ص: 2

روزشمار جنگ ایران و عراق

1 آبان تا 30 آذر 1361

کتاب بیست و دوم

عملیات محرم

بهبود شرایط امنیتی و اقتصادی کشور

علیرضا لطف الله زادگان

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1393

ص: 3

ص: 4

روزشمار جنگ ایران و عراق

تهیه و نشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

زیر نظر شورای تدوین و انتشار روزشمار جنگ:

حسین اردستانی، مهدی انصاری، منصور کشاورز،

حمیدرضا فراهانی، علی رضا لطف الله زادگان، هادی نخعی

ص: 5

عکس

ص: 6

عکس

ص: 7

عنوان صفحه

نشست مطبوعاتی کمال خرازی در رم........................ 503

سخنان رئیس مجلس در خطبه های نمازجمعه تهران درباره مراحل مختلف انقلاب و امور جنگ 517

سخنان فرمانده نیروی زمینی پس از بازدید از محور پاک سازی شده پیرانشهر - سردشت 519

آیت الله روح الله خاتمی امام جمعه یزد........................... 528

سخنرانی رئیس شورای عالی دفاع در پادگان غدیر اصفهان. 556

مصاحبه مطبوعاتی نخست وزیر............................... 557

واعظ طبسی تولیت آستان قدس رضوی...................... 558

تشریح وضعیت جبهه ها از زبان سخنگوی شورای عالی دفاع 582

سخنرانی رهبر انقلاب در دیدار ائمه جمعه شیعه و سنی استان خراسان 590

مصاحبه مطبوعاتی سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق 593

صحنه ای از اعزام مردم اصفهان به جبهه ها.................. 610

مراسم گرامیداشت سالروز تأسیس بسیج مستضعفین در تهران 611

وزیر خارجه بحرین و رئیس جمهور فرانسه.................. 619

سخنرانی امام خمینی در جمع اعضای تحکیم وحدت.......... 627

پیام رئیس جمهور به همایش مسئولان بنیاد شهید............ 629

سخنرانی رئیس دیوان عالی کشور در همایش مسئولان بنیاد شهید 630

ناخدا افضلی فرمانده نیروی دریایی ارتش.................... 631

سخنرانی فرمانده کل سپاه در هم اندیشی سراسری مسئولان پایگاه های بسیج 673

مصاحبه رئیس جمهور با روزنامه اطلاعات .................. 677

سخنان امام در جمع روحانیون همدان، اصفهان و مردم خارک 687

سخنان وزیر خارجه درباره سفر هیئت های سیاسی، اقتصادی و تجاری به ایران 694

سخنان رئیس جمهور در خطبه های نمازجمعه تهران درباره تأمین نشدن حقوق ایران و طولانی شدن جنگ 700

حجت الاسلام سالک سرپرست واحد بسیج سپاه................ 701

مصاحبه وزیر تجارت نیکاراگوئه پس از ورود به تهران..... 709

گفت وگوی وزیر کشور با روزنامه اطلاعات.................. 721

دیدار وزیر تجارت خارجی نیکاراگوئه با وزیر خارجه ایران.. 722

پیام امام به مناسبت انتخابات مجلس خبرگان رهبری......... 736

پیام فرمانده کل سپاه درباره انتخابات خبرگان رهبری......... 737

حجت الاسلام محلاتی نماینده امام در سپاه پاسداران.......... 739

عنوان صفحه

مصاحبه سخنگوی شورای عالی دفاع پس از جلسه شورا... 748

دیدار وزیر خارجه ایران با هیئت لیبیایی...................... 750

امام خمینی درحال دادن رأی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری 775

صحنه ای از شرکت مردم در انتخابات مجلس خبرگان........ 776

سخنان خطیب جمعه تهران درباره حضور امریکا در منطقه.. 777

گفت وگوی وزیر دفاع با روزنامه جمهوری اسلامی.......... 785

مصاحبه مطبوعاتی وزیر کشور درباره انتخابات خبرگان..... 786

صحنه ای از حضور مردم در انتخابات مجلس خبرگان........ 787

مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات........................... 791

طه یاسین رمضان و طارق میخائیل یوحنا عزیز.............. 792

صدور فرمانده هشت ماده ای امام خمینی....................... 820

سخنان رئیس جمهور در دیدار با مقامات استان سمنان درباره حضور مردم در انتخابات و ناکامی توطئه های دشمن 821

تقدیر رئیس مجلس از مردم برای حضور در انتخابات........ 822

سخنان رئیس مجلس در نطق پیش از دستور درباره پیام

8 ماده ای امام.................................................. 831

زکی یمانی وزیر نفت عربستان................................ 838

سخنان خطیب جمعه تهران درباره سیر انتخابات در جمهوری اسلامی 843

سخنان وزیر نفت درباره مواضع ایران در اوپک.............. 845

قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل درباره خروج همه نیروهای خارجی از لبنان 847

نیروهای امدادی درحال مهار آتش یک نفتکش................. 849

سخنان رئیس جمهور در هم اندیشی استانداران................ 852

حضور مردم برای کمک به آسیب دیدگان در موشک باران دزفول 861

سخنرانی امام خمینی در دیدار فرمانده سپاه و اعضای سپاه و بسیج با ایشان 866

مصاحبه وزیر کشور با روزنامه کیهان....................... 875

دعوت ستاد تبلیغات جنگ از خبرنگاران خارجی برای بازدید از آثار حمله موشکی عراق به دزفول 883

دکتر منافی وزیر بهداری...................................... 885

تشییع شهدای موشک باران دیروز دزفول...................... 886

مصاحبه مطبوعاتی سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق 894

بازدید خبرنگاران خارجی از آثار حمله موشکی عراق به دزفول 904

هلموت کهل صدراعظم آلمان فدرال........................... 910

ص: 10

پیشگفتار

مقدمه

ص: 11

ص: 12

4. برای آگاهی بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه کتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه کتاب دهم (هجوم سراسری) ضروری است.

* * *

در تهیه کتاب روزشمار 22 در بخش مربوط به عملیات از نتایج تحقیقات میدانی و گزارش راویان قرارگاه های مرکزی، قرارگاه های تابعه و یگان های عمل کننده استفاده شده است.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ضمن درخواست علو درجات برای راویان شهید از خداوند متعال، از راویان مذکور و همه کسانی که در مراحل مختلف تحقیق و تدوین و آماده سازی کتاب با نویسنده و مرکز همکاری کرده اند، ازجمله لیلا ساعی منش و رضا بالامیرزایی (تحقیق و تدوین)، هانیه مرشدی (ویرایش فنی و تنظیم منابع) لیلا نوری حسینی، سپیده دبیریان، سمیه گنجی (همکاری در ویرایش)، معصومه رحیمی (حروف چینی)، زهرا سادات صبح گل و زینب سادات موسوی (بانک اطلاعات)، حسن باقی پور (تهیه کروکی عملیات) سپاس گزاری می کند.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1393

ص: 14

6. نگاهی به عملکرد گروه های مسلح معارض در مناطق کردنشین و پایان عملیات آزادسازی جادة پیرانشهر - سردشت.

7. برگزاری انتخابات مجلس خبرگان و اقدامات گروه های معارض در مناطق کردنشین.

8. بررسی اقدامات گروه های مسلح غیر قانونی در سطح شهرها.

9. بررسی وضعیت کلی ایران با نگاهی بر تأثیر حوزة نظامی.

10. برگزاری اولین دورة انتخابات سراسری مجلس خبرگان رهبری.

11. اقدام معارضین عراقی در تأسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق.

12. اوج گیری تنش در روابط سیاسی ایران و فرانسه.

13. بررسی کلی اوضاع عراق با نگاهی بر تأثیر حوزة نظامی.

14. کمک های مالی و آمادی کشورها به عراق.

15. بررسی نشست وزیران نفت کشورهای عضو سازمان اوپک.

16. بررسی نشست وزیران خارجة کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس.

17. تلاش های صورت گرفته برای برقراری صلح بین ایران و عراق.

1. عملیات محرم

الف) کلیات

عملیات محرم در 10 آبان 1361 در منطقة عمومی موسیان - عین خوش در نوار مرزی شروع شد و تا دهة سوم آبان ادامه یافت. هدف این عملیات آزادسازی بخش های اشغال شده در این منطقه و تسلط بر ارتفاعات مسلط مرزی حمرین بود که همة این اهداف تصرف و تأمین شد.

ب) تشریح منطقة عملیاتی و اهداف عملیات

منطقة عملیاتی محرم پر از تپه های ماهور و شیارهای آبرفتی است و ازنظر نظامی منطقة پیچیده ای به حساب می آید. در این منطقه دشمن با تسلط بر ارتفاعات مرزی حمرین علاوه بر تصرف بخش هایی از خاک ایران، ده ها کیلومتر از مناطق ایران را زیر دید و تیر قرار داده بود.

نحوة قرارگرفتن ارتفاعات حمرین در نوار مرزی و وجود ارتفاعات 400، 298 و 175 موجب می شد که نیروهای مسلط بر این ارتفاعات به دو سمت شرق و غرب آن (ایران و عراق) تسلط دید و تیر پیدا کنند. ازاین رو، جادة مهم عین خوش - دهلران که از نزدیک ترین محورهای مواصلاتی غرب و جنوب بود، به علت تسلط دید و تیر دشمن و اجرای آتش توپخانة ارتش عراق بر روی این جاده، عملاً غیر قابل استفاده شده بود. نیروهای خودی به طور محدود و آن هم در تاریکی شب در این جاده تردد می کردند و از آنجا که این آمدوشدها با چراغ خاموش

ص: 16

صورت می گرفت، گاه موجب تصادف شده و خسارت هایی را به بار می آورد. از سوی دیگر، موقعیت ارتفاعات حمرین به نیروهای مستقر بر روی آن این امکان را می داد که در سمت غرب نیز به جاده های مرزی و عمق خاک عراق به ویژه جادة آسفالته و مهم زبیدات - شرهانی تسلط دید و تیر پیدا کنند، که این امر برای ارتش عراق بسیار حیاتی بود.

عراق برای حفظ این منطقه که به مدت 25 ماه آن را در اشغال داشت، رده های مختلفی از موانع کار گذاشته بود؛ ازجمله: احداث کانال سراسری از فکه تا نهر عنبر؛ ایجاد خاکریزهای متعدد؛ ایجاد شبکة سیم خاردار؛ ایجاد میدان های مختلف مین از 3 تا 30 ردیف؛ مین گذاری همة مسیرها و آبرفت ها؛ کارگذاری رده های مختلف تله های انفجاری؛ ایجاد سنگرهای مستحکم بتونی و سنگرهای کیسه شنی و... .

اهداف عمدة عملیات محرم عبارت بودند از: آزادسازی بخش های اشغال شدة ایران و رسیدن به مرز؛ رفع تسلط دید و تیر دشمن به عقبه های ایران و خصوصاً جادة عین خوش - دهلران؛ آزادسازی چندین پاسگاه مرزی و حوزة نفتی در این منطقه؛ پیداکردن امکان دید و تیر به جاده های مواصلاتی دشمن و شهرک های موجود در این منطقه و مهم تر از همه تحمیل خط پدافندی گسترده بر عراق در دشت باز با استقرار نیروهای خودی در ارتفاعات سرکوب حمرین.

پ) فرماندهی عملیات، نیروهای شرکت کننده و سازمان رزم

در این عملیات، قرارگاه مرکزی قائم به مسئولیت حسین خرازی از سپاه و سرهنگ منوچهر دژکام از ارتش فرماندهی عملیات را برعهده داشت و قرارگاه های قائم1 تا قائم 6 به شرح زیر به اجرای عملیات پرداختند:

قرارگاه قائم1: شامل 10 گردان پیاده، یک گردان ضد زره، 2 گردان ادوات از تیپ8 نجف، گروهان ژاندارمری موسیان، یک گردان توپخانه105 میلی متری ارتش و آتشبار122 میلی متری سپاه به فرماندهی احمد کاظمی فرمانده تیپ8 نجف سپاه.

قرارگاه قائم2: شامل 7 گردان پیاده از تیپ25 کربلا سپاه.

قرارگاه قائم3: 8 گردان پیاده از تیپ17 علی بن ابیطالب سپاه به فرماندهی مهدی زین الدین و تیپ1 لشکر21 حمزه از ارتش به فرماندهی سرهنگ علی رزمی.

قرارگاه قائم4: شامل 10 گردان پیاده، یک گردان زرهی، یک گردان پدافند هوایی و یک آتشبار از تیپ14 امام حسین(ع) و 4 گردان پیاده و یک گردان تانک، یک گردان توپخانه، یک گروهان سوار زرهی از تیپ84 خرم آباد به فرماندهی مشترک ابوشهاب فرمانده تیپ14 امام حسین(ع) از سپاه و سرهنگ بیرانوند فرمانده تیپ1 از لشکر21 حمزه از ارتش.

قرارگاه قائم5: دو گردان پیاده از تیپ44 قمربنی هاشم از سپاه و گردان یک تکاور از تیپ58

ص: 17

ذوالفقار به فرماندهی کریم نصر فرمانده تیپ44 قمر از سپاه.

قرارگاه قائم 6: شامل 6 گردان پیاده از تیپ35 امام سجاد(ع) به فرماندهی محمد نبی رودکی فرمانده تیپ35 کربلا.

ت) اجرای عملیات و نتایج آن

مراحل اصلی عملیات محرم از 10 تا 18 آبان سال 1361 اجرا شد، ولی درگیری های پراکنده، تصحیح خطوط پدافندی و پاتک های محلی تا 25 آبان ماه ادامه داشت.

مرحلة اول عملیات از ساعت 22، دهم آبان شروع شد و به رغم هوشیاری قبلی دشمن، نیروهای خودی با استفاده از ابری بودن هوا و بارندگی به دور از چشم دشمن، خود را از عقبه ها به منطقة دیگر رسانده و در غافلگیری، زمانی که نیروهای دشمن احتمال حمله نمی دادند به آنها یورش بردند. از 4 قرارگاه عمل کننده (قائم1، قائم2، قائم3، قائم4) 3 قرارگاه توانستند با تداوم عملیات در روز به اهداف ازپیش تعیین شده دست یابند، ولی یکی از قرارگاه ها (قائم4) به علت طغیان رودخانة دویرج و امکان پذیر نبودن عبور همة نیروهای عمل کننده از آن، نتوانست به طور کامل به موفقیت دست یابد. پس از روشنایی هوا، بخشی از اهداف تعیین شده برای این قرارگاه تأمین شد، ولی به دلایلی ازجمله به هم ریختن سازمان گردان ها دستیابی این قرارگاه به همة اهداف خود در بخش جنوبی منطقة عملیاتی میسر نشد.

در این مرحله از عملیات، 500 کیلومتر مربع از خاک ایران آزاد شد و ارتفاعات مهم 400 و 298 و تپه های پیرامون آن به تصرف درآمد، پاسگاه های مرزی نهر عنبر، چم سری و موسیان هم آزاد و جادة دهلران - عین خوش از دید و تیر دشمن خارج شد.

در این عملیات، 1400 نفر از ارتش عراق اسیر شدند؛ 9 تیپ عراقی بین 20 تا 80 درصد آسیب دید و 120 دستگاه تانک، نفربر و خودرو دشمن منهدم شد. همچنین 145 دستگاه خودرو سبک و سنگین و تعداد فراوانی سلاح و مهمات به غنیمت نیروهای خودی درآمد.

کاستی به وجودآمده در جنوب منطقه و برقرارنشدن الحاق کامل بین یگان ها، خصوصاً قائم3 و قائم4، فرماندهی عملیات را بر آن داشت تا برای تکمیل متصرفات طرحی را جهت الحاق و پوشاندن رخنه به یگان ها ابلاغ کند. براین اساس، 7 گردان از ساعت 2 بامداد، عملیات خود را آغاز کردند و با 4 کیلومتر پیشروی در عمق دشمن و محاصرة یک گردان زرهی و یک گروهان پیادة عراقی توانستند بخش عمده ای از نیروهای دشمن را منهدم و اهداف مرحلة اول عملیات را تأمین کنند.

در ادامه و باتوجه به پیچیدگی زمین و لزوم تصحیح خطوط و به دست آوردن موقعیت مناسب برای تشکیل خطوط پدافندی، قرارگاه مرکزی به یگان ها مأموریت داد تا با بهره گیری از امکانات خود اقدامات لازم را برای تصحیح در ابعاد عملیاتی و مهندسی انجام دهند؛

ص: 18

به این منظور درطول روز، قائم1 (تیپ8 نجف اشرف) و قائم3 (تیپ17 علی بن ابیطالب(ع)) با اجرای عملیاتی توانستند تلفات سنگینی به نیروهای عراقی وارد آورده، به ترتیب بلندی های مشرف بر شهرک طیب و تپه های سرکوب در منطقة عملیاتی خود را به تصرف درآورند.

در 13 آبان نیز نیروهای خودی در محدودة قرارگاه های قائم1 و 3 تلفات سنگینی به دشمن وارد کردند؛ ازجمله یک ستون بزرگ از نیروهای عراقی را که قصد داشتند به منطقة عملیاتی وارد شوند، زیر آتش قراردادند که براثر آن 300 نفر از نیروهای دشمن کشته شدند.

نیروهای قرارگاه قائم3 و قائم4 با حمله به محل تجمع نیروهای عراقی تلفات فراوانی را به آنها وارد کردند، ولی به علت برخی مشکلات پدافندی، نیروهای قرارگاه قائم4 بخشی از ارتفاعات مهم 135 را که قبلاً به تصرف درآورده بودند، تخلیه کرده، به عقب بازگشتند.

اجرای تک همه جانبه برای رسیدن به جادة آسفالتة زبیدات - شرهانی و اجرای تک در منطقة چم سری به سمت جنوب غربی و رسیدن به خط پدافندی مناسب که تدبیر فرماندهی قرارگاه کربلا به قرارگاه قائم بود، در 14 آبان در قرارگاه قائم مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام اجرای تک به منظور برآورده شدن تدابیر فرماندهی با 24 ساعت تأخیر در اولین ساعات بامداد 16 آبان آغاز شد و نیروهای خودی با پیشروی سریع توانستند چندین گردان پیاده و تانک دشمن را به محاصره درآورند و باوجود فشار فراوان دشمن به ویژه انبوه نیروهای زرهی و تانک های عراقی، به اهداف خود دست یابند. تنها مشکل عمده ای که تا آخرین ساعات روز باقی ماند، عدم الحاق بین قائم1 و قائم2 بود که نیروهای عراقی با اتکا به جاده ای که در این محور ازطریق آن به عقبه های خود وصل بودند فشار فراوانی را وارد می کردند. بنابراین، ادامة عملیات و پر کردن شکاف موجود، به عملیات روز آینده موکول شد.

در این مرحله از عملیات، 300 کیلومتر از اراضی مرزی آزاد شد یا به تصرف نیروهای خودی درآمد. نیروهای قائم4 نیز بر روی ارتفاع175 مستقر شدند. همچنین 7 تیپ عراقی آسیب جدی دید و 270 تانک و نفربر منهدم شد و 247 تانک و نفربر و خودرو نیز به غنیمت درآمد.

در ساعت 5 صبح 17 آبان، عملیات با 8 گردان منها برای الحاق دو بخش قرارگاه قائم1 و قائم2 آغاز شد. در محور شمالی، تیپ8 نجف (قائم1) با عقب نشینی نیروهای عراقی توانست 12 کیلومتر پیشروی کرده، چند تپة مهم را به تصرف درآورد. نیروهای محور جنوبی (قائم2) نیز در محورهای تعیین شده موفق به پیشروی شدند و با قرارگاه قائم1 (تیپ8 نجف) الحاق کردند. البته به علت آنکه عملیات در روشنی روز اجرا شد و دشمن بر همة اقدامات نیروهای خودی خصوصاً قائم2، تسلط دید و تیر داشت، با اجرای آتش دقیق توپخانه تلفات زیادی را به نیروهای خودی وارد کرد.

در این روز همچنین در محور جنوبی منطقة عملیاتی، یکی از گردان های مستقر در تپه175 به دلیل فشار دشمن، تمام شدن مهمات و تأخیر در پشتیبانی در ساعت 10، منطقه را خالی کرد که

ص: 19

بلافاصله نیروهای عراقی بر روی آن مستقر شدند و در روز بعد (18 آبان) بار دیگر نیروهای قائم4 (تیپ امام حسین(ع)) در یک عملیات سریع موفق به بازپس گیری این ارتفاع شدند و پاتک عراقی ها هم با آتش انبوه و دقیق خودی بی نتیجه ماند. در روز 19 آبان، عراق برای بازپس گیری ارتفاع175، آتش توپخانة بسیار سنگین و متمرکزی را علیه مواضع خودی اجرا کرد، به حدی که طبق برآوردها در هر دقیقه 60 گلوله از انواع مختلف بر منطقه ای که نیروهای تیپ امام حسین(ع) در آن مستقر بودند، فرود می آمد و این امر کم وبیش 24 ساعت ادامه یافت. بااین حال، نیروهای خودی به علت شناختی که از موقعیت و اهمیت این ارتفاع داشتند عقب نشینی نکردند و باوجود تلفات فراوانی که به 2 گردان از نیروهای این تیپ وارد شد، به مقاومت ادامه دادند. پس از این نیز عراق در روزهای 20 و 21 آبان برای بازپس گیری مواضع ازدست رفته پاتک های سنگینی را در محور قائم2، قائم3 و قائم4 اجرا کرد که با پایداری و عکس العمل مناسب یگان های خودی، نیروهای عراقی متحمل تلفاتی بالغ بر 1100 تن کشته و زخمی شدند و 46 تن از آنان نیز به اسارت درآمدند و 13 تانک و نفربر آنها نیز منهدم شد.

بدین ترتیب، عملیات محرم پس از 11 روز کشمکش، با پیروزی کامل نیروها و تثبیت مواضع تصرف شده پایان یافت.

با اجرای موفقیت آمیز عملیات محرم، منطقه ای به وسعت 500 کیلومتر مربع آزاد شد. ازجمله حوزة نفتی بیات، نهر عنبر، پاسگاه چم سری و موسیان و جادة مهم عین خوش - دهلران از دید و تیر نیروهای عراقی رها شد و ارتفاعات مهم مرزی حمرین نیز به تصرف نیروهای خودی درآمد. در این عملیات 6000 تن از نیروهای عراقی کشته یا زخمی و بیش از 2300 تن نیز اسیر شدند و 10 تیپ و 3 گردان تانک و مکانیزة عراق از 50 تا 100 درصد آسیب دید.

2. گسترش سازمان رزم سپاه و عوامل تأثیرگذار در آن

عملیات های بزرگ و پیروزمندانة نیروهای خودی علاوه بر تأمین اهداف ازپیش تعیین شده، نتایج دیگری نیز به همراه داشت که در این دوره خود را نشان داد، به بیانی دیگر، اجرای عملیات های پی درپی توسط یگان های سپاه در وهلة اول موجب شکل گیری سپاه با توان بالای طراحی و اجرای عملیات های بزرگ شد و در وهلة دوم، گسترش سازمانی سپاه پاسداران با تأثیرپذیری از این اجرای پیروزمندانة عملیات ها را درپی داشت.

این امر از آنجایی میسر شد که از یک سو روانه شدن سیل عظیم نیروهای داوطلب مردمی برای حضور در جبهه های جنگ، مناطق عملیاتی و واحدهای مختلف بسیج مناطق ده گانة سپاه فرصت بسیار مناسبی را فراهم کرد تا بخش های کارآمد این نیروها جذب شوند و به عضویت سپاه درآیند. از سوی دیگر، نقش تأثیرگذار سپاه در روند جنگ و مشکلات پشتیبانی از این نهاد مسئولان را بر

ص: 20

آن داشت تا درپی یافتن راهکارهایی برای تدارک و پشتیبانی سپاه برآیند که این امر به تعریف تشکیلات جدیدی در ساختار قوة مجریه و شکل گیری وزارتخانه ای به نام "وزارت سپاه" انجامید. این وزارت مأمور پشتیبانی سپاه ازطریق دولت شد و محسن رفیق دوست به عنوان اولین وزیر سپاه به مجلس معرفی و شروع به کار کرد. در داخل سپاه نیز طبق دستور فرماندهی سپاه و باتوجه به اینکه، گردان های رزمی یگان ها، افزایش بسیاری یافته و در برخی تیپ ها تعداد گردان ها حتی به بیش از 3 برابر ظرفیت سازمانی افزایش یافته، بود این یگان ها از ردة تیپ به ردة لشکر ارتقا یافتند. علاوه براین، سپاه با استفاده از تجهیزاتی نظیر تانک و نفربر، انواع خودروهای نظامی، قبضه های توپ، انواع مهمات و... که در عملیات های گذشته از ارتش عراق به غنیمت گرفته بود، اقدام به تأسیس 3 یگان تخصصی، 2 لشکر زرهی و یک لشکر توپخانه کرد.

مسئول واحد بسیج سپاه دربارة توسعة سازمان عملیات گفت: امروز در شرایطی به سر می بریم که با تشکیل گردان ها، تیپ ها و لشکرها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در آستانة ایجاد سپاه های متعددی است.

3. نگاهی به وضعیت اعزام نیروهای داوطلب مردمی

در این دوره همچنین اعزام نیروهای داوطلب مردمی برای پیوستن به رزمندگان به طور بی سابقه ای افزایش یافت. منشأ این امر انتشار نامه ای از امام خمینی دربارة حضور نیروهای داوطلب در جبهه های جنگ بود. امام خمینی در این نامه حضور در جبهه ها را برای همه لازم اعلام کرده بودند مگر آنکه مسئولان تشخیص بدهند نیروهای موجود کافی است. این پیام باتوجه به دو پیروزی پی درپی نیروهای خودی در جبهه های جنگ، یعنی عملیات مسلم بن عقیل در منطقة سومار و عملیات محرم در منطقة عین خوش، جو روانی بسیار مثبتی را برای حضور مردم در جبهه های جنگ فراهم آورد، طوری که در برخی نهادها و سازمان ها موجب اختلال در جریان معمولی امور شد.

یک بولتن داخلی سپاه در بررسی اشتیاق مردم برای حضور در جبهه ها از داوطلب شدن 59 درصد کارکنان کفش وین، 140 نفر از 260 کارگر کارخانة شمش، تحصن بخشی از کارکنان و اعضای انجمن اسلامی بانک کارگشایی و... خبر داد؛ رسانه ها اعلام کردند که مسئولان استان لرستان برای انتقال داوطلبان با کمبود وسیلة نقلیه مواجه شده اند؛ روزنامة جمهوری اسلامی نیز گزارش داد که عزیمت نیروهای داوطلب مردمی به شکل بی سابقه ای افزایش یافته، طوری که ستادهای بسیج سپاه در اکثر شهرستان ها ظرفیت لازم را برای پذیرش ندارند. سپاه منطقة 5 کشوری در نامه ای به ستاد مرکزی سپاه ضمن شرح استقبال مردم از جبهه های جنگ خواستار امکانات بیشتری برای اعزام داوطلبان شد. بخش هایی از این نامه چنین است: فتوای امام در قلب مردم به خصوص جوانان آتش ایجاد کرده است، به طوری که همة مدارس و ادارات برای

ص: 21

رفتن به جبهه اعلام آمادگی کرده اند و به مسئولان فشار می آورند، ناحیه ظرفیت پذیرش ندارد.

باتوجه به وضع پیش آمده، نخست وزیر، در نامه ای به آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، از وی خواست تا در دیدار با امام خمینی حدود افراد داوطلب خصوصاً کارگزاران دولتی را تعیین کند. رئیس جمهور نتیجة دیدار با امام خمینی را این گونه اعلام کرد: مقصود این نیست که درحال حاضر همه به جبهه بروند، بلکه در هنگام ضرورت لازم است مردم درحد کفایت در جبهه ها حضور یابند و فعلاً کارمندان در سر کار خود حضور یابند.

پس از اعلام نتیجة این جلسه، از درخواست مردم برای حضور در جبهه ها کاسته شد.

داوطلب شدن برای حضور در جبهه ها علاوه بر سپاه در ارتش جمهوری اسلامی نیز تأثیرگذاشت و شورای عالی دفاع به ارتش مجوز داد تا نیروهای داوطلبی که خدمت سربازی را انجام داده اند و در دورة احتیاط برای فراخوانی می باشند با حقوق و مزایا به مدت 6 ماه در نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و در گردان هایی به نام "گردان های قدس" به کار گرفته شوند. سرهنگ علی صیادشیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، به کارگیری این نیروها را آغاز تحول جدیدی در نیروی زمینی ارتش دانست. وی در دیداری که به همراه فرماندهان گردان های قدس با آقای هاشمی رفسنجانی داشت، دراین باره گفت: این افراد از بین نیروهای رزمنده از خط مقدم جبهه برگزیده شده اند و از آغاز جنگ در جبهه ها حضور مداوم داشته اند و ازنظر ایدئولوژیکی در سطح بسیار خوبی هستند. همچنین علاوه بر آشنایی با شیوه های جنگی و روحیات نیروهای مردمی، از زمینة لازم برای مدیریت برخوردارند، این فرماندهان براین اساس که ما قصد تحول در ارتش را داریم و قصد داریم به آنهایی که لیاقت بیشتری دارند، امتیاز متناسب بدهیم، برگزیده شده اند. گردان های قدس از میان نیروهای احتیاط برگزیده شده اند و پس از سازماندهی، تجهیز و آموزش مقدماتی وارد عملیات خواهند شد. آقای هاشمی رفسنجانی نیز با این جمله که «بحمدالله ارتش عاقبت به خیر شد و به راهی انسانی و بسیار مقدس افتاد»، اقدامات صورت گرفته را تأیید کرد.

4. ادامة سیاست نظامی عراق در محاصرة دریایی ایران

حمله به جزایر و بنادر اقتصادی ایران خصوصاً جزیرة خارک و بندر امام خمینی در ادامة سیاست محاصرة اقتصادی و محروم کردن ایران از درآمدهای ارزی و ایجاد محدودیت در صدور و ورود کالا روشی بود که عراق در دورة پیشین (اواخر مردادماه) آغاز و محدودة دریایی ممنوعه ای نیز برای آن اعلام کرده بود. این حملات که در مرداد با یک حملة موفق آغاز شده بود، در ماه مهر با 12 حمله به خارک ادامه یافت که تنها یک مورد آن با موفقیت نسبی همراه بود. در همین ماه، عراق 4 حملة نسبتاً موفق نیز به بندر بوشهر انجام داد، ولی

ص: 22

تدابیر پدافندی عامل و غیر عامل و برخی ابتکارعمل های مسئولان ایرانی مانع تداوم این امر شد، تا جایی که این حملات هوایی در مهرماه به 3 مورد آن هم به بندر ماهشهر کاهش یافت.

در ادامة این روند، در این دوره عراق بخشی از خلیج فارس را - که قبلاً منطقة نظامی اعلام کرده بود - به دلیل مشکلاتی که برای برخی کشورهای دوست عراق ازجمله کویت به وجود آورده بود محدودتر کرد، ولی همچنان بر ممنوعه بودن این محدوده تأکید داشت.

در ماه های آبان و آذر برخلاف ماه های قبل خصوصاً مهرماه، عراق نتوانست هیچ حملة موفقی را بر روی جزیرة خارک و تأسیسات نفتی یا حتی نفتکش های درحال بارگیری و آمدوشد به جزیره انجام دهد. ولی 4 مرتبه به بندر امام خمینی و کشتی هایی که درحال رفت وآمد به این بندر بودند، حملة هوایی کرد. بدین ترتیب، براثر حملات عراق در 14 آبان 1361 و متعاقب آن در 16 آبان 1361، به یک کشتی ایرانی صدماتی وارد شد و 17 تن زخمی و 3 تن شهید شدند و یک کشتی کمک رسان نیز هدف قرار گرفت و 7 تن از نیروهای سپاه به شهادت رسیدند، ولی در سایر حملات که در 30 آبان و 27 آذر صورت گرفت، به دو کشتی خارجی آسیب اندکی وارد شد و کلاً 4 تن از کارکنان آن کشتی ها کشته و 2 تن مفقود شدند و یک تن هم زخمی شد. البته عراق در بیانیه های رسمی منتشرشدة خود تعداد کشتی هایی را که هدف قرار داده و آنها را غرق کرده بود، به ترتیب 5 و 4 فروند اعلام کرد.

در این دوره، یک امر بی سابقه نیز در عملیات دریایی عراق علیه ایران مشاهده شد و آن کارگذاری مین های شناور دریایی در اطراف جزایر ایران بود که 3 عدد از این مین ها در اول و سوم آذر، در 24 تا 16 مایلی جزیرة خارک، کشف و خنثی شد.

در 27 آذر نیز یک مین شناور در نزدیکی خور موسی (معبر دریایی منتهی به بندر امام خمینی) کشف و خنثی شد.

در این دوره نه تنها به جزیرة خارک آسیبی نرسید، بلکه 4 خط لولة 48 اینچی برای انتقال نفت از مخازن خارک به اسکلة شرقی تی نیز افتتاح شد و مورد بهره برداری قرار گرفت. گفتنی است که قبلاً به علت آسیب های واردشده به این خط لوله ها، انتقال نفت با 2 خط لولة اضطراری انجام می شد.

5. نشانه هایی ازپیشرفت عراق در به کارگیری سلاح شیمیایی

عراق پیش از این بارها از سلاح شیمیایی در برخی مناطق خصوصاً در جنوب، استفاده کرده بود. طبق گزارش ها، مواد شیمیایی به وسیلة گلوله های توپ به سمت مواضع پدافندی نیروهای خودی پرتاب می شد و عوارض آن عبارت بود از سرگیجه، تهوع و...

در این دوره نیز عراق 6 بار سلاح های شیمیایی را در مناطق مختلف علیه رزمندگان ایرانی

ص: 23

به کار گرفت که موجب مسمومیت تعدادی از آنها شد. در این حملات موارد بی سابقه ای وجود داشت ازجمله:

1. استفاده از بالگرد برای شلیک گلوله و راکت های حاوی مادة شیمیایی در 5 آبان در منطقة موسیان که حاکی از تحول در به کارگیری وسایل پرتاب کننده (از گلولة توپ به راکت بالگرد) بود.

2. برای اولین بار 4 تن از نیروهای خودی براثر حملات شیمیایی عراق در همان روز و در همان منطقه به شهادت رسیدند که این امر نشانة دستیابی عراق به مواد شیمیایی قوی تر در بازارهای جهانی و به دست آوردن ترکیبات جدید و کیفی در آزمایشگاه های داخلی برای ساخت پرتاب شونده های شیمیایی بود. این درحالی بود که منابع خبری از اقدام عراق در انبارکردن مقدار فراوانی مواد شیمیایی در منطقة بصره و خرید 330 هزار ماسک شیمیایی از کشورهای خارجی خبر دادند.

6. نگاهی به عملکرد گروه های مسلح معارض در مناطق کردنشین و پایان عملیات آزادسازی جادة پیرانشهر - سردشت

در این مقطع نیز همچون دوره های قبل، تلاش نیروهای خودی برای پاک سازی مناطق کردنشین و حملات و اقدامات خرابکارانة گروه های مسلح غیر قانونی در این مناطق ادامه داشت.

قرارگاه حمزه درپی سلسله عملیات هایی که برای آزادسازی محور پیرانشهر - سردشت اجرا کرد، توانست با اجرای 5 عملیات دیگر در 24 روز آغاز این دوره، منطقة مذکور را پاک سازی کند. نیروهای این قرارگاه در روز 24 آبان در آخرین مرحله با اجرای عملیات در ارتفاعات مسلط بر روستاهای خلیفان، ولی پیرشیون و تارستان پاک سازی این محور مهم و راهبردی97 کیلومتری را پس از نزدیک به 70 روز، به پایان رسانده، در میان استقبال مردم سردشت وارد این شهر شدند.

قرارگاه حمزه نتایج این عملیات را به شرح زیر اعلام کرد:

برقراری امنیت در جادة مرزی پیرانشهر؛ تصرف و کنترل مرکز فرماندهی حزب دمکرات در آلواتان، هنگ آباد و میرآباد و تصرف رادیو دمکرات در شیرجو؛ قطع ارتباط گروه های مرتبط با عراق در محورهای مرزی؛ واردکردن خسارت های سنگین به نیروهای ضد انقلاب؛ دستیابی به مردم منطقه پس از 3 سال تسلط گروه های ضد انقلاب بر آنان و... .

پس از آزادسازی این منطقه، مسئولان استانی اقدامات لازم برای تأمین مایحتاج مردم ازقبیل سوخت و آذوقه را آغاز کردند.

از دیگر حوادث مهم این دوره در کردستان حملة نیروهای حزب دمکرات کردستان به شهر بوکان بود که فرمانده قرارگاه حمزه آن را عملیاتی تبلیغاتی برای پوشاندن ضعف های حزب دمکرات در ازدست دادن محورهای مواصلاتی با عراق توصیف کرد. این حمله در ساعات اولیة 8 آبان، با استقرار

ص: 24

افراد این حزب در خیابان اصلی شهر آغاز شد. نیروهای سپاه هرچند در لحظات اولیه غافلگیر شدند، ولی در ساعات بعد با سازماندهی نیروها و امکانات مانع از توسعة منطقة حضور مهاجمان در شهر شدند و توانستند با قطع ارتباط نیروهای داخل شهر با افراد خارج شهر، آنها را محدود کنند و درنهایت با فرارسیدن شب، مهاجمان با استفاده از تاریکی هوا شهر را ترک کردند.

در این درگیری 11 تن از نیروهای خودی (سپاه، بسیج و ژاندارمری) و 13 تن از مردم شهر به شهادت رسیدند و 43 تن نیز زخمی شدند. از نیروهای حزب دمکرات نیز 7 تن کشته و 25 تن زخمی شدند.

باتوجه به وضعیت جدید نیروهای درگیر در مناطق کردنشین، خبرگزاری رویتر با بیان اینکه همة شهرها و روستاهای این مناطق در دست نیروهای دولتی است افزود: «چریک ها پذیرفته اند که در هفته های اخیر بازنده بوده اند.»

طبق اعلام قرارگاه حمزه، از زمان شروع به کار این قرارگاه (25 مرداد 1361) تا نوزدهم آبان ماه، نیروهای خودی 203 روستا را آزاد کرده اند و در عملیات هایی که از 4 آبان تا 2 دی (تقریباً درطول دورة این کتاب) صورت گرفته، 270 تن شهید، 281 تن زخمی و 103 نفر گروگان گرفته شده یا مفقود شده اند. طبق اعلام این قرارگاه، از عناصر مسلح غیر قانونی نیز 288 تن کشته، 94 تن زخمی و 26 تن نیز تسلیم یا دستگیر شده اند. گروه های مسلح غیر قانونی خصوصاً حزب دمکرات کردستان برای اخلال در امر برگزاری انتخابات مجلس خبرگان - که در 19 آذر انجام گرفت - دست به تحرکاتی زدند که در ادامه و به طور مستقل بررسی می شود.

7. برگزاری انتخابات مجلس خبرگان و اقدامات گروه های معارض در مناطق کردنشین

یکی از مهم ترین تحرکات نیروهای مسلح غیر قانونی به ویژه حزب دمکرات کردستان ایران اقداماتی است که برای اختلال در امر برگزاری انتخابات مجلس خبرگان در شمال مناطق کردنشین خصوصاً در اشنویه، نقده، ارومیه و پیرانشهر انجام دادند.

پیش از فرارسیدن روز رأی گیری (19 آذر 1361)، عناصر مسلح غیر قانونی در سطح روستاها اقداماتی را برای بازداشتن مردم از شرکت در انتخابات انجام داده بودند، ازجمله: تهدید اهالی برخی روستاها برای شرکت نکردن در انتخابات که در بعضی جاها موجب درگیری افراد وابسته به گروه های معارض و مردم بومی شده بود؛ بیانیة عبدالرحمن قاسملو و شورای ملی مقاومت در تحریم انتخابات (دو روز پیش از برگزاری آن) نیز یکی دیگر از این اقدامات بود.

این گروه ها که از روزهای قبل اقدام به ذخیرة توان و نیرو کرده بودند، در روز رأی گیری هم عملیات های متعددی را اجرا کردند؛ ازجمله: حمله به حوزه های رأی گیری؛ حمله به خودروهای حامل صندوق های رأی و مأموران اجرای انتخابات. براثر این حملات 17 تن

ص: 25

شهید و 20 تن زخمی شدند و 21 تن نیز که همگی آنان از مردم عادی یا کارمندان دولت داوطلب خدمت در برگزاری انتخابات بودند، به گروگان گرفته شدند.

همچنین در این روز 9 مورد بمب گذاری در محل اخذ آرا یا نزدیکی آن محل ها و 4 مورد حمله به محل رأی گیری گزارش شده است.

8. بررسی اقدامات گروه های مسلح غیر قانونی در سطح شهرها

در این دوره گروه های مسلح غیر قانونی و به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به منظور اجرای راهبرد اعلام شدة خود، همچنان به اقداماتشان ادامه می دادند، ولی آنچه نسبت به دورة پیشین (کتاب بیست و یک روزشمار) و خصوصاً مهر 1361 کاملاً محسوس بود، کاهش کلی عملیات این گروه ها و به تبع آن کاهش تلفات خودی براثر اقدامات تروریستی آنها بود؛ به نحوی که تعداد ترورها که در دورة پیش (شهریور) 120 مورد (109 ترور موفق و 11 ترور ناموفق) گزارش شده بود، در این مقطع به 42 مورد (32 مورد موفق و 10 مورد ناموفق) کاهش یافت و بخش عمدة اقدامات نیروهای سازمان از ترورهای برنامه ریزی شدة افراد به حمله، پرتاب نارنجک و تیراندازی به سمت ستادهای بسیج محلی، ادارات دولتی، چادرها و مقرهای موقت نمایشگاهی یا جمع آوری کمک های مردمی به جبهه ها تبدیل شد.

در این دوره درگیری های خیابانی نیز نسبت به دورة پیش به شدت کاهش یافت؛ در دورة قبل (شهریور و مهر 1361) نیروهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سایر گروه های مسلح غیر قانونی درنتیجة اجرای طرح "مالک و مستأجر" (در اواخر شهریور 1361) در استقرار خود در خانه های تیمی دچار ناامنی شده،(1) به نحوی مجبور به تردد و حضور در سطح شهر شدند و درنتیجه آسیب پذیری آنان به شدت افزایش یافت. از سوی دیگر، در همان زمان، سپاه نیروهای گشت شهری موسوم به "گشت ثارالله" را راه اندازی کرده بود؛ براثر اجرای این طرح درگیری های خیابانی که در شهریور (قبل از زمان اجرای طرح مالک و مستأجر و گشت ثارالله) 10 مورد بود به 32 مورد در مهر افزایش یافت، ولی در این دوره (آبان و آذر 1361) گروه های مسلح غیر قانونی غافلگیری اولیه را پشت سر گذاشته و خود را با وضعیت جدید تطبیق داده بودند، لذا این آمار به شدت کاهش یافت و به 6 مورد رسید.

تعداد شهدای نیروهای خودی نیز در مقایسه با دورة پیش کاهش چشمگیری داشت؛ به گونه ای که تعداد شهدا در این دوره حدود یک پنجم دورة قبل بود؛ در ماه های شهریور و مهر آمار شهدا 104 تن بود (بدون لحاظ کردن 60 نفری که در حادثة بمب گذاری خیابان ناصرخسرو شهید شدند)، اما در این دوره (آبان و آذرماه) تنها 22 تن از مردم و نیروهای امنیتی به شهادت رسیدند. تعداد تلفات جانی گروه های مسلح غیر قانونی نیز از 104 به 61 نفر کاهش یافت. کشف

ص: 26

خانة تیمی نیز که در دورة پیش 65 مورد گزارش شده بود در این دوره با حدود دو سوم کاهش به 48 مورد رسید و ازاین رو تعداد افراد وابسته به گروه های مسلح غیر قانونی که دستگیر شدند نیز تقریباً به همین نسبت کاهش یافت؛ یعنی از تعداد 1144 تن به تعداد 855 تن رسید.

در این مقطع زمانی برخی اقدامات و اطلاعات دوره های قبلی نیروهای انتظامی و امنیتی به نحوی به نتیجه رسید و ضربات سختی به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سایر گروه های مسلح معارض وارد شد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: دستگیری سران و فعالان گروه های چپ همچون چریک های فدایی خلق (اقلیت)، سازمان پیکار در راه آزادی طبقة کارگر، اتحادیة کمونیست های ایران و گروه سهند در اصفهان و ازهم پاشیدن تشکیلات گروه کومه له و اتحادیة مبارزان کمونیست در شهرهای تهران، تبریز، اهواز و شهرهای شمالی و چریک های فدایی خلق (اقلیت) در بندر ترکمن و... که اخبار مربوط به این موضوعات در روزهای مختلف این دوره درج شده است.

9. بررسی وضعیت کلی ایران با نگاهی بر تأثیر حوزة نظامی

حملة عراق و اشغال بخش هایی از خاک ایران و تبعات درگیری نظامی همه جانبه با ارتش اشغالگر، اجرای عملیات های بزرگ و پی درپی همچون فتح المبین و بیت المقدس برای بیرون راندن دشمن از خاک ایران، سرکوب گروه های مسلح غیر قانونی و پس از آن اجرای عملیات های مسلم بن عقیل و محرم با هدف تسلط بر بلندی های مرزی، به نحوی ثبات سیاسی و اقتصادی را در صحنه های داخلی و بین المللی برای جمهوری اسلامی به همراه آورد.

در این دوره، ایران به کارگیری پدافند عامل و غیر عامل و برخی تدابیر دیگر تهدید امنیتی عراق بر صادرات نفت را تقریباً از بین برده بود و ازنظر فنی نیز توان تولید را درحد کفایت به دست آورده و با بهره گیری از همان ثبات سیاسی قدرتمندانه به بازارهای بین المللی نفت بازگشته بود و حتی در اجلاس اوپک که در اواخر آذرماه برگزار شد، خواهان افزایش سهمیة فروش از یک میلیون و 400 بشکه در روز به 3 میلیون بشکه در روز شد. درپی گشایش در فروش نفت، درآمدهای ارزی ایران افزایش یافت و اقتصاد داخلی و خارجی از حالت بحران خارج شد.

نوربخش رئیس کل بانک مرکزی ایران، دراین باره گفت: وضعیت اقتصاد امروز ایران مرحلة پس از بحران است و نیمة دوم سال 1361، دورة بازگشت به وضعیت عادی است. وی همچنین میزان تورم را که در سال 1360 به 23 درصد رسیده بود در نیمة دوم سال 1361، 6/15 درصد اعلام کرد. نوربخش از افزایش ذخایر ارزی و کاهش بدهی ایران به کشورهای خارجی خبر داد و گفت: ذخایر ارزی ما الآن بهتر از زمان قبل از جنگ است و هزینه های جنگ قابل تحمل تر است. وی افزود: بدهی ما از 15 میلیارد دلار در سال 1357، درحال حاضر به 2 میلیارد دلار رسیده است.

ص: 27

منابع خبری خارجی نیز از بهبود وضعیت اقتصادی ایران خبر دادند. خبرگزاری فرانسه درآمد ارزی ایران را 5/1 میلیارد دلار در ماه اعلام کرد. یومیوری روزنامة معتبر ژاپن نیز از احتمال افزایش ذخایر ارزی ایران تا پایان سال به میزان 24 میلیارد دلار خبر داد. وال استریت ژورنال نیز از راه افتادن کارخانه ها پس از 3 سال خبر داد. در داخل نیز جیره بندی گازوئیل لغو و برای برداشتن سهمیه بندی بنزین گام اول نیز برداشته شد و میزان سهمیة خودروهای شخصی از 60 لیتر به 90 لیتر افزایش یافت. همچنین وزیر نفت از آزادسازی نفت سفید و گاز مایع در آیندة نزدیک خبر داد.

در این دوره همچنین براثر ثباتی که در جمهوری اسلامی به وجودآمده بود، ایران پذیرای تعداد درخور توجهی از وزرا و هیئت های اقتصادی کشورهای مختلف بود که سفر یک هیئت اقتصادی از نیوزلند به سرپرستی وزیر کشاورزی این کشور، سفر هیئتی اقتصادی از کشور بلغارستان به سرپرستی معاون نخست وزیر این کشور، سفر غلام اسحاق خان وزیر اقتصاد و دارایی پاکستان، سفر معاون وزیر نفت هند، سفر عضو شورای اجرایی فدرال یوگسلاوی و گفت وگوی آنها با مسئولان اقتصادی و سیاسی ایران ازجمله آنها بود. این سفرها و مذاکرات به انعقاد قراردادهایی اقتصادی انجامید. علاوه براین، ایران که به وضعیت سیاسی و اقتصادی تازه و نسبتاً باثباتی دست یافته بود، ثبت سفارش از ژاپن را به خرید نفت این کشور از ایران مشروط کرد.

نخست وزیر ایران دراین باره گفت: «ما وقتی دیدیم 25 درصد واردات صنعتی ما از ژاپن است و ژاپن نیز باوجود مصرف روزانه 4 میلیون بشکه نفت، از ما نفت نمی خرد، به طرف ژاپنی اعلام کردیم تا زمانی که آن کشور اقدام به خرید نفت از ایران نکند هیچ نوع سفارش کالا از ژاپن نخواهیم داشت و علی رغم اینکه پیش بینی می کردیم که تولیدات ما به خاطر وابستگی به قطعات و مواد وارداتی از ژاپن ضربه بخورد، ولی مقاومت کردیم و این اقدام ایران جواب داد و یک هیئت اقتصادی ژاپنی به سرپرستی وزیر خارجة آن کشور در هشتم آبان وارد ایران شد و مذاکره برای ازسرگیری سفارش دو طرف از سر گرفته شد.»

دراین باره روزنامة اقتصادی نیهون کیزایی چاپ توکیو اعلام کرد: کمپانی نفتی نیپون سکیا اخیراً 50 درصد خرید نفت خود را از کمپانی کارتکس کاهش داده تا بتواند روزانه 40 هزار بشکه از ایران درطول ماه های ژانویه تا مارس (دی تا فروردین 1362) خریداری کند. این روزنامه افزود: خرید نفت ایران در بازار آزاد توسط کمپانی های ژاپنی اخیراً افزایش یافته است.

10. برگزاری اولین دورة انتخابات سراسری مجلس خبرگان رهبری

ازجمله اقدامات مهمی که در این دوره انجام شد، برگزاری اولین دورة انتخابات مجلس خبرگان رهبری و انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی بود که در 19 آذر، بین 148 کاندیدای مجلس خبرگان و 120 نامزدِ میان دوره ای مجلس شورای اسلامی برگزار شد. طبق گزارش سرپرست ستاد

ص: 28

انتخابات وزارت کشور، 7/75 درصد از واجدین شرایط شرکت در رأی گیری در انتخابات مجلس خبرگان و انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی شرکت کردند؛ یعنی از حدود 000,490,23 واجدین شرایط در کل کشور بیش از 000,140,18 نفر در رأی گیری شرکت کردند.

درصد آمار شرکت کنندگان در این انتخابات هرچند در مناطق ناآرام کردنشین اندکی متفاوت بود، ولی رضایت مسئولان امر را در بر داشت.

آخوندی معاون سیاسی وزیر کشور، میزان شرکت کنندگان در استان آذربایجان غربی را 48 درصد با تعداد 579,236 رأی از جمع 504,691 نفر واجدین شرایط اعلام کرد و رحیمی استاندار کردستان نیز تعداد افراد شرکت کننده در انتخابات را 400 هزار نفر اعلام کرد و افزود: شمار شرکت کنندگان نسبت به انتخابات قبلی (انتخاب ریاست جمهوری) 2 برابر افزایش داشته است.

11. اقدام معارضین عراقی در تأسیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق

در این دوره عراقی های مبارز مقیم ایران با هدف سرنگون کردن حکومت عراق اقدام به تأسیس تشکیلاتی به نام مجلس اعلای انقلاب عراق کردند که در رأس آن عده ای از روحانیون، شخصیت های برجسته، دانشگاهیان مبارز عراقی و... قرار داشتند.

این تشکیلات در 26 آبان در یک بیانیة مفصل اعلام موجودیت کرد. در این بیانیه با اشاره به اوضاع حاکم در کشور عراق به ویژه پس از روی کار آمدن حکومت بعث، هدف از تشکیل مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تلاش برای بسیج عمومی مردم این کشور اعم از شیعه و سنی، عرب و کرد و ترکمن و سایر اقوام جهت سرنگونی حکومت بعث اعلام شد.

سیدمحمدباقر حکیم سخنگوی این مجلس در مصاحبه ای در همین خصوص، دربارة نظام آیندة عراق گفت: «ما برای برپایی حکومتی اسلامی و برای اجرای احکام اسلام در میان مردم عراق مبارزه می کنیم و مردم عراق نظامی جز نظام جمهوری اسلامی انتخاب نخواهند کرد.» وی همچنین اعلام کرد که چنانچه اسرای عراقی بخواهند علیه حکومت عراق مبارزه کنند، این مجلس آنها را به کار خواهد گرفت. آقای حکیم در تکمیل سخنان روز اعلام موجودیت مجلس اعلا دربارة ساختار این تشکل و چگونگی همکاری سایر گروه های اسلامی مبارز عراق با آن گفت: «مجلس اعلا از ائتلاف میان گروه ها و احزاب به وجود نیامده است و صورت جبهه ای وجود ندارد، بلکه از شخصیت های مبارز تشکیل شده و صورت بندی آن افراد هستند نه تشکل ها.» وی همچنین گفت: «اکثر سازمان ها که ازطرف مردم عراق نمایندگی دارند همانند جامعة روحانیت و مبارز عراق، حزب الدعوه عراق، سازمان عمل اسلامی، جنبش مجاهدین عراق و... با ما همکاری می کنند.»

مقامات ایرانی نیز از شکل گیری مجلس اعلا استقبال کردند. آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، با اعلام رضایتمندی از تشکیل مجلس اعلا و اینکه این مجلس می تواند محور حرکت انقلاب اسلامی در عراق باشد گفت: «ما از مبارزة آنها حمایت می کنیم

ص: 29

و حاضریم تمام امکانات لازم را برای مبارزه در اختیار آنان قرار دهیم.»

چند روز پس از این اظهارات نیز شورای عالی دفاع با حمایت همه جانبه از مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، ایجاد پایگاه و پادگان نظامی برای مبارزان عراق و تدارک نظامی مجلس اعلا را برعهدة سپاه قرار داد و درپی آن محسن رضایی اعلام کرد که به محض آمادگی مجلس اعلا آمادة واگذاری اقلام درخواستی و تأمین آنها هستیم. پس از این بود که اطلاعیه ها و بیانیه های فراوانی در حمایت از مجلس اعلا در داخل و خارج از ایران انتشار یافت که حمایت و اعلام آمادگی اسرای عراقی برای همکاری، از مهم ترین و کارسازترین اقدامات دراین باره بود.

12. اوج گیری تنش در روابط سیاسی ایران و فرانسه

پس از گذشت نزدیک به 15 ماه از اخراج گی ژورژی سفیر فرانسه از ایران که در اعتراض به اقدام فرانسه در پناه دادن به رجوی و بنی صدر و تخصیص امکانات تبلیغاتی به آنها صورت گرفته بود، دولت فرانسه ژوزف پائولی را برای تصدی پست سفیری به ایران معرفی کرد. وزارت خارجة ایران نیز در روز بعد با احضار کاردار فرانسه اعلام کرد تا زمانی که سیاست های خصمانة دولت فرانسه علیه ایران و حمایت از تروریست های ایرانی پناه گرفته در آن کشور ادامه داشته باشد، ایران از پذیرفتن سفیر جدید فرانسه خودداری خواهد کرد.

نخست وزیر بعداً دربارة نپذیرفتن سفیر جدید فرانسه گفت: «مردم ما به وسیلة سلاح های فرانسوی کشته می شوند، فرانسوی ها از منافقین حمایت می کند و علی رغم حکم قطعی و صریح دادگاه، دولت فرانسه یک میلیارد دلار از پول های ما را پرداخت نمی کند با این وضع آمدن سفیر چه فایده ای دارد.» درپی این اقدام کلود شسون وزیر خارجة فرانسه، اعلام کرد که ایران از پذیرفتن سفیر آن کشور خودداری نکرده است، بلکه خواستار تعویق چند هفته ای ورود سفیر جدید فرانسه شده است.

روزنامة فیگارو دراین باره اطلاعات بیشتری داد و اعلام کرد: طبق سنت دیپلماتیک، سفیر جدید قبلاً ازطرف دولت فرانسه به ایران معرفی شده بود و باتوجه به عدم مخالفت ایران با پذیرش وی، وزارت امور خارجة فرانسه استنباط کرده بود که ایران با اعزام سفیر جدید آن کشور مخالف نیست.

رادیو امریکا نیز به نقل از مفسران سیاسی، این اقدام ایران را تحقیر علنی دولت در انظار عمومی تلقی کرد.

خبرگزاری فرانسه نیز با دوره بندی روابط سرد ایران و فرانسه پس از انقلاب و اشاره به پناهندگی شاپور بختیار به فرانسه، تحویل هواپیماهای جنگی میراژ به عراق در بحبوحة جنگ تحمیلی و اعطای پناهندگی به بنی صدر و رجوی، این اقدام ایران را گام دیگری در وخامت روابط سیاسی دو کشور ارزیابی کرد.

پس از به وجودآمدن این وضع، دولت فرانسه به جای جبران عملکرد غلط خود در قبال ایران، در سیاستی اعلام نشده، هم بر شدت اقدامات دیپلماتیک خود علیه ایران افزود و هم با ادامة رفتار گذشتة خود از مخالفان نظام حمایت کرد. در اواخر این دوره، دبیر ملی و سرپرست امور

ص: 30

بین الملل حزب سوسالیست (حزب حاکم) فرانسه با مسعود رجوی مسئول شورای ملی مقاومت، دیدار کرد. مسعود رجوی هدف این دیدار را بررسی روش های بهتر همکاری و تفاهم بین شورای ملی مقاومت و حزب سوسیالیست اعلام کرد. خبرگزاری فرانسه نیز گفت وگو ی این دو را یک دیدار اطلاعاتی خواند. علاوه براینها پلیس فرانسه نیز به دیپلمات های ایرانی تعرض کرد و دست گروه های مخالف جمهوری اسلامی را در تعرض به دیپلمات ها و هواخواهان نظام حاکم بر ایران باز گذاشت و حتی به طور آشکار از آنان حمایت کرد.

کلود شسون وزیر خارجة فرانسه در سفر به کویت آشکارا از عراق حمایت کرد و با اشاره به روابط مستحکم کشورش با عراق، ورود ایران به خاک عراق را خطرناک اعلام کرد. فرانسوا میتران رئیس جمهوری این کشور نیز در سفر به مصر گفت که قدرت های غربی نمی خواهند عراق در جنگ با ایران شکست بخورد. وی همچنین در توجیه انواع کمک های تسلیحاتی و دیپلماتیک به عراق خواستار ایجاد توازن قدرت میان ایران و عراق شد و گفت: «تلاش قدرت های غربی باید به منظور حفظ این توازن قوا باشد.»

درزمینة همکاری با گروه های مخالف نیز پس از حملة اعضای سازمان مجاهدین خلق به دانشجویان ایرانی عضو انجمن اسلامی در پاریس و بروز درگیری بین آن ها، پلیس فرانسه نمایندة وزارت ارشاد و یکی از کارمندان سفارت جمهوری اسلامی و عده ای از دانشجویان را دستگیر کرد و هنگامی که دو دیپلمات به دستگیری شان باوجود داشتن مصونیت سیاسی اعتراض کردند، پلیس هر دو نفر را به شدت مورد ضرب وجرح قرار داد، طوری که طحال نمایندة وزارت ارشاد پاره شد و به حالت اغما افتاد و چانة کارمند سفارت نیز شکست که این امر به شدت مورد اعتراض وزارت خارجة ایران قرار گرفت و خواستار تحقیقات رسمی دراین باره شد. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز خواستار تأمین امنیت دیپلمات های ایرانی ازسوی دولت فرانسه شد. حملة افراد سازمان مجاهدین خلق نیز علیه دیپلمات ها و دانشجویان طرف دار نظام جمهوری اسلامی افزایش یافت که 5 مورد از این گونه اقدامات آنها در گزارش های مختلف کتاب حاضر درج شده است.

13. بررسی کلی اوضاع عراق با نگاهی بر تأثیر حوزة نظامی

برای بررسی اوضاع عمومی عراق لازم است نگاهی گذرا به عملکرد نظامی آن که تأثیرگذارترین عامل در شکل دهی حوزه های مختلف این کشور خصوصاً در سطوح اقتصادی و سیاسی است، بیندازیم.

بعد از ناکامی ارتش عراق در دستیابی به اهداف تعیین شده و زمین گیر شدن قوای این کشور در مهر و آبان 1359، نیروهای خودی مرحله به مرحله و با کسب تجربیات لازم در اجرای عملیات های کوچک و ایذایی تا عملیات های بزرگ پیشروی کردند. بازداشتن عراق ازپیشروی های اولیه، سازماندهی برای اجرای عملیات های محدود و ایذایی، هماهنگی با ارتش پس از فرار بنی صدر و اجرای عملیات های بزرگ ثامن الائمه(ع) (رفع محاصرة آبادان)، طریق القدس (آزادسازی بستان و...)، فتح المبین، بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر)، رمضان،

ص: 31

مسلم بن عقیل در منطقة سومار و محرم در منطقة عین خوش، همه به جز عملیات رمضان با پیروزی قاطع نیروهای ایرانی به پایان رسید و ارتش عراق که از یک ارتش آفندی و اشغالگر به یک ارتش پدافندی تبدیل شده بود، هرلحظه و در هر جبهه ای منتظر ابتکار و حملة جدید و تازه ای ازطرف نیروهای ایرانی بود.

در حوزة سیاسی نیز عراق با تمام امیدواری هایی که به برگزاری اجلاس سران غیر متعهدها و استفاده از مزایای میزبانی آن داشت، موفق به برگزاری این اجلاس در بغداد نشد. از سوی دیگر، صدام حسین قصد داشت با تفسیری که از مادة ششم منشور اتحادیة عرب ارائه می کند کشورهای عضو این اتحادیه را وادار به دخالت نظامی در جنگ علیه ایران کند که در این امر نیز ناکام ماند. وی بارها دراین باره اظهارنظر کرد، ازجمله در 18 آبان گفت:

«از انسانی عربی در قبال این سکوت رسمی عرب و در قبال این موضع منفی عربی دربرابر ادامة جنگ تجاوزکارانة ایران علیه عراق جز تعجب و حیرت برنمی آید و آنچه موجب رنجش و آزردگی بیش ازپیش شهروند عربی می شود آن است که شاهد هتک حیثیت و شرف عربی و نیز توسعه طلبی توسعه طلبان در سرزمین عربی باشد بدون آنکه اعراب موضع یکپارچه ای دربرابر این گونه اقدامات تجاوزگرانه اتخاذ کنند. با علم به اینکه قراردادها، منشورها و مصوبات عربی نیز وجود دارد که ما و همة کشورهای عربی را ملزم می سازد تا بدون هیچ تأملی به جانب داری از ملت و ارتش شجاع عراق که از جناح شرقی امت عربی دفاع می کند، مبادرت ورزند.»

به بیان دیگر، عراق در وسعت دادن محدودة جغرافیایی و فرهنگی جنگ و تبدیل آن به جنگ فارس و عرب موفقیتی کسب نکرد و کشورهای دوست عراق، تنها به تخصیص منابع مالی آمادی پایبند بودند.

این درحالی بود که ایران خود را در صحنة نظامی و به تبع آن در صحنه های سیاسی و اقتصادی بازیافته بود و بدون دستیابی به شرایطی که اعلام کرده بود حاضر به نشستن بر سر میز مذاکره نبود، ولی طرف عراقی برعکس آنچه در ایران جریان داشت، به هیچ وجه در وضعیت خوبی نبود، زیرا این کشور خود را به طور همه جانبه درگیر جنگی کرده بود که تبعات نظامی، اقتصادی، و سیاسی و... آن تنها درصورت پیروزی قاطع بر ایران قابل تحمل بود، در غیر این صورت برای کشوری چون عراق با توان محدود اقتصادی، نظامی و سیاسی، دست نیافتن به پیروزی چشمگیر و تداوم جنگ با کشوری انقلابی چون ایران نفس گیر بود. به این ترتیب، در این دوره بخشی از تبعات جنگ در حوزه های مختلف دامن گیر عراق شد و ازاین رو صدام راهبرد جدید جنگ درازمدت را اعلام کرد.

دراین باره بی بی سی اعلام کرد: «صدام حسین به مردم عراق هشدار داد که باید خود را برای یک دورة طولانی جنگ آماده کنند. وی گفت: برای یک جنگ طولانی تشکیلات جدید نظامی مورد احتیاج است به خصوص در شرایطی که عراق از خود دفاع می کند.»

ص: 32

صدام حسین برای ایجاد وضعیتی جدید در میان نظامیان خود و جلوگیری از عقب نشینی ازهم گسیختة آنان شخصاً توان فراوانی را صرف کرد.

وی درطول این دوره بارها به بهانه های مختلف در جمع نظامیان این کشور سخنرانی کرد و همچون یک استاد درس نظامی دورة افسری، برای آنان از خسارت های عظیم عقب نشینی بدون دستور و بدون سازمان، جایگاه و کارکرد نظم در میان یگان ها و فواید آموزش مستمر گفت. بخش هایی از سخنان صدام حسین دراین باره چنین است: «مردان در تمامی شرایط سخت و پیچیده نبرد می کنند و با تمامی دشواری ها و پیچیدگی ها در موضع خود باقی می مانند تا اینکه تصمیم فرماندهی کل به آنها برسد و شما دیدید که در موضع خود پایدار ماندید و به خوبی نبرد و به طور منظم عقب نشینی کردید و خسارات وارده به شما به حمد خدا جزئی بوده است، ولی اگر وضع شما درهم ریخته شده بود و همبستگی روحی و اداری فی مابین شما از بین رفته بود، شاید نیمی از شما به شهادت می رسیدید و نیمی از باقیمانده مجروح و شاید پنج یا شش نفر سرافکنده باز می گشتند.

مهم ترین شرط عقب نشینی قابل کنترل آن است که دستور عقب نشینی از مقر صلاحیت دار صادر شود و هر وقت مقر صلاحیت دار بگوید بدین نحو عقب نشینی کنید باید به همان نحو رفتار شود. اما کسی که بدون کنترل و فرماندهی عقب نشینی کند، خود را بدون آنکه بتواند شرافت نظامی [را] به طور لازم و بایسته حفظ کند درمعرض مرگ قرار می دهد. [...] از قوانین جنگ های درازمدت این است:

ارتش که بتواند عناصر آموزش دیده و زبده بیش از ارتش مقابل جهت جبران تلفات فراهم آورد، یکی از عوامل اصلی پیروزی این ارتش بر ارتش مقابل خواهد بود. بنابراین، هر اندازه که سطح عناصر جبران کننده به جای سربازانی که شهید یا زخمی شده اند پایین باشد این امر بر نتیجة جنگ درازمدت اثر خواهد گذاشت. [...] جنگ درازمدت به ویژه جنگ تدافعی مستلزم تشکیلات و سازماندهی اضافی علاوه بر واحدهای اصلی ارتش است.

چنانچه این واحدها و سازماندهی های جدید ازنظر آموزش و آمادگی فکری و روحی به سطح خوبی نرسند، اثر منفی بر ارتش خواهد گذارد. من وقتی از آموزش سخن می گویم به انضباط شدید نظامی بر دیگر امور اولویت می دهم. اگر انضباط نباشد. فرماندهان قدرت فرماندهی و صدور دستورات را از دست خواهند داد. [...]

ما می بینیم که به یک گردان تانک که در جبهة فلان تیپ تمامی آمادگی ها را برای حملة متقابل داشته است به طور ناگهانی مأموریت آن به حمله در جبهة یک تیپ دیگر که به هیچ وجه از آن شناسایی ندارد، تغییر یافته است و این امر برای ما مشکلات بسیار و شاید خسارات سنگینی به بار آورد و شاید چنین واحد یا سازمانی نتواند به هدف های خود تحقق بخشد و

ص: 33

علت آن کمبود روحیه و معلومات رزمی نیست، بلکه عدم فراهم بودن زمان و فرصت های مناسب برای آمادگی لازم جهت انجام مأموریت می باشد.

فرماندهان باید از واردعمل کردن واحدها و سازمان هایی خارج از بخش های خود در شب به هنگامی که از حضور آنها در بخش مذکور مدتی نگذشته باشد، دوری کنند و من این موضوع را که به طور عملی در نبردهای ارتش ما ازطرف برخی از فرماندهان اجرا شده مستدل می کنم تا از اینجا از آنها انتقاد کنم.»

البته ضمانت اجرایی این نوع آموزش ها نیز چوبة "دار" کاشته شده برای فرماندهان و افراد خاطی بود. صدام در پاسخ به سؤال خبرنگار اشترن مبنی بر علت اعدام 300 نفر از نظامیان بلندپایة عراق، تعداد آنها را 3 نفر و جرمشان را عمل نکردن به وظیفة نظامی اعلام کرد. البته پیش از این هم، خبرهای فراوانی در این دوره و دوره های گذشته دربارة تشکیل جوخه های اعدام در پشت رده های بعد از خط مقدم یا واگذاری اختیار محاکمة صحرایی به فرماندهان نظامی برای بازداشتن افراد از فرار یا عقب نشینی منتشر شده بود.

علاوه براین گونه اقدامات، ارتش عراق در یک فراخوان عمومی دانشجویان مقیم خارج را با ضرب الاجل 15 روز برای خدمت زیر پرچم فراخواند؛ در داخل نیز علاوه بر آنکه هیچ گونه ترخیصی برای سربازانی که دورة خدمتشان پایان نیافته، وجود نداشت، در یک فراخوان عمومی افراد احتیاط 34 ساله نیز به خدمت فراخوانده شدند و برای پیداکردن فراریان از خدمت علاوه بر صدور دستور جست وجوی خانه به خانه، فعالیت نیروهای سازمان امنیت عراق برای یافتن آن دسته از این افراد که در کویت به سر می برند، تشدید شد.

در حوزة اقتصاد نیز عراق وضعیت مناسبی نداشت؛ طبق گزارش رسانه ها، عراق تا آن زمان 45 میلیارد دلار از کشورهای عربی خلیج فارس کمک های مالی دریافت کرده بود، ولی باتوجه به قطع صدور نفت عراق از خلیج فارس و بندر بانیاس سوریه، محدودشدن فروش نفت آن کشور از 5/3 میلیون بشکه در روز (قبل از تجاوز به ایران) به 400 تا 600 هزار بشکه در روز ازطریق بندر اسکندریة ترکیه و نیز وجود طرح های توسعه ای و جنگ پرخرجی که عراق درگیر آن بود، درآمدهای نفتی به هیچ وجه برای این کشور کافی نبود، زیرا طبق اعلام رسانه های غربی، عراق در خوش بینانه ترین برآوردها روزانه 600 هزار بشکه نفت می فروخت و حداقل برآورد مخارج نظامی این کشور نیز یک میلیارد دلار در هر ماه بود و با درنظرگرفتن قیمت حداکثر 34 دلاری نفت، توازن مالی عراق تنها در بخش نظامی حدود 40 درصد کمبود ارزی را نشان می داد و به همین دلیل خبرهای فراوانی از کاهش ذخیرة ارزی عراق از 30 تا 40 میلیارد دلار به 5 تا 7 میلیارد دلار حکایت می کرد.

صدام حسین باتوجه به این اوضاع، سال میلادی 1983 را سال صرفه جویی اعلام کرد و درپی آن

ص: 34

منابع خبری غربی مطالب فراوانی را درخصوص نامناسب بودن اوضاع اقتصادی عراق و تلاش این کشور در جلب منابع جدید ارزی اعم از فروش اوراق قرضه، خرید وام های درازمدت و... انتشار دادند.

14. کمک های مالی و آمادی کشورها به عراق

در این دوره بخشش های ارزی کشورهای عربی حاشیة خلیج فارس برای کمک به عراق و ارسال انواع کمک های آمادی به وسیلة کامیون ازطریق سه کشور اردن، عربستان و کویت همچنان ادامه داشت. علاوه براین، برخی خبرها حاکی از سرمایه گذاری عراق برای بازسازی، توسعه و گسترش بندر عقبة اردن و جادة مواصلاتی این بندر به داخل خاک عراق بود.

اعلام پشتیبانی های چندین بارة مقامات مصر از عراق و اقدام آن کشور در فروش انواع سلاح ها به عراق، ادامة فروش سلاح های هواپیماهای میگ ازطرف شوروی و میراژ ها و بالگردها و انواع سلاح های پدافند هوایی فرانسوی به آن کشور و اقدام اتریش در فروش توپ های برد بلند به عراق ازجمله موضوعاتی است که در روزهای مختلف اخبار آنها درج شده است.

همچنین بعد از اقدام دولت امریکا در حذف نام عراق از لیست کشورهای حامی تروریسم - که درحدود یک ماه قبل از شروع این دوره صورت گرفت - تمایل دو کشور برای برقراری روابط نزدیک با هم، به نحوی محقق شد. روزنامة امریکایی فیلادلفیا به نقل از یک دیپلمات امریکایی نوشت: «عراقی ها خواستار تماس های بیشتری با امریکا هستند.» این روزنامه همچنین از کاهش تبلیغات ضد امریکایی در رسانه های عراق خبر داد و با اشاره به حضور مؤسسات اقتصادی امریکایی در نمایشگاه تجاری بغداد، این امر را شروع خوبی برای ارتباط دو کشور خواند.

در اواخر این دوره نیز امریکا تسهیلات نظامی و اقتصادی در اختیار عراق قرار داد؛ شرکت هلیکوپترسازی هوگس اعلام کرد با فروش 60 فروند بالگرد به عراق موافقت کرده است، وال استریت ژورنال و دیلی اکسپرس ضمن اشاره به پیشرفته بودن این بالگردها و قابلیت نصب موشک و انواع توپ بر روی آنها از تحویل آنها در اوایل آذرماه خبر دادند. دو روز پس از اعلام شرکت هوگس، وزارت خارجة امریکا نیز اعلام کرد با فروش این بالگردها به عراق مخالفت نخواهد کرد.

وزارت کشاورزی امریکا نیز از اعطای تسهیلاتی به ارزش 210 میلیون دلار برای خرید غله به عراق خبر داد.

آنچه این گونه اقدامات دولت امریکا را در این دوره مهم جلوه داد، دستگیری و حمایت از کشوری بود که دوران بحرانی و متلاطمی را سپری کرد و در صحنة بین الملل این حرکت معنی دار، باتوجه به شرایط زمانی، برای عراق بسیار تعیین کننده بود و شاید معنی دارترین حرکت سیاسی امریکا به شمار می رفت که تکلیف کشورهای حوزة خلیج فارس همچون عربستان، کویت، امارات و... را برای تداوم کمک های نقدی و آمادی شان به عراق، روشن کرد.

ص: 35

15. بررسی نشست وزیران نفت کشورهای عضو سازمان اوپک

در اواخر این دوره نشست سالانة وزرای نفت کشورهای عضو سازمان اوپک در شهر وین اتریش برگزار شد. قبل از شروع اجلاس، کالدرون برتی وزیر نفت ونزوئلا که از کشورهای تأثیرگذار اوپک است، به ایران آمد. وی که قبلاً با کشورهای کویت و عربستان هم رایزنی هایی کرده بود، دربارة تثبیت قیمت نفت به ازای هر بشکه 34 دلار و کاهش فروش نفت کشورهای عضو اوپک به سطح 5/17 میلیون بشکه در روز، با مقامات ایرانی گفت وگو کرد و به نظر می رسید با دستیابی به توافق ضمنی، ایران را ترک کرد. بااین حال، اختلاف نظرها بر سر کاهش تولید نفت عربستان سعودی از 7 میلیون به 5 میلیون بشکه در روز، همچنان در دستور کار ایران قرار داشت. ایران همچنین خواهان تثبیت قیمت نفت، کاهش سطح تولید کشورهای عضو اوپک و افزایش سهمیة نفت صادراتی خود از یک میلیون و 300 هزار بشکه به 3 میلیون بشکه در روز بود.

برخلاف عربستان که قیمت نفت را تابع نوسانات پولی و تورمی کشورهای غرب به حساب می آورد، ایران معتقد بود که منافع کشورهای تولیدکنندة نفت باید اصلی ترین مؤلفه در تعیین قیمت نفت باشد و سهمیة فروش نفت کشورهای عضو اوپک نیز باید براساس جمعیت، میزان ذخایر نفتی، نیاز به ارز و فروش سنتی تعیین شود.

گفت وگوهای وزیران نفت اوپک به مدت 2 روز، فقط به تعیین سقف تولید کشورهای عضو درحد 5/17 میلیون بشکه در روز و تثبیت قیمت نفت در سطح 34 دلار انجامید و سایر موارد ازجمله تعیین سهمیة فروش کشورهای عضو و کاهش میزان صادرات نفت عربستان به نتیجه نرسید، هرچند که رسانه ها خبرهایی منتشر می کردند مبنی بر اینکه عربستان براثر فشار کشورهای عضو، به طور ضمنی و غیر رسمی پذیرفته است میزان صادرات نفت خود را از 7 میلیون(1) به 5/5 میلیون بشکه کاهش دهد.

یونایتدپرس دربارة نقش ایران در این امر اعلام کرد: ایران پس از یک دوره رکود که براثر انقلاب و حملة عراق به وجود آمده بود، بار دیگر نفوذ خود را باز می یابد. دیگر کشورهای این سازمان با درخواست ایران برای افزایش حداقل میزان تولید همدردی کردند. این کشورها همچنین با ایران هم عقیده بودند که کشورهای عرب حاشیة خلیج فارس ازجمله عربستان سراسر کویری که پول نقد بسیار و جمعیت اندک دارد، باید تولید خود را کاهش دهند تا کشورهای پرجمعیت که نیاز بیشتری به توسعه دارند، سهم بیشتر از بازار نفت را به دست آورند و شاید گفته های زکی یمانی وزیر نفت عربستان، مبنی بر اینکه "اوپک درحال فروپاشی است"، عکس العمل ناشی از نارضایتی کشورش باشد، این درحالی بود که سیدمحمد غرضی وزیر نفت

ص: 36

ایران، با رضایتمندی از روند شکل گیری وضعیت جدید در اوپک اعلام کرد: «نسبت به سال گذشته با آنچه که گذشته است در اوپک و در آن موقعیتی که عربستان 11 میلیون بشکه نفت به بازار تزریق می کرد و باعث زحمت های بسیاری برای تولیدکنند گان نفت و بالاخص جمهوری اسلامی بود، الآن یک وضع بهتری داریم. وقتی یک کسی سیاست هایش از بین می رفته یا یک دستگاهی سیاست هایش به تزلزل می افتاده، فکر می کرده که کل دستگاه به تزلزل افتاده است.

[این] دقیقاً به این مفهوم است که دیگر عربستان سعودی نمی تواند سیاست های خود را تحمیل بکند و یکه تاز میدان و تعیین کنندة قدرت و خط و مشی باشد و ما هم قبول داریم که دراین زمینه عربستان سعودی شکست خورده و بایستی که یک چنین اظهاراتی بکند. ولی احساس بنده این است که اوپک بسیار با قدرت تر از روزهای سال گذشته در این موقع بوده است و الآن پرقدرت تر است.»

16. بررسی نشست وزیران خارجة کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس

در دورة قبل (کتاب بیست و یک روزشمار) اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیة عرب با حضور تقریباً کلیة رؤسای جمهور و پادشاهان و امرای کشورهای عضو این اتحادیه و حتی حضور غیر منتظرة صدام حسین پانزدهم شهریور 1361 در شهر فاس مراکش برگزار شد. کشورهای عضو این اتحادیه در بیانیة پایانی اجلاس ضمن حمایت از عراق، ایران را به استفاده از مادة 6 منشور اتحادیة عرب (دفاع جمعی کشورهای عربی از یک کشور عرب که مورد حمله قرار گرفته) تهدید کرده بودند.

در دورة کتاب حاضر نیز اجلاس کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که در آن کشورهای عربستان، کویت، عمان، بحرین، امارات و قطر عضویت دارند، برگزار شد. قبل از تشکیل جلسات سران این شورا، سفارت جمهوری اسلامی ایران در امارات بیانیه ای منتشر کرد و در آن ضمن اشاره به قدرت و جایگاه ایران در منطقه، تأثیرگذاری و اهمیت ایران در معاملات و ترتیبات امنیتی منطقه را یادآور شد.

باتوجه به اینکه بعد از نشست فاس، ایران در منطقة سومار مبادرت به اجرای عملیات مسلم بن عقیل کرده بود و بخش هایی از خاک عراق را در اختیار داشت، انتظار می رفت که در این نشست، کشورهای عربی حوزة خلیج فارس گام های عملی بیشتری در حمایت از عراق بردارند؛ خصوصاً آنکه صدام حسین در آستانة تشکیل این اجلاس در گفت وگو با مجلة آلمانی اشترن نشان داده بود که توقع زیادی از این اجلاس دارد. وی گفته بود: «عدة زیادی از پادشاهان و رؤسای کشورهای عربی اعلام کرده اند که برای کمک به عراق حتی حاضرند لشکر اعزام کنند و من اطمینان دارم که آنها به قول خود وفا خواهند کرد.» و باتوجه به این نوع اظهارات و موضع گیری ها بود که رویتر اعلام کرد: «انتظار می رود جنگ، اصلی ترین بحث در

ص: 37

کنفرانس سران باشد.» آسوشیتدپرس هم خاطرنشان کرد: «این کنفرانس ممکن است در آخرین تلاش قبل از به اجرا درآوردن منشور دفاع مشترک به منظور کمک به عراق، هیئتی را به ایران و عراق اعزام بدارد، ولی نتیجة جلسات متعدد این شورا چیزی نبود که صدام را راضی کند.»

آسوشیتدپرس دراین باره گزارش داد: صدام از نتیجة اجلاس سران 6 کشور شورای همکاری خلیج فارس ناخرسند است. رادیو بغداد نیز اعلام کرد: حمایت اعضای شورا تنها به حمایت آنها از درخواست عراق برای صلح محدود شده است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی در بررسی نتایج اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرد: تنها دستاورد کنفرانس ایجاد صندوقی با سرمایة 2 میلیارد دلار بود که برای آن تبلیغات فراوانی شد.

17. تلاش های انجام شده برای برقراری صلح بین ایران و عراق

پس از رایزنی های بسیار - که قبل از آغاز دورة این کتاب انجام شده بود - سرانجام هیئت منتخب سازمان کنفرانس اسلامی برای هفتمین بار، اول آبان وارد تهران شد.

این هیئت متشکل از وزیر امور خارجة گینه، معاون دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی و عضو کمیتة مرکزی سازمان آزادی بخش فلسطین بود که در سفری یک روزه به تهران وارد شد. اعضای هیئت مذکور به همراه سفرای گینه، عربستان، ترکیه، پاکستان و کاردار مالزی با تقدیم متن پیام احمد سکوتوره رئیس کمیتة حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی، دربارة امکان برقراری آتش بس و صلح بین دو کشور با آیت الله خامنه ای رئیس جمهور (وقت)، دیدار کردند. در این دیدار دیدگاه های مسئولان ایران مبنی بر عقب نشینی متجاوز از سرزمین های اشغالی، پرداخت غرامت به ایران و تنبیه متجاوز به عنوان شروط اصلی ایران برای هرگونه همکاری با این هیئت به اطلاع آنان رسید.

هیئت منتخب سازمان کنفرانس اسلامی سپس برای دیدار با مقامات عراقی عازم بغداد شد. باتوجه به مواضع قبلی عراق در تن ندادن به خواسته های منطقی ایران، سکوتوره رئیس کمیتة حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی گفت که تلاش های کمیتة حسن نیت این سازمان به بن بست رسیده است. بااین حال، وی در بیانیة رسمی که به مناسبت پایان مأموریت هفتم انتشار داد، اعلام کرد که این کمیته برای رسیدن به صلح به نتایج مثبتی رسیده است. تناقض موجود در اظهارات شفاهی و مفاد بیانیة سکوتوره مورد توجه رسانه ها قرار گرفت و برخی انتشار بیانیه با نگرش مثبت را بازگذاشتن راهکارهایی برای آینده توصیف کردند.

پس از انتشار این بیانیه، رئیس جمهور نامه ای (تقریباً بی سابقه) خطاب به احمد سکوتوره نوشت و در آن از اینکه هیئت منتخب برخلاف اظهاراتش قبل از سفر به تهران، هیچ طرح جدیدی را ارائه نکرده بود، گلایه کرد. همچنین در این نامه به مواضع شخصی احمد سکوتوره و سایر اعضا که در

ص: 38

دیدارها و گفت وگوهای خصوصی به برحق بودن مواضع ایران اذعان کرده اند، اشاره شده بود.

در همین ایام، عراق که به هنگام تجاوز به خاک ایران در شهریور 1359، قرارداد1975 الجزایر را باطل و بی اعتبار خوانده بود، اعلام کرد که این قرارداد را مجدداً به رسمیت می شناسد. این گونه برخورد عراق با عهد نامه های رسمی با واکنش ایران مواجه شد؛ علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجة جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که قراردادها نباید بازیچة جانیان و قدرت طلبان باشد و یک روز قطعنامه را پاره کند و خواهان تسلط یک جانبه بر اروندرود باشد و روز دیگر از این خواسته چشم بپوشد، درحالی که در همین ادعای خود نیز صداقت ندارد، زیرا عراق علاوه بر آنکه هم اکنون مناطق وسیعی از ایران را در اشغال خود نگه داشته است، قطعنامه1975 را آن گونه که خود می خواهد تفسیر می کند.

درپی این اقدام عراق، اغلب رسانه های جمعی با جانب داری از عراق به اظهارنظر دراین باره پرداختند؛ ازجمله رویتر که اقدام مجدد عراق در پذیرفتن قرارداد1975 و چشم پوشی از مالکیت یک جانبه بر اروندرود را نشانه ای از تعدیل در مواضع عراق خواند و این اقدام را حاصل تلاش هیئت منتخب سازمان کنفرانس اسلامی دانست درحالی که به هیچ نشانه و سندی دراین باره اشاره نکرد.

پس از پایان بی نتیجة سفر هیئت منتخب کنفرانس اسلامی به تهران، رسانه های خارجی همچنان خبرهایی را که اغلب جنبة تبلیغاتی داشت و محور آن ادامة فعالیت های سیاسی برای میانجیگری بین دو کشور بود، منتشر می کردند؛ تمایل کشورهای حاشیة خلیج فارس برای دخالت دادن شوروی در امر صلح و درخواست آن کشور برای وادارکردن کشورهای چپ عرب (الجزایر و سوریه) برای تحت فشار قراردادن ایران برای پذیرش صلح ازجملة این اخبار بود.

همچنین فهد شاه عربستان در سفر بی سابقه ای به الجزایر با مقامات این کشور دیدار کرد، رسانه های غربی موضوع اصلی گفت وگو های وی را جنگ ایران و عراق و تلاش برای ترغیب الجزایر به قبول میانجیگری بین این دو کشور اعلام کردند.

امکان دخالت الجزایر در این امر و ایفای نقش میانجیگری در مناقشة ایران و عراق به قدری جدی بود که برخی نشریات منطقه ای آن را بهترین و مطمئن ترین راه برای پایان بخشیدن به جنگ بین ایران و عراق توصیف کردند؛ ازجمله روزنامة کویتی الرای العام که نوشت: «اعراب آشکارا به اقدام فوق العادة الجزایر برای متوقف کردن جنگ تکیه کرده اند.» از سوی دیگر، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از سفیر ایران در کویت، اعلام کرد که عربستان یکی از شرکای عراق در جنگ علیه ایران است و او نمی تواند در صلح شریک باشد. آن کشور به دنبال ازبین بردن خط مشی الجزایر است.

در اواخر این دوره آقای هاشمی رفسنجانی با تکمیل مطلبی که پیش تر مطرح کرده بود راه هرگونه اقدامات تبلیغاتی تحت عناوین صلح خواهانه را برای عراق و سایر کشورهای عربی مسدود کرد. وی در 10 آبان گفته بود که ما اصل میانجیگری را پذیرفته ایم، ولی اعلام می کنیم

ص: 39

که هرکس می خواهد اقدام کند اگر پیشنهاد جدیدی ندارد اقدام نکند، زیرا تکرار حرف های سابق بی فایده است. وی در تکمیل این سیاست در 29 آذرماه خطاب به حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی که خواهان سفر به تهران به منظور میانجیگری بود، گفت: «ما از اینکه آقایان به ایران بیایند و حرف تازه ای نداشته باشند و بعد بروند مصاحبه کنند خسته شده ایم، اخطار کردیم که اگر حرف جدیدی نداشته باشند نیایند.»

جالب آنکه در ایامی که سیاستمداران طرف دار عراق و رسانه های غربی به نوعی در حمایت از اقدامات صلح جویانة (!) عراق بر شدت فعالیت خود افزوده بودند، نیویورک تایمز خبری را منتشر کرد که دربردارندة جنبه های ناسازگار با شعارهای موجود صلح جویانه بود و به نحوی از نگرش زورگویانة مقامات عراقی خبر می داد. به نوشتة این نشریه: طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق و عضو شورای مرکزی حزب بعث، گفته است که اگر ایران به پیشنهاد صلح پاسخ ندهد ممکن است عراق بار دیگر بخش هایی از خاک ایران را اشغال کند.

ص: 40

1

روزنامه کیهان، در شمارة امروز خود، گزارشی از کمک های ارسال شده به جبهه ها منتشر کرد. طبق این گزارش، در چند روز گذشته، کمک های نقدی و غیرنقدی بسیاری ازطرف مردم، نهادها و ادارات استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، باختران، خراسان، همدان، کردستان، خوزستان، مرکزی، کرمان، چهارمحال وبختیاری و تهران و شهرهای قزوین، قم، قوچان، شاهین شهر، دیواندره، بیرجند، خمینی شهر، سمنان، کازرون، کامیاران، شاهرود، بم، سیرجان، تکاب، اشنویه، گرگان، آباده و تنکابن، به جبهه ها فرستاده شده است.(1)

این روزنامه، همچنین به کمک های ایرانیان خارج از کشور اشاره کرد و نوشت: دانشجویان ایرانی عضو انجمن اسلامی در شهر لیل فرانسه، 2 تن دارو و پوشاک برای کمک به آسیب دیدگان جنگ تحمیلی و سیل زدگان شهر تهران جمع آوری کردند.(2)

2

فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی در استان های کردستان و آذربایجان غربی همچنان ادامه دارد و امروز، درگیری هایی میان آنها با نیروهای دولتی ایران در شهرهای کامیاران، مریوان، مهاباد، بوکان، سردشت، اشنویه و سنندج رخ داد. مهم ترین نگرانی مسئولان نظامی و انتظامی ایران، گسترش دامنه بخشی از این فعالیت های تروریستی به شهرهای مرکزی ایران است که کشف و ضبط یک کامیون مواد منفجره در تهران، بر این نگرانی افزود.

در محور کامیاران - مریوان گروه های مسلح غیرقانونی، ساعت 1:45 بامداد، به پایگاه نسناز حمله کردند. در این درگیری 5 نفر از نیروهای خودی شهید و چند نفر زخمی شدند و مهاجمان 7 قبضه اسلحه را با خود به غنیمت بردند.(3)

در محور مهاباد - بوکان، در ارتفاعات مشرف به روستای شکم دریده، نیروهای مسلح غیرقانونی، به نیروهای تأمین جاده حمله کردند؛ بلافاصله نیروهای کمکی برای مقابله با نیروهای مهاجم به محل اعزام شدند. در این درگیری نیروهای مهاجم متحمل تلفات بسیاری شدند. از سربازان تأمین نیز 2 نفر شهید شدند.(4)

در حملة چته های حزب دمکرات به پایگاه ربط در شمال شرقی سردشت، که 5 ساعت و نیم طول کشید، یک سرباز شهید شد و تعدادی از مهاجمان کشته یا زخمی شدند.(5)بنا به یک گزارش، تعداد کشته شدگان دشمن، 16 نفر بوده است(6)

در اشنویه، عناصر گروه های مسلح غیرقانونی، با آر.پی.جی7 به منزل یکی از پیش مرگان کُرد مسلمان حمله کردند. این حمله تلفات جانی نداشت، ولی به منزل مسکونی وی خساراتی وارد شد. پس از تحقیقات، 3 مظنون دستگیر شدند.(7)

در حوالی چناره سنندج براثر انفجار مین، 2 سرباز مجروح شدند(8)

ص: 42

نیروهای سپاه پاسداران، یک دستگاه کامیون لیلاند نارنجی رنگ حامل مواد منفجره را که از کردستان وارد تهران شده بود، کشف و ضبط کردند(1)

نیروهای هیز پیشوای(2) حزب دمکرات، به یک پایگاه بسیج و سپاه در باجوند،(3) در محور میاندوآب - مهاباد، حمله کردند که با عکس العمل به موقع نیروهای خودی و مقاومت مؤثر آنها روبه رو شدند. باتوجه به طولانی شدن درگیری و روشن شدن هوا، نیروهای مهاجم، پس از متحمل شدن تلفات سنگین، عقب نشینی کردند. در این درگیری که 6 ساعت طول کشید، تلفات مهاجمان 20 نفر برآورد شد. از میان کشته شدگان این درگیری، جنازه یکی از سران هیز، یک فرمانده دسته و یک تن از نیروهای عادی، در نزدیکی پایگاه به جا ماند. همچنین، از نیروهای خودی 3 نفر شهید و 5 تن زخمی شدند. 6 قبضه اسلحه، تعدادی سند و مدرک سازمانی و مقداری پول نیز به دست نیروهای خودی افتاد.(4)

امروز 2 نفر از افراد مسلح حزب دمکرات، با آوردن یک اسلحه ام1 و یک کلت کمری، خود را به سپاه سنندج معرفی و تقاضای امان نامه کردند.(5)

1

با گذشت بیش از یک ماه از تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در محدوده استان های کردستان و آذربایجان غربی و اجرای برنامه های موفق پاک سازی مناطق وسیع و مهم منطقه غرب کشور، ابراهیم سنجقی، فرمانده این قرارگاه، اعلام کرد: تشکیل قرارگاه مرکزی حمزه سیدالشهدا(ع) و ارتقای آگاهی های مردم مسلمان منطقه غرب کشور در همه حوزه ها نقطه عطفی در حل مشکلات مردم مسلمان مناطق کردنشین غرب کشور است. وی دربارة دستاوردهای دوره کوتاه پس از تشکیل قرارگاه گفت: نیروهای اسلام توانستند جنگل های آلواتان را که یکی از مراکز تدارکاتی دشمن بود و همچون "خونین شهر" برای صدام برای ضد انقلابیون اهمیت ویژه ای در تأمین تدارکات آنان از رژیم بعث عراق داشت، در عملیات اخیر تصرف کنند و درنتیجه، بخش عمدة خطوط تدارکاتی ضد انقلاب که به وسیلة حکومت تجاوزگر صدام تأمین می شد، به کلی قطع شد. این اقدام، ضربه سنگینی به آنان وارد آورد و موجودیت آنها را به ورطة سقوط کشاند. فرمانده قرارگاه حمزه افزود: آزادسازی 50 کیلومتر از بخش عمدة جادة راهبردی پیرانشهر - سردشت که مجرای تنفسی ضد انقلاب در منطقه به شمار می رفت، اهمیت راهبردی فوق العاده ای دارد. سنجقی اعلام کرد که برای پاک سازی بقایای عوامل استکبار جهانی در همه محورهای عملیاتی، ازجمله مناطق مهاباد، نقده، میاندوآب،

ص: 43

سنندج و سقز، برنامه های گسترده ای تدارک دیده شده است. وی، سپس درمورد وضعیت داخلی ضد انقلاب گفت: پس از موفقیت های چند عملیات اخیر، تشنج زیادی درون تشکیلات آنان مشاهده شده است. به دنبال حملات گستردة نیروهای خودی و تصرف مراکز مهم عملیاتی آنان، دشمن برای جبران تلفات و ضایعات متحمل شده و جذب نیرو، به حیلة جدیدی متوسل شد که موفقیت آمیز نبود. این شکست در جذب نیرو، ثابت کرد آنان، به عنایت خداوند منّان، هیچ گونه پایگاهی بین مردم مسلمان منطقه کردنشین کشور ندارند و مردم از آنها که ضد اسلام عمل می کنند، به شدت متنفرند.(1)

1

امروز عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در شهرهای تهران، ساوه، هشتپر و اهواز، چند عملیات تروریستی اجرا کردند.

در ساعت 2 بامداد، در شهرک ولی عصر(عج) جاده ساوه، عناصر سازمان مجاهدین خلق، یک جوان بسیجی را با شلیک چند گلولة ژ3، ترور و شهید کردند.(2)

در فلکه دوم تهران پارس در شرق تهران، چند تن از افراد سازمان، که سوار یک خودرو دوج آبی رنگ و یک دستگاه شورولت سبزرنگ بودند، با هدف ترور یکی از پاسداران کمیته منطقه5، پنج گلوله ژ3 به طرف وی شلیک کردند که به دلیل واکنش سریع این پاسدار، تیرها به وی اصابت نکرد.(3)

دو نفر از عناصر این سازمان، با یک موتور سوزوکی80، به یک کارگاه نجاری و کمدسازی در خیابان کمیل تهران (بین خیابان های جیحون و کارون) حمله کردند و با شلیک چند گلوله، یکی از افراد داخل کارگاه را از ناحیه سر هدف قرار داده، و به شهادت رساندند. ضاربان، سپس موتور را جا گذاشته با یک پیکان کرم رنگ از محل گریختند. یکی از آنان حین فرار به وسیله نیروهای گشت منطقه 8 شهری، از ناحیه کتف مورد اصابت گلوله قرار گرفت. این افراد موتور را حدود یک ساعت قبل، در چهارراه خرمشهر، با تهدید و ارعاب از صاحب آن ربوده بودند و خودرویی که با آن گریختند نیز سرقتی بود.(4) -(5)

در اهواز، سرنشینان یک اتومبیل سواری، به ساختمان دادستانی این شهر تیراندازی کردند و از محل گریختند. در این حادثه، نگهبان ساختمان به صورت سطحی مجروح شد(6)

پایگاه مقاومت شهید باهنر، واقع در حوزه هشتپر، هدف تیراندازی عوامل سازمان مجاهدین خلق (منافقین) خلق قرار گرفت. در این تیراندازی، یک نفر از اعضای پایگاه زخمی شد(7)

ص: 44

1

خبرگزاری فرانسه از سوئیس اعلام کرد: براساس خبر به دست آمده، خلبان یک هواپیمای غیر نظامی خطوط هوایی ایران، از دولت سوئیس درخواست پناهندگی کرده است. ف. الف(1)- پس از هفده سال خلبانی در شرکت هواپیمایی ملی ایران، پس از سفر به آمستردام به سوئیس رفته و تصمیم گرفته است که دیگر به ایران باز نگردد(2) درپی پناهنده شدن این خلبان(3) که با یک فروند هواپیمای مسافربری با 70 سرنشین، با پروازی عادی از تهران به آمستردام هلند رفته بود، سخنگوی وزارت امور خارجة ایران اعلام کرد: این گونه افراد از بقایا و پس مانده های وابسته به حکومت طاغوت هستند که در زمان شاه به آنها امتیازات نامشروع داده شده بود و به بی بندوباری ها خو گرفته بودند و اکنون که از این گونه مسائل خبری نیست، به دامن اربابان سابق خویش پناه می برند.

وی افزود: فرار این فرد یا فرار فردی مانند "معّزی"، که خلبان مخصوص شاه بود و بنی صدر و رجوی را از کشور خارج کرد و نیز پیوستن آنان به منافقین (سازمان مجاهدین خلق)، نشان دهنده پیوندی معنی دار بین عناصر فاسد و بی بندوبار و وابسته به حکومت امریکایی شاه با گروهی تروریست است که دستشان به خون صدها کودک، نوجوان، جوان و پیر آلوده است. درواقع، بمب گذاری در محل های پر رفت وآمد و ترور مردم عادی، عملیات به اصطلاح نظامی آنها را تشکیل می دهد؛ حرکاتی که بیان کنندة تجمع همة عناصر ضد انقلاب اسلامی در زیر چتر امپریالیسم امریکاست. سخنگوی وزارت خارجه در ادامه اظهار کرد: خلبانان ما از شجاع ترین و فداکارترین خلبانان جهان هستند و صادقانه مشغول خدمت اند در مراسم حج امسال، فعالیت خلبانان ایرانی از سطح استاندارد های بین المللی نیز فراتر رفت که نشان دهندة تعهد و علاقه مندی آنان به انقلاب اسلامی است و اقدامات معدودی فاسد، نخواهد توانست خدشه ای به اعتبار دیگر خلبانان متعهد ما وارد کند.(4)

ص: 45

1

امروز، در ملاقات حاج سیداحمد خمینی فرزند امام، با آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در شورای عالی دفاع، گفت وگوهایی دربارة صلح با عراق انجام شد. آقای هاشمی دراین باره می نویسد: «احمد آقا آمد... و راجع به شرایط صلح با عراق مذاکره کردیم. امام گفته اند که با صدام صلح نمی کنیم، ولی با شرایطی، آتش بس و متارکة جنگ را می پذیریم.»(1) همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس، با دعوت فرماندهان نظامی به مجلس، مخالفت خود را با صلح اعلام کردند. این نمایندگان، فرماندهان نظامی را به مجلس دعوت کرده بودند که درباره مخالفتشان با صلح مذاکره کنند. آقای هاشمی دربارة نظر این گروه می نویسد: «در مجلس گروهی می گویند که تا سقوط صدام و ایجاد حکومت اسلامی در عراق، جنگ را ادامه دهیم.»(2)

2

امروز هیئتی به نمایندگی از سازمان کنفرانس اسلامی وارد تهران شد. هدف این هیئت، تسلیم پیام احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس کمیته حسن نیت منتخب سازمان کنفرانس اسلامی به رئیس جمهور ایران و مذاکره مجدد با مقامات ایرانی برای دستیابی به صلح است. در

ص: 46

هیئت منتخب سازمان کنفرانس اسلامی، مصطفی نیاسه وزیر خارجه سنگال (سرپرست هیئت)، عبدالله توره وزیر خارجه گینه، ارشاد الزمان معاون دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، محمود لبادی عضو کمیته مرکزی سازمان آزادی بخش فلسطین و سفیران کشورهای گینه، عربستان سعودی، ترکیه، پاکستان و کاردار مالزی در کشور عربستان شرکت دارند.(1)-(2) اعضای هیئت مذکور، پس از پایان مذاکرات با وزیر خارجه ایران، براساس برنامه تعیین شده، بعدازظهر امروز با آیت الله خامنه ای رئیس جمهوری اسلامی ایران، ملاقات کردند.

در این دیدار، پس از تقدیم پیام کتبی احمد سکوتوره به رئیس جمهور ایران، درمورد پیام و پیشنهادات سازمان کنفرانس اسلامی بحث و تبادل نظر شد. در ادامه این دیدار، رئیس جمهور ایران با تأکید بر اصول اساسی جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش صلح، یعنی "بازگشت ارتش متجاوز عراق به مرزهای پیش از جنگ"، "پرداخت غرامت های حاصله در حمله عراق به ایران" و "تنبیه متجاوز"

ص: 47

گفت: «متجاوز نه فقط ازنظر ما، بلکه ازنظر بسیاری از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی، مشخص و آن عراق است. این متجاوز، دو سال است که وارد خاک ما شده و هنوز هم بخشی از سرزمین های ما در دست اوست و البته باید به شما مژده بدهم که این مقدار را هم مثل بقیة سرزمین هایی که در تصرف این متجاوز بود، از دست آنها بیرون خواهیم آورد.» آیت الله خامنه ای افزود: «واقعیت این است که یک کشوری به تحریک دولت های بزرگ و ذی نفوذ در منطقه، برای خاموش کردن شعلة این انقلاب، به کشور همسایة خود (ایران) حمله کرد؛ هزاران نفر را به خاک و خون کشید و میلیاردها خسارت وارد آورد و با این کار خود، ابرقدرت ها را شادمان کرده است؛ یعنی دل همان قدرت هایی را شاد کرده است که این انقلاب برای به خاک مالیدن بینی آنها مشتعل شده بود.»

رئیس شورای عالی دفاع ادامه داد: فاجعه بزرگی که در کنار این تجاوز به وجود آمده، این است که ابرقدرت ها با مشغول کردن دو نیروی عظیم نظامی با یکدیگر سبب شده اند تا مسئله بزرگ فلسطین به فراموشی سپرده شود و عملاً با فاجعة گریه آور و خجالت بار لبنان و فلسطین همکاری کرده اند. رئیس جمهور ایران در پایان، با اشاره به این موضوع که ما از حقوق به حق خود هرگز صرف نظر نمی کنیم، گفت: «امروز به ما گفته می شود که شما از حقوق ملت خود، که درعین حال حقوق ملت

ص: 48

فلسطین و لبنان نیز می باشد، به سود متجاوزی تحریک شده، صرف نظر کنید. من به صراحت می گویم که این یک حق شخصی نیست که من از او بگذرم؛ این حق ملت ماست.»

این هیئت پس از گفت وگو با رئیس جمهوری ایران، تهران را به قصد جده در عربستان ترک کرد(1) درپی این امر، حبیب شطی دبیرکل کنفرانس اسلامی که در جده حضور داشت، اعلام کرد در پایان گفت وگوهایش با اعضای کمیته، به همراه سکوتوره به تهران و بغداد خواهد رفت.(2)پس از این ملاقات آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد: کمترین خاصیت این گونه سفرها، آشنایی هیئت ها با حقایق جنگ است و ما همیشه این هیئت ها را پذیرفته ایم، اما هیچ گاه از خواسته های به حقمان عدول نکرده ایم و نخواهیم کرد.

وی افزود: رئیس جمهور نیز در ملاقات با این هیئت، با اشاره به اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران خواهان ادامه جنگ نیست، استقرار صلح را تنها درصورت تأمین همه خواسته های به حق و حقوق تضییع شدة جمهوری اسلامی میسر دانست(3)

1

نرخ تورم در سال 1356 تا 30درصد هم رسید، اما در سال 1361، به 6/15درصد کاهش یافت و این موفقیت بزرگی برای ماست؛ چراکه در چنین شرایطی توانسته ایم قیمت 317 قلم کالا را با این نرخ کنترل کنیم. این مطالب بخشی از سخنان دکتر محسن نوربخش رئیس کل بانک مرکزی ایران در مصاحبة اختصاصی با روزنامه کیهان است. وی در این مصاحبه، میزان تورم ایران را با کشورهایی که ازنظر اقتصادی وضعیت مشابهی داشتند، مقایسه کرد. نوربخش در بخش دیگر این مصاحبه، با اعلام درآمدهای نفتی ایران از سال 1355 تا 1361، به کم شدن درآمدهای ارزی در سال 1359 و تأثیر تغییرات قیمت در ساختار اقتصادی اشاره و آن را بررسی کرد و راهکارهای مسئولان کشور در اولویت دادن یا ایجاد محدودیت ها در برخی بخش های اقتصادی برای مهار

ص: 49

بحران ارزی را توضیح داد. رئیس بانک مرکزی، همچنین اهمیت حیاتی سرمایه گذاری ناشی از درآمدهای نفتی را یادآور شد و مرحله فعلی را مرحله پس از بحران ارزی دانست. وی نیمه دوم سال 1361 را بازگشت به دورة عادی ارزی و اقتصادی - اجتماعی معرفی کرد و از مردم خواست با پرهیز از مصرف گرایی در تسریع این امر سهم بیشتری داشته باشند. متن این مصاحبه در ضمیمه این گزارش درج شده است.(1)

1

میرحسین موسوی نخست وزیر، در مصاحبه با واحد مرکزی خبر، دربارة ادعای مقامات رژیم صهیونیستی مبنی بر فروش اسلحه به ایران؛ دلایل شکل گیری این نوع شایعات و تبلیغات؛ پیشنهاد دولت عراق برای پذیرش هزار خانواده از اسیران ایران در خاک عراق(2) و آخرین وضعیت بارگیری کشتی ها در جزیره خارک، توضیحاتی داد. نخست وزیر در جواب این سؤال که «سفیر اسرائیل در امریکا بار دیگر ادعای فروش سلاح ازسوی رژیم صهیونیستی به ایران را مطرح نموده، هدف از اعلام مجدد این شایعه چیست؟» گفت: «پس از موضع انقلابی مجلس شورای اسلامی و دولت که اعلام کردند، اگر امریکا وجهی را که باید به سازمان بین المللی انرژی اتمی بپردازد، پرداخت ننماید، جمهوری اسلامی ایران حاضر است این پول را بپردازد؛ طبیعتاً باید منتظر چنین تبلیغاتی ازسوی محافل صهیونیستی و امپریالیستی علیه جمهوری اسلامی باشیم. به نظر من، این موضع گیری، دولتمردان امریکا و رسانه های گروهی وابسته به آنها را دیوانه کرد و شروع به انتشار حرف هایی [می کنند] ازجمله، عنوان می کنند که ایران سهمیه خود را به سازمان بین المللی انرژی اتمی پرداخت نکرده است و یا خبر دیگری را درمورد فروش اسلحه از اسرائیل به ایران، به نقل از سفیر رژیم صهیونیستی، در امریکا انتشار می دهند. مطالبی که جلب توجه می کند و از وازدگی نیروهای استکباری می تواند سرچشمه بگیرد، آن است که آنها در این خبرها ماهیت خود را افشا کرده اند؛ به طورمثال خبرگزاری آلمان غربی در خبر خود، این جمله را می آورد که البته اسرائیل هیچ گاه هدف اصلی ایران را ازنظر دور نداشته و یهودیان، خود می دانند که رژیم ایران آزادی اورشلیم [بیت المقدس] را بر روی پرچمش نوشته است.

ص: 50

آنها تحت این جمله، خصومت عمیق خود را با نظام جمهوری اسلامی نشان می دهند و درحقیقت، با این جمله نشان می دهند که تا چه اندازه به خطر نظام ما برای سرنگونی رژیم اشغالگر قدس پی برده اند. در این خبر، توجه به دو نکته لازم و مهم است: اولاً تکیه روی یهودی هاست و بحث از صهیونیسم نیست؛ برای اینکه وانمود کنند کشور اسرائیل مورد حمایت مذهب و دین یهود است. صهیونیست های چپاولگر و ایادی امریکا از طرف دیگر، سعی کرده اند با این ترتیب تحریکی در افکار عمومی جهان علیه ایران به وجود بیاورند که طبیعتاً به طور منطقی و فطری همه مردم با انگیزه های نژادپرستانه مخالف هستند. درصورتی که نظام ما همیشه مخالفتش را با صهیونیسم اعلام کرده و اسرائیل را به عنوان غدة سرطانی - همان طوری که رهبر انقلاب فرمودند - ترسیم کرده است.» نخست وزیر افزود: «به هرحال من فکر می کنم با این اظهارنظر، اسرائیل[ی ها] برای همیشه به شایعاتی که آنها می پراکنند و به طور وسیع نیز روی آن سرمایه گذاری کرده بودند، پایان دهند. او [سفیر اسرائیل] به صورت ابلهانه ای نقش اسرائیل را در ایجاد این تلفات نشان داده است. جالب اینجاست که در خبر دیگری به نقل از آسوشیتدپرس عنوان شده که اظهارات سفیر اسرائیل نخستین اظهارنظر در مربوط کردن معاملة تسلیحاتی با تلاش مشترک امریکا و اسرائیل برای سقوط آیت الله خمینی است. ارنس سفیر اسرائیل، همچنین گفته است که رهبر انقلاب اسلامی ایران، خواهان نابودی اسرائیل و پس گرفتن بیت المقدس برای جهان اسلام است. باتوجه به این مسائل من فکر می کنم که رسانه های گروهی ما باید این مسئله را برای مردم باز کنند و همچنین سفارتخانه های ما دقیقاً این نکته را به عنوان سندی که خود دشمن به ما داده، مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند و درارتباط با کشورها و دیپلمات های مختلف، این موضوع را وسیله ای برای نشان دادن گرایش های انقلابی نظام جمهوری اسلامی برای براندازی رژیم صهیونیستی قرار دهند.» نخست وزیر دربارة هدف سخنان اخیر صدام در همین خصوص گفت: «اینها یک رشتة به هم پیوسته است و همچنین اظهارنظر ارنس نشان دهندة حمایت محض این فرد می تواند باشد. ما در اینجا دقیقاً می بینیم اینها با اینکه تعهدهای دقیقی داشتند که با متهم کردن جمهوری اسلامی ایران به خرید اسلحه از اسرائیل، کشور ما را در افکار عمومی مستضعفان جهان آسیب پذیر جلوه دهند، با گفتة این مقام رسمی اسرائیل، سرمایه گذاری عظیم و کاری را که حدود یک سال و نیم بر روی نقشه های خود انجام داده بودند، تمامش بر باد می رود. نخست وزیر، درمورد اعلام رژیم عراق که به مناسبت ایام محرم هزار خانوادة ایرانی را برای زیارت اماکن متبرکه می پذیرد به شرط اینکه سن آنها بیش از 60 سال و کمتر از 14 سال باشد، گفت: نظام صدام هم اکنون در داخل موردهجوم و فشارهای عمیقی سیاسی است و برای اینکه تسکینی در میان افکار عمومی ملت عراق به وجود بیاورد و ایران را جنگ طلب قلمداد نماید، کوشش می کند از این حربه ها استفاده نماید، ولی این حیله ها دیگر رنگی ندارد. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران بارها

ص: 51

اعلام کرده که حاضر است کلیه خانواده های اسرای عراقی را بپذیرد، ولی رژیم بعثی عراق از مسئله سرباز زده، زیرا کاملاً احساس کرده است این موضوع می تواند به تنش عمیقی در داخل عراق منتهی شود و کل نظام بعثی صدام را مورد تهدید جدی قرار دهد.» نخست وزیر افزود: «مطرح کردن پذیرش این هزار خانواده در این شرایط - که ماه محرم است و مردم مسلمان عراق نیز با نظام جمهوری اسلامی همدردی می کنند و به آن علاقه دارند - کوششی است که در نظر ملت عراق، نظام صدام را نظام متدین و علاقه مند به مسائل و شعائر مذهبی جلوه می دهند، ولی این حرکت سستی است و از اهدافی که در پشت این حرکت دنبال می شود، ملت عراق کاملاً آگاه می باشد.» نخست وزیر درمورد وضعیت جزیرة خارک و نحوة بارگیری کشتی ها در آن جا گفت: «ما هم اکنون درزمینة صادرات بهترین وضع ممکن را داریم و من در همین جا اعلام می کنم که تمام تشبثات عراق دراین زمینه نتوانسته کاری صورت بدهد و یقیناً کاری هم نمی تواند صورت بدهد.» وی افزود: «ما همیشه گفته ایم که کشور ما قبل از اینکه بر این امر [درآمد حاصل از صادرات نفت] متکی باشد، بر اعتقاد و ایمان متکی است.» و در پایان گفت: «این جریان نفت نیست که یک ملت را به پیروزی می رساند، بلکه ایمان یک ملت بیدار است که آنها را قادر می سازد که در قبال همة توطئه های استکباری، به وسعت جهان بایستد و سر خم نکنند و بر همة مشکلات غلبه نمایند.»(1)

1

نمایندة صلیب سرخ جهانی در دیدار با نماینده دائمی جمهوری اسلامی ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو، ضمن آگاه کردن او از یادداشتی مبنی بر به شهادت رسیدن دو نفر از اسرای ایرانی و مجروح شدن 12 نفر دیگر در اردوگاه های عراق، اظهار کرد که صلیب سرخ جهانی به طور رسمی دراین زمینه تحقیق می کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در واکنش به این خبر گفت: شهادت دو نفر از فرزندان امت اسلامی در زندان های عراق و مجروح شدن تعداد دیگری از اسرا، موضوعی نیست که با یک اظهارتأسف بتوان به سادگی از آن گذشت. شایسته است این فاجعه، همة آزادی خواهان جهان را برانگیزد و وجدان های خفتة به اصطلاح طرف داران حقوق بشر را بیدار کند که رژیم عراق چگونه ضمن نقض آشکار مقررات بین المللی، اسرای جنگی را مجروح می کند و به قتل می رساند. وظیفه سازمان صلیب سرخ جهانی است که دولت عراق را به اتهام این جنایت هولناک، مؤاخذه، محکوم و سرنوشت 12 اسیر مجروح و دیگر اسرای ایرانی را روشن کند. وی همچنین تأکید کرد که حکومت عراق، پس از حدود دو ماه، صلیب سرخ جهانی را از وقوع این جنایت آگاه کرده است؛ درحالی که طبق ماده 121 کنوانسیون ژنو درمورد اسرای جنگی، این گونه موارد می بایست بلافاصله اطلاع داده شوند(2) درهمین حال، پیتر هوک مدیر بخش اجرایی کمیتة بین المللی صلیب سرخ، امروز با دکتر فیروزآبادی سرپرست و دبیرکل هلال احمر ایران، دیداری

ص: 52

داشت، هدف از این دیدار، گفت وگو درمورد وضعیت اسرای عراقی و ایرانی اعلام شد. دکتر فیروزآبادی درمورد چگونگی رسیدگی به اسرای عراقی در ایران گفت: «رهبر ایران و ائمة جمعه به مسئولان، رسیدگی به اسرا را سفارش می کنند که با اسرا دوستانه و برادرانه رفتار نمایند و مسئولان نگهداری اسرا، همه تلاش خود را به کار می برند تا در حد امکانات موجود، به اسرا خدمت کنند. ما مایلیم اسرا با فرهنگ انقلاب اسلامی آشنا شوند و اردوگاه های ما برای آنها کلاس درس باشد. جمهوری اسلامی در برخورد با مردم غیرنظامی، نهایت احتیاط را نموده و دستور صریح داریم که با مردم غیر نظامی و شهرها کاری نداشته باشیم. ما تنها در مقابل نظامیان مهاجم دفاع می کنیم؛ اما متأسفانه دولت عراق هیچ کدام از این موارد را رعایت ننموده و مناطق غیرنظامی بمباران شده، افراد غیر نظامی حتی پیرمردها، پیرزن ها و کودکان را به اسارت گرفته است؛ حتی وسایل امدادی و درمانی ازجمله بیمارستان ها و آمبولانس ها و هلیکوپترهای هلال احمر را منهدم نموده و پرستاران و پزشکان و امدادگران ما را به اسارت گرفته و [این فجایع را] از دید نمایندگان کمیتة صلیب سرخ پنهان نگه داشته است و بسیاری از کسانی که اسامی آنها قبلاً اعلام شده و یا صدای آنها از رادیو عراق شنیده شده است، عراق از نشان دادن آنها به کمیته صلیب سرخ خودداری نموده که نمونة روشن آن برادر تندگویان است که هیچ گونه اطلاعی از ایشان در دست نیست. ما در کنفرانس مانیل هم مطرح کردیم که باید پی راه حلی باشیم برای کسانی که حاضر به اجرای مقررات ژنو نیستند و این باید ضمانت اجرایی داشته باشد که اگر کسی نخواست به تعهدات عمل نماید، تصمیمی درباره اش گرفته شود.»(1)

1

خبرگزاری فرانسه درباره نتایج سفر پیتر هوک مدیر بخش اجرایی کمیته بین المللی صلیب سرخ جهانی به ایران و دیدار وی با مقامات ایران گزارش زیر را منتشر کرد: «پیتر هوک مدیر فعالیت های علمی کمیتة بین المللی صلیب سرخ، امروز به دنبال یک دیدار چندروزه از تهران، که طی آن با مقامات ایرانی، فعالیت های کمیتة مذکور در چارچوب جنگ ایران و عراق را مورد بررسی قرار داد، ایران را ترک کرد. هوک به خبرگزاری فرانسه گفت: دیداری که چند روز قبل از یک سفر مشابه به بغداد صورت گرفت، ضروری بود، زیرا در چارچوب کار کمیتة بین المللی صلیب سرخ درمورد جنگ، ازنظر مدت و تعداد قربانیان، صورت گرفته است. این مقام صلیب سرخ، هنگام اقامت در تهران، با آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، دیدار و گفت وگو کرد. هوک خاطرنشان کرد: این امر - که این دیدارها صورت گرفته است - عامل مثبتی می باشد بر نگرانی های ابرازشده و جو گفت وگوها برای رعایت کنوانسیون ژنو یک عامل رضایت بخش است. به نوشته مطبوعات ایرانی، وضعیت محمدجواد تندگویان

ص: 53

وزیر نفت ایران - که نهم آبان ماه 1359 به وسیله عراقی ها اسیر شد - در دیدار هوک با آیت الله خامنه ای مورد بررسی قرار گرفته است. دراین حال، هوک به خبرگزاری فرانسه گفت: وزیر نفت ایران یکی از قربانیان این جنگ است و وضعیت او همچون دیگر قربانیان جنگ، موجب نگرانی کمیته بین المللی صلیب سرخ می باشد. هوک سپس درباره نوشتة مطبوعات ایران مبنی بر تکرار پیشنهاد ایران برای دیدار اقوام اسرای جنگ، گفت که صلیب سرخ به مذاکره ادامه می دهد. جزئیات چنین اقدامی که در کنوانسیون ژنو پیش بینی نشده است - ولی مانع از چنین ملاقاتی نیست - باید به وسیلة طرفین درگیر مورد موافقت قرار گیرد.»(1)

1

صدام حسین امروز برای قدردانی از نیروهای عراقی به آنها نشان رافدین اهدا کرد و به همین مناسبت به سخنرانی پرداخت. برجسته بودن نیروهای ارتش عراق در جامعه و تمایز آنها با دیگران، حتی در شکل بنای گور آنان؛ چگونگی روش های عقب نشینی؛ یادآوری اهمیت ایستادگی و مقاومت نیروهای تحت امر و تشویق این نیروها برای روحیه دادن به فرماندهان بالادست برای پایداری بیشتر آنها و... از مهم ترین موضوعات سخنرانی صدام حسین بود که رادیو صوت الجماهیر، آن را نقل کرد. گزارش این رادیو به شرح زیر است:

«رئیس جمهور فیلد مارشال صدام حسین، صبح امروز در مقر حزب بعث سوسیالیست عرب، شاخه سامره، به گروهی از رزمندگان دلیر نشان رافدین و مدال شجاعت اعطا کرده است. آقای رئیس جمهور فیلد مارشال، در جمع این گروه، سخنانی ایراد کرده و گفته است شما گروه دیگری از رزمندگان دلیر ارتش عراق هستید و شما واقعاً خسارت سنگینی به دشمن وارد ساخته اید. عده ای از شما داوطلب هستند؛ لذا مورد توجه رهبری هستید و هنگامی که مردان در نبرد شاخص می شوند، باید در زندگی نیز شاخص باشند و حتی کسانی که با امتیاز بر دیگران می میرند، باید گور آنها نیز بر سایر گروه ها ممتاز باشد. روزی خواهد رسید که رسانه های تبلیغاتی و دستگاه های فرهنگی و ارتش، اسنادی تهیه و این وضعیت را به طور برجسته و به عنوان یکی از درس های عمقی نبرد، منتشر سازند و شاید روزی برسد که فرزندان شما بشنوند و یا خود شما فیلمی ببینید و [در آن فیلم] اسامی مردانی [را بشنوید] که یکدیگر را در این موضع علی رغم پیچیدگی و دشواری آن - که شما نیز در آن بودید - صدا بزنند و بر این اساس است که از شما قدردانی می شود. ... مردان در تمامی شرایط سخت و پیچیده، نبرد می کنند و با تمامی دشواری ها و پیچیدگی ها در موضع خود باقی می مانند تا اینکه تصمیم فرماندهی کل به آنها برسد و شما دیدید که در موضع خود پایدار ماندید و به خوبی نبرد و به طور منظم عقب نشینی کردید و خسارات وارده به شما به حمد خدا جزئی بوده است، ولی اگر صفوف شما درهم ریخته شده بود و همبستگی روحی و اداری فیمابین شما از بین رفته بود، شاید نیمی از شما به شهادت می رسیدید و نیمی از باقیمانده مجروح و شاید پنج یا شش نفر سرافکنده باز می گشتند. برخی از سربازان - نه تمامی آنها - که اندک

ص: 54

هستند و اغلب آنها را افراد وظیفه و ذخیره تشکیل می دهند، به خاطر عدم آموزش کافی و به دلیل اینکه به طور شایسته با تعالیم نظامی عجین نشده اند، گاهی با وضع دشوار روبه رو می شوند و فکر می کنند که با عقب نشینی نامنظم، جان خود را نجات می دهند، ولی کسی که به طور نامنظم عقب نشینی کند، زندگی اش لکه دار و سرافکنده باقی خواهد ماند. من می دانم و اطلاع دارم که برخی از واحدهای ثبت شده نزد ما، در مواضع دشوار، به طور نامنظم، یا به عبارتی دیگر عقب نشینی غیر قابل کنترل، داشته اند و مهم ترین شرط عقب نشینی قابل کنترل آن است که دستور عقب نشینی از مقر صلاحیت دار صادر شود و هروقت مقر صلاحیت دار بگوید بدین نحو عقب نشینی کنید، باید به همان نحو رفتار شود. اما کسی که بدون کنترل و فرماندهی عقب نشینی کند، خود را - بدون آنکه بتواند شرافت نظامی خود را به طور لازم و بایسته حفظ کند - درمعرض مرگ قرار می دهد. ... شاید روحیه ها برای یک زمان موقت، به خاطر عاملی از عوامل، متزلزل شود و در اینجاست که نقش مردان برجسته و ممتاز که به سایر برادران اطمینان بخشند، ظاهر می شود و در چنین شرایطی است که فرمانده دسته اگر دید وضع فرماندهان گروهان خوب نیست - به او بگوید قربان - با احترام کامل - وضع ما ممتاز و سلاح ما خوب است و دربرابر چشمان تو نبرد خواهیم کرد تا روحیة او را تقویت کند. ولی راه درست آن است که مافوق به زیردست روحیه بدهد و مافوق نباید از زیردست روحیه بگیرد، بلکه باید برای به وجودآوردن یک حالت جدید از روحیة عالی با او جوش بخورد. ولی مافوق مجاز نیست تصور کند که روحیه از زیردست بگیرد، بلکه باید روحیه را بدهد تا همواره افراد زیردست در روحیه خوبی به سر ببرند.»(1)

1

اخبار رسانه ها در این روزها، از کمک های نظامی و حمایت های سیاسی تعدادی از کشورهای اروپایی به عراق، در جنگ علیه ایران حکایت دارد. امروز نشریة ویژة خبرگزاری جمهوری اسلامی در اشاره به سخنان دیروز سفیر دانمارک در مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره موضع جامعة اقتصادی اروپا در جنگ عراق و ایران، نوشت: نمایندة دانمارک در سازمان ملل، در سخنانی در مجمع عمومی اعلام کرد که جامعة اقتصادی اروپا در نظر دارد روابط نزدیک خود را با دو کشور متخاصم ایران و عراق و دیگر کشورهای منطقه حفظ کند. به گزارش خبرگزاری رویتر، وی که ازجانب جامعة اقتصادی اروپا سخن می گفت، تأکید کرد که 10 کشور عضو این جامعه، درپی یافتن راه حلی صلح آمیز هستند که براساس اصول به رسمیت شناخته شده و مورد پذیرش جامعة بین المللی ازجمله منشور سازمان ملل متحد باشد. نمایندة دانمارک، همچنین یادآور شد که این کشورها باید ضمن توجه به خواسته ها ی دو کشور، تأمین امنیت ایران و عراق را در حوزة حاکمیت و تمامیت ارضی و هویت سیاسی و فرهنگی دو کشور تضمین کنند. وی در ادامه افزود: کشورهای عضو جامعة اروپا آماده اند در اقدامی که برای برقراری دوبارة صلح انجام شود، مشارکت و پس از پایان درگیری ها، در بازسازی دو کشور همکاری کنند.(2)

ص: 55

1

خبرگزاری جمهوری اسلامی، با استناد به منابع رسمی دولت یوگسلاوی، از افزایش حدود 60 درصدی صادرات این کشور به عراق در سال جاری خبر داد. طبق آمار رسمی، روابط تجاری یوگسلاوی - عراق در سال جاری افزایش چشمگیری یافته است. براساس گزارش اتاق بازرگانی یوگسلاوی، صادرات یوگسلاوی به عراق در سال جاری میلادی به 700 میلیون دلار خواهد رسید که نسبت به سال گذشته، 120 میلیون دلار افزایش خواهد داشت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از بلگراد، در 9 ماه اول سال جاری میلادی، ارزش واردات یوگسلاوی از عراق، با 64 درصد افزایش نسبت به سال گذشته، به 314 میلیون دلار رسیده که این افزایش، به طورکلی، به سبب خرید بیشتر نفت از عراق بوده است. یوگسلاوی باوجود افزایش خرید نفت از عراق، همچنان مایل است بر این واردات بیفزاید. براساس برنامه ریزی ها، پیش بینی می شد یوگسلاوی درطول سال جاری، 5/3 میلیون تن نفت خام از عراق خریداری کند، اما به دلیل کمبود ارز، با مشکلاتی مواجه شده است. این گزارش نشان می دهد دولت یوگسلاوی، امیدوار است در گفت وگو با هیئت اقتصادی عراق، که به زودی عازم بلگراد خواهد شد، در حوزه گسترش روابط تجاری، به ویژه معاملات نفتی امتیازات جدیدی را به دست آورد. از سوی دیگر، عراق خواستار افزایش صادرات غیر نفتی خود به یوگسلاوی است.(1)

2

در یکی از مقاله های روزنامه پرتیراژ اردوزبان مشرق (چاپ پاکستان) آمده است: جنگ عراق علیه ایران، ثابت کرد ایران می تواند در جبهه داخلی و خارجی، امریکا را شکست دهد. سخنان امام خمینی دربارة جنگ، مبنی بر اینکه تا وقتی متجاوز شناخته و محکوم نشود، این جنگ ادامه خواهد داشت، یک موضع گیری اسلامی است. این مقاله، با انتقاد از برخی کشورهای اسلامی که ادامة جنگ را ضربه ای به وحدت اسلامی می دانند، نوشته است: کشورهای مذکور، برای مقابله با تجاوز اسرائیل متجاوز به لبنان، امکانات نظامی و مالی کافی در اختیار دارند؛ چرا دربرابر قتل عام فلسطینی ها ساکت مانده اند و چرا هنگام آغاز تجاوز عراق به کشور نوپای جمهوری اسلامی ایران، این فکر را نکردند که گلوله های عراق باید به طرف رژیم صهیونیستی شلیک شود. در پایان این مقاله آمده است: تجاوز به ایران تلفات جانی و خسارات مالی بسیاری به همراه داشته و مشکلاتی را برای انقلاب نوپای اسلامی ایران ایجاد کرده است، باوجوداین، این جنگ ثابت کرد که ملت ایران صلاحیت مبارزه را دارند و می توانند امریکا را در جبهه داخلی و خارجی شکست دهند.(2)

ص: 56

1

در این روزها، برخی سازمان های بین المللی و منطقه ای مانند سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامی، بی توجه به درخواست های ایران، برای یافتن راه حل هایی برای پایان دادن به جنگ دوسالة ایران و عراق، تلاش های خود را از سرگرفتند. در این وضعیت، امروز نشریات و خبرگزاری های خارجی، با درج مطالبی به تحلیل برخی بازتاب ها و تأثیرات بیرونی جنگ میان دو کشور پرداختند. و بررسی عملکرد سیاستمداران و نظامیان عراق برای جلب توأمان کمک از کشورهای بلوک شرق و غرب و کشورهای منطقه و نیز تحلیل مواضع ایران از دیگر موضوعات مطرح شده در نشریات و خبرگزاری ها بود. ازجمله خبرنگار خبرگزاری یونایتدپرس درگزارشی از بغداد اعلام کرد: «عراق در جبهة دیپلماتیک به پیشرفت هایی دست یافته است. همسایگان عراق، پادشاهی سعودی، کویت و امارات، حدود 45 میلیارد دلار در اختیار عراق قرار داده اند. اگرچه عراق بر سر حمایت نه چندان آشکار شوروی از ایران، از مسکو دور شده است، ارسال اسلحه از شوروی به عراق، براساس پیمان دوستی بین دو طرف، ادامه دارد. دو کشور عرب اردن و سودان، به درخواست کمک صدام حسین از اتحادیة عرب پاسخ داده اند، لکن یک منبع عراقی گفت: هدف صدام حسین، کسب حمایت نظامی نبوده و بیشتر قصد متقاعدساختن اعراب دراین مورد را داشت که ایران دشمن مشترک آنهاست. پیش بینی این مطلب که وحدت اعراب می توانست به حملة متحد به ایران منجر شود، دشوار است. تلاش های دیپلماتیک عراق می توانست به طور بالقوه، موجب ازدست رفتن بعضی از دوستان اسلامی ایران شود، لکن به متوقف ساختن جنگ منجر نمی گردد، مگر اینکه [امام] خمینی خود شخصاً دستور خاتمة جنگ را بدهد.»(1) روزنامة فرانکفورتر الگمانیه (چاپ آلمان) نیز با درج مطلبی با عنوان "طرح خاورمیانه ای ریگان میوه می دهد"، روابط عراق و امریکا را بررسی و تأکید کرده که «بغداد درپی روابط بهتر با واشنگتن است.» در بخشی از این مقاله آمده است: «عراق مایل به داشتن روابط بهتر با امریکاست؛ باوجودی که دولت بغداد یکی از معدود دولت های عربی است که هیچ رابطة سیاسی با دولت واشنگتن ندارد، ولی "سعدون حمادی" وزیر خارجة عراق، با "شولتز" وزیر خارجة امریکا، در روز اول اکتبر [نهم مهرماه] در نیویورک ملاقات کرد. در این ملاقات، دربارة روابط فیمابین، جنگ ایران و عراق و همچنین اوضاع خاورمیانه صحبت شد.»

نویسندة مقاله در ادامه، به روابط عراق با شوروی پرداخته و نوشته است: «روابط بغداد و مسکو، باوجودی که عراق در سال 1972 با شوروی قرارداد دوستی بست و این کشور مهم ترین فروشندة اسلحه به عراق بود، پرفاصله ماند و حکام بغداد همیشه خط سیاسی خود را تعقیب می کردند. همچنین قبل از تجاوز عراق به خاک ایران در سال 1980 م، رابطة عراق و شوروی بدتر شده بود و

ص: 57

دلیل آن، تعقیب و کشتار کمونیست های قدرتمند در عراق؛(1) محکوم کردن تجاوز شوروی به افغانستان و رابطة بد عراق با سایر متحدان شوروی در خاورمیانه مانند سوریه، لیبی و یمن جنوبی بوده است.»

در مقالة، الگمانیه به سیاست عراق مبنی بر نزدیک شدن به امریکا اشاره شده و آمده است: «به نظر می رسد که شرایط عراق برای رابطة بهتر با امریکا تحقق یافته باشد. حمادی قبل از ملاقاتش با شولتز گفت: فکر می کند که امریکا با طرح صلح خاورمیا نه ای اش، قدم مثبتی برای حل مسئلة فلسطین برداشته است. حمادی در مصاحبه با یک روزنامة [کویتی] طرف دار عراق به نام الوطن العربی، گفت که رابطة کشورش با امریکا، باوجود نبود رابطة سیاسی در سال های اخیر، بهبود یافته است و این اصل که امریکا از صهیونیست حمایت می کند و نیز یک موضع خصمانه در مقابل اعراب دارد، یکی از موارد مهم بوده و امیدوار است که موضع امریکا به زودی تغییر کند و دراین صورت، ارتباط دو کشور برقرار خواهد شد.» در پایان این مقاله، با اشاره به روابط نزدیک عراق با کشورهای عربی و عربستان و دریافت کمک های مالی هنگفت از آنان و انعقاد قرارداد مرزی با عربستان در سال قبل، آمده است: «همکاری بیشتر عراق با کشورهای عربی و طرف دار غرب، مانند مصر و عربستان و نیز رابطه با متحد دیگر امریکا یعنی اردن، نزدیک شدن این کشور به غرب مخصوصاً امریکا را آسان کرده است.»(2)

ضمیمه گزارش9: متن مصاحبه دکتر نوربخش درباره نرخ تورم

دکتر محسن نوربخش رئیس کل بانک مرکزی، دربارة چگونگی به دست آوردن نرخ تورم در یک جامعه گفت:

«برای به دست آوردن نرخ تورم، معمولاً متوسط افزایش قیمت مجموعه ای از کالاهای ضروری مردم را که در بودجة خانوار تأثیر دارد، در نظر گرفتیم که هر کالا، براساس میزان اهمیتی که در بودجه خانوار دارد، ضریب مخصوصی را به خود اختصاص می دهد. به عنوان مثال، مسکن به لحاظ اهمیتش ممکن است در ارزیابی نرخ تورم، در درجة دوم قرار گیرد و مواد غذایی در درجة اول؛ بنابراین، نرخ تورم، ضرایب مختلف دارد. همچنین درمورد کالاهای خرده فروشی، ما 317 قلم کالا را در نظر گرفتیم که یک خانواده به طور متوسط مصرف می کند. ضمناً از 12 شهر بزرگ و 62 شهر کوچک نمونه گیری به عمل آوردیم و این روش بدان دلیل است که اگر ما بخواهیم فقط شاخص یک قلم کالاها را و به عنوان مثال سیگار که قیمت آن از 8 تومان به 40 تومان رسیده، منعکس کنیم، مطمئناً نرخ تورم به دست آمده نرخ تورم گویایی نیست؛ نرخ تورم درواقع باید منعکس کنندة تغییر همة کالاها باشد؛ آن هم براساس درجة اهمیت که در بودجة خانوار دارد. ...»

وی افزود: «نرخ تورم با سطح مطلق کالا فرق می کند. وقتی ما می گوییم نرخ تورم به عنوان مثال صفر شده است، این بدان معنا نیست که قیمت کالا کاهش پیدا کرده، بلکه بدین منظور است که اگر قرار بود قیمت کالایی فرضاً از 10 ریال تا پایان سال به 15 ریال برسد، ما توانسته ایم قیمت این کالا را تا پایان سال در همان سطح 10 ریال ثابت نگه داریم؛ یعنی آنچه در مسائل اقتصادی ازنظر مسئولان اقتصادی مهم است، این است که

ص: 58

سرعت رشد قیمت ها را در مرحلة اول کنترل کنند به طوری که قیمت کالا افزایش پیدا نکند؛ بنابراین، اگر شما نتوانید درابتدا سرعت افزایش قیمت را کنترل کنید، مطمئناً نمی توانید کاهش در قیمت آن کالا به وجود آورید. پس این نکته باید توجه شود وقتی صحبت از نرخ تورم به میان می آید و گفته می شود نرخ تورم کم شده، منظور این نیست که قیمت کالا کاهش یافته است، بلکه از سرعت افزایش قیمت آن جلوگیری به عمل آمده است و این خود قدم اول است. در سال گذشته، نرخ تورم در کشور 23 درصد بود و براساس آمار قبل از انقلاب در سال 1356، تورم تا 30 درصد هم رسید. وقتی در سال 1361 نرخ تورم به 6/15 درصد می رسد، ازنظر ما موفقیت آمیز است، چراکه ما در چنین شرایطی توانسته ایم کاری کنیم تا 317 قلم کالا از اول سال 1361، تا پایان سال 1361 به طورمتوسط بیش از 15 درصد قیمت آن افزایش پیدا نکند. حال اگر قیمت یک کالا - فرضاً زردچوبه - آن طورکه می گویند در بازار تا سیری 10 تومان هم رسیده، این امر به واسطة نابسامانی است که باید در رفع آن بکوشیم و نباید ما را به اشتباه وادارد که سطح این 317 قلم کالا بالا رفته است.

رئیس کل بانک مرکزی آن گاه با تشریح نرخ تورم در سایر کشورها و مقایسة آن با کشورمان گفت: «علت اینکه نرخ تورم کشورمان را با سایر کشورها مقایسه می کنیم به خاطر این نیست که بگوییم نرخ تورم در کشورهای دیگر هم بالاست و بخواهیم با این روش خودمان را گول بزنیم. این امر به خاطر روشن شدن این مطلب است تا کشورهایی که شرایط اقتصادیشان کاملاً شبیه ما است ببینیم نرخ تورم در این گونه کشورها تا چه حد است. کشور مکزیک - [که] ازنظر اقتصادی، اقتصاد متکی به نفت دارد - کشوری است که در روز، 2/2 میلیون بشکه نفت صادر می کند. مکزیک ازنظر بازار سرمایه گذاری و جذب سرمایه به واسطة سیاست درهای باز که اتخاذ کرده، توانسته سرمایه گذاری های زیادی را جذب مملکت کند. این امر باید درواقع مشوق تولید شود و قیمت ها را پایین آورد، ولی می بینیم که در این کشور، نرخ تورم بیش از 90 درصد است. بنابراین، ما توانسته ایم نرخ تورم در کشور را باتوجه به مشکلات خاصی که از خارج بر ما تحمیل شده به یک چهارم نرخ تورم در مکزیک برسانیم.»

دکتر نوربخش در ادامه به ریشه یابی مشکلات اقتصادی کشور پرداخت و گفت:

«همان طورکه همه می دانیم، یکی از مهم ترین عوامل و درواقع محور اصلی اقتصاد کشورمان را نفت تشکیل می داده و هنوز هم اقتصاد ما وابسته به نفت و درآمد حاصل از آن است؛ درآمد ارزی حاصل از نفت بوده که معرف و تعیین کننده سایر فعالیت های اقتصادی کشور بوده است. اگر اهرم نفت به اندازة 10 متر بالا برود، سایر فعالیت های اقتصادی نیز 10 متر بالا خواهد رفت و چنانچه 20 متر بالا برود، فعالیت ها به همان نسبت، 20 متر بالا خواهد رفت. از سال 1354 تا سال 1358، یعنی یک سال بعد از انقلاب، قبل از اینکه حکومت به دست خط امام اداره شود، درآمد حاصل از فروش نفت، همیشه از 22 میلیارد دلار بیشتر بوده است (در سال 1354، 22 میلیارد دلار؛ سال 1355، 24 میلیارد دلار؛ سال 1356، 26 میلیارد دلار؛ سال 1357، 23 میلیارد دلار و سال 1358، 23 میلیارد دلار درآمد ارزی داشته ایم)، حال اینکه درآمد ارزی حاصل از فروش نفت در سال 1359 و 1360، به خصوص از زمان تشکیل دولت شهید رجایی، به یکباره نصف می شود و به 13 میلیارد دلار کاهش می یابد. همچنین ذخائر ارزی کشورمان در این سال بلوکه شده و ما منابع آزادی نداشتیم که دست خودمان بگیریم و مصارفمان را برطرف سازیم. در چنین شرایطی دولت مجبور شد تا به منظور حفظ استقلال مملکت، سیاست عدم ورود کالا را اتخاذ نماید و در درجة اول به تأمین اسلحه و مهمات بپردازد. به این خاطر از مهرماه سال 1360، درست یک سال بعد از جنگ، محدودیت شدیدی را در ورود کالا اعمال کرد، به طوری که برای مدت کوتاهی، گشایش هرنوع اعتباری متوقف شد. البته، این محدودیت از سال 1359 ادامه داشت و در سال 1360، به اوج خود رسید و چنانچه چنین سیاستی پیش گرفته نمی شد، دراثر فشار قدرت های خارجی، ذخائر ارزی مملکت سقوط می کرد. در سال 1360، دولت در درجة اول، اولویت را به ورود اسلحه و مهمات اختصاص داد، چراکه اگر تأمین اسلحه و مهمات را برای مقابله با دشمن تأمین نمی کرد، دیگر غذا برای ملت مطرح نمی شد. در وهلة بعد، کالاهای اساسی نظیر گندم، برنج، دارو و به طورکلی کالاهای راهبردی در اولویت قرار گرفتند. [در] سومین مرحله، تأمین مواد اولیة صنایع و بعد از آن کالاهای

ص: 59

مصرفی در نظر گرفته شد. پس به این دلیل بود که به عنوان مثال قیمت سیگار بالا رفت؛ برای اینکه ما نمی توانستیم در چنین شرایطی سیگار وارد کنیم. جایی که باید فرضاً یک دلار ارز بدهیم و یک فشنگ بخریم، منطقی نبود که آن یک دلار را بدهیم و یک نخ سیگار بخریم. ما باید در وهلة اول دفاع از خود و مملکت را در اولویت قرار دهیم و بعد به سایر احتیاجات روزمره بپردازیم و ما می دانیم که در اسلام وقتی سخن از دفاع پیش می آید، مسلمان حتی از جان خود هم باید بگذرد، چه برسد به احتیاجات عادی. بنابراین، من فکر می کنم مردم به ما حق می دهند تا ابتدا خط تدافعی خود را مستحکم کنیم. بنابراین، می بایست جلو ورود یخچال، گوشت، تلویزیون و به طورکلی مایحتاج ازاین قبیل را بگیریم. هیچ اشکالی نداشت که ما بیاییم و این گونه کالاها را در بازار سرازیر کنیم، اما در آن موقع دیگر خط تدافعی مستحکم نمی توانستیم داشته باشیم.

در سال 1358، ورود کالا شرایط عادی داشت و محدودیتی دراین زمینه وجود نداشت، اما از سال 1359 و به خصوص سال 1360 و 1361 به علت جلوگیری از ورود کالا، میزان واردات به طور مشخص پایین آمد، به طوری که میزان ثبت سفارش - به عنوان مثال برای برنج و حبوبات - در سال 1359، سیر نزولی پیدا کرد و در سال 1360 نسبت به سال 1359، به طور متوسط حدود 61 درصد کمتر سفارش داده شد؛ محصولات غذایی حدود 48 درصد، محصولات معدنی 45 درصد، محصولات صنایع شیمیایی35 درصد، مواد پلاستیک مصنوعی 40 درصد، فلزات معمولی و آهن آلات 40 درصد کمتر وارد شد و به طورکلی، درمجموع، به طور متوسط، سال 1360 نسبت به سال 1359، حدود 32 درصد میزان ثبت سفارش کالا توسط بخش خصوصی کاهش یافت. بنابراین، در شرایط جنگی باتوجه به مسائل اقتصادی خاص جامعه و آن وابستگی به خارج، مجبور بودیم این گونه محدودیت ها را ایجاد کنیم تا خطراتی را که کل استقلال جامعة ما را تهدید می کرد، از بین برود.»

دکتر نوربخش رئیس کل بانک مرکزی، با اشاره به موفقیت های به دست آمده گفت:

«با اعمال چنین سیاستی، ما تا امروز توانسته ایم از سیر نزولی ذخائر ارزی کشورمان جلوگیری کنیم و درحال حاضر، ذخائر ما نه تنها درحال نزول نیست، بلکه سیر صعودی را طی می کند و باز توانسته ایم ذخائری را که از دست داده بودیم دوباره به دست آوریم و در سطح مطلوبی قرار دهیم به طوری که درحال حاضر در شرایطی هستیم که به راحتی می توانیم پیش بینی کنیم که تا پایان جنگ، هزینه های لازم جنگ را می توانیم تهیه کنیم و وقتی سخن از هزینه های جنگ به میان می آید، شامل کلیة هزینه های تسلیحاتی، مواد اولیه و کالاهای اساسی موردنیاز جامعه می باشد. این اقدامی بوده که ما انجام داده ایم و جلو سیر نزولی ذخائر خودمان را گرفته ایم. در کنار این امر مهم، باوجودی که می دانستیم با محدودیت ورود کالا، مطمئناً قیمت ها بالا خواهد رفت و نابسامانی ایجاد خواهد شد، سیاست هایی درزمینة کنترل قیمت اعمال کردیم و این سیاست ها نشان داد که تابه حال موفق بوده ایم.

درحال حاضر، ما مسائل و مشکلات را شناخته ایم و می دانیم به علت تنگناهای خاصی که در بازار کالا هست، یک سری شغل های کاذب ایجاد شده که این شغل های کاذب خودش تشدیدکنندة میزان تورم است و به عبارت دیگر تفاوت قیمت سیگار با نرخ رسمی و آنچه در بازار به فروش می رسد می تواند انگیزه ای باشد برای قشر بیکار که جذب شود و من باب مثال، سیگار [را] با نرخ 8 تومان خریداری [کند] و در بازار به نرخ 42 تومان به فروش برساند و مثلاً با فروختن سه پاکت سیگار، روزانه حدود 90 تومان عایدی داشته باشد و بدین طریق قیمت ها را تشدید کند. درحال حاضر، برنامة توزیع در دست طراحی است و دولت روی آن کار می کند، اما این طور نیست که این موضوع را بشود یک شبه حل کرد؛ پس نیاز به ریشه یابی دارد و ریشه یابی باید انجام و موضوع شکافته شود تا ببینیم که چه کار باید بکنیم تا این انگیزه از بین برود. البته، یکی از راه حل ها در این است که این تفاوت قیمت را آن چنان کم کنیم که آن متقاضی کاذب، از بازار خارج شود که در آن صورت، قیمت کالا به سطح عادی برخواهد گشت و این امر مهم جزء برنامه های دولت است تا کالا را در مسیر خودش و در آن جریان توزیع عادی قرار دهد. این برنامه ان شاءالله با مشخص شدن چهارچوب آن به زودی ازسوی نخست وزیر، اعلام خواهد شد. نکتة مهم این است که دولت در فکر این ناهنجاری هاست و با اتکا به منابع خودمان و کمک مردم - به خواست خدا - این ناهنجاری ها از بین خواهد رفت. البته، دولت با آن

ص: 60

دسته از سودجویان که نشسته و منتظرند تا ببینند در کجا ناهنجاری پیش می آید[که] آن را تشدید کنند و درآمد نامشروع کسب نمایند، مبارزه[خواهد کرد] و درصدد شناسایی آنها نیز خواهد بود.

درحال حاضر، با به دست آوردن هر دلار که از نفت عاید ما می شود، اگر سرمایه گذاری مؤثر نکنیم نسل 20 سال آینده ما را نفرین خواهند کرد، چراکه این نفت چیزی نیست که جایگزین شود و ما اگر از یک دلار حاصل از فروش نفت سرمایه گذاری مؤثر نکنیم که آن سرمایه گذاری ایجاد آن یک دلار را نکند، درواقع ثروت خود را از دست داده ایم و نسل آینده هیچ وقت ما را نخواهد بخشید. مصارف جنگی، مصارفی نیست که دائماً برای ما وجود داشته باشد. وقتی به مرحله ای رسیدیم که تثبیت[وضعیت] سیاسی و نظامی ما مسجل شد، مطمئناً آن هزینه ها صرف سرمایه گذاری خواهد شد تا تأمین درآمد نسل آتی را بنماید. البته، سیاست دولت هم بر این مبنا نیست که مردم را همیشه درحالت تنگنا و فشار قرار دهد. بنابراین، نیازهای اساسی مردم به نحو مطلوبی که رفاه مصرف کننده تأمین شود، ازسوی دولت فراهم خواهد آمد. منتها، این امر نیاز به زمان دارد که البته نه زمان دراز، بلکه ان شاءالله با رفع مشکلات و نابسامانی ها که درحال حاضر مقدار زیادی از آن رفع شده، صورت خواهد گرفت.

وی اضافه کرد: کنترل و گذشتن از این بحران ارزی که سال گذشته ما را تهدید می کرد، خطر کمی هم نبود. تمام کشورهای خارجی نشسته بودند تا براساس پیش بینی های نوبری و بنی صدر ملعون ببینند ما در چه زمانی زنگ ورشکستگی را به صدا درخواهیم آورد. آنها مرتب در روزنامه های خارجی اعلام می کردند که ما تخت طاووس و یا چه ها را فروخته ایم، چون اصلاً برای آنها باورکردنی نبود باتوجه به امکانات موجود و هزینه های جنگی و وابستگی های اقتصادی و نیازهای داخلی، ما چگونه داریم این جنگ را ادامه می دهیم و چگونه مردم به زندگی خود ادامه می دهند و این فقط به دلیل قبول محدودیت های موجود بود که مردم پذیرفتند و بدان عمل کردند و فعلاً به خواست خدا، شرایط در مسیر عادی افتاده که در وهلة اول گذشتن از این بحران را ما در سیستم بانکی حس می کنیم و در وهلة بعد، مردم این موضوع را در زندگی عادی خودشان حس خواهند کرد.»

دکتر نوربخش به عوامل تورم و تبعات روانی آن در جامعه اشاره کرد و گفت: «تورم به حالت مختلف بستگی دارد. که یکی از آنها حالت روانی جامعه است که اگر این حالت روانی از حالت ثبات خارج شود، تشدید مصرف می کند و چنانچه به جامعه آرامش داده شود، وضع به حالت عادی بازخواهد گشت.» وی افزود: در نیمة دوم سال 1361، ما امکان ورود کالای بیشتری را داریم، چراکه خیالمان ازنظر ذخائر ارزی راحت است و همان طورکه گفتم، ذخائر ارزی کشورمان به سطح مطلوب رسیده و ما باید به موازات این موضوع آن حالت روانی جامعه را نیز عادی کنیم.

درحال حاضر، بیش از 40 تا 50 کشتی در بنادر کشور در نوبت تخلیة کالا می باشند و این فقط مردم هستند که می بایست با مسئولان همراهی کنند تا مصرف کاذب از بین برود و به غیر از کمک مردم این امر مهم امکان پذیر نیست و نیز مردم ایثارگر و شهیدپرور ایران مطمئن باشند که دولت درصدد است کالاهای ضروری را بیشتر عرضه کند و جلو بازار سیاه و کمبود کالا گرفته شود.»(1)

ص: 61

ص: 62

سیویه - کامیاران نیز یک خودرو لندرور سپاه به مینی که نیروهای مسلح غیر قانونی کار گذاشته بودند، برخورد کرد. در این انفجار، 4 نفر شهید و 5 تن زخمی شدند.(1)

در محور مهاباد - سردشت، یک خودرو تویوتا، حامل تعدادی از نیروهای سپاه، هنگام بازگشت از پایگاه خلیفه، روی مین رفت. خودرو آسیب جدی دید و 4 نفر از نیروها مجروح و به بیمارستان منتقل شدند.(2)

در غرب پسوه، عده ای از عناصر گروه های مسلح غیرقانونی، شبانه به آبادی گردگشانه هجوم آوردند و همة وسایل موجود در شرکت تعاونی این روستا را به غارت بردند.(3)

در قریة گردباسک در جنوب پیرانشهر، 8 نفر از نیروهای مسلح غیر قانونی وارد روستا شدند و اهالی را با اسلحه تهدید کردند که در جاده ها مین گذاری کنند.(4)

1

درپی آزادسازی قسمت های وسیعی از مناطق استان آذربایجان غربی از سلطة نیروهای ضد انقلاب و شکسته شدن جو ارعاب و وحشت در این مناطق، مردم مسلمان کُرد به روستاهای خود بازمی گردند. روزنامة جمهوری اسلامی، امروز به نقل از یک مقام مطلع در فرمانداری سردشت، دراین باره نوشت: درپی آزادشدن بخش ربط و برقراری امنیت در آن، از سه روز قبل تاکنون، حدود 40 کامیون حامل مردم و اثاثیه و لوازم آنان که از مدت ها پیش به دلیل ظلم ضد انقلاب مجبور به مهاجرت شده بودند، به محل های مسکونی آزادشدة خود بازگشتند.(5)

2

پس از اجرای طرح های گوناگون امنیتی ازجمله طرح مالک و مستأجر(6) در تهران، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) مجبور شد نیروهای خود را به شهرستان ها منتقل کند. درپی این انتقال، عملیات های تروریستی سازمان در تهران کاهش یافته است و اقدامات ایذایی افراد سازمان، به صورت پراکنده، در برخی شهرستان ها انجام می شود.

در 12 کیلومتری جادة اسالم - خلخال، نیروهای سپاه با عده ای از عوامل مسلح غیر قانونی درگیر شدند که طی آن، چند تن از آنان کشته و 2 نفر دستگیر شدند. در گزارش این درگیری

ص: 64

آمده است: «[حملة عوامل مسلح] هم زمان با عبور خودرو حجت الاسلام صادق خلخالی از جادة مذکور بوده است.»(1)

عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، در تهران، یک نوجوان 15 سالة عضو بسیج مستضعفین را ربودند و پس از شکنجه، درحالی که بیهوش شده بود، در حوالی پارک جنگلی شمیران نو رها کردند. پاسداران کمیته وی را پیدا کردند. مشابه این حادثه نیز قبلاً درمورد این نوجوان اتفاق افتاده بود.(2)

در رشت هم عناصر سازمان مجاهدین (منافقین)، در اقدامی مسلحانه، از بانک ملی جمعه بازار این شهر، 350 هزار ریال سرقت کردند. در این واقعه، یکی از مشتریان بانک مجروح شد.(3)

در بخش هندخالة هشتپر، عناصر این سازمان، پس از سرقت از بانک صادرات، از صحنه گریختند. که هنگام فرار، سه بار تصادف کردند؛ هر بار، با اسلحه، یک خودرو دیگر را سرقت و فرار کردند(4)

یکی از عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق در شهر قزوین، قصد فروش یک اتومبیل را داشت که صاحب بنگاه متوجه تقلبی بودن شناسنامة وی می شود و به شهربانی خبر می دهد. شخص مذکور دستگیر می شود، ولی پس از انتقال به شهربانی، با خوردن قرص سیانور خودکشی می کند(5)

در گرگان، نیروهای سازمان مجاهدین خلق، به سمت یکی از افراد سپاه که درحال بررسی وضعیت خانه ای در چهارچوب طرح مالک و مستأجر بود، تیراندازی کردند که فرد پاسدار و یکی از عابران زخمی شدند.(6)

1

افزایش آمار دستگیرشدگان گروه های تروریستی، نشان می دهد که هشدارهای مسئولان کشور مؤثر بوده و اجرای طرح های اطلاعاتی، کارآمدی نیروهای امنیتی را افزایش داده است. گزارش های ارسالی دراین زمینه حاکی از این است که:

در 5 روز گذشته، 12 تن از افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که در بخش های عملیاتی این سازمان فعالیت داشتند، در تهران دستگیر شدند. 3 عضو تیم ترور، ازجملة دستگیرشدگان اند. این سه تن، هرکدام مسئولیت انجام دادن چندین ترور را در شهرهای تهران، مشهد و قوچان به عهده داشتند.(7)

نیروهای سپاه پاسداران، 16 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را در شهرهای مختلف (رشت 3 نفر،(8) نور 4 نفر،(9) شهرکرد 3 نفر،(10)اردستان 3 نفر(11) و بندر ترکمن 3 نفر)(12) دستگیر کردند. گزارش دیگری حاکی است، با تلاش 4ماهة نیروهای سپاه میبد و یزد، تشکیلات سازمان در این دو شهر متلاشی و تاکنون 25 نفر دراین باره دستگیر(13) شده اند.

ص: 65

دو تن از اعضای حزب توده در شمال کشور(1)یک نفر از اعضای سازمان چریک های فدایی خلق (اقلیت) در شهرستان نور(2) و یک نفر از اعضای گروه اشرف دهقان در رشت دستگیر شدند.(3)

درپی اجرای اقدامات ویژة اطلاعاتی، بسیاری از عناصر تشکیلات گروه چریک های فدایی خلق (اقلیت) در اصفهان شناسایی و 45 نفر از آنان دستگیر شدند. در میان دستگیرشدگان، مسئول کمیتة ذوب آهن، مسئولان شاخه های کارگری، ادارات، دانش آموزی، دانشجویی و زنان و رابط اصفهان و شیراز حضور داشتند. پس از این اقدام، فردی به نام علی که مسئول امور شهرستان ها و عضو مرکزیت شاخة تهران این سازمان بود برای ترمیم تشکیلات سازمان وارد شهر اصفهان می شود که با هشیاری نیروهای اطلاعات سپاه، در محل قرار دستگیر می گردد. از دستگیرشدگان مقداری امکانات تسلیحاتی به دست آمد(4)

علاوه بر این افراد، 8 نفر از عناصر گروه مارکسیستی سهند نیز در اصفهان دستگیر شدند که چند نفر از آنان از اعضای مرکزیت این گروه در شهر اصفهان بودند(5)

1

یک نشریة داخلی سپاه، از موفقیت اجرای طرح مالک و مستأجر خبر داد و یادآور شد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) برای خنثی کردن این طرح و حفظ باقیماندة نیروهایش در داخل کشور، به ویژه در تهران، رهنمودهایی را به آنان داده است. این نشریه می نویسد: اجرای طرح مالک و مستأجر، ضربات سختی به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) زده و در رابطة نیروهای سازمان با یکدیگر، اختلال ایجاد کرده است. سازمان دراین باره به اعضا و هواداران خود هشدار داده است که ضمن حفظ جان خود، تدابیر و هشدارهای زیر را به کار ببندند:

1. افرادی که زنده مانده اند و مهم هستند، به سرعت به شهرستان هایی که طرح در آنها اجرا نمی شود، منتقل شوند. این افراد می توانند به نیروهای مستقر در جنگل های شمال نیز ملحق شوند.

2. هواداران یا اعضا می توانند با رعایت مسائل امنیتی، برای مدت محدودی به خانه های اقوام و خویشاوندان خود در شهرستان ها بروند.

3. اعضا و هواداران می توانند از برخی خانه ها که به اسم افراد معمولی ثبت شده است، به صورت موقت استفاده کنند.

در این نشریه، تحلیل رهبر سازمان مسعود رجوی، از دلایل شکست های سازمان در دستیابی به قدرت و نیز ناکامی در منازعات داخلی، نقل شده است: تحلیل ما دربارة وضعیت داخلی جامعة ایران اشتباه بود. تصور ما این بود که اقتصاد کشور درحال ورشکستگی است، ولی تصور ما غلط بود؛ نمی دانستیم که نیروهای اطلاعاتی و امنیتی حکومت چنین توانمندی و تسلطی دارند(6)

ص: 66

1

محاکمة 2 تن از عوامل بمب گذاری در میدان امام خمینی - که قبل از انفجار کشف و خنثی شد - در دادگاه انقلاب ارتش آغاز شد. براساس گزارش روزنامة کیهان، در دادخواست متهمان آمده است:

در تاریخ 7/5/1361، مأموران آگاهی شهربانی جمهوری اسلامی ایران، در میدان امام خمینی، یکی از پرجمعیت ترین نقاط تهران، یک اتومبیل رنجرور را که 70 کیلو تی.ان.تی. در آن کار گذاشته شده بود، شناسایی، کشف و متهم ردیف یک را - که چاشنی های انفجاری را در زیر لباس های خود پنهان کرده بود - دستگیر کردند. م. ص. الف(1) اعتراف کرد ضمن تماس با ضد انقلابیون وابسته به حزب دمکرات کردستان، ماشین رنجرور سفیدرنگی را که 70 کیلو تی.ان.تی در آن جاسازی شده بود، تحویل گرفته است تا در میدان امام خمینی منفجر کند. همچنین قرار بوده است وی بعد از این انفجار، کامیون دیگری را که قبلاً به تهران آورده بود، در مقابل وزارت کشور منفجر و در قبال هر دو انفجار، 250 هزار تومان دریافت کند. وی، قبل از دو اقدام فوق، 30 هزار تومان

ص: 67

پیش پرداخت دریافت کرده بود. غ. ف،(1) متهم ردیف دوم نیز ضمن آگاهی از وجود مواد منفجره در رنجرور، در رساندن اتومبیل ها به تهران، با متهم ردیف اول همکاری کرده است. وی در قبال این کار مبلغی دریافت کرده بود؛ همچنین در برقراری تماس میان متهم ردیف یک با ضد انقلابیون حزب دمکرات و انتخاب خودروها نقش داشته است.(2)-(3)

1

سفر نمایندگان کمیتة حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی به تهران و بغداد و تأکید مسئولان ایران به مواضع و اصول خود به عنوان شروط پذیرش پایان جنگ، بازتاب های مختلف و متفاوتی در محافل و مجامع سیاسی داشت. درحالی که مسئولان کشور ایران، پیشنهاد این کمیته را خالی از "راه حل های تازه" خواندند، کشورهای عربی حامی عراق، به انتقاد محتاطانه از برخورد ایران اکتفا کردند.

رئیس جمهور ایران، در مصاحبه ای دربارة بی حاصل بودن سفر این هیئت ها؛ نامة احمد سکوتوره به مقامات کشور و شرایط تهران برای پایان جنگ، مطالبی بیان کرد. آیت الله خامنه ای، با اشاره به سفر نمایندگان کمیتة حسن نیت به ایران، گفت: «نفوذ امریکا در رفت وآمدهای صلح جهت خاتمة جنگ مؤثر است و بخشی از این رفت وآمدها، به تحریک امریکا صورت می گیرد... [و دلیل] آن هراس پشتیبانان و حامیان عراق [از پیروزی نهایی ماست.] لذا می خواهند جنگ را به نحوی پایان دهند.»

آیت الله خامنه ای تصریح کرد: «بعضی از اعضای هیئت صلح، حسن نیت دارند و مایل اند جنگ به پایان برسد؛ ما نیز به تلاش های صادقانة آنها احترام می گذاریم، لیکن رفت وآمد این هیئت ها، بیش از آنکه تحت تأثیر حسن نیت و صادقانه باشد، تحت تأثیر نفوذ امریکا در منطقه است.»

رئیس شورای عالی دفاع، درمورد نامة پیشنهادی احمد سکوتوره گفت: «در این نامه پیشنهاداتی

ص: 68

برای خاتمة جنگ طرح شده بود که با شرایط و اصول اعلام شده ازسوی جمهوری اسلامی ایران برای خاتمة جنگ مغایرت داشت.» رئیس جمهور به پیشنهاد آتش بس در این نامه اشاره کرد و گفت:

«ما زمانی آتش بس را می پذیریم که شرایط اعلام شده ازسوی جمهوری اسلامی برای خاتمة جنگ مورد قبول واقع شود. همچنان که قبلاً گفته بودیم، ما از آتش بس بدون تأمین شرایط، خاطرة خوشی نداریم؛ جنگ های اعراب و دشمن صهیونیستی و آتش بس های آن برای ما تجربه ای [تلخ] است؛ زیرا دشمن همیشه تجاوز می کند و سپس خواستار آتش بس می شود. قبول آتش بس به این امید [صورت می پذیرد] که دشمن از سرزمین های اشغالی خارج [شود] و غرامت بپردازد، [اما] پس از قبول آتش بس، دشمن خاطرش آسوده می شود و این ما هستیم که بایستی برای تحقق شرایط خود به دنبال مجامع و هیئت های صلح بدویم.»

آیت الله خامنه ای تأکید کرد: «تا وقتی شرایط اعلام شده ازسوی جمهوری اسلامی برای خاتمة جنگ تأمین نشود، ما به جنگ ادامه خواهیم داد.»(1)

رئیس جمهور، همچنین در دیدار با سرهنگ کوچک زاده فرمانده ژاندارمری و جمعی از فرماندهان این نیرو، مذاکرات انجام شده با هیئت ویژة صلح سازمان کنفرانس اسلامی را چنین تشریح کرد:

«در این ملاقات، مشاهده شد که بعضی از شرکت کنندگان در این هیئت، مرعوب سیاست های متنفذانه امریکایی ولی با نام غیر امریکایی شده اند. ما تجربة شیرین حدود سه و نیم سال غلبه بر امریکا را برای آنها تشریح کردیم و گفتیم که ما درطول این مدت، مرتباً در سیاست های گوناگون بر امریکا پیروز می شویم. امریکا با محاصرة اقتصادی و تشویق صدام به تجاوز به مرزهای میهن اسلامیمان، امید داشت بعد از مدت کوتاهی، این نظام ساقط و انقلاب اسلامی خاموش شود؛ ولی ما هنوز باقی و قوی تر از اول جنگ هستیم و این یک شکست بزرگ برای امریکاست.»

ص: 69

رئیس شورای عالی دفاع افزود: «ما به آنها گفتیم که ازلحاظ سیاست خارجی، هم اکنون از همیشه قوی تر[یم] و درطول شصت سال اخیر، در دنیا آبرومندتریم و امروز حتی دشمنان جمهوری اسلامی برای این نظام احترام و ارزش قائل اند.»(1)

حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در دیدار با فرمانده ژاندارمری، در واکنش به سفر کمیتة حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی اظهار کرد: «اینها بارها آمده اند و رفته اند و هرگز مطلب تازه ای نداشته اند و فقط می آیند که بعداً بگویند ایران قبول نکرد و ما آن حرفی که دو سه ماهة اول جنگ، یعنی زمانی که اهواز و دزفول زیر گلوله بود و آبادان در محاصره قرار داشت، می گفتیم؛ اکنون نیز که توپ های ما پنجاه کیلومتری بغداد را در تیررس خود دارند، همان حرف ها را می زنیم و بر شرایط برحق خود پا می فشاریم.»(2)-(3)

هیئت دولت نیز در جلسة امروز خود، سفر هیئت اعزامی کنفرانس اسلامی و قطعنامة اخیر سازمان ملل را درمورد ضرورت پایان جنگ عراق و ایران بررسی کرد. مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر ایران، در پایان این جلسه با اشاره به اینکه سازمان ملل قطعنامة اخیر را تصویب کرده است، گفت: «ما صلح را دوست داریم و برای اینکه صلح برقرار شود، باید متجاوز، مجازات شود. جایزه دادن به متجاوز صلح ایجاد نمی کند، بلکه تأییدی بر تجاوزگری های همة قدرت های استکباری است. جوسازی های بین المللی نمی تواند در ارادة ملت ما برای ادامة جنگ تا پیروزی اثر بگذارد.»

وی تبلیغات برخی رسانه های خارجی علیه جمهوری اسلامی و متهم کردن ایران به نپذیرفتن صلح را چنین تشریح کرد: «این گونه تبلیغات نشان می دهد - برخی از این مدعیان صلح طلبی صدام، در تمهید حملة عراق به کشورمان مشارکت داشته اند و درنتیجه، سرنوشت خود را به هم پیوسته می بینند؛ لذا احساس می کنند ضربه به صدام، ضربه به تمام آنهاست و الا تا این حد از رژیمی سفاک که جنایات جنگی او در مناطق مسکونی و غیر نظامی روشن است، حمایت نمی کردند. این هیاهویی که رژیم عربستان علیه کشور ما ایجاد کرده، به خاطر وحشت از نداهای الله اکبر زوار ما در مکه و مدینه است. معنای این وحشت، این است که مرزهای رژیم غاصب صهیونیستی در لبنان متوقف نمی شود، بلکه تا عمق این کشور به جلو آمده، وگرنه رژیم عربستان باید از این شعارها استقبال کند.»(4)

ص: 70

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجة ایران نیز در مصاحبه ای مطبوعاتی، ادعای عراق مبنی بر عقب نشینی به مرزهای بین المللی را یک فریب خواند و گفت:

«عراق صدها کیلومتر از خاک ما را در اشغال دارد و اینکه اعلام داشته ما عقب نشینی کرده ایم، یک دروغ محض است و ما آن را تکذیب می کنیم. رژیم عراق مدعی است که به مرزهای بین المللی عقب نشینی کرده؛ البته مرزهای بین المللی از دید این رژیم، تفسیری است که حکومت صدام از مرزهایش می کند. آنها به مناطقی رفته اند که معتقدند متعلق به خودشان است؛ اما همة شواهد حاکی از آن است که قبل از تهاجم، تمام این مناطق، متعلق به ایران بوده و تجربة دو سال گذشته به ما نشان می دهد که راهی را که درپیش گرفته ایم، راهی منطقی است؛ یعنی رزمندگان ما، به رهبری امام و پشتیبانی توده های میلیونی، باید علیه متجاوزین عراقی اقدام کنند.» دکتر ولایتی افزود: «ما از اتخاذ چنین راهی هیچ زیانی ندیده ایم؛ بلکه برای ما ثابت شده که اصولی ترین راه همین است.» وی گفت: «اگر ما خودمان به فکر حقوقمان نباشیم، هیچ کس درپی حقوق ما نیست. ما بارها اعلام کرده ایم که هیچ گاه قصد مداخله در امور دیگران را نداریم. این عمل ما صرفاً یک کار دفاعی است و تا زمانی که کلیة حقوق ما تحقق پیدا نکند، این جنگ ادامه خواهد یافت. ما از همة هیئت های صلح استقبال می کنیم و فقط به صلح عادلانه تن خواهیم داد.»

ص: 71

ولایتی، همچنین دربارة اقدامات اخیر شورای امنیت که همة اعضایش، دربارة پایان جنگ تحمیلی اتفاق نظر دارند، گفت: «این جنگ در خاک ما است. ما برای اینکه تجاوز را از خودمان دفع کنیم، به اجازة هیچ قدرتی احتیاج نداریم. ملت مسلمان ایران خود را ملزم می داند که در مقابل هر تجاوزی بایستد و اگر این نوع تصمیم گیری ها می توانست احقاق حق کند، نمی بایست چیزی به نام اسرائیل در منطقه باشد. بنابراین، این گونه اظهارنظرها هیچ چیز را نمی تواند حل کند.» وی درمورد سفر اولاف پالمه نخست وزیر سوئد و فرستادة ویژة دبیرکل سازمان ملل و احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه برای میانجیگری در جنگ تحمیلی به ایران گفت: «هیئت های بین المللی می توانند برای میانجیگری به ایران بیایند؛ ما از آنان استقبال می کنیم و با کمال احترام، شرایط خودمان را به آنها خواهیم گفت.» ولایتی در پاسخ به این سؤال که تا چه حد خوش بین هستید، گفت: «باید صبر کرد و دید که چه خواهد شد.»(1)

برخلاف موضع انتقادی ایران دربارة پیشنهادهای کمیتة میانجیگری کنفرانس اسلامی، عراق از این پیشنهادها استقبال کرد و آن را با سیاست های این کشور مطابق دانست. خبرگزاری عراق، به نقل از عزت ابراهیم معاون شورای فرماندهی عراق، اعلام کرد: دولت عراق از پیشنهادهای جدید هیئت صلح اسلامی استقبال می کند. عزت ابراهیم این پیشنهادها را مشابه اصولی توصیف کرد که عراق قبل از آغاز درگیری و درحال حاضر، خواستار آن است. وی گفت: بغداد از ابتدا این طرح را تأیید کرده بود(2)

خبرگزاری فرانسه، مواضع عزت ابراهیم در ملاقات با هیئت صلح اعزامی کنفرانس اسلامی را چنین تشریح کرد: عزت ابراهیم معاون شورای فرماندهی انقلاب عراق، خطاب به هیئت کمیتة میانجی صلح اسلامی اظهار کرد که عراق همواره به طور فعال و صمیمی، با کمیتة اسلامی همکاری کرده است. در این گزارش که در منامه دریافت شد، آمده است: عزت ابراهیم، سپس تأکید کرد عراق موافقت اصولی خود را با پیشنهادهای طرح شده درپیام سکوتوره، اعلام کرده است. خبرگزاری عراق درمورد مفاد این پیشنهادها صریح صحبت نکرد. هیئت یادشده به ریاست مصطفی نیاس وزیر خارجة سنگال، بعدازظهر روز گذشته (شنبه) از تهران به بغداد وارد شد و پس از تسلیم پیام احمد سکوتوره رئیس کمیته برای صدام حسین به عزت ابراهیم، عازم جده شد(3)

عربستان سعودی نیز در اولین واکنش خود به مواضع ایران، با لحنی احتیاط آمیز، پذیرفتن پیشنهاد هیئت کنفرانس اسلامی را خواستة مسلمانان جهان خواند و مسئولیت عواقب نپذیرفتن این پیشنهاد را به عهدة ایران دانست. گزارشگر رادیو ریاض، پس از پخش خبری دراین باره آن را چنین تحلیل کرد: بار دیگر، مضمون خبرها حاکی از منفی بودن پاسخ ایران به تلاش های هیئت حسن نیت اسلامی و همکاری نکردن ایران با هیئت مزبور است. مسئولیت حکومت ایران، پذیرفتن تلاش های جهانی، به خصوص هیئت حسن نیت اسلامی برای خاتمه دادن به این

ص: 72

جنگ است. تحقق این امر، یکی از خواسته های یک میلیارد مسلمان جهان است(1)

دراین حال، گویندة رادیو مسقط، از اعمال تغییر در مفاد پیشنهادی هیئت حسن نیت و ادامة فعالیت این هیئت خبر داد: کمیسیون حسن نیت، در جلسة خود تصمیم گرفت تغییراتی درپیشنهادهای طرح صلح گذشتة خود بدهد. اعضای این کمیسیون که ریاست آن به عهدة احمد سکوتوره رئیس جمهوری گینه است، تصمیم گرفتند با پی گرفتن تلاش های خود تماس های جدیدی برمبنای رهنمود سکوتوره به دو کشور، برقرار کنند(2)

گزارشگر رادیو بی بی سی، در جمع بندی نتایج فعالیت این دورة هیئت حسن نیت کنفرانس اسلامی، گفت: به نظر می رسد سفر دوبارة اعضای هیئت حسن نیت اسلامی به تهران و بغداد، موفقیت آمیز نبوده است، زیرا پیشرفتی برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق به دست نیاورده اند. طبق گزارش ها، سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس این هیئت گفته است تلاش های این هیئت به تعویق خواهد افتاد، زیرا تاکنون نتیجه ای نداده است. این هفتمین بار است که اعضای هیئت حسن نیت میانجی کنفرانس اسلامی صلح، از بغداد و تهران دیدن می کنند. از قول سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس این هیئت نقل شده است که این آخرین کوشش خواهد بود. درحالی که عراق به دعوت سازمان کنفرانس اسلامی پاسخ مثبت داد، اینها که خود را در موضوع جنگ مظلوم و محق می دانند، ابراز می کنند جنگ تا پذیرش کامل شرایط ایران ادامه خواهد داشت.(3)

خبرنگار رویتر نیز گزارش داد: هیئت صلح کنفرانس اسلامی، بعد از سفر یک روزه به تهران و بغداد، در اولین ساعات یکشنبه، به عربستان بازگشت و گزارش کار خود را به احمد سکوتوره تقدیم کرد. قرار است سکوتوره و حبیب شطی دبیرکل کنفرانس اسلامی، دربارة پیگیری فعالیت این کمیته تصمیم گیری کنند.(4)

1

حسین کاظم پور اردبیلی معاون امور بین الملل و اقتصاد وزارت خارجه، در گفت وگو با گزارشگر روزنامة کیهان، با استناد به آمار و ارقام، تحولات صورت گرفته در روابط تجارت خارجی ایران با دیگر کشورها، به خصوص امریکا، بلوک شرق و جهان سوم را تشریح کرد. وی گفت: با نگاهی مختصر به سابقة روابط بازرگانی درمی یابیم اقتصاد ایران قبل از انقلاب، یکی از اقمار اقتصاد امپریالیستی در جهان و وابسته به امریکا بود که برای تکاثر و توسعة منابع مادی و آن اقتصاد خاص به کار می رفته است. وی اضافه کرد: طبق آمار سال 1356، یعنی آخرین سال حاکمیت اقتصادی امریکا بر ایران، ارزش کالاهای وارداتی به کشور بالغ بر 170 میلیارد ریال بوده که بعد از آلمان غربی، دومین واردکنندة کالا بوده ایم. در سال 1357، که براثر جریانات انقلابی، بسیاری از صاحبان شرکت های امریکایی ایران را ترک کردند، این مقام تا درجة سوم تنزل و در سال 1358، واردات تا مرز 93 میلیارد ریال، یعنی نزدیک به 55 درصد کل واردات سال 1356، سقوط کرد و سرانجام، بعد

ص: 73

از قطع روابط ایران با امریکا، رقم واردات به صفر می رسد و درحال حاضر، هیچ نوع روابط پرداختی با امریکا وجود ندارد.

براساس آمار موجود، درصد واردات ایران از امریکا در سال های 1356 به بعد، بدین شرح بوده است: در سال 1356، از کل واردات، 85 درصد آن از امریکا، اروپا و ژاپن تأمین شده است و از 15 درصد باقیمانده، 5/5 درصد از بلوک شرق و 5/9 درصد از جهان سوم بوده است. از 85 درصد واردات متعلق به غرب و بازار مشترک نیز 16 درصد به امریکا؛ 7/19 درصد به آلمان غربی؛ 5/15 درصد به ژاپن و و بقیه به سایر کشورهای بازار مشترک تعلق داشته است. در سال 1359، با کاهش حجم واردات، رقم 85 درصد غرب و بازار مشترک به 67 درصد سقوط کرد. به همین ترتیب، با ایجاد روابط جدید، سهم واردات از بلوک شرق از 5/5 درصد، به 4/14 درصد و کشورهای جهان سوم و اسلامی از 5/9 درصد، به 2/18 درصد افزایش یافته است. درواقع، این روند به ضرر دنیای غرب، کاهش و به نفع شرق و جهان سوم، افزایش یافته؛ بنابراین، می توان گفت تاحدودی در امر واردات، توزیع منطقی انجام شده که براثر آن، ضربه پذیری اقتصادی و سیاسی کم شده است. البته، درطول سال های 1360 و 1361، حجم واردات به همین روال ادامه داشته و دارد و تا جایی که این تعادل را بتوان برقرار کرد، روابطمان با کشورهای جهان سوم را توسعه خواهیم داد.(1)

1

احمد کنعانی فرمانده نیروهای ایرانی در لبنان و سوریه، در مصاحبه با گزارشگر روزنامة کیهان، دربارة اقدامات سپاه در لبنان و همکاری مردم لبنان با این نهاد گفت: با عنایت خاص خداوند بزرگ و با تلاش همة برادران سپاه و بسیج، در این مدت که در لبنان هستیم، بسیاری از مسائل، گسترش یافته است. یکی از این مسائل نشر فرهنگ و تفکرات اسلامی در منطقه و شناساندن انقلاب اسلامی ایران به مردم است، طوری که بسیاری از مردم به سپاه رو آورده اند و با ما

ص: 74

همکاری می کنند. می توانم بگویم دو کار مهم در این مدت انجام داده ایم. نخست، برگزاری دوره های آموزش نظامی که ملت مسلمان لبنان را برای مقابله و رویارویی علیه متجاوزین و به دست گرفتن حقوق برحق خود آماده کنیم؛ دوم، گسترش تبلیغات اسلامی و احیای فرهنگ اصیل اسلامی در این منطقه است. حجم کار به حدی زیاد است که انتظار آن را نداشتیم.(1)

1

ژنرال عبدالحلیم ابوغزاله وزیر دفاع مصر، در نشست مشترک نمایندگان پارلمان های مصر و سودان که در العریش برگزار شده بود، گفت که کمک نظامی مصر به حکومت عراق، درقالب تحویل تسلیحات و مهماتی به ارزش ده ها میلیون دلار، با هدف دفاع از امنیت خلیج فارس و نیز امنیت مصر و سودان انجام شده است(2)

2

خبرگزاری های خارجی، امروز خبری را مبنی بر پناهنده شدن یکی از دیپلمات های سفارت شوروی در تهران، به کشور انگلستان منتشر کردند. این فرد که گفته می شود معاون کنسولی سفارت شوروی بوده و درواقع، برای یک بخش ویژه در سازمان امنیت شوروی (ک.گ.ب.) فعالیت می کرد، اطلاعاتی را درمورد شبکه های جاسوسی روس ها در خاورمیانه و ایران، در اختیار مقامات انگلیسی قرار داده است.

خبرگزاری رویتر، به نقل از نشریة ساندی تایمز اعلام کرد: کوزیکچین ایران را در ژوئن (خرداد/تیر) ترک گفت و از آن زمان به بعد، مقامات انگلیس از اطلاعات وی برای ازهم پاشیدن شبکة جاسوسی شوروی در جهان و رساندن اطلاعات نادرست به روس ها بهره گرفتند. بنابر این گزارش، پس از پناهندگی وی به انگلیس، اطلاعاتی دربارة فعالیت کمونیست ها در ایران، به حکومت ایران داده شده که زمینه ساز تهاجم به دفتر حزب تودة طرف دار شوروی شده است.(3)

خبرگزاری آلمان نیز دراین باره گزارشی از لندن مخابره کرد که در بخشی از آن چنین آمده است: منابع آگاه در لندن، اظهار کردند با دراختیارگرفتن ولادیمیر اندرویچ کوزیکچین، سرویس مخفی بریتانیا موسوم به "ام.ای.6"، طعمة بزرگی نصیبش شده است. محافل دولتی گفتند این دیپلمات 35ساله، هم اکنون خارج از لندن، تحت کنترل و محافظت شدید قرار دارد. وی طرح درازمدت دولت شوروی مبنی بر کمک به حزب توده و نیز ایجاد هرج ومرج در ایران برای روی کارآوردن یک حکومت کمونیستی را افشا کرد. هنوز مشخص نیست کوزیچکین که همسرش را با خود به انگلستان نیاورده، چگونه توانسته است ایران را ترک کند. طبق گفتة ناظران سیاسی، از زمان فرار این دیپلمات، مقامات ایرانی، عده ای از رهبران کمونیست را که مخفی شده بودند، دستگیر کرده اند.(4)

ص: 75

گزارشگر خبرگزاری رویتر به نقل از نشریة دست راستی ساندی اکسپرس گفت: دیپلمات روسی اعترافات ویرانگر انه ای کرده و آن را در اختیار سرویس اطلاعاتی انگلیس قرار داده؛ ازجمله اینکه هویت صدها تن از مأموران "ک.گ.ب." در خاورمیانه و برخی را در انگلیس معلوم کرده و پرتوی تازه و مهیج بر مبارزه در دوران کرملین برای جانشینی لئونید برژنف رئیس جمهور بیمار شوروی افکنده است.(1)

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در گزارشی، به نقل از یک روزنامه نگار انگلیسی که با مسئولان امنیتی این کشور تماس دارد، مدعی شده است: این دیپلمات روسی، نام افراد حزب توده را که با حکومت ایران مخالف اند و وی با آنها در تماس بوده، در اختیار مقامات انگلیس قرار داده است. آنها نیز فهرست این اسامی را تسلیم مسئولان ایران کرده اند و از آن هنگام تاکنون، اعضای این حزب که با دیپلمات شوروی در تماس بوده اند، ناپدید شده اند.(2)-(3)

1

در روزنامة کراسایاروسرا ارگان ارتش شوروی، از سیاست امریکا در جنگ ایران و عراق مبنی بر دستیابی به فرمانروایی نظامی بر منطقة خاورمیانه انتقاد شده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، در این روزنامه آمده است:

جنگ ایران و عراق برای پنتاگون بهانه ای بوده است برای ارسال یک ناوگان عظیم جنگی به خلیج فارس. سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در این جنگ، به دنبال زمینه سازی برای افزایش تضاد میان عراق و ایران و همچنین کشورهای عرب طرف دار دو طرف است. ادامة این جنگ، عراق و ایران را از مبارزه علیه امپریالیسم - در رأس آن امریکا - و سیاست تجاوزکارانة رژیم اشغالگر قدس باز می دارد.

در پایان این مطلب تأکید شده است: در این جنگ، عراق کمک های مالی فراوانی از کشورهای حوزة خلیج فارس و کمک نظامی از عربستان و مصر دریافت می کند که موجب برتری این کشور ازنظر هواپیما و تانک می شود.(4)

ص: 76

1

اخبار منتشرشده از داخل عراق، اوضاع این کشور را به ویژه در مناطق شمالی، ناآرام نشان می دهد. کوشش حکومت عراق برای عادی نشان دادن اوضاع، چندان موفقیتی نداشته است و اخبار رسیده، حاکی است که نارضایتی ها رو به افزایش است.

مجاهدین مسلمان عراقی، امروز به یک خودرو نظامی در محور اریت - سلیمانیه حمله کردند که براثر آن، 4 سرباز عراقی کشته شدند.(1)همچنین در حمله به مقر حزب بعث شاخة الفشار، 3 نفر از افراد این حزب کشته شدند.(2)

گزارشگر تلویزیون دمشق نیز به نقل از پناهندگان مبارز عراقی، اعلام کرد حکومت صدام در هفتة گذشته، در یک عملیات پاک سازی حزبی، 4 تن از وزیران سابق این کشور را اعدام کرده است. این منبع، اسامی این افراد را به شرح زیر اعلام کرد: سعدون قیدان، طه عبدالکریم، دکتر رضا ابراهیم حسین و عامر مرزوقی که به ترتیب وزیران سابق ترابری، نفت، بهداری و دارایی بودند.(3)

در این روز، همچنین 6 تن از مسلمانان عراقی، پس از عبور از ارتفاعات مقابل سردشت، خود را به نیروهای ایران معرفی و درخواست پناهندگی کردند(4)

ص: 77

ص: 78

استعداد احتمالی یک گردان زرهی و یک گردان پیاده ادغامی، که به صورت مأموریت گروهان به گردان (یک گردان از سپاه و یک گروهان از ارتش) تشکیل شده است، در عملیات شرکت خواهد کرد.

مهدی زین الدین فرمانده تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) نیز در تشریح مانور، استعداد این تیپ را 8 گردان اعلام کرد که در قسمت هایی از مانور خود با تیپ1 از لشکر21 حمزه (با استعداد 3 گردان) در دو محور عمل خواهند کرد و از مجموع 8 گردان موجود، 6 گردان در تقدم یکم وارد عمل می شوند و 2 گردان نیز در احتیاط خواهند بود. وی درمورد چگونگی اجرای مأموریت یگان خود گفت: تیپ17 مأموریت دارد پس از تصرف ارتفاعات مرزی، یک کیلومتر در دشت پیشروی کند. مرتضی قربانی فرمانده تیپ25 کربلا هم با اعلام آمادگی این تیپ برای اجرای مانور در سه محور، استعداد تیپ را 8 گردان برشمرد. وی در ادامه گفت: در هر محور نیز با 5 قبضه تفنگ 106، از گردان های خط شکن حمایت خواهد شد.(1)

ص: 80

نقشه

ص: 81

احمد کاظمی فرمانده تیپ8 نجف اشرف نیز با اعلام آمادگی یگان خود گفت: برای اجرای عملیات، 10 گردان در اختیار داریم که در سه محور وارد عمل می شوند. نکتة جالب توجه در خط حد یگان ما، هشیاری دشمن است که احتمالاً مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

در پایان، حسین خرازی پس از جمع بندی گزارش نیروهای اطلاعات و فرماندهان یگان ها، اعلام کرد: میادین مین مقابل یگان ها، تاحدودی پاک سازی شده و مراحل شناسایی منطقه تقریباً تکمیل است و قرارگاه حدود 80 تا 90 درصد، آمادة اجرای عملیات است. ضمن آنکه با آغاز عملیات، احتیاط های محلی هر تیپ باید، با اجازة قرارگاه، وارد عمل شوند(1)

1

تبادل آتش میان دو طرف درگیر در جنگ؛ تجاوز هواپیماهای بمب افکن عراق به مناطق مسکونی و پناهندگی تعدادی عراقی به ایران، ازجمله اخبار روزانه جنگ است که به طورمعمول تکرار می شود.

امروز، تبادل آتش در مناطق عملیاتی، با تمرکز بیشتر در منطقه عملیاتی مسلم بن عقیل(2)و در دو طرف اروندرود(3)ادامه داشت و موجب واردآمدن خساراتی به نیروهای دو طرف شد. در ایلام هواپیماهای عراقی ساعت 11:40، سه منطقه از شهر را بمباران کردند که عده ای مجروح شدند و چندین ساختمان نیز تخریب شد(4)

در سه روز اخیر، 5 نفر از مردم عراق، ازجمله یک زن، با معرفی خود به مأموران یکی از شهرهای مرزی آذربایجان غربی، تقاضای پناهندگی کردند(5)

2

نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) متشکل از نیروهای سپاه، بسیج و پیش مرگان کرد مسلمان، ساعت 6 صبح امروز، عملیاتی را با نام "یا حسین(ع)" و با هدف بازگشایی محور مریوان - سقز (منطقه چناره) آغاز کردند.

در این عملیات که تا ساعت 5 بعدازظهر به طول انجامید، ارتفاعات شیلر، روستای سرخان و 22 کیلومتر از محور مزبور پاک سازی شد و تعدادی از چته های کومه له کشته شدند که جسد 6 تن از آنان، ازجمله یکی از سران حزب کومه له که مسئول عملیات مریوان بود، به دست نیروهای خودی افتاد.(6)

همچنین در پایان این عملیات، 6 قبضه اسلحه کلاشینکف، یک قبضه تفنگ قناسه،(7) یک قبضه آر.پی.جی 7، یک قبضه خمپاره انداز60 میلی متری، تعداد زیادی نارنجک و تی.ان.تی، چند مین ضد تانک و ضد نفر و... به غنیمت گرفته شد. در این عملیات، 3 نفر از نیروهای خودی شهید و 12 نفر مجروح شدند.(8)

ص: 82

1

امروز گروه های مسلح غیر قانونی، در مناطق مختلف شمال غرب ایران تحرکاتی داشتند که افزون بر آسیب رساندن به برخی امکانات نیروهای خودی، 2 نفر را شهید، 5 نفر را زخمی و یک نفر را اسیر کردند.

2 نفر از افراد ضد انقلاب نیز با اسلحه های خود، تسلیم نیروهای سپاه شدند.

در منطقه مرزی قطور در آذربایجان غربی، تعدادی از عناصر نیروهای مسلح غیر قانونی که درصدد نزدیک شدن به پایگاه حفاظتی پل قطور(1) بودند، با اقدام هوشمندانة نیروهای ژاندارمری، غافلگیر شدند. در این درگیری، یکی از مهاجمان کشته شد و بقیه گریختند(2)

یک دستگاه خودرو گاز96 ارتش در 18 کیلومتری شمال کامیاران، حوالی تخت زنگی، به دست نیروهای مسلح غیر قانونی که کمین کرده بودند، افتاد. راننده خودرو که یک استوار بود، به شهادت رسید و همراه وی که سرگرد فرمانده آتشبار جمعی لشکر21 حمزه مأمور به لشکر28 کردستان بود، اسیر و خودرو آنان نیز به آتش کشیده شد.(3)

یک خودرو گاز متعلق به ژاندارمری، در اطراف پایگاه "هورسین" در شمال غربی ارومیه با مین برخورد کرد و 4 سرنشین آن مجروح شدند.(4)

براثر انفجار یک مین دیگر در حوالی پاسگاه "کوله زاغه" در حوالی سقز، یک درجه دار ژاندارمری به شهادت رسید(5)

تعدادی از عناصر مسلح غیر قانونی به پاسگاه پلیس راه آهن سلماس، که نیروهای ژاندارمری و جوانمردان کرد در آن مستقر بودند، تیراندازی کردند که یکی از جوانمردان مجروح شد.(6)

در سه راهی جاده پیرانشهر - قلعة ماراویک نیز یک مین اسرائیلی، یک مین ضد تانک روسی تله گذاری شده، یک مین امریکایی و یک بمب دستی کشف و خنثی شد.(7)

تعدادی از عناصر حزب دمکرات کردستان به نیروهای تأمین جاده اشنویه - نقده حمله کردند. با واکنش مناسب و به موقع نیروهای تأمین، پس از مدتی درگیری، حمله ضدانقلاب خنثی شد. در این درگیری هیچ یک از نیروهای خودی آسیبی ندید(8)

یک نفر از اعضای حزب دمکرات همراه با اسلحه و مقادیری مهمات خود را به نیروهای سپاه در سنندج معرفی و تقاضای امان نامه کرد(9)

2

درپی افزایش تدابیر امنیتی نیروهای ایران در تهران و سایر شهرستان ها، اقدامات تروریستی گروه ها و سازمان های مخالف کاهش یافته و در مقابل، تعدادی از اعضای فعال آنها دستگیر یا کشته شدند. محاکمه افراد دستگیرشده نیز سیر قانونی خود را طی می کند.

ص: 83

مطابق گزارش ها، 2 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در منطقه تهران پارس، به سمت چند تن از نیروهای سپاه تیراندازی کردند که براثر آن 2 نفر مجروح شدند(1)

نیروهای کمیته انقلاب اسلامی مستقر در ترمینال غرب تهران، یکی از افراد رده بالای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را شناسایی و دستگیر کردند.(2)

نیروهای سپاه رشت، درپی اجرای عملیات کمین یک خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را محاصره کردند. در این محاصره، یک عضو فعال منافقین پس از درگیری با نیروهای سپاه زخمی و دستگیر شد. از این منزل یک قبضه کلت، تعدادی نارنجک، مهمات و تعدادی اسناد و مدارک درون گروهی سازمان به دست آمد.(3)

پس از شناسایی یک خانه تیمی گروه کمونیستی طوفان در شهر رشت، دو نفر از اعضای این گروه دستگیر شدند(4)

درپی اجرای طرح مالک و مستأجر در محله سازمان آب شهر گرگان، یک خانة تیمی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) شناسایی شد. به محض خارج شدن یکی از اعضای سازمان از این خانه، بین وی و نیروهای سپاه درگیری ایجاد شد که به زخمی شدن یکی از نیروهای سپاه و یک عابر انجامید. فرد مذکور به میان مردم عادی گریخت و به دلیل پرهیز نیروهای سپاه از شلیک به مردم، موفق به فرار شد(5)

نیروهای سپاه سمنان، یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را که از قبل شناسایی و متواری شده بود، دستگیر کردند.(6)

امروز از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، یک نفر در شیراز،(7)یک نفر در رامسر(8)و 2 نفر در بندر ترکمن(9) شناسایی و دستگیر شدند. در بندر انزلی نیز 3 نفر از اعضای این سازمان دستگیر شدند که یک نفر از آنان هنگام دستگیری با خوردن سیانور خودکشی کرد.(10)

به گزارش امروز روزنامه جمهوری اسلامی، دادگاه انقلاب اسلامی قزوین، حکم 3 نفر از اعضای فعال سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را که در فاز نظامی اقدامی انجام نداده بودند، بدین قرار اعلام کرد: نفر اول، یک سال حبس قطعی و چهار سال حبس تعلیقی با احتساب ایام بازداشت؛ نفر دوم، دو سال حبس قطعی و نفر سوم، شش ماه حبس قطعی و دو ماه حبس تعلیقی.(11)

1

درپی دستگیری های گستردة افراد و اعضای وابسته به گروه های مخالف و پس از کشف اسناد بسیاری از روابط درون تشکیلاتی آنان، ازجمله نفوذ افراد این گروه ها در نهادها و سازمان های دولتی، این افراد احساس خطر کرده، به کار خود در ارگان های دولتی پایان می دهند.

به گزارش رادیو امریکا، م. الف(12) کاردار ایران در سنگال و چهار کشور افریقایی دیگر، به

ص: 84

نشانه اعتراض و مخالفت با دولت جمهوری اسلامی ایران، امروز از مقام خود کناره گرفت و از دولت سوئد تقاضای پناهندگی کرد. وی چند روز پیش، از سنگال به استکلهم رفت.(1) گفتنی است نامبرده پس از ورود به سوئد، با انتشار اطلاعیه ای، ضمن اعلام پیوستن خود به شورای ملی مقاومت، از دولت سوئد تقاضای پناهندگی کرد.(2)

1

تأکید بر داشتن ارتش مردمی و وحدت مردم با ارتش، مهم ترین موضوعات سخنرانی نخست وزیر، در مراسم فارغ التحصیلی نهمین دورة دانشکدة پلیس بود. وی گفت: «انقلاب اسلامی و همه خیزش های انقلابی در جهان اسلام، براثر خون پاک حضرت سیدالشهدا(ع) است.» وی افزود: «در رژیم هایی که ما اکنون در اکثر کشورهای جهان می شناسیم، عملاً توده مردم و قدرت حاکمه در دو سمت جدا از هم هستند. نیروهای نظامی و انتظامی در این کشورها، بازوی قدرت حاکمه در استثمار مردم هستند، اما شما برادران امروز در خدمت ملتی هستید که با نام خدا و براساس اسلام، قیام کرد و بر علیه تمام ضد ارزش های سرازیرشده از جهان فاسد شورید و به فرهنگ اصیل خود تکیه کرد. امروز خدمت به این مردم افتخار است و در این جامعه است که خدمت به مردم در هر لباسی و جایی، اعم از جبهه ها، کارخانه ها، ادارات و غیره، عبادت محسوب می شود.» نخست وزیر در ادامه افزود: «امروز ملت ما قوای مسلح را جزئی از پیکرة خود می داند و شما را مجریان خواست ها و آرمان هایش می داند و این در جهان استثنا است، ولی ان شاءالله استثنا نخواهد ماند، چون اگر می خواست فقط در کشور ما باقی بماند، این قدر ابرقدرت ها و نوکرانش از شعارهای ما هراس نداشتند.»

وی با اشاره به موفقیت های نظامی نیروهای خودی در جبهه ها گفت: «اگر نیروهای ما هر روز پیروزی تازه ای به دست می آورند، به خاطر توازن سلاح های مادی نیست، زیرا هر روز حمایت ها و سلاح های تازه ای ازطرف ابرقدرت ها و کشورهای مرتجع منطقه به دشمن ما می رسد و مرتجعین منطقه اعلام می کنند برای آنها نیروی نظامی می فرستند، اما به رغم همه اینها، ما قدمی به عقب برنداشته ایم، بلکه هر روز به پیروزی های تازه ای دست یافته ایم و این به خاطر نیروی ایمان ماست.»(3)

2

بازتاب نتایج سفر هیئت حسن نیت کنفرانس اسلامی، به ویژه پافشاری ایران به حفظ مواضع اعلام شدة قبلی خود درمورد "شرایط پذیرش صلح" همچنان در کانون اخبار خارجی مربوط به جنگ قرار دارد.

خبرنگار اعزامی رویتر به جدة عربستان، اعلام کرد، طبق بیانیة کمیتة صلح سازمان کنفرانس اسلامی که ریاست آن به عهده احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه است، مذاکره با پیشرفت هایی همراه بوده است و تماس ها با دو طرف متخاصم ادامه خواهد داشت(4) درحالی که دیروز، در روزنامه عکاظ چاپ عربستان، به نقل از سکوتوره اعلام شده بود، این کمیته در کوشش های خود برای خاتمه دادن به جنگ 25 ماهة عراق و ایران، به بن بست رسیده است و قادر به ادامه اقدامات میانجیگرانة بی حاصل

ص: 85

نیست و شکست این اقدامات، خاتمه غم انگیز و اسف باری برای این کمیته در برداشت.(1)

دراین میان، عربستان بیش از سایر کشورها، به مواضع ایران واکنش نشان داد و به موضع گیری سیاسی علیه ایران پرداخت. گوینده رادیو دولتی عربستان، موضع گیری کشورش دراین زمینه را چنین تشریح کرد: «درست است که کمیسیون حسن نیت کنفرانس اسلامی تلاش می کند تا به جنگ عراق و ایران خاتمه دهد و درست است که تلاش های این کنفرانس در آینده ادامه خواهد داشت، ولی نشانه مثبتی برای ترک مخاصمه و فیصله دادن اوضاع وخیم جبهه های جنگ، به ویژه پس از اینکه خبرگزاری ها اظهارات غیرمسئولانة مقامات رژیم ایران را گزارش دادند، در دست نیست.»

گزارشگر رادیو بی بی سی نیز در تشریح موضع ایران درمورد صلح، بر گفته های حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی دربارة «بررسی پیشنهادهای جدید برای هماهنگ کردن خواسته های دولت ایران و عراق با طرح سازمان مبنی بر برقراری صلح» تأکید کرد و ضمن اعلام رضایت هیئت صلح کنفرانس از پیشرفت صلح، گفت:

«عراق اکنون ازنظر نظامی در موضع دفاعی قرار دارد و مدتی است که درپی یافتن راهی برای خاتمه جنگ بوده است و شاید می توان گفت که دولت عراق نسبت به اقدامات و پیشنهادات حسن نیت عکس العمل مثبت نشان داده است. اما درعین حال اظهارات توأم با خوش بینی هیئت مزبور پس از کوشش های اخیرش میان ایران و عراق، با سخنان رهبران ایران بسیار متناقض به نظر می آید. آیت الله خامنه ای رئیس جمهور ایران، گفته است که هیئت حسن نیت کنفرانس اسلامی هیچ گونه پیشنهاد جدیدی را مطرح نکرده و طرح پیشنهادی این هیئت شرایط و خواسته های ایران را برآورده نمی کند و تا زمانی که به شرایط مزبور عمل نشود، صلح برقرار نخواهد شد. [...] دولت ایران می گوید چنانچه در مذاکرات شرایط ایران [پرداخت غرامت مالی و تنبیه متجاوز] برآورده نشود، درحقیقت، در این جنگ به متجاوز پاداش داده شده است. [درواقع از] اظهارات رهبران ایران پیداست که دولت ایران قصد دارد با توسل به نیروی نظامی، اختلاف خود را با عراق حل کند.»(2)

1

گزارشگر خبرگزاری آسوشیتدپرس، از کپنهاک و به نقل از کاردار سفارت عراق در دانمارک گفت: عراق درصدد به کارگرفتن سلاح جدیدی علیه نیروهای ایرانی است که می تواند حدود صد هزار تن را نابود کند. صالح علی فتح کاردار سفارت عراق، در تلویزیون دانمارک گفت: ما خواستار بخشش و عفو جهانیان هستیم.

فتح از پرداختن به جزئیات سلاح مذکور خودداری کرد و فقط به این موضوع اشاره کرد که این سلاح، در شمار سلاح های تحریم شده در قوانین بین المللی نیست و گفت: این سلاح نه هسته ای است و نه گاز مرگ آور؛ فقط علیه هدف های نظامی به کار گرفته می شود و می تواند بین 60 تا 100 هزار نفر را نابود کند. سلاح پیشرفته ای است که از شرق و غرب تهیه شده و در قوانین بین المللی تحریم نشده است. دنیا در چند روز آینده، شاهد تولید این سلاح خواهد بود.(3)

ص: 86

1

صدام حسین در دیدار از یکی از دبیرستان های شهر تکریت عراق، بدون اشاره به آغاز تجاوز ارتش عراق به ایران آن را به عوامل بیرونی نسبت داد و تأکید کرد که انتظار اشغال سریع بخش هایی از ایران برآورده نشده است. وی عراق را کشوری ضد صهیونیست نامید و مدعی شد ایران از منابع صهیونیستی اسلحه، تجهیزات و اطلاعات نظامی دریافت می کند.

صدام حسین در این دیدار گفت: «طرف های ذی ربط سعی کردند جنگ عراق و ایران برای این مدت [دو سال] به درازا بکشد. آنها می خواهند نقشه سیاسی را به نحوی ترسیم کنند که منافع آنها در درازمدت تضمین شود و به نتایج معینی در نقشه اجتماعی دسترسی پیدا کنند. [...] هنگامی که جنگ های نظامی پس از جنگ دوم جهانی را بررسی می کنیم، می بینیم که جنگ عراق و ایران طولانی ترین جنگ میان دو دولت و دو ارتش نظامی در منطقه خلیج[فارس] میان دو کشور خلیجی می باشد.»

وی اضافه کرد: «چرا هرگاه میان دو کشور جنگی به وقوع می پیوندد، آنها فوراً به آن توجه و آتش آن را به سرعت خاموش می کنند، ولی سعی دارند آتش جنگ را در این طرف و یا آن طرف شعله ور سازند. [...] صهیونیسم، عراق را خطری علیه خود می داند، لذا ایران را به تجهیزات و اسلحه و معلومات و اطلاعات مجهز می سازد و این امر یا به نحو مستقیم به همان گونه که اغلب مقامات صهیونیستی اعتراف کرده اند و یا به نحو غیرمستقیم، مانند اینکه یک تبعه فرانسه، هند، فلسطینی یا پاکستانی می آید و به آنها می گوید من دوست انقلاب اسلامی هستم و اطلاعاتی درباره عراقی ها دارم که می خواهم در اختیار شما قرار دهم صورت می گیرد و یا این شخص به آنها می گوید که من کارشناس مسائل جنگی و دوست انقلاب اسلامی از این طرف هستم و اطلاعات را در اختیار آنها قرار می دهد.»(1)

در روزنامه فرانکفورت الگمانیه، مقاله ای دربارة سیاست عراق در مقابل رژیم اشغالگر قدس چاپ شده است که نویسنده آن معتقد است عراق بیش از آنکه واقعاً با اسرائیل دشمنی داشته باشد، از تبلیغات علیه این کشور بهرة سیاسی برده است. در این مقاله آمده است: باوجود سخنان تند مقامات بغداد درمورد اسرائیل و جنگ اعراب و اسرائیل، عراق، دراصل، همیشه ناظر وقایع بوده و هیچ گاه وارد عمل نشده است. این کشور هیچ مرز مشترکی با اسرائیل ندارد؛ درنتیجه، رودررو با اسرائیل نیست و پس از شروع جنگ عراق و ایران، توجه سیاسی و نظامی حکام بغداد به اختلاف اعراب و اسرائیل کمتر شده است(2)

2

هم زمان با بررسی اعتبارنامه سفیران کشورهای گوناگون در سازمان ملل - که هر سال طبق روش مرسوم این سازمان انجام می شود - رجایی خراسانی سفیر ایران در سازمان ملل، خواستار تعلیق عضویت هیئت نمایندگی رژیم صهیونیستی در این سازمان شد. وی در نطقی که به همین منظور در مجمع عمومی سازمان ملل ایراد کرد، این روز را برای سازمان ملل متحد، سرنوشت ساز خواند. رجایی خراسانی، با انتقاد از همراهی نکردن برخی کشورهای عربی با ایران در این اقدام، زمان

ص: 87

حاضر را باتوجه به جنایت رژیم جنایتگر قدس در کشتار مردم فلسطین در اردوگاه صبرا و شتیلا و انزوای این رژیم در مجامع بین المللی و افکار عمومی جهان، بهترین موقعیت برای رد اعتبارنامة نمایندة رژیم صهیونیستی در سازمان ملل دانست. وی همچنین تهدیدات امریکا مبنی بر قطع کمک های مالی به سازمان ملل درصورت اخراج رژیم صهیونیستی از این سازمان را یک بلوف سیاسی خواند. وی اعلام کرد که حتی درصورت قطع کمک های دولت امریکا، ایران و چند کشور عربی این توانایی را دارند که آسیب های واردشده به سازمان ملل را جبران کنند. رجایی خراسانی در پایان سخنرانی، به جمع بندی نظرهای خود درباره دلایل مخالفت با اعتبارنامه نماینده رژیم اشغالگر قدس پرداخت.(1)-(2)

از سوی دیگر، روزگذشته جعفر نمیری رئیس جمهور سودان، در پایان سفر خود به مصر، ضمن مصاحبه ای با اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل مخالفت کرد. وی در توجیه مخالفت خود گفت: «باقی ماندن اسرائیل در این سازمان بین المللی، به ما فرصت خواهد داد که کشور یهود را بیش ازپیش در افکار عمومی جهان در انزوا قرار داده و از جنبه سیاسی شکست شدیدی به آن وارد کنیم. [...] امریکا ممکن است اسرائیل را تحت تأثیر قرار دهد؛ به شرط آنکه فشار شدیدی به آن وارد کند.»

گزارشگر خبرگزاری فرانسه، ضمن اعلام این خبر گفت: نمیری با انجام مذاکرات بین کشورهای عربی و اسرائیل موافقت کرده و گفته است: «اعراب برای دست یافتن به صلح و امنیت در منطقه و تأسیس یک کشور مستقل فلسطینی و بازپس گرفتن سرزمین های اشغالی، باید راه مذاکره و دیپلماسی را پیش گیرند.»(3)

در گزارش همین خبرگزاری آمده است که جورج شولتز وزیرخارجة امریکا، 10 روز پیش به سازمان ملل اطلاع داده است که اگر اسرائیل از مجمع عمومی سازمان ملل اخراج شود، امریکا کمک مالی خود را به این سازمان، تا وقتی که دولت اسرائیل دوباره کرسی خود را به دست نیاورد، قطع خواهد کرد.(4)

ص: 88

1

امروز پنج فروند کشتی باری ایران که از بندر امام خمینی عزیمت کرده بودند، در بندر خالد (بندر امیرنشین شارجه متعلق به امارات عربی متحده) لنگر انداختند.

گزارشگر خبرگزاری فرانسه، این اتفاق را نشانة عادی شدن روابط امارات متحدة عربی و ایران خواند و افزود: جواد انصاری سرکنسول ایران، در مصاحبه ای مطبوعاتی که روی عرشه یکی از این کشتی ها انجام شد، اعلام کرد، کشتی های ایرانی با آزادی کامل میان بندر امام خمینی و بنادر خلیج فارس تردد می کنند؛ این در حالی است که سفیر ایران (اولین سفیر اکرودیته جمهوری اسلامی ایران در امارات متحده عربی) این هفته شروع به کار کرد. در این گزارش همچنین آمده است کنسول ایران در دوبی تأکید کرد که این سخنان، نشان دهندة شکست کوشش های صدام در جلوگیری از حرکت کشتی های ایرانی از بندر امام خمینی(ره) است. به گفته جواد انصاری، این پنج کشتی باری ایرانی، پس از بارگیری، عازم هامبورگ، استرالیا و خاور دور هستند.(1)

درباره همین موضوع و نیز تأثیر جنگ بر فعالیت های تجاری و تاحدودی سیاست خارجی امارات متحده عربی، در گزارش مندرج در نشریه تایمز مالی چاپ لندن، آمده است: امارات متحده عربی کوشیده است در جریان درگیری دو کشور ایران و عراق، تاحدامکان، بی طرفی خود را حفظ کند؛ برای مثال امارات متحده عربی، در مقابل فشار عراق به حمایت بیشتر از بغداد، مقاومت و حتی پیشنهاد میانجیگری در این میانه را نیز مطرح کرد. نویسنده، با ظاهری دانستن حمایت امارات متحده از عراق، اضافه می کند که دراین مورد، کار چندانی نیز از عراق ساخته نیست. باوجود کمک های مالی پنهان و آشکار امارات متحده عربی به بغداد، روابط امارات متحده عربی با ایران چندان بد نیست، زیرا مسئولان امارات متحده از اینکه می بینند سیاست ایران دربرابر کشورهای کوچک حوزه خلیج فارس به مراتب محتاطانه تر از تبلیغاتی است که دراین زمینه می کند، احساس آسودگی خیال می کنند. نویسنده مقاله، به نقل از یک دیپلمات می نویسد: امارات متحده عربی همیشه از همسایگان بزرگ خود، چه عراق و چه ایران، بیمناک بوده است. او اشاره می کند که اوضاع دوبی، به سبب کاهش صادرات کالاهای خارجی به ایران، به شدت صدمه دیده است(2)

2

گوینده رادیو امریکا، به نقل از مقامات امور دفاعی این کشور، اعلام کرد ایالات متحده دست اندرکار تشکیل نیروهای ضربتی تازه ای است که برای حمایت و حفاظت از منافع امریکا در خاورمیانه، منطقه شاخ افریقا و نواحی اطراف حوز ه خلیج فارس سازماندهی شده است. به گفته مقامات امور دفاعی، این نیروی ضربتی، ازنظر تشکیلاتی همانند نیروهای امریکایی مستقر

ص: 89

در اروپا و خاور دور خواهد بود. تشکیل نیروی ضربتی جدید امریکا، نتیجه پیگیری پیشنهاد پرزیدنت کارتر، مبنی بر استقرار نیروهای واکنش سریع در حوزه خلیج فارس، در پاسخ به بحران گروگان گیری کارمندان سفارت امریکا در تهران است. کارشناسان نظامی، اظهار می کنند که این نیرو، از واحدهای زمینی، دریایی و هوایی و تفنگ دار دریایی تشکیل و با هدف مقابله سریع در همه بحران ها در سراسر خاورمیانه طراحی شده است. نیروی جدید ضربتی امریکا، درحال حاضر، حدود 230 هزار نفر را در اختیار دارد(1) در نشریه تایم، چاپ اروپا نیز مقاله ای با عنوان "تمایل اعراب به همکاری دورادور با امریکا" چاپ شده که در آن، ضمن بررسی ضرورت تشکیل این نیرو باتوجه به اهمیت خلیج فارس و وجود بحران های منطقه مانند جنگ ایران و عراق، حضور شوروی در افغانستان، افزایش موج بنیادگرایی اسلامی و... واکنش کشورهای عرب خلیج فارس در مواجهه با این تصمیم - که تأثیرات اجتناب ناپذیری بر مسائل داخلی این کشورها خواهد داشت - بررسی شده است.(2)-(3)

1

کمال حسن علی وزیر خارجه مصر، در مصاحبه ای با روزنامة لبنانی النهار، ضمن اعلام حمایت از مواضع عراق در مقابل ایران، گفت: مواضع ما از اول روشن بوده و ما در آغاز این جنگ، خواستار پایان یافتن آن بین دو کشور اسلامی بودیم، ولی پس از دگرگونی های اخیر در جبهه ها که درنتیجه عراق درمعرض تهدید قرار گرفت، ما پشتیبانی نظامی خود را با ارسال مهمات و سلاح به عراق آغاز کردیم و این امر تا پایان جنگ ادامه خواهد داشت تا عراق بتواند از اراضی خود دفاع کند(4)

جعفر نمیری رئیس جمهور سودان نیز درباره حمایت کشورش از عراق گفت: نیروهای داوطلب سودان که به عراق فرستاده خواهند شد، در نبرد علیه نیروهای ایرانی، از شیوه چریکی استفاده خواهند کرد. گوینده رادیو اسرائیل، با اعلام این خبر افزود: پرزیدنت نمیری گفته است که نیروهای سودانی اعزام شده به عراق، شامل پیاده نظام و واحدهای زرهی خواهند بود و پشت خطوط دفاعی ایران، به عملیات چریکی خواهند پرداخت.(5)

در خبر رادیو ریاض نیز درباره گفته های معاون رئیس جمهور یمن شمالی در حمایت از عراق، آمده است: قاضی عبدالکریم العرشی طی نطقی، بار دیگر حمایت همه جانبة کشور متبوع خود را از ملت عراق مورد تأکید قرار داد و حکام تهران را به اجابت تلاش های صلح آمیز جهت پایان دادن به جنگ و تعقل جهت برقراری صلح در منطقه دعوت کرد(6)

ص: 90

ضمیمه گزارش32: وضعیت عمومی، عوارض طبیعی و موقعیت جغرافیایی منطقه عملیاتی محرم

منطقه عملیاتی محرم، منطقه ای کوهستانی است که در جنوب شرقی دهلران و در غرب عین خوش قرار دارد. ویژگی مهم این منطقه، وجود ارتفاعات حمرین است که خط مرزی قراردادی ایران و عراق، قبل از تجاوز این کشور به ایران بود. بلندترین قله آن به ارتفاع 400 متر و تپه 298، داخل خاک ایران قرار دارد.

تپه 175، در خاک عراق واقع شده و بر محور ارتباطی مهم عین خوش - چم سری - شرهانی - زبیدات مشرف است. اهمیت این رشته ارتفاعات، بدین سبب است که میدان دید و تیر وسیع و پردامنه روی مناطق داخل خاک ایران و عراق را فراهم می کند.

یکی دیگر از عوارض طبیعی منطقه، رودخانه های فصلی چیخواب، دویرج و میمه است که هنگام طغیان آب، گاه ارتفاع آن به 10 برابر معمول (به طورمعمول حدود 30 سانتی متر است) می رسد. منطقه کلی عملیات، در حوزه مأموریت سپاه چهارم عراق قرار داشت و اجرای پدافند از منطقه عملیاتی محرم، به عهده لشکر10 زرهی عراق بود. هدف این عملیات، تصرف تمام ارتفاعات سرکوب منطقه و قرارگرفتن در موضع برتر راهکنشی، با راندن دشمن به دشت باز بود.(1)

ضمیمه گزارش42: متن سخنرانی آقای رجایی خراسانی و بازتاب آن در نشریه لوموند

گزیده ای از سخنان آقای رجایی خراسانی، نماینده ایران در سازمان ملل به شرح زیر است:

«آقای رئیس، امروز یکی از حساس ترین و مهم ترین روزهای تاریخ سازمان ملل متحد است. امروز برای نخستین بار قرار است اقدام شجاعانه و بزرگی که پس از 35 سال انتظارش را داشتیم، صورت بگیرد. امروز قرار است که سازمان ملل علیه ستم و خودکامگی و تجاوز بایستد. البته ما خبر داریم که سازش کاری ها زیاد است و مشکلات نیز فراوان؛ به الگوهای دیپلماتیک نیز کاملاً آشنا هستیم، می دانیم که بعضی بهانه می آورند که باید با پایتخت های کشورهای خود مشورت کنند. اینها به جای خود محفوظ؛ آنچه مسلم است این است که امروز سازمان ملل، امتحان نهایی خود را می گذراند و هرکس آنچه که در چنته دارد، در طبق اخلاص ارائه خواهد داد. آقای رئیس، نمایندگی من در موارد عدیده ای در این اجلاس و در دیگر اجلاس های سازمان ملل متحد، موضع خود را در قبال مسئله اعتبارنامه اسرائیل اعلام کرده است. متأسفیم که کشورهای اسلامی، امسال نتوانستند بر موضع واحدی در قبال این مسئله اتفاق کنند و درنتیجه، برخی از نمایندگان انتظار دارند که سال بعد شرایط بهتری برای برخورد با این مسئله فراهم شود. ایشان تصمیم گرفتند که طی نامه ای مخالفت خود را با استوارنامه اسرائیل اعلام کنند؛ ما نیز این نامه را امضا کردیم، ولی ما دلیلی برای موکول کردن این مسئله به سال بعد نداریم. در روزهای اخیر، ما گفت وگوهایی درمورد به رسمیت شناختن اسرائیل توسط برخی از کشورهای عربی هم شنیده ایم؛ هرچند که این گفت وگوها هنوز تحقق پیدا نکرده، ولی چنان به نظر می رسد که اگر این طرز تفکر ادامه یابد، شناسایی اسرائیل به وسیله برخی از کشورهای عربی چندان دور هم نباشد. هم اکنون یکی از کشورهای عربی به شناسایی اسرائیل تن در داده است. فقط زمان لازم است که اوضاع به همین منوال ادامه یابد و برخی دیگر از کشورهای عربی هم به پیروی از این کشور، اسرائیل را به رسمیت بشناسند. بنابراین سال آینده ممکن است حتی طرح مسئله اعتبارنامه اسرائیل، اصولاً موضوعیت خود را از دست داده باشد. بنابراین، ما اجازه نمی دهیم که چنین وضعی پیش بیاید و تمام کسانی که به حقوق غیرقابل انتزاع فلسطینیان اعتقاد دارند، باید با تمام امکانات خود علیه هر اقدامی که این حق را زیر پا بگذارد، مبارزه کنند. حتی اگر این گونه اقدامات به وسیلة برخی از کشورهای اسلامی هم صورت بگیرد، هیچ کس نباید مجاز باشد که آرمان فلسطین را خفه کند.

متأسفانه برخی از کشورها توپ تو خالی امریکا را مبنی بر خروج از سازمان ملل، خیلی جدی گرفته اند؛ ما معتقد نیستیم که امریکا این تهدید را عملی خواهد کرد. گیریم که بکند، بیمی از تهدیدهای امریکا نداریم. فقط چند کشور اسلامی قادرند که کسر بودجة ناشی از خروج امریکا از سازمان ملل متحد را تأمین کنند. ما به نوبة خود آماده ایم بخشی را دراین مورد بپردازیم و حتی حاضریم بیش از بخش خود بپردازیم. من طبق دستور دولتم، موظفم که آمادگی دولت خود را برای تأمین این کسر بودجه اعلام کنم و از دیگر کشورهای اسلامی بخواهم که از مشارکت در این برنامه مضایقه نکنند. فردا صبح طی نامه ای رسماً از برادران مسلمان خود خواهم خواست که نظر دولت خود را در اجرای این مهم رسماً بیان نمایند و خوشحالم که نماینده لیبی هم اکنون آمادگی کشور خود را برای کمک به بودجه سازمان اعلام کرده است. ما می دانیم که برخی، مشکلاتی را مطرح می کنند و بهانه هایی را ایراد می کنند. برخی حتماً معتقدند که باید با

ص: 91

حکومت مرکزی خود مشورت کنند. البته این مشکلات وجود دارد؛ کسب تکلیف از دولت مرکزی هم حرفی درست است، ولی گمان نمی کنم که اجرای احکام قرآنی برای نمایندگان محترم کشورهای اسلامی، نیازی به کسب تکلیف داشته باشد. اما درمورد اعتبارنامه اسرائیل می خواهم توجه حضار محترم را به نکاتی چند، که همه می دانید، جلب کنم که به قرار زیر است:

1. اسرائیل اصولاً یک کشور نامشروع است، یعنی یک جعل سیاسی است که توسط نیروهای امپریالیستی بر منطقه ما و بر جامعه بین المللی، در اینجا تحمیل شده است و سازمان ملل جای مجعولات غیر قانونی و حرام زاده نیست. 2. اسرائیل به طور غیر قانونی پایتخت خود را از تل آویو به قدس عزیز و قبله نخستین مسلمین منتقل کرده است. 3. اسرائیل نماینده مردمی که در آن سرزمین زندگی می کنند و اراضی آنها توسط صهیونیست ها به زور اشغال شده و به نام اسرائیل موسوم شده است، نمی باشد. 4. هفتمین اجلاس فوق العاده مجمع عمومی، اسرائیل را کشوری غیرصلح دوست می شناسد و تازه این تصمیم مدت ها قبل از خونریزی ها و سفاکی های اسرائیل در لبنان اتخاذ شده است. 5. اسرائیل رسماً و علناً مفاد کنوانسیون ژنو، مربوط به زندگی ساکنین اماکن تحت اشغال را زیر پا گذاشته است؛ لذا ما درخواست می کنیم که گزارش کمیته اعتبارنامه بدین ترتیب اصلاح شود و درمورد اصلاحیه خود، درخواست اخذ رأی می کنیم و از نمایندگان محترم تقاضا می کنم این گزارش را ملاحظه بفرمایند.»(1)

تحریریه نشریه لوموند در سرمقاله این هفته خود، با اشاره به این تصمیم ایران، سابقه تاریخی این گونه اقدامات و موضع کشورهای امریکا و فرانسه را بررسی و امکان عملی شدن این تصمیم را تحلیل کرد. به نوشته لوموند، آقای رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل متحد خواهان لغو همه اختیارات هیئت نمایندگی اسرائیل در سازمان ملل شد. وی با این عمل، تاحدودی احساسات و هیجان همگان را برانگیخت. لغو اختیارات یک هیئت نمایندگی فقط یک بار و آن هم در سال 1976 در سازمان ملل انجام شده است. در این تاریخ، همه اختیارات هیئت افریقای جنوبی لغو گردید و از آن هنگام تاکنون دولت پرتوریا فاقد نماینده در شورای عمومی سازمان ملل می باشد. ولی اسرائیل را به هیچ وجه نباید با افریقای جنوبی مقایسه کرد. درحال حاضر، امریکا تصمیم گرفته است که از اسرائیل عملاً و ازطریق قانونی حمایت کند؛ به همین دلیل نیز راهی که برای حل مشکل فلسطین برگزیده است، با آنچه که بگین در نظر دارد کاملاً متفاوت می باشد.

از سوی دیگر، دولت فرانسه نیز بی آنکه قصد داشته باشد موضع شدیدی نظیر واشنگتن اتخاذ کند، با این موضوع جدی تر برخورد کرد. فرانسه دو جنبة گوناگون را مد نظر قرارداد: اول آنکه سازمان ملل باید جنبه جهانی خود را بدون درنظرگرفتن شایستگی ها یا بی کفایتی های اعضا حفظ کند و دوم اینکه امروز برای بیرون راندن اسرائیل از سازمان ملل به هیچ وجه مناسب نیست، زیرا از اعراب میانه رو گرفته تا ریگان همه معتقدند که یک ائتلاف می تواند اسرائیل را متقاعد کند که فقط ازطریق اعطای امتیازات دو جانبه مشکلات خاورمیانه حل خواهد شد. به این ترتیب، می توان گفت که برخلاف تصور برخی از بنیان گذاران سازمان ملل، این سازمان به هیچ وجه یک حربة مؤثر برای برقراری صلح و احترام به حقوق بشر محسوب نمی شود. درعین حال، به رغم آنچه دشمنان می گویند، سازمان ملل هنوز هم محل تلاقی افکار گوناگون می باشد. ضمن اینکه گاه وبی گاه از به خون آغشته شدن بسیاری از منازعات جلوگیری می کند(2)

ضمیمه گزارش44: مقاله نشریه تایم درباره واکنش کشورهای عربی درخصوص تشکیل نیروی واکنش سریع امریکا

بخش هایی از مطلب نشریه تایم که واکنش های کشورهای عربی را درباره تشکیل نیروی واکنش سریع امریکا منعکس کرده بدین شرح است:

1. منطقه اطراف خلیج فارس ازنظر کشورهای صنعتی جهان جنبه حیاتی دارد. امریکا بیش از 20%، اروپای غربی 56% و ژاپن 68% نفت وارداتی خود را از خلیج فارس تأمین می کند. این خط حیاتی به دلیل وقوع جنگ، انقلاب و آشوب های سیاسی درمعرض خطر نابودی قرار دارد و این منطقه دچار هر سه عارضه شده است. امنیت کشورهای محافظه کار عرب (کویت، عربستان سعودی، قطر، بحرین، امارات عربی متحده و عمان) را در هر نقطه ای با خطرهایی تهدید می کند؛ ازجمله جنگ بین ایران و عراق که هرلحظه امکان گسترش و سرایت آن به دیگر نقاط وجود دارد؛ لشکرهای زرهی شوروی در افغانستان؛ نیروهای دست نشاندة روسیه در یمن جنوبی و افزایش مبارزه جویی بنیادگرایان اسلامی در همه نقاط.

کشورهای حوزه خلیج فارس می دانند که فقط امریکاست که می تواند از اقدامات تهاجمی بزرگ جلوگیری کند، اما امریکا همیشه پشتیبان اصلی اسرائیل و مایه رنجش خاطر بسیاری از کشورها بوده است. رهبران

ص: 92

کشورهای حوزه خلیج(فارس) بیم آن دارند که تصمیم مناخیم بگین نخست وزیر اسرائیل مبنی بر ایجاد کرانه باختری دست کم به همان اندازه خطرهای رادیکالیسم عرب، بنیادگرایی اسلامی، و ماجراجویی شوروی، منطقه را به آشوب بکشاند؛ به همین دلیل، آنها امریکا را جزئی از مشکل خود می دانند نه راه حل آن. بنابراین، مشکلی که به وجود می آید این است که حتی غرب گراترین رهبران منطقه از داشتن همکاری نزدیک و آشکار با امریکا و پیروی از سیاست های این کشور - که منظور از آن حفظ امنیت خودشان می باشد - اکراه دارند.

امریکا به منظور دفاع از خلیج(فارس)، نیروی ضربت مشترک واکنش سریع را تشکیل داد. در نیروی واکنش سریع که در سال 1980 - بعد از انقلاب ایران و حمله شوروی به افغانستان - تشکیل شد، واحدهایی از نیروی زمینی، هوایی، دریایی و تفنگ داران دریایی شرکت دارند. دستور عمل این نیرو عبارت است از تضمین جریان پیوسته نفت؛ جلوگیری از تهاجمات خارجی از (آسیای جنوب غرب و خلیج فارس) و کمک به کشورهای منطقه به منظور مقاومت دربرابر تهاجم.

2. کشورهایی که قرار است تحت حمایت نیروی واکنش سریع قرار گیرند، خواهان آن هستند که این نیرو ازنظرشان - اما نه از فکرشان - به دور باشد. هنگامی که ایالات متحده می کوشد مانور های آموزشی خود را در منطقه افزایش دهد، با موانع سیاسی و دیپلماتیک مواجه می شود.

3. قسمتی از این مشکل این است که ایالات متحده از اداره مانور های نظامی به آرامی، بدون خدشه دارکردن احساسات اعراب میانه رو و خنثی کردن بازتاب ها ناتوان است. در مدت اجرای عملیات ستاره درخشان در سال گذشته، تعداد 4500 تن از افراد نیروی واکنش سریع با بوق و کرنای بسیار و نمایش بسیار چشمگیر بمباران اهدافی در صحرا به وسیله جت های ب52، وارد مصر شدند. امسال، هنگامی که پنتاگون طرح ریزی مانور تازه ای با اسم رمز "ببر خسته" را آغاز کرد، واشنگتن دریافت که قاهره تمایلی به شرکت در این بازی ندارد. علاوه بر سرتیترهای جراید که سال گذشته سبب رنجش شد، مصری ها خاطرشان رنجیده تر شد، زیرا به عقیده آنها امریکا نتوانست درپیشبرد مذاکرات خودمختاری کرانة باختری، از نفوذ خود درمورد اسرائیل استفاده کند. البته، این امر قبل از ابتکار پرزیدنت ریگان در اول سپتامبر بود؛ هم اینک شانس آن وجود دارد که مصری ها بالاخره در مانور ها شرکت کنند.

4. مقامات سلطان نشین عمان، یکی از شرکت کنندگان در عملیات ستاره درخشان سال گذشته اظهار کردند که عمان بار دیگر نیز در مقیاس وسیع تر در عملیات شرکت خواهد کرد، اما به شرط آنکه علنی نباشد. درست بعد از اعلام این خبر، روزنامه واشنگتن پست نوشت که در این ماه مانور هایی در عمان انجام خواهد شد. با افشای این خبر عمانی ها به خشم آمدند و پنتاگون با بیم از اینکه مبادا قابوس بن سعید سلطان عمان، خود را کنار بکشد، از این موضوع اظهار نگرانی کردند. باوجوداین سلطان قابوس بر آن نشد که از انجام شدن مانور ها جلوگیری کند. از آن پس، مخفی کاری شدیدی درمورد عملیات شده و عربستان سعودی، عمانی ها را بر آن داشته است که تا اواخر سال جاری عملیات را به تأخیر اندازند.

5. مانور های "ببر خسته" احتمالاً با نقل وانتقالات عظیم نیروی هوایی امریکا در ثمیرات (پایگاه اصلی هوایی در شمال سلاله، مرکز ظفار) - که یکی از طویل ترین باندهای فرودگاه جهان را دارد - همراه خواهد بود و جنگنده های دریایی امریکا از ناوهای هواپیمابر اقیانوس هند ممکن است مأموریت هایی را در حمایت از "هاوکرهانتر" و جنگنده های بمب افکن جگوار مستقر در ثمیرات انجام دهند، اما این بار به طوری غیر علنی خواهد بود.

در شمالی ترین نقطه عمان، در شبه جزیره دورافتاده و کوهستانی مسندم، امریکا برای توسعه و هموارکردن فرودگاه خساب، پایگاهی که ایستگاه هوایی "گوت ایلند" را پشتیبانی می کند، معادل 6/3 میلیون دلار خرج کرده است. قایق های گشتی عمان از این ایستگاه دریایی به منظور حراست از تنگه هرمز در دهانه خلیج فارس استفاده می کنند. ایران فقط 60 مایل از آن فاصله دارد.

6. امریکا علاوه بر دست یافتن به توافق هایی درمورد استفاده از تسهیلات در مواقع اضطراری، درصدد دستیابی به مراکزی ساحلی و درون منطقه ای برای فرماندهی نیروی واکنش سریع می باشد. بحرین، جزیره ای امیرنشین در نزدیکی ساحل عربستان سعودی، نخستین کاندیدا برای این منظور می باشد. ناوگان کوچک نیروی خاورمیانه ای دریایی که در خلیج(فارس) گشت می زند، مرتباً در بحرین پهلو می گیرد. این نیرو یک واحد پشتیبانی اداری در این جزیره دارد. امریکایی ها می کوشند تا آنجا که ممکن است آفتابی نشوند. آنان در اکثر موارد لباس های معمولی بر تن می کنند و ملوانان اغلب بایستی در کشتی های خود بمانند.

7. برخی از طراحان و برنامه ریزان پنتاگون می گویند که بحرین باید به صورت "وطن در غربت" نیروی واکنش سریع امریکا شود، اما وزارت خارجه، بدون تن دردادن به سیاست های ظریف منطقه ای، اقدامات پنهان تر و

ص: 93

کم اهمیت تری را در کنار خطوطی که از قبل وجود دارد، ترجیح می دهد. سعودی ها نیز با ایدة وجود یک پست فرماندهی نیروی واکنش سریع در جوار خود مخالف اند. آنها به بحرینی ها گفته اند که با شرایط نامشخص، آن را نپذیرند. یک مقام برجستة سعودی اظهار کرد: ما نمی خواهیم که امریکا در ماورای افق مستقر شود، بلکه می خواهیم که در افق استقرار یابد، طوری که ما بتوانیم آن را ببینیم، اما نه در ساحل کشورمان.

شیخ خلیفه بن سلمان آل خلیفه نخست وزیر بحرین، در مصاحبه ای با گزارشگر مجله تایم اظهار کرد: من با آن مانور ها (مانور هایی که برای آخر سال جاری در عمان در نظر گرفته شده است) کاملاً موافق بوده و از همکاری همه جانبه با امریکا درزمینه های امنیتی استقبال می کنم، لیکن مشروط بر آنکه این همکاری به طوری مناسب انجام شود.

تفسیر این مطلب چنین است: "از انظار دور بمان."

اشکال کار در این است که تحلیل گران امریکایی سخت تحت فشار هستند تا کشور عرب میانه روی را که خود را به مذلت طلبیدن تفنگ داران دریایی راضی کند، بیابند. ویلیام کواندنت، یک کارشناس خاورمیانه در مؤسسه بروکینگز می گوید: بنابراین، کشورهای حوزه خلیج(فارس) در جست وجوی منابع کمکی هستند که به آنها نزدیک تر بوده، نسبت به اتکای پرمخارج به ایالات متحده، دردسر کمتری داشته باشد.

یک منبع مقدماتی اما امیدبخش، شورای همکاری خلیج(فارس) می باشد که نوعی بازار مشترک مرکب از شش کشور عربستان سعودی، بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات عربی متحده است. کشورهای حوزه خلیج(فارس) از مدت ها پیش درصدد ایجاد فدراسیون آزاد بوده اند، اما با ممانعت عراق - که به شدت با این ایده مخالفت می ورزید - مواجه می شدند. صدام حسین رئیس جمهور عراق، به ویژه بعد از سقوط شاه ایران آرزوی آن را داشت که ابرقدرت منطقه شود. صدام می خواست تا آنجا که ممکن باشد همسایگان جنوبی خود را درحال تفرقه نگه دارد تا بهتر بتواند بر آنها تسلط داشته باشد. اما جنگ ایران و عراق همه چیز را دگرگون کرد. از آنجا که عراق ابتدا خود را در داخل ایران به گل مانده دید، قدرت خود را برای تهدیدکردن کشورهای عرب حوزه خلیج(فارس) از دست داد.

عراق همچنین به کمک های مالی و سیاسی آنها نیاز دارد. کشورهای حوزه خلیج(فارس) ماهانه حدود یک میلیارد دلار به عراق کمک کرده اند که بیش از نیمی از آن را عربستان سعودی تأمین کرده است. این بزرگ ترین کمکی است که اعراب تاکنون به یکدیگر کرده اند. با مقروض شدن ناگهانی صدام به کشورهای عرب حوزه خلیج(فارس) این کشورها روند تشکیل شورای همکاری خلیج(فارس) را سرعت بخشیده اند.

پلیس و سازمان های اطلاعاتی شورای همکاری خلیج(فارس) که با کودتای ماه دسامبر بحرین تحریک شده بودند، به همکاری نزدیک تری پرداختند. کشورهای عضو این شورا همچنین درصدد تهیه پیش نویس یک قرارداد امنیتی مشترک و رسیدگی به موضوع تشکیل یک نیروی واکنش سریع متعلق به خودشان می باشند(1)

ص: 94

ص: 95

عملیات به عهدة یک گردان آر.پی.جی زن باشد تا درصورت لزوم وارد عمل شوند این فرماندهان ورود گردان های خود را منوط به تعیین زمان اجرای عملیات ازسوی مسئولان عملیات دانستند. به دنبال ارائة این گزارش ها، مانور نیروهای تیپ 84 خرم آباد و تیپ 1 لشکر21 حمزه بررسی گردید و هماهنگی های لازم بین فرماندهان تیپ های ادغامی ارتش و سپاه انجام شد.

پس از اتمام مباحث مانور، واحد مهندسی میزان 60 درصد از اقدامات و آماده سازی های خود را اعلام کرد. هوانیروز نیز از آمادگی گروه های آتش خود برای شرکت در عملیات خبر داد و نیروی هوایی ارتش هم ضمن اعلام آمادگی خود برای اجرای مأموریت های تعیین شده خاطرنشان کرد که برای پوشش دهی منطقه و گرفتن عکس هوایی در چهار نوبت آماده است، همچنین علاوه بر اجرای عملیات تجسس و شناسایی، با 12 فروند سی130 که در اختیار دارد آمادة جا به جایی همه تجهیزات، نیروها و مجروحان می باشد.

در پایان جلسه نیز رحیم صفوی علاوه بر حفظ معنویت نیروها و فرماندهان در عملیات، بر موارد زیر تأکید کرد:

1. درصورت ناموفق بودن یک تیپ، سایر تیپ ها عمل کنند.

2. از نیروهای احتیاط سریع استفاده نشود.

3. به مخابرات اهمیت داده شود.

4. به منظور پیشروی مجدد، به تحکیم هدف و سازماندهی بعد از اجرای تک اهمیت داده شود.

5. به حفظ خطوط مواصلاتی خودی و تهدید خطوط مواصلاتی دشمن توجه شود.

6. به ادغام قرارگاه ها و نیروها سرعت بیشتری داده شود.(1)

1

حمله هوایی عراق به شهر دزفول، بمباران شهر ایلام و گلوله باران شهر آبادان خسارت های سنگینی را به مردم این شهرها وارد کرد. خطر استفاده عراق از سلاح شیمیایی در جنگ نیز موضوع جدیدی است که این روزها اخبار نظامی جنگ را تحت تأثیر قرار داده است.

ساعت 12 امروز، شهر دزفول هدف موشک های زمین به زمین عراق قرار گرفت و منطقه ای به شعاع تقریبی 150 متر در خیابان منتظری این شهر کاملاً تخریب شد(2) در این تهاجم حدود 50 منزل مسکونی به کلی ویران شده، بیش از 50 منزل دیگر آسیب دید، همچنین حفرة بسیار بزرگ و عمیقی در محل انفجار ایجاد شد. به دنبال انفجار این موشک ها، شیشه های ساختمان ها تا شعاع دو کیلومتری شکست. در این حادثه حدود 30 نفر شهید و 100 تن مجروح شدند.(3)نیم ساعت بعد نیز هواپیماهای عراقی به سه نقطه از شهر ایلام حمله کردند که براثر اصابت موشک های هوا به زمین به اماکن مسکونی حدود 20 نفر از مردم شهر زخمی و به چند ساختمان مسکونی خساراتی وارد شد. در میان مجروحان تعدادی دانش آموز - که درحال

ص: 97

بازگشت از مدرسه بودند - دیده می شود.(1)-(2)

شهر آبادان نیز مورد اصابت گلوله های توپخانه و خمپاره نیروهای عراقی قرار گرفت که براثر آن یک نفر به شهادت رسید، 14نفر مجروح شدند و به چند منزل مسکونی خساراتی وارد آمد.(3)

طبق خبر مندرج در بولتن نیروی انتظامی، عراق اخیراً 330 هزار عدد ماسک ضدگاز خریداری کرده است. این اقدام حاکی از آن است که ارتش عراق در جبهه های جنگ از سلاح های شیمیایی استفاده خواهد کرد و خرید این اقلام برای مصونیت نیروهای ارتش این کشور است.(4)

1

درگیری میان نیروهای خودی و ضدانقلاب در شمال غربی کشور همچنان ادامه دارد. نیروهای خودی با پاک سازی شهرها، روستاها و جاده ها عرصه را بر نیروهای ضدانقلاب تنگ کرده اند، آنها هم با مین گذاری مناطق و جاده های روستایی خسارت هایی را به مردم و نیروهای نظامی وارد می کنند. از سوی دیگر تسلیم شدن نیروهای ضدانقلاب سبب افزایش روحیة مردم شده است.

به دنبال پاک سازی محور سردشت - پیرانشهر، نیروهای قرارگاه حمزه سیدالشهدا، عملیاتی را برای پاک سازی غرب این جاده انجام دادند و ارتفاعات "بنا باد" و "توژال" را - در شمال سردشت - تصرف کردند، ولی به دلیل بارندگی بسیار شدید و نبود امکان استقرار بر روی ارتفاعات، از عمق منطقه عقب نشینی کرده، در روستای بناباد مستقر شدند.(5) در این عملیات - که به دلیل اوضاع نامناسب جوی متوقف شد - تعدادی از نیروهای خودی شهید، 26 نفر مجروح و 6 سرباز مفقود شدند.(6)

همچنین در ساعت 9:20 صبح، نیروهای شهربانی - که تأمین پایگاه "سیدلو" در 12 کیلومتری غرب ارومیه را برعهده داشتند با حمله چته های ضدانقلاب روبه رو و با آنها درگیر شدند. درنتیجة این درگیری 5 نفر از نیروهای خودی شهید و 3 نفر مجروح شدند که(7) یکی از آنان به دلیل آتش گرفتن خودرو حامل نیروها به شهادت رسید.(8) از تلفات مهاجمان هم اطلاعی حاصل نشد.(9)

در عملیات دیگری، نیروهای ضدانقلاب به پاسگاهی در نزدیکی کامیاران حمله کرده مسئول پاسگاه و یک نفر دیگر را به گروگان بردند.(10)

نیروهای سپاه هنگام گشت و شناسایی در حوالی روستای کانی رش در جنوب غربی سردشت، با یکی از افراد حزب دمکرات مواجه شدند که درپی تیراندازی دو طرف کشته شد.

ص: 98

اسلحه و چندین خشاب فشنگ وی نیز به دست نیروهای خودی افتاد(1)

ساعت 18 امروز، بین جوانمردان(2) قطور در آذربایجان غربی و عناصر ضدانقلاب درگیری ایجاد شد که در این حادثه یک جوانمرد مجروح شد(3)

در جنوب پیرانشهر نیز یک دستگاه کمپرسی وزارت راه و ترابری در جاده هنگ آباد - سختان - واقع در 25 کیلومتری جنوب این شهر - روی مینی که ضدانقلاب ها کار گذاشته بودند رفت و براثر انفجار 3 نفر از سرنشینان خودرو مجروح شده و به خودرو خسارت کلی وارد شد.(4)

در حادثة مشابه دیگری یک کمپرسی جهادسازندگی ارومیه در یک کیلومتری پاسگاه "هورسین" (در شمال غرب ارومیه) به روی مین رفت و خسارت دید، اما به کسی آسیب نرسید.(5)

به گزارش فرماندهی منطقه 5 سپاه، در پاک سازی های اخیر محور میاندوآب از محل های استقرار ضدانقلاب مقدار 30 تن گندم، 4 تخته فرش، تلویزیون، اسناد و پلاک های جعلی ماشین، یک دستگاه ماشین جوش کاری، تعدادی مین و 20 قبضه اسلحه به دست آمد.(6)

یک نفر از عناصر وابسته به گروه های ضدانقلاب ساکن نودشه هم که از مدتی قبل به عراق رفته بود به همراه خانواده اش ازطریق مریوان به ایران بازگشت و خود را به سپاه پاسداران پاوه معرفی و تسلیم کرد.(7)

1

ابراهیم سنجقی فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، اعلام کرد که به همت رزمندگان تحت امر این قرارگاه، منطقة امنی برای گروهک های مزدور امریکا باقی نمانده است. وی که در جمع مردم ارومیه در مسجد اعظم این شهر سخن می گفت، خاطرنشان کرد که با تشکیل این قرارگاه در منطقه، ضدانقلاب ضربات سختی از رزمندگان اسلام خورده و جبهه متحد ضدانقلاب درحال سقوط کامل است و سران آنها عمدتاً از مرزها گریخته اند تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ضدانقلاب را وادار به واکنش کرد و آنها کوشیدند تا مانع این حرکت شوند، اما دیدیم مردم متعهد منطقه و برادران مسلمان کُرد در مقابل آنها ایستادگی کردند و ارشادهای روحانیت مبارز و آگاه کُرد سبب ناامیدی آنها شد. وی افزود: اکنون ما یقین پیدا کرده ایم که با عملیات های سریع قرارگاه، جبهة متحد ضدانقلاب، از دو جناح شکست سختی خورده است: یکی ازسوی مردم که ثابت کردند از هواداران صدیق جمهوری اسلامی هستند و هرگز امکان فرصت طلبی به دشمن را نخواهند داد و دیگر ازسوی رزمندگان قرارگاه اعم از برادران سپاه، ارتش، بسیج و نیروهای مردمی که در دو هفتة گذشته ضربات سنگینی را به پیکر فرسودة ضدانقلاب وارد و عرصه را از شمال تا جنوب منطقه بر آنها تنگ کردند و راه تدارکات آنها را نیز در مرزهای عراق بستند.

ص: 99

وی با اشاره به عملیات های مهم دو هفتة اخیر مانند عملیات "آلواتان" و "میاندوآب"، اظهار امیدواری کرد که پس مانده های گروه های مسلح در چند روز آینده به خود بیایند و با تسلیم شدن، مأمنی را برای خود ایجاد کنند، در غیر این صورت باید منتظر ادامه عملیات موفق نیروهای این قرارگاه باشند.(1)

1

کشته شدن یک عضو سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در جریان یک درگیری در خیابان ولی عصر تهران، افشای نام فریب خورده ای که آیت الله اشرفی اصفهانی را به شهادت رساند و دستگیری تعدادی از عناصر این سازمان در یزد و گلپایگان از تحولات امروز مربوط به سازمان مجاهدین خلق (منافقین) است.

در جریان یک درگیری که بعدازظهر امروز در تقاطع خیابان دکتر فاطمی و ولی عصر(عج) تهران بین نیروهای سپاه و عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) روی داد، یک عضو سازمان کشته شد و یک عابر نیز براثر اصابت گلوله به شهادت رسید.(2)

امروز اعلامیه ای با امضای شورای ملی مقاومت مستقر در پاریس درخصوص شهادت آیت الله اشرفی اصفهانی صادر شد. در این اعلامیه شخصی به نام حظیفی که در ارتش مشغول انجام خدمت وظیفة عمومی بوده، عامل ترور امام جمعة باختران معرفی شده است. در ادامة این اعلامیه آمده است که ما (شورای ملی مقاومت) افراد فراوانی نظیر حظیفی - به صورت سرباز در پادگان ها داریم - و اهداف خود را ازطریق آنها در ارتش پیاده خواهیم کرد.(3)

درطول دو هفتة اخیر، تعداد 25 نفر از عناصر سازمان مجاهدین خلق در یزد دستگیر شدند و تقریباً تشکیلات این سازمان در این شهر متلاشی شد.(4)-(5)همچنین در بازجویی یکی از اعضای این سازمان که در اصفهان دستگیر شده بود، حدود 20 نفر از عناصر سازمان در گلپایگان شناسایی و 5 تن از آنان دستگیر شدند.(6)

2

آقای هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع، در دیدار با جمعی از فرماندهان سپاه بر ضرورت اجرای فرمان امام مبنی بر ایجاد نظم و سازمان نظامی در سپاه، لزوم برقراری انضباطی آهنین و سلسله مراتب تأکید کرد. وی دراین باره در کتاب خاطرات خود نوشته است: «شب در دفتر امام با فرماندهان سپاه جلسه داشتیم. امام فرموده اند که سپاه سازمان و نظم نظامی بگیرد و انضباط آهنین برقرار شود و سلسله مراتب به وجود آید. دراین باره بحث کردیم و قرار شد که ابتدا زمینه سازی و سپس اقدام شود. لابد مخالفانی هم دارد.»(7)

ص: 100

1

خبرگزاری جمهوری اسلامی در مقاله ای از نحوة تبلیغات قبل از اجرای عملیات مسلم بن عقیل انتقاد کرد، زیرا ازنظر روانی و امنیتی مشکلاتی به وجود آورده و توقعاتی را در میان مردم ایجاد کرده است. در این مقاله آمده است:

«بنابه اعلام ستاد تبلیغات جنگ در آستانه هریک از عملیات های عمدة نظامی، رسانه های گروهی کشور با هماهنگی ستاد تبلیغات جنگ به منظور همیاری با رزمندگان اسلام و ایجاد جوی مناسب جهت بسیج نیروها، فعالیت های گسترده ای را آغاز می کنند. دراین رابطه مسئولان کشورمان نیز با انجام مصاحبه و سخنرانی ضمن ایجاد آمادگی لازم در جامعه و توجیه افکار عمومی مردم و جهان، به تشویق مردم جهت رفتن به جبهه ها مبادرت می کنند. درمجموع، این تبلیغات نقش بسزایی در بالابردن روحیة رزمندگان اسلام و امت شهیدپرورمان و همچنین آشناشدن افکار عمومی مردم جهان با مواضع جمهوی اسلامی دررابطه با جنگ تحمیلی داشته و دارد. از سوی دیگر، عدم هماهنگی لازم بین مصاحبه های مسئولان کشوری و لشکری در برخی موارد ازلحاظ تبلیغاتی و امنیتی ضایعاتی را در بر داشته است؛ به عنوان نمونه، قبل از عملیات موفقیت آمیز مسلم بن عقیل که منجر به آزادسازی بخشی از میهن اسلامی شد، یکی از فرماندهان نظامی در مصاحبه با روزنامة جمهوری اسلامی اعلام کرد به زودی رزمندگان اسلام آخرین حرف را خواهند زد. این اظهارنظر بزرگ ترین تیتر روزنامه را به خود اختصاص داد.(1) اعلام این مطلب با آنکه ازنظر اطلاعاتی، احتمالاً دشمن را دچار اشتباه کرد، ولی باید توجه داشت که ازنظر تبلیغات داخلی، جو کاذبی در جامعه ایجاد کرد و عدم تحقق آن ضمن آنکه رسانه های گروهی را در اذهان مردم بی اعتبار می کند، از کیفیت تبلیغاتی عملیات مسلم که به نوبة خود پیروزی چشمگیری را به همراه داشت، به شدت کاست. از سوی دیگر باید خاطرنشان ساخت، دشمن بنا به نظر آگاهان نظامی درصد قابل توجهی از اطلاعات خود را از منابع آشکار نظیر رسانه های ارتباط جمعی اخذ می کند و متأسفانه برخی از مقامات کشور بدون توجه به این موارد صرفاً به خاطر بالابردن روحیة مردم به اعلام تلویحی آغاز عملیات مبادرت می کنند. این درحالی است که دشمن متجاوز به تجربه دریافته است که مسئولان ما به علت مردمی بودن عموماً اطلاعات صحیحی را ارائه می دهند. در اینجا به عنوان مثال به دو مورد اشاره می شود:

یکی از فرماندهان نظامی اول هفتة گذشته ضمن اشاره به عملیات آینده اعلام کرد به زودی خبرهای خوبی خواهیم داشت و یا براساس گزارشات رسیده به واحد اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عملیات مسلم، سپاه دوم عراق در یک گزارش سری مدتی قبل از شروع عملیات مسلم، با استناد به سخنرانی سرهنگ صیادشیرازی پس از ملاقات با یکی

ص: 101

از مقامات کشور و همچنین گزارش حرکت ستون های نظامی، به فرماندهان نظامی هشدار داده است که به زودی عملیاتی در منطقة سپاه دوم (واقع در محور مقابل سومار) انجام خواهد گرفت. باتوجه به موارد فوق، تذکر این مطلب مناسب به نظر می رسد که مسئولان محترم کشوری و لشکری در مصاحبه های خود توجه بفرمایند که احیاناً ناخواسته مسائلی که ایجاد توقع کاذب در مردم می کند یا منجر به آگاه شدن دشمن از عملیات موردنظر می شود، در میان سخنرانی ایشان نباشد و یا اگر مسئله را به عنوان فریب مطرح می سازند قبلاً هماهنگی های لازم را با ستاد تبلیغات جنگ انجام داده باشند.»(1)

1

درپی انتشار خبری دربارة تلاش عراق برای ازبین بردن علائم مرزی، خبرگزاری عراق اعلام کرد که عراق قرارداد 1975 را پذیرفته، آن را قبول دارد. این خبر در شرایطی عنوان می شود که ارتش عراق در موضع ضعف قرار دارد و این فقط یکی از چند شرط ایران برای خاتمه جنگ است.

دو روز پس از اینکه علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد که عراق مرزهای بین المللی را از بین برده است، خبرگزاری فرانسه با اعلام خبری از "منامه" - که آن را به عنوان یک خبر "خیلی فوری" مخابره کرد - اعلام داشت: امروز خبرگزاری عراق اعلام کرد که این کشور خطوط مرزی خود با ایران را به ترتیبی که در توافق های 1975 الجزیره (اسفند 1353) تعیین شده، پذیرفته است.(2)-(3)

اعلام این خبر باتوجه به مواضع و شرایط ایران درمورد صلح و اطمینان عراق از تغییرنکردن نظرهای ایران، یک مانور تبلیغاتی در عرصه سیاسی و درواقع نوعی مغلطه قلمداد می شود که بازتاب هایی را داشته و عمدتاً با جنبه های حمایتگرانه از عراق همراه بوده است. ازجمله خبرگزاری آلمان به نقل از ناظران غربی در "منامه" پایتخت کشور بحرین، بدون اشاره به شرایط ایران برای ترک مخاصمه، یعنی معرفی متجاوز و جبران خسارت های جنگ گزارش داد:

«به اعتقاد ناظران غربی در منامه، اعلام آمادگی عراق برای [به] رسمیت شناختن توافقنامة 1975 یک تغییر اساسی در سیاست جنگی خلیج فارس است. چون این بغداد بود که در سپتامبر 1980 با بی اعتبار خواندن این توافقنامه موجب خصومت های فی مابین شده بود.»(4)

درهمین حال، علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، درخصوص این ادعای عراق در مصاحبه ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: ادعای پذیرش صلح را رژیمی مطرح می کند که همین امروز با بمباران مناطق مسکونی دزفول و ایلام ده ها نفر از هم وطنان بی گناه ما را

ص: 102

شهید یا مجروح کرده است. صدام در آغاز تجاوز گسترده خود در جنگ تحمیلی، با اندیشه به زانو درآوردن جمهوری اسلامی، با اتکا به قدرت واهی ارتش خود و حمایت امریکا و حکومت های مرتجع منطقه به طور یک جانبه قرارداد 1975 الجزایر را ملغی اعلام کرد و مدعی حاکمیت بر شط العرب شد. اکنون صدام بعد از گذشت حدود دو سال جنایت، غارت و تخریب، درحالی که عملیات تدافعی دلاوران اسلام، متجاوزان عراقی را از عمده سرزمین های اشغالی عقب رانده و بیش از 40 هزار نفر از فریب خوردگان صدامی را به اسارت گرفته است، عاجزانه به مواضع قبلی خود باز می گردد و با برخورداری از حمایت همه جانبه استکبار جهانی و رسانه های امپریالسیتی، ادعای صلح طلبی می کند. تغییر مفتضحانه مواضع رژیم بعث عراق این واقعیت را برای افکار عمومی جهان و صلح دوستان واقعی آشکار می کند که قراردادها و عهدنامه های بین المللی چگونه بازیچه جانیان قدرت طلب و تجاوزگر عراقی قرار گرفته است و تا چه حد می توان به اصالت چنین ادعاهایی دل خوش کرد.

جمهوری اسلامی ایران اعلام می کند که هنوز بخش های مهمی از خاک ایران در غرب کشور در اشغال نیروهای عراقی است و هر روز ده ها تن از مردم بی گناه شهرها و روستاهای ما دربرابر آتش نیروهای صدامی به خاک و خون می غلتند و خانه و کاشانه آنان ویران می شود.

جمهوری اسلامی ایران خود را دربرابر خون شهدایی که با پیکر پاکشان تاکنون مانع ادامه تجاوزات متجاوزان بعثی بوده اند، متعهد می داند و اعلام می کند برای تحقق بخشیدن به آرمان آنان تا زمانی که حتی یک وجب از خاک میهن اسلامی در اشغال متجاوزان عراقی است و شرایط برحق ما تأمین نشده است، عملیات تدافعی ادامه خواهد داشت.(1)

1

به رغم گذشت چند روز از آخرین سفر اعضای منتخب سازمان کنفرانس اسلامی برای میانجیگری در جنگ ایران و عراق و اعلام مواضع رسمی ایران، این واقعه به طور گسترده ای در مطبوعات و رسانه های خارجی منعکس می شود. هم زمانی این تلاش با تصویب قطعنامة مجمع عمومی سازمان ملل درمورد ضرورت آتش بس بین دو کشور به این موضوع جنبه های وسیع تری بخشیده است؛ جنبه هایی که نوعاً این اقدام ایران را تلاش برای دست یافتن به یک پیروزی نظامی تعبیر می کنند تا تمایل به نشستن پشت میز مذاکره.

دراین باره روزنامة پرتیراژ فرانکفورتر الگمانیه، در مقاله ای درخصوص تلاش اخیر سازمان کنفرانس اسلامی برای میانجیگری بین دو کشور درحال جنگ نوشته است:

«برای نهمین بار هیئت اعزامی کنفرانس کشورهای اسلامی بدون نتیجة مثبت به جده، یعنی مقر این سازمان بازگشت. این هیئت مأموریت داشت که به جنگ دو ساله بین دو کشور

ص: 103

همسایه عراق و جمهوری اسلامی ایران پایان دهد یا حداقل مبنایی برای انجام مذاکرات صلح بین دو کشور متخاصم به وجود آورد، ولی همان طورکه انتظار می رفت این اقدام و تلاش کشورهای اسلامی و هیئت اعزامی آنها به خاطر سخت گیری و عدم انعطاف انقلابیون ایران با شکست مواجه شد و رهبران ایران نشان دادند که درحال حاضر به هیچ وجه تصمیم ندارند دست دوستی به طرف عراق - که این جنگ را در سال 1980 [1359] شروع کرد - دراز کنند. [البته] این واقعیت که پیشروی ایران در خاک عراق از اوایل تابستان گذشته پیروزی مورد انتظار [رهبران ایران] را به بار نیاورده [نیز] تغییری در موضع و تصمیم رهبران ایران نمی دهد و تا زمانی که نیروهای ایران در خاک عراق هستند، دولت ایران خود را آن قدر قوی می بیند که هرگونه پیشنهاد صلح را رد کند.»(1)

در ادامه این مقاله که در رادیو کلن خوانده شد، آمده است: «برای رهبران ایران در تهران، آزادی فلسطین در بیت المقدس که برای مسلمانان مقدس است، هدف اصلی از جنگ و نبرد است و اگر صدام حسین سقوط کند به این هدف خود خیلی نزدیک خواهند شد. به همین جهت بعید به نظر می رسد که جمهوری اسلامی ایران در آینده نزدیک حاضر به صلح با عراق باشد و برخلاف آنچه بعضی ناظرین اعتقاد دارند، ایران در روزهای آینده حمله نظامی جدیدی را علیه عراق آغاز خواهد کرد.»(2)

خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز در گزارشی از پاریس، دراین باره اعلام کرد که مطبوعات امروز پاریس نیز با تیترهایی چون "ایران: عدم صلح با عراق" یا "ایران طرح اسلامی صلح را رد کرد"، با اشاره به سخنان ریاست جمهوری ایران نوشته اند که ایران اراده خود را برای دستیابی به یک پیروزی نظامی بر عراق اعلام کرده است. ازجمله روزنامة لوماتن نوشته است: «با کوشش های میانجیگرانة قبلی و به خصوص کوشش های دیپلماتیک الجزایر در هفته های اخیر، رهبران ایرانی به طور محسوس، لحن ملایم تری را اتخاذ کرده بودند، اما مخالفت ایران با طرح پیشنهادی هیئت اسلامی را می توان یک اقدام جدی نظامی در میدان جنگ پیش بینی نمود.»(3)

از سوی دیگر، مطبوعات عراقی نیز مانند روزهای قبل ناخرسندی خود را از شکست تلاش این کشور در بهره گیری از "سازمان کنفرانس اسلامی" و "مصوبة مجمع عمومی سازمان ملل" و کاهش فشار نظامی به این کشور در جبهه ها ابراز داشته و مجامع جهانی غربی را به حمایت از عراق فراخواندند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، روزنامة الثوره، ضمن درخواست از جامعة بین المللی برای اتخاذ موضع قاطع علیه ایران نوشته است: رهبران ایران هرگز به خواسته های توسعه طلبانة خود

ص: 104

نخواهند رسید و برخورد عراق با هرگونه میانجیگری بین المللی برای خاتمه دادن به جنگ ازطریق مسالمت آمیز تاکنون مساعد بوده است.

روزنامة الجمهوریه نیز نوشته است: ادامة جنگ تهدید مستقیمی علیه بسیاری از منافع اعراب و در وهلة اول علیه مردم عراق است.

خبرگزاری فرانسه افزود: این روزنامه از همة کسانی که از ادامة جنگ سودی نمی برند، دعوت کرده است برای حمایت از عراق اقدام قاطعانه ای انجام دهند(1)

1

روزنامة کریستین ساینس مانیتور در ستون نظرها و عقاید با درج مقاله ای از یکی از استادان دانشگاه ماساچوست با عنوان "خطر بزرگ خاورمیانه"، موضوع جنگ ایران و عراق و انقلاب ایران را بررسی کرده است. تأثیر پیروزی ایران در منطقه؛ اعتراف به متجاوزبودن عراق در حمله به خاک ایران و محتمل نبودن پیروزی عراق در جنگ از محورهای عمدة این مقاله است. در بخشی از این مقاله آمده است:

هیچ جنگی خطرناک تر از جنگی نیست که دو سال است بی سروصدا بین ایران و عراق در جریان است و جهان نیز آگاهی لازم را دربارة آن ندارد. این جنگ از آن جهت خطرناک است که اگر ایران پیروز شود کشورهای تولیدکنندة نفت یا خودشان را به دام ایران می اندازند یا گرفتار حکومت قشری مذهبی همانند ایران می شوند.

عراق به اشتباه جنگ را آغاز کرد تا از موقعیت متزلزل ایران پس از شاه استفاده کرده، امتیازی را که در سال 1975 (اسفند 1353) بنابه توافق الجزایر به شاه ایران داده بود، پس بگیرد، اما ایران در بهار امسال سرانجام توانست عراقی ها را از خاک خود بیرون کند، ولی به این پیروزی اکتفا نکرد و تهاجم به داخل خاک عراق را ادامه داد. تاکنون عراق موفق شده است 3 بار حمله ایران را در داخل خاک خود دفع کند، باوجوداین، انتظار نمی رود که عراق پیروزی قاطعی در جنگ به دست آورد. البته، احتمال داده نمی شود که ایران هم پیروزی چشمگیری در جنگ داشته باشد؛ تحولی که امکان وقوع آن بیشتر است، جنگ فرسایشی طولانی بین دو کشور است که احتمالاً برای مدت های مدیدی بدون نتیجه ادامه خواهد یافت.

این نشریه می افزاید: آیندة ایران را دو تحول پیش بینی نشدنی شکل خواهد داد؛ یکی از این دو تحول نتیجه جنگ ایران و عراق است که احتمالاً به پیروزی عراق نخواهد انجامید و به صورت یک جنگ فرسایشی مرزی خواهد آمد و یا اینکه احتمالاً به پیروزی ایران خواهد انجامید. تحول دیگر که آینده نشان خواهد داد، دوام (امام) خمینی یا دوام صدام حسین است که کدام یک بیشتر بتوانند قدرتشان را حفظ کرده، دوام بیاورند(2)

ص: 105

1

روزنامة کراسنا ایزودا ارگان رسمی ارتش شوروی، بدون هیچ گونه اشاره ای به سیاست ها و عملکرد نظامی شوروی دربرابر جنگ ایران و عراق، به نقد عملکرد غربی ها به ویژه امریکایی ها در جنگ اکتفا کرده و نوشته است:

عملیات جنگی بین ایران و عراق صرفاً به سود نیروهای امپریالیستی است و می تواند پیامدهای بسیار جدی داشته باشد. وزارت جنگ امریکا از همان آغاز جنگ، آن را بهانه ای برای انتقال ناوگان بزرگ امریکا به منطقة خلیج فارس قرار داد و اکنون نیز واشنگتن ضمن اجرای نقشه های سیاسی و دیگر نقشه های خود در این منطقه، می خواهد از جنگ ایران و عراق برای برقراری سلطة نظامی خود در منطقه بهره گیری کند. امریکا امیدوار است که با اتکا به جنگ بتواند به سرکوب مسلحانة علنی نیروهای ملی آزادی بخش بپردازد و کشورهای این منطقه را تحت تحکمات خود قرار داده، نفت کشورهای عربی را تصاحب کند. حرارتی که تبلیغاتچی های امریکا و ناتو به منظور دامن زدن به اختلاف ها بین ایران و عراق و میان کشورهای عربی که عده ای از آنها از عراق حمایت می کنند و برخی دیگر پشتیبان ایران هستند، از خود نشان می دهند، نشانة علاقه مندی نیروهای تجاوزکار امپریالیسم به ادامه و تشدید درگیری مسلحانة ایران و عراق است. آنها دو هدف بلندمدت دارند؛ در وهلة اول آنها می خواهند کشورهای عربی منطقة خلیج فارس را با داد و فریاد درباره امکان پیروزی ایران و خطر موهوم تجاوز نیروهای مسلح ایران به خاک این کشورها ترسانده، تشویقشان کنند که علاوه بر حمایت های مالی و تسلیحاتی، در تأمین نیروهای مسلح هم به عراق کمک بکنند و بدین طریق پای آنها را به درگیری مسلحانه بکشانند. نقشه های شوم افرادی که سیاست های امریکا را تعیین می کنند دربارة بین المللی کردن درگیری مسلحانه ایران و عراق، فقط به این موضوع محدود نمی شود، بلکه واشنگتن پست به صراحت نوشته است بعضی محافل واشنگتن امکان مداخله امریکا و پشتیبانی اش از کشورهای عربی علیه ایران را تأیید می کنند. علاوه براین، امریکا امیدوار است که توسعة عملیات جنگی بین ایران و عراق سبب ایجاد دودستگی در میان کشورهای عربی شود تا به مرور زمان بتواند مبارزه اعراب را در رفع پیامدهای هلاکت بار تجاوز رژیم صهیونیستی تحت الشعاع قرار بدهد(1)

2

هم زمان با فعال بودن جبهه های جنگ و به رغم درگیری نیروهای عراقی با نیروهای خودی، فعالیت های مربوط به بازسازی مناطق جنگی نیز در مناطقی که از دسترس دشمن دور است، در دستور کار مسئولان قرار دارد؛ ازجمله روزنامه کیهان امروز نوشت: هجدهمین نشست ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده با شرکت همه نمایندگان وزارتخانه های اجرایی و نهادهای ذی ربط در وزارت کشور تشکیل شد و پس از تبادل نظر درمورد موضوعات

ص: 106

مطرح شده، موارد زیر به تصویب رسید:

1. همه طرح های وزارت نفت درمورد بازسازی و نوسازی مراکز و ایستگاه ها تصویب شد.

2. طرح بازسازی کارخانة صابون سازی خرمشهر تصویب شد.

3. مقرر شد صندوق تأمین خسارات آسیب دیدگان محصولات کشاورزی و دامی وزارت کشاورزی خسارات محصول جنگ زدگان را تأمین کند.

4. طرح کاربرد مالچ های نفتی برای تثبیت شن های روان در هزار هکتار از زمین های خوزستان به تصویب رسید.(1)

1

در نمایشگاه بین المللی کتاب در کشور یوگسلاوی مقامات امنیتی این کشور کتاب های به نمایش درآمده در غرفه ایران را به دلیل سیاسی بودن جمع آوری کردند.

بعدازظهر امروز در سومین روز از کار نمایشگاه بین المللی کتاب در بلگراد یوگسلاوی، مسئولان این نمایشگاه به همراه تعدادی از مأموران امنیتی این کشور با مراجعه به غرفه ایران، کتاب های به نمایش گذاشته شده در غرفه را - که عمدتاً مربوط به مبارزات مردم ایران علیه جنایات امریکا، جنگ ایران و عراق، فلسطین، نهضت های آزادی بخش و عکس و سخنان امام بود - جمع آوری کردند. به دنبال اعتراض مسئول غرفه ایران، مأموران علت توقیف کتاب ها را سیاسی بودن آنها و نداشتن مجوز برای اهدا به بازدید کنندگان ذکر کردند. به گفتة مسئول غرفة ایران، سرپرست نمایشگاه با مراجعه مجدد به غرفه ایران ضمن ابرازتأسف اعلام کرد که این عمل بنابه تصمیم پلیس و مقامات امنیتی انجام شده و وی قادر به جلوگیری از آن نبوده است.(2)

2

یک منبع دولتی ژاپن اعلام کرد که دولت عراق از ژاپن درخواست کرده است که کارگروه مشترک ژاپن و عراق هرچه زودتر کار خود را آغاز کند تا ژاپن بتواند پس از پایان جنگ عراق و ایران این کشور را در بازسازی و توسعه اقتصادی کمک کند. این مقام دولتی که این خبر را در اختیار روزنامه نیهون کیزایی شیمبون قرار داده، می گوید: انتظار می رود عراق در مقابل پیشنهاد فروش نفت به ژاپن، از این کشور تقاضای دریافت وام کند. درحالی که به نظر می رسد ژاپن با تشکیل کارگروه مشترک در آینده نزدیک مخالف است، زیرا عراق ازنظر مالی با مشکلاتی مواجه می باشد، به علاوه بازار نفت ژاپن نیز اشباع شده است.

این گزارش حاکی است که طبق توافق های صورت گرفته در دو اجلاس قبلی کارگروه مشترک، ژاپن موافقت کرده که 592 میلیون ین به عراق بدهد که تاکنون 5/145 میلیون ین آن پرداخت شده و عراق انتظار دارد تا 144 میلیون ین دیگر نیز دریافت کند. در مقابل قرار است،

ص: 107

ژاپن هم کلاً 90 میلیون تن نفت خام تا سال 1983 از عراق خریداری کند که تا سال 1980 نیمی از آن به ژاپن حمل شده است. اگرچه در سال 1980، ژاپن خواستار 10 میلیون تن نفت از عراق بود، ولی به دلیل جریان داشتن جنگ، صدور نفت عراق به ژاپن از راه آب امکان پذیر نیست.(1)-(2)

1

نشریه کرسنت (چاپ کانادا) در مقاله ای به تأثیر عملیات رمضان در اقتصاد داخلی عراق پرداخته و مبادلات تجاری این کشور با قدرت های بزرگ اقتصادی همچون امریکا، انگلیس، فرانسه، ژاپن و... را بررسی کرده است. در این مقاله به نحوة قراردادهای تجاری عراق با کشورهای غربی و سیر صعودی میزان این همکاری از سال 1360 به بعد توجه شده است. ارتقای میزان روابط تجاری با امریکا و تحولات رو به بهبود سیاسی میان دو کشور نیز از نظر دور نمانده است.

در قسمت دیگر مقاله، درباره آینده روابط این کشورها و عراق با درنظرگرفتن امکان جابه جایی در حاکمیت عراق و شکل گیری حکومت جدید بحث شده است. تأثیر جابه جایی قدرت در عراق در آینده روابط آن کشورها با عراق از دیگر محورهای این مقاله است.

دراین میان، نویسنده به روی کارآمدن حکومت طرف دار ایران در عراق نیز نظر داشته و در انتهای مقاله به بررسی گروه های مخالف حکومت فعلی عراق و نقش هریک در اپوزیسیون موجود پرداخته و به مواضع آنان در دوره جدید جنگ - که با حملات جدید ایران آغاز شده - توجه کرده است.(3)*(4)

2

مجمع عمومی سازمان ملل متحد امروز درخواست ایران را مبنی بر اخراج رژیم صهیونیستی از نشست فعلی مجمع رد کرد. مجمع عمومی با 74 رأی مثبت در مقابل 9 رأی منفی و 21 رأی ممتنع پیشنهاد "فنلاند" را ازجانب کشورهای شمال اروپا مبنی بر "رأی گیری نکردن درمورد درخواست ایران" با هدف افزایش تأثیرات سازمان ملل متحد و ادامه کوشش ها برای برقراری صلح در خاورمیانه، پذیرفت.(5)به گزارش خبرگزاری فرانسه از مقر سازمان ملل متحد، 9 کشوری که به پیشنهاد فنلاند برای مسکوت گذاشتن درخواست ایران رأی منفی دادند

ص: 108

عبارت اند از: لیبی، الجزایر، ایران، کوبا، نیکاراگوئه، گرانادا، ویتنام، آلبانی، افغانستان.

تنها کشورهای عربی که به درخواست فنلاند رأی مثبت دادند، مصر و تونس بودند و کشورهای عربی دیگر در این رأی گیری شرکت نکردند. به استثنای کوبا که با ایران همراه بود، باقی کشورهای گروه سوسیالیست نیز رأی ممتنع دادند(1)

رادیو بی بی سی قبل از آغاز رأی گیری و قبل از طرح پیشنهاد "فنلاند"، در تفسیری، عمده ترین مشکل کشورهای عرب طرف دار غرب در نحوه برخورد با پیشنهاد ایران را نگرانی از به مخاطره افتادن مذاکرات صلح خاورمیانه و تغییر نظر امریکا درباره فلسطینی ها درنتیجه اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی در لبنان دانسته، اعلام کرد:

«تحت چنین شرایطی پیشنهاد ایران برای رأی گیری درمورد اعتبارنامة اسرائیل، کشورهای عرب را در موقعیت دشواری قرار داده است. برای کشورهای عرب مخالفت با این پیشنهاد و دادن رأی منفی آسان نیست. درعین حال، موافقت با آن هم به تفاهم نه چندان استوار میان اعراب و امریکا لطمه می زند.»

این رادیو افزود: «[هدف دولت ایران] تغییر شکل سازمان های بین المللی نظیر سازمان ملل است که به نظر رهبران ایران تحت سلطه کشورهای ابرقدرت و به خصوص دولت امریکاست، [اما باید در نظر داشت که] چنانچه طرح پیشنهادی ایران در جلسة امروز مجمع عمومی حداقل موجب ایجاد اختلاف در میان اعراب شود و به تضعیف کوشش و اقدامات کنونی برای برقراری صلح در خاورمیانه ازطریق مذاکره گردد، ایران به مقصود خود رسیده است.»(2)-(3)

1

هم زمان با شب تاسوعای حسینی و درحالی که مسلمانان و شیعیان ایرانی و کویتی آماده برگزاری مراسم عزاداری بودند، دولت کویت 10 حسینیه را در شهر "جهره" تعطیل کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، پلیس کویت که امسال بیش از هر سال دیگر سعی در کنترل این مراسم داشت، یک کویتی را در حسینیه "سیدمحمد" پس از پایان مراسم به اتهام سردادن تکبیر دستگیر کرد.

در حسینیة اشکانی نیز هزاران نفر عزادار شعارهایی در حمایت از رزمندگان ایرانی و دعا برای رهبر انقلاب، سردادند، همچنین در منطقه بنیدالقار به رغم محاصره حسینیه ها ازجانب پلیس، مردم از حسینیة سیدمحمد خارج شده، با سردادن شعارهایی مانند "خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار" و یا "ما ملت مسلمان عاشق شهادتیم"، به سمت حسینیه ها راه پیمایی کردند(4)

ص: 109

1

به نوشته روزنامه اطلاعات امروز، اهالی منطقه "اوضاعی" در حومه جنوب بیروت، در نامه ای به امام خمینی خواهان کمک جمهوری اسلامی به آنها شده اند.

در این نامه آمده است که ما ساکنان منطقة اوضاعی واقع در حومه بیروت - ناحیه ای که خانه های آن هر روز درمعرض انهدام بوده و ساکنان آن درمعرض آوارگی می باشند و تاکنون تعدادی از خانه های ما به دست ارتش لبنان ویران شده و این امر به درگیری میان مردم و ارتشیان لبنان انجامیده که درنتیجه آن چند نفر شهید و زخمی شدند - از آنجایی که به رهبری حکیمانة شما بر تمام مسلمانان جهان ایمان داریم، از پیشگاه شما استدعا داریم که در اولین فرصت به این موضوع توجه فرمایید تا صدای ما مظلومان به تمام جهان برسد و بدانند بر مسلمانان لبنان چه می گذرد.(1)

درهمین حال روزنامه جمهوری اسلامی امروز از فشار مصر بر سازمان آزادی بخش فلسطین برای پذیرش طرح ریگان خبر داد. این روزنامه نوشت: پطروس غالی وزیر مشاور در امور خارجه مصر، نیز در مصاحبه ای با یک روزنامة مراکشی به رهبران سازمان آزادی بخش فلسطین توصیه کرد تا با دست کشیدن از مبارزه نظامی و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی و گشودن باب مذاکره با این کشور از طرح ریگان پشتیبانی کند. غالی در این مصاحبه مبارزة فلسطینی ها را شکست خورده دانسته و گفته است که حکومت در مصر می کوشد تا شکست نظامی سازمان آزادی بخش فلسطین را به یک پیروزی سیاسی مبدل کند.(2)-(3)

ضمیمه گزارش60: مقالة نشریة کرسنت با عنوان "ایران، عراق و جنگ"

متن کامل مقاله نشریة کرسنت (چاپ کانادا) با عنوان "ایران، عراق و جنگ" بدین شرح است:

«نتایج جنگ برای تجارت غرب با عراق بسیار اهمیت دارد. موقعی که ایران حمله گستردة خود را در اواسط ژوئیه [عملیات رمضان] آغاز کرد، بازار پولی کویت مملو از دینار عراقی شد. به زودی معلوم شد که مقامات برجسته حزب بعث عراق که نگران ازدست دادن ثروت های خویش (درصورت پیروزی ایران) بودند، دینارهایشان را در بازار به فروش رساندند، لکن حرکت امواج شوک آور به عراق و کویت محدود نمی شد. در اولین روز حمله، بازار پولی اروپا و بازار نفت نیز تا حد قابل ملاحظه ای تکان خورد، چراکه غرب نگران ازدست دادن بازار پررونق عراق شده بود. [چراکه] کشورهای اروپایی و ژاپن منافع عظیمی در عراق دارند.

اگر رژیم جدیدی در عراق قدرت را به دست گیرد و این رژیم برنامه های اقتصادی متفاوتی داشته باشد، آلمان غربی بیش از دیگران صدمه خواهد دید. به خصوص اینکه سفارشات خارجی صنایع این کشور در مقایسه با سال 1981 حدود 30 درصد کاهش داشته است. سال گذشته عراق با 4/1 میلیارد پوند واردات، بهترین بازار آلمان غربی در جهان غرب بود. سفارشاتی که صنایع ساختمانی آلمان از عراق دریافت کرد، به تنهایی بالغ بر 07/1

ص: 110

میلیارد پوند می شد. صادرات مهندسی آلمان به عراق در سال 1981 تقریباً به دو برابر افزایش یافت. ازجمله پروژه های عظیم عراق که آلمان غربی در آنها سهیم است، سد هیدروالکتریکی موصل، فرودگاه بصره، پروژه های راه سازی و... می باشد. قرارداد 300 میلیون پوندی سد موصل با شرکت کروپ (دو سهام دار عمده آن بنیاد کروپ و دولت ایران هستند) منعقد شد. هرگونه تغییر سیاسی و اقتصادی به طور جدی بر فرانسه نیز تأثیر خواهد گذاشت. عراق پنجمین مشتری تجاری بزرگ فرانسه در خارج از اروپا و امریکا محسوب می شود. به هنگام دیدار وزیر تجارت خارجی دولت سوسیالیست فرانسه از عراق، قراردادهای مهمی بین دو کشور منعقد گردید. پس از این دیدار، قرارداد 400 میلیون پوندی برای خرید توپخانه بین دو کشور امضا شد. عراق همچنین 60 فروند میراژ از فرانسه خریداری کرد. درضمن، دولت فرانسه به بغداد اطمینان داده که در آینده نیز حاضر است معاملات نظامی جدیدی را با این کشور منعقد کند. عراقی ها اخیراً برای دفع حمله ایران از میراژهای 2000 و موشک های اگزوسه ام 29 استفاده کردند. به علاوه فرانسه مشغول بازسازی رآکتور عراقی نیز می باشد. پروژه های ساختمانی، عراق را به یکی از مشتریان برجسته ژاپن درزمینة صنایع ساختمانی تبدیل کرده است. در سال گذشته، عراق قراردادهایی به ارزش 275 میلیون پوند با ژاپن منعقد کرد، ولی روابط تجاری دو کشور درحال حاضر دچار مشکلاتی شده است. ژاپن در اواسط دهة هفتاد اعتباری معادل 4/1 میلیارد پوند به دولت عراق داد.

دولت عراق - که تا چندی پیش از این اعتبار استفاده زیادی نکرده بود - درنتیجه فشارهای ناشی از مخارج جنگی خواست از آن استفاده کند، لکن به نظر می رسد که دولت ژاپن درنتیجه وقایع جنگ تمایلی به اعطای چنین وامی ندارد. صادرات انگلیس به عراق در سال 1981 دو برابر افزایش یافت. در این سال انگلیس 6501 میلیون پوند کالا به عراق صادر کرد. در سه ماهه اول سال 1982، صادرات این کشور به عراق 6/191 میلیون پوند شد، لکن ارقام صادرات انگلیس در ماه های اخیر تنزل کرده که این نشانگر اوضاع بد اقتصادی عراق است. ایتالیا نیز از بازار عراق سهم جالب توجهی می برد. صادرات ایتالیا در سال 1981 به 640 میلیون پوند رسید، ولی ارقام ماه های اخیر کاهش صادرات ایتالیا را نشان می دهد. درهرحال، ایتالیا قراردادی به ارزش 8/1 میلیارد پوند برای صدور 11 کشتی جنگی به عراق با این کشور منعقد کرده است. به علاوه، ایتالیایی ها پروژه های ساختمانی به ارزش 650 میلیون پوند نیز در دست اجرا دارند. در سه سال گذشته، فروش کالای امریکایی به عراق به سرعت رشد کرد. صادرات امریکا به عراق در سال 1981 بالغ بر 914 میلیون پوند بود، لکن در پنج ماهة اول سال جاری، صادرات امریکا در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تنزل کرد (سال 1981، 366 میلیون پوند درحالی که در سال 1982 تا 284 میلیون پوند تنزل کرد). در ماه آوریل سال جاری، نام عراق از لیست کشورهایی که از تروریسم بین المللی حمایت می کنند، حذف شد و این راه را برای فروش هواپیماهای مسافربری ساخت بوئینگ و لاکهید به عراق باز کرد. ارقام مربوط به تجارت امریکا با عراق منعکس کننده نفوذ امریکا در عراق و یا حمایتش از حزب بعث نمی باشد، زیرا اکثر قراردادها ازطریق دوستان امریکا در اردن، سودان، مصر و عربستان با عراق منعقد شد. کشورهای فوق و سایر کشورهای عربی خلیج فارس در سال های 80 - 81 مجموعاً 30 میلیارد دلار وام بدون بهره و یا به عبارت بهتر هدیه به عراق دادند. در شش ماهه اول سال 1982 نیز 11 میلیارد پوند به عراق وام داده شد.

دورنمای آینده

کشورهای غربی علی رغم تنزل ارقام تجاری توانستند جای پای محکمی در عراق به دست آورند. اگر صدام بتواند از بحران فعلی - که از مشکلات جنگی ناشی می شود - خود را نجات دهد و یا اگر شخص دیگری که طرف دار غرب باشد، جای وی را بگیرد، غرب می تواند بازاری را داشته باشد که حتی بیش از گذشته به اعتبار و توجه غرب وابسته خواهد بود. در اوایل جنگ، نیروی هوایی فعال ایران توانست اکثر پروژه های مهم صنعتی را که قبل و یا در طی برنامه توسعه 14 ساله (67 - 1980) با هزینه ای معادل 50 میلیارد دلار تکمیل شده بود، ویران کند. به علاوه، ایران و عراق هر دو مجبورند برای ترمیم تأسیسات نفتی به غرب و ژاپن روی آورند. جنگ همچنین نشان داد که کشتیرانی و عبور و مرور تانکرهای نفت از تنگه هرمز می تواند آسیب پذیر باشد. اعتقاد بر این است که هر دو کشور متخاصم و سایر کشورهای خلیج فارس در فکر راه دیگری هستند؛ دسترسی به مدیترانه ازطریق ترکیه و دریای سرخ ازطریق عربستان. به اجرا درآمدن چنین فکری به سرمایه گذاری عظیم درزمینه شبکه لوله های نفتی نیاز دارد. درجه و میزان ارتباط ایران با غرب به نتیجه بحث های اخیر در کادر رهبری ایران بستگی دارد. و همه چیز بستگی به نتیجه جنگ با عراق

ص: 111

دارد، اگر ایران بتواند یک رژیم اسلامی را در عراق مستقر کند، اتحاد دو کشور با تولید روزانه نفتی معادل تولید عربستان (حتی بیشتر از آن) و با داشتن نیروی انسانی زیاد برای غرب و به خصوص امریکا، بسیار نگران کننده خواهد بود. به همین دلیل است که ناظران معتقدند امریکا برای جلوگیری از روی کار آمدن یک رژیم رادیکال اسلامی در عراق کوشش زیادی به کار خواهد برد. سرنوشت صدام در چند هفته گذشته و پس از موفقیت امریکا و اسرائیل در بیرون راندن ساف از بیروت و نیز درنتیجه دریافت مقادیر قابل توجهی سلاح مدرن (روسی، امریکایی و فرانسوی) به اضافه حمایت اعراب، وضع نسبتاً بهتری به خود گرفته است، لکن اکنون همه چیز به جنگ فرساینده ایران که از بغداد چندان هم دور نیست، بستگی دارد.

گروه های اپوزیسیون عراق و جنگ

اتحاد بین گروه های مخالف رژیم در صحنه سیاسی پرآشوب عراق واقعه مکرری نیست، تنها چیزی که در دو سال گذشته باعث اتحاد اپوزیسیون شده، جنگ عراق با ایران بوده است. تمام گروه ها "جنگ صدام" را محکوم می کردند، ولی اینک برخی از گروه ها می روند تا از این توافق و اتحاد جدا شوند. در اوایل اوت گذشته هزاران تن از عراقی هایی که از سرکوبی بی رحمانه رژیم به سوریه پناه برده اند، با خواندن بیانیه جبهه دمکراتیک میهن پرستان ناسیونالیست ها شدیداً دچار تعجب شدند. جبهه دمکراتیک قویاً حمله نیروهای مسلح ایران به قوای عراقی مستقر در خاک کشورشان را محکوم کرد. چیزی که باعث ناراحتی شدید عراقی های مقیم سوریه شد، لحن تند بیانیه بود. عراقی های مقیم سوریه معتقدند که این حرکت جبهه دمکراتیک نه تنها به پایان جنگ کمک نمی کند، بلکه باعث طولانی ترشدن جنگ و رنج بیشتر مردم عراق می گردد. باتوجه به ماهیت دلایل و انگیزه های رژیم عراق، پناهندگان عراقی معتقدند که جنگ فقط با سرنگونی صدام پایان می یابد. معلوم نیست که حزب کمونیست عراق - که از اعضای جبهه دمکراتیک است - بیانیه جبهه را تأیید کرده است یا نه. برخی از مقامات حزب کمونیست مسئولیت بیانیه را نپذیرفته اند، ولی حزب فوق هنوز به طور رسمی بیانیه را تکذیب نکرده است. حزب کمونیست عراق (رهبریت مرکزی) که در جبهه دمکراتیک عضویت ندارد، هنوز سقوط صدام حسین را مهم ترین وظیفه و هدف مردم عراق می داند. حزب فوق معتقد است که فقط مردم عراق می توانند درباره آینده و شکل سیاسی کشورشان تصمیم بگیرند. سازمان های اسلامی کاملاً از پیشروی نیروهای ایرانی حمایت کرده، آن را گامی درجهت مبارزه شان با صدام و تشکیل دولت اسلامی می دانند.»(1)

ضمیمه گزارش61: متن مصاحبه آقای رجایی خراسانی با خبرگزاری جمهوری اسلامی درخصوص تصویب طرح فنلاند در مجمع عمومی

آقای رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل متحد، درخصوص تصویب طرح فنلاند در مجمع عمومی در مصاحبه ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی در واشنگتن گفت:

«با طرح فنلاند، یکی از تعیین کننده ترین و افشاکننده ترین لحظات سازمان ملل در جلو چشم جهانیان به نمایش گذاشته شد. رأی گیری درمورد پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای اخراج اسرائیل از مجمع عمومی متضمن اعلام موضع صریح ازسوی بسیاری از کشورها ازجمله کشورهای غیرمتعهد، کشورهای اسلامی و کشورهایی بود که در کنفرانس فاس [مراکش]، اسرائیل را به رسمیت شناخته بودند. درحقیقت همه کشورهایی که در سخنرانی ها و شعارهای خود علیه اسرائیل اعتباری برای خویش کسب کرده بودند، مجبور بودند که مواضعشان را صریحاً در قبال این مسئله اعلام کنند. [...] عده ای از تحلیل گران سیاسی معتقد بودند که مسئله به مراتب بزرگ تر از مسئله اعراب و اسرائیل و حتی خروج امریکا از سازمان ملل است و اصولاً کل سازمان ملل مورد سؤال قرار گرفته بود. ازطرفی امریکا تهدید نموده بود که سازمان ملل را به خطر انداخته و از آن خارج خواهد شد و دبیرکل نیز طرح تقاضای اخراج اسرائیل را به نحوی از انحاء نادرست و موجب مشکلاتی برای سازمان معرفی کرده بود.»

وی افزود: «[در این اقدام]، رأی دهندگان می بایست با رأی خود برای مردم جهان روشن می ساختند که: 1. آیا اسرائیل غاصب باید عضو مجمع عمومی باشد یا خیر؟ 2. آیا کشورهای جهان سوم که سال ها تحت سیطره ابرقدرت های شرق و غرب بوده و هم اکنون در سازمان ملل عضویت و حق رأی دارند، جرئت و جسارت این را دارند که لااقل برای یک بار هم که شده در مقابل توپ های توخالی امریکا بایستند؟ 3. جنگ زرگری و اختلافات سیاسی بین شرق و غرب جناح بندی های جغرافیایی تا چه حد اصالت داشته و تا

ص: 112

چه حد تظاهر و فریب است؟ 4. آیا کشورهای عضو جنبش عدم تعهد قصد دارند که در این لحظه حساس در مقابل امپریالیسم امریکا و رژیم غاصب صهیونیستی بایستند و واقعاً از آرمان فلسطین و حقوق مسلمانان و اعراب که اکثریت اعضای جنبش را تشکیل می دهند، دفاع نمایند؟ 5. دولت های عرب چقدر به آرمان های فلسطین اعتقاد دارند؟ 6. آیا اتهامی که بعد از انقلاب تاکنون توسط امریکا و به خصوص سازمان سیا و رژیم صهیونیستی تحت عنوان خرید اسلحه از اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران طرح ریزی شده و ازطرف رسانه های امپریالیستی و مرتجعین وابسته مرتباً تکرار می شود، صحت دارد یا خیر؟ همه این سؤالات و بسیاری سؤالات فرعی دیگر با یک رأی مثبت یا منفی می بایست پاسخ داده شوند.»

وی در ادامه اضافه کرد: «سازمان ملل به هیچ عنوان نتوانست این لحظه حساس را تحمل کند و پاسخ مستقیم و رودرروی خود را به جهانیان اعلام نماید، لذا تنها راه فرار از این مسئله این بود که از به رأی گذاشتن پیشنهاد ایران خودداری شود و برای پیشنهاد خود درخواست اخذ رأی می کرد. [...] فرق پیشنهاد فنلاند با پیشنهاد جمهوری اسلامی این بود که بالاخره جناح های مختلف از برخورد مستقیم با سؤالات فوق الذکر نجات پیدا می کردند. بدین ترتیب پیشنهاد فنلاند لحظة بسیار آرامش بخشی را برای بسیار از کشورها فراهم آورد.»

نمایندة جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل افزود: «نمایندگان دولت های مرتجع عرب در ساعت 5/3 بعدازظهر تصمیم گرفتند حتی از برخورد غیرمستقیم با سؤالات فوق الذکر طفره بروند، زیرا در غیر این صورت مجبور بودند موضع خود را در قبال مردم فلسطین - که سال ها به صورت ظاهری به حمایت از آنها شعار داده بودند - روشن نمایند. رأی گیری شروع شد، 74 کشور رأی مثبت دادند، 9 کشور رأی منفی و بقیه یا رأی ممتنع دادند یا اصلاً در رأی گیری شرکت نکردند. [...] پس از پایان رأی گیری بسیاری از مدعیان طرف داری از آرمان فلسطین، آن چنان از عمل خود شرمنده بودند که پس از اختتام جلسه درحالی که سعی می کردند با دیگر اعضا برخورد نداشته باشند، از سازمان خارج می شدند. نماینده عراق ازجمله نمایندگانی بود که تا لحظاتی قبل از رأی گیری در صندلی خود حاضر بود و به محض شروع رأی گیری جلسه را ترک کرد و معلوم نشد که نماینده محترم صدام حسین که تا 24 ساعت قبل قهرمان میدان شعارهای ضداسرائیلی بود، به چه دلیل از صحنه رأی گیری ناپدید گردید.»(1)

رادیو اسرائیل در واکنش به این مسئله ضمن ابرازخرسندی اعلام کرد: «به گفته ناظران امور، چنین شکستی برای یک پیشنهاد ضداسرائیلی در تاریخ سال های اخیر سازمان ملل سابقه نداشته، زیرا تاکنون اکثر طرح های ضداسرائیلی از اکثریت اتوماتیک کشورهای کمونیستی بلوک جهان سوم و ممالک عرب و اسلامی برخوردار می گردید. به گفتة ناظران یکی از علل شکست طرح ایران، تهدید ایالات متحده بود، دایربر اینکه درصورت اخراج اسرائیل، دولت امریکا نیز سازمان ملل را ترک خواهد کرد.»(2)

ص: 113

ص: 114

به طور عادی ادامه داشت، به یکباره شدت یافت. واحدهای توپخانه و ادوات ارتش عراق، امروز با غروب آفتاب ناگهان آتش پرحجم و سنگینی را روی نیروهای خودی در اغلب مناطق عملیاتی غرب و جنوب اجرا کردند. شدت آتش نیروهای عراق و شلیک گلوله های منور بسیار در جبهه های نبرد در شب عاشورا، نشان دهنده ترس و وحشت نیروهای عراقی از احتمال اجرای عملیات نیروهای ایران در این شب های مقدس است. نیروهای خودی نیز در پاسخ به این اقدام دشمن، آتش پرحجمی را روی نیروهای ارتش عراق اجرا کردند که موجب توقف آتش شدید دشمن شد.(1)

در این روز، چند فروند بالگرد ارتش عراق، به فاصله چند دقیقه، با موشک های حاوی مواد شیمیایی حمله کردند. در حملة اوّل بالگردها، 4 نفر از نیروهای بسیجی شهید و 16 نفر مصدوم شدند.(2)نیروهای مصدوم که دچار سرگیجه و بی حسی شده بودند، بلافاصله به پشت جبهه منتقل شدند.(3) چند دقیقه بعد، در موج دوم این حملات، 4 فروند دیگر از بالگردهای ارتش عراق پس از شناسایی، راکت های شیمیایی خود را به سمت یکی از مواضع نیروهای خودی شلیک کردند که موجب مصدومیت 20 نفر از نیروهای خودی شد. این نیروها نیز درحالی که تهوع و تنگی نفس داشتند و حالت خفگی به آنها دست داده بود، به بیمارستان منتقل شدند(4)

تحرکات هوایی امروز دشمن عمدتاً متوجه جبهه های میانی بود و هواپیماهای بمب افکن نیروی هوایی ارتش عراق به پادگان عین خوش حمله کردند.(5)یک فروند از جنگنده های عراق نیز به حریم هوایی شهر ایلام تجاوز کرد که با واکنش به موقع پدافندهای مستقر در اطراف شهر، مجبور به فرار شد.(6) در ساعت 22:35 نیز یک فروند از بمب افکن های دشمن، بمبی سنگین به منطقه خور موسی پرتاب کرد که تلفات و خسارتی به همراه نداشت.(7) همچنین در این روز، 9 نفر از مسلمانان عراق از مرز بانه وارد خاک ایران شدند و درخواست پناهندگی کردند.(8)

1

در درگیری میان نیروهای ایران و گروه های ضدانقلاب در مناطق کردنشین، عناصر ضدانقلاب با مین گذاری، اجرای کمین، ایجاد راه بندان در جاده ها و درگیری های پراکنده، تلفاتی به نیروهای نظامی و امنیتی وارد کردند.

حزب دمکرات در یک اقدام هول انگیز ضدانسانی، 18 تن از اسیران خود را که اغلب از نیروهای سپاه و ارتش بودند، در منطقه گوره شیر در غرب محور سردشت - مهاباد به شهادت رساند.(9)

در کامیاران نیز نیروهای مسلح غیرقانونی با اجرای عملیات کمین در مسیر نیروهای خودی در نزدیکی یک پایگاه، 5 تن را شهید و تعدادی را زخمی کردند.(10)

افراد شورشی با مین گذاری در مسیر تردد نیروهای خودی، چند نفر را مجروح کردند. علاوه براین، در ساعت 14:45 امروز، در 5 کیلومتری پایگاه جمبوغه در جنوب غربی بوکان، یک مین منفجر و براثر آن یک سرباز زخمی شد.(11)

همچنین در ساعت 14:00 امروز، 3 نفر از نیروهای تأمین پایگاه های ژاندارمری در مسیر

ص: 116

"شهری کند" در جنوب بوکان، با مین برخورد کردند و مجروح شدند. این افراد بلافاصله به وسیله بالگرد به بیمارستان منتقل شدند.(1)

در ادامه درگیری های پراکنده در محور سردشت - پیرانشهر هم 2 سرباز ژاندارمری به شهادت رسیدند(2)

تعدادی از عناصر ضدانقلاب در چند نوبت با آر.پی.جی7 و سلاح های سبک به پایگاه سلمان در اطراف شهر پسوه تیراندازی کردند که با واکنش متقابل نیروهای پایگاه، متواری شدند.(3)

عناصر گروه های مسلح غیرقانونی در جاده مهاباد - سردشت و در حوالی روستای دارسان در 15 کیلومتری سردشت نیز یک دستگاه اتوبوس مسافربری را متوقف کردند و پس از پیاده کردن مسافران، یکی از افراد شهربانی سردشت را که جزء مسافران بود، به گروگان بردند.(4)

امروز همچنین قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) با اجرای عملیاتی در محور مهاباد - بوکان با تسلط بر ارتفاعات این منطقه، اشراف نیروهای خودی را در این منطقه افزایش داد. نیروهای خودی تحت امر قرارگاه حمزه با اجرای عملیاتی در محور جاده خاکی مهاباد - بوکان، ارتفاعات "برغاز" را به تصرف خود درآوردند و پایگاه جدیدی را در این منطقه احداث کردند. با تصرف این ارتفاعات، نیروهای خودی بر منطقه مسلط شدند و ارتباط با پایگاه هم جوار (پایگاه شهید شمس - قلات)، آسان تر شد. در این عملیات، به نیروهای خودی تلفاتی وارد نشد.(5) گفتنی است که ارتباط زمینی با این پایگاه به مدت یک هفته قطع شده بود.(6)

1

با افزایش تسلط نیروهای امنیتی ایران در مناطق مختلف کشور، هر روز تعداد بیشتری از خانه های تیمی گروه های تروریستی کشف و افراد بیشتری از این گروه ها دستگیر می شوند.

یکی از عناصر فعال سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که بعد از 30 خرداد در تشکیلات اراک حضور داشت، در گلپایگان دستگیر شد. فرد مذکور اعتراف کرد که مسئول گروه نظامی اصفهان بوده و در یک عملیات ترور نیز شرکت داشته است.(7)

در اجرای برنامه گشت و شناسایی در ماهشهر نیز 5 نفر از عناصر سازمان مجاهدین خلق شناسایی و دستگیر شدند.(8)

مرکز توزیع و پخش نشریات، اطلاعیه ها و تراکت های تبلیغاتی حزب توده در شهر گرگان، شناسایی و کشف شد و مقادیر زیادی وسایل، جزوات درون گروهی و اسناد به دست آمد. محل کشف شده، قبلاً ستاد تبلیغاتی ریاست جمهوری بنی صدر بود(9)

با دستگیری یک نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در شهر مبارکه اصفهان، 7 نفر از عناصر این سازمان شناسایی و دستگیر شدند.(10)

در تهران نیز نیروهای کمیته انقلاب اسلامی منطقه 12 با همکاری یکی از اعضای سابق کومه له، 2 تن از فعالان این گروه را شناسایی و دستگیر کردند.(11)

ص: 117

1

درپی حمله هوایی عراق به دزفول در روز گذشته که موجب شهید یا مجروح شدن بیش از 130 نفر از مردم این شهر و تخریب بسیاری از منازل مسکونی و اماکن تجاری شهر شد، امروز آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، میرحسین موسوی نخست وزیر و آیت الله منتظری، پیام های جداگا نه ای برای مردم این شهر صادر کردند. مردم دزفول نیز از ساعات اولیة بامداد در مسجد جامع این شهر تجمع کردند و به مناسبت تاسوعای حسینی به عزاداری پرداختند.

رئیس جمهور در قسمتی از پیام خود به مردم دزفول نوشت:

«این نخستین بار نیست که امپریالیسم متجاوز امریکا و عامل دست نشانده و مزدورش صدام کافر، انتقام شکست خود را در جبهه نبرد، از شما مردم مسلمان می گیرند. دو سال پیش نیز در چنین روزی، شهر شما مورد تهاجم هواپیماهای دشمن قرار گرفت و یزیدیان زمانه، در نیمه شبی سهمگین، مانند خفاشان خون آشام از آسمان شهر، خانه های مسکونی شما را بمباران کردند و زنان و کودکان شهر را به شهادت رساندند. ... و اینک شما در بین هم وطنان قدرشناستان نمونه قهرمانی و ایثار بی دریغ هستید. بمباران اخیر دشمن نیز قطعاً در عزم راسخ شما عزیزان خللی وارد نخواهد ساخت، اما دشمن درحالی مساجد و خانه های شما را بمباران می کند که دستگاه های تبلیغاتی دولت های جهان، صلح طلبی رژیم دست نشانده صدام را تبلیغ می کنند و مجامع بین المللی که امروزه بیش از هرزمان دیگر به ابزار دست قدرت ها و ابرقدرت های جهانی بدل شده اند، درهمان حال که دشمن ظالم را تأیید و دربرابر جنایات او سکوت می کنند، از ایران می خواهند که دست از دفاع بکشد. آنان که دفاع مشروع ملت مظلوم ما را از انقلاب خویش محکوم می کنند، طبیعی است با سکوت خویش دربرابر این تهاجم ددمنشانة صدام، از ظالم جانب داری کنند و این یک بار دیگر ثابت می کند که ملت ایران در دفاع از انقلاب اسلامی باید همچنان تنها به خداوند رحمان و نیروی ایمان خویش متکی باشد. ... من به عنوان نماینده ملت ایران، شهادت عزیزان شما را در آستانه عاشورای حسینی، به بازماندگان آنان و به شما مردم قهرمان و مقاوم دزفول تبریک و تسلیت می گویم و درجهت پاسداری از خون پاک و مطهر شهیدان شما و همه شهدای انقلاب اسلامی ایران، با شما و با همه مردم شهیدپرور ایران در این شامگاه عزای حسینی، تجدید عهد و پیمان می کنم.»(1)

در پیام نخست وزیر نیز آمده است:

«حماسه ای که شهر شما در دو سال گذشته آفریده است، همیشه به عنوان سرمشقی برای همه شهرهای ما و همه ملت بزرگ ما باقی خواهد ماند، ولی انقلاب اسلامی ما ثابت کرده است که در سرزمین ما هر مردی یا زنی که مظلومانه به خون خود می غلتد، صدها نفربر می خیزند و آتش توطئه هرچه گسترده تر می شود، اراده ملت، استوارتر و مقاوم تر می گردد. ... ما یقین داریم فرزندان مؤمن به اسلام و دلیر ما در جبهه ها، انتقام خون پاک شهدای دزفول و دیگر شهرهای

ص: 118

مظلوم خوزستان، ایلام، باختران، لرستان و همدان را خواهند گرفت و با ضربات تعیین کنندة خود، سرنوشتی تازه برای منطقه اسلامی ترسیم خواهند کرد. ... دولت جمهوری اسلامی ایران، شهادت عزیزان شما را به امام زمان(عج) و امام امت، رهبر انقلاب و ملت بزرگ ایران و شما برادران و خواهران عزیز، تبریک و تسلیت گفته و اعلام می کند همه ظرفیت های ممکن خود را برای پیروزی رزمندگان دلیرمان در جبهه ها به کار خواهد گرفت. ان شاءالله»(1)

در پیام آیت الله منتظری نیز آمده است:

«این جنایت زمانی رخ می دهد که صدام دروغ گو با اینکه هنوز قسمت های زیادی از کشور ما را در اشغال دارد، هم صدا با اربابان و یاران خائنش، گوش مردم دنیا را از هیاهوی تظاهر به صلح پر نموده و برای پنهان کردن چهره تزویر و سرپوش گذاشتن بر تجاوزات حزب بعث عفلقی و خراب نمودن سیمای جمهوری اسلامی، همه رسانه های گروهی و بوق های تبلیغاتی امپریالیست و صهیونیست را بسیج نموده است. ... ملت رشید ما ... با الهام گرفتن از پیام خونین کربلا، خود را برای ایثار کامل و مقاومت دربرابر مشکلات آینده نیز آماده کرده و از رجزخوانی های بوق های استعماری هیچ گونه خوف و ترسی به خود راه نمی دهد. ... تاریخ نشان می دهد تا این حزب در عراق حکومت می کند، منطقه خاورمیانه روی صلح را نخواهد دید و اسرائیل، این غده سرطانی منطقه، روزبه روز قوی تر و خطرش برای اسلام و مسلمین بیشتر خواهد شد. ... دنیای کفر هم بداند که با تمام امدادها و تقویت هایی که نسبت به صدام انجام داده و می دهد، نمی تواند این رژیم پوسیده را حفظ کند.»(2)

به گزارش روزنامه اطلاعات، امروز هم زمان با برگزاری مراسم تاسوعای حسینی، از ساعات اولیه صبح شمار زیادی از مردم دزفول در مسجد جامع این شهر تجمع کردند و پس از ادای احترام به شهدای حمله موشکی عراق به این شهر، درحالی که پیشاپیش آنان دسته های سینه زنی حرکت می کردند، پیکر شهدا را از محل مسجد جامع تا "بهشت علی" آرامگاه شهدای دزفول، مشایعت کردند. مشایعت کنندگان با سردادن شعارهای "جنگ جنگ تا پیروزی"، "مرگ بر امریکا" و "مرگ بر صدام" بر عزم و اراده خود برای مبارزه و تعیین سرنوشت جنگ در جبهه های نبرد تأکید کردند(3)

1

روزنامه نیویورک تایمز درباره تهدیدهای جدید عراق علیه ایران و ارسال سلاح های جدید روسی به عراق، به نقل از افرادی که آنان را کارشناسان مسائل جاسوسی غرب نامیده است، نوشته است:

صالح علی فتحی کاردار سفارت عراق در کپنهاک، گفته بود که درصورت حمله ایران به عراق، ارتش این کشور از یک سلاح سری بسیار قوی و جدید که قادر به کشتن صدها هزار سرباز می باشد، علیه ایران استفاده خواهد کرد. صرف نظر از این سخنان، اخیراً نشانه هایی در دست است

ص: 119

که روسیه ارسال سلاح به عراق را از سر گرفته است. این سلاح ها شامل 150 فروند میگ 23، 25 و 27 هستند که قبلاً سفارش آنها داده شده بود. کارشناسان جاسوسی غرب می گویند، حملة هم زمان ایران از دو جبهه، ارتش عراق را در تنگنا قرار خواهد داد و این نشان دهندة هماهنگی عالی بین ارتش منظم و سپاه پاسداران ایران بر سر یک راهبرد می باشد. از مباحث گذشته در تهران چنین استنباط می شود که ارتش منظم ایران، مخالف استقرار عمده قوای نظامی در جبهه بصره است.(1)

رادیو اسرائیل نیز به نقل از محافل موثق اتمی در فرانسه اعلام کرد که دولت عراق، تجهیزاتی در اختیار دارد که ساخت ایتالیاست و به عراق این امکان را می دهد تا با استفاده از کوره اتمی که قرار است فرانسه در بغداد برپا سازد، بمب اتمی بسازد. طبق اظهارنظر این محافل، باوجود همه نظارت ها و محدودیت هایی که فرانسه برای کورة اتمی بغداد قائل شده است، عراق بالاخره موفق به تولید بمب اتمی خواهد شد.(2)

همچنین به نوشته روزنامه کیهان، هفته نامه انگلیسی ساندی تایمز در مقاله ای با نام "تهدید به جنگ میکروبی" نوشت: «عراق تهدید کرده است که از سلاح های میکروبی خود که به تازگی از فرانسه دریافت داشته است، در بمباران تمام عیار هوایی استفاده خواهد کرد تا به هر وسیله ای، جلو نیروهای ایرانی را که به پیشروی در تهاجم جدید دو روزه خود در 105 کیلومتری بغداد دست زده اند، بگیرد. این تهدید زمانی صورت می گیرد که 5 لشکر نظامی به پیشاهنگی کماندوهای ماسک زده خود، دژ های مستحکم عراق را به سرعت به تصرف درآورند.»(3)

1

باوجود اعلام انصراف سودان از اعزام نیروی نظامی به ارتش عراق، به بهانة کمک به مذاکرات صلح در منطقه، رادیو بی بی سی به نقل از خبرگزاری سودان گزارش داد: نمیری رئیس جمهور سودان، تصمیم به اعزام نیرو برای پشتیبانی از عراق در جنگ با ایران را گرفته است. این خبرگزاری افزوده است: این تصمیم امروز به فرماندهان نظامی ابلاغ شد و در متن ابلاغیه آمده است که نقش نیروهای سودانی، برقراری صلح در منطقه خلیج فارس و جلوگیری از خونریزی مسلمانان عراقی و ایرانی می باشد(4)

همچنین یک مقام سودانی مدعی شد که این کشور آماده است 000,10 نیروی نظامی به عراق بفرستد. دراین باره خبرگزاری رویتر از بحرین گزارش داد: عزالدین حمید سفیر سودان در کویت، اعلام کرد: سودان تصمیم گرفته است یک تیپ مرکب از 000,10 نفر سرباز با تجهیزات کامل برای کمک به عراق در دفاع از آن سرزمین علیه تجاوز خارجی، اعزام کند. وی افزود: ممکن است این نیرو باتوجه به نیاز عراق و تحولات نظامی افزایش یابد.

این خبرگزاری همچنین اعلام کرد: یک مقام برجستة دولتی اردن در امان گفت که اردن مایل است به عراق نیرو اعزام کند و بااینکه عراق هنوز چنین کمک هایی را درخواست نکرده، اردن تاکنون بیش از 2000 داوطلب به عراق فرستاده است.(5)

ص: 120

1

عراق طی چند روز گذشته، یک هواپیمای باری را برای بارگیری یک محموله سری تسلیحات، به برزیل فرستاده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس از سائوپولو گزارش داد: روزنامه معتبر استاد سن پائلو با اعلام این خبر، عکس یک جت "ایلیوشین"ساخت شوروی را که بزرگ ترین هواپیمای باری جهان است، در فرودگاه نظامی "سائوخوزه کامیوسن" در 90 کیلومتری سان پائلو پارک شده بود، منتشر کرد. بنابر این گزارش، هواپیما شنبه شب وارد سان پائلو شد و پس از بارگیری 40 تن تسلیحات که اکثراً محصول کارخانه "اویبراس" بود، یکشنبه شب برزیل را ترک کرد.

همچنین خبرگزاری آسوشیتدپرس در ادامة گزارش خود دربارة ارتباط تسلیحاتی عراق و برزیل افزوده است: در گذشته فروش مقادیر زیادی سلاح به عراق به ویژه تانک های سبک، تأیید شده بود. عراق از شرکای مهم برزیل به شمار می رود و برزیل مواد سوختی اتمی به عراق فروخته است و باوجود تکذیب دولت برزیل، اعتقاد بر این است که این گزارش صحیح می باشد.(1)

روزنامة ال ناسیونال چاپ کاراکاس با انعکاس این خبر نوشت: محموله این هواپیما، موشک های هوا به زمین و زمین به زمین، از مرکز فنی فضانوردی برزیل است که بیشتر آنها 70 میلی متری بوده و شعاع عملکرد آنها 7500 متر و مسلح به کلاهک 4 کیلوگرمی هستند. حداکثر سرعت موشک های مذکور، 740 متر در ثانیه است. این نشریه آورده است که عراق تاکنون 200 میلیون دلار سلاح از این نوع از برزیل خریداری کرده است.(2)

2

بازتاب های مربوط به تصویب پیشنهاد کشور فنلاند در مقابل پیشنهاد ایران مبنی بر اخراج رژیم صهیونیستی از مجمع عمومی سازمان ملل متحد، همچنان ادامه دارد و خبرگزاری ها و مطبوعات کشورهای مختلف، به بررسی دلایل کشورها به ویژه تغییر نظر کشورهای عربی پرداختند که در مذاکرات اولیه، موافق با نظر ایران بوده اند، اما پس از رایزنی با یکدیگر، از تصمیم اولیه منصرف شده اند؛ ازجمله خبرگزاری فرانسه به نقل از علی طریقی نماینده لیبی و رئیس گروه اعراب در سازمان ملل، از مقر این سازمان اعلام کرد:

«درحال حاضر گروه اعراب از موضع کشورهای محتاط دربارة اسرائیل که طی نامه ای خطاب به رئیس مجمع عمومی مطرح شده بود، پا را فراتر نمی گذارد و قصد پیروی از ایران را دراین باره ندارد.» طریقی خاطرنشان کرد: «چنانچه کنفرانس سران غیرمتعهد در مارس 1983 (اسفند 1361) در دهلی نو با اخراج اسرائیل از مجمع عمومی موافق باشد، گروه اعراب تصمیم خود را عوض کرده و از نیروهای خود در این مجمع برای اخراج اسرائیل استفاده خواهد کرد.»(3)

رادیو لندن نیز ضمن بررسی این موضوع، در بررسی موافقت نکردن کشورهای عربی با پیشنهاد ایران، اعلام کرد: «پیشنهاد ایران برای لغو عضویت اسرائیل از مجمع عمومی سازمان ملل،

ص: 121

درحقیقت کوششی برای تنبیه دولت اسرائیل بوده است، اما به نظر بسیاری از نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل ازجمله کشورهای عرب میانه رو، اخراج اسرائیل به دلایل بسیار اقدام صحیحی نیست. نکته قابل توجه آن است که سازمان آزادی بخش فلسطین با رد اعتبارنامة اسرائیل به شدت مخالفت کرده است. به اعتقاد مقامات این سازمان، وقایع اخیر لبنان، موضع سیاسی این سازمان را تقویت کرده است. به نظر عرفات، اختلاف و برخورد میان امریکا و کشورهای عرب در سازمان ملل، پیشرفت درجهت دستیابی به صلح را به مخاطره خواهد انداخت. وی ترجیح می دهد که راه را برای مذاکره با پرزیدنت ریگان باز بگذارد و از هرگونه اقدامی که دوباره موجب حمایت و همدردی دولت امریکا نسبت به اسرائیل شود، خودداری نماید.»(1)

روزنامة واشنگتن پست نیز در مطلبی، به شیوه برخورد کشورهای عربی اشاره کرد و نوشت:

«اقدام نماینده ایران که به رأی گیری انجامید، برای بیشتر اعراب، مایة سرشکستگی بسیار بود. درست هنگام رأی گیری، نمایندگان کشورهای عربی، جلسه دیگری در زیرزمین سازمان ملل تشکیل دادند و به این ترتیب از آن به عنوان دستاویزی برای عدم حضور در جلسه مجمع عمومی و رأی گیری استفاده کردند. بعد هم ظاهراً برای حفظ موضع ضداسرائیلی خود در افکار عمومی، بیانیه هایی انتشار دادند و برخی از آنان زبان به گلایه گشودند که چرا رأی گیری بدون حضور آنان انجام شده است.» این نشریه افزود: «اعضای اتحادیه عرب، هفته پیش رسماً تصمیم گرفتند که [از] پافشاری بر سر مسئله رد اعتبارنامه های هیئت نمایندگی اسرائیل دست بردارند و به جای آن، نامه ای به رئیس مجمع عمومی بنویسند که در آن نسبت به مشروعیت اسرائیل برای عضویت در سازمان ملل، ملاحظاتی ابراز دارند.»(2)-(3)

1

همراه با تحرکات سیاسی، محافل غربی برای فشارآوردن به جمهوری اسلامی، سازمان عفو بین المللی نیز با انتشار اطلاعیه ای با ادعای نقض حقوق بشر در ایران، جمهوری اسلامی ایران را برای آنچه این سازمان آن را "محاکمة مغایر با احکام بین المللی متهمان" خوانده است، محکوم کرد. اعلام این خبر در برخی رسانه ها به ویژه رادیو امریکا و رادیو اسرائیل، بازتاب وسیعی داشت.(4)

ضمیمه گزارش72: بازتاب تصویب نشدن پیشنهاد ایران مبنی بر اخراج رژیم صهیونیستی از مجمع عمومی سازمان ملل در نشریات این رژیم

در بازتاب تصویب نشدن پیشنهاد ایران مبنی بر اخراج رژیم صهیونیستی از مجمع عمومی، دو نشریه معتبر این رژیم، موقعیت متزلزل رژیم صهیونیستی را در سازمان ملل یادآوری کردند و کمک های امریکا به این رژیم را دراین باره حیاتی خواندند.

ص: 122

به گزارش رادیو اسرائیل داواز، ارگان اتحادیه کل کارگران رژیم صهیونیستی، دربارة شکست پیشنهاد ضداسرائیلی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل نوشته است: نتیجه ای که از این آرا می توان گرفت، آن است که بیشتر کشورهای جهان، مخالف ما هستند، ولی چیزی که دراین میان بسیار پراهمیت است، موضع ایالت متحده می باشد. از آنجا که عرصة سازمان ملل تفاوتی با میدان های سیاسی دیگر ندارد، بلکه نشان دهنده رویدادهایی است که در آن میدان ها به وقوع می پیوندد، دولت اسرائیل مجاز نیست موضع ایالات متحده را دست کم بگیرد. رادیو اسرائیل می افزاید:

روزنامه مستقل بامداد اسرائیل هاآرتص، دراین باره می نویسد: این بار اعراب و هم پیمانان آنها ترجیح دادند با طرح ازدست دادن پرستیژشان که عقب نشینی آنها از منظور اولیه، یعنی اخراج اسرائیل از سازمان ملل است، مدارا کنند. ولی این امر نباید موجب خرسندی ما شود، زیرا باید در نظر گرفت که اسرائیل، تقریباً به آستانة اخراج از سازمان ملل رسید و کمک امریکا ما را از چنین سرنوشتی نجات داد و هیچ بعید نیست که از این پس، هر چند وقت یک بار، مقامات واشنگتن این موضوع را به مقامات اسرائیلی خاطرنشان کنند. نتیجه دیگری که از شکست پیشنهاد ایران در مجمع عمومی می توان گرفت، این است که در هر موقعیتی نمی توان گفت که تصمیمات اکثریت اعضای سازمان ملل علیه اسرائیل کارایی دارد و این تجربه برای ما تشویق کننده است. ایالات متحده نیز می تواند از آنچه هفته گذشته در مجمع عمومی گذشت، درس عبرت بگیرد. هنگامی که این ابرقدرت با تمام توانایی اش در راه اصل جهانی بودن سازمان ملل پافشاری می کند، این قدرت را دارد که به سود خود در چنین وضعیتی، اکثریت را بسیج کند.(1)

ص: 123

ص: 124

1

مین گذاری، راهزنی، راه بندی، بمب گذاری و درگیری های پراکنده، بخشی از اقدامات نظامی گروه های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین است که امروز ناامنی هایی را در سطح منطقه ایجاد کرد و سبب آزار و نگرانی مردم منطقه شد.

در جاده شمال سردشت، خودرو کارکنان شرکت برق منطقه که برای تعمیر خطوط برقی روستاهای منطقه عازم روستای ربط بودند، به مینی که نیروهای مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، برخورد کرد. در این اقدام، 3 تن از کارگران شرکت برق شهید و 3 تن دیگر زخمی شدند و خودرو حامل آنان نیز منهدم شد.(1)(2)

در گردنه مروارید در 6 کیلومتری کامیاران نیز نیروهای مهاجم به تعدادی از نیروهای سپاه حمله و 2نفر از آنها را زخمی کردند.(3)با اعزام نیروهای کمکی از ژاندارمری کامیاران و گریختن مهاجمان، درگیری خاتمه یافت.(4)

امروز همچنین در محور مهاباد به میاندوآب، سرنشینان یک دستگاه خودرو، نارنجکی را به سوی سربازی از نیروهای تأمین این محور پرتاب و وی را مجروح کردند.(5)

در حادثه دیگری، نیروهای حزب دمکرات در روستای "زی" از توابع پاوه، به نیروهای سپاه پاسداران حمله کردند که یک پاسدار مجروح شد(6)

امروز بعدازظهر نیز در سنندج، یک بمب نسبتاً قوی که عناصر یک گروه کمونیستی موسوم به "پیکارگران در راه آزادی طبقه کارگر" در پشت بیمارستان شهید قاضی کار گذاشته بودند، کشف شد.(7) بخشی از این بمب که با استفاده از باروت ساخته شده بود، قبل از کشف منفجر شد که خسارتی بر جای نگذاشت.(8) درواقع، بمب به دلیل نقص فنی در ساخت بخش اصلی آن - که از یک عدد نارنجک و 2 پوند ماده منفجره خمیری تشکیل شده بود - عمل نکرد.(9)

در جاده سلماس - ارومیه نیز تعدادی از نیروهای مسلح غیرقانونی با ایجاد راه بندان، دارایی های یک راننده کامیون را غارت کردند(10)

2

رادیو بی بی سی امروز اعلام کرد: شیخ عزالدین حسینی با انتشار اعلامیه ای، از دبیرکل سازمان ملل تقاضا کرده است تا برای پایان دادن به نبرد نیروهای ایران و چریک های کُرد در غرب ایران، مداخله کند.

شیخ عزالدین در این اعلامیه که در محل اقامت وی در پاریس منتشر شد، ادعا کرد که حمله اخیر نیروهای دولتی علیه مواضع کردها، غیرانسانی بوده است. در این اعلامیه آمده

ص: 126

است: دولت ایران در نظر دارد با فشارآوردن به کردها، آنان را مجبور به ترک زادگاهشان کرده، با کوچ دادن آنها به مناطق دیگر و جایگزین کردن آموزگاران فارسی زبان به جای آموزگاران کردزبان، سنن بومی و فرهنگ آنان را نابود کند.(1)شیخ عزالدین حسینی همچنین با استمداد از اهل تسنن و اکراد کشور عراق، علیه نیروهای رزمندة جمهوری اسلامی اعلام جهاد کرد.(2)

1

امروز درگیری نیروهای امنیتی کشور با افراد وابسته به گروه های ضدانقلاب در شهرهای هشتپر، گنبد، بابل، شهرکرد و جادة هراز ادامه داشت و تعداد زیادی از عناصر ضدانقلاب کشته، زخمی یا دستگیر شدند.

در جنگل های چوکا در هشتپر، بین نیروهای سپاه و 5 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) شاخه جنگل، درگیری به وجود آمد که درنهایت 4 نفر از اعضای سازمان کشته شدند و یک نفر نیز مجروح گردید(3)

در شهرستان گنبد نیز 37 نفر از اعضای سازمان چریک های فدایی خلق، یک عنصر وابسته به سازمان کمونیستی راه کارگر و 3 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دستگیر شدند. مسئول سازمان چریک های فدایی در گنبد که رابط تشکیلات تهران و گنبد نیز بوده - و مسئول بخش روستایی و رابط منطقه ترکمن صحرا و ساری، از افراد دستگیر شده اند.(4)

به دنبال تماس تلفنی یک فرد ناشناس، نیروهای عملیات سپاه یک پوند تی.ان.تی، یک مین و یک نارنجک جنگی در خیابان کمربندی بابل به بابلسر کشف کردند(5)

درپی عملیات دستگیری اعضای سازمان چریک های فدایی خلق شاخه اقلیت اصفهان نیز 13 نفر دیگر از اعضای این سازمان به همت نیروهای سپاه پاسداران در شهرکرد شناسایی و دستگیر شدند.(6)

در جاده آبعلی هم 8 نفر از عناصر مسلح سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با بستن بخشی از جاده و ایجاد راه بندان، مبادرت به جست وجوی خودروها کردند. نیروهای سپاه و کمیته پس از اطلاع از این موضوع، با بازرسی و کنترل محورهای منتهی به منطقه، حلقه محاصره نیروهای مهاجم را لحظه به لحظه تنگ تر کردند. مهاجمان با مشاهده این وضعیت، به سمت جنگل گریختند و هنگام فرار، یکی از آنان مورد اصابت گلوله قرار گرفت.(7)

2

محسن رفیق دوست مسئول تدارکات و آماد و پشتیبانی و عضو شورای عالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به منظور بازدید از سپاه پاسداران منطقه 9 (استان های فارس و بوشهر) و آشنایی با مشکلات تدارکاتی سپاه، به این منطقه سفر کرده بود، در گفت وگو با واحد مرکزی خبر در بوشهر، ضمن اعلام تشکیل گردان های دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هدف از تشکیل

ص: 127

وزارت سپاه را برقراری ارتباط بین سپاه پاسداران، مجلس و دولت و نیز تجهیز بهتر سپاه ازنظر تدارکاتی و نظارت بر اجرای کامل قوانین و رعایت ضوابط اسلامی در واحدهای سپاه خواند. وی گفت: ما در ابتدای جنگ تحمیلی که ناخواسته در آن وارد شدیم، تدارکات زیادی نداشتیم، بلکه بیشتر آنها را ملت قهرمان ما تأمین کرد یا رزمندگان شجاع ما در جبهه ها از دشمن متجاوز به غنیمت گرفتند. درحال حاضر، می توانیم ادعا کنیم بیش از ده برابر ابتدای جنگ، بنیة تدارکاتی داریم و آمادگی ادامة جنگ را برای ماه ها و سال های طولانی در خود می بینیم. وی در پایان با اشاره به اینکه سپاه پاسداران با استفاده از غنائم به دست آمده، 2 لشکر کامل زرهی و یک واحد کامل توپخانه تشکیل داده است، دربارة آیندة جنگ گفت: ما سرنوشت جنگ را همان گونه که شورای عالی دفاع اعلام کرده است، در جبهه های جنگ و با پیروزی کامل بر ارتش متجاوز بعثی و سقوط صدام کافر و برقراری حاکمیت جمهوری اسلامی در عراق که به دست خود مردم مسلمان و ستم دیده عراق اجرا می شود، تعیین خواهیم کرد.(1)

1

حمایت های نظامی و بی وقفه شوروی و برخی کشورهای وابسته به بلوک شرق از عراق همچنان ادامه دارد.

نشریه فارین در مقاله ای دربارة خریدهای تسلیحاتی عراق از شوروی می نویسد: شوروی درطول جنگ، در ازای 700 تانک ازدست رفته عراق، صدها تانک به این کشور فرستاد که حدود 400 تانک تی 54 و تی55 را از کشورهای اروپای شرقی به خصوص لهستان به این کشور وارد کرد. از آغاز سال 1980، عراقی ها حدود 200 دستگاه از آخرین نوع تانک های تی72 را دریافت کردند. همچنین شوروی برای تکمیل نیروی دفاعی هوایی عراق - که موشک های سام2 و سام3 را در اختیار دارد - موشک های سام6 نیز ارسال کرده است. ارتش عراق از موشک های زمین به زمین اسکاد که بردی بیش از صد مایل دارند نیز استفاده می کند.

ص: 128

این گزارش می افزاید: عراق جنگ را با 339 جنگنده هوایی آغاز کرد و منابع اطلاعاتی معتقدند که این کشور، حدود 125 هواپیما از دست داده است و حدود 200 هواپیما در اختیار دارد. شوروی کاملاً پنهانی لوازم یدکی میگ23 و میگ21 و همچنین میگ24 و میگ 25 به عراق فرستاده است و هزاران تن از مشاوران شوروی هنوز در عراق برای حفظ 8 پایگاه هوایی متعلق به نیروهای مسلح این کشور فعالیت می کنند(1)

سخنگوی وزارت خارجه یوگسلاوی در یک نشست مطبوعاتی در پاسخ به سؤال خبرگزاری جمهوری اسلامی، فروش اسلحه از این کشور به عراق را تأیید کرد و در پاسخ به این سؤال که: «اخیراً در امر فروش تجهیزات نظامی ازسوی یوگسلاوی به عراق، افزایش چشمگیری دیده می شود و آیا فروش اسلحه به عراق به معنای تغییر سیاست یوگسلاوی در مقابل جنگ عراق با ایران است، گفت: «مواضع یوگسلاوی در قبال جنگ ایران و عراق مشخص است و احتیاج به توضیح ندارد. تا آنجایی که من اطلاع دارم، اخیراً گفت وگویی پیرامون افزایش فروش اسلحه صورت نگرفته است.»

خبرگزاری جمهوری اسلامی در ادامه این خبر افزوده است: سخنگوی وزارت خارجه باوجود اظهار بی اطلاعی از افزایش فروش اسلحه، اصل فروش اسلحه به عراق را تکذیب نکرد. این قسمت از مصاحبه، در گزارش های رسانه های گروهی یوگسلاوی منعکس نشد. ضمن آنکه تاکنون مقامات یوگسلاوی دربرابر سؤالاتی دربارة فروش اسلحه به عراق، سکوت کرده بودند.(2)

1

به گزارش رادیو مسکو، مذاکرات میان شوروی و ایران دربارة احداث مشترک تأسیسات برق - آبی روی رود مرزی ارس، آغاز شده است. درصورت توافق دو کشور، در هر دو طرف این رود، دو نیروگاه، هرکدام به ظرفیت 000,100 کیلو وات ساخته خواهد شد. روی رود ارس نیز سد بزرگی ایجاد می شود که مخزن آبی آن امکان آبیاری 000,120 هکتار زمین خشک در ایران و همین مقدار زمین را در اتحاد شوروی فراهم خواهد کرد.(3)

2

کارلوس رافائل رودریگر معاون رئیس جمهور کوبا، در رأس یک هیئت سیاسی وارد بغداد شد و پیام فیدل کاسترو رئیس جمهور این کشور را تقدیم صدام حسین کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، در این دیدار راه های همکاری دو کشور و موقعیت فعلی اعراب بررسی شد(4)

این هیئت همچنین با برخی مقامات دولت عراق ازجمله طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق، دیدار و راه های گسترش روابط دو کشور و همکاری های دوجانبه را بررسی کرد. در این دیدار، معاون رئیس جمهور کوبا از موافقت عراق با برگزاری اجلاس غیرمتعهدها در هند تجلیل کرد.(5)

ص: 129

1

ایلتر ترکمن وزیر خارجه ترکیه، خواستار ادامه تلاش ها برای پایان دادن به جنگ عراق با ایران از راه های دیپلماتیک شد. به گزارش رادیو دوبی، وی با اشاره به اینکه رژیم اشغالگر قدس می کوشد در مسیر تلاش های دیپلماتیک برای برقراری صلح در خاورمیانه خلل ایجاد کند، بار دیگر بر موضع کشورش درباره محکوم کردن سیاست تجاوزکارانه آن رژیم و احداث شهرک های یهودی نشین در شهرهای عربی اشغالی تأکید کرد.(1)

دراین حال، خبرگزاری تانیوگ به نقل از مقامات شوروی اعلام کرد: ترکیه با تأسیس پایگاه های جدید نظامی امریکا در خاک خود موافقت کرده است. این مقامات گفته اند که یکی از این پایگاه ها در منطقه شرقی ترکیه و در نزدیکی مرزهای این کشور با ایران و عراق ایجاد خواهد شد.

بنابر گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا، این در حالی است که دیروز، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در یک مصاحبه مطبوعاتی، گزارش روزنامه واشنگتن پست را درباره احداث 3 پایگاه هوایی جدید امریکا در خاک این کشور تکذیب کرده بود.

در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد: گفت وگوهایی که تاکنون بین مقامات ترکیه و امریکا انجام شده، در چارچوب برنامه های ناتو و همکاری های دفاع مشترک بوده است.(2)

2

باوجود کوشش پلیس کویت برای برهم زدن مراسم عزاداری شیعیان ایرانی، کویتی و سایر ملیت ها در این کشور، این مراسم با شکوه بسیار برگزار شد. بعدازظهر روز عاشورا، پلیس با حمله به مردم عزادار، سعی کرد مراسم عزاداری را بر هم زند که این کشمکش حدود 5 ساعت ادامه یافت. سپس عزاداران به سمت سفارت جمهوری اسلامی در کویت حرکت کردند، ولی مقامات امنیتی کویت با گاز اشک آور و گلوله های پلاستیکی در محل سفارت به آنان حمله و حدود 20 نفر را دستگیر کردند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، بعدازظهر روز عاشورا رئیس تشریفات وزارت امور خارجه کویت به سفارت جمهوری اسلامی ایران رفت و ضمن عذرخواهی از برخورد پلیس این کشور، تأکید کرد که دستگیرشدگان آزاد خواهند شد.

در ادامه این خبر آمده است: در محل درگیری ها، 2 اتومبیل سوخته پلیس باقی مانده است و معاون امنیتی استانداری کویت مدعی شد که در این درگیری ها، تعدادی از مقامات امنیتی کویت نیز مجروح شده اند. در میان مجروحان ایرانی، 3 تن از کارکنان سفارت ایران و سرپرست مدارس ایرانی در کویت دیده می شوند.(3)-(4)

ص: 130

ص: 131

1

نیروهای معارض عراقی در مناطق شمال عراق خسارت هایی را به ارتش عراق وارد کردند.

مجاهدین مسلمان عراقی، 2 عملیات در مناطق دربندیخان و جادة دوکان در استان سلیمانیة عراق اجرا کردند که براثر آن، تعدادی از نیروهای نظامی عراق کشته شدند. در عملیات اول، یک افسر و 5 سرباز کشته شدند(1) و در عملیات دوم نیز 2 خودروی ارتش، در کمین مجاهدین عراقی قرار گرفت که درنتیجة آن، 7 نفر ازجمله یک فرمانده گردان کشته شد و 12 نفر نیز زخمی شدند.(2)

2

در حملات امروز نیروهای ضد انقلاب به نیروهای دولتی ایران در شهرها و محورهای ماکو، سنندج، کامیاران، مریوان، سقز و بانه، از نیروهای ایران 4 تن شهید، 2 تن زخمی و 6 تن اسیر و از نیروهای ضد انقلاب تعدادی مجروح و 3 نفر دستگیر شدند. در این حملات، خسارت هایی به اموال دولتی و مردم وارد شد.

تعدادی از عناصر حزب دمکرات با سلاح های سبک و خمپاره، به پادگان بازرگان در شمال ماکو حمله کردند که با واکنش به موقع نیروهای پایگاه مواجه شدند. درنتیجة این درگیری، یک درجه دار زخمی شد. همچنین آثار خون به جا مانده از مهاجمان در اطراف پادگان، حاکی از برخورد مهاجمان با تله های انفجاری تعبیه شده در اطراف پایگاه بود که به نظر می رسد تلفات مؤثری به آنان وارد شده است(3)

در حادثة مشابه دیگری در پایگاه های توریور و سد قشلاق در جنوب غربی و شمال سنندج، یک نفر از نیروهای خودی مجروح شد(4)

همچنین یک دستگاه لندرور سپاه پاسداران کامیاران در نزدیکی مروارید (12 کیلومتری شمال کامیاران) به کمین افراد ضد انقلاب برخورد کرد که مهاجمان، 6 نفر از نیروهای سپاه را به گروگان گرفتند و خودروی سپاه را با شلیک آر.پی.جی به آتش کشیدند. یک دستگاه خودروی سیمرغ نیز همراه لندرور بود که موفق به گریختن از کمین شد.(5)

افراد ضد انقلاب با حمله به یک خودرو جهادسازندگی در جادة کامیاران - مریوان آن را به آتش کشیدند. در این حادثه، راننده که تنها سرنشین خودرو بود، به شهادت رسید.(6)

در حملة افراد وابسته به گروه های مسلح غیر قانونی به پایگاه "کوره دره" در محدودة کامیاران نیز یک سرباز ژاندارمری شهید شد.(7)

در جادة سقز - سنندج هم 2 نفر از نیروهای ژاندارمری با برخورد به تلة انفجاری - که افراد ضد انقلاب تعبیه کرده بودند - به شهادت رسیدند(8)

در بانه نیز تعدادی از نیروهای مسلح غیر قانونی از سمت شمال شهر با سلاح های سبک به مدرسة قطب حمله کردند که به ساختمان آموزشگاه خساراتی وارد شد، اما به کسی آسیب نرسید.(9)

در مهاباد در محور خطایی در شرق این شهر هم 3 تن از افراد مسلح وابسته به گروه های غیر قانونی که در تلاش برای آسیب رساندن به مردم بودند، دستگیر شدند.(10)

ص: 133

1

به گزارش واحد مرکزی خبر، امروز حجت الاسلام دعائی، حجت الاسلام نبوی و آقایان شاهچراغی، کتیرایی و جعفری نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به همراه چند تن از کارکنان مجلس وارد شهر پیرانشهر شدند و از پادگان و ستاد سپاه پاسداران بازدید کردند. این افراد سپس از شهرک درحال ساخت شهید رجایی در روستای آزادشدة چیانه دیدن کردند و پس از آن به همراه چند تن از مسئولان نظامی و انتظامی پیرانشهر، با هدف دیدار با نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه، به روستای آزادشدة میرآباد واقع در محور پیرانشهر - سردشت رفته، با رزمندگان تیپ ویژة شهدا دیدار کردند.

در این دیدار نیروهای مستقر در میرآباد با شعارهایی همچون "صلّ علی محمد یار امام خوش آمد"؛ "یار امام، ما را ببر پیش امام"؛ "کومه له، دمکرات مرگت فرارسیده،" "ارتش بیست میلیونی به میرآباد رسیده"، از میهمانان خود استقبال کردند.(1)

2

یک عملیات تروریستی اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و 2 عملیات انهدام و دستگیری تعدادی از افراد ضد انقلاب به دست نیروهای امنیتی ایران در استان های گیلان و اصفهان، حاصل رویارویی نیروهای ضد انقلاب با نهادهای انقلابی و مردمی در درگیری های داخلی ایران بود.

عناصر سازمان در یک اقدام تروریستی در سبزه میدان شهر اصفهان، یک فرد انقلابی را که مغازة طلافروشی داشت، ترور کردند و به شهادت رساندند و سپس مبلغ 2 میلیون ریال از پول های او را سرقت کردند.(2)

نیروهای امنیتی ایران هم در اقدامی پس از دستگیری یکی از رابطان شهری سازمان در هشتپر و طوالش گیلان و اعترافات وی مبنی بر وجود یک خانة تیمی سازمان در این شهر، با اجرای یک عملیات کمین در مسیر تردد این افراد، آنان را غافلگیر کردند. عناصر سازمان با به دام افتادن در تور امنیتی افراد سپاه پاسداران، وحشت زده به سوی پاسداران و مردم تیراندازی کردند. نیروهای سپاه نیز با اطمینان از اینکه آنها راه فراری ندارند، پس از دادن اخطار و هشدارهای لازم، به سوی افراد سازمان تیراندازی کردند. در این درگیری، 5 نفر از اعضای اصلی سازمان ازجمله مسئول تشکیلات طوالش، کشته شدند. از این افراد و خانة تیمی آنها، تعدادی اسلحه و مقداری مهمات و لوازم انفجاری به دست آمد(3)

در شهر درچة اصفهان نیز، نیروهای امنیتی با اجرای یک عملیات چند مرحله ای، پس از شناسایی، تعقیب و مراقبت، به یک هستة تشکیلاتی سازمان در این شهر ضربات سنگینی وارد و آن را متلاشی کردند. در این عملیات، 9 نفر دستگیر شدند و عده ای نیز شناسایی و تحت تعقیب قرار گرفتند.(4)

ص: 134

1

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، امروز در خطبة دوم نمازجمعة تهران، در سخنانی به دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران در ابعاد مختلف ازجمله سیاست خارجی، موضوعات فرهنگی جامعه، نیروهای مسلح، بسیج و جنگ و مقایسة شرایط قبل و پس از انقلاب جامعة ایران پرداخت. این سخنان در رسانه های خارجی به ویژه رادیو بی بی سی بازتاب هایی داشت. وی در بخشی از سخنان خود گفت: در دنیا انقلابی وجود ندارد که از تور غرب درآمده، ولی به تور شرق نیفتاده باشد و بالعکس؛ برای اینکه نمی توانند روی پای خود بمانند. معمولاً انقلابی وجود ندارد که آن را راحت رها کنند. این جمهوری اسلامی است که این طور عمل کرد و گفت "نه شرقی، نه غربی" و راست هم گفت. از شعار و عمل جمهوری اسلامی می توان این را فهمید.

در یکی دو هفتة گذشته، سیاست گردان دنیا ما بودیم. خوب، البته معلوم است که آرای مستکبران به نام ما نخواهد بود و ما این را می دانستیم. اما کسی که درحال جنگ است و شعار اخراج رژیم صهیونیستی را از سازمان ملل می دهد و پای آن هم می ایستد و به خاطر بی عدالتی و ضعف سیاست در دنیا، نماینده اش در سازمان ملل آن طور دنیا را به محاکمه می کشد، آیا این اعتبار و ارزش و دستاورد انقلاب در میدان سیاسی نیست؟ اگر نیست، پس چیست؟

ص: 135

بعد دیگر سیاسی ما که در دنیا کم نظیر است، این است که این انقلاب، تنها انقلابی است که دانشجویان و جوانان خارج از مملکت، در سطح وسیعی تاحد زندان رفتن و شهادت، از آن حمایت می کنند. این بُعد سیاسی را هیچ انقلابی نداشته است؛ البته عده ای هم مخالف اند، که باید باشند. انقلاب اگر جدی باشد باید مخالف هم داشته باشد و این یک امر طبیعی است.

امام جمعة موقت تهران سپس با اشاره به بخشی از توفیقات اقتصادی و کارهای عمرانی در روستاها مانند جاده سازی، لوله کشی آب، توسعة مخابرات و فعال شدن بخش کشاورزی، به بخش فرهنگی اشاره کرد و افزود: «ازلحاظ فرهنگی که من آن را فتح بزرگ انقلاب می دانم و دستاورد اصلی انقلاب روی این پایه است، انقلاب در "ارزش ها" است؛ چون ارزش ها نسبت به گذشته فرق کرده است. شما ببینید پیش از انقلاب، چه چیزهایی برای مردم جاذبه داشت و امروز چه چیزهایی جاذبه دارد؟ در گذشته، داشتن خانة بزرگ، ماشین لوکس، حساب با رقم بزرگ در بانک، ویلای لب دریا، یک تفریحگاه و ارتباط با سران رژیم خائن پهلوی و احیاناً ارتباط با خارج، یا با خود امریکا، ارزش بود. در ادارات، داشتن یک میز بزرگ تر حتی سبب ارزش بود. لباس شیک و لوکس پرستی و رفاه، نقطة اوج ارزش های رژیم گذشته بود و امروز، این انقلاب آن را معکوس کرده است. البته، یک مقدار هم افراط می شود که ان شاءالله باید جلو آن را بگیریم. امروز همة اینها دیگر برای خیلی ها ارزش نیست که به ضد ارزش هم تبدیل شده است. در ادارات، دیگر کسی فکر نمی کند که میزش کوچک است یا بزرگ؛ براق است یا نیست. وزیران ما با معاونانشان، با مدیرکل هایشان، حتی کارمندانشان هیچ فرقی ندارند، همه شان در یک سطح هستند، فقط مسئولیت هایشان یک مقدار سنگین تر است. اینها را مهم بدانید. در اخلاقیات، در ادبیات که آینة افکار مردم است، شما می بینید چه جوری است. در گذشته، ادبیات رایج در جوان ها و مردم چه بود و امروز چیست؟ سرودهایی که مردم در گذشته می شنیدند و می خواندند و یاد می گرفتند، چه بود و امروز چیست؟ این مظاهر ضد اخلاقی که توی این مملکت بود، واقعاً زندگی کردن را برای انسان های باشرافت در این مملکت مشکل کرده بود. در دانشگاه یک دختر می خواست با حجاب اسلامی بیاید، چه وضعی داشت؟ نمی گذاشتند و سر کلاس مسخره اش می کردند و با چادر هم نمی توانست بیاید.

ازنظر علمی و فنی هم تغییرات بسیاری ایجاد شده است. البته بعضی ها خیال می کنند اینکه دانشگاه تعطیل شد، یعنی جمهوری اسلامی ضد علم است؛ نخیر، چون عمیقاً طرف دار علم واقعی است، این کار را کرد. این، درست مانند آن 6 ماه اعتصابی است که مردم ایران انجام دادند، برای اینکه خانوادة شاه را بیرون کنند و بتوانند این مملکت را بسازند. (برای اصلاح دانشگاه ها) باید زمینه سازی می شد. این یک کار سیاسی نبود؛ برخلاف آنهایی که خیال کردند این یک کار سیاسی و برای راحت شدن از چپی ها و افراطی ها بود؛ این نبود، بچه ها بیشتر از

ص: 136

محتوای خالی درس ها، از درس های غلط و منحرف و جزوه نویسی های غلط و کارهای ضد علمی که در دانشگاه ها می شد، به تنگ آمده بودند.

در این دورة انقلاب، پزشکان جراح ما عمل هایی کرده اند که نمونه هایش را در بسیاری از مناطق پیشرفتة علم و جراحی نمی توانند پیدا کنند، آن هم در وسعت و مقداری که سابقه نداشته است. اداره کردن این همه مجروح و جانباز که به نیازهای مملکت در همین دوران جنگ اضافه شده است، نتیجة فعالیت های فوق العادة پزشکان ما است.

کورة بلند ذوب آهن اصفهان، کارخانة غول پیکر ذوب فلزات اهواز و کارخانة عظیم مس سرچشمه و نیروگاه های بزرگی که امروز 23 درصد اضافه تولید انرژی الکتریسیته در کشور به ما می دهد، همه نشانة تکامل مسائل علمی و صنعتی در کشور ما است. اگر جنگ نبود و اگر ما را به حال خودمان گذاشته بودند، خیلی بهتر از این هم می توانستیم باشیم.

ازلحاظ نظامی، این ارتش ما، تحقیقاً بدانید که اگر ارتش زمان شاه بود، نه اهل جنگ بود و نه اهل دفاع. این ارتش، امروز تبدیل شده به نیرویی که دو سال جنگیده است و من با تحقیق به دشمنان و خارجی هایی که گاهی تحلیل می کنند و می گویند ایران، الآن پشتوانة رزمی و امثال اینها را ندارد، می گویم که در یک جمله بدانید: ارتش ما امروز نسبت به 25 ماه قبل، 2 برابر قوی تر شده است. و این دو سال که ما از منابع قبلی ارتش محروم بودیم، با این وسعت جنگیده ایم و این ارتش طوری تنظیم شده است که اگر ده سال دیگر هم همین طوری بخواهد بجنگد، می تواند ادامه بدهد. هم نیروی انسانی و هم نیروی فنی، جایگزین می شود. آن هواپیماهایی که آنها می گویند عراق دارد، ولی ایران ندارد، این گونه نیست. ما بنا نداریم که روی شهرهای عراق بمب بریزیم. اگر می خواستیم، با توپخانه آسان تر است. ما شهری را که می توانیم با گلولة توپ خراب کنیم، چه دلیلی دارد که یک هواپیمای 20 میلیون دلاری را درمعرض خطر قرار دهیم. ازنظر پیشرفت نظامی، نظر من این هم نیست، اینها یک طرف قضیه است. برای یک کشور انقلابی مهم این است که در مردم، یک نیروی نظامی به وجود بیاید و شما می دانید که به طور رسمی، بیش از 2 میلیون جوان را ازطریق بسیج، تعلیم نظامی داده ایم که در میدان جنگ دوره دیده اند و اسلحه به کار می برند و با بسیج سازمان داده شده اند و به صورت واحدهای مقاومت همه جا حضور دارند. کشوری که 2 میلیون آدم به طور نظام یافته در آن، درموقع خطر بتوانند اسلحه در دستشان بگیرند و مردم عادی هم بتوانند این کار را بکنند، این کشور با این پشتوانة ایمان در منطقه، برای امریکا یک خطر جدی است، یعنی دیگر هیچ چیز نمی تواند ایران را به طور جدی تهدید کند، مگر اینکه امریکا از بمب اتم استفاده کند و همه چیز را ذوب کند؛ آن چیز دیگری است، آن جنایت را همه جور می توانند بکنند، اما اگر بنا باشد با نیروی نظامی کلاسیک به جنگ ایران بیاید، امروز ایران در مقابل تمام ارتش های

ص: 137

منطقه، آسیب ناپذیر است. این مقدار نیروی مؤمن رزمنده که درون سپاه وجود دارد، اطمینان بخش است و در هیچ یک از ارگان های کشورهای انقلابی دنیا وجود نداشته است.

ازلحاظ امنیتی هم که می بینید، تروریسمی که در ایران وجود داشت و به قدرت این خلق و اطلاعات 36 میلیونی سرکوب شد، در دنیا نبوده است. در این شیوه ای که به کار گرفته شد، خون شخصیت های عظیم ما سیلی شد و بنیان این جریان سوء را کند و ریشه سوز کرد و جوان ها و نیروهای انتظامی ما توانستند اینها را سرکوب کنند.

بنابراین، وضعی که ازلحاظ امنیتی در کشور ما به وجود آمده و حذف لیبرالیسم، نفاق، کمونیزم، الحاد و التقاط از این کشور که اکنون به صورت حرکت های پراکنده در خارج درآمده اند و این سیستم قضایی دادگاه انقلاب که امروز شبکة عظیم محافظت این مملکت است، همه دستاورد های عظیم این انقلاب است.(1)

خطیب نماز جمعة تهران همچنین در بخشی از خطبة اول نمازجمعه با اشاره به توفیقاتی که نیروهای داخل کشور در اجرای پروژه ها و طرح هایی که با خروج متخصصان کشورهای خارجی و برخی نیروهای ایرانی ناتمام باقی مانده بود، به دست آورده اند، از ایرانیان مقیم خارج که توانایی کمک به سازندگی کشور را دارند، برای خدمت به کشور دعوت کرد و گفت: "برای آمدن افراد صاحب تفکر و صاحب ابتکار، میدان برای تمامی کسانی که بخواهند در این مملکت سالم خدمت بکنند، باز است. وی افزود: من نصیحتی به برادران حزب اللهی هم می کنم که یک مقدار در معیارهای انتخاب همکار، دست از سخت گیری بردارید. گزینش های وزارتخانه ها و مؤسسات می ترسند که مبادا جریان های فاسد دوباره بیایند و کثافت کاری بکنند؛ بنابراین، سخت گیری بسیاری می کنند و این سبب می شود که بسیاری از نیروهای خوب هم از دست ما بروند. شما این کار را نکنید. شما به عنوان نمایندة مردم و انقلاب، به خودتان حق ندهید که با یک سخت گیری غیر منطقی، مغزها و فکرها و انسان های سالمی که انقلابی نیستند، اما می خواهند خدمت بکنند و مزدی بگیرند و فراوان هم هستند را از انقلاب برانید. اگر اینها را طرد کنید، با نیازی که مملکت به نیروی کار دارد، به مملکت خسارت می زنید.

در مقابل، به آن آقایان هم می گویم، آنها هم اشتباه بزرگی مرتکب می شوند. بدانید معیار ما بیشتر دربارة آینده است؛ یعنی ما به آنهایی که بعد از انقلاب، سالم کار کردند، یا از این به بعد بخواهند سالم کار کنند، احترام می گذاریم.

این را به این جهت نمی گویم که کشور، مانند نان شب به آنها محتاج است، البته محتاج است، ولی نه آن حدی که آنها فکر می کنند. من برای خودشان و به خاطر انسانیت، این نصحیت را می کنم.

امام جمعة تهران با اشاره به شرایط مساعد کشور برای بهره مند ی از توان ایرانیان خارج از کشور، خطاب به تحصیل کرده ها و متخصصان ایرانی مقیم خارج گفت: امروز در این کشور،

ص: 138

غیر از تروریزم، قاچاقچی و آدم هایی که بخواهند فساد ایجاد کنند، بقیه اگر بخواهند سالم حرکت کنند و اگر بخواهند درست کار کنند، می توانند با آقایی زندگی کنند و مردم، گذشته های زشت آنها را فراموش می کنند. من به دولت پیشنهاد می کنم و ان شاءالله قرار است که این کارها را بکنیم و مرزها را باز کنیم، آنهایی که می خواهند از این کشور بروند، بروند و آنهایی هم که می خواهند به این کشور وارد شوند، مقداری میدان به آنها بدهید، بیایند.(1)-(2)

1

دکتر سعید رجایی خراسانی نمایندة دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، پس از تسلیم یادداشت اعتراض آمیز به دبیرکل این سازمان دربارة بمباران شهرهای دزفول و ایلام - که موجب آسیب فراوان به مناطق مسکونی و شهید یا مجروح شدن عدة زیادی از مردم غیر نظامی این دو شهر شد - در محل مقر سازمان ملل متحد و در مصاحبه ای مطبوعاتی شرکت کرد و به تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران دربارة این وقایع و دلایل مخالفت با شرایط اعلام شدة هیئت های حل اختلاف برای میانجیگری در جنگ پرداخت.

وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به بمباران اخیر مناطق مسکونی به دست متجاوزان عراقی که به شهادت(3) حدود 30 تن و مجروح شدن بیش از 100 نفر از مردم بی دفاع کشورمان انجامید، گفت: نکتة مهم این است که این جنایت دقیقاً چند روز پس از صدور قطعنامه ای که عراق به مجمع عمومی تحمیل کرد، انجام شد و این بدان معنا است که قطعنامة عراق، تنها یک نقشة تبلیغاتی برای سرپوش گذاشتن به جنایات و وحشیگری های صدام بود تا بدین وسیله با مظلوم نمایی، جو بین المللی را برای ادامة جنایات بیشتر خود آماده کند و آنچه ما در مجمع عمومی گفتیم، در مدت کوتاهی تحقق یافت. نمایندة ایران همچنین

ص: 139

دربارة سفر اخیر هیئت رسیدگی کننده به جنگ تحمیلی (هیئت حل اختلاف منتخب سازمان اجلاس اسلامی) به تهران گفت: باتوجه به اینکه ما خواهان صلح هستیم، این هیئت را نیز مانند دیگر هیئت های میانجیگری پذیرفتیم و خوش آمد گفتیم، لیکن پیشنهادهای این هیئت، عملی نبود، و به طورکلی چیز تازه ای به همراه نداشت. جمهوری اسلامی ایران بارها بر پیشنهادها و شرایط ساده برای دستیابی به صلح، تأکید و اعلام کرده است که استفاده از زور نمی تواند مورد قبول واقع شود. ما بارها گفته ایم که چهار شرط اعلام شدة ما، همگی همراه باهم هستند و باید یک جا نیز پذیرفته شوند. هیچ منطقی نیست که ابتدا تنها آتش بس را قبول کنیم و به دشمن فرصت دهیم که نیروهای خود را بازسازی کند. اگر چنین کاری، اثر و نتیجه ای داشت، مشکل 35 سالة فلسطین تاکنون حل شده بود و تا زمانی که وضع به حالت قبل از جنگ برنگردد و تا زمانی که خاکمان در اشغال عراق است، مذاکره نخواهیم کرد. وی همچنین اضافه کرد: سازمان ملل متحد در موضع سازنده ای که بتواند مسئلة جنگ را ازطریق صحیحی حل کند، نیست. باوجوداین، جمهوری اسلامی ایران عضو سازمان است و همة تلاش خود را برای بهبود آن خواهد کرد.(1)

1

فرمانده سپاه پاسداران در عملیات مسلم بن عقیل، در یک جلسة توجیهی در باختران که با حضور توکلی وزیر کار، استاندار و حاکم شرع باختران برگزار شد، نتایج عملیات مسلم بن عقیل و برتری های راهبردی جغرافیایی و غنائم به دست آمده در این عملیات را تشریح کرد. وی گفت: «رزمندگان ما با دراختیارداشتن ارتفاعات کهنه ریگ، کومه سنگ، گیسکه، میان تنگ و ارتفاعات مشرف به شهر مندلی، کاملاً بر این شهر که یک شهر نسبتاً پرجمعیت و دارای باغات و مرکبات بسیار است و یک چهارم خرمای عراق در آن تولید می شود، مسلط هستند.» وی ضمن توصیف چگونگی اجرای عملیات مسلم بن عقیل، به امدادهای غیبی در جریان این عملیات اشاره کرد و گفت: «صرف نظر از ارتفاعات صعب العبور، در مسیر حرکت

ص: 140

نیروهای اسلام میدان های وسیع مین وجود داشت که بعد از این عملیات موفقیت آمیز، تاکنون بیش از 000,170 عدد مین ضد نفر و 4000 مین ضد تانک کشف و خنثی شده است.» فرمانده سپاه پاسداران در عملیات مسلم بن عقیل در قسمت دیگری از سخنانش افزود:

«در این عملیات، نیروهای ما، بیش از 5000 نفر از نیروهای ارتش بعثی را کشته یا مجروح کردند؛ 339 نفر اسیر سالم و 48 نفر اسیر مجروح گرفتند؛ 80 دستگاه نفربر و 30 دستگاه خودرو آنها را نابود کردند؛ 14 دستگاه تانک ازجمله یک دستگاه تانک تی72، 18 انبار مهمات، بین 2 تا 3 هزار قبضه انواع اسلحة سبک، تعدادی دوشکا، رادار، دستگاه ردیاب، دوربین های تلسکوپی، 5 قبضه ضد هوایی و تعداد قابل توجهی خودرو به غنیمت گرفتند و مخازن بزرگ نفت خانة عراق را نابود کردند.»(1)

1

هفته نامة آلمانی اشترن در آخرین شمارة خود، متن مصاحبة دو تن از خبرنگاران خود را با صدام حسین به چاپ رساند.

در این گفت وگوی سه ساعته که محور اصلی آن، جنگ عراق علیه ایران بود، دربارة مسائل داخلی عراق، حمایت نظامی، اقتصادی و سیاسی قدرت های جهانی و برخی کشورهای اروپایی و عربی از عراق و چند موضوع دیگر بحث شد.

خبرنگاران اشترن با طرح برخی سؤالات دربارة دلیل تهاجم ارتش عراق به ایران؛ تحقق نیافتن اهداف در حمله به ایران؛ اعدام افسران عراقی به دستور صدام؛ تغییر محل برگزاری نشست غیر متعهد ها از بغداد و... در جست وجوی پاسخ های مناسبی از صدام بودند، اما وی به وضوح از دادن پاسخ صریح و شفاف خودداری می کرد و با طرح موضوعات جانبی، از دادن پاسخ های مورد انتظار خبرنگاران طفره می رفت.

از آنجا که این مصاحبه پس از عملیات مسلم بن عقیل و رانده شدن نیروهای عراقی به پشت ارتفاعات مرزی در داخل این کشور انجام شد، صدام - که بنا به گفتة خبرنگاران اشترن، غالباً از مطبوعات کناره گیری می کند - درحالی که اونیفورم نظامی بر تن داشت و تازه از سفر چند روزة مناطق جنگی به بغداد بازگشته بود و به اتفاق فرمانده نیروی زمینی ارتش عراق، در این مصاحبه شرکت می کرد، با اجرای این حرکت تبلیغی و نمایش در عرصة رسانه ها(2) می کوشید فشار روانی ناشی از شکست در عملیات مسلم بن عقیل را تعدیل کند. بخش هایی از این مصاحبه به شرح زیر است:

اشترن: آقای پرزیدنت، چند روز پیش از آغاز جنگ بین ایران و عراق، شما در تلویزیون

ص: 141

گفتید که ایران نابود شده و عراق پیروز واقعی است. این اعلام، دو سال قبل بود، ولی جنگ هنوز هم ادامه دارد، آیا اشتباه کرده بودید؟

صدام: وقتی به شما تجاوز شود، شما نمی توانید مدتی طولانی دربارة قدرت خود و دشمن سؤال کنید. محاسبة ما آن وقت این بود که نیروی هوایی و دریایی ایران، از ما قوی تر است، ولی نیروی زمینی ما مخصوصاً نیروی تانک و توپ قوی ترند، چون ما اسلحه های مدرن تر و تجهیزات بهتری داریم و نیز رهبران نظامی ما، از رهبران نظامی دشمن قوی ترند.

اشترن: ظاهراً شما از فرماندهان نظامی خود آن قدر هم راضی نیستید؛ آیا صحیح است که این اواخر 300 نفر از بلندپایگان نظامی به دلیل کمبود قدرت نظامی شان اعدام شده اند؟

صدام: نه، آن موضوع فقط مربوط به 2 نفر دون پایه و فرمانده یک گردان تانک بود و در هر جنگی نیز اتفاق می افتد که افسران مجازات شوند.

اشترن: آنها چه اتهامی داشتند؟

صدام: در جنگ محمره (خرمشهر)، آنها به مسئولیت خود کاملاً عمل نکرده بودند.

اشترن: در جنگ محمره - که ایرانی ها آن را خرمشهر می نامند - شما بزرگ ترین شکست را داشتید و مجبور شدید که از خاک ایران عقب نشینی کنید.

صدام: شما و نیز طرف ایرانی، فکر اشتباهی می کنید اگر خیال می کنید عراق در آن جنگ ازنظر نظامی شکست خورده است. ما آن جنگ را نباختیم و ایران هم نبرد.

اشترن: جنگ خلیج (فارس) (جنگ ایران و عراق)، یکی از طولانی ترین جنگ ها پس از جنگ جهانی دوم است؛ علاوه برآن، این جنگ در یکی از مناطق پیچیده و راهبردی رخ داده است. اینکه دو ابرقدرت تاکنون، به طور مستقیم دخالت نکرده اند یا سعی نکرده اند که مستقیماً این جنگ را متوقف کنند را چگونه توجیه می کنید؟

صدام: ما فکر می کنیم که موضع آنها با هم هماهنگ شده است و ظاهراً هر دو ابرقدرت ازنظر سیاسی از ادامة جنگ استفاده می کنند. دیگر چطور می توان این عمل آنها را توجیه کرد که در منطقة نفتی، جایی که منافع غرب بسیار زیاد است، یک جنگ آغاز شده و ابرقدرت ها هیچ کاری نکرده اند؟

اشترن: امریکا می خواهد که رژیم های میانه رو کنونی منطقه مانند عربستان و کشورهای خلیج (فارس)، بر سر قدرت باقی بمانند و در آن کشورها، تندروهای مخالف دولت های فعلی که توسط (آیت الله) خمینی حمایت می شوند، نتوانند رژیم ها را ساقط کنند. آیا این منطقی نیست که امریکا از عراق که اینجا خودش را به عنوان قدرت ناظم نشان می دهد، حمایت کند؟

صدام: جنگ در خلیج (فارس)، منافع امریکا را در خلیج (فارس) بسیار تهدید می کند و شکست نظامی عراق، مطمئناً آرزوی امریکا نخواهد بود، ولی آنها از طرف دیگر مخالفتی هم با ادامة جنگ نکرده اند. به همین دلیل هم هست که ایران، از متحدان امریکا اسلحه دریافت می کند.

ص: 142

اشترن: ابرقدرت شوروی در اینجا چه منافعی دارد؟ کشوری که از 10 سال پیش، قرارداد دوستی با شما دارد، چگونه اکنون اجازه می دهد که عراق این گونه در جنگ ساییده شود؟

صدام: روس ها از همان اول گفتند که مخالف این جنگ هستند و می خواهند آن را پایان یافته ببینند. آنها همیشه با هر دو طرف جنگ هستند و در منطقه، منافع راهبردی دارند، ولی از اینکه روس ها عملاً چه فکری می کنند، ما بسیار کم می دانیم.

اشترن: چه کشوری در درازمدت برای شوروی مهم تر است؟

صدام: معلوم است که مسکو آرزوی پیروزی ایران را دارد و ما اطمینان داریم که ایران از شوروی اسلحه دریافت می کند.

اشترن: آیا این خبرها که شما در فکر قطع رابطة سیاسی با کرملین بودید، صحیح است؟

صدام: ما دربارة چنین اقدامی در میان رهبرانمان هرگز سخنی نگفته ایم.

اشترن: در اجلاس سران عرب در فاس در سپتامبر، تأکید شد که حمله به یک کشور عربی، به معنی حمله به تمام کشورهای عربی است. آیا تصمیمات فاس، کمکی به شما در جنگ علیه ایران کرده است؟ یا اینکه مانند قبل، شما فقط چندصد سرباز اردنی و یمن شمالی در اختیار دارید؟

صدام: عدة زیادی از پادشاهان و رؤسای جمهور کشورهای عربی اعلام آمادگی کرده اند که حتی ارتش اعزام کنند و اطمینان دارم که آنها به قول خود وفا می کنند.

اشترن: کشوری که چنین جنگ طولانی را آغاز می کند، به پول هم احتیاج دارد. عراق از عربستان، کویت و قطر 30 میلیارد دلار قرض کرده است. آیا ترس از وابسته بودن مشی سیاسی خود ندارید؟ از آنجا که این کمک ها دقیقاً از کشورهایی با سیستم فئودالی می آیند که شما تا چند سال پیش قصد داشتید آنها را ساقط کنید، آیا با این پول ها، سوسیالیسم عربی شما خریداری نشده است؟

صدام: اولاً، عراق کشور فقیری نیست و می تواند این وام ها را بازپرداخت کند؛ البته، پس از پایان جنگ؛ ثانیاً، این مبلغی که گفتید، بسیار اغراق آمیز است و این پول ها به هیچ عنوان

ص: 143

نمی توانند استقلال خط سیاسی ما را خدشه دار کنند، چون ازطرف برادران عرب است. آنها پول را بدون قید و شرط داده اند و ما هم هیچ شرطی را قبول نمی کنیم.

اشترن: آیا این کشورهای فئودالی، از شما به عنوان یک سنگر و تکیه گاه علیه ایران استفاده نمی کنند؟ آیا شما در جنگ خلیج (فارس)، وظیفة تثبیت این رژیم های فئودال را برعهده نگرفته اید؟

صدام: نه، ما با خطر ایران به خاطر اعتقاد خود می جنگیم و فقط برای خود.

اشترن: ولی شکست عراق تمام منطقة خلیج (فارس) را ساقط خواهد کرد و (آیت الله) خمینی شیعه، یک جنگ مذهبی می کند و می خواهد انقلاب تندروی اسلامی اش را صادر کند. آیا نباید بترسید که جرقه های این انقلاب، به کشور شما که 60 درصد آن را شیعیان تشکیل می دهند، سرایت کند؟

صدام: اگر (آیت الله) خمینی می خواست تغییر زیادی به معنی مثبت آن، در جهان اسلام به وجود آورد، باید قبل از همه، با عراق متحد می شد. در عراق، آزادی کامل اعتقاد مذهبی حکم فرماست و اسلام به ادیان دیگر احترام می گذارد. اسلام مخالف سوءاستفادة طبقاتی است و مخالف استضعاف و فقر می باشد. در عراق چنین چیزی وجود ندارد. این بدان معنی است که ملت، از حکومت راضی هستند و به همة خواسته های اسلام در عراق، جامة عمل پوشانده شده است؛ بسیار بیشتر از ایران. اگر شیعیان عراق ناراضی بودند، با سیستمی که ما با انقلاب 68 پیاده کردیم، می توانستند از 14 سال پیش خود را به خود متکی کنند، ولی نه سنی ها و نه شیعه ها و نه هرگونه اقلیت دیگر، هرگز دراین باره اقدام معنی داری نکرده اند.

اشترن: کمونیست ها، کردها و شیعیان دوستدار (آیت الله) خمینی در عراق، مخفیانه و در خارج، سازمان های مقاومتی باهم تشکیل داده اند. آیا می خواهید بگویید که شما از اینها هیچ خبری ندارید؟

صدام: ملت، شدیداً طرف دار دولت است.

اشترن: چند هفتة پیش، خبرنگاران اشترن شاهد انفجار بمب در وزارت برنامه ریزی شما در پایتخت بودند. آیا این دلیل قاطعی برای قدرت عمل مخالفان عراق نیست؟

صدام: دربارة انفجار در وزارتخانه، یک اعلامیة رسمی منتشر شده است که می توانید پاسخ خود را از آن بیابید. اینجا دراین باره احتیاج نیست بیشتر صحبت شود.

اشترن: و سوءقصد رئیس پلیس بغداد به شما در جولای؟

صدام: دربارة سوءقصدها به خود من، باید به شما بگویم که به امریکا نگاه کنید. ببینید چه بلایی بر سر رئیس جمهور این ابرقدرت بزرگ آمد؟ با یک سوءقصد به او، و او افتاد... .

اشترن: آیا گزارش های عفو بین الملل مبنی بر اینکه در زندان های عراق، مخالفان، شکنجه، مسموم یا بدون محاکمه اعدام می شوند، صحیح است؟

صدام: در عراق، اصلاً شکنجة زندانیان برای گرفتن اعتراف از آنها وجود ندارد. ممکن است

ص: 144

گاهی یک زندانی غذایش را نگیرد. رئیس جمهور آلمان هم نمی تواند به من تضمین دهد که در کشورش چنین چیزی نیست؟...

اشترن: جهان سوم قرار بود در سپتامبر، اجلاس سران غیر متعهدها را در اینجا برگزار کند، اما اجلاس به دلیل جنگ لغو شد. آیا شما در تلاش های خود برای رهبری کشورهای درحال توسعه، یک شکست سیاسی نخورده اید؟

صدام: لغو این اجلاس، نه تنها از ارزش ما در گروه غیر متعهدها نکاست، بلکه آن را تثبیت هم کرد. ایران حتی با تهدید بمب گذاری، می کوشید از ملاقات سران ممانعت کند و اکنون فکر می کند که یک پیروزی به دست آورده است. البته، خلاف آن صحیح است و آن یک شکست سیاسی برای تهران است. برای اعضای کشورهای غیر متعهد کاملاً روشن شد که ایران، به قرارداد و مبانی اتحاد توجهی ندارد.(1)

1

خبرگزاری رویتر از بغداد اعلام کرد: عراق با برپایی نمایشگاه بین المللی در بغداد، تلاش می کند به جهانیان ثابت کند که جنگ پرهزینه این کشور با ایران، مانع توسعة اقتصادی اش نخواهد شد.

در این گزارش، با اشاره به مخارج ماهیانة جنگ (بالغ بر یک میلیارد دلار) و کاهش صادرات نفت از 4/3 میلیون بشکه در روز به کمتر از 000,600 بشکه، آمده است: این کشور، گرفتار یک کسری سنگین موازنة پرداخت است که در سال گذشته به 5/8 میلیارد دلار رسید. به عقیدة دیپلمات های خارجی، ذخایر ارزی عراق در مقایسه با 35 میلیارد دلار قبل از جنگ، به 8 تا 12 میلیارد دلار رسیده است و هم اکنون این کشور خواهان اعتبار از شرکت های خارجی است.

در پایان این گزارش، خبرگزاری رویتر شرایط فوق را دلیلی بر تمایل عراق به سمت امریکا ارزیابی کرده و افزوده است: با وجود آنکه میان دو کشور عراق و امریکا روابط دیپلماتیک وجود ندارد، شرکت های امریکایی برای اولین مرتبه در نمایشگاه امسال غرفه خواهند داشت؛ باوجوداین، پرچم امریکا به اهتزاز در نخواهد آمد و این غرفه، یک غرفة ملی نخواهد بود. اما یک سفیر عالی رتبة غربی که از بهبود روابط بغداد و واشنگتن سخن می راند، گفت: اینکه عراق به شرکت های امریکایی غرفه داده است، مؤید گرایش عراق به واشنگتن است(2)

2

در آخرین تحولات جنوب لبنان، امروز موریس دراپر فرستادة ویژة امریکا، وارد تل آویو شد و با بگین نخست وزیر رژیم صهیونیستی، گفت وگو کرد.

یونایتدپرس دربارة نتایج این دیدار و گفت وگوهای انجام شده، اعلام کرد: دراپر در پایان این دیدار که وزیران خارجه و جنگ اسرائیل و سفیر امریکا در اسرائیل نیز حضور داشتند، ملاقات خود

ص: 145

با سران اسرائیل صهیونیست، را بسیار خوب توصیف کرد. در همین حال، رادیو ارتش اسرائیل اعلام کرد: دراپر امیدوار است ظرف چند روز آینده، مذاکرات مستقیم میان اسرائیل و لبنان آغاز شود. به گزارش یونایتدپرس، اسرائیل پیشنهاد کرد که پس از خروج باقیماندة چریک های فلسطینی از لبنان، نیروهای سوری و اسرائیل هم زمان خاک این کشور را ترک کنند. در همین حال، بگین نخست وزیر رژیم صهیونیستی، گفت: درصورتی که این موضوع بر پایة موافقت نامة کمپ دیوید بررسی شود، اسرائیل در یک اجلاس بین المللی برای بررسی خودمختاری فلسطینی ها در کرانة غربی رود اردن شرکت خواهد کرد. وی گفت: ما به طور غیر مستقیم آمادگی خود را برای این نوع مذاکره، به اطلاع هم پیمانانمان در کمپ دیوید رسانده ایم. یونایتدپرس می افزاید: این اولین بار است که نخست وزیر اسرائیل به تشکیل یک اجلاس بین المللی دراین مورد اشاره می کند. یک منبع نزدیک به بگین گفت: این سخنان به معنی گسترش مذاکرات و احتمالاً دعوت از اردن یا نمایندگان محلی فلسطینی ها است، نه سازمان آزادی بخش فلسطین!(1)

1

رادیو مسکو و رادیو امریکا با ارائة تحلیل هایی، یکدیگر را متهم به دخالت در امور خاورمیانه و ایران می کنند و هریک با ذکر شواهدی، دیگری را علاقه مند به تسلط بر ایران و نفت خلیج فارس می داند.

رادیو مسکو با ارائة تحلیلی مبنی بر استمرار تهدید نظامی امریکا در حوزة خلیج فارس و علیه ایران، تشکیل نیروهای واکنش سریع امریکا و حملة نظامی به طبس را نمونة این تهدید دانست و اعلام کرد: امریکا خود را برای اجرای عملیات نظامی به مراتب گسترده تر از آنچه تاکنون انجام شده است، آماده می کند و به اعتراف دولتمردان امریکایی، هدف نهایی اش دسترسی به نفت حوزة خلیج فارس است.(2)

در بخشی از این تحلیل آمده است: محافل امپریالیستی امریکا، روش متجاوزگرانه ای در پیش گرفته اند و به تدارکات نظامی علیه کشورهای خاور نزدیک و میانه ازجمله ایران مشغول اند. پس از انقلاب سال 1979 ایران، امریکا به وضع مجازات های اقتصادی و سیاسی و دیگر مجازات ها علیه ایران اکتفا نکرده و ایران را هدف احتمالی برای واردساختن "ضربة هسته ای" قرار داده است. مثلاً کارتر رئیس جمهور پیشین امریکا، در مصاحبة اخیر با شبکة تلویزیونی ای.بی.سی امریکا اعتراف کرد، نقشه ای که ایالات متحدة امریکا در دوران به اصطلاح بحران ایران، برای عملیات نظامی علیه ایران تهیه کرده بود، بسیار مفصل تر از نقشة نافرجام فرودآمدن تکاوران امریکا در دشت کویر (طبس) بود.

کارتر به طور صریح و آشکارا گفت که کاخ سفید در آن زمان، امکان بمباران هسته ای ایران

ص: 146

را بررسی کرده است. آیا این خطر اکنون دیگر وجود ندارد؟ گمان می رود که می توان به این سؤال، پاسخ مثبت داد. باتوجه به این حقیقت که دولت کنونی امریکا به ریاست ریگان، ازنظر تجاوزکارانه بودن خط مشی خود در سیاست خارجی، دست دولت پیشین را از پشت بسته است، روشن می شود که امپریالیسم و میلیتاریسم امریکا اکنون برای مردم تا چه حد خطرناک است. این خطر، هم از پایگاه های نظامی امریکا در اقیانوس هند و هم از ناوهای جنگی امریکا در خلیج فارس که در مجاورت مستقیم سواحل ایران رفت وآمد می کنند و علاوه بر سلاح های عادی به سلاح های هسته ای نیز مجهزند، نشئت می گیرد.(1)

از سوی دیگر، رادیو امریکا متقابلاً خطر روس ها را برای ایران جدی دانسته است و با انعکاس خبر مصاحبة ویلیام کیسی رئیس سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا)، با نشریة کریستین ساینس مانیتور دربارة سیاست های شوروی دربرابر ایران و به نقل از وی می گوید: روس ها با استفاده از ناآرامی برخی مناطق در دنیا، ازجمله منطقة خاورمیانه، درصدد فرصتی برای کنترل ایران اند. این رادیو سخنان کیسی را این گونه گزارش کرده است: ویلیام کیسی می گوید: روس ها ممکن است برای به دست آوردن یک غنیمت عمدة ژئوپولیتیک، یعنی کنترل ایران نفت خیز، تلاش کنند و باوجود احتیاط سنتی شان، ممکن است برای گسترش نفوذ خود در یکی از غنائم ژئوپولیتیکی خاورمیانه، یعنی ایران، مایل به پذیرش خطرات بیشتری نیز باشند. به گفتة رئیس سیا، ایالات متحده، تاخت وتاز روس ها به ایران را تحمل نخواهد کرد. روس ها هم اینک در مرز ایران اند، اما به آنان گفته شده است که امریکا از چنین امری جانب داری نخواهد کرد.

کیسی در هشدار خود، ظاهراً به استقرار لشکرهای ارتش شوروی در نزدیکی مرز ایران اشاره می کند که دیرزمانی است در نزدیکی مرز ایران مستقر شده اند.(2)

ص: 147

ص: 148

تیراندازی اولیة این افراد، باتوجه به تردد عادی مردم در شهر، عمدتاً به سوی مردم و ساختمان ها و مغازه هایی بود که عکس امام در آنها نصب شده بود. به همین دلیل، در اولین اقدام، مهاجمان تعدادی از مردم عادی و 5 نفر نظامی (4 بسیجی و یک سرباز) را شهید و عده ای از مردم را مجروح کردند و تعدادی را نیز گروگان گرفتند.

با شروع درگیری، فرماندهی سپاه بی درنگ، نیروهای عملیاتی خود را سازماندهی کرد و مانع پیشروی مهاجمان به سایر نقاط شهر، ازجمله فرمانداری و ساختمان آموزش وپرورش شد.(1)

همچنین مهاجمان در محدودة تصرف شدة شهر، کتابخانة روابط عمومی سپاه را که بیرون از پایگاه سپاه و در کنار ساختمان های مردم قرار داشت و نیز یک دستگاه آمبولانس و ماشین حمل زبالة شهرداری را آتش زدند.(2)مهاجمان همچنین با حمله به دبیرستان استقلال، حجت الاسلام مبرا را که ازطرف دفتر تبلیغات اسلامی قم به بوکان اعزام شده بود، به گروگان بردند و ماشین وی را نیز منفجر کردند.(3)-(4)

در ادامه درگیری و اوج شدت آن در ساعت یک بعدازظهر، نیروهای سپاه، جاده های ورودی و خروجی شهر را مسدود و کمین هایی را در جنگل های حاشیة شهر مستقر کردند و با سازماندهی جدید نیروها و اعزام آنان به مناطق حساس شهر، به سمت این مناطق پیشروی کردند و پس از آزادسازی و پاک سازی آنها، نیروهای حزب دمکرات را در محاصره قراردادند. برخورد سریع و قاطع سپاه موجب شد که مهاجمان درصدد عقب نشینی و فرار از شهر برآیند که به دلیل بسته بودن راه ها، مجبور شدند با ادامه دادن به درگیری، منتظر بمانند تا هوا تاریک شود که این موضوع سبب واردآمدن تلفات بیشتر ی به آنان شد. نیروهای حزب دمکرات به محض تاریک شدن هوا، کشته ها و زخمی های خود را به تدریج از مناطق درگیری جمع آوری کردند و با استفاده از تاریکی شب، گریختند.

در این درگیری، 11 تن از نیروهای خودی و 13 نفر از مردم عادی، شهید و 18 نفر از نیروهای سپاه، بسیج و ژاندارمری و 25 نفر از مردم، مجروح و از نیروهای حزب دمکرات کردستان نیز 7 تن کشته و 25 نفر مجروح شدند.(5)

همچنین در آغاز درگیری، عناصر این حزب با بستن جادة سقز - بوکان و متوقف کردن خودروهای عبوری، 3 نفر از مسافران یک اتوبوس را به گروگان گرفتند.(6)

در لحظات اولیة این عملیات، رادیو حزب دمکرات اعلام کرد: افراد مسلح این حزب با نفوذ به داخل شهر، نیروهای دولتی را از شهر بیرون راندند و شهر را به طور کامل در اختیار گرفتند و

ص: 150

نیروهای کمکی نیز درحال حرکت به سمت بوکان اند.(1) از سوی دیگر، درپی شکست حزب دمکرات در این عملیات، گروه کومه له اطلاعیه ای را در روستاهای اطراف بوکان پخش کرد که در آن آمده است: حزب دمکرات نتوانست بوکان را آزاد کند و این امر فقط از نیروهای کومه له برمی آید که در آینده انجام خواهد شد.(2)-(3)

1

در تهاجم عناصر مسلح غیر قانونی به پایگاه های نیروهای ایران در محورهای بانه، کامیاران - سنندج، مهاباد و سنندج - مریوان، 5 تن از نیروهای خودی شهید، 2 تن زخمی و 3 تن مفقودالاثر شدند.

در ساعت 16:30 امروز، نیروهای مسلح غیر قانونی، به پایگاه "تایبرد" در اطراف بانه حمله کردند که یک نفر از نیروهای پایگاه، شهید و 3 نفر از سربازان، مفقود شدند.(4)

همچنین یک خودرو ژاندارمری با 4 نفر سرنشین، در جادة کامیاران - سنندج در کمین عناصر مسلح غیر قانونی قرار گرفت که هر 4 سرنشین خودرو شهید شدند.(5)

در منطقة مهاباد نیز براثر تیراندازی عناصر ضد انقلاب، یک دستگاه خودرو ایفا واژگون شد و یک درجه دار و یک سرباز مجروح شدند.(6)

شایان ذکر است که پس از اجرای عملیات نیروهای خودی در جنوب محور سنندج - مریوان و آزادسازی مناطق وسیعی در این محور، نیروهای مسلح غیر قانونی به دلیل اهمیت حیاتی این منطقه، همچنان به تلاش های ناموفق خود برای تصرف مجدد منطقه و ناامن کردن آن ادامه می دهند و تقریباً هر روز، چند عملیات، هرچند بدون درگیری جدی، انجام می دهند. در این روز همچنین از ساعت 15:30 تا 22:30، مهاجمان به 7 مقر استقرار نیروهای خودی در این منطقه حمله کردند که همگی بدون تلفات و آسیب به پایان رسید(7)

ص: 151

1

در ادامة عملیات پاک سازی محور پیرانشهر - سردشت، بخش دیگری از این محور و چند روستای منطقه آزاد شد. در اطلاعیه ای که قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) دراین باره منتشر کرد، آمده است:

«طی دو روز گذشته، مدافعان حماسه آفرین انقلاب اسلامی، متشکل از دلاوران ارتش جمهوری اسلامی، جان برکفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و واحد بسیج مستضعفین سپاه و عشایر مسلمان، طی یک سری عملیات پیروزمندانه، موفق شدند 13 کیلومتر دیگر از جادة پیرانشهر - سردشت را از لوث وجود ضد انقلابیون وابسته به استکبار جهانی پاک سازی کنند. در این عملیات، همچنین 11 روستا به همراه چند ارتفاع مهم منطقه، به دست رزمندگان اسلام افتاد و بیش از 60 تن از اشرار به هلاکت رسیدند و ده ها تن از آنها زخمی شدند. همچنین یک قبضه توپ، به همراه مقادیری سلاح و مهمات و مقادیر زیادی مدارک و اسناد ضد انقلابیون به دست مدافعان اسلام افتاد.»(1)

2

درگیری میان نیروهای امنیتی ایران و گروه های مسلح غیر قانونی، ازجمله افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، همچنان در شهرهای مختلف کشور ادامه دارد.

عده ای از افراد مسلح غیر قانونی به پایگاه بسیج روستای"حویه" از حوالی هشتپر طوالش حمله کردند که با تیراندازی متقابل نیروهای پایگاه، متواری شدند. در جریان این واقعه، یکی از نگهبانان پایگاه، از ناحیة پا مجروح شد.(2)

همچنین در ساعت 13 امروز، 2 نفر از اعضای سازمان در خیابان کمیل تهران شناسایی شدند و تحت تعقیب نیروهای کمیتة انقلاب اسلامی قرار گرفتند و بلافاصله از محل گریختند. یکی از این 2 نفر، پس از چهارراه خوش، وارد یک منزل شد و به دلیل محاصرة منزل، به وسیلة نارنجک خودکشی کرد(3) و نفر دوم که یک زن بود، به همراه مدارکی دستگیر شد.(4)

یکی از افراد سازمان نیز در درگیری با نیروهای امنیتی در خیابان مرتضوی تهران، به ضرب گلوله کشته شد(5)

3

نیروهای امنیتی کشور با اجرای چند عملیات ازپیش طراحی شده، 17 نفر از عناصر گروه های مسلح معارض را که عمدتاً از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند، دستگیر کردند. از این افراد، تعدادی اسلحه و مقداری مهمات به دست آمد.

با شناسایی یک خانة تیمی در خیابان قزوین شهر تهران، 3 نفر از اعضای سازمان دستگیر شدند.

در ساعت 20:30 نیز واحد گشت کمیتة انقلاب اسلامی منطقة 4 تهران، یک زن و شوهر

ص: 152

عضو این سازمان را که 8 قرص سیانور همراه داشتند، دستگیر کرد.

همچنین با شناسایی یک خانة تیمی در خیابان منیریة تهران، 2 نفر از اعضای سازمان که در این خانه سکونت داشتند، دستگیر شدند.

نیروهای کمیتة منطقة 8 تهران هم موفق شدند با شناسایی و محاصرة یک خانة تیمی در محدودة عملیاتی خود، 3 نفر از عناصر سازمان را دستگیر کنند. از این افراد، 4 کلت رولور، یک اسلحة ام.پی5، تعداد زیادی نارنجک و مقادیر فراوانی مهمات به دست آمد. نیروهای منطقة 8 کمیتة انقلاب اسلامی در یک گشت خیابانی، 2 نفر از اعضای سازمان را شناسایی و دستگیر کردند.

نیروهای امنیتی، نیمه شب در حوالی میدان راه آهن تهران، یکی از عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را درحالی که یک اسلحة کلت45 همراه داشت، دستگیر کردند. فرد دیگری از اعضای این سازمان هم حدود 4 ساعت بعد شناسایی و بازداشت شد.

گفتنی است که امروز نیروهای کمیتة مستقر در ترمینال غرب تهران، موفق به شناسایی و دستگیری 3 تن از عناصر عضو گروه های چپ شدند.

در ساعت 22:50 نیز نیروهای گشت کمیته، یکی از اعضای سازمان پیکار را که مقداری اسناد درون گروهی به همراه داشت، دستگیر کردند.(1)

همچنین 2 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و یک نفر از افراد سازمان چریک های فدایی خلق شاخة اقلیت، در صومعه سرا دستگیر شدند(2)

یک سرباز وظیفة نیروی هوایی ارتش نیز که هوادار سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود، به جرم سرقت 2 قبضه اسلحة کلاشینکف دستگیر شد.(3)

1

به دنبال اجرای عملیات های نیروهای سپاه و بسیج برای دستگیری اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با کمک اطلاعات مردمی و اجرای موفق چند طرح در محدودکردن عناصر سازمان، ازجمله طرح مالک و مستأجر، سازمان مجاهدین خلق خارج از کشور، برای تحت الشعاع قراردادن ضعف عملیاتی سازمان در داخل کشور، اقدام به انتشار برخی اخبار تبلیغاتی کرد. خبرگزاری رویتر از لندن دراین باره گزارش داد: امروز، هواداران مجاهدین خلق (منافقین) در لندن ادعا کرده اند که چریک های چپ گرای مجاهدین در ماه گذشته بیش از 200 تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به قتل رسانده اند که بیش از 50 نفر از آنان در درگیری های چریکی در تهران کشته شده اند. در ادامة گزارش رویتر آمده است: این منابع افزوده اند که در عملیات مشترک مجاهدین (منافقین) و چریک های کُرد در نزدیکی شهر سنندج نیز 50 تن از اعضای سپاه پاسداران کشته و 14 نفر اسیر شده اند(4)

ص: 153

1

جواد منصوری معاون فرهنگی و کنسولی وزارت امور خارجة ایران، امروز در دهلی نو، با ناراسیمهارائو وزیر خارجه، ناتوارسینگ معاون سیاسی وزیر خارجه و میرنصرالله معاون وزیر آموزش وپرورش هند، دیدار و گفت وگو کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، در این دیدار که در محیطی صمیمانه انجام شد، دربارة گسترش هرچه بیشتر روابط دو کشور به ویژه در زمینه های فرهنگی، آموزشی و اقتصادی و همچنین عملی کردن توافق های حاصل شده در دیدار دکتر ولایتی از هند، بحث و تبادل نظر شد. بنابر همین گزارش، در این مذاکرات، طرفین، بر لزوم توسعة مناسبات فی مابین که ریشه های عمیق تاریخی و فرهنگی دارد و حل سریع برخی مشکلات اتباع دو کشور، تأکید کردند. مقامات ایرانی و هندی همچنین از آهنگ سریع گسترش روابط در همة زمینه ها و افزایش دیدوبازدیدهای دوستانه میان مسئولان دو کشور که نتایج ثمربخشی داشته است، ابرازخرسندی کردند و ادامة این دیدارها را در سطوح مختلف، بسیار با اهمیت دانستند.(1)

2

یک هیئت اقتصادی ژاپن به سرپرستی نوبوا ماتسویاگا معاون وزارت امور خارجة این کشور، صبح امروز وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال حسین کاظم پور اردبیلی معاون

ص: 154

امور بین المللی و اقتصادی وزارت امور خارجة جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، این هیئت که رئیس ادارة همکاری های اقتصادی وزارت بازرگانی خارجی ژاپن نیز در آن حضور دارد، در دیدارهایی با علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه و حبیب الله عسگراولادی وزیر بازرگانی، نحوة گسترش روابط سیاسی و اقتصادی بین دو کشور را بررسی خواهد کرد. معاون بین المللی و اقتصادی وزارت خارجه ژاپن، در گفت وگویی هدف از این سفر را آشنایی نزدیک با وضعیت و امکانات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اعلام و اظهار امیدواری کرد گفت وگوهایش با مقامات ایران، در آیندة روابط دو کشور مفید و مؤثر واقع شود(1)

باتوجه به سفر این هیئت ژاپنی به ایران، نشریة رویدادها و تحلیل های سپاه، در گزارشی دربارة وضعیت پتروشیمی بندر امام نوشت: رئیس کمپانی میتسوئی، یکی از 4 شرکت طرف قرارداد با ایران در پروژة مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی، دربارة احتمال ادامة این پروژه که از زمان شروع جنگ متوقف شده است، گفت: یک هیئت فنی ژاپنی به منظور بررسی چگونگی ادامة پروژة مجتمع پتروشیمی امام خمینی به ایران می آید و قرار است 6 ماه به مطالعة طرح مذکور بپردازد. سفر این هیئت درپی توافق شرکای ژاپنی و مسئولان پتروشیمی ایران، انجام می شود.

این پروژة عظیم 3 میلیارد دلاری که تقریباً 85 درصد کارهای آن تا 2 سال پیش انجام شده بود، به دلیل شروع جنگ، ناتمام ماند. رئیس کمپانی میتسوئی، گفته است، به رغم چنین پیشرفت هایی، تا جنگ به پایان نرسد، ازسرگیری تکمیل ساختمان پروژه آغاز نخواهد شد.(2)

1

روزنامة اقتصادی دنیا (چاپ آنکارا) دربارة روابط تجاری ترکیه و ایران نوشته است: مبادلات تجاری و بازرگانی بین دو کشور ایران و ترکیه که به حدود یک میلیارد دلار در سال جاری رسیده است، در شرف اتمام است. این روزنامه همچنین به نقل از مدیرعامل اتحادیة شرکت های صادرکنندة ترکیه آورده است: از قراردادهای امضاشده، فقط 15 میلیون دلار صادرات باقی مانده است و مقامات ترکیه باید هرچه زودتر، قراردادهای جدیدی را با ایران امضا کنند. این مقام خاطرنشان کرده که صادرات یادشده، در مقابل واردات نفت از ایران بوده است.(3)

2

مجلة المستقبل (چاپ پاریس) ضمن اشاره به سفر هیئت حسن نیت منتخب کنفرانس اسلامی و سخنان رئیس جمهور ایران در پاسخ به پیشنهادهای کمیتة مزبور و اصرار مقامات ایران برای برآورده شدن شرایط اعلام شده، نوشته است: ناظران سیاسی با مشاهدة تناقضات میان سخنان احمد

ص: 155

سکوتوره، مبنی بر به بن بست رسیدن کمیتة صلح برای پایان دادن به جنگ و بیانیة کمیته که روز بعد از پایان هفتمین مأموریت کمیتة مذکور صادر و در آن خاطرنشان شده که کمیتة حسن نیت در تلاش خود به نتایج مثبتی رسیده است، سرگردان شده اند. درپی سخنان احمد سکوتوره، ناظران پیش بینی کردند که کمیتة حسن نیت، توقف فعالیت خود را اعلام و با صدور بیانیه ای، علل شکست و بی نتیجه ماندن تلاش های خود را بیان و به تفصیل، مسائل رخ داده را تشریح کند، اما برخلاف این پیش بینی، کمیتة حسن نیت ناگهان ناظران سیاسی را با صدور بیانیة روز یکشنبة گذشتة خود که در آن بر ادامه مذاکرات و پیگیری تلاش های خود تأکید کرده بود، متعجب ساخت.

مجلة المستقبل در پایان، برای توجیه این تناقض، به نقل از محافل سیاسی سازمان کنفرانس اسلامی نوشته است: کمیتة حسن نیت منتخب کنفرانس اسلامی، به رغم آنکه در تلاش های هفت گانة سابق خود به بن بست رسید، به دلیل اینکه زمینه ای برای ازسرگیری تلاش های صلح طلبانه باقی بماند، تصمیم گرفت که درمورد شکست و عدم موفقیت کمیته در دستیابی به راه حلی برای پایان دادن به جنگ، سخنی به میان نیاورد.(1)

1

روزنامة الریاض (چاپ عربستان سعودی) در موضعی انتقادی دربارة گسترش جنگ در حوزة خلیج فارس نوشته است: "اگر امریکا بخواهد، می تواند به جنگ ایران و عراق پایان دهد." این روزنامه که مهم ترین روزنامة پادشاهی سعودی می باشد، در آخرین شمارة خود با انتقاد از مواضع ایران دربرابر فعالیت های هیئت حسن نیت کنفرانس اسلامی، در توجیه تصمیم امریکا مبنی بر احداث پایگاه هوایی در ترکیه نوشت:

نگرانی ایالات متحده و کشورهای غربی از احتمال گسترش جنگ خلیج (فارس) به دیگر مناطق، افزایش یافته و به همین دلیل، امریکا تصمیم گرفته است تا نیروهای واکنش سریع خود را دو برابر کند و یک ستاد خط مقدم در ترکیه تشکیل بدهد(2)

رادیو اسرائیل نیز این مطلب را انعکاس داد و به نقل از الریاض اعلام کرد:

بیم آنکه جنگ خلیج فارس به حوزه های نفتی سرایت کند، روزبه روز در امریکا و کشورهای دیگر غربی افزایش می یابد و به همین مناسبت، مقام های ایالات متحده تصمیم گرفتند تا مقر فرماندهی مقدم نیروهای واکنش سریع را در ترکیه مستقر کنند.

الریاض سپس با اشاره به سخن یک دیپلمات عراقی که گفته است: "اگر امریکا بخواهد، می تواند به این جنگ پایان دهد خاطرنشان کرده که ایالات متحده، برنامه ای برای پایان یافتن جنگ ایران و عراق تهیه کرده است.(3)

ص: 156

1

حافظ اسد رئیس جمهوری سوریه، در مصاحبه ای با مجلة النهار العربی و الدولی (چاپ پاریس) دربارة موضع کشورش دربرابر جنگ عراق علیه ایران گفت: «موضع ما در قبال این جنگ، از روز اول آشکار بود. به نظر ما، مسئولیت این جنگ کاملاً برعهدة رژیم عراق است؛ زیرا این صدام بود که جنگ را آغاز و با عبور از مرز[های ایران]، شروع به اشغال ایران کرد و با بمباران بسیاری از شهرهای ایران و ویران کردن آنها، قصد داشت رژیم جمهوری اسلامی ایران را سرنگون کند.» وی با تأکید بر مواضع ایران، اظهار کرد: «ما می دانیم و اطمینان داریم که ایران، هیچ چشمداشتی حتی به یک وجب از خاک عراق ندارد و اختلاف موجود، میان ایران و رژیم حاکم بر عراق است.»(1)

روزنامة سوری البعث نیز با اشاره به این مطلب که بعضی از حکومت های عربی که دربرابر تجاوز اسرائیل علیه لبنان و قتل عام صبرا و شتیلا سکوت اختیار کردند، امروز در راه گسترش جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، گام برمی دارند، نوشته است: این حکومت ها ضمن تلاش در راه گسترش جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، می خواهند این جنگ را جنگ اعراب و ایران قلمداد کنند. حکومت هایی که هم اکنون در راه عربی کردن جنگ امریکایی صدام علیه انقلاب اسلامی ایران به دست و پا افتاده اند، همان هایی هستند که دربرابر تجاوز اسرائیل علیه لبنان و حتی قتل عام اردوگاه های صبرا و شتیلا، سکوت اختیار کردند.(2)

این روزنامه افزوده است: امریکا برای اینکه بتواند نقشه های خود را در منطقه اجرا کند، از حکومت های عربی وابسته به خود خواسته است تا به نمایندگی ازطرف امریکا، همراه با صدام علیه ایران بجنگند تا امریکا بتواند ضمن تحکیم مواضع نظامی اسرائیل، ضربات جدیدی به اعرابی که خواستار تحقق منافع ملی خود هستند، بزند. اکنون، ابعاد توطئه آشکار شده و آنچه نباید روی دهد، رخ داده است و این حکومت ها حتی از نمایندگان و فرستاده های ویژة امریکا به منطقه نیز پرتحرک تر و پرجنب وجوش تر شده اند.(3)

2

مسئولان و مقامات اقتصادی و تجاری شوروی و بلژیک در دیدار با مسئولان تجارت خارجی عراق، بر گسترش همکاری کشورهای متبوع خود با عراق تأکید کردند.

معاون وزیر تجارت خارجی شوروی، امروز در بغداد با وزیر تجارت عراق دیدار و ملاقات کرد. به گزارش رادیو صوت الجماهیر، در این دیدار، طرفین دربارة گسترش روابط دوستی و همکاری بین دو کشور در زمینه های اقتصادی، فنی و بازرگانی بحث و گفت وگو کردند(4)

همچنین وزیر مشاور در تجارت خارجی بلژیک که در رأس یک هیئت اقتصادی به بغداد سفر کرده است، با وزیر صنایع سبک عراق دیدار کرد. رادیو صوت الجماهیر دراین باره گزارش داد:

«در این دیدار، همکاری میان عراق و بلژیک و راه های گسترش آن مورد بحث و بررسی

ص: 157

قرار گرفت. وزیر صنایع سبک عراق، طی سخنانی، ضمن اشاره به تأکید کشورش بر گسترش و تحکیم روابط با کشورهای جهان براساس منافع متقابل، ابعاد جنگ تجاوزگرانة حکام تهران بر کشور رزمندة عراق را برشمرد. آن گاه وزیر مشاور در امور تجارت خارجة بلژیک رغبت و آمادگی کشورش را برای مشارکت در تلاش های صلح آمیز جهت یافتن راه حلی برای پایان دادن به مناقشة عراق و ایران، مورد تأکید قرار داد و تمایل کشور متبوع خود را جهت مشارکت در پروژه ها و طرح های سازندگی عراق اعلام داشت.»(1)-(2)

1

به دنبال چاپ خبری در روزنامة واشنگتن پست مبنی بر مذاکرات مقامات امریکایی و ترکیه به منظور احداث 3 پایگاه هوایی در این کشور که با تکذیب سخنگو ی وزارت خارجة ترکیه مواجه شد،(3) خبرنگار روزنامة هرالد تریبیون اینترنشنال (چاپ امریکا) که برای تحقیق دربارة همکاری های نظامی امریکا و ترکیه به آنکارا سفر کرده است، در گزارشی اعلام کرد:

مقالة روزنامة واشنگتن پست درباره احداث 3 پایگاه جدید امریکا در شرق ترکیه و در نزدیکی مرزهای ایران، عراق و سوریه، صحت دارد و دیپلمات های ترک در ایالات متحده نیز این مطلب را تأیید کرده اند. وی افزود: باوجود اینکه وزارت امور خارجه خبر احداث 3 پایگاه هوایی در این کشور را تکذیب کرده است، مقامات پنتاگون به منظور در اختیار قراردادن امکانات بیشتر به نیروی واکنش سریع امریکا، این مطلب را تأیید و اظهار کرده اند که در مقابل، ترک ها نیز خواستار مدرنیزه شدن ارتش خود و همچنین احداث کارخانه های مونتاژ جنگنده های اف16 و اف18 در این کشور شده اند.

این خبرنگار درباره صحت گفته های خود اضافه کرد:

ماه گذشته نیز یک هیئت امریکایی به سرپرستی ریچارد پرل، معاون وزارت دفاع این کشور، به دستور رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا، به ترکیه سفر کرد و مذاکراتی را دراین زمینه آغاز کرد. اهمیت این موضوع به حدی زیاد بود که رئیس سازمان سیا نیز 3 هفته قبل، به مدت 2 روز، به ترکیه

ص: 158

سفر کرد و گفت وگویی را با مقامات ترکیه انجام داد. وی افزود: بنابه گزارش های کسب شده از پنتاگون، یکی از این 3 پایگاه، در 150 مایلی مرز ایران و شوروی احداث خواهد شد.

این خبرنگار امریکایی در پاسخ به این سؤال که چرا امریکا به کشورهای حوزة خلیج فارس و مصر برای این منظور اکتفا نکرده و خواستار شرکت ترکیه در نیروی واکنش سریع یا حداقل استقرار چند پایگاه جدید در این کشور است، گفت: در مرحلة اول، ترکیه یک کشور عضو ناتوست و امریکا می تواند این پایگاه ها را در چارچوب برنامه های ناتو و با همکاری های مشترک دو کشور احداث کند و دوم اینکه، شرکت ارتش نیم میلیونی ترکیه در این نیرو که با کشورهای شوروی، ایران، عراق و سوریه هم مرز می باشد، قدرت دفاعی نیروهای واکنش سریع را افزایش داده، از تهاجم احتمالی شوروی که ممکن است ازطریق مرزهایش با ایران انجام شود جلوگیری خواهد کرد.(1)

1

به گزارش واحد مرکزی خبر از اسلو، یک کارگروه بین المللی با شرکت نمایندگان سازمان آزادی بخش فلسطین و حدود 50 شاهد از کشورهای مختلف خاورمیانه، به منظور بررسی جنایات رژیم صهیونیستی در لبنان، در شهر اسلو پایتخت نروژ، آغاز به کار کرد. ریاست این کارگروه بین المللی برعهدة شون مک براید حقوق دان ایرلندی و برندة پیشین جایزة صلح نوبل می باشد. قرار است در اجلاس 2 روزة این کمیته، دربارة جنایاتی که نیروهای رژیم اشغالگر قدس در لبنان مرتکب شده اند، تحقیق و بررسی شود. در همین حال، وزارت امور خارجة رژیم صهیونیستی با انتشار بیانیه ای، این کارگروه را تحریم و اعلام کرد که هیچ یک از اتباع آن رژیم، در این کارگروه شهادت نخواهند داد.(2)

روزنامة اطلاعات نیز امروز نوشت: خبرگزاری تاس به نقل از اقبال نمایندة مخصوص دبیرکل سازمان ملل در امور مربوط به بازسازی لبنان، حداقل بودجة لازم را برای بازسازی خرابی های برجامانده از حملات رژیم صهیونیستی به لبنان، 15 میلیارد دلار اعلام کرد.(3)

2

آغاز مباحثی دربارة خروج نیروهای خارجی از لبنان و سخنان مقامات امریکایی و رژیم صهیونیستی دربارة اولویت داشتن سوریه برای خروج از لبنان، موضع گیری حافظ اسد رئیس جمهور سوریه را به دنبال داشت. به گزارش یونایتدپرس، حافظ اسد در مصاحبه ای با مجلة النهارالعربی و الدولی گفت: خروج بی موقع نیروهای سوری از لبنان، موجب تشویق اسرائیل برای توقف طولانی تر در لبنان خواهد شد و سوریه تا زمانی که اسرائیل نیروهایش را از لبنان خارج نکند، از این کشور خارج نخواهد شد.

ص: 159

وی همچنین در پاسخ به خبرنگاران این مجله دربارة پیشنهادهای مطرح شده برای تشکیل فدراسیونی بین اردن و یک کشور مستقل فلسطینی در آینده گفت: سوریه از تمام طرح های اتحاد بین اعراب حمایت می کند. حافظ اسد دربارة نیروهای سوریه در لبنان و موضوع خروج این نیروها نیز اظهار کرد: در پاسخ به نیاز لبنان، به این کشور نیرو اعزام کرده ایم و هر زمان که این ضرورت از بین برود، آنجا را ترک خواهیم کرد. وی افزود: این ضرورت، اکنون که اسرائیل خاک لبنان را اشغال کرده است، بیش از هر زمانی احساس می شود.(1)

1

درپی درگیری های به وجودآمده در مراسم روز عاشورا در کویت، خبرگزاری کویت گزارش داد: کویت، امروز به مبارزة تبلیغاتی ایران علیه این کشور و فعالیت های ضد دولتی برخی از سازمان های ایرانی به منظور گسترش بی نظمی و بهره برداری از مناسبت های مذهبی درجهت منافع سیاسی اعتراض کرد. راشد الراشد معاون وزیر امور خارجة کویت، امروز اعتراض کشورش را به علی اصغر شمس اردکانی سفیر ایران در کویت که به همین منظور احضار شده بود، ابلاغ کرد.

معاون وزارت خارجة کویت در مصاحبه ای گفت: برخی عوامل مشکوک کوشیدند تا در خلال مراسم روز عاشورا که یک مراسم مذهبی برای شیعیان می باشد، ایجاد شورش کنند. وی مدعی شد، کویت خواهان حفظ روابط عادی و دوستانه با کشور اسلامی ایران است، اما تحت هیچ شرایطی قبول نخواهد کرد که از مناسبت های مذهبی برای مخالفت های سیاسی استفاده شود. وی در پایان گفت که در این ناآرامی ها، چند نفر دستگیر شده اند.(2)

به گزارش خبرگزاری فرانسه، معاون وزارت خارجة کویت اعلام کرده است که اگر در تحقیقات معلوم شود اقدام دستگیرشدگان لطمه ای به امنیت کشور وارد نکرده است، آنان آزاد خواهند شد.(3)-(4)

ضمیمه گزارش98: گزارش دفتر سیاسی قرارگاه حمزه دربارة هجوم افراد حزب دمکرات به دبیرستان استقلال شهر بوکان و گروگان گرفتن حجت الاسلام مبّرا

در گزارش دفتر سیاسی قرارگاه حمزه دربارة همبستگی معلمان و دانش آموزان بومی شهر بوکان با دانش آموزان غیر بومی که در هجوم افراد حزب دمکرات مورد تعرض قرار گرفتند و همچنین چگونگی به گروگان برده شدن حجت الاسلام مبرا، چنین آمده است:

عده ای از عناصر حزب دمکرات، وارد دبیرستان استقلال شدند و پس از اشغال مدرسه، به جست وجو ی

ص: 160

معلمان امور تربیتی پرداختند که در آن ساعت، هیچ یک از آنان در مدرسه حضور نداشتند. به هنگام اشغال دبیرستان، "حجت الاسلام مبرا" مبلغ اعزامی ازسوی دفتر تبلیغات اسلامی قم به بوکان، درحال تدریس مسائل اسلامی به معلمان بومی در یکی از کلاس های مدرسه بود که سرایدار مدرسه با دیدن افراد حزب، وی را به خانة مسکونی خود که متصل به دبیرستان است، می برد و او را پنهان می کند.

جست وجو ی چته ها برای یافتن روحانی مذکور به نتیجه نمی رسد و سرایدار و همسر وی نیز باوجودآنکه به شدت مورد ضرب وشتم قرار می گیرند، از حضور این فرد روحانی اظهار بی اطلاعی می کنند. پس از خروج مهاجمان از منزل سرایدار، یکی از محصلان هوادار حزب، حضور حجت الاسلام مبرا در منزل سرایدار را به آنان گزارش می دهد که افراد حزب مجدداً بازگشته، وی را پیدا می کنند و درحالی که لباس های طلبگی او را از تنش خارج کرده بودند، او را کشان کشان به صحن مدرسه آورده، به شدت کتک می زنند. مهاجمان پس از مضروب کردن وی، با سرنیزه پهلویش را شکافته، او را به گروگان بردند و خودرو پیکان او را نیز در بیرون مدرسه منفجر کردند.

چته های دمکرات سپس به جست وجو ی دانش آموزان مهاجر که همگی دارای پوشش کردی بودند، پرداختند. (این دانش آموزان حزب اللهی، 8 نفر بودند و از مناطق 4 و 10 به بوکان آمده بودند) قبل از جست وجوی چته ها، چند تن از معلمان بومی به دانش آموزان مهاجر می گویند که شما هنگام ورود افراد حزب دمکرات به هیچ وجه صحبت نکنید تا آنها متوجه نشوند که شما کُرد نیستید. چته ها با دردست داشتن لیست اسامی دانش آموزان مهاجر، به کلاس آمده و اسامی آنان را می خوانند، ولی هیچ یک از دانش آموزان پاسخ نمی دهند. آنها همه را به صف کرده، و با تک تک بچه ها صحبت می کنند و موفق به پیداکردن 3 نفر از دانش آموزان غیر بومی می شوند و آنها را نیز به حیاط مدرسه آورده و قصد بردن آنان را داشتند که سایر دانش آموزان بومی با هماهنگی معلمان خود، دور آنان را گرفته و به چته ها می گویند که نمی گذارند این چند نفر را با خود ببرند. با اصرار و مقاومت شدید دانش آموزان و معلمان، چته ها مجبور می شوند دانش آموزان مهاجر را رها کرده، پس از پاره کردن عکس های امام و به هم ریختن کتابخانة مدرسه، از آنجا خارج شوند.(1)

ضمیمه گزارش110: متن گزارش کنت.آر. تیمرمن دربارة فعالیت شرکت های بلژیکی در ساخت پناهگاه ویژه برای صدام

طبق گزارش کنت. آر. تیمرمن در کتاب سوداگری مرگ، صدام با یادآوری نقشة توطئه گرانی که ده سال قبل می خواستند حسن البکر را در فرودگاه بغداد و هنگام بازگشتش از بلغارستان ترور کنند، به شرکت های فرانسوی مهندسی ساختمان، فوگرول و اسپایباتینیول، سفارش داد تا در فرودگاه بین المللی بغداد که در دست تأسیس بود، محلّ جدیدی را برای مهمانان عالی قدر بسازند که راه فرار و یک مسیر کاملاً مجزا داشته باشد. هنوز هم مهندسان شرکت، ویژگی های غیر معمول تسهیلات و امکانات فرودگاه را به یاد دارند و می گویند: اگر به فرودگاه حمله می شد، صدام می توانست از یک تونل 15 کیلومتری [که در زیر محل مخصوص مهمانان قرار داشت]، فرار کند. در انتهای تونل که به صحرا باز می شد، محوطة مخفیانة بالگردها بنا شده بود. پناهگاه های عظیمی با بتون مسلح در زیر 3 ترمینال مسافربری فرودگاه ساخته شد و در باند فرودگاه به پهنای 60 متر - شاید پهن ترین باند فرودگاه در جهان - که با بتونی به ضخامت یک متر، زیرسازی شده بود، دو بمب افکن می توانستند هم زمان و پهلو به پهلوی یکدیگر به پرواز درآیند.

"ذهنیت پناهگاهی" صدام آن چنان قوی بود که از حد و مرزهای حفظ جان خود بسی فراتر می رفت. وی در ژوئن 1982، یک قرارداد به ارزش 830 میلیون دلار با شرکت بلژیکی امضا کرد. این شرکت، اکثر کارهای ساختمانی مجتمع شیمیایی القائم را نیز انجام داده بود. هدف از این طرح مجلل و مسرفانه که به نام رمزی پروژة 505 خوانده می شد، آن بود که برای جنگنده های پیشرفتة عراقی، 800 پناهگاه در عمق 50 متری زمین احداث گردد. سیکس کو (6 شرکت ساختمانی بین المللی) در اکتبر 1982، کار پروژة 505 را با همکاری یک شرکت ساختمانی فرانسوی به نام نُرد فرانس آغاز کرد. شرکت سیکس کو از تضمین اعتبارات صادراتی دولت بلژیک که تأمین کنندة آن Office du Ducroire بود، استفاده می کرد. با به پایان رسیدن این

ص: 161

پروژه در سال 1986 یا 1987، دولت عراق جمعاً 5/2 میلیارد دلار، صرف ساختن پناهگاه ها کرده بود، درحالی که نیروی هوایی ایران آنچنان تهدیدی به شمار نمی رفت.

سیکس کو از مقر مرکزی خویش در خیابان حیفا در جنوب بغداد، بر انجام پروژه نظارت داشت و طی 4 سال بعد از امضای قرارداد، 17 پایگاه هوایی و چند مقرّ واحدهای مسلح را بنا کرد. نخستین پایگاه های سیکس کو، در تل عفار (موصل)، عدحین (سامره)، اَلحّی (جنوب غربی بغداد)، کیلومتر160 (واقع در انتهای شاهراه 160 کیلومتری بغداد - الرتبه - امان)، توز (کرکوک)، سلمان (نزدیک مرز سعودی)، الیوسف (شمال بصره) و کلات صالح درطول مرز ایران بود. مهندسان فرانسوی سازندة پایگاه کلات صالح می گویند: پایگاه آن قدر بزرگ بود که چند ده فروند هواپیمای جنگنده، انبار موشک، سوخت و تجهیزات نگهداری و تعمیر لازم را در خود جای می داد و طوری ساخته شده بود که به هنگام حملة بیولوژیکی، شیمیایی و هسته ای (NBC)، کاملاً خودکفا باشد. تنها چیزی که بالای این پایگاه زیرزمینی وجود داشت، راهرویی مخفی بود که با دری از بتون مسلح به ضخامت 5/1 متر بسته می شد. مقرّ خدمة هواپیماها و مهمات، ازطریق تونل های پناهگاه به هم راه پیدا می کرد. میراژهای عراقی که در این پایگاه مستقر بودند، در جریان جنگ با ایران، ازطریق همین راهرو از پناهگاه خارج می شدند و به پرواز درمی آمدند. شاهدان گفته اند که جنگنده ها ناگهان در هوا پیدا می شدند. آنها از یک باند 3000 متری می گذشتند که در پناه تپه های مصنوعی ایجاد شده بود و ناظری که 10 متر آن طرف تر بود، نمی توانست این باندها را ببیند.

نقشه های این پروژه ها که بعداً در مطبوعات بلژیک به چاپ رسید، نشان می دهد که 8 پناهگاه ساخته شده به دست سیکس کو، همه مثل هم بوده اند و در هرکدام، محوطه ای به طول 5 تا 6 کیلومتر قرار داشت و دورتادور آن را سیم خاردار کشیده بودند. برج دیدبانی در مدخل مرکزی پایگاه واقع شده بود و به شدت، آمدورفت ها را کنترل می کرد. مسیرهای باریک آسفالت شده در داخل پایگاه، پناهگاه های داخلی نفرات، انبار مهمات، مخازن سوخت و نیروگاه برق دوقلو را به هم متصل می کرد. 12 آشیانة هواپیماهای جنگنده در ردیف های 3 تایی، از بتون مسلح ضخیم ساخته شده بودند و در تقاطع باندهای دوگانه قرار داشتند. ضخامت دیوارة آشیانه ها بیش از نیم متر بود و روی آنها را با گل و خاک بیابان استتار کرده بودند تا وقتی از هوا نگاه می کنند، مشخص نشود.

این پراکنده کردن امکانات حیاتی موجب شده بود تا پایگاه ها در مقابل حملات هوایی چندان آسیب پذیر نباشد. یک شاهد عینی که در سال 1985 از پایگاه کلات صالح بازدید کرده بود، می گوید: یک موشک ایرانی در فاصلة چند متری در ورودی آشیانة جنگنده ها فرود آمد، بی آنکه خسارت چندانی وارد آورد. هر پایگاه می توانست یک تیم 300 نفرة خلبان، مکانیک و نیروهای پشتیبانی را در خود جای دهد. در خلال جنگ عراق - ایران، خلبانان عراقی با حداکثر بار مهمات از این پایگاه برمی خاستند. این هواپیماها از تقویت کننده هایی به منظور ازدیاد قدرت پرتاب کنندگی استفاده می کردند. این تقویت کننده ها شامل "راکت های" هوای کمپرس شده بودند و پرکردن مجدد آنها از مخازنی بود که آنتون آیلر خلبان سابق نیروی هوایی هیتلر و مدیر شرکت راین - بایرن، آنها را طرح ریزی کرده بود.(1)*

ص: 162

ص: 163

نقشه

ص: 165

الف)(1) قرارگاه قائم1 با استعداد 8 گردان از تیپ8 نجف اشرف به فرماندهی احمد کاظمی و گروهان ژاندارمری بیات تحت امر این تیپ، با گرفتن سرپل در غرب رودخانة میمه (برای تأمین جناح راست عملیات) تا سمت چپ ارتفاعات 298 (تا 3 کیلومتری سمت راست موسیان) عمل می کند و با تصرف سلسله جبال حمرین (ارتفاعات 298)، جناح راست عملیات را تأمین خواهد کرد. منطقة عمل این تیپ به 3 محور تقسیم شده است که از محور اول، 4 گردان؛ از محور دوم، یک گردان و از محور سوم، 3 گردان وارد عمل خواهند شد و سپس با استقرار در ارتفاعات مرزی مسلط بر دشت در سمت چپ رود میمه، ضمن الحاق با تیپ25 کربلا (قائم)، در منطقة تعیین شده در سمت چپ، پدافند خواهند کرد. نیروی احتیاط این تیپ، 2 گردان می باشد. گروهان ژاندارمری بیات نیز تحت امر این تیپ است.

ب) قرارگاه قائم2 شامل 7 گردان پیاده از تیپ25 کربلا به فرماندهی مرتضی قربانی، با تحت امر گرفتن گردان ژاندارمری ناحیة خوزستان، از مختصات تعیین شده (از 3 کیلومتری راست موسیان تا 2 کیلومتری شمال غربی نهر عنبر) به عرض 10 کیلومتر وارد عمل خواهد شد. منطقة عملیاتی این قرارگاه به 3 محور تقسیم شده است که از هر محور، 2 گردان وارد عمل می شود و برای تأمین دو طرف خود، از سمت راست با تیپ نجف و از سمت چپ با تیپ علی بن ابیطالب(ع) الحاق می کند. ضمناً این تیپ، هماهنگی لازم را با تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) کسب کرده است تا در یک معبر، به طور مشترک عمل کنند. این تیپ با 2 گردان احتیاط و تحت امر داشتن ژاندارمری موسیان، پس از تصرف ارتفاعات مرزی، در این منطقه پدافند خواهد کرد.

ج) قرارگاه قائم3 با 8 گردان پیاده از تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) سپاه، به فرماندهی مهدی زین الدین و تیپ1 لشکر21 حمزه با 3 گردان به فرماندهی سرهنگ علی رزمی وارد عملیات خواهد شد. این قرارگاه پس از عبور از رودخانة دویرج، از مختصات تعیین شده (پاسگاه مرزی نهر عنبر تا پاسگاه چم سری) به عرض 10 کیلومتر و از 2 محور، وارد عمل می شود. محور اول از سمت راست (کنار نهر عنبر) و محور دوم از پاسگاه چم سری خواهد بود و سرپل عبوری این یگان به وسیلة تیپ امام حسین(ع) تأمین خواهد شد. منطقة پدافندی این قرارگاه، پایین ارتفاعات400 و الحاق با تیپ امام حسین(ع) زیر محل تلاقی جادة آسفالت در این ارتفاعات خواهد بود. (مأموریت این قرارگاه، تصرف ارتفاع300 و محاصرة ارتفاع بسیار مهم 400 و الحاق در سمت راست با تیپ25 کربلا و سمت چپ تیپ14 امام حسین(ع) است.)

ص: 166

د) قرارگاه قائم4، شامل تیپ14 امام حسین(ع) از سپاه، با 8 گردان پیاده به فرماندهی ابوشهاب و تیپ84 خرم آباد با 5 گردان پیاده به فرماندهی سرهنگ بیرانوند است و مأموریت دارد با عبور از رودخانة دویرج، منطقه ای به عرض 12 کیلومتر از پاسگاه "چم سری" تا پاسگاه "چم هندی" را تصرف کند. محورهای عملیاتی این تیپ، پاسگاه های "چم سری"، "ربوط" و "چم هندی" است که از چم سری، 3 گردان؛ ربوط، 2 گردان و چم هندی 3 گردان وارد عمل خواهند شد. جادة آسفالت چم سری، محل الحاق تیپ امام حسین(ع) با تیپ علی بن ابیطالب(ع) است. تیپ امام حسین(ع) در سمت چپ منطقه عمل خواهد کرد و در مختصات تعیین شده به سمت جنوب، 12 کیلومتر خط پدافندی خواهد داشت. احتیاط این قرارگاه، 2 گردان و یک گروهان پیاده است و درصورت لزوم، از روش هلی برد نیز استفاده خواهد کرد.

علاوه بر یگان های عمل کننده، تیپ امام سجاد(ع) با استعداد 4 گردان، احتیاط تیپ های17 و 14 با تقدم به کارگیری قائم4 و تیپ44 قمربنی هاشم(ع) با استعداد 4 گردان، احتیاط تیپ های8 و 25 با تقدم به کارگیری قائم1 عمل خواهند نمود.(1)

1

امروز مانند روزهای قبل، تبادل آتش میان نیروهای ایران و عراق ادامه داشت که در مناطق جنوب، شدت آن بیشتر بود. شهر آبادان، جزیرة مینو، شلمچه، شهر خرمشهر و منطقة بیات، ازجمله مناطقی بودند که با آتش توپخانه ها و هواپیماهای دشمن روبه رو شدند.

شهر آبادان امروز نیز هدف گلوله های توپخانه و خمپارة نیروهای عراقی قرار گرفت که براثر آن، یک نفر شهید و 8 تن مجروح شدند و خساراتی به ساختمان یک مسجد وارد شد و چند منزل مسکونی و 3 مغازه آسیب دید.(2) از سوی دیگر، 5 نوبت تلاش جنگنده های دشمن برای بمباران نقاط مسکونی آبادان، با واکنش آتش پدافند هوایی مستقر در منطقه ناکام ماند.(3)

همچنین جزیرة مینو، منطقة گمرک، شلمچه و چند نقطه از شهر خرمشهر ازجمله میدان مطهری، خیابان طالقانی و راه آهن، زیر آتش سلاح های دوربرد دشمن قرار داشت که به زخمی شدن 2 نظامی و 6 ژاندارم انجامید.(4)

در منطقة عمومی بیات نیز هواپیماهای بمب افکن عراقی اقدام به پرتاب بمب های خوشه ای کردند.(5)

2

در حاشیة حوادث اصلی جنگ، رخدادهای دیگری مشاهده می شود که به رغم تأثیرگذاری اندک در سرنوشت جنگ، تأثیرات روانی بر نیروهای دو طرف دارد. ازجمله اینکه امروز، 6 نفر از مسلمانان عراقی ازطریق یکی از مرزهای غربی به ایران پناهنده شدند. در بین این افراد - که اهل سلیمانیه، کرکوک، خانقین، بغداد و سامره اند - چند معلم و کارمند دیده می شود.(6) همچنین یک عراقی به همراه خانواده اش و 3 نفر دیگر، از مسیر پاسگاه "محیره" در هورالعظیم به ایران پناهنده شدند.(7)

ص: 167

نیروهای عشایر عراقی با همکاری نیروهای لشکر64 ارومیه، عملیاتی را در منطقة باکرمان استان موصل (مقابل منطقة پیرانشهر) اجرا کردند و موفق شدند دو ارتفاع مهم را تصرف کنند. در این عملیات، 30 تن از نیروهای عراقی کشته شدند و یک تن نیز به اسارت درآمد. از نیروهای عشایر نیز یک تن زخمی و 2 تن مفقود شدند. از نتایج این عملیات به غنیمت گرفتن 28 قبضه اسلحة انفرادی، یک آر.پی.جی7، یک خمپارة 60 میلی متری و 2 دستگاه بی سیم بود.(1)

1

در کنار تحولات جنگ ایران و عراق، مناطق شمال غربی ایران همچنان صحنة کشمکش و درگیری میان افراد وابسته به گروه های ضد انقلاب و نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران است.

در آخرین ساعات امروز، عناصر حزب دمکرات کردستان ایران از تپه های جنوب غربی ارومیه و حوالی پشت جادة کمربندی آپادانا، اقدام به شلیک 7 گلولة خمپارة 60 میلی متری به داخل شهر کردند(2)این گلوله ها به 5 منزل مسکونی، یک پارکینگ و یک مسجد اصابت کرد و خساراتی به بار آورد.(3)در این اقدام، 2 تن از اهالی شهر زخمی شدند.(4)

همچنین یک بمب صوتی که در مقابل مرکز اسلامی غرب کشور (شعبة پیرانشهر) کار گذاشته شده بود، منفجر شد.(5)درنتیجة این انفجار شیشه های این مرکز و منازل مجاور شکسته شد و 2 نفر براثر اصابت تکه های شیشه مجروح شدند.(6)

یک خودرو نیروهای گشت سپاه پاوه در منطقة شیخان در جنوب نوسود روی مین رفت که 3 نفر مجروح شدند.(7)

در ادامة پاک سازی روستای میرآباد به موسی آلان در محور سردشت - پیرانشهر نیز یک درجه دار ارتش براثر انفجار مین شهید شد(8)

طبق گزارشی، نیروهای سپاه در یک عملیات موفق، با رعایت اصل غافلگیری، تعدادی از چته های حزب دمکرات کردستان ایران را در روستای هیجانات از توابع سقز به کمین انداختند. در درگیری ایجادشده میان آنها، 12 نفر از چته ها کشته و 4 نفر مجروح شدند و روستای مذکور نیز پاک سازی شد(9)در این عملیات، یک نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق که با عناصر حزب دمکرات همکاری می کرد، دستگیر شد.(10)

در گشت نیروهای خودی در محور مهاباد - پسوه، 5 مین و 36 پوند تی.ان.تی کشف و خنثی شد.(11)

همچنین نیروهای امنیتی ایران با اقدامات اطلاعاتی و عملیاتی، مسئول سیاسی حزب دمکرات کردستان شاخة اشنویه را که از اعضای مهم حزب بود، دستگیر کردند.(12)

در جوانرود هم 3 نفر از عوامل حزب دمکرات - که به مدت 3 سال با حزب همکاری می کردند - تسلیم نیروهای سپاه شدند.(13)2 نفر دیگر از اعضای این حزب و گروه کومه له نیز در بانه، با مراجعه به سپاه پاسداران و تحویل اسلحه هایشان، تقاضای امان نامه کردند(14)

همچنین حدود 100 نفر از هواداران گروه کومه له در اعتراض به رأی دادگاه انقلاب مبنی بر تبعید

ص: 168

تعدادی از عناصر و هواداران این گروه از سنندج - که در ماه گذشته صادر شده بود - اقدام به تظاهرات کردند و چند حلقه لاستیک را در نقاطی از خیابان انقلاب این شهر آتش زدند و شعارهایی در حمایت از کومه له سر دادند. ضمناً تعدادی از آنان، تیر های بی هدفی به اطراف شلیک کردند که بلافاصله واحدهای گشتی سپاه و شهربانی با حضور در محل، این افراد را متفرق و 2 نفر از عوامل اصلی این حرکت را دستگیر کردند. قبل از آغاز این حرکت، اعلامیه ای با امضای گروه کومه له در شهر منتشر گردید که در آن از اهالی برای شرکت در تظاهرات دعوت شده بود(1)

1

درگیری های پراکنده میان افراد گروه های تروریستی به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با نیروهای امنیتی ایران در شهرهای مختلف همچنان ادامه دارد. در این درگیری ها، بقایای افراد این گروه ها - که به نظر می رسد ارتباط سازمانی و تشکیلاتی خود را به دلیل فرار مسئولانشان به خارج از کشور از دست داده اند - بسیار ناشیانه عمل کردند و به راحتی گرفتار نیروهای امنیتی شدند.

ساعت 20:30 امروز، سیدخضر صفوی برادر امام جمعة "ماسال" از توابع صومعه سرا، در منزل خود مورد سوءقصد چند نفر از اعضای سازمان قرار گرفت و به شهادت رسید.(2) مهاجمان که در این حرکت، از اسلحة ژ3 استفاده می کردند، بعد از انجام دادن ترور گریختند.(3)

در رودسر نیز در آخرین ساعات امروز، روحانی مسئول دایرة عقیدتی - سیاسی شهربانی در روستای "گیتی جان" با اسلحة شکاری هدف سوءقصد قرار گرفت و مجروح شد(4)

در سوءقصد دیگری به یک پاسدار در یکی از خیابان های شهر گرگان، وی و یک نفر از عابران مجروح شدند و ضارب به وسیلة اتومبیل از محل حادثه گریخت.(5)

نیروهای سپاه یک خانة تیمی سازمان را در خیابان فلسطین تهران، شناسایی و محاصره کردند که در درگیری ایجادشده، 2 نفر از اعضای سازمان کشته شدند و نفر سوم نیز مجروح و دستگیر شد. در این عملیات یک نفر از نیروهای سپاه نیز مجروح گردید.(6)

در دو عملیات جداگانة نیروهای گشتی کمیتة انقلاب تهران نیز 2 نفر از اعضای سازمان در یک خانة تیمی در خیابان بلوچستان و 3 نفر دیگر در یک خانة تیمی در خیابان پیروزی، شناسایی و دستگیر شدند. از دستگیرشدگان مقداری مدارک و اعلامیه های درون سازمانی به دست آمد.(7)

چند تن از اعضای سازمان در تهران، با تهدید اسلحه، یک دستگاه خودرو را در تقاطع خیابان ولیعصر با اتوبان مدرس و یک دستگاه موتورسیکلت را در چهارراه مولوی، ربودند و متواری شدند(8)

یک خودرو سواری نیروهای سازمان که قبلاً به طور مسلحانه از شهر رشت سرقت شده بود، در اطراف این شهر پیدا شد. در بازرسی از این خودرو، 50 عدد فشنگ به دست آمد.(9)

امروز همچنین جسد شکنجه شدة مسئول یکی از نواحی بسیج اصفهان که دیروز در خیابان مدرس این شهر ربوده شده بود، در یکی از خیابان های این شهر پیدا شد.(10)

ص: 169

1

در روزنامة کیهان، امروز متن استفتایی به چاپ رسید که در آن، امام خمینی ملاک عمل شرعی حضور در جبهه ها را به تشخیص مسئولان ذی ربط موکول کرده است. متن سؤال و جواب به این شرح است:

[سؤال:] «برای کسانی که به تحصیل علوم اسلامی یا علوم جدید اشتغال دارند یا به انجام وظایف دیگر برای خدمت به جمهوری اسلامی مشغول اند، آیا رفتن به جبهة جنگ مقدم است یا آنکه به کار خود ادامه دهند؟ لطفاً وظیفة شرعی را بیان فرمایید.

[جواب:] درحال حاضر تمام افرادی که قدرت دارند به جبهه بروند، باید به مقامات مسئول مراجعه کنند و چنانچه تشخیص دادند که جبهه به آنها نیاز دارد، واجب است به جبهه بروند و بر هر کار دیگری مقدم است.»(1)

2

ایران به دلیل تحریم های نظامی و محدودیت هایی که کشورهای غربی برای خرید سلاح و مهمات ایجاد کرده اند، نیازهای تسلیحاتی و نظامی خود را از بازارهای آزاد تأمین می کند. دراین باره امروز هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشت:

«عصر، ملاقاتی با مسئول بازرگانی بنیاد مستضعفان داشتم. آقای مهری به سیاست های تمرکزی و جلوگیری از رونق بخش خصوصی اعتراض داشت و کسی را همراه خود آورده بود که پیشنهاد فروش اسلحة پیشرفته - مثل موشک های هارپون و فونیکس و هواپیماهای اف14، اف4 و اف16 - می داد که در ایران هم تحویل داده می شود. گفتم که از این ادعاها زیاد بوده و عمل نشده است. اگر راست می گوید، هارپون را سریعاً تحویل ایران دهد که قرار شد اقدام کنند.»(2)

3

احمد عزیزی قائم مقام وزارت خارجة ایران، در دیدار با ویل بولدیروف سفیر شوروی در تهران، دربارة موضع شوروی دربرابر جنگ تحمیلی مبنی بر اینکه ادامة جنگ، به نفع امپریالیزم و به زیان دو ملت ایران و عراق است، گفت:

«این جنگی است که به دست صدام و با حمایت یاران و مزدوران امریکا و استکبار جهانی به ملت ما تحمیل شده است و بی شک، تلاش برای خاتمة جنگ، بدون افشای متجاوز، مجازات او و بدون قضاوت مسئولانه دربارة ستمی که در جریان جنگ تحمیلی بر میهن اسلامی ما رفته است، به امریکا و مزدوران امریکا در گوشه وکنار جهان فرصت خواهد داد که این چنین، همة انقلاب های اصیل را مورد تهاجم و تجاوز قرار داده و با واردکردن صدمات اساسی به منابع انسانی، مادی، اقتصادی و نظامی مستضعفان، به سلامت از مهلکه خارج شوند.»(3)

ص: 170

1

معاون بازرگانی وزارت امور خارجة ژاپن، در ادامة دیدارهای خود با مقامات ایرانی، امروز با بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین ایران، دیدار و گفت وگو کرد. در این دیدار آقای نبوی با تشریح مناسبات ایران و ژاپن گفت: «یکی از دلایلی که ما علاقه مندیم با کشور و ملت شما روابط گسترده ای داشته باشیم این است که احساس می کنیم کشور شما هم مثل ما، از سلطة ابرقدرت ها رنج برده و بمباران شهرهای شما توسط امریکا، یکی از اعمال ددمنشانة ابرقدرت هاست و ما در این موارد، با شما نقاط اشتراک زیادی داریم.»

وی افزود: «ما در آستانة پایان چهارمین سال پیروزی انقلاب اسلامی خود هستیم و برخلاف تصور ابرقدرت ها، روز به روز به سمت ثبات کامل سیاسی و اقتصادی گام برمی داریم. ما درعین حال که هنوز جنگ تحمیلی صدام پایان نیافته، خوشبختانه قادر بوده ایم به برنامه ریزی درازمدت دست بزنیم و حرکت توسعة اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را آغاز کنیم و به طور خلاصه، درحال حاضر، جمهوری اسلامی ایران یک کشور مستقل، با عزم و ارادة توسعه و پیشرفت است و برای این توسعه و پیشرفت، ژاپن را به عنوان یک کشور صنعتی و پیشرفته انتخاب کرده و علاقه مند به گسترش روابط فی مابین است و این دولت ژاپن است که بایستی از این فرصت استفاده کند.»

وی در پایان اعلام کرد: «باتوجه به اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران به انتقال تکنولوژی عنایت خاصی دارد، اما دلیلی برای توسعة صنعت مونتاژ خود نمی بیند و علاقه مندیم تا به صنایع اصولی بپردازیم. امیدواریم دراین زمینه هم ازسوی دولت ژاپن برخورد فعالی را شاهد باشیم.»(1)

2

سراج الدین کازرونی معاون وزیر کشور و مسئول ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی، اقدامات انجام شده در گیلان غرب، سرپل ذهاب و باختران را تشریح کرد. چگونگی شکل گیری ستاد بازسازی و ساماندهی کارکنان آن؛ تشکیل این ستاد با بهره گیری از نیروهای متخصص استان؛ شرکت دادن مردم آسیب دیده در بازسازی ها؛ معرفی استان های مشخص شده برای بازسازی، ارائة آمار کمک های اختصاص یافته برای بازسازی شهرهای آسیب دیده و اشاره به برخی اقدامات انجام شده در این شهرها، ازجمله مطالبی بود که سراج الدین کازرونی به آنها اشاره کرد.

وی گفت: «ازجمله اولین و مهم ترین تصمیماتی که در شورای عالی بازسازی و نوسازی اتخاذ شد، این بود که برنامه ریزی، حین کار انجام شود. این روشی است که متخصصین جهان سوم تدوین کرده اند و در عمل، تاکنون خیلی ثمربخش بوده است. روش کار به این صورت

ص: 171

است که کلیات را ابتدا تهیه می کنند و جزئیات را در عمل، باتوجه به پیشرفت کار و شرایط موجود، مشخص می کنند و دائماً در عمل، چگونگی برنامه ریزی و کارها را با هم چک و کنترل می کنند و آن بخش از برنامه که در عمل، کاربردی ندارد، دوباره اصلاح می شود. به نظر ما، این روش برای بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده باتوجه به میزان تخریب و امکانات اجرایی که هیچ کدام در اول کار برای ما مشخص نبود، مناسب ترین روش بود.»(1)(2)

1

وصیت نامة امام، به آیت الله منتظری، آیت الله خامنه ای و هاشمی رفسنجانی تحویل داده شد. آقای هاشمی در کتاب خاطرات خود دراین باره نوشته است:

«احمدآقا (سیداحمد خمینی) اطلاع داد که امام وصیت نامه ای در پاکت دربسته برای من فرستاده اند؛ پشت پاکت نوشته اند: "بعد از مرگ معظم له باز شود." هم خیلی متأثر شدم و هم از اعتماد امام، ممنون. آقای [آیت الله] خامنه ای گفتند که برای ایشان هم، چنین پاکتی داده اند. احمدآقا گفت که برای آقای [حسینعلی] منتظری هم نوشته اند. لابد مطلب مهمی در آن است. خداوند عمر امام را طولانی فرماید.»(3)

2

امام خمینی امروز در پاسخ به استفتای نوربخش رئیس کل بانک مرکزی، مالکیت ارز حاصل از فروش نفت را برای دولت اعلام کردند. متن این سؤال و جواب به این شرح است:

«محضر مقدس رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی - مدظله العالی - به دنبال فرمان جناب عالی درمورد لغو قوانین خلاف اسلام [و اقداماتی] که در بانک مرکزی بدین منظور و جایگزین نمودن قوانین جدیدی که مخالف شرع مقدس اسلام نباشد، به عمل آمد، چون شبهه ای درمورد مالکیت دولت بر ارز حاصل از فروش نفت ایجاد گشته است، لذا از محضر آن مرجع عالی قدر تقاضا دارد که پاسخ سؤال زیر را بفرمایند.

آیا ارزی که ازطریق فروش نفت توسط دولت و با هزینه و سرمایه گذاری دولت، استخراج گشته و توسط دولت نیز به فروش می رسد، متعلق به دولت و در مالکیت او هست یا نه؟

محسن نوربخش.

بسمه تعالی

متعلق به دولت و در مالکیت دولت اسلامی است که باید صرف در ادارة کشور و مصالح ملت شود.

روح الله الموسوی الخمینی»(4)

ص: 172

1

مولانا محمد حافظی رهبر مذهبی مسلمانان بنگلادش، در مصاحبه ای با خبرنگاران گفت: «رهبران ایران مایل به خاتمة جنگ هستند.»

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از داکا پایتخت بنگلادش، وی با اشاره به دیدار خود از جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: «رهبران ایران ازجمله امام خمینی و آقای [آیت الله] خامنه ای ریاست جمهوری، مشتاق هستند جنگ خاتمه یابد.» براساس همین گزارش، مولانا عزیزالحق یکی از همراهان مولانا حافظی نیز گفت: «ما شاهد یک جو کاملاً اسلامی در سراسر ایران بودیم و از نحوة برخورد مهمانداران شرکت هواپیمایی ایران گرفته تا [نیروها در] جبهه های جنگ، [می توان دریافت] همه جا ایرانیان از قرآن پیروی می کنند.»

وی افزود: «جمهوری اسلامی ایران این جنگ را [جنگ] با اعراب و یا شیعه با سنی نمی پندارد؛ زیرا معتقد است براساس پیروی از مبانی قرآن مجید، دودستگی و اختلاف میان مسلمانان، به نام عرب یا غیرعرب و شیعه یا سنی، صدمة بزرگی به اتحاد و برابری مسلمانان وارد می آورد و ایران مایل است با دیگر کشورهای مسلمان جهان، براساس اصول سیاست قرآن و سنت که امروز یا فردا کشورهای اسلامی باید به آن دست یابند، روابط دوستانه ای داشته باشد.»(1)

2

درپی یک دوره تیرگی روابط ایران و فرانسه، امروز براساس حکمی که در روزنامة رسمی فرانسه انتشار یافت، "ژوزف پائولی" به سمت سفیر فرانسه در تهران منصوب شد. این پست از هنگام عزیمت "گی ژورژی" در 12 اوت 1981 (21 مرداد 1360) خالی بود(2)

روزنامة لوموند (چاپ پاریس) نیز امروز در خبری با عنوان "فرانسه روابط خود را با ایران عادی می کند"، اعلام کرد: گی ژورژی در 12 اوت 1981، بعد از تظاهرات ضد فرانسوی در تهران درخصوص ماجرای کشتی توپ دار جنگی که فرانسه به ایران فروخته بود و مخالفان ایرانی آن را در دریا ربوده بودند، به فرانسه فراخوانده شده بود. دولت تهران نیز به نوبة خود، از گی ژورژی که هم اکنون سفیر فرانسه در الجزایر می باشد، خواسته بود تا ایران را ترک کند.(3)

3

خبرگزاری رویتر ضمن ارائة اطلاعاتی دربارة اختلافات مالی ایران و امریکا و چگونگی ادامة همکاری دو کشور برای حل وفصل این اختلافات، آخرین وضعیت موجود دراین باره را با استناد به گفته های مسئول هیئت ایرانی در لندن بررسی کرده است. رویتر گزارش داد: هیئت ایرانی که در شهر لندن مشغول مذاکره با مقامات بانک های امریکایی دربارة یک میلیارد و 400 میلیون دلار پول ایران است، درخواست کرده است تا با مقامات بانک مرکزی یا خزانه داری امریکا مستقیماً وارد

ص: 173

مذاکره شود. امریکا این مبلغ را پس از ماجرای گروگان گیری، در بانک های خود مسدود کرد.

علی معنوی راد رئیس این هیئت، امروز به رویتر گفت: قرار بود یکی از مقامات وزارت امور خارجة امریکا، دوشنبه وارد لندن شود که این امر اکنون غیر محتمل به نظر می رسد. باتوجه به اینکه پس از تصرف سفارتخانة امریکا در تهران و ماجرای گروگان گیری سال 81 - 1980، روابط دیپلماتیک میان دو کشور به شدت تیره شده بود، ملاقات با مقامات امریکایی، بیان کنندة یک تماس سیاسی میان دو کشور است. معنوی راد گفت که گفت وگو با بانک های امریکا تقریباً تمام شده است، اما مهم ترین مانع، دولت امریکاست که اجازه نمی دهد 300 میلیون دلار مازاد پول ایران که در بانک انگلیس (طرف ثالث) به امانت گذاشته شده است، به ایران انتقال یابد. به دنبال حل وفصل بحران گروگان گیری در ژانویة 1981 و آزادکردن حساب های ایران در امریکا، دو شماره حساب در بانک های انگلیس گشایش یافت که یکی از آنها برای دعاوی وام های سندیکایی با 300 میلیون دلار پول در نظر گرفته شد. منابع بانکی می گویند که دولت امریکا، همچنان قصد دارد این اندوخته را برای حل وفصل دعاوی غیر بانکی علیه ایران مسدود نگه دارد. حساب دوم نیز برای دعاوی بانکی مستقیم که متعاقب حل وفصل حدود یک میلیارد و 400 میلیون دلار مورد ادعا گشایش یافته است، مازادی به مبلغ 200 میلیون دلار خواهد داشت که این مازاد به ایران انتقال خواهد یافت. بهرة بانکی قابل پرداخت به ایران که به اندوخته های مسدودشدة ایران تعلق گرفته، هنوز موضوع بحث و مذاکره میان طرفین است.

حساب امانت انتقالی مشروط سومی نیز در بانک مرکزی هلند گشایش یافته که براساس قرارداد گروگان گیری، باید حداقل 500 میلیون دلار برای حل وفصل دعاوی امریکا که در لاهه مورد مذاکره است، در این حساب موجود باشد. علاوه بر درخواست های بانکی و شرکتی، عملاً حدود 2000 دعاوی کوچک کمتر از 250 هزار دلار نیز وجود دارد که هریک از آنها نیز به موقع باید رسیدگی شود.(1)

1

پس از اینکه ایران اعلام کرد چنانچه امریکا درپی اخراج رژیم صهیونیستی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، کمک های خود را به آژانس قطع کند، حاضر به پرداخت سهم امریکاست، خبرگزاری فرانسه مدعی شد، ایران سهم خود را به آژانس در دو سال اخیر پرداخت نکرده است که این امر پاسخ سازمان انرژی اتمی ایران را به دنبال داشت.

روزنامة کیهان با اعلام این مطلب در شمارة امروز خود، نوشت: خبرگزاری فرانسه از وین، به نقل از منابع سازمان بین المللی انرژی اتمی، ادعا کرد که ایران هنوز به طور رسمی پیشنهاد خود را مبنی بر پرداخت سهمیة امریکا در بودجة این سازمان به سازمان بین المللی انرژی اتمی تسلیم نکرده است. خبرگزاری رسمی فرانسه همچنین می افزاید: تاکنون فقط قسمتی از سهم

ص: 174

المشارکة ایران در این سازمان که مربوط به سال 1980 می شود، پرداخت شده و ایران حق عضویت سال های 1981 و 1982 را هنوز پرداخت نکرده است. دربارة این موضوع، سازمان انرژی اتمی ایران با انتشار اطلاعیه ای، به ادعاهای خبرگزاری فرانسه دراین باره پاسخ داد. در بخشی از این اطلاعیه با اشاره به سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی و با استناد به نامة گروهی از نمایندگان مجلس دربارة کمک مالی ایران به آژانس مزبور - درصورت خروج قطعی امریکا از این آژانس - آمده است: اعلام آمادگی ایران مشروط بدین بود که امریکا به طور کتبی، خروج و خودداری از پرداخت حق عضویت خود را رسماً به مراجع ذی صلاح اعلام کند. هم اکنون نیز دولت جمهوری اسلامی ایران یک بار دیگر با تأکید بر پیشنهاد برحق خود اعلام می کند: همان گونه که در سخنان رئیس مجلس و نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصریح شده است، ایران حاضر است با کمک دیگر کشورهای ضد امپریالیست و غیرمتعهد، در این راه صمیمانه همکاری کند تا راه هر نوع سوءاستفاده امریکای جهان خوار و هم پیمانانش از پیشنهاد ایران مسدود شود. در اجرای همین نیت، ریاست جمهوری و وزیر امور خارجة کشورمان، با ارسال نامه های جداگانه به رئیس جنبش عدم تعهد، درخواست کردند که برای جبران قطع احتمالی کمک های مالی امریکا و رهایی سازمان های بین المللی از قیمومت امپریالیسم، صندوق ویژه ای ایجاد شود و کشورهای عضو این جنبش، برحسب توانایی خود، مبالغی در اختیار صندوق قرار دهند و دولت جمهوری اسلامی ایران نیز به محض قطع کمک های امریکا به بودجة سازمان ملل، قسمتی از هزینه های آن سازمان را ازطریق صندوق مذکور در اختیار آن سازمان قرار خواهد داد. برای اطلاع بیشتر متذکر می شود که به واسطة نمایندة دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس، به مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام شده است که ایران، آمادگی دارد هرلحظه که امریکا کمک های خود را قطع کرد، برای جبران آن، معادل یک میلیون دلار در وجه آژانس پرداخت کند. درمورد پرداخت نکردن مابقی حق عضویت ایران نیز لازم به توضیح است که پس از پیروزی انقلاب، باتوجه به اینکه یکی از ضوابط تعیین حق عضویت کشورها، میزان درآمد سرانة هر کشور عضو می باشد و با درنظرگرفتن این مطلب که در سال های قبل، حکومت به منظور فریب اذهان، درباره محاسبة درآمد سرانه غلو می کرده و رقم حقیقی درآمد سرانه را به سازمان ملل اعلام نمی کرده است، دولت جمهوری اسلامی از مراجع مسئول درخواست کرده است که این موضوع را بررسی کرده، رقم حقیقی حق عضویت را براساس آمار و ارقام واقعی مشخص کنند تا دربارة پرداخت آن اقدام شود.

روزنامة کیهان در ادامه نوشته است: محمد کیارشی کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در وین، در مصاحبه ای مطبوعاتی دراین باره گفت: خبرگزاری های وابسته، برای بی اعتبارکردن تصمیم ایران، این موضوع را مطرح کردند که ایران در سال های گذشته و به ویژه از سال 1980

ص: 175

به بعد، حق عضویت خود را به این سازمان نپرداخته است و چون احتمال داشت این موضوع از بیلان پرداختی و بدهی کشورها به سازمان که همه ساله منتشر می شود، نشئت گرفته باشد، نمایندة سازمان انرژی اتمی ایران در وین، ضمن تسلیم یادداشت اعتراضی به دبیرکل سازمان انرژی اتمی، خواستار تکذیب موضوع بدهی ایران شد؛ زیرا ایران در سال 1982، مبلغ 245 هزار دلار به این سازمان پرداخت کرده است. وی افزود: دبیرکل آژانس انرژی اتمی در پاسخ، ضمن تکذیب موضوع بدهی ایران، اعلام کرد، اصولاً هیچ گاه موضوعی تحت عنوان پرداخت نشدن حق عضویت ایران به این سازمان یا بدهی آن کشور مطرح نشده است.

کیارشی در قسمت دیگری از این مصاحبه گفت: درصورتی که امریکا درپی اخراج رژیم صهیونیستی، حاضر به پرداخت تعهدات خود دربرابر سازمان انرژی اتمی نشود و بدین طریق بخواهد سازمان را باوجود خواست اکثریت آن، تحت فشار قرار دهد، تا زمانی که سازمان بین المللی انرژی اتمی این مبلغ را جایگزین کند، دولت جمهوری اسلامی ایران به شرط تقاضای سازمان، حاضر است بلافاصله یک میلیون دلار پیش پرداخت بپردازد.(1)

1

امیر طاهری سردبیر روزنامة کیهان قبل از انقلاب، با درج مقاله ای در روزنامة ساندی تایمز چاپ لندن، از انتشار خبر پناهنده شدن "کوزیکچین" دیپلمات سفارت شوروی در تهران، بهره برداری و ادعا کرده است که حزب توده توانسته است در ارکان بالای دولتی ایران نفوذ کند. وی در قسمتی از این مقاله که در آن کوشیده است جنجال های علیه ایران را دامن بزند، نوشته است:

مقامات ایرانی، مبارزة سراسری را علیه سندیکاهای کارگری و گروه های سیاسی که متهم به داشتن روابط محرمانه با مسکو می باشند، آغاز کرده اند؛ ازجمله 11 نفر از اعضای سندیکای کارگران در صنایع مونتاژ اتومبیل در نزدیکی تهران اعدام و بیش از 4000 نفر از فعالان کمونیست نیز در چند هفتة گذشته دستگیر شده اند. در ادامة این مقاله آمده است: توده ای ها ادعا می کنند که این تصفیه براساس فهرستی انجام گرفته که ازطرف سازمان های جاسوسی غرب و براساس اطلاعات کوزیکچین به آنها داده شده است و دامنة اتهام کمونیست بودن به واحدهایی از نیروهای نظامی نیز کشانده شده است و حداقل 100 افسر جزء و درجه دار نیز دراین باره دستگیر شده اند.

امیر طاهری در پایان آورده است: به نظر می رسد حزب توده، هدف اصلی تصفیه ها باشد. نورالدین کیانوری که در ماه ژوئن گذشته مخفی شده بود، اکنون در آلمان به سر می برد و احسان طبری نیز در رشت دستگیر شده است. سایر گروه های کمونیستی ازجمله "فدائیان خلق" و "اتحاد دمکراتیک" نیز در این تصفیه آسیب دیده اند(2)

گفتنی است که نشریات چاپ انگلستان نیز با استفاده از فرصت، به فضای موجود دامن زده اند، ازجمله نشریة فارین ریپورت مدعی شده است که سرویس اطلاعاتی انگلیس، بخش هایی

ص: 176

از اطلاعات این دیپلمات را که مربوط به فعالیت کمونیست ها در ایران بوده، در اختیار مقامات ایران قرار داده است. در بخشی از مطلب این نشریه آمده است: سرویس اطلاعاتی انگلیس، به دنبال پناهندگی ولادیمیر کوزیکچین به این کشور، اطلاعات مفصلی دربارة فعالیت های مخفی روس ها در ایران کسب کرده است. ملی گرایان اسلامی ایران خواسته اند حکومت را از عوامل نفوذی کمونیستی که بسیاری از آنها با حزب توده در ارتباط اند، پاک سازی کنند(1)

1

روزنامة امریکایی نیویورک تایمز، در نگاهی کلی به اقتصاد عراق، به نقش حیاتی سوریه در محدودکردن درآمدهای ارزی این کشور اشاره کرده و نوشته است: گفته می شود اقتصاد عراق باوجود تخمین های دیپلمات های غربی در بغداد مبنی بر اینکه عراق ماهیانه یک میلیارد دلار مخارج جنگی دارد، وضع بهتری دارد. انتظار می رود چنانچه سوریه که ازلحاظ تئوری، بهترین دوست ایران در جهان عرب است، اجازة بازشدن مجدد خط نفتی عراق را از داخل خاک کشورش به دریای مدیترانه صادر کند، اوضاع اقتصادی عراق تا حدود زیادی بهبود یابد. به گفتة یک متخصص نفتی انگلیس، این اتفاق (بازشدن خط نفتی عراق در سوریه)، صادرات نفتی عراق را که اکنون 600 هزار بشکه در روز گزارش شده است، به حدود 2 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. پیش از جنگ، در سپتامبر 1980، صادرات نفتی عراق به طور متوسط 4/3 میلیون بشکه در روز بوده است.(2)

2

پس از یک دورة تقریباً دو هفته ای که مباحث مربوط به مذاکرات صلح، محور اخبار مربوط به جنگ ایران و عراق بود و نیز درپی شکست این مذاکرات و حملة موشکی عراق به دزفول و ایلام، روزنامة نیویورک تایمز در شمارة امروز خود به قلم یکی از مفسران مسائل نظامی در مطبوعات امریکا، مطلبی را با عنوان "عراق در جنگ با ایران، راهبرد جدیدی درپیش می گیرد"، به چاپ رساند.

در قسمتی از این نوشته آمده است: به گفتة منابع اطلاعاتی غرب، در روز چهارشنبة گذشته، عراق شهر دزفول را واقع در 60 مایلی داخل خاک ایران، با موشک های زمین به زمین خود مورد حمله قرار داد. استفاده از این موشک ها می تواند نشانه ای از آغاز راهبرد جدیدی در جنگ بین دو کشور باشد.

آگاهان معتقدند، ممکن است عراقی ها با فروریختن این موشک ها روی دزفول، بخواهند سلسله اقدام های جدیدی را آغاز کنند تا نشان دهند توانایی آن را دارند که شهرهای غرب ایران را با موشک یا بمب افکن هایشان هدف قرار دهند و نیز درطول خط مرزی دو کشور، حملات تهاجمی ایران را خنثی و ایرانیان را وادار به عقب نشینی کنند.

به گفتة تحلیل گران نظامی، این سیستم های موشکی، متحرک است و هواپیماهای ایرانی به

ص: 177

دشواری خواهند توانست محل آنها را شناسایی کنند و مورد حمله قرار دهند.

این نشریه در ادامة گزارش خود، ضمن بزرگ نمایی توانمندی نظامی عراق، به موضوع توسعة رابطة شوروی با ایران پرداخته و درحالی که عموم محافل غربی از برخورد ایران با عوامل نفوذی روس ها در ایران خبر می دهند، مدعی شده است که حضور مأموران و مستشاران نظامی روس در ایران، درحال افزایش است. این روزنامه می نویسد:

منابع اطلاعاتی انگلستان دراین باره می گویند: از زمان انقلاب اسلامی تاکنون، 1500 تن از مستشاران و مشاوران روسی به ایران رفته اند و گروهی از آنان، درزمینة امور نظامی، جمهوری اسلامی را یاری می دهند. به گفتة یک کارشناس امریکایی، مقام های ایران در جبران این همکاری ها، به روس ها اجازه داده اند سیستم ردیابی و رادار هواپیماهای جنگندة امریکایی اف14 ارتش ایران را که در زمان سلطنت شاه به ایران فروخته شده بود، مطالعه و بررسی کنند. این کارشناسان امریکایی می گویند روس ها از این موقعیت استفاده کرده، با کپی کردن و تقلید سیستم رادار هواپیماهای جنگندة اف14، مشابه آن را روی جنگنده های میگ 25ام و میگ 21ام خود نصب خواهند کرد.(1)

این درحالی است که رادیو مسکو نیز متقابلاً در تفسیری دربارة سیاست امریکا در منطقة خلیج فارس، به سیاست های نظامی امریکا حمله کرده و با اشاره به تصمیم امریکا برای تحت کنترل درآوردن مکان هایی که دارای منابع غنی مواد خام در جهان هستند، خلیج فارس را یکی از این مناطق نامیده است.

در بخشی از تفسیر این رادیو آمده است: دامنة وسیع تدارکات نظامی ایالات متحدة امریکا در نزدیکی منطقة خلیج فارس به چشم می خورد. بیش از 2 سال است که ناوگروه های عظیم و واحدهای بزرگ نیروی هوایی ایالات متحدة امریکا، در این منطقه (خلیج فارس) متمرکز شده اند. افزایش قدرت نظامی امریکا در این منطقه بلافاصله پس از براندازی حکومت سلطنتی سرسپردة امریکا با تلاش مردم ایران آغاز شد و این جریان باوجود اعتراض های نیروهای اجتماعی و دولت های بسیاری از کشورهای آسیا و افریقا ادامه دارد.(2)

1

روزنامة کیهان امروز متن سخنرانی ابوایاد عضو کمیتة مرکزی جنبش فتح را که در آن به سیاست های کشورهای عربی دربرابر تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان به شدت انتقاد کرده است، منتشر کرد. وی در سفر یک ماه پیش خود به امارات، رفتار کشورهای عربی در حمایت از ملت فلسطین و لبنان را فریب کارانه خواند و ضمن یادآوری مقاومت ملت فلسطین، به اطلاعاتی اشاره کرد که قبلاً آن را در اختیار کشورهای عربی قرار داده، ولی با بی توجهی آنان مواجه شده بود. این اطلاعات حاکی از آماده شدن رژیم صهیونیستی برای حمله به لبنان بود. ابوایاد همچنین به قول های عمل نشدة معمر قذافی رهبر لیبی، برای کمک تسلیحاتی درصورت حملة آن رژیم به لبنان اشاره کرد. بخش هایی از این سخنرانی به شرح زیر است:

ص: 178

ما از زمرة کسانی نیستیم که به دروغ، اشک می ریزند، بعضی از رژیم های عرب برای ما می گریستند، اما خواهان مرگ ما بودند. می خواستند در تشییع جنازة این انقلاب شرکت کنند، اما با پایداری قهرمانان فلسطینی و لبنانی و توده های عرب در لبنان، جنازة خود این رژیم های عرب تشییع شد نه ما. این قهرمانی ها، همة کسانی را که کوشیده و می کوشند امت عربی را فریب دهند، در همه جا عریان و رسوا کرد. تلاش کردند پیروزی این امت را از او بربایند و این ملت را از لحظات سعادتی که در روزهای پایداری داشت، محروم کنند. از ملت ما می خواهند که با گریه و نوحه سرایی زندگی کند، انگار چنین مقدر است که این ملت همیشه بگرید و ناله کند و پیروزی هایش را فراموش کند. ما در همة این تهاجمات بزرگ تریم. این درست است که آنچه رخ داد، هولناک بود، اما تا ما زنده هستیم و این شرف برای انقلاب کافی است، می دانیم چگونه انتقام تک تک کودکان خردسال و شیرخواره را بگیریم؛ انتقامی که باید در چارچوب نظم و سازماندهی شده باشد، به گونه ای که در این دنیا کسی نداند چگونه و با چه شیوه ای انتقام خواهیم گرفت.

همه می دانستند توطئه ای علیه لبنان و ملت لبنان سازماندهی شده است و همان طورکه گفتم، متأسفانه بخشی از مشروعیت لبنان از همه چیز این تهاجم آگاهی داشت. اطلاعات را در اختیارشان گذاشتیم. نه اینکه باورشان نمی شد، بلکه نمی خواستند باور کنند، زیرا اگر باور می کردند، دراین صورت ملزم به انجام تعهداتی می شدند که به این انقلاب داشتند، ولی آنها نمی خواستند به تعهدات خود عمل کنند. به ما می گفتند مزخرف می گویید، ممکن نیست (اسرائیلی ها) تا بیروت پیش بیایند. حال اگر این ادعاها را می پذیرفتیم و اطلاعات خودمان را باور نمی کردیم، دشمن همان هفتة اول وارد بیروت شده بود و حجم کشتارها نه تنها در بیروت، بلکه در همة اردوگاه ها، چند برابر هولناک تر و فجیع تر از آنچه رخ داد، می شد، اما فقط یک حاکم عرب حرف ما را باور کرد و گفت: سلاح های لازم را در اختیارتان خواهم گذاشت. این حاکم، معمر قذافی بود که به ما گفت برای شما اژدرهایی خواهم فرستاد که برد آن 70 کیلومتر است؛ موشک های "فروغ" را خواهم فرستاد که هرکدام از آنها 70 کیلومتر برد دارد؛ موشک های 5/16 میلی متری "لونا" که 60 کیلومتر برد دارند، برایتان خواهم فرستاد. اژدرهایی خواهم فرستاد که هرکدام دارای یک تن مواد منفجره است؛ بهترین نوع آر.پی.جی ها را خواهم فرستاد که هرکدام از آنها به جای یکی، دارای چهار دهانه است که با حرارت هدایت می شوند و تا 3 الی 4 کیلومتر برد دارند؛ ضد هوایی هایی خواهم فرستاد که به شیوة موشک اندازها عمل می کنند و 12 کیلومتر برد دارند؛ یعنی هیچ هواپیمایی قادر به پرواز در آسمان بیروت نخواهد بود... او وعده کرد که همة این سلاح ها در ماه مارس به دست ما خواهد رسید، ولی حتی یک قطعه از این سلاح ها به دست ما نرسید، درحالی که قرار بود آنها را در ماه مارس، یعنی بیشتر از 3 ماه قبل از تجاوز دریافت کنیم. مصیبت اینجاست که هرگاه پای صحبت هر حاکم عرب می نشینی، به تو می گوید:

ص: 179

"خدا لعنت کند ایالات متحدة امریکا" را. پس چه کسی با امریکاست؟ نکند ما؟! حال که حکام عرب به امریکا فحش می دهند، پس چه کسی با امریکاست؟! این تهاجم با برنامه ریزی و آگاهی وزارت جنگ امریکا و خود ریگان و هیگ وزیر جنگ امریکا، انجام شد. برای شما فقط یک جمله از کیسینجر نقل می کنم که دربارة روابط امریکا با رژیم صهیونیستی می گوید: این روابط، راهبردی است. هیچ کشور عربی و خاورمیانه ای وجود ندارد که با آن، روابط اساسی راهبردی داشته باشیم، مگر رژیم صهیونیستی که هم پیمان ثابت ماست(1)

ضمیمه گزارش115: تذکرات فرماندهی لشکر3 صاحب الزمان(عج) به یگان های عمل کننده برای بهتر انجام شدن عملیات

لشکر3 صاحب الزمان(عج) برای اجرای بهتر عملیات، این موارد را به یگان های تحت امر خود ابلاغ کرد:

1. برادران برنامه را طوری تنظیم کنند که نیروهای هر محور عملیاتی، رأس ساعت مذکور در خط اول دشمن باشند.

2. رمز عملیات، بین همة تیپ ها و نیروها توزیع شود.

3. مسئول هر محور باید علاوه بر ارتباط با بی سیم، بر نیروهای خود نظارت عملیاتی داشته باشد.

4. قرارگاه ها نباید به یکدیگر متکی باشند و باید تأمین و پوشش جناحین خود را به دست نیروهای همان قرارگاه انجام دهند.

5. هر گردان، یک دستة رزمی از شجاع ترین نیروهای خود را در جلو داشته باشد.

6. از قبل، تعدادی آر.پی.جی زن و تیربارچی برای خفه کردن تیربارهای دشمن، مشخص و توجیه شوند.

7. نیروی ضد کمین هر معبر، قبل از مستقرشدن کمین های دشمن، در محل های خود مستقر شوند و مأموریت آنها شناسایی محل و معبر کمین دشمن و ازبین بردن آن بنابه دستور فرمانده گردان عمل کننده در محور است.

8. آمبولانس ها پشت سر نیروهای پیاده حرکت کنند.

9. نیروهای اطلاعاتی به اندازة کافی داشته باشید و ارتباط بین نیروی عمل کننده با احتیاط را به وسیلة پیک برقرار کنید.

10. سکوت رادیویی کامل تا قبل از ساعت حمله برقرار باشد.

11. به نیروها متذکر شوید که به هیچ وجه در معابر مین توقف نکنند و دراز نکشند و منور دشمن سرعت عمل آنها را کُند نکند.

12. بعد از عبور نیروهای پیاده، تابلوی راهنمای هر تیپ را در معبرها نصب کنید.

13. از عملیات ایذایی و فریب، بنابه دستور و تشخیص فرمانده تیپ استفاده کنید.

14. نیروهای احتیاط، در شب عملیات به صورت کامل استراحت کنند.

15. کشیدن طناب در معابر و انتقال دستگاه های سنگین یک شب قبل از عملیات انجام شود.

16. نیروها را دربارة موضوع غنائم توجیه کنید که با جمع آوری آنها سرگرم نشوند.

17. فرماندهان تیپ ها و گردان ها، به تداوم عملیات توجه کنند و خود را آماده نگه دارند.

18. دستورهای مخابراتی شامل استفاده از رمز، تغییر بسامد و اسامی در تداوم عملیات رعایت شود.

19. پیک ها اسناد و مدارک اسرا و نقشه های عملیاتی را جمع آوری کنند و آنها را سریع به قرارگاه مرکز انتقال دهند.

20. در صبح روز عملیات، آتش ضد آتشبار دشمن اجرا شود و دید بان ها در بلندترین ارتفاعات منطقه مستقر شوند(2)

ضمیمه گزارش124: سخنان معاون وزیر کشور و مسئول ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی دربارة اقدامات انجام شده این ستاد

کازرونی با اشاره به سفر و بازدید اخیر خود دربارة اقدامات انجام شده در باختران، سرپل ذهاب و گیلان غرب گفت: ستادی در خود باختران مستقر است که نیروهای مرتبط با امر بازسازی و نوسازی را هماهنگ می کند. این نیروها از استان های معین (کمک کننده) و عمدتاً از بنیاد مسکن و جهادسازندگی

ص: 180

استان اند. این ستاد کار پشتیبانی و تقسیم نیرو برای شهر و روستاهای منطقه را هم انجام می دهد. وی افزود: در شهرها و روستاها هم یک شعبه از ستاد مستقر شده است. هرکدام از این شعبه ها برای همة خانه های تخریب شده، یک پروندة جداگانه تشکیل داده اند؛ از ساختمان های تخریب شده عکس هایی گرفته اند که این عکس ها در پروندة مربوط به خانه نگهداری می شود. میزان خسارات نیز در پرونده هست و مصالح موردنیاز برای بازسازی هم در همان پرونده پیش بینی و ثبت شده است. نحوة برخورد ستاد با مردم نیز به این شکل است که خود مردم، بعد از دریافت کارت بازگشت که به تدریج به آنها داده می شود، به شهر مراجعت می کنند و صاحب خانه، مدیریت ساختن خانه را به عهده می گیرد و باتوجه به مصالح پیش بینی شده در پرونده، به انبار مراجعه می کند و با تحویل گرفتن مصالح، آنها را به ساختمان موردنظر منتقل می کند که این تحویل مصالح هم به تدریج و در چند مرحله انجام می شود. اکیپ های فنی مانند بنا، آهن کار، گچ بر و غیره هم هستند که با مدیریت و همکاری مالک، کمک می کنند و خانه را می سازند. در روستاها هم به همین شیوه عمل می شود. بنابراین، ازنظر سازماندهی در ستادها، مثل گذشته - که در چند مورد حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله خساراتی به بار آورد - برخورد نشده است. دیگر این طور نیست که ارگانی مثل بنیاد مسکن بیاید و ساختن ساختمان ها را به عهده بگیرد، بلکه خود مردم هستند که خانه ها را می سازند. کازرونی ادامه داد: این تجربة تازه ای است که برای اولین بار انجام شده است و بیان میزان موفقیت نشان می دهد که از این تجربه می توان به خوبی در آینده نیز استفاده کرد. وی سپس دربارة نتیجة بازدید خود گفت: در شهر گیلان غرب حدود 2300 پرونده تشکیل شده که درحقیقت پرونده های خانه هایی است که یا خسارت دیده اند یا کلاً تخریب شده اند. از این تعداد پرونده، 35 درصد صاحب خانه ها اصلاً به ستاد مراجعه نکردند و علت هم این است که خودشان تمکن مالی دارند و هیچ کمکی هم دریافت نکردند و خودشان خانه ها را ساختند. بقیه هم که مقداری نیاز به تعمیر داشت و تعدادی هم به کلی تخریب شده بود، با کمک اکیپ های بنایی که عمدتاً از آذربایجان شرقی آمده اند، ساخته شده است. آجر موردنیاز، عمدتاً از شهرهای کنگاور، صحنه و باختران تأمین شد که درحدود 3 میلیون قطعه بود و کوره دارهای این 3 شهر، همة این آجرها را به طور رایگان اهدا کردند. مصالح دیگر هم مانند دار چوبی از استان معین که استان گیلان بود، فرستاده شد. بنابراین، می بینیم در گیلان غرب کل خانه های تخریب شده، یعنی 2300 واحد، با مبلغی حدوداً سه میلیون تومان ساخته شده است و می دانید که مردم گیلان غرب همه در شهر اقامت دارند و به زندگی خود مشغول اند و از بازسازی و نوسازی ها راضی می باشند. بسیاری از کارها نیز با تلاش گروه هایی که داوطلبانه از شهرهای دیگر آمده اند، ازجمله صنف در و پنجره سازان و صنف کرکره سازان، به هزینة خودشان انجام شده است. کازرونی افزود: تقریباً 90 درصد نیروهای ستاد، نیروهای داوطلبی هستند که بدون دریافت هیچ کمک مالی، در آنجا کار می کنند. وی درمورد روستاها نیز گفت: بنیاد مسکن استان گیلان به عنوان استان معین، کارهایی را در 16 روستا شروع کرده که تقریباً درحال اتمام است و در بقیة مناطق هم، زمانی که پاک سازی کامل شود، کار شروع خواهد شد. کازرونی درمورد کیفیت کارهای انجام شده گفت: ازنظر فنی، پیش بینی ما با عمل مغایرت داشت. ما فکر می کردیم خانه های ساخته شده باید از مصالح جدید و با کیفیت بالا باشد، درصورتی که چیزی که ساخته شده، ازنظر کیفیت، بالا، اما از مصالح محلی و مصالحی که با فرهنگ مردم سازگار است، استفاده شده است؛ ازجمله نوع معماری که کاملاً محلی است، با یک تغییرات بسیار جزئی. حتی در اورامانات که حدود 150 روستا کلاً تخریب شده، به جای آجر، از خشت استفاده شده است. وی همچنین درمورد کارهای انجام شده در سرپل ذهاب گفت: در سرپل ذهاب هم شعبة بازسازی و نوسازی مستقر است و در 18 روستا فعالیت شروع شده است. استان معین در آنجا استان همدان است که هم جهادسازندگی و هم بنیاد مسکن این استان در آنجا مستقرند. 4800 واحد خسارت دیده در خود شهر داریم که بازسازی 300 واحد را بنیاد مسکن به عهده گرفته است. فعلاً برای 30 نفر از اهالی، اجازة بازگشت صادر شده و 30 واحد هم درحال ساخت است که اغلب به زیر سقف رسیده است. در آنجا هم ازنظر سیستم، مانند گیلان غرب، تشکیل پرونده می دهند و عمل می کنند. کازرونی ادامه

ص: 181

داد: در خود باختران 140 واحد خسارت دیده است که بعضاً کارهای ساختمانی آنها تمام شده است و بقیه در دست اقدام است. در باختران باتوجه به حکم آیت الله شهید اشرفی اصفهانی، از کامیون داران باختران خواسته شده است به امر بازسازی کمک کنند و هر روز، حدود 40 کامیون در اختیار بازسازی قرار دارد. مسئول ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی افزود: ما به این نتیجه رسیده ایم که با پیاده کردن سیاست کلی حضور مردم در صحنه و پرهیز از مرکزی کردن کارها، می توانیم نتایج بهتری بگیریم، نه اینکه مانند تجربیات قبل، مثل زلزلة چهارمحال وبختیاری که بعد از 8 سال هنوز کارش تمام نشده و گلباف و طبس و غیره عمل شود. با این روش که خود مردم جنگ زده به کار گرفته شوند و از استان های معین استفاده شود، هم ازنظر وسعت کار و هم سرعت کار، نتیجه بسیار قابل توجه است. کازرونی درمورد فعالیت جهادسازندگی نیز اظهار کرد: در سومار، جهادسازندگی حدود 10 کیلومتر کانال کشی آب کرده و در سرپل ذهاب، به کشاورزان تراکتور داده و جاهایی که امکان بازگشت مردم نبوده، خود جهاد کشت کرده است. در تمامی این شهرها و روستاها، برق و آب برای استفادة مردم وجود دارد. برادران جهادسازندگی و بنیاد مسکن علاوه بر راه اندازی کوره های آجر و آهک، کوره های جدید هم تأسیس کرده اند.

معاون وزیر کشور دربارة بازگشت جنگ زدگان غرب کشور گفت: کارت بازگشت در مرکز استان باختران پس از تحقیق داده می شود. در روستاها، اول چادر می زنند؛ کار کشت را شروع می کنند و بعد کار ساختمانی شروع می شود و در شهر، در یکی از اتاق ها یا خانة همسایه مستقر می شوند تا کار ساختمانی تمام شود. البته در روستاها، جهاد پیش از بازگشت اهالی، کار تسطیح زمین و آب را انجام می دهد(1)

ص: 182

ص: 183

برطرف گردید. در پادگان عین خوش به طور جدی، چشم، چشم را نمی دید(1)

با ایجاد چنین وضعیتی، دید دشمن بر منطقه بسیار محدود گردید و دستور عبور ستون داده شد و نیروها بدون هیچ مشکلی، متکی به جادة آسفالت و با سرعت، به سمت منطقة عملیات حرکت کردند.

گردوخاک آن قدر ادامه یافت که تقریباً همة نیروها برای آغاز عملیات به محل استقرار خود رسیدند. این درحالی بود که بی سیم های دشمن خاموش بود و نشان می داد که عراق، روی فعالیت ها و ترددها دید ندارد و حساس هم نشده است.

راوی قرارگاه مرکزی فتح دراین باره می گوید:

«فرماندهی، دستور رفتن نیروها را صادر کرد. اگر طوفان هم نمی شد، باید می رفتند. البته من نمی دانم که اگر طوفان نمی شد، چه اتفاقی می افتاد، زیرا هیچ تمهیدی برای آن در نظر نگرفته بودند و اگر هم در دید عراق می رفتند، احتمالاً باید با هوشیاری دشمن به خط می زدند، ولی این گردوخاک، خیلی از مشکلات ما را حل کرد و کمتر ین اثر آن این بود که عراق، ما را ندید و اصلاً روی نیروها آتش اجرا نکرد و یگان ها و ستون ماشین ها به راحتی وارد منطقة عملیات شدند.»

حوالی غروب، درحالی که همة نیروها بدون مشکل وارد منطقة عملیات شده بودند، باران به آرامی شروع به باریدن کرد و گردوغبار این منطقة وسیع را از بین برد و همه چیز را آرام کرد،

ص: 185

گویی اتفاقی نیفتاده است و آن هوای طوفانی، جای خود را به یک هوای بهاری کوهستانی داد. قابل تصور نبود که آن طوفان شدید، به این سرعت به سکون و آرامش تبدیل شود. اما در آن سوی منطقة عملیاتی، براساس گزارش نیروهای اطلاعات، سمت ارتفاعات داخل ایران در سرچشمه های رودخانة «دویرج»، ابر پیچیده، سنگین و سیاهی بالا آمد. نیروها و فرماندهان، از وجود چنین ابری اظهارتعجب می کردند، اما به هرصورت، این طوفان همة مشکلات را برای رسیدن به منطقة عملیات حل کرد و نیروها به آرامی به خط رسیدند و زیر پای دشمن قرارگرفتند و در مکان های از قبل تعیین شده و در نقطة رهایی مستقر شدند. در این لحظات، فرماندهان 4 تیپ عمل کننده، در تماسی با قرارگاه فرماندهی عملیات (فتح) اعلام آمادگی کردند. احمد کاظمی فرماندهی تیپ8 نجف از قائم1، اعلام کرد: «من رسیده ام و همة نیروها در پای محور تجمع کرده اند.»(1) مرتضی قربانی فرمانده تیپ25 کربلا از قائم2 هم اعلام کرد: «من رسیده ام و مشکلی ندارم». زین الدین فرمانده تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) هم از قائم3 گفت: «من آماده هستم» و ابوشهاب فرمانده تیپ14 امام حسین(ع) از قائم4 نیز اظهار کرد: «من پشت دویرج مستقر هستم.»

پس از اعلام رسیدن نیروها به نقطة رهایی، نگرانی تازه ای آغاز شد و آن صاف شدن هوا باوجود ماه و درنتیجه روشن شدن منطقه و ایجاد دید غیر مسلح نیروهای عراقی در محدودة اطراف نیروهای در خط و کمین بود؛ زیرا در این لحظات حساس، نیروهای خودی باید به آرامی و بدون جلب توجه دشمن، از نقطة رهایی حرکت می کردند و خود را تا پای کمین و معبرهای جلو دشمن می رساندند. این لحظات، لحظات حساسی بود و نیروهای عراقی بر این محورها که مسافت آنها از صد متر تا یک کیلومتر متفاوت بود، کاملاً دید و تیر داشتند. البته فرماندهان یگان ها برای زدن نیروهای کمین و تیربارهای دشمن پیش بینی هایی کرده بودند، اما درصورت هرگونه درگیری نیروها قبل از رسیدن به خط اوّل دشمن، نیروهای عراقی هشیار و با نیروهای خودی درگیر می شدند و این درگیری، سبب رعایت نشدن اصل غافلگیری می شد و اساساً درگیری با خط دشمن محسوب نمی شد. در این لحظات که وجود ماه با صاف و شفاف بودن هوا، مسیر عبور نیروها را تا مسافت نسبتاً طولانی روشن کرده بود، ذهن فرماندهان را به خود مشغول ساخته و سبب نگرانی آنها شده بود. راه حل این مشکل، متحمل شدن تلفاتی

ص: 186

بود که اجتناب ناپذیر به نظر می رسید، اما بازهم اتفاق دیگری افتاد و درست در همان زمانی که نیروها باید از نقطة رهایی به سمت خط دشمن حرکت می کردند، ابر غلیظی که ارتفاعات داخلی ایران را پوشانده بود، در مقابل ماه قرار گرفت و به یکباره منطقة عملیات در تاریکی مطلقی فرورفت تا جایی که یکی از نیروهای سنگر فرماندهی می گفت: «از سنگر که بیرون آمدم، حتی تا 4 متری خودم را هم نمی دیدم و منطقه به طور مطلق تاریک شد.»(1)

این تاریکی، نگرانی و دلهرة نیروها را از بین برد و آنها در همین وضعیت تاریکی حرکت کردند و بدون آنکه توجه دشمن را به خود جلب کنند، زیر پای نیروهای عراقی در کمین ها، معبرها و خط اول دشمن قرارگرفتند.

قائم2 (تیپ25 کربلا) در ساعت 19، قائم4 (تیپ14 امام حسین(ع) و تیپ84 خرم آباد) در ساعت 19:30 و قائم3 (تیپ17 علی بن ابی طالب(ع) و تیپ1 لشکر21 حمزه) در ساعت 20:15، آمادگی خود را برای آغاز عملیات اعلام کردند.(2) البته، به دلیل آنکه ساعاتی قبل از عملیات، باران شدیدی باریده بود و سیلاب، بخشی از وسایل و تجهیزات (همچون بی سیم، اسلحه و مهمات) گردان های تیپ8 نجف را با خود برده بود و به علت گل آلودبودن زمین و پیامدهای آن و همچنین به هم خوردن سازمان گردان ها، مشکلات بسیاری به وجود آمده بود. احمد کاظمی فرمانده تیپ8 نجف، ابتدا در گفت وگو با حسین خرازی فرمانده عملیات، درخواست کرد که از اجرای عملیات تا فراهم شدن شرایط مطلوب خودداری کند، اما اصرار حسین خرازی برای اجرای عملیات در وضعیت فعلی و قول مرتضی قربانی فرمانده یگان هم جوار وی، مبنی بر کمک و مساعدت به تیپ8 نجف، احمد کاظمی را مجاب کرد تا خود را برای اجرای عملیات آماده کند. درنهایت، در ساعت 21:45، فرماندهی قائم 1 (تیپ8 نجف اشرف) نیز به قرارگاه اعلام کرد که «آمادة آغاز عملیات است».(3)

با اعلام آمادگی قرارگاه های تاکتیکی قائم 1 تا 4 برای آغاز عملیات به سنگر طرح و عملیات لشکر فتح - که تعدادی از فرماندهان و شخصیت های سیاسی و مذهبی ازجمله محسن رضایی فرمانده کل سپاه، سرهنگ صیادشیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، آیت الله طاهری نمایندة امام و امام جمعة اصفهان، فخرالدین حجازی نمایندة تهران در مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام حائری شیرازی امام جمعة شیراز، آیت الله جنتی عضو فقهای شورای نگهبان و امام جمعة موقت باختران، حجت الاسلام موسوی جزایری امام جمعة اهواز، حجت الاسلام حیدری امام جمعة ایلام، استانداران ایلام و باختران و تعدادی از فرماندهان سپاه حضور داشتند -(4) در ساعت 22:05 حسن باقری مسئول اطلاعات قرارگاه عملیاتی سپاه، رمز عملیات را با عنوان "یا زینب" اعلام کرد.(5)

در ساعت 22:10، حسین خرازی پس از دریافت رمز آغاز عملیات از حسن باقری، رمز را به فرماندهان یگان های تحت امر قرارگاه فتح اعلام کرد و آنها نیز دستور شروع عملیات را به نیروهای خود ابلاغ کردند(6)

ص: 187

در لحظاتی که نیروهای خودی، آمادة درگیری با دشمن بودند، اتفاق دیگری رخ داد و درحالی که نیروهای خودی بعد از استقرار در پای معبرها و سنگرهای عراقی، آمادة هجوم به خط دشمن بودند، بار دیگر به دلیل حرکت ابرها در آسمان و تابش نور ماه به زمین، منطقة عملیاتی روشن شد.

راوی لشکر فتح دراین باره می گوید:

«بعد از اینکه نیروهای خودی به خط و سنگرهای دشمن رسیدند، از اینجا به بعد ارتفاعات بود که پیچیدگی و دردسر داشت و نیاز بود که روشنایی وجود داشته باشد. خیلی عجیب بود، چون همان ابری که در آسمان پدیدار شده و جلو تابش نور ماه را گرفته بود، دوباره کنار رفت و مثل این بود که به دست نیروها چراغ قوه داده باشند. آنها می گفتند که ما، تک تک سنگرها را با چشم می دیدیم و سراغ آنها می رفتیم و به این ترتیب درگیری شروع شد.»(1)

دشمن به دلیل تغییر وضعیت جوی که از غروب شروع شده بود، غافلگیر شد(2) و این کاملاً به نفع نیروهای خودی تمام شد(3)

تیپ8 نجف (قائم 1) عملیات خود را از 3 محور آغاز کرد. در راهکار شمالی، نیروهای این تیپ با رعایت اصل غافلگیری کامل، سنگرهای کمین دشمن را دور زدند و برای احتیاط بیشتر، خطوط مخابراتی سنگرهای کمین با عقبه را نیز قطع کردند. سپس تعدادی از نیروها، سنگرهای کمین را منهدم کردند و سایر نیروهای این تیپ نیز در محور میانی و جنوبی، پس از عبور از میدان های مین، با پیشروی به عمق منطقة عملیاتی، خود را به سنگرهای اجتماعی دشمن رساندند و شروع به پاک سازی عمق منطقه کردند.(4)

تیپ25 کربلا (قائم2) نیز که در محور جنوبی تیپ8 نجف عمل می کرد، پس از دستور آغاز عملیات، به سرعت موفق به شکستن خط شد و پاک سازی در عمق را شروع کرد.(5)

نیروهای قرارگاه قائم3 (تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) و تیپ یکم از لشکر21 حمزه) از 2 محور، عملیات خود را آغاز کردند؛ در محور شمالی، پس از شکستن خط، با تیپ25 کربلا (قائم2) الحاق کردند و موفق به محاصرة یک گروهان از نیروهای عراقی شدند.(6)

در محور دوم و جنوبی قرارگاه قائم3، به علت اینکه دشمن استحکامات، موانع و میادین مین خود را گسترش داده بود، یک روز قبل از عملیات، طرح مانور تغییر کرد و عملیات در این محور از طرح حذف شد و قرار بر این شد که نیروهای این محور، همراه با نیروهای قائم4 (تیپ14 امام حسین(ع)) در محور پل چم سری (پل روی رودخانة دویرج)، از روی پل عبور کنند و سپس به سمت راست مایل شده، به محل مأموریت خود برسند. در کنار محور جنوبی نیز بخشی از نیروهای قائم3 توانستند در زمانی که آب رودخانه طغیان نکرده بود، از آب بگذرند و بخش دیگری نیز به هنگام طغیان رودخانه با مشکلاتی به کرانة غربی رودخانة دویرج رسیدند. هرچند تعدادی از نیروها به دلیل طغیان

ص: 188

آب رودخانه نتوانستند از آب بگذرند و غرق شدند، درمجموع، نیروهای عمدة این یگان به آن سوی رودخانه رسیدند و به پیشروی خود ادامه دادند. البته، موج دوم این محور از عملیات تا آخرین ساعات امروز (ساعت 24) منتظر تصرف پل چم سری بودند تا از آن عبور کنند.(1)

اما مشکل اصلی در محور جنوبی منطقة عملیاتی، یعنی محل مأموریت قرارگاه قائم4 (تیپ14 امام حسین(ع) و تیپ84 خرم آباد) به وجود آمد. این یگان برخلاف سایر یگان ها، همچون تیپ8 نجف که فقط در عقبه های خود با مشکل بارندگی شدید و پیامد های آن و نیز طغیان رودخانه روبه رو بودند، با مشکل حضور نیروهای عراقی در ساحل غربی رودخانه نیز مواجه بود. قرارگاه قائم4 اجرای عملیات در 3 محور، شامل محور چم سری در شمال؛ محور چم ربوط در وسط و محور چم هندی در جنوب را طرح ریزی کرده بود. نیروهای عمل کننده در محور چم سری توانستند نیروهای کمین عراقی مستقر در سرپل شرقی پل را از سر راه بردارند و پس از گذشتن از میدان های مین، بخشی از نیروهای خود را از آب عبور دهند و در ادامه، پل منهدم شده (2) چم سری را نیز به تصرف درآورند.(3)در این محور، بخشی از نیروهای این یگان به علت طغیان آب رودخانه نتوانستند خود را به آن سوی رودخانه دویرج برسانند و عده ای از آنان نیز به هنگام عبور از رودخانه غرق شدند.

مشکل عمدة تیپ14 امام حسین(ع) در دو محور دیگر، یعنی چم ربوط و چم هندی بود. نیروهای این دو محور زودتر از سایر یگان ها به پشت رودخانة دویرج رسیده بودند و مشکلی برای عبور نداشتند، اما از آنجایی که عراق، در آن سوی رودخانه، به صورت پراکنده، سنگرهای تأمین داشت، عبور این نیروها به مفهوم آغاز درگیری قبل از سایر یگان ها و هشیاری دشمن بود. به همین دلیل، فرماندهان این دو محور، تا دریافت دستور برای حرکت از نقطه رهایی، منتظر ماندند. نکته ای که عملیات در این محور را حساس می کرد، هشدار نیروهای اطلاعات این یگان به فرماندهی قرارگاه دربارة زیادشدن و بالا آمدن آب رودخانه بود.(4)

ارتفاع آب رودخانه که در مواقع عادی حدود 30 سانتی متر است، به علت بارندگی روز گذشته در سرچشمه های رودخانه، در ارتفاعات خرم آباد، افزایش یافت و تا غروب به حدود یک متر رسید. با ابلاغ فرمان حرکت نیروها از نقطة رهایی، حجم و شتاب آب به سرعت افزایش یافت و ارتفاع آب به حدود 5/1 متر رسید. از سوی دیگر، به دلیل حساس بودن منطقه که جناح چپ عملیات محسوب می شد، ضرورت داشت که نیروها به هر نحوی از آب عبور کنند، اما پیش بینی نکردن افزایش یکبارة آب، آن هم در هنگام عبور نیروها، محاسبات قبلی را به هم زد. در لحظات اولیة افزایش ارتفاع

ص: 189

رودخانه، تعدادی از نیروها موفق به عبور از رودخانه شدند، ولی بالا آمدن یکبارة آب در دقایق بعد، سبب شد که عمدة نیروها نتوانند از رودخانه عبور کنند. بدین ترتیب، از مجموع نیروهای تیپ14 امام حسین(ع) فقط بخشی از آنها در محور اول موفق به عبور از رودخانه شدند.

در محور میانی (ربوط)، در مدتی که ارتفاع آب حدود یک متر بود، عدة کمی از رودخانه عبور کردند و هنگامی که آب زیادتر شد، تعدادی از نیروها که درحال عبور از رودخانه بودند، در آب غرق شدند. در محور سوم (چم هندی) نیز ابتدا تعداد اندکی از نیروها، داوطلب عبور از رودخانه شدند و با زنجیرکردن دستهایشان در دست یکدیگر به درون آب رفتند، اما براثر فشار آب و عمق زیاد آن و درنتیجه بازشدن اتصال دستهایشان، تعدادی از آنها را (به ویژه افرادی که ازنظر جسمی ضعیف تر بودند) آب برد. بعد از مدتی، نیروها به این فکر افتادند که با گره زدن چفیه های خود، طنابی برای عبور بسازند. یکی از نیروها داوطلب عبور و بردن این طناب به آن سوی رودخانه شد؛ اما به دلیل فشار بالای آب و ضعیف بودن چفیه ها، این تدبیر نیز مؤثر واقع نشد و عدة دیگری در آب غرق شدند و تعدادی نیز به زحمت در مسافتی دورتر، بدون سلاح به آن طرف رودخانه رسیدند(1)

راوی لشکر فتح در ترسیم جدال نیروهای تیپ14 امام حسین(ع) با جریان خروشان رودخانة دویرج می گوید: «در عملیات بیت المقدس، هنگام عبور نیروهای خودی از رودخانة کارون، ارتش عراق در نقاطی ضربه خورد که از رودخانه فاصله داشت و به آن نچسبیده بود. در اینجا هم بچه ها قصد داشتند که از نقاطی از دویرج عبور کنند که دشمن به آن نچسبیده باشد و نقاط عبور هم جاهای خوبی بود، اما به مشکل طغیان آب برخورد کردند. با همة تلاشی که بچه ها کردند، از دو گردان 500 نفری حدود یک گروهان توانست [از رودخانه] عبور کند که عمدتاً اسلحه نداشتند و لباسهایشان خیس و هوا خیلی سرد بود و بچه ها می لرزیدند و از هر 10 نفر، یکی دو نفر سلاح داشت. به هرحال، اینجا یک معضل بود که به قوت خود باقی ماند و بچه ها با این وضعیت به خط زدند.»(2)-(3)

باوجود این مشکلات، تا آخرین ساعات امروز (ساعت 24)، نیروهای خودی توانستند در همة محورها، خطوط دشمن را بشکنند و نیروهای تیپ 8، 25 و 17 به حرکت خود برای تصرف کامل اهداف ادامه دادند. به نحوی که گردان های خط شکن تیپ8 نجف با شکستن خط و بدون درگیری اساسی راه نفوذ به پشت ارتفاعات 292 را یافته، اقدام به دورزدن ارتفاع کردند و نیروهای تیپ25 کربلا هم بدون درگیری اساسی، به عمق منطقه و با قصد دورزدن ارتفاعات نفوذ کردند. از تیپ14 امام حسین(ع) نیز یک محور، موفق به شکستن خط و آزادکردن پل چم سری شد و نیروهای دو محور دیگر آن، عمدتاً به دلیل طغیان دویرج و درگیرشدن با مشکلات آن، متوقف شدند و در جست وجوی یافتن راهی برای عبور بودند.

1

ص: 190

نقشه

ص: 191

1

هم زمان با آغاز عملیات محرم، ارتش عراق با توپخانه ها و هواپیماهای جنگندة خود، شهر آبادان و اطراف آن را گلوله باران و بمباران کرد و شهر پیرانشهر را نیز هدف توپخانه های خود قرار داد. علاوه براین، تبادل آتش میان ایران و عراق همچون روزهای گذشته ادامه داشت و توپخانه های ایران، آتش مؤثری را روی پادگان سیدصادق اجرا کردند.

نیروهای عراقی، امروز شهر آبادان و اطراف آن را که مناطق مسکونی عشایر عرب است، با گلولة توپخانه و خمپاره هدف قرار دادند که چند منزل مسکونی و چند خانه در محلة عرب نشین روستاهای این شهر تخریب گردید.(1)

در شهر آبادان نیز به 5 واحد مسکونی، 4 مغازه، یک مسجد و یک اتومبیل آسیب هایی وارد شد و در 3 نقطه از شهر آتش سوزی رخ داد که نیروهای امدادرسان و آتش نشانی آن را خاموش کردند. هواپیماهای عراقی نیز در چند نوبت به حریم هوایی این شهر تعرض کردند که واکنش به موقع پدافند هوایی، موجب دورشدن آنان از منطقه شد(2)در این روز تعداد مجروحان آبادان و اطراف آن به 14 تن رسید(3)

نیروهای عراقی همچنین پیرانشهر و اطراف آن را با گلوله های توپ، هدف قرار دادند که براثر آن، یکی از کارگران کارخانة قند این شهر به شهادت رسید و 2 تن دیگر زخمی شدند.(4)در آتشباری متقابل نیروهای خودی، ساختمان گمرک عراق در منطقة مرزی که محل استقرار نیروهای نظامی بود، منهدم و دچار آتش سوزی شد که تا ساعت ها ادامه داشت. همچنین رفت وآمدهای مکرر آمبولانس ها حاکی از تلفات نیروهای نظامی عراق در این اقدام بود(5)

علاوه براین، براثر آتش مؤثر توپخانه های ارتش جمهوری اسلامی علیه مواضع توپخانة نیروهای عراقی مستقر در پادگان سیدصادق، نیروهای عراقی به ناچار مواضع توپخانه های خود را به منطقة سراو سلمان در غرب سیدصادق تغییر مکان دادند(6)

2

اخبار رسیده از پشت جبهه های عراق حاکیست که دولت عراق به دلیل بی اعتمادی به توان نیروهای خود، قصد استفاده از سلاح های غیر متعارف دارد. علاوه براین، ارتش عراق به علت ازدست دادن توپخانه های خود در عملیات های ایران، سفارش خرید عراده های توپ را به دولت این کشور داده است.

طبق برخی اطلاعات، ارتش عراق اخیراً مقادیری مهمات شیمیایی را به بندر بصره انتقال داده و در آنجا انبار کرده است.(7) همچنین عراق علاوه بر خریدهای سابق، به تازگی، 330 هزار عدد ماسک ضد گاز خریداری کرده است.

نشریة داخلی سپاه نیز خبر داد که یک هیئت عراقی به اتریش سفر کرده و در یک معامله،

ص: 192

200 عراده توپ که قیمت هرکدام 800 هزار دلار می باشد، خریده و قرار است یک شرکت کشتیرانی یوگسلاوی، آنها را به مقصد عربستان حمل کند و سپس این سلاح ها از آن کشور به عراق ارسال شود. از آنجا که این قرارداد برخلاف قوانین کشور اتریش می باشد، طرف خریدار این توپ ها اردن قید شده است(1)

1

امروز 202 تن از مسلمانان عراقی که دولت عراق آنها را از کشورشان بیرون رانده است، پس از 4 شبانه روز پیاده روی، ازطریق مرز جوانرود وارد ایران شدند و در نقطة مرزی مورد استقبال مقامات رسمی محلی و سپاه پاسداران قرارگرفتند.(2)-(3)

2

درگیری میان مجاهدین عراق با نیروهای نظامی این کشور در مناطق شمالی عراق ادامه دارد و مجاهدین در چند عملیات چریکی، ضربات مؤثری به آنان وارد کردند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی دربارة عملیات نیروهای مجاهد عراقی علیه نیروهای نظامی این کشور اعلام کرد: یک خودرو حامل نیروهای عراقی براثر برخورد با مین کار گذاشته شده به دست مجاهدین مسلمان عراقی در جادة "شیرده - تازه ده" عراق، کاملاً منهدم شد و همة سرنشینان آن کشته شدند. همچنین مجاهدین مسلمان عراقی به گروهی از نظامیان ارتش عراق که از "سیدصادق" عازم "شانه دری" بودند، حمله کردند. در این تهاجم 4 سرباز عراقی کشته شدند و سلاح و مهمات آنان به غنیمت گرفته شد. یکی از نیروهای عراقی نیز که از سیدصادق رهسپار شانه دری بود، به اسارت مجاهدین مسلمان عراقی درآمد. همین گزارش حاکیست که در این مدت، مجاهدین مسلمان عراقی، 2 مأمور امنیتی بعث عراق را در شهر سیدصادق دستگیر کردند(4)

3

نیروهای سپاه پاسداران به کمک سایر نیروهای نظامی و امنیتی، همچنان به پاک سازی مناطق شمال غربی ایران از لوث وجود ضد انقلاب ادامه می دهند. در این پاک سازی ها، درگیری هایی میان نیروهای ایران و افراد ضد انقلاب روی داد که به اهم آنها اشاره می شود.

در ادامة پاک سازی جادة پیرانشهر - سردشت، امروز نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) با اجرای عملیاتی، 6 کیلومتر از این جاده و 6 روستا را که مقر فرماندهی عناصر مسلح

ص: 193

غیر قانونی بود، پاک سازی کردند. در این عملیات، بیش از 50 نفر از عناصر ضد انقلاب کشته یا زخمی و 4 نفر اسیر شدند و تعداد زیادی اسناد و مدارک درون گروهی به دست نیروهای خودی افتاد.(1)در این عملیات، 8 نفر از نیروهای خودی مجروح شدند و یک نفر نیز به شهادت رسید(2)

در درگیری بین نیروهای خودی و ضد انقلابیون مسلح در حوالی سردشت نیز یک سرباز وظیفه و 3 بسیجی به شهادت رسیدند.(3)

همچنین روستاهای "لشکران" و "قولان" در شمال سلماس، به دست نیروهای سپاه این شهر پاک سازی شد. در این عملیات، 2 نفر از عناصر حزب دمکرات کشته شدند و یک نفر هم دستگیر شد. از این افراد، یک قبضه ژ3، 2 سلاح کمری و یک اسلحة برنو به دست آمد.(4)

در روستای سخنگران از توابع سلماس نیز عناصر مسلح غیر قانونی به نیروهای خودی حمله کردند که طی آن، یک پاسدار به شهادت رسید و 2 تن مجروح شدند(5)

همچنین در درگیری بین نیروهای سپاه سقز با عناصر حزب دمکرات در منطقة خورخوره در جنوب سقز، 8 نفر از این عناصر کشته و تعدادی نیز زخمی شدند(6)

در محور کامیاران - باختران نیز 70 نفر از افراد مسلح غیر قانونی در پیچ پل "رازاور"، با بستن جاده، یک دستگاه مینی بوس را که حامل تعدادی سرباز و پاسدار بود، متوقف کردند و 6 پاسدار را شناسایی کرده، به گروگان بردند. براساس گزارش اعلام شده، مهاجمان، 4 نفر از گروگان ها را در اطراف جاده به شهادت رساندند.(7)

گفتنی است که 2 تن از اعضای حزب دمکرات کردستان با تحویل دو سلاح کلت کمری، خود را به سپاه پاسداران معرفی و امان نامه دریافت کردند.(8)

1

ابراهیم سنجقی فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ضمن تکذیب ادعای رادیو رژیم صهیونیستی مبنی بر اشغال شهر بوکان به دست نیروهای حزب دمکرات، این دروغ پردازی ها را نتیجة موفقیت های نیروهای ایران در بستن مرز و تنگ شدن عرصه بر نیروهای ضد انقلاب دانست.

به دنبال اقدام ناموفق دو روز گذشتة حزب دمکرات در حمله به شهر بوکان، رادیو اسرائیل به نقل از رویتر گزارش داد: «"شورشیان کرد" موفق شده اند شهر بوکان واقع در آذربایجان غربی را به تصرف خود درآورند. بنابر این گزارش، پیش مرگان کُرد، روز شنبه با کشتن 50 نفر از نیروهای دولتی، موفق شدند شهر بوکان را تصرف نمایند در این گزارش به تلفات افراد کُرد، اشاره ای نشده است. خبرگزاری رسمی ایران در پاسخ به پرسش تلفنی خبرنگار رویتر، از وقوع زدوخورد در منطقة مزبور اظهار بی اطلاعی کرد. منطقه بوکان به خاطر نزدیکی با مرز عراق و قرارگرفتن بر سر راه استان های آذربایجان و کردستان، از اهمیت استراتژیکی برخوردار می باشد.»(9)

درپی انعکاس تلاش عناصر حزب دمکرات برای رخنه در شهر بوکان (روزشمار

ص: 194

8آبان1361) در خبرگزاری های خارجی و ادعاهای این حزب مبنی بر تصرف شهر، ابراهیم سنجقی فرمانده قرارگاه حمزه، طی مصاحبه ای در مقر سپاه پاسداران بوکان گفت:

«به دنبال ضربات کوبنده و قاطع که پس از تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) توسط رزمندگان اسلام بر مقرهای فرماندهی و تشکیلاتی ضد انقلابیون در مناطق کُردنشین وارد آمد، عرصه به اشرار مسلح وابسته تنگ شده است. [...] ازطرفی، با رشد حرکت های مردمی در منطقه، بالارفتن سطح آگاهی ها و مشخص شدن چهرة وابسته گروهک های ضد انقلاب، زمینة هرگونه حرکت سیاسی از آنان سلب شده است. از سوی دیگر، با بسته شدن قسمت عمدة نوار مرزی ایران و عراق، به خصوص جنگل های استراتژیک "آلواتان" که ضد انقلابیون را از دریافت کمک های بی دریغ صدام تکریتی محروم نمود، آنان از هر سو در تنگنا و سقوط کامل قرار گرفته و به دست و پا افتاده اند. آنها با هماهنگی بنگاه های دروغ پراکنی امپریالیسم، به اشاعة شایعات پرداخته، ازجمله مدعی شده اند که بر شهر بوکان تسلط پیدا کرده اند، درصورتی که حضور ما در این شهر، هم اکنون شاهدی بر کذب بودن این ادعاست.»(1)

1

حمایت و پشتیبانی دولت عراق از گروه های ضد انقلاب ایران، به ویژه در مناطق غرب و شمال غرب ایران ادامه دارد و سرویس های اطلاعاتی و ارتش عراق، از این امکان برای ضربه زدن به نظام و مردم ایران بهره برداری می کنند.

امروز جلال حسینی مسئول گروه خبات، با یک سرهنگ عراقی در روستای "بلکه" (25 کیلومتری جنوب شرقی مهاباد) دیدار و گفت وگو کرد.(2)

همچنین سردار جاف یکی از سران نیروهای مسلح غیر قانونی - که با دولت عراق همکاری دارد - از دولت آن کشور درخواست کرده است که 90 نفر از خانواده های ایرانی را که به عراق فرار کرده اند و دولت آن کشور آنها را در مناطق جنوبی اسکان داده است، به منطقة دربندیخان انتقال دهد تا آنان را سازماندهی و علیه جمهوری اسلامی وارد مبارزة مسلحانه کند(3)

2

امروز در درگیری میان نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران و چند تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در شهرهای تهران و تبریز، یک نفر از مردم عادی شهید شد و 2 نفر از افراد سازمان کشته شدند. در این درگیری ها، 5 تن از افراد سازمان دستگیر شدند.

ساعت 11:30 امروز، 2 تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، مسلح به کلت کمری، در خیابان سمنگان نارمک، یک تاکسی را متوقف کردند و با تهدید راننده، اتومبیل وی را به سرقت بردند. این افراد با استفاده از این تاکسی، حدود 15 دقیقه بعد، در خیابان میرفخرایی

ص: 195

(منطقة تهران نو)، صاحب یک مغازه خرازی را با شلیک 3 گلوله، به شهادت رساندند.(1)ضاربان که موفق به فرار از محل شده بودند، مجدداً در ساعت 23:30 با همان خودرو، با هدف ایجاد رعب و وحشت در مردم، در خیابان شریعتی اقدام به تیراندازی هوایی کردند و متواری شدند.(2)

بنابر گزارشی، در یک عملیات گشت شهری کمیتة انقلاب اسلامی منطقة 8 تهران و اجرای کمین، 2 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق به دام افتادند و دستگیر شدند.(3)گفتنی است در عملیاتی که روز قبل، کمیتة انقلاب اسلامی همین منطقه اجرا کرد، 4 عضو سازمان، در خیابان قصرالدشت، کشته یا دستگیر شدند.(4)

در شهر تبریز نیز در یک عملیات تعقیب و مراقبت، 3 نفر از عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) شاخة رودسر که قصد خروج غیر قانونی از مرز و پیوستن به سازمان در خارج از کشور را داشتند، دستگیر شدند(5)

1

سرهنگ علی صیادشیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، امروز در صبحگاه مشترک نیروهای مسلح در پادگان لشکر64 ارومیه، شرکت و برای حاضران در میدان صبحگاه، سخنرانی کرد. تلاش نظام بین المللی برای برقراری صلح تحمیلی بدون درنظرگرفتن حقوق ازدست رفتة ایران؛ بهبود وضعیت آمادی رزمی ایران نسبت به گذشته؛ تلاش مسئولان برای اجرای یک عملیات موفق در آیندة نزدیک و... ازجمله مطالبی بود که وی دربارة آنها سخن گفت. به گزارش روزنامة کیهان، صیادشیرازی در بخشی از سخنان خود گفت: در صحنة سیاست بین المللی می خواستند به دنبال جنگ تحمیلی، صلح را به ما تحمیل کنند، ولی نمی دانستند که سیاست جمهوری اسلامی که متأثر از حاکمیت ولایت فقیه می باشد، همیشه موافق صلح است، ولی صلحی شرافتمندانه و نه تحمیلی؛ صلحی که در آن، ستمکار ریشه کن شده، حقوق ضایع شدة ملت ما محفوظ بماند و متضمن عدم تجاوزهای دیگر باشد. موضع ما تا ابد این است و با موضعی که هیئت های به اصطلاح صلح تحت نفوذ امریکا، اتخاذ کرده اند، مشخص شده است که امروز، تنها راه رسیدن به خواسته های مشروع ما، نبردی است که به یاری خدا باید تا پیروزی نهایی ادامه یابد و ما برای این کار، نه تنها هیچ کسری نداریم، بلکه به زودی مشخص خواهد شد که نیروی ما، علاوه براینها ست و خواهیم توانست به پیروزی های اسلام بیفزاییم. دربارة تجهیزات، نه تنها از قدرت ما کم نشده، بلکه با غنیمت های بسیار که همان کمک های ابرقدرت ها به حکومت صدام کافر است، تجهیزات ما بیشتر شده است. ما پیروزی را در شمشیر نمی دانیم و این درسی است که ماه محرم به ما داده و امیدواریم تا آخر این ماه که همیشه ماه پربرکتی برای ما بوده است، بازهم برکت های دیگری نصیب ما شود. وی افزود: همة قرارگاه های کربلا و قائم در جنوب و نجف در غرب، با برنامه های خود در فکر تلاش های بیشتری نسبت به عملیات

ص: 196

مسلم بن عقیل هستند که با هماهنگی قرارگاه حمزه به وقوع خواهد پیوست. سرهنگ صیادشیرازی همچنین در سخنانش خطاب به رزمندگان تحت فرماندهی قرارگاه حمزه گفت: شما باید نه تنها حساب مردم مسلمان کُرد را از ضد انقلابیون جدا کنید، بلکه باید به این مردم محروم که از فیض جمهوری اسلامی بی بهره مانده اند، رسیدگی کنید و بدانید که عمر ضد انقلابیون زیاد نخواهد بود و به سزای اعمال خود خواهند رسید. اگرچه بوق های تبلیغاتی آنها به دروغ پراکنی مشغول است، عاقبت کار آنها جز ریشه کن شدن نخواهد بود. فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در پایان سخنانش یک بار دیگر تأکید کرد: امروز ما صاحب موضع ایمانی هستیم و بالاخره به این نتیجه رسیدیم که از راه سیاست، به صلح شرافتمندانه نمی توان رسید و ما باید از راه جنگ، به آن دست یابیم و کیفیت بالای توان ما در تمام جبهه ها به اضافة امدادهای غیبی الهی، متضمن چنین امری خواهد بود.(1)

1

درپی شهادت 2 تن از اسیران ایرانی در اردوگاه های عراق، هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، اطلاعیه ای منتشر کرد که در آن، ضمن محکوم کردن شهادت این 2 اسیر ایرانی، به سایر جنایت های حکومت عراق اشاره شده است. در قسمتی از این اطلاعیه آمده است: حکومت عراق باوجود همة قراردادهای بین المللی و اصول انسانی، بیمارستان ها، آمبولانس ها و سایر وسایل حمل ونقل مجروحان را مورد حمله قرار می دهد؛ مناطق مسکونی را بمباران می کند و هم وطنان بی گناه ما را به شهادت می رساند؛ افراد غیر نظامی اعم از پیرمرد و پیرزن را به اسارت می گیرد؛ با به اسارت درآوردن پزشکان، پرستاران و امدادگران جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، بالگردهای آنها را منهدم می کند و بسیاری از اسیران را از نمایندگان صلیب سرخ پنهان می کند و مانع رساندن پیام آنان به خانواده های عزیزشان می شود. در مقابل همة این

ص: 197

جنایت ها، سکوت مجامع بین المللی را شاهد هستیم. اگر سازمان های بین المللی و نهادهای حقوق بشر در مقابل این همه جنایت و جرم، سکوت اختیار نمی کردند، امروز شاهد به شهادت رسیدن 2 تن از اسیران عزیزمان در زندان های رژیم بعث عراق نبودیم. جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، ضمن تأکید بر لزوم تنظیم قراردادهای بین المللی به عنوان ضامن اجرای مقررات ژنو، از مجامع بین المللی به ویژه صلیب سرخ جهانی می خواهد که با وادارکردن رژیم عراق به عمل به تعهدات خود، از تکرار این گونه فجایع، جلوگیری کرده، اگر قادر به اقدامی دراین زمینه نیست، ناتوانی خود را به مردم جهان اعلام کند.»(1)

1

درپی سفر هیئت صلح کنفرانس اسلامی به تهران و تسلیم نامة احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس هیئت میانجیگری منتخب کنفرانس اسلامی، به آیت الله خامنه ای، امروز رئیس جمهور ایران در نامه ای به آقای سکوتوره، پاسخ رسمی جمهوری اسلامی ایران را به پیشنهاد های سازمان کنفرانس اسلامی دربارة پایان دادن به جنگ، به وی اعلام کرد. در بخش هایی از این نامه آمده است: در میان هیاهوی تبلیغاتی به راه افتاده ازسوی جوامع تحت نفوذ امریکا در خاورمیانه که به وسیلة اغلب بلندگوهای تبلیغاتی صهیونیستی دامن زده می شد و نیز همراه با تهاجم موشکی ناجوانمردانة رژیم عراق به شهرهای بی دفاع مرزی دزفول و ایلام که طبق معمول، با سکوت و اغماض محافل خبری و مجامع به اصطلاح طرف دار حقوق بشر مواجه گردید، هیئت نمایندگی شما طرح مصالحه ای را با حکومت متجاوز عراق به ما ارائه کرد که متأسفانه نه تنها هیچ یک از حقوق مسلم ملت انقلابی ایران در آن رعایت نشده بود، بلکه حتی متضمن تشویق آشکار حکومت متجاوز عراق نیز بود. با اینکه در سخنان رسمی منتشرشدة هیئت صلح، این طرح پیشنهادی، یک طرح جدید معرفی شده است، با همة دقت و امعان نظری که انجام شد، هیچ نکتة جدیدی که قبلاً مورد بحث و مناقشه قرار نگرفته باشد، در آن ملاحظه نشد. مضمون این طرح، بارها در جلسات هیئت صلح در تهران مورد بررسی مشترک قرار گرفته و با دلایل موجه و قوی، مردود شناخته شده است. ما همواره نظر خود را دربارة شرایط اجتناب ناپذیر متارکة این جنگ به صراحت اعلام کرده ایم. این شرایط، مبتنی بر قبول این نکته است که حکومت بغداد، آغازگر جنگ و مسئول حمله به مرزهای جمهوری اسلامی ایران بوده است. ما این ادعا را با دلایل غیر قابل تردید، به اثبات رسانده ایم، طوری که هیچ یک از منصفانی که دست اندرکار میانجیگری صلح بوده اند، ازجمله خود جناب عالی و اعضای محترم هیئت صلح، در صحت آن شک نکرده اید. بسی روشن است که ملت انقلابی ایران، نمی تواند چشم پوشی عینی از حقوقی را که مورد پذیرش همة منصفان است، تحمل کند و نه اجازه می دهد که هیچ یک از مسئولان جمهوری اسلامی چنین ظلمی را بپذیرد.

ص: 198

ما اطمینان داریم که ملت مظلوممان، از هدایت و حمایت الهی برخوردار است و این بار نیز مانند همیشه، بر دشمن خود پیروز خواهد شد (و کان حقاً علینا نصر المؤمنین). بی شک، داوری وجدان های سالم جوامع انسانی و به ویژه وجدان پاک صدها میلیون مسلمان و نیز داوری آیندگان، تحت تأثیر هیاهوی تبلیغاتی بلندگوهای مزدور استکبار جهانی که سعی می کند رژیم جنگ افروز عراق را صلح طلب و ملت مظلوم و ضربت خوردة ایران را تجاوزگر معرفی کند، قرار نخواهد گرفت و حقیقت را خواهد یافت و بازوی پرتوان رزمندگان فدایی اسلام، نقش آفرین تحقق این حقیقت خواهد شد. با آرزوی خالصانة توفیقات جناب عالی و همة برادران عضو کمیتة صلح.»(1)

1

جلسه شورای عالی دفاع، امشب به ریاست آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و با حضور حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در شورای عالی دفاع، میرحسین موسوی نخست وزیر، تیمسار ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی، سرهنگ سلیمی وزیر دفاع، ناخدا افضلی فرمانده نیروی دریایی، علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه، کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ، علی شمخانی قائم مقام سپاه پاسداران و چند تن از فرماندهان نیروهای سه گانة ارتش و همچنین چند تن از مسئولان وزارت نفت

ص: 199

تشکیل شد.

در پایان این جلسه، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی سخنگوی این شورا دربارة موضوعات مطرح شده در جلسه، گفت: امشب کار عمدة ما، بررسی طرح های آیندة رویارویی با دشمن متجاوز بود که وقت زیادی از جلسه را به خود اختصاص داد و فرماندهان نیروها با دادن گزارش هایی دربارة این برنامه ها، وضع کلی جبهه ها را تشریح کردند که بسیار امیدوارکننده بود و امیدواریم که به زودی، خبرهای خوبی برای ملتمان داشته باشیم. وی افزود: موضوع دیگر، مناطق آزاد شده بود که دشمن از آنجا بیرون رانده شده، ولی هنوز از مین پاک سازی نشده است. دراین باره تصمیم گرفته شد، گروهی به منظور بررسی منطقه و آموزش های لازم به مردم و مشخص کردن مناطق خطرناک، به مناطق یادشده اعزام شود. موضوع دیگر این بود که گروهی از اسیران عراقی، اعتصاب کرده اند و در نامه ای، خواسته هایشان را بیان کرده اند، ازجمله اینکه گروهی از آنها به جبهه بروند و برای کفاره و جبران گناهان گذشتة خود، با رژیم عراق بجنگند و جمعی از آنها هم می خواهند در بازسازی مناطق جنگی و نقاط دیگری که احساس می کنند در تخریب آنها نقش داشته اند، شرکت کنند. جمعی از آنها پیشنهاد کرده اند، امکانی به آنها داده شود تا از تخصصشان در خدمت به نظام جمهوری اسلامی استفاده شود. این موضوعات بررسی و تصمیماتی دربارة آنها گرفته شد،

ص: 200

سپس به ستاد ارتش ابلاغ گردید تا درصورتی که با قوانین بین المللی برخورد با اسیران، مغایرتی نداشته باشد، دربارة آنها اقدام شود.

همچنین دربارة مناطق نفتی و نگهداری از آنها نیز تصمیماتی گرفته شد. رئیس مجلس شورای اسلامی دربارة تهدید کشورهای عربی منطقه مبنی بر تحریم سیاسی - اقتصادی جمهوری اسلامی ایران درصورت شکست میانجیگری الجزایر(1) و افزایش نیروهای واکنش سریع امریکا در منطقه نیز گفت: اینها معمولاً هماهنگ عمل می کنند و می خواهند فضایی را به وجود آورند تا ما را بترسانند و به عراق روحیه بدهند. از اول مشخص بود، اینها که تهدید می کنند تاکنون از هیچ اقدامی دریغ نکرده اند. عربستان سعودی و دیگران، هم پول به عراق دادند و هم تبلیغات و راه ها و بنادرشان را در اختیار عراق گذاشتند. ازلحاظ سیاسی هم تابه حال کم نگذاشته اند، ازنظر اقتصادی و نظامی هم همین طور. برای ما هم وقتی که تصمیم بگیریم و مصلحت بدانیم، موضوع جنگ، حل شده است. اینها صحبت از میانجی می کنند. ما از روز اول، میانجی را پذیرفته ایم و شرایط آن را نیز معین کرده ایم و اعلام می کنیم: هرکدام از آقایان و هر هیئت میانجیگری که پیشنهادهای جدیدی ندارد، به ایران نیاید. با این وضعی که ایجاد شده است، قاعدتاً باید این طوری عمل کنیم تا کسانی که حرف جدیدی دارند، بیایند؛ والا اگر حرف سابق را تکرار کنند و بگویند، ایران نمی پذیرد. این موضوع تازه ای نیست و ما هم خودمان را برای تمام عواقبی که دارد، آماده کرده ایم و تابه حال، عراق و حامیانش از هیچ یک از امکاناتشان علیه ما دریغ نکرده اند، تمام این تهدیدها توخالی است(2)

1

در ادامة سفر هیئت سیاسی، اقتصادی ژاپن به سرپرستی نوبوا ماتسویاگا معاون امور اقتصادی وزارت خارجه این کشور، امروز این هیئت با علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه، دیدار کرد. ولایتی در تشریح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت: سیاست خارجی ما براساس اصول احترام متقابل؛ مداخله نکردن در امور داخلی دیگران و روابط صلح آمیز با کشورهای غیر محارب، شکل گرفته است و آنچه به سیاست خارجی ما جهت می دهد، شعار "نه شرقی، نه غربی" می باشد و برپایة همین سیاست، تجاوزگری امریکا و رژیم صهیونیستی در لبنان و اقدام شوروی در اشغال افغانستان را محکوم می کنیم.

وی همچنین افزود: سرزمین ما منابع وسیع انرژی دارد که موردنیاز ژاپن می باشد و ژاپن نیز امکانات وسیع اقتصادی و فناوری دارد و همین موضوع می تواند از پایه های اساسی روابط دو کشور باشد.

ص: 201

دکتر ولایتی در پاسخ به سؤال معاون وزیر امور خارجة ژاپن دربارة جنگ عراق علیه ایران گفت: شرایط ما برای پایان دادن به جنگ، از ابتدا روشن بود و آن، خارج شدن نیروهای متجاوز از خاک ما؛ بازگشت آنها به مرزهای قبل از آغاز جنگ و پرداخت غرامت و محکوم کردن متجاوز می باشد و تا تحقق این شرایط عادلانه، به نبرد ادامه خواهیم داد.

معاون وزیر خارجة ژاپن نیز با اشاره به روابط دیرینة دو کشور که قدمتی نزدیک به هزار سال دارد گفت: ما با عنوان هیئت حسن نیت و به منظور بهبود روابط به ایران آمده ایم(1)

روزنامة ژاپنی یومیوری شیمبون در آخرین شمارة خود دربارة سفر هیئت ژاپنی به تهران نوشته است: دولت ایران علاقة زیادی به توسعة روابط با ژاپن نشان می دهد و ایرانیان، سیاست خارجی معتدلی درپیش گرفته اند و درحالی که هیئت ژاپنی، نیمی از دیدارهای خود را به پایان رسانیده است، ایرانی ها به طور غیرمنتظره ای برای بهبود روابط با ژاپن علاقه نشان داده اند. این روزنامه تأکید می کند: آنچه آنها در این دیدارها همواره بر آن اصرار دارند، این است که سیاست خارجی ایران مستقل است و این کشور اجازه نمی دهد کشورهای دیگر در امور داخلی آن دخالت کنند.(2)

این هیئت همچنین امروز با سیدمحمد غرضی وزیر نفت ایران، دیدار و دربارة موضوعات اقتصادی بین دو کشور، به ویژه مجتمع پتروشیمی ایران و ژاپن - که ژاپن از آغاز حملة عراق به ایران، آن را نیمه کاره رها کرده است - گفت وگو کرد. وزیر نفت دربارة این دیدار در مصاحبه با واحد مرکزی خبر گفت: «باتوجه به 15 سالی که از آغاز کار پروژة پتروشیمی ایران و ژاپن می گذرد، دولت ایران اصرار دارد که دولت ژاپن، تعهدات خود را دربارة پروژة مشترک پتروشیمی انجام دهد و از پیمانکاران ژاپنی این پروژه بخواهد که به تعهداتشان عمل کنند.»

غرضی دربارة فروش نفت به ژاپن نیز اظهار کرد: ما دربارة فروش نفت به طرف های خارجی، طبق قراردادهای خود عمل می کنیم و باوجود فشار ابرقدرت ها، کار استخراج، ارسال و بارگیری، با فراست و حفاظت کامل ایران انجام می شود.(3)-(4)خبرگزاری کویت به نقل از خبرگزاری ژاپنی کیودو، دربارة مذاکرات مقامات نفتی ایران با هیئت ژاپنی گزارش داد: محمد غرضی وزیر نفت ایران، در این دیدار دربارة وقفة طولانی که در پروژة عظیم مجتمع پتروشیمی ایران - ژاپن به وجود آمده است و عدم فعالیت ژاپن، اظهار نارضایتی کرد و خواستار کمک دولت ژاپن برای رفع بن بست مذاکرات بین طرفین شرکت کننده در پروژة بندر امام خمینی شد.

بنابر گزارش این خبرگزاری، به گزارش کیودو، محمد غرضی به هیئت ژاپنی - که سرپرستی آن را ماتسویاگا معاون اقتصادی وزیر امور خارجة ژاپن برعهده داشت - گفته است که ایران، از زمان شروع این پروژة مشترک، مبالغ زیادی صرف کرده، اما کار همچنان متوقف است.(52)

ص: 202

1

هفته نامة فرانسوی زبان ژون افریک چاپ پاریس، در شمارة اخیر خود به قلم حمزه قائدی فرستادة ویژة این نشریه به تهران، در بررسی گردهمایی های مردمی ایران، به ویژه نمازجمعه، به ترسیم و تشریح ارتباط مردم ایران با جبهه های جنگ پرداخته و کمک های مردمی و صف طویل اهداکنندگان خون برای مجروحان جبهه را از صحنه های شاخص در نمازهای جمعة تهران ذکر کرده است. روزنامة کیهان در شمارة امروز خود، بخش هایی از این مقاله را با عنوان "یک جمعه در تهران" به چاپ رسانده است که در بخش هایی از آن آمده است:

«جمعة هر هفته، دانشگاه تهران شاهد مراسم عظیمی است. از ساعت 9 صبح تا یک بعدازظهر، صدها هزار زن و مرد و کودک، برای شرکت در آیین نمازجمعه گرد هم می آیند. هر هفته، 5/1 تا 2 میلیون نفر با شور و شوق خاصی با یکدیگر در این مکان ملاقات می کنند. شرکت در مراسم نمازجمعه با اینکه در مذهب شیعه اجباری نیست، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، محل برگزاری نمازجمعه، یکی از مراکز مهم سیاسی - اجتماعی ایرانیان به شمار می آید. شرکت کنندگان در مراسم نماز، درطول دو ساعت، به خطبه های نماز گوش فرا می دهند و گیرایی سخنان امام جمعه بیش از همه، به علت محتوای آن است؛ به عکس آنچه که در کشورهای عربی مرسوم است، خطبه های نمازجمعة تهران، محدود به زندگی حضرت پیامبر نمی شود و نکات مطروحه در آن، بیشتر پیرامون مسائل اقتصادی و سیاسی روز است.

پس از پایان نماز، جمعیت، به آرامی دانشگاه را ترک می کنند و بسیاری، راهی مراکز جمع آوری کمک های نقدی و جنسی برای پشتیبانی از جبهه ها می شوند. کمی دورتر، اسکناس ها و جواهرات انباشته شده در کیسه های پلاستیکی و جعبه های حاوی مواد غذایی، دارو و البسه، در کامیون های مخصوص قرار داده شده اند. برخی دیگر از شرکت کنندگان در نماز، به صف طویل اهدای خون برای مجروحین - که در مقابل مراکز سیار تشکیل شده - می پیوندند.

پزشک مستقر در یکی از این واحدهای سیار درزمینة طولانی بودن صف اهدا کنندگان خون گفته است، داوطلبین بی شمارند و مقدار خون اهداشده عموماً از ظرفیت مخازن بیشتر است و ما نمی توانیم همة افراد را بپذیریم.»

نویسندة مقاله می افزاید: «[با دیدن این صحنه ها] پس از این، من نیز داوطلب شدم که خون خود را اهدا کنم، اما پس از انجام آزمایشات، مؤدبانه به من گفته شد که فشار خونم کمتر از حد لازم است. جالب اینکه برخی از رسانه های گروهی غربی، تبلیغ می کنند که در ایران، از متهمین، به اجبار، خون گرفته می شود.»

نویسندة مقاله در بخش دیگری از گزارش خود ضمن تشریح بازدیدش از کاخ های باقیمانده از حکومت شاه، با اشاره به ملاقات خود با چند تن از مجروحان جنگی - درحالی که گویا تحت تأثیر مقاومت و روحیة شهادت طلبی آنان قرار گرفته است - نوشتة خویش را با این جمله به پایان می برد: «کلمات برای بیان درجة والای معنوی آنان حقیرند.»(1)

ص: 203

1

روزنامة فایننشال تایمز چاپ لندن، به نقل از علی معنوی راد مدیر بخش امور بین الملل بانک مرکزی ایران، که به منظور مذاکره با مقامات بانک های امریکایی دربارة اجرای توافقنامة سال 1981 مربوط به گروگان ها بین امریکا و ایران در لندن به سر می برد، گزارش داد: «ذخایر ارز خارجی ایران، به خاطر صادرات نفتی این کشور که به میزان 2 میلیون بشکه در روز رسیده است، هرماهه حدود یک میلیارد دلار افزایش می یابد.»

این نشریه به نقل از این مقام ایرانی نوشت: «ایران، درنتیجة کاهشی که اخیراً در کنترل واردات قائل شده، می تواند در آستانة یک جهش تجاری قرار گیرد. طی چند ماه گذشته، جمع کل هزینه های انواع اقلام وارداتی ازجمله وسایل موردنیاز برای جنگ، کمتر از یک میلیارد دلار در ماه بوده است.» معنوی راد گفت: «ما با حدود 2 میلیارد دلار درآمدهای نفتی، زیربنای ذخایر ارز خارجی خود را بازسازی کردیم.»

نشریة مذکور افزود: «براساس ارقام واردات که باتوجه به برآوردهای بانک داران و صنعت نفت ایران از درآمدها تهیه شده است، سطح کنونی ذخایر ایران می تواند معادل 5/4 میلیارد دلار باشد.»(1)

2

عراق، سطح روابط اقتصادی و تجاری خود را با کشورهای لهستان، ترکیه و کوبا گسترش می دهد. این مناسبات، به ویژه روابط ترکیه و عراق، تأثیر بسزایی در جنگ ایران و عراق خواهد داشت و بسیاری از مشکلات اقتصادی عراق را حل خواهد کرد. توسعة مناسبات عراق با کوبا نیز که یکی از اعضای مؤثر جنبش عدم تعهد می باشد، بر جایگاه سیاسی کشور عراق در میان این کشورها اثرگذار است.

به گزارش خبرگزاری عراق، در پایان هفتمین اجلاس کمیسیون مشترک عراق و لهستان، یک قرارداد همکاری در زمینه های اقتصادی و فنی بین دو کشور به امضا رسید. بنابر این گزارش، "حسن علی" وزیر بازرگانی عراق و "تادوز نسترویچ" همتای لهستانی وی، این قرارداد را که شامل همکاری در زمینه های صنعت، کشاورزی و آبیاری، خدمات عمومی و بازرگانی است، امضا کرده اند.(2)

همچنین به گزارش این خبرگزاری، "مصطفی احسان" وزیر حمل ونقل ترکیه، به دیدار 6 روزة خود از عراق پایان داد. درطول این دیدار، یادداشت مشترکی دربارة گسترش همکاری های دو طرف در زمینه های حمل ونقل و ارتباطات به امضا رسید. این یادداشت مشترک که به امضای مصطفی احسان وزیر حمل ونقل ترکیه و عبدالحایر عبدالرحیم وزیر حمل ونقل و ارتباطات عراق، رسید، شامل اتصال مستقیم خطوط راه آهن میان دو کشور

ص: 204

به منظور افزایش حمل ونقل کالا نیز می شود. طرفین تصمیم گرفتند یک شرکت مشترک عراقی - ترکی برای حمل ونقل زمینی ایجاد کنند. این یادداشت همچنین افزایش ارتباطات راه دور و خطوط تلفن و تلکس برای اتصال ارتباطات دو کشور و کشورهای عرب خلیج فارس با کشورهای اروپایی را نیز در نظر گرفته است.(1)

کارلوس رافائل رودریگز معاون رئیس جمهور و معاون نخست وزیر کوبا نیز در پایان دیدار رسمی 5 روزة خود از عراق، امروز این کشور را ترک کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری عراق، این مقام کوبایی پیش از ترک عراق، مذاکرات خود را با مقامات این کشور، به ویژه طه یاسین رمضان معاون رئیس جمهوری و طارق عزیز معاون نخست وزیر، مثبت و مفید توصیف کرد.(2) منابع عراقی دربارة علت سفر 5 روزة این مقام کوبایی و نتایج این سفر، اطلاعاتی منتشر نکرده اند.

1

به گزارش خبرگزاری فرانسه، سعدون حمادی وزیر امور خارجة عراق، موضوعات مربوط به اسیران جنگ ایران و عراق را با ژان پیتر هوک رئیس بخش عملیاتی سازمان صلیب سرخ بین المللی، بررسی کرد. به گزارش خبرگزاری عراقی اینا، در این دیدار، همچنین دربارة نتایج سفر اخیر ژان پیتر هوک به ایران تبادل نظر شد و وزیر امور خارجة عراق، ضمن اعلام آمادگی برای همکاری با سازمان صلیب سرخ بین المللی، ادعا کرد دولت عراق قوانین بین المللی را دربارة اسیران جنگ، محترم می شمارد(3)

2

پس از شکست های سنگین ارتش عراق در داخل خاک ایران و فرار سربازان عراقی به مرزهای خود، کشورهای غربی و شرقی با ارسال سلاح ها و مهمات پیشرفته، به کمک عراق آمده اند و کشورهای عربی نیز از این کشور حمایت می کنند. خبرگزاری جمهوری اسلامی امروز، در گزارشی، مقاله ای از شمارة اخیر مجلة الحوادث (چاپ لندن) را منتشر کرد.

این مجله به نقل از منابع دیپلماتیک غربی، اعلام کرد: عراق اخیراً به یک اندازه به سلاح ها و جنگ افزارهای ساخت کشورهای غربی و شرقی دست یافته است. این منابع افزودند: ایالات متحدة امریکا برای کمک به نیروی هوایی عراق در امر شناسایی تحرکات و نقل وانتقالات نیروهای ایران، از چندی پیش، عکس های ماهواره ای در اختیار عراق گذاشته و دراین میان، انگلستان نیز عراق را به دستگاه های پیشرفتة شناسایی و جاسوسی مجهز کرده است. از سوی دیگر، فرانسه تعدادی جنگنده نوع "میراژ" و تعداد زیادی سلاح های دفاع هوایی (پدافند هوایی) نوع "رولاند" و موشک های "اگزوسه" به این کشور فروخته است. اتحاد شوروی نیز

ص: 205

پس از یک توقف نسبتاً طولانی، اخیراً 12 فروند جنگندة میگ25 به همراه مهمات و جنگ افزارهای دیگر، به عراق ارسال کرده است.

این منابع در پایان تأکید کردند که علاوه بر مهمات و سلاح های غربی و روسی، محموله های نظامی دیگری نیز وجود دارد که ازطریق مصر، اردن و یک کشور دیگر عربی به مقصد عراق صادر شده است.(1)

روزنامة گاردین (چاپ لندن) نیز دربارة کمک های نظامی کشورهای غربی به عراق نوشته است: «نظامیان عراق توسط دولت انگلیس تعلیم دیده اند و فرانسه نیز اخیراً کوشیده است که نیروی هوایی عراق را تا بالاترین حد امکان، مجهز و تقویت نماید، بااین حال، کارشناسان نظامی غرب با اقرار به قدرت رزمی ایران، معتقدند که یک یا دو حملة دیگر ازسوی ایران، به شدت توان رزمی عراق را تضعیف خواهد کرد.»(2)

مقامات مصری نیز یک بار دیگر با عربی خواندن جنگ عراق و ایران، بر حمایت این کشور از عراق و ارسال کمک های نظامی تأکید کردند. در این سخنان که متن آن در روزنامة المدینه (چاپ ریاض) چاپ شده، کمال حسن علی وزیر خارجة مصر، اعلام کرده است: «مصر، به هر پیشنهادی که هدفش دفاع از حقوق سرزمین ها و ثروت ملی اعراب باشد، پاسخ مثبت خواهد داد. مصر، تهدیدهای ایران دربارة دست زدن به یک حملة گسترده علیه عراق را به عنوان یک مسئلة جدی می نگرد و عراق را در دفاع از خاکش، یاری خواهد نمود.»

حسن علی افزود: «مصر، سلاح در اختیار عراق قرار می دهد، اما درعین حال، از تمام کوشش هایی که به منظور پایان دادن به این جنگ - که منافع ملت های عرب و مسلمان را به خطر می اندازد - انجام می شود، حمایت می کند.»(3)(4)

1

خبرگزاری یونایتدپرس در گزارشی از بغداد، تحت عنوان "نامه ای از بغداد: با جنگ در صلح زیستن"، ضمن اشاره به تلاش اندک رژیم عراق در کاهش تأثیرات و عوارض جنگ در پایتخت این کشور نوشته است:

«جنگی که به مدت 26 ماه در 160 کیلومتری محدودة خارجی بغداد جریان داشته، تقریباً خدشه ای بر بغداد وارد نیاورده است، اما در مردم، خستگی عمیقی از جنگ احساس می شود.

ص: 206

تا همین اواخر، خانواده های افرادی که در جنگ کشته می شدند، یک اتومبیل تویوتا، 30 هزار دلار پول و یک قطعه زمین دریافت می کردند، اما اکنون به خانواده های قربانیان جنگ، یادداشت های متعهدانه و دیگر چیزهایی که مناسب تر و میهن پرستانه تر است، پاداش داده می شود. پی بردن به این مطلب که آیا تغییر روش دربارة دادن پاداش، متأثر از مشکلات مالی می باشد یا نه، دشوار است. در جریان تدارک برگزاری کنفرانس سران غیر متعهدها، بیش از 2 میلیارد دلار برای بازسازی جاده های بغداد، چراغ های خیابان ها و تسهیلات توریستی صرف شد. هم اکنون در حدود 5/1 میلیارد دلار برای یک سیستم جدید فاضلاب و بازسازی خطوط برق و تلفن در بغداد صرف شده است. خرج کردن بدون حساب، علی رغم کاهش شدید درآمد نفتی عراق، همچنان ادامه دارد [و] به صادرات نفت عراق صدمه وارد آمده است، دلایل این امر عبارت اند از اختلال در عملیات ترمینال خلیج فارس و تصمیم سوریه برای بستن یک خط لولة [نفتی عراق که نفت عراق را] به دریای مدیترانه [می رساند].

در ماه اکتبر، عراق و ترکیه موافقت کردند که ظرفیت تولید خط لولة [خود] را حدود 30 درصد در یک خط لولة هزار کیلومتری به ترمینال "سیحان" در دریای مدیترانه افزایش دهند. درحال حاضر، حداکثر تولید نفت خط لوله [عراق به ترکیه] از 600 هزار بشکه در روز، فراتر نمی رود. عراق مجبور شد از ذخایر خود استفاده کند و یک وام 45 میلیارد دلاری از پادشاه سعودی، کویت و امارات، به منظور تأمین هزینة مالی جنگ و ادامة طرح های اقتصادی دریافت کرد.»(1)

1

نشست وزیران خارجة کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، امروز در منامة بحرین آغاز به کار کرد. خبرگزاری فرانسه، دلیل گردهمایی وزیران خارجة شش کشور عضو این شورا را، تهیة مقدمات نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرد که قرار است در 19 آبان ماه تشکیل شود. این خبرگزاری دربارة سابقه و اقدامات این شورا گزارش داد:

«شورای همکاری خلیج [فارس] که 18 ماه پیش، موجودیت پیدا کرد، تاکنون در زمینه های سیاسی موفقیت هایی به دست آورده است[!] یکی از موفقیت های این شورا، تصویب شدن طرح صلح عربستان سعودی در کنفرانس عالی سران عرب در کنفرانس فاس بود. شورا همچنین تلاش های میانجیگری برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق را مورد بررسی قرار خواهد داد. ادامة این جنگ برای عراق، تقریباً ماهی یک میلیارد دلار تمام می شود که قسمت اعظم آن را عربستان و دیگر کشورهای ثروتمند این شورا تأمین می کنند. جنگ عراق علیه ایران و حوادث لبنان، موجبات نزدیک شدن مصر را به کشورهای عضو این شورا فراهم ساخته و کشورهای عضو شورای همکاری، در تحقق بخشیدن به هدف های خود، به ویژه ایجاد یک صنعت نظامی، به کمک قاهره احتیاج دارند. ازاین رو، دورنمای روابط مصر و کشورهای عربی خلیج [فارس]،

ص: 207

در سومین کنفرانس سران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»

در همین حال، واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری رویتر گزارش داد: «وزرای بازرگانی شش کشور شورای همکاری خلیج [فارس]، توصیه کرده اند کمیته ای در سطح وزیران، به منظور هماهنگ کردن سیاست های صادراتی، وارداتی تشکیل شود. خبرگزاری رسمی عربستان سعودی که این خبر را گزارش کرده، می افزاید: معاون دبیرکل شورا در امور اقتصادی، گفته است، وزیران بازرگانی شش کشور شورای همکاری خلیج[فارس] موافقت کرده اند که یک کمیته برای مذاکره دربارة خرید کالاهای مهم برای کشورهای عضو شورا تشکیل شود.»(1)

رادیو مونت کارلو نیز دربارة موضوعات این نشست گزارش داد: «محافل مطلع بحرین تأکید می کنند که دستور کار این اجلاس، مملو از مسائل مهم و حساس، من جمله جنگ عراق و ایران و لزوم ادامة موضع یکپارچة خلیج [فارس] جهت بذل تلاش ها و نیرو برای متوقف ساختن آن می باشد، ولی این امر به مثابه چشم پوشی کشورهای حوزة خلیج [فارس] از حمایت عراق و جانب داری از آن نیست.»(2)

1

وقوع بحران در لبنان، امریکا و رژیم صهیونیستی را برآن داشته تا با فرصت طلبی درپی نفوذ بیشتر در این کشور باشند و به بهانة مقابله با سازمان آزادی بخش فلسطین دست به کشتار مردم بزنند که این اقدامات واکنش هایی را نیز درپی داشته است.

به دنبال تمایل سیاسی امریکا برای نفوذ بیشتر در کشور بحران زدة لبنان، خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از وزارت امور خارجة امریکا، اعلام کرد: در تلاش برای گسترش هرچه بیشتر حضور نیروهای حافظ صلح، تفنگ داران امریکایی مستقر در خارج بیروت عازم قسمت مسیحی نشین این شهر شدند.

وزارت امور خارجة امریکا، روز دوشنبه اعلام کرد: ریگان رئیس جمهور امریکا، به نیروهای امریکایی اجازه داده است به منظور کمک به برقراری نظم در شهر پرتشنج و جنگ زدة بیروت، به این اقدام مبادرت ورزند.(3)

روزنامة اطلاعات در بازتاب حوادث امروز لبنان نوشته است: خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از کسانی که در کمیسیون کارشناسان حقوق بین الملل شهادت دادند، گزارش داده است که شاهدان، اهداف عملیات های رژیم صهیونیستی در جنوب لبنان را کشتار مردم عادی و نه مقابله با سازمان آزادی بخش فلسطین اعلام کردند. شاهدان عینی اضافه کردند که اکثریت قربانیان حملة صهیونیست ها به لبنان، غیر نظامیان فلسطینی بودند و فقط چند نفر از سربازان سازمان آزادی بخش فلسطین در نبردها کشته شدند. یکی از مسئولان سازمان انگلیسی کمک به مردم غیر نظامی، می گفت: 80 درصد قربانیان در بیمارستان های غرب بیروت، از غیر نظامیان بودند. عده ای از

ص: 208

جراحان وابسته به سازمان های خیریه که در کمک به مجروحان شرکت داشتند، اسنادی را به کمیسیون ارائه دادند که ثابت می کند، اسرائیلی ها در نبرد لبنان، از سلاح های ممنوعه ازجمله بمب های فسفر استفاده کرده اند. شاهدان عینی همچنین تأکید کرده اند که هواپیماهای رژیم صهیونیستی عمداً بیمارستان های فلسطینی را در لبنان بمباران می کردند(1)

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز که حوادث لبنان را پیگیری می کند در گزارشی اعلام کرد: در انفجار یک بمب که در اتوبوسی در نزدیکی محل استقرار نیروهای امریکایی در منطقة ساحلی اوزایی (اوضاعی) در حوالی فرودگاه بیروت، کار گذاشته شده بود، یک نفر کشته شد و تعدادی زخمی شدند. یک افسر لبنانی که وقوع این حادثه را به خبرگزاری آسوشیتدپرس اطلاع داده بود، از اینکه افراد کشته یا زخمی شده، از اتباع امریکایی بودند، اظهار بی اطلاعی کرده بود.(2)

ضمیمه گزارش135: تشریح وضعیت جغرافیایی و موقعیت نیروهای عراقی در عملیات محرم

با در دستور قرارگرفتن اجرای عملیات در منطقة عمومی زبیدات - عین خوش (عملیات محرم) و افزایش فعالیت مهندسی و تردد در این منطقه، بخشی از توجه عراق معطوف به فعالیت ها در این منطقه شد. شرایط جغرافیایی و حضور عراق روی ارتفاعات مسلط منطقه که امکان دید و تیر نیروهای عراقی را بر بخش های عمده ای از منطقه و جاده های مواصلاتی تا محدودة پادگان عین خوش فراهم می کرد، بر حساسیت دشمن دربارة اقدامات آتی ایران افزود.

ازاین رو، عراق از آمادگی و هوشیاری کامل در این منطقه برخوردار بود و فعالیت های بمب افکن های دشمن در بمباران این منطقه و محدودة پادگان عین خوش از حدود 10 روز قبل از آغاز عملیات محرم که تقریباً به شکل منظم و روزمره انجام می شد، از افزایش این هوشیاری حکایت می کرد. از سوی دیگر، اطلاعات دریافتی از شنود مبنی بر اینکه ارتش عراق به نیروهای زمینی و هوایی مستقر در شرق بصره، اروند رود و جبهه های اطراف، آماده باش داده است نیز مؤید همین مطلب بود.(3)

گزارش شنود حاکی از آن بود که عراق، هر شب در آماده باش به سر می برد. طبق گزارش های واحد اطلاعات نیز دشمن، کاملاً آماده است. مکالمات بی سیم ها و فعالیت کمین هایی که شناسایی شده بودند، نشان می داد که نیروهای عراقی مستقر در خطوط اول پدافندی نیز بسیار هوشیار هستند. این هوشیاری تا اندازه ای بود که تردد نیروها را در حد نفر و موتور زیر نظر داشتند و آنها را هدف قرار می دادند. البته، بخشی از حساسیت های ارتش عراق، علاوه بر اطلاع از فعالیت های در خط و اقدامات مهندسی نیروهای ایرانی، به دلیل مصادف بودن این روزها با ایام دهة اول و دوم محرم بود و عراق به طور طبیعی، با نزدیکی به روزهای تاسوعا و عاشورا، منتظر اقدامات نیروهای ایران بود.(4)

گزارش فرمانده تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) از فعالیت های چند روز قبل نیروهای عراقی و تقویت نیروهای مستقر در منطقه نیز از این هوشیاری حکایت دارد. وی در جلسة فرماندهان یگان های عملیاتی که 48 ساعت قبل از عملیات، با حضور فرماندهی کل سپاه تشکیل شد، اظهار کرد:

«دشمن از بالای ارتفاعات، تا جایی که خط آن به رودخانة دویرج می چسبد، نیروهایش را به اندازة یک گردان معمولی و یک گردان نیروی مخصوص، تقویت کرده و در سرپل چم سری، 2 کیلومتر پیشروی کرده است. همچنین دشمن، خط تماس خود را جلوتر آورده و با استفاده از کمین متحرک، منطقه را تحت پوشش قرار داده است. هر روز صبح، افسران عراقی به میدان های مین آمده، میدان ها را بازدید می کنند تا رد پایی از برادران ما در میادین مین پیدا کنند.» اما باوجود اطلاعات کاملی که ارتش عراق از فعالیت نیروهای ایرانی داشت و اعلام آماده باش دو هفتة قبل ارتش عراق به نیروهای مستقر در این منطقه، به دلیل رخدادهای جوی، این نیروها به طرز غیرمنتظره ای آن هم چند ساعت قبل از آغاز عملیات، غافلگیر شدند(5)

ضمیمه گزارش138: متن گفت وگوی روزنامة اطلاعات با تعدادی از رانده شدگان عراقی

گفت وگوی خبرنگار روزنامة اطلاعات، با تعدادی از رانده شدگان عراقی بدین شرح است: یکی از رانده شدگان به نام محمد مستنصر گفت: من 18 سال در عراق دبیر زبان خارجی بودم و 9 ماه در زندان

ص: 209

حکومت عراق به سر برده ام. علت زندانی شدنم این بود که خواهرم، مقیم ایران است. آنها مرا پس از شکنجه های غیر انسانی، همراه این عده و به اتفاق خانواده ام، از شهر التحریة عراق رانده اند. این فرد عراقی سپس گفت: یکی از برادران مسلمان ما را جلو چشم من شکنجه و پاهایش را با دریل برقی سوراخ کردند، چون وی نیز اقوام ایرانی دارد. هم اکنون یکی از خواهرانم نیز در زندان حکومت مزدور صدام به سر می برد. یکی دیگر از معاودان گفت: 2 نفر از همراهان ما که یک پیرمرد و یک پیرزن بودند، به علت کهولت سن، پیاده روی طولانی و سنگین و نیز نابینایی، گم شده اند و مفقودالاثرند. وی اظهار کرد: مزدوران صدام، همة اموال و وسایل ما را نیز غصب کردند و ما را از کشور عراق راندند. خبرنگار اطلاعات می افزاید: این معاودان، ضمن سپاسگزاری از برادران ایرانی خود، گفتند: ای کاش ما زودتر به ایران می آمدیم تا از ظلم و جور مزدور بعثی(صدام) رهایی پیدا می کردیم. در میان این مسلمانان رانده شدة عراقی، مهندس، کاسب و دبیر نیز به چشم می خورد. به گزارش خبرنگار اعزامی روزنامة اطلاعات از باختران، سامی باقر موسی 32 ساله، شغل راننده، رانده شده از حربله بغداد گفت: ما در زندان بودیم و به مدت 2 ماه تمام خانوادة ما را در زندان، شکنجة روحی کردند و تمام وقت ما زیر شکنجة مزدوران عراقی قرار داشتیم. کریم عبدالله سبزه نیز اظهار کرد: من سربازم و دو سال و نیم در زندان های "استخبارات"، "الکوت"، "عسکر رشید" و "ابوغریب" به سر برده ام و چون تابعیت ایران را داشتم و مسلمان هستم، مرا به جرم ایرانی و مسلمان بودن به طور فجیعی بیرون کردند و زن و بچه ام را نیز از من گرفته اند؛ اثاث خانه ام را به غارت برده اند و شکنجه ام کرده اند. "جیران" 80 ساله نیز گفت: زمانی که قصرشیرین به دست مزدوران عراقی تصرف شد، من را اسیر کردند و به اردوگاه بردند و به من گفتند چون ایرانی هستی، باید از بغداد بروی. وقتی که مرا سوار ماشین کردند، دست مرا شکستند و به طور فجیعی ما را در بیابان ها رها کردند.

وی افزود: مدت 4 روز در بیابان ها سرگردان بودیم و 12 ساعت زیر باران شدید پیاده روی کردیم تا به مرزهای جمهوری اسلامی ایران رسیدیم.(1)

ص: 210

ص: 211

عکس

ص: 213

کوهستانی بودن منطقه و بروز مشکلاتی در الحاق نیروها و ضرورت حرکت نیروها در داخل شیارها، تاحدودی سرعت حرکت به جلو را کاهش داد و همین امر سبب شد تا این تیپ درپیشروی از محور راست (شمال)، حدود 2 کیلومتر از محور سمت چپ (جنوب) تیپ8 نجف عقب بماند و نگرانی هایی را به وجود آورد.

دشمن نیز با آگاهی از این امر، درصدد پاتک از این منطقه بود و ساعت 8:15 صبح، نیروهای خود را درحد یک گردان تانک، سازماندهی کرد، ولی واردشدن یک گردان از تیپ8 نجف و پیشروی سایر نیروها، مانع از شکل گیری این پاتک شد. شنود در ساعت 9:15 صبح اطلاع داد که فرمانده گردان زرهی که مأمور اجرای پاتک بود و یک فرمانده گروهان از همان گردان، کشته شده اند. ازاین رو، در ساعت 10 صبح به نیروهای عراقی مأمور اجرای پاتک دستور داده شد که تانک ها را عقب بکشند. دراین میان، اقدام آر.پی.جی زن های تیپ8 نجف در به هم ریختن آرایش تانک های عراقی بسیار مؤثر بود. این تیپ در هر 3 محور عملیاتی خود، موفق به تصرف و پاک سازی اهدافش شد.(1)

در محور قائم3 (تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) و تیپ1 لشکر21 حمزه) قرار بود این قرارگاه از 2 محور فرعی، عملیات خود را اجرا کند. در محور اول، نیروها بعد از شکستن خط، در عمق منطقه نفوذ کردند و تا ساعت 4 صبح، خود را به زیر هدف اصلی (ارتفاع 400) رساندند و عملیات پاک سازی در روز ادامه یافت. در محور دوم، نیروهایی که در عمق پیشروی کرده بودند، تا احداث پل بر روی دویرج در ساحل شرقی، در پشت رودخانه منتظر ماندند، تا اینکه در ساعت 5 صبح، مهندسی ارتش موفق به احداث پل روی رودخانه شد و باقیماندة نیروها و نیروهای

ص: 214

پشتیبانی کننده با استفاده از این پل به عمق منطقه روانه شدند و در کنار نیروهای محور اول قائم4 (تیپ14 امام حسین(ع) و تیپ84 خرم آباد)، 6 کیلومتر از جادة چم سری - شرهانی را تصرف و پاک سازی کردند. با این اقدام، حدود 60 درصد مأموریت این محور اجرا شد.(1)

مشکل قائم4 در عبور از رودخانة "دویرج" همچنان لاینحل مانده بود. ناکامی نیروهای محور2 (ربوط) و محور3 (چم هندی) در عبور از رودخانه، فشار روحی بسیاری به نیروها وارد آورده بود. هرچند عده ای از نیروها بدون اسلحه موفق به عبور از رودخانه شده بودند، خیس شدن خرج های آر.پی.جی؛ نداشتن راه ارتباطی و تدارکاتی و کمبود اسلحة انفرادی و مهمات، امکان هر اقدام مؤثری را از آنان سلب کرده بود. درهرصورت، این نیروها با استفاده از اندک امکانات موجود و نارنجک، به نیروهای در خط عراق حمله کردند و موفق به شکستن خط شدند، اما به دلیل تداوم نداشتن در پیشروی، با مشکل مواجه شدند و عراق نیز با اطلاع از وجود مشکل در این قسمت، آتش پرحجمی را روی آنان اجرا کرد.

فشار شدید دشمن؛ نبود امکانات و مهمات کافی؛ قطع ارتباط دو سوی رودخانه؛ نبود راه تدارکاتی؛ غرق شدن تعدادی از نیروهای خودی در رودخانه؛ خیس بودن لباس نیروها؛ سرمای شب کوهستان و... سبب ناکامی نیروها در این 2 محور شد. به همین دلیل، مسئولان تیپ، توان اصلی خود را صرف استفاده از محور اول (چم سری) کردند که تعدادی از نیروها در آغاز حرکت از نقطة رهایی و عده ای دیگر بعد از احداث پل چم سری، موفق به عبور از رودخانه شدند و هماهنگ با نیروهای محور دوم تیپ17 علی بن ابیطالب(ع)، بخشی از جادة آسفالتة چم سری - شرهانی را تصرف و منطقه را تا مقابل ارتفاعات 400 (بخشی از ارتفاعات حمرین) پاک سازی کردند.(2)

آنچه دراین میان برخی از مشکلات به ظاهر لاینحل را (مانند عبور از رودخانه طغیان کردة دویرج که در مسیر خود به ویژه در نقاط کم عرض و کوهستانی، با غرشی رعب انگیز همه چیز را با خود می برد) قابل تحمل می کرد، توان روحی و ارادة مردانی بود که در سیاهی شب، با اتکا به خدا، فقط به انجام وظیفة خود می اندیشیدند. شدت جریان آب را شاید تاحدی بتوان از سخنان محسن رخصت طلب راوی قرارگاه لشکر3 صاحب الزمان(عج) (قرارگاه تاکتیکی قائم) در این عملیات، دریافت:

سرعت و قدرت آب به میزانی بود که لوله های قطور فولادی به طول 10 متر و قطر 70 سانتی متر را که برای ساختن پل به منطقه آورده بودند، با خود برده و لوله هایی به این عظمت را به هم پیچانده بود. نیروها در چنین شرایطی به آب زدند و فقط خدا می داند که چگونه عبور کردند؟! بعضی ها که به داخل آب رفتند، چند صد متر جلوتر، خود را به آن طرف رودخانه رساندند(3)

در چنین وضعیتی، ابوشهاب فرمانده تیپ14 امام حسین(ع)، به فرمانده محور دستور داد: به همة بچه ها بگویید که چه درحال اقامت، چه درحال راه رفتن و چه درحال جنگیدن و در هر حالی که هستند، نماز صبح خود را بخوانند(4)در این وضعیت دشوار، نیروهای این تیپ موفق

ص: 215

به اجرای بخشی از مأموریت خود در شب اول شدند.

ساعت 7:30 صبح که از شدت و سرعت آب رودخانة "دویرج" کاسته شد، به نیروهای محور2 و 3 که آن سوی رودخانه مانده و موفق به پیشروی نشده بودند، دستور عقب نشینی داده شد و تعدادی از نیروهایی که مجروح نبودند، موفق به بازگشت از آن سوی رودخانه شدند. درنهایت، تیپ14 امام حسین(ع) فقط در محور اول، حدود 60 درصد از اهداف خود را تصرف و تأمین کرد و در دو محور دیگر، توفیقی به دست نیاورد. حضور هوانیروز پس از روشنایی هوا در محور چم سری و انتقال یک گردان از تیپ امام سجاد(ع) به عنوان احتیاط این محور و حمل مهمات و غذا و انتقال شهدا و مجروحان، موجب بهبود وضعیت تدارک(1) نیروهای محور تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) و تیپ14 امام حسین(ع) و کاهش فشار بر باقیماندة نیروهای محور2 و 3 این قرارگاه شد که موفق به پیشروی نشده و در آن سوی رودخانه مانده بودند.(2)

به طورکلی تا ساعت 6 صبح، اهداف اصلی موردنظر در مرحلة اول عملیات تصرف شد، اما موضوع مهم و نگران کننده، امکان رخنة دشمن بود که به دلیل الحاق نکردن نیروهای هم جوار وجود داشت. همچنین تأمین نشدن جناح چپ عملیات و امکان پاتک دشمن از این جناح، منطقة عملیاتی را تهدید می کرد. منطقة عملیاتی قائم3 (تیپ17 و تیپ1 از لشکر21 حمزه) نیز به دلیل پاک سازی ناقص، ناامن بود و عراق با یک گردان پیاده و زرهی، جادة شنی نهرعنبر - چم سری را تهدید می کرد و آن را زیر آتش مستقیم خود قرار داده بود. محل استقرار این گردان عراقی، بخشی از دامنة ارتفاعات400 بود که از اهداف گردان های محور2 قرارگاه قائم3 محسوب می شد. این گردان ها به دلیل تأخیر در عبور از چم سری و دیررسیدن به منطقه، موفق به تصرف این بخش از ارتفاع 400 نشده و در پایین ارتفاعات مستقر بودند.

در این مرحله از عملیات، با تأکیدهای فرماندهی لشکر فتح، یگان های این قرارگاه در روز، ارتفاعات 300 و 400 را تصرف کردند و دشمن نیز در سمت چپ ارتفاعات حمرین به طرف جنوب، از ارتفاع 200 تا جادة چم سری - شرهانی، گسترش یافت. هرچند با هدایت فرماندهی عملیات و تلاش یگان های حاضر در منطقه، رخنه های موجود بین نیروها پوشانده شد، عراق در محدوده ای به عرض 4 کیلومتر که شمال آن، ارتفاعات 200 روی جادة شنی شرهانی - نهرعنبر و جنوب آن، جادة شرهانی - چم سری بود، با اتکا به عقبة سه راهی شرهانی - زبیدات حضور داشت.(3)

ص: 216

1

با ابتکار عمل رزمندگان ایران، موانع و مواضع پیچیدة عراقی در منطقة عملیاتی محرم فروریخت و ارتش عراق در این منطقه دچار سردرگمی و سرگردانی شد. گزارش های رسیده حاکی از آن است که یگان های ارتش عراق تمرکز خود را از دست داده اند و قادر به تصمیم گیری نیستند. قرارگاه عملیاتی قائم دراین زمینه گزارش می دهد: دشمن، با آغاز این عملیات و پیشروی نیروهای خودی به عمق منطقه، آرایش نیروهایش را از دست داد و نتوانست نیروهای خود را برای یک پاتک سنگین و تأثیر گذار سازماندهی کند. دراین حال، نیروی هوایی ارتش عراق در یک اقدام غیر مترقبه، اقدام به بمباران هوایی در شب کرد که نشان دهندة ناامیدی ارتش عراق از ایجاد یک سازمان منطقی بین نیروهای زمینی اش بود. کاهش آتش توپخانة عراق در ساعت های اولیة درگیری و تقاضاهای مکرر کمک یگان های درگیر، حاکی از ضعف دشمن بود و وعدة فرماندهان عراقی برای اعزام نیرو نیز تأثیری در تقویت روحی آنان نداشت. با روشن شدن هوا، عراق بار دیگر مبادرت به بمباران منطقه با بمب های خوشه ای کرد که این اقدام 15 بار و هر بار به وسیلة چند فروند هواپیمای بمب افکن انجام شد. باوجوداین، نیروهای پیاده و زرهی عراق تلاش چندانی نکردند و نیروهای پیاده به دلیل نداشتن نیروی مناسب در منطقه فقط مقاومت هایی اندک و ناچیز در خط داشتند و موفق به اجرای پاتک عمده ای نشدند.(1)

در عملیات شب و روز اول، موانع پیچیدة دفاعی عراق(2) فروریخت و ارتفاعات سلسله جبال حمرین (شامل ارتفاعات 400، 298 و ارتفاعات پیرامونی آن)، پل چم سری و حوزة نفتی بیات به تصرف نیروهای خودی درآمد؛ پاسگاه های مرزی بیات، نهرعنبر، چم سری و موسیان، آزاد و جادة عین خوش - دهلران از دید و تیر دشمن خارج شد و جمعاً حدود 550 کیلومتر مربع از خاک کشور آزاد شد و نیروهای رزمی با کمک نیروها و امکانات مهندسی، اقدام به تحکیم مواضع خود کردند.(3)

2

با گذشت کمتر از 48 ساعت از عملیات محرم، گزارش های رسیده حاکی از واردشدن خسارات و صدمات سنگین به ارتش عراق است. در این عملیات، ارتش عراق دست کم، 5 تیپ و 150 دستگاه تانک خود را از دست داد. براساس گزارش های موجود، در این مرحله از عملیات، 9 تیپ عراق به شرح ذیل بین 20 تا 80 درصد آسیب دید:

1. تیپ423 پیاده، 70 درصد منهدم؛ 2. تیپ606 پیاده، 60 درصد منهدم؛ 3. تیپ60 زرهی، 30 درصد منهدم؛ 4. تیپ505 پیاده، 70 درصد منهدم؛ 5. تیپ24 مکانیزه، 30 درصد منهدم؛ 6. تیپ703 پیاده، 50 درصد منهدم؛ 7. تیپ108 گارد مرزی، 30 درصد منهدم؛ 8. تیپ16 زرهی، 20 درصد منهدم؛ 9. چهار گردان جیش الشعبی، 80 درصد منهدم. در این عملیات،

ص: 217

چند قرارگاه گردان، قرارگاه تیپ های505 و 606 و قرارگاه تاکتیکی لشکر10 زرهی عراق کاملاً نابود شدند.(1)

همچنین اقلام زیر به دست نیروهای خودی منهدم یا به غنیمت گرفته شد:

علاوه بر آمارهای فوق، تعداد بسیار زیادی سلاح های سبک از انواع مختلف و مقادیر قابل توجهی مهمات به دست آمد. مجموع غنائم به دست آمده، به استعداد یک تیپ کامل بود و در میان تانک های غنیمتی نیز 22 تانک نو و سالم وجود داشت.(2)-(3)تعداد اسیران عراق در این روز، بالغ بر 1400 نفر بود که معاون تیپ606 نیز در میان آنها دیده می شد.(4)

1

اجرای عملیات محرم در شرایط بد جوی، سرعت عمل نیروهای خودی در رخنه به مواضع و موانع دشمن و غافلگیری دشمن باوجود آگاهی قبلی از عملیات، موجب به اسارت درآمدن عدة زیادی از نیروهای عراق شد. بخشی از سخنان اسیران بلندپایة عراقی دربارة چگونگی اسارتشان، به شرح زیر است:

سرگرد صابر محمد صالح فرمانده گروهان دوم گردان یکم از تیپ505 دربارة وضعیت نیروهای عراقی پس از آغاز عملیات گفت: تیپ17 مکانیزه و 24 زرهی پس از حملة نیروهای ایرانی، از شرق بصره به منظور کمک به واحدهای درگیر به منطقه آمدند، اما نتوانستند کاری انجام دهند و حتی گردان های تانک "تحریر" و "صدام" که گردان های ورزیده ای هستند نیز نتوانستند بیش از چند ساعت در مقابل نیروهای ایرانی مقاومت کنند. وی افزود: سرتیپ محمد عماد حسن فرمانده تیپ505 و معاونان وی سرهنگ موفق حسن، و سرهنگ صلاح الدین حسن، پس از هجوم رزمندگان ایرانی از میدان گریختند و به دنبال آن، بی نظمی بی سابقه ای در

ص: 218

میان نیروهای عراقی حاکم شد و آرایش نیروهای عراقی درهم ریخت(1)

یکی دیگر از فرمانده گردان های تیپ606 که در شب اول به اسارت درآمد، دربارة علت غافلگیری نیروهای عراق گفت: ما تقریباً از 10 روز قبل، با این احتمال که نیروهای ایرانی در دهة اول محرم حمله خواهند کرد، در آماده باش به سر می بردیم، اما در شبی که نیروهای ایران به ما حمله کردند، از آماده باش خارج شده بودیم، زیرا در آن شب، باران شدید و وزش طوفان، احتمال حملة نیروهای ایرانی را از بین برد، اما برخلاف انتظار ما، عملیات اجرا شد و به نتیجه رسید.(2)

1

باتوجه به اینکه در مرحلة اول عملیات محرم، منطقه ای به عرض و عمق تقریبی 4 کیلومتر در اختیار نیروهای عراقی باقی ماند، فرماندهان یگان های عمل کننده، با احتمال اینکه این رخنه، وضعیت عملیاتی نیروهای خودی را با مشکل روبه رو کند، برای رفع این نقیصه، تدابیری اندیشیدند که گام بعدی نیروهای خودی در ادامة عملیات بود.

اصلاح خط پدافندی و تعقیب نیروهای دشمن، از دغدغه های اصلی فرماندهان در روز اول بود، بنابراین درحالی که نیروهای در خط، مشغول احداث خط پدافندی و دفاع از منطقه بودند، فرماندهان یگان های تحت امر لشکر3 فتح، در مقر قرارگاه تاکتیکی این لشکر به بحث و گفت وگو دربارة چگونگی اصلاح خط پدافندی و پرکردن شکاف و رخنة موجود بین قرارگاه های قائم4 و قائم3 (تیپ14 امام حسین(ع) و تیپ84 خرم آباد با تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) و تیپ1 لشکر21 حمزه) که 4 کیلومتر عرض و حدود 4 کیلومتر عمق داشت و تهدیدی برای خط خودی محسوب می شد، پرداختند. هرچند وجود شکاف در خطوط نیروهای خودی، نسبتاً محدود و کوچک بود، درصورت پیشروی دشمن می توانست نیروهای خودی را دو قسمت کند که این خود علاوه بر آنکه تهدیدی جدی برای نگهداری مواضع تصرف شده بود، مبنایی برای حرکت های بعدی عراق، ازجمله پاتک زرهی از جناح چپ (محور جنوبی عملیات) و محاصرة بخشی از نیروها در این جناح می شد.(3)ضمن آنکه حضور پراکندة بخشی از نیروهای زرهی دشمن که در تپه های منطقه محاصره شده بودند، در فردای آن روز ایجاد خطر می کرد. در مباحث بعدازظهر و نهایتاً در ساعت 9 شب مقرر گردید:

الف) 2 گردان از تیپ44 قمربنی هاشم(ع) (قائم6) به فرماندهی کریم نصر، از جناح راست منطقه، یعنی دامنة چپ ارتفاعات 300 و 400 با اتکا به جادة شنی شرهانی - نهر عنبر حرکت و به طرف سه راهی شرهانی پیشروی کنند(4)

ب) یک گردان از تیپ14 امام حسین(ع) (قائم4) و یک گردان از تیپ امام سجاد(ع) (قائم5) به صورت ادغامی به فرماندهی ابوشهاب (فرمانده تیپ14) و معاونت برادر رودکی (فرمانده تیپ امام سجاد(ع)) از جناح چپ منطقه، رخنه و با اتکا به جادة آسفالتة شرهانی - چم سری

ص: 219

حرکت کرده، پس از انهدام نیروهای عراقی در سه راهی شرهانی با قائم5 الحاق و به طرف جنوب شرقی پدافند کنند.

ج) یک گردان از تیپ امام سجاد(ع) (قائم5) و یک گردان منها از تیپ84 خرم آباد و 2 گردان از تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) ارتش، برای پاک سازی نیروهای باقیماندة عراقی در منطقة عملیاتی قائم3 (محدودة عملیاتی قرارگاه قائم3 در شب اول عملیات) آماده شوند.(1)بنابراین، مأموریت فوق به فرماندهان یگان های مربوط ابلاغ و مقرر شد به محض آمادگی نیروها، مراتب برای اجرای عملیات به قرارگاه فتح اعلام شود(2)

1

پس از گذشت 24 ساعت از شروع عملیات محرم، ارتش عراق در منطقة عملیاتی مسلم بن عقیل(ع) اقدام به تک کرد. در ساعت 22:30 شب(3) ارتش عراق با استفاده از یک گردان نیروی پیاده(4) و حمایت زرهی و آتش گسترده، با هدف تصرف ارتفاعات "گله شوان" و "سان واپا" در محور مندلی، اقدام به حمله کرد که با مقاومت نیروهای مستقر در این ارتفاعات مواجه شد.(5)

تلاش نیروهای عراقی در چند نوبت دیگر و به صورت مکرر برای رخنه در خطوط نیروهای خودی بی ثمر ماند و نتیجة تلاش دشمن با انهدام 24 دستگاه تانک، 3 دستگاه خودرو، یک دستگاه نفربر و 4 قبضه خمپاره انداز، به شکست انجامید و تعدادی موشک مالیوتکا نیز به غنیمت گرفته شد. درنتیجة این اقدام، حدود 400 نفر از نیروهای عراقی کشته یا مجروح شدند و تعدادی نیز به اسارت درآمدند(6)

2

ارتش عراق همچون گذشته پس از شکست در عملیات زمینی، بر شدت اقدامات هوایی خود در سایر مناطق عملیاتی به ویژه حوزة خلیج فارس افزود و برای جبران شکست های زمینی، به بمباران این مناطق پرداخت.

در منطقة عملیاتی عین خوش در ساعت 8 بامداد، یک فروند هواپیمای دشمن با فعالیت پدافند هوایی نیروهای خودی سرنگون شد.(7)

همچنین ساعت 21:33 چند فروند هواپیمای عراقی به جزیرة خارک حمله کردند که با واکنش به موقع و مؤثر پدافند هوایی مستقر در منطقه، موفق به بمباران جزیره نشدند و از منطقه گریختند.(8)

همچنین به گزارش رادیو بی بی سی به نقل از خبرگزاری ها، عراق امروز مرز تازه ای برای منطقة غیر قابل عبور (منطقة نظامی) دریایی که در ماه اوت (مردادماه) در قسمت شمالی خلیج فارس اعلام کرده بود، قائل شده است. مرز تازه، کمی به سوی شرق (تنگة هرمز) سوق

ص: 220

داده شده است. خط جدید مرزی از نقطة سی مایل دریایی در شرق کویت شروع می شود و با انحنایی در جنوب شرقی، به میانة خلیج فارس ادامه می یابد و سپس به جنوب شرقی تا نزدیک سواحل ایران در بندر بوشهر کشیده می شود. هدف عمدة ترسیم این مرز دریایی جدید، ایجاد امکان بیشتر برای کشتیرانی به غرب خلیج فارس و کویت است.(1)

1

هم زمان با پناهنده شدن تعداد دیگری از مردم عراق به جمهوری اسلامی ایران، مردم ایران برای کمک به جبهه های جنگ، نیروها و امکانات بسیاری را به سوی جبهه ها اعزام و ارسال کردند.

درحالی که 11 تن از اهالی عراق، ازطریق مرز مریوان و مرزهای استان باختران، وارد ایران شدند و خود را به نیروهای مستقر در مناطق مرزی معرفی کردند،(2) امروز هلال احمر ساری، 21 نفر از افراد متخصص در رشته های گوناگون را به جبهه های جنگ اعزام کرد.(3)

علاوه براین، تعدادی از نیروهای رزمندة بسیجی و کارکنان امور تربیتی منطقة 18 تهران با بدرقة مردم، از پایگاه اسلام شهر روانة جبهه های جنگ شدند.(4) 40 تن از نیروهای مردمی کرج و ساوجبلاغ نیز به منظور کمک به بازسازی شهر شوش به این شهر اعزام شدند.(5)

مردم و عشایر سمیرم استان فارس هم در یک راه پیمایی، کاروان کمک ها و هدایای مردم این شهر را که شامل 105 تن سیب درختی، 12 تن گندم، 64 رأس گوسفند و 2 میلیون ریال وجه نقد بود، بدرقه کردند(6) ازطرف اهالی روستاها و بخش های اطراف رودسر هم مبلغ 025,150,1 ریال به حساب مربوط به کمک های مردم به جبهه ها واریز شد.(7)

2

در درگیری میان نیروهای نظامی و امنیتی ایران با عناصر مسلح وابسته به گروه های غیر قانونی که حکومت عراق با ارسال اسلحه، مهمات و امکانات، از آنها پشتیبانی می کند، تعدادی کشته یا زخمی شدند و درپی عملیات های موفق نیروهای خودی نیز 4 عضو حزب دمکرات، خود را تسلیم نیروهای خودی کردند.

در ادامة پاک سازی روستاهای محور پیرانشهر - سردشت، نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه، عملیاتی را با موفقیت اجرا کردند. در این عملیات، نیروهای خودی در ادامة عملیات 4 آبان، توانستند 4 روستای "فلاس"، "شیوه سل"، "بیشاسب" و "قلعه خاره" و یک پایگاه نیروهای مسلح غیر قانونی در شمال سردشت را پاک سازی کنند. در این عملیات، تعدادی از عناصر مسلح غیر قانونی کشته یا زخمی شدند.(8)

نیروهای قرارگاه حمزه همچنین با اجرای یک عملیات در روستای "اقل" از توابع بانه، یک

ص: 221

نفر از چته های گروه "خبات"(1) را دستگیر کردند و یک سلاح کمری و مقادیر زیادی فشنگ به دست آوردند.(2)

در محور سردشت - پیرانشهر، نیروهای تأمین "کال دره" (از لشکر64 ارومیه) به کمین ضد انقلاب برخورد کردند که 6 نفر از آنان مجروح و 3 نفر نیز مفقودشدند.(3)

همچنین در مسیر مراسم عزاداری و سینه زنی ایام محرم تعدادی از نیروهای سپاه در جادة روستای "باجوند" در محور سردشت - پیرانشهر، یک مین قوی تله گذاری شده منفجر شد که درنتیجه، 4 تن از عزاداران شهید و چند نفر نیز دچار موج گرفتگی شدند. به دنبال این حادثه، جاده بازدید و کنترل شد و تعدادی مین ضد تانک و ضد نفر، کشف و خنثی گردید.(4)

در روستای "تیزکریری" در محور صائین دژ - تکاب نیز یک دستگاه خودرو خاور شخصی به مین ضد تانک تعبیه شده در مسیر برخورد کرد که درنتیجة انفجار مین، خودرو واژگون و منهدم شد و رانندة آن به شهادت رسید و 2 سرنشین دیگر مجروح شدند(5)

همچنین در ادامة درگیری های پراکندة نیروهای ضد انقلاب با نیروهای پایگاه خلیفه واقع در گردنة میدان در شمال سقز، یک پاسدار مجروح شد.(6)

امروز 4 نفر از اعضای حزب دمکرات در بانه و سنندج، با تحویل سلاح هایشان، خود را به سپاه معرفی و تقاضای امان نامه کردند(7)

طبق گزارشی، محمد فاله از مسئولان گروه کومه له که به عراق رفته بود، امروز همراه با تعدادی از افراد وابسته به این گروه، به مقر اَزپِژوِل این گروه (در حوالی بانه) مراجعت کرد. وی در بازگشت از عراق، 30 بار قاطر اسحله و مهمات را که از ارتش عراق تحویل گرفته، همراه خود آورده است.(8)

1

ابراهیم سنجقی فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، در هم اندیشی "وحدت نظر و وحدت عمل در کردستان" که امروز در شهر ارومیه آغاز به کار کرد، حوادث این منطقه را بخشی از تلاش ابرقدرت ها برای ایجاد وقفه در روند انقلاب اسلامی دانست و تشکیل قرارگاه حمزه در

ص: 222

استان های کردستان و آذربایجان غربی را یک ضرورت برای حل ریشه ای مشکلات امنیتی، نظامی و غیر نظامی این استان ها قلمداد کرد. وی در بخشی از سخنان خود گفت:

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، زمانی که دنیا، به ویژه ابرقدرت های سلطه گر، انقلاب اسلامی را بری از همة مکاتب الحادی و دور از هر وابستگی دیدند، تصمیم گرفتند به هر ترتیبی مانع گسترش آن شوند و آن را از راه راست که همانا حکومت قرآن است، منحرف کنند. به همین دلیل، موضوعاتی مانند کردستان را به وجود آوردند، ولی این توطئه هم مانند سایر دسایس آنان، با ایثار و فداکاری امت مسلمان و مبارز ایران، نقش برآب شد.

فرمانده قرارگاه حمزه، عملکرد دولت موقت را در مواجهه با موضوع کردستان، غلط و خیانتکارانه خواند و دربارة نقش مردم و روحانیان اهل سنت کُرد در طرد ضد انقلاب و تشکیل قرارگاه حمزه، اظهار کرد: هرچند بعد از مطرح شدن این موضوعات در کردستان ازسوی ارگان های مختلف و به ویژه، روحانیان اهل تسنن، تلاش های چشمگیری به منظور کمک به مردم مستضعف انجام شد و عناصر ضد انقلاب از منطقه رانده شدند، هیچ کدام از این کوشش ها به حل ریشه ای مشکلات کردستان نینجامید، تا اینکه ضرورت تشکیل قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در وهلة اول به عنوان یک ستاد هماهنگ کنندة عملیات نظامی و در وهلة دوم به عنوان یک ارگان بررسی کنندة ریشه ای موضوعات کردستان احساس شد.(1)

1

شیخ عزالدین حسینی که به دلیل وضعیت جدید پیش آمده و ملاقات با سران جبهة گروه های مخالف نظام جمهوری اسلامی در خارج کشور، اخیراً به فرانسه رفته است، در مصاحبه ای با نشریة لوموند در پاریس گفت: جمهوری اسلامی به بزرگ ترین حملة خود درطول 4 سال گذشته علیه کردها دست زده است و از این حمله، 3 هدف دورکردن کردها از مرز عراق؛ منزوی ساختن نیروهای مقاومت و حمله به عراق ازطریق کردستان را دنبال می کند.

ص: 223

وی با اعلام اینکه برای تماس با رهبران مخالف رژیم به پاریس آمده است، اعتراف کرد که نیروهای گروه های معارض، بسیاری از مناطق را از دست داده و به قسمت های کوهستانی عقب نشینی کرده اند.(1)

شیخ عزالدین حسینی همچنین در مصاحبه با نشریة الوطن العربی چاپ پاریس دربارة سفر خود به فرانسه و همچنین محتوای گفت وگوهایش با مسعود رجوی گفت: «من برای افشای رژیم، موقتاً به خارج آمده ام و روابط خود را با مجاهدین به علت اینکه مسلمان واقعی اند، محکم کرده، رجوی را تأیید می کنم. ما قراردادی بین خود امضا کرده ایم که درصورتی که رجوی، رئیس جمهور شود، خودمختاری کردها را عملی سازد.»(2)(3)

نشریة رویدادها و تحلیل نیز به نقل از

ص: 224

رادیو امریکا دربارة سفر وی به پاریس نوشت: «عزالدین حسینی که به منظور بحث دربارة خودمختاری کُردها و روشن کردن مواضع رجوی و بنی صدر دراین باره وارد پاریس شده است، به تمامی مخالفان جمهوری اسلامی توصیه کرد، باهم متحد شوند.»(1)

1

نشریة رویدادها و تحلیل نوشت: حزب دمکرات کردستان ایران با انتشار بیانیه ای، اقدامات نظامی ایران به منظور آزادسازی مناطق اشغال شده به دست رژیم عراق را محکوم کرد و از آنچه، آن را عفو عمومی کردستان عراق خواند، استقبال کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «حزب دمکرات کردستان ایران، تجاوز ایران به کشور عراق را ... شدیداً محکوم می کند. حزب ما، این تجاوز را کمک مستقیم به اسرائیل به منظور تضعیف صفوف کشورهای عربی و به ویژه مردم قهرمان فلسطین و جزئی از نقشة امپریالیسم امریکا در خاورمیانه می داند.»

در قسمت دیگری از بیانیه اضافه شده است: «حزب دمکرات کردستان ایران، اقدامات صلح جویانة دولت عراق را ... تأیید می کند. همچنین از آزادی عموم زندانیان سیاسی در عراق و اعلان عفو عمومی درمورد مبارزان کردی که علیه دولت اسلحه برداشته اند، استقبال می کند و این اقدامات را عامل مؤثری درجهت تقویت جبهة داخلی دربرابر تجاوز رژیم ایران می داند.»(2) صدام نیز در یک اقدام متقابل، در یک مصاحبة تلویزیونی اعلام کرد، چنانچه حزب دمکرات ایران تقاضای اسلحه و مهمات یا آذوقه از کشور عراق کند، نیازمندی های آنان را برآورده خواهد کرد.(3)

2

در درگیری میان نیروهای امنیتی ایران با گروه های ضد انقلاب، خسارت های سنگینی به نیروهای ضد انقلاب وارد شد.

امروز یک ساختمان در خیابان بهار تهران که خانة تیمی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود، شناسایی شد و به محاصرة نیروهای سپاه و دادستانی انقلاب درآمد، اما قبل از ورود نیروهای امنیتی به داخل خانه، یکی از اعضای سازمان با خوردن قرص سیانور اقدام به خودکشی کرد و 4 عضو دیگر دستگیر شدند.(4) در خیابان سلسبیل تهران نیز یکی از عناصر سازمان که شناسایی شده بود، در درگیری با نیروهای امنیتی کشته شد.(5)

در خیابان گرگان شهر تهران هم 2 نفر از عناصر مسلح سازمان در محل قرار، شناسایی و دستگیر شدند و یک نفر دیگر از اعضا نیز در خانة تیمی به دام افتاد.(6)

در خیابان خوش تهران، یکی از اعضای سازمان با لباس مبدل نیروهای کمیته، به منزل یکی از افسران ارتش وارد شد و با سرقت یک تفنگ و مجروح کردن فرزند خانواده، از محل گریخت. وی با تعقیب نیروهای کمیته، در چهارراه خوش، محاصره و دستگیر شد. از نامبرده

ص: 225

یک عدد نارنجک جنگی به دست آمد.(1)

امروز همچنین مخفیگاه یک نفر از افراد اصلی و عملیاتی سازمان در شاهین شهر استان اصفهان که مسئول به شهادت رساندن 3 تن از نیروهای سپاه بود و از زندان گریخته بود، شناسایی شد و به محاصرة نیروهای امنیتی درآمد. با آغاز محاصره، وی به سوی نیروهای امنیتی تیراندازی کرد و پس از چند دقیقه، مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد.(2)

در اصفهان و با تلاش نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 15 تن از عناصر فعال سازمان دستگیر شدند در میان آنان، یکی از اعضای سازمان که از زندانی در جنوب کشور فرار کرده بود، به چشم می خورد.(3)

در قائم شهر نیز درپی اجرای طرح مالک و مستأجر، یک خانة تیمی شناسایی شد و یکی از عناصر فعال سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که قبلاً در شهرهای ساری و بابل فعالیت داشت، دستگیر شد. در این خانه تعدادی اسناد درون سازمانی و وسایل تکثیر به دست آمد.(4)

در شهر گچساران در استان خوزستان، 4 نفر از عناصر سازمان چریک های فدایی خلق شاخة اقلیت دستگیر شدند.(5)

در خیابان ابوسعید تهران نیز یکی از اعضای سازمان پیکار شناسایی و دستگیر شد.(6)

1

یک نشریة داخلی سپاه، از تلاش های سازمان مجاهدین خلق (منافقین) برای جلب حمایت بین المللی خبر داد. این نشریه نوشت: به دنبال ملاقات های پی درپی که از مدت ها قبل، بین سازمان با برخی نمایندگان حزب سوسیالیست ایتالیا انجام شده است، این حزب با انتشار بیانیه ای، حمایت خود را از شورای ملی مقاومت(7) در فرانسه اعلام و جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک رژیم ناقض حقوق بشر و جنگ طلب محکوم کرد. در قسمتی از این بیانیه آمده است:«حزب سوسیالیست، مراتب همبستگی و علاقة خود را به شورای ملی مقاومت ایران که مهم ترین ارگان دمکرات مخالف رژیم تهران است، اعلام می دارد.»

یادآوری می شود، این حزب که از احزاب سوسیالیستی اروپایی است، باتوجه به قدرت سیاسی اش بسیاری از کرسی های نمایندگان ایتالیا را در این دوره به خود اختصاص داده است.(8)

ص: 226

1

عملیات محرم و آزادسازی ارتفاعات مرزی متعلق به ایران که از ابتدای جنگ در تصرف ارتش عراق بود، در اکثر رسانه های منطقه و جهان انعکاس یافت. البته این خبرگزاری ها، عمدتاً اخبار مربوط را به نقل از منابع نظامی و رادیوهای ایران و عراق نقل کردند و گزارش خبرگزاری های غربی نیز لحن جانب دارانه از مواضع عراق داشت، ازجمله خبرگزاری یونایتدپرس از لندن گزارش داد: آخرین تهاجم ایران به داخل خاک عراق، نیروهای صدام حسین را به سمت یک موضع دفاعی تر سوق داد و این امر بی آنکه از عدم آمادگی نظامی عراق حکایت کند، بیان کنندة یک نیاز سیاسی است. این تهاجم، سومین حملة مهم ایران به عراق از ژوئیه محسوب می شود که صدام حسین در واکنش به آن به نیروهایش دستور داد قسمت عمدة زمین های اشغال شدة ایران درطول جنگ را تخلیه کنند و به مرزهای بین المللی بازگردند.(1)

خبرگزاری رویتر از بیروت نیز با انعکاس بخشی از اخبار مربوط به اطلاعیه های نظامی ایران و عراق، آورده است:

عراق این موضوع را که ایرانی ها سرگرم جنگ در داخل خاک آن کشور می باشند، تکذیب کرد. لطیف نصیف جاسم وزیر اطلاعات عراق، در بغداد گفت: تهران همواره ادعاهای زیادی به دنبال هریک از کوشش های ناموفق خود برای عبور از مرز داشته است. دیپلمات های عرب گفتند هرچند عراق اعلام کرده بود نیروهایش را تا مرز بین المللی عقب برده است، هنوز برخی از زمین های مورد اختلاف مرزی را که قبلاً در دست ایرانی ها بوده است، در تصرف خود دارد.(2)

2

انتشار یک مصاحبه و چاپ یک مقالة تحلیلی از جنگ ایران و عراق، بیان کنندة حساسیت رسانه های عمومی بین المللی دربارة آیندة جنگ است، به ویژه آنکه یکی از متخصصان مطالعات راهبردی مدعی شده است که ایران، زمانی تن به مصالحه خواهد داد که شرایط و اوضاع داخلی اش ایجاب کند. فرد هالیدی معتقد است، سرانجام آنها (رهبران ایران) با راه حلی موافقت خواهند کرد که چندان هم به نفعشان نخواهد بود.

فرد هالیدی که از تحلیل گران سیاسی و نظامی است و جزئیات جنگ عراق و ایران را به طور منظم پیگیری می کند، در مصاحبه با بی بی سی و در پاسخ به این سؤال که «آیا هدف ایران از حملة شب گذشته، برای عقب راندن خطوط دفاعی نیروهای عراقی بوده است و یا اینکه به منظور تحت فشار سیاسی قراردادن رهبران عراق صورت گرفته است؟» گفت:

«رهبران ایران، خواستار پیروزی اند و به نظر برخی از آنان، احتمالاً دستیابی به چنین

ص: 227

موفقیتی امکان پذیر است، اما به نظر من، اغلب آنان قبول کرده اند که رژیم صدام حسین سقوط نخواهد کرد و ارتش عراق نیز متلاشی نخواهد شد و درنتیجه رهبران ایران اکنون دو هدف محدودتر پیش رو دارند: اول تقویت هرچه بیشتر موضع ایران برای شرکت در مذاکرات است [که] تحقق این هدف مستلزم تضعیف بیشتر عراق [و] احتمالاً ازطریق استقرار توپخانه های ایران در شعاع شهرها و چاه های نفت عراق است؛ دوم آنکه رهبران ایران باید به مردم ایران اطمینان خاطر بدهند که ادامة نبرد هنوز هم ضروری است، زیرا هنگامی که نیروهای ایران وارد خاک عراق شوند، همان طورکه در ماه ژوئیة گذشته اتفاق افتاد، پشتیبانی مردم ایران از اقدام دولت یعنی ادامة جنگ علیه عراق، قطعاً کاهش خواهد یافت.»

هالیدی دربارة احتمال موفقیت گروه های میانجی برای برقراری صلح میان ایران و عراق که پیشنهادها یشان ازسوی رهبران ایران رد شده است، اظهارکرد: «رویة ایران درمورد انجام مذاکره برای پایان جنگ، درحال حاضر تقریباً مشابه سیاست دولت ایران در قبال گروگان های امریکایی است. به عبارت دیگر، رهبران ایران حاضر به مذاکره اند، هرچند که در مذاکراتشان انعطاف پذیر به نظر نیایند، [ولی] هنگامی که شرایط و اوضاع داخلی کشور ایجاب کند، آنها حاضر به مصالحه خواهند شد و اگر ماجرای گروگان های سفارت امریکا را معیار قرار دهیم باتوجه به تجارب قبلی باید گفت که سرانجام آنها با راه حلی موافقت خواهند کرد که چندان هم به نفعشان نخواهد بود. چه بسا شرایط سنگینی را که رهبران ایران این گونه تعیین کردند، بالاخره خود، آن را نادیده بگیرند.»(1)

رادیو بی بی سی امروز همچنین مقالة روزنامة گاردین را دربارة جنگ ایران و عراق پخش کرد که پیش از انتشار خبر عملیات محرم به چاپ رسیده است. نویسندة این مقاله به نقل از کارشناسان امور نظامی لندن می نویسد: «ابتکار عمل در جبهه های جنگ، در دست ایران است و عامل تعیین کننده درحال حاضر، نزدیک شدن فصل باران های موسمی در منطقة جنوبی مرز بین دو کشور خواهد بود که دشت های لم یزرع اطراف شهر عراقی بصره را به باتلاق تبدیل خواهد کرد.» در ادامة این مقاله آمده است:

«[کارشناسان امور نظامی معتقدند] یک حمله در چند جبهه ازطرف ایران، می تواند قابلیت رزمی ارتش عراق را که دارای تعداد کمتری نیروست، کاهش دهد؛ به ویژه باتوجه به این موضوع که احتمالاً بیشتر نیروهای عراقی در مواضع تدافعی مستقر شده اند که در عمل، قابلیت نقل وانتقال واحدها را کاهش می دهد. از سوی دیگر، عراق از برتری هوایی برخوردار است و علت عمدة آن، تحویل گرفتن جنگنده های تازه از شوروی و فرانسه است، [اما] ایران برای تهیة قطعات یدکی جنگنده های امریکایی نیروی هوایی خود با مشکل روبه روست و بیشتر واحدهای تحت خدمت این نیرو نیز در حوالی جزیرة خارک مستقر هستند.»(2)

ص: 228

1

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، در سخنان پیش از دستور جلسة امروز مجلس دربارة عملیات محرم و توفیقات حاصل از آن گفت:

«به لطف خداوند، دیشب رزمندگان قهرمان جمهوری اسلامی ایران، عملیات مفصل و وسیعی به نام "محرم" و با رمز "یا زینب" - دختر عظیم الشأن امیرالمؤمنین(ع) - در جبهة مرکزی انجام دادند که به طورکامل موفقیت آمیز بود و همة اهداف عملیات، تا اولین لحظات صبح امروز تأمین شده است.

[در این عملیات]، منطقة بسیار وسیعی از فکه تا دهلران به طول 50 کیلومتر و به عمق های مختلف از 10 تا 15 کیلومتر که ارتفاعات سوق الجیشی با معبرهای مهم نظامی و پایگاه های حساس مرزی [در آن واقع شده است] از دست دشمن بیرون آمد و اینجا یکی از دروغ های بسیار بزرگ صدام و حامیانش روشن شد که می گفتند از خاک ما بیرون رفته اند.(1) ما از خبرنگاران خارجی می خواهیم که بروند و ببینند درهمین عملیات کوتاه مدت، بیش از 500 کیلومتر از خاک ما، آن هم در نقطه های حساس مرزی، از دست دشمن گرفته شده که [این] نشان دروغ گویی صدام و همة بوق های استعماری است که در خدمت صدام بوده اند و ازطرفی [نادرست بودن] حرف هایی که این روزها به نام صلح طلبی و ازطریق علم کردن حرکت های مرموزی به نام میانجیگری مطرح می کنند.

ما از دنیای مستضعفان، از کسانی که حاضرند با انصاف قضاوت کنند، می خواهیم

ص: 229

ببینند ایران چگونه از حقش دفاع می کند. حرف های ما روشن و بدون ابهام است، تهدیدهای توخالی که ما را جدی تر می کند، نشان داد که [این تهدیدها] بی اثر است. غوغای تبلیغاتی در روحیة رزمندگان ما کوچک ترین اثری ندارد، بلکه آنها را جدی تر می کند. دست از تهدیدها بردارند و تسلیم حق بشوند.

با یک حملة سریع و کوتاه، وقتی که این گونه فتحی به دست می آید و جادة عظیم تدارکاتی در پشت مرزهای ما امروز در تیررس مستقیم نیروهای ما که در ارتفاعات مرزی خودمان مستقر هستند، قرار گرفته، باتوجه به شرایط جاری ما بازهم به دنیا اعلام می کنیم، جمهوری اسلامی ماجراجو نیست. صلح را بیش از هر کشوری می خواهد، اما حاضر نیست که از حقوقش صرف نظر بکند. همان طورکه اول گفتیم، صدام را متجاوز و یاغی می دانیم. برای ما صلح با صدام معنی ندارد. تا صدام هست، کلمة صلح را به کار نبرید. اگر حقوق ما را بپردازند، آنچه که مطرح است متارکة جنگ است و آن هم درصورتی است که در شرایطی باشیم که تمام حقوق مستضعفین منطقه و مخصوصاً ملت عراق تأمین شده باشد.»(1)آقای هاشمی افزود: «روی هم رفته، ما از عملیاتی که دیشب اجرا شد، بسیار خوشحالیم و از رزمندگان ممنونیم و ملت عظیم الشأن و رهبر ما و نمایندگان مردم، برای این رزمندگان قهرمان دعا می کنند و اینها همیشه در این مدت، پشتوانة جمهوری اسلامی و مایة نشاط و دلگرمی مسئولان و مردم بوده اند.»(2)

1

رؤسا و دبیران شوراهای برنامه ریزی وزارتخانه ها و استان های کشور، به همراه دکتر بانکی وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه و بودجه، عصر امروز با حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دیدار کردند. در این دیدار، رئیس مجلس با ضرورت برنامه ریزی در امور کشور گفت:

«ما داعیه داریم که می خواهیم در ایران الگو بسازیم تا در منطقه و دنیا برای مستضعفین راه جدیدی را باز کرده باشیم و براین اساس، بر روی کار برنامه ریزان بسیار حساب باز می کنیم، چون نیروهای مخلص دنیا تا یک مرحله ای با شعار و حماسه، جذب انقلاب می شوند، اما بعد از گذشت چند سال، دنیا محصول کار ما را در نظر می گیرد و ما در مراحل بعدی باید حساب پس بدهیم. [...] ما امروز اگر به مردم می گوییم که محرومیت را به خاطر انقلاب تحمل کنید، این فقط در سطح موقت و محدود و در این حد که ما در دوران تخریب و انتقال رژیم گذشته و پایه ریزی جامعة آینده هستیم، قابل قبول است. این حرف منطقی را مردم می فهمند، ولی کسی که نتوانسته است آینده ای بهتر از گذشته بسازد، حق نیست مردم را گول بزند. ما در ده سال آینده نمی توانیم به مردم بگوییم که سدها مهار نشده و آب ها هدر می رود و آب نداریم. ما می دانیم که هرچه قدر هم جمعیت ما رشد کند، خاک ایران ظرفیت تحمل جمعیتی بیش از دو

ص: 230

برابر جمعیت موجود، آن هم با برخورداری از رفاه و آسودگی بسیار را هم دارد.»

هاشمی رفسنجانی افزود: «ما در ایران انسان های خوش فکر، زحمت کش و نجیبی داریم. عده ای ممکن است در ابتدا با انقلاب تفاهم نداشته باشند، اما وقتی دیدند راه درستی طی می شود و قانع شدند که کسانی که حکومت می کنند قصد تحمیل چیزی را بر مردم ندارند، تغییر موضع داده و خدمت خواهند کرد.» وی سپس خطاب به برنامه ریزان کشور گفت:

«شما همة ابزار برنامه ریزی را دارید. مردم در آماردادن با شما همکاری کردند و مجلس، آمادة رسیدگی است و دولت نیز با شما هماهنگ است و ما مطمئن هستیم در مرحلة اجرا، مردم با ما همکاری می کنند. در این کشور حتی پولدارها یشان طبع سرمایه داران غربی را ندارند و اسلام، آنها را وادار می کند که مقدار زیادی از سرمایة خود را برای جامعه خرج کنند و همان ها نیز می توانند در خدمت برنامة شما قرار گیرند. اینها به ما نوید می دهد که اگر برنامة درستی به جامعه عرضه شود، می توان امیدوار بود که 5 تا 10 سال آینده، ثمرات تلاشمان را ببینیم.»

آقای هاشمی در پایان باتوجه به پیروزی عملیات محرم اظهار کرد: «امروز رزمندگان سلحشور، ما را خوشحال کردند. بچه های ما درکوه ها و زیر باران و آن شرایط سخت جنگ، جان می دهند که ما و شما در داخل کار کنیم و این مملکت را بسازیم. ما باید قدردانی کنیم و فرصت را مغتنم بشماریم و کار کنیم.»(1)

1

نمایندة مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در امور حج و سرپرست زائران ایرانی، پس از یک دوره بازدید و حضور در جبهه های جنگ، گفت وگویی اختصاصی با روزنامة کیهان انجام داد. حجت الاسلام موسوی خوئینی ها در این گفت وگو دربارة وضعیت نیروهای خودی در جبهه ها گفت: نکتة بسیار مهم در جبهه ها، تلفیق و ادغام نیروهای سپاه و ارتش و بسیج بود که در فتح خرمشهر هم وجود داشت، اما به این اندازه نبود؛ یعنی از قرارگاه تا خط مقدم جبهه، درهمة مراحل، سپاه و ارتش باهم عمل می کردند؛ در طراحی نقشه های جنگ و اجرا باهم بودند و این از نعمت های الهی است و برادران ارتش و سپاه اهمیت آن را درک و از تجربیات یکدیگر استفاده کردند و خود برادران هم یکی از علل موفقیت های اخیرشان در جبهة مندلی را همین هماهنگی و اشتراک در کار می دانستند.

نمایندة امام دربارة مباحث صلح اظهار کرد: ازنظر دیپلماسی در دنیا باید این واقعیت را بگوییم که ما از ابتدا دنبال جنگ نبودیم و جنگ را هم شروع نکردیم و باوجود آنکه بسیاری از همسایگان، بعد از پیروزی انقلاب رفتار دوستانه ای با ما نداشتند، جمهوری اسلامی ایران بنا ندارد که در امور داخلی آنها دخالت کند، ولی این جنگ را آنها شروع کردند. ما همیشه زندگی درحالت صلح را ترجیح می دهیم، اما اگر کسی بخواهد به ایران و انقلاب تجاوز کند، مجازاتش همان است که صدام دیده است.

ص: 231

وی همچنین دربارة اعلام پذیرش صلح ازسوی عراق گفت: صدام برای اینکه در افکار عمومی، جنگ طلب و متجاوز معرفی نشود، بلکه فردی معرفی گردد که مورد حمله واقع شده است، می گوید که ما طرف دار صلح هستیم. از طرف دیگر، حکومت عراق چون اساساً خود را در مخاطره می بیند، طرف دار صلح شده است. صدام اگر قدرت نظامی اول جنگ را داشت، هرگز از صلح صحبت نمی کرد، ولی ادعای صلح در شرایطی است که صلح به نفع متجاوز تمام خواهد شد، درحالی که ارتش عراق هنوز هم در بعضی نقاط در خاک ایران حضور دارد. بنابراین، صلح معنایی ندارد.

امروز صدام، هم فریاد "قادسیه" سر داده است و هم اعلام صلح طلبی می کند. شرایط ما حداقل چیزی است که ما می خواهیم. اگر این شرایط پذیرفته شود، ما دیگر جنگ نداریم. اصلاً جنگ صدام تمام می شود، اما اگر متجاوز در خاک ما باشد خسارت نپردازد، تنبیه هم نشود، موضوع جنگ وجود دارد. این چیزی نیست که ما بگوییم، اگر مسئولان هم بگویند ما متجاوز را بخشیدیم، مردم به مسئولان اجازه نمی دهند چنین تصمیمی بگیرند. چون تصمیم گیری با مردم است و این هم شرایط بسیار منطقی است و حداقل چیزی است که یک مظلوم می خواهد انجام شود(1)

1

ایران از پذیرفتن سفیر جدید فرانسه در ایران خودداری کرد. درپی اعلام این تصمیم، صبح امروز وزارت امور خارجه با احضار کاردار فرانسه در تهران، دلایل نپذیرفتن سفیر جدید فرانسه را به اطلاع وی رساند. وزارت خارجة جمهوری اسلامی، دلیل این تصمیم را حمایت دولت فرانسه از تروریست ها، به ویژه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و پناه دادن به سران سازمان اعلام کرد. وزارت خارجه تأکید کرد: تا زمانی که این روحیة خصمانه ازطرف دولت فرانسه دربارة ملت مسلمان ایران ادامه داشته باشد و خاک آن کشور لانه ای برای تروریست های منافق که بزرگ ترین جنایات را در ایران مرتکب شده و پاک ترین افراد ملت را به شهادت رسانده اند، باشد، روابط سیاسی دو کشور ارتقا نخواهد یافت.(2)

اقدام ایران در نپذیرفتن سفیر فرانسه، بازتاب وسیع و گسترده ای در رسانه های جمعی کشورهای غربی داشت؛ ازجمله رادیو بی بی سی دراین باره گزارش داد: دولت ایران اعلام کرده است که سفیر جدید فرانسه را نمی پذیرد و خبرگزاری ایران اعلام کرده است که این تصمیم به دلیل حمایت فرانسه از تروریست های ضد انقلاب در ایران، اتخاذ شده است. خبرنگاران اظهار می کنند که این، نشانه ای از حضور بنی صدر رئیس جمهور اسبق ایران و مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق در پاریس است.(3)

این رادیو در تحلیل دیگری به نقل از سخنگوی وزارت خارجة فرانسه اعلام کرد: فرانسه برای روابط خود با ایران، اهمیت بسیاری قائل است و درواقع، روابط دو کشور به طورکلی قطع نشده و درحال حاضر، کاردار سفارت فرانسه در تهران مسئول انجام امور سفارتخانه است.(4)

ص: 232

روزنامة لوموند چاپ فرانسه نیز در واکنش به این تصمیم دولت ایران در مقاله ای با عنوان "تهران عدم پذیرش سفیر جدید فرانسه را در حمایتی که پاریس از ضد(انقلابیون) می کند، توجیه می کند"، نوشت: تهران امروز با ارسال یادداشتی به فرانسه، نپذیرفتن سفیر جدید، آقای "ژوزف پائولی" را که خبر آن در روزنامة رسمی مورخ 31 اکتبر انتشار یافته بود، اعلام کرد. این روزنامه سپس با یادآوری قسمتی از اطلاعیة ایران آورده است: سفیر سابق فرانسه پس از تظاهرات ضد فرانسوی در تهران که اعتراضی به فعالیت های پناهندگان ایران در فرانسه (بنی صدر و رجوی) بود، در تاریخ اوت 1981 (مرداد - شهریور 1360) به فرانسه فراخوانده شد. سوءقصدی که اخیراً به کشته شدن آیت الله اشرفی اصفهانی انجامید، سبب شد تا مجدداً حمله هایی علیه فرانسه آغاز شود و اقداماتی معترضانه ضد دولت فرانسه انجام گیرد.(1)

خبرگزاری فرانسه از پاریس هم این اقدام را گام دیگری در روند تیرگی روابط دو کشور خواند و با اشاره به روابط خوب ایران با فرانسه در ماه های قبل از انقلاب، به ویژه زمان حضور امام در "نوفل لوشاتو"، سیر وخیم شدن روابط ایران و فرانسه را به سه مرحله تقسیم کرد:

1. اقامت شاپور بختیار در فرانسه؛ 2. تحویل هواپیماهای جنگی میراژ به عراق در بحبوحة جنگ عراق و ایران؛ 3. پناهندگی بنی صدر و رجوی به این کشور در تابستان 1360. این خبرگزاری افزود: بحران میان دو کشور در اواسط تابستان 1360 به اوج خود رسید و فرانسوا میتران رئیس جمهور، تصمیم به تخلیة همة فرانسویان از ایران گرفت. آخرین سفیر فرانسه (گی ژورژی)، اواسط مرداد به پاریس فراخوانده شده بود و ایران نیز به نوبة خود، از وی خواست تا ظرف 3 روز ایران را ترک کند، زیرا فرانسه به خواست ایران برای استرداد دو تروریست، یعنی بنی صدر و رجوی، پاسخ مثبت نداده بود. از آن پس، فرانسه در ایران سفیر نداشت.

خبرگزاری فرانسه با اشاره به سخنان سخنگوی وزارت امور خارجة فرانسه به توافق قبلی تهران دربارة اعزام "پائولی" به عنوان سفیر، اعلام کرد: به عقیدة ناظران، به نظر می رسد دولت ایران در آخرین لحظات، تصمیم به نپذیرفتن سفیر جدید فرانسه گرفته است(2)

1

باوجود مواضع مسئولان ایران دربارة صلح و نپذیرفتن پیشنهادهای تکراری هیئت های اعزامی به ایران ازجمله هیئت صلح کنفرانس اسلامی و...، تبلیغات سیاسی دراین زمینه همچنان ادامه دارد.

ملک فهد پادشاه عربستان، در مصاحبه ای با رادیو ریاض، به مقایسة برخورد ایران و عراق با مقولة جنگ و صلح پرداخت و اظهار کرد: وقتی از عراق سخن می گویم، درواقع می دانم که این کشور خواستار صلح است و می خواهد به جنگ پایان دهد، اما ایران با این امر مخالفت می کند. من تکرار می کنم شاید ایران درک کند که صلح بهتر از جنگ است(3)

رادیو عراق نیز با ارائة تحلیلی، ضمن عربی خواندن جنگ، از رهبران کشورهای عربی خواست تا تصمیمات کنفرانس فاس (مراکش) را دربارة جنگ عراق و ایران، اجرا کنند. این رادیو اضافه

ص: 233

کرد: درحقیقت، این جنگ عراق و ایران نیست، بلکه جنگ عرب و فارس است. این جنگ نه تنها عراق را تهدید می کند، بلکه منطقة خلیج فارس و جزیرة العرب را به خطر انداخته است و هدف ایران از به راه انداختن جنگ! خنثی کردن نقش عراق در جنگ قومی با صهیونیست بوده است.(1)

رادیو فرانسه با اعلام خبر تهیة دستور مذاکرات برگزاری نشست وزیران خارجة کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در دهم آذرماه گفت: ناظران سیاسی اظهار کردند که حملة اخیر ایران به نیروهای عراقی نیز در مذاکرات وزیران شورای همکاری خلیج (فارس) بررسی شده است(2)

از سوی دیگر، مواضع ایران در نشریات سوریه نیز بازتاب داشت و روزنامة البعث در شمارة امروز خود با درج مطلبی تحت عنوان "ایران ممکن نیست در جنگ تحمیلی از شرایط خود چشم بپوشد"، نوشت: هیئت صلح کنفرانس اسلامی برای پایان دادن به جنگ، پیشنهاد جدیدی نداشته، بلکه سبب تشویق بیشتر صدام در ادامة جنگ و تجاوزش علیه جمهوری اسلامی ایران و همچنین خودداری حکومت بغداد از رعایت حقوق مشروع ایران شده است.(3)

1

روزنامة اطلاعات در سرمقالة امروز خود با عنوان "در حاشیة پیام رئیس جمهور به آقای سکوتوره"، به دلایل مخالفت ایران با پیشنهاد اخیر هیئت صلح سازمان کنفرانس اسلامی پرداخت. تلاش نظام بین الملل، به ویژه امریکا، برای گشودن جبهة سیاسی جدید؛ تکرار پیشنهادهای غیر قابل قبول برای ایران؛ تمایل شدید برای تقویت جنبه های سیاسی - نظامی حکومت عراق و ناکام گذاشتن هرگونه تلاش برای تضعیف وجهة سیاسی ایران در افکار عمومی جهانی، از دلایلی است که در این مقاله به آنها اشاره شده است قسمت هایی از این مطلب بدین شرح است: «نامة آقای رئیس جمهور به احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس هیئت صلح کنفرانس اسلامی، بالاخره "گره کور" هیئت های صلح را باز کرده و دعوت آنان را رد نمود [...] واقعیت امر هیئت های صلح این است [که] امریکا و صدام تلاش می کنند در صحنة سیاسی، جمهوری اسلامی ایران را "جنگ طلب" معرفی کرده و لذا افکار جهانی را برای هرگونه تعرض سیاسی و نظامی علیه ایران آماده نمایند و درعین حال، با حجم سنگین تبلیغات جهانی، مردم مظلوم و ستم دیدة دنیا را نسبت به ایران بدبین کنند.

امریکا دقیقاً از زمانی این جبهه را علیه ایران باز کرد که دید صدام در جنگ و در جبهة نظامی، کاری از پیش نبرد و نتوانست شعله های فروزان این انقلاب را با تحمیل جنگ، خاموش گرداند. امریکا که از عدم پیروزی صدام و بلکه شکست این رژیم، منافع خود را بیش ازپیش در مخاطره می دید، با بازکردن جبهه ای جدید، تلاش کرد به هرنوع کمک های نظامی و اقتصادی به صدام ازجانب رژیم های مرتجع عرب و دیگر قدرت های جهانی مشروعیت بخشد و لذا از اینجا بود که کبوتران صلح بر فراز بغداد و تهران به پرواز درآمدند، ولی از آنجا که هدف آنها مشخص و از قبل تعیین شده بود و می دانستند باید حامل چه طرحی

ص: 234

باشند و چه بگویند که صدام و منافع امریکا را حفظ کند، هر دفعه دست از پا درازتر از دفعة پیش، به نزد ارباب رفته، گزارش کار خود را تقدیم کردند.

به تصریح آقای آیت الله خامنه ای، [در] هیچ کدام از طرح های ارائه شده نه تنها نکتة جدیدی که در آن "از حقوق حقه و مسلم ملت انقلابی ایران" سخنی به میان آمده باشد، ملاحظه نگردید، بلکه این هیئت ها با آمدوشدهای مرتب و پی درپی خود و اعلان اینکه در این سفر طرح جدیدی ارائه گردیده، افکار عمومی جهان را به این سمت کشاندند که چرا جمهوری اسلامی ایران از پیشنهادهای هیئت های صلح استقبال نمی کند و چرا به جنگ ادامه می دهد. درحالی که باز به تصریح رئیس جمهور که یقیناً ساعت ها با این هیئت ها به بحث و گفت وگو پرداخته، خود جناب سکوتوره و دیگر اعضای این هیئت و دیگر هیئت ها، در صحت این نکته شک نکرده اند که رژیم بغداد، آغازگر جنگ و مسئول حمله به مرزهای جمهوری اسلامی ایران بوده است.»(1)

1

رونالد ریگان رئیس جمهوری امریکا، در آستانة سالگرد تسخیر لانة جاسوسی امریکا در تهران، حالت فوق العاده در روابط با ایران را که پس از ماجرای گروگان گیری آغاز شده بود، به مدت یک سال دیگر تمدید کرد. این حالت، به ویژه شامل روابط مالی ایران با امریکا می شود. رادیو کلن با اعلام این خبر افزود: رئیس جمهور امریکا در گزارشی به کنگرة این کشور یادآور شده که دادگاه رسیدگی به دعاوی امریکا و ایران بعد از 444 روز اشغال سفارت امریکا در تهران، دستور پرداخت 6/7 میلیون دلار به شاکیان امریکایی را صادر کرده است. ریگان می افزاید، این دادگاه دربارة چند هزار ادعای دیگر، هنوز باید نظر خود را اعلام کند(2)

2

با گسترش روابط امریکا با عراق و سرازیرشدن تسلیحات غربی به این کشور، به رغم نبود روابط دیپلماتیک بین دو کشور، سعدون حمادی وزیر امور خارجة عراق، در مصاحبه ای با مجلة الوطن العربی چاپ پاریس، به بهبود روابط این کشور با امریکا اشاره و از نزدیک شدن

ص: 235

این کشور به غرب و توسعة آن استقبال کرد. به نوشتة شمارة امروز روزنامة کیهان، وی در پاسخ به این سؤال که «بین صدام حسین و ریگان و مابین شما [حمادی] و هیگ پیام هایی به مناسبت اعیاد ردوبدل شده است، این مسئله را چگونه ارزیابی می کنید؟» گفت:

«روابط بین دو کشور بهتر شده است و این اولین باری نیست که ما تلگراف های تبریک برای یکدیگر می فرستیم. باید بگویم که من سابقاً با سایروس ونس [وزیر خارجة دولت کارتر] ملاقات کردم و در پاریس نیز با کیسینجر [وزیر خارجة اسبق امریکا] و هیگ، نشست هایی داشته ام و اغلب اوقات با شولتز وزیر امور خارجة امریکا ملاقات دارم. تعداد زیادی هیئت های امریکایی به بغداد آمدند و ما از آنها استقبال کردیم و تلگراف های تبریک بین مسئولان امریکا و عراق در فعالیت ها همچنان ردوبدل می شود و بدون شک، یک نوع بهبود روابط بین عراق و اداره کنندگان امریکا روی داده است. هنگامی که یک مسئول امریکایی از من بخواهد که با او دیدار کنم، بی درنگ می پذیرم و هنگامی که بخواهند به عراق بیایند، از آنها استقبال می کنم.(1)

1

روزنامة اطلاعات امروز به نقل از واحد مرکزی خبر نوشت: معمر قذافی رهبر لیبی، اعلام کرد که امین جُمیَّل (رئیس جمهور لبنان)، نمایندة ملت لبنان نیست. وی گفت: امین جمیل رئیس جمهوری لبنان، یک رئیس دولت غیر قانونی است و نمایندة ملت لبنان نمی باشد، زیرا انتخاب او درحالی انجام شد که لبنان، تحت اشغال رژیم صهیونیستی بود. سرهنگ قذافی در مصاحبه ای گفت: صلح فقط هنگامی در لبنان برقرار خواهد شد که این کشور، استقلال خود را بازیابد و نیروهای صهیونیستی از آن خارج شوند. وی افزود: پس از آنکه ملت لبنان، آزادی خود را به دست آورد، رئیس جمهور خود را که نمایندة ملت لبنان باشد، انتخاب خواهد کرد. قذافی گفت: امین جمیل برخلاف میل مردم و درحالی که لبنان در اشغال رژیم صهیونیستی بود، انتخاب شده و ازاین رو جنبة قانونی بودن خود را از دست داده است. او مخالف دست کم نیمی از ملت لبنان است، به همین جهت نمایندة تمام ملت خویش نمی باشد(2)

ضمیمه گزارش158: تشریح اقدامات مهندسی عراق برای حفظ مواضع خود در منطقة عملیاتی محرم

اقدامات مهندسی عراق برای حفظ مناطق تحت اشغال و پیچیدگی این اقدامات باتوجه به رده های مختلف موانع درنظر گرفته شده، حاکی از عزم راسخ این حکومت برای حفظ مناطق اشغالی بود که با سخت کوشی و کاردانی نیروهای خودی، بی نتیجه ماند. منابع گوناگون، دربارة تشریح این اقدامات، مطالبی را درج کرده اند که به بخش هایی از آن اشاره می شود. دشمن برای حفظ منطقه و تسلط دید و تیر بر عقبة نیروهای ما تدابیر پدافندی بسیاری اتخاذ کرده بود. احداث کانال های سراسری از "فکه" تا "نهر عنبر"؛ ایجاد شبکه های ارتباطی، رابط، مواضع و خاکریزهای متعدد و متوالی؛ ایجاد شبکة سیم خاردار تاشونده؛ ایجاد میدان های مختلف مین از 4 تا 30 ردیف و سرانجام مین گذاری همة مسیرها و آبروها و محل هایی که احتمال عبورومرور نیروها در آنجا وجود داشت، ازجملة این اقدامات بود. دشمن حتی در ارتفاعات واقع در خاک خود نیز اقدام به مین گذاری و ایجاد موانع سیم خاردار کرده بود. درواقع همة اقدامات مهندسی فوق، که حاصل تلاش بیش از چند ماه ارتش عراق و ازنظر موانع و استحکامات، در نوع خود بسیار عالی بود،

ص: 236

به منظور پدافند از "ارتفاعات حمرین" و در اختیار داشتن آن اتخاذ شده بود.

ارتش عراق علاوه بر ایجاد موانع، اقدام به احداث سنگرهای کمین کرده و در محدودة عملیاتی محرم، به ویژه از نهر عنبر تا چم هندی (محدودة عملیاتی تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) و تیپ14 امام حسین(ع)) که زمین تاحدودی هموارتر بود، نیروهای کمین خود را تا نزدیکی رودخانة دویرج جلو کشیده بود.(1)

غیر از موانع طبیعی مانند رودخانة دویرج، چیخواب و وجود شیارها و موانع مصنوعی مانند میادین مین، سیم خاردار، کانال ها و کمین ها، عراق در بعضی قسمت ها یک سری لاستیک ماشین را به طور منظم و به ردیف، به صورت خوابیده، چیده بود که پر از مواد منفجره بودند و به محض تماس و انفجار یکی از آنها، بقیه منفجر می شدند و آتش می گرفتند که این امر سبب هوشیاری نیروهای عراقی و ایجاد دید مناسب در شب برای فعالیت تیربارهای آنان می شد.(2)

باتوجه به اینکه عراق، از زمان آغاز تجاوز به ایران، در این منطقه از خاک ایران حضور داشت، اقدام به احداث سنگرهای بسیار محکم و اساسی در منطقه کرده بود. دیوارة این سنگرها که به طور متوسط، در محدوده ای به مساحت 30 متر مربع ساخته شده اند، از دو ردیف گونی پر از خاک تشکیل شده که به اندازة 5/1 تا 2 متر در عمق تپه یا شیارهای منطقه فرو رفته است. در اغلب سنگرهای اجتماعی دشمن در خط مقدم، بنه های مهمات در دل خاک ساخته و در هر سنگر، ده ها جعبة مهمات از انواع مختلف خمپاره، آر.پی.جی7، نارنجک و ده ها سلاح گوناگون به طور منظم انباشته شده است. بر روی دیوارهای جانبی سنگرها، جعبه های مهمات با نوشته هایی به زبان انگلیسی و عربی به چشم می خورد که اسامی کشورهای امریکا، اردن و عمان بیش از سایر کشورها روی آنها دیده می شود. هر سنگر، ازطریق کانال های باریکی که محل رفت وآمد نیروهای دشمن بوده، با یک متر ارتفاع و 50 سانتی متر عرض، به سنگر مجاور متصل است. در چهار طرف سنگرهای دید بانی، در میان دیواره های ضخیم سنگر، حفره ای با لوله های فلزی تعبیه شده است که دید بانان از این طریق، به راحتی به مناطق مجاور خود و مقابل خط، تسلط و دید داشتند. جدار داخلی سنگر فرماندهان، علاوه بر کیسه های شن، به طور یکپارچه از آهن ساخته شده بودند که ضخامت جدارة این سنگرها با بیش از یک متر، نفوذناپذیر به نظر می آمدند. روی دیواره های داخلی برخی سنگرها، تصاویری از زنان هنرپیشة عرب و غربی، نصب و سقف سنگرها با ضخامت تقریبی یک متر، به ترتیب از تراورس، آهن های قطور و ورق های فلزی و خاک پوشانده شده بود. در مقابل هر سنگر دید بانی دشمن، 3 ردیف سیم خاردار به عرض تقریبی 200 متر قرار داشت که در فواصل آن، میدان های نامنظم مین و تله های انفجاری تعبیه و حدود 100 متر جلوتر از آنها، خاکریزهایی احداث شده بود. وضعیت عمومی این موانع و سنگرها به نوعی بود که نفوذ در آنها بسیار بعید و غیر ممکن به نظر می آمد.(3)

عراق برای حفظ ارتفاعات منطقه، علاوه بر استفاده از سیم خاردار چند ردیفه که در هر ردیف آن از میادین مین ضد تانک و ضد نفر استفاده کرده بود، در مقابل این موانع میادین، تله های منور هم به کار برده بود. نیروهای عراقی از بیم حملة نیروهای ایران، روی دامنه های صعب العبور ارتفاعات که امکان حرکت نیروهای پیاده در آن بسیار بعید و غیر ممکن به نظر می رسید نیز میادین مین احداث کرده بود.(4)

یکی از امکاناتی که عراق اخیراً در خطوط دفاعی خود به عنوان مانع از آن استفاده کرده، تعبیة بشکه های "فوگاز" است. این بشکه ها که با ظرفیت 20 تا 220 لیتری ساخته شده اند، شامل مقدار زیادی بنزین، لاستیک و موادی هستند که آتش را پایدار نگه می دارند. بشکه های فوگاز در جلو میادین مین به سمت نیروهای ایران، تعبیه شده و با یک پوند مادة منفجرة تی.ان.تی، به وسیلة سیم به مرکز دید بانی یا نگهبانی متصل گردیده بودند و در موقع حمله علیه نیروهای دشمن به کار گرفته می شدند. این بشکه ها درصورت انفجار، محدودة نسبتاً وسیعی را در شعاع و ارتفاع به صورت شعلة سوزاننده می پوشاند که به علت دورزدن موانع و غافلگیرشدن نیروهای در خط، دشمن امکان استفاده از آنها را پیدا نکرد(5)

ص: 237

ص: 238

ص: 239

پیشروی های نیروهای خودی، از اولین ساعات بامداد امروز، هواپیماهای عراقی در ساعات مختلف، در آسمان منطقه به پرواز درآمدند و با استفاده از راکت و بمب های خوشه ای، اقدام به بمباران مراکز حساس و مهم منطقه عملیاتی کردند که چندان موفقیت آمیز نبود. تنها در یک نوبت بمباران که در ساعت 9:04 انجام شد، تعدادی مهمات توپ ضد هوایی 130م.م و فشنگ ژ3 متعلق به آتشبار یک واحد توپخانه، در 4 کیلومتری شمال جاده عین خوش - دهلران آسیب دید.

در ساعت 10:55 نیز هواپیماهای مهاجم دشمن، 7 راکت و بیش از 50 بمب خوشه ای را به اطراف محل استقرار یکی از آتشبارهای توپخانه نیروهای ایران فروریختند که تلفات و ضایعاتی به بار نیاورد(1)ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در اطلاعیه ای اعلام کرد، 5 فروند از هواپیماهای دشمن به وسیله جنگنده های نیروی هوایی مستقر و پدافند هوایی در منطقه عملیاتی، هدف قرار گرفته و سقوط کرده اند.(2)

عراق علاوه بر استفاده از نیروی هوایی برای پشتیبانی نیروهای پیاده خود، در چند نوبت نیز با سازماندهی نیروهای باقیماندة یگان های موجود در منطقه، اقدام به اجرای پاتک کرد، ازجمله در محدوده تیپ8 نجف در چند نوبت این کار را انجام داد که این اقدام دشمن، هر بار با مقاومت نیروهای این تیپ و اجرای آتش توپخانه خنثی شد. آخرین اقدام عراق در این محور در ساعت 14 انجام شد که با اجرای مؤثر آتش متمرکز و واکنش مناسب نیروهای این یگان، حدود 200 نفر از نیروهای عراقی کشته یا زخمی شدند و مقداری از تجهیزات آنان نیز در منطقه بر جای ماند و به غنیمت درآمد.(3)

1

از بعدازظهر امروز، فرماندهان سپاه و ارتش، در قرارگاه تاکتیکی لشکر فتح تشکیل جلسه دادند و فرماندهان تیپ ها درباره عملکرد نیروهای خود در مرحله اول عملیات گزارش دادند. در این جلسه، به همه یگان های در خط مأموریت داده شد با بهره گیری از امکانات مهندسی و زرهی و استفاده از نیروهای تازه نفس، به مستحکم کردن خطوط پدافندی خود بپردازند و علاوه برآن، ارتفاعات مقابل خطوط پدافندی را شناسایی کنند تا درصورت ضرورت، جهت تأمین خط خودی یک خیز به جلو بردارند.(4)

براساس این دستور، ساعتی بعد، تیپ8 نجف اشرف (قائم1) با استفاده از 2 گردان نیروی پیاده، در مدت دو ساعت تعدادی از تپه های مقابل خط خود را که بر شهرک "طیب" عراق مشرف بود، به تصرف درآورد. علاوه برآن، تیپ17 علی بن ابیطالب(ع) (قائم3) نیز با نیرویی به استعداد 2 گردان، در محدوده محور یک خود، تپه های سرکوب منطقه را تصرف کرد. محدوده عمل این گردان در منطقه ای به عرض 3 کیلومتر و عمق 2 کیلومتر بود. در این عملیات، 3 تانک دشمن منهدم شد و بالغ بر 100 نفر از نیروهای عراقی کشته شدند.(5)

ص: 241

1

با دستیابی نیروهای خودی به همه اهداف تعیین شده در محدوده عملیاتی محرم و راندن نیروهای عراقی به آن سوی مرز، امروز ستاد تبلیغات جنگ با انتشار اطلاعیه ای از خبرنگاران خارجی دعوت کرد برای مشاهده دستاوردهای عملیات محرم و بازدید از بخش هایی از مناطق مرزی ایران که در اشغال ارتش عراق بود، به جبهه های جنگ بیایند.(1)

تا ساعت 22:30 امشب بیش از 1500 تن از اسیران عراقی به پشت جبهه منتقل شدند که 40 افسر ازجمله معاون تیپ2 لشکر10 عراق و 3 سرگرد دیگر ازجمله این اسیران اند.(2)

2

ارتش عراق با قبول شکست در منطقه عملیاتی محرم و ناامیدی از بازپس گیری منطقه، تعرض در سایر مناطق عملیاتی و بمباران و گلوله باران شهرهای مرزی را در دستور کار خود قرار داده است.

صبح امروز، تلاش نیروهای عراقی مستقر در مقابل محدوده عملیاتی مسلم بن عقیل(ع) برای تعرض به خطوط پدافندی نیروهای خودی که از دیشب با اجرای آتش تهیه سنگین روی تپه 402 آغاز شده بود، با واکنش مؤثر نیروهای توپخانه خودی خنثی شد. در این اقدام، دشمن با دادن تلفات بسیار و غنائم فراوان، مجبور به عقب نشینی شد. یک نفر از نیروهای دشمن نیز که مجروح شده بود، به اسارت درآمد.(3)

در ساعت 10 امروز، نیروهای عراقی بار دیگر حمله کردند که با آتش سنگین نیروهای خودی، این حمله نیز دفع شد.(4) در این عملیات، نیروهای تیپ27 محمد رسول الله(ص) موفق شدند با بهره گیری از موشک تاو، 6 دستگاه تانک نیروهای عراقی را در محور "سان واپا" منهدم و بقیه تانک های دشمن را مجبور به عقب نشینی کنند.(5) ضمناً یک دستگاه خودرو آنان با اجرای آتش کاتیوشا به همراه سرنشینانش منهدم شد. تلفات ارتش عراق در این حملات، 300 تا 400 نفر برآورد گردید و 13 تانک آنان نیز منهدم شد. 4 نفر از نیروهای خودی نیز شهید و 2 نفر هم مجروح شدند(6)

امروز شهر آبادان نیز هم زمان با پیشروی نیروهای ایران در منطقه عملیاتی محرم، هدف توپخانه دوربرد و خمپاره های نیروهای عراقی قرار گرفت که درنتیجه 8 تن از ساکنان شهر مجروح شدند و حدود20 منزل و مغازه آسیب دید و یک کارگاه نجاری و یک کارگاه قیرسازی نیز دچار آتش سوزی شد.(7)

3

امروز تعداد 50 نفر از نیروهای بسیج عشایری منطقه "چنگوله" ایلام در منطقه "گردشیرو" و ارتفاعات "پشت سر" و "پساعسگر" در اطراف پاسگاه "گلسایه"، با حمایت آتش توپخانه، به مدت 3 ساعت، مواضع نیروهای عراقی را زیر آتش گرفتند که به نیروهای عراقی خسارت های کلی وارد شد. انهدام 15 سنگر اجتماعی و دیدبانی آنها ازجمله این خسارت ها بود. در این اقدام، یک انبار مهمات دشمن به آتش کشیده شد که آتش سوزی آن تا مدت ها ادامه داشت.(8)

ص: 242

1

به دنبال اطلاعیه نظامی روز گذشته فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق در تعیین محدوده نظامی جدید در آب های خلیج فارس، امروز سخنگوی نظامی عراق بر وجود محدوده دریایی اعلام شده تأکید کرد و درباره رعایت حریم این محدوده هشدار داد. به گزارش خبرگزاری رویتر، عراق بار دیگر به شرکت های نفتی و خطوط کشتیرانی بین المللی درباره تردد کشتی های تجاری در محدوده آب های خلیج فارس هشدار داد. به گزارش این خبرگزاری، یک سخنگوی نظامی عراق اعلام کرد درصورت غرق شدن یا آسیب دیدن کشتی های باری و تانکرهای نفتکش که رهسپار بندرهای ایران اند، دولت متبوع وی هیچ مسئولیتی را نمی پذیرد. رادیو صدای آزاد ایران که این خبر را مخابره کرده است، در ادامه می افزاید: عراق با افزایش بحران در روابطش با حکومت تهران، بخشی از خلیج فارس را منطقه جنگی اعلام و چندین بار به تأسیسات نفتی ایران در جزیره خارک حمله کرده است. قطع رفت وآمد کشتی در خط دریایی خارک، افزایش نرخ بیمه برای کشتی های عازم این جزیره و خودداری شرکت های کشتیرانی از اعزام کشتی به سواحل ایران در خلیج فارس از پیامدهای هشدارهای عراق است.(1)

2

با اعلام آغاز عملیات محرم، امروز تعداد قابل توجهی از نیروهای بسیجی از شهرهای خرم آباد، بروجرد، درود، الیگودرز، قمشه، خمینی شهر و اصفهان(2)و تعدادی از نیروهای ذخیره پیشوا(3) و منطقه 5 سپاه کشوری (آذربایجان)(4) با بدرقه گرم مردم این شهرها عازم جبهه های جنگ شدند. روزنامه جمهوری اسلامی هم در شماره امروز خود از اعزام کاروان های کمک های مردمی از اقصی نقاط کشور، اعم از مناطق شهری و روستایی، به سمت جبهه ها خبر داد. در میان اقلام موجود این کاروان ها، بسیاری از اجناس که برای رفع نیاز روزمره نیروها ضروری است و تنوع فراوان و جالب توجهی دارد، دیده می شود. در فهرست این کالاها، نان و ماست، خشکبار، انواع ترشی و مربا و گوسفند زنده به چشم می خورد که با دقت و سلیقه خاصی تهیه و به مراکز ارسال به جبهه هدیه شده است.(5)-(6)

همچنین کارکنان شرکت سهامی ساسان وابسته به بنیاد مستضعفان، مبلغ 971,123,3 ریال به منظور کمک به جبهه های جنگ تحمیلی واریز کردند. کارکنان این شرکت تاکنون مقادیر دیگری ازجمله 200 حلب روغن، 20 کیسه برنج و 420 کیلو کره به جبهه ارسال کرده اند.(7)

بخشدار مرکزی شهرستان دامغان نیز اعلام کرد، اهالی انقلابی روستای "کلات ملا" از توابع بخش مرکزی دامغان، در روز نهم محرم (تاسوعای حسینی) مبلغ 000,666 ریال برای کمک به جنگ زدگان واریز کردند. یکی از اهالی روستا نیز مبلغ یک میلیون ریال به جنگ زدگان کمک کرد(8)

علاوه بر کمک های داخلی، روزنامه اطلاعات امروز نوشت: مردم مسلمان تانزانیا نیز در روز عاشورا، 000,100 واحد خون برای استفاده مجروحان جنگی به بیمارستان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در دوبی اهدا کردند.(9)

ص: 243

1

در تداوم تحرکات افراد ضد انقلاب و نیز عملیات نیروهای خودی در مناطق مهاباد و سردشت، امروز نیروهای قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) شامل جندالله مهاباد و گردان167 پیاده، در یک عملیات طراحی شده و هماهنگ، با نام شهید "شهرکندی"(1) در محور مهاباد - بوکان، موفق شدند ضمن پاک سازی 20 کیلومتر از این محور(2) یک پایگاه در کوه "کیسالان" مشرف به آبادی" حاج علی کندی(3) و پایگاه دیگری در ارتفاعات "درمان" را تصرف کنند.(4)در این عملیات، 15 تن از عناصر گروه های مسلح غیرقانونی کشته و تعدادی زخمی شدند و هیچ گونه تلفاتی به نیروهای خودی وارد نشد(5)

قرارگاه حمزه در اطلاعیه ای با اشاره به تصرف ارتفاعات مذکور، اعلام کرد: دشمن ضمن فرار و عقب نشینی، تجهیزات خود را منهدم کرد و مقادیر فراوانی مهمات برجای گذاشت.(6)

در حوالی پیرانشهر نیز یک دستگاه خودرو ایفا متعلق به سپاه پاسداران، بین پایگاه "موسی آلان" و "کچل آباد" با مین تعبیه شده به دست ضد انقلاب برخورد کرد(7)که درنتیجه، 8 تن از سرنشینان خودرو مجروح شدند. 4 نفر از مجروحان، سرپایی معالجه و 4 نفر دیگر به بیمارستان اعزام شدند.(8)

2

درپی حوادث شهر بوکان و تهاجم عناصر حزب دمکرات به این شهر(9) که موجب شهادت یا مجروح شدن تعدادی از مردم شهر شد، سپاه پاسداران این شهر با صدور اعلامیه ای به ذکر دلایل و نتایج این اقدام اشاره کرد. در بخشی از این اطلاعیه با اشاره به پاک سازی مناطق مختلف استان کردستان و آذربایجان غربی به ویژه جنگل های "آلواتان"، آمده است: "ضد انقلاب برای دلگرم کردن اربابان خود، تصمیم به حمله به مردم محروم و مستضعف بوکان گرفت، اما مردم مسلمان این شهر با اطلاع از این امر، در ساعت 7:30 صبح روز 8آبان1361، برادران پاسدار را مطلع کردند و جمعی از آنان نیز داوطلبانه با مراجعه به مقر سپاه و دریافت اسلحه و سازماندهی، به مقابله با اشرار پرداختند.

در قسمت دیگری از این اطلاعیه آمده است: در این اقدام وحشیانه، 9 تن از مردم بی دفاع، ازجمله 3 زن و یک کودک به شهادت رسیدند و 28 تن دیگر مجروح شدند که به علت شدت جراحات، با بالگرد و آمبولانس، برای مداوا به دیگر شهرها منتقل شدند. همچنین یک دستگاه کامیون زباله کشی و یک دستگاه اتومبیل اداره دارایی و یک آمبولانس و چندین اتومبیل شخصی مورد حمله قرار گرفت و خسارت دید. ساختمان کتابخانه و کتاب فروشی سپاه در

ص: 244

شهر نیز از آتش عناصر مسلح غیرقانونی در امان نماند و همه کتب اسلامی ازجمله ده ها جلد قرآن - به دست از خدا بی خبران - طعمه حریق شد. ضد انقلابیون علاوه بر خسارت رساندن به ده ها مغازه و منزل مسکونی، کابل های برق و تلفن شهری را قطع کردند.(1)

دراین حال، روزنامه لوکوتیدین دوپاری (چاپ فرانسه) در خبری با عنوان "ایران: درگیری در کردستان "، به نقل از فردی که این نشریه، وی را نماینده حزب دمکرات ایران در پاریس معرفی کرده است، نوشت: شهر بوکان (مابین سنندج و مهاباد)، به دست مبارزان کرد اشغال شده است. به نوشته دوپاری، نماینده اصلی حزب خودمختار کرد در یک اطلاعیه اعلام کرد که پیش مرگان، روز شنبه وارد شهر شده، نیروهای دولتی را مجبور به ترک شهر کردند و 80 کشته بر جا گذاشتند.

این نشریه افزوده است: حزب دمکرات گرایش مترقیانه ای دارد و در حکومت گذشته، غیر قانونی اعلام شده بود. این حزب در سال 1979 بعد از چند ماه فعالیت قانونی، بار دیگر ازسوی مقامات تهران غیر قانونی اعلام شد. حزب دمکرات سپس به عضویت شورای ملی مقاومت بنی صدر (رئیس جمهور اسبق) و مسعود رجوی (رهبر سازمان مجاهدین خلق) درآمد.(2)

1

در ادامه هم اندیشی "وحدت نظر و وحدت عمل در کردستان" که در محل هتل "ارومیای" شهرستان ارومیه تشکیل شده است، چند تن از روحانیان اهل تسنن و تشیع منطقه غرب کشور و فرماندهی ژاندارمری کردستان، سخنرانی کردند.

در ابتدای جلسه، شیخ عبدالله سوری امام جمعه بانه، با توصیف وضعیت نامناسب کردستان در زمان تسلط گروه های غیر قانونی و ضرورت توجه بیشتر مسئولان برای رفع ستم و محرومیت های مردم منطقه و اجرای برنامه های عمرانی و فرهنگی، گفت: با بهره گرفتن از نظرهای روحانیت مبارز کردستان و جلب مشارکت فعالانه مردم، می توان به بسیاری از بی عدالتی ها و نابرابری هایی که در زمان ستم شاهی بر مردم زجردیدة این منطقه تحمیل شده است، پایان داد. وی در پایان سخنان خود، با قدردانی از تلاش های قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به منظور استقرار امنیت در منطقه، از روحانیان خواست برای ارشاد جوانان فریب خورده که آلت دست گروه های ضد اسلام شده اند، تلاش کنند.

در ادامه این هم اندیشی، سنجقی فرمانده قرارگاه حمزه، در سخنانی به چگونگی تشکیل این قرارگاه و اهداف و راهبرد آن اشاره کرد و به نقد عملکرد دولت موقت در مواجهه با موضوع کردستان پرداخت. وی یادآور شد: ما هم اکنون در مبارزه با ضد انقلاب داخلی و تحریکات امریکای جهان خوار، کاملاً از موضع قدرت عمل می کنیم و آخرین کانون های فساد آنها را نیز در کردستان نابود خواهیم کرد. وی در پایان با اشاره به دستور اکید امام برای رفع محرومیت از مردم کردستان، از مسئولان و نهادهای انقلابی دعوت کرد با استفاده از فرصت به دست آمده، اقدامات

ص: 245

لازم را به منظور اجرای هرچه سریع تر برنامه های عمرانی، فرهنگی و خدماتی انجام دهند.

حجت الاسلام مهدوی امام جمعه سقز نیز فعالیت های خرابکارانة گروه های غیر قانونی و اهانت آنها به اعتقادات مذهبی را غیرقابل تحمل خواند و گفت: منافقان و دیگر گروهک ها، با به شهادت رساندن روحانیان مبارز کردستان، تیشه به ریشه خود زدند و چهره واقعی خود را نشان دادند.

در ادامه سرهنگ بهرام پور فرمانده ژاندارمری کردستان و نماینده ژاندارمری در قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، درباره عملیات و وظایف ژاندارمری در کردستان برای اعاده آرامش و امنیت، مطالبی بیان کرد و در قسمتی از سخنان خود گفت: ژاندارمری با ایجاد 298 پاسگاه انتظامی و قضایی در منطقه، امکان آن را یافته است که دوش به دوش برادران کرد مسلمان، در استقرار امنیت و مبارزه پیگیرانه با قاچاقچیان به موفقیت های بزرگی دست یابد.

آخرین سخنران هم اندیشی، ملاعبدالله حسامی از روحانیان اشنویه بود که با ذکر وظایف روحانیت در کردستان برای آگاهی بخشیدن به جوانان منطقه، گفت: متأسفانه، در گذشته، در تحقق این مهم کمی سهل انگاری شده است و گروهک ها با استفاده از غیبت روحانیت توانسته اند از وجود جوانان ناآگاه در پیشبرد اهداف پلید خود بهره گیرند. اکثر مردم کردستان، مؤمن، مسلمان و خداشناس اند و حساب یک عده قلیل از مردم مسلمان کُرد جداست.

وی در پایان با اشاره به اصل و ضرورت وحدت بین شیعه و سنی و برادری و برابری اظهار کرد: دشمنان اسلام با طرح موضوعاتی همچون شیعه و سنی، می کوشند در صفوف مسلمانان تفرقه ایجاد کنند و به این ترتیب به امیال خود دست یابند(1)

1

سازمان ها و گروه های معارض با نظام جمهوری اسلامی، با ادامه جاسوسی، خرابکاری و اعمال تروریستی در شهرهای گوناگون کشور، همچنان حادثه می آفرینند.

در جاده چنار شاهیجان به نورآباد از توابع کازرون، حدود 15 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که لباس سپاه پاسداران و بسیج بر تن کرده بودند و سلاح انفرادی کلاشینکف و ژ3 به همراه داشتند، با مسدودکردن جاده، یک خودروی نیسان را پس از بستن دست و پای راننده و سرنشین دیگر خودرو - که یک معلم عشایری بود - به سرقت بردند.(2)

با کشف یک خانه تیمی تخلیه شده مربوط به سازمان فوق در منطقه بازار تهران، تعدادی اسناد و مدارک سازمانی و چند خشاب و چند عدد نارنجک به دست آمد.(3)

طبق گزارشی، در شهرستان لنگرود، 10 نفر از اعضای فعال سازمان که درحال برنامه ریزی برای ایجاد یک انفجار در محل نمازجمعه شهر بودند، دستگیر شدند. در میان دستگیرشدگان، چند نفر از اعضای سازمان که از سال 1360 تحت تعقیب بودند، دیده می شوند.(4)

در تهران نیز یک نفر از عناصر فعال سازمان که در فعالیت خرابکاری و تروریستی شرکت

ص: 246

داشته است، در دانشگاه علم و صنعت، شناسایی و دستگیر شد.(1)

همچنین یک تن از عناصر فعال حزب توده که موفق به نفوذ در جهادسازندگی و بنیاد امور جنگ زدگان در شهرستان بوشهر شده بود و اطلاعاتی را از درون این دو نهاد جمع آوری کرده و در اختیار حزب قرار داده بود، دستگیر شد.(2)

روابط عمومی کمیته مرکزی در شهرستان بیرجند هم اعلام کرد: در چند روز اخیر، با تلاش پاسداران این کمیته، 14 نفر از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سایر گروه های مسلح غیر قانونی در این شهرستان دستگیر شدند(3)

1

محسن رضایی فرمانده و علی شمخانی قائم مقام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، امروز با امام خمینی دیدار کردند و آخرین تحولات جبهه ها و نتایج عملیات محرم را به اطلاع فرمانده کل قوا رساندند.

در پایان این دیدار، فرمانده سپاه پاسداران درباره این ملاقات گفت: «امام فرمودند، سلام مرا به همه رزمندگان اسلام برسانید و به آنها بگویید که قوی دل باشند و نفس های آخر این متجاوزان را بگیرند و با قدرت، عمل کنند که خداوند پشتیبان شماست.» محسن رضایی افزود: «من از همین جا به رزمندگانی که ممکن است دیر خدمتشان برسم، این پیام امام را می رسانم و امیدوارم که با قاطعیت، به نبردشان ادامه دهند.»(4)

2

هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران در جلسه پیش ازظهر امروز خود، ضمن بررسی تحولات جنگ و دستاوردهای عملیات محرم، به بررسی روابط تجاری ایران و ژاپن پرداخت. در پایان این جلسه، میرحسین موسوی نخست وزیر، اظهار کرد: در جلسه امروز هیئت دولت، پیروزی اخیر رزمندگان مطرح شد. حکومت صدام در ماه های اخیر کوشید چنین وانمود کند که تمام قلمرو کشور ما را تخلیه کرده است، اما ضربه ای که نیروهای رزمنده ما در عین خوش به حکومت صدام زدند، درحقیقت خنثی کننده آن تبلیغات بود. باتوجه به دامنه پیروزی که گسترده تر می شود، من تصور می کنم عملیات اخیر تأثیرات فراوانی درپیروزی جنگ خواهد داشت.

نخست وزیر افزود: نیروهای ما خودشان را آماده می کنند تا بتوانند به طور زنجیره ای عملیات های خود را ادامه دهند و این عملیات، خود مقدمه عملیات دیگری است. ما درحال حاضر، احساس می کنیم که بار دیگر نظام ما ثابت کرد که سرنوشت صلح به دست توانمند ما در جبهه ها رقم خواهد خورد و این حمله، آثار گسترده سیاسی در منطقه خواهد داشت که باید منتظر آن باشیم.

ص: 247

موسوی درباره دلایل سفر یک هیئت ژاپنی به سرپرستی معاون اقتصادی وزیر خارجه این کشور به ایران، گفت: ما در گذشته با ژاپن معاملات گسترده ای داشتیم، لکن سال قبل متوجه شدیم که ژاپن به ما جنس می فروشد، اما از ایران نفت نمی خرد؛ به همین دلیل کارگروه مبادلات با ژاپن در وزارت بازرگانی تشکیل و با مقامات ژاپنی دراین زمینه صحبت شد. ما براساس سیاست خلل ناپذیر و تبعیت از شعار "نه شرقی، نه غربی" نمی توانیم به سیاست های خصمانه تن دهیم. به دلیل واردات فراوان ممکن بود تولیدات و صنایع ما بایکوت شود و لطمه بخورد، اما در این موقعیت، دولت کاملاً ایستادگی کرد. بعد از ماه ها آنها می پنداشتند که ما تسلیم خواهیم شد، اما همه دستگاه های اجرایی، به خصوص در بخش صنایع - به دلیل مدیریت حزب الله - قول دادند تا آثار این ضربه را کم کنند. بعد از ماه ها تلاش و گفت وگو که حتی یک سنت سفارش کالا به آنها داده نشد، مقامات ژاپن دریافتند با نظامی طرف هستند که میل دارد با همه قدرت ها یکسان معامله کند. براین اساس، آنها مذاکره را آغاز کردند و نفت از ما خریدند. از آن پس، رابطه ما با ژاپن گسترش یافت و طبیعی است که آنها احساس می کنند دولتی که به عنوان خدمتگزار در ایران وجود دارد، جزئی از انقلاب است.(1)

1

امروز در بیت امام خمینی جلسه ای با حضور جامعه روحانیت مبارز تهران، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و تنی چند از شخصیت های کشوری درباره سطح کاندیداهای مجلس خبرگان تشکیل و در لیست های قبلی کاندیداهای خبرگان تغییراتی ایجاد شد. هاشمی رفسنجانی دراین باره نوشته است: «صبح به زیارت امام رفتم. مدرسین قم و روحانیت مبارز تهران احضار شده بودند. امام نگران پایین آمدن سطح مجلس خبرگان بودند و توصیه کردند که افراد عالم عنوان دار را هم کاندیدا کنیم. سپس جلسه ای تشکیل دادیم و تغییراتی در لیست کاندیداها داده شد.»(2)

2

درپی اقدام ایران در نپذیرفتن سفیر جدید فرانسه، امروز کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، اعلام کرد دولت ایران از قبول سفیر جدید فرانسه در تهران خودداری نکرده و فقط خواستار تعویق ورود وی برای چند هفته شده است. براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، وزیر امور خارجه این کشور سپس اظهار کرد: تأیید سفیر جدید فرانسه در ایران به طور کاملاً عادی به سفارت این کشور در ایران ابلاغ شده، ولی وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده است ترجیح می دهد سفر وی به ایران برای چند هفته به تعویق بیفتد.

وی گفت: گرچه واکنش ایران چندان خوشایند نیست، به هرحال، فرانسه این موضوع را چندان وخیم تلقی نمی کند و درباره اتباع فرانسه که هنوز در ایران به سر می برند نگرانی وجود

ص: 248

ندارد و با آنها به خوبی رفتار می شود.(1)

روزنامه فیگارو (چاپ پاریس) نیز درباره مخالفت ایران با اعزام سفیر جدید فرانسه به تهران نوشت: جمهوری اسلامی به دولت فرانسه اطلاع داد که سفیر جدید فرانسه به تهران را که چند روز قبل، خبر انتصابش به این سمت در روزنامه رسمی دولت فرانسه درج شده بود، نخواهد پذیرفت و این عجیب به نظر می رسد؛ زیرا قاعدتاً فرانسه طبق رسوم و پروتکل بین المللی قبل از تعیین سفیر، موافقت کشور مربوطه را با این امر دریافت می دارد. طبق روش های مرسوم، نام ژوزف پائولی به عنوان سفیر جدید فرانسه در تهران، به اطلاع مقام های تهران رسیده بود و آنها اعتراضی دراین باره نکرده بودند؛ به این دلیل وزارت خارجه چنین استنباط کرد که جمهوری اسلامی با اعزام سفیر ازطرف فرانسه موافق است و درنتیجه وزیر روابط خارجی دولت فرانسه انتخاب ژوزف پائولی را به عنوان سفیر جدید فرانسه در تهران رسماً اعلام کرد(2)

رادیو امریکا نیز این اقدام ایران را نشان دهنده تیرگی و وخامت بیشتر روابط بین دو کشور دانست و در تحلیلی با بیان دلایل ایران برای اتخاذ این تصمیم اعلام کرد: درپی امتناع ایران از پذیرش نامزد تازه فرانسه در مقام سفیر این کشور در سفارت فرانسه در تهران، وزارت امور خارجه فرانسه اعلام کرد که اگر حکومت اسلامی ازطریق مجاری دیپلماتیک، سفیر جدید فرانسه را تأیید نکرده بود، فرانسه هرگز خبر نامزدی وی را منتشر نمی کرد. در پاریس، مفسران بر این باورند که هدف ایران از این اقدام، تحقیرکردن علنی و خوار و خفیف جلوه دادن فرانسه در انظار همگان بوده است.(3)

1

در پایان نشست وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، شیخ محمدبن مبارک وزیر خارجه بحرین، از امکان تشکیل یک اتحادیه نظامی بین 6 کشور عضو این شورا خبر داد. به گزارش آسوشیتدپرس، وزیر خارجه بحرین گفت: این اجلاس، توصیه هایی درباره موضوعات سیاسی، اقتصادی، دفاعی، امنیت داخلی و... کرده است. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، در آینده نزدیک، گام های حیاتی برای امنیت داخلی و دفاع مشترک برخواهند داشت. آسوشیتدپرس می افزاید: منابع دیپلماتیک گفتند، تدابیر دفاع مشترک بر پایه هماهنگی سیستم های دفاع ضد هوایی، زیر چتر هواپیماهای مجهز به رادار آواکس - که عربستان سعودی 5 فروند از آنها را در اختیار دارد - استوار است. این منابع افزودند: کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس همچنین قصد دارند خرید سلاح های موردنیاز خود را نیز هماهنگ کنند و احتمالاً یک فرماندهی متعهد نظامی برای نیروهای مسلح خود تشکیل دهند. در موضوعات اقتصادی نیز 6 کشور عضو قرار است سیستم های تعرفه و گمرکی خود را برای صادرات و واردات هماهنگ کنند(4)

ص: 249

1

سربازان رژیم صهیونیستی با اتخاذ تدابیر امنیتی، عملاً مانع فعالیت های نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل در لبنان اند و امریکا نیز به دلیل تضمین اقدامات امنیتی در مرزهای رژیم صهیونیستی و لبنان، در نظر دارد یک پایگاه دائمی در لبنان ایجاد کند. روزنامه اطلاعات در شماره امروز خود به نقل از خبرگزاری کویت دراین باره نوشت: روزنامه اردنی الرای خبر داد، یک پایگاه نظامی دائمی امریکا به منظور آنچه "تضمین اقدامات امنیتی در مرزهای بین لبنان و اسرائیل" خوانده شده است، در جنوب لبنان ایجاد خواهد شد. این روزنامه اردنی به نقل از یکی از مقامات عالی رتبه لبنانی نوشت: ایجاد این پایگاه دائمی در جنوب لبنان، یکی از چندین پیشنهادی است که برای به اصطلاح امنیت آن کشور، ارائه شده است. بر پایه این گزارش، مذاکرات درباره ایجاد این پایگاه، هم اکنون بین دولت لبنان و موریس دراپر فرستاده دولت ریگان، در جریان است. این مقام لبنانی گفت که اسرائیل مایل است این پایگاه در مرزهای شمالی فلسطین اشغال شده احداث شود. مقامات اسرائیل، هرگونه حضور خارجی را، حتی اگر در چارچوب یک نیروی چند ملیتی باشد، رد می کنند.(1)

در همین حال، واحد مرکزی خبر از اقدام سربازان اسرائیلی در لبنان برای تشدید تدابیر امنیتی خبر داد. به گزارش واحد مرکزی خبر از بیروت، تدابیر امنیتی شدیدی که نیروهای صهیونیستی از چندی پیش در جنوب لبنان اجرا کرده اند، امروز مانع از آن شد که کاروان نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد به سوی بیروت حرکت کند. صهیونیست ها در شهر صیدا نیز گروه های گشتی تشکیل داده اند و اتومبیل ها را بازرسی و افراد را به منظور بازجویی دستگیر می کنند.(2)

روزنامه تایمز (چاپ لندن) نیز از حضور نیروهای سپاه در شهر بعلبک در جنوب لبنان خبر داد. به گزارش رادیو بی بی سی، بنابه گزارش این روزنامه، صدها نفر از پاسداران انقلاب اسلامی ایران در یونیفورم و همراه با سلاح های خود، در شهر تاریخی بعلبک در لبنان مستقر شده اند. منطقه بعلبک در کنترل نیروهای سوری است. رابرت فیسک در این گزارش می گوید که ایرانی ها یک بیمارستان تخلیه شدة جدید را مرکز عملیاتی خود قرار داده اند و در میان مردم شهر که غالبشان شیعه اند، ازطرف انقلاب اسلامی آیت الله خمینی تبلیغات مذهبی می کنند.(3)

ضمیمه گزارش188: مشروح کمک های نقدی و غیرنقدی مردم از نقاط گوناگون کشور به نیروهای رزمنده.

علاوه بر مشارکت گسترده مردم در تأمین نیروهای رزمی و پشتیبانی جبهه ها، تأمین بخشی از نیازهای نیروهای رزمنده نیز با کمک مردم انجام می شود. اقلام ذیل کمک هایی است که مردم شهرهای مختلف، به جبهه های جنوب و غرب کشور فرستاده اند و متن آن همان گونه که در روزنامه جمهوری اسلامی 12 و 13آبان1361 درج شده، آورده می شود:

«هم زمان با یورش قهرمانانه رزمندگان اسلام در جنوب غرب کشور بر مزدوران صدامی و آزادساختن قسمت وسیعی از اراضی اشغالی میهن اسلامی مان از دست بعثیون کافر، امت حزب الله و همیشه در صحنه

ص: 250

شهرستان ها و روستاهای کشورمان، با اهدای کمک های همه جانبه خود به جبهه های نبرد حق علیه باطل، به یاری رزمندگان کفرستیز شتافتند که مختصری از آن به قرار زیر است:

همدان: ازسوی اهالی روستای ینگجه، 8 هزار کیلو نان و 600 کیلو ماست؛ ازطرف مردم روستای چپقلو، مبلغ 152 هزار و 420 ریال وجه نقد؛ ازسوی روستاییان تفریجان، مبلغ 173 هزار و 300 ریال وجه نقد، یک هزار و 500 کیلو نان، 10 کیسه سیب زمینی، یک گونی قند، 13 رأس دام و مقادیری مواد غذایی و حبوبات؛ ازطرف ساکنان روستای روان، 943 کیلو نان، 633 کیلو گندم، مقداری برنج و قند و مبلغ 117 هزار و 400 ریال وجه نقد؛ ازسوی اهالی سولان، مبلغ 103 هزار و 325 ریال وجه نقد، یک هزار و 338 کیلو سیب زمینی، 867 کیلو نان، 200 عدد گونی خالی، 4 رأس دام و مقداری حبوبات؛ ازطرف مردم روستای اصله، مبلغ 210 هزار ریال وجه نقد، یک هزار و 500 کیلو نان و 114 رأس گوسفند. روستاییان بخش رزن مبلغ 557 هزار و 900 ریال وجه نقد، 14 قطعه طلاآلات، 25 هزار و 760 کیلو نان، 16 هزار و 500 کیلو آرد و گندم، 2 هزار کیلو هندوانه، 798 جعبه انگور، 102 جعبه گوجه فرنگی، 210 کیلو سیب زمینی، 80 کیلو مویز، 100 دست لباس، 7 رأس دام و مقادیری حبوبات و لبنیات به بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رزن تحویل دادند تا به جبهه های پیروزی آفرین کشور اسلامی مان ارسال شود. در همین رابطه، پروفیل کاران بخش رزن نیز مبلغ 97 هزار ریال وجه نقد به منظور بازسازی مناطق جنگ زده سرپل ذهاب اهدا کردند.

قائم شهر: از آغاز جنگ تحمیلی تاکنون، بیش از 25 میلیون ریال از محل یک روز حقوق کارکنان مؤمن و مسلمان شرکت سهامی نساجی قائم شهر به منظور کمک به هم وطنان جنگ زده اختصاص داده شده است.

گرگان: ازسوی کارکنان بهزیستی شهرستان گرگان، مبلغ 42 هزار و 88 ریال؛ کارکنان ارشاد اسلامی مازندران و اداره ارشاد اسلامی گرگان و کارکنان کتابخانه عمومی محمود آباد، مبلغ 41 هزار و 488 ریال و مردم شهیدپرور کارگر محله از باران شیرمحله و بنه کنار، جمعاً مبلغ 192 هزار و 200 ریال به همراه 4 حلقه انگشتری طلا جهت بازسازی شهر مقاوم سوسنگرد اختصاص یافته است.

بهشهر: چند روز گذشته توسط دو کامیون، قسمتی از کمک های مردم مسلمان و متعهد شهرستان بهشهر ازطریق جهادسازندگی این شهرستان به مناطق جنگی ارسال شد. کمک های ارسالی شامل تعداد زیادی گونی خالی، فانوس، چراغ دستی، بیل و کلنگ، پوتین، مقادیر چشمگیری آرد، برنج، گردو، مربا، دارو، کمپوت، لباس و انار بوده است.

فیض آباد: ازسوی ستاد پشتیبانی جبهه های جنگ مستقر در جهادسازندگی فیض آباد، 4کامیون حامل کمک های مردم فیض آباد و روستاهای اطراف شامل 29 تن انار، 10 تن هندوانه و یک تن سیب درختی به مناطق جنگی ارسال شد.

کاخک: طی دو روز گذشته همچنین مبلغ 300,048,1 ریال وجه نقد، 3 جفت گوشواره طلا، 2 عدد انگشتر طلا، 8 عدد دستبند و 30 سکه نقره ازسوی اهالی روستاهای پی کمر، شلغمی، شورقلعه، سنگر، شیرتپه از توابع بخش سرخس و اهالی کاخک گناباد و روستای کلات این شهرستان جهت کمک به جبهه ها اختصاص یافت.

ایلام: جهت بازسازی مناطق جنگی ایلام، فرهنگیان استان در مهرماه سال جاری، مبلغ 116,045,5 ریال و کارکنان اداره حفاظت محیط زیست ایلام مبلغ 175,40 ریال به این امر اختصاص دادند.

صومعه سرا: ازسوی اهالی مسلمان و متعهد روستای صومعه سرا و نمازگزاران جمعه این شهرستان، جمعاً مبلغ 536 هزار و 440 ریال وجه نقد و مقادیر قابل توجهی دارو و مایحتاج ضروری جهت کمک به رزمندگان اسلام اختصاص یافت. همچنین یکی از خواهران حزب اللهی این شهر، مقداری از زیورآلات شخصی خود را که شامل 3 عدد النگو، یک عدد گردن بند، یک عدد انگشتری و یک جفت گوشواره بود، جهت کمک به سلحشوران اسلام اهدا کرد. مردم حزب الله کلیشم عمارلو رودبار نیز جهت بازسازی مناطق جنگی کشور اسلامی مان 184 هزار و 780 ریال کمک کرده اند.

ص: 251

سمنان: ازسوی اهالی روستاهای دامغان، مبلغ 640 هزار ریال وجه نقد؛ هیئت مجمع ابوالفضل سمنان، مبلغ 350 هزار ریال؛ انجمن اسلامی روستای علی آباد پشت بسطام شاهرود، 80 هزار و 700 ریال؛ اهالی روستاهای ریکان غیاث آباد، کرند (به فتح کر) و فاطول گرمسار، 474 هزار و 350 ریال؛ روستاهای ایج شلی و چاشم از توابع بخش مهدی شهر، جمعاً مبلغی بالغ بر 173 هزار ریال وجه نقد و مقدار قابل توجهی گندم و سیب زمینی؛ صنف آهن فروشان سمنان، 300 هزار ریال؛ کارکنان سازمان تأمین اجتماعی و اداره ثبت احوال استان سمنان، جمعاً مبلغ 121هزار و 670 ریال؛ کارگران و کارکنان کارخانه گچ سمنان، مبلغ 210 هزار و 200 ریال و یکی از اهالی خیّر روستای کلاته ملاد دامغان، مبلغ یک میلیون ریال به این امر خداپسندانه اختصاص یافته است.

مشهد: اهالی روستای بقمچ از توابع چناران، مبلغ 2300 ریال؛ شورا و انجمن اسلامی و اهالی روستای دهبار، مبلغ 165000 ریال وجه نقد، یک عدد النگوی طلا و 2 حلقه انگشتر طلا، 2500 کیلو سیب درختی،150 کیلو گردو و 70 کیلو خشکبار و تعدادی کیسه خالی و پوتین جهت ارسال به جبهه های جنگ به دفتر امام جمعه مشهد تحویل دادند.

لرستان: ازسوی اهالی مسلمان چند روستای استان لرستان، جمعاً مبلغ 108 هزار و 650 ریال وجه نقد، 50 هزار عدد نان به همراه 140 قوطی کنسرو به جبهه های حق علیه باطل ارسال شد.

قم: مردم انقلابی و زحمت کش روستای طینوج از توابع شهرستان قم با همکاری انجمن اسلامی این روستا، مبلغ 50 هزار ریال وجه نقد، 1000 کیلو گندم و بیش از 150 جعبه انگور جهت یاری به رزمندگان کفرستیزمان به جبهه های نبرد حق علیه باطل ارسال داشتند.

کرج: طی چند روز گذشته، ازسوی اهالی مسلمان و متدین شهرستان کرج، یک دستگاه نیسان، یک کارتن پارچه، 3 تن برنج، 18 کیسه گندم، 90 جلد جزوه دعای کمیل و کتب مذهبی، 16 جلد قرآن مجید، 35 توپ پلاستیک، 2 توپ موکت، 700 جفت چکمه، 25 کارتن مایع ظرف شویی، 50 عدد فانوس و مقدار قابل توجهی گالن 20 لیتری، باطری بزرگ، لباس مردانه، مربا و شکر، جمع آوری و جهت کمک به رزمندگان اسلام توسط ستاد پشتیبانی مناطق جنگی کشور در کرج، به جبهه های جنوب ارسال شد.

زاهدان: ازسوی کارکنان اداره کار و امور اجتماعی زاهدان، مبلغ 10 هزار و 866 ریال؛ الوندی های نهبدان مقیم زاهدان، 30 هزار ریال؛ دانش آموزان مدرسه شهید سیدمحمدتقی حسینی طباطبایی، 30 هزار ریال؛ کارکنان اداره ثبت احوال زاهدان، 20 هزار ریال؛ کارکنان اداره دخانیات، 21 هزار و 500 ریال؛ اهالی روستای حیدریکاد، مبلغ 369 هزار و 825 ریال وجه نقد و 50 رأس گوسفند و همچنین ازسوی گروهی از خواهران و برادران خیر زاهدانی، مبلغ 400 هزار ریال به دفتر امام جمعه زاهدان، جهت ارسال به جبهه ها تحویل داده شد.

ساری: ازسوی ستاد پشتیبانی جهادسازندگی شهرستان رامسر طی چند روز گذشته، 3 دستگاه وانت بار حامل 17 کارتن کلوچه، 14 کارتن آجیل و خشکبار، 10 کارتن بیسکویت، 6 کارتن کمپوت، یک کارتن چراغ قوه و مقادیری پوشاک گرم به همراه مبلغ 234590 ریال وجه نقد از کمک های مردم شهیدپرور شهرستان رامسر به جبهه جنوب ارسال شد.

ساوجبلاغ: ازسوی مردم مسلمان و متعهد منطقه ساوجبلاغ، کمک های زیر در تاریخ 28 مهر1361 به جبهه های غرب کشور ارسال شد: نان خشک 6720 کیلوگرم، سیب درختی 10284 کیلوگرم، رب گوجه فرنگی 1100 کیلو، مربای هویج و به 1500 کیلو، آرد 3000 کیلو، توت خشک 13 کیسه، شیرخشک 24 کیلو، دارو 14 کارتن بزرگ به ارزش تقریبی 000,500 ریال، سیر 30 کیلو، پسته 12 کیلو، گردو، چای، برنج، قند و حبوبات 2500 کیلوگرم، لباس گرم و پوتین سربازی و گونی به تعداد قابل ملاحظه.

علاوه براین، در تاریخ 18/7/1361، تعداد 4 کامیون هدایای امت شهیدپرور این بخش شامل 400 جعبه سیب، 151 النگو، 7748 کیلو آرد، 13 کارتن مربا، 480 شیشه کنسرو لوبیا و گونی خالی به جبهه های نبرد حق علیه باطل در غرب کشور ارسال گردید. همچنین رب گوجه فرنگی 210 کیلو، سیب 4000 کیلو، انواع کنسرو 50 عدد،

ص: 252

استامبولی 180 عدد، مربا یک کارتن 37 عددی، آب لیمو 142 شیشه، شکر 200 کیلو و کمپوت 500 عدد از انواع مختلف [به جبهه ها ارسال شد.]

سمیرم: مردم حزب اللهی و عشایر غیور و همیشه در صحنه سمیرم ... طی روزهای گذشته کمک های خود را شامل 105 تن سیب درختی، 12 تن گندم، 64 رأس گوسفند و بیش از 2 میلیون ریال پول نقد، جهت ارسال به جبهه های جنگ حق علیه باطل، تقدیم روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سمیرم نمودند.

زنجان: اهالی ایثارگر و شهادت طلب بخش ماه نشان جهت پشتیبانی از رزمندگان دلیر و افتخارآفرین اسلام در جبهه های نبرد حق علیه باطل، هدایایی به شرح زیر ازطریق ستاد پشتیبانی مناطق جنگی تقدیم به پیکارگران اسلام نمودند. پول نقد به مبلغ 636800 ریال، پتو 21 تخته، تشک و بالش متکی مجموعاً 12 فقره، لحاف 26 تخته، پیراهن کاموا 12 دست، رختخواب یک دست، جوراب پشمی و دستکش مجموعاً 6 جفت، جوراب نخی 12جفت، گوسفند 33 رأس، برنج 90 کیلو.

رودسر: ازطرف اهالی روستاها و بخش های اطراف رودسر، جمعاً مبلغ 025,150,1 ریال و 2 حلقه گوشواره طلا جمع آوری و به حساب رزمندگان اسلام واریز گردید.»(1)

«آذرشهر: در ادامه کمک های مردم حزب الله آذرشهر به جبهه های حق علیه باطل، فرهنگیان آذرشهر و حومه نیز هر ماه مقداری از حقوق خود را بدین منظور اختصاص داده و در مهرماه سال جاری، مبلغ 500,178 ریال به حساب مربوطه واریز نمودند.

محمودآباد: 2 وانت حامل کمک های مردم ایثارگر و شهیدپرور محمودآباد و حومه جهت رزمندگان اسلام به جبهه فکه ارسال شد. کمک ها شامل: 200 جفت چکمه، 50 عدد فانوس، 7 چراغ والور، 3 تخته پتو، 3 کارتن شامپو، 7 کارتن پودر رخت شویی، 6 کارتن مایع ظرف شویی، 60 قوطی کمپوت، 30 کارتن آب پرتقال، یک کارتن دستمال کاغذی، 3 کارتن سیم ظرفشویی و اسکاچ، یک کارتن کبریت، 7 کارتن آبلیمو، 2 کیسه پیاز و سیب زمینی و مقداری قند و شکر و وسایل متفرقه.»

فسا: به همت کمیته امداد امام خمینی فسا، تعداد 137 رأس گوسفند برای مصرف آشپزخانه لشکر7 فجر ارسال شد.(2)

ص: 253

ص: 254

گسترده ای ادامه داشت و عمده تلاش نیروهای خودی معطوف به تحکیم مواضع تصرفی با تقویت خاکریزهای احداث شده به دست واحدهای مهندسی بود. نیروی هوایی عراق نیز با بمباران های مکرر منطقه می کوشید تاحدی ضعف نیروی زمینی این کشور را جبران کند که توفیق چندانی نداشت. در یکی از این بمباران ها در ساعت 12 ظهر، 4 فروند از جنگنده های دشمن، غرب قرارگاه قائم را بمباران کردند که در بازگشت، یک فروند از آنان با آتش پدافند مستقر در منطقه سرنگون شد(1)

در پایان این روز، قرارگاه مرکزی کربلا پس از بررسی وضعیت استقرار یگان های خودی و دشمن در منطقه عملیاتی محرم و باتوجه به حضور دشمن در برخی مناطق مرتفع و مسلط، مانند ارتفاع175 در جنوب و جناح چپ منطقه، به قرارگاه قائم ابلاغ کرد که یگان های عمل کننده، وضعیت استقرار خود را از خط مقدم به طرف جنوب غربی توسعه دهند و بهترین خط پدافندی را ازنظر تسلط کامل به مواضع پدافندی دشمن، اتخاذ کنند. قرارگاه قائم4 نیز موظف شد نحوه استقرار نیروهای خود را در جناح چپ به سمت جنوب توسعه دهد و جاده ربوط به حمرین را تأمین کند(2)

ص: 256

1

ستاد مرکزی سپاه پاسداران و ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی در اطلاعیه مشترکی نتایج عملیات محرم را اعلام کردند. در بخشی از این اطلاعیه درباره مناطق آزادشده آمده است:

سپاه ظفرمند ارتش اسلام، در عملیات محرم، موفق به خارج کردن محور ارتباطی دهلران - موسیان - عین خوش و نیز شهرها و مناطق دهلران، موسیان، عین خوش، دشت اژیه و روستاهای اطراف از تیررس دشمن شد و پس از آزادسازی مناطق اشغال شده، به نقاط مرزی رسید.

در این عملیات، سلحشوران امت اسلام موفق شدند ارتفاعات سوق الجیشی مرزی ازجمله جبال حمرین و قله های راهبردی 290، 298 و 400 و ارتفاعات مشرف بر خاک عراق را تصرف کرده، منطقه چم هندی، دشت عباس، تنگه بیات و پاسگاه های مرزی موسیان، بیات، نهر عنبر، چم سری، ربوط، حماد، شهاب و عین منصور را آزاد کرده، به طورکامل در اختیار بگیرند.

نیروهای ایران با استقرار روی ارتفاعات متصرفی، بر شهرک طیب عراق تسلط کامل یافتند و توانستند محورهای ارتباطی بغداد - بصره، طیب - العماره، طیب - حلفائیه و طیب - علی غربی و نیز جاده نظامی و مواصلاتی بغداد - العماره را که از مهم ترین محورهای نظامی، اقتصادی و تدارکاتی عراق است و محور اصلی حمل ونقل و پل ارتباطی شمال با جنوب عراق محسوب می شود، با خطر جدی مواجه سازند. با اجرای عملیات، رزمندگان، پاسگاه های زبیده، ابوغریب، شرهانی، واویه، کارخانه صنعتی شهرک طیب، منابع نفتی زبیدات و 5 حوضچه نفتی و تلمبه خانه و حدود 70 حلقه چاه نفتی دشمن را تحت پوشش آتش توپخانة خود قرار دادند. علاوه براین، حوضچه نفتی بیات - که دارای چندین حلقه چاه نفت می باشد ازجمله تأسیسات نفتی آزادشده جنوب غرب کشور از اشغال دشمن بعثی است. در این عملیات، تیپ های 606 و 423 پیاده ارتش عراق، به کلی منهدم شد و به تیپ های 703، 505، 62 و 42 و 2 تیپ از نیروهای جیش الشعبی، خسارات سنگینی وارد آمد. بیش از 97 دستگاه تانک و نفربر و 120 خودرو و چند دستگاه کاتیوشای دشمن نیز منهدم شد و 45 دستگاه تانک و نفربر، 90 خودرو، 12 تفنگ106، چندین موشک انداز تاو و مالیوتکا و تعداد زیادی ضد هوا یی به غنیمت درآمد. 7 فروند از هواپیماهای دشمن هم سرنگون شد.

در این اطلاعیه، درباره تلفات و اسرای نظامی، به ویژه فرماندهان ارتش عراق آمده است: سرهنگ ستاد "عماد محمد حسن" فرمانده تیپ505 پیاده، به دست توانای رزمندگان بسیج و سپاه به هلاکت رسید و 1520 نفر از اسیران به پشت جبهه منتقل شدند. اسامی برخی از فرماندهان آنان بدین شرح است:

1. سرهنگ "عبدالرضا الهادی عبدالله ساعدی" از فرماندهان تیپ 606.

2. سرگرد پیاده "احمد خلیل مجید" فرمانده گردان1 تیپ606.

ص: 257

3. سرگرد پیاده "رعد حامد" فرمانده گردان2 تیپ 606.

4. سرگرد پیاده "محمد احمد حسن سامرایی" فرمانده گردان3 تیپ606.

5. سرگرد پیاده "عبدالعزیز علی سلطان".

6. سرگرد پیاده "صابر محمد صالح".

7. سرگرد پیاده "فائق هاشم نعماد".

همچنین در میان اسرای این عملیات، تعدادی از مأموران ویژه امنیتی کشور مصر دیده می شوند.(1)

1

دعوت ایران از خبرنگاران خارجی و بازدید آنان از مناطق و مواضع تصرف شده که از قطعیت پیروزی های به دست آمدة ایران خبر می داد، عراق را در مانور تبلیغاتی و سیاسی منفعل ساخت، به طوری که این کشور، برخلاف رویة معمول خود که داعیه متوقف کردن پیشروی نیروهای ایران را داشت، این بار واکنش چندانی نشان نداد. این عمل کشور عراق، مورد توجه برخی خبرگزاری ها قرار گرفت. ازجمله خبرگزاری بی بی سی اعلام کرد: عراقی ها در تکذیب گفته های ایران، از خود کندی نشان داده اند و بیانیه هایشان نیز نسبت به بیانیه های ایران صراحت کمتری دارد؛ ازاین رو، ناظران، آن را نشانه ناکامی عراق می دانند. در بیانیه های عراق که از رادیو بغداد پخش شد، فقط آمده بود که جلو حمله دشمن گرفته شده است و سخنان مقامات عراق در آن بیانیه کوتاه، فقط دراین باره بود که هواپیماهای عراق سرنگون نشده است(2)

2

پس از اجرای عملیات محرم، شهرهای مرزی ایران، به ویژه خرمشهر و آبادان، با شدت بیشتری بمباران و گلوله باران می شوند.

امروز بازهم شهرهای آبادان و خرمشهر مورد اصابت گلوله های توپخانه های دوربرد و خمپاره اندازهای نزدیک دشمن قرار گرفتند. در آبادان، یک مغازه و 3 منزل مسکونی خسارت دید و قسمتی از کارخانه روغن سازی پالایشگاه این شهر دچار آتش سوزی شد که به دست مأموران آتش نشانی مهار شد.(3) راه آهن خرمشهر نیز مورد اصابت آتش توپخانه دوربرد عراق قرار گرفت که درنتیجه، ریل راه آهن بین ایستگاه خرمشهر و حسینیه، تخریب و خط مزبور مسدود شد.(4)

علاوه بر تحرکات توپخانه ای، هواپیماهای عراقی در چند نوبت در آسمان منطقه آبادان حاضر شدند. گزارش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی حاکی از آن است که از ساعت 11:56 تا 12:30، 3 فروند هواپیمای دشمن در منطقه جنوب (آبادان) سرنگون شده است.(5)

ص: 258

1

افراد حزب دمکرات با کمک و پشتیبانی عراق و نیز استفاده از افراد سایر گروه های ضد انقلاب، به نیروهای ایران در شمال غرب کشور حمله و پس از مشاهده مقاومت، با دادن تلفاتی، منطقه را ترک کردند. در این درگیری ها، خساراتی به نیروهای خودی وارد آمد.

نیروهای هیز افشین حزب دمکرات کردستان در حوالی روستاهای خلیفه و دهلو در جاده مهاباد - پسوه، با اجرای کمین علیه نیروهای خودی 15 تن از نیروهای خودی را شهید یا مجروح کردند.(1)

رادیو حزب دمکرات ضمن اعلام این خبر، سازمان چریک های فدایی خلق را نیروهای کمکی این حزب در اجرای عملیات نامید.(2)

در درگیری دیگری در ساعت 9:45 بین عناصر تأمین تیپ2 لشکر64 ارومیه و عناصر گروه های غیر قانونی در ارتفاعات تازه قلعه، یک نفر از نیروهای خودی شهید شد و 6 نفر نیز مجروح شدند. در این درگیری، 6 نفر از افراد مسلح غیر قانونی نیز کشته و تعدادی زخمی شدند(3)

همچنین در ساعت 10:20، بین نیروهای تأمین پایگاه ترکش با عناصر مسلح غیر قانونی درگیری رخ داد که براثر آن، یک سرباز شهید شد و 5 نفر زخمی شدند.(4)

تعداد 60 نفر از عناصر حزب دمکرات از هیز "خو" از ارتفاعات "میرداود" و "قصریک" نیز شبانه با استفاده از اسلحه های سنگین و سبک، به پایگاه "کوتالان" در 15 کیلومتری شمال غربی ارومیه حمله کردند که با مقاومت و واکنش افراد بسیج روستا مواجه شدند. درپی این مقاومت، مهاجمان، روستا را هدف گلوله های خمپاره قرار دادند. این درگیری حدود 2 ساعت به طول انجامید و افراد حزب بدون دستیابی به نتیجه ای مشخص، با دادن چند کشته و مجروح و به جاگذاشتن مقدار زیادی مهمات، به سمت ارتفاعات منطقه گریختند.(5)

2

علیرضا شیخ عطار استاندار آذربایجان غربی، در مصاحبه با واحد مرکزی خبر با اشاره به تأثیر حضور و اقدامات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در تأمین امنیت منطقه و اقدامات دولت در مناطقی که قبلاً در تسلط گروه های غیر قانونی قرار داشته اند، اظهار کرد: ضد انقلابیون براثر این شکست ها، ناچار شده اند وابستگی خود را به عراق آشکار کنند، کما اینکه عزالدین حسینی به پاریس فرار کرده است و از امریکا کمک می خواهد. "میرآباد" که اصلی ترین و مهم ترین مرکز ضد انقلابیون در محور پیرانشهر - سردشت بود، آزاد شده و درحال حاضر، از این محور، فقط مسافتی کمتر از 10 کیلومتر در اختیار ضد انقلاب است که آن هم به زودی پاک سازی خواهد شد. در مهاباد، میاندوآب، بوکان و دیگر شهرها نیز برادران رزمنده تا دورترین نقاط این مناطق پیش رفته و مقرهای گروهک ها را با به هلاکت رساندن تعداد زیادی از سران آنها، تصرف کرده اند. استاندار آذربایجان غربی، در پایان اضافه کرد: اکنون جمهوری اسلامی به آن چنان ثباتی در منطقه دست یافته است که به زودی انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی و همچنین انتخابات مجلس خبرگان را در سطح استان برگزار خواهد کرد(6)

ص: 259

1

با دستگیری بسیاری از عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در تهران و شهرستان ها، راهبرد جنگ چریکی شهری سازمان به بن بست کامل رسید.

در تهران، یک خانه تیمی عناصر سازمان در محله قنات کوثر در فلکه چهارم تهران پارس، شناسایی شد و بلافاصله به محاصره نیروهای امنیتی درآمد و در درگیری ایجاد شده، یکی از اعضای سازمان کشته شد(1)

همچنین با شناسایی 2 خانه تیمی در خیابان های شهید بهشتی و نظام آباد، 3 نفر دیگر از افراد سازمان شناسایی و دستگیر شدند.(2)در شیراز نیز با دستگیری یکی از وابستگان به سازمان تعدادی مدارک و اسناد درون گروهی به دست آمد.(3)

2

امروز امام خمینی با جمعی از اعضای شوراهای اسلامی روستاها و مهاجران جنگ تحمیلی، دیدار کردند. امام در این دیدار بر مراقبت جدی برای جلوگیری از ورود افراد نفوذی به شوراها؛ انجام خدمات بدون منت به محرومان؛ امیدوارساختن جنگ زدگان به بازسازی مناطق آسیب دیده؛ تهدید دو قدرت بزرگ برای آینده بشریت و لزوم آگاه کردن توده ها از این خطر؛ اقدامات تجاوزکارانه صدام در ایران و کشتار بی رحمانه رژیم صهیونیستی در لبنان در سایه قدرت امریکا، تأکید کردند. ایشان فرمودند:

«تذکری که به شوراها لازم است داده شود - ولو اینکه خودشان توجه دارند - یکی این است که توجه کنند که در شوراها یک وقت افراد نفوذی از منحرفین به صورت اسلام و به صورت مقدس مآبی وارد نشوند. اینها که شیاطین هستند، همان طوری که شیطان به شکل های مختلف وارد می شود و انسان را گول می زند، اینها هم همان شیطان ها هستند و به صورت های مختلف وارد می شوند. [...] شما می خواهید به اینها [محرومین] خدمت کنید و خدمتگزار آنها هستید. مبادا یک وقتی درضمن اینکه شما خدمت می کنید، یک درشتی ای باشد که خدمت شما را در خودش محو کند. باید اخلاق اسلامی، آداب اسلامی درست مراعات بشود؛ همان طورکه شیوه ائمه ما و اولیای خدا و انبیای خدا بوده است که خودشان را خدمتگزار مردم می دیدند و با حسن معاشرت و با رفتار انسانی، با رفتار الهی رفتار می کردند و کارهایی را که باید انجام بدهند، با همین حسن رفتار انجام می دهند و شما هم بندگان همان خدا و امت همان پیغمبر و شیعه همان امیرالمؤمنین هستید و شیوه های شما باید به همان طور باشد.

و یک کلمه هم به این قشری که از خاندان خودشان، از شهرهای خودشان به واسطه جنگ آواره شده اند، عرض می کنم که ما در مسائل و مشکلاتی که شما دارید، توجه داریم و دولت هم توجه دارد و شوراها هم دارند، بسیج هم دارد، به اندازه ای که توانایی دارند، خدمت خواهند کرد و ان شاءالله که به زودی جنگ پایان پیدا می کند، خدمت ها به شماها زیادتر خواهد شد و من از هر دو قشر سپاسگزاری و تشکر می کنم که آمده اند که از نزدیک باهم ملاقات کنیم.

ص: 260

مشکلی که امروز دنیا را تهدید می کند، مشکل این دو ابرقدرت است. این دو ابرقدرت که تمام دنیا را در زیر بال خودشان نگه داشته اند و از آنها استفاده می کنند، اینها مشغول به یک طرح هایی هستند و درست کردن یک سلاح هایی هستند که برای آتیة بشر خطرناک است. گرچه هر دسته ای از دستة دیگر می ترسند و این ابرقدرت از آن ابرقدرت و آن از این، لکن ممکن است که یک وقت در رأس یکی از این دو ابرقدرت، یک دیوانه ای واقع بشود مثل هیتلر یا مثل صدام و به واسطه آن جنونی که برای قدرت دارد، دنیا را به تباهی بکشد. و اگر خدای خواسته یک جنگ بین این دو قدرت در امروز تحقق پیدا کند، اینها دنیا را به خاک و خون می کشند و به تباهی. مشکل دنیا امروز اینها هستند. مشکل های دیگر، مشکل های منطقه ای است و این مشکل را باید ملت ها و اشخاص متفکر درهمه دنیا و توده های محروم دنیا دنبال این بروند که این مشکل را رفع کنند. اگر آنها بنشینند که دولت های آنها این مشکل را رفع کند، نخواهد کرد. دولت ها نه همچو قدرت و عرضه ای دارند و هواهای نفسانی هم که خودشان دارند، مانع از این می شود که با این دو ابرقدرت مخالفت کنند.

باید برای آتیه دنیا، امروز توده های مردم، نویسندگان، گویندگان، فکر بکنند و مردم را آگاه بکنند به این خطری که تمام بشریت را تهدید می کند، آگاه کنند همه توده های دنیا را که این خطر بزرگ در پیش است و اگر این ابرقدرت ها در این حالی که هستند و مشغول تهیه سلاح های بزرگ اتمی و غیر آن هستند، به همین حال باقی باشند، دنیا ممکن است که به خرابی بکشد و عمده ضررش به ملت ها برسد. باید هرکس در هرجا هست، نویسنده هایی که هستند، روشنفکرانی که هستند و علمایی که در همة قشرهای دنیا هستند و دانشمندان، مردم را به این خطر آگاه کنند تا بلکه خود مردم و توده های مردم در مقابل این دو قدرت بایستند و این سلاح ها را جلوگیری کنند. ...

اگر چنانچه قدرت امریکا نبود، صدام هم نمی توانست که این کار احمقانه را بکند و اگر قدرت امریکا نبود، اسرائیل هم نمی توانست که این کار سفاکانه را بکند و اگر قدرت امریکا نبود، این دولت های اطراف خلیج [فارس] و امثال اینها هم این کارهایی را که حالا انجام می دهند، نمی دادند و دنیا از این دو قدرت اگر بخواهد خارج بشود، باید همان طوری که در ایران عمل شد [عمل کنند؛] که تمام قشرها قیام کردند و تمام قشرها نهضت کردند و انقلاب کردند و به هیچ یک از دو قدرت پناه نبردند، مستقلاً خودشان وارد عمل شدند و با اینکه همه کوشش ها را کرد امریکا - برای اینکه - از آرمان سابق تا حالا برای اینکه اینها را سرکوب کند، نتوانست. تا همه کشورهای اسلامی و غیر اسلامی، تمام کشورهایی که در دنیا هستند و همه آنها هم توده هایشان بیچاره و ضعیف است در تحت سلطه حکومت های خودشان، تا اینها قیام نکنند و تا اینها توجه به این خطر بزرگی که دنیا را تهدید می کند و اگر - خدای نخواسته - یک وقت واقع بشود، دیگر کشوری باقی نمی ماند و انسانی شاید باقی نماند، الا کم، باید فکر بکند دنیا. باید دانشمندها فکر

ص: 261

بکنند، مردم را بیدار بکنند. قلم تنها فایده ندارد، گفتن تنها فایده ندارد، اعتماد به دولت ها فایده ندارد، خود مردم و خود نویسندگان و گویندگان باید مردم را بیدار کنند و قلمی فایده دارد که بیدارگر توده های مردم باشد و اگر چنانچه حال دنیا به همین وضع باشد، ازقبیل اسرائیل و صدام بازهم ممکن است باشد و اگر این از بین رفت و او از بین رفت، یکی دیگر مثل اینها را بتراشند.

شما ببینید که صدام چه کار ناشایسته ای کرد که امروز در دام افتاده است و نمی داند چه کند. مَثَل صدام، مَثَل آن کسی بود که ادعای پهلوانی می کرد و هروقت که می رفت بیرون، یک کسی پیدا می شد او را کتک می زد یا زمین می زد، برمی گشت مادرش را کتک می زد. صدام در هر جبهه ای که سیلی خورده است و در هر جبهه ای که شکست خورده است، دنبال آن، یک دسته از این عراقی های بی چاره ای [را] که در تحت ظلم او هستند و دست و پا می زنند، از آنجا بیرون کرده است یا به حبس کرده است و با سلاح های دورزن، خودش این افراد محروم جامعه را، این شهرهای عربی نشینی که محروم هستند، اینها را هدف قرار می دهد یا شهرهای دیگر ایران را. این همان مسئله است. هروقت شکست می خورد، یک همچو قضیه ای هست. الآن هم که شکست فاحش را خورده است، منتظر باشید که باز اگر - خدای نخواسته - بتواند، او در شهرهای مرزی یک جنایتی بکند و دوستان و منافقین هم در داخل. و این برای این است که اذهان را از آن شکست بلکه بتواند منصرف کند. درعین حالی که درهمین "عملیات محرّم"، که قوای مسلح ایران آن قدر پیشروی کردند و اینها را از کشور بیرون کردند، البته یک مقداری باز هست و قریب به دو هزار نفر از آنها اسیر گرفتند که 1800 نفرش شاید در پشت جبهه ها آمده باشد و آن طور منهدم کردند بساط آنها را و آن قدر از مهمات آنها را گرفتند به غنیمت و از قراری که می گویند، تاکنون حدود نود خودرو و امثال این را از آنها به غنیمت گرفته اند و بسیاری از [سلاح ها] را منهدم کرده اند. درعین حالی که این مسائل هست و این پیشرفت ها هست، صدام در نطق خودش می گوید که ایران حمله کرد، لکن ما آنها را شکست دادیم؛ ارتش ما آنها را شکست داد.

تبلیغات خارجی هم، همه بوق های خارجی هم بنایشان بر این است که هروقت که این شکست می خورد تا مدتی اصلاً حاشا می کنند یا ساکت می شوند. مدتی هم که می خواهند صحبت کنند، می گویند که ایران این طور می گوید، صدام هم این طور می گوید.

از ایران هم که می خواهند نقل بکنند، یک چیز کمتری را نقل می کنند؛ مثلاً، می گویند که صد نفر را تاکنون اینها گرفته اند و از آن وقتی که می خواهند نقل کنند با آب وتاب نقل می کنند. مدتی این کار را می کنند، بعد کم کم که می بینند نمی شود و حاشا کردنش نمی شود، کم کم می روند دنبال اینکه به یک وجهی مسائل را بگویند. در قضیه خرمشهر، توجه کردید که قضیه خرمشهر، مدت ها انکار این می کردند که خرمشهر گرفته شده است از آنها. هم صدام می گفت که این حرف ها نیست، ما چقدر از اینها کشته ایم، چه کرده ایم، چه کرده ایم و هم بوق های تبلیغاتی دنبال او، این حرف ها را می زدند.

ص: 262

کم کم که آن همه اسیر گرفتند و نشان دادند و اینها، آن وقت می گوید که ما به ارتش قدرتمند خودمان دستور دادیم که شما فتح خودتان را کرده اید و حالا عقب نشینی کنید، دیگر ما فتحمان تمام شد.

و تعجب [از] این است که این را دربرابر ارتش و نظامی های خودش و فرماندهان خودش می گوید که آنها در باطن نفسشان به ریشش می خندند - اگر داشته باشند - و می فهمند که قضیه چی است. درعین حالی که می بیند که همة اینها یی که در مقابلش ایستاده اند می فهمند که این دارد بی ربط می گوید، با جرئت می گوید. الآن هم همین طور است؛ الآن هم این سردار قادسیه باز می گوید که سپاه قادسیه من، ارتش قادسیه من چه کرده اند! اخیراً می گوید که در همین جنگ، چهار هزار نفر ما ایرانی را کشتیم و تاکنون چقدر از دست داده، آنها را گرفتیم آوردیم و چقدرهم اسیر گرفتیم. این همین معناست که نمی داند اصلش چه بکند و این باید نفرینش را به امریکا بکند که یک همچو کلاهی سر این گذاشته اند. ...

دنیا باید امریکا را از بین ببرد، و الّا تا اینها هستند، این مصیبت ها در دنیا هست. اینجا نشد، یک جای دیگر. الآن در بسیاری از جاهای دنیا، امریکا آتش افروخته و جنگ هایی که الآن در بسیاری از جاهای دنیا هست، همه اش زیر سر این است. و دنیا را اینها دارند تهدید می کنند و هرگز هم اینها سلاح هایی که می گویند متوقف می کنیم و اینها را محدود می کنیم به حد، هرگز راست نمی گویند. بنابراین، ما باید هرچه فریاد داریم به سر اینها بزنیم.

و امروز که سالروز لانه جاسوسی است، من به ملتمان تبریک عرض می کنم و این عملی که دوستان اسلام، مجاهدین اسلام انجام دادند، یک عمل بسیار خوبی بود و بسیار مؤثری بود که این لانه از اینجا کنده شد. اگر این لانه جاسوسی در اینجا بود، شاید ایران را به تباهی می کشید. الآن هم در خارج به عراق هی نقشه می دهند؛ از اینجاها نقشه ها می گیرند با آن چیزهایی که دارند و به عراق می دهند. هر کاری می خواهند، بکنند.

تاکنون همه تقریباً - تقریباً همه، همه نه

ص: 263

- بسیاری از این کشورهای خلیج و اطراف خلیج و اینها کمک های همه طرفی کردند به عراق و کاری هم نتوانستند بکنند. حالا تازه می گویند که اگر ایران بخواهد پیش برود در عراق، ما دیگر تاب تحمل نداریم و ما اینها را ازجهت سیاسی و ازجهت - در بعضی جاها هم می گویند - نظامی، ازجهت سیاسی و ازجهت اقتصادی در فشار قرار می دهیم. شما تا حالا هر کاری توانسته اید کرده اید؛ کاری دیگر نمی توانید بکنید. بیخود خودتان را در دنیا ضایع می کنید و شما بدانید که اگر صدام - خدای نخواسته - پیش ببرد، تمام شما را به آتش می کشد. صدام وضع روحی ا ش این است.

اصلاً در روحیه صدام این تبهکاری است و آدمکشی و جنایت است. اگر - خدای نخواسته - این یک سلطه ای پیدا بکند، حجاز را از بین می برد، سوریه را از بین می برد، این کشورهای خلیج را، کویت را هم؛ همه اینها را از بین خواهد برد. این مرد این طوری است، جنس این آدم این طوری است. همان طوری که جنس اسرائیل این طور است که جنایتکار است و به جنایت دل خوش می کند، این هم همین طور است. اینها برادر هم هستند.

و خداوند شرّ شیطان بزرگ و شیاطین بزرگ و کوچک را ان شاءالله، رفع کند و مسلمان ها را بیدار کند و دولت های اسلامی را از این غفلتی که دارند، هوشیار کند و ملت بزرگ ایران، که الگو هستند برای تمام کشورها و ملت ها، خداوند آنها را از آفات و بلیات حفظ کند و این آوارگان را ان شاءالله، خداوند صبر عنایت کند و قدرت به دولت و ملت عنایت کند که آنها را درست ان شاءالله، جاهای آنها را بهتر از سابق بسازند و خدمت به این مردم محروم بکنند.»(1)

1

آقای هاشمی رفسنجانی در دیدار با شورای نمایندگان جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران، از بازگشایی دانشگاه ها در آینده نزدیک خبر داد و گفت: «دانشگاه روزهای اول انقلاب، با عناوین مختلفی که چهره های دانشگاهی طاغوتی بدعت کرده بودند و با لفظ های دهن پرکن، می رفت تا سبب انحراف در مسیر انقلاب اسلامی شود و این افراد، خودشان را طلبکار همه کس و همة جامعه می دانستند، درصورتی که هرچه بود، از مردم مسلمان و به نام قرآن و اسلام بود.»

وی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: «به خواست خدا و با حمایت مردم و رهبر کبیر انقلاب و کمک شما برادران متعهد، در آستانه افتتاح دانشگاه ها هستیم. شاید بتوان گفت این افتتاح، تولد جدیدی برای دانشگاه ها است. [...] ضد انقلاب و رسانه های خارجی، با سروصدا ما را متهم کردند که ضد علم هستیم؛ درصورتی که اسلام، بهتر از هریک از مکاتب موجود، طرف دار علم و دانش است.»(2)

ص: 264

1

آیت الله حائری شیرازی نماینده امام و امام جمعه شیراز که در منطقه عملیاتی محرم حضور داشت، با تقدیر از تلاش و ایثارگری نیروهای ایران در این عملیات، اظهار کرد: «رزمندگان اسلام، آیات الهی و آیاتی از اخلاص و ایثار هستند و شوق و رغبت آنان در ادای وظیفه و تکلیف الهی، مایه قوت قلب است. وقتی از یک رزمنده سؤال می شود که چرا می جنگی و او می گوید برای نصرت دین خدا؛ این عظمت اسلام را می رساند که در روحیه رزمندگان ما دگرگونی هایی به وجود آورده است.»

امام جمعه شیراز افزود: «جنگ ما، آتش افروزی نیست؛ بلکه خاموش کردن آتش است و رزمندگان اسلام به این رزم اعتقاد دارند، حتی اگر در خاک عراق باشد.» وی با اشاره به حضور روحانیان در جبهه ها گفت: «آمدن روحانیان به جبهه، یک رسالت است تا به آن چیزی که رهبر انقلاب به ما آموخته اند، عمل کنیم.»(1)

2

وزارت خارجه ایران به مناسبت سومین سال تصرف سفارت امریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام، بیانیه ای صادر کرد که در روزنامه های امروز درج شد. در این بیانیه 4 ماده ای، ضمن اشاره به استفاده امریکا از سفارت خود در ایران به عنوان مرکز جاسوسی علیه انقلاب اسلامی، به دستاوردها و نتایج این رخداد تاریخی اشاره شده و آمده است:

«وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در آستانه سومین سالروز حرکت اصیل انقلابی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و تسخیر لانه جاسوسی امریکا در ایران، ضمن گرامیداشت این روز بزرگ و تبریک و تهنیت به امام و امت، توجه ملل مسلمان و مستضعف و وجدان های بیدار جهان را به موارد زیر جلب می نماید:

1. تسخیر و تعطیل مرکز توطئه شیطان بزرگ امریکا علیه انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران که به دنبال پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 و سرنگونی رژیم سرسپرده و مزدور امریکا در ایران انجام گرفت، درسی بود برای همه مستضعفین که در چنگال خونین امریکا و استکبار جهانی و ایادی وابسته و مزدوران گرفتارند و دلالتی بر این اصل اساسی [است] که محو استبداد، استثمار و ستم داخلی، بدون مواجهه قهرآمیز با استعمار خارجی و حامی آن و قطع کامل روابط نابرابر استکباری، امکان پذیر نخواهد بود.

2. قدرت استکبار جهانی و امپریالیسم امریکا، یک قدرت میان تهی، ظاهرفریب و ساخته و پرداخته رسانه های امپریالیستی و صهیونیستی و سازمان های جاسوسی آنان است و یقیناً آنجا که ملت ها با اراده متکی به ایمان فطری و الهی به پا خیزند، این اسطوره ساختگی از پا می افتد. عجز و درماندگی امریکای جهان خوار و تمهیدات شیطانی آن درزمینه های سیاسی،

ص: 265

نظامی و اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران، چون محاصره اقتصادی، حمله مستقیم نظامی در طبس و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در جریان بازداشت جاسوسان امریکایی، شاهدی برای پوشالی بودن قدرت [امریکا] و عظمت و استحکام نیروی اصیل و شکست ناپذیر ایمان است.

3. دستیابی به دستگاه ها و مدارک جاسوسی در به اصطلاح سفارت امریکا در تهران، نشان داد که نمایندگی های سیاسی امریکا و استکبار جهانی، چیزی جز یک پوشش ظاهری برای عملیات جاسوسی و توطئه علیه منافع ملل مظلوم نبوده و معاهدات بین المللی درزمینه روابط دیپلماتیک، عمدتاً ابزاری در دست مستکبران علیه مستضعفان و اکثراً وسیله اعمال دیپلماسی فریب و تزویر به نفع ابرقدرت ها و به زیان ملل مستضعف است.

4. امت مظلوم ایران، حرکت انقلابی خود را با اتکال به قوه لایزال الهی درجهت نابودی استکبار جهانی و قطع سلطه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی امپریالیسم و صهیونیسم بر ملل مسلمان و مستضعف ادامه داده، به شیطان بزرگ و مزدوران آن نشان خواهد داد که در عرصه ایمان، ایثار و شهادت، برای لانه های تزویر و پایگاه های فساد جایی نیست.

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران.»(1)

1

امروز دانش آموزان تهران، به مناسبت گرامیداشت سالروز تصرف لانه جاسوسی امریکا و روز دانش آموز، تظاهراتی در مقابل سفارت سابق امریکا برگزار کردند. تظاهرکنندگان پس از قرائت قطعنامه، به سخنان سخنران مراسم، آقای موسوی خوئینی ها گوش فرادادند. گزارش روزنامه اطلاعات از مراسم امروز به این شرح است:

«به مناسبت گرامیداشت سالروز تبعید امام خمینی، سومین سالروز تسخیر لانه جاسوسی امریکا در تهران و نیز روز دانش آموز، بعدازظهر پنجشنبه، هزاران تن از دانش آموزان نواحی مختلف آموزش وپرورش تهران، در صفوف منظم و به هم فشرده، راه پیمایی کردند و خاطره این روز را گرامی داشتند. در ادامه این مراسم، پس از آتش زدن تابوتی که پوشیده از پرچم های امریکا، شوروی، رژیم صهیونیستی و فرانسه بود و همچنین مترسک هایی از ریگان و کارتر، بیانیه ای قرائت شد. سپس حجت الاسلام موسوی خوئینی ها نماینده مجلس شورای اسلامی، سخنانی ایراد کرد. وی ضمن تبریک پیروزی های اخیر سپاهیان اسلام در مصاف با نیروهای متجاوز بعثی صدام، گفت: "امروز روز 13 آبان است؛ یعنی روز ذلت امریکا و غلبه ارزش های الهی بر ارزش های شیطانی و روزی است که قدرتمند ترین کشور جهان، دربرابر حرکت انقلابی ملت ایران، گیج و متشنج شد. "آقای خوئینی ها در ادامه سخنان خود ضمن برشمردن صفات شیطان از دیدگاه قرآن، به تشریح عملکرد شیطان بزرگ، امریکا، از سال 42 تا امروز پرداخت و

ص: 266

گفت: «تمامی توطئه های امریکا، از تبعید امام امت به ترکیه و نجف تا امروز، براساس گفته قرآن که می گوید: کید شیطان ضعیف است، ضعیف بود و شکست خورد. [...] باوجود اینکه امام، دولت امریکا را نصحیت کرد که توطئه نکند، ولی توجهی نشد تا اینکه دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، تصمیم گرفتند که لانه جاسوسی امریکا در تهران را اشغال کنند و در 13 آبان - سالروز تبعید امام امت و روز دانش آموز - با یک عمل قهرمانانه، این لانه توطئه و فساد را به اشغال خود درآورند و جاسوسان امریکا را نیز به گروگان بگیرند.»

وی در بخش دیگری از سخنانش از مبارزات ملت مسلمان ایران به ویژه دانش آموزان در به ثمررساندن انقلاب اسلامی، تجلیل کرد و با اشاره به یکی از اسناد لانه جاسوسی گفت: «امریکا می خواست براساس حرکت های دانش آموزانی که باعث سقوط رژیم شاه شد، آنها را در مخالفت با جمهوری اسلامی به خیابان ها بکشد تا چند نفری از آنان کشته شوند و سپس با برپایی مراسمی نظیر آنچه مردم ما درطول انقلاب برگزار کردند، جمهوری اسلامی ایران را شکست دهد که این توطئه نیز منجر به شکست شد.» وی تأکید کرد: «هر توطئه ای که شیطان بزرگ علیه ما کرد، ازجمله محاصره اقتصادی، حمله نظامی به طبس، جنگ صدام و اغتشاشات داخلی توسط عنصر مخلوع و فراری، با شکست

ص: 267

مواجه شد و ما در سراسر این دوران مبارزات از سال 42 تا امروز، از یک طرف، توطئه شیطان را می بینیم و از طرف دیگر، مکر خداوند را و امروز نیز با رهبری پیامبرگونه امام و ایثار ملت شهیدپرور ایران و بیداری دانش آموزان، توطئه های شیطان بزرگ درهم شکسته شده و اراده خداوند تحقق پیدا کرده و امروز، جمهوری اسلامی ایران، نیرومندتر از همیشه است و پیروزی های سپاهیان و رزمندگان اسلام نیز امریکا را لرزاند.»(1)

همچنین در این روز، دانشجویان پیرو خط امام با استفاده از اسناد به دست آمده از سفارت سابق امریکا، اسامی 137 تن از کارکنان سفارت امریکا را که در فعالیت های جاسوسی در ایران و سایر کشورها شرکت داشتند، اعلام کردند(2)

1

بهزاد نبوی سخنگو و نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران در توافقنامه الجزایر در گفت وگو با روزنامه کیهان به موضوعاتی اشاره کرد، ازجمله: عمده ترین بازتاب های داخلی پس از آزادشدن گروگان های امریکایی؛ دلایل توافق کشور بر سر آزادی گروگان ها و بیانیه الجزایر؛ لاینحل ماندن بخش عمده ای از توافقات الجزایر و پایبندنبودن طرف امریکایی به تعهدات خود و نیز دستاورد اقتصادی و سیاسی تصرف سفارت امریکا در کشور. وی درباره علت و ریشة حرکت دانشجویان مسلمان پیرو خط امام گفت:

تا آنجایی که من اطلاع دارم، علتی که سبب شد برادران ما دست به چنین اقدام شجاعانه ای بزنند که در تاریخ انقلاب ما ثبت شود، "اعتراض به امریکا و سیاست دولت موقت" بود. شرایطی که در آن، لانه جاسوسی اشغال شد، شرایط بدی بود. امریکا که از در بیرون رانده شده بود، داشت از پنجره برمی گشت و دولت موقت هم مشغول ایجاد ارتباط برای بهسازی رابطه اش با امریکا بود. ازنظر اجتماعی هم در داخل، وضع خیلی بد بود. جامعه به سمت "حکومت ناپذیری" پیش می رفت و دولت، حاکمیتی نداشت. البته این را هم من می دانم و اطلاع دارم که برادران دانشجوی ما، ابتدا که به قصد اشغال جاسوسخانه می رفتند، برنامه اقامت درازمدت در لانه را نداشتند، ولی موضع گیری های قاطع امام در حمایت از حرکت انقلابی مزبور، برادران را مصمم کرد که حرکت را ادامه بدهند و اشغال جاسوسخانه که ابتدا حرکتی اعتراضی تلقی می شد، تبدیل به یک حرکت خالص تر و سرنوشت سازتر برای انقلاب اسلامی شد و با این حرکت، مرحله دوم انقلاب اسلامی آغاز شد.

بهزاد نبوی همچنین درباره محاکمه نشدن گروگان ها که قبلاً اعلام شده بود، اظهار کرد:

پس از اینکه گروگان گیری، نتایج مطلوب خود را داد؛ یعنی "سرنگونی دولت موقت"، هرج ومرج داخلی پایان یافت، نیروهای چپ، ضد انقلاب و منافق، خلع سلاح و چهر ه های وجیه المله افشا شدند و تمام نتایج سیاسی و اقتصادی، ازجمله خودکفایی و قطع وابستگی به

ص: 268

امریکا، تأمین شد. بنابراین، لازم بود هرچه سریع تر، گروگان ها آزاد شوند. البته آن موقع فکر می کردیم که گروگان ها را محاکمه می کنیم، ولی این کار آرمان زیادی می خواست که توطئه های جهانی را علیه ما سازمان می داد، درنتیجه، نگهداری گروگان ها کار معقولی نبود و به همین دلیل با دورنگری که رهبر انقلاب داشتند، آن فرمان تاریخی را صادر و موضوع را به مجلس واگذار کردند و مجلس هم طبق نظر امام، آن مصوبه را به دولت ابلاغ و دولت هم اجرا کرد و درحال حاضر با بررسی این موضوع، احساس می کنیم که صحیح بوده است.

وی درباره بیانیه الجزایر و آرای مخالفان محتوای بیانیه گفت: من نماینده دولت در امضای بیانیه الجزایر بودم و این بیانیه، برخلاف هوچی گری های بنی صدر، هیچ الزام قانونی برای دولت ایجاد نمی کرد. یک مصوبه قانونی بود که از شورای نگهبان هم رد شده بود و دولت، افتخاراً و بنابه مسئولیت شرعی دخالت کرد و بیانیه را به امضا رساند و من نه به این دلیل که امضاکننده بیانیه الجزایر بودم، بلکه درحال حاضر هم معتقد هستم که این بیانیه بهترین راه حلی بود که باتوجه به شرایط و امکاناتی که ما داشتیم، می توانستیم برای پایان موضوع گروگان ها پیدا کنیم. ضمن آنکه مخالفان بیانیه الجزایر، بنی صدر و نوبری بودند که یکی در فرانسه و دومی در دامان عمو سام است. لیبرال ها و نهضت آزادی را همه شناخته اند و منافقان هم چهره شان شناخته شده است؛ اینها مجموعاً طیف مخالفان بیانیه بودند که به دولت حمله می کردند و محکوم می کردند که دولت، مملکت را به امریکا فروخته و الآن چهره هایشان برملا شده و معلوم شده است از چه موضعی حرف می زدند و تمام این چهره های مخالف با نیت های پلید، به سراغ قضیه رفتند.

نبوی درباره توافقات انجام شده براساس بیانیه و نتایج کنونی آن نیز افزود:

«براساس بیانیه الجزایر، قرار بود دارایی ها، اموال و سپرده های ما، دربرابر آزادی گروگان ها به انضمام اموال شاه و بستگانش به ما برگردد. درحال حاضر، ما از کل حدود 10 میلیارد دلار که از امریکا طلب داریم، حدود 4 میلیارد دلار دریافت کرده ایم و برای 5/3 میلیارد بدهی های خودمان به بانک های امریکایی که باید قسطی می پرداختیم، مهلت گرفتیم و آن را یک جا پرداخت کردیم. 3 میلیارد دلار هم در حساب الجزایر در انگلستان یا هلند است که از این مقدار، 5/1 میلیارد اختلاف حساب است که بعد از حل، سهم ما به حسابمان می آید و سهم امریکایی ها هم به حساب آنها می رود. یک میلیارد، تضمین بدهی های ما به شرکت های امریکایی است که در اختیار داوری بین المللی است. 300 میلیون دلار هم در بانک امریکایی فدرال رزرو است که متعلق به ماست. وقتی اختلاف 5/1 میلیارد حل بشود، آن هم به ما برمی گردد. البته، مقداری هم اعتبارهای اسنادی و ضمانت نامه در بانک های امریکایی است که روی آنها اختلاف و دعوا داریم. درباره ثروت های شاه و بستگانش، همان روزی که بیانیه امضا می شد، ما به صراحت گفتیم که این حرکت، یک حرکت سیاسی و سمبلیک به منظور ناامن کردن امریکا برای نوکران امریکا است که

ص: 269

دیگر جرئت نکنند در امریکا پول ها و سرمایه هایشان را به نام خودشان بگذارند، کمااینکه بعد از دو سال پس از گروگان گیری، وابستگان به شاه، یا مالی را در امریکا نمی گذارند یا به نام خودشان نمی گذارند. از این بابت بعید است چیزی به دست ما برسد. ما تاکنون هیچ تخلفی از بیانیه نکرده ایم و امریکا بیش از 20 مورد تخلف کرده که این امر نشان دهنده آن است که بیانیه خوشایند امریکا نبوده است. البته، ما به دیوان داوری لاهه شکایت کرده ایم.»(1)

1

احمد عزیزی قائم مقام وزارت خارجه، در یک مصاحبه و سازمان برنامه و بودجه در اطلاعیه ای، دستاوردهای تصرف سفارت امریکا در تهران را تشریح کردند.

احمد عزیزی قائم مقام وزارت خارجه، در مصاحبه اختصاصی با روزنامه کیهان درباره تأثیرات سیاسی و اقتصادی اقدام دانشجویان مسلمان پیرو خط امام گفت: به رغم واقعیت موجود در جهان و آنچه در نظام اقتصادی جهان حاکم است، ما موفق شدیم بخش اعظم سپرده ها و طلا های خود را از امریکا بگیریم. از سوی دیگر، تسخیر لانه جاسوسی، امریکا را وادار کرد که حداقل حتی به صورت یک قول (که خود موضوع مهمی است)، ارائه اطلاعات مربوط به اموال وابستگان حکومت پهلوی و شاه و بازگرداندن آنها را در صورت کشف و شناسایی، تضمین کند. علاوه برآن، امریکا مجبور شد فرار شاه از پناهگاهی به پناهگاه دیگر و درنهایت تا مصر را تحمل کند که این، ثمره کوچکی برای انقلاب نبود. این ضربه بسیار مهمی برای سایر سرسپردگان به امریکا بود که دل به قدرت افسانه ای امریکا نبندند. آنها فهمیدند که تا چه حد می توانند به این دو قدرت واهی تکیه کنند.(2)

سازمان برنامه و بودجه نیز در اطلاعیه ای به نتایج اقتصادی تسخیر سفارت امریکا و تحریم اقتصادی امریکا علیه ایران پرداخت و دستاوردهای این اقدام را تشریح کرد. در بخشی از اطلاعیه سازمان آمده است:

نتایج مفید تسخیر لانه جاسوسی از نگاه سازمان برنامه و بودجه به این شرح است:

ص: 270

1. سکان تولید را کارشناسان ایرانی، خود به دست گرفتند و نشان دادند که ایرانی، خود قادر است تا اداره امور اقتصادی و فنی کشور را به دست گیرد.

2. وابستگی تجاری به کشورهای غربی کاهش یافت. در سال 1357، درصد واردات ایران از آلمان غربی، ژاپن، امریکا، انگلیس و فرانسه به 2/65% کل واردات می رسید، درحالی که در سال 1359، سهم امریکا به صفر رسید و سهم 4 کشور دیگر غربی به 37 درصد کاهش یافت.

3. رابطه مالی با بانک های امریکایی قطع شد و وام هایی که در زمان طاغوت دریافت شده بود، بازپرداخت شد و تعهدات مالی - که خود موجب تعهدات سیاسی است - از بین رفت.

4. الگوی مصرف تغییر یافت. کالاهای مصرفی لوکس و غیر ضروری، از فهرست واردات کشور، خارج و ورود کالاهای مصرفی، منحصراً به 16 نوع کالاهای اساسی و ضروری، محدود شد.

5. تحریم و محاصره اقتصادی برای ما اعتمادبه نفس را به ارمغان آورد و باوجود نظریه های منحط سازش کاران، مردم نشان دادند که بدون رابطه با امریکا هم می شود زندگی کرد و همراه با آن، با درک ابعاد و عمق فاجعه آمیز وابستگی اقتصادی، ضرورت دستیابی سریع به خودکفایی و استقلال اقتصادی، بیش از زمان های دیگر، احساس و مطرح شد.

6. امت مسلمان ایرانی در صنایع و در بخش تولید، به موفقیت هایی دست یافت که نمونه های زیر از آن جمله است:

راه اندازی مجتمع مس سرچشمه کرمان؛ راه اندازی بخش دوم کک سازی توسعه ذوب آهن اصفهان؛ دست یافتن به موفقیت هایی درزمینة تولید وسایل موردنیاز شبکه برق رسانی و مخابرات کشور؛ راه اندازی بخشی از واحد فروش نفت که نه تنها به نسل حاضر، بلکه به آیندگان نیز متعلق است و این خط مشی جدید سبب شد که برخلاف انتظار محافل غربی، دولت ازنظر تأمین منابع ارزی، برای ادامه جنگ در مضیقه نباشد و با پشتوانه ای محکم در مقابل توطئه های امپریالیست ها، در عرصه اقتصاد نیز مقاوم و قوی باقی بماند.(1)

1

رادیو امریکا در گزارشی درخصوص ماجرای تسخیر سفارت امریکا در تهران، به تأثیر آن در حوادث داخلی دو کشور پرداخته، ایران را بازنده این اقدام نامید و تجاوز عراق به ایران را نشانة فرصت طلبی عراق و بهره برداری این کشور از اوضاع پس از گروگان گیری در ایران و متأثر از اختلافات قدیمی مرزی دو کشور دانست. در بخشی از این گزارش آمده است:

نمونه بهتری از آثار بحران گروگان گیری، جنگ ایران و عراق است. عراق زمانی جنگ را آغاز کرد که ایرانیان سرگرم بحران گروگان گیری بودند. باوجود اینکه دلیل برخورد میان ایران و عراق، ادعاهای ارضی چندساله آنان علیه یکدیگر است، عراق، زمان حمله به ایران را تاحدودی در اوضاع آشفته داخلی و انزوای سیاسی ایران برگزید و نبود لوازم یدکی برای وسایل و

ص: 271

جنگ افزارهای نظامی ساخت امریکا، امتیازی برای عراق در میدان جنگ محسوب می شد.

این رادیو در ادامه با اشاره به تأثیر این حادثه در جامعه امریکا، آن را مؤلفه مؤثری در تغییر سبک سیاست خارجی این کشور خواند و افزود:

آثار بحران گروگان گیری بر ایالات متحده، عمیق تر از آن بود که تصور می شد. گروگان گرفتن دیپلمات های امریکا و ناتوانی امریکا در آزادکردن آنان، فاجعه ای سیاسی برای دولت جیمی کارتر رئیس جمهور پیشین ایالات متحده بود. این امر، کارتر را نزد افکار عمومی امریکا ناتوان جلوه داد و عاملی برای باخت او در انتخابات ریاست جمهوری سال 1980 امریکا شد. در نخستین مراحل بحران گروگان گیری، جیمی کارتر به روش های گوناگون سیاسی، حقوقی و بین المللی و درعین حال به تحریک های اقتصادی و همین طور تهدید به انجام دادن اقداماتی شدیدتر متکی بود. هنگامی که همه این تلاش ها با شکست روبه رو شد، وی برای نجات گروگان ها به اقدامی نظامی دست زد که با ازکارافتادن چند فروند بالگرد در آخرین دقایق، ناچار شد آن را ناتمام بگذارد.

به گروگان گرفتن دیپلمات های امریکایی در تهران، ظاهراً سرخوردگی امریکاییان را از دولتی که به نظر آنان در سیاست خارجی ضعیف و مردد بود، به دنبال داشت و به عمر آن خاتمه بخشید. منتقدان سیاست خارجی امریکا، بحران گروگان گیری را شکست درازمدت ایالات متحده در دنبال کردن قاطع منافع بین المللی خود می دانند. به نظر آنان، ضعف امریکا حوادثی چون گروگان گیری در ایران را تشویق می کرد. دراین حال، آثار بحران گروگان گیری احتمالاً از محدوده ایران و امریکا فراتر رفت و به میزانی، سبک سیاست خارجی ایالات متحده را تغییر داد.(1)

1

درحالی که همه اهداف ایران از اجرای عملیات محرم محقق شده است و نیروهای عراقی علاوه بر پذیرش شکست سنگین و دادن تلفات و غنائم بسیار، به آن سوی مرزها رانده شده اند، سعدون حمادی وزیر خارجه عراق، در مصاحبه ای با روزنامه کویتی الوطن مدعی شد، ایران در عملیات اخیر خود شکست خورده و این احتمالاً به معنی پایان یافتن جنگ است.

وی با اعلام نارضایتی از میزان کمک های دریافتی از کشورهای عربی حامی این کشور در جنگ علیه ایران، گفت: برخی حامیان عرب، حمایتی که از آنها انتظار می رود، انجام نمی دهند. اگرچه ما به هیچ گونه حمایت نظامی احتیاج نداریم(!) به هیچ وجه از میزان پشتیبانی بعضی از برادران عربمان اظهار رضایت نمی کنیم(2)

این گفته های سعدون حمادی درباره نارضایتی از کمک کشورهای عرب، نشان دهنده مشکلات اساسی اقتصاد این کشور و هزینه بالای مخارج جنگ است. به گزارش منابع مطلع اقتصادی غرب، حکومت عراق نتوانسته است به تعهدات خود دربرابر قراردادهای منعقدشده

ص: 272

عمل کند و این منابع معتقدند که کشورهای عربی حامی عراق که هزینه جنگ را می پردازند نیز به دلیل مشکلات اقتصادی مالی که براثر این حمایت با آن مواجه شده اند، از پرداخت تعهدات مالی عراق به کمپانی های خارجی سر باز زده اند. مجله اقتصادی میدل ایست اکونومیست دایجست دراین باره نوشته است: عراق به شدت با کمبود مواد اولیه ساختمانی روبه رو است و وزارت بازرگانی برخی کشورها نیز به دنبال وخامت اوضاع مالی و اقتصادی عراق، از صدور اعتبار صادراتی برای این کشور خودداری می کنند. آگاهان سیاسی بر این باورند که موفقیت های ایران در جنگ و زیر سؤال رفتن مجدد ماهیت حکومت عراق، سبب شده است دولت های طرف قرارداد، در ادامه رابطه اقتصادی خود با این کشور، محافظه کارانه رفتار کنند.(1)

1

هفت نفر از ایرانیان مقیم کویت که درپی حمله پلیس این کشور به مراسم عزاداری عاشورا، دستگیر و زندانی شده بودند، پس از یک هفته تحمل شرایط نامناسب و آزار و اذیت در زندان، آزاد و بعدازظهر امروز وارد تهران شدند. یکی از این افراد در مصاحبه ای درباره چگونگی دستگیری و اخراجشان از کویت گفت:

در حسینیه به عزاداری و سینه زنی مشغول بودیم که پلیس کویت پس از پرتاب گاز اشک آور، به ما حمله کرد که براثر آن تعداد زیادی از عزاداران زخمی شدند و من نیز به دلیل اصابت ضربات باطوم از ناحیه سر زخمی شدم و به همراه چند نفر با اتومبیل به سلول های انفرادی منتقل شدیم. در آنجا به ما گفته شد که نباید شعار سیاسی بدهیم و مأموران بازجویی از ما می پرسیدند چرا "مرگ بر امریکا" و "مرگ بر صدام" می گویید و مرا به 30 سال زندان تهدید کردند.(2)

به دنبال ضرب وشتم و سپس اخراج تعدادی از اتباع ایرانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که شکنجه و آزار اتباع ایرانی و اخراج آنان، بخشی از توطئه وسیع استکبار جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران است. وی افزود: عملیات ایذایی علیه ایرانیان و توسعه جو تبلیغاتی مخرب و تحریک آمیز دراین زمینه، بی تردید گامی است درجهت فراهم آوردن زمینه های مطلوب برای بهره برداری امریکا و یاران مرتجعش در منطقه که به دنبال شکاف و نفاق بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه و درنتیجه توجیه حضور فعال و گسترش نفوذ امریکا در منطقه اند. سخنگوی وزارت خارجه گفت: جمهوری اسلامی ایران همان گونه که بارها اعلام کرده است، درعین حال که به اصل روابط صلح آمیز و حسن هم جواری باهمسایگان غیر محارب و دخالت نکردن در امور داخلی آنها ارج می نهد، این گونه تحریکات و تجاوزات آشکار به حقوق انسانی اتباع خود را نیز محکوم می کند. ما بدین وسیله به دولت کویت اکیداً توصیه می کنیم که تحت تأثیر القائات دشمنان اسلام قرار نگیرد و با ادامه این گونه اعمال غیر انسانی، روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران بیش از این به مخاطره نیندازد.(3)

ص: 273

1

خبرگزاری جمهوری اسلامی از بلگراد، گزارش داد: براساس اطلاعات کسب شده از منابع کاملاً موثق، عده ای از افسران نیروی دریایی عراق، مشغول گذراندن دوره های آموزشی ویژه در پایگاه دریایی "اسبیلیت" یوگسلاوی می باشند. از تعداد این افسران، اطلاعی در دست نیست. بنابر گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، آموزشگاه نظامی اسبیلیت، از مدرن ترین، مجهزترین و بهترین آموزشگاه های نیروی دریایی یوگسلاوی به شمار می رود. این خبرگزاری می افزاید: گزارش های غیر موثق دیگر حاکی است که عده ای از افسران نیروی هوایی عراق، در زاگراب به آموزش نظامی مشغول اند، دراین باره، رفت وآمد وابسته نظامی عراق در بلگراد به زاگراب و اقامت هیئت های نظامی عراق در زاگراب مورد تأیید است.(1)

2

به گزارش خبرگزاری اوپک از بغداد، عراق و اتریش براساس یک موافقت نامه همکاری که در پایان پنجمین اجلاس کمیته مشترک دو کشور در بغداد امضا شد، طرح های فنی و اقتصادی مشترکی را آغاز خواهند کرد. به گزارش خبرگزاری اوپک از بغداد، موافقت نامه مذکور را قاسم تقی الاریبی وزیر نفت عراق و ژوزف استار باچر وزیر تجارت، بازرگانی و صنایع اتریش امضا کرده اند. وزیر نفت عراق، این قرارداد را گامی مهم در توسعه روابط دو کشور توصیف کرد.(2)

3

کمک های اقتصادی و نظامی امریکا به عراق با تحمل اندکی حقارت ملی ازسوی امریکایی ها ادامه دارد.

درپی گسترش رابطه اقتصادی و نظامی امریکا با عراق و اعلام رابطه رسمی و حسنه بین دو کشور ازسوی وزارت امور خارجه عراق، دولت این کشور از 30 کمپانی امریکایی برای شرکت در نمایشگاه تجاری بغداد رسماً دعوت کرد، اما برای جلوگیری از تشدید جو ضد امریکایی در این کشور، به تقاضای شخص صدام، شرکت های امریکایی از برافراشتن پرچم این کشور بر فراز غرفه امریکا خودداری کردند. روزنامه کیهان در شماره امروز خود به نقل از نشریه میدل اشترن کورنت (چاپ لندن) دراین باره نوشته است: صدام حسین که در بغداد برای سران هیئت های تجاری شرکت کننده در این نمایشگاه سخنرانی می کرد، از دوستان امریکایی خود تقاضا کرد که از برافراشتن پرچم این کشور تا رسیدن زمان مناسب خودداری کنند. این نشریه در ادامه آورده است: علاوه بر سلاح هایی که رژیم صدام از فرانسه و دیگر دولت های غربی دریافت کرد، امریکا نیز با ارسال سلاح های پیشرفته تازه به عراق، بر این اقدام کشورهای اروپایی صحه گذاشته است.(3)

ص: 274

1

در شرایط بحرانی لبنان و درحالی که اعلام شده است امریکا به دنبال استقرار دائمی نیروهای نظامی در این کشور می باشد، خبرگزاری رویتر از طرحی خبر داد که نتایج اجرای آن، تقویت نیروهای فالانژ در جنوب لبنان است. دراین باره، روزنامه جمهوری اسلامی در شماره امروز خود به نقل از این خبرگزاری نوشته است: درپی دیدار فرانسیس وست معاون وزارت دفاع امریکا در امور امنیت بین المللی از لبنان، در واشنگتن فاش شد که امریکا در نظر دارد با توافق حکومت امین جُمیَّل، در بیروت دفتر کمک های نظامی تأسیس کند. به گزارش خبرگزاری رویتر از واشنگتن، این دفتر، مسئولیت نظارت بر ارسال تسلیحات به لبنان را که در چارچوب تقویت ارتش فالانژ لبنان انجام می شود، به عهده خواهد داشت. به گفته منابع نظامی وزارت دفاع امریکا، مسئولان این دفتر در ابتدای امر، از کارشناسان امریکایی مقیم کشورهای اروپای غربی انتخاب خواهند شد تا در ادامه سیاست ریگان و حمایت از امین جُمیَّل، ارتش فالانژ لبنان را قادر به استفاده از سلاح های امریکایی کنند. به گزارش رویتر، در مرحله اول، مبلغ 50 میلیون دلار کمک های نظامی در اختیار لبنان گذاشته شده است و قسمت اعظم این مبلغ، به منظور افزایش قدرت ارتش لبنان از 12 هزار نفر به 16 هزار نفر است. گفتنی است که امریکا همچنین مدت اقامت تفنگ داران دریایی خود را در لبنان تمدید کرده است.(1)

2

در جنوب لبنان، امریکا و رژیم صهیونیستی، نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را که در میان مردم لبنان نفوذ فوق العاده ای دارند، مزاحم اهداف و برنامه های خود می دانند. درهمین باره، خبرگزاری آسوشیتدپرس و رویتر از حضور نیروهای سپاه در جنوب لبنان گزارش هایی را منتشر کردند. در لابه لای این گزارش ها، جملاتی نامناسب و گاه تمسخرآمیز به چشم می خورد، ولی حاوی حقیقتی غیر قابل انکار مبنی بر حمایت مردم از پاسداران امام خمینی است. به گزارش آسوشیتدپرس:

«پاسداران انقلاب که به منظور صدور انقلاب اسلامی بنیادگرای آیت الله روح الله خمینی، از ایران به لبنان آمدند. در شهر بعلبک یک بیمارستان، یک فروشگاه و یک ستاد ایجاد کرده اند. پاسداران انقلاب که تعدادشان 300 نفر تخمین زده می شود، در جریان مداخله نظامی اسرائیل در لبنان، وارد این شهر شدند و میدان اصلی شهر را به نام آیت الله خمینی نام گذاری کرده و ضمن افراشتن پرچم سه رنگ ایران در خیابان ها، بر روی دیوار[های شهر]، همانند ایران، شعار مرگ بر امریکا نوشتند. یک انقلابی ریشو که حاضر نشد نام خود را بگوید، اظهار داشت: ما برای تبلیغات به اینجا آمده ایم تا مردم را درجهت صدور انقلاب اسلامی ایران راهنما باشیم. بعلبک که در زمان صلح، هزاران توریست خارجی را به خود جذب می کرد، شهری است با حدود 25 هزار نفر جمعیت که 95 درصد آنان مسلمان شیعه هستند.»(2)

ص: 275

رویتر نیز درهمین باره اعلام کرد:

«در اوضاع درهم و برهمی که براثر حمله اسرائیل به لبنان به وجود آمد، صدها نفر از پاسداران انقلاب اسلامی با اونیفورم کامل و درحالی که سلاح های خود را همراه دارند، در بعلبک - شهر قدیمی لبنان - استقرار یافته اند. آنها مقر نظامی خودشان را در یک ساختمان بیمارستان مدرن متروک برپا داشته و در بین ساکنان شیعه شهر که در اکثریت هستند، به نفع انقلاب آیت الله خمینی شروع به تبلیغ کرده اند. در فاصله 300 متری گذرگاه بازار کوچک بعلبک، پاسداران انقلاب حتی یک دفتر تبلیغ دو طبقه دایر کردند. آنها پلاکاردی مقابل دفتر چسبانیده و خود را به عنوان عاشقان شهادت توصیف نموده اند. ایرانی ها اکنون به کودکان این ناحیه تعلیم و توان می دهند. شهر، پر از پلاکاردها، پوسترهای دیواری و شعارهایی است که در آن، امپریالیسم اسرائیل و امریکا محکوم گردیده و لبنانی ها را تشویق می کند که ازطریق شهادت در جست وجوی رستگاری باشند.»(1)

1

امروز عده ای از پیش مرگان بارزانی، محل تجمع نیروهای ارتش عراق، در منطقه "مرگه سور" در استان سلیمانیه را زیر آتش سلاح های سنگین و سبک خود قرار دادند در این حمله، 12 تن از نیروهای نظامی عراق کشته و 24 نفر نیز مجروح شدند. علاوه براین، در این اقدام، یک توپ120 میلی متری و یک قبضه تیربار دوشکا منهدم شد(2)

ص: 276

ص: 277

اجرای پاتک، اقدام به اجرای عملیات محدود روی ارتفاعات مقابل مناطق تصرف شده در ارتفاعات حمرین کردند و موفق شدند بخشی از قوای ارتش عراق را در این منطقه منهدم کنند.(1)

نیروهای قرارگاه قائم3 با حمله به ارتفاعات مقابل خود، ضمن واردآوردن تلفات به نیروهای دشمن، 4 تانک و 2 نفربر عراقی را منهدم کردند و 3 تانک عراقی نیز به دلیل فرار خدمه آن، در منطقه میان نیروهای خودی و دشمن باقی ماند.

قرارگاه قائم4 نیز با نیرویی به استعداد 3 گردان منها، به خطوط دفاعی عراق در مقابل خود حمله کرد و از آنجا که عمده قوا و تجهیزات عراق در ارتفاعات و مناطق مقابل تیپ امام حسین(ع) تجمع کرده بودند، میزان خسارات زرهی و امکانات عراق در این محدوده زیاد بود. 8 تانک، 4 نفربر و 10 دستگاه خودرو نظامی عراقی در این عملیات به غنیمت نیروهای خودی درآمد و 4 تانک و20 دستگاه خودرو نیز منهدم شد.

این قرارگاه به دلیل مشکلات پدافندی، قسمتی از ارتفاع175 را که قبلاً به تصرف درآورده بود، رها کرد و تا ارتفاع400 در داخل خاک ایران عقب نشینی و تصرف مجدد آن را به شب های بعد موکول کرد.(2)با روشن شدن هوا، نیروهای این محور در 500 متری جنوب جاده چم سری تا شرهانی، پدافند و تا ظهر امروز، 4 پاتک نیروهای عراقی را خنثی کردند(3)

1

درپی ابلاغ روز گذشته قرارگاه کربلا به قرارگاه قائم درباره اصلاح خطوط پدافندی، به ویژه در جناح چپ عملیات و انهدام باقیمانده نیروهای عراقی در منطقه و تشکیل یک خط دفاعی مناسب، قرارگاه عملیاتی قائم به منظور تأمین این اهداف، به یگان های تحت امر خود، مأموریت های ذیل را ابلاغ کرد:

پیرو دستور قرارگاه مرکزی کربلا و باتوجه به ضرورت ادامه عملیات محرم، به یگان های تحت امر این قرارگاه ابلاغ شود، در تاریخ 14 آبان 1361، ساعت 10 شب آماده باشند تک همه جانبه و هماهنگی را در منطقه "چم سری" به طرف جنوب غربی، به منظور رسیدن به خط پدافند مناسب انجام دهند. لازم است فرماندهان یگان ها، مقدمات لازم را فراهم و واحدهای تحت امر خود را توجیه کنند و در ساعت 2 بعدازظهر امروز (14 آبان 1361)، در جلسه هماهنگی قرارگاه حضور به هم رسانند.(4)

درپی این ابلاغیه، جلسه ای با حضور حسین خرازی و سرهنگ دژکام فرماندهان مشترک سپاه و ارتش در قرارگاه قائم، احمد کاظمی (8 نجف)، مرتضی قربانی (25 کربلا)، مهدی زین الدین (17 علی بن ابیطالب(ع))، ابوشهاب (14 امام حسین(ع))، نبی رودکی (35 امام سجاد(ع))، کریم نصر (قمربنی هاشم(ع))، علی زاهدی و حاج رضا حبیب اللّهی معاونت عملیات قرارگاه لشکر فتح، در مقر لشکر3 (قرارگاه قائم) فتح تشکیل شد.

ص: 279

در این جلسه، حاضران ضمن بررسی آخرین وضعیت خطوط پدافندی نیروهای خودی و دشمن نتیجه اقدامات خود را در چند شب گذشته بیان کردند. موضوعات مطرح شده حاکی از آن بود که اجرای عملیات در چند شب پیاپی، موجب خستگی مفرط نیروها شده و از سوی دیگر، به دلیل کمبود وقت، امکان شناسایی دقیق از یگان ها سلب شده است. به همین دلیل، حسین خرازی فرمانده قرارگاه قائم، با تأکید بر ضرورت برداشتن یک گام به جلو توسط یگان ها برای خارج کردن ارتفاعات سرکوب منطقه از دست عراق، داشتن فرصت کافی برای ساماندهی نیروها و شناسایی خطوط جدید دشمن را یک ضرورت دانست و پس از گفت وگو و مشورت با حسن باقری و سرهنگ دژکام، تصمیم گرفت عملیات امشب را لغو کند و اجرای آن را 24 ساعت به تأخیر اندازد. بدین ترتیب، باوجود اعلام قبلی، با استدلال فرماندهان یگان ها درباره خستگی نیروها و ضعف شناسایی، اجرای عملیات یک شب به تعویق افتاد.(1)

1

ارتش عراق با پذیرش شکست در منطقه عملیاتی محرم و ناکامی در عملیات بازپس گیری، آتش توپخانه های خود را در مناطق هم جوار با منطقه عملیاتی محرم و سایر جبهه ها شدت بخشیده و حملات هوایی و موشکی خود را در خلیج فارس متمرکز کرده است. به طورکلی، عراق پس از شکست در هر عملیاتی، به شهرهای مرزی، مناطق مسکونی، بنادر و کشتی های تجاری، حمله و ضعف های واحدهای زمینی خود را با فعال کردن توپخانه های دوربرد و نیروی هوایی جبران می کند. امروز توپخانه های ارتش عراق در منطقه مرزی عین خوش، فعال تر از روز گذشته بودند و آتش سنگینی را در محورهای بیات، موسیان و تاحدودی محورهای جنوبی این منطقه اجرا کردند.(2) در مقابل، نیروهای خودی نیز آتش سنگینی را روی مواضع ارتش عراق اجرا کردند که خساراتی درپی نداشت(3)

در منطقه عملیاتی مسلم بن عقیل (مقابل شهر مندلی عراق)، یک گروه از نیروهای ضد زره ایران، با استفاده از موشک بازوکا، در دو نوبت به مواضع نیروهای عراقی حمله و تعدادی از سنگرهای کمین، دید بانی و اجتماعی دشمن را منهدم کردند.(4) در این منطقه، 4 نفر از نیروهای عراقی به اسارت نیروهای خودی درآمدند.(5)

در منطقه خلیج فارس نیز صبح امروز، چند فروند هواپیمای عراق با هواپیماهای شکاری نیروی هوایی ایران روبه رو شدند که در این درگیری هوایی، یکی از جنگنده های دشمن سقوط کرد و بقیه از منطقه گریختند.(6) با انتشار این خبر، رادیو بغداد به نقل از یک سخنگوی نظامی عراق مدعی شد که در یک نبرد هوایی در منطقه خور موسی، یک هواپیمای ایرانی سقوط کرده است.(7)

همچنین امروز در ساعت 12:12 درحالی که یک کاروان کشتی تجاری و باربری، شامل 13 فروند، از بندر امام خمینی عازم بوشهر بود،(8)در آبراه (کانال) این بندر (خور موسی) مورد حمله

ص: 280

موشکی عراق قرار گرفت.(1) در این حمله، یک کشتی تجاری متعلق به کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به نام "ایران حجت" که حامل مواد اولیه سیمان و روغن بود، مورد اصابت قرار گرفت(2)که درنتیجه، 17 نفر مجروح و 3 نفر شهید شدند.(3) مجروحان این حادثه به تهران و شیراز منتقل شدند و اقدامات لازم برای تخلیه محموله قابل انتقال کشتی نیز انجام شد(4)

پس از این حادثه، یک فروند یدک کش سپاه پاسداران - که در اختیار نیروی دریایی ارتش بود -(5) به منظور نجات سرنشینان کشتی به منطقه عزیمت کرد که مورد اصابت موشک دیگری قرار گرفت و غرق شد.(6) در این حادثه نیز 4 نفر از کارکنان نیروی دریایی ارتش و 3 نفر از افراد سپاه به شهادت رسیدند.(7)

درباره این خبر رادیو صوت الجماهیر به نقل از بیانیه نظامی 894 ارتش عراق گزارش داد، یکی از واحدهای نیروی دریایی این کشور، به دو هدف دریایی ایران در دهانه کانال خور موسی در شمال شرق خلیج (فارس) حمله کرد که زبانه های آتش و دود غلیظ برخاسته از انفجار این اهداف مشاهده شده است.(8)در همین حال، شهر آبادان امروز نیز گلوله باران شد که براثر آن، 3 نفر از افراد غیر نظامی در این شهر مجروح شدند و یک ساختمان دولتی و یک کارگاه، تخریب شدند و قسمتی از پالایشگاه نیز دچار آتش سوزی شد.(9)

1

در درگیری میان نیروهای نظامی و امنیتی ایران با گروه های ضد انقلاب در مناطق شمال غربی ایران، خسارت هایی به دو طرف درگیر وارد آمد. این درگیری ها در محورهای کامیاران، سقز، مریوان، تکاب و سلماس رخ داد. 9 تن از افراد حزب دمکرات و گروه کومه له نیز در شهرهای سنندج و بوکان خود را تسلیم نیروهای دولتی کردند.

در محور کامیاران - باختران در حوالی روستای دارچایمان (دارچادمان)، 70 نفر از عناصر حزب دمکرات کردستان اقدام به بستن جاده کردند و پس از بازرسی خودروها، تعدادی از افراد سپاه و پیش مرگان مسلمان کُرد را شناسایی کرده، آنها را در کنار جاده به رگبار بستند و به شهادت رساندند.(10)

همچنین نیروهای تحت امر قرارگاه حمزه که پس از پاک سازی و تصرف پایگاه روستای گردکلان واقع در شمال غربی سقز، به منظور تأمین اطراف پایگاه به حوالی روستای "قره گویز" در شمال غربی سقز اعزام شده بودند، با عناصر وابسته به گروه های مسلح غیر قانونی مستقر در این روستا مواجه و با آنان درگیر شدند. در این درگیری، 15 نفر از مهاجمان کشته شدند.(11)از نیروهای خودی نیز 7 نفر شهید، 6 نفر زخمی و 3 نفر مفقودالاثر شدند(12)

در حمله عناصر وابسته به گروه های غیر قانونی در منطقه "چاله سبز" مریوان نیز 3 نفر از نیروهای بسیج شهید شدند و یک نفر نیز مجروح شد(13)

ص: 281

در محور کامیاران - مریوان، یک دستگاه تراکتور در نزدیکی روستای "آربان" روی مین رفت و 2نفر از سرنشینان آن که از روستاییان منطقه بودند، شهید و 3 نفر دیگر نیز مجروح شدند.(1)

بنابر گزارشی، در شهرستان تکاب، یک نفر از اهالی مسلمان و متعهد این شهرستان به دست عناصر وابسته به گروه های غیر قانونی به شهادت رسید. در جریان تیراندازی به این فرد، 2 عابر نیز مجروح شدند.(2)

همچنین در روستای آب گرم در 30 کیلومتری جنوب سلماس، عده ای از عناصر مسلح غیر قانونی با محاصره روستا، همه اموال و دارایی های شرکت تعاونی این روستا را به سرقت بردند.(3)

در سنندج، 3 نفر از عناصر حزب دمکرات باهمراه داشتن 4 قبضه اسلحه (3 برنو و یک قبضه ام 1)، خود را به سپاه پاسداران این شهر تسلیم و تقاضای امان نامه کردند.(4)

در بوکان نیز 6 تن از اعضای حزب دمکرات و گروه کومه له، با تحویل 2 قبضه ژ3، یک کلت و 2 قبضه ام1، تسلیم نیروهای سپاه شدند.(5)

1

امروز، اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اقدام سازمان یافته ای انجام ندادند و فقط در چند مورد، نیروهای سپاه و کمیته تعدادی از این افراد را که بعضاً تحت تعقیب بودند، دستگیر کردند.

با شناسایی 2 خانه تیمی در خیابان پیروزی و بلورسازی تهران، 3 نفر از اعضای سازمان دستگیر شدند. از دستگیرشدگان علاوه بر مقداری اسناد و مدارک، تعدادی کارت سفید (بدون اسم) و مهرخورده، مربوط به ژاندارمری نیز به دست آمد.(6)

در شهر اصفهان نیز یک نفر از عناصر عملیاتی سازمان که در حمله به بسیج اصفهان شرکت داشت، شناسایی و دستگیر شد(7)

به گزارش روابط عمومی ستاد مرکزی کمیته انقلاب اسلامی، نیروهای این ارگان طی امروز و روز گذشته، 6 تن از اعضای سازمان را دستگیر کردند و تحویل مقامات قضایی دادند. از دستگیرشدگان تعدادی اسلحه و اسناد و مدارک درون گروهی به دست آمد.

نیروهای کمیته انقلاب اسلامی در شرق تهران و منطقه تهران پارس نیز یک تن از فعالان مسلح مجاهدین خلق (منافقین) را که تحت تعقیب بود، شناسایی کردند و هنگامی که قصد دستگیری او را داشتند، وی به سوی مأموران تیراندازی و اقدام به فرار کرد. این درگیری با کشته شدن عضو سازمان به پایان رسید.(8)

در قزوین هم سرنشینان یک خودرو درحال حرکت، به سمت یکی از اعضای سپاه پاسداران - که پیاده درحال حرکت بود - تیراندازی کردند. مهاجمان به دلیل تعجیل در این اقدام و خطا در نشانه گیری، موفقیتی کسب نکردند و از محل گریختند.(9)

ص: 282

1

آیت الله موسوی اردبیلی رئیس شورای عالی قضایی و امام جمعه موقت تهران، در خطبه دوم نمازجمعه امروز با اشاره به دستاوردهای عملیات محرم گفت: این جنگ درسی به ما و درسی هم به دشمنان ما داد.

ما برای چندمین بار درطول این مدت کوتاه (پس از انقلاب اسلامی)، به چشم خود دیدیم و ایمان آوردیم که مشیت خداوند، حمایت از این امت مستضعف است، ولی به دشمنان ما برای چندمین بار درسی داد و آنها حساب ها و معادلاتشان به هم خورد. آنها در دنیا جاروجنجال به راه انداختند که ایران، نیروی هوایی ندارد و فقط 2 تیپ زرهی بدون کارایی دارد. صدام چند بار اعلام کرد که ما اینها (نیروی نظامی ایران) را از بین بردیم. شرق و غرب، سلاح های پیچیده به او دادند، اما جوانان ما با یک حرکت، ارتفاعات بسیار مهم مرزی و چاه های نفت غصب شده را پس گرفتند، شهرها را آزاد کردند و تانک های مدرن آنها به دست نیروهای ما افتاد. رئیس دیوان عالی کشور در ادامه افزود: عراقی ها روی آن را ندارند که بگویند در زمین های ما بودند، اما آنها در خاک ما بودند نه در پشت مرزهای بین المللی و ما زمین های خودمان را از آنها گرفتیم. عراق که در این مدت در خاک ما بود و چاه های نفت ایران را که روزانه 25 هزار بشکه نفت می شد از آن استخراج کرد، در دست داشت، متجاوز نبود، اما اکنون ما را متجاوز می خوانند. آن روزی که ارتش عراق در زمین ما بود، گفتیم و الآن هم می گوییم که ملت ایران، چشم طمع به خاک هیچ کشوری ندارد.

وی در پایان گفت: ما مکلف به ادامه جنگ هستیم. هرکس که می تواند سلاح به دست بگیرد و در جبهه شرکت کند و جای یک شهید را بگیرد، طبق فرموده امام، درصورتی که مسئولان بگویند، تأخیر جایز نیست.(1)

ص: 283

1

سرهنگ صیادشیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در گفت وگوی اختصاصی با روزنامه کیهان، اهداف و نتایج به دست آمده در عملیات محرم را تشریح کرد. وی گفت: عملیات محرم یکی از عملیات های موفقی بود که به همت رزمندگان اسلام و به رهبری قرارگاه قائم - یکی از قرارگاه های عملیاتی قرارگاه کربلا در منطقه عین خوش و در ارتفاعات حمرین - اجرا شد که به یاری خدا و تلاش رزمندگان اسلام، همه اهداف ما کاملاً تأمین شد.

وی اضافه کرد: این عملیات به دنبال نبردهایی که تاکنون علیه قوای کفرپیشة بعث عراق انجام شده، صورت گرفت و در محدوده خودش تمام آن نتایجی را که ما انتظار داشتیم و حتی بیشتر از آن را در بر داشت.

سرهنگ صیادشیرازی در ادامه گفت: رزمندگان ما در سراسر جبهه های عملیاتی محرم، با برتری خاصی، ابتدا قوای بعثی را محاصره و منهدم کردند و سپس باقیمانده آنها را به اسارت درآوردند و با تصرف و تأمین ارتفاعات مهم و راهبردی حمرین، مناطق بسیاری ازجمله عین خوش، دهلران، موسیان، جاده های مواصلاتی و مقدار زیادی از خاک میهن اسلامی مان را از لوث وجود بعثیون پاک سازی کردند. با تصرف ارتفاعات منطقه، آتش رزمندگان ما، به ویژه توپخانه ارتش جمهوری اسلامی، روی منطقه نفتی زبیدات و شهرک طیب و جاده های تدارکاتی دشمن می باشد و دشمنان ما در داخل خاک عراق، در منطقه وسیعی در دشت صاف پراکنده شده اند. ما به خاک و زمین طمع نداریم، بلکه منظور، گرفتن هدف هایی است که هرچه بیشتر بتوانیم دشمن را در زیر دید و تیر خود قرار دهیم و رزمندگان ما بتوانند در مواضعی که به دست آورده اند، محکم و استوار بمانند که الحمدلله تأمین شده است.

فرمانده نیروی زمینی درباره ضایعات و خسارات دشمن در این عملیات به خبرنگار کیهان گفت:

همان طورکه قبلاً اعلام شد، عراق حدود 3 هزار و 600 نفر کشته یا زخمی دارد و بیش از 1500 نفر اسیر تاکنون به پشت جبهه منتقل شده اند. در این عملیات،

ص: 284

راه های تدارکاتی تیپ های 606، 423، 703 و 505 و تیپ60 زرهی که در محدوده لشکر10 عراق بودند، زیر آتش ما قرار گرفت و اکثراً تارومار شدند و دو تیپ 423 و 606 به کلی منهدم و فرماندهانش کشته یا به دست رزمندگان ما اسیر شدند. در این عملیات، موفق شدیم که بازهم از توان رزمی دشمن بکاهیم. همچنین غنائم بسیار زیادی به دست رزمندگان ما افتاد که از آنها برای ادامه عملیات استفاده خواهیم کرد. سرهنگ صیادشیرازی در پاسخ به این سؤال که پیروزی های اخیر چه تحولاتی در سیر جنگ ازلحاظ سیاسی، نظامی به وجود آورده است، گفت: در مسیر تکامل جنگ حق علیه باطل، همیشه دو استقامت باهم رقابت می کنند: یکی استقامت رزمندگانی که در جبهة حق هستند و دومی، استقامت باطلی که در راه شیطان مبارزه می کند و خودبه خود باید در این راه فنا شود. آنچه مسلم است، انقلاب اسلامی ما، انقلابی است عظیم و امروز خداوند، حجت را بر ما تمام کرده است و ما هیچ دلیلی نداریم که در این رقابت، عقب بمانیم و چون پیروزی ما ازجانب خداوند تضمین شده است، ما درنهایت به روشی که خداوند صلاح بداند، بر دشمن پیروز خواهیم شد؛ زیرا ما برای آینده جنگ یک برآورد کلاسیک نداریم و روی برآیند نیروهای اسلام نمی توانیم پیش بینی کنیم، چراکه این جنگ، جنگی است که با انگیزه و اعتقاد انجام می شود و سیر آن سیری تکاملی و تضمین شده است. ان شاءالله این جریان به پیروزی خواهد رسید.(1)

1

امروز در خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی نکات قابل توجهی مانند کسالت قلبی امام، نتایج عملیات محرم و تشکیل تیپ ها و لشکرهای جدید سپاه درج شده است. در بخشی از خاطرات امروز ایشان آمده است:

«از بیت امام با نگرانی خبر دادند که فشارخون امام بالا رفته [است]. با ناراحتی به آنجا رفتم. دکتر [حسن] عارفی حاضر بود و گفت که امام به حال عادی برگشته و نگرانی رفع شده است. امام خوابیده بودند، گفتند که در سینه ام احساس گرفتگی و فشار کردم و نشستم. ظهر فرماندهان سپاه آمدند و گزارش مبسوطی از عملیات محرم و برنامه های آینده دادند. معلوم شد که تاکنون 530 شهید داده ایم و موفقیت ها بزرگ است و نقطه بسیار حساس؛ شرحی از سازمان جدید سپاه - که لشکر و سپاه و ارتش تأسیس شده - دادند.»(2)-(3)

ص: 285

1

رادیو بی بی سی در یکی از بخش های خبری امروز با تحلیل جنگ دوساله ایران و عراق، به تأثیر این رخداد در "سیاست خارجی" و "وضعیت و روابط اقتصادی" ایران پرداخته و مدعی شده است که مشکلات اقتصادی ایجادشده براثر جنگ، ایران را وادار به اتخاذ سیاست واقع بینانه و متعادلی در روابط خارجی خود کرده است. در بخش هایی از این تحلیل آمده است:

جنگ 25 ماهه ایران و عراق، اینک به صورت بزرگ ترین عامل تعیین کننده در سیاست خارجی ایران درآمده است و در نظر رهبران ایران، جنگ با عراق مبارزه ای است برای دفاع از یک جمهوری اسلامی اصیل و واقعی، ولی هزینه سنگین جنگ با عراق، احتمالاً ایران را مجبور به قبول روشی نزدیک تر به یک سیاست واقع بینانه و دورتر از مسائل عقیدتی در روابطش با جهان خارج خواهد کرد. تردیدی نیست که جنگ با عراق، بار سنگینی بر اقتصاد ایران بوده و به آن آسیب رسانده است. میزان تقاضاهای ایران برای غرامت جنگی، به ظاهر زیاد از حد به نظر می رسد، ولی شکی نیست که خسارات مالی واردشده براثر جنگ شدید بوده است و هزینه بازسازی خرابی ها نیز بسیار سنگین خواهد بود. احتمالاً همین هزینه سنگین جنگ با عراق و نیاز به افزایش فعالیت های اقتصادی برای تأمین هزینه بازسازی خرابی ها، رهبران ایران را مجبور کرده است اهداف اولیه شان را تاحد زیادی تعدیل کنند؛ هدفی که رئوس آن، تکیه بر گسترش روابط بازرگانی با جهان سوم، همراه با بی اعتنایی به ابرقدرت ها و کشورهای صنعتی جهان و دستیابی به خودکفایی اقتصادی بود، اما هنگامی که ایران متوجه شد که با قیمت های تعیین شده ازطرف اوپک نمی تواند نیازهای خود را برآورده کند، سطح تولید نفت خود را افزایش داد. اخیراً ارقام استخراج نفت به حدود 2 میلیون بشکه در روز تخمین زده شده است و ایران مداوماً قیمت رسمی اوپک را شکسته است تا بتواند صاحبان نفتکش ها را به تحمل خطرهای بیشتر و حق بیمه بالاتر که براثر جنگ به وجود آمده است، ترغیب کند.

در ادامه این گزارش، مفسر رادیو ضمن اشاره به روابط تجاری ایران با ژاپن و برخی کشورهای عربی، رونق اقتصادی ایران را به پایان جنگ پیوند زده، می گوید:

از قول وزیر صنایع سنگین ایران، آقای بهزاد نبوی، گفته شده است که ایران به منظور حصول استقلال صنعتی و توسعة اقتصادی، ژاپن را برگزیده است که خود مانند ایران، از سلطه ابرقدرت ها به دور است، اما ژاپنی ها درباره معاملات تجاری با ایران و عراق درحالی که جنگ همچنان ادامه دارد، سخت محتاطانه رفتار می کنند. گذشته از این، درباره ایران، ژاپن درحال حاضر با مشکلات عمده ای که براثر انقلاب ایران پیش آمده است، روبه روست. اختلاف نظرهای مداوم بر سر موضوع مجتمع پتروشیمی ناتمام در بندر امام خمینی در این زمره است، اما چنانچه این مشکلات برطرف شود، ژاپن در موقعیتی خواهد بود که تجارت خود را با ایران توسعه دهد. موقعیت کشورهای غربی گنگ تر از این است. ایران اشاراتی کرده

ص: 286

است که شاید آینده ای روشن تر از قبل درپیش باشد و تلویحاً گفته است که به رغم جنگ با عراق، ممکن است رونقی در کار تجارت نیز پیش آید. چند کشور غربی ازجمله بریتانیا، در واکنش به این اشارات، به اعطای ضمانت نامه های اعتباری برای صادرات به ایران دست زده اند.

ایران تا آنجا که ممکن باشد، همچنان به تجارت با کشورهای جهان سوم مانند برزیل، ترکیه، پاکستان، هند، تایلند و اروپای شرقی اولویت خواهد داد، ولی درهرصورت، امیدی به جهشی فوق العاده در اقتصاد ایران تا زمانی که جنگ ادامه دارد، نمی توان داشت. درحال حاضر، تصمیم به ادامه جنگ به هر قیمت که باشد، طرز فکر سیاسی حاکم بر ایران است.(1)

1

با قطعی شدن برگزاری جلسه آینده سران جنبش عدم تعهد در دهلی نو به جای بغداد، خبرگزاری جمهوری اسلامی از دهلی نو گزارش داد: یک هیئت 5 نفرة هندی به سرپرستی دبیر وزارت امور خارجه این کشور، شب گذشته به منظور گفت وگو درباره دریافت وسایل و لوازم پیچیده تالار برگزاری هفتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، عازم عراق شد. به نوشته روزنامه استیتسمن، مقامات کشور هند به دلیل کمبود وقت جهت آمادگی برای برگزاری نشست مذکور، تصمیم گرفتند تا این هیئت را به منظور خرید یا قرض گرفتن وسایل پیچیده ای که عراق برای برگزاری اجلاس تدارک دیده بود، به بغداد اعزام کنند. براساس همین گزارش، این هیئت، درباره موضوعات موردعلاقه دو کشور نیز گفت وگوهایی با مقامات عراقی خواهد داشت.(2)

2

ملک حسین پادشاه اردن، هم زمان با توصیه به سازمان آزادی بخش فلسطین برای به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی، درپیامی به حزب کارگر اسرائیل خواستار انعقاد قرارداد امنیتی با اسرائیل شد. به گزارش یونایتدپرس، حسین شاه اردن، در مصاحبه ای با بی بی سی گفت: از سازمان آزادی بخش فلسطین خواسته است که اسرائیل را به رسمیت بشناسد و اقدامی جدی برای استقرار صلح در خاورمیانه انجام دهد. ملک حسین افزود: به ساف توصیه کرده است که این امر برای آرمان مشترک آنها، یعنی آرمان اعراب، کمک بزرگی محسوب می شود. حسین شاه اردن، با مشاهده تغییر رویه امریکا، دو هفته قبل، با یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین، در اردن ملاقاتی انجام داد و دو پیشنهاد مهم صلح را با وی مطرح کرد که عبارت بودند از تشکیل فدراسیون اردن - فلسطین و به رسمیت شناخته شدن اسرائیل ازسوی سازمان آزادی بخش فلسطین. شاه حسین دراین باره اظهار کرد: آرمان اعراب و فلسطین درصورتی که سازمان آزادی بخش فلسطین، حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد، پیشرفت بسیاری خواهد کرد. این شناسایی، مانعی را که بر سر راه وجود دارد از بین برده، تمام درهای جهان ازجمله امریکا را باز خواهد کرد. بی بی سی افزود: شاه حسین درباره

ص: 287

مذاکرات اخیرش با یاسر عرفات رهبر ساف، گفت: آنها درباره چشم انداز پیوندی نزدیک بین اردن و یک کشور فلسطینی در کرانه غربی و نوار غزه مذاکره کرده اند. وی افزود: نظریه این است که دو کشور باید هویت جداگانه و دولت های جداگانه داشته باشند، اما باید در یک سطح عالی تر، از طریق یک مجمع منتخب و دولتی که هر دو طرف در آن حقوق برابر داشته باشند، با یکدیگر متحد شوند.

همچنین به گزارش واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری فرانسه از بیت المقدس، رادیو اسرائیل گزارش داده که حسین شاه اردن، به حزب اقلیت کارگر اسرائیل اطلاع داده است که برای امضای یک قرارداد امنیتی با اسرائیل آماده می باشد. این رادیو افزود: مقام های مزبور، این سخنان حسین شاه اردن را به اطلاع حزب کارگر اسرائیل رسانده اند.(1)

1

تلویزیون اسرائیل از تل آویو اعلام کرد: مشاور عالی "آریل شارون" وزیر دفاع رژیم صهیونیستی، در دادگاه شهادت داد که شنیده است آریل شارون به ارتش این کشور در بیروت دستور داده است که از ورود فالانژیست ها به اردوگاه های فلسطینی به هیچ وجه جلوگیری نشود.

خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری ها - که این خبر را از برنامه پخش شده از تلویزیون اسرائیل نقل کرده اند، - افزود: اوی دودای گفت که وی رونوشت دستور شارون را که 15 سپتامبر (24 شهریورماه) به پست فرماندهی اسرائیل در بیروت صادر شد، در اختیار دارد. تلویزیون اسرائیل اعلام کرد: "دودای" بعداً رونوشت این دستور را تسلیم "رافائل ایتان" فرمانده ارتش و سرگرد "یهوشوا ساگوی" فرمانده اطلاعات ارتش اسرائیل کرده است. این تلویزیون تصریح کرد که شارون در این پیام تأکید کرده است که بگذارید فالانژیست ها وارد اردوگاه های صبرا و شتیلا شوند.(2)

ص: 288

ص: 289

ص: 290

کرده است. بنابراین، عمده تلاش فرماندهان یگان های عمل کننده از آغاز روشنایی هوا تا فرارسیدن ساعت عملیات (10 شب)، معطوف به جمع آوری اطلاعات از تحرک و تجمع نیروهای عراق، شناسایی منطقه و بازدید از خطوط یگان های عمل کننده شد.(1)

با فرارسیدن ساعت 22 که قبلاً زمان آغاز حمله اعلام شده بود، یگان ها آمادگی برای شروع عملیات را با تأخیر اعلام کردند. براین اساس، قائم3 (تیپ17 علی بن ابیطالب(ع)) ساعت 22:30، قائم2 (تیپ25 کربلا) ساعت 23، قائم4 (تیپ14 امام حسین(ع)) ساعت 23:10 و قائم1 (تیپ8 نجف اشرف) ساعت 23:20 اعلام آمادگی کردند.(2) بدین ترتیب، مرحله دیگری از عملیات محرم با هدف ایجاد یک خط پدافندی مطمئن، تأمین ارتفاعات مرزی و تحمیل خط پدافندی گسترده به ارتش عراق آغاز شد. با شروع عملیات، نیروهای خودی به سرعت مواضع اولیه دشمن را تصرف کردند. هجوم غافلگیرکننده یگان ها و استقرار ناقص نیروهای دشمن که تازه وارد منطقه شده بودند، سبب نابسامانی در نیروهای عراق شد، طوری که نیروهای خودی، به سرعت در عمق مواضع دشمن پیشروی کردند.

تیپ25 کربلا که اولین یگان درگیرشده با دشمن بود، در مدت کمتر از یک ساعت، همه ارتفاعات مقابل خود را تصرف کرد و تا ساعت 24، خود را به جاده آسفالت رساند و آن را مسدود کرد. سایر یگان ها نیز تا آخرین ساعات امروز، حرکت خود را توأم با پاک سازی مناطق متصرفه، به سرعت به سمت اهداف پیش بینی شده ادامه دادند.(3)

1

اقدام ستاد تبلیغات جبهه و جنگ در دعوت و اعزام خبرنگاران خارجی به جبهه ها، تأثیر مثبتی در پذیرش محافل رسانه ای مبنی بر صحت اخبار منتشرشده منابع نظامی ایران گذاشت. رادیو بی بی سی در اخبار امروز خود دراین باره اعلام کرد: «برای نخستین بار از هنگامی که نیروهای ایران، خرمشهر را بازپس گرفتند، مقامات ایران گروهی از خبرنگاران خارجی را به جبهه برده اند. شاید این اقدام، نشانه ای از آن باشد که تازه ترین عملیات نظامی ایران موسوم به عملیات محرم که از 6 روز پیش آغاز شده است، در مقایسه با عملیات قبلی در نزدیکی بصره (عملیات رمضان) و در نزدیکی مندلی، موفقیت آمیز بوده است.»(4)

ص: 292

1

ارتش عراق به جبران شکست های زمینی، حمله هوایی به مناطق مسکونی ایران را شدت بخشید.

ساعت 11:35 صبح امروز، 2 فروند هواپیمای عراقی به قصد بمباران ایلام، به حریم هوایی این شهر تجاوز کردند که با سرعت عمل پدافند هوایی مستقر در شهر، یکی از آنان هدف قرار گرفت.(1) این هواپیما که از نوع میگ بود، براثر اصابت گلوله های ضد هوایی در آسمان دچار آتش سوزی شد، و همراه با دود و آتش فراوان در خاک عراق سقوط کرد.(2) همچنین صبح امروز، 3 فروند دیگر از بمب افکن های عراقی از نوع میگ و میراژ اف1، در آسمان خرم آباد ظاهر شدند که به دلیل حجم فراوان آتش پدافند هوایی، از منطقه دور شدند. مجدداً در ساعت 13:30، همین تعداد هواپیما به حریم هوایی این شهر تجاوز کردند و با واکنش پدافند هوایی، پس از شکستن دیوار صوتی، از فضای این شهر گریختند(3)

2

باوجود ادعاهای عراق مبنی بر اینکه پس از عملیات بیت المقدس، ارتش این کشور نیروهای خود را از تمامی مناطق اشغالی ایران به خطوط مرزی عقب کشیده است، امروز فرمانده ژاندارمری در نامه ای به وزیر کشور، مناطقی را که همچنان در اشغال نیروهای عراقی است، به شرح زیر اعلام کرد:

برابر گزارش های نواحی ژاندارمری باختران و خوزستان، نقاطی که تحت اشغال یا زیر آتش دشمن در غرب و جنوب کشور قرار دارند، به شرح زیر می باشد:

الف) ناحیه ژاندارمری باختران:

1. ارتفاعات مشرف به قصرشیرین به نام آقداغ از هدایت تا خسروی. 2. ارتفاعات مشرف به دشت ذهاب شامل کوه های بیشگان، تنگ هوان، باویسی و بمو. 3. ارتفاعات زینل کش مشرف به خان لیلی. 4. ارتفاعات سه تپان مشرف به نفت شهر. 5. ارتفاعات تپه 343 و تپه شینو در منطقه صالح آباد. 6. ارتفاعات چلات در منطقه دهلران (قسمتی از آن اخیراً آزاد شده است). 7. ارتفاعات حمرین در منطقه موسیان (قسمتی از آن اخیراً آزاد شده است). 8. شهرهای نفت شهر و خسروی که خالی از نیروهای خودی و دشمن و زیر آتش می باشد. 9. پاسگاه های خسروآباد، آمینه، تپه گلوله، رضاآباد، حیدرآباد، مشرف به جاده نفت شهر و خان لیلی و پاسگاه های بازرگان، تلخاب مشرف به منطقه سومار و تنگ بیجار و پاسگاه های عنبر، واوی، ربوط که اخیراً آزاد شده است و پاسگاه های بهرام آباد و فرخ آباد در منطقه مهران. 10. قراء شوش سفلی و علیا و قبرستان شهر نوسود - کل هرات و قراء هانی گرمله، کیانی بیدرواز، پروینه، کوه لانه وان.

ب) ناحیه خوزستان:

1. پاسگاه های شلمچه، حدود و مؤمنی که در نوار مرزی خرمشهر بین خاکریز دشمن و آخرین

ص: 293

خاکریز پدافند خودی قرار دارند و قراء آنها خالی از سکنه بوده و پاسگاه های مزبور به سبب آتش دشمن، استقرار نیافته اند.

2. پاسگاه های طلائیه قدیم و کوشک، در نوار مرزی هویزه زیر آتش دشمن هستند و استقرار نیافته اند.

3. قراء فکه، دویرج، طاوسیه، رشیدیه و صفریه در نوار مرزی بستان و ارتفاعات مشرف به آنها در دست دشمن است.

4. پاسگاه های فکه، دویرج، طاوسیه، رشیدیه، صفریه و سوبله به همین علت استقرار نیافته اند.

ف. ژاجا - سرهنگ علی کوچک زاده(1)

1

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جنگ را با اتکا به نیروهای مردمی به پیش می برد و برای اجرای عملیات ها، به حضور آنان در جبهه های جنگ نیاز دارد.

ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار اطلاعیه ای، ضمن تبریک پیروزی های به دست آمده در عملیات محرم، از مردم و افرادی که قبلاً در جبهه های جنگ حضور یافته اند، دعوت کرد تا جهت اعزام به جبهه های جنگ، از روز شنبه 15 آبان تا سه شنبه 18 آبان 1361، خود را به مناطق شش گانه بسیج در تهران و واحد بسیج مستضعفین سپاه در شهرستان ها معرفی کنند.(2)

امروز گروهی از داوطلبان حضور در جبهه های جنگ از شهرهای بابل، بهشهر، چالوس، امیرکلا، بابلسر، نور، قائم شهر، جویبار و بندر گز استان مازندران، با بدرقه مردم و خانواده های خود، عازم جبهه های جنگ شدند.(3)

2

در جلسه امروز آقای هاشمی رفسنجانی با امام خمینی، موضوعاتی ازجمله: جزئیات وصیت نامه امام خمینی؛ نظر امام دربار ه پذیرش دانشجویان چپی در دانشگاه ها و دیدگاه امام دربار ه مالیات مطرح شد. امروز همچنین در جلسات آقای هاشمی رفسنجانی با سرهنگ صیادشیرازی فرماند ه نیروی زمینی ارتش و حاج احمد خمینی فرزند امام، درباره عملیات امام و فتوای اخیر امام دربار ه حضور مردم و مسئولان در جبهه های جنگ گفت وگو شد. وی دراین باره نوشته است:

«بعد از نماز و کمی مطالعه، به زیارت امام رفتم. از محتوای وصیتی که امانت نزد من گذاشته اند، پرسیدم که فرمودند، کارهای شخصی ایشان است و خبر دادند که وصیت سیاسی شان را در نزدیک به 30 صفحه تهیه کرده اند که هنوز امضا نشده است. راجع به پذیرش دانشجویان گروه های چپی در دانشگاه مذاکره کردیم که قرار شد، افراد غیر خطرناک را با تعهد و به طور مشروط بپذیریم. راجع به مالیات، نظرشان را خواستم. فرمودند که دولت در حد نیاز و با مراعات عدالت، می تواند مالیات وضع کند. بعدازظهر آقای صیادشیرازی آمد و راجع به حساسیت منطقه عملیات محرم و امکان

ص: 294

ایجاد و تشکیل حکومت انقلابی و اسلامی عراق آزاد در آن منطقه و در شهرهای العماره(1) و حفائیه و...، درصورت توسعه مناطق آزادشده سخن گفت و قرار شد که سریعاً ادامه عملیات را تعقیب کنند و گفت که دیشب عملیات موفقی داشته اند و فردا شب هم دارند.(2) ... احمد آقا (حاج احمد خمینی فرزند امام) آمد و راجع به نظر اخیر امام، که همه و دارندگان هر شغل موظف اند که برای رفتن به جبهه ها مراجعه کنند تا اینکه مِنْ بِه الکِفایَة تأمین شود، صحبت شد.(3)** قرار شد که این نظریه کمی تعدیل شود تا مسئولان مشاغل حساس نروند. امروز از مجلس هم، تلفنی راجع به همین مشکل سؤال کردند و قرار شد که از امام توضیح بخواهیم.(4)

ص: 295

1

مدیرکل اداره آموزش وپرورش استان سمنان، در نامه ای به سپاه این شهرستان، باتوجه به سخنان اخیر امام خمینی مبنی بر لزوم حضور نیروهای موردنیاز در جبهه های جنگ، ضمن توضیح وضعیت خود و نیروهای تحت امر اداره کل آموزش وپرورش استان سمنان، خواستار تعیین تکلیف دراین باره شد. متن نامه به شرح زیر است:

«ضمن سلام و تبریک پیروزی های افتخارآفرین رزمندگان اسلام و آرزوی موفقیت برای همه برادران رزمنده سپاهی و ارتشی؛ عطف به فتوای امام امت خمینی عزیز، چنانچه به وجود اینجانب که فعلاً در سمت مدیرکل آموزش وپرورش استان سمنان می باشم و رؤسای آموزش وپرورش شهرستان ها و معاونان و کارشناسان - که این اداره کل به وجود همه آنها نیازمند است و نبود آنها، باعث کندی در کار آموزش وپرورش می شود - در جبهه های حق علیه باطل نیاز می باشد، تا وقت نگذشته [است]، اعلام فرمایید و سریعاً پاسخ دهید تا اهتمام به امر واجب امام امت بنماییم. ضمناً اکثر این افراد، دارای توانایی رزمی هستند. در پایان، سلامت و طول عمر امام امت را تا ظهور امام مهدی(عج) از خداوند یکتا مسئلت می نماید.»(1)

2

کمک ها و حمایت های کشورهای منطقه از عراق همچنان ادامه دارد.

امروز، در ادامه کمک های کشورهای حاشیه خلیج فارس، 75 دستگاه تریلر حامل مهمات و سایر تجهیزات نظامی از بنادر شعیبه و نویسیب کویت به عراق وارد شدند.(2)

نخست وزیر مصر نیز بار دیگر بر حمایت نظامی این کشور از عراق تأکید کرد. رادیو اسرائیل به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد: "فؤاد محی الدین" نخست وزیر مصر، در مصاحبه با روزنامه کویتی الأنبا اظهار کرده است تا زمانی که جنگ ایران و عراق ادامه دارد، این کشور تجهیزات نظامی به عراق ارسال خواهد کرد.(3)

درهمین حال، نخست وزیر مصر در پارلمان این کشور تأکید کرد: مصر آماده است تا سلاح بیشتری در اختیار عراق قرار دهد. خبرگزاری آسوشیتدپرس با اعلام این خبر دراین باره نوشت: مصر حداقل طی 3 قرارداد بزرگ، سلاح و مهمات در اختیار عراق قرار داده است که دیپلمات های غربی، ارزش آن را صدها میلیون دلار برآورد می نمایند. نخست وزیر مصر افزود: باوجود ارسال سلاح به عراق، مصر برای اعزام نیرو به منظور جنگ در کنار سربازان عراقی علیه ایران، هیچ برنامه ای را طرح ریزی نکرده است.(4)

ص: 296

1

عملیات محرم علاوه بر دستاوردهای نظامی، برای مردم منطقه نیز برکاتی را به همراه داشته است.

درپی موفقیت های به دست آمده در عملیات محرم و آزادشدن بخش هایی از خاک کشور در منطقه موسیان، ازجمله تعداد زیادی از باغ های لیمو، نخلستان ها، تأسیسات کشاورزی و تعداد 13 حلقه چاه آب در منطقه وسیعی از اراضی این منطقه و نیز مساعدشدن شرایط برای بهره برداری از این زمین ها، فرماندار دهلران اعلام کرد: به دلیل خارج شدن این منطقه مرزی از تیررس دشمن، شهرداری موسیان از 3 روز قبل، اقدام به بازسازی و ترمیم شبکه آب لوله کشی شهر کرده است و در آینده نزدیک نیز بازسازی و نوسازی شهر و بهره برداری از این زمین ها آغاز خواهد شد(1)

براساس گزارش دیگری، درپی آزادسازی ارتفاعات حمرین و خارج شدن شهرهای دهلران و موسیان و روستاهای منطقه از تیررس توپخانه دشمن، عشایر دامدار این مناطق حرکت خود را برای بازگشت به مناطقشان آغاز کردند.(2)