بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار المجلد 98 : تکمله کتاب زیارت

اشارة

سرشناسه: مجلسی محمد باقربن محمدتقی 1037 - 1111ق.

عنوان و نام پدیدآور: بحارالانوار: الجامعة لدرر أخبار الائمة الأطهار تالیف محمدباقر المجلسی.

مشخصات نشر: بیروت داراحیاء التراث العربی [1440].

مشخصات ظاهری: ج - نمونه.

یادداشت: عربی.

یادداشت: فهرست نویسی بر اساس جلد بیست و چهارم، 1403ق. [1360].

یادداشت: جلد108،103،94،91،92،87،67،66،65،52،24(چاپ سوم: 1403ق.=1983م.=[1361]).

یادداشت: کتابنامه.

مندرجات: ج .24. کتاب الامامة. ج.52. تاریخ الحجة. ج67،66،65. الایمان و الکفر. ج.87. کتاب الصلاة . ج. 92،91 .الذکر و الدعا. ج. 94. کتاب السوم. ج.103.فهرست المصادر. ج.108.الفهرست.-

موضوع: احادیث شیعه — قرن 11ق

رده بندی کنگره: BP135/م3ب31300 ی ح

رده بندی دیویی: 297/212

شماره کتابشناسی ملی: 1680946

ص: 1

**[ترجمه]

سرشناسه : مجلسی، محمد باقربن محمدتقی، 1037 - 1111ق.

عنوان قراردادی : بحار الانوار .فارسی .برگزیده

عنوان و نام پدیدآور : ترجمه بحارالانوار/ مترجم گروه مترجمان؛ [برای] نهاد کتابخانه های عمومی کشور.

مشخصات نشر : تهران: نهاد کتابخانه های عمومی کشور، موسسه انتشارات کتاب نشر، 1392 -

مشخصات ظاهری : ج.

شابک : دوره : 978-600-7150-66-5 ؛ ج.1 : 978-600-7150-67-2 ؛ ج.2 : 978-600-7150-68-9 ؛ ج.3 : 978-600-7150-69-6 ؛ ج.4 978-600-715070-2 : ؛ ج.5 978-600-7150-71-9 : ؛ ج.6 978-600-7150-72-6 : ؛ ج.7 978-600-7150-73-3 : ؛ ج.8 : 978-600-7150-74-0 ؛ ج.10 978-600-7150-76-4 : ؛ ج.11 978-600-7150-83-2 : ؛ ج.12 978-600-7150-66-5 : ؛ ج.13 978-600-7150-85-6 : ؛ ج.14 978-600-7150-86-3 : ؛ ج.15 978-600-7150-87-0 : ؛ ج.16:978-600-7150-88-7 ؛ ج.17:978-600-7150-89-4 ؛ ج.18: 978-600-7150-90-0 ؛ ج.19:978-600-7150-91-7 ؛ ج.20:978-600-7150-92-4 ؛ ج.21: 978-600-7150-93-1 ؛ ج.22:978-600-7150-94-8 ؛ ج.23:978-600-7150-95-5

مندرجات : ج.1. کتاب عقل و علم و جهل.- ج.2. کتاب توحید.- ج.3. کتاب عدل و معاد.- ج.4. کتاب احتجاج و مناظره.- ج. 5. تاریخ پیامبران.- ج.6. تاریخ حضرت محمد صلی الله علیه وآله.- ج.7. کتاب امامت.- ج.8. تاریخ امیرالمومنین.- ج.9. تاریخ حضرت زهرا و امامان والامقام حسن و حسین و سجاد و باقر علیهم السلام.- ج.10. تاریخ امامان والامقام حضرات صادق، کاظم، رضا، جواد، هادی و عسکری علیهم السلام.- ج.11. تاریخ امام مهدی علیه السلام.- ج.12. کتاب آسمان و جهان - 1.- ج.13. آسمان و جهان - 2.- ج.14. کتاب ایمان و کفر.- ج.15. کتاب معاشرت، آداب و سنت ها و معاصی و کبائر.- ج.16. کتاب مواعظ و حکم.- ج.17. کتاب قرآن، ذکر، دعا و زیارت.- ج.18. کتاب ادعیه.- ج.19. کتاب طهارت و نماز و روزه.- ج.20. کتاب خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، عقود و معاملات و قضاوت

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

ناشر دیجیتالی : مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان

یادداشت : ج.2 - 8 و 10 - 16 (چاپ اول: 1392) (فیپا).

موضوع : احادیث شیعه -- قرن 11ق.

شناسه افزوده : نهاد کتابخانه های عمومی کشور، مجری پژوهش

شناسه افزوده : نهاد کتابخانه های عمومی کشور. موسسه انتشارات کتاب نشر

رده بندی کنگره : BP135/م3ب3042167 1392

رده بندی دیویی : 297/212

شماره کتابشناسی ملی : 3348985

ص: 1

**[ترجمه]

أبواب فضل زیارة سید شباب أهل الجنة أبی عبد الله الحسین صلوات الله علیه و آدابها و ما یتبعها

باب 1 أن زیارته صلوات الله علیه واجبة مفترضة مأمور بها و ما ورد من الذم و التأنیب و التوعد علی ترکها و أنها لا تترک للخوف

الأخبار

«1»

لی، [الأمالی] للصدوق ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِنَّ زِیَارَتَهُ تَدْفَعُ الْهَدْمَ وَ الْغَرَقَ وَ الْحَرَقَ وَ أَکْلَ السَّبُعِ وَ زِیَارَتُهُ مُفْتَرَضَةٌ عَلَی مَنْ أَقَرَّ لِلْحُسَیْنِ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ (1).

**[ترجمه]امالی صدوق: ابو جعفر امام باقر علیه السلام: شیعه ما را به زیات حسین بن علی علیه السلام امر کنید که زیارت وی ویرانی و غرق شدن و آتش سوزی و حمله درندگان را دفع می­کند و زیارت او بر هر که به امامت حسین از سوی خداوند عز و جل اعتراف دارد، واجب است. - . أمالی الصدوق : 143 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: زُورُوا قَبْرَ الْحُسَیْنِ وَ لَا تَجْفُوهُ فَإِنَّهُ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْخَلْقِ وَ سَیِّدُ شَبَابِ الشُّهَدَاءِ(2).

1- 1. أمالی الصدوق ص 143.
2- 2. کامل الزیارات ص 109.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: مقبره حسین علیه السلام را زیارت کنید و از آن روی­گردان نشوید که او سرور جوانان اهل بهشت از میان مردمان است و سرور شهیدان جوان است. - . کامل الزیارات : 109 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: زُورُوا الْحُسَیْنَ وَ لَوْ کُلَّ سَنَةٍ فَإِنَّ کُلَّ مَنْ أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ جَاحِدٍ لَمْ یَکُنْ لَهُ عِوَضٌ غَیْرَ الْجَنَّةِ وَ رُزِقَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ أَتَاهُ اللَّهُ بِفَرَجٍ عَاجِلٍ إِنَّ اللَّهَ وَکَّلَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَبْکُونَهُ وَ یُشَیِّعُونَ مَنْ زَارَهُ إِلَی أَهْلِهِ فَإِنْ مَرِضَ عَادُوهُ وَ إِنْ مَاتَ حَضَرُوا جَنَازَتَهُ بِالاسْتِغْفَارِ لَهُ وَ التَّرَحُّمِ عَلَیْهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: حسین علیه السلام را هر چند سال یک­بار، زیارت کنید؛ زیرا هر که با آگاهی به حق او و بدون انکار، نزد وی آید پاداشی جز بهشت نخواهد داشت و روزی گسترده خواهد یافت و خداوند وی را گشایشی عاجل عطا خواهد کرد. خدای تعالی چهار هزار فرشته را بر قبر حسین علیه السلام مامور و موکل گردانده که بر وی می­گریند و زائران وی را تا به نزد خانواده همراهی می­کنند و اگر بیمار گردد عیادتش می­کنند و اگر جان بسپارد با طلب مغفرت و رحمت بر وی، در تشییع جنازه­اش حاضر می شوند. - . کامل الزیارات : 85 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 86 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا تَقُولُ فِیمَنْ تَرَکَ زِیَارَتَهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ قَالَ أَقُولُ إِنَّهُ قَدْ عَقَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَقَّنَا وَ اسْتَخَفَّ بِأَمْرٍ هُوَ لَهُ وَ مَنْ زَارَهُ کَانَ اللَّهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَ کَفَی مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ إِنَّهُ لَیَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی الْعَبْدِ وَ یُخَلِّفُ عَلَیْهِ مَا أَنْفَقَ وَ یَغْفِرُ لَهُ ذُنُوبَ خَمْسِینَ سَنَةً وَ یَرْجِعُ إِلَی أَهْلِهِ وَ مَا عَلَیْهِ وِزْرٌ وَ لَا خَطِیئَةٌ إِلَّا وَ قَدْ مُحِیَتْ مِنْ صَحِیفَتِهِ فَإِنْ هَلَکَ فِی سَفَرِهِ نَزَلَتِ الْمَلَائِکَةُ فَغَسَّلَتْهُ وَ فُتِحَ لَهُ بَابٌ إِلَی الْجَنَّةِ یَدْخُلُ عَلَیْهَا رُوحُهَا حَتَّی یُنْشَرَ وَ إِنْ سَلِمَ فُتِحَ لَهُ الْبَابُ الَّذِی یَنْزِلُ مِنْهُ الرِّزْقُ وَ یُجْعَلُ لَهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ وَ ذُخِرَ ذَلِکَ لَهُ فَإِذَا حُشِرَ قِیلَ لَهُ لَکَ بِکُلِّ دِرْهَمٍ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ وَ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ لَکَ وَ ذَخَرَهَا لَکَ عِنْدَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در حدیثی طولانی، حلبی خطاب به امام گوید: فدایت گردم، درباره آنکه قادر به زیارت حسین علیه السلام است و تارک زیارت وی می­گردد، چه می­فرمایید؟ فرمود: به راستی که وی لطف و احسان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و احسان و اطاعت ما را ترک گفته و امری که به نفع خود اوست را کوچک شمرده و هر که وی را زیارت کند، خداوند پشتیبان و برآورنده حاجات اوست و او را در مهمترین امور دنیوی اش بسنده باشد و به راستی که در روزی را بر آن بنده می­گشاید و آنچه که هزینه کرده را دراموال او باقی نگاه می­دارد و گناهان پنجاه سالش را می­بخشد و چون به نزد اهلش بازگردد، هیچ بار گناه و خطاکاری بر او نیست مگر آنکه از صفحه اعمالش پاک گشته باشد و اگر در سفرش درگذرد، فرشتگان بر وی نازل گشته و او را غسل می­دهند و دری به سوی بهشت بر وی گشوده می شود و روح وی بدان وارد شود تا آنکه رستاخیز یابد و اگر سالم بماند، دری بر وی گشوده می شود که از آن بر وی روزی فرود آید و در برابر هر درهمی که هزینه کرده، ده هزار درهم پاداش می­یابد که برای وی ذخیره می­گردد و چون در روز قیامت محشور گردد، به او خواهند گفت که در برابر هر درهم، ده هزار درهم کسب کرده و خداوند آن را به این روز موکول نمود و ارزش آن را برای تو نزد خود انباشت. - . کامل الزیارات : 127 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ الْأَصَمِّ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 337 ذیل حدیث -

**[ترجمه]

«7»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَبَشِیِّ بْنِ قُونِیٍّ عَنْ جَعْفَرِ

ص: 2

1- 1. کامل الزیارات ص 85.
2- 2. کامل الزیارات ص 86.
3- 3. کامل الزیارات ص 127.
4- 4. کامل الزیارات ص 337 ذیل حدیث.

بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ السُّلَمِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 45 -

**[ترجمه]

بیان

قوله بأمر هو له أی هو نافع له أو اللام بمعنی علی أی لازم علیه.

**[ترجمه]گفته حضرت: بأمر هو له: برای او نافع است یا آنکه لام به معنای علی است، یعنی بر او لازم است .

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ وَ قَالَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ حَدَّثَنِی الصَّفَّارُ جَمِیعاً عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِنَّ إِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لِلْحُسَیْنِ علیه السلام بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر امام باقر علیه السلام: پیروان ما را به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام امر کنید که حضور در بارگاه او بر هر مومنی که به امامت حسین علیه السلام از سوی خداوند عز و جل اقرار دارد، واجب است. - . کامل الزیارات : 121 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَتْ: قَالَ لِی یَا أُمَّ سَعِیدٍ تَزُورِینَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ قَالَتْ قُلْتُ نَعَمْ قَالَتْ فَقَالَ لِی یَا أُمَّ سَعِیدَةَ زُورِیهِ فَإِنَّ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ وَاجِبَةٌ عَلَی الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعیده احمسیه از ابو عبدالله علیه السلام روایت کرد که ایشان به وی فرمود: ای ام سعیده، آیا مزار حسین علیه السلام را زیارت می­کنی؟ گوید: گفتم آری. ایشان فرمود: ای ام سعیده، به زیارت او برو که زیارت حسین بر هر زن و مردی واجب است. - . کامل الزیارات : 122 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ الْهَاشِمِیِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ مَوْلَی أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمْ حَجَّ دَهْرَهُ ثُمَّ لَمْ یَزُرِ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیه السلام لَکَانَ تَارِکاً حَقّاً مِنْ حُقُوقِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لِأَنَّ حَقَّ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَرِیضَةٌ مِنَ اللَّهِ وَاجِبَةٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر کسی از شما در طول عمر خود به حج برود و به زیارت حسین بن علی علیه السلام نرود، حقی از حقوق رسول خدا صلی الله علیه و آله را نادیده گرفته است، چرا که حق حسین از سوی خداوند فریضه گشته و بر هر مسلمانی واجب است. - . کامل الزیارات : 122 -

**[ترجمه]

«11»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلَّانٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَنٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است.

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةٌ عَنْ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ وَ الْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً

ص: 3

1- 1. التهذیب ج 6 ص 45.
2- 2. کامل الزیارات ص 121.
3- 3. کامل الزیارات ص 122.
4- 4. کامل الزیارات ص 122.
5- 5. التهذیب ج 6 ص 44.

عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِنَّ إِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السَّوْءِ وَ إِتْیَانُهُ مَفْرُوضٌ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لِلْحُسَیْنِ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر علیه السلام: پیروان ما را به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام امر نمایید که آمدن به بارگاه او روزی را زیاد کرده و عمر را افزون می­گرداند و سرنوشتهای شوم را دور می­کند و زیارت او بر هر مومنی که به امامت حسین از سوی خدا اعتراف دارد، واجب است. - . کامل الزیارات : 150 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مَنْ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنْ شِیعَتِنَا کَانَ مُنْتَقَصَ الْإِیمَانِ مُنْتَقَصَ الدِّینِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: اباجعفر علیه السلام: هر که از شیعه ما به زیارت مزار حسین علیه السلام نیاید، ایمان و دینش ناقص است. - . کامل الزیارات : 193 و در پایان آن آمده «و اگر وارد بهشت شود، از مومنان در بهشت فرودست تر باشد» -

**[ترجمه]

«14»

یب،(3)[تهذیب الأحکام] مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام حَتَّی یَمُوتَ کَانَ مُنْتَقَصَ الدِّینِ مُنْتَقَصَ الْإِیمَانِ وَ إِنْ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ کَانَ دُونَ الْمُؤْمِنِینَ فِی الْجَنَّةِ(4).

**[ترجمه]التهذیب - . التهذیب 6 : 42 -

و کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به مزار حسین علیه السلام مشرف نشود تا آنکه درگذرد، دین و ایمانش ناقص باشد و اگر به بهشت وارد شود، در آنجا مقامی فرودست تر از مومنان در بهشت خواهد داشت. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ عَمِیرَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ یَزْعُمُ أَنَّهُ لَنَا شِیعَةٌ حَتَّی یَمُوتَ فَلَیْسَ هُوَ لَنَا بِشِیعَةٍ وَ إِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَهُوَ مِنْ ضِیفَانِ أَهْلِ الْجَنَّةِ(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که تا زمان مرگش به زیارت قبر حسین علیه السلام نیاید، در حالی که مدعی بوده از پیروان ماست، از شیعیان ما به شمار نیامده و اگر وارد بهشت شود، تنها مهمان اهل بهشت خواهد بود. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] بِالْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَعْلَمَ أَنَّهُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْیَعْرِضْ حُبَّنَا عَلَی قَلْبِهِ فَإِنْ قَبِلَهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ وَ مَنْ کَانَ لَنَا مُحِبّاً فَلْیَرْغَبْ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَمَنْ کَانَ لِلْحُسَیْنِ علیه السلام زَوَّاراً عَرَفْنَاهُ بِالْحُبِّ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ

ص: 4

1- 1. کامل الزیارات ص 150.
2- 2. کامل الزیارات ص 193 و فی آخره« و ان دخل الجنة کان دون المؤمنین فی الجنة».
3- 3. التهذیب ج 6 ص 42.
4- 4. کامل الزیارات ص 193.
5- 5. کامل الزیارات ص 193.

وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ لِلْحُسَیْنِ علیه السلام زَوَّاراً کَانَ نَاقِصَ الْإِیمَانِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر امام باقر علیه السلام می­فرمود: هر که خواهد به یقین بداند که از اهل بهشت است، محبت ما را به قلبش عرضه کند، پس اگر آن را پذیرفت، مومن است و هر که محبت ما را در دل دارد، باید که به زیارت مزار حسین علیه السلام نیز مشتاق باشد و هر که پیاپی به زیارت حسین علیه السلام رود، او را از محبان اهل بیت می­شناسیم و او اهل بهشت خواهد بود. و هر که پیاپی به زیارت حسین علیه السلام نرود، ایمانش ناقص است. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ صَنْدَلٍ عَنِ ابْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّنْ تَرَکَ الزِّیَارَةَ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ قَالَ هَذَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ النَّارِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن خارجه گوید از امام صادق علیه السلام درباره کسی که زیارت مزار حسین علیه السلام را بی دلیل و مشکلی ترک گوید، پرسیدم. فرمود: چنین کسی اهل دوزخ است. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمْ حَجَّ أَلْفَ حَجَّةٍ ثُمَّ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام لَکَانَ قَدْ تَرَکَ حَقّاً مِنْ حُقُوقِ اللَّهِ وَ سُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ حَقُّ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَفْرُوضٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر کسی از شما هزار بار به حج برود و یک بار برای زیارت مقبره حسین بن علی نیاید، حقی از حقوق خداوند را ترک گفته باشد. از حضرت درباره این قضیه پرسیدند و فرمود: حق حسین علیه السلام بر هر مسلمانی واجب و مفروض است. - . کامل الزیارات : 194 -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: فِی حَدِیثٍ لَهُ طَوِیلٍ أَنَّهُ أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ هَلْ یُزَارُ وَالِدُکَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ فَمَا لِمَنْ یَزُورُهُ قَالَ الْجَنَّةُ إِنْ کَانَ یَأْتَمُّ بِهِ قَالَ فَمَا لِمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَةً عَنْهُ قَالَ الْحَسْرَةُ یَوْمَ الْحَسْرَةِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ بِطُولِهِ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در حدیثی طولانی آمده که مردی به نزد حضرت آمد و پرسید که آیا مردم باید به زیارت پدر شما روند؟ فرمود: آری. گفت: پاداش آنکه چنین کند چیست؟ فرمود: بهشت، اگر به امامت او باور داشته باشد. گفت: کسی که به خاطر بی میلی و اعراض، به زیارت او نیاید، چه جزایی خواهد گرفت؟ فرمود: حسرت در روز حسرت (قیامت)... و حدیث را تا پایان ذکر می­کند. - . کامل الزیارات : 194 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: کَمْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قُلْتُ سِتَّةَ عَشَرَ فَرْسَخاً قَالَ أَ وَ مَا تَأْتُونَهُ قُلْتُ لَا قَالَ مَا أَجْفَاکُمْ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: از یکی از یاران علی بن حکم روایت شده که ابا جعفر امام باقر علیه السلام از او پرسید: میان شما و قبر حسین علیه السلام چقدر فاصله هست؟ گوید: گفتم شانزده فرسخ. فرمود آیا به زیارت وی می­روید؟ گوید: گفتم نه. فرمود: چه بی محبت و سنگین دل هستید! - . کامل الزیارات : 290 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابا جعفر علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 290 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُوسَی بْنِ الْفَضْلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا تَقُولُ فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ زُرْهُ وَ لَا تَجْفُهُ فَإِنَّهُ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ

ص: 5

1- 1. کامل الزیارات ص 193.
2- 2. کامل الزیارات ص 193.
3- 3. کامل الزیارات ص 194.
4- 4. کامل الزیارات ص 194.
5- 5. کامل الزیارات ص 290.
6- 6. کامل الزیارات ص 290.

الْجَنَّةِ وَ شَبِیهُ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا وَ عَلَیْهِمَا بَکَتِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حنان بن سدیر از امام صادق علیه السلام روایت می­کند که از او پرسیدم، درباره زیارت حسین علیه السلام چه می­فرمایید؟ فرمود: به زیارت او برو و جفاکاری نکن که او سرور شهیدان و سرور جوانان اهل بهشت است و شبیه یحیی پسر زکریا است و آسمان و زمین، تنها بر آن دو گریستند. - . کامل الزیارات : 291 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی عُمَرَ الْجَلَّابِ عَنِ الْحَارِثِ الْأَعْوَرِ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ علیه السلام: بِأَبِی وَ أُمِّی الْمَقْتُولُ بِظَهْرِ الْکُوفَةِ وَ لَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی الْوَحْشِ مَادَّةً أَعْنَاقَهَا عَلَی قَبْرِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الْوَحْشِ یَبْکُونَهُ وَ یَرْثُونَهُ لَیْلًا حَتَّی الصَّبَاحِ وَ إِنْ کَانَ ذَلِکَ فَإِیَّاکُمْ وَ الْجَفَاءَ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امیر المؤمنین علی علیه السلام: پدر و مادرم به فدای مقتول دشت کوفه که گویی انواعی از حیوانات وحشی را می­بینم که به سوی مقبره وی گردن فرو افکنده و بر او می­گریند و دلسوخته از شب تا به صبح بر وی شیون و مرثیه گویی می­کنند و اگر چنین است، پس هشدار باد شما را! اگر جفا و بی مهری کنید. - . کامل الزیارات : 291 -

**[ترجمه]

بیان

الجفاء البعد عن الشی ء و ترک الصلة و البر و غلظ الطبع و الأوسط هنا أظهر.

**[ترجمه]«جفاء» یعنی دوری و ترک ارتباط، و نیکی و خشونت طبع، و معنای میانه در اینجا روشن­تر است.

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَنَانٍ عَنْ أَبِیهِ سَدِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا سَدِیرُ تَزُورُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ یَوْمٍ قُلْتُ لَا قَالَ مَا أَجْفَاکُمْ قَالَ تَزُورُهُ فِی کُلِّ جُمْعَةٍ قُلْتُ لَا قَالَ تَزُورُهُ فِی کُلِّ شَهْرٍ قُلْتُ لَا قَالَ فَتَزُورُهُ فِی کُلِّ سَنَةٍ قُلْتُ قَدْ یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ یَا سَدِیرُ مَا أَجْفَاکُمْ بِالْحُسَیْنِ علیه السلام أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَ وَ یَرْثُونَ لَا یَفْتُرُونَ زُوَّاراً لِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ ثَوَابُهُمْ لِمَنْ زَارَهُ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حنان بن سدیر روایت کند که اباعبدالله علیه السلام به پدرم گفت: ای سدیر، آیا هر روز به زیارت قبر حسین علیه السلام می­روی؟ گفتم نه. فرمود: چه بی مهرید! فرمود: آیا هر جمعه به زیارتش می­روی؟ گفتم نه. فرمود هر ماه به زیارت او می­روی؟ گفتم نه. فرمود: آیا هر سال یک بار به زیارت او می­روی؟ گفتم تقریباً چنین است. فرمود: ای سدیر، چقدر بر حسین علیه السلام جفاکارید و بی مهری می­کنید! آیا نمی­دانید که خداوند را هزار فرشته است که غبارین روی و آشفته موی بر حسین می­گریند و مرثیه می­گویند و همچنان در زیارت قبر حسین علیه السلام در رفت و آمدند و ثواب ایشان از آن کسی است که حسین را زیارت کند... تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 291 -

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَنِیعٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر نقل شده است.

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام فَدَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ جَلَسَ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام مِنْ أَیِّ أَهْلِ الْبُلْدَانِ أَنْتَ قَالَ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ أَنَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ وَ أَنَا لَکَ مُحِبٌّ مُوَالٍ قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام أَ فَتَزُورُ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیه السلام فِی کُلِّ جُمْعَةٍ قَالَ لَا قَالَ فَفِی کُلِّ شَهْرٍ قَالَ لَا قَالَ فَفِی

ص: 6

1- 1. کامل الزیارات ص 291.
2- 2. کامل الزیارات ص 291.
3- 3. کامل الزیارات ص 291.
4- 4. کامل الزیارات ص 292.

کُلِّ سَنَةٍ قَالَ لَا فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام إِنَّکَ لَمَحْرُومٌ مِنَ الْخَیْرِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حنان بن سدیر گوید: نزد اباجعفر علیه السلام بودم که مردی بر وی وارد گشت و بر او سلام کرد و نشست. ابوجعفر علیه السلام فرمود: اهل کدام شهری؟ گوید آن مرد گفت: اهل کوفه ام و دوستدار و پیرو شمایم. گوید ابوجعفر علیه السلام فرمود: پس آیا هر جمعه به زیارت حسین بن علی علیه السلام می­روی؟ گفت: خیر. فرمود: هر ماه؟ گفت نه. فرمود: هر سال؟ گفت: نه. پس ابوجعفر علیه السلام فرمود: تو از خیر محروم هستی ...تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 291 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ عَنِ الْفُضَیْلِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَا أَجْفَاکُمْ یَا فُضَیْلُ لَا تَزُورُونَ الْحُسَیْنَ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: فضیل گوید که اباعبدالله علیه السلام فرمود: ای فضیل، چقدر بی محبتید که به زیارت حسین علیه السلام نمی­روید. آیا نمی­دانید که چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی تا روز قیامت بر حسین علیه السلام می­گریند؟. - . کامل الزیارات : 292 -

**[ترجمه]

«28»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ أُورَمَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْمُؤْمِنِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: عَجَباً لِأَقْوَامٍ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ شِیعَةٌ لَنَا یُقَالُ إِنَّ أَحَدَهُمْ یَمُرُّ بِهِ دَهْرَهُ لَا یَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام جَفَاءً مِنْهُ وَ تَهَاوُناً وَ عَجْزاً وَ کَسَلًا أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ یَعْلَمُ مَا فِیهِ مِنَ الْفَضْلِ مَا تَهَاوَنَ وَ لَا کَسِلَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا فِیهِ مِنَ الْفَضْلِ قَالَ فَضْلٌ وَ خَیْرٌ کَثِیرٌ أَمَا أَوَّلُ مَا یُصِیبُهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا مَضَی مِنْ ذُنُوبِهِ وَ یُقَالَ لَهُ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سلیمان بن خالد گوید شنیدم که امام صادق علیه السلام فرمود: شگفتا از مردمانی که مدعی هستند که شیعه مایند. شنیده ام که برخی ایشان تمام عمرشان سپری می شود و از سر جفاکاری و بی تفاوتی و بی همتی و سست عنصری عازم زیارت حسین علیه السلام نمی گردد. به خدا که اگر می­دانستند که این امر چه فضل و برکتی دارد، هرگز سستی و تنبلی نمی­کردند. گفتم: جانم به فدایت! چه فضل و ارزشی دارد؟ فرمود: فضل و خیر بسیار. هان بدانید که نخستین پاداشی که بدان دست می­یابد آن است که تمام گناهان پیشین وی بخشیده شود و به او گفته شود: دفتر اعمالت را از نو آغاز کن. - . کامل الزیارات : 292 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ السُّخْتِ عَنْ حَفْصٍ الْمُزَنِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ بَیَاضٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: قَالَ لِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ علیهما السلام یَا أَبَانُ مَتَی عَهْدُکَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قُلْتُ لَا وَ اللَّهِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا لِی بِهِ عَهْدٌ مُنْذُ حِینٍ قَالَ سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ وَ أَنْتَ مِنْ رُؤَسَاءِ الشِّیعَةِ تَتْرُکُ الْحُسَیْنَ لَا تَزُورُهُ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ سَیِّئَةً وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ یَا أَبَانَ بْنَ تَغْلِبَ لَقَدْ قُتِلَ الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَهَبَطَ عَلَی قَبْرِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَ عَلَیْهِ وَ یَنُوحُونَ عَلَیْهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(4).

ص: 7

1- 1. کامل الزیارات ص 291.
2- 2. کامل الزیارات ص 292.
3- 3. کامل الزیارات ص 292.
4- 4. کامل الزیارات ص 331.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابان بن تغلب روایت کند که جعفر بن محمد علیه السلام به من گفت: ای ابان، آخرین بار چه وقت مزار حسین را زیارت کرده ای؟ گفتم نه ای فرزند رسول خدا، مدت زمان زیادی است که آن را زیارت نکرده ام. فرمود: پاک و منزه است پروردگار بزرگ و ستایش او راست، حسین را ترک می­کنی و به زیارت او نمی­روی حال آنکه از بزرگان شیعه هستی؟ هر که حسین را زیارت کند، خداوند در برابر هر گام او، برایش یک کردار پسندیده می­نویسد و در برابر هر گام، یک کردار ناپسند او را (از دفتر عملش) می­سترد و گناهان گذشته و نیز آینده او را می­بخشد. ای ابان بن تغلب! حسین که صلوات خدا بر او باد، شهید شد و هفتاد هزار فرشته از آسمان بر قبر وی فرود آمده و آشفته­موی و غبار آلوده، بر وی می­گریند و تا روز قیامت بر وی نوحه گری و زاری می­کنند. - . کامل الزیارات : 331 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ فِی مُصَلَّاهُ فَجَلَسْتُ حَتَّی قَضَی صَلَاتَهُ فَسَمِعْتُهُ وَ هُوَ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ یَقُولُ یَا مَنْ خَصَّنَا بِالْکَرَامَةِ وَ وَعَدَنَا الشَّفَاعَةَ وَ حَمَّلَنَا الرِّسَالَةَ وَ جَعَلَنَا وَرَثَةَ الْأَنْبِیَاءِ وَ خَتَمَ بِنَا الْأُمَمَ السَّالِفَةَ وَ خَصَّنَا بِالْوَصِیَّةِ وَ أَعْطَانَا عِلْمَ مَا مَضَی وَ عِلْمَ مَا بَقِیَ وَ جَعَلَ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا اغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ زُوَّارِ قَبْرِ أَبِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ- صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا الَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَةً فِی بِرِّنَا وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَکَ فِی صِلَتِنَا وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ إِجَابَةً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَی عَدُوِّنَا أَرَادُوا بِذَلِکَ رِضْوَانَکَ فَکَافِهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ وَ اکْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ اخْلُفْ عَلَی أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلَادِهِمُ الَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ الْخَلَفِ وَ اصْحَبْهُمْ وَ اکْفِهِمْ شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ کُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ شَدِیدٍ وَ شَرَّ شَیَاطِینِ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْکَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُونَا عَلَی أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ اللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا عَابُوا عَلَیْهِمْ خُرُوجَهُمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِکَ عَنِ النُّهُوضِ وَ الشُّخُوصِ إِلَیْنَا خِلَافاً عَلَیْهِمْ فَارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْخُدُودَ الَّتِی تَقَلَّبُ عَلَی قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْأَعْیُنَ الَّتِی جَرَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَةً لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْقُلُوبَ الَّتِی جَزِعَتْ وَ احْتَرَقَتْ لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الصَّرْخَةَ الَّتِی کَانَتْ لَنَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ الْأَنْفُسَ وَ تِلْکَ الْأَبْدَانَ حَتَّی تُرَوِّیَهُمْ مِنَ الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَشِ.

فَمَا زَالَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَنَّ هَذَا الَّذِی سَمِعْتُهُ مِنْکَ کَانَ لِمَنْ لَا یَعْرِفُ اللَّهَ لَظَنَنْتُ أَنَّ النَّارَ لَا تَطْعَمُ مِنْهُ شَیْئاً أَبَداً وَ اللَّهِ لَقَدْ تَمَنَّیْتُ أَنِّی کُنْتُ زُرْتُهُ وَ لَمْ أَحُجَّ فَقَالَ لِی مَا أَقْرَبَکَ مِنْهُ فَمَا الَّذِی یَمْنَعُکَ مِنْ زِیَارَتِهِ یَا مُعَاوِیَةُ لَا تَدَعْ ذَلِکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَلَمْ أَدْرِ أَنَّ الْأَمْرَ یَبْلُغُ هَذَا کُلَّهُ.

فَقَالَ یَا مُعَاوِیَةُ وَ مَنْ یَدْعُو لِزُوَّارِهِ فِی السَّمَاءِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُمْ فِی

ص: 8

الْأَرْضِ لَا تَدَعْهُ لِخَوْفٍ مِنْ أَحَدٍ فَمَنْ تَرَکَهُ لِخَوْفٍ رَأَی مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّی أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ بِیَدِهِ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ یَرَی اللَّهُ شَخْصَکَ وَ سَوَادَکَ فِیمَنْ یَدْعُو لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً مِمَّنْ تُصَافِحُهُ الْمَلَائِکَةُ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً فِیمَنْ یَأْتِی وَ لَیْسَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ فَیُتْبَعَ بِهِ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً فِیمَنْ یُصَافِحُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویه بن وهب گوید: امام صادق علیه السلام در نمازگاه خود نشسته بود، که بر وی وارد شده و نزد او نشستم تا آنکه نمازش را به پایان رساند و شنیدم که با خدایش نیایش می­کرد و می­گفت: ای آنکه ما را امتیاز کرامت بخشید و شفاعت را به ما وعده داد و رسالت را بر عهده ما نهاد و ما را میراث دار پیامبران کرد و امتهای پیشین را به ما خاتمه بخشید و وصی و جانشین شدن را مختص ما گرداند و دانش گذشته ها و آینده را به ما هبه کرد و دلهای مردمانی را شیفته ما گرداند، من و برادرانم و زوّار مزار پدرم حسین بن علی - صلوات الله علیهما - را بیامرز. که دارایی شان را هزینه کردند و بدنهاشان را از شوق مهربانی و نیکی به ما و به امید پاداشی که با اتصال با ما از تو در می­یابند و به امید سروری که به دل رسولت محمد صلی الله علیه و آله وارد می­کنند و در پاسخ به دستور ما و به جهت خشمی که به دل دشمنانمان وارد کنند، به سفر گماردند. بدین سان در پی رضوان و خشنودی تو بوده­اند، پس از سوی ما ایشان را به خشنودی­ات بهرمند ساز و روز و شب ایشان را محفوظ دار و اهل و خانواده ایشان را که پشت سر باقی نهاده­اند، به بهترین وجهی نگاهبان باش و یاور همپای ایشان باش و آنان را از شر هر طغیانگر سرکشی و از هر ضعیف و قوی دستی از آفریدگانت و از شر شیاطین انس و جن در امان دار و بهترین آرزوهایشان را که دور از کاشانه­شان از تو درخواست کردند، مادام که ما را بر فرزندان و خاندان و نزدیکانشان ترجیح داده اند، نصیبشان گردان. خداوندا دشمنان ما ایشان را به خاطر این سفرشان نکوهش کردند ولی این امر ایشان را در مخالفت با ایشان، از برخاستن و روانه شدن به سوی ما، باز نداشت. پروردگارا رحم آور بر این صورتهایی که به حرارت آفتاب سوخته و آن صورتهایی که هر دو گونه آن پیاپی بروی قبر ابا عبد الله الحسین علیه السلام گذاشته شده و رحمت نما بر آن چشمهایی که از سر رحمت و دلسوزی بر ما اشکها رانده و آن دلهایی که بی تاب گشته و به خاطر ما سوزش و گدازش بسیار یافته و رحم آور بر آن فریادها که در ماتم ما برخاسته است. خداوندا آن جانها را و آن تن ها را به امان تو می­سپارم تا آنکه در روز عطش، از حوض کوثر سیرابشان سازی - و همچنان حضرت که درود و صلوات خدا بر او باد، این دعا را در سجده می­خواند تا آنکه از نیایش فارغ گشت - به ایشان گفتم: فدایت شوم! اگر این دعایی که شنیدم در حق کسی بود که خدا را نشناخته، بی شک گمان می­کردم که آتش دوزخ ذره­ای از وجود او را هرگز نخواهد آزرد. به خدا که آرزو می­کنم ای کاش او را زیارت کرده بودم و به حج نرفته بودم. پس حضرت فرمود: بس نزدیک هستی به او، چه چیز تو را از زیارت او باز می­دارد؟! ای معاویه، این امر را رها مکن! گفتم: فدایت شوم، نمی­دانستم که این امر چنین ارزشی دارد. فرمود: ای معاویه! کسانی که برای زائران حسین در آسمان دعا می­کنند، بیش از کسانی هستند که در زمین برایشان دعا می­کنند. به خاطر ترس از کسی، زیارت امام حسین علیه السلام را ترک مکن؛ چرا که هر کس او را به خاطر ترس ترک نماید، چندان حسرت خورد که آرزو کند ای کاش با دست خود قبر خود را می­کند. آیا دوست نداری که خداوند شخص تو و وجود تو را در میان کسانی که رسول الله صلی الله علیه و آله برای ایشان دعا می­کند، ببیند؟ آیا دوست نداری که فردا از کسانی باشی که فرشتگان با او مصافحه می­کنند؟ آیا نمی­خواهی فردا در میان کسانی باشی که (به پهنه رستاخیز) می­آیند حال آنکه هیچ گناهی ندارند که به سبب آن مجازات گردند؟ آیا دوست نداری که فردا از جمله کسانی باشی که با رسول خدا صلی الله علیه و آله مصافحه می­نمایند؟. - . کامل الزیارات : 116 صدر این روایت و ذیل آن در روایتی مستقل در : 117 آمده است -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام ما یتمنی أن قبره کان بیده أی یتمنی أن یکون زاره علیه السلام متیقنا للموت حافرا قبره بیده أو یکون کنایة عن أن یکون سببا لقتل نفسه من جهة زیارته علیه السلام أو المعنی أنه یتمنی أن یکون الخروج من القبر باختیاره فیخرج و یزور و فی بعض النسخ نبذه بالنون و الباء الموحدة و الذال المعجمة أی طرحه و الأظهر أنه تصحیف عنده کما سیأتی بأسانید أی یتمنی أن یکون قتل لزیارته صلوات الله علیه و قبر عنده أو یکون القبر حاضرا عنده فیزوره فی تلک الحالة و الأول أظهر.

**[ترجمه]گفته حضرت: «ما یتمنی أن قبره کان بیده» یعنی آرزو می­کرد در حالی به زیارت ایشان می­رفت که به مرگ خویش اطمینان داشت و خودش قبر خودش را حفر می­کرد؛ یا شاید کنایه از این باشد که زیارت آن حضرت علیه السلام عامل قتل نفس وی باشد؛ یا به این معنا باشد که آرزو می­کرد خروج از قبر به اختیار خودش بود و بیرون می­آ­مد و زیارت می­کرد. در برخی نسخه­ها «نبذه» با نون و باء و ذال است یعنی آن را دور انداخت. بهتر این است که بگوییم تصحیف دارد چنان که بعداً با اسنادهای متعدد می­آید؛ یعنی آرزو می­کرد که به خاطر زیارت آن حضرت کشته و در کنار وی دفن می­شد یا آن که قبر نزد او حاضر بود و در آن حالت آن را زیارت می­کرد که وجه اول بهتر است.

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی یَا مُعَاوِیَةُ لَا تَدَعْ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لِخَوْفٍ فَإِنَّ مَنْ تَرَکَهُ رَأَی مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّی أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ عِنْدَهُ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ یَرَی اللَّهُ شَخْصَکَ وَ سَوَادَکَ فِیمَنْ یَدْعُو لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْأَئِمَّةُ علیهم السلام (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب از امام صادق علیه السلام روایت کرد که حضرت فرمود: ای معاویه، زیارت مقبره حسین علیه السلام را به خاطر ترس رها مکن؛ زیرا هر که از این کار روی­گردان شود، چندان حسرت خواهد برد که آرزو خواهد کرد ای کاش قبرش نزد او بود. آیا دوست نداری که خداوند حضور و وجود تو را در میان کسانی که رسول الله و علی و فاطمه و ائمه علیهم الصلاة و السلام برای ایشان دعا می­کنند، ببیند. - . کامل الزیارات : 116 با تفاوتی در سند -

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 117 -

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ مُوسَی: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 126 -

**[ترجمه]

«34»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ

ص: 9

1- 1. کامل الزیارات ص 116 صدر الحدیث و ذیله فی حدیث مستقل ص 117.
2- 2. کامل الزیارات ص 116 بتفاوت فی السند.
3- 3. کامل الزیارات ص 117.
4- 4. نفس المصدر ص 126.

بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ مَتٍّ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«36»

وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«37»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی مَعاً عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

بیان

لعل هذا الخبر بتلک الأسانید الجمة محمول علی خوف ضعیف یکون مع ظن السلامة أو علی خوف فوات العزة و الجاه و ذهاب المال لا تلف النفس و العرض لعمومات التقیة و النهی عن إلقاء النفس إلی التهلکة و الله یعلم.

ثم اعلم أن ظاهر أکثر أخبار هذا الباب و کثیر من أخبار الأبواب الآتیة وجوب زیارته صلوات الله علیه بل کونها من أعظم الفرائض و آکدها و لا یبعد القول بوجوبها فی العمر مرة مع القدرة و إلیه کان یمیل الوالد العلامة نور الله ضریحه و سیأتی التفصیل فی حدها للقریب و البعید و لا یبعد القول به أیضا و الله یعلم.

**[ترجمه]شاید این روایت با آن سندهای فراوان، حمل بر ترس و خوف اندک باشد که همراه با گمان سلامتی و یا حمل بر ترس از دست دادن عزت و مقام و از دست دادن اموال و نه به هلاکت رسیدن یا بی آبرویی باشد و این به دلیل عموم­های تقیه و نهی از به معرض هلاکت انداختن خود است. والله اعلم. و نیز بدان که بیشتر روایات این باب و بسیاری از روایات بابهای آتی، بیان واجب بودن زیارت حضرت صلوات الله علیه، بلکه از بزرگترین و حتمی­ترین فرایض بودن آن است و قول واجب بودن آن برای یک بار در طول عمر در صورت توانایی، غریب نیست و پدر علامه­ام که خدا ضریحش را نور باران کند، چنین نظری داشت و تفصیل حد و مرز زیارت برای افراد نزدیک و دور ذکر خواهد شد و باور این سخن نیز بعید نیست؛ و الله اعلم.

**[ترجمه]

«38»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ حَمَّادٍ ذِی النَّابِ عَنْ رُومِیٍّ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام مَا تَقُولُ فِیمَنْ زَارَ أَبَاکَ عَلَی خَوْفٍ قَالَ یُؤْمِنُهُ اللَّهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ تَلَقَّاهُ الْمَلَائِکَةُ بِالْبِشَارَةِ وَ یُقَالُ لَهُ لَا تَخَفْ وَ لَا تَحْزَنْ هَذَا یَوْمُکَ الَّذِی فِیهِ فَوْزُکَ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: زراره روایت می­کند: به ابا جعفر علیه السلام گفتم: درباره کسی که با وجود ترس و بیمناکی به زیارت پدرتان برود، چه می­فرمایید؟ فرمود: خداوند او را در روز بزرگترین هراس (رستاخیز) در امن نگاه می­دارد و فرشتگان با مژده و بشارت با وی رویارو می­گردند و به او گفته می شود که بیم مخور و اندوهگین مباش. امروز روز توست که در آن پیروزمندی. - . کامل الزیارات : 125 -

**[ترجمه]

«39»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْأَصَمِّ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام

ص: 10

1- 1. کامل الزیارات ص 118.
2- 2. کامل الزیارات ص 118.
3- 3. کامل الزیارات ص 118.
4- 4. کامل الزیارات ص 118.
5- 5. کامل الزیارات ص 125.

قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنِّی أَنْزِلُ الْأَرَّجَانَ وَ قَلْبِی یُنَازِعُنِی إِلَی قَبْرِ أَبِیکَ فَإِذَا خَرَجْتُ فَقَلْبِی مُشْفِقٌ وَجِلٌ حَتَّی أَرْجِعَ خَوْفاً مِنَ السُّلْطَانِ وَ السُّعَاةِ وَ أَصْحَابِ الْمَسَالِحِ فَقَالَ یَا ابْنَ بُکَیْرٍ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ یَرَاکَ اللَّهُ فِینَا خَائِفاً أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّهُ مَنْ خَافَ لِخَوْفِنَا أَظَلَّهُ اللَّهُ فِی ظِلِّ عَرْشِهِ وَ کَانَ مُحَدِّثُهُ الْحُسَیْنَ علیه السلام تَحْتَ الْعَرْشِ وَ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ أَفْزَاعِ الْقِیَامَةِ یَفْزَعُ النَّاسُ وَ لَا یَفْزَعُ فَإِنْ فَزِعَ وَقَّرَتْهُ الْمَلَائِکَةُ وَ سَکَّنَتْ قَلْبَهُ بِالْبِشَارَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن بُکَیر روایت کند که به اباعبدالله علیه السلام گفتم: من ساکن ارّجان فارس هستم و دلم همواره مشتاق قبر پدر گرامیتان است و چون روانه راه گردم، تا آنگاه که برگردم، از ترس سلطان و سخن چینان و سلاح داران، دل نگران و بیمناک هستم. فرمود: ای ابن بکیر، آیا دوست نداری که خداوند تو را در میان ما بیمناک ببیند؟ آیا نمی­دانی هر کس به خاطر ما دچار بیمناکی شود خداوند او را در سایه عرش خود نگاه دارد و حسین علیه السلام در زیر عرش با او همسخن باشد و خداوند او را از هول و هراس قیامت در امان دارد؟ مردم ترسان باشند و او نترسد و اگر بترسد فرشتگان او را اطمینان بخشند و دل او را به مژده ها آرام کنند. - . کامل الزیارات : 125 -

**[ترجمه]

«40»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُدْلِجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فَقَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام هَلْ تَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قُلْتُ نَعَمْ عَلَی خَوْفٍ وَ وَجَلٍ فَقَالَ لَهُ مَا کَانَ مِنْ هَذَا أَشَدَّ فَالثَّوَابُ فِیهِ عَلَی قَدْرِ الْخَوْفِ وَ مَنْ خَافَ فِی إِتْیَانِهِ آمَنَ اللَّهُ رَوْعَتَهُ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ وَ انْصَرَفَ بِالْمَغْفِرَةِ وَ سَلَّمَتْ عَلَیْهِ الْمَلَائِکَةُ وَ زَارَهُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله وَ دَعَا لَهُ وَ انْقَلَبَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُ سُوءٌ وَ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ ثُمَّ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (2).

ص: 11

1- 1. کامل الزیارات ص 125.
2- 2. کامل الزیارات ص 126.

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مسلم در روایتی طولانی روایت کرد که ابا جعفر محمد بن علی علیه السلام به من فرمود: آیا به زیارت قبر حسین علیه السلام می­روی؟ گفتم آری، با بیم و هراس بسیار. فرمود: هر چه این ترس شدیدتر باشد، ثواب آن به اندازه آن ترس است و هر که در این زیارت رفتنش بیمناک گردد، آنگاه که مردمان در محضر رب العالمین بایستند، خداوند دل­نگرانی او را به احساس امنیت بدل کند و او با مغفرت الهی به راه خود رود و فرشتگان بر او درود فرستند و پیامبر صلی الله علیه و آله به دیدار او آید و برایش دعا کند و او با نعمت خداوند و بخشایشی که هیچ تباهی در آن نیالوده، بازگردد و در پی خشنودی پروردگار روانه شود... تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 126 -

**[ترجمه]

باب 2 أقل ما یزار فیه الحسین علیه السلام و أکثر ما یجوز تأخیر زیارته

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ الْحِمْیَرِیِّ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ الصَّائِغِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: یَا عَلِیُّ بَلَغَنِی أَنَّ قَوْماً مِنْ شِیعَتِنَا یَمُرُّ بِأَحَدِهِمُ السَّنَةُ وَ السَّنَتَانِ لَا یَزُورُونَ الْحُسَیْنَ علیه السلام قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَعْرِفُ أُنَاساً کَثِیراً فِی هَذِهِ الصِّفَةِ قَالَ أَمَا وَ اللَّهِ لِحَظِّهِمْ أَخْطَئُوا وَ عَنْ ثَوَابِ اللَّهِ زَاغُوا وَ عَنْ جِوَارِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله تَبَاعَدُوا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِی کَمِ الزِّیَارَةُ قَالَ یَا عَلِیُّ إِنْ قَدَرْتَ أَنْ تَزُورَهُ فِی کُلِّ شَهْرٍ فَافْعَلْ قُلْتُ لَا أَصِلُ إِلَی ذَلِکَ لِأَنِّی أَعْمَلُ بِیَدِی وَ أُمُورُ النَّاسِ بِیَدِی وَ لَا أَقْدِرُ أَنْ أُغَیِّبَ وَجْهِی عَنْ مَکَانِی یَوْماً وَاحِداً قَالَ أَنْتَ فِی عُذْرٍ وَ مَنْ کَانَ یَعْمَلُ بِیَدِهِ وَ إِنَّمَا عَنَیْتُ مَنْ لَا یَعْمَلُ بِیَدِهِ مِمَّنْ إِنْ خَرَجَ فِی کُلِّ جُمُعَةٍ هَانَ ذَلِکَ عَلَیْهِ أَمَا إِنَّهُ مَا لَهُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ عُذْرٍ وَ لَا عِنْدَ رَسُولِهِ مِنْ عُذْرٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ قُلْتُ فَإِنْ أَخْرَجَ عَنْهُ رَجُلًا فَیَجُوزُ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ وَ خُرُوجُهُ بِنَفْسِهِ أَعْظَمُ أَجْراً وَ خَیْراً لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ یَرَاهُ رَبُّهُ سَاهِرَ اللَّیْلِ لَهُ تَعَبَ النَّهَارِ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ نَظْرَةً تُوجِبُ لَهُ الْفِرْدَوْسَ الْأَعْلَی مَعَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ فَتَنَافَسُوا فِی ذَلِکَ وَ کُونُوا مِنْ أَهْلِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن میمون صائغ روایت کرد که امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای علی، خبردار شده ام که برخی از شیعیان ما یک سال یا دو سال بر ایشان می­گذرد ولی به زیارت حسین علیه السلام نمی­روند. گفتم فدایت شوم، من مردم بسیاری را بر این حال می شناسم. فرمود: به خدا سوگند بدان که حظ و نصیب خود را اشتباه گرفته اند و از ثواب الهی منحرف گشته اند و از همسایگی با محمد بس دوری جسته اند. گفتم فدایت شوم! چقدر باید به زیارت رفت؟ فرمود: ای علی، اگر توانستی هر ماه زیارت کنی، چنین کن. گفتم: توان آن را ندارم چرا که من حرفه­ای دارم که کارهای مردم در دستم است و نمی­توانم حتی یک روز هم در محل کارم حاضر نباشم. فرمود: تو معذور هستی و نیز هر کس که چنین اعمال هر روزه­ای دارد، منظورم تنها کسانی بود که کار یدی ندارد و اگر هر جمعه پای بر راه سفر نهد، او را دشوار نیاید. هان بدان! که او را در روز قیامت نزد خداوند هیچ عذری نیست و نزد رسول خدا نیز بهانه­ای ندارد. گفتم، اگر به جای خود مردی را بفرستد، جایز است. فرمود: آری و به زیارت رفتن خودش اجر و برکت بیشتری نزد خداوند برای او خواهد داشت، آن گونه که خداوند او را می­بیند که شب زنده داری کرده، حال آنکه خستگی روز را با خود دارد، خداوند به او نظری می­کند که فردوس برین را به همراه محمد و اهل بیت او علیهم السلام بر وی واجب می­کند. پس در این امر بر هم پیشی جویید و خود را اهل و شایسته آن گردانید. - . کامل الزیارات : 295 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُوسَوِیُّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: حَقٌّ عَلَی الْغَنِیِّ أَنْ یَأْتِیَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی السَّنَةِ مَرَّتَیْنِ وَ حَقٌّ عَلَی الْفَقِیرِ أَنْ یَأْتِیَهُ فِی السَّنَةِ مَرَّةً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا عبد الله علیه السلام: بر عهده ثروتمند است که هر سال دو مرتبه به زیارت مزار حسین علیه السلام بیاید و فقیر نیز وظیفه دارد که سالی یک بار به زیارت وی بیاید. - . کامل الزیارات : 293 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا

ص: 12

1- 1. کامل الزیارات ص 295.
2- 2. کامل الزیارات ص 293.

عَنِ ابْنِ أَبِی نَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 294 با تفاوت اندک -

**[ترجمه]

«4»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 42 و نشانه موجود در متن تهذیب، به کامل الزیارات اشاره دارد. -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَامِرِ بْنِ عُمَیْرٍ وَ سَعِیدٍ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: ائْتُوا قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ سَنَةٍ مَرَّةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر سال یک بار به زیارت مزار حسین علیه السلام بیایید. - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ مُسْلِمٍ عَنْ عَامِرِ وَ سَعِیدٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنِ الزَّیَّاتِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ ابْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَامِرِ وَ سَعِیدٍ الْأَعْرَجِ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 295 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُوسَوِیُّ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ فِی السَّنَةِ مَرَّةً إِنِّی أَکْرَهُ الشُّهْرَةَ(6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حلبی روایت کند که از امام صادق علیه السلام درباره زیارت بارگاه حسین علیه السلام پرسیدم. فرمود: سالی یک بار، من پرآوازگی را خوش ندارم. - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَلَبِیِّ: مِثْلَهُ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْأَهْوَازِیِّ: مِثْلَهُ (8).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ

ص: 13

1- 1. کامل الزیارات ص 294 بتفاوت یسیر.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 42 و کان الرمز فی المتن لکامل الزیارات.
3- 3. کامل الزیارات ص 294.
4- 4. کامل الزیارات ص 294.
5- 5. کامل الزیارات ص 295.
6- 6. کامل الزیارات ص 294.
7- 7. کامل الزیارات ص 294.
8- 8. کامل الزیارات ص 294.

عَامِرٍ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ حَمْزَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام قَالَ قَالَ: لَا تَجْفُوهُ یَأْتِیهِ الْمُوسِرُ فِی کُلِّ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ وَ الْمُعْسِرُ لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها قَالَ قَالَ الْعَبَّاسُ لَا أَدْرِی قَالَ هَذَا لِعَلِیٍّ أَوْ لِأَبِی نَابٍ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا الحسن علیه السلام: به وی بی مهری نکنید، دارا هر چهار ماه به زیارت وی بیاید و فقیر را «لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها»، {و خداوند هیچ کس را جز به اندازه توانایی­اش تکلیف نمی­کند.} - . کامل الزیارات : 294 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعِیصِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام هَلْ لِزِیَارَةِ الْقَبْرِ صَلَاةٌ قَالَ لَیْسَ لَهُ شَیْ ءٌ مَفْرُوضٌ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ فِی کَمْ یَوْمٍ یُزَارُ قَالَ مَا شِئْتَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عیص گوید: از ابا عبد الله علیه السلام پرسیدم، آیا زیارت مقبره نیایش خاصی دارد؟ فرمود: آن را دستوری معیّن نیست. و گوید پرسیدم، هر چند روز باید زیارت نمود؟ فرمود: هر چند روز که خواستی. - . کامل الزیارات : 295 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنْ عَلِیٍّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قُلْتُ وَ مَنْ یَأْتِیهِ زَائِراً ثُمَّ یَنْصَرِفُ مَتَی یَعُودُ إِلَیْهِ وَ فِی کَمْ یَأْتِی وَ کَمْ یَسَعُ النَّاسَ تَرْکُهُ قَالَ لَا یَسَعُ أَکْثَرَ مِنْ شَهْرٍ وَ أَمَّا بَعِیدُ الدَّارِ فَفِی کُلِّ ثَلَاثِ سِنِینَ فَمَا جَازَ ثَلَاثُ سِنِینَ فَلَمْ یَأْتِهِ فَقَدْ عَقَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَطَعَ حُرْمَتَهُ إِلَّا مِنْ عِلَّةٍ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان جمال در حدیثی طولانی گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم: کسی که به زیارت می­آید و باز می­گردد، چه زمانی باید بار دیگر به زیارت آید و در طی چه مهلتی باز آید و مردم چه مدت می­توانند زیارت نکنند؟ فرمود: بیش از یک ماه نباید ترک گویند، ولی آنکه خانه اش دور است هر سه سال و کسی که از سه سال بگذرد و به زیارت نیاید، براستی که به حق رسول خدا صلی الله علیه و آله کم لطفی کرده و به او بی حرمتی کرده، مگر اینکه بیماری یا مشکلی در بین باشد. - . کامل الزیارات : 296 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ نَحْنُ فِی طَرِیقِ الْمَدِینَةِ وَ یُرِیدُ مَکَّةَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَا لِی أَرَاکَ کَئِیباً حَزِیناً مُنْکَسِراً فَقَالَ لِی لَوْ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ لَشَغَلَکَ عَنْ مُسَاءَلَتِی قُلْتُ وَ مَا الَّذِی تَسْمَعُ قَالَ ابْتِهَالَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی عَلَی قَتَلَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَلَی قَتَلَةِ الْحُسَیْنِ وَ نَوْحَ الْجِنِّ عَلَیْهِمَا وَ بُکَاءَ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ حَوْلَهُ وَ شِدَّةَ حُزْنِهِمْ فَمَنْ یَتَهَنَّأُ مَعَ هَذَا بِطَعَامٍ أَوْ شَرَابٍ أَوْ نَوْمٍ قُلْتُ لَهُ فَمَنْ یَأْتِیهِ زَائِراً ثُمَّ یَنْصَرِفُ مَتَی یَعُودُ إِلَیْهِ وَ فِی کَمْ یَسَعُ النَّاسَ تَرْکُهُ قَالَ أَمَّا الْقَرِیبُ فَلَا أَقَلَّ مِنْ شَهْرٍ وَ أَمَّا الْبَعِیدُ الدَّارِ فَفِی کُلِّ ثَلَاثِ

ص: 14

1- 1. کامل الزیارات ص 294.
2- 2. کامل الزیارات ص 295.
3- 3. کامل الزیارات ص 296.

سِنِینَ فَمَا جَازَ الثَّلَاثَ سِنِینَ فَقَدْ عَقَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ قَطَعَ رَحِمَهُ إِلَّا مِنْ عِلَّةٍ وَ لَوْ یَعْلَمُ زَائِرُ الْحُسَیْنِ مَا یَدْخُلُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ مَا یَصِلُ إِلَیْهِ مِنَ الْفَرَجِ وَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَی فَاطِمَةَ وَ إِلَی الْأَئِمَّةِ وَ الشُّهَدَاءِ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ مِنْ دُعَائِهِمْ لَهُ وَ مَا لَهُ فِی ذَلِکَ مِنَ الثَّوَابِ فِی الْعَاجِلِ وَ الْآجِلِ وَ الْمَذْخُورِ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ لَأَحَبَّ أَنْ یَکُونَ مَا ثَمَّ دَارُهُ مَا بَقِیَ وَ إِنَّ زَائِرَهُ لَیَخْرُجُ مِنْ رَحْلِهِ فَمَا یَقَعُ فِیهِ عَلَی شَیْ ءٍ إِلَّا دَعَا لَهُ فَإِذَا وَقَعَتِ الشَّمْسُ عَلَیْهِ أَکَلَتْ ذُنُوبَهُ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ وَ مَا تُبْقِی عَلَیْهِ مِنْ ذُنُوبِهِ شَیْئاً فَیَنْصَرِفُ وَ مَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ وَ قَدْ رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مَا لَا یَنَالُهُ الْمُتَشَحِّطُ فِی دَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ یُوَکَّلُ بِهِ مَلَکٌ یَقُومُ مَقَامَهُ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی الزِّیَارَةِ أَوْ یَمْضِیَ ثَلَاثُ سِنِینَ أَوْ یَمُوتَ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ بِطُولِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان جمال گوید: از امام صادق علیه السلام در حالی که در راه مدینه می­رفتیم و او به مکه می­رفت پرسیدم، ای پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله ،چه شده که شما را اندوهگین و دل آزرده و شکسته­پر می­بینم؟ فرمود: اگر تو نیز آنچه من می شنیدم را می شنیدی، چنین سؤالی نمی­کردی. گفتم مگر چه می شنوید؟ فرمود: نیایش پرگدازش فرشتگان به درگاه خدای تعالی و دعا بر نزول لعنت بر قاتلان امیر المومنین و قاتلان حسین و نوحه گری جنیان بر آن دو و شیون فرشتگان گرداگرد حرم او و شدت اندوه ایشان بر وی. چه کسی با این حال خوراک یا نوشیدنی یا خواب را گوارا می­یابد؟ گفتم: کسی که به زیارت می­آید و باز می­گردد، چه زمان باید بار دیگر به زیارت آید و مردم چه مدت می­توانند زیارت نکنند؟ فرمود: آنکه نزدیک است نباید بیش از یک ماه ترک زیارت گوید و آنکه خانه اش دور است، هر سه سال یک بار زیارت می­کند و اگر از سه سال بگذرد، به رسول خدا صلی الله علیه و آله بی مهری کرده و دوستی و احسان به او را نادیده گرفته، مگر اینکه از سر علت یا مرضی باشد. و زائر حسین علیه السلام اگر بداند که چه فرج و شادمانی به دل رسول خدا و امیر المومنین و فاطمه و ائمه و شهیدان اهل بیت وارد می شود و چه دعاهایی از ایشان به واسطه این زیارت به حساب اعمال وی افزون می شود و چه ثوابی در دنیا و آخرت کسب می­کند و نزد خدای تعالی برای وی ذخیره می­گردد، به حق دوست داشت که تا وقتی زنده است همانجا ساکن می شد.

به راستی که زائر حسین با ساز و برگ سفر رهسپار می شود و دست بر هیچ یک از آنها نمی­برد مگر آنکه آن شیء برای او دعا می­کند و چون پرتو آفتاب بر وی افتد، گناهانش را بسوزاند همچنان که آتش هیزم را، و چیزی از گناهان او را باقی نمی گذارد تا آنکه در حالی باز می­گردد که هیچ گناهی با او نیست و درجات و مراتبی را بالا می­رود که غلتیدگان در خون خود در راه خدا بدان دست نمی­یابند و فرشته­ای مامور به کار وی شده و در جای او نشسته و تا زمانی که به زیارت باز گردد برای او طلب آمرزش می­کند، مگر اینکه سه سال بگذرد و .. ادامه حدیث را نیز بیان کرد. - . کامل الزیارات : 297 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام لأحب أن یکون ما ثم داره أی یکون داره عنده علیه السلام لا یفارقه و فی بعض النسخ بالتاء المثناة أی ما تم و ما استقر فی داره.

**[ترجمه]«لأحب أن یکون ماثمّ داره» یعنی خانه­اش نزد آن حضرت باشد و از او جدا نشود. در بعضی نسخه­ها «ماتمّ و ما استقرّ فی داره» آمده است؛ یعنی زیارتش تمام نمی­شد و در خانه خود استقرار نمی­یافت.

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی جَمِیعاً عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 298 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّا نَزُورُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی السَّنَةِ مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلَاثَةً فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَکْرَهُ أَنْ تُکْثِرُوا الْقَصْدَ إِلَیْهِ زُورُوهُ فِی السَّنَةِ مَرَّةً قُلْتُ کَیْفَ أُصَلِّی عَلَیْهِ قَالَ تَقُومُ خَلْفَهُ عِنْدَ کَتِفَیْهِ ثُمَّ تُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ تُصَلِّی عَلَی الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبید الله حلبی روایت کند: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، ما هر سال دو یا سه بار به زیارت مقبره حسین علیه السلام می­رویم. فرمود: خوش ندارم که بیش از حد روانه زیارت وی شوید، سالی یک بار زیارت کنید. عرض کردم چگونه بر او درود و صلوات فرستم؟ فرمود: پشت سر او در محل دو کتف او می­ایستی و آنگاه بر نبی خدا صلی الله علیه و آله صلوات می­فرستی و بر حسین که درود خدا بر او باد، سلام و صلوات می­فرستی. - . کامل الزیارات : 296 -

**[ترجمه]

«17»

وَ قَالَ الْعَمْرَکِیُّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّهُ یُصَلِّی عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی أَنْ تَغِیبَ الشَّمْسُ ثُمَّ یَصْعَدُونَ

ص: 15

1- 1. کامل الزیارات ص 297.
2- 2. کامل الزیارات ص 298.
3- 3. کامل الزیارات ص 296.

وَ یَنْزِلُ مِثْلُهُمْ فَیُصَلُّونَ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ فَلَا یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ یَتَخَلَّفَ عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِهِ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِ سِنِینَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا عبد الله علیه السلام: چهار هزار فرشته از سپیده دم تا هنگام غروب نزد مقبره حسین علیه السلام بر وی درود و صلوات می­فرستند. آنگاه به آسمان رفته و فرشتگانی به همین تعداد فرود می­آیند و تا سپیده دم بر او درود و سلام می­فرستند. پس شایسته نیست که مسلمان بیش از چهار سال از زیارت مزار او باز ماند. - . کامل الزیارات : 296 -

**[ترجمه]

«18»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ أَبِی نَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ نَعَمْ تَعْدِلُ عُمْرَةً وَ لَا یَنْبَغِی التَّخَلُّفُ عَنْهُ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِ سِنِینَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابو ناب از امام صادق علیه السلام روایت کرد که از حضرت درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم، فرمود: آری ثواب یک عمره را دارد و شایسته نیست که بیش از چهار سال از آن باز مانند. - . کامل الزیارات : 297 -

**[ترجمه]

بیان

یمکن حمل الثلاث علی المتوسط فی البعد و الأربع علی ما کان أبعد منه أو علی اختلاف الناس فی القدرة.

**[ترجمه]می­توان سه سال را بر فاصله میانه و چهار سال را بر دورتر از این حد و یا بر تفاوت مردمان در توانایی، حمل نمود.

**[ترجمه]

«19»

تم، [فلاح السائل] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بْنِ عُقْبَةَ قَالَ کَانَ جَارٌ لِی یُعْرَفُ بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: کُنْتُ أَزُورُ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی کُلِّ شَهْرٍ ثُمَّ عَلَتْ سِنِّی وَ ضَعُفَ جِسْمِی فَانْقَطَعْتُ عَنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَرَّةً ثُمَّ إِنِّی خَرَجْتُ فِی زِیَارَتِی إِیَّاهُ مَاشِیاً فَوَصَلْتُ فِی أَیَّامٍ فَسَلَّمْتُ وَ صَلَّیْتُ رَکْعَتَیِ الزِّیَارَةِ وَ نِمْتُ فَرَأَیْتُ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَدْ خَرَجَ مِنَ الْقَبْرِ وَ قَالَ لِی یَا عَلِیُّ لِمَ جَفَوْتَنِی وَ کُنْتَ لِی بَرّاً فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی ضَعُفَ جِسْمِی وَ قَصُرَتْ خُطَایَ وَ وَقَعَ لِی أَنَّهَا آخِرُ سِنِّی فَأَتَیْتُکَ فِی أَیَّامٍ وَ قَدْ رُوِیَ عَنْکَ شَیْ ءٌ أُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَهُ مِنْکَ فَقَالَ علیه السلام قُلْ فَقُلْتُ رُوِیَ عَنْکَ قَالَ مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِهِ زُرْتُهُ بَعْدَ وَفَاتِهِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ ذَلِکَ وَ إِنْ وَجَدْتُهُ فِی النَّارِ أَخْرَجْتُهُ (3).

**[ترجمه]فلاح السائل: محمد بن احمد بن داود بن عقبه گوید که همسایه­ای به نام علی بن محمد داشتم که می­گفت: هر ماه یک بار به زیارت حسین علیه السلام می­رفتم. سپس سالخورده شدم و جسمم ناتوان گشت و یک بار از زیارت حسین علیه السلام باز ماندم، سپس پیاده به زیارت او رفتم و پس از چند روز رسیدم و سلام دادم و دو رکعت نماز زیارت خواندم و چون خوابیدم، حسین علیه السلام را دیدم که از مزارش برخاسته و به من گفت: ای علی، چرا تو که پیش از این مهربان بودی، بی مهری کردی؟ گفتم سرورم، پیکرم ناتوان گشته و گامهایم سست و پنداشتم که آخر عمرم است پس چند روزی طول کشید تا به نزد تو آمدم. سخنی از شما به روایت شنیدم که دوست دارم از خود شما بشنوم. حضرت فرمود: بگو. گفتم از شما روایت است که فرمودید: هر که مرا در حیاتش زیارت کند، پس از وفاتش به دیدار او می­آیم. فرمود: آری چنین گفتم و اگر او را در آتش بیابم، وی را خارج خواهم ساخت. - . فلاح السائل -

**[ترجمه]

«20»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَامِرِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی کَمْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ یَوْمٌ لِلرَّاکِبِ وَ یَوْمٌ وَ بَعْضُ یَوْمٍ لِلْمَاشِی قَالَ أَ فَتَأْتِیهِ کُلَّ جُمُعَةٍ قَالَ قُلْتُ لَا مَا آتِیهِ إِلَّا فِی الْحِینِ قَالَ مَا أَجْفَاکَ أَمَا لَوْ کَانَ قَرِیباً مِنَّا لَاتَّخَذْنَاهُ هِجْرَةً أَیْ تَهَاجَرْنَا إِلَیْهِ (4).

ص: 16

1- 1. کامل الزیارات ص 296.
2- 2. کامل الزیارات ص 297.
3- 3. ....
4- 4. ثواب الأعمال ص 80.

**[ترجمه]ثواب الاعمال: ابو جارود گوید: ابا جعفر امام باقر علیه السلام از من پرسید: بین شما و مزار حسین علیه السلام چقدر راه است؟ عرض کردم، یک روز برای سواره و یک روز و نیم برای پیاده. پرسید: آیا هر جمعه به زیارت می­آیی؟ گفتم نه، تنها هر وقت فرصت کنم می­آیم. فرمود: چه بی مهر هستی. بدان که اگر به ما نزدیک بود، این سفر را به هجرت بدل می­کردیم، یعنی به سوی او هجرت می­نمودیم. - . ثواب الاعمال: : 80 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنِ ابْنِ نَاجِیَةَ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 293 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 293 -

**[ترجمه]

«23»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلَّانٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ رِیَاحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی السَّنَةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَمِنَ مِنَ الْفَقْرِ(3).

**[ترجمه]التهذیب: ابو الحسن علیه السلام: هر که در سال سه بار به زیارت حسین علیه السلام بیاید، از تنگدستی در امان خواهد بود. - . التهذیب 6 : 48 -

**[ترجمه]

«24»

أَقُولُ رَوَی مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الثَّوَابِ قَالَ لَهُ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلُ ثَوَابِ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ(4).

ص: 17

1- 1. کامل الزیارات ص 293.
2- 2. کامل الزیارات ص 293.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 48.
4- 4. المزار الکبیر ص 114.

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر روایت کند که داود بن فرقد گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم، کسی که هر ماه به زیارت امام حسین علیه السلام برود، چه ثوابی خواهد داشت؟ فرمود: ثوابی برابر ثواب صد هزار شهید از شهدای بدر. - . المزار الکبیر : 114 -

**[ترجمه]

باب 3 الإخلاص فی زیارته علیه السلام و الشوق إلیها

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ قُلْتُ وَ مَا فِیهِ قَالَ مَنْ أَتَاهُ تَشَوُّقاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حَجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ صَائِمٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ صَدَقَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ نَسَمَةٍ أُرِیدَ بِهَا وَجْهُ اللَّهِ وَ لَمْ یَزَلْ مَحْفُوظاً سَنَتَهُ مِنْ کُلِّ آفَةٍ أَهْوَنُهَا الشَّیْطَانُ وَ وُکِّلَ بِهِ مَلَکٌ کَرِیمٌ یَحْفَظُهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ وَ مِنْ تَحْتِ قَدَمِهِ فَإِنْ مَاتَ سَنَتَهُ حَضَرَتْهُ مَلَائِکَةُ الرَّحْمَةِ یَحْضُرُونَ غُسْلَهُ وَ أَکْفَانَهُ وَ الِاسْتِغْفَارَ لَهُ وَ یُشَیِّعُونَهُ إِلَی قَبْرِهِ بِالاسْتِغْفَارِ لَهُ وَ یُفْسَحُ لَهُ فِی قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ وَ یُؤْمِنُهُ اللَّهُ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ وَ مِنْ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ أَنْ یروعانه- [یُرَوِّعَاهُ] وَ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ إِلَی الْجَنَّةِ وَ یُعْطَی کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ وَ یُعْطَی یَوْمَ الْقِیَامَةِ نُوراً یُضِی ءُ لِنُورِهِ مَا بَیْنَ

الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ یُنَادِی مُنَادٍ هَذَا مِنْ زُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ شَوْقاً إِلَیْهِ فَلَا یَبْقَی أَحَدٌ فِی الْقِیَامَةِ إِلَّا تَمَنَّی یَوْمَئِذٍ أَنَّهُ کَانَ مِنْ زُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مسلم از ابا جعفر امام باقر علیه السلام روایت کرد که اگر مردم می­دانستند که زیارت حسین علیه السلام چه فضل و ارزشی دارد، از شوق به آن جان می­سپردند و دلهاشان در حسرت وی پاره پاره می­گشت. گوید پرسیدم: چه ارزشی؟ فرمود: هر که از سر اشتیاق به زیارت وی آید،، خداوند برای او هزار حج مقبول و هزار عمره بی خدشه و شبهه و اجر هزار شهید از شهدای بدر و هزار روزه دار و ثواب هزار صدقه پذیرفته و پاداش آزاد کردن هزار انسان برای کسب رضایت خدا را می­نویسد و در آن سال همواره از هر آفتی در امان است که کمترین آن شیطان باشد، و یک فرشته بلندپایه مامور به وی گشته و او را از پیش رو و پشت سر و از راست و چپ و از بالای سر و زیر پایش نگاهبان می­گردد و اگر در آن سال درگذرد، فرشتگان رحمت بر وی فرود آمده و در غسل و کفن کردن و طلب مغفرت برای وی حاضر می­گردند و با استغفار وی را تا قبرش همراهی می­کنند و قبرش تا افق نگاهش برای او گشاده می شود و خدا او را از فشار قبر و هول و هراس از نکیر و منکر در امان می­دارد و دری از بهشت به رویش گشاده می شود و نامه اعمالش به دست راستش داده می شود و در روز قیامت نوری می­یابد که از پرتو آن پهنه میان مشرق و مغرب نورانی می شود و منادی ندا در می­دهد که این از زائران دلشیفته مقبره حسین است؛ و در این روز همگان در عرصه قیامت آرزو می­کنند که ای کاش از زائران حسین بن علی علیه السلام بودند. - . کامل الزیارات : 142 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ قَالَ مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ شَوْقاً إِلَیْهِ کَانَ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ الْمُکْرَمِینَ وَ کَانَ تَحْتَ لِوَاءِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام حَتَّی یُدْخِلَهُمَا اللَّهُ جَمِیعاً الْجَنَّةَ(2).

ص: 18

1- 1. کامل الزیارات ص 142.
2- 2. کامل الزیارات ص 143.

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مسلم گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم که پاداش زائر حسین چیست؟ فرمود: هر که از سر شوق به زیارت حسین علیه السلام بیاید، از بندگان اکرام شده خداوند است و زیر پرچم حسین بن علی علیه السلام خواهد بود تا آنکه خداوند وی را همراه با حسین علیه السلام وارد بهشت گرداند. - . کامل الزیارات : 143 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ قُدَامَةَ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ مُحْتَسِباً لَا أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا سُمْعَةً مُحِّصَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ کَمَا یُمَضَّضُ الثَّوْبُ فِی الْمَاءِ فَلَا یَبْقَی عَلَیْهِ دَنَسٌ وَ یُکْتَبُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةٌ وَ کُلَّمَا رَفَعَ قَدَماً عُمْرَةٌ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که برای کسب اجر اخروی (و نه دنیوی) و نه از سر خودنمایی و سرخوشی مغرورانه و شهرت طلبی به زیارت حسین علیه السلام برود، همان گونه که لباسی در آب شسته می شود و هیچ چرکی بر آن نمی­ماند، تمام گناهانش از وی سترده می شود و در برابر هر گام، برای او یک حج و چون گام از زمین بردارد، یک عمره­ نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 144 -

**[ترجمه]

بیان

المضمضة غسل الإناء و غیره.

**[ترجمه]«المضمضة» یعنی شستن ظرف و غیره.

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْخَزَّازِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ زَائِراً لَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَقَالَ لَهُ یَا هَارُونُ مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام زَائِراً لَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ ثُمَّ قَالَ لِی ثَلَاثاً أَ لَمْ أَحْلِفْ لَکَ أَ لَمْ أَحْلِفْ لَکَ أَ لَمْ أَحْلِفْ لَکَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: هارون بن خارجه روایت کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم! کسی که مزار حسین علیه السلام را با آگاهی از حق وی و در راه خشنودی خدا و ثواب اخروی زیارت کند، چه پاداشی خواهد داشت؟ فرمود: ای هارون، هر کس مزار حسین علیه السلام را آگاه به حق وی و در راه خشنودی خدا و ثواب اخروی زیارت کند، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. آنگاه سه بار تکرار کرد: آیا سوگند یاد نکردم؟ آیا سوگند یاد نکردم؟ آیا سوگند یاد نکردم؟. - . کامل الزیارات : 144 -

**[ترجمه]

بیان

لعل الحلف سقط من الراوی أو النساخ أو کان فی کلام آخر غیر هذا.

**[ترجمه]شاید لفظ سوگند خوردن امام توسط راوی یا نسخه نویسان افتاده و یا در سخنی غیر از این بیان شده بوده است .

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ قَالَ: شَهِدْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ قَدْ أَتَاهُ قَوْمٌ مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ فَسَأَلُوهُ عَنْ إِتْیَانِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ مَا فِیهِ مِنَ الْفَضْلِ؟

قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ مَنْ زَارَهُ یُرِیدُ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ ذُنُوبِهِ کَمَوْلُودٍ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ شَیَّعَتْهُ الْمَلَائِکَةُ فِی مَسِیرِهِ فَرَفْرَفَتْ عَلَی رَأْسِهِ قَدْ صَفُّوا بِأَجْنِحَتِهِمْ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی أَهْلِهِ وَ سَأَلَتِ الْمَلَائِکَةُ الْمَغْفِرَةَ لَهُ مِنْ رَبِّهِ وَ غَشِیَتْهُ الرَّحْمَةُ مِنْ أَعْنَانِ السَّمَاءِ وَ نَادَتْهُ الْمَلَائِکَةُ طِبْتَ وَ طَابَ مَنْ زُرْتَ وَ حُفِظَ فِی أَهْلِهِ (3).

ص: 19

1- 1. کامل الزیارات ص 144 و فی المصدر( یمحص) بدل( یمضمض).
2- 2. کامل الزیارات ص 144 و فی المصدر( یمحص) بدل( یمضمض).
3- 3. کامل الزیارات ص 145.

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالله بن مسکان گوید: امام صادق علیه السلام را دیدم که گروهی از اهل خراسان نزد وی آمده و درباره زیارت مزار امام حسین بن علی علیه السلام و فضل آن پرسیدند. امام فرمود: پدرم از پدربزرگم چنین روایت کرد که هر کس وی را برای رضای خدا زیارت کند، خداوند او را همچون نوزادی که از مادر زاده شده، از گناهانش پاک می­کند و فرشتگان او را در راهش همراهی می­کنند و بر بالای سر او پرواز می­کنند و تا آن هنگام که به نزد خانواده اش بازگردد، با بال­های خود بر فراز سرش صف می­کشند و از خدای او برایش طلب آمرزش می­کنند و رحمت از اعماق آسمانها وی را در بر می­گیرد و فرشتگان فریاد بر می­آورند که پاک و نیکو گردی تو و آن که زیارتش نمودی، و در میان اهل و اطرافیانش محفوظ باشد. - . کامل الزیارات : 145 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا لِمَنْ أَتَی الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لَا مُسْتَکْبِرٍ قَالَ یُکْتَبُ لَهُ أَلْفُ حَجَّةٍ مَقْبُولَةٍ وَ أَلْفُ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ إِنْ کَانَ شَقِیّاً کُتِبَ سَعِیداً وَ لَمْ یَزَلْ یَخُوضُ فِی رَحْمَةِ اللَّهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: قداح روایت کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: پاداش کسی که با شناخت حق حسین بن علی علیه السلام و بدون روی­گردانی و خودبزرگ بینی وی را زیارت کند چیست؟ فرمود: برای او هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه برای وی نوشته شود و اگر شقاوتمند باشد، در شمار سعادتمندان به حساب آید و همچنان در رحمت الهی غوطه ور باشد. - . کامل الزیارات : 144 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ النَّیْسَابُورِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ وَ هُوَ یُرِیدُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَیَّعَهُ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ حَتَّی یَرِدَ إِلَی مَنْزِلِهِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که برای کسب رضای خدای تعالی به زیارت مزار حسین علیه السلام برود، جبرئیل و میکائیل و اسرافیل وی را مشایعت می­کنند تا آنکه به خانه­اش پای نهد. - . کامل الزیارات : 145 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ الْفَضْلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ خَیْثَمٍ عَنْ أَخِیهِ مُعَمَّرٍ قَالَ: سَمِعْتُ زَیْدَ بْنَ عَلِیٍّ یَقُولُ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام لَا یُرِیدُ بِهِ إِلَّا اللَّهَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ جَمِیعَ ذُنُوبِهِ وَ لَوْ کَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ فَاسْتَکْثِرُوا مِنْ زِیَارَتِهِ یَغْفِرِ اللَّهُ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معمر بن خیثم گوید: شنیدم که زید بن علی می­گفت: هر کس تنها از سر کسب رضای خدا مزار حسین علیه السلام را زیارت کند، خداوند همه گناهان او را حتی اگر به انداز کف دریا باشد، برایش می­بخشد، پس بسیار به زیارت او بروید تا خداوند گناهانتان را ببخشد. - . کامل الزیارات : 145 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام لِلَّهِ وَ فِی اللَّهِ أَعْتَقَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ آمَنَهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که برای خشنودی خدا و در راه خدا به زیارت حسین علیه السلام برود، خداوند او را از آتش عذاب آزاد کند و در روز فزع اکبر (قیامت) وی را در امان دارد و چیزی از حوائج دنیا و آخرت از خدا طلب نکند، مگر آنکه به وی عطا گردد. - . کامل الزیارات : 145 -

**[ترجمه]

«10»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الْمُفِیدُ عَنِ الْجِعَابِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بِشْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ زُرْتُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَلَمَّا قَدِمْتُ جَاءَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ عُمَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: أَبْشِرْ یَا حُمْرَانُ فَمَنْ زَارَ قُبُورَ شُهَدَاءِ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام یُرِیدُ اللَّهَ بِذَلِکَ وَ صِلَةَ نَبِیِّهِ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ (5).

ص: 20

1- 1. کامل الزیارات ص 144.
2- 2. کامل الزیارات ص 145.
3- 3. کامل الزیارات ص 145.
4- 4. کامل الزیارات ص 145.
5- 5. أمالی الطوسیّ ج 2 ص 28 طبع النجف.

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: حمران گوید: به زیارت مزار حسین علیه السلام رفتم و چون بازگشتم، ابا جعفر امام باقر محمد بن علی و عمر بن علی بن عبدالله بن علی نزد من آمدند و ابا جعفر امام باقر علیه السلام فرمود: مژده باد ای حمران که هر که به زیارت شهدای آل محمد علیهم السلام برود و با این کار، تنها خشنودی خدا و پیوند با نبی خدا را بجوید، همچون روزی که از مادرش زاده شده، از گناهانش پاک می­گردد. - . أمالی الطوسیّ 2 : 28 چاپ نجف -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ جُوَیْرِیَةَ بْنِ الْعَلَاءِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَی مُنَادٍ أَیْنَ زُوَّارُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ لَا یُحْصِیهِمْ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَقُولُ لَهُمْ مَا ذَا أَرَدْتُمْ بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیَقُولُ یَا رَبِّ حُبّاً لِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ حُبّاً لِعَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ رَحْمَةً لَهُ مِمَّا ارْتُکِبَ مِنْهُ فَیُقَالُ لَهُمْ هَذَا مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ فَالْحَقُوا بِهِمْ فَأَنْتُمْ مَعَهُمْ

فِی دَرَجَتِهِمْ الْحَقُوا بِلِوَاءِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَیَکُونُونَ فِی ظِلِّهِ وَ هُوَ فِی یَدِ عَلِیٍّ علیه السلام حَتَّی یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ جَمِیعاً فَیَکُونُونَ أَمَامَ اللِّوَاءِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ یَسَارِهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون روز رستاخیز فرارسد، منادی فریاد برمی­آورد: کجایند زائران حسین بن علی علیه السلام؟ پس گروهی از مردمان بر می­خیزند که جز خدای تعالی کسی ایشان را شماره نتوان کرد و ایشان را گوید که مقصود شما از زیارت حسین علیه السلام چه بود؟ پس گویند: خداوندا، تنها از سر محبتمان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و محبت به علی و فاطمه و به خاطر دلسوزی بر او پس از جنایتی که بر وی رفت. پس به ایشان گفته می شود که این محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین! به ایشان ملحق شوید که شما با ایشان در مرتبه عالی­شان همراهید. به زیر پرچم رسول الله علیه السلام که در دست علی علیه السلام است، در می­آیند و در سایه آن هستند تا آنکه همگی به بهشت پای می­نهند و در جلو و پشت پرچم و در سمت چپ و راست آن جای می­گیرند. - . کامل الزیارات : 141 -

**[ترجمه]

باب 4 أن زیارته صلوات الله علیه یوجب غفران الذنوب و دخول الجنة و العتق من النار و حط السیئات و رفع الدرجات و إجابة الدعوات

الأخبار

«1»

ثو، [ثواب الأعمال] لی، [الأمالی] للصدوق أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو الزَّیَّاتِ عَنْ فَائِدٍ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال:، امالی صدوق: ابو الحسن موسی علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین صلوات الله علیه به زیارت مزار وی شتابد، خداوند همه گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. - . ثواب الاعمال: : 77 أمالی الصدوق : 142 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ

ص: 21

1- 1. کامل الزیارات ص 141.
2- 2. ثواب الأعمال ص 77 و أمالی الصدوق ص 142 و لیس فی اول السند( أبی).
3- 3. کامل الزیارات ص 138.

هِنْدٍ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«4»

لی، [الأمالی] للصدوق الْقَطَّانُ عَنِ السُّکَّرِیِّ عَنِ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(2).

**[ترجمه]امالی صدوق: زید بن علی: هر که با شناخت حق حسین علیه السلام به زیارت وی آید، خداوند همه گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. - . أمالی الصدوق : 237 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابی عبدالله علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«6»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنْ صَفْوَانَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال:، نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُثَنًّی الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابی الحسن امام موسی کاظم علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] الْحُسَیْنُ بْنُ عَامِرٍ عَنِ الْمُعَلَّی عَنِ الْمُسْتَرِقِّ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 140 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از امام صادق علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ فَائِدٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ علیه السلام: مِثْلَهُ (8).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابی الحسن اول، موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] الْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (9).

ص: 22

1- 1. کامل الزیارات ص 139.
2- 2. أمالی الصدوق ص 237.
3- 3. کامل الزیارات ص 138.
4- 4. ثواب الأعمال ص 78.
5- 5. کامل الزیارات ص 138.
6- 6. کامل الزیارات ص 140.
7- 7. کامل الزیارات ص 139.
8- 8. کامل الزیارات ص 139.
9- 9. کامل الزیارات ص 140.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابی عبدالله علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 140 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةٌ عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَلِیٍّ الْقُمِّیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ علیهم السلام: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از عبیدالله بن عبدالله و علی بن الحسین از پدرش علیه السلام روایت شده است.

**[ترجمه]

«13»

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]به همین سند از صالح بن عقبه از یحیی بن علی از ابی عبدالله علیه السلام روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر از ابی عبدالله روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«15»

لی، [الأمالی] للصدوق الطَّالَقَانِیُّ عَنْ أَحْمَدَ الْهَمْدَانِیِّ عَنِ الْمُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَدَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ طُوسَ فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَقَالَ لَهُ یَا طُوسِیُّ مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَی الْعِبَادِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ قَبِلَ شَفَاعَتَهُ فِی سَبْعِینَ مُذْنِباً وَ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ عِنْدَ قَبْرِهِ حَاجَةً إِلَّا قَضَاهَا لَهُ (4).

**[ترجمه]امالی صدوق: عبدالله بن فضل گوید: نزد امام صادق علیه السلام بودم که مردی از اهل طوس وارد شد و گفت: ای پسر رسول خدا! پاداش کسی که به زیارت مزار ابی عبدالله حسین بن علی علیه السلام برود چیست؟ فرمود: ای مرد طوسی، هر که به زیارت حسین بن علی علیه السلام بیاید در حالی که می­داند اطاعت از این امام بر مردمان واجب است، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد و شفاعت او در حق هفتاد گنهکار را می­پذیرد و او بر مزار این امام هیچ حاجتی از خداوند درخواست نمی­کند، مگر اینکه خداوند آن را برآورده می­سازد. - . أمالی الصدوق : 587 ابتدای روایت -

**[ترجمه]

«16»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّهُمْ یَرْوُونَ أَنَّ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَانَتْ لَهُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ قَالَ وَ اللَّهِ مَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(5).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: هارون بن خارجه گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم، گفته می شود هر که به زیارت مزار حسین علیه السلام برود ثواب یک حج و عمره را برده است. فرمود: به خدا که هر که با آگاهی از حق او زیارتش کند، خداوند همه گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ الْکُوفِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (7).

ص: 23

1- 1. کامل الزیارات ص 139 و فی سند الأول( التمیمی) بدل( القمّیّ).
2- 2. کامل الزیارات ص 139 و فی سند الأول( التمیمی) بدل( القمّیّ).
3- 3. کامل الزیارات ص 139 و فی سند الأول( التمیمی) بدل( القمّیّ).
4- 4. أمالی الصدوق ص 587 صدر حدیث.
5- 5. ثواب الأعمال ص 78.
6- 6. کامل الزیارات ص 138.
7- 7. کامل الزیارات ص 138.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«19»

ثو، [ثواب الأعمال] الْعَطَّارُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقُمِّیِّ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام: أَدْنَی مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: ابو الحسن امام رضا علیه السلام: کمترین چیزی که به زائر ابا عبد الله الحسین علیه السلام در کنار رود فرات داده می­شود، اگر که حق و حرمت و ولایت وی را شناخته و پذیرفته باشد، آن است که همه گناهان گذشته و آینده او بخشیده می شود. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 138 -

**[ترجمه]

«21»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ الرَّجُلَ یَخْرُجُ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَلَهُ إِذَا خَرَجَ مِنْ أَهْلِهِ بِأَوَّلِ خُطْوَةٍ مَغْفِرَةُ ذُنُوبِهِ ثُمَّ لَمْ یَزَلْ یُقَدَّسُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَتَّی یَأْتِیَهُ فَإِذَا أَتَاهُ نَاجَاهُ اللَّهُ عَبْدِی سَلْنِی أُعْطِکَ ادْعُنِی أُجِبْکَ اطْلُبْ مِنِّی أُعْطِکَ سَلْنِی حَاجَةً أَقْضِهَا لَکَ قَالَ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ حَقٌّ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُعْطِیَ مَا بَذَلَ (3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: همانا انسان به زیارت مزار حسین علیه السلام رهسپار می شود و چون از نزد خانواده اش بیرون می­آید، با نخستین گامش گناهانش بخشیده می شود و همچنان به هر گامش مبارک و مطهر می­گردد تا آنگاه که به مزار رسد. و چون به زیارت آید، خداوند به وی الهام کند که ای بنده من! درخواست کن تا به تو عطا کنم، مرا بخوان تا تو را اجابت کنم، از من بخواه تا به تو ببخشم، از من تقاضایی کن تا آن را برآورده سازم. امام صادق علیه السلام افزود: و سزاست خدای را که تا وقتی وی (از جان و مال خود) بذل می­کند، به وی عطا نماید. - . ثواب الاعمال: : 82 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 132 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ أُورَمَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ الصَّائِغِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: یَا عَلِیُّ زُرِ الْحُسَیْنَ وَ لَا تَدَعْهُ قَالَ قُلْتُ مَا لِمَنْ أَتَاهُ مِنَ الثَّوَابِ قَالَ مَنْ أَتَاهُ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً فَإِذَا أَتَاهُ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکَیْنِ یَکْتُبَانِ مَا خَرَجَ مِنْ فِیهِ مِنْ خَیْرٍ وَ لَا یَکْتُبَانِ مَا یَخْرُجُ مِنْ فِیهِ مِنْ سَیِّئٍ وَ لَا غَیْرِ ذَلِکَ فَإِذَا انْصَرَفَ وَدَّعُوهُ وَ قَالُوا یَا وَلِیَّ اللَّهِ مَغْفُورٌ لَکَ أَنْتَ مِنْ حِزْبِ اللَّهِ وَ حِزْبِ رَسُولِهِ وَ حِزْبِ أَهْلِ بَیْتِ

ص: 24

1- 1. ثواب الأعمال ص 78.
2- 2. کامل الزیارات ص 138.
3- 3. ثواب الأعمال ص 82.
4- 4. کامل الزیارات ص 132.
5- 5. کامل الزیارات ص 139.

رَسُولِهِ وَ اللَّهِ لَا تَرَی النَّارَ بِعَیْنِکَ أَبَداً وَ لَا تَرَاکَ وَ لَا تَطْعَمُکَ أَبَداً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن میمون صائغ از امام صادق علیه السلام روایت کرد که فرمود: ای علی، به زیارت حسین علیه السلام برو و او را رها مکن. گوید گفتم، کسی که به زیارت برود چه ثوابی می­برد؟ فرمود: هر که پیاده به زیارت آید، خداوند به هر گام او برایش یک نیکی (حسنه) بنویسد و یک کار ناپسند (سیئه) از وی پاک نماید و او را یک درجه بالا برد، و چون بیاید، خداوند دو فرشته را مامور می­کند که هر سخن پسندیده ای که از دهانش خارج می شود را می­نویسند و اگر سخن ناپسند یا شبیه آن گوید، نمی­نویسند و چون به سوی اهلش روی کند، وی را تودیع نمایند و گویند که ای دوست خدا! بخشیده شده ای، تو از حزب خدا هستی و حزب رسول خدا و حزب اهل بیت رسول او و به خدا سوگند که آتش را به چشم خود نمی­بینی و آتش نیز تو را نبیند و هرگز طعمه آن نگردی. - . کامل الزیارات : 133 -

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ الْحِمْیَرِیِّ مَعاً عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحَکَمِ النَّخَعِیِّ عَنْ أَبِی حَمَّادٍ الْأَعْرَابِیِّ عَنْ سَدِیرٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام فَذَکَرَ فَتًی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام مَا أَتَاهُ عَبْدٌ فَخَطَا خُطْوَةً إِلَّا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ وَ حُطَّتْ عَنْهُ سَیِّئَةٌ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سدیر صیرفی روایت کرد: نزد ابی جعفر علیه السلام بودیم که جوانی سخن از مزار حسین علیه السلام به میان آورد و ابا جعفر امام باقر علیه السلام به وی فرمود: هیچ بنده ای به نزد وی نرفت و در راه او قدم از قدم برنداشت مگر آنکه برای او یک کار پسندیده نوشته شود و یک کار ناپسند (از نامه عملش) پاک گردد. - . کامل الزیارات : 134 -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْأَصَمِّ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنْ شِیعَتِنَا لَمْ یَرْجِعْ حَتَّی یُغْفَرَ لَهُ کُلُّ ذَنْبٍ وَ یُکْتَبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا وَ کُلِّ یَدٍ رَفَعَتْهَا دَابَّتُهُ أَلْفُ حَسَنَةٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ أَلْفُ سَیِّئَةٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ أَلْفُ دَرَجَةٍ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر یک از شیعه ما که به زیارت حسین علیه السلام بیاید، باز نگردد مگر اینکه همه گناهانش بخشیده شده باشد و به هر گامی که برداشته و با هر قدمی که مرکبش پیش رفته، برای او هزار کار نیک نوشته می شود و هزار کار ناپسند از وی پاک می­گردد و جایگاهش هزار درجه فراتر می­رود. - . کامل الزیارات : 134 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ مَعاً عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْدَانَ الْقَلَانِسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْمُحَارِبِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مِیثَمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ النَّجَّارِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام تَزُورُونَ الْحُسَیْنَ وَ تَرْکَبُونَ السُّفُنَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ إِذَا انْکَفَتْ بِکُمْ نُودِیتُمْ أَلَا طِبْتُمْ وَ طَابَتْ لَکُمُ الْجَنَّةُ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالله بن نجار گوید: امام صادق علیه السلام از من پرسید: برای زیارت حسین علیه السلام بر کشتی می­نشینید؟ گفتم آری. فرمود: آیا می­دانستی که اگر در آب بیفتید، ندایی می­آید که می­گوید، هان نیک روزگار باشید و بهشت شما را خوش باشد. - . کامل الزیارات : 135 -

**[ترجمه]

بیان

قوله إذا انکفت بکم مخفف من المهموز من قولهم کفأت الإناء أی قلبته و کببته.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: «إذا انکفت بکم» مخفف از مهموز است، از این گفته: «کفأت الإناء» یعنی آن را ریختم و واژگون کردم.

**[ترجمه]

«28»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ یُوسُفَ الْأَنْبَارِیِّ عَنْ فَائِدٍ الْحَنَّاطِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّهُمْ یَأْتُونَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بِالنَّوَائِحِ وَ الطَّعَامِ قَالَ قَدْ سَمِعْتُ قَالَ فَقَالَ یَا فَائِدُ مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(5).

ص: 25

1- 1. کامل الزیارات ص 133.
2- 2. کامل الزیارات ص 134.
3- 3. کامل الزیارات ص 134.
4- 4. کامل الزیارات ص 135.
5- 5. کامل الزیارات ص 139.

**[ترجمه]کامل الزیارات: فائد حنّاط گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم که مردمان با نوحه گری و با غذا به کنار مزار حسین علیه السلام می­آیند. فرمود شنیده­ام. گوید پس فرمود: ای فائد، هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی آید، گناهان گذشته و آینده اش آمرزیده می شود. - . کامل الزیارات : 139 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی یَعْقُوبَ الْأَبْزَارِیِّ عَنْ فَائِدٍ عَنْ عَبْدٍ صَالِحٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ الْحُسَیْنَ قَدْ زَارَهُ النَّاسُ مَنْ یَعْرِفُ هَذَا الْأَمْرَ وَ مَنْ یُنْکِرُهُ وَ رَکِبَتْ إِلَیْهِ النِّسَاءُ وَ وَقَعَ حَالُ الشُّهْرَةِ وَ قَدِ انْقَبَضْتُ مِنْهُ لِمَا رَأَیْتُ مِنَ الشُّهْرَةِ قَالَ فَمَکَثَ مَلِیّاً لَا یُجِیبُنِی ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیَّ فَقَالَ یَا عِرَاقِیُّ إِنْ شَهَرُوا أَنْفُسَهُمْ فَلَا تَشْهَرْ أَنْتَ نَفْسَکَ فَوَ اللَّهِ مَا أَتَی الْحُسَیْنَ آتٍ عَارِفاً بِحَقِّهِ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: فائد از بنده صالح(امام موسی کاظم علیه السلام) روایت کرد: بر وی وارد شدم و گفتم فدایت شوم! مردمان چه آنکه قضیه حسین علیه السلام را به حق می­داند و چه آنکه آن را انکار می­کند، به زیارت وی می­آیند و زنان نیز سوار بر مرکب به سوی مزار او روانه شده­اند و وضعیت اشتهار این مزار حادث گشته و من از این وضع به خاطر اشتهار مزار حسین (و احتمال خطر) دل آزرده­ام. گوید مدتی را درنگ کرد و پاسخ نمی­گفت، آنگاه روی کرد و فرمود: ای عراقی، اگر ایشان خود را علنا نشان داده و افشا کردند، تو خود را (در برابر چشم دشمنان) افشا مگردان؛ چه آنکه به خدا سوگند، هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی آید، گناهان گذشته و آینده اش آمرزیده می شود. - . کامل الزیارات : 140 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ صَنْدَلٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَضْلًا عَلَی النَّاسِ قُلْتُ وَ مَا فَضْلُهُمْ قَالَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ قَبْلَ النَّاسِ بِأَرْبَعِینَ عَاماً وَ سَائِرُ النَّاسِ فِی الْحِسَابِ وَ الْمَوْقِفِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبید بن زراره گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می­فرمود: همانا زائران حسین علیه السلام در روز قیامت بر دیگران برتری دارند. گفتم برتری ایشان به چیست؟ فرمود: چهل سال زودتر از دیگران و در حالی که دیگران هنوز درگیر محاسبه و توقف (در محشر) هستند، به بهشت وارد می شوند. - . کامل الزیارات : 137 -

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ تَشَوُّقاً إِلَیْهِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْآمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ أُعْطِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ وَ کَانَ تَحْتَ لِوَاءِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام حَتَّی یَدْخُلَ الْجَنَّةَ فَیُسْکِنَهُ فِی دَرَجَتِهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که با شیفتگی به حسین به زیارت وی آید، خداوند وی را در شمار امنیت یافتگان در روز قیامت قرار می­دهد و نامه اعمالش به دست راستش داده شده و زیر پرچم حسین بن علی علیه السلام می­ایستد تا آنکه به بهشت وارد شده و خداوند وی را در همان رتبه و درجه وی قرار می­دهد. آری، خداوند توانا و حکیم است. - . کامل الزیارات : 142 -

**[ترجمه]

«32»

ثو، [ثواب الأعمال] مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْخَشَّابِ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ زَائِرَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ جَعَلَ ذُنُوبَهُ جِسْراً عَلَی بَابِ دَارِهِ ثُمَّ عَبَرَهَا کَمَا یُخَلِّفُ أَحَدُکُمُ الْجِسْرَ وَرَاءَهُ إِذَا عَبَرَ(4).

ص: 26

1- 1. کامل الزیارات ص 140.
2- 2. کامل الزیارات ص 137.
3- 3. کامل الزیارات ص 142.
4- 4. کامل الزیارات ص 152 و ثواب الأعمال ص 82.

**[ترجمه]ثواب الاعمال، کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا زائر حسین علیه السلام، گناهان خود را چون پلی بر در خانه اش نهاده و همچنان که هر یک از شما چون از پل عبور می­کنید و آن را پشت سر می­گذارید، از آن عبور می­کند. - . کامل الزیارات : 152 و ثواب الاعمال: : 82 -

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ أُورَمَةَ عَنْ زَکَرِیَّا الْمُؤْمِنِ عَنِ الْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ فِی کَرَامَةِ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ فِی شَفَاعَةِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَلْیَکُنْ لِلْحُسَیْنِ علیه السلام زَائِراً یَنَالُ مِنَ اللَّهِ أَفْضَلَ الْکَرَامَةِ وَ حُسْنَ الثَّوَابِ وَ لَا یَسْأَلُهُ عَنْ ذَنْبٍ عَمِلَهُ فِی حَیَاةِ الدُّنْیَا وَ لَوْ کَانَتْ ذُنُوبُهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ وَ جِبَالِ تِهَامَةَ وَ زَبَدِ الْبَحْرِ إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام قُتِلَ مَظْلُوماً مُضْطَهَداً نَفْسُهُ وَ عَطْشَاناً هُوَ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ وَ أَصْحَابُهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر کس بخواهد که در روز قیامت کرامت الهی و شفاعت نبوی شامل حالش شود، پس زائر حسین گردد که به بهترین گرامی داشت و برترین پاداش دست می­یابد و خداوند از هیچ گناه او در زندگی دنیایش، حتی اگر به عدد دانه های شن بیابان عالج و کوههای تهامه و کفهای دریا باشد، نمی­پرسد. همانا که حسین بن علی علیه السلام با جانی بس ستم کشیده، مظلوم کشته شد و خودش و اهل بیتش و یارانش همگی تشنه لب شهید شدند. - . کامل الزیارات : 153 -

**[ترجمه]

«34»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَضَّاحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شُعَیْبٍ التَّمِیمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: یُنَادِی مُنَادٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَیْنَ شِیعَةُ آلِ مُحَمَّدٍ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ النَّاسِ لَا یُحْصِیهِمْ إِلَّا اللَّهُ فَیَقُومُونَ نَاحِیَةً مِنَ النَّاسِ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ أَیْنَ زُوَّارُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیَقُومُ أُنَاسٌ کَثِیرٌ فَیُقَالُ لَهُمْ خُذُوا بِیَدِ مَنْ أَحْبَبْتُمُ انْطَلِقُوا بِهِ إِلَی الْجَنَّةِ فَیَأْخُذُ الرَّجُلُ مَنْ أَحَبَّ حَتَّی إِنَّ الرَّجُلَ مِنَ النَّاسِ یَقُولُ لِرَجُلٍ یَا فُلَانُ أَ مَا تَعْرِفُنِی أَنَا الَّذِی قُمْتُ لَکَ یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا فَیُدْخِلُهُ الْجَنَّةَ لَا یُدْفَعُ وَ لَا یُمْنَعُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در روز قیامت منادی فریاد بر می­آورد که کجایید شیعه آل محمد! پس ردیفی از مردم که تنها خدا شمار آنان داند برمی­خیزند و جدا از مردمان می­ایستند. آنگاه منادی فریاد می­زند: کجایند زائران مزار حسین علیه السلام؟ پس شمار بسیاری از مردم برمی­خیزند و به ایشان گفته می شود: دست هر کس که خواهید بگیرید و او را به سوی بهشت ببرید و هر یک از ایشان هر که را دوست دارد با خود برمی گیرد، به گونه ای که مردم به هر یک از این مردمان می­گویند، ای فلانی! آیا مرا نمی­شناسی؟ من همانم که فلان روز برایت فلان کار را کردم؛ پس او وی را با خود به بهشت وارد می­کند و نه پس رانده می شود و نه باز داشته می شود. - . کامل الزیارات : 166 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ أُورَمَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْمُؤْمِنِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ مِائَةَ أَلْفِ لَحْظَةٍ إِلَی الْأَرْضِ یَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ مِنْهُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ مِنْهُ وَ یَغْفِرُ لِزَائِرِی قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام خَاصَّةً وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِمْ وَ لِمَنْ یَشْفَعُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ کَائِناً مَنْ کَانَ قُلْتُ وَ إِنْ کَانَ رَجُلًا قَدِ اسْتَوْجَبَ النَّارَ قَالَ وَ إِنْ کَانَ مَا لَمْ یَکُنْ نَاصِبِیّاً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سلیمان بن خالد گوید: شنیدم که امام صادق علیه السلام می­گفت: همانا خداوند در هر شب و روزی صد هزار بار بر زمین می­نگرد و هر که را خواهد در زمین ببخشاید و هر که را خواهد در آن، عذاب نماید. و بخصوص زائران مزار حسین بن علی علیه السلام و خانواده های ایشان و هر آن کس را - هر که خواهد باشد - که وی (حسین) برای او شفاعت کند، مورد مغفرت قرار می­دهد. گوید پرسیدم: حتی اگر مردی باشد که مستحق آتش دوزخ باشد؟ فرمود: حتی اگر چنین باشد، مادام که ناصبی نباشد. - . کامل الزیارات : 166 -

**[ترجمه]

«36»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْجَبَّارِ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا حُسَیْنُ إِنَّهُ مَنْ خَرَجَ

ص: 27

1- 1. کامل الزیارات ص 153.
2- 2. کامل الزیارات ص 166.
3- 3. کامل الزیارات ص 166.

مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام إِنْ کَانَ مَاشِیاً کُتِبَتْ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِیَ عَنْهُ سَیِّئَةٌ وَ إِنْ کَانَ رَاکِباً کُتِبَتْ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ حُطَّ بِهَا عَنْهُ سَیِّئَةٌ حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَیْرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُفْلِحِینَ الْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّی إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ مَا مَضَی (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: حسین بن ثویر بن ابی فاخته گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: ای حسین! همانا کسی که برای زیارت مزار حسین بن علی علیه السلام از خانه­اش خارج شود، اگر پیاده باشد، با هر گامی برای او کار نیکی نوشته می شود و گناهی از وی پاک می­گردد و اگر سواره باشد، به هر گام (مرکبش) برای او کار نیکی نوشته شود و گناهی پاک شود، به طوری که (چون در راه ) به حرم حسین وارد شود، خداوند وی را از رستگاران نجات یافته بنویسد، و چون آیین زیارتش را سپری کرد، خداوند وی را در شمار پیروزمندان نویسد، و چون گاه بازگشت فرا رسد، فرشته ای بر وی نازل شده و می­گوید: رسول خدا بر تو سلام می­رساند و زندگی از سر گیر که خداوند گناهان گذشته ات را آمرزید. - . ثواب الاعمال: : 82 -

**[ترجمه]

«37»

یب، [تهذیب الأحکام] سَعْدٌ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر آمده است. - . التهذیب 6 : 43 -

**[ترجمه]

باب 5 أن زیارته علیه الصلاة و السلام تعدل الحج و العمرة و الجهاد و الإعتاق

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام عَمَّنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ تَعْدِلُ عُمْرَةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: بزنطی گوید: یکی از یاران ما از ابا الحسن امام رضا علیه السلام درباره کسی که به زیارت امام حسین علیه السلام برود پرسید، فرمود: با یک عمره برابر است. - . کامل الزیارات : 154 -

**[ترجمه]

«2»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ آتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ ائْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَطْیَبِ الْأَطْیَبِینَ وَ أَطْهَرِ الطَّاهِرِینَ وَ أَبَرِّ الْأَبْرَارِ فَإِذَا زُرْتَهُ

ص: 28

1- 1. ثواب الأعمال ص 82.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 43.
3- 3. کامل الزیارات ص 154.
4- 4. ثواب الأعمال ص 78.

کُتِبَتْ لَکَ اثْنَتَانِ وَ عِشْرُونَ حَجَّةً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی سعید مدائنی گوید: بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و عرض کردم، فدایت شوم! آیا به زیارت مزار حسین بیایم؟ فرمود آری ای ابا سعید، به زیارت مزار حسین پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله، پاک ترین پاکان و نیک ترین نیکان و صالح ترین صالحان بیا و چون وی را زیارت کنی، برای تو ثواب بیست و دو حج نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 154 و در این کتاب به جای حج ، عمره ذکر شده است. -

**[ترجمه]

«4»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا علیه السلام یَقُولُ: زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ تَعْدِلُ عُمْرَةً مَبْرُورَةً مُتَقَبَّلَةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن موسی الرضا علیه السلام: زیارت مزار حسین صلوات الله علیه برابر یک عمره پذیرفته و بی خدشه است. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«6»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ مَعاً عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ علیه السلام مَا تَقُولُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لِی مَا تَقُولُ أَنْتَ فِیهِ فَقُلْتُ بَعْضُنَا یَقُولُ حَجَّةٌ وَ بَعْضُنَا یَقُولُ عُمْرَةٌ فَقَالَ هِیَ عُمْرَةٌ مَقْبُولَةٌ(6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسن بن جهم گوید: خدمت ابی الحسن علیه السلام عرض کردم، درباره زیارت مزار حسین علیه السلام چه می­فرمایید؟ فرمود: همان چه که شما می­دانید. گفتم برخی از ما می­گوید یک حج و برخی دیگر می­گوید یک عمره. فرمود: برابر با یک عمره پذیرفته است. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«9»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّ فِیهِ عُمْرَةٌ مَبْرُورَةٌ(7).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت و تنها با اختلاف لفظ بی خدشه به جای پذیرفته، به سندی دیگر آمده است. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ یَحْیَی الْقَطَّانِ عَنْ أَبِیهِ أَبِی الْبِلَادِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ مَا تَقُولُونَ أَنْتُمْ قُلْتُ نَقُولُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ قَالَ:

ص: 29

1- 1. کامل الزیارات ص 154 و فیه( عمرة) بدل( حجة).
2- 2. ثواب الأعمال ص 79.
3- 3. کامل الزیارات ص 155.
4- 4. ثواب الأعمال ص 78.
5- 5. کامل الزیارات ص 155.
6- 6. کامل الزیارات ص 155.
7- 7. ثواب الأعمال ص 78.

تَعْدِلُ عُمْرَةً مَبْرُورَةً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی بلاد روایت می­کند که از ابا الحسن علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم و فرمود: همان چه که شما می­دانید. عرض کردم، ما می­گوییم یک حج و یک عمره. فرمود: برابر یک عمره بی خدشه است. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ أَشْیَمَ عَنْ صَفْوَانَ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَیُّ شَیْ ءٍ فِیهِ مِنَ الْفَضْلِ قَالَ تَعْدِلُ عُمْرَةً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان گوید: از امام رضا علیه السلام درباره زیارت مقبره حسین علیه السلام پرسیدم که چه فضلی دارد؟ فرمود: برابر یک عمره است.

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ بَعْضِهِمْ علیهم السلام قَالَ: أَرْبَعُ عُمَرٍ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَعْدِلُ عُمْرَةً(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: از یکی از ائمه علیه السلام روایت شده که چهار عمره برابر است با یک حج تمتع، و زیارت مزار حسین برابر است با یک عمره. - . کامل الزیارات : 155 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی باب [نَابٍ] قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ تَعْدِلُ عُمْرَةً وَ لَا یَنْبَغِی التَّخَلُّفُ عَنْهُ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِ سِنِینَ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی ناب گوید: از امام صادق علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم، فرمود: برابر یک عمره است و شایسته نیست که بیش از چهار سال در این کار درنگ نمایند. - . کامل الزیارات : 156 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: زِیَارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (6) وَ زِیَارَةُ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام تَعْدِلُ حَجَّةً مَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر علیه السلام: زیارت مزار رسول خدا صلی الله علیه و آله و زیارت مقبره شهیدان و زیارت مزار حسین بن علی علیه السلام برابر با یک حج بی خدشه به همراه رسول الله صلی الله علیه و آله است. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ فُضَیْلٍ: مِثْلَهُ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ حَرِیزٍ: مِثْلَهُ (8).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ

ص: 30

1- 1. کامل الزیارات ص 155.
2- 2. کامل الزیارات ص 155.
3- 3. کامل الزیارات ص 155.
4- 4. کامل الزیارات ص 155.
5- 5. کامل الزیارات ص 156.
6- 6. کامل الزیارات ص 157.
7- 7. کامل الزیارات ص 157.
8- 8. کامل الزیارات ص 157.

أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً مَبْرُورَةً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا الحسن رضا علیه السلام: هر که به زیارت حسین علیه السلام بیاید، خداوند برای او یک حج بی خدشه می­نویسد. - . کامل الزیارات : 156 -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُبَیْدٍ الْأَنْبَارِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُ لَیْسَ کُلُّ سَنَةٍ یَتَهَیَّأُ لِی مَا أَخْرُجُ بِهِ إِلَی الْحَجِّ فَقَالَ إِذَا أَرَدْتَ الْحَجَّ وَ لَمْ یَتَهَیَّأْ لَکَ فَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهَا تُکْتَبُ لَکَ حَجَّةً وَ إِذَا أَرَدْتَ الْعُمْرَةَ وَ لَمْ یَتَهَیَّأْ لَکَ فَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّهَا تُکْتَبُ لَکَ عُمْرَةً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالله بن عبید انباری گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم فدایت شوم! هر ساله آنقدر سرمایه به دست نمی­آورم که بتوانم با آن به حج روم. فرمود: اگر اراده حج نمودی و فرصت آن برایت فراهم نشد، به زیارت حسین بیا، چرا که ثواب یک حج برایت نوشته می شود. و اگر قصد عمره رفتن کردی و فراهم نگشت، به زیارت حسین علیه السلام بیا که برایت یک عمره نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 156 -

**[ترجمه]

«20»

مصبا، [المصباحین] عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُبَیْدٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]مصباح الطوسی، نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسیّ : 498 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ بْنِ حَسَّانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا یُقَالُ إِنَّ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً قَالَ فَقَالَ إِنَّمَا الْحَجُّ وَ الْعُمْرَةُ هَاهُنَا وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَرَادَ الْحَجَّ وَ لَمْ یَتَهَیَّأْ لَهُ فَأَتَاهُ کُتِبَتْ لَهُ حَجَّةً وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَرَادَ الْعُمْرَةَ فَلَمْ یَتَهَیَّأْ لَهُ کُتِبَتْ لَهُ عُمْرَةً(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالکریم بن حسان گوید: نزد امام صادق علیه السلام، آنچه گفته می شود مبنی بر اینکه زیارت مزار حسین علیه السلام برابر یک حج و عمره است را بیان کردم. گوید: پس فرمود: بلکه حج و عمره همینجاست و اگر کسی قصد حج کند و برایش ممکن نگردد و او به زیارت حسین آید، یک حج برای او نوشته می شود؛ و اگر کسی قصد عمره کند و برایش ممکن نگردد، برایش یک عمره نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 156 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 158 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَعْدِلُ حَجَّةً مَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر علیه السلام: زیارت مزار حسین علیه السلام برابر است با یک حج بی خدشته به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ حَرِیزٍ وَ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْهُمَا قَالا: زِیَارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ

ص: 31

1- 1. کامل الزیارات ص 156.
2- 2. کامل الزیارات ص 156.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 498.
4- 4. کامل الزیارات ص 156.
5- 5. کامل الزیارات ص 158.
6- 6. کامل الزیارات ص 157.

صلی الله علیه و آله وَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَعْدِلُ حَجَّةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: از امام باقر و صادق علیهما السلام: زیارت مزار رسول خدا صلی الله علیه و آله و زیارت مزار حسین علیه السلام برابر یک حج به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله است. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَرَادَ الْحَجَّ وَ لَمْ یَتَهَیَّأْ لَهُ ذَلِکَ فَأَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام فَعَرَّفَ عِنْدَهُ یُجْزِیهِ ذَلِکَ مِنَ الْحَجِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر کسی قصد حج کند و برایش فراهم نیاید و نزد حسین علیه السلام آید و روز عرفه نزد حضرت باشد این امر برای او برابر با حج خواهد بود. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَةَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی الْعَبْدِ الصَّالِحِ علیه السلام إِنْ رَأَی سَیِّدِی أَنْ یُخْبِرَنِی بِأَفْضَلِ مَا جَاءَ بِهِ فِی زِیَارَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ هَلْ تَعْدِلُ ثَوَابَ الْحَجِّ لِمَنْ فَاتَهُ فَکَتَبَ صلی الله علیه و آله تَعْدِلُ الْحَجَّ لِمَنْ فَاتَهُ الْحَجُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابراهیم بن عقبه گوید: به بنده صالح(امام موسی کاظم) علیه السلام نامه ای نوشتم که اگر سرورم صلاح دید، درباره بهترین سخنی که در باب زیارت ابی عبدالله حسین بن علی علیه السلام ذکر شده و اینکه آیا برای کسی که حج برای او فراهم نیامده است، برابر با ثواب حج است، برایم بنویسد و حضرت نوشت: برابر با حج است، برای کسی که حج برایش ممکن نشده است. - . کامل الزیارات : 157 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ الْأَحْمَسِیِّ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَتْ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً وَ مِنَ الْخَیْرِ هَکَذَا وَ هَکَذَا وَ أَوْمَی بِیَدِهِ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیه گوید: از امام صادق علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم و فرمود: برابر با یک حج و عمره می­باشد و خیری به این اندازه - و با دستانش آن اندازه بسیار را نشان داد -. - . کامل الزیارات : 158 -

**[ترجمه]

«28»

کِتَابُ حُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]در کتاب حسین بن عثمان از ام سعید نظیر همین روایت ذکر شده است. - . کتاب حسین بن عثمان : 109 در ضمن اصول الستة عشر -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ إِنَّ الْحُسَیْنَ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَقُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی رُوِیَ عَنْ أَبِیکَ فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ قَالَ نَعَمْ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ حَتَّی عَدَّ عَشَرَةً(6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: هارون بن خارجه روایت کند که نزد امام صادق علیه السلام بودم که مردی پرسید: کسی که مزار حسین علیه السلام را زیارت کند چه پاداشی دارد؟ و ایشان فرمود: همانا حسین! خداوند چهار هزار فرشته را آشفته موی و غبارین روی مامور کرده که تا روز قیامت بر وی بگریند. من گفتم، پدرم و مادرم فدایت گردند! از پدرتان درباره حج و عمره روایت شده است. فرمود: آری یک حج و یک عمره و تا ده (حج و عمره) نیز شمرد. - . کامل الزیارات : 158 -

**[ترجمه]

«30»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ: مِثْلَهُ (7).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 78 -

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْوَشَّاءِ

ص: 32

1- 1. کامل الزیارات ص 157.
2- 2. کامل الزیارات ص 157.
3- 3. کامل الزیارات ص 157.
4- 4. کامل الزیارات ص 158.
5- 5. کتاب حسین بن عثمان ص 109 ضمن الأصول الستة عشر.
6- 6. کامل الزیارات ص 158.
7- 7. ثواب الأعمال ص 78.

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ رَجُلٍ: سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ فَقَالَ إِنَّهُ یَعْدِلُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً وَ قَالَ بِیَدِهِ هَکَذَا مِنَ الْخَیْرِ یَقُولُ بِجَمِیعِ یَدَیْهِ هَکَذَا(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی خدیجه روایت کند که مردی از ابا جعفر علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسید و ایشان فرمودند: برابر است با یک حج و عمره و با دستانش نشان داد، و این اندازه از خیر، و دستانش را تا حد ممکن باز نمود. - . کامل الزیارات : 158 -

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ وَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَتْ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَیَّ شَیْ ءٍ تَذْکُرُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنَ الْفَضْلِ قَالَ نَذْکُرُ فِیهِ یَا أُمَّ سَعِیدٍ فَضْلَ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ خَیْرُهَا کَذَا وَ بَسَطَ یَدَهُ وَ نَکَسَ أَصَابِعَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیة گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، در فضل زیارت مزار حسین علیه السلام چه می­گویید؟ فرمود: ای ام سعید، درباره آن، فضل یک حج و عمره را بیان می­کنیم و خیر ناشی از آن چنین است. و دستانش را کاملاً گشود و انگشتانش را به طرف پایین گرفت. - . کامل الزیارات : 159 -

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ لِرَجُلٍ مِنْ مَوَالِیهِ یَا فُلَانُ أَ تَزُورُ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ نَعَمْ إِنِّی أَزُورُهُ بَیْنَ ثَلَاثِ سِنِینَ مَرَّةً فَقَالَ لَهُ وَ هُوَ مُصْفَرٌّ وَجْهُهُ أَمَا وَ اللَّهِ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَوْ زُرْتَهُ کَانَ أَفْضَلَ مِمَّا أَنْتَ فِیهِ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ کُلُّ هَذَا الْفَضْلِ فَقَالَ نَعَمْ وَ اللَّهِ لَوْ أَنِّی حَدَّثْتُکُمْ بِفَضْلِ زِیَارَتِهِ وَ بِفَضْلِ قَبْرِهِ لَتَرَکْتُمُ الْحَجَّ رَأْساً وَ مَا حَجَّ مِنْکُمْ أَحَدٌ وَیْحَکَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اللَّهَ اتَّخَذَ کَرْبَلَاءَ حَرَماً آمِناً مُبَارَکاً قَبْلَ أَنْ یَتَّخِذَ مَکَّةَ حَرَماً قَالَ ابْنُ أَبِی یَعْفُورٍ فَقُلْتُ لَهُ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَی النَّاسِ حِجَّ الْبَیْتِ وَ لَمْ یَذْکُرْ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ وَ إِنْ کَانَ کَذَلِکَ فَإِنَّ هَذَا شَیْ ءٌ جَعَلَهُ اللَّهُ هَکَذَا أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ أَبِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَیْثُ یَقُولُ إِنَّ بَاطِنَ الْقَدَمِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِ الْقَدَمِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ فَرَضَ هَذَا عَلَی الْعِبَادِ أَ وَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْمَوْقِفَ لَوْ کَانَ فِی الْحَرَمِ کَانَ أَفْضَلَ لِأَجْلِ الْحَرَمِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ صَنَعَ ذَلِکَ فِی غَیْرِ الْحَرَمِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن ابی یعفور گوید: شنیدم که امام صادق علیه السلام به مردی از موالی خود می­فرمود: ای فلانی! آیا به زیارت مزار حسین بن علی علیه السلام می­روی؟ گفت آری هر سه سال یک بار وی را زیارت می­کنم. امام به او

که زرد رو و رنگ پریده بود فرمود: هان! سوگند که اگر او را زیارت می­کردی، حالت به از این بود. مرد گفت فدایت شوم، آیا تا این حد ارزش و اثر دارد. فرمود: به خدا که آری، اگر درباره ارزش زیارت وی و فضل مزار وی می­گفتم، حج را یکسره رها می­کردید و هیچ یک به حج نمی­رفتید. ای وای بر تو! آیا نمی­دانی که خداوند کربلا را پیش از آنکه مکه را به عنوان حرم خود گیرد، حرم امن و مبارک خود گرفته است؟ ابن ابی یعفور گوید: من عرض کردم که خداوند حج بیت الله الحرام را واجب کرده و چیزی از زیارت مزار حسین بیان نکرده است. امام فرمود: هر چند که چنین است، اما این امری است که خداوند آن را چنین خواسته است. آیا این سخن پدرم امیر المومنین را نشنیده­ای که می­فرماید: همانا کف پا شایسته تر به مسح و شستن است از روی پا، ولی خداوند این را بر بندگان واجب کرده است؛ و آیا نمی­دانی که اگر وقوف حاجیان در درون حرم بود، برای حرم ارزش بیشتری می­آورد، ولی خداوند این امر را در غیر حرم (عرفات) قرار داده است. - . کامل الزیارات : 266 -

**[ترجمه]

«34»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ

ص: 33

1- 1. کامل الزیارات ص 158.
2- 2. کامل الزیارات ص 159.
3- 3. نفس المصدر ص 266.

بْنِ صَدَقَةَ عَنْ صَالِحٍ النِّیلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ حَجَّ مِائَةَ حَجَّةٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه از حق حسین به زیارت وی بیاید، همچون کسی است که به همراه رسول خدا صد حج تمتع گزارده باشد. - . ثواب الاعمال: : 84 -

**[ترجمه]

«35»

ثو، [ثواب الأعمال] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ صَدَقَةَ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَمَانِینَ حَجَّةً مَبْرُورَةً(2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: هر که مزار ابا عبد الله الحسین علیه السلام را زیارت کند، خداوند برای او هشتاد حج درست و بی خدشه می­نویسد. - . ثواب الاعمال::84 -

**[ترجمه]

«36»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاکَ آتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ ائْتِ قَبْرَ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ أَطْیَبِ الطَّیِّبِینَ وَ أَطْهَرِ الْأَطْهَرِینَ وَ أَبَرِّ الْأَبْرَارِ وَ إِذَا زُرْتَهُ کَتَبَ اللَّهُ لَکَ عِتْقَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ رَقَبَةً(3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: ابی سعید مدائنی گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: فدایت گردم! آیا مزار حسین را زیارت کنم؟ فرمود: آری ای ابا سعید، به زیارت پسر رسول خدا، نیک ترین نیکان و پاک ترین پاکان و صالح ترین صالحان بیا و چون وی را زیارت کنی، خداوند ثواب آزاد کردن بیست و پنج بنده را برایت می­نویسد. - . ثواب الاعمال::83 -

**[ترجمه]

«37»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 164 -

**[ترجمه]

«38»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 165 -

**[ترجمه]

«39»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ فِی غَیْرِ یَوْمِ عِیدٍ کُتِبَتْ لَهُ عِشْرُونَ حَجَّةً وَ عِشْرُونَ عُمْرَةً مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ عِشْرُونَ غَزْوَةً مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ إِمَامٍ عَادِلٍ (6).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: هر مومنی که با شناخت به حق حسین بن علی علیه السلام در روز غیر عید به زیارت وی رود، برای او بیست حج تمتع و بیست عمره پذیرفته و بی خدشه و بیست غزوه به همراه پیامبری فروفرستاده و پیشوایی دادگر نوشته می شود. - . ثواب الاعمال: : 81 -

**[ترجمه]

«40»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 183 -

**[ترجمه]

«41»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ: مِثْلَهُ (8).

ص: 34

1- 1. ثواب الأعمال ص 84.
2- 2. ثواب الأعمال ص 84.
3- 3. ثواب الأعمال ص 83.
4- 4. کامل الزیارات ص 164.
5- 5. کامل الزیارات ص 165.
6- 6. ثواب الأعمال ص 81.
7- 7. کامل الزیارات ص 183.
8- 8. کامل الزیارات ص 183.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 183 -

**[ترجمه]

«42»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ صَفْوَانَ وَ جَعْفَرِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی غُنْدَرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: کَانَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام ذَاتَ یَوْمٍ فِی حَجْرِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله یُلَاعِبُهُ وَ یُضَاحِکُهُ فَقَالَتْ عَائِشَةُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَشَدَّ إِعْجَابَکَ بِهَذَا الصَّبِیِّ فَقَالَ لَهَا وَیْلَکِ وَ کَیْفَ لَا أُحِبُّهُ وَ لَا أُعْجَبُ بِهِ وَ هُوَ ثَمَرَةُ فُؤَادِی وَ قُرَّةُ عَیْنِی أَمَا إِنَّ أُمَّتِی سَتَقْتُلُهُ فَمَنْ زَارَهُ بَعْدَ وَفَاتِهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً مِنْ حِجَجِی قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ حَجَّةً مِنْ حِجَجِکَ قَالَ نَعَمْ وَ حَجَّتَیْنِ مِنْ حِجَجِی قَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ حَجَّتَیْنِ مِنْ حِجَجِکَ قَالَ نَعَمْ وَ أَرْبَعَةً قَالَ فَلَمْ تَزَلْ تَزَادُهُ وَ یَزِیدُ وَ یُضْعِفُ حَتَّی بَلَغَ تِسْعِینَ حَجَّةً مِنْ حِجَجِ رَسُولِ اللَّهِ علیه السلام بِأَعْمَارِهَا(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: روزی حسین بن علی علیه السلام در دامان پیامبر بود و پیامبر با او بازی می­کرد و او را می­خنداند. عایشه گفت: ای رسول خدا، چقدر این کودک را دوست داری! فرمود: ای وای بر تو! چگونه او را دوست نداشته باشم و دلبسته او نباشم، در حالی که او میوه دلم و نور چشمم است. هان بدان که امت من او را خواهند کشت و هر که پس از درگذشتش وی را زیارت کند، خداوند ثواب یک حج از حجهای مرا برایش می­نویسد. گفت ای رسول خدا، ثواب یکی از حجهای شما!؟ فرمود: آری و حتی دو حج از حجهای من. گفت: ای رسول خدا، ثواب دو حج شما؟ فرمود: آری و حتی چهار حج از حجهای من. گوید و همچنان عایشه در بالا رفتن عدد با پیامبر همراه بود و عدد همچنان بالا می­رفت و هر بار دو برابر می­گشت تا آنکه به نود حج از حجهای رسول خدا همراه با عمره های آن رسید. - . کامل الزیارات : 68 -

**[ترجمه]

«43»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْقَزْوِینِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَبَشِیٍّ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی غُنْدَرٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 68 -

**[ترجمه]

«44»

ب، [قرب الإسناد] عَنْهُمَا عَنْ حَنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا تَقُولُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَإِنَّهُ بَلَغَنَا عَنْ بَعْضِکُمْ أَنَّهُ قَالَ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً قَالَ فَقَالَ مَا أَضْعَفَ هَذَا الْحَدِیثَ مَا تَعْدِلُ هَذَا کُلَّهُ وَ لَکِنْ زُورُوهُ وَ لَا تَجْفُوهُ فَإِنَّهُ سَیِّدُ شَبَابِ الشُّهَدَاءِ وَ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ شَبِیهُ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا وَ عَلَیْهِمَا بَکَتِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ (3).

**[ترجمه]قرب الإسناد: حنان روایت می­کند که به امام صادق علیه السلام گفتم، درباره زیارت مزار حسین صلوات الله علیه چه می­فرمایید؟ چه آنکه از برخی از شما شنیده­ایم که برابر با یک حج و عمره می­باشد. فرمود: چه حدیث ضعیفی است این. با این همه برابری نمی­کند ولی او را زیارت کنید و ترکش مگویید، چرا که او سرور جوانان شهید و سرور جوانان بهشت و شبیه به یحیی پسر زکریاست و آسمان و زمین، تنها بر این دو گریستند. - . قرب الإسناد : 48 -

**[ترجمه]

بیان

لعل المراد أنها لا تعدل الواجبین من الحج و العمرة و الأظهر أنه محمول علی التقیة.

**[ترجمه]شاید منظور این است که با حج و عمره واجب برابر نیست و درست تر آنکه سخن امام را حمل بر تقیه کنیم.

**[ترجمه]

«45»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ قَدْ بَعَثْتُ مَنْ یَکْتَرِی لِی حِمَاراً إِلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنْ سَیِّدِ الشُّهَدَاءِ قَالَتْ قُلْتُ وَ مَنْ هُوَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَتْ قُلْتُ وَ مَا لِمَنْ زَارَهُ قَالَ عُمْرَةٌ وَ حَجَّةٌ مَبْرُورَةٌ وَ مِنَ الْخَیْرِ

ص: 35

1- 1. کامل الزیارات ص 68.
2- 2. کامل الزیارات ص 68.
3- 3. قرب الإسناد ص 48.

کَذَا وَ کَذَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ بِیَدِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیة روایت کند که نزد امام صادق علیه السلام بودم و کسی را فرستاده بودم تا برای رفتن به مزار شهیدان برایم الاغی کرایه کند. پس امام فرمود: چرا به زیارت سید الشهداء نمی­روی؟ گفتم: منظورتان چه کسی است؟ فرمود: حسین بن علی. گوید گفتم، ثواب کسی که او را زیارت کند چیست؟ فرمود: عمره و حجی درست و خیری به این اندازه، و دستانش را به نشانه بسیاری، سه بار باز و بازتر کرد.

**[ترجمه]

«46»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 88 -

**[ترجمه]

«47»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ رِزْقٍ الْغُمْشَانِیِّ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَتْ: دَخَلْتُ الْمَدِینَةَ فَاکْتَرَیْتُ حِمَاراً عَلَی أَنْ أَطُوفَ عَلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقُلْتُ لَا بَلْ أَبْدَأُ بِابْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَأَدْخُلُ عَلَیْهِ فَأَبْطَأْتُ عَلَی الْمُکَارِی قَلِیلًا فَهَتَفَ بِی فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا هَذَا یَا أُمَّ سَعِیدَةَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَکَارَیْتُ حِمَاراً لِأَدُورَ عَلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ قَالَ أَ فَلَا أُخْبِرُکِ بِسَیِّدِ الشُّهَدَاءِ قُلْتُ بَلَی قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام قُلْتُ وَ إِنَّهُ لَسَیِّدُ الشُّهَدَاءِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ زَارَهُ قَالَ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ وَ مِنَ الْخَیْرِ هَکَذَا وَ هَکَذَا(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیة گوید به مدینه رفتم و الاغی برای زیارت کردن مزار شهیدان کرایه کردم و با خود گفتم: نه! ابتدا به فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله سر می­زنم و به خانه اش می­روم، پس کرایه دهنده را لختی معطل گذاشتم و او نام مرا فریاد زد و امام صادق علیه السلام فرمود: این کیست ای ام سعید؟ گفتم فدایت شوم! برای زیارت قبور شهداء الاغی کرایه کرده ام. فرمود: آیا می­خواهی بدانی سرور شهیدان کیست؟ گفتم آری. فرمود: حسین بن علی علیه السلام. گفتم به حق، او سرور شهیدان است؟ فرمود: آری. گفتم هر که او را زیارت کند چه ثوابی می­برد؟ فرمود: یک حج و عمره و خیری اینچنین و اینچنین! - . کامل الزیارات : 110 -

**[ترجمه]

«48»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ بَشِیرٍ السَّرَّاجِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَاضِی قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی غُرَیْفَةٍ لَهُ وَ عِنْدَهُ مُرَازِمٌ فَسَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ یَرْفَعُهَا وَ یَضَعُهَا عِتْقَ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ وَ مَنْ أَتَاهُ فِی سَفِینَةٍ فَکُفِئَتْ بِهِمْ سَفِینَتُهُمْ نَادَی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ طِبْتُمْ وَ طَابَتْ لَکُمُ الْجَنَّةُ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی سعید قاضی گوید: بر امام صادق علیه السلام که در اتاقی کوچک بود وارد شدم و مُرازم نزد وی بود، و شنیدم که امام صادق علیه السلام فرمود: هر که پیاده به زیارت مقبره حسین علیه السلام بیاید، خداوند برای هر گامی که بر می­دارد و بر زمین می­گذارد، آزاد کردن یک اسیر از فرزندان اسماعیل علیه السلام را می­نویسد. و هر که سوار بر لنج به زیارت وی آید و از روی لنج به دریا بیفتند، منادی از آسمان فریاد بر می­آورد که نیک روزگار باشید و بهشت شما را گوارا باد. - . کامل الزیارات : 134 -

**[ترجمه]

«49»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ صَالِحٍ النِّیلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ صلوات الله علیه عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ حَجَّ ثَلَاثَ حِجَجٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی بیاید، همچون کسی است که همراه با پیامبر صلی الله علیه و آله، سه بار حج گزارده باشد. - . کامل الزیارات : 140 -

**[ترجمه]

«50»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ مَتٍّ الْجَوْهَرِیُّ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ

ص: 36

1- 1. کامل الزیارات ص 109.
2- 2. ثواب الأعمال ص 88.
3- 3. کامل الزیارات ص 110.
4- 4. کامل الزیارات ص 134.
5- 5. کامل الزیارات ص 140.

عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَجَلَّی لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یُثْنِی بِأَهْلِ عَرَفَاتٍ فَیَفْعَلُ ذَلِکَ بِهِمْ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند تبارک و تعالی پیش از نشستگان به میقات عرفات، بر زائران مزار حسین صلوات الله علیه نظر کرده و حاجات ایشان را بر آورده و گناهانشان را می­بخشد و شفاعتشان را در مورد درخواست­هایشان می­پذیرد، آنگاه روی به اهل عرفات کرده و در حق ایشان نیز چنین می­کند. - . کامل الزیارات : 165 -

**[ترجمه]

«51»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ صَنْدَلٍ عَنِ ابْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی کُلِّ شَهْرٍ مِنَ الثَّوَابِ قَالَ لَهُ مِنَ الثَّوَابِ ثَوَابُ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ مِثْلُ شُهَدَاءِ بَدْرٍ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن فرقد گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، پاداش کسی که هر ماه امام حسین علیه السلام را زیارت کند، چیست ؟ فرمود: ثوابی برابر با صد هزار شهید از شهدای جنگ بدر خواهد داشت. - . کامل الزیارات : 183 -

**[ترجمه]

«52»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ الْقَاسِمِ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ: قَدِمَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی أَوَّلِ وِلَایَةِ أَبِی جَعْفَرٍ فَنَزَلَ النَّجَفَ فَقَالَ یَا مُوسَی اذْهَبْ إِلَی الطَّرِیقِ الْأَعْظَمِ فَقِفْ عَلَی الطَّرِیقِ فَانْظُرْ فَإِنَّهُ سَیَجِیئُکَ رَجُلٌ مِنْ نَاحِیَةِ الْقَادِسِیَّةِ فَإِذَا دَنَا مِنْکَ فَقُلْ لَهُ هَاهُنَا رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَدْعُوکَ فَسَیَجِی ءُ مَعَکَ قَالَ فَذَهَبْتُ حَتَّی قُمْتُ عَلَی الطَّرِیقِ وَ الْحَرُّ شَدِیدٌ فَلَمْ أَزَلْ قَائِماً حَتَّی کِدْتُ أَعْصِی وَ أَنْصَرِفُ وَ أَدَعُهُ إِذْ نَظَرْتُ إِلَی شَیْ ءٍ مُقْبِلٍ شِبْهِ رَجُلٍ عَلَی بَعِیرٍ قَالَ فَلَمْ أَزَلْ أَنْظُرُ إِلَیْهِ حَتَّی دَنَا مِنِّی فَقُلْتُ لَهُ یَا هَذَا هَاهُنَا رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَدْعُوکَ وَ قَدْ وَصَفَکَ لِی قَالَ اذْهَبْ بِنَا إِلَیْهِ قَالَ فَجِئْتُهُ حَتَّی أَنَاخَ بَعِیرَهُ نَاحِیَةً قَرِیباً مِنَ الْخَیْمَةِ

ص: 37

1- 1. کامل الزیارات ص 165 و المراد بالتجلی فی هذا الخبر و امثاله، و کذا الإتیان و المخالطة و أشباهها هو معنی واحد و ذلک هو تجلیه بمظاهر الجلال و العظمة تشریفا لتلک البقعة الطاهرة و تقدیسا لمن حل فیها و تجلیلا لمن أمها کما تجلی سبحانه و تعالی للجبل فجعله دکا فکان تجلیه للجبل تجلی قهر و جبروت لذلک خر موسی علیه السلام صعقا و فی المقام تجلی عطف و لطف و لذلک التجلی آثار یدرکها کل زائر حسب مرتبته فی الایمان و یتفاوتون فی ذلک فبعضهم بقضاء الحوائج و غفران الذنوب، و من کشف له الغطاء کالامام المعصوم علیه السلام بأرقی من ذلک.
2- 2. کامل الزیارات ص 183.

قَالَ فَدَعَا بِهِ فَدَخَلَ الْأَعْرَابِیُّ إِلَیْهِ فَدَنَوْتُ أَنَا فَصِرْتُ عَلَی بَابِ الْخَیْمَةِ أَسْمَعُ الْکَلَامَ وَ لَا أَرَاهُمَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مِنْ أَیْنَ قَدِمْتَ قَالَ مِنْ أَقْصَی الْیَمَنِ قَالَ فَأَنْتَ مِنْ مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ نَعَمْ أَنَا مِنْ مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ فِیمَا جِئْتَ هَاهُنَا قَالَ جِئْتُ زَائِراً لِلْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَجِئْتَ مِنْ غَیْرِ حَاجَةٍ لَیْسَ إِلَّا الزِّیَارَةَ قَالَ جِئْتُ مِنْ غَیْرِ حَاجَةٍ لَیْسَ إِلَّا أَنْ أُصَلِّیَ عِنْدَهُ وَ أَزُورَهُ وَ أُسَلِّمَ عَلَیْهِ وَ أَرْجِعَ إِلَی أَهْلِی قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ مَا تَرْوُونَ فِی زِیَارَتِهِ قَالَ نَرْوِی فِی زِیَارَتِهِ أَنَّا نَرَی الْبَرَکَةَ فِی أَنْفُسِنَا وَ أَهَالِینَا وَ أَوْلَادِنَا وَ أَمْوَالِنَا وَ مَعَایِشِنَا وَ قَضَاءِ حَوَائِجِنَا قَالَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَ فَلَا أَزِیدُکَ مِنْ فَضْلِهِ فَضْلًا یَا أَخَا الْیَمَنِ قَالَ زِدْنِی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ زِیَارَةَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام تَعْدِلُ حَجَّةً مَقْبُولَةً مُتَقَبَّلَةً زَاکِیَةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَتَعَجَّبَ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ إِی وَ اللَّهِ وَ حَجَّتَیْنِ مَبْرُورَتَیْنِ مُتَقَبَّلَتَیْنِ زَاکِیَتَیْنِ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَتَعَجَّبَ مِنْ ذَلِکَ فَلَمْ یَزَلْ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَزِیدُ حَتَّی قَالَ ثَلَاثِینَ حَجَّةً مَبْرُورَةً مُتَقَبَّلَةً زَاکِیَةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: موسی بن قاسم حضرمی گوید: امام صادق علیه السلام در آغاز حکومت ابی جعفر منصور به سوی نجف آمد و رخت اقامت افکند و فرمود: ای موسی، به جاده اصلی برو و بر سر راه بایست و بنگر که مردی از سوی منطقه قادسیه به سوی تو خواهد آمد و چون نزدیک آمد بگو، در اینجا مردی از نوادگان رسول الله صلی الله علیه و آله است که تو را فرا می­خواند؛ پس وی با تو می­آید. گوید رفتم و بر سر راه ایستادم و گرما شدید بود. همچنان ایستاده بودم، به حدی که نزدیک بود نافرمانی کنم و بازگردم و از آن مرد صرفنظر کنم که ناگهان چیزی شبیه مردی سوار بر شتر دیدم که پیش می­آید و همچنان به او نگاه کردم تا اینکه نزدیک شد. گفتم ای مرد، اینجا مردی است از فرزندان رسول خدا که تو را فرامی­خواند، و وصف تو را برایم گفت. گفت مرا نزد وی ببر. گوید او را بردم تا آنکه شترش را در نزدیکی خیمه بر زمین نشاند. گوید، پس حضرت وی را صدا زد و مرد اعرابی وارد شد و من نزدیک شدم و بر در خیمه ایستادم و سخن ایشان را می شنیدم، ولی ایشان را نمی­دیدم. پس امام صادق علیه السلام فرمود: از کجا آمده ای؟ گفت از دورترین نقطه یمن. فرمود: پس تو اهل فلان منطقه هستی. گفت آری من از منطقه فلان هستم. فرمود: برای چه به اینجا آمده­ای؟ گفت: برای زیارت حسین علیه السلام آمده­ام. پس امام صادق علیه السلام فرمود: بدون هیچ حاجتی و فقط برای زیارت آمده ای! گفت: برای هیچ حاجتی نیامده ام مگر اینکه نزد مقبره او نماز بگزارم و وی را زیارت کنم و سلام و درود بر او فرستم و به نزد خانواده ام بازگردم. امام صادق علیه السلام فرمود: چه روایتی در باب زیارت وی می­دانید؟ گفت در روایت شنیده ایم که (با زیارت وی) برکت را در وجود خود و خانواده و فرزندان و اموال و زندگی خود و در برآورده شدن حاجاتمان می­بینیم. گوید پس امام صادق علیه السلام فرمود: آیا نمی­خواهی افزون بر این فضل، فضل دیگری را برایت بگویم ای مرد یمنی؟ مرد گفت: بازگو ای پسر رسول خدا. فرمود: زیارت امام صادق علیه السلام برابر با یک حج پذیرفته بی خدشه درست همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله است. مرد از این سخن در شگفت شد. حضرت فرمود: آری به خدا و حتی دو حج پذیرفته بی خدشه درست به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله. پس مرد بار دیگر تعجب کرد و همچنان امام صادق علیه السلام ثواب آن را افزون می­کرد تا آنکه سی حج پذیرفته بی خدشه درست همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله را ذکر نمود. - . ثواب الاعمال: : 84 -

**[ترجمه]

«53»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 162 -

**[ترجمه]

«54»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّ فُلَاناً أَخْبَرَنِی أَنَّهُ قَالَ لَکَ إِنِّی حَجَجْتُ تِسْعَ عَشْرَةَ حَجَّةً وَ تِسْعَ عَشْرَةَ عُمْرَةً فَقُلْتَ لَهُ حُجَّ حَجَّةً أُخْرَی وَ اعْتَمِرْ عُمْرَةً أُخْرَی تُکْتَبْ لَکَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ أَیُّمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنْ تَحُجَّ عِشْرِینَ حَجَّةً وَ تَعْتَمِرَ عِشْرِینَ عُمْرَةً أَوْ تُحْشَرَ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلْتُ لَا بَلْ أُحْشَرُ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ فَزُرْ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام (3).

ص: 38

1- 1. ثواب الأعمال ص 84.
2- 2. کامل الزیارات ص 162.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 47.

**[ترجمه]التهذیب: علی بن معمر از یکی از شیعیان روایت می­کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم که فلان شخص به من گفت، به شما عرض کرده که نوزده بار به حج و نوزده بار به عمره رفته است و شما فرموده ای که یک حج و یک عمره دیگر به جای آر، برایت یک بار زیارت مزار حسین علیه السلام نوشته می­شود. پس فرمود: کدام یک برای تو دوست داشتنی تر است؟ اینکه بیست حج و بیست عمره به جای آوری یا اینکه همراه با حسین علیه السلام محشور گردی؟ پس گفتم، بلکه دوست دارم با حسین علیه السلام محشور گردم. فرمود: پس ابا عبدالله حسین علیه السلام را زیارت کن. - . التهذیب 6 : 47 -

**[ترجمه]

«55»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً أَوْ عُمْرَةً وَ حَجَّةً وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسن بن عطیه گوید: شنیدم که امام صادق علیه السلام می­فرمود: هر که به زیارت حسین علیه السلام بیاید، خداوند برای او یک حج و عمره یا یک عمره و حج می­نویسد... تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 159 -

**[ترجمه]

«56»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی فُلَانٍ الْکِنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به زیارت حسین علیه السلام بیاید، خداوند برای او یک حج و عمره می­نویسد. - . کامل الزیارات : 159 -

**[ترجمه]

«57»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی خَارِجَةَ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَقُولُ فِی آخِرِهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی رَوَوْا عَنْ أَبِیکَ فِی الْحَجِّ قَالَ نَعَمْ حَجَّةً وَ عُمْرَةً حَتَّی عَدَّ عَشَرَةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی خارجه در روایتی طولانی گوید: مردی از امام صادق علیه السلام سؤال کرد و در پایان آن گفت: پدر و مادرم به فدایت! از پدرتان سخنی در باب (برابری زیارت حسین با) حج روایت کرده اند. فرمود: آری یک حج و عمره و حتی تا ده (حج و عمره) نیز شمرده است. - . کامل الزیارات : 160 -

**[ترجمه]

«58»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُصَادِفٍ قَالَ حَدَّثَنِی مَالِکٌ الْجُهَنِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام: فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ مَنْ أَتَاهُ زَائِراً لَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ لَمْ یَزَلْ مَحْفُوظاً حَتَّی یَرْجِعَ قَالَ فَمَاتَ مَالِکٌ فِی تِلْکَ السَّنَةِ فَحَجَجْتُ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقُلْتُ إِنَّ مَالِکاً حَدَّثَنِی بِحَدِیثٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ هَاتِهِ فَحَدَّثْتُهُ فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ نَعَمْ یَا مُحَمَّدُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: مالک جهنی درباره زیارت مزار حسین از امام صادق علیه السلام روایت کرد که فرمود: هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی آید، خداوند برای او یک حج می­نویسد و همچنان در حفظ الهی باشد تا بازگردد. گوید مالک در آن سال درگذشت و من به حج رفتم، پس به نزد امام صادق علیه السلام آمدم و گفتم، مالک روایتی از ابی جعفر علیه السلام درباره زیارت مقبره حسین علیه السلام برایم گفته است. فرمود: بازگو کن. پس آن روایت را باز گفتم و چون پایان یافت، فرمود: آری ای محمد، یک حج و یک عمره. - . کامل الزیارات : 160 -

**[ترجمه]

«59»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الزِّیَارَةُ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام حَجَّةٌ وَ بَعْدَ الْحَجَّةِ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ بَعْدَ حَجَّةِ الْإِسْلَامِ (5).

ص: 39

1- 1. کامل الزیارات ص 159.
2- 2. کامل الزیارات ص 159.
3- 3. کامل الزیارات ص 160.
4- 4. کامل الزیارات ص 160.
5- 5. کامل الزیارات ص 158.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: زیارت مزار حسین علیه السلام بسان حجی است و حجی پس از آن و عمره ای پس از حج واجب. - . کامل الزیارات : 158 -

**[ترجمه]

«60»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ یُونُسَ عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فَقَدْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ قَالَ قُلْتُ یَطْرَحُ عَنْهُ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ قَالَ لَا هِیَ حَجَّةُ الضَّعِیفِ حَتَّی یَقْوَی وَ یَحُجُّ إِلَی بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْبَیْتَ یَطُوفُ بِهِ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتَّی إِذَا أَدْرَکَهُمُ اللَّیْلُ صَعِدُوا وَ نَزَلَ غَیْرُهُمْ فَطَافُوا بِالْبَیْتِ حَتَّی الصَّبَاحِ وَ إِنَّ الْحُسَیْنَ لَأَکْرَمُ عَلَی اللَّهِ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِنَّهُ فِی وَقْتِ کُلِّ صَلَاةٍ لَیَنْزِلُ عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ لَا تَقَعُ النَّوْبَةُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: یونس از امام رضا علیه السلام روایت کرد که فرمود: هر که حسین علیه السلام را زیارت کند، همانا حج و عمره ای گزارده است. گوید گفتم: آیا حج واجب از عهده وی خارج می شود؟ فرمود: نه، این حج ضعیف است تا توانگر شود و به حج بیت الله الحرام برود. آیا نمی­دانی که هر روز هفتاد هزار فرشته بر گرد بیت الحرام طواف می­کنند تا اینکه شب­هنگام به آسمان فراز می شوند و فرشتگان دیگری فرود آمده و تا صبح به گرد بیت الحرام می­چرخند و به راستی که حسین نزد خداوند از کعبه گرانقدرتر است و در وقت هر نماز هفتاد هزار فرشته با موی آشفته و روی گردآلوده بر وی فرود می­آیند و تا روز قیامت، نوبت به آنان نمی­رسد. - . کامل الزیارات : 159 -

**[ترجمه]

«61»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَبِیبٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: وَکَّلَ اللَّهُ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ إِتْیَانُهُ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً وَ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: فضیل بن یسار گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: خدای تعالی چهار هزار فرشته موی آشفته و روی غبارآلوده را بر مزار حسین علیه السلام مامور کرده که تا روز قیامت بر وی می­گریند و زیارت وی برابر یک حج و عمره و (نیز برابر با )زیارت مزار شهیدان است. - . کامل الزیارات : 159 -

**[ترجمه]

بیان

أی و تعدل مع الحج و العمرة إتیان قبور الشهداء بالمدینة أیضا أو المعنی أن إتیان قبور الشهداء عنده تعدل حجة و عمرة أیضا و الظاهر أنه من زیادات النساخ.

**[ترجمه]یعنی زیارت مقبره شهیدان در مدینه نیز برابر حج و عمره است و هم طراز است؛ یا آن که زیارت مزار شهیدان نزد او نیز برابر یک حج و عمره است و ظاهراً این سخن از اضافات نسخه نویسان است.

**[ترجمه]

«62»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَمَرَّ قَوْمٌ عَلَی حُمُرٍ قَالَ أَیْنَ یُرِیدُ هَؤُلَاءِ قُلْتُ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ قَالَ فَمَا یَمْنَعُهُمْ مِنْ زِیَارَةِ الشَّهِیدِ الْغَرِیبِ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ وَ زِیَارَتُهُ وَاجِبَةٌ قَالَ زِیَارَتُهُ خَیْرٌ مِنْ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ حَتَّی عَدَّ عِشْرِینَ حَجَّةً وَ عُمْرَةً ثُمَّ قَالَ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ قَالَ فَوَ اللَّهِ مَا قُمْتُ مِنْ عِنْدِهِ حَتَّی أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ إِنِّی قَدْ حَجَجْتُ تِسْعَ عَشْرَةَ حَجَّةً فَادْعُ اللَّهَ لِی أَنْ یَرْزُقَنِی تَمَامَ الْعِشْرِینَ قَالَ فَهَلْ زُرْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ قَالَ لَا قَالَ إِنَّ زِیَارَتَهُ خَیْرٌ مِنْ عِشْرِینَ حَجَّةً(3).

ص: 40

1- 1. کامل الزیارات ص 159.
2- 2. کامل الزیارات ص 159.
3- 3. کامل الزیارات ص 160.

**[ترجمه]کامل الزیارات: یزید بن عبدالملک گوید: با امام صادق علیه السلام بودم که گروهی سوار بر الاغهایی از پیش ما گذشتند. ابا عبدالله فرمود: اینان به کجا می­روند؟ گفتم به مزار شهیدان. فرمود: پس چرا به زیارت شهید غریب نمی­روند؟ مردی از اهل عراق به وی گفت: آیا زیارت او واجب است؟ فرمود: زیارت او بهتر از یک حج و عمره است و حتی تا بیست حج و عمره نیز برشمرد و سپس فرمود: حجهای پذیرفته بی خدشه. گوید به خدا که از نزد وی برنخاسته بودم که مردی نزد وی آمد و گفت که من نوزده حج گزارده ام، برایم دعا کن که بیست حج را روزی ام گرداند. فرمود: آیا مزار حسین را زیارت کرده ای؟ گفت خیر. فرمود: همانا زیارت او برتر از بیست حج است. - . کامل الزیارات : 160 -

**[ترجمه]

«63»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 163 -

**[ترجمه]

«64»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 85 -

**[ترجمه]

«65»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ فِیهَا حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسین بن مختار گوید: از امام صادق علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدند، فرمود: ثواب یک حج و عمره در آن است. - . کامل الزیارات : 160 -

**[ترجمه]

«66»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: زِیَارَةُ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَعْدِلُ عِشْرِینَ حَجَّةً وَ أَفْضَلُ مِنْ عِشْرِینَ حَجَّةً(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: زیارت حسین علیه السلام برابر بیست حج و حتی برتر از بیست حج است. - . کامل الزیارات : 161 -

**[ترجمه]

«67»

مل، [کامل الزیارات] الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 161 -

**[ترجمه]

«68»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 83 -

**[ترجمه]

«69»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّ فِیهِ وَ أَفْضَلُ مِنْ عِشْرِینَ عُمْرَةً وَ حَجَّةً(7).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است با این تفاوت که فرمود: و برتر از بیست حج و عمره. - . التهذیب 6 : 47 -

**[ترجمه]

«70»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ آتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ ائْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَطْیَبِ الْأَطْیَبِینَ وَ أَطْهَرِ الطَّاهِرِینَ وَ أَبَرِّ الْأَبْرَارِ فَإِنَّکَ إِذَا زُرْتَهُ کَتَبَ اللَّهُ لَکَ بِهِ خَمْساً وَ عِشْرِینَ حَجَّةً(8).

ص: 41

1- 1. کامل الزیارات ص 163.
2- 2. ثواب الأعمال ص 85.
3- 3. کامل الزیارات ص 160.
4- 4. کامل الزیارات ص 161.
5- 5. کامل الزیارات ص 161.
6- 6. ثواب الأعمال ص 83.
7- 7. التهذیب ج 6 ص 47.
8- 8. کامل الزیارات ص 161.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی سعید مدائنی گوید: خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و گفتم فدایت گردم، آیا به زیارت مزار حسین علیه السلام بیایم؟ فرمود: آری ای ابا سعید، به زیارت مزار حسین پسر رسول خدا، پاک ترین پاکان و نیک ترین نیکان و صالح ترین صالحان بیا و چون وی را زیارت کنی، خداوند برای تو ثواب بیست و پنج حج را می­نویسد. - . کامل الزیارات : 161 -

**[ترجمه]

«71»

مل، [کامل الزیارات] الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 161 -

**[ترجمه]

«72»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 83 -

**[ترجمه]

«73»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ أَوْ عَنْ رَجُلٍ عَنْ شِهَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ: سَأَلَنِی فَقَالَ یَا شِهَابُ کَمْ حَجَجْتَ مِنْ حَجَّةٍ فَقُلْتُ تِسْعَ عَشْرَةَ حَجَّةً فَقَالَ لِی تُتِمُّهَا عِشْرِینَ حَجَّةً تُحْسَبُ لَکَ بِزِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: شهاب گوید: امام صادق علیه السلام از من پرسید: ای شهاب، چند بار به حج رفته­ای؟ گفتم نوزده بار. پس فرمود: بیست حج را تکمیل می­کنی و برایت یک زیارت حسین علیه السلام به شمار می­آید. - . کامل الزیارات : 161 -

**[ترجمه]

«74»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّ فِیهِ تُکْتَبُ لَکَ زِیَارَةُ الْحُسَیْنِ علیه السلام (4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است با این تفاوت که: برایت یک زیارت حسین علیه السلام نوشته می شود. - . ثواب الاعمال: : 83 و نشانی در متن به کامل الزیارات اشاره دارد. -

**[ترجمه]

«75»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَةَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: کَمْ حَجَجْتَ قُلْتُ تِسْعَةَ عَشَرَ قَالَ فَقَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ أَتْمَمْتَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ حَجَّةً لَکُنْتَ کَمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حذیفة بن منصور گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: چند بار به حج رفته ای؟ گفتم نوزده بار. گوید فرمود: اگر بیست و یک حج را تکمیل کنی، همچون کسی هستی که حسین علیه السلام را زیارت کرده است. - . کامل الزیارات : 162 -

**[ترجمه]

«76»

ثو، [ثواب الأعمال] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 83 -

**[ترجمه]

«77»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ صَالِحٍ النِّیلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ حَجَّ مِائَةَ حَجَّةٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، همچون کسی است که صد بار با رسول خدا صلی الله علیه و آله حج گزارده باشد. - . کامل الزیارات : 162 -

**[ترجمه]

«78»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ مَالِکِ بْنِ

ص: 42

1- 1. کامل الزیارات ص 161.
2- 2. ثواب الأعمال ص 83.
3- 3. کامل الزیارات ص 161.
4- 4. ثواب الأعمال ص 83 و کان الرمز فی المتن مل لکامل الزیارات.
5- 5. کامل الزیارات ص 162.
6- 6. ثواب الأعمال ص 83.
7- 7. کامل الزیارات ص 162.

عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَمَانِینَ حَجَّةً مَبْرُورَةً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به زیارت حسین علیه السلام رود، خداوند برایش هشتاد حج بی خدشه می­نویسد. - . کامل الزیارات : 162 -

**[ترجمه]

«79»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ مَعاً عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ تُکْتَبُ لَهُ حَجَّةٌ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَجَّةٌ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ نَعَمْ وَ حَجَّتَانِ قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَجَّتَانِ قَالَ قَالَ نَعَمْ وَ ثَلَاثٌ فَمَا زَالَ یَعُدُّ حَتَّی بَلَغَ عَشْراً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ عَشْرُ حِجَجٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَالَ نَعَمْ وَ عِشْرُونَ حَجَّةً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ عِشْرُونَ فَمَا زَالَ یَعُدُّ حَتَّی بَلَغَ خَمْسِینَ فَسَکَتَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن صدقه گوید: از امام صادق علیه السلام درباره کسی که مزار حسین را زیارت کند پرسیدم، فرمود: برای او حجی همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله نوشته می شود. گوید به وی عرض کردم، فدایت گردم! حجی با رسول خدا صلی الله علیه و آله؟ فرمود: آری و حتی دو حج. گوید گفتم، فدایت شوم! دو حج؟ فرمود: آری و حتی سه حج. و همچنان می شمرد تا آنکه به ده حج رسید. گوید گفتم، فدایت شوم! ده حج با رسول خدا صلی الله علیه و آله؟ فرمود: آری و حتی بیست حج. گفتم، فدایت شوم! بیست حج و همچنان می شمرد تا به پنجاه حج رسید و دیگر چیزی نیفزود. - . کامل الزیارات : 163 -

**[ترجمه]

«80»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ مُسْتَکْبِرٍ وَ لَا مُسْتَنْکِفٍ قَالَ یُکْتَبُ لَهُ أَلْفُ حَجَّةٍ مَقْبُولَةٍ وَ أَلْفُ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ إِنْ کَانَ شَقِیّاً کُتِبَ سَعِیداً وَ لَمْ یَزَلْ یَخُوضُ فِی رَحْمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: قداح گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: کسی که آگاه به حق حسین علیه السلام و بدون روی­گردانی مغرورانه و خودبزرگ بینی وی را زیارت کند، چیست؟ فرمود: برای او هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه نوشته شود و اگر شقاوتمند باشد، در شمار سعادتمندان به حساب آید و همچنان در رحمت الهی غوطه ور باشد. - . کامل الزیارات : 164 -

**[ترجمه]

«81»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ صَالِحٍ النِّیلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَجْرَ مَنْ أَعْتَقَ أَلْفَ نَسَمَةٍ وَ کَمَنْ حَمَلَ عَلَی أَلْفِ فَرَسٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ مُسْرَجَةٍ مُلْجَمَةٍ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی برود، خداوند برای او اجر کسی است که هزار اسیر آزاد کند و کسی که (ایشان را) بر هزار اسب زین و لجام شده در راه خدا سواره ببرد. - . کامل الزیارات : 164 -

**[ترجمه]

«82»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«83»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ (6).

ص: 43

1- 1. کامل الزیارات ص 162.
2- 2. کامل الزیارات ص 163.
3- 3. کامل الزیارات ص 164.
4- 4. کامل الزیارات ص 164.
5- 5. ثواب الأعمال ص 79.
6- 6. کامل الزیارات ص 164.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 164 -

**[ترجمه]

بیان

لعل اختلافات هذه الأخبار فی قدر الفضل و الثواب محمولة علی اختلاف الأشخاص و الأعمال و قلة الخوف و المسافة و کثرتهما فإن کل عمل من أعمال الخیر یختلف ثوابها باختلاف مراتب الإخلاص و المعرفة و التقوی و سائر الشرائط التی توجب کمال العمل علی أنه یظهر من کثیر من الأخبار أنهم کانوا یراعون أحوال السائل فی ضعف إیمانه و قوته لئلا یصیر سببا لإنکاره و کفره و أنهم کانوا یکلمون الناس علی قدر عقولهم.

**[ترجمه]شاید اختلاف موجود در این اخبار در میزان فضل و ثواب، حمل بر تفاوت افراد و کارها و کم و زیاد بودن خطر و مسافت باشد، چرا که هر یک از اعمال خیر به اختلاف مراتب اخلاص و شناخت و پرهیزکاری و دیگر شرایطی که کمال عمل را فراهم می­کند، ثوابی متفاوت دارد و حقیقت اینکه بنا بر بسیاری از اخبار، ائمه علیهم السلام احوال سؤال کننده را در ضعف و قوت ایمانش در نظر می­گرفتند تا سبب انکار و کفر وی نگردد و با مردم به اندازه عقلشان سخن می­گفتند.

**[ترجمه]

«84»

أَقُولُ وَجَدْتُ بِخَطِّ الشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْجُبَعِیِّ نَقْلًا مِنْ خَطِّ الشَّهِیدِ رَفَعَ اللَّهُ دَرَجَتَهُ نَقْلًا مِنْ مِصْبَاحِ الشَّیْخِ أَبِی مَنْصُورٍ طَابَ ثَرَاهُ قَالَ رُوِیَ: أَنَّهُ دَخَلَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله یَوْماً إِلَی فَاطِمَةَ علیها السلام فَهَیَّأَتْ لَهُ طَعَاماً مِنْ تَمْرٍ وَ قُرْصٍ وَ سَمْنٍ فَاجْتَمَعُوا عَلَی الْأَکْلِ هُوَ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ علیهم السلام فَلَمَّا أَکَلُوا سَجَدَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَطَالَ سُجُودَهُ ثُمَّ بَکَی ثُمَّ ضَحِکَ ثُمَّ جَلَسَ وَ کَانَ أَجْرَأَهُمْ فِی الْکَلَامِ عَلِیٌّ علیه السلام فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ رَأَیْنَا مِنْکَ الْیَوْمَ مَا لَمْ نَرَهُ قَبْلَ ذَلِکَ فَقَالَ صلی الله علیه و آله إِنِّی لَمَّا أَکَلْتُ مَعَکُمْ فَرِحْتُ وَ سُرِرْتُ بِسَلَامَتِکُمْ وَ اجْتِمَاعِکُمْ فَسَجَدْتُ لِلَّهِ تَعَالَی شُکْراً فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ علیه السلام یَقُولُ سَجَدْتَ شُکْراً لِفَرَحِکَ بِأَهْلِکَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ أَ لَا أُخْبِرُکَ بِمَا یَجْرِی عَلَیْهِمْ بَعْدَکَ فَقُلْتُ بَلَی یَا أَخِی یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ أَمَّا ابْنَتُکَ فَهِیَ أَوَّلُ أَهْلِکَ لَحَاقاً بِکَ بَعْدَ أَنْ تُظْلَمَ وَ یُؤْخَذَ حَقُّهَا وَ تُمْنَعَ إِرْثَهَا وَ یُظْلَمَ بَعْلُهَا وَ یُکْسَرَ ضِلْعُهَا وَ أَمَّا ابْنُ عَمِّکَ فَیُظْلَمُ وَ یُمْنَعُ حَقَّهُ وَ یُقْتَلُ وَ أَمَّا الْحَسَنُ فَإِنَّهُ یُظْلَمُ وَ یُمْنَعُ حَقَّهُ وَ یُقْتَلُ بِالسَّمِّ وَ أَمَّا الْحُسَیْنُ فَإِنَّهُ یُظْلَمُ وَ یُمْنَعُ حَقَّهُ وَ تُقْتَلُ عِتْرَتُهُ وَ تَطَئُوهُ الْخُیُولُ وَ یُنْهَبُ رَحْلُهُ وَ تُسْبَی نِسَاؤُهُ وَ ذَرَارِیُّهُ وَ یُدْفَنُ مُرَمَّلًا بِدَمِهِ وَ یَدْفِنُهُ الْغُرَبَاءُ فَبَکَیْتُ وَ قُلْتُ وَ هَلْ یَزُورُهُ أَحَدٌ قَالَ یَزُورُهُ الْغُرَبَاءُ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ زَارَهُ مِنَ الثَّوَابِ قَالَ یُکْتَبُ لَهُ ثَوَابُ أَلْفِ حَجَّةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ کُلُّهَا مَعَکَ فَضَحِکَ (1).

ص: 44

1- 1. ما بین القوسین ساقط من مطبوعة الکمبانی و موجود فی طبعة تبریز و عنها أثبتناه.

lt;meta info="[مؤلف: در مصباح شیخ ابی منصور روایت شده: روزی پیامبر صلی الله علیه و آله به منزل فاطمه سلام الله علیها وارد شد و او برای حضرت غذایی از خرما و روغن حیوانی و نان فراهم آورد و حضرت با علی و فاطمه و حسن و حسین گرد سفره جمع شدند و چون غذا خوردند، رسول خدا صلی الله علیه و آله سجده کرد و بسیار سجده اش طولانی گشت و آنگاه گریست و سپس خندید و نشست؛ علی که جرأت بیشتری از بقیه ایشان در سخن گفتن داشت، فرمود: ای رسول خدا، امروز رفتاری از شما دیدیم که پیش از این ندیده بودیم. حضرت صلی الله علیه و آله فرمود: آنگاه که با شما غذا خوردم، شادمان شدم و از سلامتی و جمع گرم شما مسرور گشتم، پس برای شکر خدا به سجده افتادم؛ پس جبرئیل علیه السلام فرود آمد و گفت، آیا به خاطر شادمانی از سلامتی خانواده ات سجده نمودی؟ گفتم آری. پس گفت، آیا می­خواهی از آنچه پس از تو بر ایشان می­گذرد، با خبر شوی؟ گفتم آری ای برادرم جبرئیل. پس گفت: درباره دخترت، او نخستین فرد خانواده ات است که پس از آنکه به وی ظلم می شود و حقش از وی سلب می شود و از ارثش محروم می­گردد و شوهرش مظلوم واقع می شود و استخوان دنده­اش شکسته می­شود، به تو می­پیوندد. و اما پسر عمویت مورد ستم واقع می شود و حقش سلب می شود و کشته می شود. و اما حسن، مظلوم واقع می شود و حقش از او سلب می شود و با زهر کشته می­شود. و اما به حسین ستم می شود و حقش سلب می شود و خاندانش کشته می شوند و زیر سم اسبان پایمال می شود و ساز و برگ کاروانش چپاول می شود و زنان و فرزندان خانواده اش اسیر می شوند و آغشته به خونش دفن می شود و غریبگان وی را به خاک می­سپارند. پس گریستم و گفتم: آیا کسی به زیارت وی می­رود؟ گفت غریبگان وی را زیارت می­کنند. گفتم: پاداش کسی که به زیارت وی رود، چیست؟ گفت: برای او ثواب هزار حج و هزار عمره به همراه تو نوشته می شود، پس خندیدم.] - . بین پرانتز در چاپ کمپانی موجود نبوده و در چاپ تبریز درج شده که از روی آن نقل کرده ایم. -

**[ترجمه]

باب 6 أن زیارته صلوات الله علیه توجب طول العمر و حفظ النفس و المال و زیادة الرزق و تنفس الکرب و قضاء الحوائج

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْمُوسَوِیُّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ إِلَی جَانِبِکُمْ لَقَبْراً مَا أَتَاهُ مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ وَ قَضَی حَاجَتَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا در کنار شما قبری هست که هیچ غم­دیده ای به زیارت آن نیاید مگر آنکه خداوند به خاطر اندوهش، در کارش گشایشی دهد و حاجتش را برآورده سازد.

**[ترجمه]

بیان

یحتمل أن یکون المراد به قبر أمیر المؤمنین علیه السلام.

**[ترجمه]امکان دارد مراد از این قبر، مزار امیرالمؤمنین علیه السلام باشد.

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَلَمَةَ صَاحِبِ السَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ إِلَی جَانِبِکُمْ قَبْراً مَا أَتَاهُ مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ وَ قَضَی حَاجَتَهُ وَ إِنَّ عِنْدَهُ لَأَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ مُنْذُ قُبِضَ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زَارَهُ شَیَّعُوهُ وَ مَنْ مَرِضَ عَادُوهُ وَ مَنْ مَاتَ اتَّبَعُوا جَنَازَتَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا در کنار شما قبری هست که هیچ غم­دیده ای به زیارت آن نیاید مگر آنکه خداوند اندوهش را گشایشی در کار کند و حاجتش را برآورده سازد و نزد وی از زمانی که جان باخت، چهار هزار فرشته با موی آشفته و روی غبارین هست که تا روز قیامت بر وی می­گریند و هر که به زیارت وی رود، وی را همراهی می­کند و هر که بیمار گردد به عیادتش می­روند و هر که درگذرد، جنازه اش را تشییع می­کنند. - . کامل الزیارات : 167 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو الزَّیَّاتِ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ: إِنَّ الْحُسَیْنَ علیه السلام قُتِلَ مَکْرُوباً وَ حَقِیقٌ عَلَی اللَّهِ أَنْ لَا یَأْتِیَهُ مَکْرُوبٌ إِلَّا رَدَّهُ اللَّهُ مَسْرُوراً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا حسین بلادیده شهید شد و شایسته است که هیچ غم­دیده ای به درگاه وی نیاید، مگر آنکه خداوند او را شادمان بازگرداند. - . کامل الزیارات : 167 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی وَ کَانَ فِی خِدْمَةِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ بِظَهْرِ الْکُوفَةِ لَقَبْراً مَا أَتَاهُ مَکْرُوبٌ قَطُّ إِلَّا فَرَّجَ اللَّهُ

ص: 45

1- 1. کامل الزیارات ص 167.
2- 2. کامل الزیارات ص 167.
3- 3. کامل الزیارات ص 167.

کُرْبَتَهُ یَعْنِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا در ورای کوفه مقبره ای هست که هیچ غم­دیده ای به زیارت آن نیاید مگر آنکه خداوند اندوهش را گشایشی در کار کند و منظور مزار حسین علیه السلام است. - . کامل الزیارات : 168 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: إِنَّ الْحُسَیْنَ صَاحِبَ کَرْبَلَاءَ قُتِلَ مَظْلُوماً مَکْرُوباً عَطْشَاناً لَهْفَاناً فَآلَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی نَفْسِهِ أَنْ لَا یَأْتِیَهُ لَهْفَانٌ وَ لَا مَکْرُوبٌ وَ لَا مُذْنِبٌ وَ لَا مَغْمُومٌ وَ لَا عَطْشَانٌ وَ لَا مَنْ بِهِ عَاهَةٌ ثُمَّ دَعَا عِنْدَهُ وَ تَقَرَّبَ بِالْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ کُرْبَتَهُ وَ أَعْطَاهُ مَسْأَلَتَهُ وَ غَفَرَ ذَنْبَهُ وَ مَدَّ فِی عُمُرِهِ وَ بَسَطَ فِی رِزْقِهِ فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصارِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی جعفر علیه السلام: به راستی که حسین، این ساکن کربلاء، بلا دیده و تشنه لب و با دلی پر حسرت شهید شد و خداوند عز و جل بر خود سوگند یاد کرد که هیچ حسرت کشیده و هیچ غم­دیده و هیچ گنهکار وهیچ اندوهگین و هیچ تشنه لب و هیچ معلولی به نزد مقبره وی نیاید و نزد او دعا نکند و به واسطه حسین بن علی علیه السلام به خداوند عز و جل تقرب نجوید، مگر اینکه خداوند اندوه او را گشایشی حاصل کند و خواسته اش را به وی عطا کند و گناهش را بیامرزد و عمرش را دراز کند و روزی اش را افزون کند «فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصار». پس ای دیده وران عبرت گیرید. - . کامل الزیارات : 168 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَةَ عَنْ عَامِرِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی النُّمَیْرِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: إِنَّ وَلَایَتَنَا عُرِضَتْ عَلَی أَهْلِ الْأَمْصَارِ فَلَمْ یَقْبَلْهَا قَبُولَ أَهْلِ الْکُوفَةِ وَ ذَلِکَ أَنَّ قَبْرَ عَلِیٍّ علیه السلام فِیهَا وَ إِنَّ إِلَی لِزْقِهِ لَقَبْراً آخَرَ یَعْنِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا فَمَا مِنْ آتٍ یَأْتِیهِ یُصَلِّی عِنْدَهُ علیه السلام رَکْعَتَیْنِ أَوْ أَرْبَعَةً ثُمَّ یَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَةً إِلَّا قَضَاهَا لَهُ وَ إِنَّهُ لَیَحُفُّ بِهِ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفُ مَلَکٍ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا جعفر علیه السلام: ولایت ما بر اهل شهرها عرضه گردید و هیچ یک چون اهل کوفه آن را نپذیرفتند و این بدان جهت بود که مزار علی علیه السلام در آن است و در کنار آن مقبره دیگری هست (و منظور مقبره حسین صلوات الله علیهما است) و هیچ زائری به نزد وی نیاید و نزد او دو یا چهار رکعت نماز نگزارد و آنگاه از خدا حاجتی درخواست نکند مگر اینکه خداوند آن را برآورده سازد و به راستی که هر روز هزار فرشته مزار وی را در بر می­گیرند. - . کامل الزیارات : 168 -

**[ترجمه]

بیان

إلی لزقه بالکسر أی إلی جنبه.

**[ترجمه]«إلی لزقه» یعنی در کنارش.

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ حَسَّانَ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام دَعَانِی الشَّوْقُ إِلَیْکَ أَنْ تَجَشَّمْتُ إِلَیْکَ عَلَی مَشَقَّةٍ فَقَالَ لِی لَا تَشْکُ رَبَّکَ فَهَلَّا أَتَیْتَ مَنْ کَانَ أَعْظَمَ حَقّاً عَلَیْکَ مِنِّی فَکَانَ مِنْ قَوْلِهِ فَهَلَّا أَتَیْتَ مَنْ کَانَ أَعْظَمَ حَقّاً عَلَیْکَ مِنِّی أَشَدَّ عَلَیَّ مِنْ قَوْلِهِ لَا تَشْکُ رَبَّکَ قُلْتُ وَ مَنْ أَعْظَمُ عَلَیَّ حَقّاً مِنْکَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ أَلَّا أَتَیْتَ الْحُسَیْنَ فَدَعَوْتَ اللَّهَ عِنْدَهُ وَ شَکَوْتَ إِلَیْهِ حَوَائِجَکَ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن ابی یعفور گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: اشتیاق به شما مرا بر آن داشت که دشواریها را برای رسیدن به تو تحمل کنم. پس فرمود که نزد پروردگارت گلایه نکن؛ چرا به زیارت کسی که بیش از من بر تو حق دارد، نیامدی؟ و این سخنش که چرا به زیارت کسی که بیش از من بر تو حق دارد، نیامدی، بر من دشوار تر از این سخنش بود که نزد پروردگارت گلایه نکن .

گفتم چه کسی بر من حق بیشتری از شما دارد؟ فرمود: حسین بن علی، پس چرا به نزد حسین نمی­روی و نزد وی خدا را نمی­خوانی و حوائجت را نزد وی بازگو نمی­کنی؟! - . کامل الزیارات : 168 -

**[ترجمه]

«8»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَدْنَی مَا لِزَائِرِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لِی یَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ أَدْنَی مَا یَکُونُ لَهُ أَنْ یَحْفَظَهُ اللَّهُ فِی نَفْسِهِ وَ مَالِهِ حَتَّی یَرُدَّهُ إِلَی

ص: 46

1- 1. کامل الزیارات ص 168.
2- 2. کامل الزیارات ص 168.
3- 3. کامل الزیارات ص 168.
4- 4. کامل الزیارات ص 168.

أَهْلِهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ کَانَ اللَّهُ أَحْفَظَ لَهُ (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: عبدالله بن هلال گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایت گردم، کمترین پاداش زیارت مزار حسین علیه السلام چیست؟ فرمود: کمترین پاداش وی آن است که خداوند جان و مال او را تا آنگاه که نزد اهل و عیالش بازگردد، در امان دارد و چون روز قیامت فرارسد، خداوند بیش از پیش وی را در حفظ خود نگاه می­دارد.

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ ابْنِ هِلَالٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 133 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ زَکَرِیَّا عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ علیهما السلام قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِنَّ أَیَّامَ زَائِرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام لَا تُعَدُّ مِنْ آجَالِهِمْ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: روزهای زائر حسین بن علی علیه السلام از روزهای زندگی به شمار نمی­آید. - . کامل الزیارات : 136 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ ابْنِ عَمِیرَةَ عَنِ ابْنِ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْنَاهُ یَقُولُ: مَنْ أَتَی عَلَیْهِ حَوْلٌ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ أَنْقَصَ اللَّهُ مِنْ عُمُرِهِ حَوْلًا وَ لَوْ قُلْتُ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَمُوتُ قَبْلَ أَجَلِهِ بِثَلَاثِینَ سَنَةً لَکُنْتُ صَادِقاً

وَ ذَلِکَ أَنَّکُمْ تَتْرُکُونَ زِیَارَتَهُ فَلَا تَدَعُوا زِیَارَتَهُ یَمُدُّ اللَّهُ فِی أَعْمَارِکُمْ وَ یَزِیدُ فِی أَرْزَاقِکُمْ وَ إِذَا تَرَکْتُمْ زِیَارَتَهُ نَقَصَ اللَّهُ مِنْ أَعْمَارِکُمْ وَ أَرْزَاقِکُمْ فَتَنَافَسُوا فِی زِیَارَتِهِ وَ لَا تَدَعُوا ذَلِکَ فَإِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ شَاهِدٌ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ وَ عِنْدَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن حازم گوید: از امام شنیدم که فرمود: هر که یک سال بگذرد و به زیارت مزار حسین نرود، خداوند یک سال از عمرش می­کاهد و اگر بگویم که برخی از شما سی سال پیش از فرا رسیدن اجلش جان می­بازد، دروغ نگفته­ام. زیرا که شما زیارت وی را ترک گفته اید؛ پس زیارت وی را ترک مگویید تا خداوند عمرتان را دراز کند و بر روزیتان بیفزاید؛ و اگر زیارت او را رها کنید خداوند از عمر و روزیتان می­کاهد. در مورد زیارت او، نیرویتان را به کار گیرید و بر یکدیگر پیشی گیرید و از این امر صرفنظر نکنید، زیرا که حسین بن علی نزد خدا و رسول خدا و نزد علی و فاطمه علیهم السلام، گواه شماست. - . کامل الزیارات : 151 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ الْمَلِکِ الْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی یَا عَبْدَ الْمَلِکِ لَا تَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ مُرْ أَصْحَابَکَ بِذَلِکَ یَمُدُّ اللَّهُ فِی عُمُرِکَ وَ یَزِیدُ اللَّهُ فِی رِزْقِکَ وَ یُحْیِیکَ اللَّهُ سَعِیداً وَ لَا تَمُوتُ إِلَّا سَعِیداً وَ یَکْتُبُکَ سَعِیداً(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالملک خثعمی روایت کند که امام صادق علیه السلام مرا فرمود: ای عبدالملک، زیارت حسین بن علی را نادیده مگیر و اصحابت را به این کار امر کن که خداوند بر عمر تو می­افزاید و روزی­ات را زیاد می­کند و خوشبخت زندگی می­کنی و با حالی خوش درخواهی گذشت و نامت را در میان خوش بختان می­نویسد. - . کامل الزیارات : 151 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: زُورُوا الْحُسَیْنَ وَ لَوْ کُلَّ سَنَةٍ فَإِنَّ کُلَّ مَنْ أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ جَاحِدٍ لَمْ یَکُنْ لَهُ عِوَضٌ غَیْرُ الْجَنَّةِ وَ رُزِقَ رِزْقاً

ص: 47

1- 1. ثواب الأعمال ص 82.
2- 2. کامل الزیارات ص 133.
3- 3. کامل الزیارات ص 136.
4- 4. کامل الزیارات ص 151.
5- 5. کامل الزیارات ص 151.

وَاسِعاً وَ آتَاهُ اللَّهُ مِنْ قِبَلِهِ بِفَرَجٍ عَاجِلٍ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: حتی اگر شده، سالی یک بار به زیارت حسین علیه السلام بروید، چرا که هر که آگاه از حق وی و بدون انکار آن به مزار وی آید، پاداشی جز بهشت نخواهد داشت و روزی فراوان یافته و خداوند از بابت وی، به زودی در کارش گشایشی حاصل می­کند... تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 151 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 151 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وَضَّاحٍ عَنْ دَاوُدَ الْحَمَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ لَمْ یَزُرْ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَدْ حُرِمَ خَیْراً کَثِیراً وَ نَقَصَ مِنْ عُمُرِهِ سَنَةٌ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به زیارت مزار حسین علیه السلام نرود، خیر و برکت بسیاری را از دست داده و یک سال از عمرش کاسته می شود. - . کامل الزیارات : 151 -

**[ترجمه]

«16»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ ابْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیهما السلام: أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَةِ قُتِلْتُ مَکْرُوباً وَ حَقِیقٌ عَلَی اللَّهِ أَنْ لَا یَأْتِیَنِی مَکْرُوبٌ إِلَّا رَدَّهُ وَ قَلَبَهُ إِلَی أَهْلِهِ مَسْرُوراً(4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: حسین بن علی علیه السلام فرمود: من شهید اشک هستم و بلادیده شهید شدم و خدای را شاید که هیچ غم­دیده ای به مزارم نیاید مگر اینکه در حالی برگردد که دلش شاد گشته است. - . ثواب الاعمال: : 88 -

**[ترجمه]

«17»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ ابْنِ الْوَلِیدِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ وَ غَیْرِهِ مِنَ الشُّیُوخِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّ إِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السَّوْءِ وَ إِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَةِ مِنَ اللَّهِ (5).

ص: 48

1- 1. کامل الزیارات ص 151.
2- 2. کامل الزیارات ص 151.
3- 3. کامل الزیارات ص 151.
4- 4. ثواب الأعمال ص 88.
5- 5. التهذیب ج 6 ص 42.

**[ترجمه]التهذیب: ابا جعفر علیه السلام: شیعه ما را امر کنید که به زیارت مزار حسین علیه السلام بروند، چرا که شرفیاب شدن به مزار او روزی را افزایش می­دهد و عمر را زیاد می­کند و پیشامدهای ناگوار را دفع می­کند و زیارت او بر هر مومنی که به امامت وی از سوی خدا اعتراف دارد، واجب است. - . التهذیب 6 : 42 -

**[ترجمه]

باب 7 أن زیارته علیه السلام من أفضل الأعمال

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ إِنَّهُ أَفْضَلُ مَا یَکُونُ مِنَ الْأَعْمَالِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی خدیجه گوید: از امام صادق علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم، فرمود: این بهترین اعمال است. - . کامل الزیارات : 146 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی سَلَمَةَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 146 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 146 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبَانٍ الْأَزْرَقِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مِنْ أَحَبِّ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ إِدْخَالُ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِنِ وَ أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَی اللَّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاکٍ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: از بهترین کارها زیارت مزار حسین علیه السلام است و برترین کارها نزد خداوند، شاد کردن دل مومن است و نزدیک ترین حالت بنده به خداوند، حالی است که در سجده گریه می­کند. - . کامل الزیارات : 146 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی الْجَهْمِ عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا یَبْلُغُ مِنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام قَالَ أَفْضَلُ مَا یَکُونُ مِنَ الْأَعْمَالِ (5).

ص: 49

1- 1. کامل الزیارات ص 146.
2- 2. کامل الزیارات ص 146.
3- 3. کامل الزیارات ص 146.
4- 4. کامل الزیارات ص 146.
5- 5. کامل الزیارات ص 146.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی خدیجه گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم که چه کاری به ارزش زیارت مزار حسین بن علی علیه السلام است؟ فرمود: بهترین کارها با آن برابر است. - . کامل الزیارات : 146 -

**[ترجمه]

باب 8 فضل الإنفاق فی طریق زیارته و ثواب من جهز إلیه رجلا

الأخبار

أقول

قد أوردنا کثیرا من أخبار الباب فی باب دعاء الأنبیاء و الملائکة لزواره علیه السلام و غیره.

**[ترجمه]بسیاری از اخبار این باب در باب دعای پیامبران و فرشتگان در حق زائران حسین علیه السلام و دیگران بیان شد.

**[ترجمه]

«1»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ أَبَاکَ کَانَ یَقُولُ فِی الْحَجِّ یُحْسَبُ لَهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ أَلْفٌ فَمَا لِمَنْ یُنْفِقُ فِی الْمَسِیرِ إِلَی أَبِیکَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ یَا ابْنَ سِنَانٍ یُحْسَبُ لَهُ بِالدِّرْهَمِ أَلْفٌ وَ أَلْفٌ حَتَّی عَدَّ عَشَرَةً وَ یُرْفَعُ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مِثْلُهَا وَ رِضَا اللَّهِ خَیْرٌ لَهُ وَ دُعَاءُ مُحَمَّدٍ وَ دُعَاءُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام خَیْرٌ لَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن سنان گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم فدایت شوم، پدرتان درباره حج می­فرمودند که به هر درهمی که فرد در راه آن هزینه کند، هزار برابر پاداش می­یابد. کسی که به سوی پدر بزرگوارتان حسین علیه السلام رهسپار می­گردد، چه پاداش می­یابد؟ پس فرمود: ای ابن سنان، برای هر درهمی که خرج می­کند، هزار و هزار پاداش می­گیرد و حتی تا ده هزار درهم شمرد، و نظیر همین نیز بر درجات وی افزوده می­گردد و خرسندی خداوند برای او بهتر است و دعای محمد و دعای امیر المؤمنین و ائمه علیهم السلام برای وی بهتر است. - . کامل الزیارات : 128 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنْ عَلِیٍّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَلَّی عِنْدَهُ یَعْنِی الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ مَنْ صَلَّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ فَقُلْتُ فَمَا لِمَنِ اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ ثُمَّ أَتَاهُ قَالَ إِذَا اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ وَ هُوَ یُرِیدُهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ خَطَایَاهُ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ جَهَّزَ إِلَیْهِ وَ لَمْ یَخْرُجْ لِعِلَّةٍ قَالَ یُعْطِیهِ اللَّهُ کُلَّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ مِثْلَ أُحُدٍ مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ یُخَلِّفُ عَلَیْهِ أَضْعَافَ مَا أَنْفَقَ وَ یَصْرِفُ عَنْهُ مِنَ الْبَلَاءِ مِمَّا قَدْ نَزَلَ فَیُدْفَعُ وَ یُحْفَظُ فِی مَالِهِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ بِطُولِهِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان جمّال در روایتی بلند گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آن که نزد مزار وی یعنی حسین علیه السلام نماز گزارد، چه پاداشی خواهد داشت؟ فرمود: هر که نزد وی دو رکعت نماز گزارد، چیزی از خدا نخواهد مگر آنکه خداوند خواسته اش را به وی عطا نماید. گفتم: کسی که با آب فرات غسل کند و به زیارت وی آید چه پاداش می­گیرد؟ فرمود: هر که به آب فرات و به قصد زیارت حسین غسل نماید، گناهانش چون روزی که از مادر زاده شده، از وی فرو ریزد. گفتم: کسی که برای زیارت وی آماده گشته ولی به خاطر مشکلی نتوانسته رهسپار شود چطور؟ فرمود: خداوند در برابر هر درهمی که خرج کند پاداشی برابر با حسناتی به اندازه کوه احد عطا کند و چندین برابر آنچه هزینه کرده است، برای وی جایگزین می­کند و بلایی که نازل کرده را از وی باز می­دارد و (از سر راه بلا) کنار نگاه داشته می شود و اموالش محفوظ می­گردد...تا آخر خبر. - . کامل الزیارات : 129 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ

ص: 50

1- 1. کامل الزیارات ص 128.
2- 2. کامل الزیارات ص 129.

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ وَ زَادَ فِیهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا لِلْمُنْفِقِ فِی خُرُوجِهِ إِلَیْهِ وَ الْمُنْفِقِ عِنْدَهُ قَالَ دِرْهَمٌ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است و می­افزاید: گفتم: پاداش کسی که برای سفر به سوی مزار او و نیز نزد مقبره او اموالی هزینه کند چیست؟ فرمود: هر درهم او هزار درهم پاداش می­گیرد. - . کامل الزیارات : 128 -

**[ترجمه]

«4»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ رَبَاحٍ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ الْعَبَّاسِ حَدَّثَهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ الصَّائِغِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَا عَلِیُّ بَلَغَنِی أَنَّ أُنَاساً مِنْ شِیعَتِنَا تَمُرُّ بِهِمُ السَّنَةُ وَ السَّنَتَانِ وَ أَکْثَرُ مِنْ ذَلِکَ لَا یَزُورُونَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیهم السلام قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی لَأَعْرِفُ أُنَاساً کَثِیراً بِهَذِهِ الصِّفَةِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ لِحَظِّهِمْ أَخْطَئُوا وَ عَنْ ثَوَابِ اللَّهِ زَاغُوا وَ عَنْ جِوَارِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فِی الْجَنَّةِ تَبَاعَدُوا قُلْتُ فَإِنْ أَخْرَجَ عَنْهُ رَجُلًا أَ یُجْزِی عَنْهُ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ وَ خُرُوجُهُ بِنَفْسِهِ أَعْظَمُ أَجْراً وَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ (2).

**[ترجمه]التهذیب: علی بن میمون صائغ گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای علی، شنیده­ام که گروهی از پیروان ما یک یا دو سال و یا بیشتر بر آنها می­گذرد و به زیارت حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام نمی­روند. گفتم: فدایت شوم! مردمان بسیاری را به این حال می شناسم. فرمود: به خدا سوگند، بدان که بهره و نصیب خود را اشتباه گرفته اند و از ثواب الهی منحرف گشته اند و از همسایگی با محمد در بهشت بس دور شده اند. گفتم: اگر به جای خود مردی را بفرستد، پاداشی خواهد برد. فرمود: آری و به زیارت رفتن خودش اجر و برکت بیشتری دارد و نزد خداوند برای او بهتر است. - . التهذیب 6 : 45 -

**[ترجمه]

باب 9 أن الأنبیاء و الرسل و الأئمة و الملائکة صلوات الله علیهم أجمعین یأتونه علیه السلام لزیارته و یدعون لزواره و یبشرونهم بالخیر و یستبشرون لهم

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِیعاً عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقِیلَ لِی ادْخُلْ فَدَخَلْتُ فَوَجَدْتُهُ فِی مُصَلَّاهُ فِی بَیْتِهِ فَجَلَسْتُ حَتَّی قَضَی صَلَاتَهُ وَ سَمِعْتُهُ وَ هُوَ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ هُوَ یَقُولُ اللَّهُمَّ یَا مَنْ خَصَّنَا بِالْکَرَامَةِ وَ وَعَدَنَا بِالشَّفَاعَةِ وَ خَصَّنَا بِالْوَصِیَّةِ وَ أَعْطَانَا عِلْمَ مَا مَضَی وَ مَا بَقِیَ وَ جَعَلَ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا اغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ

ص: 51

1- 1. کامل الزیارات ص 128.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 45.

زُوَّارِ قَبْرِ أَبِیَ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَةً فِی بِرِّنَا وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَکَ فِی صِلَتِنَا وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَی نَبِیِّکَ وَ إِجَابَةً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَی عَدُوِّنَا أَرَادُوا بِذَلِکَ رِضَاکَ فَکَافِئْهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ وَ اکْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ اخْلُفْ عَلَی أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلَادِهِمُ الَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ الْخَلَفِ وَ اصْحَبْهُمْ وَ اکْفِهِمْ شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ کُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ شَدِیدٍ وَ شَرَّ شَیَاطِینِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْکَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُوا بِهِ عَلَی أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ اللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا عَابُوا عَلَیْهِمْ عَلَی خُرُوجِهِمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِکَ عَنِ الشُّخُوصِ إِلَیْنَا خِلَافاً مِنْهُمْ عَلَی مَنْ خَالَفَنَا فَارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی تَتَقَلَّبُ عَلَی حُفْرَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْأَعْیُنَ الَّتِی خَرَجَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَةً لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْقُلُوبَ الَّتِی جَزِعَتْ وَ احْتَرَقَتْ لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الصَّرْخَةَ الَّتِی کَانَتْ لَنَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ الْأَنْفُسَ وَ تِلْکَ الْأَبْدَانَ حَتَّی نُوَافِیَهُمْ عَلَی الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَشِ فَمَا زَالَ یَدْعُو وَ هُوَ سَاجِدٌ بِهَذَا الدُّعَاءِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَنَّ هَذَا الَّذِی سَمِعْتُ مِنْکَ کَانَ لِمَنْ لَا یَعْرِفُ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ لَظَنَنْتُ أَنَّ النَّارَ لَا تَطْعَمُ مِنْهُ شَیْئاً أَبَداً وَ اللَّهِ لَقَدْ تَمَنَّیْتُ أَنِّی کُنْتُ زُرْتُهُ وَ لَمْ أَحُجَّ فَقَالَ لِی مَا أَقْرَبَکَ مِنْهُ فَمَا الَّذِی یَمْنَعُکَ مِنْ زِیَارَتِهِ ثُمَّ قَالَ یَا مُعَاوِیَةُ لِمَ تَدَعُ ذَلِکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَمْ أَرَ أَنَّ الْأَمْرَ یَبْلُغُ هَذَا کُلَّهُ فَقَالَ یَا مُعَاوِیَةُ مَنْ یَدْعُو لِزُوَّارِهِ فِی السَّمَاءِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُمْ فِی الْأَرْضِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب گوید: از ابا عبدالله اذن ورود گرفتم و اجازه ورود داده شد و وارد شدم و او را در نمازگاهش در خانه دیدم و نشستم تا نمازش را به پایان رساند و شنیدم که با خدا نیایش می­کرد و می­گفت: ای آنکه ما را امتیاز کرامت بخشید و شفاعت را به ما وعده داد و وصیت (سفارش پیامبر در حق ائمه یا سفارش ایشان به پیروانشان) را مختص ما گرداند و دانش گذشته ها و آینده را به ما هبه کرد و دلهای مردمانی را شیفته ما گرداند. من و برادرانم و زوّار مزار پدرم حسین بن علی - درود خدا بر آن دو باد - را بیامرز که دارایی شان را هزینه کردند و بدنهاشان را از شوق مهربانی و نیکی به ما و به امید پاداشی که با اتصال با ما از تو در می­یابند و به امید سروری که به دل رسولت محمد صلی الله علیه و آله وارد می­کنند و در پاسخ به دستور ما و به جهت خشمی که به دل دشمنانمان وارد کردند، به رنج انداختند و در همه این احوال جویای خشنودی تو بوده اند، پس از سوی ما ایشان را به خشنودی ات بهرمند ساز و روز و شب ایشان را محفوظ دار و اهل و خانواده ایشان را که پشت سر باقی نهاده اند، به بهترین وجهی نگاهبان باش و همپای ایشان باش و آنان را از شر هر طغیانگر سرکش و از هر ضعیف و قوی دستی از آفریدگانت و از شر شیاطین انس و جن در امان دار و بهترین آرزوهایشان را که دور از کاشانه شان از تو درخواست کردند، مادام که ما را بر فرزندان و خاندان و نزدیکانشان ترجیح داده اند، نصیبشان گردان. خداوندا دشمنان ما ایشان را به خاطر این سفرشان نکوهش کردند، ولی این امر ایشان را، به خاطر مخالفت ایشان با مخالفان ما، از برخاستن و روانه شدن به سوی ما باز نداشت. پروردگارا! رحم آور بر این صورتهایی که به حرارت آفتاب سوخته و آن صورتهایی که هر دو گونه آن پیاپی بر روی مقبره ابا عبد الله، حسین علیه السلام جا به جا شده و رحمت نما آن چشمهایی را که از سر رحمت و دلسوزی بر ما اشکها رانده و آن دلهایی که بی تاب گشته و به خاطر ما گدازش بسیار یافته و رحم آور بر آن فریادهایی که در ماتم ما برخاسته است. خداوندا! آن جانها را و آن تن ها را به پناه تو می­سپارم تا آنکه در روز عطش بر حوض کوثر با ایشان دیدار کنیم. و همچنان حضرت این دعا را در سجده می­خواند و چون از نیایش فارغ گشت، به ایشان گفتم: فدایت شوم! اگر این دعایی که شنیدم در حق کسی بود که خدا را نشناخته، بی شک گمان می­کردم که آتش دوزخ ذره ای از وجود او را هرگز نخواهد بلعید. به خدا که آرزو می­کنم ای کاش او را زیارت کرده بودم و به حج نرفته بودم. پس حضرت فرمود: بس نزدیک هستی به او، پس چه چیز تو را از زیارت او باز می­دارد؟! ای معاویه، چرا این امر را نادیده می­گیری! گفتم: فدایت شوم! نمی­دانستم که این امر چنین ارزشی دارد. فرمود: ای معاویه، کسانی که در آسمان برای زائران وی دعا می­کنند، بیش از کسانی هستند که در زمین برای ایشان دعا می­کنند. - . کامل الزیارات : 116 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 117 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ

ص: 52

1- 1. کامل الزیارات ص 116.
2- 2. کامل الزیارات ص 117.

بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی یَا مُعَاوِیَةُ لَا تَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ لِخَوْفٍ فَإِنَّ مَنْ تَرَکَهُ رَأَی مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّی أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ عِنْدَهُ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ یَرَی اللَّهُ شَخْصَکَ وَ سَوَادَکَ فِیمَنْ یَدْعُو لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ الْأَئِمَّةُ علیهم السلام أَ مَا تُحِبُّ أَنْ

تَکُونَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ بِالْمَغْفِرَةِ لِمَا مَضَی وَ یَغْفِرُ لَکَ ذُنُوبَ سَبْعِینَ سَنَةً أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ مِمَّنْ یَخْرُجُ مِنَ الدُّنْیَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ یُتْبَعُ بِهِ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ غَداً مِمَّنْ یُصَافِحُهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: ای معاویه، زیارت مقبره حسین علیه السلام را به خاطر ترس رها مکن، زیرا هر که از این کار روی­گردان شود، چندان حسرت خواهد برد که آرزو خواهد کرد ای کاش قبرش نزد او بود. آیا دوست نداری که خداوند حضور و وجود تو را در میان کسانی که رسول الله و علی و فاطمه و ائمه علیهم السلام برای ایشان دعا می­کنند، ببیند؟ آیا دوست نداری از کسانی باشی که با آمرزش الهی به مسیر سرنوشت می­روند و گناهان هفتاد سال به تو بخشیده شود؟ آیا دوست نداری از کسانی باشی که از دنیا خارج می شوند و بار هیچ گناهی را که با آن مجازات گردند، با خود ندارند؟ آیا دوست نداری فردا از جمله کسانی باشی که رسول خدا صلی الله علیه و آله با ایشان مصافحه می­کند؟ - . کامل الزیارات : 117 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ وَ الدُّعَاءَ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب گوید: از محضر امام صادق علیه السلام اجازه ورود خواستم، و آنگاه همین روایت و دعا را برای زائران حسین علیه السلام را بیان نمود. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مَتٍّ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ مَعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ وَ الدُّعَاءَ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب گوید: از محضر امام صادق علیه السلام اجازه ورود خواستم، و آنگاه همین روایت و دعا را برای زائران حسین علیه السلام را بیان می­کند. - . کامل الزیارات : 119 به اختصار -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی مَعاً عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب گوید: از محضر امام صادق علیه السلام اجازه ورود خواستم، و همین روایت را بیان می­کند. - . کامل الزیارات : 118 -

**[ترجمه]

«8»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی

ص: 53

1- 1. کامل الزیارات ص 117.
2- 2. کامل الزیارات ص 118.
3- 3. کامل الزیارات ص 118.
4- 4. نفس المصدر ص 119 باقتضاب.
5- 5. کامل الزیارات ص 118.

عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی یَا مُعَاوِیَةُ لَا تَدَعْ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّ مَنْ تَرَکَهُ رَأَی مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّی أَنَّ قَبْرَهُ کَانَ عِنْدَهُ إِلَی آخِرِ الْخَبَرِ(1).

**[ترجمه]التهذیب: معاویه روایت کند که امام صادق علیه السلام فرمود: معاویه، زیارت مقبره حسین علیه السلام را رها مکن، زیرا هر که چنین کند، چندان حسرت خواهد برد که آرزو می­کند ای کاش قبرش نزد او بود... تا پایان این روایت. - . التهذیب 6 : 47 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَکَّلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِالْحُسَیْنِ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ کُلَّ یَوْمٍ شُعْثاً غُبْراً وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ وَ یَقُولُونَ یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ زُوَّارُ الْحُسَیْنِ افْعَلْ بِهِمْ وَ افْعَلْ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند تبارک و تعالی هفتاد هزار فرشته بر حسین علیه السلام مامور کرده که هر روز موی آشفته و غبارین روی بر وی سلام و صلوات فرستاده و برای زائرانش دعا می­کنند و می­گویند: خداوندا! اینان زائران حسینند، به حال ایشان چنین و چنان کن. - . کامل الزیارات : 119 -

**[ترجمه]

«10»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: لَا تَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ فِیمَنْ تَدْعُو لَهُ الْمَلَائِکَةُ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن وهب از امام صادق علیه السلام روایت کرد: زیارت حسین علیه السلام را ترک مکن، آیا دوست نداری از جمله کسانی باشی که فرشتگان برای ایشان دعا می­کنند. - . کامل الزیارات : 119 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنِ الْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَکَّلَ اللَّهُ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ کُلَّ یَوْمٍ شُعْثاً غُبْراً مِنْ یَوْمَ قُتِلَ إِلَی مَا شَاءَ اللَّهُ یَعْنِی بِذَلِکَ قِیَامَ الْقَائِمِ علیه السلام وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ وَ یَقُولُونَ یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ زُوَّارُ الْحُسَیْنِ افْعَلْ بِهِمْ وَ افْعَلْ بِهِمْ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند تبارک و تعالی هفتاد هزار فرشته بر حسین علیه السلام مامور کرده که از روز شهادت او تا وقتی خدا خواهد - و منظور از آن قیام حضرت قائم علیه السلام است - موی آشفته و غبارین روی بر وی سلام و صلوات می­فرستند و برای زائرانش دعا می­کنند و می­گویند: خداوندا! اینان زائران حسینند، به حال ایشان چنین و چنان کن. - . کامل الزیارات : 119 -

**[ترجمه]

«13»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنِ الْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ: مِثْلَهُ (6).

ص: 54

1- 1. التهذیب ج 6 ص 47.
2- 2. کامل الزیارات ص 119.
3- 3. ثواب الأعمال ص 79.
4- 4. کامل الزیارات ص 119.
5- 5. کامل الزیارات ص 119.
6- 6. التهذیب ج 6 ص 47.

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 47 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنِ الْوَشَّاءِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله تَحْضُرُ زُوَّارَ قَبْرِ ابْنِهَا الْحُسَیْنِ علیه السلام فَتَسْتَغْفِرُ لَهُمْ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله بر زائران مقبره پسرش حسین علیه السلام حاضر می شود و برای ایشان طلب آمرزش می­کند. - . کامل الزیارات : 118 و در آن آمده که (و برای گناهانشان استغفار می­کنند) -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: وَکَّلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَعْبُدُونَ اللَّهَ عِنْدَهُ الصَّلَاةُ الْوَاحِدَةُ مِنْ صَلَاةِ أَحَدِهِمْ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلَاةٍ مِنْ صَلَاةِ الْآدَمِیِّینَ یَکُونُ ثَوَابُ صَلَاتِهِمْ لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ وَ عَلَی قَاتِلِهِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلَائِکَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ أَبَدَ الْآبِدِینَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عنبسه گوید: از ابا عبدالله شنیدم که می­فرمود: خداوند تبارک و تعالی هفتاد هزار فرشته بر مزار حسین علیه السلام مامور کرده که خدا را می­پرستند و نماز هر یک از ایشان برابر با صد هزار نماز آدمیان است و ثواب نمازشان از آن زائران مزار حسین علیه السلام است و بر قاتلان او، لعنت خدا و فرشتگان و همه آدمیان تا ابد است. - . کامل الزیارات : 121 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ السَّرَّاجِ عَنْ یَحْیَی بْنِ مُعَمَّرٍ الْعَطَّارِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَ الْحُسَیْنَ علیه السلام إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَا یَأْتِیهِ أَحَدٌ إِلَّا اسْتَقْبَلُوهُ وَ لَا یَرْجِعُ أَحَدٌ مِنْ عِنْدِهِ إِلَّا شَیَّعُوهُ وَ لَا یَمْرَضُ أَحَدٌ إِلَّا عَادُوهُ وَ لَا یَمُوتُ أَحَدٌ إِلَّا شَهِدُوهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی تا روز قیامت بر حسین علیه السلام می­گریند و کسی به زیارت وی نمی­رود مگر اینکه ایشان از وی استقبال کنند، و کسی از نزد او باز نمی­گردد مگر اینکه وی را بدرقه می­کنند، و کسی بیمار نمی­گردد مگر اینکه از وی عیادت می­کنند، و کسی نمی­میرد مگر اینکه بر بالین وی حاضر باشند. - . کامل الزیارات : 85 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 85 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 189 -

**[ترجمه]

«19»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ

ص: 55

1- 1. کامل الزیارات ص 118 و فیه( فتستغفر لهم ذنوبهم).
2- 2. کامل الزیارات ص 121.
3- 3. کامل الزیارات ص 85.
4- 4. کامل الزیارات ص 85.
5- 5. کامل الزیارات ص 189.
6- 6. ثواب الأعمال ص 79.

عَنْ سَلَمَةَ صَاحِبِ السَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ إِلَی جَانِبِکُمْ قَبْراً مَا أَتَاهُ مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ کَرْبَهُ وَ قَضَی حَاجَتَهُ وَ إِنَّ عِنْدَهُ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ مُنْذُ یَوْمَ قُبِضَ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زَارَهُ شَیَّعُوهُ وَ مَنْ مَرِضَ عَادُوهُ وَ مَنْ مَاتَ اتَّبَعُوا جَنَازَتَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا در کنار شما قبری هست که هیچ غم­دیده ای به زیارت آن نیاید مگر آنکه خداوند اندوهش را گشایشی در کار کند و حاجتش را برآورده سازد و نزد وی از زمانی که جان باخت، چهار هزار فرشته با موی آشفته و روی غبارین هست که تا روز قیامت بر وی می­گریند و هر که به زیارت وی رود، وی را همراهی ­کنند و هر که بیمار گردد به عیادتش می­روند و هر که درگذرد، جنازه اش را تشییع می­کنند. - . کامل الزیارات : 167 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ اللَّهَ وَکَّلَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ یُشَیِّعُونَ مَنْ زَارَهُ وَ یَعُودُونَهُ إِذَا مَرِضَ وَ یَشْهَدُونَ جَنَازَتَهُ إِذَا مَاتَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خدای تعالی چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی را تا هنگامه رستاخیز بر قبر حسین علیه السلام مامور و موکل گردانده که زائران وی را همراهی می­کنند و اگر بیمار گردد عیادتش می­کنند و اگر جان بسپارد در تشییع جنازه اش حاضر می شوند. - . کامل الزیارات : 190 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ وَکَّلَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَی زَوَالِ الشَّمْسِ فَإِذَا زَالَتْ هَبَطَ أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ وَ صَعِدَ أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ فَلَمْ یَزَلْ یَبْکُونَهُ حَتَّی یَطْلُعَ الْفَجْرُ وَ یَشْهَدُونَ لِمَنْ زَارَهُ بِالْوَفَاءِ وَ یُشَیِّعُونَهُ إِلَی أَهْلِهِ وَ یَعُودُونَهُ إِذَا مَرِضَ وَ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ إِذَا مَاتَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا خدای تعالی چهار هزار فرشته آشفته روی و غبارین روی را بر مزار حسین علیه السلام مامور کرده که از سپیده دم تا هنگام غروب بر وی می­گریند و چون خورشید غروب کرد، چهار هزار فرشته بر فراز آسمان رفته و چهار هزار فرشته فرود می­آیند و همچنان بر وی می­گریند تا سپیده دم بردمد، و برای کسی که وی را زیارت کند، گواهی می­دهند و او را تا نزد خانواده اش همراهی می­کنند و اگر بیمار گردد عیادتش می­کنند و اگر جان بسپارد بر جنازه اش نماز می­گزارند. - . کامل الزیارات : 191 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ عَمِیرَةَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَکَّلَ اللَّهُ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ یُصَلُّونَ عِنْدَهُ الصَّلَاةُ الْوَاحِدَةُ مِنْ صَلَاةِ أَحَدِهِمْ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلَاةِ الْآدَمِیِّینَ یَکُونُ ثَوَابُ صَلَاتِهِمْ وَ أَجْرُ ذَلِکَ لِمَنْ زَارَ قَبْرَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند هفتاد هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی بر مقبره حسین علیه السلام مامور کرده که تا روز قیامت بر وی می­گریند و نزد او نماز می­گزارند و نماز هر یک از ایشان برابر با صد هزار نماز آدمیان است و ثواب نماز و اجر این کارشان از آن زائران مزار حسین است. - . کامل الزیارات : 86 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الرَّزَّازُ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ

ص: 56

1- 1. کامل الزیارات ص 167.
2- 2. کامل الزیارات ص 190.
3- 3. کامل الزیارات ص 191.
4- 4. کامل الزیارات ص 86.

حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ وَکَّلَ بِالْحُسَیْنِ مَلَکاً فِی أَرْبَعَةِ آلَافِ مَلَکٍ یَبْکُونَهُ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِزُوَّارِهِ وَ یَدْعُونَ اللَّهَ لَهُمْ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا خداوند فرشتگانی به تعداد چهار هزار فرشته را مامور به حسین علیه السلام کرده که بر وی می­گریند و برای زائرانش طلب آمرزش می­کنند و برای ایشان، خدای را می­خوانند. - . کامل الزیارات : 86 -

**[ترجمه]

«25»

قل، [إقبال الأعمال] رَوَی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیُّ فِی کِتَابٍ أَصْلُهُ فِی فَضْلِ زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَقَالَ مَا لَفْظُهُ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: خَرَجْتُ فِی آخِرِ زَمَنِ بَنِی أُمَیَّةَ وَ أَنَا أُرِیدُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَانْتَهَیْتُ إِلَی الْغَاضِرِیَّةِ حَتَّی إِذَا نَامَ النَّاسُ اغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ الْقَبْرَ حَتَّی إِذَا کُنْتُ عَلَی بَابِ الْحَیْرِ خَرَجَ إِلَیَّ رَجُلٌ جَمِیلُ الْوَجْهِ طَیِّبُ الرِّیحِ شَدِیدُ بَیَاضِ الثِّیَابِ فَقَالَ انْصَرِفْ فَإِنَّکَ لَا تَصِلُ فَانْصَرَفْتُ إِلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ فَأَنِسْتُ بِهِ حَتَّی إِذَا کَانَ نِصْفُ اللَّیْلِ اغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ الْقَبْرَ فَلَمَّا انْتَهَیْتُ إِلَی بَابِ الْحَائِرِ خَرَجَ إِلَیَّ الرَّجُلُ بِعَیْنِهِ فَقَالَ یَا هَذَا انْصَرِفْ فَإِنَّکَ لَا تَصِلُ فَانْصَرَفْتُ فَلَمَّا کَانَ آخِرُ اللَّیْلِ اغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ الْقَبْرَ فَلَمَّا انْتَهَیْتُ إِلَی بَابِ الْحَائِرِ خَرَجَ إِلَیَّ ذَلِکَ الرَّجُلُ فَقَالَ یَا هَذَا إِنَّکَ لَا تَصِلُ فَقُلْتُ فَلِمَ لَا أَصِلُ إِلَی ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ سَیِّدِ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ قَدْ جِئْتُ أَمْشِی مِنَ الْکُوفَةِ وَ هِیَ لَیْلَةُ الْجُمُعَةِ وَ أَخَافُ أَنْ أُصْبِحَ هَاهُنَا وَ تَقْتُلَنِی مَسْلَحَةُ بَنِی أُمَیَّةَ فَقَالَ انْصَرِفْ فَإِنَّکَ لَا تَصِلُ فَقُلْتُ وَ لِمَ لَا أَصِلُ فَقَالَ إِنَّ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ اسْتَأْذَنَ رَبَّهُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَأَذِنَ لَهُ فَأَتَاهُ وَ هُوَ فِی سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ فَانْصَرِفْ فَإِذَا عَرَجُوا إِلَی السَّمَاءِ فَتَعَالَ فَانْصَرَفْتُ وَ جِئْتُ إِلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ حَتَّی إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ اغْتَسَلْتُ وَ جِئْتُ فَدَخَلْتُ فَلَمْ أَرَ عِنْدَهُ أَحَداً فَصَلَّیْتُ عِنْدَهُ الْفَجْرَ وَ خَرَجْتُ إِلَی الْکُوفَةِ(2).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: حسین بن ابی حمزه روایت کرد: در آخرین روزهای بنی امیه به سوی مزار حسین علیه السلام رهسپار گشتم و به غاضریه رسیدم و چون مردمان خوابیدند غسل کردم و به سوی مزار حسین روانه گشتم و چون به باب حرم رسیدم، مردی بسیار خوش سیما و خوش بوی با لباسی بسیار سپید به سوی من آمد و گفت: بازگرد که تو نمی­رسی. پس به سوی ساحل فرات بازگشتم و همانجا سر کردم تا نیمه شب فرا رسید و غسل کردم و به سوی مزار روانه گشتم و چون به حرم رسیدم، همان مرد به سوی من آمد و گفت: ای مرد بازگرد که به سوی وی راه نمی­بری. بازگشتم و چون آخر شب بود غسل کردم و روی به سوی مزار کردم و چون به حرم رسیدم، همان مرد بار دیگر سر راهم آمد گفت: ای مرد به راستی که به وی نمی­رسی. گفتم چرا به پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سرور جوانان اهل بهشت نمی­رسم حال آنکه پیاده از کوفه آمده ام و اکنون شب جمعه است و بیم آن دارم که همین جا صبح کنم و نیزه داران بنی امیه مرا بکشند. مرد گفت بازگرد که راهی به وی نمی یابی. گفتم از چه رو نمی­رسم؟ گفت: موسی بن عمران از خدای خود اذن گرفته تا به زیارت مزار حسین علیه السلام بیاید و خداوند به وی اجازه داده و او با هفتاد هزار فرشته به مزار او آمده است. اکنون بازگرد و چون به آسمان فراز گشتند بیا. من بازگشتم و به ساحل فرات آمدم و چون سپیده سر زد غسل کردم و به سوی مزار آمدم و وارد شدم و کسی را ندیدم، پس نماز صبح را نزد وی خواندم و به سوی کوفه روانه گشتم. - . اقبال الاعمال: 38 چاپ سال 1314 هجری در ایران -

**[ترجمه]

بیان

المسلحة بالفتح القوم ذو سلاح ذکره الفیروزآبادی (3).

ص: 57

1- 1. کامل الزیارات ص 86.
2- 2. الإقبال ص 38 طبع سنة 1314 ه فی ایران.
3- 3. القاموس ج 1 ص 229.

**[ترجمه]المسلحة بالفتح القوم ذو سلاح ذکره الفیروزآبادی

ص: 57

**[ترجمه]

«26»

أَقُولُ رَوَی مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی الْأَعْمَشِ قَالَ: کُنْتُ نَازِلًا بِالْکُوفَةِ وَ کَانَ لِی جَارٌ کَثِیراً مَا کُنْتُ أَقْعُدُ إِلَیْهِ وَ کَانَ لَیْلَةَ الْجُمْعَةِ فَقُلْتُ لَهُ مَا تَقُولُ فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لِی بِدْعَةٌ وَ کُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ کُلُّ ضَلَالَةٍ فِی النَّارِ فَقُمْتُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ أَنَا مُمْتَلِئٌ غَضَباً وَ قُلْتُ إِذَا کَانَ السَّحَرُ أَتَیْتُهُ وَ حَدَّثْتُهُ مِنْ فَضَائِلِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ مَا یُسَخِّنُ اللَّهُ بِهِ عَیْنَیْهِ قَالَ فَأَتَیْتُهُ وَ قَرَعْتُ عَلَیْهِ الْبَابَ فَإِذَا أَنَا بِصَوْتٍ مِنْ وَرَاءِ الْبَابِ أَنَّهُ قَدْ قَصَدَ الزِّیَارَةَ فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ فَخَرَجْتُ مُسْرِعاً فَأَتَیْتُ الْحَیْرَ فَإِذَا أَنَا بِالشَّیْخِ سَاجِدٌ لَا یَمَلُّ مِنَ السُّجُودِ وَ الرُّکُوعِ فَقُلْتُ لَهُ بِالْأَمْسِ تَقُولُ لِی بِدْعَةٌ وَ کُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ کُلُّ ضَلَالَةٍ فِی النَّارِ وَ الْیَوْمَ تَزُورُهُ فَقَالَ لِی یَا سُلَیْمَانُ لَا تَلُمْنِی فَإِنِّی مَا کُنْتُ أُثْبِتُ لِأَهْلِ هَذَا الْبَیْتِ إِمَامَةً حَتَّی کَانَتْ لَیْلَتِی هَذِهِ فَرَأَیْتُ رُؤْیَا أَرْعَبَتْنِی فَقُلْتُ مَا رَأَیْتَ أَیُّهَا الشَّیْخُ قَالَ رَأَیْتُ رَجُلًا لَا بِالطَّوِیلِ الشَّاهِقِ وَ لَا بِالْقَصِیرِ اللَّاصِقِ لَا أُحْسِنُ أَصِفُهُ مِنْ حُسْنِهِ وَ بَهَائِهِ مَعَهُ أَقْوَامٌ یَحُفُّونَ بِهِ حَفِیفاً وَ یَزُفُّونَهُ زَفّاً بَیْنَ یَدَیْهِ فَارِسٌ عَلَی فَرَسٍ لَهُ ذَنُوبٌ عَلَی رَأْسِهِ تَاجٌ لِلتَّاجِ أَرْبَعَةُ أَرْکَانٍ فِی کُلِّ رُکْنٍ جَوْهَرَةٌ تُضِی ءُ مَسِیرَةَ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فَقُلْتُ مَنْ هَذَا فَقَالُوا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ صلی الله علیه و آله َقُلْتُ وَ الْآخَرُ فَقَالُوا وَصِیُّهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام ثُمَّ مَدَدْتُ عَیْنِی فَإِذَا أَنَا بِنَاقَةٍ مِنْ نُورٍ عَلَیْهَا هَوْدَجٌ مِنْ نُورٍ تَطِیرُ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ فَقُلْتُ لِمَنِ النَّاقَةُ قَالُوا لِخَدِیجَةَ بِنْتِ خُوَیْلِدٍ وَ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ قُلْتُ وَ الْغُلَامُ قَالُوا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ قُلْتُ فَأَیْنَ یُرِیدُونَ قَالَ یَمْضُونَ بِأَجْمَعِهِمْ إِلَی زِیَارَةِ الْمَقْتُولِ ظُلْماً الشَّهِیدِ بِکَرْبَلَاءَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ثُمَّ قَصَدْتُ الْهَوْدَجَ وَ إِذَا أَنَا بِرِقَاعٍ تَسَاقَطُ مِنَ السَّمَاءِ أَمَاناً مِنَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ لَیْلَةَ الْجُمْعَةِ ثُمَّ هَتَفَ بِنَا هَاتِفٌ أَلَا إِنَّا وَ شِیعَتَنَا فِی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنَ الْجَنَّةِ وَ اللَّهِ یَا سُلَیْمَانُ لَا أُفَارِقُ هَذَا الْمَکَانَ حَتَّی تُفَارِقَ رُوحِی جَسَدِی (1).

ص: 58

1- 1. المزار الکبیر ص 107 بتفاوت یسیر.

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر گوید: اعمش روایت کرد: در کوفه منزل داشتم و همسایه ای داشتم که بیشتر اوقات با او بودم. شب جمعه بود و گفتم نظرت درباره زیارت حسین علیه السلام چیست؟ گفت بدعت است و هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی راه به سوی آتش دارد. من که کوره خشم شده بودم، از پیش او برخاستم و به او گفتم، هنگام سحر نزد او می­آیم و درباره فضایل امیر المومنین سخنانی خواهم گفت که به خواست خدا، دلش را پر درد و اندوه کند. نزد وی آمدم و در را کوبیدم و صدایی از پشت در گفت: وی سر شب به قصد زیارت رهسپار شد. پس شتابان به راه افتادم و به حرم رسیدم و ناگاه شیخ را دیدم که به سجده افتاده و از سجده و رکوع خسته نمی­شود. به او گفتم: دیروز می­گفتی که بدعت است و هر بدعتی ضلالت است و هر گمراهی و ضلالتی ره به آتش دوزخ دارد و امروز او را زیارت می­کنی!؟ گفت: ای سلیمان، سرزنشم مکن که من به امامت این خاندان باور نداشتم تا آنکه شب گذشته خوابی دیدم که مرا ترساند. گفتم: چه دیدی ای شیخ؟ گفت: مردی نه بسیار بلند و نه کوتاه دیدم که از فرط نیکی و خوش چهرگی اش نمی­توانم او را وصف کنم و با او مردمانی بودند که تنگ، گرد او حلقه زده بودند و او را به اهتمام بسیار همراهی می­کردند و پیش روی او سواری بود بر پشت اسبی با دمی بلند و بر سرش تاجی با چهار کنگره داشت و بر هر کنگره جواهری داشت که تا فاصله سه روز سیْر، می­درخشید. گفتم این کیست؟ گفتند که محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب. گفتم دیگری کیست؟ گفتند وصی و جانشین او علی بن ابیطالب علیه السلام است. آنگاه به دور دست نگریستم و ناگاه شتری از جنس نور با کجاوه ای از نور در میان آسمان و زمین در پرواز دیدم. پرسیدم این شتر از آن کیست؟ گفتند از آن خدیجه بنت خویلد و فاطمه دخت نبی اکرم. پرسیدم این پسر کیست؟ گفتند حسن بن علی است و گفتم کجا می­روند؟ گفتند که همگی به زیارت شهید به ستم کشته شده در کربلا، حسین بن علی علیه السلام می­روند. آنگاه به سوی کجاوه رفتم و ناگاه رقعه­های امان نامه را دیدم که از سوی خدای تعالی برای زائران حسین بن علی در شب جمعه از آسمان به زمین فرو می­افتد. آنگاه ندایی فریاد بر آورد که هان! ما و پیروانمان در بالاترین مرتبه بهشت هستیم. سوگند به خدا ای سلیمان که هرگز این مکان را رها نمی­کنم تا آنکه روحم از بدن جدا گردد. - . المزار الکبیر : 107 با تفاوتی اندک -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: لَیْسَ نَبِیٌّ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا وَ یَسْأَلُونَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یُؤْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَفَوْجٌ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ یَعْرُجُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هیچ پیامبری در آسمانها و زمین نیست مگر آنکه از خدای تعالی درخواست می­کنند که به ایشان اذن زیارت حسین علیه السلام را بدهد، پس همچنان گروهی فرود می­آیند و گروهی فرا می­روند. - . کامل الزیارات : 111 -

**[ترجمه]

«28»

یب، [تهذیب الأحکام] ابْنُ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 71 در ذیل روایتی طولانی -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ بِنْتِ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ: خَرَجْتُ فِی آخِرِ زَمَانِ بَنِی مَرْوَانَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام مُسْتَخْفِیاً مِنْ أَهْلِ الشَّامِ حَتَّی انْتَهَیْتُ إِلَی کَرْبَلَاءَ فَاخْتَفَیْتُ فِی نَاحِیَةِ الْقَرْیَةِ حَتَّی إِذَا ذَهَبَ مِنَ اللَّیْلِ نِصْفُهُ أَقْبَلْتُ نَحْوَ الْقَبْرِ فَلَمَّا دَنَوْتُ مِنْهُ أَقْبَلَ نَحْوِی رَجُلٌ فَقَالَ لِی انْصَرِفْ مَأْجُوراً فَإِنَّکَ لَا تَصِلُ إِلَیْهِ فَرَجَعْتُ فَزِعاً حَتَّی إِذَا کَادَ یَطْلُعُ الْفَجْرُ أَقْبَلْتُ نَحْوَهُ حَتَّی إِذَا دَنَوْتُ مِنْهُ خَرَجَ إِلَیَّ الرَّجُلُ فَقَالَ لِی یَا هَذَا إِنَّکَ لَا تَصِلُ إِلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ عَافَاکَ اللَّهُ وَ لِمَ لَا أَصِلُ إِلَیْهِ وَ قَدْ أَقْبَلْتُ مِنَ الْکُوفَةِ أُرِیدُ زِیَارَتَهُ فَلَا تَحُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ أَنَا أَخَافُ أَنْ أُصْبِحَ فَیَقْتُلُونِّی أَهْلُ الشَّامِ إِنْ أَدْرَکُونِی هَاهُنَا قَالَ فَقَالَ لِی اصْبِرْ قَلِیلًا فَإِنْ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ علیهما السلام سَأَلَ اللَّهَ أَنْ یَأْذَنَ لَهُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَأَذِنَ لَهُ فَهَبَطَ مِنَ السَّمَاءِ فِی أَلْفِ مَلَکٍ فَهُمْ بِحَضْرَتِهِ مِنْ أَوَّلِ اللَّیْلِ یَنْتَظِرُونَ طُلُوعَ الْفَجْرِ ثُمَّ یَعْرُجُونَ إِلَی السَّمَاءِ.

قَالَ فَقُلْتُ فَمَنْ أَنْتَ عَافَاکَ اللَّهُ قَالَ أَنَا مِنَ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ أُمِرُوا بِحَرَسِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ الِاسْتِغْفَارِ لِزُوَّارِهِ فَانْصَرَفْتُ وَ قَدْ کَادَ یَطِیرُ عَقْلِی لِمَا سَمِعْتُ مِنْهُ قَالَ فَأَقْبَلْتُ حَتَّی إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ أَقْبَلْتُ نَحْوَهُ فَلَمْ یَحُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ أَحَدٌ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ دَعَوْتُ اللَّهَ عَلَی قَتَلَتِهِ وَ صَلَّیْتُ الصُّبْحَ وَ أَقْبَلْتُ مُسْرِعاً

ص: 59

1- 1. کامل الزیارات ص 111.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 71 ذیل حدیث طویل.

مَخَافَةَ أَهْلِ الشَّامِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسین پسر دختر ابی حمزه ثمالی گوید: در آخرین روزهای حکومت بنی مروان پنهان از چشم اهل شام به زیارت حسین بن علی علیه السلام رهسپار گشتم تا آنکه به کربلا رسیدم و در گوشه ای از آبادی مخفی شدم تا آنکه چون پاسی از شب گذشت، روانه مزار گشتم و چون به نزدیکی آن رسیدم مردی پیش آمد و گفت: بازگرد که راهی به مزار نمی­یابی و البته اجر گرفته­ای. پس از ترس بازگشتم و چون نزدیک سپیده دم شد، به سمت مزار آمدم و چون نزدیک شدم، آن مرد پیش آمد و گفت: هان! تو راهی به مزار نداری. به او گفتم: خدا سلامتی ات دهد، چرا به وی راه ندارم حال آنکه از کوفه به اشتیاق زیارت او آمده ام؟ پس بین من و او جدایی میفکن و حالم چنان است که می­ترسم اگر تا صبح اینجا باشم اهل شام مرا دستگیر کرده و بکشند. گفت: اندکی صبر کن. چرا که موسی بن عمران علیه السلام از خداوند درخواست کرده که به او اذن زیارت مزار حسین علیه السلام را بدهد و خداوند به او اذن داده و او با هزار فرشته از آسمان فرود آمده و ایشان از آغاز شب نزد او هستند و منتظر سپیده دم هستند تا به آسمان فراز شوند. گفتم که تو کیستی؟ خدا عمرت دهد! گفت: من از فرشتگانی هستم که مامور نگاهبانی از مقبره حسین علیه السلام و استغفار برای زائران وی هستم. پس در حالی که نزدیک بود به خاطر چیزهایی که از وی شنیدم، عقل از سرم بپرد، بازگشتم. گوید چون سپیده دمید بازآمدم و به سوی مزار او رفتم و کسی از پیش رفتنم جلوگیری نکرد. نزدیک شدم و به امام سلام دادم و لعنت خدا را بر قاتلان وی فرستادم و نماز صبح را به جای آوردم و از ترس شامیان، شتابان بازگشتم.

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْهَمْدَانِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: خَرَجْتُ فِی آخِرِ زَمَانِ بَنِی أُمَیَّةَ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 113 -

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 113 -

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَمَّا أَتَی الْحَیْرَةَ هَلْ لَکَ فِی قَبْرِ الْحُسَیْنِ قُلْتُ وَ تَزُورُهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ وَ کَیْفَ لَا أَزُورُهُ وَ اللَّهُ یَزُورُهُ فِی کُلِّ لَیْلَةِ جُمْعَةٍ یَهْبِطُ مَعَ الْمَلَائِکَةِ إِلَیْهِ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْأَوْصِیَاءُ وَ مُحَمَّدٌ أَفْضَلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ نَحْنُ أَفْضَلُ الْأَوْصِیَاءِ فَقَالَ صَفْوَانُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَنَزُورُهُ فِی کُلِّ جُمُعَةٍ حَتَّی نُدْرِکَ زِیَارَةَ الرَّبِّ قَالَ نَعَمْ یَا صَفْوَانُ الْزَمْ تُکْتَبُ لَکَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ وَ ذَلِکَ تَفْضِیلٌ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان جمال گوید: امام صادق علیه السلام چون به حیره (نام مرکز حکومت عربی قدیمی در حوالی کوفه) آمد، فرمود: آیا می­خواهی به زیارت حسین علیه السلام بروی؟ گفتم: آیا شما او را زیارت می­کنید؟ فرمود: چگونه او را زیارت نکنم حال آنکه خدای تعالی در هر شب جمعه ای او را زیارت می­کند و به همراه فرشتگان و پیامبران و جانشینان پیامبران به نزد مزار وی می­آید و محمد برترین پیامبران است و ما برترین جانشینان پیامبران. صفوان گفت: فدایت گردم! آیا ما هم هر جمعه به زیارت وی رویم تا زیارت خداوند را درک نماییم؟ فرمود: آری ای صفوان، بر این کار مداومت کن که زیارت مزار حسین علیه السلام برای تو نوشته می شود و این امر، برتری یافتن است. - . کامل الزیارات : 112 -

**[ترجمه]

بیان

زیارته تعالی کنایة عن إنزال رحماته الخاصة علیه و علی زائریه صلوات الله علیه قوله علیه السلام و ذلک تفضیل أی زیارة الرب.

**[ترجمه]زیارت خدای تعالی از او به معنی فرو فرستادن لطف و رحمتهای خاص خود بر حسین صلوات الله علیه و زائرانش است و منظور از \\"این امر\\"، زیارت خداوند است .

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: قَبْرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام عِشْرُونَ ذِرَاعاً فِی عِشْرِینَ ذِرَاعاً مُکَسَّراً رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَ فِیهِ مِعْرَاجٌ إِلَی السَّمَاءِ فَلَیْسَ مِنْ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ لَا نَبِیٍّ مُرْسَلٍ إِلَّا وَ هُوَ یَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یَزُورَهُ فَفَوْجٌ یَهْبِطُ وَ فَوْجٌ یَصْعَدُ(5).

ص: 60

1- 1. کامل الزیارات ص 111.
2- 2. کامل الزیارات ص 113.
3- 3. کامل الزیارات ص 113.
4- 4. کامل الزیارات ص 112.
5- 5. کامل الزیارات ص 112.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: مقبره حسین علیه السلام مساحت بیست ذرع در بیست ذرع است و باغی از باغهای بهشت است و در آن راه عروجی به سوی آسمان هست و هیچ فرشته مقرب و پیامبر فروفرستاده ای نیست مگر آنکه از خدای تعالی درخواست می­کند که به زیارت وی آید، پس گروهی فرود می­آیند و گروهی بالا می­روند. - . کامل الزیارات : 112 -

**[ترجمه]

«34»

مل، [کامل الزیارات] الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ کُنْتُ فِی الْحَیْرِ لَیْلَةَ عَرَفَةَ فَرَأَیْتُ نَحْواً مِنْ ثَلَاثَةِ آلَافٍ أَوْ أَرْبَعَةِ آلَافِ رَجُلٍ جَمِیلَةٍ وُجُوهُهُمْ طَیِّبَةٍ رِیحُهُمْ شدید [شَدِیدَةٍ] بَیَاضُ ثِیَابِهِمْ یُصَلُّونَ اللَّیْلَ أَجْمَعَ فَلَقَدْ کُنْتُ أُرِیدُ أَنْ آتِیَ الْقَبْرَ وَ أُقَبِّلَهُ وَ أَدْعُوَ بِدَعَوَاتٍ فَمَا کُنْتُ أَصِلُ إِلَیْهِ مِنْ کَثْرَةِ الْخَلْقِ فَلَمَّا طَلَعَ الْفَجْرُ سَجَدْتُ سَجْدَةً فَرَفَعْتُ رَأْسِی فَلَمْ أَرَ مِنْهُمْ أَحَداً فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَ تَدْرِی مَنْ هَؤُلَاءِ قُلْتُ لَا فَقَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ قَالَ مَرَّ بِالْحُسَیْنِ علیه السلام أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ وَ هُوَ یُقْتَلُ فَعَرَجُوا إِلَی السَّمَاءِ فَأَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِمْ یَا مَعْشَرَ الْمَلَائِکَةِ مَرَرْتُمْ بِابْنِ حَبِیبِی وَ صَفِیِّی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ هُوَ یُقْتَلُ وَ یُضْطَهَدُ مَظْلُوماً فَلَمْ تَنْصُرُوهُ فَانْزِلُوا إِلَی الْأَرْضِ إِلَی قَبْرِهِ فَابْکُوهُ شُعْثاً غُبْراً إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَهُمْ عِنْدَهُ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةَ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: اسحاق بن عمار گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، فدایت گردم ای پسر رسول خدا! در شب عرفه در حرم بودم و حدود سه یا چهار هزار مرد خوش سیما و خوش عطر و بوی با جامه هایی بس سپید دیدم که تمام شب را نماز می­گزاردند و می­خواستم که به کنار مزار بیایم و بر آن بوسه زنم و دعاهایی بخوانم، ولی از فرط بسیاری زائران نمی­توانستم به آن برسم و چون سپیده دمید سجده­ ای کردم و چون سر بر داشتم، احدی از ایشان را ندیدم. امام صادق علیه السلام فرمود: آیا می­دانی اینان که بودند؟ گفتم نه. پس فرمود: پدرم از پدرش چنین روایت کرد که چون حسین علیه السلام را شهید می­کردند، چهار هزار فرشته از پیش روی او عبور کردند. ایشان به آسمان رفتند و خداوند به آنها وحی نمود که ای گروه فرشتگان، بر پسر حبیب و صفیّ من محمد صلی الله علیه و آله گذشتید حال آنکه وی را مظلوم و بی پناه مورد ستم قرار داده و به قتل می­رساندند و شما او را یاری نکردید؟ پس اکنون به زمین به سوی مزار وی فرود آیید و تا روز قیامت با موهای پریشان و سر و روی خاک آلوده بر وی بگریید؛ و ایشان تا هنگامه رستاخیز نزد وی هستند. - . کامل الزیارات : 115 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ قُتَیْبَةَ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ: مِثْلَهُ لَکِنَّ فِیهِ فِی الْمَوْضِعَیْنِ خَمْسُونَ أَلْفاً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است، با این اختلاف که در هر دو جا، پنجاه هزار فرشته ذکر شده است. - . کامل الزیارات : 115 -

**[ترجمه]

«36»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لَیْسَ مِنْ مَلَکٍ فِی السَّمَاوَاتِ إِلَّا وَ هُمْ یَسْأَلُونَ اللَّهَ جَلَّ وَ عَلَا أَنْ یَأْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَفَوْجٌ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ یَعْرُجُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هیچ فرشته ای در آسمانها نیست مگر آنکه از خدای تعالی درخواست می­کند که به وی اجازه زیارت مزار حسین علیه السلام را بدهد، پس گروهی فرود می­آیند و گروهی فراز می­گردند. - . کامل الزیارات : 114 -

**[ترجمه]

«37»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 87 -

**[ترجمه]

«38»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا بَیْنَ قَبْرِ

ص: 61

1- 1. کامل الزیارات ص 115.
2- 2. کامل الزیارات ص 115.
3- 3. کامل الزیارات ص 114.
4- 4. ثواب الأعمال ص 87.

الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: فاصله میان مزار حسین علیه السلام تا آسمان هفتم، محل آمد و شد فرشتگان است. - . کامل الزیارات : 114 -

**[ترجمه]

«39»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 87 -

**[ترجمه]

«40»

شف، [کشف الیقین] مِنْ کِتَابِ الْأَرْبَعِینَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ أَبِی الْفَوَارِسِ عَنْ فَضْلِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحُسَیْنِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْمُرْتَضَی بْنِ الدَّاعِی الْحُسَیْنِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ الْمُوسَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَنَّهُ قَالَ: مَا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَی خَلْقاً أَکْثَرَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ إِنَّهُ لَیَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ کُلَّ مَسَاءٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یَطُوفُونَ بِالْبَیْتِ لَیْلَتَهُمْ حَتَّی إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ انْصَرَفُوا إِلَی قَبْرِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ إِلَی قَبْرِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ إِلَی قَبْرِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَعْرُجُونَ إِلَی السَّمَاءِ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ ثُمَّ تَنْزِلُ مَلَائِکَةُ النَّهَارِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ فَیَطُوفُونَ بِالْبَیْتِ الْحَرَامِ نَهَارَهُمْ حَتَّی إِذَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ انْصَرَفُوا إِلَی قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ قَبْرَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ إِلَی قَبْرِ الْحَسَنِ علیه السلام فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَأْتُونَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ یَعْرُجُونَ إِلَی السَّمَاءِ قَبْلَ أَنْ تَغِیبَ الشَّمْسُ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ حَوْلَ قَبْرِهِ أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَ عَلَیْهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ فِی رِوَایَةٍ قَدْ وَکَّلَ اللَّهُ تَعَالَی بِالْحُسَیْنِ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یُصَلُّونَ عَلَیْهِ کُلَّ یَوْمٍ وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ وَ رَئِیسُهُمْ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ مَنْصُورٌ فَلَا یَزُورُهُ زَائِرٌ إِلَّا اسْتَقْبَلُوهُ وَ لَا وَدَّعَهُ مُوَدِّعٌ إِلَّا شَیَّعُوهُ وَ لَا یَمْرَضُ إِلَّا عَادُوهُ وَ لَا مَیِّتٌ

ص: 62

1- 1. کامل الزیارات ص 114.
2- 2. ثواب الأعمال ص 87.

إِلَّا صَلَّوْا عَلَی جِنَازَتِهِ وَ اسْتَغْفَرُوا لَهُ بَعْدَ مَوْتِهِ (1).

**[ترجمه]کشف الیقین: رسول خدا صلی الله علیه و آله: خداوند هیچ مخلوقی را بیش از فرشتگان نیافریده است و هر شب هفتاد هزار فرشته از آسمان به زیر می­آیند و تمام شب را بر گرد حرم الهی طواف می­کنند و چون سپید بدمد به سوی مزار پیامبر صلی الله علیه و آله می­روند و بر او سلام می­دهند و آنگاه به مزار امیر المومنین آمده و بر وی سلام می­دهند و به مزار حسن بن علی علیه السلام می­آیند و بر وی سلام می­دهند و سپس به مزار حسین علیه السلام می­آیند و بر او سلام می­فرستند و پیش از آنکه خورشید طلوع کند به آسمان عروج می­کنند. آنگاه فرشتگان روز، به شمار هفتاد هزار، فرود می­آیند و تمام روز را به گرد بیت الحرام طواف می­کنند و چون خورشید غروب کند به سوی مقبره پیامبر صلی الله علیه و آله می­روند و بر او سلام می­دهند و آنگاه به مزار امیر المؤمنین آمده و بر وی سلام می­دهند و به مزار حسن بن علی علیه السلام می­آیند و بر وی سلام می­دهند و سپس به مزار حسین علیه السلام می­آیند و بر او سلام می­فرستند و پیش از آنکه خورشید پنهان گردد، به آسمان فراز می­گردند. و سوگند به آنکه این جانم در دست اوست، به راستی که پیرامون آرامگاه او چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی هست که تا روز رستاخیز بر وی شیون می­کنند و در روایتی آمده که خداوند تبارک و تعالی هفتاد هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی را مامور به امر حسین کرده که هر روزه بر وی درود و صلوات می­فرستند و برای زائرانش دعای خیر می­کنند و رئیس ایشان فرشته ای است به نام منصور؛ و هیچ زائری به زیارت وی نیاید مگر اینکه به پیشواز وی روند و هیچ وداع کننده ای از وی خداحافظی نکند مگر آنکه وی را بدرقه نمایند و هیچ زائری بیمار نگردد مگر آنکه به عیادت وی آیند و هیچ یک نمیرد مگر آنکه بر جنازه اش نماز کنند و پس از مرگش برای او طلب آمرزش نمایند. - . کشف الیقین : 67- 68 تالیف سید ابن طاووس چاپ نجف اشرف -

**[ترجمه]

«41»

أَقُولُ رَوَی مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ أَنْ تَغِیبَ الشَّمْسُ (2).

**[ترجمه]المزار الکبیر: امام صادق علیه السلام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است تا این جمله: تا آنکه خورشید غروب کند.

**[ترجمه]

بیان

یمکن أن یکون السبعون نوعا آخر من الملائکة سوی الأربعة آلاف.

**[ترجمه]ممکن است که آن هفتاد هزار فرشته، گونه ای دیگر غیر از آن چهار هزار فرشته باشند.

**[ترجمه]

«42»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ الْکَلْبِیِّ عَنِ ابْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ رَئِیسُهُمْ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ مَنْصُورٌ فَلَا یَزُورُهُ زَائِرٌ إِلَّا اسْتَقْبَلُوهُ وَ لَا یُوَدِّعُهُ مُوَدِّعٌ إِلَّا شَیَّعُوهُ وَ لَا یَمْرَضُ إِلَّا عَادُوهُ وَ لَا یَمُوتُ إِلَّا صَلَّوْا عَلَی جِنَازَتِهِ وَ اسْتَغْفَرُوا لَهُ بَعْدَ مَوْتِهِ (3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: همانا چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی بر کنار مزار حسین علیه السلام هست که تا روز رستاخیز بر وی می­گریند و رئیس ایشان منصور نام دارد، و هیچ زائری به زیارت وی نیاید مگر اینکه به پیشواز وی روند و هیچ وداع کننده ای از وی خداحافظی نکند مگر آنکه وی را بدرقه نمایند و هیچ زائری بیمار نگردد مگر آنکه به عیادت وی آیند و هیچ یک نمیرد مگر آنکه بر جنازه اش نماز کنند و پس از مرگش برای او طلب آمرزش نمایند. - . ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«43»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 192 با اندک تفاوتی -

**[ترجمه]

«44»

لی، [الأمالی] للصدوق أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: وَکَّلَ اللَّهُ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ شَیَّعُوهُ حَتَّی یُبْلِغُوهُ مَأْمَنَهُ وَ إِنْ مَرِضَ عَادُوهُ غُدْوَةً وَ عَشِیَّةً وَ إِنْ مَاتَ شَهِدُوا جِنَازَتَهُ وَ اسْتَغْفَرُوا لَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(5).

**[ترجمه]امالی صدوق: امام صادق علیه السلام: خدای تعالی چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی را بر مزار حسین علیه السلام مامور کرد که تا روز رستاخیز بر وی می­گریند و هر که آگاه به حق وی به زیارتش آید، وی را همراهی می­کنند تا او را به پناه امنش رسانند و اگر بیمار گردد شب و روز به عیادت وی آیند و اگر جان سپارد در تشییع جنازه اش حاضر شوند و تا رستاخیز برای او طلب آمرزش نمایند. - . أمالی الصدوق : 142 -

**[ترجمه]

«45»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات، نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 189 -

**[ترجمه]

«46»

ثو، [ثواب الأعمال] لی، [الأمالی] للصدوق ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنِ الْجَوْهَرِیِّ عَنْ

ص: 63

1- 1. کشف الیقین ص 67- 68 للسیّد ابن طاوس طبع النجف الأشرف.
2- 2. المزار الکبیر ص 109.
3- 3. ثواب الأعمال ص 79.
4- 4. کامل الزیارات ص 192 بتفاوت یسیر.
5- 5. أمالی الصدوق ص 142.
6- 6. کامل الزیارات ص 189.

إِسْحَاقَ بْنِ هَارُونَ عَنِ الْغَنَوِیِّ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات، نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . أمالی الصدوق : 14 و ثواب الاعمال: : 79 -

**[ترجمه]

«47»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِیٍّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام بِالْمَدِینَةِ أَیْنَ قُبُورُ الشُّهَدَاءِ فَقَالَ أَ لَیْسَ أَفْضَلُ الشُّهَدَاءِ عِنْدَکُمُ الْحُسَیْنُ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ حَوْلَهُ أَرْبَعَةُ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ربعی گوید: در مدینه به امام صادق علیه السلام عرض کردم که مقبره شهیدان کجاست؟ فرمود: آیا بهترین شهیدان نزد شما، حسین نیست؟ و سوگند به آنکه جانم به دست اوست، پیرامون او چهار هزار آشفته موی و غبارین هست که تا روز رستاخیز بر وی می­گریند. - . کامل الزیارات : 109 -

**[ترجمه]

«48»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 88 -

**[ترجمه]

«49»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الْمُفِیدُ عَنِ التَّمَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَازِنٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ بَکْرِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیه السلام عِنْدَ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَنْظُرُ إِلَی مُعَسْکَرِهِ وَ مَنْ حَلَّهُ مِنَ الشُّهَدَاءِ مَعَهُ وَ یَنْظُرُ إِلَی زُوَّارِهِ وَ هُوَ أَعْرَفُ بِهِمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ بِدَرَجَاتِهِمْ وَ مَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَحَدِکُمْ بِوَلَدِهِ وَ إِنَّهُ لَیَرَی مَنْ یَبْکِیهِ فَیَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَسْأَلُ آبَاءَهُ علیهم السلام أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لَهُ وَ یَقُولُ لَوْ یَعْلَمُ زَائِرِی مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ لَکَانَ فَرَحُهُ أَکْثَرَ مِنْ جَزَعِهِ وَ إِنَّ زَائِرَهُ لَیَنْقَلِبُ وَ مَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ (4).

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: امام صادق علیه السلام: همانا حسین بن علی نزد پروردگار عز وجل به خیمه گاه خود و شهدایی که به همراه وی در آن فرود آمدند، و نیز به زائران خود می­نگرد، و او بیش از آگاهی هر یک از شما به فرزندش، از نام ایشان و پدرانشان و شأن و درجه هر یک از ایشان نزد خداوند تبارک و تعالی آگاه است و به حق سوگند که او هر که را برای او می­گرید می­بیند و برای او طلب آمرزش می­کند و از پدرانش می­خواهد که برای او استغفار کنند و می­گوید، اگر زائر من می­دانست که خداوند برای او چه آماده کرده، شادمانی اش از این بی قراری اش بیشتر بود و به راستی که زائر او باز می­گردد، حال آنکه هیچ گناهی بر عهده اش نمانده است. - . أمالی الطوسیّ 1 : 54 -

**[ترجمه]

«50»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ فَإِذَا هَمَّ بِزِیَارَتِهِ الرَّجُلُ أَعْطَاهُمُ اللَّهُ ذُنُوبَهُ فَإِذَا خَطَا مَحَوْهَا ثُمَّ إِذَا خَطَا ضَاعَفُوا لَهُ حَسَنَاتِهِ فَمَا تَزَالُ حَسَنَاتُهُ تُضَاعَفُ حَتَّی تُوجِبَ لَهُ الْجَنَّةَ ثُمَّ اکْتَنَفُوهُ وَ قَدَّسُوهُ.

وَ یُنَادُونَ مَلَائِکَةَ السَّمَاءِ أَنْ قَدِّسُوا زُوَّارَ حَبِیبِ حَبِیبِ اللَّهِ فَإِذَا اغْتَسَلُوا

ص: 64

1- 1. أمالی الصدوق ص 14 و ثواب الأعمال ص 79.
2- 2. کامل الزیارات ص 109.
3- 3. ثواب الأعمال ص 88.
4- 4. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 54.

نَادَاهُمْ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله یَا وَفْدَ اللَّهِ أَبْشِرُوا بِمُرَافَقَتِی فِی الْجَنَّةِ ثُمَّ نَادَاهُمْ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام أَنَا ضَامِنٌ لِقَضَاءِ حَوَائِجِکُمْ وَ رَفْعِ الْبَلَاءِ عَنْکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ الْتَقَاهُمُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ حَتَّی یَنْصَرِفُوا إِلَی أَهَالِیهِمْ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا خداوند را فرشتگانی است که به مقبره حسین مأمور گشته اند و چون کسی قصد زیارت وی را کند، خداوند گناهان او را به ایشان می­دهد و چون گام بردارد آنها را پاک می­کنند و چون گامهای دیگری بردارد حسنات وی را دوچندان می­کنند و همچنان حسنات وی دوچندان می شود تا آنکه بهشت را بر وی واجب می­کند؛ سپس وی را در میان گرفته و تقدیس می­کنند و فرشتگان آسمان را به فریاد می­خوانند که زائران حبیب حبیب خدا را گرامی دارید؛ و چون غسل کنند، محمد صلی الله علیه و آله ایشان را ندا می­دهد که مژده باد شما را به همراهی با من در بهشت. سپس امیر المومنین علیه السلام ایشان را ندا می­زند که من برآورده شدن حاجات شما و دفع بلاها از شما در دنیا و آخرت را ضمانت می­کنم و سپس نبی خدا صلی الله علیه و آله پیاپی به دیدارشان می­آید تا آنکه به نزد خانواده شان بازگردند. - . کامل الزیارات : 132 -

**[ترجمه]

«51»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّ فِیهِ وَ دَفْعِ الْبَلَاءِ عَنْکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ اکْتَنَفُوهُمْ عَنْ أَیْمَانِهِمْ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است، با این تفاوت که: و رفع بلاها از شما در دنیا و آخرت، و آنگاه ایشان را از سمت راستشان در بر گرفتند. - . ثواب الاعمال: : 83 -

**[ترجمه]

«52»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: مِثْلَ رِوَایَةِ الصَّدُوقِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر روایت صدوق به سندی دیگر آمده است. - . کامل الزیارات : 152 -

**[ترجمه]

«53»

مل، [کامل الزیارات] الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمُعَلَّی عَنْ أَبِی الْفَضْلِ عَنِ ابْنِ صَدَقَةَ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: کَأَنِّی وَ اللَّهِ بِالْمَلَائِکَةِ قَدْ زَاحَمُوا الْمُؤْمِنِینَ عَلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ فَیَتَرَاءَوْنَ لَهُ قَالَ هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ قَدْ لَزِمُوا وَ اللَّهِ الْمُؤْمِنِینَ حَتَّی إِنَّهُمْ لَیَمْسَحُونَ وُجُوهَهُمْ بِأَیْدِیهِمْ قَالَ وَ یُنْزِلُ اللَّهُ عَلَی زُوَّارِ الْحُسَیْنِ غُدْوَةً وَ عَشِیَّةً مِنْ طَعَامِ الْجَنَّةِ وَ خُدَّامُهُمُ الْمَلَائِکَةُ لَا یَسْأَلُ عَبْدٌ حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهَا إِیَّاهُ قَالَ قُلْتُ هَذِهِ وَ اللَّهِ الْکَرَامَةُ قَالَ یَا مُفَضَّلُ أَزِیدُکَ قُلْتُ نَعَمْ سَیِّدِی قَالَ کَأَنِّی بِسَرِیرٍ مِنْ نُورٍ قَدْ وُضِعَ وَ قَدْ ضُرِبَتْ عَلَیْهِ قُبَّةٌ مِنْ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ مُکَلَّلَةٌ بِالْجَوْهَرِ وَ کَأَنِّی بِالْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام جَالِسٌ عَلَی ذَلِکَ السَّرِیرِ وَ حَوْلَهُ تِسْعُونَ أَلْفَ قُبَّةٍ خَضْرَاءَ وَ کَأَنِّی بِالْمُؤْمِنِینَ یَزُورُونَهُ وَ یُسَلِّمُونَ عَلَیْهِ فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ أَوْلِیَائِی سَلُونِی فَطَالَمَا أُوذِیتُمْ وَ ذُلِّلْتُمْ وَ اضْطُهِدْتُمْ فَهَذَا یَوْمٌ لَا تَسْأَلُونِّی حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا قَضَیْتُهَا لَکُمْ فَیَکُونُ أَکْلُهُمْ وَ شُرْبُهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ فَهَذِهِ وَ اللَّهِ الْکَرَامَةُ الَّتِی لَا یُشْبِهُهَا شَیْ ءٌ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: مفضل بن عمر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا سوگند که گویی فرشتگان را می­بینم که راه را برای مومنین در مزار حسین علیه السلام تنگ کرده­اند. گوید گفتم: آیا به چشم وی می­آیند؟ فرمود: هرگز، هرگز به راستی که چنان در کنار مومنین قرار گرفته اند که صورت ایشان را به دست خود لمس می­کنند. و خداوند شب و روز از طعام بهشت بر زائران حسین علیه السلام فرو می­فرستد و فرشتگان پیشخدمت ایشانند و هیچ بنده ای حاجتی از حوائج دنیوی و اخروی نمی طلبد مگر آنکه خداوند آن را به وی می­بخشد. گوید گفتم: به خدا که این کرامت است. فرمود: ای مفضل، می­خواهی بیشتر برایت بگویم. گفتم: آری سرورم. فرمود: گویی تختی از نور می­بینم که نهاده شده و گنبدی از یاقوت سرخ مزین گشته به جواهر، بر آن زده شده و گویی حسین بن علی علیه السلام را می­بینم که بر این تخت نشسته و گرداگرد او نود هزار گنبد سبز است و گویی مومنان را می­بینم که به زیارت وی آمده و بر او سلام و درود می­گویند و خدای تعالی به ایشان می­فرماید: ای اولیای من، از من طلب کنید که بس روزهاست که آزار دیده و خوار گشته و مورد ستم قرار گرفته اید و این روزی است که هیچ درخواستی از خواسته های دنیایی و آخرتی از من نکنید مگر آنکه برای شما برآورده سازم و خوراک و شرابشان همه از بهشت است و به خدا که این کرامتی است که هیچ چیزی نظیر آن نیست. - . کامل الزیارات : 135 -

**[ترجمه]

بیان

نزول الطعام فی البرزخ و ضرب القبة فی الرجعة بقرینة قوله علیه السلام

ص: 65

1- 1. کامل الزیارات ص 132.
2- 2. ثواب الأعمال ص 83.
3- 3. کامل الزیارات ص 152.
4- 4. کامل الزیارات ص 135 بتفاوت یسیر.

من حوائج الدنیا و الآخرة.

**[ترجمه]نازل شدن غذا در برزخ و گنبد زدن در هنگامه رجعت، به قرینه این کلام امام علیه السلام است که می­فرماید: از حاجات دنیوی و اخروی.

**[ترجمه]

«54»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ مَعاً عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مَعاً عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی خَالِدٍ ذِی الشَّامَةِ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ فِی جِوَارِ نَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله وَ جِوَارِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ الرَّحْمَةُ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که خواهد همنشین پیامبر صلی الله علیه و آله و همنشین علی و فاطمه باشد، زیارت حسین بن علی علیه السلام را ترک نکند. - . کامل الزیارات : 136 -

**[ترجمه]

«55»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَوْ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ مَسْکَنُهُ فِی الْجَنَّةِ وَ مَأْوَاهُ الْجَنَّةَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَةَ الْمَظْلُومِ قُلْتُ مَنْ هُوَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ صَاحِبُ کَرْبَلَاءَ مَنْ أَتَاهُ شَوْقاً إِلَیْهِ وَ حُبَّ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ حُبَّ فَاطِمَةَ وَ حُبَّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَقْعَدَهُ اللَّهُ عَلَی مَوَائِدِ الْجَنَّةِ یَأْکُلُ مَعَهُمْ وَ النَّاسُ فِی الْحِسَابِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا بصیر گوید: از امام صادق یا امام باقر علیهما السلام شنیدم که فرمود: هر که دوست دارد منزلگاهش در بهشت و پناهگاهش بهشت باشد، زیارت مظلوم را ترک نگوید. گفتم: مظلوم کیست؟ فرمود: حسین بن علی، ساکن کربلا. هر که از سر اشتیاق و محبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله و دوستی با فاطمه و امیر المومنین صلوات الله علیهم به زیارت وی آید، خداوند او را بر سر سفره های بهشت، همسفره ایشان می­کند، در حالی که مردمان در حال حساب پس دادن هستند. - . کامل الزیارات : 137 -

**[ترجمه]

«56»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ عَنِ اللُّؤْلُؤِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِذَا هَمَّ الرَّجُلُ بِزِیَارَتِهِ وَ اغْتَسَلَ نَادَی مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله یَا وَفْدَ اللَّهِ أَبْشِرُوا بِمُرَافَقَتِی فِی الْجَنَّةِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند تبارک و تعالی را فرشتگانی است مامور به مقبره حسین علیه السلام، و چون کسی قصد زیارت وی کند و غسل کند، محمد صلی الله علیه و آله ندا در دهد که ای گروه خدائیان، مژده باد شما را به همراهی من در بهشت ... و ادامه حدیث را روایت می­کند. - . کامل الزیارات : 137 -

**[ترجمه]

«57»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا ابْنَ بُکَیْرٍ إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ سِتَّةً الْبَیْتَ الْحَرَامَ وَ الْحَرَمَ وَ مَقَابِرَ الْأَنْبِیَاءِ وَ مَقَابِرَ الْأَوْصِیَاءِ وَ مَقَاتِلَ الشُّهَدَاءِ وَ الْمَسَاجِدَ الَّتِی یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ یَا ابْنَ بُکَیْرٍ هَلْ تَدْرِی مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِذْ جَهِلَهُ الْجَاهِلُ مَا

ص: 66

1- 1. کامل الزیارات ص 136 و لیس فی آخره( الرحمة).
2- 2. کامل الزیارات ص 137.
3- 3. کامل الزیارات ص 137.

مِنْ صَبَاحٍ إِلَّا وَ عَلَی قَبْرِهِ هَاتِفٌ مِنَ الْمَلَائِکَةِ یُنَادِی یَا بَاغِیَ الْخَیْرِ أَقْبِلْ إِلَی خَالِصَةِ اللَّهِ تَرْحَلْ بِالْکَرَامَةِ وَ تَأْمَنِ النَّدَامَةَ یَسْمَعُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ أَهْلُ الْمَغْرِبِ إِلَّا الثَّقَلَیْنِ وَ لَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ مَلَکٌ مِنَ الْحَفَظَةِ إِلَّا عَطَفَ إِلَیْهِ عِنْدَ رُقَادِ الْعَبْدِ حَتَّی یُسَبِّحَ اللَّهَ عِنْدَهُ وَ یَسْأَلَ اللَّهَ الرِّضَا عِنْدَهُ وَ لَا یَبْقَی مَلَکٌ فِی الْهَوَاءِ یَسْمَعُ الصَّوْتَ إِلَّا أَجَابَ بِالتَّقْدِیسِ لِلَّهِ فَتَشْتَدُّ أَصْوَاتُ الْمَلَائِکَةِ فَتُجِیبُهُمْ أَهْلُ السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَتَشْتَدُّ أَصْوَاتُ الْمَلَائِکَةِ وَ أَهْلُ السَّمَاءِ الدُّنْیَا حَتَّی تَبْلُغَ أَهْلَ السَّمَاءِ السَّابِعَةِ فَیَسْمَعَ أَصْوَاتَهُمُ النَّبِیُّونَ فَیَتَرَحَّمُونَ وَ یُصَلُّونَ عَلَی الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ یَدْعُونَ لِمَنْ أَتَاهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبد الله بن بکیر گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: ای ابن بکیر، خداوند از میان سرزمینهای جهان شش منطقه را برگزیده است. بیت الله الحرام و مقبره پیامبران و مقبره جانشینان پیامبران و مقتل شهیدان و مسجدهایی که نام خدا در آن جاری است. ابن بکیر، آیا می­دانی پاداش کسی که به زیارت قبر امام حسین علیه السلام، در زمانی که جاهلان قدر او را ندانند، بیاید چیست؟ هیچ صبحی نباشد مگر اینکه فریادگری از فرشتگان بر سر مقبره او ندا در می­دهد: ای جوینده خیر! به سوی خاصه و برگزیده خدا بیا تا با کرامت بازگردی و از پشیمانی در امان مانی و همه اهل مشرق و مغرب جهان به جز آدمیان و جنیان این ندا را می شنوند و هیچ فرشته نگاهبانی نباشد مگر اینکه به هنگام خواب این بنده، به سوی این ندا روی کرده و خدا را نزد وی تسبیح گوید و خشنودی خدا را درخواست نماید و هیچ فرشته ای در آسمان نباشد مگر اینکه با تقدیس خداوند، به این ندا پاسخ گوید. پس صدای فرشتگان اوج گرفته و ساکنان آسمان پایین تر صدای ایشان را می شنوند و صدای فرشتگان و ساکنان دنیای پایین تر شدت گرفته، تا آنکه به اهل آسمان هفتم می­رسد و پیامبران صدای ایشان را شنیده و بر حال ایشان رحم آورده، بر حسین علیه السلام سلام و درود فرستاده و برای زائران وی دعا می­کنند. - . کامل الزیارات : 125 -

**[ترجمه]

«58»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ ابْنِ الْبَطَائِنِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ لَهُ طَوِیلٍ فَإِذَا انْقَلَبْتَ مِنْ عِنْدِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام نَادَاکَ مُنَادٍ لَوْ سَمِعْتَ مَقَالَتَهُ لَأَقَمْتَ عُمُرَکَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ طُوبَی لَکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ قَدْ غَنِمْتَ وَ سَلِمْتَ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا سَلَفَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ بِطُولِهِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جابر جعفی گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: چون از کنار مقبره حسین علیه السلام دور شوی، منادی ندایی در می­دهد که اگر آن را می شنیدی، تمام عمرت را کنار مقبره حسین علیه السلام مقیم می­گشتی. او می­گوید: خوشا به حال تو ای بنده که بهرمند گشتی و از گزندها رستی و همه گناهان گذشته ات بخشیده شد، پس اکنون کار از سرگیر .. و ادامه این روایت بلند را بیان می­کند. - . کامل الزیارات : 153 -

**[ترجمه]

«59»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ علیه السلام قَالَ: مَنْ خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً فَوَضَعَ إِصْبَعَهُ فِی قَفَاهُ فَلَمْ یَزَلْ یَکْتُبُ مَا یَخْرُجُ مِنْ فِیهِ حَتَّی یَرِدَ الْحَیْرَ فَإِذَا خَرَجَ مِنْ بَابِ الْحَیْرِ وَضَعَ کَفَّهُ وَسَطَ ظَهْرِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَمَّا مَا مَضَی فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام موسی کاظم علیه السلام: هر که به قصد زیارت حسین بن علی علیه السلام از خانه اش بیرون آید، خداوند فرشته ای را مأمور وی می­کند که انگشتش را برگردن وی می­نهد و هر آنچه بر زبانش جاری می شود را می­نویسد تا آنکه به حرم برسد و چون از حرم گذشت، فرشته دستش را بر وسط سینه او می­نهد و می­گوید: هان! بدان که هر آنچه گذشت را خداوند بخشید، پس اکنون عمل از سر گیر. - . کامل الزیارات : 153 -

**[ترجمه]

«60»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 191 -

**[ترجمه]

«61»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 191 -

**[ترجمه]

«62»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ

ص: 67

1- 1. کامل الزیارات ص 125.
2- 2. کامل الزیارات ص 153.
3- 3. کامل الزیارات ص 153.
4- 4. کامل الزیارات ص 191.
5- 5. کامل الزیارات ص 191.

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ الرَّجُلَ إِذَا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شَیَّعَهُ سَبْعَ مِائَةِ مَلَکٍ مِنْ فَوْقِ رَأْسِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ حَتَّی یَبْلُغُوا بِهِ مَأْمَنَهُ فَإِذَا زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام نَادَاهُ مُنَادٍ قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ ثُمَّ یَرْجِعُونَ مَعَهُ مُشَیِّعِینَ لَهُ مِنْ مَنْزِلِهِ فَإِذَا صَارُوا إِلَی مَنْزِلِهِ قَالُوا نَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ فَلَا یَزَالُونَ یَزُورُونَهُ إِلَی یَوْمِ مَمَاتِهِ ثُمَّ یَزُورُونَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ ثَوَابُ ذَلِکَ لِلرَّجُلِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به قصد زیارت حسین علیه السلام از خانه اش بیرون آید، هفتصد فرشته از بالای سر و زیر پا و از چپ و راست و پیش روی و پشت سر، وی را همراهی می­کنند تا به محل امنش برسد و چون حسین علیه السلام را زیارت کند، منادی فریاد بر می­آورد که خداوند تو را آمرزید، پس اکنون عمل از سر بگیر. سپس برای بدرقه او، به همراه وی تا خانه اش می­آیند و چون به خانه اش رسید می­گویند، تو را به خدا می­سپاریم و همچنان تا روز مرگش به وی سر می­زنند و هر روز مزار حسین علیه السلام را زیارت می­کنند و ثواب آن نصیب وی می­گردد. - . کامل الزیارات : 190 -

**[ترجمه]

«63»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُضَارِبٍ عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ: یَا مَالِکُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا قَبَضَ الْحُسَیْنَ علیه السلام بَعَثَ إِلَیْهِ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ لَمْ یَزَلْ مَحْفُوظاً حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی أَهْلِهِ قَالَ فَلَمَّا مَاتَ مَالِکٌ وَ قُبِضَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَأَخْبَرْتُهُ بِالْحَدِیثِ فَلَمَّا انْتَهَیْتُ إِلَی حَجَّةً قَالَ وَ عُمْرَةً یَا مُحَمَّدُ(2).

ص: 68

1- 1. کامل الزیارات ص 190.
2- 2. کامل الزیارات ص 193.

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مضارب از مالک جهنی روایت کند که ابا جعفر علیه السلام به من فرمود: ای مالک، همانا خداوند تبارک و تعالی آنگاه که حسین علیه السلام جان سپرد، چهار هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی را بر مزار حسین علیه السلام مامور کرد که تا روز قیامت بر وی می­گریند، و هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی آید، گناهان گذشته و آینده اش آمرزیده می شود و خداوند برای او یک حج می­نویسد و همچنان در حصن الهی است تا به نزد خانواده اش بازگردد. گوید چون مالک درگذشت و ابا جعفر امام باقر علیه السلام نیز به رحمت خدا پیوست، بر امام صادق علیه السلام وارد شده و این روایت را نزد وی بیان کردم و چون یک حج را ذکر کردم، افزود: و یک عمره، ای محمد. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

باب 10 جوامع ما ورد من الفضل فی زیارته علیه السلام و نوادرها

الأخبار

أقول

قد مضی بعض أخبار فضل زیارته علیه السلام فی باب فضل زیارة النبی صلی الله علیه و آله و باب فضل زیارة أمیر المؤمنین علیه السلام.

**[ترجمه]برخی از اخبار فضل زیارت حضرت، در باب فضل زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله و باب فضل زیارت امیر المومنین علیه السلام ذکر شد.

**[ترجمه]

«1»

ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] بِالْأَسَانِیدِ الثَّلَاثَةِ عَنِ الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ علیه السلام قَالَ: سُئِلَ الصَّادِقُ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی علیه السلام أَنَّ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَهُ اللَّهُ فِی عِلِّیِّینَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ حَوْلَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَ عَلَیْهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(1).

**[ترجمه]عیون اخبار الرضا: موسی کاظم علیه السلام: از امام صادق علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدند، فرمود: پدرم علیه السلام مرا گفت که هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، خداوند نام او را در علیین می­نویسد. سپس فرمود: هفتاد هزار فرشته آشفته موی و غبارین روی بر گرد مزار حسین علیه السلام هست که تا روز قیامت بر وی می­گریند. - . عیون الأخبار 2 : 44 -

**[ترجمه]

«2»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] ابْنُ حَشِیشٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَعْقِلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الصُّهْبَانِ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ کَرَّامِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یَقُولَانِ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی عَوَّضَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنْ قَتْلِهِ أَنْ جَعَلَ الْإِمَامَةَ فِی ذُرِّیَّتِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ عِنْدَ قَبْرِهِ وَ لَا تُعَدُّ أَیَّامُ زَائِرِیهِ جَائِیاً وَ رَاجِعاً قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام هَذِهِ الْخِلَالُ تُنَالُ بِالْحُسَیْنِ علیه السلام فَمَا لَهُ فِی نَفْسِهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَلْحَقَهُ بِالنَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَکَانَ مَعَهُ فِی دَرَجَتِهِ وَ مَنْزِلَتِهِ ثُمَّ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ الْآیَةَ(2).

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: محمد بن مسلم گوید: از ابا جعفر و جعفر بن محمد علیه السلام شنیدم که فرمودند: خدای تعالی حسین علیه السلام را در پاسخ شهید شدنش چنین عوض داد که امامت را در سلاله وی قرار داد و شفاء را در تربت وی و برآمدن دعا را در کنار مزار او، و اینکه روزهای زیارت او از هنگام روی آوردن تا پایان بازگشت، از روزهای عمر به حساب نمی­آید. محمد بن مسلم گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، این خصال به واسطه حسین علیه السلام به فرد می­رسد، خود آن حضرت چه پاداش می­گیرد؟ فرمود: خداوند تبارک او را به رسول صلی الله علیه و آله ملحق نماید و او در درجه و جایگاه همپایه وی باشد. سپس امام صادق علیه السلام این آیه را تلاوت نمود: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ»، - . طور / 21 - {پس کسانی که گرویده و فرزندانشان در ایمان از ایشان پیروی کردند، فرزندانشان را به ایشان ملحق می­گردانیم.}

**[ترجمه]

«3»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقُمِّیِّ عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام

ص: 69

1- 1. عیون الأخبار ج 2 ص 44.
2- 2. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 324 و کان الرمز فی المتن( مل) لکامل الزیارة.

بِشَطِّ فُرَاتٍ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: رضا علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را در کنار شط فرات زیارت کند، چون کسی است که خدا را بر روی عرش زیارت کرده باشد. - . ثواب الاعمال: : 77 -

**[ترجمه]

بیان

أی عبد الله هناک أو لاقی الأنبیاء و الأوصیاء هناک فإن زیارتهم کزیارة الله أو یحصل له مرتبة من القرب کمن صعد عرش ملک و زاره.

**[ترجمه]یعنی اینکه خدا را در آن جایگاه پرستش کند یا اینکه پیامبران و جانشینانشان را در آنجا زیارت کند که زیارت ایشان همچون زیارت خداست؛ یا اینکه درجه ای عالی از قرب الهی می­یابد، همچون کسی که بر بالای تخت فرمانروا رفته و با او دیدار کند.

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 147 -

**[ترجمه]

«5»

ثو، [ثواب الأعمال] حَمْزَةُ الْعَلَوِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُیَیْنَةَ بَیَّاعِ الْقَصَبِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی الْحُسَیْنَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَهُ اللَّهُ فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ (3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، خداوند نام او را در اعلی علیین می­نویسد. - . ثواب الاعمال: : 77 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 147 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ وَ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو الزَّیَّاتِ عَنِ ابْنِ خَارِجَةَ عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«9»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ الْمُسْتَرِقِّ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کُتِبَ فِی عِلِّیِّینَ (7).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، خداوند نام او را در علیین می­نویسد. - . ثواب الاعمال: : 77 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ وَ ابْنِ فَضَّالٍ مَعاً عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ: مِثْلَهُ (8).

ص: 70

1- 1. ثواب الأعمال ص 77.
2- 2. کامل الزیارات ص 147.
3- 3. ثواب الأعمال ص 77.
4- 4. کامل الزیارات ص 147.
5- 5. کامل الزیارات ص 148.
6- 6. کامل الزیارات ص 148.
7- 7. ثواب الأعمال ص 77.
8- 8. کامل الزیارات ص 148 فی المصدر ذکر الحدیث مرتین تارة بسند علی بن الحکم و اخری بسند ابن فضال و قد جمع المؤلّف بینهما سندا و متنا.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ رَبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُسْلِیِّ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ الطَّیَالِسِیِّ عَنِ الْمُسْلِیِّ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 149 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَتْ: جِئْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَجَاءَتِ الْجَارِیَةُ فَقَالَتْ قَدْ جِئْتُکِ بِالدَّابَّةِ فَقَالَ لِی یَا أُمَّ سَعِیدٍ أَیُّ شَیْ ءٍ هَذِهِ الدَّابَّةُ أَیْنَ تَبْغِینَ تَذْهَبِینَ قَالَتْ قُلْتُ أَزُورُ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ فَقَالَ أُخْرَی ذَلِکَ الْیَوْمَ مَا أَعْجَبَکُمْ یَا أَهْلَ الْعِرَاقِ تَأْتُونَ الشُّهَدَاءَ مِنْ سَفَرٍ بَعِیدٍ وَ تَتْرُکُونَ سَیِّدَ الشُّهَدَاءِ لَا تَأْتُونَهُ قَالَتْ قُلْتُ لَهُ مَنْ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ فَقَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیهما السلام قَالَتْ قُلْتُ لَهُ إِنِّی امْرَأَةٌ فَقَالَ لَا بَأْسَ لِمَنْ کَانَ مِثْلَکِ أَنْ تَذْهَبَ إِلَیْهِ وَ تَزُورَهُ قُلْتُ أَیُّ شَیْ ءٍ لَنَا فِی زِیَارَتِهِ قَالَ کَعِدْلِ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ اعْتِکَافِ شَهْرَیْنِ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ صِیَامِهِمَا وَ خَیْرِهِمَا کَذَا قَالَتْ وَ بَسَطَ یَدَیْهِ وَ ضَمَّهَا ضَمّاً ثَلَاثَ مَرَّاتٍ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیه گوید: به نزد امام صادق علیه السلام آمدم و بر او وارد گشتم و کنیز آمد و گفت که مرکب را برایت آوردم. امام فرمود: ای ام سعید، این مرکب چیست؟ به کجا می­خواهی بروی؟ گفتم به مزار شهیدان می­روم. پس فرمود: آن روز را به تأخیر بینداز، عجیب مردمانی هستید شما مردمان عراق که از سفری دور و طولانی به زیارت شهیدان می­آیید و سرور شهیدان را رها کرده و به زیارتش نمی­روید! گفتم سرور شهیدان کیست؟ فرمود: حسین بن علی علیه السلام. گوید گفتم، من زن هستم. فرمود: مشکلی نیست که چون تویی (یعنی زنان) به زیارت وی رفته و زیارتش کنند. گفتم با زیارت او چه پاداشی می­یابیم؟ فرمود: برابر با یک حج و عمره و دو ماه اعتکاف و روزه در مسجد الحرام و کار خوب در دو ماه؛ و چنین گوید که سه بار دستانش را کاملا باز کرد و به یکدیگر ملحق کرد. - . کامل الزیارات : 110 -

**[ترجمه]

«15»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ: إِلَی قَوْلِهِ وَ صِیَامِهِمَا(5).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است تا این سخن که می­فرماید: و روزه آن دو ماه. - . ثواب الاعمال: : 88 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ مَعاً عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ الْحَارِثِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ الْأَحْمَسِیَّةِ قَالَتْ: دَخَلْتُ الْمَدِینَةَ فَاکْتَرَیْتُ الْبَغْلَ أَوِ الْبَغْلَةَ لِأَدُورَ عَلَیْهِ فِی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ قَالَتْ قُلْتُ مَا أَحَدٌ أَحَقَّ أَبْدَأُ بِهِ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَتْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَأَبْطَأْتُ فَصَاحَ بِی صَاحِبُ

ص: 71

1- 1. کامل الزیارات ص 148.
2- 2. کامل الزیارات ص 148.
3- 3. کامل الزیارات ص 149.
4- 4. کامل الزیارات ص 110.
5- 5. ثواب الأعمال ص 88.

الْبَغْلِ حَبَسْتِینَا عَافَاکِ اللَّهُ.

فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام کَأَنَّ إِنْسَاناً یَسْتَعْجِلُکِ یَا أُمَّ سَعِیدَةَ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی اکْتَرَیْتُ بَغْلًا لِأَدُورَ فِی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقُلْتُ مَا آتِی أَحَداً أَحَقَّ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَتْ فَقَالَ یَا أُمَّ سَعِیدَةَ فَمَا یَمْنَعُکِ مِنْ أَنْ تَأْتِیَ سَیِّدَ الشُّهَدَاءِ قَالَتْ فَطَمِعْتُ أَنْ یَدُلَّنِی عَلَی قَبْرِ عَلِیٍّ علیه السلام فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ مَنْ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ فَاطِمَةَ علیها السلام یَا أُمَّ سَعِیدَةَ مَنْ أَتَاهُ بِبَصِیرَةٍ وَ رَغْبَةٍ فِیهِ کَانَ لَهُ حَجَّةٌ مَبْرُورَةٌ وَ عُمْرَةٌ مُتَقَبَّلَةٌ وَ کَانَ لَهُ مِنَ الْفَضْلِ هَکَذَا وَ هَکَذَا(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام سعید احمسیه گوید: به مدینه وارد شدم و استری یا ماده استری کرایه کردم تا به مزار شهیدان بروم. گوید با خود گفتم، کسی شایسته تر از جعفر بن محمد علیه السلام نیست که با وی شروع کنم. گوید پس به نزد او رفتم و مدتی نزد وی درنگ کردم و صاحب استر فریاد برآورد که خدا خیرت دهد، ما را اینجا کاشته ای!

امام صادق علیه السلام فرمود: گویی کسی شما را فرا می­خواند ای ام سعید. گفتم: آری فدایت گردم، استری کرایه کرده­ام تا به زیارت شهیدان روم. پس با خود گفتم، هیچ کس برای زیارت و دیدار از جعفر بن محمد سزاوارتر نیست. فرمود: ای ام سعید، چه چیزی شما را باز می­دارد از آنکه مزار سرور شهیدان را زیارت کنید؟ گوید، مشتاق گشتم که مرا به مقبره علی علیه السلام راهنمایی کند. گفتم: پدر و مادرم فدایت شوند، سرور شهیدان کیست؟ فرمود: حسین بن فاطمه علیه السلام. ای ام سعید، هر که با بینش و اشتیاق به او به زیارتش رود، برای او یک حج بی خدشه و یک عمره پذیرفته نوشته می شود و فضلی چنین و چنان خواهد برد. - . کامل الزیارات : 110 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ الْحِمْیَرِیِّ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الْجَبَّارِ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا حُسَیْنُ مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام إِنْ کَانَ مَاشِیاً کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةٌ وَ مُحِیَ عَنْهُ سَیِّئَةٌ حَتَّی إِذَا صَارَ فِی الْحَیْرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُفْلِحِینَ الْمُنْجِحِینَ حَتَّی إِذَا قَضَی مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّی إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسین بن ثویر بن ابی فاخته گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: ای حسین، هر که به قصد زیارت حسین بن علی علیه السلام از خانه خارج شود، اگر پیاده باشد به هر گامی برایش یک کار نیکو نوشته می شود و یک کار بد از او محو می­شود، و چون در حرم گام زند، خداوند او را از رستگاران و نجات یافتگان نویسد، و چون آیین زیارت را به جای آورد خداوند او را از پیروزمندان نویسد، و چون قصد بازگشت کند فرشته ای نزد او آید و گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله به تو سلام می­رساند و می­فرماید که کار از سر بگیر که همه گذشته­ات آمرزیده گشت. - . کامل الزیارات : 132 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الطَّمْحَانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ: مَا مِنْ أَحَدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا وَ هُوَ یَتَمَنَّی أَنَّهُ مِنْ زُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام لِمَا یَرَی مِمَّا یُصْنَعُ بِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ مِنْ کَرَامَتِهِمْ عَلَی اللَّهِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هیچ کسی در روز قیامت نیست که با دیدن آن کرامتی که برای ایشان نزد خداوند در نظر گرفته می شود، آرزو نکند که ای کاش از زائران حسین بن علی علیه السلام می­بود. - . کامل الزیارات : 135 -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] وَ رَوَی صَالِحٌ الصَّیْرَفِیُّ عَنْ عِمْرَانَ الْمِیثَمِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ مِیثَمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ عَلَی مَوَائِدِ النُّورِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَلْیَکُنْ

ص: 72

1- 1. کامل الزیارات ص 110.
2- 2. کامل الزیارات ص 132.
3- 3. کامل الزیارات ص 135.

مِنْ زُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که دوست دارد که در روز قیامت بر سر سفره های نور بنشیند، از زائران حسین بن علی علیه السلام باشد. - . کامل الزیارات : 135 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُبَیْدٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی جَرِیرٍ الْقُمِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام یَقُولُ لِأَبِی: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ مِنْ مُحَدَّثِی اللَّهِ فَوْقَ عَرْشِهِ ثُمَّ قَرَأَ إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا الحسن الرضا علیه السلام: هرکه حسین بن علی علیه السلام را آگاه به حق وی زیارت کند، از بندگانی خواهد بود که خداوند بروی عرش با ایشان سخن گوید. سپس این آیه را قرائت نمود: «إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ»، - . قمر / 55 - {در حقیقت مردم پرهیزکار، در میان باغها و نهرها ، در قرارگاه صدق، نزد پادشاهی توانایند.} - . کامل الزیارات : 141 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِی إِنَّ عِنْدَکُمْ أَوْ قَالَ فِی قُرْبِکُمْ لَفَضِیلَةً مَا أُوتِیَ أَحَدٌ مِثْلَهَا وَ مَا أَحْسَبُکُمْ تَعْرِفُونَهَا کُنْهَ مَعْرِفَتِهَا وَ لَا تُحَافِظُونَ عَلَیْهَا وَ لَا عَلَی الْقِیَامِ بِهَا وَ إِنَّ لَهَا لَأَهْلًا خَاصَّةً قَدْ سُمُّوا لَهَا وَ أُعْطُوهَا بِلَا حَوْلٍ مِنْهُمْ وَ لَا قُوَّةٍ إِلَّا مَا کَانَ مِنْ صُنْعِ اللَّهِ لَهُمْ وَ سَعَادَةٍ حَبَاهُمْ بِهَا وَ رَحْمَةٍ وَ رَأْفَةٍ وَ تَقَدُّمٍ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا هَذَا الَّذِی وَصَفْتَ وَ لَمْ تُسَمِّهِ قَالَ زِیَارَةُ جَدِّیَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّهُ غَرِیبٌ بِأَرْضِ غُرْبَةٍ یَبْکِیهِ مَنْ زَارَهُ وَ یَحْزَنُ لَهُ مَنْ لَمْ یَزُرْهُ وَ یَحْتَرِقُ لَهُ مَنْ لَمْ یَشْهَدْهُ وَ یَرْحَمُهُ مَنْ نَظَرَ إِلَی قَبْرِ ابْنِهِ عِنْدَ رِجْلَیْهِ فِی أَرْضِ فَلَاةٍ وَ لَا حَمِیمَ قُرْبَهُ وَ لَا قَرِیبَ ثُمَّ مُنِعَ الْحَقَّ وَ تَوَازَرَ عَلَیْهِ أَهْلُ الرِّدَّةِ حَتَّی قَتَلُوهُ وَ ضَیَّعُوهُ وَ عَرَضُوهُ لِلسِّبَاعِ وَ مَنَعُوهُ شُرْبَ مَاءِ الْفُرَاتِ الَّذِی یَشْرَبُهُ الْکِلَابُ وَ ضَیَّعُوا حَقَّ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ وَصِیَّتَهُ بِهِ وَ بِأَهْلِ بَیْتِهِ فَأَمْسَی مَجْفُوّاً فِی حُفْرَتِهِ صَرِیعاً بَیْنَ قَرَابَتِهِ وَ شِیعَتِهِ بَیْنَ أَطْبَاقِ التُّرَابِ قَدْ أُوحِشَ قُرْبُهُ فِی الْوَحْدَةِ وَ الْبُعْدِ عَنْ جَدِّهِ وَ الْمَنْزِلِ الَّذِی لَا یَأْتِیهِ إِلَّا مَنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ وَ عَرَّفَهُ حَقَّنَا.

فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ کُنْتُ آتِیهِ حَتَّی بُلِیتُ بِالسُّلْطَانِ وَ فِی حِفْظِ أَمْوَالِهِمْ وَ أَنَا عِنْدَهُمْ مَشْهُورٌ فَتَرَکْتُ لِلتَّقِیَّةِ إِتْیَانَهُ وَ أَنَا أَعْرِفُ مَا فِی إِتْیَانِهِ مِنَ الْخَیْرِ فَقَالَ هَلْ تَدْرِی مَا فَضْلُ مَنْ أَتَاهُ وَ مَا لَهُ عِنْدَنَا مِنْ جَزِیلِ الْخَیْرِ فَقُلْتُ لَا فَقَالَ أَمَّا

ص: 73

1- 1. کامل الزیارات ص 135.
2- 2. کامل الزیارات ص 141.

الْفَضْلُ فَیُبَاهِیهِ مَلَائِکَةُ السَّمَاءِ وَ أَمَّا مَا لَهُ عِنْدَنَا فَالتَّرَحُّمُ عَلَیْهِ کُلَّ صَبَاحٍ وَ مَسَاءٍ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی أَنَّهُ لَمْ یَخْلُ مَکَانُهُ مُنْذُ قُتِلَ مِنْ مُصَلٍّ یُصَلِّی عَلَیْهِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ أَوْ مِنَ الْجِنِّ أَوْ مِنَ الْإِنْسِ أَوْ مِنَ الْوَحْشِ وَ مَا مِنْ شَیْ ءٍ إِلَّا وَ هُوَ یَغْبِطُ زَائِرَهُ وَ یَتَمَسَّحُ بِهِ وَ یَرْجُو فِی النَّظَرِ إِلَیْهِ الْخَیْرَ لِنَظَرِهِ إِلَی قَبْرِهِ ثُمَّ قَالَ بَلَغَنِی أَنَّ قَوْماً یَأْتُونَهُ مِنْ نَوَاحِی الْکُوفَةِ وَ نَاساً مِنْ غَیْرِهِمْ وَ نِسَاءً یَنْدُبْنَهُ وَ ذَلِکَ فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَمِنْ بَیْنِ قَارِئٍ یَقْرَأُ وَ قَاصٍّ یَقُصُّ وَ نَادِبٍ یَنْدُبُ وَ قَائِلٍ یَقُولُ الْمَرَاثِیَ فَقُلْتُ لَهُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ شَهِدْتُ بَعْضَ مَا تَصِفُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ فِی النَّاسِ مَنْ یَفِدُ إِلَیْنَا وَ یَمْدَحُنَا وَ یَرْثِی لَنَا وَ جَعَلَ عَدُوَّنَا مَنْ یَطْعُنُ عَلَیْهِمْ مِنْ قَرَابَتِنَا أَوْ غَیْرِهِمْ یَهْدُرُونَهُمْ وَ یُقَبِّحُونَ مَا یَصْنَعُونَ.

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالله بن حماد بصری گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود که نزد شما یا در نزدیکی شما فضیلتی است که به هیچ کس نظیر آن عطا نشده است و گمان نمی­کنم که شما ژرفای حقیقت آن را درک نمایید و بر آن مداومت نمی­کنید و به آن نمی­پردازید. آن را اهلی ویژه آن است که برای این فضیلت معین شده­اند و آن فضیلت نه به خاطر توانایی و دسترسی ایشان، بلکه به واسطه کرده خداوند در حق ایشان و سعادت و رحمت و رأفت و پیشکشی که به ایشان بخشیده، به آنها عطا گردیده است. گفتم: فدایت گردم! این چیست که وصف آن را بیان داشتی و نام آن را نگفتی؟ فرمود: زیارت جدم حسین علیه السلام، چرا که او غریبی است در سرزمین غربت که زائرانش بر وی می­گریند و کسانی که به زیارت او نرفته اند نیز بر او اندوه می­خورند و کسانی که او را ندیده اند، در داغ او می­گدازند و هر که به مقبره فرزندش در پایین پای او در آن زمین خشک بی آب بنگرد، حال آنکه هیچ دوست و آشنایی نزدیک او نیست، بر او رحمت می­فرستد. آنگاه حقش از وی باز داشته شد و اهل ردّه (برگشتگان از اسلام) علیه او همدست شدند تا آنکه وی را به قتل رساندند و وجودش را تباه کردند و پیش دندان درندگان رها کردند و او را از نوشیدن آب فرات که سگها هم از آن محروم نیستند، باز داشتند و حق رسول الله صلی الله علیه و آله و سفارش وی در حق او و اهل بیتش را نادیده گرفتند و او شبانگاه، ستمدیده در گودال قتلگاهش ماند و در میان نزدیکان و یارانش در میان لایه های خاک افکنده گشت و آن حال نزدیکی اش (به رسول خدا و) در تنهایی و دوری از جدش، به بی کسی بدل گشت. در آن منزلگهی که تنها کسی به آن پای می­نهد که خداوند دلش را برای ایمان آزموده و حق ما را به وی شناسانده است .

پس به او گفتم: فدایت گردم! به زیارت وی می­رفتم تا آنکه به (ستم) حاکم و نیز حفظ اموال مردمان که در میان ایشان (به امانتداری) معروف بودم گرفتار آمدم و زیارت او را به منظور تقیّه ترک گفتم، حال آنکه می­دانم زیارت او چه ثواب و برکتی دارد. پس فرمود: آیا می­دانی فضل زائر او و برکت بسیاری که از ما کسب می­کند، چیست؟ گفتم: خیر. فرمود: اما فضل و ارزش او این است که فرشتگان آسمان به وی مباهات می­کنند و آنچه از ما به او می­رسد، رحمت فرستادن هر شب و روز است. و پدرم چنین فرمود که از وقتی که شهید گشت، مزار او از فرشته یا جنی یا آدمی یا حتی حیواناتی که بر وی درود فرستند، خالی نبوده و هیچ موجودی نیست مگر اینکه به زائر او غبطه می­خورد و با دست و رو کشیدن به مزارش به وی تبرک جسته و در نگاه به مقبره او، امید خیر و برکت می­برد. آنگاه فرمود: شنیده ام که در نیمه شعبان مردمانی از اطراف کوفه و مردمانی غیر از ایشان به زیارت وی آمده و زنانی با ندبه گویی بر او شیون می­کنند و از مردمان، یکی قرائت می­کند و کسی حکایت وی می­گوید و کسی ندبه گویی می­کند و دیگری مرثیه خوانی می­کند. گفتم: فدایت گردم! برخی از آنچه می­گویی را دیده ام. پس فرمود: سپاس خدایی راست که مردمانی را آفرید که به سوی ما روانه گشته و ما را می­ستایند و برای ما مرثیه می­گویند؛ و دشمن ما را چنان کرد که نزدیکان ما یا دیگران بر ایشان ننگ و نکوهش می­کنند و به انتقامجویی کشته هایشان برنخاسته و کردار ایشان را زشت می شمرند. - . کامل الزیارات : 324 -

**[ترجمه]

بیان

من یطعن علیهم الضمیر راجع إلی الموصول فی قوله من یفد إلینا قوله علیه السلام یهدرونهم علی بناء یضرب و یکرم أی یبطلون دمهم و فی بعض النسخ یهذون بهم بالذال المعجمة أی یسخرون بهم و یؤذونهم بالردی من القول (1).

**[ترجمه]ضمیر موجود در «من یطعن علیهم» به موصول در این گفته آن حضرت بازمی­گردد: الحمد لله الذی... مایصنعون. «من یعد الینا». و گفته حضرت: «یحدرونهم» بر وزن یضرب و یکرم، یعنی «یبطلون دمهم»، خون آنان را باطل می­دانند و در بعضی نسخه ها «یحذون بهم» با ذال آمده است؛ یعنی آنان را مسخره می­کنند و با گفتار زشت آزار می­دهند.

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مَنِیعٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: أَهْوَنُ مَا یَکْسِبُ زَائِرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ حَسَنَةٍ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ السَّیِّئَةُ وَاحِدَةٌ وَ أَیْنَ الْوَاحِدَةُ مِنْ أَلْفِ أَلْفٍ ثُمَّ قَالَ یَا صَفْوَانُ أَبْشِرْ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً مَعَهَا قُضْبَانٌ مِنْ نُورٍ فَإِذَا أَرَادَ الْحَفَظَةُ أَنْ یکتب [تَکْتُبَ] عَلَی زَائِرِ الْحُسَیْنِ سَیِّئَةً قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ لِلْحَفَظَةِ کُفِّی فَتَکُفُّ فَإِذَا عَمِلَ حَسَنَةً قَالَتْ لَهَا اکْتُبِی أُولَئِکَ الَّذِینَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: کمترین چیزی که زائر حسین علیه السلام بدان دست می­یابد آن است که در هر کردار پسندیده اش هزار هزار کرده پسندیده و برای هر کار ناپسندش یک ناپسند درج می شود، و یک کجا و هزار هزار کجا! سپس فرمود: ای صفوان، مژده بده که خدای را فرشتگانی است با شاخه­هایی از نور که چون فرشتگان ناظر بر انسان بخواهند گناهی را بر زائر حسین بنویسند، آن فرشتگان به این ناظران گویند که بس کنید و آنها صرفنظر می­کنند و چون کردار نیکی انجام دهد، به ایشان بگویند بنویسید که اینان هستند که «یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ» - . فرقان / 70 - {پس خداوند بدیهایشان را به نیکیها بدل می­کند}. - . کامل الزیارات : 330 -

**[ترجمه]

«23»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام زُورُوهُ یَعْنِی الْحُسَیْنَ علیه السلام وَ لَا تَجْفُوهُ فَإِنَّهُ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ(3).

ص: 74

1- 1. کامل الزیارات ص 324.
2- 2. کامل الزیارات ص 330.
3- 3. ثواب الأعمال ص 87.

**[ترجمه]ثواب الاعمال: حنان بن سدیر گوید که اباعبدالله علیه السلام به من فرمود: او را - یعنی حسین علیه السلام را - زیارت کنید و به او جفا نکنید که او سرور شهیدان و سرور جوانان اهل بهشت است. - . ثواب الاعمال: : 87 -

**[ترجمه]

«24»

نَوَادِرُ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ: لَمَّا بَلَغَ أَهْلَ الْبُلْدَانِ شَهَادَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَدِمَتْ کُلُّ امْرَأَةٍ نَزُورٍ وَ کَانَتِ الْعَرَبُ تَقُولُ لِلْمَرْأَةِ لَا تَلِدُ أَبَداً إِلَّا أَنْ تَحْضُرَ قَبْرَ رَجُلٍ کَرِیمٍ [النَّزُورُ الَّتِی لَا تَلِدُ أَبَداً إِلَّا أَنْ تَخَطَّی قَبْرَ رَجُلٍ کَرِیمٍ فَلَمَّا قِیلَ لِلنَّاسِ إِنَّ الْحُسَیْنَ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله قَدْ وَقَعَ أَتَتْهُ مِائَةُ أَلْفِ امْرَأَةٍ لَا تَلِدُ فَوَلَدْنَ کُلُّهُنَ](1).

**[ترجمه]در نوادر علی بن اسباط از بسیاری از اصحاب وی روایت شده که چون خبر شهادت ابا عبد الله حسین علیه السلام به اهالی شهرهای مختلف رسید، هر زن نازاده ای - . نزور: زنی است که هرگز نزاید مگر آنکه از کنار یا روی مقبره مردی بزرگوار بگذرد و چون مردمان با خبر شدند که حسین پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله نقش زمین گشته، صد هزار زن نزائیده، به سوی وی روانه گشته و همگی بچه دار شدند. - به مزار وی آمد. و عرب از قدیم به زنان چنین می­گفت که هرگز نمی­زایی مگر آنکه بر سر مزار مردی بزرگوار حاضر شده باشی.

**[ترجمه]

«25»

وَ مِنْهُ، عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: یَا زُرَارَةُ مَا فِی الْأَرْضِ مُؤْمِنَةٌ إِلَّا وَ قَدْ وَجَبَ عَلَیْهَا أَنْ تُسْعِدَ فَاطِمَةَ علیها السلام فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام ثُمَّ قَالَ یَا زُرَارَةُ إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ جَلَسَ الْحُسَیْنُ علیه السلام فِی ظِلِّ الْعَرْشِ وَ جَمَعَ اللَّهُ زُوَّارَهُ وَ شِیعَتَهُ لِیُبْصِرُوا مِنَ الْکَرَامَةِ وَ النُّصْرَةِ وَ الْبَهْجَةِ وَ السُّرُورِ إِلَی أَمْرٍ لَا یَعْلَمُ صِفَتَهُ إِلَّا اللَّهُ فَیَأْتِیهِمْ رُسُلُ أَزْوَاجِهِمْ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ مِنَ الْجَنَّةِ فَیَقُولُونَ إِنَّا رُسُلُ أَزْوَاجِکُمْ إِلَیْکُمْ یَقُلْنَ إِنَّا قَدِ اشْتَقْنَاکُمْ وَ أَبْطَأْتُمْ عَنَّا فیَحْمِلُهُمْ مَا هُمْ فِیهِ مِنَ السُّرُورِ وَ الْکَرَامَةِ عَلَی أَنْ یَقُولُوا لِرُسُلِهِمْ سَوْفَ نَجِیئُکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (2).

**[ترجمه]به همین سند از زراره از یکی از دو امام علیه السلام: ای زراره! هیچ زن مومنی در زمین نیست مگر آنکه بر او واجب است که فاطمه سلام الله علیها را با زیارت حسین علیه السلام خشنود سازد. آنگاه فرمود: ای زراره، چون روز رستاخیز فرا رسد، حسین علیه السلام در سایه عرش نشیند و خداوند زائران وی و پیروانش را گرد آورد تا شاهد کرامت و فیروزی و شادمانی و سرور از امری که تنها خدا وصف آن را داند، باشند و فرستادگان همسران ایشان از حوریان بهشتی به نزد ایشان آمده و می­گویند: ما فرستاده همسران شماییم که می­گویند، ما به راستی بس مشتاق شماییم و بس دیر کرده اید؛ و آن سرور و شادمانی که در آن به سر می­برند ایشان را بر آن می­دارد که به این فرستادگان بگویند: اگر خدا بخواهد، در آینده ای نه چندان نزدیک، به نزد شما می­آییم. - . نوادر علیّ بن اسباط : 123 در ضمن اصول الستة عشر و بین پرانتز در حدیث اول از متن بحار حذف شده که آن را از منبع بدان افزودیم. -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ ذَرِیحٍ الْمُحَارِبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا أَلْقَی مِنْ قَوْمِی وَ مِنْ بَنِیَّ إِذَا أَنَا أَخْبَرْتُهُمْ بِمَا فِی إِتْیَانِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ مِنَ الْخَیْرِ إِنَّهُمْ یُکَذِّبُونَ وَ یَقُولُونَ إِنَّکَ تَکْذِبُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ یَا ذَرِیحُ دَعِ النَّاسَ یَذْهَبُونَ حَیْثُ شَاءُوا وَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَیُبَاهِی بِزَائِرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْوَافِدُ یَفِدُهُ الْمَلَائِکَةُ الْمُقَرَّبِینَ وَ حَمَلَةُ عَرْشِهِ حَتَّی إِنَّهُ لَیَقُولُ لَهُمْ أَ مَا تَرَوْنَ زُوَّارَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ أَتَوْهُ شَوْقاً إِلَیْهِ وَ إِلَی فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ مُحَمَّدٍ أَمَا وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ عَظَمَتِی لَأُوجِبَنَّ لَهُمْ کَرَامَتِی وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّتِیَ الَّتِی أَعْدَدْتُهَا لِأَوْلِیَائِی وَ لِأَنْبِیَائِی وَ رُسُلِی یَا مَلَائِکَتِی هَؤُلَاءِ زُوَّارُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ حَبِیبِ مُحَمَّدٍ رَسُولِی وَ مُحَمَّدٌ حَبِیبِی وَ مَنْ أَحَبَّنِی أَحَبَّ حَبِیبِی وَ مَنْ أَحَبَّ حَبِیبِی أَحَبَّ مَنْ یُحِبُّهُ وَ مَنْ أَبْغَضَ حَبِیبِی وَ

ص: 75

1- 1. نوادر علیّ بن اسباط ص 123 ضمن الأصول الستة عشر و قد سقط ما بین القوسین فی الحدیث الأول من نسخة البحار فاضفناه من المصدر.
2- 2. نوادر علیّ بن اسباط ص 123 ضمن الأصول الستة عشر و قد سقط ما بین القوسین فی الحدیث الأول من نسخة البحار فاضفناه من المصدر.

أَبْغَضَنِی کَانَ حَقّاً عَلَیَّ أَنْ أُعَذِّبَهُ بِأَشَدِّ عَذَابِی وَ أُحْرِقَهُ بِحَرِّ نَارِی وَ أَجْعَلَ جَهَنَّمَ مَسْکَنَهُ وَ مَأْوَاهُ وَ أُعَذِّبَهُ عَذَاباً شَدِیداً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِینَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ذریح محاربی گوید: خدمت امام صادق علیه السلام از رنجی که از فرزندان و اهل قبیله ام می­کشم گلایه کردم که چون ایشان را از برکات زیارت مزار حسین علیه السلام خبر می­دهم، مرا تکذیب کرده و می­گویند که به جعفر بن محمد دروغ می­بندی. امام فرمود: ای ذریح، بگذار مردمان به هر سو خواهند بروند! به خدا که خداوند به زائر حسین بن علی افتخار می­کند و آنکه به محضر حسین رسیده، فرشتگان مقرب و حاملان عرش به محضرش می­رسند، به نحوی که خداوند به ایشان می­گوید: آیا زائران مزار حسین را نمی­بینید که از سر اشتیاق به او و به فاطمه دختر رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله به زیارت وی آمده اند؟ هان! به عزت و جلال و عظمتم که تکریم خود در حق ایشان را برایشان واجب می­کنم و آنان را به بهشتی که برای اولیاء و انبیاء و رسولان و فرشتگانم آماده کرده ام، فرا می­خوانم. اینان زائران مزار حسین، حبیب محمد فرستاده من هستند و محمد حبیب من است و هر که مرا دوست داشته باشد، حبیب مرا دوست دارد و هر که حبیب مرا دوست داشته باشد، آنکه او دوست دارد را نیز دوست دارد و هر که بغض و کینه حبیب مرا در دل گیرد و با من دشمنی پیشه کند، بر من است که او را به شدیدترین عذابم مجازات کنم و او را به حرارت آتش دوزخم بسوزانم و جهنم را منزلگاه و جایگاه همیشگی او قرار دهم و او را عذابی شدید کنم که هیچ یک از جهانیان را بسان آن عذاب ننمایم. - . کامل الزیارات : 143 -

**[ترجمه]

«27»

وَ حَدَّثَنِی مَنْ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ أَبَا جَعْفَرٍ علیهما السلام یَقُولَانِ: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ مَسْکَنُهُ وَ مَأْوَاهُ الْجَنَّةَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَةَ الْمَظْلُومِ إِلَی آخِرِ الْحَدِیثِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابا عبدالله و ابا جعفر علیه السلام: هر که می­خواهد منزلگاه و پناهگاهش بهشت باشد، زیارت مظلوم را ترک مگوید... تا پایان روایت. - . کامل الزیارات : 144 و حدیث مورد اشاره حدیث 55 از باب سابق است -

**[ترجمه]

«28»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ الصَّیْرَفِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَرَادَ اللَّهُ بِهِ الْخَیْرَ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ حُبَّ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ حُبَّ زِیَارَتِهِ وَ مَنْ أَرَادَ اللَّهُ بِهِ السُّوءَ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ بُغْضَ الْحُسَیْنِ وَ بُغْضَ زِیَارَتِهِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که خداوند خیر او را بخواهد، محبت حسین علیه السلام و عشق به زیارت او را در دلش اندازد؛ و هر که خداوند بدش را بخواهد، کینه به حسین و بیزاری از زیارت او را به دلش افکند. - . کامل الزیارات : 142 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ قَالَ قُلْتُ مَا لِمَنْ زَارَ أَحَداً مِنْکُمْ قَالَ کَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: زید شحام گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، ثواب کسی که حسین علیه السلام را زیارت کند چیست؟ فرمود: همچون کسی است که خدا را در عرشش زیارت کند. گفتم: ثواب کسی که یکی از امامان را زیارت کند چیست؟ فرمود: همچون ثواب کسی است که رسول الله صلی الله علیه و آله را زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 147 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقُمِّیِّ قَالَ قَالَ الرِّضَا علیه السلام: مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی بِبَغْدَادَ کَانَ کَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَّا أَنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَضْلَهُمَا قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ بِشَطِّ الْفُرَاتِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ کُرْسِیِّهِ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: رضا علیه السلام: کسی که مقبره پدرم در بغداد را زیارت کند، چون کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیر المومنین علیه السلام را زیارت کرده باشد جز اینکه رسول خدا و امیر المؤمنین فضل و ارزش خود را دارند. آنگاه مرا گفت، هر که مقبره پدرم ابا عبد الله الحسین علیه السلام در کنار شط فرات را زیارت کند، همچون کسی است که خدا را بر عرش خدایی­اش زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 148 -

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ شَمُّونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ

ص: 76

1- 1. کامل الزیارات ص 143.
2- 2. کامل الزیارات ص 144 و الحدیث المشار إلیه هو حدیث 55 من الباب السابق.
3- 3. کامل الزیارات ص 142.
4- 4. کامل الزیارات ص 147.
5- 5. کامل الزیارات ص 148.

بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ: کُنْتُ أَحُجُّ فِی کُلِّ سَنَةٍ فَأَبْطَأْتُ سَنَةً عَنِ الْحَجِّ فَلَمَّا کَانَ مِنْ قَابِلٍ حَجَجْتُ وَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ لِی یَا بَشِیرُ مَا بَطَّأَکَ عَنِ الْحَجِّ فِی عَامِنَا هَذَا الْمَاضِی قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَالٌ کَانَ لِی عَلَی النَّاسِ خِفْتُ ذَهَابَهُ غَیْرَ أَنِّی عَرَّفْتُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ فَقَالَ لِی مَا فَاتَکَ شَیْ ءٌ مِمَّا کَانَ فِیهِ أَهْلُ الْمَوْقِفِ یَا بَشِیرُ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: بشیر دهان گوید: هر سال به حج می­رفتم و یک سال از حج رفتن بازماندم و چون سال بعد به حج رفتم و خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم، به من فرمود: ای بشیر، سال گذشته چه چیز تو را از حج باز داشت. گوید عرض کردم، فدایت گردم، اموالی از من در دست مردمان مانده بود که ترسیدم از دست برود ولی روز عرفه نزد مزار امام حسین علیه السلام رسیدم. گوید پس امام فرمود: ای بشیر، هیچ قسمی از آنچه اهل میقات عرفات از آن برخوردار بودند، از دست ندادی. هر که آگاه به حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، چون کسی است که خدا را در عرش او زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 149 -

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ شَمُّونٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْخُزَاعِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 149 -

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ عَمِّهِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَابِرٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 149 -

**[ترجمه]

«34»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جُوَیْرِیَةَ بْنِ الْعَلَاءِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ تَهُونَ عَلَیْهِ سَکْرَةُ الْمَوْتِ وَ هَوْلُ الْمُطَّلَعِ فَلْیُکْثِرْ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ زِیَارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: هر که دوست دارد در روز قیامت به خدا بنگرد و سکرات موت و هول نخستین نگاه به ملک الموت بر وی آسان گردد، زیاد به زیارت حسین علیه السلام برود که زیارت او بسان زیارت مزار رسول الله صلی الله علیه و آله است. - . کامل الزیارات : 150 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ خَالِهِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ فَضْلِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ أَوْ عَنْ رَجُلٍ عَنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ زَائِرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام زَائِرُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: زائر حسین بن علی علیه السلام بسان زائر رسول الله صلی الله علیه و آله است. - . کامل الزیارات : 150 -

**[ترجمه]

«36»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ سَیْفٍ التَّمَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: زَائِرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام مُشَفَّعٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ لِمِائَةِ رَجُلٍ کُلُّهُمْ قَدْ وَجَبَتْ لَهُمُ النَّارُ مِمَّنْ کَانَ فِی الدُّنْیَا مِنَ الْمُسْرِفِینَ (6).

ص: 77

1- 1. کامل الزیارات ص 149 و ما بین القوسین اضیف من المصدر.
2- 2. کامل الزیارات ص 149 و ما بین القوسین اضیف من المصدر.
3- 3. کامل الزیارات ص 149 و ما بین القوسین اضیف من المصدر.
4- 4. کامل الزیارات ص 150.
5- 5. کامل الزیارات ص 150.
6- 6. کامل الزیارات ص 165.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در روز قیامت به زائر حسین علیه السلام برای صد نفر که همگی از گنه پیشگان در دنیا بوده و آتش دوزخ بر ایشان واجب گشته، اجازه شفاعت داده می شود. - . کامل الزیارات : 165 -

**[ترجمه]

«37»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَدْنَی مَا لِزَائِرِ الْحُسَیْنِ فَقَالَ لِی یَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ أَدْنَی مَا یَکُونُ لَهُ أَنَّ اللَّهَ یَحُوطُهُ فِی نَفْسِهِ وَ مَالِهِ حَتَّی یَرُدَّهُ إِلَی أَهْلِهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ کَانَ اللَّهُ الْحَافِظَ لَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالله بن هلال گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، فدایت گردم! کمترین ثواب زائر حسین علیه السلام چیست؟ فرمود: ای عبدالله، کمترین پاداش وی آن است که خدای تعالی او را و دارایی اش را در پناه خود نگاه می­دارد تا آنکه او را به نزد اهلش بازگرداند، و چون قیامت شود خداوند نگاهدار وی خواهد بود. - . کامل الزیارات : 133 -

**[ترجمه]

«38»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ لِرَجُلٍ مِنْ مَوَالِیهِ وَ سَأَلَهُ عَنِ الزِّیَارَةِ فَقَالَ لَهُ مَنْ تَزُورُ وَ مَنْ تُرِیدُ بِهِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَقَالَ مَنْ صَلَّی خَلْفَهُ صَلَاةً وَاحِدَةً یُرِیدُ بِهَا اللَّهَ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ عَلَیْهِ مِنَ النُّورِ مَا یَغْشَی لَهُ کُلُّ شَیْ ءٍ یَرَاهُ وَ اللَّهُ یُکْرِمُ زُوَّارَهُ وَ یَمْنَعُ النَّارَ أَنْ تُنَالَ مِنْهُمْ شَیْئاً وَ إِنَّ الزَّائِرَ لَهُ لَا یَتَنَاهَی لَهُ دُونَ الْحَوْضِ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَائِمٌ عَلَی الْحَوْضِ یُصَافِحُهُ وَ یَرْوِیهِ مِنَ الْمَاءِ وَ مَا یَسْبِقُهُ أَحَدٌ إِلَی وُرُودِهِ الْحَوْضَ حَتَّی یَرْوِیَ ثُمَّ یَنْصَرِفُ إِلَی مَنْزِلِهِ مِنَ الْجَنَّةِ مَعَهُ مَلَکٌ مِنْ قِبَلِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ یَأْمُرُ الصِّرَاطَ أَنْ یَذِلَّ لَهُ وَ یَأْمُرُ النَّارَ أَنْ لَا یُصِیبَهُ مَنْ لَفَحَهَا شَیْ ءٌ حَتَّی یَجُوزَهَا وَ مَعَهُ رَسُولُهُ الَّذِی بَعَثَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بصری از امام صادق علیه السلام روایت کند که شنیدم، پدرم به یکی از موالی خود که درباره زیارت پرسیده بود، فرمود: زیارت چه کسی و به چه هدفی؟ گفت: زیارت حسین علیه السلام و به هدف خشنودی خدای تبارک و تعالی. پس فرمود: هر که پشت (مقبره) او یک نماز جهت خشنودی خدا بخواند، خداوند را در آن روز که با وی دیدار می­کند، در حالی دیدار می­کند که نوری بر اوست که هر چیز را که می­بیند، در برابر آن بی نور است و خداوند زائران وی را بزرگ می­دارد و آتش را از آسیب رساندن به ایشان باز می­دارد و زائر او را مکانی پایین تر از حوض کوثر نصیب نمی­گردد، و امیر المومنین بر کنار حوض ایستاده و با وی دست می­دهد و از آب حوض به او می­نوشاند و هیچ کس در وارد شدن او بر حوض، بر او پیشی نمی­گیرد تا او سیراب گشته و به سوی منزلگاهش در بهشت باز گردد، در حالی که فرشته ای از طرف امیر المومنین با او همراه است و صراط را امر می­کند که زیر پای او رام و ذلیل باشد و آتش را امر می­کند که ذره ای از زبانه هایش به وی آسیب نرساند تا آنکه از آن بگذرد، در حالی که فرستاده ای که امیر المومنین علیه السلام با او فرستاده، همراه اوست. - . کامل الزیارات : 122 -

**[ترجمه]

«39»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ الْأَصَمِّ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ هَلْ یُزَارُ وَالِدُکَ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ وَ یُصَلَّی عِنْدَهُ وَ قَالَ یُصَلَّی خَلْفَهُ وَ لَا یُتَقَدَّمُ عَلَیْهِ قَالَ فَمَا لِمَنْ أَتَاهُ قَالَ الْجَنَّةُ إِنْ کَانَ یَأْتَمُّ بِهِ قَالَ فَمَا لِمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَةً عَنْهُ قَالَ الْحَسْرَةُ یَوْمَ الْحَسْرَةِ قَالَ فَمَا لِمَنْ أَقَامَ عِنْدَهُ قَالَ کُلُّ یَوْمٍ بِأَلْفِ شَهْرٍ قَالَ فَمَا لِلْمُنْفِقِ فِی خُرُوجِهِ إِلَیْهِ وَ الْمُنْفِقِ عِنْدَهُ قَالَ دِرْهَمٌ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ.

قَالَ فَمَا لِمَنْ مَاتَ فِی سَفَرِهِ إِلَیْهِ قَالَ تُشَیِّعُهُ الْمَلَائِکَةُ تَأْتِیهِ بِالْحَنُوطِ وَ الْکِسْوَةِ مِنَ الْجَنَّةِ وَ تُصَلِّی عَلَیْهِ إِذَا کُفِّنَ وَ تُکَفِّنُهُ فَوْقَ أَکْفَانِهِ وَ تَفْرُشُ لَهُ الرَّیْحَانَ

ص: 78

1- 1. کامل الزیارات ص 133.
2- 2. کامل الزیارات ص 122.

تَحْتَهُ وَ تَدْفَعُ الْأَرْضَ حَتَّی تَصَوَّرَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ مَسِیرَةَ ثَلَاثَةِ أَمْیَالٍ وَ مِنْ خَلْفِهِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ عِنْدَ رَأْسِهِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ عِنْدَ رِجْلَیْهِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ یُفْتَحَ لَهُ بَابٌ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَی قَبْرِهِ وَ یَدْخُلُ عَلَیْهِ رَوْحُهَا وَ رَیْحَانُهَا حَتَّی تَقُومَ السَّاعَةُ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَلَّی عِنْدَهُ قَالَ مَنْ صَلَّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ قُلْتُ مَا لِمَنِ اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ ثُمَّ أَتَاهُ إِذَا اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ وَ هُوَ یُرِیدُهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ خَطَایَاهُ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ قَالَ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ یُجَهِّزَ إِلَیْهِ وَ لَمْ یَخْرُجْ لِعِلَّةٍ تُصِیبُهُ قَالَ یُعْطِیهِ اللَّهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ مِثْلَ أُحُدٍ مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ یُخْلِفُ عَلَیْهِ أَضْعَافَ مَا أَنْفَقَ وَ یَصْرِفُ عَنْهُ الْبَلَاءَ مِمَّا قَدْ نَزَلَ لِیُصِیبَهُ وَ یُدْفَعُ عَنْهُ وَ یُحْفَظُ فِی مَالِهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ قُتِلَ عِنْدَهُ جَارٌ عَلَیْهِ سُلْطَانٌ فَقَتَلَهُ قَالَ أَوَّلُ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِهِ یُغْفَرُ لَهُ بِهَا کُلُّ خَطِیئَةٍ وَ تُغْسَلُ طِینَتُهُ الَّتِی مِنْهَا خُلِقَ الْمَلَائِکَةُ حَتَّی تَخْلُصَ کَمَا خَلَصَتِ الْأَنْبِیَاءُ المخلصین [الْمُخْلَصُونَ] وَ یُذْهَبَ عَنْهَا مَا کَانَ خَالَطَهَا مِنْ أَجْنَاسِ طِینِ أَهْلِ الْکُفْرِ وَ یُغْسَلُ قَلْبُهُ وَ یُشْرَحُ وَ یُمْلَأُ إِیمَاناً فَیَلْقَی اللَّهَ وَ هُوَ مُخْلَصٌ مِنْ کُلِّ مَا یُخَالِطُهُ الْأَبْدَانُ وَ الْقُلُوبُ وَ یُکْتَبُ لَهُ شَفَاعَةٌ فِی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَلْفٍ مِنْ إِخْوَانِهِ وَ تَوَلَّی الصَّلَاةَ عَلَیْهِ الْمَلَائِکَةُ مَعَ جَبْرَئِیلَ وَ مَلَکِ الْمَوْتِ علیه السلام وَ یُؤْتَی بِکَفَنِهِ وَ حَنُوطِهِ مِنَ الْجَنَّةِ وَ یُوَسَّعُ قَبْرُهُ عَلَیْهِ وَ یُوضَعُ لَهُ مَصَابِیحُ فِی قَبْرِهِ وَ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ مِنَ الْجَنَّةِ وَ تَأْتِیهِ الْمَلَائِکَةُ بِالطُّرَفِ مِنَ الْجَنَّةِ وَ یُرْفَعُ بَعْدَ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ یَوْماً إِلَی حَظِیرَةِ الْقُدْسِ فَلَا یَزَالُ فِیهَا مَعَ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ حَتَّی تُصِیبَهُ النَّفْخَةُ الَّتِی لَا تُبْقِی شَیْئاً فَإِذَا کَانَتِ النَّفْخَةُ الثَّانِیَةُ وَ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ کَانَ أَوَّلُ مَنْ یُصَافِحُهُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَوْصِیَاءَ وَ یُبَشِّرُونَهُ وَ یَقُولُونَ لَهُ الْزَمْنَا وَ یُقِیمُونَهُ عَلَی الْحَوْضِ فَیَشْرَبُ مِنْهُ وَ یَسْقِی مَنْ أَحَبَّ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ حُبِسَ فِی إِتْیَانِهِ قَالَ لَهُ بِکُلِّ یَوْمٍ یُحْبَسُ وَ یَغْتَمُّ فَرْحَةُ یَوْمِ الْقِیَامَةِ.

قُلْتُ فَإِنْ ضُرِبَ بَعْدَ الْحَبْسِ فِی إِتْیَانِهِ قَالَ لَهُ بِکُلِّ ضَرْبَةٍ حَوْرَاءُ وَ بِکُلِّ وَجَعٍ یَدْخُلُ عَلَیْهِ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ یُمْحَی بِهَا عَنْهُ أَلْفُ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ بِهَا أَلْفُ أَلْفِ

ص: 79

دَرَجَةٍ وَ یَکُونُ مِنْ مُحَدَّثِی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله حَتَّی یَفْرُغَ مِنَ الْحِسَابِ وَ یُصَافِحُهُ حَمَلَةُ الْعَرْشِ وَ یُقَالُ لَهُ سَلْ مَا أَحْبَبْتَ وَ یُؤْتَی بِضَارِبِهِ لِلْحِسَابِ فَلَا یُسْأَلُ عَنْ شَیْ ءٍ وَ لَا یُحْتَسَبُ بِشَیْ ءٍ وَ یُؤْخَذُ بِضَبْعَیْهِ حَتَّی یُنْتَهَی بِهِ إِلَی مَلَکٍ فَیُحِیزُهُ وَ یُتْحِفُهُ بِشَرْبَةٍ مِنَ الْحَمِیمِ وَ شَرْبَةٍ مِنَ الْغِسْلِینِ وَ یُوضَعُ عَلَی مَقَالٍ فِی النَّارِ وَ یُقَالُ لَهُ ذُقْ مَا قَدَّمَتْ یَدَاکَ فِیمَا أَتَیْتَ إِلَی هَذَا الَّذِی ضَرَبْتَهُ وَ هُوَ وَفْدُ اللَّهِ وَ وَفْدُ رَسُولِهِ وَ یُؤْتَی بِالْمَضْرُوبِ إِلَی بَابِ جَهَنَّمَ فَیُقَالُ انْظُرْ إِلَی ضَارِبِکَ وَ مَا قَدْ لَقِیَ فَهَلْ شَفَیْتَ صَدْرَکَ وَ قَدِ اقْتُصَّ لَکَ مِنْهُ فَیَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی انْتَصَرَ لِی وَ لِوُلْدِ رَسُولِهِ مِنْهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: هشام بن سالم در حدیثی طولانی روایت کند که مردی نزد امام صادق علیه السلام آمد و گفت: ای پسر رسول خدا، آیا پدر شما را زیارت کنیم؟ فرمود آری و نزد وی نماز خوانده شود، و فرمود که پشت سر او نماز می­خوانند و جلوتر از او به نماز نمی­ایستند. مرد گفت: پاداش کسی که او را زیارت کند چیست؟ فرمود: بهشت، اگر به امامت او باور داشته باشد. گفت: کسی که از سر بی میلی به او ، وی را ترک گوید چه جزا می­گیرد؟ فرمود: حسرت در روز حسرت. گفت: پاداش آنکه نزد وی مقیم گردد چیست؟ فرمود: هر روز برابر با هزار ماه. گفت: پاداش آنکه برای سفر به سوی او و در کنار مزار او اموالش را خرج کند چیست؟ فرمود: هر درهم با هزار درهم پاداش می­یابد. گفت: پاداش کسی که در سفر به سوی او جان بسپارد چه؟ فرمود: فرشتگان وی را تشییع می­کنند و برایش کافور و کفن را از بهشت می­آورند و چون کفن گشت بر او نماز می­گزارند و بر روی کفنش کفنی می­پوشانند و زیر او را با گل و ریحان فرش می­کنند و زمین را پس می­رانند تا از پیش روی او تا مسیر سه سنگ پرتاب فرو ریزد و از پشت سرش نیز نظیر همین، و از فراز سرش و از زیر پایش نیز بسان همین، و از بهشت دری به آرامگاه وی گشوده می شود و شمیم خوش و برکت بهشت تا هنگام رستاخیز بر او سرازیر می­گردد. گفت: آن که نزد وی نماز بخواند چه؟ فرمود: هر که نزد او دو رکعت نماز بگزارد، چیزی از خدا نخواهد مگر آنکه به وی عطا کند. گفت: پاداش آن که از آب فرات غسل کرده و به زیارت وی آید چیست؟ فرمود اگر به قصد زیارت او، به آب فرات غسل کند، گناهانش بسان همان روز که از مادر زاده شده، از وی ساقط خواهد شد. گوید گفت: پاداش آنکه برای زیارت وی آماده شده و به خاطر مشکلی که دامنگیرش می شود، رهسپار نمی­گردد؟ فرمود: خداوند به هر درهمی که خرج کند، به اندازه کوه احد حسنات می­دهد و چندین برابر آنچه هزینه کرده، برای وی جایگزین می شود و بلایی که نازل شده تا او را نیز دچار کند، از او باز داشته شده و دفع می­گردد و اموالش نیز محفوظ می­گردد. گوید گفت: پاداش آنکه نزد وی کشته شود یا حاکمی بر او ستم کرده و او را بکشد چیست؟ فرمود: با ریختن اولین قطره خونش همه گناهانش بخشیده می شود و فرشتگان گل او را که از آن آفریده شده، شستشو می­دهند تا همچون پیامبران مخلص، پاک و خالص گردد و آنچه از جنس گل اهل کفر با وجود وی درآمیخته، از وی زدوده می شود و دلش شسته می شود و شرح صدر داده می شود و از ایمان سرشار می­گردد و خدای را در حالی دیدار می­کند که از هر چه که به دلها و تنها درمی­آمیزد، پاک گشته است و برای او شفاعت در حق خانواده اش و هزار تن از دوستانش نوشته می شود. نماز بر او را فرشتگان به همراه جبرئیل و عزرائیل علیه السلام عهده دار می شوند و کفن و کافور او از بهشت آورده شده و مقبره اش بر وی گسترده می شود و برایش درون قبر چراغهایی می­نهند و دری از بهشت برای او گشوده می شود و فرشتگان برای او از بهشت تحفه ها می­آورند و پس از هجده روز به حریم قدسی بهشت فرا برده می شود و همچنان در آنجا با اولیاء خدا همنشین خواهد بود تا آنکه نفخه اول که هیچ باقی نمی­گذارد، وی را دچار نماید. و چون نفخه دوم دمیده شود و او از قبر برخیزد، نخستین کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیر المؤمنین و جانشینان پیامبران با وی مصافحه می­کنند و به او بشارت می­دهند و به او می­گویند: با ما بمان، و او را بر کنار حوض می­نشانند و از آن می­نوشد و هر که را خواهد بنوشاند. گفت: پاداش کسی که در راه آمدن به محضر او محبوس گردد چیست؟ فرمود: در برابر هر روزی که زندانی و اندوهگین گردد، شادمانی روز رستاخیز نصیبش می­شود. گفت: اگر پس از حبس در راه زیارت او کتک بخورد چه؟ فرمود: به جای هر ضربه ای که می­خورد یک حوری پاداش می­گیرد و در برابر هر دردی که به دلش وارد شود هزار هزار کردار نیک برایش نوشته می شود و هزار هزار کردار ناپسند از وی پاک می­گردد و جایگاه او هزار هزار درجه فراتر رود و از مخاطبان رسول خدا صلی الله علیه و آله خواهد بود تا آنکه از محاسبه خلاصی یابد و حاملان عرش با وی مصافحه کنند و به او گفته شود که هر چه خواهی درخواست کن. و شکنجه گر او برای محاسبه آورده می شود و هیچ از وی نپرسند و ثواب هیچ کاری در دنیا به او داده نمی­شود و از بالای بازوانش او را گرفته و پیش می­رانند تا به فرشته ای می­رسد که او را به شدت پیش می­راند و به شرابی از حمیم (آب جوشان) و شرابی از غسلین (عرق تن دوزخیان) از او پذیرایی می­کند و در جوششگاه هایی در آتش دوزخ افکنده می شود و به او گفته می شود که بچش، طعم آنچه که با دستانت بر سر این مضروب که از راهیان به سوی خدا و رسول خدا بود، آوردی و دستانت برایت پیش فرستاده است! آن شکنجه دیده را به پیش او در دوزخ آورند و گویند: بنگر حال شکنجه گرت و شکنجه هایی که دیده را! آیا داغ دلت آرام گرفت و از او قصاص گرفته شده است؟ و او گوید: سپاس خدایی راست که برای من و برای فرزند رسول خدا از او انتقام کشید. - . کامل الزیارات 123 -

**[ترجمه]

بیان

قوله فتصور علی بناء التفعل بحذف إحدی التاءین أی تسقط و تنهدم قوله فیحیزه الخیر السوق الشدید و فی بعض النسخ فیحبوه من الحبوة بمعنی العطیة علی سبیل التهکم کقوله و یتحفه.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: «فتضوّر» از باب تفعل است که یک تای آن حذف شده یعنی سقوط می­کنی و منهدم می­شوی. گفته آن حضرت: «فیحیّزه الخیر» یعنی «السوق الشدید». در بعضی نسخه­ها «فیحبوه» از «حبوة» آمده، یعنی هدیه­ای که از روی تمسخر است، مثل این که بگوید: به او تحفه می­دهد.

**[ترجمه]

«40»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنْ عَلِیٍّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: قُلْتُ فَمَا لِمَنْ قُتِلَ عِنْدَهُ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ مِثْلَ مَا مَرَّ إِلَی قَوْلِهِ وَ یَسْقِی مَنْ أَحَبَ (2).

ص: 80

1- 1. کامل الزیارات 123.
2- 2. کامل الزیارات ص 165.

**[ترجمه]کامل الزیارات: صفوان جمال در روایتی طولانی گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: چه اجری برای کسی است که نزد وی کشته شود و .. روایت را بسان روایت پیشین تا این مقطع پیش می­برد که: و هر که را خواهد می­نوشاند. - . کامل الزیارات : 165 -

**[ترجمه]

باب 11 فضل الصلاة عنده صلوات الله علیه و کیفیتها

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نَاجِیَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: صَلِّ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در کنار مقبره حسین علیه السلام نماز بگزار. - . کامل الزیارات : 245 با اندک تفاوتی در آغاز -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةٌ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ وَ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْیَسَعِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا أَسْمَعُ قَالَ إِذَا أَتَیْتُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَجْعَلُهُ قِبْلَةً إِذَا صَلَّیْتُ قَالَ تَنَحَّ هَکَذَا نَاحِیَةً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی یسع روایت کند که مردی از امام صادق علیه السلام پرسید و من می شنیدم که: آیا چون به مزار حسین علیه السلام آمدم و خواستم نماز بگزارم، او را قبله ام قرار دهم؟ فرمود: اینگونه (از مقابل مقبره)، به کناری دور شو. - . کامل الزیارات : 245 با اندک تفاوتی در آغاز -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا فَرَغْتَ مِنَ التَّسْلِیمِ عَلَی الشُّهَدَاءِ أَتَیْتَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ثُمَّ تَجْعَلُهُ بَیْنَ یَدَیْکَ ثُمَّ تُصَلِّی مَا بَدَا لَکَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون از سلام دادن بر شهیدان فارغ گشتی به نزد مقبره ابا عبدالله حسین علیه السلام بیا و آنگاه در برابر او بایست و هر قدر خواستی نماز بخوان. - . کامل الزیارات : 245 با اندک تفاوتی در آغاز -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ إِنَّا نَزُورُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَیْفَ نُصَلِّی عَلَیْهِ قَالَ تَقُومُ خَلْفَهُ عِنْدَ کَتِفَیْهِ ثُمَّ تُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ تُصَلِّی عَلَی الْحُسَیْنِ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبید الله حلبی گوید: به محضر امام صادق علیه السلام عرض کردم، ما به زیارت حسین علیه السلام می­رویم، چگونه بر وی صلوات فرستیم؟ فرمود: پشت سر او در کنار شانه هایش (بالای سر) می­ایستی سپس بر نبی صلی الله علیه و آله سلام و صلوات می­فرستی و بعد بر حسین علیه السلام دعای خیر و صلوات می­فرستی. - . کامل الزیارات : 245 با اندک تفاوتی در آغاز -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْیَسَعِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا أَسْمَعُ عَنِ الْغُسْلِ إِذَا أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَجْعَلُهُ قِبْلَةً إِذَا صَلَّیْتُ قَالَ تَنَحَّ هَکَذَا نَاحِیَةً قَالَ آخُذُ مِنْ طِینِ قَبْرِهِ وَ یَکُونُ عِنْدِی أَطْلُبُ بَرَکَتَهُ قَالَ نَعَمْ أَوْ قَالَ:

ص: 81

1- 1. کامل الزیارات ص 245 بتفاوت یسیر فی الأول.
2- 2. کامل الزیارات ص 245 بتفاوت یسیر فی الأول.
3- 3. کامل الزیارات ص 245 بتفاوت یسیر فی الأول.
4- 4. کامل الزیارات ص 245 بتفاوت یسیر فی الأول.

لَا بَأْسَ بِذَلِکَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی یسع گوید: مردی از ابا عبدالله درباره غسل به هنگام مشرف شدن به مزار حسین علیه السلام پرسید و من می شنیدم. گوید مرد گفت: چون نماز می­خوانم او را پیش روی قبله ام قرار می­دهم. فرمود: اینگونه به سمت گوشه ای از مقبره دور شو. گفت آیا از گل مقبره او بردارم تا برای تبرک با خود نگاه دارم؟ فرمود: آری، یا فرمود ایرادی ندارد. - . کامل الزیارات : 246 -

**[ترجمه]

بیان

لعل الأمر بالتنحی محمولة علی التقیة و یحتمل أن یکون المراد المنع عن السجود علی قبره علیه السلام بل یبعد منه قلیلا و یصلی خلفه و قد مر الکلام فی باب أحکام الروضات فی ذلک.

**[ترجمه]شاید دستور به دور شدن، حمل بر تقیه کردن باشد و احتمال دارد که مراد، منع از سجده بر قبر امام باشد بلکه صحیح آن است که اندکی از مقبره دور گشته و پشت آن نماز بخواند و درباره این موضوع در باب احکام زیارتگاه ها سخن رفت.

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ: سَأَلْتُ الْعَبْدَ الصَّالِحَ علیه السلام عَنْ زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ مَا أُحِبُّ لَکَ تَرْکَهُ قُلْتُ مَا تَرَی فِی الصَّلَاةِ عِنْدَهُ وَ أَنَا مُقَصِّرٌ قَالَ صَلِّ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ مَا شِئْتَ تَطَوُّعاً وَ فِی مَسْجِدِ الرَّسُولِ مَا شِئْتَ تَطَوُّعاً وَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ فَإِنِّی أُحِبُّ ذَلِکَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الصَّلَاةِ بِالنَّهَارِ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَطَوُّعاً فَقَالَ نَعَمْ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن ابی حمزه گوید: از عبد صالح(امام موسی کاظم) علیه السلام درباره زیارت مزار حسین علیه السلام پرسیدم، فرمود: دوست ندارم که آن را ترک گویی. گفتم: درباره نماز نزد مقبره او در حالی که نمازم شکسته است چه می­فرمایید؟ فرمود: در مسجد الحرام هر چه خواهی نماز مستحب بخوان و در مسجد الرسول هر چه خواهی نماز مستحب و نزد مقبره حسین علیه السلام نیز همچنین، چرا که این کار را دوست دارم. گوید و درباره نماز مستحب به هنگام روز در کنار مقبره وی پرسیدم و فرمود: آری. - . کامل الزیارات : 246 -

**[ترجمه]

أقول

أوردنا مثله بأسانید فی کتاب الصلاة فی باب مواضع التخییر.

**[ترجمه]مانند این حدیث را با سند­ها در کتاب الصلاة در باب مواضع تخییر آوردیم.

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِرَجُلٍ یَا فُلَانُ مَا یَمْنَعُکَ إِذَا عَرَضَتْ لَکَ حَاجَةٌ أَنْ تَأْتِیَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَتُصَلِّیَ عِنْدَهُ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ ثُمَّ تَسْأَلَ حَاجَتَکَ فَإِنَّ الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ عِنْدَهُ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ الصَّلَاةَ النَّافِلَةَ تَعْدِلُ عُمْرَةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن ابی عمیر به نقل از مردی روایت می­کند که ابا جعفر علیه السلام به شخصی فرمود: ای فلانی! چه چیز تو را باز می­دارد از آنکه چون حاجت مند می­گردی به مزار حسین علیه السلام بروی و نزد او چهار رکعت نماز بخوانی و آنگاه حاجت خود را بخواهی؟ چرا که نماز واجب نزد او برابر یک حج است و نماز نافله برابر یک عمره. - . کامل الزیارات : 251 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ ابْنِ الْبَطَائِنِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِلْمُفَضَّلِ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام ثُمَّ تَمْضِی إِلَی صَلَاتِکَ وَ لَکَ بِکُلِّ رَکْعَةٍ رَکَعْتَهَا عِنْدَهُ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ أَلْفَ حَجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ أَلْفَ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ أَلْفَ رَقَبَةٍ وَ کَأَنَّمَا وَقَفَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَلْفَ مَرَّةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ إِلَی آخِرِ الْحَدِیثِ (4).

ص: 82

1- 1. کامل الزیارات ص 246.
2- 2. کامل الزیارات ص 246.
3- 3. کامل الزیارات ص 251.
4- 4. کامل الزیارات ص 251.

**[ترجمه]کامل الزیارات: جابر جعفی در روایتی بلند درباره زیارت مزار حسین علیه السلام گوید: امام صادق علیه السلام به مفضل بن عمر فرمود: آنگاه به نمازت می­پردازی و به هر رکعتی که نزد وی به جای آوری، همچون ثواب کسی که هزار حج و هزار عمره به جای آورده و هزار اسیر آزاد کرده را خواهی برد و گویی که همراه با پیامبری فروفرستاده، هزار بار در راه خدا جنگیده باشی. تا پایان روایت. - . کامل الزیارات : 251 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ شُعَیْبٍ الْعَقَرْقُوفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَا لَهُ مِنَ الثَّوَابِ وَ الْأَجْرِ قَالَ یَا شُعَیْبُ مَا صَلَّی عِنْدَهُ أَحَدٌ الصَّلَاةَ إِلَّا قَبِلَهَا اللَّهُ مِنْهُ وَ لَا دَعَا عِنْدَهُ أَحَدٌ دَعْوَةً إِلَّا اسْتُجِیبَتْ لَهُ عَاجِلَةً وَ آجِلَةً فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ زِدْنِی فِیهِ قَالَ یَا شُعَیْبُ أَیْسَرُ مَا یُقَالُ لِزَائِرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ یَا عَبْدَ اللَّهِ فَاسْتَأْنِفِ الْیَوْمَ عَمَلًا جَدِیداً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: شعیب عقرقوفی گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم، اجر و ثواب آنکه به زیارت حسین علیه السلام آید چیست؟ فرمود: ای شعیب، احدی نزد وی نماز نگزارد مگر اینکه خداوند آن را از وی بپذیرد و کسی نزد او دعایی نکند مگر آنکه دیر یا زود برایش برآورده شود. گفتم فدایت گردم! بیشتر برایم بگو. فرمود: ای شعیب، کمترین چیزی که به زائر حسین علیه السلام گفته می­شود این است که ای بنده خدا، خداوند تو را آمرزید، پس از امروز اعمالت را از نو آغاز کن. - . کامل الزیارات : 252 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَصَمِّ عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله هَلْ یُزَارُ وَالِدُکَ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ وَ یُصَلَّی عِنْدَهُ وَ قَالَ وَ یُصَلَّی خَلْفَهُ وَ لَا یُتَقَدَّمُ عَلَیْهِ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَلَّی عِنْدَهُ قَالَ مَنْ صَلَّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاهُ الْخَبَرَ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بصری گوید: مردی نزد امام صادق علیه السلام آمد و گفت، ای پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله، آیا پدر شما زیارت می شود؟ گوید پس فرمود: آری و نزد وی نماز گزارده می شود و فرمود که پشت سر او نماز می­گزارند و از او جلوتر نمی­ایستند. گفتم: پاداش کسی که نزد او نماز گزارد چیست؟ فرمود: هر که نزد او دو رکعت نماز گزارد، چیزی از خدا نخواهد مگر آنکه به وی بخشیده شود .. و ادامه روایت. - . کامل الزیارات : 123 -

**[ترجمه]

«11»

أَقُولُ، وَ رَوَی فِی الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْحَرَّانِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا لِمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ مَنْ أَتَاهُ وَ زَارَهُ وَ صَلَّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ أَوْ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ کُتِبَتْ لَهُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ(3).

**[ترجمه]در المزار الکبیر به اسنادی از علی حرانی روایت است که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: ثواب زائر حسین صلوات الله علیه چیست؟ فرمود: هر که نزد وی آمده و زیارتش کند و نزد او دو یا چهار رکعت نماز بخواند، برای او یک حج و عمره نوشته می شود. - . المزار الکبیر : 115 و ابن قولویه در الکامل : 251 با اضافه ای در آخر روایت آن را به سند صحیح درج کرده است -

**[ترجمه]

«12»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: تُتِمُّ الصَّلَاةَ فِی أَرْبَعَةِ مَوَاطِنَ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ مَسْجِدِ الرَّسُولِ وَ مَسْجِدِ الْکُوفَةِ

ص: 83

1- 1. کامل الزیارات ص 252.
2- 2. کامل الزیارات ص 123 و الموجود فی المصدر بالاسناد عن الأصمّ عن هشام ابن سالم، و السند المذکور فی المتن هو لحدیث آخر ذکر فی المصدر قبل هذا الحدیث فیحتمل أن یکون قد سها قلم المؤلّف رحمه اللّه فی ذلک.
3- 3. المزار الکبیر ص 115 و أخرجه ابن قولویه فی الکامل ص 251 بزیادة فی آخره.

وَ حَرَمِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (1).

**[ترجمه]المزار الکبیر: امام صادق علیه السلام: نماز را در چهار جایگاه کامل می­خوانی: در مسجد الحرام و مسجد النبی و مسجد کوفه و حرم حسین علیه السلام. - . المزار الکبیر : 115 و ابن قولویه در الکامل : 249 به سند صحیح آن را نقل کرده است -

**[ترجمه]

«13»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زِیَادٍ الْقَنْدِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام: أُحِبُّ لَکَ مَا أُحِبُّ لِنَفْسِی وَ أَکْرَهُ لَکَ مَا أَکْرَهُ لِنَفْسِی تَمِّمِ الصَّلَاةَ بِالْحَرَمَیْنِ وَ بِالْکُوفَةِ وَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (2).

**[ترجمه]و به اسناد از زیاد قندی روایت کند که ابو الحسن علیه السلام فرمود: آنچه برای خود می­پسندم برای تو نیز می­پسندم و آنچه برای خود ناپسند می شمارم، برای تو نیز ناپسند می­دانم. نماز را در حرمین و در مسجد کوفه و در مزار حسین علیه السلام کامل بخوان. - . المزار الکبیر : 116 و ابن قولویه در الکامل : 250 به سند صحیح آن را نقل کرده است -

**[ترجمه]

«14»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی شِبْلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَزُورُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ زُرِ الطَّیِّبَ وَ أَتِمَّ الصَّلَاةَ عِنْدَهُ قُلْتُ أُتِمُّ الصَّلَاةَ قَالَ أَتِمَّ قُلْتُ بَعْضُ أَصْحَابِنَا یَرَی التَّقْصِیرَ قَالَ إِنَّمَا یَفْعَلُ ذَلِکَ الضَّعَفَةُ(3).

ص: 84

1- 1. المزار الکبیر ص 115 و أخرجه ابن قولویه فی الکامل ص 249.
2- 2. المزار الکبیر ص 116 و أخرجه ابن قولویه فی الکامل ص 250.
3- 3. المزار الکبیر ص 116 و أخرجه ابن قولویه فی الکامل ص 248.

**[ترجمه]و به اسناد از ابی شبل روایت کند که به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا مقبره حسین علیه السلام را زیارت کنم؟ فرمود: زیارت کن آن پاک سرشت را و نماز را در نزد او کامل بخوان. گفتم: نماز را کامل بخوانم؟ فرمود کامل بخوان. گفتم: برخی از یاران ما به شکسته بودن نماز معتقدند. فرمود: تنها ناتوانان چنین می­کنند. - . المزار الکبیر : 116 و ابن قولویه در الکامل : 248 سند آن را به صحت ذکر کرده است -

**[ترجمه]

باب 12 فضل زیارته صلوات الله علیه فی یوم عرفة أو العیدین

الأخبار

«1»

ثو، [ثواب الأعمال] لی، [الأمالی] للصدوق أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام رُبَّمَا فَاتَنِی الْحَجُّ فَأُعَرِّفُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ أَحْسَنْتَ یَا بَشِیرُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ عَارِفاً بِحَقِّهِ فِی غَیْرِ یَوْمِ عِیدٍ کُتِبَتْ لَهُ عِشْرُونَ حَجَّةً وَ عِشْرُونَ عُمْرَةً مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ عِشْرُونَ غَزْوَةً مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ وَ مَنْ أَتَاهُ فِی یَوْمِ عَرَفَةَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کُتِبَتْ لَهُ أَلْفُ حَجَّةٍ وَ أَلْفُ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ أَلْفُ غَزْوَةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ وَ کَیْفَ لِی بِمِثْلِ الْمَوْقِفِ قَالَ فَنَظَرَ إِلَیَّ شِبْهَ الْمُغْضَبِ ثُمَّ قَالَ یَا بَشِیرُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ وَ اغْتَسَلَ بِالْفُرَاتِ ثُمَّ تَوَجَّهَ إِلَیْهِ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً بِمَنَاسِکِهَا وَ لَا أَعْلَمُهُ إِلَّا قَالَ وَ غَزْوَةً(1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال و امالی صدوق: بشیر دهان گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، چه بسا که از حج باز می­مانم و به محضر حسین علیه السلام در آرامگاهش مشرف می­گردم. فرمود: آفرین بر تو ای بشیر. هر مومنی که آگاه به حق حسین باشد و در غیر روز عید به زیارت حسین علیه السلام بیاید، برای او بیست حج و بیست عمره پذیرفته و بی نقص و بیست غزوه به همراه پیامبر مرسل یا پیشوای دادگر نوشته می شود. گوید به حضرت عرض کردم: چگونه ثوابی نظیر توقف در عرفات را درک کنم؟ گوید پس بسان غضب کرده ای به من نگریست و فرمود: ای بشیر، مؤمن چون در روز عرفه به مزار حسین علیه السلام آید و به آب فرات غسل کند و به سوی او روانه گردد، خداوند عز و جل با هر گامش برای او یک حج با تمام مناسک آن می­نویسد. و هنوز این را درنیافته و نمی­دانم، مگر این را که فرمود: و غزوه ای. - . ثواب الاعمال: : 81 و أمالی الصدوق : 143 -

**[ترجمه]

«2»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الْمُفِیدُ عَنِ الصَّدُوقِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . أمالی الطوسیّ 1 : 204 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 169 -

**[ترجمه]

«4»

ثو، [ثواب الأعمال] مع، [معانی الأخبار] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ النَّهْدِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَبْدَأُ بِالنَّظَرِ إِلَی زُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام عَشِیَّةَ عَرَفَةَ قَالَ قُلْتُ قَبْلَ نَظَرِهِ إِلَی أَهْلِ الْمَوْقِفِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّ فِی أُولَئِکَ أَوْلَادَ زِنًا وَ لَیْسَ فِی هَؤُلَاءِ أَوْلَادُ زِنًا(4).

ص: 85

1- 1. ثواب الأعمال ص 81 و أمالی الصدوق ص 143.
2- 2. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 204.
3- 3. کامل الزیارات ص 169.
4- 4. ثواب الأعمال ص 81 و معانی الأخبار ص 391.

**[ترجمه]ثواب الاعمال و معانی الاخبار: علی بن اسباط از امام صادق علیه السلام روایت کرد: خدای تعالی حساب را با نگاه به زائران مزار حسین بن علی در شب عرفه آغاز می­کند. گوید گفتم: حتی پیش از نگاه به اهل وقوف در عرفات؟ فرمود: آری. گفتم: چطور ممکن است؟ چرا که در میان ایشان زنازاده هست و در میان اینان زنازاده نیست. - . ثواب الاعمال: : 81 و معانی الأخبار : 391 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ: مِثْلَهُ (1)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 170 -

**[ترجمه]

«6»

مصبا، [المصباحین] عَنِ ابْنِ أَسْبَاطٍ: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح المتهجد : 497 و مصباح الکفعمیّ : 501 -

**[ترجمه]

«7»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سَلَامَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْمُؤَدِّبِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ النَّهْدِیِّ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]تهذیب الاحکام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 50 -

**[ترجمه]

«8»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو الزَّیَّاتِ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ وَ الْکَاظِمَ وَ الرِّضَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ هُمْ یَقُولُونَ: مَنْ أَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ قَلَبَهُ اللَّهُ ثَلِجَ الْفُؤَادِ(4).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: داود رقی روایت کند که از صادق و کاظم و رضا صلوات الله علیهم شنیدم که فرمودند: هر که در روز عرفه به زیارت حسین علیه السلام آید، خداوند او را با دل آرام گرفته باز می­گرداند.

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ: مِثْلَهُ (5)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 170 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام ثلج الفؤاد أی مطمئن القلب ذا یقین فی العقائد الإیمانیة أو مسرورا بالمغفرة و الرحمة و قد ذهب عنه الکروب و الأحزان قال فی النهایة(6) ثلجت نفسی بالأمر إذا اطمأنت إلیه و سکنت و ثبت فیها و وثقت به.

**[ترجمه]گفته آن حضرت علیه السلام: «ثلج الفؤاد» یعنی دارای دلی مطمئن و ایمانی استوار در عقائد ایمانی، یا شادمان از مغفرت و رحمت که غم و غصه از او دور گشته. در النهایه گفته است: «ثلجت نفسی بالامر» یعنی به آن آرام گرفتم و ثابت شدم و اعتماد پیدا کردم.

**[ترجمه]

«10»

ثو، [ثواب الأعمال] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَجَلَّی لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ مِنْ ذُنُوبِهِمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یَثْنِی بِأَهْلِ عَرَفَاتٍ فَیَفْعَلُ

ص: 86

1- 1. کامل الزیارات ص 170.
2- مصباح المتهجد ص 497 و مصباح الکفعمیّ ص 501.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 50.
4- 4. ثواب الأعمال ص 81.
5- 5. کامل الزیارات ص 170.
6- 6. النهایة ج 1 ص 157.

ذَلِکَ بِهِمْ (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: همانا خدای تبارک و تعالی پیش از اهل عرفات بر زائران حسین صلوات الله علیه نظر کرده و درخواستهای ایشان را برآورده و گناهانشان را بخشیده و در خواستهایشان در شفاعت ایشان را می­پذیرد آنگاه در مرحله دوم به سراغ اهل عرفات رفته و با ایشان نیز چنین می­کند. - . ثواب الاعمال: : 82 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 170 -

**[ترجمه]

«12»

مصبا، [المصباحین] ابْنُ مُسْکَانَ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 497 و مصباح الکفعمیّ : 501 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ أَصْحَابِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی خَادِمِ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ نَازِلٌ بِالْحَیْرَةِ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنَ الشِّیعَةِ فَأَقْبَلَ إِلَیَّ بِوَجْهِهِ فَقَالَ یَا بَشِیرُ أَ حَجَجْتَ الْعَامَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَا وَ لَکِنِّی قَدْ عَرَّفْتُ بِالْقَبْرِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ یَا بَشِیرُ وَ اللَّهِ مَا فَاتَکَ شَیْ ءٌ مِمَّا کَانَ لِأَصْحَابِ مَکَّةَ بِمَکَّةَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِیهِ عَرَفَاتٌ فَسِّرْهُ لِی فَقَالَ یَا بَشِیرُ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ لَیَغْتَسِلُ عَلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ ثُمَّ یَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ فَیُعْطِیهِ اللَّهُ بِکُلِّ قَدَمٍ یَرْفَعُهَا أَوْ یَضَعُهَا مِائَةَ حَجَّةٍ مَقْبُولَةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ مِائَةَ غَزْوَةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ إِلَی أَعْدَی عَدُوٍّ لَهُ یَا بَشِیرُ اسْمَعْ وَ أَبْلِغْ مَنِ احْتَمَلَ قَلْبُهُ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی عَرْشِهِ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: بشیر دهان گوید: امام صادق علیه السلام در حالی که در حیره اقامت کرده بود و گروهی از شیعیان در محضر او بودند، به من روی کرد و فرمود: ای بشیر، امسال به حج رفتی؟ عرض کردم: خیر فدایت گردم! ولی به مزار حسین علیه السلام رفتم و سلام دادم. فرمود: ای بشیر، به خدا که چیزی از آنچه سالکان راه مکه داشته اند، از دست نداده ای. گفتم: فدایت گردم، عرفات در آنجاست، معنی این سخن چیست؟ فرمود: ای بشیر، مردمانی از شما بر ساحل فرات غسل می­کنند و آگاه به حق حسین علیه السلام به مزار وی می­روند و خداوند به هر گامی که بردارد و بگذارد، صد حج مقبول و صد عمره بی خدشه و صد غزوه همراه پیامبر مرسل با بدترین دشمنان او، به وی عطا می­کند. ای بشیر، این سخن بشنو و به هر که دلش پذیرای آن است برسان که هر کس حسین علیه السلام را در روز عرفه زیارت کند، چون کسی است که خدای تبار ک و تعالی را در عرش زیارت کند. - . کامل الزیارات : 171 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ النَّیْسَابُورِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ فَاتَتْهُ عَرَفَةُ بِعَرَفَاتٍ فَأَدْرَکَهَا بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لَمْ تَفُتْهُ وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیَبْدَأُ بِأَهْلِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَبْلَ أَهْلِ الْعَرَفَاتِ ثُمَّ یُخَاطِبُهُمْ بِنَفْسِهِ (5).

ص: 87

1- 1. ثواب الأعمال ص 82.
2- 2. کامل الزیارات ص 170.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 497 و مصباح الکفعمیّ ص 501.
4- 4. کامل الزیارات ص 171.
5- 5. کامل الزیارات ص 170 و فیه یخالطهم بدل یخاطبهم و اظنه تصحیف من النسّاخ.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که روز عرفه در عرفات را از دست دهد و در کنار مزار حسین آن را درک نماید، آن را از دست نداده است و به راستی که خداوند تبارک و تعالی نخست و پیش از اهل عرفات، با اهل مزار حسین علیه السلام آغاز می­کند و خود با ایشان سخن می­گوید. - . کامل الزیارات : 170 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَةَ اطَّلَعَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی زُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لَهُمُ اسْتَأْنِفُوا قَدْ غَفَرْتُ لَکُمْ ثُمَّ یَجْعَلُ إِقَامَتَهُ عَلَی أَهْلِ عَرَفَاتٍ.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون روز عرفه باشد، خدای تعالی بر زائران حسین علیه السلام نگاهی می­اندازد و می­گوید عمل از نو آغاز کنید که شما را آمرزیدم، و آنگاه نگاه رحمتش را به اهل عرفات معطوف می­کند. - . کامل الزیارات : 171 -

**[ترجمه]

بیان

قوله ثم یجعل إقامته علی أهل عرفات (1)

أی ثم ینظر إلیهم و یتوجه إلی إصلاح شأنهم و إقامة أودهم.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: «ثم یجعل اقامته علی اهل عرفات» یعنی سپس به آنها نگاه کرده و به اصلاح امور آنان و از بین بردن کژی آنان اقدام می­کند.

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَةَ نَظَرَ اللَّهُ إِلَی زُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَیَقُولُ ارْجِعُوا مَغْفُوراً لَکُمْ مَا مَضَی وَ لَا یُکْتَبُ عَلَی أَحَدٍ مِنْهُمْ ذَنْبٌ سَبْعِینَ یَوْماً مِنْ یَوْمِ یَنْصَرِفُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن حسن عرزمی گوید: شنیدم که امام صادق علیه السلام می­فرمود: چون روز عرفه باشد، خداوند به زائران حسین بن علی علیه السلام نگاه می­کند و به ایشان می­فرماید: بازگردید که همه گناهان گذشته تان را بخشیدم. و هفتاد روز پس از بازگشتشان، گناه هیچ یک از ایشان نوشته نمی­شود. - . کامل الزیارات : 171 -

**[ترجمه]

«17»

مصبا، [المصباحین] عَنِ الْعَرْزَمِیِّ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسیّ : 498 مصباح الکفعمی : 501 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْعَبْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ حَجَّةٍ مَعَ الْقَائِمِ وَ أَلْفَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عِتْقَ أَلْفِ أَلْفِ نَسَمَةٍ وَ حُمْلَانَ أَلْفِ أَلْفِ فَرَسٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ سَمَّاهُ اللَّهُ عَبْدِیَ الصِّدِّیقَ آمَنَ بِوَعْدِی وَ قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ فُلَانٌ صِدِّیقٌ زَکَّاهُ اللَّهُ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ وَ سُمِّیَ فِی الْأَرْضِ کَرُوبِیّاً(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که مزار حسین علیه السلام را در روز عرفه زیارت کند، خدای تعالی هزار هزار حج به همراه حضرت قائم و هزار هزار عمره به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله و آزادی هزار هزار بنده و بار هزار هزار اسب در راه خدا برای او بنویسد، و خداوند نام او را چنین برد که بنده راستگوی من به وعده من ایمان آورد و فرشتگان گویند که فلانی راستین است و خداوند از فراز عرش وی را پاک و وارسته کرده و در زمین، کرّوبی (سرآمد فرشتگان) نامیده شود.

**[ترجمه]

«19»

مصبا، [المصباحین] عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ: مِثْلَهُ (5).

ص: 88

1- 1. کامل الزیارات ص 171.
2- 2. کامل الزیارات ص 171.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 498 و مصباح الکفعمیّ ص 501.
4- 4. کامل الزیارات ص 172.
5- 5. مصباح الطوسیّ ص 497 و مصباح الکفعمیّ ص 501.

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسیّ : 497 مصباح الکفعمی: 501 -

**[ترجمه]

بیان

قال الفیروزآبادی (1) الکروبیون مخففة الراء سادة الملائکة.

**[ترجمه]فیروز آبادی گفته: «کروبیون» یعنی بزرگان ملائکه.

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حَجَّةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفِ غَزْوَةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ مَنْ زَارَهُ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ الْبَتَّةَ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جعفر بن محمد علیه السلام: هر که مقبره حسین را آگاه به حق او در روز عرفه زیارت کند، خداوند برای او ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار غزوه با پیامبر مرسل بنویسد، و هر که در روز اول رجب به زیارت وی رود، خداوند بی شک وی را خواهد آمرزید. - . کامل الزیارات : 172 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ کَانَ مُعْسِراً فَلَمْ یَتَهَیَّأْ لَهُ حَجَّةُ الْإِسْلَامِ فَلْیَأْتِ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِیُعَرِّفَ عِنْدَهُ فَذَلِکَ یُجْزِیهِ مِنْ حَجَّةِ الْإِسْلَامِ أَمَا إِنِّی لَا أَقُولُ یُجْزِی ذَلِکَ مِنْ حَجَّةِ الْإِسْلَامِ إِلَّا لِمُعْسِرٍ فَأَمَّا الْمُوسِرُ إِذَا کَانَ قَدْ حَجَّ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ فَأَرَادَ أَنْ یَتَنَفَّلَ بِالْحَجِّ أَوِ الْعُمْرَةِ وَ مَنَعَهُ مِنْ ذَلِکَ شُغُلُ دُنْیَا أَوْ عَائِقٌ فَأَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی یَوْمِ عَرَفَةَ أَجْزَأَهُ ذَلِکَ مِنْ أَدَاءِ حَجَّتِهِ وَ عُمْرَتِهِ فَضَاعَفَ اللَّهُ ذَلِکَ أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً قَالَ قُلْتُ کَمْ تَعْدِلُ حَجَّةً وَ کَمْ تَعْدِلُ عُمْرَةً قَالَ لَا یُحْصَی ذَلِکَ قُلْتُ مِائَةً قَالَ وَ مَنْ یُحْصِی ذَلِکَ قُلْتُ أَلْفٌ قَالَ وَ أَکْثَرُ ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که تهیدست باشد و امکان حج واجب برای او فراهم نگردد، به مزار ابا عبد الله حسین علیه السلام بیاید و با سلام به او به محضرش رسد که این امر به جای حج واجب، او را بسنده است. هان! نمی­گویم که این کار می­تواند جایگزین حج واجب شود، مگر برای تهیدست، ولی دارا چون حج واجب را به جای آورده باشد و بخواهد حج یا عمره مستحب به جای آورد و مشغله های دنیایی یا مشکلی او را از این کار باز دارد و در روز عرفه به زیارت حسین علیه السلام بیاید، این زیارت برایش ثواب همان حج و عمره را دارد و خداوند ثواب آن را چندین و چند برابر افزون گرداند. گوید گفتم که برابر چند حج و عمره خواهد بود؟ فرمود: در شمار نیاید. گفتم: صد؟ فرمود: چه کسی آن را در شمار تواند کرد؟ گفتم: هزار؟ فرمود: و بیشتر و افزود :«وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها»، - . نحل / 18 - {و اگر نعمتهای خداوند را در شماره کنید، نخواهید توانست آن را به شماره درآورید.} - . کامل الزیارات : 173 - براستی که خداوند بی کرانه و بخشنده است.

**[ترجمه]

«22»

یب، [تهذیب الأحکام] سَعْدٌ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]تهذیب الاحکام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 50 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی سَارَةَ الْمَدَائِنِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ أَوْ غَیْرِهِ وَ اسْمُهُ الْحُسَیْنُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام لَیْلَةً مِنْ ثَلَاثِ لَیَالٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ قَالَ قُلْتُ أَیُّ اللَّیَالِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لَیْلَةُ الْفِطْرِ أَوْ لَیْلَةُ الْأَضْحَی أَوْ لَیْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ (5).

ص: 89

1- 1. القاموس ج 1 ص 123.
2- 2. کامل الزیارات ص 172.
3- 3. کامل الزیارات ص 173.
4- 4. التهذیب ج 6 ص 50.
5- 5. کامل الزیارات ص 180.

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالرحمن بن حجاج گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: هر که مزار حسین علیه السلام را در یکی از سه شب زیارت کند، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. گوید عرض کردم: کدام سه شب؟ فرمود: شب عید فطر، شب عید قربان و شب نیمه شعبان. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَیْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَیْلَةَ عَرَفَةَ فِی سَنَةٍ وَاحِدَةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حِجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ قُضِیَتْ لَهُ أَلْفُ حَاجَةٍ مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که در یک سال، حسین بن علی علیه السلام را در شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه زیارت کند، خداوند برای او هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه نویسد و هزار حاجت دنیوی و اخروی او برآورده شود. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] عَنِ ابْنِ مِیثَمٍ التَّمَّارِ عَنِ الْبَاقِرِ علیه السلام قَالَ: مَنْ بَاتَ لَیْلَةَ عَرَفَةَ بِأَرْضِ کَرْبَلَاءَ وَ أَقَامَ بِهَا حَتَّی یُعَیِّدَ وَ یَنْصَرِفَ وَقَاهُ اللَّهُ شَرَّ سَنَتِهِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: باقر علیه السلام: هر که شب عرفه را در سرزمین کربلا باشد و تا عید همان جا بماند و آنگاه بازگردد، خداوند او را از شر و آفت تمام آن سال در امان دارد. - . کامل الزیارات : 269 -

**[ترجمه]

«26»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ الطُّوسِیِّ عَنِ الْمُفِیدِ وَ الْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ وَ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُونٍ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ النَّحْوِیِّ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ أَبِی سِنَانٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَیْلَةً مِنْ ثَلَاثٍ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ قَالَ قُلْتُ وَ أَیُّ اللَّیَالِی فَذَکَرَ لَیْلَةَ الْأَضْحَی (3).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: ابان گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: هر که حسین علیه السلام را در یکی از سه شب زیارت کند، تمام گناهان گذشته و آینده اش بخشیده می شود، گفتم: کدام شبها؟ و حضرت به شب عید قربان اشاره کرد .

**[ترجمه]

«27»

مصبا، [المصباحین] ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 498 و مصباح الکفعمی : 499 -

**[ترجمه]

«28»

مصبا، [المصباحین] رَوَی بَشِیرٌ الدَّهَّانُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ ثُمَّ تَوَجَّهَ إِلَیْهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً بِمَنَاسِکِهَا وَ لَا أَعْلَمُهُ إِلَّا قَالَ وَ عُمْرَةً(5).

**[ترجمه]المصباحین: بشیر دهان روایت کند که امام صادق علیه السلام فرمود: هر که در روز عرفه به زیارت حسین آید و در آب فرات غسل نماید و سپس به سوی او رهسپار شود، خداوند به هر گامش، برای او یک حج با تمام مناسک می­نویسد. - گوید و تردید دارم که - فرمود: و یک عمره.

**[ترجمه]

«29»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ: مِثْلَهُ وَ فِیهِ وَ لَا

ص: 90

1- 1. کامل الزیارات ص 180.
2- 2. کامل الزیارات ص 269.
3- 3. الإقبال ص 632.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 498 و مصباح الکفعمیّ ص 499.
5- 5. مصباح الطوسیّ ص 497 و مصباح الکفعمیّ ص 501.

أَعْلَمُهُ إِلَّا قَالَ وَ غَزْوَةً(1).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است، با این تفاوت که و نمی­دانم مگر این که فرمود: و یک غزوه. - . التهذیب 6 : 50 -

**[ترجمه]

«30»

مصبا، [المصباحین] بَشِیرٌ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ بَعَثَهُ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثَلِجَ الْفُؤَادِ(2).

**[ترجمه]المصباحین: امام صادق علیه السلام: هر که در روز عرفه به زیارت حسین علیه السلام آید، خدای تعالی او را در روز قیامت با دلی بی اندوه برانگیزد. - . مصباح الطوسی: 497 و مصباح الکفعمی: 501 -

**[ترجمه]

«31»

وَ رَوَی زَیْدٌ الشَّحَّامُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ عَرَفَةَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حَجَّةٍ مَقْبُولَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ(3).

**[ترجمه]مصباح طوسی: امام صادق علیه السلام: هر که در روز عرفه آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت وی رود، خداوند برای او هزار حج مقبول و هزار عمره پذیرفته بنویسد. - . مصباح الطوسی: 497 -

**[ترجمه]

«32»

مصبا، [المصباحین] بَشِیرٌ الدَّهَّانُ عَنْ رِفَاعَةَ النَّخَّاسِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ لِی یَا رِفَاعَةُ أَ مَا حَجَجْتَ الْعَامَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا کَانَ عِنْدِی مَا أَحُجُّ بِهِ وَ لَکِنَّنِی عَرَّفْتُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لِی یَا رِفَاعَةُ مَا قَصَرْتَ عَمَّا کَانَ أَهْلُ مِنًی فِیهِ لَوْ لَا أَنِّی أَکْرَهُ أَنْ یَدَعَ النَّاسُ الْحَجَّ لَحَدَّثْتُکَ بِحَدِیثٍ لَا تَدَعُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَبَداً ثُمَّ نَکَتَ الْأَرْضَ وَ سَکَتَ طَوِیلًا ثُمَّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی قَالَ مَنْ خَرَجَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ مُسْتَکْبِرٍ صَحِبَهُ أَلْفُ مَلَکٍ عَنْ یَمِینِهِ وَ أَلْفُ مَلَکٍ عَنْ شِمَالِهِ وَ کُتِبَ لَهُ أَلْفُ حِجَّةٍ وَ أَلْفُ عُمْرَةٍ مَعَ نَبِیٍّ أَوْ وَصِیِّ نَبِیٍ (4).

**[ترجمه]المصباحین: رفاعة نحاس گوید: بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و امام فرمود: ای رفاعه، آیا امسال به حج نرفته­ای؟ گفتم: فدایت گردم، امسال مالی نداشتم که با آن به حج روم ولی در روز عرفه به مزار حسین رفته­ام. فرمود: ای رفاعه، از آنچه اهل منی به آن دست یافته اند، چیزی کم نداشته ای، و اگر نگران آن نبودم که مردم حج را رها کنند، حدیثی را برایت بیان می­کردم که هرگز زیارت مزار حسین علیه السلام را ترک نمی­گفتی. آنگاه با دست آرام بر زمین زد و مدتی سکوت اختیار کرد. سپس فرمود: پدرم چنین فرمود که هر کس آگاه به حق حسین و بدون انکار آن، روانه مزار حسین علیه السلام گردد، هزار فرشته از راست و هزار فرشته از سمت چپش وی را همراهی کرده و هزار حج و هزار عمره با پیامبری یا جانشین پیامبری برایش نوشته می شود. - . مصباح الطوسی: 498 و مصباح الکفعمی: 501 -

**[ترجمه]

«33»

مصبا، [المصباحین] الثُّمَالِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ عُرِفَ صِدْقُهُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لَمْ یَرْجِعْ صِفْراً لَکِنْ یَرْجِعُ وَ یَدَاهُ مَمْلُوءَتَانِ (5).

**[ترجمه]المصباحین: امام صادق علیه السلام: هر که عرفه را نزد مزار حسین علیه السلام باشد دست خالی باز نمی­گردد بلکه با دستانی پر باز می­گردد. - . مصباح الطوسی: 498 -

**[ترجمه]

«34»

وَ رَوَی ابْنُ مِیثَمٍ التَّمَّارِ عَنِ الْبَاقِرِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام أَوْ قَالَ مَنْ زَارَ لَیْلَةَ عَرَفَةَ أَرْضَ کَرْبَلَاءَ وَ أَقَامَ بِهَا حَتَّی یُعَیِّدَ ثُمَّ یَنْصَرِفَ وَقَاهُ اللَّهُ شَرَّ سَنَتِهِ (6).

ص: 91

1- 1. التهذیب ج 6 ص 50.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 497 و مصباح الکفعمیّ ص 501.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 497.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 498 و مصباح الکفعمیّ ص 501.
5- 5. مصباح الطوسیّ ص 498.
6- 6. مصباح الطوسیّ ص 498.

**[ترجمه]مصباح الطوسی: باقر علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را زیارت کند - یا فرمود: - هر که در شب عرفه سرزمین کربلا را زیارت کند و شب در آن بماند تا در آن عید کند و پس از آن باز گردد، خداوند او را از شرور آن سال در امان نگاه دارد. - . مصباح الطوسی: 498 -

**[ترجمه]

«35»

وَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَا حَنَانُ إِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَةَ اطَّلَعَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی زُوَّارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَقَالَ لَهُمُ اسْتَأْنِفُوا الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکُمْ (1).

**[ترجمه]حنان بن سدیر گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای حنان، چون روز عرفه باشد، خدای تعالی به زوار حسین بن علی علیه السلام نگاهی می­اندازد و به ایشان می­فرماید که کار از نو بیاغازید که همه گناهانتان بخشیده شد. - . مصباح الطوسی: 489 -

**[ترجمه]

«36»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِی طَالِبٍ الْأَنْبَارِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ حَنَانٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 51 -

**[ترجمه]

«37»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سَلَامَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُبَّائِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ عَرَّفَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَدْ شَهِدَ عَرَفَةَ(3).

**[ترجمه]التهذیب: معاویة بن وهب گوید: حضرت امام صادق علیه السلام مرا فرمود: هر که نزد مزار حسین علیه السلام رفته و به محضرش رسد، به حق که عرفه را درک کرده است. - . التهذیب 6 : 51 -

**[ترجمه]

«38»

مِصْبَاحٌ، عَنْ مُعَاوِیَةَ: مِثْلَهُ (4).

ص: 92

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 489.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 51.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 51.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 498.

**[ترجمه]مصباح طوسی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی: 498 -

**[ترجمه]

باب 13 فضل زیارته صلوات الله علیه فی أیام شهر رجب و شعبان و شهر رمضان و سائر الأیام المخصوصة

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ زَارَهُ یَوْمَ عَرَفَةَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ مَنْ زَارَهُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَکَأَنَّمَا زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جعفر بن محمد علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را در شب نیمه شعبان زیارت کند، خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می­بخشد، و هر که در روز عرفه به زیارت او آید خداوند برای او ثواب هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه برای او می­نویسد، و هر که در روز عاشورا به زیارت وی آید گویی که خداوند را بر فراز عرشش زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 182 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّیْتُونِیِّ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالا: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُصَافِحَهُ مِائَةُ أَلْفِ نَبِیٍّ وَ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ فَلْیَزُرْ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَإِنَّ أَرْوَاحَ النَّبِیِّینَ علیهم السلام یَسْتَأْذِنُونَ اللَّهَ فِی زِیَارَتِهِ فَیُؤْذَنُ لَهُمْ مِنْهُمْ خَمْسَةٌ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ قُلْنَا مَنْ هُمْ قَالَ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی وَ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله قُلْنَا لَهُ مَا مَعْنَی أُولُو الْعَزْمِ قَالَ بُعِثُوا إِلَی شَرْقِ الْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا جِنِّهَا وَ إِنْسِهَا(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام سجاد و امام صادق علیهما السلام: هر که دوست داشته باشد که صد و بیست و چهار هزار پیامبر با او مصافحه کنند، در نیمه شعبان به زیارت ابا عبدالله حسین بن علی علیه السلام بیاید، چرا که روح پیامبران علیه السلام از خدا اذن زیارت وی را درخواست می­کنند و به ایشان اجازه داده می شود که از جمله ایشان پنج تن اولوالعزم هستند. پرسیدیم: ایشان چه کسانی هستند؟ فرمود: نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و محمد صلوات الله علیهم اجمعین. گفتیم: معنی اولوالعزم چیست؟ فرمود: یعنی اینکه به شرق و غرب زمین و بر جن و انس مبعوث شده اند. - . کامل الزیارات : 179 -

**[ترجمه]

«3»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی ابْنِ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (3).

ص: 93

1- 1. کامل الزیارات ص 182.
2- 2. کامل الزیارات ص 179.
3- 3. الإقبال ص 206.

**[ترجمه]اقبال الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . اقبال الاعمال: 206 -

**[ترجمه]

«4»

یب، [تهذیب الأحکام] سَعْدٌ: إِلَی قَوْلِهِ فَیُؤْذَنُ لَهُمْ (1).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت تا گفته: و به ایشان اجازه داده می­شود، به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 48 -

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ الْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ ابْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ مِنَ الْأُفُقِ الْأَعْلَی زَائِرِی الْحُسَیْنِ ارْجِعُوا مَغْفُوراً لَکُمْ ثَوَابُکُمْ عَلَی اللَّهِ رَبِّکُمْ وَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکُمْ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون نیمه شعبان فرا رسد منادی از افق اعلی خطاب به زائران حسین علیه السلام ندا می­زند که بازگردید که بخشیده شدید و ثواب شما بر الله پروردگارتان و محمد پیامبرتان است. - . کامل الزیارات : 179 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ صَنْدَلٍ عَنِ ابْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ الْحَدِیثَ آخِرَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون نیمه شعبان فرا رسد منادی فریاد بر آورد .. تا پایان روایت. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«7»

وَ رَوَاهُ صَافِی الْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ثَلَاثَ سِنِینَ مُتَوَالِیَاتٍ لَا فَصْلَ فِیهَا فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُهُ (4).

**[ترجمه]امام صادق علیه السلام: هر که ابا عبد الله حسین علیه السلام را سه سال پیاپی و بدون فاصله در نیمه شعبان زیارت کند، گناهانش بخشیده می شود. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«8»

ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] الْمُفِیدُ عَنِ ابْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ دَاوُدَ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]امالی شیخ طوسی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . أمالی الطوسیّ 1 : 46 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] بِإِسْنَادِهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ قَالَ قَالَ الْبَاقِرُ علیه السلام: زَائِرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ یُغْفَرُ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ لَنْ یُکْتَبَ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ فِی سَنَتِهِ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ الْحَوْلُ فَإِنْ زَارَ فِی السَّنَةِ الْمُقْبِلَةِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: باقر علیه السلام: زائر حسین در نیمه شعبان، گناهانش بخشیده می شود و در آن سال برایش هیچ گناهی نوشته نشود تا اینکه سال بر او بگذرد و اگر در سال آینده نیز به زیارت رود، خداوند گناهانش را می­بخشد.

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی سَارَةَ الْمَدَائِنِیِّ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ أَوْ غَیْرِهِ وَ اسْمُهُ الْحُسَیْنُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام لَیْلَةً مِنْ ثَلَاثِ لَیَالِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ قَالَ قُلْتُ أَیُّ اللَّیَالِی جُعِلْتُ فِدَاکَ

ص: 94

1- 1. التهذیب ج 6 ص 48.
2- 2. کامل الزیارات ص 179.
3- 3. کامل الزیارات ص 180.
4- 4. کامل الزیارات ص 180.
5- 5. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 46.
6- 6. کامل الزیارات ص 180.

قَالَ لَیْلَةُ الْفِطْرِ أَوْ لَیْلَةُ الْأَضْحَی أَوْ لَیْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عبدالرحمن بن حجاج یا مردی به نام حسین از امام صادق علیه السلام روایت کند: هر که مزار حسین بن علی علیه السلام را در یکی از سه شب زیارت کند، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده او را می­بخشد. گوید عرض کردم، فدایت شوم! کدام سه شب؟ فرمود: شب عید فطر، شب عید قربان و شب نیمه شعبان. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةٌ مِنْ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَیْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَیْلَةَ عَرَفَةَ فِی سَنَةٍ وَاحِدَةٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حِجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ قُضِیَتْ لَهُ أَلْفُ حَاجَةٍ مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که در یک سال، حسین بن علی علیه السلام را در شب نیمه شعبان و شب عید فطر و شب عرفه زیارت کند، خداوند برای او هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه نویسد و هزار حاجت دنیایی و اخروی او برآورده شود. - . کامل الزیارات : 180 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا یُونُسُ لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ یَغْفِرُ اللَّهُ لِکُلِّ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنَ الْمُؤْمِنِینَ مَا قَدَّمُوا مِنْ ذُنُوبِهِمْ وَ قِیلَ اسْتَقْبِلُوا الْعَمَلَ قَالَ قُلْتُ هَذَا کُلُّهُ لِمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ قَالَ یَا یُونُسُ لَوْ أَخْبَرْتُ النَّاسَ بِمَا فِیهَا لِمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَقَامَتْ ذُکُورُ الرِّجَالِ عَلَی الْخُشُبِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: یونس بن یعقوب گوید: امام صادق علیه السلام مرا فرمود: ای یونس، هر مومنی که در شب نیمه شعبان مزار حسین علیه السلام را زیارت کند، همه گناهان گذشته اش بخشوده می­شود و به وی گفته می شود، بار دیگر به عمل روی آورید. گوید گفتم: تمام این­ها نصیب کسی می­شود که در نیمه شعبان حسین علیه السلام را زیارت کند؟ فرمود: ای یونس، اگر مردم را از پاداشی که زائر حسین علیه السلام می­برد، آگاه می­ساختم، مردان مرد بر زینها و ارابه ها می­نشستند. - . کامل الزیارات 181 -

**[ترجمه]

«13»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی یُونُسَ بْنُ یَعْقُوبَ: مِثْلَهُ (4).

قال السید ره أقول لعل معنی قوله علیه السلام لقامت ذکور رجال علی الخشب أی کانوا صلبوا علی الأخشاب لعظیم ما کانوا ینقلونه و یروونه فی فضل زیارة الحسین علیه السلام فی النصف من شعبان من عظیم فضل سلطان الحساب و عظیم نعیم دار الثواب الذی لا یقوم بتصدیقه ضعف الألباب.

**[ترجمه]اقبال الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . اقبال الاعمال: 207 -

توضیح: سید رحمه الله گوید: شاید معنی «لَقامت ذکور الرجال علی الخشب» آن باشد که از فرط عظمت آنچه در فضل زیارت حسین علیه السلام در نیمه شعبان روایت می­کنند، مردان بر روی چوبها به دار ­کشیده می­شدند. چرا که فضل عظیم خداوند و نعمتی بزرگ که در قیامت عطا می­کند ­عقل­های ضعیف نمی­توانند آن را باور کنند[و انکار می­کنند و روایت کنندگان را متهم به غلو و دروغگویی می­نمایند]

**[ترجمه]

بیان

أقول علی ما أفاده ره یکون إضافة الذکور إلی الرجال للمبالغة فی وصف الرجولیة و ما یلزمها من الشدة و الإقدام علی أمور الخیر و عدم التهاون فیها.

ص: 95

1- 1. کامل الزیارات ص 180.
2- 2. کامل الزیارات ص 180.
3- 3. کامل الزیارات 181.
4- 4. الإقبال ص 207.

قال فی النهایة(1) فی حدیث طارق مولی عثمان.

قال قال لابن الزبیر حین صرع و الله ما ولدت النساء أذکر منک یعنی شهما ماضیا فی الأمور و قیل المعنی أنهم یرکبون علی الأخشاب عند عدم المراکب مبالغة فی اهتمامهم بذلک و قیل إنهم لکثرة استماع ما یعجبهم من وصف المناکح و المشتهیات تقوم ذکورهم علی نحو الخشب أو أنهم لکثرة ما یسمعون من تلک الفضائل یتکلمون علیها و یجترون بعد الإتیان بها علی المعاصی فیقوم ذکرهم علی کل خشب مبالغة فی جرأتهم و عدم مبالاتهم و الأوجه ما أفاده السید ره.

**[ترجمه]بنا بر آنچه سید گفت، اضافه ذکور به رجال، برای مبالغه در توصیف رجولیت و شدت مورد نیاز آن و مبادرت بر امور خیر و سستی نکردن در آن است.

در النهایه - . النهایة 2 : 49 -

در حدیث طارق غلام عثمان آمده است که چون ابن زبیر نقش زمین گشت، کسی گفت که زنان، مردتر از تو نزاده­اند، یعنی (چون تو) کاردان و برنده در کارها. و یا گفته شده که مقصود، مبالغه در اهتمام دادن به امر زیارت است که در هنگام نبود مرکب، بر چوب و تنه درختان سوار می شدند. و نیزگفته شده که ایشان از فرط شنیدن وصف نکاح و دیگر امور شهوت برانگیز، آلتهاشان چون چوب سخت، برمی­خیزد. یا آنکه چون فضائل آن را زیاد می­شنوند به آن روی می­آورند و بعد از انجام دادن آن زیارت، به انجام گناه جری می­شوند و آلت آنان برای هر چوبی برمی­خیزد، چون جرأت دارند و لاابالی هستند. وجه بهتر همان است که سید رحمه الله بیان کرد.

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنِ الْأَبْزَارِیِّ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام فِی أَیِّ شَهْرٍ تَزُورُ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ فِی النِّصْفِ مِنْ رَجَبٍ وَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: بزنطی گوید: از ابا الحسن رضا علیه السلام پرسیدم: در چه ماهی به زیارت حسین علیه السلام می­روید؟ فرمود: در نیمه رجب و نیمه شعبان. - . کامل الزیارات : 182 -

**[ترجمه]

«15»

وَ رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ هِلَالٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ أَیُّ الْأَوْقَاتِ أَفْضَلُ أَنْ تَزُورَ فِیهِ الْحُسَیْنَ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی الحسن رضا علیه السلام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است، با این تفاوت که گفت: چه وقتی برای زیارت حسین علیه السلام بهتر است؟ - . کامل الزیارات : 182 -

**[ترجمه]

«16»

مصبا، [المصباحین] عَنِ ابْنِ قُولَوَیْهِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]مصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی: 561 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ جُمُعَةٍ غُفِرَ لَهُ الْبَتَّةَ وَ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ الدُّنْیَا وَ فِی نَفْسِهِ حَسْرَةٌ مِنْهَا وَ کَانَ مَسْکَنُهُ فِی الْجَنَّةِ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام ثُمَّ قَالَ یَا دَاوُدُ مَنْ لَا یَسُرُّهُ أَنْ یَکُونَ فِی الْجَنَّةِ جَارَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ قُلْتُ مَنْ لَا أَفْلَحَ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: داود بن فرقد از امام صادق علیه السلام روایت کرد: هر که مزار حسین را هر جمعه زیارت کند، بی شک آمرزیده می شود و در حالی که حسرتی از دنیا در دلش است از آن خارج نمی­شود و منزلگاه او در بهشت در کنار حسین بن علی علیه السلام باشد. و سپس فرمود: ای داود، چه کسی دلش نمی­خواهد که در بهشت همسایه حسین بن علی علیه السلام باشد؟! گفتم آنکه رستگار نگردد. - . کامل الزیارات : 183 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ نَادَی مُنَادٍ تِلْکَ اللَّیْلَةَ مِنْ

ص: 96

1- 1. النهایة ج 2 ص 49.
2- 2. کامل الزیارات ص 182.
3- 3. کامل الزیارات ص 182.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 561.
5- 5. کامل الزیارات ص 183.

بُطْنَانِ الْعَرْشِ أَنَّ اللَّهَ قَدْ غَفَرَ لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون شب قدر باشد «فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»، - . دخان / 4 - {و در آن شب هر گونه کاری به نحوی استوار فیصله می­یابد.} منادی در آن شب از درون دل عرش فریاد بر می­آورد که خداوند آمرزید آن کس را که در این شب به زیارت حسین علیه السلام آمده است. - . کامل الزیارات : 184 -

**[ترجمه]

«19»

یب، [تهذیب الأحکام] عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 49 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام یَقُولُ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ مَاتَ فِی الطَّرِیقِ لَمْ یُعْرَضْ وَ لَمْ یُحَاسَبْ وَ قِیلَ لَهُ ادْخُلِ الْجَنَّةَ آمِناً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جعفر بن محمد علیه السلام: هر که مقبره حسین بن علی را در ماه رمضان زیارت کند و در این راه جان سپارد، اعمالش در روز حساب عرضه نگردد و مورد محاسبه قرار نگیرد و به او گفته شود که آسوده خاطر به بهشت وارد شو. - . کامل الزیارات : 330 -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ الْبَتَّةَ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جعفر بن محمد علیه السلام: هر که در روز اول رجب به زیارت حسین علیه السلام رود، به حتم آمرزیده می شود. - . کامل الزیارات : 182 -

**[ترجمه]

«22»

قل، [إقبال الأعمال] مصبا، [المصباحین] صبا، [مصباح الزائر] عَنْ بَشِیرٍ: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]اقبال الاعمال، المصباحین و مصباح الزائر: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 557 و مصباح الزائر : 154 و اقبال الاعمال: 134 -

**[ترجمه]

«23»

یب، [تهذیب الأحکام] سَعْدٌ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 48 -

**[ترجمه]

«24»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام فِی أَیِّ شَهْرِ تَزُورُ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ فِی النِّصْفِ مِنْ رَجَبٍ وَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ (7).

**[ترجمه]اقبال الاعمال، بزنطی گوید: از ابا الحسن رضا علیه السلام پرسیدم که در چه ماهی به زیارت حسین علیه السلام برویم؟ فرمود: در نیمه رجب و نیمه شعبان. - . اقبال الاعمال: 206 -

**[ترجمه]

«25»

وَ رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ الْقُمِّیِّ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ فِی کِتَابِهِ الْمُسَمَّی بِکِتَابِ الزِّیَارَاتِ وَ الْفَضَائِلِ إِلَی أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام: أَیُّ الْأَوْقَاتِ أَفْضَلُ أَنْ أَزُورَ فِیهِ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ النِّصْفَ مِنْ رَجَبٍ وَ النِّصْفَ مِنْ شَعْبَانَ (8).

ص: 97

1- 1. کامل الزیارات ص 184.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 49.
3- 3. کامل الزیارات ص 330.
4- 4. کامل الزیارات ص 182.
5- 5. مصباح الطوسیّ ص 557 و مصباح الزائر ص 154 و الاقبال ص 134.
6- 6. التهذیب ج 6 ص 48.
7- 7. الإقبال ص 206.
8- 8. الإقبال ص 207.

**[ترجمه]به اسناد خود از محمد بن داود قمی و اسناد او در کتابش الزیارات: بزنطی گوید: از ابا الحسن رضا علیه السلام پرسیدم که کدام زمان برای زیارت حسین علیه السلام بهتر است؟ فرمود: نیمه رجب و نیمه شعبان. - . اقبال الاعمال: 207 -

**[ترجمه]

«26»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ یَا وَفْدَ الْحُسَیْنِ لَا تُخْلُوا لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ مِنْ زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ فَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا فِیهَا لَطَالَتْ عَلَیْکُمُ السَّنَةُ حَتَّی یَجِی ءَ النِّصْفُ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: امام صادق علیه السلام: چون روز اول شعبان فرا رسد منادی از زیر عرش الهی فریاد بر آورد که ای راهیان مزار حسین، در شب نیمه شعبان از زیارت حسین بی بهره نمانید که اگر می­دانستید چه در آن هست، به راستی که سال بر شما بس دراز می­آمد تا آنکه نیمه شعبان (سال بعد) باز آید. - . اقبال الاعمال: 206 -

**[ترجمه]

«27»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ مِنَ الثَّوَابِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ یُرِیدُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ مَا عِنْدَهُ لَا عِنْدَ النَّاسِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ فِی تِلْکَ اللَّیْلَةِ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ أَنَّهَا بِعَدَدِ شَعْرِ مِعْزَی کَلْبٍ ثُمَّ قِیلَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَغْفِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ الذُّنُوبَ کُلَّهَا قَالَ أَ تَسْتَکْثِرُ زَائِرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام هَذَا کَیْفَ لَا یَغْفِرُهَا وَ هُوَ فِی حَدِّ مَنْ زَارَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی عَرْشِهِ (2).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: ابی عبدالله برقی گوید: از امام صادق علیه السلام سؤال شد که پاداش آنکه در نیمه شعبان به زیارت حسین علیه السلام برود چیست؟ امام صادق علیه السلام فرمود: آنکه در نیمه شعبان به شوق آنچه نزد خدا هست، نه آنچه نزد مردمان است، به زیارت حسین علیه السلام برود، خداوند در همان شب گناهانش را می­آمرزد، حتی اگر به اندازه موهای بزهای قبیله کلب باشد. آنگاه مرد گفت: فدایت گردم! آیا خداوند عز و جل همه گناهانش را می­بخشد؟ فرمود: آیا این را برای زائر حسین علیه السلام زیاد می­دانید؟ چگونه نمی­بخشد! حال آنکه او در حد کسی است که خداوند عز و جل را در عرش او زیارت کرده باشد! - . اقبال الاعمال: 207 -

**[ترجمه]

«28»

وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: یَغْفِرُ اللَّهُ لِزَائِرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی نِصْفِ شَعْبَانَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ(3).

**[ترجمه]در حدیث دیگری از صادق علیه السلام: خداوند گناهان گذشته و آینده زائر حسین در نیمه شعبان را می­بخشد. - . اقبال الاعمال: 208 -

**[ترجمه]

بیان

المعزی بالکسر المعز و کلب قبیلة.

**[ترجمه]«مِعزی» به کسره، همان بز است و کلب نام قبیله­ای است.

**[ترجمه]

«29»

قل، [إقبال الأعمال] رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی أَبِی الْمُفَضَّلِ الشَّیْبَانِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ شُعَیْبُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُقَاتِلٍ الْبَلْخِیُّ بِنُوقَانِ طُوسَ فِی مَشْهَدِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ الْفَتْحِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْقُمِّیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَیْضِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ زِیَارَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقِیلَ هَلْ فِی ذَلِکَ وَقْتٌ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ وَقْتٍ فَقَالَ زُورُوهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ فِی کُلِّ حِینٍ فَإِنَّ زِیَارَتَهُ علیه السلام خَیْرُ مَوْضُوعٍ فَمَنْ أَکْثَرَ مِنْهَا فَقَدِ اسْتَکْثَرَ مِنَ الْخَیْرِ وَ مَنْ قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ وَ تَحَرَّوْا بِزِیَارَتِکُمُ الْأَوْقَاتَ الشَّرِیفَةَ فَإِنَّ الْأَعْمَالَ الصَّالِحَةَ فِیهَا مُضَاعَفَةٌ

ص: 98

1- 1. الإقبال ص 206.
2- 2. الإقبال ص 207.
3- 3. الإقبال ص 208.

وَ هِیَ أَوْقَاتُ مَهْبِطِ الْمَلَائِکَةِ لِزِیَارَتِهِ قَالَ فَسُئِلَ عَنْ زِیَارَتِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ مَنْ جَاءَهُ علیه السلام خَاشِعاً مُحْتَسِباً مُسْتَغْفِراً فَشَهِدَ قَبْرَهُ علیه السلام فِی إِحْدَی ثَلَاثِ لَیَالٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَوَّلِ لَیْلَةٍ مِنَ الشَّهْرِ أَوْ لَیْلَةِ النِّصْفِ أَوْ آخِرِ لَیْلَةٍ مِنْهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ وَ خَطَایَاهُ الَّتِی اجْتَرَحَهَا کَمَا یَتَسَاقَطُ هَشِیمُ الْوَرَقِ بِالرِّیحِ الْعَاصِفِ حَتَّی إِنَّهُ یَکُونُ مِنْ ذُنُوبِهِ کَهَیْئَةِ یَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ کَانَ لَهُ مَعَ ذَلِکَ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ حَجَّ فِی عَامِهِ ذَلِکَ وَ اعْتَمَرَ وَ یُنَادِیهِ مَلَکَانِ یَسْمَعُ نِدَاءَهُمَا کُلُّ ذِی رُوحٍ إِلَّا الثَّقَلَیْنِ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ یَقُولُ أَحَدُهُمَا یَا عَبْدَ اللَّهِ طَهُرْتَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ وَ یَقُولُ الْآخَرُ یَا عَبْدَ اللَّهِ أَحْبَبْتَ فَأَبْشِرْ بِمَغْفِرَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: علی بن محمد بن فیض بن مختار از پدرش روایت می­کند که از جعفر بن محمد علیه السلام درباره زیارت ابا عبدالله پرسیده شد و گفتند که آیا هیچ وقتی برای این کار بهتر از اوقات دیگر است؟ فرمود: وی صلوات الله علیه را در هر وقتی و فرصتی زیارت کنید که زیارت او بهترین کارها ست وهر که زیاد به آن پایبند باشد، به راستی که خیر و برکت بسیار را جسته است، و هر که کم کاری کند، خیر کمی عایدش می شود؛ و برای زیارت، اوقات شریفه را برگزینید چرا که کارهای نیکو در این اوقات دوچندان پاداش می­گیرد و این اوقات، زمان فرود آمدن فرشتگان برای زیارت اوست. گوید از امام درباره زیارت وی در ماه رمضان پرسیدند، فرمود: هر که فروتن و آمرزش خواه و ثواب جوی به زیارت آمده و در یکی از سه شب اول و نیمه و آخر رمضان، بر مقبره امام علیه السلام حاضر شود، گناهان و خطاکاریهایی که مرتکب شده، از وی فروریخته شود، همچون برگهای خرد شده که باد طوفانی با خود می­برد، تا جایی که او نسبت به گناهانش، هیئتی چون آن روزی دارد که وی از مادرش زاده شد و علاوه بر آن، اجری برابر با کسی که در آن سال حج و عمره به جای آورده باشد، دارد. و دو فرشته، وی را آنگونه صدا می­زنند که هر آفریده ای مگر جن و انس آن را می شنوند. یکی از آن دو می­گوید: ای بنده خدا پاکیزه گشتی، پس اکنون عمل از نو آغاز کن و دیگری گوید: ای بنده خدا دوستدار گشتی، پس اکنون مژده باد بر تو به آمرزش و بخششی از سوی خدا. - . اقبال الاعمال: 238 -

**[ترجمه]

«30»

قل، [إقبال الأعمال] رَوَیْنَا مِنْ کِتَابِ عَمَلِ شَهْرِ رَمَضَانَ لِعَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْوَاحِدِ النَّهْدِیِّ بِإِسْنَادِنَا إِلَی أَبِی الْمُفَضَّلِ وَ قَالَ کَتَبْتُهُ مِنْ أَصْلِ کِتَابِهِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ خَلِیلِ بْنِ فَرْحَانَ بِأَحْمَدَآبَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نَهِیکٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ عَامِرٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ زُرَیْقٍ عَنْ یَزِیدَ بْنِ أُسَامَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: فِی هَذِهِ الْآیَةِ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ قَالَ هِیَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ یُقْضَی فِیهَا أَمْرُ السَّنَةِ مِنْ حَجٍّ أَوْ عُمْرَةٍ أَوْ رِزْقٍ أَوْ أَمْرٍ أَوْ أَجَلٍ أَوْ سَفَرٍ أَوْ نِکَاحٍ أَوْ وَلَدٍ إِلَی سَائِرِ مَا یُلَاقِی ابْنُ آدَمَ مِمَّا یُکْتَبُ لَهُ أَوْ عَلَیْهِ فِی بَقِیَّةِ ذَلِکَ الْحَوْلِ مِنْ تِلْکَ اللَّیْلَةِ إِلَی مِثْلِهَا مِنْ عَامٍ قَابِلٍ وَ هِیَ فِی الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.

فَمَنْ أَدْرَکَهَا أَوْ قَالَ یَشْهَدُهَا عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام یُصَلِّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ أَوْ مَا تَیَسَّرَ لَهُ وَ سَأَلَ اللَّهَ الْجَنَّةَ وَ اسْتَعَاذَ بِهِ مِنَ النَّارِ آتَاهُ مَا سَأَلَ وَ أَعَاذَهُ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ وَ کَذَلِکَ إِنْ سَأَلَ اللَّهَ تَعَالَی أَنْ یُؤْتِیَهُ مِنْ خَیْرِ مَا فَرَقَ وَ قَضَی فِی تِلْکَ اللَّیْلَةِ وَ أَنْ یَقِیَهُ مِنْ شَرِّ مَا کُتِبَ فِیهَا أَوْ دَعَا اللَّهَ وَ سَأَلَهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی أَمْرٍ لَا إِثْمَ فِیهِ رَجَوْتُ أَنْ یُؤْتَی سُؤْلَهُ وَ یُوقَی مَحَاذِیرَهُ وَ یُشَفَّعُ فِی عَشَرَةٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ کُلُّهُمْ قَدِ اسْتَوْجَبَ

ص: 99

1- 1. الإقبال ص 238.

الْعَذَابَ وَ اللَّهُ إِلَی سَائِلِهِ وَ عَبْدِهِ بِالْخَیْرِ أَسْرَعُ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: جعفر بن محمد امام صادق علیه السلام درباره این آیه «فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»، - . دخان / 4 - {و در آن شب هر گونه کاری به نحوی استوار فیصله می­یابد.} فرمود: این شب قدر است که در آن امور سال، چون حج یا عمره یا رزق یا حال و وضع یا مرگ یا سفر یا ازدواج یا فرزند، و هر چیز دیگری که به آدمیزاد مربوط می شود، مقدر می شود که یا به سود او یا به زیان او، برای باقی آن سال تا همین روز در سال آینده رقم می­خورد، و این در دهه آخر رمضان است و هر که آن را درک نماید - یا فرمود: - در کنار مزار حسین علیه السلام حضور یابد و دو رکعت یا هر چه توانست نزد او نماز گزارد و از خدا بهشت را درخواست کند و از آتش به خدا پناه برد، آنچه درخواست کرده به وی عطا کند و از آنچه از آن پناه جسته، در امانش نگاه دارد. و همچنین اگر از خداوند آنچه را که در آن شب تقسیم کرده و به قضاء خود روزی مردمان کرده، درخواست کند، به وی عطا کند و او را از شر آنچه در این شب نوشته شده، یا اگر خدا را بخواند و از وجود مبارک و متعالی اش، امری که در آن گناهی نباشد را به التماس بخواهد، امید آن دارم که خواسته اش به وی داده شود و از شر محذوراتش حفظ گردد و شفاعت وی در حق ده تن از اهل خانواده اش که همگی مستوجب عذاب گشته اند، پذیرفته شود و خداوند برای بنده و خواهشگرش در امر خیر، بیشتر شتاب کند. - . اقبال الاعمال: 440 -

**[ترجمه]

«31»

وَ رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی أَبِی الْمُفَضَّلِ الشَّیْبَانِیِّ أَیْضاً قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ نَصْرٍ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ عَنْ 9 أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَیْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ هِیَ اللَّیْلَةُ الَّتِی یُرْجَی أَنْ تَکُونَ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ صَافَحَهُ رُوحُ أَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ نَبِیٍّ کُلُّهُمْ یَسْتَأْذِنُ اللَّهَ فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی تِلْکَ اللَّیْلَةِ(2).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: ابو جعفر دوم، امام جواد علیه السلام: هر که در شب بیست و سوم رمضان یعنی شبی که امید بیشتری هست که شب قدر باشد، «وَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»، {و در آن شب هر گونه کاری به نحوی استوار فیصله می­ یابد.} روح بیست و چهار هزار پیامبر که همگی در آن شب از خداوند اذن زیارت حسین علیه السلام را می­جویند، با او مصافحه می­کنند. - . اقبال الاعمال: 441 -

**[ترجمه]

«32»

قَالَ وَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شَاذَانَ وَ إِسْحَاقُ بْنُ الْحُسَیْنِ قَالَ أَخْبَرَنَا ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کَانَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ یَفْرُقُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کُلَّ أَمْرٍ حَکِیمٍ نَادَی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ غَفَرَ لِمَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام (3).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: امام صادق علیه السلام: چون شب قدر رسد که خدای تعالی هر امر حکمت آمیزی را قسمت کند، منادی از آسمان هفتم از دل عرش فریاد بر می­آورد که خداوند عز و جل هر که را به زیارت حسین علیه السلام آمد، آمرزید. - . اقبال الاعمال: 441 -

**[ترجمه]

«33»

بشا، [بشارة المصطفی] الْحَسَنُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ شَیْخِ الطَّائِفَةِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنِ ابْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ قَالَ الْبَاقِرُ علیه السلام: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی لَیْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ (4).

**[ترجمه]بشارة المصطفی: باقر علیه السلام: هر که در شب نیمه شعبان به زیارت حسین علیه السلام برود، گناهانش بخشیده می­شود. - . بشارة المصطفی : 77 -

**[ترجمه]

«34»

مصبا، [المصباحین]: یُسْتَحَبُّ زِیَارَةُ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی لَیْلَةِ الْفِطْرِ وَ یَوْمِ الْفِطْرِ وَ رُوِیَ فِی ذَلِکَ فَضْلٌ کَثِیرٌ(5).

**[ترجمه]المصباحین: زیارت حسین علیه السلام در شب عید فطر و روز آن مستحب است و فضل بسیاری درباره آن روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 363 -

**[ترجمه]

«35»

صبا، [مصباح الزائر] عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَلْفَ حَجَّةٍ(6).

ص: 100

1- 1. الإقبال ص 440.
2- 2. الإقبال ص 441.
3- 3. الإقبال ص 441.
4- 4. بشارة المصطفی ص 77.
5- 5. مصباح الطوسیّ ص 363.
6- 6. مصباح الزائر ص 164.

**[ترجمه]مصباح الزائر: امام صادق علیه السلام: هر که در نیمه شعبان به زیارت حسین علیه السلام برود، خداوند عز و جل برای او هزار حج می­نویسد. - . مصباح الزائر : 164 -

**[ترجمه]

«36»

صبا، [مصباح الزائر] عَنِ الْکَاظِمِ علیه السلام قَالَ: ثَلَاثُ لَیَالٍ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فِیهِنَّ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَیْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ رَمَضَانَ وَ لَیْلَةَ الْعِیدِ(1).

**[ترجمه]مصباح الزائر: کاظم علیه السلام: سه شب است که هر که در آنها حسین علیه السلام را زیارت کند، تمام گناهان گذشته و آینده اش بخشیده می شود: شب نیمه شعبان و شب بیست و سوم رمضان و شب عید قربان. - . مصباح الزائر : 173 -

**[ترجمه]

أقول

زیارته صلوات الله علیه فی الأیام الشریفة و الأوقات الفاضلة أشرف و أفضل لا سیما الأیام المختصة به و الأیام التی ظهر فیها فضله و کرامته کیوم المباهلة و یوم نزول هل أتی و یوم ولادته علیه السلام و الأشهر أنه ثالث شعبان.

**[ترجمه]زیارت حضرت صلوات الله علیه در روزهای عزیز و اوقات پر فضل و برکت، برتر و ارزشمندتر است؛ به ویژه در روزهای مخصوص به وی، روزهایی که فضل و کرامت وی در آن آشکار گشت، نظیر روز مباهله و روز نزول هل اتی و روز ولادت حضرت علیه السلام که به روایت مشهورتر، روز سوم شعبان است.

**[ترجمه]

«37»

لِمَا رَوَاهُ الشَّیْخُ ره فِی الْمِصْبَاحِ: أَنَّهُ خَرَجَ إِلَی الْقَاسِمِ بْنِ الْعَلَاءِ الْهَمَدَانِیِّ وَکِیلِ أَبِی مُحَمَّدٍ علیه السلام أَنَّ مَوْلَانَا الْحُسَیْنَ علیه السلام وُلِدَ یَوْمَ الْخَمِیسِ لِثَلَاثٍ خَلَوْنَ مِنْ شَعْبَانَ فَصُمْ وَ ادْعُ فِیهِ بِهَذَا الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِی هَذَا الْیَوْمِ إِلَی آخِرِ الدُّعَاءِ(2).

**[ترجمه]المصباح طوسی: به روایت از قاسم بن علاء همدانی وکیل ابا محمد علیه السلام: مولای ما حسین علیه السلام در روز پنج شنبه، سه روز گذشته از آغاز شعبان به دنیا آمد، پس این روز را روزه بگیر و این دعا را بخوان: خداوندا، به حق مولود در این روز از تو مسألت می­کنم ... تا پایان دعا. - . مصباح الطوسی : 574 -

**[ترجمه]

«38»

لَکِنْ رَوَی أَیْضاً فِی الْمِصْبَاحِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ قَالَ: وُلِدَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام لِخَمْسِ لَیَالٍ خَلَوْنَ مِنْ شَعْبَانَ سَنَةَ أَرْبَعٍ خَلَوْنَ مِنَ الْهِجْرَةِ(3).

و کذا یناسب زیارته فی یوم انتقال یزید قاتله إلی أسفل درک الجحیم و هو الرابع عشر من ربیع الأول.

ص: 101

1- 1. مصباح الزائر ص 173.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 574.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 593.

**[ترجمه]المصباح طوسی: جعفر بن محمد علیه السلام: حسین بن علی در پنجم شعبان سال چهارم هجری به دنیا آمد. - . مصباح الطوسی: 593 -

همچنین مناسب است که وی را در روز انتقال یزید، قاتل وی، به اسفل السافلین دوزخ که چهاردهم ربیع الاول است، زیارت کنند .

**[ترجمه]

باب 14 فضل زیارته صلوات الله علیه فی یوم عاشوراء و أعمال ذلک الیوم و فضل زیارة الأربعین

الأخبار

«1»

ع، [علل الشرائع] لی، [الأمالی] للصدوق الطَّالَقَانِیُّ عَنْ أَحْمَدَ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: مَنْ تَرَکَ السَّعْیَ فِی حَوَائِجِهِ یَوْمَ عَاشُورَاءَ قَضَی اللَّهُ لَهُ حَوَائِجَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ مَنْ کَانَ یَوْمُ عَاشُورَاءَ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ وَ قَرَّتْ بِنَا فِی الْجِنَانِ عَیْنُهُ وَ مَنْ سَمَّی یَوْمَ عَاشُورَاءَ یَوْمَ

بَرَکَةٍ وَ ادَّخَرَ فِیهِ لِمَنْزِلِهِ شَیْئاً لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیمَا ادَّخَرَ وَ حُشِرَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ یَزِیدَ وَ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ زِیَادٍ وَ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ لَعَنَهُمُ اللَّهُ إِلَی أَسْفَلِ دَرْکٍ مِنَ النَّارِ(1).

**[ترجمه]علل الشرائع، امالی صدوق: ابا الحسن رضا علیه السلام: هرکه در روز عاشورا تلاش برای کارهای دنیایی را رها کند، خداوند حوائج دنیا و آخرت او را برآورده سازد و هر که روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند روز قیامت را روز شادمانی و سرور وی قرار داده و چشم او را در بهشت به ما منور می­سازد و هر که روز عاشورا را روز برکت خود بداند و چیزی را برای خانه اش ذخیره کند، آنچه ذخیره کرده هیچ برکتی نخواهد یافت و در روز قیامت با یزید و عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد، لعنت خدا بر ایشان باد، در اسفل السافلین آتش دوزخ محشور خواهد شد. - . علل الشرائع : 227 و أمالی الصدوق : 129 -

**[ترجمه]

«2»

ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] النَّقَّاشُ وَ الطَّالَقَانِیُّ عَنْ أَحْمَدَ الْهَمْدَانِیِّ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]عیون اخبار الرضا علیه السلام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . عیون الأخبار 1 : 298 -

**[ترجمه]

«3»

ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] لی، [الأمالی] للصدوق مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی الرِّضَا علیه السلام فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنَ الْمُحَرَّمِ فَقَالَ لِی یَا ابْنَ شَبِیبٍ أَ صَائِمٌ أَنْتَ فَقُلْتُ لَا فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْیَوْمَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی دَعَا فِیهِ زَکَرِیَّا علیه السلام رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ فَاسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ الْمَلَائِکَةَ فَنَادَتْ زَکَرِیَّا وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیی فَمَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ ثُمَّ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ کَمَا اسْتَجَابَ لِزَکَرِیَّا علیه السلام ثُمَّ قَالَ یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنَّ الْمُحَرَّمَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّةِ فِیمَا مَضَی یُحَرِّمُونَ فِیهِ الظُّلْمَ وَ الْقِتَالَ لِحُرْمَتِهِ فَمَا عَرَفَتْ هَذِهِ الْأُمَّةُ حُرْمَةَ شَهْرِهَا وَ لَا حُرْمَةَ نَبِیِّهَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَقَدْ قَتَلُوا فِی هَذَا الشَّهْرِ ذُرِّیَّتَهُ وَ سَبَوْا نِسَاءَهُ

ص: 102

1- 1. علل الشرائع ص 227 و أمالی الصدوق ص 129.
2- 2. عیون الأخبار ج 1 ص 298؛.

وَ انْتَهَبُوا ثَقَلَهُ فَلَا غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِکَ أَبَداً.

یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْ ءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیهما السلام فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ الْکَبْشُ وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ رَجُلًا مَا لَهُمْ فِی الْأَرْضِ شَبِیهٌ وَ لَقَدْ بَکَتِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ وَ لَقَدْ نَزَلَ إِلَی الْأَرْضِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ أَرْبَعَةُ آلَافٍ لِنَصْرِهِ فَوَجَدُوهُ قَدْ قُتِلَ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ إِلَی أَنْ یَقُومَ الْقَائِمُ فَیَکُونُونَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ شِعَارُهُمْ یَا لَثَارَاتِ الْحُسَیْنِ یَا ابْنَ شَبِیبٍ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیهم السلام أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ جَدِّیَ الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَمْطَرَتِ السَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَرَ یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَی الْحُسَیْنِ علیه السلام حَتَّی تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلَی خَدَّیْکَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلًا کَانَ أَوْ کَثِیراً یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا ذَنْبَ عَلَیْکَ فَزُرِ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَسْکُنَ الْغُرَفَ الْمَبْنِیَّةَ فِی الْجَنَّةِ مَعَ النَّبِیِّ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ فَالْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ یَکُونَ لَکَ مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلْ مَتَی مَا ذَکَرْتَهُ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَی مِنَ الْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ افْرَحْ لِفَرَحِنَا وَ عَلَیْکَ بِوَلَایَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلًا تَوَلَّی حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ(1).

**[ترجمه]عیون اخبار الرضا علیه السلام: ریان بن شبیب گوید: در روز اول محرم به محضر امام رضا علیه السلام رسیدم، فرمود: ای ابن شبیب، آیا روزه دار هستی؟ عرض کردم خیر. فرمود: امروز روزی است که زکریا پروردگارش عز و جل را به دعا خواند و گفت: «رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ»، - . آل عمران / 38 - {پروردگارا از جانب خود فرزندی پاک و پسندیده به من عطا کن که تو شنونده دعایی.} و خداوند دعایش را مستجاب کرد و به فرشتگان فرمان داد و زکریا را چنین ندا دادند: «هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی الْمِحْرابِ أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیی»، - . آل عمران / 39 - {و در حالی که او ایستاده و در محرابش دعا می­کرد، فرشتگان او را ندا دردادند که خداوند تو را به ولادت یحیی مژده می­دهد.} و هر که در این روز روزه بگیرد و خدای عز و جل را بخواند، خداوند خواسته اش را آنچنان که برای زکریا برآورد، برآورده سازد. آنگاه گفت ای ابن شبیب! محرم ماهی است که در گذشته، اهل جاهلیت هم ستمگری و کشتار را به خاطر حرام بودن این ماه، در آن حرام می­دانستند ولی این امت حرمت آن را و احترام پیامبر خود صلوات الله علیه و آله را نادیده گرفتند. در این ماه سلاله او را از دم تیغ گذراندند و زنان خاندانش را به اسارت بردند و هر چه داشتند، چپاول کردند. خدا هیچگاه ایشان را نیامرزد.

ای ابن شبیب! اگر برای چیزی می­گریی، بر حسین بن علی بن ابیطالب علیه السلام گریه کن، چرا که او بی­رحمانه، آنسان که قوچی را سر برند، ذبح گردید و از خانواده اش هجده تن که همتای ایشان در تمام زمین نباشد، کشته شدند و هفت آسمان و زمین به خاطر کشته شدن او گریستند و چهار هزار فرشته برای یاری کردن او به زمین فرود آمدند، ولی او را کشته شده دیدند و ایشان تا زمان ظهور حضرت قائم عج، موی آشفته و غبارین روی بر کنار قبر او نشینند و در آن روز از یاران او خواهند بود و شعارشان یالثارات الحسین است.

ای ابن شبیب! پدرم از پدرش از جدّش علیهم السلام نقل کرد که چون جدّم حسین علیه السلام کشته شد، آسمان خون و خاک سرخ بارید. ای ابن شبیب! اگر چنان بر حسین علیه السلام گریه کنی که اشک­هایت بر گونه­هایت بریزد، خداوند هر گناهی که کرده­ای، چه کوچک و چه بزرگ، چه اندک و چه زیاد را می­بخشاید. ای ابن شبیب! اگر دوست داری خداوند را در حالی زیارت کنی که گناهی نداشته باشی، حسین علیه السلام را زیارت کن.

ای ابن شبیب! اگر دوست داری در غرفه­های بنا شده در بهشت در کنار نبی اکرم و اهل بیت او علیهم السلام باشی، قاتلان حسین علیه السلام را لعنت کن. ای ابن شبیب! اگر می­خواهی ثوابی چون کشته شدگان با حسین علیه السلام ببری، هر وقت که نام وی بردی بگو: ای کاش که با ایشان بودم تا فوز عظیم (بهره هنگفت) می­بردم. ای ابن شبیب! اگر دوست داری که با ما در مراتب عالی بهشت باشی، به اندوه ما غمخوار باش و از شادی ما شادمان شو و ولایت ما را بپذیر که اگر مردی ولایت یک سنگ را هم بپذیرد، خداوند در روز قیامت او را با آن برانگیزد. - . عیون الأخبار 1 : 299 و أمالی الصدوق : 129 -

**[ترجمه]

«4»

مصبا، [المصباحین] قل، [إقبال الأعمال] عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ بَاتَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لَیْلَةَ عَاشُورَاءَ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُلَطَّخاً بِدَمِهِ وَ کَأَنَّمَا قُتِلَ مَعَهُ فِی عَرْصَةِ کَرْبَلَاءَ(2).

**[ترجمه]المصباحین، اقبال الاعمال، امام صادق علیه السلام: هر که شب عاشورا را در کنار مزار حسین علیه السلام سرکند، روز قیامت آغشته به خون وی باشد و گویی که به همراه وی در دشت کربلا شهید شده باشد. - . مصباح الطوسی : 538 و اقبال الاعمال: 28 -

**[ترجمه]

«5»

قل، [إقبال الأعمال] قَالَ شَیْخُنَا الْمُفِیدُ فِی کِتَابِ التَّوَارِیخِ الشَّرْعِیَّةِ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ زَارَهُ

ص: 103

1- 1. عیون الأخبار ج 1 ص 299 و أمالی الصدوق ص 129.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 538 و الاقبال ص 28.

علیه السلام وَ بَاتَ عِنْدَهُ فِی لَیْلَةِ عَاشُورَاءَ حَتَّی یُصْبِحَ حَشَرَهُ اللَّهُ تَعَالَی مُلَطَّخاً بِدَمِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی جُمْلَةِ الشُّهَدَاءِ مَعَهُ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: شیخ مفید در کتاب التواریخ الشرعیه روایت کرد: هر که حسین علیه السلام را زیارت کند و شب عاشورا را کنار مزارش بماند و صبح کند، خدای تعالی او را آغشته به خون حسین و در میان شهیدان همراه وی محشور گرداند. - . اقبال الاعمال: 28 -

**[ترجمه]

«6»

ع، [علل الشرائع] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بَشَّارٍ عَنِ الْمُظَفَّرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ الْأَسَدِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ علیه السلام یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ کَیْفَ سَمَّتِ الْعَامَّةُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ یَوْمَ بَرَکَةٍ فَبَکَی علیه السلام ثُمَّ قَالَ لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ علیه السلام تَقَرَّبَ النَّاسُ بِالشَّامِ إِلَی یَزِیدَ فَوَضَعُوا لَهُ الْأَخْبَارَ وَ أَخَذُوا عَلَیْهَا الْجَوَائِزَ مِنَ الْأَمْوَالِ فَکَانَ مِمَّا وَضَعُوا لَهُ أَمْرَ هَذَا الْیَوْمِ وَ أَنَّهُ یَوْمُ بَرَکَةٍ لِیَعْدِلَ النَّاسُ فِیهِ مِنَ الْجَزَعِ وَ الْبُکَاءِ وَ الْمُصِیبَةِ وَ الْحُزْنِ إِلَی الْفَرَحِ وَ السُّرُورِ وَ التَّبَرُّکِ وَ الِاسْتِعْدَادِ فِیهِ حَکَمَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ (2).

**[ترجمه]علل الشرائع: عبدالله بن فضل گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، ای پسر رسول خدا، چگونه است که عامه مردم روز عاشورا را روز برکت نامیده اند. حضرت علیه السلام گریست و سپس فرمود: آنگاه که حسین علیه السلام کشته شد، مردم در شام به یزید تقرب جستند و برای او اخباری دروغین برده و از آن طریق اموال بسیاری پاداش گرفتند و از جمله اموری که برای او وضع کردند، شأن و حال این روز بود و اینکه عاشورا روز برکت است تا مردمان از بی تابی و شیون و نوحه گری و اندوه، به شادمانی و سرور و تبرک جستن و آمادگی برای چنین اموری در این روز، برگردند، خدا بین ما و ایشان حکم نماید. - . علل الشرائع : 226 -

**[ترجمه]

أقول

قد أوردنا تمامه مع غیره من الأخبار فی هذا المعنی فی أبواب تاریخه علیه السلام.

**[ترجمه]این روایت را به طور کامل همراه با دیگر روایات مرتبط، در ابواب تاریخ امام حسین علیه السلام آورده­ایم .

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْبَجَلِیِّ عَنْ قَبِیصَةَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ فَقَالَ لِی هَؤُلَاءِ زُوَّارُ اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی الْمَزُورِ أَنْ یُکْرِمَ الزَّائِرَ مَنْ بَاتَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لَیْلَةَ عَاشُورَاءَ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُلَطَّخاً بِدَمِهِ کَأَنَّمَا قُتِلَ مَعَهُ فِی عَصْرِهِ وَ قَالَ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام لِیَوْمِ عَاشُورَاءَ أَوْ بَاتَ عِنْدَهُ کَانَ کَمَنِ اسْتُشْهِدَ بَیْنَ یَدَیْهِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جابر جعفی گوید: در روز عاشورا بر جعفر بن محمد علیه السلام وارد شدم و ایشان فرمود: اینان زائران خدایند و بر زیارت شونده است که زیارت کننده را اکرام نماید. هر که در شب عاشورا در کنار مقبره حسین علیه السلام تا صبح بماند، در روز قیامت آغشته به خوی وی با خدا دیدار کند، گویی که در دوره او همراه با وی شهید شده و فرمود: هر که مقبره حسین علیه السلام را در روز عاشورا زیارت کند یا شب نزد وی بماند، چون کسی است که در رکاب وی شهید شده باشد. - . کامل الزیارات : 173 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُبَیْدٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَسَدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را در روز عاشورا زیارت کند، بهشت بر وی واجب می­گردد. - . کامل الزیارات : 173 -

**[ترجمه]

«9»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ:

ص: 104

1- 1. الإقبال ص 28.
2- 2. علل الشرائع ص 226.
3- 3. کامل الزیارات ص 173.
4- 4. کامل الزیارات ص 173.

مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 51 -

**[ترجمه]

«10»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَرِیزٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . اقبال الاعمال: 38 -

**[ترجمه]

«11»

یب، [تهذیب الأحکام] مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ (3).

**[ترجمه]التهذیب: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه به حق حسین علیه السلام، وی را در روز عاشورا زیارت کند، چون کسی است که خدای تعالی را در عرش او زیارت کرده باشد. - . التهذیب 6 : 51 و کامل الزیارات : 174 -

**[ترجمه]

«12»

قل، [إقبال الأعمال] بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ الْقُمِّیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . اقبال الاعمال: 38 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ الْعَمِّیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْهُمْ علیهم السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ کَانَ کَمَنْ تَشَحَّطَ بِدَمِهِ بَیْنَ یَدَیْهِ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: از یکی از ائمه علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را در روز عاشورا زیارت کند، همچون کسی است که پیش چشم او در خون خود درغلتد. - . کامل الزیارات : 174 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی سَیَّارٍ الْمَدَائِنِیُّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: مَنْ سَقَی یَوْمَ عَاشُورَاءَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَانَ کَمَنْ سَقَی عَسْکَرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ شَهِدَ مَعَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن ابی سیار مدائنی به اسنادش گوید: هر که در روز عاشورا در کنار مزار حسین علیه السلام به مردم آب نوشاند، همچون کسی است که اهل اردوگاه وی را آب نوشانده و به همراه وی جنگیده است. - . کامل الزیارات : 174 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ نَهِیکٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ مَنْ زَارَهُ یَوْمَ عَرَفَةَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حَجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ مَنْ زَارَهُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَکَأَنَّمَا زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جعفر بن محمد علیه السلام: هر که حسین علیه السلام را در نیمه شعبان زیارت کند، خدای تعالی همه گناهان گذشته و آینده وی را ببخشاید و هر که در روز عرفه به زیارت وی رود، خداوند برای او ثواب هزار حج پذیرفته و هزار عمره بی خدشه را بنویسد و هر که در روز عاشورا زیارتش کند، گویی که خداوند را به روی عرشش زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 174 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ الْمُعَافَا عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ: مِثْلَهُ (8).

ص: 105

1- 1. التهذیب ج 6 ص 51.
2- 2. الإقبال ص 38.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 51 و کامل الزیارات ص 174.
4- 4. الإقبال ص 38.
5- 5. کامل الزیارات ص 174.
6- 6. کامل الزیارات ص 174.
7- 7. کامل الزیارات ص 174.
8- 8. کامل الزیارات ص 174.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 174 -

**[ترجمه]

«17»

یب، [تهذیب الأحکام] رُوِیَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ (1).

**[ترجمه]التهذیب: حسن بن علی عسکری علیه السلام: نشانه های مؤمن پنج چیز است: نماز پنجاه رکعتی، زیارت اربعین، انگشتر بر دست راست کردن، بر خاک نهادن پیشانی و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم. - . التهذیب 6 : 52 -

**[ترجمه]

باب 15 الحائر و فضله و مقدار ما یؤخذ من التربة المبارکة و فضل کربلاء و الإقامة فیها

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: قَبْرُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام عِشْرُونَ ذِرَاعاً فِی عِشْرِینَ ذِرَاعاً مُکَسَّراً رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ مِنْهُ مِعْرَاجٌ إِلَی السَّمَاءِ فَلَیْسَ مِنْ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ لَا نَبِیٍّ مُرْسَلٍ إِلَّا وَ هُوَ یَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یَزُورَهُ وَ فَوْجٌ یَهْبِطُ وَ فَوْجٌ یَصْعَدُ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: مقبره حسین بن علی علیه السلام بیست ذراع در بیست ذراع است و آن باغی است از باغ های بهشت و از آنجا فرازگاهی به آسمان هست و هیچ فرشته مقرّبی و پیامبر مرسلی نیست مگر آنکه از خدا طلب زیارت آن را می کند، از این رو همواره گروهی در حال فرود آمدن به سمت زمین هستند و گروهی در حال بالا رفتن. - . کامل الزیارات : 112 با تفاوتی در ابتدای سند -

**[ترجمه]

«2»

حة، [فرحة الغری] نَصِیرُ الدِّینِ الطُّوسِیُّ عَنْ وَالِدِهِ عَنِ الْقُطْبِ الرَّاوَنْدِیِّ عَنِ الشَّیْخِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَضْلِ بْنِ بِنْتِ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: أَرْبَعُ بِقَاعٍ ضَجَّتْ إِلَی اللَّهِ أَیَّامَ الطُّوفَانِ الْبَیْتُ الْمَعْمُورُ فَرَفَعَهُ اللَّهُ وَ الْغَرِیُّ وَ کَرْبَلَاءُ وَ طُوسُ (3).

**[ترجمه]فرحة الغری: امام صادق علیه السلام: چهار منطقه از زمین بودند که در روزهای طوفان نوح به خداوندگار عالم گلایه و لابه کردند: بیت المعمور (زمینی در آسمان هفتم) که خداوند آن را به آسمان برد، الغریّ، کربلا و طوس. - . فرحة الغریّ : 70 چاپ نجف اشرف -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ بَیَّاعِ السَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ أَرْضَ الْکَعْبَةِ قَالَتْ مَنْ مِثْلِی وَ قَدْ بُنِیَ بَیْتُ اللَّهِ عَلَی ظَهْرِی یَأْتِینِی النَّاسُ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ

ص: 106

1- 1. التهذیب ج 6 ص 52.
2- 2. کامل الزیارات ص 112 بتفاوت فی أول السند.
3- 3. فرحة الغریّ ص 70 طبع النجف الأشرف.

وَ جُعِلْتُ حَرَمَ اللَّهِ وَ أَمْنَهُ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهَا أَنْ کُفِّی وَ قِرِّی مَا فَضْلُ مَا فُضِّلْتِ بِهِ فِیمَا أُعْطِیَتْ أَرْضُ کَرْبَلَاءَ إِلَّا بِمَنْزِلَةِ الْإِبْرَةِ غُرِسَتْ فِی الْبَحْرِ فَحَمَلَتْ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ وَ لَوْ لَا تُرْبَةُ کَرْبَلَاءَ مَا فَضَّلْتُکِ وَ لَوْ لَا مَنْ تَضَمَّنَهُ أَرْضُ کَرْبَلَاءَ مَا خَلَقْتُکِ وَ لَا خَلَقْتُ الْبَیْتَ الَّذِی بِهِ افْتَخَرْتِ فَقِرِّی وَ اسْتَقِرِّی وَ کُونِی ذَنَباً مُتَوَاضِعاً ذَلِیلًا مَهِیناً غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لَا مُسْتَکْبِرٍ لِأَرْضِ کَرْبَلَاءَ وَ إِلَّا سُخْتُ بِکِ وَ هَوَیْتُ بِکِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: زمین کعبه به زبان آمد که کجا همچون منی یافت می شود که خانه خدا بر پشتم بنا شده و مردمان از هر راه ناهموار دوری رو به سوی من رهسپار می­گردند و حرم الهی و محل امن وی قرار گرفته ام؟! پس خدا به او وحی نمود که بس کن و آرام بگیر! ارزش آنچه بدان فضل و برتری یافته ای، در برابر آنچه به زمین کربلا عطا شده، تنها همچون سوزنی است که در آب دریا فرو کنند و ذره ای از آب دریا را با خود برگیرد؛ و اگر خاک کربلا نبود تو را فضیلتی نمی­بخشیدم و اگر آن که را زمین کربلا در دل گرفته نبود، هرگز تو را نمی­آفریدم و آن خانه ای که بدان مباهات می­کنی را هم خلق نمی­کردم. پس آرام گیر و فرو بنشین و دنباله ای فروافتاده و خوار و زبون باش، بی سرکشی و بی خودبزرگ بینی در برابر زمین کربلا، وگرنه تو را به قعر زمین فرو می­برم و به آتش دوزخ پرتاب می­کنم. - . کامل الزیارات : 267 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادٍ أَبِی سَعِیدٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ بَیَّاعِ السَّابِرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 267 -

**[ترجمه]

بیان

و إلا سخت بک أی خسفت بک.

**[ترجمه]«و الّا سختُ بک» یعنی به قعر زمین فرو ­بردن.

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبُو الْعَبَّاسِ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: خَلَقَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَرْضَ کَرْبَلَاءَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ الْکَعْبَةَ بِأَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ عَامٍ وَ قَدَّسَهَا وَ بَارَکَ عَلَیْهَا فَمَا زَالَتْ قَبْلَ خَلْقِ اللَّهِ الْخَلْقَ مُقَدَّسَةً مُبَارَکَةً وَ لَا تَزَالُ کَذَلِکَ حَتَّی یَجْعَلَهَا اللَّهُ أَفْضَلَ أَرْضٍ فِی الْجَنَّةِ وَ أَفْضَلَ مَنْزِلٍ وَ مَسْکَنٍ یُسْکِنُ اللَّهُ فِیهِ أَوْلِیَاءَهُ فِی الْجَنَّةِ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی جعفر علیه السلام: خدای تبارک و تعالی زمین کربلا را بیست و چهار هزار سال پیش از زمین کعبه آفرید و آن را مقدس داشت و بر آن برکات نازل داشت و همچنان پیش از آفرینش مخلوقات، مقدس و مبارک بود و همچنان چنین ماند تا آنکه خداوند آن را بهترین زمین در بهشت قرار دهد و بهترین منزلگاه و سکونتگاهی که خداوند دوستداران خود در بهشت را در آن سکنی دهد. - . کامل الزیارات : 268 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادٍ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ: مِثْلَهُ (4)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به دو سند دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 270 -

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی أَبِی وَ أَخِی وَ غَیْرُهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ: مِثْلَهُ (5)

وَ أَخْبَرَنِی أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 107

1- 1. کامل الزیارات ص 267.
2- 2. کامل الزیارات ص 267.
3- 3. کامل الزیارات ص 268.
4- 4. کامل الزیارات ص 270.
5- 5. کامل الزیارات ص 270.

سِنَانٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ: مِثْلَهُ (1)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 270 -

**[ترجمه]

«8»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْبَزَوْفَرِیِّ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 72 -

**[ترجمه]

«9»

کِتَابُ عَبَّادٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کتاب عباد العصفری: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کتاب عباد العصفری : 16 در ضمن اصول الستة عشر -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلام: اتَّخَذَ اللَّهُ أَرْضَ کَرْبَلَاءَ حَرَماً آمِناً مُبَارَکاً قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ أَرْضَ الْکَعْبَةَ وَ یَتَّخِذَهَا حَرَماً بِأَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ عَامٍ وَ إِنَّهُ إِذَا زَلْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی الْأَرْضَ وَ سَیَّرَهَا رُفِعَتْ کَمَا هِیَ بِتُرْبَتِهَا نُورَانِیَّةً صَافِیَةً فَجُعِلَتْ فِی أَفْضَلِ رَوْضَةٍ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَ أَفْضَلِ مَسْکَنٍ فِی الْجَنَّةِ لَا یَسْکُنُهَا إِلَّا النَّبِیُّونَ وَ الْمُرْسَلُونَ أَوْ قَالَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ فَإِنَّهَا لَتَزْهَرُ بَیْنَ رِیَاضِ الْجَنَّةِ کَمَا یَزْهَرُ الْکَوْکَبُ الدُّرِّیُّ بَیْنَ الْکَوَاکِبِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ یَغْشَی نُورُهَا أَبْصَارَ أَهْلِ الْجَنَّةِ جَمِیعاً وَ هِیَ تُنَادِی أَنَا أَرْضُ اللَّهِ الْمُقَدَّسَةُ الطَّیِّبَةُ الْمُبَارَکَةُ الَّتِی تَضَمَّنَتْ سَیِّدَ الشُّهَدَاءِ وَ سَیِّدَ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن حسین علیه السلام: خداوند بیست و چهار هزار سال پیش از آنکه زمین کعبه را بیافریند و حرم خود قرار دهد، زمین کربلا را به عنوان حرم امن و مبارک خود برگزید و چون خداوند تبارک و تعالی زمین را به زلزله افکند و پهنه آن را به سیر و حرکت درآورد، کربلا همانطور که بوده، با تربتی نورانی و زلال، بر فراز آسمان رود و در بهترین بوستان از بوستانهای بهشت و در بهترین منزلگاه بهشت که تنها پیامبران و رسولان - و یا فرمود: - رسولان اولوالعزم در آن ساکن شوند، نهاده شود؛ چرا که آن چونان ستاره مرواریدگون (کوکب درّی) که برای اهل زمین می­درخشد، درخشان خواهد بود و نور آن چشم همه اهل بهشت را می­گیرد و این زمین فریاد بر می­آورد که من آن زمین مقدس پاک مبارکی هستم که سرور شهیدان و سرور جوانان اهل بهشت را در دل خود داشتم. - . کامل الزیارات : 268 -

**[ترجمه]

«11»

کِتَابُ أَبِی سَعِیدٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ: مِثْلَهُ (5)

**[ترجمه]کتاب ابی سعید العصفری: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کتاب عباد العصفری : 17 در ضمن الأصول الستة عشر -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادٍ أَبِی سَعِیدٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 268 -

**[ترجمه]

«13»

قَالَ وَ رُوِیَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: الْغَاضِرِیَّةُ هِیَ الْبُقْعَةُ الَّتِی کَلَّمَ اللَّهُ فِیهَا مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ وَ نَاجَی نُوحاً فِیهَا وَ هِیَ أَکْرَمُ أَرْضِ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ لَوْ لَا

ص: 108

1- 1. کامل الزیارات ص 270.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 72.
3- 3. کتاب عباد العصفری ص 16 ضمن الأصول الستة عشر.
4- 4. کامل الزیارات ص 268.
5- 5. کتاب عباد العصفری ص 17 ضمن الأصول الستة عشر.
6- 6. کامل الزیارات ص 268.

ذَلِکَ مَا اسْتَوْدَعَ اللَّهُ فِیهَا أَوْلِیَاءَهُ وَ أَبْنَاءَ نَبِیِّهِ فَزُورُوا قُبُورَنَا بِالْغَاضِرِیَّةِ(1).

**[ترجمه]امام باقر علیه السلام فرمود: غاضریة منطقه ای است که خداوند در آن با موسی بن عمران سخن گفت و در آن به گوش نوح نجوا نمود و گرانمایه ترین بقعه زمین نزد خداست و اگر چنین نبود، خداوند دوستدارانش و فرزندان پیامبر خود را به آن سرزمین نمی­سپرد، پس مقابر ما در غاضریه را زیارت کنید. - . کامل الزیارات : 268 -

**[ترجمه]

«14»

وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: الْغَاضِرِیَّةُ مِنْ تُرْبَةِ بَیْتِ الْمَقْدِسِ (2).

**[ترجمه]امام صادق علیه السلام فرمود: غاضریه از خاک بیت المقدس است. - . کامل الزیارات : 269 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: یُقْبَرُ ابْنِی فِی أَرْضٍ یُقَالُ لَهَا کَرْبَلَاءُ هِیَ الْبُقْعَةُ الَّتِی کَانَ عَلَیْهَا قُبَّةُ الْإِسْلَامِ الَّتِی نَجَّا اللَّهُ عَلَیْهَا الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَ نُوحٍ فِی الطُّوفَانِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امیرالمؤمنین علیه السلام: رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: فرزندم در سرزمینی به نام کربلا به خاک سپرده می شود که گنبد (زمین گنبدی) اسلام در آن قرار دارد که خدا مومنینی را که در طوفان به همراه نوح ایمان آوردند، بر روی آن نجات داد. - . کامل الزیارات : 269 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَارِثٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: زُورُوا کَرْبَلَاءَ وَ لَا تَقْطَعُوهُ فَإِنَّ خَیْرَ أَوْلَادِ الْأَنْبِیَاءِ ضُمِّنَتْهُ أَلَا وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ زَارَتْ کَرْبَلَاءَ أَلْفَ عَامٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَسْکُنَهُ جَدِّیَ الْحُسَیْنُ علیه السلام وَ مَا مِنْ لَیْلَةٍ تَمْضِی إِلَّا وَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ یَزُورَانِهِ فَاجْتَهِدْ یَا یَحْیَی أَلَا تَفَقَّدُ مِنْ ذَلِکَ الْمَوْطِنِ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: فضل بن یحیی از پدرش روایت کرد که امام صادق علیه السلام فرمود: کربلا را زیارت کنید و با آن قطع رابطه نکنید چرا که بهترین فرزندان پیامبران در دل آن به خاک سپرده شد. هان بدانید که فرشتگان هزار سال پیش از آنکه جدم حسین علیه السلام در آن آرام گیرد، آن را زیارت می­کردند و هیچ شبی نمی­گذرد مگر آنکه جبرئیل و میکائیل به زیارت آن می­آیند، پس ای یحیی، بکوش تا از آن سرزمین به دور نمانی. - . کامل الزیارات : 269 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّادٍ أَبِی سَعِیدٍ الْعُصْفُرِیِّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَضَّلَ الْأَرَضِینَ وَ الْمِیَاهَ بَعْضَهَا عَلَی بَعْضٍ فَمِنْهَا مَا تَفَاخَرَتْ وَ مِنْهَا مَا بَغَتْ فَمَا مِنْ مَاءٍ وَ لَا أَرْضٍ إِلَّا عُوقِبَتْ لِتَرْکِ التَّوَاضُعِ لِلَّهِ حَتَّی سَلَّطَ اللَّهُ عَلَی الْکَعْبَةِ الْمُشْرِکِینَ وَ أَرْسَلَ إِلَی زَمْزَمَ مَاءً مَالِحاً حَتَّی أَفْسَدَ طَعْمَهُ وَ إِنَّ کَرْبَلَاءَ وَ مَاءَ الْفُرَاتِ أَوَّلُ أَرْضٍ وَ أَوَّلُ مَاءٍ قَدَّسَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ بَارَکَ عَلَیْهَا فَقَالَ لَهَا تَکَلَّمِی بِمَا فَضَّلَکِ اللَّهُ.

فَقَالَتْ لَمَّا تَفَاخَرَتِ الْأَرَضُونَ وَ الْمِیَاهُ بَعْضُهَا عَلَی بَعْضٍ قَالَتْ أَنَا أَرْضُ اللَّهِ الْمُقَدَّسَةُ الْمُبَارَکَةُ الشِّفَاءُ فِی تُرْبَتِی وَ مَائِی وَ لَا فَخْرَ بَلْ خَاضِعَةٌ ذَلِیلَةٌ لِمَنْ فَعَلَ بِی ذَلِکَ وَ لَا فَخْرَ عَلَی مَنْ دُونِی بَلْ شُکْراً لِلَّهِ فَأَکْرَمَهَا وَ زَادَهَا بِتَوَاضُعِهَا وَ شُکْرِهَا لِلَّهِ بِالْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَصْحَابِهِ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَهُ اللَّهُ وَ مَنْ تَکَبَّرَ

ص: 109

1- 1. کامل الزیارات ص 268.
2- 2. کامل الزیارات ص 269.
3- 3. کامل الزیارات ص 269.
4- 4. کامل الزیارات ص 269.

وَضَعَهُ اللَّهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: همانا خداوند تبارک و تعالی زمینها و آبها را بر یکدیگر برتری داده و برخی از آنها مباهات کرده و برخی دیگر از آنها ستم پیشگی کرد. پس هیچ آب و هیچ زمینی نیست مگر آنکه به خاطر ترک فروتنی برای خدا، مجازات شده اند، به حدی که خداوند مشرکان را بر کعبه چیره گرداند و آبی شور را به سوی آب زمزم روانه نمود تا آنکه مزه اش تباه گشت. و همانا کربلا و آب فرات نخستین زمین و نخستین آبی هستند که خداوند تبارک و تعالی آن را مقدس نمود و برکت فرو فرستاد و به آن فرمود تا بدانچه خدا تو را فضل و برتری داده، سخن گوی - و فرمود: - آنگاه که زمینها و آبها بر یکدیگر مفاخرت نمودند، گفت که من زمین مقدس و مبارک خدا هستم و شفاء در آب و خاک من است و هیچ مباهاتی هم به آن نیست بلکه فروتن و ذلیل در برابر آنم که مرا چنین آفرید و هیچ فخری به کمتر از خود نمی­فروشم بلکه خدا را شکر می­گویم، پس خدا این زمین را گرامی داشت و آن را به خاطر تواضع و سپاسگزاری اش از خدا، به وجود حسین علیه السلام و یاران او افزون گرداند. سپس ابا عبدالله فرمود: هر که برای خدا فروتنی کند، خداوند او را والا گرداند و هر که تکبر و خودبزرگ بینی ورزد، خداوند او را فرودست گرداند. - . نفس المصدر : 270 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْقَمَّاطِ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ اتَّخَذَ کَرْبَلَاءَ حَرَماً آمِناً مُبَارَکاً قَبْلَ أَنْ یَتَّخِذَ مَکَّةَ حَرَماً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: خداوند پیش از آنکه مکه را حرم خود گیرد، کربلا را به عنوان حرم امن و مبارک خود گرفت. - . المصدر السابق : 267 ضمن حدیث -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ لِمَوْضِعِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام حُرْمَةً مَعْلُومَةً مَنْ عَرَفَهَا وَ اسْتَجَارَ بِهَا أُجِیرَ قُلْتُ فَصِفْ لِی مَوْضِعَهَا جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ امْسَحْ مِنْ مَوْضِعِ قَبْرِهِ الْیَوْمَ فَامْسَحْ خَمْسَةً وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً مِنْ نَاحِیَةِ رِجْلَیْهِ وَ خَمْسَةً وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً مِنْ خَلْفِهِ وَ خَمْسَةً وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً مِمَّا یَلِی وَجْهَهُ وَ خَمْسَةً وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً مِنْ نَاحِیَةِ رَأْسِهِ وَ مَوْضِعُ قَبْرِهِ مُنْذُ یَوْمَ دُفِنَ رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَ مِنْهُ مِعْرَاجٌ یُعْرَجُ فِیهِ بِأَعْمَالِ زُوَّارِهِ إِلَی السَّمَاءِ فَلَیْسَ مَلَکٌ وَ لَا نَبِیٌّ فِی السَّمَاوَاتِ إِلَّا وَ هُمْ یَسْأَلُونَ اللَّهَ أَنْ یَأْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَفَوْجٌ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ یَعْرُجُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: اسحاق بن عمار از امام صادق علیه السلام روایت کرد: همانا محل مقبره حسین علیه السلام را حرمت و احترامی مشخص است که هر که آن را بشناسد و بدان پناه جوید، نجات داده شود. گوید عرض کردم: فدایت گردم آن موضع را برایم وصف کنید! فرمود: امروز محل مقبره او را بسنج و و بیست و پنج ذراع از سمت پاهایش و بیست و پنج ذراع از پشت سرش و بیست و پنج ذراع در برابر صورتش و بیست و پنج ذراع از طرف سر او اندازه گیر

و محل آرامگاه او از زمانی که در آن مدفون گشته، باغی از باغهای بهشت است و از درون آن فرازگاهی است که اعمال زائرانش به آسمان عروج داده می شود و هیچ فرشته و هیچ پیامبری در آسمانها نیست مگر آنکه از خداوند درخواست می­کنند و او به ایشان اذن زیارت مقبره حسین علیه السلام را می­دهد و همچنان گروهی در صعودند و گروهی در نزول. - . المصدر السابق : 272 -

**[ترجمه]

«20»

مصبا، [المصباحین] عَنِ إِسْحَاقَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی: 509 و مصباح الکفعمی: 508 -

**[ترجمه]

«21»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنْ سَهْلٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (5)

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . الکافی 4 : 580 -

**[ترجمه]

«22»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ: مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ مِنْ نَاحِیَةِ رَأْسِهِ (6).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت تا آنجا که می­فرماید: از طرف سر او... به سند دیگر. - . ثواب الاعمال: : 85 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ

ص: 110

1- 1. نفس المصدر ص 270.
2- 2. المصدر السابق ص 267 ضمن حدیث.
3- 3. المصدر السابق ص 272.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 509 و مصباح الکفعمیّ ص 508.
5- 5. الکافی ج 4 ص 580.
6- 6. ثواب الأعمال ص 85.

عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: مَوْضِعُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا مُنْذُ یَوْمَ دُفِنَ فِیهِ رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَ قَالَ مَوْضِعُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ تُرْعَةٌ مِنْ تُرَعِ الْجَنَّةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: محل مقبره حسین بن علی صلوات الله علیهما از روزی که در آن دفن گردید، باغی از باغهای بهشت است و فرمود: محل مقبره حسین آبگاهی از آبگاه­های بهشت است. - . کامل الزیارات : 271 -

**[ترجمه]

«24»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . ثواب الاعمال: : 85 -

**[ترجمه]

«25»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَصْرِیِّ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: حُرْمَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَرْسَخٌ فِی فَرْسَخٍ مِنْ أَرْبَعَةِ جَوَانِبِ الْقَبْرِ(3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: حریم قبر حسین علیه السلام یک فرسخ در یک فرسخ از چهار طرف مقبره اوست. - . ثواب الاعمال: : 85 -

**[ترجمه]

«26»

مصبا، [المصباحین] عَنِ الْیَقْطِینِیِّ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی: 509 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: حَرِیمُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام خَمْسُ فَرَاسِخَ مِنْ أَرْبَعَةِ جَوَانِبِ الْقَبْرِ(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: حریم مقبره حسین علیه السلام، پنج فرسخ از هر چهار طرف آن است. - . کامل الزیارات : 272 -

**[ترجمه]

«28»

مصبا، [المصباحین] عَنْ مَنْصُورٍ: مِثْلَهُ (6).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 509 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: قَبْرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام عِشْرُونَ ذِرَاعاً فِی عِشْرِینَ ذِرَاعاً مُکَسَّراً رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ (7).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: مقبره حسین علیه السلام بیست ذراع در بیست ذراع است و باغی از باغهای بهشت است و .. ادامه روایت. - . کامل الزیارات : 272 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ

ص: 111

1- 1. کامل الزیارات ص 271.
2- 2. ثواب الأعمال ص 85.
3- 3. ثواب الأعمال ص 85.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 509.
5- 5. کامل الزیارات ص 272.
6- 6. مصباح الطوسیّ ص 509.
7- 7. کامل الزیارات ص 272.

عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (1)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 272 -

**[ترجمه]

«31»

مصبا، [المصباحین] یب، [تهذیب الأحکام] عَنِ ابْنِ سِنَانٍ: مِثْلَهُ (2)

قال رحمه الله فی المصباح الوجه فی هذه الأخبار ترتب هذه المواضع فی الفضل فالأقصی خمسة فراسخ و أدناه من المشهد فرسخ و أشرف الفرسخ خمس و عشرون ذراعا و أشرف الخمس و العشرین ذراعا عشرون ذراعا و أشرف العشرین ما شرف به و هو الجدث نفسه انتهی و نحوه قال فی التهذیب.

**[ترجمه]المصباحین، تهذیب الاحکام: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 509 و التهذیب 6 : 72 -

مولف مصباح رحمه الله می­گوید: وجه این اخبار متفاوت، رتبه بندی این محلها در فضل است و دورترین آن پنج فرسخ است و نزدیکترین آن­ها به مشهد، یک فرسخ و شریف ترین منطقه، فاصله بیست و پنج ذراعی گرد حرم و شریفترین این قسمت، فاصله بیست ذراعی است و شریفترین قسمت این بخش، آنچه بدان احاطه یافته یعنی خود مقبره است. نظیر این سخن در التهذیب نیز ذکر شده است.

**[ترجمه]

أقول

سیأتی أخبار المیل و السبعین ذراعا أو باعا فلا تغفل.

**[ترجمه]روایات یک میل و هفتاد زراع و یک باع خواهد آمد؛ غافل مشو!

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: بَعَثَ إِلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام فِی مَرَضِهِ وَ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ فَسَبَقَنِی إِلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ فَأَخْبَرَنِی أَنَّهُ مَا زَالَ یَقُولُ ابْعَثُوا إِلَی الْحَائِرِ ابْعَثُوا إِلَی الْحَائِرِ فَقُلْتُ لِمُحَمَّدٍ أَ لَا قُلْتَ لَهُ أَنَا أَذْهَبُ إِلَی الْحَائِرِ ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَا أَذْهَبُ إِلَی الْحَائِرِ فَقَالَ انْظُرُوا فِی ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ مُحَمَّداً لَیْسَ لَهُ سِرٌّ مِنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَنَا أَکْرَهُ أَنْ یَسْمَعَ ذَلِکَ قَالَ فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لِعَلِیِّ بْنِ بِلَالٍ فَقَالَ مَا کَانَ یَصْنَعُ بِالْحَائِرِ وَ هُوَ الْحَائِرُ فَقَدِمْتُ الْعَسْکَرَ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقَالَ لِی اجْلِسْ حِینَ أَرَدْتُ الْقِیَامَ فَلَمَّا رَأَیْتُهُ أَنِسَ بِی ذَکَرْتُ قَوْلَ عَلِیِّ بْنِ بِلَالٍ فَقَالَ لِی أَ لَا قُلْتَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کَانَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ وَ یُقَبِّلُ الْحَجَرَ وَ حُرْمَةُ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ الْمُؤْمِنِ أَعْظَمُ مِنْ حُرْمَةِ الْبَیْتِ وَ أَمَرَهُ اللَّهُ أَنْ یَقِفَ بِعَرَفَةَ إِنَّمَا هِیَ مَوَاطِنُ یُحِبُّ اللَّهُ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ یُدْعَی لِی حَیْثُ یُحِبُّ اللَّهُ أَنْ یُدْعَی فِیهَا وَ الْحَیْرُ مِنْ تِلْکَ الْمَوَاضِعِ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابو هاشم جعفری گوید: امام هادی علیه السلام به هنگام بیماری­اش کسی را نزد من و محمد بن حمزه فرستاد و محمد بن حمزه پیش از من به وی رسید و وی چنین روایت کند که حضرت همچنان می­فرمود: کسی را به حرم بفرستید، کسی را به حرم بفرستید. به محمد گفتم: آیا نگفتی که من به حرم می­روم؟ سپس من به محضر حضرت رسیدم و گفتم: فدایت گردم! من به حرم می­روم، و فرمود: خود درباره آن تدبیر کنید (به منظور تقیه، تا کسی از این تصمیم آگاه نگردد). سپس فرمود: محمد رازی را از زید بن علی مخفی نگاه نمی­دارد و روا نمی­دانم که با خبر شود. گوید پس این سخن را به علی بن بلال گفتم و او گفت: با حرم او را چه کار، حال آنکه او خود حرم است؟ پس به سوی عسکر (اردوگاه امام عسکری) آمده و وارد شدم و چون می­خواستم برخیزم به من فرمود: بنشین، و چون دیدم که به من لطف و عنایت دارد، سخن علی بن بلال را بازگو کردم و فرمود: آیا به او نگفتی که رسول خدا صلی الله علیه و آله به دور کعبه می­گشت و حجر الاسود را می­بوسید، حال آنکه حرمت نبی صلی الله علیه و آله و حرمت مؤمن بیشتر از حرمت بیت الله است؟ و خداوند او را امر نمود که در عرفه وقوف نماید. حقیقت آن است که این مکانها، محلهایی است که خداوند دوست دارد در آن ذکر و یادش گفته شود و من دوست دارم همانجا که خداوند دوست دارد او را بخوانند، برای من دعا شود و حرم از جمله این مکانهاست. - . کامل الزیارات : 273 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام ابعثوا إلی الحائر أی ابعثوا رجلا إلی حائر الحسین علیه السلام یدعو لی و یسأل الله شفائی عنده قوله علیه السلام انظروا فی ذلک أی تفکروا و تدبروا فیه بأن یقع علی وجه لا یطلع علیه أحد للتقیة قوله علیه السلام إن محمدا یعنی ابن

ص: 112

1- 1. کامل الزیارات ص 272.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 509 و التهذیب ج 6 ص 72.
3- 3. کامل الزیارات ص 273.

حمزة لیس له سر أی حصانة بل یفشی الأسرار و ذلک بسبب أنه من أتباع زید و لا یعتقد إمامتنا فتکون من تعلیلیة أو المعنی أنه لیس له حظ من أسرار زید و ما کان یعتقد فینا فإن الزیدیة خالفوا زیدا فی ذلک و لعله کان الباعث لإفشائه علی الوجهین الحسد علی أبی هاشم إذ کان هو المبعوث فلذا لم یتق علیه السلام فی القول أولا عنده مع أنه یحتمل أن یکون المراد بمحمد أخیرا غیر ابن حمزة.

و یحتمل أیضا أن یکون المراد بزید غیر إمام الزیدیة بل واحدا من أهل ذلک العصر ممن یتقی منه و یکون المعنی أن محمدا لا یخفی شیئا من زید و أنا أکره أن یسمع زید ذلک.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: به حرم بفرستید، یعنی کسی را به حرم حسین علیه السلام بفرستید تا برای من دعا کند و شفای مرا از خدا بخواهد. گفته آن حضرت: «انظروا فی ذلک» یعنی تأمل و فکر کنید تا کسی متوجه نشود، به جهت تقیه. گفته آن حضرت: محمد ابن حمزه سرّ ندارد، یعنی اسرار را فاش می­کند زیرا از پیروان زید است و به امامت ما اعتقادی ندارد. پس مِن تعلیلیه است یا معنا این است که او از اسرار زید و اعتقادی که به ما دارد بهره­ای ندارد، زیرا زیدیه در این زمینه با او مخالفت کردند. شاید عامل افشای راز در هر دو صورت، حسادت بر ابوهاشم باشد، زیرا او فرستاده شده بود. لذا در ابتدا در نزد او تقیه نکرد، با این که ممکن است مراد از محمد اخیر، غیر از ابوحمزه باشد. محتمل است مراد از زید، کسی غیر از امام زیدیه باشد بلکه یکی از کسانی باشد که در آن روزگار بوده و امام از وی تقیه می­کرده است. در این صورت معنا این گونه است که محمد چیزی را از زید مخفی نمی­کند و من کراهت دارم زید این را بشنود.

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةٌ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ عَلَیْهِ نَعُودُهُ وَ هُوَ عَلِیلٌ فَقَالَ لَنَا وَجِّهُوا قَوْماً إِلَی الْحَیْرِ مِنْ مَالِی فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ قَالَ لِی مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ الْمُشِیرُ یُوَجِّهُنَا إِلَی الْحَیْرِ وَ هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ فِی الْحَیْرِ قَالَ فَعُدْتُ إِلَیْهِ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ لِی لَیْسَ هُوَ هَکَذَا إِنَّ لِلَّهِ مَوَاضِعَ یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِیهَا وَ حَائِرُ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنْ تِلْکَ الْمَوَاضِعِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی هاشم جعفری گوید: من و محمد بن حمزه به قصد عیادت حضرت که بیمار بود، بر او وارد شدیم. فرمود: از اموال من، گروهی را به حرم گسیل کنید. چون از نزد وی مرخص گشتیم، محمد بن حمزه به من گفت که فرمان دهنده ما، ما را به حرم می­فرستد حال آنکه او همانند کسی است که در حرم است (یعنی امام حسین علیه السلام). گوید پس بازگشتم و این سخن را خدمت امام عرض کردم و فرمود: اینگونه نیست. همانا خداوند را مکانهایی است که دوست دارد در آن پرستیده شود و حرم حسین علیه السلام از جمله این مکانهاست. - . کامل الزیارات : 273 -

**[ترجمه]

«34»

قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْمُغِیرَةِ وَ حَدَّثَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الرَّازِیُّ الْمَعْرُوفُ بِالرَّهْوِرْدِیِّ بِنَیْسَابُورَ بِهَذَا الْحَدِیثِ وَ ذَکَرَ فِی آخِرِهِ غَیْرَ مَا مَضَی فِی الْحَدِیثَیْنِ الْأَوَّلَیْنِ أَحْبَبْتُ شَرْحَهُ فِی هَذَا الْبَابِ لِأَنَّهُ مِنْهُ قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ الرَّهْوِرْدِیُّ حَدَّثَنِی أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ ره قَالَ حَدَّثَنِی الْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام وَ هُوَ مَحْمُومٌ عَلِیلٌ فَقَالَ لِی یَا أَبَا هَاشِمٍ ابْعَثْ رَجُلًا مِنْ مَوَالِینَا إِلَی الْحَیْرِ یَدْعُو اللَّهَ لِی فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَاسْتَقْبَلَنِی عَلِیُّ بْنُ بِلَالٍ فَأَعْلَمْتُهُ مَا قَالَ لِی وَ سَأَلْتُهُ أَنْ یَکُونَ الرَّجُلَ الَّذِی یَخْرُجُ فَقَالَ السَّمْعَ وَ الطَّاعَةَ وَ لَکِنَّنِی أَقُولُ إِنَّهُ أَفْضَلُ مِنَ الْحَیْرِ إِذَا کَانَ بِمَنْزَلَةِ مَنْ فِی الْحَیْرِ وَ دُعَاؤُهُ لِنَفْسِهِ أَفْضَلُ مِنْ دُعَائِی لَهُ بِالْحَیْرِ.

ص: 113

1- 1. کامل الزیارات ص 273.

فَأَعْلَمْتُهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مَا قَالَ فَقَالَ لِی قُلْ لَهُ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَفْضَلَ مِنَ الْبَیْتِ وَ الْحَجَرِ وَ کَانَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ وَ یَسْتَلِمُ الْحَجَرَ وَ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِقَاعاً یُحِبُّ أَنْ یُدْعَی فِیهَا فَیَسْتَجِیبَ لِمَنْ دَعَاهُ وَ الْحَیْرُ مِنْهَا(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابو هاشم جعفری گوید: ابا الحسن علی بن محمد علیه السلام تب کرده و بیمار بود که بر وی وارد شدم و حضرت فرمود: ای ابا هاشم، کسی از موالی ما را به حرم بفرست که نزد خدا برای من دعا کند. پس از نزد وی خارج شدم و علی بن بلال پیش رویم آمد و او را از سخن امام آگاه ساختم و خواستم او به حرم برود. گفت به روی چشم، ولی می­گویم که امام از حرم برتر هستند چرا که ایشان همانند آن کسی که در حرم است (یعنی سید الشهداء) می­باشند و دعای ایشان برای خودشان بسی بهتر از دعای من برای ایشان در حرم است. پس این سخن او را به امام صلوات الله علیه رساندم. ایشان به من فرمود: به او بگو رسول خدا از کعبه و حجر الاسود برتر بود ولی به گرد کعبه طواف می­کرد و بر حجر الاسود دست می­کشید و آن را می­بوسید و به راستی که خداوند تبارک و تعالی را بقعه هایی است که دوست دارد در آن با وی نیایش کنند تا دعای نیایشگر را برآورده سازد و حرم از جمله این بقعه هاست. - . کامل الزیارات : 273 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: حَرِیمُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَرْسَخٌ فِی فَرْسَخٍ فِی فَرْسَخٍ فِی فَرْسَخٍ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: حریم مقبره حسین علیه السلام یک فرسخ در یک فرسخ در یک فرسخ در یک فرسخ است. - . کامل الزیارات : 282 -

**[ترجمه]

بیان

تکریر الفراسخ أربع مرات یدل علی أن المعنی أن حریمه علیه السلام فرسخ من کل جانب فیکون فی بمعنی مع.

**[ترجمه]تکرار چهار باره فرسخ دلالت دارد بر این معنا که حریم آن از هر طرف یک فرسخ است، پس فی به معنای مع است.

**[ترجمه]

«36»

صح، [صحیفة الرضا علیه السلام] عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلام: کَأَنِّی بِالْقُصُورِ وَ قَدْ شُیِّدَتْ حَوْلَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ کَأَنِّی بِالْأَسْوَاقِ قَدْ حُفَّتْ حَوْلَ قَبْرِهِ فَلَا تَذْهَبُ الْأَیَّامُ وَ اللَّیَالِی حَتَّی یُسَارَ إِلَیْهِ مِنَ الْآفَاقِ وَ ذَلِکَ عِنْدَ انْقِطَاعِ مُلْکِ بَنِی مَرْوَانَ (3).

**[ترجمه]صحیفة الرضا علیه السلام: علی بن حسین علیه السلام: گویی کاخها را می­بینم که گرداگرد مقبره حسین علیه السلام بنا گشته و گویی بازارها را می­بینم که پیرامون مزار او را فرا گرفته و هیچ شب و روزی نمی­گذرد مگر آنکه از دورترین نقاط به سوی وی آیند و این پس از پایان ملک بنی مروان است. - . صحیفة الرضا: 17 چاپ مصر سال 1340 ه -

**[ترجمه]

«37»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ فَمَا لِمَنْ أَقَامَ عِنْدَهُ یَعْنِی الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ کُلُّ یَوْمٍ بِأَلْفِ شَهْرٍ قَالَ فَمَا لِلْمُنْفِقِ فِی خُرُوجِهِ إِلَیْهِ وَ الْمُنْفِقِ عِنْدَهُ قَالَ دِرْهَمٌ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: هشام بن سالم در روایتی بلند گوید: پس به امام صادق علیه السلام عرض کردم، پاداش کسی که نزد وی یعنی امام حسین علیه السلام مقیم گردد، چیست؟ فرمود: هر روز برابر با هزار ماه. گفتم: پاداش کسی که برای روانه شدن به مزار او و کسی که در کنار مقبره اوست از مالش خرج کند چیست؟ فرمود: هر درهم با هزار درهم. - . کامل الزیارات : 128 -

**[ترجمه]

«38»

مل، [کامل الزیارات] بِأَسَانِیدَ عَنْ قُدَامَةَ بْنِ زَائِدَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَنْ زَیْنَبَ بِنْتِ عَلِیٍّ عَنْ أُمِّ أَیْمَنَ قَالَتْ: فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ عَنِ

ص: 114

1- 1. کامل الزیارات ص 273.
2- 2. کامل الزیارات ص 282.
3- 3. صحیفة الرضا( ع) ص 17 طبع مصر سنة 1340 ه.
4- 4. کامل الزیارات ص 128.

النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله قَالَ أَتَی جَبْرَئِیلُ فَأَومَی إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قَالَ إِنَّ سِبْطَکَ هَذَا مَقْتُولٌ فِی عِصَابَةٍ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ وَ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ أَخْیَارٍ مِنْ أُمَّتِکَ بِضَفَّةِ الْفُرَاتِ بِأَرْضٍ تُدْعَی کَرْبَلَاءَ مِنْ أَجْلِهَا یَکْثُرُ الْکَرْبُ وَ الْبَلَاءُ عَلَی أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءِ ذُرِّیَّتِکَ فِی الْیَوْمِ الَّذِی لَا یَنْقَضِی کَرْبُهُ وَ لَا تَفْنَی حَسْرَتُهُ وَ هِیَ أَطْهَرُ بِقَاعِ الْأَرْضِ وَ أَعْظَمُهَا حُرْمَةً وَ إِنَّهَا لَمِنْ بَطْحَاءِ الْجَنَّةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ام ایمن در روایتی بلند از نبی اسلام صلی الله علیه و آله نقل می­کند: جبرئیل بیامد و به حسین علیه السلام اشاره کرد و گفت: این نوه­ات به همراه گروهی از سلاله و اهل بیتت و برترین های امتت در کناره رود فرات در زمینی به نام کربلا کشته خواهد شد و در این سرزمین، مصائب و بلایا بر دشمنان تو و دشمنان سلاله ات در روزی که اندوه دشوار آن سپری نگردد و حسرت آن را پایانی نباشد، زیاد گردد و این پاکترین بقعه های زمین و با حرمت ترین آنهاست و به راستی که از پهنه بهشت است. - . کامل الزیارات : 264 ضمن حدیثی بلند -

**[ترجمه]

أقول

قد مر الخبر بطوله فی باب إخبار النبی صلی الله علیه و آله بمظلومیة أهل بیته.

**[ترجمه]این حدیث با تفصیلی که داشت، در باب خبر دادن پیامبر از مظلومیت اهل بیتش علیهم السلام آمد.

**[ترجمه]

«39»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَفَرْجَلَةَ الْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ حَرْبِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ الشَّیْبَانِیِّ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام کَمْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ یَوْمٌ وَ شَیْ ءٌ فَقَالَ لَهُ لَوْ کَانَ مِنَّا عَلَی مِثَالِ الَّذِی هُوَ مِنْکُمْ لَاتَّخَذْنَاهُ هِجْرَةً(2).

**[ترجمه]التهذیب: ابی جارود گوید: ابا جعفر علیه السلام به من فرمود: فاصله شما با مزار حسین علیه السلام چقدر است؟ عرض کردم: یک روز و قدری از یک روز. پس فرمود: اگر برای ما هم همین قدر فاصله بود، سفر خود به سوی او را به هجرتی بدل می­کردیم. - . التهذیب: 6 : 46 -

**[ترجمه]

بیان

أی کنا نتهاجر إلیه و نسکن عنده.

**[ترجمه]یعنی به آنجا هجرت می­کردیم و ساکن می­شدیم .

**[ترجمه]

«40»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا زُرْتَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَزُرْهُ وَ أَنْتَ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَی قَوْلِهِ وَ اسْأَلْهُ الْحَوَائِجَ وَ انْصَرِفْ عَنْهُ وَ لَا تَتَّخِذْهُ وَطَناً(3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت ابا عبد الله حسین علیه السلام روی، پس با دلی اندوهگین و مصیبت دیده نزد وی برو .. و روایت را تا بدانجا پیش می­برد که: و حاجات خود را از وی بطلب و بازگرد و در آن محل مقیم نگرد. - . ثواب الاعمال: : 80 -

**[ترجمه]

بیان

لعل النهی عن اتخاذه وطنا محمول علی حال التقیة و الخوف کما کان الغالب فی تلک الأعصار أو علی النهی عن التوقف عند القبر لا عن حوالیه و جوانبه لئلا ینافی الأخبار السالفة و ما سیأتی من الدعاء للمقام عنده علیه السلام فی کثیر من الزیارات.

**[ترجمه]شاید نهی از اقامت در محل حرم به جهت تقیه و ترس از حاکمان باشد چنان که در آن دوران حال غالب شیعه چنین بود، و یا شاید نهی از توقف در کنار مقبره باشد نه پیرامون آن و محلهای اطراف، تا بدین معنی با اخبار گذشته و دعاهایی که در ادامه در باب اقامت نزد وی در بسیاری از زیارات می­آید، در تناقض نباشد .

**[ترجمه]

«41»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ

ص: 115

1- 1. کامل الزیارات ص 264 ضمن حدیث طویل.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 46.
3- 3. ثواب الأعمال ص 80.

عَنْ أَبِی الطَّاهِرِ یَعْنِی الْوَرَّاقَ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الْبَرَکَةُ مِنْ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام عَشَرَةُ أَمْیَالٍ (1).

**[ترجمه]التهذیب: امام صادق علیه السلام: برکت از مقبره حسین علیه السلام تا ده میل (جاری) است. - . التهذیب: 6 : 72 -

**[ترجمه]

«42»

یب، [تهذیب الأحکام] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: خَرَجَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام یَسِیرُ بِالنَّاسِ حَتَّی إِذَا کَانَ مِنْ کَرْبَلَاءَ عَلَی مَسِیرَةِ مِیلٍ أَوْ مِیلَیْنِ فَتَقَدَّمَ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ حَتَّی

إِذَا صَارَ بِمَصَارِعِ الشُّهَدَاءِ قَالَ قُبِضَ فِیهَا مِائَتَا نَبِیٍّ وَ مِائَتَا وَصِیٍّ وَ مِائَتَا سِبْطٍ شُهَدَاءَ بِأَتْبَاعِهِمْ فَطَافَ بِهَا عَلَی بَغْلَتِهِ خَارِجاً رِجْلَیْهِ مِنَ الرِّکَابِ وَ أَنْشَأَ یَقُولُ مُنَاخُ رِکَابٍ وَ مَصَارِعُ شُهَدَاءَ لَا یَسْبِقُهُمْ مَنْ کَانَ قَبْلَهُمْ وَ لَا یَلْحَقُهُمْ مَنْ کَانَ بَعْدَهُمْ (2).

**[ترجمه]التهذیب: امام صادق علیه السلام: امیر المؤمنین علیه السلام (از کوفه) بیرون آمد، در حالی که مردم او را همراهی می­کردند و چون به فاصله یک یا دو میل از کربلا رسیدند، از مردم جلوتر روانه گشت و چون به محل شهادت شهیدان رسید، فرمود: دویست نبیّ و دویست وصیّ و دویست نواده ایشان به همراه پیروانشان در این مکان شهید گشته اند. پس سوار بر استرش و در حالی که پاهایش را از رکاب به در آورده بود، در آن محل بگردید و می­گفت: محل بارانداز مرکبهایشان و قتلگاه شهیدانشان، کسی از پیشینان بر ایشان پیشی نجوید و پسینیان به گرد پایشان نرسند. - . التهذیب: 6 : 72 -

**[ترجمه]

«43»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ سَهْلٍ عَنِ ابْنِ أَسْبَاطٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 270 -

**[ترجمه]

«44»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَرَّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام بِکَرْبَلَاءَ فِی أُنَاسٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَلَمَّا مَرَّ بِهَا اغْرَوْرَقَتْ عَیْنَاهُ بِالْبُکَاءِ ثُمَّ قَالَ هَذَا مُنَاخُ رِکَابِهِمْ وَ هَذَا مُلْقَی رِحَالِهِمْ وَ هُنَا تُهَرَاقُ دِمَاؤُهُمْ طُوبَی لَکِ مِنْ تُرْبَةٍ عَلَیْکِ تُهَرَاقُ دِمَاءُ الْأَحِبَّةِ(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: امیر المؤمنین علیه السلام همراه با گروهی از یارانش از کربلا گذشت و چون پای به آن سرزمین نهاد، چشمهایش از اشک لبریز گشت و فرمود: اینجا محل زانو زدن شترانشان است و این محل رحل افکندنشان است و اینجا خونشان ریخته می شود. ای خوشا بر تو ای خاک، که خون جگرگوشه ها بر تو ریخته می شود. - . کامل الزیارات : 269 -

**[ترجمه]

«45»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَمْرٍو الزُّهْرِیِّ عَنْ بَکْرِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَکاناً قَصِیًّا قَالَ خَرَجَتْ مِنْ دِمَشْقَ حَتَّی أَتَتْ کَرْبَلَاءَ فَوَضَعَتْهُ فِی مَوْضِعِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام ثُمَّ رَجَعَتْ مِنْ لَیْلَتِهَا(5).

ص: 116

1- 1. التهذیب ج 6 ص 72 و فی الأول التربة.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 72 و فی الأول التربة.
3- 3. کامل الزیارات ص 270.
4- 4. کامل الزیارات ص 269.
5- 5. التهذیب ج 6 ص 73.

**[ترجمه]التهذیب: علی بن حسین علیه السلام: درباره این آیه شریفه «فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَکاناً قَصِیًّا»، - . مریم / 22 - {پس مریم به او آبستن شد و با او به مکان دور افتاده ای پناه جست.} فرمود: وی از دمشق بیرون شد و به کربلا آمد و او را در محل مقبره حسین علیه السلام به دنیا آورد و همان شب بازگشت. - . التهذیب: 6 : 73 -

**[ترجمه]

تذنیب

اعلم أنه اختلف کلام الأصحاب رحمهم الله فی حد الحائر فقیل إنه ما أحاطت به جدران الصحن فیدخل فیه الصحن من جمیع الجوانب و العمارات المتصلة بالقبة المنورة و المسجد الذی خلفها و قیل إنه القبة الشریفة حسب و قیل هی مع ما اتصل بها من العمارات کالمسجد و المقتل و الخزانة و غیرها و الأول أظهر لاشتهاره بهذا الوصف بین أهل المشهد آخذین عن أسلافهم و لظاهر کلمات أکثر الأصحاب.

قال ابن إدریس فی السرائر(1)

المراد بالحائر ما دار سور المشهد و المسجد علیه قال لأن ذلک هو الحائر حقیقة لأن الحائر فی لسان العرب الموضع المطمئن الذی یحار فیه الماء.

و ذکر الشهید فی الذکری (2)

أن فی هذا الموضع حار الماء لما أمر المتوکل بإطلاقه علی قبر الحسین علیه السلام لیعفیه فکان لا یبلغه.

و ذکر السید الفاضل أمیر شرف الدین علی المجاور بالمشهد الغروی قدس الله روحه و کان من مشایخنا إنی سمعت من کبار الشائبین من البلدة المشرفة أن الحائر هو السعة التی علیها الحصار الرفیع من القبلة و الیمین و الیسار و أما الخلف فما ندری ما حده و قالوا هذا الذی سمعنا من جماعة من قبلنا انتهی و فی شموله لحجرات الصحن إشکال و لا یبعد أن یکون ما انخفض من هذا الصحن الشریف یکون داخلا فی الحائر دون ما ارتفع منها و علیه أیضا شواهد من کلمات الأصحاب و الله یعلم.

ص: 117

1- 1. السرائر ص 78.
2- 2. الذکری فی اول صلاة السفر.

**[ترجمه]بدان که سخن اصحاب شیعه رحمهم الله درباره حد و مرز حرم متفاوت بوده و گفته شده که حد آن محدوده ایست که دیوارهای صحن آن را احاطه کرده­اند و صحن با تمام زوایا و ساختمانهای متصل به قبّه منور و مسجدی که پشت آن است، در درون حرم جای دارد. و گفته شده که منظور تنها قبه شریفه است، و گفته اند که مرز آن شامل همه ساختمانهای متصل به قبه نظیر مسجد و مقتل و خزانه و غیر آن است و نظر نخست به خاطر مشهورتر بودنش به این وصف در میان ساکنان شهادتگاه کربلا، که آن را از پیشینیان خود به یاد دارند، معتبرتر است و نیز به خاطر آنچه از ظاهر کلام بیشتر اصحاب شیعه بر می­آید.

ابن ادریس در السرائر - . السرائر : 78 - گوید که منظور از حرم منطقه ایست که دور شهادتگاه و مسجد را احاطه می­کند چرا که این منطقه است که در واقع حرم است زیرا که حرم(حائر) در لغت عربی به معنی زمین استواری است که آب در آن فرو نرفته و روی زمین می­چرخد. و شهید در الذکری - . الذکری: فی اول صلاة السفر - می­نویسد که در این محل بود که وقتی متوکل دستور داد آب را بروی قبر حسین علیه السلام رها کنند تا آن را محو نماید، آب می­چرخید و به مقبره نمی­رسید. و سید فاضل امیر شرف الدین علی که مجاور مشهد الغروی قدس الله روحه بود و از مشایخ شیعه است، گوید: از پیرمردان فرتوت سالخورده از اهل محله مشرف به مزار شنیدم که حرم آن پهنه ایست که حصار بلندی از جانب قبله و از راست و چپ بر آن کشیده شده و اما از پشت، نمی­دانیم که حدود آن تا کجاست؛ و گفتند که این چیزی است که ما از جماعتی پیش از خود شنیدیم. پایان. و در اینکه این منطقه شامل حجره های صحن نیز باشد، محل تردید است و بعید نیست که آن قسم از صحن شریف که ارتفاعی پست تر دارد داخل حرم باشد و قسم پیرامونی که بلندتر است خارج از آن باشد و برخی سخنان اصحاب شیعه بیانگر این نکته است، و الله اعلم .

**[ترجمه]

باب 16 تربته صلوات الله علیه و فضلها و آدابها و أحکامها

الأخبار

«1»

ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] تَمِیمٌ الْقُرَشِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ الْمُسَیَّبِ بْنِ زُهَیْرٍ قَالَ: قَالَ لِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ علیهما السلام بَعْدَ مَا سُمَّ لَا تَأْخُذُوا مِنْ تُرْبَتِی شَیْئاً لِتَتَبَرَّکُوا بِهِ فَإِنَّ کُلَّ تُرْبَةٍ لَنَا مُحَرَّمَةٌ إِلَّا تُرْبَةُ جَدِّیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَهَا شِفَاءً لِشِیعَتِنَا وَ أَوْلِیَائِنَا الْخَبَرَ(1).

**[ترجمه]عیون اخبار الرضا: مسیب بن زهیر گوید که موسی بن جعفر علیه السلام پس از آنکه که به زهر مسموم گشت، مرا فرمود: چیزی از تربت مرا برای تبرک برنگیرید، چرا که هر خاکی جز تربت جدم حسین بن علی علیه السلام بر ما حرام گشته و خداوند آن را شفای شیعیان و دوستداران ما قرار داده است. و ادامه خبر. - . عیون أخبار الرضا: 1 : 104 ضمن روایتی طولانی -

**[ترجمه]

«2»

ما، [الأمالی] للشیخ الطوسی ابْنُ حَشِیشٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ الدِّهْقَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ نَهِیکٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی الْمُغِیرَةِ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنِّی رَجُلٌ کَثِیرُ الْعِلَلِ وَ الْأَمْرَاضِ وَ مَا تَرَکْتُ دَوَاءً إِلَّا تَدَاوَیْتُ بِهِ فَقَالَ لِی أَیْنَ أَنْتَ عَنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمْناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ فَإِذَا أَخَذْتَهُ فَقُلْ هَذَا الْکَلَامَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ الطِّینَةِ وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی أَخَذَهَا وَ بِحَقِّ النَّبِیِّ الَّذِی قَبَضَهَا وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی حَلَّ فِیهَا صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَمَّا الْمَلَکُ الَّذِی أَخَذَهَا فَهُوَ جَبْرَئِیلُ علیه السلام وَ أَرَاهَا النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ هَذِهِ تُرْبَةُ ابْنِکَ الْحُسَیْنِ تَقْتُلُهُ أُمَّتُکَ مِنْ بَعْدِکَ وَ الَّذِی قَبَضَهَا فَهُوَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَمَّا الْوَصِیُّ الَّذِی حَلَّ فِیهَا فَالْحُسَیْنُ علیه السلام وَ الشُّهَدَاءُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ قُلْتُ قَدْ عَرَفْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الشِّفَاءَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ فَکَیْفَ الْأَمْنُ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ فَقَالَ إِذَا خِفْتَ سُلْطَاناً أَوْ غَیْرَ سُلْطَانِ فَلَا تَخْرُجَنَّ مِنْ مَنْزِلِکَ إِلَّا وَ مَعَکَ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام.

ص: 118

1- 1. عیون أخبار الرضا( ع) ج 1 ص 104 ضمن حدیث طویل.

فَتَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَخَذْتُهُ مِنْ قَبْرِ وَلِیِّکَ وَ ابْنِ وَلِیِّکَ فَاجْعَلْهُ لِی أَمْناً وَ حِرْزاً لِمَا أَخَافُ وَ مَا لَا أَخَافُ فَإِنَّهُ قَدْ یَرُدُّ مَا لَا یَخَافُ قَالَ الْحَارِثُ بْنُ الْمُغِیرَةِ فَأَخَذْتُ کَمَا أَمَرَنِی وَ قُلْتُ مَا قَالَ لِی فَصَحَّ جِسْمِی وَ کَانَ لِی أَمَاناً مِنْ کُلِّ مَا خِفْتُ وَ مَا لَمْ أَخَفْ کَمَا قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَمَا رَأَیْتُ مَعَ ذَلِکَ بِحَمْدِ اللَّهِ مَکْرُوهاً وَ لَا مَحْذُوراً(1).

**[ترجمه]امالی طوسی: حارث بن مغیرة گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم که من مردی همیشه بیمار و پر درد و مرضم و هیچ دوایی نمانده که به آن چاره جویم. پس فرمود: چرا از تربت قبر حسین بن علی علیه السلام برنمی­گیری که درمان هر دردی و ایمنی از هر نگرانی در آن است. چون آن را برداشتی این ذکر را بگو: خداوندا از تو به حق این تکه گل و به حق فرشته ای که آن را برگرفت و به حق پیامبری که آن را در مشت گرفت و به حق آن وصیّ پیامبر که بر آن فرود آمد، بر محمد و خاندان محمد و اهل بیت او درود فرست و چنین کن و چنان نما.. گوید سپس امام صادق علیه السلام به من گفت: اما فرشته ای که آن را برگرفت، جبرئیل بود و آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله نشان داد و گفت، این تربت فرزندت حسین است که امتت پس از تو وی را خواهند کشت و آن کس که آن را در مشت گرفت، محمد رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و آن وصیّ که در آن بر نشست، حسین علیه السلام و شهداء کربلا رضی الله عنهم باشند. عرض کردم: فدایت گردم!! درمان هر درد را می­فهمم چه سان است، اما ایمنی از هر خوف و نگرانی چگونه است؟ پس فرمود: چون از سلطانی یا غیر سلطانی هراسان باشی، از خانه خود بیرون مرو، مگر اینکه همراه خود از تربت قبر حسین علیه السلام داشته باشی و چنین می­گویی: خداوندا من این تربت را از قبر ولی تو و فرزند ولیّ تو برگرفته ام، پس آن را برای من مایه امنیت و نگاهداشت از آنچه مرا می­ترساند و نمی­ترساند، قرار ده؛ چرا که این تربت، چه بسا آنچه را که انسان از آن نترسد دفع می­کند حارث بن مغیره گوید چنان که فرمود از آن تربت برداشتم و آنچه فرمود را گفتم و بدنم سالم گشت و چنان که امام صادق علیه السلام فرمود، مایه امنیت من از هر آنچه از آن می ترسیدم و نمی­ترسیدم، گشت و با وجود آن به شکر خدا هیچ ناخوشایندی و ناپسندی ندیدم. - . أمالی الطوسی: 1 : 325 چاپ نجف اشر -

**[ترجمه]

«3»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلَّانٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب: 6 : 74 -

**[ترجمه]

«4»

ما، [الأمالی] للشیخ الطوسی ابْنُ حَشِیشٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنِ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ زَیْدٍ أَبِی أُسَامَةَ قَالَ: کُنْتُ فِی جَمَاعَةٍ مِنْ عِصَابَتِنَا بِحَضْرَةِ سَیِّدِنَا الصَّادِقِ علیه السلام فَأَقْبَلَ عَلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ تُرْبَةَ جَدِّیَ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ فَإِذَا تَنَاوَلَهَا أَحَدُکُمْ فَلْیُقَبِّلْهَا وَ یَضَعْهَا عَلَی عَیْنَیْهِ وَ لْیُمِرَّهَا عَلَی سَائِرِ جَسَدِهِ وَ لْیَقُلِ اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ وَ بِحَقِّ مَنْ حَلَّ بِهَا وَ ثَوَی فِیهَا وَ بِحَقِّ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِیهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ بِحَقِّ الْمَلَائِکَةِ الْحَافِّینَ بِهِ إِلَّا جَعَلْتَهَا شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ بَرْءاً مِنْ کُلِّ مَرَضٍ وَ نَجَاةً مِنْ کُلِّ آفَةٍ وَ حِرْزاً مِمَّا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ ثُمَّ لْیَسْتَعْمِلْهَا قَالَ أَبُو أُسَامَةَ فَإِنِّی أَسْتَعْمِلُهَا مِنْ دَهْرِیَ الْأَطْوَلِ کَمَا قَالَ وَ وَصَفَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَمَا رَأَیْتُ بِحَمْدِ اللَّهِ مَکْرُوهاً(3).

**[ترجمه]امالی طوسی: ابی اسامه گوید: با شماری از یارانمان در محضر سرورمان امام صادق علیه السلام بودیم؛ ایشان رو به ما نمود و فرمود: خدای تعالی تربت جدم حسین علیه السلام را شفای از هر درد و ایمنی از هر ترس و نگرانی قرار داده و اگر کسی خواست از آن برگیرد، پس آن را ببوسد و بر چشمش نهد و بر دیگر اعضای جسمش عبور دهد و بگوید: خداوندا، به حق این تربت و به حق آنکه در آن فرود آمد و در آن مدفون گشت و به حق پدر و مادر و برادرش و امامان از نسل او و به حق فرشتگانی که پیرامون وی را فراگرفته اند، چنان کن که جز شفایم از هر بیماری و بهبودی از هر مرض و نجات از هر آفت و ایمنی از هر آنچه از آن بیمناکم و حذر می­کنم، در آن نباشد و سپس آن را استفاده نماید. ابو اسامه گوید: من آن را از مدتها پیش چنان که امام صادق علیه السلام فرمود و توصیف نمود، استفاده می­کنم و شکر خدا به هیچ امر ناخوشایندی دچار نشده ام. - . أمالی الطوسی: 1 : 326 -

**[ترجمه]

«5»

صبا، [مصباح الزائر] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]مصباح الزائر: نظیر همین روایت هم از وی نقل شده است. - . مصباح الزائر : 137 -

**[ترجمه]

«6»

مکا، [مکارم الأخلاق]: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ کَیْفِیَّةِ تَنَاوُلِهِ فَقَالَ إِذَا تَنَاوَلَ التُّرْبَةَ

ص: 119

1- 1. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 325 طبع النجف الأشرف.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 74.
3- 3. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 326.
4- 4. مصباح الزائر ص 137.

أَحَدُکُمْ فَلْیَأْخُذْ بِأَطْرَافِ أَصَابِعِهِ وَ قَدْرُهُ مِثْلُ الْحِمَّصَةِ فَلْیُقَبِّلْهَا وَ لْیَضَعْهَا عَلَی عَیْنَیْهِ إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ مِنَ الدُّعَاءِ(1).

**[ترجمه]مکارم الاخلاق: از امام صادق علیه السلام درباره کیفیت استفاده از تربت پرسیدند و حضرت فرمود: اگر کسی بخواهد تربت استفاده کند، با سر انگشت خود از آن بردارد و اندازه اش به میزان یک نخود باشد و آن را ببوسد و بر چشمانش گذارد ... تا پایان آن ذکر و دعایی که پیش از این گذشت. - . مکارم الأخلاق : 189 چاپ ایران به سال 1376 -

**[ترجمه]

«7»

ما، [الأمالی] للشیخ الطوسی ابْنُ حَشِیشٍ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنِ ابْنِ عُقْدَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاجِیَةَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا علیه السلام عَنِ الطِّینِ الَّذِی یُؤْکَلُ تَأْکُلُهُ النَّاسُ فَقَالَ کُلُّ طِینٍ حَرَامٌ کَالْمَیْتَةِ وَ الدَّمِ وَ ما أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ مَا خَلَا طِینَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ(2).

**[ترجمه]امالی طوسی: سعد بن سعد گوید: از امام رضا علیه السلام درباره تربتی خوردنی - تربتی که مردم می­خورند - پرسیدم. فرمود: خوردن هر تربتی چون گوشت مردار و خون و هر آنچه که با ذکر نام غیر خدا ذبح شده باشد، حرام است مگر تربت قبر حسین علیه السلام، چرا که شفای هر دردی است. - . أمالی الطوسی: 1 : 326 -

**[ترجمه]

«8»

ع، [علل الشرائع] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَکَلَ طِینَ الْکُوفَةِ لَقَدْ أَکَلَ لُحُومَ النَّاسِ لِأَنَّ الْکُوفَةَ کَانَتْ أَجَمَةً ثُمَّ کَانَتْ مَقْبَرَةً مَا حَوْلَهَا وَ قَدْ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَنْ أَکَلَ الطِّینَ فَهُوَ مَلْعُونٌ (3).

**[ترجمه]علل الشرائع: امام صادق علیه السلام: هر که تربت کوفه را بخورد، به حق که گوشت مردمان را خورده است، چرا که کوفه درختزاری بود و اطراف آن گورستان بود و امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر که خاک بخورد، ملعون است. - . علل الشرائع : 533 -

**[ترجمه]

أقول

قد مضی بعض الأخبار فی أبواب تاریخ الحسین علیه السلام.

**[ترجمه]برخی اخبار در ابواب تاریخ حسین علیه السلام ذکر گشت.

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْأَصَمِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُدْلِجٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: خَرَجْتُ إِلَی الْمَدِینَةِ وَ أَنَا وَجِعٌ فَقِیلَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَجِعٌ فَأَرْسَلَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام شَرَاباً مَعَ الْغُلَامِ مُغَطًّی بِمِنْدِیلٍ فَنَاوَلَنِیهِ الْغُلَامُ وَ قَالَ لِی اشْرَبْهُ فَإِنَّهُ قَدْ أَمَرَنِی أَنْ لَا أَبْرَحَ حَتَّی تَشْرَبَهُ فَتَنَاوَلْتُهُ فَإِذَا رَائِحَةُ الْمِسْکِ مِنْهُ وَ إِذَا شَرَابٌ طَیِّبُ الطَّعْمِ بَارِدٌ فَلَمَّا شَرِبْتُهُ قَالَ لِیَ الْغُلَامُ یَقُولُ لَکَ مَوْلَایَ إِذَا شَرِبْتَ فَتَعَالَ فَفَکَّرْتُ فِیمَا قَالَ لِی وَ مَا أَقْدِرُ عَلَی النُّهُوضِ قَبْلَ ذَلِکَ عَلَی رِجْلٍ فَلَمَّا اسْتَقَرَّ الشَّرَابُ فِی جَوْفِی

ص: 120

1- 1. مکارم الأخلاق ص 189 طبع ایران سنة 1376.
2- 2. أمالی الطوسیّ ج 1 ص 326.
3- 3. علل الشرائع ص 533.

فَکَأَنَّمَا نَشِطْتُ مِنْ عِقَالٍ فَأَتَیْتُ بَابَهُ فَاسْتَأْذَنْتُ عَلَیْهِ فَصَوَّتَ بِی صَحَّ الْجِسْمُ ادْخُلْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ أَنَا بَاکٍ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ قَبَّلْتُ یَدَهُ وَ رَأْسَهُ فَقَالَ لِی وَ مَا یُبْکِیکَ یَا مُحَمَّدُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَبْکِی عَلَی اغْتِرَابِی وَ بُعْدِ الشُّقَّةِ وَ قِلَّةِ الْقُدْرَةِ عَلَی الْمُقَامِ عِنْدَکَ أَنْظُرُ إِلَیْکَ فَقَالَ لِی أَمَّا قِلَّةُ الْقُدْرَةِ فَکَذَلِکَ جَعَلَ اللَّهُ أَوْلِیَاءَنَا وَ أَهْلَ مَوَدَّتِنَا وَ جَعَلَ الْبَلَاءَ إِلَیْهِمْ سَرِیعاً وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنَ الْغُرْبَةِ فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ فِی هَذِهِ الدُّنْیَا غَرِیبٌ وَ فِی هَذَا الْخَلْقِ الْمَنْکُوسِ حَتَّی یَخْرُجَ مِنْ هَذِهِ الدَّارِ إِلَی رَحْمَةِ اللَّهِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ بُعْدِ الشُّقَّةِ فَلَکَ بِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أُسْوَةٌ بِأَرْضٍ نَائِیَةٍ عَنَّا بِالْفُرَاتِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ حُبِّکَ قُرْبَنَا وَ النَّظَرَ إِلَیْنَا وَ أَنَّکَ لَا تَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ فَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا فِی قَلْبِکَ وَ جَزَاؤُکَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لِی هَلْ تَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ قُلْتُ نَعَمْ عَلَی خَوْفٍ وَ وَجَلٍ فَقَالَ مَا کَانَ فِی هَذَا أَشَدَّ فَالثَّوَابُ فِیهِ عَلَی قَدْرِ الْخَوْفِ فَمَنْ خَافَ فِی إِتْیَانِهِ آمَنَ اللَّهُ رَوْعَتَهُ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ وَ انْصَرَفَ بِالْمَغْفِرَةِ وَ سَلَّمَتْ عَلَیْهِ الْمَلَائِکَةُ وَ زَارَهُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله وَ مَا یَصْنَعُ وَ دَعَا لَهُ وَ انْقَلَبَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ لِی کَیْفَ وَجَدْتَ الشَّرَابَ فَقُلْتُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَهْلُ بَیْتِ الرَّحْمَةِ وَ أَنَّکَ وَصِیُّ الْأَوْصِیَاءِ لَقَدْ أَتَانِی الْغُلَامُ بِمَا بَعَثْتَ وَ مَا أَقْدِرُ عَلَی أَنْ أَسْتَقِلَّ عَلَی قَدَمَیَّ وَ لَقَدْ کُنْتُ آیِساً مِنْ نَفْسِی فَنَاوَلَنِی الشَّرَابَ فَشَرِبْتُهُ فَمَا وَجَدْتُ مِثْلَ رِیحِهِ وَ لَا أَطْیَبَ مِنْ ذَوْقِهِ وَ لَا طَعْمِهِ وَ لَا أَبْرَدَ مِنْهُ فَلَمَّا شَرِبْتُهُ قَالَ لِیَ الْغُلَامُ إِنَّهُ أَمَرَنِی أَنْ أَقُولَ لَکَ إِذَا شَرِبْتَهُ فَأَقْبِلْ إِلَیَّ وَ قَدْ عَلِمْتَ شِدَّةَ مَا بِی فَقُلْتُ لَأَذْهَبَنَّ إِلَیْهِ وَ لَوْ ذَهَبَتْ نَفْسِی فَأَقْبَلْتُ إِلَیْکَ وَ کَأَنِّی أُنْشِطْتُ مِنْ عِقَالٍ فَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَکُمْ رَحْمَةً لِشِیعَتِکُمْ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ الشَّرَابَ الَّذِی شَرِبْتَهُ فِیهِ مِنْ طِینِ قُبُورِ آبَائِی وَ هُوَ أَفْضَلُ مَا اسْتُشْفِیَ بِهِ فَلَا تَعْدِلَنَّ بِهِ فَإِنَّا نَسْقِیهِ صِبْیَانَنَا وَ نِسَاءَنَا فَنَرَی فِیهِ کُلَّ خَیْرٍ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لَنَأْخُذُ مِنْهُ وَ نَسْتَشْفِی بِهِ فَقَالَ یَأْخُذُهُ الرَّجُلُ فَیُخْرِجُهُ مِنَ

ص: 121

الْحَیْرِ وَ قَدْ أَظْهَرَهُ فَلَا یَمُرُّ بِأَحَدٍ مِنَ الْجِنِّ بِهِ عَاهَةٌ وَ لَا دَابَّةٍ وَ لَا شَیْ ءٍ بِهِ آفَةٌ إِلَّا شَمَّهُ فَتَذْهَبُ بَرَکَتُهُ فَیَصِیرُ بَرَکَتُهُ لِغَیْرِهِ وَ هَذَا الَّذِی نَتَعَالَجُ بِهِ لَیْسَ هَکَذَا وَ لَوْ لَا مَا ذَکَرْتُ لَکَ مَا تَمَسَّحَ بِهِ شَیْ ءٌ وَ لَا شَرِبَ مِنْهُ شَیْ ءٌ إِلَّا أَفَاقَ مِنْ سَاعَتِهِ وَ مَا هُوَ إِلَّا کَحَجَرِ الْأَسْوَدِ أَتَاهُ أَصْحَابُ الْعَاهَاتِ وَ الْکُفْرِ وَ الْجَاهِلِیَّةِ وَ کَانَ لَا یَتَمَسَّحُ بِهِ أَحَدٌ إِلَّا أَفَاقَ قَالَ وَ کَانَ کَأَبْیَضِ یَاقُوتَةٍ فَاسْوَدَّ حَتَّی صَارَ إِلَی مَا رَأَیْتَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ کَیْفَ أَصْنَعُ بِهِ فَقَالَ أَنْتَ تَصْنَعُ بِهِ مَعَ إِظْهَارِکَ إِیَّاهُ مَا یَصْنَعُ غَیْرُکَ تَسْتَخِفُّ بِهِ فَتَطْرَحُهُ فِی خُرْجِکَ وَ فِی أَشْیَاءَ دَنِسَةٍ فَیَذْهَبُ مَا فِیهِ مِمَّا تُرِیدُ بِهِ فَقُلْتُ صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لَیْسَ یَأْخُذُهُ أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ جَاهِلٌ بِأَخْذِهِ وَ لَا یَکَادُ یَسْلَمُ بِالنَّاسِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ کَیْفَ لِی أَنْ آخُذَهُ کَمَا تَأْخُذُ فَقَالَ لِی أُعْطِیکَ مِنْهُ شَیْئاً فَقُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَإِذَا أَخَذْتَهُ فَکَیْفَ تَصْنَعُ بِهِ قُلْتُ أَذْهَبُ بِهِ مَعِی قَالَ فِی أَیِّ شَیْ ءٍ تَجْعَلُهُ قُلْتُ فِی ثِیَابِی قَالَ فَقَدْ رَجَعْتَ إِلَی مَا کُنْتَ تَصْنَعُ اشْرَبْ عِنْدَنَا مِنْهُ حَاجَتَکَ وَ لَا تَحْمِلْهُ فَإِنَّهُ لَا یَسْلَمُ لَکَ فَسَقَانِی مِنْهُ مَرَّتَیْنِ فَمَا أَعْلَمُ أَنِّی وَجَدْتُ شَیْئاً مِمَّا کُنْتُ أَجِدُ حَتَّی انْصَرَفْتُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مسلم گوید: به سمت مدینه روانه شدم و درد شدیدی داشتم. به امام باقر علیه السلام عرض کردند که محمد بن مسلم درد شدیدی دارد و حضرت علیه السلام به دست نوکرش، نوشیدنی­ای که با دستمالی پوشانده شده بود، برایم فرستاد و غلام آن را به من نوشاند و گفت: آن را بنوش که مرا دستور فرموده تا همچنان نزدت بمانم تا آن را بنوشی. پس آن را گرفتم و دیدم که بوی مشک از آن می­آید و نوشیدنی گوارا و خوش طعم و خنکی است و چون آن را سر کشیدم، غلام به من گفت: سرورم فرمود: چون نوشیدی نزد ما بیا. و من به این سخن او می­اندیشیدم و پیش از آن با کمک یک مرد توان برخاستن نداشتم، و چون آن نوشیدنی در درونم جایگیر گشت، گویی که چون شتری از زانوبند رهایی یافته باشم، پس به در خانه اش آمده و اجازه خواستم و ایشان بلند فرمودند که تن سالم گشت، وارد شو. پس به حال گریه وارد شدم و بر او سلام داده و دست و سرش را بوسیدم و حضرت مرا فرمود که چرا گریه می­کنی ای محمد!؟ گفتم: جانم به فدایت از غربت و دوری بسیار و کم توانی از سکونت در همسایگی شما تا نظر به روی شما داشته باشم. فرمود: درباره کم توانی، خداوند یاران و دوستداران ما را چنین سرشته و بلا را به ایشان نزدیک داشته است، و اما درباره غربتی که گفتی، بدان که مؤمن در این دنیا و میان این مردم وارونه حال، غریب است تا آنکه از این خانه به سایه رحمت الهی رخت بربندد، و اما درباره دوری بسیار، هان که تو را الگو امام حسین علیه السلام است که در سرزمینی دور از ما، در فرات است، و آنچه که درباره محبت به ما و نگریستن به ما و اینکه امکان آن را نداری، هان که خدا آنچه در دلت هست را می­داند و پاداشت بر پایه همان است که دلت هست. سپس مرا گفت که آیا به مزار حسین می­روی؟ گفتم: آری با ترس و دلهره. پس فرمود: هر چه این کار برایت سخت تر باشد، ثواب آن به میزان همان بیم و نگرانی اش است، پس هر که در راه آمدنش، با ترس و نگرانی مواجه شود، خداوند آن روز که مردمان در محضر پروردگار جهانیان بایستند ترس و هیبت ایشان را به ایمنی بدل سازد و با مغفرت از حسابرسی بازگردد و فرشتگان بر او درود گویند و پیامبر صلی الله علیه و آله به دیدار وی آید تا ببیند در چه حال است و برای او دعا می­کند و او با نعمت و فضلی از جانب پروردگار که هیچ خدشه نپذیرد باز گردد و رضوان الهی را جویا گردد. سپس مرا گفت که آن نوشیدنی چطور بود؟ گفتم: گواهی می­دهم که شما اهل بیت رحمت هستید و شما وصی اوصیاء هستید. به حق که غلام آنچه را فرستاده بودید آورد، حال آنکه من توان آن را نداشتم که بر پاهای خود برخیزم و از خود نومید شده بودم و او آن نوشیدنی را به من داد و آن را نوشیدم و هرگز بویی چون آن به مشامم نخورده بود و گواراتر از مزه و خنک تر از آن نچشیده بودم. و چون آن را نوشیدم، غلام گفت که وی مرا فرموده تا به تو بگویم که چون نوشیدی به سوی ما روانه گرد، حال آنکه شما شدت درد مرا می­دانستید. پس گفتم به حتم که به نزد او خواهم رفت، حتی اگر جانم از کف رود. پس به سوی شما روانه گشتم و گویی شتری که از زانوبند رها شده باشد، شتابان آمدم و حمد خدای راست که شما را رحمتی برای پیروانتان قرار داد. پس فرمود: ای محمد! در آنچه نوشیدی، از تربت پدرانم درآمیخته شده بود و این از بهترین داروهای شفابخش است و مپندار که هیچ دارویی با آن برابر است، که ما آن را به فرزندانمان و همسرانمان می­خورانیم و تمام خیر را در آن دیده ایم. پس عرض کردم: فدایت گردم! ما هم از آن برگیریم و به آن شفا جوییم؟ فرمود: فرد آن را برداشته و از حرم بیرون می­برد، حال آنکه آن را پنهان نکرده و بر هیچ جن بیمار و علیلی و نه هیچ جانور و چیزی دیگری که آفتی دارد، نمی­گذرد مگر آنکه آن را می­بوید و برکت آن می­رود و به دیگران می­رسد و این تربتی که ما با آن خود را درمان می­کنیم، چنین نیست؛ و اگر آنچه که ذکر کردم، در بین نباشد، به هیچ چیز مالیده نشود و چیزی از آن نوشیده نشود، مگر آنکه همان لحظه سلامتی یابد و این تربت دقیقاً همچون حجر الاسود است که معلولان و کافران و اهل جاهلیت به کنار آن می­آمدند و احدی دست و سر به آن نمی­مالید مگر آنکه به حال طبیعی و سلامتش بازمی گشت. فرمود: آن، چون سفیدی یاقوت بود و کم کم سیاه شد تا آنکه اینسان که می­بینی گشت. گفتم فدایت گردم، چطور آن را استفاده کنم؟ فرمود: تو با آشکار کردن آن، همان کاری که دیگران می­کنند را خواهی کرد. آن را کوچک شمرده و در خورجین و به میان چیزهای آلوده می­اندازی و آنچه که تو بدان چشمداشت داری، از آن زدوده می­گردد. عرض کردم: راست می­گویی فدایت گردم. فرمود: کسی آن را با خود بر نمی­گیرد مگر آنکه خود آگاه نیست که چه چیز با ارزشی برگرفته و بنابراین تقریباً کسی از مردم با آن سلامتی نمی­یابد. گفتم: فدایت گردم: چگونه باید آن را آنسان که شما برمی­دارید، برگیرم؟ فرمود: قدری از آن به تو بدهم؟ گفتم: آری. فرمود: وقتی آن را برمی­داری، چطور با آن برخورد می­کنی؟ گفتم: آن را با خود می­برم. فرمود: آن را در چه ظرفی می­گذاری؟ گفتم: در لباسم. فرمود: به همان رفتاری که قبلا می­کردی، برگشتی. هر آنچه نیاز داری نزد ما بنوش و با خودت مبر، که در دست تو خالص نمی­ماند، پس مرا دو بار از آن نوشاند تا احساس نمی­کردم، چیزی از دردهایی که داشتم، باقی مانده است؛ تا آنکه بازگشتم. - . کامل الزیارات : 275 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ مَتٍّ الْجَوْهَرِیُّ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: لَوْ أَنَّ مَرِیضاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ یَعْرِفُ حَقَّ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَخَذَ مِنْ طِینِ قَبْرِهِ مِثْلَ رَأْسِ أَنْمُلَةٍ کَانَ لَهُ دَوَاءً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر بیماری از مؤمنین، حق ابا عبدالله حسین بن علی صلوات الله علیهما را شناخته و به حرمت و ولایت او اعتراف داشته باشد، از تربت قبر او به اندازه سرانگشتی بردارد، دوای دردش خواهد بود. - . کامل الزیارات : 277 -

**[ترجمه]

«11»

مصبا، [المصباحین] عَنِ الْحَضْرَمِیِّ: مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ شِفَاءً(3).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده و در پایان آن می­افزاید: و شفاء. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ کَرَّامٍ عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَأْخُذُ الْإِنْسَانُ مِنْ طِینِ قَبْرِ

ص: 122

1- 1. کامل الزیارات ص 275.
2- 2. کامل الزیارات ص 277.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 510.

الْحُسَیْنِ فَیَنْتَفِعُ بِهِ وَ یَأْخُذُ غَیْرُهُ فَلَا یَنْتَفِعُ بِهِ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ مَا یَأْخُذُهُ أَحَدٌ وَ هُوَ یَرَی أَنَّ اللَّهَ یَنْفَعُهُ بِهِ إِلَّا نَفَعَهُ اللَّهُ بِهِ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن ابی یعفور گوید که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فردی از تربت مقبره حسین علیه السلام بر می­دارد و از آن بهره می­برد و دیگری برمی­گیرد و بهره ای از آن نصیبش نمی­گردد. فرمود: نه! به خدایی که جز او خدایی نیست، کسی آن را با باور به اینکه خداوند به واسطه آن او را بهره ای می­رساند بر نمی­گیرد، مگر آنکه خداوند او را بهرمند گرداند. - . کامل الزیارات : 274 -

**[ترجمه]

«13»

مکا، [مکارم الأخلاق] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]مکارم الاخلاق: نظیر همین روایت به نقل از وی روایت شده است. - . مکارم الأخلاق : 189 -

**[ترجمه]

«14»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . الکافی 4 : 588 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: دَفَعَتْ إِلَیَّ امْرَأَةٌ غَزْلًا فَقَالَتِ ادْفَعْهُ بِمَکَّةَ لِتُخَاطَ بِهِ کِسْوَةُ الْکَعْبَةِ قَالَ فَکَرِهْتُ أَنْ أَدْفَعَهُ إِلَی الْحَجَبَةِ وَ أَنَا أَعْرِفُهُمْ فَلَمَّا أَنْ صِرْنَا بِالْمَدِینَةِ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ امْرَأَةً أَعْطَتْنِی غَزْلًا فَقَالَتِ ادْفَعْهُ بِمَکَّةَ لِتُخَاطَ بِهِ کِسْوَةُ الْکَعْبَةِ فَکَرِهْتُ أَنْ أَدْفَعَهُ إِلَی الْحَجَبَةِ فَقَالَ اشْتَرِ بِهِ عَسَلًا وَ زَعْفَرَاناً وَ خُذْ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ اعْجِنْهُ بِمَاءِ السَّمَاءِ وَ اجْعَلْ فِیهِ شَیْئاً مِنْ عَسَلٍ وَ زَعْفَرَانٍ وَ فَرِّقْهُ عَلَی الشِّیعَةِ لِیُدَاوُوا بِهِ مَرْضَاهُمْ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی عبدالله برقی از یکی از شیعیان روایت می­کند: زنی، نخی رشته شده را به من داد و گفت: آن را در مکه تحویل بده تا با آن پرده کعبه را بدوزند. گوید: نخواستم که آن را به دربانانی که ایشان را می شناختم بدهم و چون به مدینه رفتیم به نزد امام باقر علیه السلام رفته و عرض کردم: فدایت گردم، زنی نخ رشته ای را به من داد و گفت که در مکه تحویلش بده تا با آن پرده کعبه را بدوزند و من خوش نداشتم آن را به دربانان بدهم. فرمود: با آن عسل و زعفران بخر و از تربت قبر حسن علیه السلام بردار و آن را با آب باران درآمیز و قدری عسل و زعفران در آن بریز و آن را میان شیعیان پخش کن تا بیمارانشان را به آن مداوا نمایند. - . کامل الزیارات : 274 -

**[ترجمه]

«16»

سن، [المحاسن] أَبِی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]المحاسن: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . المحاسن: 2 : 500 چاپ ایران -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَصْرِیِّ وَ لَقَبُهُ فَهْدٌ عَنِ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ(6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: تربت قبر حسین شفای هر مرضی است. - . کامل الزیارات : 275 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ الْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: فِی طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام

ص: 123

1- 1. کامل الزیارات ص 274.
2- 2. مکارم الأخلاق ص 189.
3- 3. الکافی ج 4 ص 588.
4- 4. کامل الزیارات ص 274.
5- 5. المحاسن ج 2 ص 500 طبع ایران.
6- 6. کامل الزیارات ص 275.

الشِّفَاءُ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ هُوَ الدَّوَاءُ الْأَکْبَرُ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در تربت قبر حسین علیه السلام شفای هر دردی است و این برترین داروست. - . کامل الزیارات : 275 -

**[ترجمه]

«19»

مصبا، [المصباحین] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ شَیْخٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِیهِ شِفَاءٌ وَ إِنْ أُخِذَ عَلَی رَأْسِ مِیلٍ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در تربت قبر حسین علیه السلام، شفاست، حتی اگر با قبر یک میل (بیش از یک فرسخ) فاصله داشته باشد. - . کامل الزیارات : 275 -

**[ترجمه]

«21»

مکا، [مکارم الأخلاق] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]مکارم الاخلاق: نظیر همین روایت از او علیه السلام روایت شده است. - . مکارم الأخلاق : 189 -

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَصَابَتْهُ عِلَّةٌ فَتَدَاوَی بِطِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شَفَاهُ اللَّهُ مِنْ تِلْکَ الْعِلَّةِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ عِلَّةَ السَّامِ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به بیماری دچار گردد و با تربت قبر حسین علیه السلام مداوا نماید، خداوند او را از آن بیماری شفا می­بخشد مگر آنکه مرض مرگ باشد. - . کامل الزیارات : 275 -

**[ترجمه]

بیان

السام الموت.

**[ترجمه]«السّام» یعنی مرگ.

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ رَجُلٍ قَالَ: بَعَثَ إِلَیَّ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام مِنْ خُرَاسَانَ ثِیَابَ رِزَمٍ وَ کَانَ بَیْنَ ذَلِکَ طِینٌ فَقُلْتُ لِلرَّسُولِ مَا هَذَا قَالَ هَذَا طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَا کَادَ یُوَجِّهَ شَیْئاً مِنَ الثِّیَابِ وَ لَا غَیْرِهِ إِلَّا وَ یَجْعَلُ فِیهِ الطِّینَ فَکَانَ یَقُولُ هُوَ أَمَانٌ بِإِذْنِ اللَّهِ (6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن عیسی از مردی روایت می­کند که گفت: ابا الحسن، امام رضا علیه السلام از خراسان برایم لباسهایی بسته بندی شده فرستاد و میان آنها تربتی بود و من به فرستاده گفتم: این چیست؟ گفت: این تربت قبر حسین علیه السلام است و وی تقریباً هیچ لباسی یا چیز دیگری نمی­فرستد مگر آنکه در آن از این تربت می­گذارد و می­فرمود که این به اذن خدا ایمنی است. - . کامل الزیارات : 278 -

**[ترجمه]

بیان

قال الفیروزآبادی (7)

الرزمة بالکسر ما شد فی ثوب واحد.

**[ترجمه]فیروز آبادی گوید: «رزمه» با کسره، چیزی است که در یک پارچه بسته شده است.

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: حَنِّکُوا أَوْلَادَکُمْ بِتُرْبَةِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهُ أَمَانٌ (8).

ص: 124

1- 1. کامل الزیارات ص 275.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 510.
3- 3. کامل الزیارات ص 275.
4- 4. مکارم الأخلاق ص 189.
5- 5. کامل الزیارات ص 275.
6- 6. کامل الزیارات ص 278.
7- 7. القاموس ج 4 ص 119.
8- 8. کامل الزیارات ص 278.

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسین بن ابی علاء گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می­فرمود: کام فرزندان خود را با تربت حسین بردارید که ایمنی است. - . کامل الزیارات : 278 -

**[ترجمه]

«25»

مصبا، [المصباحین] عَنِ ابْنِ أَبِی الْعَلَاءِ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْیَسَعِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا أَسْمَعُ قَالَ آخُذُ مِنْ طِینِ الْقَبْرِ یَکُونُ عِنْدِی أَطْلُبُ بَرَکَتَهُ قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِکَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی یسع روایت کرد که مردی از امام صادق علیه السلام سؤال نمود و من می شنیدم. گفت: از تربت قبر حسین برمی­دارم و آن را نزد خود دارم و از آن برکت می­جویم. فرمود: مشکلی ندارد. - . کامل الزیارات : 278 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی الْوَرَّاقِ عَنْ یُونُسَ عَنْ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمَّتِهِ قَالَتْ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: إِنَّ فِی طِینِ الْحَیْرِ الَّذِی فِیهِ الْحُسَیْنُ علیه السلام شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن زیاد از عمه اش روایت می­کند که گفت: شنیدم که امام صادق علیه السلام می­فرمود: همانا در تربت حرم که حسین علیه السلام در آن آرمیده است، شفای هر بیماری و ایمنی از هر ترسی است. - . کامل الزیارات : 278 -

**[ترجمه]

«28»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی وَ کَانَ فِی خِدْمَةِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیه السلام عَنْ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ عَنْ عَمَّتِهِ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 279 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: لَوْ أَنَّ مَرِیضاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ یَعْرِفُ حَقَّ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أُخِذَ لَهُ مِنَ طِینَتِهِ عَلَی رَأْسِ مِیلٍ کَانَ لَهُ دَوَاءً وَ شِفَاءً(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر برای بیماری از مومنان که به حق ابا عبدالله حسین بن علی و حرمت و ولایت وی اعتراف داشته باشد، قدری از تربت وی با فاصله یک میل تا قبر بردارند، برایش درمان و شفاء خواهد بود. - . کامل الزیارات : 279 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ یَزِیدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ بْنِ رَفِیعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام لَتُرْبَةً حَمْرَاءَ فِیهَا شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِلَّا السَّامَ قَالَ فَأَتَیْتُ الْقَبْرَ بَعْدَ مَا سَمِعْنَا هَذَا الْحَدِیثَ فَاحْتَفَرْنَا عِنْدَ رَأْسِ الْقَبْرِ فَلَمَّا حَفَرْنَا قَدْرَ ذِرَاعٍ انْحَدَرَتْ عَلَیْنَا مِنْ عِنْدِ رَأْسِ الْقَبْرِ شَبِیهُ السِّهْلَةِ حَمْرَاءَ قَدْرَ دِرْهَمٍ فَحَمَلْنَاهُ إِلَی الْکُوفَةِ فَمَزَجْنَاهُ وَ أَقْبَلْنَا نُعْطِی النَّاسَ یَتَدَاوَوْنَ بِهِ (6).

ص: 125

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 510.
2- 2. کامل الزیارات ص 278.
3- 3. کامل الزیارات ص 278.
4- 4. کامل الزیارات ص 279.
5- 5. کامل الزیارات ص 279.
6- 6. کامل الزیارات ص 279.

**[ترجمه]کامل الزیارات: یونس بن رفیع از امام صادق علیه السلام روایت می­کند که فرمود: همانا در کنار سر حسین بن علیه السلام تربتی سرخ است که در آن شفای هر مرضی هست مگر مرگ. گوید: پس از آنکه این حدیث را شنیدیم به کنار مزار آمدم و در کنار سر حسین علیه السلام زمین را به اندازه یک ذراع حفر کردیم، که از کنار سر حضرت گلی شبیه گل رُسی، سرخ رنگ و به اندازه یک درهم، یافتیم و آن را به کوفه بردیم و آن را درآمیختیم (به آب و ..) و آن را به مردم دادیم و بیماریهاشان را با آن مداوا کردند. - . کامل الزیارات : 279 -

**[ترجمه]

«31»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ: مِثْلَهُ (1).

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر را روایت می­کند. - . الکافی: 4 : 588 -

**[ترجمه]

بیان

قال الفیروزآبادی (2)

السهلة بالکسر تراب کالرمل یجی ء به الماء.

**[ترجمه]فیروزآبادی گفته: «سِهلة» یعنی خاک، مانند ریگی که با آب می­آید.

**[ترجمه]

«32»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْأَصَمِّ عَنْ أَبِی عَمْرٍو شَیْخٍ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: کُنْتُ بِمَکَّةَ وَ ذَکَرَ فِی حَدِیثِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی رَأَیْتُ أَصْحَابَنَا یَأْخُذُونَ مِنْ طِینِ الْحُسَیْنِ یَسْتَشْفُونَ بِهِ هَلْ فِی ذَلِکَ شَیْ ءٌ مِمَّا یَقُولُونَ مِنَ الشِّفَاءِ قَالَ قَالَ یُسْتَشْفَی بِمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْقَبْرِ عَلَی رَأْسِ أَرْبَعَةِ أَمْیَالٍ وَ کَذَلِکَ طِینُ قَبْرِ جَدِّی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ کَذَلِکَ طِینُ قَبْرِ الْحَسَنِ وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ فَخُذْ مِنْهَا فَإِنَّهَا شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ سُقْمٍ وَ جُنَّةٌ مِمَّا تَخَافُ وَ لَا یَعْدِلُهَا شَیْ ءٌ مِنَ الْأَشْیَاءِ الَّتِی یُسْتَشْفَی بِهَا إِلَّا الدُّعَاءُ وَ إِنَّمَا یُفْسِدُهَا مَا یُخَالِطُهَا مِنْ أَوْعِیَتِهَا وَ قِلَّةُ الْیَقِینِ لِمَنْ یُعَالِجُ بِهَا فَأَمَّا مَنْ أَیْقَنَ أَنَّهَا لَهُ شِفَاءٌ إِذَا تَعَالَجَ بِهَا کَفَتْهُ بِإِذْنِ اللَّهِ مِنْ غَیْرِهَا مِمَّا یَتَعَالَجُ بِهِ وَ یُفْسِدُهَا الشَّیَاطِینُ وَ الْجِنُّ مِنْ أَهْلِ الْکُفْرِ مِنْهُمْ یَتَمَسَّحُونَ بِهَا وَ مَا تَمُرُّ بِشَیْ ءٍ إِلَّا شَمَّهَا وَ أَمَّا الشَّیَاطِینُ وَ کُفَّارُ الْجِنِّ فَإِنَّهُمْ یَحْسُدُونَ ابْنَ آدَمَ عَلَیْهَا فَیَتَمَسَّحُونَ بِهَا فَیَذْهَبُ عَامَّةُ طِیبِهَا وَ لَا یَخْرُجُ الطِّینُ مِنَ الْحَیْرِ إِلَّا وَ قَدِ اسْتَعَدَّ لَهُ مَا لَا یُحْصَی مِنْهُمْ وَ اللَّهِ إِنَّهَا لَفِی یَدَیْ صَاحِبِهَا وَ هُمْ یَتَمَسَّحُونَ بِهَا وَ لَا یَقْدِرُونَ مَعَ الْمَلَائِکَةِ أَنْ یَدْخُلُوا الْحَیْرَ وَ لَوْ کَانَ مِنَ التُّرْبَةِ شَیْ ءٌ یَسْلَمُ مَا عُولِجَ بِهِ أَحَدٌ إِلَّا بَرَأَ مِنْ سَاعَتِهِ فَإِذَا أَخَذْتَهَا فَاکْتُمْهَا وَ أَکْثِرْ عَلَیْهَا ذِکْرَ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّ بَعْضَ مَنْ یَأْخُذُ مِنَ التُّرْبَةِ شَیْئاً یَسْتَخِفُّ بِهِ حَتَّی إِنَّ بَعْضَهُمْ لَیَطْرَحُهَا فِی مِخْلَاةِ الْإِبِلِ وَ الْبَغْلِ وَ الْحِمَارِ أَوْ فِی وِعَاءِ الطَّعَامِ وَ مَا یَمْسَحُ بِهِ الْأَیْدِیَ مِنَ الطَّعَامِ وَ الْخُرْجِ وَ الْجَوَالِقِ فَکَیْفَ یَسْتَشْفِی بِهِ مَنْ هَذَا حَالُهُ عِنْدَهُ وَ لَکِنَّ الْقَلْبَ الَّذِی لَیْسَ فِیهِ الْیَقِینُ مِنَ الْمُسْتَخِفِّ بِمَا

ص: 126

1- 1. الکافی ج 4 ص 588.
2- 2. القاموس ج 3 ص 398.

فِیهِ صَلَاحُهُ یُفْسِدُ عَلَیْهِ عَمَلَهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ثمالی از امام صادق علیه السلام روایت کند: در مکه بودم و حضرت این حدیث را ذکر نمود. عرض کردم: فدایت گردم، اصحاب شیعه را دیده ام که از تربت حسین برداشته و از آن شفاء می­جویند، آیا شفایی که به آن باور دارند، در آن هست. گوید فرمود: از تربت میان مقبره او تا فاصله چهار میل، شفاء می­جویند و همچنین از تربت مقبره جدم رسول خدا و همچنین تربت مزار حسن و علی و محمد علیهم السلام. پس از آن برگیر که شفای از هر درد و ناراحتی و سپری در برابر هر ترس و نگرانی است و هیچ چیز از جمله اموری که بدان شفاء جویند با آن برابری نمی­کند مگر دعاء، و بدان که آنچه از ظرفش به آن درآمیزد، آن را تباه می­سازد و نیز یقین اندک آن کس که بدان مداوا می­نماید؛ ولی کسی که یقین دارد که تربت برای او شفاست، اگر با آن بیماری­اش را معالجه کند، این تربت او را کفایت می­کند و نیازی به مداوای دیگر چیزها ندارد. و شیاطین و جن اهل کفر که خود را به آن می­مالند، آن را تباه می­گردانند و بر هیچ چیز نمی­گذرد مگر آنکه آن را می­بوید و اما شیاطین و جنیان کافر، به خاطر آن بر بنی بشر حسادت ورزیده و خود را به آن می­مالند، به طوری که تمام پاکی و نیکی آن از بین می­رود و آن را از حرم خارج نکنند مگر آنکه تعداد بی شماری از ایشان برای تباه کردن آن آماده باشند و به خدا که این تربت حتی اگر در دست صاحبش هم باشد، ایشان خود را به آن می­مالند ولی با وجود فرشتگان، نمی­توانند وارد حرم شوند و اگر چیزی از این تربت سالم بماند، کسی به آن مداوا ننماید مگر آنکه همان ساعت بهبودی یابد. و چون آن را برداشتی، پنهانش کن و بسیار بر آن ذکر خدای عز و جل بگو و شنیده­ام که برخی کسان که از آن برمی­دارند، آن را کوچک شمرده و برخی آن را به درون توبره اسب و خر و شترشان و یا در ظرف غذا یا دستمالی که دستشان را از آلودگی غذا پاک می­کنند و یا در خورجین و ظرف حصیری می­اندازند، پس چگونه به آن شفاء جوید کسی که درباره آن چنین برخوردی می­کند، بلکه قلب بی یقین کسی که آن را کم ارزش می شمارد، این عمل او را برایش تباه می­سازد. - . کامل الزیارات : 280 -

**[ترجمه]

بیان

ما تضمنه الخبر من جواز الاستشفاء بتربة غیر الحسین علیه السلام مخالف لسائر الأخبار و ما ذهب إلیه الأصحاب و لعله محمول علی الاستشفاء بغیر الأکل من الاستعمالات کالتمسح بها و حملها معه.

**[ترجمه]آنچه در این خبر از جواز شفاء یافتن با تربتی غیر تربت حسین علیه السلام آمده، مخالف دیگر اخبار و اعتقاد اصحاب شیعه است و شاید حمل بر شفاء یابی بدون خوردن باشد نظیر اینکه آن را به بدن مالند یا همراه خود داشته باشند.

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا تَنَاوَلَ أَحَدُکُمْ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَلْیَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی تَنَاوَلَهُ وَ الرَّسُولِ الَّذِی بَوَّأَهُ وَ الْوَصِیِّ الَّذِی ضُمِّنَ فِیهِ أَنْ تَجْعَلَهُ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ کَذَا وَ کَذَا وَ تُسَمِّی ذَلِکَ الدَّاءَ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر کسی از شما از تربت قبر حسین علیه السلام گرفت (تا بخورد)، باید بگوید: خداوندا، به حق فرشته ای که این تربت را بر دست گرفت و پیامبری که آن را فراهم نمود و آن وصیّ که در آن جای گرفت، آن را شفای از هر دردِ فلان و فلان قرار دهی و آن بیماری را نام می­برد. - . کامل الزیارات : 280 -

**[ترجمه]

«34»

مصبا، [المصباحین] عَنِ ابْنِ سِنَانٍ: مِثْلَهُ وَ فِیهِ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی تَنَاوَلَ وَ الرَّسُولُ الَّذِی نَزَلَ.

وَ رِوَایَةُ ابْنِ قُولَوَیْهِ أَصْوَبُ (3).

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت را به سندی دیگر روایت نموده و در آن آمده: به حق فرشته ای که برداشت و پیامبری که فرو فرستاد. و روایت ابن قولویه درست تر است. - . مصباح الطوسی : 511 -

**[ترجمه]

«35»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الرَّیَّانِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَسَدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَصْقَلَةَ عَنْ عَمِّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ: إِذَا أَخَذْتَ الطِّینَ فَقُلِ اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِهَا وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی کَرَبَهَا وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی هُوَ فِیهَا صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ هَذَا الطِّینَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ کَانَ حَتْماً شِفَاءً لَهُ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام باقر علیه السلام: چون ترتب را برداشتی بگو: خداوندا به حق این تربت و به حق فرشته ای که مامور آن گشته و به حق فرشته ای که آن را زیر و رو نمود و به حق وصی ای که در آن است، بر محمد و خاندان محمد درود فرست و این تربت را شفای از هر دردی قرار ده و ایمنی از هر ترسی. و اگر چنین کند، به حتم برای او شفای از هر بیماری و ایمنی از هر ترسی خواهد بود. - . کامل الزیارات : 280 -

**[ترجمه]

بیان

کربها أی حفرها من قولهم کربت الأرض أی قلبتها للحرث و یحتمل أن یکون بتشدید الراء و الباء للتعدیة أی أخذها و رجع بها إلی النبی صلی الله علیه و آله کما فی سائر الأدعیة.

**[ترجمه]«کربها» یعنی آن را حفر کرد، از این گفته ایشان: «کربتُ الأرض» یعنی آن را برای شخم زدن واژگون کردم. ممکن است با تشدید راء باشد و باء برای تعدیه باشد، یعنی آن را گرفت و نزد پیامبر صلی الله علیه و آله باز گرداند، چنان که در سایر ادعیه هست.

**[ترجمه]

«36»

کا، [الکافی] مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ: الْخَتْمُ عَلَی

ص: 127

1- 1. کامل الزیارات ص 280.
2- 2. کامل الزیارات ص 280.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 511.
4- 4. کامل الزیارات ص 280.

طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام أَنْ یُقْرَأَ عَلَیْهِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ(1).

**[ترجمه]الکافی، کامل الزیارات: محمد بن علی علیه السلام فرمود: ختم بر تربت حسین علیه السلام آن است که بر آن سوره (انا انزلناه فی لیلة القدر) را بخوانند. - . الکافی: 4 : 588 و کامل الزیارات : 281 -

**[ترجمه]

«37»

وَ رُوِیَ: إِذَا أَخَذْتَهُ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ الطَّاهِرَةِ وَ بِحَقِّ الْبُقْعَةِ الْمُبَارَکَةِ الطَّیِّبَةِ وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی تُوَارِیهِ وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِیهِ وَ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ یَحُفُّونَ بِهِ وَ الْمَلَائِکَةِ الْعُکُوفِ عَلَی قَبْرِ وَلِیِّکَ یَنْتَظِرُونَ نَصْرَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اجْعَلْ لِی فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ غِنًی مِنْ کُلِّ فَقْرٍ وَ عِزّاً مِنْ کُلِّ ذُلٍّ وَ أَوْسِعْ بِهِ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ بِهِ جِسْمِی (2).

**[ترجمه]و روایت شده که چون آن را برداشتی بگو: به نام خدا، پروردگارا به حق این تربت پاک و به حق این بقعه مبارکه طیب و طاهر و به حق وصی­ای که در آن مدفون گشته و به حق جدش و پدرش و برادرش و فرشتگانی که پیرامون وی را گرفته­اند و فرشتگانی که بر قبر ولیّ تو درنشسته اند و منتظر یاری نمودن وی، که درود بر همه ایشان باد، می­باشند؛ شفای از هر دردی و ایمنی از هر ترسی و بی نیازی و غنا در برابر هر تهیدستی و فقری و سرفرازی و عزت در برابر هر خواری و ذلتی را در این تربت قرار ده و به واسطه آن روزی ام را گسترده گردان و بدنم را سالم گردان.1

**[ترجمه]

«38»

صبا، [مصباح الزائر] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]مصباح الزائر: نظیر همین روایت به سندی دیگر را روایت نموده است. - . مصباح الزائر : 137 -

**[ترجمه]

«39»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَسْکَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِذَا أَرَدْتَ حَمْلَ الطِّینِ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَاقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ یس وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ حَبِیبِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ رَسُولِکَ وَ أَمِینِکَ وَ بِحَقِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَبْدِکَ وَ أَخِی رَسُولِکَ وَ بِحَقِّ فَاطِمَةَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ زَوْجَةِ وَلِیِّکَ وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ بِحَقِّ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ وَ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِهَا وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی هُوَ فِیهَا وَ بِحَقِّ الْجَسَدِ الَّذِی تَضَمَّنَتْ وَ بِحَقِّ السِّبْطِ الَّذِی ضُمِّنَتْ وَ بِحَقِّ جَمِیعِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ هَذَا الطِّینَ شِفَاءً لِی وَ لِمَنْ یَسْتَشْفِی بِهِ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ مَرَضٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ جَمِیعِ الْأَوْجَاعِ کُلِّهَا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

ص: 128

1- 1. الکافی ج 4 ص 588 و کامل الزیارات ص 281.
2- 2. الکافی ج 4 ص 588 و کامل الزیارات ص 281.
3- 3. مصباح الزائر ص 137.

وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ التُّرْبَةِ الْمُبَارَکَةِ الْمَیْمُونَةِ وَ الْمَلَکِ الَّذِی هَبَطَ بِهَا وَ الْوَصِیِّ الَّذِی هُوَ فِیهَا صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلِّمْ وَ انْفَعْنِی بِهَا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر خواستی که تربت مزار حسین علیه السلام را با خود برداری، فاتحة الکتاب و معوذتین و قل هو الله احد و قل یا ایها الکافرون و انا انزلناه فی لیلة القدر و یاسین و آیة الکرسی را بخوان و بگو: خداوندا به حق محمد، بنده و حبیب و نبیّ و رسول و امینت و به حق امیر المؤمنین علی بن ابی طالب بنده و برادر رسولت و به حق فاطمه دختر پیامبرت و همسر ولیّ­ات و به حق حسن و حسین و به حق ائمه راشدین و به حق این تربت و به حق فرشته مامور به آن و به حق وصی ای که در آن است و به حق آن پیکری که در آن آرمیده و به حق نوه پیامبری که در آن جای گرفته و به حق همه فرشتگان و پیامبران و فرستادگانت، بر محمد و آل او درود فرست و این تربت را شفای من و هر که به آن شفاء می­جوید، از هر درد و بیماری و مرضی و ایمنی از هر نگرانی قرار ده. خداوندا به حق محمد و اهل بیت او، آن را دانشی سودمند و روزی گسترده و شفای از هر بیماری و مرض و آفت و علیلی و هر دردی قرار ده که تو بر هر کاری توانایی.

و می­گویی: خداوندا، ای پروردگار این خاک مبارک مطهر و خداوند فرشته ای که آن را فرود آورد و وصی ای که در آن آرمیده است، بر محمد و آل محمد درود و سلام فرست و مرا به آن بهرمند ساز که تو بر هر کاری توانایی. - . کامل الزیارات : 283 -

**[ترجمه]

«40»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةٌ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الْبَصْرِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ إِذَا أَکَلْتَهُ تَقُولُ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ رِزْقاً وَاسِعاً وَ عِلْماً نَافِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: تربت مزار حسین علیه السلام شفای از هر دردی است و چون آن را خوردی بگو: بسم الله و بالله ، خداوندا آن را روزی گسترده و دانش سودمند و شفای از هر بیماری قرار ده که تو بر هر کاری توانایی. - . کامل الزیارات : 284 -

**[ترجمه]

«41»

قَالَ وَ رَوَی لِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ عِیسَی قَالَ نَسِیتُ إِسْنَادَهُ قَالَ: إِذَا أَکَلْتَهُ تَقُولُ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ التُّرْبَةِ الْمُبَارَکَةِ وَ رَبَّ الْوَصِیِّ الَّذِی وَارَتْهُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن عیسی روایت نمود که حضرت علیه السلام فرمود: چون آن را خوردی می­گویی: خداوندا، ای پروردگار این تربت مبارک و پروردگار این وصی که در دل این خاک است، بر محمد و آل محمد درود فرست و آن را دانشی سودمند و روزی گسترده و شفای از هر بیماری قرار ده. - . کامل الزیارات : 284 -

**[ترجمه]

«42»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَخَذْتَ مِنْ تُرْبَةِ الْمَظْلُومِ وَ وَضَعْتَهَا فِی فِیکَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی قَبَضَهَا وَ النَّبِیِّ الَّذِی حَصَّنَهَا وَ الْإِمَامِ الَّذِی حَلَّ فِیهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِیهَا شِفَاءً نَافِعاً وَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ دَاءٍ فَإِنَّهُ إِذَا قَالَ ذَلِکَ وَهَبَ اللَّهُ لَهُ الْعَافِیَةَ وَ شَفَاهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون از تربت مظلوم برگرفتی و آن را در دهان نهادی، بگو: خداوندا به حق این تربت و به حق فرشته ای که آن را در مشت گرفت و پیامبری که آن را در حصن نگاهداشت خود قرار داد و امامی که در آن است، از تو درخواست می­کنم که بر محمد و آل محمد درود فرست و در آن مرا شفایی سودمند و روزی گسترده و ایمنی از هر ترس و مرض قرار ده. و هر که این سخن را گوید، خداوند به او شفا و عافیت بخشد. - . کامل الزیارات : 284 -

**[ترجمه]

«43»

مل، [کامل الزیارات] الْکُلَیْنِیُّ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی یَحْیَی الْوَاسِطِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الطِّینُ کُلُّهُ حَرَامٌ کَلَحْمِ الْخِنْزِیرِ وَ مَنْ أَکَلَهُ ثُمَّ مَاتَ مِنْهُ لَمْ أُصَلِّ عَلَیْهِ إِلَّا طِینَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ مَنْ أَکَلَهُ لِشَهْوَةٍ لَمْ یَکُنْ فِیهِ شِفَاءٌ(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر تربتی چون گوشت خوک حرام است و هر کس خاک بخورد و به خاطر آن بمیرد، هرگز بر او نماز نمی­گزارم، مگر تربت قبر حسین علیه السلام که شفای از هر بیماری است، و هر که به خاطر میل و اشتهاء از آن بخورد، در آن شفایی نیست. - . کامل الزیارات (نفس المصدر): 285 -

**[ترجمه]

«44»

ع، [علل الشرائع] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (6).

ص: 129

1- 1. کامل الزیارات ص 283.
2- 2. کامل الزیارات ص 284.
3- 3. کامل الزیارات ص 284.
4- 4. کامل الزیارات ص 284.
5- 5. نفس المصدر ص 285.
6- 6. علل الشرائع ص 532 طبع النجف الأشرف.

**[ترجمه]علل الشرائع: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . علل الشرائع : 532 چاپ نجف اشرف -

**[ترجمه]

«45»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ عَبَّادِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام عَنِ الطِّینِ فَقَالَ أَکْلُ الطِّینِ حَرَامٌ مِثْلُ الْمَیْتَةِ وَ الدَّمِ وَ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ إِلَّا طِینَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمْناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سعد بن سعد گوید: از ابا الحسن علیه السلام درباره تربت پرسیدم و فرمود: خوردن تربت مثل خوردن مردار و گوشت خوک حرام است مگر آنکه تربت امام حسین علیه السلام باشد، چرا که در آن شفای از هر بیماری و ایمنی از هر ترسی است. - . کامل الزیارات : 285 -

**[ترجمه]

«46»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحَدِهِمَا علیهما السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ آدَمَ مِنَ الطِّینِ فَحَرَّمَ الطِّینَ عَلَی وُلْدِهِ قَالَ قُلْتُ مَا تَقُولُ فِی طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ یَحْرُمُ عَلَی النَّاسِ أَکْلُ لُحُومِهِمْ وَ یَحِلُّ لَهُمْ أَکْلُ لُحُومِنَا وَ لَکِنِ الْیَسِیرُ مِنْهُ مِثْلُ الْحِمَّصَةِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن حسن بن فضال از پدرش از یکی از شیعیان از یکی از دو امام باقر یا صادق علیهما السلام روایت می­کند که فرمود: خداوند تبارک و تعالی آدم را از خاک آفرید و خوردن خاک را بر فرزندانش حرام نمود. گوید: گفتم که درباره تربت مزار حسین علیه السلام چه می­فرمایید؟ فرمود: خوردن گوشت مردمان بر ایشان حرام است و خوردن گوشت ما بر ایشان حلال است ولی به اندازه کمی، حدود یک نخود (از خاکِ آن). - . کامل الزیارات : 285 -

**[ترجمه]

«47»

صبا، [مصباح الزائر] عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]مصباح الزائر: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . مصباح الطوسیّ : 510 و مصباح الزائر : 136 -

**[ترجمه]

«48»

مل، [کامل الزیارات] رَوَی سَمَاعَةُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: کُلُّ طِینٍ مُحَرَّمٌ عَلَی ابْنِ آدَمَ مَا خَلَا طِینَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ أَکَلَهُ مِنْ وَجَعٍ شَفَاهُ اللَّهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر خاکی بر انسان حرام است مگر تربت قبر امام حسین علیه السلام که هر که به خاطر دردی آن را بخورد، خداوند او را شفا می­بخشد. - . کامل الزیارات : 286 -

**[ترجمه]

«49»

وَ وَجَدْتُ فِی حَدِیثِ الْحُسَیْنِ بْنِ مِهْرَانَ الْفَارِسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی سَیَّارٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ یَرْفَعُ الْحَدِیثَ إِلَی الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: مَنْ بَاعَ طِینَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّهُ یَبِیعُ لَحْمَ الْحُسَیْنِ وَ یَشْتَرِیهِ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که تربت حسین علیه السلام را بفروشد، به راستی که گوشت حسین علیه السلام را فروخته و می­خرد. - . کامل الزیارات : 286 -

**[ترجمه]

«50»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ رِزْقِ اللَّهِ بْنِ الْعَلَاءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو السَّرَّاجِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: یُؤْخَذُ طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنْ عِنْدِ الْقَبْرِ عَلَی سَبْعِینَ ذِرَاعاً(6).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: تربت مزار حسین علیه السلام را از کنار قبر تا هفتاد ذراع آن طرف تر برمی­گیرند. - . نفس المصدر : 279 و در آن به جای باع ذراع آمده است -

**[ترجمه]

«51»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (7)

ص: 130

1- 1. کامل الزیارات ص 285.
2- 2. کامل الزیارات ص 285.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 510 و مصباح الزائر ص 136.
4- 4. کامل الزیارات ص 286.
5- 5. کامل الزیارات ص 286.
6- 6. نفس المصدر ص 279 و فیه( باعا) بدل( ذراعا).
7- 7. الکافی ج 4 ص 588.

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . الکافی 4 : 588 -

**[ترجمه]

«52»

مصبا، [المصباحین] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (1)

**[ترجمه]المصباحین: نظیر همین روایت از وی علیه السلام نقل شده است. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«53»

صبا، [مصباح الزائر] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]مصباح الزائر: نظیر همین روایت از وی نقل شده است. - . مصباح الزائر : 136 -

**[ترجمه]

«54»

صبا، [مصباح الزائر] ثُمَّ قَالَ: وَ رُوِیَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ مِقْدَارِ أَرْبَعَةِ أَمْیَالٍ وَ رُوِیَ فَرْسَخٍ فِی فَرْسَخٍ (3).

**[ترجمه]مصباح الزائر: در ادامه همین روایت می­گوید و در حدیث دیگری روایت شده که: به مقدار چهار میل و روایت شده که یک فرسخ در یک فرسخ. - . مصباح الزائر : 136 -

**[ترجمه]

«55»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ رِزْقِ اللَّهِ بْنِ الْعَلَاءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو السَّرَّاجِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: یُؤْخَذُ طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنْ عِنْدِ الْقَبْرِ سَبْعِینَ بَاعاً فِی سَبْعِینَ بَاعاً(4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: تربت حسین علیه السلام را از کنار قبر او تا فاصله هفتاد باع در هفتاد باع بردارند. - . کامل الزیارات : 281. و هر باع برابر با اندازه فاصله بین سر انگشتان دست در حالت آغوش گشاده است -

**[ترجمه]

«56»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ الْقَزْوِینِیِّ عَنْ أَبِی بَکَّارٍ قَالَ: أَخَذْتُ مِنَ التُّرْبَةِ الَّتِی عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام طِیناً أَحْمَرَ فَدَخَلْتُ عَلَی الرِّضَا علیه السلام فَعَرَضْتُهَا عَلَیْهِ فَأَخَذَهَا فِی کَفِّهِ ثُمَّ شَمَّهَا ثُمَّ بَکَی حَتَّی جَرَتْ دُمُوعُهُ ثُمَّ قَالَ هَذِهِ تُرْبَةُ جَدِّی (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی بکار گوید: از تربتی که کنار سر حسین بن علی علیه السلام است، گلی سرخ برداشتم و به نزد امام رضا علیه السلام رفتم و آن را به ایشان دادم و حضرت آن را در دست گرفت و بویید و گریست تا اشکهایش جاری گشت و سپس فرمود: این تربت جدم است. - . کامل الزیارات : 283 -

**[ترجمه]

«57»

ضا، [فقه الرضا علیه السلام]: طِینُ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَانٌ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ (6).

**[ترجمه]فقه الرضا علیه السلام. تربت قبر ابا عبد الله حسین علیه السلام شفای هر بیماری و ایمنی از هر ترسی است. - . فقه الرضا( ع) : 46 -

**[ترجمه]

«58»

وَ أَرْوِی عَنْهُ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: طِینُ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ عِلَّةٍ إِلَّا السَّامَ وَ السَّامُ الْمَوْتُ (7).

**[ترجمه]و هم از وی علیه السلام روایت می­کنم که فرمود: تربت قبر ابا عبد الله علیه السلام شفای هر مرضی است مگر سام، و سام همان مرگ است. - . فقه الرضا( ع) : 46 -

**[ترجمه]

«59»

طب، [طب الأئمة علیهم السلام] الْجَارُودُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زَیْنَبَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام یَقُولُ: طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَانٌ مِنْ کُلِ

ص: 131

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 510.
2- 2. مصباح الزائر ص 136.
3- 3. مصباح الزائر ص 136.
4- 4. کامل الزیارات ص 281.
5- 5. کامل الزیارات ص 283.
6- 6. فقه الرضا( ع) ص 46.
7- 7. فقه الرضا( ع) ص 46.

خَوْفٍ وَ هُوَ لِمَا أُخِذَ لَهُ (1).

**[ترجمه]طب الائمة: ابا جعفر امام باقر علیه السلام: تربت قبر حسین علیه السلام شفای هر بیماری و ایمنی از هر ترسی است و درمان هر آن چیزی است که به خاطرش آن را برگیرند. - . طبّ الأئمّة : 52 چاپ نجف -

**[ترجمه]

«60»

مکا، [مکارم الأخلاق] عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ طِینَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مُسْکَةٌ مُبَارَکَةٌ مَنْ أَکَلَهُ مِنْ شِیعَتِنَا کَانَ لَهُ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ مَنْ أَکَلَهُ مِنْ عَدُوِّنَا ذَابَ کَمَا تَذُوبُ الْأَلْیَةُ فَإِذَا أَکَلْتَ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی قَبَضَهَا وَ بِحَقِّ النَّبِیِّ الَّذِی خَزَنَهَا وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی هُوَ فِیهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ عَافِیَةً مِنْ کُلِّ بَلَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ- وَ تَقُولُ أَیْضاً اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هَذِهِ التُّرْبَةَ تُرْبَةُ وَلِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّهَا شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَانٌ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لِی بِرَحْمَتِکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَا قِیلَ فِیهِمْ هُوَ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِکَ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ (2).

**[ترجمه]مکارم الاخلاق: امام صادق علیه السلام: همانا که تربت قبر حسین علیه السلام مُشکی مبارک است که هر که از شیعه ما آن را بخورد، برایش شفای از هر بیماری باشد و هر که از دشمنانمان آن را بخورد، همچون پی که ذوب می­شود، بدنش ذوب گردد. و چون از تربت قبر حسین علیه السلام خوردی، بگو: پروردگارا من به حق فرشته ای که آن را در مشت گرفت، و به حق پیامبری که آن را نزد خود نگه داشت و به حق وصی ای که در آن است، از تو مسألت می­کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و آن را برایم شفای از هر بیماری و عافیت از هر بلاء و ایمنی از هر ترسی قرار دهی. به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان و سلام و درود خدا بر محمد و آل محمد. و نیز می­گویی: خداوندا من گواهی می­دهم که این ترتب، تربت ولیّ تو صلوات الله علیه است و گواهی می­دهم که این شفای از هر بیماری و ایمنی از هر ترسی است برای هر کس از خلقت که خواهی، و من به لطف و رحمتت گواهی می­دهم که هر آنچه درباره ایشان گفته شده است، تنها همان حق از جانب تو است و راست گفتند فرستادگان. - . مکارم الأخلاق : 189 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام مسکة مبارکة قال الفیروزآبادی المسکة بالضم ما یتمسک به و ما یمسک الأبدان من الغذاء و الشراب و ما یتبلغ به منهما انتهی أقول یحتمل أن یقرأ بالکسر أیضا للإشارة إلی طیب ریحها.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: «مسکة مبارکة»، فیروزآبادی گفته: «مُسکة: آن جیزی است که به آن متمسک می­شوند و غذا و نوشیدنی که بدن­ها را نگاه می­دارد و آنچه که با آن، این طعام و شراب به بدن می­رسد. پایان گفته وی. می­گویم: ممکن است با کسره هم خوانده شود، برای اشاره به خوشی رایحه آن.

**[ترجمه]

«61»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْمُؤَدِّبِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ شُعَیْبٍ الصَّائِغِ یَرْفَعُهُ إِلَی بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام قَالَ: دَخَلْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَا تَسْتَغْنِی شِیعَتُنَا عَنْ أَرْبَعٍ خُمْرَةٍ یُصَلِّی عَلَیْهَا وَ خَاتَمٍ یَتَخَتَّمُ بِهِ وَ سِوَاکٍ یَسْتَاکُ بِهِ وَ سُبْحَةٍ مِنْ طِینِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِیهَا ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً مَتَی قَلَبَهَا ذَاکِراً لِلَّهِ کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ حَبَّةٍ أَرْبَعُونَ حَسَنَةً وَ إِذَا قَلَبَهَا سَاهِیاً یَعْبَثُ بِهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عشرون [عِشْرِینَ] حَسَنَةً(3).

**[ترجمه]التهذیب: حسن بن علی بن شعیب صائغ از یکی از یاران ابی الحسن امام موسی کاظم علیه السلام روایت کند که گفت: بر امام وارد شدم و حضرت فرمود: پیروان ما از چهار چیز بی نیاز نیستند: پارچه ای که بر آن نماز گزارند و انگشتری که بر دست کنند و مسواکی که با آن دهان شویند و تسبیحی از تربت ابا عبد الله حسین علیه السلام که سی و سه دانه داشته باشد و زمانی که با گفتن ذکر خدا آن را میان دستش بچرخاند، برای او به هر دانه ای چهل حسنه نوشته می شود و چون بدون ذکر آن را در دست بگرداند، خداوند برای او بیست حسنه می­نویسد. - . التهذیب 6 : 75 -

**[ترجمه]

«62»

وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْحِمْیَرِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی الْفَقِیهِ أَسْأَلُهُ هَلْ یَجُوزُ

ص: 132

1- 1. طبّ الأئمّة ص 52 طبع النجف الأشرف.
2- 2. مکارم الأخلاق ص 189.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 75.

أَنْ یُسَبِّحَ الرَّجُلُ بِطِینِ الْقَبْرِ وَ هَلْ فِیهِ فَضْلٌ فَأَجَابَ وَ قَرَأْتُ التَّوْقِیعَ وَ مِنْهُ نَسَخْتُ تُسَبِّحُ بِهِ فَمَا مِنْ شَیْ ءٍ مِنَ التَّسْبِیحِ أَفْضَلُ مِنْهُ وَ مِنْ فَضْلِهِ أَنَّ الْمُسَبِّحَ یَنْسَی التَّسْبِیحَ وَ یُدِیرُ السُّبْحَةَ تکتب [یُکْتَبُ] لَهُ ذَلِکَ التَّسْبِیحُ (1).

**[ترجمه]و هم از او از پدرش از محمد حمیری روایت می­کند که گفت: به فقیه(منظور امام است که از روی تقیه چنین می­گفتند) نامه ای نوشتم و پرسیدم، آیا جایز است انسان با تربت قبر حسین علیه السلام تسبیح گوید و آیا فضلی دارد. پس پاسخ فرمود و من نوشته امضاء شده حضرت را خواندم و از همان نقل نمودم که: با آن تسبیح می­گویی و هیچ ذکر گفتنی از آن بهتر نخواهد بود و از فضل آن اینکه، تسبیح گوی، ذکر گفتنش را فراموش می­کند و تسبیح را در دست می­چرخاند و همان به عنوان ذکرگویی برایش نوشته می شود. - . التهذیب 6 : 75 -

**[ترجمه]

«63»

قَالَ: وَ کَتَبْتُ إِلَیْهِ أَسْأَلُهُ عَنْ طِینِ الْقَبْرِ یُوضَعُ مَعَ الْمَیِّتِ فِی قَبْرِهِ هَلْ یَجُوزُ ذَلِکَ أَمْ لَا فَأَجَابَ وَ قَرَأْتُ التَّوْقِیعَ وَ مِنْهُ نَسَخْتُ یُوضَعُ مَعَ الْمَیِّتِ فِی قَبْرِهِ وَ یُخْلَطُ بِحَنُوطِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (2).

**[ترجمه]گوید: و به وی نامه ای نوشتم و درباره تربت حسین علیه السلام که همراه با مرده در قبرش گذارند، پرسیدم که آیا این امر جایز است یا نه؟ جواب فرمودند و من نامه امضاء شده ایشان را خواندم و از همان نقل کردم که: به همراه میت در قبرش گذاشته می شود و با کافور او درآمیخته می شود، ان شاء الله. - . التهذیب 6 : 76 -

**[ترجمه]

«64»

أَقُولُ وَ رَوَی مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: إِنَّ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله کَانَتْ سُبْحَتُهَا مِنْ خَیْطِ صُوفٍ مُفَتَّلٍ مَعْقُودٍ عَلَیْهِ عَدَدَ التَّکْبِیرَاتِ وَ کَانَتْ علیها السلام تُدِیرُهَا بِیَدِهَا تُکَبِّرُ وَ تُسَبِّحُ حَتَّی قُتِلَ حَمْزَةُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَاسْتَعْمَلَتْ تُرْبَتَهُ وَ عَمِلَتِ التَّسَابِیحَ فَاسْتَعْمَلَهَا النَّاسُ فَلَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عُدِلَ بِالْأَمْرِ إِلَیْهِ فَاسْتَعْمَلُوا تُرْبَتَهُ لِمَا فِیهَا مِنَ الْفَضْلِ وَ الْمَزِیَّةِ(3).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر به اسنادی از امام صادق جعفر بن محمد علیه السلام روایت می­کند که فرمود: همانا فاطمه دختر رسول الله صلی الله علیه و آله، تسبیحی از نخ پشمین بافته شده گره خورده بر آن به شمار الله­اکبرها داشت و حضرت علیها السلام آن را در دست می­گرداند و الله اکبر و سبحان الله می­گفت تا آنکه حمزه بن عبدالمطلب کشته شد و او تربت وی را برگرفت و با آن تسبیح هایی ساخت و مردم نیز از تربت او تسبیح ساختند، و چون حسین صلوات الله علیه شهید شد، این امر به وی عدول داده شد و تربت او را به خاطر فضل و مزیتی که دارد، استفاده نمودند. - . المزار الکبیر : 119 -

**[ترجمه]

«65»

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: مَنْ أَدَارَ الطِّینَ مِنَ التُّرْبَةِ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ مَعَ کُلِّ حَبَّةٍ مِنْهَا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا سِتَّةَ آلَافِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا سِتَّةَ آلَافِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ سِتَّةَ آلَافِ دَرَجَةٍ وَ أَثْبَتَ لَهُ مِنَ الشَّفَاعَةِ مِثْلَهَا(4).

**[ترجمه]و به سندی دیگر از ابی الحسن امام رضا علیه السلام روایت می­کند که فرمود: هر که تسبیح ساخته از تربت را در دست بگرداند و با هر دانه آن بگوید: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر، خداوند در برابر آن برایش شش هزار حسنه نویسد و شش هزار سیئه را بزداید و شش هزار درجه بر درجات وی بیفزاید و نظیر همین برایش شفاعت ثبت نماید. - . المزار الکبیر : 119 -

**[ترجمه]

«66»

وَ فِی کِتَابِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ: أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام سُئِلَ عَنِ اسْتِعْمَالِ التُّرْبَتَیْنِ مِنْ طِینِ قَبْرِ حَمْزَةَ وَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ التَّفَاضُلِ بَیْنَهُمَا فَقَالَ علیه السلام السُّبْحَةُ الَّتِی هِیَ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام تُسَبِّحُ بِیَدِ الرَّجُلِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُسَبِّحَ قَالَ وَ قَالَ رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ فِی یَدِهِ السُّبْحَةُ مِنْهَا وَ قِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا أَعْوَدُ عَلَیَّ أَوْ قَالَ أَخَفُّ عَلَیَ (5).

**[ترجمه]در کتاب حسن بن محبوب آمده است که از امام صادق علیه السلام درباره استفاده از هر دو تربت یعنی از قبر حمزه و از قبر حسین علیه السلام و برتری آنها بر یکدیگر پرسیدند و حضرت فرمود: تسبیحی که از تربت قبر حسین علیه السلام است، در دست فرد بدون آنکه لبش ذکرگو باشد، ذکر می­گوید. گوید و گفت: امام صادق علیه السلام را دیدم که تسبیحی از تربت حسین علیه السلام در دستش بود و درباره آن (و علت برگزیدن آن بر تسبیح ساخته از تربت حمزه) از ایشان سؤال نمودند و فرمود: به این بیشتر عادت دارم. یا فرمود: این برایم آسان تر است. - . المزار الکبیر : 119 -

**[ترجمه]

بیان

قوله فی ذلک أی سئل لم اختار طین قبر الحسین علیه السلام علی طین حمزة

ص: 133

1- 1. التهذیب ج 6 ص 75.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 76.
3- 3. المزار الکبیر ص 119.
4- 4. المزار الکبیر ص 119.
5- 5. المزار الکبیر ص 119.

فأجاب بکونها أعود من العادة أو العود مع فقده أو کونها أخف تقیة.

**[ترجمه]گفته آن حضرت: «فی ذلک» یعنی پرسیده شد چرا گِل قبر حسین علیه السلام را بر حمزه ترجیح داده است؟ حضرت پاسخ داد به آن عادت بیشتری دارد یا بازگشتن به آن در صورت گم کردن، راحت­تر است و یا آن که از روی تقیه فرموده است، برای من سبک­تر است.

**[ترجمه]

«67»

وَ قَالَ أَیْضاً فِی الْمَزَارِ الْکَبِیرِ وَ رُوِیَ: أَنَّ الْحُورَ الْعِینَ إِذَا أَبْصَرْنَ بِوَاحِدٍ مِنَ الْأَمْلَاکِ یَهْبِطُ إِلَی الْأَرْضِ لِأَمْرٍ مَا یَسْتَهْدِینَ مِنْهُ السُّبَحَ وَ التُّرْبَةَ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (1).

**[ترجمه]در المزار الکبیر گوید: و روایت شده که حوریان بهشتی چون ببینند که یکی از فرشتگان برای امری در حال فرود آمدن به سمت زمین است، از او تسبیح ها و تربتهایی از تربت قبر حسین علیه السلام به هدیه می طلبند. - . المزار الکبیر : 119 -

**[ترجمه]

«68»

وَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: السُّبَحُ الزُّرْقُ فِی أَیْدِی شِیعَتِنَا مِثْلُ الْخُیُوطِ الزُّرْقِ فِی أَکْسِیَةِ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی مُوسَی أَنْ مُرْ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنْ یَجْعَلُوا فِی أَرْبَعَةِ جَوَانِبِ أَکْسِیَتِهِمُ الْخُیُوطَ الزُّرْقَ وَ یَذْکُرُونَ بِهَا إِلَهَ السَّمَاءِ(2).

**[ترجمه]از امام صادق علیه السلام روایت شد که فرمود: تسبیح های آبی در دستان پیروان ما همچون نخهای آبی در لباسهای بنی اسرائیل است. خداوند عز و جل به موسی وحی نمود که به بنی اسرائیل دستور بده که در چهار گوشه لباسهاشان نخهای آبی رنگ را برنهند و با آن پروردگار آسمان را یاد کنند. - . المزار الکبیر : 120 -

**[ترجمه]

بیان

الظاهر کون حبات السبح زرقا و یحتمل أن یکون المراد کون خیطها کذلک کما قیل.

**[ترجمه]چنان که برمی­آید، گویی دانه های تسبیح آبی باشد و شاید هم منظور آن است - چنان که گفته اند - نخهای آن آبی باشد.

**[ترجمه]

«69»

مصبا، [المصباحین] رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ جُمْهُورٍ الْعَمِّیُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: سُئِلَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الطِّینِ الْأَرْمَنِیِّ یُؤْخَذُ لِلْکَسِیرِ أَ یَحِلُّ أَخْذُهُ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ أَمَا إِنَّهُ مِنْ طِینِ قَبْرِ ذِی الْقَرْنَیْنِ وَ طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام خَیْرٌ مِنْهُ (3).

**[ترجمه]المصباحین: محمد بن جمهور عمی از یکی از یارانش روایت می­کند: از جعفر بن محمد علیه السلام درباره تربت ارمنی که برای شکسته بندی استفاده می شود، پرسیده شد که آیا استفاده از آن جایز است. فرمود: ایرادی ندارد، هان که آن از تربت قبر ذی القرنین است و تربت قبر حسین بن علی علیه السلام برتر از آن است. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«70»

مصبا، [المصباحین] رَوَی یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: طِینُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ فَإِذَا أَکَلْتَ مِنْهُ فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ رِزْقاً وَاسِعاً وَ عِلْماً نَافِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ رَبَّ التُّرْبَةِ الْمُبَارَکَةِ وَ رَبَّ الْوَصِیِّ الَّذِی وَارَتْهُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ هَذَا الطِّینَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ (4).

**[ترجمه]المصباحین: امام صادق علیه السلام: تربت قبر حسین علیه السلام شفای از هر بیماری است و چون خواستی از آن بخوری بگو: بسم الله و بالله. خداوندا آن را (مایه) روزی فراوان و دانش سودمند و شفاء از هر بیماری قرار ده که تو بر هر کاری توانایی. خدایا ای پروردگار این تربت مبارک و پروردگار این وصی که در این تربت نهان گشته، بر محمد و آل محمد درود فرست و این تربت را شفای از هر بیماری و ایمنی از هر ترسی قرار ده. - . مصباح الطوسی : 510 -

**[ترجمه]

«71»

مصبا، [المصباحین] رَوَی حَنَانُ بْنُ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَکَلَ مِنْ طِینِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ غَیْرَ مُسْتَشْفٍ بِهِ فَکَأَنَّمَا أَکَلَ مِنْ لُحُومِنَا فَإِذَا احْتَاجَ أَحَدُکُمْ إِلَی الْأَکْلِ مِنْهُ لِیَسْتَشْفِیَ بِهِ فَلْیَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ

ص: 134

1- 1. المزار الکبیر ص 119.
2- 2. المزار الکبیر ص 120.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 510.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 510.

التُّرْبَةِ الْمُبَارَکَةِ الطَّاهِرَةِ وَ رَبَّ النُّورِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ وَ رَبَّ الْجَسَدِ الَّذِی سَکَنَ فِیهِ وَ رَبَّ الْمَلَائِکَةِ الْمُوَکَّلِینَ بِهِ اجْعَلْهُ لِی شِفَاءً مِنْ دَاءِ کَذَا وَ کَذَا وَ اجْرَعْ مِنَ الْمَاءِ جُرْعَةً خَلْفَهُ وَ قُلِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ رِزْقاً وَاسِعاً وَ عِلْماً نَافِعاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَدْفَعُ بِهَا کُلَّ مَا تَجِدُ مِنَ السُّقْمِ وَ الْهَمِّ وَ الْغَمِّ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (1).

**[ترجمه]مصباح، امام صادق علیه السلام: هر که بدون قصد شفا گرفتن از تربت قبر حسین علیه السلام بخورد، گویی که از گوشت تن ما خورده است و اگر کسی نیاز پیدا کرد که برای شفا یافتن از آن بخورد، پس بگوید: بسم الله و بالله، خدایا ای پروردگار این تربت مبارک مطهر و ای پروردگار نوری که در آن نازل فرمودی و ای پروردگار پیکری که در آن ساکن گشت و پروردگار فرشتگان مامور به آن، این تربت را برای من شفای از بیماری فلان و فلان قرار ده و پس از آن جرعه ای آب بنوش و بگو: خدایا آن را روزی گسترده و دانشی سودمند و شفای از هر بیماری و دردی قرار ده که خدای تعالی به واسطه آن هر درد و نگرانی و اندوهی که داری را ان شاء الله برطرف می­نماید. - . مصباح الطوسی: 510 -

**[ترجمه]

«72»

صبا، [مصباح الزائر] عَنْهُ علیه السلام: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]مصباح الزائر: نظیر همین روایت هم از وی علیه السلام نقل شده است. - . مصباح الزائر : 138 -

**[ترجمه]

«73»

صبا، [مصباح الزائر] مصبا، [المصباحین] رُوِیَ: أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ الصَّادِقَ علیه السلام فَقَالَ إِنِّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ إِنَّ تُرْبَةَ الْحُسَیْنِ علیه السلام مِنَ الْأَدْوِیَةِ الْمُفْرَدَةِ وَ إِنَّهَا لَا تَمُرُّ بِدَاءٍ إِلَّا هَضَمَتْهُ فَقَالَ قَدْ کَانَ ذَلِکَ أَوْ قَدْ قُلْتُ ذَلِکَ فَمَا بَالُکَ قَالَ إِنِّی تَنَاوَلْتُهَا فَمَا انْتَفَعْتُ قَالَ علیه السلام أَمَا إِنَّ لَهَا دُعَاءً فَمَنْ تَنَاوَلَهَا وَ لَمْ یَدْعُ بِهِ لَمْ یَکَدْ یَنْتَفِعُ بِهَا فَقَالَ لَهُ مَا أَقُولُ إِذَا تَنَاوَلْتُهَا قَالَ تُقَبِّلُهَا قَبْلَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ تَضَعُهَا عَلَی عَیْنَیْکَ وَ لَا تَنَاوَلْ مِنْهَا أَکْثَرَ مِنْ حِمَّصَةٍ فَإِنَّ مَنْ تَنَاوَلَ مِنْهَا أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا أَکَلَ مِنْ لُحُومِنَا وَ دِمَائِنَا فَإِذَا تَنَاوَلْتَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی

أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الَّذِی قَبَضَهَا وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ النَّبِیِّ الَّذِی خَزَنَهَا وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی حَلَّ فِیهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَهُ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ حِفْظاً مِنْ کُلِّ سُوءٍ فَإِذَا قُلْتَ ذَلِکَ فَاشْدُدْهَا فِی شَیْ ءٍ وَ اقْرَأْ عَلَیْهَا سُورَةَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَإِنَّ الدُّعَاءَ الَّذِی تَقَدَّمَ لِأَخْذِهَا هُوَ الِاسْتِئذَانُ عَلَیْهَا وَ قِرَاءَةُ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ خَتْمُهَا(3).

**[ترجمه]مصباح الزائر، المصباحین: روایت شده که مردی از امام صادق علیه السلام پرسید: از شما شنیدم که فرمودید: تربت حسین علیه السلام از داروهای بی همتاست و بر هیچ بیماری نمی­گذرد مگر آنکه آن را از بین برد. پس فرمود: چنین است یا چنین گفتم، باری تو را مقصود چیست؟ گفت: من از آن استفاده کردم ولی بهره ای نبردم. فرمود: هان که آن را دعایی است و هر که آن را استفاده کند و دعایش را نخواند، بعید است که از آن بهره ای برد. گفت: وقتی آن را استفاده می­کنم چه بگویم؟ فرمود: پیش از هر کار بر آن بوسه می­دهی و آن را بر چشمانت می­نهی و بیش از اندازه یک نخود از آن نخور و اگر بیش از این اندازه از آن بخورید، گویی که از گوشت و خون ما خورده باشید. و چون خواهی آن را استفاده نمایی بگو: خداوندا به حق فرشته ای که آن را در مشت گرفت و به حق پیامبری که آن را بیانباشت و به حق وصی ای که در آن بیارامید، از تو مسألت دارم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و این تربت را شفای از هر بیماری و ایمنی از هر ترس و نگاهداشتی از هر ناپسندی قرار دهی. و چون این را گفتی، آن را در چیزی بپیچ و بر آن سوره انا انزلناه فی لیلة القدر را بخوان، چرا که دعایی که پیش از برگرفتن آن خواندی، جهت کسب اجازه برای برگرفتن آن بود و خواندن انا انزلناه خاتمه آن است. - . مصباح الطوسی : 511 و مصباح الزائر : 136 -

**[ترجمه]

«74»

مصبا، [المصباحین] رَوَی مُعَاوِیَةُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: کَانَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام خَرِیطَةُ دِیبَاجٍ صَفْرَاءُ فِیهَا تُرْبَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَکَانَ إِذَا حَضَرَتِ الصَّلَاةُ صَبَّهُ عَلَی سَجَّادَتِهِ وَ سَجَدَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ علیه السلام السُّجُودُ عَلَی تُرْبَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ (4).

ص: 135

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 510.
2- 2. مصباح الزائر ص 138 بتفاوت یسیر.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 511 و مصباح الزائر ص 136.
4- 4. مصباح الطوسیّ ص 511.

**[ترجمه]المصباحین: معاویة بن عمار روایت کند: امام صادق علیه السلام پارچه ابریشمین زرد رنگی داشت که در آن تربت امام حسین علیه السلام را نگاه می­داشت و چون هنگام نماز می شد آن را بر سجاده اش می­ریخت و بر آن سجده می­نمود .

سپس حضرت علیه السلام فرمود: سجده بر تربت حسین، حجابهای هفتگانه را برمی­درد. - . مصباح الطوسی : 511 -

**[ترجمه]

«75»

مصبا، [المصباحین] رَوَی جَعْفَرُ بْنُ عِیسَی أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام یَقُولُ: مَا عَلَی أَحَدِکُمْ إِذَا دَفَنَ الْمَیِّتَ وَ وَسَّدَهُ بِالتُّرَابِ أَنْ یَضَعَ مُقَابِلَ وَجْهِهِ لَبِنَةً مِنْ طِینِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ لَا یَضَعُهَا تَحْتَ رَأْسِهِ (1).

**[ترجمه]المصباحین: ابا الحسن امام کاظم علیه السلام: هیچ یک از شما وقتی که میتی را دفن می­کند و بر او خاک می­ریزد، نیازی نیست مقابل صورتش و یا زیر سرش خشتی از تربت حسین علیه السلام بگذارد. - . مصباح الطوسی : 511 -

**[ترجمه]

«76»

مصبا، [المصباحین] رَوَی عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ الْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی علیه السلام قَالَ: لَا یَخْلُو الْمُؤْمِنُ مِنْ خَمْسَةٍ سِوَاکٍ وَ مُشْطٍ وَ سَجَّادَةٍ وَ سُبْحَةٍ فِیهَا أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً وَ خَاتَمِ عَقِیقٍ (2).

**[ترجمه]المصباحین: ابا الحسن موسی کاظم علیه السلام: مومن از پنج چیز بی نیاز نیست: مسواک و شانه و سجاده و تسبیحی با سی و چهار دانه و یک انگشتری عقیق. - . مصباح الطوسی: 512 -

**[ترجمه]

«77»

مصبا، [المصباحین] رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: مَنْ أَدَارَ الْحَجِیرَ مِنْ تُرْبَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَاسْتَغْفَرَ مَرَّةً وَاحِدَةً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ سَبْعِینَ مَرَّةً وَ إِنْ مَسَکَ السُّبْحَةَ وَ لَمْ یُسَبِّحْ بِهَا فَفِی کُلِّ حَبَّةٍ مِنْهَا سَبْعُ مَرَّاتٍ (3).

**[ترجمه]المصباحین: امام صادق علیه السلام: هر که تسبیحی از تربت حسین علیه السلام را در دست بگرداند و یک بار استغفار نماید، خداوند برای او هفتاد بار می­نویسد و اگر تسبیح را در دست نگاه داشته و ذکری نگوید، در هر دانه آن هفت بار استغفار برای او نوشته شود. - . مصباح الطوسی : 512 -

**[ترجمه]

«78»

دَعَوَاتُ الرَّاوَنْدِیِّ، رُوِیَ: أَنَّهُ لَمَّا حُمِلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهما السلام إِلَی یَزِیدَ لَعَنَهُ اللَّهُ هَمَّ بِضَرْبِ عُنُقِهِ فَوَقَّفَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُوَ یُکَلِّمُهُ لِیَسْتَنْطِقَهُ بِکَلِمَةٍ یُوجِبُ بِهَا قَتْلَهُ وَ عَلِیٌّ علیه السلام یُجِیبُهُ حَسَبَ مَا یُکَلِّمُهُ وَ فِی یَدِهِ سُبْحَةٌ صَغِیرَةٌ یُدِیرُهَا بِأَصَابِعِهِ وَ هُوَ یَتَکَلَّمُ فَقَالَ لَهُ یَزِیدُ أُکَلِّمُکَ وَ أَنْتَ تُجِیبُنِی وَ تُدِیرُ أَصَابِعَکَ بِسُبْحَةٍ فِی یَدِکَ فَکَیْفَ یَجُوزُ ذَلِکَ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی أَنَّهُ کَانَ إِذَا صَلَّی الْغَدَاةَ وَ انْفَتَلَ لَا یَتَکَلَّمُ حَتَّی یَأْخُذَ سُبْحَةً بَیْنَ یَدَیْهِ فَیَقُولَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَصْبَحْتُ أُسَبِّحُکَ وَ أُمَجِّدُکَ وَ أُحَمِّدُکَ وَ أُهَلِّلُکَ بِعَدَدِ مَا أُدِیرُ بِهِ سُبْحَتِی وَ یَأْخُذُ السُّبْحَةَ وَ یُدِیرُهَا وَ هُوَ یَتَکَلَّمُ بِمَا یُرِیدُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَتَکَلَّمَ بِالتَّسْبِیحِ وَ ذَکَرَ أَنَّ ذَلِکَ مُحْتَسَبٌ لَهُ وَ هُوَ حِرْزٌ إِلَی أَنْ یَأْوِیَ إِلَی فِرَاشِهِ فَإِذَا أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ قَالَ مِثْلَ ذَلِکَ الْقَوْلِ وَ وَضَعَ سُبْحَتَهُ تَحْتَ رَأْسِهِ فَهِیَ مَحْسُوبَةٌ لَهُ مِنَ الْوَقْتِ إِلَی الْوَقْتِ فَفَعَلْتُ هَذَا اقْتِدَاءً بِجَدِّی فَقَالَ لَهُ یَزِیدُ لَسْتُ أُکَلِّمُ أَحَداً مِنْکُمْ إِلَّا وَ یُجِیبُنِی بِمَا یَعُودُ بِهِ وَ عَفَا عَنْهُ وَ وَصَلَهُ وَ أَمَرَ بِإِطْلَاقِهِ.

**[ترجمه]دعوات الراوندی: روایت شده که وقتی علی بن حسین علیه السلام را پیش یزید لعنت الله علیه بردند، قصد نمود تا گردن وی را بزند، پس او را در برابر خود نگاه داشت، در حالی که با او سخن می­گفت تا از او استنطاق کند و سخنی از او بشنود که به واسطه آن قتلش را واجب اعلام کند و علی علیه السلام در آنچه که می­گفت، پاسخش را می­داد، در حالی که در دستش تسبیحی کوچک بود که در حال سخن گفتن با انگشتان می­چرخاند. یزید گفت: من با تو صحبت می­کنم و تو در حالی که پاسخ می­گویی، با انگشتانت تسبیح می­چرخانی! چگونه چنین چیزی جایز است؟ پس فرمود: پدرم مرا از جدم حدیث گفت که وی چون نماز ظهر را می­خواند و از آن فارغ می­گشت، سخنی نمی­گفت تا آنکه تسبیحی در دست می­گرفت و می­فرمود: خداوندا، صبح که بیدار شدم تو را به عدد گرداندن این تسبیحم، تسبیح و تمجید و حمد و ثنا نمودم و لا اله الا الله گفتم و تسبیح را برداشته و آن را می­چرخاند و سخن دیگری که می­خواست - غیر از ذکر گفتن - بر زبان می­راند و بیان نمود که این امر پاداش دارد و حرز و امان است تا آنکه به بسترش رود و چون به بستر رفت همان سخن را می­گفت و تسبیحش را زیر سرش می­گذاشت و هر از گاهی که چنین می­کرد، ثوابش برای او محسوب می­شد و من نیز در اقتداء به جدم چنین کردم. پس یزید علیه اللعنه به او گفت: با هیچ یک از شما سخن نمی­گویم مگر آنکه سخنی می­گوید که به نفع اوست و نظر او را ثابت می­کند. پس از او درگذشت و بدرفتاری اش را بس نمود و دستور داد آزادش کنند.

**[ترجمه]

«79»

مصبا، [المصباحین] صبا، [مصباح الزائر] قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: حَنِّکُوا أَوْلَادَکُمْ بِتُرْبَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام

ص: 136

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 511.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 512.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 512.

فَإِنَّهَا أَمَانٌ (1).

**[ترجمه]المصباحین، مصباح الزائر: امام صادق علیه السلام: کام فرزندانتان را به تربت حسین علیه السلام بردارید که امان است. - . مصباح الطوسیّ : 510 -

**[ترجمه]

«80»

صبا، [مصباح الزائر]: یُرْوَی فِی أَخْذِ التُّرْبَةِ أَنَّکَ إِذَا أَرَدْتَ أَخْذَهَا فَقُمْ آخِرَ اللَّیْلِ وَ اغْتَسِلْ وَ الْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ تَطَیَّبْ بِسُعْدٍ وَ ادْخُلْ وَ قِفْ عِنْدَ الرَّأْسِ وَ صَلِّ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی مِنْهَا الْحَمْدَ مَرَّةً وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً الْإِخْلَاصَ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً الْقَدْرَ وَ تَقْرَأُ فِی الثَّالِثَةِ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً الْإِخْلَاصَ وَ فِی الرَّابِعَةِ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ مَرَّةً إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ فَإِذَا فَرَغْتَ فَاسْجُدْ وَ قُلْ فِی سُجُودِکَ أَلْفَ مَرَّةٍ شُکْراً شُکْراً ثُمَّ تَقُومُ وَ تَتَعَلَّقُ بِالضَّرِیحِ وَ تَقُولُ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّی آخِذٌ مِنْ تُرْبَتِکَ بِإِذْنِکَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْهَا شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ عِزّاً مِنْ کُلِّ ذُلٍّ وَ أَمْناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ غِنًی مِنْ کُلِّ فَقْرٍ لِی وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ تَأْخُذُ بِثَلَاثِ أَصَابِعَ ثَلَاثَ قَبَضَاتٍ وَ تَجْعَلُهَا فِی خِرْقَةٍ نَظِیفَةٍ وَ تَخْتِمُهَا بِخَاتَمِ فِضَّةٍ فَصُّهُ عَقِیقٌ نَقْشُهُ مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ فَإِذَا عَلِمَ اللَّهُ مِنْکَ صِدْقَ النِّیَّةِ یَصْعَدُ مَعَکَ فِی الثَّلَاثِ قَبَضَاتٍ سَبْعَةُ مَثَاقِیلَ لَا تَزِیدُ وَ لَا تَنْقُصُ تَرْفَعُهَا لِکُلِّ عِلَّةٍ وَ تَسْتَعْمِلُ مِنْهَا وَقْتَ الْحَاجَةِ مِثْلَ الْحِمَّصَةِ فَإِنَّکَ تُشْفَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ (2).

**[ترجمه]مصباح الزائر: درباره برگرفتن تربت روایت شده که اگر خواستی از آن برگیری، آخر شب برخیز و غسل نما و لباس پاکیزه بپوش و عطر سعد - . مترجم: گیاهی به نام مشک زمین، توزک، کولان، آبیار سلام - به خود بزن و به حرم وارد شو و کنار سر امام بایست و چهار رکعت نماز بخوان که در اولی یک بار حمد و یازده بار اخلاص و در دومی یک بار حمد و یازده بار قدر و در سومی یک بار حمد و یازده بار اخلاص و در چهارمی یک بار حمد و دوازده بار اذا جاء نصر الله والفتح می­خوانی و چون از نماز فارغ شدی به سجده برو و در سجده ات هزار بار بگو: خدایا شکر، خدایا شکر. سپس برمی­خیزی و دست بر ضریح می­آویزی و می­گویی: ای سرور من، ای پسر رسول خدا، من به اذن تو از تربتت برمی­گیرم. خداوندا، پس تو آن را برای من و همه مومنان شفای از هر دردی و عزت در برابر هر ذلتی و ایمنی از هر ترسی و بی نیازی در برابر هر تهیدستی قرار ده و با سه انگشت، سه بار برمی­گیری و در تکه پارچه ای پاکیزه می­گذاری و آن را با انگشتری نقره ای با نگین عقیق که نقش آن ما شاء الله لا قوة الا بالله استغفر الله باشد، مهر می­نهی. و اگر خدای تعالی در این کار تو صدق نیت ببیند، با تو در آن سه برگرفتنت، هفت مثقال، نه کمتر و نه بیشتر، همراه می­آید و آن را برای هر بیماری برمی­گیری و به وقت نیاز، به اندازه یک نخود از آن به کار می­بری و ان شاء الله بهبود خواهی یافت. - . مصباح الزائر : 136 -

**[ترجمه]

«81»

وَ فِی رِوَایَةٍ أُخْرَی: یَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً الْقَدْرَ وَ یَقْنُتُ فَیَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ مَلِکِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا فِیهِنَّ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ یَرْکَعُ وَ یَسْجُدُ وَ یُصَلِّی الرَّکْعَتَیْنِ الْأُخْرَیَیْنِ یَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً الْإِخْلَاصَ

ص: 137

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 510.
2- 2. مصباح الزائر ص 136.

وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ وَ یَقْنُتُ کَمَا قَنَتَ فِی الْأُولَیَیْنِ ثُمَّ یَرْکَعُ وَ یَسْجُدُ وَ یَفْعَلُ کَمَا تَقَدَّمَ فِی الرِّوَایَةِ الْأُولَی (1).

**[ترجمه]و در روایت دیگری است: در اولی حمد و یازده بار قل یا ایها الکافرون و در دومی حمد و یازده بار قدر و قنوت می­خواند و می­گوید: خدایی جز الله نیست از سر عبودیت و بندگی، خدایی جز الله نیست به حق و به راستی، خدایی جز الله نیست و یکتای یکتاست، خدایی که وعده اش را محقق نمود و بنده اش را یاری نمود و احزاب را به تنهایی در هم شکست، پاک و منزه است فرمانروای آسمانهای هفتگانه و زمین های هفتگانه و آنچه میان آنهاست و آنچه در آنهاست و منزه است الله پروردگار عرش عظیم که بر محمد و خاندانش درود فرستد و درود بر فرستادگان، و حمد و ثنا از آن خداوند پروردگار جهانیان است. - . (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ مَلِکِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا فِیهِنَّ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ) -

و سپس به رکوع و سجده می­رود و دو رکعت دیگر را می­خواند و در اولی حمد و یازده بار اخلاص و در دومی حمد و یازده بار اذا جاء نصر الله والفتح را خوانده و نظیر قنوت دو رکعت اول، قنوت می­گیرد و به رکوع و سجده می­رود و همانسان که در روایت اول ذکر شد، عمل می­کند. - . مصباح الزائر : 137 -

**[ترجمه]

«82»

ق، [الکتاب العتیق الغرویّ]: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَأْخُذَ مِنَ التُّرْبَةِ لِلْعِلَاجِ بِهَا وَ الِاسْتِشْفَاءِ فَتَبَاکَ وَ تَقُولُ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ الْمُبَارَکَةِ وَ بِحَقِّ الْوَصِیِّ الَّذِی تُوَارِیهِ وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِیهِ وَ بِحَقِّ أَوْلَادِهِ الصَّادِقِینَ وَ بِحَقِّ الْمَلَائِکَةِ الْمُقِیمِینَ عِنْدَ قَبْرِهِ یَنْتَظِرُونَ نُصْرَتَهُ صَلِّ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ اجْعَلْ لِی وَ لِأَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَتِی وَ أَخَوَاتِی فِیهِ الشِّفَاءَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ الْأَمَانَ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ أَوْسِعْ عَلَیْنَا بِهِ فِی أَرْزَاقِنَا وَ صَحِّحْ بِهِ أَبْدَانَنَا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً وَ إِنْ شِئْتَ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ التُّرْبَةِ وَ بِحَقِّ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِهَا وَ بِحَقِّ مَنْ فِیهَا وَ بِحَقِّ النَّبِیِّ الَّذِی خَزَنَهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ هَذِهِ التُّرْبَةَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ شِفَاءً لِی مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سَعَةً فِی الرِّزْقِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ إِنْ شِئْتَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْجَنَاحِ الَّذِی قَبَضَهَا وَ الْکَفِّ الَّذِی قَلَبَهَا وَ الْإِمَامِ الْمَدْفُونِ فِیهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِیهِ الشِّفَاءَ وَ الْأَمَانَ مِنْ کُلِّ خَوْفٍ.

**[ترجمه]الکتاب العتیق الغروی: چون خواستی از تربت برای مداوا و شفایافتن برداری، پس زاری کن و بگو: بسم الله و بالله به حق این تربت مبارک و به حق وصی ای که در آن آرمیده و به حق جدش و پدرش و مادرش و برادرش و به حق فرزندان راستگویش و به حق فرشتگان نشسته بر کنار قبر او به انتظار یاری کردن او، که بر همه ایشان درود فرست و در آن برای من و خانواده ام و فرزندانم و برادرانم و خواهرانم شفای از هر بیماری و ایمنی از هر نگرانی قرار ده و روزی ما را گسترده نما و تن هایمان را سالم نما که تو بر هر کاری توانایی و تو مهربانترین مهربانانی. و خداوند بر محمد و خاندان پاکروان او درود و سلام فرستد. و اگر خواستی می­گویی: خداوندا به حق این تربت و به حق فرشته ای که مامور آن است و به حق آن که در آن است و به حق پیامبری که آن را (در خزانه امنش) نگاه داشت، از تو درخواست می­کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و این تربت را ایمنی از هر ترس و شفای هر بیماری و مایه فراوانی روزی قرار دهی که تو بر هر کاری توانایی. و اگر خواستی می­گویی: خداوندا به حق آن بالی که آن را برگرفت و دستی که آن را زیر و رو نمود و به حق امام مدفون در آن که بر محمد و آل محمد درود فرستی و آن را برای من مایه شفاء و ایمنی از هر نگرانی قرار دهی.

**[ترجمه]

«83»

أَقُولُ رَوَی مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی مَوْلَانَا أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ علیهما السلام فَشَکَوْتُ إِلَیْهِ عِلَّتَیْنِ مُتَضَادَّتَیْنِ بِی إِذَا دَاوَیْتُ إِحْدَاهُمَا انْتَقَضَتِ الْأُخْرَی وَ کَانَ بِی وَجَعُ الظَّهْرِ وَ وَجَعُ الْجَوْفِ فَقَالَ لِی عَلَیْکَ بِتُرْبَةِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَقُلْتُ کَثِیراً مَا أَسْتَعْمِلُهَا وَ لَا تُنْجِحُ فِیَّ قَالَ جَابِرٌ فَتَبَیَّنْتُ فِی وَجْهِ سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ الْغَضَبَ فَقُلْتُ یَا مَوْلَایَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ سَخَطِکَ وَ قَامَ فَدَخَلَ الدَّارَ وَ هُوَ مُغْضَبٌ فَأَتَی بِوَزْنِ حَبَّةٍ فِی کَفِّهِ فَنَاوَلَنِی إِیَّاهَا ثُمَّ قَالَ لِی اسْتَعْمِلْ هَذِهِ یَا جَابِرُ فَاسْتَعْمَلْتُهَا فَعُوفِیتُ لِوَقْتِی فَقُلْتُ یَا مَوْلَایَ مَا هَذِهِ

ص: 138

1- 1. مصباح الزائر ص 137.

الَّتِی اسْتَعْمَلْتُهَا فَعُوفِیتُ لِوَقْتِی قَالَ هَذِهِ الَّتِی ذَکَرْتَ أَنَّهَا لَمْ تُنْجِحْ فِیکَ شَیْئاً فَقُلْتُ وَ اللَّهِ یَا مَوْلَایَ مَا کَذَبْتُ فِیهَا وَ لَکِنْ قُلْتُ لَعَلَّ عِنْدَکَ عِلْماً فَأَتَعَلَّمَهُ مِنْکَ فَیَکُونَ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ فَقَالَ لِی إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَأْخُذَ مِنَ التُّرْبَةِ فَتَعَمَّدْ لَهَا آخِرَ اللَّیْلِ وَ اغْتَسِلْ لَهَا بِمَاءِ الْقَرَاحِ وَ الْبَسْ أَطْهَرَ أَطْهَارِکَ وَ تَطَیَّبْ بِسُعْدٍ وَ ادْخُلْ فَقِفْ عِنْدَ الرَّأْسِ فَصَلِّ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ تَقْنُتُ فَتَقُولُ فِی قُنُوتِکَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ مَالِکِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ سُبْحَانَ اللَّهِ ذِی الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ ثُمَّ تَرْکَعُ وَ تَسْجُدُ وَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ أُخْرَاوَیْنِ وَ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ مَرَّةً وَ إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ وَ تَقْنُتُ کَمَا قَنَتَّ فِی الْأُولَیَیْنِ ثُمَّ تَسْجُدُ سَجْدَةَ الشُّکْرِ وَ تَقُولُ أَلْفَ مَرَّةٍ شُکْراً ثُمَّ تَقُومُ وَ تَتَعَلَّقُ بِالتُّرْبَةِ وَ تَقُولُ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّی آخِذٌ مِنْ تُرْبَتِکَ بِإِذْنِکَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْهَا شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ عِزّاً مِنْ کُلِّ ذُلِّ وَ أَمْناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ غِنًی مِنْ کُلِّ فَقْرٍ لِی وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ تَأْخُذُ بِثَلَاثِ أَصَابِعَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ تَدَعُهَا فِی خِرْقَةٍ نَظِیفَةٍ أَوْ قَارُورَةِ زُجَاجٍ وَ تَخْتِمُهَا بِخَاتَمِ عَقِیقٍ عَلَیْهِ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ فَإِذَا عَلِمَ اللَّهُ مِنْکَ صِدْقَ النِّیَّةِ لَمْ یَصْعَدْ مَعَکَ فِی الثَّلَاثِ قَبَضَاتٍ إِلَّا سَبْعَةُ مَثَاقِیلَ وَ تَرْفَعُهَا لِکُلِّ عِلَّةٍ فَإِنَّهَا تَکُونُ مِثْلَ مَا رَأَیْتَ (1).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر از جابر جعفی روایت می­کند که گفت: به محضر مولایمان ابی جعفر محمد بن علی باقر علیه السلام رسیدم و از دو بیماری متضاد گلایه نمودم که چون یکی را مداوا می­کردم دیگری را مخالف می­افتاد؛ کمر درد داشتم و همزمان دل درد. پس فرمود: باید که تربت حسین بن علی علیه السلام را استفاده کنی. گفتم: بسیار از آن استفاده می­کنم و افاقه ای نمی­کند. جابر گوید: پس در چهره سرور و مولایم متوجه خشم شدم و گفتم ای سرورم، پناه بر خدا می­برم از خشم شما! او برخاست و خشمگین به درون خانه رفت و به اندازه یک دانه در دستش آورد و آن را به من داد. سپس به من گفت که این را استفاده کن ای جابر، پس آن را به کار بردم و همان لحظه سلامت گشتم و گفتم ای مولای من! این که استفاده کردم و در لحظه عافیت یافتم چیست؟ فرمود: همان چیزی که گفتی در تو افاقه ای نکرد. پس گفتم ای مولای من، درباره آن دروغ نگفتم ولی گفتم شاید علمی نزد شما باشد که آن را از شما فراگیرم تا برایم از هر آنچه که خورشید بر آن می­تابد، دوست داشتنی تر باشد. پس فرمود: اگر خواستی قدری از تربت برگیری، آخر شب قصد این کار نما و برای اینکار با آبی صاف غسل کن و پاکترین لباسهای پاکیزه ات را به تن کن و به سُعد - . گیاهی به نام گیاه مشک زمین، توزک، کولان، آبیار سلام. [مترجم] -

خود را معطر کن و به حرم داخل شو و کنار سر امام بایست و چهار رکعت نماز گزار و در رکعت اول حمد و یازده بار قل یا ایها الکافرون و در دومی حمد و یازده بار انا انزلناه فی لیلة القدر و قنوت می­گیری و می­گویی: خدایی جز الله نیست. حقیقتاً حقیقتاً خدایی جز الله نیست، از سر عبودیت و بندگی. خدایی جز الله نیست و یکتای یکتاست، خدایی که وعده اش را محقق نمود و بنده اش را یاری نمود و احزاب را به تنهایی در هم شکست. منزه است فرمانروای آسمانها و آنچه در آنهاست و در میان آنهاست. منزه است الله پروردگار صاحب عرش عظیم و حمد و ثنا از آن خدای پروردگار جهانیان است. سپس به رکوع و سجده می­روی و دو رکعت دیگر را می­خوانی و در اولی حمد و یازده بار قل هو الله احد و در دومی حمد و یازده بار اذا جاء نصر الله و الفتح را می­خوانی و مثل دو رکعت اول قنوت می­گیری و سپس به سجده شکر می­روی و هزار بار شکر می­گویی. سپس برمی­خیزی و به کنار مقبره حضرت می­روی و می­گویی ای سرورم، ای فرزند رسول خدا، به اذن تو از تربتت بر می­گیرم. خداوندا آن را شفای از هر بیماری و عزت در برابر هر ذلت و ایمنی از هر نگرانی و بی نیازی در برابر هر تهیدستی برای من و همه مردان و زنان مومن قرار ده. پس با سه انگشت سه مرتبه برمی­داری و آن را در تکه پارچه ای تمیز یا شیشه ای می­ریزی و آن را با انگشتری عقیق که بر آن ذکر «ما شاء الله لا قوة الا بالله استغفر الله» باشد، مهر می­نهی و اگر خداوند صدق نیت از تو بیند، به همراه انگشتانت در آن سه بار برداشتن، جز هفت مثقال بالا نمی­آید و آن را برای هر مرضی با خود برمی گیری، و آن نظیر آنچه دیدی، خواهد بود. - . المزار الکبیر : 118- 119 -

**[ترجمه]

أقول

وجدت تلک الروایة عن جابر رضی الله عنه نقلا من خط ابن سکون قدس سره.

و وجدت أیضا فی مجمع البحرین فی مناقب السبطین مرویا عنه: و فی القنوت:

ص: 139

1- 1. المزار الکبیر ص 118- 119.

سبحان الله ملک السماوات السبع و الأرضین السبع و من فیهن و من بینهن سبحان رب العرش العظیم و صلی الله علی محمد و آله و سلم تسلیما وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.

**[ترجمه]این روایت را از جابر رضی الله عنه به نقل از خط ابن سکون قدّس سرّه، یافتم و نیز در مجمع البحرین در مناقب سبطین به روایتی از او، و در قنوت آن چنین روایت نموده است: پاک و منزه است فرمانروای هفت آسمان و هفت زمین و هر آنکه در آن است و هر آنچه در میان آنهاست. منزه است پروردگار عرش عظیم و صلوات بر محمد و آل محمد و سلام و درود بر ایشان و درود بر فرستادگان و حمد و ثنا از آن الله، پروردگار جهانیان است .

**[ترجمه]

باب 17 آداب زیارته صلوات الله علیه من الغسل و غیرها

الأخبار

«1»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَامِرِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی النُّمَیْرِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: إِنَّ وَلَایَتَنَا عُرِضَتْ عَلَی الْأَمْصَارِ فَلَمْ یَقْبَلْهَا قَبُولَ أَهْلِ الْکُوفَةِ شَیْ ءٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ قَبْرَ عَلِیٍّ علیه السلام فِیهِ وَ إِنَّ إِلَی لِزْقِهِ لَقَبْراً آخَرَ یَعْنِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ وَ مَا مِنْ آتٍ أَتَاهُ یُصَلِّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ أَوْ أَرْبَعاً ثُمَّ یَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَةً إِلَّا قَضَاهَا لَهُ وَ إِنَّهُ لَتَحُفُّهُ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفُ مَلَکٍ (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام باقر علیه السلام: ولایت ما بر همه شهرها عرضه گشت و هیچ شهری همچون اهل کوفه آن را نپذیرفت، به این دلیل که مقبره علی علیه السلام در آن بود و در نزدیکی آن نیز قبری دیگر است (و منظور قبر حسین علیه السلام است) و هیچ کسی به نزد او نیاید و دو یا چهار رکعت نزد وی نماز نخواند و سپس از خدا حاجتی طلب نکند مگر آنکه خداوند آن را برآورده سازد و به راستی که هر روز هزار فرشته، پیرامون وی را فرامی­گیرند. - . ثواب الاعمال : 80 -

**[ترجمه]

«2»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا زُرْتَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَزُرْهُ وَ أَنْتَ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثٌ مُغْبَرٌّ جَائِعٌ عَطْشَانٌ فَإِنَّ الْحُسَیْنَ علیه السلام قُتِلَ حَزِیناً مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً وَ اسْأَلْهُ الْحَوَائِجَ وَ انْصَرِفْ عَنْهُ وَ لَا تَتَّخِذْهُ وَطَناً(2).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت امام حسین علیه السلام روی، به حال حزن و اندوه و با سر و روی ژولیده و آشفته و تشنه لب و گرسنه به زیارت برو، چرا که حسین علیه السلام اندوهگین و مصیبت دیده و آشفته موی و غبارین روی و تشنه لب و گرسنه کشته شد و از او حاجاتت را درخواست کن و از نزد او بازگرد و آنجا سکنی مگزین. - . ثواب الاعمال : 80 -

**[ترجمه]

«3»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ ابْنِ أَیُّوبَ: مِثْلَهُ (3)

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 76 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ غَیْرُهُمْ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 131 -

**[ترجمه]

«5»

ثو، [ثواب الأعمال] أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ

ص: 140

1- 1. ثواب الأعمال ص 80.
2- 2. ثواب الأعمال ص 80.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 76.
4- 4. کامل الزیارات ص 131.

صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ الْجَمَّالِ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الرَّقَّةِ یُقَالُ لَهُ أَبُو الْمَضَا قَالَ قَالَ لِی رَجُلٌ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: تَأْتُونَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ تَتَّخِذُونَ لِذَلِکَ سُفْرَةً قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَمَا لَوْ أَتَیْتُمْ قُبُورَ آبَائِکُمْ وَ أُمَّهَاتِکُمْ لَمْ تَفْعَلُوا ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ أَیَّ شَیْ ءٍ نَأْکُلُ قَالَ الْخُبْزَ بِاللَّبَنِ (1).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: ابو مضاء از اهالی رقه روایت کند که مردی مرا گفت، امام صادق علیه السلام فرمود: آیا به زیارت مقبره حسین علیه السلام می­آیید؟ گوید: گفتم آری. فرمود: آیا برای این کار سفره ای برمی­دارید. گوید:گفتم آری. فرمود: هان که چون به زیارت پدران و مادران خودتان می­روید، چنین نمی­کنید! گوید: گفتم چه چیزی بخوریم. فرمود: نان با شیر. - . ثواب الاعمال : 80 -

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ وَ غَیْرُهُ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ: مِثْلَهُ وَ زَادَ بَعْدَهُ قَالَ وَ قَالَ خِزَامٌ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ قَوْماً یَزُورُونَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیُطَیِّبُونَ السُّفَرَ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَمَا إِنَّهُمْ لَوْ زَارُوا قُبُورَ آبَائِهِمْ مَا فَعَلُوا ذَلِکَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده و در پایان آن می­افزاید: گوید و خزام به امام صادق علیه السلام عرض کرد، گروهی به زیارت مزار حسین علیه السلام می­آیند و این سفر را به خوشی و تفریح سپری می­کنند. گوید: پس امام صادق علیه السلام فرمود: هان! که ایشان چون به زیارت قبر پدران خود روند، چنین نمی­کنند. - . کامل الزیارات : 129 -

**[ترجمه]

«7»

ثو، [ثواب الأعمال] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: بَلَغَنِی أَنَّ قَوْماً إِذَا زَارُوا الْحُسَیْنَ علیه السلام حَمَلُوا مَعَهُمُ السُّفْرَةَ فِیهَا الْجِدَاءُ وَ الْأَخْبِصَةُ وَ أَشْبَاهُهُ وَ لَوْ زَارُوا قُبُورَ أَحِبَّائِهِمْ مَا حَمَلُوا مَعَهُمْ هَذَا(3).

**[ترجمه]ثواب الاعمال: امام صادق علیه السلام: شنیده ام که گروهی از مردم چون به زیارت حسین علیه السلام می­روند، با خود سفره می­برند که در آن گوشت بره و حلوای افروشه و مانند آن یافت می­شود و چون به زیات قبرهای جگرگوشه های خود روند، این چیزها را با خود برنمی­گیرند. - . ثواب الاعمال: : 80 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (4)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 129 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 130 -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زُرْعَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ لَا تَزُورُوا وَ لَا تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ تَزُورُوا قَالَ قُلْتُ قَطَعْتَ ظَهْرِی قَالَ تَاللَّهِ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَذْهَبُ إِلَی قَبْرِ أَبِیهِ

ص: 141

1- 1. ثواب الأعمال ص 80.
2- 2. کامل الزیارات ص 129.
3- 3. ثواب الأعمال ص 80.
4- 4. کامل الزیارات ص 129.
5- 5. کامل الزیارات ص 130.

کَئِیباً حَزِیناً وَ تَأْتُونَهُ أَنْتُمْ بِالسُّفَرِ کَلَّا حَتَّی تَأْتُونَهُ شُعْثاً غُبْراً(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام روایت کند که فرمود: اینکه زیارت کنید، بهتر از زیارت نکردن است و وقتی زیارت نمی­کنید، بهتر از آنکه زیارت می­کنید. گوید: گفتم با این سخن کمرم شکست. فرمود: سوگند به خدا که هر یک از شما اندوهگین و فسرده حال به زیارت قبر پدر خود می­روید حال آنکه در زیارت او با خود سفره ها می­آورید، هرگز (زیارتتان قبول نیست) مگر آنکه آشفته موی و غبارین روی به زیارت او آیید. - . کامل الزیارات : 130 -

**[ترجمه]

«11»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْأَصَمِّ عَنْ مُدْلِجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِذَا خَرَجْنَا إِلَی أَبِیکَ أَ فَلَسْنَا فِی حَجٍّ قَالَ بَلَی قُلْتُ فَیَلْزَمُنَا مَا یَلْزَمُ الْحَاجَّ قَالَ مَا ذَا قُلْتُ مِنَ الْأَشْیَاءِ الَّتِی یَلْزَمُ الْحَاجَّ قَالَ یَلْزَمُکَ حُسْنُ الصِّحَابَةِ لِمَنْ یَصْحَبُکَ وَ یَلْزَمُکَ قِلَّةُ الْکَلَامِ إِلَّا بِخَیْرٍ وَ یَلْزَمُکَ کَثْرَةُ ذِکْرِ اللَّهِ وَ یَلْزَمُکَ نَظَافَةُ الثِّیَابِ وَ یَلْزَمُکَ الْغُسْلُ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَ الْحَیْرَ وَ یَلْزَمُکَ الْخُشُوعُ وَ کَثْرَةُ الصَّلَاةِ وَ الصَّلَاةُ

عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یَلْزَمُکَ التَّوْقِیرُ لِأَخْذِ مَا لَیْسَ لَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ تَغُضَّ بَصَرَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ تَعُودَ عَلَی أَهْلِ الْحَاجَةِ مِنْ إِخْوَانِکَ إِذَا رَأَیْتَ مُنْقَطِعاً وَ الْمُوَاسَاةُ وَ یَلْزَمُکَ التَّقِیَّةُ الَّتِی قِوَامُ دِینِکَ بِهَا وَ الْوَرَعُ عَمَّا نُهِیتَ عَنْهُ وَ الْخُصُومَةِ وَ کَثْرَةِ الْأَیْمَانِ وَ الْجِدَالِ الَّذِی فِیهِ الْأَیْمَانُ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ تَمَّ حَجُّکَ وَ عُمْرَتُکَ وَ اسْتَوْجَبْتَ مِنَ الَّذِی طَلَبْتَ مَا عِنْدَهُ بِنَفَقَتِکَ وَ اغْتِرَابِکَ عَنْ أَهْلِکَ وَ رَغْبَتِکَ فِیمَا رَغِبْتَ أَنْ تَنْصَرِفَ بِالْمَغْفِرَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: محمد بن مسلم روایت کند که به ابا جعفر علیه السلام عرض کردم: چون به زیارت پدرت می­رویم، آیا در حال حج نیستیم؟ فرمود: آری. گفتم: پس همان چیزی که بر حاجی لازم است بر ما نیز لازم می­آید! فرمود: مثلا چه؟ عرض کردم: از چیزهایی که برای حاجی لازم است. فرمود: تو را همراهی نیک با همسفرت باید، و کم سخن گفتن مگر در راه خیر باید، و بسیار ذکر خدا گفتن باید، و تمیزی لباس باید، و غسل پیش از آمدن به حرم باید، و خشوع و نماز بسیار و صلوات بر محمد و آل محمد بایدت، و متانت و خودداری از برداشتن آنچه از آن تو نیست باید، و پاک نگاه داشتن نگاه باید، و تو را سر زدن به برادران نیازمندت باید اگر دیدی خبری از یکی از ایشان نیست؛ و بر تو باد دستگیری او و تو را باید که تقیه نمایی که قوام دینت به آن است و پرهیز از آنچه از آن نهی شده ای، و نیز از خصومت و بسیار سوگند خوردن و جدلی که در آن سوگند خوردن باشد باید پرهیز کنی. و اگر چنین نمودی، حج و عمره ات کامل می­گردد و از قِبل آن کس که لطف و مرحمتش را با هزینه نمودن و دور گشتن از خانواده و میل نمودنت به مطلوب مورد نظرت طلب نموده ای، مستوجب آن خواهی گشت که با دست پر از رحمت و مغفرت و رضوان (الهی) بازگردی. - . کامل الزیارات : 130 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ غَیْرُهُمْ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ الْجَمَّالِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ کَرَّامِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِکَرَّامٍ إِذَا أَرَدْتَ أَنْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَزُرْهُ وَ أَنْتَ کَئِیبٌ حَزِینٌ شَعِثٌ غَبِرٌ فَإِنَّ الْحُسَیْنَ قُتِلَ وَ هُوَ کَئِیبٌ حَزِینٌ شَعِثٌ مُغْبَرٌّ جَائِعٌ عَطْشَانٌ ص (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: صالح بن سندی جمال از کسی به نقل از کرّام بن عمرو گفت: امام صادق علیه السلام به من فرمود: اگر قصد زیارت قبر حسین صلوات الله علیه نمودی، او را اندوهگین و غمدیده و ژولیده سر و غبارین موی زیارت نما، چرا که حسین به حالی شهید شد که اندوهگین و غمدیده و ژولیده سر و غبارین روی و گرسنه و تشنه بود. - . کامل الزیارات : 131 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَةٌ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ جَابِرٍ الْمَکْفُوفِ عَنْ أَبِی الصَّامِتِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ

ص: 142

1- 1. کامل الزیارات ص 130.
2- 2. کامل الزیارات ص 130.
3- 3. کامل الزیارات ص 131.

أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیْکَ وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْیَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیْتَ بَابَ الْحَیْرِ فَکَبِّرْ أَرْبَعاً ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا ثُمَّ کَبِّرْ أَرْبَعاً ثُمَّ ائْتِ رَأْسَهُ فَقِفْ عَلَیْهِ فَکَبِّرْ أَرْبَعاً وَ صَلِّ عِنْدَهُ وَ اسْأَلِ اللَّهَ حَاجَتَکَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که پیاده به زیارت حسین علیه السلام بیاید، خداوند برای او به هر گامی هزار حسنه بنویسد و هزار سیئه را بزداید و درجه او را هزار درجه بالا برد. و چون به کنار فرات رسیدی، غسل نما و پای پوشهایت را آویزان کن و پابرهنه راه برو و همچون بنده ای مسکین راه برو و چون به دروازه حرم رسیدی، چهار بار الله اکبر بگو و سپس اندکی راه برو و دوباره چهار بار الله اکبر بگو و سپس به بالا سر امام بیا و بایست و چهار بار الله اکبر بگو و نزد او نماز بگزار و حاجتت را درخواست کن. - . کامل الزیارات : 133 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنِ اغْتَسَلَ بِمَاءِ الْفُرَاتِ وَ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَانَ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ صِفْراً مِنَ الذُّنُوبِ وَ لَوِ اقْتَرَفَهَا کَبَائِرَ وَ کَانُوا یُحِبُّونَ إِذَا زَارَ الرَّجُلُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام اغْتَسَلَ فَإِذَا وَدَّعَ لَمْ یَغْتَسِلْ وَ مَسَحَ یَدَهُ عَلَی وَجْهِهِ إِذَا وَدَّعَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که با آب فرات غسل کند و مزار حسین علیه السلام را زیارت کند، همچون روزی که از مادر زاده شده، خالی از هر گناهی، حتی اگر کبائر را مرتکب شده باشد، خواهد بود و اینطور می­پسندیدند که چون کسی به زیارت حسین علیه السلام می­آید، غسل نماید و چون باز می­گردد، غسل نکند و چون وداع کند، دست بر صورت بکشد. - . کامل الزیارات : 184 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی حَدِیثٍ لَهُ طَوِیلٍ قَالَ وَیْحَکَ یَا بَشِیرُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ مَبْرُورَاتٌ مُتَقَبَّلَاتٌ وَ غَزْوَةٌ مَعَ نَبِیٍّ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: بشیر دهان گوید: در ضمن سخنی طولانی که با امام صادق علیه السلام داشتم امام علیه السلام فرمود: وای بر تو ای بشیر. مومن چون آگاه به حق او به زیارتش آید و در فرات غسل نماید، برای او به هر گامی یک حج و عمره مقبول و پذیرفته و غزوه ای با پیامبر یا پیشوایی دادگر نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 184 -

**[ترجمه]

«16»

مل، [کامل الزیارات] التَّلَّعُکْبَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَابُنْدَادَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْمُعَافَی الثَّعْلَبِیِّ مِنْ أَهْلِ رَأْسِ الْعَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمْدَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیَّ علیه السلام یَقُولُ: مَنْ خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَصَارَ إِلَی الْفُرَاتِ فَاغْتَسَلَ مِنْهُ کُتِبَ مِنَ الْمُفْلِحِینَ فَإِذَا سَلَّمَ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام کُتِبَ مِنَ الْفَائِزِینَ فَإِذَا فَرَغَ مِنْ صَلَاتِهِ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ أَمَّا ذُنُوبُکَ قَدْ غُفِرَتْ لَکَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ (4).

ص: 143

1- 1. کامل الزیارات ص 133.
2- 2. کامل الزیارات ص 184.
3- 3. کامل الزیارات ص 184.
4- 4. کامل الزیارات ص 185 و فی المصدر« الهمانی» نسبة الی قریة کبیرة من قری بغداد.

**[ترجمه]کامل الزیارات: علی بن محمد عسکری علیه السلام: هر که از خانه اش روانه شده و به قصد زیارت حسین علیه السلام حرکت نماید و به فرات رسد و در آن غسل نماید، نامش از جمله رستگاران نوشته می شود و چون بر امام حسین علیه السلام سلام دهد، از جمله پیروزمندان نوشته می شود و چون از نمازش فارغ گردد، فرشته ای به نزد او آید و گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله به تو سلام می­رساند و می­فرماید که گناهانت بخشیده شد، عمل از سر بگیر. - . کامل الزیارات : 185 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ أَخِی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَتَّوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ مَتَّوَیْهِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ بِالْکُوفَةِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعِیصِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام عَلَیْهِ غُسْلٌ قَالَ فَقَالَ لَا(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عیص گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آیا بر کسی که به زیارت حسین بن علی می­رود، غسل واجب است؟ فرمود: خیر. - . کامل الزیارات : 187 -

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی زَاهِرٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ عَمِیرَةَ عَنِ الْعِیصِ: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ: مِثْلَهُ (3)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 187 و شیخ در التهذیب 6 : 53 سند آن را صحیح دانسته است -

**[ترجمه]

«20»

یب، [تهذیب الأحکام] مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 187 و شیخ در التهذیب 6 : 53 سند آن را صحیح دانسته است -

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْیَسَعِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا أَسْمَعُ عَنِ الْغُسْلِ إِذَا أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لَا(5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی یسع روایت کند که مردی از امام صادق درباره لزوم غسل برای زیارت مزار حسین علیه السلام پرسید و من می شنیدم و حضرت فرمود: خیر. - . کامل الزیارات : 187 و شیخ در التهذیب 6 : 53 سند آن را صحیح دانسته است -

**[ترجمه]

«22»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سَلَامَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ غَیْرِهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ: مِثْلَهُ (6)

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 53 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] جَمَاعَةُ مَشَایِخِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ غَیْرِهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی الْیَسَعِ: مِثْلَهُ (7)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ غَیْرِهِ: مِثْلَهُ (8)

ص: 144

1- 1. کامل الزیارات ص 187.
2- 2. کامل الزیارات ص 188.
3- 3. کامل الزیارات ص 187 و أخرج الرابع الشیخ فی التهذیب ج 6 ص 53.
4- 4. کامل الزیارات ص 187 و أخرج الرابع الشیخ فی التهذیب ج 6 ص 53.
5- 5. کامل الزیارات ص 187 و أخرج الرابع الشیخ فی التهذیب ج 6 ص 53.
6- 6. التهذیب ج 6 ص 53.
7- 7. کامل الزیارات ص 188.
8- 8. کامل الزیارات ص 188.

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

بیان

قال الشیخ فی یب (1) إنما أراد علیه السلام لیس فیه غسل مفروض أو واجب یستحق بترکه العقاب و إن کان فیه غسل مندوب مستحب فیه فضل کثیر فلا تنافی بین الأخبار.

**[ترجمه]شیخ در التهذیب می­نویسد که منظور حضرت علیه السلام آن است که غسل واجب و حتمی ندارد که با ترک آن شخص مستحق مجازات گردد هر چند که غسلی دارد که مستحب و داوطلبانه است و در آن فضل بسیار است، پس تناقضی در این اخبار نیست.

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْعَلَوِیُّ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی حَنِیفَةَ السَّابِقِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا کُنْتَ مِنْهُ قَرِیباً یَعْنِی الْحُسَیْنَ علیه السلام فَإِنْ أَصَبْتَ غُسْلًا فَاغْتَسِلْ وَ إِلَّا فَتَوَضَّأْ ثُمَّ أْتِهِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: اگر به وی نزدیک گشتی - منظور حضرت، حسین علیه السلام بود - اگر راهی به غسل پیدا کردی، پس غسل نما، وگرنه وضو بگیر و به نزد حضرت بیا. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ بْنِ بَابٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنِ الْغُسْلِ إِذَا أَتَیْتُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ غُسْلٌ (3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسن بن عطیة بن باب گوید: از امام صادق علیه السلام درباره غسل به هنگام آمدن به زیارت حسین علیه السلام پرسیدم. فرمود: خیر، غسلی بر تو نیست. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ زِبْرِقَانَ الطَّبَرِیُّ بِإِسْنَادٍ لَهُ یَرْفَعُهُ إِلَی الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ رُبَّمَا أَتَیْنَا قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَیَصْعُبُ عَلَیْنَا الْغُسْلُ لِلزِّیَارَةِ مِنَ الْبَرْدِ أَوْ غَیْرِهِ فَقَالَ علیه السلام مَنِ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ وَ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام کُتِبَ لَهُ مِنَ الْفَضْلِ مَا لَا یُحْصَی فَمَتَی مَا رَجَعَ إِلَی الْمَوْضِعِ الَّذِی اغْتَسَلَ فِیهِ وَ تَوَضَّأَ وَ زَارَ الْحُسَیْنَ کُتِبَ لَهُ ذَلِکَ الثَّوَابُ (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حسن بن زبرقان طبری با سندی که ذکر می­کند، در روایتی از امام صادق علیه السلام می­گوید: گفتم:گاهی به زیارت قبر حسین علیه السلام می­آییم و غسل زیارت به خاطر سرما یا غیر آن برایمان دشوار می­گردد. پس فرمود: هر که در فرات غسل نماید و به زیارت حسین علیه السلام رود، فضلی برایش نوشته شود که به شماره نیاید و چون به همان محل غسل بازگردد و وضو گیرد و حسین را زیارت نماید، همان ثواب برایش نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 188 -

**[ترجمه]

«28»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْأَصَمِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ لَهُ طَوِیلٍ قَالَ أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ هَلْ یُزَارُ وَالِدُکَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ مَا لِمَنِ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ ثُمَّ أَتَاهُ قَالَ إِذَا اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ وَ هُوَ یُرِیدُهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ خَطَایَاهُ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ بِطُولِهِ (5).

ص: 145

1- 1. التهذیب ج 6 ص 53.
2- 2. کامل الزیارات ص 188.
3- 3. کامل الزیارات ص 188.
4- 4. کامل الزیارات ص 188.
5- 5. کامل الزیارات ص 185.

**[ترجمه]کامل الزیارات: هشام بن سالم در روایتی طولانی از امام صادق روایت کند که مردی نزد وی آمد و گفت: آیا پدرتان را زیارت

کنیم؟ فرمود: آری. گفت: ثواب آنکه در فرات غسل نماید و سپس به زیارتش رود چیست؟ فرمود: اگر به قصد زیارت وی علیه السلام در آب فرات غسل نماید، گناهانش از وی همچون روزی که از مادر زاده شود، می­ریزد و ادامه این روایت طولانی را ذکر می­کند. - . کامل الزیارات : 185 -

**[ترجمه]

«29»

مل، [کامل الزیارات] الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلَوِیَّةَ الْأَصْبَهَانِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِیِّ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ بَعْدَ غُسْلِ الزِّیَارَةِ إِذَا فَرَغَ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لِی نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ کَافِیاً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ مِنْ کُلِّ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ جَوَارِحِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ مُخِّی وَ عِظَامِی وَ عَصَبِی وَ مَا أَقَلَّتِ الْأَرْضُ مِنِّی وَ اجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابراهیم بن محمد ثقفی در روایتی که در سند به امام صادق علیه السلام می­رسد، گوید: ... و حضرت پس از غسل زیارت، چون فارغ می­گشت می­گفت: خداوندا آن را برای من نور و پاکی و ایمنی و نگاهدارنده از هر بیماری و مرض و از هر آفت و علیلی قرار ده و قلبم را و اندامم را و گوشت و خون و مو و پوست و مغز و استخوانها و اعصابم را و هر چه از من بر زمین سنگینی می­کند، به آن پاک گردان. و آن را در روز قیامت و در روز نیازمندی و تهیدستی و نداری ام، شاهد من قرار ده. - . کامل الزیارات : 186 -

**[ترجمه]

«30»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِی بِشْرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْقُمِّیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّعْفَرَانِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الثَّقَفِیِّ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 54 -

**[ترجمه]

«31»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَیْلٍ الْإِسْکَافِیُّ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الرَّوَّاسِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَتَوَضَّأَ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ لَمْ یَرْفَعْ قَدَماً وَ لَمْ یَضَعْ قَدَماً إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که به زیارت حسین بن علی آید و وضو گیرد و در فرات غسل نماید، قدم از زمین بر ندارد و به زمین نگذارد مگر آنکه خداوند برای او یک حج و عمره بنویسد. - . کامل الزیارات : 186 -

**[ترجمه]

«32»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَبَشِیِّ بْنِ قُونِیٍّ عَنِ الْفَزَارِیِّ: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]التهذیب: همین روایت به سندی دیگر آمده است. - . التهذیب 6 : 52 -

**[ترجمه]

«33»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ یُوسُفَ الْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَأْتِ الْفُرَاتَ وَ اغْتَسِلْ بِحِیَالِ قَبْرِهِ (5).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت مزار حسین بن علی علیه السلام آمدی، پس به کنار فرات بیا و در برابر قبر او غسل نما. - . کامل الزیارات : 186 -

**[ترجمه]

«34»

مل، [کامل الزیارات] جَعْفَرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ الْمُوسَوِیُّ عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفِرَاشِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ الطَّحَّانِ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ

ص: 146

1- 1. کامل الزیارات ص 186.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 54.
3- 3. کامل الزیارات ص 186.
4- 4. التهذیب ج 6 ص 52.
5- 5. کامل الزیارات ص 186.

عَنْ رِفَاعَةَ بْنِ مُوسَی النَّخَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ مَنْ خَرَجَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ وَ خَرَجَ مِنَ الْمَاءِ کَانَ کَمِثْلِ الَّذِی خَرَجَ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِذَا مَشَی إِلَی الْحَیْرِ لَمْ یَرْفَعْ قَدَماً وَ لَمْ یَضَعْ أُخْرَی إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که آگاه از حق حسین علیه السلام به زیارت قبر وی رهسپار شود و در فرات غسل نماید، چون از آب خارج شود، همچون کسی خواهد بود که از گناهان به در آمده است و چون به سمت حرم حرکت کند، قدمی برندارد و نگذارد مگر آنکه خداوند برای او ده حسنه نویسد و ده سیئه از وی بزداید. - . کامل الزیارات : 187 -

**[ترجمه]

«35»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ نَهِیکٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . التهذیب 6 : 52 -

**[ترجمه]

«36»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ الْفَزَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ حَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَةً مُوَکَّلِینَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِذَا هَمَّ الرَّجُلُ بِزِیَارَتِهِ فَاغْتَسَلَ نَادَاهُ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله یَا وَفْدَ اللَّهِ أَبْشِرُوا بِمُرَافَقَتِی فِی الْجَنَّةِ وَ نَادَاهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام أَنَا ضَامِنٌ لِقَضَاءِ

حَوَائِجِکُمْ وَ دَفْعِ الْبَلَاءِ عَنْکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ اکْتَنَفَهُمُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله وَ عَلِیٌّ علیه السلام عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ حَتَّی یَنْصَرِفُوا إِلَی أَهَالِیهِمْ (3).

**[ترجمه]التهذیب: امام صادق علیه السلام: خداوند را فرشتگانی است که مامور به قبر حسین علیه السلام هستند و چون مردی قصد زیارت وی کند و غسل نماید، محمد صلی الله علیه و آله او را ندا دهد که ای گروه خدائیان، مژده باد شما را به همنشینی من در بهشت و امیر المومنین علیه السلام وی را ندا دهد که من برآورده شدن حاجات شما و دفع بلاء از شما در دنیا و آخرت را ضمانت می­کنم. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام ایشان را از چپ و راستشان در بر می­گیرند، تا آنکه به نزد خانواده خود بازگردند. - . التهذیب 6 : 53 -

**[ترجمه]

«37»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ ابْنِ حُرَیْثٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَسَنِ الْأُشْنَانِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی بْنِ إِسْحَاقَ التَّمِیمِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ قُتَیْبَةَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الزَّائِرِ لِقَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ مَنِ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ ثُمَّ مَشَی إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ یَرْفَعُهَا وَ یَضَعُهَا حَجَّةٌ مُتَقَبَّلَةٌ بِمَنَاسِکِهَا(4).

**[ترجمه]التهذیب: حسین بن سعید گوید که از جعفر بن محمد علیه السلام درباره زائر قبر حسین علیه السلام پرسیدند و فرمود: هر که در فرات غسل نماید و سپس به سوی قبر حسین علیه السلام گام زند، با هر قدمی که بر می­دارد و می­گذارد، برای او یک حج پذیرفته با تمام مناسک آن نوشته می شود. - . التهذیب 6 : 53 -

**[ترجمه]

«38»

یب، [تهذیب الأحکام] أَبُو طَالِبٍ الْأَنْبَارِیُّ عَنِ الْأَحْنَفِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ ابْنِ مَسْعَدَةَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ

ص: 147

1- 1. کامل الزیارات ص 187.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 52.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 53.
4- 4. التهذیب ج 6 ص 53.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فَمَا تَقُولُ قُلْتُ أَشْیَاءَ أَسْمَعُهَا مِنْ رُوَاةِ الْحَدِیثِ مِمَّنْ سَمِعَ مِنْ أَبِیکَ قَالَ أَ فَلَا أُخْبِرُکَ عَنْ أَبِی عَنْ جَدِّی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَیْفَ کَانَ یَصْنَعُ فِی ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ إِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَصُمْ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فَإِذَا أَمْسَیْتَ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ فَصَلِّ صَلَاةَ اللَّیْلِ ثُمَّ قُمْ فَانْظُرْ فِی نَوَاحِی السَّمَاءِ وَ اغْتَسِلْ تِلْکَ اللَّیْلَةَ قَبْلَ الْمَغْرِبِ ثُمَّ تَنَامُ عَلَی طُهْرٍ فَإِذَا أَرَدْتَ الْمَشْیَ إِلَیْهِ فَاغْتَسِلْ وَ لَا تَطَیَّبْ وَ لَا تَدَّهِنْ وَ لَا تَکْتَحِلْ حَتَّی تَأْتِیَ الْقَبْرَ(1).

**[ترجمه]التهذیب: ابی بصیر روایت کند: امام صادق علیه السلام از من پرسیدند: چون به زیارت حسین می­آیی چه می­گویی؟ گفتم: چیزهایی که از راویان حدیث که از پدرتان شنیده اند، شنیده ام. فرمود: آیا می­خواهی این خبر را از پدرم از جدم علی بن حسین علیه السلام بشنوی که در این هنگام چه می­کرد؟ گفتم: آری فدایت گردم. فرمود: چون خواستی به سمت حسین علیه السلام روانه گردی، سه روز، روزهای چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه را روزه بگیر و چون جمعه را به شب رساندی، نماز شبت را بخوان سپس برخیز و نگاهت را به اطراف آسمان بدوز و همان شب پیش از مغرب غسل نما و به حال طهارت بخواب و چون قصد حرکت به سوی وی نمودی، غسل نما و عطر و روغن و سرمه ای استفاده نکن و به کنار مقبره بیا. - . التهذیب 6 : 76 -

**[ترجمه]

باب 18 زیاراته صلوات الله علیه المطلقة و هی عدة زیارات منها مسندة و منها مأخوذة من کتب الأصحاب بغیر إسناد

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الرَّزَّازُ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا دَخَلْتُ الْحَیْرَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا مَقَامٌ أَکْرَمْتَنِی بِهِ وَ شَرَّفْتَنِی بِهِ اللَّهُمَّ فَأَعْطِنِی فِیهِ رَغْبَتِی عَلَی حَقِیقَةِ إِیمَانِی بِکَ وَ بِرُسُلِکَ سَلَامٌ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ سَلَامٌ عَلَی مَلَائِکَتِهِ فِیمَا تَرُوحُ بِهِ الرَّائِحَاتُ الطَّاهِرَاتُ لَکَ وَ عَلَیْکَ وَ سَلَامٌ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ سَلَامٌ عَلَی الْمُسَلِّمِینَ لَکَ بِقُلُوبِهِمُ النَّاطِقِینَ لَکَ بِفَضْلِکَ بِأَلْسِنَتِهِمْ أَشْهَدُ أَنَّکَ صَادِقٌ صِدِّیقٌ صَدَقْتَ فِیمَا دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ صَدَقْتَ فِیمَا أَتَیْتَ بِهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ مِنَ الدَّمِ الَّذِی لَا یُدْرَکُ ثَارُهُ مِنَ الْأَرْضِ إِلَّا بِأَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ

ص: 148

1- 1. التهذیب ج 6 ص 76.

وَ شَهَادَتَهُمْ حَتَّی تُلْحِقَنِی بِهِمْ وَ تَجْعَلَنِی لَهُمْ فَرَطاً وَ تَابِعاً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ تَمْشِی قَلِیلًا وَ تُکَبِّرُ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ تَقُومُ بِحِیَالِ الْقَبْرِ وَ تَقُولُ سُبْحَانَ الَّذِی سَبَّحَ لَهُ الْمُلْکُ وَ الْمَلَکُوتُ وَ قَدَّسَتْ بِأَسْمَائِهِ جَمِیعُ خَلْقِهِ وَ سُبْحَانَ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ رَبِّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنِی فِی وَفْدِکَ إِلَی خَیْرِ بِقَاعِکَ وَ خَیْرِ خَلْقِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجِبْتَ وَ الطَّاغُوتَ وَ الْعَنْ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ اللَّهُمَّ أَشْهِدْنِی مَشَاهِدَ الْخَیْرِ کُلَّهَا مَعَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ اللَّهُمَ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَ اجْعَلْ لِی قَدَماً مَعَ الْبَاقِینَ الْوَارِثِینَ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْأَرْضَ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ ثُمَّ تُکَبِّرُ خَمْسَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ تَمْشِی قَلِیلًا وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ مُؤْمِنٌ وَ بِوَعْدِکَ مُوقِنٌ اللَّهُمَّ اکْتُبْ لِی إِیمَاناً وَ ثَبِّتْهُ فِی قَلْبِی اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا أَقُولُ بِلِسَانِی حَقِیقَتَهُ فِی قَلْبِی وَ شَرِیعَتَهُ فِی عَمَلِی اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ لَهُ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَدَماً ثَابِتاً وَ أَثْبِتْنِی فِیمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ ثُمَّ کَبِّرْ ثَلَاثَ تَکْبِیرَاتٍ وَ تَرْفَعُ یَدَیْکَ حَتَّی تَضَعَهُمَا مَعاً عَلَی الْقَبْرِ ثُمَّ تَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ طَهُرْتَ وَ طَهُرَتْ لَکَ الْبِلَادُ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ بِهَا وَ طَهُرَ حَرَمُهَا أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمَرْتَ بِالْقِسْطِ وَ دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ حَتَّی یَسْتَثِیرَ لَکَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِهِ ثُمَّ ضَعْ خَدَّیْکَ جَمِیعاً عَلَی الْقَبْرِ ثُمَّ تَجْلِسُ فَتَذْکُرُ اللَّهَ بِمَا شِئْتَ وَ تَوَجَّهْ إِلَی اللَّهِ فِیمَا شِئْتَ أَنْ تَتَوَجَّهَ ثُمَّ تَعُودُ فَتَضَعُ یَدَیْکَ عِنْدَ رِجْلِهِ ثُمَّ تَقُولُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَی رُوحِکَ وَ عَلَی بَدَنِکَ صَدَقْتَ وَ أَنْتَ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ وَ قَتَلَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ ثُمَّ تُقْبِلُ إِلَی عَلِیٍّ ابْنِهِ فَتَقُولُ مَا أَحْبَبْتَ ثُمَّ تَقُومُ قَائِماً فَتَسْتَقْبِلُ الْقُبُورَ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الشُّهَدَاءُ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ اللَّهُ مُدْرِکٌ لَکُمْ وَتَرَکُمْ وَ مُدْرِکٌ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ عَدُوَّهُ أَنْتُمْ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ تَجْعَلُ الْقَبْرَ بَیْنَ یَدَیْکَ ثُمَّ تُصَلِّی مَا بَدَا لَکَ ثُمَّ تَقُولُ جِئْتُ وَافِداً إِلَیْکَ وَ أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّهِ بِکَ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِی

ص: 149

مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی بِکَ یَتَوَسَّلُ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَی اللَّهِ فِی حَوَائِجِهِمْ وَ بِکَ یُدْرِکُ عِنْدَ اللَّهِ أَهْلُ التِّرَاتِ طَلِبَتَهُمْ.

ثُمَّ تُکَبِّرُ إِحْدَی عَشْرَةَ تَکْبِیرَةً مُتَتَابِعَةً وَ لَا تُعَجِّلْ فِیهَا ثُمَّ تَمْشِی قَلِیلًا فَتَقُومُ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ فَتَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْمُتَوَحِّدِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا خَلَقَ الْخَلْقَ فَلَمْ یَغِبْ شَیْ ءٌ مِنْ أُمُورِهِمْ عَنْ عِلْمِهِ فَعَلِمَهُ بِقُدْرَتِهِ ضُمِّنَتِ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْهَا دَمَکَ وَ ثَارَکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ أَشْهَدُ أَنَّ لَکَ مِنَ اللَّهِ مَا وَعَدَکَ مِنَ النَّصْرِ وَ الْفَتْحِ وَ أَنَّ لَکَ مِنَ اللَّهِ الْوَعْدَ الصَّادِقَ فِی هَلَاکِ أَعْدَائِکَ وَ تَمَامَ مَوْعِدِ اللَّهِ إِیَّاکَ أَشْهَدُ أَنَّ مَنْ تَبِعَکَ الصَّادِقُونَ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِیهِمْ أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ ثُمَّ کَبِّرْ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ تَمْشِی قَلِیلًا ثُمَّ تَسْتَقْبِلُ الْقَبْرَ وَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً أَشْهَدُ أَنَّکَ دَعَوْتَ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ وَفَیْتَ لِلَّهِ بِعَهْدِهِ وَ قُمْتَ لِلَّهِ بِکَلِمَاتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً خَذَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً خَذَلَتْ عَنْکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ بِالْوَلَایَةِ لِمَنْ وَالَیْتَ وَ وَالتْهُ رُسُلُکَ وَ أَشْهَدُ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ بَرِئْتَ مِنْهُ وَ بَرِئَتْ مِنْهُ رُسُلُکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ کَذَّبُوا رُسُلَکَ وَ هَدَمُوا کَعْبَتَکَ وَ حَرَّفُوا کِتَابَکَ وَ سَفَکُوا دِمَاءَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ وَ أَفْسَدُوا فِی بِلَادِکَ وَ اسْتَذَلُّوا عِبَادَکَ اللَّهُمَّ ضَاعِفْ لَهُمُ الْعَذَابَ فِیمَا جَرَی مِنْ سُبُلِکَ وَ بَرِّکَ وَ بَحْرِکَ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ فِی مُسْتَسَرِّ السَّرَائِرِ فِی سَمَائِکَ وَ أَرْضِکَ وَ کُلَّمَا دَخَلْتَ الْحَیْرَ فَسَلِّمْ وَ ضَعْ خَدَّکَ عَلَی الْقَبْرِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به درون حرم آمدی، بگو: پروردگارا، این جایگاهی است که مرا به آن اکرام داشتی و شرافت بخشیدی، خداوندا پس درخواستم را در آن با حقیقت ایمانی که به تو و فرستادگانت دارم، عطا فرما. سلام بر تو ای فرزند رسول خدا و سلام فرشتگان معطر و پاکیزه در هر بامداد و شامگاه بر تو باد. و سلام بر فرشتگان مقرب پروردگار و سلام بر تایید کنندگان تو با دلهاشان که زبان به فضل تو گشایند. شهادت می­دهم که تو راستگوی راستین­منشی و در آنچه که بدان دعوت نمودی، راست گفتی و در آنچه که آوردی، صادق بودی و هان که تو ثار الله (انتقام خداوند) بر زمین هستی، از خونی که انتقام آن در زمین کشیده نشود مگر به دست دوستدارانت. خداوندا دلم را دوستدار شهادتگاه ایشان و شهادت ایشان گردان تا آنکه مرا به ایشان ملحق نمایی و مرا در دنیا و آخرت ذخیره پیش فرستاده و پیرو ایشان قرار دهی. سپس اندکی راه می­روی و هفت بار الل-ه اکبر می­گویی و سپس در برابر قبر می­ایستی و می­گویی: منزه است آنکه مُلک و ملکوت به تسبیح وی درنشست و همه آفریدگانش به تقدیس اسماء او مشغولند و منزه است آن فرمانروای بس پاک­نهاد، پروردگار فرشتگان و روح القدس. خداوندا نام مرا در میان راهیانت به سوی بهترین بقعه ها و برترین مخلوقاتت بنویس. خداوندا سرکشان و طاغوتیان را لعنت فرست و پیروان و وابستگانشان را نفرین نما، خداوندا مرا در همه آمدگاه های خیر و نیکی به همراه اهل بیت پیامبرت حاضر گردان. خداوندا مرا مسلمان بمیران و مرا همراهی با باقیماندگان و وارثانی عطا کن که زمین را از بندگان صالحت به ارث می­برند. سپس پنج بار الل-ه اکبر می­گویی و اندکی جلوتر می­روی و می­گویی: خداوندا به تو ایمان دارم و به وعده ات یقین. پروردگارا برایم ایمانی مقرر فرما و آن را در دلم استوار گردان. خداوندا آنچه بر زبان می­رانم، حقیقتش را بر دلم نِه و شریعتش را در کردارم. خداوندا مرا از استوار­گامان با حسین علیه السلام قرار ده و از جمله شهیدان با وی بنویس. سپس سه بار الل-ه اکبر می­گویی و دستت را بالا می­بری و با هم بر قبر می­نهی و می­گویی: شهادت می­دهم که تو پاکیِ پاک هستی. زاده از پاکیِ پاک و پاک و مطهر گشتی و این سرزمین برای تو پاک و مطهر گشت و زمینی که در آن هستی برای تو پاکیزه گشت و حرمش مطهر گردید. گواهی می­دهم که تو به دادگری دستور فرمودی و به آن فراخواندی و تو ثار الله - . خون خدا، کسی که خدا خود انتقام وی را گیرد. یا اوست که برای خدا، انتقام همه فرستادگان و پیامبران را - با بازگشتش - خواهد گرفت. - هستی در زمین خدا تا آنکه همه مخلوقاتش را به انتقامجویی برای تو فراخواند. آنگاه دو طرف گونه هایت را بر قبر بنه و سپس بنشین و خدای را هر طور که خواستی ذکر بگو و در هر امری که خواهی به خدا روی نما و سپس باز می­گردی و دستانت را بر محل پاهای حضرت می­گذاری و می­گویی: صلوات خدا بر روح تو و بر پیکر تو. راست گفتی و تنها تویی راستگوی راستین برشمرده و خداوند کسانی را که تو را به دست و زبانشان کشتند، نابود گرداند. و آنگاه به سوی پسرش علی روی نموده و هر آنچه خواهی می­گویی، آنگاه برخاسته و به سمت قبرهای شهیدان کربلا می­روی و می­گویی: سلام و درود بر شما ای شهیدان، شما پیشتازان ما نزد خدایید و ما در پی شما روانه ایم. هان! شما را مژده به وعده الهی که هیچ خلاف وعده نکند، خداوند خواسته شما را دریابد و دشمن خود بر زمین را در چنگ گیرد. شما سروران شهیدان در دنیا و آخرت هستید. سپس پیش روی قبر قرار می­گیری و هر آنقدر که خواهی نماز می­گزاری و سپس می­گویی: رهپویان، به قصد درگاه تو به سویت آمدم و در همه حاجاتم از امر دنیا و آخرتم به آبروی تو نزد خداوند متوسل می­گردم. توسل کنندگان به خدا در حاجات خود به تو متوسل می­گردند و خونخواهان خواهش خود را نزد خداوند، به تو درمی­یابند. سپس یازده بار الل-ه اکبر پیاپی می­گویی و شتاب هم نمی­کنی، آنگاه چند گامی حرکت کرده و در برابر قبله می­ایستی و می­گویی: حمد و ثنا خداوند یکتا راست که در همه امور یگانگی جسته و همه مخلوقات را آفرید و کمتر چیزی از امور ایشان از دانش وی پنهان نمانده و همه را به قدرت خود می­داند. خون تو و انتقام تو ای پسر رسول خدا که صلوات خدا بر تو باد، در زمین و هر چه بر آن است، نهاده شده است. شهادت می­دهم که هر آنچه که خداوند به تو از نصر و فتح وعده داده، در دستت خواهد بود و از سوی خدا آن وعده راستینش در هلاک نمودن دشمنانت و به پایان بردن پیمانش با تو، برای تو عملی خواهد گشت. گواهی می­دهم، آنان که از تو پیروی کنند، راستگویانی هستند که خداوند تبارک و تعالی درباره ایشان فرموده است: «أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ » - . حدید / 19 - {آنان همان راستینانند و پیش پروردگارشان گواه خواهند بود و ایشان راست اجر و نورشان.} سپس هفت بار تکبیر بگو و اندکی پیش برو و به سمت قبله بایست و بگو: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً»،{حمد و ثنا خدایی راست که فرزندی اختیار نکرده و برای او شریکی در فرمانروایی نبوده است و هر چیزی را آفریده و بدان گونه که درخور آن بوده اند اندازه گیری کرده است.} گواهی می­دهم که تو به سوی خدا دعوت نمودی و رسول خدا و پیمان خدا را وفا نمودی و با کلمات خدا، برای او برخاستی و در راه او مجاهدت نمودی تا آنکه جان سپردی. خداوند لعنت کند امتی که تو را کشتند و خدا لعنت کند امتی را که تو را تنها گذاشتند و خدا لعنت کند امتی را که از یاری تو برکنار ماندند. خداوندا، گواهی می­دهم که ولایت دار آنم که با وی موالات و یاری نمودی و فرستادگانت با او موالات نمودند و گواهی می­دهم که برائت جستم از هر آنکه از ایشان برائت جستی و فرستادگانت از ایشان برائت جستند. پروردگارا، هر آنکه فرستادگانت را تکذیب کردند و کعبه ات را ویران کردند و کتابت را سوزاندند و خون اهل بیت پیغمبرت را ریختند و در سرزمین تو فساد و تباهی افکندند و بندگانت را به خواری کشیدند را لعنت کن. پروردگارا، عذاب ایشان را در آنچه که در راهها و بیابانها و دریاها جاری است، دوچندان کن. خداوندا ایشان را در خلوتکده رازها در آسمانت و زمینت لعن و نفرین فرست. و هر گاه که به حرم وارد شدی سلام بده و صورتت را بر قبره بنه. - . کامل الزیارات : 193 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام و سلام علی ملائکته فیما تروح به الرائحات أی سلام علی ملائکة الله فی ضمن التحیات التی تأتیک من الله فی وقت الرواح أو مطلقا فقوله لک و علیک صفة أو حال للرائحات و الأظهر ما فی بعض النسخ و هو قوله و سلام ملائکته فیما تغتدی و تروح و الغدوة البکرة و یقال غدا علیه و اغتدی أی

ص: 150

1- 1. کامل الزیارات ص 193.

بکر و الرواح من زوال الشمس إلی اللیل یقال راح یروح رواحا أی سلام ملائکته فیما یأتون به علیک فی أول النهار و آخره و قد یقال راح یروح إذا أتی أی وقت کان فعلی النسخة الأولی هذا هو المراد قوله علیه السلام و أنک ثار الله فی الأرض الثأر بالهمز الدم و طلب الدم أی أنک أهل ثار الله و الذی یطلب الله بدمه من أعدائه أو هو الطالب بدمه و دماء أهل بیته بأمر الله فی الرجعة و قیل هو تصحیف ثائر و الثائر من لا یبقی علی شی ء حتی یدرک ثاره.

ثم اعلم أن المضبوط فی نسخ الدعاء بغیر همز و الذی یظهر من کتب اللغة أنه مهموز و لعله خفف فی الاستعمال قوله علیه السلام و شهادتهم أی حضورهم أو أصیر شهیدا کما صاروا و الأول أظهر قوله و تجعلنی لهم فرطا هو بالتحریک من یتقدم القوم لیرتاد لهم الماء و یهیئ لهم الدلاء و الأرشیة أی تجعلنی خادما لهم ساعیا فی أمورهم قوله علیه السلام من جمیع خلقه أی ممن له مدخل فی ذلک بالتأسیس و الخذلان و الرضا به فی کل دهر و أوان و الوتر بالکسر و یفتح و الترة بکسر التاء و فتح الراء الثأر.

**[ترجمه]گفته آن حضرت علیه السلام: «و سلام علی ملائکته فیما تروح به الرائحات» یعنی سلام بر فرشتگان خدا در ضمن درودهایی که از خدا برایت می­آید در وقت شام یا همیشه. در نتیجه، گفته آن حضرت: «لک و علیک» صفت است یا حال برای «رائحات». بهتر آنچه است که در بعضی نسخه­ها آمده یعنی: «و سلام ملائکته فیما تغتدی و تروح» و غدوة یعنی صبح زود و گفته می­شود: «غدا علیه و اغتدی» یعنی زود آمد و «رواح» از زوال خورشید است تا شب. راح یروح رواحا یعنی درود فرشتگانش بر تو باد در آنچه که نزد تو می­آیند، از اول روز تا آخر آن. گاه گفته می­شود: راح یروح یعنی هر وقت که بیاید. بنابر نسخه اول، این مراد است. گفته آن حضرت علیه السلام: «إنک ثار الله فی الأرض» ثار یعنی خون و خونخواهی یعنی تو اهل ثارالله هستی و کسی که به امر خدا در رجعت خونخواهی او و اهل بیتش را می­کند. گفته شده: تصحیف ثایر است یعنی کسی که چیزی را باقی نمی­گذارد تا این که خونخواهی کند.

سپس بدان که آنچه در نسخه­های دعا ضبط شده، بدون همزه است و از کتابهای لغت، ظاهر است که همزه دارد، شاید در استعمال مخفف شده است. گفته آن حضرت علیه السلام: «و شهادتکم» یعنی حضور شما، یا من شهید شوم همان طور که آنان شدند و قول اول بهتر است. گفته آن حضرت علیه السلام: «و تجعلنی لهم فَرَطا» یعنی کسی که پیشاپیش قوم می­رود تا برایشان آب و سطل و طناب تهیه کند یعنی مرا خادم و انجام دهنده امور ایشان قرار بده. گفته آن حضرت علیه السلام: «من جمیع خلقه»: یعنی هر کسی که دخالتی در آن داشته، یعنی بنیانگذری و خذلان و خرسندی از آن در همه دوران­ها. «وتر» با کسره و فتحه و «ترة» با کسره تاء و فتحه راء یعنی خونخواهی.

**[ترجمه]

«2»

کا، [الکافی] عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ قَالَ: إِذَا فَرَغْتَ مِنَ السَّلَامِ عَلَی الشُّهَدَاءِ فَأْتِ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَاجْعَلْهُ بَیْنَ یَدَیْکَ ثُمَّ تُصَلِّی مَا بَدَا لَکَ (1).

**[ترجمه]الکافی: امام علیه السلام فرمود: چون از سلام بر شهیدان فارغ گشتی به سوی قبر ابا عبد الل-ه الحسین علیه السلام بیا و در برابر آن قرار بگیر و سپس هر قدر دلت خواست نماز بخوان. - . الکافی 4 : 578 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ ابْنُ الْوَلِیدِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَةَ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ وَ الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ وَ أَبُو سَلَمَةَ السَّرَّاجُ جُلُوساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ کَانَ الْمُتَکَلِّمُ یُونُسَ وَ کَانَ أَکْبَرَنَا سِنّاً فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَحْضُرُ مَجَالِسَ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ یَعْنِی وَلَدَ س ا ب ع فَمَا أَقُولُ قَالَ إِذَا حَضَرْتَهُمْ وَ ذَکَرْتَنَا فَقُلِ اللَّهُمَّ أَرِنَا الرَّخَاءَ وَ السُّرُورَ فَإِنَّکَ تَأْتِی عَلَی کُلِّ مَا تُرِیدُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی کَثِیراً مَا أَذْکُرُ الْحُسَیْنَ علیه السلام فَأَیَّ شَیْ ءٍ أَقُولُ قَالَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ تُعِیدُ ذَلِکَ ثَلَاثاً فَإِنَّ السَّلَامَ یَصِلُ إِلَیْهِ مِنْ قَرِیبٍ

ص: 151

1- 1. الکافی ج 4 ص 578.

وَ مِنْ بَعِیدٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَمَّا مَضَی بَکَتْ عَلَیْهِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ السَّبْعُ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَنْ یَتَقَلَّبُ فِی الْجَنَّةِ وَ النَّارِ مِنْ خَلْقِ رَبِّنَا وَ مَا یُرَی وَ مَا لَا یُرَی بُکَاءً عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِلَّا ثَلَاثَةَ أَشْیَاءَ لَمْ تَبْکِ عَلَیْهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا هَذِهِ الثَّلَاثَةُ الْأَشْیَاءِ قَالَ لَمْ تَبْکِ عَلَیْهِ الْبَصْرَةُ وَ لَا دِمَشْقُ وَ لَا آلُ عُثْمَانَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَزُورَهُ فَکَیْفَ أَقُولُ وَ کَیْفَ أَصْنَعُ قَالَ إِذَا أَتَیْتَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَاغْتَسِلْ عَلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ ثُمَّ الْبَسْ ثِیَابَکَ الطَّاهِرَةَ ثُمَّ امْشِ حَافِیاً فَإِنَّکَ فِی حَرَمٍ مِنْ حَرَمِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ بِالتَّکْبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ وَ التَّمْجِیدِ وَ التَّعْظِیمِ لِلَّهِ کَثِیراً وَ الصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وَ أَهْلِ بَیْتِهِ حَتَّی تَصِیرَ إِلَی بَابِ الْحُسَیْنِ علیه السلام ثُمَّ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ وَ زُوَّارَ قَبْرِ ابْنِ نَبِیِّ اللَّهِ- ثُمَّ اخْطُ عَشْرَ خُطًا فَکَبِّرْ ثُمَّ قِفْ فَکَبِّرْ ثَلَاثِینَ تَکْبِیرَةً ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَأْتِیَهُ مِنْ قِبَلِ وَجْهِهِ وَ اسْتَقْبِلْ وَجْهَکَ بِوَجْهِهِ وَ تَجْعَلُ الْقِبْلَةَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَتِیلَ اللَّهِ وَ ابْنَ قَتِیلِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وِتْرَ اللَّهِ الْمَوْتُورَ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَشْهَدُ أَنَّ دَمَکَ سَکَنَ فِی الْخُلْدِ وَ اقْشَعَرَّتْ لَهُ أَظِلَّةُ الْعَرْشِ وَ بَکَی لَهُ جَمِیعُ الْخَلَائِقِ وَ بَکَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ السَّبْعُ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَنْ یَتَقَلَّبُ فِی الْجَنَّةِ وَ النَّارِ مِنْ خَلْقِ رَبِّنَا وَ مَا یُرَی وَ مَا لَا یُرَی أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ ابْنُ حُجَّتِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَتِیلُ اللَّهِ وَ ابْنُ قَتِیلِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ ابْنُ ثَارِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وِتْرُ اللَّهِ الْمَوْتُورُ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ وَ نَصَحْتَ وَ وَفَیْتَ وَ وَافَیْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ رَبِّکَ وَ مَضَیْتَ لِلَّذِی کُنْتَ عَلَیْهِ شَهِیداً وَ مُسْتَشْهَداً وَ شَاهِداً وَ مَشْهُوداً أَنَا عَبْدُ اللَّهِ وَ مَوْلَاکَ وَ فِی طَاعَتِکَ وَ الْوَافِدُ إِلَیْکَ أَلْتَمِسُ کَمَالَ الْمَنْزِلَةِ عِنْدَ اللَّهِ وَ ثَبَاتَ الْقَدَمِ فِی الْهِجْرَةِ إِلَیْکَ وَ السَّبِیلَ الَّذِی لَا یُخْتَلَجُ دُونَکَ مِنَ الدُّخُولِ فِی کَفَالَتِکَ الَّتِی أُمِرَتْ بِهَا.

ص: 152

مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِکُمْ مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِکُمْ مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِکُمْ بِکُمْ یُبَیِّنُ اللَّهُ الْکَذِبَ وَ بِکُمْ یُبَاعِدُ اللَّهُ الزَّمَانَ الْکَلِبَ وَ بِکُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ اللَّهُ وَ بِکُمْ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ بِکُمْ یُثْبِتُ وَ بِکُمْ یَفُکُّ الذُّلَّ مِنْ رِقَابِنَا وَ بِکُمْ یُدْرِکُ اللَّهُ تِرَةَ کُلِّ مُؤْمِنٍ یَطْلُبُ وَ بِکُمْ تُنْبِتُ الْأَرْضُ أَشْجَارَهَا وَ بِکُمْ تُخْرِجُ الْأَشْجَارُ أَثْمَارَهَا وَ بِکُمْ تُنْزِلُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ رِزْقَهَا وَ بِکُمْ یَکْشِفُ اللَّهُ الْکَرْبَ وَ بِکُمْ یُنْزِلُ اللَّهُ الْغَیْثَ وَ بِکُمْ تُسَبِّحُ اللَّهَ الْأَرْضُ الَّتِی تَحْمِلُ أَبْدَانَکُمْ وَ تَسْتَقِلُّ جِبَالُهَا عَلَی مَرَاسِیهَا إِرَادَةُ الرَّبِّ فِی مَقَادِیرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَیْکُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُیُوتِکُمْ وَ الصَّادِقُ عَمَّا فُصِّلَ مِنْ أَحْکَامِ الْعِبَادِ لُعِنَتْ أُمَّةٌ قَتَلَتْکُمْ وَ أُمَّةٌ خَالَفَتْکُمْ وَ أُمَّةٌ جَحَدَتْ وَلَایَتَکُمْ وَ أُمَّةٌ ظَاهَرَتْ عَلَیْکُمْ وَ أُمَّةٌ شَهِدَتْ وَ لَمْ تُسْتَشْهَدْ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ النَّارَ مَأْوَاهُمْ وَ بِئْسَ وِرْدُ الْوَارِدِینَ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ تَقُولُ ثَلَاثاً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ خَالَفَکَ بَرِی ءٌ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ خَالَفَکَ بَرِی ءٌ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ خَالَفَکَ بَرِی ءٌ ثُمَّ تَقُومُ فَتَأْتِی ابْنَهُ عَلِیّاً علیه السلام وَ هُوَ عِنْدَ رِجْلِهِ فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ وَ فَاطِمَةَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ أَنَا إِلَی اللَّهِ بَرِی ءٌ أَنَا إِلَی اللَّهِ بَرِی ءٌ ثُمَّ تَقُومُ فَتُومِئُ بِیَدِکَ إِلَی الشُّهَدَاءِ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فَلَیْتَ أَنِّی مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً ثُمَّ تَدُورُ فَتَجْعَلُ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ بَیْنَ یَدَیْکَ إِمَاماً فَتُصَلِّی سِتَّ رَکَعَاتٍ وَ قَدْ تَمَّتْ زِیَارَتُکَ وَ إِنْ شِئْتَ فَأَقِمْ وَ إِنْ شِئْتَ فَانْصَرِفْ (1).

ص: 153

1- 1. کامل الزیارات ص 197.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ثویر بن ابی فاخته گوید: من و یونس بن ظبیان و مفضل بن عمر و ابو سلمه سراج نزد امام صادق علیه السلام نشسته بودیم و یونس که از همه ما بزرگسالتر بود سخن می­گفت و به امام عرض کرد: فدایت گردم! من به مجالس این قوم یعنی فرزندان س ا ب ع - بنی عباس - حاضر می شوم، چه بگویم؟ فرمود: چون به نزد ایشان رفتی و نام ما را بردی، بگو: خداوندا به ما آسایش و شادمانی ببخش، چرا که تو هر چه را که خواهی به انجام رسانی. پس گفتم فدایت گردم! من بسیار حسین علیه السلام را یاد می­کنم، چه ذکری بگویم؟ فرمود: بگو سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه و این را سه بار تکرار می­کنی، چرا که سلام از دور و نزدیک به او می­رسد. سپس فرمود: همانا ابا عبد الل-ه علیه السلام زمانی که جان باخت، آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه و آنچه در آن و میان آنهاست و هر آنکه از آفریدگان پروردگارمان که در بهشت یا دوزخ درآید و هر آنچه دیدنی است و نادیدنی، بر ابا عبد الل-ه علیه السلام گریست مگر سه چیز که بر او نگریست. عرض کردم فدایت گردم، چیست این سه چیز؟ فرمود: بصره بر او نگریست و دمشق و خاندان عثمان. گوید: عرض کردم فدایت گردم، می­خواهم به زیارت او بروم، چه بگویم و چه آیینی رعایت کنم؟ فرمود: چون به زیارت ابا عبد الل-ه علیه السلام آیی، در ساحل فرات غسل نما و سپس بهترین لباسهای پاکیزه ات را بر تن کن و پیاده به راه بیفت، چرا که در یکی از حرمهای خدا و رسولش هستی، و بسیار الل-ه اکبر و لا اله الا الل-ه و تمجید و تعظیم الهی بر لب داشته باش و بر محمد صلی الله علیه و آله و اهل بیت او صلوات فرست تا به دروازه صحن حسین علیه السلام برسی. پس بگو: سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت خدا، سلام بر شما ای فرشتگان و زائران قبر پسر پیامبر خدا. سپس ده گام پیش برو و الل-ه اکبر بگو و سپس بایست و سی الل-ه اکبر بگو و سپس جلو برو تا از پیش رویش به بارگاه رسی و رو در روی او بایست و قبله روبروی دو شانه ات باشد. سپس می­گویی: سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت خدا. سلام بر تو ای کشته - . آنکه خدا خود انتقام خونش را گیرد؛ یا به معنی کشته شده در راه خدا، و اولی درست تر است. - خدا و پسر کشته خدا. سلام بر تو ای آنکه خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، سلام بر تو ای انتقام خدا که در آسمانها و زمین به انتظار گرفتن انتقامش نشسته اند. شهادت می­دهم که خون تو در بهشت جاودانگی برنشست و به خاطر آن سرادقها و طبقات عرش به لرزه افتاد و همه آفریدگان به گریه افتادند و هفت طبقه آسمان و هفته طبقه زمین و آنچه در آن و میان آن است و هر آنکه از خلق پروردگارمان میان بهشت و جهنم در نوسان است و هر آنچه دیدنی است و نادیدنی، برای او گریست. شهادت می­دهم که تو حجت خدا و پسر حجت خدایی و شهادت می­دهم که تو کشته خدا و پسر کشته خدایی و شهادت می­دهم که تو خون خدا در زمین و پسر خون خدایی و شهادت می­دهم که تو انتقام خدایی که (اهلش) در آسمانها و زمین در انتظار گرفتن آن نشسته اند. و شهادت می­دهم که تو ابلاغ نمودی و اندرز دادی و وفا نموده و (به وعده گاه) آمدی و در راه پروردگارت مجاهدت نمودی و بر آن راه و رسالتی که داشتی، شهید و به شهادت گرفته شده و شاهد و شهادت داده شده به تو، ره سپردی. من بنده خدا و نوکر تو و در خدمت تو و سر سپرده کوی توام و نزد خداوند، التماس جایگاه بالنده را دارم و اینکه استواری گامم در هجرت به سوی تو و نیز آن راهی که در نبود تو، برای درآمدن به سایه کفالت تو که به آن امر شده ام، آشفته و نااستوار نگردد. هر که خدا را جوید، از شما آغاز نماید، هر که خدا را جوید، از شما آغاز نماید، هر که خدا را جوید، از شما آغاز نماید، و خداوند به واسطه شما دروغها را برملا کند و خداوند به واسطه شما زمانه پر هراس و جنون را دور نماید و خداوند به واسطه شما گشایش دهد و با شما خاتمه بخشد و به دست شما، خداوند هر آنچه را خواهد محو گرداند و با شما باقی نگاه می­دارد و به دست شما بند ذلت را از گردن ما می­گشاید و به واسطه شما خداوند انتقام هر مومنی که در پی آن است را می­گیرد و به لطف شماست که زمین درختانش را می­رویاند و به خاطر وجود شماست که درختان میوه به سر می­آورند و با وجود شماست که آسمان باران و روزی می­بارد و به لطف شماست که خداوند مصیبت را زائل گرداند و با وجود لطف شماست که خداوند باران رحمتش را فرو می­فرستد و به لطف وجود شماست که زمینی که بدنهاتان را در خود گرفته، خدای را تسبیح می­گوید و کوههایش بر جاهای استوارش برپا می­ایستد. اراده خداوند در قضاء و تدبیر امورش به نزد شما فرود آمده و از خانه های شما (برای مردمان و آموزش ایشان) بیرون می­آید و نیز هر حکم صادقی که برای مردم به تفصیل بیان شده است. لعنت باد بر امتی که شما را به قتل رساند و امتی که با شما به مخالفت برخاست و امتی که ولایت شما را انکار نمود و امتی که علیه شما به یاری کسان برخاست و امتی که شاهد بود و امتی که حاضر بود و شهید نگشت. حمد و ثنا خدایی راست که آتش را جایگاه ایشان قرار داد و بدترین محلی است که وارد شوندگان به آن درآیند و بدترین آبشخوریست که در آن پای نهند و حمد و ثنا از آن الل-ه پروردگار جهانیان است. و سه بار می­گویی: صلی الل-ه علیک یا ابا عبد الل-ه. صلی الل-ه علیک یا ابا عبد الل-ه صلی الل-ه علیک یا ابا عبد الل-ه. من نزد خداوند از آنکه با تو مخالفت نمود، بریء و برکنارم، من نزد خداوند از آنکه با تو مخالفت نمود، بریء و برکنارم، من نزد خداوند از آنکه با تو مخالفت نمود، بریء و برکنارم. سپس برخاسته و به کنار مقبره پسرش علی علیه السلام می­آیی که زیر پای او مدفون است و می­گویی: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین و سلام بر تو ای پسر حسن و حسین، سلام بر تو ای پسر خدیجه و فاطمه، صلوات خدا بر تو باد، صلوات خدا بر تو باد، صلوات خدا بر تو باد، لعنت خدا بر آنکه تو را شهید کرد، لعنت خدا بر آنکه تو را شهید کرد، لعنت خدا بر آنکه تو را شهید کرد، من نزد خداوند از ایشان بریء و برکنارم، من نزد خداوند از ایشان بریء و برکنارم، من نزد خداوند از ایشان بریء و برکنارم، سپس برخاسته و با دستت به شهیدان اشاره می­کنی و می­گویی: سلام بر شما، سلام بر شما، سلام بر شما؛ به خدا که پیروزمند شدید، به خدا که پیروزمند شدید، به خدا که پیروزمند شدید و ای کاش که من با شما بودم و همراه با شما به فوز عظیم نائل می­آمد. سپس برمی­گردی و مقبره ابا عبد الل-ه علیه السلام را چون امامی پیش رویت قرار داده، و شش رکعت نماز می­گزاری و زیارتت اکنون پایان یافته است و اگر خواهی بمان و اگر خواهی می­توانی بروی. - . کامل الزیارات : 197 -

**[ترجمه]

«4»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنِ ابْنِ عِیسَی: مِثْلَهُ (1)

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . الکافی 4 : 578 -

**[ترجمه]

بیان

قوله یعنی ولد سابع هو مقلوب عباس هکذا عبر تقیة قوله علیه السلام یا قتیل الله أی الذی قتل لله و فی سبیله أو القتیل الذی طلب دمه و ثاره إلی الله قوله علیه السلام وتر الله أی الفرد المتفرد فی الکمال من نوع البشر فی عصره

الشریف أو المراد ثار الله کما مر أی الذی الله تعالی طالب دمه و الموتور الذی قتل له قتیل فلم یدرک بدمه تقول منه وتره یتره وترا و ترة و کذلک وتره حقه نقصه ذکره الجوهری (2)

و قال الجزری (3) فیه من فاتته صلاة العصر فکأنما وتر أهله و ماله أی نقص یقال وترته إذا نقصته فکأنک جعلته وترا بعد أن کان کثیرا و قیل هو من الوتر الجنایة التی یجنیها الرجل علی غیره من قتل أو نهب أو سبی فشبه ما یلحق من فاتته صلاة العصر بمن قتل حمیمه أو سلب أهله و ماله انتهی.

**[ترجمه]گفته وی: فرزندان س ا ب ع مقلوب عباس است که از روی تقیه چنین فرموده است. گفته آن حضرت: «یا قتیل الله» یعنی کسی که به خاطر خدا و در راه او کشته شده، یا کشته­ای که نزد خدا از او خونخواهی شده. گفته آن حضرت علیه السلام: «وتر الله» یعنی فرد منفرد در کمال از نوع بشر در عصر آن حضرت، یا مراد ثار الله است چنان که گذشت، یعنی کسی که خدا طالب خون اوست. «موتور» یعنی کسی که کسی از او کشته شده ولی برای او خونخواهی نشده است. می­گویی: «منه وتره یتره وترا وترة» و نیز «وتره حقه» یعنی حق او را کاست. جوهری گفت.

جزری گفت: در حدیث آمده است: «من فاتته صلاة العصر» پس گویی «وتر اهله و ماله» یعنی کم شد. گفته می­شود: «وترته» وقتی آن را کم کنی، گویی آن را وتر قرار دادی، بعد از آن که زیاد بود. گفته شده: از وتر به معنای جنایت است که مرد بر دیگری انجام می­دهد مانند کشتن و غارت و اسارت. پس کسی را که نماز عصرش قضا شده، به کسی که از نزدیکانش کشته شده یا خانواده­اش و مالش به غارت رفته، تشبیه شده است.

**[ترجمه]

أقول

فالمعنی الذی قتل فی سبیل الله و قتل أقرباؤه و سلب أمواله و قیل الموتور تأکید للوتر کقوله حجرا محجورا قوله فی السماوات و الأرض أی ینتظر طلب ثاره أهل السماوات و الأرض أو عظمت مصیبته فیهما.

قوله علیه السلام و اقشعرت له أظلة العرش الأظلة جمع ظلال و هو ما أظلک من سقف أو غیره و المراد هنا ما فوق العرش أو أطباقه و بطونه فإن کل طبقة و بطن منه ظل لطائفة أو أجزاء العرش فإن کل جزء منه ظل لمن یسکن تحته و قد یطلق الظلال علی الأشخاص و الأجسام اللطیفة و عالم الأرواح فیمکن أن یکون المراد بها الأرواح المقدسة و الملائکة الساکنین فی العرش و فی بعض النسخ ظلة العرش بالضم فالإضافة بیانیة.

قوله علیه السلام و أشهد أنک ثار الله فی بعض نسخ الکافی هنا ثائر الله فی الأرض

ص: 154

1- 1. الکافی ج 4 ص 578.
2- 2. صحاح الجوهریّ ج 2 ص 843 طبع مصر الجدید.
3- 3. نهایة ابن الأثیر ج 4 ص 204.

و ابن ثائره قوله علیه السلام و وافیت أی أتیت هذه الجماعة لإعلاء الکلمة و إتمام الحجة و ما قصرت فی ذلک.

و فی أکثر نسخ الکافی و التهذیب و أوفیت من قوله تعالی وَ مَنْ أَوْفی بِما عاهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ تأکیدا للسابق أو بمعنی توفیة الحق کملا أی أعطیت کل امرئ ما یلزمک من الهدایة و إعطاء النصیحة أو وفیت ربک ما کلفک کما قال تعالی وَ إِبْراهِیمَ الَّذِی وَفَّی و مضی شرح قوله مضیت للذی کنت علیه فی زیارات أمیر المؤمنین.

قوله علیه السلام و ثبات القدم فی الهجرة إلیک أی أطلب ثبات القدم و المداومة فی الهجرة إلیک و الإتیان لزیارتک و یحتمل أن تکون فی تعلیلیة أی ثبات القدم فی الدین لهجرتی إلیک.

قوله علیه السلام و السبیل الذی لا یختلج دونک الاختلاج الاضطراب و اختلجه أی جذبه و اقتطعه قال فی النهایة(1)

و منه الحدیث لیردن علی الحوض أقوام ثم لیختلجن دونی أی یجتذبون و یقتطعون انتهی فیمکن أن یقرأ یختلج علی بناء الفاعل و علی بناء المفعول و الثانی أظهر و علی التقدیرین السبیل إما معطوف علی الهجرة أو علی إثبات القدم و الأخیر أظهر و علی التقادیر حاصل الکلام

أنی ألتمس منک السبیل المستقیم غیر المضطرب أو السبیل الذی من سلکه لا یجتذب و لا ینتزع و لا یمنع من الوصول إلیکم فی الدنیا و الآخرة.

و کلمة من فی قوله من الدخول إما تعلیلیة أو بیانیة فیکون بیانا للسبیل أو صلة للاختلاج علی المعنی الثانی و أمرت علی بناء المجهول و الکفالة هی الحفظ و الرعایة و الشفاعة اللاتی أمرهم الله تعالی بها لشیعتهم و یقال کلب الدهر علی أهله إذا ألح علیهم و اشتد.

قوله علیه السلام و بکم فتح الله أی الإیجاد أو العلم أو الخلافة و الإمامة کقوله صلی الله علیه و آله کنت نبیا و آدم بین الماء و الطین قوله و بکم یدرک الله ترة

ص: 155

1- 1. النهایة ج 1 ص 345.

کل مؤمن یطلب أی ما یقع علی الشیعة من القتل و النهب و الضرب و الشتم و سائر مضار الدین و الدنیا أنتم الطالب لها فی الرجعة و المنتقم لهم فیها و منهم من صحف و قرأ بطلت أی ترة و جنایة بطلت و لم یطلبها صاحبه و أولیاؤه و هو مخالف لما فی النسخ المعتبرة.

قوله علیه السلام و بکم تسبح الأرض المراد بالأرض إما کلها أو مواضع استقرارهم علیهم السلام حیا و میتا و تسبیح الأرض علی نحو ما قال تعالی وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ أو المراد تسبیح سکانها من الملائکة و الجن بل الإنس أیضا فإن ببرکتهم یعبد الله فی روضاتهم و بیوتهم و یمکن أن یقرأ علی بناء المجهول أی تقدس و تنزه و تذکر بالخیر بیوتکم و قبورکم و مواضع آثارکم کما قال تعالی فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ و قد مرت الأخبار فی تفسیرها فی کتاب الإمامة و فی بعض نسخ الکتاب و التهذیب و أکثر نسخ الکافی تسیخ بالیاء المثناة من تحت و الخاء المعجمة أی تثبت و تستقر و هو أظهر.

قوله علیه السلام تستقل جبالها الضمیر راجع إلی الأرض علی مراسیها أی أماکنها و محال ثبوتها و استقرارها و فی الکافی تستقر مکان تستقل و قوله إرادة الرب مبتدأ و تهبط إلیکم علی بناء المعلوم أو المجهول خبره أی تقدیراته تعالی تنزل علیکم فی لیلة القدر و تصدر من بیوتکم أی یأخذها الخلق و یتعلمها منکم و فی بعض نسخ الکتاب و عامة نسخ الکافی و التهذیب و غیرهما و الصادر بالراء المهملة و هو مبتدأ و خبره مقدر بقرینة ما سبق أی یصدر من بیوتکم و فی بعض نسخ الکتاب الصادق بالقاف و لا یختلف التقدیر و یمکن أن یقرأ فصل علی بناء المعلوم و المجهول من باب التفعیل و المجرد.

و الحاصل أن أحکام العباد و ما بین منها أو ما یفصل بینهم فی قضایاهم أو ما یمیز بین الحق و الباطل أو ما خرج من الوحی منها یؤخذ منکم فإن الصادر عن الماء مثلا هو الذی یرد الماء فیأخذ منه حاجته و یرجع فإذا کان علم ما فصل من أحکام العباد فی بیوتهم فالصادر عنه لا بد أن یصدر من بیوتهم و لا یبعد أن

ص: 156

یکون الواو فی قوله و الصادر زید من النساخ فیکون فاعل یصدر و لا یحتاج إلی تقدیر.

قوله علیه السلام و لم تستشهد علی بناء المجهول أی أمة حضرت عندک و لم تجاهد حتی تقتل دونک ممن کان مأمورا بالجهاد و منهم من قرأ علی بناء المعلوم أی لم تطلب شهوده و حضوره و لا یخفی بعده.

قوله علیه السلام وَ بِئْسَ الْوِرْدُ بالکسر الماء الذی ترد علیه و الْمَوْرُودُ تأکید له کقوله تعالی قَدَراً مَقْدُوراً أی بئس الماء المورود علیه مورده و هذا علی سبیل التهکم کقوله تعالی فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ أی النار لهم بدل مما یرد علیه أهل الجنة من الأنهار و العیون و أنواع النعیم و هی مؤکدة للفقرة السابقة قوله علیه السلام یا ابن الحسن هذا علی سبیل المجاز فإن العرب یسمی العم أبا کما قیل فی قوله تعالی لِأَبِیهِ آزَرَ.

**[ترجمه]پس معنا این است که کسی که در راه خدا کشته شد و نزدیکانش کشته شدند و مالش به غارت رفت. گفته شده: «موتور» تاکید «وتر» است مانند «حجر محجور». گفته آن حضرت علیه السلام: «فی السماوات و الأرض» یعنی اهل آسمانها و زمین منتظر خونخواهی­اش هستند، یا مصیبت وی در آن­ها زیاد است.

گفته آن حضرت علیه السلام: «واقشعرت له أظلة العرش»: اظلة جمع ظلال است و آن هر چیزی است که سایه اندازد، چون سقف و سایبان و غیر آن. مراد مافوق عرش یا طبقات و بطون عرش باشد، زیرا هر طبقه و بطن برای گروهی ظلی دارد، یا منظور اجزای عرش باشد، زیرا هر جزء آن سایه­ای است برای کسی که زیر آن ساکن است. و نیز ظلال ممکن است به افراد و اجسام لطیف و عالم ارواح اطلاق شود و ممکن است منظور عالم ارواح مقدسه و فرشتگان ساکن در عرش باشد. در برخی نسخه­ها ظُلّة العرش است، پس اضافه بیانیه می­شود.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و اشهد انک ثار الله» در برخی نسخه­های کافی «ثائر الله فی الأرض و ابن ثائره» است. گفته آن حضرت علیه السلام: «وافیت» یعنی آمدم به سوی این ، برای بالابردن کلمه و اتمام حجت، و در این زمینه کوتاهی نکردم.

در اکثر نسخه­های کافی و تهذیب «اوفیت» آمده، از این گفتار خدا: «فمن اوفی بما عاهد علیه الله» که تاکید برای سابق می­شود یا یعنی «توفیة الحق کملا» یعنی به هر کس هر آنچه از هدایت و دادن نصیحت بر تو لازم بود دادیم. یا «وفیت ربک ما کلفک» یعنی آنچه خداوند تو را بدان مکلف ساخته بود، به طور کامل انجام دادی، چنان که خداوند می­فرماید: «و ابراهیم الذی وفّی» و شرح قولش در زیارات امیرالمؤمنین علیه السلام گذشت که: وفا کردم به آنچه برآن بودم.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و ثبات القدم فی الهجرة الیک» یعنی در هجرت به سوی تو و به جا آوردن زیارتت، ثبات قدم و مداومت می­طلبم. محتمل است «فی» تعلیلیه باشد، یعنی ثبات قدم در دین به خاطر هجرتم به سوی تو.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و السبیل الذی لایختلج دونک» اختلاج یعنی پریشانی و «اضطرب و اختلجه» یعنی آن را گرفت و جدا کرد. در النهایة گفته: از همین است حدیث: «لیردنّ علی الحوض اقوام ثم لیختلجنّ دونی» یعنی آنان را می­گیرند و از من جدا می­کنند. پایان سخن وی. پس می­توان معلوم یا مجهول خواند: یَختلج و یُختلج و مجهول بهتر است. به هر دو تقدیر، سبیل یا معطوف بر «هجرة» است یا بر «اثبات القدم»، که دومی بهتر است. به هر روی، حاصل کلام این است که من راه مستقیم غیر مضطرب را از تو می­خواهم یا راهی که پریشان و متزلزل نگردد و از رسیدن به شما در دنیا و آخرت جلوگیری نکند .

کلمه «مِن» در روایت، یعنی «من الدخول»، یا تعلیلیه است یا بیانیه، پس بیانی است برای «سبیل»، یا صله «اختلاج» است بنا بر معنای دوم. «اُمرت» مجهول است و «کفالة» حفظ و رعایت و شفاعتی است که خداوند شیعه ایشان را بدانها امر فرموده است. گفته می­شود: «کلَبَ الدهر علی اهله»: وقتی بر آنان اصرار ورزد و شدت گیرد.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و بکم فتح الله» یعنی ایجاد یا علم یا خلافت و امامت، مانند گفته آن حضرت علیه السلام: من نبی بودم در حالی که آدم در میان آب و گِل بود. این گفته: «و بکم یدرک الله ترة کل مؤمن یطلب»: یعنی آنچه از قتل و غارت و ضرب و شتم و سایر ضررهای دینی و دنیایی که بر شیعه وارد می­آید، شما در رجعت خونخواهی می­کنید و انتقام آن را می­گیرید. برخی آن را تصحیف کرده و «بطلت» خواندند یعنی خونخواهی و جنایتی که باطل شد و صاحب آن و اولیای دم دنبالش نرفتند، که این با مفاد نسخه­های معتبر مخالف است.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و بکم تسبح الأرض»: منظور از زمین یا همه آن است یا جاهایی که آنان استقرار دارند، زنده یا مرده، و تسبیح زمین به همان گونه­ای است که خدا می­فرماید: «و ان من شیء الا یسبح بحمده» یا منظور تسبیح ساکنان زمین است از فرشتگان و جنیان بلکه آدمیان. زیرا به برکت آنهاست که خدا در باغها و خانه­هایشان پرستیده می­شود. ممکن است مجهول خوانده شود یعنی پاک و منزه گردانده می­شود و نامش به خیر برده می­شود در خانه­هایتان و محل آثار شما، چنان که خدا می­فرماید: «فی بیوت اذن الله أن ترفع» که روایات تفسیری آن در کتاب امامت آمد. در برخی نسخه­های کتاب و تهذیب و اکثر نسخه­های کافی «تسیخ» آمده یعنی ثابت و مستقر است، که این بهتر است.

گفته آن حضرت علیه السلام: «تستقل جبالها»: ضمیر به ارض بازمی­گردد. «مراسیها» یعنی اماکن و محل استقرار آنان. در الکافی «تستقر» به جای «تستقل» است. این گفته: «ارادة الرب» مبتداست و «تهبط الیکم» که هم معلوم و هم مجهول می­توانیم بخوانیم، خبر آن است؛ یعنی تقدیرات خداوند در شب قدر بر شما نازل می­شود. «تصدر من بیوتکم» یعنی خلق آنها را می­گیرد و از شما می­آموزد. در برخی نسخه­های کتاب و عموم نسخه­های کافی و تهذیب و غیره «الصادر» است که مبتداست و خبرش مقدر است به قرینه ما سبق، یعنی از خانه­های شما صادر می­شود. در برخی نسخه­های کتاب «الصادق» آمده که تقدیر عوض نمی­شود. ممکن است «فصّل» خوانده شود، چه معلوم و چه مجهول و چه باب تفعیل و چه مجرد.

نتیجه این که احکام بندگان و آنچه تبیین شده یا آنچه در مسائل آنان فصل ایجاد می­کند یا بین حق و باطل را فرق می­نهد یا آنچه از وحی خارج شده، از شما گرفته می­شود، همانا صادر از آب همان است که وارد آب می­شود و نیازش از آب را برآورده می­سازد و بازمی­گردد. پس اگر علم به احکام بندگان در خانه ایشان سامان می­گیرد، پس صادر از این علم نیز ناگزیر از خانه ایشان صادر می­شود و بعید نیست واو در «والصادر» افزوده کاتبان باشد، پس فاعل یصدر می­باشد و نیازی به تقدیر گرفتن نیست.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و لم تستشهد» به صورت مجهول، یعنی امتی که نزد تو حاضر شد و مجاهدت نکرد تا این که در مقابل تو کشته شود، از کسانی که مأمور به جهاد بودند. برخی معلوم خواندند، یعنی تو شهود وحضور وی را طلب نکردی؛ که بعید بودن این وجه، پوشیده نیست.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و بئس الوِرد» یعنی آبی که وارد آن می­شوی و «مورود» تأکید آن است مانند قول خدا: «قدرا مقدورا»؛ یعنی بد آبی است برای کسی که وارد آن می­شود. این بر سبیل تمسخر است مثل این گفته خدا: «نزل من حمیم» یعنی آتش بدلی است برایشان به جای نهر و چشمه و انواع نعمتی که بهشتیان دارند و تأکیدی است بر بند سابق. گفته آن حضرت علیه السلام: «یاابن الحسن» بر سبیل مجاز است زیرا عربها عمو را «اب» می­گویند چنان که در قرآن آمده: «لأبیه آذر».

**[ترجمه]

«5»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنِ ابْنِ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ یُوسُفَ الْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَأْتِ الْفُرَاتَ وَ اغْتَسِلْ بِحِیَالِ قَبْرِهِ وَ تَوَجَّهْ إِلَیْهِ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ حَتَّی تَدْخُلَ الْحَیْرَ مِنْ جَانِبِهِ الشَّرْقِیِّ وَ قُلْ حِینَ تَدْخُلُهُ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُنْزَلِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُرْدِفِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الَّذِینَ هُمْ فِی هَذَا الْحَیْرِ بِإِذْنِ اللَّهِ مُقِیمُونَ فَإِذَا اسْتَقْبَلْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلْ السَّلَامُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی أَمِینِ اللَّهِ عَلَی رُسُلِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتَقْبَلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَبْدِکَ وَ أَخِی رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ

ص: 157

بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

ثُمَّ تُسَلِّمُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ سَائِرِ الْأَئِمَّةِ کَمَا صَلَّیْتَ وَ سَلَّمْتَ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ثُمَّ تَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ رَحِمَکَ اللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ مَا أَمَرَکَ بِهِ وَ لَمْ تَخْشَ أَحَداً غَیْرَهُ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ وَ عَبَدْتَهُ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ بَابُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی مَنْ یَبْقَی وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَی أَشْهَدُ أَنَّ ذَلِکَ لَکُمْ سَابِقٌ فِیمَا مَضَی وَ ذَلِکَ لَکُمْ فَاتِحٌ فِیمَا بَقِیَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ طَیِّبَةٌ(1) طَیِّبَةٌ طَابَتْ وَ طَهُرَتْ هِیَ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ مِنَ (2)

اللَّهِ وَ مِنْ رَحْمَتِهِ فَأُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ لَکُمْ تَابِعٌ فِی ذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَاتِمَةِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الْبَرَّ الرَّحِیمَ أَنْ یُتَمِّمَ لِی ذَلِکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ عَنِ اللَّهِ مَا أَمَرَکُمْ بِهِ لَمْ تَخْشَوْا أَحَداً غَیْرَهُ وَ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِهِ وَ عَبَدْتُمُوهُ حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَمَرَ بِهِ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ انْتَهَکُوا حُرْمَتَکَ وَ سَفَکُوا دَمَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ.

ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ وَ خَالَفُوا مِلَّتَکَ وَ رَغِبُوا عَنْ أَمْرِکَ وَ اتَّهَمُوا رَسُولَکَ وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِکَ اللَّهُمَّ احْشُ قُبُورَهُمْ نَاراً وَ أَجْوَافَهُمْ نَاراً وَ احْشُرْهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ إِلَی جَهَنَّمَ زُرْقاً اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْناً یَلْعَنُهُمْ بِهِ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ کُلُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ امْتَحَنْتَ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ فِی مُسْتَسَرِّ السِّرِّ وَ ظَاهِرِ الْعَلَانِیَةِ اللَّهُمَّ الْعَنْ جَوَابِیتَ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ الْعَنْ طَوَاغِیتَهَا وَ الْعَنْ فَرَاعِنَتَهَا وَ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً لَا تُعَذِّبُ

ص: 158

1- 1. طینة خ ل.
2- 2. فی الکافی منا من اللّه.

بِهِ أَحَداً مِنَ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ تَنْصُرُهُ وَ تَنْتَصِرُ بِهِ وَ تَمُنُّ عَلَیْهِ بِنَصْرِکَ لِدِینِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ(1)

ثُمَّ اجْلِسْ عِنْدَ رَأْسِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَقُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ أَمِینُهُ بَلَّغْتَ نَاصِحاً وَ أَدَّیْتَ أَمِیناً وَ قُتِلْتَ صِدِّیقاً وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینٍ لو [لَمْ] تُؤْثِرْ عَمًی عَلَی هُدًی وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اتَّبَعْتَ الرَّسُولَ وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ قَدْ بَلَّغْتَ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ قُمْتَ بِحَقِّهِ وَ صَدَّقْتَ مَنْ قَبْلَکَ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لَا مُوهِنٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً فَجَزَاکَ اللَّهُ مِنْ صِدِّیقٍ خَیْراً عَنْ رَعِیَّتِکَ أَشْهَدُ أَنَّ الْجِهَادَ مَعَکَ جِهَادٌ وَ أَنَّ الْحَقَّ مَعَکَ وَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ أَهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ مِیرَاثُ النُّبُوَّةِ عِنْدَکَ وَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَشْهَدُ أَنَّکَ صِدِّیقٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ دَعْوَتَکَ حَقٌّ وَ کُلَّ دَاعٍ مَنْصُوبٍ غَیْرِکَ فَهُوَ بَاطِلٌ مَدْحُوضٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِینُ.

ثُمَّ تَحَوَّلْ عِنْدَ رِجْلَیْهِ وَ تَخَیَّرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ تَدْعُو لِنَفْسِکَ ثُمَّ تَحَوَّلْ عِنْدَ رَأْسِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ تَقُولُ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِکَ وَ عِتْرَةِ آبَائِکَ الْأَخْیَارِ الْأَبْرَارِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً(2) ثُمَّ تَأْتِی قُبُورَ الشُّهَدَاءِ وَ تُسَلِّمُ عَلَیْهِمْ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الرَّبَّانِیُّونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ سَلَفٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ أَتْبَاعٌ وَ أَنْصَارٌ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا

ص: 159

1- 1. کامل الزیارات ص 201- 203.
2- 2. کامل الزیارات ص 203- 204.

لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا فَمَا وَهَنْتُمْ وَ مَا ضَعُفْتُمْ وَ مَا اسْتَکَنْتُمْ حَتَّی لَقِیتُمُ اللَّهَ عَلَی سَبِیلِ الْحَقِّ وَ نُصْرَةِ کَلِمَةِ اللَّهِ التَّامَّةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَبْدَانِکُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ إِنَّهُ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ اللَّهُ مُدْرِکٌ لَکُمْ ثَارَ مَا وَعَدَکُمْ أَنْتُمْ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْتُمُ السَّابِقُونَ وَ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَارُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اللَّهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ ثُمَّ تَقُولُ أَتَیْتُکَ یَا حَبِیبَ رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنَ رَسُولِهِ وَ إِنِّی لَکَ عَارِفٌ وَ بِحَقِّکَ مُقِرٌّ وَ بِفَضْلِکَ مُسْتَبْصِرٌ وَ بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَکَ مُوقِنٌ عَارِفٌ بِالْهُدَی الَّذِی أَنْتَ

عَلَیْهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی اللَّهُمَّ إِنِّی أُصَلِّی عَلَیْهِ کَمَا صَلَّیْتَ أَنْتَ عَلَیْهِ وَ رُسُلُکَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَاةً مُتَتَابِعَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَرَادِفَةً یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً لَا انْقِطَاعَ لَهَا وَ لَا أَمَدَ وَ لَا أَبَدَ وَ لَا أُحِلَّ فِی مَحْضَرِنَا وَ إِذَا غِبْنَا وَ شَهِدْنَا وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت قبر حسین علیه السلام آمدی، به کنار فرات بیا و در برابر مزار او غسل نما و به حال آرامش و وقار به سوی او روانه شو تا آنکه از جانب شرقی حرم وارد شوی و چون وارد می شوی بگو: سلام بر فرشتگان مقرب خدا، سلام بر فرشتگان نازل شده خدا، سلام بر فرشتگان پشت هم فرود آینده خدا، سلام بر فرشتگان خدا که به اذن خدا در این حرم مقیم هستند. و چون در برابر قبر حسین علیه السلام آمدی بگو: سلام بر رسول خدا و صلوات خدا بر امین خدا بر فرستادگانش و مهمترین امورش، همان خاتم پیشینیان و آغازگر آیندگان و صاحب هیمنه بر تمام این امور و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. سپس می­گویی: سلام بر امیر المومنین بنده ات و برادر رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. خداوندا بر حسن بن علی بنده ات و فرزند رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی؛ صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

سپس نظیر همین سلام و صلوات بر حسن بن علی را بر حسین و دیگر امامان علیهم السلام می­فرستی و آنگاه به کنار قبر حسین علیه السلام می­آیی و می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، صلوات خدا بر تو باد ای ابا عبد الله، خداوند بر تو رحمت فرستد ای ابا عبد الله، گواهی می­دهم که آنچه خداوند تو را بدان امر فرموده بود، از جانب او ابلاغ نمودی و از احدی جز او ترسی به دل راه ندادی و در راه او جانفشانی کردی و خالصانه او را تا آن گاه که جان سپردی، پرستیدی. گواهی می­دهم که شما واژه پرهیزکاری و دروازه هدایت و تنها دستاویز استوار و برهان بر زندگان و در خاک خفتگان هستید. شهادت می­دهم که این در گذشته ها موجب برتری شما بود و در آینده راهگشای شما خواهد بود. شهادت می­دهم که روح شما و سرشت شما از گلی پاک آفریده شده که نیکو بوده و پاکیزه و مطهر، و بعضی از بعض دیگر است به خاطر لطف و رحمتی از سوی خدا .

پس خدا را شاهد و شما را گواه می­گیرم که من به شما ایمان دارم و درباره وجود خودم و دستورات دینم و عاقبت عملم و بازگشتگاهم و اقامتگاه همیشگی ام، پیرو شما هستم. پس از خداوند احسانگر مهربان مسألت دارم که این امر را برایم محقق کند و شهادت می­دهم که شما آنچه را که خداوند به شما فرموده بود، به گوش مردمان رساندید و از احدی جز او نترسیدید و در راه او جانفشانی نمودید و او را تا آن گاه که جان سپردید، پرستیدید. پس خدا لعنت کند آنکه شما را شهید کرد و خدا لعنت کند آنکه به این امر دستور داد و خدا لعنت کند آنکه این خبر به او رسید و از آن خرسند گشت. شهادت می­دهم که اینان که حرمت تو را زیر پای نهاده و خونت را ریختند، به گفته نبیّ امّی، ملعون هستند.

سپس می­گویی: خداوندا، لعن و نفرین فرست بر کسانی که نعمت تو را دگرگون نمودند و با دین تو سر ناسازگاری گذاشتند و از فرمان تو سر برتافتند و رسول تو را (در تعیین امیر المومنین) متهم کرده و از راه تو بازداشتند. خداوندا قبرهایشان را پر کن از آتش و دلهاشان را پر کن از آتش و ایشان و پیروانشان را زار و کبود، به دوزخ فروفرست. خداوندا ایشان را چنان لعنت کن که به واسطه آن همه فرشتگان مقربت و همه پیامبران فروفرستاده و همه بندگان مومن که قلبشان را به ایمان آزمودی، آنان را لعن و نفرین نمایند و خداوندا، ایشان را در خلوتکده راز و در آشکارای بی پرده، لعنت فرست. خداوندا، مدعی خدایی کنندگان از این امت را لعنت فرست و طاغوتهای ایشان را لعنت فرست و قاتلان امیر المومنین را نفرین کن و قاتلان حسین را نفرین کن و ایشان را چنان عذابی کن که احدی از جهانیان را به آن عذاب ننموده ای. خداوندا ما را از کسانی قرار ده که یاریشان می­کنی و به واسطه ایشان انتقام می­گیری و در دنیا و آخرت بر ایشان با یاری دینت منت داری.

سپس کنار سر حضرت صلوات الله علیه بنشین و بگو: صلی الله علیک، شهادت می­دهم که تو بنده خدا و امین او هستی و خیرخواهانه ابلاغ نمودی و امانتدار، رسالتت را ادا نمودی و راستین منش کشته شدی و با یقین ره سپردی، گمگشتگی را بر رهیافتگی برنگزیدی و از حق به سوی باطل گرایش نیافتی. شهادت می­دهم که تو نماز را بر پا داشتی و زکات را پرداخت نمودی و امر به معروف کردی و نهی از منکر نمودی و از رسول پیروی کردی و کتاب خدا را چنان که شاید، تلاوت نمودی و به حکمت و اندرز نیکو به راه خدا فراخواندی، صلوات خدا بر تو باد و سلام بی پایان او. گواهی می­دهم که تو از سوی پروردگارت بر بیّنه و حقیقتی روشنگر، آگاهی داشتی و آنچه که به تو فرموده بود، به انجام رساندی و حق آن را ادا نمودی و پیشینیان خود را نه سست و نه سستی ورزنده، تایید نمودی، صلوات خدا بر تو باد و سلام بی پایان او. و خدا تو را ای صدّیق راستین­روش، از سوی پیروانت، خیر عاید نماید. شهادت می­دهم که جهاد همراه تو، جهاد واقعی است و حق با توست و به سوی توست و تو اهل و معدن آن هستی و میراث نبوت نزد تو و نزد اهل بیتت است، صلوات خدا بر او و خاندانش باد و سلام بی پایانش. شهادت می­دهم که تو نزد خداوند بس راستگویی و حجت خدا بر خلقش هستی و شهادت می­دهم که دعوت تو حق و هر که جز تو به دعوتی فرا ایستاده، باطل است و پس­افکنده. و شهادت می­دهم که این فقط خداست که حق روشنی بخش است.

سپس به کنار پاهای حضرت برو و هر دعایی خواهی برگزین و برای خود دعا کن و سپس به کنار سر علی بن حسین علیه السلام برو و چنین بگو: سلام خدا و درود فرشتگان مقرب و پیامبران فروفرستاده بر تو باد ای مولای من و پسر مولای من و رحمت خدا و برکات او. صلوات خدا بر تو و بر اهل بیتت و عترت پدران نیکوکارِ برگزیده ات که خداوند پلیدی را از ایشان بزدود و ایشان را بس پاک و مطهر گرداند. سپس به کنار قبور شهیدان می­آیی و بر ایشان سلام می­دهی و می­گویی: سلام بر شما ای ربانیون، شما ما را پیشتازان و پیشینیان هستید و ما شما را پیروان و یاران. شهادت می­دهم که شما یاوران خدایید همان سان که خدای تبارک و تعالی در کتابش فرموده : «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ الل-ه وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا» - . آل عمران / 146 - {و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه، کارزار کردند؛ و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند؛ و تسلیم [دشمن] نگردیدند، و خداوند، شکیبایان را دوست دارد.} و شما نیز سست نگشتید و ضعف نشان ندادید و خوار و ذلیل نگشتید تا آنکه خداوند را در راه حق و یاری دین، بی کاستی دیدار نمودید. خداوند بر روان و پیکر شما صلوات فرستد و سلام بی پایان دهد. شما را مژده به وعده الهی که در آن خلف وعده ای نیست، هان که او پیمانش را نمی­شکند و خداوند انتقام آنچه را که به شما وعده داد، درخواهد یافت. شما سروران شهیدان در دنیا و آخرت هستید و شما پیشگامان و مهاجران و انصار هستید و شهادت می­دهم که شما در راه خدا مجاهدت نمودید و بر سیره رسول خدا کشته شدید که صلوات و سلام بی پایان خدا بر او باد. حمد و ثنا از آن خدایی است که وعده اش به شما را وفا نمود و برای شما آنچه آرزو داشتید، پیش راه آورد. سپس می­گویی: به نزد تو آمده ام ای حبیب رسول خدا و پسر رسول خدا و من تو را به راستی می شناسم و به حق تو اقرار دارم و به خوبی از فضل تو آگاهم و بر گمراهی مخالفانت یقین دارم و به هدایتی که تو بر آنی، آگاهم. پدر و مادرم به فدای تو و جان خودم. خداوندا، من بر او چنان که تو بر او و پیامبرانت و امیر المومنین صلوات فرستادی، صلوات می­فرستم، صلواتی پیوسته و پیاپی که یکی در پس دیگری آید و هرگز پایان نیابد و نهایت و غایتی نداشته باشد و در حضور ما و چون غایب گشتیم یا حاضر بودیم، پاره و منفک نگردد. و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. - . کامل الزیارات : 204- 205 -

**[ترجمه]

«6»

کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . الکافی 4 : 572 -

**[ترجمه]

توضیح

فی الکافی و قل حین تدخله السلام علی ملائکة الله المنزلین السلام علی ملائکة الله المردفین السلام علی ملائکة الله المسومین السلام علی ملائکة الله الذین هم فی هذا الحرم مقیمون هذه الفقرات إشارات إلی قوله تعالی أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ بَلی إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمِینَ و قوله تعالی فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُرْدِفِینَ قال البیضاوی فی قوله مُسَوِّمِینَ أی معلمین من التسویم الذی هو إظهار سیماء الشی ء لقوله صلی الله علیه و آله لأصحابه تسوموا فإن الملائکة قد تسومت أو مرسلین من التسویم بمعنی الإسامة(3) و قال فی قوله مُرْدِفِینَ أی متبعین المؤمنین أو بعضهم

ص: 160

1- 1. کامل الزیارات ص 204- 205.
2- 2. الکافی ج 4 ص 572.
3- 3. تفسیر البیضاوی ج 1 ص 231 طبع الآستانة سنة 1285.

بعضا من أردفته أنا إذا جئت بعده أو متبعین بعضهم بعضا أو أنفسهم المؤمنین من أردفته إیاه فردفه و قرأ نافع و یعقوب مردفین بفتح الدال أی متبعین أو متبعین بمعنی أنهم کانوا مقدمة الجیش أو ساقتهم انتهی (1).

**[ترجمه]در روایت کافی آمده است که چون بر حضرت وارد می شوی می­گویی: سلام بر فرشتگان نازل شده خدا، سلام بر فرشتگان پیاپی فرودآینده، سلام بر فرشتگان نشان دار خداوند، سلام بر فرشتگانی که در این حرم مقیم گشته اند. این جملات اشاره به آیه شریفه «أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ بَلی إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُسَوِّمِینَ» - . آل عمران / 124-125 - {آیا شما را بس نیست که پروردگارتان، شما را با سه هزار فرشته فرودآمده، یاری کند؟ آری، اگر صبر کنید و پرهیزگاری نمایید، و با همین جوش [و خروش] بر شما بتازند، همانگاه پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار یاری خواهد کرد.} و نیز این آیه شریفه: «َاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُرْدِفِینَ» - . انفال / 9 - پس دعای شما را اجابت کرد که من شما را به هزار فرشته پیاپی یاری می کنم.} و بیضاوی - . تفسیر البیضاوی 1 : 231 چاپ آستانه به سال 1285 - درباره «مسومین» گفته است: یعنی علامت دارد و تسویم به معنی مشخص نمودن سیمای چیزی است و پیامبر به یارانش فرمود: برای خود نشانه بگذارید که فرشتگان نشانه نهاده اند یا «مسوّمین» از تسویم، یعنی نشانه نهادن است. او در باره «مردفین» گفته: یعنی پیاپی مؤمنان، یا به دنبال یکدیگر، از «أردفتُه انا» است، وقتی تو به دنبال او بیایی یا به به دنبال یکدیگر یا خودشان که مؤمنند و از ماده: «أردفتُه إیاه فردفه» است. نافع و یعقوب مردَفین خواندند، یعنی ایشان متبوع هستند یا تابع، به این معنا که یا در مقدمه لشکر بوده­اند یا در مؤخره لشکر. پایان سخن وی.

**[ترجمه]

أقول

یمکن أن یکون المراد فی هذا المقام السلام علی تلک الأصناف من الملائکة الذین عاونوا الرسول صلی الله علیه و آله فی غزواته مقدما علی السلام علی الذین عاونوا سبطه الشهید علیه السلام و زواره مع أنه یحتمل أن یکون هؤلاء الأملاک أیضا من الحاضرین فی هذا المشهد الشریف کما یظهر من بعض الأخبار و یحتمل أن یکون المراد توصیف الملائکة المقیمین فی هذا المشهد بأنهم معلمون بعلامة أو مرسلون لإعانة الزائرین و أنهم یردف بعضهم بعضا فی النزول لزیارته و یردفون المؤمنین الزائرین فی الزیارة و یشیعونهم إلی أوطانهم و الأول أظهر.

ثم اعلم أن المسومین یحتمل أن یکون بکسر الواو المشددة و بفتحها کما قرئ بهما فی الآیة و أشیر إلی تفسیرهما قوله علیه السلام و من تحت الثری أی الأموات لأنهم مسئولون عن إمامتهم علیهم السلام فی حفرهم و بعد حشرهم قوله علیه السلام سابق فیما مضی أی تلک الأحوال و الفضائل حاصلة فیمن مضی من الأئمة و هی سبب لفتح أبواب الإمامة و الخلافة و العلوم و المعارف فیما بقی من الأئمة فیکون ما بمعنی من أو المعنی أن تلک الأحوال مثبتة لکم فی الکتب السالفة و یفتح لکم القرآن الباقی مدی الأعصار تلک الفضائل و الأحوال.

و قرأ بعض الأصحاب فائح (2)

بالهمزة بعد الألف من الفوح و هو انتشار الریح الطیبة أی یفوح من القرآن الباقی شمیم فضائلهم قوله علیه السلام فی ذات نفسی أی أعزم و أوطن نفسی علی أن أکون تابعا لکم فی الأمور المتعلقة بنفسی و فی سائر شرائع دینی و فی خاتمة عملی و فی منقلبی إلی ربی عند موتی و فی مثوای فی قبری و فی الجنة و لما لم یکن بعض هذه الأمور باختیار العبد و ما کان باختیاره لا یتأتی إلا بتوفیقه تعالی قال فأسأل الله البر الرحیم أن یتمم ذلک لی و یجعل ما

ص: 161

1- 1. نفس المصدر ج 1 ص 466.
2- 2. فی قوله« فاتح ذلک لکم فیما بقی» و قد سقط عن المتن،( ب).

عزمت علیه حاصلا لی.

و یحتمل أن یکون المراد بالذات الحقیقة و یکون الفقرات متعلقة بقوله مؤمن و تابع معا علی التنازع أو علی اللف و النشر أی أومن إیمانا منبعثا من حقیقة نفسی أی صمیم قلبی و یظهر أثره فی أعمالی و فی خاتمة عملی و یکون ثابتا معی عند الموت و فی القبر أو أنی مؤمن بکم و تابع لما اعتقدتموه و بینتموه فی حقیقة نفسی و صانعها و أحوالها و فی شرائع دینی و فیما یجب أن یکون علیه خاتمة عملی و فیما ذکرتموه من أحوال الموت و القبر و الجنة و النار و أما اللف و النشر فیظهر مما ذکر قوله علیه السلام الذین بدلوا نعمتک أی الإمام المنصوب من قبل الله تعالی کما مر فی کتاب الإمامة فی قوله تعالی أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کُفْراً قوله و اتهموا رسولک أی فی تعیین وصیه أمیر المؤمنین علیه السلام و أنه إنما فعل ذلک لهوی نفسه.

و قال الفیروزآبادی (1)

فی قوله زُرْقاً أی عمیا و قد مر سائر التفاسیر فی کتاب المعاد.

قوله علیه السلام امتحنت قلبه أی اختبرتها بالآفات و المصائب و المحن و الفتن و الشدائد حتی خلص لقبول الإیمان و کماله کما یمتحن الذهب بالنار إذا أذیب حتی یذهب غشه و یبقی خالصه و الربانی منسوب إلی الرب و الألف و النون من زیادات النسب أی العالم الراسخ فی الدین و العلم أو الذی یطلب بعلمه وجه الله أو من الرب بمعنی التربیة أی الذین یربون المتعلمین و الربیون بالکسر أیضا منسوب إلی الرب بالفتح و الکسر من تغییرات النسب أی المتمسکون بعبادة الله و علمه و قیل منسوب إلی الربة و هی الجماعة الکثیرة.

وَ مَا اسْتَکانُوا أی و ما خضعوا لعدوهم و قد مضی شرح کثیر من الفقرات فی زیارة أمیر المؤمنین علیه السلام.

**[ترجمه]ممکن است مراد در این مقام، سلام بر آن دسته از فرشتگانی باشد که پیامبر صلی الله علیه و آله را در غزوات یاری دادند، قبل از کسانی که سبط شهید ایشان علیه السلام و زائرانش را یاری کردند. احتمال دارد این فرشتگان از کسانی باشند که در مشهد شریف ایشان حاضرند، چنان که از برخی اخبار برمی­آید. ممکن است مراد توصیف فرشتگان مقیم در این مشهد باشد که نشانه دارند یا برای کمک به زائران ارسال شده­اند و برای زیارت وی پشت سرهم پایین می­آیند و به دنبال زائران می­روند و آنان را تا وطنشان مشایعت می­کنند، که وجه اول بهتر است.

سپس بدان که مسومین ممکن است به کسر واو مشدد یا فتح آن باشد چنان که در آیه خوانده شده و به تفسیر آن اشاره شد. گفته آن حضرت علیه السلام: «من تحت الثری» یعنی مردگان، زیرا آنان مسئول امامت ایشان در قبر و بعد از حشر هستند. گفته آن حضرت علیه السلام: «سابق فیما مضی» یعنی آن احوال و فضیلت­ها در گذشته برای امامان حاصل بوده و سبب فتح درهای امامت و خلافت و علوم و معارف بقیه ائمه بوده است. پس «ما» به معنای «من» است یا این که آن احوال در کتابهای پیشین برای شما ثابت شده است و قرآن جاودان در طول اعصار، آن فضیلت­ها و احوال را برایتان می­گشاید.

برخی اصحاب «فائح» خواندند از «فوح» یعنی انتشار بوی خوش؛ یعنی از قرآن جاودان، فضیلت­های ایشان به مشام می­رسد. گفته آن حضرت علیه السلام: «فی ذات نفسی» یعنی خودم را براین امر ثابت می­کنم که پیرو ایشان باشم، در امور مربوط به نفس خودم و در سایر شرایع دینم و خاتمه عملم و به هنگام مرگ و در قبر و در بهشت. از آنجا که برخی از این امور به اختیار بنده نیست جز به توفیق الهی، گفت: پس از خداوند احسانگر مهربان مسألت دارم که این امر را برایم محقق کند و آنچه را اراده کرده­ام برایم عملی سازد.

محتمل است مراد از ذات، حقیقت باشد و بندهای متعلق به گفته وی: مؤمن و تابع با هم، بنابر تنازع یا لف و نشر باشد، یعنی ایمانی دارم برخاسته از حقیقت نفسم، یعنی درون دلم و اثر آن در اعمالم ظاهر می­شود و در پایان عملم و هنگام مرگ و در قبر نیز با من ثابت است. یا این که من ایمان دارم به شما و پیرو شما هستم در آنچه اعتقاد داشتید و بیان کردید: در حقیقت نفس من و خالق آن و احوال آن در شرایع دینم و آنچه که باید پایان عملم باشد و آنچه ذکر کردید از مرگ و قبر و بهشت و جهنم. اما لف و نشر از آنچه ذکر شد ظاهر می­شود. گفته آن حضرت علیه السلام: «الذین بدلو نعمتک» یعنی امام منصوب شده از سوی خدا، چنان که در کتاب امامت گذشت، در این آیه:«ألم تر إلی الذین بدلوا نعمة الله کفرا». گفته آن: «واتهموا رسولک» یعنی در تعیین امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان وصی ایشان و این که او این کار را برای هوای نفس خود انجام داد.

فیروزآبادی گفت: در این گفته وی: «زرقا» یعنی نابینا؛ و سایر تفاسیر در کتاب معاد گذشت.

گفته آن حضرت علیه السلام: «امتحنت قلبه» یعنی با آفات و مصائب و فتنه­ها و سختی­ها، تا آنکه برای پذیرش ایمان خالص شد همان طور که طلا با آتش امتحان می­شود و ذوب می­شود تا ناخالصی­اش برود و خالص گردد. «ربّانی» منسوب به ربّ است و الف و نون از زیادت نسبت است، یعنی عالمی که در دین و علم راسخ است یا کسی که با علمش وجه الله را می­طلبد؛ یا از رب است به معنی تربیت، یعنی کسانی که دانش­آموختگان را تربیت می­کنند. «ربیون» با کسره نیز منسوب به رب است با فتحه و کسره، از تغییرات نسب، یعنی کسانی که به عبادت خدا متمسک هستند. گفته شده: منسوب به «الربة» است یعنی جماعت زیاد.

«و ما استکانوا» یعنی برای دشمنشان خضوع نکردند. شرح بسیاری از این بندها در زیارت امیر المؤمنین علیه السلام گذشت.

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ مَعاً عَنِ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ

ص: 162

1- 1. القاموس ج 3 ص 240.

خَالِدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ الصَّائِغِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا أَقُولُ إِذَا أَتَیْتُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ رَحِمَکَ اللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ شَرِکَ فِی دَمِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْ ذَلِکَ بَرِی ءٌ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: معاویة بن عمار روایت کند: به امام صادق علیه السلام عرض کردم، چون به زیارت حسین علیه السلام بروم، چه بگویم؟ فرمود: بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الل-ه، خدا بر تو رحمت فرستد ای ای ابا عبد الل-ه، و خدا کسی را که تو را کشت لعنت کند و هر آنکه در خون تو شریک بود را نفرین نماید و لعنت کند هر آن کس را که خبر شهادتت شنید و خرسند گشت. من از این جنایت نزد خداوند، برائت می­جویم. - . کامل الزیارات : 205 -

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْکَرِیمِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لِلْمُفَضَّلِ کَمْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَوْمٌ وَ بَعْضُ یَوْمٍ آخَرَ قَالَ فَتَزُورُهُ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ فَقَالَ أَ لَا أُبَشِّرُکَ أَ لَا أُفَرِّحُکَ بِبَعْضِ ثَوَابِهِ قُلْتُ بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ فَقَالَ لِی إِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ لَیَأْخُذُ فِی جِهَازِهِ وَ یَتَهَیَّأُ لِزِیَارَتِهِ فَیَتَبَاشَرُ بِهِ أَهْلُ السَّمَاءِ فَإِذَا خَرَجَ مِنْ بَابِ مَنْزِلِهِ رَاکِباً أَوْ مَاشِیاً وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ أَرْبَعَةَ آلَافِ مَلَکٍ مِنَ الْمَلَائِکَةِ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی یُوَافِیَ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَا مُفَضَّلُ إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَقِفْ بِالْبَابِ وَ قُلْ هَذِهِ الْکَلِمَاتِ فَإِنَّ لَکَ بِکُلِّ کَلِمَةٍ کِفْلًا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ فَقُلْتُ مَا هِیَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الرَّضِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ الصِّدِّیقُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَارُّ التَّقِیُّ السَّلَامُ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

ص: 163

1- 1. کامل الزیارات ص 205.

ثُمَّ تَسْعَی فَلَکَ بِکُلِّ قَدَمٍ رَفَعْتَهَا أَوْ وَضَعْتَهَا کَثَوَابِ الْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِذَا سَلَّمْتَ عَلَی الْقَبْرِ فَالْتَمِسْهُ بِیَدِکَ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ تَمْضِی إِلَی صَلَاتِکَ وَ لَکَ بِکُلِّ رَکْعَةٍ رَکَعْتَهَا عِنْدَهُ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ أَلْفَ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ أَلْفَ رَقَبَةٍ وَ کَأَنَّمَا وَقَفَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَلْفَ مَرَّةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ فَإِذَا انْقَلَبْتَ مِنْ عِنْدِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام نَادَاکَ مُنَادٍ لَوْ سَمِعْتَ مَقَالَتَهُ لَأَقَمْتَ عُمُرَکَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ طُوبَی لَکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ قَدْ غَنِمْتَ وَ سَلِمْتَ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا سَلَفَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَإِنْ هُوَ مَاتَ فِی عَامِهِ أَوْ فِی لَیْلَتِهِ أَوْ یَوْمِهِ لَمْ یَلِ قَبْضَ رُوحِهِ إِلَّا اللَّهُ وَ تُقْبِلُ الْمَلَائِکَةُ مَعَهُ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی یُوَافِیَ مَنْزِلَهُ وَ تَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ قَدْ وَافَی قَبْرَ ابْنِ نَبِیِّکَ صلی الله علیه و آله وَ قَدْ وَافَی مَنْزِلَهُ فَأَیْنَ نَذْهَبُ فَیَأْتِیهِمُ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ یَا مَلَائِکَتِی قِفُوا بِبَابِ عَبْدِی فَسَبِّحُوا وَ قَدِّسُوا وَ اکْتُبُوا ذَلِکَ فِی حَسَنَاتِهِ إِلَی یَوْمِ یُتَوَفَّی قَالَ فَلَا یَزَالُونَ بِبَابِهِ إِلَی یَوْمِ یُتَوَفَّی یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ وَ یَکْتُبُونَ ذَلِکَ فِی حَسَنَاتِهِ وَ إِذَا تُوُفِّیَ شَهِدُوا کَفَنَهُ وَ غُسْلَهُ وَ الصَّلَاةَ عَلَیْهِ وَ یَقُولُونَ رَبَّنَا وَکَّلْتَنَا بِبَابِ عَبْدِکَ وَ قَدْ تُوُفِّیَ فَأَیْنَ نَذْهَبُ فَیُنَادِیهِمْ یَا مَلَائِکَتِی قِفُوا بِقَبْرِ عَبْدِی فَسَبِّحُوا وَ قَدِّسُوا وَ اکْتُبُوا ذَلِکَ فِی حَسَنَاتِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: جابر جعفی گوید: امام صادق علیه السلام به مفضل بن عمر فرمود که فاصله میان خانه­ات تا مزار حسین علیه السلام چقدر است؟ گوید عرض کرد: پدر و مادرم فدایت، یک روز و اندی از روز دیگر. فرمود: آیا به زیارتش می­آیی؟ گفت: آری. گوید پس فرمود: آیا می­خواهی تو را مژده دهم، می­خواهی با بیان بخشی از ثواب آن شادمانت کنم؟ گفتم: آری فدایت شوم. فرمود: هر مردی از شما چون رخت سفرش را آماده می­سازد و برای زیارت او آماده می شود، اهل آسمان به وی یکدیگر را مژده می­دهند و چون از در خانه اش پیاده یا سواره بیرون آید، خداوند چهار هزار فرشته را مامور وی می­کند تا آن زمانی که به بارگاه حسین علیه السلام می­رسد، بر وی صلوات می­فرستند. ای مفضل! چون به زیارت مقبره حسین علیه السلام آمدی، پس جلوی در بایست و این کلمات را به زبان آور، چرا که به هر کلمه آن بهره وافری از رحمت خدا نصیب گردد. گفتم: چیست آن سخنان، فدایت گردم؟ فرمود: می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث علی وصی رسول خدا، سلام بر تو ای وارث حسن پسندیده کردار، سلام بر تو ای وارث فاطمه دخت رسول خدا، سلام بر تو ای شهید راستین، سلام بر تو ای وصیّ نیکوکار پرهیزکار، سلام بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه گاه تو رخت اقامت افکندند. سلام بر فرشتگان خدا که گرد تو حلقه زده اند، گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه جان سپردی. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد.

سپس شتابان پیش می­روی و تو به هر گامی که برمی­داری و می­گذاری، ثوابی چون ثواب درغلتیدگان در خون خود در راه خدا خواهی داشت. و چون بر مقبره سلام نمایی، آن را با دستانت لمس می­کنی و می­گویی: سلام بر تو ای حجت خدا در آسمان و زمینش. و سپس به سراغ اقامه نمازت می­روی و تو را به هر رکعت آن که نزد وی برپاداری، ثواب کسی که هزار بار حج و عمره به جا آورده و هزار اسیر را آزاد کرده و گویی که در راه خدا همراه با پیامبری مرسل، هزار بار در صف جنگ ایستاده باشد، خواهی داشت. و چون از قبر حسین علیه السلام کنار روی، منادی تو را ندا در می­­دهد - اگر صدایش را بشنوی - که بی­شک همه عمرت را در کنار قبر حسین علیه السلام مقیم گشتی و می­گوید: خوشا به حال تو ای بنده، که غنیمت بردی و سلامت یافتی، که کردار گذشته ات همگی بخشیده شد، پس اکنون عمل از سرگیر. و اگر او در همان سال یا همان شب یا روز جان سپرد، کسی جز خدا قبض روح او را به دست نگیرد و فرشتگان همراه او روی آورده و برای او استغفار می­نمایند و بر او صلوات می­فرستند تا آنکه به خانه اش رسد و فرشتگان گویند که خدایا، این بنده ات به زیارت قبر پسر پیامبرت صلی الله علیه و آله آمد و او اکنون به خانه اش رسیده است، حال ما کجا رویم؟ پس از آسمان ایشان را ندا در­ رسد که ای فرشتگانم، بر در منزل این بنده من بایستید و همچنان تسبیح و تقدیس نمایید و ثواب آن را تا روزی که جان سپارد، در حساب حسنات وی بنویسید .

فرمود: همچنان تا روزی که جان سپرد بر در خانه او هستند و تسبیح و تقدیس الهی می­گویند و آن را در حسنات وی می­نویسند و چون جان سپارد، در غسل و کفن نمودن و نماز بر او حاضر خواهند گشت و می­گویند: پروردگارا ما را بر در این بنده ات مامور نمودی و او اکنون درگذشته است، حال کجا رویم؟ پس ایشان را ندا می­دهد که ای فرشتگان من، بر کنار مقبره این بنده ام بمانید و همچنان تسبیح و تقدیس گویید و آن را تا روز قیامت در حسنات وی بنویسید. - . کامل الزیارات : 205 -

**[ترجمه]

«9»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْجَامُورَانِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ: مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . کامل الزیارات : 208 -

**[ترجمه]

بیان

لا یخفی ما فی سند الخبر لأنه إما أن یکون مکان المفضل رجل آخر أو مکان عن فی قوله عن جابر الواو و إلا فلا یستقیم إلا بتکلف بعید و هو أن یقال المفضل کان نسی الخبر ثم أخبره جابر به.

**[ترجمه]آنچه در سند خبر است پوشیده نیست، زیرا یا به جای مفضل کس دیگری است یا به جای «عن» در قول وی از جابر «واو» است و گرنه جز با تکلف بعید درست نمی­شود و آن این است که گفته شود: مفضل خبر را فراموش کرد، سپس جابر به او خبر داد.

**[ترجمه]

«10»

وَ رَوَاهُ فِی الْبَلَدِ الْأَمِینِ، مُرْسَلًا عَنْ جَابِرٍ:(3)

ص: 164

1- 1. کامل الزیارات ص 205.
2- 2. کامل الزیارات ص 208.
3- 3. البلد الأمین ص 280 بتفاوت.

**[ترجمه]البلد الامین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . البلد الأمین : 280 بتفاوت -

**[ترجمه]

«11»

وَ رَوَاهُ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ عَنِ الشَّیْخِ هِبَةِ اللَّهِ بْنِ نَمَا عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ طَحَّالٍ عَنِ السَّیِّدِ هِبَةِ اللَّهِ بْنِ نَاصِرِ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ نَصْرٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ وَهْبِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَلْمَانَ الدِّهْقَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ خَلَفٍ الْبَزَّازِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ کَعْبٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ صَبِیحٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ الْأَعْمَشِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام: أَنَّهُ قَالَ لِجَابِرٍ کَمْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَی آخِرِهِ مِثْلَ مَا مَرَّ وَ لَمْ یَذْکُرِ الْمُفَضَّلُ أَصْلًا(1) لَکِنَّ أَلْفَاظَ زِیَارَتِهِ تُوَافِقُ مَا سَیَأْتِی بِرِوَایَةِ السَّیِّدِ ابْنِ طَاوُسٍ ره.

**[ترجمه]المزار الکبیر: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده، با این تفاوت که ذکری از مفضل به میان نمی­آید و متن زیارت شبیه روایت سید ابن طاووس است که در پی خواهد آمد. - . المزار الکبیر : 144- 145 -

**[ترجمه]

«12»

مل، [کامل الزیارات] الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ علیه السلام مَا تَقُولُ فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ لِی مَا تَقُولُونَ أَنْتُمْ فِیهِ فَقُلْتُ بَعْضُنَا یَقُولُ حَجَّةٌ وَ بَعْضُنَا یَقُولُ عُمْرَةٌ قَالَ فَأَیَّ شَیْ ءٍ تَقُولُ إِذَا أَتَیْتَ فَقُلْتُ أَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ سَفَکُوا دَمَکَ وَ اسْتَحَلُّوا حُرْمَتَکَ مَلْعُونُونَ مُعَذَّبُونَ عَلَی لِسَانِ دَاوُدَ وَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابراهیم بن ابی بلاد روایت کند که به ابی الحسن علیه السلام عرض کردم که درباره زیارت قبر حسین علیه السلام چه می­فرمایید؟ پس فرمود: شما چه می­دانید؟ گفتم برخی از ما معتقد است که برابر با یک حج است و برخی گویند که برابر یک عمره است. فرمود: هنگامی که به زیارت او می­روی چه می­گویی؟ گفتم: می­گویم سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، شهادت می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات را ادا نمودی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و با حکمت و اندرز نیک، به راه پروردگارت فراخواندی و گواهی می­دهم آنان که خون تو را ریختند و حرمت تو را زیر پا نهادند، به گفته داود و عیسی بن مریم ملعون و معذّب هستند: «ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ» - . بقره / 61 - {این کیفر به خاطر آن بود که عصیان کرده و از فرمان خدا تجاوز می کردند.} - . کامل الزیارات : 208 -

**[ترجمه]

«13»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی الْبِلَادِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام کَیْفَ السَّلَامُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قُلْتُ أَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ قَالَ نَعَمْ هُوَ هَکَذَا(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی بلاد روایت کند که ابا الحسن علیه السلام از من پرسید که چگونه بر ابا عبد الل-ه علیه السلام سلام می­دهید؟ گفتم: می­گویم سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه و نظیر روایت قبلی را ذکر کرده و در پایان می­افزاید، فرمود: آری، این چنین است. - . کامل الزیارات : 209 -

**[ترجمه]

«14»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَامِرِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ الْحُسَیْنَ علیه السلام

ص: 165

1- 1. المزار الکبیر ص 144- 145.
2- 2. کامل الزیارات ص 208.
3- 3. کامل الزیارات ص 209.

فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ مَنْ شَارَکَ فِی دَمِکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت حسین علیه السلام آمدی، بگو حمد و ثنا از آن خداست و صلوات خدا بر محمد و آل او باد و سلام و رحمت خدا و برکات او بر او و بر ایشان باد. صلوات خدا بر تو باد ای ابا عبد الله، لعنت خدا بر آنان که تو را کشتند و هر آن که در خون تو با ایشان همکاری کرد و هر آنکه خبر به او رسید و از آن خرسند گشت. من نزد خداوند از ایشان برائت می­جویم. - . کامل الزیارات : 211 -

**[ترجمه]

«15»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ الْحِمْیَرِیِّ مَعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: تَقُولُ إِذَا انْتَهَیْتَ إِلَی قَبْرِهِ علیه السلام السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ یَا مَنْ رِضَاهُ مِنْ رِضَی الرَّحْمَنِ وَ سَخَطُهُ مِنْ سَخَطِ الرَّحْمَنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اللَّهِ وَ حُجَّةَ اللَّهِ وَ بَابَ اللَّهِ وَ الدَّلِیلَ عَلَی اللَّهِ وَ الدَّاعِیَ إِلَی اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ حَلَّلْتَ حَلَالَ اللَّهِ وَ حَرَّمْتَ حَرَامَ اللَّهِ وَ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ مَنْ قُتِلَ مَعَکَ شُهَدَاءُ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکَ تُرْزَقُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ قَاتِلَکَ فِی النَّارِ أَدِینُ اللَّهَ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ قَتَلَکَ وَ مِمَّنْ قَاتَلَکَ وَ شَایَعَ عَلَیْکَ وَ مِمَّنْ جَمَعَ عَلَیْکَ وَ مِمَّنْ سَمِعَ صَوْتَکَ وَ لَمْ یُعِنْکَ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به قبر وی علیه السلام رسیدی می­گویی: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ای سرور جوانان اهل بهشت، ای آنکه خشنودی اش از خشنودی خدای رحمان است و ناخشنودی اش از ناخشنودی خدای رحمان است. سلام بر تو ای امین خدا و حجت خدا و دروازه گشوده به سوی خدا و رهنما به سوی خدا و فراخواننده به خدا. گواهی می­دهم که تو حلال خدا را حلال شمردی و حرام خدا را حرام دانستی و نماز را بر پا داشتی و زکات را پرداخت نمودی و امر به معروف کردی و نهی از منکر نمودی و به حکمت و اندرز نیکو به راه خدا فراخواندی، و گواهی می­دهم که تو و یارانت که با تو کشته شدند، شهید هستند و زنده و نزد پروردگار تو روزی می­خورند و گواهی می­دهم آن که تو را به قتل رساند، در آتش دوزخ است و خدا را با برائت از آنکه تو را کشت و آنکه با تو در جنگ شد و علیه تو با دشمنانت همراه گشت و علیه تو سپاه گرد آورد و هر آن که صدای تو را شنید و تو را یاری نکرد، به بندگی سر می­نهم. ای کاش که با شما بودم تا به فوز عظیم نائل گردم. - . کامل الزیارات : 212 -

**[ترجمه]

«16»

لد، [بلد الأمین] عَنْ عَمَّارٍ: مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]بلد الامین: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده است. - . البلد الأمین : 281 -

**[ترجمه]

«17»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْمَدَائِنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ آتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ ائْتِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَطْیَبِ الطَّیِّبِینَ وَ أَطْهَرِ الطَّاهِرِینَ وَ أَبَرِّ الْأَبْرَارِ وَ إِذَا زُرْتَهُ یَا أَبَا سَعِیدٍ فَسَبِّحْ عِنْدَ رَأْسِهِ تَسْبِیحَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام أَلْفَ مَرَّةٍ وَ سَبِّحْ عِنْدَ رِجْلَیْهِ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ علیها السلام أَلْفَ مَرَّةٍ ثُمَّ صَلِّ عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِیهِمَا یس وَ الرَّحْمَنَ فَإِذَا

ص: 166

1- 1. کامل الزیارات ص 211 و فی آخره( ثلاثا).
2- 2. کامل الزیارات ص 212.
3- 3. البلد الأمین ص 281.

فَعَلْتَ ذَلِکَ کَتَبَ اللَّهُ لَکَ ثَوَابَ ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ عَلِّمْنِی تَسْبِیحَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ تَسْبِیحُ عَلِیٍّ علیه السلام سُبْحَانَ الَّذِی لَا تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ سُبْحَانَ الَّذِی لَا تَبِیدُ مَعَالِمُهُ سُبْحَانَ الَّذِی لَا یَفْنَی مَا عِنْدَهُ سُبْحَانَ الَّذِی لَا یُشْرِکُ أَحَداً فِی حُکْمِهِ سُبْحَانَ الَّذِی لَا اضْمِحْلَالَ لِفَخْرِهِ سُبْحَانَ الَّذِی لَا انْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ سُبْحَانَ الَّذِی لَا إِلَهَ غَیْرُهُ وَ تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ علیها السلام سُبْحَانَ ذِی الْجَلَالِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْبَهْجَةِ وَ الْجَمَالِ سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ الْوَقَارِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ النَّمْلِ فِی الصَّفَا وَ وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوَاءِ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی سعید مدائنی گوید: بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و عرض کردم: فدایت گردم، آیا به زیارت قبر حسین علیه السلام بروم؟ فرمود: آری ای ابا سعید، به زیارت قبر حسین علیه السلام ، پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله، نیکترین نیکان و پاکترین پاکان و نیکوکارترین نیکوکاران برو و چون به زیارت او رفتی ای ابا سعید، پس در کنار سر او هزار مرتبه تسبیح امیر المومنین علیه السلام را بگو و در کنار پاهای او هزار مرتبه تسبیح فاطمه علیها السلام را بگو و دو رکعت نزد او بخوان که در آن یاسین و الرحمن بخوانی و چون این کار را کردی، خداوند برایت ثواب این کار را ان شاء الل-ه خواهد نوشت. گوید: عرض کردم فدایت گردم، تسبیح علی و فاطمه صلوات الل-ه علیهما را به من بیاموز. گفت: آری ای ابا سعید، تسبیح علی علیه السلام آن است که بگویی: منزه است آنکه خزانه هایش پایان نیابد، منزه است آنکه جلوه های آثارش فنا نپذیرد، منزه است آنکه آنچه نزد اوست از میان نرود، منزه است آنکه احدی را در حکومتش شریک نگرداند، منزه است آنکه شکوه او پایان گیرنده نیست، منزه است آنکه مدت دوام و بقای او را انقطاعی نیست، منزه است آنکه پروردگاری جز او نیست. و تسبیح فاطمه چنین است که منزه است آن صاحب شکوه فاخر هنگفت، منزه است آن صاحب عزت والای پرفراز، منزه است آن صاحب فرمانروایی شکوهمند پاینده، منزه است آن صاحب زیبایی و نیکویی، منزه است آنکه پوشش از نور و وقار دارد، منزه است آنکه جای پای مورچه بر سنگ سخت و اثر بال زدن پرندگان بر هوا را بیند. - . کامل الزیارات : 113 -

**[ترجمه]

بیان

الباذخ العالی و البهجة الحسن قوله علیه السلام و وقع الطیر فی الهواء وقوع الطیر سقوطها فالمراد سقوطها علی الأشجار و الأعشاش الواقعة فی الهواء عرفا أو یکون فی بمعنی من و سیأتی التسبیحان بوجه آخر مع شرحهما فی خبر الثمالی.

**[ترجمه]«الباذخ» یعنی برتر و «بهجت» یعنی زیبایی. گفته آن حضرت علیه السلام: «وقع الطیر فی الهواء»: وقوع پرنده، سقوط آن است و مراد، افتادن آن روی درختان و لانه­های واقع در هواست. ممکن است «فی» به معنای «مِن» باشد و این دو تسبیح به گونه دیگر با شرح آنها در خبر ثمالی خواهد آمد.

**[ترجمه]

«18»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ الْحُسَیْنَ علیه السلام فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ مَنْ شَارَکَ فِی دَمِکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت حسین علیه السلام آمدی بگو: حمد و ثنا از آن خداست و صلوات خدا بر محمد و اهل بیت او و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او و بر ایشان. بر تو سلام ای ابا عبد الل-ه و رحمت خدا ای ابا عبد الله. صلوات خدا بر تو باد ای ابا عبد الل-ه، خدا لعنت کند آنکه تو را کشت و آن که در ریختن خونت مشارکت نمود و آنکه خبر آن به وی رسید و از آن خرسند گشت، هان که من از ایشان نزد خداوند برائت می­جویم. - . کامل الزیارات : 211 -

**[ترجمه]

«19»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ غَیْرُ وَاحِدٍ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی الْوَرَّاقِ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَامِرِ بْنِ جُذَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ:

ص: 167

1- 1. کامل الزیارات ص 113.
2- 2. کامل الزیارات ص 211.

إِذَا أَتَیْتَ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَعْنِی قَبْرَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: عامر بن جذاعه گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام فرمود: چون به نزد حسین علیه السلام که صلوات خدا بر او باد، آمدی - و منظورش قبر او بود - پس بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای ابا عبد الله، خدا لعنت کند آنکه تو را کشت و آن کس که این خبر به او رسید و خشنود گشت. من نزد خداوند از ایشان برائت می­جویم. - . کامل الزیارات : 215 -

**[ترجمه]

«20»

مل، [کامل الزیارات] الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ الْقَبْرَ بَدَأْتَ فَأَثْنَیْتَ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَلَّیْتَ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ اجْتَهَدْتَ فِی ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ تَقُولُ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ فِیمَا تَرُوحُ وَ تَغْدُو وَ الزَّاکِیَاتُ الطَّاهِرَاتُ لَکَ وَ عَلَیْکَ سَلَامُ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ وَ الْمُسَلِّمِینَ لَکَ بِقُلُوبِهِمْ وَ النَّاطِقِینَ بِفَضْلِکَ وَ الشُّهَدَاءِ عَلَی أَنَّکَ صَادِقٌ وَ صِدِّیقٌ صَدَقْتَ وَ نَصَحْتَ فِیمَا أَتَیْتَ بِهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ الدَّمُ الَّذِی لَا یُدْرِکُ تِرَتَهُ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ لَا یُدْرِکُهُ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ جِئْتُکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَافِداً إِلَیْکَ أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّهِ بِکَ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِی مِنْ أَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ وَ بِکَ یَتَوَسَّلُ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَی اللَّهِ فِی حَوَائِجِهِمْ وَ بِکَ یُدْرِکُ أَهْلُ التِّرَاتِ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ طَلِبَتَهُمْ.

ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا ثُمَّ قُمْ مُسْتَقْبِلَ الْقَبْرِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْمُتَوَحِّدِ بِالْأُمُورِ کُلِّهَا خَالِقِ الْخَلْقِ فَلَمْ یَعْزُبْ عَنْهُ شَیْ ءٌ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ عَالِمِ کُلِّ شَیْ ءٍ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ ضَمَّنَ الْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْهَا دَمَکَ وَ ثَارَکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ لَکَ مِنَ اللَّهِ مَا وَعَدَکَ مِنَ النَّصْرِ وَ الْفَتْحِ وَ أَنَّ لَکَ مِنَ اللَّهِ الْوَعْدَ الْحَقَّ فِی هَلَاکِ عَدُوِّکَ وَ تَمَامَ مَوْعِدِهِ إِیَّاکَ أَشْهَدُ أَنَّهُ قَاتَلَ مَعَکَ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ کَمَا قَالَ اللَّهُ وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ ثُمَّ کَبِّرْ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا وَ اسْتَقْبِلِ الْقَبْرَ ثُمَّ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ تَمَّتْ بِکَ کَلِمَاتُهُ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ

ص: 168

1- 1. کامل الزیارات ص 215.

وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً خَذَلَتْ عَنْکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ بِالْوَلَایَةِ لِمَنْ وَالَیْتَ وَ وَالَتْ رُسُلُکَ وَ أَشْهَدُ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ تَبَرَّأْتَ مِنْهُ وَ بَرِئَتْ مِنْهُ رُسُلُکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ کَذَّبُوا رَسُولَکَ وَ هَدَمُوا کَعْبَتَکَ وَ حَرَّفُوا کِتَابَکَ وَ سَفَکُوا دَمَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ وَ أَفْسَدُوا عِبَادَکَ وَ اسْتَذَلُّوهُمْ اللَّهُمَّ ضَاعِفْ لَهُمُ اللَّعْنَةَ فِیمَا جَرَتْ بِهِ سُنَّتُکَ فِی بَرِّکَ وَ بَحْرِکَ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ فِی سَمَائِکَ وَ أَرْضِکَ اللَّهُمَ وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ حَتَّی تُلْحِقَنِی بِهِمْ وَ تَجْعَلَهُمْ لِی فَرَطاً وَ تَجْعَلَنِی لَهُمْ تَبَعاً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا فَکَبِّرْ سَبْعاً وَ هَلِّلْ سَبْعاً وَ احْمَدِ اللَّهَ سَبْعاً وَ سَبِّحِ اللَّهَ سَبْعاً وَ أَجِبْهُ سَبْعاً تَقُولُ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اللَّهِ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی فَقَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ رَأْیِی وَ هَوَایَ عَلَی التَّسْلِیمِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْأَمِینِ الْمُسْتَخْزَنِ وَ الْمُوصِیَ الْبَلِیغَ وَ الْمَظْلُومَ الْمُهْتَضَمَ جِئْتُ انْقِطَاعاً إِلَیْکَ وَ إِلَی وَلَدِکَ وَ وَلَدِ وَلَدِکَ الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِکَ عَلَی بَرَکَةِ الْحَقِّ فَقَلْبِی لَکَ مُسَلِّمٌ وَ أَمْرِی لَکَ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکَ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ لِدِینِهِ وَ یَبْعَثُکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ إِنِّی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ بِرَجْعَتِکُمْ لَا أُنْکِرُ لِلَّهِ قُدْرَةً وَ لَا أُکْذِبُ لَهُ مَشِیَّةً وَ لَا أَزْعُمُ أَنَّ مَا شَاءَ لَا یَکُونُ (1)

ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَنْتَهِیَ إِلَی الْقَبْرِ فَقُلْ وَ أَنْتَ قَائِمٌ سُبْحَانَ اللَّهِ یُسَبِّحُ لِلَّهِ ذِی الْمُلْکِ وَ الْمَلَکُوتِ وَ یُقَدِّسُ بِأَسْمَائِهِ جَمِیعُ خَلْقِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ رَبِّ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوحِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی وَفْدِکَ إِلَی خَیْرِ بِقَاعِکَ وَ خَیْرِ خَلْقِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجِبْتَ وَ الطَّاغُوتَ ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ حَتَّی تَضَعَهُمَا مُمَدَّدَتَیْنِ عَلَی الْقَبْرِ ثُمَّ تَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ قَدْ طَهُرَتْ بِکَ الْبِلَادُ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ فِیهَا وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ حَتَّی یَسْتَثِیرَ لَکَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِهِ ثُمَّ ضَعْ یَدَیْکَ وَ خَدَّیْکَ جَمِیعاً عَلَی الْقَبْرِ ثُمَّ اجْلِسْ عِنْدَ رَأْسِهِ فَاذْکُرِ اللَّهَ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ تَوَجَّهْ إِلَیْهِ وَ اسْأَلِ اللَّهَ حَوَائِجَکَ

ص: 169

1- 1. کامل الزیارات ص 216.

ثُمَّ ضَعْ یَدَیْکَ وَ خَدَّیْکَ عِنْدَ رِجْلَیْهِ وَ قُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ فَلَقَدْ صَبَرْتَ وَ أَنْتَ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ قَتَلَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ ثُمَّ قُمْ إِلَی قَبْرِ وَلَدِهِ فَتُثْنِی عَلَیْهِمْ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ تَسْأَلُ رَبَّکَ حَوَائِجَکَ وَ مَا بَدَا لَکَ ثُمَّ تَسْتَقْبِلُ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ قَائِماً فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الرَّبَّانِیُّونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ وَ أَنْصَارٌ أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ وَ إِنَّ اللَّهَ مُدْرِکٌ بِکُمْ ثَارَکُمْ وَ أَنْتُمْ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ اجْعَلِ الْقَبْرَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ صَلِّ مَا بَدَا لَکَ وَ کُلَّمَا دَخَلْتَ الْحَیْرَ فَسَلِّمْ ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَضَعَ یَدَیْکَ وَ خَدَّیْکَ جَمِیعاً عَلَی الْقَبْرِ فَإِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَخْرُجَ فَاصْنَعْ مِثْلَ ذَلِکَ وَ لَا تُقَصِّرْ عِنْدَهُ مِنَ الصَّلَوَاتِ مَا أَقَمْتَ فَإِذَا انْصَرَفْتَ مِنْ عِنْدِهِ فَوَدِّعْهُ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ وَ ذُرِّیَّتِکَ وَ مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت مقبره آمدی و به ستایش خدای عز و جل آغاز نمودی و بر نبی خدا صلی الله علیه و آله سلام و صلوات فرستادی و نهایت تلاش خود را در این امر به خواست خدا، به خرج دادی، می­گویی: سلام خدا و سلام فرشتگان در رفت و آمدهاشان بر تو باد و وارسته (درود)های نیک­ از آن تو باد. و سلام فرشتگان مقرب و تایید کنندگان تو با دلهاشان و سخن گویان به فضل تو و سلام شهیدان بر تو باد که تو راستگوی راستین­منش هستی؛ و در آنچه کردی، خیرخواهی پیشه نمودی و تو انتقام خدا هستی در زمین و آن خونی که انتقامش را کسی از اهل زمین نتواند بگیرد و فقط خدا به تنهایی به خونخواهی آن بر خواهد خاست. ای پسر رسول خدا، رهپویان کوی تو به سوی تو آمدم و در همه حاجاتم از امر دنیا و آخرتم به آبروی تو نزد خداوند توسل می­جویم و همه متوسلین در حاجاتشان به آبروی تو نزد خدا توسل می­جویند و همه خونخواهان از میان بندگان خدا، خواسته خود را به لطف وجود تو درمی یابند. سپس اندکی پیش برو و روبروی قبر بایست و بگو: حمد و ثنا از آن خدای یگانه که در همه امور یگانگی جسته، است. آفریدگار جهانیان که ذره ای از امر ایشان از بینش وی پنهان نمانده است و دانای به هر چیز بدون آنکه آموخته باشد. خون تو و انتقام تو را در دل زمین و هر آنکه بر آن است، برنهاد. ای پسر رسول خدا، شهادت می­دهم هر آن وعده نصر و فتحی که خداوند به تو داد، در خواهی یافت و گواهی می­دهم که تو را از سوی خدا وعده ای حقیقی در هلاک نمودن دشمنانت و تکمیل پیمانش با تو هست. شهادت می­دهم که خداپرستان بسیاری همراه با تو نبرد نمودند، آنسان که خدای تعالی فرماید: «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ» - . آل عمران / 146 - {و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه، کارزار کردند؛ و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید، سستی نورزیدند.} سپس هفت بار تکبیر بگو و اندکی جلوتر برو و در برابر قبر بایست و بگو: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْ ءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً» - . فرقان / 2 - { حمد و ثنا خدایی راست که همسری و نه فرزندی اختیار نکرده و برای او شریکی در فرمانروایی نبوده است و هر چیزی را آفریده و بدان گونه که درخور آن بوده اند اندازه گیری کرده است.} شهادت می­دهم که تو آنچه را که دستور گرفتی، ابلاغ نمودی و به عهد خدا وفا نمودی و شریعتهای الهی به واسطه تو تکمیل گشت و تو در در راه او جانفشانیها نمودی تا آنکه لحظه شهادتت در رسید. و خدا لعنت کند امتی را که تو را کشتند و لعنت کند امتی را که به تو ستم روا داشتند و خدا لعنت کند امتی را که تو را تنها و بی یاور گذاشتند. خداوندا من به ولایت آن کس که تو با او موالات نمودی، و فرستادگانت با او موالات نمودند، شهادت می­دهم و شهادت می­دهم به برائت از کسانی که از ایشان برائت جستی و پیامبرانت از آنان برائت جستند. خدایا لعنت فرست بر آنان که رسول تو را تکذیب کردند و کعبه ات را ویران نمودند و کتابت را به آتش کشیدند و خون اهل بیت پیامبرت را ریختند و بندگانت را به تباهی کشیدند و آنان را به خواری و ذلت انداختند. خداوندا، لعنت ایشان را در آنچه سنت تو در خشکی و دریایت بر آن جاری است، دو چندان نما. خداوندا ایشان را در آسمانت و در زمینت لعنت فرست. خداوندا «وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ»، {و مرا زبان سخنی راستین عطا فرما} درباره این دوستدارانت. و زیارتگاه ایشان را محبوب دلم گردان تا آنکه مرا نیز به ایشان ملحق گردانی و ایشان را پیشروان الگوی من قرار ده و مرا در دنیا و آخرت پیرو آنان گردان.

سپس اندکی جلوتر برو و هفت بار الل-ه اکبر و هفت بار لا اله الا الل-ه بگو و هفت بار الحمد لله بگو و هفت بار سبحان الل-ه و هفت بار به او پاسخ گو، اینسان که بگویی: لبیک ای منادی خدا، اگر پیکرم پاسخت نداد، براستی که دل و احساس و انسانیت و اندیشه و عشقم، به تسلیم برای این جانشین پیامبر مرسل و این نوه برگزیده پیامبر و این راهنمای دانا و امین رازدار خدا و وصیت گر شیوا سخن و ستمدیده حق­باخته به تو پاسخ گفت. از همه بریده به سوی تو آمدم و به سوی فرزندت و فرزند فرزندت که به برکت حق، خلف پس از توست و قلبم تاییدکننده توست و کارم همه پیروی توست و آماده یاری تو هستم «حَتَّی یَحْکُمَ الل-ه وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ» - . یونس / 109 - {تا آنکه خداوند فرمان دهد و او بهترین فرمان­دهندگان است} برای دینش و شما را برانگیزد. پس با شما خواهم بود، با شما، و نه با دشمن شما. من از مومنان به بازگشت شما هستم و هیچ توانی را از خدا انکار نمی­کنم و هیچ مشیت و خواستی از او را تکذیب نمی­کنم و هرگز مدعی نمی­شوم که آنچه او خواهد، رخ نخواهد داد. - . کامل الزیارات : 216 -

سپس پیش برو تا به قبر برسی و در حالی که ایستاده ای بگو: سبحان الله خدای را، آن صاحب ملک و ملکوت را همه آفریدگانش تسبیح می­کنند و نامهای پاکش را تقدیس می­کنند، منزه است خدای فرماندار بس پاک­نهاد، پروردگار فرشتگان و روح القدس. خداوندا مرا در میان گروه راهیانت به سوی بهترین سرزمینهایت و بهترین آفریدگانت قرار ده. خداوندا، بتهای انسانی و سرکشان طاغوت را لعنت کن. سپس دستانت را بالا ببر تا آنکه آنها را همانسان کشیده، بر قبر نهی و سپس بگو: شهادت می­دهم که تو پاک پاکیزه هستی، از پاکی پاکیزه و این سرزمین به تو پیراسته گشت و پاک گشت زمینی که تو در آنی. و شهادت می­دهم که تو انتقام خدایی در زمین، تا آنکه برای تو از همه آفریدگانش خونخواهی کند. سپس دستانت و دو طرف صورتت را بروی قبر بگذار و سپس بر کنار سر او بنشین و خدا را به هر آنچه خواهی نیایش کن و دلت را روانه سوی او نما و از او هر چه خواهی بخواه. سپس دستانت را و دو طرف صورتت را بر پاهای او بگذار و بگو: صلوات خدا بر روان و پیکر تو باد که بس شکیبایی نمودی، حال آنکه تو بودی راستگوی راستین شمرده. خدا بکشد آنان که تو را با دست و زبان خود کشتند. سپس برخیز و به طرف قبر فرزندش برو و بر ایشان به آنچه خواهی، سلام و صلوات می­فرستی و خواسته ات و هر آنچه بر دلت گذرد را از خدایت می طلبی. سپس روبروی قبور شهیدان می­ایستی و می­گویی: سلام بر شما ای خداپرستان. شما ما را پیشگامانید و ما شما را پیروان و یارانیم. هان شما را مژده به وعده خدا که هیچ خلف وعده ای در آن نیست و خداوند به دستان شما انتقام شما را خواهد گرفت و شما سروران شهیدان در دینا و آخرت هستید.

آنگاه قبر را پیش روی خود قرار داده و آنقدر که خواهی نماز بگزار و هر گاه که وارد حرم شدی سلام بده و پیش برو تا آنکه دستانت و گونه هایت را بر قبر نهی، و چون خواستی بازگردی، مانند همین رفتار کن؛ و در نزد او، تا وقتی که می­ مانی، در صلوات کوتاهی مکن و چون از نزد وی باز گشتی، پس با او وداع نما و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران فروفرستاده اش و بندگان درستکارش بر تو باد ای پسر رسول خدا و بر روان و پیکر تو و بر سلاله تو و بر هر آن کس از دوستدارانت که بر مزارت حاضر گشت. - . کامل الزیارات : 216 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام ضمن الأرض و من علیها دمک تضمین الأرض إما علی سبیل المبالغة و المجاز کنایة عن تعظیم الأمر و تفخیمه أو المراد أن الله یأمر الأرض فی القبر بتعذیب قاتلیه و فی الرجعة بخسفهم و غیره أو المراد أهل الأرض من الملائکة و الجن فیکون المراد بمن علیها الإنس أو الأعم تعمیما بعد التخصیص.

و یحتمل أن یکون المراد أن الله أودع الأرض أجساد قاتلیه حتی ینتقم له منهم فی الرجعة و فی القیامة أو أنه تعالی لما خرب الأرض بعد شهادته و سفکت فیها الدماء و قتل الله قاتلیه و أشباههم بأیدی من خرج بعده فکأنه ضمن الأرض دمه حیث جری انتقامه علیها أیضا قوله علی برکة الحق قد مر بیانه فی شرح زیارة أمیر المؤمنین علیه السلام قوله المهتضم علی صیغة المفعول أی المظلوم المغصوب قوله جمیع خلقه تنازع فیه یسبح و یقدس قوله و توجه إلیه أی إلی الله أو إلی الحسین علیه السلام و الأول أظهر

**[ترجمه]گفته آن حضرت علیه السلام: «ضمن الأرض و من علیها دمک»: تضمین الأرض یا برای مبالغه و مجاز است و کنایه از بزرگ داشتن و عظمت دادن به موضوع، یا مراد این است که خدا به زمین در قبر امر می­کند تا قاتلان وی را شکنجه دهد و در رجعت، (قیور)آنان را ویران کند. شاید مراد اهل زمین است یعنی فرشتگان و جنیان که مراد، کسانی است که روی زمینند یا اعم از این دو است که تعمیم بعد از تخصیص است. و احتمال می­رود که منظور از تضمین خون تو به زمین و هر کس که روی زمین است این باشد که خداوند تن­های قاتلان حضرت را در زمین قرار می­دهد تا از آنان در رجعت و قیامت انتقام گیرد؛ و یا اینکه خدای متعال چون پس از شهادت امام زمین را خراب کرد و خون­ها در زمین ریخته شد و خداوند قاتلان امام و امثال آنان را به دست کسانی که پس از امام قیام کردند، کشت، پس گویا خون امام تضمین زمین را کرده، چون انتقام وی نیز بر روی زمین جریان گرفته است. گفته حضرت «علی برکه الحق»، بیانش در شرح زیارت امیر مؤمنان علیه السلام گذشت. «المهتضم» به صیغه مجهول، یعنی مظلومی که حقش غصب شده. «جمیع خلقه» تسبیح و تقدیس بر آن تنازع کرده­اند (این دو فعل در عمل بر «جمیع خلقه» با هم تنازع می­کنند. «و توجه الیه» یعنی به خدا یا به امام حسین علیه السلام توجه کن، و احتمال اول روشن­تر است.

**[ترجمه]

«21»

مل، [کامل الزیارات] أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ سَهْلٍ

ص: 170

1- 1. کامل الزیارات ص 216.

عَنْ مُوسَی بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أُمَیَّةَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ مِنْ عِنْدِ و مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فَإِذَا بَلَغْتَ الرَّوَاحَ فَقُلْ هَذَا الْکَلَامَ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ کَمَا قُلْتَ حِینَ دَخَلْتَ الْحَیْرَ فَإِذَا دَخَلْتَ مَنْزِلَکَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَلَّمَنِی وَ سَلَّمَ مِنِّی الْحَمْدُ لِلَّهِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ ثُمَّ کَبِّرْ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَةً مُتَتَابِعَةً وَ سَهِّلْ وَ لَا تَعْجَلْ فِیهَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ الْبَاقِی مِثْلُهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: از امام صادق علیه السلام نظیر همین روایت را به سندی دیگر روایت می­کند و در آخر آن می­افزاید: و چون لحظه باز رفتن رسید، این سخنان را از آغاز تا پایانش بازگو کن، همچنان که به هنگام ورود به حرم گفتی و چون به منزلت رسیدی، بگو: حمد و ثنا خدایی راست که مرا سالم بازآورد و آزار مرا از دیگران دور داشت. حمد و ثنا خدای راست در همه کارها و بر همه حال ها، حمد و ثنا خدای راست پروردگار جهانیان. سپس بیست و یک بار پشت سر هم الل-ه اکبر بگو و درنگ نما و شتاب مکن ان شاء الله. و باقی سخن نظیر همان روایت است. - . کامل الزیارات : 219 -

**[ترجمه]

بیان

قوله و سلم منی أی سلم غیری من شری و کف أذای عنهم قوله علیه السلام و سهل أی اقرأ بتأنٍّ أو امش من قولهم أسهل إذا أتی السهل و هو ضد الحزن و علی أی وجه لا یخلو من تکلف و لعله تصحیف و ترسل من الترسل التأنی.

**[ترجمه]گفته وی: «و سلّم منی» یعنی آزار مرا از دیگران دور داشت. گفته آن حضرت علیه السلام: «و سهّل» یعنی با تأنی بخوان. یا به معنای برو از این گفته ایشان است وقتی گویند: «أسهل» یعنی«أتی السهل» و «السهل» ضد حزن است. به هر روی از تکلف خالی نیست و شاید تصحیف «تَرسّلَ» از ترسُل باشد یعنی تأنی.

**[ترجمه]

«22»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی بَابٍ بَیَّاعِ السَّابِرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً وَ عُمْرَةً أَوْ عُمْرَةً وَ حَجَّةً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا أَقُولُ إِذَا أَتَیْتُهُ قَالَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَوْمَ وُلِدْتَ وَ یَوْمَ تَمُوتُ وَ یَوْمَ تُبْعَثُ حَیّاً أَشْهَدُ أَنَّکَ حَیٌّ شَهِیدٌ تُرْزَقُ عِنْدَ رَبِّکَ وَ أَتَوَالَی وَلِیَّکَ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ قَاتَلُوکَ وَ انْتَهَکُوا حَرَمَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ أَسْأَلُ اللَّهَ وَلِیَّکَ وَ وَلِیَّنَا أَنْ یَجْعَلَ تُحْفَتَنَا مِنْ زِیَارَتِکَ الصَّلَاةَ عَلَی نَبِیِّنَا وَ الْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبِنَا اشْفَعْ لِی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عِنْدَ رَبِّکَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی باب بیاع سابری گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می­فرمود: هر که به زیارت قبر حسین علیه السلام برود، خداوند برای او یک حج و یک عمره - و یا - یک عمره و یک حج می­نویسد. گوید عرض کردم: فدایت گردم، چون به زیارتش آمدم چه بگویم؟ فرمود: می­گویی سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو آن روز که زاده شدی و آن روز که جان می­سپاری و آنروز که زنده رستاخیز می­یابی. شهادت می­دهم که تو زنده هستی و شهید و نزد پروردگارت روزی می­خوری. با دوستدار تو موالات می­کنم و از دشمنت، برائت می­جویم و شهادت می­دهم، کسانی که با تو در جنگ شدند و حرمت خیمه نشینانت را زیر پا نهادند، به زبان نبیّ امّی، همگی ملعون هستند. شهادت می­دهم که تو نماز را بر پای داشتی و زکات را ادا نمودی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و به سخن حکمت آمیز و اندرز نیکو، در راه خدایت تلاش نمودی. و از خدا، یاور تو و یاور ما می­خواهم که هدیه ما از زیارت تو را صلوات بر پیامبرمان و بخشایش گناهانمان قرار دهد. ای پسر رسول خدا، نزد پروردگارت مرا شفیع باش. - . کامل الزیارات : 220 -

**[ترجمه]

«23»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ جَابِرٍ الْمَکْفُوفِ عَنْ أَبِی الصَّامِتِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ

ص: 171

1- 1. کامل الزیارات ص 219.
2- 2. کامل الزیارات ص 220.

علیه السلام وَ هُوَ یَقُولُ: مَنْ أَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیْکَ وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْیَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیْتَ بَابَ الْحَیْرِ فَکَبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً وَ صَلِّ عِنْدَهُ وَ اسْأَلِ اللَّهَ حَاجَتَکَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی صامت گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می­فرمود: هر که پیاده به زیارت حسین علیه السلام بیاید، خداوند به هر گامش برای او هزار حسنه نویسد و هزار سیئه از وی پاک نماید و مرتبه اش را هزار درجه بالا ببرد. و چون به فرات رسیدی غسل نما و کفشهایت را آویزان کن و پیاده راه برو و همچون بنده ای ذلیل راه برو و چون به دروازه حرم رسیدی، چهار بار الل-ه اکبر بگو و نزد امام نماز بگزار و حاجتت را مسألت کن. - . کامل الزیارات : 221 -

**[ترجمه]

«24»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ 3 عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَوْ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ کَیْفَ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَ عَلَیْکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابی بصیر روایت کند: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: سلام بر حسین بن علی علیهما السلام چگونه است؟ فرمود: می­گویی سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، سلام بر تو ای پسر رسول خدا. خدا لعنت کند آنکه تو را کشت و خدا لعنت کند هر آن کس که در قتل تو یاری نمود و هر آن کس که این خبر به او رسید و به آن خشنود گشت، من نزد خدا از ایشان بریء و برکنار هستم. - . کامل الزیارات : 221 -

**[ترجمه]

«25»

مل، [کامل الزیارات] بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی هَمَّامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ مَنِ اشْتَرَکَ فِی دَمِکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ وَ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِی ءٌ(3).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون به زیارت مقبره حسین علیه السلام آمدی، بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الل-ه، خدا لعنت کند آن که تو را کشت و خدا لعنت کند هر آن کس که در ریختن خونت همکاری نمود و هر آن کس که این خبر به او رسید و خشنود گشت، من نزد خدا از ایشان بریء و برکنار هستم. - . کامل الزیارات : 222 و در آن است: و خدا لعنت کند هر آنکه در ریختن خون تو شریک گشت -

**[ترجمه]

«26»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ الْمَرْوَزِیِّ عَنِ الْمُبَارَکِ قَالَ: تَقُولُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ حَیّاً وَ مَیِّتاً.

ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ

ص: 172

1- 1. کامل الزیارات ص 221.
2- 2. کامل الزیارات ص 221.
3- 3. کامل الزیارات ص 222 و فیه( و لعن اللّه من شرک فی دمک).

جِئْتُکَ مُقِرّاً بِالذُّنُوبِ لِتَشْفَعَ لِی عِنْدَ رَبِّکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ثُمَّ اذْکُرِ الْأَئِمَّةَ بِأَسْمَائِهِمْ وَاحِداً وَاحِداً وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ حُجَجُ اللَّهِ ثُمَّ قُلْ اکْتُبْ لِی عِنْدَکَ مِیثَاقاً وَ عَهْداً أَنِّی أَتَیْتُکَ مُجَدِّداً الْمِیثَاقَ فَاشْهَدْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ إِنَّکَ أَنْتَ الشَّاهِدُ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سلیمان بن حفص مروزی از مبارک نقل کند که گفت: امام فرمود: در کنار مقبره حسین علیه السلام می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای حجت خدا در زمینش و گواه او بر خلقش. سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، شهادت می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات را ادا نمودی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و در راه خدا جانفشانی نمودی تا آنکه جان سپردی. پس صلوات خدا بر تو باد، چه زنده و چه مرده.

سپس طرف راست گونه ات را بر قبر بنه و بگو: گواهی می­دهم که تو بر بیّنه و حقیقت روشنگر از سوی پروردگارت بودی. معترف به گناهانم به نزد تو آمده ام تا مرا نزد پروردگارت شفاعت نمایی ای پسر رسول خدا، سپس ائمه را یک یک به نامهایشان بخوان و بگو: شهادت می­دهم که شما حجتهای خدا هستید. سپس بگو: نزد خود برای من میثاق و پیمانی بنویس که من به نزد تو آمدم و از نو پیمانم بستم، پس نزد پروردگارت برای من گواه باش که به راستی که تو شاهدی. - . کامل الزیارات : 210 -

**[ترجمه]

«27»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمٌ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ الْمَرْوَزِیِّ عَنِ الرَّجُلِ قَالَ تَقُولُ: عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (2)

**[ترجمه]کامل الزیارات: نظیر همین روایت را به سندی دیگر روایت می­کند. - . کامل الزیارات : 209 -

**[ترجمه]

«28»

یب، [تهذیب الأحکام] کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنْ سَهْلٍ عَنِ ابْنِ أُورَمَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: مِثْلَهُ (3)

**[ترجمه]التهذیب و الکافی: نظیر همین روایت را به سندی دیگر روایت می­کنند. - . التهذیب 6 : 114 الکافی 4 : 577 -

**[ترجمه]

«29»

کا، [الکافی] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الرَّزَّازُ عَنِ الْیَقْطِینِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام: مِثْلَهُ (4).

**[ترجمه]الکافی: نظیر همین روایت را به سندی دیگر روایت می­کند. - . الکافی 4 : 578 -

**[ترجمه]

«30»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَسْکَرِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ مَعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِذَا أَرَدْتَ الْمَسِیرَ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَصُمْ یَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ الْجُمُعَةِ فَإِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ فَاجْمَعْ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ ادْعُ بِدُعَاءِ السَّفَرِ وَ اغْتَسِلْ قَبْلَ خُرُوجِکَ وَ قُلْ حِینَ تَغْتَسِلُ اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ قَلْبِی وَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ أَجْرِ عَلَی لِسَانِی ذِکْرَکَ وَ مِدْحَتَکَ وَ الثَّنَاءَ عَلَیْکَ فَإِنَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ قِوَامَ دِینِی التَّسْلِیمُ لِأَمْرِکَ وَ الِاتِّبَاعُ لِسُنَّةِ نَبِیِّکَ وَ الشَّهَادَةُ عَلَی أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ إِلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ فَإِذَا خَرَجْتَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی إِلَیْکَ وَجَّهْتُ وَجْهِی وَ إِلَیْکَ فَوَّضْتُ أَمْرِی وَ إِلَیْکَ أَسْلَمْتُ نَفْسِی وَ إِلَیْکَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِی وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ لَا مَنْجَی وَ لَا مَلْجَأَ إِلَّا إِلَیْکَ تَبَارَکْتَ

ص: 173

1- 1. کامل الزیارات ص 210.
2- 2. کامل الزیارات ص 209.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 114 الکافی ج 4 ص 577.
4- 4. الکافی ج 4 ص 578.

وَ تَعَالَیْتَ عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ ثُمَّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اللَّهِ وَ إِلَی اللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَلَی اللَّهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أُنِیبُ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ احْفَظْنِی فِی سَفَرِی وَ اخْلُفْنِی فِی أَهْلِی بِأَحْسَنِ الْخِلَافَةِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ إِلَیْکَ خَرَجْتُ وَ إِلَیْکَ وَفَدْتُ وَ لِخَیْرِکَ تَعَرَّضْتُ وَ بِزِیَارَةِ حَبِیبِ حَبِیبِکَ تَقَرَّبْتُ اللَّهُمَّ لَا تَمْنَعْنِی مَا عِنْدَکَ بِشَرِّ مَا عِنْدِی اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ کَفِّرْ عَنِّی سَیِّئَاتِی وَ حُطَّ عَنِّی خَطَایَایَ وَ اقْبَلْ مِنِّی حَسَنَاتِی وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی دِرْعِکَ الْحَصِینَةِ الَّتِی تَجْعَلُ فِیهَا مَنْ تُرِیدُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اقْرَأْ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ یس وَ آخِرَ الْحَشْرِ لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ.

وَ لَا تَدَّهِنْ وَ لَا تَکْتَحِلْ حَتَّی تَأْتِیَ الْفُرَاتَ وَ أَقِلَّ مِنَ الْکَلَامِ وَ الْمِزَاحِ وَ أَکْثِرْ مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ تَعَالَی وَ إِیَّاکَ وَ الْمِزَاحَ وَ الْخُصُومَةَ(1) فَإِذَا کُنْتَ رَاکِباً أَوْ مَاشِیاً فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ سَطَوَاتِ النَّکَالِ وَ عَوَاقِبِ الْوَبَالِ وَ فِتْنَةِ الضَّلَالِ وَ مِنْ أَنْ نَلْقَی بِمَکْرُوهٍ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْحَبْسِ وَ اللَّبْسِ وَ مِنْ وَسْوَسَةِ الشَّیْطَانِ وَ طَوَارِقِ السَّوْءِ وَ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ وَ مِنْ شَرِّ شَیَاطِینِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ مِنْ شَرِّ مَنْ یَنْصِبُ لِأَوْلِیَاءِ اللَّهِ الْعَدَاوَةَ وَ مِنْ أَنْ یُفَرِّطُوا عَلَیَّ أَوْ أَنْ یَطْغَوْا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ عُیُونِ الظَّلَمَةِ وَ مِنْ شَرِّ الشَّرِّ وَ شَرِکِ إِبْلِیسَ وَ مَنْ یَرُدُّ عَنِ الْخَیْرِ

ص: 174

1- 1. کامل الزیارات ص 222- 225.

بِاللِّسَانِ وَ الْیَدِ.

فَإِذَا خِفْتَ شَیْئاً فَقُلْ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ بِهِ احْتَجَبْتُ وَ بِهِ اعْتَصَمْتُ اللَّهُمَّ اعْصِمْنِی مِنْ شَرِّ خَلْقِکَ فَإِنَّمَا أَنَا بِکَ وَ أَنَا عَبْدُکَ فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَقُلْ قَبْلَ أَنْ تَعْبُرَهُ اللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ الرِّجَالُ وَ أَنْتَ یَا سَیِّدِی أَکْرَمُ مَأْتِیٍّ وَ أَکْرَمُ مَزُورٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَةً وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَةً وَ قَدْ أَتَیْتُکَ زَائِراً قَبْرَ ابْنِ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ فَاجْعَلْ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی عَمَلِی وَ اشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنِّی بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ السَّبِیلَ إِلَی زِیَارَتِهِ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ حَفِظْتَنِی حَتَّی بَلَّغْتَنِی قَبْرَ ابْنِ وَلِیِّکَ وَ قَدْ رَجَوْتُکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ قَدْ أَتَیْتُکَ فَلَا تُخَیِّبْ أَمَلِی وَ اجْعَلْ هَذَا کَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهُ مِنْ ذُنُوبِی وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1) ثُمَّ اعْبُرِ الْفُرَاتَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ سَعْیِی مَشْکُوراً وَ ذَنْبِی مَغْفُوراً وَ عَمَلِی مَقْبُولًا وَ اغْسِلْنِی مِنَ الْخَطَایَا وَ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنْ کُلِّ آفَةٍ تَمْحَقُ دِینِی أَوْ تُبْطِلُ عَمَلِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ تَأْتِی النَّیْنَوَی فَتَضَعُ رَحْلَکَ بِهَا وَ لَا تَدَّهِنْ وَ لَا تَکْتَحِلْ وَ لَا تَأْکُلِ اللَّحْمَ مَا دُمْتَ مُقِیماً بِهَا ثُمَّ تَأْتِی الشَّطَّ بِحِذَاءِ نَخْلِ الْقَبْرِ فَاغْتَسِلْ وَ عَلَیْکَ الْمِئْزَرُ وَ قُلْ وَ أَنْتَ تَغْتَسِلُ اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ قَلْبِی وَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ أَجْرِ عَلَی لِسَانِی مَحَبَّتَکَ وَ مِدْحَتَکَ وَ الثَّنَاءَ عَلَیْکَ فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ قِوَامَ دِینِی التَّسْلِیمُ لِأَمْرِکَ وَ الشَّهَادَةُ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِالْأُلْفَةِ بَیْنَهُمْ أَشْهَدُ أَنَّهُمْ أَنْبِیَاؤُکَ وَ رُسُلُکَ إِلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ سُقْمٍ وَ دَاءٍ وَ مِنْ کُلِّ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ اللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ جَوَارِحِی وَ عِظَامِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ مُخِّی وَ عَصَبِی وَ مَا أَقَلَّتِ الْأَرْضُ مِنِّی وَ اجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی (2)

ص: 175

1- 1. نفس المصدر ص 225- 226.
2- 2. نفس المصدر ص 226.

ثُمَّ الْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ فَإِذَا لَبِسْتَهَا فَقُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثِینَ مَرَّةً وَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی إِلَیْهِ قَصَدْتُ فَبَلَّغَنِی وَ إِیَّاهُ أَرَدْتُ فَقَبِلَنِی وَ لَمْ یَقْطَعْ بِی وَ رَحْمَتَهُ ابْتَغَیْتُ فَسَلَّمَنِی اللَّهُمَّ أَنْتَ حِصْنِی وَ کَهْفِی وَ حِرْزِی وَ رَجَائِی وَ أَمَلِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ فَإِذَا أَرَدْتَ الْمَشْیَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَرَدْتُکَ فَأَرِدْنِی وَ إِنِّی أَقْبَلْتُ بِوَجْهِی إِلَیْکَ فَلَا تُعْرِضْ بِوَجْهِکَ عَنِّی فَإِنْ کُنْتَ عَلَیَّ سَاخِطاً فَتُبْ عَلَیَّ وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَی ابْنِ حَبِیبِکَ أَبْتَغِی بِذَلِکَ رِضَاکَ عَنِّی فَارْضَ عَنِّی وَ لَا تُخَیِّبْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1) ثُمَّ امْشِ حَافِیاً وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ بِالتَّکْبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّمْجِیدِ وَ التَّعْظِیمِ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ الصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قُلْ أَیْضاً الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْمُتَوَحِّدِ بِالْأُمُورِ کُلِّهَا خَالِقِ الْخَلْقِ وَ لَمْ یَعْزُبْ عَنْهُ شَیْ ءٌ مِنْ أُمُورِهِمْ وَ عَلِمَ کُلَّ شَیْ ءٍ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ أَجْمَعِینَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَنْعَمَ عَلَیَّ وَ عَرَّفَنِی فَضْلَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ صلی الله علیه و آله.

ثُمَّ تَمْشِی قَلِیلًا وَ قَصِّرْ خُطَاکَ فَإِذَا وَقَفْتَ عَلَی التَّلِّ وَ اسْتَقْبَلْتَ الْقَبْرَ فَقِفْ وَ قُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثِینَ مَرَّةً وَ تَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فِی عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ بَعْدَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مَعَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ فِی عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَعْدَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مَعَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ فِی عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بَعْدَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ مَعَ عِلْمِهِ مُنْتَهَی عِلْمِهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِهِ عَلَی جَمِیعِ نِعَمِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ حَقٌّ لَهُ ذَلِکَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ نُورُ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ نُورُ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ وَ زُوَّارَ قَبْرِ ابْنِ نَبِیِّ اللَّهِ.

ص: 176

1- 1. کامل الزیارات ص 226.

ثُمَّ امْشِ عَشْرَ خُطُوَاتٍ وَ کَبِّرْ ثَلَاثِینَ تَکْبِیرَةً وَ قُلْ وَ أَنْتَ تَمْشِی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تَهْلِیلًا لَا یُحْصِیهِ غَیْرُهُ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ مَعَ کُلِّ أَحَدٍ وَ عَدَدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ تَسْبِیحاً لَا یُحْصِیهِ غَیْرُهُ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ مَعَ کُلِّ أَحَدٍ وَ عَدَدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ وَ بَعْدَ کُلِّ أَحَدٍ وَ مَعَ کُلِّ أَحَدٍ وَ عَدَدَ کُلِّ أَحَدٍ أَبَداً أَبَداً أَبَداً اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً فَاشْهَدْ لِی أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ حَقٌّ وَ أَنَّ رَسُولَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ قَوْلَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ قَضَاءَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ قَدَرَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ فِعْلَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ جَنَّتَکَ حَقٌّ وَ أَنَّ نَارَکَ حَقٌّ وَ أَنَّکَ مُمِیتُ الْأَحْیَاءِ وَ أَنَّکَ مُحْیِی الْمَوْتَی وَ أَنَّکَ بَاعِثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ وَ أَنَّکَ جامِعُ النَّاسِ لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ وَ أَنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ وَ یَا زُوَّارَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام(1) ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ بِالتَّکْبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ وَ التَّمْجِیدِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّعْظِیمِ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ صلی الله علیه و آله وَ قَصِّرْ خُطَاکَ فَإِذَا أَتَیْتَ الْبَابَ الَّذِی یَلِی الْمَشْرِقَ فَقِفْ عَلَی الْبَابِ وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَمِینُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَنَّهُ سَیِّدُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَنَّهُ سَیِّدُ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ سَلَامٌ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا قَبْرُ ابْنِ حَبِیبِکَ وَ صَفْوَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ أَنَّهُ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِکِتَابِکَ وَ خَصَصْتَهُ وَ ائْتَمَنْتَهُ عَلَی وَحْیِکَ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِکَ فَأَعْذَرَ فِی الدَّعْوَةِ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ وَ الْعَمَی وَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ إِلَی بَابِ الْهُدَی مِنَ الرَّدَی وَ أَنْتَ تَرَی وَ لَا تُرَی وَ أَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی حَتَّی ثَارَ عَلَیْهِ مِنْ خَلْقِکَ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ الْآخِرَةَ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ رَسُولَکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عَبِیدِکَ مِنْ

ص: 177

1- 1. نفس المصدر ص 227.

أَهْلِ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةِ الْأَوْزَارِ مَنِ اسْتَوْجَبَ النَّارَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِی وُلْدِ رَسُولِکَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ.

ثُمَّ تَدْنُو قَلِیلًا وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّکِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فَاطِمَةَ الصِّدِّیقَةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الرَّضِیُّ الْبَارُّ التَّقِیُّ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ وَ زُوَّارِ قَبْرِ ابْنِ نَبِیِّ اللَّهِ (1)

ثُمَّ ادْخُلِ الْحَیْرَ وَ قُلْ حِینَ تَدْخُلُ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُنْزَلِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُسَوِّمِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الَّذِینَ هُمْ بِهَذَا الْحَیْرِ یَعْمَلُونَ وَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُسَلِّمُونَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنَ أَمِینِ اللَّهِ وَ ابْنَ خَالِصَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ مَا أَعْظَمَ مُصِیبَتَکَ عِنْدَ أَبِیکَ رَسُولِ اللَّهِ وَ مَا أَعْظَمَ مُصِیبَتَکَ عِنْدَ مَنْ عَرَفَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَجَلَّ مُصِیبَتَکَ عِنْدَ الْمَلَإِ الْأَعْلَی وَ عِنْدَ أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ عِنْدَ رُسُلِ اللَّهِ السَّلَامُ مِنِّی إِلَیْکَ وَ التَّحِیَّةُ مَعَ عَظِیمِ الرَّزِیَّةِ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ نُوراً فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَ نُوراً فِی الْهَوَاءِ وَ نُوراً فِی السَّمَاوَاتِ الْعُلَی کُنْتَ فِیهَا نُوراً سَاطِعاً لَا یُطْفَی وَ أَنْتَ النَّاطِقُ بِالْهُدَی (2)

ص: 178

1- 1. نفس المصدر ص 227- 229.
2- 2. کامل الزیارات ص 229- 230.

ثُمَّ امْشِ قَلِیلًا وَ قُلِ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ هَلِّلْهُ سَبْعاً وَ احْمَدْهُ سَبْعاً وَ سَبِّحْهُ سَبْعاً وَ قُلْ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اللَّهِ سَبْعاً وَ قُلْ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی عِنْدَ اسْتِغَاثَتِکَ فَقَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ رَأْیِی وَ هَوَایَ عَلَی التَّسْلِیمِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْأَمِینِ الْمُسْتَخْزَنِ وَ الْمُؤَدِّی الْمُبَلِّغِ وَ الْمَظْلُومِ الْمُضْطَهَدِ جِئْتُکَ انْقِطَاعاً إِلَیْکَ وَ إِلَی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ وَ وَلَدِکَ الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِکَ فَقَلْبِی لَکَ مُسَلِّمٌ وَ رَأْیِی لَکَ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکَ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ بِدِینِهِ وَ یَبْعَثَکُمْ وَ أُشْهِدُ اللَّهَ أَنَّکُمُ الْحُجَّةُ وَ بِکُمْ تُرْجَی الرَّحْمَةُ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ إِنِّی بِکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ لَا أُنْکِرُ لِلَّهِ قُدْرَةً وَ لَا أُکْذِبُ مِنْهُ بِمَشِیَّةٍ ثُمَّ امْشِ وَ قَصِّرْ خُطَاکَ حَتَّی تَسْتَقْبِلَ الْقَبْرَ وَ اجْعَلِ الْقِبْلَةَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ وَ اسْتَقْبِلْ وَجْهَهُ بِوَجْهِکَ وَ قُلْ السَّلَامُ مِنَ اللَّهِ وَ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِ اللَّهِ عَلَی رُسُلِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتَقْبَلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ صَاحِبِ مِیثَاقِکَ وَ خَاتَمِ رُسُلِکَ وَ سَیِّدِ عِبَادِکَ وَ أَمِینِکَ فِی بِلَادِکَ وَ خَیْرِ بَرِیَّتِکَ کَمَا تَلَا کِتَابَکَ وَ جَاهَدَ عَدُوَّکَ حَتَّی أَتَاهُ الْیَقِینُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَبْدِکَ وَ أَخِی رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ بِرِسَالَتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ أَتْمِمْ بِهِ کَلِمَاتِکَ وَ أَنْجِزْ بِهِ وَعْدَکَ وَ أَهْلِکْ بِهِ عَدُوَّکَ وَ اکْتُبْنَا فِی أَوْلِیَائِهِ وَ أَحِبَّائِهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا لَهُ شِیعَةً وَ أَنْصَاراً وَ أَعْوَاناً عَلَی طَاعَتِکَ وَ طَاعَةِ رَسُولِکَ وَ مَا وَکَّلْتَ بِهِ وَ اسْتَخْلَفْتَ عَلَیْهِ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی فَاطِمَةَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ زَوْجَةِ وَلِیِّکَ وَ أُمِّ السِّبْطَیْنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ الطَّاهِرَةِ الْمُطَهَّرَةِ الصِّدِّیقَةِ الزَّکِیَّةِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ أَجْمَعِینَ صَلَاةً لَا یَقْوَی عَلَی إِحْصَائِهَا

ص: 179

غَیْرُکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ أَخِی رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنَ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ أَخِی رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ تُصَلِّی عَلَی الْأَئِمَّةِ کُلِّهِمْ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ أَتْمِمْ بِهِمْ کَلِمَاتِکَ وَ أَنْجِزْ بِهِمْ وَعْدَکَ وَ أَهْلِکْ بِهِمْ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ اجْزِهِمْ عَنَّا خَیْرَ مَا جَزَیْتَ نَذِیراً عَنْ قَوْمِهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا لَهُمْ شِیعَةً وَ أَنْصَاراً وَ أَعْوَاناً عَلَی طَاعَتِکَ وَ طَاعَةِ رَسُولِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَتَّبِعُ النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُمْ وَ أَحْیِنَا مَحْیَاهُمْ وَ أَمِتْنَا مَمَاتَهُمْ وَ أَشْهِدْنَا مَشَاهِدَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا مَقَامٌ أَکْرَمْتَنِی بِهِ وَ شَرَّفْتَنِی بِهِ وَ أَعْطَیْتَنِی فِیهِ رَغْبَةً عَلَی حَقِیقَةِ إِیمَانِی بِکَ وَ بِرَسُولِکَ (1)

ثُمَّ تَدْنُو قَلِیلًا وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ کُلَّمَا تَرُوحُ الرَّائِحَاتُ الطَّاهِرَاتُ لَکَ وَ عَلَیْکَ سَلَامُ الْمُؤْمِنِینَ لَکَ بِقُلُوبِهِمُ النَّاطِقِینَ لَکَ بِفَضْلِکَ وَ أَلْسِنَتِهِمْ أَشْهَدُ أَنَّکَ صَادِقٌ صِدِّیقٌ صَدَقْتَ فِیمَا دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ صَدَقْتَ فِیمَا أَتَیْتَ بِهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ اللَّهُمَّ أَدْخِلْنِی فِی أَوْلِیَائِکَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ شَهَادَتَهُمْ وَ مَشَاهِدَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ رَحِمَکَ اللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ

ص: 180

1- 1. نفس المصدر ص 230- 232.

یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ الْهُدَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَلَمَ التُّقَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وِتْرَ اللَّهِ وَ ابْنَ وِتْرِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً وَ أَنَّ قَاتِلَکَ فِی النَّارِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ لَمْ تَأْخُذْکَ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ وَ أَنَّکَ عَبَدْتَهُ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ بَابُ الْهُدَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی خَلْقِهِ أَشْهَدُ أَنَّ ذَلِکَ لَکُمْ سَابِقٌ فِیمَا مَضَی وَ فَاتِحٌ فِیمَا بَقِیَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ طِینَةٌ طَیِّبَةٌ طَابَتْ وَ طَهُرَتْ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ مِنَ اللَّهِ وَ مِنْ رَحْمَتِهِ فَأُشْهِدُ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ کَفَی بِهِ شَهِیداً وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ لَکُمْ تَابِعٌ فِی ذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَاتِمَةِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الْبَارَّ الرَّحِیمَ أَنْ یُتَمِّمَ ذَلِکَ لِی أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ وَ نَصَحْتُمْ وَ صَبَرْتُمْ وَ قُتِلْتُمْ وَ غُصِبْتُمْ وَ أُسِی ءَ إِلَیْکُمْ فَصَبَرْتُمْ لُعِنَتْ أُمَّةٌ خَالَفَتْکُمْ وَ أُمَّةٌ جَحَدَتْ وَلَایَتَکُمْ وَ أُمَّةٌ تَظَاهَرَتْ عَلَیْکُمْ وَ أُمَّةٌ شَهِدَتْ وَ لَمْ تُسْتَشْهَدْ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ النَّارَ مَثْوَاهُمْ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ وَ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ(1) وَ تَقُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ سَالِبِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ خَاذِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ شَایَعَ عَلَی قَتْلِکَ وَ مَنْ أَمَرَ بِذَلِکَ وَ شَارَکَ فِی دَمِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَوْ سَلَّمَ إِلَیْهِ أَنَا أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ وَلَایَتِهِمْ وَ أَتَوَلَّی اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ آلَ رَسُولِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ انْتَهَکُوا حَرَمَکَ وَ سَفَکُوا دَمَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ کَذَّبُوا رُسُلَکَ وَ سَفَکُوا دِمَاءَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ضَاعِفْ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ قَتَلَةَ أَنْصَارِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ أَصْلِهِمْ حَرَّ نَارِکَ وَ أَذِقْهُمْ بَأْسَکَ وَ ضَاعِفْ عَلَیْهِمْ عَذَابَکَ وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلًا اللَّهُمَّ أَحْلِلْ بِهِمْ نَقِمَتَکَ وَ أْتِهِمْ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُونَ وَ خُذْهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ وَ عَذِّبْهُمْ عَذاباً

ص: 181

1- 1. المصدر السابق- ص 232- 233.

نُکْراً وَ الْعَنْ أَعْدَاءَ نَبِیِّکَ وَ أَعْدَاءَ آلِ نَبِیِّکَ لَعْناً وَبِیلًا اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجِبْتَ وَ الطَّاغُوتَ وَ الْفَرَاعِنَةَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

وَ تَقُولُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِلَیْکَ کَانَتْ رِحْلَتِی مَعَ بُعْدِ شُقَّتِی وَ لَکَ فَاضَتْ عَبْرَتِی وَ عَلَیْکَ کَانَ أَسَفِی وَ نَحِیبِی وَ صُرَاخِی وَ زَفْرَتِی وَ شَهَقِی وَ إِلَیْکَ کَانَ مَجِیئِی وَ بِکَ أَسْتَتِرُ مِنْ عَظِیمِ جُرْمِی أَتَیْتُکَ زَائِراً وَافِداً قَدْ أَوْقَرْتُ ظَهْرِی بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا سَیِّدِی بَکَیْتُکَ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ وَ ابْنَ خِیَرَتِهِ وَ حَقٌّ لِیَ أَنْ أَبْکِیَکَ وَ قَدْ بَکَتْکَ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرَضُونَ وَ الْجِبَالُ وَ الْبِحَارُ فَمَا عُذْرِی إِنْ لَمْ أَبْکِکَ وَ قَدْ بَکَاکَ حَبِیبُ رَبِّی وَ بَکَتْکَ الْأَئِمَّةُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ بَکَاکَ مَنْ دُونَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی إِلَی الثَّرَی جَزَعاً عَلَیْکَ (1)

ثُمَّ اسْتَلِمِ الْقَبْرَ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ أَمِینُهُ بَلَّغْتَ نَاصِحاً وَ أَدَّیْتَ أَمِیناً وَ قُلْتُ صَادِقاً وَ قُتِلْتَ صِدِّیقاً فَمَضَیْتُ عَلَی یَقِینٍ لَمْ تُؤْثِرْ عَمًی عَلَی هُدًی وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ وَ لَمْ تُحِبَّ إِلَّا اللَّهَ وَحْدَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ بَلَّغْتَ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ قُمْتَ بِحَقِّهِ وَ صَدَّقْتَ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لَا مُوهِنٍ فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً جَزَاکَ اللَّهُ مِنْ صِدِّیقٍ خَیْراً أَشْهَدُ أَنَّ الْجِهَادَ مَعَکَ جِهَادٌ وَ أَنَّ الْحَقَّ مَعَکَ وَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ أَهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ مِیرَاثُ النُّبُوَّةِ عِنْدَکَ وَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ وَ نَصَحْتَ وَ وَفَیْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ مَضَیْتَ لِلَّذِی کُنْتَ عَلَیْهِ شَهِیداً وَ مُسْتَشْهَداً وَ مَشْهُوداً فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مُطَهَّرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ مُطَهَّرٍ طَهُرْتَ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ بِهَا وَ طَهُرَ حَرَمُکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمَرْتَ بِالْقِسْطِ وَ دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ أُمَّةً قَتَلَتْکَ أَشْرَارُ خَلْقِ اللَّهِ وَ کَفَرَتُهُ وَ إِنِّی أَسْتَشْفِعُ بِکَ إِلَی اللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّی مِنْ جَمِیعِ ذُنُوبِی وَ أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَی اللَّهِ فِی حَوَائِجِی وَ رَغْبَتِی فِی أَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ.

ص: 182

1- 1. کامل الزیارات ص 233- 234.

ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْقَبْرِ وَ مَنْ فِیهِ وَ بِحَقِّ هَذِهِ الْقُبُورِ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهَا أَنْ تَکْتُبَ اسْمِی عِنْدَکَ فِی أَسْمَائِهِمْ حَتَّی تُورِدَنِی مَوَارِدَهُمْ وَ تُصْدِرَنِی مَصَادِرَهُمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ تَقُولُ رَبِّ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی وَ قَطَعَتْ مَقَالَتِی فَلَا حُجَّةَ لِی وَ لَا عُذْرَ لِی فَأَنَا الْمُقِرُّ بِذُنُوبِی الْأَسِیرُ بِبَلِیَّتِی الْمُرْتَهَنُ بِعَمَلِی الْمُتَجَلِّدُ فِی خَطِیئَتِی الْمُتَحَیِّرُ عَنْ قَصْدِی الْمُنْقَطَعُ بِی قَدْ أَوْقَفْتُ یَا رَبِّ نَفْسِی مَوْقِفَ الْأَشْقِیَاءِ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ الْمُجْتَرِئِینَ عَلَیْکَ بِوَعِیدِکَ یَا سُبْحَانَکَ أَیَّ جُرْأَةٍ اجْتَرَأْتُ عَلَیْکَ وَ أَیَّ تَغْرِیرٍ غَرَّرْتُ بِنَفْسِی وَ أَیَّ سَکْرَةٍ أَوْبَقَتْنِی وَ أَیَّ غَفْلَةٍ أَعْطَبَتْنِی مَا کَانَ أَقْبَحَ سُوءَ نَظَرِی وَ أَوْحَشَ فِعْلِی یَا سَیِّدِی فَارْحَمْ کَبْوَتِی لِحُرِّ وَجْهِی وَ زَلَّةَ قَدَمِی وَ تَعْفِیرِی فِی التُّرَابِ خَدِّی وَ نَدَامَتِی عَلَی مَا فَرَطَ مِنِّی وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ ارْحَمْ صَرْخَتِی وَ عَبْرَتِی وَ اقْبَلْ مَعْذِرَتِی وَ عُدْ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی وَ بِإِحْسَانِکَ عَلَی خَطِیئَاتِی وَ بِعَفْوِکَ عَلَیَّ رَبِّ أَشْکُو إِلَیْکَ قَسَاوَةَ قَلْبِی وَ ضَعْفَ عَمَلِی فَارْتَحْ لِمَسْأَلَتِی فَأَنَا الْمُقِرُّ بِذَنْبِی الْمُعْتَرِفُ بِخَطِیئَتِی وَ هَا هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی أَسْتَکِینُ لَکَ بِالْقَوَدِ مِنْ نَفْسِی فَاقْبَلْ تَوْبَتِی وَ نَفِّسْ کُرْبَتِی وَ ارْحَمْ خُشُوعِی وَ خُضُوعِی وَ انْقِطَاعِی إِلَیْکَ سَیِّدِی وَ أَسَفِی عَلَی مَا کَانَ مِنِّی وَ تَمَرُّغِی وَ تَعْفِیرِی فِی تُرَابِ قَبْرِ ابْنِ نَبِیِّکَ بَیْنَ یَدَیْکَ فَأَنْتَ رَجَائِی وَ مُعْتَمَدِی وَ ظَهْرِی وَ عُدَّتِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ (1) ثُمَّ کَبِّرْ خَمْساً وَ ثَلَاثِینَ تَکْبِیرَةً ثُمَّ تَرْفَعُ یَدَیْکَ وَ تَقُولُ إِلَیْکَ یَا رَبِّ صَمَدْتُ مِنْ أَرْضِی وَ إِلَی ابْنِ نَبِیِّکَ قَطَعْتُ الْبِلَادَ رَجَاءً لِلْمَغْفِرَةِ فَکُنْ لِی یَا سَیِّدِی سَکَناً وَ شَفِیعاً وَ کُنْ بِی رَحِیماً وَ کُنْ لِی مَنْجًی یَوْمَ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضی یَوْمَ لَا تَنْفَعُ شَفاعَةُ الشَّافِعِینَ وَ یَوْمَ یَقُولُ أَهْلُ الضَّلَالَةِ مَا لَنا مِنْ شافِعِینَ وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ فَکُنْ یَوْمَئِذٍ فِی مَقَامِی بَیْنَ یَدَیْ رَبِّی لِی مُنْقِذاً فَقَدْ عَظُمَ جُرْمِی إِذَا ارْتَعَدَتْ فَرَائِصِی وَ أَخَذَ بِسَمْعِی وَ أَنَا مُنَکِّسٌ رَأْسِی بِمَا قَدَّمْتَ مِنْ سُوءِ عَمَلِی وَ أَنَا عَارٍ کَمَا وَلَدَتْنِی أُمِّی وَ رَبِّی یَسْأَلُنِی فَکُنْ لِی یَوْمَئِذٍ شَافِعاً وَ مُنْقِذاً فَقَدْ أَعْدَدْتُکَ

ص: 183

1- 1. کامل الزیارات ص 334- 236.

لِیَوْمِ حَاجَتِی وَ یَوْمِ فَقْرِی وَ فَاقَتِی.

ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْسَرَ عَلَی الْقَبْرِ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ ارْحَمْ تَضَرُّعِی فِی تُرَابِ قَبْرِ ابْنِ نَبِیِّکَ فَإِنِّی مَوْضِعُ رَحْمَةٍ یَا رَبِّ وَ تَقُولُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ قَاتِلِکَ وَ مِنْ سَالِبِکَ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکَ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً وَ أَبْذُلَ مُهْجَتِی فِیکَ وَ أَقِیَکَ بِنَفْسِی وَ کُنْتُ فِیمَنْ أَقَامَ بَیْنَ یَدَیْکَ حَتَّی یُسْفَکَ دَمِی مَعَکَ فَأَظْفَرَ مَعَکَ بِالسَّعَادَةِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ وَ تَقُولُ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ رَمَاکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ طَعَنَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنِ احْتَزَّ رَأْسَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ حَمَلَ رَأْسَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ نَکَتَ بِقَضِیبِهِ بَیْنَ ثَنَایَاکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَبْکَی نِسَاءَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَیْتَمَ أَوْلَادَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَ عَلَیْکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ سَارَ إِلَیْکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ مَنَعَکَ مَاءَ الْفُرَاتِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ غَشَّکَ وَ خَلَّاکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ سَمِعَ صَوْتَکَ فَلَمْ یُجِبْکَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَ آکِلَةِ الْأَکْبَادِ وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَهُ وَ أَعْوَانَهُ وَ أَتْبَاعَهُ وَ أَنْصَارَهُ ابْنَ سُمَیَّةَ وَ لَعَنَ اللَّهُ جَمِیعَ قَاتِلِیکَ وَ قَاتِلِی أَبِیکَ وَ مَنْ أَعَانَ عَلَی قَتْلِکُمْ وَ حَشَا اللَّهُ أَجْوَافَهُمْ وَ بُطُونَهُمْ وَ قُبُورَهُمْ نَاراً وَ عَذَّبَهُمْ عَذَاباً أَلِیماً(1)

ثُمَّ تُسَبِّحُ عِنْدَ رَأْسِهِ أَلْفَ تَسْبِیحَةٍ مِنْ تَسْبِیحِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَإِنْ أَحْبَبْتَ تَحَوَّلْتَ إِلَی عِنْدِ رِجْلَیْهِ وَ تَدْعُو بِمَا قَدْ فَسَّرْتُ لَکَ ثُمَّ تَدُورُ مِنْ عِنْدِ رِجْلَیْهِ إِلَی عِنْدِ رَأْسِهِ (2) فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الصَّلَاةِ سَبَّحْتَ وَ التَّسْبِیحُ تَقُولُ سُبْحَانَ مَنْ لَا تَبِیدُ مَعَالِمُهُ سُبْحَانَ مَنْ لَا تَنْقُصُ خَزَائِنُهُ سُبْحَانَ مَنْ لَا انْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَنْفَدُ مَا عِنْدَهُ سُبْحَانَ مَنْ لَا اضْمِحْلَالَ لِفَخْرِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یُشَاوِرُ أَحَداً فِی أَمْرِهِ سُبْحَانَ مَنْ لَا إِلَهَ غَیْرُهُ.

ثُمَّ تَحَوَّلْ عِنْدَ رِجْلَیْهِ وَ ضَعْ یَدَیْکَ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ثَلَاثاً صَبَرْتَ وَ أَنْتَ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ قَتَلَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکُمْ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ وَ تَقُولُ

ص: 184

1- 1. نفس المصدر ص 236- 237.
2- 2. کامل الزیارات ص 237.

اللَّهُمَّ رَبَّ الْأَرْبَابِ صَرِیخَ الْأَخْیَارِ إِنِّی عُذْتُ مَعَاذاً فَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ جِئْتُکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَافِداً إِلَیْکَ أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّهِ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِی مِنْ أَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ وَ بِکَ یَتَوَسَّلُ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَی اللَّهِ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِهِمْ وَ بِکَ یُدْرِکُ أَهْلُ الثَّوَابِ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ طَلِبَتَهُمْ أَسْأَلُ وَلِیَّکَ وَ وَلِیَّنَا أَنْ یَجْعَلَ حَظِّی مِنْ زِیَارَتِکَ الصَّلَاةَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ الْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبِی اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ تَنْصُرُهُ وَ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ تَضَعُ خَدَّکَ عَلَیْهِ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَیْنِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ اطْلُبْ بِدَمِ الْحُسَیْنِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ انْتَقِمْ مِمَّنْ رَضِیَ بِقَتْلِ الْحُسَیْنِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ انْتَقِمْ مِمَّنْ خَالَفَ الْحُسَیْنَ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ انْتَقِمْ مِمَّنْ فَرِحَ بِقَتْلِ الْحُسَیْنِ وَ تَبْتَهِلُ فِی اللَّعْنَةِ عَلَی مَنْ قَتَلَ الْحُسَیْنَ وَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیهما السلام.

وَ تُسَبِّحُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ أَلْفَ تَسْبِیحَةٍ مِنْ تَسْبِیحِ فَاطِمَةَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهَا فَإِنْ لَمْ تَقْدِرْ فَمِائَةَ تَسْبِیحَةٍ وَ تَقُولُ سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی الْجَلَالِ الْفَاخِرِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْعَظِیمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْجَمَالَ سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ الْوَقَارِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ النَّمْلِ فِی الصَّفَا وَ خَفَقَانَ الطَّیْرِ فِی الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لَا هَکَذَا غَیْرُهُ (1) ثُمَّ صِرْ إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فَهُوَ عِنْدَ رِجْلَیِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِذَا وَقَفْتَ عَلَیْهِ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ ابْنُ خَلِیفَةِ رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنُ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ مُضَاعَفَةً کُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ أَوْ غَرَبَتْ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مِنْ مَذْبُوحٍ وَ مَقْتُولٍ مِنْ غَیْرِ جُرْمٍ وَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی دَمُکَ الْمُرْتَقَی بِهِ إِلَی حَبِیبِ اللَّهِ وَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مِنْ مُقَدَّمٍ بَیْنَ یَدِی أَبِیکَ یَحْتَسِبُکَ وَ یَبْکِی عَلَیْکَ مُحْرَقاً عَلَیْکَ قَلْبُهُ یَرْفَعُ دَمَکَ بِکَفِّهِ إِلَی أَعْنَانِ السَّمَاءِ لَا تَرْجِعُ مِنْهُ قَطْرَةٌ وَ لَا تَسْکُنُ عَلَیْکَ مِنْ أَبِیکَ زَفْرَةٌ وَدَّعَکَ لِلْفِرَاقِ فَمَکَانُکُمَا عِنْدَ اللَّهِ مَعَ آبَائِکَ الْمَاضِینَ وَ مَعَ أُمَّهَاتِکَ فِی

ص: 185

1- 1. کامل الزیارات ص 237- 239.

الْجِنَانِ مُنَّعَمِینَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ قَتَلَکَ وَ ذَبَحَکَ.

ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ ضَعْ یَدَکَ عَلَیْهِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی عِتْرَتِکَ وَ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ آبَائِکَ وَ أَبْنَائِکَ وَ أُمَّهَاتِکَ الْأَخْیَارِ الْأَبْرَارِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنِ اسْتَخَفَّ بِحَقِّکُمْ وَ قَتَلَکُمْ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَقِیَ مِنْهُمْ وَ مَنْ مَضَی نَفْسِی فِدَاؤُکُمْ وَ لِمَضْجَعِکُمْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا الْحَسَنِ ثَلَاثاً بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَتَیْتُکَ زَائِراً وَافِداً عَائِذاً مِمَّا جَنَیْتُ عَلَی نَفْسِی وَ احْتَطَبْتُ عَلَی ظَهْرِی وَ أَسْأَلُ وَلِیَّکَ وَ وَلِیِّی أَنْ یَجْعَلَ حَظِّی مِنْ زِیَارَتِکَ عِتْقَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا أَحْبَبْتَ ثُمَّ تَأْتِی قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام ثُمَّ تَدُورُ مِنْ خَلْفِهِ إِلَی عِنْدِ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ صَلِّ عِنْدَ رَأْسِهِ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ یس وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ الرَّحْمَنَ وَ إِنْ شِئْتَ صَلَّیْتَ خَلْفَ الْقَبْرِ وَ عِنْدَ رَأْسِهِ أَفْضَلُ فَإِذَا فَرَغْتَ فَصَلِّ مَا أَحْبَبْتَ إِلَّا أَنَّ الرَّکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیِ الزِّیَارَةِ لَا بُدَّ مِنْهُمَا عِنْدَ کُلِّ قَبْرٍ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الصَّلَاةِ فَارْفَعْ یَدَکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّا أَتَیْنَاهُ مُؤْمِنِینَ بِهِ مُسَلِّمِینَ لَهُ مُعْتَصِمِینَ بِحَبْلِهِ عَارِفِینَ بِحَقِّهِ مُقِرِّینَ بِفَضْلِهِ مُسْتَبْصِرِینَ بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَهُ عَارِفِینَ بِالْهُدَی الَّذِی هُوَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَنْ حَضَرَنِی مِنْ مَلَائِکَتِکَ أَنِّی بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ أَنِّی بِمَنْ قَتَلَهُمْ کَافِرٌ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِمَا أَقُولُ إِیمَاناً حَقِیقَةً فِی قَلْبِی وَ شَرِیعَةً فِی عَمَلِی اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ لَهُ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قَدَمٌ ثَابِتٌ وَ أَثْبِتْنِی فِیمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ کُفْراً سُبْحَانَکَ یَا حَلِیمُ عَمَّا یَعْمَلُ الظَّالِمُونَ فِی الْأَرْضِ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یَا عَظِیمُ تَرَی عَظِیمَ الْجُرْمِ مِنْ عِبَادِکَ فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ تَعَالَیْتَ یَا کَرِیمُ أَنْتَ شَاهِدٌ غَیْرُ غَائِبٍ وَ

ص: 186

عَالِمٌ بِمَا أَتَی إِلَی أَهْلِ صَفْوَتِکَ وَ أَحِبَّائِکَ مِنَ الْأَمْرِ الَّذِی لَا تَحْمِلُهُ سَمَاءٌ وَ لَا أَرْضٌ وَ لَوْ شِئْتَ لَانْتَقَمْتَ مِنْهُمْ وَ لَکِنَّکَ ذُو أَنَاةٍ وَ قَدْ أَمْهَلْتَ الَّذِینَ اجْتَرَءُوا عَلَیْکَ وَ عَلَی رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ فَأَسْکَنْتَهُمْ أَرْضَکَ وَ غَذَوْتَهُمْ بِنِعْمَتِکَ إِلَی أَجَلٍ هُمْ بَالِغُوهُ وَ وَقْتٍ هُمْ صَائِرُونَ إِلَیْهِ لِیَسْتَکْمِلُوا الْعَمَلَ الَّذِی قَدَّرْتَ وَ الْأَجَلَ الَّذِی أَجَّلْتَ لِتُخَلِّدَهُمْ فِی مَحَطٍّ وَ وَثَاقٍ وَ نَارٍ وَ حَمِیمٍ وَ غَسَّاقٍ وَ الضَّرِیعِ وَ الْأَحْرَاقِ وَ الْأَغْلَالِ وَ الْأَوْثَاقِ وَ غِسْلِینٍ وَ زَقُّومٍ وَ صَدِیدٍ مَعَ طُولِ الْمُقَامِ فِی أَیَّامِ لَظَی وَ فِی سَقَرَ الَّتِی لَا تُبْقِی وَ لَا تَذَرُ وَ فِی الْحَمِیمِ وَ الْجَحِیمِ (1) ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی الْقَبْرِ وَ تَقُولُ یَا سَیِّدِی أَتَیْتُکَ زَائِراً مُوقَراً مِنَ الذُّنُوبِ أَتَقَرَّبُ إِلَی رَبِّی بِوُفُودِی إِلَیْکَ وَ بُکَائِی عَلَیْکَ وَ عَوِیلِی وَ حَسْرَتِی وَ أَسَفِی وَ بُکَائِی وَ مَا أَخَافُ عَلَی نَفْسِی رَجَاءَ أَنْ تَکُونَ لِی حِجَاباً وَ سَنَداً وَ کَهْفاً وَ حِرْزاً وَ شَافِعاً وَ وِقَایَةً مِنَ النَّارِ غَداً وَ أَنَا مِنْ مَوَالِیکُمْ الَّذِینَ أُعَادِی عَدُوَّکُمْ وَ أُوَالِی وَلِیَّکُمْ عَلَی ذَلِکَ أَحْیَا وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ وَ عَلَیْهِ أُبْعَثُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ قَدْ أَشْخَصْتُ بَدَنِی وَ وَدَّعْتُ أَهْلِی وَ بَعُدَتْ شُقَّتِی وَ أُؤَمِّلُ فِی قُرْبِکُمْ النَّجَاةَ وَ أَرْجُو فِی إِتْیَانِکُمُ الْکَرَّةَ وَ أَطْمَعُ فِی النَّظَرِ إِلَیْکُمْ وَ إِلَی مَکَانِکُمْ غَداً فِی جِنَانِ رَبِّی مَعَ آبَائِکُمُ الْمَاضِینَ وَ تَقُولُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا حُسَیْنَ بْنَ رَسُولِ اللَّهِ جِئْتُکَ مُسْتَشْفِعاً بِکَ إِلَی اللَّهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَشْفِعُ إِلَیْکَ بِوَلَدِ حَبِیبِکَ وَ بِالْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ یَضِجُّونَ عَلَیْهِ وَ یَبْکُونَ وَ یَصْرُخُونَ لَا یَفْتُرُونَ وَ لَا یَسْأَمُونَ وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِکَ مُشْفِقُونَ وَ مِنْ عَذَابِکَ حَذِرُونَ لَا تُغَیِّرُهُمُ الْأَیَّامُ وَ لَا یَهْرَمُونَ فِی نَوَاحِی الْحَیْرِ یَشْهَقُونَ وَ سَیِّدُهُمْ یَرَی مَا یَصْنَعُونَ وَ مَا فِیهِ یَتَقَلَّبُونَ قَدِ انْهَمَلَتْ مِنْهُمُ الْعُیُونُ فَلَا تَرْقَأُ وَ اشْتَدَّ مِنْهُمُ الْحُزْنُ بِحُرْقَةٍ لَا تُطْفَأُ ثُمَّ تَرْفَعُ یَدَیْکَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْمِسْکِینِ الْمُسْتَکِینِ الذَّلِیلِ الَّذِی لَمْ یَرُدَّ بِمَسْکَنَتِهِ غَیْرُکَ فَإِنْ لَمْ تُدْرِکْهُ رَحْمَتُکَ عَطِبَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُدَارِکَنِی بِلُطْفٍ مِنْکَ فَأَنْتَ الَّذِی لَا تُخَیِّبُ سَائِلَکَ وَ تُعْطِی الْمَغْفِرَةَ وَ تَغْفِرُ الذُّنُوبَ فَلَا أَکُونَنَّ یَا سَیِّدِی أَنَا

ص: 187

1- 1. نفس المصدر ص 239- 241.

أَهْوَنَ خَلْقِکَ عَلَیْکَ وَ لَا أَکُونُ أَهْوَنَ مَنْ وَفَدَ إِلَیْکَ بِابْنِ حَبِیبِکَ فَإِنِّی أَمَّلْتُ وَ رَجَوْتُ وَ طَمِعْتُ وَ زُرْتُ وَ اغْتَرَبْتُ رَجَاءً لَکَ أَنْ تُکَافِیَنِی إِذَا أَخْرَجْتَنِی مِنْ رَحْلِی فَأَذِنْتَ لِی بِالْمَسِیرِ إِلَی هَذَا الْمَکَانِ رَحْمَةً مِنْکَ وَ تَفَضُّلًا مِنْکَ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ (1) وَ اجْتَهِدْ فِی الدُّعَاءِ مَا قَدَرْتَ عَلَیْهِ وَ أَکْثِرْ مِنْهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ تَخْرُجُ مِنَ السَّقِیفَةِ وَ تَقِفُ بِحِذَاءِ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ تُومِئُ إِلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ الْقُبُورِ مِنْ أَهْلِ دِیَارِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَوْلِیَاءَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ رَسُولِهِ وَ أَنْصَارَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْصَارَ ابْنِ رَسُولِهِ وَ أَنْصَارَ دِینِهِ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا فَمَا ضَعُفْتُمْ وَ مَا اسْتَکَنْتُمْ حَتَّی لَقِیتُمُ اللَّهَ عَلَی سَبِیلِ الْحَقِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ وَ لَا تَبْدِیلَ إِنَّ اللَّهَ لَا یُخْلِفُ وَعْدَهُ وَ اللَّهُ مُدْرِکٌ بِکُمْ ثَارَ مَا وَعَدَکُمْ أَنْتُمْ خَاصَّةُ اللَّهِ اخْتَصَّکُمُ اللَّهُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنْتُمْ الشُّهَدَاءُ وَ أَنْتُمُ السُّعَدَاءُ سَعِدْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ فُزْتُمْ بِالدَّرَجَاتِ مِنْ جَنَّاتٍ لَا یُطْعَنُ أَهْلُهَا وَ لَا یَهْرَمُونَ وَ رَضُوا بِالْمُقَامِ فِی دَارِ السَّلَامِ مَعَ مَنْ نَصَرْتُمْ جَزَاکُمُ اللَّهُ خَیْراً مِنْ أَعْوَانٍ جَزَاءَ مَنْ صَبَرَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَنْجَزَ اللَّهُ مَا وَعَدَکُمْ مِنَ الْکَرَامَةِ فِی جِوَارِهِ وَ دَارِهِ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی حَمَلَنِی إِلَیْکُمْ حَتَّی أَرَانِی مَصَارِعَکُمْ أَنْ یُرِیَنِیکُمْ عَلَی الْحَوْضِ رِوَاءً مَرْوِیِّینَ وَ یُرِیَنِی أَعْدَاءَکُمْ فِی أَسْفَلِ دَرْکٍ مِنَ الْجَحِیمِ فَإِنَّهُمْ قَتَلُوکُمْ ظُلْماً وَ أَرَادُوا إِمَاتَةَ الْحَقِّ وَ سَلَبُوکُمْ لِابْنِ سُمَیَّةَ وَ ابْنِ آکِلَةِ الْأَکْبَادِ فَأَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یُرِیَنِیهِمْ ظِمَاءً مُظْمَئِینَ مُسَلْسَلِینَ مُغَلَّلِینَ یُسَاقُونَ إِلَی الْجَحِیمِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ دَائِماً إِذَا فَنِیتُ وَ بُلِیتُ لَهْفِی عَلَیْکُمْ أَیُّ مُصِیبَةٍ أَصَابَتْ کُلَّ مَوْلًی لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَقَدْ عَظُمَتْ وَ خُصَّتْ وَ جَلَّتْ وَ عَمَّتْ

ص: 188

1- 1. کامل الزیارات ص 241- 242.

مُصِیبَتُکُمْ أَنَا بِکُمْ لَجَزِعٌ وَ أَنَا بِکُمْ لَمُوجَعٌ مَحْزُونٌ وَ أَنَا بِکُمْ لَمُصَابٌ مَلْهُوفٌ هَنِیئاً لَکُمْ مَا أُعْطِیتُمْ وَ هَنِیئاً لَکُمْ مَا بِهِ حُیِّیتُمْ فَلَقَدْ بَکَتْکُمُ الْمَلَائِکَةُ وَ حَفَّتْکُمْ وَ سَکَنَتْ مُعَسْکَرَکُمْ وَ حَلَّتْ مَصَارِعَکُمْ وَ قَدَّسَتْ وَ صَفَّتْ بِأَجْنِحَتِهَا عَلَیْکُمْ لَیْسَ لَهَا عَنْکُمْ فِرَاقٌ إِلَی یَوْمِ التَّلَاقِ وَ یَوْمِ الْمَحْشَرِ وَ یَوْمِ الْمَنْشَرِ طَافَتْ عَلَیْکُمْ رَحْمَةٌ مِنَ اللَّهِ بَلَغْتُمْ بِهَا شَرَفَ الْآخِرَةِ أَتَیْتُکُمْ شَوْقاً وَ زُرْتُکُمْ خَوْفاً أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یُرِیَنِیکُمْ عَلَی الْحَوْضِ وَ فِی الْجِنَانِ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.

ثُمَّ دُرْ فِی الْحَیْرِ وَ أَنْتَ تَقُولُ یَا مَنْ إِلَیْهِ وَفَدْتُ وَ إِلَیْهِ خَرَجْتُ وَ بِهِ اسْتَجَرْتُ وَ إِلَیْهِ قَصَدْتُ وَ إِلَیْهِ بِابْنِ نَبِیِّهِ تَقَرَّبْتُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِالْجَنَّةِ وَ فُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتِی وَ بُعْدَ دَارِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ وَ إِلَی ابْنِ حَبِیبِکَ وَ اقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً قَدْ قَبِلْتَ مَعْذِرَتِی وَ خُضُوعِی وَ خُشُوعِی عِنْدَ إِمَامِی وَ سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ وَ ارْحَمْ صَرْخَتِی وَ بُکَائِی وَ هَمِّی وَ جَزَعِی وَ حُزْنِی وَ مَا قَدْ بَاشَرَ قَلْبِی مِنَ الْجَزَعِ عَلَیْهِ فَبِنِعْمَتِکَ عَلَیَّ وَ لُطْفِکَ لِی خَرَجْتُ إِلَیْهِ وَ بِتَقْوِیَتِکَ إِیَّایَ وَ صَرْفِکَ الْمَحْذُورَ عَنِّی وَ کِلَاءَتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لِی وَ بِحِفْظِکَ وَ کَرَامَتِکَ لِی وَ کُلَّ بَحْرٍ قَطَعْتُهُ وَ کُلَّ وَادٍ فَلَاةٍ سَلَکْتُهَا وَ کُلَّ مَنْزِلٍ نَزَلْتُهُ فَأَنْتَ حَمَلْتَنِی فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ أَنْتَ الَّذِی بَلَّغْتَنِی وَ وَفَّقْتَنِی وَ کَفَیْتَنِی وَ بِفَضْلٍ مِنْکَ وَ وِقَایَةٍ بَلَغْتُ وَ کَانَتِ الْمِنَّةُ لَکَ عَلَیَّ فِی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَثَرِی مَکْتُوبٌ عِنْدَکَ وَ اسْمِی وَ شَخْصِی فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَیَّ مَا أَبْلَیْتَنِی وَ اصْطَنَعْتَ عِنْدِی اللَّهُمَّ فَارْحَمْ فَرَقِی مِنْکَ وَ مَقَامِی بَیْنَ یَدَیْکَ وَ تَمَلُّقِی وَ اقْبَلْ مِنِّی تَوَسُّلِی إِلَیْکَ بِابْنِ حَبِیبِکَ وَ صَفْوَتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ تَوَجُّهِی إِلَیْکَ وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ اقْبَلْ عَظِیمَ مَا سَلَفَ مِنِّی وَ لَا یَمْنَعْکَ مَا تَعْلَمُ مِنِّی مِنَ الْعُیُوبِ وَ الذُّنُوبِ وَ الْإِسْرَافِ عَلَی نَفْسِی وَ إِنْ کُنْتَ لِی مَاقِتاً فَارْضَ عَنِّی وَ إِنْ کُنْتَ عَلَیَّ سَاخِطاً فَتُبْ عَلَیَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَ وَ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً وَ اجْزِهِمَا عَنِّی خَیْراً اللَّهُمَّ اجْزِهِمَا بِالْإِحْسَانِ إِحْسَاناً وَ بِالسَّیِّئَاتِ غُفْرَاناً اللَّهُمَّ أَدْخِلْهُمَا الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ وَ حَرِّمْ

ص: 189

وُجُوهَهُمَا عَنْ عَذَابِکَ وَ بَرِّدْ عَلَیْهِمَا مَضَاجِعَهُمَا وَ افْسَحْ لَهُمَا فِی قَبْرَیْهِمَا وَ عَرِّفْنِیهِمَا فِی مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ جِوَارِ حَبِیبِکَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون خواستی به زیارت حسین بن علی علیه السلام روانه گردی، پس روز چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه را روزه بگیر و چون خواستی رهسپار گردی، خانواده و فرزندانت را گرد آور و دعای سفر بخوان و پیش از بیرون رفتن غسل نما و هنگام غسل بگو: خداوندا مرا پاکیزه دار و قلبم را پاک کن و سینه ام را فراخی بخش و ذکر و ثنا و ستایش خود را بر زبانم جاری سازی، که جز به تو توانی نیست و دریافتم که قوام دینم تنها با تسلیم به امر توست و پیروی از سنت پیامبرت و شهادت بر (حقانیت) پیامبران و فرستادگانت به سوی همه آفریدگانت. خداوندا آن را نور و پاکیزگی و پناه و شفاء از هر بیماری و درد و آفت و نقص و از شر هر آنچه از آن بیم دارم و گریزانم، قرار ده.

چون بیرون آمدی بگو: خداوندا رو به سوی تو نهاده ام و امر خود به تو واگذارده ام و جانم را به دست تو سپرده ام و تکیه ام را بر یاریگری تو داده ام و بر تو توکل نموده ام. هیچ نجاتگاه و پناهگاهی جز به سوی تو نیست، ای که سراسر برکت هستی و والایی محض. پناهنده تو عزت یابد و حمد و ثنای تو بسیار باشد. سپس می­گویی: به نام خدا و به کمک خدا و از سمت خدا و به سوی خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا صلی الله علیه و آله، تنها بر خدا توکل دارم و بازگشتم تنها به سوی اوست. آن آفریننده هفت آسمان و هفت زمین و پروردگار عرش سترگ. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا در سفرم در امان دار و در نبودم جای مرا در خانواده ام به نیکی پر کن. خداوندا به سوی تو روی کرده ام و به سوی تو روانه گشته ام و رهپوی کوی توام و خیر و برکت تو را خواهانم و به زیارت محبوب حبیب تو، تقرب می­جویم. خداوندا مرا به خاطر شر آنچه نزد من است، از آنچه نزد خود داری، محروم مدار. خداوندا گناهانم را ببخش و زشتکاریهایم را از من بزدا و اشتباهاتم را از نامه عملم فرو ریزان و نیکوکاریهایم را بپذیر. و سه بار می­گویی: خداوندا مرا در سایه سپر استوار محافظتت که هر کس را خواهی در پناه آن جای دهی، قرار ده. خداوندا بر تو پناه می­آورم از اینکه بگویم هیچ قوت و توانی دارم. و سپس فاتحة الکتاب و سوره فلق و سوره ناس و سوره توحید و انا انزلناه و آیة الکرسی و یاسین و این آیات آخر سوره حشر را بخوان: «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ الل-ه وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ هُوَ الل-ه الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ الل-ه الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ الل-ه عَمَّا یُشْرِکُونَ هُوَ الل-ه الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»، {اگر این قرآن را بر کوهی فرومی فرستادیم، یقیناً آن [کوه] را از بیم خدا فروتن [و] از هم پاشیده می دیدی. و این مَثَلها را برای مردم می زنیم، باشد که آنان بیندیشند. اوست خدایی که غیر از او معبودی نیست، داننده غیب و آشکار است، اوست رحمتگر مهربان. اوست خدایی که جز او معبودی نیست، همان فرمانروای پاک سلامت[بخش، و] مؤمن [به حقیقت حقه خود که] نگهبان، عزیز، جبّار [و] متکبّر [است]. پاک است خدا از آنچه [با او] شریک می گردانند. اوست خدای خالق نوساز صورتگر [که] بهترین نامها [و صفات] از آنِ اوست. آنچه در آسمانها و زمین است [جمله] تسبیح او می گویند و او عزیز حکیم است.}

روغنی به سرت نمال و سرمه نکش تا آنکه به کنار فرات برسی و کمتر سخن بگو و مزاح مکن و بیشتر خدای را یاد کن و مبادا که شوخی و ستیزه نمایی و اگر سواره یا پیاده بودی، بگو: خداوندا به تو پناه می­برم از آسیب گوشمالی و پیامدهای سرانجام ناخوشایند و فتنه­گری و آزمایشِ گمراهی و از اینکه با امری ناپسند رویارو گردیم و به تو پناه می­برم از زندانی شدن و سرگشتگی و از وسوسه اهریمن و پیشامدهای بدشگون و از شر هر شرآفرین و از شر شیاطین جن و انس و از شر هر آن کس که با دوستداران خدا دشمنی پیش گرفته و از اینکه شتابان به شکنجه ام برخیزند یا طغیان و سرکشی نمایند؛ و به تو پناه می­برم از شر جاسوسان ستم پیشگان گردنکش و از شر شر و از دام ابلیس و هر آن کس که با دست و زبانش از خیر باز می­دارد. و چون از چیزی ترسیدی بگو: هیچ چاره و توانی نیست مگر به دست خدا، در پرده حفاظت او در آمدم و به او پناهنده گشتم. خدایا مرا از شر آفریدگانت نگاه دار که من به یاری تو پاینده ام و من بنده توام. و چون به کنار فرات آمدی، پیش از آنکه از آن بگذری بگو: خداوندا تو بهترین مقصودی هستی که مردان بر در وی فرود آیند و تو ای سرورم، بهترین کسی هستی که به نزدش آیند و گرامی­ترین کسی که زیارتش کنند و چنان باشی که هر زائری را اکرامی حاصل نموده و هر فرود آمده بر درت را، هدیه و پیشکشی فراهم کرده ای و من اکنون به زیارت قبر پسر پیامبرت که سلام و صلوات تو بر او باد، به نزد تو آمده ام، پس هدیه ات به من را این قرار ده که مرا از آتش رهایی بخشی و اعمالم را بپذیری و سعی و پویشم را مشکور قرار دهی و بر این ره سپردنم به سوی تو، رحم آوری؛ بی آنکه هیچ منتی بگذارم بلکه لطف و منّت همه تو راست که راه زیارت او را برای من گشودی و فضل و درجه او را به من فهماندی و مرا که امید لطف تو داشتم در حفظ خود نگاه داشتی تا به قبر پسر ولیّ خود رساندی، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و رشته امیدم را مگسل و اکنون به نزد تو آمده ام، پس امیدم را نومید نساز و این زیارت را کفاره همه گناهانم پیش از این ساز و مرا از یاران او قرار ده، ای مهربانترین مهربانان. سپس از فرات بگذر و بگو بار الها! بر محمد و آل محمد صلوات فرست و این سعی و پویش مرا سپاس نادیده مگذار و گناهم را ببخش و عملم را بپذیر و مرا از گناهان و اشتباهاتم پاک نما و قلبم را از هر آفتی که دینم را بی برکت کند و عملم را باطل نماید، پاکیزه گردان، ای مهربانترین مهربانان .

سپس به نینوا درآی و در آنجا رخت اقامت افکن و روغن بر سر و موی نمال و سرمه نکش و تا در آنجا مقیمی، گوشت نخور و سپس به کنار شط در برابر نخلهای زیارتگاه بیا و ازار بر تن، غسل نما و در حال غسل بگو: خداوندا مرا پاکیزه و قلبم را پاک گردان و سینه ام را فراخی بخش و محبت و مدح و ستایش خود را بر زبانم جاری نما، چه اینکه جز به قدرت تو، هیچ جنبش و توانی نباشد و اکنون دانسته ام که قوام دینم در تسلیم شدن به فرمان تو و گواهی دادن بر الفت و محبت میان همه پیامبران و فرستادگانت است، گواهی می­دهم که ایشان پیغامبران و فرستادگان به سوی همه آفریدگان تو هستند. خداوندا این عملم را نور و پاکی و ایمنی و شفای از هر بیماری و ناخوشی و از هر آفت و نقص و از شر هر آنچه از آن ترسان و گریزانم قرار ده. خداوندا اندام و استخوانها و گوشت و خون و پوست و مویم و مغز و اعصابم را و هر آنچه که از من بر زمین است را به واسطه آن، مطهر و پاک گردان و آن را در روز تهیدستی و نداری­ام شاهد من گردان.

سپس پاکیزه ترین جامه ات را بر تن کن و چون پوشیدی، سی مرتبه بگو: الل-ه اکبر الل-ه اکبر و می­گویی: حمد و ثنا از آن خدایی است که ره به سوی او گرفتم و او خود مرا رساند و هم او را به دل داشتم، پس پذیرایم گشت و مرا باز نداشت و رحمت او را جستم و آن را به من عطا نمود. خداوندا تو پناهگاه و کهف نگاهداشت و ایمنی و امید و دلخوشی من هستی، خدایی جز تو نیست ای پروردگار جهانیان. و چون خواستی به راه بیفتی بگو: خداوندا تو را قصد نموده ام، پس مرا قصد نما و روی به سوی تو نهاده ام پس از من روی گردان مشو و اگر از من دلخور و ناراحت هستی، توبه ام را بپذیر و بر این رهپویی ام به سوی فرزند حبیبت، رحم آور که به آن خشنودی تو را می­جویم، پس از من راضی باش و نومیدم مساز ای مهربانترین مهربانان.

سپس پای برهنه پیش برو به حال آرامش و وقار و الله اکبر و لا اله الل-ه و الحمد لله و تمجید و بزرگداشت خدا و رسول خدا بگو و بر محمد و آل محمد صلوات نثار کن و بگو: حمد و ثنا خدای یکتای یگانگی جسته در همه امور راست، آن آفریدگار مخلوقات که کمتر ذره ای از امور ایشان از وی پنهان نمانده و همه چیز را بدون هیچ آموختنی، بداند. صلوات خدا و سلام همه فرشتگان مقرب و پیامبران و فرستادگانش بر محمد و اهل بیتش که جانشینان پیامبرند. حمد و ثنا خدایی راست که بر من لطف نمود و فضل و ارج محمد و اهل بیتش صلوات الله علیهم را بر دلم آگاهی داد. سپس با گامهای کوتاه چند قدمی پیش می­روی و چون بر تلّ ایستادی و روبروی قبر قرار گرفتی، بایست و سی بار الل-ه اکبر الل-ه اکبر بگو و بگو: خدایی جز الله نیست در علمش، نهایت دانشش و خدایی جز الله نیست پس از دانش او، نهایت دانش او، نهایت دانش او، و خدایی جز الله نیست با علمش، نهایت علم او و حمد و ثنا خدا راست در دانشش، نهایت دانشش و حمد و ثنا خدا راست پس از علمش، نهایت علمش و حمد و ثنا خدا راست با دانشش، نهایت دانشش و منزه است خداوند در دانشش، نهایت دانشش و منزه است خداوند بعد از دانشش، نهایت دانشش و منزه است خداوند با دانشش، نهایت دانشش و حمد و ثنا از آن خداست به همه احوال شایسته ستودنش به خاطر همه نعمتهایش، و خدایی جز این خدا نیست و خدا بزرگتر است و او را شاید. خدایی نیست جز خدای دوراندیش بخشنده، خدایی نیست جز خدای بلند مرتبه سترگ، خدایی نیست جز خدایی که نور هفت آسمان و هفت زمین است و نور عرش سترگ است، و حمد و ثنا خدای راست پروردگار جهانیان. سلام بر تو ای حجت خدا و ای پسر حجت خدا، سلام بر شما ای فرشتگان خدا و زیارت کنندگان قبر پسر رسول خدا.

سپس ده گام جلوتر برو و سی بار الله اکبر بگو و چون راه می­روی لا اله الا الله بگو، تهلیلی که غیر از او، پیش از هر کسی و بعد از هر کسی و با هر کسی و به شمار کسان، آن را در شماره نکند و سبحان الله بگو، تسبیحی بگو که غیر از او، پیش از هر کسی و بعد از هر کسی و با هر کسی و به شمار کسان، آن را در شماره نکند و الله اکبر بگو، تکبیری بگو که غیر از او، پیش از هر کسی و بعد از هر کسی و با هر کسی و به شمار کسان، هرگز هرگز هرگز آن را در شماره نکند. خداوندا من تو را شاهد می­گیرم و هم تو به گواهی من بسنده ای، پس شاهد باش بر من که شهادت می­دهم: تو حقی و رسولت بر حق است و سخنت حق است و قضای تو حق است و تقدیر تو حق است و فعل تو حق است و بهشتت حق است و دوزخت حق است و تو زندگان را می­میرانی و مردگان را زنده می­کنی و تو از قبر برانگیزانی و مردمان را در روزی که هیچ شکی در آمدنش نیست، گرد آوری، و تو در پیمانت خلف وعده نمی­کنی. سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت خدا، سلام بر شما ای فرشتگان خدا و ای زائران قبر ابا عبد الله علیه السلام . سپس اندکی به حال آرامش و وقار با گامهای کوتاه و با گفتن الله اکبر و لا اله الا الله و الحمد لله و تمجید و بزرگداشت خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله پیش برو و چون به در شرقی رسیدی، در کنار در بایست و بگو: شهادت می­دهم که خدایی جز الله نیست و یگانه است و بی انباز و شهادت می­دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده و رسول و امین خدا بر بندگانش است و او سرور پیشینیان و پسینیان است و او سرور پیامبران و فروفرستادگان است. سلام بر رسول خدا، حمد و ثنا خدایی راست که ما را به این امر ره نمود و اگر او ما را ره نمی­نمود، ما به آن ره نمی­بردیم. به راستی که فرستادگان پروردگارمان برای ما حق آوردند. خداوندا شهادت می­دهم که این قبر فرزند حبیب و برگزیده تو از میان خلایق است و اوست که به کرامت و لطف تو فوز یافته و او را به کتاب خود اکرام نمودی و او را ویژه این کار نمودی و بر وحی خود امین دانستی و میراث پیامبران را به وی بخشیدی و او را حجتی بر آفریدگان قرار دادی و او هرگونه عذری را کنار زد و جانش را در راه تو در طبق اخلاص نهاد تا بندگانت را از گمراهی و نادانی و بی بینشی و دودلی و تردید به دروازه هدایت و ره به در بردن از چنگ نابودی، نجات بخشد و تو بیننده ای و دیدگان تو را نبینند و تو در بالاترین چشم انداز به نظاره نشسته ای تا آنکه از میان آفریدگانت، فریفتگان به دنیا، آخرت خود را به بی ارزشترین بها فروخته و بر وی شوریدند و تو را و رسولت را به خشم آوردند و از میان بندگانت، از افراد اهل نفاق و بارکشان گناه دیگران، کسانی سر به دستور ایشان نهادند که آتش دوزخ را بر خود واجب نمودند. خدا لعنت کند قاتلان فرزندان رسول تو را و عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان نماید. سپس کمی جلوتر می­روی و می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث امیر المومنین علی بن ابی طالب وصی رسول خدا، سلام بر تو ای وارث حسن پسندیده کردار، سلام بر تو ای وارث فاطمه دخت رسول خدا، سلام بر تو ای شهید راستین، سلام بر تو ای وصیّ پسندیده کردارِ نیکوکارِ پرهیزکار، گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه جان سپردی. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد ای ابا عبد الله. سلام بر تو و همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه گاه تو رحل اقامت افکندند. سلام بر فرشتگان خدا که گرد تو حلقه زده اند، سلام بر فرشتگان خدا و زائران قبر پسر نبی خدا. سپس وارد حرم می شوی و در این حال می­گویی: سلام بر فرشتگان مقرب خدا، سلام بر فرشتگان فرونشانده خدا، سلام بر فرشتگان نشان­نهاده خدا، سلام بر فرشتگان خدا که در این حرم هستند و مشغول کارشان هستند و به اذن خدا مشغول سلام دادن هستند. سلام بر تو ای پسر رسول خدا و پسر امین خدا و پسر خلوص یافته خدا. سلام بر تو ای ابا عبد الله، همانا ما از خداییم و ما به سوی خدا بازگردندگانیم. بس بزرگ مصیبتی است مصیبت تو نزد پدرت رسول خدا و بس بزرگ است مصیبت تو نزد کسی که خدای عز و جل را شناخت و بس جلیل و صاحب شأن است مصیبت تو نزد درنشستگان عالم بالا و نزد پیامبران خدا و رسولان او. سلام، تمام سلام، از من بر تو باد و تمام درود همراه با غم جانکاه از دست دادنت. تو نوری در تیره های فرازمند بودی و نوری در تیرگیهای زمین و نوری در هوا و نوری در آسمانهای بالادست. نوری بودی در آن فروزنده که خاموشی نیابد و تویی آن سخنگو به رهنمود. سپس اندکی پیش برو و هفت بار الله اکبر الله اکبر بگو و هفت بار لا اله الا الله و هفت بار الحمد لله و هفت بار سبحان الله بگو و هفت بار بگو: لبیک ای منادی خدا، اگر پیکرم پاسخت نداد براستی که دل و احساس و انسانیت و اندیشه و عشقم به تسلیم، تو را برای این جانشین پیامبر مرسل و این نوه برگزیده پیامبر و این راهنمای دانا و امین رازدار خدا و نیک اداگرِ رسالت و ستمدیده حق­باخته پاسخ گفت. از همه بریده به سوی تو آمدم و به سوی جدّت و پدرت و فرزند جانشین پس از خودت و قلبم تاییدکننده توست و کارم همه پیروی توست و آماده یاری تو هستم تا آنکه خداوند به دینش حکم نماید و شما را برانگیزد و شهادت می­دهم که شما حجت خدایید و تنها با وجود شما امید به رحمت هست. پس با شما خواهم بود، با شما و نه با دشمن شما. من از مومنان به (بازگشت) شما هستم و هیچ توانی را از خدا انکار نمی­کنم و هیچ مشیت و خواستی از او را تکذیب نمی­کنم. سپس با گامهای کوتاه پیش برو تا به مقبره برسی و قبر را پیش رویت قرار ده و رو در روی آن بایست و بگو: سلام از سوی خدا و سلام بر محمد، امین خدا بر پیامبرانش و مهمترین امورش و خاتمه دهنده پیشینیانش و راهگشای آیندگان و صاحب هیمنه بر همه این امور و سلام بر تو و رحمت خدا و برکاتش. خداوندا بر محمد، آن پیماندار تو و خاتم فرستادگانت و سرور بندگانت و امینت در سرزمینت و بهترین آفریدگانت درود فرست، آنسان که کتابت را تلاوت نمود و در برابر دشمنانت جانفشانی نمود تا آنکه جان به جان آفرین سپرد. سلام بر امیر المومنین، بنده ات و برادر رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر هر آن کس از خلقت که خواستی، و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. خداوندا شریعت خود را به او تمام گردان و وعده ات را به دست او عملی گردان و دشمنت را به دست او نابود گردان و ما را از دوستداران و یاران وی بنویس. خداوندا ما را پیرو او و یاور و همداستان وی در اطاعت از خودت و پیامبرت و در آنچه که به عهده وی سپردی و او را در آن خلیفه گرداندی، قرار ده، ای خداوندگار جهانیان. خداوندا بر فاطمه دخت پیامبرت و همسر ولی ات و مادر پاک و مطهر و بس راستگوی پاک­نژادِ سبطین، حسن و حسین، و سرور همه زنان اهل بهشت، درود و صلواتی فرست که جز تو را یارای شمارش آن نباشد. خداوندا بر حسن بن علی بنده ات و فرزند برادر رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی درود فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. خداوندا بر حسین بن علی بنده ات و فرزند رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، درود فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. و این چنین بر همه ائمه، چنان که بر حسن و حسین علیهما السلام درود فرستادی، سلام و صلوات می­فرستی و می­گویی: خداوندا شریعت خود را به ایشان تمام گردان و وعده ات را به دست ایشان عملی گردان و دشمنت و دشمن ایشان از جن و انس، همگان را به دست آنان نابود گردان. خداوندا ایشان را از ما به بهترین شکلی که بیم دهنده ای را از قومش نصیب دادی، بهره کافی ببخش. خداوندا ما را پیرو ایشان و یاور و همداستان آنان در اطاعت از خودت و پیامبرت قرار ده. خداوندا ما را از کسانی قرار ده که راه نوری که با ایشان نازل گشته را پی می­گیرند و ما را حیاتی چون حیات ایشان و مماتی چون ممات ایشان ببخش و ما را در آمدگاه هایی که ایشان در دنیا و آخرت به آن درآمدند، حاضر گردان. خداوندا این جایگاهی است که مرا به آن اکرام نمودی و شرافت بخشیدی و مرا بر حقیقت ایمانم به تو و پیامبرت، به آرزویم رساندی.

سپس اندکی نزدیکتر می شوی و می­گویی: سلام بر تو ای پسر رسول خدا و سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران فرو فرستاده اش، هر زمان که درودهای پاکیزه فرامی­رسند، از آنِ تو باد و سلام آنان که به دلهاشان به تو ایمان دارند و با زبانهاشان سخن از فضل تو می­گویند. گواهی می­دهم که تو راستگوی بس راستین­سخن هستی و در آنچه بدان فراخواندی راست گفتی و در آنچه کردی، راستی پیشه نمودی. تو انتقام خدا هستی در زمین. خداوندا مرا در شمار دوستدارانت آور و شهادت ایشان و شهادتگاه های ایشان را در دنیا و آخرت محبوب دلم قرار ده که تو بر هر کار توانایی.

و می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الله، رحمت خدا بر تو باد ای ابا عبد الله و صلوات خدا بر تو باد ای ابا عبد الله. سلام بر تو ای امام رهیافتگی، سلام بر تو ای عَلَم پرهیزکاری، سلام بر تو ای حجت خدا بر اهل دنیا، سلام بر تو ای حجت خدا و فرزند حجت خدا، سلام بر تو ای آنکه خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، سلام بر تو ای کشته تبار کشته ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. گواهی می­دهم که تو مظلوم کشته شدی و قاتلت در دوزخ خواهد بود و شهادت می­دهم که تو در راه خدا ، چنان که شاید، جانفشانی کردی و در راه خدا بر سرزنش هیچ نکوهنده ای وقعی ننهادی و خدا را پرستیدی تا آنکه وقت جان باختنت رسید. شهادت می­دهم که شما کلمه تقوا و دروازه هدایت و حجت بر خلق هستید. شهادت می­دهم که این امر در گذشته، پیش از هر کس از آن شما بود و راه فتح شما در آینده است و شهادت می­دهم که روان و سرشت شما از طینتی (گِلی) پاک آفریده شده که نیکو بوده و پاکیزه و مطهر و بعضی از آن از بعضی دیگر است. از سوی خدا و رحمت خدا، پس خدای تبارک و تعالی را شاهد می­گیرم و گواهی او بسنده باشد و شما را گواه می­گیرم که من به شما ایمان دارم و درباره وجود خودم و دستورات دینم و عاقبت عملم و بازگشتگاهم و اقامتگاه همیشگی ام، پیرو شما هستم. پس از خداوند احسانگر مهربان مسألت دارم که این امر را برایم به کمال رساند و شهادت می­دهم که شما آنچه را که خداوند به شما فرموده بود، به گوش مردمان رساندید و خیرخواهی کردید و شکیبایی نمودیم و کشته شدید و جان و مالتان غصب گردید و به شما بی احترامی شد ولی شکیبایی نمودید. پس خدا لعنت کند امتی را که با شما به مخالفت برخاست و خدا لعنت کند امتی که ولایت شما را انکار نمود و امتی را که علیه شما به پشتیبانی برخاست و امتی که شاهد نبرد بود ولی تن به شهادت در کنار شما نداد. حمد و ثنا از آن خدایی است که ایشان را در دوزخ ماندگار نمود و بس بد آبشخوریست که به آن درآیند و بس بد عطیه ایست که به ایشان دهند.

و می­گویی: صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الله، صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الله، صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الله و بر روانت و پیکرت. خداوند قاتلان تو را لعنت کند و خداوند چپاولگران تو را لعنت کند و خداوند بی­یاور رهاکنندگان تو را لعنت کند و خدا لعنت کند آن که بر قتل تو همداستان گشت و آن که به آن دستور داد و در خون تو شریک گشت. و خدا لعنت کند هر آن کس که این خبر شنید و به آن خشنود گشت یا خاطرش به آن آسوده گشت. من نزد خداوند از سرسپردگی به ایشان برائت می­جویم و سرسپرده خدایم و رسول خدا و خاندان رسول خدا و شهادت می­دهم، آنان که به خیمه نشینانت بی حرمتی کردند و خونت را ریختند، به گفته نبیّ امّی ملعون هستند. خداوندا، لعن و نفرین فرست بر آنان که پیامبرانت را تکذیب کردند و خون اهل بیت پیامبرت که صلواتت بر ایشان باد را ریختند. خداوندا لعنت فرست بر قاتلان امیر المومنین و عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان گردان. خداوندا لعنت فرست بر قاتلان حسین بن علی و قاتلان یاران حسین بن علی و ایشان را به دل حرارت آتشت درافکن و اوج توانمندیت را به ایشان بچشان و عذاب ایشان را دوچندان گردان و ایشان را لعنتی بنیان افکن فرست. خداوندا شکنجه خود را بر سر ایشان فرود آر و ایشان را از جایی که نمی­پندارند، ریشه کن گردان و به آن حال که خود نیز نفهمند، گلویشان را بگیر و ایشان را عذابی ناخوشایند کن. و دشمنان پیامبرت و دشمنان خاندان پیامبرت را لعنتی بنیان افکن فرست. خداوندا بتهای انسانی و طاغوتها و فرعونها را لعنت نما که تو بر هر کاری توانایی.

و می­گویی: پدر و مادرم به فدای تو ای ابا عبد الله، این سفرم با وجود دوری راهم، به سوی تو بود و اشکهام به خاطر تو لبریز گشت و تاسف و شیون و زاری و گریه های بی صدا و هق هق من همه بر تو بود و به سوی تو روی آوردم و گنهکاری بسیارم را در پرده پوشی تو می­نهم. زیارتگر و فرود آمده بر کوی تو، به سوی تو آمدم، حال آنکه پشتم از بار سنگین بود. پدر و مادرم به فدایت ای سرورم! بر تو گریستم ای برگزیده خدا و پسر برگزیده خدا و سزد که من بر تو گریم، در حالی که آسمانها و زمینها و کوهها و دریاها برتو گریستند، پس مرا چه عذری است اگر نگریم، حال آن که حبیب پروردگارم بر تو گریست و ائمه صلوات الله علیهم بر تو گریستند و همه درنشستگان از زیر سدرة المنتهی تا به روی خاک زمین، از بیقراری بر تو شیون و زاری کردند.

آنگاه به قبر دست بکش و بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الله، ای حسین بن علی، ای پسر رسول خدا. سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت او، شهادت می­ دهم که تو بنده خدا و امین اویی و خیرخواهانه ابلاغ نمودی و امانتداری به جای آوردی و راستین سخن بر زبان راندی و راستین منش شهید گشتی و با یقین ره سپردی و گمگشتگی را بر رهیافتگی برنگزیدی و از راه حق به باطل نگراییدی و جز خدای یگانه را دوست نداشتی و گواهی می­دهم که تو بر بیّنه و حقیقت روشنگری از سوی خدایت بودی و آنچه به تو فرموده بود را ابلاغ نمودی و حق آن را ادا نمودی و پیشینیان خود را نه با سستی و نه با تضعیف، تایید نمودی. صلوات خدا بر تو باد و سلام بی­پایان او، و خدا تو را ای صدّیق راستین روش، خیر عاید نماید. شهادت می­دهم که جهاد به همراه تو جهاد واقعی است و حق با توست و به سوی توست و تو اهل و معدن آن هستی و میراث نبوت نزد تو و نزد اهل بیتت است، که صلوات خدا بر او و خاندانش باد و سلام بی پایانش. و شهادت می­دهم که تو ابلاغ نمودی و اندرز دادی و وفا نموده و به حکمت و اندرز نیک در راه پروردگارت مجاهدت نمودی و بر آن راه و رسالتی که داشتی ره سپردی، در حالی که شهید شدی و [خود به آن] آگاه بودی و نیز شاهد [آنچه از این امت صادر شد] بوده و [توسط خدا و رسولش و فرشتگان و اهل ایمان] برای تو شهادت داده می­شود[ که تو بر حق و طریق مستقیم بودی]. پس صلوات خدا بر تو و درود بی پایان او. شهادت می­دهم که تو پاکی پاک پاک­گشته ای هستی از یک پاکی پاک پاک­گشته که مطهر گشته و زمینی که تو در آن هستی پاک گشت و حرم تو پاک باشد. شهادت می­دهم که تو به دادگری امر نمودی و به آن فراخواندی و گواهی می­دهم امتی که تو را شهید کردند، اشرار خلق خدایند و کافران ایشان و من به تو نزد پروردگارت و پروردگارم، برای همه گناهانم شفاعت می­جویم و در حاجات و آرزوهایم در امر دنیا و آخرتم به آبروی تو به سوی خدایم روی می­کنم. سپس گونه راستت را بر قبر بنه و بگو: خداوند به حق این قبر و آن آرمیده در قبر و به حق این قبرها و آرمیدگان در آن، از تو مسألت دارم که نام مرا نزد خود در میان نامهای ایشان بنویسی تا آنکه مرا به همان راهی که به آن درآمدند و همان سرنوشتی ببری که ایشان را هدایت فرمودی، که تو بر هر کار توانایی .

و می­گویی: خداوندا گناهان مرا از پای درآورده و زبان گفتنم را کوتاه داشته و اکنون حجتی در کف ندارم و عذری هم ندارم و این منم که به گناهانم اعتراف دارم و اسیر محنت و بلیّه ام هستم و پای­بسته اعمالم هستم و اشتباهکاری ام را بس نمی­کنم و در یافتن راهم سرگشته ام و از ادامه راه باز مانده ام. خدایا خود را در جایگاه کوردلان پست گنهکار که با جسارت بر هشدار تو، بر تو جسارت ورزیده اند، قرار داده ام. ای سبحان خدای پاک، این چه جرأت و جسارتی است که بر تو به خرج داده ام و چه سان خود را اینگونه غرّه و فریفته نموده ام و این چه سکرت و بیهوشی است که هلاکم گردانده و چه غفلتی است که مرا تباه و تلف نموده است؟ چه زشت و ناپسند بود آن نگاه نادرستم و چه ناهنجار بود آن کردارم. ای سرورم، پس به کرامت این رویم و بر خاک مالیدن گونه ام و پشیمانی ام از رفتاری که از دستم به در رفت، از این لغزش پایم و لغزشم درگذر و دستم را از این زمین خوردگی بگیر و بر این زاری و اشکم رحم آور و پوزشم بپذیر و جهل مرا با حلم و دانایی ات بپوشان و اشتباهکاریهایم را با لطف و احسانت و با عفوت در حق من پاسخ گو. خدایا از سنگینی دلم و ناچیزی عملم به حضرتت شکوه آورده ام، پس این درخواست مرا با نرمی بپذیر که من به گناهم اقرار کرده و به اشتباهاتم اعتراف کرده ام و هان! این دست و پیشانی من است و با تقاص گرفتن از خود، در برابر تو ره فروتنی گرفته ام، پس توبه ام بپذیر و مرا از اندوهم رها گردان و بر خشوع و خضوعم و سرتاپا روی نمودنم به تو و اسف خوردنم بر آنچه از من سر زده رحم آور ای سرورم، و بر این بر خاک افتادن و چهره بر خاک قبر پسر پیامبرت در پیش روی تو رحم آور که تویی امیدواری من و تکیه گاه و پشتیبان و دلخوشی من و خدایی جز تو نیست. سپس سی و پنج بار الله اکبر بگو و دستت را بالا ببر و بگو: خداوندا از سرزمینم به راه افتاده و به سوی پسر پیامبرت سرزمینها را درنوردیده ام به امید بخشودگی، پس ای سرورم، اُنسم ببخش و شفیعم باش و بر من رحمت آور و در روزی که شفاعتی نزد خدا افاقه نکند مگر برای آنکه از وی خشنود باشد، نجات­بخش من باش؛ همان روزی که شفاعت شفاعت کنندگان فایده ای ندارد و گمراهان گویند که ما را شفاعتگرانی نیست و نه هیچ دوست دست­گیر. پس در این روز در هنگام ایستادنم در پیشگاه پروردگارم، مرا نجات ده که گناهم بس عظیم است، آنگاه که عضلات زیر بغلم به لرزش افتد و (خداوند) گوش مرا که با کردارهایی که از من سرزده، سر به زیر افکنده ام، گرفته و من، چون روزی که از مادر زاده شدم، برهنه (و بی چیز) ام و خدایم از من سؤال می­کند. پس در این روز شفاعتم کن و نجاتم بخش که برای روز حاجتم و روز تهیدستی و نداری ام، بر (لطف) تو حساب کرده ام. سپس گونه سمت راستت را بر قبر بگذار و بگو: خداوندا بر این لابه من بر تربت قبر پسر پیامبرت رحم آور که من اکنون در موضع رحمت هستم ای خدای من. و می­گویی: پدر و مادرم به فدای تو ای پسر رسول خدا، من نزد خداوند از قاتلان و چپاولگران تو برائت می­جویم و ای کاش که با تو بودم تا به فوز عظیم نائل گردم و قلبم را در راه تو می­دادم و با جانم از تو پاسداری می­کردم و از جمله یاران جان­سپرکرده­ات بودم تا آنکه خونم با تو می­ریخت، تا به همراه تو به سعادت و دستیابی به بهشت خدا، نائل می­آمدم.

و می­گویی: لعنت خدا بر آنکه تو را با تیر زد، لعنت خدا بر آنکه بر پیکرت نیزه زد، لعنت خدا بر آنکه سرت را برید، لعنت خدا بر آنکه سر تو را بر دست برد، لعنت خدا بر آنکه با چوب دستی اش بر دندانهای تو کوبید، لعنت خدا بر آنکه زنان خاندان تو را به گریه انداخت، لعنت خدا بر آنکه فرزندانت را یتیم کرد، لعنت خدا بر آنکه علیه تو به یاری برخاست، لعنت خدا بر آنکه به سوی تو لشکر کشید، لعنت خدا بر آنکه تو را از آب فرات بازداشت، لعنت خدا بر آنکه با تو نیرنگ باخت و تنهایت گذاشت، لعنت خدا بر آنکه صدای تو را شنید و لبیکت نگفت، لعنت خدا بر پسر هند جگرخوار، و لعنت خدا بر پسر او و یاران و پیروان و طرفدارانش ابن سمیّة، و لعنت خدا بر همه قاتلان تو و قاتلان پدرت و هر آنکه بر قتل شما یاری نمود و خداوند دلها و سینه ها و قبرهایشان را از آتش پر کند و ایشان را عذابی دردناک فروفرستد.

سپس بر کنار سر حضرت، هزار ذکر از ذکر امیر المومنین علیه السلام بگو و اگر دوست داشتی به کنار پاهای حضرت برو و دعا کن به آنچه به تفصیل گفتیم و سپس از کنار پاها به کنار سر حضرت بازمی گردی و چون از نماز فارغ گشتی تسبیح می­گویی و تسبیحت آن است که بگویی: پاک و منزه است آنکه جلوه هایش فنا نپذیرد، منزه است آنکه خزانه هایش پایان نیابد، منزه است آنکه مدت دوام و بقای او را انقطاعی نیست، منزه است آنکه آنچه نزد اوست از میان نرود، منزه است آنکه شکوه او پایان گیرنده نیست، منزه است آنکه احدی را در امرش شریک نگرداند، منزه است آنکه پروردگاری جز او نیست، سپس به کنار پاهای حضرت برو و دستهایت را بر قبر بگذار و سه بار بگو: صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الله، تو صبر نمودی و تویی راستگوی راستین­شمرده، خداوند هر آنکه شما را به دست و زبانش به کشتن داد، نابود گرداند. و می­گویی: خداوندا ای پروردگار همگان، ای فریادرس برگزیدگان، هان که به تو پناه آورده ام، پس بند اسارت دوزخ از گردنم بردار. ای پسر رسول خدا، رهسپار کوی تو آمده ام و بر همه حاجاتم از امر دنیا و آخرتم نزد خداوند، به تو توسل می­جویم و توسل کنندگان در همه حاجاتشان، به آبروی تو نزد خداوند توسل می­کنند و پاداش جویان از میان بندگان خدا، درخواست خود را به لطف تو درمی یابند. از ولیّ تو و ولیّ ما مسألت دارم که بهره من از زیارتت را صلوات بر محمد و آل محمد و بخشودگی گناهانم قرار دهد. خداوندا ما را از جمله کسانی قرار ده که ایشان را یاری می­کنی و ایشان را در دنیا و آخرت به یاری دینت می­گیری. سپس گونه ات را بر آن می­نهی و می­گویی: خداوندا ای پروردگار حسین، بر سینه حسین مرهم نه، خداوندا ای پروردگار حسین، به خونخواهی حسین برخیز، خداوندا ای پروردگار حسین، از کسانی که به قتل حسین راضی گشتند، انتقام بگیر، خداوندا ای پروردگار حسین، از کسانی که به مخالفت با حسین برخاستند، انتقام بگیر، خداوندا ای پروردگار حسین، از هر که از کشته شدن حسین خشنودگشت، انتقام بگیر. و همچنان در لعنت فرستادن بر قاتلان حسین و امیر المومنین خالصانه و به جدّ، خدای را می­خوانی و در کنار پاهای حضرت، هزار مرتبه یکی از تسبیح های حضرت زهرا که سلام خدا بر او باد، را می­گویی و اگر نتوانستی، صد ذکر و چنین است که می­گویی: منزه است آن صاحب شکوهِ فاخرِ هنگفت. منزه است آن صاحب فرمانروایی شکوهمند پاینده. منزه است آن صاحب فرمانروایی شکوهمند هنگفت. منزه است آنکه ردای سرفرازی و زیبایی بر تن دارد. منزه است آنکه پوشش از نور و وقار دارد. منزه است آنکه جای پای مورچه بر سنگ سخت و اثر بال زدن پرندگان بر هوا را بیند. منزه است آنکه چنین است و غیر او اینچنین نیست. - . کامل الزیارات : 237- 239 -

سپس به سمت قبر علی بن حسین برو که او زیر پای حسین بن علی علیه السلام آرمیده است و چون بر کنار او ایستادی بگو: سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ای پسر رسول خدا و پسر جانشین رسول خدا و پسر دخت رسول خدا و رحمت و برکات دوچندان خدا تا هر گاه که خورشید بردمد و فرونشیند. سلام بر تو و بر روان و پیکرت. پدر و مادرم فدای تو که بی هیچ جرمی سرت بریده شد و کشته شدی. پدر و مادرم به فدای آن خونی که به نزد حبیب خدا بالا بردند. پدر و مادرم به فدای تو که به پیشگاه پدر برده شدی و او با شکیبایی بر تو اجر الهی را محفوظ داشت و بر تو گریست و دلش بر تو گداخت و خونت را با دستش به سینه آسمان پاشید و قطره ای از آن باز نمی­گشت و زاریهای پدرت بر تو فرو نمی­نشست و برای جدایی با تو وداع نمود، پس جایگاه شما دو تن به همراه پدران و مادران گذشته ات، نزد خداوند در بهشت است و در آن متنعمید. برائت می­جویم از هر آنکه تو را به قتل رساند و سر برید. سپس بر کنار قبر بمان و دستت را روی آن بگذار و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران فروفرستاده اش و بندگان درستکارش بر تو ای مولا و فرزند مولای من و رحمت و برکات خداوند. صلوات خدا بر تو و بر عترتت و اهل بیت و پدران و فرزندان و مادران برگزیده نیکوکارت که خداوند پلیدی را از ایشان بزدوده و پاک و پاکیزه شان گردانده است. سلام بر تو ای پسر رسول خدا و پسر امیر المومنین و پسر حسین بن علی و رحمت و برکات خدا. خدا لعنت کند قاتل تو را و لعنت فرستد بر هر آنکه حق شما را نادیده گرفت و شما را کشت. خدا لعنت فرستد بر هر زنده و مرده ای از ایشان. جانم به فدای شما و این آرامگهتان. صلوات خداوند بر شما باد و سلام بی پایان خدا.

سپس گونه ات را بر قبر بنه و سه بار بگو: صلوات خدا بر تو ای ابا الحسن، پدر و مادرم به فدایت، رهسپار کوی تو و فرود آمده بر در تو، به زیارتت آمده ام و از جنایتی که بر خود روا داشته و هیزمی که بر پشت خود بار برداشته ام، به تو پناه آورده ام و از ولی تو و ولی خود مسألت دارم که نصیب من از زیارتت را رهایی ام از آتش دوزخ قرار دهد. و سپس هر دعایی خواستی می­خوانی و به کنار قبر حسین علیه السلام باز می­گردی و از پشت قبر به کنار رأس الحسین علیه السلام می­آیی و در کنار سر حضرت دو رکعت نماز می­گزاری که در اولی حمد و یاسین و در دومی حمد و الرحمن می­خوانی، و اگر خواهی، پشت قبر نماز می­گزاری و کنار سر حضرت بهتر است و چون فارغ گشتی، هر چه خواستی صلوات فرست، ولی دو رکعت نماز زیارت را بایستی کنار هر قبر به جای آورد و چون از نماز فارغ گشتی دستانت را بالا ببر و بگو: خداوندا، ما با ایمان به وی، به زیارتش آمدیم، با تایید او و چنگ­زنان به رشته او و آگاه از حقش و معترف به فضل و ارجش و با بینش تمام به گمراهی مخالفان او و آگاه به رهیافتگی که وی بر آن است. خداوندا من تو را شاهد می­گیرم و هر فرشته ات که اکنون بر من حاضر است را گواه می­گیرم که من به ایشان ایمان قلبی دارم و از قاتلان ایشان برائت می­جویم. خداوندا، آنچه را که از سر ایمان می­گویم، حقیقتی در دلم و شریعتی در عملم قرار ده. خداوندا مرا از جمله کسانی قرار ده که با حسین بن علی علیه السلام استوار، همگامند و نام مرا در میان شهیدان همراه وی درج نما. خداوندا لعنت فرست کسانی را که نعمت تو را از سر کفر، دیگرگون نمودند. منزهی تو ای شکیبا، از آنچه که ستمگران در زمین مرتکب می شوند. وجودت سراسر برکت و هستی ات همه والایی است، ای بزرگی که جنایت فجیع را از بندگانت می­بینی و بر ایشان شتاب نمی­کنی. وجودت همه والایی است ای بخشنده. تو شاهدی هستی که غایب نبوده و آگاهی از هر آنچه بر برگزیدگان و محبوبانت، از اموری که نه آسمان و نه زمین تاب بر دوش کشیدن آن را دارند، رفته است و اگر خواهی، از ایشان انتقام ستانی، ولی تو بردباری و به راستی که بر جسارت کردگان بر ذات مقدست و بر رسولت و حبیبت مهلت داده ای و ایشان را در زمینت ساکن گردانده و همچنان به نعمتت ایشان را تا سررسیدی که به آن درخواهند آمد و تا وقتی که به سوی آن در حرکتند، روزی داده ای تا عملی که تو در تقدیر نوشته ای، تکمیل نمایند و مهلتی که نهاده ای، سر رسد، تا ایشان را در افکنگاهی و بسته به یوغهایی و در میان آتش و آبِ جوشان و چرک تن­های به گدازش افتاده (به عنوان نوشیدنیشان) و خارهای لب و دهان گزا (غذایشان) و اخگرها و غل و زنجیرها و بندها و میان قیح و چرک زخمهای تفتیده شان و زقّوم جگرسوزشان، همراه با ماندگار گشتن طولانی در روزهای سوزاننده و در دل جهنمی که هیچ چیز را اثری باقی نمی­گذارد و در حمیم و جحیم، جاودان گردانی.

سپس سر و روی بر قبر خم می­کنی و می­گویی: ای سرورم، رهسپار کوی تو و فرود آمده بر در تو به زیارتت آمده­ام و پشتم از بار گناهان سنگین است و با درنشستنم به کوی تو و با گریه و شیون و حسرت و تاسف و زاری­ام بر تو، نزد خدایم تقرب می­جویم و بر خود به این امید که فرداروز تو مرا (از عذاب) بپوشی و پشتیبان و کهف امان و پناه و شفیع و نگاهدار من از آتش دوزخ باشی، بیمی ندارم. و من از دوستداران شمایم که با دشمنانتان سر جنگ دارم و با دوستانتان دوستی می­ورزم و بر این سیره زندگی می­کنم و هم بر آن جان خواهم باخت و به خواست خدا به همان رستاخیز یابم، حال آنکه این تنم را به راه سفر انداخته و خانواده ام را پشت سر گذاشته ام و مسافتی دور را پیموده ام و در قرب شما امید نجات دارم و امید بازگشتن دوباره به نزد شما را دارم و فرداروز مشتاق نظر نمودن به روی شما و جایگاه شما در بهشت پروردگارم به همراه نیاکانتان هستم. و می­گویی: ای ابا عبد الله، ای حسین پسر رسول خدا، آمده ام تا شفاعت تو را به نزد پروردگارم برگیرم. خداوندا من نزد تو به آبروی فرزند حبیبت و به فرشتگانی شفاعت می­جویم که بر او ضجه می­زنند و می­گریند و بی خستگی و بی دل آزردگی همچنان بر وی زاری می­کنند، در حالی که از خشیت در برابر تو دل­نگرانند و از عذاب تو هشدارزنانند، و روزگار ایشان را دگرگون نسازد و فرتوت و ناتوان نگردند و در گوشه و کنار حرم هق هق جانسوز سر داده اند و سرور ایشان بیند که بر چه حالند و چه می­کنند، اشک چشمهاشان سیل آسا ریزان است و خشک شدنی نیست و اندوه ایشان به گدازشی سوزان است که خامشی نیابد. سپس دستت را فراز کرده و می­گویی: خداوندا، من به حال مسکینی فروافتاده و خوارگشته­ام که جز تو، بی نوایی او را چاره نسازد و گر رحمت تو او را درنیابد، تباه گردد؛ از تو مسألت دارم که با لطفی از خود، توشه ام دهی که تویی که گدایت را نومید نسازی و مغفرت عطا گردانی و گناهان را ببخشایی. پس ای سرورم، مباد که من ناچیزترین بندگانت باشم و مباد که ناچیزترین کسی که به بارگاه فرزند حبیبت درنشست، باشم که من امیدها بستم و به خود دلخوشیها دادم و طمع (به بخششت) کردم و به زیارت آمده و از اهل و عیال دور گشتم، به این امید که تو مرا جزا دهی، آنگاه که مرا از خانه ام روانه ساختی و از سر رحمت و تفضلت بر من، اجازه سفر به سوی این دیار به من دادی، ای مهربان بخشاینده. - . کامل الزیارات : 241- 242 - و تا توانی در دعایت کوشش به خرج ده و به خواست خدا، بسیار نیایش کن. سپس از بارگاه خارج شو و در کنار قبور شهیدان بایست و با اشاره به همه ایشان بگو: سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد، سلام بر شما ای آرمیدگان در قبرها از اهل سرزمین مومنین. سلام بر شما با آن شکیبایی که پیشه کردید و بس نیک است عاقبت منزلگه شما. سلام بر شما ای دوستداران خدا، سلام بر شما ای یاران خدا و رسول خدا و یاران امیر المومنین و یاران پسر رسول خدا و یاران دین خدا. شهادت می­دهم که شما یاران خدایید چنان که فرمود: «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا»، و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه، کارزار کردند؛ و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند؛ و تسلیم [دشمن] نگردیدند، و خداوند، شکیبایان را دوست دارد.» و شما سست نگشته و سر تسلیم بر دشمن فروننهادید تا آنکه در راه حق با خدایتان دیدار نمودید، صلوات خدا بر شما باد و بر روانها و پیکرهایتان. هان مژده باد شما را به پیمان الهی که آن را خلف وعده و دگرگونی نباشد و خداوند وعده اش را زیر پای نمی­نهد و خداوند به واسطه شما، انتقام آنچه که به شما وعده داده، در خواهد یافت. شما جمع مخصوص خدایید که خداوند شما را به ابا عبد الله امام حسین علیه السلام اختصاص داده است، شمایید شهیدان و شمایید نیک­بختان که نزد خداوند بخت خوش یافتید و همراه آنانکه یاریشان نمودید به درجاتی از بهشت دست یافتید که ساکنان آن سالخورده نگردند و به اقامت در آن جایگاه سلامت راضی شدند. ای یاوران، خداوند خیرتان دهد، در پاداش آن پایداریتان با رسول خدا صلی الله علیه و آله. خداوند آنچه از گرامیداشت در کنار خود و در خانه اش همراه با پیامبران و فرستادگان و امیر المومنین و فرمانده آن نورانی دست و رویان (از اثر وضو) وعده تان داد، عطایتان گرداند. از خدایی که مرا به سوی شما آورد تا آنکه قتلگاه شما را دیدم، مسألت دارم که شما را بر حوض کوثر سیراب و سیر نوشانده نشانم دهد و دشمنانتان را در اسفل السافلین دوزخ نشان دهد، چرا که آنان شما را به ستم به قتل رساندند و قصد کردند که حق را بگیرند و شما را به خاطر پسر سمیه و پسر جگرخوار چپاول نمودند، پس از خدا می­خواهم که ایشان را تشنه و عطشناک، بسته در غل و زنجیرها و در حالی که به سوی دوزخ رانده می شوند، نشانم دهد. سلام من بر شما ای یاران پسر رسول خدا، تا آن روز که زنده باشم و سلام همیشگی بر شما چون نابود گشتم و پوسیدم. ای سوز و حسرت دلم بر شما، چه مصیبتی بود که بر جان همه دوستداران محمد و آل محمد نشست! به حق که مصیبتی بس بزرگ و جلیل است و بر تک تک ایشان فرود آمد و فراگیر همگان گشت. هان که من از داغ شما بیقرارم و دلم از آن به درد آمده و اندوهگینم و به مصیبت شما داغدار و حسرت کشم. هان گوارا باد شما را، آنچه خداوند شما را عطا نمود و گورایتان باد درودی که در پاداش بر شما فرستاد. به راستی که فرشتگان بر شما گریستند و گرد شما حلقه زدند و بر اردوگاهتان رخت افکندند و بر قتلگاهتان درنشستند و به تقدیس برنشسته و بالهایشان را بر شما گسترانده اند و از شما تا روز قیامت و روز محشر و روز رستاخیز مردمان از قبرها، جدا نگردند و رحمتی از خدا بر گرد حرم شما در طواف باشد که به واسطه آن به شرف آخرت دست یابید. مشتاقانه به زیارت شما آمدم و بیمناک زیارتتان کردم. از خدا خواهم که شما را بر حوض کوثر و در بهشت با پیامبران و فرستادگان و شهیدان و صالحان که بس نیک رفیقانی هستند، به چشم خود ببینم.

سپس در حرم بگرد و چنین بگو: ای آنکه به سویش روانه گشتم و به لطفش اجر یافتم و به دل قصد او نمودم و به آبروی پسر پیغمبرش به او تقرب جستم، بر محمد و آل محمد درود فرست و با روزی کردن بهشت، بر من منت نِه و از بند اسارت دوزخم برهان. خداوندا بر غربتم و دوری ام از خانه ام و بر ره سپردنم به سوی تو و پسر حبیبت، بر من رحم نما و مرا رستگار و نتیجه یافته بازگردان، آنسان که پوزشم را و فروتنی و خاکساری ام را نزد امام و سرور و مولایم پذیرفته باشی و بر فریاد و دلپریشی و اندوه و بیقراری و گریه ام و آن بی تابی که بر قلبم نشست، رحم آور که به نعمت و لطفت بر من و با نیرویی که تو بخشیدی، به سوی او رهسپار شدم و اینکه هر امر ناخوشایندی را از من بازداشتی و با شب و روز نگاهبانی ات بر من و با حفظ و گرامیداشت من و بر هر دریایی که سوار شدم و بر هر بیابانی که پای کشاندم و در هر منزلگهی که فرود آمدم، تو بودی که مرا در دریا و بیابان همراه خود بردی و تو بودی که مرا رساندی و توفیقم بخشیدی و کفایتم نمودی و با فضل و احسان تو و نگاهداشت تو بود که رسیدم و در همه این امور، این تویی که بر من منت داری و رد پایم و نیز نامم و حضورم نزد تو مکتوب است، پس تو را سپاس به خاطر پیروزی که مرا بخشیدی و لطفی که در حق من نمودی. خداوندا، پس بر دلهره ام از تو و ایستادنم در پیشگاه تو و بر این سخن نرم و ملتمسانه ام رحم آور و توسلم به فرزند حبیب و برگزیده و سرآمد آفریدگانت، به نزد تو و روی نمودنم به تو را بپذیر و از لغزشم درگذر و خطایای بسیاری که از من سر زده را ببخش و آنچه از عیبها و گناهان و اسرافکاری من در حق خودم می­دانی، تو را از لطف باز ندارد و اگر از من بس خشمگین هستی، از من خشنود گرد و اگر از من ناراحتی، پس بر من ببخش که تو بر هر کاری توانایی. خداوندا من و پدر و مادرم را ببخشای و بر آن دو رحمت فرست همانسان که در کودکی مرا پرورش دادند. و ایشان را از سوی من خیر عطا کن. خداوندا، احسان ایشان را با احسان پاداش ده و بدیهایشان را با بخشایش. خداوندا ایشان را به لطف و رحمت به بهشتت ببر و عذابت را بر چهره ایشان حرام گردان و آرامگاه هایشان را از آتش دور گردان و قبر را بر ایشان گسترده و بی فشار دار و ایشان را در جایگاهی از رحمتت و مجاورت با حبیبت محمد صلی الله علیه و آله نشانم ده. - . کامل الزیارات : 242- 245 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام من سطوات النکال السطوة البطش و القهر و النکال العقوبة التی تنکل الناس عن فعل ما جعلتها له جزاء أی من سطوات الله التی توجب عبرة من اطلع علیها و یحتمل أن یکون المراد سطوات الجبارین فی الدنیا و الوبال الثقل و المکروه و العذاب أی العواقب المنتهیة إلی الوبال قوله علیه السلام و فتنة الضلال أی الامتحان الذی یوجب الضلال عن الحق و یمکن قراءة الضلال بالضم و التشدید بصیغة الجمع و اللبس بالفتح الاختلاط و اشتباه الحق بالباطل و اللبس بالضم الشبهة.

و یقال فرط علیه یفرط بالضم إذا أسرف علیه فی القول ذکره الفیروزآبادی (2) و قال الطبرسی (3)

فی قوله تعالی قالا رَبَّنا إِنَّنا نَخافُ أَنْ یَفْرُطَ عَلَیْنا أی نخشی أن یتقدم فینا بعذاب و یعجل علینا أَوْ أَنْ یَطْغی أی یتجاوز الحد فی الإساءة بنا قوله فإنما أنا بک أی متوسل و معتصم بک أو لیس وجودی و سائر أموری إلا بک.

قوله علیه السلام و ما أقلت الأرض منی أی حملت الأرض منی أی جمیع أعضائی و أجزائی فإن کلها علی وجه الأرض و التمجید ذکره تعالی بالمجد و هو العظمة و الثناء علیه و أخص الأذکار به لا حول و لا قوة إلا بالله قوله علیه السلام لم یعزب أی لم یغب.

قوله علیه السلام فی علمه منتهی علمه أی أهلله تهلیلا کائنا فی علمه أی کما یعلمه الله و ینبغی له بعدد منتهی علمه أی ما لا نهایة له قوله بعد علمه أی تهلیلا محققا ثابتا یکون بعد علمه بصدوره منی قوله مع علمه أی تهلیلا باقیا مع

ص: 190

1- 1. کامل الزیارات ص 242- 245.
2- 2. القاموس ج 2 ص 377.
3- 3. مجمع البیان ج 7 ص 13.

علمه أزلا و أبدا و یکون فی کل آن عدد منتهی علمه و کذا البواقی قوله علیه السلام و أنت بالمنظر الأعلی أی أنت مطلع علی جمیع أمور الخلق کالذی یکون جالسا علی المنظر الرفیع مشرفا علی من دونه أو أنه لا یصل أنظار الخلق و أفکارهم إلیک و الوکس النقص و الزکی الطاهر من الذنوب و العیوب أو النامی فی الفضائل و الکمالات.

قوله حتی أتاک الیقین أی الموت الذی لا شک فیه و الرزیئة بالهمز المصیبة و قد یخفف فیقرأ بالیاء المشددة و تعدیته بعلی بتضمین معنی التوجع و الحزن و الشامخة الرفیعة قوله علی التسلیم یحتمل أن یکون خبرا لقوله و رأیی و هوای و یحتمل أن یکون حالا أی حال کونی ثابتا علی التسلیم و یمکن أن یکون صلة للإجابة بأن یکون علی فی مقام فی أی أجابک فی التسلیم لک و المضطهد علی بناء المفعول المقهور قوله علیه السلام علی رسله أی علی علومهم أی تصدیقهم أو علی أنفسهم لأنه إمام الأنبیاء و الأظهر علی رسالاته کما مر مرارا.

قوله علیه السلام و أتمم بهم کلماتک أی مواعیدک فی نصر الدین و إعلاء الحق و إذلال الباطل أو شرائعک و أحکامک أو آیات کلامک و الأول أظهر.

قوله علیه السلام و أعطیتنی فیه رغبتی أی مرغوبی و مطلوبی من الحوائج و المطالب علی قدر إیمانی بک و برسولک فإن قضاء الحوائج و حصول المطالب إنما یکون علی قدر الإیمان و الیقین بالإجابة و بشرف المکان و صاحبه.

و یحتمل أن تکون علی تعلیلیة أی هذا التشریف و الإکرام و العطاء إنما هو لأنی آمنت بک و برسولک کما هو حق الإیمان بحسب قابلیتی و یحتمل أن یکون متعلقا بالرغبة أی ما رغبت فیه إلیک من المثوبات بسبب أنی آمنت بک و بثوابک و بما أخبر به رسولک و آله صلوات الله علیهم فی ثواب زیارته علیه السلام و لذا أتیته زائرا.

قوله علیه السلام و سلام الله هو مبتدأ خبره قوله لک أو خبره مقدر و لک متعلق بتروح و قوله و علیک خبر قوله سلام المؤمنین قوله و حبب إلی

ص: 191

شهادتهم أی أن أصیر شهیدا مثلهم أو فی سبیلهم و یحتمل أن یکون المراد بالشهادة الحضور أی أحب حضورهم و ظهورهم و مشاهدهم مواطن حضورهم و ظهورهم أحیاء و أمواتا.

قوله علیه السلام و بِئْسَ الرِّفْدُ الرفد بالکسر العطاء و الصلة یقال رفده یرفده أعطاه و الْمَرْفُودُ تأکید للرفد أی بئس العطاء المعطی عطاؤهم و هو علی سبیل التهکم و الوبیل الشدید و النکر بالضم المنکر و الأمر الشدید قوله علیه السلام من عظیم جرمی أی من عذابک بسبب عظیم جرمی فیکون من تعلیلیة أو بتقدیر مضاف أی من عذاب عظیم جرمی أو المعنی أستتر من جرمی لیفارقنی و لا یکون أثره معی و لا یأتینی مثله بعد ذلک أبدا و النحیب أشد البکاء و الصراخ کغراب الصوت الشدید و الصارخة صوت الاستغاثة.

و یقال زفر یزفر زفرا و زفیرا إذا أخرج نفسه بعد مدة إیاه و الزفرة التنفس کذلک و الشهیق تردد البکاء فی الصدر قوله علیه السلام المتجلد فی خطیئتی التجلد التکلف أی أسعی فیها بغایة جهدی و سعیی قوله عن قصدی أی عن مقصودی أو عن الطریق المستقیم و یقال

فلان انقطع به مجهولا أی عجز عن سفره و الکبوة الانکباب علی الوجه و حر الوجه بالضم ما أقبل علیک و بدا لک منه و یقال ارتاح الله له برحمته أی أنقذه من البلیة و الارتیاح النشاط و الرحمة.

قوله صمدت أی قصدت و فی بعض النسخ عمدت بمعناه قوله علیه السلام فکن لی یا سیدی سکنا عدل الخطاب عن الله تعالی إلی الإمام علیه السلام و السکن بالتحریک ما یسکن إلیه و الرحمة و البرکة و النکت أن تضرب فی الأرض بقضیب فیؤثر فیها قوله علیه السلام ابن سمیه أی هو و أشباهه و لعله سقط اللعن قبله من النساخ.

قوله علیه السلام فإن أحببت تحولت الظاهر أن المراد أنک مخیر بین الإتیان بالتسبیح فی هذا الوقت و بین تأخیره إلی التحول إلی الرجلین و إتیان

ص: 192

ما سیأتی بعد ذلک من الأعمال حتی تأتی بالصلاة التی سیأتی ذکرها ثم یأتی بالتسبیح أما بعد الصلاة بلا فصل أو بعد الإتیان بما بعدها أیضا إلی زیارة الشهداء کلاهما محتمل و التأخیر عن زیارة الشهداء أیضا بعید و لا یبعد أن یکون هذا التخییر جاریا فی التسبیح الآتی أیضا و علی التقادیر یکون المراد بقوله ما قد فسرت لک ما سأفسره لک و یحتمل أن یکون المراد الإتیان بالأدعیة و الأفعال السابقة مرة أخری عند الرجلین ثم الإتیان بالتسبیح و الأول أظهر.

قوله من لا تبید معالمه أی لا یذهب و لا ینقطع ما یستدل به علی وجوده و سائر صفاته الکمالیة أو أسباب علمه و الأول أظهر و الصریخ المغیث و الانتصار الانتقام و الشامخ المرتفع و الشامخ أیضا الرافع أنفه عزا و المنیف العالی المشرف و الوقار کسحاب الرزانة و خفقان الطائر طیرانه و ضربه بجناحیه.

**[ترجمه]«من سطوات النکال»: «سطوه»، حمله و سرکوب است و «نکال»، مجازاتی است که مردم را از انجام کاری که این عقوبت مجازات آن است، بازمی­دارد؛ یعنی از خشم­های خدا که موجب عبرت کسی می­شود که از آن آگاهی یافت. ممکن است مراد، سطوات ستمکاران در دنیا باشد. «وبال» یعنی سنگینی، و مکروه و عذاب یعنی مجازاتهایی که به وبال منتهی می­شود. «و فتنة الضلال» یعنی امتحانی که موجب گمرامی از راه حق است. می­توان ضُلّال خواند به صورت جمع مکسر. «لَبس» یعنی اختلاط و اشتباه شدن حق و باطل. «لُبس» یعنی شبهه.

گفته شده: «فرط علیه یفرُط» هنگامی که در سخن افراط ورزد. فیروزآبادی آن را گفته است. و طبرسی در این سخن خدای تعالی گفته است: «قالا انا نخاف أن یفرط علینا» یعنی می­ترسیم که در عذاب ما تعجیل و شتاب کند. «أو أن یطغی» یعنی در بدی به ما از حد درگذرد. گفته وی: «فانما انا بک» یعنی به تو متوسل می­شوم، یا آن که وجودم و سایر امورم فقط با توست.

«و ما اقلت الأرض منی» یعنی زمین از من حمل می­کند، یعنی همه اعضای من را، زیرا همه روی زمین است. «تمجید» یعنی یاد خدا با مجد و عظمت و ستایش او. ویژه­ترین ذکر در این زمینه «لاحول­ ولا قوة الا بالله» است. «لم یعزب» یعنی غایب نشد.

«فی علمه منتهی علمه» یعنی او را تهلیل می­کنم آنچنان که در علمش بوده است و خدا می­دانسته و سزاوار اوست، به عدد منتهای علمش یعنی بی­نهایت. «بعد علمه» یعنی تهلیلی محقق و ثابت که بعد علمش می­شود با صدور آن از من. «مع علمه» یعنی تهلیلی که با علمش در ازل و ابد باقی باشد و در هر آن، به عدد منتهای علمش باشد و نیز بقیه آنها. «و انت بالمنظر الأعلی» یعنی تو از همه چیز خلق آگاهی مثل کسی که بر منظری رفیع نشسته باشد و بر همه پایین­تر از خودش مشرف باشد، یا نگاه خلق و افکارشان به تو نمی­رسد. «وکس» یعنی نقص. «الزکی» پاک و طاهر از گناه و عیب، یا رشد کننده در فضائل و کمالات.

«حتی أتاک الیقین» یعنی مرگ که در آن شکی نیست. «رزیئة» یعنی مصیبت و گاهی بدون همزه و با یای مشدد خواند می­شود و متعدی شدنش به علی، دربردارنده معنای حزن و درد است. «شامخه» یعنی رفیع. «علی التسلیم» ممکن است خبر باشد برای «و رأیی و هوای» شاید هم حال باشد، یعنی در حالی که من در تسلیم ثابت هستم؛ و ممکن است صله برای اجابت باشد که علی در مقام فی باشد یعنی «اجابک فی التسلیم لک». «مضطهد» بر وزن اسم مفعول یعنی ستمدیده. «علی رسله» یعنی علوم و تصدیق آنان یا خود آنان، زیرا امام پیامبران است و روشن­تر این است که «علی رسالاته» به جای «علی رسله» باشد چنان که بارها گذشت. «و أتمم به کلماتک» یعنی وعده­هایت در یاری دین و برتر کردن حق و به شکست کشاندن باطل، یا شرایع و احکامت یا آیات کلام تو، که وجه اول بهتر است.

«و اعطیتنی فیه رغبتی» یعنی خواسته­های مورد نظر من به اندازه ایمانم به تو و به رسول تو. زیرا برطرف کردن حوائج و رسیدن به خواسته­ها، به اندازه ایمان و یقین به اجابت و نیز به شرافت مکان و صاحب آن است. ممکن است علی تعلیلیه باشد یعنی این تشریف و اکرام و عطاء از آن روست که من به تو و رسولت، بر اساس قابلیتم و به طور حقیقی ایمان آوردم. ممکن است متعلق به رغبت باشد یعنی آن ثواب­هایی که من به آنها رغبت داشتم و از تو انتظار داشتم، به سبب ایمانم به تو و به ثواب توست و نیز به آنچه رسول تو و خاندان او خبر دادند که ثواب زیارت آن حضرت چنان و چنین است و از این رو به زیارت آمدم.

«وسلام الله»: متبدا و «لک» خبر آن است، یا خبرش مقدر است و لک متعلق به «تروح» است. «و علیک» خبر «سلام المؤمنین» است. «و حبّب الی شهادتهم» یعنی مثل آنان یا در راه آنان شهید شوم. ممکن است مراد از شهادت، حضور باشد یعنی حضور و ظهورشان را دوست دارم و مشاهد آنان، جای حضور و ظهورشان، مرده یا زنده می­باشد. «و بئس الرفد»: «رِفد» هدیه است. گفته می­شود: «رفده یرفده» به او هدیه داد. «مرفود» تأکید رفد است، یعنی بد هدیه­ای است هدیه ایشان که برای تمسخر است. «وبیل» یعنی شدید و «نُکر» یعنی منکر و امر شدید. «من عظیم جرمی» یعنی از عذابت به خاطر بزرگی جرم من؛ پس من تعلیلیه است یا به تقدیر مضاف، یعنی «من عذاب عظیم جرمی» یا معنا این است که از جرم خویش پنهان می­شوم تا از من دوری کند و اثرش با من نباشد و بعداً دیگر چنین نکنم .

«نجیب»، شدیدترین گریه است و «صراخ» مثل «غراب»، صدای زیاد و «صارخه» صدای استغاثه است.

گفته می­شود: زفر یزفر زفرا و زفیرا، وقتی که بعد از کشیدن نفس، آن را خارج گرداند. «زفره» تنفس است و «شهیق»، تکرار گریه در سینه است. «المتجلد فی خطیئتی» یعنی با نهایت سعی برای آن تلاش می­کنم. «عن قصدی» یعنی از مقصودم یا از طریق مستقیم. گفته می­شود: «انقطع به» به صیغه مجهول، یعنی از سفرش عاجز ماند. «کبوه» زمین خوردن با صورت است. «حُر الوجه» یعنی آنچه به تو روی آورد و از او در نظرت آمد. گفته می­شود: «ارتاح الله له برحمته» یعنی او را از بلا نجات داد و «ارتیاح» یعنی نشاط و رحمت.

«صمدت» یعنی قصد کردم و در برخی نسخه­ها «عمدت» است به همان معنا. «فکن لی یا سیدی سکنا»: خطاب را از خدا به امام برگرداند و سَکَن یعنی آنچه با آن به آرامش می­رسند یعنی رحمت و برکت. «نکت» آن است که شاخه­ای را در زمین بزنی و در آن تأثیر بگذارد. «ابن سمیه» یعنی او و افراد شبیه به او و شاید لعن قبل از ابن سمیه، از سوی کاتبان افتاده باشد. «فان اخببت تحولت»، ظاهراً مراد این است که تو مخیر هستی که در این وقت تسبیح به جای آوری یا آن را تأخیر بیندازی تا وقتی که به زیر پای حضرت بروی و اعمال آن دو را انجام بدهی و نمازی را بخوانی که ذکر آن خواهد آمد. سپس تسبیح را یا بعد از نماز بلافاصله انجام می­دهی یا بعد از به جای آوردن اعمال مابعد آن و نیز زیارت شهدا، که هر دو محتمل است. تأخیر از زیارت شهدا نیز بعید است و بعید نیست این تخییر در تسبیح آینده نیز جاری باشد. به هر روی، مراد از آنچه برایت تفسیر کردم، آنچه برایت تفسیر خواهم کرد است. محتمل است مراد آن باشد که آن ادعیه و اعمال سابق، بار دیگر در زیر پای حضرت تکرار شود سپس تسبیح به جا آورده شود که وجه اول بهتر است.

«من لا تبید معالمه» یعنی استدلال بر وجود وی و سایر صفات کمالی­ یا اسباب علمش از بین نمی­رود و منهدم نمی­شود که وجه اول بهتر است. «صریخ» یاری کننده و «انتصار»، انتقام و «شامخ» مرتفع است. معنای دیگر شامخ کسی است که بینی­اش را از روی عزت بالا می­برد. «منیف» یعنی بسیار بالا و وقار مثل سحاب یعنی متانت و خفقان پرنده، همان پرواز و برهم زدن بالهاست.

**[ترجمه]

أقول

فی کیفیة التسبیحین اختلاف بین هذا الخبر و خبر أبی سعید المتقدم و بأیهما عمل کان صوابا و لو عمل بهما کان أصوب قوله یا ابن رسول الله و رحمة الله و برکاته الظاهر أن قوله و رحمة الله و برکاته زید هنا من النساخ.

قوله علیه السلام یحتسبک قال الجزری (1)

الاحتساب فی الأعمال الصالحة و عند المکروهات هو البدار إلی طلب الأجر و تحصیله بالتسلیم و الصبر أو باستعمال أنواع البر و القیام بها علی الوجه المرسوم فیها طلبا للثواب المرجو منها و منه الحدیث من مات له ولد فاحتسبه أی احتسب الأجر بصبره علی مصیبته یقال فلان احتسب ابنا له إذا مات کبیرا و افترط إذا مات صغیرا انتهی و فی بعض النسخ یحقبک من أحقبه أی أردفه خلفه.

و أعنان السماء نواحیها و المحط محل الانحطاط و النزول إلی السفل و الوثاق بالفتح و قد یکسر ما یشد به و الغساق بالتخفیف و التشدید ما یسیل من صدید أهل النار و قیل ما یسیل من دموعهم و قیل هو الزمهریر و الضریع هو نوع

ص: 193

1- 1. النهایة ج 1 ص 258.

من الشوک یقال له الشبرق و أهل الحجاز یسمونه الضریع و هو أخبث طعام و أبشعه لا ترعاه دابة.

وَ رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: أَنَّهُ شَیْ ءٌ یَکُونُ فِی النَّارِ یُشْبِهُ الشَّوْکَ أَمَرُّ مِنَ الصَّبِرِ وَ أَنْتَنُ مِنَ الْجِیفَةِ وَ أَشَدُّ حَرّاً مِنَ النَّارِ سَمَّاهُ اللَّهُ الضَّرِیعَ.

و قیل هو سم و قیل هو الحجارة و الأحراق بالفتح جمع الحرق بالتحریک و هو لهب النار و الغسلین هو ما انغسل من لحوم أهل النار و صدیدهم.

و الزقوم ما وصف الله تعالی فی کتابه العزیز فقال إِنَّها شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ طَلْعُها کَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّیاطِینِ و هو فعول من الزقم و هو اللقم الشدید و الشرب المفرط و لظی اسم من أسماء النار أو لطبقة منها و کذا السقر لا تبقی أی علی شی ء یلقی فیها و لا تدعه حتی تهلکه و قد مرت تفاسیر تلک الکلمات مستوفاة فی کتاب المعاد.

و العویل رفع الصوت بالبکاء و ذکر البکاء ثانیا إما زیادة من النساخ أو تأکید أو المراد بالأول البکاء علیه صلوات الله علیه و بالثانی البکاء علی نفسه قوله علیه السلام الذین أعادی فیه التفات من الغیبة إلی التکلم و لا یبعد أن یکون فی الأصل الذی بصیغة الفرد و الشقة بالضم و الکسر الناحیة و السفر البعید.

قوله و أرجو فی إتیانکم الکرة أی الرجوع فی الرجعة أو إلی الزیارة أو إلی أهلی و الأول أظهر و فی بعض النسخ الکثرة أی فی الخیرات و المثوبات و هو تصحیف و انهملت عینه فاضت و رقا الدمع کجعل جف و سکن.

قوله القلیل أی الحقیر الضعیف قال الفیروزآبادی (1) القلیل القصیر النحیف و هی بهاء و قوم قلیلون و أقلاء و قلل و قللون یکون ذلک فی قلة العدد و دقة الجثة انتهی و یحتمل أن یکون متعلقه محذوفا للتعمیم أی القلیل المال و العلم و العز و سائر الکمالات و فی بعض النسخ العلیل بالعین المهملة فلا یحتاج إلی

ص: 194

1- 1. القاموس ج 4 ص 40.

تکلف قوله و اغتربت أی اخترت الغربة و ترکت الوطن قوله ثار ما وعدکم لعل الإضافة بیانیة أو المعنی ثار ما وعدکم ثاره و فی التهذیب ثارا وعدکم و هو أظهر.

قوله لا یطعن أهلها علی بناء المعلوم بضم العین أی لا یشیبون من قولهم طعن فی السن إذا ذهب فیه أو علی بناء المجهول من الطعن بالرمح و نحوه أو من الطاعون و فی بعض النسخ بالظاء المعجمة من الظعن بمعنی السیر أی لا یخرجون منها قوله علیه السلام مع من نصرتم لعله متعلق بقوله فزتم.

قوله مرویین هو من قولهم رویت القوم أرویهم ریا إذا استقیت لهم الماء و هو تأکید للرواء بالکسر و المد أی رواء من الماء رواهم ساقی الحوض صلوات الله علیه و کذا قوله مظمئین علی بناء المفعول من باب الإفعال أو التفعیل تأکید للظماء بالکسر من قولهم أظمأته و ظمأته أی عطشته أی جعلهم الله ظماء و منع منهم الماء لسوء أعمالهم أو المراد کثرة أسباب عطشهم من شدة الحر و الحرکات العنیفة و أمثالها.

و قال الفیروزآبادی (1)

لهف کفرح حزن و تحسر کتلهف علیه و یا لهفه کلمة یتحسر بها علی فائت و یقال یا لهفی علیک و یا لهف و یا لهفا إلی آخر ما قال و الاصطناع افتعال من الصنیعة و هی العطیة و الکرامة و الإحسان.

**[ترجمه]در کیفیت دو تسبیح، بین این خبر و خبر ابوسعید که مقدم شد، اختلاف است که به هر کدام عمل کند صواب است و عمل به هردو بالاتر از صواب است. «یابن رسول الله و رحمة الله و برکاته» ظاهرا و رحمة الله و برکاته از سوی کاتبان افزوده شده است

گفته حضرت: «یحتسبک»، جزری گفته احتساب در اعمال صالح است و در مکروهات، اقدام به طلب اجر است و تحصیل آن با تسلیم و صبر و به کار گیری انواع نیکی و انجام دادن آنها به نحو مرسوم برای رسیدن به ثواب مورد نظر است. از آن است حدیث: «من مات له ولدا فاحتسبه» یعنی با صبرش بر مصیبت اجر گرفت. گفته می­شود: «فلان احتسب ابنا له اذا مات کبیرا و افترط اذا مات صغیرا» یعنی واژه «احتساب» در مرگ فرزندی که بزرگ باشد و واژه «افتراط» در مرگ فرزند خردسال به کار می­رود. پایان. در برخی نسخه­ها «یحقبک» از «احقبه» است، یعنی پشت سرش ردیف کرد. «اعنان السماء» یعنی اطراف آن و «محطّ» یعنی محل فرود آمدن به پایین است. «وَثاق» چیزی است که با آن می­بندند. «غسّاق» با تشدید و تخفیف سین، یعنی آنچه از جراحت اهل آتش می­ریزد و گفته شده: آنچه از اشک­هایشان می­ریزد. گفته شده یعنی زمهریر. «ضریع» نوعی خار است که به آن شبرق گویند و اهل حجاز آن را «ضریع» نامند که بدترین و زشت­ترین غذاست که چهارپایان آن را نمی­خورند.

از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده که چیزی درون آتش است که به آن خار گفته می­شود که از صبر تلخ­تر و از مردار بدبوتر و از آتش داغ­تر است که خدا آن را ضریع نامیده است. گفته شده سم است. گفته شده سنگ است. «احراق» جمع حرَق زبانه آتش است. «غسلین»، گوشت و پوست اهل آتش و جراحت آنهاست. «زقوم» آن است که خدا در کتابش توصیف کرده است: «اِنَّها شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ طَلْعُها کَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّیاطِینِ» - . صافات / 64-65 - {آن درختی است که در کف دوزخ روید و شکوفه هایش بسان سرهای شیاطین است.} و بر وزن فعول که همان لقم شدید و نوشیدن افراطی است. «لظی» یکی از نامهای جهنم یا طبقه­ای از آن است. «سقر» نیز چنین است که هر چیزی که در آن بیفتد هلاک می­شود. تفسیر این کلمات در کتاب معاد به تفصیل بیان شد

«عویل» بالا بردن صدای گریه است. ذکر دوباره کلمه «بکاء»، یا افزوده کاتبان است یا تأکید است، یا این که مراد از بکاء اول، گریه بر آن حضرت است و بکاء دوم، گریه بر خودش. گفته حضرت علیه السلام: ا«لذین أعادی»: در آن التفات است از غیبت به تکلم و بعید نیست که در اصل الذی بوده به صیغه مفرد. «شقة» به ضمه و کسره، ناحیه است و «سفر» یعنی دور. گفته وی: «و ارجو فی اتیانکم الکرة» یعنی رجوع در رجعت یا به زیارت یا به خانواده­ام که اولی بهتر است. در برخی نسخه­های کتاب «الکثرة» آمده، یعنی در خیرات و «المثوبات» که تصحیف است. «انهملت عینه» یعنی «فأضت و رقأ الدمع» یعنی خشک و ساکن شد. گفته وی: «قلیل» یعنی اندک و ناتوان. فیروزآبادی گفته: یعنی کوتاه و نحیف. «قوم قلیلون اقلاء وقلل و قللون» یعنی کم­تعداد بودن و نازک­اندام بودن. پایان. محتمل است متعلقش محذوف باشد برای تعمیم، یعنی اندک از نظر مال و علم و سائر کمالات. در برخی نسخه­های کتاب «العلیل» آمده و دیگر نیازی به این تکلف­ها نیست. «اغتربت» یعنی غربت را اختیار کرد و وطن را ترک کرد. گفته وی: «ثار ما وعدکم» شاید اضافه بیانیه است یا معنی این است که خونخواهی کرد آن چه را که وعده خونخواهی­اش را داده بود. در التهذیب آمده: «ثأرا وعدکم» که بهتر است.

گفته حضرت علیه السلام: «لا یطعن اهلها»: به صورت معلوم و ضمه عین، یعنی پیر نمی­شوند و از این سخن است: «طعن فی السن» یعنی در آن فرو رفت (سن او زیاد شد) یا به صیغه مجهول، از زدن با نیزه و مانند آنف، یا از کلمه طاعون باشد. در برخی نسخه­های کتاب با ظاء آمده است «ظعن» یعنی حرکت، یعنی از آن خارج نمی­شوند. گفته وی: «مع من نصرتم» شاید متعلق به «فزتم» باشد.

گفته حضرت علیه السلام: «مرویین» از رویتُ القوم أرویهم ریّا است یعنی آنان را سیراب کردم که تأکیدی است برای رِواء با کسره و مدّ از «رواء من الماء» یعنی ساقی کوثر علیه السلام آنان را سیراب کرد. «مظمئین» بر وزن اسم مفعول از باب افعال یا تفعیل، تأکید ظمأ است به معنای عطش و تشنگی، یعنی خدا آنان را تشنه کرد و به خاطر اعمال بدشان آب را از آنان منع کرد، یا مراد کثرت اسباب عطش آنان باشد از شدت گرما و حرکات خشونت­آمیز و امثال آن.

فیروزآبادی گفته: «لهف» مانند «فرح» یعنی غمگین و متحسر شد مانند «تلهف» یا لهفة که کلمه تحسر است بر چیزی که از دست رفته است. گفته می­شود: «یا لهفی علیک» و یا لهف و لهفا و غیره. «اصطناع» باب افتعال از «صنیعة» است یعنی هدیه و کرامت و احسان.

**[ترجمه]

«31»

بشا، [بشارة المصطفی] مُحَمَّدُ بْنُ شَهْرَیَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبُرْسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْقُرَشِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْمُقْرِی عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْإِیَادِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُدْرِکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ الْمَکِّیِّ عَنْ جَرِیرِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ عَطِیَّةَ الْعَوْفِیِّ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ رَحِمَهُ اللَّهُ زَائِرَیْنِ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیهم السلام فَلَمَّا وَرَدْنَا کَرْبَلَاءَ دَنَا جَابِرٌ مِنْ شَاطِئِ الْفُرَاتِ فَاغْتَسَلَ ثُمَّ ائْتَزَرَ بِإِزَارٍ وَ ارْتَدَی بِآخَرَ ثُمَّ فَتَحَ صُرَّةً فِیهَا سُعْدٌ فَنَثَرَهَا عَلَی بَدَنِهِ ثُمَّ لَمْ یَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا ذَکَرَ اللَّهَ حَتَّی إِذَا دَنَا

ص: 195

1- 1. القاموس ج 3 ص 197.

مِنَ الْقَبْرِ قَالَ أَلْمِسْنِیهِ فَأَلْمَسْتُهُ فَخَرَّ عَلَی الْقَبْرِ مَغْشِیّاً عَلَیْهِ فَرَشَشْتُ عَلَیْهِ شَیْئاً مِنَ الْمَاءِ فَأَفَاقَ وَ قَالَ یَا حُسَیْنُ ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ حَبِیبٌ لَا یُجِیبُ حَبِیبَهُ.

ثُمَّ قَالَ وَ أَنَّی لَکَ بِالْجَوَابِ وَ قَدْ شُحِّطَتْ أَوْدَاجُکَ عَلَی أَثْبَاجِکَ وَ فُرِّقَ بَیْنَ بَدَنِکَ وَ رَأْسِکَ فَأَشْهَدُ أَنَّکَ ابْنُ النَّبِیِّینَ وَ ابْنُ سَیِّدِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنُ حَلِیفِ التَّقْوَی وَ سَلِیلُ الْهُدَی وَ خَامِسُ أَصْحَابِ الْکِسَاءِ وَ ابْنُ سَیِّدِ النُّقَبَاءِ وَ ابْنُ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ وَ مَا لَکَ لَا تَکُونُ هَکَذَا وَ قَدْ غَذَّتْکَ کَفُّ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ رُبِّیتَ فِی حَجْرِ الْمُتَّقِینَ وَ رَضَعْتَ مِنْ ثَدْیِ الْإِیمَانِ وَ فُطِمْتَ بِالْإِسْلَامِ فَطِبْتَ حَیّاً وَ طِبْتَ مَیِّتاً غَیْرَ أَنَّ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ طَیِّبَةٍ لِفِرَاقِکَ وَ لَا شَاکَّةٍ فِی الْخَیْرَةِ لَکَ فَعَلَیْکَ سَلَامُ اللَّهِ وَ رِضْوَانُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی مَا مَضَی عَلَیْهِ أَخُوکَ یَحْیَی بْنُ زَکَرِیَّا ثُمَّ جَالَ بِبَصَرِهِ حَوْلَ الْقَبْرِ وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الْأَرْوَاحُ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَاءِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِهِ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَقَمْتُمُ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتُمُ الْمُلْحِدِینَ وَ عَبَدْتُمُ اللَّهَ حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ وَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ لَقَدْ شَارَکْنَاکُمْ فِیمَا دَخَلْتُمْ فِیهِ قَالَ عَطِیَّةُ فَقُلْتُ لِجَابِرٍ کَیْفَ وَ لَمْ نَهْبِطْ وَادِیاً وَ لَمْ نَعْلُ جَبَلًا وَ لَمْ نَضْرِبْ بِسَیْفٍ وَ الْقَوْمُ قَدْ فُرِّقَ بَیْنَ رُءُوسِهِمْ وَ أَبْدَانِهِمْ وَ أَوْلَادِهِمْ وَ أَرْمَلَتِ الْأَزْوَاجُ فَقَالَ لِی یَا عَطِیَّةُ سَمِعْتُ حَبِیبِی رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ مَنْ أَحَبَّ قَوْماً حُشِرَ مَعَهُمْ وَ مَنْ أَحَبَّ عَمَلَ قَوْمٍ أُشْرِکَ فِی عَمَلِهِمْ وَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ إِنَّ نِیَّتِی وَ نِیَّةَ أَصْحَابِی عَلَی مَا مَضَی عَلَیْهِ الْحُسَیْنُ وَ أَصْحَابُهُ خُذُونِی نَحْوَ أَبْیَاتِ کُوفَانَ فَلَمَّا صِرْنَا فِی بَعْضِ الطَّرِیقِ فَقَالَ لِی یَا عَطِیَّةُ هَلْ أُوصِیکَ وَ مَا أَظُنُّ أَنَّنِی بَعْدَ هَذِهِ السَّفْرَةِ مُلَاقِیکَ أَحْبِبْ مُحِبَّ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله مَا أَحَبَّهُمْ وَ أَبْغِضْ مُبْغِضَ آلِ مُحَمَّدٍ مَا أَبْغَضَهُمْ وَ إِنْ کَانَ صَوَّاماً قَوَّاماً وَ ارْفُقْ بِمُحِبِّ آلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّهُ إِنْ تَزِلَّ قَدَمٌ بِکَثْرَةِ ذُنُوبِهِمْ ثَبَتَتْ لَهُمْ أُخْرَی بِمَحَبَّتِهِمْ فَإِنَّ مُحِبَّهُمْ یَعُودُ إِلَی الْجَنَّةِ وَ مُبْغِضَهُمْ یَعُودُ

ص: 196

إِلَی النَّارِ(1).

**[ترجمه]بشارة المصطفی: عطیّه عوفی روایت کند: با جابر بن عبد الله الانصاری رحمه الله به زیارت مقبره حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام رفتیم و چون وارد کربلا شدیم، جابر به ساحل فرات نزدیک شد و غسل نمود و پیشبندی به کمر بست و ازاری بر تن پوشید و سپس کیسه کوچکی را گشود که در آن سعد بود و آن را بر تن خود پراکند و سپس هر گامی که بر می­داشت، خدا را ذکر می­گفت، و چون به قبر نزدیک شد، به من گفت: دست بر آن بنه و من قبر را لمس نمودم و او بیهوش بروی قبر افتاد و من اندکی آب به رویش پاشیدم و او به هوش آمد و سه بار گفت: یا حسین، و سپس گفت: دوستی که دوستش را پاسخ نمی­گوید. و سپس گفت: و کجا توانی پاسخ گویی، حال آنکه رگهای گردنت بر پشت کمرت، به خون آغشته افتاده است و سرت از تن جدا گشته است. پس شهادت می­دهم که تو فرزند پیامبران و فرزند سرور مومنان و فرزند هم­پیمان تقوا و زاده هدایت و پنجمین تن از آل عباء و پسر سرور نقیبان و پسر فاطمه سرور زنان هستی و چرا چنین نباشی حال آنکه دست سرور رسولان، تو را غذا خورانده و در دامان پرهیزکاران پرورش یافته ای و از سینه ایمان شیر نوشیده ای و به اسلام از شیر گرفته شده ای؛ پس چه زنده و چه در دامان مرگ، نیک و پاک بودی، ولی دلهای مومنان از دوری تو خوش نیست و هیچ تردیدی در سراسر خیر بودن تو ندارند. پس بر تو باد درود خدا و خشنودی او و شهادت می­دهم که تو بر همان راهی رفتی که برادرت یحیی بن زکریا ره سپرد. سپس گرداگرد قبر چشم گرداند و گفت: سلام بر شما ای جانهایی که بر ساحت قبر حسین درنشستید و بر اردوگاه او رخت افکندید. هان گواهی می­دهم که شما نماز را برپا داشتید و زکات مستحقان ادا نمودید و امر به معروف و نهی از منکر کردید و با دین­گریختگان به نبرد برخاستید و خدا را پرستیدید تا آنکه لحظه مرگتان دررسید. و سوگند به آنکه محمد را به حق به رسالت برانگیخت، به راستی که ما در آنچه که شما بدان پای نهادید، همپا گشتیم. عطیه گوید: پس به جابر گفتم: چگونه؟ حال آنکه ما بر هیچ دره ای پای ننهاده و بر کوهی فراز نگشتیم و شمشیری نزده ایم در حالی که این قوم سرهاشان از تن جدا گشته و فرزندانشان پراکنده گشته و زنانشان بیوه گشته اند. پس گفت: ای عطیه، شنیدم که رسول خدا صلی الله علیه و آله می­فرمود: هر که قومی ­را دوست داشته باشد، با ایشان محشور گردد و هر که عمل قومی ­را بپسندد، در آن عمل با ایشان شریک باشد و سوگند به آنکه محمد را به حق رسالت بخشید، همانا که نیت من و یارانم بر آن چیزی است که حسین علیه السلام و یارانش بر آن ره سپردند. مرا به سوی خانه های کوفه ببرید و چون بخشی از راه را رفته بودیم، به من گفت ای عطیه، می­خواهی سفارشت کنم، گمان نمی­کنم که بعد از این سفر بار دیگر تو را ببینم. دوستداران آل محمد صلی الله علیه و آله را همان قدر که آنان را دوست دارند، دوست بدار و دشمنان ایشان را همان قدر که با آنان دشمنند، دشمن بدار، حتی اگر از روزه داران و نمازخوانان همیشگی باشد. و یاور دوستدار آل محمد باش، چرا که اگر یک گام ایشان به کثرت گناهان بلغزد، گام دیگرشان به محبت این خاندان بر پای ایستد و به راستی که دوستدار ایشان به بهشت رود و دشمن ایشان به دوزخ درافتد. - . بشارة المصطفی : 74 چاپ نجف اشرف -

**[ترجمه]

إیضاح

السعد بالضم طیب معروف قوله و قد شحطت بکسر الحاء علی بناء المجرد من الشحط و هو الاضطراب فی الدم أو علی بناء المجهول من باب التفعیل یقال شحطه تشحیطا ضرجه بالدم فتشحط تضرج به و اضطرب فیه و علی التقدیرین تعدیته بعلی لتضمین معنی الصب و الأظهر شخبت بالخاء المعجمة المفتوحة و الباء الموحدة کما فی بعض النسخ و الشخب السیلان و قد ورد مثله فی الحدیث کثیرا کقوله صلی الله علیه و آله إن المقتول یجی ء یوم القیامة و أوداجه تشخب دما.

و الأوداج هی ما أحاط بالعنق من العروق التی یقطعها الذابح و قیل الودجان عرقان غلیظان عن جانبی ثغرة النحر و الثبج الوسط و ما بین الکاهل إلی الظهر و الجمع باعتبار الأجزاء و السلیل الولد قوله و فطمت بالإسلام کنایة عن سبق الإسلام و استقراره فیه بأن کان عند الفطام مغذی بالإیمان و الإسلام.

**[ترجمه]«سُعد» عطر مشهوری است. «قد شحِطت» به صورت ثلاثی مجرد به معنای تپیدن در خون است و اگر مجهول و از باب تفعیل باشد، یعنی او را در خون غلتاند و به هر تقدیر، متعدی­شدنش به علی برای دربرداشتن معنای ریختن است. بهتر آن است که «شخَب» بخوانیم که در برخی نسخه­ها آمده است و به معنای جاری شدن است و مانند آن در حدیث، زیاد است؛ مانند این گفته حضرت صلی االله علیه و آله: مقتول روز قیامت می­آید و از شاهرگش خون جاری است. «اوداج» مجموعه رگهای گردن است که ذبح­کننده می­زند. گفته شده: «ودجان» دو رگ کلفتند در دو طرف شکاف نحر. «ثبج» یعنی وسط و مابین دو کتف تا پشت، و جمع آن به اعتبار اجزای آن است. «سلیل» فرزند است. گفته وی: «و فطمت بالاسلام» کنایه از سبقت در اسلام و استقرار در آن است، یعنی هنگام از شیر گرفته شدن، از ایمان و اسلام تغذیه شده بود.

**[ترجمه]

«32»

مصبا، [المصباحین] رَوَی لَنَا جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قُضَاعَةَ بْنِ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ صَفْوَانَ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ الصَّادِقَ علیه السلام لِزِیَارَةِ مَوْلَایَ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ سَأَلْتُهُ أَنْ یُعَرِّفَنِی مَا أَعْمَلُ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا صَفْوَانُ صُمْ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ قَبْلَ خُرُوجِکَ وَ اغْتَسِلْ فِی الْیَوْمِ الثَّالِثِ ثُمَّ اجْمَعْ إِلَیْکَ أَهْلَکَ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی اسْتَوْدَعْتُ الْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائِبَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ احْفَظْنَا بِحِفْظِ الْإِیمَانِ وَ احْفَظْ عَلَیْنَا اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی حِرْزِکَ وَ لَا تَسْلُبْنَا نِعْمَتَکَ وَ لَا تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ عَافِیَتِکَ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ وَ مِنْ کَآبَةِ الْمُنْقَلَبِ وَ مِنْ سُوءِ الْمَنْظَرِ فِی النَّفْسِ وَ الْأَهْلِ وَ الْمَالِ وَ الْوَلَدِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةَ الْإِیمَانِ وَ بَرْدَ الْمَغْفِرَةِ وَ

ص: 197

1- 1. بشارة المصطفی ص 74 طبعة النجف الأشرف« الثانیة سنة 1383 ه».

آمِنَّا مِنْ عَذَابِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ وَ آتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ یَعْنِی شَرِیعَةَ الصَّادِقِ علیه السلام بِالْعَلْقَمِیِّ فَقُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَتْ إِلَیْهِ الرِّجَالُ وَ أَنْتَ سَیِّدِی أَکْرَمُ مَقْصُودٍ وَ أَفْضَلُ مَزُورٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَةً وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَةً فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ قَدْ قَصَدْتُ وَلِیَّکَ وَ ابْنَ نَبِیِّکَ وَ صَفِیَّکَ وَ ابْنَ صَفِیِّکَ وَ نَجِیبَکَ وَ ابْنَ نَجِیبِکَ وَ حَبِیبَکَ وَ ابْنَ حَبِیبِکَ اللَّهُمَّ فَاشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَیْکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ السَّبِیلَ إِلَی زِیَارَتِهِ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ حَفِظْتَنِی فِی اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ حَتَّی بَلَّغْتَنِی هَذَا الْمَکَانَ اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی نَعْمَائِکَ کُلِّهَا وَ لَکَ الشُّکْرُ عَلَی مِنَنِکَ کُلِّهَا ثُمَّ اغْتَسِلْ مِنَ الْفُرَاتِ فَإِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنَّ ابْنِی هَذَا الْحُسَیْنَ یُقْتَلُ بَعْدِی عَلَی شَاطِئِ الْفُرَاتِ فَمَنْ زَارَهُ وَ اغْتَسَلَ مِنَ الْفُرَاتِ تَسَاقَطَتْ خَطَایَاهُ کَهَیْئَةِ یَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَإِذَا اغْتَسَلْتَ فَقُلْ فِی غُسْلِکَ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ آفَةٍ وَ سُقْمٍ وَ عَاهَةٍ اللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ سَهِّلْ بِهِ أَمْرِی فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِکَ فَالْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ خَارِجَ الْمَشْرَعَةِ وَ هُوَ الْمَکَانُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلَاتِکَ فَتَوَجَّهْ نَحْوَ الْحَائِرِ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ وَ قَصِّرْ خُطَاکَ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَکْتُبُ لَکَ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً وَ عُمْرَةً وَ سِرْ خَاشِعاً بَاکِیَةً عَیْنُکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ التَّکْبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ وَ الثَّنَاءِ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الصَّلَاةِ عَلَی نَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله وَ الصَّلَاةِ عَلَی الْحُسَیْنِ خَاصَّةً وَ لَعْنِ مَنْ قَتَلَهُ وَ الْبَرَاءَةِ مِمَّنْ أَسَّسَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَإِذَا أَتَیْتَ بَابَ الْحَائِرِ فَقِفْ وَ قُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیراً وَ سُبْحَانَ

ص: 198

اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ ثُمَّ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَاتَمَ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُرْسَلِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْمَقَامِ الشَّرِیفِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ رَبِّی الْمُحْدِقِینَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ مِنِّی أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الْمُقِرُّ بِالرِّقِّ وَ التَّارِکُ لِلْخِلَافِ عَلَیْکُمْ وَ الْمُوَالِی لِوَلِیِّکُمْ وَ الْمُعَادِی لِعَدُوِّکُمْ قَصَدَ حَرَمَکَ وَ اسْتَجَارَ بِمَشْهَدِکَ وَ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقَصْدِکَ أَ أَدْخُلُ یَا سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ أَ أَدْخُلُ یَا فَاطِمَةُ سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَإِنْ خَشَعَ قَلْبُکَ وَ دَمَعَتْ عَیْنُکَ فَهُوَ عَلَامَةُ الْإِذْنِ فَادْخُلْ ثُمَّ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْأَحَدِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الَّذِی هَدَانِی لِوَلَایَتِکَ وَ خُصَّنِی بِزِیَارَتِکَ وَ سَهِّلْ لِی قَصْدَکَ ثُمَّ تَأْتِی بَابَ الْقُبَّةِ وَ قِفْ مِنْ حَیْثُ یَلِی الرَّأْسَ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَلِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ

ص: 199

الْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ مُدْلَهِمَّاتِ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلَامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ مَلَائِکَتَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ عَلَی أَجْسَادِکُمْ وَ عَلَی شَاهِدِکُمْ وَ عَلَی غَائِبِکُمْ وَ عَلَی ظَاهِرِکُمْ وَ عَلَی بَاطِنِکُمْ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَصَدْتُ حَرَمَکَ وَ أَتَیْتُ إِلَی مَشْهَدِکَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکَ عِنْدَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الَّذِی لَکَ لَدَیْهِ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ قُمْ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ الرَّأْسِ اقْرَأْ فِیهِمَا مَا أَحْبَبْتَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلَاتِکَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ لِأَنَّ الصَّلَاةَ وَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ لَا تَکُونُ إِلَّا لَکَ لِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّی أَفْضَلَ الصَّلَاةِ وَ التَّحِیَّةِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ السَّلَامَ اللَّهُمَّ فَهَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَی مَوْلَایَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ اجْزِنِی عَلَی ذَلِکَ بِأَفْضَلِ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِینَ.

ص: 200

ثُمَّ قُمْ وَ صِرْ إِلَی عِنْدِ رِجْلَیِ الْقَبْرِ وَ قِفْ عِنْدَ رَأْسِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ وَ ابْنُ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَظْلُومُ وَ ابْنُ الْمَظْلُومِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ الْمُسْلِمِینَ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکَ مِنْهُمْ ثُمَّ اخْرُجْ مِنَ الْبَابِ الَّذِی عِنْدَ رِجْلَیْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلَامُ ثُمَّ تَوَجَّهْ إِلَی الشُّهَدَاءِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَوْلِیَاءَ اللَّهِ وَ أَحِبَّاءَهُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَصْفِیَاءَ اللَّهِ وَ أَوِدَّاءَهُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ دِینِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّکِیِّ النَّاصِحِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُمْ وَ فُزْتُمْ فَوْزاً عَظِیماً فَیَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ مَعَکُمْ.

ثُمَّ عُدْ إِلَی عِنْدِ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ لَکَ وَ لِأَهْلِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِإِخْوَانِکَ فَإِنَّ مَشْهَدَهُ لَا تُرَدُّ فِیهِ دَعْوَةُ دَاعٍ وَ لَا سُؤَالُ سَائِلٍ فَإِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ فَانْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَاصَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَالِصَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اللَّهِ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا قَالٍ وَ لَا سَئِمٍ فَإِنْ أَمْضِ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ یَا مَوْلَایَ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ وَ رَزَقَنِی الْعَوْدَ إِلَی مَشْهَدِکَ وَ الْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ إِیَّاهُ أَسْأَلُ أَنْ یُسْعِدَنِی بِکَ وَ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ وَ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.

ص: 201

ثُمَّ قُمْ وَ اخْرُجْ وَ لَا تُوَلِّ ظَهْرَکَ وَ أَکْثِرْ مِنْ قَوْلِ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ حَتَّی تَغِیبَ عَنِ الْقَبْرِ فَمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ مِائَةَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ مِائَةَ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ مِائَةَ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ قَضَی لَهُ مِائَةَ أَلْفِ حَاجَةٍ أَسْهَلُهَا أَنْ یُزَحْزِحَهُ عَنِ النَّارِ وَ کَانَ کَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ علیه السلام حَتَّی یَشْرَکَهُمْ فِی دَرَجَاتِهِمْ (1).

**[ترجمه]المصباحین: صفوان روایت کند که برای زیارت مولایم حسین علیه السلام از امام صادق علیه السلام کسب اجازه نموده و از ایشان درخواست نمودم که به من آموزش دهد که در زیارت چه کنم. پس فرمود: ای صفوان، سه روز پیش از روانه شدنت روزه بگیر و در روز سوم غسل کن و خانواده ات را گردآور و بگو: خداوندا، من امروز جانم و خانواده و مالم و فرزندانم و هر کس که ارتباطی با من دارد، حاضر است یا غایب، را به تو می­سپرم. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و ما را به حفاظت ایمان در امان دار و نگاهبانمان باش. خداوندا ما را در پناه خود قرار ده و نعمتت را از ما دریغ مدار و عافیتی را که به ما بخشیده ای، بازپس ­مگیر و از فضلت بر ما بیشتر عطا کن که ما مشتاق روی توایم. خداوندا من از دشواری سفر و از اندوه بازگشت­گاه و از دیدن منظره ناخوشایند در جان و مال و خانواده و فرزندانم به تو پناه می­برم. خداوندا شیرینی ایمان و خنکای بخشودگی را به ما بچشان و ما را از عذابت در امان دار که ما مشتاقان روی توایم و ما را در دنیا و آخرت حسنه ای عطا گردان و از عذاب آتش حفظ گردان و از نزد خود ما را رحمتی فروفرست که تو بر هر کاری توانایی. و چون به کنار فرات آمدی - و مقصودش شرعه صادق علیه السلام در العلقمی بود - بگو: خداوندا تو بهترین مقصودی هستی که مردان بر در وی فرود آیند و تو ای سرورم بهترین کسی هستی که به نزدش آیند و گرامی­ترین کسی که زیارتش کنند و چنان باشی که برای هر زائری کرامتی قرار دادی و هر فرود آمده بر درت را، هدیه و پیشکشی فراهم کرده ای، پس از تو مسألت دارم که هدیه ات به من این باشد که مرا از آتش رهایی بخشی، چه به راستی که من رهسپار ولیّ تو و پسر نبیّ تو و صفیّ تو و پسر صفیّ تو و نجیب تو و پسر نجیب تو و حبیب تو و پسر حبیب تو گشتم. خداوندا، پس سعی و پویشم را مشکور قرار ده و بر این ره سپردنم به سوی تو، رحم آور بی آنکه هیچ منتی بگذارم، بلکه لطف و منّت همه تو راست که راه زیارت او را برای من گشودی و فضل و درجه او را به من فهماندی و مرا در حفظ خود نگاه داشتی تا به این مکان رساندی، خداوندا، پس حمد و ثنا تو را سزاست بر همه این نعمتهایت و سپاس تو راست بر همه این منت هایت. سپس در فرات غسل کن، چرا که پدرم از پدرانش علیهم السلام روایت کرده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: این پسرم حسین، پس از من بر ساحل فرات کشته می شود و هر که او را زیارت نماید و از آب فرات غسل نماید، گناهانش چون روزی که از مادر زاده گشت، فرو ریزد. و چون غسل نمایی، در غسلت بگو: به نام خدا و به یاری خدا، خدایا این غسل را نور و پاکی و پناه و شفای از هر بیماری و ناخوشی و آفت و نقصی قرار ده. خداوندا دلم را به آن پاک گردان و سینه ام را گشادگی بخش و کارم به آن آسان گردان. و چون غسلت را به سر بردی، دو جامه پاکیزه بر تن کن و بیرون از نهر و آن جایی است که خداوند فرموده است: «وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ» - . رعد / 4 - {و در زمین قطعاتی است کنار هم، و باغهایی از انگور و کشتزارها و درختان خرما، چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه، که با یک آب سیراب می گردند، و [با این همه] برخی از آنها را در میوه [از حیث مزه و نوع و کیفیت] بر برخی دیگر برتری می دهیم.} دو رکعت نماز بگزار. و چون از نماز فارغ گشتی، به حال آرامش و وقار به سمت حرم روانه شو و گامهایت را کوتاه بردار که خداوند تو را به هر گام، یک حج و یک عمره نصیب گرداند و فروتن و با چشم گریان راه برو و بسیار الله اکبر و لا اله الا الله و الحمد الله عز و جل بگو و بر نبی او صلی الله علیه و آله صلوات فرست و بخصوص بر حسین صلوات بفرست و قاتل او را نفرین کن و از هر آنکه بنیان این جنایت را نهاد، برائت بجوی. و چون به دروازه حرم آمدی بایست و بگو: الله اکبر بر آن وجود بزرگ، الحمدلله پیاپی و سبحان الله در شام و صبح. حمد و ثنا خدایی راست که ما را به این راه ره نمود و اگر خدا هدایتمان نمی­کرد، به آن ره نمی­بردیم و به حق که فرستادگان خداوندمان حق را برای ما آوردند. سپس بگو: سلام بر تو ای رسول خدا، سلام بر تو ای نبی خدا، سلام بر تو ای خاتم پیامبران، سلام بر تو ای سرور فرو فرستادگان، سلام بر تو ای حبیب خدا، سلام بر تو ای امیر المومنین، سلام بر تو ای سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای فرمانروای نورانی دست و رویان، سلام بر تو ای پسر فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر تو و بر امامان از نسل تو، سلام بر تو ای جانشین امیر المومنین، سلام بر تو ای شهید راستین­منش، سلام بر شما ای فرشتگان مقیم گشته به این جایگاه شریف، سلام بر شما ای فرشتگان حلقه زده بر گرد قبر حسین، سلام بر شما تا روزی که زنده ام و روز و شب پابرجاست. سپس می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، غلام تو و فرزند غلام تو و فرزند کنیزت که به بردگی ات اعتراف دارد و دست از هر مخالفتی با شما شسته است و دوستدار دوست شما و دشمن دشمن شماست، قصد حرم تو نموده و به شهادتگاه تو پناه آورده است و با قصد تو نمودن، به تو تقرب جسته است. آیا اذن ورود می­فرمایی ای سرور اوصیاء؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای فاطمه سرور زنان عالم؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای مولای من ای ابا عبد الله؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای مولای من ای پسر رسول خدا؟ و اگر قلبت خاشع گشته و چشمت گریان شود، این علامت اذن ورود است، پس وارد شو و بگو: حمد و ثنا خدای یگانه بی همتای یکتای بی نیاز راست که مرا به ولایت تو ره نمود و مرا برای زیارت تو برگزید و راه ره سپردن به سوی تو را آسان نمود. سپس به جلوی در بارگاه می­آیی و در کنار سمت سر حضرت می­ایستی و می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم، برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث علی ولیّ خدا، سلام بر تو ای پسر محمد مصطفی، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سلام بر تو ای پسر خدیجه کبری، سلام بر تو ای آنکه خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد و ای کشته­ تبار کشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات مستحقان پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و خدا و رسول خدا را اطاعت نمودی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. پس خدا لعنت کند امتی را که تو را کشتند و خدا لعنت کند امتی را که به تو ستم روا داشتند و خدا لعنت کند امتی را که این خبر شنید و به آن خشنود گشت. ای مولای من، ای ابا عبد الله، گواهی می­دهم که تو نوری بودی در تیره های فرازمند و زهدانهای بی­آلایش که جاهلیت با پلشتیهایش تو را نیالود و تیرگی گم­گشتگی­ها جامه ظلمانی بر تن تو نیفکند و شهادت می­دهم که تو از ستونهای دین و پایه های اصلی جمع مومنان هستی و گواهی می­دهم که تو امام نیکوکار پرهیزکار پسندیده­کردار وارسته رهنمای رهیافته هستی و گواهی می­دهم که امامان از نسل تو واژه پرهیزکاری و پرچمهای رهیافتگی و دست آویزهای بس استوار و برهان بر اهل دنیا هستند و خداوند و فرشتگان و پیامبران و فرستادگان خدا را به گواهی می­گیرم که من در شریعتهای دینم و سرانجام عملم به شما ایمان دارم و به رجعت شما یقین دارم. دلم با دل شما ره صلح و آشتی می­پوید و کارم همه پیروی از کردار شماست، صلوات خدا بر شما باد و بر جانها و پیکرهای شما و بر حاضر و غایب شما و بر آشکار و نهان شما. سپس بر قبر خم شده و بر آن بوسه زده و بگو: پدر و مادر به فدایت ای پسر رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد الله، به حق که غم جانکاه از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه اهل آسمانها و زمین بس کمرشکن بود، پس خدا لعنت کند امتی را که زین نهادند و لگام بستند و برای جنگ با تو آماده گشتند. ای مولای من ای ابا عبد الله، ره حرمت پوییدم و به شهادتگاهت آمدم، و خدا را به شأنی که نزد وی داری و منزلتی که نزد او داری، مسألت می­کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستد و مرا در دنیا و آخرت همراه شما قرار دهد. سپس برخیز و در کنار سر حضرت دو رکعت نماز بگزار و در آنها هر سوره ای خواستی بخوان و چون نمازت را به پایان بردی، بگو: خداوندا من تنها بر تو نماز گزاردم و رکوع کردم و سجده نمودم و تو را انبازی نیست، چرا که نماز و رکوع و سجده، تنها از آن تو باشد، چرا که تنها تو خدایی و خدایی جز تو نیست. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و بهترین درودها و سلامها را از من به ایشان برسان و از ایشان مرا سلامی رسان. خداوندا این دو رکعت هدیه ایست از من به مولایم حسین بن علی علیه السلام، خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و آن را از من بپذیر و به واسطه آن مرا به بهترین امید و آرزویم در تو و در وجود ولیّ­ات پاداش ده، ای ولی مؤمنین. سپس برخیز و به سمت پاهای حضرت برو و در کنار سر علی بن حسین علیه السلام بایست و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر نبی خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای پسر حسین شهید، سلام بر تو ای شهید و پسر شهید، سلام بر تو ای ستمدیده و پسر ستمدیده، خدا لعنت کند امتی را که تو را کشتند و خدا لعنت کند امتی را که به تو ستم روا داشتند و خدا لعنت کند امتی را که این خبر شنید و به آن خشنود گشت. آنگاه بر قبر خم شو و بر آن بوسه ده و بگو: سلام بر تو ای ولی خدا و پسر ولی خدا، به حق که غم جانگداز از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه مسلمانان بس گران بود، پس خداوند لعنت کند امتی را که تو را کشتند و نزد خدا و نزد تو از ایشان برائت می­جویم. سپس از دری که کنار پاهای علی بن حسین علیهما السلام است خارج شو و به سمت شهیدان برو و بگو: سلام بر شما ای دوستداران خدا و محبوبان او، سلام بر شما ای دوستان برگزیده خدا و رفیقان ناب خدا، سلام بر شما ای یاران دین خدا، سلام بر شما ای یاران رسول الله، سلام بر شما ای یاران امیر المومنین، سلام بر شما ای یاران فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر شما ای یاران ابا محمد، حسن بن علی خیرخواه پسندیده­کردار، سلام بر شما ای یاران ابا عبد الله، پدر و مادرم به فدای شما، نیک و خوش بودید و زمینی که در آن دفن شدید، طیب و نیک باد و شما فوز عظیم یافتید و ای کاش که با شما بودم و با شما به فوز عظیم دست می­یافتم. سپس به کنار سر حسین علیه السلام بازگرد و بسیار برای خود و خانواده و والدین و خواهر و برادرانت دعا کن، چرا که در شهادتگاه او دعای هیچ دعاکننده ای و خواهش هیچ درخواست کننده ای رد نمی­شود. و چون قصد خروج نمودی، سر و سینه بر قبر بگذار و بگو: سلام بر تو ای مولای من ، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا، سلام بر تو ای (بنده) خاص (نزد) خدا، سلام بر تو ای (بنده) خالص (برای) خدا، سلام بر تو ای امین خدا، سلام وداع کننده و نه سلام پریشان خاطر و نه سلام آزرده دل. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­باشد و خداوند این زیارت را ای مولای من، آخرین بار برای زیارت تو قرار ندهد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و نشستن در حرمت روزی نماید و هم از او درخواست می­نمایم که مرا به (محبت) تو و امامان از نسل تو سعادتمند گرداند و در دنیا و آخرت با شما همراه دارد. سپس برخیز و بیرون رو و پشت مکن و این سخن بسیار گو که: ما از خداییم و به سوی خدا بازگردندگانیم. تا آنکه از مقبره دور گردی.

هر که حسین را به این شکل زیارت کند، خداوند عزوجل برایش به هر گام صد هزار حسنه نویسد و صد هزار سیئه پاک کند و مرتبه اش صد هزار درجه افزون گردد و صد هزار حاجتش برآورده شود و ساده ترین آن اینکه وی را از لبه دوزخ به کنار راند و همچون کسانی خواهد بود که همراه با حسین شهید شدند تا آنکه او را در درجاتشان با ایشان همپایه قرار دهد. - . مصباح الطوسی : 499- 504 -

**[ترجمه]

أقول

أورد الشیخ المفید رحمه الله هذه الزیارة فی مزاره مع اختصار فی بعض الفضائل لا فی الأذکار و الأدعیة و الظاهر أن روایة صفوان انتهت هاهنا و ما سیذکره الشیخان الجلیلان بعد ذلک مأخوذ مما مر من الزیارة الکبیرة التی رواها أبو حمزة الثمالی مع اختصار و تغییر یسیر یظهر لک عند الرجوع إلیها.

ثُمَّ قَالَ الشَّیْخُ زِیَارَةُ الشُّهَدَاءِ مِنْ رِوَایَةِ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ: السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ دِینِ رَسُولِ اللَّهِ مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ دَائِماً إِذَا فَنِیتُ وَ بُلِیتُ لَهْفِی عَلَیْکُمْ أَیُّ مُصِیبَةٍ أَصَابَتْ کُلَّ مَوْلًی لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَقَدْ عَظُمَتْ وَ خُصَّتْ وَ جَلَّتْ وَ عَمَّتْ مُصِیبَتُکُمْ إِنِّی بِکُمْ لَجَزِعٌ وَ إِنِّی بِکُمْ لَمُوجَعٌ مَحْزُونٌ وَ أَنَا بِکُمْ لَمُصَابٌ مَلْهُوفٌ هَنِیئاً لَکُمْ مَا أُعْطِیتُمْ وَ هَنِیئاً لَکُمْ مَا بِهِ حُبِیتُمْ وَ لَقَدْ بَکَتْکُمُ الْمَلَائِکَةُ وَ حَفَّتْ بِکُمْ وَ سَکَنَتْ مُعَسْکَرَکُمْ وَ حَلَّتْ مَصَارِعَکُمْ وَ قَدَّسَتْ وَ صَفَّتْ بِأَجْنِحَتِهَا عَلَیْکُمْ لَیْسَ لَهَا عَنْکُمْ فِرَاقٌ إِلَی یَوْمِ التَّلَاقِ وَ یَوْمِ الْمَحْشَرِ وَ یَوْمِ الْمَنْشَرِ طَافَتْ عَلَیْکُمْ رَحْمَةٌ بَلَغْتُمْ بِهَا شَرَفَ الْآخِرَةِ أَتَیْتُکُمْ مُشْتَاقاً وَ زُرْتُکُمْ خَائِفاً أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یُرِیَنِیکُمْ عَلَی الْحَوْضِ وَ فِی الْجِنَانِ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً(2).

ثم قال الشیخان رحمهما الله ثم امش إلی مشهد العباس بن علی رحمة الله علیه و ساقا الزیارة کما سیأتی فی بابها بروایة الثمالی.

ص: 202

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 499- 504.
2- 2. مصباح الطوسیّ ص 504.

ثُمَّ قَالا: ثُمَّ ارْجِعْ إِلَی مَشْهَدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام (1)

لِلْوَدَاعِ فَإِذَا أَرَدْتَ أَنْ تُوَدِّعَهُ فَقِفْ عَلَیْهِ کَوُقُوفِکَ أَوَّلَ الزِّیَارَةِ وَ اسْتَقْبِلْهُ بِوَجْهِکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ لِی جُنَّةٌ مِنَ الْعَذَابِ وَ هَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ سِوَاکَ وَ لَا مُؤْثِرٍ عَلَیْکَ غَیْرَکَ وَ لَا زَاهِدٍ فِی قُرْبِکَ وَ قَدْ جُدْتُ بِنَفْسِی لِلْحِدْثَانِ وَ تَرَکْتُ الْأَهْلَ وَ الْأَوْطَانَ فَکُنْ لِی شَافِعاً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی یَوْمَ لَا یُغْنِی عَنِّی وَالِدِی وَ لَا وَلَدِی وَ لَا حَمِیمِی وَ لَا قَرِیبِی أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی قَدَّرَ وَ خَلَقَ أَنْ یُنَفِّسَ بِکُمْ کَرْبِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی قَدَّرَ عَلَیَّ فِرَاقَ مَکَانِکَ أَلَّا یَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی وَ مِنْ رُجُوعِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَبْکَی عَیْنَیَّ عَلَیْکَ أَنْ یَجْعَلَهُ سَنَداً لِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی نَقَلَنِی إِلَیْکَ مِنْ رَحْلِی وَ أَهْلِی أَنْ یَجْعَلَهُ ذُخْراً لِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَرَانِی مَکَانَکَ وَ هَدَانِی لِلتَّسْلِیمِ عَلَیْکَ وَ لِزِیَارَتِی إِیَّاکَ أَنْ یُورِدَنِی حَوْضَکَ وَ یَرْزُقَنِی مُرَافَقَتَکَ فِی الْجِنَانِ مَعَ آبَائِکَ الصَّالِحِینَ.

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ وَ صَفْوَتِهِ وَ أَمِینِهِ وَ رَسُولِهِ وَ سَیِّدِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَصِیِّ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ السَّلَامُ عَلَی مَنْ فِی الْحَائِرِ مِنْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْبَاقِینَ الْمُقِیمِینَ الْمُسَبِّحِینَ الَّذِینَ هُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ مُقِیمُونَ السَّلَامُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ ثُمَّ أَشِرْ إِلَی الْقَبْرِ بِمُسَبِّحَتِکَ الْیُمْنَی وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِکَ وَ مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمِناً بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ

ص: 203

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 504.

الشَّاهِدِینَ.

ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ لَا تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُ فَإِنْ جَعَلْتَهُ یَا رَبِّ فَاحْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ وَ إِنْ أَبْقَیْتَنِی یَا رَبِّ فَارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِ ثُمَّ الْعَوْدَ إِلَیْهِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَشْغَلْنِی عَنْ ذِکْرِکَ بِإِکْثَارٍ مِنَ الدُّنْیَا تُلْهِینِی عَجَائِبُ بَهْجَتِهَا وَ تَفْتِنُنِی زَهَرَاتُ زِینَتِهَا وَ لَا بِإِقْلَالٍ یُضِرُّ بِعَمَلِی کَدُّهُ وَ یَمْلَأُ صَدْرِی هَمُّهُ وَ أَعْطِنِی مِنْ ذَلِکَ غِنًی عَنْ شِرَارِ خَلْقِکَ وَ بَلَاغاً أَنَالُ بِهِ رِضَاکَ یَا رَحْمَانُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ وَ زُوَّارَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ مَرَّةً وَ الْأَیْسَرَ مَرَّةً وَ أَلِحَّ فِی الدُّعَاءِ وَ الْمَسْأَلَةِ(1) ثُمَّ حَوِّلْ وَجْهَکَ إِلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَوَدِّعْهُمْ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُمْ وَ أَشْرِکْنِی مَعَهُمْ فِی صَالِحِ مَا أَعْطَیْتَهُمْ عَلَی نُصْرَتِهِمْ ابْنَ نَبِیِّکَ وَ حُجَّتَکَ عَلَی خَلْقِکَ وَ جِهَادِهِمْ مَعَهُ اللَّهُمَّ اجْمَعْنَا وَ إِیَّاهُمْ فِی جَنَّتِکَ مَعَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً أَسْتَوْدِعُکُمُ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَامَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِمْ وَ احْشُرْنِی مَعَهُمْ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ثُمَّ اخْرُجْ وَ لَا تُوَلِّ وَجْهَکَ عَنِ الْقَبْرِ حَتَّی یَغِیبَ عَنْ مُعَایَنَتِکَ وَ قِفْ عَلَی الْبَابِ مُتَوَجِّهاً إِلَی الْقِبْلَةِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَتَقَبَّلَ عَمَلِی وَ تَشْکُرَ سَعْیِی وَ لَا تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ ارْدُدْنِی إِلَیْهِ بِبِرٍّ وَ تَقْوَی وَ عَرِّفْنِی بِهِ وَ زِیَارَتِی إِلَیْهِ وَ قُرْبَتِی وَ عَرِّفْنِی بَرَکَتَهُ عَاجِلًا صَبّاً صَبّاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ اجْعَلْهُ وَاسِعاً مِنْ فَضْلِکَ وَ کَثِیراً مِنْ عَطِیَّتِکَ مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ الْفَاضِلِ الْمُفْضِلِ الطَّیِّبِ وَ ارْزُقْنِی رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا کَثِیراً فَإِنَّکَ تَقُولُ وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ

ص: 204

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 506.

عَطِیَّتِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ خَزَائِنِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَی أَسْأَلُ فَلَا تَرُدَّنِی خَائِباً فَإِنِّی ضَعِیفٌ فَضَاعِفْ لِی وَ عَافِنِی إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی وَ اجْعَلْ لِی مِنْ کُلِّ نِعْمَةٍ أَنْعَمْتَهَا عَلَی عِبَادِکَ أَوْفَرَ النَّصِیبِ وَ اجْعَلْ لِی خَیْراً مِمَّا أَنَا عَلَیْهِ وَ اجْعَلْ مَا أَصِیرُ إِلَیْهِ خَیْراً مِمَّا یَنْقَطِعُ عَنِّی وَ اجْعَلْ سَرِیرَتِی خَیْراً مِنْ عَلَانِیَتِی وَ أَعِذْنِی مِنْ أَنْ أُرِیَ النَّاسَ أَنَّ فِیَّ خَیْراً وَ لَا خَیْرَ فِیَّ وَ ارْزُقْنِی مِنَ التِّجَارَةِ أَوْسَعَهَا رِزْقاً وَ أَعْظَمَهَا فَضْلًا وَ خَیْرَهَا لِی وَ لِعِیَالِی وَ أَهْلِ عِنَایَتِی فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ عَافِیَةً وَ أْتِنِی یَا سَیِّدِی وَ عِیَالِی بِرِزْقٍ وَاسِعٍ تُغْنِینَا بِهِ عَنْ دُنَاةِ خَلْقِکَ وَ لَا تَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنَ الْعِبَادِ فِیهِ مَنّاً وَ اجْعَلْنِی مِمَّنِ اسْتَجَابَ لَکَ وَ آمَنَ بِوَعْدِکَ وَ اتَّبَعَ أَمْرَکَ وَ لَا تَجْعَلْنِی أَخْیَبَ وَفْدِکَ وَ زُوَّارِ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ أَعِذْنِی مِنَ الْفَقْرِ وَ مَوَاقِفِ الْخِزْیِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ اصْرِفْ عَنِّی شَرَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ اقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِی بِأَفْضَلِ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ أَحَدٌ مِنْ زُوَّارِ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِهِمْ وَ إِنْ لَمْ تَکُنِ اسْتَجَبْتَ لِی وَ غَفَرْتَ لِی وَ رَضِیتَ عَنِّی فَمِنَ الْآنَ فَاسْتَجِبْ لِی وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْضَ قَبْلَ أَنْ تَنْأَی عَنِ ابْنِ نَبِیِّکَ دَارِی فَهَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی إِنْ کُنْتَ أَذِنْتَ لِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا عَنْ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ وَ لَا بِهِمْ اللَّهُمَّ احْفَظْنِی مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی حَتَّی تُبَلِّغَنِی أَهْلِی فَإِذَا بَلَّغْتَنِی فَلَا تَبَرَّأْ مِنِّی وَ أَلْبِسْنِی وَ إِیَّاهُمْ دِرْعَکَ الْحَصِینَةَ وَ اکْفِنِی مَئُونَةَ عِیَالِی وَ مَئُونَةَ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ امْنَعْنِی مِنْ أَنْ یَصِلَ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ بِسُوءٍ فَإِنَّکَ وَلِیِّی فِی کُلِّ ذَلِکَ وَ الْقَادِرُ عَلَیْهِ وَ أَعْطِنِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِهِ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ انْصَرِفْ وَ أَنْتَ تَحْمَدُ اللَّهَ وَ تُسَبِّحُهُ وَ تُهَلِّلُهُ وَ تُکَبِّرُهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (1).

**[ترجمه]شیخ مفید رحمه الله این زیارت را در کتاب مزار خویش با اختصار در ذکر برخی فضایل و نه در ذکرها و دعاها ذکر نموده و گویا روایت صفوان همین جا خاتمه می­یابد و آنچه که دو شیخ بزرگوار پس از این اضافه می­کنند، مأخوذ از زیارت جامعی که ابو حمزه ثمالی روایت کرده است می­باشد، با اختصار و با اندکی تفاوت است، با مراجعه روشن می­شود،

سپس شیخ گوید: زیارت شهیدان از روایت ابا حمزه ثمالی:

سلام من تا روزی که زنده ام، بر شما باد ای یاران دین رسول خدا و سلام همیشگی بر شما باد، آن زمان که مرده­ام و پوسیده­ام. ای سوز و حسرت دلم بر شما، چه مصیبتی بود که بر جان همه دوستداران محمد و آل محمد نشست، به راستی که مصیبتی بس بزرگ و جلیل است و بر تک تک ایشان فرود آمد و فراگیر همگان گشت. هان که من از داغ شما بیقرارم و دلم از آن به درد آمده و اندوهگینم و به مصیبت شما داغدار و حسرت کشم. هان گوارا باد شما را آنچه خداوند شما را عطا نمود و گورایتان باد آنچه پاداش به شما داده شد. به راستی که فرشتگان بر شما گریستند و گرد شما حلقه زدند و بر اردوگاهتان رخت افکندند و بر قتلگاهتان درنشستند و به تقدیس شما نشستند و بالهایشان را بر شما گسترانده اند. و از شما تا روز قیامت و روز محشر و روز رستاخیز مردمان از قبرها، جدا نگردند و رحمتی از خدا بر گرد حرم شما در طواف باشد که به واسطه آن به شرف آخرت دست یابید. مشتاقانه به زیارت شما آمدم و بیمناک زیارتتان کردم. از خدا خواهم که شما را بر حوض کوثر و در بهشت با پیامبران و فرستادگان و شهیدان و صالحان که بس نیک رفیقانی هستند، به چشم خود بینم. - . مصباح الطوسی : 504 -

سپس هر دو شیخ رحمهما الله گویند که سپس به سوی شهادتگاه عباس بن علی رحمة الله علیه برو و روایت را چنان که در جای خود، به روایت ثمالی خواهد آمد، ذکر می­کنند.

سپس گویند: آنگاه برای وداع به مشهد حسین علیه السلام بازگرد و چون خواستی با وی خداحافظی نمایی، همچون آغاز زیارت، به نزد وی بایست و چهره ات به سوی او باشد و بگو: سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای ابا عبد الله، تو مرا سپری در برابر عذاب هستی و این لحظه بازگشتنم از نزد توست، حال آنکه از تو روی­گردان نیستم و کسی دیگر را به جای تو نمی­گیرم و دیگری را بر تو ترجیح نمی­دهم و از نزدیک بودن به تو بیزار نیستم، چگونه (چنین باشم) حال آنکه جانم را در مقابل خطرات بر کف گرفته ام و خانواده و کاشانه ام را رها بنهاده ام، پس مرا در روز نیازمندی و تهیدستی و بیچارگی ام، آن روز که نه پدرم و نه فرزندم و نه رفیق و نه آشنایم به کارم نیاید، شفیع من باش. از خدایی که تقدیر نمود و خلق نمود، می­خواهم که اندوهم را به واسطه شما زائل گرداند؛ و از خدایی که تقدیر نمود که از مکان شما دور گردم، مسألت دارم که این را آخرین مرتبه زیارتم و بازگشتم به سوی شما قرار ندهد؛ و از خدایی که چشمانم را بر تو گریاند، درخواست دارم که این را برای من سندی قرار دهد؛ و از خدایی که مرا از نزد خانه و خانواده ام به سوی تو آورد، تقاضا دارم که این زیارت را ذخیره من قرار دهد؛ و از خدایی که جایگاه تو را به من نشان داد و مرا برای درود و سلام دادن بر تو و زیارتت، ره نمود، مسألت دارم که مرا به حوض کوثرت وارد سازد و همراهی با تو در بهشت به همراه پدران درستکارت را روزی نماید. سلام بر تو ای برگزیده خدا و سلام بر تو و بر محمد بن عبد الله، سلام بر محمد حبیب خدا و برگزیده او و امانتدار و فرستاده او و سرور پیامبران، سلام بر امیر مومنان و وصیّ رسول پروردگار جهانیان و فرمانده نورانی دست و رویان. سلام بر امامان رهیافته، سلام بر هر آنکه از شما در حرم است و رحمت و برکات خدا. سلام بر فرشتگان خدا که باقی مانده و اقامت نموده و تسبیح گویانند و به دستور خداوند رحل اقامت افکنده اند. سلام بر ما و بر بندگان درستکار خدا و حمد و ثنا خدای جهانیان راست. سپس با انگشت سبابه دست راست به سمت مقبره اشاره کن و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقرب و پیامبران فروفرستاده و بندگان درستکار بر تو باد ای پسر رسول خدا و بر روان و پیکرت و بر سلاله ات و هر آنکه از دوستدارانت در اینجا حاضرند. تو را به خدا می­سپارم و از تو می­خواهم که حافظ من باشی و به تو سلام می­رسانم، به خدا و رسول خدا و بدانچه که او از سوی خداوند آورد، ایمان آوردیم. خداوندا ما را از جمله حاضران بنویس. سپس دستت را به سمت آسمان فراز کن و بگو: خداوندا، از تو درخواست دارم که بر محمد و خاندان محمد درود فرستی و این زیارت را آخرین زیارتم از وی قرار ندهی و اگر چنین کردی خداوندا! پس مرا با او و پدران و دوستدارانش محشور گردان و اگر مرا زنده نگاه داشتی خداوندا! روزی ام کن که بار دیگر به نزد او باز گردم و بار دیگری نیز بازگردم، به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان. خداوندا مرا زبان گویای به راستی عطا کن در حق اولیایت. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و مرا با زیاده روی در امر دنیا، از ذکر و یاد خود باز مدار، چنان که شگفتیهای جمال و رونق آن مرا سرگرم سازد و شکوفه های زیور و زینت آن مرا بفریبد و نه با پرهیز زیادی از آن، تا سختی مبارزه بسیار با آن به عملم آسیب رساند و دغدغه آن سراسر دلم را پر کند. و مرا از آن [دنیا] بی نیازی از بندگان شرورت عطا کن و کفایتی که به آن به خشنودی تو دست یابم، ای بخشاینده خدا. درود بر شما ای فرشتگان خدا و ای زائران قبر ابا عبد الله علیه السلام. سپس یک بار طرف راست صورتت و سپس طرف چپ صورتت را بر قبر بنه و بر دعا و درخواست پافشاری نما. - . مصباح الطوسی : 506 - سپس چهره ات را به سوی قبر شهیدان بگردان و با ایشان وداع کن و بگو: سلام و رحمت وبرکات خداوند بر شما، خداوندا این را آخرین زیارت من از ایشان قرار مده و مرا با ایشان در عطای نیکی که به خاطر یاری پسر پیامبرت و حجتت بر خلایق و جهادشان با وی به ایشان دادی، هم سهم گردان. خداوندا ما را با ایشان در بهشتت با شهیدان و صالحان - و بس نیک رفیقانی هستند ایشان - گرد هم آور. شما را به خدا می­سپارم و به شما سلام می­رسانم. خداوندا، بازگشت به نزد ایشان را روزی ام گردان و مرا با ایشان محشور گردان ای مهربانترین مهربانان. سپس بیرون رو و چهره از قبر بازنگردان تا آنکه از نگاهت دور گردد و بر کنار در، رو به قبله بایست و بگو: خداوندا به حق محمد و آل محمد، از تو درخواست دارم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و عمل مرا پذیرا گردی و سعی و کوششم را مشکور گردانی و آن را هرگز تا وقتی که زنده ام، آخرین زیارت من قرار مده و مرا با نیکوکاری و پرهیزکاری به نزد وی بازگردان و مرا با او و زیارت او و قربتم به او آشنا گردان و برکتت را هر چه زودتر، چون باران ریزان، بدون هیچ دشواری و بدون منتی از سوی هیچ یک از بندگانت، به من بچشان و از سر فضلت آن را گسترده دار و به بخشندگی ات آن را از جود و بخشش گسترده و فزاینده و افزونگر و گوارایت، فراون نما. و مرا روزی گسترده بخش که تو خود گویی: و از فضل خداوند مسألت نمایید، پس فضل تو را درخواست می­کنم و دهش های تو را مسألت می­نمایم و فراوانی نزد تو را می­جویم و از خزانه ات طلب می­کنم و از دستان پر نعمتت تقاضا می­کنم، پس مرا نومید بازمگردان که من ناتوانم، پس اجرم دوچندان گردان و مرا تا سررسید مدت عمرم، عافیت بخش و مرا از هر نعمتی که به بندگانت بخشیدی، بهره ای فراوانتر بخش و مرا برتر از آنچه که برخوردارم، روزی نما و آینده­ای را که بدان می­گردم را برتر از گذشته­ای که از من جدا می­شود قرار ده و اندرون مرا بهتر از ظاهر حالم قرار ده و مرا در پناه خود دار، از اینکه خود را به مردم چنان نشان دهم که خیری در وجودم هست ولی اینگونه نباشد و از میان تجارتها، پر روزی ترین آنها و ارزشمندترین و پرعافیت ترین آنها را روزی من و خانواده و روزی خوران از دست من در دنیا و آخرت قرار ده. و ای سرور من، مرا و خانواده ام را روزی فراوانی بخش که ما را از بندگان فرومایه ات بی نیاز گرداند و در آن منتی از سوی هیچ بنده ای در آن قرار مده، و مرا از جمله کسانی قرار ده که به ندای تو پاسخ گفت و به وعده ات یقین نمود و از دستورت پیروی نمود و مرا ناکامترین گروه درنشسته بر در خانه ات و زائران پسر پیامبرت قرار مده و مرا از تهیدستی و اوضاع خواری در دنیا و آخرت در پناه دار و شر دنیا و آخرت را از من بازدار و مرا رستگار و پیروزمند و نتیجه یافته، به حال برترین وضعی که زائری از زائران اولیائت را بازمی گردانی، بازگردان و آن را آخرین زیارت ایشان قرار مده و اگر دعایم را استجابت ننموده و مرا نبخشوده ای و از من خشنود نگشته ای، از این لحظه، (التماس می­کنم) دعایم را پاسخ گو و گناهم را ببخشای و از من خشنود گرد، پیش از آنکه منزلگهم از پسر پیامبرت دور گردد و اکنون لحظه بازگشتم است، اگر به من رخصت دهی، ولی نه روی گردان از تو و نه از اولیای تو و نه به گزینش دیگری بر تو و نه بر ایشان. خداوندا مرا از پیش رو و پشت سر و از چپ و راستم در دژ استوار خود قرار ده تا مرا به خانواده ام رسانی و چون مرا رساندی، دست از من مدار و من و ایشان را در حصن مستحکم خود محفوظ دار و مرا در روزی خانواده ام، و روزی همه بندگانت، تو بسنده باش و مرا باز دار از اینکه به من اهانتی به دست احدی از آفریدگانت برسد، که تو در همه این امور ولیّ امر من هستی و تنها توانمند بر آن. و همه آنچه که از تو مسألت نمودم را به من عطا کن و به بخشش آن بر من منت نه و مرا از فضلت فزونی ده، ای مهربانترین مهربانان. سپس راه بازگشت بگیر، در حالی که حمد و تسبیح و تکبیر و تهلیل می­گویی، ان شاء الله تعالی. - . مصباح الطوسی : 507- 509 -

**[ترجمه]

بیان

قوله یعنی شرعة الصادق علیه السلام بالعلقمی هذا التفسیر من المفید و الشیخ رحمهما الله و الشرعة بالکسر و المشرعة مورد الشاربة من النهر و الآن النهر العلقمی مطموس و شرعة الصادق علیه السلام غیر معلوم لکن ینسب إلیه علیه السلام

ص: 205

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 507- 509.

موضع فی تلک الجهة فلعله هی ففی أی موضع من الفرات و الأنهار المنشعبة منه اغتسل و أتی بهذه الأعمال کان مجزیا.

قوله علیه السلام المحدقین أی المطیفین به و قال الفیروزآبادی (1) ادلهم الظلام کثف و اسود مدلهم مبالغة قوله فلا عن سوء ظنی أی لیس إقامتی لسوء ظنی بما وعدت الصابرین بل أعلم أنی إذا فارقتک لما یلزمنی من المصالح و صبرت علی مفارقتک یأجرنی الله علیها و یحتمل أن یکون عن بمعنی مع مجازا فإنها قد تکون للظرفیة أی مع المجاورة اعلم أن الله یأجرنی علی الصبر علی ترک الأهل و الوطن و لا یخفی بعده.

قوله علیه السلام السلام علی من فی الحائر منکم الظاهر أن الخطاب متوجه إلی الأئمة و المراد الحسین علیه السلام أو المراد من أهل بیتکم و أولادکم و یحتمل أن یکون المراد به إمام الزمان علیه السلام إذ یمکن أن یکون حاضرا و لا تراه أو مع أرواح سائر الأئمة أیضا فإنه قد مر فی أخبار کثیرة أنهم یحضرون للزیارة و قال الجزری (2) الزهرة البیاض النیر و زهرة الدنیا حسنها و بهجتها و کثرة خیرها.

قوله صبا صبا مصدر بمعنی الفاعل أو المفعول من قولهم صب الماء إذا أفرغه فصب لازم و متعد و هو کنایة عن الکثرة.

**[ترجمه]«شرعة الصادق بالعلقمی»، تفسیری است از مفید و شیخ رحمهما الله و «شِرعة» به معنای آبشخور و محل نزدیک شدن به رود و آب برداشتن است و اکنون نهر علقمی از میان رفته و آبشخور صادق علیه السلام اکنون شناخته شده نیست ولی منسوب به حضرت، مکانی است در آن جهت که شاید همان باشد. پس در هر موضعی از فرات و نهرهای منشعب از آن باشد، غسل کن و این اعمال را به جای آور که کفایت می­کند.

«المحدقین» یعنی احاطه کنندگان به آن. فیروزآبادی گفته: «ادلهم الظلام» یعنی تاریکی زیاد و سیاه شد و «مدلهم» مبالغه است. «فلا عن سوء ظنی» یعنی اقامت من برای سوء ظن من به آنچه صابران را وعده داده­ای نیست، بلکه می­دانم که من وقتی از تو به خاطر مصلحت­هایی که برایم پیش می­آید جدا می­شوم و بر دوری تو صبر می­کنم، خداوند به من به خاطر آن اجر می­دهد. محتمل است «عن» مجازا به معنای «مع» باشد چرا که ممکن است برای ظرفیت باشد یعنی با مجاورت؛ می­دانم که خدا به من به خاطر ترک خانواده و وطن، اجر می­دهد، ولی بعید بودن آن پوشیده نیست.

«السلام علی من فی الحایر منکم»، ظاهرا خطاب متوجه ائمه علیهم السلام است و مراد حسین علیه السلام می­باشد و یا یعنی «از اهل بیت شما و اولاد شما». ممکن است مراد از آن امام زمان عج باشد، زیرا ممکن است حاضر باشد و تو او را نبینی یا او به علاوه ارواح سایر ائمه که در اخبار زیادی گذشت که آنان برای زیارت حاضر می­شوند. جزری گفته: «زهرة»، سفیدی درخشان است و «زهرة الدنیا» یعنی زیبایی و تابش و زیادی خیر آن. گفته وی: «صبّا صبّا»، مصدر به معنای فاعل یا مفعول است از این گفته ایشان: «صبّ الماء» یعنی آن را خالی کرد، پس صب لازم و متعدی (دووجهی) است که کنایه از کثرت است .

**[ترجمه]

«33»

ثُمَّ قَالَ الْمُفِیدُ وَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ رَحِمَهُمَا اللَّهُ زِیَارةً أُخْرَی لَهُ علیه السلام بِرِوَایَةٍ أُخْرَی غَیْرِ مُقَیَّدَةٍ بِوَقْتٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ: إِذَا وَرَدْتَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ أَرْضَ کَرْبَلَاءَ فَانْزِلْ مِنْهَا بِشَاطِئِ الْعَلْقَمِیِّ ثُمَّ اخْلَعْ ثِیَابَ سَفَرِکَ وَ اغْتَسِلْ غُسْلَ الزِّیَارَةِ مَنْدُوباً وَ قُلْ وَ أَنْتَ تَغْتَسِلُ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ طَهِّرْ قَلْبِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ نَوِّرْ بَصَرِی وَ اجْعَلْ غُسْلِی هَذَا طَهُوراً وَ

ص: 206

1- 1. القاموس ج 4 ص 113.
2- 2. النهایة ج 2 ص 145- 146.

حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا أُحَاذِرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْسِلْنِی مِنَ الذُّنُوبِ کُلِّهَا وَ الْآثَامِ وَ الْخَطَایَا وَ طَهِّرْ جِسْمِی وَ قَلْبِی مِنْ کُلِّ آفَةٍ تَمْحَقُ بِهَا دِینِی وَ اجْعَلْ عَمَلِی خَالِصاً لِوَجْهِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ اقْرَأْ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الْغُسْلِ فَالْبَسْ مَا طَهُرَ مِنْ ثِیَابِکَ ثُمَّ تَوَجَّهْ إِلَی الْمَشْهَدِ عَلَی سَاکِنِهِ السَّلَامُ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةُ وَ الْوَقَارُ وَ أَنْتَ مُتَحَفٍّ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ تُکَبَّرُ اللَّهَ وَ تُحَمِّدُهُ وَ تُسَبِّحُهُ وَ تَسْتَغْفِرُهُ وَ تُکْثِرُ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَی نَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ فَإِذَا انْتَهَیْتَ إِلَی بَابِهِ فَقِفْ عَلَیْهِ وَ کَبِّرْ أَرْبَعاً ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا مَقَامٌ أَکْرَمْتَنِی بِهِ وَ شَرَّفْتَنِی اللَّهُمَّ فَأَعْطِنِی فِیهِ رَغْبَتِی عَلَی حَقِیقَةِ إِیمَانِی بِکَ وَ بِرَسُولِکَ علیه السلام ثُمَّ أَدْخِلْ رِجْلَکَ الْیُمْنَی قَبْلَ الْیُسْرَی وَ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَدْخُلَ الصَّحْنَ فَإِذَا دَخَلْتَهُ فَکَبِّرْ أَرْبَعاً وَ تَوَجَّهْ إِلَی الْقِبْلَةِ وَ ارْفَعْ یَدَیْکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ إِلَیْکَ خَرَجْتُ وَ إِلَیْکَ وَفَدْتُ وَ لِخَیْرِکَ تَعَرَّضْتُ وَ بِزِیَارَةِ حَبِیبِ حَبِیبِکَ إِلَیْکَ تَقَرَّبْتُ اللَّهُمَّ فَلَا تَمْنَعْنِی خَیْرَ مَا عِنْدَکَ لِشَرِّ مَا عِنْدِی اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ کَفِّرْ عَنِّی سَیِّئَاتِی وَ حُطَّ عَنِّی خَطِیئَاتِی وَ اقْبَلْ حَسَنَاتِی ثُمَّ اقْرَأِ الْحَمْدَ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ آخِرَ الْحَشْرِ لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ

ص: 207

الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ (1) ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَحِیَّةَ الْمَشْهَدِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهُمَا وَ سَبَّحْتَ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا خَالِقِ الْخَلْقِ لَمْ یَعْزُبْ عَنْهُ شَیْ ءٌ مِنْ أُمُورِهِمْ عَالِمِ کُلِّ شَیْ ءٍ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ صَلَوَاتُ مَلَائِکَتِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جَمِیعِ خَلْقِهِ عَلَی مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ الصَّالِحَاتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَنْعَمَ عَلَیَّ وَ عَرَّفَنِی فَضْلَ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ الرِّجَالُ وَ شُدَّتْ إِلَیْهِ الرِّحَالُ وَ أَنْتَ یَا سَیِّدِی أَکْرَمُ مَأْتِیٍّ وَ أَکْرَمُ مَزُورٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ آتٍ تُحْفَةً فَاجْعَلْ تُحْفَتِی بِزِیَارَةِ قَبْرِ وَلِیِّکَ وَ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَی خَلْقِکَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ عَمَلِی وَ اشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی مِنْ أَهْلِی بِغَیْرِ مَنٍّ اللَّهُمَّ مِنِّی عَلَیْکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ السَّبِیلَ إِلَی زِیَارَةِ وَلِیِّکَ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ حَفِظْتَنِی حَتَّی بَلَّغْتَنِی اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَتَیْتُکَ وَ أَمَّلْتُکَ فَلَا تُخَیِّبْ أَمَلِی وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ اجْعَلْ مَسِیرِی هَذَا کَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهُ مِنْ ذُنُوبِی وَ رِضْوَاناً تُضَاعِفُ بِهِ حَسَنَاتِی وَ سَبَباً لِنَجَاحِ طَلِبَاتِی وَ طَرِیقاً لِقَضَاءِ حَوَائِجِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ سَعْیِی مَشْکُوراً وَ ذَنْبِی مَغْفُوراً وَ عَمَلِی مَقْبُولًا وَ دُعَائِی مُسْتَجَاباً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّی أَرَدْتُکَ فَأَرِدْنِی وَ أَقْبَلْتُ بِوَجْهِی إِلَیْکَ فَلَا تُعْرِضْ عَنِّی وَ قَصَدْتُکَ فَتَقَبَّلْ مِنِّی وَ إِنْ کُنْتَ لِی مَاقِتاً فَارْضَ عَنِّی وَ ارْحَمْ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ وَ لَا تُخَیِّبْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (2) ثُمَّ امْشِ حَتَّی تُعَایِنَ الْجَدَثَ فَإِذَا عَایَنْتَهُ فَکَبِّرْ أَرْبَعاً وَ اسْتَقْبِلْ وَجْهَهُ بِوَجْهِکَ

ص: 208

1- 1. المزار الکبیر ص 120- 122.
2- 2. المزار الکبیر ص 121- 122.

وَ اجْعَلِ الْقِبْلَةَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلَامُ وَ مِنْکَ السَّلَامُ وَ إِلَیْکَ یَرْجِعُ السَّلَامُ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ السَّلَامُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ أَمِینِ اللَّهِ عَلَی وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتَقْبَلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَبْدِ اللَّهِ وَ أَخِی رَسُولِهِ الصِّدِّیقِ الْأَکْبَرِ وَ الْفَارُوقِ الْأَعْظَمِ سَیِّدِ الْمُسْلِمِینَ وَ إِمَامِ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ السَّلَامُ عَلَی الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ السَّلَامُ عَلَی أَئِمَّةِ الْهُدَی الرَّاشِدِینَ السَّلَامُ عَلَی الطَّاهِرَةِ الصِّدِّیقَةِ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُنْزَلِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُرْدِفِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُسَوِّمِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الزَّوَّارِینَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الَّذِینَ هُمْ فِی هَذَا الْمَشْهَدِ بِإِذْنِ اللَّهِ مُقِیمُونَ ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَقِفَ عَلَیْهِ فَإِذَا وَقَفْتَ فَاسْتَقْبِلْهُ بِوَجْهِکَ الْمَرْسُومِ لَکَ عِنْدَ الْمُعَایَنَةِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الرَّضِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ الصِّدِّیقُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَرُّ التَّقِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِهِ وَ عَبَدْتَهُ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ أُمَّةً قَاتَلَتْکَ وَ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ أُمَّةً أَعَانَتْ عَلَیْکَ وَ أُمَّةً خَذَلَتْکَ وَ أُمَّةً دَعَتْکَ فَلَمْ تُجِبْکَ وَ أُمَّةً بَلَغَهَا ذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ وَ أَلْحَقَهُمُ اللَّهُ بِدَرْکِ الْجَحِیمِ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ کَذَّبُوا رُسُلَکَ وَ هَدَمُوا کَعْبَتَکَ وَ اسْتَحَلُّوا حَرَمَکَ وَ أَلْحَدُوا فِی الْبَیْتِ الْحَرَامِ وَ حَرَّفُوا کِتَابَکَ وَ سَفَکُوا دِمَاءَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ وَ أَظْهَرُوا الْفَسَادَ فِی أَرْضِکَ وَ اسْتَذَلُّوا عِبَادَکَ الْمُؤْمِنِینَ اللَّهُمَّ ضَاعِفْ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ وَ

ص: 209

اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ الْمُصْطَفَیْنَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ وَ أَلْحِقْنِی بِهِمْ وَ اجْعَلْنِی مَعَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ثُمَّ ضَعْ یَدَکَ الْیُسْرَی عَلَی الْقَبْرِ وَ أَشِرْ بِیَدِکَ الْیُمْنَی وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَدْرَکْتُ نُصْرَتَکَ بِیَدِی فَهَا أَنَا ذَا وَافِدٌ إِلَیْکَ بِنَصْرِی قَدْ أَجَابَکَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ بَدَنِی وَ رَأْیِی وَ هَوَایَ عَلَی التَّسْلِیمِ لَکَ وَ لِلْخَلَفِ الْبَاقِی مِنْ بَعْدِکَ وَ الْأَدِلَّاءِ عَلَی اللَّهِ مِنْ وُلْدِکَ فَنُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا الْقَبْرَ قَبْرُ حَبِیبِکَ وَ صَفْوَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ الْفَائِزِ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً لَکَ عَلَی خَلْقِکَ فَأَعْذَرَ فِی الدَّعْوَةِ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ وَ الْعَمَی وَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ إِلَی بَابِ الْهُدَی وَ الرَّشَادِ وَ أَنْتَ یَا سَیِّدِی بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی تَرَی وَ لَا تُرَی وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ فِی طَاعَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ رَسُولَکَ علیه السلام وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلًا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً(1)

ثُمَّ حُطَّ یَدَکَ الْیُسْرَی وَ أَشِرْ بِالْیُمْنَی مِنْهُمَا إِلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْأَنْبِیَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ الْأَوْصِیَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی آلِکَ وَ ذُرِّیَّتِکَ الَّذِینَ حَبَاهُمُ اللَّهُ بِالْحُجَجِ الْبَالِغَةِ وَ النُّورِ وَ الصِّرَاطِ الْمُسْتَقِیمِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مَا أَجَلَّ مُصِیبَتَکَ وَ أَعْظَمَهَا عِنْدَ اللَّهِ وَ مَا أَجَلَّ مُصِیبَتَکَ وَ أَعْظَمَهَا عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ وَ مَا أَجَلَّ مُصِیبَتَکَ وَ أَعْظَمَهَا عِنْدَ الْمَلَإِ الْأَعْلَی وَ مَا أَجَلَّ مُصِیبَتَکَ وَ أَعْظَمَهَا عِنْدَ شِیعَتِکَ خَاصَّةً بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الظُّلُمَاتِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ حُجَّتُهُ وَ خَازِنُ عِلْمِهِ وَ وَصِیُّ نَبِیِّهِ.

وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ وَ نَصَحْتَ وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ

ص: 210

1- 1. المزار الکبیر ص 122- 123.

قَدْ قُتِلْتَ وَ حُرِمْتَ وَ غُصِبْتَ وَ ظُلِمْتَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ جُحِدْتَ وَ اهْتُضِمْتَ وَ صَبَرْتَ فِی ذَاتِ اللَّهِ وَ أَنَّکَ قَدْ کُذِّبْتَ وَ دُفِعْتَ عَنْ حَقِّکَ وَ أُسِی ءَ إِلَیْکَ وَ احْتَمَلْتَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الرَّاشِدُ الْهَادِی هَدَیْتَ وَ قُمْتَ بِالْحَقِّ وَ عَمِلْتَ بِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ طَاعَتَکَ مُفْتَرَضَةٌ وَ قَوْلَکَ الصِّدْقُ وَ دَعْوَتَکَ الْحَقُّ وَ أَنَّکَ دَعَوْتَ إِلَی الْحَقِّ وَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ فَلَمْ تُجَبْ وَ أَمَرْتَ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَلَمْ تُطَعْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ عَمُودُهُ وَ رُکْنُ الْأَرْضِ وَ عِمَادُهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ بَابُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ مَلَائِکَتَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ لَکُمْ تَابِعٌ فِی ذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی إِلَی رَبِّی وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَدَّیْتَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ صَادِقاً وَ قُلْتَ أَمِیناً وَ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ مُجْتَهِداً وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینٍ لَمْ تُؤْثِرْ ضَلَالًا عَلَی هُدًی وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ فَجَزَاکَ اللَّهُ عَنْ رَعِیَّتِهِ خَیْراً وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ صَلَاةً لَا یُحْصِیهَا غَیْرُهُ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ إِنِّی أُصَلِّی عَلَیْهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَیْهِ مَلَائِکَتُکَ وَ أَنْبِیَاؤُکَ وَ رُسُلُکَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةُ أَجْمَعُونَ صَلَاةً کَثِیرَةً مُتَتَابِعَةً مُتَرَادِفَةً یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً فِی مَحْضَرِنَا هَذَا وَ إِذَا غِبْنَا وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ صَلَاةً لَا انْقِطَاعَ لَهَا وَ لَا نَفَادَ اللَّهُمَّ أَبْلِغْ رُوحَهُ وَ جَسَدَهُ فِی سَاعَتِی هَذِهِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ تَحِیَّةً مِنِّی کَثِیرَةً وَ سَلَاماً آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَتَیْتُکَ بِأَبِی وَ أُمِّی زَائِراً وَافِداً إِلَیْکَ مُتَوَجِّهاً بِکَ إِلَی رَبِّکَ وَ رَبِّی لِیُنْجِحَ لِی بِکَ حَوَائِجِی وَ یُعْطِیَنِی بِکَ سُؤْلِی فَاشْفَعْ لِی عِنْدَهُ وَ کُنْ لِی شَفِیعاً فَقَدْ جِئْتُکَ هَارِباً مِنْ ذُنُوبِی مُتَنَصِّلًا إِلَی رَبِّی مِنْ سَیِّئِ عَمَلِی رَاجِیاً فِی مَوْقِفِی هَذَا الْخَلَاصَ مِنْ عُقُوبَةِ رَبِّی طَامِعاً أَنْ یَسْتَنْقِذَنِی رَبِّی بِکَ مِنَ الرَّدَی أَتَیْتُکَ یَا مَوْلَایَ وَافِداً إِلَیْکَ إِذْ رَغِبَ عَنْ زِیَارَتِکَ أَهْلُ الدُّنْیَا وَ إِلَیْکَ کَانَتْ رِحْلَتِی وَ لَکَ عَبْرَتِی وَ صَرْخَتِی وَ عَلَیْکَ أَسَفِی وَ لَکَ نَحِیبِی وَ زَفْرَتِی وَ

ص: 211

عَلَیْکَ تَحِیَّتِی وَ سَلَامِی أَلْقَیْتُ رَحْلِی بِفِنَائِکَ مُسْتَجِیراً بِکَ وَ بِقَبْرِکَ مِمَّا أَخَافُ مِنْ عَظِیمِ جُرْمِی وَ أَتَیْتُکَ زَائِراً أَلْتَمِسُ ثَبَاتَ الْقَدَمِ فِی الْهِجْرَةِ إِلَیْکَ وَ قَدْ تَیَقَّنْتُ أَنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ بِکُمْ یُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ بِکُمْ یَکْشِفُ الْکَرْبَ وَ بِکُمْ یُبَاعِدُ نَائِبَاتِ الزَّمَانِ الْکَلِبِ وَ بِکُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ وَ بِکُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ بِکُمْ یُنَزِّلُ الرَّحْمَةَ وَ بِکُمْ یُمْسِکُ الْأَرْضَ أَنْ تَسِیخَ بِأَهْلِهَا وَ بِکُمْ یُثْبِتُ اللَّهُ جِبَالَهَا عَلَی مَرَاسِیهَا وَ قَدْ تَوَجَّهْتُ إِلَی رَبِّی بِکَ یَا سَیِّدِی فِی قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ مَغْفِرَةِ ذُنُوبِی فَلَا أَخِیبَنَّ مِنْ بَیْنِ زُوَّارِکَ فَقَدْ خَشِیتُ ذَلِکَ إِنْ لَمْ تَشْفَعْ لِی وَ لَا یَنْصَرِفُونَ زُوَّارُکَ یَا مَوْلَایَ بِالْعَطَاءِ وَ الْحِبَاءِ وَ الْخَیْرِ وَ الْجَزَاءِ وَ الْمَغْفِرَةِ وَ الرِّضَا وَ أَنْصَرِفُ أَنَا مَجْبُوهاً بِذُنُوبِی مَرْدُوداً عَلَیَّ عَمَلِی قَدْ خُیِّبْتُ لِمَا سَلَفَ مِنِّی فَإِنْ کَانَتْ هَذِهِ حَالِی فَالْوَیْلُ لِی مَا أَشْقَانِی وَ أَخْیَبَ سَعْیِی وَ فِی حُسْنِ ظَنِّی بِرَبِّی وَ بِنَبِیِّی وَ بِکَ یَا مَوْلَایَ وَ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ سَادَاتِی أَنْ لَا أَخِیبَ فَاشْفَعْ لِی إِلَی رَبِّی لِیُعْطِیَنِی أَفْضَلَ مَا أَعْطَی أَحَداً مِنْ زُوَّارِکَ وَ الْوَافِدِینَ إِلَیْکَ وَ یَحْبُوَنِی وَ یُکْرِمَنِی وَ یُتْحِفَنِی بِأَفْضَلِ مَا مَنَّ بِهِ عَلَی أَحَدٍ مِنْ زُوَّارِکَ وَ الْوَافِدِینَ إِلَیْکَ ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ قَدْ تَرَی مَکَانِی وَ تَسْمَعُ کَلَامِی وَ تَرَی مَکَانِی وَ تَضَرُّعِی وَ مَلَاذِی بِقَبْرِ وَلِیِّکَ وَ حُجَّتِکَ وَ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ قَدْ عَلِمْتَ یَا سَیِّدِی حَوَائِجِی وَ لَا یَخْفَی عَلَیْکَ حَالِی وَ قَدْ تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِابْنِ رَسُولِکَ وَ حُجَّتِکَ وَ أَمِینِکَ وَ قَدْ أَتَیْتُکَ مُتَقَرِّباً بِهِ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ فَاجْعَلْنِی بِهِ عِنْدَکَ وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَعْطِنِی بِزِیَارَتِی 2 أَمَلِی وَ هَبْ لِی مُنَایَ وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِشَهْوَتِی وَ رَغْبَتِی وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی وَ لَا تَرُدَّنِی خَائِباً وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ لَا تُخَیِّبْ دُعَائِی وَ عَرِّفْنِی الْإِجَابَةَ فِی جَمِیعِ مَا دَعَوْتُکَ مِنْ أَمْرِ الدِّینِ وَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ عِبَادِکَ الَّذِینَ صَرَفْتَ عَنْهُمُ الْبَلَایَا وَ الْأَمْرَاضَ وَ الْفِتَنَ وَ الْأَعْرَاضَ مِنَ الَّذِینَ تُحْیِیهِمْ فِی عَافِیَةٍ وَ تُمِیتُهُمْ فِی عَافِیَةٍ وَ تُدْخِلُهُمُ الْجَنَّةَ فِی عَافِیَةٍ وَ تُجِیرُهُمْ مِنَ النَّارِ فِی عَافِیَةٍ وَ وَفِّقْ لِی بِمَنٍّ مِنْکَ صَلَاحَ مَا أُؤَمِّلُ فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَانِی وَ مَالِی وَ جَمِیعِ مَا أَنْعَمْتَ

ص: 212

بِهِ عَلَیَّ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1)

ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ أَمِینُهُ وَ خَلِیفَتُهُ فِی عِبَادِهِ وَ خَازِنُ عِلْمِهِ وَ مُسْتَوْدَعُ سِرِّهِ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ وَفَیْتَ وَ أَوْفَیْتَ وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینٍ شَهِیداً وَ شَاهِداً وَ مَشْهُوداً صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ رَحْمَتُهُ عَلَیْکَ أَنَا یَا مَوْلَایَ وَلِیُّکَ اللَّائِذُ بِکَ فِی طَاعَتِکَ أَلْتَمِسُ ثَبَاتَ الْقَدَمِ فِی الْهِجْرَةِ عِنْدَکَ وَ کَمَالَ الْمَنْزِلَةِ فِی الْآخِرَةِ بِکَ أَتَیْتُکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی زَائِراً وَ بِحَقِّکَ عَارِفاً مُتَّبِعاً لِلْهُدَی الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ مُوجِباً لِطَاعَتِکَ مُسْتَیْقِناً فَضْلَکَ مُسْتَبْصِراً بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَکَ عَالِماً بِهِ مُتَمَسِّکاً بِوَلَایَتِکَ وَ وَلَایَةِ آبَائِکَ وَ ذُرِّیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ أَلَا لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکُمْ وَ خَالَفَتْکُمْ وَ شَهِدَتْکُمْ فَلَمْ تُجَاهِدْ مَعَکُمْ وَ غَصَبَتْکُمْ حَقَّکُمْ أَتَیْتُکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَکْرُوباً وَ أَتَیْتُکَ مَغْمُوماً وَ أَتَیْتُکَ مُفْتَقِراً إِلَی شَفَاعَتِکَ وَ لِکُلِّ زَائِرٍ حَقٌّ عَلَی مَنْ أَتَاهُ وَ أَنَا زَائِرُکَ وَ مَوْلَاکَ وَ ضَیْفُکَ النَّازِلُ بِکَ وَ الْحَالُّ بِفِنَائِکَ وَ لِی حَوَائِجُ مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بِکَ أَتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ فِی نُجْحِهَا وَ قَضَائِهَا فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ وَ رَبِّی فِی قَضَاءِ حَوَائِجِی کُلِّهَا وَ قَضَاءِ حَاجَتِی الْعُظْمَی الَّتِی إِنْ أَعْطَانِیهَا لَمْ یَضُرَّنِی مَا مَنَعَنِی وَ إِنْ مَنَعَنِیهَا لَمْ یَنْفَعْنِی مَا أَعْطَانِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ الدَّرَجَاتِ الْعُلَی وَ الْمِنَّةِ عَلَیَّ بِجَمِیعِ سُؤْلِی وَ رَغْبَتِی وَ شَهَوَاتِی وَ إِرَادَتِی وَ مُنَایَ وَ صَرْفِ جَمِیعِ الْمَکْرُوهِ وَ الْمَحْذُورِ عَنِّی وَ عَنْ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَانِی وَ مَالِی وَ جَمِیعِ مَا أَنْعَمَ عَلَیَّ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنِی مِنْ زُوَّارِ ابْنِ نَبِیِّهِ وَ رَزَقَنِی مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ الْإِقْرَارَ بِحَقِّهِ وَ الشَّهَادَةَ بِطَاعَتِهِ رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ خَاذِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ سَالِبِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ رَمَاکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ طَعَنَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُعِینِینَ عَلَیْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ السَّائِرِینَ إِلَیْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ مَنَعَکَ شُرْبَ مَاءِ الْفُرَاتِ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ دَعَاکَ

ص: 213

1- 1. المزار الکبیر ص 123- 125.

وَ غَشَّکَ وَ خَذَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَ آکِلَةِ الْأَکْبَادِ وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَهُ الَّذِی وَتَرَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أَعْوَانَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ وَ أَنْصَارَهُمْ وَ مُحِبِّیهِمْ وَ مَنْ أَسَّسَ لَهُمْ وَ حَشَا اللَّهُ قُبُورَهُمْ نَاراً وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1) ثُمَّ انْحَرِفْ عَنِ الْقَبْرِ وَ حَوِّلْ وَجْهَکَ إِلَی الْقِبْلَةِ وَ ارْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوِفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ جَائِزَتِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ عَطَایَاهُ فَإِلَیْکَ یَا رَبِّ کَانَتْ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی وَ سَفَرِی وَ إِلَی قَبْرِ وَلِیِّکَ وَفَدْتُ وَ بِزِیَارَتِهِ إِلَیْکَ تَقَرَّبْتُ رَجَاءَ رِفْدِکَ وَ جَوَائِزِکَ وَ نَوَافِلِکَ وَ عَطَایَاکَ وَ فَوَاضِلِکَ اللَّهُمَّ وَ قَدْ رَجَوْتُ کَرِیمَ عَفْوِکَ وَ وَاسِعَ مَغْفِرَتِکَ فَلَا تَرُدَّنِی خَائِباً فَإِلَیْکَ قَصَدْتُ وَ مَا عِنْدَکَ أَرَدْتُ وَ قَبْرَ إِمَامِیَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیَّ طَاعَتَهُ زُرْتُ فَاجْعَلْنِی بِهِ عِنْدَکَ وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعْطِنِی بِهِ جَمِیعَ سُؤْلِی وَ اقْضِ لِی بِهِ جَمِیعَ حَوَائِجِی وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ لَا تُخَیِّبْ دُعَائِی وَ ارْحَمْ ضَعْفِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی وَ لَا إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ مَوْلَایَ فَقَدْ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی وَ قَطَعَتْ حُجَّتِی وَ ابْتُلِیتُ بِخَطِیئَتِی وَ ارْتُهِنْتُ بِعَمَلِی وَ أَوْبَقْتُ نَفْسِی وَ وَقَّفْتُهَا مَوْقِفَ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ الْمُجْتَرِئِینَ عَلَیْکَ التَّارِکِینَ أَمْرَکَ الْمُغْتَرِّینَ بِکَ الْمُسْتَخِفِّینَ بِوَعْدِکَ وَ قَدْ أَوْبَقَنِی مَا کَانَ مِنْ قَبِیحِ جُرْمِی وَ سُوءِ نَظَرِی لِنَفْسِی فَارْحَمْ تَضَرُّعِی وَ نَدَامَتِی وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ ارْحَمْ عَبْرَتِی وَ اقْبَلْ مَعْذِرَتِی وَ عُدْ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی وَ بِإِحْسَانِکَ عَلَی إِسَاءَتِی وَ بِعَفْوِکَ عَلَی جُرْمِی وَ إِلَیْکَ أَشْکُو ضَعْفَ عَمَلِی فَارْحَمْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی فَإِنِّی مُقِرٌّ بِذَنْبِی مُعْتَرِفٌ بِخَطِیئَتِی وَ هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی أَسْتَکِینُ بِالْفَقْرِ مِنِّی یَا سَیِّدِی فَاقْبَلْ تَوْبَتِی وَ نَفِّسْ کَرْبِی وَ ارْحَمْ خُشُوعِی وَ خُضُوعِی وَ أَسَفِی عَلَی مَا کَانَ مِنِّی وَ وُقُوفِی عِنْدَ قَبْرِ وَلِیِّکَ وَ ذُلِّی بَیْنَ یَدَیْکَ فَأَنْتَ رَجَائِی

ص: 214

1- 1. المزار الکبیر ص 125.

وَ مُعْتَمَدِی وَ ظَهْرِی وَ عُدَّتِی فَلَا تَرُدَّنِی خَائِباً وَ تَقَبَّلْ عَمَلِی وَ اسْتُرْ عَوْرَتِی وَ آمِنْ رَوْعَتِی وَ لَا تُخَیِّبْنِی وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی مِنْ بَیْنِ خَلْقِکَ یَا سَیِّدِی.

اللَّهُمَّ وَ قَدْ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صلی الله علیه و آله ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ یَا رَبِّ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ الَّذِی لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ فَاسْتَجِبْ لِی یَا رَبِّ فَقَدْ سَأَلَکَ السَّائِلُونَ وَ سَأَلْتُکَ وَ طَلَبَ الطَّالِبُونَ وَ طَلَبْتُ مِنْکَ وَ رَغِبَ الرَّاغِبُونَ وَ رَغِبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ أَهْلٌ أَنْ لَا تُخَیِّبَنِی وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی فَعَرِّفْنِی الْإِجَابَةَ یَا سَیِّدِی وَ اقْضِ لِی حَوَائِجَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1) ثُمَّ انْحَرِفْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی مِنْهُمَا فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ سُورَةَ یس وَ فِی الثَّانِیَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ سُورَةَ الرَّحْمَنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ وَ سَبَّحْتَ تَسْبِیحَ الزَّهْرَاءِ علیها السلام مَجِّدِ اللَّهَ کَثِیراً وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ صَلِّ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّا أَتَیْنَاهُ مُؤْمِنِینَ بِهِ مُسَلِّمِینَ لَهُ مُعْتَصِمِینَ بِحَبْلِهِ عَارِفِینَ بِحَقِّهِ مُقِرِّینَ بِفَضْلِهِ مُسْتَبْصِرِینَ بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَهُ عَارِفِینَ بِالْهُدَی الَّذِی هُوَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَنْ حَضَرَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ أَنِّی بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ بِمَنْ قَتَلَهُمْ کَافِرٌ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِمَا أَقُولُ بِلِسَانِی حَقِیقَةً فِی قَلْبِی وَ شَرِیعَةً فِی عَمَلِی اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ لَهُ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ قَدَمٌ ثَابِتٌ وَ أَثْبِتْنِی فِیمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ کُفْراً سُبْحَانَکَ یَا حَلِیمُ عَمَّا یَعْمَلُ الظَّالِمُونَ فِی الْأَرْضِ یَا عَظِیمُ تَرَی عَظِیمَ الْجُرْمِ مِنْ عِبَادِکَ فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ فَتَعَالَیْتَ عَمَّا یَقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوّاً کَبِیراً یَا کَرِیمُ أَنْتَ شَاهِدٌ غَیْرُ غَائِبٍ وَ عَالِمٌ بِمَا أَتَی إِلَی أَهْلِ صَلَوَاتِکَ وَ أَحِبَّائِکَ مِنَ الْأَمْرِ الَّذِی لَا تَحْمِلُهُ سَمَاءٌ وَ لَا أَرْضٌ وَ لَوْ شِئْتَ لَانْتَقَمْتَ مِنْهُمْ وَ لَکِنَّکَ ذُو أَنَاةٍ وَ قَدْ أَمْهَلْتَ الَّذِینَ اجْتَرَءُوا عَلَیْکَ وَ عَلَی رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ فَأَسْکَنْتَهُمْ أَرْضَکَ وَ غَذَوْتَهُمْ بِنِعْمَتِکَ إِلی أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ وَ وَقْتٍ هُمْ صَائِرُونَ إِلَیْهِ لِیَسْتَکْمِلُوا الْعَمَلَ

ص: 215

1- 1. المزار الکبیر ص 125- 126.

فِیهِ الَّذِی قَدَّرْتَ وَ الْأَجَلَ الَّذِی أَجَّلْتَ فِی عَذَابٍ وَ وَثَاقٍ وَ حَمِیمٍ وَ غَسَّاقٍ وَ الضَّرِیعِ وَ الْأَحْرَاقِ وَ الْأَغْلَالِ وَ الْأَوْثَاقِ وَ غِسْلِینٍ وَ زَقُّومٍ وَ صَدِیدٍ مَعَ طُولِ الْمُقَامِ فِی أَیَّامِ لَظَی وَ فِی سَقَرَ الَّتِی لا تُبْقِی وَ لا تَذَرُ فِی الْحَمِیمِ وَ الْجَحِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ (1) ثُمَّ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الدُّعَاءِ فَاسْجُدْ وَ قُلْ فِی سُجُودِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِکَتَکَ وَ أَنْبِیَاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ جَمِیعَ خَلْقِکَ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ رَبِّی وَ الْإِسْلَامُ دِینِی وَ مُحَمَّدٌ نَبِیِّی وَ عَلِیٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ الْخَلَفُ الْبَاقِی عَلَیْهِمْ أَفْضَلُ الصَّلَوَاتِ أَئِمَّتِی بِهِمْ أَتَوَلَّی وَ مِنْ عَدُوِّهِمْ أَتَبَرَّأُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ دَمَ الْمَظْلُومِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ بِإِیوَائِکَ عَلَی نَفْسِکَ لِأَوْلِیَائِکَ لِتُظْفِرَنَّهُمْ بِعَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْیُسْرَ بَعْدَ الْعُسْرِ ثَلَاثاً ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْأَرْضِ وَ قُلْ یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ وَ تَضِیقُ عَلَیَّ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَ یَا بَارِئَ خَلْقِی رَحْمَةً بِی وَ قَدْ کَانَ عَنْ خَلْقِی غَنِیّاً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ثَلَاثاً ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْسَرَ عَلَی الْأَرْضِ وَ قُلْ یَا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ وَ یَا مُعِزَّ کُلِّ ذَلِیلٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فَرِّجْ عَنِّی ثُمَّ قُلْ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا کَاشِفَ الْکُرَبِ الْعِظَامِ ثَلَاثاً ثُمَّ عُدْ إِلَی السُّجُودِ وَ قُلْ شُکْراً شُکْراً مِائَةَ مَرَّةٍ وَ اسْأَلْ حَاجَتَکَ (2) ثُمَّ امْضِ إِلَی عِنْدِ الرِّجْلَیْنِ فَقِفْ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ

ص: 216

1- 1. المزار الکبیر ص 126- 127.
2- 2. المزار الکبیر ص 127.

وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِکَ وَ عَلَی عِتْرَةِ آبَائِکَ الْأَخْیَارِ الْأَبْرَارِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً وَ عَذَّبَ اللَّهُ قَاتِلَکَ بِأَنْوَاعِ الْعَذَابِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1) ثُمَّ أَوْمِ إِلَی نَاحِیَةِ الرِّجْلَیْنِ بِالسَّلَامِ عَلَی الشُّهَدَاءِ فَإِنَّهُمْ هُنَاکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الرَّبَّانِیُّونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ وَ أَنْصَارٌ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ وَ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ صَبَرْتُمْ وَ احْتَسَبْتُمْ وَ لَمْ تَهِنُوا وَ لَمْ تَضْعُفُوا وَ لَمْ تَسْتَکِینُوا حَتَّی لَقِیتُمُ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ عَلَی سَبِیلِ الْحَقِّ وَ نَصْرِهِ وَ کَلِمَةُ اللَّهِ التَّامَّةُ صَلَّی اللَّهُ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَبْدَانِکُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَبْشِرُوا رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ اللَّهُ تَعَالَی مُدْرِکٌ بِکُمْ ثَارَ مَا وَعَدَکُمْ إِنَّهُ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ ابْنِ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله فَجَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الرَّسُولِ وَ ابْنِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ (2) ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَأْتِیَ مَشْهَدَ الْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام فَإِذَا أَتَیْتَ فَقِفْ عَلَی بَابِ السَّقِیفَةِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ وَ جَمِیعِ الشُّهَدَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الزَّاکِیَاتِ الطَّیِّبَاتِ فِیمَا تَغْتَدِی وَ تَرُوحُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ أَشْهَدُ لَکَ بِالتَّسْلِیمِ وَ التَّصْدِیقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِیحَةِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْوَصِیِّ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَظْلُومِ الْمُهْتَضَمِ فَجَزَاکَ اللَّهُ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ فَاطِمَةَ وَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ بِمَا صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ وَ أَعَنْتَ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ جَهِلَ حَقَّکَ وَ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَتِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَاءِ الْفُرَاتِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً وَ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ لَکُمْ مَا

ص: 217

1- 1. المزار الکبیر ص 127.
2- 2. المزار الکبیر ص 127- 128.

وَعَدَکُمْ جِئْتُکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَافِداً إِلَیْکُمْ وَ قَلْبِی مُسَلِّمٌ لَکُمْ وَ أَنَا لَکُمْ تَابِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ إِنِّی بِکُمْ وَ بِإِیَابِکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِمَنْ خَالَفَکُمْ وَ قَتَلَکُمْ مِنَ الْکَافِرِینَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکُمْ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ.

ثُمَّ ادْخُلْ وَ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ سَلَّمَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی مَا مَضَی عَلَیْهِ الْبَدْرِیُّونَ وَ الْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُنَاصِحُونَ لَهُ فِی جِهَادِ أَعْدَائِهِ الْمُبَالِغُونَ فِی نُصْرَةِ أَوْلِیَائِهِ الذَّابُّونَ عَنْ أَحِبَّائِهِ فَجَزَاکَ اللَّهُ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ وَ أَوْفَرَ جَزَاءِ أَحَدٍ مِمَّنْ وَفَی بِبَیْعَتِهِ وَ اسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتَهُ وَ أَطَاعَ وُلَاةَ أَمْرِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَالَغْتَ فِی النَّصِیحَةِ وَ أَعْطَیْتَ غَایَةَ الْمَجْهُودِ فَبَعَثَکَ اللَّهُ فِی الشُّهَدَاءِ وَ جَعَلَ رُوحَکَ مَعَ أَرْوَاحِ السُّعَدَاءِ وَ أَعْطَاکَ مِنْ جِنَانِهِ أَفْسَحَهَا مَنْزِلًا وَ أَفْضَلَهَا غُرَفاً وَ رَفَعَ ذِکْرَکَ فِی الْعِلِّیِّینَ وَ حَشَرَکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ وَ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِکَ مُقْتَدِیاً بِالصَّالِحِینَ وَ مُتَّبِعاً لِلنَّبِیِّینَ فَجَمَعَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ رَسُولِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ فِی مَنَازِلِ الْمُخْبِتِینَ فَإِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ انْحَرِفْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ صَلِّ بَعْدَهُمَا مَا بَدَا لَکَ وَ ادْعُ اللَّهَ کَثِیراً وَ قُلْ عَقِیبَ الرَّکَعَاتِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَدَعْ لِی فِی هَذَا الْمَکَانِ الْمُکَرَّمِ وَ الْمَشْهَدِ الْمُعَظَّمِ ذَنْباً إِلَّا غَفَرْتَهُ وَ لَا هَمّاً إِلَّا فَرَّجْتَهُ وَ لَا مَرَضاً إِلَّا شَفَیْتَهُ وَ لَا عَیْباً إِلَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا رِزْقاً إِلَّا بَسَطْتَهُ وَ لَا خَوْفاً إِلَّا آمَنْتَهُ وَ لَا شَمْلًا إِلَّا جَمَعْتَهُ وَ لَا غَائِباً إِلَّا حَفِظْتَهُ وَ أَدَّیْتَهُ وَ لَا حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ لَکَ فِیهَا رِضًی وَ لِی فِیهَا صَلَاحٌ إِلَّا قَضَیْتَهَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ عُدْ إِلَی الضَّرِیحِ فَقِفْ عِنْدَ الرِّجْلَیْنِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا الْفَضْلِ الْعَبَّاسَ بْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا

ص: 218

ابْنَ أَوَّلِ الْقَوْمِ إِسْلَاماً وَ أَقْدَمِهِمْ إِیمَاناً وَ أَقْوَمِهِمْ بِدِینِ اللَّهِ وَ أَحْوَطِهِمْ عَلَی الْإِسْلَامِ أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَخِیکَ فَنِعْمَ الْأَخُ الْمُوَاسِی فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ مِنْکَ الْمَحَارِمَ وَ انْتَهَکَتْ حُرْمَةَ الْإِسْلَامِ فَنِعْمَ الصَّابِرُ الْمُجَاهِدُ الْمُحَامِی النَّاصِرُ وَ الْأَخُ الدَّافِعُ عَنْ أَخِیهِ الْمُجِیبُ إِلَی طَاعَةِ رَبِّهِ الرَّاغِبُ فِیمَا زَهِدَ فِیهِ غَیْرُهُ مِنَ الثَّوَابِ الْجَزِیلِ وَ الثَّنَاءِ الْجَمِیلِ فَأَلْحَقَکَ اللَّهُ بِدَرَجَةِ آبَائِکَ فِی دَارِ النَّعِیمِ اللَّهُمَّ إِنِّی تَعَرَّضْتُ لِزِیَارَةِ أَوْلِیَائِکَ رَغْبَةً فِی ثَوَابِکَ وَ رَجَاءً لِمَغْفِرَتِکَ وَ جَزِیلِ إِحْسَانِکَ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أَنْ تَجْعَلَ رِزْقِی بِهِمْ دَارّاً وَ عَیْشِی قَارّاً وَ زِیَارَتِی بِهِمْ مَقْبُولَةً وَ حَیَاتِی بِهِمْ طَیِّبَةً وَ أَدْرِجْنِی إِدْرَاجَ الْمُکْرَمِینَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَنْقَلِبُ مِنْ زِیَارَةِ مَشَاهِدِ أَحِبَّائِکَ مُنْجِحاً قَدِ اسْتَوْجَبَ غُفْرَانَ الذُّنُوبِ وَ سَتْرَ الْعُیُوبِ وَ کَشْفَ الْکُرُوبِ إِنَّکَ أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ(1) فَإِذَا أَرَدْتَ وَدَاعَهُ لِلِانْصِرَافِ فَقِفْ عِنْدَ الْقَبْرِ وَ قُلْ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمِناً بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِکِتَابِهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَةِ قَبْرِ ابْنِ أَخِی رَسُولِکَ صلی الله علیه و آله وَ ارْزُقْنِی زِیَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ احْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ فِی الْجِنَانِ وَ عَرِّفْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ رَسُولِکَ وَ أَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَوَفَّنِی عَلَی الْإِیمَانِ بِکَ وَ التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ وَ الْوَلَایَةِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَإِنِّی رَضِیتُ بِذَلِکَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.

ثُمَّ ادْعُ لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ تَخَیَّرْ مِنَ الدُّعَاءِ مَا شِئْتَ ثُمَّ ارْجِعْ إِلَی مَشْهَدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَکْثِرْ مِنَ الصَّلَاةِ فِیهِ وَ الزِّیَارَةِ وَ الدُّعَاءِ وَ لْیَکُنْ رَحْلُکَ بِنَیْنَوَی وَ الْغَاضِرِیَّةِ وَ خَلْوَتُکَ لِلنَّوْمِ وَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ هُنَاکَ (2)

فَإِذَا أَرَدْتَ الرَّحِیلَ فَوَدِّعِ الْحُسَیْنَ علیه السلام بِأَنْ تَأْتِیَ قَبْرَهُ الشَّرِیفَ وَ تَقِفَ عَلَیْهِ

ص: 219

1- 1. المزار الکبیر ص 128- 129.
2- 2. المزار الکبیر ص 129.

کَوُقُوفِکَ أَوَّلَ الزِّیَارَةِ وَ تَسْتَقْبِلَهُ بِوَجْهِکَ وَ تَقُولَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ (1).

**[ترجمه]شیخ مفید و مولف المزار الکبیر رحمهما الله زیارت دیگری از حضرت صادق علیه السلام را به روایتی دیگر آورده اند که مربوط به زمان خاصی نمی­باشد: چون به خواست خدا به سرزمین کربلا وارد شدی، بر ساحل علقمی فرود آی و لباس سفرت را به در آور و غسل مستحب زیارت به جای آور و در حال غسل بگو:

به نام خدا و به یاری خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا صلی الله علیه و آله. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و قلب مرا پاکیزه گردان و عملم را وارسته گردان و دیده ام را نورانی فرما و این غسلم را پاکیزگی و پناه و شفای از هر بیماری و ناخوشی و آفت و نقصی و از شر هر چه از آن اندیشناکم قرار ده که تو بر هر کار توانایی. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از تمام گناهان و لغزشها و اشتباهات پاک گردان و جسمم را پاکیزه نما و قلبم را از هر آفتی که دینم را بر باد می­دهد، پاک نما و عملم را خالصانه در راه خودت قرار ده، ای مهربان ترین مهربانان. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و این غسل را در روز نیازمندی و تهیدستی و بی نوایی، شاهدم قرار ده که تو بر هر کار توانایی. و انا انزلناه فی لیلة القدر را بخوان و چون از غسل فارغ گشتی لباسی پاک و مطهر بپوش و به سمت شهادتگاه، که بر آرمیده در آن درود باد، به حال آرامش و متانت و در حالی که پابرهنه و فروتن و ذلیل هستی روانه شو و الله اکبر و الحمد لله و سبحان الله و استغفرالله بگو و بسیار بر محمد و خاندان پاکش صلوات فرست و چون به دروازه رسیدی، بایست و چهار بار الله اکبر بگو و بگو: خداوندا این جایگهی است که مرا به آن اکرام نمودی و شرافت بخشیدی. خداوندا، پس مرا به حقیقت ایمانم به تو و پیامبرت، به آرزویم برسان. پس با پای راست و سپس پای چپ وارد شو و بگو: به نام خدا و به یاری خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا صلی الله علیه و آله. خداوندا مرا به جایگه مبارکی فرود آور و تو برترین فرونشانندگانی. سپس اندکی پیش رو تا به درون صحن وارد شوی و چون داخل گشتی، چهار بار الله اکبر بگو و به سوی قبله بایست و دستت را بالا ببر و بگو: خداوندا من به سوی تو روی کرده و به سمت تو رهسپار گشته ام و روانه کوی تو گشته ام و چشمداشتم به لطف و برکت توست و به زیارت حبیب حبیبت، قصد تقرب به تو را دارم. خداوندا، به خاطر شر آنچه در من است، خیر آنچه نزدت هست را از من باز مدار. خداوندا گناهانم را ببخشای و زشتکاریهایم را از من بزدای و اشتباهاتم را از من فرو ریزان و نیکی­هایم را بپذیر. سپس سوره حمد و معوذتین (فلق و ناس) و قل هو الله احد و انا انزلناه فی لیلة القدر و آیة الکرسی و آخر سوره حشر را بخوان که چنین است: «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ» - . حشر / 21 - {اگر این قرآن را بر کوهی فرومی فرستادیم، یقیناً آن [کوه] را از بیم خدا فروتن [و] از هم پاشیده می دیدی. و این مَثَلها را برای مردم می زنیم، باشد که آنان بیندیشند. اوست خدایی که غیر از او معبودی نیست، داننده غیب و آشکار است، اوست رحمتگر مهربان. اوست خدایی که جز او معبودی نیست، همان فرمانروای پاک سلامت[بخش، و] مؤمن [به حقیقت حقه خود که] نگهبان، عزیز، جبّار [و] متکبّر [است]. پاک است خدا از آنچه [با او] شریک می گردانند. اوست خدای خالق نوساز صورتگر [که] بهترین نامها [و صفات] از آنِ اوست. آنچه در آسمانها و زمین است [جمله] تسبیح او می گویند و او عزیز حکیم است.} - . المزار الکبیر : 120- 122 -

سپس دو رکعت نماز تحیت و سلام به شهادتگاه به جای آور و چون از آن فارغ گشته و تسبیح گفتی، بگو: حمد و ثنا ویژه خدای یکتا در همه امور است، آن آفریدگار مخلوقات که کمتر ذره ای از امور ایشان از وی پنهان نمانده و همه چیز را بدون هیچ آموختنی، بداند. صلوات خدا و سلام همه فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و همه بندگانش بر محمد مصطفی و اهل بیتش. حمد و ثنا خدایی راست که کردارهای نیک با نعمت وی به تمام آید. حمد و ثنا خدایی راست که بر من لطف نمود و فضل و ارج اهل بیت او که صلوات خدا بر او و بر ایشان باد و رحمتت و برکات او، را بر دلم آگاهی داد. خداوندا تو بهترین مقصودی هستی که مردان بر در وی فرود آیند و بهترین کسی هستی که جحازها را به سمت او بر شتران نهند و تو ای سرورم، گرامی­ترین کسی باشی که به نزدش آیند و گرامی­ترین کسی که زیارتش کنند و چنان باشی که هر فرود­آمده بر درت را، هدیه و پیشکشی فراهم کرده ای، پس هدیه مرا در زیارت قبر پسر پیامبرت و حجتت بر بندگانت، رهایی از آتشم قرار ده.

خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و اعمالم را بپذیر و سعی و پویشم را مشکور قرار ده و بر این ره سپردنم از کنار خانواده ام، رحم آور؛ بی آنکه خداوندا، هیچ منتی بگذارم بلکه لطف و منّت همه تو راست که راه زیارت ولیّ­ات را برای من گشودی و فضل و درجه او را به من فهماندی و مرا در حفظ خود نگاه داشتی تا به قبر پسر ولیّ خود رساندی. خداوندا اکنون به نزد تو آمده ام و به لطف تو دل بسته ام، پس امیدم را نومید نساز و رشته امیدم را مگسل و این زیارت را کفاره همه گناهانم پیش از این و مایه خشنودی که حسناتم را دوچندان سازد و دستمایه ای برای به نتیجه رسیدن درخواستهایم و راهی برای قضای حاجاتم قرار ده ای مهربانترین مهربانان. بار الها! بر محمد و آل محمد صلوات فرست و این سعی و پویش مرا سپاس­نادیده مگذار و گناهم را ببخش و عملم را بپذیر و دعایم را برآورده ساز که تو بر هر کاری توانایی. خداوندا تو را قصد نموده ام، پس مرا قصد نما و روی به سوی تو نهاده ام پس از من روی گردان مشو و اگر از من دلخور و ناراحت هستی، پس از من خشنود گرد و بر زاری و لابه ام رحم آور و نومیدم مساز ای مهربانترین مهربانان. سپس پیش برو تا آنکه سنگ قبر را ببینی و چون آن را دیدی، چهار بار الله اکبر بگو و رو در روی آن بایست و قبله را پیش رویت قرار ده و بگو: خداوندا، سلام تویی و سلام از توست و به تو باز می­گردد، سلام ای شکوهمند کرامت افزا. سلام بر رسول خدا، امین خدا بر وحی او و مهمترین امورش، همان خاتم بر پیشینیان و آغازگر آیندگان و صاحب هیمنه بر تمام این امور و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. سلام بر امیر المومنین بنده خدا و برادر رسول خدا، آن بزرگترین راستین­سخن و بزرگترین جداکننده حق از باطل، سرور مسلمانان و پیشوای پرهیزکاران و رهبر نورانی دست و رویان. سلام بر حسن و حسین سروران جوانان اهل بهشت از میان همه آفریدگان، سلام بر امامان، هدایتگران رهیافتگان، سلام بر پاکیزه راستین­منش، فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر فرشتگان نازل شده خدا، سلام بر فرشتگان پیاپی فرودآینده، سلام بر فرشتگان نشان دار خداوند، سلام بر فرشتگان به زیارت آمده خداوند، سلام بر فرشتگانی که به اذن الهی در این شهادتگاه مقیم گشته اند.

سپس چند گام پیش برو تا بر کنار آن بایستی و چون ایستادی و او را آنسان که به مانند همیشه در نگاه کردنت، پیش رو قرار دادی، بگو: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث وصیّ رسول خدا، سلام بر تو ای وارث حسن پسندیده­کردار، سلام بر تو ای شهید راستین­منش، سلام بر تو ای وصیّ نیکوکار پرهیزکار، سلام بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه گاه تو رحل اقامت افکندند. سلام بر فرشتگان خدا که گرد تو حلقه زده اند، گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و کتاب خدا را چنان که شاید تلاوت نمودی و در راه خدا چنان که باید جانفشانی نمودی و در سایه رحمت خدا بر هر آزاری شکیبایی نمودی، و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. و خدا لعنت کند امتی را که به تو ستم روا داشتند و امتی که با تو در جنگ شدند و امتی که تو را کشتند و امتی که علیه تو به پشتیبانی برخاستند و امتی که تو را تنها و بی یاور گذاشتند و امتی که تو را فراخواندند و سپس پاسخت نگفتند و امتی را که این خبر به آنها رسید و به آن خشنود گشتند و ایشان را به اسفل السافلین دوزخ درافکن. خدایا لعنت فرست بر آنان که رسول تو را تکذیب کردند و کعبه ات را ویران نمودند و بی حرمتی به حرم امن تو را جایز شمردند و در بیت الحرام از دین بازگشتند و کتابت را تحریف نمودند و خون اهل بیت پیامبرت را ریختند و در زمین تو تباهی افکندند و بندگانت را به خواری و ذلت انداختند. خداوندا لعنت ایشان را دو چندان نما «وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ» - . شعراء / 84 - {و مرا زبان سخنی راستین عطا فرما} درباره این اولیای برگزیده ات، و شهادتگاه ایشان را محبوب دلم گردان و مرا نیز به ایشان ملحق گردان و مرا در دنیا و آخرت همراه آنان ساز، ای مهربانترین مهربانان. سپس دست چپت را بر قبر بگذار و با دست راستت به آن اشاره کن و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، اگر مرا نرسید که به دست خود به یاری تو بشتابم، هان کنون به نصر و یاری ام رهسپار کوی تو گشتم و بر در تو برنشسته ام. گوش و چشم و بدن و اندیشه و عشقم، با تسلیم و سرسپاری به تو و جانشین باقی ات پس از تو و هدایتگران به خدای تعالی از میان فرزندانت، تو را پاسخ گفت و یاری من بر شما فراهم است «حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ» - . یونس / 109 - {تا آنکه خداوند فرمان دهد و او بهترین فرمان دهندگان است.} سپس دستت را به سمت آسمان فراز کن و بگو: خداوندا شهادت می­دهم که این قبر حبیب و برگزیده تو از میان خلایق است، همان که به کرامت و لطف تو فوز یافته و او را به شهادت اکرام نمودی و میراث پیامبران را به وی بخشیدی و او را حجتی بر آفریدگان قرار دادی و او هرگونه عذری را کنار زد و جانش را در راه تو در طبق اخلاص نهاد تا بندگانت را از گمراهی و نادانی و بی بینشی و دودلی و تردید، به دروازه هدایت و رهیافتگی نجات بخشد. و تو ای سرورم، در در بالاترین چشم انداز به نظاره نشسته ای و بیننده ای و دیدگان تو را نبینند، و در این حال، فریفتگانِ به دنیای آخرت فروخته به بی ارزشترین بها از میان آفریدگانت، بر وی که ره اطاعت تو می­پویید، شوریدند و تو را و رسولت را به خشم آوردند و از میان بندگانت، کسانی از افراد اهل نفاق و بارکشان گناه دیگران، که آتش دوزخ را بر خود واجب نمودند، سر به دستور ایشان نهادند. خدایا ایشان را نفرینی بنیان­کن و عذابی دردناک فروفرست. - . المزار الکبیر : 122- 123 -

سپس دست چپت را پایین بیاور و با دست راست به قبر اشاره کن و بگو: سلام بر تو ای وارث پیامبران، سلام بر تو ای جانشین جانشینان پیامبران، سلام بر تو و بر خاندان و تبار تو که خداوند ایشان را برهانهای بنیان­شکن و نور و صراط مستقیم عطا فرموده است. پدر و مادرم به فدای تو باد، چه بزرگ و جلیل است مصیبت تو نزد خدا و چه بزرگ و جلیل است نزد رسول خدا و چه بزرگ و صاحب شأن است مصیبت تو نزد بزرگ­درنشستگانِ عالم بالا و چه بزرگ و صاحب شأن است مصیبت تو بخصوص نزد شیعیانت. پدر و مادرم به فدای تو باد ای پسر رسول خدا، شهادت می­دهم که تو نوری بودی در تیرگیها، و شهادت می­دهم که تو امین خدا و حجت او و خزانه دانش خدا و وصیّ پیامبر او بودی، و شهادت می­دهم که تو ابلاغ نمودی و خیرخواهی کردی و در سایه خداوند، بر آزارها شکیبایی نمودی، و شهادت می­دهم که تو کشته شدی و محروم گشتی و چپاول گشتی و ستم دیدی، و شهادت می­دهم که تو را انکار نمودند و حقت را پایمال نمودند و تو به خاطر خدا صبر پیشه کردی، و گواهی می­دهم که تو تکذیب گشتی و از حقت پس رانده شدی و به تو بی احترامی شد و تو تحمل نمودی، و شهادت می­دهم که تو امام رهیافته رهنمایی و حق را برپا داشتی و به آن عمل نمودی، و شهادت می­دهم که سرنهادن به امرت واجب و سخن تو راستین است و تو به حق فراخواندی و با حکمت و اندرز نیک به راه خدایت فراخواندی و پاسخت ندادند و به اطاعت امر الهی فرمان دادی ولی به امرت سر ننهادند، و شهادت می­دهم که تو از ستونهای دینی و رکن آن هستی و رکن زمین و ستون آن هستی، و شهادت می­دهم که تو و امامان از اهل بیت تو، واژه پرهیزکاری و دروازه رهیافتگی و دستگیره کنده ناشدنی و حجت بر اهل دنیا هستی و خدا و فرشتگان و پیامبران و فرستادگانش را و شما را به گواهی می­گیرم که من به شما ایمان دارم و درباره وجود خودم و دستورات دینم و عاقبت عملم و بازگشتگاهم و اقامتگاه همیشگی ام، پیرو شما هستم. و شهادت می­دهم که از جانب خدا و رسول خدا، صادقانه رسالتت را ادا نمودی و امانتدار سخن گفتی و در راه خدا و رسولش، کوشا به اندرزدهی برخاستی و با یقین ره سپردی، در حالی که گمگشتگی را بر رهیافتگی برنگزیدی و از حق به سوی باطل گرایش نیافتی، پس خداوند تو را از بندگانش خیر عطا کند و خداوند بر تو سلام و صلواتی دردهد که جز او آن را در شمار نتوان کرد و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو. خداوندا، من آنسان که تو بر او صلوات فرستادی و فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و امیر المومنین و همه امامان بر او صلوات فرستادند، بر او صلوات می­فرستم، صلواتی فراوان و پیاپی و پشت سر هم، که هر یک در پس دیگری آید، در این حضورمان و چون غایب گردیم و بر هر حالی، صلواتی که پایان و نیستی نداشته باشد. خداوندا در این ساعت و هر ساعتی، بر روان و پیکر او از سوی من، درود و زنده­باد فراوان بر وی رسان. تنها خدای را ایمان آوردیم و از رسول پیروی نمودیم، پس ما را با شهادت دهندگان بنویس. سلام بر تو ای پسر رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت، رهسپار روی تو و درنشسته به کوی تو، به نزدت آمده و به آبروی تو، روی به سوی خدای تو و خدای خود نهاده ام تا به آبروی تو حاجات مرا برآورد و خواسته ام را به من ببخشد، پس مرا نزد او شفیع باش و نزد او شفاعتم کن که گریزان از گناهانم و رهایی­جویان از کردار ناپسندم در محضر پروردگارم، به نزد تو آمده ام و در این جایگاهم، امیدوار رهایی از عقوبت پروردگارم هستم و چشم آن دارم که خدایم به لطف تو مرا از نابودی نجات بخشد. ای مولای من، آنگاه که خلق جهان از زیارت روی گردانند، من ره کوی تو گرفتم و سفرم به سوی تو بود و اشکم و فریادم به خاطر تو و تأسفم بر تو بود و شیون و گریه های در سینه شکسته ام بر تو، و سلام و زنده­بادم بر تو بود. در ساحت تو رحل اقامت افکندم و به آبروی تو و آرامگهت از آن گناهان عظیمی که هراسانم کرده، پناه می­جویم. و به زیارت نزد تو آمدم و التماس ثبات قدم در هجرت به سوی تو دارم و اکنون یقین نموده ام که خداوند، بلند باد ثناء و ستایش او، به یمن وجود شما دل­پریشی را برطرف سازد و به یمن وجود شما اندوه دل را بزداید و به یمن وجود شما مصائب روزگار وانفسا را دور نماید و به یمن وجود شما فتح و گشایش حاصل کند و به یمن وجود شما خاتمه بخشد و به یمن وجود شما باران رحمت فروفرستد و به یمن وجود شما رحمت را فرومی­باراند و به یمن وجود شما زمین را باز می­دارد از آنکه ساکنانش را فروبلعد، و به یمن وجود شماست که خداوند کوهها را بر تکیه گاه هایش استوار نگاه دارد. ای سرورم، در برآورده شدن خواهشهایم و بخشودگی گناهانم، به آبروی تو روی سوی پروردگارم نهاده ام، پس مباد که مرا از میان زائرانت ناکام بگذرای که از این امر بس هراسانم، اگر که شفاعتم نکنی و مباد ای مولای من که زائرانت با عطایا و بخششها و خیر و پاداش و بخشودگی و خشنودی بروند و من چنان برگردم که مهر گناهانم بر پیشانی ام خورده و عملم به من باز پس ­گردانده شده و به خاطر کردار گذشته ام، ناکام مانده باشم و اگر حال من چنین باشد، پس واویلای من که چه سیه روزم و ناکامم در این تلاشم. و در خوش­گمانی­ام به پروردگارم و به پیامبر و به تو ای مولای من و به امامان از نسل تو، ای سرورانم این است که ناکام نگردم، پس مرا نزد پروردگارم شفاعت نما تا بهترین عطیه­ای که به زائری از زائرانت و درنشستگان به کویت می­بخشد، به من عطا نماید و مرا از فضل بی حسابش ببخشد و اکرامم نماید و مرا گزیده­نعمتی از برترین چیزی که به آن بر زائری از زائران تو و درنشستگان به کویت منت می­نهد، دهد.

سپس دستت را به آسمان فراز کن و بگو: خداوندا مرا در اینجا که ایستاده ام می­بینی و سخنم را می شنوی و درنشستنم به این مکان و لابه و فروتنی و پناه آوردنم به قبر ولیّ­ات و حجتت و پسر پیامبرت را می­بینی و تو خود ای سرورم، حوائج مرا می­دانی و حالم بر تو پنهان نیست، که به راستی روی سوی پسر پیامبرت و حجت و امین تو نهاده ام و به نزد او آمدم تا به آبروی او به تو و رسول تو تقرب جویم، پس مرا به آبروی او نزد خود «وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ»، در دنیا وآخرت آبرومند قرار ده و از نزدیک­شمردگان. و به واسطه زیارت او مرا به آرزویم برسان و خواسته ام را فرادست آور و رغبت و خواهشم را به لطف عطا گردان و حاجاتم را برآورده ساز و مرا دست خالی باز مگردان و امیدم را نومید مکن و دعایم را ناکام مگذار و در همه اموری که از امر دین و دنیا و آخرت از تو به دعا خواستم، مرا با اجابتت آشنایی ده و از بندگانی قرارم ده که بلاها و بیماریها و فتنه ها و رخدادها را از ایشان دور داشته ای، همانان که حیاتی در عافیت و مماتی در عافیت عطایشان می­کنی و به عافیت به بهشتشان وارد می­کنی و در عافیت ایشان را از آتش در پناه خود می­داری. و به منت خود مرا به صلاح و درستی آنچه درباره خود و خانواده و فرزندان و خواهران و برادران و اموال و همه آنچه بدان بر من نعمت بخشیده ای، توفیق بخش، ای مهربانترین مهربانان. - . المزار الکبیر : 123- 125 -

آنگاه بر قبر خم شو و بگو: سلام بر تو ای خجت خدا و پسر حجت خدا، گواهی می­دهم که تو حجت خدا و امین او و جانشین او در میان بندگان و خزانه دار دانش و امانتگاه رازهای اویی و هر آنچه از سوی خدا به تو فرمان رسید، ابلاغ نمودی و وفا کرده و به کمال انجام دادی و با یقین شهید و شاهد و شهادت داده شده (به راستی ات) ره سپردی. صلوات خدا و رحمت او بر تو باد. من ای مولایم، دوستدار پناه جسته به تو با پیروی از تو هستم و خواهش دلم، استوارگامی در هجرت به سوی تو و جایگاهی بالنده در آخرت به آبروی توست. ای که پدر و مادرم و خودم و مال و فرزندم همه فدایت گردند، به زیارت، نزد تو آمده و آگاه به حق تو و رهرو هدایتی هستم که تو بر آنی و پیروی از تو را واجب دانسته و به فضل و برتری تو یقین و به گمراهی مخالفانت یقین دارم و خوب آن را می­دانم و چنگ در رشته ولایت تو و پدرانت و سلاله پاک تو زده ام. هان که لعنت خدا بر امتی که تو را به قتل رساندند و با شما به مخالفت برخاستند و بر صحنه نبرد شما حاضر بودند ولی همراه با شما به مجاهدت برنخاسته و حق شما را چپاول نمودند. ای پسر رسول خدا، مصیبت زده به نزد تو آمدم و اندوهگین آمدم و نیازمند به شفاعتت روی آورده ام و هر زائری را بر کسی که به نزدش آمده حقی است و من زائر توام و غلام تو و میهمانی که به نزدت آمده و بر ساحت تو نشسته، و مرا خواسته هایی از حوایج دنیا و آخرت هست که در برآورده شدن و عملی شدن آن، به واسطه آبروی تو، روی سوی خدا نهاده ام، پس مرا نزد پروردگارت و پروردگارم در قضای همه حاجاتم و آن بزرگترین خواسته ام شفیع باش که اگر خداوند آن را به من عطا کند، آنچه از من باز دارد، مرا باکی نباشد و اگر آن را از من باز دارد، آنچه عطا کند، سودی نداشته باشد. [آن خواسته­ام] رهایی ام از آتش و [رسیدن به] درجات عالی و مرحمت نمودن بر بخشیدن همه خواسته ها و آرزوها و حاجات و خواهشهای دل و تمایلاتم و دور نمودن هر ناپسند و ناخوشایندی از من و خانواده و فرزندان و خواهر و برادران و اموال و هر آن چیز دیگری که به من عطا فرموده است. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد.

سپس سرت را بالا بگیر و بگو: حمد و ثنا خدایی راست که مرا از زائران پسر پیامبرش قرار داد و شناخت فضل او و اقرار به حق او و گواهی دادن به طاعت وی را روزی ام نمود. پروردگارا بدانچه نازل نمودی ایمان آوردیم و از رسولت پیروی نمودیم، پس ما را همراه با شاهدان بنویس. سلام بر تو ای پسر رسول خدا، لعنت خدا بر قاتلانت و لعنت خدا بر بی­یاور رها کنندگانت و لعنت خدا بر چپاولگران تو و لعنت خدا بر هر که به سویت تیری افکند و لعنت خدا به هر که بر تو نیزه ای زد و لعنت خدا بر هر که علیه تو به یاری برخاست و لعنت خدا بر لشکرکشندگان به سوی تو و لعنت خدا بر آن که نوشیدن آب فرات را از تو بازداشت و لعنت خدا بر آن که تو را فراخواند و نیرنگبازی پیشه کرد و تنها رهایت کرد و لعنت خدا بر هند جگرخوار و لعنت خدا بر پسر او که بر تو ستمی کرد که انتقامش ستانده نشد و لعنت خدا بر یاران و پیروان و دستیاران و طرفداران ایشان و هر آن که برای ایشان زمینه ای فراهم کرد. خداوند قبرهایشان را از آتش لبریز کند. سلام بر تو که پدر و مادرم به فدایت شوند و رحمت و برکات خداوند. - . المزار الکبیر : 125 - سپس از پیش قبر به کناری برو و به سوی قبله روی کن و دستانت را به آسمان بلند کن و بگو: خداوندا، هر که برای رسیدن به خدمت بنده ای، به هدف جود و بخشش و عطا و پاداش و کمکش آماده و مهیا و مجهز گشته و توشه سفر برگیرد؛ هان که مرا آماده گشتن و مهیا شدن و توشه برداشتن و حاضر شدن برای سفر، به سوی تو بوده و رهپوی کوی ولی تو بوده ام و با زیارت او به تو تقرب جسته ام، به امید کمک و بخشش و نوال و عطیه و پاداش تو. خداوندا، اکنون که عفو کریمانه و مغفرت گسترده ات را چشم امید بسته ام، پس مرا نومید بازمگردان که قصد تو نمودم و آنچه نزد توست را اراده نمودم و قبر امامم را که طاعت او را بر من واجب نمودی زیارت نمودم، پس مرا به آبروی او نزد خود در دنیا و آخرت آبرومند گردان و به آبروی او همه درخواستهایم را برآور و همه حاجاتم را برآورده ساز و امیدم را قطع مکن و دعایم را بی نتیجه مگذار و بر ضعفم و بر بیچارگی ام رحم آور و مرا به خود و به احدی از خلقت وامگذار ای مولای من، که گناهانم مرا از پای درآورده و حجتم را قطع کرده و مبتلای خطاکاریهایم هستم و در بند عملم افتاده و خود را هلاک گردانده و آن را به جایگه خوارگشتگان گنه­کار جسارت­جسته بر تو که از فرمان تو دست شسته و فریفته [به رحمت] تو شده اند و وعده تو را نادیده گرفته اند، افکنده ام و اکنون آن جرمهای زشت و رفتار نادرستم در حق خودم مرا به هلاکت افکنده است، پس بر پشیمانی و فروتنی ام به لابه و زاری رحم آور و مرا در میان این لغزش دست گیر و به اشکم رحم کن و پوزشم پذیر و جهل مرا با حلم و دریادلی خود و بی ادبی مرا با لطف و احسانت و جنایت­پیشگی ام را با عفو و بخشایشت پاسخ گو و من از عمل ناچیزم به نزد تو گلایه می­کنم، پس بر من رحم نما ای مهربانترین مهربانان. خداوندا غفرانت را عطایم کن که من به گناهم اعتراف دارم و به اشتباهکاری­ام اقرار، و این دست و پیشانی من است و از سر بی­چیزی ام به دست و پای تو افتاده ام ای سرورم، پس توبه ام بپذیر و داغ دلم را آرام کن و بر خضوع و خشوعم و بر تأسفم بر آنچه از من سر زده است و بر این درنشستنم به کنار قبر ولیّ­ات و خواری ام پیش روی تو، بر من رحم آور که تو امید منی و تکیه گاه و پشتیبان و کمک حال منی، پس مرا دست خالی باز مگردان و عملم بپذیر و بی آبرویی ام را بپوشان و ناکامم مگذار و از میان همه خلایق، امیدم را قطع مکن ای سرورم. خداوندا، ای آنکه در کتاب به وحی فرستاده ات به پیامبر فروفرستاده ات صلی الله علیه و آله فرمودی: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ» - . غافر / 60 - {در حقیقت، کسانی که از پرستش من کبر می ورزند به زودی خوار در دوزخ درمی آیند.} پروردگارا، در حالی که این سخنت حق است و تویی که خلف وعده نکنی، پس دعای مرا استجابت فرما ای خدای من که درخواست کنندگان از تو مسألت کردند و من هم از تو درخواست نموده ام و خواهشگران از تو تقاضا نموده اند و من نیز از تو خواهش نموده ام و مشتاقان به تو رغبت نموده اند و من نیز به سوی تو رغبت و گرایش آورده ام و تو سزاوار آنی که مرا ناکام مگذاری و امیدم را نومید مسازی، پس مرا با اجابت خود روبرو کن ای سرور من و حوایج دنیا و آخرتم را برآورده ساز ای ارحم الراحمین. - . المزار الکبیر : 125- 126 - سپس به سمت سر حضرت برو و دو رکعت نماز بخوان که در اولی سوره حمد و سوره یاسین و در دومی سوره حمد و سوره الرحمن را می­خوانی و چون سلام دادی و تسبیحات گفتی و تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها را ادا نمودی، خداوند را بسیار به بزرگی یاد کن و برای گناهانت طلب مغفرت کن و بر رسول خدا صلی الله علیه و آله درودها فرست و سپس دستهایت را فراز کن و بگو: خداوندا، ما با ایمان به وی و با اذعان بر حقانیت او و چنگ­زنان به رشته محبت او و آگاه به حق او و معترف به فضل او و با بینش به گمراهی مخالفانش و آگاه به رهیافتگی وی در رفتارش به زیارت او آمدیم. خداوندا من تو را و فرشتگانت را که در اینجا حاضرند به گواهی می­گیرم که من به ایشان ایمان و اعتقاد دارم و از دشمنانشان بیزاری می­جویم، خداوندا آنچه را که از سر ایمان می­گویم، حقیقتی در دلم و شریعتی در عملم قرار ده. خداوندا مرا از جمله کسانی قرار ده که با حسین بن علی علیه السلام استوار، همگامند و نام مرا در میان شهیدان همراه وی درج نما. خداوندا لعنت فرست کسانی را که نعمت تو را از سر کفر، دیگرگون نمودند. منزهی تو ای بردبار از کرده ستمکاران در زمین و ای بزرگواری که جرم عظیم بندگانت را می­بینی و در شکنجه آنان شتاب نمی­کنی، پس بس متعالی و والاتری از یاوه هایی که ستم پیشگان می­بافند. ای بخشنده، تو حاضری و غایب نیستی از آنچه که بر سر اهل درودهایت و آن محبوبانت، از آن اتفاق هولناک که آسمان و زمین تاب تحمل آن را ندارند، چه آمد و اگر می­خواستی، به راحتی از ایشان انتقام می­کشیدی ولی تو صبر بسیار داری و بر کسانی که بر تو و رسول و حبیبت جسارت ورزیدند، مهلت داده و ایشان را در زمینت ساکن گردانده و همچنان به نعمتت، ایشان را تا سررسیدی که به آن درخواهند آمد و تا وقتی که به سوی آن در حرکتند، روزی داده ای تا عملی را که تو در تقدیر نوشته ای، تکمیل نمایند و مهلتی که نهاده­ای، سر رسد، (جاودان) در میان شکنجه و بسته به یوغهایی و در میان آبِ جوشان و چرک تن­های به گدازش افتاده (به عنوان نوشیدنیشان) و خارهای لب و دهان گزا (غذایشان) و اخگرها و غل و زنجیرها و بندها و میان و چرک زخمهای تفتیده شان و زقّوم جگرسوزشان، همراه با ماندگار گشتن طولانی در روزهای سوزاننده و در دل جهنمی که هیچ چیز را اثری باقی نمی­گذارد، در دل حمیم و جحیم. و حمد و ثنا خدایی راست که پروردگار جهانیان است. - . المزار الکبیر : 126- 127 - آنگاه برای گناهت طلب مغفرت کن و هر آنچه خواستی دعا کن و چون نیایشهایت را به سر آوردی، به سجده برو و در سجده ات بگو: خداوندا من تو را شاهد می­گیرم و فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و همه آفریدگانت را شاهد می­گیرم که خدایا، تنها تویی و جز تو هیچ خدایی نیست. تو پروردگار منی و اسلام دین من است و محمد پیامبر من و علی و حسن و حسین و علی بن حسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و جانشین باقی آنان، که بهترین صلوات خداوند بر ایشان باد، پیشوایان من هستند و دل به دوستی ایشان می­نهم و از دشمنشان بیزاری می­جویم. و سه مرتبه می­گویی: خداوندا به حقت، که انتقام خون مظلوم را از تو می­خواهم. خداوندا من به همان وعده پناه­دهی ات به اولیایت که ایشان را بی کم و کاستی، بر دشمنانت و دشمنان ایشان پیروز و ظفرمند گردانی، از تو خواهش می­کنم که بر محمد و ایمنی داده شدگان از آل محمد، سلام و صلوات فرستی. و سه مرتبه می­گویی: خداوندا من آسانی پس از دشواری را از تو مسألت دارم.

سپس سمت راست صورتت را بر زمین بگذار و بگو: ای پناه من، آنگاه که راههای رفتن مرا درمانده می­گذارند و زمین با تمام گستردگی اش بر من تنگ می­آید و ای آن که از سر رحمت به من، مرا از هیچ آفرید، حال آنکه از آفرینش من بی نیاز بود، بر محمد و ایمنی داده شدگان از آل محمد، سلام و صلوات فرست. این را سه مرتبه می­گویی و سپس سمت چپ صورتت را بر زمین می­گذاری و می­گویی: ای فروافکنِ هر گردنکش و ای سرفراز کننده هر فروافتاده ای، بر محمد و آل محمد درود فرست و گره از کار من بگشا. سپس سه بار بگو: ای بس مهرورزنده و ای بس منت نهنده و ای زداینده اندوه های ژرف. سپس به سجده ات بازگرد و صد بار بگو: خدایا شکر، خدایا شکر. و حاجتت را درخواست کن - . المزار الکبیر : 127 - و سپس به کنار پاهای حضرت برو و کنار علی بن حسین علیه السلام بایست و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقرب و پیامبران فروفرستاده و بندگان درستکار بر تو باد ای مولای من، و پسر مولای من و رحمت و برکات خداوند. صلوات خدا بر تو و بر اهل بیتت و عترت پدران نیکوکارِ برگزیده ات که خداوند پلیدی را از ایشان بزدود و ایشان را بس پاک و مطهر گرداند. و خداوند قاتل تو را به هر گونه عذابی شکنجه کناد و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. - . المزار الکبیر : 127 -

سپس با اشاره به سمت پاهای حضرت به شهیدان سلام بده که ایشان در آن سو هستند و بگو: سلام و درود بر شما ای ربانیون، شما پیشتازان ما نزد خدایید و ما در پی شما روانه و یاران شمایم. گواهی می­دهم که شما یاران خدا - بزرگ باد نام او - هستید و سروران شهیدان در دنیا و آخرت هستید. صبر پیشه کردید و فداکارانه بر مصیبتها بردباری کردید و سست نگشتید و از خود ناتوانی نشان ندادید و به خواری و درماندگی نیفتادید تا آنکه خداوند را در راه حق و یاری دین و برپایی کلمه کامل خدا دیدار نمودید. خداوند بر روان و پیکر شما صلوات فرستد و سلام بی پایان دهد. شما را مژده به وعده الهی که در آن خلف وعده ای نیست، و خداوند انتقام آنچه را که به شما وعده داد، درخواهد یافت؛ هان که او پیمانش را نمی­شکند. شهادت می­دهم که شما در راه خدا مجاهدت نمودید و بر سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله و پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله کشته شدید و خداوند شما را از طرف حضرت رسول و پسرش و سلاله پاک او، بهترین پاداشها نصیب گرداند. حمد و ثنا از آن خدایی است که وعده اش به شما را وفا نمود و برای شما آنچه آرزو داشتید، پیش راه آورد. - . المزار الکبیر : 127- 128 - سپس پیش رو تا به شهادتگاه عباس بن علی علیه السلام برسی و چون رسیدی، در کنار در بارگاه بایست و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران فروفرستاده اش و بندگان درستکارش و همه شهیدان و راستین­منشان و درودهای وارسته (از پلیدی) و نیک­آیند (که همراه مرحمت خدا و بندگان صالح) در رفت و آمد است، بر تو باد ای پسر امیر المومنین. گواهی می­دهم تو را به فرمانبری و تایید و وفاداری و خیرخواهی برای جانشین پیامبر مرسل صلی الله علیه و آله و سبط برگزیده و رهنمای دانا و وصیّ نیک­رسالت­رسان و ستمدیده حق­باخته، پس خداوند تو را به خاطر آن شکیبایی و فداکاری و یاریگری، از نزد رسولش و از فاطمه و امیرالمومنین و از حسن و حسین بهترین پاداشها دهد «فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ» و بهترین سرانجام این دنیا را به دست آوردی. خداوند لعنت کند آن که تو را کشت و خدا لعنت کند آن که حق تو را نشناخت و حرمتت را هیچ شمرد و خدا لعنت کند آن که از رسیدن تو به آب فرات جلوگیری کرد. شهادت می­دهم که تو مظلوم کشته شده و خداوند آنچه را که به شما وعده داده، عملی خواهد کرد. ای پسر امیر المومنین، سر به کوی تو نهاده ام و دلم تاییدگر شماست و من پیرو شمایم و آماده یاری شما هستم ح«َتَّی یَحْکُمَ الل-ه وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ»، {تا آنکه خداوند فرمان دهد و او بهترین فرمان­دهندگان است.} پس با شما خواهم بود، با شما و نه با دشمن شما. من از مومنان به شما و به بازگشت شما هستم و از بیزاری جویندگان مخالفان و قاتلان شمایم. خداوند لعنت کند امتی را که شما را به دست و زبانشان به قتل رساندند. سپس داخل شو و بر روی قبر خم شو و بگو: سلام بر تو ای بنده درستکار فرمانبردار خدا و رسول خدا و امیر المومنین و حسن و حسین که سلام و صلوات خدا بر ایشان باد، و سلام و رحمت و برکات خدا و مغفرت او بر تو و بر روان و پیکر تو. گواهی می­دهم که تو بر همان راهی هستی که جنگجویان بدر و جانفشانان در راه خدا و پاکبازان در راه او در جهاد با دشمنانش و سخت­کوشان در یاری اولیای خدا و بازدارندگان دشمنان از محبوبان خداوند ره سپردند، گام زدی؛ پس خداوند تو را بهترین پاداش و بی­کاست ترین پاداشی که کسی در وفا نمودن به بیعت او و پاسخ گویی به فراخوانی او و فرمانبری از سرکردگان امر الهی گرفته، نصیبت گرداند. گواهی می­دهم که تو در خیرخواهی سخت کوشیدی و تمام توان خود را به کار گرفتی، پس خداوند تو را در میان شهیدان محشور نماید و روحت را با روح نیکبختان همراه گردانده و از بهشتهایش، بهشتی که پهناورترین منزلگاه ها و زیباترین اتاقها را دارد به تو عطا نماید و یاد تو را در میان علیین فراز گرداند و تو را با پیامبران و راسیتن­منشان و شهیدان و درستکارانی که بس نیک رفیقانند، محشور گرداند. شهادت می­دهم که تو سستی ننمودی و از دشمن نگریختی و تو با بینش از کار خود، رهپوی راه درستکاران و پیرو پیامبران، در این راه پیش رفتی، پس ای کاش که خداوند ما را با تو و رسولش و اولیایش در منزلگه سرنهادگان به آرامش وجود الهی گرد آورد، که او ارحم الراحمین است.

سپس به کنار سر حضرت برو و دو رکعت نماز بگزار و پس از آن هر چه خواستی نماز کن و خدای را بسیار نیایش کن و پس از این رکعتها بگو: خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و در این جایگه گرامی و شهادتگاه ارجمند، گناهی از مرا نابخشوده و هیچ دلپریشی و اندوهی را نازدوده و هیچ ناخوشی را بهبود­نیافته و هیچ عیب و کاستی را ناپوشانده و هیچ روزی و رزقی را فزون­ناکرده و هیچ نگرانی را ایمنی­نداده و هیچ جمعی را گردنیاورده و هیچ رهسپرده ای را بی نگهبان و نابازگشته و هیچ درخواستی از حوائج دنیا و آخرت که تو آن را می­پسندی و صلاح من در آن است را برنیاورده مگذار، ای مهربانترین مهربانان. سپس به سمت ضریح بازگرد و در کنار پاهای حضرت بایست و بگو: سلام بر تو ای اباالفضل العباس بن امیر المومنین، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر نخستین اسلام آورده این قوم و کهن­ایمان ترین ایشان و برپادارنده ترین دین خدا از میان ایشان و آگاه ترین آنان به اسلام، گواهی می­دهم که تو برای خدا و رسول خدا و برای برادرت خیرخواهی نمودی، و چه نیکو برادر غمخواری هستی تو! پس خدا لعنت کند امتی را که تو را کشتند و خدا لعنت کند امتی را که بر تو ستم نمودند و خدا لعنت کند امتی را که حرمت محارم تو را زیر پای نهاد و حرمت اسلام را لکه دار نمود. و بس نیک شکیبای جانفشان پشتیبان یاور و برادر بازدارنده دشمن از برادرش و پذیرنده سرنهی به پروردگارش و بس روی آورنده به ثواب فراوان و حمد و ثنای شاینده ای که دیگران از آن روی برتافتند، پس خداوند تو را به درجه پدرانت در بهشت نعمت، ملحق نماید. خداوندا، من از شوق ثواب تو و به امید مغفرت تو و مهرورزی شاینده ات، به زیارت اولیایت روی آورده ام و از تو خواهش دارم که بر محمد و خاندان پاک او درود فرستی و روزی مرا به آبروی ایشان فروباران و زندگی ام را شادمان کن و زیارتم را به یمن وجودشان پذیرفته و زندگی ام را به یمن وجودشان خوشایند گردان و مرا چون گرامی­داشتگان در مراتب عالی بنشان و از جمله بازگردندگان از زیارت شهادتگاه محبوبانت، آنسان که شایسته بخشودگی گناهان و پرده پوشی بر کاستیها و زدودن اندوه ها باشم، قرار ده. به راستی که تو «أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ» سزاوار پرهیزکاری هستی و بخشودن تو را سزد. - . المزار الکبیر : 128- 129 -

چون خواستی برای بازگشتن با او وداع کنی، بر کنار قبر او بایست و بگو: تو را به خدا می­سپارم و از تو می­خواهم که حافظ من باشی و به تو سلام می­رسانم، به خدا و رسول خدا و بدانچه که او از سوی خداوند آورد، ایمان آوردیم. خداوندا ما را با شاهدان بنویس. خداوندا این را آخرین زیارت من از قبر پسر برادر رسولت صلی الله علیه و آله قرار مده و مادام که زنده ام داشته ای، مرا زیارت او روزی کن و مرا با او و پدرانش در بهشت، محشور نما و مرا با او و رسولت و اولیایت آشنایی ده. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا بر ایمان به تو و تایید رسولت و ولایت علی بن ابیطالب و امامان علیهم السلام و بیزاری از دشمنان ایشان بمیران که من بدان خشنودم. درود خدا بر محمد و آل محمد. سپس برای خودت و پدر و مادرت و مردان و زنان مومنین دعا کن و هر دعایی خواهی بر زبان آور و سپس به سوی شهادتگاه حسین علیه السلام بازگرد و در آن بسیار نماز بخوان و زیارت نما و دعا کن و باید که به نینوا و غاضریه رخت افکنی و بستر خوابت و محل آب و غذا خوردنت هم آنجا باشد. - . المزار الکبیر : 129 - و چون قصد سفر بازگشت نمودی، با حسین علیه السلام وداع کن، این گونه که به کنار قبر شریفش رفته و بسان ابتدای زیارتت کنار او می­ایستی و رو در روی او قرار می­گیری و می­گویی: سلام بر تو ای ولی خدا. - . المزار الکبیر : 129- 131 -

**[ترجمه]

أقول

و ذکر زیارة الوداع و الأدعیة المتعلقة بها مثل ما مر فی الزیارة السابقة سواء.

**[ترجمه]بیان زیارت وداع و دعاهای وابسته به آن، درست نظیر آنچه که در زیارت پیشین آمد، است.

**[ترجمه]

توضیح

قوله فی الأمور کلها متعلق بالواحد أی المتوحد فی خلق الأشیاء و تربیتها و تدبیرها و یحتمل تعلقه بالحمد و ما فی زیارة الثمالی من قوله الواحد المتوحد بالأمور أظهر و الجدث محرکة القبر.

قوله علیه السلام أنت السلام أی أنت السالم من المعائب و النقائص و منک سلامة الخلق منها و إلیک ترجع سلامتهم إذا نظر إلی العلل فإنه علة العلل و آخر العلل بحسب النظر أو المعنی أنت المستحق للسلام و التحیة و الثناء و بتوفیقک یکون ما یصدر من ذلک من الخلق و إلیک ترجع تحیاتهم بعض لبعض فإن کل تحیة و ثناء فإنما هو علی کمال و شرف و أنت علة ذلک کله و قال الجزری (2)

الملأ أشراف الناس و رؤساؤهم و مقدموهم الذین یرجع إلی قولهم و منه الحدیث هل تدری فیم یختصم الملأ الأعلی یرید الملائکة المقربین.

قوله علیه السلام و اهتضمت علی بناء المجهول أی غصبت و یقال تنصل إلیه من الجنایة إذا خرج و تبرأ قوله علیه السلام أن تسیخ بأهلها أی تغوص فی الماء مع أهلها یقال ساخت ید فرسی أی غاصت فی الأرض و یقال جبهه کمنعه أی ضرب جبهته و رده أو لقیه بما یکره.

قوله علیه السلام و تعبأ أی تهیأ و تجهز و أعد أی هیأ ما یصلحه لسفره قوله علیه السلام فقد أفحمتنی أی أسکتتنی و لم تدع لی عذرا و جوابا و یقال أوبقه أی حبسه و أهلکه و وقف یکون لازما و متعدیا قوله علیه السلام سبحانک یا حلیم أی أنزهک من أن یکون ما یعمل الظالمون منسوبا إلیک أو تکون راضیا به بل تحلم عنهم لما تعلم من المصالح و إلیه یرجع قوله فتعالیت عما یقول

ص: 220

1- 1. المزار الکبیر ص 129- 131.
2- 2. النهایة ج 4 ص 191.

الظالمون أی من نسبتک إلی الجبر و أنک تجری أفعال الظالمین علی أیدیهم و أنک الفاعل لفعلهم.

قوله علیه السلام إلی أهل صلواتک أی الذین تصلی علیهم و أمرت جمیع خلقک بالصلاة علیهم أو أهل رحماتک الخاصة التی لم یستأهلها غیرهم و فی روایة الثمالی أهل صفوتک و لعله أظهر قوله علیه السلام اللهم إنی أنشدک أنشد علی وزن أقعد یقال نشدت فلانا و أنشده أی قلت له نشدتک بالله أی سألتک بالله و المراد هنا أسألک بحقک أن تأخذ بدم المظلوم أی الحسین علیه السلام و تنتقم من قاتلیه و من الأولین الذین أسسوا أساس الظلم علیه و علی أمه و أبیه و أخیه سلام الله علیهم أجمعین.

قوله علیه السلام بإیوائک الوأی الوعد الذی یوثقه الرجل علی نفسه و یعزم علی الوفاء به و عدی بعلی بتضمین معنی الجعل و قوله لتظفرنهم متعلق بالإیواء أی أسألک و أقسم علیک بسبب الوعد أو بحق الوعد الذی جعلته لازما علی نفسک و هو أن تظفرهم علی عدوک و عدوهم.

و المستحفظین یقرأ بالبناء للفاعل و البناء للمفعول أی استحفظوا الشریعة و العلوم و الحکم و المعارف أی حفظوها أو استحفظهم الله تعالی إیاها.

قوله علیه السلام حین تعیینی بیاءین مثناتین من تحت و فی بعض النسخ بنونین أولهما مشددة و بینهما یاء مثناة تحتانیة أی یا ملجإی حین تتعبنی مسالکی إلی الخلق و تردداتی إلیهم قوله بما رحبت ما مصدریة أی برحبها و سعتها.

قوله علیه السلام أنتم لنا فرط قال الجزری (1)

فی الحدیث أنا فرطکم علی الحوض أی متقدمکم إلیه یقال فرط یفرط فهو فارط و فرط إذا تقدم و سبق القوم لیرتاد لهم الماء و یهیئ لهم الدلاء و الأرشیة و منه الدعاء للطفل اللهم اجعله لنا فرطا أی أجرا یتقدمنا و منه الحدیث أنا و النبیون فراط أی متقدمون إلی الشفاعة و قیل إلی الحوض انتهی قوله رضوان الله علیکم جملة معترضة

ص: 221

1- 1. النهایة ج 3 ص 211.

دعائیة و قوله بموعد الله متعلق البشارة.

قوله و الزاکیات الطیبات أی التحیات الزاکیات منی علیک مع ما تأتیک من الله و من ملائکته و أنبیائه و عباده الصالحین من التحیات و الرحمات فی أول النهار و آخره.

قوله علیه السلام و بإیابکم أی برجعتکم و فی بعض النسخ و بآبائکم و هو تصحیف و قال الجوهری (1) جمع الله شملهم أی ما تشتت من أمرهم.

قوله المواسی المواساة المشارکة و المساهمة فی المعاش و الرزق و غیر ذلک و أصلها الهمزة فقلبت واوا تخفیفا و المراد أنه بذل نفسه لأخیه و لم یضن به قوله دارا أی کثیرا یتجدد شیئا فشیئا من قولهم در اللبن إذا زاد و کثر جریانه من الضرع.

قوله و عیشی قارا أی مستقرا دائما غیر منقطع أو واصلا إلی حال قراری فی بلدی فلا أحتاج فی تحصیله إلی السفر أو قار العین فی سرور و ابتهاج مأخوذة من قرة العین قوله علیه السلام و أدرجنی أی أمتنی من قولهم درج أی مات

**[ترجمه]گفته وی: «فی الامور کلها» متعلق به «الواحد» است یعنی «المتوحّد فی خلق الأشیاء» و تربیت و تدبیر آنها. ممکن است متعلق به حمد باشد. آنچه در زیارت ثمالی است یعنی «الواحد المتوحد بالأمور» بهتر است و «جَدَث» یعنی قبر.

گفته حضرت علیه السلام: «أنت السلام» یعنی از معایب و کاستی­ها سالم هستی و از توست که خلق از این نقائص برکنارند و تو عامل سلامتشان هستی. چون به علتها نگریسته شود، او علت هر علت و بالاترین علت است بر حسب نظر. یا معنا این است که تو سزاوار سلام و تحیت و ثنا هستی و به توفیق توست اگر خلق، سلام و تحیتی می­گویند و سلام ایشان یکایک به تو بازمی­گردد و پس هر ثنا و تحیت، بر کمال و شرف است و تو علت آنها همه هستی. جزری گفته: «ملأ»، بزرگان و رؤساء و پیشاهنگان ایشانند که همه به سخن آنان می­نگرند. از همین معناست این حدیث: «هل تدری فیم یختصم الملاء الأعلی»؟ مراد فرشتگان مقرب است. گفته حضرت علیه السلام: «و اهتضمت» به صورت مجهول یعنی حق تو غصب شد. گفته می­شود: «تنصل الیه من الجنایة» یعنی خارج شد و پاک شد. «أن تسیخ بأهلها» یعنی با اهلش در آب فرو رود. گفته می­شود: «ساخت ید فرسی» یعنی دست اسبم در زمین فرو رفت. گفته می­شود: «جبهه مثل منعه» یعنی به پیشانی­اش زد و او را برگرداند یا با آنچه کراهت داشت روبرو شد.

گفته حضرت علیه السلام: «تعبّأ» یعنی آماده شد و «أعد» یعنی آنچه برای سفرش لازم بود مهیا کرد. «فقد افحمتنی» یعنی مرا ساکت کردی و عذری و جوابی برایم باقی نگذاشتی. گفته می­شود: «أوبقه» یعنی او را حبس و هلاک کرد. وقف دو وجهی است، لازم و متعدی. «سبحانک یا حلیم» یعنی تو را از اینکه به تو اعمالی را که ستمگران انجام می­دهند و یا تو به آنها راضی باشی، نسبت دهند، مبرا می­کنم بلکه به خاطر مصالحی که می­دانی، نسبت به آنان حلم می­ورزی و از این باب است این گفته: پس تو متعالی هستی از آنچه ستمگران می­گویند و تو را به جبر منسوب می­کنند، یعنی این که تو اعمال ظالمان را به دست آنان انجام می­دهی و تو فاعل فعل آنانی.

«إلی أهل صلواتک» یعنی کسانی که بر آنان درود می­فرستی و به همه خلق خود امر کردی که بر آنان درود بفرستند، یا اهل رحمت­های ویژه خودت که کسی غیر از ایشان سزاوار آنها نیست. در روایت ثمالی «اهل صفوتک» آمده که شاید بهتر باشد. گفته حضرت علیه السلام: «اللهم إنی أنشدک»، «انشد» از باب افعال است و مجرد یا مزید آن به معنای طلب کردن است، یعنی از خودت به حق خودت می­طلبم که از مظلوم یعنی حسین علیه السلام خونخواهی کنی و از قاتلانش انتقام بگیری و از دوتای اولی نیز که اساس ظلم بر او و بر مادر و پدر و برادرش صلوات الله علیهم اجمعین را برپانهادند.

گفته حضرت علیه السلام: «بإیوائک»، «وأی» یعنی وعده­ای که مرد آن را بر خودش می­بندد و متعهد به وفای به آن می­شود و به «علی» متعدی شده تا معنای «جعل» را دربرداشته باشد. گفته وی: «لتظفرنّهم» متعلق به «ایواء» است یعنی از تو می­خواهم و قسمَت می­دهم به خاطر وعده یا به حق وعده­ای که آن را بر خود لازم الوفاء کردی، که آنان را بر دشمن خودت و دشمن آنان پیروز گردانی. «مستحفظین» بر وزن اسم فاعل و مفعول خوانده می­شود، یعنی شریعت و علوم و حکمت­ها و معارف را حقظ کردند، یا خداوند متعال از آنها خواست تا آنها را حفظ کنند. گفته حضرت علیه السلام: «حین تعیینی»، در برخی نسخه­ها «تعنینی» یعنی ای پناه من، آنگاه که رفت و آمد من به سوی خلق مرا خسته می­کند. گفته وی: «بما رحبت»، «ما» مصدریه است یعنی با همه گستردگی آن.

گفته حضرت علیه السلام: «أنتم لنا فرَط». در حدیث آمده: «أنا فرطکم علی الحوض» یعنی متقدم بر شمایم. گفته می­شود: فرط یفرط فارط هنگامی که کسی بر قوم سبقت می­گیرد تا برایشان آب بیاورد و برایشان سطل و طناب تهیه کند. دعای برای کودک نیز از همین باب است: «اللهم اجعله لنا فرطا» یعنی پاداشی که پیش از ما برود. و نیز این حدیث: «أنا و النبیون فراط» یعنی برای شفاعت متقدم هستیم و گفته شده، برای رسیدن به حوض. پایان. گفته وی. «رضوان الله علیکم» جمله معترضه دعائیه است. گفته وی: «بموعد الله» متعلق به «بشارة» است.

گفته وی: «الزاکیات الطیبات» یعنی تحیت­های پاک از من به تو به همراه تحیاتی که از سوی خدا و فرشتگان و پیامبران و بندگان صالحش از آغاز تا انجام روز به تو می­رسد. گفته حضرت علیه السلام: «و بإیابکم» یعنی به رجعت شما. در برخی نسخه­ها «بآبائکم» آمده که تصحیف است. جوهری گفته: «جمع الله شملهم» یعنی امور آنان. گفته وی: «المواسی»، «مؤاساة» یعنی مشارکت و سهیم شدن در معاش و روزی و غیره. اصل آن با همزه بوده که برای تخفیف قلب و به واو شده. مراد این است که جانش را برای برادرش داد و دریغ نکرد. گفته وی: «داراً» یعنی زیاد که به تدریج، تجدید می­شود، برگرفته از این سخن ایشان که «درّ اللبن» یعنی زیاد شد و جریانش از پستان افزایش یافت. گفته وی: «و عیشی قارا» یعنی با استقرار و دائم و بدون انقطاع، یا ادامه دهنده به حال استقرارم در سرزمینم که برای تحصیل آن به سفر نیازی نداشته باشم. یا «قارّ العین» در سرور و ابتهاج که از «قرة العین» گرفته شده است. گفته

آن حضرت علیه السلام: «و ادرجنی» یعنی مرا بمیران که از «درج» به معنای «مات» گرفته شده است.

**[ترجمه]

أقول

ذکر السید ابن طاوس رحمه الله فی کتابه زیارة کبیرة أکثرها موافقة لهذه الزیارة و ضم إلیها بعض الأدعیة من الزیارات السابقة و اللاحقة أعرضنا عنها حذرا من الإطناب و التکرار(2).

**[ترجمه]سید ابن طاووس رحمه الله در کتاب خود، زیارتی طولانی را که بیشتر آن مطابق این زیارت است درج نموده و بخشهایی از زیارتهای پیشین و پسین را به آن پیوست نموده و به منظور جلوگیری از تکرار و طولانی شدن کلام، از ذکر آن خودداری می­کنیم. - . مصباح الزائر : 103- 116 -

**[ترجمه]

«34»

زِیَارَةٌ أُخْرَی أَوْرَدَهَا السَّیِّدُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ: تَقِفُ عَلَی بَابِ قُبَّتِهِ الشَّرِیفَةِ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْطِنِی فِی هَذَا الْمَقَامِ رَغْبَتِی عَلَی حَقِیقَةِ إِیمَانِی بِکَ وَ بِرَسُولِکَ وَ بِوُلَاةِ أَمْرِکَ الْحَرَمُ حَرَمُ اللَّهِ وَ حَرَمُ رَسُولِهِ وَ حَرَمُکَ یَا مَوْلَایَ أَ تَأْذَنُ لِی بِالدُّخُولِ إِلَی حَرَمِکَ فَإِنْ لَمْ أَکُنْ لِذَلِکَ أَهْلًا فَأَنْتَ لِذَلِکَ أَهْلٌ عَنْ إِذْنِکَ یَا مَوْلَایَ أَدْخُلُ حَرَمَ اللَّهِ وَ حَرَمَکَ ثُمَّ تَدْخُلُ وَ تَجْعَلُ الضَّرِیحَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ تَسْتَقْبِلُهُ بِوَجْهِکَ وَ تَقُولُ السَّلَامُ

ص: 222

1- 1. صحاح الجوهریّ ج 5 ص 1739.
2- 2. مصباح الزائر ص 103- 116.

عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الشَّهِیدِ سِبْطِ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْبَشِیرِ النَّذِیرِ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ وَ ابْنَ خِیَرَتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْإِمَامُ الْهَادِی الزَّکِیُّ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَقَامَتْ فِی جِوَارِکَ وَ وَفَدَتْ مَعَ زُوَّارِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ فَلَقَدْ عَظُمَتْ بِکَ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّ الْمُصَابُ فِی الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ فِی أَهْلِ السَّمَاوَاتِ أَجْمَعِینَ وَ فِی سُکَّانِ الْأَرَضِینَ فَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی آبَائِکَ الطَّیِّبِینَ الْمُنْتَجَبِینَ وَ عَلَی ذَرَارِیِّهِمُ الْهُدَاةِ الْمَهْدِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ عَلَی تُرْبَتِکَ وَ عَلَی تُرْبَتِهِمْ اللَّهُمَّ لَقِّهِمْ رَحْمَةً وَ رِضْوَاناً وَ رَوْحاً وَ رَیْحَاناً السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ یَا ابْنَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ یَا ابْنَ الشَّهِیدِ یَا أَخَا الشَّهِیدِ یَا أَبَا الشُّهَدَاءِ اللَّهُمَّ بَلِّغْهُ عَنِّی فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ فِی هَذَا الْوَقْتِ وَ فِی کُلِّ وَقْتٍ تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَ سَلَاماً سَلَامُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْعَالَمِینَ وَ عَلَی الْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَکَ سَلَاماً مُتَّصِلًا مَا اتَّصَلَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ وُلْدِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ السَّلَامُ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ

ص: 223

عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ وُلْدِ جَعْفَرٍ وَ عَقِیلٍ السَّلَامُ عَلَی کُلِّ مُسْتَشْهَدٍ مَعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَلِّغْهُمْ عَنِّی تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَ سَلَاماً السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَحْسَنَ اللَّهُ لَکَ الْعَزَاءَ فِی وَلَدِکَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَةُ أَحْسَنَ اللَّهُ لَکَ الْعَزَاءَ فِی وَلَدِکَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَحْسَنَ اللَّهُ لَکَ الْعَزَاءَ فِی وَلَدِکَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ أَحْسَنَ اللَّهُ لَکَ الْعَزَاءَ فِی أَخِیکَ الْحُسَیْنِ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنَا ضَیْفُ اللَّهِ وَ ضَیْفُکَ وَ جَارُ اللَّهِ وَ جَارُکَ وَ لِکُلِّ ضَیْفٍ وَ جَارٍ قِرًی وَ قِرَایَ فِی هَذَا الْوَقْتِ أَنْ تَسْأَلَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی أَنْ یَرْزُقَنِی فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ إِنَّهُ سَمِیعُ الدُّعَاءِ قَرِیبٌ مُجِیبٌ (1)

ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ انْتَقِلْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ وَ قِفْ عِنْدَهُ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَرِیعَ الْعَبْرَةِ السَّاکِبَةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَرِینَ الْمُصِیبَةِ الرَّاتِبَةِ بِاللَّهِ أُقْسِمُ لَقَدْ طَیَّبَ اللَّهُ بِکَ التُّرَابَ وَ أَعْظَمَ بِکَ الْمُصَابَ وَ أَوْضَحَ بِکَ الْکِتَابَ وَ جَعَلَکَ وَ جَدَّکَ وَ أَبَاکَ وَ أُمَّکَ وَ أَخَاکَ وَ أَبْنَاءَکَ عِبْرَةً لِأُولِی الْأَلْبَابِ أَشْهَدُ أَنَّکَ تَسْمَعُ الْخِطَابَ وَ تَرُدُّ الْجَوَابَ فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْمَیَامِینِ الْأَطْیَابِ فَهَا أَنَا ذَا نَحْوَکَ قَدْ أَتَیْتُ وَ إِلَی فِنَائِکَ الْتَجَأْتُ أَرْجُو بِذَلِکَ الْقُرْبَةَ إِلَیْکَ وَ إِلَی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا إِمَامِی وَ ابْنَ إِمَامِی کَأَنِّی بِکَ یَا مَوْلَایَ فِی عَرَصَاتِ کَرْبَلَاءَ تُنَادِی فَلَا تُجَابُ وَ تَسْتَغِیثُ فَلَا تُغَاثُ وَ تَسْتَجِیرُ فَلَا تُجَارُ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکَ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی رُوحِهِ وَ جَسَدِهِ وَ بَلِّغْهُ عَنِّی تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَ سَلَاماً وَ رَحْمَةً وَ بَرَکَةً وَ رِضْوَاناً وَ خَیْراً دَائِماً وَ غُفْرَاناً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ قَرِیبٌ مُجِیبٌ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ فَقَبِّلْهُ وَ قُلْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَصَدْتُ حَرَمَکَ وَ أَتَیْتُ مَشْهَدَکَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکَ

ص: 224

1- 1. مصباح الزائر ص 130- 131.

عِنْدَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الَّذِی لَکَ لَدَیْهِ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.

ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ الرَّأْسِ تَقْرَأُ فِیهِمَا مَا أَحْبَبْتَ وَ ادْعُ اللَّهَ بِمَا أَرَدْتَ ثُمَّ قُمْ وَ امْضِ وَ سَلِّمْ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ بِمَا ذَکَرْنَاهُ أَوَّلًا ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ صَلِّ عَلَیْهِ بِهَذِهِ الصَّلَاةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ وَ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ صَلَاةً نَامِیَةً زَاکِیَةً مُبَارَکَةً یَصْعَدُ أَوَّلُهَا وَ لَا یُنْفَذُ آخِرُهَا أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلَادِ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْإِمَامِ الشَّهِیدِ الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ الْمَخْذُولِ وَ السَّیِّدِ الْقَائِدِ الْعَابِدِ الزَّاهِدِ الْوَصِیِّ الْخَلِیفَةِ الْإِمَامِ الصِّدِّیقِ الطُّهْرِ الطَّاهِرِ الطَّیِّبِ الْمُبَارَکِ وَ الرَّضِیِّ الْمَرْضِیِّ وَ التَّقِیِّ الْهَادِی الْمَهْدِیِّ الزَّاهِدِ الذَّائِدِ الْمُجَاهِدِ الْعَالِمِ إِمَامِ الْهُدَی وَ سِبْطِ الرَّسُولِ وَ قُرَّةِ عَیْنِ الْبَتُولِ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ کَمَا عَمِلَ بِطَاعَتِکَ وَ نَهَی عَنْ مَعْصِیَتِکَ وَ بَالَغَ فِی رِضْوَانِکَ وَ أَقْبَلَ عَلَی إِیمَانِکَ غَیْرَ قَابِلٍ فِیکَ عُذْراً سِرّاً وَ عَلَانِیَةً یَدْعُو الْعِبَادَ إِلَیْکَ وَ یَدُلُّهُمْ عَلَیْکَ وَ قَامَ بَیْنَ یَدَیْکَ یَهْدِمُ الْجَوْرَ بِالصَّوَابِ وَ یُحْیِی السُّنَّةَ بِالْکِتَابِ فَعَاشَ فِی رِضْوَانِکَ مَکْدُوداً وَ مَضَی عَلَی طَاعَتِکَ وَ فِی أَوْلِیَائِکَ مَکْدُوحاً وَ قَضَی إِلَیْکَ مَفْقُوداً لَمْ یَعْصِکَ فِی لَیْلٍ وَ لَا فِی نَهَارٍ بَلْ جَاهَدَ فِیکَ الْمُنَافِقِینَ وَ الْکُفَّارَ اللَّهُمَّ فَاجْزِهِ خَیْرَ جَزَاءِ الصَّادِقِینَ الْأَبْرَارِ وَ ضَاعِفْ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ وَ لِقَاتِلِیهِ الْعِقَابَ فَقَدْ قَاتَلَ کَرِیماً وَ قُتِلَ مَظْلُوماً وَ مَضَی مَرْحُوماً یَقُولُ أَنَا ابْنُ رَسُولِ اللَّهِ مُحَمَّدٍ وَ ابْنُ مَنْ زَکَّی وَ عَبَدَ فَقَتَلُوهُ بِالْعَمْدِ الْمُعْتَمَدِ قَتَلُوهُ عَلَی الْإِیمَانِ وَ أَطَاعُوا فِی قَتْلِهِ الشَّیْطَانَ وَ لَمْ یُرَاقِبُوا فِیهِ الرَّحْمَنَ.

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ صَلَاةً تَرْفَعُ بِهَا ذِکْرَهُ وَ تُظْهِرُ بِهَا أَمْرَهُ وَ تُعَجِّلُ بِهَا نَصْرَهُ وَ اخْصُصْهُ بِأَفْضَلِ قِسَمِ الْفَضَائِلِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ زِدْهُ شَرَفاً فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ وَ بَلِّغْهُ أَعْلَی شَرَفِ الْمُکَرَّمِینَ وَ ارْفَعْهُ مِنْ شَرَفِ رَحْمَتِکَ فِی شَرَفِ الْمُقَرَّبِینَ

ص: 225

فِی الرَّفِیعِ الْأَعْلَی وَ بَلِّغْهُ الْوَسِیلَةَ وَ الْمَنْزِلَةَ الْجَلِیلَةَ وَ الْفَضْلَ وَ الْفَضِیلَةَ وَ الْکَرَامَةَ الْجَزِیلَةَ اللَّهُمَّ وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ مَا جَازَیْتَ إِمَاماً عَنْ رَعِیَّتِهِ وَ صَلِّ عَلَی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ کُلَّمَا ذُکِرَ وَ کُلَّمَا لَمْ یُذْکَرْ یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ أَدْخِلْنِی فِی حِزْبِکَ وَ زُمْرَتِکَ وَ اسْتَوْهِبْنِی مِنْ رَبِّکَ وَ رَبِّی فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ جَاهاً وَ قَدْراً وَ مَنْزِلَةً رَفِیعَةً إِنْ سَأَلْتَ أُعْطِیتَ وَ إِنْ شَفَعْتَ شُفِّعْتَ اللَّهَ اللَّهَ فِی عَبْدِکَ وَ مَوْلَاکَ لَا تُخَلِّنِی عِنْدَ الشَّدَائِدِ وَ الْأَهْوَالِ لِسُوءِ عَمَلِی وَ قَبِیحِ فِعْلِی وَ عَظِیمِ جُرْمِی فَإِنَّکَ أَمَلِی وَ رَجَائِی وَ ثِقَتِی وَ مُعْتَمَدِی وَ وَسِیلَتِی إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ لَمْ یَتَوَسَّلِ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَی اللَّهِ بِوَسِیلَةٍ هِیَ أَعْظَمُ حَقّاً وَ لَا أَوْجَبُ حُرْمَةً وَ لَا أَجَلُّ قَدْراً عِنْدَهُ مِنْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ لَا خَلَّفَنِیَ اللَّهُ عَنْکُمْ بِذُنُوبِی وَ جَمَعَنِی وَ إِیَّاکُمْ فِی جَنَّةِ عَدْنٍ الَّتِی أَعَدَّهَا لَکُمْ وَ لِأَوْلِیَائِکُمْ إِنَّهُ خَیْرُ الْغَافِرِینَ وَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ أَبْلِغْ سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ تَحِیَّةً کَثِیرَةً وَ سَلَاماً وَ ارْدُدْ عَلَیْنَا مِنْهُ التَّحِیَّةَ وَ السَّلَامَ إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ وَ صَلِّ عَلَیْهِ کُلَّمَا ذُکِرَ السَّلَامُ وَ کُلَّمَا لَمْ یُذْکَرْ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ لِلزِّیَارَةِ وَ ادْعُ بَعْدَهُمَا بِمَا قَدَّمْنَاهُ عَقِیبَ صَلَاةِ زِیَارَتِهِ الْأُولَی وَ شَرَحْنَاهُ وَ زُرْ بَعْدَ ذَلِکَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ الشُّهَدَاءَ أَیْضاً عَلَی ذَلِکَ الْوَجْهِ الَّذِی ذَکَرْنَاهُ هُنَاکَ وَ حَرَّرْنَاهُ وَ کَذَلِکَ فِی الْوَدَاعِ وَ مَا جَرَی مَجْرَاهُ (1).

**[ترجمه]زیارتی دیگر که سید رحمه الله آن را درج نموده است: بر در بارگاه شریفش می­ایستی و می­گویی: خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و در این جایگاه، خواسته دل مرا بر حقیقت ایمانی که به تو و به رسولت و به سرکردگان امر ولایتت دارم، برآور. این حرم، حرم الهی و حرم رسول خدا و حرم توست. ای سرورم، آیا مرا اذن ورود به حرمت می­دهی؟ و اگر شایسته این نیستم، این کار تو را سزد. به اذن تو وارد می شوم ای مولای من، به حرم خدا و حرم تو. و سپس وارد می شود و ضریح را جلوی خود قرار داده و رو در روی آن می­ایستی و می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث علی امیر المومنین، سلام بر تو ای وارث حسن شهید، نوه رسول خدا، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر مژده­آور بیم دهنده، و پسر سرور جانشینان پیامبران. سلام بر تو ای وارث فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای انتخاب گشته خدا و پسر انتخاب گشته خدا، سلام بر تو ای آنکه انتقام تو و پدرت را خدا گیرد، سلام بر تو ای کشته­ تبار کشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده، سلام بر تو ای پیشوای رهنمای پاکدامن و سلام بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در سایه لطف تو رحل اقامت افکندند و با زائرانت سر به کویت نهاده اند. سلام بر تو تا آنگاه که من زنده ام و تا هرگاه که آسمانها و زمین برجایند، که به حق، غم جانگداز از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر مومنان و مسلمانان و نزد همه اهل آسمانها و ساکنان زمینها، بس گران بود. به راستی که ما از خداییم و به سوی او بازگردندگانیم و سلام و درودها و برکات خداوند بر تو باد و بر پدران پاک­سیرت برگزیده ات و بر فرزندان رهنمای رهیافته ایشان. سلام بر تو ای مولای من و بر ایشان و بر روح تو و ارواح ایشان و بر تربت تو و تربت آنان. خداوندا ایشان را به رحمت و خشنودی و آرامش و خرّمی خویش درآور. سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله، ای پسر خاتم پیامبران و پسر سرور جانشینان پیامبران و پسر سرور زنان جهان. سلام بر تو ای شهید و فرزند شهید و برادر شهید. ای پدر شهیدان. خداوندا از سوی من او را در این لحظه و این روز و این وقت و هر زمانی، تحیّت و درود فراوان و سلام پایان ناپذیر فرست. سلام خدا و رحمت و برکات او بر تو باد ای سرور جهانیان و سلامی بی پایان، تا آنگاه که روز و شب باقی است، بر شهادت یافتگان همراه تو. سلام بر حسین بن علی شهید، سلام بر علی بن حسین شهید، سلام بر عباس بن امیر المومنین شهید، سلام بر شهیدان از تبار امیر المومنین، سلام بر شهیدان از تبار حسن، سلام بر شهیدان از تبار حسین، سلام بر شهیدان از تبار جعفر و عقیل، سلام بر همه شهیدان به همراه ایشان از میان مومنین. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و ایشان را از سوی من تحیت و درود فراوان برسان. سلام بر تو ای رسول خدا، خداوند بر عزایت بر فرزندت حسین اجر دهاد. سلام بر تو ای فاطمه، خداوند بر عزایت بر فرزندت حسین اجر دهاد. سلام بر تو ای امیر المومنین، خداوند بر عزایت بر فرزندت حسین اجر دهاد. سلام بر تو ای ابا محمد حسن مجتبی، خداوند بر عزایت بر برادرت حسین اجر دهاد. ای مولای من ای ابا عبد الله، من میهمان خدایم و میهمان تو و پناه جسته به خدا و پناه آورده به تو؛ و هر میهمان و پناه آورده ای را هبه و بخششی است و هبه من در این وقت آن که، از خدای سبحان و تعالی مسألت نمایی که مرا برات رهایی از آتش دهد که او شنونده دعاست و نزدیک و پاسخگوست. - . مصباح الزائر : 130- 131 -

سپس ضریح را ببوس و به کنار سر حضرت برو و نزد او بایست و بگو: سلام بر تو ای بر خاک غلتیده ای که اشکها بر او ریزان است، سلام بر تو ای همنشین مصیبتهایی که سنت خدا بر آن رفته است، گواهی می­دهم که به حق، خداوند خاک را به برکت وجود تو پاک گرداند و اجر مصیبت را به وجود تو دوچندان نمود و کتاب خدا را با سیره تو روشن گرداند و تو را و جد و پدر و مادر و برادر و فرزندانت را عبرتی و آموزه ای برای خردمندان قرار داد. گواهی می­دهم که تو این خطاب را می شنوی و جواب می­گویی، پس صلوات خدا بر تو باد ای فرزند مبارکان و نیکان. و بنگر که من اکنون به سوی تو آمده و به ساحت تو پناه جسته ام و اینگونه امید نزدیکی به تو دارم و به جدت و پدرت؛ پس صلوات خدا بر تو باد ای پیشوای من و پسر پیشوای من. گویی که تو را در پهنه های زمین کربلا می­بینم ای مولای من، که ندا در می­دهی و کس پاسخت نمی­گوید و کمک می­جویی و کمک کننده ای نیست و کسی را به پناه می­خوانی و پناهت نمی­دهند و ای کاش که با تو بودم تا به فوز عظیم دست یابم. خداوندا بر روان و پیکر او درود فرست و بر او از طرف من تحیت بسیار و سلام و رحمت و برکت و خشنودی و خیر جاودان و بخشودگی ات را فرو فرست، به راستی که تو شنونده دعاء و نزدیک و پاسخگو هستی. سپس بر قبر خم شو و بر آن بوسه ده و بگو: پدر و مادرم به فدایت ای پسر رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد الله، به حق که غم جانکاه از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه اهل آسمانها و زمین بس کمرشکن بود، پس خدا لعنت کند امتی را که زین نهادند و لگام بستند و برای جنگ با تو آماده گشتند. ای مولای من ای ابا عبد الله، راه حرمت پوییدم و به شهادتگاهت آمدم، و خدا را به شأنی که نزد وی داری و منزلتی که نزد او داری، مسألت می­کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستد و مرا در دنیا و آخرت همراه شما قرار دهد. سپس در کنار سر حضرت دو رکعت نماز می­خوانی و در آن هر سوره ای خواهی، بخوان و هر چه خواهی خدا را دعا کن. سپس برخیز و برو و به علی بن حسین و بر شهیدان اصحاب حسین همان گونه که در ابتدا گفتیم، سلام بده و سپس سرت را بالا بگیر و این صلوات را بر او که صلوات خدا بر او باد، فرست: خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و بر حسین مظلوم شهید، کشته اشکها و اسیر اندوه­ها، صلواتی فزاینده و دوچندان شونده و پر برکت فرست که آغاز آن بر آسمان فراز گردد و انجام آن پایان نگیرد، برتر از هر صلواتی که بر احدی از فرزندان پیامبران و رسولان فرستاده ای، ای خدای جهانیان. خداوندا بر پیشوای شهید، این کشته شده ستم دیده تنها رها شده و این سرور فرمانده پرستشگر پارسا و این جانشین پیامبر و خلیفه، این امام راستین­منش پاک­نهاد پاک نیک­آیند مبارک و پسندیده­کردار پذیرفته­رفتار و پرهیزکار رهنمای رهیافته دنیاگریخته و بر جبهه نشسته جانفشان دانا، این امام رهیافتگی و نوه پیامبر و نور چشم زهرای بتول صلوات الله علیهم، درود فرست. خداوندا، بر سرور و مولای من، همانسان که به فرمانبری از تو سر نهاد و از سرکشی در برابر تو بازداشت و برای خشنودی تو سخت کوشید و به ایمان به تو روی آورد و هیچ عذری را نه پنهان و نه پیدا (در کار خود) نپذیرفت، بندگان را به سوی تو فراخواند و راه تو را نشانشان داد و پیش روی تو بر پای خاست و ستمگری را به راستی و حق از بنیان افکند و سنت را با کتاب خدا زنده داشت و ستم­کش، در (کسب) خشنودی تو زندگی به سر برد و همچنان سختی ­به جان خریده، در سرسپردگی به تو و ولایت­پذیری تو ره سپرد و (خویشان و یاران) از دست بداده، رهسپار کوی تو شد، هیچ شبی و هیچ روزی از امر تو روی نتافت، بلکه در راه تو با منافقان و کفّار به مجاهدت برخاست. خداوندا پس او را بهترین پاداش راستین­منشان نیکوکار نصیب گردان و عذاب ایشان و عقاب قاتلانش را دوچندان کن، چرا که او کریم و ارجمند به میدان نبرد آمد و مظلوم و ستمدیده کشته شده و مرحوم و نعمت زدوده جان باخت، حال آنکه می­گفت: من پسر رسول خدا محمد و فرزند آنکه نفس خود از آلایش پاک نگاه داشت و (خدا را) پرستش نمود، هستم؛ ولی ایشان او را به عمد و از سر قصد، به خاطر ایمانش کشتند و در قتل او به امر شیطان سر نهادند و در کار او به خدای رحمان نظر نکردند. خداوندا، پس بر سرور و مولای من صلواتی نثار کن که ذکر و یاد او به واسطه آن فزونی یابد و حقیقت امر او نورافشان گردد و یاری نمودن او شتابان و زودهنگام دررسد و او را در روز قیامت به بهترین سهم از فضایل اختصاص ده و او را در اعلی علیین شرافتمندتر گردان و او را به والاترین شرافت گرامی­داشتگان برسان و او را به والایی رحمتت، به اوج بلندی و شرف مقربین در بلندنای برین، فراز گردان. و او را درجه بالا و جایگاه والا و فضل و فضیلت و کرامت فراوان عطا گردان. خداوندا، او را به بهترین وجهی که پیشوایی را از جانب مردمش پاداش داده ای، (به جبران) پاداش ده و بر سرور و مولای من، هر گاه که نامی از او رفت یا نرفت، درود فرست. ای سرور و مولای من، مرا به حزب و حلقه خود وارد گردان و از خدایت و خدایم مرا هبه ای درخواست کن که تو را نزد او جایگاه و شأن و منزلتی بلند است که اگر مسألت نمایی، عطایت گرداند و اگر شفاعت نمایی، خداوند شفیعت گرداند. خدا را خدا را در حق بنده و نوکرت که مرا به گاه سختیها و دشواریها به دست کردار ناپسند و رفتار ناشایست و گنهکاری بسیارم رها مکن که تویی امید و پناه و تکیه­گاه و پشتگرمی و راه تقرب من به خدایم و خدایت. توسل کنندگان به درگاه الهی به هیچ وسیله ای که نزد او حقی عظیمتر و حرمتی واجب تر و قدر و منزلتی والاتر از وجود شما اهل بیت داشته باشد، توسل نجسته اند. خداوند مرا به خاطر گناهانم از شما بازپس ندارد و باشد که مرا با شما در بهشت عدنی که آن را برای شما و دوستدارانتان آماده داشته است، گرد آورد که او بهترین بخشندگان است و مهربانترین مهربانان است. خداوندا، سرور و مولای مرا سلام و درود فراوان رسان و از سوی او ما را سلام و درود بازرسان که او بخشنده و بزرگوار است و هر گاه نامی درود و سلام رفت یا نرفت، بر او صلوات فرست ای پروردگار جهانیان. سپس دو رکعت نماز زیارت بخوان و پس از آن دعایی که پس از نماز زیارت پیشین بیان کرده و به تفصیل ذکر کردیم، بخوان و پس از آن علی بن حسین و شهیدان را نیز همانسان که در آن زیارت گفتیم و به تدقیق بیان کردیم زیارت کن و همچنین درباره وداع و دیگر سخنان از این دست. - . مصباح الزائر : 131- 133 -

**[ترجمه]

بیان

قوله وفدت مع زوارک یمکن أن یکون إشارة إلی حرکة أرواحهم فی اللیالی إلی دار السلام أو مطلقا حیث شاءوا أو المعنی أنهم وفدوا أولا علیک فهم مع زائریک کل یوم أو یکون المراد بها أرواح الأنبیاء و الأوصیاء و الأولیاء الذین یأتون لزیارته فعلی هذا تکون الأوصاف للتقسیم.

قوله مکدودا أی متعبا تقول کددت الشی ء أی أتعبته قوله مکدوحا أی مجروحا یقال أصابه شی ء فکدح وجهه أی خدشه و قیل الکدح أکثر من

ص: 226

1- 1. مصباح الزائر ص 131- 133.

الخدش و یحتمل أن یکون المفعول بمعنی الفاعل أی عاملا ساعیا فی عبادة الله کقوله تعالی إِنَّکَ کادِحٌ إِلی رَبِّکَ کَدْحاً و فی المکدود أیضا یحتمل ذلک.

قوله و فی أولیائک أی معهم و فی بعض النسخ ولائک و هو أظهر قوله و قضی إلیک أی مات و مضی و قال الفراء(1)

فی قوله تعالی ثُمَّ اقْضُوا إِلَیَ یعنی امضوا إلی و فی بعض النسخ و مضی قوله بالعمد المعتمد تأکید أی معتمدین علی عملهم و قال الجوهری (2)

راقب الله فی أمره أی خافه.

قوله الله الله بالنصب أی اذکر الله أو بتقدیر حرف القسم فیحتمل الجر أیضا

**[ترجمه]گفته وی: «وفدت مع زوارک» ممکن است اشاره به حرکت ارواح آنان به هنگام شب به سوی دارالسلام باشد، یا مطلقاً به هر آنجا که بخواهند؛ یا معنا این باشد که آنان ابتدا نزد تو آمدند، پس ایشان هر روز با زائران تو­اند؛ یا مراد از آن، ارواح پیامبران و اوصیا و اولیایی باشد که برای زیارتش می­آیند؛ بنابراین اوصاف برای تقسیم است.

گفته وی: «مکدودا» یعنی خسته. می­گویی «کددتُ الشیء» یعنی خسته­اش کردم. گفته وی: «مکدوحا» یعنی مجروح. گفته می­شود: «أصابه شیء فکدح وجهه»: یعنی خدشه­دار کرد و گفته شده: «کدح» از خدشه بیشتر است و محتمل است مفعول به معنای فاعل باشد، یعنی عامل کمک­کننده در عبادت خدا مثل این آیه: «إنک کادح إلی ربک کدحا». در «مکدود» نیز این احتمال هست.

گفته وی: «و فی اولیائک» یعنی همراه با اولیائت؛ و در بعضی نسخه­ها آمده: «ولائک» و این روشن­تر است. گفته وی: «و قضی الیک» یعنی مرد و رفت. فرّاء در آیه «ثم اقضوا الیّ» گوید: یعنی به سوی من بیایید و در بعضی نسخه­ها آمده «و مضی». گفته وی: «بالعمد المتعمد» تاکید است، یعنی بر کارشان تکیه می­کنند.

جوهری گوید: «راقب الله فی امره» یعنی از خدا در باره خود ترسید. «الله الله» با نصب، یعنی خدا را یاد کن، و یا حرف جر در تقدیر است که در نتیجه احتمال جر نیز جاری است .

**[ترجمه]

أقول

فی بعض النسخ القدیمة من مؤلفات أصحابنا بعد قوله معکم فی الدنیا و الآخرة ثم صل رکعتین عند الرأس تقرأ فیهما ما أحببت و ادع الله بما أردت ثم قم و امض و سلم علی علی بن الحسین و علی الشهداء من أصحاب الحسین بما ذکرناه أولا ثم ارفع رأسک إلی آخر ما مر.

**[ترجمه]در برخی نسخه­های قدیمی از تألیفات اصحاب ما، پس از این گفته «معکم فی الدنیا و الاخره» آمده: «ثمّ صلّی رکعتین عند الرّأس... تا پایان آنچه در متن گذشت.

**[ترجمه]

«35»

زِیَارَةٌ أُخْرَی مُطْلَقَةٌ رَوَاهَا السَّیِّدُ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ قَالَ رُوِیَ: أَنَّ رَجُلًا أَتَی الْحُسَیْنَ علیه السلام فَأَنَاخَ رَاحِلَتَهُ بِقُرْبِ الظِّلَالِ وَ نَزَلَ وَ عَلَیْهِ حِلْیَةُ الْأَعْرَابِ ثُمَّ مَضَی نَحْوَ الضَّرِیحِ وَ عَلَیْهِ سَکِینَةٌ وَ وَقَارٌ حَتَّی وَقَفَ بِبَابِ الظِّلَالِ ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ نَحْوَ الضَّرِیحِ وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ حُجَّتَهُ سَلَامَ مُسَلِّمٍ لِلَّهِ فِیکَ رَادٍّ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکَ مُرَاعٍ حَقَّ مَا اسْتَرْعَاکَ اللَّهُ خَلْقَهُ وَ اسْتَرْعَاکَ حَقَّهُ فَأَنْتَ حُجَّتُهُ الْکُبْرَی وَ کَلِمَتُهُ الْعُظْمَی وَ طَرِیقَتُهُ الْمُثْلَی وَ حُجَّتُهُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ خَلِیفَتُهُ فِی الْأَرْضِ وَ السَّمَاوَاتِ الْعُلَی أَتَیْتُکَ زَائِراً وَ لِآلَاءِ اللَّهِ ذَاکِراً أَصْبَحَ ذَنْبِی عَظِیماً وَ أَصْبَحْتَ بِهِ عَلِیماً فَکُنْ لِی بِحَطِّهِ زَعِیماً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً ثُمَّ حَطَّ خَدَّهُ عَلَی الضَّرِیحِ وَ قَالَ أَتَیْتُکَ لِلذُّنُوبِ مُقْتَرِفاً فَکُنْ لِی إِلَی اللَّهِ شَافِعاً فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُ عَنْهُنَّ نَازِعاً إِلَی اللَّهِ أَتَنَصَّلُ وَ بِکُمْ یَا آلَ مُحَمَّدٍ أَتَوَسَّلُ

ص: 227

1- 1. معانی القرآن للفراء ج 1 ص 474.
2- 2. صحاح الجوهریّ ج 1 ص 138.

الْآخِرَ مِنْکُمْ وَ الْأَوَّلَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ وَ سَلَّمَ وَ کَرَّمَ وَ أَجْزَلَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

ثُمَّ وَقَفَ وَ الضَّرِیحُ قِبْلَتُهُ فَصَلَّی وَ أَکْثَرَ مَا لَمْ أُحْصِهِ ثُمَّ دَعَا وَ اسْتَغْفَرَ وَ سَجَدَ وَ عَفَّرَ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی سُجُودِهِ إِلَهِی إِیَّاکَ قَصَدْتُ وَ إِلَی وَلِیِّکَ وَ ابْنِ وَلِیِّکَ وَفَدْتُ نَازِلًا بِعُقُوبَتِکَ عَائِذاً بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ فَارْحَمْ غُرْبَتِی وَ أَقِلْ عَثْرَتِی وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی وَ أَحْسِنْ أَوْبَتِی مَشْکُورَ الْبَصِیرَةِ مَغْفُورَ الْعَلَانِیَةِ وَ السَّرِیرَةِ مِنْ کُلِّ کَبِیرَةٍ وَ صَغِیرَةٍ اللَّهُمَّ ارْحَمْ ضَرَاعَتِی إِلَیْکَ وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتِی بِهِ إِلَیْکَ وَ اقْضِ حَاجَتِی وَ وَسِیلَتِی بِهِ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْهَا نَجَاتِی مِنَ النَّارِ وَ سُوءِ هَذِهِ الدَّارِ وَ حَطِیطَةً لِذُنُوبِی وَ الْآصَارِ یَا عَالِمَ الْخَفَایَا وَ الْأَسْرَارِ إِلَهِی إِنِّی امْتَطَیْتُ إِلَیْکَ الْمَهَانَةَ وَ ادَّرَعْتُ الْمَثَابَةَ لَأْیاً بَعْدَ لَأْیٍ فِی غُدُوِّی وَ مَسَائِی إِلَی أَئِمَّتِی وَ أَوْلِیَائِی فَابْعَثْنِی فِی أُسْرَتِهِمْ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ یَوْمَ أُدْعَی مِنَ الْحَافِرَةِ لِحُضُورِ السَّاهِرَةِ وَ مَوْقِفِ الْحِسَابِ وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ عَفَّرَ خَدَّیْهِ یَتَضَرَّعُ وَ یَبْکِی وَ قَالَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا الْحَوْلِ وَ الطَّوْلِ یَا ذَا الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ نَجِّنِی مِنْ خَطَلِ الْعَمَلِ وَ الْقَوْلِ وَ آمِنِّی یَوْمَ الْفَزَعِ وَ الْهَوْلِ ثُمَّ جَلَسَ وَ هُوَ یُهَیْنِمُ بِمَا لَمْ أَفْهَمْهُ ثُمَّ قَامَ فَوَقَفَ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی مَنِ اتَّبَعَکَ وَ شَهِدَ الْمَعْرَکَةَ مَعَکَ وَ الْوَارِدِینَ مَصْرَعَکَ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً أَتَیْتُکَ زَائِراً یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ وَ وَصِیَّ نَبِیِّهِ وَ انْصَرَفْتُ مُوَدِّعاً غَیْرَ سَئِمٍ وَ لَا قَالٍ فَاجْعَلْنِی مِنْکَ بِبَالٍ ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَی رَاحِلَتِهِ فَرَکِبَهَا وَ مَضَی وَ لَمْ أُکَلِّمْهُ وَ لَا کَلَّمَنِی (1).

**[ترجمه]زیارت مطلقه دیگری که سید قدس الله روحه آن را روایت کرده و گوید: روایت شده است که مردی به زیارت حسین علیه السلام آمد و شترش را در کنار سایبانها فرونشاند و به زیر آمد و لباس بادیه نشینان بر تن داشت. سپس به حال آرامش و وقار به سمت ضریح حرکت نمود تا آنکه در کنار در سراپرده ها قرار گرفت و سپس با دستش به سمت ضریح اشاره نمود و گفت: سلام بر تو ای ولی خدا و حجت او، سلام تاییدگر تو نزد خداوند، و سلام کسی که به خدا و تو می­سپارد و رعایت این حق را می­کند که خداوند خلقش را و حقش را به تو سپرده است؛ که تو بزرگترین برهان و عظیمترین واژه خدا و آرمانی ترین شیوه و حجت او بر اهل دنیا و جانشین او در زمین و آسمانهای برین هستی. هان که به زیارت نزد تو آمده و نعمتهای پروردگار را جویایم و گناهانم بس افزون گشته و تو از آن آگاهی، پس تو در فروریزاندن آن (از گرده ام) کفیل باش، خدا بر تو صلوات دهد و سلام بی پایان نثار نماید. سپس گونه اش را بر ضریح نهاد و گفت: گناه آلوده به نزدت آمده ام، پس نزد خداوند مرا شفیع باش و هان! که اکنون برای برکندن آن از خود آمده ام و از آن به خدا پناه می­برم و به آخرین شما و اولین شما ای آل محمد توسل می­جویم که خداوند بر شما صلوات دهد و سلام بی پایان و اکرام و عطای فراوان و رحمت خدا و برکاتش بر شما باد. سپس برپا ایستاد و ضریح در برابر قبله اش بود و نماز خواند و بسیار خواند که نتوانستم رکعات وی بشمرم و سپس دعا کرد و استغفار نمود و به سجده رفت و روی بر خاک نهاد و به او نزدیک شدم و شنیدم که در سجده اش می­گفت: خداوندا تو را قصد نموده ام و به کوی ولی تو و فرزند ولیّ تو سر نهاده و در نشسته ام و گرفتار عقوبت تو هستم و از مجازات تو به عفو و بخششت پناه جویانم، پس بر غربتم رحم آور و دستم از لغزشها برگیر و توبه ام را بپذیر و بازگشتی نیکو عطایم نما و این بینش یافتگی ام را بی پاداش مگذار و آشکار و نهان از هر گناه کبیره و صغیره ام را ببخش. خداوندا بر تضرّع و خاکساری ام به نزدت رحم نما و شفاعت آوردنم به آبروی او به نزدت را بپذیر و حاجتم را و وسیله خواهی ام به آبروی وی را برآورده گردان و این زیارت را موجب نجاتم از دوزخ و پلیدی این دنیا و مایه فروریختن گناهان و بار سنگین نابکاریها بدان، ای دانای به آشکار و نهان. خدایا رهسپار کوی تو بر مرکبِ خواریها درنشستم و جان به سر شده از کندی و سختی حرکتم در صبح و شام به سوی پیشوایان و اولیای خود، این کانون رهیابی را جوشن نجات خود گرفتم. پس مرا در میان این خانواده رستاخیز ده و با این گروه محشور گردان، آنگاه که از دل خاک برای ایستادن بر روی خاک و در جایگه حسابرسی و قیامت فراخوانده شوم. سپس چهره بر خاک نهاد و بس خاکساری و لابه نمود و گفت: ای شکوهمند کرامت افزا، ای چاره بر دستِ برازنده بازو، ای توانمند ترفند­ افزون! مرا از نا به راهی در کردار و گفتارم رهایی بخش و در روز بی­تابی و هراس، ایمن گردان. سپس نشست و زیر لب چیزهایی زمزمه کرد که نفهمیدم و سپس برخاست و کنار سر حضرت علیه السلام ایستاد و گفت: سلام بر تو و بر آنان که از تو پیروی کردند و با تو در نبرد حاضر شدند و [همراه تو]به قتلگاه تو آمدند، ای کاش با شما بودم تا به فوز عظیم نائل می­آمدم. به زیارت نزد تو آمدم ای ولی خدا و پسر ولی خدا و جانشین پیامبر خدا، و نه آزرده خاطر و نه چرکین دل به وداع، ره بازگشت گرفتم، پس مرا به یاد داشته باش. سپس به سمت شترش رفت و سوار شد و روانه شد و من با او سخنی نگفتم و او نیز با من حرفی نزد. - . مصباح الزائر : 133- 134 -

**[ترجمه]

توضیح

قوله حق ما استرعاک الله کلمة ما مصدریة و الزعیم الکفیل و یقال تنصل فلان من ذنبه أی تبرأ و اعتذر و العقوة الساحة و ما حول الدار و الضراعة الخضوع و التذلل قوله و اجعلها أی حاجتی أو زیارتی و الآصار

ص: 228

1- 1. مصباح الزائر ص 133- 134.

الذنوب و الأثقال قوله إنی امتطیت إلیک المهانة أی اتخذت متوجها إلیک المهانة مطیتی و مرکوبی علی الاستعارة و المهانة الحقارة و المذلة و الضعف أو من المهنة بمعنی الخدمة.

قوله و ادرعت المثابة أی اتخذت المثابة و المرجع إلی أولیائی و أئمتی درعی من المهالک و المخاوف و اللأی الإبطاء و الاحتباس و الشدة أی رجوعی حینا بعد حین مع شدة و جهد و إبطاء و أسرة الرجل رهطه الأدنون و المراد بالحافرة هنا الأرض المحفورة أی القبر فاسم الفاعل بمعنی المفعول و المشهورة فی قوله تعالی إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِی الْحافِرَةِ أی إلی أمرنا الأولی و هو الحیاة یقال رجع علی حافرته أی علی الطریق الذی جاء منه و الساهرة وجه الأرض و الهینمة الصوت الخفی.

قوله فاجعلنی منک ببال أی اجعلنی فی بالک أی قلبک و خاطرک و لعله کان إما الخضر أو أحد الأئمة علیهم السلام.

**[ترجمه]گفته وی: «حق ما استرعاک الله»، ما مصدریه است و «زعیم» یعنی ضمانت کننده. گفته می­شود: «تنصل فلان من ذنبه» برائت جست و عذرخواهی کرد. «عقوة» یعنی حیاط و آنچه اطراف خانه است. «ضراعة» خضوع و فروتنی بسیار. «اجعلها» حاجتم یا زیارتم را. «و الاصار» گناهان. گفته وی: «انی امتطیت الیک المهانة» یعنی حقارت و مذلت را سوار شدم و به سوی تو آمدم که استعاره است. «مهانت» به معنای حقارت، ذلت و ضعف است و یا از «مهنة» است به معنی خدمت .

گفته وی: «وادرعت المثابة»، رفتن به سوی اولیای خودم را به مثابه زرهی گرفتم تا مرا از هلاکت­ها و هراس­ها نگهدارد. «لأی» یعنی تأخیر کردن و «احتباس و شدة» یعنی رجوع گهگاه من با شدت و تلاش و تأخیر. «اسرة الرجل» کسان زیردستش. مراد از «حافرة» در اینجا زمین کنده شده است یعنی قبر، پس اسم فاعل به معنای مفعول است. آنچه در این گفته خدا مشهور است: «انا لمردودون فی الحافرة» یعنی امر اول ما که زندگی است. گفته می­شود: «رجع علی حافرته» یعنی همان راهی که آمده بود. «ساهرة»، روی زمین است و «هینمة» یعنی صدای پنهان. گفته وی: «فاجعلنی منک ببال»،مرا در قلبت و خاطرت قرار بده و آن شخص (خواننده این زیارت) شاید خضر یا یکی از ائمه علیهم السلام بوده باشد.

**[ترجمه]

«36»

زِیَارَةٌ أُخْرَی أَوْرَدَهَا السَّیِّدُ رَحِمَهُ اللَّهُ وَ قَدْ قَدَّمْنَا رِوَایَتَهَا مِنْ کَامِلِ الزِّیَارَةِ بِالْإِسْنَادِ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ وَ إِنَّمَا أَعَدْنَا هُنَا أَصْلَ الزِّیَارَةِ لِاخْتِلَافٍ یَسِیرٍ بَیْنَ أَلْفَاظِهِمَا وَ أَحَلْنَا فَضْلَهَا عَلَی مَا سَبَقَ قَالَ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:

فَإِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قُمْتَ عَلَی الْبَابِ وَ قُلْتَ هَذِهِ الْکَلِمَاتِ فَإِنَّ لَکَ بِکُلٍّ مِنْهُنَّ کِفْلًا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ قَالَ قُلْتُ وَ مَا هُنَّ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ سَیِّدِ رُسُلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ خَیْرِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الرَّضِیِّ الطَّاهِرِ الرَّاضِی الْمَرْضِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الْأَکْبَرُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَرُّ التَّقِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ

ص: 229

السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْحَافِّینَ بِکَ.

أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ الْمُلْحِدِینَ وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ تَمْشِی إِلَیْهِ فَلَکَ بِکُلِّ قَدَمٍ تَرْفَعُهَا أَوْ تَضَعُهَا کَثَوَابِ الْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ تَعَالَی فَإِذَا مَشَیْتَ وَ وَقَفْتَ عَلَی الْقَبْرِ فَاسْتَلِمْهُ بِیَدِکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ ثُمَّ امْضِ إِلَی صَلَاتِکَ فَلَکَ بِکُلِّ رَکْعَةٍ تَرْکَعُهَا عِنْدَهُ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ أَلْفَ حَجَّةٍ وَ اعْتَمَرَ أَلْفَ عُمْرَةٍ وَ أَعْتَقَ أَلْفَ رَقَبَةٍ وَ کَمَنْ وَقَفَ أَلْفَ مَرَّةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ مِنَ الْخَبَرِ.

ثُمَّ قَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ: وَ یُسْتَحَبُّ لِلْإِنْسَانِ کُلَّمَا زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام وَ أَرَادَ الْخُرُوجَ مِنْ عِنْدِهِ أَنْ یَنْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ یُقَبِّلَهُ وَ یَقُولَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَالِصَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَتِیلَ الظَّمَإِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا غَرِیبَ الْغُرَبَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا سَئِمٍ وَ لَا قَالٍ فَإِنْ أَمْضِ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ وَ رَزَقَنِیَ اللَّهُ الْعَوْدَ إِلَی مَشْهَدِکَ وَ الْمُقَامَ بِفِنَائِکَ وَ الْقِیَامَ فِی حَرَمِکَ وَ إِیَّاهُ أَسْأَلُ أَنْ یُسْعِدَنِی بِکُمْ وَ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ(1).

**[ترجمه]زیارتی دیگر که سید رحمه الله آن را نقل کرده و پیش از این آن را از کامل الزیارات به سند از مفضل از جابر جعفی نقل کردیم و در اینجا اصل زیارت را به خاطر اندک تفاوتی در متن نقل می­کنیم و فضل آن را بر زیارتی که قبلاً گذشت، احاله می­دهیم.

جابر جعفی از امام صادق علیه السلام روایت می­کند: چون به زیارت مقبره حسین علیه السلام آیی و جلوی در بایستی و این کلمات را به زبان آوری، تو را در برابر این سخنان بهره وافری از رحمت خدا نصیب گردد. گفتم: چیست آن سخنان فدایت گردم؟ فرمود: می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد سرور فرستادگان خدا، سلام بر تو ای وارث امیر المومنین و برترین جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای وارث حسنِ پسندیده کردار پاکِ خشنود و خشنودی یافته، سلام بر تو ای بزرگترین راستین­منش، سلام بر تو ای وصیّ نیکوکار پرهیزکار، سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه گاه تو رحل اقامت افکندند. سلام بر تو و بر فرشتگان حلقه زده بر گرد تو. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات مستحقان پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و با برگشتگان از دین مجاهدت نمودی و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. سپس به سوی او پیش می­روی و به هر گامی که برمی­داری و می­گذاری، ثوابی چون ثواب درغلتیدگان در خون خود در راه خدا خواهی داشت؛ و چون پیش رفتی و بر کنار قبر ایستادی، آن را به دست خود لمس کن و بگو: سلام بر تو ای حجت خدا در آسمان و زمینش؛ و سپس به سراغ اقامه نماز برو و به هر رکعت آن که نزد وی برپا داری، ثوابی به اندازه کسی که هزار بار حج و عمره به جا آورده و هزار اسیر را آزاد کرده و گویی که در راه خدا همراه با پیامبری فروفرستاده، هزار بار در صف جنگ ایستاده باشد، خواهی داشت... و تا پایان این روایت که گذشت. و سپس سید رحمه الله گوید: هر گاه انسان به زیارت حسین علیه السلام رفت و قصد بازگشتن از نزد وی داشت، مستحب است که با سر و دستش بر قبر بیفتد و آن را ببوسد و بگوید: سلام بر تو ای مولای من، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا، سلام بر تو ای خالص گشته برای خدا، سلام بر تو ای کشته تشنگی، سلام بر تو ای غریب غریبان، سلام بر تو سلام وداع کننده­ای که نه آزرده دل است و نه دشمن. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­باشد و خداوند این زیارت را آخرین زیارت من از تو قرار ندهد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و درنشستن بر ساحتت و برپا ایستادن (به نماز) در حرمت روزی نماید، و هم از او درخواست می­نمایم که مرا به (محبت) شما سعادتمند گرداند و در دنیا و آخرت با شما همراه دارد. - . مصباح الزائر : 134- 135 -

**[ترجمه]

«37»

زِیَارَةٌ أُخْرَی رَوَاهَا الْکَفْعَمِیُّ فِی الْبَلَدِ الْأَمِینِ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: إِذَا وَصَلْتَ إِلَی الْفُرَاتِ فَاغْتَسِلْ وَ الْبَسْ أَنْظَفَ ثَوْبٍ تَقْدِرُ عَلَیْهِ ثُمَّ صِرْ إِلَی الْقَبْرِ حَافِیاً وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةُ وَ الْوَقَارُ وَ قِفْ بِالْبَابِ وَ کَبِّرْ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِینَ تَکْبِیرَةً وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ فِطْرَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ صَفْوَةِ اللَّهِ

ص: 230

1- 1. مصباح الزائر ص 134- 135.

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ الرَّضِیَّ الزَّکِیَّ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَرُّ التَّقِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُقَرَّبِینَ الَّذِینَ هُمْ بِکَ مُحْدِقُونَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اللَّهَ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ الْتَزِمِ الْقَبْرَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا

حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَیْنِ وَ اطْلُبْ بِثَأْرِهِ اللَّهُمَّ انْتَقِمْ مِمَّنْ قَتَلَهُ وَ أَعَانَ عَلَیْهِ ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ یَدَیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ مَلَائِکَتِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِهِ وَ جَمِیعِ خَلْقِهِ وَ رَحْمَتُهُ وَ بَرَکَاتُهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ الشَّهِیدُ الْمَظْلُومُ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَکَ وَ خَاذِلَکَ بَرِئْتُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُمْ وَ مِنْ فِعَالِهِمْ وَ مِمَّنْ شَایَعَ وَ رَضِیَ بِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمْ کُفَّارٌ مُشْرِکُونَ وَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ بِرَاءٌ مِنْهُمْ.

قال ثم زر علی بن الحسین ثم الشهداء و العباس بما سنذکره إن شاء الله فی زیارة عرفة و تصلی رکعات الزیارات و هی ثمان و تدعو بعد کل رکعتین منهما بما ذکرناه فی زیارة عاشوراء(1).

**[ترجمه]در زیارت دیگری که کفعمی در البلد الامین از امام صادق علیه السلام روایت کرده است، می­فرماید: چون به فرات رسیدی غسل کن و پاکیزه ترین لباسی که در دسترس است بپوش و سپس برهنه­پای و با حالت آرامش و وقار به سمت مقبره حرکت کن و در کنار در بایست و سی و چهار بار الله اکبر بگو و بگو: سلام بر تو ای وارث آدم سرشت خدا، سلام بر تو ای وارث نوح برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای حسین بن علی، ای پسندیده کردار پاکدامن، سلام بر تو ای نیکوکار پرهیزکار، سلام بر تو ای شهید راستین­منش، سلام بر فرشتگان مقرب خدا که گرد تو حلقه زده اند. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات مستحقان پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و خدای را پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. سپس در کنار قبر بمان و بگو: سلام بر تو ای حجت خدا در زمین و آسمانش. سپس بر قبر خم شو و بگو: خدایا ای پرورگار حسین، سینه حسین را آرام ده و به خونخواهی او برخیز. خداوندا از آنان که او را کشتند و در کشتن او یاری نمودند، انتقام بگیر. سپس سرت را و دستانت را به سوی آسمان فراز کن و بگو: سلام خدا و فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و بندگان درستکار و همه آفریدگان او و رحمت و برکات خداوند بر محمد و اهل بیت او و بر تو ای مولای شهید مظلوم من. خدا لعنت کند قاتل تو و بی­یاور رهاکننده تو را. نزد خدای عز و جل از ایشان و از کردارشان و از هر آنکه آنان را همراهی نمود و از قتل او خشنود گشت، بیزاری می­جویم و شهادت می­دهم که آنان کفار و مشرک بودند و خدا و رسول او از ایشان بیزار هستند.

و گوید: و سپس علی بن حسین و شهیدان و عباس را به ذکری که به خواست خدا، در زیارت عرفه بیان خواهیم کرد، زیارت کن و رکعتهای زیارت را که هشت رکعت است و پس از هر دو رکعت دعایی که در زیارت عاشورا ذکر کردیم می­خوانی، به جای آور. - . البلد الأمین : 280 -

**[ترجمه]

بیان

الظاهر أن قوله ثم زر إلی آخره من کلام المؤلف.

**[ترجمه]ظاهرا این گفته وی: سپس علی بن حسین و شهیدان و .. کلام مؤلف است.

**[ترجمه]

«38»

زِیَارَةٌ أُخْرَی لَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَوْرَدَهَا السَّیِّدُ وَ غَیْرُهُ وَ الظَّاهِرُ أَنَّهُ مِنْ تَأْلِیفِ السَّیِّدِ الْمُرْتَضَی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ فِی مِصْبَاحِ الزَّائِرِ زِیَارَةً بِأَلْفَاظٍ شَافِیَةٍ یُذْکَرُ فِیهَا بَعْضُ مَصَائِبِ یَوْمِ الطَّفِّ یُزَارُ بِهَا الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ سَلَامُهُ زَارَ بِهَا الْمُرْتَضَی عَلَمُ الْهُدَی رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ سَأَذْکُرُهَا عَلَی الْوَصْفِ الَّذِی أَشَارَ هُوَ إِلَیْهِ قَالَ: فَإِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ مِنْ بَیْتِکَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ

ص: 231

1- 1. البلد الأمین ص 280.

وَ بِکَ اسْتَعَنْتُ وَ وَجْهَکَ طَلَبْتُ وَ لِزِیَارَةِ ابْنِ نَبِیِّکَ أَرَدْتُ وَ لِرِضْوَانِکَ تَعَرَّضْتُ اللَّهُمَّ احْفَظْنِی فِی سَفَرِی وَ حَضَرِی وَ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی وَ مِنْ فَوْقِی وَ مِنْ تَحْتِی وَ أَعُوذُ بِعَظَمَتِکَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ اللَّهُمَّ احْفَظْنِی بِمَا حَفِظْتَ بِهِ کِتَابَکَ الْمُنَزَلَ عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ یَا مَنْ قَالَ وَ هُوَ أَصْدَقُ الْقَائِلِینَ إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ فَإِذَا بَلَغْتَ الْمَنْزِلَ تَقُولُ رَبِّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُ أَکْبَرُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ هَذِهِ الْبُقْعَةِ الْمُبَارَکَةِ وَ خَیْرَ أَهْلِهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا اللَّهُمَّ حَبِّبْنِی إِلَی خَلْقِکَ وَ أَفِضْ عَلَیَّ مِنْ سَعَةِ رِزْقِکَ وَ وَفِّقْنِی لِلْقِیَامِ بِأَدَاءِ حَقِّکَ بِرَحْمَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ مَنِّکَ وَ إِحْسَانِکَ یَا کَرِیمُ فَإِذَا رَأَی الْقُبَّةَ فَیَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلی عِبادِهِ الَّذِینَ اصْطَفی آللَّهُ خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ سَلَامٌ عَلَی آلِ یس إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ وَ السَّلَامُ عَلَی الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَوْصِیَاءِ الصَّادِقِینَ الْقَائِمِینَ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ حُجَجِهِ الدَّاعِینَ إِلَی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُجَاهِدِینَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ النَّاصِحِینَ لِجَمِیعِ عِبَادِهِ الْمُسْتَخْلِفِینَ فِی بِلَادِهِ الْمُرْشِدِینَ إِلَی هِدَایَتِهِ وَ إِرْشَادِهِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ فَإِذَا قَرُبَ مِنَ الْمَشْهَدِ یَقُولُ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ قَصَدَ الْقَاصِدُونَ وَ فِی فَضْلِکَ طَمِعَ الرَّاغِبُونَ وَ بِکَ اعْتَصَمَ الْمُعْتَصِمُونَ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلَ الْمُتَوَکِّلُونَ وَ قَدْ قَصَدْتُکَ وَافِداً وَ إِلَی سِبْطِ نَبِیِّکَ وَارِداً وَ بِرَحْمَتِکَ طَامِعاً وَ لِعِزَّتِکَ خَاضِعاً وَ لِوُلَاةِ أَمْرِکَ طَائِعاً وَ لِأَمْرِهِمْ مُتَابِعاً وَ بِکَ وَ بِمَنِّکَ عَائِذاً وَ بِقَبْرِ وَلِیِّکَ مُتَمَسِّکاً وَ بِحَبْلِکَ مُعْتَصِماً اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی مَحَبَّةِ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا تَقْطَعْ أَثَرِی عَنْ زِیَارَتِهِمْ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِشَفَاعَتِهِمْ (1)

فَإِذَا بَلَغَ مَوْضِعَ الْقَتْلِ یَقُولُ أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلی

ص: 232

1- 1. مصباح الزائر ص 116- 117.

نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ فَرِحِینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ وَ أَنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ قُلِ اللَّهُمَّ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ عالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبادِکَ فِی ما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ وَ لا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا عَمَّا یَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّما یُؤَخِّرُهُمْ لِیَوْمٍ تَشْخَصُ فِیهِ الْأَبْصارُ مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ لا یَرْتَدُّ إِلَیْهِمْ طَرْفُهُمْ وَ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ وَ أَنْذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذابُ فَیَقُولُ الَّذِینَ ظَلَمُوا رَبَّنا أَخِّرْنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ نُجِبْ دَعْوَتَکَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَ وَ لَمْ تَکُونُوا أَقْسَمْتُمْ مِنْ قَبْلُ ما لَکُمْ مِنْ زَوالٍ وَ سَکَنْتُمْ فِی مَساکِنِ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ وَ تَبَیَّنَ لَکُمْ کَیْفَ فَعَلْنا بِهِمْ وَ ضَرَبْنا لَکُمُ الْأَمْثالَ وَ قَدْ مَکَرُوا مَکْرَهُمْ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَکْرُهُمْ وَ إِنْ کانَ مَکْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ فَلا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ ذُو انتِقامٍ وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا عِنْدَ اللَّهِ نَحْتَسِبُ مُصِیبَتَنَا فِی سِبْطِ نَبِیِّنَا وَ سَیِّدِنَا وَ إِمَامِنَا أَعْزِزْ عَلَیْنَا یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ بِمَصْرَعِکَ هَذَا فَرِیداً وَحِیداً قَتِیلًا غَرِیباً عَنِ الْأَوْطَانِ بَعِیداً عَنِ الْأَهْلِ وَ الْإِخْوَانِ مَسْلُوبَ الثِّیَابِ مُعَفَّراً فِی التُّرَابِ قَدْ نُحِرَ نَحْرُکَ وَ خُسِفَ صَدْرُکَ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُکَ وَ ذُبِحَ فَطِیمُکَ وَ سُبِیَ أَهْلُکَ وَ انْتُهِبَ رَحْلُکَ تَقَلَّبُ یَمِیناً وَ شِمَالًا وَ تَتَجَرَّعُ مِنَ الْغُصَصِ أَهْوَالًا لَهْفِی عَلَیْکَ وَ أَنْتَ لَهْفَانٌ وَ أَنْتَ مُجَدَّلٌ عَلَی الرَّمْضَاءِ ظَمْآنٌ لَا تَسْتَطِیعُ خِطَاباً وَ لَا تَرُدُّ جَوَاباً قَدْ فُجِعَتْ بِکَ نِسْوَانُکَ وَ وُلْدُکَ وَ اجْتُزَّ رَأْسُکَ مِنْ جَسَدِکَ لَقَدْ صُرِعَ بِمَصْرَعِکَ الْإِسْلَامُ وَ تَعَطَّلَتِ الْحُدُودُ وَ الْأَحْکَامُ وَ أَظْلَمَتِ الْأَیَّامُ وَ انْکَسَفَتِ الشَّمْسُ وَ أَظْلَمَ الْقَمَرُ وَ احْتَبَسَ الْغَیْثُ وَ الْمَطَرُ وَ اهْتُزَّ الْعَرْشُ وَ السَّمَاءُ وَ اقْشَعَرَّتِ الْأَرْضُ وَ الْبَطْحَاءُ وَ شَمِلَ الْبَلَاءُ وَ اخْتَلَفَتِ الْأَهْوَاءُ وَ فُجِعَ بِکَ الرَّسُولُ وَ أُزْعِجَتِ الْبَتُولُ وَ طَاشَتِ الْعُقُولُ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی مَنْ جَارَ

ص: 233

عَلَیْکَ وَ ظَلَمَکَ وَ مَنَعَکَ الْمَاءَ وَ اهْتَضَمَکَ وَ غَدَرَ بِکَ وَ خَذَلَکَ وَ أَلَبَّ عَلَیْکَ وَ قَتَلَکَ وَ نَکَثَ بَیْعَتَکَ وَ عَهْدَکَ وَ أَخْلَفَ مِیثَاقَکَ وَ وَعْدَکَ وَ أَعَانَ عَلَیْکَ ضِدَّکَ وَ أَغْضَبَ بِفِعَالِهِ جَدَّکَ وَ سَلَامُ اللَّهِ وَ رِضْوَانُهُ وَ بَرَکَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَزْکِیَاءِ مِنَ ذُرِّیَّتِکَ وَ النُّجَبَاءِ مِنْ عِتْرَتِکَ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ(1)

ثُمَّ تَدْخُلُ الْقُبَّةَ وَ تَقِفُ عَلَی الْقَبْرِ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ فِی خَلِیقَتِهِ السَّلَامُ عَلَی شِیثٍ وَلِیِّ اللَّهِ وَ خِیَرَتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِدْرِیسَ الْقَائِمِ لِلَّهِ بِحُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی نُوحٍ الْمُجَابِ فِی دَعْوَتِهِ السَّلَامُ عَلَی هُودٍ الْمُؤَیَّدِ مِنَ اللَّهِ بِمَعُونَتِهِ السَّلَامُ عَلَی صَالِحٍ الَّذِی تَوَجَّهَ اللَّهُ بِکَرَامَتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِبْرَاهِیمَ الَّذِی حَبَاهُ اللَّهُ بِخَلَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِسْمَاعِیلَ الَّذِی فَدَاهُ اللَّهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ مِنْ جَنَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِسْحَاقَ الَّذِی جَعَلَ اللَّهُ النُّبُوَّةَ فِی ذُرِّیَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی یَعْقُوبَ الَّذِی رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ بَصَرَهُ

بِرَحْمَتِهِ السَّلَامُ عَلَی یُوسُفَ الَّذِی نَجَّاهُ اللَّهُ مِنَ الْجُبِّ بِعَظَمَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مُوسَی الَّذِی فَلَقَ اللَّهُ لَهُ الْبَحْرَ بِقُدْرَتِهِ السَّلَامُ عَلَی هَارُونَ الَّذِی خَصَّهُ اللَّهُ بِنُبُوَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی شُعَیْبٍ الَّذِی نَصَرَهُ اللَّهُ عَلَی أُمَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی دَاوُدَ الَّذِی تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنْ بَعْدِ خَطِیئَتِهِ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ الَّذِی ذَلَّتْ لَهُ الْجِنُّ بِعِزَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَیُّوبَ الَّذِی شَفَاهُ اللَّهُ مِنْ عِلَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی یُونُسَ الَّذِی أَنْجَزَ اللَّهُ لَهُ مَضْمُونَ عِدَتِهِ السَّلَامُ عَلَی زَکَرِیَّا الصَّابِرِ عَلَی مِحْنَتِهِ السَّلَامُ عَلَی عُزَیْرٍ الَّذِی أَحْیَاهُ اللَّهُ بَعْدَ مَیْتَتِهِ السَّلَامُ عَلَی یَحْیَی الَّذِی أَزْلَفَهُ اللَّهُ بِشَهَادَتِهِ السَّلَامُ عَلَی عِیسَی الَّذِی هُوَ رُوحُ اللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ وَ صَفْوَتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الْمَخْصُوصِ بِکَرَامَتِهِ وَ أُخُوَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ابْنَتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ وَصِیِّ أَبِیهِ وَ خَلِیفَتِهِ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الَّذِی سَمَحَتْ نَفْسُهُ بِمُهْجَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ فِی سِرِّهِ وَ عَلَانِیَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ جَعَلَ اللَّهُ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنِ الْإِجَابَةُ تَحْتَ قُبَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنِ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ خَاتَمِ الْأَنْبِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ فَاطِمَةَ

ص: 234

1- 1. مصباح الزائر ص 117- 118.

الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ جَنَّةِ الْمَأْوَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ زَمْزَمَ وَ الصَّفَا السَّلَامُ عَلَی الْمُرَمَّلِ بِالدِّمَاءِ السَّلَامُ عَلَی الْمَهْتُوکِ الْخِبَاءِ السَّلَامُ عَلَی خَامِسِ أَهْلِ الْکِسَاءِ السَّلَامُ عَلَی غَرِیبِ الْغُرَبَاءِ السَّلَامُ عَلَی شَهِیدِ الشُّهَدَاءِ السَّلَامُ عَلَی قَتِیلِ الْأَدْعِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی سَاکِنِ کَرْبَلَاءَ السَّلَامُ عَلَی مَنْ بَکَتْهُ مَلَائِکَةُ السَّمَاءِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ ذُرِّیَّتُهُ الْأَزْکِیَاءُ السَّلَامُ عَلَی یَعْسُوبِ الدِّینِ السَّلَامُ عَلَی مَنَازِلِ الْبَرَاهِینِ السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّةِ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْجُیُوبِ الْمُضَرَّجَاتِ السَّلَامُ عَلَی الشِّفَاهِ الذَّابِلَاتِ السَّلَامُ عَلَی النُّفُوسِ الْمُصْطَلَمَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَرْوَاحِ الْمُخْتَلَسَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَجْسَادِ الْعَارِیَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْجُسُومِ الشَّاحِبَاتِ السَّلَامُ عَلَی الدِّمَاءِ السَّائِلاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَعْضَاءِ الْمُقَطَّعَاتِ السَّلَامُ عَلَی الرُّءُوسِ الْمُشَالاتِ السَّلَامُ عَلَی النِّسْوَةِ الْبَارِزَاتِ السَّلَامُ عَلَی حُجَّةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی آبَائِکَ الطَّاهِرِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبْنَائِکَ الْمُسْتَشْهَدِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِکَ النَّاصِرِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْمُضَاجِعِینَ السَّلَامُ عَلَی الْقَتِیلِ الْمَظْلُومِ السَّلَامُ عَلَی أَخِیهِ الْمَسْمُومِ السَّلَامُ عَلَی عَلِیٍّ الْکَبِیرِ السَّلَامُ عَلَی الرَّضِیعِ الصَّغِیرِ السَّلَامُ عَلَی الْأَبْدَانِ السَّلِیبَةِ السَّلَامُ عَلَی الْعِتْرَةِ الْغَرِیبَةِ السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّةِ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْمُجَدَّلِینَ فِی الْفَلَوَاتِ السَّلَامُ عَلَی النَّازِحِینَ عَنِ الْأَوْطَانِ السَّلَامُ عَلَی الْمَدْفُونِینَ بِلَا أَکْفَانٍ السَّلَامُ عَلَی الرُّءُوسِ الْمُفَرِّقَةِ عَنِ الْأَبْدَانِ السَّلَامُ عَلَی الْمُحْتَسِبِ الصَّابِرِ السَّلَامُ عَلَی الْمَظْلُومِ بِلَا نَاصِرٍ السَّلَامُ عَلَی سَاکِنِ التُّرْبَةِ الزَّاکِیَةِ السَّلَامُ عَلَی صَاحِبِ الْقُبَّةِ السَّامِیَةِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ طَهَّرَهُ الْجَلِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنِ افْتَخَرَ بِهِ جَبْرَئِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ نَاغَاهُ فِی الْمَهْدِ مِیکَائِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ نُکِثَتْ ذِمَّتُهُ وَ ذِمَّةُ حَرَمِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنِ انْتُهِکَتْ حُرْمَةُ الْإِسْلَامِ فِی إِرَاقَةِ دَمِهِ السَّلَامُ عَلَی الْمُغَسَّلِ بِدَمِ الْجِرَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمُجَرَّعِ بِکَاسَاتِ مَرَارَاتِ الرِّمَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمُسْتَضَامِ الْمُسْتَبَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمَهْجُورِ فِی الْوَرَی السَّلَامُ عَلَی الْمُنْفَرِدِ بِالْعَرَاءِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ تَوَلَّی

ص: 235

دَفْنَهُ أَهْلُ الْقُرَی السَّلَامُ عَلَی الْمَقْطُوعِ الْوَتِینِ السَّلَامُ عَلَی الْمُحَامِی بِلَا مُعِینٍ السَّلَامُ عَلَی الشَّیْبِ الْخَضِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْخَدِّ التَّرِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْبَدَنِ السَّلِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْمَقْرُوعِ بِالْقَضِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْوَدَجِ الْمَقْطُوعِ السَّلَامُ عَلَی الرَّأْسِ الْمَرْفُوعِ السَّلَامُ عَلَی الشِّلْوِ الْمَوْضُوعِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1) ثُمَّ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خِیَرَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی أُمِّ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ بَکَتْ فِی مُصَابِهِ السَّمَاوَاتُ الْعُلَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ بَکَتْ لِفَقْدِهِ الْأَرَضُونَ السُّفْلَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَرِیعَ الدَّمْعَةِ الْعَبْرَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مُذِیبَ الْکَبِدِ الْحَرَّی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ یَعْسُوبِ الدِّینِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عِصْمَةَ الْمُتَّقِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَلَمَ الْمُهْتَدِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَی الْإِمَامِ الْمَفْطُومِ مِنَ الزَّلَلِ الْمُبَرَّإِ مِنْ کُلِّ عَیْبٍ وَ خَطَلٍ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ الرَّسُولِ وَ قُرَّةِ عَیْنِ الْبَتُولِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ کَانَ یُنَاغِیهِ جَبْرَئِیلُ وَ یُلَاعِبُهُ مِیکَائِیلُ السَّلَامُ عَلَی التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ السَّلَامُ عَلَی کِفَّتَیِ الْمِیزَانِ الْمَذْکُورِ فِی سُورَةِ الرَّحْمَنِ الْمُعَبَّرِ عَنْهُمَا بِاللُّؤْلُؤِ وَ الْمَرْجَانِ السَّلَامُ عَلَی أُمَنَاءِ الْمُهَیْمِنِ الْمَنَّانِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ السَّلَامُ عَلَی الْمَمْنُوعِ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ السَّلَامُ عَلَی سَیِّدِ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَی قَائِدِ الْقَادَاتِ السَّلَامُ عَلَی حَبْلِ اللَّهِ الْمَتِینِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ وَ أَبَا حُجَجِهِ أَشْهَدُ لَقَدْ طَیَّبَ اللَّهُ بِکَ التُّرَابَ وَ أَوْضَحَ بِکَ الْکِتَابَ وَ أَعْظَمَ بِکَ الْمُصَابَ وَ جَعَلَکَ وَ جَدَّکَ وَ أَبَاکَ وَ أُمَّکَ وَ أَخَاکَ وَ أَبْنَاءَکَ عِبْرَةً لِأُولِی الْأَلْبَابِ.

یَا ابْنَ الْمَیَامِینِ الْأَطْیَابِ التَّالِینَ الْکِتَابَ وَجَّهْتُ سَلَامِی إِلَیْکَ وَ عَوَّلْتُ

ص: 236

1- 1. مصباح الزائر ص 118- 120.

فِی قَضَاءِ حَوَائِجِی بَعْدَ اللَّهِ عَلَیْکَ مَا خَابَ مَنْ تَمَسَّکَ بِکَ وَ لَجَأَ إِلَیْکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ جَعَلَ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْکَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خِیَرَةِ الْأَخْیَارِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عُنْصُرِ الْأَبْرَارِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ قَسِیمِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ بَقِیَّةِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ صَالِحِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ النَّبَإِ الْعَظِیمِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الصِّرَاطِ الْمُسْتَقِیمِ أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ خَالَفُوکَ وَ أَنَّ الَّذِینَ قَتَلُوکَ وَ الَّذِینَ خَذَلُوکَ وَ أَنَّ الَّذِینَ جَحَدُوا حَقَّکَ وَ مَنَعُوکَ إِرْثَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ مِنْکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ ضَاعَفَ لَهُمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ عَذَاباً لَا یُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعَالَمِینَ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الضَّرِیحِ وَ قَبِّلِ التُّرْبَةَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَوَّلَ مَظْلُومٍ انْتُهِکَ دَمُهُ وَ ضُیِّعَتْ فِیهِ حُرْمَةُ الْإِسْلَامِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ أَشْهَدُ أَنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمْتَ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبْتَ مُبْطِلٌ لِمَا أَبْطَلْتَ مُحَقِّقٌ لِمَا حَقَّقْتَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّی وَ رَبِّکَ فِی خَلَاصِ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1) ثُمَّ تَحَوَّلُ إِلَی جَانِبِ الْقَبْرِ وَ تَسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةَ وَ تَرْفَعُ یَدَیْکَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنَّ اسْتِغْفَارِی إِیَّاکَ وَ أَنَا مُصِرٌّ عَلَی مَا نَهَیْتَ قِلَّةُ حَیَاءٍ وَ تَرْکِیَ الِاسْتِغْفَارَ مَعَ عِلْمِی بِسَعَةِ حِلْمِکَ تَضْیِیعٌ لِحَقِّ الرَّجَاءِ اللَّهُمَّ إِنَّ ذُنُوبِی تُؤْیِسُنِی أَنْ أَرْجُوَکَ وَ إِنَّ عِلْمِی بِسَعَةِ رَحْمَتِکَ یُؤْمِنُنِی أَنْ أَخْشَاکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ حَقِّقْ رَجَائِی لَکَ وَ کَذِّبْ خَوْفِی مِنْکَ وَ کُنْ لِی عِنْدَ أَحْسَنِ ظَنِّی بِکَ یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ وَ أَیِّدْنِی بِالْعِصْمَةِ وَ أَنْطِقْ لِسَانِی بِالْحِکْمَةِ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَنْدَمُ عَلَی مَا صَنَعَهُ فِی أَمْسِهِ.

اللَّهُمَّ إِنَّ الْغَنِیَّ مَنِ اسْتَغْنَی عَنْ خَلْقِکَ بِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَغْنِنِی

ص: 237

1- 1. مصباح الزائر ص 120- 121.

یَا رَبِّ عَنْ خَلْقِکَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ لَا یَبْسُطُ کَفَّهُ إِلَّا إِلَیْکَ اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ قَنَطَ وَ أَمَامَهُ التَّوْبَةُ وَ خَلْفَهُ الرَّحْمَةُ وَ إِنْ کُنْتُ ضَعِیفَ الْعَمَلِ فَإِنِّی فِی رَحْمَتِکَ قَوِیُّ الْأَمَلِ فَهَبْ لِی ضَعْفَ عَمَلِی لِقُوَّةِ أَمَلِی اللَّهُمَّ أَمَرْتَ فَعَصَیْنَا وَ نَهَیْتَ فَمَا انْتَهَیْنَا وَ ذَکَّرْتَ فَتَنَاسَیْنَا وَ بَصَّرْتَ فَتَعَامَیْنَا وَ حَذَّرْتَ فَتَعَدَّیْنَا وَ مَا کَانَ ذَلِکَ جَزَاءَ إِحْسَانِکَ إِلَیْنَا وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِمَا أَعْلَنَّا وَ مَا أَخْفَیْنَا وَ أَخْبَرُ بِمَا نَأْتِی وَ مَا أَتَیْنَا فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا أَخْطَأْنَا فِیهِ وَ نَسِینَا وَ هَبْ لَنَا حُقُوقَکَ لَدَیْنَا وَ تَمِّمْ إِحْسَانَکَ إِلَیْنَا وَ أَسْبِغْ رَحْمَتَکَ عَلَیْنَا إِنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِهَذَا الصِّدِّیقِ الْإِمَامِ وَ نَسْأَلُکَ بِالْحَقِّ الَّذِی جَعَلْتَهُ لَهُ وَ لِجَدِّهِ رَسُولِکَ وَ لِأَبَوَیْهِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ أَهْلِ بَیْتِ الرَّحْمَةِ إِدْرَارَ الرِّزْقِ الَّذِی بِهِ قِوَامُ حَیَاتِنَا وَ صَلَاحُ أَحْوَالِ عِیَالِنَا فَأَنْتَ الْکَرِیمُ الَّذِی تُعْطِی مِنْ سَعَةٍ وَ تَمْنَعُ عَنْ قُدْرَةٍ وَ نَحْنُ نَسْأَلُکَ مِنَ الْخَیْرِ مَا یَکُونُ صَلَاحاً لِلدُّنْیَا وَ بَلَاغاً لِلْآخِرَةِ وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ(1) ثُمَّ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ الرِّجْلَیْنِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْمُرَفْرَفِینَ حَوْلَ قُبَّتِکَ الْحَافِّینَ بِتُرْبَتِکَ الطَّائِفِینَ بِعَرْصَتِکَ الْوَارِدِینَ لِزِیَارَتِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ فَإِنِّی قَصَدْتُ إِلَیْکَ وَ رَجَوْتُ الْفَوْزَ لَدَیْکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ سَلَامَ الْعَارِفِ بِحُرْمَتِکَ الْمُخْلِصِ فِی وَلَایَتِکَ الْمُتَقَرِّبِ إِلَی اللَّهِ بِمَحَبَّتِکَ الْبَرِی ءِ مِنْ أَعْدَائِکَ سَلَامَ مَنْ قَلْبُهُ بِمُصَابِکَ مَقْرُوحٌ وَ دَمْعُهُ عِنْدَ ذِکْرِکَ مَسْفُوحٌ سَلَامَ الْمَفْجُوعِ الْمَحْزُونِ الْوَالِهِ الْمِسْکِینِ سَلَامَ مَنْ لَوْ کَانَ مَعَکَ بِالطُّفُوفِ لَوَقَاکَ بِنَفْسِهِ مِنْ حَدِّ السُّیُوفِ وَ بَذَلَ حُشَاشَتَهُ دُونَکَ لِلْحُتُوفِ وَ جَاهَدَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ نَصَرَکَ عَلَی مَنْ بَغَیَ عَلَیْکَ وَ فَدَاکَ بِرُوحِهِ وَ جَسَدِهِ وَ مَالِهِ وَ وُلْدِهِ وَ رُوحُهُ لِرُوحِکَ الْفِدَاءُ وَ أَهْلُهُ لِأَهْلِکَ وِقَاءٌ فَلَئِنْ أَخَّرَتْنِی الدُّهُورُ وَ عَاقَنِی عَنْ نُصْرَتِکَ الْمَقْدُورُ وَ لَمْ أَکُنْ لِمَنْ حَارَبَکَ مُحَارِباً وَ لِمَنْ نَصَبَ لَکَ الْعَدَاوَةَ مُنَاصِباً فَلَأَنْدُبَنَّکَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً وَ لَأَبْکِیَنَّ عَلَیْکَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً حَسْرَةً عَلَیْکَ وَ تَأَسُّفاً وَ تَحَسُّراً عَلَی مَا دَهَاکَ

ص: 238

1- 1. مصباح الزائر ص 121.

وَ تَلَهُّفاً حَتَّی أَمُوتَ بِلَوْعَةِ الْمُصَابِ وَ غُصَّةِ الِاکْتِیَابِ.

أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْعُدْوَانِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ وَ مَا عَصَیْتَهُ وَ تَمَسَّکْتَ بِحَبْلِهِ فَارْتَضَیْتَهُ وَ خَشِیتَهُ وَ رَاقَبْتَهُ وَ اسْتَحْیَیْتَهُ وَ سَنَنْتَ السُّنَنَ وَ أَطْفَأْتَ الْفِتَنَ وَ دَعَوْتَ إِلَی الرَّشَادِ وَ أَوْضَحْتَ سُبُلَ السَّدَادِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ الْجِهَادِ وَ کُنْتَ لِلَّهِ طَائِعاً وَ لِجَدِّکَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله تَابِعاً وَ لِقَوْلِ أَبِیکَ سَامِعاً وَ إِلَی وَصِیَّةِ أَخِیکَ مُسَارِعاً وَ لِعِمَادِ الدِّینِ رَافِعاً وَ لِلطُّغْیَانِ قَامِعاً وَ لِلطُّغَاةِ مُقَارِعاً وَ لِلْأُمَّةِ نَاصِحاً وَ فِی غَمَرَاتِ الْمَوْتِ سَابِحاً وَ لِلْفُسَّاقِ مُکَافِحاً وَ بِحُجَجِ اللَّهِ قَائِماً وَ لِلْإِسْلَامِ عَاصِماً وَ لِلْمُسْلِمِینَ رَاحِماً وَ لِلْحَقِّ نَاصِراً وَ عِنْدَ الْبَلَاءِ صَابِراً وَ لِلدِّینِ کَالِئاً وَ عَنْ حَوْزَتِهِ مُرَامِیاً وَ عَنِ الشَّرِیعَةِ مُحَامِیاً تَحُوطُ الْهُدَی وَ تَنْصُرُهُ وَ تَبْسُطُ الْعَدْلَ وَ تَنْشُرُهُ وَ تَنْصُرُ الدِّینَ وَ تُظْهِرُهُ وَ تَکُفُّ الْعَابِثَ وَ تَزْجُرُهُ تَأْخُذُ لِلدَّنِیِّ مِنَ الشَّرِیفِ وَ تُسَاوِی فِی الْحُکْمِ بَیْنَ الْقَوِیِّ وَ الضَّعِیفِ کُنْتَ رَبِیعَ الْأَیْتَامِ وَ عِصْمَةَ الْأَنَامِ وَ عِزَّ الْإِسْلَامِ وَ مَعْدِنَ الْأَحْکَامِ وَ حَلِیفَ الْإِنْعَامِ سَالِکاً فِی طَرِیقَةِ جَدِّکَ وَ أَبِیکَ مُشْبِهاً فِی الْوَصِیَّةِ لِأَخِیکَ وَفِیَّ الذِّمَمِ رَضِیَّ الشِّیَمِ ظَاهِرَ الْکَرَمِ مُجْتَهِداً فِی الْعِبَادَةِ فِی حِنْدِسِ الظُّلَمِ قَوِیمَ الطَّرَائِقِ عَظِیمَ السَّوَابِقِ شَرِیفَ النَّسَبِ مُنِیفَ الْحَسَبِ رَفِیعَ الرُّتَبِ کَثِیرَ الْمَنَاقِبِ مَحْمُودَ الضَّرَائِبِ جَزِیلَ الْمَوَاهِبِ حَلِیماً شَدِیداً عَلِیماً رَشِیداً إِمَاماً شَهِیداً أَوَّاهاً مُنِیباً جَوَاداً مُثِیباً حَبِیباً مَهِیباً کُنْتَ لِلرَّسُولِ وَلَداً وَ لِلْقُرْآنِ سَنَداً وَ لِلْأُمَّةِ عَضُداً وَ فِی الطَّاعَةِ مُجْتَهِداً حَافِظاً لِلْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ نَاکِباً عَنْ سَبِیلِ الْفُسَّاقِ تَتَأَوَّهُ تَأَوُّهَ الْمَجْهُودِ طَوِیلَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ زَاهِداً فِی الدُّنْیَا زُهْدَ الرَّاحِلِ عَنْهَا نَاظِراً إِلَیْهَا بِعَیْنِ الْمُسْتَوْحِشِ مِنْهَا آمَالُکَ عَنْهَا مَکْفُوفَةٌ وَ هِمَّتُکَ عَنْ زِینَتِهَا مَصْرُوفَةٌ وَ لِحَاظُکَ عَنْ بَهْجَتِهَا مَطْرُوفَةٌ وَ رَغْبَتُکَ فِی الْآخِرَةِ مَعْرُوفَةٌ حَتَّی إِذَا الْجَوْرُ مَدَّ بَاعَهُ وَ أَسْفَرَ الظُّلْمُ قِنَاعَهُ وَ دَعَا الْغَیُّ أَتْبَاعَهُ وَ أَنْتَ فِی حَرَمِ جَدِّکَ قَاطِنٌ وَ لِلظَّالِمِینَ مُبَایِنٌ جَلِیسُ

ص: 239

الْبَیْتِ وَ الْمِحْرَابِ مُعْتَزِلٌ عَنِ اللَّذَّاتِ وَ الْأَحْبَابِ تُنْکِرُ الْمُنْکَرَ بِقَلْبِکَ وَ لِسَانِکَ عَلَی حَسَبِ طَاقَتِکَ وَ إِمْکَانِکَ ثُمَّ اقْتَضَاکَ الْعِلْمُ لِلْإِنْکَار وَ أَلْزَمَکَ أَنْ تُجَاهِدَ الْکُفَّارَ فَسِرْتَ فِی أَوْلَادِکَ وَ أَهَالِیکَ وَ شِیعَتِکَ وَ مَوَالِیکَ وَ صَدَعْتَ بِالْحَقِّ وَ الْبَیِّنَةِ وَ دَعَوْتَ إِلَی اللَّهِ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ أَمَرْتَ بِإِقَامَةِ الْحُدُودِ وَ طَاعَةِ الْمَعْبُودِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْخِیَانَةِ وَ الطُّغْیَانِ فَوَاجَهُوکَ بِالظُّلْمِ وَ الْعُدْوَانِ فَجَاهَدْتَهُمْ بَعْدَ الْإِیعَادِ إِلَیْهِمْ وَ تَأْکِیدِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِمْ فَنَکَثُوا ذِمَامَکَ وَ بَیْعَتَکَ وَ أَسْخَطُوا رَبَّکَ وَ أَغْضَبُوا جَدَّکَ وَ أَنْذَرُوکَ بِالْحَرْبِ فَثَبَتَ لِلطَّعْنِ وَ الضَّرْبِ وَ طَحْطَحْتَ جُنُودَ الْکُفَّارِ وَ شَرَدْتَ جُیُوشَ الْأَشْرَارِ وَ اقْتَحَمْتَ قَسْطَلَ الْغُبَارِ مُجَالِداً بِذِی الْفَقَارِ کَأَنَّکَ عَلِیٌّ الْمُخْتَارُ فَلَمَّا رَأَوْکَ ثَابِتَ الْجَأْشِ غَیْرَ خَائِفٍ وَ لَا خَاشٍ نَصَبُوا لَکَ غَوَائِلَ مَکْرِهِمْ وَ قَاتَلُوکَ بِکَیْدِهِمْ وَ شَرِّهِمْ وَ أَجْلَبَ اللَّعِینُ عَلَیْکَ جُنُودَهُ وَ مَنَعُوکَ الْمَاءَ وَ وُرُودَهُ وَ نَاجَزُوکَ الْقِتَالَ وَ عَاجَلُوکَ النِّزَالَ وَ رَشَقُوکَ بِالسِّهَامِ وَ بَسَطُوا إِلَیْکَ الْأَکُفِّ لِلِاصْطِلَامِ وَ لَمْ یَرْعَوْا لَکَ الذِّمَامَ وَ لَا رَاقَبُوا فِیکَ الْأَنَامَ وَ فِی قَتْلِهِمْ أَوْلِیَاءَکَ وَ نَهْبِهِمْ رِحَالَکَ وَ أَنْتَ مُقَدَّمٌ فِی الْهَبَوَاتِ مُحْتَمِلُ لِلْأَذِیَّاتِ وَ قَدْ عَجِبَتْ مِنْ صَبْرِکَ مَلَائِکَةُ السَّمَاوَاتِ وَ أَحْدَقُوا بِکَ مِنْ کُلِّ الْجِهَاتِ وَ أَثْخَنُوکَ بِالْجِرَاحِ وَ حَالُوا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَاءِ الْفُرَاتِ وَ لَمْ یَبْقَ لَکَ نَاصِرٌ وَ أَنْتَ مُحْتَسِبٌ صَابِرٌ تَذُبُّ عَنْ نِسْوَانِکَ وَ أَوْلَادِکَ فَهَوَیْتَ إِلَی الْأَرْضِ طَرِیحاً ظَمْآنَ جَرِیحاً تَطَؤُکَ الْخُیُولُ بِحَوَافِرِهَا وَ تَعْلُوکَ الطُّغَاةُ بِبَواتِرِهَا قَدْ رَشَحَ لِلْمَوْتِ جَبِینُکَ وَ اخْتَلَفَتْ بِالانْبِسَاطِ وَ الِانْقِبَاضِ شِمَالُکَ وَ یَمِینُکَ تُدِیرُ طَرَفاً مُنْکَسِراً إِلَی رَحْلِکَ وَ قَدْ شُغِلْتَ بِنَفْسِکَ عَنْ وُلْدِکَ وَ أَهْلِکَ وَ أَسْرَعَ فَرَسُکَ شَارِداً وَ إِلَی خِیَامِکَ قَاصِداً مُحَمْحِماً بَاکِیاً فَلَمَّا رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیّاً وَ أَبْصَرْنَ سَرْجَکَ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ لِلشُّعُورِ نَاشِرَاتٍ وَ لِلْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ وَ لِلْوُجُوهِ سَافِرَاتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَاتٍ

ص: 240

وَ بَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلَاتٍ وَ إِلَی مَصْرَعِکَ مُبَادِرَاتٍ وَ شِمْرٌ جَالِسٌ عَلَی صَدْرِکَ مُولِغٌ سَیْفَهُ فِی نَحْرِکَ قَابِضٌ شَیْبَتَکَ بِیَدِهِ ذَابِحٌ لَکَ بِمُهَنَّدِهِ وَ قَدْ سَکَنَتْ حَوَاسُّکَ وَ خَمَدَتْ أَنْفَاسُکَ وَ وَرَدَ عَلَی الْقَنَاةِ رَأْسُکَ وَ سُبِیَ أَهْلُکَ کَالعَبِیدِ وَ صُفِّدُوا فِی الْحَدِیدِ فَوْقَ أَقْتَابِ الْمَطِیَّاتِ تَلْفَحُ وُجُوهَهُمْ حَرُورُ الْهَاجِرَاتِ یُسَاقُونَ فِی الْفَلَوَاتِ أَیْدِیهِمْ مَغْلُولَةٌ إِلَی الْأَعْنَاقِ یُطَافُ بِهِمْ فِی الْأَسْوَاقِ فَالْوَیْلُ لِلْعُصَاةِ الْفُسَّاقِ لَقَدْ قَتَلُوا بِقَتْلِکَ الْإِسْلَامَ وَ عَطَّلُوا الصَّلَاةَ وَ الصِّیَامَ وَ نَقَضُوا السُّنَنَ وَ الْأَحْکَامَ وَ هَدَمُوا قَوَاعِدَ الْإِیمَانِ وَ حَرَّفُوا آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ هَمْلَجُوا فِی الْبَغْیِ وَ الْعُدْوَانِ لَقَدْ أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مِنْ أَجْلِکَ مَوْتُوراً وَ عَادَ کِتَابُ اللَّهِ مَهْجُوراً وَ غُودِرَ الْحَقُّ إِذْ قُهِرْتَ مَقْهُوراً وَ فُقِدَ بِفَقْدِکَ التَّکْبِیرُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْرِیمُ وَ التَّحْلِیلُ وَ التَّنْزِیلُ وَ التَّأْوِیلُ وَ ظَهَرَ بَعْدَکَ التَّغْیِیرُ وَ التَّبْدِیلُ وَ الْإِلْحَادُ وَ التَّعْطِیلُ وَ الْأَهْوَاءُ وَ الْأَضَالِیلُ وَ الْفِتَنُ وَ الْأَبَاطِیلُ وَ قَامَ نَاعِیکَ عِنْدَ قَبْرِ جَدِّکَ الرَّسُولِ صلی الله علیه و آله فَنَعَاکَ إِلَیْهِ بِالدَّمْعِ الْهَطُولِ قَائِلًا یَا رَسُولَ اللَّهِ قُتِلَ سِبْطُکَ وَ فَتَاکَ وَ اسْتُبِیحَ أَهْلُکَ وَ حِمَاکَ وَ سُبِیَ بَعْدَکَ ذَرَارِیُّکَ وَ وَقَعَ الْمَحْذُورُ بِعِتْرَتِکَ وَ بَنِیکَ فَنَزَعَ الرَّسُولُ الرِّدَاءَ وَ عَزَّاهُ بِکَ الْمَلَائِکَةُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ فُجِعَتْ بِکَ أُمُّکَ فَاطِمَةُ الزَّهْرَاءُ وَ اخْتَلَفَتْ جُنُودُ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ تُعَزِّی أَبَاکَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُقِیمَتْ عَلَیْکَ الْمَأْتَمُ فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ تَلْطِمُ عَلَیْکَ فِیهَا الْحُورُ الْعِینُ وَ تَبْکِیکَ السَّمَاوَاتُ وَ سُکَّانُهَا وَ الْجِبَالُ وَ خُزَّانُهَا وَ السَّحَابُ وَ أَقْطَارُهَا وَ الْأَرْضُ وَ قِیعَانُهَا وَ الْبِحَارُ وَ حِیتَانُهَا وَ مَکَّةُ وَ بُنْیَانُهَا وَ الْجِنَانُ وَ وِلْدَانُهَا وَ الْبَیْتُ وَ الْمَقَامُ وَ الْمَشْعَرُ الْحَرَامُ وَ الْحَطِیمُ وَ زَمْزَمُ وَ الْمِنْبَرُ الْمُعَظَّمُ وَ النُّجُومُ الطَّوَالِعُ وَ الْبُرُوقُ اللَّوَامِعُ وَ الرُّعُودُ الْقَعَاقِعُ وَ الرِّیَاحُ الزَّعَازِعُ وَ الْأَفْلَاکُ الرَّوَافِعُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ سَلَبَکَ وَ اهْتَضَمَکَ وَ غَصَبَکَ وَ بَایَعَکَ فَاعْتَزَلَکَ وَ حَارَبَکَ وَ سَاقَکَ وَ جَهَّزَ الْجُیُوشَ إِلَیْکَ وَ وَثَبَ الظَّلَمَةُ عَلَیْکَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ سُبْحَانَهُ مِنَ الْآمِرِ وَ الْفَاعِلِ وَ الْغَاشِمِ وَ الْخَاذِلِ اللَّهُمَّ فَثَبِّتْنِی عَلَی الْإِخْلَاصِ وَ الْوَلَاءِ وَ التَّمَسُّکِ بِحَبْلِ أَهْلِ الْکِسَاءِ وَ انْفَعْنِی بِمَوَدَّتِهِمْ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِشَفَاعَتِهِمْ

ص: 241

إِنَّکَ وَلِیُّ ذَلِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1)

ذِکْرُ زِیَارَةِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام ثُمَّ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ رِجْلَیِ الْحُسَیْنِ فَقِفْ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الطَّاهِرُ وَ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنُ رَیْحَانَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهِیدٍ مُحْتَسِبٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ مَا أَکْرَمَ مَقَامَکَ وَ أَشْرَفَ مُنْقَلَبَکَ أَشْهَدُ لَقَدْ شَکَرَ اللَّهُ سَعْیَکَ وَ أَجْزَلَ ثَوَابَکَ وَ أَلْحَقَکَ بِالذِّرْوَةِ الْعَالِیَةِ حَیْثُ الشَّرَفُ کُلُّ الشَّرَفِ فِی الْغُرَفِ السَّامِیَةِ فِی الْجَنَّةِ فَوْقَ الْغُرَفِ کَمَا مَنَّ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَکَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً وَ اللَّهِ مَا ضَرَّکَ الْقَوْمُ بِمَا نَالُوا مِنْکَ وَ مِنْ أَبِیکَ الطَّاهِرِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمَا وَ لَا ثَلَمُوا مَنْزِلَتَکُمَا مِنَ الْبَیْتِ الْمُقَدَّسِ وَ لَا وَهَنْتُمَا بِمَا أَصَابَکُمَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لَا مِلْتُمَا إِلَی الْعَیْشِ فِی الدُّنْیَا وَ لَا تَکَرَّهْتُمَا مُبَاشَرَةَ الْمَنَایَا إِذْ کُنْتُمَا قَدْ رَأَیْتُمَا مَنَازِلَکُمَا فِی الْجَنَّةِ قَبْلَ أَنْ تَصِیرَا إِلَیْهَا فَاخْتَرْتُمَاهَا قَبْلَ أَنْ تَنْتَقِلَا إِلَیْهَا فَسُرِرْتُمْ وَ سُرِرْتُمْ.

فَهَنِیئاً لَکُمْ یَا بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ التَّمَسُّکُ مِنَ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله بِالسَّیِّدِ السَّابِقِ حَمْزَةَ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ قَدِمْتُمَا عَلَیْهِ وَ قَدْ أُلْحِقْتُمَا بِأَوْثَقِ عُرْوَةٍ وَ أَقْوَی سَبَبٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ الْمُکَرَّمُ وَ السَّیِّدُ الْمُقَدَّمُ الَّذِی عَاشَ سَعِیداً وَ مَاتَ شَهِیداً وَ ذَهَبَ فَقِیداً فَلَمْ تَتَمَتَّعْ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا بِالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَمْ تَتَشَاغَلْ إِلَّا بِالْمَتْجَرِ الرَّابِحِ.

أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنَ الْفَرِحِینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ وَ تِلْکَ مَنْزِلَةُ کُلِّ شَهِیدٍ فَکَیْفَ مَنْزِلَةُ الْحَبِیبِ إِلَی اللَّهِ الْقَرِیبِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله زَادَکَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فِی کُلِّ لَفْظَةٍ وَ لَحْظَةٍ وَ سُکُونٍ وَ حَرَکَةٍ مَزِیداً یُغْبَطُ وَ یَسْعَدُ أَهْلُ عِلِّیِّینَ بِهِ یَا کَرِیمَ النَّفْسِ یَا کَرِیمَ الْأَبِ یَا کَرِیمَ الْجَدِّ إِلَی أَنْ یَتَنَاهَی رَفَعَکُمُ اللَّهُ مِنْ أَنْ یُقَالَ رَحِمَکُمُ اللَّهُ وَ افْتَقَرَ إِلَی ذَلِکَ غَیْرُکُمْ مِنْ کُلِّ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ.

ص: 242

1- 1. مصباح الزائر ص 121- 124.

ثُمَّ تَقُولُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رِضْوَانُهُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَاشْفَعْ لِی أَیُّهَا السَّیِّدُ الطَّاهِرُ إِلَی رَبِّکَ فِی حَطِّ الْأَثْقَالِ عَنْ ظَهْرِی وَ تَخْفِیفِهَا عَنِّی وَ ارْحَمْ ذُلِّی وَ خُضُوعِی لَکَ وَ لِلسَّیِّدِ أَبِیکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمَا ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ زَادَ اللَّهُ فِی شَرَفِکُمْ فِی

الْآخِرَةِ کَمَا شَرَّفَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ أَسْعَدَکُمْ کَمَا أَسْعَدَ بِکُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَعْلَامُ الدِّینِ وَ نُجُومُ الْعَالَمِینَ (1)

زِیَارَةُ الشُّهَدَاءِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ ثُمَّ تَتَوَجَّهُ إِلَی الْبَیْتِ الَّذِی عِنْدَ رِجْلَیْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنَ سَلَاماً لَا یَفْنَی أَمَدُهُ وَ لَا یَنْقَطِعُ مَدَدُهُ سَلَاماً تَسْتَوْجِبُهُ بِاجْتِهَادِکَ وَ تَسْتَحِقُّهُ بِجِهَادِکَ عِشْتَ حَمِیداً وَ ذَهَبْتَ فَقِیداً لَمْ یُمِلْ بِکَ حُبُّ الشَّهَوَاتِ وَ لَمْ یُدَنِّسْکَ طَمَعُ النَزِهَاتِ حَتَّی کَشَفَتْ لَکَ الدُّنْیَا عَنْ عُیُوبِهَا وَ رَأَیْتَ سُوءَ عَاقِبَتِهَا وَ قُبْحَ مَصِیرِهَا فَبِعْتَهَا بِالدَّارِ الْآخِرَةِ وَ شَرَیْتَ نَفْسَکَ شِرَاءَ الْمُتَاجِرَةِ فَأَرْبَحْتَهَا أَکْرَمَ الْأَرْبَاحِ وَ لَحِقْتَ بِهَا الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ذلِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفی بِاللَّهِ عَلِیماً السَّلَامُ عَلَی الْقَاسِمِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَیْحَانَةِ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ حَبِیبٍ لَمْ یَقْضِ مِنَ الدُّنْیَا وَطَراً وَ لَمْ یَشْفِ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ صَدْراً حَتَّی عَاجَلَهُ الْأَجَلُ وَ فَاتَهُ الْأَمَلُ فَهَنِیئاً لَکَ یَا حَبِیبَ حَبِیبِ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَسْعَدَ جَدَّکَ وَ أَفْخَرَ مَجْدَکَ وَ أَحْسَنَ مُنْقَلَبَکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَوْنَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ النَّاشِی فِی حَجْرِ رَسُولِ اللَّهِ وَ الْمُقْتَدِی بِأَخْلَاقِ رَسُولِ اللَّهِ وَ الذَّابِّ عَنْ حَرِیمِ رَسُولِ اللَّهِ صَبِیّاً وَ الذَّائِدِ عَنْ حَرَمِ رَسُولِ اللَّهِ مُبَاشِراً لِلْحُتُوفِ مُجَاهِداً بِالسُّیُوفِ قَبْلَ أَنْ یَقْوَی جِسْمُهُ وَ یَشْتَدَّ عَظْمُهُ وَ یَبْلُغَ أَشُدَّهُ مَا زِلْتَ مِنَ العَلَاءِ مُنْذُ یَفَعْتَ تَطْلُبُ الْغَایَةَ الْقُصْوَی فِی الْخَیْرِ مُنْذُ تَرَعْرَعْتَ حَتَّی رَأَیْتَ أَنْ تَنَالَ الْحَظَّ السَّنِیَّ فِی الْآخِرَةِ بِبَذْلِ نَفْسِکَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ الْقِتَالِ

ص: 243

1- 1. مصباح الزائر ص 124- 125.

لِأَعْدَاءِ اللَّهِ فَتَقَرَّبْتَ وَ الْمَنَایَا دَانِیَةٌ وَ زَحَفْتَ وَ النَّفْسُ مُطْمَئِنَّةٌ طَیِّبَةٌ تَلَقَّی بِوَجْهِکَ بَوَادِرَ السِّهَامِ وَ تُبَاشِرُ بِمُهْجَتِکَ حَدَّ الْحُسَامِ حَتَّی وَفَدْتَ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِأَحْسَنِ عَمَلٍ وَ أَرْشَدِ سَعْیٍ إِلَی أَکْرَمِ مُنْقَلَبٍ وَ تَلَقَّاکَ مَا أَعَدَّهُ لَکَ مِنَ النَّعِیمِ الْمُقِیمِ الَّذِی یَزِیدُ وَ لَا یَبِیدُ وَ الْخَیْرِ الَّذِی یَتَجَدَّدُ وَ لَا یَنْفَدُ فَصَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ تَتْرَی تَتَّبِعُ أُخْرَاهُنَّ الْأُولَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَقِیلِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صِنْوَ الْوَصِیِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبِیکَ مَا دَجَی لَیْلٌ وَ أَضَاءَ نَهَارٌ وَ مَا طَلَعَ هِلَالٌ وَ مَا أَخْفَاهُ سِرَارٌ وَ جَزَاکَ اللَّهُ عَنِ ابْنِ عَمِّکَ وَ الْإِسْلَامِ أَحْسَنَ مَا جَزَی الْأَبْرَارَ الْأَخْیَارَ الَّذِینَ نَابَذُوا الْفُجَّارَ وَ جَاهَدُوا الْکُفَّارَ فَصَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ یَا خَیْرَ ابْنِ عَمٍّ زَادَکَ اللَّهُ فِیمَا آتَاکَ حَتَّی تَبْلُغَ رِضَاکَ کَمَا بَلَغْتَ غَایَةَ رِضَاهُ وَ جَاوَزَ بِکَ أَفْضَلَ مَا کُنْتَ تَتَمَنَّاهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا جَعْفَرَ بْنَ عَقِیلِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ سَلَاماً یَقْضِی حَقَّکَ فِی نَسَبَکِ وَ قَرَابَتِکَ وَ قَدْرِکَ فِی مَنْزِلَتِکَ وَ عَمَلِکَ فِی مُوَاسَاتِکَ وَ مُسَاهَمَتِکَ ابْنَ عَمِّکَ بِنَفْسِکَ وَ مُبَالَغَتِکَ فِی مُوَاسَاتِهِ حَتَّی شَرِبْتَ بِکَأْسِهِ وَ حَلَلْتَ مَحَلَّهُ فِی رَمْسِهِ وَ اسْتَوْجَبْتَ ثَوَابَ مَنْ بَایَعَ اللَّهُ فِی نَفْسِهِ فَاسْتَبْشَرَ بِبَیْعِهِ الَّذِی بَایَعَهُ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ فَاجْتَمَعَ لَکَ مَا وَعَدَکَ اللَّهُ مِنَ النَّعِیمِ بِحَقِّ الْمُبَایَعَةِ إِلَی مَا أَوْجَبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکَ بِحَقِّ النَّسَبِ وَ الْمُشَارَکَةِ فَفُزْتَ فَوْزَیْنِ لَا یَنَالُهُمَا إِلَّا مَنْ کَانَ مِثْلَکَ فِی قَرَابَتِهِ وَ مُکَارَمَتِهِ وَ بَذَلَ مَالَهُ وَ مُهْجَتَهُ لِنُصْرَةِ إِمَامِهِ وَ ابْنِ عَمِّهِ فَزَادَکَ اللَّهُ حُبّاً وَ کَرَامَةً حَتَّی تَنْتَهِیَ إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی جِوَارِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ فَمَا أَکْرَمَ مَقَامَکَ فِی نُصْرَةِ ابْنِ عَمِّکَ وَ مَا أَحْسَنَ فَوْزَکَ عِنْدَ رَبِّکَ وَ لَقَدْ کَرَّمَ فِعْلَکَ وَ أَجَلَّ أَمْرَکَ وَ أَعْظَمَ فِی الْإِسْلَامِ سَهْمَکَ رَأَیْتَ الِانْتِقَالَ إِلَی رَبِّ الْعَالَمِینَ خَیْراً مِنْ مُجَاوَرَةِ الْکَافِرِینَ وَ لَمْ تَرَ شَیْئاً لِلِانْتِقَالِ أَکْرَمَ مِنَ الْجِهَادِ وَ الْقِتَالِ فَکَافَحْتَ الْفَاسِقِینَ بِنَفْسٍ لَا تَخِیمُ عِنْدَ الْبَأْسِ وَ یَدٍ لَا تَلِینُ عِنْدَ الْمِرَاسِ حَتَّی قَتَلَکَ الْأَعْدَاءُ مِنْ بَعْدِ أَنْ رَوَّیْتَ سَیْفَکَ وَ سِنَانَکَ مِنْ

ص: 244

أَوْلَادِ الْأَحْزَابِ وَ الطُّلَقَاءِ وَ قَدْ عَضَّکَ السِّلَاحُ وَ أَثْبَتَکَ الْجِرَاحُ فَغَلَبْتَ عَلَی ذَاتِ نَفْسِکَ غَیْرَ مُسَالِمٍ وَ لَا مُسْتَأْسِرٍ فَأَدْرَکْتَ مَا کُنْتَ تَتَمَنَّاهُ وَ جَاوَزْتَ مَا کُنْتَ تَطْلُبُهُ وَ تَهْوَاهُ فَهَنَّأَکَ اللَّهُ بِمَا صِرْتَ إِلَیْهِ وَ زَادَکَ مَا ابْتَغَیْتَ الزِّیَادَةَ عَلَیْهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَإِنَّکَ الْغُرَّةُ الْوَاضِحَةُ وَ اللُّمْعَةُ اللَّائِحَةُ ضَاعَفَ اللَّهُ رِضَاهُ عَنْکَ وَ أَحْسَنَ لَکَ ثَوَابَ مَا بَذَلْتَهُ مِنْکَ فَلَقَدْ وَاسَیْتَ أَخَاکَ وَ بَذَلْتَ مُهْجَتَکَ فِی رِضَی رَبِّکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَقِیلِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ سَلَاماً یُرَجِّیهِ الْبَیْتُ الَّذِی أَنْتَ فِیهِ أَضَأْتَ وَ النُّورُ الَّذِی فِیهِ اسْتَضَأْتَ وَ الشَّرَفُ الَّذِی فِیهِ اقْتَدَیْتَ وَ هَنَّأَکَ اللَّهُ بِالْفَوْزِ الَّذِی إِلَیْهِ وَصَلْتَ وَ بِالثَّوَابِ الَّذِی ادَّخَرْتَ لَقَدْ عَظُمَتْ مُوَاسَاتُکَ بِنَفْسِکَ وَ بَذْلُکَ مُهْجَتَکَ فِی رِضَی رَبِّکَ وَ نَبِیِّکَ وَ أَبِیکَ وَ أَخِیکَ فَفَازَ قِدْحُکَ وَ زَادَ رِبْحُکَ حَتَّی مَضَیْتَ شَهِیداً وَ لَقِیتَ اللَّهَ سَعِیداً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَخِیکَ وَ عَلَی إِخْوَتِکَ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا بَکْرٍ بْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ مَا أَحْسَنَ بَلَاءَکَ وَ أَزْکَی سَعْیَکَ وَ أَسْعَدَکَ بِمَا نِلْتَ مِنَ الشَّرَفِ وَ فُزْتَ بِهِ مِنَ الشَّهَادَةِ فَوَاسَیْتَ أَخَاکَ وَ إِمَامَکَ وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینِکَ حَتَّی لَقِیتَ رَبَّکَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ ضَاعَفَ اللَّهُ مَا أَحْسَنَ بِهِ إِلَیْکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عُثْمَانَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ فَمَا أَجَلَّ قَدْرَکَ وَ أَطْیَبَ ذِکْرَکَ وَ أَبْیَنَ أَثَرَکَ وَ أَشْهَرَ خَیْرَکَ وَ أَعْلَی مَدْحَکَ وَ أَعْظَمَ مَجْدَکَ فَهَنِیئاً لَکُمْ یَا أَهْلَ بَیْتِ الرَّحْمَةِ وَ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِکَةِ وَ مَفَاتِیحَ الْخَیْرِ تَحِیَّاتُ اللَّهِ غَادِیَةً وَ رَائِحَةً فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ طَرْفَةِ عَیْنٍ وَ لَمْحَةٍ وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ دِینِ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ أَهْلِ الْبَیْتِ مِنْ مَوَالِیهِمْ وَ أَشْیَاعِهِمْ وَ لَقَدْ نِلْتُمُ الْفَوْزَ وَ حُزْتُمُ الشَّرَفَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا سَادَاتِی یَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَلِیُّکُمْ الزَّائِرُ لَکُمُ الْمُثْنِی عَلَیْکُمْ بِمَا أَوْلَاکُمْ وَ أَنْتُمْ لَهُ أَهْلٌ الْمُجِیبُ لَکُمْ سَائِرُ جَوَارِحِهِ یَسْتَشْفِعُ بِکُمْ

ص: 245

إِلَی اللَّهِ رَبِّکُمْ وَ رَبِّهِ فِی إِحْیَاءِ قَلْبِهِ وَ تَزْکِیَةِ عَمَلِهِ وَ إِجَابَةِ دُعَائِهِ وَ تَقَبُّلِ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ وَ الْمَعُونَةِ عَلَی أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ آخِرَتِهِ فَقَدْ سَأَلَ اللَّهَ تَعَالَی ذَلِکَ وَ تَوَسَّلَ إِلَیْهِ بِکُمْ وَ هُوَ نِعْمَ الْمَسْئُولُ وَ نِعْمَ الْمَوْلی وَ نِعْمَ النَّصِیرُ(1) ثُمَّ تُسَلِّمُ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ تَسْتَقْبِلُ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ رَسُولِهِ وَ أَنْصَارَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَنْصَارَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ وَ أَنْصَارَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ أَنْصَارَ الْإِسْلَامِ أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِهِ فَجَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فَوْزاً عَظِیماً یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمُ الشُّهَدَاءُ وَ أَنَّکُمُ السُّعَدَاءُ وَ أَنَّکُمْ فِی دَرَجَاتِ الْعُلَی وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ عُدْ إِلَی مَوْضِعِ رَأْسِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ صَلَاةَ الزِّیَارَةِ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْأَنْبِیَاءِ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْحَشْرِ أَوْ مَا تَهَیَّأَ لَکَ مِنَ الْقُرْآنِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ الصَّلَاةِ فَقُلْ سُبْحَانَ ذِی الْقُدْرَةِ وَ الْجَبَرُوتِ سُبْحَانَ ذِی الْعِزَّةِ وَ الْمَلَکُوتِ سُبْحَانَ الْمُسَبَّحِ لَهُ بِکُلِّ لِسَانٍ سُبْحَانَ الْمَعْبُودِ فِی کُلِّ أَوَانٍ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ فَتَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَتَعالَی اللَّهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی الْإِقْرَارِ بِکَ وَ احْشُرْنِی عَلَیْهِ وَ أَلْحِقْنِی بِالْعَصَبَةِ الْمُعْتَقِدِینَ لَهُ الَّذِینَ لَمْ یَعْتَرِضْهُمْ فِیکَ الرَّیْبُ وَ لَمْ یُخَالِطْهُمُ الشَّکُّ الَّذِینَ أَطَاعُوا نَبِیَّکَ وَ وَازَرُوهُ وَ عَاضَدُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ وَ لَمْ یَکُنِ اتِّبَاعُهُمْ إِیَّاهُ طَلَبَ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ وَ لَا انْحِرَافاً عَنِ الْآخِرَةِ الْبَاقِیَةِ وَ لَا حُبَّ الرِّئَاسَةِ وَ الْإِمْرَةِ وَ لَا إِیْثَارَ الثَّرْوَةِ بَلْ تَاجَرُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ رَبِحُوا حِینَ خَسِرَ الْبَاخِلُونَ وَ فَازُوا حِینَ خَابَ الْمُبْطِلُونَ وَ أَقَامُوا حُدُودَ مَا أُمِرْتَ بِهِ مِنَ

ص: 246

1- 1. مصباح الزائر ص 125- 128.

الْمَوَدَّةِ فِی ذَوِی الْقُرْبَی الَّتِی جَعَلْتَهَا أَجْرَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِیمَا أَدَّاهُ إِلَیْنَا مِنَ الْهِدَایَةِ إِلَیْکَ وَ أَرْشِدْنَا إِلَیْهِ مِنَ التَّعَبُّدِ لَکَ وَ تَمَسَّکُوا بِطَاعَتِهِمْ وَ لَمْ یَمِیلُوا إِلَی غَیْرِهِمْ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی مَعَهُمْ وَ فِیهِمْ وَ بِهِمْ وَ لَا أَمِیلُ عَنْهُمْ وَ لَا أَنْحَرِفُ إِلَی غَیْرِهِمْ وَ لَا أَقُولُ لِمَنْ خَالَفَهُمْ هؤُلاءِ أَهْدی مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا سَبِیلًا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تُحْظِیهِ وَ تُبْلِغُهُ أَقْصَی رِضَاهُ وَ أَمَانِیهِ وَ عَلَی ابْنِ عَمِّهِ وَ أَخِیهِ الْمُهْتَدِی بِهِدَایَتِهِ الْمُسْتَبْصِرِ بِمِشْکَاتِهِ الْقَائِمِ مَقَامَهُ فِی أُمَّتِهِ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا مَقَامٌ إِنْ رَبِحَ فِیهِ الْقَائِمُ بِأَهْلِ ذَلِکَ فَهُوَ مِنَ الْفَائِزِینَ وَ إِنْ خَسِرَ فَهُوَ مِنَ الْهَالِکِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی لَا أَعْلَمُ شَیْئاً یُقَرِّبُنِی مِنْ رِضَاکَ فِی هَذَا الْمَقَامِ إِلَّا التَّوْبَةَ مِنْ مَعَاصِیکَ وَ الِاسْتِغْفَارَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ التَّوَسُّلَ بِهَذَا الْإِمَامِ الصِّدِّیقِ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَنَا بِحَیْثُ تَنْزِلُ الرَّحْمَةُ وَ تُرَفْرِفُ الْمَلَائِکَةُ وَ تَأْتِیهِ الْأَنْبِیَاءُ وَ تَغْشَاهُ الْأَوْصِیَاءُ فَإِنْ خِفْتُ مَعَ کَرْمِکَ وَ مَعَ هَذِهِ الْوَسِیلَةِ إِلَیْکَ أَنْ تُعَذِّبَنِی فَقَدْ ضَلَّ سَعْیِی وَ خَسِرَ عَمَلِی فَیَا حَسْرَةَ نَفْسِی [وَ] إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لِی وَ تَرْحَمْنِی فَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ (1) ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْإِمَامُ الْکَرِیمُ وَ ابْنَ الرَّسُولِ الْکَرِیمِ- أَتَیْتُکَ بِزِیَارَةِ الْعَبْدِ لِمَوْلَاهُ الرَّاجِی فَضْلَهُ وَ جَدْوَاهُ الْآمِلِ قَضَاءَ الْحَقِّ الَّذِی أَظْهَرَهُ اللَّهُ لَکَ وَ کَیْفَ أَقْضِی حَقَّکَ مَعَ عَجْزِی وَ صِغَرِ جَدِّی وَ جَلَالَةِ أَمْرِکَ وَ عَظِیمِ قَدْرِکَ وَ هَلْ هِیَ إِلَّا الْمُحَافَظَةُ عَلَی ذِکْرِکَ وَ الصَّلَاةُ عَلَیْکَ مَعَ أَبِیکَ وَ جَدِّکَ وَ الْمُتَابَعَةُ لَکَ وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ الْمُنْحَرِفِینَ عَنْکَ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ خَالَفَکَ فِی سِرِّهِ وَ جَهْرِهِ وَ مَنْ أَجْلَبَ عَلَیْکَ بِخَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ وَ مَنْ کَثَّرَ أَعْدَاءَکَ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ وَ مَنْ سَرَّهُ مَا سَاءَکَ وَ مَنْ أَرْضَاهُ مَا أَسْخَطَکَ وَ مَنْ جَرَّدَ سَیْفَهُ

ص: 247

1- 1. مصباح الزائر ص 128- 129.

لِحَرْبِکَ وَ مَنْ شَهَرَ نَفْسَهُ فِی مُعَادَاتِکَ وَ مَنْ قَامَ فِی الْمَحَافِلِ بِذَمِّکَ وَ مَنْ خَطَبَ فِی الْمَجَالِسِ بِلَوْمِکَ سِرّاً وَ جَهْراً.

اللَّهُمَّ جَدِّدْ عَلَیْهِمُ اللَّعْنَةَ کَمَا جَدَّدْتَ الصَّلَاةَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ لَهُمْ دِعَامَةً إِلَّا قَصَمْتَهَا وَ لَا کَلِمَةً مُجْتَمِعَةً إِلَّا فَرَّقْتَهَا اللَّهُمَّ أَرْسِلْ عَلَیْهِمْ مِنَ الْحَقِّ یَداً حَاصِدَةً تَصْرَعُ قَائِمَهُمْ وَ تَهْشِمُ سُوقَهُمْ وَ تَجْدَعُ مَعَاطِسَهُمْ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطَّاهِرِینَ الَّذِینَ بِذِکْرِهِمْ یَنْجَلِی الظَّلَامُ وَ یَنْزِلُ الْغَمَامُ وَ عَلَی أَشْیَاعِهِمْ وَ مَوَالِیهِمْ وَ أَنْصَارِهِمْ وَ احْشُرْنِی مَعَهُمْ وَ تَحْتَ لِوَائِهِمْ أَیُّهَا الْإِمَامُ الْکَرِیمُ اذْکُرْنِی بِحُرْمَةِ جَدِّکَ عِنْدَ رَبِّکَ ذِکْراً یَنْصُرُنِی عَلَی مَنْ یَبْغِی عَلَیَّ وَ یُعَانِدُنِی فِیکَ وَ یُعَادِینِی مِنْ أَجْلِکَ فَاشْفَعْ لِی إِلَی رَبِّکَ فِی إِتْمَامِ النِّعْمَةِ لَدَیَّ وَ إِسْبَاغِ الْعَافِیَةِ عَلَیَّ وَ سَوْقِ الرِّزْقِ إِلَیَّ وَ تَوْسِیعِهِ عَلَیَّ لِأَعُودَ بِالْفَضْلِ مِنْهُ عَلَی مُبْتَغِیهِ فَمَا أَسْأَلُ مَعَ الْکَفَافِ إِلَّا مَا أَکْتَسِبُ بِهِ الثَّوَابَ فَإِنَّهُ لَا ثَوَابَ لِمَنْ لَا یُشَارِکُکَ فِی مَالِهِ وَ لَا حَاجَةَ لِی فِیمَا یُکْنَزُ فِی الْأَرْضِ وَ لَا یُنْفَقُ فِی نَافِلَةٍ وَ لَا فَرْضٍ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ وَ أَبْتَغِیهِ مِنْ لَدُنْکَ حَلَالًا طَیِّباً فَأَعِنِّی عَلَی ذَلِکَ وَ أَقْدِرْنِی عَلَیْهِ وَ لَا تَبْتَلِینِی بِالْحَاجَةِ فَأَتَعَرَّضَ بِالرِّزْقِ لِلْجِهَاتِ الَّتِی یَقْبُحُ أَمْرُهَا وَ یَلْزَمُنِی وِزْرُهَا اللَّهُمَّ وَ مُدَّ لِی فِی الْعُمُرِ مَا دَامَتِ الْحَیَاةُ مَوْصُولَةً بِطَاعَتِکَ مَشْغُولَةً بِعِبَادَتِکَ فَإِذَا صَارَتِ الْحَیَاةُ مَرْتَعَةً لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ إِلَیَّ مَقْتُکَ وَ یَسْتَحْکِمَ عَلَیَّ سَخَطُکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یَسِّرْ لِیَ الْعَوْدَ إِلَی هَذَا الْمَشْهَدِ الَّذِی عَظَّمْتَ حُرْمَتَهُ فِی کُلِّ حَوْلٍ بَلْ فِی کُلِّ شَهْرٍ بَلْ فِی کُلِّ أُسْبُوعٍ فَإِنَّ زِیَارَتَهُ فِی کُلِّ حَوْلٍ مَعَ قَبُولِکَ ذَلِکَ بَرَکَةٌ شَامِلَةٌ فَکَیْفَ إِذَا قَرُبَتِ الْمُدَّةُ وَ تَلَاحَقَتِ الْقُدْرَةُ اللَّهُمَّ إِنَّهُ لَا عُذْرَ لِی فِی التَّأَخُّرِ عَنْهُ وَ الْإِخْلَالِ بِزِیَارَتِهِ مَعَ قُرْبِ الْمَسَافَةِ إِلَّا الْمَخَاوِفُ الْحَائِلَةُ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَتَقَطَّعَتْ نَفْسِی حَسْرَةً لِانْقِطَاعِی عَنْهُ أَسَفاً عَلَی مَا یَفُوتُنِی مِنْهُ اللَّهُمَّ یَسِّرْ لِیَ الْإِتْمَامَ وَ أَعِنِّی عَلَی تَأْدِیَةِ مَا أُضْمِرُهُ فِیهِ وَ أَرَاهُ أَهْلَهُ وَ مُسْتَوْجِبَهُ فَأَنْتَ بِنِعْمَتِکَ الْهَادِی إِلَیْهِ وَ الْمُعِینُ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْ فَرْضِی وَ نَوَافِلِی وَ

ص: 248

زِیَارَتِی وَ اجْعَلْهَا زِیَارَةً مُسْتَمِرَّةً وَ عَادَةً مُسْتَقِرَّةً وَ لَا تَجْعَلْ ذَلِکَ مُنْقَطِعَ التَّوَاتُرِ یَا کَرِیمُ-(1)

فَإِذَا أَرَدْتَ الْوَدَاعَ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَیْرَ الْأَنَامِ لِأَکْرَمِ إِمَامٍ وَ أَکْرَمِ رَسُولٍ وَلِیُّکَ یُوَدِّعُکَ تَوْدِیعَ غَیْرِ قَالٍ لِقُرْبِکَ وَ لَا سَئِمٍ لِلْمُقَامِ لَدَیْکَ وَ لَا مُؤْثِرٍ لِغَیْرِکَ عَلَیْکَ وَ لَا مُنْصَرِفٍ لِمَا هُوَ أَنْفَعُ لَهُ مِنْکَ تَوْدِیعَ مُتَأَسِّفٍ عَلَی فِرَاقِکَ وَ مُتَشَوِّقٍ إِلَی عَوْدِ لِقَائِکَ وَدَاعَ مَنْ یَعُدُّ الْأَیَّامَ لِزِیَارَتِکَ وَ یُؤْثِرُ الْغُدُوَّ وَ الرَّوَاحَ إِلَیْکَ وَ یَتَلَهَّفُ عَلَی الْقُرْبِ مِنْکَ وَ مُشَاهَدَةِ نَجْوَاکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ مَا اخْتَلَفَ الْجَدِیدَانِ وَ تَنَاوَحَ الْعَصْرَانِ وَ تَعَاقَبَ الْأَیَّامُ (2)

ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ یَا مَوْلَایَ مَا تَرْوَی النَّفْسُ مِنْ مُنَاجَاتِکَ وَ لَا یَقْنَعُ الْقَلْبُ إِلَّا بِمُجَاوَرَتِکَ فَلَوْ عَذَرْتَنِی الْحَالَ الَّتِی وَرَائِی لَتَرَکْتُهَا وَ لَا اسْتَبْدَلْتُ بِهَا جِوَارَکَ فَمَا أَسْعَدَ مَنْ یُغَادِیکَ وَ یُرَاوِحُکَ وَ مَا أَرْغَدَ عَیْشَ مَنْ یُمْسِیکَ وَ یُصْبِحُکَ اللَّهُمَّ احْرُسْ هَذِهِ الْآثَارَ مِنَ الدُّرُوسِ وَ أَدِمْ لَهَا مَا هِیَ عَلَیْهِ مِنَ الْأُنْسِ وَ الْبَرَکَاتِ وَ السُّعُودِ وَ مُوَاصَلَةِ مَا کَرَّمْتَهَا بِهِ مِنْ زُوَّارِ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمَلَائِکَةِ وَ الْوَافِدِینَ إِلَیْهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ سَاعَةٍ وَ اعْمُرِ الطَّرِیقَ بِالزَّائِرِینَ لَهَا وَ آمِنْ سُبُلَهَا إِلَیْهَا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِهِمْ وَ إِتْیَانِ مَشَاهِدِهِمْ إِنَّکَ وَلِیُّ الْإِجَابَةِ یَا کَرِیمُ (3).

**[ترجمه]زیارت دیگری از حضرت صلوات الله علیه که سید و دیگران آن را نقل کرده اند و گویی که سید مرتضی رضی الله عنه آن را تالیف نموده است. در مصباح الزائر زیارتی با واژگانی بسنده وارد کرده که برخی مصیبتهای روز طفّ را بیان می­کند و حسین صلوات الله و سلامه علیه را به آن زیارت می­کنند و مرتضی علم الهدی رضوان الله علیه آن را در زیارتش خوانده و این زیارت را به وصفی که وی به آن اشاره می­کند، درج می­کنم.

گوید: چون خواستی از خانه ات بیرون شوی بگو: خداوندا روی سوی تو نهاده و بر تو توکل نموده ام و از تو یاری می­خواهم و روی تو را می­جویم و به قصد زیارت پسر پیامبرت روانه شدم و سر آن دارم که خشنودی تو بر کف آرم. خداوندا مرا در سفر و سکونتم و از پیش روی و پشت سر و از چپ و راست و از بالای سر و زیر پایم در حفظ خود نگاه دار و از شر هر شر رسانی، به عظمت تو پناه می­جویم. مرا به همان لطفی که کتاب نازل شده بر پیامبر مرسلت را حفظ نموده، نگاه دار، ای آنکه گفتی و تو راستگوترین گویندگانی: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» - . حجر / 9 - {به راستی که ماییم که این ذکر را نازل نمودیم و هم ماییم که نگاهدارنده آنیم.}

و چون به سرمنزلت رسیدی، می­گویی: «رَبِّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً» - . اسراء / 80 - {خداوندا مرا به جایی پربرکت فرود آر که تو برترین مهمان نوازانی. پروردگارا، مرا [در هر کاری] به طرز درست داخل کن و به طرز درست خارج ساز، و از جانب خود برای من تسلطی یاری بخش قرار ده.} الله اکبر الله اکبر الله اکبر. خداوندا من از تو خیر این منطقه مبارک و خیر اهلش را مسألت دارم و از شر آن و شر اهلش به تو پناه می­جویم. خداوندا مرا نزد مردمانت محبوب گردان و مرا از فراوانی روزی ات، سهم سرشار ده و مرا به رحمت و رضوان و منّ و نعمت بخشی و نیک­ورزی ات، به قیام به ادای حقت توفیق ده، ای بخشنده!

و چون گنبد را دید، می­گوید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلی عِبادِهِ الَّذِینَ اصْطَفی آللَّهُ خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ»، {حمد و ثنا خدای راست و سلام بر بندگانی که برگزید، آیا خداوند برتر است یا آنچه که به انبازی می­گیرند و سلام بر فرستادگان و حمد و ثنا خدای جهانیان راست.} و سلام بر آل یاسین، به راستی که ما نیکوکاران را چنین پاداش می­دهیم. و سلام بر نیکان پاکان و جانشینان پیامبر و راستگویان و برپاخاستگان به امر دین خدا و حجتهای وی که به راه خدا فراخوانند و جانفشانانی که در راه خدا چنان که شاید، جانفشانی کنند و خیرخواهان برای همه بندگان او و خلافت یافتگان در سرزمین او و رهنمایان به رهیافتگی و رهنمایی او که او ستوده والا شکوه است.

و چون به شهادتگاه نزدیک شد، می­گوید: خداوندا، ره­آوران ره به سوی تو آورند و مشتاقان به فضل تو چشم دوخته اند و سلامت جستگان به وجود تو برکناری (از گناه و خطا) جسته اند و توکل کنندگان بر تو توکل کرده اند و اکنون من سر به کوی تو نهاده ام و بر نوه پیامبرت وارد گشته ام، چشم دوخته به رحمت تو و خاکسار سرفرازی تو و فرمانبردار والیان امر تو و پیرو دستور ایشان و پناه جسته تو و منت تو و تمسک جسته به قبر ولی تو و چنگ­زده به ریسمان بندگی توام. خداوندا مرا در محبت اولیایت پایداری بخش و پای مرا از زیارت ایشان مبُر و مرا در جمع ایشان محشور گردان و به شفاعت آنان به بهشت وارد گردان. و چون به قتلگاه رسید می­گوید: «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ - . حج / 39 - وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ فَرِحِینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ وَ أَنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ - . آل عمران / 169-171 - قُلِ اللَّهُمَّ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ عالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبادِکَ فِی ما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ - . زمر / 46 - وَ لا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا عَمَّا یَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّما یُؤَخِّرُهُمْ لِیَوْمٍ تَشْخَصُ فِیهِ الْأَبْصارُ مُهْطِعِینَ مُقْنِعِی رُؤُسِهِمْ لا یَرْتَدُّ إِلَیْهِمْ طَرْفُهُمْ وَ أَفْئِدَتُهُمْ هَواءٌ وَ أَنْذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذابُ فَیَقُولُ الَّذِینَ ظَلَمُوا رَبَّنا أَخِّرْنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ نُجِبْ دَعْوَتَکَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَ وَ لَمْ تَکُونُوا أَقْسَمْتُمْ مِنْ قَبْلُ ما لَکُمْ مِنْ زَوالٍ وَ سَکَنْتُمْ فِی مَساکِنِ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ وَ تَبَیَّنَ لَکُمْ کَیْفَ فَعَلْنا بِهِمْ وَ ضَرَبْنا لَکُمُ الْأَمْثالَ وَ قَدْ مَکَرُوا مَکْرَهُمْ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَکْرُهُمْ وَ إِنْ کانَ مَکْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ فَلا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ ذُو انتِقامٍ - . ابراهیم / 42- 47 - وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ - . شعراء / 227 - مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا» - . احزاب / 23 - {به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت [جهاد] داده شده است، چرا که مورد ظلم قرار گرفته اند، و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست. هرگز کسانی را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند که نزد پروردگارشان روزی داده می شوند. به آنچه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند شادی می کنند که نه بیمی بر ایشان است و نه اندوهگین می شوند. بر نعمت و فضل خدا و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی گرداند، شادی می کنند. بگو: بار الها، ای پدیدآورنده آسمانها و زمین، [ای] دانای نهان و آشکار، تو خود در میان بندگانت بر سر آنچه اختلاف می کردند، داوری می کنی. و خدا را از آنچه ستمکاران می کنند غافل مپندار. جز این نیست که [کیفر] آنان را برای روزی به تأخیر می اندازد که چشمها در آن خیره می شود. شتابان سر برداشته و چشم بر هم نمی زنند و [از وحشت] دلهایشان تهی است. و مردم را از روزی که عذاب بر آنان می آید بترسان. پس آنان که ستم کرده اند می گویند: «پروردگارا، ما را تا چندی مهلت بخش تا دعوت تو را پاسخ گوییم و از فرستادگان [تو] پیروی کنیم.» [به آنان گفته می شود:] «مگر شما پیش از این سوگند نمی خوردید که شما را فنایی نیست؟ و در سراهای کسانی که بر خود ستم روا داشتند سکونت گزیدید، و برای شما آشکار گردید که با آنان چگونه معامله کردیم، و مَثَلها برای شما زدیم. و به یقین آنان نیرنگ خود را به کار بردند، و [جزای] مکرشان با خداست، هر چند از مکرشان کوهها از جای کنده می شد. پس مپندار که خدا وعده خود را به پیامبرانش خلاف می کند، که خدا شکست ناپذیرِ انتقام گیرنده است. کسانی که ستم کرده اند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت. از میان مؤمنان مردانی اند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا کردند. برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند.}

با شکیبایی بر مصیبت نوه پیامبرمان و سرور و پیشوایمان نزد خدا طلب اجر می­کنیم. یا ابا عبدالله، این به خون غلتیدنت، تنها و غریب از خانه و کاشانه و به دور از اهل و خویشان، بردریده جامه و به خاک درآغشته، با گلوی بریده و سینه فرو رفته، در حالی که به حریم تو دست­درازی کردند و نوزادت را گردن بریدند و خانواده ات را به اسارت گرفتند و بار و بن سفرت را چپاول کردند و به چپ و راست درغلتیدی و غصه و اندوه هایی هولناک جرعه جرعه کامت را زهرآگین کردند، بس بر ما دشوار و جانسوز است. ای سوز و حسرت دلم بر تو، در آن حال که آه و حسرت می­بردی در حالی که تنت پاره پاره بر شن سوزان افتاده بود و تشنه لب، تاب خطاب کردن یا پاسخ گفتن (به خانواده ات) نداشتی. زنان و فرزندانت به فاجعه قتل تو مبتلا گشته و سرت از تن جدا گردید و با بر زمین خوردن تو، اسلام به زمین خورد و حدود و احکام الهی تعطیل گشت و روزگار سیاه در رسید و خورشید بی نور گشت و ماه تیره شد و آسمان قطره بارانی فرو نفرستاد و عرش و آسمان به لرزه آمد و زمین و بیابان (مکه) به زلزله افتاد و بلا همه­گیر شد و دودستگی ها افتاد و رسول خدا به مصیبت تو گرفتار آمد و زهرای بتول خونین­دل گشت و خردها بر باد رفت. پس لعنت خدا بر هر آن که بر تو ستم روا داشت و ظلم نمود و آب را بر تو بست و حقت را پایمال کرد و به تو خیانت نمود و بی یاورت گذاشت و کسان را بر تو شوراند و تو را به قتل رساند و بیعت و پیمانت را زیر پا نهاد و عهد و وعده اش با تو را وفا ننمود و دشمن تو را علیه تو یاری نمود و به کردارش، جدت را به خشم آورد. و سلام خدا و رضوان و برکات و تحیّات او بر تو بر پاکدامنان از سلاله تو و نجیبان از عترتت. هان که خداوند ستوده و والاشکوه است. - . مصباح الزائر : 117- 118 -

سپس به بارگاه وارد شده و بر کنار قبر می­ایستی و می­گویی: سلام بر آدم برگزیده خدا در میان آفریدگانش، سلام بر شیث ولی خدا و انتخاب­گشته خدا، سلام بر ادریس برپای خاسته در راه خدا به حجت خدا، سلام بر نوح اجابت یافته شده در دعایش، سلام بر هود یاری­گشته از سوی خدا به مساعدتش، سلام بر صالح که به کرامت خداوند به سوی او روی نهاد، سلام بر ابراهیم که خداوند رفاقت و دوستی اش را به او بخشید، سلام بر اسماعیل که خداوند او را به ذبحی عظیم از بهشتش فدا داد، سلام بر اسحاق که خداوند نبوت را در سلاله وی نهاد، سلام بر یعقوب که خداوند به رحمتش بینایی اش را به او بازگرداند، سلام بر یوسف که خداوند به عظمتش او را از عمق چاه نجات بخشید، سلام بر موسی که خداوند دریا را به قدرتش برای او شکافت، سلام بر هارون که خداوند وی را مخصوص نبوتش گرداند، سلام بر شعیب که خداوند او را در برابر امتش یاری نمود، سلام بر داود که خداوند پس از خطایش او را به توبه بخشید، سلام بر سلیمان که به عزت الهی، جنیان اسیر دست وی گشتند، سلام بر ایوب که خداوند او را از بیماری اش شفاء بخشید، سلام بر یونس که خداوند مضمون وعده اش به او را عملی نمود، سلام بر زکریای شکیبا بر محنت و دشواری اش، سلام بر عُزیز که خداوند او را پس از مرگش زنده نمود، سلام بر یحیی که خداوند او را با شهادتش به خود نزدیک گرداند، سلام بر عیسی که روح خداست و کلمه خدا، سلام بر محمد حبیب خدا و زلال­گشته خدا، سلام بر امیر المومنین علی بن ابی طالب که به کرامت و اخوّت پیامبر مخصوص گشت، سلام بر فاطمه زهرا دختر او، سلام بر ابا محمد، حسن وصیّ و جانشین پدرش، سلام بر حسین که نفس پاکش، جانش را در طبق اخلاص فدا نمود، سلام بر آنکه خدا را در آشکار و نهان سر نهاد، سلام بر آنکه خداوند شفاء را در تربت او قرار داد، سلام بر آنکه استجابت زیر گنبد او باشد، سلام بر آنکه پیشوایان از نسل اویند، سلام بر پسر خاتم پیامبران، سلام بر پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر پسر فاطمه زهرا، سلام بر پسر خدیجه کبری، سلام بر زاده از پسر سدرة المنتهی، سلام بر پسر بهشت امن خدا، سلام بر پسر زمزم و صفا، سلام بر آن در خاک و خون غلتیده، سلام بر آن که خیمه­هایش دریده شد، سلام بر پنجمین تن از آل عباء، سلام بر غریب الغرباء، سلام بر شهید الشهداء، سلام بر کشته به دست نسلهای شبهه­ناک، سلام بر فرونشسته بر کربلا، سلام بر آنکه آسمانها بر او گریست، سلام بر آنکه تبارش پاکدامنانند، سلام بر شیرمرد دین، سلام بر محل نزول برهانها، سلام بر پیشوایان سرور و آقا، سلام بر گریبانهای به خون آغشته، سلام بر لبهای خشکیده، سلام بر جانهای از تن برکنده شده، سلام بر روانهای به قهر ربوده گشته، سلام بر پیکرهای برهنه افتاده، سلام بر تن­های تکیده، سلام بر خونهای روان­گشته، سلام بر اندامهای تکه­تکه شده، سلام بر سرهای (بر نیزه) فراز­گشته، سلام بر زنان حجاب از سر دریده، سلام بر حجت پروردگار جهانیان، سلام بر تو و بر پدران پاکت، سلام بر تو و بر فرزندان شهیدگشته ات و سلام بر تو بر فرزندان یاریگرت، سلام بر تو و بر فرشتگان همنشین تو، سلام بر کشته ستمدیده، سلام بر برادر زهر خورانده­اش، سلام بر علی جوان­مرد، سلام بر علی شیرخوار کودک، سلام بر بدنهای اندام­ غارت شده، سلام بر عترت غریب­افتاده، سلام بر پیشوایان سرور، سلام بر فرو افتادگان در بیابانهای سوزان، سلام بر کوچیدگان از خانه و کاشانه، سلام بر بی کفن به خاک سپردگان، سلام بر سرهای جدا افتاده از پیکر، سلام بر شکیبایی که با خدا معامله کرده، سلام بر بی یاور ستمدیده ، سلام بر ساکن خاک پاک گشته، سلام بر صاحب بارگاه بلند، سلام بر آنکه خداوند جلیل پاکش گرداند، سلام بر آنکه جبرئیل به او بالید، سلام بر آنکه میکائیل در گهواره او را به ملاطفت بازی داد و خنداند، سلام بر آنکه پیمانش و پیمان اهل خیمه­گاهش زیر پا نهاده شد، سلام بر آنکه حرمت اسلام با ریختن خونش پایمال شد، سلام بر آن غسل داده شده به خون زخمهایش، سلام بر آنکه جامهای تلخ نیزه ها پیاپی به کامش ریخته شد، سلام بر آنکه بر او ستم رفته و جانش (به اباحه کوردلان) به چپاول رفت، سلام بر آنکه مردمان او را ترک گفتند، سلام بر تک­مانده در بیابان بیکران، سلام بر آن به خاک سپرده به دست اهل روستاها و بادیه ها، سلام بر آن بریده شاهرگ، سلام بر آن حمایتگر یکه و تنها، سلام بر سپید موهای (به خون) خضاب شده، سلام بر گونه به خاک و گل آغشته، سلام بر پیکر غارت شده، سلام بر آنکه با نیزه ها بر سرش کوبیدند، سلام بر رگ بریده گردن، سلام بر سر فراز گشته بر نیزه، سلام بر جنازه بر جای گذاشته، سلام و رحمت خدا و برکات او بر تو باد.

سپس به کنار سر حضرت برو و بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر برگزیده پروردگار جهانیان، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا سرور زنان جهان، سلام بر تو ای پسر خدیجه کبری ام المومنین، سلام بر تو ای آنکه آسمانهای برین در مصیبتش گریستند، سلام بر تو ای آنکه بر غم از دست رفتنش، زمینهای زیرین گریستند، سلام بر تو ای حجت خدا بر اهل دنیا، سلام بر تو ای کشته اشکهای ریزان، سلام بر تو ای سوزاننده جگرهای داغ­دیده، سلام بر تو ای پسر شیر­مرد دین، سلام بر تو ای بی گناهی پرهیزکاران، سلام بر تو ای علَم بلند رهجویان، سلام بر تو ای حجت کبرای خدا، سلام بر پیشوای برگرفته از لغزش و برکنار از هر عیب و خطاکاری، سلام بر پسر رسول و روشنی چشم بتول، سلام بر آنکه جبرئیل در گهواره او را ناز می­کرد و می­خنداند و میکائیل بازی اش می­داد، سلام بر سوره تین و زیتون، سلام بر آن دو کفه ترازو که در سوره الرحمن از آن یاد شده و به نام مروارید و مرجان از آن تعبیر شده است، سلام بر امینان خداوند مهیمن منت­دار، سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد، سلام بر کشته شده ستمدیده، سلام بر بازداشته از آب فرات، سلام بر سرور سروران، سلام بر رهبر رهبران، سلام بر رشته مستحکم الهی، سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت خدا و پدر حجتهای خدا، گواهی می­دهم که خداوند خاک را به وجود تو پاک گرداند و در کتاب خود به وجود تو روشنگری افکند و اجر مصیبت تو را بس عظیم نمود و تو و جدت و پدرت و مادرت و برادرت و فرزندانت را عبرتی برای خردمندان قرار داد. ای فرزند وجودهای مبارک و نیک­آیندِ قرآن­خوان، سلام خود را روانه روی تو کردم و در برآورده شدن حاجاتم پس از خدا بر تو اعتماد نمودم. کسی که به تو تمسّک جست و به تو پناه آورد، نومید نماند، خداوند بر تو درود و صلوات فرستد و دلهای مردمانی را به شما مشتاق گرداند و سلام و رحمت خدا بر شما باد. سلام بر تو ای فرزند نیکترین نیکان، سلام بر تو ای پسر سرمنشأ همه نیکوکاران، سلام بر تو ای پسر تقسیم کننده بهشت و دوزخ، سلام بر تو ای پسر بازمانده پیامبران، سلام بر تو ای پسر صالحترین مومنان، سلام بر تو ای پسر آن پیغام بزرگ، سلام بر تو ای پسر صراط مستقیم، شهادت می­دهم که تو حجت خدا در زمینش هستی و شهادت می­دهم آنان که با تو به مخالفت برخاستند و آنان که که تو را کشتند و آنان که تو را بی یاور گذاشتند و آنان که حق تو را انکار کرده و از ارثت محرومت نمودند، به گفته پیامبر امّی ملعون هستند و «وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری» - . طه / 61 - {و چنان است که هر که افتراء بندد، شکست خواهد خورد.} خداوند ستمگران اینان (نابکاران) را از نخستین گروه تا به امروزیان، لعنت فرستد و عذاب دردناکشان را که احدی از عالمیان را به آن عذاب نکند، دوچندان سازد. سپس بر ضریح خم شو و بر تربت حضرت بوسه زن و بگو: سلام بر تو ای نخست مظلومی که خونش را پایمال کردند و حرمت اسلام به قتل او تباه گشت، پس خداوند بر امتی که پایه ظلم و ستم بر شما اهل بیت را نهاد، لعنت کند. گواهی می­دهم که من با هر آنکه دوستی نمودی، دوست و با هر که به جنگش رفتی، دشمنم و هر چه را باطل نمودی، باطل می­نمایم و هر آنچه را که تحقق بخشیده و ثابت نمودی، محقق می­نمایم، پس نزد پروردگارم و پروردگارت بر رهایی ام از بند آتش دوزخ و برآورده شدن حوایج دنیا و آخرتم شفاعت نما، صلوات و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. - . مصباح الزائر : 120- 121 -

سپس به طرف قبر برو و روبروی قبله بایست و دستانت را بالا بگیر و بگو: خداوندا، به راستی که مغفرت­طلبی ام تنها از توست، و اینکه من بر انجام آنچه که تو نهی کرده­ای اصرار می­ورزم، از کم حیایی من است. و استغفار نکردن با وجود آگاهی ام از بردباری بی پایان تو، تباه نمودن حق امیدواری به توست. خداوندا گناهانم مرا از امید بستن به تو نومید می­کند و آگاهی ام از رحمت گسترده ات، به دلم ایمان می­بخشد که خشیّت ورزم، پس خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و امیدی که به تو بستم را محقق گردان و هراسم از وجود پاکت را زائل گردان و برای من، بسان آن نیکترین گمانی که به تو دارم باش، ای گرامی­ترین گرامیان و مرا به عصمت پشتیبان گرد، و زبانم را به حکمت بگشا و مرا از کسانی قرار ده که بر کردار دیروز خود پشیمانی می­ورزند. خداوندا، بی نیاز آن است که به لطف تو از خلقت بی نیاز گردد، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از خلقت بی نیاز گردان ای خدای من، و مرا از کسانی قرار ده که دست کمک­جویی تنها به سوی تو دراز می­کنند. خداوندا، به راستی که بیچاره آن است که نومید گشت، حال آنکه در توبه پیش رویش باز است و از پشت سرش رحمت، و اگر عملم ناچیز و هیچ بوده، پس به حق که من به رحمت تو بس شدید امید بسته ام، پس ضعف عمل مرا به قوت امیدم ببخش. خداوندا فرمان دادی و سرکشی نمودیم و نهی فرمودی و سر ننهادیم و بس به یادمان آوردی و خود را به فراموشکاری زدیم و بینشها بخشیدی و خود را به کوری زدیم و هشدار دادی و دست­درازی نمودیم و این، پاسخ احسان تو به ما نبود و تو خود بهتر می­دانی که آشکارا و در نهان چه کرداری داشته ایم و خود آگاه تری از رفتاری که می­کنیم و کرده ایم، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را به خاطر خطاکاریها و فراموشکاریمان مواخذه مفرما و حقوقی که نزد ما داری، بر ما ببخش و احسانت به ما را کامل عطا گردان و رحمتت را بر ما سرازیر گردان. هان که ما به آبروی این امام راستین­منش به تو توسل جسته ایم و از تو به آن حقی که برای او و برای جدش، فرستاده ات، و برای پدر و مادرش علی و فاطمه اهل بیت رحمت، برشمرده ای؛ مسألت دارم که رزقی که قوام زندگیمان و صلاح احوال زن و فرزندمان به آن است، بر ما فرو ریزی، که تنها تویی آن بخشنده ای که دارا، می­بخشی و قدرتمندانه، بخششت را (اگر خواهی) باز می­داری و ما خیری از تو طلب می­کنیم که صلاح کار دنیایمان در آن باشد و کفایت ما برای آخرتمان باشد و «وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» - . بقره / 201 - {پروردگارا! در این دنیا به ما نیکی و در آخرت [نیز] نیکی عطا کن، و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار .} - . مصباح الزائر : 121 -

سپس در کنار پاهای حضرت بنشین و بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الله و بر فرشتگان پرکشیده پیرامون گنبد تو و دربرگرفته تربت تو و طوافگر به گرد ساحت بارگاهت و از ره رسندگان برای زیارت تو. سلام بر تو که به سوی تو روانه شده و چشم به فوز یافتن در نزد تو دوخته ام. سلام بر تو، سلام آشنا به حرمت تو و مخلص و بی شیله در ولایت­پذیری از تو و تقرب جوینده به خدا به واسطه محبت تو و بیزاری­جسته از دشمنانت، سلام آن که قلبش از مصیبتت خونین است و اشکش از یاد تو ریزان است، سلام مصیبت دیده اندوهگین شیداسرِ بی­نوا، سلام آن که اگر در دشت طفّ با تو بود، براستی که با جانش تو را از تیغ شمشیرها پاسداری می­نمود و باقیمانده روحش را در دفاع از تو به مرگها می­سپرد و پیش روی تو جانفشانی می­نمود و در برابر ستمگران بر تو، یاری ات می­نمود و جان و تن و مال و خانواده­اش را فدای تو می­کرد و روحش فدای روح تو بود و فرزندانش سپر بلای خانواده تو می­گشتند. و اگر که زمانه مرا بس دور افکند و و امکان یاری تو را از من بازداشت و نتوانستم از جنگجویان پیش روی دشمنانت باشم و به کمین آن که به نیرنگبازی به دشمنی تو نشست، بنشینم، به حق که صبح و شام تو را ندبه می­گویم و به جای اشکها در حسرت و تاسف بر تو و تحسّر از آنچه بر سر تو آمد و با آه و واویلا، بر تو خون می­گریم تا آنکه از گدازش این مصیبت و غصّه این افسرده­حالی بمیرم. شهادت می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر و از ستیزگری نمودی و خدا را سر نهادی و سرکشی نکردی و بر رشته بندگی او چنگ زدی و او را به رهبری خود گرفتی و خشیت نموده و همواره در نظر گرفتی و شرم و حیای او داشتی و سنتها را جاری نمودی و فتنه ها را فرونشاندی و به راه رهیافتگی فراخواندی و راههای پایداری را روشن نمودی و در راه خدا چنان که شاید جانفشانی نمودی و فرمانبردار خدا بودی و پیرو جدت محمد صلی الله علیه و آله و به گوش گیرنده سخن پدرت و شتابنده به پذیرش وصیت برادرت و برپادارنده ستون دین و ریشه کن کننده سرکشی و سرکوب­گر سرکشان و خیرخواه امت و دل­زده به دریاهای مرگ و رزمجوی گریختگان از حدود دین و برپا دارنده حجتهای خدا و نجات­بخش اسلام و رحم­آورنده بر مسلمانان و یاریگر حق و شکیبا بر بلا و پاسدار دین و مبارزه­گر در دفاع از حوزه دین و حمایت کننده شریعت. هدایت را سرپرستی نموده و یاری اش می­نمایی و دادگری را گسترش داده و می­پراکنی و دین را یاری و پشتیبانی می­کنی و به بازی گیرندگان دین را بازداشته و پس می­رانی و حق فرودستان را از بلندمرتبگان می­ستانی و در حکم میان قوی و ضعیف یکسان رفتار می­کنی، تو بهار دل یتیمان و عصمت و نگاهداشت مردمان و سرفرازی اسلام و معدن احکام و هم پیمان جود و بخشش و رهرو راه جدت و پدرت بودی و در سفارشها و در رعایت عهد و پیمانها، بسان برادرت گشتی. پسندیده­خوی و سر تا به پا بخشندگی بودی، و در پرستش در دل تاریکی شب، بس کوشا بودی. بر راههای درست و استوار و بس با سابقه و دارای نسب شریف و بس بلند­مرتبه و صاحب شأن و با منقبتهای بسیار و بیافریده از ریشه های بس ستوده و بسیار با موهبت و داشته های درونی، بردبار و باجربزه و دانا و رهبرده و پیشوا و شهید و بس کرنشگر و لابه­گر نزد خدا و اهل انابه و بازگشت به سوی خدا، بخشنده و پاداش­بخشِ نیکیها، دوست داشته شده و پر هیبت بودی و فرزند رسول خدا و پشتیبان قرآن و بازوی قدرت امت بودی و در طاعت الهی کوشا و رعایت­گر عهد و میثاق و دوری جوینده از راه دین­گریختگان، و بسان کسی که به نفس نفس انداخته شده، (از غصه هایت) آه و افسوس می­کنی، بسیار رکوع و سجود می­کنی و چون زهد پای­کشندگان از دنیا، دنیاگریخته ای و به چشم دلزدگان از آن به آن نگاه می­کنی. آرزو از آن بریده ای و همّت از آرایه های آن برداشته ای و چشم بر زیبایی و بهجت آن بربسته ای و شوقت به آخرت نزد همه شناخته شده است، چنان که چون ستم دست دراز کرد و ظلم نقاب از چهره کشید و گمراهی پیروانش را صدا زد و تو در حرم جدت ساکن بودی و از ستمگران جدایی جسته و همنشین کعبه و محراب مسجد بودی و عزلت­گرفته از لذتها و محبوبان دل، تقبیح کننده امور ناپسند به دست و زبانت، تا جایی که توانی و امکان داشتی، و سپس آگاهی ات تو را بر آن داشت که به انکار برخیزی و بر تو الزام نمود که با کافران به جهاد برخیزی، پس با فرزندان و اهل خانه و پیروان و دوستدارانت رهسپار گشتی و با حقیقت و بیّنه آشکار روشنگری نمودی و با حکمت و اندرز نیک به سوی خدا فراخواندی و به جاری نمودن حدود و سر نهادن به امر معبود امر نمودی و از خیانت و سرکشی بازداشتی و ایشان با دشمنی و ستمگری با تو روبرو گشتند و تو پس از هشدار دادن به ایشان و بیان موکد حجتها بر آنان، با ایشان به مبارزه برخاستی و ایشان بیعت و حرمت تو را زیر پا نهادند و خدایت را به خشم آوردند و جدت را آزرده خاطر کردند و تو را به جنگی بیم دادند، و تو برای نیزه زدن و شمشیر کشیدن پایمردی نمودی و نیروهای کفار را در هم شکستی و سپاهیان اشرار را تاراندی و ضربه زنان، با شمشیر ذوالفقار به دل ابر غبار رفتی و گویی که علی مختار بودی و چون تو را قویدل و دلاور و نترس دیدند، به غائله نیرنگبازیشان پناه جستند و با حیله گری و شرارت به جنگ تو آمدند و آن لعین، سپاهیانش را به سوی تو راند و آب را بر تو بستند و از ورود به آبشخور باز داشتند و به جنگ تو آمدند و شتابان بر تو حمله بردند و پیکانها بر سرت ریختند و دستهاشان را برای نبرد و برخورد به سوی تو دراز کردند و حق و حرمت تو را رعایت نکردند و در حق تو و در کشتار دوستدارانت و چپاول بار و بنِ سفرت، رعایت حال دل مردمان نکردند؛ حال آنکه تو در یورش به دل غبارهای برخاسته از میدان نبرد، پیشگام بودی و آزار و اذیت دشمن را به جان می­خریدی و فرشتگان آسمانها از شکیبایی تو به شگفت آمده بودند. و ایشان از همه سو تو را دوره نمودند و تا توانستند تو را به زخم آلودند و دیوار بین تو و آب فرات شدند و یاوری برای تو نماند و تو فداکارانه ثواب الهی را جسته و صبر پیشه نمودی و از زنان خانواده ات و از فرزندانت دفاع می­نمودی و بی جان فروافتاده، تشنه لب و خونین­بدن، نقش بر زمین شدی و سم اسبان تو را لگدمال می­کرد و طغیانگران به شمشیرهای برنده بر سر و روی تو می­زدند و از پیشانی ات خون مرگ می­تراوید و دست چپ و راستت گاه باز و گاه بسته می شد و چشم درشکسته ات را به خیمه­گاهت دوخته و از نگرانی فرزندان و خانواده­ات، خود را فراموش کرده بودی، و اسبت رمیده گریخت و روی سوی خیمه هایت نهاد و با صدا در گلو گرداندن، ناله می­کرد و چون زنان اسبت را بس ضربه خورده و آسیب دیده یافتند و زین آن را کج­شده دیدند، از خیمه ها برون دویده و موهای خود کشیدند و بر صورتهاشان سیلی زدند و چهره هاشان از حجاب به در شد و شیون کنان تو را فرا می­خواندند و پس از عزتمندی، فروافتاده و خوار گشتند و بیخود از خود، به سوی محل بر زمین افتادنت دویدند، حال آنکه شمر بر سینه ات نشسته بود و چون سگی که پوزه و زبان دراز کرده، شمشیرش را بر گلوی تو فرو می­کرد و موی و ریش سفیدت را در مشت گرفته بود و به شمشیر آخته اش گلویت می­برید و تو مشاعرت به خموشی افتاده و نفسهایت فرو افتاده بود و سرت بر سر نیزه گشت و خانواده ات چون بردگان اسیر گشتند و به روی زینهای خشک شتران، به غل و زنجیر کشیده شدند و حرارت داغ آفتاب نیمروزها، چهره هاشان را می­گداخت و در میان بیابانهای خشک پیش رانده می شدند و دستانشان به گردنهاشان زنجیر شده بود و ایشان را (چون بردگان و بدکاران) در بازارها می­چرخاندند، پس واویلا بر آن گستاخانِ از دین گریخته که به قتل تو اسلام را به قتل رساندند و نماز و روزه را بی بنیاد کردند و سنتها و احکام را نقض نمودند و پایه های ایمان را ویران کردند و آیات قرآن را تحریف کردند و تیزتک در حدگذرانی و ستیزگری بر اسبهاشان سرمستانه شتاب کردند. به راستی که رسول خدا صلی الله علیه و آله با کشته شدنت به مصیبتی انتقام ناگرفته گرفتار آمد و کتاب خدا بار دیگر مهجور افتاد و حق ترک گفته شد، آنگاه که چنین مقهور، تو را به خشم درشکستند؛ و با از دست رفتنت، الله اکبر و لا اله الا الله و حرام و حلال شمردن و تنزیل الهی و تاویل آیات از میان رفت و پس از تو، دگرگون سازی و وارونه نمایی و بی خدایی و تعطیل دین و میل و هوسها و گمراهیها و فتنه­ها و اباطیل رواج گرفت و خبر جان باختنت را در کنار قبر جدت رسول صلی الله علیه و آله بازگفتند و خبررسان با اشکهای ریزان خبرت را به رسول رساند و می­گفت: ای رسول خدا، نوه ات و جوان شادابت کشته شد و به اهل و خانواده تحت حمایتت دست­درازی شد و سلاله ات پس از تو به اسارت رفتند و آنچه نباید، در حق عترتت و فرزندانت رفت، پس رسول خدا ردای کفن از چهره برگرفت و فرشتگان و پیامبران او را به مصیبت تو تسلیت گفتند و مادرت فاطمه زهرا به داغ تو نشست فرشتگان مقرب خدا در رفت و آمد شدند و پدرت امیر المومنین را تعزیت و تسلیت می­دادند و در اعلی علیین بر سوگ تو ماتمکده ها بر پا شد و حوریان بهشت از غمت سیلی بر چهره ها می­زدند و آسمانها و اهل آن بر تو می­گریستند و کوهها و خزانه های آن و ابرها و هر گوشه و کنار آن و زمین و عرصه های فرودست آن و دریاها و ماهیانش و مکه و بنیانش و بهشتها و نازجوانانش و کعبه و مقام ابراهیم و مشعر الحرام و حطیم و زمزم و منبر پیامبر و ستارگان برفروزنده و آذرخشهای تابنده و رعدهای برکوبنده و بادهای توفنده و فلکهای فرازنده همه گریان بودند، پس لعنت خدا بر آنکه تو را کشت و چپاول کرد و حقت را پایمال کرد و به غصب زورستانی کرد و پس از بیعت با تو، بی یاورت گذاشت و به جنگ تو درآمد و تو را به سویی کشاند و سپاهیان به سوی تو آراست و ستم سیرتان را به جان تو انداخت. از کرده هر دستور دهنده و مرتکب شونده و جنایتگر و خیانتگر از میان ایشان به خدای سبحان بیزاری می­جویم. خداوندا مرا بر پاکدلی و سرنهادگی و چنگ­زنی به رشته آل عباء پایدار دار و مرا به محبت ایشان بهرمند گردان و در میان ایشان محشور کن و به شفاعت ایشان به بهشت راه بده که تو ولیّ و صاحب این امری ای مهربانترین مهربانان. - . مصباح الزائر : 121- 124 -

و اما ذکر زیارت علی بن حسین علیه السلام : سپس به کنار پاهای حضرت برو و بر کنار قبر علی بن حسین علیه السلام بایست و بگو: سلام بر تو ای راستین­منش نیک­آیند پاک­سرشت و پاکدامن محبوب مقرب­گشته و پسر ریحانه رسول خدا صلی الله علیه و آله ، سلام بر تو ای شهید اجرجو به شکیبایی بر مصیبت و رحمت و برکات خدا بر تو، چه گرامی است مقام و جایگه تو و چه شریف است بازگشتگاه تو، به راستی که خداوند سعی و پویه تو را سپاس گفت و ثوابت را بس نیکو بخشید و تو را به اوج برین، آنجا که شرف، تمام شرف گرد آمده، در اتاقهای بالادست در بهشت بر روی اتاقهای دیگران برنشاند، همانسان که پیش از این بر تو منت نهاد و از اهل بیتی قرارت داد که خداوند پلشتی از ایشان ببُرد و ایشان را بس پاک و مطهر گرداند. به خدا که این قوم با جنایتی که بر تو و بر پدر پاکت صلوات خدا بر شما، کردند، ذره ای تو را زیان نرساندند، و به جایگاه شما نسبت به خانه مقدس خللی نرساندند و شما با وجود دچار شدن به بلاهایی در راه خدا، سست نگشتید و به لذت بردن از زندگی دنیا گرایش نیافتید و از رویارو شدن با مرگها با ناخشنودی، روی­گردان نشدید، چرا که جایگاه های خود در بهشت را پیش از آنکه به سوی آن روانه شوید دیده بودید، پس آن را پیش از آنکه بدان رخت بربندید، برگزیدید و شاد گشتید و شادمان شدید؛ پس گوارایتان باد ای فرزندان عبد المطلب که از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به سرور پیشکسوت حمزة بن عبدالمطلب تمسک جستید و به سوی او روی آوردید، حال آنکه به استوارترین دست­آویز و محکمترین دستگیره ملحق گشته اید. صلوات خدا بر تو باد ای راستین­منش شهید گرامی­داشته و ای سرور پیش­داشته که خوشبخت زیستی و شهادت­یافته جان باختی و از دست رفته و فقید رخت بربستی و از دنیا لذتی جز عمل صالح برنچیدی و خود را جز به سودایی سودمند سرگرم نکردی، شهادت می­دهم که تو از شادمانانی«بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» - . آل عمران / 170 - به آنچه خدا از فضل خود به آنان داده است، و برای کسانی که از پی ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته اند، شادی می کنند که نه بیمی بر ایشان است و نه اندوهگین می شوند.} و این منزلت هر شهیدی است و چه سان خواهد بود منزلت حبیب دل خدا و غریب آشنای رسول خدا صلی الله علیه و آله، ای که خداوند از فضلش در هر تک­واژه و تک­نگاه و در هر جنبش و درنگی، فضلی دوچندان عطا کند که اهل علیین به آن غبطه خورند و شادمان گردند، ای نیک­جان، ای بزرگوار پدر و ای بزرگوار پدربزرگ و ای بزرگوار پدران تا ریشه نسلت، خداوند شما را بالاتر از آن دارد که کسی گوید: خدایتان بیامرزد و غیر شما از همه آفریدگان خدا به آن نیازمند باشند.

سپس می­گویی: صلوات و رضوان و رحمت خدا و برکاتش بر شما باد، پس ای سرور پاک­نهاد! مرا نزد خداوند برای فرو ریزاندن بار گناهان از گرده ام و کاستن آن از من شفاعت نما و بر خواری و خاکساری ام نزد تو و سرورم، پدرت که صلوات خدا بر شما باد، رحم آور .

سپس بر قبر خم شده و بگو: خداوند شرف شما را در آخرت، آنسان که دنیا شرافتمند نمود، دوچندان گرداند و شما را چنان که به واسطه شما نیکبخت گرداند، سعادتمند گرداند و شهادت می­دهم که شما پرچمهای افراشته دین و ستارگان جهانها هستید. - . مصباح الزائر : 124- 125 -

زیارت شهیدان رضوان الله علیهم: سپس به سمت اتاقی که کنار پاهای علی بن حسین علیه السلام است می­روی و می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الله حسین، سلامی که در زمان پایانی نداشته و در توان بریده نگردد، سلامی که به حق تلاشگری ات مستوجب آنی و به جهادت مستحق آن. ستوده زیستی و از دست رفته، رفتی. حب شهوات تو را منحرف نگرداند و طمع به خوشیها تو را آلوده نکرد تا آنکه دنیا زشتیهایش را به تو نشان داد و عاقبت ناخوشایند و بی ارزشی سرانجام آن را دیدی و آن را در برابر جهان آخرت فروختی و خود را به سوداگری سودمندی خریدی و بس نیک سودی عاید خود کردی و ملحق به این سود نمودی «الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ذلِکَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ کَفی بِاللَّهِ عَلِیماً» - . نساء / 69 - {کسانی را که خدا ایشان را گرامی داشته [یعنی] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند. این تفضّل از جانب خداست، و خدا بس داناست.}

سلام بر قاسم بن حسن بن علی و رحمت و برکات خدا، سلام بر پسر حبیب خدا، سلام بر پسر ریحانه رسول خدا، سلام بر حبیبی که از دنیا کامی برنگرفت و دلش از دشمنان خدا خنک نگشت و اجل او را دررسید و آرزویش از دست برفت.

پس گوارا باد بر تو ای محبوب حبیب رسول خدا، چه نیکبخت است جدت و چه شکوهمند است فخر و شرف تو و چه نیک است بازگشتگاه تو. سلام بر تو ای عون بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب، سلام بر تو ای پسر آن بزرگ شده در دامان رسول خدا و اقتداکرده به اخلاق رسول خدا و از کودکی به دفاع از حریم رسول خدا برخاسته و ای پس راننده دشمنان از خاندان رسول خدا به حال مبارزه جویی با مرگها و مجاهدت گری با شمشیرها، پیش از آنکه پیکرت ستبر گردد و استخوانت استوار شود و به بالندگی جوانی رسی، و همچنان از آن روز که نوجوان گشتی، در بزرگمردی شأنی داشتی و از آنگاه که رشد یافتی، چنان بودی که حد نهایی خیر را می طلبیدی، تا آنکه چنان دیدی که برترین بهره از آخرت را با جان باختن در راه رسول خدا و کارزار با دشمنان خدا دریابی، پس پیش رفتی و سایه های مرگ نزدیک بودند و پیش تاختی، با قلبی مطمئن و خشنود، در حالی که سر و روی تو با تیرهای از چله در رفته رویارو می­گشت و با قلب تپنده ات مستقیم به جنگ تیغه شمشیرها رفتی تا آنکه با نیکترین عمل و رهبرده ترین پویش به سوی گرامی­ترین بازگشتگاه، بر در کوی خدای تعالی برنشستی و آنچه از نعمت جاودانی که فزوده گردد و کاستی نیابد و خیری که نو به نو دوچندان شود و پایان نیابد، به پیشواز تو آمد، پس صلوات پیوسته خداوند که یکی پس از دیگری دررسد، بر تو باد.

سلام بر تو ای عبدالرحمن بن عقیل بن ابی طالب، ای شاخه دیگر وصی، امیر المومنین که صلوات خدا بر او باد، سلام بر تو و بر پدرت تا گاه که شب تاریک باشد و روز روشن و تا هنگام که هلالی سر زند و آخر برج، پنهان گردد. و خداوند تو را از پسر عمویت و از اسلام به بهترین پاداش نیکوکاران برتر که آشکارا به جنگ فاجران و مجاهدت با کافران رفتند، جزا دهد. و صلوات خدا بر تو ای بهترین پسر عمو، خداوند آنچه به تو عطا کرده را دوچندان گرداند تا آنکه خشنود گردی همانسان که به نهایت خشنودی او رسیدی و بیش از بهترین آرزوهایی که از وی درخواست می­کردی، عطایت نماید. سلام بر تو ای جعفر بن عقیل بن ابی طالب، سلامی که شایان حق تو باشد در نسب و نزدیکی ات و قدر و اندازه تو در منزلتت و عملت در همیاری و دستگیری از پسر عمویت، با جانت و جانفشانی ات در همیاری او تا آنجا که جام مرگ او (از دستش گرفتی و) سرکشیدی و به جای او در قبر آرمیدی و ثواب آنکه بر سر جانش با خداوند بیعت نمود و از فروش جانی که با آن با خدا بیعت نمود، شادمان گشت، بر تو واجب گشت «وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» - . دخان / 57 - {و به راستی که این است فوز عظیم.}

پس آن نعمت جاودانی که به حق مبایعه خداوند به تو وعده داده بود، با آنچه که خداوند عز و جل به حق همخونی و همکاری بر تو واجب داشته بود، گرد آمد و به دو فوز نائل آمدی که کسی جز آنکه در نزدیکی و کرامت­جویی و بذل مال و جانش در راه یاری امامش و پسر عمویش، چون تو باشد، به آن دست نیابد. پس خداوند بر محبت و کرامت تو بیفزاید تا آنکه به اعلی علیین در سایه پروردگار جهانیان در آیی.

سلام بر تو ای عبد الله بن مسلم بن عقیل که چه گرامی است مقام تو در یاری پسر عمویت و چه نیک است فوز تو در نزد پروردگارت که به راستی کردار تو را تقدیر نمود و امر تو را بزرگ داشت و سهم تو از اسلام را افزون نمود. رهسپاری به سوی پروردگار جهانیان را برتر از همنشینی کافران دیدی و برای این رهسپاری، هیچ راهی را بزرگوارانه تر از جهاد و کارزار ندیدی، پس با سرکشان از دستور دین، با روحی که به هنگام درگیری بزدلانه پس نمی­نشیند و دستی که هنگام چنگ­دراندازی بی­توان نمی­افتد، به نبرد برخاستی تا آنکه دشمنان پس از آنکه شمشیر و نیزه ات را از فرزندان احزاب و طلقاء (رها کرده شدگان، وانهادگان از اسلام) سیراب نمودی، تو را کشتند، حال آنکه سلاحها تنت را پرخراش کرده و جراحت، زخم کاری ات زده بود، پس بی سازشکاری و بدون تسلیم خود، بر اندرون وجودت چیره گشتی و آنچه که آرزو داشتی را دریافتی و از آنچه می­خواستی و میلش داشتی، درگذشتی و خداوند تو را به حالی که بر آن شدی، تهنیت گفت و در آنچه زیادت می طلبیدی، فزونی ات بخشید.

سلام بر تو ای عبد الله بن علی بن ابی طالب و رحمت و برکات خدا، که تو روشنی آشکار و تابش رخشنده ای. خشنودی خداوند از تو دوچندان باد و ثواب آنچه از خود بذل نمودی را نیکو گرداند، که به حق با برادرت همدردی کرده و جانت را در راه خشنودی پروردگارت بخشیدی.

سلام بر تو ای عبدالرحمن بن عقیل - . گویی درباره عبدالرحمن بن علی و نه عقیل باشد، چرا که یک بار بر عبدالرحمن بن عقیل سلام داده است. مؤلف نیز در بخش توضیح، این موضوع را یادآور شده است. - بن ابیطالب و رحمت و برکات خدا، سلامی که خانه­ای که تو در آن چراغ برافروختی و نوری که در آن روشن نمودی و شرافتی که در آن سرلوحه خود نمودی، آن را آرزو کند و خداوند تو را به فوزی که بر آن دست یافتی و ثوابی که ذخیره نمودی، تهنیت گفت. به راستی که همدلی تو با فدا کردن جان و بذل خونت در راه رضای خدا و پیامبر و پدر و برادرت بس بزرگ کاری بود و به حق که قرعه ات برنده بود و سودت دوچندان گشت تا آنکه شهید ره سپردی و با خدایت، خوشبخت و سعید ملاقات نمودی. صلوات خدا بر تو و بر برادر و بر برادرانت که خداوند پلشتی را از ایشان بزدود و ایشان را بس پاک و مطهر گرداند.

سلام بر تو ای ابابکر بن علی بن ابی طالب علیه السلام و رحمت و برکات خداوند. چه نیک عملکرد و چه بی­آلایش پویشی داشتی و سعادتمند از شرفی که به دست آوردی و شهادتی که بدان فوز یافتی، پس برادرت و امامت را همیاری نمودی و با دل پر یقینت پیش رفتی تا با خدایت دیدار نمودی، صلوات خدا بر تو باد و خداوند آنچه را که بدان بر تو احسان نمود، دوچندان سازد.

سلام بر تو ای عثمان بن علی بن ابی طالب و رحمت و برکات خداوند، که چه باشکوه است قدر و منزلت تو و چه نیک است یاد تو و چه روشن است اثر تو و چه معروف است خیر و صلاح تو و چه والاست ستایش تو و چه عظیم است مجد و بلندمرتبگی تو.

گوارا باد بر شما ای اهل بیت رحمت و محل آمد و شد فرشتگان و کلیدهای مخزن خیر، درود و سلام خداوند هر روز و هر لحظه و در هر چشم بر هم زدنی بر شما فرو می­بارد و صلوات خدا بر شما ای یاران دین خدا و یاوران اهل بیت از میان ولایت پذیرفتگان و پیروان ایشان. به حق که شما در دنیا و آخرت به فوز دست یافتید و به شرف نائل گشتید، ای سرورانم، ای اهل بیت. این دوستدار به زیارت آمده شما، که شما را به اوصافتان ستود و شما شایسته آن اوصاف هستید، و به جز زبانش، همه وجودش اجابتگر شماست، شما را نزد پروردگار شما و خود، برای زنده نمودن دلش و پیراستن کردارش و برآوردن دعایش و پذیرش آنچه بدان تقرب جسته و کمک­نمودن در امر دنیا و آخرتش، به شفاعت می­جوید. هان که او این را از خدا خواسته است و به نزد او به شما توسل جسته و او بس نیک درخواست­پذیری است و «نِعْمَ الْمَوْلی وَ نِعْمَ النَّصِیرُ» - . انفال / 40 - {بس نیک مولا و بس نیک یاوری است.} - . مصباح الزائر : 125- 128 -

سپس بر شهیدان از یاران حسین که بر او و بر ایشان درود، سلام می­دهی. رو به روی ایشان ایستاده و می­گویی: سلام بر شما ای یاران خدا و یاران فرستاده او و یاران علی بن ابی طالب و یاران فاطمه زهرا و یاران حسن و حسین و یاران اسلام. شهادت می­دهم که شما برای خدا خیرخواهی کرده و در راه او جانفشانی نمودید، پس خداوند شما را از اسلام و اهل اسلام بهترین پاداشها دهاد، به خدا که به فوزی عظیم نائل گشتید و ای کاش با شما بودم تا با شما به فوز عظیم نائل می­آمدم. گواهی می­دهم که شما زنده اید و نزد پروردگارتان روزی می­خورید و گواهی می­دهم که شمایید شهیدان و شمایید نیک­بختان و شما در درجات عالی هستید. و سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما. سپس به محل سر حسین صلوات الله علیه بازگرد و رو به قبله بایست و دو رکعت نماز زیارت بگزار که در اولی حمد و سوره انبیاء و در دومی حمد و سوره حشر یا هر سوره دیگری که توانستی از قرآن می­خوانی و چون از نماز فارغ گشتی، بگو: پاک و منزه است خدای صاحب قدرت و جبروت، پاک و منزه است خدای صاحب عزت و ملکوت، پاک و منزه است خدایی که به هر زبانی تسبیح و تنزیهش گفته شود. پاک و منزه است آن پرستیده شده در هر لحظه، خدایی که «الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ فَتَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَتَعالَی اللَّهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ» - . غافر / 64 - {اوست اول و آخر و اوست آشکار و نهان و او به هر چیز آگاه است. این است خدا پروردگار شما، بلند مرتبه و بزرگ است خدا، پروردگار جهانیان. خدایی جز او نیست و خدا از آنچه که شریک وی برمی شمرند، برتر است.} خداوندا مرا بر اعتراف به وجودت پایدار گردان و مرا بر این حال محشور گردان و به گروه باور دارندگان به آن ملحق نما که هیچ شکی درباره تو به دلشان ره نیابد و تردید با وجودشان درنیامیخته، هم آنان که از پیامبرت فرمانبری کرده و یاری و پشتیبانی اش کردند و «وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ» - . اعراف / 157 - {و او را یاری کردند و از نوری که با وی فرو فرستاده گشت، پیروی نمودند.} و پیروی ایشان نه از برای دنیای فانی و نه به خاطر دوری جستن از آخرت باقی و نه از سر حب ریاست و امارت و نه به جهت ثروت­طلبی، که ایشان با جان و مال خویش تجارت نموده و آنگاه که بخل­ورزیدگان زیان­کار شدند، بس سودها بردند و آنگاه که باطل­شماران ناکام ماندند، فوز یافتند و حدود آن مودت و دوستی با ذوی القربی و نزدیکان را که تو به آن امر نمودی و آن را اجر رسول خدا صلی الله علیه و آله به خاطر تلاشی که در هدایت ما به سوی تو و ره نمودن ما به بندگی کردن در برابر تو، به خرج داد، قرار دادی، برپا داشتند و همچنان در سر نهادن به امر ایشان پایداری کردند و به سوی غیر ایشان گرایش ننمودند. خداوندا من شهادت می­دهم که با ایشان و در میان ایشان و پاینده به ایشانم و از آنان روی­گردان نمی­شوم و به سوی غیر ایشان نمی­گرایم و درباره مخالفان ایشان نمی­گویم: «هؤُلاءِ أَهْدی مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا سَبِیلًا» - . نساء / 51 - {اینان رهیافته تر از کسانی که ایمان آورده اند، هستند.} خداوندا بر محمد و آل محمد و عترت او صلوات فرست، صلواتی که او را خشنود و بهرمند گردانده و به اوج خرسندی و خواسته هایش رساند و هم بر پسر عمویش و برادر رهیافته به هدایت او و بینش­یافته به چراغ نورانی او و برپای­خاسته به جای او در میان امتش و بر امامان از سلاله او، حسن و حسین و علی بن حسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و حجة بن الحسن. خداوندا این جایگهی است که ایستاده در آن، اگر به (خشنودی) اهل آن دست یابد، از پیروزمندان است و اگر ایشان را از دست دهد، از نابودشدگان است. خداوند در این جایگه، من چیزی را که مرا به خرسندی تو نزدیک کند نمی­شناسم مگر توبه از سرکشیهایم از تو و مغفرت طلبی از گناهان و توسل به این امام راستین­سخن، فرزند رسول خدا و من اکنون در جایی هستم که رحمت بر آن فرو می­بارد و فرشتگان در آن به پروازند و پیامبران و جانشینانشان به آن آیند. پس اگر با وجود کرمت و با این وسیله و چاره به پیشگاه تو، اگر بیم آن دارم که عذابم نمایی، به راستی که سعی و پویشم به هدر رفته و عملم سودی نبخشیده است. پس ای وای و حسرت بر جانم اگر که مرا نیامرزی و رحمم نیاوری که تو مهربانترین مهربانانی. - . مصباح الزائر : 128- 129 -

سپس ضریح را ببوس و بگو: سلام بر تو ای پیشوای بخشنده و ای پسر رسول خدا، به نزدت آمده ام، چون زیارت بنده ای که نزد مولایش آمده و امید فضل و کرمش را دارد؛ زیارت امیدوار به قضای حقی که خداوند آن را برای تو آشکار نمود و چگونه حق تو را ادا نمایم، با این ناتوانی و بی بهرگی ام و عظمت امر و شأن والای تو و آیا چاره دیگری دارم مگر صلوات بر تو و بر پدرت و جدت و پیروی از تو و بیزاری جستن از دشمنانت و کج­رفتگان از راه تو، خدا لعنت کند هر آن که تو را در آشکار و پنهانش مخالفت نمود و هر آن که سواران و پیاده نظام خود را به سوی تو گسیل داشت و هر آن که به زور جان و مالش دشمنان تو را افزون نمود و هر آن که از آنچه تو را آزرد، خوشحال شد و هر آن که از آنچه تو را غضبناک کرد، خشنود گشت و هر آن که برای جنگ با تو شمشیر آخت و هر آن که خود را وقف ستیزه جویی با تو کرد و در هر محفلی به نکوهش تو برخاست و هر آن که در هر مجلسی، پنهان و آشکار به سرزنش تو زبان گشود. خداوندا همانسان که صلواتی پیاپی بر ایشان فرستادی، بر اینان لعنتی پیوسته فرست. خداوندا ایشان را هیچ ستونی باقی مگذار مگر در همش شکنی و هیچ اتحادی باقی مدار مگر آنکه پراکنده اش گردانی. خداوندا، از سوی حق، دستی برکننده فرست که قامت ایشان را بر زمین کوبد و ساقهایشان را خرد کند و بینی­شان را در هم شکند. خداوندا بر محمد و خاندان محمد و عترت پاکش که به ذکر نام ایشان پرده تاریکی بردرد و ابرها فروبارند، و بر پیروان و دوستداران و یاران ایشان صلوات فرست و مرا با ایشان و زیر پرچم آنان محشور گردان. ای امام بخشنده، به حرمت جدت که مرا نزد پروردگارت یاد کن، چنان که مرا بر دست یازندگان بر من و ستیزگران با من درباره تو و دشمن­شدگان بر من به خاطر تو یاری نماید. پس نزد پروردگارت برای تمام نمودن نعمت بر من و فرو ریزاندن عافیت بر من و سوق دادن روزی به سمت من و فراوان بخشیدنش به من شفاعت جوی، تا فضل او را به جویندگانش باز رسانم و من با وجود کفاف چیزی نمی طلبم مگر آنچه بدان ثوابی حاصل نمایم که ثوابی نیست برای آن کس که در مالش با تو شریک نمی­شود و مرا نیازی نیست به گنجهایی که در زمین انباشته شده و در عبادت مستحب یا واجبی خرج نمی­گردد. خداوندا از تو مسألت می­کنم و این خواسته ام را از نزد تو حلال و پاک می­جویم و مرا بر آن یاری نما و بر آن توانمند گردان و به حاجتها مبتلا مگردان تا برای روزی، روی به سوی طرفهایی کنم که امری ناپسند دارند و بار گناهشان بر گرده ام می­نشیند. خداوندا، تا آنگاه که زندگی به طاعت تو سر می شود و به پرستش تو می­سپَرد، عمر مرا طولانی گردان و اگر زندگی چراگاه شیطان گشت، پس جانم را به نزد خود گیر، پیش از آنکه خشم تو بر من پیش­دستی کند و غضبت بر من چیره آید. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و بازگشت هر ساله من بلکه هر ماه و بلکه هر هفته من به این شهادتگاه را که حرمتی بس بزرگ دارد، آسان گردان که زیارت او در هر سال، در صورت پذیرش تو، برکتی فراگیر است، چه رسد که این مدت فاصله کمتر شود و توان بر آن پیاپی فراهم آید. خداوندا مرا از درنگ از زیارت وی و بهانه­گیری از آن با وجود نزدیکی راه عذری نیست، مگر ترس و هراسهایی که میان من و او فاصله اندازد و اگر چنین نبود، به راستی که جانم حسرت­کشان از دل بریدن از او، به خاطر تاسف بر از دست دادن برکت زیارت او، بر لب می­آمد. خداوندا اتمام زیارتهایم را آسان گردان و مرا در به جای آوردن آنچه در دل دارم و او را شایسته و مستحق آن می­دانم یاری نما که تویی که به نعمتت ما را به سوی او هدایت می­کنی و یاری می­نمایی. خداوندا، پس هر واجب و مستحب و زیارتم را بپذیر و آن را زیارتی همیشگی و عادتی دائمی قرار ده و بند پیوستگی آن را مقطوع مگردان، ای بخشنده. - . مصباح الزائر : 129- 130 -

و چون قصد وداع نمودی، دو رکعت نماز بخوان و بگو: سلام بر تو ای بهترین مردمان از بهترین امام و بهترین رسول، دوستدار تو از تو وداع می­کند، وداع کسی نه آزرده خاطر از نزدیکی به تو و نه دل آزرده از ماندن در کنار تو و نه برگزیننده دیگری بر تو و نه روی­گردان به سوی آنچه از تو برایش سودمندتر باشد، بلکه وداع نمودن آن که از فراق تو اسف خورد و مشتاق به دوباره دیدن توست. وداع آن کس که برای زیارتت روزها را می شمرد و صبح و شام به سوی تو آمدن را ترجیح می­دهد و برای نزدیکی به تو و حضور برای نجوا و نیایش با تو، آه و حسرت می­کشد. صلوات خدا بر تو باد تا آنگاه که شب و روز در رفت و آمدند و دوره ها یکی پس از دیگری آیند و روزگاران در پی هم گذرند. - . مصباح الزائر : 130 -

سپس به روی قبر خم شو و بگو: ای مولای من، جانم از نیایش با تو سیراب نمی­گردد و دلم جز به همنشینی تو راضی نمی­گردد و اگر وضعی که پشت سر دارم را عذری می­نهادی، آن را رها می­کردم و همسایگی تو را با آن عوض نمی­کردم، و چه نیکبخت است آن که در آغاز و انتهای روز به نزد تو می­آید و چه زندگی خوشی دارد آن که صبح و شام به زیارتت می­آید. خداوندا، این آثار بر جای مانده را از نابودی حفظ فرما و این انس مردمان و برکات و خوش­شگونی و استمرار تکریم آن به زائران پیامبران و فرشتگان و سرنهادگان به این کوی در هر روز و ساعت را پاینده دار و راه زائران آن را آباد گردان و راههای منتهی به آن را ایمن گردان. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و این را آخرین بار زیارت ایشان و درنشستن به شهادتگاه ایشان قرار مده که تویی صاحب اجابت، ای بخشنده. - . مصباح الزائر : 130 -

**[ترجمه]

إیضاح

قوله أعزز علینا علی صیغة الأمر للتعجب أی ما أعز علینا و أشد کقوله تعالی أَسْمِعْ بِهِمْ وَ أَبْصِرْ قوله لهفان أی یا لهفان و هو المظلوم المضطر یستغیث و یتحسر قوله و ألب علیک أی أقام.

قوله المضرجات أی الملطخات بالدم و الذابلات الیابسات من العطش و اصطلمه استأصله و شحب لونه تغیر من هزال أو جوع أو سفر و أشال الشی ء

ص: 249

1- 1. مصباح الزائر ص 129- 130.
2- 2. مصباح الزائر ص 130.
3- 3. مصباح الزائر ص 130.

رفعه و الفلوات الصحاری الخالیة أو التی لا ماء فیها و النازح البعید و یقال ناغت الأم صبیها إذا لاطفته و شاغلته بالمحادثة و الملاعبة.

و النکث نقض العهد و الذمة العهد و الأمان و المستضام المظلوم المأخوذ حقه و العراء الفضاء لا یستتر فیه بشی ء و لم یرد المقصور کما یقتضیه السجع و الشلو بالکسر العضو و الجسد و الموضوع خلاف المرفوع أو المراد به المتروک بغیر دفن و رفرف الطائر أی بسط جناحیه.

و قال الجزری الطفوف جمع طف و هو ساحل البحر و جانب البر و منه حدیث مقتل الحسین علیه السلام أنه یقتل بالطف سمی به لأنه طرف البر مما یلی الفرات و کانت تجری یومئذ قریبا منه انتهی و الحشاشة بالضم بقیة الروح فی المریض و الجریح و الحتوف جمع الحتف و هو الموت و اللوعة حرقة القلب.

و قال الفیروزآبادی (1)

کفحه کمنعه کشف عنه غطاءه و بالعصا ضربه و لجام الدابة جذبه کأکفحه انتهی قوله ربیع الأیتام أی کنت لهم کالربیع فی أنه یأتی بکل خیر للناس و یمیل قلوبهم إلیه.

قوله حلیف الإنعام بالکسر من النعمة أو بالفتح جمعها و الضرائب جمع الضریبة و هی الطبیعة و صدع بالحق جهر به و أظهره و أوعز إلیه تقدم و أمر و طحطح کسر و فرق و بدد إهلاکا و القسطل الغبار فالإضافة للتأکید و الجأش بالهمز رواغ القلب إذا اضطرب عند الفزع و نفس الإنسان و قد لا یهمز و الغوائل الدواهی و المناجزة المعاجلة فی القتال و الهبوات جمع الهبوة و هی الغبرة.

قوله للأذیات فی بعض النسخ للأسلات أی الرماح أو السهام و الباتر السیف القاطع و الحمحمة صوت الفرس قوله محرنا فی أکثر النسخ بالراء المهملة و الحرون الدابة التی إذا اشتد جریها وقفت و الأظهر محزنا بالزاء المعجمة

ص: 250

1- 1. القاموس ج 2 ص 245.

أی رأین علیه أثر الحزن و فی زیارة المفید مخزیا و أبصرن سرجک ملویا فهو من الخزی و المذلة و الملوی من لواه أی عطفه و ثناه و فی بعض النسخ القدیمة جوادک ملویا منکوبا و أبصرت سرجک مکبوبا.

قوله مولغ من ولوغ الکلب علی سبیل الاستعارة و فی أکثر النسخ بالعین من أولعه به أی أغراه و الأول أظهر و تهنید السیف تشحیذه و الهملجة نوع من عدو الدابة و الهطول السائل و القعاقع تتابع أصوات الرعد و ریح زعزع و زعزعان و زعزاع و زعازع بالضم یزعزع الأشیاء و یحرکها و الغشم الظلم و الثلم الکسر و الهدم و یفع الغلام و أیفع راهق العشرین.

و ترعرع الصبی تحرک و نشأ و الزحف المشی و بوادر السهام أوائلها أو حدها و الحسام بالضم السیف القاطع و سرار الشمس بالفتح و الکسر هو آخر لیلة یستسر الهلال بنور الشمس و المنابذة المکاشفة و المقاتلة و الرمس بالفتح القبر قوله لا یخیم عند

البأس و یقال خام عنه یخیم نکص و جبن و البأس الشدة فی الحرب و المراس بالکسر الشدة قوله قدحک بالکسر أی نصیبک مأخوذ من قداح المیسر.

قوله و لأبیک و أخیک ظاهر تلک الفقرات أنه عبد الرحمن بن علی بن أبی طالب لا عقیل بن أبی طالب کما فی أکثر النسخ و کذا الظاهر مکان إخوتک أخویک علی صیغة التثنیة إشارة إلی الحسین صلوات الله علیهما أو أولاد أخیک.

قوله و تحظیه من الحظوة و هی المکانة و المنزلة و الهشم کسر العظام و الجدع قطع الأنف قوله برکة شاملة الظاهر أنه سقط فی هذا المکان شی ء من النساخ و التناوخ التقابل و العصران الیوم و اللیلة و قد یطلق علی البکرة و العشی و الظاهر أن هذه الزیارة من مؤلفات السید و المفید رحمهما الله و لعله وصل إلیهما خبر فی کیفیة الصلاة فإن الاختراع فیها غیر جائز.

**[ترجمه]«اعزز علینا» به صیغه امر، برای تعجب است، یعنی چقدر سخت است برای ما؛ مانند کلام خداوند: «أسمع بهم و أبصر». «لهفان» یعنی ای لهفان، ای مظلوم مضطری که فریادرس می­خواهد و در حسرت است. «و الب علیک» یعنی به پا داشت. «المضرجات»، آغشته­های به خون. «ذابلات»، خشک­شده­ها از عطش. «اصطلمه» یعنی از ریشه درآورد. «شحب لونه»، از لاغری یا گرسنگی یا سفر، رنگش تغییر کرد. «اشال الشیء»، آن را بلند کرد. «فلوات»، صحراهای خالی یا آنکه آب ندارد. «نازح» یعنی دور. گفته می­شود: «ناغت الام صبیها» یعنی با او ملاطفت و صحبت و بازی کرد. «نکث» شکستن پیمان است. «ذمه»، عهد و امان. «مستظام» یعنی مظلومی که حقش را گرفته­اند. «عرا»، فضایی که چیزی در آن پنهان نمی­توان شد. به اقتضای سجع، مقصور (عراء) نیامده است. «شِلو»، عضو یا حسد. موضوع ضد مرفوع است یا مراد از آن، رها شده و دفن نشده است. «رفرف الطائر» یعنی بالهایش را گشود.

جزری گوید: «طفوف» جمع طف است که ساحل دریا و کرانه بیابان و خشکی است. از همان است این حدیث مقتل حسین علی السلام «أنه یُقتل بالطف». چنین نامیده شده، چون کناره بیابان است و پهلوی فرات، و در آن روزگار فرات به آن نزدیک بوده است. «حُشاشة»، باقیمانده روح در بدن مریض یا زخمی است. «حتوف» جمع «حتف» است یعنی مرگ. «لوعه»، سوز جگر است.

فیروزآبادی گوید: «کفحه» مثل «مَنَعه»، کنار زدن پرده یا زدن با عصا یا گرفتن لگام چهارپاست، «أکفحه» نیز به همین معناست. پایان.

«ربیع الأیتام» یعنی تو برایشان مانند بهار یتیمان بودی، یعنی همه خیرات را برایشان می­آورد و دوستش داشتند. «حلیف الإنعام» با کسره، از نعمت است و با فتحه، جمع آنهاست. «ضرائب» جمع ضرّیبه یعنی طبیعت. «صدع بالحق»، آن را آشکار کرد و فریاد زد. «أوعز الیه» جلو رفت و امر کرد. «طحطح» یعنی شکست و به قصد هلاکت، منهدم و ویران کرد. «قسطل» یعنی غبار، و اضافه برای تأکید است. «جأش»، آسودگی قلب وقتی هنگام ترس دچار اضطراب می­شود و یا نفس انسان .

بدون همزه نیز می­آید. «غوائل»، مصیبت­ها. «مناجزة»، رویارویی در نبرد. «هبوات» جمع هبوة یعنی گرد و غبار.

گفته وی: «للأذیات» در برخی نسخه­ها «للأسلات» است یعنی نیزه­ها یا تیرها. «باتر» شمشیر بران است. «حمحمه» صدای اسب است. «محرنا» در اکثر نسخه­ها با راء است، یعنی چهارپایی که چون سرعت گیرد، بایستد. بهتر «محزنا» است یعنی بر او آثار غم دیدند. در زیارت مفید «مخزیا و أبصرن سرجک ملویا» است که از خزی به معنای خواری و مذلت است. «ملوی» از «لواه» است یعنی آن را تا کرد و پیچید. در برخی نسخه­های قدیمی «جوادک ملویا منکوبا و أبصرت سرجک مکبوبا» است.

گفته وی: «مولغ» از ولوغ سگ یعنی لیسیدن است به طور استعاری. در اکثر نسخه­ها با عین است یعنی «مولع» از «أولع» یعنی آن را تحریک می­کرد، که اولی بهتر است. «تهنید» شمشیر یعنی تیز کردن آن. «هملجة» نوعی دویدن چهارپاست. «هطول» یعنی جاری. «قعاقع» پی درپی آمدن صدای رعد است. «ریح زعزع» یعنی اشیاء را تکان می­دهد. «غشم» یعنی ظلم. «ثلم» یعنی شکستن و ویران کردن. «یفع الغلام و یافع» یعنی به بیست سالگی نزدیک شد.

«ترعرع الصبی» یعنی بچه تحرک و رشد و نمو یافت. «زحف» یعنی رفتن. «بوادر السهام»، اوائل یا تیزی آن. «حُسام» یعنی شمشیر تیز. «سَِرار الشمس» یعنی آخر شب که هلال، نور خورشید را پنهان می­کند. «منابذه»، جنگ و نبرد. «رَمس» یعنی قبر. گفته وی: «لایخیم عند البأس»، «خام یخیم» یعنی شکست خورد و ترسید. «بأس»، شدت و قدرت در جنگ. «مِراس»، شدت. «قِدحک» یعنی بهره­ تو که از تیرهای قمار گرفته شده است.

گفته وی: «و لأبیک و أخیک»، ظاهر این بندها این است که عبد الرحمن بن علی بن ابی طالب است نه عبدالرحمن بن عقیل بن ابی طالب چنان که در اکثر نسخه­ها هست و نیز ظاهرا به جای برادرانت، باید دو برادرت باشد که کاف اشاره به حسین علیهما السلام یا فرزندان برادرت دارد. «تحظیه» از «حظوه» است و به معنی مقام و منزلت. «هشم»، شکستن استخوانهاست. «جدع» یعنی بریدن بینی. گفته وی: «برکة شاملة» ظاهراً کلمه­ای را کاتبان جا انداخته­اند. «تناوخ»، تقابل. «عصران» یعنی روز و شب که گاهی بر صبح و شام هم گفته می­شود. ظاهراً این زیارت از مؤلفات سید و مفید رحمهما الله است و شاید روایتی در باب کیفیت نماز به آنها رسیده باشد زیرا اختراع اینها جایز نیست.

**[ترجمه]

«39»

ق، [الکتاب العتیق الغرویّ]: زِیَارَةُ مَشْهَدِ سَیِّدِنَا أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ الدُّعَاءُ

ص: 251

عِنْدَهُ وَ إِذَا خَرَجْتَ مِنْ مَنْزِلِکَ فَقُلْ: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَی اللَّهِ وَ مَا شَاءَ اللَّهُ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ وَ تَوَجَّهْتُ إِلَی اللَّهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا حِیلَةَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ إِیَّاکَ طَلَبْتُ وَ وَجْهَکَ أَرَدْتُ وَ إِلَی ابْنِ نَبِیِّکَ وَ مَوْلَایَ وَ إِمَامِی وَفَدْتُ وَ حَقٌّ عَلَیْکَ أَلَّا تُخَیِّبَ وَافِدَهُ وَ زَائِرَهُ اللَّهُمَّ أَعِنِّی وَ سَلِّمْنِی وَ سَلِّمْ مِنِّی وَ بَلِّغْنِی وَ احْفَظْنِی فِی نَفْسِی وَ عِیَالِی وَ مَا خَوَّلْتَنِی بِخَیْرٍ وَ أَسْتَوْدِعُکَ نَفْسِی وَ دِینِی وَ أَمَانَتِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ ذُرِّیَّتِی وَ عِیَالِی وَ مَا خَوَّلْتَنِی فَإِنَّکَ خَیْرُ مُسْتَوْدَعٍ وَ خَیْرُ حَافِظٍ ثُمَّ اقْرَأِ الْحَمْدَ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ آخِرَ الْحَشْرِ ثُمَّ امْضِ عَلَی بَرَکَةِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ وَ حُسْنِ تَوْفِیقِهِ فَإِذَا وَصَلْتَ تَأْتِی الْفُرَاتَ فَتَغْتَسِلُ ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ لِی قَلْبِی وَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ أَجْرِ عَلَی لِسَانِی مَحَبَّتَکَ وَ الثَّنَاءَ عَلَیْکَ فَإِنَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ قِوَامَ دِینِی التَّسْلِیمُ لِأَمْرِکَ وَ الشَّهَادَةُ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِالْأُلْفَةِ بَیْنَهُمْ أَشْهَدُ أَنَّهُمْ أَنْبِیَاؤُکَ وَ رُسُلُکَ إِلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ ثُمَّ تَأْتِی الْقَبْرَ وَ تَسْتَقْبِلُهُ وَ تُکَبِّرُ بِإِحْدَی عَشْرَةَ تَکْبِیرَةً ثُمَّ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ خَالِقِ الْخَلْقِ رَبِّ الْخَلْقِ وَ إِلَیْهِ الْمَعَادُ اللَّهُمَّ هَذِهِ تُرْبَةٌ مُبَارَکَةٌ طَیِّبَةٌ طَهَّرْتَهَا وَ فَضَّلْتَهَا وَ اتَّخَذْتَهَا لِابْنِ نَبِیِّکَ فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ نَبِیِّکَ وَ رُسُلِکَ مَنْ عَلِمْتُ مِنْهُمْ وَ مَنْ لَمْ أَعْلَمْ وَ بِحَقِّ مَلَائِکَتِکَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ أَفْضَلِ وَفْدِکَ الَّذِینَ قَسَمْتَ لَهُمُ الْوِفَادَةَ إِلَی ابْنِ نَبِیِّکَ وَ أَسْأَلُکَ بَرَکَةَ مَا جِئْتَ لَهُ مِمَّا أَرْجُو مِنْ تَحْطِیطِ الْخَطِیئَةِ عَنِّی اللَّهُمَّ هَذَا مَکَانُ الْعَائِذِ بِکَ مِنَ النَّارِ ثُمَّ کَبِّرْ سَبْعَ تَکْبِیرَاتٍ وَ تَدْنُو قَلِیلًا وَ لَا تَلْتَفِتْ وَ لَا تَحُدَّ عَیْنَیْکَ عَنِ الْقَبْرِ فَإِنَّهُ قَبْرُ الطِّیِّبِ انْتَخَبَهُ اللَّهُ لِعِلْمِهِ وَ اخْتَارَهُ بِالْخِیرَةِ الَّتِی اخْتَارَ بِهَا أَوْلِیَاءَهُ مِنْ قَبْلِهِ ثُمَّ تَقُولُ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ کَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ وَعْدَ رَبِّنَا حَقٌّ وَ أَنَّ لِقَاءَهُ حَقٌ وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها وَ أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ

ص: 252

یُحْیِی وَ أَنَّهُ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ وَ یَعْلَمُ مَا فِی الصُّدُورِ ثُمَّ تَدْنُو وَ تُکَبِّرُ سَبْعاً وَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ النَّافِذِ أَمْرُهُ الصَّادِقِ وَعْدُهُ لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ثُمَّ تَقُولُ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ ظَاهَرَتْ عَلَی قَتْلِکَ وَ اتَّخَذَتْ وَلِیّاً غَیْرَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ آبَاءَکَ الَّذِینَ کَانُوا مِنْ قَبْلِکَ وَ أَبْنَاءَکَ الَّذِینَ مِنْ بَعْدِکَ مَوَالِیَّ وَ أَوْلِیَائِی وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَصْفِیَاءُ اللَّهِ وَ خِیَرَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ وَ سَفَرَتُهُ إِلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ.

ثُمَّ تُکْثِرُ مِنَ التَّسْبِیحِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّهْلِیلِ ثُمَّ تَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَصْفِیَائِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَبْنَاءِ أَنْبِیَائِکَ لَعْناً وَبِیلًا وَ احْلُلْ عَلَیْهِمْ نَقِمَتَکَ وَ ائْتِهِمْ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُونَ کَمَا بَدَّلُوا کَلِمَاتِکَ وَ بَدَّلُوا کِتَابَکَ وَ اسْتَحَلُّوا حَرَامَکَ وَ أَفْسَدُوا فِی بِلَادِکَ وَ تَظَاهَرُوا عَلَی عِبَادِکَ الَّذِینَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً ثُمَّ کَبِّرْ ثَلَاثَ تَکْبِیرَاتٍ وَ لَا تَلْتَفِتْ عَنِ الْقَبْرِ ثُمَّ تَقُولُ سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا ثُمَّ تُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ وَ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ذُرِّیَّتِهِمَا وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ صَاحِبِ مِیثَاقِکَ وَ خَاتَمِ رُسُلِکَ وَ سَیِّدِ عِبَادِکَ وَ أَمِینِکَ فِی بِلَادِکَ کَمَا تَلَا کِتَابَکَ وَ جَاهَدَ عَدُوَّکَ وَ بَلَّغَ رِسَالاتِکَ وَ عَبَدَکَ حَتَّی أَتَاهُ الْیَقِینُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ اللَّهُمَّ أَکْرِمْ مَآبَهُ وَ أَنْجِزْ وَعْدَهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی فَاطِمَةَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِهَا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِهِمَا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی أَئِمَّتِنَا أَوَّلِهِمْ وَ آخِرِهِمْ اللَّهُمَّ وَ اسْتَخْلِفْهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفْتَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ مَکِّنْ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَیْتَ لِنَفْسِکَ حَتَّی لَا تُدَانَ إِلَّا بِهِ کَیْ نُسَبِّحَکَ کَثِیراً وَ نَذْکُرَکَ کَثِیراً.

ثُمَّ تناد به [تُنَادِیهِ] وَ تَقُولُ بِأَبِی وَ أُمِّی وَلَدُ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی وَ أُمِّی مَنْ بَکَتْهُ لِطِیبِ وَفَاتِهِ سَمَاءُ اللَّهِ وَ أَرْضُهُ وَ مَلَائِکَتُهُ بِأَبِی وَ أُمِّی مَنْ ذَابَتْ لِحُبِّهِ کَبِدِی وَ عَلَی طُولِ وَتْرِهِ جِسْمِی أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ أَشْهَدُ لَکَ بِذَلِکَ فِی مَقَامِی وَ مَقْعَدِی وَ مَرْقَدِی.

ص: 253

ثُمَّ تَقُولُ وَ أَنْتَ مُسْتَلِمٌ الْقَبْرَ اللَّهُمَّ رَبَّ الْأَرْبَابِ صَرِیخَ الْأَخْیَارِ إِنِّی عُذْتُ بِکَ فَافْکُکْ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ تَقُولُ ذَلِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تَجْلِسُ عِنْدَ رَأْسِهِ فَتَخْتَارُ مِنَ الدُّعَاءِ لِنَفْسِکَ وَ تَقُولُ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَیْکُمْ وَ أَتَوَلَّی آخِرَکُمْ بِمَا تَوَلَّیْتُ بِهِ أَوَّلَکُمْ وَ کَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ اللَّاتِ وَ الْعُزَّی اللَّذَیْنِ بَدَّلَا نِعْمَتَکَ وَ خَالَفَا کِتَابَکَ وَ اتَّهَمَا نَبِیَّکَ وَ صَدَّا عَنْ سَبِیلِکَ اللَّهُمَّ احْشُ قُبُورَهُمَا نَاراً وَ أَجْوَافَهُمَا نَاراً وَ الْعَنْهُمَا لَعْناً یَلْعَنُهُمَا بِهِ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ أَوْ عَبْدٍ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ ثُمَّ تَأْتِی قُبُورَ الشُّهَدَاءِ وَ تُسَلِّمُ وَ تَقُولُ أَنْتُمْ لَنَا سَلَفٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی أَمِینِ اللَّهِ عَلَی رُسُلِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ الْفَاتِحِ لِمَا غُلِقَ وَ الْخَاتِمِ فِیمَا سَبَقَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ أَجْمَعِینَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ السَّلَامُ عَلَی زُوَّارِکَ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فَهَنِیئاً لَکُمْ کَرَامَةُ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمُ الَّذِی تُحِبُّونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ وَ إِنَّا بِکُمْ لَاحِقُونَ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ثُمَّ تَأْتِی الْقَبْرَ مِنْ قِبَلِ رَأْسِهِ وَ تَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَوْمَ وُلِدْتَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَوْمَ وُلِدْتَ وَ یَوْمَ مِتَّ وَ یَوْمَ تُبْعَثُ حَیّاً أَشْهَدُ أَنَّکَ حَیٌّ عِنْدَ اللَّهِ تُرْزَقُ وَ أَنَا أَتَوَلَّی وَلِیَّکَ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ عَدُوِّکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مَنِ اتَّبَعَکَ عَلَی الْحَقِّ وَ الْهُدَی وَ أَنَّ مَنْ قَاتَلَکَ وَ أَنْکَرَ حَقَّکَ عَلَی الضَّلَالَةِ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْهُمْ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ بِذَلِکَ وَ أَطْلُبُ بِذَلِکَ وَجْهَ اللَّهِ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ ثُمَّ تَضَعُ خَدَّکَ عَلَی الْقَبْرِ.

ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَیْنِ اطْلُبْ بِدَمِ الْحُسَیْنِ انْتَقِمْ لِلْحُسَیْنِ اللَّهُمَّ وَ مَنْ أَعَانَ عَلَی قَتْلِهِ أَوْ رَضِیَ بِقَتْلِهِ فَالْعَنْهُ إِلَهَ الْحَقِّ یَا أَرْحَمَ

ص: 254

الرَّاحِمِینَ وَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ ثُمَّ تَقْرَأُ عَلَی سَیِّدِیَ السَّلَامَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَ اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ إِسْرافَنا فِی أَمْرِنا وَ تَقَبَّلْ تَوْبَتَنَا وَ تَجَاوَزْ عَنَّا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَ وَ لِإِخْوَتِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ اسْتُرْنِی وَ إِیَّاهُمْ فِی دِینِنَا وَ دُنْیَانَا وَ آخِرَتِنَا وَ شَفِّعْ لَنَا مُحَمَّداً وَ آلَهُ فِی ذُنُوبِنَا وَ السَّلَامُ عَلَی سَیِّدِی رَسُولِ اللَّهِ فِی الْعَالَمِینَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ وَ عَلَی آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً وَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ الْوَدَاعُ فَإِذَا أَرَدْتَ وَدَاعَهُ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْعَلِیِّ وَ السَّلَامُ عَلَی الْإِمَامِ الصَّالِحِ الزَّکِیِّ أُودِعُکَ شَهَادَةً مِنِّی لَکَ تُقَرِّبُنِی إِلَیْکَ فِی یَوْمِ شَفَاعَتِکَ بَلْ بِرَجَاءِ حَیَاتِکَ أَحْیَیْتَ قُلُوبَ شِیعَتِکَ وَ بِضِیَاءِ نُورِکَ اهْتَدَی الطَّالِبُونَ إِلَیْکَ سَیِّدِی أَشْهَدُ أَنَّکَ نُورُ اللَّهِ الَّذِی لَمْ یُطْفَأْ وَ لَا یُطْفَأُ أَبَداً وَ أَشْهَدُ أَنَّ هَذِهِ التُّرْبَةَ تُرْبَتُکَ وَ الْحَرَمَ حَرَمُکَ وَ الْمَصْرَعَ مَصْرَعُ بَدَنِکَ مَوْلَایَ لَا ذَلِیلٌ وَ اللَّهِ مُعِزُّکَ وَ لَا مَغْلُوبٌ وَ اللَّهِ نَاصِرُکَ هَذِهِ شَهَادَةٌ لِی عِنْدَکَ إِلَی قَبْضِ نَفْسِی بِحَضْرَتِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبْرَةَ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ عَلَی أَنْصَارِکَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ أَهْلِ شَهَادَتِکَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْحَافِّینَ بِکَ وَ عَلَی زُوَّارِکَ الْعَارِفِینَ بِکَ وَ عَلَی شِیعَتِکَ الْمُسْتَبْصِرِینَ بِحَقِّکَ مِنِّی وَ مِنْ لَحْمِی وَ دَمِی وَ مِنْ وَالِدَیَّ وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَتِی وَ أَخَوَاتِی وَ مِمَّنْ حَمَّلَنِی الرِّسَالَةَ إِلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا وَ مِنْ زِیَارَةِ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ارْزُقْنِی زِیَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی.

اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ أَنْ تَنْفَعَنَا بِحُبِّهِ اللَّهُمَّ أَقِمْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ تَقْتُلُ بِهِ عَدُوَّکَ وَ تُبِیرُ بِهِ مَنْ نَصَبَ حَرْباً لآِلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَإِنَّکَ وَعَدْتَهُ ذَلِکَ وَ أَنْتَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْکُمْ أَجْمَعِینَ أَنْتُمْ

ص: 255

السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ وَ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَارُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ أَبْنَاءِ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرْوَاحَکُمْ بِالْحَیَاةِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ سَیِّدِ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ أَجْمَعِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً اللَّهُمَ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْأَعَزُّ الْأَکْرَمُ وَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ.

**[ترجمه]العتیق غروی: زیارت مشهدِ سرورمان ابا عبد الله حسین صلوات الله علیه و دعا نزد وی. چون از منزلت خارج شدی بگو: به نام خدا و به یاری خدا و به سوی خدا و به خواست خدا، توکل نمودم بر خدا، و روی نمودم به خدا و هیچ چاره و حیله و جنبشی نیست جز به وجود خدای بلندمرتبه بزرگ. خداوندا، روی سوی تو نموده و تو را می­جویم و روی تو را خواهانم و به کوی پیامبرت و مولا و امامم در نشسته ام و تو را سزد که میهمان و زائر او را ناکام مگذاری. خداوندا مرا یاری ده و سلامت دار و کسان را از شر من دور دار و به مقصدم رسان و جان و عیال مرا و آنچه که به لطفت به من واگذاردی، نگهدار باش و من جان و دین و امانت و خانواده و فرزندان و تبار و عیال خود و هر آنچه به من واگذاردی را به تو می­سپارم که تو بهترین امانتدار و نگاهدار هستی.

سپس حمد و معوذتین را بخوان و قل هو الله احد و آیة الکرسی و انتهای سوره حشر. سپس به برکت خدا و قوت و توفیق نیکوی او روانه شو و چون رسیدی، به کنار فرات آمده و غسل کن و بگو: خداوندا مرا پاکیزه دار و قلبم را پاک کن و سینه ام را فراخی بخش و محبت و ثنای خود را بر زبانم جاری ساز، که جز به تو توانی نیست و دریافته ام که قوام دینم تنها با تسلیم به امر توست و پیروی از سنت پیامبرت و شهادت بر دوستی و برادری میان پیامبران و فرستادگانت است. شهادت می­دهم که ایشان پیامبران و فرستادگان تو به سوی همه آفریدگانت هستند. سپس به کنار قبر آمده و روبروی آن قرار می­گیری و یازده بار الله اکبر می­گویی و سپس می­گویی: حمد و ثنا خدای آفریننده آفریدگان و پروردگار آفریدگان است و بازگشت به سوی اوست. خداوندا این تربتی است مبارک و نیک­آیند که آن را پاک گردانده و برتری بخشیده و آن را برای فرزند پیامبرت برگزیده ای. پس خداوندا به حق پیامبرت و فرستادگانت، هر آن که از ایشان شناختم یا نشناختم، و به حق فرشتگانت از تو مسألت دارم که مرا از برترین نشستگان به کویت که رسیدن به خدمت پیامبرت را روزی ایشان نمودی، قرار دهی و مبارک بودن آنچه را که برای آن آمده­ام، همان که بدان امید بسته­ام یعنی فروریختن گناهانم را از تو مسألت می­نمایم. خداوندا، این جایگه پناه جوینده به تو از آتش دوزخ است.

سپس هفت بار تکبیر می­گویی و اندکی پیش می­روی و به سمتی نگاه نمی­کنی و چشم از قبر برنمی گیری، چرا که این قبر طیّب نیک­آیندی است که خداوند او را به دانش خود برگزیده و او را به همان گزینشی که به آن اولیایش را پیش از او انتخاب کرده بود، برگزیده است. سپس می­گویی: ایمان آوردم به خدا و کفر ورزیدم به بتهای آدمی و طاغوتها و شهادت می­دهم که وعده خداوندمان حق است و دیدار او حقیقت است. «وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها» - . حج / 7 - {و لحظه قیامت درخواهد رسید، شکی در آن نیست.} و گواهی می­دهم که خداوند «یُحْیِی وَ یُمِیتُ»، {زنده می­کند و می­میراند} و می­میراند و زنده می­کند و گواهی می­دهم که ما را از دل قبر رستاخیز می­دهد و دانای به راز درون دلهاست.

سپس نزدیک شده و هفت بار تکبیر می­گویی و می­گویی: حمد و ثنا خدایی راست که امرش نافذ و وعدش صادق است، «لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» - . انعام / 115 - {کلمات او را دگرگونگری نیست و اوست که شنوای داناست.} سپس می­گویی: خدا لعنت کند امتی را که تو را به قتل رساند و بر قتلت یاری نمود و ولیّ و سرپرستی جز تو برگرفت و شهادت می­دهم که تو و پدرانت پیش از تو، و فرزندانت پس از تو، مولای من و اولیای من هستند و شهادت می­دهم که شما برگزیدگان و انتخاب شدگان از میان آفریدگانش و سفیران او به سوی همه آفریدگان هستید. سپس بسیار سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله می­گویی و می­گویی: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»، {همانا ما از خداییم و ما به سوی او بازگردانده می­شویم.} خداوندا قاتلان برگزیدگان و پیامبران و فرزندان پیامبران را لعن و نفرینی بنیان­کن فرست و نقمت و خشم خود را بر سر ایشان فرو افکن و ایشان را همانسان که کلمات تو را دگرگون کردند و کتابت را تحریف نمودند و حرامت را حلال شمردند و در سرزمینت فساد افکندند و بر علیه بندگانت که پلشتی از ایشان زدودی و بس پاکشان گرداندی همدست شدند، از آنجا که گمانش را نمی­برند، عذاب فرست.

سپس سه بار تکبیر بگو و نگاه از قبر بر مدار و بگو: «سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا» - . اسرء / 108 - {منزه است پروردگار ما، به راستی که وعده پروردگارمان محقق خواهد گشت.} سپس بر پیامبر و بر امیر المومنین و سلاله ایشان صلوات می­فرستی و می­گویی: خدوندا بر محمد، پیمان­دار تو و بر خاتم فرستادگانت و سرور بندگانت و امین تو در زمینت درود فرست، همان که کتابت را تلاوت نمود و با دشمنانت کارزار نمود و رسالتهای تو را ابلاغ کرد و تو را پرستید تا آنکه لحظه رحلتش دررسید. خداوندا بر امیر المومنین درود فرست، خداوندا جایگاهش را گرامی گردان و وعده اش را محقق نما. خداوندا بر فاطمه دخت پیامبرت و بر سلاله او درود فرست. خداوندا بر حسن و حسین و بر سلاله آن دو درود فرست. خداوندا بر پیشوایان ما نخستین و آخرین ایشان، درود فرست و ایشان را در زمین خلیفه خود گردان چنان که کسان پیش از ایشان را خلیفه گرداندی و ایشان را بر دینشان که آن را برای خود پسندیدی، امکان و چیرگی بخش تا تنها به پاسخ این لطف با تو معامله نمایند و تا بسیار تو را تسبیح گوییم و بسیار یاد نماییم. سپس او را صدا می­زنی و می­گویی: پدر و مادرم به فدای فرزندان رسول خدا، پدر و مادرم به فدای آن کس که آسمان و زمین و فرشتگان خدا به خاطر رحلت نیکش بر او گریستند. پدر و مادرم به فدای آن کس که جگرم از محبتش سوخت و پیکرم از طول مدت ناگرفته ماندن انتقامش زار و تکیده گشت. شهادت می­دهم که تو از فرستادگان گرانقدر نیکوکار هستی و در این جایگاه و درنشستگاه و خوابگاهم، به این امر برای تو گواهی می­دهم .

سپس در حالی که دست و روی بر قبر می­مالی، می­گویی: خداوندا ای خدای خداوندگاران، ای فریادرس برگزیدگان، هان که به تو پناه آورده ام، پس مرا از آتش دوزخ رهایی بخش؛ و این را سه مرتبه تکرار می­کنی و در کنار سر حضرت می­نشینی و دعاهایی را در حق خود برمی گزینی و می­گویی: به خدا و به آنچه بر شما نازل گشت، ایمان دارم و آخرین امام از شما را چنان که نخستین شما را ولایت پذیرفتم، به دوستی و ولایت خود می­گیرم و به بتهای آدمی و طاغوتها و لات و عزی، این دو بتی که نعمت تو را دیگرگون نموده و با کتابت مخالفت نموده و پیامبرت را متهم کردند و از راه تو باز داشتند، کافر گشتم. خداوندا قبرهای ایشان را از آتش و دلهاشان را از آتش پر کن و ایشان را لعنتی فرست که هر پیامبر فروفرستاده و هر فرشته مقرب و هر بنده ای که قلبش را به ایمان آزموده ای، همراه با آن نفرینشان نماید. سپس به کنار قبرهای شهیدان می­آیی و بر آنان سلام می­دهی و می­گویی: شما پیشروان مایید و ما پیروان شماییم، گواهی می­دهم که شما «مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً» - . نساء / 69 - {با کسانی هستید که خدا ایشان را گرامی داشته [یعنی] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو همدمانند.}

سپس می­گویی: سلام بر رسول خدا، سلام بر امین خدا بر فرستادگان و مهمترین امورش، بازگشاینده هر بسته شده و خاتمه بخش گذشتگان و صاحب هیمنه بر همه این امور. سلام بر همه فرشتگان خدا و هیچ توانی نیست مگر به وجود خدا و حمد و ثنا تنها خداوند جهانیان راست. سلام بر تو ای ابا عبد الله و رحمت و برکات خدا. سلام بر زائران تو از جن و انس، و گوارا باد بر شما کرامت الهی و حمد و ثنا خدایی راست که وعده اش به شما را وفا نمود و آنچه را پسندیدید به شما نشان داد. شما پیشتازان، الگوی مایید و ما پیروان شماییم و ما به شما خواهیم پیوست و ما به سوی او بازگردندگانیم. سپس از کنار سر حضرت به قبر نزدیک شده و می­گویی: ما از آن خداییم و ما به سوی او بازگردندگانیم. سلام بر تو آن روز که زاده شدی ای فرزند رسول خدا و رحمت و برکات خدا. سلام بر تو آن روز که زاده شدی و آنروز که جان باختی و آن روز که زنده رستاخیز خواهی یافت. گواهی می­دهم که تو زنده هستی و نزد پروردگار روزی می­گیری و من با دوستدار تو دوستی می­ورزم و از دشمنت به نزد خدا بیزاری می­جویم و شهادت می­دهم، هر که پیرو تو گشت، بر حق و هدایت است و هر که با تو جنگید و حقت را انکار نمود، بر گمراهی است و از ایشان به خدا بیزاری می­جویم و به این وسیله به خدا تقرب می­جویم و به آن، سمت خدا را و جهان آخرت را طلب می­کنم.

سپس گونه بر قبر می­نهی و می­گویی: خداوندا ای پروردگار حسین، سینه حسین را شفا بخش و به خونخواهی او برخیز و برای او انتقام بستان. خداوندا، هر که در قتل او همکاری نمود و به قتل او خشنود گشت، پس لعنتش فرما، ای اله حق، ای مهربانترین مهربانان و ای اله جهانیان. سپس بر سرورم سلام می­رسانی و می­گویی: خداوندا گناهان ما را بیامرز و اسرافمان در کارمان را و توبه ما را بپذیر و از ما درگذر که تو بر هر کاری توانایی و مهربانترین مهربانانی. خداوندا، من و پدر و مادرم را بیامرز و برادرانم و خانواده و فرزندانم را و مرا و ایشان را در دین و دنیا و آخرتمان در پوشش خود قرار ده و محمد و خاندانش را در گناهانمان، به شفاعت ما برخیزان. سلام بر سرورم رسول خدا در جهانها و هیچ چاره و جنبشی نیست جز به خدای بلند مرتبه بزرگ، و صلوات خدا بر سرورمان محمد نبی و بر آل او باد و سلام بی پایانش و «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ» - . آل عمران / 173 - {و خدا ما را بسنده است و بس نیک وکیل است.}

وداع: و چون قصد وداع وی نمودی پس بگو: حمد و ثنا خدای یگانه بلند مرتبه راست و سلام بر امام درستکار پاکدامن. شهادتی از خود به نزدت می­نهم که مرا در روز شفاعتت به تو نزدیک گرداند، بلکه به امید زندگی یافتنت، دلهای شیعیان تو زنده شد و رهجویان به پرتوهای نور تو به سوی تو راه یافتند. ای سرورم، گواهی می­دهم که تو نور خدایی که خاموش نگشت و هرگز خامشی نیابد و شهادت می­دهم که این تربت، تربت تو و این حرم، حرم تو و این قتلگاه، قتلگاه توست ای مولای من، به خدا سوگند، کسی را که تو عزت و سرافرازی دهی، ذلیل نیست و به خدا سوگند، یاور تو مغلوب نیست. این شهادت من نزد توست تا زمان قبض روح من در حضور تو. سلام بر تو ای اشک هر زن و مرد مومن و رحمت خدا و برکات او و سلام بر یارانت از اهل بیتت و اهل شهادت تو و بر فرشتگان حلقه زده بر گرد تو و بر زائران آگاه به حق تو و بر شیعیان بینش­یافته به حق تو، سلامی از سوی من و از گوشت و خون من و از سوی والدین و خانواده و فرزندان و برادران و خواهرانم و هر کس که پیامی به همراه من به تو فرستاد و رحمت و برکات خدا، که او ستوده و والا شکوه است. تو را به خدا می­سپارم و به تو سلام می­رسانم، به خدا و رسول و به پیامی که تو آوردی و به آن ره نمودی، ایمان آوردیم و از رسول خدا پیروی کردیم، پس ما را از حاضران بنویس. خداوندا، این را آخرین زیارت ما از پسر رسولت قرار مده و همواره تا زنده ام، زیارتش را نصیبم گردان. خداوندا از تو درخواست داریم که ما را به محبت وی بهرمند گردانی. خداوندا او را در جایگاهی ستایش­شده قرار ده که به واسطه او دینت را یاری نمایی و دشمنت را نابود گردانی و هر آن که را علیه خاندان محمد صلی الله علیه و آله جنگ و خصومتی به پا نموده، از میان برداری، که تو خود این را وعده دادی و تو خلف وعده نمی­کنی. سلام بر تو و رحمت و برکات خداوند. شهادت می­دهم که شما در راه خدا مجاهدت نمودید و بر سیره رسول خدا که صلوات خدا بر او و بر همه شما باد، شهید شدید و شما «السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ»، {پیشی­جستگان نخستین} هستید و مهاجران و انصار هستید و شهادت می­دهم که شما یاران فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله هستید و حمد و ثنا خدایی راست که وعده اش را برای شما محقق گرداند و وعده زندگی به روح شما را وفا نمود و صلوات خدا بر محمد سرور اولینها و آخرینها و بر همه اهل خاندان نیک­نهاد پاکش و سلام بی پایان خدا. خداوندا بیامرز و رحم نما و از آنچه که می­دانی درگذر که تویی سرفرازترین و گرامی­ترین؛ و خداوند ما را بسنده است و بس نیک وکیلی است و هیچ چاره و جنبشی نیست جز به وجود خدای بلند مرتبه بزرگ .

**[ترجمه]

«40»

قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ زِیَارَةٌ أُخْرَی لَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مُخْتَصَرَةٌ یُزَارُ بِهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ فِی کُلِّ شَهْرٍ وَ یُزَارُ بِهَا أَیْضاً عِنْدَ قَائِمِ الْغَرِیِّ فَقَدْ جَاءَ فِی الْأَثَرِ: أَنَّ رَأْسَ الْحُسَیْنِ علیه السلام هُنَاکَ وَ أَنَّ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام زَارَهُ هُنَاکَ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ وَ صَلَّی عِنْدَهُ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تَأْتِی مَشْهَدَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ بَعْدَ اغْتِسَالِکَ وَ لِبَاسُکَ أَطْهَرُ ثِیَابِکَ فَإِذَا وَقَفْتَ عَلَی قَبْرِهِ فَاسْتَقْبِلْهُ بِوَجْهِکَ وَ اجْعَلِ الْقِبْلَةَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ خَالَفُوکَ وَ حَارَبُوکَ وَ أَنَّ الَّذِینَ خَذَلُوکَ وَ أَنَّ الَّذِینَ قَتَلُوکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ أَتَیْتُکَ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ مُسْتَبْصِراً بِالْهُدَی الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ عَارِفاً بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ ثُمَّ انْکَبِّ عَلَی الْقَبْرِ وَ ضَعْ خَدَّکَ عَلَیْهِ وَ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی رُوحِکَ الطَّیِّبَةِ وَ جَسَدِکَ الطَّاهِرِ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ الرِّجْلَیْنِ فَزُرْ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ

ص: 256

یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ ثُمَّ ادْعُ مَا أَرَدْتَ وَ زُرِ الشُّهَدَاءَ مُنْحَرِفاً عِنْدَ الرِّجْلَیْنِ إِلَی الْقِبْلَةِ فَقُلِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الصِّدِّیقُونَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الشُّهَدَاءُ الصَّابِرُونَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ صَبَرْتُمْ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِ اللَّهِ وَ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِابْنِ رَسُولِهِ- حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ جَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ جَزَاءِ الْمُحْسِنِینَ وَ جَمَعَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی مَحَلِّ النَّعِیمِ ثُمَّ امْضِ إِلَی قَبْرِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَإِذَا أَتَیْتَهُ فَقِفْ عَلَیْهِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ جَاهَدْتَ وَ نَصَحْتَ وَ صَبَرْتَ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَلْحَقَهُمْ بِدَرْکِ الْجَحِیمِ ثُمَّ صَلِّ فِی مَسْجِدِهِ تَطَوُّعاً مَا أَحْبَبْتَ وَ انْصَرِفْ فَإِذَا أَرَدْتَ وَدَاعَ سَیِّدِنَا أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عِنْدَ انْصِرَافِکَ مِنْ مَشْهَدِهِ فَقِفْ عَلَی قَبْرِهِ کَمَا وَقَفْتَ عَلَیْهِ أَوَّلًا وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ هَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ غَیْرَکَ وَ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ زِیَارَتِی هَذِهِ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی بِزِیَارَتِهِ وَ ارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِ أَبَداً مَا أَحْیَیْتَنِی فَإِذَا تَوَفَّیْتَنِی فَاحْشُرْنِی مَعَهُ وَ اجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ (1).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر زیارت دیگری از حضرت صلوات الله علیه آورده که مختصر است و می­توان در هر روز و هر ماه به آن زیارت نمود و نزد ستون الغَرِیّ - .در مسجد حنانة که به هنگام بردن سرحضرت به سوی زیاد لعنة الله علیه، آن را در این مکان نهادند. - نیز زیارت می شود و در آثار آمده است: سر حسین علیه السلام در آنجاست و امام صادق جعفر بن محمد علیه السلام وی را در آنجا به این زیارت، زیارت نمود و در کنار او چهار رکعت نماز گزارد. پس از غسل نمودن و پوشیدن پاکترین لباسهایت، به شهادتگاه حضرت صلوات الله علیه می­آیی و چون بر کنار قبر ایستادی و روبروی او قرار گرفتی و قبله را در برابر شانه هایت نهادی، بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای پسر صدیقه طاهره، سرور زنان جهان، سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله و رحمت و برکات خدا. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و کتاب خدا را چنان که شاید تلاوت نمودی و در راه خدا چنان که باید جانفشانی نمودی و در سایه رحمت خدا، اجرجویانه بر هر آزاری شکیبایی نمودی، و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. شهادت می­دهم، آنان که به مخالفت تو برخاستند و به جنگ تو آمدند و آنان که تو را تنها گذاشتند و آنان که تو را به قتل رساندند، به گفته رسول امّی ملعون هستند. «وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری» - . طه / 61 - {و به حق که هر که افترا بندد، شکست خورد. خداوند ستمگران به شما از اولین و آخرین ایشان را لعنت فرستد و عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان کند. ای مولای من ای پسر رسول خدا، آگاه به حق تو و دوستدار دوستدارانت و دشمن دشمنانت و بینش یافته به هدایتی که تو بر آن بودی و آگاه به گمراهی مخالفانت، به زیارت، به نزد تو آمده ام، پس مرا نزد پروردگارت شفاعت جوی. سپس بر قبر خم شو و صورتت را بر آن بنه و به کنار سر حضرت برو و بگو: سلام بر تو ای حجت خدا در آسمان و زمینش، صلوات خدا بر روح نیک­نهاد و پیکر پاک تو باد. بر تو سلام ای مولای من و رحمت و برکات خدا. سپس به کنار پاهای حضرت برو و علی بن حسین علیه السلام را زیارت کن و بگو: سلام بر تو ای مولای من و پسر مولای من و رحمت و برکات خدا. خدا لعنت کند آن که به تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند آنکه تو را کشت و خدا عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان گرداند. سپس به هر آنچه خواستی دعا کن و با بازگشتن از کنار پاها به سمت قبله، شهیدان را زیارت کن و بگو: سلام بر شما ای راستین­منشان. سلام بر شما ای شهیدان شکیبا. شهادت می­دهم که شما در راه خدا جانفشانی کردید و در راه حفظ دین خدا، بر هر آزاری صبر پیشه کردید و برای خدا و رسول خدا و فرزند رسولش ره خیرخواهی پوییدید، تا آنکه لحظه جان باختنتان رسید. شهادت می­دهم که شما زنده اید و نزد پروردگارتان روزی می­گیرید. خداوند شما را از اسلام و اهل اسلام بهترین جزای نیکوکاران را به پاداش دهد و ما و شما را در کانون نعمت­فزایش گرد آورد. سپس به سمت قبر عباس بن امیر المومنین علیه السلام برو و چون به نزدش رسیدی، بر کنار قبرش بایست و بگو: سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای بنده نیکوکار فرمانبر از خدا و رسول خدا. شهادت می­دهم که تو جانفشانی کردی و خیرخواهی نمودی و شکیبایی کردی تا آنکه لحظه جان باختنت فرارسید. خداوند ستم روا کردگان به شما از اولینها و آخرینهاشان را لعنت فرستد و ایشان را به درک دوزخ درافکند. سپس هر قدر خواستی در مسجد او نماز مستحب بخوان و برو. و چون خواستی با سرورمان ابا عبد الله علیه السلام وداع کنی، پس به هنگام بازگشتن از شهادتگاه او، بر کنار قبرش همان گونه که در آغاز ایستادی، بایست و بگو: سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله، اکنون لحظه بازگشت من است، نه روی گردان از تو و نه برگزیننده دیگری به جای تو. تو را به خدا می­سپارم و به تو سلام می­رسانم. به خدا و رسول خدا و آن پیامی که آوردی و به آن ره نمودی، ایمان آوردیم. خداوندا نام ما را همراه با شاهدان بنویس. خداوندا این زیارات را آخرین مرتبه زیارت او قرار نده و بازگشت به نزد او را همواره تا آنگاه که زنده ام، نصیبم گردان و چون جانم گرفتی، مرا با او محشور گردان و مرا با او در بهشت نعمت گرد آور. - . المزار الکبیر : 172- 173 -

**[ترجمه]

أقول

لعله کان فی الأصل أن رأس الحسین علیه السلام وضع هناک فقد مر مرارا أن قائم الغری هو مسجد الحنانة و هو الموضع الذی وضعوا فیه رأسه علیه السلام عند ذهابهم به إلی ابن زیاد لعنه الله.

**[ترجمه]شاید در اصل این بوده که رأس الحسین علیه السلام در آنجا نهاده شده است. بارها گفته شد که «قائم غریّ» مسجد حنّانه است و همان موضعی است که سر آن حضرت را هنگام رفتن به سوی ابن زیاد لعنة الله علیه، در آنجا نهادند.

**[ترجمه]

«41»

ثُمَّ قَالَ زِیَارَةٌ أُخْرَی لَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ رَوَی صَفْوَانُ الْجَمَّالُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ لِی مَوْلَایَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّادِقُ علیه السلام إِذْ أَرَدْتَ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَصُمْ قَبْلَ ذَلِکَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ اغْتَسِلْ فِی الْیَوْمِ الرَّابِعِ وَ اجْمَعْ إِلَیْکَ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ قُلْ قَبْلَ مَسِیرِکَ:

ص: 257

1- 1. المزار الکبیر ص 172- 173.

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائِبَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِنَ الْفَائِزِینَ وَ احْفَظْنَا بِحِفْظِ الْإِیمَانِ وَ احْفَظْ عَلَیْنَا اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی جِوَارِکَ وَ حِفْظِکَ وَ حِرْزِکَ وَ لَا تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنَ نِعْمَتِکَ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ وَ کَآبَةِ الْمُنْقَلَبِ وَ سُوءِ الْمَنْظَرِ فِی الْمَالِ وَ الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةَ الْإِیمَانِ وَ بَرْدَ الْمَغْفِرَةِ وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِکَ وَ آتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّهُ لَا یَمْلِکُ ذَلِکَ غَیْرُکَ (1)

فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَکَبِّرِ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ هَلِّلْ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ صَلِّ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ قُلْ بَعْدَ ذَلِکَ اللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ الرِّجَالُ وَ أَنْتَ سَیِّدِی خَیْرُ مَقْصُودٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَةً وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَةً فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ اشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ مِنْ غَیْرِ مَنٍّ عَلَیْکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ السَّبِیلَ إِلَی زِیَارَتِهِ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ شَرَفَهُ اللَّهُمَّ فَاحْفَظْنِی بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ حَتَّی تُبْلِغَنِی هَذَا الْمَکَانَ فَقَدْ رَجَوْتُکَ فَلَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ قَدْ أَمَّلْتُکَ فَلَا تُخَیِّبْ أَمَلِی وَ اجْعَلْ مَسِیرِی هَذَا کَفَّارَةً لِذُنُوبِی یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ فَإِذَا أَرَدْتَ الْغُسْلَ نَدْباً فَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ الصَّادِقِینَ اللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ نَوِّرْ بِهِ بَصَرِی اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُوراً وَ طَهُوراً وَ خَیْراً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ عَافِنِی مِنْ کُلِّ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِلَیْکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ.

فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِکَ فَالْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ أَوْ ثَوْباً وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ نَدْباً خَارِجَ الْمَشْرَعَةِ وَ هُوَ الْمَکَانُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ

ص: 258

1- 1. المزار الکبیر ص 141- 142.

فِی الْأُکُلِ وَ اقْرَأْ فِی أَوَّلِ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی الثَّانِیَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ فَإِذَا سَلَّمْتَ فَکَبِّرِ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتَ وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْمُتَوَحِّدِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْداً کَثِیراً دَائِماً سَرْمَداً لَا یَنْقَطِعُ وَ لَا یَفْنَی حَمْداً تَرْضَی بِهِ عَنَّا حَمْداً یَتَّصِلُ أَوَّلُهُ وَ لَا یَنْفَدُ آخِرُهُ حَمْداً یَزِیدُ وَ لَا یَبِیدُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَإِذَا تَوَجَّهْتَ إِلَی الْحَائِرِ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ قَصَدْتُ وَ لِبَابِکَ قَرَعْتُ وَ بِفِنَائِکَ نَزَلْتُ وَ بِکَ اعْتَصَمْتُ وَ لِرَحْمَتِکَ تَعَرَّضْتُ وَ بِوَلِیِّکَ الْحُسَیْنِ علیه السلام تَوَسَّلْتُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ زِیَارَتِی مَبْرُورَةً وَ دُعَائِی مَقْبُولًا(1) فَإِذَا أَتَیْتَ الْبَابَ فَقِفْ خَارِجَ الْقُبَّةِ وَ أَوْمِ بِطَرْفِکَ نَحْوَ الْقَبْرِ وَ قُلْ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَ الْمُقَصِّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ الْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِذِمَّتِکَ قَاصِداً إِلَی حَرَمِکَ مُتَوَجِّهاً إِلَی مَقَامِکَ مُتَوَسِّلًا إِلَی اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِکَ أَ فَأَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَ أَدْخُلُ یَا وَلِیَّ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا بَابَ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ أَیَّتُهَا الْمَلَائِکَةُ الْمُحْدِقُونَ بِهَذَا الْحَرَمِ الْمُقِیمُونَ بِهَذَا الْمَشْهَدِ ثُمَّ أَدْخِلْ رِجْلَکَ الْیُمْنَی الْقُبَّةَ وَ أَخِّرِ الْیُسْرَی وَ قُلِ اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْفَرْدِ الْأَحَدِ الصَّمَدِ الْوَاحِدِ الْمُتَفَضِّلِ الْمُتَطَوِّلِ الْجَبَّارِ الَّذِی بِطَوْلِهِ مَنَّ عَلَیَّ وَ سَهَّلَ زِیَارَةَ مَوْلَایَ وَ لَمْ یَجْعَلْنِی مَمْنُوعاً وَ عَنْ دِینِهِ مَدْفُوعاً بَلْ تَطَوَّلَ وَ مَنَحَ فَلَهُ الْحَمْدُ ثُمَّ ادْخُلِ الْحَائِرَ وَ قُمْ بِحِذَائِهِ بِخُشُوعٍ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ

ص: 259

1- 1. المزار الکبیر ص 142.

عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ حُجَّةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الدَّاعِی إِلَی اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَرُّ الْوَصِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ.

ثُمَّ ادْخُلْ عِنْدَ الْقَبْرِ وَ قُمْ عِنْدَ الرَّأْسِ خَاشِعاً قَلْبُکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ الْکِتَابِ الْمَشْهُورِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أُسَّ الْإِسْلَامِ النَّاصِرَ لِدِینِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نِظَامَ الْمُسْلِمِینَ یَا مَوْلَایَ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا مَوْلَایَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ الْمُطَهَّرُ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلَامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا مِنْ أَوْلِیَائِکَ.

ثُمَّ انْکَبِّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ یَا مَوْلَایَ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکُمْ مُعَادٍ لِعَدُوِّکُمْ وَ أَنَا بِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ یَا مَوْلَایَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلَانِیَتِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ یَا مَوْلَایَ أَتَیْتُکَ خَائِفاً فَآمِنِّی وَ أَتَیْتُکَ مُسْتَجِیراً فَأَجِرْنِی یَا سَیِّدِی أَنْتَ وَلِیِّی وَ مَوْلَایَ وَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلَانِیَتِکُمْ وَ بِظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ یَا مَوْلَایَ أَنْتَ السَّفِیرُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ الدَّاعِی إِلَی اللَّهِ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ ثُمَّ صَلِّ عِنْدَ الرَّأْسِ رَکْعَتَیِ الزِّیَارَةِ نَدْباً فَإِذَا سَلَّمْتَ فَقُلْ بَعْدَ ذَلِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ بَلِّغْهُمْ عَنِّی السَّلَامَ کَثِیراً وَ أَفْضَلَ التَّحِیَّةِ وَ السَّلَامِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ السَّلَامَ کَثِیراً.

ص: 260

ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی وَ کَرَامَةٌ لِسَیِّدِی وَ مَوْلَایَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی وَ أْجُرْنِی وَ بَلِّغْنِی أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام (1)

ثُمَّ انْکَبِّ عَلَی الْقَبْرِ ثَانِیَةً وَ قُلْ یَا مَوْلَایَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُنْجِزٌ لَکَ مَا وَعَدَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ عَلَیْهِ اللَّعْنَةُ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَتُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللَّهِ وَ ابْنَ حَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَلِیلَ اللَّهِ وَ ابْنَ خَلِیلِهِ عِشْتَ سَعِیداً وَ مِتَّ فَقِیداً وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً یَا شَهِیدُ ابْنَ الشَّهِیدِ عَلَیْکَ مِنَ اللَّهِ السَّلَامُ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تُکْثِرُ بَعْدَهُمَا مِنَ الصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ وَ آلِهِ وَ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَلِیُّ الصَّالِحُ النَّاصِحُ الصِّدِّیقُ أَشْهَدُ أَنَّکَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ نَصَرْتَ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ دَعَوْتَ إِلَی سَبِیلِ اللَّهِ وَ وَاسَیْتَ بِنَفْسِکَ وَ بَذَلْتَ مُهْجَتَکَ فَعَلَیْکَ مِنَ اللَّهِ السَّلَامُ التَّامُّ ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی الْقَبْرِ وَ تُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ بِأَبِی وَ أُمِّی یَا نَاصِرَ دِینِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ الْحُسَیْنِ الصِّدِّیقِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ ابْنَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنِّی أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ تَخْرُجُ مِنْ عِنْدِهِ فَتَرْجِعُ إِلَی قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَتُقِیمُ عِنْدَهُ مَا أَحْبَبْتَ وَ لَا أُحِبُّ لَکَ أَنْ تَجْعَلَهُ مَبِیتَکَ فَإِذَا أَرَدْتَ الْوَدَاعَ فَقُمْ عِنْدَ الرَّأْسِ وَ أَنْتَ تَبْکِی وَ تَقُولُ یَا مَوْلَایَ السَّلَامُ عَلَیْکَ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا قَالٍ وَ لَا سَئِمٍ فَإِنْ أَنْصَرِفْ یَا مَوْلَایَ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ یَا مَوْلَایَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی مِنْ زِیَارَتِکَ وَ تَقَبَّلَ مِنِّی وَ رَزَقَنِیَ الْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ الْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ الْکَوْنَ فِی مَشْهَدِکَ

ص: 261

1- 1. المزار الکبیر ص 143- 144.

آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

ثُمَّ تُقَبِّلُهُ وَ تُمِرُّ سَائِرَ بَدَنِکَ وَ وَجْهَکَ عَلَی الْقَبْرِ فَإِنَّهُ أَمَانٌ وَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ مَا تَخَافُ وَ تَحْذَرُ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ تَمْشِی الْقَهْقَرَی وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ الْمَقَامِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَةَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ رَبِّیَ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْحَرَمِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَبَداً مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ تَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً کَثِیراً(1).

**[ترجمه]سپس زیارت دیگری را برای حضرت صلوات الله علیه از قول صفوان شتربان روایت می­کند که گفت: مولایم جعفر بن محمد، امام صادق علیه السلام مرا فرمود: چون خواستی به زیارت حسین بن علی که صلوات خدا بر او باد بروی، سه روز پیش از حرکت روزه بگیر و در روز چهارم غسل کن و اهل خانه و فرزندانت را گرد آورد و پیش از روانه شدن بگو: خداوندا، من امروز خود و خانواده و مال و فرزندانم و هر آنچه متعلق به من است، حاضر و غایب آن را به تو می­سپارم. خداوندا ما را از فوز یافتگان قرار ده و به حفاظت ایمان، در امان دار و نگاهدارمان باش. خداوندا ما را در جوار خود و در پناه و نگاهداشت خود قرار ده و نعمتی که به ما عطا کرده ای را از ما دگرگون مفرما و از فضلت بر ما بیشتر ارزانی دار که ما مشتاقان روی توییم. خداوندا از دشواری سفر و از اندوه بازگشت­گاه و از دیدن منظر ناخوشایند در جان و مال و خانواده و فرزندانم به تو پناه می­برم. خداوندا شیرینی ایمان و خنکای بخشودگی را به ما بچشان و و ما را از عذابت در امان دار و از نزد خود ما را رحمتی فروفرست که جز تو توانی بر این امر ندارد. - . المزار الکبیر : 141- 142 -

و چون به کنار فرات آمدی، صد بار الله اکبر بگو و صد بار لا اله الا الله بگو و صد بار بر پیامبر صلی الله علیه و آله صلوات بفرست و پس از آن بگو: خداوندا، تو برترین کسی هستی که مردمان سر به کوی وی نهند و تو ای سرورم، بهترین مقصود هستی و چنانی که برای هر زائری اکرامی قرار داده­ای و هر فرود آمده بر درت را، هدیه و پیشکشی فراهم کرده­ای؛ پس از تو مسألت دارم که هدیه ات به من آن باشد که مرا از آتش رهایی بخشی، و سعی و پویشم را مشکور قرار دهی و بر این ره سپردنم به سوی تو بی هیچ منتی، رحم آور، بلکه لطف و منّت همه تو راست که راه زیارت او را برای من گشودی و فضل و درجه او را به من فهماندی. پس مرا شب و روز در حفظ خود نگاه دار تا به این مکانم رسانی، و به راستی که چشم امید به تو دوخته ام، پس امیدم را قطع مکن و دل به تو بسته ام، پس خواهش دلم را ناکام مگذار و و این زیارت را کفاره گناهانم قرار ده ای پروردگار جهانیان.

و چون قصد غسل مستحب نمودی، بگو: به نام خدا و به یاری خدا و هیچ چاره و جنبشی نیست مگر به وجود خدا و بر آیین رسول خدا صلی الله علیه و آله و همه امامان راستین. خداوندا قلبم را به آن مطهر گردان و سینه ام را به آن گشادگی بخش و چشمانم را به آن منوّر گردان. خداوندا، آن را نور و پاکیزگی و خیر و شفای از هر بیماری و ناخوشی قرار ده و از شر هر آنچه از آن بیم دارم و گریزانم، برکنار دار. خداوندا آن را در روز نیازمندی و تهیدستی و بی چیزی ام شاهدی نزد خود قرار ده، ای خدای جهانیان، که تو بر هر کار توانایی.

و چون از غسل فارغ گشتی، دو یا یک جامه پاک بپوش و دو رکعت نماز مستحب بیرون از ورودی نهر به جای آور، و این مکانی است که خدای عز و جل درباره آن فرموده است: «وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ»، {و در زمین قطعاتی است کنار هم، و باغهایی از انگور و کشتزارها و درختان خرما، چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه، که با یک آب سیراب می گردند، و [با این همه] برخی از آنها را در میوه [از حیث مزه و نوع و کیفیت] بر برخی دیگر برتری می دهیم.} و در رکعت اول آن فاتحة الکتاب و قل هو الله احد و در رکعت دوم فاتحة الکتاب و قل یا ایها الکافرون را بخوان و چون سلام دادی، تا آنجا که توانی الله اکبر بگو و بگو: حمد و ثنا خدای یکتای یگانگی­جسته در همه امور است، آن بخشاینده افزون­مهر «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ» - . اعراف / 43 - {حمد و ثنا خدایی راست که ما را به این امر ره نمود و اگر او ما را ره نمی­نمود، ما به آن ره نمی­بردیم، به راستی که فرستادگان پروردگارمان برای ما حق آوردند.} خداوندا حمد و ثنا تو راست، حمدی فراوان و همیشگی و جاودان و بی پایان و نیست­ناشدنی، حمد و ثنایی که به واسطه آن از ما خرسند گردی، حمدی که آغاز آن پیاپی باشد و آخر آن بی انتها، حمدی که فزون گردد و نابودی نیابد و صلوات خدا بر محمد و آل محمد و درود بی پایان او. و چون به سوی حرم روانه گشتی بگو: خداوندا، ره به سوی تو آورده و در خانه تو را زده ام و بر ساحت تو درنشسته و به ریسمان تو چنگ زده و به رحمت تو چشم دوخته ام و به ولیّ تو حسین علیه السلام توسل جسته ام. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و زیارتم را پذیرفته و دعایم را مقبول دار.

و چون به کنار دروازه آمدی، بیرون از بارگاه بایست و با چشمانت به قبر اشاره کن و بگو: ای مولای من، ای ابا عبد الله، ای پسر رسول خدا، نوکر تو و پسر نوکر تو و پسر کنیز تو، این خاکسار پیش روی تو و فرو افتاده در برابر والایی شأن تو و این اقرار کرده به حق تو، پناه جو به نگاهداشت تو و رهسپار حرم تو و روی نهاده به مقام تو و توسل جسته به درگاه خدای تبارک و تعالی به آبروی تو، (به نزد تو آمده)، آیا رخصت ورود می­دهی ای مولای من، ای حجت خدا؟ آیا اجازه ورود می­فرمایی ای امیر المومنین؟ آیا وارد شوم ای ولی خدا؟ آیا وارد شوم ای دروازه (شهر علمِ) خدا؟ آیا وارد شوم ای فرشتگان خدا؟ آیا وارد شوم ای فرشتگان حلقه زده بر گرد این حرم و درنشسته بر این شهادتگاه؟

سپس پای راستت را وارد بارگاه کن و پای چپ را بیرون نگاه دار و بگو: خداوند بس بزرگ و بلند مرتبه است و خداوند پاک و منزه است در سپیده دم صبح و در هنگامه سرخی پیش از غروب و حمد و ثنا از آن خدای یگانه یکتای بی نیاز بی همتای تفضل گر و غنی­بخش سترگی است که به دارندگی خود بر من منت نهاد و زیارت مولایم را آسان گرداند و مرا از رسیدن باز نداشت و از دریافت دینش پس نزد، بلکه زیارت مولایم و دینش را بر من ارزانی نمود و عطا کرد، پس او راست حمد و ثناء. سپس به درون حرم داخل شو و فروتنانه در کنار او بایست و بگو: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث علی حجت خدا، سلام بر تو ای وارث حسن فراخواننده به خدا، سلام بر تو ای وارث نبیّ خدا، سلام بر تو ای شهید راستین، سلام بر تو ای وصیّ ِ نیکوکار، سلام بر تو ای آنکه خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، و ای کشته­ تبار­کشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت دررسید.

سپس وارد شو و کنار قبر برو و با دلی فروتن به کنار سر حضرت بایست و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان، سلام بر تو ای خزانه دار مشهور کتاب خدا، سلام بر تو ای پایه اسلام و یاریگر دین خدا، سلام بر تو ای نظم و نظام مسلمانان، ای مولای من، شهادت می­دهم که تو نوری بودی در تیره های فرازمند و زهدانهای بی­آلایش که جاهلیت با پلشتیهایش تو را نیالود و شهادت می­دهم که تو از ستونهای دین و پایه­های استوار مسلمانان و دژ استوار مومنان هستی و گواهی می­دهم که تو امام نیکوکار پاک­ِ پسندیده­کردار وارسته رهنمای رهیافته هستی و گواهی می­دهم که امامان از نسل تو واژه پرهیزکاری و پرچمهای رهیافتگی و دست آویزهای بس استوار و برهان بر اهل دنیا از میان اولیای تو هستند.

سپس بر قبر خم شو و بگو: به راستی که ما از آن خداییم و به سوی او بازگردندگانیم. ای مولایم، من دوستدار دوستدار شما و دشمن دشمنتان هستم و من به واسطه شما به شریعتهای دینم و سرانجام عملم یقین دارم و دلم با دل شما دوستی ورزیده و کارم همه پیروی از شماست. ای مولای من، به آشکار و پنهان شما و به ظاهر و باطن و اول و آخر شما ایمان آوردم. ای مولای من، ترسان و لرزان به سوی حرمت آمدم، پس مرا ایمنی بخش و پناه­جوی به نزدت آمدم، پس مرا در سایه پناه خود قرار ده. ای سرور من، تو ولیّ امر و مولای من و حجت خدا بر همه بندگان هستی. به سرّ و آشکار شما و به ظاهر و باطن شما ایمان آوردم. ای مولای من، تو سفیر میان ما و خدا هستی و به حکمت و اندرز نیک فراخواننده به سوی خدایی، خدا لعنت کند امتی که خبر تو را شنید و به آن خشنود گشت .

سپس کنار سر حضرت دو رکعت مستحب زیارت را بخوان و چون سلام دادی، پس از آن بگو: خدایا من فقط برای تو نماز گزاردم و رکوع نمودم و سجده کردم و یگانه ای و شریکی نداری. خداوندا بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و سلام بسیار و بهترین تحیت و درودها را از من به ایشان رسان و سلام ایشان را بسیار به من برسان.

سپس می­گویی: خداوندا، این دو رکعت هدیه از طرف من و در تکریم سرور و مولایم ابا عبد الله حسین بن علی امیر المومنین که صلوات تو بر آن دو باد، است. خداوندا بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و از من قبول کن و اجرم ده و بهترین امید و چشمداشتم در تو و در ولیّ تو امیر المومنین را به من ارزانی دار. - . المزار الکبیر : 143- 144 -

سپس بار دیگر بر قبر خم شو و بگو: ای مولای من، شهادت می­دهم که خدای عز و جل، وعده اش به تو را محقق و قاتل تو را که تا روز قیامت بر او لعنت باد، شکنجه ای سخت خواهد کرد. سپس به کنار قبر علی بن حسین علیه السلام می­آیی و بر آن بوسه می­دهی و می­گویی: سلام بر تو ای ولی خدا و فرزند ولی خدا، سلام بر تو ای حبیب خدا و فرزند حبیب خدا، سلام بر تو ای رفیق و دوست خدا و فرزند رفیق خدا، خوشبخت زیستی و از دست رفته، جان باختی و ستمدیده کشته شدی، ای شهید فرزند شهید، تو را از سوی خدا درود. سپس دو رکعت می­خوانی و پس از آن بسیار بر محمد و خاندانش صلوات می­فرستی و حاجتت را می طلبی.

سپس به کنار قبر عباس بن علی علیه السلام می­آیی و می­گویی: سلام بر تو ای ولیّ نیکوکار خیرخواه راستین­منش، شهادت می­دهم که تو به خدا ایمان آوردی و و پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله را یاری نمودی و به راه خدا فراخواندی و با بذل جانت همدردی نمودی و روح نابت را در طبق اخلاص نهادی، پس، از خداوند تو را سلامی بی کاستی. سپس بر قبر می­افتی و بر آن بوسه می­دهی و می­گویی: پدر و مادرم به فدای تو ای یاور دین خدا. سلام بر تو ای امیر المومنین، سلام بر تو ای یاریگر راستین حسین، سلام بر تو ای شهید فرزند شهید، هماره از من تو را تا آنگاه که زنده ام سلام. و صلوات خدا بر محمد و خاندان محمد و سلام بی پایان. و از نزد او برون آمده و به قبر حسین علیه السلام باز می­گردی و تا هر گاه خواهی، نزد وی مقیم می­گردی و نمی­پسندم که آنجا را محل بیتوته ات نمایی و چون قصد وداع نمودی، گریان در کنار سر حضرت بایست و بگو: ای مولای من، سلام بر تو سلام وداع کننده­ای، نه آزرده دل و نه پریشان خاطر. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­باشد. و خداوند این زیارت را آخرین بار در زیارت تو قرار ندهد و باشد که از من بپذیرد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و اقامت در حرمت و بودن در شهادتگاهت روزی نماید. چنین باد ای پروردگار جهانیان. سپس بر آن بوسه می­دهی و سر و دست و صورتت را بر قبر می­کشی که این قبر امان است و پناه است از هر آنچه که از آن بیم داری و گریزان باشی، به اذن الهی. و عقب عقب می­روی و می­گویی: سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای دروازه جایگاه و مقام برین، سلام بر تو ای کشتی نجات، سلام بر شما ای فرشتگان مقیم گشته پروردگارم در این حرم، سلام بر تو ای مولای من و بر فرشتگان حلقه زده پیرامون تو، سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند، از من تو را هماره تا آنگاه که باقی مانم و شب و روز باقی باشد، سلام. و می­گویی: همانا ما از خداییم و ما به سوی خدا بازگردندگانیم و هیچ چاره و جنبشی نیست جز به وجود خدای بلندمرتبه بزرگ و صلوات خدا بر سرورمان محمد نبی و بر آل او باد و سلام بی پایان و درود بی کرانش. - . المزار الکبیر : 144 -

**[ترجمه]

«42»

أَقُولُ وَجَدْتُ فِی نُسْخَةٍ قَدِیمَةٍ مِنْ مُؤَلَّفَاتِ أَصْحَابِنَا زِیَارَةً أُخْرَی لَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ بَابَ الْقُبَّةِ فَاسْتَأْذِنْ وَ قُلِ اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیراً وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَاتَمَ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُرْسَلِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَةُ سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَی مَوْلَانَا أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الزَّکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ وَصِیِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِقَبْرِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ الْمُقِیمِینَ بِهَذَا الْمَشْهَدِ الشَّرِیفِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ مِنِّی أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الْمُقِرُّ بِالرِّقِّ وَ التَّارِکُ لِلْخِلَافِ عَلَیْکُمْ وَ الْمُوَالِی لِوَلِیِّکُمْ وَ الْمُعَادِی لِعَدُوِّکُمْ قَصَدَ حَرَمَکَ وَ اسْتَجَارَ بِمَشْهَدِکَ وَ تَقَرَّبَ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکَ

ص: 262

1- 1. المزار الکبیر ص 144.

بِقَصْدِکَ.

أَ أَدْخُلُ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا نَبِیَّ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَ أَدْخُلُ یَا سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ أَ أَدْخُلُ یَا فَاطِمَةُ سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْأَحَدِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الَّذِی هَدَانِی لِوَلَایَتِکَ وَ خَصَّنِی بِزِیَارَتِکَ وَ سَهِّلْ لِی قَصْدَکَ ثُمَّ ادْخُلْ وَ قِفْ عَلَی الْقَبْرِ مُسْتَقْبِلًا لَهُ بِوَجْهِکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ أَمِینِ اللَّهِ عَلَی وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتَقْبَلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَبْدِکَ وَ أَخِی نَبِیِّکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی فَاطِمَةَ الطَّیِّبَةِ الطَّاهِرَةِ الْمُطَهَّرَةِ الَّتِی انْتَجَبْتَهَا وَ طَهَّرْتَهَا وَ فَضَّلْتَهَا عَلَی نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ جَعَلْتَ فِیهَا أَئِمَّةَ الْهُدَی الَّذِینَ یَقُومُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهَا وَ عَلَی أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا وَ السَّلَامُ عَلَیْهَا وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ

ص: 263

کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ

ص: 264

وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْقَائِمِ بِالْحَقِّ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ عَبْدِکَ وَ ابْنِ رَسُولِکَ وَ ابْنِ وَصِیِّ رَسُولِکَ الَّذِی انْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ الدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاتِکَ وَ دَیَّانَ الدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ الْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ الْمُوَلَّی لِأَمْرِهِ وَ الْمُؤْتَمَنَ عَلَی سِرِّهِ السَّلَامُ عَلَی الْمَهْدِیِّ الَّذِی وَعَدَ اللَّهُ تَعَالَی الْأُمَمَ أَنْ یَجْمَعَ بِهِ الْکَلِمَ وَ یَلُمَّ بِهِ الشَّعَثَ وَ یَمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ أَنْ یُمَکِّنَ لَهُ وَ بِهِ وَ یُنْجِزَ وَعْدَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَسْتَخْلِفُهُمْ فِیهَا حَتَّی یَعْبُدُوهُ بَعْدَ الْخَوْفِ آمِنِینَ وَ بَعْدَ الرَّجَاءِ مُتَیَقِّنِینَ لَا یُشْرِکُونَ بِهِ شَیْئاً وَ السَّلَامُ عَلَی مَنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَوَّلِ خَلْقِ اللَّهِ وَ آخِرِهِ مِنْ رُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ وَ الْعَالِمِینَ مِنْ خَلْقِهِ وَ مَلَائِکَتِهِ وَ عِبَادِهِ الْمُصْطَفَیْنَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ مَا أَمَرَکَ بِهِ وَ لَمْ تَخْشَ أَحَداً غَیْرَهُ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَبَدْتَهُ خَالِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ بَابُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی مَنْ یَبْقَی وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَی وَ أَشْهَدُ أَنَّ ذَلِکَ سَابِقٌ لَکُمْ

ص: 265

فِیمَا مَضَی وَ ذَلِکَ لَکُمْ فَاتِحٌ فِیمَا یَبْقَی وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ وَاحِدَةٌ طَابَتْ وَ طَهُرَتْ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ مَنّاً مِنَ اللَّهِ وَ رَحْمَةً وَ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ لَکُمْ تَابِعٌ فِی ذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی فِی آخِرَتِی وَ مَثْوَایَ وَ أَسْأَلُ اللَّهُ الْبَارَّ الرَّحِیمَ أَنْ یُتَمِّمَ لِی ذَلِکَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً بَلَغَهَا ذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ انْتَهَکُوا حُرْمَتَکَ وَ سَفَکُوا دَمَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ اللَّهُمَّ الْعَنِ الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ وَ خَالَفُوا مِلَّتَکَ وَ زَاغُوا عَنْ أَمْرِکَ وَ آذَوْا رَسُولَکَ وَ ضَلُّوا عَنْ سَبِیلِکَ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْناً یَلْعَنُهُمْ بِهِ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ کُلُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ امْتَحَنْتَ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ فِی مُسْتَسَرِّ السِّرِّ وَ ظَاهِرِ الْعَلَانِیَةِ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً لَا یُعَذَّبُ بِهِ أَحَدٌ مِنَ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ تَنْصُرُهُ وَ یَنْتَصِرُ بِهِ وَ مُنَّ عَلَیْهِ بِنَصْرِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ مِلْ إِلَی الرَّأْسِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَتْرَ اللَّهِ الْمَوْتُورَ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَشْهَدُ أَنَّ دَمَکَ سَکَنَ فِی الْخُلْدِ فَاقْشَعَرَّتْ لَهُ أَظِلَّةُ الْعَرْشِ وَ بَکَتْ لَکَ جَمِیعُ الْخَلَائِقِ وَ بَکَتْ لَکَ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ السَّبْعُ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا یَتَقَلَّبُ فِی الْجَنَّةِ وَ النَّارِ مِنْ خَلْقِ رَبِّنَا وَ مَا یُرَی وَ مَا لَا یُرَی أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ ابْنُ حُجَّتِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ وَ نَصَحْتَ وَ وَفَیْتَ وَ أَوْفَیْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَضَیْتَ لِلَّذِی کُنْتَ عَلَیْهِ شَهِیداً وَ شَاهِداً وَ مَشْهُوداً أَنَا عَبْدُ اللَّهِ وَ مَوْلَاکَ فِی طَاعَتِکَ وَ الْوَافِدُ إِلَیْکَ أَلْتَمِسُ بِذَلِکَ کَمَالَ الْمَنْزِلَةِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ثَبَاتَ الْقَدَمِ فِی الْهِجْرَةِ إِلَیْکَ أَنَا إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ خَالَفَکَ بَرِی ءٌ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ أَمِینُهُ بَلَّغْتَ نَاصِحاً وَ أَدَّیْتَ أَمِیناً

ص: 266

وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینٍ لَمْ تُؤْثِرْ عَمًی عَلَی هُدًی وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ.

وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اتَّبَعْتَ الرَّسُولَ صلی الله علیه و آله وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً فَجَزَاکَ اللَّهُ مِنْ صِدِّیقٍ خَیْراً عَنْ رَعِیَّتِکَ أَشْهَدُ أَنَّ الْجِهَادَ مَعَکَ جِهَادٌ حَقٌّ وَ أَنَّ الْحَقَّ مَعَکَ وَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ أَهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ أَنَّکَ الصِّدِّیقُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَنَّ دَعْوَتَکَ حَقٌّ وَ کُلَّ دَاعٍ مَنْصُوبٍ غَیْرِکَ فَهُوَ بَاطِلٌ مَدْحُوضٌ أَتَیْتُکَ یَا حَبِیبَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ابْنَ رَسُولِهِ عَارِفاً بِحَقِّکَ مُقِرّاً بِفَضْلِکَ مُسْتَبْصِراً بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَکَ عَارِفاً بِالْهُدَی الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ عَالِماً بِهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی وَ مَالِی اللَّهُمَّ إِنِّی أُصَلِّی عَلَیْهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَیْهِ رَسُولُکَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَاةً مُتَتَابِعَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَرَادِفَةً یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً فِی مَحْضَرِنَا هَذَا وَ إِذَا غِبْنَا وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ صَلَاةً لَا انْقِطَاعَ لَهَا وَ لَا أَمَدَ وَ لَا أَجَلَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الضَّرِیحِ وَ قُلْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکَ مُعَادٍ لِعَدُوِّکَ وَ أَنَا بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ فِی شَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لَکَ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکَ تَبَعٌ یَا مَوْلَایَ أَتَیْتُکَ عَارِفاً بِحَقِّکَ خَائِفاً فَآمِنِّی وَ مُسْتَجِیراً بِکَ فَأَجِرْنِی یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَی الْعَالَمِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ یَا مَوْلَایَ فَاکْتُبْ لِی عِنْدَکَ عَهْداً وَ مِیثَاقاً إِنِّی أَتَیْتُکَ آخِذاً بِالْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ فَاشْهَدْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ.

ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ الْأَمِینِ وَ النُّورِ الْمُبِینِ وَ الشَّهِیدِ التَّقِیِّ الرَّضِیِّ الزَّکِیِّ الْهَادِی الْمَهْدِیِّ إِمَامِ الْمُتَّقِینَ وَ خَیْرِ أَسْبَاطِ الْمُرْسَلِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ نَبِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ وَ حَبِیبُکَ وَ ابْنُ

ص: 267

حَبِیبِکَ وَ نَجِیُّکَ الْقَائِمُ بِقِسْطِکَ وَ الدَّاعِی إِلَی دِینِکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ حَتَّی خَذَلَتْهُ أُمَّةُ نَبِیِّکَ وَ جَحَدَتْهُ حَقَّهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُعْلِی بِهَا ذِکْرَهُ وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتَهُ وَ تُنِیرُ بِهَا وُجُوهَ أَوْلِیَائِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ تَلْعَنُ بِهَا مَنْ نَصَبَ لَهُ حَرْباً وَ جَحَدَ لَهُ حَقّاً یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ انْحَرِفْ إِلَی الْقِبْلَةِ وَ صَلِّ صَلَاةَ الزِّیَارَةِ وَ مَا بَدَا لَکَ وَ ادْعُ اللَّهَ کَثِیراً وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِإِخْوَانِکَ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قُمْ وَ امْضِ فَسَلِّمْ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی الشُّهَدَاءِ مِنْ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ علیهم السلام وَ کُلَّمَا زُرْتَ الْحُسَیْنَ علیه السلام وَ أَرَدْتَ الْخُرُوجَ مِنْ عِنْدِهِ فَانْکَبِّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَاصَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَالِصَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَتِیلَ الظَّالِمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا غَرِیبَ الْغُرَبَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا سَئِمٍ وَ لَا قَالٍ وَ لَا مَالٍ فَإِنْ أَمْضِ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ وَ رَزَقَنِیَ اللَّهُ الْعَوْدَ إِلَی مَشْهَدِکَ وَ الْمُقَامَ بِفِنَائِکَ وَ الْقِیَامَ فِی حَرَمِکَ وَ إِیَّاهُ أَسْأَلُ أَنْ یُسْعِدَنِی بِکُمْ وَ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

ص: 268

**[ترجمه]در نسخه ای قدیمی از مؤلفات اصحاب شیعه، زیارتی دیگر برای حضرت صلوات الله علیه یافتم که گوید: چون به در بارگاه رسیدی، اذن و اجازه بخواه و بگو: خداوند بس بزرگ است و حمد و ثناء بسیار از آن خداست و خداوند منزه است، هر سپیده دمان و شامگاهان. «و الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ»، {حمد و ثنا خدایی راست که ما را به این امر ره نمود و اگر او ما را ره نمی­نمود، ما به آن ره نمی­بردیم. به راستی که فرستادگان پروردگارمان برای ما حق آوردند. سلام بر تو ای رسول خدا، سلام بر تو ای نبی خدا، سلام بر تو ای خاتم پیامبران، سلام بر تو ای سرور فرستادگان خدا، سلام بر تو ای حبیب خدا، سلام بر تو ای سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای امیرالمومنین، سلام بر تو ای فرمانده تابان دست و رویان، سلام بر تو ای فاطمه سرور بانوان جهان، سلام بر مولایمان ابا محمد، حسن پسندیده­کردار فرزند علی امیر المومنین، سلام بر تو ای ابا عبد الله و بر امامان از نسل تو، سلام بر تو ای وصیِّ وصیِّ امیر المومنین، سلام بر تو ای راستین­منش شهید، سلام بر شما ای فرشتگان حلقه زده بر گرد قبر حسین، سلام بر شما ای فرشتگان مقیم گشته خدا به این شهادتگاه، هماره از من شما را تا آنگاه که زنده ام و شب و روز بر جاست، سلام. سلام بر تو ای پسر رسول خدا، نوکر تو و کنیز زاده ات که به بردگی ات اعتراف دارد و دست از هر مخالفتی با شما شسته و دوستدار دوست شما و دشمن دشمن شماست، قصد حرم تو نموده و به شهادتگاه تو پناه آورده است و با ره سپردن به سوی تو، به خداوند و به تو تقرب جسته است. آیا اذن ورود می­فرمایی ای رسول خدا؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای نبی خدا؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای امیر المومنین؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای سرور اوصیاء؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای فاطمه سرور زنان عالم؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای مولای من ای ابا محمد، حسن مجتبی؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای مولای من ای ابا عبد الله؟ آیا اذن ورود می­فرمایی ای مولای من ای پسر رسول خدا؟ حمد و ثنا خدای یگانه بی­همتای یکتای بی نیاز راست که مرا به ولایت تو ره نمود و مرا برای زیارت تو برگزید و راه ره سپردن به سوی تو را آسان نمود. سلام بر رسول خدا، امین خدا بر وحی او و مهمترین امورش، همان خاتم بر پیشینیان و آغازگر آیندگان و صاحب هیمنه بر تمام این امور، و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر امیر المومنین بنده ات و برادر رسولت که او را به دانش خود گزینش نمودی، و او را هدایتگر رهیافته هر کس از آفریدگانت که خواستی، و رهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتت برانگیختی، و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. خداوندا بر فاطمه نیک­آیند پاک­نهاد پاک­سرشته که او را برگزیدی و پاکش داشتی و بر زنان جهان برتری بخشیدی و پیشوایان رهیافتگی را که حق را بر پا دارند و به آن دادگری نمایند، در سلاله وی نهادی، صلوات فرست، صلوات خدا بر او و بر پدرش و شوهرش و فرزندانش و درود بر او و رحمت و برکات خداوند.

خداوندا بر حسن بن علی بنده ات و فرزند رسولت و پسر جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر حسین بن علی بنده ات و فرزند رسولت و پسر جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر علی بن حسین بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر محمد بن علی بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر جعفر بن محمد بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر موسی بن جعفر بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر علی بن موسی بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر محمد بن علی بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر علی بن محمد بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر حسن بن علی بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد.

خداوندا بر قائم بر حق، حجة بن الحسن (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، بنده ات و فرزند رسولت و فرزند جانشین رسولت که او را به دانش خود برگزیدی و او را هدایتگر رهیافته هر آن کس از خلقت که خواستی و راهنما به سوی پیامبرانی که به رسالتهایت برانگیختی و برقرار کننده دین به واسطه عدالتت و حد غایی قضاوتگری ات در میان مردم و صاحب هیمنه بر تمام این امور قرار دادی، صلوات فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر او باد. سلام بر تو ای بقیّه باقیه خداوند بر زمینش و حجت او بر خلقش و ای امر خدا به عهده ات سپرده و امین دانسته بر راز خدا، سلام بر مهدی که خداوند همه امتها را وعده نمود که به وجود او وحدت افکند و چنددستگیها را به یگانگی آورد و زمین را همانسان که از جور و ستم پر گشته، از عدل و دادگری پر کند و به او و به واسطه او، امکان و توانایی دهد و وعده اش به مومنین را محقق سازد، مومنانی که خداوند ایشان را در زمین جایگزین (زورمندانِ جهانگیر) سازد، تا او را پس از هراس، در ایمنی و آرامش و پس از امید بستنها، اکنون یقین­یافته و با دل قرص، او را پرستش کنند، آن سان که چیزی را انباز او نخوانند. و سلام و رحمت و برکات خدا بر هر آن که میان او و نخستین آفریده خدا و آخرین ایشان از فرستادگان و حجتهای خدا و دانایان از خلق و فرشتگان خدا و بندگان برگزیده او قرار دارد. سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، گواهی می­دهم که آنچه خداوند تو را بدان امر فرموده بود، از جانب او ابلاغ نمودی و از احدی جز او ترسی به دل راه ندادی و در راه او جانفشانی کردی و خالصانه او را تا آن گاه که جان باختی، پرستیدی. گواهی می­دهم که شما واژه پرهیزکاری و دروازه هدایت و تنها دستاویز استوار و حجت بر زندگان و در خاک خفتگان هستید. شهادت می­دهم که این، در گذشته ها موجب برتری شما بود و در آینده راهگشا و پیروزی­بخش شما خواهد بود. شهادت می­دهم که روح شما و سرشت شما یکی است و پاک و نیکو بوده و پاکیزه و مطهر گشته و تمام ذرات آن از جنس هم هستند، از سر منت الهی و رحمت او، پس خدا شاهد باشد و شما را گواه می­گیرم که من به شما ایمان دارم و درباره وجود خودم و دستورات دینم و عاقبت عملم و بازگشتگاهم و اقامتگاه همیشگی ام، پیرو شما هستم. از خداوند نکویی­ورزِ افزون مهر مسألت دارم که این نعمت را به من به تمامی ارزانی دارد. خدا لعنت کند امتی را که شما را به قتل رساند و خدا لعنت کند امتی را که این خبر شنید و به آن خشنود گشت. گواهی می­دهم آنان که حرمت تو را زیر پا نهادند و خونت را ریختند، به گفته رسول امی، معلونند. خداوندا لعنت فرست آنانی را که نعمتت را قدر ندانسته، دگرگون نمودند و با دین تو مخالفت جستند و از جاده فرمان تو منحرف گشتند و رسولت را آزار رساندند و از راه هدایت تو گم گشتند. خداوندا ایشان را چنان لعن و نفرین کن که هر فرشته مقرب و هر بنده مومنی که خداوند دلش را به ایمان آزموده، وی را همراه آن لعنت فرستند. خداوندا ایشان را در پنهانگاه رازها و در آشکارای بی پرده لعنت فرست. خداوندا قاتلان امیر المومنین و قاتلان حسین و یاران حسین را لعنت فرست و ایشان را عذابی فرست که احدی از جهانیان به آن عذاب نگردد. خداوندا ما را از کسانی قرار ده که یاریشان می­کنی و به واسطه ایشان انتقام می­گیرند و بر وی به یاری ات در دنیا و آخرت منت­دار باش، ای مهربانترین مهربانان. سپس ضریح را ببوس و به سمت سر حضرت روی کن و بگو: سلام بر تو ای آن که خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، سلام بر تو ای انتقام خدا که در آسمانها و زمین به انتظار گرفتن انتقامش نشسته اند. شهادت می­دهم که خون تو در بهشت جاودانگی برنشست و سرادقها و طبقات عرش به خاطر آن به لرزه افتاد و همه آفریدگان به گریه افتادند و آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه و آنچه در آن و میان آن است و هر آن که از خلق پروردگارمان میان بهشت و جهنم در نوسان است و هر آنچه دیدنی است و نادیدنی، برای تو گریست. شهادت می­دهم که تو حجت خدا و پسر حجت خدایی. و شهادت می­دهم که تو ابلاغ نمودی و اندرز دادی و وفا نموده و (به وعده گاه) آمدی و در راه پروردگارت مجاهدت نمودی و بر آن راه و رسالتی که داشتی، شهید و شاهد و شهادت داده شده به تو، ره سپردی. من بنده خدا و نوکر سرنهاده تو و سر سپرده کوی توام و نزد خداوند التماس جایگاه بالنده دارم و استواری گامم در هجرت به سوی تو و نیز آن راهی که در نبود تو، برای درآمدن به سایه کفالت تو که به آن امر شده ام، آشفته و نااستوار نگردد. سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت او و شاهد وگواه او بر خلقش. سلام بر تو ای پسر رسول خدا، شهادت می­دهم که تو بنده خدا و امین او هستی و خیرخواهانه ابلاغ نمودی و امانتدار رسالتت ادا نمودی و ستمدیده کشته شدی و با یقین ره سپردی، گمگشتگی را بر رهیافتگی برنگزیدی و از حق به سوی باطل گرایش نیافتی و شهادت می­دهم که تو نماز را بر پا داشتی و زکات را پرداخت نمودی و امر به معروف کردی و نهی از منکر نمودی و از رسول صلی الله علیه و آله پیروی کردی و کتاب خدا را چنان که شاید، تلاوت نمودی و به حکمت و اندرز نیکو به راه خدا فراخواندی، صلوات خدا بر تو باد و سلام بی پایان او، و خداوند از سوی رعیّتت ، پاداش یک راستگوی راستین را به تو عطا نماید. شهادت می­دهم که جهاد با تو جهاد واقعی است و حق با توست و در پویش به سوی توست و تو اهل و معدن آن هستی و نزد خداوند بس راستگویی و دعوت تو حق است و هر که جز تو به دعوتی فرا ایستاده، باطل است و پس­افکنده. به نزد تو آمده ام ای حبیب رسول خدا و پسر رسول خدا و من تو را به راستی می شناسم و به حق تو اقرار دارم و به خوبی از فضل تو آگاهم و بر گمراهی مخالفانت یقین دارم و به هدایتی که تو بر آنی، آگاهم. پدر و مادرم به فدای تو و جان و مال خودم. خداوندا، من بر او، چنان که تو بر او و پیامبرانت و امیر المومنین صلوات فرستادی، صلوات می­فرستم، صلواتی پیوسته و پیاپی که یکی در پس دیگری آید و هرگز پایان نیابد و اکنون در این حضورمان، و چون غایب گشتیم و در هر حالی، صلواتی که هرگز پاره و بردریده نگردد و بی پایان و بی کران باشد. و سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. سپس گونه راستت را بر قبر بگذار و بگو: به راستی که ما از آن خداییم و به سوی او بازگردندگانیم. ای مولای من ای ابا عبد الله، من دوستدار دوستدار شما و دشمن دشمنتان هستم و من به شما ایمان و در شریعتهای دینم و سرانجام عملم به بازگشتتان یقین دارم و دلم با دل شما دوستی ورزیده و کارم همه پیروی شماست. ای مولای من، آگاه به حق تو و ترسان و لرزان به سوی حرمت آمدم، پس مرا ایمنی بخش؛ و پناه جوی به نزدت آمدم، پس مرا در سایه پناه خود قرار ده. ای سرور و مولای من، ای حجت خدا بر جهانیان، شهادت می­دهم که تو از سوی پروردگارت بر بیّنه و حقیقت روشن هستی، ای مولای من، پس برای من نزد خود عهد و میثاقی بنویس که من نزد تو آمدم و عهد و میثاقی گرفتم، پس برای من نزد پروردگارت گواه باش، که تو ولیّ من در دنیا و آخرت هستی. سپس سر بردار و بگو: خداوندا، بر حسین امانتدار و این نور روشنگر و شهید پرهیزکار پسندیده­کردار پاکدامن رهنمای هدایت یافته، امام تقوا پیشگان و برترینِ نوه های فرو فرستادگان صلوات فرست. خداوندا شهادت می­دهم که او دوستدار تو و پسر پیامبر تو و برگزیده تو و پسر برگزیده تو و حبیب تو و پسر حبیب تو و نیایشگر رازگوی تو که دادگری ات را برپای داشته و به حکمت و اندرز نیک به دین تو فراخوانده، است تا آن که امت پیامبرت او را تنها و بی کس گذاشته و حق وی را انکار نمودند. خداوندا بر وی درود و صلواتی فرست که به آن یادش را فراز گردانی و درجه اش را والا نشانی و به آن، چهره دوستداران و پیروانش را نورانی گردانی و هر آن که علیه او جنگی به راه انداخت و حقش را انکار نمود را لعنت نمایی، ای ال-ه جهانیان! تو بر هر چیزی توانایی. سپس قبر را ببوس و به طرف قبله روی گردان و نماز زیارت و هر نمازی که خواهی را بخوان و خدا را بسیار به دعا بخوان و برای گناهانت و برای برادران مومنت دعا کن.

سپس برخیز و روانه گرد و بر علی بن حسین و بر شهیدان یاور حسین علیه السلام، سلام بفرست و هر گاه که به زیارت حسین علیه السلام رفتی و خواستی از نزد حضرت مرخص شوی، بر قبر خم شو و آن را بوسه ده و بگو: سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا، سلام بر تو ای بنده خاص خدا، سلام بر تو ای امین خدا، سلام بر تو ای خالص گشته برای خدا، سلام بر تو ای کشته ستم­پیشگان، سلام بر تو ای غریب غریبان، سلام بر تو، سلام وداع کننده ای نه آزرده دل و نه پریشان خاطر و نه به شتاب گریزان. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­باشد و خداوند این زیارت را آخرین زیارت تو قرار ندهد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و درنشستن بر ساحتت و برپا ایستادن (به نماز) در حرمت روزی نماید، و هم از او درخواست می­نمایم که مرا به (محبت) شما سعادتمند گرداند و در دنیا و آخرت با شما همراه دارد. السلام علیک و رحمة الله و برکاته .

**[ترجمه]

باب 19 زیارة مأثورة للشهداء مشتملة علی أسمائهم الشریفة

الأخبار

«1»

قل، [إقبال الأعمال] رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الطُّوسِیِّ ره قَالَ حَدَّثَنَا الشَّیْخُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَیَّاشٍ قَالَ حَدَّثَنِی الشَّیْخُ الصَّالِحُ أَبُو مَنْصُورِ بْنُ عَبْدِ الْمُنْعِمِ بْنِ النُّعْمَانِ الْبَغْدَادِیُّ ره قَالَ: خَرَجَ مِنَ النَّاحِیَةِ سَنَةَ اثْنَتَیْنِ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ عَلَی یَدِ الشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ غَالِبٍ الْأَصْفَهَانِیِّ حِینَ وَفَاةِ أَبِی ره وَ کُنْتُ حَدِیثَ السِّنِّ وَ کَتَبْتُ أَسْتَأْذِنُ فِی زِیَارَةِ مَوْلَایَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ زِیَارَةِ الشُّهَدَاءِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ فَخَرَجَ إِلَیَّ مِنْهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَةَ الشُّهَدَاءِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ فَقِفْ عِنْدَ رِجْلَیِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ قَبْرُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا فَاسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ بِوَجْهِکَ فَإِنَّ هُنَاکَ حَوْمَةَ الشُّهَدَاءِ وَ أَوْمِ وَ أَشِرْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَوَّلَ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیْرِ سَلِیلٍ مِنْ سُلَالَةِ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبِیکَ إِذْ قَالَ فِیکَ قَتَلَ اللَّهُ قَوْماً قَتَلُوکَ یَا بُنَیَّ مَا أَجْرَأَهُمْ عَلَی الرَّحْمَنِ وَ عَلَی انْتِهَاکِ حُرْمَةِ الرَّسُولِ عَلَی الدُّنْیَا بَعْدَکَ الْعَفَا کَأَنِّی بِکَ بَیْنَ یَدَیْهِ مَاثِلًا وَ لِلْکَافِرِینَ قَائِلًا:

أَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍ***نَحْنُ وَ بَیْتِ اللَّهِ أَوْلَی بِالنَّبِیِ

أَطْعَنُکُمْ بِالرُّمْحِ حَتَّی یَنْثَنِیَ***أَضْرِبُکُمْ بِالسَّیْفِ أَحْمِی عَنْ أَبِی

ضَرْبَ غُلَامٍ هَاشِمِیٍ عَرَبِیٍ***وَ اللَّهِ لَا یَحْکُمُ فِینَا ابْنُ الدَّعِیِ

حَتَّی قَضَیْتَ نَحْبَکَ وَ لَقِیتَ رَبَّکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَوْلَی بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ أَنَّکَ ابْنُ رَسُولِهِ وَ ابْنُ حُجَّتِهِ وَ أَمِینِهِ حَکَمَ اللَّهُ لَکَ عَلَی قَاتِلِکَ مُرَّةَ بْنِ مُنْقِذِ بْنِ النُّعْمَانِ الْعَبْدِیِّ- لَعَنَهُ اللَّهُ وَ أَخْزَاهُ وَ مَنْ شَرِکَهُ فِی قَتْلِکَ وَ کَانُوا عَلَیْکَ ظَهِیراً وَ أَصْلَاهُمُ اللَّهُ جَهَنَّمَ

ص: 269

وَ سَاءَتْ مَصِیراً وَ جَعَلَنَا اللَّهُ مِنْ مُلَاقِیکَ وَ مُرَافِقِیکَ وَ مُرَافِقِی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ وَ عَمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ أُمِّکَ الْمَظْلُومَةِ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ قَاتِلِیکَ وَ أَسْأَلُ اللَّهَ مُرَافَقَتَکَ فِی دَارِ الْخُلُودِ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ أَعْدَائِکَ أُولِی الْجُحُودِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1)

السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ الطِّفْلِ الرَّضِیعِ الْمَرْمِیِّ الصَّرِیعِ الْمُتَشَحِّطِ دَماً الْمُصَعَّدِ دَمُهُ فِی السَّمَاءِ الْمَذْبُوحِ بِالسَّهْمِ فِی حَجْرِ أَبِیهِ لَعَنَ اللَّهُ رَامِیَهُ حَرْمَلَةَ بْنَ کَاهِلٍ الْأَسَدِیَّ وَ ذَوِیهِ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ مَبْلِیِّ الْبَلَاءِ وَ الْمُنَادِی بِالْوَلَاءِ فِی عَرْصَةِ کَرْبَلَاءَ الْمَضْرُوبِ مُقْبِلًا وَ مُدْبِراً لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ هَانِیَ بْنَ ثُبَیْتٍ الْحَضْرَمِیَّ السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الْمُوَاسِی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ الْآخِذِ لِغَدِهِ مِنْ أَمْسِهِ الْفَادِی لَهُ الْوَاقِی السَّاعِی إِلَیْهِ بِمَائِهِ الْمَقْطُوعَةِ یَدَاهُ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَیْهِ یَزِیدَ بْنَ وَقَّادٍ وَ حَکِیمَ بْنَ الطُّفَیْلِ الطَّائِیَّ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الصَّابِرِ نَفْسُهُ مُحْتَسِباً وَ النَّائِی عَنِ الْأَوْطَانِ مُغْتَرِباً الْمُسْتَسْلِمِ لِلْقِتَالِ الْمُسْتَقْدِمِ لِلنِّزَالِ الْمَکْثُورِ بِالرِّجَالِ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ هَانِیَ بْنَ ثُبَیْتٍ الْحَضْرَمِیَّ السَّلَامُ عَلَی عُثْمَانَ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ سَمِیِّ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ لَعَنَ اللَّهُ رَامِیَهُ بِالسَّهْمِ خَوْلِیَّ بْنَ یَزِیدَ الْأَصْبَحِیَّ الْأَیَادِیَّ وَ الْأَبَانِیَّ الدَّارِمِیَّ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ قَتِیلِ الْأَبَانِیِّ الدَّارِمِیِّ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِکَ الصَّابِرِینَ السَّلَامُ عَلَی أَبِی بَکْرِ بْنِ الْحَسَنِ الزَّکِیِّ الْوَلِیِّ الْمَرْمِیِّ بِالسَّهْمِ الرَّدِیِّ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُقْبَةَ الْغَنَوِیَّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّکِیِّ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَ رَامِیَهُ حَرْمَلَةَ بْنَ کَاهِلٍ الْأَسَدِیَّ السَّلَامُ عَلَی الْقَاسِمِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْمَضْرُوبِ هَامَتُهُ الْمَسْلُوبِ لَأْمَتُهُ

ص: 270

1- 1. الإقبال ص 64.

حِینَ نَادَی الْحُسَیْنَ عَمَّهُ فَجَلَّی عَلَیْهِ عَمُّهُ کَالصَّقْرِ وَ هُوَ یَفْحَصُ بِرِجْلِهِ التُّرَابَ وَ الْحُسَیْنُ یَقُولُ بُعْداً لِقَوْمٍ قَتَلُوکَ وَ مَنْ خَصْمُهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ جَدُّکَ وَ أَبُوکَ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ اللَّهِ عَلَی عَمِّکَ أَنْ تَدْعُوَهُ فَلَا یُجِیبَکَ أَوْ یُجِیبَکَ وَ أَنْتَ قَتِیلٌ جَدِیلٌ فَلَا یَنْفَعَکَ هَذَا وَ اللَّهِ یَوْمٌ کَثُرَ وَاتِرُهُ وَ قَلَّ نَاصِرُهُ جَعَلَنِیَ اللَّهُ مَعَکُمَا یَوْمَ جَمَعَکُمَا وَ بَوَّأَنِی مُبَوَّأَکُمَا وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَکَ عَمْرَو بْنَ سَعْدِ بْنِ نُفَیْلٍ الْأَزْدِیَّ وَ أَصْلَاهُ جَحِیماً وَ أَعَدَّ لَهُ عَذَاباً أَلِیماً السَّلَامُ عَلَی عَوْنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الطَّیَّارِ فِی الْجِنَانِ حَلِیفِ الْإِیمَانِ وَ مُنَازِلِ الْأَقْرَانِ النَّاصِحِ لِلرَّحْمَنِ التَّالِی لِلْمَثَانِی وَ الْقُرْآنِ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ قُطْبَةَ النَّبْهَانِیَّ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الشَّاهِدِ مَکَانَ أَبِیهِ وَ التَّالِی لِأَخِیهِ وَ وَاقِیهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ نَهْشَلٍ التَّمِیمِیَّ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ عَقِیلٍ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَ رَامِیَهُ بِشْرَ بْنَ خُوطٍ الْهَمْدَانِیَّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَقِیلٍ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَ رَامِیَهُ عُمَرَ بْنَ خَالِدِ بْنِ أَسَدٍ الْجُهَنِیَّ السَّلَامُ عَلَی الْقَتِیلِ بْنِ الْقَتِیلِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ صَعْصَعَةَ وَ قِیلَ أَسَدُ بْنُ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ وَ

لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَ رَامِیَهُ عَمْرَو بْنَ صَبِیحٍ الصَّیْدَاوِیَّ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی سَعِیدِ بْنِ عَقِیلٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ لَقِیطَ بْنَ نَاشِرٍ الْجُهَنِیَّ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ مَوْلَی الْحُسَیْنِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ سُلَیْمَانَ بْنَ عَوْفٍ الْحَضْرَمِیَّ السَّلَامُ عَلَی قَارِبٍ مَوْلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی مُنْجِحٍ مَوْلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍ (1)

السَّلَامُ عَلَی مُسْلِمِ بْنِ عَوْسَجَةَ الْأَسَدِیِّ الْقَائِلِ لِلْحُسَیْنِ وَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِی الِانْصِرَافِ:

ص: 271

1- 1. الإقبال ص 44- 45.

أَ نَحْنُ نُخَلِّی عَنْکَ وَ بِمَ نَعْتَذِرُ إِلَی اللَّهِ مِنْ أَدَاءِ حَقِّکَ وَ لَا وَ اللَّهِ حَتَّی أَکْسِرَ فِی صُدُورِهِمْ رُمْحِی وَ أَضْرِبَهُمْ بِسَیْفِی مَا ثَبَتَ قَائِمُهُ فِی یَدِی وَ لَا أُفَارِقُکَ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ مَعِی سِلَاحٌ أُقَاتِلُهُمْ بِهِ لَقَذَفْتُهُمْ بِالْحِجَارَةِ ثُمَّ لَمْ أُفَارِقْکَ حَتَّی أَمُوتَ مَعَکَ وَ کُنْتَ أَوَّلَ مَنْ شَرَی نَفْسَهُ وَ أَوَّلَ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ اللَّهِ قَضَی نَحْبَهُ فَفُزْتَ وَ رَبِّ الْکَعْبَةِ شَکَرَ اللَّهُ لَکَ اسْتِقْدَامَکَ وَ مُوَاسَاتَکَ إِمَامَکَ إِذْ مَشَی إِلَیْکَ وَ أَنْتَ صَرِیعٌ فَقَالَ یَرْحَمُکَ اللَّهُ یَا مُسْلِمَ بْنَ عَوْسَجَةَ وَ قَرَأَ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا لَعَنَ اللَّهُ الْمُشْتَرِکِینَ فِی قَتْلِکَ عَبْدَ اللَّهِ الضَّبَابِیَّ وَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ خَشْکَارَةَ الْبَجَلِیَّ السَّلَامُ عَلَی سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَنَفِیِّ الْقَائِلِ لِلْحُسَیْنِ وَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِی الِانْصِرَافِ لَا نُخَلِّیکَ حَتَّی یَعْلَمَ اللَّهُ أَنَّا قَدْ حَفِظْنَا غَیْبَةَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِیکَ وَ اللَّهِ لَوْ أَعْلَمُ أَنِّی أُقْتَلُ ثُمَّ أُحْیَا ثُمَّ أُحْرَقُ ثُمَّ أُذْرَی وَ یُفْعَلُ ذَلِکَ بِی سَبْعِینَ مَرَّةً مَا فَارَقْتُکَ حَتَّی أَلْقَی حِمَامِی دُونَکَ وَ کَیْفَ لَا أَفْعَلُ ذَلِکَ وَ إِنَّمَا هِیَ مَوْتَةٌ أَوْ قَتْلَةٌ وَاحِدَةٌ ثُمَّ هِیَ الْکَرَامَةُ الَّتِی لَا انْقِضَاءَ لَهَا أَبَداً فَقَدْ لَقِیتَ حِمَامَکَ وَ وَاسَیْتَ إِمَامَکَ وَ لَقِیتَ مِنَ اللَّهِ الْکَرَامَةَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ حَشَرَنَا اللَّهُ مَعَکُمْ فِی الْمُسْتَشْهَدِینَ وَ رَزَقَنَا مُرَافَقَتَکُمْ فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ السَّلَامُ عَلَی بِشْرِ بْنِ عُمَرَ الْحَضْرَمِیِّ شَکَرَ اللَّهُ لَکَ قَوْلَکَ لِلْحُسَیْنِ وَ قَدْ أَذِنَ لَکَ فِی الِانْصِرَافِ أَکَلَتْنِی إِذَنِ السِّبَاعُ حَیّاً إِذَا فَارَقْتُکَ وَ أَسْأَلُ عَنْکَ الرُّکْبَانَ وَ أَخْذُلُکَ مَعَ قِلَّةِ الْأَعْوَانِ لَا یَکُونُ هَذَا أَبَداً السَّلَامُ عَلَی یَزِیدَ بْنِ حُصَیْنٍ الْهَمْدَانِیِّ الْمَشْرِقِیِّ الْقَارِیِّ الْمُجَدَّلِ السَّلَامُ عَلَی عِمْرَانَ بْنِ کَعْبٍ الْأَنْصَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی نَعِیمِ بْنِ عَجْلَانَ الْأَنْصَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ بْنِ الْقَیْنِ الْبَجَلِیِّ الْقَائِلِ لِلْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِی الِانْصِرَافِ لَا وَ اللَّهِ لَا یَکُونُ ذَلِکَ أَبَداً أَ أَتْرُکُ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَسِیراً فِی یَدِ الْأَعْدَاءِ وَ أَنْجُو أَنَا لَا أَرَانِی اللَّهُ ذَلِکَ الْیَوْمَ.

السَّلَامُ عَلَی عَمْرِو بْنِ قَرَظَةَ الْأَنْصَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَبِیبِ بْنِ مُظَاهِرٍ الْأَسَدِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ الرِّیَاحِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَیْرٍ الْکَلْبِیِّ السَّلَامُ عَلَی نَافِعِ بْنِ هِلَالٍ الْبَجَلِیِّ الْمُرَادِیِّ السَّلَامُ عَلَی أَنَسِ بْنِ کَاهِلٍ الْأَسَدِیِّ السَّلَامُ

ص: 272

عَلَی قَیْسِ بْنِ مُسْهِرٍ الصَّیْدَاوِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ابْنَیْ عُرْوَةَ بْنِ حَرَّاقٍ الْغِفَارِیَّیْنِ السَّلَامُ عَلَی جَوْنٍ مَوْلَی أَبِی ذَرٍّ الْغِفَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی شَبِیبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ النَّهْشَلِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْحَجَّاجِ بْنِ یَزِیدَ السَّعْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی قَاسِطٍ وَ کَرِشٍ ابْنَیْ زُهَیْرٍ التَّغْلَبِیَّیْنِ السَّلَامُ عَلَی کِنَانَةَ بْنِ عَتِیقٍ السَّلَامُ عَلَی ضِرْغَامَةَ بْنِ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی جُوَیْنِ بْنِ مَالِکٍ الضُّبَعِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَمْرِو بْنِ ضُبَیْعَةَ الضُّبَعِیِّ السَّلَامُ عَلَی زَیْدِ بْنِ ثُبَیْتٍ الْقَیْسِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَیْدِ اللَّهِ ابْنَیْ یَزِیدَ بْنِ ثُبَیْتٍ الْقَیْسِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَامِرِ بْنِ مُسْلِمٍ السَّلَامُ عَلَی قَعْنَبِ بْنِ عَمْرٍو النَّمِریِّ السَّلَامُ عَلَی سَالِمٍ مَوْلَی عَامِرِ بْنِ مُسْلِمٍ السَّلَامُ عَلَی سَیْفِ بْنِ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ

بْنِ بِشْرٍ الْخَثْعَمِیِّ السَّلَامُ عَلَی بَدْرِ بْنِ مَعْقِلٍ الْجُعْفِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْحَجَّاجِ بْنِ مَسْرُوقٍ الْجُعْفِیِّ السَّلَامُ عَلَی مَسْعُودِ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ ابْنِهِ السَّلَامُ عَلَی مُجَمِّعِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَائِدِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَمَّارِ بْنِ حَسَّانَ بْنِ شُرَیْحٍ الطَّائِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَیَّانَ بْنِ الْحَارِثِ السَّلْمَانِیِّ الْأَزْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی جُنْدَبِ بْنِ حُجْرٍ الْخَوْلَانِیِّ السَّلَامُ عَلَی عُمَرَ بْنِ خَالِدٍ الصَّیْدَاوِیِّ السَّلَامُ عَلَی سَعِیدٍ مَوْلَاهُ السَّلَامُ عَلَی یَزِیدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ الْمُظَاهِرِ الْکِنْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی زَاهِرٍ مَوْلَی عَمْرِو بْنِ الْحَمِقِ الْخُزَاعِیِّ السَّلَامُ عَلَی جَبَلَةَ بْنِ عَلِیٍّ الشَّیْبَانِیِّ السَّلَامُ عَلَی سَالِمٍ مَوْلَی بَنِی الْمَدِینَةِ الْکَلْبِیِّ السَّلَامُ عَلَی أَسْلَمَ بْنِ کَثِیرٍ الْأَزْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی قَاسِمِ بْنِ حَبِیبٍ الْأَزْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی عُمَرَ بْنِ الْأُحْدُوثِ الْحَضْرَمِیِّ السَّلَامُ عَلَی أَبِی ثُمَامَةَ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الصَّائِدِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَنْظَلَةَ بْنِ أَسْعَدَ الشِّبَامِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْکَدِنِ الْأَرْحَبِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَمَّارِ بْنِ أَبِی سَلَامَةَ الْهَمْدَانِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَابِسِ بْنِ شَبِیبٍ الشَّاکِرِیِّ السَّلَامُ عَلَی شَوْذَبٍ مَوْلَی شَاکِرٍ السَّلَامُ عَلَی شَبِیبِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ سَرِیعٍ السَّلَامُ عَلَی مَالِکِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَرِیعٍ السَّلَامُ عَلَی الْجَرِیحِ الْمَأْسُورِ سَوَّارِ بْنِ أَبِی حِمْیَرٍ الْفَهْمِیِّ الْهَمْدَانِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْمُرْتَثِّ مَعَهُ عَمْرِو بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْجُنْدُعِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا خَیْرَ أَنْصَارٍ.

السَّلَامُ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ بَوَّأَکُمُ اللَّهُ مُبَوَّأَ الْأَبْرَارِ أَشْهَدُ لَقَدْ

ص: 273

کَشَفَ اللَّهُ لَکُمُ الْغِطَاءَ وَ مَهَّدَ لَکُمُ الْوِطَاءَ وَ أَجْزَلَ لَکُمُ الْعَطَاءَ وَ کُنْتُمْ عَنِ الْحَقِّ غَیْرَ بَطَّاءٍ وَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ خُلَطَاءُ فِی دَارِ الْبَقَاءِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: شیخ صالح ابو منصور بن عبدالمنعم بن نعمان بغدادی روایت نمود: در سال دویست و پنجاه و دو از سوی شیخ محمد بن غالب اصفهانی به هنگام وفات پدرم رحمه الله از جانب ناحیه مقدسه، نوشته ای صادر شد و من نوجوانی بودم و در نامه ای، اذن زیارت مولایم ابا عبد الله علیه السلام و شهیدان رضوان الله علیهم را خواستم و از وی این نامه به دست من رسید:

به نام خداوند بخشاینده افزون­مهر، چون خواستی به زیارت شهیدان که رضوان الهی بر ایشان باد بروی، پس کنار پاهای امام حسین علیه السلام بایست که قبر علی بن حسین صلوات خدا بر آن دو باد، باشد و رویت را به سمت قبله بگردان که قتلگاه بیشتر شهیدان در آن سمت است و با دستت به علی بن حسین علیه السلام اشاره کن و بگو: سلام بر تو ای نخست کشته از نسل برترین نژاد از تبار ابراهیم خلیل، صلوات خدا بر تو و بر پدرت باد آنگاه که درباره تو فرمود: خدا بکشد قومی که تو را کشند ای فرزندم، چه جسارت پیشه اند بر خدای رحمن و بر زیر پا نهادن حرمت رسول خدا، دنیا پس از تو نابود گردد، هان که گویی تو را چنین می­بینم که پیش روی او ایستاده ای و به کافران چنین می­گویی: - . أَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍ . نَحْنُ وَ بَیْتِ اللَّهِ أَوْلَی بِالنَّبِیِ أَطْعَنُکُمْ بِالرُّمْحِ حَتَّی یَنْثَنِیَ . أَضْرِبُکُمْ بِالسَّیْفِ أَحْمِی عَنْ أَبِی ضَرْبَ غُلَامٍ هَاشِمِیٍ عَرَبِیٍ . وَ اللَّهِ لَا یَحْکُمُ فِینَا ابْنُ الدَّعِیِ -

من علی بن حسین بن علی هستم، ما و بیت الله به پیامبر اولی هستیم .

شما را با نیزه ام آنقدر ضربه می­زنم تا نیزه ام خم گردد و شما را با شمشیر می­زنم و از پدرم دفاع می­کنم.

ضربه زدن جوان هاشمی­تبار عرب؛ و به خدا که فرزندان یک حرامزاده را نرسد که بر ما حکم نماید.

تا آنکه وقت جان سپردنت رسید و به دیدار پروردگارت رفتی. شهادت می­دهم که تو به خدا و رسول خدا اولی تر هستی و تو پسر رسول خدا و پسر حجت و امین خدایی. خداوند بر قاتل تو مُرة بن منقذ بن نعمان عبدی، که خدا او را نفرین و ننگ فرستد، و هر آن که با او در قتل تو شریک گشت و علیه تو از وی پشتیبانی کردند، به سود تو حکم نماید و ایشان را به دوزخ درافکند و بد سرنوشتی دارند و ما را از دیدار کنندگان تو و همراهان تو و همراهان جدت و پدرت و عمویت و برادر و مادر مظلومت قرار دهد و نزد خداوند از قاتلان تو برائت می­جویم و از خدای، همراهی با تو در بهشت جاودان را مسألت می­نمایم و نزد او از دشمنانت و انکارکنندگانت بیزاری می­جویم. سلام خدا و رحمت و برکات او بر تو باد. - . اقبال الاعمال: 64 -

سلام بر تو ای عبد الله بن حسین، کودک شیرخوار تیرخورده نقش­زمین­گشته درغلتیده در خونش، خونی که به آسمان پاشیده شد و در آغوش پدر به تیر جفا ذبح گردید. خداوند آن تیرافکن به گلوی او، حرملة بن کاهل اسدی و یارانش را لعن و نفرین کند.

سلام بر عبد الله بن امیر المومنین که بس جوانمردانه جنگید و در پهنه کربلا ندای یاری زد و در هر یورش و بازگشتش، ضرب شمشیر خورد، خداوند قاتل او هانی بن ثُبیت حضرمی را لعن و نفرین کند.

سلام بر عباس بن امیر المومنین، همیار برادرش به بذل جان که فردای قیامت خود را به جانفشانی امروزش ساخت، به فدا دهنده جانش برای برادر و نگاهبان او که با مشک آبش به سوی وی شتاب نمود و دستانش بریده گشت. خداوند دو قاتل او یزید بن وقاد و حکیم بن طفیل طائی را لعن و نفرین فرستد .

سلام بر جعفر بن امیر المومنین که جانش به طلب اجر الهی، شکیبایی پیشه نمود و از خانه و کاشانه، غربت جسته، دور گشت، آن سپرده خود به میدان نبرد و پیشی جوینده برای کارزار که شمار جنگ­آوران پیش رویش چندان و چند گشت. خدا لعنت کند قاتل او هانی بن ثبیت حضرمی را.

سلام بر عثمان بن امیر المومنین، آن همنام عثمان بن مظعون، خداوند آن تیر افکننده بر وی، خولی بن یزید اصبحی ایادی و ابانی دارمی را لعنت فرستد.

سلام بر محمد بن امیر المومنین، کشته به دست ابانی دارمی که لعنت خدا بر او باد و عذاب دردناکش دو چندان باد. صلوات خدا بر تو ای محمد و بر اهل بیت شکیبای تو.

سلام بر ابی بکر پسر حسن پسندیده­کردار، دوستدار تیرخورده به تیر مرگ. لعنت خدا بر قاتل او عبد الله بن عقبة غنوی.

سلام بر عبدالله بن حسن بن علی پاکدامن، خداوند قاتل و تیرافکن به سوی او حرملة بن کاهل اسدی را لعنت کند.

سلام بر قاسم بن حسن بن علی که سرش کوفته گشت و جوشنش به چپاول رفت، آنگاه که عمویش حسین را به فریاد خواند و عمویش چون عقابی با کنار زدن دشمنان بر بالین وی حاضر گشت، حال آنکه او جان­کنان پاشنه در خاک می­کشید و حسین می­گفت: نابود باد قومی که تو را کشتند و در روز قیامت دشمنشان، جد تو و پدر تو هستند. سپس فرمود: به خدا سوگند که بر عمویت دشوار آید که او را بخوانی و تو را پاسخ نگوید یا پاسخ گوید در حالی که تو نقش زمین گشته و جان می­بازی و او نتواند تو را کمکی کند. به خدا که این روزی است که ستمگران انتقام­گریخته اش بسیارند و یاریگرانش اندکند. خداوند مرا با شما در آن روز که گرد همتان آورد، همراه نماید و مرا همانجا که شما نشینید، نشاند و خداوند قاتل تو عمرو بن سعد بن نفیل ازدی را نابود گرداند و او را به دوزخ افکند و برایش عذابی دردناک آماده کند.

سلام بر عون بن عبد الله بن جعفر، آن پروازگر در بهشتها و هم­پیمان ایمان و هم­آورد جنگاوران، خیرخواه خدای رحمن و تلاوتگر مثانی و قرآن، خدا لعنت کند قاتل او عبد الله بن قطبة نبهانی را .

سلام بر محمد بن عبد الله بن جعفر که جای پدرش را پر نمود و پشت سر برادرش حرکت می­کرد و با پیکرش از وی نگاهبانی داد. خدا لعنت کند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی را.

سلام بر جعفر بن عقیل، خدا لعنت کند قاتل او و تیرافکن به سوی او بشر بن خوط همْدانی را.

سلام بر عبد الرحمن بن عقیل، خدا لعنت کند قاتل او و تیرافکن به سوی او عمر بن خالد بن اسد جُهنی را.

سلام بر شهید شهید زاده، عبد الله بن مسلم بن عقیل و خدا لعنت کند قاتل او عامر بن صعصعة را (و یا گفته اند اسد بن مالک).

سلام بر ابا عبد الله بن مسلم بن عقیل و خدا لعنت کند قاتل او و تیرافکن به سوی او عمرو بن صبیح صیداوی را.

سلام بر محمد بن ابی سعید بن عقیل و خدا لعنت کند قاتل او لقیط بن ناشر جهنی را.

سلام بر سلیمان غلامِ حسین بن امیر المومنین و خدا لعنت کند قاتل او سلیمان بن عوف حضرمی را.

سلام بر قارب، غلامِ حسین بن علی، سلام بر منجح غلامِ حسین بن علی. - . اقبال الاعمال: 44- 45 -

سلام بر مسلم بن عوسجه اسدی که چون امام به وی اذن بازگشت داد، به وی گفت: آیا ما از تو دست بکشیم؟ آنگاه نزد خداوند چه عذری در برابر ادای حق تو بیاوریم؟ نه به خدا، تا آنکه این نیزه ام را در سینه ایشان خرد کنم و به این شمشیرم، تا آنگاه که دسته اش در کفم است، بر ایشان کوبم و از تو جدا نگردم و حتی اگر سلاحی در دست نداشته باشم که با آن به جنگ ایشان شوم، بر ایشان سنگ می­اندازم و سپس از تو جدا نگردم تا آنکه همراه تو بمیرم و تو نخستین کسی بودی که جان خود را به سودای خداوند برد و نخستین شهید از شهیدان خدا که جان باخت بودی و به خدای کعبه سوگند که پیروزمند گشتی. خداوند آن پیشی جستنت را بی سپاس مگذارد و و آن همیاری نمودن امامت را، آنگاه که تو بر خاک افتاده بودی و او به سوی تو گام زد و گفت: خدا بر تو رحمت آورد ای مسلم بن عوسجه و خواند: «فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا»، {برخی از آنان به شهادت رسیدند و برخی از آنها در [همین] انتظارند و [هرگز عقیده خود را] تبدیل نکردند.} خداوند آن همدستان در قتل تو عبد الله ضبابی و عبد الله بن خشکارة بجلی را لعنت نماید.

سلام بر سعد بن عبد الله حنفی که چون حسین به وی اذن بازگشت داد، گفت: تو را رها نکنیم تا آنکه خداوند بداند که ما نبود رسول خدا صلی الله علیه و آله در کنار تو را مراعات نمودیم و به خدا سوگند که اگر بدانم که کشته می شوم و دوباره زنده ام می­کنند و می­سوزانندم و خاکسترم را بر باد می­دهند و هفتاد بار با من چنین کنند، از تو جدا نگردم تا آنکه در راه تو با مرگم رویارو گردم و چگونه چنین نکنم، حال آنکه می­دانم که این تنها یک مرگ یا یک کشته شدن است و سپس کرامتی است که ابدا آن را پایانی نیست. به راستی که با مرگت رویارو گشتی و امامت را همیاری نمودی و از سوی خداوند، کرامت را در جهان جاودان آخرت دریافتی. خداوند ما را با شما در میان شهادت یافتگان محشور گرداند و ما را همراهی با شما در اعلی علیین روزی نماید.

سلام بر بشر بن عمر حضرمی، خداوند این سخن تو به حسین را آنگاه که به تو اذن بازگشت داد، مشکور دارد که گفتی: الهی که درندگان مرا زنده زنده بردرند، اگر بخواهم از تو جدا گردم و بعد، از سواران درباره تو خبر بگیرم و اینجا تو را با وجود اندکی یاران تنها گذارم، هرگز چنین نشود.

سلام بر یزید بن حصین همدانی مشرقی، قاری درافکنده بر زمین. سلام بر عمران بن کعب انصاری، سلام بر نعیم بن عجلان انصاری، سلام بر زهیر بن قین بجلی که چون حسین علیه السلام به او اذن بازگشت داد، گفت: نه به خدا سوگند که هرگز چنین نشود، آیا پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله را اسیر دست دشمنان بگذارم و خود جان به در برم. خداوند آن روز را نشانم ندهد.

سلام بر عمرو بن قرظه انصاری، سلام بر حبیب بن مظاهر اسدی، سلام بر حر بن یزید ریاحی، سلام بر عبد الله بن عمیر کلبی. سلام بر نافع بن هلال بجلی مرادی. سلام بر أنس بن کاهل اسدی. سلام بر قیس بن مسهر صیداوی. سلام بر عبد الله و عبدالرحمن پسران عروة بن حراق غفاری. سلام بر جون غلام اباذر غفاری. سلام بر شبیب بن عبد الله نهشلی. سلام بر حجاج بن یزید سعدی. سلام بر قاسط و کرش پسران زهیر تغلبی. سلام بر کنانة بن عتیق. سلام بر ضرغامة بن مالک. سلام بر جُوَین بن مالک ضبعی. سلام بر عمر بن ضبیعة ضبعی. سلام بر زید بن ثبیت قیسی. سلام بر عبد الله و عبید الله پسران یزید بن ثبیت قیسی. سلام بر عامر بن مسلم. سلام بر قعنب بن عمر نمری. سلام بر سالم غلام عامر بن مسلم. سلام بر سیف بن مالک. سلام بر زهیر بن بشر خثعمی. سلام بر بدر بن معقل جعفی. سلام بر حجاج بن مسروق جعفی. سلام بر مسعود بن حجاج و پسرش. سلام بر مُجمّع بن عبد الله عائدی. سلام بر عمار بن حسان بن شریح طائی. سلام بر حیان حارث سلمانی ازدی. سلام بر جندب بن حُجر خولانی. سلام بر عمر بن خالد صیداوی. سلام بر سعید غلام وی. سلام بر یزید بن زیاد بن مظاهر کندی. سلام بر زاهر غلام عمرو بن حََمِق خزاعی. سلام بر جبلة بن علی شیبانی. سلام بر سالم غلام بنی مدینة کلبی. سلام بر اسلم بن کثیر زدی. سلام بر قاسم بن حبیب ازدی. سلام بر عمر بن احدوث حضرمی. سلام بر ابی ثمامة عمر بن عبد الله صائدی. سلام بر حنظلة بن اسعد شبامی. سلام بر عبدالرحمن بن عبد الله بن کدن ارحبی. سلام بر عمار بن ابی سلامة همدانی. سلام بر عابس بن شبیب شاکری. سلام بر شوذب غلام شاکر. سلام بر شبیب بن حارث بن سریع. سلام بر مالک بن عبد الله بن سریع. سلام بر مجروح به اسارت گرفته سوّار بن أبی حمیر فهمی همدانی. سلام بر عمرو بن عبد الله جندعی که پس از برون کشیده شدن از میدان نبرد، جان باخت. (مجروح به همراه سوّار که از میدان بیرون آورده شد.) سلام بر شما ای بهترین یاوران. سلام بر شما بر صبری که کردید و بس نیک جهان آخرتی شما راست و خداوند شما را در جایگه نیکوکاران نشاند. شهادت می­دهم که خداوند برای شما پرده برگرفت و زیراندازهای نرم را برای آسایشتان فراهم آورد و بخشش و عطای بی پایان نمود و شما هرگز از حق به کندی درننشستید و شما ما را پیشروانید و ما در دار بقاء همنشینان شماییم و سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد. - . الإقبال: 47- 48 -

**[ترجمه]

بیان

هذه الزیارة أوردها المفید و السید فی مزاریهما(2) و غیرهما بحذف الإسناد فی زیارة عاشوراء: و کذا قال مؤلف المزار الکبیر زیارة الشهداء رضوان الله علیهم فی یوم عاشوراء(3) أخبرنی الشریف أبو الفتح محمد بن محمد الجعفری أدام الله عزه عن الفقیه عماد الدین محمد بن أبی القاسم الطبری عن الشیخ أبی علی الحسن بن محمد الطوسی و أخبرنی عالیا الشیخ أبو عبد الله الحسین بن هبة الله بن رطبة عن الشیخ أبی علی عن والده أبی جعفر الطوسی عن الشیخ محمد بن أحمد بن عیاش: و ذکر مثله سواء و إنما أوردناها فی الزیارات المطلقة لعدم دلالة الخبر علی تخصیصه بوقت من الأوقات.

و اعلم أن فی تاریخ الخبر إشکالا لتقدمها علی ولادة القائم علیه السلام بأربع سنین لعلها کانت اثنتین و ستین و مائتین و یحتمل أن یکون خروجه عن أبی محمد العسکری علیه السلام.

**[ترجمه]شیخ مفید و سید طاووس - . مصباح الزائر : 148- 151 - و دیگران این زیارت را در کتابهای مزار خود بدون ذکر سند، در زیارتهای روز عاشورا آورده اند و مولف المزار الکبیر - . المزار الکبیر : 162- 164 - گفته است: زیارت شهداء رضوان الله تعالی علیهم در روز عاشورا. آنگاه سند خود را ذکر کرده است. ما این زیارت را در باب زیارات مطلقه آوردیم چون روایتی مبنی بر اختصاص آن به وقت خاصی وجود نداشت.

بدان که در تاریخ مذکور در این خبر، به خاطر چهار سال مقدم بودنش بر ولادت حضرت قائم علیه السلام مشکلی هست و شاید دویست و شصت و دو بوده است و احتمالا این خبر از امام حسن عسکری علیه السلام وارد شده باشد.

**[ترجمه]

قوله حومة الشهداء أی معظمهم و أکثرهم لخروج العباس و الحر عنهم و السلیل و السلالة الولد و المراد بخیر سلیل الحسین علیه السلام فإنه کان فی زمانه أشرف أولاد إبراهیم و علی بن الحسین أول مقتول من أولاد الحسین علیه السلام و لو کان المراد بخیر سلیل الرسول صلی الله علیه و آله کما هو الظاهر لکان مخالفا لما هو المشهور من تقدم شهادة أولاد الحسن علیه السلام لکن موافق لما ذکره ابن إدریس ره فی سرائره (4) حیث قال هو أول من قتل فی الواقعة یوم الطف. و قال فی النهایة(5)

عفا الشی ء درس و لم یبق له أثر و منه حدیث صفوان بن محرز إذا دخلت بیتی فأکلت رغیفا و شربت علیه من الماء فعلی الدنیا العفاء أی الدروس

ص: 274

1- 1. الإقبال: 47- 48.
2- 2. مصباح الزائر ص 148- 151.
3- 3. المزار الکبیر ص 162- 164.
4- 4. السرائر ص 156.
5- 5. النهایة ج 3 ص 126.

و ذهاب الأثر و قیل العفاء التراب انتهی و یقال انثنی أی انعطف و رد بعضه علی بعض و الدعی ولد الزنا و فلان قضی نحبه أی مات قاله الجوهری (1) و قال الجزری (2)

فیه طلحة ممن قضی نحبه النحب النذر کأنه ألزم نفسه أن یصدق برأسه فی الحرب فوفی به و قیل النحب الموت کأنه یلزم نفسه أن یقاتل حتی یموت.

قوله علیه السلام و أمک المظلومة أی فاطمة علیها السلام قوله علیه السلام مبلی البلاء علی بناء اسم المفعول من باب الإفعال أی الممتحن بالبلاء و الذی أنعم علیه بالبلاء فإن الإبلاء یستعمل غالبا فی الخیر و یحتمل أن یکون کمرمی من بلوته أبلوه قال الله تعالی وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً قوله بالولاء أی بولاء أخیه و أهل بیته و محبتهم و طاعتهم قوله المضروب مقبلا و مدبرا أی الذی أحاط به العدو من جمیع جوانبه فکان یقاتل مقبلا و مدبرا و فی بعض النسخ الضروب علی صیغة المبالغة فیحتمل أن یکون مقبلا و مدبرا مفعوله.

قوله من أمسه أی یومه لأنه أمس بالنسبة إلی الغد أو المراد الأمس بالنسبة إلی یوم المخاطبة و الزیارة قوله علیه السلام المستقدم أی المتقدم فی الحرب و النزال بالکسر الحرب و قال الفیروزآبادی (3)

النزال بالکسر أن ینزل الفریقان عن إبلهما إلی خیلهما فیتضاربوا و المکثور المغلوب الذی تکاثر علیه الناس فقهروه و قال الجزری (4)

اللأمة مهموز الدرع و قیل السلاح و لأمة الحرب أداته و قد یترک الهمزة تخفیفا قوله فجلی علیه عمه أی ذهب و کشف الناس عنه حتی أدرکه أو علی بناء التفعیل أی نظر إلیه قال الجوهری (5) أجلوا عن القتیل انفرجوا و جلوت أی أوضحت و کشفت و جلی ببصره تجلیة إذا رمی به کما ینظر الصقر إلی

ص: 275

1- 1. صحاح الجوهریّ ج 1 ص 222.
2- 2. النهایة ج 4 ص 128 بتفاوت یسیر.
3- 3. القاموس ج 4 ص 56.
4- 4. النهایة ج 4 ص 46.
5- 5. الصحاح ج 6 ص 2304 و 2305.

الصید و یقال أیضا جلی الشی ء أی کشفه و قال الفیروزآبادی (1) جلا علا و جلی البازی تجلیة و تجلیا رفع رأسه ثم نظر و أجلی یعدو أسرع انتهی.

و الفحص البحث و الکشف و یقال عز علی أن أراک بحال سیئة أی یشتد و یشق علی ذکره الجزری (2) و الواتر الجانی و قد مر مرارا.

قوله علیه السلام و قیل أسد بن مالک و الظاهر أنه من إضافات السید أدخله بین الخبر و فی مزار المفید قاتله سند بن مالک و فی مزار السید قاتله أسد بن مالک قوله علیه السلام علی أبی عبد الله بن مسلم فی النسخ هنا اختلاف فی الإقبال علی أبی عبد الله بن مسلم بن عقیل (3)

و فی مصباح الزائر علی أبی عبد الله بن مسلم و فی مزار المفید علی عبد الله بن عقیل و أیضا فی مزار المفید علی سلیمان مولی الحسن بن أمیر المؤمنین و فی سائر الکتب مولی الحسین.

قوله قائمة أی مقبضه و الحمام بالکسر الموت أو قضاؤه و قدره قوله المجدل بالتشدید تقول جدلته أی صرعته قوله المرتث هو علی صیغة المفعول یقال ارتث علی المجهول إذا حمل من المعرکة رثیثا أی جریحا و به رمق.

ص: 276

1- 1. القاموس ج 4 ص 312.
2- 2. النهایة ج 3 ص 104.
3- 3. ذکر أبو الفرج الأصفهانیّ فی مقالته ص 93 طبع مصر: عبد اللّه الأکبر بن عقیل و أمه أم ولد قتل بکربلاء قتله فیما ذکره المدائنی عثمان بن خالد بن أسیر الجهنیّ و رجل من همدان، و فی الطبریّ ج 6 ص 270 و ابن الأثیر ج 4 ص 41 رماه عمرو بن صبیح الصدائی فقتله. و ذکر أبو الفرج أیضا فی ص 94 عبد اللّه بن مسلم بن عقیل و أمه رقیة بنت أمیر المؤمنین علیه السلام و انه قتله عمرو بن صبیح و فی الطبریّ و ابن الأثیر قیل قتله أسید بن مالک الحضرمی. و هذان کلاهما من شهداء الطف و کل منهما اسمه عبد اللّه و لم تذکر کتب الأنساب فی اولاد عقیل أو ولده مسلم من اسمه أبو عبد اللّه و انه استشهد بالطف فمن الیقین ان ما فی الاقبال و مصباح الزائر من سهو القلم فلاحظ.

**[ترجمه]«حومة الشهداء» یعنی بیشتر آنان به دلیل خروج عباس و حر از آنان. سلیل و سلاله یعنی فرزند. مراد از «خیر سلیل»، حسین علیه السلام است زیرا در زمان خود، شریف­ترین فرزندان ابراهیم بود. علی بن حسین علیه السلام اولین مقتول از اولاد حسین علیه السلام بود. اگر مراد از خیر سلیل حضرت رسول صلی الله علیه و آله باشد، چنان که ظاهر همین است، مخالف با مشهور خواهد بود که گویند اولاد حسن علیه السلام در شهادت مقدمند، ولی با آنچه ابن ادریس در السرائر ذکر کرده موافق است که گفته: او اولین کسی بود که در یوم الطف شهید شد.

در النهایه گوید: «عفی الشیء» یعنی کهنه شد و اثری از آن نماند و حدیث صفوان بن محرز از آن است که: وقتی وارد خانه شدم و گرده­ای نان خوردم و مقداری آب روی آن نوشیدم، بر دنیا «عفا» باشد یعنی از بین برود. گفته شده: «عفا» یعنی خاک. پایان. گفته می­شود: «انثنی»، پیچید و برخی را بر برخی دیگر زد. «دعی»، ولد الزنا. «فلان قضی نحبه» یعنی درگذشت، جوهری گفت. جزری گوید: در حدیث است که «طلحة ممن قضی نحبه»، نحب مانند نذر است، گویی خود را ملزم می­کند که سرش را در جنگ صدقه بدهد پس به آن وفا می­کند. گفته شده: نحب همان مرگ است، گویی خود را ملزم می­کند بجنگد تا بمیرد.

گفته آن حضرت علیه السلام: «و امک المظلومه» یعنی فاطمه علیها السلام. «مُبلی البلاء»، اسم مفعول از باب افعال است یعنی امتحان شده با بلاها و کسی که با بلا به او نعمت داد. بلا غالباً در خیر استفاده می­شود. محتمل است از ریشه «بلوته البلا» بر وزن «مرمیّ» باشد خداوند فرمود: «و نبلوکم بالشر و الخیر فتنة». «بالولاء»، به ولایت برادرش و اهل بیتش و محبت و طاعت آنان. «المضروب مقبلا و مدبرا»، کسی که دشمن از هر سو او را محاصره کرده بود و از پیش رو و پشت سر با او می­جنگید. در برخی نسخه­هاست: «الضروب»، به صیغه مبالغه. پس محتمل است مقبلاً و مدبراً مفعول آن باشد.

«من أمسه» یعنی همان روزش، زیرا به نسبت فردا، دیروز است یا مراد، دیروز به نسبت روز خطاب و زیارت است. گفته وی علیه السلام: «المستقدم»، متقدم در جنگ و «نِزال» یعنی جنگ. فیروزآبادی گوید: نِزال آن است که دو لشگر از شتر پایین آیند و بر روی اسبانشان بجنگند. «مکثور»، مغلوبی که مردم بر سرش ریخته باشند و او را به شکست بکشانند. جزری گوید: «لأمه» نیزه و گفته شده: به معنی اسلحه است و «لأمة الحرب» یعنی ادوات جنگی و گاهی همزه برای تخفیف حذف می­شود. «فجلی علیه عمه» یعنی رفت و مردم را از دور او کنار زد تا او را دید؛ یا بر وزن تفعیل است، یعنی به او نگاه کرد. جوهری گوید: «اجلو عن القتیل» یعنی راه را باز کنید. «جلوت»، روشن ساختم و کنار زدم. «جلی ببصره تجلیه» یعنی آن را پرتاب کند، مانند نگاه شاهین به صید. نیز گفته می­شود: «جلی الشیء» آن را ظاهر کرد. فیروزآبادی گوید: «جلا علا جلی البازی تجلیه و تجلا» یعنی سرش را بلند کرد سپس نگاه کرد؛ و «أجلی یعدو» یعنی شتاب کرد. پایان

«الفحص» جستجو و کشف. گفته می­شود: «عزّ علیّ ان اراک بحال سیئه» یعنی شدید و سخت می­شود بر من. این را جو هری گفت. «واتر» یعنی جانی و بارها آمده است .

گفته آن حضرت علیه السلام: «وقیل اسد بن مالک»، ظاهراً از افزوده­های سید است که بین روایت آورده است. در مزار مفید، قاتل وی سند بن مالک است و در مزار سید، اسد بن مالک. گفته آن حضرت علیه السلام: «علی ابی عبدالله بن مسلم» در نسخه­ها اختلاف است: در اقبال، علی ابی عبدالله بن مسلم بن عقیل است در مصباح الزائر، علی ابی عبدالله بن مسلم است و در مزار مفید، علی عبدالله بن عقیل است و نیز در مزار مفید، علی سلیمان مولی حسن بن امیرالمؤمنین است و در سایر کتابها مولی حسین.

گفته وی: «قائمه» یعنی جای دست گرفتن شمشیر و «حِمام» یعنی مرگ یا قضاء و قدر آن. «مجدّل»، به خاک افتاده. «مرتّث» بر وزن اسم مفعول است؛ گفته می­شود: «ارتث» به صیغه مجهول، وقتی از میدان جنگ یک زخمی را حمل کند که هنوز رمق داشته باشد .

**[ترجمه]

باب 20 زیارة العباس رضی الله عنه علی الوجه المأثور

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَسْکَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَةَ قَبْرِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ وَ هُوَ عَلَی شَطِّ الْفُرَاتِ بِحِذَاءِ الْحَیْرِ فَقِفْ عَلَی بَابِ السَّقِیفَةِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ وَ جَمِیعِ الشُّهَدَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الزَّاکِیَاتِ الطَّیِّبَاتِ فِیمَا تَغْتَدِی وَ تَرُوحُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ أَشْهَدُ لَکَ بِالتَّسْلِیمِ وَ التَّصْدِیقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِیحَةِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْوَصِیِّ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَظْلُومِ الْمُهْتَضَمِ فَجَزَاکَ اللَّهُ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ بِمَا صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ وَ أَعَنْتَ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ جَهِلَ حَقَّکَ وَ اسْتَخَفَّ بِحُرْمَتِکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَاءِ الْفُرَاتِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً وَ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ لَکُمْ مَا وَعَدَکُمْ جِئْتُکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَافِداً إِلَیْکُمْ وَ قَلْبِی مُسَلِّمٌ لَکُمْ وَ تَابِعٌ وَ أَنَا لَکُمْ تَابِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ إِنِّی بِکُمْ وَ بِإِیَابِکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِمَنْ خَالَفَکُمْ وَ قَتَلَکُمْ مِنَ الْکَافِرِینَ قَتَلَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکُمْ بِالْأَیْدِی وَ الْأَلْسُنِ ثُمَّ ادْخُلْ فَانْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صلی الله علیهم و سلم السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ وَ رِضْوَانُهُ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ أَشْهَدُ وَ أُشْهِدُ اللَّهَ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی مَا مَضَی بِهِ الْبَدْرِیُّونَ وَ

ص: 277

الْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُنَاصِحُونَ لَهُ فِی جِهَادِ أَعْدَائِهِ الْمُبَالِغُونَ فِی نُصْرَةِ أَوْلِیَائِهِ الذَّابُّونَ عَنْ أَحِبَّائِهِ فَجَزَاکَ اللَّهُ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ وَ أَکْثَرَ الْجَزَاءِ وَ أَوْفَرَ الْجَزَاءِ وَ أَوْفَی جَزَاءِ أَحَدٍ مِمَّنْ وَفَی بَیْعَتَهُ وَ اسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتَهُ وَ أَطَاعَ وُلَاةَ أَمْرِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَالَغْتَ فِی النَّصِیحَةِ وَ أَعْطَیْتَ غَایَةَ الْمَجْهُودِ فَبَعَثَکَ اللَّهُ فِی الشُّهَدَاءِ وَ جَعَلَ رُوحَکَ مَعَ أَرْوَاحِ السُّعَدَاءِ وَ أَعْطَاکَ مِنْ جِنَانِهِ أَفْسَحَهَا مَنْزِلًا وَ أَفْضَلَهَا غُرَفاً وَ رَفَعَ ذِکْرَکَ فِی عِلِّیِّینَ وَ حَشَرَکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکُلْ وَ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِکَ مُقْتَدِیاً بِالصَّالِحِینَ وَ مُتَّبِعاً لِلنَّبِیِّینَ فَجَمَعَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ رَسُولِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ فِی مَنَازِلِ الْمُخْبِتِینَ فَإِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ (1).

الوداع.

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابو حمزه ثمالی از امام صادق علیه السلام روایت کند: چون خواستی به زیارت عباس بن علی که بر ساحل فرات و در کنار حرم است بروی، بر کنار در بارگاه بایست و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران مرسلش و بندگان درستکارش و همه شهیدان و راستین­منشان و درودهای وارسته (از پلیدی) و نیک­آیند (که همراه مرحمت خدا و بندگان صالح) در رفت و آمد است، بر تو باد ای پسر امیر المومنین. گواهی می­دهم تو را به فرمانبری و تایید و وفاداری و خیرخواهی برای جانشین پیامبر مرسل صلی الله علیه و آله و سبط برگزیده و رهنمای دانا و وصیّ نیک­رسالت­رسان و ستمدیده حق­باخته؛ پس خداوند تو را به خاطر آن شکیبایی و فداکاری و یاریگری، از نزد رسولش و از امیرالمومنین و از حسن و حسین که درود خدا بر ایشان باد، بهترین پاداشها دهد «فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ»، و بهترین سرانجام این دنیا را به دست آوردی. خداوند لعنت کند آن که تو را کشت و خدا لعنت کند آن که حق تو را نشناخت و حرمتت را هیچ شمرد و خدا لعنت کند آن که از رسیدن تو به آب فرات جلوگیری کرد. شهادت می­دهم که تو مظلوم کشته شدی و خداوند آنچه را که به شما وعده داده، عملی خواهد کرد. ای پسر امیر المومنین، سر به کوی تو نهاده ام و دلم تاییدگر شماست و من پیرو شمایم و آماده یاری شما هستم «حَتَّی یَحْکُمَ الل-ه وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ» - . یونس / 109 - {تا آنکه خداوند فرمان دهد و او بهترین فرمان­دهندگان است.} پس با شما خواهم بود، با شما و نه با دشمن شما. من از مومنان به شما و به بازگشت شما هستم و از بیزاری جویندگان مخالفان و قاتلان شمایم. خداوند لعنت کند امتی را که شما را به دست و زبانشان به قتل رساندند. سپس داخل شو و به روی قبر خم شو و بگو: سلام بر تو ای بنده درستکار فرمانبردار خدا و رسول خدا و امیر المومنین و حسن و حسین که سلام و صلوات خدا بر ایشان باد، و سلام و رحمت و برکات خدا و مغفرت او بر تو و بر روان و پیکر تو. گواهی می­دهم و خدا را گواه می­گیرم که تو بر همان راهی که جنگجویان بدر و جانفشانان در راه خدا و پاکبازان در راه او در جهاد با دشمنانش و سخت­کوشان در یاری اولیای خدا و بازدارندگان دشمنان از محبوبان خداوند ره سپردند، گام زدی؛ پس خداوند تو را بهترین پاداش و فراوان ترین و بی­کاست ترین پاداشی که کسی در وفا نمودن به بیعت او و پاسخ گویی به فراخوانی او و فرمانبری از سرکردگان امر الهی گرفته، نصیبت گرداند. گواهی می­دهم که تو در خیرخواهی سخت کوشیدی و تمام توان خود را به کار گرفتی، پس خداوند تو را در میان شهیدان محشور نماید و روحت را با روح نیکبختان همراه گردانده و از بهشتهایش، بهشتی که پهناورترین منزلگاه ها و زیباترین اتاقها را دارد به تو عطا نماید و یاد تو را در میان علیین فراز گرداند و تو را با پیامبران و راستین­منشان و شهیدان و درستکاران که بس نیک رفیقانند ایشان، محشور گرداند. شهادت می­دهم که تو سستی ننمودی و از دشمن نگریختی و تو با بینش از کار خود، رهپوی راه درستکاران و پیرو پیامبران، در این راه پیش رفتی؛ پس ای کاش که خداوند ما را با تو و رسولش و اولیایش در منزلگه سرنهادگان به آرامش وجود الهی گرد آورد، که او ارحم الراحمین است.

وداع:

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] بِالْإِسْنَادِ الْمُتَقَدِّمِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا وَدَّعْتَ الْعَبَّاسَ فَأْتِهِ وَ قُلْ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِکِتَابِهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اللَّهُمَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی قَبْرَ ابْنِ أَخِی رَسُولِکَ وَ ارْزُقْنِی زِیَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ احْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ فِی الْجِنَانِ وَ عَرِّفْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ رَسُولِکَ وَ أَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَوَفَّنِی عَلَی الْإِیمَانِ بِکَ وَ التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ وَ الْوَلَایَةِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَإِنِّی قَدْ رَضِیتُ یَا رَبِّی بِذَلِکَ وَ تَدْعُو لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ تَخَیَّرْ مِنَ الدُّعَاءِ(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: و چون خواستی با عباس وداع نمایی، به نزد او و بگو: تو را به خدا می­سپارم و از تو می­خواهم که حافظ من باشی و به تو سلام می­رسانم، به خدا و رسول خدا و کتاب او و آنچه که او از سوی خداوند آورد، ایمان آوردیم. خداوندا، پس ما را از جمله حاضران بنویس. خداوندا این را آخرین زیارت من از قبر پسر برادر رسولت صلی الله علیه و آله قرار مده و مادام که زنده­ام داشته­ای، زیارت او را روزی­ام کن و مرا با او و پدرانش در بهشت، محشور نما و مرا با او و رسولت و اولیایت آشنایی ده. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا بر ایمان به تو و تایید رسولت و ولایت علی بن ابیطالب و امامان از نسل او و بیزاری از دشمنان ایشان بمیران که من بدان خشنودم، ای خدای بزرگ. و سپس برای خود و پدر و مادرت و مومنین و مسلمانان دعا می­کنی و هر دعایی خواستی برمی گزینی. - . کامل الزیارات : 258 -

**[ترجمه]

بیان

أقول قد مضی ذکر زیارة العباس علیه السلام فی الزیارة الکبیرة المنقولة عن المفید ره علی وجه أبسط و ذکر الأصحاب فی زیارته الصلاة و الخبر حال عنها و لذا بعض المعاصرین یمنع من الصلاة لغیر المعصوم لعدم التصریح فی

ص: 278

1- 1. کامل الزیارات ص 256.
2- 2. نفس المصدر ص 258.

النصوص بالصلاة لهم عند زیارتهم لکن لو أتی الإنسان بها لا علی قصد أنها مأثورة علی الخصوص بل للعمومات التی فی إهداء الصلاة و الصدقة و الصوم و سائر أفعال الخیر للأنبیاء و الأئمة و المؤمنین و المؤمنات و إنها تدخل علی المؤمنین فی قبورهم و تنفعهم لم یکن به بأس و کان حسنا مع أن المفید و غیره رحمهم الله ذکروها فی کتبهم فلعلهم وصل إلیهم خبر آخر لم یصل إلینا و سیأتی زیارة جابر رضی الله عنه له علیه السلام فی باب زیارة الأربعین و هی مشتملة علی الصلاة.

ثم اعلم أن ظاهر تلک الروایة جواز الوقوف علی قبره رضی الله عنه علی أی وجه کان و لو کانت السقیفة فی الزمن السابق علی نحو بناء زماننا لکان ظاهر الخبر مواجهته عند الزیارة لکن ظاهر کلام الأصحاب و عملهم أن فی زیارة غیر المعصوم لا ینبغی مواجهته بل ینبغی استقبال القبلة فیها و الوقوف خلفه و لم أر تصریحا فی أکثر الزیارات المنقولة بذلک.

نعم ورد فی زیارة المؤمنین مطلقا استحباب استقبال القبلة کما سیأتی لکن لا یبعد أن یقال کما أنهم امتازوا عن سائر المؤمنین بهذه الزیارات المشتملة علی المخاطبات فلعلهم امتازوا عنهم باستقبالهم کما هو عادة المکالمات و المحاورات لکن ورد فی بعض الروایات المنقولة الأمر باستقبال القبلة عند زیارة بعضهم کزیارة علی بن الحسین فیما ورد عن الناحیة المقدسة و قد مر فی الباب السابق و التخییر فیما لم یرد فیه شی ء علی الخصوص أظهر و الله یعلم.

ص: 279

**[ترجمه]مؤلف

ذکر زیارت عباس علیه السلام در زیارت کبیره منقول از مفید، به نحو مبسوط­تری ذکر شد. اصحاب در زیارت وی نماز را نیز آورده­اند ولی روایت از آن خالی است لذا برخی معاصرین از نماز برای غیر معصوم ممانعت می­کنند زیرا در متون، تصریحی بر نماز به هنگام زیارتشان نیست. ولی اگر انسان نه به قصد این که روایت است بلکه برای عموم امر­هایی که برای اهدای نماز و صدقه و روزه و سایر اعمال خیر برای انبیا و ائمه و مؤمنین و مؤمنات است، می­تواند بخواند و نیک است، زیرا آمده است که این اعمال بر مؤمنین در قبر وارد می­شود و برایشان نافع است. به علاوه مفید و دیگران رحمهم الله در کتابهایشان آورده­اند و شاید روایتی دیده­اند که ما ندیده­ایم و به ما نرسیده است. زیارت جابر رضی الله عنه برای آن حضرت علیه السلام در باب زیارت اربعین خواهد آمد که شامل نماز هم هست.

سپس بدان که ظاهر این روایت، مشتمل است بر جواز ایستادن به طرف قبر او رضی الله عنه به هر طرف که باشد، و اگربنای قبرش در زمان سابق مانند بنای زمان ما بوده باشد، ظاهر خبر اقتضا می­کند هنگام زیارت، روبروی آن بایستد، اما ظاهر کلام اصحاب و عملشان این است که در زیارت غیر معصوم نباید روبرو ایستاد بلکه سزاوار است رو به قبله کرد و پشت سر ایشان ایستاد. من در اکثر زیارت­های وارد شده تصریحی بر این مطلب ندیدم.

بله، در زیارت مؤمنین به طور مطلق، استحباب استقبال قبله آمده است چنان که بعداً خواهد آمد، اما بعید نیست که گفته شود، همان طور که ایشان از دیگر مؤمنان به خاطر این زیارت­های مشتمل بر خطاب قرار دادنشان متمایزند، شاید در مورد قبله قرار دادن ایشان نیز متمایز باشند، چنان که معمول مکالمه و محاوره چنین است. ولی در برخی زیارتهای منقول، امر به استقبال قبله به هنگام زیارت برخی از ایشان وارد شده است مانند زیارت علی بن حسین از ناحیه مقدسه که در باب سابق گذشت. تخییر در موردی که چیزی در خصوص آن نیامده باشد، بهتر و ظاهرتر است. و خدا داناتر است .

**[ترجمه]

باب 21 الزیارات المختصة بالوداع

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَسْکَرِیُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ الْوَدَاعَ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنَ الزِّیَارَاتِ فَأَکْثِرْ مِنْهَا مَا اسْتَطَعْتَ وَ لْیَکُنْ مُقَامُکَ بِالنَّیْنَوَی أَوِ الْغَاضِرِیَّةِ وَ مَتَی أَرَدْتَ الزِّیَارَةَ فَاغْتَسِلْ وَ زُرْ زَوْرَةَ الْوَدَاعِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ زِیَارَتِکَ فَاسْتَقْبِلْ وَجْهَهُ بِوَجْهِکَ وَ الْتَمِسِ الْقَبْرَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ لِی جُنَّةٌ مِنَ الْعَذَابِ وَ هَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی عَنْکَ غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ سِوَاکَ وَ لَا مُؤْثِرٍ عَلَیْکَ غَیْرَکَ وَ لَا زَاهِدٍ فِی قُرْبِکَ وَ جُدْتُ بِنَفْسِی لِلْحَدَثَانِ وَ تَرَکْتُ الْأَهْلَ وَ الْأَوْطَانَ فَکُنْ لِی یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ یَوْمَ لَا یُغْنِی عَنِّی وَالِدِی وَ وَلَدِی وَ لَا حَمِیمِی وَ لَا قَرِیبِی أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی قَدَّرَ وَ خَلَقَ أَنْ یُنَفِّسَ بِکَ کَرْبِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی قَدَّرَ عَلَیَّ فِرَاقَ مَکَانِکَ أَنْ لَا یَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی وَ مِنْ رَجْعَتِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَبْکَی عَلَیْکَ عَیْنِی أَنْ یَجْعَلَهُ سَنَداً لِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی نَقَلَنِی إِلَیْکَ مِنْ رَحْلِی وَ أَهْلِی أَنْ یَجْعَلَهُ ذُخْراً لِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَرَانِی مَکَانَکَ وَ هَدَانِی لِلتَّسْلِیمِ عَلَیْکَ وَ لِزِیَارَتِی إِیَّاکَ أَنْ یُورِدَنِی حَوْضَکُمْ وَ یَرْزُقَنِی مُرَافَقَتَکُمْ فِی الْجِنَانِ مَعَ آبَائِکَ الصَّالِحِینَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ حَبِیبِ اللَّهِ وَ صَفْوَتِهِ وَ أَمِینِهِ وَ رَسُولِهِ وَ سَیِّدِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ الْمَهْدِیِّینَ السَّلَامُ عَلَی مَنْ فِی الْحَیْرِ مِنْکُمْ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْبَاقِینَ الْمُقِیمِینَ الْمُسَبِّحِینَ الَّذِینَ هُمْ بِأَمْرِ

ص: 280

رَبِّهِمْ قَائِمُونَ السَّلَامُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ تَقُولُ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِکَ وَ مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِ اللَّهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی ابْنَ رَسُولِکَ وَ ارْزُقْنِی زِیَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی اللَّهُمَّ وَ انْفَعْنِی بِحُبِّهِ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ ابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بَعْدَ الصَّلَاةِ وَ التَّسْلِیمِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ لَا تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُ فَإِنْ جَعَلْتَهُ یَا رَبِّ فَاحْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ وَ إِنْ أَبْقَیْتَنِی یَا رَبِّ فَارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِ ثُمَّ الْعَوْدَ إِلَیْهِ بَعْدَ الْعَوْدِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَشَاهِدَهُمْ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تَشْغَلْنِی عَنْ ذِکْرِکَ بِإِکْثَارٍ عَلَیَّ مِنَ الدُّنْیَا تُلْهِینِی عَجَائِبُ بَهْجَتِهَا وَ تَفْتِنِّی زَهَرَاتُ زِینَتِهَا وَ لَا بِإِقْلَالٍ یُضِرُّ بِعَمَلِی کَدُّهُ وَ یَمْلَأُ صَدْرِی هَمُّهُ أَعْطِنِی مِنْ ذَلِکَ غِنًی عَنْ أَشْرَارِ خَلْقِکَ وَ بَلَاغاً أَنَالُ بِهِ رِضَاکَ یَا رَحْمَانُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ وَ زُوَّارَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْقَبْرِ مَرَّةً وَ الْأَیْسَرَ مَرَّةً وَ أَلِحَّ فِی الدُّعَاءِ وَ الْمَسْأَلَةِ فَإِذَا خَرَجْتَ فَلَا تُوَلِّ وَجْهَکَ عَنِ الْقَبْرِ حَتَّی تَخْرُجَ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون پس از زیارتها قصد وداع نمودی، تا می­توانی زیارت کن - و باید که منزلگاهت در نینوا یا غاضریه باشد - و چون خواستی زیارت کنی، غسل کن و زیارت وداع را به جای آور و چون از آن فارغ گشتی، رو در روی حضرت بایست و قبر را ملتمسانه بجوی و بگو: سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای ابا عبد الله، تو مرا سپری در برابر عذاب هستی و این لحظه بازگشتم از نزد توست، حال آنکه از تو روی­گردان نیستم و کسی دیگر را به جای تو نمی­گیرم و دیگری را بر تو ترجیح نمی­دهم و از نزدیک بودن به تو بیزار نیستم، چگونه (چنین باشد)، حال آنکه جانم را در مقابله خطرات بر کف گرفته ام و خانواده و کاشانه ام را رها بنهاده ام؛ پس مرا در روز نیازمندی و تهیدستی و بیچارگی ام، آن روز که نه پدرم و نه فرزندم و نه رفیق و نه آشنایم به کارم نیاید، شفیع من باش. از خدایی که به تقدیرش جهان آفرید، می­خواهم که اندوهم را به واسطه شما زائل گرداند و از خدایی که تقدیر نمود که از مکان شما دور گردم، مسألت دارم که این را آخرین مرتبه زیارتم و بازگشتم به سوی شما قرار ندهد، و از خدایی که چشمانم را بر تو گریاند، درخواست دارم که این را برای من سند و پشتوانه قرار دهد، و از خدایی که مرا از نزد خانه و خانواده ام به سوی تو آورد، تقاضا دارم که این زیارت را ذخیره من قرار دهد، و از خدایی که جایگاه تو را به من نشان داد و مرا برای درود و سلام در دادن بر تو و زیارتت ره نمود، مسألت دارم که مرا به حوض کوثرت وارد سازد و همراهی با تو در بهشت به همراه پدران درستکارت را روزی نماید .

سلام بر تو ای برگزیده خدا و سلام بر محمد بن عبدالله حبیب خدا و برگزیده او و امانتدار و فرستاده او و سرور پیامبران، سلام بر امیر مومنان و وصیّ رسول پروردگار جهانیان و فرمانده نورانی دست و رویان. سلام بر امامان رهیافته هدایت گشته، سلام بر هر آن که از شما در حرم است. سلام بر فرشتگان خدا که باقی مانده و اقامت کرده و تسبیح گویانند و به دستور خداوند رحل اقامت افکنده اند. سلام بر ما و بر بندگان درستکار خدا و حمد و ثنا خدای جهانیان راست. سپس بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقرب و پیامبران فروفرستاده و بندگان درستکار بر تو باد ای پسر رسول خدا، و بر روان و پیکرت و بر سلاله ات و هر آن که از دوستدارانت در اینجا حاضرند. تو را به خدا می­سپارم و از تو می­خواهم که حافظ من باشی و به تو سلام می­رسانم. به خدا و رسول خدا و بدانچه که او از سوی خداوند آورد، ایمان آوردیم. خداوندا ما را از جمله شاهدان بنویس. و می­گویی: خداوندا بر محمد و خاندان محمد درود فرست و این زیارت را آخرین زیارت من قرار نده و تا آنگاه که زنده ام داشته ای، زیارت او را روزی ام گردان و مرا به محبت او بهرمند گردان، ای پروردگار جهانیان. خداوندا او را در جایگهی ستوده و والا رستاخیز ده که تو بر هر کار توانمندی. خداوندا پس از صلوات و سلام فرستادن، از تو درخواست دارم که بر محمد و خاندان محمد درود فرستی و این زیارت را آخرین زیارتم از وی قرار ندهی و اگر چنین کردی خداوندا! پس مرا با او و پدران و دوستدارانش محشور گردان و اگر مرا زنده نگاه داشتی خداوندا! روزی ام کن که بار دیگر به نزد او بازگردم و پس از آن هم باری دیگر بازگردم، به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان. خداوندا مرا زبان گویای به راستی در حق اولیایت عطا کن. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و مرا با زیاده روی ام در امر دنیا، از ذکر و یاد خود باز مدار، چنان که شگفتیهای جمال و رونق آن مرا سرگرم سازد و شکوفه های زیور و زینت آن مرا بفریبد؛ و نه با پرهیز زیادی از آن، تا سختی مبارزه بسیار با آن، به عملم آسیب رساند و دغدغه آن سراسر دلم را پر کند. و مرا از آن، بی نیازی از بندگان شرورت عطا کن و کفایتی که به آن، به خشنودی تو دست یابم ای بخشاینده خدا. درود بر شما ای فرشتگان خدا و ای زائران قبر ابا عبد الله علیه السلام. سپس یک بار طرف راست صورتت و سپس طرف چپ صورتت را بر قبر بنه و بر دعا و درخواست پافشاری نما و چون خواستی بیرون روی، روی از قبر باز مگردان تا خارج گردی. - . کامل الزیارات : 253 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات]: وَدَاعُ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ علیهم السلام تَقُولُ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُمْ وَ أَشْرِکْنِی مَعَهُمْ فِی صَالِحِ مَا أَعْطَیْتَهُمْ عَلَی نَصْرِهِمْ ابْنَ نَبِیِّکَ وَ حُجَّتَکَ عَلَی خَلْقِکَ وَ جِهَادِهِمْ فِی سَبِیلِکَ اللَّهُمَّ اجْمَعْنَا وَ إِیَّاهُمْ فِی جَنَّتِکَ مَعَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً أَسْتَوْدِعُکُمُ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَامَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِمْ وَ احْشُرْنِی مَعَهُمْ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (2).

ص: 281

1- 1. کامل الزیارات ص 253.
2- 2. کامل الزیارات ص 258- 259.

**[ترجمه]کامل الزیارات: وداع قبور شهیدان علیهم السلام. می­گویی: خداوندا این را آخرین زیارت من از ایشان قرار مده و مرا در آن پاداش شایسته ای که ایشان را به خاطر یاری پسر پیامبرت و حجتت بر مردمانت و جهادشان در راه خودت عطا فرمودی، شریک گردان. خداوندا ما را با ایشان در بهشتت به همراه شهیدان و درستکاران که بس نیک رفیقانی هستند ایشان، گرد آور. شما را به خدا می­سپارم و به شما سلام می­رسانم. خداوندا بازگشت به نزد ایشان را روزی ام گردان و مرا با ایشان محشور فرما، ای مهربانترین مهربانان. - . کامل الزیارات : 258- 259 -

**[ترجمه]

بیان

أقول یظهر من القرائن أن وداع الشهداء أیضا من تتمة روایة الثمالی و الکل من تتمة الروایة الکبیرة التی أسلفنا ذکرها عن الثمالی.

**[ترجمه]می­گویم: از قرائن آشکار می­شود که وداع شهیدان نیز از تتمّه روایت ابوحمزه ثمالی است و هم تتمّه رویایت مفصلی است که قبلاً آن را از ابو حمزه ثمالی نقل کردیم.

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی وَ ابْنُ الْوَلِیدِ مَعاً عَنْ أَبَانٍ عَنِ الْأَهْوَازِیِّ وَ حَدَّثَنِی أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ ابْنُ الْوَلِیدِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْأَهْوَازِیِّ وَ حَدَّثَنِی ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ الْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ یُوسُفَ الْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تُوَدِّعَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام فَقُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالرَّسُولِ وَ بِمَا جِئْتَ بِهِ وَ دَلَلْتَ عَلَیْهِ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا وَ مِنْهُ اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ أَنْ تَنْفَعَنَا بِحُبِّهِ اللَّهُمَّ ابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً تَنْصُرُ بِهِ دِینَکَ وَ تَقْتُلُ بِهِ عَدُوَّکَ وَ تُبِیرُ بِهِ مَنْ نَصَبَ حَرْباً لِآلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّکَ وَعَدْتَهُ ذَلِکَ وَ أَنْتَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ شُهَدَاءُ نُجَبَاءُ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ ابْنِ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله أَنْتُمُ السَّابِقُونَ وَ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَارُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ وَ أَنْصَارُ رَسُولِهِ صلی الله علیه و آله فَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ لَا تَشْغَلْنِی فِی الدُّنْیَا عَنْ ذِکْرِ نِعْمَتِکَ لَا بِإِکْثَارٍ تُلْهِینِی عَجَائِبُ بَهْجَتِهَا وَ تَفْتِنُنِی زَهَرَاتُ زِینَتِهَا وَ لَا بِإِقْلَالٍ یُضِرُّ بِعَمَلِی کَدُّهُ وَ یَمْلَأُ صَدْرِی هَمُّهُ أَعْطِنِی مِنْ ذَلِکَ غِنًی عَنْ شِرَارِ خَلْقِکَ وَ بَلَاغاً أَنَالُ بِهِ رِضَاکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الْأَخْیَارِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1).

ص: 282

1- 1. کامل الزیارات ص 252.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون خواستی با حسین بن علی علیه السلام وداع نمایی، بگو: سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد، تو را به خدا می­سپارم و بر تو سلام می­رسانم. به خدا و رسول خدا و بدانچه که از سوی خداوند آوردی و بدان راه نمودی، ایمان آوردیم و از رسول پیروی نمودیم، پس ما را از جمله شاهدان بنویس. خداوندا این را آخرین دیدار ما با او قرار مده. خداوندا از تو درخواست داریم که ما را به محبت وی بهرمند گردانی. خداوندا او را در جایگاهی ستایش­شده قرار ده که به واسطه او دینت را یاری نمایی و دشمنت را نابود گردانی و هر آن که را علیه خاندان محمد صلی الله علیه و آله جنگ و خصومتی به پا نموده، از میان برداری، که تو خود این را به او وعده دادی و تو خلف وعده نمی­کنی. سلام بر تو و رحمت و برکات خداوند. شهادت می­دهم که شما شهیدانی نیک­نژاد هستید و در راه خدا مجاهدت نمودید و بر سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله و فرزند رسول خدا، شهید شدید. شما پیشتازان و مهاجران و انصار هستید و شهادت می­دهم که شما یاران خدا و یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله هستید، پس حمد و ثنا خدایی راست که وعده اش را برای شما محقق گرداند و آنچه دوست داشتید پیش رویتان نهاد و صلوات و رحمت و برکات خدا بر محمد و خاندان محمد. خداوندا مرا در دنیا از ذکر و یاد خود باز مدار، نه با زیاده روی که شگفتیهای جمال و رونق دنیا مرا سرگرم سازد و شکوفه های زیور و زینت آن مرا بفریبد و نه با پرهیز زیادی از آن، تا سختی مبارزه بسیار با آن به عملم آسیب رساند و دغدغه آن سراسر دلم را پر کند؛ و مرا از آن، بی نیازی از بندگان شرورت عطا کن و کفایتی که به آن، به خشنودی تو دست یابم ای بخشاینده خدا. و صلوات خدا بر رسولش محمد بن عبد الله و بر اهل بیت نیک­آیند برگزیده او و رحمت و برکات خدا. - . کامل الزیارات : 252 -

**[ترجمه]

أقول

أورد السید ابن طاوس بعد زیارة الوداع التی أوردناها فی أول الباب بروایة الثمالی له علیه السلام و للشهداء دعاء یخالف ما تقدم ذکره فی روایة المفید فی بعض العبارات فأوردته هاهنا-: قَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ بَعْدَ قَوْلِهِ وَ احْشُرْنِی مَعَهُمْ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ اخْرُجْ وَ لَا تُوَلِّ وَجْهَکَ عَنِ الْقَبْرِ حَتَّی یَغِیبَ عَنْ مُعَایَنَتِکَ وَ قِفْ عَلَی الْبَابِ مُتَوَجِّهاً إِلَی الْقِبْلَةِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَتَقَبَّلَ عَمَلِی وَ تَشْکُرَ سَعْیِی وَ تُعَرِّفَنِیَ الْإِجَابَةَ فِی جَمِیعِ دُعَائِی وَ لَا تُخَیِّبْ سَعْیِی وَ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی بِهِ وَ ارْدُدْنِی إِلَیْهِ بِبِرٍّ وَ تَقْوَی وَ عَرِّفْنِی بَرَکَةَ زِیَارَتِهِ فِی الدِّینِ وَ الدُّنْیَا وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ الْوَاسِعِ الْفَاضِلِ الْمُفْضِلِ الطَّیِّبِ وَ ارْزُقْنِی رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا کَثِیراً عَاجِلًا صَبّاً صَبّاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا مَنٍّ مِنْ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ اجْعَلْهُ وَاسِعاً مِنْ فَضْلِکَ کَثِیراً مِنْ عَطِیَّتِکَ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ مِنْ یَدِکَ الْمَلْأَی أَسْأَلُ فَلَا تَرُدَّنِی خَائِباً فَإِنِّی ضَعِیفٌ فَضَاعِفْ لِی وَ عَافِنِی إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی وَ اجْعَلْ لِی فِی کُلِّ نِعْمَةٍ أَنْعَمْتَهَا عَلَی عِبَادِکَ أَوْفَرَ نَصِیبٍ وَ اجْعَلْنِی خَیْراً مِمَّا أَنَا عَلَیْهِ وَ اجْعَلْ مَا أَصِیرُ إِلَیْهِ خَیْراً مِمَّا یَنْقَطِعُ عَنِّی وَ اجْعَلْ سَرِیرَتِی خَیْراً مِنْ عَلَانِیَتِی وَ أَعِذْنِی مِنْ أَنْ یَرَی النَّاسُ فِیَّ خَیْراً وَ لَا خَیْرَ فِیَّ وَ ارْزُقْنِی مِنَ التِّجَارَةِ أَوْسَعَهَا رِزْقاً وَ أَعْظَمَهَا فَضْلًا وَ آتِنِی یَا سَیِّدِی وَ عِیَالِی بِرِزْقٍ وَاسِعٍ تُغْنِینَا بِهِ عَنْ دُنَاةِ خَلْقِکَ وَ لَا تَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنَ الْعِبَادِ فِیهِ مَنّاً وَ اجْعَلْنِی مِمَّنِ اسْتَجَابَ لَکَ وَ آمَنَ بِوَعْدِکَ وَ اتَّبَعَ أَمْرَکَ وَ لَا تَجْعَلْنِی أَخْیَبَ وَفْدِکَ وَ زُوَّارِ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ أَعِذْنِی مِنَ الْفَقْرِ وَ مَوَاقِفِ الْخِزْیِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ اقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِی بِأَفْضَلِ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ أَحَدٌ مِنْ زُوَّارِ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِهِمْ وَ إِنْ لَمْ تَکُنِ اسْتَجَبْتَ لِی وَ غَفَرْتَ لِی وَ رَضِیتَ عَنِّی فَمِنَ الْآنَ فَاسْتَجِبْ لِی وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْضَ عَنِّی قَبْلَ أَنْ تَنْأَی عَنِ ابْنِ نَبِیِّکَ دَارِی فَهَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی إِنْ کُنْتَ أَذِنْتَ لِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا عَنْ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ وَ لَا بِهِمْ.

ص: 283

اللَّهُمَّ احْفَظْنِی مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی حَتَّی تُبَلِّغَنِی أَهْلِی فَإِذَا بَلَّغْتَنِی فَلَا تَبَرَّأْ مِنِّی وَ أَلْبِسْنِی وَ إِیَّاهُمْ دِرْعَکَ الْحَصِینَةَ وَ اکْفِنِی مَئُونَةَ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ امْنَعْنِی مِنْ أَنْ یَصِلَ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ بِسُوءٍ فَإِنَّکَ وَلِیُّ ذَلِکَ وَ الْقَادِرُ عَلَیْهِ وَ أَعْطِنِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِهِ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ انْصَرِفْ وَ أَنْتَ تَحْمَدُ اللَّهَ وَ تُسَبِّحُهُ وَ تُهَلِّلُهُ وَ تُکَبِّرُهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (1).

**[ترجمه]سید بن طاووس پس از زیارت وداعی که در آغاز این باب به روایت از ثمالی در زیارت حضرت علیه السلام و شهیدان ذکر نمودیم، دعایی را نقل کرده که در برخی عباراتش با روایت مفید متفاوت است و آن را در اینجا ذکر می­کنیم: سید بن طاووس رحمه الله، پس از این سخن که: و مرا با ایشان محشور گردان ای مهربانترین مهربانان، می­آورد: سپس بیرون رو و چهره از قبر بازنگردان تا آنکه از نگاهت دور گردد و بر کنار در رو به قبله بایست و بگو: خداوندا به حق محمد و آل محمد و به حرمت محمد و آل محمد، به جایگاهی که محمد و آل محمد را بدان مخصوص نمودی، از تو درخواست دارم که بر محمد و آل محمد درود فرست و عمل مرا پذیرا باش و سعی و پویه ام را مشکور گردان و هر دعای مرا برآورده ساز و این پویشم را بی نتیجه مگذار و آن را هرگز، تا وقتی که زنده ام، آخرین زیارت من قرار مده و مرا نیکوکار و پرهیزکار به نزد وی بازگردان و مرا به برکت زیارت او در دنیا و آخرت آشنایی ده و بخشش گسترده و فزاینده و افزونگر و گوارایت را بر من فراون گردان و مرا روزی فراوان گسترده حلال بی­درنگ، چون باران ریزان، بدون هیچ دشواری و بدون منتی از سوی هیچ یک از بندگانت، عطا فرما و از سر فضلت آن را گسترده دار و به بخشندگی ات آن را فراوان گردان که تو خود گویی: {و از فضل خداوند مسألت نمایید.} پس فضل تو را درخواست می­کنم و از دستان پر نعمتت تقاضا می­کنم؛ پس مرا نومید بازمگردان که من ناتوانم، پس اجرم دوچندان گردان و مرا تا سررسید مدت عمرم، عافیت بخش و مرا از هر نعمتی که به بندگانت بخشیدی، فراوانترین بهره را ببخش و مرا برتر از آنچه که از آن برخوردارم، روزی نما و آنچه که بر آن روزگار می­گذرانم را برتر از آنچه به دستم نمی­رسد قرار ده و اندرون مرا بهتر از ظاهر حالم قرار ده و مرا در پناه خود دار، از اینکه مردم مرا چنان بینند که خیری در وجودم هست ولی اینگونه نباشد؛ و از میان تجارتها، پر روزی ترین آنها و ارزشمندترین آنها را قسمت من کن و مرا ای سرورم، و خانواده ام را روزی فراوانی بخش که ما را از بندگان فرومایه ات بی نیاز گرداند و در آن منتی از سوی هیچ بنده ای در آن قرار مده، و مرا از جمله کسانی قرار ده که به ندای تو پاسخ گفتند و به وعده تو یقین نمودند و از دستورت پیروی نمودند و مرا ناکامترین گروه درنشسته بر در خانه ات و زائران پسر پیامبرت قرار مده و مرا از تهیدستی و اوضاع خوارکننده در دنیا و آخرت در پناه دار و مرا رستگار و پیروزمند و نتیجه یافته، به حال برترین وضعی که زائری از زائران اولیائت را بازمی گردانی، بازگردان و آن را آخرین زیارتم از ایشان قرار مده و اگر دعایم را استجابت ننموده و مرا نبخشوده ای و از من خشنود نگشته ای، از این لحظه، دعایم را پاسخ گو و گناهم را ببخشای و از من خشنود گرد، پیش از آنکه منزلگهم از پسر پیامبرت دور گردد؛ و اکنون لحظه بازگشتم است، اگر به من رخصت دهی، ولی نه روی­گردان از تو و نه از اولیای تو و نه به گزینش دیگری بر تو و نه بر ایشان. خداوندا مرا از پیش رو و پشت سر و از چپ و راستم در دژ استوار خود قرار ده تا مرا به خانواده ام رسانی، و چون مرا رساندی، دست از من مدار و من و ایشان را در حصن مستحکم خود محفوظ دار و سختی همه خلقت را برای من کفایت کن و از من بازدار که احدی از خلقت به من بدی برساند، که تو صاحب اختیار این کار هستی و تنها توانمند بر آن. و همه آنچه که از تو مسألت نمودم را به من عطا کن و به بخشش آن بر من منت نه و مرا از فضلت، دوچندان ده، ای مهربانترین مهربانان. سپس راه بازگشت بگیر در حالی که حمد و تسبیح و تکبیر و تهلیل می­گویی، ان شاء الله تعالی. - . مصباح الزائر : 115 -

**[ترجمه]

باب 22 الزیارة فی التقیة و تجویز إنشاء الزیارة

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ ابْنِ بَزِیعٍ عَنِ الْخَیْبَرِیِّ عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ زِیَارَةُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی حَالِ التَّقِیَّةِ قَالَ إِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ ثُمَّ الْبَسْ ثَوْبَیْکَ الطَّاهِرَیْنِ ثُمَّ تَمُرُّ بِإِزَاءِ الْقَبْرِ ثُمَّ قُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ثَلَاثاً وَ قَدْ تَمَّتْ زِیَارَتُکَ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: ابن ظبیان گوید: خدمت امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم! زیارت قبر حسین علیه السلام به حال تقیه، چه سان باشد؟ فرمود: چون به کنار فرات آمدی غسل نما و دو جامه پاک را بر تن کن و سپس از کنار قبر حرکت می­کنی و سه بار می­گویی: صلوات خدا بر تو ای ابا عبد الله و این گونه زیارتت کامل است. - . کامل الزیارات 126 -

**[ترجمه]

«2»

یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بَقَّاحٍ عَنِ ابْنِ ظَبْیَانَ: مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّ فِیهِ وَ قُمْ بِإِزَاءِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ لَیْسَ فِیهِ ثَلَاثاً(3).

**[ترجمه]التهذیب: نظیر همین روایت به سندی دیگر روایت شده، با این تفاوت که در آن آمده: در برابر حسین علیه السلام بایست و سه بار هم در آن نیست. - . التهذیب 6 : 115 -

**[ترجمه]

«3»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: تَقُولُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بن علی علیهما السلام مَا أَحْبَبْتَ (4).

ص: 284

1- 1. مصباح الزائر ص 115.
2- 2. کامل الزیارات 126.
3- 3. التهذیب ج 6 ص 115.
4- 4. کامل الزیارات ص 213.

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: در کنار قبر حسین، هر چه دلت خواست می­گویی. - . کامل الزیارات : 213 -

**[ترجمه]

باب 23 ما یستحب فعله عند قبره علیه السلام من الاستخارة و الصلاة و غیرهما

بیان

قَالَ الشَّیْخُ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی الْمِصْبَاحِ عِنْدَ ذِکْرِ أَعْمَالِ یَوْمِ الْجُمُعَةِ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یَدْعُوَ بِدُعَاءِ الْمَظْلُومِ عِنْدَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ هُوَ: اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَزُّ بِدِینِکَ وَ أُکْرَمُ بِهِدَایَتِکَ وَ فُلَانٌ یُذِلُّنِی بِشَرِّهِ وَ یُهِینُنِی بِأَذِیَّتِهِ وَ یَعِیبُنِی بِوَلَاءِ أَوْلِیَائِکَ وَ یَبْهَتُنِی بِدَعْوَاهُ وَ قَدْ جِئْتُ إِلَی مَوْضِعِ الدُّعَاءِ وَ ضَمَانِکَ الْإِجَابَةَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْدِنِی عَلَیْهِ السَّاعَةَ السَّاعَةَ ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی الْقَبْرِ وَ تَقُولُ مَوْلَایَ إِمَامِی مَظْلُومٌ اسْتَعْدَی عَلَی ظَالِمِهِ النَّصْرَ النَّصْرَ حَتَّی یَنْقَطِعَ النَّفَسُ (1).

یقال أعدی فلانا علیه أی نصره و أعانه و قواه و استعداه أی استعانه و استنصره.

**[ترجمه]شیخ در المصباح به هنگام سخن از اعمال روز جمعه گوید: و مستحب است که دعای مظلوم نزد قبر ابا عبد الله علیه السلام را بخواند که چنین است: خداوندا، من به دین تو می­بالم و به هدایت تو گرانقدر می­گردم و فلان کس مرا به شرش خوار می­گرداند و با آزارش به من اهانت روا می­دارد و به خاطر ولایت پذیری اولیای تو از من عیبجویی می­نماید و به ادعای خود، به دروغ بر من افترا می­بندد و اکنون به مکان دعا و ضمانت اجابت تو آمده ام. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا همین اکنون و الساعه در برابر او یاری فرما. سپس بر قبر خم شده و می­گویی: مولای من، پیشوای من، مظلومی بر ستمگرش طلب یاری کرده است، یاری و یاری و یاری ... تا آنکه نفس به پایان آید. - . مصباح الطوسی : 195 -

گفته می­شود: «أعدی فلانا علیه» یعنی او را یاری کرد و تقویت نمود و «استعداه» یعنی از او کمک و یاری خواست.

**[ترجمه]

الأخبار

«1»

ب، [قرب الإسناد] السِّنْدِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا اسْتَخَارَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدٌ فِی أَمْرٍ قَطُّ مِائَةَ مَرَّةٍ یَقِفُ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَیَحْمَدُ اللَّهَ وَ یُهَلِّلُهُ وَ یُسَبِّحُهُ وَ یُمَجِّدُهُ وَ یُثْنِی عَلَیْهِ بِمَا هُوَ أَهْلُهُ إِلَّا رَمَاهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِأَخْیَرِ الْأَمْرَیْنِ (2).

**[ترجمه]قرب الإسناد: امام صادق علیه السلام: هرگز هیچ بنده ای که کنار سر حسین علیه السلام بایستد و خداوند را حمد و ثنا گوید و لا اله الا الله و سبحان الله گوید به آنچه که شایسته آن است تمجید و بزرگداشت نماید (صد مرتبه) و خداوند عز و جل را به طلب خیری نخواند، مگر آنکه خداوند تبارک و تعالی از میان دو امر خیر، خیر بهتر را بر وی افکند. - . قرب الإسناد : 28 -

**[ترجمه]

«2»

صبا، [مصباح الزائر]: صِفَةُ صَلَاةٍ لِزِیَارَةِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ هِیَ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ بِالْحَمْدِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ تَدْعُو بَعْدَهَا وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ أَهْلَ طَاعَتِکَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ بِأَنِّی أَشْهَدُ مَعَ کُلِّ شَاهِدٍ یَشْهَدُ بِمَا شَهِدْتُ بِهِ أَجْمَعَ فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ وَفَاتِی حَتَّی أَلْقَاکَ عَلَی ذَلِکَ یَوْمَ فَاقَتِی وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ الَّذِینَ

ص: 285

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 195.
2- 2. قرب الإسناد ص 28.

کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ.

وَ أَشْهَدُ أَنَّ النَّبِیَ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ وَلِیَّنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ أَنَّ ذُرِّیَّتَهُمَا أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمْ أَعْلَامُ الدِّینِ وَ أُولُو الْأَرْحَامِ عَلَی الْوَرَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا انْتَجَبْتَهُمْ وَ اصْطَفَیْتَهُمْ وَ اخْتَصَصْتَهُمْ وَ أَطْلَعْتَهُمْ عَلَی سِرِّکَ فَقَامُوا بِأَمْرِکَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ دَعَوُا الْعِبَادَ إِلَی التَّأْوِیلِ وَ التَّنْزِیلِ کُلَّمَا مَضَی مِنْهُمْ دَاعٍ خَلَّفَ فِیهِمْ دَاعِیاً فَرَضْتَ طَاعَتَهُمْ وَ أَمَرْتَ بِمُوَالاتِهِمْ وَ لَمْ تَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ عُذْراً فِی تَرْکِهِمْ وَ الانْحِیَازِ عَنْهُمْ وَ الْمَیْلِ إِلَی غَیْرِهِمْ وَ جَعَلْتَهُمْ أَهْلَ بَیْتِ النُّبُوَّةِ أَفْضَلَ الْبَرِّیَّةِ وَ مَعْدِنَ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِکَةِ وَ مَهْبِطَ الْوَحْیِ وَ الْکَرَامَةِ وَ أَوْلَادَ الصَّفْوَةِ وَ أَسْبَاطَ الرُّسُلِ وَ أَقْرَانَ الْکِتَابِ وَ أَبْوَابَ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةَ الْوُثْقَی لَا یَخَافُونَ فِیکَ لَوْمَةَ لَائِمٍ وَ لَا یَقُومُ بِحَقِّهِمْ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا یَهْدِی بِهُدَاهُمْ إِلَّا مُنْتَجَبٌ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَجْزَلِ بَرَکَاتِکَ وَ بَوِّئْهُمْ مِنْ کَرَمِکَ بِأَکْرَمِ کَرَامَاتِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّهُمَّ اجْعَلْ أَحَبَّ الْأَشْیَاءِ إِلَیَّ وَ أَبَرَّهَا لَدَیَّ وَ أَهَمَّهَا إِلَیَّ حُبَّکَ وَ حُبَّ رَسُولِکَ وَ حُبَّ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ حُبَّ مَنْ أَحَبَّهُمْ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ حُبَّ مَنْ عَمِلَ الْمُحِبَّ لَکَ وَ لَهُمْ وَ بُغْضَ مَنْ أَبْغَضَکَ وَ أَبْغَضَهُمْ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ بُغْضَ مَنْ عَمِلَ الْمُبْغِضَ لَکَ وَ لَهُمْ حَیّاً وَ مَیِّتاً وَ ارْزُقْنِی صَبْراً جَمِیلًا وَ دِیناً سَلِیماً وَ فَرَجاً قَرِیباً وَ أَجْراً عَظِیماً وَ رِزْقاً هَنِیئاً وَ عَیْشاً رَغِیداً وَ جِسْماً صَحِیحاً وَ عَیْناً دَامِعَةً وَ قَلْباً خَاشِعاً وَ یَقِیناً ثَابِتاً وَ عُمُراً طَوِیلًا وَ عَقْلًا کَامِلًا وَ عِبَادَةً دَائِمَةً.

ص: 286

وَ أَسْأَلُکَ الثَّبَاتَ عَلَی الْهُدَی وَ الْقُوَّةَ عَلَی مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْ حُبَّکَ أَحَبَّ الْأَشْیَاءِ إِلَیَّ وَ خَوْفَکَ أَخْوَفَ الْأَشْیَاءِ عِنْدِی وَ ارْزُقْنِی حُبَّکَ وَ حُبَّ مَنْ یَنْفَعُنِی حُبُّهُ عِنْدَکَ وَ مَا رَزَقْتَنِی وَ تَرْزُقُنِی مِمَّا أُحِبُّ فَاجْعَلْهُ لِی فَرَاغاً فِیمَا تُحِبُّ وَ اقْطَعْ حَوَائِجَ الدُّنْیَا بِالشَّوْقِ إِلَی لِقَائِکَ وَ إِذَا أَقْرَرْتَ عُیُونَ أَهْلِ الدُّنْیَا بِدُنْیَاهُمْ فَاجْعَلْ قُرَّةَ عَیْنِی فِی طَاعَتِکَ وَ رِضَاکَ وَ مَرْضَاتَکَ بِرَحْمَتِکَ إِنَّ رَحْمَتَکَ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ (1).

ثم قال رحمه الله: صفة صلاة أخری عند رأس الحسین صلوات الله علیه و هما رکعتان بالرحمن و تبارک فمن صلاهما کتب الله له خمسا و عشرین حجة مقبولة مبرورة متقبلة مع رسول الله صلی الله علیه و آله.

ثم قال قدس سره: صفة صلاة الحسین علیه السلام و هو فیما ینبغی أن یصلی عند ضریحه علیه السلام و هی أربع رکعات بأربعمائة مرة فاتحة الکتاب و أربعمائة مرة قل هو الله أحد تقرأ و أنت قائم خمسین مرة الحمد و خمسین مرة قل هو الله أحد ثم ترکع و تقرأ کل واحدة منهما عشرا ثم ترفع رأسک و تقرؤهما عشرا ثم تسجد و تقرؤهما عشرا ثم ترفع رأسک و تقرؤهما عشرا ثم تسجد و تقرؤهما عشرا فذلک مائة فی کل رکعة فإذا سلمت فقل یَا اللَّهُ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِآدَمَ وَ حَوَّاءَ علیهما السلام حِینَ قَالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ وَ نَادَاکَ نُوحٌ علیه السلام فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّیْتَهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ وَ أَطْفَأْتَ نَارَ نُمْرُودَ عَنْ خَلِیلِکَ إِبْرَاهِیمَ فَجَعَلْتَهَا عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِأَیُّوبَ علیه السلام حِینَ نَادَاکَ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ

فَکَشَفْتَ مَا بِهِ مِنَ الضُّرِّ وَ آتَیْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِکَ وَ ذِکْرَی لِأُولِی الْأَلْبَابِ.

وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِذِی النُّونِ حِینَ نَادَی فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ

ص: 287

1- 1. مصباح الزائر ص 269- 270.

سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَنَجَّیْتَهُ مِنَ الْغَمِّ.

وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِمُوسَی وَ هَارُونَ دَعْوَتَهُمَا حِینَ قُلْتَ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما فَاسْتَقِیما وَ أَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ غَفَرْتَ لِدَاوُدَ ذَنْبَهُ وَ نَبَّهْتَ قَلْبَهُ وَ أَرْضَیْتَ خَصْمَهُ رَحْمَةً مِنْکَ وَ فَدَیْتَ الذَّبِیحَ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ بَعْدَ مَا أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ فَنَادَیْتَ بِالْفَرَجِ وَ الرُّوحِ وَ أَنْتَ الَّذِی نَادَاکَ زَکَرِیَّا علیه السلام نِداءً خَفِیًّا قالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا وَ قُلْتَ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ وَ أَنْتَ تَسْتَجِیبُ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لِتَزِیدَنَّهُمْ مِنْ فَضْلِکَ رَبِّ فَلَا تَجْعَلْنِی مِنْ أَهْوَنِ الدَّاعِینَ لَکَ الرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ وَ اسْتَجِبْ لِی کَمَا اسْتَجَبْتَ لَهُمْ بِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ طَهِّرْنِی بِطُهْرِکَ وَ تَقَبَّلْ صَلَاتِی وَ حَسَنَاتِی بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ طَیِّبْ بَقِیَّةَ حَیَاتِی وَ طَیِّبْ وَفَاتِی وَ احْفَظْنِی فِیمَنْ أَخْلُفُ وَ احْفَظْهُمْ رَبِّ بِدُعَائِی وَ اجْعَلْ ذُرِّیَّتِی ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً تُحِیطُهَا بِحِیَاطَتِکَ مِنْ کُلِّ مَا حُطْتَ مِنْهُ ذُرِّیَّةَ أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا مَنْ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ رَقِیبٌ وَ مِنْ کُلِّ سَائِلٍ قَرِیبٌ وَ لِکُلِّ دَاعٍ مِنْ خَلْقِهِ مُسْتَجِیبٌ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ الَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ وَ أَسْأَلُکَ بِقُدْرَتِکَ الَّتِی عَلَوْتَ بِهَا عَلَی عَرْشِکَ وَ رَفَعْتَ بِهَا سَمَاوَاتِکَ وَ فَرَشْتَ بِهَا أَرْضَکَ وَ أَرْسَیْتَ بِهَا جِبَالَکَ وَ أَجْرَیْتَ بِهَا الْبِحَارَ وَ سَخَّرْتَ بِهَا السَّحَابَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ وَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ وَ خَلَقْتَ بِهَا الْخَلَائِقَ کُلَّهَا أَسْأَلُکَ بِعَظَمَةِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ الَّذِی أَشْرَقَتْ بِهِ السَّمَاوَاتُ وَ أَضَاءَتْ بِهِ الظُّلُمَاتُ إِلَّا صَلَّیْتَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ کَفَیْتَنِی أَمْرَ مَعَادِی وَ مَعَاشِی وَ أَصْلَحْتَ شَأْنِی کُلَّهُ وَ لَمْ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ أَصْلَحْتَ أَمْرِی وَ أَمْرَ عِیَالِی وَ کَفَیْتَنِی أَمْرَهُمْ وَ أَغْنَیْتَنِی وَ إِیَّاهُمْ مِنْ کُنُوزِکَ وَ خَزَائِنِکَ وَ سَعَةِ فَضْلِکَ وَ أُنِیطَتْ قَلْبِی مِنْ یَنَابِیعِ الْحِکْمَةِ الَّتِی تَنْفَعُنِی بِهَا وَ تَنْفَعُ بِهَا مَنِ ارْتَضَیْتَ مِنْ عِبَادِکَ وَ جَعَلْتَ لِی مِنَ الْمُتَّقِینَ فِی آخِرَتِی

ص: 288

إِمَاماً کَمَا جَعَلْتَ إِبْرَاهِیمَ إِمَاماً فَإِنَّ بِتَوْفِیقِکَ یَفُوزُ الْفَائِزُونَ وَ یَتُوبُ التَّائِبُونَ وَ یَعْبُدُکَ الْعَابِدُونَ وَ بِتَسْدِیدِکَ یَسْعَدُ الصَّالِحُونَ الْمُخْبِتُونَ الْخَائِفُونَ لَکَ وَ بِإِرْشَادِکَ نَجَا النَّاجُونَ مِنْ نَارِکَ وَ أَشْفَقَ مِنْهَا الْمُشْفِقُونَ مِنْ خَلْقِکَ وَ بِخِذْلَانِکَ خَسِرَ الْمُبْطِلُونَ وَ هَلَکَ الظَّالِمُونَ وَ غَفَلَ الْغَافِلُونَ اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِی مُنَاهَا أَنْتَ وَلِیُّهَا وَ مَوْلَاهَا وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ زَکَّاهَا اللَّهُمَّ بَیِّنْ لَهَا هُدَاهَا وَ أَلْهِمْهَا فُجُورَها وَ تَقْواها وَ أَنْزِلْهَا مِنَ الْجِنَانِ عُلْیَاهَا وَ طَیِّبْ وَفَاتَهَا وَ مَحْیَاهَا وَ أَکْرِمْ مُنْقَلَبَهَا وَ مَثْوَاهَا وَ مُسْتَقَرَّهَا وَ مَأْوَاهَا وَ أَنْتَ رَبُّهَا وَ مَوْلَاهَا ثُمَّ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (1).

**[ترجمه]مصباح الزائر: بیان نحوه نمازی در زیارت حسین بن علی صلوات خدا بر او باد، و آن چهار رکعت است با حمد و قل هو الله احد و قل یا ایها الکافرون، و پس از آن دعا می­کنی و می­گویی:

خداوندا، من تو را گواه می­گیرم و اهل طاعت از میان همه آفریدگانت را، که من گواهی می­دهم به همراه هر شاهدی که بدانچه من شهادت دادم، در زمان زندگی من و پس از مرگم گواهی می­دهد، تا آنکه در روز تهیدستی ام با آن روبروی تو بایستم و شهادت می­دهم که « الله وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ» - . بقره / 257 - {خداوند سرور کسانی است که ایمان آورده اند. آنان را از تاریکیها به سوی روشنایی به در می برد. و[لی] کسانی که کفر ورزیده اند، سرورانشان [همان عصیانگران=] طاغوتند، که آنان را از روشنایی به سوی تاریکیها به در می برند. آنان اهل آتشند که خود، در آن جاودانند.} و شهادت می­دهم که پیامبر «أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ» - . انفال / 75 - {پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر [و نزدیکتر] است و همسرانش مادران ایشانند، و خویشاوندان [طبق] کتاب خدا، بعضی [نسبت] به بعضی اولویت دارند.} و شهادت می­دهم که ولیّ ما «اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ» - . مائده / 55 - {تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده اند، همان کسانی که نماز برپا می دارند و در حال رکوع زکات می دهند.} و اینکه سلاله و تبار این دو «أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ» - . احزاب / 6 - «ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» - . آل عمران / 34 - {و خویشاوندان (نسبت به دیگران) به یکدیگر سزاوارترند.} {فرزندانی که بعضی از آنها از نسل بعضی دیگرند و خداوند شنوای داناست.}

و شهادت می­دهم که ایشان بلند پرچمهای دین و خویشاوندان هستند بر مردمان و حجت هستند بر اهل دنیا که ایشان را برگزیدی و گزینش نمودی و اختصاصشان بخشیدی و ایشان را بر رازهای خود آگاهی دادی؛ پس امر دین تو را بر پای داشتند و امر به معروف و نهی از منکر نمودند و مردمان را به فهم تأویل و متن تنزیل فراخواندند و هرگاه که هر یک از این فراخوانندگان از میان مردم رخت بر بست، دعوتگر دیگری را در میان ایشان جانشین نمود. فرمانبری از ایشان را واجب نموده و به دوستی با ایشان دستور فرمودی و برای احدی از خلقت عذری در ترک و کناره گیری از ایشان و گرایش به دیگران باقی نگذاشتی و ایشان را اهل بیت نبوت و بهترین مردمان و معدن رسالت و محل آمد و شد فرشتگان و محل فرود آمدن وحی و کرامت و فرزندان برگزیدگان و نوادگان پیامبران و همتایان قرآن و دروازه های هدایت و دست­آویزهای سخت­بنیان قرار دادی و در راه تو از سرزنش هیچ سرزنشگری بیمی به دل راه ندهند و کسی جز مومنان، حق ایشان را ادا نتوان کرد و کسی جز گزینش­گشتگان به هدایت ایشان دست نیابد.

خداوندا، پس برترین صلوات خود را بر ایشان فرست و کریمانه­ترین برکات خود را بر ایشان فرود آر و ایشان را از سر بخشندگی ات، به گرانقدرترین کرامتهای خود در دنیا و آخرت برنشان. خداوندا، دوست­داشتنی­ترین و نیکترین و مهمترین امور نزد مرا، محبت خود و محبت رسولت و محبت اهل بیت نیک­آیند وی و محبت هر آن کس از میان همه آفریدگانت که ایشان را دوست دارد، قرار ده و نیز محبت هر آن که، کسانی را محب و دوستدار تو و ایشان گرداند و نیز نفرت و بیزاری از هر کسی از میان همه آفریدگانت که از تو و از ایشان نفرت جوید و نفرت و بیزاری از هر آن که، زنده یا مرده، کسانی را به نفرت و بیزاری از تو و ایشان وادارد. و مرا صبری زیبا و دینی سالم و گشایشی شتابان دررسنده و پاداشی هنگفت و روزی گوارا و زندگی پرآسایش و پیکری دردآزاد و چشمی اشکریز و دلی خاکسار و یقینی همیشگی و عمری بلند و خردی بی کاست و پرستشی دائمی بخش .

و از تو درخواست پایداری در رهیافتگی و توانایی در آنچه تو دوست داری و می­پسندی، دارم. خداوندا محبتت را محبوبترین امور و خداترسی را بیشترین ترس نزد من قرار ده و محبتت را و محبت هر آن که دوستی با او مرا نزد تو بهره­ای بخشد، روزی­ام گردان و هر آنچه که دوست دارم و روزی ام نمودی و می­نمایی، آن را فراغ و آسایشی در آنچه خود می­پسندی قرار ده و حاجتمندی دنیوی ام را با شوق به دیدارت، پایان بخش و اگر دل اهل دنیا را به دنیایشان خنک کرده ای، به رحمتت، دل­خوشی و شادمانی مرا در فرمانبری از تو و خرسندی و رضایت­مندی ات از من قرار ده که رحمت تو به نیکوکاران نزدیک است. - . مصباح الزائر : 269- 270 -

سپس مولف رحمه الله می­افزاید: نحوه نمازی دیگر در کنار سر حسین صلوات الله علیه چنان است که دو رکعت است با سوره های الرحمن و تبارک و هر که آن را به جای آورد، برایش بیست و پنج حج مقبول پذیرفته بی کاستی، همراه با رسول خدا صلی الله علیه و آله نوشته شود.

سپس مولف قدس سره می­گوید: نحوه نماز حسین علیه السلام که از اموری است که شایسته است در کنار قبر مطهرش خوانده شود، چنان است که چهار رکعت است با چهارصد بار سوره حمد و چهارصد بار سوره قل هو الله احد و چون به قیام ایستادی، پنجاه حمد و پنجاه سوره می­خوانی سپس به رکوع می­روی و هر یک از این دو سوره را ده مرتبه می­خوانی و سپس سر برداشته و هر یک را ده بار می­خوانی و سپس به سجده می­روی و هر یک را ده بار می­خوانی، سپس سر برداشته و هر یک را ده بار می­خوانی و سپس به سجده می­روی و هر یک را ده بار می­خوانی و به این ترتیب در هر رکعت صد بار می شود و چون سلام دادی بگو: خداوندا تویی که به آدم و حواء علیهما السلام پاسخ گفتی آنگاه که گفتند: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ» - . اعراف / 23 - {خداوندا به خود ستم کرده ایم و اگر تو بر ما نیامرزی و بر ما رحم نیاوری، بی شک که از زیانکاران خواهیم بود.} و نوح علیه السلام تو را ندا درداد و تو پاسخش گفتی و او را «وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ» - . صافات / 76 - {به همراه خاندانش از اندوه بزرگ، نجات بخشیدی.} و آتش نمرود را بر خلیلت ابراهیم خاموش کردی و آن را بر او خنکا و سلامتی قرار دادی و تویی که ایوب را پاسخ گفتی، آنگاه که ندایت درداد: «أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ» - . انبیاء / 83 - {به من آسیب رسیده و تویی مهربانترین مهربانان.} و تو زیانی که به وی رسیده بود را برطرف کردی و او را و خاندانش را و هم گروهی نظیر ایشان را همراه با آنان رحمتی از جانب نزد خود و برای یادآوری خردمندان عطا نمودی. و تویی که ندای ذی النون را اجابت نمودی آنگاه که ندا درداد: «فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ» - . انبیاء / 87 - {در دل تاریکیها، که هان خدایی جز تو نیست، پاک و منزهی، من از ستمکاران بودم.} و او را از اندوه نجات بخشیدی.

و تویی که دعای موسی و هارون را پاسخ گفتی آنگاه که فرمودی: «قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما فَاسْتَقِیما» - . یونس / 89 - {دعای شما را اجابت نمودم، پس ایستادگی کنید.} و فرعون و پیروانش غرقه گشتند. و خطای داود را بخشیدی و دلش را بیدار نمودی و از سر رحمتت، دشمنش را از وی بازداشتی. و اسماعیل ذبیح را به ذبحی عظیم، فدا دادی پس از آنکه «أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ» - . صافات / 103 - {هر دو تن دردادند و پسر را به پیشانی بر خاک افکند.} و به فرج و روح ندا سردادی. و تویی که زکریا علیه السلام تو را ندا زد: « نِداءً خَفِیًّا قالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا» - . مریم / 4 - {به صدایی آهسته و گفت: پروردگارا، من استخوانم سست گردیده و [موی] سرم از پیری سپید گشته، و - ای پروردگار من - هرگز در دعای تو ناامید نبوده ام.} و فرمودی: «وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ» - . انبیاء / 90 - {و ما را از روی رغبت و بیم می خواندند و در برابر ما فروتن بودند.}

و تویی که دعای کسانی که ایمان آورده و عمل نیک انجام می­دهند را اجابت می­فرمایی تا از فضلت بیش از پیش بر ایشان ارزانی نمایی؛ پس خدای من، مرا ناچیزترین فراخوانندگان و مشتاقانت قرار مده و دعای مرا چنان که ایشان را اجابت نمودی، به حق ایشان اجابت نما و مرا به پاکی خود، پاک گردان و نماز و نیکوکاریهایم را به نیکی بپذیر و باقی زندگی­ام را و مرگم را نیک و خوشایند گردان و کسانی را که پشت سر به جای می­نهم، نگاهدار باش و ایشان را ای خدای من، به دعایم حفظ نما و نسل مرا نسلی نیک­آیند قرار ده که به احاطه­گری خود، ایشان را به هر آنچه که سلاله اولیای خود و اهل اطاعتت را در پوشش قرار دادی، در سایه احاطه ات بنشانی، به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان. ای آن که بر هر چیزی ناظر است و به هر درخواست کننده ای نزدیک است و هر دعاکننده ای را از پی­اش پاسخگوست، تویی آن خدایی که خدایی جز تو نیست، زنده بس بر پای خیزنده (به امور) یگانه بی نیاز که «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ»، {نزاده و زاده نشده است و هیچ کس او را همتا نیست.} و به قدرتت که بدان بر عرشت درآمدی و آسمانهایت را بدان برافراشتی و زمینت را بدان گستردی و کوههایت را بدان استوار گرداندی و دریاها را بدان جاری نمودی و ابر و خورشید و ماه و ستارگان و شب و روز را مسخّر نمودی و همه آفریدگانت را بدان آفریدی. به عظمت و شکوهمندی رویت ای بخشنده، که آسمانها به نور آن درخشان شده و تیرگیها به درخشش آن نورانی گشته، از تو مسألت دارم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و خود امر معاد و معاش مرا بسنده باشی و همه امورم را به صلاح آوری و چشم بر هم زدنی مرا به خود وامگذاری و امر مرا و امر خانواده ام را اصلاح نمایی و مرا در امر ایشان، تو بسنده باشی و من و ایشان را از گنجهایت و گنجینه هایت و گستردگی بخششت توانگر سازی و باشد که قلبم از چشمه های حکمتت که مرا و هر کس از بندگانت را که خواهی به آن بهرمند گردانی، آب خورد و در آخرتم از میان پرهیزکاران، کسی را چنان که ابراهیم را پیشوا قرار دادی، پیشوای من گردانی که فقط به توفیق توست که پیروزمندان فوز می­یابند و توبه­گران توبه می­کنند و پرستندگان به پرستشت می­افتند و درستکاران و فروتنانِ خداجوی و ترسندگان از (جبروت) تو، به ره­آوری توست که نیکبخت می­گردند و نجات یافتگان، به رهنمایی توست که از آتش قهرت می­رهند و بیم­داران از میان خلقت بدان بر خود بیم دارند؛ و به بی یاور وانهادن توست که خطاکاران زیانکار گشته و ستمگران نابود شدند و غافلان در غفلت ماندند. خداوندا، جان مرا آرزوهایش نصیب گردان که تویی ولیّ آن و مولای آن و تویی برتر کسی که آن را از گناه پاک گرداند. خداوندا رهیافتگی اش را پیش راهش قرار ده و پلیدکاری و پرهیزکاری­اش را به او الهام نما و از بهشتت، والایی اش را بر او نازل گردان و مرگ و زندگی اش را نیکو گردان و بازگشتگاه و قرارگاه و اقامتگاه و پناهگاه او را گرانمایه ساز، و تویی پروردگار و سرور آن. و سپس به خواست خدا، هر آنچه خواهی دعا نما. - . مصباح الزائر : 270- 272 -

**[ترجمه]

بیان

انحاز عنه عدل قوله من عمل المحب هو علی بناء اسم المفعول فإنه یأتی کذلک و إن کان قلیلا و الأکثر أن یبنی مفعوله علی محبوب علی خلاف القیاس و کذا المبغض علی اسم المفعول و یمکن أن یقرأ المحب علی اسم الفاعل و یکون من بمعنی ما و الأول أظهر.

و قال الفیروزآبادی (2) نبط الماء نبع و البئر استخرج ماءها و نبط الرکیة و أنبطها و استنبطها و تنبطها أمامها و کل ما أظهر بعد خفاء فقد أنبط و استنبط مجهولین.

ص: 289

1- 1. مصباح الزائر ص 270- 272.
2- 2. القاموس ج 2 ص 387.

**[ترجمه]«انحاز عنه» یعنی از آن عدول کرد. «من عمل المحَب» بر وزن اسم مفعول است و چنین می­آید، هر چند اکثراً وزن اسم مفعولش بر خلاف قیاس، محبوب ساخته می­شود. «مبغض» هم اسم مفعول است و می­توان آن را محِب، بر وزن اسم فاعل خواند پس «من» به معنای «ما» خواهد بود که وجه اول بهتر است.

فیروزآبادی گوید: «نبط الماء» یعنی جوشید و «نبط البئر» یعنی آب آن را استخراج کرد. «نبط الرکیه و أنبطها و استنبطها و تنبطها أماهها»، آن را آب دار کرد و هر چیزی که پس از پوشیدگی ظهور یابد. گفته می­شود «اُنبط و اُستنبط» و به صورت مجهول است .

**[ترجمه]

باب 24 کیفیة زیارته صلوات الله علیه یوم عاشوراء

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ وَ غَیْرُهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی الْهَمْدَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الطَّیَالِسِیِّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ وَ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ مَعاً عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ حَتَّی یَظَلَّ عِنْدَهُ بَاکِیاً لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِثَوَابِ أَلْفَیْ أَلْفِ حَجَّةٍ وَ أَلْفَیْ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفَیْ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ ثَوَابُ کُلِّ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ غَزْوَةٍ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ وَ غَزَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ مَعَ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا لِمَنْ کَانَ فِی بُعْدِ الْبِلَادِ وَ أَقَاصِیهَا وَ لَمْ یُمْکِنْهُ الْمَصِیرُ إِلَیْهِ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ قَالَ إِذَا کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ بَرَزَ إِلَی الصَّحْرَاءِ أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ وَ أَوْمَأَ إِلَیْهِ السَّلَامَ وَ اجْتَهَدَ عَلَی قَاتِلِهِ بِالدُّعَاءِ وَ صَلَّی بَعْدَهُ رَکْعَتَیْنِ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِی صَدْرِ النَّهَارِ قَبْلَ الزَّوَالِ ثُمَّ لْیَنْدُبِ الْحُسَیْنَ علیه السلام وَ یَبْکِیهِ وَ یَأْمُرُ مَنْ فِی دَارِهِ بِالْبُکَاءِ عَلَیْهِ وَ یُقِیمُ فِی دَارِهِ مُصِیبَتَهُ بِإِظْهَارِ الْجَزَعِ عَلَیْهِ وَ یَتَلَاقَوْنَ بِالْبُکَاءِ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِمُصَابِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَأَنَا ضَامِنٌ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِیعَ هَذَا الثَّوَابِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ أَنْتَ الضَّامِنُ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ وَ الزَّعِیمُ بِهِ قَالَ أَنَا الضَّامِنُ لَهُمْ ذَلِکَ وَ الزَّعِیمُ لِمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ فَکَیْفَ یُعَزِّی بَعْضُهُمْ بَعْضاً قَالَ یَقُولُونَ عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ علیه السلام وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا تَنْتَشِرَ یَوْمَکَ فِی حَاجَةٍ فَافْعَلْ فَإِنَّهُ یَوْمُ نَحْسٍ لَا تُقْضَی

ص: 290

فِیهِ حَاجَةُ مُؤْمِنٍ وَ إِنْ قُضِیَتْ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیهَا وَ لَمْ یَرَ رُشْداً وَ لَا تَدَّخِرَنَّ لِمَنْزِلِکَ شَیْئاً فَإِنَّهُ مَنِ ادَّخَرَ لِمَنْزِلِهِ شَیْئاً فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیمَا یَدَّخِرُهُ وَ لَا یُبَارَکُ لَهُ فِی أَهْلِهِ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ کُتِبَ لَهُ ثَوَابُ أَلْفِ أَلْفِ حَجَّةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ غَزْوَةٍ کُلُّهَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ کَانَ لَهُ ثَوَابُ مُصِیبَةِ کُلِّ نَبِیٍّ وَ رَسُولٍ وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ الدُّنْیَا إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ قَالَ صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ الْجُهَنِیُّ وَ سَیْفُ بْنُ عَمِیرَةَ قَالَ عَلْقَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیُّ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام عَلِّمْنِی دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ إِذَا أَنَا زُرْتُهُ مِنْ قَرِیبٍ وَ دُعَاءً أَدْعُو بِهِ إِذَا لَمْ أَزُرْهُ مِنْ قَرِیبٍ وَ أَوْمَأْتُ إِلَیْهِ مِنْ بُعْدِ الْبِلَادِ وَ مِنْ دَارِی قَالَ فَقَالَ یَا عَلْقَمَةُ إِذَا أَنْتَ صَلَّیْتَ الرَّکْعَتَیْنِ بَعْدَ أَنْ تُومِئَ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ وَ قُلْتَ عِنْدَ الْإِیمَاءِ إِلَیْهِ وَ بَعْدَ الرَّکْعَتَیْنِ هَذَا الْقَوْلَ فَإِنَّکَ إِذَا قُلْتَ ذَلِکَ فَقَدْ دَعَوْتَ بِمَا یَدْعُو بِهِ مَنْ زَارَهُ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ کَتَبَ اللَّهُ لَکَ بِهَا أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْکَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَکَ مِائَةَ أَلْفِ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ کُنْتَ کَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام حَتَّی تُشَارِکَهُمْ فِی دَرَجَاتِهِمْ لَا تُعْرَفُ إِلَّا فِی الشُّهَدَاءِ الَّذِینَ اسْتُشْهِدُوا مَعَهُ وَ کُتِبَ لَکَ ثَوَابُ کُلِّ نَبِیٍّ وَ رَسُولٍ وَ زِیَارَةِ کُلِّ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام مُنْذُ یَوْمَ قُتِلَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ (1) تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ وَ ابْنَ خِیَرَتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ عَلَیْکُمْ مِنِّی جَمِیعاً سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقَامِکُمْ وَ أَزَالَتْکُمْ عَنْ مَرَاتِبِکُمُ الَّتِی رَتَّبَکُمُ اللَّهُ فِیهَا وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ

ص: 291

1- 1. کامل الزیارات ص 174- 176.

وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُمَهِّدِینَ لَهُمْ بِالتَّمْکِینِ مِنْ قِتَالِکُمْ.

یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَعَنَ اللَّهُ آلَ زِیَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ لَعَنَ اللَّهُ بَنِی أُمَیَّةَ قَاطِبَةً وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ لَعَنَ اللَّهُ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ شِمْراً وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لَقَدْ عَظُمَ مُصَابِی بِکَ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَکْرَمَ مَقَامَکَ أَنْ یُکْرِمَنِی بِکَ وَ یَرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِکَ مَعَ إِمَامٍ مَنْصُورٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی وَجِیهاً بِالْحُسَیْنِ علیه السلام عِنْدَکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا سَیِّدِی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَی فَاطِمَةَ وَ إِلَی الْحَسَنِ وَ إِلَیْکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ بِمُوَالاتِکَ وَ الْبَرَاءَةِ مِمَّنْ قَاتَلَکَ وَ نَصَبَ لَکَ الْحَرْبَ وَ مِنْ جَمِیعِ أَعْدَائِکُمْ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ أَسَّسَ الْجَوْرَ وَ بَنَی عَلَیْهِ بُنْیَانَهُ وَ أَجْرَی ظُلْمَهُ وَ جَوْرَهُ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَشْیَاعِکُمْ بَرِئْتُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکُمْ مِنْهُمْ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ ثُمَّ إِلَیْکُمْ بِمُوَالاتِکُمْ وَ مُوَالاةِ وَلِیِّکُمْ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ مِنَ النَّاصِبِینَ لَکُمُ الْحَرْبَ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَشْیَاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ مُوَالٍ لِمَنْ وَالاکُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاکُمْ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَکْرَمَنِی بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِیَائِکُمْ وَ رَزَقَنِی الْبَرَاءَةَ مِنْ أَعْدَائِکُمْ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَنْ یَرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِکُمْ مَعَ إِمَامٍ مَهْدِیٍّ نَاطِقٍ لَکُمْ وَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِحَقِّکُمْ وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکُمْ عِنْدَهُ أَنْ یُعْطِیَنِی بِمُصَابِی بِکُمْ أَفْضَلَ مَا أَعْطَی مُصَاباً بِمُصِیبَةٍ أَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ یَا لَهَا مِنْ مُصِیبَةٍ مَا أَعْظَمَهَا وَ أَعْظَمَ رَزِیَّتَهَا فِی الْإِسْلَامِ وَ فِی جَمِیعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی مَقَامِی هَذَا مِمَّنْ تَنَالُهُ مِنْکَ صَلَوَاتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَةٌ اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیَایَ مَحْیَا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَمَاتِی مَمَاتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.

اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا یَوْمٌ تَنْزِلُ فِیهِ اللَّعْنَةُ عَلَی آلِ زِیَادٍ وَ آلِ أُمَیَّةَ وَ ابْنِ آکِلَةِ

ص: 292

الْأَکْبَادِ اللَّعِینِ بْنِ اللَّعِینِ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّکَ فِی کُلِّ مَوْطِنٍ وَ مَوْقِفٍ وَقَفَ فِیهِ نَبِیُّکَ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ الْعَنْ أَبَا سُفْیَانَ وَ مُعَاوِیَةَ وَ عَلَی یَزِیدَ بْنِ مُعَاوِیَةَ اللَّعْنَةُ أَبَدَ الْآبِدِینَ اللَّهُمَّ فَضَاعِفْ عَلَیْهِمُ اللَّعْنَةَ أَبَداً لِقَتْلِهِمْ الْحُسَیْنَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ فِی مَوْقِفِی هَذَا وَ أَیَّامِ حَیَاتِی بِالْبَرَاءَةِ مِنْهُمْ وَ بِاللَّعْنِ عَلَیْهِمْ وَ بِالْمُوَالاةِ لِنَبِیِّکَ وَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ صلی الله علیه و آله ثُمَّ تَقُولُ مِائَةَ مَرَّةٍ اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ

حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تَابِعٍ لَهُ عَلَی ذَلِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْعِصَابَةَ الَّتِی حَارَبَتِ الْحُسَیْنَ علیه السلام وَ شَایَعَتْ وَ بَایَعَتْ عَلَی قَتْلِهِ وَ قَتْلِ أَنْصَارِهِ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمِیعاً ثُمَّ قُلْ مِائَةَ مَرَّةٍ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ عَلَیْکُمْ مِنِّی سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِکُمْ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ ثُمَّ تَقُولُ مَرَّةً وَاحِدَةً اللَّهُمَّ خُصَّ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ نَبِیِّکَ بِاللَّعْنِ ثُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ اللَّهُمَّ الْعَنْ یَزِیدَ وَ أَبَاهُ وَ الْعَنْ عُبَیْدَ اللَّهِ بْنَ زِیَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ بَنِی أُمَیَّةَ قَاطِبَةً إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ ثُمَّ تَسْجُدُ سَجْدَةً تَقُولُ فِیهَا اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ عَلَی مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَظِیمِ رَزِیَّتِی فِیهِمْ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ یَا عَلْقَمَةُ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَزُورَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ مِنْ دَهْرِکَ فَافْعَلْ فَلَکَ ثَوَابُ جَمِیعِ ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: مالک جهنی از امام باقر علیه السلام روایت کند: هر که در روز عاشورا به زیارت حسین علیه السلام رود تا آنکه نزد وی گریان شود. خداوند را در روز قیامت با ثواب دوهزار حج و دوهزار عمره و دوهزار غزوه دیدار خواهد نمود و ثواب هر حج و عمره و غزوه، همچون ثواب کسی باشد که حج گزارده و عمره رفته و با رسول خدا صلی الله علیه و آله و با امامان رهیافته که صلوات خدا بر ایشان باد، در غزوه ای شرکت جسته باشد. گوید عرض کردم: فدایت شوم! حال آنکه در سرزمینهای دورافتاده باشد، و نتواند در این روز به سوی وی رهسپار شود چیست؟ فرمود: چون این روز فرارسد به صحرایی برون شده و یا به بام بلندی در خانه اش رود و با اشاره به سوی او، به وی سلام فرستد و در نفرین و لعن فرستادن بر قاتل او سخت بکوشد و پس از آن دو رکعت نماز گزارد و این کار را میانه روز و پیش از زوال خورشید انجام دهد و سپس بر حسین علیه السلام ندبه و نوحه گری کند و بر او بگرید و اهل خانه اش را بگوید تا بر او بگریند و در خانه اش با آشکار نمودن شیون و بی قراری بر وی عزاداری بر پا کند و با گریه بر مصیبت حسین علیه السلام با یکدیگر دیدار نمایند، من ایشان را ضمانت نمایم که اگر چنین کنند، خداوند همه این ثواب را برای او به عهده گیرد. عرض کردم فدایت گردم، آیا شما ایشان را، اگر چنین کنند، کفیل این امر و ضامن آن هستید؟ فرمود: من آن را برای ایشان ضمانت می­کنم و برای هر که چنین کند، کفیل آن هستم. عرض کردم: چگونه یکدیگر را تعزیت گویند؟ فرمود: می­گویند، خداوند اجر ما را به داغمان در مصیبت حسین علیه السلام افزون کند و ما و شما را همراه با ولیّ او امام هدایت یافته (مهدیّ) از آل محمد صلی الله علیه و آله، از خونخواهان وی قرار دهد. و اگر توانستی آن روز را به دنبال هیچ نیازی روانه نگردی، چنین کن که این روزی نحس است که هیچ نیازی از نیازهای روزمره مومن در آن برآورده نشود و اگر انجام شود هم برکتی در آن نخواهد بود و ره به جایی نخواهد برد و چیزی برای منزلت ذخیره مکن که هر کس در آن روز چیزی برای خرج خانه اش انباشته سازد، برکتی در آنچه انباشته است نخواهد بود و خانواده اش نیز از آن برکتی برنمی گیرند. و کسی که چنین کند، ثواب هزار هزار حج و هزار هزار عمره و هزار هزار غزوه، همگی به همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله برایش نوشته می شود و ثواب عزاداری برای همه پیامبران و فرستادگان و راستین­منشان و شهیدانی را که از آغاز آفرینش دنیا تا لحظه برپاشدن قیامت، مرده یا کشته شده، خواهد برد. صالح بن عقبة جهنی و سیف بن عمیره گویند: علقمة بن محمد حضرمی گفت: به امام باقر علیه السلام عرض کردم، مرا دعایی بیاموز که در آن روز چون از نزدیک زیارتش کردم، وی را به آن به دعا خوانم و دعایی دیگر که چون از نزدیک زیارتش نکردم و از سرزمینی دور و از درون خانه ام به وی اشاره نمودم، وی را به آن به دعا خوانم. گوید: پس فرمود: ای علقمه، چون دو رکعت نماز را پس از آنکه به سلام به سمت وی اشاره نمودی، به جای آوردی و پس از اشاره به او و بعد از آن دو رکعت، این سخن را بگویی، به آن چیزی که فرشتگان زائر او به آن وی را دعا خوانند، دعا کرده ای و خداوند در عوض آن برایت هزار هزار حسنه نویسد و هزار هزار سیئه را بزداید و درجه ات را هزار هزار درجه افزون گرداند و چون کسی باشی که همراه با حسین بن علی علیه السلام شهید گشت تا آنکه با ایشان در درجاتشان سهیم گردی و تنها از شهیدانی به شمار آیی که با وی شهید گشتند و برایت ثواب همه پیامبران و رسولان و ثواب زیارت همه کسانی که از روز قتل حسین بن علی علیه السلام وی را زیارت کرده اند، نوشته خواهد شد. - . کامل الزیارات : 174- 176 -

می گویی: سلام بر تو ای ابا عبد اللَّه، سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا و فرزند برگزیده خدا، سلام بر تو ای فرزند امیر المومنین و فرزند سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر فاطمه سرور بانوان جهان، سلام بر تو ای آنکه خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، سلام بر تو ای کشته­ تبار کشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است، سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه­گاه تو رخت اقامت افکندند، بر شما باد سلام خدا از سوی من تا هر آنگاه که زنده ام و تا هرگاه که شب و روز بر جایند، ای ابا عبد الله، به حق که مصیبت تو بر ما بس دشوار و نزد همه اهل آسمانها بس گران بود؛ پس خداوند امتی را که اساس و پایه ظلم و ستم بر شما اهل بیت را بنا نهاد لعنت کند، و امتی را که شما را از مقام و منزلتتان بازداشتند و شما را از درجه ای که خداوند شما را در آن بنشانده بود پس زدند، لعنت فرماید. و خدا لعنت کند امتی را که تو را کشتند و لعنت کند آنان را که با فراهم کردن امکان جنگیدن با شما، زمینه را برای ایشان فراهم کردند. ای ابا عبد الله، من با هر که با شما از در صلح درآمده، صلح و دوستی می­جویم و با هر که به جنگ با شما درآمده، تا روز قیامت در جنگ خواهم بود. پس خدا لعنت کند دودمان زیاد و دودمان مروان را و لعنت کند تمام بنی امیّه را و لعنت کند فرزند مرجانه را و لعنت کند عمر بن سعد را و لعنت نماید شمر را و لعنت کند امتی را که اسبها را زین کرده و لگام زده و خود را برای کارزار با تو آماده نمودند. پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد اللَّه، به راستی که مصیبت تو بر من گران و دشوار آمد و از خدایی که مقام کرامت به تو داده درخواست می کنم، به واسطه شما مرا مورد کرامتش قرار دهد و روزی من نماید که همراه امام یاری شده از آل محمّد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم به خونخواهی تو برخیزم. خداوندا مرا به آبروی حسین علیه السّلام در دنیا و آخرت نزد خودت آبرومند نما، ای سرور من، ای ابا عبد اللَّه، من به دوستی نمودن با تو و بیزاری جستن از هر آن که با تو در جنگ شد و برای جنگ به پا کردن با تو، نقشه کشید و بیزاری از همه دشمنانتان و برائت جستن از هر آن که پایه ستم را ریخت و بنیان آن را بر آن بر پا نمود و ظلم و ستمش را بر شما و پیروانتان روا داشت، به خدای تعالی و رسولش و به امیر المومنین و به فاطمه و به حسن و به تو که سلام و صلوات خدا بر تو باد، تقرب می­جویم. به نزد خدا و شما از ایشان برائت جسته و با دوستی با شما و دوستی نمودن با دوستدار شما و بیزاری جستن از دشمنانتان و آنان که جنگ با شما را بر پا داشتند و بیزاری از پیروان و دنباله­روندگان ایشان، به سوی خدا و سپس به سوی شما تقرب می­جویم. من با هر که با شما از در صلح درآمده، صلح و دوستی می­ جویم و با هر که به جنگ با شما درآمده، در جنگ خواهم بود، با مهرورزنده به شما، مهر و دوستی می­ورزم و با هر که به دشمنیتان برخیزد، دشمن هستم. پس از خدایی که با شناخت شما و شناخت دوستدارانتان مرا اکرام نمود و بیزاری از دشمنانتان قسمت نمود، درخواست می­کنم که مرا در دنیا و آخرت همراه شما قرار دهد و از او تقاضا می­کنم که مرا به مقام و جایگه ستوده شما نزد خدا دررساند و خونخواهی شما همراه با پیشوایی هدایت یافته را که سخن حق شما را بر لب دارد، روزی من نماید و به حق شما و منزلتی که شما نزد وی دارید، از او مسألت دارم که به واسطه داغدار بودن دلم بر شما، برترین اجری را که به خاطر مصیبتی به مصیبت­دیده ای داده، به من عطا فرماید. در مقام اظهار مصیبت می­گویم: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»، {هان که ما از خداییم و به سوی او بازگردندگانیم.} وای از این مصیبت، چقدر بزرگ است و چه قدر عزای آن در اسلام و بین جمیع اهل آسمانها و زمینها گران و دشوار است. خداوندا مرا در این جایگاه از کسانی قرار ده که از سوی تو درودها و رحمت و آمرزشی به وی می­رسد. خداوندا زیستن مرا همچون زیستن محمد و آل محمد و جان سپردنم را همچون جان باختن محمد و آل محمد قرار ده. خداوندا به درستی که امروز روزی است که بر دودمان زیاد و امیّه و پسر هند جگرخوار، آن ملعون بن ملعون؛ به زبان پیامبرت در هر سرزمین و جایگاهی که پیامبرت صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم در آن وقوف و درنگ نموده، لعن و نفرین فرو می­بارد. خداوندا بر ابا سفیان و معاویه و بر یزید بن معاویه، تا ابد الاباد لعنت فرست. خداوندا، لعنت ابدی خود بر ایشان را دوچندان نما که ایشان حسین را کشتند. خداوندا من امروز و در این جایگهم و در تمام زندگی­ام به برائت جستن از ایشان و با لعن و ننگ فرستادن بر ایشان و دوستی نمودن با پیامبرت و اهل بیت پیامبرت صلی الله علیه و آله به سوی تو تقرب می­جویم. سپس صدمرتبه می­گویی: بار خدایا لعنت فرست بر نخست ستمگری که بر حق محمد و آل محمد ستم روا داشت و هم تا آخرین پیرو او در این جنایت. خداوندا لعنت فرست بر این گروهی که با حسین علیه السلام در جنگ شدند و با دشمنان همرهی نمودند و در قتل او و یارانش با ایشان هم­قسم شدند. خداوندا همه ایشان را لعنت فروفرست. سپس صد مرتبه بگو: سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه­گاه تو رحل اقامت افکندند. بر شما باد سلام خدا از سوی من تا هر آنگاه که زنده ام و تا هرگاه که شب و روز بر جایند، و خداوند این را آخرین زیارت من از شما قرار ندهد. سلام بر حسین و بر علی بن حسین و بر یاران حسین، درود و صلوات خداوند بر همگی ایشان باد. سپس یک بار می­گویی: خداوندا نخستین ستمگری که بر خاندان پیامبرت ستم روا داشت را به لعن و نفرین مختصّ گردان و سپس دشمنان خاندان محمد را از نخستین­های ایشان تا آخرینهایشان لعنت فرست. خدایا یزید و پدرش را لعنت فرما و عبید اللَّه بن زیاد و دودمان مروان و همه بنی امیّه را تا روز قیامت لعن و نفرین کن. سپس به سجده برو و در سجده ات بگو: بار خدایا، حمد و ثنا، ثنایِ سپاس­گزاران، تو راست بر مصیبتی که بر آنان وارد گشت، حمد و ثنا خدای راست بر غم جانگداز من از مصیبت گران ایشان، خدایا شفاعت حسین را در روز ورود به محشر نصیبم نما و مرا در نزد خود گام راستین­منشی و صدق همراه حسین و اصحاب حسین ثابت بگردان، آن اصحابی که جانشان را در راه حسین علیه السّلام نثار نمودند. حضرت فرمود: ای علقمه، اگر توانستی که هر روز عمرت، این زیارت را بخوانی چنین کن که تو را به خواست خدای تعالی، ثواب همه آنچه گفته شد، نوشته خواهد شد. - . کامل الزیارات : 176- 179 -

**[ترجمه]

«2»

أَقُولُ قَالَ الشَّیْخُ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی الْمِصْبَاحِ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ

ص: 293

1- 1. کامل الزیارات ص 176- 179.

عَلِیٍّ علیهما السلام فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ نَحْواً مِمَّا مَرَّ إِلَی قَوْلِهِ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ عَلَیْکُمْ مِنِّی جَمِیعاً سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصِیبَتُکَ فِی السَّمَاوَاتِ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقَامِکُمْ وَ أَزَالَتْکُمْ عَنْ مَرَاتِبِکُمُ الَّتِی رَتَّبَکُمُ اللَّهُ فِیهَا وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُمَهِّدِینَ لَهُمْ بِالتَّمْکِینِ مِنْ قِتَالِکُمْ بَرِئْتُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکُمْ مِنْهُمْ وَ مِنْ أَشْیَاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ وَ أَوْلِیَائِهِمْ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ لَعَنَ اللَّهُ آلَ زِیَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ لَعَنَ اللَّهُ بَنِی أُمَیَّةَ قَاطِبَةً وَ لَعَنَ اللَّهُ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ لَعَنَ اللَّهُ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ لَعَنَ اللَّهُ شِمْراً وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لَقَدْ عَظُمَ مُصَابِی بِکَ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَکْرَمَ مَقَامَکَ وَ أَکْرَمَنِی بِکَ أَنْ یَرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِکَ مَعَ إِمَامٍ مَنْصُورٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی عِنْدَکَ وَجِیهاً بِالْحُسَیْنِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَی فَاطِمَةَ وَ إِلَی الْحَسَنِ وَ إِلَیْکَ بِمُوَالاتِکَ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ قَاتَلَکَ وَ نَصَبَ لَکَ الْحَرْبَ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِمَّنْ أَسَّسَ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ مِمَّنْ أَسَّسَ ذَلِکَ وَ بَنَی عَلَیْهِ بُنْیَانَهُ وَ جَرَی فِی ظُلَمِهِ وَ جَوْرِهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَشْیَاعِکُمْ

ص: 294

بَرِئْتُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکُمْ مِنْهُمْ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ ثُمَّ إِلَیْکُمْ بِمُوَالاتِکُمْ وَ مُوَالاةِ وَلِیِّکُمْ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ النَّاصِبِینَ لَکُمُ الْحَرْبَ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَشْیَاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ وَ وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاکُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاکُمْ فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَکْرَمَنِی بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِیَائِکُمْ وَ رَزَقَنِی الْبَرَاءَةَ مِنْ أَعْدَائِکُمْ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَنْ یُثَبِّتَ لِی عِنْدَکُمْ قَدَمَ صِدْقٍ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَنْ یَرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِی مَعَ إِمَامٍ مَهْدِیٍّ ظَاهِرٍ نَاطِقٍ مِنْکُمْ وَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِحَقِّکُمْ وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکُمْ عِنْدَهُ أَنْ یُعْطِیَنِی بِمُصَابِی بِکُمْ أَفْضَلَ مَا یُعْطِی مُصَاباً بِمُصِیبَتِهِ مُصِیبَةً مَا أَعْظَمَهَا وَ أَعْظَمَ رَزِیَّتَهَا فِی الْإِسْلَامِ وَ فِی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی مَقَامِی هَذَا مِمَّنْ تَنَالُهُ مِنْکَ صَلَوَاتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَةٌ اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیَایَ مَحْیَا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَمَاتِی مَمَاتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا یَوْمٌ تَبَرَّکَتْ بِهِ بَنُو أُمَیَّةَ وَ ابْنُ آکِلَةِ الْأَکْبَادِ اللَّعِینُ بْنُ اللَّعِینِ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّکَ صلی الله علیه و آله فِی کُلِّ مَوْطِنٍ وَ مَوْقِفٍ وَقَفَ فِیهِ نَبِیُّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ الْعَنْ أَبَا سُفْیَانَ وَ مُعَاوِیَةَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ وَ یَزِیدَ بْنَ مُعَاوِیَةَ عَلَیْهِمْ مِنْکَ اللَّعْنَةُ أَبَدَ الْآبِدِینَ وَ هَذَا یَوْمٌ فَرِحَتْ بِهِ آلُ زِیَادٍ وَ آلُ مَرْوَانَ بِقَتْلِهِمُ الْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ ضَاعِفْ عَلَیْهِمُ اللَّعْنَ مِنْکَ وَ الْعَذَابَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ فِی مَوْقِفِی هَذَا وَ أَیَّامِ حَیَاتِی بِالْبَرَاءَةِ مِنْهُمْ وَ اللَّعْنَةِ عَلَیْهِمْ وَ بِالْمُوَالاةِ لِنَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکَ علیهم السلام.

ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تَابِعٍ لَهُ عَلَی ذَلِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْعِصَابَةَ الَّتِی جَاهَدَتِ الْحُسَیْنَ وَ شَایَعَتْ وَ بَایَعَتْ عَلَی قَتْلِهِ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمِیعاً تَقُولُ ذَلِکَ مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ عَلَیْکَ مِنِّی سَلَامُ اللَّهِ مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی

ص: 295

لِزِیَارَتِکَ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَی أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ تَقُولُ ذَلِکَ مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلًا ثُمَّ الثَّانِیَ ثُمَّ الثَّالِثَ ثُمَّ الرَّابِعَ اللَّهُمَّ الْعَنْ یَزِیدَ بْنَ مُعَاوِیَةَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَیْدَ اللَّهِ بْنَ زِیَادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ شِمْراً وَ آلَ أَبِی سُفْیَانَ وَ آلَ زِیَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ لَکَ عَلَی مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَظِیمِ رَزِیَّتِی اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ عَلْقَمَةُ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَزُورَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ فَافْعَلْ وَ لَکَ ثَوَابُ جَمِیعِ ذَلِکَ (1).

**[ترجمه]شیخ رحمه الله در المصباح به سندی از امام باقر علیه السلام روایت می­کند: هر که حسین بن علی علیه السلام را در روز عاشورا محرم زیارت کند... و روایت را شبیه آنچه گذشت پیش می­برد تا به جایی که پس از آن می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد اللَّه، سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند امیر المومنین و فرزند سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر فاطمه سرور بانوان جهان، سلام بر تو ای آن که خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، سلام بر تو ای کشته­ تبار ­کشته شده­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است، سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه­گاه تو رحل اقامت افکندند، بر شما باد سلام خدا از سوی من تا هر آنگاه که زنده ام و تا هرگاه که شب و روز بر جایند، ای ابا عبد الله، به حق که غم جانگداز از دست دادن تو بر ما و بر همه اهل اسلام بس دشوار بود و مصیبت تو نزد همه اهل آسمانها بس گران و دشوار افتاد، پس خداوند امتی را که اساس و پایه ظلم و ستم بر شما اهل بیت را گذاشت لعنت کند، و امتی را که شما را از مقام و منزلتتان بازداشتند و شما را از درجه ای که خداوند شما را در آن بنشانده بود پس زدند، لعنت فرماید. و خدا لعنت کند امتی را که شما را کشتند و لعنت کند آنان را که با فراهم کردن امکان جنگیدن با شما، زمینه را برای ایشان فراهم کردند. به پیشگاه خداوند و نزد شما از ایشان و از پیروان و دوستداران و دنباله روان آنها بیزاری می­جویم. ای ابا عبد الله، من با هر که با شما از در صلح درآمده، صلح و دوستی می­جویم و با هر که به جنگ با شما درآمده، تا روز قیامت در جنگ خواهم بود. پس خدا لعنت کند دودمان زیاد و دودمان مروان را و لعنت کند تمام بنی امیّه را و لعنت کند فرزند مرجانه را و لعنت کند عمر بن سعد را و لعنت نماید شمر را و لعنت کند امتی را که اسبها را زین کرده و لگام زده و نقاب بر روی زدند و خود را برای کارزار با تو آماده نمودند. پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد اللَّه، به راستی که مصیبت تو بر من گران و دشوار آمد و از خدایی که مقام کرامت به تو داده درخواست می­کنم، به آبروی شما مرا مورد کرامتش قرار دهد و روزی من نماید که همراه امام یاری شده از آل محمّد صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم به خونخواهی تو برخیزم. خداوندا مرا به یمن وجود حسین علیه السّلام در دنیا و آخرت نزد خودت آبرومند نما، ای سرور من، ای ابا عبد اللَّه، من به دوستی نمودن با تو و بیزاری جستن از هر آن که با تو در جنگ شد و برای جنگ به پا کردن با تو، نقشه کشید و بیزاری از هر آن که پایه ظلم و ستم را برنهاد، به خدای تعالی و رسولش و به امیر المومنین و به فاطمه و به حسن و به تو که سلام و صلوات خدا بر تو باد، تقرب می­جویم و از هر آن که بنیان آن را گذاشت و بنیانش را بر آن بر پا نمود و ظلم و ستمش را بر شما و پیروانتان روا داشت، به پیشگاه خدا و رسولش برائت می­جویم. به پیشگاه خداوند و نزد شما از ایشان برائت می­جویم و با دوستی با شما و دوستی نمودن با دوستدار شما و بیزاری جستن از دشمنانتان و آنان که جنگ با شما را بر پا داشتند و بیزاری از پیروان و دنباله­روندگان ایشان، به سوی خدا و سپس به سوی شما تقرب می­جویم. من با هر که با شما از در صلح درآمده، صلح و دوستی می­جویم و با هر که به جنگ با شما درآمده، در جنگ خواهم بود. با مهرورزنده به شما، مهر و دوستی می­ورزم و با هر که به دشمنیتان برخیزد، دشمن هستم. پس از خدایی که با شناخت شما و شناخت دوستدارانتان مرا اکرام نمود و بیزاری از دشمنانتان قسمت نمود، درخواست می­کنم که مرا در دنیا و آخرت همراه شما قرار دهد و مرا در نزد شما در دنیا و آخرت، گام راستین­منشی و صدق ثابت گرداند و از او تقاضا می­کنم که مرا به مقام و جایگه ستوده شما نزد خدا دررساند و خونخواهی شما همراه با پیشوایی هدایت یافته یاریگری را که سخن حق شما را بر لب دارد، روزی من نماید و به حق شما و منزلتی که شما نزد وی دارید، از او مسألت دارم که به واسطه داغدار بودن دلم بر شما، برترین اجری را که به خاطر مصیبتی به مصیبت­دیده ای داده، به من عطا فرماید. مصیبتی که چقدر بزرگ است و چقدر بزرگ است غم جانگداز آن در اسلام و در میان همه اهل آسمان­ها و زمین. خداوندا مرا در این جایگاه از کسانی قرار ده که از سوی تو درودها و رحمت و آمرزشی به وی می­رسد. خداوندا زیستن مرا همچون زیستن محمد و آل محمد و جان سپردنم را همچون جان باختن محمد و آل محمد قرار ده. خداوندا این روزی است که بنی امیّه و پسر هند جگرخوار، آن ملعون بن ملعون؛ به زبان پیامبرت در هر سرزمین و جایگاهی که پیامبرت صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم در آن وقوف و درنگ نمود، آن را مایه برکت و میمنت برای خود برشمردند. خداوندا بر اباسفیان و معاویه و بر یزید بن معاویه، تا ابد الاباد لعنت فرست. و این روزی است که دودمان زیاد و مروان به خاطر کشتن حسین صلوات الله علیه، در آن شادمانی کردند. خداوندا پس لعنت و عذابت بر ایشان را دوچندان نما. خداوندا من امروز و در این جایگهم و در تمام زندگی­ام به برائت جستن از ایشان و با لعن و ننگ فرستادن بر ایشان و دوستی نمودن با پیامبرت و اهل بیت پیامبرت علیهم السلام به سوی تو تقرب می­جویم. سپس می­گویی: بار خدایا لعنت فرست بر نخست ستمگری که بر حق محمد و آل محمد ستم روا داشت و هم تا آخرین پیرو او در این جنایت. خداوندا لعنت فرست بر این گروهی که با حسین علیه السلام در جنگ شدند و در قتل او با دشمنان همرهی نمودند و با ایشان هم­قسم شدند. خداوندا همه ایشان را لعنت فروفرست و این را صد مرتبه می­گویی. سپس می­گویی: سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در خیمه­گاه تو رحل اقامت افکندند، بر شما باد سلام خدا از سوی من تا هر آنگاه که زنده ام و تا هرگاه که شب و روز بر جایند، و خداوند این را آخرین زیارت من از شما قرار ندهد. سلام بر حسین و بر علی بن حسین و بر یاران حسین، درود و صلوات خداوند بر همگی ایشان باد. و این را صد مرتبه می­گویی. سپس می­گویی: خداوندا نخستین ستمگری که بر خاندان پیامبرت ستم روا داشت را تو به لعن و نفرین از سوی من مختصّ گردان و نخست از او آغاز نما و سپس دومی و سومی و چهارمی. خداوندا یزید بن معاویه را در مقام پنجمین لعنت فرست و بر عبید اللَّه بن زیاد و پسر مرجانه و عمر بن سعد و شمر و دودمان ابی سفیان و دودمان زیاد و دودمان مروان تا روز قیامت لعن و نفرین فرست. سپس به سجده برو و در سجده ات بگو: بار خدایا حمد و ثنا تو راست، چون ثنایِ شکرگزارانِ تو بر مصیبتی که بر آنان وارد گشته است. حمد و ثنا خدای راست بر غم این داغ جانگداز نشسته بر دلم. خدایا شفاعت حسین را در روز ورود به محشر نصیبم نما و مرا در نزد خود گام راستین­منشی و صدق همراه حسین و اصحاب حسین که جانشان را در راه حسین علیه السّلام نثار نمودند؛ ثابت بگردان.

علقمه گوید که امام باقر علیه السلام فرمود: ای علقمه، اگر توانستی که هر روز عمرت، این زیارت را بخوانی چنین کن و تو را به خواست خدای تعالی، ثواب همه آنچه گفته شد، نوشته خواهد شد. - . مصباح الطوسی : 538- 542 -

**[ترجمه]

«3»

وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ الطَّیَالِسِیُّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ وَ جَمَاعَةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا إِلَی الْغَرِیِّ بَعْدَ مَا خَرَجَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَسِرْنَا مِنَ الْحِیرَةِ إِلَی الْمَدِینَةِ فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنَ الزِّیَارَةِ صَرَفَ صَفْوَانُ وَجْهَهُ إِلَی نَاحِیَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ لَنَا تَزُورُونَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنْ هَذَا الْمَکَانِ مِنْ عِنْدِ رَأْسِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مِنْ هَاهُنَا وَ أَوْمَی إِلَیْهِ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنَا مَعَهُ قَالَ فَدَعَا صَفْوَانُ بِالزِّیَارَةِ الَّتِی رَوَاهَا عَلْقَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ رَأْسِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام وَ وَدَّعَ فِی دُبُرِهِمَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام وَ أَوْمَی إِلَی الْحُسَیْنِ بِالسَّلَامِ مُنْصَرِفاً بِوَجْهِهِ نَحْوَهُ وَ وَدَّعَ وَ کَانَ فِیمَا دَعَاهُ فِی دُبُرِهَا.

یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ یَا کَاشِفَ کُرَبِ الْمَکْرُوبِینَ

ص: 296

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 538- 542.

یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ وَ یَا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ وَ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَی وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِینِ وَ یَا مَنْ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی وَ یَا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ وَ یَا مَنْ لَا تَخْفَی عَلَیْهِ خَافِیَةٌ وَ یَا مَنْ لَا تَشْتَبِهُ عَلَیْهِ الْأَصْوَاتُ وَ یَا مَنْ لَا تُغَلِّطُهُ الْحَاجَاتُ وَ یَا مَنْ لَا یُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّینَ یَا مُدْرِکَ کُلِّ فَوْتٍ وَ یَا جَامِعَ کُلِّ شَمْلٍ وَ یَا بَارِئَ النُّفُوسِ بَعْدَ الْمَوْتِ یَا مَنْ هُوَ کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ یَا قَاضِیَ الْحَاجَاتِ یَا مُنَفِّسَ الْکُرُبَاتِ یَا مُعْطِیَ السُّؤَالاتِ یَا وَلِیَّ الرَّغَبَاتِ یَا کَافِیَ الْمُهِمَّاتِ یَا مَنْ یَکْفِی مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ لَا یَکْفِی مِنْهُ شَیْ ءٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ بِحَقِّ فَاطِمَةَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ فَإِنِّی بِهِمْ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا وَ بِهِمْ أَتَوَسَّلُ وَ بِهِمْ أَتَشَفَّعُ إِلَیْکَ وَ بِحَقِّهِمْ أَسْأَلُکَ وَ أُقْسِمُ وَ أَعْزِمُ عَلَیْکَ وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَهُمْ عِنْدَکَ وَ بِالْقَدْرِ الَّذِی لَهُمْ عِنْدَکَ وَ بِالَّذِی فَضَّلْتَهُمْ عَلَی الْعَالَمِینَ وَ بِاسْمِکَ الَّذِی جَعَلْتَهُ عِنْدَهُمْ وَ بِهِ خَصَصْتَهُمْ دُونَ الْعَالَمِینَ وَ بِهِ أَبَنْتَهُمْ وَ أَبَنْتَ فَضْلَهُمْ مِنْ فَضْلِ الْعَالَمِینَ حَتَّی فَاقَ فَضْلُهُمْ فَضْلَ الْعَالَمِینَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْشِفَ عَنِّی غَمِّی وَ هَمِّی وَ کَرْبِی وَ تَکْفِیَنِی الْمُهِمَّ مِنْ أُمُورِی وَ تَقْضِیَ عَنِّی دَیْنِی وَ تُجِیرَنِی مِنَ الْفَقْرِ وَ تُجِیرَنِی مِنَ الْفَاقَةِ وَ تُغْنِیَنِی عَنِ الْمَسْأَلَةِ إِلَی الْمَخْلُوقِینَ وَ تَکْفِیَنِی هَمَّ مَنْ أَخَافُ هَمَّهُ وَ عُسْرَ مَنْ أَخَافُ عُسْرَهُ وَ حُزُونَةَ مَنْ أَخَافُ حُزُونَتَهُ وَ شَرَّ مَنْ أَخَافُ شَرَّهُ وَ مَکْرَ مَا أَخَافُ مَکْرَهُ وَ بَغْیَ مَا أَخَافُ بَغْیَهُ وَ جَوْرَ مَا أَخَافُ جَوْرَهُ وَ سُلْطَانَ مَا أَخَافُ سُلْطَانَهُ وَ کَیْدَ مَنْ أَخَافُ کَیْدَهُ وَ مَقْدُرَةَ مَا أَخَافُ بَلَاءَ مَقْدُرَتِهِ عَلَیَّ وَ تَرُدَّ عَنِّی کَیْدَ الْکَیَدَةِ وَ مَکْرَ الْمَکَرَةِ اللَّهُمَّ مَنْ أَرَادَنِی فَأَرِدْهُ وَ مَنْ کَادَنِی فَکِدْهُ وَ اصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُ وَ مَکْرَهُ وَ بَأْسَهُ وَ أَمَانِیَّهُ وَ امْنَعْهُ عَنِّی کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ اللَّهُمَّ اشْغَلْهُ عَنِّی بِفَقْرٍ لَا تَجْبُرُهُ وَ بِبَلَاءٍ لَا تَسْتُرُهُ وَ بِفَاقَةٍ لَا تَسُدُّهَا وَ بِسُقْمٍ لَا تُعَافِیهِ وَ ذُلٍّ لَا تُعِزُّهُ وَ

ص: 297

بِمَسْکَنَةٍ لَا تَجْبُرُهَا اللَّهُمَّ اضْرِبْ بِالذُّلِّ نُصْبَ عَیْنَیْهِ وَ أَدْخِلْ عَلَیْهِ الْفَقْرَ فِی مَنْزِلِهِ وَ الْعِلَّةَ وَ السُّقْمَ فِی بَدَنِهِ حَتَّی تَشْغَلَهُ عَنِّی بِشُغُلٍ شَاغِلٍ لَا فَرَاغَ لَهُ وَ أَنْسِهِ ذِکْرِی کَمَا أَنْسَیْتَهُ ذِکْرَکَ وَ خُذْ عَنِّی بِسَمْعِهِ وَ بَصَرِهِ وَ لِسَانِهِ وَ یَدِهِ وَ رِجْلِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَمِیعِ جَوَارِحِهِ وَ أَدْخِلْ عَلَیْهِ فِی جَمِیعِ ذَلِکَ السُّقْمَ وَ لَا تَشْفِهِ حَتَّی تَجْعَلَ ذَلِکَ شُغُلًا شَاغِلًا بِهِ عَنِّی وَ عَنْ ذِکْرِی.

وَ اکْفِنِی یَا کَافِیَ مَا لَا یَکْفِی سِوَاکَ فَإِنَّکَ الْکَافِی لَا کَافِیَ سِوَاکَ وَ مُفَرِّجٌ لَا مُفَرِّجَ سِوَاکَ وَ مُغِیثٌ لَا مُغِیثَ سِوَاکَ وَ جَارٌ لَا جَارَ سِوَاکَ خَابَ مَنْ کَانَ جَارُهُ سِوَاکَ وَ مُغِیثُهُ سِوَاکَ وَ مَفْزَعُهُ إِلَی سِوَاکَ وَ مَهْرَبُهُ وَ مَلْجَاهُ إِلَی غَیْرِکَ وَ مَنْجَاهُ مِنْ مَخْلُوقٍ غَیْرِکَ فَأَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی وَ مَفْزَعِی وَ مَهْرَبِی وَ مَلْجَئِی وَ مَنْجَایَ فَبِکَ أَسْتَفْتِحُ وَ بِکَ أَسْتَنْجِحُ وَ بِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ وَ أَتَوَسَّلُ وَ أَتَشَفَّعُ فَأَسْأَلُکَ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ فَلَکَ الْحَمْدُ وَ لَکَ الشُّکْرُ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَی وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ فَأَسْأَلُکَ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْشِفَ عَنِّی غَمِّی وَ هَمِّی وَ کَرْبِی فِی مَقَامِی هَذَا کَمَا کَشَفْتَ عَنْ نَبِیِّکَ هَمَّهُ وَ غَمَّهُ وَ کَرْبَهُ وَ کَفَیْتَهُ هَوْلَ عَدُوِّهِ فَاکْشِفْ عَنِّی کَمَا کَشَفْتَ عَنْهُ وَ فَرِّجْ عَنِّی کَمَا فَرَّجْتَ عَنْهُ وَ اکْفِنِی کَمَا کَفَیْتَهُ وَ اصْرِفْ عَنِّی هَوْلَ مَا أَخَافُ هَوْلَهُ وَ مَئُونَةَ مَا أَخَافُ مَئُونَتَهُ وَ هَمَّ مَا أَخَافُ هَمَّهُ بِلَا مَئُونَةٍ عَلَی نَفْسِی مِنْ ذَلِکَ وَ اصْرِفْنِی بِقَضَاءِ حَوَائِجِی وَ کِفَایَةِ مَا أَهَمَّنِی هَمُّهُ مِنْ أَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْکَ مِنِّی سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِکُمَا وَ لَا فَرَّقَ اللَّهُ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمَا اللَّهُمَّ أَحْیِنِی حَیَاةَ مُحَمَّدٍ وَ ذُرِّیَّتِهِ وَ أَمِتْنِی مَمَاتَهُمْ وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِمْ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ طَرْفَةَ عَیْنٍ أَبَداً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَتَیْتُکُمَا زَائِراً وَ مُتَوَسِّلًا إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکُمَا مُتَوَجِّهاً إِلَیْهِ بِکُمَا وَ مُسْتَشْفِعاً بِکُمَا إِلَی اللَّهِ فِی حَاجَتِی هَذِهِ فَاشْفَعَا لِی فَإِنَّ لَکُمَا عِنْدَ اللَّهِ الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ وَ الْجَاهَ الْوَجِیهَ وَ الْمَنْزِلَ الرَّفِیعَ وَ الْوَسِیلَةَ.

ص: 298

إِنِّی أَنْقَلِبُ عَنْکُمَا مُنْتَظِراً لِتَنَجُّزِ الْحَاجَةِ وَ قَضَائِهَا وَ نَجَاحِهَا مِنَ اللَّهِ بِشَفَاعَتِکُمَا لِی إِلَی اللَّهِ فِی ذَلِکَ فَلَا أَخِیبُ وَ لَا یَکُونُ مُنْقَلَبِی مُنْقَلَباً خَائِباً خَاسِراً بَلْ یَکُونُ مُنْقَلَبِی مُنْقَلَباً رَاجِحاً مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِی بِقَضَاءِ جَمِیعِ حَوَائِجِی وَ تَشْفَعَا لِی إِلَی اللَّهِ أَنْقَلِبُ عَلَی مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ مُفَوِّضاً أَمْرِی إِلَی اللَّهِ مُلْجِئاً ظَهْرِی إِلَی اللَّهِ وَ مُتَوَکِّلًا عَلَی اللَّهِ وَ أَقُولُ حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَی سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ لِی وَرَاءَ اللَّهِ وَ وَرَاءَکُمْ یَا سَادَتِی مُنْتَهًی مَا شَاءَ رَبِّی کَانَ وَ مَا لَمْ یَشَأْ لَمْ یَکُنْ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ أَسْتَوْدِعُکُمَا اللَّهَ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی إِلَیْکُمَا انْصَرَفْتُ یَا سَیِّدِی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَوْلَایَ وَ أَنْتَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا سَیِّدِی وَ سَلَامِی عَلَیْکُمَا مُتَّصِلٌ مَا اتَّصَلَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَاصِلٌ ذَلِکَ إِلَیْکُمَا غَیْرُ مَحْجُوبٍ عَنْکُمَا سَلَامِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ أَسْأَلُهُ بِحَقِّکُمَا أَنْ یَشَاءَ ذَلِکَ وَ یَفْعَلَ فَ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ انْقَلَبْتُ یَا سَیِّدِی عَنْکُمَا تَائِباً حَامِداً لِلَّهِ شَاکِراً رَاجِیاً لِلْإِجَابَةِ غَیْرَ آیِسٍ وَ لَا قَانِطٍ آئِباً عَائِداً رَاجِعاً إِلَی زِیَارَتِکُمَا غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکُمَا وَ لَا مِنْ زِیَارَتِکُمَا بَلْ رَاجِعٌ عَائِدٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ یَا سَادَتِی رَغِبْتُ إِلَیْکُمَا وَ إِلَی زِیَارَتِکُمَا بَعْدَ أَنْ زَهِدَ فِیکُمَا وَ فِی زِیَارَتِکُمَا أَهْلُ الدُّنْیَا فَلَا خَیَّبَنِیَ اللَّهُ مِمَّا رَجَوْتُ وَ مَا أَمَّلْتُ فِی زِیَارَتِکُمَا إِنَّهُ قَرِیبٌ مُجِیبٌ قَالَ سَیْفٌ فَسَأَلْتُ صَفْوَانَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ عَلْقَمَةَ بْنَ مُحَمَّدٍ لَمْ یَأْتِنَا بِهَذَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام إِنَّمَا أَتَانَا بِدُعَاءِ الزِّیَارَةِ فَقَالَ صَفْوَانُ وَرَدْتُ مَعَ سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِلَی هَذَا الْمَکَانِ فَفَعَلَ مِثْلَ الَّذِی فَعَلْنَاهُ فِی زِیَارَتِنَا وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ عِنْدَ الْوَدَاعِ بَعْدَ أَنْ صَلَّی کَمَا صَلَّیْنَا وَ وَدَّعَ کَمَا وَدَّعْنَاهُ ثُمَّ قَالَ لِی صَفْوَانُ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام تَعَاهَدْ هَذِهِ الزِّیَارَةَ وَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ زُرْ بِهِ فَإِنِّی ضَامِنٌ عَلَی اللَّهِ تَعَالَی لِکُلِّ مَنْ زَارَ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ مِنْ قُرْبٍ أَوْ بُعْدٍ إِنَّ زِیَارَتَهُ مَقْبُولَةٌ وَ سَعْیَهُ مَشْکُورٌ وَ سَلَامَهُ وَاصِلٌ غَیْرُ

ص: 299

مَحْجُوبٍ وَ حَاجَتَهُ مَقْضِیَّةٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَی بَالِغاً مَا بَلَغَتْ وَ لَا یُخَیِّبُهُ.

یَا صَفْوَانُ وَجَدْتُ هَذِهِ الزِّیَارَةَ مَضْمُونَةً بِهَذَا الضَّمَانِ عَنْ أَبِی وَ أَبِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ عَنِ الْحُسَیْنِ وَ الْحُسَیْنُ عَنْ أَخِیهِ الْحَسَنِ مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ وَ الْحَسَنُ عَنْ أَبِیهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ وَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَنْ جَبْرَئِیلَ علیه السلام مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ وَ جَبْرَئِیلُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَضْمُوناً بِهَذَا الضَّمَانِ وَ قَدْ آلَی اللَّهُ عَلَی نَفْسِهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ علیه السلام بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ مِنْ قُرْبٍ أَوْ بُعْدٍ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ قَبِلْتُ مِنْهُ زِیَارَتَهُ وَ شَفَّعْتُهُ فِی مَسْأَلَتِهِ بَالِغاً مَا بَلَغَتْ وَ أَعْطَیْتُهُ سُؤْلَهُ ثُمَّ لَا یَنْقَلِبُ عَنِّی خَائِباً وَ أَقْلِبُهُ مَسْرُوراً قَرِیراً عَیْنُهُ بِقَضَاءِ حَاجَتِهِ وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ وَ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَ شَفَّعْتُهُ فِی کُلِّ مَنْ شَفَعَ خَلَا نَاصِبٍ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ آلَی اللَّهُ تَعَالَی بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِهِ وَ أَشْهَدَنَا بِمَا شَهِدَتْ بِهِ مَلَائِکَةُ مَلَکُوتِهِ عَلَی ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ جَبْرَئِیلُ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَنِی إِلَیْکَ سُرُوراً وَ بُشْرَی لَکَ وَ سُرُوراً وَ بُشْرَی لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ إِلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَدَامَ یَا مُحَمَّدُ سُرُورُکَ وَ سُرُورُ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ الْأَئِمَّةِ وَ شِیعَتِکُمْ إِلَی یَوْمِ الْبَعْثِ ثُمَّ قَالَ لِی صَفْوَانُ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ یَا صَفْوَانُ إِذَا حَدَثَ لَکَ حَاجَةٌ فَزُرْ بِهَذِهِ الزِّیَارَةِ مِنْ حَیْثُ کُنْتَ وَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ سَلْ رَبَّکَ حَاجَتَکَ تَأْتِکَ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ غَیْرُ مُخْلِفٍ وَعْدَهُ رَسُولَهُ صلی الله علیه و آله بِمَنِّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ (1).

**[ترجمه]محمد بن خالد طیالسی از سیف بن عمیره روایت کند که گفت: با صفوان بن مهران شتربان و گروهی از یارانمان، پس از آنکه امام صادق علیه السلام (برای این سفر)، رفته بودند، به غریّ رفتیم و از حیره به سمت مدینه روان شدیم و چون از زیارت امیر المؤمنین علیه السلام فارغ گشتیم، صفوان چهره به سمت ابا عبد الله علیه السلام گرداند و گفت: از این مکان از کنار سر امیر المومنین صلوات الله علیه، از همین جا حسین علیه السلام را زیارت می­کنید و (قبلاً) امام صادق علیه السلام (از همین جا) به امام حسین علیه السلام توجه کرد و اشاره نمود و من همراه ایشان بودم. گوید: پس صفوان با زیارتی که علقمة بن محمد حضرمی از امام باقر علیه السلام در اعمال روز عاشورا روایت کرده بود، به دعا نشست و سپس دو رکعت نماز در کنار سر امیر المومنین علیه السلام خواند و پس از آن دو رکعت با امیر المومنین علیه السلام وداع نمود و به حالت تعظیم، رویش را به سمت امام حسین علیه السلام کرد و به وی سلام نمود و سپس وداع نمود؛ و از دعاهایی که پس از نمازش خواند این بود: خداوندا خداوندا خداوندا! ای پاسخگوی دعای چاره­بریدگان، ای زداینده اندوه های دل­غمین­گشتگان، ای نجات­بخش یاری­جویان، ای فریادرس فریادخواهان، ای آن که از رگ گردن به من نزدیک تری و ای آن که میان انسان و دلش درنشینی، ای آن که در چشم انداز برترینی و در افق مبینی و ای آن که اوست بخشاینده افزون مهر که بر عرش استوار نشست و ای آن که خیانتگری چشمها را دریابد و آنچه سینه ها درون خود پنهان کنند. و ای آن که هیچ پنهانی از نگاه او دور نماند و هیچ صدایی بر او مشتبه نگردد و آن که درخواستها او را به اشتباه نیفکند و ای آن که پای­فشاری پای­فشاران او را به ستوه نیاورد، ای دریابنده هر از دست رفتنی و ای گرد آورنده هر جمعی و ای آفرینشگر جانها پس از مرگ، ای آن که هر روز در امری عظیم است، ای برآورنده حاجات، ای برون­کننده اندوه از دلها، ای هبه­کننده خواهشها، ای همه­کاره نیک پردازنده آرزوها، ای تو بسنده همه بزرگترین خواسته ها و نیازها، ای آن که همه چیز را بسنده است و هیچ چیزی در آسمانها و زمین در جایگزینی او بسنده نیست، به حق محمد و علی و به حق فاطمه دخت نبی تو و به حق حسن و حسین؛ که من به آبروی ایشان در این جایگهم به تو روی نموده و به آبروی ایشان توسل جسته و به ایشان نزد تو شفاعت جسته ام و به حق اینان از تو درخواست می­کنم و سوگند یاد کرده و قسم می­خورم و به منزلتی که ایشان نزد تو دارند و جایگهی که نزد تو از آن برخوردارند و به آنچه ایشان را بدان بر جهانیان برتری بخشیدی و به نامت که آن را نزد ایشان نهادی و ایشان را، برکنار از همه جهانیان، به آن اختصاص دادی و بدین وسیله ایشان را به ظهور رسانده و فضل ایشان را بر فضل جهانیان آشکار گرداندی تا آنکه فضل ایشان بر فضل جهانیان برتری یافت؛ از تو مسألت می­نمایم که بر محمد و آل محمد درود و صلوات فرستی و اندوه و دلنگرانی و دل­پریشی ام را از دلم بیرون کنی و در امور حیاتی و مهمم بسنده من باشی و دین و بدهکاری ام را از گرده ام سبک نمایی و مرا از تهیدستی نجات بخشی و از نداری رهایی بخشی و مرا از گدایی و درخواست از مردمان بی­نیاز گردانی و مرا در برابر دل­نگرانی آن که از دل­نگرانی از جانب او هراسانم، و از سختی و تنگنای آنچه از تنگنا و سختی اش ترسانم، و از سرسختی و نفوذناپذیری آن­که از سرسختی اش نگرانم و شر آن که از شرش گریزانم و نیرنگ آن که از نیرنگش هراسانم و درازدستی آن که از درازدستی اش بیم خورم و ستم آن که از ستمش ترسانم و چیرگی آن که از چیرگی و سلطنت یافتنش ترسانم و کینه آن که از کینه اش نگرانم و توانمندی آن که از بلای توانمندی اش ترسانم، بسنده باشی و کینه کینه­توزان و نیرنگ نیرنگبازان را به خودشان بازگردانی.

خداوندا، هر که قصد مرا کرده (به بدی)، تو قصد او کن و هر که به بدخواهی بر من نیرنگ زد، پس تو همانسان او را نیرنگ کن و کینه و نیرنگ و زورگویی و آرزوهای او را از من دور دار و او را هر گونه که پسندی، از من باز دار. خداوندا او را از من به بینوایی ای که چاره اش نکنی و به بلایی که بر او نپوشانی و به تنگدستی ای که برطرف نسازی و به ناخوشی ای که سلامتی اش نبخشی و خواری ای که سرفرازی اش ندهی و بیچارگی ای که به صلاحش نیاوری، گرفتار نما. خداوندا خواری اش را همیشه پیش چشمش نِه و تنگدستی را به درون خانه اش بنشان و درد و ناخوشی را بر پیکرش افکن تا او را به بلایی همیشگی که از آن رهایی نیابد، از من بازداری و یاد مرا از ذهن او دور دار، همانسان که نام خودت را از دلش پاک کردی و گوش و چشم و زبان و دست و پا و دل و همه اندام او را از آزار به من دور کن و در همه این اعضایش بر او ناخوشی سرازیر کن و او را شفا مبخش تا آن که آن را درگیری همیشگی اش کنی که من و یاد مرا به آن فراموش نماید و ای کفایت­کننده مرا در آنچه جز توئی بسنده نباشد، بسنده باش که تنها تویی بسنده کافی و بسنده ای جز تو نیست و تنها تویی رهایی بخش که جز تو رهایی بخشی نیست و تنها تویی کمک­رسان که جز تو کمک­رسانی نیست و تنها تویی پناه­دهنده که جز تو پناه­دهنده ای نیست، و نومید ماند هر آن که پناه­دهنده اش جز تو باشد و یاریگرش جز تو و پناهش جز تو و گریزگاه و امان­خانه اش به نزد دیگری باشد و محل نجاتش نزد مخلوق و غیر تو باشد، که تویی مایه اعتماد و امید و پناهگاه و گریزگاه و تکیه گاه و امان­خانه و خانه نجات من، و تنها از تو خواهش یاری دارم و فقط به لطف تو در پی پیروزی روانه ام و به آبروی محمد و آل محمد به تو روی آورده و توسل می­کنم و شفاعت می­جویم، پس ای خدا، ای خدا، ای خدا، از تو مسألت می­نمایم که تو راست حمد و ثنا و تو را سزد سپاس و شکایت و گلایه تنها به نزد تو رواست و تویی دستگیر، پس از تو مسألت می­کنم ای خدا، ای خدا، ای خدا، به حق محمد و آل محمد که بر محمد و آل محمد درود فرستی و اندوه و دل­نگرانی و پریشان­حالی ام را در این جایگهم از دلم بزدایی، همان سان که دل­نگرانی و اندوه و پریشان­حالی پیامبرت را از دلش زدودی و او را در هول و هراس از دشمنش بسنده بودی، پس همانسان که از وی زدودی از من نیز بزدا و بر من گشایش حاصل آور چنان که وی را گشایش بخشیدی و مرا کفایت نما همانسان که او را کفایت نمودی و هراس آنچه از هولش ترسانم و سختی آنچه از سختی اش نگرانم و دل­نگرانی آنچه از دل­نگرانی اش بیم­ دارم را بی هیچ گرانی و شدتی بر جان من از سوی این امور، از من بازدار و مرا با برآوردن حاجاتم و کفایت نمودن آنچه از امر دنیا و آخرتم که دل­نگرانی اش مرا نگران کرده، بازگردان. ای امیر المومنین، بر تو سلام از سوی من تا آنگاه که شب و روز پا بر جایند و خداوند این زیارت را آخرین فیض من از زیارت شما دو تن قرار ندهد و میان من و شما جدایی نیفکند. خداوندا مرا زیستنی بسان زیستن محمد و سلاله اش و جان باختنی چون جان باختن ایشان عطا فرما و مرا بر کیش ایشان بمیران و در میان آنان محشور گردان و چشم بر هم زدنی مرا از ایشان در دنیا و آخرت هرگز جدا مگردان.

ای امیر المومنین و ای ابا عبد الله، به زیارت نزد شما آمده و به خداوند، پروردگارم و پروردگار شما توسل جسته و به آبروی شما روی سوی وی نهاده و به آبروی شما درباره حاجتم نزد خداوند شما را به شفاعت خوانده ام، پس مرا نزد او شفاعت جویید که شما را به پیشگاه خدا جایگاه ستوده و شأن آبرومند و منزلت بلند و وسیله هست. من از نزد شما می­روم و منتظر عملی شدن وعده برآورده شدن حاجتم و محقق گشتن و نتیجه یافتن آن نزد خداوند به شفاعت جستن شما برای من به پیشگاه الهی درباره آن می­نشینم، پس مباد که ناکام مانم و بازگشتم بازگشتی زیانکارانه و بی نتیجه نباشد، بلکه بازگشتم بازگشتی پیروزمند و رستگاری یافته و با حاجت قضا شده در همه درخواستهایم باشد و مرا نزد خداوند شفاعت جویید. بدانچه خدا خواهد بازمی گردم و هیچ چاره و جنبشی جز به توان الهی نیست، بدین حال که امر خود به خدا واگذارده و به پشتیبانی خداوند اعتماد جسته و بر او توکل نموده و می­گویم: «حَسْبِیَ اللَّهُ»، {خداوند مرا بسنده است و کفایت کننده.} خداوند دعای نیایشگرش را بشنود و پس از خدا و شما ای سرورانم، مرا مقصودی نیست، هر آنچه خدا خواهد همان شود و آنچه خدا نخواهد، رخ ندهد و هیچ چاره و جنبشی جز به توان الهی نیست. شما را به خدا می­سپارم و خداوند این را آخرین دیدار من با شما قرار ندهد. ای امیر المومنین و ای مولای من و تو ای ابا عبد الله، ای سرورم، ره بازگشت گرفته ام و سلام و درودم تا آنگاه که شب و روز پیوسته اند، پیوسته بر شماست و به شما می­رسد و از رسیدن به شما در حجاب نمانده است، به خواست خدا و از خدا می­خواهم که به حق شما این امر را بخواهد و به انجام رساند که او ستوده و والاشکوه است. ای سرورانم، از نزد شما باز می­گردم، توبه گر و ستایشگر خداوند و سپاسگزار و امیدوار به اجابت، و نه نومید و نه بی­چاره پندار خود به خشم، و هم به قصد بازگشت و رجوع به زیارت شما و نه روی­گردانده از شما و نه از زیارت شما بلکه بازگردنده و رجوع کننده به خواست خدا و هیچ چاره و جنبشی جز به توان الهی نیست. ای سروران من، مشتاق شما و زیارت شما بوده ام پس از آنکه اهل دنیا از شما و زیارت شما دوری جستند، پس خداوند مرا در آنچه با زیارت شما بدان دل بسته و چشم داشته ام، ناکام مگذارد که او نزدیک است و پاسخگو.

سیف گوید: پس از صفوان پرسیدم و گفتم، علقمة بن محمد چنین خبری را از امام باقر علیه السلام به ما نرساند و فقط دعای زیارت را برایمان گفت. صفوان پاسخ داد: با سرورم امام صادق علیه السلام به این مکان آمدم و ایشان نظیر آنچه که اکنون ما در زیارتمان انجام دادیم رفتار نمود و پس از نمازی شبیه آنچه اکنون خواندیم، به هنگام وداع این دعا را خواند و همان سان که ما حضرت را وداع نمودیم، وداع کرد. سپس صفوان به من گفت: امام صادق علیه السلام مرا فرمود: همواره به این دعا خوی بگیر و آن را بخوان و به آن زیارت نما و من در پیشگاه خدای تعالی برای هر که به این زیارت، زیارت نماید و به این دعا، از دور یا نزدیک دعا بخواند، ضامن هستم که زیارتش پذیرفته و پویشش سپاس­نهاده و درودش دررسیده و نه در پرده مانده و حاجتش از سوی خداوند، هر چه باشد، برآورده خواهد بود و او را نومید مگذارد. ای صفوان، این زیارت را به همین ضمانت از پدرم شنیدم و پدرم از علی بن حسین علیه السلام آن را ضمانت شده به همین تضمین از حسین، و حسین از برادرش حسن با همین تضمین و حسن از پدرش امیر المومنین علیه السلام به همین تضمین و امیر المومنین از رسول خدا ضمانت شده به همین تضمین و رسول خدا صلی الله علیه و آله ضمانت شده به همین تضمین از جبرئیل و جبرئیل از خدای عز و جل به همین تضمین شنید و خداوند بر ذات اقدسش عز و جل سوگند یاد کرده که هر که حسین علیه السلام را به این زیارت از دور یا نزدیک زیارت نماید و این دعا را بخواند، زیارتش را می­پذیرم و حاجت او را، هر چه خواهد باشد، شفیع می­گردم و خواسته اش را به وی عطا می­کنم و سپس از نزد من دست خالی باز نمی­گردد و او را شادمان­دل و خوشحال از برآورده شدن حاجتش و فوز یافتن به بهشت و رهایی از آتش باز می­گردانم و شفاعت او را در حق هر کسی که برایش شفاعت جوید، مگر ستیزه جوی با ما اهل بیت، می­پذیرم. خداوند به این سخن بر ذات اقدسش سوگند یاد نموده و ما را بر آنچه که فرشتگان ملکوتش بر آن گواهی دادند، به شهادت گرفته است. سپس جبرئیل گفت: ای رسول خدا، خداوند مرا به شادمانی و مژده به تو و شادمانی و مژده به علی بن ابی طالب و فاطمه و حسن و حسین و امامان از سلاله تو تا روز قیامت، فرو فرستاد، پس ای محمد، سرور و شادمانی تو و شادمانی علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان و شیعیان شما تا روز رستاخیز ادامه یابد. سپس صفوان به من گفت: امام صادق علیه السلام به من فرمود: ای صفوان، اگر حاجتمند گشتی، به این زیارت، هر کجا که بودی، زیارت کن و این دعا را بخوان و حاجتت را از خدایت درخواست کن که آن را از حضرتش درخواهی یافت و خداوند وعده اش به پیامبرش در منت نهادن بر او را زیر پای نمی­نهد و حمد و ثناء خدای راست. - . مصباح الطوسی : 542- 546 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام إذا أنت صلیت الرکعتین أقول فی العبارة إشکال و إجمال و تحتمل وجوها.

الأول أن یکون المراد فعل تلک الأعمال و الأدعیة قبل الصلاة و بعدها مکررا.

الثانی أن یکون المراد الإیماء بسلام آخر بأی لفظ أراد ثم الصلاة

ص: 300

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 542- 546.

ثم قراءة هذه الأدعیة المخصوصة.

الثالث أن یکون المراد بالسلام قوله السلام علیک إلی أن ینتهی إلی الأذکار المکررة ثم یصلی و یکرر کلا من الدعاءین مائة بعد الصلاة و یأتی بما بعدهما.

الرابع أن یکون الصلاة بعد تکرار الذکرین مائة مائة ثم یقول بعد الصلاة اللهم خص أنت أول ظالم إلی آخر الأدعیة.

الخامس أن تکون الصلاة متوسطة بین هذین الذکرین لقوله علیه السلام و اجتهد علی قاتله بالدعاء و صلی بعده.

السادس أن تکون الصلاة متصلة بالسجود و لعل هذا أظهر لمناسبة السجود بالصلاة و لأن ظاهر الخبر کون الصلاة بعد کل سلام و لعن و احتمال کون الصلاة بعد الأذکار من غیر تکریر بعدها بعید جدا.

ثم اعلم أن فی المصباح و مزار السید مکان قوله من بعد الرکعتین قوله من بعد التکبیر فلعل المراد بالتکبیر الصلاة مجازا و علی التقادیر العبارة فی غایة التشویش و لعل الأحوط فعل الصلاة فی المواضع المحتملة کلها و الکفعمی رحمه الله حمله علی المعنی الثانی و حمل التکبیر علی التکبیر المستحب قبل الزیارة حیث قال و یومی إلیه علیه السلام بالسلام و یجتهد فی الدعاء علی قاتله ثم یصلی رکعتین ثم ذکر الندبة و التعزیة بما مر ثم قال فإذا أنت صلیت الرکعتین المذکورتین آنفا فکبر الله تعالی مائة مرة ثم أوم إلیه علیه السلام و قل السلام علیک یا أبا عبد الله إلی آخر الزیارة.

الرزیئة بالهمز المصیبة و فی النسخ فی المواضع مشددة بغیر همز قلبت الهمزة یاء تخفیفا و ابن مرجانة هو ابن زیاد و تخصیصه بالذکر بعد بنی أمیة لشدة کفره و عناده أو لکونه ولد زنا قوله علیه السلام و تنقبت لعله کان النقاب بینهم متعارفا عند الذهاب إلی الحرب بل إلی مطلق الأسفار حذرا من أعدائهم لئلا یعرفوهم فهذا إشارة إلی ذلک.

ص: 301

و قال الکفعمی (1)

یمکن أن یکون المعنی مأخوذا من النقاب الذی للمرأة أی اشتملت بآلات الحرب کاشتمال المرأة بنقابها فیکون النقاب هنا استعارة أو یکون مأخوذا من النقبة و هو ثوب یشتمل به کالإزار أو یکون معنی تنقبت سارت فی نقوب الأرض و هی طرقها الواحد نقب و منه قوله تعالی فَنَقَّبُوا فِی الْبِلادِ أی طوفوا و ساروا فی نقوبها أی طرقها قال:

لقد نقبت فی الآفاق حتی***رضیت من الغنیمة بالإیاب (2) انتهی.

قوله علیه السلام أن یبلغنی المقام المحمود أی مقام الشفاعة أی یؤهلنی لشفاعتکم أو ظهور إمام الحق و إعلاء الدین و قمع الکافرین قوله مصیبة منصوب بفعل مقدر کأذکر أو أعنی قوله علیه السلام أن تزوره فی کل یوم.

**[ترجمه]گفته آن حضرت علیه السلام: «إذا انت صلیت الرکعتین»،

**[ترجمه]

أقول

هذه الرخصة یستلزم الرخصة فی تغییر عبارة الزیارة أیضا کان یقول اللهم إن یوم قتل الحسین علیه السلام یوم تبرکت به و عبارة کامل الزیارة لا یحتاج إلی تغییر.

قوله علیه السلام مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ الحبل العرق و إضافته للبیان و الوریدان عرقان مکتنفان بصفحتی العنق فی مقدمها متصلان بالوتین و فی نسبة الأقربیة إلیه إشارة إلی جهة القرب و هی العلیة.

قوله یا من یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ أی یقلب القلوب إلی ما لا یریده الإنسان کما قال أمیر المؤمنین علیه السلام عرفت الله بفسخ العزائم أو هو أعلم بما فی قلب المرء منه أو یکتم علیه ما فی قلبه و ینسیه ذلک للمصالح و کونه بالمنظر الأعلی و الأفق المبین کنایتان عن علو قدره و ظهور أمره.

قوله علیه السلام خائِنَةَ الْأَعْیُنِ أی خیانتها و هی مسارقة النظر إلی ما لا یحل النظر إلیه و قیل هو الرمز بالعین و قیل هو قول الإنسان رأیت و ما رأی و ما رأیت و قد رأی.

ص: 302

1- 1. مصباح الکفعمیّ ص 483.
2- 2. مصباح الکفعمیّ ص 483.

قوله علیه السلام یا من لا تغلطه الحاجات أی لا تصیر کثرة عرض الحاجات علیه فی ساعة واحدة سببا لأن یغلط فیها کما فی المخلوقین قوله علیه السلام یا من لا یبرمه من باب الإفعال أی لا یصیر إلحاح الملحین موجبا لبرمه أی ملاله.

قوله علیه السلام یا مدرک کل فوت أی فائت و الفوت السبق یقال فاته أی سبقه فلم یدرکه و الشمل الجمع و ما اجتمع من الأمر و الحزونة الخشونة قوله علیه السلام أنقلب علی ما شاء الله أی کائنا علی هذا القول و هذه العقیدة و خبر الموصول محذوف أی ما شاء الله کان.

قوله و شفعته علی بناء التفعیل أی قبلت شفاعته.

**[ترجمه]در عبارت اشکال و اجمالی هست که چند وجه را در بر دارد:

اول: مراد انجام دادن آن اعمال و ادعیه قبل از نماز و بعد آن به طور مکرر باشد.

دوم: مراد اشاره به سلام دیگر باشد به هر لفظی که اراده کرد، سپس نماز و سپس خواندن این دعاهای مخصوص.

سوم: مراد از سلام، السلام علیک باشد تا به ذکرهای مکرر برسد سپس نماز بخواند و هر یک از دو دعا را صد بار بعد از نماز تکرار کند و سپس مابعد آنها را انجام دهد.

چهارم: نماز بعد از تکرار دو ذکر صد تا صد تا باشد سپس بعد از نماز بگوید: «اللهم خصّ انت اول ظالم ...» تا آخر دعاها.

پنجم: نماز بین این دو ذکر باشد زیرا حضرت علیه السلام فرمود: برای نفرین بر قاتلش تلاش کند و سپس نماز بخواند.

ششم: نماز متصل به سجده باشد که شاید این بهتر باشد، به خاطر مناسبتی که نماز با سجده دارد و چون ظاهر روایت این است که نماز بعد از هر سلام و لعن باشد و احتمال بودن نماز بعد از ذکرها بدون تکرار بعد آنها، بسیار بعید است.

سپس بدان که در مصباح و مزار سید، به جای بعد از رکعتین، بعد از تکبیر آمده است که شاید مراد از تکبیر، مجازا همان نماز باشد. به هر حال، عبارت در نهایت تشویش است و شاید احتیاط، خواندن نماز در همه این مواضع احتمالی باشد. کفعمی رحمه الله آن را به معنای دوم حمل کرده و تکبیر را تکبیر مستحب قبل از زیارت گرفته وگفته است: به آن حضرت علیه السلام اشاره می­شود و سپس برای نفرین بر قاتلانش تلاش می­کند، سپس دو رکعت نماز می­خواند سپس ندبه و تعزیه را چنان که گذشت انجام می­دهد. سپس گفته است: وقتی دو رکعت ذکر شده را خواندی، صد بار تکبیر بگو و سپس به آن حضرت اشاره کن و بگو: السلام علیک یا اباعبدالله ... تا آخر زیارت.

«رزیئه» یعنی مصیبت. در برخی نسخه­ها بدون همزه و با تشدید آمده که برای تخفیف همزه به یاء قلب است. ابن مرجانه همان ابن زیاد است و اینکه بعد از بنی امیه ذکر شده، به خاطر شدت کفر و عناد وی یا یه خاطر ولد الزنا بودن اوست. گفته آن حضرت علیه السلام: «و تنقبت» شاید نقاب بین آنها هنگام رفتن به جنگ متعارف بوده، بلکه در همه سفرها برای پرهیز از دشمنانشان تا شناخته نشوند و این اشاره به آن است. کفعمی گفته: ممکن است مأخوذ از نقاب زنان باشد یعنی شامل آلات جنگ بوده، همان طور که زن، نقاب را نیز شامل می­شود پس نقاب استعاره است؛ یا مأخوذ از «نقبه» باشد که لباسی در برگیرنده اوست مانند ازار یا معنای تنقبت «در راههای زمین حرکت کرد» باشد و از همین است کلام خدا: «فنقّبوا فی البلاد» یعنی بچرخید و به راههای آن بروید. (شعر)

بی­تردید در آفاق چرخیده­ام تا این که از غنیمت، به همان بازگشت راضی شده­ام

گفته آن حضرت علیه السلام: «أن یبلغنی المقام المحمود» یعنی مقام شفاعت؛ مرا سزاوار شفاعت شما یا ظهور امام حق و برتر ساختن دین و سرکوب کافران گرداند. گفته وی: «مصیبة» منصوب به فعل مقدر «اذکر» یا «أعنی» است. گفته آن حضرت علیه السلام: این که هر روز او را زیارت کنی، می­گویم: این رخصت مستلزم رخصت در تغییر عبارت زیارت نیز هست مثل این که بگوید: «اللهم إن یوم قتل الحسین علیه السلام یوم تبرکت به» عبارت کامل الزیاره نیازی به تغییر ندارد.

«من حبل الورید»، حبل رگ است و اضافه بیانیه است و «وریدان» دو رگ کنار هم بر روی گردن در ابتدای آن و متصل به رگ وتین هستند ، و اینکه نزدیکی را به آن نسبت می­دهند، اشاره به جهت نزدیکی دارد که همان علّیّت است. گفته وی: «یا من یحول بین المرء وقلبه» یعنی دلها را به آنچه که انسان نمی­خواهد برمی­گرداند چنان که حضرت امیر علیه السلام فرمود: خدا را با فسخ اراده­ها شناختم، یا او به آنچه که در دل انسان نسبت به او وجود دارد آگاه­تر است، یا آنچه در قلبش هست را بر او می­پوشاند و برای منافعی آنها را می­فراموشاند. بودن او در منظر اعلی و افق مبین، کنایه از علو مرتبه و آشکاری امر اوست.

«خائنة الأعین» یعنی خیانت آن، یعنی دزدیدن نگاه به چیزهایی که نباید به آنها نگاه کند. گفته شده که رمز به چشم است. و گفته شده: آن گفتار انسان است که می­گوید: دیدم و ندیده و می­گوید: ندیدم و دیده است. گفته آن حضرت علیه السلام: «یا من تغلطه الحاجات» یعنی زیادی عرضه نیازها بر او در یک لحظه باعث نمی­شود اشتباه کند، چنان که مخلوق اشتباه می­کند. «یا من لایبرمه»، از باب افعال است و به معنی، اصرار اصرار کنندگان باعث خستگی­اش نمی­شود. «یا مدرک کل فوت»، از بین رفته و فوت یعنی سبقت. «فاته» از او پیشی گرفت. «شمل»، جمع و اجتماع امور. «حزونة»، خشونت. «انقلب علی ما شاء الله»، برمی­گردم در حالی که بر این گفته و این عقیده هستم (که ماشاء الله، یعنی هر چه خدا بخواهد) و خبر موصول، محذوف است یعنی «ما شاء الله کان». «شفعته» از باب تفعیل یعنی شفاعت او را پذیرفتم.

**[ترجمه]

قال السید رضی الله عنه فی مصباح الزائر(1)

بعد إیراد تلک الروایة و الزیارة و الدعاء هذه الروایة نقلناها بإسنادنا من المصباح الکبیر و هو مقابل بخط مصنفه ره و لم یکن فی ألفاظ الزیارة الفصلان اللذان یکرران مائة مرة و إنما نقلنا الزیارة من المصباح الصغیر.

ثم قال فإذا فرغت من زیارته علیه السلام فزر الشهداء بهذه الزیارة ثم أورد الزیارة التی أوردناها فی باب مفرد بروایة أبی منصور التی خرجت من الناحیة المقدسة و ذکر المفید و غیره أیضا تلک الزیارة هاهنا.

**[ترجمه]سید رضی الله عنه در مصباح الزائر بعد از ذکر آن روایت و زیارت و دعا می­گوید: این روایت را خودمان با سند خودمان از مصباح الکبیر نقل کرده­ایم و با خط مصنف آن رحمه الله مقابله شده و در الفاظ زیارت، آن دو فصلی که صد با تکرار می­شود موجود نبود بلکه آن را از مصباح الصغیر نقل کردیم. سپس گفت: چون از زیارت فارغ شدی، شهیدان را با این زیارت، زیارت کن و سپس زیارتی را که در باب جداگانه به روایت ابو منصور از ناحیه مقدسه آوردیم، آورده است و مفید و دیگران نیز آن زیارت را اینجا ذکر کرده­اند

**[ترجمه]

«4»

ثُمَّ قَالَ الشَّیْخُ رَحِمَهُ اللَّهُ فِی الْمِصْبَاحِ زِیَارَةٌ أُخْرَی فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ رَوَی عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ فَأَلْقَیْتُهُ کَاسِفَ اللَّوْنِ ظَاهِرَ الْحُزْنِ وَ دُمُوعُهُ تَنْحَدِرُ مِنْ عَیْنَیْهِ کَاللُّؤْلُؤِ الْمُتَسَاقِطِ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مِمَّ بُکَاؤُکَ لَا أَبْکَی اللَّهُ عَیْنَیْکَ فَقَالَ لِی أَ وَ فِی غَفْلَةٍ أَنْتَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ علیهما السلام أُصِیبَ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ قُلْتُ یَا سَیِّدِی فَمَا قَوْلُکَ فِی صَوْمِهِ فَقَالَ لِی صُمْهُ مِنْ غَیْرِ تَبْیِیتٍ وَ أَفْطِرْهُ مِنْ غَیْرِ تَشْمِیتٍ وَ لَا تَجْعَلْهُ یَوْمَ صَوْمٍ کَمَلًا وَ لْیَکُنْ إِفْطَارُکَ بَعْدَ صَلَاةِ الْعَصْرِ بِسَاعَةٍ عَلَی شَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ فَإِنَّهُ فِی مِثْلِ ذَلِکَ الْوَقْتِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ تَجَلَّتِ الْهَیْجَاءُ عَنْ آلِ

ص: 303

1- 1. مصباح الزائر ص 147.

رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ انْکَشَفَتِ الْمَلْحَمَةُ عَنْهُمْ وَ فِی الْأَرْضِ مِنْهُمْ ثَلَاثُونَ صَرِیعاً فِی مَوَالِیهِمْ یَعِزُّ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَصْرَعُهُمْ وَ لَوْ کَانَ فِی الدُّنْیَا یَوْمَئِذٍ حَیّاً لَکَانَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ الْمُعَزَّی بِهِمْ قَالَ وَ بَکَی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام حَتَّی اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ بِدُمُوعِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا خَلَقَ النُّورَ خَلَقَهُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فِی تَقْدِیرِهِ فِی أَوَّلِ یَوْمِ شَهْرٍ مِنْ رَمَضَانَ وَ خَلَقَ الظُّلْمَةَ فِی یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ یَوْمَ عَاشُورَاءَ فِی مِثْلِ ذَلِکَ الْیَوْمِ یَعْنِی الْعَاشِرَ مِنْ شَهْرِ الْمُحَرَّمِ فِی تَقْدِیرِهِ وَ جَعَلَ لِکُلِّ مِنْهُمَا شِرْعَةً وَ مِنْهَاجاً یَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ سِنَانٍ إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَأْتِی بِهِ فِی هَذَا الْیَوْمِ أَنْ تَعْمِدَ إِلَی ثِیَابٍ طَاهِرَةٍ فَتَلْبَسَهَا وَ تَتَسَلَّبَ قَالَ وَ مَا التَّسَلُّبُ قَالَ تُحَلِّلُ أَزْرَارَکَ وَ تَکْشِفُ عَنْ ذِرَاعَیْکَ کَهَیْئَةِ أَصْحَابِ الْمَصَائِبِ ثُمَّ تَخْرُجُ إِلَی أَرْضٍ مُقْفِرَةٍ أَوْ مَکَانٍ لَا یَرَاکَ بِهِ أَحَدٌ أَوْ تَعْمِدُ إِلَی مَنْزِلٍ لَکَ خَالٍ أَوْ فِی خَلْوَةٍ مُنْذُ حِینِ یَرْتَفِعُ النَّهَارُ فَتُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تُحْسِنُ رُکُوعَهَا وَ سُجُودَهَا وَ تُسَلِّمُ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی سُورَةَ الْحَمْدِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی الْحَمْدَ وَ سُورَةَ الْأَحْزَابِ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ سُورَةَ إِذَا جَاءَکَ الْمُنَافِقُونَ أَوْ مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ تُسَلِّمُ وَ تُحَوِّلُ وَجْهَکَ نَحْوَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ مَضْجَعِهِ فَتُمَثِّلُ لِنَفْسِکَ مَصْرَعَهُ وَ مَنْ کَانَ مَعَهُ مِنْ وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ وَ تُسَلِّمُ وَ تُصَلِّی عَلَیْهِ وَ تَلْعَنُ قَاتِلِیهِ فَتَبَرَّأُ مِنْ أَفْعَالِهِمْ یَرْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکَ بِذَلِکَ فِی الْجَنَّةِ مِنَ الدَّرَجَاتِ وَ یَحُطُّ عَنْکَ مِنَ السَّیِّئَاتِ ثُمَّ تَسْعَی مِنَ الْمَوْضِعِ الَّذِی أَنْتَ فِیهِ إِنْ کَانَ صَحْرَاءَ أَوْ فَضَاءً أَوْ أَیَّ شَیْ ءٍ کَانَ خُطُوَاتٍ تَقُولُ فِی ذَلِکَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ رِضًی بِقَضَائِهِ وَ تَسْلِیماً لِأَمْرِهِ وَ لْیَکُنْ عَلَیْکَ فِی ذَلِکَ الْکَآبَةُ وَ الْحُزْنُ وَ أَکْثِرْ مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ الِاسْتِرْجَاعِ فِی ذَلِکَ.

فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ سَعْیِکَ وَ فِعْلِکَ هَذَا فَقِفْ فِی مَوْضِعِکَ الَّذِی صَلَّیْتَ فِیهِ ثُمَّ قُلِ:

ص: 304

اللَّهُمَّ عَذِّبِ الْفَجَرَةَ الَّذِینَ شَاقُّوا رَسُولَکَ وَ حَارَبُوا أَوْلِیَاءَکَ وَ عَبَدُوا غَیْرَکَ وَ اسْتَحَلُّوا مَحَارِمَکَ وَ الْعَنِ الْقَادَةَ وَ الْأَتْبَاعَ وَ مَنْ کَانَ مِنْهُمْ فَخَبَّ وَ أَوْضَعَ مَعَهُمْ أَوْ رَضِیَ بِفِعْلِهِمْ لَعْناً کَثِیراً اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِکَ عَلَیْهِمْ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَیْدِی الْمُنَافِقِینَ وَ الْمُضِلِّینَ وَ الْکَفَرَةِ الْجَاحِدِینَ وَ افْتَحْ لَهُمْ فَتْحاً یَسِیراً وَ أَتِحْ لَهُمْ رُوحاً وَ فَرَجاً قَرِیباً وَ اجْعَلْ لَهُمْ مِنْ لَدُنْکَ عَلَی عَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمْ سُلْطَاناً نَصِیراً ثُمَّ ارْفَعْ یَدَیْکَ وَ اقْنُتْ بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ قُلْ وَ أَنْتَ تُومِئُ إِلَی أَعْدَاءِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ اللَّهُمَّ إِنَّ کَثِیراً مِنَ الْأُمَّةِ نَاصَبَتِ الْمُسْتَحْفَظِینَ مِنَ الْأَئِمَّةِ وَ کَفَرَتْ بِالْکَلِمَةِ وَ عَکَفَتْ عَلَی الْقَادَةِ الظَّلَمَةِ وَ هَجَرَتِ الْکِتَابَ وَ السُّنَّةَ وَ عَدَلَتْ عَنِ الْحَبْلَیْنِ اللَّذَیْنِ أَمَرْتَ بِطَاعَتِهِمَا وَ التَّمَسُّکِ بِهِمَا فَأَمَاتَتِ الْحَقَّ وَ حَادَتْ عَنِ الْقَصْدِ وَ مَالَأَتِ الْأَحْزَابَ وَ حَرَّفَتِ الْکِتَابَ وَ کَفَرَتْ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهَا وَ تَمَسَّکَتْ بِالْبَاطِلِ لَمَّا اعْتَرَضَهَا فَضَیَّعَتْ حَقَّکَ وَ أَضَلَّتْ خَلْقَکَ وَ قَتَلَتْ أَوْلَادَ نَبِیِّکَ وَ خِیَرَةَ عِبَادِکَ وَ حَمَلَةَ عِلْمِکَ وَ وَرَثَةَ حِکْمَتِکَ وَ وَحْیِکَ اللَّهُمَّ فَزَلْزِلْ أَقْدَامَ أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِکَ وَ أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِکَ اللَّهُمَّ وَ أَخْرِبْ دِیَارَهُمْ وَ افْلُلْ سِلَاحَهُمْ وَ خَالِفْ بَیْنَ کَلِمَتِهِمْ وَ فُتَّ فِی أَعْضَادِهِمْ وَ أَوْهِنْ کَیْدَهُمْ وَ اضْرِبْهُمْ بِسَیْفِکَ الْقَاطِعِ وَ ارْمِهِمْ بِحَجَرِکَ الدَّامِغِ وَ طُمَّهُمْ بِالْبَلَاءِ طَمّاً وَ قُمَّهُمْ بِالْعَذَابِ قَمّاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً نُکْراً وَ خُذْهُمْ بِالسِّنِینَ وَ الْمَثُلَاتِ الَّتِی أَهْلَکْتَ بِهَا أَعْدَاءَکَ إِنَّکَ ذُو نَقِمَةٍ مِنَ الْمُجْرِمِینَ اللَّهُمَّ إِنَّ سُنَّتَکَ ضَائِعَةٌ وَ أَحْکَامَکَ مُعَطَّلَةٌ وَ عِتْرَةَ نَبِیِّکَ فِی الْأَرْضِ هَائِمَةٌ اللَّهُمَّ فَأَعِنِ الْحَقَّ وَ أَهْلَهُ وَ اقْمَعِ الْبَاطِلَ وَ أَهْلَهُ وَ مُنَّ عَلَیْنَا بِالنَّجَاةِ وَ اهْدِنَا إِلَی الْإِیمَانِ وَ عَجِّلْ فَرَجَنَا وَ انْظِمْهُ بِفَرَجِ أَوْلِیَائِکَ وَ اجْعَلْهُمْ لَنَا وُدّاً وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ وَفْداً اللَّهُمَّ وَ أَهْلِکْ مَنْ جَعَلَ یَوْمَ قَتْلِ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ خِیَرَتِکَ عِیداً وَ اسْتَهَلَّ بِهِ فَرَحاً وَ مَرَحاً وَ خُذْ آخِرَهُمْ کَمَا أَخَذْتَ أَوَّلَهُمْ وَ أَضْعِفِ اللَّهُمَّ الْعَذَابَ وَ التَّنْکِیلَ عَلَی

ص: 305

ظَالِمِی أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ قَادَتَهُمْ وَ أَبِرْ حُمَاتَهُمْ وَ جَمَاعَتَهُمْ اللَّهُمَّ وَ ضَاعِفْ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتَکَ وَ بَرَکَاتِکَ عَلَی عِتْرَةِ نَبِیِّکَ الْعِتْرَةِ الضَّائِعَةِ الْخَائِفَةِ الْمُسْتَذَلَّةِ بَقِیَّةٍ مِنَ الشَّجَرَةِ الطَّیِّبَةِ الزَّاکِیَةِ الْمُبَارَکَةِ وَ أَعْلِ اللَّهُمَّ کَلِمَتَهُمْ وَ أَفْلِجْ حُجَّتَهُمْ وَ اکْشِفِ الْبَلَاءَ وَ اللَّأْوَاءَ وَ حَنَادِسَ الْأَبَاطِیلِ وَ الْعَمَی عَنْهُمْ وَ ثَبِّتْ قُلُوبَ شِیعَتِهِمْ وَ حِزْبِکَ عَلَی طَاعَتِکَ وَ وَلَایَتِهِمْ وَ نُصْرَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ وَ أَعِنْهُمْ وَ امْنَحْهُمُ الصَّبْرَ عَلَی الْأَذَی فِیکَ وَ اجْعَلْ لَهُمْ أَیَّاماً مَشْهُودَةً وَ أَوْقَاتاً مَحْمُودَةً مَسْعُودَةً یُوشِکُ فِیهَا فَرَجُهُمْ وَ تُوجِبُ فِیهَا تَمْکِینَهُمْ وَ نَصْرَهُمْ کَمَا ضَمِنْتَ لِأَوْلِیَائِکَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً اللَّهُمَّ اکْشِفْ غُمَّتَهُمْ یَا مَنْ لَا یَمْلِکُ کَشْفَ الضُّرِّ إِلَّا هُوَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ وَ أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الْخَائِفُ مِنْکَ وَ الرَّاجِعُ إِلَیْکَ السَّائِلُ لَکَ الْمُقْبِلُ عَلَیْکَ اللَّاجِی إِلَی فِنَائِکَ الْعَالِمُ بِأَنَّهُ لَا مَلْجَأَ مِنْکَ إِلَّا إِلَیْکَ فَتَقَبَّلِ اللَّهُمَّ دُعَائِی وَ اسْتَمِعْ یَا إِلَهِی عَلَانِیَتِی وَ نَجْوَایَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ رَضِیتَ عَمَلَهُ وَ قَبِلْتَ نُسُکَهُ وَ نَجَّیْتَهُ بِرَحْمَتِکَ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْکَرِیمُ اللَّهُمَّ وَ صَلِّ أَوَّلًا وَ آخِراً عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ بِأَکْمَلِ وَ أَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ مَلَائِکَتِکَ وَ حَمَلَةِ عَرْشِکَ بِلَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ وَ لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ اجْعَلْنِی یَا مَوْلَایَ مِنْ شِیعَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ ذُرِّیَّتِهِمُ الطَّاهِرَةِ الْمُنْتَجَبَةِ وَ هَبْ لِیَ التَّمَسُّکَ بِحَبْلِهِمْ وَ الرِّضَا بِسَبِیلِهِمْ وَ الْأَخْذَ بِطَرِیقَتِهِمْ إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ ثُمَّ عَفِّرْ وَجْهَکَ فِی الْأَرْضِ وَ قُلْ:

یَا مَنْ یَحْکُمُ مَا یَشَاءُ وَ یَفْعَلُ ما یُرِیدُ أَنْتَ حَکَمْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ مَحْمُوداً

ص: 306

مَشْکُوراً فَعَجِّلْ یَا مَوْلَایَ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجَنَا بِهِمْ فَإِنَّکَ ضَمِنْتَ إِعْزَازَهُمْ بَعْدَ الذِّلَّةِ وَ تَکْثِیرَهُمْ بَعْدَ الْقِلَّةِ وَ إِظْهَارَهُمْ بَعْدَ الْخُمُولِ یَا أَصْدَقَ الصَّادِقِینَ وَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ فَأَسْأَلُکَ یَا إِلَهِی وَ سَیِّدِی مُتَضَرِّعاً إِلَیْکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ بَسْطَ أَمَلِی وَ التَّجَاوُزَ عَنِّی وَ قَبُولَ قَلِیلِ عَمَلِی وَ کَثِیرِهِ وَ الزِّیَادَةَ فِی أَیَّامِی وَ تَبْلِیغِی ذَلِکَ الْمَشْهَدَ وَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنْ یُدْعَی فَیُجِیبُ إِلَی طَاعَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ وَ نَصْرِهِمْ وَ تُرِیَنِی ذَلِکَ قَرِیباً سَرِیعاً فِی عَافِیَةٍ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ ارْفَعْ رَأْسَکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قُلْ أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أَکُونَ مِنَ الَّذِینَ لَا یَرْجُونَ أَیَّامَکَ فَأَعِذْنِی یَا إِلَهِی بِرَحْمَتِکَ مِنْ ذَلِکَ فَإِنَّ هَذَا أَفْضَلُ یَا ابْنَ سِنَانٍ مِنْ کَذَا وَ کَذَا حَجَّةً وَ کَذَا وَ کَذَا عُمْرَةً تَطَوَّعُهَا وَ تُنْفِقُ فِیهَا مَالَکَ وَ تَنْصِبُ فِیهَا بَدَنَکَ وَ تُفَارِقُ فِیهَا أَهْلَکَ وَ وَلَدَکَ وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یُعْطِی مَنْ صَلَّی هَذِهِ الصَّلَاةَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ مُخْلِصاً وَ عَمِلَ هَذَا الْعَمَلَ مُوقِناً مُصَدِّقاً عَشْرَ خِصَالٍ مِنْهَا أَنْ یَقِیَهُ اللَّهُ مِیتَةَ السَّوْءِ وَ یُؤْمِنَهُ مِنَ الْمَکَارِهِ وَ الْفَقْرِ وَ لَا یُظْهِرَ عَلَیْهِ عَدُوّاً إِلَی أَنْ یَمُوتَ وَ یَقِیَهُ اللَّهُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ فِی نَفْسِهِ وَ وُلْدِهِ إِلَی أَرْبَعَةِ أَعْقَابٍ لَهُ وَ لَا یَجْعَلَ لِلشَّیْطَانِ وَ لَا لِأَوْلِیَائِهِ عَلَیْهِ وَ لَا عَلَی نَسْلِهِ إِلَی أَرْبَعَةِ أَعْقَابٍ سَبِیلًا قَالَ ابْنُ سِنَانٍ فَانْصَرَفْتُ وَ أَنَا أَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیَّ بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ حُبِّکُمْ وَ أَسْأَلُهُ الْمَعُونَةَ عَلَی الْمُفْتَرَضِ عَلَیَّ مِنْ طَاعَتِکُمْ بِمَنِّهِ وَ رَحْمَتِهِ (1).

**[ترجمه]شیخ رحمه الله در المصباح زیارت دیگری مخصوص روز عاشورا به روایت از عبد الله بن سنان نقل می­کند که گفت: در روز عاشورا به خدمت سرورم امام جعفر صادق علیه السلام رسیدم و او را گرفته و اندوهگین دیدم و اشکهایش چون مرواریدهای غلتان فرو می­افتاد. گفتم ای پسر رسول خدا، خدا چشمانتان را گریان نسازد، از چه روی می­گریی؟ حضرت مرا گفت: آیا تو غافلی، و آیا خود خبر نداری که حسین بن علی علیه السلام در چنین روزی به شهادت رسید؟ گفتم درباره روزه در این روز چه می­فرمایید؟ فرمود: بدون نیت کردن از شب قبل در این روز روزه بگیر و بدون شماتت و شادمانی افطار کن - . در مخالفت با آنانکه در این روز به تبرک و شماتت روزه می­گیرند. -

و آن را روزه کامل قرار مده و ساعتی پس از نماز عصر با نوشیدن آبی افطار کن، زیرا که در مثل این وقت از این روز، سایه سیاه جنگ از سر خاندان رسول الله صلی الله علیه و آله کم گشت و غوغای نبرد از ایشان دور گشت، حال آنکه سی تن از ایشان در کنار غلامان و موالی ایشان نقش بر زمین گشته بودند که درغلتیدن ایشان بر خاک، بر پیامبر صلی الله علیه و آله دشوار بود و اگر در این روز در این دنیا و زنده بود، بی شک که او صلوات الله علیه و آله صاحب عزای ایشان بود. گوید و امام صادق علیه السلام همچنان گریست تا آنکه محاسن مبارکش به اشکهایش خیس گشت، سپس فرمود: خدای عز و جل آنگاه که نور را آفرید، آن را به تقدیر خود در روز جمعه ای در اول ماه رمضان آفرید و تاریکی را به تقدیر خود در روز چهارشنبه مطابق عاشورا در مثل چنین روزی یعنی دهم ماه محرم آفرید و هر یک را مشرب و روشی نهاد.

ای عبد الله بن سنان، به راستی که برترین کاری که در این روز انجام دهی آن است که لباسی نو برگیری و بپوشی و تسلّب کنی. گفت: تسلب یعنی چه؟ فرمود: یعنی اینکه تکمه هایت را برکنی و بازوانت را همچون عزاداران از لباس بیرون اندازی. سپس به سوی زمینی خشک و بیابانی که کسی تو را در آن نبیند بیرون شو و یا وقتی که خورشید اوج می­گیرد، در اتاقی خالی در منزلت و یا در خلوتی بمان و چهار رکعت نماز بگزار و در رکوع و سجده­اش تا توانی ذکر و نیایش کن و میان هر دو رکعت سلام می­دهی و در رکعت اول سوره حمد و قل یا ایها الکافرون و در دوم حمد و قل هو الله احد می­خوانی و سپس دو رکعت دیگر می­خوانی و در اولی حمد و سوره احزاب و در دومی حمد و سوره اذا جاءک المنافقون و یا هر چه که از قرآن توانستی می­خوانی و سپس سلام داده و روی سوی قبر حسین علیه السلام و قتلگاه او می­گردانی و بر زمین افکنده شدن او و هر آن کس از فرزندان و خانواده اش که با وی بود را تجسّم می­کنی و بر او سلام داده و صلوات می­فرستی و قاتلش را لعن و نفرین می­فرستی و از کردار ایشان بیزاری می­جویی و خداوند عز و جل به این عمل، درجات تو را در بهشت والا گرداند و گناهان را از تو فرو می­ریزاند و سپس در مکانی که هستی، بیابان باشد یا هر فضای باز یا هر جا که باشد، چند گامی می­روی و در این هنگام می­گویی: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ: به راستی که ما از خداییم و به سوی خدا بازگردندگانیم. راضی ام به قضای خدا و تسلیمم به امر خدا و در این حال بایسته است که بر تو حالت حزن و اندوه باشد و بسیار ذکر خدای سبحان و انا لله و انا الیه راجعون بگو و چون از این پویه و کردار فارغ گشتی، پس در محلی که نماز خواندی بر پای ایست و بگو: خداوندا، فاجران گنه پیشه ای را که با رسولت سر ناسازگاری گذاردند و با اولیای تو به دشمنی برخاستند و غیر تو را به پرستش گرفتند و آنچه را حرام شمرده بودی را برای خود حلال کردند و سرکردگان و دنباله روان را و هر کس در میان ایشان بود و با آنان فساد و تباهی سرگرفت یا به کرده ایشان خشنود بود را لعنت بی پایان کن. خداوندا، گشایش آل محمد را زودتر دررسان و صلواتت را بر ایشان فرو فرست و ایشان را از ستم منافقین و گمراه کنندگان و کافران انکار­پیشه رهایی بخش و آنان را فتح و گشایشی آسان نصیب کن و برایشان مدد و فرجی زودرس فراهم نما و از نزد خود بر دشمنت و دشمن ایشان چیرگی­ِ یاری­بخشی قرار ده.

سپس دستانت را بالا بگیر و به این دعا قنوت بگیر و در

حالی که به دشمنان خاندان محمد صلوات الله علیه اشاره می­کنی، بگو: خداوندا، بسیاری از این امت با امامان به حفاظت سپرده به دشمنی برخاستند و به کلمه الهی کفر ورزیده و سر به پیروی از سرکردگان ستمگران نهادند و کتاب و سنت را کنار نهادند و از دو رشته ای که دستور به فرمانبری از آن و چنگ زدن به آن نمودی، عدول نمودند و حق را میراندند و از راه میانه، کجروی نمودند و به یاری گروه ها و احزاب برخاسته و کتاب خدا را تحریف نموده و چون حق به سویشان آمد، به آن کفر ورزیدند و باطل را چون از پیش رویشان گذشت، سخت چسبیدند و حق تو را تباه داشتند و بندگانت را گمراه نمودند و فرزندان پیامبرت و برترین بندگانت و حاملان دانشت و وارثان حکمت و وحی ات را کشتند. خداوندا، پس پاهای دشمنانت و دشمنان پیامبرت و اهل بیت پیامبرت را به لرزه افکن، خداوندا، دیار ایشان را ویران گردان و سلاحشان را کند و ناکار کن و در یکدستگی شان اختلاف افکن و بازوانشان را بی توان گردان و کید و دشمنی پنهان ایشان را سست گردان و ایشان را به شمشیر برنده ات ضربت زن و به سنگ سرشکنت بر سرشان کوب و ایشان را غرق بلایی چون شن روان گردان و کوهی بلند از عذاب بر سرشان خراب کن و ایشان را عذابی ناخوشایند نما و ایشان را به عذاب قحطیها و شکنجه ها که دشمنانت را به آن نابود گرداندی، منکوب نما که تویی شکنجه­کش از جنایت­پیشگان. خداوندا ایشان سنت تو را تباه نموده اند و احکامت را اجرا ناشده گذارده اند و عترت پیامبرت را در پهنه زمین سرگردان نموده اند. خداوند پس حق و اهلش را یاری کن و باطل و اهلش را سرکوب گردان و به نجاتت بر ما منت نه و به ایمان رهنمایمان باش و فرج و گشایش ما را زود رسان و آن را به فرج­یابی اولیایت ملحق نما و ایشان را دوستان ما قرار ده و ما را درنشسته به کویشان نما و هر که روز قتل پسر پیامبرت و برترینت را عید گرفت و چهره اش از شوق و ذوق آن شادمان و شکفته گشت، هلاک گردان و آخرین ایشان را چنان که اولین ایشان را منکوب نمودی، نابود گردان و پروردگارا عذاب ایشان را و شکنجه های ستم­بردگان بر اهل بیت پیامبرت دوچندان نما و دنباله­روان و سرکردگان ایشان را هلاک کن و پشتیبانان و گردآمدگان ایشان را آزار نما. خداوند صلوات و رحمت و برکاتت را بر عترت پاکِ تباه­گشته بیم­خورده تحقیرگشته که باقیماندگان از تبار نیک­آیند پاکدامن برکت­یافته اند، فرو فرست و سخن حقیقت ایشان را فراز گردان و حجت ایشان را از پرده برون کن و بلا و سختی و تاریکی اباطیل و ره­نیافتگی را از ایشان برکنار دار و دلهای شیعیان ایشان و حزبت را بر فرمانبری از تو و ولایت­پذیری ایشان و یاری و دوستی نمودن با آنان قرص و استوار گردان و یاریشان نما و در برابر آزار دیدن در راهت شکیبایشان کن و ایشان را ایّام شکوهمند که همگان به فضلش اعتراف نمایند و روزگارانی ستوده نصیب گردان که فرج و گشایش در امرشان در آن نزدیک گردد و قدرت دادن و یاری را برایشان، چنان که آن را در کتابت برای دوستدارانت تضمین نمودی، واجب گردانی. چرا که تو خود فرموده ای و فرموده ات حق است که «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً» - . نور / 55 - {خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند، وعده داده است که حتماً آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد، و آن دینی را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل گرداند، [به حالی که] مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند.} خداوندا اندوه ایشان را از دلشان بزدا، ای آن که جز او کسی توان رفع زیان و آسیب ندارد، ای یگانه، ای یکتا، ای زنده، ای برخیزنده به اتمام همه کارها، و من ای خدای من، بنده پر خشیت تو و بازگردنده به تو و درخواست کننده از تو و روی آورنده به تو و پناه آورده به ساحت تو هستم و دانای به اینکه پناهی از تو جز به سوی تو نیست، پس دعایم را بپذیر ای خدای من، سخن آشکار و نیایش نجواگرانه ام را بشنو ای خدای من و مرا از کسانی قرار ده که از عملشان راضی گشته و آیینهای پرستشگری او را پذیرفته و او را به رحمتت نجات بخشیده ای. هان که تویی سرفراز بخشنده. خداوندا، در اول و آخر بر محمد و آل محمد درود فرست و بر محمد و آل محمد برکت افزون گردان و بر محمد و آل محمد رحمت آور، به بی­کاست­ترین و برترین آنچه که بر پیامبران و فرستادگان و فرشتگان و حاملان عرشت صلوات در داده و برکت افزون کرده و رحمت آورده ای، رحمت آور به لا اله الا انت: خدایی نیست جز تو. خداوندا، میان من و محمد و خاندان محمد که صلوات تو بر او و ایشان بود، جدایی میفکن و مرا ای سرورم، از پیروان محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین و سلاله پاک برگزیده ایشان قرار ده و نعمت چنگ درزدن به رشته ایشان و خرسندی به رفتن به راه ایشان و سر نهادن به شیوه و طریقه ایشان عطا فرما که تو دست­ودل­باز و بخشنده ای .

سپس چهره ات را بر زمین بمال و بگو: ای آن که هر چه خواهد حکم کند و هر چه خواهد کند، تو حکم نمودی و حمد و ثنا تو راست، پسندیده و سپاس­گفته، پس ای مولای من، فرج ایشان را و فرج ما به ایشان را زود رسان، که تو سرفراز کردن ایشان پس از خوار گشتن و بسیار شدن پس از اندک بودن و به منصه ظهور رساندن پس از گمنامی را خود برایشان ضمانت نموده ای، ای راستگوترین راستگویان و ای مهربانترین مهربانان. پس از تو ای خدای من و سرور من، به حق بخشندگی و بزرگواری­ات به لابه و خاکساری درخواست می­کنم که آرزویم را به نتیجه رسانی و از من درگذری و کم و زیاد عملم را بپذیری و روزهای زندگی ام را افزون کنی و مرا به آن شهادتگاه رسانی و مرا از کسانی قرار دهی که فراخوانده می شود و به فرمانبری و دوستی نمودن و یاری ایشان پاسخ می­گوید و این را به زودی و به شتاب و با سلامتی به من ارزانی داری که تو بر هر کاری توانمندی. سپس سرت را به سمت سمت آسمان بالا بگیر و بگو: پناه می­برم به تو از آنکه از کسانی باشم که امیدی به روزهای حساب تو ندارند، پس مرا از این امر در سایه پناهت قرار ده، ای خدای من.

بدان ای ابن سنان، که این (عمل) برتر است از فلان تعداد حج گزاردن و فلان قدر عمره مستحب رفتن و هزینه کردن اموالت و خسته کردن بدنت و جدا افتادن از زن و فرزندت و بدان که خدای تعالی هر که را در این روز این نماز را خالصانه بخواند و این دعا را سر کند و با یقین و تصدیق این عمل را انجام دهد، ده خوی نیک عطا گرداند که از جمله او را از مرگ بد در امان دارد و از امور ناخوشایند و تهیدستی حفظ نماید و تا زمان مرگش دشمنی را علیه وی یاری نکند و خداوند او را از جنون و جذام و پیسی در خودش و فرزندانش تا چهار نسل او دور نگاه دارد و برای شیطان و یاوران آن راهی بر او و بر نسلش تا چهار پشت، باز نگذارد. ابن سنان گوید: بازگشتم در حالی که می­گفتم حمد و ثنا خدایی راست که به شناخت شما و دوستی تان بر من منت نهاد و از خدا می­خواهم که به منّت و رحمتش مرا در فرمانبری و اطاعت واجب گشته از شما یاری کند. - . مصباح الطوسیّ : 547 -

**[ترجمه]

بیان

قال الفیروزآبادی (2)

رجل کاسف البال سیئ الحال و کاسف الوجه عابس قوله علیه السلام من غیر تبییت أی من غیر أن تبیت نیة الصوم من اللیل و أفطر لا علی وجه الشماتة و الفرح بل لمخالفة من یصومه تبرکا قوله أخضلت من باب الإفعال و الافعلال أی ابتلت قوله علیه السلام مقفرة أی خالیة قوله علیه السلام فخب أی أسرع و الإیضاع حمل الدابة علی الإسراع.

ص: 307

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 547.
2- 2. القاموس ج 3 ص 190.

و یقال أتاح الله لفلان کذا أی قدره و أنزله به قوله علیه السلام و مالأت أی عاونت و ساعدت.

و قال الفیروزآبادی (1)

الفت الدق و الکسر بالأصابع و الشق فی الصخرة و فت فی ساعده أضعفه و قال (2)

العضد الناصر و المعین و هم عضدی و أعضادی و قال (3)

دمغه کمنعه و نصره شجه حتی بلغت الشجة الدماغ و فلانا ضرب دماغه قوله علیه السلام طمهم بالبلاء

أی اقلعهم و استأصلهم من قولهم طم شعره إذا جزه و استأصله و کذا قوله قمهم بالعذاب کنایة عن ذلک من قولهم قم البیت أی کنسه.

قوله علیه السلام هائمة أی متحیرة قوله و اجعلهم لنا ودا المصدر بمعنی الفاعل أو بمعنی المفعول أی هم یودوننا أو نحن نودهم و الأول أظهر و هو إشارة إلی قوله تعالی سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا و قد مر فی کتاب الإمامة و کتاب أمیر المؤمنین علیه السلام أن المراد به ود الأئمة و فی مصباح الزائر ردءا بالکسر أی عونا.

و قال الجزری (4)

تهلل وجهه أی استنار و ظهر علیه أمارات السرور انتهی و المرح الأشر و البطر و الاختیال و الإبارة الإهلاک و یقال استذله أی ذلله و استذله إذا رآه ذلیلا ذکره الفیروزآبادی (5) و قال أفلج (6)

برهانه قومه و أظهره و اللأواء الشدة و الحنادس جمع الحندس و هو الظلمة و اللیل المظلم أی اکشف عنهم الفتن و البلایا الناشیة من أباطیل الناس و عماهم و الأباطیل

ص: 308

1- 1. القاموس ج 1 ص 153.
2- 2. القاموس ج 1 ص 314.
3- 3. القاموس ج 3 ص 150.
4- 4. النهایة ج 4 ص 269.
5- 5. القاموس ج 3 ص 379.
6- 6. القاموس ج 1 ص 195.

جمع باطل أو أبطولة بمعناه.

قوله یوشک فیها فرجهم بکسر الشین أی یقرب و یسرع قوله علیه السلام بسط عملی أی نشر مأمولی و إعطاءه واسعا أو مبسوطا أو قضاء حوائجی کثیرا لتکون آمالی مبسوطة منک.

قوله أیامک أی الأیام التی وعدته أولیاءک من نصرهم علی أعدائهم و إعلاء کلمتهم فلا یلزم حمل الرجاء علی الخوف کما ذکره المفسرون.

**[ترجمه]فیروزآبادی گفته: «رجل کاسف البال» یعنی بد حال و «کاسف الوجه» یعنی عبوس. گفته آن حضرت علیه السلام: «من غیر تبییت» یعنی بدون این که با نیت روزه، در شب بیتوته کنی و افطار کن، نه بر وجه شماتت و شادمانی بلکه برای مخالفت با کسی که برای تبرک به آن، چنین وقتی را روزه می­گیرد.

گفته وی: «اخضلت» از باب افعال و افعلال یعنی مبتلا شد. «مقفره» یعنی خالی و «فخبّ» یعنی شتاب کن و «ایضاع»، چهارپا را مجبور به سرعت کردن. گفته می­شود: «أتاح الله لفلان کذا» یعنی آن را مقدر کرد و نازل فرمود. و «مالأت» یعنی یاری و مساعدت کرد. «هائمه»، سرگردان. «واجعلهم لنا ودا»، مصدر به معنای فاعل یا مفعول است یعنی ایشان ما را دوست دارند یا ما ایشان را دوست داریم که وجه اول بهتر است و اشاره به کلام خداست که: «سیجعل لهم الرحمن ودا» که در کتاب امامت و کتاب امیر المؤمنین علیه السلام گذشت که مراد از آن، دوستی ائمه است. در مصباح الزائر «ردءا» با کسره آمده به معنی کمک.

جزری گوید: «تهلل وجهه» یعنی روشن شد و نشانه­های شادی در آن ظاهر گشت. پایان سخن وی. «مرح»، سرخوشی و بی­دردی و تکبر. «اباره» هلاک کردن و گفته می­شود: «استذله»، ذلّله و استذله یعنی او را ذلیل دید. فیروزآبادی آن را ذکر کرده و گفته: «أفلج برهانه» یعنی آن را تقویت و آشکار کرد. «لأواء»، شدت. «حنادس» جمع حندس یعنی تاریکی و شب تاریک؛ یعنی فتنه­ها و بلایای ناشی از کارهای باطل مردم و کوری آنان را از ایشان دفع کن. «اباطیل» جمع باطل است یا «ابطوله» به همان معنا. گفته وی: «یوشِک فیها فرجهم» یعنی نزدیک است.

گفته آن حضرت علیه السلام: «بسط عملی» یعنی امید مرا پراکنده کرد و وسعت و گستردگی به آن دادن، یا برآورده کردن نیازهای بسیار من، تا آرزوهای من از تو زیاد شود. « ایامک» یعنی روزهایی که به دوستانت وعده یاری آنها را دادی تا بر دشمنانشان پیروز شوند و کلمه آنان برتر گردد. پس نیازی به حمل رجاء بر خوف نیست چنان که مفسران آورده­اند.

**[ترجمه]

أقول

أورد السید قدس الله روحه فی مصباح الزائر: هذه الروایة بعینها(1) و أوردها فی کتاب الإقبال بوجه آخر بینهما اختلاف کثیر فأحببنا إیرادها لیختار العامل أیهما أراد أو یجمع بینهما علی جهة الاحتیاط.

**[ترجمه]سید - قدس الله روحه - این روایت را عینا در مصباح الزائر آورده است و آن را در کتاب الاقبال به شکل دیگری و با تفاوت بسیار آورده و آن را درج نمودیم تا اهل عمل، هر یک را که خواستند برگزینند، یا به جهت احتیاط به هر دو عمل کنند. - . مصباح الزائر : 138 -

**[ترجمه]

«5»

قَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی مَوْلَایَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ وَ هُوَ مُتَغَیِّرُ اللَّوْنِ وَ دُمُوعُهُ تَنْحَدِرُ عَلَی خَدَّیْهِ کَاللُّؤْلُؤِ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی مِمَّا بُکَاؤُکَ لَا أَبْکَی اللَّهُ عَیْنَیْکَ فَقَالَ لِی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ فِی مِثْلِ هَذَا الْیَوْمِ أُصِیبَ الْحُسَیْنُ علیه السلام فَقُلْتُ بَلَی یَا سَیِّدِی وَ إِنَّمَا أَتَیْتُکَ مُقْتَبِساً مِنْکَ فِیهِ عِلْماً وَ مُسْتَفِیداً مِنْکَ لِتُفِیدَنِی فِیهِ قَالَ سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ وَ عَمَّا شِئْتَ قُلْتُ مَا تَقُولُ یَا سَیِّدِی فِی صَوْمِهِ قَالَ صُمْهُ مِنْ غَیْرِ تَبْیِیتٍ وَ أَفْطِرْهُ مِنْ غَیْرِ تَشْمِیتٍ وَ لَا تَجْعَلْهُ یَوْماً کَامِلًا وَ لَکِنْ أَفْطِرْ بَعْدَ الْعَصْرِ بِسَاعَةٍ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاءٍ فَإِنَّ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْمِ تَجَلَّتِ الْهَیْجَاءُ عَنْ آلِ الرَّسُولِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ وَ انْکَشَفَ الْمَلْحَمَةُ عَنْهُمْ وَ فِی الْأَرْضِ مِنْهُمْ ثَلَاثُونَ صَرِیعاً یَعِزُّ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَصْرَعُهُمْ قَالَ ثُمَّ بَکَی بُکَاءً شَدِیداً حَتَّی اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ بِالدُّمُوعِ.

وَ قَالَ أَ تَدْرِی أَیَّ یَوْمٍ کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ قُلْتُ أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی یَا مَوْلَایَ

ص: 309

1- 1. مصباح الزائر ص 138.

قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ النُّورَ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ خَلَقَ الظُّلْمَةَ فِی یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ یَوْمَ عَاشُورَاءَ وَ جَعَلَ لِکُلِّ مِنْهُمَا شَرِیعَةً وَ مِنْهَاجاً یَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ سِنَانٍ أَفْضَلُ مَا تَأْتِی بِهِ هَذَا الْیَوْمَ أَنْ تَعْمِدَ إِلَی ثِیَابٍ طَاهِرَةٍ فَتَلْبَسَهَا وَ تُحِلَّ أَزْرَارَکَ وَ تَکْشِفَ عَنْ ذِرَاعَیْکَ وَ عَنْ سَاقَیْکَ ثُمَّ تَخْرُجَ إِلَی أَرْضٍ مُقْفِرَةٍ حَیْثُ لَا یَرَاکَ أَحَدٌ أَوْ فِی دَارِکَ حِینَ یَرْتَفِعُ النَّهَارُ وَ تُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تُسَلِّمُ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی الرَّکْعَةِ الْأُولَی سُورَةَ الْحَمْدِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ سُورَةَ الْحَمْدِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی الثَّالِثَةِ سُورَةَ الْحَمْدِ وَ سُورَةَ الْأَحْزَابِ وَ فِی الرَّابِعَةِ الْحَمْدَ وَ الْمُنَافِقِینَ ثُمَّ تُسَلِّمُ وَ تُحَوِّلُ وَجْهَکَ نَحْوَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ تُمَثِّلُ بَیْنَ یَدَیْکَ مَصْرَعَهُ وَ تُفْرِغُ ذِهْنَکَ وَ جَمِیعَ بَدَنِکَ وَ تَجْمَعُ لَهُ عَقْلَکَ ثُمَّ تَلْعَنُ قَاتِلَهُ أَلْفَ مَرَّةٍ یُکْتَبُ لَکَ بِکُلِّ لَعْنَةٍ أَلْفُ حَسَنَةٍ وَ یُمْحَی عَنْکَ أَلْفُ سَیِّئَةٍ وَ یُرْفَعُ لَکَ أَلْفُ دَرَجَةٍ فِی الْجَنَّةِ ثُمَّ تَسْعَی مِنَ الْمَوْضِعِ الَّذِی صَلَّیْتَ فِیهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ أَنْتَ تَقُولُ فِی کُلِّ مَرَّةٍ مِنْ سَعْیِکَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ رِضًا بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ تَسْلِیماً لِأَمْرِهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ أَنْتَ فِی کُلِّ ذَلِکَ عَلَیْکَ الْکَآبَةُ وَ الْحَزَنُ ثَاکِلًا حَزِیناً مُتَأَسِّفاً فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ ذَلِکَ وَقَفْتَ فِی مَوْضِعِکَ الَّذِی صَلَّیْتَ فِیهِ وَ قُلْتَ سَبْعِینَ مَرَّةً اللَّهُمَّ عَذِّبِ الَّذِینَ حَارَبُوا رُسُلَکَ وَ شَاقُّوکَ وَ عَبَدُوا غَیْرَکَ وَ اسْتَحَلُّوا مَحَارِمَکَ وَ الْعَنِ الْقَادَةَ وَ الْأَتْبَاعَ وَ مَنْ کَانَ مِنْهُمْ وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعْلِهِمْ لَعْناً کَثِیراً ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ أَهْلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَیْدِی الْمُنَافِقِینَ وَ الْکُفَّارِ وَ الْجَاحِدِینَ وَ امْنُنْ عَلَیْهِمْ وَ افْتَحْ لَهُمْ فَتْحاً یَسِیراً وَ اجْعَلْ لَهُمْ مِنْ لَدُنْکَ عَلَی عَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمْ سُلْطَاناً نَصِیراً ثُمَّ اقْنُتْ بَعْدَ الدُّعَاءِ وَ قُلْ فِی قُنُوتِکَ اللَّهُمَّ إِنَّ الْأُمَّةَ خَالَفَتِ الْأَئِمَّةَ وَ کَفَرُوا بِالْکَلِمَةِ وَ أَقَامُوا عَلَی الضَّلَالَةِ وَ الْکُفْرِ وَ الرَّدَی وَ الْجَهَالَةِ وَ الْعَمَی وَ هَجَرُوا الْکِتَابَ الَّذِی أَمَرْتَ بِمَعْرِفَتِهِ وَ الْوَصِیَّ الَّذِی أَمَرْتَ بِطَاعَتِهِ فَأَمَاتُوا الْحَقَّ وَ عَدَلُوا عَنِ الْقِسْطِ وَ أَضَلُّوا الْأُمَّةَ

ص: 310

عَنِ الْحَقِّ وَ خَالَفُوا السُّنَّةَ وَ بَدَّلُوا الْکِتَابَ وَ مَلَکُوا الْأَحْزَابَ وَ کَفَرُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ وَ تَمَسَّکُوا بِالْبَاطِلِ وَ ضَیَّعُوا الْحَقَّ وَ أَضَلُّوا خَلْقَکَ وَ قَتَلُوا أَوْلَادَ نَبِیِّکَ صلی الله علیه و آله وَ خِیَرَةَ عِبَادِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ حَمَلَةِ عَرْشِکَ وَ خَزَنَةِ سِرِّکَ وَ مَنْ جَعَلْتَهُمُ الْحُکَّامَ فِی سَمَاوَاتِکَ وَ أَرْضِکَ.

اللَّهُمَّ فَزَلْزِلْ أَقْدَامَهُمْ وَ أَخْرِبْ دِیَارَهُمْ وَ اکْفُفْ سِلَاحَهُمْ وَ أَیْدِیَهُمْ وَ أَلْقِ الِاخْتِلَافَ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ أَوْهِنْ کَیْدَهُمْ وَ اضْرِبْهُمْ بِسَیْفِکَ الصَّارِمِ وَ حَجَرِکَ الدَّامِغِ وَ طُمَّهُمْ بِالْبَلَاءِ طَمّاً وَ ارْمِهِمْ بِالْبَلَاءِ رَمْیاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً شَدِیداً نُکْراً وَ ارْمِهِمْ بِالْغَلَاءِ وَ خُذْهُمْ بِالسِّنِینَ الَّذِی أَخَذْتَ بِهَا أَعْدَاءَکَ وَ أَهْلِکْهُمْ بِمَا أَهْلَکْتَهُمْ بِهِ اللَّهُمَّ وَ خُذْهُمْ أَخْذَ الْقُرَی وَ هِیَ ظالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ اللَّهُمَّ إِنَّ سُبُلَکَ ضَائِعَةٌ وَ أَحْکَامَکَ مُعَطَّلَةٌ وَ أَهْلَ نَبِیِّکَ فِی الْأَرْضِ هَائِمَةٌ کَالْوَحْشِ السَّائِمَةِ اللَّهُمَّ أَعْلِ الْحَقَّ وَ اسْتَنْقِذِ الْخَلْقَ وَ امْنُنْ عَلَیْنَا بِالنَّجَاةِ وَ اهْدِنَا لِلْإِیمَانِ وَ عَجِّلْ فَرَجَنَا بِالْقَائِمِ علیه السلام وَ اجْعَلْهُ لَنَا رِدْءاً وَ اجْعَلْنَا لَهُ رِفْداً اللَّهُمَّ وَ أَهْلِکْ مَنْ جَعَلَ قَتْلَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ عِیداً وَ اسْتَهَلَّ فَرَحاً وَ سُرُوراً وَ خُذْ آخِرَهُمْ بِمَا أَخَذْتَ بِهِ أَوَّلَهُمْ اللَّهُمَّ أَضْعِفِ الْبَلَاءَ وَ الْعَذَابَ وَ التَّنْکِیلَ عَلَی الظَّالِمِینَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ عَلَی ظَالِمِی آلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ صلی الله علیه و آله نَکَالًا وَ لَعْنَةً وَ أَهْلِکْ شِیعَتَهُمْ وَ قَادَتَهُمْ وَ جَمَاعَتَهُمْ اللَّهُمَّ ارْحَمِ الْعِتْرَةَ الضَّائِعَةَ الْمَقْتُولَةَ الذَّلِیلَةَ مِنَ الشَّجَرَةِ الطَّیِّبَةِ الْمُبَارَکَةِ اللَّهُمَّ أَعْلِ کَلِمَتَهُمْ وَ أَفْلِجْ حُجَّتَهُمْ وَ ثَبِّتْ قُلُوبَهُمْ وَ قُلُوبَ شِیعَتِهِمْ عَلَی مُوَالاتِهِمْ وَ انْصُرْهُمْ وَ أَعِنْهُمْ وَ صَبِّرْهُمْ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِکَ وَ اجْعَلْ لَهُمْ أَیَّاماً مَشْهُورَةً وَ أَیَّاماً مَعْلُومَةً کَمَا ضَمِنْتَ لِأَوْلِیَائِکَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً

ص: 311

اللَّهُمَّ أَعْلِ کَلِمَتَهُمْ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ فَإِنِّی عَبْدُکَ الْخَائِفُ مِنْکَ وَ الرَّاجِعُ إِلَیْکَ وَ السَّائِلُ لَدَیْکَ وَ الْمُتَوَکِّلُ عَلَیْکَ وَ اللَّاجِی بِفِنَائِکَ فَتَقَبَّلْ دُعَائِی وَ اسْمَعْ نَجْوَایَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ رَضِیتَ عَمَلَهُ وَ هَدَیْتَهُ وَ قَبِلْتَ نُسُکَهُ وَ انْتَجَیْتَهُ بِرَحْمَتِکَ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْوَهَّابُ أَسْأَلُکَ یَا اللَّهُ بِلَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَلَّا تُفَرِّقَ بَیْنِی وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ اجْعَلْنِی مِنْ شِیعَةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَذْکُرُهُمْ وَاحِداً وَاحِداً بِأَسْمَائِهِمْ إِلَی الْقَائِمِ علیه السلام وَ أَدْخِلْنِی فِیمَا أَدْخَلْتَهُمْ فِیهِ وَ أَخْرِجْنِی مِمَّا أَخْرَجْتَهُمْ مِنْهُ ثُمَّ عَفِّرْ خَدَّیْکَ عَلَی الْأَرْضِ وَ قُلْ یَا مَنْ یَحْکُمُ بِمَا یَشَاءُ وَ یَعْمَلُ مَا یُرِیدُ أَنْتَ حَکَمْتَ فِی أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ مَا حَکَمْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ مَحْمُوداً مَشْکُوراً وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجَنَا بِهِمْ فَإِنَّکَ ضَمِنْتَ إِعْزَازَهُمْ بَعْدَ الذِّلَّةِ وَ تَکْثِیرَهُمْ بَعْدَ الْقِلَّةِ وَ إِظْهَارَهُمْ بَعْدَ الْخُمُولِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ أَسْأَلُکَ یَا إِلَهِی وَ سَیِّدِی بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَنْ تُبْلِغَنِی أَمَلِی وَ تَشْکُرَ قَلِیلَ عَمَلِی وَ أَنْ تَزِیدَنِی فِی أَیَّامِی وَ تُبْلِغَنِی ذَلِکَ الْمَشْهَدَ وَ تَجْعَلَنِی مِنَ الَّذِینَ دُعِیَ فَأَجَابَ إِلَی طَاعَتِهِمْ وَ مُوَالاتِهِمْ وَ أَرِنِی ذَلِکَ قَرِیباً سَرِیعاً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ ارْفَعْ رَأْسَکَ إِلَی السَّمَاءِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَفْضَلُ مِنْ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُعْطِی مَنْ صَلَّی هَذِهِ الصَّلَاةَ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ عَشْرَ خِصَالٍ مِنْهَا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یُوَقِّیهِ مِنْ مِیتَةِ السَّوْءِ وَ لَا یُعَاوِنُ عَلَیْهِ عَدُوّاً إِلَی أَنْ یَمُوتَ وَ یُوَقِّیهِ مِنَ الْمَکَارِهِ وَ الْفَقْرِ وَ یُؤْمِنُهُ اللَّهُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ یُؤْمِنُ وُلْدَهُ مِنْ ذَلِکَ إِلَی أَرْبَعِ أَعْقَابٍ وَ لَا یَجْعَلُ لِلشَّیْطَانِ وَ لَا لِأَوْلِیَائِهِ عَلَیْهِ سَبِیلًا قَالَ قُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیَّ بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ مَعْرِفَةِ حَقِّکُمْ وَ أَدَاءِ

ص: 312

مَا افْتَرَضَ لَکُمْ بِرَحْمَتِهِ وَ مِنْهُ وَ هُوَ حَسْبِی وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ (1).

lt;meta info=". سید رحمه الله به سندی از عبدالله بن سنان روایت می­کند که گفت: در روز عاشورا به خدمت سرورم امام صادق جعفر بن محمد صلی الله علیه و آله رفتم و او را رنگ­پریده و گرفته دیدم و اشکهایش چون مروارید از گونه هایش فرو می­افتاد. گفتم ای مولای من، خدا گریه ات را به کس نشان ندهد! از چه روی می­گریی؟ حضرت مرا گفت: آیا خبر نداری که حسین علیه السلام در چنین روزی به شهادت رسید؟ گفتم آری ای سرورم و اکنون برای برگرفتن دانشی از شما در باره همین موضوع و بهرمند گشتن از وجود شما آمده ام تا مرا بهره ای بخشید. فرمود: درباره هر چه خواهی و هر چه در دل داری بپرس. گفتم: درباره روزه در این روز چه می­فرمایید؟ فرمود: بدون نیت کردن از شب قبل در این روز روزه بگیر و بدون شماتت و شادمانی افطار کن و آن را روزه کامل قرار مده و ساعتی پس از نماز عصر، حتی شده با نوشیدن آبی افطار کن، زیرا که در مثل چنین وقتی از این روز بود که سایه سیاه جنگ از سر خاندان رسول الله که درود خدا بر او و ایشان باد، کم گشت و غوغای نبرد از ایشان دور گشت، حال آن که سی تن از ایشان که درغلتیدن ایشان بر خاک، بر پیامبر صلی الله علیه و آله دشوار بود، نقش بر زمین گشته بودند. گوید: سپس حضرت گریه ای شدید نمود تا آنکه محاسن مبارکش به اشکهایش خیس گشت، سپس فرمود: آیا می­دانی که این روز چه روزی بود؟ عرض کردم، شما بهتر از من می­دانید ای مولای من. فرمود: خداوند عز و جل نور را در روز جمعه ای در اول ماه رمضان آفرید و تاریکی را در روز چهارشنبه مطابق عاشورا آفرید و هر یک را آیین و روشی نهاد. ای عبد الله بن سنان، به راستی که برترین کاری که در این روز انجام دهی آن است که لباسی پاکیزه برگیری و بپوشی و تکمه هایت را برکَنی و بازوانت و ساق پایت را همچون عزاداران از لباس بیرون اندازی. سپس به سوی زمینی خشک و بیابانی که کسی تو را در آن نبیند بیرون شو و یا در وقتی که خورشید اوج می­گیرد، در منزلت بمان و چهار رکعت نماز بگزار و میان هر دو رکعت سلام بده و در رکعت اول، سوره حمد و قل یا ایها الکافرون و در دومی حمد و قل هو الله احد می­خوانی و در سومی حمد و سوره احزاب و در چهارمی حمد و سوره المنافقون می­خوانی و سپس سلام داده و روی سوی قبر حسین علیه السلام و قتلگاه او می­گردانی و قتلگاه او را تجسّم می­کنی و تمام ذهنت و همه پیکرت را محض تمرکز بر او کرده و حواست را به این کار می­دهی و سپس قاتلش را هزار بار لعن و نفرین می­فرستی که به هر لعنت برایت هزار حسنه نوشته شود و هزار سیئه از تو زدوده شود و درجاتت در بهشت هزار درجه والا گردد و سپس در مکانی که نماز گزاردی، هفت بار می­دوی و در هر دویدنت هفت بار می­گویی: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، به راستی که ما از خداییم و به سوی خدا بازگردندگانیم. راضی ام به قضای خدا و تسلیمم به امر خدا و در این حال باید که بر تو حالت حزن و اندوه باشد و بسیار غمزده باشی و تاسف خوری. و چون از این کار فارغ گشتی، در محلی که نماز خواندی بر پای ایست و هفتاد بار بگو: خداوندا کسانی را که با رسولت سر دشمنی گذاردند و با تو سر ناسازگاری گذاشتند و غیر تو را پرستیدند و محرّمات تو را برای خود حلال کردند، عذابی سخت کن و سرکردگان و دنباله­روان و هر کس در میان ایشان بود یا از کرده ایشان خشنود بود را لعنت بی پایان فرست. سپس می­گویی: خداوندا، گشایش آل محمد که صلوات خدا بر او و بر ایشان باد را دررسان و ایشان را از ستم منافقین و کافران و کافران انکار­پیشه رهایی بخش و بر آنان منت نه و فتح و گشایشی آسان نصیبشان گردان و برایشان از نزد خود بر دشمنت و دشمن ایشان چیرگیِ­ یاری­بخشی قرار ده. پس از این دعا دستانت را به قنوت بالا بگیر و در قنوتت بگو: خداوندا، این امت با امامان به دشمنی برخاستند و به کلمه الهی کفر ورزیده و بر گمراهی و کفر و هلاکت و نادانی و کوردلی پاییدند و کتاب را که به شناختش امر فرموده بودی، به کنار انداختند و آن جانشین پیامبر را که به طاعت از او فرمان داده بودی رها نمودند و حق را میراندند و از راه دادگری، روی کج نمودند و مردمان را از حق گمراه ساختند و با سنت به مخالفت برخاستند و کتاب خدا را تحریف کردند و گروه ها و احزاب را فرمانروا نمودند و چون حق به سویشان آمد، به آن کفر ورزیدند و باطل را سخت چسبیدند و حق را تباه داشتند و بندگانت را گمراه نمودند و فرزندان پیامبرت صلی الله علیه و آله و برترین بندگانت و برگزیدگانت و حاملان دانشت و خزانه­داران رازهایت، همان کسان که ایشان را حاکمان در آسمانها و زمینت قرار دادی، کشتند. خداوند پس پاهایشان را به لرزه افکن، و دیارشان را ویران گردان و دست و سلاحشان را ناکار کن و بازدار و میانشان اختلاف افکن و دشمنی پنهان ایشان را سست گردان و ایشان را به شمشیر برنده ات ضربت زن و به سنگ سرشکنت بر سرشان کوب و ایشان را غرق بلایی چون شن روان گردان و تیر بلا را بر قلبشان زن و عذابی ناخوشایند بر سرشان ریز و ایشان را به گرانی اسیر کن و به عذاب قحطیها که دشمنانت را به آن نابود گرداندی، منکوب نما و ایشان را همانسان که آنان را هلاک گرداندی، هلاک نما و ایشان را چون اهل شهرهای نابود شده، در چنگ قدرتت بگیر «وَ هِیَ ظالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ» - . هود / 102 - {در حالی که ستم پیشه بودند، به راستی که مجازات خداوند دردناک و شدید است.} خداوندا، سیره های تو را تباه نموده اند و احکامت را اجرا ناشده گذارده اند و عترت پیامبرت را در پهنه زمین چون حیوانات وحشی بی خانمان، سرگردان نموده اند. خداوند پس حق را یاری کن و خلق را نجات بخش و به نجاتت بر ما منت نه و رهنمایمان به ایمان باش و فرج و گشایش ما به وجود حضرت قائم علیه السلام را زود رسان و او را یاور ما قرار ده و ما را یاریگر او. خداوندا هر آن که روز قتل اهل بیت پیامبرت را عید گرفت و چهره اش از شوق و ذوق آن شادمان و شکفته گشت، هلاک گردان و آخرین ایشان را چنان که اولین ایشان را منکوب نمودی، نابود گردان و پروردگارا عذاب ایشان را دوچندان نما و شکنجه های ستمگران از اولینها تا آخرین های ایشان را و شکنجه ستم­بردگان بر اهل بیت پیامبرت صلی الله علیه و آله را به لعنت و مجازات سخت دوچندان کن. و دنباله­روان و سرکردگان و همه گروه ایشان را هلاک کن. خداوند بر عترت پاکِ جان­باخته تحقیرگشته که باقیماندگان از تبار نیک­آیند برکت­یافته اند، رحمت فرست. خداوندا سخن حقیقت ایشان را فراز گردان و حجت ایشان را از پرده برون کن و دلهای ایشان را استوار گردان و دلهای شیعیان ایشان را بر دوستی نمودن با آنان قرص و استوار گردان و یاریشان نما و در سایه خود، در برابر آزار دیدن در راهت شکیبایشان کن و ایشان را ایّام شکوهمند که همگان به فضلش اعتراف نمایند و روزگارانی شناخته شده نصیب گردان، چنان که آن را در کتابت برای دوستدارانت تضمین نمودی، واجب گردانی. چرا که تو خود فرموده ای «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً» - . نور / 55 - {خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند، وعده داده است که حتماً آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد، و آن دینی را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی مبدل گرداند، [به حالی که] مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند.} خداوندا سخن حق ایشان را فراز گردان. ای آن که خدایی نیست جز تو، ای آن که خدایی نیست جز تو، ای مهربانترین مهربانان، ای زنده، ای برخیزنده به اتمام همه کارها، که من بنده پر خشیّت از تو و بازگردنده به تو و درخواست کننده از تو و توکل کننده به تو و پناه آورده به ساحت تو هستم، پس دعایم را بپذیر و نیایش نجواگرانه ام را بشنو و مرا از کسانی قرار ده که از عملشان راضی گشته و رهش نموده ای و آیینهای پرستشگری او را پذیرفته و او را به رحمتت اهل نجوا و نیایش خود کرده ای. هان که تویی سرفراز عطاکننده. خدایا به حق لا اله الا الله از تو درخواست می­کنم که مرا از محمد و آل محمد که صلوات و درود تو بر ایشان باد، جدا مگردانی و مرا از شیعیان محمد و آل محمد قرار ده. و سپس ایشان را یکی پس از دیگری به نامشان می­خوانی تا حضرت قائم علیه السلام و می­گویی: و مرا به همان راهی که ایشان را به آن وارد نمودی، ورود بده و از هر آنچه ایشان را از آن به در آوردی، بیرون گردان. سپس صورتت را بر زمین بگذار و بگو: ای آن که هر چه خواهد حکم کند و هر چه خواهد کند، تو در حق اهل بیت محمد به هر آنچه خواستی حکم نمودی، پس حمد و ثنا تو راست پسندیده و سپاس­گفته، و فرج ایشان را و فرج ما به ایشان را زود رسان، که تو سرفراز کردن ایشان پس از خوار گشتن و بسیار شدن پس از اندک بودن و به منصه ظهور رساندن پس از گمنامی را خود برایشان ضمانت نموده ای، ای مهربانترین مهربانان. ای خدای من و سرور من، به حق بخشندگی و بزرگواری­ات از تو درخواست می­کنم که مرا به آرزویم برسانی و عمل اندکم را بپذیری و روزهای زندگی ام را افزون کنی و مرا به آن شهادتگاه رسانی و مرا از کسانی قرار دهی که فراخوانده شد و به فرمانبری و دوستی نمودن و یاری ایشان پاسخ گفت و این را به زودی و به شتاب به من ارزانی داری که تو بر هر کاری توانمندی. سپس سرت را به سمت آسمان بالا بگیر که این برتر است از حج گزاردن و عمره رفتن و بدان که خدای تعالی هر که را در این روز این نماز را خالصانه بخواند و این دعا را بگوید و با یقین و تصدیق این عمل را انجام دهد، ده خوی نیک عطا گرداند که از جمله او را از مرگ بد در امان دارد و از امور ناخوشایند و تهیدستی حفظ نماید و تا زمان مرگش، دشمنی را علیه وی یاری نکند و خداوند او را از جنون و جذام در خودش و فرزندانش تا چهار نسل دور نگاه دارد و برای شیطان و یاوران وی راهی بر او باز نگذارد. گوید: گفتم حمد و ثنا خدایی راست که به شناخت شما و دوستی­تان و به جای آوردن آنچه که به لطف و منت خود برای شما واجب گرداند، بر من منت نهاد و او مرا بسنده است و بس نیک وکیلی است. - . الإقبال: 38 -

**[ترجمه]

بیان

قوله رفدا بالتحریک جمع رافد من رفده یرفده إذا أعانه أو بالکسر مصدرا بمعنی اسم الفاعل قوله یا لا إله إلا أنت الموصول محذوف لدلالة قرینة المقام علیه أی یا من لا إله إلا أنت.

**[ترجمه]«رفَدا» جمع رافد از رفده یرفده یعنی یاری کرد او را، یا به کسره که مصدر به معنای اسم فاعل است. «یا لا اله الا انت»، موصول محذوف است چون قرینه مقامیه بر آن دلالت دارد یعنی «یا من لا اله الا انت».

**[ترجمه]

«6»

أَقُولُ قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ أَخْبَرَنِی الشَّیْخُ عِمَادُ الدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ الطَّبَرِیُّ قِرَاءَةً عَلَیْهِ وَ أَنَا أَسْمَعُ فِی شُهُورِ سَنَةِ ثَلَاثٍ وَ خَمْسِینَ وَ خَمْسِمِائَةٍ بِمَشْهَدِ مَوْلَانَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَنِ الشَّیْخِ أَبِی عَلِیٍّ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وَالِدِهِ الشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ الشَّیْخِ الْمُفِیدِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ قُولَوَیْهِ وَ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَأَلْفَیْتُهُ کَاسِفَ اللَّوْنِ.

**[ترجمه]أَقُولُ قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ أَخْبَرَنِی الشَّیْخُ عِمَادُ الدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ الطَّبَرِیُّ قِرَاءَةً عَلَیْهِ وَ أَنَا أَسْمَعُ فِی شُهُورِ سَنَةِ ثَلَاثٍ وَ خَمْسِینَ وَ خَمْسِمِائَةٍ بِمَشْهَدِ مَوْلَانَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَنِ الشَّیْخِ أَبِی عَلِیٍّ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وَالِدِهِ الشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ الشَّیْخِ الْمُفِیدِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ ابْنِ قُولَوَیْهِ وَ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَأَلْفَیْتُهُ کَاسِفَ اللَّوْنِ.

**[ترجمه]

أقول

و ساق الحدیث مثل ما مر بروایة الشیخ فی المصباح سواء(2).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر به سندی که ذکر می­کند، نظیر همین روایت را بسان نقل شیخ در المصباح درج نموده است. - . المزار الکبیر : 158- 161 -

**[ترجمه]

«7»

قل، [إقبال الأعمال] ذِکْرُ الزِّیَارَةِ فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ مِنْ کِتَابِ الْمُخْتَصَرِ الْمُنْتَخَبِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ: ثُمَّ تَتَأَهَّبُ لِلزِّیَارَةِ فَتَبْدَأُ فَتَغْتَسِلُ وَ تَلْبَسُ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ وَ تَمْشِی حَافِیاً إِلَی فَوْقِ سَطْحِکَ أَوْ فَضَاءٍ مِنَ الْأَرْضِ ثُمَّ تَسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةَ فَتَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ أَمِینِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ النَّبِیِّینَ وَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ أَفْضَلِ السَّابِقِینَ وَ سِبْطِ خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ وَ کَیْفَ لَا تَکُونُ کَذَلِکَ سَیِّدِی وَ أَنْتَ إِمَامُ الْهُدَی وَ حَلِیفُ التُّقَی وَ خَامِسُ أَصْحَابِ الْکِسَاءِ رُبِّیتَ فِی حَجْرِ الْإِسْلَامِ وَ رَضَعْتَ مِنْ ثَدْیِ الْإِسْلَامِ فَطِبْتَ حَیّاً وَ مَیِّتاً.

ص: 313

1- 1. الإقبال: 38.
2- 2. المزار الکبیر ص 158- 161.

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الزَّکِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الشَّهِیدُ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ وَ جَاهَدَتْ فِی اللَّهِ مَعَکَ وَ شَرَتْ نَفْسَهَا ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ فِیکَ السَّلَامُ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَبَاکَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام وَ سَیِّدُ الْوَصِیِّینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ إِمَامٌ افْتَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ کَذَلِکَ أَخُوکَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ کَذَلِکَ أَنْتَ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِکَ.

أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَقَمْتُمُ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتُمْ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ مِنْ وَعْدِهِ فَأُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِاللَّهِ مُؤْمِنٌ وَ بِمُحَمَّدٍ مُصَدِّقٌ وَ بِحَقِّکُمْ عَارِفٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَمَرَکُمْ بِهِ وَ عَبَدْتُمُوهُ حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ أَمَرَ بِقَتْلِکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ شَایَعَ عَلَی ذَلِکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ سَفَکُوا دَمَکَ وَ انْتَهَکُوا حُرْمَتَکَ وَ قَعَدُوا عَنْ نُصْرَتِکَ مِمَّنْ دَعَاکَ فَأَجَبْتَهُ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ صلی الله علیه و آله.

یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی عِنْدَ اسْتِغَاثَتِکَ فَقَدْ أَجَابَکَ رَأْیِی وَ هَوَایَ أَنَا أَشْهَدُ أَنَّ الْحَقَّ مَعَکَ وَ أَنَّ مَنْ خَالَفَکَ عَلَی ذَلِکَ بَاطِلٌ فَیَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً.

فَأَسْأَلُکَ یَا سَیِّدِی أَنْ تَسْأَلَ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ فِی ذُنُوبِی وَ أَنْ یُلْحِقَنِی بِکُمْ وَ بِشِیعَتِکُمْ وَ أَنْ یَأْذَنَ لَکُمْ فِی الشَّفَاعَةِ وَ أَنْ یُشَفِّعَکُمْ فِی ذُنُوبِی فَإِنَّهُ قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی آبَائِکَ وَ أَوْلَادِکَ وَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقِیمِینَ فِی حَرَمِکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ عَلَی الشُّهَدَاءِ الَّذِینَ اسْتُشْهِدُوا مَعَکَ وَ بَیْنَ یَدَیْکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی وَلَدِکَ عَلِیٍّ الْأَصْغَرِ الَّذِی

ص: 314

فُجِعْتَ بِهِ.

ثُمَّ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ وَ قَدْ تَحَرَّمْتُ بِمُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ وَ تَوَجَّهْتُ بِهِمْ إِلَیْکَ وَ اسْتَشْفَعْتُ بِهِمْ إِلَیْکَ وَ تَوَسَّلْتُ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لِتَقْضِیَ عَنِّی مُفْتَرَضِی وَ دَیْنِی وَ تُفَرِّجَ غَمِّی وَ تَجْعَلَ فَرَجِی مَوْصُولًا بِفَرَجِهِمْ ثُمَّ امْدُدْ یَدَیْکَ حَتَّی یُرَی بَیَاضُ إِبْطَیْکَ وَ قُلْ یَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ لَا تَهْتِکْ سِتْرِی وَ لَا تُبْدِ عَوْرَتِی وَ آمِنْ رَوْعَتِی وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی اللَّهُمَّ اقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً قَدْ رَضِیتَ عَمَلِی وَ اسْتَجَبْتَ دَعْوَتِی یَا اللَّهُ الْکَرِیمُ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ تَبْدَأُ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَی الْحَسَنِ الزَّکِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ السَّلَامُ عَلَی الرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَی السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی الْإِمَامِ الْقَائِمِ بِحَقِّ اللَّهِ وَ حُجَّةِ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ الرَّاشِدِینَ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً ثُمَّ تُصَلِّی سِتَّ رَکَعَاتٍ مَثْنَی مَثْنَی تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ تَقُولُ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنْ ذَلِکَ اللَّهُمَّ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا فَرْدُ یَا وَتْرُ یَا سَمِیعُ یَا عَلِیمُ یَا عَالِمُ یَا کَبِیرُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا جَلِیلُ یَا جَمِیلُ یَا حَلِیمُ یَا قَوِیُّ یَا عَزِیزُ یَا مُتَعَزِّزُ یَا جَبَّارُ یَا مُؤْمِنُ یَا مُهَیْمِنُ یَا جَبَّارُ یَا عَلِیُّ یَا مُعِینُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا تَوَّابُ یَا بَاعِثُ یَا وَارِثُ یَا حَمِیدُ یَا مَجِیدُ یَا مَعْبُودُ یَا مَوْجُودُ یَا ظَاهِرُ یَا بَاطِنُ یَا أَوَّلُ یَا آخِرُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ وَ یَا ذَا الْعِزَّةِ وَ السُّلْطَانِ.

أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ الْأَسْمَاءِ یَا اللَّهُ وَ بِحَقِّ أَسْمَائِکَ کُلِّهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ

ص: 315

آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّی کُلَّ هَمٍّ وَ غَمٍّ وَ کَرْبٍ وَ ضُرٍّ وَ ضِیقٍ أَنَا فِیهِ وَ تَقْضِیَ عَنِّی دَیْنِی وَ تُبَلِّغَنِی أُمْنِیَّتِی وَ تُسَهِّلَ لِی مَحَبَّتِی وَ تُیَسِّرَ لِی إِرَادَتِی وَ تُوصِلَنِی إِلَی بُغْیَتِی سَرِیعاً عَاجِلًا وَ تُعْطِیَنِی سُؤْلِی وَ مَسْأَلَتِی وَ تَزِیدَنِی فَوْقَ رَغْبَتِی وَ تَجْمَعَ لِی خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ(1).

lt;meta info=". اقبال الاعمال، زیارتی مخصوص روز عاشورا از کتاب المختصر المنتخب: سپس برای زیارت آماده می شوی و غسل می­کنی و دو جامه پاک بر تن می­کنی و با پای برهنه به روی بام خانه و یا به فضایی باز می­روی و رو به قبله ایستاده و می­گویی: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح امین خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد رسول خدا، سلام بر تو ای وارث پیامبران و وارث امیر المومنین و سرور جانشینان پیامبران و برترین پیشگامان و نوه آخرین فرستادگان و چگونه تو چنین نباشی ای سرور من، حال آنکه تو پیشوای رهیافتگی و هم­پیمان پرهیزکاری و پنجمین تن از اصحاب کساء هستی و در دامان اسلام پرورش یافتی و از سینه اسلام شیر نوشیده ای و زنده و مرده طیّب و نیکو گشته ای. سلام بر تو ای حسن پسندیده­کردار، سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای شهید راستین­منش، سلام بر تو ای جانشین پیامبر ای نیکوکار پرهیزکار پسندیده کردار پاکدامن، سلام بر تو و بر همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و بر خیمه­گاه تو رخت اقامت افکندند و همپای تو در راه خدا جانفشانی نمودند و جان خود را برای کسب خشنودی خداوند، در راه تو بفروختند. سلام بر فرشتگانی که پیرامون تو گرد آمده اند. شهادت می­دهم که خدایی نیست جز خدای یگانه و او را انبازی نباشد و شهادت می­دهم که محمد که صلوات خدا بر او و خاندانش باد و سلام بی پایان، بنده و رسول خداست و شهادت می­دهم که پدرت علی بن ابی طالب امیر المومنین علیه السلام و سرور جانشینان پیامبران و فرمانده نورانی دست و رویان و امامی است که خداوند فرمانبری از او را بر آفریدگانش واجب نمود و چنین است برادرت حسن بن علی و چنین هستی تو و همه امامان از نسل تو چنینند. گواهی می­دهم که شما نماز را بر پا داشتید و زکات مستحقان پرداخت نمودید و امر به معروف و نهی از منکر کردید و در راه خدا چنان که سزد، جانفشانی نمودید تا آنکه لحظه جان باختنتان و یقین به وعده او رسید. پس خدا را شاهد گرفته و شما را شاهد می­گیرم که من به خدا ایمان دارم و محمد را تصدیق می­کنم و آگاه و معترف به حق شما هستم و شهادت می­دهم که شما از سوی خداوند عز و جل آنچه را که فرموده بود، ابلاغ نمودید و او را پرستیدید تا آنکه لحظه جان باختنتان رسید. پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد الله، خدا لعنت کند آن که تو را کشت، خدا لعنت کند آن که به کشتن تو دستور داد، خدا لعنت کند آن که در این کار همراهی نمود، خدا لعنت کند آن که این خبر به او رسید و خرسند گشت. شهادت می­دهم که آنان که خون تو را ریختند و حرمتت را زیر پای نهاده و از یاری تو درنشستند، همان کسانی که تو را فراخواندند و ندایشان را پاسخ گفتی، به گفته پیامبر امی صلی الله علیه و آله ملعون هستند. ای سرور و مولای من، اگر که پیکرم آنگاه که ندای یاری­جویی سر دادی، اجابت ننمود، به راستی که اندیشه و میل قلبی ام تو را پاسخ گفت. شهادت می­دهم که تو بر حقی و هر آن که با تو مخالفت نمود بر باطل است و ای کاش که با شما بودم تا به فوز عظیم دست یابم. پس از تو ای سرورم، درخواست می­کنم که خداوند را در بخشش گناهان من بخوانی و مرا به جمع شما و شیعیانتان ملحق گرداند و شما را اذن شفاعت جستن دهد و شفاعت شما در گناهان من را بپذیرد که او خود جلّ ذکره می­فرماید: «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ»» - . بقره / 255 - {کیست که نزد وی شفاعت جوید مگر به اذن هم او.} صلوات خدا بر تو و بر پدران و فرزندانت و بر فرشتگان درنشسته بر ساحت حرمت باد، صلوات خدا بر تو و بر همه ایشان و بر شهیدانی که همراه با تو و پیش روی تو شهید شدند. صلوات خدا بر تو و بر ایشان و بر فرزندت علی اصغر که به مصیبت او نشستی. سپس می­گویی: خداوندا به بزرگواری تو به تو روی آورده و در سایه­سار حریم محمد و عترت او و به آبروی ایشان به تو روی آورده و ایشان را به شفاعت جستن از تو خوانده ام و به محمد و آل محمد توسل جسته ام تا آنچه بر من واجب است و بدهکاری ام را از گرده من سبک نمایی و اندوهم را بزدایی و فرج و گشایش مرا به فرج در امر ایشان ملحق گردانی، سپس دستانت را به حدی که سپیدی زیر بغل آشکار گردد، فراز کن و بگو: خدایی جز تو نیست، راز مرا برملا مدار و زشتیهایم را آشکار مگردان و دلهره ام را فرونشان و از لغزشم درگذر. خداوندا مرا پیروزمند و نتیجه یافته بازگردان در حالی که از عملم خشنود باشی و دعایم را پاسخ گفته باشی، ای خداوند بخشنده. سپس می­گویی: سلام بر تو و رحمت و برکات خدا. و سپس آغاز کرده و می­گویی: سلام بر امیر المومنین، سلام بر فاطمه زهرا، سلام بر حسن پسندیده­کردار، سلام بر حسین شهید راستین­منش، سلام بر علی بن حسین، سلام بر محمد بن علی، سلام بر جعفر بن محمد، سلام بر موسی بن جعفر، سلام بر رضا، علی بن موسی، سلام بر محمد بن علی، سلام بر علی محمد، سلام بر حسن بن علی، سلام بر امام بر پا دارنده حق خدا و حجت خدا در زمینش صلوات خدا بر او و بر پدران هدایت یافته نیک­آیند پاک­سرشت و سلام بی پایان و بیکران او. سپس شش رکعت نماز به صورت دو رکعت دو رکعت می­خوانی و در هر رکعت یک فاتحة الکتاب و صدبار قل هو الله احد می­خوانی و پس از فراغت از این نماز، می­گویی: خداوندا ای بخشاینده، ای افزون­مهر، ای بلندمرتبه، ای بزرگوار، ای یگانه، ای بی نیاز، ای یکتا، ای بی­همتا، ای شنوا، ای آگاه، ای دانا، ای بزرگ، ای صاحب کبریاء، ای والا، ای زیبا، ای بردبار، ای قدرتمند، ای سرفراز، ای فراز جُسته، ای سترگ­توان، ای امان­بخش، ای سرپرست صاحب هیمنه، ای فراز جسته، ای بلندمرتبه، ای یاریگر، ای مهرورز، ای منّت دار، ای توبه­پذیر، ای برانگیزنده، ای میراث­دار، ای ستوده، ای والاشکوه، ای پرستیده شده، ای هست، ای آشکار، ای نهان، ای نخستین، ای پایانی، ای زنده، ای برخیزنده به همه امور، ای شکوهمند و گرامی­دارنده، ای صاحب سرفرازی و سلطه­دار، به حق این نامها و به حق همه نامهایت از تو درخواست می­کنم ای خدا که بر محمد و آل محمد درود فرستی و هر گونه دل­نگرانی و اندوه و دل­پریشی و آسیب و تنگنایی که در آنم را از من بزدایی و دین و بدهکاری مرا از گرده ام سبک گردانی و مرا به آرزویم برسانی و محبتم را آسان سازی و ارادتم را سهل گردانی و مرا بی درنگ و شتابان به آرزویم رسانی و خواهشم را و درخواستم را به من عطا گردانی و افزون بر آرزویم به من ارزانی داری و خیر دنیا و آخرت را برای من گرد آوری. - . اقبال الاعمال: 41 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام و أناخت بساحتک أی برکت إبلها فی ساحتک کنایة عن إقامتهم عنده و فیما مر برحلک أی مسکنک قوله علی الأصغر هذا یدل علی أن المقتول هو الأصغر کما ذهب إلیه الأکثر من أصحابنا.

و قال الکفعمی ره هو الأکبر علی الأصح هکذا قاله الشیخ الشهید قدس الله روحه فی دروسه (2)

قلت و یؤیده ما ذکره الشیخ محمد بن إدریس ره فی سرائره (3)

فإنه قال و یستحب إذا زار الحسین علیه السلام أن یزور معه ولده علیا الأکبر و أمه لیلی بنت أبی مرة بن عروة بن مسعود الثقفی و هو أول من قتل فی الوقعة یوم الطف و ولد علی بن الحسین هذا فی إمارة عثمان و مدحه بعضهم بأبیات منها:

لم تر عین نظرت مثله***من محتف یمشی و لا ناعل

أعنی ابن لیلی ذا الندی و السدی ***أعنی ابن بنت الحسب الفاضل

لا یؤثر الدنیا علی دینه***و لا یبیع الحق بالباطل

و ذهب الشیخ المفید ره فی إرشاده (4)

إلی أن المقتول هو علی الأصغر و هو ابن الثقفیة و أن علیا الأکبر هو زین العابدین علیه السلام أمه أم ولد و هی شاه زنان بنت کسری یزدجرد.

قال محمد بن إدریس و الأولی الرجوع إلی أهل هذه الصناعة و هم النسابون و أصحاب السیر و الأخبار و التواریخ مثل الزبیر بن بکار فی کتاب أنساب قریش

ص: 316

1- 1. الإقبال ص 41.
2- 2. الدروس ص 154.
3- 3. السرائر ص 156.
4- 4. الإرشاد ص 269 طبع ایران سنة 1408.

و أبی الفرج الأصفهانی فی مقاتل الطالبیین (1) و البلاذری و المزنی صاحب کتاب لباب أخبار الخلف و العمری النسابة حقق ذلک فی کتاب المجدی فإنه قال.

و زعم من لا بصیرة له أن علیا الأصغر المقتول بالطف و هذا خطأ و وهم و إلی هذا ذهب صاحب کتاب الرد و المواعظ و ابن قتیبة فی المعارف و محمد بن جریر الطبری المحقق و الأزهری فی تاریخه و أبو حنیفة الدینوری صاحب کتاب المفاخر من مصنفی الإمامیة و أبو علی بن همام فی کتاب الأنوار فی تواریخ أهل البیت علیهم السلام و موالیدهم فهؤلاء أطبقوا علی ما ذکرنا و هم أبصر بهذا النوع انتهی کلامه أعلی الله مقامه. و قال الفیروزآبادی (2)

فجعه کمنعه أوجعه و الفجع أن یرجع الإنسان بشی ء یکرم علیه فیعدمه و قد فجع بماله کعنی و قال (3) تحرم منه بحرمة تمنع و تحمی بذمة قوله مفترضی علی بناء المفعول أی ما افترضت علی من حقوقک المالیة و غیرها و المراد بالدین حقوق الخلق.

**[ترجمه]«و أناخت بساحتک» یعنی در درگاه تو خوابید. کنایه از اقامت کردن ایشان نزد تو و در آنچه گذشت از «رحل» تو یعنی مسکن تو. «علی الأصغر هذا» بر این دلالت دارد که مقتول علی اصغر بوده، چنان که اکثر اصحاب معتقدند. کفعمی قدس سره گوید که درست­تر آن است که وی علی اکبر است چنان که شیخ شهید قدس الله روحه در دروس - . الدروس : 154 - می­گوید. گویم و این سخن را بیان شیخ محمد بن ادریس قدس سره در سرائر تایید می­کند که گوید: و مستحب است هر که به زیارت حسین علیه السلام می­رود، همراه با او فرزندش علی اکبر و مادرش لیلی بنت ابی مرة بن عروة بن مسعود ثقفی را نیز زیارت کند و این پسر نخستین کسی بود که در واقعه یوم الطفّ شهید شد و این علی بن حسین در دوره عثمان زاده شد و برخی به ابیاتی او را ستایش نمودند که از جمله این ابیات است:

هیچ چشمی که نگاه انداخت، همتای او را ندید، کودک چهار دست و پا رونده و یا طفلی که بر پایش راه رود.

مقصودم پسر لیلی است که صاحب بخشندگی و نیکی است، همان پسر دخت نیک­تباری و فضیلت­مندی.

دنیا را بر دین خود برنمی گزیند و حق را به باطل نمی­فروشد.

و شیخ مفید ره در ارشاد - . الإرشاد : 269 چاپ ایران سال 1408 - بر این باور است که مقتول علی اصغر است و او پسر مادر ثقفی است و علی اکبر همان زین العابدین علیه السلام است که مادرش ام ولد که شاه­زنان دختر پادشاه یزدگرد بود. محمد بن ادریس گوید. و بهتر است که به اهل این فن که نسب شناسان و سیره نویسان و اهل اخبار و مورخین باشند، نظیر زبیر بن بکار در کتاب انساب قریش و ابوفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین - . مصباح الکفعمی : 503 - و بلاذری و مزنی صاحب لباب اخبار الخلف و عمری نسب شناس مراجعه نماییم که عمری گفته است: برخی کسان که آشنایی ندارند ادعا کرده اند که علی اصغر است که در طف کشته شده و این اشتباه و گمان صرف است و صاحب کتاب الرد و المواعظ و ابن قتیبه در المعارف و محمد بن جریر طبری و ازهری در تاریخش و ابو حنیفة دینوری صاحب کتاب المفاخر از نویسندگان امامیه و ابو علی بن عمام در کتاب الانوار فی تواریخ اهل البیت علیه السلام و موالیدهم، این سخن را تایید می­کنند و ایشان بر آنچه که ذکر کردیم اجماع دارند و البته ایشان به این امر آگاه ترند. پایان سخن وی اعلی الله مقامه.

فیروز آبادی گوید: «فجعه» مانند «منعه» یعنی او را به درد آورد و «فجع» آن است که انسان به چیزی که برای او ارزشمند است بازگردد و آن را از بین رفته ببیند.. گویند به مالش مفجوع شد. و گوید: «تحرّمَ منه بحرمة» یعنی با پیمانی از آن منع و حمایت شد. «مفترض» به صیغه اسم مفعول یعنی آنچه از حقوق مالی تو و غیر از آن بر من فرض است. مراد از دین، حقوق خلق است.

شیخ مفید قدس الله روحه در کتاب المزار بعد از وارد کردن زیارتی که از مصباح نقل کردیم، چنین گفته است:

**[ترجمه]

«8»

قَالَ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ فِی کِتَابِ الْمَزَارِ بَعْدَ إِیرَادِ الزِّیَارَةِ الَّتِی نَقَلْنَاهَا مِنَ الْمِصْبَاحِ مَا هَذَا لَفْظُهُ زِیَارَةٌ أُخْرَی فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ بِرِوَایَةٍ أُخْرَی: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ بِهَا فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقِفْ عَلَیْهِ صلی الله علیه و آله وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَی آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ مِنْ خَلِیقَتِهِ السَّلَامُ عَلَی شِیثٍ وَلِیِّ اللَّهِ خِیَرَتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِدْرِیسَ الْقَائِمِ لِلَّهِ بِحُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی نُوحٍ الْمُجَابِ فِی دَعْوَتِهِ السَّلَامُ عَلَی هُودٍ الْمَمْدُودِ مِنَ اللَّهِ بِمَعُونَتِهِ السَّلَامُ عَلَی صَالِحٍ الَّذِی تَوَجَّهَ لِلَّهِ بِکَرَامَتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِبْرَاهِیمَ الَّذِی حَبَاهُ اللَّهُ بِخَلَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِسْمَاعِیلَ الَّذِی فَدَاهُ اللَّهُ

ص: 317

1- 1. مصباح الکفعمیّ ص 503.
2- 2. القاموس ج 3 ص 61.
3- 3. القاموس ج 4 ص 95.

بِذِبْحٍ عَظِیمٍ مِنْ جَنَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی إِسْحَاقَ الَّذِی جَعَلَ اللَّهُ النُّبُوَّةَ فِی ذُرِّیَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی یَعْقُوبَ الَّذِی رَدَّ اللَّهُ عَلَیْهِ بَصَرَهُ بِرَحْمَتِهِ السَّلَامُ عَلَی یُوسُفَ الَّذِی نَجَّاهُ اللَّهُ مِنَ الْجُبِّ بِعَظَمَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مُوسَی الَّذِی فَلَقَ اللَّهُ الْبَحْرَ لَهُ بِقُدْرَتِهِ السَّلَامُ عَلَی هَارُونَ الَّذِی خَصَّهُ اللَّهُ بِنُبُوَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی شُعَیْبٍ الَّذِی نَصَرَهُ اللَّهُ عَلَی أُمَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی دَاوُدَ الَّذِی تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ مِنْ خَطِیئَتِهِ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ الَّذِی ذَلَّتْ لَهُ الْجِنُّ بِعِزَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَیُّوبَ الَّذِی شَفَاهُ اللَّهُ مِنْ عِلَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی یُونُسَ الَّذِی أَنْجَزَ اللَّهُ لَهُ مَضْمُونَ عِدَتِهِ السَّلَامُ عَلَی عُزَیْرٍ الَّذِی أَحْیَاهُ اللَّهُ بَعْدَ مَیْتَتِهِ السَّلَامُ عَلَی زَکَرِیَّا الصَّابِرِ فِی مِحْنَتِهِ السَّلَامُ عَلَی یَحْیَی الَّذِی أَزْلَفَهُ اللَّهُ بِشَهَادَتِهِ السَّلَامُ عَلَی عِیسَی رُوحِ اللَّهِ وَ کَلِمَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ وَ صَفْوَتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ الْمَخْصُوصِ بِأُخُوَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ابْنَتِهِ السَّلَامُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ وَصِیِّ أَبِیهِ وَ خَلِیفَتِهِ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الَّذِی سَمَحَتْ نَفْسُهُ بِمُهْجَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ فِی سِرِّهِ وَ عَلَانِیَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ جَعَلَ اللَّهُ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنِ الْإِجَابَةُ تَحْتَ قُبَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی مَنِ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ خَاتَمِ الْأَنْبِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَی ابْنِ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ جَنَّةِ الْمَأْوَی السَّلَامُ عَلَی ابْنِ زَمْزَمَ وَ الصَّفَا السَّلَامُ عَلَی الْمُرَمَّلِ بِالدِّمَاءِ السَّلَامُ عَلَی الْمَهْتُوکِ الْخِبَاءِ السَّلَامُ عَلَی خَامِسِ أَصْحَابِ أَهْلِ الْکِسَاءِ السَّلَامُ عَلَی غَرِیبِ الْغُرَبَاءِ السَّلَامُ عَلَی شَهِیدِ الشُّهَدَاءِ السَّلَامُ عَلَی قَتِیلِ الْأَدْعِیَاءِ السَّلَامُ عَلَی سَاکِنِ کَرْبَلَاءَ السَّلَامُ عَلَی مَنْ بَکَتْهُ مَلَائِکَةُ السَّمَاءِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ ذُرِّیَّتُهُ الْأَزْکِیَاءُ السَّلَامُ عَلَی یَعْسُوبِ الدِّینِ السَّلَامُ عَلَی مَنَازِلِ الْبَرَاهِینِ السَّلَامُ عَلَی الْأَئِمَّةِ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْجُیُوبِ الْمُضَرَّجَاتِ السَّلَامُ عَلَی الشِّفَاهِ الذَّابِلَاتِ

ص: 318

السَّلَامُ عَلَی النُّفُوسِ الْمُصْطَلَمَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَرْوَاحِ الْمُخْتَلَسَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَجْسَادِ الْعَارِیَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْجُسُومِ الشَّاحِبَاتِ السَّلَامُ عَلَی الدِّمَاءِ السَّائِلَاتِ السَّلَامُ عَلَی الْأَعْضَاءِ الْمُقَطَّعَاتِ السَّلَامُ عَلَی الرُّءُوسِ الْمُشَالاتِ السَّلَامُ عَلَی النِّسْوَةِ الْبَارِزَاتِ السَّلَامُ عَلَی حُجَّةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی آبَائِکَ الطَّاهِرِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبْنَائِکَ الْمُسْتَشْهَدِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِکَ النَّاصِرِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْمُضَاجِعِینَ السَّلَامُ عَلَی الْقَتِیلِ الْمَظْلُومِ السَّلَامُ عَلَی أَخِیهِ الْمَسْمُومِ السَّلَامُ عَلَی عَلِیٍّ الْکَبِیرِ السَّلَامُ عَلَی الرَّضِیعِ الصَّغِیرِ السَّلَامُ عَلَی الْأَبْدَانِ السَّلِیبَةِ السَّلَامُ عَلَی الْعِتْرَةِ الْقَرِیبَةِ السَّلَامُ عَلَی الْمُجَدَّلِین فِی الْفَلَوَاتِ السَّلَامُ عَلَی النَّازِحِینَ عَنِ الْأَوْطَانِ السَّلَامُ عَلَی الْمَدْفُونِینَ بِلَا أَکْفَانٍ السَّلَامُ عَلَی الرُّءُوسِ الْمُفَرَّقَةِ عَنِ الْأَبْدَانِ السَّلَامُ عَلَی الْمُحْتَسِبِ الصَّابِرِ السَّلَامُ عَلَی الْمَظْلُومِ بِلَا نَاصِرٍ السَّلَامُ عَلَی سَاکِنِ التُّرْبَةِ الزَّاکِیَةِ السَّلَامُ عَلَی صَاحِبِ الْقُبَّةِ السَّامِیَةِ السَّلَامُ عَلَی مَنْ طَهَّرَهُ الْجَلِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنِ افْتَخَرَ بِهِ جَبْرَئِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ نَاغَاهُ فِی الْمَهْدِ مِیکَائِیلُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ نُکِثَتْ ذِمَّتُهُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ هُتِکَتْ حُرْمَتُهُ السَّلَامُ عَلَی مَنْ أُرِیقَ بِالظُّلْمِ دَمُهُ السَّلَامُ عَلَی الْمُغَسَّلِ بِدَمِ الْجِرَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمُجَرَّعِ بِکَاسَاتِ الرِّمَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمُضَامِ الْمُسْتَبَاحِ السَّلَامُ عَلَی الْمَنْحُورِ فِی الْوَرَی السَّلَامُ عَلَی مَنْ دَفَنَهُ أَهْلُ الْقُرَی السَّلَامُ عَلَی الْمَقْطُوعِ الْوَتِینِ السَّلَامُ عَلَی الْمُحَامِی بِلَا مُعِینٍ السَّلَامُ عَلَی الشَّیْبِ الْخَضِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْخَدِّ التَّرِیبِ السَّلَامُ عَلَی الْبَدَنِ السَّلِیبِ السَّلَامُ عَلَی الثَّغْرِ الْمَقْرُوعِ بِالْقَضِیبِ السَّلَامُ عَلَی الرَّأْسِ الْمَرْفُوعِ السَّلَامُ عَلَی الْأَجْسَامِ الْعَارِیَةِ فِی الْفَلَوَاتِ تَنْهَشُهَا الذِّئَابُ الْعَادِیَاتُ وَ تَخْتَلِفُ إِلَیْهَا السِّبَاعُ الضَّارِیَاتُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْمَرْفُوفِینَ حَوْلَ قُبَّتِکَ الْحَافِّینَ

ص: 319

بِتُرْبَتِکَ الطَّائِفِینَ بِعَرْصَتِکَ الْوَارِدِینَ لِزِیَارَتِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ فَإِنِّی قَصَدْتُ إِلَیْکَ وَ رَجَوْتُ الْفَوْزَ لَدَیْکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ سَلَامَ الْعَارِفِ بِحُرْمَتِکَ الْمُخْلِصِ فِی وَلَایَتِکَ الْمُتَقَرِّبِ إِلَی اللَّهِ بِمَحَبَّتِکَ الْبَرِی ءِ مِنْ أَعْدَائِکَ سَلَامَ مَنْ قَلْبُهُ بِمُصَابِکَ مَقْرُوحٌ وَ دَمْعُهُ عِنْدَ ذِکْرِکَ مَسْفُوحٌ سَلَامَ الْمَفْجُوعِ الْحَزِینِ الْوَالِهِ الْمُسْتَکِینِ سَلَامَ مَنْ لَوْ کَانَ مَعَکَ بِالطُّفُوفِ لَوَقَاکَ بِنَفْسِهِ حَدَّ السُّیُوفِ وَ بَذَلَ حُشَاشَتَهُ دُونَکَ لِلْحُتُوفِ وَ جَاهَدَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ نَصَرَکَ عَلَی مَنْ بَغَی عَلَیْکَ وَ فَدَاکَ بِرُوحِهِ وَ جَسَدِهِ وَ مَالِهِ وَ وَلَدِهِ وَ رُوحُهُ لِرُوحِکَ فِدَاءٌ وَ أَهْلُهُ لِأَهْلِکَ وِقَاءٌ فَلَئِنْ أَخَّرَتْنِی الدُّهُورُ وَ عَاقَنِی عَنْ نَصْرِکَ الْمَقْدُورُ وَ لَمْ أَکُنْ لِمَنْ حَارَبَکَ مُحَارِباً وَ لِمَنْ نَصَبَ لَکَ الْعَدَاوَةَ مُنَاصِباً فَلَأَنْدُبَنَّکَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً وَ لَأَبْکِیَنَّ لَکَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً حَسْرَةً عَلَیْکَ وَ تَأَسُّفاً عَلَی مَا دَهَاکَ وَ تَلَهُّفاً حَتَّی أَمُوتَ بِلَوْعَةِ الْمُصَابِ وَ غُصَّةِ الِاکْتِیَابِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْعُدْوَانِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ وَ مَا عَصَیْتَهُ وَ تَمَسَّکْتَ بِهِ وَ بِحَبْلِهِ فَأَرْضَیْتَهُ وَ خَشِیتَهُ وَ رَاقَبْتَهُ وَ اسْتَجَبْتَهُ وَ سَنَنْتَ السُّنَنَ وَ أَطْفَأْتَ الْفِتَنَ وَ دَعَوْتَ إِلَی الرَّشَادِ وَ أَوْضَحْتَ سُبُلَ السَّدَادِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ الْجِهَادِ وَ کُنْتَ لِلَّهِ طَائِعاً وَ لِجَدِّکَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله تَابِعاً وَ لِقَوْلِ أَبِیکَ سَامِعاً وَ إِلَی وَصِیَّةِ أَخِیکَ مُسَارِعاً وَ لِعِمَادِ الدِّینِ رَافِعاً وَ لِلطُّغْیَانِ قَامِعاً وَ لِلطُّغَاةِ مُقَارِعاً وَ لِلْأُمَّةِ نَاصِحاً وَ فِی غَمَرَاتِ الْمَوْتِ سَابِحاً وَ لِلْفُسَّاقِ مُکَافِحاً وَ بِحُجَجِ اللَّهِ قَائِماً وَ لِلْإِسْلَامِ وَ الْمُسْلِمِینَ رَاحِماً وَ لِلْحَقِّ نَاصِراً وَ عِنْدَ الْبَلَاءِ صَابِراً وَ لِلدِّینِ کَالِئاً وَ عَنْ حَوْزَتِهِ مُرَامِیاً تَحُوطُ الْهُدَی وَ تَنْصُرُهُ وَ تَبْسُطُ الْعَدْلَ وَ تَنْشُرُهُ وَ تَنْصُرُ الدِّینَ وَ تُظْهِرُهُ وَ تَکُفُّ الْعَابِثَ وَ تَزْجُرُهُ وَ تَأْخُذُ لِلدَّنِیِّ مِنَ الشَّرِیفِ وَ تُسَاوِی فِی الْحُکْمِ بَیْنَ الْقَوِیِّ وَ الضَّعِیفِ کُنْتَ رَبِیعَ الْأَیْتَامِ وَ عِصْمَةَ الْأَنَامِ وَ عِزَّ الْإِسْلَامِ وَ

ص: 320

مَعْدِنَ الْأَحْکَامِ وَ حَلِیفَ الْإِنْعَامِ سَالِکاً طَرَائِقَ جَدِّکَ وَ أَبِیکَ مُشَبَّهاً فِی الْوَصِیَّةِ لِأَخِیکَ وَفِیَّ الذِّمَمِ رَضِیَّ الشِّیَمِ ظَاهِرَ الْکَرَمِ مُتَهَجِّداً فِی الظُّلَمِ قَوِیمَ الطَّرَائِقِ کَرِیمَ الْخَلَائِقِ عَظِیمَ السَّوَابِقِ شَرِیفَ النَّسَبِ مُنِیفَ الْحَسَبِ رَفِیعَ الرُّتَبِ کَثِیرَ الْمَنَاقِبِ مَحْمُودَ الضَّرَائِبِ جَزِیلَ الْمَوَاهِبِ حَلِیمٌ رَشِیدٌ مُنِیبٌ جَوَادٌ عَلِیمٌ شَدِیدٌ إِمَامٌ شَهِیدٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ حَبِیبٌ مَهِیبٌ کُنْتَ لِلرَّسُولِ صلی الله علیه و آله وَلَداً وَ لِلْقُرْآنِ مُنْقِداً وَ لِلْأُمَّةِ عَضُداً وَ فِی الطَّاعَةِ مُجْتَهِداً حَافِظاً لِلْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ نَاکِباً عَنِ سُبُلِ الْفُسَّاقِ وَ بَاذِلًا لِلْمَجْهُودِ طَوِیلَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ زَاهِداً فِی الدُّنْیَا زُهْدَ الرَّاحِلِ عَنْهَا نَاظِراً إِلَیْهَا بِعَیْنِ الْمُسْتَوْحِشِینَ مِنْهَا آمَالُکَ عَنْهَا مَکْفُوفَةٌ وَ هِمَّتُکَ عَنْ زِینَتِهَا مَصْرُوفَةٌ وَ إِلْحَاظُکَ عَنْ بَهْجَتِهَا مَطْرُوفَةٌ وَ رَغْبَتُکَ فِی الْآخِرَةِ مَعْرُوفَةٌ حَتَّی إِذَا الْجَوْرُ مَدَّ بَاعَهُ وَ أَسْفَرَ الظُّلْمُ قِنَاعَهُ وَ دَعَا الْغَیُّ أَتْبَاعَهُ وَ أَنْتَ فِی حَرَمِ جَدِّکَ قَاطِنٌ وَ لِلظَّالِمِینَ مُبَایِنٌ جَلِیسُ الْبَیْتِ وَ الْمِحْرَابِ مُعْتَزِلٌ عَنِ اللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ تُنْکِرُ الْمُنْکَرَ بِقَلْبِکَ وَ لِسَانِکَ عَلَی حَسَبِ طَاقَتِکَ وَ إِمْکَانِکَ ثُمَّ اقْتَضَاکَ الْعِلْمُ لِلْإِنْکَارِ وَ لَزِمَکَ أَنْ تُجَاهِدَ الْفُجَّارَ فَسِرْتَ فِی أَوْلَادِکَ وَ أَهَالِیکَ وَ شِیعَتِکَ وَ مَوَالِیکَ وَ صَدَعْتَ بِالْحَقِّ وَ الْبَیِّنَةِ وَ دَعَوْتَ إِلَی اللَّهِ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ أَمَرْتَ بِإِقَامَةِ الْحُدُودِ وَ الطَّاعَةِ لِلْمَعْبُودِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْخَبَائِثِ وَ الطُّغْیَانِ وَ وَاجَهُوکَ بِالظُّلْمِ وَ الْعُدْوَانِ فَجَاهَدْتَهُمْ بَعْدَ الْإِیعَازِ لَهُمْ وَ تَأْکِیدِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِمْ فَنَکَثُوا ذِمَامَکَ وَ بَیْعَتَکَ وَ أَسْخَطُوا رَبَّکَ وَ جَدَّکَ وَ بَدَءُوکَ بِالْحَرْبِ فَثَبَتَّ لِلطَّعْنِ وَ الضَّرْبِ وَ طَحَنْتَ جُنُودَ الْفُجَّارِ وَ اقْتَحَمْتَ قَسْطَلَ الْغُبَارِ مُجَالِداً بِذِی الْفَقَارِ کَأَنَّکَ عَلِیٌّ الْمُخْتَارُ فَلَمَّا رَأَوْکَ ثَابِتَ الْجَأْشِ غَیْرَ خَائِفٍ وَ لَا خَاشٍ نَصَبُوا لَکَ غَوَائِلَ مَکْرِهِمْ وَ قَاتَلُوکَ بِکَیْدِهِمْ وَ شَرِّهِمْ وَ أَمَرَ اللَّعِینُ جُنُودَهُ فَمَنَعُوکَ الْمَاءَ وَ وُرُودَهُ وَ نَاجَزُوکَ

ص: 321

الْفُتَّالُ وَ عَاجَلُوکَ النُّزَّالُ وَ رَشَقُوکَ بِالسِّهَامِ وَ النِّبَالِ وَ بَسَطُوا إِلَیْکَ أَکُفَّ الِاصْطِلَامِ وَ لَمْ یَرْعَوْا لَکَ ذِمَاماً وَ لَا رَاقَبُوا فِیکَ أَثَاماً فِی قَتْلِهِمْ أَوْلِیَاءَکَ وَ نَهْبِهِمْ رِحَالَکَ وَ أَنْتَ مُقَدَّمٌ فِی الْهَبَوَاتِ وَ مُحْتَمِلٌ لِلْأَذِیَّاتِ قَدْ عَجِبَتْ مِنْ صَبْرِکَ مَلَائِکَةُ السَّمَاوَاتِ فَأَحْدَقُوا بِکَ مِنْ کُلِّ الْجِهَاتِ وَ أَثْخَنُوکَ بِالْجِرَاحِ وَ حَالُوا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ الرَّوَاحِ وَ لَمْ یَبْقَ لَکَ نَاصِرٌ وَ أَنْتَ مُحْتَسِبٌ صَابِرٌ تَذُبُّ عَنْ نِسْوَتِکَ وَ أَوْلَادِکَ حَتَّی نَکَسُوکَ عَنْ جَوَادِکَ فَهَوَیْتَ إِلَی الْأَرْضِ جَرِیحاً تَطَئُوکَ الْخُیُولُ بِحَوَافِرِهَا أَوْ تَعْلُوکَ الطُّغَاةُ بِبَوَاتِرِهَا قَدْ رَشَحَ لِلْمَوْتِ جَبِینُکَ وَ اخْتَلَفَتْ بِالانْقِبَاضِ وَ الِانْبِسَاطِ شِمَالُکَ وَ یَمِینُکَ تُدِیرُ طَرْفاً خَفِیّاً إِلَی رَحْلِکَ وَ بَیْتِکَ وَ قَدْ شُغِلْتَ بِنَفْسِکَ عَنْ وُلْدِکَ وَ أَهَالِیکَ وَ أَسْرَعَ فَرَسُکَ شَارِداً إِلَی خِیَامِکَ قَاصِداً مُحَمْحِماً بَاکِیاً فَلَمَّا رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیاً وَ نَظَرْنَ سَرْجَکَ عَلَیْهِ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ نَاشِرَاتِ الشُّعُورِ عَلَی الْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ لِلْوُجُوهِ سَافِراتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَاتٍ وَ بَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلَاتٍ وَ إِلَی مَصْرَعِکَ مِبَادِرَاتٍ وَ الشِّمْرُ جَالِسٌ عَلَی صَدْرِکَ وَ مُولِغٌ سَیْفَهُ عَلَی نَحْرِکَ قَابِضٌ عَلَی شَیْبَتِکَ بِیَدِهِ ذَابِحٌ لَکَ بِمُهَنَّدِهِ قَدْ سَکَنَتْ حَوَاسُّکَ وَ خَفِیَتْ أَنْفَاسُکَ وَ رُفِعَ عَلَی الْقَنَاةِ رَأْسُکَ وَ سُبِیَ أَهْلُکَ کالْعَبِیدِ وَ صُفِّدُوا فِی الْحَدِیدِ فَوْقَ أَقْتَابِ الْمَطِیَّاتِ تَلْفَحُ وُجُوهَهُمْ حَرُّ الْهَاجِرَاتِ یُسَاقُونَ فِی الْبَرَارِی وَ الْفَلَوَاتِ أَیْدِیهِمْ مَغْلُولَةٌ إِلَی الْأَعْنَاقِ یُطَافُ بِهِمْ فِی الْأَسْوَاقِ فَالْوَیْلُ لِلْعُصَاةِ الْفُسَّاقِ لَقَدْ قَتَلُوا بِقَتْلِکَ الْإِسْلَامَ وَ عَطَّلُوا الصَّلَاةَ وَ الصِّیَامَ وَ نَقَضُوا السُّنَنَ وَ الْأَحْکَامَ وَ هَدَمُوا قَوَاعِدَ الْإِیمَانِ وَ حَرَّفُوا آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ هَمْلَجُوا فِی الْبَغْیِ وَ الْعُدْوَانِ لَقَدْ أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله مَوْتُوراً وَ عَادَ کِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَهْجُوراً وَ غُودِرَ الْحَقُّ إِذْ قُهِرْتَ مَقْهُوراً وَ فُقِدَ بِفَقْدِکَ التَّکْبِیرُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْرِیمُ وَ التَّحْلِیلُ

ص: 322

وَ التَّنْزِیلُ وَ التَّأْوِیلُ وَ ظَهَرَ بَعْدَکَ التَّغْیِیرُ وَ التَّبْدِیلُ وَ الْإِلْحَادُ وَ التَّعْطِیلُ وَ الْأَهْوَاءُ وَ الْأَضَالِیلُ وَ الْفِتَنُ وَ الْأَبَاطِیلُ.

فَقَامَ نَاعِیکَ عِنْدَ قَبْرِ جَدِّکَ الرَّسُولِ صلی الله علیه و آله فَنَعَاکَ إِلَیْهِ بِالدَّمْعِ الْهَطُولِ قَائِلًا یَا رَسُولَ اللَّهِ قُتِلَ سِبْطُکَ وَ فَتَاکَ وَ اسْتُبِیحَ أَهْلُکَ وَ حِمَاکَ وَ سُبِیَتْ بَعْدَکَ ذَرَارِیُّکَ وَ وَقَعَ الْمَحْذُورُ بِعِتْرَتِکَ وَ ذَوِیکَ فَانْزَعَجَ الرَّسُولُ وَ بَکَی قَلْبُهُ الْمَهُولُ وَ عَزَّاهُ بِکَ الْمَلَائِکَةُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ فُجِعَتْ بِکَ أُمُّکَ الزَّهْرَاءُ وَ اخْتَلَفَ جُنُودُ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ تُعَزِّی أَبَاکَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُقِیمَتْ لَکَ الْمَأْتَمُ فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ وَ لَطَمَتْ عَلَیْکَ الْحُورُ الْعِینُ وَ بَکَتِ السَّمَاءُ وَ سُکَّانُهَا وَ الْجِنَانُ وَ خُزَّانُهَا وَ الْهِضَابُ وَ أَقْطَارُهَا وَ الْبِحَارُ وَ حِیتَانُهَا وَ الْجِنَانُ وَ وِلْدَانُهَا وَ الْبَیْتُ وَ الْمَقَامُ وَ الْمَشْعَرُ الْحَرَامُ وَ الْحِلُّ وَ الْإِحْرَامُ اللَّهُمَّ فَبِحُرْمَةِ هَذَا الْمَکَانِ الْمُنِیفِ صَلِّ [عَلَی] مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِشَفَاعَتِهِمْ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ یَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِینَ وَ یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ وَ یَا أَحْکَمَ الْحَاکِمِینَ بِمُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ رَسُولِکَ إِلَی الْعَالَمِینَ أَجْمَعِینَ وَ بِأَخِیهِ وَ ابْنِ عَمِّهِ الْأَنْزَعِ الْبَطِینِ الْعَالِمِ الْمَکِینِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ بِفَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ بِالْحَسَنِ الزَّکِیِّ عِصْمَةِ الْمُتَّقِینَ وَ بِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ أَکْرَمِ الْمُسْتَشْهَدِینَ وَ بِأَوْلَادِهِ الْمَقْتُولِینَ وَ بِعِتْرَتِهِ الْمَظْلُومِینَ وَ بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ زَیْنِ الْعَابِدِینَ وَ بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قِبْلَةِ الْأَوَّابِینَ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَصْدَقِ الصَّادِقِینَ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ مُظْهِرِ الْبَرَاهِینِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی نَاصِرِ الدِّینِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قُدْوَةِ الْمُهْتَدِینَ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ أَزْهَدِ الزَّاهِدِینَ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَارِثِ الْمُسْتَخْلَفِینَ وَ الْحُجَّةِ عَلَی الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِینَ الْأَبَرِّینَ آلِ طه وَ یس وَ أَنْ تَجْعَلَنِی فِی الْقِیَامَةِ مِنَ الْآمِنِینَ الْمُطْمَئِنِّینَ الْفَائِزِینَ الْفَرِحِینَ الْمُسْتَبْشِرِینَ اللَّهُمَّ اکْتُبْنِی فِی الْمُسَلِّمِینَ وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ وَ انْصُرْنِی عَلَی الْبَاغِینَ وَ اکْفِنِی کَیْدَ الْحَاسِدِینَ وَ اصْرِفْ عَنِّی

ص: 323

مَکْرَ الْمَاکِرِینَ وَ اقْبِضْ عَنِّی أَیْدِیَ الظَّالِمِینَ وَ اجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ السَّادَةِ الْمَیَامِینِ فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ إِنِّی أُقْسِمُ عَلَیْکَ بِنَبِیِّکَ الْمَعْصُومِ وَ بِحُکْمِکَ الْمَحْتُومِ وَ نَهْیِکَ الْمَکْتُومِ وَ بِهَذَا الْقَبْرِ الْمَلْمُومِ الْمُوَسَّدِ فِی کَنَفِهِ الْإِمَامُ الْمَعْصُومُ الْمَقْتُولُ الْمَظْلُومُ أَنْ تَکْشِفَ مَا بِی مِنَ الْغُمُومِ وَ تَصْرِفَ عَنِّی شَرَّ الْقَدَرِ الْمَحْتُومِ وَ تُجِیرَنِی مِنَ النَّارِ ذَاتِ السَّمُومِ اللَّهُمَّ جَلِّلْنِی بِنِعْمَتِکَ وَ رَضِّنِی بِقِسْمِکَ وَ تَغَمَّدْنِی بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ بَاعِدْنِی مِنْ مَکْرِکَ وَ نَقِمَتِکَ اللَّهُمَّ اعْصِمْنِی مِنَ الزَّلَلِ وَ سَدِّدْنِی فِی الْقَوْلِ وَ الْعَمَلِ وَ افْسَحْ لِی فِی مُدَّةِ الْأَجَلِ وَ أَعْفِنِی مِنَ الْأَوْجَاعِ وَ الْعِلَلِ وَ بَلِّغْنِی بِمَوَالِیَّ وَ بِفَضْلِکَ أَفْضَلَ الْأَمَلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی وَ ارْحَمْ عَبْرَتِی وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ نَفِّسْ کُرْبَتِی وَ اغْفِرْ لِی خَطِیئَتِی وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ لِی فِی هَذَا الْمَشْهَدِ الْمُعَظَّمِ وَ الْمَحَلِّ الْمُکَرَّمِ ذَنْباً إِلَّا غَفَرْتَهُ وَ لَا عَیْباً إِلَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا غَمّاً إِلَّا کَشَفْتَهُ وَ لَا رِزْقاً إِلَّا بَسَطْتَهُ وَ لَا جَاهاً إِلَّا عَمَرْتَهُ وَ لَا فَسَاداً إِلَّا أَصْلَحْتَهُ وَ لَا أَمَلًا إِلَّا بَلَّغْتَهُ وَ لَا دُعَاءً إِلَّا أَجَبْتَهُ وَ لَا مُضَیَّقاً إِلَّا فَرَّجْتَهُ وَ لَا شَمْلًا إِلَّا جَمَعْتَهُ وَ لَا أَمْراً إِلَّا أَتْمَمْتَهُ وَ لَا مَالًا إِلَّا کَثَّرْتَهُ وَ لَا خُلُقاً إِلَّا حَسَّنْتَهُ وَ لَا إِنْفَاقاً إِلَّا أَخْلَفْتَهُ وَ لَا حَالًا إِلَّا عَمَّرْتَهُ وَ لَا حَسُوداً إِلَّا قَمَعْتَهُ وَ لَا عَدُوّاً إِلَّا أَرْدَیْتَهُ وَ لَا شَرّاً إِلَّا کَفَیْتَهُ وَ لَا مَرَضاً إِلَّا شَفَیْتَهُ وَ لَا بَعِیداً إِلَّا أَدْنَیْتَهُ وَ لَا شَعِثاً إِلَّا لَمَمْتَهُ وَ لَا سُؤَالًا إِلَّا أَعْطَیْتَهُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ الْعَاجِلَةِ وَ ثَوَابَ الْآجِلَةِ اللَّهُمَّ أَغْنِنِی بِحَلَالِکَ عَنِ الْحَرَامِ وَ بِفَضْلِکَ عَنْ جَمِیعِ الْأَنَامِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عِلْماً نَافِعاً وَ قَلْباً خَاشِعاً وَ یَقِیناً شَافِیاً وَ عَمَلًا زَاکِیاً وَ صَبْراً جَمِیلًا وَ أَجْراً جَزِیلًا اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شُکْرَ نِعْمَتِکَ عَلَیَّ وَ زِدْ فِی إِحْسَانِکَ وَ کَرَمِکَ إِلَیَّ وَ اجْعَلْ

ص: 324

قَوْلِی فِی النَّاسِ مَسْمُوعاً وَ عَمَلِی عِنْدَکَ مَرْفُوعاً وَ أَثَرِی فِی الْخَیْرَاتِ مَتْبُوعاً وَ عَدُوِّی مَقْمُوعاً.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَخْیَارِ فِی آنَاءِ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَارِ وَ اکْفِنِی شَرَّ الْأَشْرَارِ وَ طَهِّرْنِی مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْأَوْزَارِ وَ أَجِرْنِی مِنَ النَّارِ وَ أَحِلَّنِی دَارَ الْقَرَارِ وَ اغْفِرْ لِی وَ لِجَمِیعِ إِخْوَانِی فِیکَ وَ أَخَوَاتِیَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ تَوَجَّهْ إِلَی الْقِبْلَةِ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اقْرَأْ فِی الْأُولَی سُورَةَ الْأَنْبِیَاءِ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَشْرَ وَ اقْنُتْ وَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ خِلَافاً لِأَعْدَائِهِ وَ تَکْذِیباً لِمَنْ عَدَلَ بِهِ وَ إِقْرَاراً لِرُبُوبِیَّتِهِ وَ خُضُوعاً لِعِزَّتِهِ الْأَوَّلُ بِغَیْرِ أَوَّلٍ وَ الْآخِرُ إِلَی غَیْرِ آخِرٍ الظَّاهِرُ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ بِقُدْرَتِهِ الْبَاطِنُ دُونَ کُلِّ شَیْ ءٍ بِعِلْمِهِ وَ لُطْفِهِ لَا تَقِفُ الْعُقُولُ عَلَی کُنْهِ عَظَمَتِهِ وَ لَا تُدْرِکُ الْأَوْهَامُ حَقِیقَةَ مَاهِیَّتِهِ وَ لَا تَتَصَوَّرُ الْأَنْفُسُ مَعَانِیَ کَیْفِیَّتِهِ مُطَّلِعاً عَلَی الضَّمَائِرِ عَارِفاً بِالسَّرَائِرِ یَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ.

اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ عَلَی تَصْدِیقِی رَسُولَکَ صلی الله علیه و آله وَ إِیمَانِی بِهِ وَ عِلْمِی بِمَنْزِلَتِهِ وَ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ النَّبِیُّ الَّذِی نَطَقَتِ الْحِکْمَةُ بِفَضْلِهِ وَ بَشَّرَتِ الْأَنْبِیَاءُ بِهِ وَ دَعَتْ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمَا جَاءَ بِهِ وَ حَثَّتْ عَلَی تَصْدِیقِهِ بِقَوْلِهِ تَعَالَی الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِکَ إِلَی الثَّقَلَیْنِ وَ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ الْمُصْطَفَیْنَ وَ عَلَی أَخِیهِ وَ ابْنِ عَمِّهِ الَّذِینَ لَمْ یُشْرِکَا بِکَ طَرْفَةَ عَیْنٍ أَبَداً وَ عَلَی فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ عَلَی سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صَلَاةً خَالِدَةَ الدَّوَامِ عَدَدَ قَطْرِ الرِّهَامِ وَ زِنَةَ الْجِبَالِ وَ الْآکَامِ وَ مَا أَوْرَقَ السَّلَامُ وَ اخْتَلَفَ

ص: 325

الضِّیَاءُ وَ الظَّلَامُ وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ الْأَئِمَّةِ الْمُهْتَدِینَ الذَّائِدِینَ عَنِ الدِّینِ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ جَعْفَرٍ وَ مُوسَی وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُجَّةِ الْقُوَّامِ بِالْقِسْطِ وَ سُلَالَةِ السِّبْطِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الْإِمَامِ فَرَجاً قَرِیباً وَ صَبْراً جَمِیلًا وَ نَصْراً عَزِیزاً وَ غِنًی عَنِ الْخَلْقِ وَ ثَبَاتاً فِی الْهُدَی وَ التَّوْفِیقِ لِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی وَ رِزْقاً وَاسِعاً حَلَالًا طَیِّباً مَرِیئاً دَاراً سَائِغاً فَاضِلًا مُفْضِلًا صَبّاً صَبّاً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ وَ لَا نَکَدٍ وَ لَا مِنَّةٍ مِنْ أَحَدٍ وَ عَافِیَةً مِنْ کُلِّ بَلَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ مَرَضٍ وَ الشُّکْرَ عَلَی الْعَافِیَةِ وَ النَّعْمَاءِ وَ إِذَا جَاءَ الْمَوْتُ فَاقْبِضْنَا عَلَی أَحْسَنِ مَا یَکُونُ لَکَ طَاعَةً عَلَی مَا أَمَرْتَنَا مُحَافِظِینَ حَتَّی تُؤَدِّیَنَا إِلَی جَنَّاتِ النَّعِیمِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَوْحِشْنِی مِنَ الدُّنْیَا وَ آنِسْنِی بِالْآخِرَةِ فَإِنَّهُ لَا یُوحِشُ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا خَوْفُکَ وَ لَا یُؤْنِسُ بِالْآخِرَةِ إِلَّا رَجَاؤُکَ اللَّهُمَّ لَکَ الْحُجَّةُ لَا عَلَیْکَ وَ إِلَیْکَ الْمُشْتَکَی لَا مِنْکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَعِنِّی عَلَی نَفْسِیَ الظَّالِمَةِ الْعَاصِیَةِ وَ شَهْوَتِیَ الْغَالِبَةِ وَ اخْتِمْ بِالْعَافِیَةِ اللَّهُمَّ إِنَّ اسْتِغْفَارِی إِیَّاکَ وَ أَنَا مُصِرٌّ عَلَی مَا نُهِیتُ قِلَّةُ حَیَاءٍ وَ تَرْکِیَ الِاسْتِغْفَارَ مَعَ عِلْمِی بِسَعَةِ حِلْمِکَ تَضْیِیعٌ لِحَقِّ الرَّجَاءِ اللَّهُمَّ إِنَّ ذُنُوبِی تُؤْیِسُنِی أَنْ أَرْجُوَکَ وَ إِنَّ عِلْمِی بِسَعَةِ رَحْمَتِکَ یَمْنَعُنِی أَنْ أَخْشَاکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَدِّقْ رَجَائِی لَکَ وَ کَذِّبْ خَوْفِی مِنْکَ وَ کُنْ لِی عِنْدَ أَحْسَنِ ظَنِّی بِکَ یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَیِّدْنِی بِالْعِصْمَةِ وَ أَنْطِقْ لِسَانِی بِالْحِکْمَةِ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَنْدَمُ عَلَی مَا ضَیَّعَهُ فِی أَمْسِهِ وَ لَا یُغْبَنُ حَظَّهُ فِی یَوْمِهِ وَ لَا یَهُمُّ لِرِزْقِ غَدِهِ اللَّهُمَّ إِنَّ الْغَنِیَّ مَنِ اسْتَغْنَی بِکَ وَ افْتَقَرَ إِلَیْکَ وَ الْفَقِیرُ مَنِ اسْتَغْنَی بِخَلْقِکَ عَنْکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَغْنِنِی عَنْ خَلْقِکَ بِکَ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ لَا یَبْسُطُ کَفّاً إِلَّا إِلَیْکَ

ص: 326

اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ قَنَطَ وَ أَمَامَهُ التَّوْبَةُ وَ وَرَاءَهُ الرَّحْمَةُ وَ إِنْ کُنْتُ ضَعِیفَ الْعَمَلِ فَإِنِّی فِی رَحْمَتِکَ قَوِیُّ الْأَمَلِ فَهَبْ لِی ضَعْفَ عَمَلِی لِقُوَّةِ أَمَلِی اللَّهُمَّ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ مَا فِی عِبَادِکَ مَنْ هُوَ أَقْسَی قَلْباً مِنِّی وَ أَعْظَمُ مِنِّی ذَنْباً فَإِنِّی أَعْلَمُ أَنَّهُ لَا مَوْلَی أَعْظَمُ مِنْکَ طَوْلًا وَ أَوْسَعُ رَحْمَةً وَ عَفْواً فَیَا مَنْ هُوَ أَوْحَدُ فِی رَحْمَتِهِ اغْفِرْ لِمَنْ لَیْسَ بِأَوْحَدَ فِی خَطِیئَتِهِ اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَمَرْتَنَا فَعَصَیْنَا وَ نَهَیْتَ فَمَا انْتَهَیْنَا وَ ذَکَرْتَ فَتَنَاسَیْنَا وَ بَصَّرْتَ فَتَعَامَیْنَا وَ حَذَّرْتَ فَتَعَدَّیْنَا وَ مَا کَانَ ذَلِکَ جَزَاءَ إِحْسَانِکَ إِلَیْنَا وَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِمَا أَعْلَنَّا وَ أَخْفَیْنَا وَ أَخْبَرُ بِمَا نَأْتِی وَ مَا أَتَیْنَا فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا أَخْطَأْنَا وَ نَسِینَا وَ هَبْ لَنَا حُقُوقَکَ لَدَیْنَا وَ أَتِمَّ إِحْسَانَکَ إِلَیْنَا وَ أَسْبِلْ رَحْمَتَکَ عَلَیْنَا اللَّهُمَّ إِنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِهَذَا الصِّدِّیقِ الْإِمَامِ وَ نَسْأَلُکَ بِالْحَقِّ الَّذِی جَعَلْتَهُ لَهُ وَ لِجَدِّهِ رَسُولِکَ وَ لِأَبَوَیْهِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ أَهْلِ بَیْتِ الرَّحْمَةِ إِدْرَارَ الرِّزْقِ الَّذِی بِهِ قِوَامُ حَیَاتِنَا وَ صَلَاحُ أَحْوَالِ عِیَالِنَا فَأَنْتَ الْکَرِیمُ الَّذِی تُعْطِی مِنْ سَعَةٍ وَ تَمْنَعُ مِنْ قُدْرَةٍ وَ نَحْنُ نَسْأَلُکَ مِنَ الرِّزْقِ مَا یَکُونُ صَلَاحاً لِلدُّنْیَا وَ بَلَاغاً لِلْآخِرَةِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لَنَا وَ لِوَالِدَیْنَا وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ ثُمَّ تَرْکَعُ وَ تَسْجُدُ وَ تَجْلِسُ وَ تَتَشَهَّدُ وَ تُسَلِّمُ فَإِذَا سَبَّحْتَ فَعَفِّرْ خَدَّیْکَ وَ قُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ أَرْبَعِینَ مَرَّةً وَ اسْأَلِ اللَّهَ الْعِصْمَةَ وَ النَّجَاةَ وَ الْمَغْفِرَةَ وَ التَّوْفِیقَ بِحُسْنِ الْعَمَلِ وَ الْقَبُولَ لِمَا تَتَقَرَّبُ بِهِ إِلَیْهِ وَ تَبْتَغِی بِهِ وَجْهَهُ وَ قِفْ عِنْدَ الرَّأْسِ ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ عَلَی مَا تَقَدَّمَ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ زَادَ اللَّهُ فِی شَرَفِکُمْ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ ادْعُ لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِمَنْ أَرَدْتَ.

ص: 327

**[ترجمه]، زیارتی دیگر برای روز عاشورا به سندی دیگر:

چون خواستی در این روز وی را به این زیارت، زیارت نمایی، پس کنار حضرت علیه السلام بایست و بگو: سلام بر آدم برگزیده خدا در میان آفریدگانش، سلام بر شیث ولی خدا و انتخاب­گشته خدا، سلام بر ادریس برپای خاسته در راه خدا به حجت خدا، سلام بر نوح اجابت شده در دعایش، سلام بر هود یاری­گشته از سوی خدا به مساعدتش، سلام بر صالح که به کرامت خداوند به سوی او روی نهاد، سلام بر ابراهیم که خداوند رفاقت و دوستی اش را به او بخشید، سلام بر اسماعیل که خداوند او را به ذبحی عظیم از بهشتش فدا داد، سلام بر اسحاق که خداوند نبوت را در سلاله وی نهاد، سلام بر یعقوب که خداوند به رحمتش بینایی اش را به او بازگرداند، سلام بر یوسف که خداوند به عظمتش او را از عمق چاه نجات بخشید، سلام بر موسی که خداوند دریا را به قدرتش برای او شکافت، سلام بر هارون که خداوند وی را مخصوص نبوتش گرداند، سلام بر شعیب که خداوند او را در برابر امتش یاری نمود، سلام بر داود که خداوند پس از خطایش او را به توبه بخشید، سلام بر سلیمان که به عزت الهی، جنیان اسیر دست وی گشتند، سلام بر ایوب که خداوند او را از بیماری اش شفاء بخشید، سلام بر یونس که خداوند مضمون وعده اش به او را عملی نمود، سلام بر عُزیر که خداوند او را پس از مرگش زنده نمود، سلام بر زکریای شکیبا بر محنت و دشواری اش، سلام بر یحیی که خداوند او را با شهادتش، به خود نزدیک گرداند، سلام بر عیسی که روح خداست و کلمه خدا.

سلام بر محمد حبیب خدا و برگزیده او، سلام بر امیر المومنین علی بن ابی طالب که به اخوّت پیامبر مخصوص گشت، سلام بر فاطمه زهرا دختر او، سلام بر ابا محمد، حسن وصیّ و جانشین پدرش، سلام بر حسین که نفس پاکش، جانش را در طبق اخلاص فدا نمود، سلام بر آن که خدا را در آشکار و نهان سر نهاد، سلام بر آن که خداوند شفاء را در تربت او قرار داد، سلام بر آن که اجابت زیر گنبد او باشد، سلام بر آن که پیشوایان از نسل اویند، سلام بر پسر خاتم پیامبران، سلام بر پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر پسر فاطمه زهرا، سلام بر پسر خدیجه کبری، سلام بر زاده از جنس سدرة المنتهی، سلام بر زاده از بهشت امن خدا، سلام بر زاده از جنس زمزم و صفا، سلام بر آن در خاک و خون غلتیده، سلام بر آن خیمه­های دریده، سلام بر پنجمین تن از آل عباء، سلام بر غریب الغرباء، سلام بر شهید الشهداء، سلام بر کشته به دست نسلهای شبهه­ناک، سلام بر فرونشسته بر کربلا، سلام بر آن که فرشتگان آسمانها بر او گریستند، سلام بر آن که تبارش پاک­دامنانند، سلام بر شیرمرد دین، سلام بر محل نزول برهانها، سلام بر پیشوایان سرور و آقا، سلام بر گریبانهای به خون آغشته، سلام بر لبهای خشکیده، سلام بر جانهای از تن برکنده شده، سلام بر روانهای به قهر ربوده گشته، سلام بر پیکرهای برهنه افتاده، سلام بر تن­های تکیده، سلام بر خونهای روان­گشته، سلام بر اندامهای تکه­تکه شده، سلام بر سرهای (بر نیزه) فراز­گشته، سلام بر زنان حجاب از سر دریده، سلام بر حجت پروردگار جهانیان، سلام بر تو و بر پدران پاکت، سلام بر تو و بر فرزندان شهیدگشته ات، سلام بر تو و بر فرزندان یاریگرت، سلام بر تو و بر فرشتگان همنشین تو، سلام بر کشته ستمدیده، سلام بر برادر زهر خورانده اش، سلام بر علی بزرگ، سلام بر علی شیرخوار کودک، سلام بر بدنهای اندام­ربوده، سلام بر عترت غریب­افتاده، سلام بر فرو افتادگان در بیابانهای سوزان، سلام بر کوچیدگان از خانه و کاشانه، سلام بر بی کفن به خاک سپردگان، سلام بر سرهای جدا افتاده از پیکر، سلام بر شکیبایِ کشتگانْ به قربان دهنده به درگاه خدا، سلام بر بی یاور ستمدیده، سلام بر پاک­گشته درنشسته به خاک، سلام بر صاحب بارگاه بلند، سلام بر آنکه خداوند شوکت­مند پاکش گرداند، سلام بر آنکه جبرئیل به او بالید، سلام بر آنکه میکائیل در گهواره او را به ملاطفت بازی داد و خنداند، سلام بر آنکه پیمانش زیر پا نهاده شد، سلام بر آنکه حرمتش پایمال شد، سلام بر آنکه خونش به ستم ریخته شد، سلام بر آن غسل داده شده به خون زخمهایش، سلام بر آنکه جامهای تلخ نیزه ها پیاپی به کامش ریخته شد، سلام بر آنکه بر او ستم رفته و جانش (به اباحه کوردلان) به چپاول رفت، سلام بر آنکه پیش چشم مردمان گلویش بریده شد، سلام بر آن به خاک سپرده به دست اهل روستاها و بادیه ها.

سلام بر آن بریده شاهرگ، سلام بر آن حمایتگر یکه و تنها، سلام بر سپید موهای (به خون) خضاب شده، سلام بر گونه به خاک و گل آغشته، سلام بر پیکر اندام­ربوده، سلام بر دهانی که با نیزه ها بر آن کوبیدند، سلام بر سر فرازگشته بر نیزه، سلام بر جنازه های برهنه افتاده در بیابانها که گرگان خونخوار آن را بردریدند و ددان وحشی خون­آشام گاه و بیگاه برای دریدنشان بازآمدند.

سلام بر تو ای مولای من و بر فرشتگانی که به گرد گنبدت در پروازند و تربت قبرت را فراگرفته اند و در ساحت تو در گردش و طوافند و برای زیارتت، به کوی تو برمی نشینند. سلام بر تو که به سوی تو رهسپار شدم و امید به فوز نزد تو بستم. سلام بر تو، سلام آگاه به حرمت تو، مخلص و بی شیله در ولایت­پذیری از تو و تقرب جوینده به خدا به واسطه محبت تو و بیزاری­جسته از دشمنانت، سلام آن که قلبش از مصیبتت خونین است و اشکش از یاد تو ریزان است، سلام مصیبت­دیده اندوهگین شیداسرِ بی­نوا، سلام آن که اگر در دشت طفّ با تو بود، براستی که به جانش تو را از تیغ شمشیرها پاسداری می­نمود و باقیمانده روحش را در دفاع از تو به مرگها می­سپرد و پیش روی تو جانفشانی می­نمود و در برابر ستمگران بر تو، یاری ات می­نمود و جان و تن و مال و فرزندش را به فدای تو می­داد و روحش فدای روح تو بود و فرزندانش سپر بلای خانواده تو می­گشتند. و اگر که زمانه مرا بس دور افکند و امکان یاری تو را از من بازداشت و نتوانستم از جنگجویان پیش روی دشمنانت باشم و به کمین آن که به نیرنگبازی به دشمنی تو نشست، بنشینم، به حق که صبح و شام تو را ندبه می­گویم و به جای اشکها در حسرت و تاسف بر تو و تحسّر از آنچه بر سر تو آمد و با آه و واویلا، بر تو خون می­گریم تا آنکه از گدازش این مصیبت و غصّه این افسرده­حالی بمیرم.

شهادت می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر و از ستیزگری نمودی و خدا را سر نهادی و سرکشی نکردی و بر رشته او و بندگی او چنگ زدی و او را خشنود کرده و خشیت نموده و همواره در نظر گرفتی و به فرمانش پاسخ گفتی و سنتها را جاری نمودی و فتنه ها را فرونشاندی و به راه رهیافتگی فراخواندی و راههای پایداری را روشن و آشکار نمودی و در راه خدا چنان که شاید جانفشانی نمودی و فرمانبردار خدا بودی و پیرو جدت محمد صلی الله علیه و آله و به گوش گیرنده سخن پدرت و شتابنده به پذیرش وصیت برادرت و برپادارنده ستون دین و ریشه کن کننده سرکشی و سرکوب­گر سرکشان و خیرخواه امت و دل­زده به دریاهای مرگ و رزمجوی گریختگان از حدود دین و برپا دارنده حجتهای خدا و رحم­آورنده بر اسلام و مسلمانان و یاریگر حق و شکیبا بر بلا و پاسدار دین و مبارزه­گر در دفاع از حوزه دین. هدایت را سرپرستی نموده و یاری اش می­نمایی و دادگری را گسترش داده و می­پراکنی و دین را یاری و پشتیبانی می­کنی و به بازی گیرندگان دین را بازداشته و پس می­رانی و حق فرودستان را از بلندمرتبگان می­ستانی و در حکم میان توانمند و ناتوان یکسان رفتار می­کنی. تو بهار دل یتیمان و عصمت و نگاهداشت مردمان و سرفرازی اسلام و معدن احکام و همپیمان جود و بخشش و رهرو راه جدت و پدرت بودی و در سفارشها و رعایت پیمانها بسان برادرت گشتی، پسندیده­خوی و سر تا به پا بخشندگی و در پرستش در دل تاریکیها، بس کوشا بودی. بر راههای درست و استوار و بس خوش خوی و بس با سابقه و والا تبار و بس سرآمد و بلند مرتبه و با منقبتهای بسیار و بیافریده از ریشه های بس ستوده و بسیار با موهبت و داشته های درونی، بردبار و رهبرده و اهل انابه و بازگشت به سوی خدا و بخشنده و دانا و باجربزه و پیشوا و شهید و بس کرنشگر و لابه­گر نزد خدا و پاداش­بخشِ نیکیها، دوست داشته شده و پر هیبت بودی.

و فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و نجات بخش قرآن و بازوی قدرت امت بودی و در طاعت الهی کوشا و رعایت­گر عهد و میثاق و دوری جوینده از راه دین­گریختگان، به کار گیرنده تمام توان، با رکوع و سجود طولانی، و چون زهدِ فرد پای­کشنده از دنیا، دنیاگریخته ای و به چشم دلزدگان از آن به آن نگاه می­کنی، آرزو از آن بریده ای و همّت از آرایه های آن برداشته ای و نگاه بر زیبایی و بهجت آن بربسته ای و شوقت به آخرت نزد همه شناخته شده است.

چنان که چون ستم دست دراز کرد و ظلم نقاب از چهره کشید و گمراهی پیروانش را فراخواند، در آن حال که تو در حرم جدت ساکن بودی و از ستمگران جدایی جسته و همنشین کعبه و محراب مسجد بودی و عزلت­گرفته از لذتها و خواهشهای دل، تقبیح کننده امور ناپسند به دست و زبانت تا جایی که توانی و امکان یابی؛ آنگاه بود که آگاهی ات تو را بر آن داشت که به انکار برخیزی و بر تو الزام نمود که با کافران به جهاد برخیزی، پس با فرزندان و اهل خانه و پیروان و دوستدارانت رهسپار گشتی و با حقیقت و بیّنه آشکار روشنگری نمودی و با حکمت و اندرز نیک به سوی خدا فراخواندی و به جاری نمودن حدود و سر نهادن به امر معبود امر نمودی و از خیانت و سرکشی بازداشتی و ایشان با دشمنی و ستمگری، با تو روبرو گشتند و تو پس از هشدار دادن به ایشان و بیان موکد حجتها بر آنان، با ایشان به مبارزه برخاستی و ایشان حرمت و بیعت تو را زیر پا نهادند و خدایت را و جدّت را به خشم آوردند و بی­محابا جنگی علیه تو به راه انداختند. و تو بر نیزه زدن و شمشیر کشیدن پایمردی نمودی و سپاهیان بدکارگان را در هم شکستی و ضربه زنان با شمشیر ذوالفقار به دل ابر غبار رفتی و گویی که علی مختار بودی.

و چون تو را قویدل و دلاور و نترس دیدند، به غائله نیرنگ­بازیشان پناه جستند و با حیله­گری و شرارت به جنگ تو آمدند و آن لعین سپاهیانش را دستور داد آب را بر تو بستند و از ورود به آبشخور باز داشتند و به جنگ تو آمدند و شتابان بر تو حمله بردند و پیکانها بر سرت ریختند و دستهاشان برای نبرد و برخورد به سوی تو دراز کردند و حق و حرمت تو را رعایت نکردند و در حق تو، در کشتار ولایت­دارانت و چپاول خیمه­گاهت، از عذاب و شکنجه سخت خدا نترسیدند، حال آنکه تو در یورش به دل غبارهای برخاسته از میدان نبرد، پیشگام بودی و آزار و اذیت دشمن را به جان می­خریدی و فرشتگان آسمانها از شکیبایی تو به شگفت آمده بودند.

و ایشان از همه سو تو را دوره نمودند و تا توانستند تو را به زخم آلودند و میان تو و رفتن فاصله شدند و یاوری برای تو نماند و تو فداکارانه ثواب الهی را جسته و صبر پیشه نمودی و از زنان خانواده ات و از فرزندانت دفاع می­نمودی تا آنکه تو را از اسب به زیر کشیدند و تو خونین­بدن، نقش بر زمین شدی و سم اسبان تو را لگدمال می­کرد و طغیانگران به شمشیرهای برنده بر سر و روی تو می­زدند و از پیشانی ات خون مرگ می­تراوید و دست چپ و راستت گاه باز و گاه بسته می شد و چشم درشکسته­ات را به خیمه­گاهت گرداندی و از فرزندان و خانواده­ات به خود پرداختی، و اسبت رمیده گریخت و روی سوی خیمه هایت نهاد و با صدا در گلو گرداندن، ناله می­کرد و چون زنان اسبت را بس ضربه خورده و آسیب دیده یافتند و زین آن را کج­شده دیدند، از خیمه ها برون دویده و موهای خود کشیدند و بر صورتهاشان سیلی زدند و چهره هاشان از حجاب به در افتاد و شیون کنان تو را فرا می­خوانند و پس از عزتمندی، خوار گشتند و بیخود از خود به سوی درافکن­گاهت دویدند.

حال آنکه شمر بر سینه­ات نشسته بود و چون سگی که پوزه و زبان دراز کرده، شمشیرش را به گلوی تو فرو می­کرد و موی و ریش سفیدت را در مشت گرفته بود و به شمشیر آخته­اش گلویت می­برید و تو مشاعرت به خموشی افتاده و نفسهایت فرو افتاده بود و سرت بر سر نیزه گشت و خانواده ات چون بردگان اسیر گشتند و به روی زینهای خشک شتران، به غل و زنجیر کشیده شدند و حرارت داغ آفتاب نیمروزها، چهره هاشان را می­گداخت و در میان کویرها و بیابانهای خشک پیش رانده می شدند و دستانشان به گردنهاشان زنجیر شده بود و ایشان را در بازارها می­چرخاندند. پس واویلا بر آن گستاخانِ از دین گریخته که به قتل تو اسلام را به قتل رساندند و نماز و روزه را بی بنیاد کردند و سنتها و احکام را زیر پا نهادند و پایه های ایمان را ویران کردند و آیات قرآن را تحریف کردند و در حدگذرانی و ستیزگری، تیزتک بر اسبهاشان سرمستانه شتاب کردند. به راستی که رسول خدا صلی الله علیه و آله با کشته شدنت به مصیبتی انتقام ناگرفته گرفتار آمد و کتاب خدا بار دیگر مهجور افتاد و حق ترک گفته شد، آنگاه که چنین مقهور، به خشم درشکستندت و با از دست رفتنت، الله اکبر و لا اله الا الله و حرام و حلال شمردن و تنزیل الهی و تاویل آیات از میان رفت و پس از تو دگرگون­سازی و وارونه­نمایی و بی خدایی و تعطیل دین و میل و هوسها و گمراهیها و فتنه­ها و اباطیل رواج گرفت.

خبر جان باختنت را در کنار قبر جدت رسول صلی الله علیه و آله بازگفتند و خبررسان با اشکهای ریزان خبرت را به رسول رساند و می­گفت: ای رسول خدا، نوه ات و جوان شادابت کشته شد و به اهل و خانواده تحت حمایتت دست­درازی شد و سلاله ات پس از تو به اسارت رفتند و آنچه نباید، در حق عترتت و فرزندانت رفت. پس رسول خدا پریشان­حال گشت و قلب هراسیده­اش گریستن گرفت و فرشتگان و پیامبران او را به مصیبت تو تسلیت گفتند و مادرت فاطمه زهرا به داغ تو نشست و سپاه فرشتگان مقرب خدا در رفت و آمد شدند و پدرت امیر المومنین را تعزیت و تسلیت دادند و در اعلی علیین بر سوگ تو ماتمکده ها بر پا شد و حوریان بهشت از غمت سیلی بر چهره ها زدند و آسمانها و اهل آن و کوهها و خزانه های آن و تپه های بلند و هر گوشه و کنار آن و دریاها و ماهیانش و بهشتها و نازجوانانش و کعبه و مقام ابراهیم و مشعر الحرام و حطیم و سرزمینهای احرام و غیر آن بر تو گریستند. خداوندا به حرمت این مکان والا که بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا در میان ایشان محشور کن و به شفاعت ایشان به بهشت راه بده. خداوندا به تو توسل می­جویم ای بی درنگ محاسبه­گرترین، ای گرامی­ترین گرامیان، ای حکمرانترین حکمرانان، به آبروی محمد خاتم پیامبران و فرستاده ات به سوی همه جهانیان و به آبروی برادر و پسر عمویش، آن گرایش­کننده ترین و شناسنده ژرفای امور و دانای والا مقام، علی امیر المومنین و به حق فاطمه سرور بانوان جهانیان و به حسن پاکدامن، آن عصمت و پاکی پرهیزکاران و به ابا عبد الله حسین گرامی­ترین شهیدان و به فرزندان کشته شده اش و به عترت ستمدیده اش، و به علی بن حسین زین العابدین و به محمد بن علی قبله کرنشگران، و جعفر بن محمد راستگوترین راستگویان و موسی بن جعفر آشکارکننده برهانها و علی بن موسی یاور دین و محمد بن علی الگوی رهجویان و علی بن محمد پارساترین پارسایان و حسن بن علی وارث خلیفه گشتگان و حجتت بر تمام آفریدگان از تو مسألت دارم که بر محمد و خاندان راستین­منش نیکوکار او، آل طه و یاسین درود فرستی و مرا در قیامت از ایمنی یافتگان آسوده­خاطران پیروزمندان شادمان­گشتگان نوید­یافتگان قرار ده. خداوند نام مرا در میان مسلمانان بنویس و مرا به صالحان ملحق کن و برای من نام و یادی نیک در میان آیندگان قرار ده. و مرا بر ستم­پیشگان یاری بخش و مرا از دشمنی پنهان رشک­ورزان بسنده باش و نیرنگ نیرنگبازان را از من باز دار و دست تعدی ستمگران را از من برگیر و مرا با سروران برکت­یافته در اعلی علیین به همراه کسانی که بر ایشان نعمت فرستادی، از پیامبران و راستین­منشان و شهیدان و درستکاران، گرد آور، به لطف و مرحمتت ای مهربانترین مهربانان. خداوندا به پیامبر معصومت و به حکم حتمی­ات و به نهی پنهانت و به این مقبره در میان گرفته که امام معصوم مقتول مظلوم در سایه آن آرمیده است، بر تو سوگند یاد می­کنم که غم و اندوهی که در دلم است را بزدایی و شر سرنوشت حتمی را از من برکنار داری و مرا از آتش بسیار گدازنده دوزخ نجات بخشی. خداوندا ردای نعمتت را بر تنم کن و مرا به قسمتت خشنود گردان و مرا در پوشش بخشایش و دست و دل بازی ات قرار ده و مرا از ترفند و شکنجه ات دور نگاه دار. خداوندا مرا از لغزشها حفظ نما و در گفتار و کردار بر راه راست دار و مهلت سررسید مرگ مرا افزون گردان و مرا از دردها و بیماریها برکنار دار و به آبروی سرورانم و به فضل خود، بهترین آرزوها را به من ارزانی دار. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و توبه ام بپذیر و بر اشکم رحم آور و از لغزشم درگذر و خطایم را بیامرز و «وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی»، {و نسل مرا شایسته گردان.} خداوندا در این شهادتگاه ارجمند و جایگاه گرانقدر، هیچ گناهی از مرا رها مکن مگر به آمرزشش و نه هیچ عیبی را مگر به پنهان داشتنش و نه هیچ اندوهی را مگر به زدودنش و نه هیچ رزقی را مگر به فزونی اش و نه هیچ جاه و مقامی را مگر به آبادانی اش و نه هیچ فسادی را مگر به اصلاحش و نه هیچ آرزویی را مگر به رساندنش و نه هیچ دعایی را مگر به اجابتش و نه هیچ تنگنایی را مگر به گشایشش و نه هیچ گروهی را مگر به گردآوردنش و نه هیچ امری را مگر به اتمامش و نه هیچ مالی را مگر به افزودنش و نه هیچ خویی را مگر به نیکو کردنش و نه هیچ هزینه ای را مگر به جایگزین کردنش و نه هیچ حالی را مگر به بهبود دادنش و نه هیچ حسودی را مگر به سرکوب کردنش و نه هیچ دشمنی را مگر به نابود کردنش و نه هیچ شری را مگر به کم کردن سایه اش و نه هیچ بیماری و مرضی را مگر به مداوایش و نه هیچ دورگشته ای را مگر به بازآوردنش و نه هیچ پراکندگی را مگر به گردآوردنش و نه هیچ خواهشی را مگر به بخشیدنش. خداوندا من از تو خیر این دنیای گذرا و ثواب دنیای مانا را خواهم. خداوندا به حلالت مرا از حرام و به فضلت مرا از همه مردمان بی نیاز گردان. خداوندا از تو دانشی سودمند و دلی کرنشگر و یقینی چاره­گر و کرداری بی­آلایش و شکیبایی بسزا و پاداش فراوان درخواست می­کنم. خداوندا سپاسگزاری از نعمتت را روزی من کن و بر احسان و کرمت بر من بیفزا و سخنم را در میان مردم پذیرفته و کردارم را نزد خودت فرازگشته و راهم را در نیکوکاری و خیر پررهرو و دشمنم را سرکوب شده گردان. خداوندا بر محمد و خاندان برگزیده محمد در لحظات شب و گاه و بیگاه روز، درود فرست و مرا از شر شروران بسنده باش و از گناهان و بار بدکاریها پاک گردان و از آتش دوزخ پناه بخش و در منزلگه آرامش و قرار فرونشان و مرا و همه برادران و خواهران خدایی و زنان و مردان مومن را بیامرز، به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان.

سپس روی به سوی قبله کن و دو رکعت نماز بگزار که در اولی سوره انبیاء و در دومی سوره حشر را می­خوانی و قنوت بگیر و بگو: خدایی نیست جز خدای بردبار بخشنده، خدایی نیست جز خدای بلندمرتبه بزرگ، خدایی نیست جز خدای یکتا پروردگار آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه و هر آنچه در آنها و در میان آنهاست - و اینها را به خلاف دشمنانش و در تکذیب هر آن کس که برای او همتایی قائل گشت و در اعتراف به مقام پروردگاری او و خاکساری در برابر سرفرازی او می­گویم -. او که اولی است که او را آغازی نیست و آخری است که او را پایانی نباشد و به قدرتش بر هر چیز احاطه و فرازمندی دارد و به دانش و لطفش به ژرفای هر چیز راه یابد. خردها را نشاید که ژرفای عظمت او را دریابند و گمانها را نسزد که حقیقت چیستی او را فهم کنند و جانها را یارای آن نیست که معانی چگونگی او را به ذهن آورند و چنان باشد که از درونها آگاهی دارد و بر رازها شناخت کامل دارد و خیانت دیدگان و هر آنچه در سینه ها پنهان است را به خوبی ببیند.

خداوندا تو را بر تصدیق رسولت صلی الله علیه و آله به دلم و ایمان به او و شناختم از جایگاه او گواه می­گیرم و شهادت می­دهم که او پیامبری است که حکمت سخن از فضل او به زبان آرد و پیامبران مژده آمدنش را دادند و به اعتراف و پذیرش ره­آورد وی فراخواندند و با این سخنش به باور و تایید وی فراخواند که: «الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیْهِمْ» - . اعراف / 157 - {که [نام] او (پیامبر درس نخوانده) را نزد خود، در تورات و انجیل نوشته می یابند، پیروی می کنند؛ [همان پیامبری که] آنان را به کار پسندیده فرمان می دهد، و از کار ناپسند باز می دارد، و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای ناپاک را بر ایشان حرام می گرداند، و از [دوش] آنان قید و بندهایی را که بر ایشان بوده است برمی دارد.}

پس بر محمد فرستاده ات به سوی جن و انس و سرور پیامبران برگزیده و بر برادرش و پسر عمویش که هر دو ایشان، هرگز چشم به هم زدنی به تو شرک نورزیدند و بر فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان و بر سروران جوانان بهشتی حسن و حسین، صلوات و درودی جاویدان به شمار قطرات ریز باران و همسنگ کوهها و قله ها و مادام که درخت سلام برگ بر سر شاخ آورد و روشنی و تیرگی پشت هم آیند و هم بر خاندان پاک­سرشتش، امامان رهیافته پشتیبان دین، علی و محمد و جعفر و موسی و علی و محمد و علی و حسن و حجتِ بس برخیزنده به دادگری و آخرین از میان نوادگان این تبار، فرو فرست. خداوندا به حق این امام از تو گشایشی زودرس و شکیبایی بسزا و یاری شیرمردانه و بی نیازی از مردمان و پایداری در رهیافتگی و توفیق بدانچه خود پسندی و پذیری و روزی فراوان و حلال و نیکو و گوارا و فروریزان و نوشین و فزونتر و فزونگرتر و پیاپی در جریان، بدون هیچ سختی و تلخکامی و هیچ منتی از سوی کسی و همراه با عافیت از بلا و ناخوشی و بیماری و با سپاس بر سلامتی و برخورداری درخواست می­کنم و چون لحظه مرگم در رسید، جان ما را به خاطر فرمانبری در هر آنچه که فرمودی و پایداریمان در آن، به بهترین حالت ممکن، به نزد خود گیر تا آنکه ما را در بهشت نعمتت برنهی، به لطف و مهرورزی ات، ای مهربانترین مهربانان. خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و هراس از دنیا را در دلم قرار ده و شوق به آخرت را به دلم افکن که به راستی جز بیم تو، کس را از دنیا هراسناک نمی­کند و جز امید به تو، کس را به آخرت انس و الفت ندهد. خداوندا حجت با توست نه بر تو و گلایه گذاریمان به پیشگاه توست و نه از تو، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا بر نفس ستم­پیشه سرکشم و بر شهوت چیره شده ام یاری کن و عاقبت به خیرم کن. خداوند آمرزش خواهی ام از تو، حال آنکه بر آنچه نهی فرموده ای پافشاری نموده ام، بی حیایی است و آمرزش نطلبیدنم با وجود آگاهی از بردباری بسیار تو، تباه نمودن حق امیدواری به توست. خداوندا گناهانم مرا از امید بستن به تو نومید می­کند و آگاهی ام از رحمت گسترده ات، مرا از بیهوده ترسیدن باز می­دارد، پس خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و امیدی که به تو بستم را محقق گردان و هراسانی ام از وجود پاکت را زائل گردان و بسان آن نیکترین گمانی که به تو دارم باش، ای گرامی­ترین گرامیان؛ و مرا به عصمت پشتیبان گرد و زبانم را به حکمت بگشا و مرا از کسانی قرار ده که بر کردار دیروز خود پشیمانی می­ورزند و در بهره امروزش زیانکار نمی­گردد و نگران روزی فردایش نیست. خداوندا بی نیاز آن است که با تو به بی نیازی رسد و به تو نیازمند باشد و تهیدست آن است که به خلق تو از تو بی نیازی جوید، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا به لطفت از خلقت بی نیاز گردان و مرا از کسانی قرار ده که جز به پیش تو دست دریوزه دراز نمی­کند. خداوندا به راستی که بیچاره آن است که نومید گشت، حال آنکه در توبه پیش رویش باز است و از پشت سرش رحمت؛ و اگر عملم ناچیز وهیچ بوده، پس به حق که من به رحمت تو بس شدید امید بسته ام، پس ضعف عمل مرا به قوت امیدم ببخش. خداوندا، اگر می­دانی که در میان بندگانت کسی هست که از من سنگین­دلتر و گناهکارتر است، به راستی که من می­دانم که مرا مولایی توانگرتر از تو و مهرورزتر و درگذرنده تر از تو ندارم، پس ای آن که در رحمتش بی همتاست، ببخشای آن کس را که در گناهانش بی همتا نیست.

خداوندا فرمان دادی و سرکشی نمودیم و نهی فرمودی و سر ننهادیم و بس به یادمان آوردی و خود را به فراموشکاری زدیم و بینش بخشیدی و خود را به کوری زدیم و هشدار دادی و دست­درازی نمودیم و این پاسخ احسان تو به ما نبود و تو خود بهتر می­دانی که آشکارا و در نهان چه کرداری داشته ایم و خود آگاهتری از رفتاری که می­کنیم و کرده ایم، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را به خاطر خطاکاریها و فراموشکاریمان مواخذه مفرما و حقوقی که نزد ما داری، بر ما ببخش و احسانت به ما را کامل عطا گردان و رحمتت را بر ما سرازیر گردان. خداوندا، ما به آبروی این امام راستین­منش به تو توسل جسته ایم و از تو به آن حقی که برای او و برای جدش، فرستاده ات، و برای پدر و مادرش علی و فاطمه اهل بیت رحمت، برشمرده ای؛ مسألت دارم آن رزقی که قوام زندگی­مان و صلاح احوال زن و فرزندمان به آن است، بر ما فرو ریزی، که تنها تویی آن بخشنده ای که دارا، می­بخشی و قدرتمندانه، بخششت را (اگر خواهی) باز می­داری و ما رزقی از تو طلب می­کنیم که صلاح کار دنیایمان در آن باشد و کفایت ما برای آخرتمان باشد. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و ما و پدر و مادرمان و همه زنان و مردان مومن و مسلمان، زندگان و مردگان ایشان را بیامرز و «وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» - . بقره / 201 - پروردگارا! {در این دنیا به ما نیکی و در آخرت [نیز] نیکی عطا کن، و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار.}

سپس به رکوع و سجده رفته و می­نشینی و تشهد و سلام می­گویی و چون تسبیح خدا گفتی، گونه ات را بر زمین بگذار و چهل بار بگو: منزه است خداوند و حمد و ثنا او راست و خدایی جز خدای یگانه نیست و خدا بزرگتر است. و از خداوند پاکی از گناه و نجات­یافتگی و آمرزش و توفیق کردار نیک و پذیرش هر آنچه بدان به او تقرب جویی و با آن روی او را بخواهی، تقاضا کن و در کنار سر حضرت بایست و سپس دو رکعت نماز بسان آنچه گفته شد، بگزار و سپس به روی قبر خم شو و آن را ببوس و بگو: خداوند بر شرافتتان بیفزاید و سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد. و سپس برای خود و پدر و مادرت و هر که خواهی دعا کن.

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام بهذا القبر الملموم أی الذی یلم و ینزل به الناس للزیارة قوله خلافا أی أقول کلمة التوحید خلافا لهم قوله اللذین لم یشرکا بک أی العم و ابنه أو محمد و علی و الرهام کجبال جمع الرهمة بالکسر و هی المطر الضعیف الدائم و السلام بالفتح و یکسر شجر.

قوله فیا من هو أوحد فی رحمته فی بعض النسخ بالجیم فهو من الوجدان أی یا من یجد کل شی ء أراد من رحمته أکثر من غیره اغفر لمن لیس هو أکثر خطیئة من جمیع من سواه و یحتمل أن یکون فی الثانی کلمة فی تعلیلیة أی اغفر لمن لا یجد شیئا بسبب خطیئته و فی بعض النسخ بالحاء المهملة أی أنت وحید فی الرحمة و أنا لست بوحید فی الخطیئة و هو أظهر.

قوله و أسبل الإسبال إرسال الستر و فیه استعارة مکنیة.

**[ترجمه]«بهذا القبر الملموم» یعنی آن که مردم برای زیارت به آن هجوم می­آورند. «خلافا» یعنی من بر خلاف آنان کلمه توحید را می­گویم. «الذین لم یشرکا» یعنی عمو و پسرش یا محمد و علی. «رهام» مانند جبال، جمع رِهمة بارانِ ریز و دائمی است. «سلام» با فتحه و با کسره درخت است. «فیا من هو أوحد فی رحمته» در بعضی نسخه­ها با جیم آمده که از وجدان است: ای کسی که هر چه را بخواهد به رحمتش، بیشتر از دیگران پیدا می­کند، ببخش کسی را که از دیگران پرگناه­تر نیست. ممکن است در دومی کلمه «فی» تعلیلیه باشد، یعنی ببخش کسی را که به خاطر گناهش چیزی را نمی­یابد. در برخی نسخه­ها با «حاء» است، یعنی تو در رحمت یکتایی و من در گناه، تنها نیستم و این وجه بهتر است. «و اسبل»، «اسبال» یعنی انداختن پرده که استعاره مکنیه در آن است.

**[ترجمه]

«9»

أَقُولُ قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ: زِیَارَةٌ أُخْرَی فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ مِمَّا خَرَجَ مِنَ النَّاحِیَةِ إِلَی أَحَدِ الْأَبْوَابِ قَالَ تَقِفُ عَلَیْهِ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ مِنْ خَلِیقَتِهِ وَ سَاقَ الزِّیَارَةَ إِلَی آخِرِهَا مِثْلَ مَا مَرَّ(1).

فظهر أن هذه الزیارة منقولة مرویة و یحتمل أن لا تکون مختصة بیوم عاشوراء کما فعله السید المرتضی ره.

و أما الاختلاف الواقع بین تلک الزیارة و بین ما نسب إلی السید المرتضی فلعله مبنی علی اختلاف الروایات و الأظهر أن السید أخذ هذه الزیارة و أضاف إلیها من قبل نفسه ما أضاف.

و فی روایتی المفید و المزار الکبیر بعد قوله المخصوص بإخوته قوله السلام علی صاحب القبة السامیة و الظاهر أنه سقط من النساخ الزیارة التی ألحقناها من روایة السید ره.

ص: 328

1- 1. المزار الکبیر ص 165- 171.

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر زیارت دیگری برای روز عاشورا که از ناحیه مقدسه ائمه علیهم السلام به دست یکی از نمایندگان امام علیه السلام رسیده است را نقل می­کند که گوید: بر کنار حضرت می­ایستی و می­گویی: سلام بر آدم برگزیده خدا از میان آفریدگانش... و زیارت را درست نظیر آنچه گذشت پیش می­برد. - . المزار الکبیر : 165- 171 - و روشن می شود که این زیارت از ائمه نقل گشته و روایت شده است و احتمال دارد که مخصوص روز عاشورا نباشد چنان که سید مرتضی ره بیان داشته است. و اما تفاوت میان این زیارت و آنچه به سید مرتضی منسوب است، شاید به دلیل اختلاف روایات باشد و درست تر آنکه، سید این زیارت را برگرفته و از نزد خود بخشهایی را به آن اضافه نموده است.

در دو روایت مفید و المزار الکبیر، بعد از این گفته: «المخصوص بأخوته» آمده است: «السلام علی صاحب القبة السامیة». ظاهراً از کاتبان است که (این بخش) در زیارتی که از روایت سید رحمه الله آوردیم، افتاده است .

**[ترجمه]

باب 25 زیارة الأربعین

الأخبار

«1»

قَالَ السَّیِّدُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ یَرْوِی عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیِّ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ إِحْدَی وَ خَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ (1).

وَ قَالَ عَطَاءٌ: کُنْتُ مَعَ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ یَوْمَ الْعِشْرِینَ مِنْ صَفَرٍ فَلَمَّا وَصَلْنَا الْغَاضِرِیَّةَ اغْتَسَلَ فِی شَرِیعَتِهَا وَ لَبِسَ قَمِیصاً کَانَ مَعَهُ طَاهِراً ثُمَّ قَالَ لِی أَ مَعَکَ شَیْ ءٌ مِنَ الطِّیبِ یَا عَطَاءُ قُلْتُ مَعِی سُعْدٌ فَجَعَلَ مِنْهُ عَلَی رَأْسِهِ وَ سَائِرِ جَسَدِهِ ثُمَّ مَشَی حَافِیاً حَتَّی وَقَفَ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ کَبَّرَ ثَلَاثاً ثُمَّ خَرَّ مَغْشِیّاً عَلَیْهِ فَلَمَّا أَفَاقَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا آلَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ مِنْ خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا سَادَاتِ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا لُیُوثَ الْغَابَاتِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا سَفِینَةَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِلْمِ الْأَنْبِیَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِسْمَاعِیلَ ذَبِیحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدَ بْنَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَتِیلَ بْنَ الْقَتِیلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ عَلَی خَلْقِهِ.

ص: 329

1- 1. مصباح الزائر ص- 151.

أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ بَرَرْتَ وَالِدَیْکَ وَ جَاهَدْتَ عَدُوَّکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ تَسْمَعُ الْکَلَامَ وَ تَرُدُّ الْجَوَابَ وَ أَنَّکَ حَبِیبُ اللَّهِ وَ خَلِیلُهُ وَ نَجِیبُهُ وَ صَفِیُّهُ وَ ابْنُ صَفِیِّهِ زُرْتُکَ مُشْتَاقاً فَکُنْ لِی شَفِیعاً إِلَی اللَّهِ یَا سَیِّدِی أَسْتَشْفِعُ إِلَی اللَّهِ بِجَدِّکَ سَیِّدِ النَّبِیِّینَ وَ بِأَبِیکَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ بِأُمِّکَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِیکَ وَ ظَالِمِیکَ وَ شَانِئِیکَ وَ مُبْغِضِیکَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ ثُمَّ انْحَنَی عَلَی الْقَبْرِ وَ مَرَّغَ خَدَّیْهِ عَلَیْهِ وَ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ ثُمَّ جَاءَ إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَقَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَکَ لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمَکَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ بِمَحَبَّتِکُمْ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ عَدُوِّکُمْ ثُمَّ قَبَّلَهُ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ الْتَفَتَ إِلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَی الْأَرْوَاحِ الْمُنِیخَةِ بِقَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ- السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا شِیعَةَ اللَّهِ وَ شِیعَةَ رَسُولِهِ وَ شِیعَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا طَاهِرُونَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَهْدِیُّونَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَبْرَارُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْحَافِّینَ بِقُبُورِکُمْ جَمَعَنِیَ اللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ فِی مُسْتَقَرِّ رَحْمَتِهِ تَحْتَ عَرْشِهِ ثُمَّ جَاءَ إِلَی قَبْرِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیهما السلام فَوَقَفَ عَلَیْهِ وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا الْقَاسِمِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَبَّاسَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَالَغْتَ فِی النَّصِیحَةِ وَ أَدَّیْتَ الْأَمَانَةَ وَ جَاهَدْتَ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّ أَخِیکَ فَصَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَی رُوحِکَ الطَّیِّبَةِ وَ جَزَاکَ اللَّهُ مِنْ أَخٍ خَیْراً ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ دَعَا إِلَی اللَّهِ وَ مَضَی (1).

**[ترجمه]سید رضی الله عنه گوید: از امام حسن عسکری علیه السلام روایت می­کند که فرمود: نشانه مومن پنج چیز است: نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت چهلم امام، انگشتری بر دست راست، بر خاک ساییدن پیشانی، و بلند بر زبان راندن بسم الله الرحمن الرحیم. - . مصباح الزائر ص- 151 -

و عطاء گوید: در روز بیستم صفر با جابر بن عبدالله بودم و چون به غاضریة رسیدیم، وی در نهر آن غسل نمود و لباس پاکیزه­ای که با خود داشت را پوشید و سپس به من گفت، آیا عطری با خود داری؟ گفتم سُعد (مشک زمین، کولان) دارم و او از آن بر روی سرش و دیگر قسمتهای بدنش مالید و سپس با پای برهنه پیاده رفت تا آنکه در کنار سر حضرت حسین علیه السلام ایستاد و سه بار الله اکبر گفت و سپس بیهوش افتاد و چون به هوش آمد شنیدم که می­گفت: سلام بر شما ای خاندان خدا، سلام بر شما ای برگزیدگان خدا، سلام بر شما ای نیکترین های خدا در میان آفریدگانش، سلام بر شما ای سرور سروران، سلام بر شما ای شیران بیشه، سلام بر شما ای کشتی نجات، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. سلام بر تو ای وارث دانش پیامبران، سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث اسماعیل قربانی خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای پسر محمد مصطفی، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سلام بر تو ای شهید شهید زاده، سلام بر تو ای کشته­ کشته زاده، سلام بر تو ای ولی خدا و پسر ولیّ او، سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت او بر آفریدگانش. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و به پدر و مادرت نیکی ورزیدی و با دشمنانت مجاهدت نمودی، شهادت می­دهم که تو سخن را می شنوی و پاسخ می­گویی و گواهی می­دهم که تو حبیب خدا و خلیل او و نیک­زاد او و برگزیده او و فرزند برگزیده او هستی. مشتاقانه به زیارتت آمده ام پس مرا نزد خدا شفاعت کن ای سرور من. به آبروی جدت سرور پیامبران و پدرت سرور جانشینان پیامبران و مادرت سرور بانوان جهانیان، به پیشگاه خدا شفاعت می­جویم. خدا قاتلان تو و ستم­کنندگان بر تو و خوارکنندگان و کینه­توزان علیه تو از نخستینها تا آخرینهای ایشان را لعنت کند.

سپس بر قبر خم شد و دو طرف صورتش را بر آن مالید و چهار رکعت نماز گزارد و به کنار قبر علی بن حسین علیه السلام آمد و گفت: سلام بر تو ای مولای من و فرزند مولای من، خداوند قاتل تو را لعنت کند، خداوند ستم­روا کرده بر تو را لعنت کند، به محبت شما به خدا تقرب جسته و از دشمنتان به پیشگاه خدا بیزاری می­جویم؛ و سپس قبر را بوسه داد و دو رکعت نماز گزارد و به سمت قبرهای شهیدان رفت و گفت: سلام بر جانهای زانو زده بر کنار قبر ابا عبد الله، سلام بر پیروان خدا و پیروان رسول خدا و پیروان امیر المومنین و حسن و حسین، سلام بر شما ای پاک­سرشتان، سلام بر شما ای هدایت یافتگان، سلام بر شما ای نیکوکاران، سلام بر شما و بر فرشتگان خدا که به گرد مقبره شما حلقه زده اند، امید که خداوند مرا با شما در جایگاه امن رحمتش به زیر سایه عرشش گرد آورد.

سپس به کنار قبر عباس بن امیر المومنین علیه السلام آمد و بر کنار آن ایستاد و گفت: سلام بر تو ای ابا القاسم، سلام بر تو ای عباس بن علی، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، گواهی می­دهم که تو در خیرخواهی سخت­کوشی نمودی و امانت را به اهلش رساندی و در برابر دشمنت و دشمن برادرت جانفشانی نمودی، پس صلوات خدا بر روان نیک­آیند تو، و خداوند چون تو برادری را پاداش خیر عطا فرماید. سپس دو رکعت نماز خواند و خداوند را به دعا خواند و رهسپار خانه اش شد. - . مصباح الزائر : 151- 152 -

**[ترجمه]

بیان

هذا الخبر یدل علی أن جابرا رضی الله عنه کان یستحسن الطیب لزیارته علیه السلام و قد مر فی بعض الأخبار المنع عنه و لا یبعد أن یحمل أخبار المنع علی ما إذا کان المقصود منه التلذذ لا حرمة الروضة المقدسة و إکرامها و تطییبها

ص: 330

1- 1. مصباح الزائر ص 151- 152.

و قال الفیروزآبادی (1) شیعة الرجل بالکسر أتباعه و أنصاره.

**[ترجمه]این روایت بر این دلالت دارد که جابر - که خداوند از او خشنود باد- معطر بودن را برای زیارت آن حضرت علیه السلام، نیکو می­شمرده است. در برخی از روایات منع آن گذشت و بعید نیست روایات منع به وقتی حمل شود که قصد لذت­بردن در میان باشد نه احترام به روضه مقدسه و گرامی­داشت آن و معطر ساختن آن. فیروز آبادی گوید: «شیعة الرجل» یعنی پیروان و یاوران او.

**[ترجمه]

«2»

یب، [تهذیب الأحکام] أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی بْنِ أَحْمَدَ التَّلَّعُکْبَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعَدَةَ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: قَالَ لِی مَوْلَایَ الصَّادِقُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فِی زِیَارَةِ الْأَرْبَعِینَ تَزُورُ عِنْدَ ارْتِفَاعِ النَّهَارِ وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیِّهِ السَّلَامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلَادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلَالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ لِلنَّارِ فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّی سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلًا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیداً وَ مَضَیْتَ حَمِیداً وَ مِتَّ فَقِیداً مَظْلُوماً شَهِیداً وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ لَکَ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ

ص: 331

1- 1. القاموس ج 3 ص 47.

اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ مِنْ مُدْلَهِمَّاتِ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلَامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ وَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَدْعُو بِمَا أَحْبَبْتَ وَ تَنْصَرِفُ (1).

**[ترجمه]التهذیب: صفوان بن مهران جمال روایت نمود: مولایم صادق صلوات الله علیه در باب زیارت چهلم، مرا فرمود که به هنگام ظهر زیارت می­کنی و می­گویی: سلام بر ولیّ خدا و حبیب او، سلام بر دوست پاکباز خدا و نیایشگر او، سلام بر جانشین پیامبر خدا و پسر جانشین پیامبرش، سلام بر حسین ستمدیده شهید، سلام بر اسیرِ دل­پریشی­ها و کشته اشکها. خداوندا شهادت می­دهم که او ولیّ تو و پسر ولیّ توست و نیک­گزیده تو و پسر نیک­گزیده توست که به کرامتت نائل گشته و او را به شهادت گرامی­داشته ای و سعادت را پاداش وی نمودی و او را به ولادتی نیک، برگزیده خود نمودی و او را سروری از سروران و رهبری از رهبران و مدافعی از مدافعان دین قرار دادی و میراث پیامبران را به وی بخشیدی و او را از میان جانشینان پیامبران، حجتی بر آفریدگانت قرار دادی و او در فراخواندنش، ره هر بهانه ای را بربست و خیرخواهی صادقانه اش را پیشکش نمود و جانش را در راه تو در طبق اخلاص نهاد تا بندگانت را از نادانی و سرگشتگیِ گمراهی نجات بخشد حال آنکه دنیا فریفتگانِ بهره فروختگان به پوچترین هیچها و آخرت فروختگان به بی ارزشترین بها و آن سرکشان خودپسند که در هوا و هوسشان سرنگون گشتند و تو را و پیامبرت را به خشم آوردند و از میان بندگانت سر به دستورات اهل دورویی و دودستگی و بارکشان گناه دیگران که آتش دوزخ را بر خود واجب نمودند، نهادند، با یکدیگر علیه وی همداستان گشتند و او شکیبا و فداکارانه و بی چشمداشت دنیوی در راه خشنودی تو در برابر ایشان جانفشانی نمود تا آنکه در راه فرمانبری از تو خونش ریخته شد و به حریم وی بی حرمتی شد. خداوندا، پس ایشان را لعنتی کمرشکن فرست و عذابی جانگیر و سخت نما .

سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، شهادت می­دهم که امین خدا و فرزند امین خدایی و نیکبخت زیستی و ستوده جان باختی و از دست رفته و ستمدیده و شهادت یافته رخت بربستی و از دنیا لذتی جز عمل صالح برنچیدی و خود را جز به سودایی سودمند سرگرم نکردی. شهادت می­دهم که خداوند هر آنچه به تو وعده فرموده، انجام خواهد کرد و هر آن که تو را بی یاور گذاشت، نابود خواهد کرد و آن که تو را کشت را شکنجه سخت خواهد نمود و گواهی می­دهم که تو به عهد خدا وفا نمودی و در راه خدا جانفشانی کردی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید، پس خدا لعنت کند آن که تو را کشت و خدا لعنت کند آن که به تو ستم روا داشت و لعنت کند امتی را که این خبر شنید و به آن خشنود گشت. خداوندا تو را شاهد می­گیرم که من دوستدار دوستداران اویم و دشمن دشمنان او، پدر و مادرم به فدایت ای پسر رسول خدا، شهادت می­دهم که تو نوری بودی در تیره های فرازمند و زهدانهای بی­آلایش که جاهلیت با پلشتیهایش تو را نیالود و رخت تیرگیهایش را بر تن تو نیفکند و شهادت می­دهم که تو از ستونهای دین و پایه­های استوار جمع مسلمانان و دژ استوار مومنان هستی و گواهی می­دهم که تو امام نیکوکار پرهیزکار پسندیده­کردار وارسته رهنمای رهیافته هستی و گواهی می­دهم که امامان از نسل تو واژه پرهیزکاری و پرچمهای رهیافتگی و دست آویزهای بس استوار و حجت خدا بر اهل دنیا هستند. و شهادت می­دهم که من به شما ایمان دارم و به رجعت و بازگشت شما همراه با شریعتهای دینم و سرانجام عملم یقین دارم. دلم با دل شما ره صلح و آشتی می­پوید و کارم همه پیروی از کردار شماست و یاری ام برای شما آماده است تا آنکه خداوند به شما اذن فرماید و آنگاه با شما، با شمایم و نه با دشمن شما، صلوات خدا بر شما باد و بر جانها و پیکرهای شما و بر حاضر و غایب شما و بر آشکار و نهان شما باد ای پروردگار جهانیان مستجاب فرما. سپس دو رکعت نماز می­خوانی و هر آنچه خواستی در دعا می طلبی و بازمی گردی. - . التهذیب 6 : 113 -

**[ترجمه]

أقول

أورد المفید و السید(2)

و الشهید(3) و غیرهم رحمهم الله: هذه الزیارة فی کتبهم مرسلا.

و رواه السید فی الإقبال (4) بإسناده عن التلعکبری إلی آخر ما مر سندا و متنا ثم قال فیه و فی مصباح الزائر(5) وجدت لهذه الزیارة وداعا یختص بها

ص: 332

1- 1. التهذیب ج 6 ص 113.
2- 2. مصباح الزائر ص 152- 154.
3- 3. مزار الشهید ص 57- 58 و اخرج الزیارة صاحب المزار الکبیر فیه ص 171- 172.
4- 4. الإقبال: 61- 63.
5- 5. مصباح الزائر ص 153- 154.

و هو أن تقف قدام الضریح و تقول:

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ- سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ الزَّکِیِّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الشَّهِیدَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ أَتَیْتُکَ یَا مَوْلَایَ زَائِراً وَافِداً رَاغِباً مُقِرّاً لَکَ بِالذُّنُوبِ هَارِباً إِلَیْکَ مِنَ الْخَطَایَا لِتَشْفَعَ لِی عِنْدَ رَبِّکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ حَیّاً وَ مَیِّتاً فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ مَقَاماً مَعْلُوماً وَ شَفَاعَةً مَقْبُولَةً لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ حَرَمَکَ وَ غَصَبَ حَقَّکَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ خَذَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ دَعَاکَ فَلَمْ یُجِبْکَ وَ لَمْ یُعِنْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ مَنَعَکَ مِنْ حَرَمِ اللَّهِ وَ حَرَمِ رَسُولِهِ وَ حَرَمِ أَبِیکَ وَ أَخِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ مَنَعَکَ مِنْ شُرْبِ مَاءِ الْفُرَاتِ لَعْناً کَثِیراً یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً اللَّهُمَّ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ عالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبادِکَ فِی ما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِهِ وَ ارْزُقْنِیهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ حَیِیتُ یَا رَبِّ وَ إِنْ مِتُّ فَاحْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ثم قال رحمه الله و أما زیارة العباس ابن مولانا أمیر المؤمنین علیه السلام و زیارة الشهداء مع مولانا الحسین علیه السلام فتزورهم فی هذا الیوم بما قدمناه من زیارتهم فی یوم عاشوراء و إن شاء بغیرها من زیاراتهم المنقولة عن الأصفیاء.

**[ترجمه]شیخ مفید و سید بن طاووس - . مصباح الزائر : 152- 154 - و شهید - . مزار الشهید : 57- 58 و صاحب المزار الکبیر در : 171- 172 سند زیارت را صحیح دانسته است - و غیر ایشان رحمهم الله این زیارت را در کتابهاشان به طور مرسل آورده اند و سید در الاقبال - . الإقبال: 61- 63 - به اسناد از تلعکبری با سند و متن روایت درج شده، نقل کرده و می­گوید: در مصباح الزائر - . مصباح الزائر : 153- 154 - برای این زیارت وداعی مخصوص یافتم و آن چنین است که در برابر ضریح بایستی و بگویی:

سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، جانشین رسول خدا، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سرور زنان جهانیان، سلام بر تو ای وارث حسن پسندیده کردار، سلام بر تو ای حجت خدا در زمینش و شاهد او بر آفریدگانش، سلام بر تو ای ابا عبد الله شهید، سلام بر تو ای مولای من و پسر مولای من، گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات مستحقان پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و در راه خدا جهاد کردی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. و شهادت می­دهم که تو بر بیّنه و حقیقت روشن از سوی پروردگارت بودی. ای مولای من، سر نهاده به کوی تو، به زیارتت آمده و مشتاق روی تو و معترف به گناهانم و گریخته از گناهان به تو پناه آورده ام تا مرا نزد پروردگارت شفاعت جویی ای پسر رسول خدا، صلوات خدا بر تو باد زنده یا مرده، که تو را نزد خدا جایگاهی شناخته شده و شفاعتی پذیرفته هست. خداوند لعنت کند آن که بر تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند آن که تو را محروم نمود و حقت را چپاول کرد، خدا لعنت کند آن که تو را کشت و خدا لعنت کند آن که تو را تنها بی یاور گذاشت و خدا لعنت کند آن که تو را فراخواند و سپس پاسخت نگفت و تو را یاری ننمود و خدا لعنت کند آن که تو را از حرم الهی و حرم رسول خدا و حرم پدر و برادرت باز داشت و خدا لعنت بی پایان و پیاپی کند آن که تو را از نوشیدن آب فرات بازداشت .

بار الها، ای پدیدآورنده آسمانها و زمین، ای دانای نهان و آشکار، تو خود در میان بندگانت بر سر آنچه اختلاف می کردند، داوری می کنی. کسانی که ستم کرده اند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه برخواهند گشت. خداوندا این را آخرین زیارت من از وی قرار مده و آن را همواره تا آنگه که زنده و باقی هستم روزی­ام گردان، ای خدای من. و چون رخت از این جهان کشیدم مرا در جمع ایشان محشور گردان، ای مهربانترین مهربانان.

سپس سید رحمه الله گوید: و اما در چنین روزی زیارت عباس بن مولا امیر المومنین علیه السلام و زیارت شهیدان به همراه مولایمان حسین علیه السلام را همانند آنچه که در زیارت ایشان در روز عاشورا گذشت می­خواند و اگر خواهد، از دیگر زیارتهای منقول از ائمه برگزیده علیهم السلام بخواند.

**[ترجمه]

بیان

الذود السوق و الطرد و الدفع أی یدفع عن الإسلام و المسلمین ما یوجب الفساد و الوکس النقصان و الغطرسة الإعجاب بالنفس و التطاول علی الأقران و التکبر و تغطرس تغضب و فی مشیته تبختر و تعسف الطریق ذکرها

ص: 333

الفیروزآبادی (1)

و تردی فی البئر سقط.

قوله علیه السلام بشرائع دینی لعل المعنی أن شرائع دینی و خواتیم عملی یشهد معی بذلک علی سبیل المبالغة و التجوز أی کونهما موافقین لما أمرتم به شاهد لی بأنی بکم مؤمن.

و یحتمل أن یکون العطف فی قوله بإیابکم من قبیل عطف المفرد أی مؤمن بإیابکم و یکون قوله موقن خبرا بعد خبر لأن و قوله بشرائع متعلقا بموقن أی موقن بحقیة شرائع دینی و بحقیة ما یختم به عملی من الجنة و النار و الثواب و العقاب.

و فی بعض نسخ التهذیب و بشرائع مع العطف فیرجع إلی المعنی الأخیر و لعله سقط من البین شی ء کما یظهر مما یشبهه من الفقرات الواقعة فی سائر الزیارات.

فائدة اعلم أنه لیس فی الأخبار ما العلة فی استحباب زیارته صلوات الله علیه فی هذا الیوم و المشهور بین الأصحاب أن العلة فی ذلک رجوع حرم الحسین صلوات الله علیه فی مثل ذلک الیوم إلی کربلاء عند رجوعهم من الشام و إلحاق علی بن الحسین صلوات الله علیه الرءوس بالأجساد و قیل فی مثل ذلک الیوم رجعوا إلی المدینة و کلاهما مستبعدان جدا لأن الزمان لا یسع ذلک کما یظهر من الأخبار و الآثار و کون ذلک فی السنة الأخری أیضا مستبعد.

و لعل العلة فی استحباب الزیارة فی هذا الیوم هو أن جابر بن عبد الله الأنصاری رضی الله عنه فی مثل هذا الیوم وصل من المدینة إلی قبره الشریف و زاره بالزیارة التی مر ذکرها فکان أول من زاره من الإنس ظاهرا فلذلک یستحب التأسی به أو إطلاق أهل البیت علیهم السلام فی الشام من الحبس و القید فی مثل هذا الیوم أو علة أخری لا نعرفه.

قال الکفعمی ره (2)

إنما سمیت بزیارة الأربعین لأن وقتها یوم العشرین

ص: 334

1- 1. القاموس ج 2 ص 234.
2- 2. مصباح الکفعمیّ ص 489.

من صفر و ذلک لأربعین یوما من مقتل الحسین علیه السلام و هو الیوم الذی ورد فیه جابر بن عبد الله الأنصاری صاحب النبی صلی الله علیه و آله من المدینة إلی کربلاء لزیارة قبر الحسین علیه السلام فکان أول من زاره من الناس و فی هذا الیوم کان رجوع حرم الحسین علیه السلام من الشام إلی المدینة.

و قال السید رحمه الله فی کتاب الإقبال (1)

فإن قیل کیف یکون یوم العشرین من صفر یوم الأربعین إذا کان قتل الحسین صلوات الله علیه یوم عاشر محرم فیکون یوم العاشر من جملة الأربعین فیصیر أحدا و أربعین فیقال لعله قد کان شهر محرم الذی قتل فیه صلوات الله علیه ناقصا و کان یوم عشرین من صفر تمام أربعین یوما.

فإنه حیث ضبط یوم الأربعین بالعشرین من صفر فإما أن یکون الشهر کما قلنا ناقصا أو یکون تاما و یکون یوم قتله صلوات الله علیه غیر محسوب من عدد الأربعین لأن قتله کان فی أواخر نهاره فلم یحصل ذلک الیوم کله فی العدد و هذا تأویل کاف للعارفین و هم أعرف بأسرار رب العالمین فی تعیین أوقات الزیارة للطاهرین.

ثم قال رحمه الله و وجدت فی المصباح أن حرم الحسین علیه السلام وصلوا المدینة مع مولانا علی بن الحسین علیه السلام یوم العشرین من صفر.

و فی غیر المصباح أنهم وصلوا کربلاء أیضا فی عودهم من الشام یوم العشرین من صفر و کلاهما مستبعد لأن عبید الله بن زیاد لعنه الله کتب إلی یزید یعرفه ما جری و یستأذنه فی حملهم و لم یحملهم حتی عاد الجواب إلیه و هذا یحتاج إلی نحو عشرین

یوما أو أکثر منها و لأنه لما حملهم إلی الشام روی أنهم أقاموا فیها شهرا فی موضع لا یکنهم من حر و لا برد و صورة الحال تقتضی أنهم تأخروا أکثر من أربعین یوما من یوم قتل علیه السلام إلی أن وصلوا العراق أو المدینة.

و أما جوازهم فی عودهم علی کربلاء فیمکن ذلک و لکنه ما یکون وصولهم إلیها

ص: 335

1- 1. الإقبال ص 60.

یوم العشرین من صفر لأنهم اجتمعوا علی ما روی مع جابر بن عبد الله الأنصاری فإن کان جابر وصل زائرا من الحجاز فیحتاج وصول الخبر إلیه و مجیئه أکثر من أربعین یوما و علی أن یکون جابر وصل من غیر الحجاز من الکوفة أو غیرها.

**[ترجمه]«الذود» یعنی راندن و طرد کردن و هل دادن، یعنی آنچه موجب فساد است از اسلام و مسلمین طرد کند. «وکس» یعنی کاستی و «غطرسة» خودبزرگ­بینی و سرکشی بر همسالان و تکبر است و «تغطرس» یعنی خشم گرفت و در راه رفتنش تکبر کرد و از راه تجاوز کرد. فیروز آبادی آن را گوید. «تردّی فی البئر» در چاه سقوط کرد.

«بشرائع دینی» شاید معنا این باشد که شرایع دین و سرانجام عملم به آن شهادت می­دهند، از باب مبالغه و مجاز، یعنی آنها موافقند با آنچه به من امر کردید و شاهدند که من به شما ایمان دارم. ممکن است عطف در «بایابکم» از قبیل عطف مفرد باشد یعنی «مؤمن» به ایابکم هستم و «موقن»، خبر بعد از خبر برای انّ باشد و بشرایع متعلق به موقن باشد یعنی به حق بودن شرایع دینم یقین دارم و به حق بودن سرانجام کارم از بهشت و جهنم و ثواب و عقاب. در برخی از نسخه­های التهذیب «و بشرایع» با عطف است پس به معنای اخیر برمی­گردد و شاید چیزی افتاده باشد چنان که از برخی بندهای مشابه واقع در سایر زیارت­ها برمی­آید.

نکته:

بدان در اخبار، دلیل و علت استحباب زیارت آن حضرت علیه السلام در چنین روزی نیامده است و مشهور بین اصحاب این است که علت آن، بازگشت خانواده و حرم امام حسین علیه السلام در چنین روزی از شام به کربلاست و قرار دادن امام سجاد علیه السلام سرها را بر روی بدن­ها. گفته شده: در چنین روزی به مدینه بازگشتند که هر دو وجه بعید است، زیرا زمان اجازه نمی­داده، چنان که از اخبار و آثار برمی­آید و این که در سال دیگر بوده باشد نیز بعید است.

شاید علت استحباب زیارت در چنین روزی این باشد که جابر انصاری در چنین روزی از مدینه به قبر شریف آن حضرت رسیده و با همان زیارتی که گفتیم زیارت کرده است. پس او ظاهرا اولین کسی است که زیارت کرده است و لذا مستحب است به او تأسی شود؛ یا آزاد کردن اهل بیت علیهم السلام از بند و زندان شام در چنین روزی بوده است، یا علت دیگری که ما نمی­دانیم.

کفعمی رحمه الله گوید: زیارت اربعین نامیده شده چون وقت آن، روز بیستم ماه صفر است و چهل روز از شهادت حسین علیه السلام گذشته است و آن روزی است که جابر دوست پیامبر صلی الله علیه و آله برای زیارت قبر حسین علیه السلام از مدینه به کربلا آمده است. پس اولین کسی بوده که زیارت کرده است. در چنین روزی حرم حسین علیه السلام از شام به مدینه بازگشتند.

سید رحمه الله در کتاب الاقبال گوید: اگر گفته شود چرا روز بیستم صفر روز اربعین نامیده شده در حالی که مقتل آن حضرت روز دهم بوده و و روز دهم نیز محاسبه می­شود و چهل و یک روز می­گردد، گفته می­شود: شاید ماهی که آن حضرت شهید شد ناقص بوده و روز بیستم، چهل روز تمام می­شده است.

به هر حال روز بیستم صفر اربعین است و حالا یا ماه ناقص بوده و یا تامه بوده و روز قتل آن حضرت محاسبه نشده است زیرا قتل در پایان روز بوده و کامل نبوده تا شمرده شود و این تأویل برای دانایان کافی است و ایشان به اسرار پروردگار عالمیان در تعیین اوقات زیارت ائمه طاهرین آگاه­ترند.

سپس سید افزود: در المصباح دیدم که حرم حسین علیه السلام همراه مولانا علی بن حسین علیه السلام روز بیستم صفر به مدینه رسیدند. در غیر المصباح آمده است که آنان روز بیستم صفر در بازگشت از شام به کربلا رسیدند که هر دو بعید است زیرا عبید الله بن زیاد لعنة الله علیه به یزید نامه نوشت و ماجرا را توضیح داد و اجازه خواست آنان را حمل کند و تا جواب نیامد، این کار را نکرد و این به بیست روز یا بیشتر زمان نیاز داشته است؛ و نیز چون وقتی به شام رسیدند، در جایی اقامت کردند که باز بوده و محافظتی از سرما و گرما نبوده است. ظاهر حال اقتضا می­کند آنان از زمان قتل حسین علیه السلام بیش از چهل روز تأخیر داشته باشند تا به عراق یا مدینه برسند.

ممکن است به کربلا رفته باشند ولی رسیدن آنان روز بیستم صفر نبوده، زیرا آنان طبق آنچه روایت شده، به همراه جابر بن عبدالله انصاری بودند، پس اگر جابر به عنوان زائر از حجاز آمده باشد، وصول خبر و حرکت وی تا کربلا بیش از چهل روز به طول می­انجامد و حتی اگر از کوفه یا جای دیگر آمده باشد نیز همین گونه است.

**[ترجمه]

أقول

قد سبق بعض القول منا فی ذلک فی أبواب تاریخه صلوات الله علیه.

**[ترجمه]در بابهای تاریخ آن حضرت در این زمینه سخن گفتیم .

**[ترجمه]

باب 26 زیارته علیه السلام فی أول یوم من رجب و النصف من شعبان و لیلتیهما

الأخبار

«1»

قَالَ الْمُفِیدُ وَ السَّیِّدُ بْنُ طَاوُسٍ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا وَ غَیْرُهُمَا: زِیَارَةُ أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ وَ لَیْلَتِهِ وَ لَیْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَإِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ علیه السلام فِی الْأَوْقَاتِ الْمَذْکُورَةِ فَاغْتَسِلْ وَ الْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ قِفْ عَلَی بَابِ قُبَّتِهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ وَ سَلِّمْ عَلَی سَیِّدِنَا رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ الْأَئِمَّةِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ ثُمَّ ادْخُلْ عَلَی ضَرِیحِهِ وَ کَبِّرِ اللَّهَ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ صَفِیِّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللَّهِ وَ ابْنَ حَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَفِیرَ اللَّهِ وَ ابْنَ سَفِیرِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ الْکِتَابِ الْمَسْطُورِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ الرَّحْمَنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَمُودَ الدِّینِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِکْمَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِطَّةٍ الَّذِی مَنْ دَخَلَهُ کَانَ مِنَ الْآمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا عَیْبَةَ عِلْمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْضِعَ سِرِّ اللَّهِ.

ص: 336

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلَامِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقَامِکُمْ وَ أَزَالَتْکُمْ عَنْ مَرَاتِبِکُمُ الَّتِی رَتَّبَکُمُ اللَّهُ فِیهَا بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَشْهَدُ لَقَدِ اقْشَعَرَّتْ لِدِمَائِکُمْ أَظِلَّةُ الْعَرْشِ مَعَ أَظِلَّةِ الْخَلَائِقِ وَ بَکَتْکُمُ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ وَ سُکَّانُ الْجِنَانِ وَ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ عَدَدَ مَا فِی عِلْمِ اللَّهِ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اللَّهِ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی عِنْدَ اسْتِغَاثَتِکَ وَ لِسَانِی عِنْدَ اسْتِنْصَارِکَ فَقَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مُطَهَّرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ مُطَهَّرٍ طَهُرْتَ وَ طَهُرَتْ بِکَ الْبِلَادُ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ بِهَا وَ طَهُرَ حَرَمُکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَمَرْتَ بِالْقِسْطِ وَ الْعَدْلِ وَ دَعَوْتَ إِلَیْهِمَا وَ أَنَّکَ صَادِقٌ صِدِّیقٌ فِیمَا دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللَّهِ وَ عَنْ جَدِّکَ رَسُولِ اللَّهِ وَ عَنْ أَبِیکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنْ أَخِیکَ الْحَسَنِ وَ نَصَحْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَبَدْتَهُ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَجَزَاکَ اللَّهُ خَیْرَ جَزَاءِ السَّابِقِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ الرَّشِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ وَ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ صَلَاةً نَامِیَةً زَاکِیَةً مُبَارَکَةً یَصْعَدُ أَوَّلُهَا وَ لَا یَنْفَدُ آخِرُهَا أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلَادِ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَیْهِ وَ الْأَیْسَرَ وَ دُرْ حَوْلَ الضَّرِیحِ وَ قَبِّلْهُ مِنْ أَرْبَعِ جَوَانِبِهِ (1) وَ قَالَ الْمُفِیدُ رَحِمَهُ اللَّهُ ثُمَّ امْضِ إِلَی ضَرِیحِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قِفْ عَلَیْهِ وَ قُلْ:

ص: 337

1- 1. مصباح الزائر ص 154- 155.

السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنَ رَیْحَانَةِ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهِیدٍ مُحْتَسِبٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ مَا أَکْرَمَ مَقَامَکَ وَ أَشْرَفَ مُنْقَلَبَکَ أَشْهَدُ لَقَدْ شَکَرَ اللَّهُ سَعْیَکَ وَ أَجْزَلَ ثَوَابَکَ وَ أَلْحَقَکَ بِالذِّرْوَةِ الْعَالِیَةِ حَیْثُ الشَّرَفُ کُلُّ الشَّرَفِ وَ فِی الْغُرَفِ کَمَا مَنَّ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَکَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ رِضْوَانُهُ فَاشْفَعْ أَیُّهَا السَّیِّدُ الطَّاهِرُ إِلَی رَبِّکَ فِی حَطِّ الْأَثْقَالِ عَنْ ظَهْرِی وَ تَخْفِیفِهَا عَنِّی وَ ارْحَمْ ذُلِّی وَ خُضُوعِی لَکَ وَ لِلسَّیِّدِ أَبِیکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمَا ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ زَادَ اللَّهُ فِی شَرَفِکُمْ فِی الْآخِرَةِ کَمَا شَرَّفَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ أَسْعَدَکُمْ کَمَا أَسْعَدَ بِکُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَعْلَامُ الدِّینِ وَ نُجُومُ الْعَالَمِینَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ تَوَجَّهْ إِلَی الشُّهَدَاءِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ رَسُولِهِ وَ أَنْصَارَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَنْصَارَ فَاطِمَةَ وَ أَنْصَارَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ أَنْصَارَ الْإِسْلَامِ أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتُمُ اللَّهَ وَ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِهِ فَجَزَاکُمُ اللَّهُ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فَوْزاً عَظِیماً یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ أَشْهَدُ أَنَّکُمُ الشُّهَدَاءُ وَ السُّعَدَاءُ وَ أَنَّکُمُ الْفَائِزُونَ فِی دَرَجَاتِ الْعُلَی وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ عُدْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ فَصَلِّ صَلَاةَ الزِّیَارَةِ وَ ادْعُ لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِإِخْوَانِکَ.

وَ قَالَ السَّیِّدُ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ: وَ امْضِ وَ قِفْ عَلَی ضَرِیحِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ وَ قُلِ السَّلَامُ مِنَ اللَّهِ وَ السَّلَامُ مِنْ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ الْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ

ص: 338

وَ جَمِیعِ أَهْلِ طَاعَتِهِ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی أَوَّلِ قَتِیلٍ مِنْ نَسْلِ خَیْرِ سَلِیلٍ مِنْ سُلَالَةِ إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبِیکَ إِذْ قَالَ فِیکَ قَتَلَ اللَّهُ قَوْماً قَتَلُوکَ یَا بُنَیَّ مَا أَجْرَأَهُمْ عَلَی الرَّحْمَنِ وَ عَلَی انْتِهَاکِ حُرْمَةِ الرَّسُولِ عَلَی الدُّنْیَا بَعْدَکَ الْعَفَا أَشْهَدُ أَنَّکَ ابْنُ حُجَّةِ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ حَکَمَ اللَّهُ لَکَ عَلَی قَاتِلِیکَ وَ أَصْلَاهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِیراً وَ جَعَلَنَا اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ مُلَاقِیکَ وَ مُرَافِقِیکَ وَ مُرَافِقِی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ وَ عَمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ أُمِّکَ الْمَظْلُومَةِ الطَّاهِرَةِ الْمُطَهَّرَةِ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِمَّنْ قَتَلَکَ وَ أَسْأَلُ اللَّهَ مُرَافَقَتَکُمْ فِی دَارِ الْخُلُودِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی أَبِی بَکْرِ بْنِ الْحَسَنِ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ عَقِیلٍ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَقِیلٍ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی سَعِیدِ بْنِ عَقِیلٍ السَّلَامُ عَلَی عَوْنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ بَیْتِ الْمُصْطَفَی السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الشُّکْرِ وَ الرِّضَا السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ اللَّهِ وَ رِجَالَهُ مِنْ أَهْلِ الْحَقِّ وَ الْبَلْوَی وَ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی بَصِیرَةٍ فِی سَبِیلِهِ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ کَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ فَمَا ضَعُفْتُمْ وَ لَا اسْتَکَنْتُمْ حَتَّی لَقِیتُمُ اللَّهَ عَلَی سَبِیلِ الْحَقِّ وَ نَصْرِهِ وَ کَلِمَةِ اللَّهِ التَّامَّةِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَبْدَانِکُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً فُزْتُمْ وَ اللَّهِ وَ لَوَدِدْتُ أَنِّی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِی لَا خُلْفَ لَهُ إِنَّهُ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ أَشْهَدُ أَنَّکُمُ النُّجَبَاءُ وَ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَنَّکُمُ السَّابِقُونَ

ص: 339

الْمُجَاهِدُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اللَّهِ وَ أَنْصَارُ رَسُولِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1)

ثُمَّ الْتَفِتْ إِلَی الشُّهَدَاءِ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَی سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَنَفِیِّ السَّلَامُ عَلَی جَرِیرِ بْنِ یَزِیدَ الرِّیَاحِیِّ السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ بْنِ الْقَیْنِ السَّلَامُ عَلَی حَبِیبِ بْنِ مُظَهَّرٍ السَّلَامُ عَلَی مُسْلِمِ بْنِ عَوْسَجَةَ السَّلَامُ عَلَی عُقْبَةَ بْنِ سِمْعَانَ السَّلَامُ عَلَی بُرَیْرِ بْنِ خُضَیْرٍ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَیْرٍ السَّلَامُ عَلَی نَافِعِ بْنِ هِلَالٍ السَّلَامُ عَلَی مُنْذِرِ بْنِ الْمُفَضَّلِ الْجُعْفِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَمْرِو بْنِ قَرَظَةَ الْأَنْصَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی أَبِی ثُمَامَةَ الصَّائِدِیِّ السَّلَامُ عَلَی جَوْنٍ مَوْلَی أَبِی ذَرٍّ الْغِفَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَزْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ عَبْدِ اللَّهِ ابْنَیْ عُرْوَةَ السَّلَامُ عَلَی سَیْفِ بْنِ الْحَارِثِ السَّلَامُ عَلَی مَالِکِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَائِرِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَنْظَلَةَ بْنِ أَسْعَدَ الشِّبَامِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْقَاسِمِ بْنِ الْحَارِثِ الْکَاهِلِیِّ السَّلَامُ عَلَی بَشِیرِ بْنِ عَمْرٍو الْحَضْرَمِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَابِسِ بْنِ شَبِیبٍ الشَّاکِرِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَجَّاجِ بْنِ مَسْرُوقٍ الْجُعْفِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَمْرِو بْنِ خَلَفٍ وَ سَعِیدٍ مَوْلَاهُ السَّلَامُ عَلَی حَیَّانَ بْنِ الْحَارِثِ السَّلَامُ عَلَی مُجَمِّعِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْعَائِذِیِّ السَّلَامُ عَلَی نَعِیمِ بْنِ عَجْلَانَ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ یَزِیدَ السَّلَامُ عَلَی عُمَرَ بْنِ أَبِی کَعْبٍ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ عَوْنٍ الْحَضْرَمِیِّ السَّلَامُ عَلَی قَیْسِ بْنِ مُسْهِرٍ الصَّیْدَاوِیِّ السَّلَامُ عَلَی عُثْمَانَ بْنِ فَرْوَةَ الْغِفَارِیِّ السَّلَامُ عَلَی غَیْلَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ السَّلَامُ عَلَی قَیْسِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْهَمْدَانِیِّ السَّلَامُ عَلَی عُمَرَ بْنِ کَنَّادٍ السَّلَامُ عَلَی جَبَلَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی مُسْلِمِ بْنِ کَنَّادٍ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ الْأَزْدِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَمَّادِ بْنِ حَمَّادٍ الْخُزَاعِیِّ الْمُرَادِیِّ السَّلَامُ عَلَی عَامِرِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ مَوْلَاهُ مُسْلِمٍ السَّلَامُ عَلَی بَدْرِ بْنِ رَقِیطٍ وَ ابْنَیْهِ عَبْدِ اللَّهِ وَ عُبَیْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی رُمَیْثِ بْنِ عَمْرٍو السَّلَامُ عَلَی سُفْیَانَ بْنِ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ بْنِ سَائِبٍ السَّلَامُ عَلَی قَاسِطٍ وَ کَرِشٍ ابْنَیْ زُهَیْرٍ السَّلَامُ عَلَی کِنَانَةَ بْنِ عَتِیقٍ السَّلَامُ عَلَی عَامِرِ بْنِ

ص: 340

1- 1. مصباح الزائر ص 155- 156.

مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی مَنِیعِ بْنِ زِیَادٍ السَّلَامُ عَلَی نُعْمَانَ بْنِ عَمْرٍو السَّلَامُ عَلَی جُلَاسِ بْنِ عَمْرٍو السَّلَامُ عَلَی عَامِرِ بْنِ جُلَیْدَةَ السَّلَامُ عَلَی زَائِدَةَ بْنِ مُهَاجِرٍ السَّلَامُ عَلَی شَبِیبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ النَّهْشَلِیِّ السَّلَامُ عَلَی حَجَّاجِ بْنِ یَزِیدَ السَّلَامُ عَلَی جُوَیْرِ بْنِ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی ضُبَیْعَةَ بْنِ عَمْرٍو السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ بْنِ بَشِیرٍ السَّلَامُ عَلَی مَسْعُودِ بْنِ الْحَجَّاجِ السَّلَامُ عَلَی عَمَّارِ بْنِ حَسَّانَ السَّلَامُ عَلَی جُنْدَبِ بْنِ حُجَیْرٍ السَّلَامُ عَلَی سُلَیْمَانَ بْنِ کَثِیرٍ السَّلَامُ عَلَی زُهَیْرِ بْنِ سَلْمَانَ السَّلَامُ عَلَی قَاسِمِ بْنِ حَبِیبٍ السَّلَامُ عَلَی أَنَسِ بْنِ الْکَاهِلِ الْأَسَدِیِّ السَّلَامُ عَلَی الْحُرِّ بْنِ یَزِیدَ الرِّیَاحِیِّ السَّلَامُ عَلَی ضِرْغَامَةَ بْنِ مَالِکٍ السَّلَامُ عَلَی زَاهِرٍ مَوْلَی عَمْرِو بْنِ الْحَمِقِ السَّلَامُ عَلَی عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَقْطُرَ رَضِیعِ الْحُسَیْنِ علیه السلام السَّلَامُ عَلَی مُنْجِحٍ مَوْلَی الْحُسَیْنِ علیه السلام السَّلَامُ عَلَی سُوَیْدٍ مَوْلَی شَاکِرٍ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الرَّبَّانِیُّونَ أَنْتُمْ خِیَرَةٌ اخْتَارَکُمُ اللَّهُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ أَنْتُمْ خَاصَّةٌ اخْتَصَّکُمُ اللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قُتِلْتُمْ عَلَی الدُّعَاءِ إِلَی الْحَقِّ وَ نَصَرْتُمْ وَ وَفَیْتُمْ وَ بَذَلْتُمْ مُهَجَکُمْ مَعَ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ أَنْتُمُ السُّعَدَاءُ وَ سَعِدْتُمْ وَ فُزْتُمْ بِالدَّرَجَاتِ الْعُلَی فَجَزَاکُمُ اللَّهُ مِنْ أَعْوَانٍ وَ إِخْوَانٍ خَیْرَ مَا جَازَی مَنْ صَبَرَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله هَنِیئاً لَکُمْ مَا أُعْطِیتُمْ وَ هَنِیئاً لَکُمْ مَا بِهِ حُبِیتُمْ طَافَتْ عَلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ الرَّحْمَةُ وَ بَلَغْتُمْ بِهَا شَرَفَ الْآخِرَةِ(1).

قال السید رحمه الله قد تقدم عدد الشهداء فی زیارة عاشوراء بروایة تخالف ما سطرناه فی هذا المکان و یختلف فی أسمائهم أیضا و فی الزیادة و النقصان و ینبغی أن تعرف أیدک الله بتقواه أننا تبعنا فی ذلک ما رأیناه أو رویناه و نقلنا فی کل موضع کما وجدناه فإذا فرغت وفقک الله مما ذکرناه فعد إلی عند رأس الحسین علیه السلام فصل صلاة الزیارة و ما بدا لک من الصلوات و أکثر لنفسک و لوالدیک و لإخوانک من الدعاء فإنه یستجاب إن شاء الله تعالی فإذا أردت وداعه صلوات الله علیه فودعه ببعض وداعاته المذکورة عقیب ما قدمناه

ص: 341

1- 1. مصباح الزائر ص 156- 157.

من زیاراته (1).

**[ترجمه]شیخ مفید و سید بن طاووس رحمهما الله و دیگران گفته اند: در زیارت نخستین روز از رجب و شب آن و شب نیمه شعبان، اگر خواستی حضرت علیه السلام را در وقتهای مذکور زیارت کنی، غسل کن و پاکترین لباست را بپوش و بر کنار دروازه بارگاهش رو به قبله بایست و بر سرورمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و بر امیر المومنین و فاطمه و حسن و حسین و امامان که صلوات خدا بر همه ایشان باد، سلام بده. سپس به کنار ضریح حضرت برو و صد بار خدا را به بزرگی یاد کن و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر خاتم پیامبران، سلام بر تو ای پسر سرور فرو فرستادگان، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای حسین بن علی، سلام بر تو ای پسر فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر تو ای ولی خدا و پسر ولی خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا و پسر برگزیده خدا، سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت خدا، سلام بر تو ای حبیب خدا و پسر حبیب خدا، سلام بر تو ای سفیر خدا و پسر سفیر خدا، سلام بر تو ای نگاهبان کتاب به خط نوشته خدا، سلام بر تو ای وارث تورات و انجیل و زبور، سلام بر تو ای امین خدای رحمان، سلام بر تو ای شریک قرآن، سلام بر تو ای ستون دین، سلام بر تو ای دروازه حکمت خداوندگار جهانیان، سلام بر تو ای دروازه غفران و گنه­ریزی که هر که بدان وارد شود از ایمنی یافتگان است، سلام بر تو ای همیان دانش خدا، سلام بر تو ای جایگاه اسرار خدا، سلام بر تو ای آن که خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد و ای کُشته تبارکُشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. سلام بر تو و همه جانهایی که بر ساحت تو درنشستند و در سایه لطف تو رحل اقامت افکندند. پدر و مادرم و جان خودم به فدای تو ای ابا عبد الله، به حق، غم جانگداز از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه مسلمانان، بس گران بود. پس خداوند امتی را که اساس و پایه ظلم و ستم بر شما اهل بیت را بنا نهاد لعنت کند، و امتی را که شما را از مقام و منزلتتان بازداشتند و شما را از درجه ای که خداوند شما را در آن بنشانده بود پس زدند، لعنت فرماید. پدر و مادرم و جانم به فدای تو ای ابا عبد الله، گواهی می­دهم که به ریختن خون شما، سرادقها و طبقات عرش به همراه سقف بالای سر همه بندگان به لرزه افتاد و آسمان و زمین و اهالی بهشتها و زمین و دریا بر تو گریستند. صلوات خدا به شمار آنچه خدا داند، بر تو باد. لبیک ای منادی خدا که اگر این جسم من به هنگام کمک­خواهی ات و زبانم به هنگام یاری­جویی ات اجابتت ننمود، به راستی که دل و گوش و چشمم پاسخت گفت. «سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا» - . اسراء / 108 - {منزه است پروردگار ما، به راستی که وعده پروردگارمان محقق خواهد گشت.} گواهی می­دهم که تو پاک پاکیزه پاک­گشته ای هستی از پاکی پاکیزه پاک­گشته و تو پاک هستی و این سرزمین­ها با تو پاک گشت و زمینی که تو در آن هستی، پاک گشت و پاک گشت حرم تو. شهادت می­دهم که تو به عدل و دادگری دستور داده و به آن فراخواندی و شهادت می­دهم که تو راستگوی راستین­سخنی در آنچه که بدان خواندی و شهادت می­دهم که تو انتقام خدایی در زمین و شهادت می­دهم که تو از سوی خدا و از جدت رسول خدا و از پدرت امیر المومنین و از برادرت حسن ابلاغ نمودی و خیرخواهی کرده و در راه خدا جانفشانی نمودی و او را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت دررسید. پس خداوند تو را بهترین پاداش پیشگامان عطا نماید و بر تو صلوات فرستد و درود بی پایان دهد. خداوندا بر محمد و آل محمد درود فرست و بر حسین ستمدید شهید رهبرده کشته اشکها و اسیر دل­پریشی­ها، صلوات فرست، صلواتی فزاینده و بی­آلایش و پر برکت که آغاز آن فراز گردد و آخر آن پایان نیابد و برتر از هر صلواتی که بر کسی از فرزندان پیامبرانت فرستاده ای، ای خداوندگار جهانیان. سپس بر ضریح بوسه بزن و گونه راست و چپت را بر آن بنه و گرد ضریح بچرخ و از هر چهارگوشه بر آن بوسه بزن.

شیخ مفید رحمه الله گوید: سپس به ضریح علی بن حسین علیه السلام برو و بر کنار آن بایست و بگو: سلام بر تو ای راستین­سخن نیک­آیند وارسته دوست­داشتنی نزدیک­ گشته به خدا و پسر ریحانه رسول خدا، سلام بر تو ای شهید فداکارِ بی چشم­داشت دنیوی و رحمت و برکات خدا. چه جایگاه گرامی و چه بازگشتگاه شرافتمندی داری. گواهی می­دهم که خداوند پویش و کوششت را بی­سپاس نگزارد و پاداش تو را فراوان بخشد و تو را به اوج برین و در اتاقها، آنجا که شرف، تمام شرف گردآمده، برنشاند، همانسان که پیش از این بر تو منت نهاد و از اهل بیتی قرارت داد که خداوند پلشتی از ایشان ببُرد و ایشان را بس پاک و مطهر گرداند. صلوات خدا بر تو باد و رحمت خدا و برکات و رضوان او، پس ای سرور پاک­سرشت به نزد خداوند برای برانداختن بار گناهان از پشت من و سبک کردن آن از گرده ام، نزد خدایت شفاعت جوی و به خاکساری و کرنش من نزد تو و نزد سرورم، پدرت که صلوات خدا بر شما باد، رحم آور و سپس بر قبر خم شو و بگو: خداوند شرف شما را در آخرت، چنان که در دنیا فزون داشت، افزون گرداند و شما را نیکبخت نماید، چنان که به یمن وجودتان نیکبخت نمود و شهادت می­دهم که شما پرچمهای بلند دین و ستارگان جهانها هستید. سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد.

سپس به سوی شهیدان رضوان الله علیهم روی کن و بگو: سلام بر شما ای یاران خدا و یاران فرستاده او و یاران علی بن ابی طالب و یاران فاطمه و یاران حسن و حسین و یاران اسلام. شهادت می­دهم که شما برای خدا خیرخواهی کرده و در راه او جانفشانی نمودید، پس خداوند شما را از اسلام و اهل اسلام بهترین پاداشها دهاد، به خدا که به فوزی عظیم نائل گشتید و ای کاش با شما بودم تا به فوز عظیم نائل می­آمدم. گواهی می­دهم که شما زنده اید و نزد پروردگارتان روزی می­خورید و گواهی می­دهم که شمایید شهیدان و شمایید نیک­بختان و شما فوز یافتگان در درجات عالی هستید. و سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما. سپس به کنار سر حضرت بیا و نماز زیارت را به جای آور و برای خودت و پدر و مادرت و برادرانت دعا کن.

سید قدس الله روحه گوید: و پیش برو و بر کنار ضریح علی بن حسین علیه السلام رو به قبله بایست و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش و پیامبران فروفرستاده اش و بندگان درستکارش و همه فرمانبرداران خدا در آسمانها و زمینها بر ابا عبد الله حسین بن علی و رحمت و برکات خدا. سلام بر تو ای نخست کشته از نسل برترین نژاد از تبار ابراهیم خلیل، صلوات خدا بر تو و بر پدرت باد، آنگاه که درباره تو فرمود: خدا بکشد قومی که تو را کشند ای فرزندم، چه جسارت پیشه اند بر خدای رحمن و بر زیر پا نهادن حرمت رسول خدا، دنیا پس از تو نابود گردد. شهادت می­دهم که تو پسر حجت خدا و پسر امین اویی، خداوند علیه قاتلانت برای تو حکم نماید و ایشان را به جهنم درافکند و بد سرنوشتی دارند. و ما را در روز قیامت از دیدار کنندگان و همراهان تو و همراهان جدت و پدرت و عمویت و برادرت و مادر زجرکشیده پاک­سرشت مطهّرت قرار دهد و به پیشگاه خدا از هر آن که تو را به قتل رساند، بیزاری می­جویم و از خداوند خواهان همراهی با شما در بهشت جاوید هستم و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. سلام بر عباس بن امیر المومنین، سلام بر جعفر بن امیر المومنین، سلام بر عبید الله بن امیر المومنین، سلام بر ابابکر بن حسن، سلام بر عبدالله بن حسن، سلام بر عبد الله بن حسین، سلام بر محمد بن عبد الله بن جعفر بن ابی طالب، سلام بر جعفر بن عقیل، سلام بر عبد الرحمن بن عقیل، سلام بر عبد الله بن مسلم بن عقیل، سلام بر محمد ابا سعید بن عقیل، سلام بر عون بن عبد الله بن جعفر بن ابی طالب، سلام بر شما اهل بیت مصطفی، سلام بر شما اهل سپاس و خرسندی، سلام بر شما ای یاوران خدا و مردان اهل حق و تحمل دشواریها و جانفشانان در راه او با بینش­مندی. شهادت می­دهم که شما آنچنان که خداوند عز و جل فرمود: «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ» - . آل عمران / 146 - {و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه، کارزار کردند؛ و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند؛ و تسلیم [دشمن] نگردیدند، و خداوند، شکیبایان را دوست دارد.} و شما سست نگشتید و سستی نورزیدید تا آنکه بر سبیل حق و یاری خدا و کلمه تامّه خدا، با وی دیدار کردید، صلوات خدا بر شما و بر جانها و پیکرهای شما و سلام بی پایان خدا. به خدا سوگند رستگار شدید. من دوست داشتم که همراه شما بودم تا به رستگاری بزرگی دست یابم. هان مژده باد شما را به پیمان الهی که آن را خلف وعده و دگرگونی نباشد و خداوند وعده اش را زیر پای نمی­نهد. شهادت می­دهم که شما والاتبارانید و سروران شهیدان در دنیا و آخرت هستید و شهادت می­دهم که شما در راه خدا مجاهدت نموده و بر سیره رسول خدا شهید گشتید و شمایید پیشگامان جانفشان و شهادت می­دهم که شما یاران خدا و یاران رسول خدایید و حمد و ثنا خدایی راست که وعده اش به شما را محقق نمود و آنچه را می­پسندیدید پیش راهتان نهاد و سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد. - . مصباح الزائر : 155- 156 -

سپس به سوی شهیدان روی کن و بگو: سلام بر سعید بن عبد الله حنفی، سلام بر جریر بن یزید ریاحی، سلام بر زهیر بن قین، سلام بر حبیب بن مظهّر، سلام بر مسلم بن عوسجه، سلام بر عقبة بن سمعان، سلام بر بریر بن خضیر، سلام بر عبد الله بن عمیر، سلام بر نافع بن هلال، سلام بر منذر بن مفضل جعفی، سلام بر عمرو بن قرظه انصاری، سلام بر ابا ثمامه صائدی، سلام بر جون غلام اباذر غفاری، سلام بر عبدالرحمن بن عبد الله ازدی، سلام بر عبد الرحمن و عبد الله پسران عروه، سلام بر سیف بن حارث، سلام بر مالک بن عبد الله حائری، سلام بر حنظلة بن اسعد شبامی، سلام بر قاسم بن حارث کاهلی، سلام بر بشیر بن عمر حضرمی، سلام بر بر عابس بن شبیب شاکری، سلام بر حجاج بن مسروق جعفی، سلام بر عمرو بن خلف و سعید غلام او، سلام بر حیان بن حارث، سلام بر مجمع بن عبد الله عائذی، سلام بر نعیم بن عجلان، سلام بر عبد الرحمن بن یزید، سلام بر عمر بن ابی کعب، سلام بر سلیمان بن عون حضرمی، سلام بر قیس بن مسهر صیداوی، سلام بر عثمان بن فروه، سلام بر غیلان بن عبد الرحمن، سلام بر قیس بن عبد الله همدانی، سلام بر عمر بن کنّاد، سلام بر جبلة بن عبد الله، سلام بر مسلم بن کناد، سلام برسلیمان بن سلیمان ازدی، سلام بر حماد بن حماد خزاعی مرادی، سلام بر عامر بن مسلم و غلامش مسلم، سلام بر بدر بن رقیط و دو پسرش عبد الله و عبید الله، سلام بر رمیث بن عمرو، سلام بر سفیان بن مالک، سلام بر زهیر بن سائب، سلام بر قاسط و کرش پسران زهیر، سلام بر کنانة بن عتیق، سلام بر عامر بن مالک، سلام بر منیع بن زیاد، سلام بر نعمان بن عمرو، سلام بر جلاس بن عمرو، سلام بر عامر بن جلیدة، سلام بر زائدة بن مهاجر، سلام بر شبیب بن عبد الله نهشلی، سلام بر حجاج بن یزید، سلام بر جویر بن مالک، سلام بر ضبیعة بن عمر، سلام بر زهیر بن بشیر، سلام بر مسعود بن حجاج، سلام بر عمار بن حسان، سلام بر جندب بن حُجیر، سلام بر سلیمان بن کثیر، سلام بر زهیر بن سلمان، سلام بر قاسم بن حبیب، سلام بر أنس بن کاهل اسدی، سلام بر حرّ بن یزید ریاحی، سلام بر ضرغامة بن مالک، سلام بر زاهر غلام عمرو بن حَمِق، سلام بر عبد الله بن یقطر، برادر رضاعی امام حسین علیه السلام، سلام بر منجع غلام حسین علیه السلام، سلام بر سُوید غلام شاکر.

سلام بر شما ای ربانیون، شما برگزیدگانی هستید که خداوند شما را برای ابا عبد الله علیه السلام برگزید و شما خواصی هستید که خداوند شما را مخصوص حسین گرداند. شهادت می­دهم که شما در راه فراخواندن به حق کشته شدید و همچنان یاری نمودید و وفا کردید و جانهایتان را به همراه پسر رسول خدا صلی الله علیه و آله بخشش نمودید و شمایید نیکبختان و نیکبخت گشتید و به درجات والا دست یافتید، پس خداوند بهترین پاداش کسانی که با پیامیر خدا صلی الله علیه و آله پایمردی نمود را به شما یاران و برادران عطا فرماید. گوارایتان باد آنچه به شما پیشکش گشت و گوارایتان باد آنچه که خداوند به شما پاداش بخشید و رحمت از سوی خداوند بر سر شما سایه افکند و به یمن آن به شرف آخرت دست یافتید. - . مصباح الزائر : 156- 157 -

سید رحمه الله گوید: شمار شهیدان در زیارت عاشورایی به روایتی دیگر، متفاوت از آنچه در اینجا درج گشت، ذکر گردید و نامها و نیز افزون و کاست آن تفاوت دارد و باید بدانید که در این امر، آنچه درست دیدیم و از دیگران روایت نموده را سرمشق قرار دادیم و آن را در هر جایگاه چنان که یافتیم، درج نموده ایم. و اما چون از آنچه ذکر شد فراغت یافتی، به کنار سر حضرت حسین علیه السلام بازگرد و نماز زیارت و هر نماز دیگری که خواستی بخوان و برای خودت و پدر و مادرت و برادرانت بسیار دعا بخوان که به خواست خدای بزرگ مستجاب گردد و چون قصد وداع حضرت صلوات الله علیه نمودی، به برخی از وداعهای مذکور در پایان زیارتهایی که پیش از این بیان گشت، با او وداع نما. - . مصباح الزائر : 157- 158 -

**[ترجمه]

«2»

لد، [بلد الأمین] رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَالَ تَقِفُ عَلَی الْقَبْرِ وَ تَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الزَّکِیُّ أُودِعُکَ شَهَادَةً مِنِّی لَکَ تُقَرِّبُنِی إِلَیْکَ فِی یَوْمِ شَفَاعَتِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قُتِلْتَ وَ لَمْ تَمُتْ بَلْ بِرَجَاءِ حَیَاتِکَ حَیِیَتْ قُلُوبُ شِیعَتِکَ وَ بِضِیَاءِ نُورِکَ اهْتَدَی الطَّالِبُونَ إِلَیْکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ نُورُ اللَّهِ الَّذِی لَمْ یُطْفَأْ وَ لَا یُطْفَأُ أَبَداً وَ أَنَّکَ وَجْهُ اللَّهِ الَّذِی لَمْ یَهْلِکْ وَ لَا یَهْلِکُ أَبَداً وَ أَشْهَدُ أَنَّ هَذِهِ التُّرْبَةَ تُرْبَتُکَ وَ هَذَا الْحَرَمَ حَرَمُکَ وَ هَذَا الْمَصْرَعَ مَصْرَعُ بَدَنِکَ لَا ذَلِیلٌ وَ اللَّهِ مُعِزُّکَ وَ لَا مَغْلُوبٌ وَ اللَّهِ نَاصِرُکَ هَذِهِ شَهَادَةٌ لِی عِنْدَکَ إِلَی یَوْمِ قَبْضِ رُوحِی بِحَضْرَتِکَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (2).

**[ترجمه]بلد الامین: از امام صادق علیه السلام روایت شده که در زیارت حسین علیه السلام فرمود: کنار قبر می­ایستی و می گویی: حمد و ثنا خدای بلندمرتبه عظیم راست. سلام بر تو ای بنده درستکار وارسته، شهادتی به نزد تو می­سپارم که مرا در روز شفاعتت به تو نزدیک گرداند. شهادت می­دهم که تو کشته شدی و نمردی، بلکه به امید زنده گشتنت، دلهای شیعیانت زنده گشت و رهجویان تو به پرتو نور هدایت تو راه یافتند و شهادت می­دهم که تو نور خدایی که خاموش نگشت و هرگز خموشی نیابد و شهادت می­دهم که تو سمت و جهت خدایی که هرگز فنا نگشت و هرگز نابودی نگیرد و شهادت می­دهم که این تربت تربت توست و این حرم حرم توست و این درافکنگاه محل بر زمین افتادن پیکر توست نه به خواری، حال آنکه خدا عزت­بخش توست و نه مغلوب و شکست خورده، حال آنکه خداوند یاریگر توست. این گواهی من است نزد تو تا روز قبض روح شدنم در محضر تو و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. - . البلد الأمین : 284 -

**[ترجمه]

أقول

و الظاهر أن هذه زیارة مطلقة لکن أوردها الکفعمی فی مصباحه فی زیارة نصف شعبان.

**[ترجمه]ظاهراً این زیارت مطلقه است، اما کفعمی در کتاب مصباح آن را در زیارت نیمه شعبان آورده است.

**[ترجمه]

«3»

قل، [إقبال الأعمال] مل، [کامل الزیارات] حَدَّثَنِی سَالِمُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ بَاتَ لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ بِأَرْضِ کَرْبَلَاءَ فَقَرَأَ أَلْفَ مَرَّةٍ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ یَسْتَغْفِرَ اللَّهَ أَلْفَ مَرَّةٍ وَ یَحْمَدَ اللَّهَ أَلْفَ مَرَّةٍ ثُمَّ یَقُومَ فَیُصَلِّیَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ أَلْفَ مَرَّةٍ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکَیْنِ یَحْفَظَانِهِ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ وَ سُلْطَانٍ وَ یَکْتُبَانِ لَهُ حَسَنَاتِهِ وَ لَا یُکْتَبُ عَلَیْهِ سَیِّئَةٌ وَ یَسْتَغْفِرَانِ لَهُ مَا دَامَا مَعَهُ.

**[ترجمه]اقبال الاعمال و کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: هر که شب نیمه شعبان را در سرزمین کربلا تا صبح سر کند و هزار مرتبه قل هو الله احد بخواند و هزار مرتبه از خدا آمرزش طلبد و هزار مرتبه او را حمد و ثنا گوید و سپس برخاسته و چهار رکعت نماز گزارد که در هر رکعت هزار مرتبه آیة الکرسی را بخواند، خداوند دو فرشته را مامور وی گرداند که او را از هر امر ناپسند و از شر هر شیطان و سلطانی حفظ نمایند و حسنات او را می­نویسند و سیئه ای بر وی نمی­نویسند و مادام که با او هستند، برای او طلب آمرزش می­کنند.

**[ترجمه]

أقول

و مما یناسب لیلة النصف من شعبان زیارة مولانا صاحب الزمان صلوات الله علیه بما سیأتی فی باب زیاراته فإنها لیلة ولادته علیه و علی آبائه السلام.

**[ترجمه]و از امور مناسب شب نیمه شعبان، زیارت سرورمان صاحب الزمان صلوات الله علیه است که این شب ولادت او که بر وی و پدرانش سلام باد، است و در باب زیارتهای حضرت ذکر خواهد شد.

**[ترجمه]

«4»

قل، [إقبال الأعمال] مَنْقُولَةٌ مِنْ خَطِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الطِّرَازِیِّ مِنْ کِتَابِهِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ وَ نَقَلْتُ مِنْ خَطِّ الشَّیْخِ أَبِی الْحَسَنِ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ أَحْسَنَ اللَّهُ تَوْفِیقَهُ مَا ذَکَرَ أَنَّهُ حَذَفَ إِسْنَادَهُ قَالَ: وَ مِنْ صَلَاةِ لَیْلَةِ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ عِنْدَ قَبْرِ سَیِّدِنَا أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ خَمْسِینَ مَرَّةً وَ

ص: 342

1- 1. مصباح الزائر ص 157- 158.
2- 2. البلد الأمین ص 284.

تَقْرَؤُهُمَا فِی الرُّکُوعِ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ إِذَا اسْتَوَیْتَ مِنَ الرُّکُوعِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ فِی السَّجْدَتَیْنِ وَ بَیْنَهُمَا مِثْلَ ذَلِکَ کَمَا تَفْعَلُ فِی صَلَاةِ التَّسْبِیحِ وَ تَدْعُو بَعْدَهُمَا فَتَقُولُ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِآدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ وَ نَادَاکَ نُوحٌ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّیْتَهُ وَ آلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ وَ أَطْفَأْتَ نَارَ نُمْرُودَ عَنْ خَلِیلِکَ إِبْرَاهِیمَ فَجَعَلْتَهَا عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِأَیُّوبَ حِینَ نَادَاکَ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فَکَشَفْتَ مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَیْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِکَ وَ ذِکْری لِأُولِی الْأَلْبابِ وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِذِی النُّونِ حِینَ نَادَاکَ فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَنَجَّیْتَهُ مِنَ الْغَمِّ وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِمُوسَی وَ هَارُونَ دَعْوَتَهُمَا حِینَ قُلْتَ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما وَ أَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ غَفَرْتَ لِدَاوُدَ ذَنْبَهُ وَ نَبَّهْتَ قَلْبَهُ وَ أَرْضَیْتَ خَصْمَهُ مِنْکَ وَ أَنْتَ الَّذِی فَدَیْتَ الذَّبِیحَ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ حِینَ أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ فَنَادَیْتُهُ بِالْفَرَحِ وَ الرَّوْحِ وَ أَنْتَ الَّذِی نَادَاکَ زَکَرِیَّا نِداءً خَفِیًّا قالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا وَ قُلْتَ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ وَ أَنْتَ الَّذِی اسْتَجَبْتَ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لِتَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِکَ رَبِّ فَلَا تَجْعَلْنِی أَهْوَنَ الرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ وَ اسْتَجِبْ لِی کَمَا اسْتَجَبْتَ لَهُمْ بِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ طَهِّرْنِی وَ تَقَبَّلْ صَلَاتِی وَ حَسَنَاتِی وَ طَیِّبْ بَقِیَّةَ حَیَاتِی وَ طَیِّبْ وَفَاتِی وَ اخْلُفْنِی فِیمَنْ أَخْلُفُ وَ احْفَظْهُمْ رَبِّ بِدُعَائِی وَ اجْعَلْ ذُرِّیَّتِی ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً تَحُوطُهَا بِحِیَاطَتِکَ مِنْ کُلِّ مَا حُطْتَ مِنْهُ ذُرِّیَّةَ أَوْلِیَائِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا رَحِیمُ یَا مَنْ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ عَلَی کُلِّ شَیْ ءٍ رَقِیبٌ وَ مِنْ کُلِّ سَائِلٍ قَرِیبٌ وَ لِکُلِّ دَاعٍ مِنْ خَلْقِهِ مُجِیبٌ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ تَمْلِکُ الْقُدْرَةَ الَّتِی عَلَوْتَ بِهَا فَوْقَ عَرْشِکَ وَ رَفَعْتَ بِهَا

ص: 343

سَمَاوَاتِکَ وَ أَرْسَیْتَ بِهَا جِبَالَکَ وَ فَرَشْتَ بِهَا أَرْضَکَ وَ أَجْرَیْتَ بِهَا الْأَنْهَارَ وَ سَخَّرْتَ بِهَا السَّحَابَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ وَ خَلَقْتَ بِهَا الْخَلَائِقَ أَسْأَلُکَ بِعَظَمَةِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ الَّذِی أَشْرَقَتْ بِهِ السَّمَاوَاتُ وَ أَضَاءَتْ بِهِ الظُّلُمَاتُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْفِیَنِی أَمْرَ مَنْ یُعَادِینِی وَ أَمْرَ مَعَادِی وَ مَعَاشِی وَ أَصْلِحْ یَا رَبِّ شَأْنِی وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ أَصْلِحْ أَمْرَ وُلْدِی وَ عِیَالِی وَ أَغْنِنِی وَ إِیَّاهُمْ مِنْ خَزَائِنِکَ وَ سَعَةِ رِزْقِکَ وَ فَضْلِکَ وَ ارْزُقْنِی الْعِفَّةَ فِی دِینِکَ وَ انْفَعْنِی بِمَا نَفَعْتَ بِهِ مَنِ ارْتَضَیْتَ مِنْ عِبَادِکَ وَ اجْعَلْنِی لِلْمُتَّقِینَ إِماماً کَمَا جَعَلْتَ إِبْرَاهِیمَ فَإِنَّ بِتَوْفِیقِکَ یَفُوزُ الْمُتَّقُونَ وَ یَتُوبُ التَّائِبُونَ وَ یَعْبُدُکَ الْعَابِدُونَ وَ بِتَسْدِیدِکَ وَ إِرْشَادِکَ نَجَا الصَّالِحُونَ مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِی تَقْوَاهَا وَ أَنْتَ وَلِیُّهَا وَ مَوْلَاهَا وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ زَکَّاهَا اللَّهُمَّ بَیِّنْ لَهَا رَشَادَهَا وَ تَقْوَاهَا وَ نَزِّلْهَا مِنَ الْجِنَانِ أَعْلَاهَا وَ طَیِّبْ وَفَاتَهَا وَ مَحْیَاهَا وَ أَکْرِمْ مُنْقَلَبَهَا وَ مَثْوَاهَا وَ مُسْتَقَرَّهَا وَ مَأْوَاهَا أَنْتَ رَبُّهَا وَ مَوْلَاهَا اللَّهُمَّ اسْمَعْ وَ اسْتَجِبْ بِرَحْمَتِکَ بِمَنْزِلَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْحُجَّةِ الْقَائِمِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ عِنْدَکَ وَ بِمَنْزِلَتِهِمْ لَدَیْکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ (1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: منقول از دست خط محمد بن علی طرازی به نقل از خط شیخ ابی الحسن محمد بن هارون، که سند زیارت در کتاب وی محذوف بوده است: و از جمله نمازهای نیمه شعبان در کنار مزار سرورمان ابا عبد الله حسین بن علی صلوات الله علیه، نمازی است چهار رکعتی که در هر رکعت پنجاه بار فاتحة الکتاب می­خوانی، به این صورت که در رکوع ده بار، و چون از رکوع برخاستی به همین اندازه و نیز در دو سجده و میان آنها نیز همینطور، بسان آنچه در نماز تسبیح انجام می­دهی و پس از آن دعا می­کنی و می­گویی: خداوندا، تویی که به آدم و حواء علیهما السلام پاسخ گفتی آنگاه که گفتند: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ» - . اعراف / 23 - {خداوندا به خود ستم کرده ایم و اگر تو بر ما نیامرزی و بر ما رحم نیاوری، بی شک که از زیانکاران خواهیم بود.} و نوح علیه السلام تو را ندا درداد و تو پاسخش گفتی و او و خاندانش را از اندوه بزرگ نجات بخشیدی. و آتش نمرود را بر خلیلت ابراهیم خاموش کردی و آن را بر او خنکا و سلامتی قرار دادی و تویی که ایوب را پاسخ گفتی آنگاه که ندایت درداد: «أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ»، {به من آسیب رسیده و تویی مهربانترین مهربانان.} و زیانی که به وی رسیده بود را برطرف کردی و به او «أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً»، {خاندانش را و هم گروهی نظیر ایشان را همراه با آنان رحمتی از نزد خود و یادآوری خردمندان عطا نمودی.} و تویی که ندای ذی النون را اجابت نمودی، آنگاه که ندا درداد: «فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»، {در دل تاریکیها، که هان خدایی جز تو نیست، پاک و منزهی، من از ستمکاران بودم.} و او را از اندوه نجات بخشیدی و تویی که دعای موسی و هارون را پاسخ گفتی آنگاه که فرمودی: «قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما فَاسْتَقِیما»، {دعای شما را اجابت نمودم، پس ایستادگی کنید.} و فرعون و پیروانش را غرق کردی و خطای داود را بخشیدی و دلش را بیدار نمودی و از سر رحمتت دشمنش را از وی بازداشتی و اسماعیل ذبیح را به ذبحی عظیم، فدا دادی پس از آنکه «أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ»، {هر دو تن دردادند} و پسر را به پیشانی بر خاک افکند، و او را به فرج و روح ندا سردادی و تویی که زکریا علیه السلام تو را ندا زد: «نِداءً خَفِیًّا قالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا»، {به صدایی آهسته و گفت: پروردگارا، من استخوانم سست گردیده و [موی] سرم از پیری سپید گشته، و - ای پروردگار من - هرگز در دعای تو ناامید نبوده ام. و فرمودی: «وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ»، {ما را از روی رغبت و بیم می خواندند و در برابر ما فروتن بودند.} و تویی که دعای کسانی که ایمان آورده و عمل نیک انجام می­دهند را اجابت می­فرمایی تا از فضلت بیش از پیش بر ایشان ارزانی نمایی. پس خدای من، مرا ناچیزترین مشتاقانت قرار مده و دعای مرا چنان که دعای ایشان را اجابت نمودی، اجابت نما و مرا به حق ایشان در پیشگاهت، پاک گردان و نماز و نیکوکاریهایم را به نیکی بپذیر و باقی زندگی ام را و مرگم را نیک و خوشایند گردان و کسانی را که پشت سر به جای می­نهم، نگاهدار باش و ایشان را ای خدای من، به دعایم حفظ نما و نسل مرا نسلی نیک­آیند قرار ده که به احاطه­گری خود، ایشان را به هر آنچه که سلاله اولیای خود و اهل اطاعتت را در پوشش قرار دادی، در سایه احاطه ات بنشانی، به لطف و رحمتت ای مهربانترین مهربانان. ای آن که بر هر کار توانمند است و بر هر چیزی ناظر است و به هر درخواست کننده ای نزدیک است و هر دعاکننده ای را از پی­اش پاسخگوست، تویی خداوند و خدایی جز تو نیست، تویی زنده بس بر پای خیزنده (به امور) یگانه بی نیاز که «لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ»، {نزاده و زاده نشده است و هیچکس او را همتا نیست.} و تویی صاحب قدرتی که بدان بر عرشت درآمدی و آسمانهایت را بدان برافراشتی و کوههایت را بدان استوار گرداندی و زمینت را بدان گستردی و رودها را بدان روان نمودی و ابر و خورشید و ماه و شب و روز را مسخّر نمودی و همه آفریدگانت را بدان آفریدی. به عظمت و شکوهمندی رویت ای بخشنده که آسمانها به نور آن درخشان گشت و تیرگیها به درخشش آن نورانی شد. از تو مسألت دارم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و مرا در رویارویی با هر آن که با من دشمنی می­ورزد، کفایت نمایی و خود امر معاد و معاش مرا بسنده باشی و همه امورم را به صلاح آور ای پروردگار من، و چشم بر هم زدنی مرا به خود وامگذار و امر فرزندان و خانواده ام را اصلاح نما و من و ایشان را از گنجینه هایت و گستردگی بخششت و دست دهِش­ات، توانگر ساز و مرا خودداری و عفاف در دینت روزی نما و مرا بدانچه که بندگان مورد خشنودی و رضایتت را بهرمند گرداندی، بهره­ای بخش و مرا بسان ابراهیم، پیشوای پرهیزکاران قرار ده که فقط به توفیق توست که پرهیزکاران فوز می­یابند و توبه­گران توبه می­کنند و پرستندگان به پرستشت می­افتند و درستکاران، به ره­آوری و رهنمایی توست که از آتش قهرت می­رهند. خداوندا جان مرا پرهیزکاری اش نصیب گردان که تویی ولیّ و مولای آن و تویی برتر کسی که آن را از گناه پاک گرداند. خداوندا رهیافتگی و پرهیزکاری اش را پیش راهش نِه و از بهشتت او را بر والاترین جایگهش بنشان و مرگ و زندگی اش را نیکو گردان و بازگشتگاه و قرارگاه و اقامتگاه و پناهگاه او را گرانمایه ساز. تویی پروردگار و سرور آن. خداوندا دعایم را شنوا باش و از سر رحمتت، به آبروی محمد و علی و فاطمه و حسین و حسین و علی بن حسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و حجت قائم که صلوات خدا بر او و بر ایشان باد، در پیشگاهت و به منزلت ایشان در نزدت، آن را اجابت فرما، ای مهروزترین مهرورزان. - . الإقبال: 212 -

**[ترجمه]

أقول

إنما أعدت هذا الدعاء مع تقدم ذکره للاختلاف الکثیر بین النسختین.

ص: 344

1- 1. الإقبال: 212-

**[ترجمه]این دعا را با وجود تقدم ذکر آن، به خاطر اختلاف زیادی که در دو نسخه بود، تکرار کردم .

**[ترجمه]

باب 27 زیارة لیلة النصف من رجب و یومها و قد قدمنا فضلها

الأخبار

«1»

قَالَ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ نَوَّرَ اللَّهُ ضَرِیحَهُ: مِنَ الزِّیَارَةِ الْمَخْصُوصَةِ زِیَارَةُ النِّصْفِ مِنْ رَجَبٍ تُسَمَّی بِالْغُفَیْلَةِ فَإِذَا أَرَدْتَ ذَلِکَ وَ أَتَیْتَ الصَّحْنَ فَادْخُلْ وَ کَبِّرِ اللَّهَ تَعَالَی ثَلَاثاً وَ قِفْ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا آلَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا سَادَةَ السَّادَاتِ السَّلَامُ عَلَی لُیُوثِ الْغَابَاتِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا سُفُنَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِلْمِ الْأَنْبِیَاءِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِسْمَاعِیلَ ذَبِیحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ بْنَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قَتِیلُ بْنَ الْقَتِیلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ عَلَی خَلْقِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ رُزِئْتَ بِوَالِدَیْکَ وَ جَاهَدْتَ عَدُوَّکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ تَسْمَعُ الْکَلَامَ وَ تَرَدُّ الْجَوَابَ وَ أَنَّکَ حَبِیبُ اللَّهِ وَ خَلِیلُهُ وَ نَجِیُّهُ وَ صَفِیُّهُ وَ ابْنُ صَفِیِّهِ یَا مَوْلَایَ زُرْتُکَ مُشْتَاقاً فَکُنْ لِی شَفِیعاً إِلَی اللَّهِ یَا سَیِّدِی وَ أَسْتَشْفِعُ إِلَی اللَّهِ بِجَدِّکَ سَیِّدِ النَّبِیِّینَ وَ بِأَبِیکَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ بِأُمِّکَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ أَلَا لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ سَالِبِیکَ وَ مُبْغِضِیکَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ.

ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ تَوَجَّهْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ زُرْهُ فَقُلْ:

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلِیکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمِیکَ إِنِّی

ص: 345

أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ بِزِیَارَتِکُمْ وَ بِمَحَبَّتِکُمْ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ امْشِ حَتَّی تَأْتِیَ قُبُورَ الشُّهَدَاءِ فَقِفْ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَی الْأَرْوَاحِ الْمُنِیخَةِ بِقَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ علیه السلام السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا طاهرین [طَاهِرُونَ] مِنَ الدَّنَسِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَهْدِیُّونَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَبْرَارَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْحَافِّینَ بِقُبُورِکُمْ أَجْمَعِینَ جَمَعَنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ فِی مُسْتَقَرِّ رَحْمَتِهِ وَ تَحْتِ عَرْشِهِ إِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ امْضِ إِلَی مَشْهَدِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَإِذَا أَتَیْتَ مَشْهَدَهُ فَقِفْ عَلَی بَابِ الْقُبَّةِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ وَ سَلَامُ مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ.

**[ترجمه]شیخ مفید نوّر الله ضریحه گوید: از زیارتهای مخصوص، زیارت نیمه رجب است که به غفیله معروف است. و چون قصد این زیارت نمودی و به داخل صحن حضرت آمدی، سه بار خداوند را به بزرگی یاد کن و بر کنار قبر بایست و بگو: سلام بر شما ای خاندان خدا، سلام بر شما ای برگزیدگان خدا، سلام بر شما ای سرور سروران، سلام بر شما ای شیران بیشه، سلام بر شما ای کشتیهای نجات، سلام بر تو ای ابا عبد الله حسین، سلام بر تو ای وارث دانش پیامبران و رحمت و برکات خدا بر تو، سلام بر تو ای وارث اسماعیل قربانی خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای پسر محمد مصطفی، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سلام بر تو ای پسر خدیجه کبری، سلام بر تو ای شهید شهید زاده، سلام بر تو ای کشته­ کشته زاده، سلام بر تو ای ولی خدا و پسر ولیّ او، سلام بر تو ای حجت خدا و پسر حجت او بر آفریدگانش. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و به سوگ غم جانگداز پدر و مادرت نشستی و با دشمنانت مجاهدت نمودی، شهادت می­دهم که تو سخن را می شنوی و پاسخ می­گویی و گواهی می­دهم که تو حبیب خدا و رفیق پاکباز او و نیایشگر با او و جانشین پیامبر او و فرزند برگزیده او هستی. مشتاقانه به زیارتت آمده ام، پس مرا نزد خدا شفاعت جو ای سرور من. به آبروی جدّت سرور پیامبران و پدرت سرور برگزیده او و به مادرت فاطمه سرور بانوان جهانیان، به پیشگاه خدا شفاعت می­جویم. هان که خدا لعنت کند قاتلان تو را و لعنت کند ستم­کنندگان بر تو را و چپاولگران و کینه­توزان علیه تو از نخستینها تا آخرینهای ایشان را. صلوات خدا بر سرورمان محمد و خاندان نیک­آیند پاک­سرشت او.

سپس ضریح را ببوس و به سوی علی بن حسین علیه السلام روانه شو و او را زیارت کن و بگو: سلام بر تو ای مولای من و پسر مولای من، خدا لعنت کند قاتلان تو را و لعنت کند ستم­روا کنندگان بر تو را. من به زیارت شما و به محبت به شما، به خدا تقرب می­جویم و به پیشگاه خداوند، از دشمنانتان بیزاری می­جویم. سلام بر تو ای مولای من و رحمت و برکات خدا. سپس چند گامی پیش برو تا به کنار قبر شهیدان برسی و بایست و بگو: سلام بر جانهای زانو زده بر کنار قبر ابا عبد الله، سلام بر شما ای پاک­شدگان از پلیدی، سلام بر شما ای هدایت یافتگان، سلام بر شما ای نیکوکاران خدا، سلام بر شما و بر فرشتگان خدا که به گرد مقبره همه شما حلقه زده اند، امید که خداوند ما را با شما در جایگاه امن رحمتش به زیر سایه عرشش گرد آورد که او مهربانترین مهربانان است. سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد. سپس به سوی شهادتگاه عباس بن امیرالمومنین علیه السلام برو و چون به قتلگاه وی رسیدی، بایست و بگو: سلام خدا و سلام فرشتگان مقربش .. . و نظیر همان چه را که در زیارت حضرت عباس رضی الله عنه آمد، ذکر می­کند.

**[ترجمه]

أقول

و ذکر مثل ما مر فی باب زیارته رضی الله عنه.

**[ترجمه]و ذکر مثل ما مر فی باب زیارته رضی الله عنه.

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام تسمی بالغفیلة إنما سمیت بذلک لغفلة عامة الناس عن فضلها و حرمانهم عنها قوله یا آل الله أی أتباعه و أولیاءه و من یئول أمرهم إلیه و اللیث الأسد و الغابات الآجام و کأنه شبه المعارک لکثرة ما فیها من الرماح و الأسنة بالآجام قوله رزئت بوالدیک علی بناء المجهول مهموزا أی أصابتک المصیبة بشهادتهما و مظلومیتهما و الرزء المصیبة بفقد الأعزة.

**[ترجمه]گفته وی علیه السلام: «تسمی بالغفیله»، چون عموم مردم از فضیلت آن غافلند و از آن محرومند، غفیله نامیده شده است. «یا آل الله» یعنی پیروان و دوستانش و کسانی که امورشان به خدا برمی­گردد. «لیث»، شیر و «غابات» جنگل­ها، گویی نبردها را به خاطر وجود نیزه­ها و تیرها به بیشه و جنگل تشبیه کرده است. گفته وی: «رزئت بوالدیک» به صورت مجهول و مهموز، یعنی با شهادت و مظلومیت آنان به تو مصیبت وارد شد. «رزء»، مصیبت از دست دادن عزیزان.

**[ترجمه]

أقول

هذه الزیارة هی التی زاره علیه السلام بها جابر الأنصاری رضی الله عنه فی یوم الأربعین و قد قدمنا ذکرها.

و قال السید رضی الله عنه عند ذکر زیارة النصف من رجب

رُوِیَ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا علیه السلام فِی أَیِّ شَهْرٍ نَزُورُ الْحُسَیْنَ علیه السلام قَالَ فِی النِّصْفِ مِنْ رَجَبٍ وَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ.

ثم قال فأما کیفیة زیارته علیه السلام فی هذا الوقت فینبغی أن یزار بالزیارة الجامعة فی أیام رجب و سیأتی ذکرها فی الزیارات الجامعة أو بما تقدم من الزیارات المنقولة لسائر الشهور فإنی لم أقف علی زیارة مختصة بهذا الوقت المذکور(1).

ص: 346

1- 1. مصباح الزائر ص 160.

**[ترجمه]این زیارتی است که جابر که خداوند از او خشنود باد از آن حضرت علیه السلام در روز اربعین انجام داد و پیشتر آن را آوردیم .

سید رضی الله عنه درباره زیارت نیمه رجب گوید: از ابن ابی نصر روایت شده که گفت: از امام رضا علیه السلام پرسیدم که در چه ماهی به زیارت حسین علیه السلام برویم؟ فرمود: در نیمه رجب یا نیمه شعبان. و سپس می­افزاید: درباره کیفیت زیارت حضرت در این وقت، بایستی که به زیارت جامعه در ایام رجب زیارت شود که در زیارتهای جامعه خواهد آمد و یا به زیارتهای نقل شده برای دیگر ماهها زیارت شود، زیرا که من زیارتی مخصوص به این وقت را نیافتم. - . مصباح الزائر : 160 -

**[ترجمه]

باب 28 زیارته علیه السلام فی یوم ولادته

اشاره

و هو ثالث شعبان علی المشهور و روی خامسه و قد مر القول فیه و أما کیفیته فلم نر فیه لفظا مخصوصا فلیزره علیه السلام ببعض الزیارات المطلقة و لیدع بعد الصلاة بهذا الدعاء الذی یظهر من لفظه أن تلاوته عند قبره علیه السلام أنسب و أولی.

**[ترجمه]بنا به قول معروف، در سوم شعبان است و به قولی دیگر در پنجم است. و اما درباره کیفیت آن، متنی ویژه آن نیافیتم و می­توان حضرت علیه السلام را به زیارتهای مطلقه زیارت کند و پس از نماز زیارت، این دعا را بخواند که از متن آن مشخص است که تلاوتش در کنار قبر حضرت علیه السلام شایسته تر و مناسب تر است.

**[ترجمه]

الأخبار

«1»

قَالَ الشَّیْخُ فِی الْمِصْبَاحِ (1) وَ السَّیِّدُ بْنُ طَاوُسٍ فِی الْإِقْبَالِ (2): خَرَجَ إِلَی الْقَاسِمِ بْنِ الْعَلَاءِ الْهَمَدَانِیِّ وَکِیلِ أَبِی مُحَمَّدٍ علیهما السلام أَنَّ مَوْلَانَا الْحُسَیْنَ علیه السلام وُلِدَ یَوْمَ الْخَمِیسِ لِثَلَاثٍ خَلَوْنَ مِنْ شَعْبَانَ فَصُمْهُ وَ ادْعُ فِیهِ بِهَذَا الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِی هَذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلَالِهِ وَ وِلَادَتِهِ بَکَتْهُ السَّمَاءُ وَ مَنْ فِیهَا وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْهَا وَ لَمَّا یَطَأْ لَابَتَیْهَا قَتِیلِ الْعَبْرَةِ وَ سَیِّدِ

الْأُسْرَةِ الْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ الْفَوْزَ مَعَهُ فِی أَوْبَتِهِ وَ الْأَوْصِیَاءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قَائِمِهِمْ وَ غَیْبَتِهِ حَتَّی یُدْرِکُوا الْأَوْتَارَ وَ یَثْأَرُوا الثَّأْرَ وَ یُرْضُوا الْجَبَّارَ وَ یَکُونُوا خَیْرَ أَنْصَارٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَعَ اخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ اللَّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ إِلَیْکَ أَتَوَسَّلُ وَ أَسْأَلُ سُؤَالَ مُقْتَرِفٍ وَ مُعْتَرِفٍ مُسِی ءٍ إِلَی نَفْسِهِ مِمَّا فَرَّطَ فِی یَوْمِهِ وَ أَمْسِهِ یَسْأَلُکَ الْعِصْمَةَ إِلَی مَحَلِّ رَمْسِهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِ وَ بَوِّئْنَا مَعَهُ دَارَ الْکَرَامَةِ وَ مَحَلَّ الْإِقَامَةِ اللَّهُمَّ وَ کَمَا أَکْرَمْتَنَا بِمَعْرِفَتِهِ فَأَکْرِمْنَا بِزُلْفَتِهِ وَ ارْزُقْنَا مُرَافَقَتَهُ وَ سَابِقَتَهُ

ص: 347

1- 1. مصباح الطوسیّ ص 574.
2- 2. کتاب الاقبال: 185.

وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لِأَمْرِهِ وَ یُکْثِرُ الصَّلَاةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ وَ عَلَی جَمِیعِ أَوْصِیَائِهِ وَ أَهْلِ أَصْفِیَائِهِ الْمَمْدُودِینَ مِنْکَ بِالْعَدَدِ الِاثْنَیْ عَشَرَ النُّجُومِ الزُّهَرِ وَ الْحُجَجِ عَلَی جَمِیعِ الْبَشَرِ.

اللَّهُمَّ وَ هَبْ لَنَا فِی هَذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَةٍ وَ أَنْجِحْ لَنَا فِیهِ کُلَّ طَلِبَةٍ کَمَا وَهَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَ عَاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ فَنَحْنُ عَائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ وَ نَنْتَظِرُ أَوْبَتَهُ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ ثُمَّ تَدْعُو بَعْدَ ذَلِکَ بِدُعَاءِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ هُوَ آخِرُ دُعَائِهِ علیه السلام یَوْمَ کُوثِرَ اللَّهُمَّ مُتَعَالِیَ الْمَکَانِ عَظِیمَ الْجَبَرُوتِ شَدِیدَ الْمِحَالِ غَنِیّاً عَنِ الْخَلَائِقِ عَرِیضَ الْکِبْرِیَاءِ قَادِرٌ عَلَی مَا تَشَاءُ قَرِیبُ الرَّحْمَةِ صَادِقُ الْوَعْدِ سَابِقُ النِّعْمَةِ حَسَنُ الْبَلَاءِ قَرِیبٌ إِذَا دُعِیتَ مُحِیطٌ بِمَا خَلَقْتَ قَابِلُ التَّوْبَةِ لِمَنْ تَابَ إِلَیْکَ قَادِرٌ عَلَی مَا أَرَدْتَ وَ مُدْرِکٌ مَا طَلَبْتَ وَ شَکُورٌ إِذَا شُکِرْتَ وَ ذَکُورٌ إِذَا ذُکِرْتَ أَدْعُوکَ مُحْتَاجاً وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ فَقِیراً وَ أَفْزَعُ إِلَیْکَ خَائِفاً وَ أَبْکِی إِلَیْکَ مَکْرُوباً وَ أَسْتَعِینُ بِکَ ضَعِیفاً وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ کَافِیاً احْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِ فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَةُ نَبِیِّکَ وَ وُلْدُ حَبِیبِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الَّذِی اصْطَفَیْتَهُ بِالرِّسَالَةِ وَ ائْتَمَنْتَهُ عَلَی وَحْیِکَ فَاجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

قَالَ ابْنُ عَیَّاشٍ سَمِعْتُ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ سُفْیَانَ الْبَزَوْفَرِیَّ یَقُولُ: سَمِعْتُ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَدْعُو بِهِ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ قَالَ هُوَ مِنْ أَدْعِیَةِ الْیَوْمِ الثَّالِثِ مِنْ شَعْبَانَ وَ هُوَ مَوْلِدُ الْحُسَیْنِ علیه السلام.

**[ترجمه]شیخ در المصباح - . مصباح الطوسی : 574 - و سید بن طاووس در الاقبال - . کتاب الاقبال: 185 - گویند: به قاسم بن علاء همدانی، نماینده ابا محمد علیه السلام خبر رسید که مولایمان حسین علیه السلام در روز پنج شنبه، سوم شعبان به دنیا آمد، پس آن روز را روزه بگیر و در آن این دعا را بخوان: خداوندا، خواهشم را به حق زاده این روز به پیشگاهت آورده ام که پیش از به دنیا آمدنش و دیده شدن روی ماهش، به شهادتش وعده داده شده و آسمان و اهل آن و زمین و اهالی آن بر وی گریسته­اند، حال آنکه او هنوز پایش به زمین نرسیده بود، آن کشته اشکها و سرور خاندان، امداد گشته به یاری خدا در روز بازگشت و عوض گرفته قتلش، به این نعمت که امامان از نسل اویند و شفا در تربت اوست و فوز و پیروزمندی با اوست، در بازگشتش و بازگشت جانشینان از عترتش پس از قائم ایشان و غیبت وی تا آنکه انتقامهای ناگرفته را تلافی کنند و به خونخواهی کشتگان برخیزند و خداوند سترگ­توان را خشنود کنند و بهترین یاوران باشند. خداوندا، ایشان را همراه با آمد و شد شب و روز، صلوات همیشگی فرست .

خداوندا به حق ایشان به تو توسل جسته ام و از تو چون گنه­پیشه­ای معترف به گناه و بدکرده در حق خود به خطاهایی که در امروز و دیروزش از دستش به در رفته و خواستار عصمت و پاکدامنی تا لحظه درافتادن به قبر است، از تو خواهش می­کنم. خداوندا بر محمد و عترت او صلوات فرست و ما را در گروه وی محشور گردان و ما را همراه با او در منزل کرامت و جایگاه اقامت همیشگی، درنشان. خداوند، همانسان که ما را به شناخت او گرامی داشتی، ما را به نزدیکی به او گرامی دار و همراهی با او و الگوگیری از سیره و سابقه اش را روزیمان فرما و ما را از کسانی قرار ده که سر به فرمان وی می­نهد و به هنگام ذکر نامش، بسیار بر او و بر همه جانشینانش و اهل برگزیدگانش که از سوی تو به عدد دوازده، یاری یافته اند، آن ستارگان رخشان و برهانها بر همه آدمیان، صلوات و درود می­فرستد. خداوندا، ما را در این روز بهترین هبه و دهش ها عطا کن و در این روز هر خواسته ما را چنان که حسین را به محمد، جدش بخشیدی، به ما ببخش و چنان که فُطرس به گهواره او پناه جُست، ما پس از او به قبرش پناه می­آوریم و بر تربتش حاضر گشته ایم و منتظر بازگشت اوییم، چنین باد ای پروردگار جهانیان. سپس دعای حسین علیه السلام را می­خوانی که آخرین دعای حضرت علیه السلام است در آن روز که خیل بی شمار دشمنان بر او حمله­ور شدند: خداوندا ای فرازین جایگه، ای هنگفت درشکنندگی، ای سرسخت چاره­گر، ای بی­نیاز به آفریدگان، ای بیکران فرازندگی، ای توانا بر هر چه خواهی، ای نزدیک مهر، ای راستین پیمان، ای پیشی­گرفته نعمتت، ای نیک برآینده از پس هر کار، ای نزدیک به گاه هر فراخواندنی، ای فراگیر هر آن آفریده ات، نیازمند تو را فرا می­خوانم و تهیدست به سوی تو روی می­کنم و هراسان­دل به نزد تو می­گریزم و دل­پریشان به نزد تو شیون می­کنم و ناتوان یاری تو را می­جویم و به بسندگی بر تو توکل می­کنم «بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِ»، میان ما و قوممان به حق حکم نما، که ایشان ما را فریفتند و بر ما نیرنگ زدند و به ما خیانت کردند و ما را بکشتند، حال آنکه ما عترت پیامبرت و فرزندان حبیبت محمد بن عبد الله هستیم که او را به رسالت برگزیدی و وی را بر وحیت امین دانستی. پس ما را در این امر گشایش و راه چاره ای بخش، به رحمت و مهرورزی ات، ای مهربانترین مهربانان.

ابن عیاش گوید: از حسین بن علی بن سفیان بزوفری شنیدم که می­گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که در این روز به این سخنان، دعا می­نمود و گفت که این از دعاهای روز سوم شعبان است و این روز میلاد حسین علیه السلام است.

**[ترجمه]

توضیح

قوله علیه السلام و لما یطأ لابتیها قال فی النهایة(1) اللابة الحرة و هی الأرض ذات الحجارة السود التی قد ألبستها لکثرتها و المدینة ما بین حرتین عظیمتین انتهی فالضمیر إما راجع إلی المدینة لظهورها بالقرائن و إن لم یسبق ذکرها أو إلی الأرض و المراد أیضا اللابتان المخصوصتان و علی التقادیر المراد

ص: 348

1- 1. النهایة ج 4 ص 72.

قبل مشیه علی الأرض و الأسرة عشیرة الرجل و أهل بیته.

قوله علیه السلام و الأوصیاء أی أوبة الأوصیاء إما بجرة علی مذهب الکوفیین أو نصبه بالعطف علی المحل أو یکون الواو بمعنی مع قوله علیه السلام و یثأروا الثأر أی یطلبوا الدم و هو مهموز و قد یقلب فی الثأر تخفیفا و هذه الفقرات تدل علی رجعة جمیع الأئمة علیهم السلام فی الکرة.

قوله یوم کوثر علی بناء المجهول أی صار مغلوبا بکثرة العدو ثم الظاهر أن الدعاء الأخیر إنما یتلوه الداعی إلی قوله احکم بیننا و بین قومنا ثم یذکر بعد ذلک حاجته.

**[ترجمه]«لما یطأ لابتیها»، در النهایه گوید: «اللابة الحرة» یعنی زمین سنگلاخ با سنگ سیاه که از زیادی سنگ، گویی آن را پوشیده است. مدینه بین دو حرة بزرگ است. پایان سخن وی. پس ضمیر یا به مدینه برمی­گردد چون به خاطر قرائن، ظاهر است هر چند پیشتر ذکر نشده است، یا به زمین برمی­گردد و مراد در فرض برگشت به زمین نیز همان دو زمین سنگلاخی اطراف مدینه است. به هر حال، مراد پیش از راه رفتن بر روی زمین است. «اسره» یعنی خانواده و اهل بیت مرد.

«الأوصیاء» یعنی بازگشت اوصیاء یا به جرّ، بنا به مذهب کوفیان یا نصب آن بنا بر عطف بر محل، یا واو به معنای «مع» است. گفته وی علیه السلام: «و یثأروا الثأر» با همزه یعنی خون را طلب کردند. گاهی همزه برای تخفیف قلب می­شود. این بندها بر رجعت ائمه علیهم السلام دلالت دارد. «یوم کوثر» به صورت مجهول، یعنی به خاطر کثرت دشمن مغلوب شد و ظاهرا دعای اخیر را دعاکننده می­خواند تا این جمله: «بین ما و قوم ما حکم کن» و سپس حاجت خود را ذکر می­کند .

**[ترجمه]

باب 29 زیارات لیالی شهر رمضان و أعمالها المختصة بهذا المکان

الأخبار

«1»

قل، [إقبال الأعمال] عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ الشَّیْبَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ مِنْ کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ الْوَاحِدِ النَّهْدِیِّ فِی حَدِیثٍ یَقُولُ فِیهِ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: أَنَّهُ قِیلَ لَهُ فَمَا تَرَی لِمَنْ حَضَرَ قَبْرَهُ یَعْنِی الْحُسَیْنَ علیه السلام لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ بَخْ بَخْ مَنْ صَلَّی عِنْدَ قَبْرِهِ لَیْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عَشْرَ رَکَعَاتٍ مِنْ بَعْدِ الْعِشَاءِ مِنْ غَیْرِ صَلَاةِ اللَّیْلِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اسْتَجَارَ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ کَتَبَهُ اللَّهُ عَتِیقاً مِنَ النَّارِ وَ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُرَی فِی مَنَامِهِ مَلَائِکَةً یُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّةِ وَ مَلَائِکَةً یُؤْمِنُونَهُ مِنَ النَّارِ(1).

**[ترجمه]اقبال الاعمال: به امام صادق علیه السلام عرض کردند که ثواب آن که در شب نیمه رمضان بر کنار قبر او یعنی حسین علیه السلام حاضر شود، چیست؟ فرمود: به به، هر که در شب نیمه رمضان در کنار قبر او پس از نماز عشاء، ده رکعت نماز به غیر از نماز شب بگزارد و در هر رکعت فاتحة الکتاب و یازده بار قل هو الله احد را بخواند و از آتش دوزخ به خدا پناه جوید، خداوند او را از آتش رها می­دارد و نمیرد مگر آنکه فرشتگانی را در خواب ببیند که او را به بهشت مژده دهند و فرشتگانی را که او را از آتش در امان نگاه دارند. - . الإقبال: 387 -

**[ترجمه]

أقول

قد مر بیان فضل زیارته صلوات الله علیه فی أول شهر رمضان و وسطه و آخره فلیزره علیه السلام فیها ببعض الزیارات المطلقة لعدم ورود زیارة مخصوصة.

ص: 349

1- 1. الإقبال: 387.

**[ترجمه]شرح فضل زیارت آن حضرت علیه السلام در اول ماه رمضان و وسط و آخر آن گذشت. پس باید در این ایام با برخی زیارتهای مطلقه زیارت کند، زیرا زیارت مخصوصی نرسیده است.

**[ترجمه]

«2»

وَ قَالَ الْمُفِیدُ وَ السَّیِّدُ وَ الشَّهِیدُ رَحِمَهُمُ اللَّهُ: مِنَ الزِّیَارَاتِ الْمَخْصُوصَةِ زِیَارَةُ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ یَوْمَیِ الْعِیدَیْنِ فَإِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ علیه السلام فِی الْأَوْقَاتِ الْمَذْکُورَةِ فَأْتِ مَشْهَدَهُ الْمُقَدَّسَ بَعْدَ أَنْ تَغْتَسِلَ وَ تَلْبَسَ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ فَإِذَا وَقَفْتَ عَلَی قَبْرِهِ فَاسْتَقْبِلْهُ بِوَجْهِکَ وَ اجْعَلِ الْقِبْلَةَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ خَالَفُوکَ وَ حَارَبُوکَ وَ الَّذِینَ خَذَلُوکَ وَ الَّذِینَ قَتَلُوکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ أَتَیْتُکَ یَا مَوْلَایَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ مُسْتَبْصِراً بِالْهُدَی الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ عَارِفاً بِضَلَالَةِ مَنْ خَالَفَکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ ضَعْ خَدَّکَ عَلَیْهِ وَ تَحَوَّلْ عَلَی عِنْدِ الرَّأْسِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی رُوحِکَ الطَّیِّبِ وَ جَسَدِکَ الطَّاهِرِ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ ضَعْ خَدَّکَ عَلَیْهِ وَ انْحَرِفْ إِلَی عِنْدِ الرَّأْسِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ لِلزِّیَارَةِ وَ صَلِّ بَعْدَهُمَا مَا تَیَسَّرَ ثُمَّ تَحَوَّلْ إِلَی عِنْدِ الرِّجْلَیْنِ وَ زُرْ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ وَ ادْعُ بِمَا تُرِیدُ ثُمَّ زُرِ الشُّهَدَاءَ مُنْحَرِفاً مِنْ عِنْدِ الرِّجْلَیْنِ إِلَی الْقِبْلَةِ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ

ص: 350

أَیُّهَا الصِّدِّیقُونَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الشُّهَدَاءُ الصَّابِرُونَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ صَبَرْتُمْ عَلَی الْأَذَی فِی جَنْبِ اللَّهِ وَ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ حَتَّی أَتَاکُمُ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ فَجَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ جَزَاءِ الْمُحْسِنِینَ وَ جَمَعَ اللَّهُ بَیْنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی مَحَلِّ النَّعِیمِ.

ثُمَّ امْضِ إِلَی مَشْهَدِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَإِذَا وَقَفْتَ عَلَیْهِ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ جَاهَدْتَ وَ نَصَحْتَ وَ صَبَرْتَ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَلْحَقَهُمْ بِدَرَکِ الْجَحِیمِ (1).

**[ترجمه]شیخ مفید و سید و شهید رحمهم الله گفته اند: از جمله زیارتهای مخصوص، زیارت شب قدر و دو روز عید است و چون قصد زیارت حضرت علیه السلام در وقتهای مذکور را نمودی، پس از آنکه غسل نمودی و پاکترین لباسهایت را پوشیدی، به شهادتگاه مقدس حضرت بیا و چون به کنار قبر حضرت رسیدی، رودرروی وی قرار گیر و قبله پیش رویت باشد و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای پسر صدیقه طاهره، فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله و رحمت و برکات خدا. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و کتاب خدا را چنان که شاید تلاوت نمودی و در راه خدا چنان که باید جانفشانی نمودی و در سایه رحمت خدا اجرجویانه بر هر آزاری شکیبایی نمودی، و خدای را خالصانه پرستیدی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. شهادت می­دهم، آنان که به مخالفت تو برخاستند و به جنگ تو آمدند و آنان که تو را تنها گذاشتند و آنان که تو را به قتل رساندند، به گفته رسول امّی ملعون هستند. «وَ قَدْ خابَ مَنِ افْتَری»، {و به حق که هر که افترا بندد، شکست خورد.} خداوند ستمگران به شما از اولین و آخرین ایشان را لعنت فرستد و عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان کند. ای مولای من ای پسر رسول خدا، آگاه به حق تو و دوستدار دوستدارانت و دشمن دشمنانت و بینش یافته به هدایتی که تو بر آن بودی و آگاه به گمراهی مخالفانت، به زیارت به نزد تو آمده ام، پس مرا نزد پروردگارت شفاعت جوی.

سپس بر قبر خم شو و صورتت را بر آن بنه و به کنار سر حضرت برو و بگو: سلام بر تو ای حجت خدا در آسمان و زمینش، صلوات خدا بر روح نیک­نهاد و پیکر پاک تو باد. بر تو سلام ای مولای من و رحمت و برکات خدا. سپس به روی قبر خم شو و قبر را ببوس و گونه­ات را بر آن بگذار و متمایل به سر حضرت شو و دو رکعت نماز زیارت بگذار و پس از این دو رکعت، هر چه فراهم شد، نماز بگذار. سپس به کنار پاهای حضرت برو و علی بن حسین علیه السلام را زیارت کن و بگو: سلام بر تو ای مولای من و پسر مولای من و رحمت و برکات خدا. خدا لعنت کند آن که به تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند آن که تو را کشت و خدا عذاب دردناک را بر ایشان دوچندان گرداند. سپس به هر آنچه خواستی دعا کن و با بازگشتن از کنار پاهای حضرت به سمت قبله، شهیدان را زیارت کن و بگو: سلام بر شما ای راستین­منشان. سلام بر شما ای شهیدان شکیبا. شهادت می­دهم که شما در راه خدا جانفشانی کردید و در راه حفظ دین خدا، بر هر آزاری صبر پیشه کردید و برای خدا و رسول خدا و فرزند رسولش ره خیرخواهی پوییدید، تا آنکه لحظه جان باختنان رسید. شهادت می­دهم که شما زنده اید و نزد پروردگارتان روزی می­گیرید، خداوند شما را از اسلام و اهل اسلام، بهترین جزای نیکوکاران را پاداش دهد و ما و شما را در کانون نعمت­فزایش گرد آورد.

سپس به سمت قبر عباس بن امیر المومنین علیه السلام برو و چون به نزدش رسیدی، بر کنار قبرش بایست و بگو: سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای بنده نیکوکار فرمانبر از خدا و رسول خدا. شهادت می­دهم که تو جانفشانی کردی و خیرخواهی نمودی و شکیبایی کردی تا آنکه لحظه جان باختنت فرارسید. خداوند ستم روا کردگان به شما از اولینها و آخرینهاشان را لعنت فرستد و ایشان را به درک دوزخ درافکند. - . مصباح الزائر : 171- 172 و مزار الشهید : 51- 52 -

**[ترجمه]

بیان

قال السید رحمه الله هذه الزیارة مختصة بلیلة القدر و یزار بها فی العیدین.

**[ترجمه]سید رحمه الله گوید: این زیارت مخصوص شب قدر است و در دو عید هم به آن زیارت کنند.

**[ترجمه]

«3»

وَ قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ زِیَارَةٌ مُخْتَصَرَةٌ یُزَارُ الْحُسَیْنُ علیه السلام بِهَا فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِی الْعِیدَیْنِ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَةَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَلْتَأْتِ مَشْهَدَهُ بَعْدَ أَنْ تَغْتَسِلَ وَ تَلْبَسَ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ سَاقَ الزِّیَارَاتِ نَحْواً مِمَّا مَرَّ إِلَی قَوْلِهِ بِدَرَکِ الْجَحِیمِ ثُمَّ قَالَ ثُمَّ یُصَلِّی فِی مَسْجِدِهِ تَطَوُّعاً مَا أَرَادَ وَ یَنْصَرِفُ (2).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر گوید: زیارت مختصری هست که در شب قدر و دو عید، به آن حسین علیه السلام را زیارت کنند و به اسنادی از امام صادق جعفر بن محمد علیه السلام روایت شده که فرمود: چون قصد زیارت امام حسین علیه السلام را نمودی، پس از آنکه غسل نمودی و پاکترین لباسهایت را به تن کردی، به شهادتگاه وی می­آیی... و زیارتها را شبیه به آنچه که گذشت پیش برده است تا آنجا که گوید: به درک دوزخ درافکند و سپس می­گوید: و سپس در مسجد آن، هر چه خواهد نماز مستحب می­خواند و سپس بازمی گردد. - . المزار الکبیر : 137 -

**[ترجمه]

أقول

یظهر من الروایة أنها من الزیارات المطلقة و لا اختصاص لها بالأزمان المخصوصة و لنوضح بعض ألفاظها قوله فی جنبه قال الطبرسی رحمه الله (3) فی قوله تعالی یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ أی یا ندامتی علی ما ضیعت من ثواب الله عن ابن عباس و قیل قصرت فی أمر الله عن مجاهد و السدی و قیل فی طاعة الله عن الحسن.

قال الفراء الجنب القرب أی فی قرب الله و جواره و یقال فلان یعیش فی

ص: 351

1- 1. مصباح الزائر ص 171- 172 و مزار الشهید ص 51- 52.
2- 2. المزار الکبیر ص 137.
3- 3. مجمع البیان ج 8 ص 505.

جنب فلان أی فی قربه و جواره و منه قوله تعالی وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ فیکون المعنی علی هذا القول علی ما فرطت فی طلب جنب الله أی فی طلب جواره و قربه و هو الجنة و قال الزجاج أی فرطت فی الطریق الذی هو طریق الله فیکون الجنب بمعنی الجانب أی قصرت فی الجانب الذی یؤدی إلی رضا الله انتهی.

**[ترجمه]از روایت معلوم می­شود که آن از زیارات مطلقه است و اختصاص به زمان مخصوصی ندارد و اکنون برخی الفاظش را توضیح می­دهیم: «فی جنبه»: طبرسی در کلام خداوند متعال گوید: «وا حسرتا علی ما فرطت فی جنب الله»،

حسرت و ندامت من بر ثواب­هایی الهی که از دست دادم، به نقل از ابن عباس. گفته شده: در امر الهی کوتاهی کردم، به نقل از مجاهد و سدی. گفته شده: در طاعت الهی، به نقل از حسن.

فراء گفته: جنب، قرب الهی است و همسایگی اوست و گفته می­شود: «فلان یعیش فی جنب فلان» یعنی در نزدیکی و همسایگی­اش زندگی می­کند. و از آن است کلام خدا: «والصاحب بالجنب»؛ پس می­شود: برای آنچه از دست دادم در طلب نزدیکی و جوار خداوند یعنی بهشت. زجاج گفته: یعنی در راه خدا از دست دادم، پس جنب به معنای جانب می­شود، یعنی کوتاهی کردم در جهت و جانبی که به رضایت خدا منتهی می­شود. پایان

**[ترجمه]

باب 30 زیارته صلوات الله علیه فی لیلتی عید الفطر و عید الأضحی

الأخبار

«1»

قَالَ الْمُفِیدُ وَ السَّیِّدُ وَ الشَّهِیدُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ فِی اللَّیْلَتَیْنِ الْمَذْکُورَتَیْنِ فَقِفْ عَلَی بَابِ الْقُبَّةِ وَ ارْمِ بِطَرْفِکَ نَحْوَ الْقَبْرِ مُسْتَأْذِناً فَقُلْ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ الْمُصَغَّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ وَ الْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِکَ قَاصِداً إِلَی حَرَمِکَ مُتَوَجِّهاً إِلَی مَقَامِکَ مُتَوَسِّلًا إِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِکَ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ أَ

أَدْخُلُ یَا وَلِیَّ اللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِهَذَا الْحَرَمِ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْمَشْهَدِ فَإِنْ خَشَعَ قَلْبُکَ وَ دَمَعَتْ عَیْنُکَ فَأَدْخِلْ رِجْلَکَ الْیُمْنَی قَبْلَ الْیُسْرَی وَ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ اللَّهُمَ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ ثُمَّ قُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیراً وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الْمَاجِدِ الْأَحَدِ الْمُتَفَضِّلَ الْمَنَّانِ الْمُتَطَوِّلِ الْحَنَّانِ الَّذِی مِنْ تَطَوُّلِهِ سَهَّلَ لِی زِیَارَةَ مَوْلَایَ بِإِحْسَانِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْنِی عَنْ زِیَارَتِهِ مَمْنُوعاً وَ لَا عَنْ ذِمَّتِهِ مَدْفُوعاً بَلْ تَطَوَّلَ وَ مَنَحَ ثُمَّ ادْخُلْ فَإِذَا تَوَسَّطْتَ وَ صِرْتَ حِذَاءَ الْقَبْرِ فَقُمْ حِذَاءَهُ بِخُضُوعٍ وَ بُکَاءٍ وَ تَضَرُّعٍ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ أَمِینِ اللَّهِ

ص: 352

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ حُجَّةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبَرُّ التَّقِیُّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّی اسْتُبِیحَ حَرَمُکَ وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً ثُمَّ قُمْ عِنْدَ رَأْسِهِ خَاشِعاً قَلْبُکَ دَامِعَةً عَیْنُکَ ثُمَّ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَطَلَ الْمُسْلِمِینَ یَا مَوْلَایَ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ مِنْ مُدْلَهِمَّاتِ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلَامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ یَا مَوْلَایَ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکُمْ وَ مُعَادٍ لِعَدُوِّکُمْ وَ أَنَا بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ یَا مَوْلَایَ أَتَیْتُکَ خَائِفاً فَآمِنِّی وَ أَتَیْتُکَ مُسْتَجِیراً فَأَجِرْنِی وَ أَتَیْتُکَ فَقِیراً فَأَغْنِنِی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ أَنْتَ مَوْلَایَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلَانِیَتِکُمْ وَ بِظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ التَّالِی لِکِتَابِ اللَّهِ وَ أَمِینُ اللَّهِ الدَّاعِی إِلَی اللَّهِ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ ثُمَّ صَلِّ عِنْدَ الرَّأْسِ رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی لَکَ صَلَّیْتُ وَ لَکَ رَکَعْتُ وَ لَکَ سَجَدْتُ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ فَإِنَّهُ

ص: 353

لَا تَجُوزُ الصَّلَاةُ وَ الرُّکُوعُ وَ السُّجُودُ إِلَّا لَکَ لِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّی أَفْضَلَ السَّلَامِ وَ التَّحِیَّةِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ السَّلَامَ اللَّهُمَّ وَ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَی سَیِّدِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ علیه [آلِهِ] وَ تَقَبَّلْهُمَا مِنِّی وَ أْجُرْنِی عَلَیْهِمَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ الثَّائِرُ بِحَقِّکَ أَکْرَمْتَهُ بِکَرَامَتِکَ وَ خَتَمْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ أَکْرَمْتَهُ بِطِیبِ الْوِلَادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النَّصِیحَةَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ حَتَّی اسْتَنْقَذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلَالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ مِنَ الْآخِرَةِ بِالْأَدْنَی وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أُولِی الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِراً مُحْتَسِباً مُقْبِلًا غَیْرَ مُدْبِرٍ لَا تَأْخُذُهُ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ حَتَّی سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلًا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً.

ثُمَّ اعْطِفْ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ هُوَ عِنْدَ رِجْلِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَظْلُومُ الشَّهِیدُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی عِشْتَ سَعِیداً وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً شَهِیداً ثُمَّ انْحَرِفْ إِلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الذَّابُّونَ عَنْ تَوْحِیدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی فُزْتُمْ فَوْزاً عَظِیماً.

ثُمَّ امْضِ إِلَی مَشْهَدِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام وَ قِفْ عَلَی ضَرِیحِهِ الشَّرِیفِ وَ قُلْ

ص: 354

السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ وَ الصِّدِّیقُ الْمُوَاسِی أَشْهَدُ أَنَّکَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ نَصَرْتَ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ دَعَوْتَ إِلَی سَبِیلِ اللَّهِ وَ وَاسَیْتَ بِنَفْسِکَ فَعَلَیْکَ مِنَ اللَّهِ أَفْضَلُ التَّحِیَّةِ وَ السَّلَامُ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نَاصِرَ دِینِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ الْحُسَیْنِ الصِّدِّیقَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدَ عَلَیْکَ مِنِّی السَّلَامُ مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ ثُمَّ صَلِّ عِنْدَ رَأْسِهِ رَکْعَتَیْنِ وَ قُلْ مَا قُلْتَ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَارْجِعْ إِلَی مَشْهَدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَقِمْ عِنْدَهُ مَا أَحْبَبْتَ إِلَّا أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ أَنْ لَا تَجْعَلَهُ مَوْضِعَ مَبِیتِکَ فَإِذَا أَرَدْتَ وَدَاعَهُ فَقُمْ عِنْدَ الرَّأْسِ وَ أَنْتَ تَبْکِی وَ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا قَالٍ وَ لَا سَئِمٍ فَإِنْ أَنْصَرِفْ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ یَا مَوْلَایَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ وَ رَزَقَنِی الْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ الْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ الْکَوْنَ فِی مَشْهَدِکَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَبِّلْهُ وَ أَمِرَّ سَائِرَ بَدَنِکَ فَإِنَّهُ أَمَانٌ وَ حِرْزٌ وَ اخْرُجْ مِنْ عِنْدِهِ الْقَهْقَرَی لَا تُوَلِّهِ دُبُرَکَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ الْمَقَامِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ الْخِصَامِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَةَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا مَلَائِکَةَ رَبِّیَ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْحَرَمِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ قُلْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ ثُمَّ انْصَرِفْ مَرْحُوماً مَغْبُوطاً إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی.

قال السید رحمه الله فإذا فعلت ذلک کنت کمن زار الله فی عرشه (1).

**[ترجمه]شیخ مفید و سید ابن طاووس و شهید رضی الله عنهم گویند: چون خواستی حضرت را در این دو شب مذکور زیارت کنی، پس بر کنار بارگاه حضرت بایست و اذن­جویانه به سوی قبر نگاه بینداز و بگو: ای مولای من ای ابا عبد الله، ای پسر رسول خدا، غلام تو و پسر غلام تو و پسر کنیز تو، این خاکسار پیش روی تو و فرو افتاده در برابر والایی شأن تو و این اقرار کرده به حق تو، پناه­جو به نگاهداشت تو و رهسپار حرم تو و روی نهاده به مقام تو و توسل جسته به درگاه خدای تبارک و تعالی به آبروی تو، (به نزد تو آمده)، آیا رخصت ورود می­دهی ای مولای من؟ آیا اجازه ورود می­فرمایی ای ولی خدا؟ آیا وارد شوم ای فرشتگان حلقه زده بر گرد این حرم و درنشسته بر این شهادتگاه؟ و سپس اگر دلت به کرنش افتاد و چشمانت گریان گشت، پای راستت را پیش از پای چپ به درون بارگاه بگذار و بگو: به نام خدا و به یاری خدا و در راه خدا و بر آیین رسول خدا، خداوندا «أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ» - . مومنون / 29 - {مرا به منزلگاهی پربرکت فرونشان و تو بهترین فرونشانندگانی.} سپس بگو: خداوند بس بزرگ و بلند مرتبه است و حمد و ثنای بسیار خدای راست و خداوند پاک و منزه است در سپیده دم صبح و در هنگامه تیرگی پس از غروب و حمد و ثنا از آن خدای یگانه بی نیاز شکوهمند بی همتای تفضل­گر منت­دارِ غنی­بخش پرمهری است که نعمت­بخشی­اش بر من از سر احسانش، زیارت مولایم را برایم آسان نمود و مرا از زیارت وی باز نداشت و از پیمان بستن با وی پس نزد، بلکه ثروت و آسایشش را بر من ارزانی نمود و بخشید. سپس داخل شو و چون به میانه راه و به نزدیک قبر رسیدی، فروتنانه و با گریه و کرنش در کنار آن بایست و بگو:

سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح امین خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث علی حجت خدا، سلام بر تو ای وصیّ ِ نیکوکار پرهیزکار، سلام بر تو ای آن که خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد، و ای کُشته­ تبار­کُشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و و در راه خدا چنان که شاید جانفشانی نمودی تا آن که به حریم تو دست درازی کردند و مظلوم کشته شدی. سپس کنار سر حضرت بایست و با دلی فروتن و چشمی اشک­ریز بگو: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان، سلام بر تو ای دلیر مرد مسلمانان. ای مولای من، شهادت می­دهم که تو نوری بودی در تیره های فرازمند و زهدانهای بی­آلایش که جاهلیت با پلشتی­هایش تو را نیالود و سیه­جامه­های تیرگیهایش را بر تو نیفکند و شهادت می­دهم که تو از ستونهای دین و پایه­های استوار مسلمانان و دژ استوار مومنان هستی و گواهی می­دهم که تو امام نیکوکار پرهیزکار پسندیده­کردار وارسته رهنمای رهیافته هستی و گواهی می­دهم که امامان از نسل تو واژه پرهیزکاری و پرچمهای رهیافتگی و دست آویزهای بس استوار و برهان بر اهل دنیا هستند.

سپس بر قبر خم شو و بگو: به راستی که ما از آن خداییم و به سوی او بازگردندگانیم. ای مولایم، من دوستدار دوستدار شما و دشمن دشمنتان هستم و من به شما ایمان دارم و با وجود بازگشت شما به شریعتهای دینم و سرانجام عملم یقین دارم و دلم با دل شما دوستی ورزیده و کارم همه پیروی از شماست. ای مولای من، ترسان و لرزان به سوی حرمت آمدم، پس مرا ایمنی بخش و پناه­جوی به نزدت آمدم، پس مرا در سایه پناه خود قرار ده و تهیدست به سویت روانه گشتم، پس بی نیازم گردان. ای سرور من، تو ولیّ امر و مولای من و حجت خدا بر همه بندگان هستی و به آشکار و پنهان شما و به ظاهر و باطن و اول و آخر شما ایمان آوردم. شهادت می­دهم که تویی آن که کتاب خدای را خواند و تویی امین خدا که به حکمت و اندرز نیک فراخواننده به سوی خدایی. خدا لعنت کند امتی را که بر تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند امتی را که خبر تو را شنید و به آن خشنود گشت. سپس کنار سر حضرت دو رکعت مستحب زیارت را بخوان و چون سلام دادی، بگو: خدایا من فقط برای تو نماز گزاردم و رکوع نمودم و سجده کردم و یگانه ای و تو را انبازی نباشد و نماز و رکوع و سجده جز برای تو جایز نباشد زیرا که تنها خدایی هستی که جز تو خدایی نیست. خداوندا بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و سلام بسیار و بهترین تحیت و درودها را از من به ایشان رسان و سلام ایشان را به من رسان. خداوندا این دو رکعت، هدیه از طرف من و در تکریم سرور و مولایم حسین بن علی که صلوات تو بر آن دو باد، است. خداوندا بر محمد و بر او صلوات فرست و آن را از من قبول کن و اجرم ده و بهترین امید و چشمداشتم از تو و از ولیّ ات، ای ولیّ امر مومنان، را به من ارزانی دار. سپس بار دیگر بر قبر خم شو و بگو: سلام بر حسین بن علی شهید مظلوم، کشته اشکها و اسیر دل­پریشیها. خداوندا شهادت می­دهم که او ولیّ تو و فرزند ولیّ توست و برگزیده توست که به حق تو به خروشی انقلابی درآمد. او را به کرامتت گرامی داشتی و سرانجام کارش را به شهادت رساندی و او را سروری از سروران و رهبری از رهبران قرار دادی و به میلادی نیک گرامی اش داشتی و میراث پیامبران را به وی بخشیدی و او را حجتی بر آفریدگانت از میان جانشینان پیامبران قرار دادی و او راه هرگونه عذری را با دعوت بسیار خود بست و اندرز صادقانه داد و جانش را در راه تو در طبق اخلاص نهاد تا بندگانت را از نادانی و گمگشتگی گمراهی نجات بخشید تا آنکه دنیا فریفتگانِ بهره فروختگان از آخرت به ناچیزترین بها و سرنگون گشتگان در هوا و هوس که تو را و پیامبرت را به خشم آوردند و از میان بندگانت سر به دستورات اهل دورویی و دودستگی و بارکشان گناه دیگران که آتش دوزخ را بر خود واجب نمودند، نهادند، با یکدیگر علیه وی همداستان گشتند و او شکیبا و فداکارانه و بی چشمداشت اجر دنیوی، در راه خشنودی تو در برابر ایشان، کرّار و نه فرّار، جانفشانی نمود و در راه خدا سرزنش هیچ سرزنشگری او را سست نمی­نمود، تا آنکه در راه فرمانبری از تو خونش ریخته شد و به حریم وی بی حرمتی شد. خداوندا پس ایشان را لعنتی کمرشکن فرست و عذابی جانگیر و سخت نما. سپس به کنار قبر علی بن حسین علیه السلام که کنار پای حسین علیه السلام است بیا و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر خاتم پیامبران، سلام بر تو ای پسر فاطمه سرور زنان جهانیان، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای مظلوم شهید، پدر و مادرم به فدایت باد که خوشبخت زیستی و ستمدیده و شهید، جان باختی. سپس به کنار قبر شهیدان برو و بگو: سلام بر شما ای مدافعان از توحید خدا، «سلام عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ»، پدر و مادرم به فدایتان، به فوز عظیم نائل گشتید. سپس به سوی شهادتگاه عباس بن علی علیه السلام برو و بر کنار ضریح شریفش بایست و بگو: سلام بر تو ای ولیّ نیکوکار و راستین­منشِ همیار، شهادت می­دهم که تو به خدا ایمان آوردی و و پسر رسول خدا را یاری نمودی و به راه خدا فراخواندی و با بذل جانت همدردی نمودی، پس از خداوند تو را برترین سلامها و درودها.

سپس بر قبر خم شو و بگو: پدر و مادرم به فدای تو ای یاور دین خدا. سلام بر تو ای یاریگر راستین حسین، سلام بر تو ای یاور شهید حسین، هماره از من تو را تا آنگاه که زنده ام و تا آنگاه که شب و روز در جریان است سلام. و در کنار سر حضرت عباس دو رکعت نماز می­گزاری و آنچه که در کنار سر حضرت حسین علیه السلام گفتی، می­گویی. سپس به شهادتگاه حسین علیه السلام بازگرد و تا هر گاه خواهی نزد وی مقیم می­گردی، ولی بهتر است که آنجا را محل بیتوته ات ننمایی و چون قصد وداع نمودی، گریان در کنار سر حضرت بایست و بگو: ای مولای من، سلام بر تو سلام وداع کننده­ای نه آزرده دل و نه پریشان خاطر. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­ باشد. ای مولای من! خداوند این زیارت را آخرین بار در زیارت تو قرار ندهد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و اقامت در حرمت و بودن در شهادتگاهت روزی نماید. چنین باد ای پروردگار جهانیان. سپس بر قبر بوسه بزن و دیگر قسمتهای بدنت را بر آن می­کشی که این قبر امان و پناه است، و از نزد وی عقب عقب بیرون بیا و به وی پشت مکن و بگو: سلام بر تو ای دروازه جایگاه و مقام برین، سلام بر تو ای شریک قرآن، سلام بر تو ای حجت چیره به گاه نزاع، سلام بر تو ای کشتی نجات، سلام بر شما ای فرشتگان مقیم­گشته پروردگارم در این حرم، از من تو را هماره تا آنگاه که باقی مانم و شب و روز باقی است، سلام. و بگو : إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، همانا ما از خداییم و ما به سوی خدا بازگردندگانیم. و هیچ چاره و جنبشی نیست جز به وجود خدای بلندمرتبه بزرگ. سپس در حالی که مشمول رحمت خداوند شده­ای و عالمیان به حالت غبطه آورند، به خواست خدا بازگرد. سید رحمه الله گوید: و اگر چنین کنی، چون کسی باشی که خداوند را در عرشش زیارت نموده است. - . مصباح الزائر : 172- 175 و مزار الشهید : 48- 50 و در آن آمده: تا پایان زیارت شهیدان علیهم السلام -

**[ترجمه]

بیان

قوله و لا عن ذمته مدفوعا الذمة بالکسر العهد و الأمان و الضمان

ص: 355

1- 1. مصباح الزائر ص 172- 175 و مزار الشهید ص 48- 50 و فیه الی نهایة زیارة الشهداء( ع).

و الحرمة و الحق ذکره الجزری (1) و البطل بالتحریک الشجاع قوله لم تنجسک الجاهلیة بأنجاسها أی لم یصادفک فی آبائک کافر و لا فاسق متصف بصفات الجاهلیة بل کلهم کانوا معصومین مطهرین.

و مدلهمات الثیاب أیضا کنایة عنها و یحتمل أن یکون إحداهما إشارة إلی طیب الولادة منه و من آبائه الکرام إلی آدم علیه السلام أو إلی عدم عروض الشکوک و الشبه له علیه السلام و المعقل الحصن و یحتمل رفعه بالعطف علی الجار قوله کلمة التقوی إفراد بعض الفقرات للحمل علی کل واحد أو للإشارة إلی أنهم من نور واحد و کرجل واحد لتوافقهم فی العلوم و الفضائل و الکمالات.

قوله قتیل العبرات العبرة بالفتح الدمعة أو تردد البکاء فی الصدر أی القتیل الذی تسکب علیه العبرات کما قال صلوات الله علیه أنا قتیل العبرة لا یذکرنی مؤمن إلا استعبر.

قوله الثائر بحقک أی یطلب دمه و دماء أهل بیته فی الرجعة بحقک و بحکمک أو فی الأولی أیضا طلب دم أبیه بالحق أو قتل الناس بالحق و یحتمل أن یکون الثائر بمعنی المقتول قال الفیروزآبادی (2)

الثأر الدم و الطلب به و قاتل حمیمک و الثائر من لا یبقی علی شی ء حتی یدرک ثاره انتهی و لا یبعد أن یکون مستعملا فی مطلق الطلب أی الطالب بحقک قوله فأعذر فی الدعاء أی بالغ فیه حتی أبدی عذره و المهجة بالضم الدم أو دم القلب و الروح.

**[ترجمه]«ولا عن ذمته مدفوعا»، ذِمه یعنی پیمان و امان و ضمان و حرمت و حق. جوهری آن را ذکر کرد. «بطَل» یعنی شجاع. «لم تنجّسک الجاهلیة بأنجاسها»، در پدران تو کافر و فاسقی نبود که موصوف به صفات جاهلیت باشد بلکه همه معصوم و پاک بودند. «مدلهمات الثیاب» نیز کنایه از همان است و ممکن است یکی اشاره به پاکی ولادت از او باشد و از پدران بزرگوارش تا حضرت آدم علیه السلام، یا عارض نشدن هر گونه شبهه برای او علیه السلام. «معقل» یعنی قلعه. ممکن است مرفوع خوانده شود به خاطر عطف به «جار». «کلمة التقوی»، مفرد آوردن برخی فقرات است برای حمل بر همه آنها یا اشاره به این است که آنان از یک نورند و مثل یک مرد؛ زیرا در علوم و فضائل و کمالات هماهنگ هستند .

گفته وی: «قتیل العبرات»: «عَبرة» اشک یا رفت و آمد گریه در سینه، یعنی کشته­ای که بر او اشک ریخته می­شود؛ چنان که آن حضرت علیه السلام فرمود: من کشته اشکم و مؤمنی مرا یاد نمی­کند مگر آن که می­گرید.

گفته وی: «الثائر بحقک» یعنی خونخواهی خودش و اهل بیتش را در رجعت به حق تو و به حکم تو می­کند، یا در مرتبه نخست نیز خونخواهی پدرش را با حق می­کند یا قتل مردم به حق. ممکن است «ثائر» به معنای مقتول باشد. فیروز آبادی گوید: «ثأر» یعنی خون و خونخواهی از او و قاتل دوست صمیمی تو. «ثائر» کسی است که بر چیزی نمی­ماند تا خونخواهی کند. پایان سخن. بعید نیست در مطلق طلب به کار رفته باشد یعنی طلب­کننده حق تو. «فأعذر فی الدعاء» یعنی در آن مبالغه کند تا عذرش را نشان دهد. «مُهجة»، خون یا خون قلب و روح.

**[ترجمه]

«2»

أَقُولُ قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ: زِیَارَةٌ أُخْرَی لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یُزَارُ بِهَا أَیْضاً فِی الْعِیدَیْنِ إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ علیه السلام فَصُمْ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَ اغْتَسِلْ فِی الْیَوْمِ الثَّالِثِ وَ اجْمَعْ أَهْلَکَ إِلَیْکَ وَ وُلْدَکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ کُلَّ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائبَ اللَّهُمَّ احْفَظْنَا بِحِفْظِ الْإِیمَانِ وَ احْفَظْ عَلَیْنَا اللَّهُمَ

ص: 356

1- 1. النهایة ج 2 ص 53.
2- 2. القاموس ج 1 ص 381.

اجْعَلْنَا فِی حِرْزِکَ وَ لَا تَسْلُبْنَا نِعْمَتَکَ وَ لَا تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ وَ عَافِیَةٍ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ ثُمَّ اخْرُجْ مِنْ مَنْزِلَکِ خَاشِعاً وَ أَکْثِرْ مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّکْبِیرِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّمْجِیدِ وَ الصَّلَاةِ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ امْضِ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةُ وَ الْوَقَارُ(1).

**[ترجمه]مؤلف:

مولف المزار الکبیر نویسد: زیارت دیگری برای ابا عبد الله حسین صلوات الله علیه است که به آن نیز در دو عید فطر و قربان زیارت کنند. چون قصد زیارت وی علیه السلام را نمودی، سه روز روزه بگیر و در روز سوم غسل کن و همه خانواده و فرزندانت را گردآور و بگو:

خداوندا، من امروز جانم و خانواده و مالم و فرزندانم و هر کس که ارتباطی با من دارد، حاضر است یا غایب را به تو می­سپرم. خداوندا ما را به حفاظت ایمان در امان دار و نگاهبانمان باش. خداوندا ما را در پناه خود قرار ده و نعمتت را از ما دریغ مدار و نعمت و عافیتی که به ما بخشیده ای را بازپس­مگیر و از فضلت بر ما بیشتر عطا کن که ما مشتاق روی توایم. سپس فروتن از خانه ات بیرون بیا و بسیار لا اله الا الله و الله اکبر و الحمد لله و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله بگو و به حال آرامش و وقار رهسپار شو. - . المزار الکبیر : 138 -

**[ترجمه]

«3»

وَ رُوِیَ: أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَخْلُقُ مِنْ عَرَقِ زُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ مِنْ کُلِّ عَرَقَةٍ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ لِزُوَّارِ الْحُسَیْنِ إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ(2) فَإِذَا لَاحَتْ لَکَ الْقُبَّةُ السَّامِیَةُ فَقُلْ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلی عِبادِهِ الَّذِینَ اصْطَفی آللَّهُ خَیْرٌ أَمَّا یُشْرِکُونَ وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ سَلَامٌ عَلَی آلِ یس إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ وَ السَّلَامُ عَلَی الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَوْصِیَاءِ الصَّادِقِینَ الْقَائِمِینَ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ حُجَجِهِ السَّاعِینَ إِلَی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُجَاهِدِینَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ النَّاصِحِینَ لِجَمِیعِ عِبَادِهِ الْمُسْتَخْلَفِینَ فِی بِلَادِهِ الْمُرْشِدِینَ إِلَی هِدَایَتِهِ وَ إِرْشَادِهِ فَإِذَا أَشْرَفْتَ عَلَی قَنْطَرَةِ الْعَلْقَمِیِّ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ قَصَدَ الْقَاصِدُونَ وَ فِی فَضْلِکَ طَمِعَ الرَّاغِبُونَ وَ بِکَ اعْتَصَمَ الْمُعْتَصِمُونَ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلَ الْمُتَوَکِّلُونَ وَ قَدْ قَصَدْتُکَ وَافِداً وَ فِی رَحْمَتِکَ طَامِعاً وَ لِعِزَّتِکَ خَاضِعاً وَ لِوُلَاةِ أَمْرِکَ طَائِعاً وَ لِأَمْرِهِمْ مُتَابِعاً اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی مَحَبَّةِ أَوْلِیَائِکَ وَ لَا تَقْطَعْ أَثَرِی عَنْ زِیَارَتِهِمْ وَ احْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِشَفَاعَتِهِمْ فَإِذَا أَتَیْتَ الْفُرَاتَ فَکَبِّرِ اللَّهَ مِائَةَ تَکْبِیرَةٍ وَ هَلِّلْهُ مِائَةَ تَهْلِیلَةٍ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله مِائَةَ مَرَّةٍ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ الرِّجَالُ وَ شُدَّتْ إِلَیْهِ الرِّحَالُ وَ أَنْتَ سَیِّدِی أَکْرَمُ مَزُورٍ وَ أَکْرَمُ مَقْصُودٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَةً وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَةً فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ اشْکُرْ سَعْیِی وَ ارْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ مِنْ أَهْلِی بِغَیْرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَیْکَ بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ السَّبِیلَ إِلَی

ص: 357

1- 1. المزار الکبیر ص 138.
2- 2. المزار الکبیر ص 138.

زِیَارَةِ ابْنِ نَبِیِّکَ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ حَفِظْتَنِی بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ حَتَّی بَلَّغْتَنِی هَذَا الْمَکَانَ وَ قَدْ رَجَوْتُکَ فَلَا تَقْطَعْ رَجَائِی وَ قَدْ أَمَّلْتُکَ فَلَا تُخَیِّبْ أَمَلِی وَ اجْعَلْ مَسِیرِی هَذَا کَفَّارَةً لِذُنُوبِی یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ وَ انْزِلْ وَ اغْتَسِلْ وَ قُلْ فِی غُسْلِکَ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ وَ الصَّادِقِینَ عَنِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ اللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ نَوِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ یَسِّرْ بِهِ أَمْرِی اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لِی نُوراً وَ طَهُوراً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ وَ سُوءِ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِلَیْکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِکَ فَالْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ خَارِجَ الْمَشْرَعَةِ وَ هُوَ الْمَکَانُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ تَقْرَأُ فِی الْأُولَی فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی الثَّانِیَةِ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَإِذَا سَلَّمْتَ فَسَبِّحْ ثُمَّ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْمُتَوَحِّدِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْداً کَثِیراً أَبَداً لَا یَنْقَطِعُ وَ لَا یَفْنَی حَمْداً یَصْعَدُ أَوَّلُهُ وَ لَا یَنْفَدُ آخِرُهُ حَمْداً یَزِیدُ وَ لَا یَبِیدُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ الْبَشِیرِ النَّذِیرِ وَ عَلَی آلِهِ الْأَخْیَارِ الْأَبْرَارِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً فَإِذَا تَوَجَّهْتَ إِلَی الْحَائِرِ عَلَی سَاکِنِهِ السَّلَامُ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ لِبَابِکَ قَرَعْتُ وَ بِفِنَائِکَ نَزَلْتُ وَ بِحَبْلِکَ اعْتَصَمْتُ وَ لِرَحْمَتِکَ تَعَرَّضْتُ وَ بِوَلِیِّکَ تَوَسَّلْتُ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ زِیَارَتِی مَبْرُورَةً وَ دُعَائِی مَقْبُولًا.

ثُمَّ امْشِ وَ قَصِّرْ خُطَاکَ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةُ وَ الْوَقَارُ وَ الْخُشُوعُ وَ التَّکْبِیرُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْمِیدُ وَ التَّمْجِیدُ وَ الثَّنَاءُ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ الصَّلَاةُ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وَ الْبَرَاءَةُ مِمَّنْ أَسَّسَ الْجَوْرَ وَ الظُّلْمَ عَلَیْهِمْ وَ دَفَعَهُمْ عَنْ مَقَامَاتِهِمْ وَ أَزَالَهُمْ عَنْ مَرَاتِبِهِمْ وَ مَنْ نَصَبَ لَهُمْ حَرْباً أَوْ جَحَدَهُمْ حَقّاً

ص: 358

وَ إِذَا أَرَدْتَ الِاسْتِئْذَانَ فَقُمْ عِنْدَ بَابِ الْقُبَّةِ وَ ارْمِ بِطَرْفِکَ نَحْوَ الْقَبْرِ وَ قُلْ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ الْمُصَغَّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ وَ الْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِکَ قَاصِداً إِلَی حَرَمِکَ مُتَوَجِّهاً إِلَی مَقَامِکَ مُتَوَسِّلًا إِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِکَ أَ أَدْخُلُ یَا مَوْلَایَ أَ أَدْخُلُ یَا مَلَائِکَةَ اللَّهِ الْمُحْدِقِینَ بِهَذَا الْحَرَمِ الْمُقِیمِینَ فِی هَذَا الْمَشْهَدِ(1).

**[ترجمه]و روایت شده است: خداوند از عرق زائران قبر حسین، از هر قطره ای، هفتاد هزار فرشته می­آفریند که خداوند را تسبیح گویند و برای آن فرد و زائران حسین تا روز قیامت آمرزش می طلبند. - . المزار الکبیر : 138 - و چون چشمت به گنبد بلندش افتاد بگو: حمد و ثنا خدای راست و سلام بر بندگانی که برگزید، آیا خداوند برتر است یا آنچه که به انبازی می­گیرند و سلام بر فرستادگان و حمد و ثنا خدای جهانیان راست. و سلام بر آل یاسین، به راستی که ما نیکوکاران را چنین پاداش می­دهیم. و سلام بر نیک­آیندان و پاکان و جانشینان پیامبر و راستگویان و برپاخاستگان به امر دین خدا و حجتهای وی که به راه خدا فراخوانند و جانفشانانی که در راه خدا چنان که شاید، جانفشانی کنند و خیرخواهان برای همه بندگان او و خلافت­یافتگان در سرزمین او و رهنمایان به رهیافتگی و رهنمایی او.

چون به پل علقمی رسیدی بگو: خداوندا، ره­آوران ره به سوی تو آورند و مشتاقان به فضل تو چشم دوخته اند و سلامت جستگان به وجود تو از گناه برکناری جسته اند و توکل کنندگان بر تو توکل کرده اند و اکنون من سر به کوی تو نهاده ام، چشم دوخته به رحمت تو و خاکسار سرفرازی تو و فرمانبردار والیان امر تو و پیرو دستور ایشان. خداوندا مرا در محبت اولیایت پایداری بخش و پای مرا از زیارت ایشان مبُر و مرا در جمع ایشان محشور گردان و به شفاعت آنان به بهشت وارد گردان.

چون به کنار فرات آمدی، صد بار الله اکبر بگو و صد بار لا اله الا الله بگو و صد بار بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و بگو: خداوندا، تو بهترین مقصودی هستی که مردان بر در وی فرود آیند و بهترین کسی هستی که رحل سفر به سویش بربندند و تو ای سرورم، گرامی­ترین کسی هستی که زیارتش کنند و به سویش روانه شوند و چنان باشی که هر زائری را اکرامی حاصل نموده و هر فرود آمده بر درت را، هدیه و پیشکشی فراهم کرده ای، پس از تو مسألت دارم که هدیه ات به من این باشد که مرا از آتش رهایی بخشی و سعی و پویشم را مشکور قرار دهی و بر این ره سپردنم، بی هیچ منتی، به سوی تو، رحم آوری، بلکه لطف و منّت همه تو راست که راه زیارت او را برای من گشودی و فضل و درجه او را به من فهماندی و مرا در حفظ خود نگاه داشتی تا به این مکان رساندی. و به راستی که چشم امید به تو دوخته ام، پس امیدم را قطع مکن و دل به تو بسته ام، پس خواهش دلم را ناکام مگذار و و این زیارت را کفاره گناهانم قرار ده، ای پروردگار جهانیان .

سپس فرود آی و غسل نما و بگو: به نام خدا و به یاری خدا و بر آیین رسول خدا و راستین­سخنان در آوردن کلام خدای عز و جل. خداوندا دلم را به این غسل پاک گردان و سینه ام را گشادگی بخش و دلم را به آن نورانی گردان و کارم به آن آسان کن. خدایا آن را نور و پاکی و پناه و شفای از هر بیماری و ناخوشی و آفت و نقص و شر هر آنچه از آن نگران و گریزانم، قرار ده. خداوندا آن را در روز نیازمندی و تهیدستی و دریوزه گری ام نزد تو، گواه من گردان ای خداوندگار جهانیان، که تو بر هر کار توانمندی.

چون غسلت را به پایان بردی، دو جامه پاکیزه بر تن کن و بیرون از نهر و آن جایی است که خداوند فرموده است: «وَ فِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ»، {و در زمین قطعاتی است کنار هم، و باغهایی از انگور و کشتزارها و درختان خرما، چه از یک ریشه و چه از غیر یک ریشه، که با یک آب سیراب می گردند، و [با این همه] برخی از آنها را در میوه [از حیث مزه و نوع و کیفیت] بر برخی دیگر برتری می دهیم.} دو رکعت نماز بگزار که در اولی فاتحة الکتاب و قل یا ایها الکافرون و در دومی فاتحة الکتاب و قل هو الله احد را می­خوانی. و چون سلام دادی، تسبیح بگو و سپس بگو: حمد و ثنای خدای یکتای یگانگی جسته در همه امور راست، آن بخشایشگر مهرورزنده که «الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ» - . اعراف / 43 - {ما را به این راه ره نمود و اگر خدا هدایتمان نمی­کرد، به آن ره نمی­بردیم و به حق که فرستادگان خداوندمان برای ما حق را آوردند.} سپس بگو: خداوندا، حمد و ثنای بیکران و بی پایان تو راست تا همیشه که هرگز نیستی نگیرد، آغاز آن فراز گردد و پایان آن خاتمه نیابد، حمدی که فزاینده و فناناپذیر باشد و صلوات خدا بر محمد، مژده آور بیم دهنده و بر خاندان برترین و نیکوکار او و سلام بی پایان .

چون به سوی حرم - که بر ساکنش سلام باد - رفتی، بگو: خداوندا، ره به سوی تو آورده و در خانه تو را زده­ام و بر ساحت تو درنشسته و به ریسمان تو چنگ زده و به رحمت تو چشم دوخته­ام و به ولیّ تو توسل جسته­ام، پس بر محمد و آل محمد صلوات فرست و زیارتم را پذیرفته و دعایم را مقبول دار. سپس راه برو و گامهای کوتاه بردار و با آرامش و وقار و کرنش و با گفتن الله اکبر و لا اله الا الله و الحمد لله و بزگداشت و ثنا و ستایش خداوند عز و جل و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله و بیزاری جستن از هر آن که بنای ظلم و ستم بر ایشان را نهاد و آنان را از جایگاهشان پس راند و از مرتبه­شان بازداشت و به نیرنگ، جنگی علیه ایشان به راه انداخت یا حقی از ایشان را انکار نمود، پیش برو و چون قصد اجازه گرفتن نمودی، کنار در بارگاه بایست و چشمانت را به قبر بدوز و بگو: ای مولای من ای ابا عبد الله، ای پسر رسول خدا، غلام تو و پسر کنیز تو، این خاکسار پیش روی تو و فرو افتاده در برابر والایی شأن تو و این اقرار کرده به حق تو، پناه جو به نگاهداشت تو و رهسپار حرم تو و روی نهاده به مقام تو و توسل جسته به درگاه خدای تبارک و تعالی به آبروی تو، به نزد تو آمده است. آیا رخصت ورود می­دهی ای مولای من؟ آیا وارد شوم ای فرشتگان حلقه زده بر گرد این حرم و درنشسته بر این شهادتگاه؟ - . المزار الکبیر : 138- 141 -

**[ترجمه]

أقول

و ساق الزیارات نحوا مما مر بروایة المفید.

**[ترجمه]زیارتها را نظیر آنچه که در روایت شیخ مفید آمد، پیش می­برد .

**[ترجمه]

باب 31 زیارة لیلة عرفة و یومها

الأخبار

«1»

قَالَ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ وَ السَّیِّدُ وَ الشَّهِیدُ قَدَّسَ اللَّهُ أَرْوَاحَهُمْ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ فِی هَذَا الْیَوْمِ فَاغْتَسِلْ مِنَ الْفُرَاتِ إِنْ أَمْکَنَکَ وَ إِلَّا فَمِنْ حَیْثُ أَمْکَنَکَ وَ الْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ اقْصِدْ حَضْرَتَهُ الشَّرِیفَةَ وَ أَنْتَ عَلَی سَکِینَةٍ وَ وَقَارٍ فَإِذَا بَلَغْتَ بَابَ الْحَائِرِ فَکَبِّرِ اللَّهَ تَعَالَی وَ قُلِ اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیراً وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِ السَّلَامُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَی فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَی الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَی الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَی الْخَلَفِ الصَّالِحِ الْمُنْتَظَرِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الْمُوَالِی لِوَلِیِّکَ الْمُعَادِی لِعَدُوِّکَ اسْتَجَارَ بِمَشْهَدِکَ وَ تَقَرَّبَ إِلَی اللَّهِ بِقَصْدِکَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِوَلَایَتِکَ وَ خَصَّنِی بِزِیَارَتِکَ

ص: 359

1- 1. المزار الکبیر ص 138- 141.

وَ سَهَّلَ لِی قَصْدَکَ (1)

ثُمَّ ادْخُلْ فَقِفْ مِمَّا یَلِی الرَّأْسَ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ الْکُبْرَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ مَلَائِکَتَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی إِلَی رَبِّی فَصَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ عَلَی أَجْسَادِکُمْ وَ عَلَی شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ ابْنَ إِمَامِ الْمُتَّقِینَ وَ ابْنَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ إِلَی جَنَّاتِ النَّعِیمِ وَ کَیْفَ لَا تَکُونُ کَذَلِکَ وَ أَنْتَ بَابُ الْهُدَی وَ إِمَامُ الْتُّقَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ خَامِسُ أَهْلِ الْکِسَاءِ غَذَّتْکَ یَدُ الرَّحْمَةِ وَ رَضَعْتَ مِنْ ثَدْیِ الْإِیمَانِ وَ رُبِّیتَ فِی حَجْرِ الْإِسْلَامِ فَالنَّفْسُ غَیْرُ رَاضِیَةٍ بِفِرَاقِکَ وَ لَا شَاکَّةٍ فِی حَیَاتِکَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی آبَائِکَ وَ أَبْنَائِکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَرِیعَ الْعَبْرَةِ السَّاکِبَةِ وَ قَرِینَ الْمُصِیبَةِ الرَّاتِبَةِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ مِنْکَ الْمَحَارِمَ فَقُتِلْتَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ مَقْهُوراً وَ أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِکَ مَوْتُوراً وَ أَصْبَحَ کِتَابُ اللَّهِ بِفَقْدِکَ مَهْجُوراً السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ

ص: 360

1- 1. مصباح الزائر ص 182- 183 و مزار الشهید ص 52- 53 بتفاوت یسیر بینهما.

وَ أُمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ بَنِیکَ وَ عَلَی الْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَکَ وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الْحَافِّینَ بِقَبْرِکَ وَ الشَّاهِدِینَ لِزُوَّارِکَ الْمُؤَمِّنِینَ بِالْقَبُولِ عَلَی دُعَاءِ شِیعَتِکَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَصَدْتُ حَرَمَکَ وَ أَتَیْتُ مَشْهَدَکَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکَ عِنْدَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الَّذِی لَکَ لَدَیْهِ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ کَرَمِهِ (1) ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ صَلِّ عِنْدَ الرَّأْسِ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِیهِمَا مَا أَحْبَبْتَ فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ لِأَنَّ الصَّلَاةَ وَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ لَا تَکُونُ إِلَّا لَکَ لِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّی أَفْضَلَ التَّحِیَّةِ وَ السَّلَامِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ التَّحِیَّةَ وَ السَّلَامَ اللَّهُمَّ وَ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَی مَوْلَایَ وَ سَیِّدِی وَ إِمَامِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ ذَلِکَ مِنِّی وَ أْجُرْنِی عَلَی ذَلِکَ أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ثُمَّ صِرْ إِلَی عِنْدِ رِجْلَیِ الْحُسَیْنِ وَ زُرْ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ قُلِ:

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدَ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ بْنَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَظْلُومُ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکَ

ص: 361

1- 1. مصباح الزائر ص 183- 184 و مزار الشهید ص 53- 54.

مِنْهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.

ثُمَّ اخْرُجْ مِنَ الْبَابِ الَّذِی عِنْدَ رِجْلِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام فَتَوَجَّهْ هُنَاکَ إِلَی الشُّهَدَاءِ وَ زُرْهُمْ فَقُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَوْلِیَاءَ اللَّهِ وَ أَحِبَّاءَهُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَصْفِیَاءَ اللَّهِ وَ أَوِدَّاءَهُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ دِینِ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ نَبِیِّهِ وَ أَنْصَارَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْصَارَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الْوَلِیِّ النَّاصِحِ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ الْمَظْلُومِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُمْ وَ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فَوْزاً عَظِیماً فَیَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ مَعَکُمْ فِی الْجِنَانِ مَعَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ عُدْ إِلَی عِنْدِ رَأْسِ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ لِنَفْسِکَ وَ لِأَهْلِکَ وَ لِإِخْوَانِکَ الْمُؤْمِنِینَ (1).

وَ قَالَ الْمُفِیدُ رَحِمَهُ اللَّهُ: فَإِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ فَانْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خَالِصَةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اللَّهِ سَلَامَ مُوَدِّعٍ لَا قَالٍ وَ لَا سَئِمٍ فَإِنْ أَمْضِ فَلَا عَنْ مَلَالَةٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلَا عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرِینَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ یَا مَوْلَایَ آخِرَ الْعَهْدِ لِزِیَارَتِکَ وَ رَزَقَنِی الْعَوْدَ إِلَی مَشْهَدِکَ وَ الْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ ثُمَّ اخْرُجْ وَ لَا تُوَلِّ ظَهْرَکَ وَ أَکْثِرْ مِنْ قَوْلِ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ثُمَّ امْضِ إِلَی مَشْهَدِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام فَإِذَا أَتَیْتَ فَقِفْ عَلَیْهِ وَ قُلِ السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ علیهم السلام وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ أُشْهِدُ اللَّهَ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی مَا مَضَی الْبَدْرِیُّونَ الْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الْمُنَاصِحُونَ فِی جِهَادِ أَعْدَائِهِ الْمُبَالِغُونَ فِی نُصْرَةِ أَوْلِیَائِهِ فَجَزَاکَ اللَّهُ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ وَ أَوْفَرَ جَزَاءِ أَحَدٍ وَفَی

ص: 362

1- 1. مصباح الزائر ص 184- 185 و مزار الشهید ص 54.

بِبَیْعَتِهِ وَ اسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتَهُ وَ حَشَرَکَ مَعَ النَّبِیِّینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ الرَّأْسِ وَ ادْعُ اللَّهَ بَعْدَهُمَا بِمَا أَحْبَبْتَ فَإِذَا أَرَدْتَ الْخُرُوجَ فَوَدِّعْهُ وَ قُلْ أَسْتَوْدِعُکَ اللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ اللَّهُمَّ اکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی قَبْرَ وَلِیِّکَ وَ ابْنِ أَخِی نَبِیِّکَ وَ ارْزُقْنِی زِیَارَتَهُ مَا أَبْقَیْتَنِی وَ احْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ فِی الْجِنَانِ وَ ادْعُ لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِإِخْوَانِکَ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ ارْجِعْ إِلَی مَشْهَدِ الْحُسَیْنِ علیه السلام لِلْوَدَاعِ فَإِذَا أَرَدْتَ وَدَاعَهُ فَقِفْ عَلَیْهِ کَوُقُوفِکَ عَلَیْهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ لِی جُنَّةٌ مِنَ الْعَذَابِ وَ هَذَا أَوَانُ انْصِرَافِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لَا مُسْتَبْدِلٍ بِکَ سِوَاکَ وَ لَا مُؤْثِرٍ عَلَیْکَ غَیْرَکَ وَ لَا زَاهِدٍ فِی قُرْبِکَ أَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَی أَنْ لَا یَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی وَ مِنْ رُجُوعِی وَ أَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَرَانِی مَکَانَکَ وَ هَدَانِی لِلتَّسْلِیمِ عَلَیْکَ وَ لِزِیَارَتِی إِیَّاکَ أَنْ یُورِدَنِی حَوْضَکُمْ وَ یَرْزُقَنِی مُرَافَقَتَکُمْ فِی الْجِنَانِ مَعَ آبَائِکَ الصَّالِحِینَ.

ثُمَّ سَلِّمْ عَلَی النَّبِیِّ وَ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام وَاحِداً وَاحِداً وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ ثُمَّ حَوِّلْ وَجْهَکَ إِلَی قُبُورِ الشُّهَدَاءِ فَوَدِّعْهُمْ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُمْ وَ أَشْرِکْنِی مَعَهُمْ فِی صَالِحِ مَا أَعْطَیْتَهُمْ عَلَی نَصْرِهِمْ ابْنَ نَبِیِّکَ وَ حُجَّتَکَ عَلَی خَلْقِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا وَ إِیَّاهُمْ فِی جَنَّتِکَ مَعَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً أَسْتَوْدِعُکُمُ اللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ السَّلَامَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیْهِمْ وَ احْشُرْنِی مَعَهُمْ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ثُمَّ اخْرُجْ وَ لَا تُوَلِّ ظَهْرَکَ عَنِ الْقَبْرِ حَتَّی یَغِیبَ عَنْ مُعَایَنَتِکَ وَ قِفْ عَلَی الْبَابِ مُتَوَجِّهاً إِلَی الْقِبْلَةِ وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ انْصَرِفْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (1).

ص: 363

1- 1. مصباح الزائر ص 114 و 185 مزار الشهید ص 54- 55.

**[ترجمه]شیخ مفید و سید و شهید قدس الله ارواحهم گویند: چون در این روز قصد زیارت وی را نمودی، اگر توانستی در فرات وگرنه در هر جا که توانستی غسل کن و پاکترین لباسهایت را بپوش و به حال آرامش و وقار به سوی محضر شریف وی روانه گرد و چون به دروازه حرم رسیدی، خداوند بلند مرتبه را به بزرگی یاد کن و بگو: خداوند بس بزرگ و بلند مرتبه است و حمد و ثنای فراوان خدای راست و خداوند پاک و منزه است، در سپیده دم صبح و در هنگامه سرخی پیش از غروب و حمد و ثنا خدایی راست که ما را به این امر ره نمود و اگر او ما را ره نمی­نمود، ما به آن ره نمی­بردیم، به راستی که فرستادگان پروردگارمان برای ما حق آوردند. سلام بر رسول خدا، سلام بر امیر المومنین، سلام بر فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان، سلام بر حسن و حسین، سلام بر علی بن حسین، سلام بر محمد بن علی، سلام بر جعفر بن محمد، سلام بر موسی بن جعفر، سلام بر علی بن موسی، سلام بر محمد بن علی، سلام بر علی بن محمد، سلام بر حسن بن علی، سلام بر جانشین شایسته که چشم­انتظارش نشسته اند، سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، غلام تو و پسر غلام تو و پسر کنیز تو که دوستدار دوستان تو و دشمن دشمنان توست، به شهادتگاه تو پناه آورده و با ره سپردن به سوی تو به خدا تقرب جسته است. حمد و ثنا خدایی راست که ما را به ولایت تو ره نمود و مرا برای زیارت تو برگزید و ره سپردن به سویت را برایم ساده نمود. - . مصباح الزائر : 182- 183 و مزار الشهید : 52- 53 با تفاوت اندکی که بین این دو است. -

سپس وارد شو و در کنار سر حضرت بایست و بگو: سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح نبیّ خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل خدا، سلام بر تو ای وارث موسی همسخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا، سلام بر تو ای وارث امیر المومنین، سلام بر تو ای وارث فاطمه زهرا، سلام بر تو ای پسر محمد مصطفی، سلام بر تو ای پسر علی مرتضی، سلام بر تو ای پسر فاطمه زهرا، سلام بر تو ای پسر خدیجه کبری، سلام بر تو ای آن که خداوند به خونخواهی تو و پدرت برخیزد و ای کشته­ تبار کشته­ای که خونخواهی کشتگانت بر کفت مانده است. گواهی می­دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر نمودی و فرمانبردار خدا بودی تا آنکه لحظه جان باختنت رسید. پس خدا لعنت کند امتی را که تو را کشت و خدا لعنت کند امتی را که بر تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند امتی را که خبر تو را شنید و به آن خشنود گشت. ای مولای من ای ابا عبد الله، خدا و فرشتگانش و پیامبران و فرستادگانش را گواه می­گیرم که من به شما ایمان دارم و به وجود بازگشت شما به شریعتهای دینم و سرانجام عملم و بازگشتم به سوی پروردگارم یقین دارم. پس صلوات خدا بر شما باد و بر روانتان و بر پیکرهاتان و بر حاضر و غایب شما و بر پنهان و آشکار شما. سلام بر تو ای پسر پیامبر خاتم و ای پسر سرور جانشینان پیامبران و ای پسر پیشوای پرهیزکاران و پسر راهبر نورانی دست و رویان به سوی بهشت برین. و چگونه چنین نباشی حال آنکه تو دروازه رهیافتگی و پیشوای پرهیزکاری و دست­آویز برناکندنی و حجت بر اهل دنیا و پنجمین آل عبا هستی و دست رحمت به تو غذا خورانده و از سینه ایمان شیر نوشیده ای و در دامان اسلام پرورش یافته ای. دلم از جدایی از تو خشنود نیست و در زنده بودن تو تردید ندارد، صلوات خدا بر تو و بر پدران و فرزندانت. سلام بر تو ای درافتاده اشکهای ریزان و همنشین مصیبت پیاپی، خدا لعنت کند امتی را که حرمت­های تو را شکستند و تو که صلوات خدا بر تو باد. به قهر دشمنان کشته شدی و رسول خدا صلی الله علیه و آله به داغ انتقام ناگرفتگی تو گرفتار آمد و کتاب خدا با نبود تو، کنار افکنده شد. سلام بر تو و بر جدت و بر پدرت و مادرت و برادرت و بر امامان از نسل تو و بر شهید­ شدگان همراه تو و بر فرشتگان حلقه زده بر قبرت و گواهان بر زائرانت و آمین گویان بر استجابت دعای شیعیانت. و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. پدر و مادرم به فدای تو ای پس رسول خدا، پدر و مادرم به فدای تو ای ابا عبد الله، به حق که غم جانکاه از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه اهل آسمانها و زمین بس کمرشکن بود، پس خدا لعنت کند امتی را که زین نهادند و لگام بستند و برای جنگ با تو آماده گشتند. ای مولای من ای ابا عبد الله، ره به سوی حرم تو آوردم و به شهادتگاه تو آمدم و به آن منزلتی که نزد خداوند داری و جایگه والایی که در پیشگاه وی از آن برخورداری، از او مسألت می­نمایم که بر محمد و خاندان محمد درود فرستد و مرا به منت­نهی و بخشندگی و دست و دلبازی اش در دنیا و آخرت همراه شما گرداند. - . مصباح الزائر : 183- 184 و مزار الشهید : 53- 54 -

سپس ضریح را بوسه زن و کنار سر حضرت دو رکعت نماز بگزار و در آن هر سوره ای خواستی بخوان و چون فارغ گشتی بگو: خدایا من فقط برای تو نماز گزاردم و رکوع نمودم و سجده کردم و یگانه ای و تو را انبازی نباشد و نماز و رکوع و سجده جز برای تو جایز نباشد، زیرا که تنها خدایی هستی که جز تو خدایی نیست. خداوندا بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و سلام بسیار و بهترین تحیت و درودها را از من به ایشان رسان و سلام ایشان را به من رسان. خداوندا این دو رکعت هدیه از طرف من به سرور و مولا و امامم ابا عبد الله حسین بن علی علیهما السلام است. خداوندا بر محمد و خاندان محمد صلوات فرست و آن را از من قبول کن و در برابر آن بهترین امید و چشمداشتم از تو و از ولیّ ات را به من ارزانی دار ای مهرورزترین مهرورزان. سپس به کنار پاهای حسین برو و علی بن حسین علیهما السلام را زیارت کن و بگو: سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر پیامبر خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین، سلام بر تو ای پسر حسین شهید، سلام بر تو ای شهید زاده شهید، سلام بر تو ای ستمدیده، خدا لعنت کند امتی را که تو را کشت و خدا لعنت کند امتی را که به تو ستم روا داشت و لعنت کند امتی را که این خبر شنید و به آن خشنود گشت. سلام بر تو ای ولیّ خدا و فرزند ولی خدا، به حق که غم جانگداز از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما و بر همه مومنان بس گران بود. پس خداوند لعنت کند امتی را که تو را کشتند و نزد خدا و نزد تو از ایشان در دنیا و آخرت بیزاری می­جویم.

سپس از دری که کنار پاهای علی بن حسین علیهما السلام است خارج شو و از آنجا به سمت شهیدان برو و بگو: سلام بر شما ای دوستداران خدا و محبوبان او، سلام بر شما ای دوستان برگزیده خدا و رفیقان ناب خدا، سلام بر شما ای یاران دین خدا، سلام بر شما ای یاران رسول او و یاران امیر المومنین و یاران فاطمه سرور زنان جهان، سلام بر شما ای یاران ابا محمد، حسن صاحب­ولایت پسندیده­کردار، سلام بر شما ای یاران ابا عبد الله حسین شهید مظلوم، صلوات خدا بر همه شما باد. پدر و مادرم به فدای شما، نیک و خوش باشید و طیّب و نیک باد زمینی که در آن دفن شدید، و سوگند که شما فوزی عظیم یافتید و ای کاش که با شما بودم تا با شما در بهشت همراه با شهیدان و صالحان، و بس نیک رفیقانی هستند ایشان، به فوز عظیم دست می­یافتم. و سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد. سپس به کنار سر حضرت حسین علیه السلام بیا و بسیار برای خود و خانواده و برادران مومنت دعا کن. - . مصباح الزائر : 184- 185 و مزار الشهید : 54 -

شیخ مفید گوید: چون قصد بازگشتن داشتی، بر قبر خم شو و آن را ببوس و بگو: سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای برگزیده خدا، سلام بر تو ای خالص گشته برای خدا، سلام بر تو ای امین خدا، سلام وداع کننده ای نه آزرده دل و نه پریشان خاطر. و اگر می­روم از سر ملالت نیست و اگر می­مانم از بدگمانی به آنچه خداوند به بردباران وعده داده، نمی­باشد. خداوند این زیارت را آخرین زیارت من از تو قرار ندهد و مرا بازگشت به شهادتگاه تو و درنشستن بر ساحتت روزی نماید و در دنیا و آخرت با شما همراه دارد. سپس بیرون برو و پشت مکن و بسیار بگو: ما از خداییم و به سوی او بازگردندگانیم.

سپس به سوی شهادتگاه عباس بن علی علیه السلام برو و چون رسیدی، بر کنار وی بایست و بگو: سلام بر تو ای بنده درستکار فرمانبردار خدا و رسول خدا و امیر المومنین و حسن و حسین که سلام و صلوات خدا بر ایشان باد، و سلام و رحمت و برکات خدا و مغفرت او بر تو و بر روان و پیکر تو. گواهی می­دهم که تو بر همان راهی که جنگجویان بدر و جانفشانان در راه خدا و پاکبازان در راه او در جهاد با دشمنانش و سخت­کوشان در یاری اولیای خدا و بازدارندگان دشمنان از محبوبان خداوند ره سپردند، گام زدی؛ پس خداوند تو را بهترین پاداش و فراوان ترین پاداشی که کسی در وفا نمودن به بیعت او و پاسخ گویی به فراخوانی او گرفته، نصیبت گرداند و تو را با پیامبران و راستین­منشان و شهیدان و درستکاران که بس نیک رفیقانند ایشان، محشور گرداند.

سپس کنار سر حضرت دو رکعت نماز بگزار و پس از آن خدا را به هر دعایی که خواستی بخوان و چون قصد خارج شدن نمودی، با او وداع کن و بگو: تو را به خدا می­سپارم و از تو می­خواهم که حافظ من باشی و به تو سلام می­رسانم، به خدا و رسول خدا و کتاب او و آنچه که او از سوی خداوند آورد، ایمان آوردیم. خداوندا ما را همراه با شاهدان بنویس. خداوندا این را آخرین زیارت من از قبر ولیّ­ات و پسر برادر رسولت صلی الله علیه و آله قرار مده و مادام که زنده ام داشته ای، زیارت او را روزی­ام کن و مرا با او و پدرانش در بهشت، محشور نما و سپس برای خود و پدر و مادرت و برادران مومنت دعا کن. سپس برای وداع به شهادتگاه حسین علیه السلام بازگرد و چون قصد وداع با وی نمودی، همچون نخستین ایستادنت، بر کنار او بایست و بگو: سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای ابا عبد الله، تو مرا سپر بازدارنده از آتش دوزخی و اکنون لحظه بازگشتم است، نه روی­گردان از تو و نه از سر برگزیدن دیگری بر تو و نه به ترجیح دیگری بر تو و نه دل­آزرده از بودن در کنار تو. از خدای متعال درخواست می­کنم که این را آخرین دیدار من و آخرین بازگشت من قرار ندهد و از خدایی که جایگه تو را به من نشان داد و مرا برای سلام دادن به تو و زیارت تو ره نمود، مسألت دارم که مرا به حوض وارد کند و همراهی با شما در کنار پدران نیکوکارتان در بهشت را روزی ام گرداند. سپس بر پیامبر و یکایک امامان درود فرست و هر آنچه خواستی به دعا بخوان و سپس روی سوی قبر شهیدان کن و با ایشان وداع کن و بگو: سلام بر شما و رحمت و برکات خدا، خداوندا این را آخرین زیارت من از ایشان قرار مده و مرا در پاداش شایسته ای که ایشان را به خاطر یاری پسر پیامبرت و حجتت بر خلقت عطا فرمودی، شریک گردان. خدایا ما را با ایشان در بهشتت با شهیدان و صالحان که بس نیک رفیقانی اند، همراه گردان. شما را به خدا می­سپارم و به شما سلام می­رسانم. خداوندا بازگشت به سوی ایشان را روزی ام کن و مرا با ایشان رستاخیز ده ای مهرورزنده ترین مهرورزان. سپس بیرون شو و به مقبره حضرت پشت نکن تا آنکه از نگاهت دور شود و در کنار در روی به قبله بایست و هر آنچه که خواهی دعا کن و به خواست خدا، ره بازگشت گیر. - . مصباح الزائر : 114 و 185 مزار الشهید : 54- 55 -

گویم: این زیارت را در المزار الکبیر - . المزار الکبیر : 154- 156 - روایت نموده است تا به اینجا که: و ظاهر شما و باطن شما. سپس گفت: سپس روی قبر خم شو و آن را ببوس و بگو: پدر و مادرم به فدایت ای ابا عبد الله، به تحقیق که غم جانگداز از دست دادنت بس دشوار و مصیبت تو بر ما بس گران بود و سپس آن را تا پایان آنچه که شیخ مفید رحمه الله روایت نمود، ذکر می­کند.

**[ترجمه]

أقول

روی هذه الزیارة فی المزار الکبیر(1): إلی قوله و ظاهرکم و باطنکم ثم قال ثم انکب علی القبر و قبله و قل بأبی أنت و أمی یا أبا عبد الله لقد عظمت الرزیة و جلت المصیبة بک علینا و ساقها إلی آخر ما أورده المفید رحمه الله.

**[ترجمه]«صریع الدمعة الساکبة»، اضافه آن مانند «کریم البلد» است. «صریع» یعنی افتاده بر زمین و «مصارع الشهداء» محل شهادت آنهاست، موضعی که اشک فرشتگان و انبیا و اولیا بر آن می­ریزد. «الراتبة»، ثابت و مستمر. «موتور» یعنی کسی که کشته­ای دارد و انتقامش را نگرفته است. «مستشهد» بر وزن اسم مفعول، مقتول در راه خدا. «تأمین» یعنی آمین گفتن بر دعای دیگران و آمین، یعنی خدایا استجابت کن.

**[ترجمه]

بیان

قوله صریع الدمعة الساکبة الإضافة من قبیل کریم البلد و الصریع المطروح علی الأرض و مصارع الشهداء مواضع شهادتهم أی المصرع الذی تسکب علیه دموع الملائکة و الأنبیاء و الأولیاء و الراتبة الثابتة المستمرة و الموتور من قتل له قتیل فلم یدرک بدمه و المستشهد علی بناء المفعول المقتول فی سبیل الله و التأمین قول آمین علی دعاء الغیر و هو بمعنی اللهم استجب.

و أقول إن السید و الشهید رحمهما الله أحالا الوداع علی ما سبق و قالا: ثم امض إلی مشهد العباس رضی الله عنه فإذا أتیته فقف علی قبره و قل السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا الْفَضْلِ الْعَبَّاسَ بْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَوَّلِ الْقَوْمِ إِسْلَاماً وَ أَقْدَمِهِمْ إِیمَاناً وَ أَقْوَمِهِمْ بِدِینِ اللَّهِ وَ أَحْوَطِهِمْ عَلَی الْإِسْلَامِ أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَخِیکَ فَنِعْمَ الْأَخُ الْمُوَاسِی فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ مِنْکَ الْمَحَارِمَ وَ انْتَهَکَتْ فِی قَتْلِکَ حُرْمَةَ الْإِسْلَامِ فَنِعْمَ الْأَخُ الصَّابِرُ الْمُجَاهِدُ وَ الْمُحَامِی النَّاصِرُ وَ الْأَخُ الدَّافِعُ عَنْ أَخِیهِ الْمُجِیبُ إِلَی طَاعَةِ رَبِّهِ الرَّاغِبُ فِیمَا زَهِدَ فِیهِ غَیْرُهُ مِنَ الثَّوَابِ الْجَزِیلِ وَ الثَّنَاءِ الْجَمِیلِ فَأَلْحَقَکَ اللَّهُ بِدَرَجَةِ آبَائِکَ فِی دَارِ النَّعِیمِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ ثُمَّ انْکَبَّ عَلَی الْقَبْرِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ لَکَ تَعَرَّضْتُ وَ لِزِیَارَةِ أَوْلِیَائِکَ قَصَدْتُ رَغْبَةً فِی ثَوَابِکَ وَ رَجَاءً لِمَغْفِرَتِکَ وَ جَزِیلِ إِحْسَانِکَ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ رِزْقِی بِهِمْ دَارّاً وَ عَیْشِی بِهِمْ قَارّاً وَ زِیَارَتِی بِهِمْ مَقْبُولَةً وَ ذَنْبِی بِهِمْ مَغْفُوراً وَ اقْلِبْنِی بِهِمْ مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً دُعَائِی بِأَفْضَلِ مَا یَنْقَلِبُ بِهِ أَحَدٌ مِنْ زُوَّارِهِ وَ الْقَاصِدِینَ إِلَیْهِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

ص: 364

1- 1. المزار الکبیر ص 154- 156.

ثُمَّ قَبِّلِ الضَّرِیحَ وَ صَلِّ عِنْدَهُ صَلَاةَ الزِّیَارَةِ وَ مَا بَدَا لَکَ.

قال السید رحمه الله فإذا أردت وداعه علیه السلام فودعه ببعض ما قدمناه من وداعاته و قد تقدم سابقا زیارة العباس علیه السلام و فیها بعض هذه الألفاظ و إنما أعدناها اتباعا للمنقول فاعلم ذلک (1).

**[ترجمه]سید و شهید رحمهما الله وداع را بر آنچه گذشت وانهاده و گفته اند: سپس به سوی شهادتگاه عباس بن علی علیه السلام برو و بر کنار ضریحش بایست و بگو: سلام بر تو ای ابا­الفضل عباس بن امیر­المومنین، سلام بر تو ای پسر سرور جانشینان پیامبران، سلام بر تو ای پسر پیشگامترین این قوم در اسلام و پیشکسوت ترین ایشان در ایمان و برترین ایشان در برپا داشتن دین خدا و آگاه ترین ایشان نسبت به اسلام، شهادت می­دهم که تو برای خدا و رسول او و برای برادرت خیرخواهی نمودی و بس نیک برادر همیاری هستی و خدا لعنت کند امتی که تو را کشت و خدا لعنت کند امتی که به تو ستم روا داشت و خدا لعنت کند امتی که حرمت­های تو را شکست و با کشتن تو حرمت اسلام را زیر پا نهاد. و بس نیک برادر شکیبای جانفشان هستی و پشتیبان یاریگر و برادر بازدارنده دشمن از برادرش و سرنهنده به فرمانبری پروردگارش و روی­آورنده به پاداش فراوان و ستایش سزاواری که دیگران از آن روی تافته اند. پس خداوند تو را در فردوس برین به مرتبه پدرانت درآورد که او ستوده و والا شکوه است.

سپس بر قبر خم شو و بگو: خداوندا من از شوق ثواب تو و به امید آمرزش تو و مهرورزی شاینده ات، روی سوی تو نهاده و رهسپار زیارت اولیایت شده ام و از تو خواهش دارم که بر محمد و خاندان محمد درود فرستی و روزی مرا به آبروی ایشان فروباران و زندگی­ام را شادمان و زیارتم را به یمن وجودشان پذیرفته و گناهم را به آبرویشان آمرزیده گردانی و رستگار و نجات یافته و دعا برآورده، به بهترین شکلی که کسی از زائران او و رهسپردگان به سوی کوی او باز می­گردند، بازگردان، به مهرورزی ات ای مهرورزترین مهرورزان. سپس ضریح را ببوس و نزد وی نماز زیارت را بخوان و هر نماز و دعایی که خواهی.

سید رحمه الله گوید: چون قصد وداع حضرت علیه السلام را نمودی، پس او را به یکی از وداعهایی که پیش از این گفتیم، وداع نما و پیش از این زیارت عباس علیه السلام را نقل کردیم و در آن بخشی از این متن موجود بود و تکرار آن تنها به خاطر پیروی از متون منقوله است، پس این را بدان. - . مصباح الزائر : 185 و مزار الشهید : 54- 55 -

**[ترجمه]

باب 32 زیارته علیه السلام و سائر الأئمة صلوات الله علیهم حیهم و میتهم من البعید

الأخبار

«1»

مل، [کامل الزیارات] أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِذَا بَعُدَتْ بِأَحَدِکُمُ الشُّقَّةُ وَ نَأَتْ بِهِ الدَّارُ فَلْیَعْلُ أَعْلَی مَنْزِلٍ لَهُ فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ لْیُومِئْ بِالسَّلَامِ إِلَی قُبُورِنَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَصِیرُ إِلَیْنَا(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: چون کسی از شما با حرم حضرت فاصله بسیار داشت و خانه اش بسیار دور بود، بر بالاترین نقطه خانه اش بنشیند و دو رکعت نماز گزارد و به سلام به سوی مقبره های ما اشاره نماید که این به ما می­رسد. - . کامل الزیارات : 286 -

**[ترجمه]

«2»

مل، [کامل الزیارات] عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ أَخِی عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا سَدِیرُ مَا عَلَیْکَ أَنْ تَزُورَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ جُمُعَةٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ وَ فِی کُلِّ یَوْمٍ مَرَّةً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ فَرَاسِخَ کَثِیرَةً فَقَالَ تَصْعَدُ فَوْقَ سَطْحِکَ ثُمَّ تَلْتَفِتُ یَمْنَةً وَ یَسْرَةً ثُمَّ تَرْفَعُ رَأْسَکَ إِلَی السَّمَاءِ ثُمَّ تَحَوَّلُ نَحْوَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ثُمَّ تَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ تُکْتَبُ لَکَ زَوْرَةٌ وَ الزَّوْرَةُ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ قَالَ سَدِیرٌ فَرُبَّمَا فَعَلْتُهُ فِی النَّهَارِ أَکْثَرَ مِنْ عِشْرِینَ مَرَّةً(3).

ص: 365

1- 1. مصباح الزائر ص 185 و مزار الشهید ص 54- 55.
2- 2. کامل الزیارات ص 286.
3- 3. کامل الزیارات ص 287.

**[ترجمه]کامل الزیارات: سدیر در روایتی طولانی گوید که امام صادق علیه السلام فرمود: ای سدیر، وظیفه آن است که قبر حسین علیه السلام را هر جمعه پنج مرتبه و هر روز یک بار زیارت کنی. گفتم فدایت گردم، میان ما و او فاصله چندین فرسخی است. فرمود: بر بام خانه می­روی و آنگاه به چپ و راست نگاه می­کنی و سپس سرت را به سوی آسمان فراز می­کنی و آنگاه به سمت قبر حسین می­چرخی و می­گویی: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو. و برای تو یک زیارت نوشته می شود و یک زیارت برابر است با یک حج و یک عمره. سدیر گوید: و گاه باشد که من این کار را بیش از بیست بار در روز انجام می­دهم. - . کامل الزیارات : 287 -

**[ترجمه]

«3»

أَقُولُ رَوَاهُ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَدِیرٍ: وَ فِیهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ (1).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر همین روایت را به روایت از سدیر نقل می­کند و در آن آمده است: سلام بر تو ای ابا عبد الله، سلام بر تو ای پسر رسول خدا، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. - . المزار الکبیر : 145- 146 -

**[ترجمه]

«4»

مل، [کامل الزیارات] حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَنَانٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: یَا سَدِیرُ تَزُورُ قَبْرَ الْحُسَیْنِ فِی کُلِّ یَوْمٍ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَا قَالَ مَا أَجْفَاکُمْ فَتَزُورُهُ فِی کُلِّ شَهْرٍ قُلْتُ لَا قَالَ فَتَزُورُهُ فِی کُلِّ سَنَةٍ قُلْتُ قَدْ یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ یَا سَدِیرُ مَا أَجْفَاکُمْ بِالْحُسَیْنِ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یَبْکُونَ وَ یَزُورُونَ لَا یَفْتُرُونَ وَ مَا عَلَیْکَ یَا سَدِیرُ أَنْ تَزُورَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه السلام فِی کُلِّ جُمُعَةٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ وَ ذَکَرَ مِثْلَ الْحَدِیثِ الْأَوَّلِ (2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حنان از پدرش روایت می­کند که امام صادق علیه السلام فرمود: ای سدیر،آیا هر روز قبر حسین را زیارت می­کنی؟ عرض کردم خیر فدایت شوم. فرمود: چه بی مهرید! فرمود: هر ماه به زیارت او می­روی؟ گفتم نه. فرمود: آیا هر سال یک بار به زیارت او می­روی؟ گفتم گاهی چنین است. فرمود: ای سدیر، چقدر بر حسین علیه السلام جفاکارید و بی مهری می­کنید! آیا نمی­دانید که خداوند را هزار هزار فرشته است که غبارین روی و آشفته موی بر حسین می­گریند و زیارتش می­کنند و از زیارت او خسته نشده و دست نمی­کشند. و بر توست ای سدیر که در هر جمعه قبر حسین علیه السلام را پنج بار زیارت کنی و نظیر حدیث اول را ذکر می­کند. - . کامل الزیارات : 287 -

**[ترجمه]

«5»

کا، [الکافی] یب، [تهذیب الأحکام] مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مَنِیعٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ: مِثْلَهُ (3) بیان لا یبعد أن یکون الالتفات یمنة و یسرة إلی جانب الفوق للتقیة لئلا یطلع علیه أحد.

**[ترجمه]الکافی، التهذیب: نظیر همین روایت را به سندی دیگر بیان می­کند. - . الکافی 4 : 589 و التهذیب 6 : 116 - توضیح: بعید نیست توجه به راست و چپ و بالا از روی تقیه باشد تا کسی مطلع نگردد.

**[ترجمه]

«6»

مل، [کامل الزیارات] رَوَی سُلَیْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام کَیْفَ أَزُورُکَ إِذَا لَمْ أَقْدِرْ عَلَی ذَلِکَ قَالَ قَالَ لِی یَا عِیسَی إِذَا لَمْ تَقْدِرْ عَلَی الْمَجِی ءِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْجُمُعَةِ فَاغْتَسِلْ أَوْ تَوَضَّأْ وَ اصْعَدْ إِلَی سَطْحِکَ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ تَوَجَّهْ نَحْوِی فَإِنَّهُ مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی فَقَدْ زَارَنِی فِی مَمَاتِی وَ مَنْ زَارَنِی فِی مَمَاتِی فَقَدْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی (4).

**[ترجمه]کامل الزیارات: سلیمان بن عیسی از پدرش روایت کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم که اگر نتوانم به زیارت شما بیایم، چه کنم؟ گوید فرمود: اگر نتوانستی به نزد من بیایی ای عیسی، چون روز جمعه شد غسل نما یا وضو بگیر و بر بالای بام خانه ات درآی و دو رکعت نماز بخوان و به سوی من روی کن و به راستی که هر که مرا در زمان زندگی ام زیارت کند، چون کسی است که مرا پس از مرگم زیارت کند و هر که مرا پس از مرگم زیارت کند، چون کسی است که مرا در زمان زندگی ام زیارت کرده باشد. - . کامل الزیارات : 287 -

**[ترجمه]

بیان

هذا الخبر یدل علی أن زیارة الإمام الحی أیضا تجوز بهذا الوجه.

ص: 366

1- 1. المزار الکبیر ص 145- 146.
2- 2. کامل الزیارات ص 287.
3- 3. الکافی ج 4 ص 589 التهذیب ج 6 ص 116.
4- 4. کامل الزیارات ص 287.

فهذا مستند لزیارة القائم صلوات الله علیه فی أی مکان أراد و یتوجه إلی السرداب المقدس.

**[ترجمه]این خبر بیانگر آن است که زیارت امام زنده نیز به این وجه جایز است. و این سندی است برای جواز زیارت حضرت قائم صلوات الله علیه در هر مکان که خواهی و باید که به سوی سرداب مقدس حضرت روی کرد .

**[ترجمه]

«7»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنِیعٍ عَنْ حَنَانٍ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَا سَدِیرُ تُکْثِرُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیه السلام قُلْتُ إِنَّهُ مِنَ الشُّغُلِ فَقَالَ أَ لَا أُعَلِّمُکَ شَیْئاً إِذَا أَنْتَ فَعَلْتَهُ کُتِبَتْ لَکَ بِذَلِکَ الزِّیَارَةُ فَقُلْتُ بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَالَ لِیَ اغْتَسِلْ فِی مَنْزِلِکَ وَ اصْعَدْ إِلَی سَطْحِکَ وَ أَشِرْ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ تُکْتَبْ لَکَ بِذَلِکَ الزِّیَارَةُ(1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: حنان از سدیر روایت کند که امام صادق علیه السلام مرا گفت: ای سدیر، زیاد به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام می­روی؟ عرض کردم که این کار همیشگی ام است. فرمود: آیا می­خواهی چیزی به تو بیاموزم که چون آن را انجام دهی، به واسطه آن برایت همان مقدار زیارت نوشته شود؟ عرض کردم: آری فدایت گردم. فرمود: در خانه ات غسل کن و بر بام خانه ات نشین و به سلام­دهی به حضرت اشاره کن و اینگونه ثواب همان زیارت برایت نوشته می شود. - . کامل الزیارات : 288 -

**[ترجمه]

بیان

قوله قلت إنه أی ترک الإکثار المفهوم من سکوته عن الجواب.

**[ترجمه]گفته وی: «قلتُ إنّه...»: یعنی زیاد نرفتن به زیارت حضرت به دلیل اشتغال است و این معنی، از سکوت سدیر از جواب به امام فهمیده می­شود.

**[ترجمه]

«8»

مل، [کامل الزیارات] ابْنُ الْوَلِیدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِذَا بَعُدَتْ عَلَیْکَ الشُّقَّةُ وَ نَأَتْ بِکَ الدَّارُ فَلْتَعْلُ أَعْلَی مَنْزِلِکَ فَلْتُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ لْتُومِئْ بِالسَّلَامِ إِلَی قُبُورِنَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَصِلُ إِلَیْنَا(2).

**[ترجمه]کامل الزیارات: امام صادق علیه السلام: چون فاصله ات بسیار زیاد و خانه ات بسیار دور بود، پس به بالاترین جای خانه ات برو و دو رکعت نماز بگزار و به سلام­دهی به سوی قبرهای ما اشاره کن که این گونه سلام به ما می­رسد. - . کامل الزیارات : 288 -

**[ترجمه]

«9»

لی، [الأمالی] للصدوق الْعَطَّارُ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ صَبَّاحٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنَ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: فِی حَدِیثٍ ذَکَرَ فِیهِ قِصَّةَ فُطْرُسَ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَبِلَ تَوْبَتَهُ بِالتَّمَسُّحِ بِالْحُسَیْنِ علیه السلام إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ فُطْرُسُ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَا إِنَّ أُمَّتَکَ سَتَقْتُلُهُ وَ لَهُ عَلَیَّ مُکَافَاةَ أَنْ لَا یَزُورَهُ زَائِرٌ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ عَنْهُ وَ لَا یُسَلِّمَ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ سَلَامَهُ وَ لَا یُصَلِّیَ عَلَیْهِ مُصَلٍّ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ سلامه [صَلَاتَهُ](3).

**[ترجمه]الامالی صدوق: ابراهیم بن شعیب در روایتی بلند از امام صادق علیه السلام که در آن حکایت فُطرُس را بیان می­کند که خداوند تعالی توبه او را با دست و رو مالیدن بر حسین علیه السلام (در گهواره) پذیرفت، گوید: پس فطرس گفت ای رسول خدا، هان که امت تو او را خواهند کشت و من این گونه برای او جبران می­کنم که هیچ زائری به زیارت وی نیاید مگر آنکه من از سوی او به امام می­رسانم و هیچ سلام دهنده ای سلامی نکند مگر آنکه من سلامش را به وی رسانم و صلوات دردهنده­ای صلواتی نفرستد مگر آنکه من سلامش (صلواتش) را به وی رسانم. - . أمالی الصدوق : 138 ذیل حدیث -

**[ترجمه]

«10»

مل، [کامل الزیارات] مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ: دَخَلَ حَنَانُ بْنُ سَدِیرٍ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ یَا حَنَانَ بْنَ سَدِیرٍ تَزُورُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی کُلِّ شَهْرٍ مَرَّةً قَالَ لَا قَالَ فَفِی کُلِّ شَهْرَیْنِ قَالَ لَا قَالَ فَفِی کُلِّ سَنَةٍ قَالَ لَا قَالَ مَا أَجْفَاکُمْ بِسَیِّدِکُمْ قَالَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قِلَّةُ الزَّادِ وَ بُعْدُ الْمَسَافَةِ.

ص: 367

1- 1. کامل الزیارات ص 288.
2- 2. کامل الزیارات ص 288.
3- 3. أمالی الصدوق ص 138 ذیل حدیث.

قَالَ أَ لَا أَدُلُّکُمْ عَلَی زِیَارَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ إِنْ بَعُدَ النَّائِی قَالَ فَکَیْفَ أَزُورُهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ اغْتَسِلْ یَوْمَ الْجُمُعَةِ أَوْ أَیَّ یَوْمٍ شِئْتَ وَ الْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ اصْعَدْ إِلَی أَعْلَی مَوْضِعٍ فِی دَارِکَ أَوِ الصَّحْرَاءِ فَاسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ بِوَجْهِکَ بَعْدَ مَا تُبَیِّنُ أَنَّ الْقَبْرَ هُنَالِکَ یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ثُمَّ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ سَیِّدِی وَ ابْنَ سَیِّدِی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا قَتِیلَ بْنَ الْقَتِیلِ الشَّهِیدَ بْنَ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَنَا زَائِرُکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِقَلْبِی وَ لِسَانِی وَ جَوَارِحِی وَ إِنْ لَمْ أَزُرْکَ بِنَفْسِی وَ الْمُشَاهَدَةِ فَعَلَیْکَ السَّلَامُ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ وَ وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ وَ وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ وَ وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اللَّهِ وَ وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اللَّهِ وَ کَلِمَتِهِ وَ وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ وَ نَبِیِّهِ وَ رَسُولِهِ وَ وَارِثَ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَصِیِّ رَسُولِ اللَّهِ وَ خَلِیفَتِهِ وَ وَارِثَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَصِیِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَکَ وَ جَدَّدَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ أَنَا یَا سَیِّدِی مُتَقَرِّبٌ إِلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ إِلَی جَدِّکَ رَسُولِ اللَّهِ وَ إِلَی أَبِیکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَی أَخِیکَ الْحَسَنِ وَ إِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ فَعَلَیْکَ سَلَامُ اللَّهِ وَ رَحْمَتُهُ بِزِیَارَتِی لَکَ بِقَلْبِی وَ لِسَانِی وَ جَمِیعِ جَوَارِحِی فَکُنْ یَا سَیِّدِی شَفِیعِی لِقَبُولِ ذَلِکَ مِنِّی وَ أَنَا بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ اللَّعْنَةِ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکُمْ أَجْمَعِینَ فَعَلَیْکَ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ رِضْوَانُهُ وَ رَحْمَتُهُ ثُمَّ تَتَحَوَّلُ عَلَی یَسَارِکَ قَلِیلًا وَ تُحَوِّلُ وَجْهَکَ إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام وَ هُوَ عِنْدَ رِجْلِ أَبِیهِ وَ تُسَلِّمُ عَلَیْهِ مِثْلَ ذَلِکَ ثُمَّ ادْعُ اللَّهَ بِمَا أَحْبَبْتَ مِنْ أَمْرِ دِینِکَ وَ دُنْیَاکَ.

ثُمَّ تُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَإِنَّ صَلَاةَ الزِّیَارَةِ ثَمَانِیَةٌ أَوْ سِتَّةٌ أَوْ أَرْبَعَةٌ أَوْ رَکْعَتَانِ وَ أَفْضَلُهَا ثَمَانٌ تَسْتَقْبِلُ الْقِبْلَةَ نَحْوَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ تَقُولُ أَنَا مُوَدِّعُکَ یَا مَوْلَایَ وَ ابْنَ مَوْلَایَ وَ سَیِّدِی وَ ابْنَ سَیِّدِی وَ مُوَدِّعُکَ یَا سَیِّدِی وَ ابْنَ سَیِّدِی یَا عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُوَدِّعُکُمْ یَا سَادَتِی یَا مَعْشَرَ الشُّهَدَاءِ فَعَلَیْکُمْ سَلَامُ اللَّهِ وَ

ص: 368

رَحْمَتُهُ وَ رِضْوَانُهُ (1).

**[ترجمه]کامل الزیارات: برقی از پدرش روایت می­کند که حنان بن سدیر به نزد امام صادق علیه السلام رفت و گروهی از یاران حضرت نزد ایشان بودند. پس حضرت فرمود: ای حنان بن سدیر، آیا هر ماه به زیارت ابا عبد الله علیه السلام می­روی؟ گفت نه. فرمود: در هر دو ماه؟ گفت نه. فرمود: پس در هر سال؟ گفت نه. فرمود: چه بی مهرید به سرورتان. گفت ای پسر رسول خدا، تهیدستی و بی توشگی و دوری راه سبب آن است. فرمود: آیا شما را به زیارتی پذیرفته ره ننمایم، حتی اگر راه دورافتادگان بس دور باشد؟ گفت: چگونه او را زیارت کنم ای پسر رسول خدا؟ فرمود: در روز جمعه یا هر روزی که خواهی، غسل کن و پاکترین لباست را به تن کن و به بالاترین نقطه از خانه ات و یا به صحرایی برو و پس از آنکه دریابی که قبر در مسیر قبله است، روی به قبله بایست. و خدای تبارک و تعالی فرمود: «فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ» - . بقره / 115 - {و به هر سو که روی کنید، سمت خدا همانجاست.} سپس بگو:

سلام بر تو ای مولای من و پسر مولای من، سلام بر تو ای سرور من و پسر سرور من، سلام بر تو ای مولای من، ای کشته زاده کشته، شهید زاده شهید، سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. ای پسر رسول خدا، من به دل و زبان و همه اعضایم زائر تو هستم، هر چند که خود به زیارت و مشاهده شما نائل نگشتم. پس بر تو سلام ای وارث آدم برگزیده خدا، و وارث نوح نبیّ خدا، و وارث ابراهیم خلیل خدا، و وارث موسی همسخن خدا، و وارث عیسی روح خدا و کلمه حق او، و وارث محمد حبیب خدا و نبیّ و رسول او، و وارث علی امیر المومنین و وصیّ رسول خدا و جانشین او، سلام بر تو ای وارث حسن بن علی وصی امیر المومنین، خدا لعنت کند قاتل تو را و در این لحظه و هر لحظه بر سر ایشان عذابی نو فرو ریزد. ای سرورم، من به خدای عز و جل تقرب جسته ام و به جدت رسول خدا و به پدرت امیر المومنین و به برادرت حسن و به نزد تو ای مولای من. پس سلام خدا و رحمت او به این زیارت من، از قلب و زبان و همه اعضایم بر تو باد، پس ای سرورم، مرا در پذیرش آن از من، شفاعت جوی و من با بیزاری جستن از دشمنانت و لعنت کردن و فرستادن بر ایشان، به خدا و به جمع شما تقرب می­جویم، پس صلوات و رضوان و رحمت الهی بر تو باد.

سپس اندکی به سمت چپ بگرد و چهره ات را به سوی قبر علی بن حسین علیه السلام که زیر پای پدرش مدفون است، بگردان و بر او همچون سلام بر پدرش، سلام بده و سپس خدای را در هر آنچه خواهی، از امر دین و دنیایت به دعا بخوان و سپس چهار رکعت نماز بگزار، چرا که نماز زیارت هشت رکعت یا شش یا چهار یا دو رکعت است که بهترین آن هشت رکعت است. به طرف قبر ابا عبد الله علیه السلام روبروی قبله می­ایستی و می­گویی: تو را وداع می­گویم ای مولای من و پسر مولای من و ای سرورم و پسر سرورم و تو را ای علی بن حسین، ای سرورم و پسر سرورم، وداع می­گویم و شما را ای سرورانم ای گروه شهیدان، وداع می­گویم، پس سلام خدا و رحمت و رضوان او بر شما باد. - . کامل الزیارات : 288 -

**[ترجمه]

«11»

صبا، [مصباح الزائر] عَنْ حَنَانٍ: مِثْلَهُ (2).

**[ترجمه]مصباح الزائر به روایت از حنان نظیر همین روایت را ذکر کرده است.

**[ترجمه]

«12»

صبا، [مصباح الزائر]: یُسْتَحَبُّ زِیَارَةُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام بَعْدَ أَنْ یَغْتَسِلَ وَ یَعْلُوَ سَطْحَ دَارِهِ أَوْ فِی مَفَازَةٍ مِنَ الْأَرْضِ وَ یُومِئُ إِلَیْهِ بِالسَّلَامِ وَ یَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ (3).

**[ترجمه]مصباح الزائر: مستحب است زیارت ابا عبد الله علیه السلام، پس از آنکه غسل نماید و بر بالای بام خانه اش شود یا به پهنه باز بیابانی رود و به سلام­دهی به وی اشاره نماید و بگوید: سلام بر تو ای مولای من و .. نظیر روایت قبلی را نقل می­کند. - . مصباح الطوسی : 200 -

**[ترجمه]

بیان

قوله علیه السلام فاستقبل القبلة بوجهک لعله علیه السلام إنما قال ذلک لمن أمکنه استقبال القبر و القبلة معا و لما ظهر من قوله بعد ما تبین أن القبر هنالک أن استقبال القبر أمر لازم و إن لم یکن موافقا للقبلة استشهد بقوله تعالی فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ أی نسبته تعالی إلی جمیع الأماکن علی السواء و استقبال القبر للزائر بمنزلة استقبال القبلة و هو وجه الله أی جهته التی أمر الناس باستقبالها فی تلک الحالة و القرینة علیه قوله علیه السلام ثم تتحول علی یسارک فإن قبر علی بن الحسین إنما یکون علی یسار من یستقبل القبر و القبلة معا.

و یحتمل أن یکون المراد بالقبلة هنا جهة القبر مجازا و یحتمل أیضا أن یکون المراد استقبال القبلة علی أی حال و یکون المراد بقوله بعد ما تبین أن القبر هنالک تخیل القبر فی تلک الجهة و الاستشهاد بالآیة بناء علی أن المراد بوجه الله هم الأئمة علیهم السلام و نسبتهم أیضا إلی الأماکن علی السویة لإحاطة علمهم و نورهم بجمیع الآفاق و یکون التحول إلی الیسار لأن فی تخیل القبر للمستقبل یکون قبر علی بن الحسین علیه السلام علی یسار المستقبل کما إذا کان عند القبر و استقبل القبلة یکون کذلک.

و لا یبعد أن یکون القبلة تصحیف القبر و الأظهر هو الوجه الأول کما فهمه الشیخ ره و غیره و حکموا باستقبال القبر مطلقا و هو الموافق للأخبار الأخر

ص: 369

1- 1. کامل الزیارات ص 288.
2- 2. مصباح الزائر ص 196.
3- 3. مصباح الطوسیّ ص 200.

الواردة فی زیارة البعید و الله یعلم.

**[ترجمه]این سخن که روبروی قبله بایست، شاید آن را برای مناطقی گفته که می­توان همزمان روبروی قبر امام و قبله ایستاد و چون از کلامش ظاهر است که گوید: پس از آنکه دریافت، قبر در آن سمت است، معنی آن ضروری بودن ایستادن به سمت قبر است حتی اگر موافق با مسیر قبله نباشد و از این رو به آیه شریفه استناد می­ورزد که خداوند به هر سو روی کنید، همان جاست و نسبت خداوند به همه اماکن یکسان است. از این رو زائر چون روی به سوی قبر بایستد، گویی به سمت قبله هم ایستاده است و آن وجه الله است یعنی جهتی که مردم را امر کرده که در آن حالت به آن سمت رو کنند. قرینه آن کلام حضرت علیه السلام است: سپس به سمت چپ می­گردی زیرا قبر علی بن حسین علیه السلام در سمت چپ کسی است که به قبر و قبله باهم رو می­کند. ممکن است مراد از قبله در اینجا مجازاً همان جهت قبر باشد و ممکن است مراد، استقبال قبله به هر حال باشد. پس مراد از این گفته وی: «پس از آن که مشخص شد قبر آنجاست یعنی تخیّل شد که قبر در آن جهت است» و استشهاد به آیه برای این است که مراد از وجه الله همان ائمه علیهم السلام هستند و نسبت آنان به اماکن علی السویه است زیرا علم و نور آنان همه آفاق را احاطه کرده است. گردش به چپ برای آن است که در تخیل قبر برای استقبال کننده قبله، قبر علی بن حسین علیه السلام در سمت چپ او قرار دارد، چنان که اگر نزد قبر بود و رو به قبله می­کرد چنین بود.

بعید نیست قبله تصحیف قبر باشد. قول صحیح­تر همان وجه اول است چنان که شیخ و دیگران رحمهم الله دریافته­اند و حکم به قبله قرار دادن قبر به طور مطلق کرده­اند که موافق با روایات دیگری است که در باب زیارت از راه دور وارد شده است. و خدا داناتر است.

**[ترجمه]

«13»

یب، [تهذیب الأحکام] أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِذَا بَعُدَتْ بِأَحَدِکُمُ الشُّقَّةُ وَ نَأَتْ بِهِ الدَّارُ فَلْیَعْلُ عَلَی مَنْزِلِهِ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ لْیُومِئْ بِالصَّلَاةِ إِلَی قُبُورِنَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَصِلُ إِلَیْنَا.

وَ یُسَلِّمُ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعِیدٍ کَمَا یُسَلِّمُ عَلَیْهِمْ مِنْ قَرِیبٍ غَیْرَ أَنَّکَ لَا یَصِحُّ أَنْ تَقُولَ أَتَیْتُکَ زَائِراً بَلْ تَقُولُ فِی مَوْضِعِهِ قَصَدْتُکَ بِقَلْبِی زَائِراً إِذْ عَجَزْتُ عَنْ حُضُورِ مَشْهَدِکَ وَ وَجَّهْتُ إِلَیْکَ سَلَامِی لِعِلْمِی أَنَّهُ یَبْلُغُکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ جَلَّ وَ عَزَّ وَ تَدْعُو بِمَا أَحْبَبْتَ (1)

**[ترجمه]التهذیب: امام صادق علیه السلام: چون کسی از شما (با حرم حضرت) فاصله بسیار داشت و خانه اش بسیار دور بود، پس بر فراز خانه اش رود و دو رکعت نماز گزارد و به سلام به سوی مقبره های ما اشاره نماید که این به ما می­رسد.

و همان سان که از نزدیک به امامان سلام می­دهد، از دور به ایشان سلام می­کند ولی نمی­توانی بگویی که به زیارتت آمده ام بلکه به جای آن می­گویی: با دلم روانه زیارت تو شده ام چون که از حضور در شهادتگاه تو بازماندم و سلامم را به سوی تو روانه نمودم چرا که می­دانم به تو، صلوات خدا بر تو باد، می­رسد، پس مرا نزد خداوند عز و جل شفاعت جوی و سپس به هر آنچه خواستی دعا می­کنی. - . التهذیب 6 : 103 -

**[ترجمه]

أقول

قوله و یسلم علی الأئمة علیهم السلام إلی آخر الکلام من کلام الشیخ و لیس من تتمة الخبر کما یظهر من الکافی و مما أوردنا فی أول الباب.

**[ترجمه]این گفته که: و همان سان که از نزدیک به امامان سلام می­دهد ... تا پایان، از سخن شیخ است و نه تکمله روایت، چنان که از کافی و آنچه در ابتدای باب ذکر کردیم مشخص می­شود.

**[ترجمه]

«14»

یب، [تهذیب الأحکام] کا، [الکافی] الْعِدَّةُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَةَ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ وَ الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ وَ أَبُو سَلَمَةَ السَّرَّاجُ جُلُوساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ کَانَ الْمُتَکَلِّمُ یُونُسَ وَ کَانَ أَکْبَرَنَا سِنّاً فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی کَثِیراً مَا أَذْکُرُ الْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَأَیَّ شَیْ ءٍ أَقُولُ قَالَ قُلْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ تُعِیدُ ذَلِکَ ثَلَاثاً فَإِنَّ السَّلَامَ عَلَیْهِ یَصِلُ مِنْ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ(2).

**[ترجمه]التهذیب: الکافی: حسین بن ثویر بن ابی فاخته روایت کند: من و یونس بن ظبیان و مفضل بن عمر و ابو سلمه سراج نزد امام صادق علیه السلام نشسته بودیم و یونس که به لحاظ عمر از ما بزرگتر بود، سخن می­گفت و عرض کرد: فدایت گردم، من بسیار حسین صلوات الله علیه را یاد می­کنم، چه ذکری بر زبان آورم؟ فرمود: بگو صلوات خدا بر تو باد ای ابا عبد الله و این را سه بار تکرار می­کنی، چرا که سلام از دور یا نزدیک به وی می­رسد. - . التهذیب 6 : 103 و الکافی 4 : 575 صدر حدیث -

**[ترجمه]

أقول

قال الشهید رحمه الله فی الذکری (3)

قال ابن زهرة ره من زار و هو مقیم فی بلده قدم الصلاة ثم زار عقیبها.

و قال رحمه الله فی الدروس (4)

یستحب زیارة النبی و الأئمة صلی الله علیهم کل یوم جمعة و لو من البعد و إذا کان علی مکان عال کان أفضل.

ص: 370

1- 1. التهذیب ج 6 ص 103.
2- 2. التهذیب ج 6 ص 103 و الکافی ج 4 ص 575 صدر حدیث.
3- 3. الذکری فی آخر مبحث نفل الصلوات.
4- 4. الدروس ص 156.

**[ترجمه]شهید رحمه الله در الذکری - . الذکری در پایان مبحث: نفل الصلوات - گوید: ابن زهره ره گفته است: هر که در حال سکونت در شهر خودش امام را زیارت کند، باید که نخست نماز بگزارد و پس از آن زیارت نماید. و شهید - . الدروس : 156 - رحمه الله در الدروس گوید: زیارت پیامبر و امامان صلوات الله علیهم در هر جمعه حتی از راه دور مستحب است و اگر از فراز مکان بلندی باشد بهتر است.

**[ترجمه]

لا یبعد القول بالتخییر للبعید بین تقدیم الصلاة و تأخیرها لورود الروایة بهما کما عرفت و ما ذکره رحمه الله من جواز الزیارة فی أی مکان تیسر و إن لم یکن موضعا عالیا لا یخلو من قوة لعمومات بعض ما مر من الأخبار و إن کان الأفضل و الأحوط إیقاعها فی سطح عال أو صحراء.

ثم اعلم أنا قد أوردنا زیارة جامعة للبعید فی باب زیارة النبی صلی الله علیه و آله من البعید فلا نعید.

**[ترجمه]مخیر نمودن زائر از راه دور، میان نخست نماز خواندن یا پس از زیارت خواندن نماز، بعید نیست چرا که روایاتی درباره هر دو، چنان که گذشت، آمده است. و آنچه که مؤلف دروس رحمه الله درباره جواز زیارت در هر مکانی گفته، به خاطر سخت گیری نکردن است و این سخن که اگر مکان بلندی هم نباشد ..، با توجه به عمومیت داشتن امرهای روایات و اخباری که گذشت، خالی از صحت نیست، هر چند که بهتر و احوط آن است که بر بامی بلند یا در بیابانی باشد.

سپس بدان که زیارت جامعه برای زائر از راه دور را که در باب زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله از راه دور نقل کردیم، تکرار نمی­کنیم.

**[ترجمه]

«15»

ق، [الکتاب العتیق الغرویّ]: زِیَارَةٌ لِلْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مِنْ بُعْدِ الْبِلَادِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سُلَالَةَ النَّبِیِّینَ وَ الْوَصِیِّینَ وَ شَاهِدَ یَوْمِ الدِّینِ السَّلَامُ عَلَی جَدِّکَ رَسُولِ اللَّهِ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَی أَبِیکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَارِثِ عِلْمِ النَّبِیِّینَ السَّلَامُ عَلَی أُمِّکَ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَی أَخِیکَ وَ شَقِیقِکَ الْحَسَنِ إِمَامِ الْمُؤْمِنِینَ وَ حُجَّةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ آبَاءَکَ الَّذِینَ کَانُوا مِنْ قَبْلِکَ وَ أَبْنَاءَک الَّذِینَ مِنْ بَعْدِکَ مَوَالِیَّ وَ أَوْلِیَائِی وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَصْفِیَاءُ اللَّهِ وَ خِیَرَتُهُ وَ حُجَّتُهُ الْبَالِغَةُ عَلَی خَلْقِهِ انْتَجَبَکُمْ بِعِلْمِهِ أَصْفِیَاءَ لِدِینِهِ وَ قُوَّاماً بِأَمْرِهِ وَ خُزَّاناً لِعِلْمِهِ وَ حَفَظَةً لِسِرِّهِ وَ مَعَادِنَ لِکَلِمَاتِهِ وَ تَرَاجِمَةً لِوَحْیِهِ وَ شُهَدَاءَ عَلَی عِبَادِهِ وَ أَنَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ اسْتَرْعَی بِکُمْ خَلْقَهُ وَ أَوْرَثَکُمْ کِتَابَهُ وَ خَصَّکُمْ بِکَرَائِمِ الْإِیمَانِ وَ التَّنْزِیلِ وَ آتَاکُمُ التَّأْوِیلَ وَ جَعَلَکُمْ تَابُوتَ حِکْمَتِهِ وَ عَصَائِبَ عُرْوَتِهِ وَ مَنَاراً فِی بِلَادِهِ وَ ضَرَبَ لَکُمْ مَثَلًا مِنْ نُورِهِ وَ أَجْرَی فِیکُمْ مِنْ رَوْحِهِ وَ عَصَمَکُمْ مِنَ الزَّلَلِ وَ طَهَّرَکُمْ مِنَ الدَّنَسِ وَ أَذْهَبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ وَ آمَنَکُمْ مِنَ الْفِتَنِ فَبِکُمْ تَمَّتِ النِّعْمَةُ وَ اجْتَمَعَتِ الْفُرْقَةُ وَ ائْتَلَفَتِ الْکَلِمَةُ فَلَکُمُ الطَّاعَةُ الْمُفْتَرَضَةُ وَ الْمَوَدَّةُ الْوَاجِبَةُ وَ أَنْتُمْ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ النُّجَبَاءُ وَ عِبَادُهُ الْمُکْرَمُونَ.

أَدْعُوکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْکَ مِنْ بُعْدِ الْبِلَادِ وَ الْمَسَافَةِ زَائِراً

ص: 371

مُسْتَبْصِراً لِشَأْنِکَ وَافِداً بِقَلْبِی نَحْوَکَ عَارِفاً بِحَقِّکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ فَعَلَیْکَ سَلَامُ اللَّهِ وَ رَحْمَتُهُ وَ بَرَکَاتُهُ أَدْعُوکَ زَائِراً وَافِداً عَائِذاً بِکَ مُسْتَجِیراً مِمَّا حَمَلْتُ عَلَی نَفْسِی وَ احْتَطَبْتُ عَلَی ظَهْرِی فَکُنْ شَفِیعاً إِلَی رَبِّی وَ رَبِّکَ فَإِنَّ لِی ذُنُوباً وَ أَوْزَاراً وَ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ مَقَامٌ مَعْلُومٌ وَ جَاهٌ عَظِیمٌ اللَّهُمَّ یَا رَبَّ الْأَرْبَابِ صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ إِنِّی عُذْتُ بِوَلِیِّکَ وَ ابْنِ نَبِیِّکَ فَافْکُکْ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَیْکُمْ وَ أَتَوَلَّی آخِرَکُمْ بِمَا أَتَوَلَّی بِهِ أَوَّلَکُمْ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ مِنْ کُلِّ وَلِیجَةٍ دُونَکُمْ فَکَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ اللَّاتِ وَ الْعُزَّی اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ یَا اللَّهُ یَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِهِمْ فَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ السَّلَامُ عَلَی مَلَائِکَةِ اللَّهِ الْعُکُوفِ فِی فِنَائِکَ وَ عَلَی الشُّهَدَاءِ الْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَکَ الثَّاوِینَ حَوْلَکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَی وَ بِحَقِّ وَلِیِّکَ وَ وَصِیِّ نَبِیِّکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَی وَ بِحَقِّ الزَّهْرَاءِ فَاطِمَةَ الْکُبْرَی سَیِّدَةِ النِّسَاءِ وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّ الْهُدَی وَ رَضِیعَیِ الندا [النَّدَی] وَ بِحَقِّ عَلِیٍّ زَیْنِ الْعَابِدِینَ وَ قُرَّةِ عَیْنِ النَّاظِرِینَ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ بَاقِرِ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ بِحَقِّ الْخَلَفِ جَعْفَرٍ الصَّادِقِ مِنَ الصَّادِقِینَ وَ بِحَقِّ مُوسَی الصَّالِحِ مِنَ الصَّالِحِینَ وَ بِحَقِّ عَلِیٍّ الرِّضَا مِنَ الرَّاضِینَ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ الْخَیِّرِ مِنَ الْخَیِّرِینَ وَ بِحَقِّ الصَّابِرِ عَلِیٍّ الشَّکُورِ مِنَ الصَّابِرِینَ وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ التَّقِیِّ مِنَ التَّقِیِّینَ وَ السَّجَّادِ الثَّانِی وَ مُکَابِدِ لَیْلَةِ التَّمَامِ بِالسَّهَرِ وَ بِحَقِّ النَّفْسِ الزَّکِیَّةِ وَ الرُّوحِ الطَّیِّبَةِ وَ الْخَلَفِ الصَّادِقِ وَ حُجَّتِکَ وَ بَیِّنَتِکَ عَلَی خَلْقِکَ وَ مَنْ هُمْ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مُخَاصِمُونَ سَمِیِّ نَبِیِّکَ وَ مُظْهِرِ دِینِکَ وَ النَّاصِرِ لِأَوْلِیَائِکَ وَ الْقَاطِعِ لِأَعْدَائِکَ فِی عِبَادِکَ وَ بِلَادِکَ.

اللَّهُمَّ فَبِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ وَ بِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ وَ بِشَأْنِهِمْ عِنْدَکَ فَإِنَّ لَهُمْ عِنْدَکَ شَأْناً مِنَ

ص: 372

الشَّأْنِ تُبْ عَلَیَّ یَا تَوَّابُ وَ افْتَحْ عَلَیَّ أَبْوَابَ رِزْقِکَ الْحَلَالِ الطَّیِّبِ وَ عَلَی أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَتِی وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِکَ مِنْ إِخْوَانِیَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ أَعِذْنِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَتِی وَ أَهْلَ عِنَایَتِی وَ إِخْوَانِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْفَقْرِ فِی الدُّنْیَا وَ مِنَ النَّارِ فِی الْآخِرَةِ وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی وَ لَا إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ طَرْفَةَ عَیْنٍ وَ لَا أَقَلَّ مِنْ ذَلِکَ وَ لَا أَکْثَرَ وَ أَصْلِحْ لِی وَ لِأَهْلِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَتِی وَ أَخَوَاتِی شَأْنَنَا کُلَّهُ وَ اکْفِنِی وَ إِیَّاهُمْ مَا أَهَمَّنَا مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ وَ مِنْ فِتْنَةِ الدَّجَّالِ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ وَ أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً.

**[ترجمه]العتیق غروی: زیارتی برای حسین صلوات الله علیه از راه دور:

سلام بر تو ای ولی خدا، سلام بر تو ای حجت خدا، سلام بر تو ای نور خدا در تاریکی­های زمین، سلام بر تو ای امام مومنین و سلاله پیامبران و جانشینان پیامبران و گواه روز حساب، سلام بر جدت رسول خدا سرور فرستادگان و خاتم پیامبران، سلام بر پدرت امیر المومنین و وارث دانش پیامبران، سلام بر مادرت فاطمه دختر رسول پروردگار جهانیان، سلام بر برادرت و همتایت حسن امام مومنان و حجت پروردگار جهانیان، گواهی می­دهم که تو و پدرانت پیش از تو و فرزندانت پس از تو، سروران و اولیای من هستند و شهادت می­دهم که شما برگزیدگان و نیکترین بندگان خدا و برهان قاطع وی بر همه آفریدگان هستید که به دانش خود شما را به عنوان برگزیدگان برای دینش و برخیزندگان به فرمانش و خزانه­داران دانشش و نگاهداران رازش و معادن واژگان حقش و بیانگران وحی­اش و گواهان بر بندگانش گزینش نمود و گواهی می­دهم که خدای شکوهین­یاد، آفریدگانش را در حفظ و نگاهداشت شما قرار داد و شما را میراث­دار کتابش نمود و به نابترین ایمان و والاترین تنزیل مخصوص گرداند و تاویل را بر کف شما نهاد و شما را گنجینه حکمتش و حلقه دست­آویزهای سخت­پیوند او و مناره بلند او در سرزمینش قرار داد و پرتوی از نور خود را به شما نشان داد و از روحش در وجود شما جاری ساخت و شما را از لغزشها برکنار داشت و از هر آلودگی پالایش داد و از پلشتی پاک گرداند و از آسیب فتنه ها در امان داشت و به شما بود که نعمتها تکمیل گشت و پراکندگی به اتحاد آمد و وحدت کلمه حاصل گشت، پس شما راست بر ما که حق فرمانبری حتم­گشته و دوستی واجب­شده و شمایید دوستداران برجسته و بندگان گرامی­داشته او. ای پسر رسول خدا که صلوات خدا بر او و بر تو باد، از فاصله ای دور و سرزمینی بعید به زیارت تو را صدا می­زنم، با بینش به شأن تو و به دل، سرنهاده کوی تو و آگاه از حق تو و دوستدار دوستداران تو و دشمن دشمنان تو. و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد. تو را زیارت­کنان و سرنهاده به کویت و پناه آورده به تو و امان جوینده از آنچه بر دل خود انباشته ام و بر پشت خود هیمه کرده ام، به فریاد می­خوانم، پس مرا نزد پروردگارم و پروردگارت شفاعت جوی که مرا گناهان و بار بدکاریهایی است و تو را نزد خداوند جایگاهی معروف و منزلتی بسیار است. خداوندا ای خداوندگار خدایان، ای فریاد رس فریاد­خواهان، من به ولی تو و پسر پیامبر تو پناه آورده ام، پس مرا از آتش رهایی بخش.

به خدا و آنچه بر شما نازل گشت ایمان دارم و ولایت آخرین شما را همانند نخستین شما می­پذیرم و در پیشگاه خداوند از هر دوستی جز شما بیزاری می­جویم و به بتان آدمی و طاغوت و لات و عزی کافر هستم. خداوندا بر محمد و خاندان پاک محمد صلوات فرست. ای خدا ای پروردگار محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین و امامان از نسل حسین، به آبروی ایشان به تو توسل جسته ام پس مرا از آتش رهایی بخش و امیدم را نومید مساز ای مهربانترین مهربانان. و سلام بر فرشتگان فرودآمده خدا بر ساحت تو و بر شهیدان شهادت یافته با تو که پیرامون تو در خاک خفته اند و رحمت و برکات خدا.

خداوندا به حق پیامبرمان محمد مصطفی و به حق ولی­اّت و وصی پیامبرت امیرالمومنین علی مرتضی و به حق زهرا، فاطمه کبری سرور زنان و به حق حسن و حسین نوه های پیامبر هدایت و شیرخوردگان از برکت جود و رحمت و به حق علی زین العابدین و نور چشم بینندگان و به حق محمد شکافنده دانش پیامبران و به حق فرزند خلف جعفر صادق صادقان و به حق موسی درستکار درستکاران و به حق علی رضای رضایت­داران و به حق محمد خیرخواه خیرخواهان و به حق علی شکیبا، سپاس­گزار شکیبایان و به حق حسن پرهیزکار پرهیزکاران و سجاد دیگر و سختی­کشنده بلندترین شبها به شب­زنده­داری و به حق جان وارسته و روان نیک­سرشت و جانشین راستین و حجتت و بیّنه روشنت بر خلقت و کسی که همه ستیزه جویان در روز قیامت به واسطه او محکوم می­شوند، آن همنام پیامبرت و برآورنده دینت و یاریگر اولیایت و درهم­شکننده دشمنانت از میان بندگانت و در سرزمینت، از تو درخواست می­کنم.

خداوندا به حقت بر ایشان و حق ایشان بر تو و به شأنی که نزد تو دارند، چرا که ایشان را در پیشگاه تو شأن و منزلتی است، توبه ام را بپذیر ای توبه­پذیر و در روزی حلال پاک خود را بر من و بر خانواده و فرزندان و برادران و همه بندگانت از برادران و خواهران مومن من، بگشا و مرا و خانواده و فرزندان و برادران و هر آن که در سرپرستی من است و برادران و خواهران مومنم را از تهیدستی در دنیا و آتش در آخرت در پناه خود دار و مرا چشم به هم زدنی و نه کمتر از آن و نه بیشتر، به خود و به احدی از آفریدگانت واگذار مفرما و همه احوال و امور من و خانواده و فرزندان و برادران و خواهرانم را به صلاح آور و من و ایشان را در امر دنیا و آخرت بسنده باش. از شر هر فتنه ای و از فتنه دجال به تو پناه می­آورم ای پروردگار جهانیان و ای مهربانترین مهربانان و صلوات خدا بر سرورمان محمد پیامبر رحمت و بر خاندان نیک­آیند و پاک او و سلام بی پایان خدا .

**[ترجمه]

بیان

قوله و عصائب عروته أی بهم یشد العری التی تتمسک بها الخلق من الدین و الطاعات و فی غیر هذا الموضع و عصا عزه و لعله أظهر و قوله و مکابد لیلة التمام هو بکسر التاء قال الجوهری (1)

لیل التمام مکسور لا غیر هو أطول لیلة فی السنة و قال:

فبت أکابد لیل التمام***و القلب من خشیة مقشعر

**[ترجمه]«و عصائب عروته»، دستگیره­های دین و طاعت­هایی که خلق بدان تمسک می­جویند، به اینان بسته می­شود. در جای دیگر «و عصا عزّه» آمده که شاید بهتر باشد. « و مکابد لیله التمام» به کسر تاء است. جوهری گفته: «لیل التِمام» - فقط با کسره - طولانی­ترین شب سال است و گفته:

طولانی­ترین شب سال را بیتوته کردم در حالی که رنج می­کشیدم و دلم از ترس می­لرزید.

**[ترجمه]

«16»

قَالَ مُؤَلِّفُ الْمَزَارِ الْکَبِیرِ: اسْتِغَاثَةٌ إِلَی صَاحِبِ الزَّمَانِ علیه السلام مِنْ حَیْثُ تَکُونُ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ بِالْحَمْدِ وَ سُورَةٍ وَ قُمْ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ تَحْتَ السَّمَاءِ وَ قُلْ سَلَامُ اللَّهِ الْکَامِلُ التَّامُّ الشَّامِلُ الْعَامُّ وَ صَلَوَاتُهُ وَ بَرَکَاتُهُ الْقَائِمَةُ التَّامَّةُ عَلَی حُجَّةِ اللَّهِ وَ وَلِیِّهِ فِی أَرْضِهِ وَ بِلَادِهِ وَ خَلِیفَتِهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عِبَادِهِ وَ سُلَالَةِ النُّبُوَّةِ وَ بَقِیَّةِ الْعِتْرَةِ وَ الصَّفْوَةِ صَاحِبِ الزَّمَانِ وَ مُظْهِرِ الْإِیمَانِ وَ مُعْلِنِ أَحْکَامِ الْقُرْآنِ مُطَهِّرِ الْأَرْضِ وَ نَاشِرِ الْعَدْلِ فِی الطُّولِ وَ الْعَرْضِ وَ الْحُجَّةِ الْقَائِمِ الْمَهْدِیِّ الْإِمَامِ الْمُنْتَظَرِ الْمُرْتَضَی الطَّاهِرِ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِینَ الْوَصِیِّ ابْنِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ الْهَادِی الْمَهْدِیِّ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومِینَ.

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ مُسْتَوْدَعَ حِکَمِ الْوَصِیِّینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ

ص: 373

1- 1. صحاح الجوهریّ ج 5 ص 1877 و البیت لامرئ القیس الکندی.

یَا مُعِزَّ الْمُؤْمِنِینَ الْمُسْتَضْعَفِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مُذِلَّ الْکَافِرِینَ الْمُتَکَبِّرِینَ الظَّالِمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ صَاحِبَ الزَّمَانِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْحُجَجِ عَلَی الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ سَلَامَ مُخْلِصٍ لَکَ فِی الْوَلَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْمَهْدِیُّ قَوْلًا وَ فِعْلًا وَ أَنَّکَ الَّذِی یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا فَجَعَلَ اللَّهُ فَرَجَکَ وَ سَهَّلَ مَخْرَجَکَ وَ قَرَّبَ زَمَانَکَ وَ کَثَّرَ أَنْصَارَکَ وَ أَعْوَانَکَ وَ أَنْجَزَ لَکَ مَا وَعَدَکَ فَهُوَ أَصْدَقُ الْقَائِلِینَ وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَانِ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ حَاجَتِی کَذَا وَ کَذَا فَاشْفَعْ لِی فِی نَجَاحِهَا فَقَدْ تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِحَاجَتِی لِعِلْمِی أَنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ شَفَاعَةً مَقْبُولَةً وَ مَقَاماً مَحْمُوداً فَبِحَقِّ مَنِ اخْتَصَّکُمْ لِأَمْرِهِ وَ ارْتَضَاکُمْ بِسِرِّهِ وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُ سَلِ اللَّهَ تَعَالَی فِی نُجْحِ طَلِبَتِی وَ إِجَابَةِ دَعْوَتِی وَ کَشْفِ کُرْبَتِی وَ ادْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ فَإِنَّهُ یُقْضَی إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی (1).

**[ترجمه]مولف المزار الکبیر گوید: استغاثه و کمک­جویی به پیشگاه امام زمان عجل الله تعالی فرجه: هر جا که هستی، دو رکعت نماز با حمد و سوره می­خوانی و زیر سقف آسمان رو به قبله می­ایستی و می­گویی: سلام کامل و بی کاستی و فراگیر و دربرگیرنده و صلوات و برکات جاری و بی کاستی او بر حجت خدا و ولیّ او در سرزمین و مملکت خدا و جانشین او بر آفریدگان و بندگانش و از تبار نبوت و باقی مانده عترت و برگزیده صاحب الزمان و آشکارکننده ایمان و بروز دهنده احکام قرآن و پالایش دهنده زمین و دادگستر در طول و عرض زمین و حجت بر پای ایستاده، رهنموده، پیشوایی که به انتظارش نشسته اند و خشنودی­یافته، پاک فرزند امامان پاک، وصیّ زاده اوصیای خشنود­گشته، هدایتگر هدایت یافته، زاده امامان عصمت یافته.

سلام بر تو ای وارث دانش پیامبران و امانتگاه حکمتهای جانشینان پیامبر. سلام بر تو ای عز­ت­بخش خوارداشتگان، سلام بر تو ای خوارکننده کافران سرفرازنده ستمگر، سلام بر تو ای مولای من ای صاحب الزمان، ای پسر رسول خدا، سلام بر تو ای پسر امیر المومنین و پسر فاطمه زهرا سرور زنان جهانیان، سلام بر تو ای فرزند حجتهای خدا بر همه آفریدگان، سلام بر تو ای مولای من، سلام مخلصی در ولایت­پذیری. شهادت می­دهم که تو امام هدایت یافته در کردار و گفتاری و تویی که زمین را از عدل و داد آکنده می­سازی و خداوند تو را گشایش دهد و خروج از غیبتت را آسان گرداند و زمان تو را نزدیک و یاران و طرفداران تو را بسیار گرداند و آنچه به تو وعده داده را محقق گرداند که او راستگوترین سخن­گویان است: «وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ» - . قصص / 5 - {و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرو دست شده بودند منّت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم] گردانیم، و ایشان را وارث [زمین] کنیم. ای مولای من ای صاحب الزمان ای پسر رسول خدا، حاجتم چنین است و چنان .. پس مرا در نتیجه یافتنش شفاعت جوی که حاجتم را به نزد تو آورده ام، چرا که می­دانم تو را نزد خداوند شفاعت پذیرفته و جایگاهی شایسته است و به حق آن که ویژگی ولایت امریش را به شما داد و شما را به رازداری­اش پذیرفته و به شأنی و احترامی که میان شما و او هست، از خداوند تعالی درباره به نتیجه رساندن درخواست من و پاسخ گفتن به دعایم و زدودن دل­پریشی­ام، مسألت نما. و سپس هر آن دعایی که خواستی بخوان که ان شاء الله تعالی برآورده می شود. - . المزار الکبیر : 220 -

**[ترجمه]

أَقُولُ

وَجَدْتُ فِی أَدْعِیَةِ عَرَفَةَ مِنْ کِتَابِ الْإِقْبَالِ (2) زِیَارَةً جَامِعَةً لِلْبَعِیدِ مَرْوِیَّةً عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام یَنْبَغِی زِیَارَتُهُمْ علیهم السلام بِهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ لَا سِیِّمَا یَوْمِ عَرَفَةَ: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا خِیَرَةَ اللَّهِ مِنْ خَلْقِهِ وَ أَمِینَهُ عَلَی وَحْیِهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ أَنْتَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ بَابُ عِلْمِهِ وَ وَصِیُّ نَبِیِّهِ وَ الْخَلِیفَةُ مِنْ بَعْدِهِ فِی أُمَّتِهِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً غَصَبَتْکَ حَقَّکَ وَ قَعَدَتْ مَقْعَدَکَ أَنَا بَرِی ءٌ مِنْهُمْ وَ مِنْ شِیعَتِهِمْ إِلَیْکَ.

السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا فَاطِمَةُ الْبَتُولُ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا زَیْنَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ [رَبِ] الْعَالَمِینَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکِ وَ عَلَیْهِ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا أُمَّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ

ص: 374

1- 1. المزار الکبیر ص 220.
2- 2. الإقبال ص 595.

لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً غَصَبَتْکِ حَقَّکِ وَ مَنَعَتْکِ مَا جَعَلَ اللَّهُ لَکِ أَنَا بَرِی ءٌ إِلَیْکِ مِنْهُمْ وَ مِنْ شِیعَتِهِمْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ الزَّکِیَّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ بَایَعَتْ فِی أَمْرِکَ وَ شَایَعَتْ أَنَا بَرِی ءٌ إِلَیْکَ مِنْهُمْ وَ مِنْ شِیعَتِهِمْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَبِیکَ وَ جَدِّکَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ دَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ اسْتَبَاحَتْ حَرِیمَکَ وَ لَعَنَ أَشْیَاعَهُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ الْمُمَهِّدِینَ بِالتَّمْکِینِ مِنْ قِتَالِکُمْ أَنَا بَرِی ءٌ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکَ مِنْهُمْ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا الْحَسَنِ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا حُجَّةَ بْنَ الْحَسَنِ صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی عِتْرَتِکَ الطَّاهِرَةِ الطَّیِّبَةِ یَا مَوَالِیَّ کُونُوا شُفَعَائِی فِی حَطِّ وِزْرِی وَ خَطَایَایَ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِمَا أَنْزَلَ إِلَیْکُمْ وَ أَتَوَالَی آخِرَکُمْ بِمَا أَتَوَالَی أَوَّلَکُمْ وَ بَرِئْتُ مِنَ الْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ اللَّاتِ وَ الْعُزَّی یَا مَوَالِیَّ أَنَا سِلْمٌ لِمَنْ سَأَلَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاکُمْ وَ وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاکُمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمِیکُمْ وَ غَاصِبِیکُمْ وَ لَعَنَ اللَّهُ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ وَ أَهْلَ مَذْهَبِهِمْ وَ أَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَیْکُمْ مِنْهُمْ.

**[ترجمه]در میان دعاهای روز عرفه از کتاب الاقبال - . اقبال الاعمال: 595 - ، زیارتی جامع برای زائر از راه دور به روایت از امام صادق علیه السلام یافتم که شایسته زیارت ایشان علیهم السلام در هر روز و بخصوص در روز عرفه است:

سلام بر تو ای رسول خدا، سلام بر تو ای پیامبر خدا، سلام بر تو ای نیکترینِ خدا از میان آفریدگانش و امین وی بر وحی­اش، سلام بر تو ای مولای من ای امیر المومنین، سلام بر تو ای مولای من، تو حجت خدا بر آفریدگانش و دروازه دانش او و وصیّ پیامبرش و جانشین پس از او در امتش هستی. خدا لعنت کند امتی که حق تو را به چپاول بردند و بر رهزنی تو برنشستند. من از ایشان و پیروانشان به نزد تو بیزاری می­جویم.

سلام بر تو ای فاطمه بتول، سلام بر تو ای گل سرسبد زنان جهانیان، سلام بر تو ای دخت رسول پروردگار جهانیان که صلوات خدا بر تو و بر او باد، سلام بر تو ای مادر حسن و حسین. خداوند لعنت کند امتی را که حق تو را به چپاول گرفتند و تو را از آنچه خداوند بهره ات نمود، بازداشتند. من از ایشان و پیروانشان به نزد تو بیزاری می­جویم.

سلام بر تو ای مولای من ای ابا محمد، ای حسن پسندیده­کردار، سلام بر تو ای مولای من، خداوند لعنت کند امتی که تو را کشت و در امر سرکشی بر تو با هم بیعت نموده و همراه گشتند. من از ایشان و پیروانشان به نزد تو بیزاری می­جویم.

سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله حسین بن علی که صلوات خدا بر تو و بر پدرت و بر جدت محمد صلی الله علیه، خدا لعنت کند امتی را که خون تو را حلال شمرد و خدا لعنت کند امتی را که تو را کشت و به حریم تو دست­درازی نمود و خدا پیروان ایشان را لعن فرستد و زمینه­سازان برای فراهم کردن امکان نبرد با شما را لعنت نماید. من از ایشان و پیروانشان به پیشگاه خدا و به نزد تو بیزاری می­جویم.

سلام بر تو ای مولای من ای ابا محمد، علی بن حسین، سلام بر تو ای مولای من ای ابا جعفر محمد بن علی، سلام بر تو ای مولای من ای ابا عبد الله جعفر بن محمد، سلام بر تو ای مولای من ای ابا الحسن موسی بن جعفر، سلام بر تو ای مولای من ای ابا الحسن علی بن موسی، سلام بر تو ای مولای من ای ابا جعفر محمد بن علی، سلام بر تو ای مولای من ای ابا الحسن علی بن محمد، سلام بر تو ای مولای من ای ابا محمد الحسن بن علی، سلام بر تو ای مولای من ای حجة بن الحسن صاحب الزمان، صلوات خدا بر تو و بر عترت پاک و نیک­آیند تو.

ای سروران من، مرا در فروافکندن بار گناه و اشتباهات از گرده­ام شفاعت جویید. به خدا و هر آنچه بر شما نازل نمود ایمان دارم و آخرین شما را چنان که نخستین شما را، به ولایت می­پذیرم و از بتان آدمی و طاغوت و لات و عزی بیزاری می­جویم. ای سروران من، من با هر که با شما ره آشتی پوید، آشتی می­ورزم و با دشمن شما دشمنم و ستیزنده با ستیزگران با شما و دوستدار دوستدار شما هستم تا روز قیامت. خدا لعنت کند ظالمان و غاصبان شما را و لعنت کند دوستان و پیروان و طرفداران و اهل مذهب آنان را و از ایشان به پیشگاه خدا و به نزد شما بیزاری می­جویم .

**[ترجمه]

«17»

وَ وَجَدْتُ بِخَطِّ بَعْضِ الْأَفَاضِلِ نَقْلًا مِنْ خَطِّ الشَّهِیدِ بْنِ مَکِّیٍّ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُمَا عَنْهُ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْفَارِسِیِّ قَالَ: کُنْتُ کَثِیرَ الزِّیَارَةِ لِمَوْلَانَا أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَلَّ مَالِی وَ ضَعُفَ مِنَ الْکِبَرِ جِسْمِی فَتَرَکْتُ الزِّیَارَةَ فَرَأَیْتُ ذَاتَ لَیْلَةٍ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی الْمَنَامِ وَ مَعَهُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ فَمَرَرْتُ بِهِمْ فَقَالَ الْحُسَیْنُ یَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا الرَّجُلُ

ص: 375

کَانَ یُکْثِرُ زِیَارَتِی فَانْقَطَعَ عَنِّی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَ عَنْ مِثْلِ الْحُسَیْنِ تُهَاجِرُ وَ تَتْرُکُ زِیَارَتَهُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ حَاشَا لِی أَنْ أَهْجُرَ مَوْلَایَ لَکِنِّی ضَعُفْتُ وَ کَبِرْتُ وَ لِهَذَا عَزَّتْ زِیَارَتُهُ وَ لِقِلَّةِ مَالِی تَرَکْتُ زِیَارَتَهُ.

فَقَالَ علیه السلام اصْعَدْ کُلَّ لَیْلَةٍ عَلَی سَطْحِ دَارِکَ وَ أَشِرْ بِإِصْبَعِکَ السَّبَّابَةِ إِلَیْهِ وَ قُلْ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أُمِّکَ وَ أَخِیکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ بَنِیکَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَاحِبَ الدَّمْعَةِ السَّاکِبَةِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا صَاحِبَ الْمُصِیبَةِ الرَّاتِبَةِ لَقَدْ أَصْبَحَ کِتَابُ اللَّهِ فِیکَ مَهْجُوراً وَ رَسُولُ اللَّهِ فِیکَ مَحْزُوناً وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلَامُ عَلَی أَنْصَارِ اللَّهِ وَ خُلَفَائِهِ السَّلَامُ عَلَی أُمَنَاءِ اللَّهِ وَ أَحِبَّائِهِ السَّلَامُ عَلَی مَحَالِّ مَعْرِفَةِ اللَّهِ وَ مَعَادِنِ حِکْمَةِ اللَّهِ وَ حَفَظَةِ سِرِّ اللَّهِ وَ حَمَلَةِ کِتَابِ اللَّهِ وَ أَوْصِیَاءِ نَبِیِّ اللَّهِ وَ ذُرِّیَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ سَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّ زِیَارَتَکَ تُقْبَلُ مِنْ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ.

ص: 376

**[ترجمه]به خط کسی از علماء به نقل از خط شهید بن مکی که خدا روحشان را قرین رحمت کند، از وی از ابی الحسن فارسی این خبر را یافتم که گوید: بسیار به زیارت مولایمان ابا عبد الله علیه السلام می­رفتم و مدتی بعد سرمایه­ام اندک و بنیه­ام از پیری سست گشت و از زیارت روی برتافتم و شبی رسول خدا صلی الله علیه و آله را در خواب دیدم در حالی که حسن و حسین علیهما السلام نیز همراه وی بودند و من به نزدیک ایشان رسیدم و حسین علیه السلام گفت: ای رسول خدا! این مرد بسیار مرا زیارت می­کرد و مدتی بعد از من دست کشید. پس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آیا از چون حسین هجران می­جویی و زیارتش را ترک می­گویی؟ عرض کردم ای رسول خدا، حاشا و کلّا که من بر مولایم هجران جویم، حقیقت آن بود که فرتوت و ناتوان گشتم و از این رو زیارت وی بر من دشوار گشت و به خاطر بی­دستمایگی زیارت وی را ترک گفتم. پس حضرت صلی الله علیه و آله فرمود: هر شب بر بام خانه ات برو و با انگشت سبابه به سوی او اشاره کن و بگو: سلام بر تو و بر جدت و بر پدرت، سلام بر تو و بر مادرت و بر برادرت، سلام بر تو و بر امامان از فرزندانت، سلام بر تو ای صاحب اشک ریزان، سلام بر تو ای صاحب مصیبت پیاپی، به راستی که کتاب خدا پس از تو به کناری افکنده شد و رسول خدا از داغ تو اندوهگین گشت و تو را سلام و رحمت و برکات خدا.

سلام بر یاران خدا و جانشینان او، سلام بر امانتداران و دلبندان او، سلام بر محلهای شناخت و معرفت خدا و معدنهای حکمت خدا و نگاهدارندگان راز خدا و حاملان کتاب خدا و جانشینان پیامبر خدا و سلاله رسول خدا صلی الله علیه و آله و رحمت و برکات خدا. سپس هر آنچه خواستی درخواست کن که زیارتت از دور یا نزدیک پذیرفته است.

ناشر دیجیتالی : مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان

**[ترجمه]

کلمة المصحّح

بسمه تعالی

إلی هنا إنتهی الجزء الثانی من المجلّد الثانی و العشرین من کتاب بحار الأنوار و هو الجزء الثامن و التسعون حسب تجزئتنا یحتوی علی أبواب زیارة سید شباب أهل الجنة أبی عبد اللّه الحسین سید الشهداء علیه الصلاة و السلام.

و لقد بذلنا جهدنا فی تصحیحه طبقا للنسخة التی صحّحها الفاضل الخبیر السیّد محمّد مهدیّ الموسویّ الخرسان بما فیها من التعلیق و التنمیق و اللّه ولیّ التوفیق.

السیّد إبراهیم المیانجی محمّد الباقر البهبودی

ص: 377

**[ترجمه]ص: 377

**[ترجمه]

کلمة المحقّق

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

الحمد للّه رب العالمین و کفی و سلام علی عباده الذین اصطفی محمّد المصطفی و آله السادة الشرفاء. و بعد فهذا هو القسم الثانی من المجلّد الثانی و العشرین من بحار الأنوار المختصّ بأبواب الزیارات و فضل شدّ الرحال إلی المشاهد المقدسة التی تضمّ أجداث المعصومین الطاهرین علیهم السلام و أبنائهم و أعمال بعض المساجد الشریفة المخصوصة بالفضل.

و لمّا کان المجلّد المذکور یضمّ فی طبعته السابقة جمیع تلک الأبواب حتی عرف بالمزار لاشتماله علی مختلف الزیارات لسائر المعصومین علیهم السلام و کان من العسیر أن نخرجه فی طبعتنا هذه کما کان سابقا لذلک ارتأینا أن نجعله فی ثلاثة أقسام تمشیّا مع خطّة الناشر فی إخراج سائر أجزاء هذه الموسوعة الجلیلة و لیسهل حملها علی الزائرین عند الحاجة إلیها.

فکان القسم الأوّل متضمّنا لما یختصّ المدینة والکوفة و زیارات من بهما من المعصومین علیهم السلام و سائر المشاهد و المساجد المعظمة فیهما.

و هذا القسم متضمنا لما یخصّ کربلا من الفضل و الندب إلی زیارة من ثوی بها من الإمام السبط الشهید علیه السلام و سائر الشهداء أرواحنا لهم الفداء فی مطلق الأوقات أو فی أیّام مخصوصة مع ما یتعلّق بذلک من آداب و سنن.

و قد استعنا فی تحقیق نصوص هذا القسم و تخریج أحادیثه علی نفس المصادر

ص: 378

التی أخذ عنها المؤلّف رحمه اللّه مع الرجوع إلی الطبعة الأخری من المزار المطبوعة فی تبریز، فقد کانت تلک المصادر و تلک المطبوعة أکبر عون لنا فی تصحیح ما سها فیه القلم و قد عثرنا علی طائفة کبیرة من الموارد خصوصا فی الرموز المستعملة و قد نبّهنا علی بعضها فی هوامش الکتاب، بعد بذل الجهد الکثیر لمعرفة الصحیح و إثباته فی المتن.

و ختاما نسأل المولی جلّ اسمه أن یوفّقنا و سیادة الناشر الحاجّ سیّد إسماعیل کتابچی سلمه اللّه إلی تحقیق ما نصبوا إلیه من خدمة دینه فی إخراج باقی هذا الجزء و سائر ما بقی من أجزاء هذه الموسوعة الجلیلة إنّه ولیّ التوفیق و منه نستمدّ العون و العصمة علی التحقیق.

النجف الأشرف 1 رجب المرجب سنة 1388 ه محمّد مهدیّ السیّد حسن الموسوی الخرسان

ص: 379

**[ترجمه]ص: 378

ص: 379

**[ترجمه]

فهرس ما فی هذا الجزء من الأبواب

عناوین الأبواب/ رقم الصفحة

أبواب فضل زیارة سیّد شباب أهل الجنّة أبی عبد اللّه الحسین صلوات اللّه علیه و آدابها و ما یتبعها

«18»

باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه واجبة مفترضة مأمور بها و ما ورد من الذمّ و التأنیب و التوعّد علی ترکها و أنّها لا تترک للخوف 11- 1

«19»

باب أقلّ ما یزار فیه الحسین علیه السلام و أکثر ما یجوز تأخیر زیارته 17- 12

«20»

باب الإخلاص فی زیارته علیه السلام و الشوق إلیها 21- 18

«21»

باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه یوجب غفران الذنوب و دخول الجنّة و العتق من النار و حطّ السیّئات و رفع الدرجات و إجابة الدعوات 28- 21

«22»

باب أنّ زیارته علیه الصلاة و السلام تعدل الحجّ و العمرة و الجهاد و الإعتاق 44- 28

«23»

باب أنّ زیارته صلوات اللّه علیه توجب طول العمر و حفظ النفس و المال و زیادة الرزق و تنفّس الکرب و قضاء الحوائج 48- 45

ص: 380

«24»

باب أنّ زیارته علیه السلام من أفضل الأعمال 49

«25»

باب فضل الإنفاق فی طریق زیارته علیه السلام و ثواب من جهّز إلیه رجلا 51- 50

«26»

باب أنّ الأنبیاء و الرسل و الأئمة و الملائکة صلوات اللّه علیهم أجمعین یأتونه علیه السلام لزیارته و یدعون لزوّاره و یبشّرونهم بالخیر و یستبشرون لهم 68- 51

«27»

باب جوامع ما ورد من الفضل فی زیارته علیه السلام و نوادرها 80- 69

«28»

باب فضل الصلاة عنده صلوات اللّه علیه و کیفیّتها 84- 81

«29»

باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی یوم عرفة أو العیدین 92- 85

«30»

باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی أیّام شهر رجب و شعبان و شهر رمضان و سائر الأیّام المخصوصة 101- 93

«31»

باب فضل زیارته صلوات اللّه علیه فی یوم عاشوراء و أعمال ذلک الیوم و فضل زیارة الأربعین 106- 102

«32»

باب الحائر و فضله و مقدار ما یؤخذ من التربة المبارکة و فضل کربلاء و الإقامة فیها 117- 106

«33»

باب تربته صلوات اللّه علیه و فضلها و آدابها و أحکامها 140- 118

«34»

باب آداب زیارته صلوات اللّه علیه من الغسل و غیرها 148- 140

«35»

باب زیاراته صلوات اللّه علیه المطلقة و هی عدة زیارات منها مسندة و منها مأخوذة من کتب الأصحاب بغیر إسناد 268- 148

«36»

باب زیارة مأثورة للشهداء مشتملة علی أسمائهم الشریفة 276- 269

«37»

باب زیارة العباس رضی اللّه عنه علی الوجه المأثور 279- 277

«38»

باب الزیارات المختصّة بالوداع 284- 280

«39»

باب الزیارة فی التقیّة و تجویز إنشاء الزیارة 284

ص: 381

«40»

باب ما یستحبّ فعله عند قبره علیه السلام من الاستخارة و الصلاة و غیرهما 289- 285

«41»

باب کیفیّة زیارته صلوات اللّه علیه یوم عاشوراء 328- 290

«42»

باب زیارة الأربعین 336- 329

«43»

باب زیارته علیه السلام فی أوّل یوم من رجب و النصف من شعبان و لیلتیهما 344- 336

«44»

باب زیارة لیلة النصف من رجب و یومها و قد قدّمنا فضلها 346- 345

«45»

باب زیارته علیه السلام فی یوم ولادته 348- 347

«46»

باب زیارات لیالی شهر رمضان و أعمالها المختصة بهذا المکان 352- 349

«47»

باب زیارته صلوات اللّه علیه فی لیلتی عید الفطر و عید الأضحی 359- 352

«48»

باب زیارة لیلة عرفة و یومها 365- 359

«49»

باب زیارته علیه السلام و سائر الأئمة صلوات اللّه علیهم حیّهم و میّتهم من البعید 376- 365

ص: 382

**[ترجمه]ص: 380

ص: 381

ص: 382

**[ترجمه]

تعريف مرکز

بسم الله الرحمن الرحیم
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
(التوبه : 41)
منذ عدة سنوات حتى الآن ، يقوم مركز القائمية لأبحاث الكمبيوتر بإنتاج برامج الهاتف المحمول والمكتبات الرقمية وتقديمها مجانًا. يحظى هذا المركز بشعبية كبيرة ويدعمه الهدايا والنذور والأوقاف وتخصيص النصيب المبارك للإمام علیه السلام. لمزيد من الخدمة ، يمكنك أيضًا الانضمام إلى الأشخاص الخيريين في المركز أينما كنت.
هل تعلم أن ليس كل مال يستحق أن ينفق على طريق أهل البيت عليهم السلام؟
ولن ينال كل شخص هذا النجاح؟
تهانينا لكم.
رقم البطاقة :
6104-3388-0008-7732
رقم حساب بنك ميلات:
9586839652
رقم حساب شيبا:
IR390120020000009586839652
المسمى: (معهد الغيمية لبحوث الحاسوب).
قم بإيداع مبالغ الهدية الخاصة بك.

عنوان المکتب المرکزي :
أصفهان، شارع عبد الرزاق، سوق حاج محمد جعفر آباده ای، زقاق الشهید محمد حسن التوکلی، الرقم 129، الطبقة الأولی.

عنوان الموقع : : www.ghbook.ir
البرید الالکتروني : Info@ghbook.ir
هاتف المکتب المرکزي 03134490125
هاتف المکتب في طهران 88318722 ـ 021
قسم البیع 09132000109شؤون المستخدمین 09132000109.