ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 6

ص: 7

ص: 8

ص: 9

ص: 10

ص: 11

ص: 12

ص: 13

ص: 14

ص: 15

ص: 16

ص: 17

ص: 18

همخوانی ندارد.

- با توجه به منابع جمع آوری اطلاعاتی در لانه جاسوسی آمریکا در تهران، اطلاعات نادرست بسیاری در این اسناد وجود دارد. به طور مثال خبر انتصاب بعضی افراد به سمت های مختلفی آمده که یا اساساً از ابتدا صحت نداشته و یا بنا به دلایلی محقق نشده است.

- در اسناد، نقل قول های فراوانی از افراد، سازمان ها، گروه ها، احزاب و ... وجود دارد که خبر آنها با توجه به ادعای انتصابشان به رهبری انقلاب اسلامی مهم تلقی شده و در اسناد جای گرفته است. این در حالی است که واقعیت های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشان می دهد که این عده تنها در پی یافتن جای پایی در نهضت اسلامی مردم ایران بودند و یا این خبرها تنها با توجه به اطلاعات نادرست گزارشگران لانه جاسوسی آمریکا در اسناد جای گرفته است.

- عدم شناخت اندیشه، آرمان و مواضع امام خمینی(ره) یکی از مشکلات گروه سیاسی لانه جاسوسی بود. بر این اساس، اسناد فراوانی به چشم می خورد که نظریات تهیه کنندگان آن نادرست است. به طور مثال در اسناد، علت مواضع امام(ره) علیه پیمان صلح مصر و رژیم صهیونیستی، نتیجه تحریکات شوروی خوانده شده است! - در اسناد، خبرهایی از غارت اموال عمومی توسط مردم آمده است که واقعیتهای تاریخی نشان می دهد این گونه موارد بسیار اندک بود، بعضاً نیز اگر مواردی یافت می شد، یا توسط افراد وابسته به حکومت پهلوی و برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم و ایجاد ناامنی بود و یا توسط گروه های مخالف انقلاب اسلامی و برای گردآوری سرمایه و سلاح، جهت مقابله با حرکت مردم در آینده صورت می گرفت و انتساب این حرکتها به مردم مسلمان ایران، هم از ناآگاهی تهیه کنندگان اسناد و هم از همراهی آنان با دشمنان مردم ایران سرچشمه می گرفت.

- آنچه در سندها به روشنی هویداست، شخصیت ممتاز رجال انقلاب اسلامی است. به طور مثال می توان به نکاتی که درباره امام خمینی(ره) و شهید آیت الله بهشتی آمده، اشاره داشت.

- نام افراد بسیاری در این اسناد اشتباه درج شده است که اصلاح نام، نام خانوادگی، سمت، نسبت های فامیلی و سایر موارد، همه امکان پذیر نگردید.

- موارد متعدد دیگری نیز وجود دارد که نیازمند شرح، تفسیر، تصحیح و دقت صاحبنظران است.

- و سرانجام اینکه در این کتاب نیز، مانند کتاب نهم، تعدادی از اسناد مذکور در

ص: 20

کتابهای پیشین تکرار شده است. این اسناد عبارتند از:

سند شماره 21، کتاب سوم، ص 410؛ سند شماره 29، کتاب سوم، ص 411؛ سند شماره 50، کتاب دوم، ص 132؛ سند شماره 54، کتاب دوم، ص 132؛ سند شماره 71، کتاب دوم، ص 110؛ سند شماره 190، کتاب سوم، ص 433؛ سند شماره 251، کتاب دوم، ص 239؛ سند شماره 278، کتاب دوم، ص 260؛ سند شماره 293، کتاب دوم، ص 282؛ سند شماره 316، کتاب دوم، ص 294؛ سند شماره 355، کتاب دوم، ص 41؛ سند شماره 358، کتاب سوم، ص 815؛ سند شماره 360، کتاب دوم، ص 353؛ سند شماره 377، کتاب دوم، ص 356.

امید است این کتاب دستمایه تحقیقات دیگری درباره انقلاب اسلامی ایران قرار گیرد. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی از همه دست اندرکاران تهیه این کتاب سپاسگزار است.

مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی

ص: 21

ص: 2

اصفهان 505211814 شیراز 14694421 تبریز 3061041 جمع363/15188/59 کارکنان FSN ما نیز در معرض تهدید، خشونت و بمب گذاری بوده اند. رانندگان ما جرأت نمی کنند اتومبیلهای سفارت را که به خاطر نمره سیاسیشان به راحتی قابل شناسایی هستند، برانند. مجبور شده ایم نمره های سیاسی ماشین ها را با نمرات عادی عوض کنیم.

ب- وابستگان نمایندگی همگی در روز 9 دسامبر محل کار خود را ترک کردند و تاریخ بازگشتشان هم مشخص نیست، ولی آشکار است که به این زودیها نخواهد بود. به خاطر خانواده هایی که در مدرسه آمریکاییهای تهران بچه های مدرسه ای داشته اند اعلام شده که امسال به خاطر رفتن آن دسته خانواده های آمریکایی زودتر تعطیل شده و تا سپتامبر آینده باز نخواهد شد، حال وضعیت سیاسی هر چه می خواهد باشد. این امر تقریباً 000%ً(1) از کارکنان ما را تحت تأثیر قرار خواهد داد. این کارکنان مجبورند غیر از چند دیدار کوتاه حداقل 6 ماه را از خانواده های خود دور بمانند. قبلاً خواسته ایم که تورها و مرخصی ها را کوتاه کنند. در این رابطه مطالب بیشتری خواهیم داشت.

ج- در تاریخ ...(2) (فاز اول نقشه EE سفارت اعلام شد. این مرحله زمانی از سوی رئیس نمایندگی اعلام می شود که رئیس نمایندگی تشخیص دهد که شرایط حکم می کند برکناری کارکنان غیرضرور را مورد لحاظ جدی قرار دهد. این مرحله زمانی فعال می شود که حوادثی خطرناک جان اتباع آمریکا و یا گروه بزرگی از جامعه آمریکایی را تهدید کند.

د- کارکنان اعتصابی صنعت نفت میزان تولید نفت را به پایین ترین سطح آن در طول بیست و پنج سال گذشته رسانده و این صنعت را فلج کرده اند. متأسفانه این سطح حتی نیاز داخلی را نیز تأمین نمی کند. در نتیجه کمبود سوخت خیلی جدی شده است. کمبود نفت حرارتی به حدی شده که سفارت دیگر به منازل خصوصی خود نفت نمی دهد. وقتی ذخیره نفت فردی تمام شد، او باید یا در سرما به سر برد یا با کسی زندگی کند که هنوز نفت دارد. گروه فزاینده ای از کارکنان ما اینک در منازل سرد و بدون آب گرم زندگی می کنند. بعضی دیگر هم طی توافقاتی که خود داشته اند به منزل سایر کارکنان رفته اند. گیر آوردن بنزین هم به همین دشواری است. صفهایی به طول یک کیلومتر در پمپ بنزینها تشکیل می شود و تضمینی نیست پس از 5 یا 6 ساعت که نوبت شخص می رسد، بنزینی باقی مانده باشد. سفارت با دقت به

ص: 4

ذخیره بنزین پرداخته و از سرویس عمومی استفاده می کند و اتومبیلهای خود را به خدمت خرید بنزین برای افراد خصوصی اختصاص داده است. نفت چراغ و گازهای سیلندری هم بسیار کم است و سفارت می کوشد تا منابع محدود خود را ذخیره کند. متأسفانه این مسایل روی کارمندان محلی ما تأثیر بیشتری گذارده زیرا سفارت می تواند کمکهای محدودی بکند. منظره فراسوی ما در کوتاه مدت مبهم است و پایانی برای آن متصور نیست، مگر اینکه وضعیت سیاسی تغییر کند.

ه- قطع برقهای نامنظم که مدت آن از 2 تا 12 ساعت است همه روزه در سراسر ایران اتفاق می افتد. فقط روز کریسمس و شب سال نو برقها قطع نشدند. آنچه این قطع برقها را ناراحت کننده می سازد این است که بدون تغییر از ساعت 2000 تا 2230 برق قطع می شود، و چون متوسط شاغلین به طور معمول ساعت 1700 به خانه باز می گردند فقط سه ساعت وقت دور هم نشستن، غذا خوردن، خواندن مطالب و غیره را دارند. اثر فرسایشی این اوضاع بر روان افراد را پس از دو ماه نمی توان دست کم گرفت.

و- بیش از دو ماه است که گمرکات نیز اعتصاب کرده است. تعدادی از کارکنان ما بیش از پنج ماه به کار مشغول بوده، ولی نتوانسته اند کالاهای خود را دریافت کنند. بعضی از آنها شدیداً به لباسهای زمستانی خود احتیاج دارند، ولی تلاشهای سفارت جهت ترخیص این کالاها به جایی نرسیده است. وضعیت مراسلات رسمی نیز مخدوش شده است.

ز- حکومت نظامی همچنان ادامه دارد، ولی از تاریخ 7 ژانویه ساعت آن از 21 تا 5 به ساعات بین 2300 تا 0500 تغییر کرده اند. با این وجود، با توجه به وضعیت موجود این ساعات اضافی، وقت بیشتری به مخالفین می دهد تا دست به تبهکاری بزنند.

است. پان آمریکن گفت که بورتون رئیس سازمان هوانوردی فدرال (آمریکا) در مورد این مسئله تا اندازه ای شک دارد. پان آمریکن در جستجوی دستیابی به اطلاعات بیشتری می باشد.

ج- مسئله امنیت کارمندان شرکت پان آمریکن در تهران. ما برای آنان نقطه نظرات سفیر سولیوان را کلمه به کلمه تکرار نمودیم. پان آمریکن به نظر می رسید که حصول اطمینان کرده است.

2- تصمیم در مورد از سرگیری پروازهای فردا بعد از ظهر پان آمریکن، بستگی به تجربه فرماندهی ترابری هوایی (آمریکا) و پروازهای امروز صبح دیگر خطوط هوایی خواهد داشت. اگر فرماندهی ترابری هوایی (آمریکا) و شرکتهای هوایی دیگر بر پروازهایشان به تهران موفق شوند، محتملاً پان آمریکن هم حداقل یک پرواز در بعد از ظهر خواهد داشت. شرکت پان آمریکن به همراه بورتون رئیس سازمان هوانوردی فدرال (آمریکا) متنی را که مربوط به فاصله زمانی بین پرواز هواپیماها می باشد را چک خواهد نمود.

3- تاکنون هواپیمای پان آمریکن در قبال 6 تقاضایی که برای هواپیمای دربست صورت گرفته به عمد تقبل نکرده است و همه تقاضاها را موکول به حل مسایل فرودگاه تهران می کند. به خاطر عدم وجود امکانات زمینی و همچنین سوخت در فرودگاه اصفهان، پان آمریکن به موفقیت پروازهای خود به خارج از اصفهان بسیار مشکوک است. پان آمریکن قویاً تهران را برای انجام پروازهای بین المللی خود ترجیح می دهد. به هر حال نماینده پان آمریکن گفت اگر آنها اطلاعات جامع تر و بهتری از سفارت راجع به رضایت بخش بودن اوضاع فرودگاه خاتمی اصفهان داشته باشند، آنها مسئله پرواز از فرودگاه اصفهان را مورد ملاحظه قرار خواهند داد. لطفاً در مورد مسایل فوق الذکر به ما اطلاعات لازم را بدهید تا آنها را به پان آمریکن منتقل نمایم.

4- ما همچنین با شرکتهای هواپیمایی «ورلد ایروی» و«تی. آی. ای»» در مورد پرواز هواپیماهای آنان به تهران و اصفهان در تماس هستیم. نیوسام

حال ما مطمئن هستیم که کنترل کنندگان ارتشی در حال حاضر امور مربوط به مجوز های منطقه ای و محلی را در دست دارند. سولیوان

بیشتری احساس می کنند.

(به تلگرام جداگانه ای در مورد جم مراجعه کنید).

4- این واسطه گفت از طریق شهبانو یک لیست کتبی از درخواستهای رهبران مذهبی برای شاه ارسال نموده است. رایزن سیاسی اظهار داشت که می توان به این صورت نتیجه گیری نمود:

الف- «کمیته ای» قدرت حکومتی را به دست خواهد گرفت که منتصبین رهبران مذهبی در آن عضویت خواهند داشت. این کمیته تحت نظارت شاه کار خواهد کرد اما اعضای آن توسط شاه منصوب نخواهند شد. این واسطه در مورد اینکه چه کسی اعضای کمیته را منصوب خواهد کرد اطلاعی نداشت ولی گفت یکی از ایرادات اصلی مخالفین از بختیار این است که بختیار فرمانی را به جای اینکه از جانب مجلس فعلی بپذیرد از شاه گرفته است.

ب- مجلس منحل خواهد شد و انتخابات آزادی برای تشکیل مجلس بعدی برپا می شود که تحت نظارت این کمیته خواهد بود.

ج- تنبیهات شدیدی برای عاملین اصلی نظیر هویدا و ارتشبد نصیری در نظر گرفته شده است از قبیل زندان ابد و مصادره اموال.

د- نوعی «رفراندوم». هنگامی که رایزن سیاسی گفت به نظر می رسد این مورد با سایر نتایج در تناقض است واسطه چنین اظهار داشت که رهبران مذهبی مایلند در این مورد مذاکرات بیشتری داشته باشند. در واقع آنها حاضرند در مورد هر چیزی مذاکره نمایند اما بر حفظ شاه اصرار دارند.

5- در همین حال مشاور سیاسی سفارت از منابع خود در مجلس سنا کسب اطلاع نموده است که یکی از آیت الله های برجسته قم (مرعشی نجفی) آماده است تا به نیروهای طرفدار شاه به منظور اصرار بر میانه روی شریعتمداری و سایر همکاران وی مساعدت نماید.

6- یک واسطه دیگر از مکالمه روز گذشته خود با ملاحسن داماد خمینی گزارش می دهد. وی تصور می کند که ملاحسن را متقاعد کرده است که میانه روی بیشتری نیاز داریم و امیدوار است مجوزی کسب نماید مبنی بر اینکه تا پایان هفته در پاریس به ملاقات خمینی برود و تلاش نماید تا با وی گفتگو نماید. (همین منبع گزارشاتی را که از سایر کانالها کسب کرده ایم مورد تأیید قرار داد. بر اساس این گزارشات خمینی از صحبت با سلطان حسین در پاریس امتناع کرده و با ارسال پیامی وی را در مورد احترام شخصی خود مطمئن ساخته و اظهار داشته است که از گفتگو درباره هر موضوعی که به شاه مربوط شود پرهیز دارد.) 7- با این حال واسطه دیگری به کارمند سفارت گفته است که دولت (به عقیده ما از طریق مقدم رئیس ساواک) آیت الله شیرازی در مشهد را خریده است اما به دلیل بی کفایتی دولت هنوز نتوانسته پول را به وی برساند و هنگامی که چند روز قبل منزل آیت الله توسط واحدهای حکومت نظامی مورد حمله قرار گفت کل این معامله بر هم خورد.

8- نظریه: ما می دانیم که زاهدی، مقدم، سناتور موسوی و سایرین سرگرم تماس با

ص: 8

مذهبی ها یا بازاری ها هستند و تلاش می کنند آنها را خریداری کرده یا حمایت آنها را از یک راه حل معتدل جلب نمایند مبنی بر اینکه شاه به عنوان یک حاکم در چهارچوب قانون اساسی باقی بماند. اما چنین فعالیتهایی را نیز قبلاً شاهد بوده ایم. یعنی در بهار و تابستان گذشته هنگامی که شریعتمداری به طور مخفیانه با نمایندگان دربار مذاکره می کرد. علیرغم خوشبینی های مداومی که غالباً توسط میانجی های درگیر ابراز می شود با مشاهده تسلیم شدن شریعتمداری به فشارهای خمینی و در تنگنا قرار گرفتن وی تمامی اینها را غیرواقعی تلقی می کنیم. البته شاه در حال حاضر آماده است تا نسبت به گذشته امتیازات بیشتری واگذار نماید، اما مخالفین انتظارات بیش از حدی از وی دارند. از طرف دیگر رهبران مذهبی داخل کشور از درخواستهای تظاهرکنندگان که به نظر می رسد هیچ درخواستی به جز کناره گیری فوری شاه نداشته باشند احساس ترس می کنند. بنابراین ما نمی توانیم نسبت به اینکه تمامی تلاشهای فعلی شانس موفقیت دارند چندان خوشبین باشیم. سولیوان

وی بعداً در همان روز به همراه م. نوربخش به سفارت آمد. نوربخش یک تبعه ایرانی است که کارتش وابستگی او را با صنایع «آمترون»، جریکو، نیویورک نشان می دهد. نوربخش (که در گفتگوی بعدی مشخص شد از حامیان خمینی است.) شریک تجاری فریمن است و ملاقات او را با خمینی ترتیب داده است. فریمن گفت که او بنا به دستور نوربخش فقط برای گفتگو با خمینی به پاریس رفت.

4- خبرنگاران که عبارت بودند از مخبرین انگلیسی و دیگر ملیت ها و نیز آمریکاییها، به گزارش مطالب دیگر و شواهد علنی در مورد خشونت نظامیان پرداختند. این خشونت ها عبارت بود از تیراندازی به طرف تظاهرکنندگان که بدون اسلحه و با دست خالی وارد میدان شده بودند. چند تن از آمریکاییان و دیگران حاضر در صحنه، به خصوص تولید کننده برنامه، اظهارداشتند که نظامیان در حالت «جنون» به سر برده و تشنه خون بودند.

5- خبرنگاران توضیح دادند که چگونه آتش نظامیان از چند طرف به سوی آنها گشوده شده بود. آنها دیده بودند که یک غیرنظامی ناشناس از بالای یکی از بامها به طرف یک عکاس ایتالیایی توسط هفت تیر تیراندازی و او را زخمی کرده بود و سپس با ادامه تیراندازی به دیگران اجازه نمی داد که او را به بیمارستان برسانند. آنها شنیده بودند که به نظامیان «دستور تیراندازی» به طرف فیلمبرداران نیز داده شده است.

6- گزارشگران تحت تأثیر احساسات شدید ضدآمریکایی و ضدخارجی تظاهرکنندگان قرار گرفته بودند. تظاهرکنندگان در شعارهای خود بر رئیس جمهور کارتر تکیه می کردند و او را مسئول تمام جریانات کنونی می دانستند. گزارشگران نیز به وضوح تظاهرکنندگان را به خاطر اتخاذ این موضع سرزنش نمی کردند.

7- نظریه: واضح است که خبرنگاران ناآرامیهای امروزی تهران از تظاهرکنندگان هواداری می کنند. این هواداری نیز احتمالاً ناشی از بعد عاطفی تیراندازی به سوی آنهاست. آنها از مقاومت در این اوضاع بسیار مغرور هستند- یکی از خبرنگاران انگلیسی معتقد است که ای. بی. سی به خاطر این کار پاداش می گیرد- و می خواهند که مقامات دولت آمریکا این صحنه ها را مشاهده کرده و آن را به واشنگتن گزارش دهند. به نظر ما باید این عامل را در نحوه انتقال اوضاع برای بینندگان آمریکایی به رسمیت شناخت. همین امر می تواند موجب پیدایش انتقاد از سیاست آمریکا توسط مطبوعات گردد. سولیوان

می کرد.(1) 2- چند لحظه قبل از ورود آیت الله، پرده تلویزیون با آرم: «رادیو تلویزیون ملی ایران» روشن شد و طولی نکشید که جمله «بهار شکوفای ایران» جای آن را گرفت، گوینده برنامه اطلاع داد که گزارشگران رادیو و تلویزیون ملی ایران در فرودگاه، مقابل دانشگاه تهران و بهشت زهرا مستقر گشته اند. به محض اینکه خمینی از هواپیما پایین آمد و پا به ترمینال گذاشت، برنامه قطع شد و گوینده اعلام کرد که به علت نواقص فنی پخش برنامه زنده امکان پذیر نیست، ولی تمام برنامه ضبط و بعداً پخش می شود (زمانی تعیین نگردید). بعد از آن عکس شاه پرده تلویزیون را پوشاند و سرود ملی که پایان برنامه تلویزیون را اعلام می دارد، به صدا درآمد. منابع نزدیک ما در رسانه ها در تحقیقی سریع گزارش دادند که بخشی از نواقص فنی مربوط به درگیری گروههای مخالف درون رادیو و تلویزیون ملی ایران یعنی هواداران «بهار شکوفای ایران» در مقابل طرفداران شاه می باشد. ما اطلاع داریم که سرلشگر قره باغی و دیگر فرماندهان ارشد نظامی از آنچه که روی داده، عصبانی هستند و از اخلال در ترتیباتی که بین ارتش و بختیار با هواداران خمینی مورد توافق قرار گرفته بودند، دچار سوءظن شده اند.

3- علاوه بر برنامه تلویزیون مشاهدات جالب افراد سفارت، پنج دقیقه بعد از قطع برنامه تلویزیون است. در خیابانهای شمالی و جنوبی سفارت، رفت و آمد ماشینها در جهت مسیر رژه روندگان شدت یافت، چراغهای خود را خاموش و روشن می کردند و مرتب بوق می زدند.

4- تا ساعت یازده صبح به وقت تهران، گزارشی از خشونت دریافت نشده است. ایستگاه بین المللی رادیو و تلویزیون ملی ایران طبق معمول برنامه خود را پس از پخش اخبار صبحگاهی با موسیقی پاپ آغاز کرد. سولیوان

داد که جملات ابتدایی سخنرانی خمینی عبارتند از: «دوران سلطنت به پایان رسیده است.» بر اساس این گزارش وی هیچ اشاره مستقیمی به شورای انقلاب اسلامی نکرد ولی یکی از دستیاران (شاید قطب زاده در پاریس) گفته بود ظرف دو روز یک دولت موقت معرفی خواهد شد و انتخابات مجلس مؤسسان بعداً فراخواهد رسید. با این حال بخش فارسی زبان خبر در همان ساعت فقط گزارش داد که خمینی به دلیل ازدحام مردم برنامه سخنرانی کوتاه خود را در مقابل دانشگاه لغو کرده و به سمت گورستان حرکت نموده تا ابتدا نماز ظهر را بجا آورد و سپس سخنرانی نماید.

3- اخبار محلی همچنین با برزین مدیر رادیو تلویزیون ملی ایران مصاحبه کرد. وی در این مصاحبه گفت برای کسب مجوز پخش تلویزیونی مراسم گفتگوهایی صورت گرفته بود ولی کارمندان رادیو تلویزیون «تسلیم چنین مذاکراتی نشده بودند.» وی گفت مشکلات تکنیکی که دلیل ذکر شده برای عدم پخش زنده مراسم عنوان شده بود مسایل عمده ای نبودند. وی با پنهان کاری گفت «چپگرایان افراطی نیز فعال بوده اند.» سولیوان

ارتش امنیت فرودگاه را به عهده دارد و خودروی حامل خمینی را در میدان شهیاد تحویل پلیس مذهبی و سیاسی خواهد داد.

6- برنامه خمینی چنین است که ابتدا برای ایراد سخنرانی به منظور ادای احترام رهسپار گورستان بهشت زهرا می شود. و بعد موقتاً در مرکز تهران، نزدیک ساختمان مجلس، در ستاد خودش اقامت خواهد گزید. شاید در آینده نزدیک دو روزی به قم، به خانه قدیمی اش که از جنوب تهران تا آنجا چهار ساعت راه است، برود.

7- در جبهه سیاسی معلوم نیست چه پیش خواهد آمد. اگر خمینی دولت رقیبی به شکل شورای اسلامی تشکیل دهد، بختیار و ارتش ناگزیرند تصمیمی اتخاذ نمایند.

8- در شب بازگشت خمینی، اعتراضات مردمی گسترده ادامه داشت. در تهران احساسات شرکت کنندگان در راهپیمائیها بسیار پرشور و آتشین بود. روز به روز گزارشات بیشتری از بی نظمی در میان نظامیان می رسد.

9- ژاندارمری، ارتشبد قره باغی، رئیس ستاد ارتش، به بازرگان، حامی خمینی اطمینان داده است که نظامیان با تغییر، حتی تغییر «در کابینه» به شرط اینکه در راستای قانون اساسی کشور باشد، مخالفتی نخواهند داشت. حتی اگر تغییر در قانون اساسی مطابق قانون اساسی باشد، آن را تحمل خواهند کرد.

10- یکی از سخنگویان نزدیک به خمینی، نظریات وی را در مورد دولت آینده ایران مشخص کرده است. صادق قطب زاده، یکی از مربوطین خمینی، به روزنامه لوموند گفته که دولت اسلامی در ایران به همه بر اساس اسلام آزادی می دهد، ارتش را کوچک تر نمی کند، و از منابع کشور به نفع فقرا بهره برداری می نماید. به نقل از قطب زاده، ایران از چنگال دو ابرقدرت آزاد می شود، مستشاران آمریکایی ایران را ترک خواهند گفت و بدین طریق ایران بر فرهنگ تحمیلی جامعه مصرفی چیره می گردد.

ونس

ساعت کامل از پخش برنامه را دچار اشکال نمود، و درست در لحظه ای که خمینی پا بر ترمینال گذارد، برنامه قطع شد. سپس تصویری از شاه ظاهر گشت و سرود ملی که معمولاً نشانگر پایان برنامه هاست، نواخته شد.

روشن است که نیروهای نظامی، به حضور خود در رادیو تلویزیون ملی ایران ادامه می دهند.

3- جمعیت عظیمی در دو سوی مسیر عبور خمینی، از فرودگاه تا گورستان اصلی شهر، صف کشیده بود. ولی به طور کلی منظم بودند و تاکنون خشونتی گزارش نشده است. «پلیس اسلامی» در میدان شهیاد، خودروی حامل خمینی را، طبق توافق، از ارتش تحویل گرفت، و ارتش محتاطانه از صحنه کناره گرفت.

4- خیابانهای تهران مملو از بوق ماشین ها و هلهله مردم است. دقایقی پس از قطع برنامه تلویزیون، صدای ولوله و غوغا در منطقه اطراف سفارت بلند شد، ولی به جز این، اقدام ویژه دیگری علیه سفارت صورت نگرفت.

5- جلسه امروز مجلس که قرار بود انحلال ساواک را به تصویب برساند، با اعلام رئیس مجلس لغو شد. وی گفت که مجلس تا اطلاع ثانوی تعطیل خواهد بود.

6- لایحه تأسیس دادگاههای ویژه، توسط کمیته قضایی با اعمال تغییرات اساسی در آن، در جهت اعطاء اختیارات بیشتر به دادگاهها و مقامات قضایی، تهیه و آماده گردیده است.

7- در سی و یکم ژانویه، دولت 355 زندانی را آزاد کرد. این افراد، توسط دادگاههای نظامی، به جرائمی غیر از جرائم ضدامنیتی محکوم شده بودند.

8- دیشب و مجدداً امروز، فرماندار حکومت نظامی تهران اعلام کرد که تظاهرات مسالمت آمیز، در طول سه روز آینده مجاز خواهد بود. البته این اعلان، برخلاف مقررات حکومت نظامی است که اکیداً انجام هرگونه تظاهرات را قدغن می کند.

ونس

مطلع ساخت. مجلس جلسات خود را به حال تعلیق درآورد. کمیته قضایی، لایحه دادگاههای رسیدگی به فساد را اصلاح می نماید. دولت ایران 355 زندانی را که قبلاً از طرف دادگاههای نظامی محکوم شده بودند، آزاد کرد. هیأت نمایندگی آیت الله طالقانی گزارش مربوط به هفدهم ژانویه خود را در مورد حوادث خشونت بار دزفول، اندیمشک و اهواز کامل کردند.

3- رادیوی بین المللی رادیو و تلویزیون ملی ایران، در برنامه ظهر خود گزارش حرکت خودروی حامل خمینی را به سوی گورستان بهشت زهرا، در حالی که در هر دو سوی خیابانها مملو از جمعیت بود، پخش کرد (بخش فارسی رادیو و تلویزیون بعد از برخورد بین یاران خمینی که تلاش می کردند صدا و سیما را در تصرف خویش درآورند، و نظامیان حکومت نظامی که مانع آن شدند، هنوز برنامه ای پخش نمی کند.) 4- دیروز بعد از ظهر هواپیمای 12- C نظامی آمریکا در راه اصفهان به تهران سقوط کرد. از هشت نفر پرسنل آن تنها دو نفر زنده ماندند. تحقیقات در مورد علل سقوط در دست انجام است.

5- فرمانده حکومت نظامی تهران اعلام کرد که در سه روز آینده برگزاری تظاهرات آرام مجاز خواهد بود.

6- دیروز تروریست ها به کلانتری سنندج حمله کردند و دو نفر را مجروح نمودند. در کرمان مردان مسلح، با مسلسل به ماشین رئیس پلیس، سرهنگ رضا معتمدی، حمله کردند، راننده و محافظ او را به قتل رساندند و خود وی را به سختی مجروح ساختند. سازمان کماندویی مبارزان طرفدار قانون اساسی از طریق تلفن به دفتر خبرگزاری آسوشیتدپرس اطلاع داد که به مخالفان قانون اساسی اخطار کرده است که دست به کشتار بی سابقه و انهدام هواپیمای دربستی حامل خمینی خواهد زد. شخص تلفن کننده ادعا کرد که توانایی آغاز جنگ از هوا و جنگ پارتیزانی را دارند. ما این ادعاها را بی پایه می دانیم.

7- امروز جلسه مجلس تعطیل شد و رئیس مجلس اعلام کرد که تا اطلاع بعدی جلسه ای تشکیل نخواهد شد. کمیته قضایی در لایحه پیگرد قانونی وزراء سابق اصلاحاتی وارد کرده است:

الف- مشخصات جرائمی که به خاطر آن قرار بود افراد محاکمه شوند حذف گردید (که ظاهراً پیگرد قانونی برای اثبات تخلف از قوانین جنایی عادی را مجبور می سازد) ب- تعداد نمایندگان بعضی از سازمانها را در هیأت منصفه کم کرد و سازمانهای جدیدی بر آن افزود که در مجموع تعداد کل هیأت منصفه کاهش یافت.

ج- حدنصاب هیأت منصفه را از دو سوم به نصف تقلیل داد.

د- به رئیس دیوانعالی کشور اختیار قانونی داد تا به جای اعضایی که در هیأت منصفه از نمایندگی سازمان های خود استنکاف ورزیدند، به جای اینکه سازمانها را مجبور به انتخاب نمایندگان جدید نماید، اعضاء جدیدی برگزیند.

ص: 16

ه- دامنه تحقیقات را تا دوره حکومتهای شریف امامی و ازهاری گسترش داد.

و- بویژه هیأت منصفه را محدود نمود تا تنها متهم را مقصر یا بی گناه تشخیص دهد و دادگاه عالی را آزاد گذارد تا در مورد تخفیف حکم قضاوت و تصمیمات لازم را اتخاذ نماید.

8- دیروز دولت ایران 355 نفر از زندانیانی را که در دادگاههای نظامی آنان را به خاطر اقداماتی به غیر از حمله به امنیت دولت محکوم کرده بودند، آزاد نمود.

9- هیأتی که آیت الله طالقانی جهت تحقیق از حوادث هفدهم ژانویه به شهرهای دزفول، اندیمشک و اهواز فرستاده بود، گزارش خود را کامل کرد. خلاصه گزارش منتشر شده در روزنامه ها، مطلبی را روشن نمی کرد.

10- جمعیت پشت سر هم از جلوی سفارت عبور می کنند و صدای بوق ماشینها و فریاد مردم بر آسمان بلند است. ظاهراً از استقبال بازگشته اند و رهسپار خانه های خویش اند. خودروی خمینی که توسط دانشجویان همراهی می شود خیلی کند و سخت راه خود را از میان جمعیت بسیار انبوهی که در دو طرف خیابان ازدحام کرده اند می گشاید.

سولیوان

هواپیمای فرماندهی هوابرد نظامی مشغول ترک ایران هستند. 2800 نفر در هشت روز گذشته به همین وسیله از ایران خارج شده اند و روزانه چهار تا شش فروند هواپیمای فرماندهی هوابرد نظامی از تهران عبور کرده اند. اکثراً از اینجا به آتن یا فرانکفورت پرواز می کنند. اگر شما نتوانستید با هواپیهای تجارتی بیائید (شرکت هواپیمایی ایبریان یا شرکت های دیگر) ممکن است از ترمینال فرماندهی هوابرد نظامی در آتن پروازی به اینجا داشته باشند.

3- ما چشم انتظار ورود شما هستیم و به دقت وضع امنیتی محل و وضع فرودگاه را زیرنظر داریم و شما را از آن مطلع خواهیم ساخت، برای خروج شما از ایران مشکلی نمی بینیم مگر اینکه عملیات پروازی فرودگاههای محلی تعطیل شود و احتمال چنین چیزی در حال حاضر وجود ندارد.

سند شماره 14 محرمانه1 فوریه 1979 - 12 بهمن 1357 از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - 7415به: سفارت آمریکا در تهران موضوع: مشکلات موجود برای کشتی های حامل پرچم ایالات متحده در بنادر ایران نظریه شما در مورد مشکلاتی که ممکن است کشتی های حامل پرچم ایالات متحده در بنادر ایران با آنها مواجه شوند، در اول وقت اداری فردا صبح مورد نیاز است. ممکن است لازم باشد یک اطلاعیه اعلام خطر برای دریانوردان در این مورد منتشر گردد. تنها کشتی آمریکایی که ما نگران آن هستیم و در حال حاضر با پرچم ایالات متحده در بنادر ایران است، کشتی ترانس کلمبیا می باشد.

خواهشمند است در صورت امکان در مورد وضعیت جاری کشتی مزبور تحقیقات لازم به عمل آید و مشخص شود که آیا واقعاً کشتی مزبور در یکی از بنادر ایران پهلو گرفته است یا خیر.

ونس [دست نویس زیر متن اصلی] یادداشت: شرکت کشتیرانی سی لند یک کشتی در حال حال حاضر در بندرعباس دارد که کالای مواد غذایی خود را تخلیه نموده، محموله میوه خشک را بارگیری و پس از آن بندر را ترک خواهد نمود.

استثناء مواد فوق مورد تأیید قرار می دهد. ولی نمی دانیم که آیا صادراتی صورت گرفته است یا خیر.

3- کارگران گمرک اعلام نموده اند که کالاهای مربوط به ایالات متحده، انگلستان و اسرائیل را تخلیه و انبارداری نخواهند کرد. این تهدید در حال حاضر کمی ممانعتی است، زیرا فقط کالاهای غذایی اجازه ترخیص دارند. اما اگر بنادر و گمرکات باز شوند ممکن است کارگران، از بارگیری و تخلیه کشتی هایی با پرچم ایالات متحده، خودداری نمایند.

4- سفارت پس از تماس با آژانس های کشتی رانی اطلاعات بیشتری ارائه خواهد نمود.

سولیوان

دانشجویان طرفدار ناصر و چپگراها بیشترین گرایش را به خمینی دارند. اساتید قاهره به وابسته مطبوعاتی گفته اند که برخی دانشجویان می گویند خمینی شاه را برکنار کرد و این سئوال برایشان مطرح است که چرا مصر مورد بعدی نباشد.

الیتز

تا تعداد قابل توجهی از آمریکاییان را منتقل نمایند. در اوایل هفته آینده قادر خواهیم بود آمار نسبتاً دقیقی در مورد تعداد آمریکاییان باقیمانده و تمایل آنها [به خروج یا ماندن] را در اختیار شما و سایرین قرار دهیم.

سولیوان

5- به طور کلی تهران امروز صبح خیلی آرام بود، بدون ترافیک و سر و صدا. انتقال آمریکاییان به طور منظم انجام شد، زیرا دور از ترمینال اصلی انجام گرفت. به نظر می رسد پان آمریکن قادر است بدون استفاده از امکانات اضافی فرماندهی هوابرد نظامی بارگیری کند.

ونس

سند شماره 20 سری2 فوریه 1979 - 13 بهمن 1357 از: دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی به: ستاد فرماندهی تحقیقات ویژه نیروی هوایی آمریکا، واشنگتن موضوع: به روز کردن اطلاعات نظامی 15- (بدون طبقه بندی) الف- (بدون طبقه بندی) محدودیت هایی که برای حفظ منابع حساس و روش های اطلاعاتی به کار می روند. این گزارش نباید به کشورهای خارجی ارائه شود.

22- جزییات:

الف- (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اخبار پرورش نیافته است. طرح ها یا تدابیر (سیاست ها) نباید بر اساس مفاد این گزارش تهیه شوند یا تصحیح یا تغییر یابند.

ب- (سری – غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع یک افسر ارتش ایالات متحده قابل اطمینان است که به شرح زیر گزارش نموده است:

1. (سری – غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع ثانوی که برای اولین بار گزارش داده است، یک افسر ارشد ارتش ایران است و تصور می رود به اطلاعاتی در مورد مسایل جاری ایران دسترسی داشته باشد. وی توصیه نموده که کلیه آمریکاییان در کشور، در مدت تعطیلات پایان هفته 9-8 فوریه، بایستی کاملاً مراقب خود باشند زیرا ممکن است ارتش ایران بر علیه عوامل ناراضی وارد عمل شود.

2. (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) صحبت هایی که از افسران ارشد ارتش ایران شنیده شده حاکی از آن است که بین نخست وزیر بختیار و آیت الله خمینی ممکن است توافق سیاسی به عمل آید. این افسران و سایر فرماندهان ارتش ایران متوجه هستند که ممکن است ارتش ایران نتواند به طور مؤثر و با موفقیت از دولت فعلی یا یک کودتای نظامی پشتیبانی نماید زیرا وضعیت سلسله مراتب ارتش و درجه و نظم و انضباط مسئله انگیز آن چنین امکانی را متصور نمی کند. این بدین معنا نیست که اگر به نوعی عملیات تروریستی بر علیه افسران ارشد ارتش انجام شود، یا فرماندهان رده بالای ارتش احساس خطر نمایند، کوششی در این مورد توسط هرگونه نیروهایی که بتوانند تحت امر قرار گیرند، انجام نشود. منبع همچنین اشاره نموده که بسیاری از افسران ارتش ایران به وی گفته اند آرزو دارند ایران را ترک نمایند ولی قادر به این کار نیستند.

نظریه تهیه کننده: (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) مذاکرات سیاسی و نظامی برای مدتی در حال انجام بوده است و همزمان سعی شده اقدامات مختلفی انجام شود تا توان و قدرت پشتیبانی لازم برقرار گردد. زمان به سرعت به سوی لزوم ابتکار بیشتر و عکس العمل پیش می رود و حداقل در تهران، در مدت تعطیلات پایان هفته (پنجشنبه- جمعه) گرایش به

ص: 24

لزوم اعمال خشونت، افزایش یافته است. اقدامات جدی ضدآمریکایی به موازات سطح آشوب های مردم نضج گرفته و عملیات تروریستی بیشتری برعلیه آمریکاییان هنوز تهدید درجه اول محسوب می شود. عده ای دست چپی، شامل گروههای تندرویی که حداقل یک صفحه اعلامیه منتشر کرده اند از افزایش درگیری بین دولت و خمینی سود می برند و ممکن است برای رسیدن به این هدف ابتکاراتی به خرج دهند.

گروهی از اشخاص در یک مدرسه در جنوب تهران در نزدیک مقر فرماندهی اش ایراد کند خودداری کرد. این منبع گفت هزارها نفر در آنجا جمع بودند و از شعارهای عمده آن «مرگ بر هایزر» بود. این منبع اظهارنظر کرد که نسبت به ژنرال هایزر که به عنوان یک «دستیار سفیر» تصور می شود و از دفتر سولیوان سفیر آمریکا عمل می کند خصومت شدیدی نشان داده می شود. این منبع گفت که رادیوهای شوروی، هایزر را مورد حمله قرار می دهند. خمینی را قرار است بعد از ظهر امروز در اجتماعی از زنان سخنرانی کند.

8- از اصفهان گزارش هایی درباره تظاهرات بزرگ می رسد و هزاران نفر به سوی گورستان راهپیمایی می کنند. عده زیادی از راهپیمایی کنندگان سوار بر کامیون ها از کنار کنسول گری آمریکا گذشته و شعارهای ضدآمریکایی و ضد بختیار می دادند.

معذلک راهپیمایان روی هم رفته شعارهای طرفداری از خمینی فریاد می زدند و هنگامی که در میان جمعیت تماشا کننده یک خارجی به چشم می خورد شعار آنها به «مرگ بر بیگانگان» تبدیل می شد. کارمند شرکت بل که به سوی یک راننده تاکسی شلیک کرده بود همچنان در پناه آیت الله خادمی قرار گرفته است.

9- خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش می دهد که شخصی به نام فریدون زند 28 ساله مشت زن سابق به قتل رسیده است. از قرار معلوم زند را از خانه اش بیرون کشیده اند و شب گذشته به وسیله 5 مرد مسلح اعدام شده است. آسوشیتدپرس گزارش می دهد که گروهی که خود را «مجاهدین موحد خلق» می نامد مسئولیت قتل او را به عهده گرفته و زند را به داشتن ارتباط های کمونیستی و ساواکی متهم کرده است.

اهمیت را که هنوز آزاد نشده اند در اختیار دارد. می گوید یکی از دلایل آزاد نشدنشان این است که وضعشان کاملاً با زندانی سیاسی تطبیق ندارد، ولی شبیه بسیاری از کسانی هستند که آزاد شده اند. در حقیقت، بعضی از افرادی که آزاد شده اند به دلایل تکنیکی بوده و برخی دیگر که در زندان مانده اند، به دلایل تکنیکی است. می گوید زندانیان باقیمانده محکومیت های سبک دو، پنج و ده سال دارند، بنابراین محتمل نیست که اعضاء هسته مرکزی تروریست ها و یا آدم کشان (نامی که بختیار نخست وزیر به باقیمانده زندانیان سیاسی داده است) باشند.

4- متین دفتری گفت که جدیدترین برنامه کوشش در راه کسب اطلاعاتی از وضع همافران نیروی هوایی است که در سراسر کشور بازداشت شده اند. وی اطلاعی ندارد که آیا از آنان کسی هم اعدام شده است یا نه (مخالفان چنین ادعا می کنند) و با رایزن سیاسی که این عمل را محتمل نمی داند، موافق است. با وجود این، خانواده هایشان بسیار مشتاقند که بدانند تکلیف آنها چه می شود. متین دفتری از طرف همین خانواده ها پرس و جو می نماید.

سولیوان

همچنین از جهاد حرف زد ولی لحن ملایمی داشت: «ما می کوشیم مسئله را بدون خشونت حل کنیم، ولی اگر دولت غیرقانونی بختیار که آمریکاییها از او حمایت می کنند، به مخالفت خود با اراده مردم ادامه دهد و از اسرائیل نیرو وارد کند، آنگاه برای به زیر کشاندن آن دست به اقدامات دیگری می زنیم». او گفت با نظامیان تماس گرفته و آنان را دعوت به حمایت از جمهوری اسلامی نموده است.

4- ما خبر داریم که آیت الله های قم، از سخنرانی پنج شنبه خمینی در بهشت زهرا، بویژه در مورد خارجی ها و لحن تند علیه دولت بختیار، خشنود نیستند.

5- امروز بختیار، نخست وزیر، نمایندگان مجلس را نزد خود فراخواند. از موضوع خبری نداریم ولی احتمالاً روی فشار زیاد نیروهای خمینی برای استعفا دادن نمایندگان دور می زند. همه تهدید به مرگ شده اند و همانطور که قبلاً گزارش شده یکی از آنان ترور شده است. ما می دانیم که گروهی چهل نفری از نمایندگان دسته جمعی دارند استعفاء می دهند و باید کسان دیگری هم باشند. روزنامه اش گزارش می دهد که علی آبادی عضو شورای سلطنت روز چهاردهم ژانویه استعفا داد. در آن موقع اطلاع داشتیم که او به همراه تهرانی قصد استعفا دارد، ولی تا آنجا که می دانیم فقط تهرانی عملاً استعفا داده است. گزارش آخری را تا از جای دیگری تأیید نشود، موثق نمی دانیم.

5- روزنامه ها خبر می دهند که خانه رئیس سابق ساواک، نصیری، را شب پنج شنبه آتش زده اند.(1) سولیوان

«اگر دولت به مقاومت خود ادامه دهد، اگر آمریکا از او یاری نماید و از اسرائیل نیرو وارد کند، در آن صورت جهاد اعلان خواهد شد.» 5- خمینی با این اظهارنظر که: «متخصصان خارجی آزادند به کار خویش ادامه دهند و در ایران زندگی نمایند ولی متخصصانی که کار و فعالیتشان به حال مملکت مضر بوده از این قاعده مستثنی هستند»، موضع خود را نسبت به متخصصان خارجی نرم ساخت.

6- ضمناً امروز بختیار نخست وزیر نمایندگان مجلس را به ملاقات فوری خویش فراخواند. نمایندگان پارلمان برای تسلیم شدن در برابر خمینی زیر فشار شدیدی قرار دارند. گزارش می دهند که گروهی چهل نفری از نمایندگان به حمایت از آیت الله قصد دارند استعفا دهند.

7- تا اواسط بعد از ظهر، تهران آرام گزارش شده است. در خیابانها نظامیان حضور دارند ولی فعال نیستند. صفهای خرید بنزین کوتاه ترند ولی مغازه ها و کارخانجات تقریباً همه بسته اند. خانه رئیس قبلی ساواک، نصیری، را آتش زدند. اصفهان آرام است.

8- امنیت آمریکاییان: یکی از هواپیماهای پان آمریکن که به تهران نزدیک می شد، ظاهراً به علت اشتباه ترافیک هوایی خدمات مرکز کنترل، نزدیک بود با هواپیمای دیگری تصادف نماید.

پان آمریکن امروز تمام پروازهای خود را لغو کرد و امکان دارد تمام عملیاتش در ایران تعطیل گردد. با سه پرواز فرماندهی هوابرد نظامی مسافرانی وارد تهران شدند.

9- سپهبد ربیعی، فرمانده نیروی هوایی ایران، موافقت کرده است تا ترخیص اشخاص غیرنظامی که 72 ساعت به طول می انجامد، حذف گردد. سپهبد ربیعی گفت همافران (تکنسین های نظامی) کنترل کامل پایگاه هوایی خاتمی را در اصفهان به دست گرفته اند و در حال حاضر به امور گمرکی و مهاجرت نظارت می نمایند. تاکنون نظم و ترتیب جدید حادثه ای دربر نداشته است.

ونس

بختیار استعفاء دهد و به عنوان سرپرست همه پرسی ملی در مورد تداوم سلطنت باقی بماند.(1) 2- نگرانی از سرسختی خمینی که ممکن است کشور را دچار برخورد سیاسی بزرگی نماید که سریعاً به جنگ داخلی تبدیل شود روز به روز بالا می گیرد. بختیار اخیراً در گزارشات مطبوعاتی خود تلویحاً گفته است که ارتش کسانی را که خمینی در شورای اسلامی منصوب می نماید، بازداشت خواهد کرد. تا ساعت 10 شب به وقت تهران، هیچ گزارشی در مورد اعلامیه خمینی دریافت نداشته ایم.

امنیت آمریکاییان: برآورد سفارت آمریکا در تهران این است که 8847 تبعه آمریکایی در ایران باقی می مانند تا در موقع لازم ایران را ترک نمایند. اگر پان آمریکن عملیات پروازی خود را متوقف ساخت، تلاش می کنیم جانشینی از پروازهای فرماندهی هوابرد نظامی برای آن بیابیم. چند لحظه پیش پان آمریکن به ما اطلاع داد که تا هفتم فوریه تمام پروازهایش را لغو کرده است. چند شرکت هوایی دیگر پروازهای خود را به تهران متوقف ساخته اند. هلی کوپتر سازی بل گزارش می دهد که پایگاه هوایی خاتمی در اصفهان، به روی پروازهای دربستی ویژه کارمندانش کاملاً بسته است. شرکت بل کارمندانش را برای پروازهای آتی با اتوبوس رهسپار تهران می سازد. ونس نظریات تهیه کننده:

این حادثه دقیقاً پس از تیراندازی تحریک آمیزی از طرف کارمندان شرکت بل هلی کوپتر اصفهان صورت گرفت، که باعث شد مردم سر به طغیان بردارند و هتلی را که پر از آمریکایی است محاصره کنند و به کنسول آمریکا و کارمند آن شرکت شدیداً توهین نمایند و کارمندی را بازداشت کنند که ما از محل و وضع او هیچ اطلاعی در دست نداریم (گزارشات پراکنده اطلاعاتی به شماره 1669006679). این حادثه جز اینکه جوّ دشمنانه سابق را در اصفهان علیه آمریکاییان تشدید نماید، کار دیگری انجام نمی دهد. مانند حادثه قبلی، روزنامه های تهران، آن را منتشر ساختند. بنابراین ابداً غیر منطقی نیست که در یکی دو روز آینده، در اصفهان به خانه یک آمریکایی سه راهی یا بمب آتش زایی پرتاب گردد. ونس

از نیروی هوایی آمریکا پخش گردد. ب- به دلیل حفظ اطلاعات، ارتباطات و فعالیت های ویژه کسب خبر، این اطلاعات نباید در اختیار بیگانگان قرار گیرد.

22- (بدون طبقه بندی) [الف]- این گزارش حاوی اطلاعات تجزیه و تحلیل نشده می باشد. هیچ گونه طرح و سیاستی نمی بایست به تنهایی بر اساس این گزارش استنتاج و یا اصلاح شود.

ب (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع یکی از مقامات بانفوذ آمریکایی در ایران است که اطلاعات زیر را در گفتگوهایش با مقامات عالی رتبه نظامی، سیاسی و مذهبی به دست آورده است:

1- (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) در جناح آیت الله خمینی درگیری های داخلی آغاز گشته و بین عناصری که در پاریس بوده اند و عناصری که در ایران بوده اند اختلافاتی وجود دارد که ممکن است تا حدودی در چند و چون برنامه آیت الله تأثیر داشته باشد.

2- (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع برای شاه ایران در این کشور هیچ آینده ای نمی بیند. ارتش که خود دچار ناآرامیهای داخلی شدیدی است، اساساً به این علت که ممکن است در غیاب پادشاه، نیروهای مسلح مطیع نخست وزیر باشند، ممکن است از ولیعهد پشتیبانی نماید و نیز به این دلیل که ممکن است شورای سلطنت مورد قبول سران ارشد نظامی نباشد. منبع نتوانست در مورد امکان بازگشت ولیعهد برای ایفاء نوعی نقش رهبری نظری ارائه دهد.

3- (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) نظامیان ایران برای کاهش کارمندان نظامی آمریکا فشار می آورند و اخیراً در سوم فوریه اظهار داشته اند که نظامیان ضروری آمریکا نباید از 250 نفر تجاوز نمایند.

4- (سری- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع معتقد است که تعداد نیروهای نظامی آمریکا در ایران بسیار زیاد است و او با مقامات بالای دولت آمریکا برای کاهش آن گفتگو خواهد کرد. منبع شدیداً نگران امنیت آمریکاییان و اموال آنهاست و معتقد است که در آینده نزدیک وضع روشن و حل نخواهد شد.

نظریات تهیه کننده: (بدون طبقه بندی) با توجه به حساسیت اطلاعات و منبع، ما شدیداً خواستار آن هستیم که اطلاعات بالا با دقت زیاد محدود به دریافت کنندگان نیروی هوایی گردد. علاوه بر آن، رقمی که در بند ب 22 (شماره 3) وجود دارد، تقاضای برخی از مقامات ارشد نظامی ایران است و پیشنهاد رسمی به ما نیست. با وجود این رقم در حد کلی مورد انتظار و پیش بینی توان نیروی آمریکا که حضور نظامی اش را در ایران کاهش می دهد، می گنجد.

ما شدیداً خواستار آن هستیم که بند ب 22 (شماره 3) تا آنجا که امکان دارد به بیرون از اداره بازرسی های ویژه نیروی هوایی درز نکند. منبع هر روز با بالاترین رهبران دولت آمریکا در تماس است و اطلاعات این گزارش به مقامات مناسب منتقل شده است.

سند شماره 27 فقط برای استفاده اداری شماره گزارش: 79 0074 669 13 فوریه 1979 - 14 بهمن 1357 از: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، منطقه 72- تهران- ایران به: ستاد فرماندهی اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، واشنگتن دی. سی موضوع: حوادث ضدآمریکایی در تهران و اصفهان 16- خلاصه: احتمالاً گلوله ای، افسر بازنشسته ای را در بیرون و از مرکز هیأت مستشاری نظامی آمریکا مجروح ساخت. زیرنظر گرفتن های مشکوک گزارش می شود. به محل زندگی کارمندان شرکت هلی کوپترسازی بین المللی بل سه راهی پرتاب شد. تلفاتی نداشت. کارمند شرکت هلی کوپترسازی بل هنوز در اصفهان نگهداری می شود.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات:

الف- این گزارش حاوی اطلاعات تجزیه و تحلیل نشده می باشد. هیچ گونه طرح و سیاستی نمی بایستی به تنهایی بر اساس این گزارش استنتاج و یا اصلاح شود.

ب- منابع که اعضاء نظامی آمریکا هستند، زیر نظر گرفتن های مشکوک، یا فعالیت های مظنون در نزدیکی محل سکونتشان را بین سی ام ژانویه تا دوم فوریه 79 گزارش می دهند.

1- سرهنگ دانیل موسی، رئیس ستاد، بخش ارتش، سلطنت آباد، گلستان هشتم، پلاک 43 گزارش می دهد که پیکان سفیدی با دو مرد ایرانی نزدیک منطقه مسکونی پارک شده بود.

2- سرهنگ دوم چارلز فیلیپس عضو هیأت مستشاری نظامی ساکن جلفا، کوچه سیمرغ گزارش می دهد پیکان سفیدی با سه سرنشین مرد ایرانی منزل مسکونی او را زیرنظر داشتند.

3- گروهبان، دانی ایست، عضو هیأت مستشاری نظامی، ساکن کامرانیه، بن بست شریفی گزارش می دهد، پاسبان نگهبان خانه اش از ساکنان محلی درخواست مبلغ کمی پول می کند. همچنین همین منبع خبر می دهد که صبح ماشین بدون شماره ای با دو نفر پاسبان در خیابانش پارک شده است. به محض اینکه منبع سر کار می رود، ماشین منطقه را ترک می کند.

ج- منبع خبر نظامی بازنشسته آمریکاست و شرکت لاکهید او را استخدام کرده و اولین بار است که گزارش می دهد. وی مطالب زیر را در اختیار ما گذاشت:

در ساعت یک و ربع بعد از ظهر اول فوریه 79، منبع در بیرون از مرکز هیأت مستشاری نظامی آمریکا منتظر تاکسی بود که دید پیکان مدل بالایی به رنگ روشن در ده قدمی او ایستاد و راننده اش طپانچه ای بیرون آورد و او را نشانه گرفت. منبع فوراً دستهایش را روی صورتش قرار داد و احساس کرد که پشت دست چپش می سوزد. می گوید نه صدای تیراندازی شنید و نه برقی به چشمش خورد. او معتقد است که طپانچه باید از نوع ساچمه ای باشد. زخم پشت دستش را نشان داد که می تواند هم ساچمه ای و هم گلوله کوچک کالیبری چنین زخمی را

ص: 32

ایجاد کند. منبع در فکر مداوای پزشکی نبود و توضیحی نداد که چرا زودتر موضوع را گزارش نداده است.

د- منبع افسر امنیتی شرکت هلی کوپتر سازی بین المللی بل در اصفهان می باشد و به قرار زیر گزارش داد:

در عصر اول فوریه 79 در خیابان تگزاس در جنوب اصفهان به منزل مسکونی پنج تن از کارمندان شرکت هلی کوپترسازی بین المللی بل دو عدد سه راهی پرتاب شد. یکی از آنها منفجر شد و یکی نشد. در ورودی سوراخ شد و مدتی بعد سه راهی سومی از سوراخ ایجاد شده پرتاب و منفجر شد. کارمندان بل هلی کوپتر آسیبی ندیدند و اکنون در هتلی اقامت گزیده اند.

ه- منبع کنسول آمریکا در اصفهان است، او اطلاع می دهد که محل نگهداری و وضعیت فرد آمریکایی که در 29 ژانویه یک ایرانی را با تیر مجروح ساخته و در حمایت عناصر مذهبی در اصفهان قرار دارد، هنوز معلوم نیست. تقاضای 10000 دلار غرامت توسط فرد مجروح و خانواده اش بر پیچیدگی وضع افزوده است. اگر آمریکایی به خاطر پول در بازداشت بماند، آزادی تعدادی از همافران ایرانی دستگیرشده با ترکیبی از هر دو، تا حدودی نامعلوم باقی می ماند.

نظریات تهیه کنندگان:

از چند ماه گذشته تاکنون گزارشات مربوط به زیرنظر گرفتن های مشکوک به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. دو عاملی که در این افزایش سهیم اند عبارتند از:

1- افزایش آگاهی امنیتی جماعت نظامیان آمریکایی 2- افزایش گشت زنی مأموران امنیتی ایران در مناطقی که آمریکاییان اقامت دارند. بسیاری از ماشین هایی که در ماههای اخیر گزارش شده اند، ماشین های گشت پلیس بوده اند. مثلاً ماشینی که نزدیک منزل ایست، گروهبان ارتش آمریکا دیده شد، نمونه خوبی است. حادثه ای که در مقابل درب هیأت مستشاری نظامی اتفاق افتاد، خلاف انتظار نیست زیرا معمولاً تعدادی در این محل منتظر تاکسی هستند. در زمان وقوع حادثه، نگهبانان ارتش شاهنشاهی، دم در ورودی کشیک می دادند.

شرکت هلی کوپترسازی بین المللی بل دارد افراد باقیمانده خود در اصفهان را به منطقه مسکونی در خارج از شهر منتقل می سازد و وقتی این نقل مکان کامل گردد، فرصت برای حمله به منازل آمریکایی به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت.

این واقعه منجر به تیراندازی در اصفهان گردید؛ این تیراندازی تا مرز یک شورش پیش رفت و باعث شد که یک گروه پرجمعیت اقدام به محاصره هتلی نمودند که مملو از اتباع آمریکایی بود. این جماعت شعارهای تندی نسبت به کنسول ایالات متحده و کارمندان شرکت هلی کوپترسازی بل سر دادند و از دستگیری کارمند شرکت هلی کوپترسازی بل حمایت کردند.

ص: 33

(شایان ذکر است که از آخرین وضعیت این فرد دستگیر شده، از کارمندان شرکت یادشده، اطلاعی در دست نیست.) قدر مسلم این واقعه نیز نشأت گرفته از جوّ ضدآمریکایی حاکم بر شهر اصفهان است و مطمئناً، مانند دیگر وقایع مشابه، اخبار آن در مطبوعات تهران نیز منتشر خواهد شد. در سایه همین جوّ ضدآمریکایی این احتمال متصور است که حتی ظرف 24 الی 48 ساعت آینده بمبهای آتش زا و بمبهای دست ساز به سمت اتباع آمریکایی پرتاب گردد.

تشکیل این دولت در عصر روز 3 فوریه اعلام و بازرگان نخست وزیر آن خواهد بود، اعلام اسامی دیگر اعضاء کابینه تا زمان «مشورت» بازرگان با دیگر همکاران خویش به تعویق خواهد افتاد. ارتش نیز چاره ای جز همراهی نخواهد داشت.

5- مقام سفارت در عین آرامش به تندی عکس العمل نشان داد و یادآور شد که در این صورت یا جنگ داخلی رخ خواهد داد و یا اینکه حداقل ارتش علیه خمینی حرکت می کند. انتظام در پاسخ گفت «درست است اما از دست ما چه کاری برمی آید؟» در پاسخ به همین سئوال شخص انتظام اظهار داشت «در این جا تنها خمینی است که می تواند تصمیم بگیرد، او می داند که حداقل یکی از مشاورانش (یعنی یزدی) خواستار مصالحه است. دیگر رهبران مذهبی حاضر در جلسه سخنرانی مخالف مصاف و درگیری بودند، اما نیروی شخصیت خمینی و «لجاجت صرف» وی در نهایت بر نظریات دیگران غالب گردید. (نظریه: خمینی مهم ترین چهره مذهبی حاکم بر نهضت اسلامی است و با وجود مخالفان بسیار، تاکنون هیچ یک در برابر وی نایستاده اند.) 6- انتظام سئوال کرد که چه باید کرد. مقام سفارت در پاسخ اظهار داشت که تنها راه حل این قضیه ظاهراً در این نهفته است که باید به طریقی خمینی را از ماهیت نیرویی که این حرکت در برابر وی خواهد داد و او را به مصالحه خواهد کشاند، آگاه گردانید. این امکان همیشه وجود دارد که بختیار و ژنرال ها به قبول این امر رضایت دهند، ولی مقام سفارت با صراحت به انتظام گفت که این کار نمی تواند آغاز خوبی باشد، زیرا استعفای نخست وزیر به معنی پایان حیات قانون اساسی و گشوده شدن راه برای اقدام مستقل نظامی خواهد بود. در پاسخ به این سئوال که آیا نهضت آزادی با قره باغی رئیس ستاد ملاقات های دیگری داشته یا نه، انتظام گفت نهضت آزادی سعی دارد این کار را امروز یا فردا انجام دهد. مقام سفارت گفت اگر امشب قرار به اعلام (دولت موقت اسلامی- م) باشد، برای ملاقات مزبور فردا خیلی دیر است. انتظام گفت که در اواخر بعد از ظهر امروز با بختیار ملاقات خواهد کرد و بین ارتش و بازرگان نیز تماسی برقرار خواهد ساخت. ارتش و نخست وزیر تن به همکاری دهند. انتظام قول داد که همگام با پیشرفت اوضاع با ما تماس بیشتری داشته باشد.

7- نظریه و تجزیه و تحلیل: آنچه در بالا گفته شد کاملاً با این پیش بینی که سرانجام مصالحه به طرز موفقیت آمیزی روی خواهد داد، مغایر است و چنین می نماید که یا مشورتهای خمینی با ملاهای به اصطلاح میانه رو نمی توانسته است وی را در زمینه ضرورت استفاده از یک راه حل مطابق با قانون اساسی متقاعد سازد و یا اینکه صرفاً او حرف و نظر خویش را به کرسی نشانده است (که از شخصیتی چون او بعید نیست). انتظام چنین می نمود که توسل بیشتر به خمینی بی فایده است. البته یک احتمال هست که از نظر مقام گزارشگر بسیار کم اهمیت و ناچیز است و آن این است که انتظام سعی کرده برای پی بردن به عکس العمل ما این راه حل را با دولت آمریکا در میان بگذارد. اگر چنین بوده باشد، که هیچ، چون او نیز چنین

ص: 35

تصور می کند که در صورت اعلام تشکیل دولت جدید ارتش دست به اقداماتی خواهد زد. انتظام از ظاهری افسرده و خسته برخوردار بود. مقام سفارت شدیداً از وی خواست که بررسی کرده و ببیند که آیا اعلام دولت «موقت» اسلامی نمی تواند قدری به تأخیر افکنده شود و مذاکرات بیشتری انجام شود. وی پیشنهاد را رد یا قبول نکرد ولی بدبینی و یأس در او هویدا بود. ما نیز در این بدبینی با او شریک هستیم. اگر تشکیل دولت موقت اعلام شود و ارتش با دستگیری اشخاص دخیل در دولت موقت عکس العمل نشان دهد، سناریوی خشونت و جنگ داخلی به سرعت تحقق خواهد یافت. در صورتی که بختیار اعلام دولت موقت را نادیده بگیرد، باز هم به احتمالی سناریور درگیری و رویارویی در نتیجه با تلاش دولت موقت اسلامی برای به دست گرفتن کنترل تأسیسات مهم و اعمال قدرت به اوضاع چیره خواهد شد.

سولیوان

5- در اظهارنظر راجع به قانون اساسی سنجابی گفت که فکر می کند نزیه که یک وکیل است در پاریس مشغول نوشتن آن است. او از گفته کنسول سیاسی که دوست نزیه اظهار داشته نقش نزیه ثانوی است نه مرکزی مبهوت و ناراحت نشد (متین دفتری، رجوع شود به تهران 1698). وقتی از او سئوال شد که آیا خمینی نوعی از جمهوری را در نظر دارد که رئیس جمهور در آن قدرت دارد و یا جمهوری که نخست وزیر آن قدرت را در دست دارد، سنجابی گفت او فکر می کند که نوعی که رئیس جمهور قدرت دارد باشد به عنوان مثال او سیستم ایالات متحده را ذکر کرد. هر چند که کنسول سیاسی راجع به سیستم جمهوری پنجم فرانسه فکر می کرد.

6- سنجابی راجع به پارلمان آینده گفت کاملاً مشابه با پارلمان های گذشته خواهد بود. در حقیقت او اظهار داشت که پارلمان فعلی خیلی متفاوت از پارلمانهایی که در دوران مصدق به قدرت رسیدند نمی باشد. در اولین پارلمان پس از به وجود آمدن جمهوری احتمالاً درصد زیادی ملا انتخاب خواهند شد ولی در غیر این صورت او فکر می کرد که انتخابات با گذشته خیلی فرق نخواهد داشت. سنجابی گفت چند ماه قبل در ملاقاتش با خمینی در پاریس به خمینی یادآوری کرده بود که از 1963 تا به حال خمینی درخواست رفتن شاه را نمی کرده است و فقط از شاه می خواسته که یک پادشاه مطابق با قانون اساسی باشد. این چیزی بود که مصدق نیز می خواسته. او همچنین یادآوری نموده بود که رهبران مذهبی دوران قانون اساسی 1907- 1906 خیلی برجسته بودند. این کار تعویض قانون اساسی و بقیه را تماماً غیرقانونی خواندن از طرف خمینی نسبتاً جدید است. (نظریه: سنجابی در مورد عکس العمل خمینی ساکت بود.) 7- سنجابی چیزی را که قبلاً به ما گفته بود تصریح نمود که تا آنجایی که به جبهه ملی و خود او مربوط می شود، وی همیشه طرفدار عقیده مصدق بوده که یک رژیم سلطنتی از نظر زمینه جغرافیایی و تاریخی برای ایران مناسب تر از یک جمهوری است. وقتی سئوال شد، او گفت هنوز این شانس را نداشته که با آیت الله صحبت کند. (نظریه: مراجعه شود به زیر) در جواب به سئوالی دیگر او گفت آیت الله به نظر می رسد که در شرایط مزاجی خوبی باشد که برای مردی در سنی حدود 78 خوب باقی مانده است. او وقتی که کنسول سیاسی گفت وی نیز در سن 74 سالگی خوب باقی مانده است خندید.

8- سنجابی توجه را به محبوبیت ایده جبهه ملی در میان روشنفکران، معلمین و غیره که خیلی ایده یک جمهوری اسلامی را قبول نکرده اند، معطوف نمود. او گفت روزی که خمینی وارد شد وی روی شانه بعضی تظاهرکنندگان حمل شد. او در مورد تماس هایش با بازرگان و گروه نهضت آزادی مبهم و سربسته بود ولی گفت این (تماسها) ادامه دارند.

9- نظریه: ما اطلاعات نسبتاً خوبی از منبع دیگری داریم که سنجابی در مشورت های محرمانه و سری با خمینی و همراه با بازرگان و چند رهبر دیگر از گروه خمینی شرکت داشته

ص: 37

است. او متمایل به فاش نمودن این موضوع برای ما نبود. شاید او اکنون که در محفل داخلی خمینی، هر چند به عنوان یک عضو جدید، قبول شده به نظر می آید، هنوز دست به عصا حرکت می کند. اگر حقیقتاً این دلیل رفتار زیرکانه او با ما باشد می توان چنین نتیجه گرفت که عقاید او درباره شکل نهادهایی که در جمهوری جدید اسلامی به وجود می آید نسبتاً قابل استناد است. در عین حال او به روشنی می خواهد بازی جداگانه ای با سفارت داشته باشد و تأکید او بر ترجیح سلطنت مشروطه نسبت به جمهوری یکی از شواهد آن است.

سولیوان

اظهارنظرهای فراوان و تند خود می تواند فشار زیادی را وارد نماید.

6- شایعاتی رواج دارد که استعفاء نمایندگان مجلس بیشتر از حد انتظار است. شهردار تهران استعفای خود را تقدیم خمینی کرد. او بعد از ظهر به دفترکارش بازگشت و دولت به او دستور داد چون مظنون به فساد است از کشور خارج نشود. دولت دو تن از وزراء سابق، نهاوندی و مجیدی را دستگیر کرده است. هیچکدام چهره های محبوب نیستند ولی معمولاً بویژه در زمینه فساد در میان مقامات دولتی، هیچکدام بدنام نبوده اند.

7- امنیت آمریکاییان: اطلاع داریم که فردا یک هواپیمای -5 C و سه یا چهار هواپیمای C141S که هرکدام ظرفیت هفتاد مسافر را دارند، فردا به تهران وارد و از آن خارج خواهند شد. امروز 268 آمریکایی با پروازهای فرماندهی هوابرد نظامی ایران را ترک کردند.

کریستوفر

متعاقباً می بیند ماشینی به مشخصات یاد شده در شاهین شهر است، که کارمندان شرکت بین المللی هلی کوپترسازی بل از آن استفاده می کنند.

3- هندریکس، منبع ما، اطلاع داد که ماشین مذکور به یکی از کارمندان شرکت بل هلی کوپتر تعلق دارد و در شاهین شهر زندگی می کند. تحقیقات بعدی معلوم ساخت که صاحب آن مرد بسیار تنومند مستی بوده و در خانه اش دو مرد تنومند مست دیگر و دو سگ بزرگ به سر می برند. منبع اشخاصی را می گمارد تا آن خانه را زیرنظر بگیرند و خود تصمیم می گیرد صبح روز چهارم ژانویه، موقعی که برخوردشان کمتر خصمانه باشد، به ملاقاتشان برود.

نظریات سازمان تهیه کننده: این حادثه در پی حادثه تحریک کننده دیگری توسط یکی از کارکنان شرکت هلی کوپترسازی بل، انجام می شود که پس از آن حمله ای به اطراف هتل پر از آمریکاییان صورت گرفت، اعتراضات شدیدی به کنسول ایالات متحده و کارکنان شرکت هلی کوپترسازی بل شد و منجر به بازداشت عضو این شرکت شد که موقعیت و عمل آن نامعلوم است. (1669006679 IIR ) مطبوعات تهران گزارش کردند که مانند حادثه قبل، انتظار می رود این حادثه، فضای ضدآمریکایی را در اصفهان تشدید کند.

غیرمنتظره نخواهد بود، اگر در 24 تا 48 ساعت آینده حملاتی با بمب های آتش زا و کوکتل مولوتف به محل اقامت آمریکاییان در اصفهان صورت گیرد.

و قول داد که قانون وکلای ایران از همافران متهم دفاع خواهد نمود. فرماندار با اشاره به رفتار خوب مردمی که از خمینی استقبال کردند مدت زمان انجام تظاهرات را افزایش داد.

4- وضعیت سیاسی، هنوز کلیه عوامل درگیری را فراهم می آورد. بعد از کنفرانس خبری دیروز خمینی، آیت الله منتظری مستقیماً اعلامیه ای خطاب به ارتشیان ایران منتشر نموده، آنها را تشویق نموده که مستشاران نظامی آمریکایی را طرد نمایند، زیرا آنها کسانی هستند که: «فرهنگ شاهنشاهی ضداسلامی را به وجود آورده و شما را به طور کورکورانه تحت فرماندهی افسران خدانشناس و فاسد قرار دادند. آیا نمی دانید این به اصطلاح مستشاران، حقوقی برابر یک میلیون ریال دریافت می کنند در حالیکه شما باید با درآمد ناچیزی زندگی کنید؟» او از آنها دعوت نمود: «برادران ارتشی به نهضت بپیوندید و به عنوان سلاح مقدس در خدمت اسلام درآیید.» او همچنین اشاره نمود که مستشاران نظامی آمریکایی به قدری وحشت زده شده اند که می ترسند از خانه های خود خارج شوند. دیروز نخست وزیر بختیار نظریه مشخص خود را در مصاحبه ای با خبرنگار فرانسوی اعلام نمود. او گفت به خمینی اجازه نخواهد داد دولت موقت تشکیل دهد. «اگر او از مرحله حرف به عمل پا بگذارد مشکلاتی به وجود خواهد آمد». تظاهرکنندگان آزادند که هر روز راهپیمایی نمایند. به نیروهای ارتشی دستور داده است تیراندازی نکنند. «ولی اگر آنها با اسلحه و کوکتل مولوتف رژه بروند ما به روی آنها آتش خواهیم گشود و آقای خمینی مسئولیت آن را به عهده خواهد داشت. اگر آنها جنگ داخلی اعلام کنند و دست به اسلحه ببرند، من آنها را دستگیر و در صورت لزوم تیرباران خواهم کرد.» او با عصبانیت عجیبی اظهار داشت اگر خمینی بخواهد در شهر مقدس قم حکومت اسلامی برقرار سازد، جالب توجه خواهد بود «ما نیز واتیکان کوچک خود را خواهیم داشت». وی تسلیم نخواهد شد و اگر خمینی مجدداً خواستار استعفای بختیار بشود جواب او شدید خواهد بود. (روزنامه فرانسه زبان این قسمت از مصاحبه را حذف نموده است.) بختیار گفت من همه درخواست های آیت الله را، به استثناء برقراری جمهوری اسلامی، انجام داده ام، زیرا چنین حکومتی، یک دیدگاه موهومی است.

«اگر کسی به تجربیات گذشته مراجعه کند مشمئز خواهد شد. وی نه وحدت سیاسی را قبول دارد و نه دموکراسی را. او می خواهد روحانیت قوانین را وضع نماید و این آغاز و پایان اوست.» (نظریه: مذاکرات بین دو اردوگاه ادامه دارد، ولی این بدین معنی نیست که نظریات سرسختانه ای که توسط خمینی و بختیار ارائه شده به طور صادقانه ای حفظ شده اند. بختیار با لحن منصفانه قابل توجهی می گوید اگر اجازه دهد خمینی به قدرت برسد، امید به یک رژیم آزاد و دارای مجلس از بین خواهد رفت. از سوی دیگر، واقعاً این احتمال وجود دارد که خمینی دولت موقت خود را به سادگی اعلام نماید و حساب نماید که ارتش یا کنار خواهد کشید و یا اگر بخواهد مداخله نماید از هم پاشیده خواهد شد.

5- دیروز بختیار با 100 نفر از نمایندگان مجلس ملاقات نمود تا آنها را مصمم نماید که

ص: 41

علیرغم تهدید به مرگ، در محل کار خود باقی بمانند. برابر گزارشات وی به آنها گفته است که شواهدی در دست دارد که کمونیست ها برنامه ریزی نموده اند تا ناآرامی های مسلحانه ایجاد نمایند. او از آنها درخواست نمود تا وی را برای گذراندن بحران کمک نمایند. کل تعداد استعفاها تاکنون در حد 32 نفر است که نگران کننده نیست. اما برابر شایعات منعکس شده در جراید حدود 40 نفر دیگر استعفا خواهند داد. ما همچنین از طریق دربار شاهنشاهی مطلع شدیم که علی آبادی عضو شورای نیابت در واقع استعفاء نداده است. علاوه بر این جواد شهرستانی شهردار تهران دیروز به هنگام ملاقات با آیت الله خمینی کتباً استعفای خود را به ایشان ارائه نموده است. در عین حال امروز، به محل کار خود بازگشته است. تصور می شود انتصاب مجدد وی توسط آیت الله صورت گرفته است. دولت امروز بعد از ظهر اعلام نمود که شهرستانی به علت فعالیتهای فسادانگیز خود (بخصوص در زمان تصدی وزارت راه) از کشور ممنوع الخروج شده است. به شورای شهر دستور داده شده که شهردار دیگری انتخاب نمایند.

6- دو نفر از مقامات عالیرتبه سیستم مخابرات راه دور از شرکت ارتباط بی سیم ایران توسط مقامات حکومت نظامی دستگیر شده اند. برابر گزارشات ادریسی، مدیرکل و فرخندار معاون مدیرکل، درگیر مذاکرات غیررسمی بر علیه خواسته های دولت هستند. ولی مقامات حکومت اتهامی به آنها وارد نکرده اند و حتی دستگیری آنها را تأیید ننموده اند.

7- حزب توده با صدور اعلامیه شدیداللحنی در خارج از پاریس دعوت به «مبارزه مسلحانه» بر علیه رژیم نموده است. تنها اعتصاب غذا کافی نیست. به «تهاجمات مسلحانه، با اشغال یگانهای نظامی و پایگاههای مهم دشمن، باید ماشین نظامی دشمن را از کار بیاندازید». در همین حال روز گذشته محمدجواد خاتمی یکی از اعضای چپگراهای کمیته کارگران صنعت نفت در اعتراض به «جو نامساعد در اهواز و اخلال در مسئولیت های رسمی نمایندگان کارگران اعتصابی صنعت نفت توسط نمایندگان آیت الله خمینی به ریاست بازرگان» استعفا داده است. این اولین درگیری علنی بین چپی ها- اسلامی ها در اجتماع است که در بین کارگران مناطق نفتی بروز کرده است. این مورد قبلاً توسط سفارت و سایر ناظرین پیش بینی شده بود.

8- اگر کارگران گمرک کالاهای وارداتی را ترخیص نکنند، کشور با کمبود بعضی مواد دارویی مواجه خواهد شد. در حالیکه قرار است داروها مانند سایر اقلام ضروری ترخیص شوند. به نظر می رسد بعضی اقلام مانند «باند» در این استثناء منظور نشده اند. در اقداماتی مشابه کمیته نظارت عالی بر اعتصابات، خمینی دیروز به کارگران اسکله ها دستور داد که به منظور جلوگیری از ضررهای جبران ناپذیر به کشور اعتصاب خود را پایان دهند. این تصمیم گیری به این علت اتخاذ شد که متوجه شدند این گونه کالاها پس از دو ماه در بنادر غیرایرانی حراج خواهند شد. کمیته نظارت عالی بر اعتصابات همچنین به اعتصابیون گمرک دستور داد که فرآورده های کشاورزان، به خصوص گندم را ترخیص نمایند و بویژه به مأمورین دستور داده اند که حدود 1000 کامیون را که در مرز ترکیه معطل شده اند ترخیص نمایند. برای ما مشخص

ص: 42

نیست که آیا این دستورات توسط اعتصابیون انجام می شود یا نه.

9- ظاهراً ابوالحسن بنی صدر به عنوان سخنگوی اقتصادی خمینی مطرح شده است. برنامه او برای ملی کردن بانکها، تأکید بر صنایع پتروشیمی، لغو وامهای خارجی، مالیات های سنگین بر قطعات یدکی وارداتی، و خط مشی های دیگر در آخرین مصاحبه با مجله فرانسوی مطرح شده است که با نظریات ناموافق سردبیر آن به دست ما رسیده است. امروز بنی صدر در گردهمایی دانشگاه صنعتی سخنرانی خواهد نمود.

10- یک گروه تئوریسین جدید که خود را «چریک های فدایی قانون اساسی ایران» نامیده اند، در اعلامیه ای که دیروز منتشر شده اعدام نموده اند کسانی را که از «مسکو حقوق می گیرند» اعلام خواهند کرد. اولین شخص مورد نظر آنها کریم سنجابی است. آمریکا با ادعای اینکه 15000 نفر عضو در ایران و خیلی بیش از آن در خارج دارند اعلام کردند با هرگونه دیکتاتوری خواهند جنگید حتی اگر این دیکتاتوری از دولت بختیار باشد. در مورد جمهوری اسلامی نیز اشخاص با خمینی طرف مشورت هستند که در جهت منافع بازار فعالیت کرده و از مسکو دستور می گیرند. این گروه با بیش از 15000 نفر عضو تاکنون تهدیدات خود را عملی نکرده است.

11- رادیو ایران دیشب خبر دستگیری دو نفر از وزرای سابق: هوشنگ نهاوندی (وزیر علوم و آموزش عالی) و عبدالمجید مجیدی (سازمان برنامه و بودجه) را اعلام نمود. آنها متهم به سوءاستفاده از قدرت و فساد شده اند.

12- حدود ظهر امروز کارمند سفارت شاهد برگزاری تظاهرات حدود 300 نفری علیه بختیار در مقابل هتل اینترنشنال (که به طور معمول محل اقامت خبرنگاران خارجی است) بود.

13- کنسولگری تبریز گزارش می دهد زد و خوردهایی بین گروه های مسلمان و چپگرا در نزدیکی دانشگاه روی داده است. مقامات مسئول از قبل اطلاعیه هایی درمورد این درگیری ها دریافت کرده اند و انتظار وضع بدتری را نسبت به آنچه که عملاً روی داد، داشتند. کنسول گزارش می دهد که مارکسیست ها به طور روزافزونی احساس می کنند که کنار گذاشته شده هستند، و سرخوردگی آنها احتمالاً مشکلات بیشتری در آینده به وجود خواهد آورد.

سولیوان

بوده مورد اصابت بمب آتش زا واقع شده و خسارت جزئی دیده است؛ دزدی در منزل پرسنل خدماتی؛ مخالفان در جراید محلی به مستشاران نظامی آمریکا حمله می کنند.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات:

الف- این گزارش شامل اخبار خام است.

طرح ها و یا سیاست ها نبایستی تنها بر اساس این گزارش تهیه شوند یا تغییر یابند.

ب- منبع که یک عضو نظامی است که به قسمت نیروی دریایی ایالات متحده، تهران- ایران مأمور شده است، اظهار داشته که در خانه شماره 3، خیابان بهارستان اول، در شمال تهران زندگی می کند. منبع به تنهایی در این خانه سکنی دارد، زیرا خانواده وی به منطقه مطمئن دیگری نقل مکان نموده اند. منبع روز 3 فوریه 1979 از ساعت 1530 الی 2145 در منزل حضور نداشته است. در این مدت شخص (یا اشخاص) ناشناس با شکستن پنجره وارد خانه شده اند. منبع متوجه شده که یک قالی به بهای 5/112 تا 150 دلار آمریکایی از منزل وی ربوده شده است.

(تاریخ حادثه 3 فوریه 79 - تاریخ و محل حادثه 3 فوریه 79، تهران ارزیابی 2-B) منبع: استوار پاتریک. سی. ناش. با جیمی. ال. استود. قسمت 72) ج- منبع یک عضو ارتش ایالات متحده است و اطلاعات زیر را گزارش نموده است: (1) او در خانه شماره 53 خیابان کیوان، در شمال شرقی تهران زندگی می کند ولی حدود سه هفته است که با چند نفر از دوستانش به محل دیگری رفته اند. او تقریباً یک روز در میان به منزل خود سرکشی می کند. در تاریخ دوم فوریه او متوجه می شود که شخصی چهار سنگ به شیشه پنجره جلوی خانه وی زده است، خسارت دیگری جز شکسته شدن شیشه پنجره به منزل وارد نیامده است.

در 4 فوریه متوجه می شود که دو کوکتل مولوتف و یک سنگ به داخل منزل وی پرتاب شده است. یک بمب آتش زا و یک سنگ از پنجره به داخل اطاق نشیمن پرتاب شده است. آتش سوزی ناشی از آن خسارت کمی به وجود آورده است. دومین کوکتل مولوتف تقریباً در نزدیکی درب ورودی فرود آمده منفجر شده و پرده جلوی درب را سوزانده است.

(2) منبع از اواسط سپتامبر 78 در این منزل اقامت داشته است و قبلاً با حادثه ضدآمریکایی مواجه نشده است.

(تاریخ 2 فوریه 79 و 4فوریه 79 با تاریخ و محل حادثه، 4 فوریه 79، ارزیابی 2-F منبع: لاری ای دوج - بیمارستان نظامی ایالات متحده؛ سولیوان) د- منبع: از شاهد، از دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی در مورد حوادث فوق می باشد.

(1) منزل مورد نظر، یک ویلای یک طبقه است که با دیواری به ارتفاع حدود هشت پا محصور شده است.

ص: 44

به هر حال، دیوار حدود 2 تا 3 پا از سطح زمین بالاتر است و بدین ترتیب به هر کسی این امکان را می دهد که روی قسمت کم ارتفاع بایستد و به قسمت مرتفع تر برسد. مهاجمان با استفاده از چنین موقعیتی به راحتی می توانستند گلوله های خود را به داخل پنجره اطاق که حدود 10 تا 25 پا تا دیوار فاصله دارد، پرتاب نمایند.

(2) هر دو کوکتل مولوتف ها با شیشه آبجو ساخته شده بودند که محتوی نفت و حداقل یکی از آنها دارای طناب بوده است. گزارش خسارتی که توسط منبع ارائه شده در اصول صحیح بوده است، بطری آتش زایی که وارد منزل شده نزدیک کرکره های «ونیزی» روی کف اطاق افتاده و سپس آتش گرفته، قسمتی از پرده نایلونی را سوزانده و به کف اتاق خساراتی وارد کرده و قسمت کوچکی از قالیچه اش که در نزدیکی آن بوده را سوزانده است. دومی وارد خانه نشده بلکه در فاصله حدود یک پا از درب جلویی خانه افتاده است. کلیه دیوارهای اطراف خانه مجاور خیابان با شعارهای ضد شاه و طرفداری از خمینی پوشیده شده اند. هیچ شعاری با طبیعت ضدآمریکایی بر دیوارها نوشته نشده بود.

تاریخ اطلاع 4 فوریه 79، تاریخ و محل حادثه 4 فوریه 79، تهران، ارزیابی 9-A منبع: مشاهدات دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی؛ سولیوان و یاشوها را، قسمت 72) ه- منبع انگلیسی زبان نشریه کیهان اینترنشنال مورخ 4 فوریه است که در مورد مذاکرات آیت الله حسینعلی منتظری با پرسنل نیروهای مسلح ایران گزارش زیر را منتشر نموده است:

او گفته است که مستشاران ایالات متحده در ایران «آیا آنها سعی نکرده اند که در فرهنگ ضداسلامی شاهنشاهی، خدانشناسی قرار دهند؟ آیا نمی دانید که این به اصطلاح مشاورین حقوقی، حقوقی معادل یک میلیون ریال دریافت می کنند در حالیکه شما باید با حقوق ناچیزی زندگی کنید؟ اکنون مردم ما انتظار دارند که برادران نظامی آنها، به آنها بپیوندند و به صورت یک سلاح مقدس در خدمت به اسلام قرار گیرند.» تاریخ حادثه 3 فوریه 79؛ تاریخ و محل کسب خبر 4 فوریه 79، ارزیابی: وقایع منبع کیهان اینترنشنال به سولیوان) نظریات تهیه کننده: منطقه بخصوص که منزل دوج در آن واقع شده، منطقه ای است که قبلاً نیز حوادث ضدآمریکایی در آن اتفاق افتاده است، از جمله آتش زدن، و ارسال نامه های تهدیدآمیز، این اولین حادثه بمب اندازی در تهران پس از گذشت زمان زیادی بوده است و احتمالاً خالی از سکنه بودن منزل مزبور در آن تأثیر داشته است. بسیاری از پرسنل نظامی ایالات متحده در تهران نباید به دلایل امنیتی با یکدیگر حرکت کنند و به هر حال، این مسئله به طور بالقوه، دزدی و تهاجم فیزیکی به منازل خالی آنها را، بیشتر می کند.

رهبران مذهبی برای تضعیف ارتش از داخل آن فعالیتهای گسترده ای به عمل آورده اند. با توجه به گزارشات اخیر در مورد فعالیت های خرابکاری توسط عوامل نظامی و قرارهای متعدد، گروه های مخالف در این جهت به موفقیت هایی دست یافته اند.

سند شماره 34 محرمانه5 فوریه 1979 - 16 بهمن 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 1803به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری موضوع: ایران، گزارش اوضاع پولی تا 5 فوریه 1- (محرمانه) خلاصه: هیأت اعزامی وزارت اقتصاد و دارایی ایران به بانکهای خارجی به سرپرستی اشرفی معاون این وزارتخانه در حال عزیمت است. ظاهراً به دلیل اوضاع سیاسی هیچ تلاشی در جهت مشخص نمودن تعهدات بانک مرکزی به عمل نخواهد آمد. قوانین انجمن بانکداران در مورد خارج نمودن پول در مطبوعات درج شده است. بانکها بر مبنای تصمیم کمیته هماهنگی اعتصابات خمینی از امروز برنامه هفته ای سه روز کار خود را از سر گرفتند. کمبود ریال و ارزهای خارجی همچنان سیستم را فلج کرده است. یکی از شعب بانک عمران گزارش می دهد که پدیده درماندن در مقابل درخواست های خروج در این بانکهای خارجی از جمع سندیکای وام دهندگان خود را تجربه می کند. بانک آمریکا هنوز هم یکی از کارمندان آمریکایی خود را در اینجا نگهداشته است و سیتی بانک 6 کارمند ایرانی دارد. سایر دفاتر نمایندگی کاملاً بسته هستند. پایان خلاصه.

2- (محرمانه) دکتر جمشید اشرفی معاون وزارت اقتصاد و دارایی در اعتبارات و سرمایه گذاریهای بین المللی در هشتم فوریه همراه با یک هیأت حسن نیت عازم بانکهای خارجی خواهد شد. وی در طول مسافرت دو یا سه هفته ای خود به فرانکفورت، بن، پاریس، لندن، نیویورک و احتمالاً واشنگتن خواهد رفت. تفاهم به عمل آمده با مخالفین به وی اجازه می دهد که فقط «حسن نیت دولت ایران» را عرضه نماید و هیچ قولی ندهد. وی البته می تواند توضیح دهد که دولت ایران ذخایر ارزی خارجی به قدر کافی دارد تا تعهدات قبلی (سررسیده)، بعدی خود را عملی نماید و اینکه پس افت بدهی ها به دلیل بروز اعتصابات در سیستم بانکداری و ارتباطات راه دور پیش آمده است. بازدید وی از نیویورک شامل مراجعه به دفتر تابعه وزارت اقتصاد و دارایی یعنی یک شرکت سرمایه گذاری که توسط سیروس انصاری برادر انصاری وزیر سابق اداره می شود خواهد بود. جهت اطلاع شما، عزیمت اشرفی تا زمانی که توانست از وزارت دادگستری مجوز سفر بگیرد به تعویق افتاده بود. وی از افراد غیرمشهور لیستی بود از اشخاصی که در اکتبر- نوامبر گذشته پول از ایران خارج کرده بودند. وی در یک لحظه بی دقتی خود نزد کارمند سفارت تأیید کرد که 5 میلیون دلار منتقل کرده است اما در تحقیقات به عمل آمده توسط وزارت دادگستری وی از اتهامات وارده حتی در مورد انتقال پول مبرا شناخته شد. اشرفی در رابطه با سرمایه گذاریهای خارجی وزارت اقتصاد و دارایی به طور محرمانه به کارمند سفارت گفت علیرغم اینکه در حوزه مسئولیتهای وی می باشد مدتی است در مورد وضعیت این نوع عملکرد وزارتخانه هیچ مطلبی نشنیده است.

3- تلاشها و تمایلات در جهت ایجاد راه چاره ای در مورد راکد ماندن مبادلات ارز

ص: 46

خارجی دولت توسط اعتصابیون بانک مرکزی به نحوی که پرداخت های ضروری تعهدات خارجی ایران را تأمین نماید به دلیل واقعیت های سیاسی ایران با شکست مواجه شده است. پتانسیل تهدید اشخاصی که در عملیات پرداخت بدهی های خارجی بانک مرکزی مشارکت نمایند به مذاکره بین دولت ایران (مهری سامی و پیراسته وزیر اقتصاد و دارایی) با کمیته هماهنگی اعتصابات خمینی به رهبری سحابی منجر شده است. ظاهراً این عقیده اگر چه به طور بی ضرر مطرح شده است ولی مانع از اجرای آن شده اند و پرداخت های خارجی ناچاراً تا ایجاد راه حلی برای شرایط سیاسی متوقف خواهند بود. ما تأیید نموده ایم که شورای وزیران معمارزاده را در 31 ژانویه به عنوان مدیرکل بانک مرکزی منصوب کرده است ولی وی تاکنون نامه انتصاب خود را بررسی نکرده است.

4- قوانین حاکم بر خارج نمودن سرمایه ها از بانک که توسط انجمن بانکداران ایران پذیرفته شده و در تلگرام مرجع گزارش گردید (تقریباً به طور کامل) در مطبوعات امروز منتشر شد. خارج کردن سپرده های مطالبه ای تا حد منابع بانک مجاز شمرده می شود. در مورد حسابهای پس انداز شخص می تواند تا 20 درصد سرمایه خود یا تا 1000000 ریال در ماه برداشت نماید اما نه بیش از یک میلیون ریال در ماه. (مثلاً می توان ماهانه 100000 ریال را از موجودی 150000 برداشت نمود ولی نمی توان بیش از ماهی یک میلیون ریال از موجودی 15 میلیون ریالی برداشت نمود) کمبود ریال کارایی چنین قوانینی را محدود خواهد نمود و ظهور اخیر بانک زنی (سه مورد در هفته گذشته) به خصوص با در نظر گرفتن اخراج پرسنل محافظ از بسیاری از شعب بانک های ایرانی بانکها را نسبت به نگهداری پول نقد زیاد بی میل کرده است.

5- امروز بانک های تجارت باز بودند که منعکس کننده تصمیم کمیته هماهنگی اعتصابات و بی اعتبار نمودن درخواست برای اعتصاب تا روز 7 فوریه می باشد. با توجه به پیش بینی ها به خصوص کمبود ریال و ارز خارجی بانکها باید با حداقل خدمات خود در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه باز باشند. امروز شاهد فعالیت دلالهای ارز خارجی در سطحی بیشتر از هفته های اخیر بودیم ولی اکثر آنها در بیرون از ماشین های خود و با همراه داشتن محافظ شخصی فعالیت می کنند. بازار «خاکستری» نرخ تبدیل ریال و دلار بیش از گذشته ضعیف شده و نرخ فعلی 88 ریال برای خرید و 91-90 ریال برای فروش است.

6- بانکهای عمران حتی در سطح بانکهای مخصوص سپرده های تجاری کار نمی کنند ولی بانک توسعه و سرمایه گذاری ایران مستثنی می باشد. بانک توسعه و سرمایه گذاری ایران که ترتیب آخرین قرضه سندیکای بانکداران را داده بود (60 میلیون دلار) با خارج کردن 30 میلیون دلار از آن که به منظور تأمین بدهی های کوتاه مدتی که خود را از قبل برای آن آماده کرده بود دچار مشکلاتی شده است. بانک های قرض دهنده که در رأس آنها چیس و عمدتاً بانکهای آمریکایی می باشند. قبل از اعطای این قرض سئوالاتی برای بانک توسعه و

ص: 47

سرمایه گذاری مطرح کردند. این بانک ادعا می کند با این 60 میلیون دلار می تواند این شرایط را برای مدت دو سال به خوبی سپری کند. در این صورت این مسئله یک استثناء در نظام بانکداری ورشکسته ایران می باشد. این بانک حتی برای یک روز هم درب های خود را نبسته است و کارکنان آن که با احتمال کاهش تعداد پرسنل مواجه هستند اخیراً توافق کرده اند که ساعات کاری روز را کوتاه تر کرده و از تعطیلات سالانه استفاده کنند. (هنگامی که کارکنان بحث می کردند که بایستی همبستگی خود را با دیگران نشان دهند و در طول هفته گذشته در منزل بمانند مدیریت بانک گفت در خانه نشستن به آنهایی که در زجر و محرومیت هستند کمک نمی کند اما اگر کارکنان قبول کنند که حقوق این روزهایی را که سر کار می روند برای کمک به خانواده قربانیان اختصاص یابد با چنین کاری موافقت خواهد کرد. تهدید به اعتصاب بدین ترتیب خاتمه یافت.) 7- اکثر دفاتر نمایندگی بانکهای آمریکایی همچنان تعطیل هستند و از 15 دفتر نمایندگی فقط 5 عدد از آنها سه روز در هفته باز هستند (بانک آمریکا و سیتی بانک). جیم ویتر نماینده باتجربه بانک آمریکا در روز 6 فوریه اینجا را ترک می کند اما مارلین ناروگی یکی از کارمندان بانک هم اکنون بازگشته است. سیتی بانک 6 کارمند ایرانی در حال کار دارد ولی چند روزی است که هیچ ارتباطی با دفتر مرکزی خود در آتن نداشته اند.

سولیوان

1- 29 ژانویه 79- تیراندازی به سوی ایرانیان توسط کارمند بل هلی کوپتر. در 4 فوریه 79 پس از اینکه بل هلی کوپتر مبلغ قابل توجهی به ایرانی مجروح پرداخت نمود آمریکایی مذکور توسط عناصر مذهبی تحویل یکی از کلانتری های محلی گردید. منبع به مجرد شنیدن این واقعه و اینکه در نزدیکی آن کلانتری دو بمب منفجر شده بود شخصاً به آنجا رفته و مجوز انتقال زندانی را به کلانتری مرکزی اصفهان دریافت نمود.

فرد آمریکایی در طول انتقال خود اظهار داشت که نگهبانان وی در منزلی که او را حبس کرده بودند از ایرانیان مختلفی تشکیل شده بود: با ملاحظه، بی تفاوت و افراطی. منبع ایرانیان که تصور می شود از مقوله آخرین دسته افراد باشد به هنگام محبوس بودن وی مطالبی از این قبیل ایراد کرده بود: «ما خانه مسکونی تیم مساعدتهای فنی صحرایی را که در حومه شیراز واقع است به آتش خواهیم کشید، اگر آمریکاییان ظرف چند روز آینده ایران را ترک نکنند مجبور خواهند شد به طور اضطراری تخلیه شوند، ما نام فرماندهان تیم مساعدتهای فنی صحرایی را می دانیم.» مهاجمین در کلانتری گفتند که «ما ژنرال گست (فرمانده مستشاری نظامی)، ژنرال هایزر (معاون فرماندهی نیروهای آمریکا در اروپا)، آقای مک کینون (رئیس شرکت بل هلی کوپتر در ایران) و آقای ویلیامز (مدیر بل هلی کوپتر) را خواهیم گشت.» ظاهراً با این آمریکایی توسط زندانبانان خود رفتار بدی نشده بود. یک بمب نیز به داخل هتل کورش که محل این حادثه بود پرتاب گردید اما چون این هتل یک روز قبل تعطیل شده هیچ جراحتی به وجود نیامد.

2- گفته می شود که در 3 فوریه یک راننده ایرانی مینی بوس توسط یکی از کارمندان بل هلی کوپتر هدف گلوله قرار گرفته است: مقامات بل هلی کوپتر صبح روز چهارم فوریه با این آمریکایی برخورد کردند اما وی و دوستانش مشارکت خود در آن حادثه را تکذیب کردند. علاوه بر این ادعا کردند که برای محل حضور خود در طول بعد از ظهر سوم فوریه شهودی دارند و در بازرسی بعدی توسط نمایندگان امنیتی بل هلی کوپتر مشخص شد که چندین آمریکایی اظهارات فرد مظنون را تأیید کرده اند.

در پی این حادثه توسط آیت الله خادمی به منبع تلفن شد و توسط این رهبر مذهبی به او گفته شد از این که آمریکاییان به سرعت با این مسئله برخورد کرده اند راضی است و با در نظر گرفتن اینکه تاکنون هیچ شکایت رسمی در کلانتری عنوان نشده و هیچ فردی زخمی نشده و این مسئله در سطح عموم توسعه نیافته، رهبری مسلمانان از اینکه فرد آمریکایی درگیر شدیداً توبیخ شده و از ایران خارج شود راضی خواهد شد. منبع نمی داند که آیا بل هلی کوپتر اقدامات دیگری در رابطه با این موضوع به عمل خواهد آورد یا خیر.

3- در چهارم فوریه سرلشگر گوهری فرمانده پایگاه هوایی خاتمی یکی از نمایندگان کنسولگری را به دفتر اصلی خود فراخوانده و به وی اطلاع داده که در مطبوعات ایران خوانده است که اموالی که توسط آمریکاییان قبل از خروج خود از ایران به فروش می رسد در واقع

ص: 49

متعلق به دولت ایران است و درخواست نمود که کلیه این خرید و فروشها متوقف شود. علاوه بر این سرلشگر خسروداد فرمانده هوانیروز ارتش ایران گفته است از اینکه آمریکاییان اموال شخصی خود را از کشور خارج کنند ممانعت خواهد شد زیرا در صورت انجام این کار توسط ایرانیان مصادره می شود. با این حال خسارات آمریکاییان پرداخت خواهد شد.

ج- منبع اظهار داشت که استاندار اصفهان در 5 فوریه 79 به او گفته است که در روز 4 فوریه جمعاً 7 بمب در اصفهان منفجر شده است. علاوه بر دو بمب در کلانتری و یک بمب در هتل کورش سایر بمبها نیز در حومه شیراز، ورودی بازار و در دو محل دیگر (نامشخص) منفجر شده اند. سپس منبع اظهار داشت که شب قبل از انتقال فرد آمریکایی به کلانتری مرکزی و هنگامی که به کلانتری محل رفته بود پشت بامهای اطراف مملو از افرادی بود که علیه شرکت بل هلی کوپتر شعار می دادند.

منبع اظهار داشت که مقامات حکومت نظامی اصفهان به وی گفته اند در نظر دارند این فرد آمریکایی را از شهر خارج کنند و امیدوارند اوضاع به طور نسبی بهبود یابد.

نظریه تهیه کننده: به نظر می رسد که احساسات شدید ضدآمریکایی که ناشی از حادثه اولین تیراندازی بود به طور کلی فروکش کرده است. این مسئله به همراه کاهش چشمگیر آمریکاییان در شهر که به کاهش حضور در بین مردم منجر می شود و در واقع تأمین بعضی از خواسته های مخالفین ممکن است به کاهش فعالیتهای خشونت آمیز علیه آمریکاییهایی که در شهر مانده اند منجر شود.

اظهارات مهاجمین و ایرانیان افراطی که از کارمند بل هلی کوپتر نگهداری می کردند ظاهراً لافی بیش نبوده است. ممانعت از فروش وسایل منزل و سوءتعبیر عمومی از احساسات ضدآمریکایی و تصور مصادره شدن اموال غیرواقعی بوده و اجرای آن مشکل است.

3- آیت الله شریعتمداری علناً اظهار کرده که جمهوری اسلامی بد تعبیر می شود. این جمهوری افراطی نیست و مانند همه جمهوریهای دیگر است. «پلیس اسلامی» چهار مرد را در مشهد دستگیر کرد و توسط آنان به سی ضربه شلاق محکوم شدند. در طی سالهای گذشته، این اولین تنبیهات اسلامی است که عمل می شود.

4- کارمندان دفتر نخست وزیری در پشتیبانی از خمینی اعتصاب کرده اند. گروه کماندویی محافظین قانون اساسی به دفتر خبرگزاری آسوشیتدپرس تلفن زد و گفت که هر کس به دولت خمینی بپیوندد، به قتل خواهد رسید.

5- نفت: انتظار می رود تولید نفت، امروز اندکی از 60000 بشکه بالاتر رود. مشاور اقتصادی خمینی در سخنرانی گفت که در جمهوری اسلامی روزانه 4/2 میلیون بشکه نفت استخراج خواهد شد (چهل درصد تولید زمان شاه) و قیمت نفت باید افزایش یابد.

6- بانک ها با برنامه سه روز در هفته فعالیت خود را از سر گرفتند. خدمات فوق العاده اندک است و کمبود ریال و ارز خارجی نظام را دارد فلج می سازد. ابوالحسن بنی صدر که ظاهراً مشاور اقتصادی خمینی است، روز شنبه با خبرنگاران ملاقاتی داشت تا عقاید خویش را در زمینه اقتصاد ایران بیان کند. بنی صدر سیستم اقتصادی جدید و مورد علاقه اش را نه سرمایه داری و نه مارکیستی توصیف کرد. شرکت های خصوصی محترم خواهند بود ولی بعضی صنایع، از آن جمله تولید نفت در اختیار دولت قرار می گیرد و کارگران در اداره و کنترل آن سهیم خواهند بود.

7- این اظهار بنی صدر که در جمهوری اسلامی تولید نفت به 4/2 میلیون بشکه در روز محدود خواهد بود، این واقعیت را که پرداختهای دولت (که بار بخشش های اخیر برای خواباندن اعتصابات صورت گرفته و حجم پرداخت های دولت را متورم ساخته است) نسبت به سال 1977 در سال 1979 شش میلیارد دلار افزایش خواهد داشت، ندیده انگاشته است. بازگرداندن تولید نفت (حداقل تا چهار یا پنج میلیون بشکه در روز) و استقراض از بیگانگان تنها طرق قابل تصور تأمین مالی سریع این اضافه پرداختهاست.

8- امنیت آمریکاییان: پروازهای فرماندهی هوابرد نظامی امروز 210 مسافر را از تهران خارج کرد. سفارت برای 220 نفر برای پروازهای فرماندهی هوابرد نظامی فردا بلیط رزرو کرده است.(1) ونس

4- بختیار، نخست وزیر، برای هشتم فوریه ترتیب کنفرانس مطبوعاتی را داده است. انتظار می رود در این کنفرانس مطبوعاتی ایستادگی خود در سنگر قانون اساسی و ادامه اجراء آن را مورد تأکید قرار دهد.

5- چپگرایان تصمیم دارند روز ششم فوریه در تهران، به مناسبت و یادبود نهمین سال قیامی که در استان گیلان در شمال غربی ایران برپا شده و شوروی قبلاً آنجا را اشغال کرده بود، راهپیمایی کنند.

6- زایش و رشد گروههای تروریستی ادامه دارد. در اصفهان گروه سربازان شهید امام خمینی سربرآورده. یکی از کارهایشان این است که به کنسولگری ما تلفن می زنند و وقتی ما گوشی را برمی داریم قسمتی از نوار خمینی را که مربوط به ضرورت رهایی ایران از چنگ اجانب است، به صدا در می آورند. بعد از آن درخواستشان این است که آمریکاییان ایران را ترک کنند، و الا کشته می شوند.

7- امروز صبح تبریز، شیراز و اصفهان آرام است و چند تظاهرات کوچک در این سه شهر برپا شده است. دیروز در اواخر بعد از ظهر یک حادثه جدی در اصفهان اتفاق افتاد. موتورسیکلتی در موازی ماشینی که سه کارمند هلی کوپترسازی بین المللی بل سوار بر آن بودند قرار گرفت به داخل آن شلیک کرد. فرماندار حکومت نظامی تقاضا کرده آمریکاییان، حتی در ماشینها جمع نشوند، و دو آیت الله هر یک جداگانه اطلاعیه ای داده اند که مردم به آمریکاییان آسیبی نرسانند: «مهمان نوازی اسلامی باید نشان داده شود.» ونس

3- آیت الله خمینی دیروز مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت منصوب نمود. او روز دیگری را نام نبرد، و اشاره ای به شورای انقلاب اسلامی نکرد. (او احتمالاً هیچ وقت این کار را نمی کند)، و در واقع روش مشخصی که او مایل است بازرگان پیاده نماید هنوز مبهم است. سخنان وی، حکم کتبی وی، و ترجمه آنها توسط ابراهیم یزدی، کاملاً منطبق نیستند. بازرگان باید یک دولت تشکیل دهد، رفراندومی در مورد جمهوری اسلامی دهد، مجلس تعیین قانون اساسی را تشکیل دهد. و سپس انتخابات مجلس ملی جدید بر اساس قانون اساسی را انجام دهد. به هرحال، تاکنون نامشخص است که فرم ورقه رأی رفراندوم به چه شکل خواهد بود، و محل قانون اساسی چه کار خواهد کرد. دیروز یزدی بار دیگر تکرار کرد که هم اکنون یک قانون اساسی جدید وجود دارد. هم اکنون قانون اساسی جدید تهیه شده و نوشته شده است. آنچه مشخص است طبیعت مقابله با بختیار است. خمینی اعلام نمود: علاوه بر تشکیل یک دولت «من نخست وزیر را بر اساس مأموریتی که طبق شرع مقدس توسط حق تعالی به من واگذار شده تعیین کرده ام. اطاعت از مهندس بازرگان تکلیف است. ملت باید از وی اطاعت نماید. این یک دولت معمولی نیست، این یک دولت محکم و بسیار قوی است. شورش علیه این دولت محاربه با دین است. جرمی که اسلام برای آن مجازات خشنی قائل است. من باید به همه کسانی که ممکن است سعی کنند این دولت را تضعیف نمایند، هشدار دهم، که مجازات آنها واقعاً سخت خواهد بود». تهدیدات وی به قدری مهلک و ترسناک بود که یکی از دستیاران وی، آیت الله رفسنجانی با شتاب به مطبوعات خاطرنشان نمود که جمهوری اسلامی، آزادی بیان عقاید و انتقادات از دولت را تضمین می کند. در عین حال، بختیار اراده خود را مبنی بر ادامه حکومت به عنوان تنها دولت قانونی ابراز نمود.

4- مدیر مدرسه مذهبی حسینیه ارشاد در تهران به ما گفت تأکید آیت الله خمینی مبنی بر اینکه مخالفت با دولت بازرگان اهانت به مقدسات است، به سادگی اشاره به این حقیقت دارد که خداوند به کسانی که از دولت اطاعت نکنند با رحمت نظاره نخواهد نمود.

به هر حال که این فتوا، مشروعیت قابل ملاحظه ای برای مردم به وجود می آورد و عکس العمل عمومی آن قابل توجه خواهد بود.

5- دیروز عصر، تظاهرات خیابانی پس از خروج مردم از مساجد انجام شده است. چرا که مطبوعات اعلام نموده اند که سر یک نفر پاسبان در کاشان بریده شده است ولی زمان آن مشخص نشده است. یک گروه جدید تروریستی «منصورون» (معنی آن را نمی دانیم) مسئولیت قتل اخیر رئیس پلیس کرمان را به عهده گرفته است. گروه دست راستی فداییان قانون اساسی ایران (که تاکنون اقدامی جز انتشار اعلامیه انجام نداده اند) بمب گذاری اخیر در دفاتر UPI را محکوم نموده و خواستار مجازات عاملین آن شده است. یک گروه دیگر که خود را سربازان فدائی امام خمینی نامیده اند هنوز، به طور مرتب به کنسولگری در اصفهان تلفن های تهدیدآمیز می کنند. کنسول گزارش می دهد که سعی نموده نوار سخنرانی خمینی را که به مردم سفارش

ص: 54

نموده مزاحم خارجیان نشوند برای آنها پخش نماید، ولی سربازان فدائی خمینی از شنیدن آن امتناع نموده اند.

6- امروز مجلس به دو برنامه کلیدی بختیار رأی مثبت داده است: انحلال ساواک و تشکیل دادگاه برای رسیدگی به جرائم وزرای زمان قبل. استعفای اولین گروه 22 نفره از نمایندگان مجلس، امروز قطعی نخواهد شد، مگر این که نظر خود را عوض کنند. امروز جلسه رأی اعتماد برگزار نشد ولی هزاران نفر به مجلس تلفن کردند «بختیار باید برود»! 7- مارکسیست ها بار دیگر به دنبال اجرای نمایشی از نوع «لایرلایت» هستند. جراید مصاحبه نیوزویک را با نورالدین کیان پور [کیانوری] دبیر حزب توده منتشر کرده اند که همبستگی خود را با نهضت اسلامی اعلام نموده است. حزب جداگانه دیگری به نام حزب کمونیست ایران که ادعا می کند تنها حزب مارکسیست- لنینیست واقعی در ایران است، سه هفته قبل تشکیل شده و دبیر کل آن، با نام «آذریون» به یکی از خبرنگاران گفت، حزب توده به علت خدمتگزاری به مسکو اعتبار خود را از دست داده است. جوهره گروههای (نظریه: به نظر می رسد این حزب مائوئیست می باشد) دست چپی صبح روز 8 فوریه، که قرار است چریکهای فدایی خلق در خیابان شاهرضا رژه بزرگی برقرار نمایند، مشخص خواهد شد. این تظاهرات برای بزرگداشت سالروز قیام 9 سال قبل در گیلان است که در آن بیژن جزنی رهبر چریکها دستگیر شد. وی بعدها در زندان مرد.

8- اعلام نموده اند هر شهردار جدیدی که توسط شورای شهر انتخاب شود نخواهند پذیرفت. در یک اقدام مشابهی، انجمن کارمندان انقلابی وزارت امور خارجه که هنوز به تحصن خود ادامه می دهند خواستار برکناری زاهدی (سفیر ایران در آمریکا) شدند.

9- غلامرضا کیانپور وزیر دادگستری سابق ظاهراً به اتهام فساد و ارتشاء بازداشت شده است. پس از اولین گزارش در مورد دستگیری وی، نامبرده طی مکالمه تلفنی با یکی از جراید، گزارش مزبور را تکذیب نموده است. مقامات حکومت نظامی مجدداً اعلام نموده اند که وی بازداشت شده و از آن تاریخ تاکنون خبری از وی به دست نیامده است. انتظار می رود بازداشت های خیلی بیشتری صورت پذیرد و بیش از 3000 نفر از ایران ممنوع الخروج شده اند تا به موارد آنها رسیدگی شود.

10- برابر اطلاع علی اصغر حاج سیدجوادی که اخیراً بار دیگر مشهور شده بود، روز گذشته به علت درج مقاله انتقادآمیزی در جراید بر علیه ارتش، بازداشت شده است. دفتر ریاست ستاد ارتش نیز با صدور اعلامیه ای هشدار داده است که هر کسی روحیه پرسنل ارتش را تهدید یا تضعیف نماید در دادگاه نظامی محاکمه خواهد شد. به هر حال دستگیری جوادی، تأیید نشده است. ممکن است او قبل از دستگیری فرار کرده باشد و رابط، با مخالفین هم عقیده است که جوادی بجای زندان در مخفیگاه به سر می برد.

11- بعد از ساعات منع عبور و مرور، گشتی ها در مناطق جنوبی تهران فعالیت می کنند تا از

ص: 55

وحشی گری ها و غارت و چپاول جلوگیری به عمل آورند. با وجود اینکه به نظر می رسد مقامات حکومت نظامی تا حدی نرمش نشان می دهند معهذا گشتی ها تعداد زیادی از افراد متخلف را دستگیر نموده اند.

12- امروز در جنوب تهران جمعیت انبوهی گرد هم آمده و حداقل در مقابل ساختمان مجلس تجمع نموده اند با وجود اینکه جو بالقوه درگیری وجود داشت، تاکنون گزارشی در مورد زد و خورد احتمالی دریافت نکرده ایم. انتظار می رود فردا تظاهرات گسترده تری انجام شود. تمامی این تظاهرات در پاسخ به دعوت آیت الله خمینی مبنی بر انجام تظاهرات مسالمت آمیز در پشتیبانی از دولت بازرگان انجام می شود. ارتش صبح امروز با یک مانور به دولت موقت پاسخ داد. برای مدت بیش از 30 دقیقه هواپیماهای اف-4 در ارتفاع کم روی شهر تهران پرواز نمودند. تعداد زیادی هلی کوپتر با پرواز خود قدرت ارتش را به نمایش گذاشتند.

کنسولگریهای تبریز، اصفهان و شیراز تظاهرات کوچکی را گزارش نموده اند ولی اوضاع آرام بود. با این حال کنسول اصفهان گزارش می دهد که دیروز هنگامی که سه نفر از کارمندان شرکت هلی کوپترسازی بل در حال عبور با خودروی خود بودند مورد سوءقصد قرار گرفتند. یک موتورسیکلت در کنار آنها حرکت کرد و سرنشین آن سه بار با اسلحه کمری کالیبر بزرگ به آنها شلیک نمود. دو گلوله بدون برخورد با کسی از داخل خودرو عبور نموده و گلوله سومی که پس از جلو زدن موتورسیکلت از خودرو شلیک شده به طور کلی به هدف اصابت نکرده است. مقامات حکومت نظامی در اصفهان به آمریکاییان توصیه نموده اند که از تجمع با هم اجتناب نمایند و خود را در موقعیتی قرار ندهند که مورد هدف واقع شوند. به منظور سعی در احتراز از موقعیت های ناگوار، آیت الله خادمی و آیت الله طاهری که بیانیه های آنها موجب ایجاد تشنج گردیده با صدور اعلامیه ای از مسلمانان خواسته اند که آمریکاییان را حفاظت نموده و هرگونه اقدامی علیه آنها را گزارش کنند. در این بیانیه آمده است که بر اساس قوانین مهمان نوازی اسلامی، این افراد مهمان ما هستند و بایستی از آنها محافظت به عمل آید.

سولیوان

دیگر درگیری و برخوردی روی نداد ولی اوضاع متشنج بود. در حرکتهای اخیر خمینی گیجی و احساس عدم اطمینان وجود دارد.

3- بعداً چه اتفاقی خواهد افتاد روشن نیست. امیدی هست که برقراری دولت «موقت» خمینی احتمالاً پیش درآمد دوره ای از مذاکرات جدی بین نیروهای مذهبی و نخست وزیر باشد. دولت ایران و نه جنبش اسلامی علاقه ای به برخورد عجولانه ندارند. زمانی ممکن است برخورد روی دهد که خمینی وزرا را معرفی نماید و آنان به نوبه خود بکوشند در وزارتخانه ها اعمال قدرت کنند. این نگرانی نیز هست که نیروهای رادیکال (در میان مخالفان و در میان ارتش) که با راه حل مسالمت جویانه مخالفند، توازن صلح آمیز ولی شکننده کنونی را که برقرار است، برهم زنند.

4- امروز مجلس به دو لایحه مورد حمایت بختیار، لایحه انحلال ساواک و تأسیس دادگاههایی برای محاکمه وزرای سابق، رأی مثبت داد و آنها را به تصویب رساند. در زمان رأی گیری هزاران نفر دور ساختمان مجلس جمع بودند و شعار می دادند: «بختیار باید برود» 5- منبع که در جای حساسی در وزارت امور خارجه ایران کار می کند، می گوید که دوره سفیری زاهدی در واشنگتن روز هفدهم فوریه پایان می پذیرد. اسد همایون که در غیبت اخیر زاهدی سرپرستی سفارت را به عهده داشته از طرف دولت به عنوان سرپرست دائمی برگزیده خواهد شد.

[6]- وزیر امور خارجه ایران در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشته که ایران پیمان سنتو را ترک خواهد کرد. انتظار می رود این تصمیم برای تصویب رسمی تقدیم کابینه گردد. خروج از پیمان مطابق مواد آن صورت خواهد گرفت.

اقتصادی - نفت 7- تولید نفت تا 680000 بشکه در روز بالا می رود. میزان ذخیره و تقاضای همه فرآورده های نفتی به جز نفت سفید و گازوئیل در وضع متعادلی قرار دارد. کاهش کمی که در تولید نفت سفید و گازوئیل به وجود آمده آن قدر وسیع نیست که مشکلات جدی ایجاد کند.

8- نامه ای که توسط کمیته انقلابی صنعت نفت نوشته و امضاء شده، این هفته در شرکت ملی نفت ایران دست به دست می گشت. نامه، 31 مقام عالی رتبه شرکت ملی نفت ایران را متهم به فساد می نماید. در این لحظه معلوم نیست اگر آخرین مقام باقیمانده مدیریت اخراج گردد، شرکت ملی نفت ایران به کار خود ادامه خواهد داد یا خیر.

9- در تمام پنج ماهی که اعتصابات ایران را فلج کرده حقوق کارمندان اعتصابی قطع نشده است. بر پایه پرداخت نقدی، دولت ایران نمی تواند حقوق نوزدهم فوریه کارمندانش را پرداخت نماید. با وجود این ممکن است با قرض گرفتن از بانک مرکزی، که ناچاراً به چاپ اسکناس مبادرت خواهد ورزید، کمبود پولی خود را جبران نماید.

ص: 57

امنیت آمریکاییان 10- امروز در حدود 200 آمریکایی با پروازهای فرماندهی هوابرد نظامی ایران را ترک گفتند. و بقیه آمریکاییان که با پروازهای خارجی دیگر رفته اند تعدادشان معلوم نیست) انتظار می رود فردا صبح هواپیمای 20141 پرواز داشته باشد. به علت نگرانی از فقدان خدمات کنترل هوایی در برج تهران پان آمریکن همچنان پروازی نخواهد داشت. همه شرکتهای هواپیمایی عمده دیگر پرواز دارند. ونس

پیش بینی می شود بیش از 80000 نفر در این راهپیمایی شرکت کنند.

(تاریخ کسب خبر: برای 4 فوریه 79- زمان و مکان حادثه 3 تا 5 فوریه تهران، ارزیابی سند ردیف S) منبع: تهران ژورنال و کیهان اینترنشنال- (جمع آوری کننده سولیوان، قسمت 72).

ج- (بدون طبقه بندی) منبع افسر روابط عمومی مستشاری نظامی است که قابلیت اعتماد به وی تعیین شده است. گزارش به شرح زیر است: سعید رضوی نماینده خبرگزاری یونایتدپرس در تهران به منبع اطلاع داده است که محل سکونت وی بعد از ظهر 4 فوریه 79 با بمب آتش زا مورد حمله قرار گرفته است.

منبع فرعی توضیح داده است که بمب مزبور نسبتاً پیچیده از یک محفظه فلزی با چاشنی آتش زنه تشکیل شده بود. آتش به داخل خانه نفوذ نکرده اما با اصابت به دیوار نزدیک به یک پنجره آتش گرفته و خسارت کمی به قسمت خارجی ساختمان وارد آورده است. منبع فرعی گفت چند دقیقه پس از انفجار به وی تلفن شده و یک مرد ایرانی مسئولیت این حادثه را از جانب گروه توحید به عهده گرفته و اظهار داشته که گروه وی همچنین پاول گریم، کارمند شرکت خدماتی نفت، و لاری دیویس سرگرد نیروی هوایی ایالات متحده را به قتل رسانده است. او گفته یک هفته قبل از این حادثه تلفن های متعددی به وی شده است و خود را نماینده گروههای مختلفی معرفی می کردند ولی نظر هم این بود که کلیه تلفن ها توسط یک نفر بوده است. هدف از تلفن ها این بود که منبع فرعی مطالبی به نفع گروههای تروریستی و مخالف منتشر نماید.

د- (بدون طبقه بندی) منبع یکی از پرسنل مأمور به دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی بخش 72 بوده و موارد زیر را گزارش نموده است: منبع در 2 فوریه 79 یک برگ اعلامیه را که به ماشین شخصی وی الصاق شده بود پیدا کرده است. ماشین وی در منطقه کوی تخت در شمال تهران پارک شده بود. منبع تشخیص داده که آرم روی برگه به یکی از گروههای بزرگ تروریستی در ایران تعلق دارد.

(تاریخ خبر: 2 فوریه 79 تاریخ و محل کسب خبر 2 فوریه 79 تهران- ارزیابی 1-A ؛ منبع ستوان لاری نیلی؛ اولیس).

ه- (بدون طبقه بندی) منبع بررسی برگه اعلامیه این است که در خودرو شخصی نیلی پیدا شده است. روی برگه آرم و اسم مجاهدین خلق ایران چاپ شده است. اطراف آن عکس هایی از اعضاء گروه که در گذشته توسط نیروهای دولتی به قتل رسیده اند، چاپ شده است. این اعلامیه همچنین حاوی عکسی از آیت الله خمینی با جملات عربی از قرآن در کنار آن می باشد. در پایین صفحه با دستنویس فارسی نوشته شده است «مرگ بر هایزر آمریکایی». در پشت صفحه نیز با دستنویس فارسی نوشته شده است «شرم بر فرماندهانی که مردم را می کشند، سربازان، هشیار باشید، آنها شما را گول زده اند. مردم مسلمان هستند نه خیانتکار. روز شنبه

ص: 59

(28 ژانویه 789) 1455 نفر در تهران کشته شده اند. مرگ بر هایزر، مرگ بر آمریکاییان، با سلاح های خود به مردم بپیوندید.» به نظر می رسد دستنویس های هر دو روی صفحه توسط توزیع کننده نهایی نوشته شده است، نه در زمان چاپ آن. نوشته های اعلامیه توسط روان نویس مورد تأکید قرار گرفته است. (تاریخ حادثه 3 فوریه 79- تاریخ و محل کسب خبر 3 فوریه 79؛ تهران. ارزیابی 1-A منبع مشاهدات دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی؛ اولیس).

و- (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع یک مقام قابل اعتماد ایالات متحده است و گزارش می دهد که در بحث با سایر نمایندگان ایالات متحده که در مورد گروههای تروریستی و عملیات آنها مطلع هستند به این نتیجه رسیده است که هیچ گونه اطلاعی از گروههای جدید تروریستی که اخیراً با تبلیغات زیاد مسئولیت انجام فعالیتهای خشونت بار را به عهده گرفته اند در دست نیست. او اضافه نموده که اطلاعات جمع آوری شده در مورد این گروهها از گزارشات جراید استخراج شده اند. (زمان خبر 2 فوریه 79- تاریخ و محل کسب خبر 5 فوریه 79. تهران؛ ارزیابی B – 2 منبع OC-1 7200؛ سولیوان).

نظریات تهیه کننده: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) مجاهدین خلق ایران همان گروه تروریستی هستند که مسئولیت قتل سه نفر از پرسنل نظامی ایالات متحده آمریکا و سه نفر از کارمندان شرکت بین المللی راکول را به عهده گرفته است، به صورت قهرمانان ملی در بین بسیاری از جوانان طرفدار انقلاب در ایران، درآمده اند. گروه توحید، از زمانهای بسیار قبل به صورت غیرفعال وجود داشتند و طرفدارانش بیشتر از دانشجویان بسیار محافظه کار و به صورت گروه های 5 تا ده نفری هستند که در بسیاری از دانشگاهها حضور دارند ولی هیچ گونه سابقه تروریستی نداشته اند. مسئولیت بسیاری از اقدامات خونبار اخیر را افرادی یا گروهی به نام توحید به عهده گرفته است ولی هیچ گونه نشانه ای دال براینکه چنین گروه تروریستی واقعاً وجود دارد در دست نیست. در این شرایط، احتمال می رود که بسیاری از اجراءکنندگان عملیات موفقیت آمیز خشونت بار، سعی می کنند خود را تحت نام «توحید» یا «مجاهدین» قرار دهند. با ادامه این وضع، تشخیص فعالیتهای مجاهدین و گروه بزرگ دیگر یعنی چریکهای فدایی خلق، از اقدامات افراد منفرد، بسیار مشکل تر خواهد شد. در حال حاضر در مورد «سازمان چریکی رزمندگان راه قانون اساسی ایران» به جز اعلامیه آنها که اخیراً در جراید ایران منتشر شده است در دست نیست. اعلامیه ای که از مجاهدین خلق به دست آمده اگرچه کمی دیر است اما چیز غیرعادی نیست اما نکته قابل تذکر وجود تصویر آیت الله خمینی بر روی آن می باشد.

بعضی از (مقامات) افسران آگاه در این مسایل مجاهدین خلق را از مدتها قبل وابسته به خمینی می دانسته اند. گزارشات قبلی، حاکی از اعلام فعالیت توسط گروههای تروریستی متعددی می باشد. مطلب جالب توجه این است که گروه «موحدین» با ترور گریم و گروه «توحید» با ترور «دیویس» برای خود کسب اعتبار نموده اند.

سند شماره 42 سری6 فوریه 1979 - 17 بهمن 1357 از: کنسولگری آمریکا، اشتوتگارت - 246 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی - فوری رونوشت: سفارتخانه های آمریکا در بن، لندن، پاریس، تهران، توکیو ستاد مشترک ارتش و وزارت دفاع آمریکا موضوع: همکاری با ژاپنی ها در طرح خروج کارکنان 1- (سری، تمام متن).

2- کوروکاوا از سفارت ژاپن در بن روز 5 فوریه در اشتوتگارت بود و ابتدا به دیدار سرکنسول رفته و سپس به همراه من به ستاد فرماندهی ارتش در اروپا رفته و در آنجا مورد استقبال دریاسالار کارول (از رکن 3) و ارتشبد کریست که فرماندهی تیم اقدامات بحرانی نیروهای اروپایی مخصوص ایران را به عهده دارد قرار گرفت.

در پی این دیدار جلسه ای با حضور ارتشبد کریست و اعضای تیم اقدامات بحرانی نیروهای اروپا برگزار گردید.

3- کوروکاوا اطلاعات مربوط به تعداد و موقعیت 3974 تبعه ژاپنی در ایران را تا 20 ژانویه ارائه نمود. وی اظهار داشت این اطلاعات هم اکنون در اختیار سفارت آمریکا در تهران و همچنین در اختیار دولتهای فرانسه، انگلیس و آلمان قرار گرفته است. کوروکاوا تأکید کرد که دولت ژاپن نگران کسب تضمین حتمی دولت آمریکا می باشد مبنی بر اینکه اگر دولت ژاپن نتواند خودش اقدام کند دولت آمریکا با تخلیه اتباع ژاپنی موافقت نماید. دولت ژاپن تاکنون به اتباع خود توصیه کرده است که ایران را ترک نمایند اما خروج آنها هنوز داوطلبانه بوده و از طریق خطوط تجاری صورت می گیرد. کوروکاوا شخصاً در مورد اینکه اگر خطوط تجاری در دسترس نباشند و یا سایر محدودیتها در مورد تجهیزات خودشان وجود داشته باشد، دولت ژاپن بتواند به تنهایی اقدامی جهت تخلیه افراد انجام دهد اظهار تردید نمود. قانون اساسی ژاپن به دولت این کشور اجازه استفاده از هواپیماهای نظامی یا اعزام نیروهای ارتشی به خارج را نمی دهد وعلاوه براین ارتش ژاپن در طرح دولت ژاپن جهت تخلیه اتباع ژاپن از ایران مشارکت ندارد.

برنامه ریزی این کار فقط به عهده وزارت خارجه ژاپن و از طریق سفارت ژاپن در بن بوده و توسط اداره سیاسی صورت می گیرد. این موضوع مسئله ای را پیش می کشد مبنی بر اینکه آیا نماینده سفارت ژاپن باید یک نظامی باشد یا غیرنظامی تا در جلسات بعدی فرماندهی نیروها شرکت کند و کوروکاوا مجبور است در این مورد بلافاصله با ژاپن مشورت نماید.

4- به همان ترتیبی که نماینده فرماندهی اروپا توضیح داده بود، مجدداً نقش ELG و مقر مرکزی و نیز کارکردهای کلی طرح E و طراحی خاص عملیات تخلیه اتباع ژاپنی از ایران با

ص: 61

حمایت نیروهای نظامی را برای کوروکاوا تشریح نمودم. نماینده فرماندهی اروپا نیز نسخه ای از دستورالعمل مورد توافق افسران رابط نیروهای مسلح فرانسه، انگلیس و آلمان در خصوص مدیریت فعالیتها و تلاشهای مشترک را در اختیار وی قرار داد و خاطرنشان کرد که تلاشهای مشترک شامل مشارکت در طرح های ملی و تدوین دستورالعمل مزبور بوده است؛ وی تأکید کرد که این اسناد، اسنادی تماماً داخلی هستند که در اختیار ستاد مشترک فرماندهی و سفارت [احتمالاً سفارت آمریکا] در تهران نیز قرار گرفته اند. (در صورتی که وزارت امور خارجه تاکنون موفق نشده که این دستورالعمل را دریافت نماید، پیشنهاد می شود که نسخه مرکز فرماندهی نیروهای آمریکا مستقر در اروپا ژانویه 79 که برای ستاد مشترک فرماندهی ارسال شده است را درخواست نماید.) 5- بر اساس پراکندگی جغرافیایی اتباع ژاپن در ایران، محرز گردید که مهمترین مشکل فرارو، مربوط به بندر شاهپور است؛ چرا که تا تاریخ 20 ژانویه، تعداد 172 تبعه ژاپن در این بندر ساکن بوده اند. با عنایت به فقدان امکان تخلیه به وسیله هواپیما، تنها مسیر ممکن برای خروج اتباع، مسیر آبی خواهد بود. البته بهتر است مشخص نماییم که آیا از آن منطقه کشتی های دولتی ژاپن عبور می کنند یا خیر؛ چرا که در صورت عبور کشتیهای دولتی، خروج اتباع آسانتر و بی دردسرتر خواهد بود. کوروکاوا متعهد شد که در خصوص این موضوع تحقیقات لازم را به عمل آورد.

6- علاوه بر موارد فوق، بر این نکته نیز تأکید شد که دولت ژاپن بایست در فرایند ارزیابی و بازرسی اتباع تخلیه شده مشارکت نماید. کوروکاوا اظهار داشت که دولت ژاپن هیچ گونه دفتر و یا نمایندگی کنسولی در بندر شاهپور ندارد اما این امکان وجود دارد که در صورت نیاز، افسر کنسولی [سفارت] ژاپن امروز در آن بندر استقرار یابد. افزون بر این موارد، دو نکته دیگر نیز مطرح شد: اول این که دولت ژاپن بایست در فرایند بازرسی و ارزیابی و سپس انتقال اتباع خود از ایران به یک نقطه امن و مراحل بعدی مشارکت داشته باشد؛ و دوم این که هزینه های انتقال اتباع ژاپن تحت حمایت نیروهای نظامی که از ناحیه ایالات متحده آمریکا پرداخت می شود، بایست توسط دولت ژاپن [به ایالات متحده] مسترد گردد. موضع دولت ژاپن این است که اتباع خارج شده شخصاً بایست هزینه های مربوطه را پرداخت نمایند. اما در صورتی که این امر محقق نگردد، دولت ژاپن رأساً اقدام به پرداخت هزینه ها به دولت ایالات متحده آمریکا خواهد کرد. این حقیقت برای کوروکاوا تشریح شد که در فرایند تخلیه اتباع با حمایت نیروهای نظامی، زمان از اهمیتی حیاتی برخوردار است و در نتیجه امکان اخذ هزینه از افراد وجود ندارد و به همین دلیل صورت هزینه ها بعداً تقدیم دولت ژاپن خواهد شد.

7- در جریان گفتگو با کوروکاوا بر این نکته تأکید شد که تمامی این عملیات- تخلیه اتباع ژاپن از ایران با استفاده از هواپیماهای نظامی ایالات متحده آمریکا و تحت حمایت نیروهای نظامی این کشور- از یک سو منوط به توافق دولتهای ایالات متحده آمریکا و ژاپن و از سویی

ص: 62

دیگر منوط به موافقت دولتهای انگلیس، فرانسه و آلمان با تخلیه اتباع خود از ایران می باشد که البته تا این لحظه موافقت غیررسمی صورت گرفته است. نمایندگان فرماندهی اروپا خاطرنشان کرده اند که تا این لحظه مجوز خروج اتباعی به غیر از اتباع آمریکایی دریافت نکرده اند.

8- کوروکاوا تصریح کرد که دولت ژاپن در خصوص خروج اتباع خود از ایران، علاوه بر مذاکره با دولت ایالات متحده آمریکا، نیز گفتگوهایی ترتیب داده است. دولتهای آلمان و انگلیس با اصل موضوع موافقت کرده اند اما دولت فرانسه از این عملیات حمایت نکرده است؛ پاریس به توکیو اعلام کرده است که ترجیح می دهد این عملیات در فضایی دوجانبه و بین فرانسه و ژاپن صورت پذیرد تا این که از طریق فرماندهی اروپا و با مشارکت آلمان، انگلیس و آمریکا سازماندهی شود. بنا به گفته کوروکاوا، سفارت [آمریکا] در تهران به سفارت ژاپن توصیه کرده است که تعیین تکلیف نهایی موضوع را به وی و مذاکرات سفارت ژاپن در واشنگتن واگذار نماید. ضمناً از سفارت ژاپن در تهران خواسته شده بود که نظر ELG اشتوتگارت را نیز در این خصوص جویا شوند. من مجدداً اظهارات قبلی خود به کوروکاوا درباره نقش خاص ELG ، فرماندهی اروپا و دستورالعمل طراحی شده در هدایت و رهبری عملیات را تکرار کردم؛ که البته نمایندگان فرماندهی اروپا نیز از این مقوله حمایت کردند. تنها نکته ای که می بایست به اشتوتگارت ارجاع داده شود طراحی عملیاتی فرماندهی اروپا به منظور اسکان افراد مازاد یعنی همان اتباع ژاپنی، است. (نماینده فرماندهی اروپا بر این باور بود که هیچ گونه مشکل غیرقابل رفعی وجود ندارد و تنها مشکل فرارو امکانات مناسب حمل و نقل دریایی- کشتی- جهت انتقال افراد از بندر شاهپور خواهد بود.) البته این موضوع منوط به موافقت دولت ایالات متحده آمریکا با خروج اتباع ژاپن و تعهد آن دولت دال بر انجام این عملیات می باشد که پاسخ نهایی آن از واشنگتن خواهد آمد.

9- هم کوروکاوا و هم نماینده ایالات متحده آمریکا تأکید کردند که این گفتگو مفید فایده بوده است. اهداف اولیه مورد نظر محقق گردید از جمله این که ژاپن در زمینه طراحی عملیات مستقیماً با فرماندهی اروپا ارتباط برقرار کرد. ضمناً از کوروکاوا دعوت به عمل آمد که به عنوان نماینده ژاپن، در نشستی با حضور نمایندگان انگلیس، آلمان، فرانسه و فرماندهی اروپا شرکت نماید. این جلسه در تاریخ 8 فوریه در مقر مرکزی فرماندهی اروپا برگزار خواهد شد و من نیز در آن شرکت خواهم نمود.

10- با عنایت به مطالب یاد شده، نکات ذیل نیازمند تمرکز و تصمیم گیری آنی است:

الف) مشارکت ژاپن در عملیاتی که ما آن را «گروه اشتوتگارت» نامیده ایم، صرفاً زمانی منطقی و قابل توجیه خواهد بود که مسئولیت خروج اتباع ژاپن را نیز برعهده گیریم. دولت ژاپن در این خصوص با وزارت [وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا] مذاکره کرده اند اما ادعا می کنند که هنوز به آنها پاسخ قاطعی داده نشده است. (در صورتی که دستور وزارت خارجه به سفارت آمریکا در تهران به نحوی است که به صورت تلویحی، اتباع ژاپنی را نیز

ص: 63

مشمول این عملیات کرده، باید مراتب صراحتاً مشخص گردد.) بنابراین، توصیه می شود که وزارت امور خارجه با سفارت ژاپن در واشنگتن تماس برقرار کرده و پاسخ نهایی و شرایط لازم برای خروج اتباع ژاپن، البته در صورت مثبت بودن پاسخ، را اعلام نماید.

ب) چنانچه ما مسئولیت خروج اتباع ژاپنی از ایران را از طریق یک عملیات مشترک با دولتهای انگلیس، آلمان و احتمالاً فرانسه برعهده بگیریم، مشخص نیست که چگونه می توانیم موافقت دولتهای انگلیس، آلمان و فرانسه با خروج اتباع ژاپن به همراه اتباع انگلیس، آلمان، فرانسه و آمریکا را تضمین نماییم در حالی که نیروهای نظامی این کشورها در منطقه حضور داشته و مسئولیت اولیه تخلیه اتباع را برعهده دارند اما نیروهای نظامی ژاپن در منطقه حضور ندارند.

ج) این در حالی است که نمی توانیم قبل از این که، حداقل از بعد سیاسی، به طور قطع به یقین خروج اتباع انگلیسی، آلمانی و فرانسوی به همراه اتباع آمریکایی را تضمین نماییم، بحث خروج اتباع ژاپنی را مطرح کنیم. بنابراین، در چه شرایطی بایست موضوع را مطرح کنیم؟ [د)] با توجه به مباحث صورت گرفته بین سفارتخانه های کشورهای فوق در تهران و مذاکرات افسران رابط انگلیس، آلمان و فرانسه با مقر مرکزی فرماندهی اروپا می توان خاطرنشان کرد که مباحث تاکنون جنبه غیر رسمی داشته و هنوز دولتها هیچ گونه تعهد رسمی اعلام نکرده اند.

11- البته ممکن است ملاحظاتی وجود داشته باشد که ما در اشتوتگارت از آن بی اطلاع هستیم. لیکن با عنایت به بندهای ب و ج فوق الذکر پیشنهاد می شود که وزارت امور خارجه به سفارتهای آمریکا در بن، لندن و پاریس دستور دهد که در سطحی مناسب با دولتهای میزبان وارد مذاکره شده و تعهدات اجرایی لازم را دریافت نمایند تا از این رهگذر طرح اشتوتگارت ابعاد عملیاتی کاملتری به خود گیرد. میلر

اسلام و تأمین منافع تولید کنندگان نفت خواهد بود. قیمت نفت و سایر ترتیبات برای هر کشور متفاوت خواهد بود و احتمالاً کشورهای اسلامی نسبت به دیگران ارجحیت خواهند داشت. نهایتاً اینکه روابط تولید کنندگان نفت با شرکت های نفتی بین المللی قطع خواهد شد. قوانین و مقررات اُپک به نحوی اصلاح خواهد شد که قابلیت انعطاف بیشتری در معاملات، قیمت گذاری و تولید به اعضا ببخشد و اصل اتفاق نظر را که عالی ترین اصل در تصمیم گیری های اُپک محسوب می شود، کنار بزند. اگر اعضای اُپک این پیشنهادها را نپذیرند، ایران دست به دامان اعضای مسلمان اُپک خواهد شد و تلاش خواهد کرد تا یک سازمان نفتی اسلامی به وجود آورد.

2- بر اساس سیاست جدید ایران، همه توافق های گذشته با شرکت های نفتی آمریکایی و اروپایی و سایر دولت ها از جمله اتحاد شوروی باطل تلقی شده و در پرتوی «ملاحظات جدید» بازنگری خواهد شد. سطح تولید نفت بسیار پایین تر از سطح کنونی آن خواهد بود و از حربه نفت به منظور تغییر ساختار اقتصاد بین المللی استفاده خواهد شد.

3- نظریات: بسیار بعید است که حتی کشورهای مسلمان عضو اُپک نیز تمایلی به حمایت از چنین طرحی از خود نشان بدهند. اگر خمینی واقعاً چنین نظراتی داشته باشد، مسلماً در اُپک منزوی خواهد شد. در کویت، مقامات دولت تأکید دارند که سازمان اُپک یک سازمان عربی نیست، تکرار می کنیم، یک سازمان عربی نیست چه رسد به اینکه یک سازمان اسلامی باشد. میسترون

کرد). بنابراین ما تصور نمی کنیم که این امر لزوماً هشداری به دریانوردان باشد (تلگرام مرجع ب)، بویژه آنکه چنین هشداری در شرایط حساس سیاسی کنونی می تواند منجر به سوءتعبیرهایی شود. پایان خلاصه.

3- ما با بسیاری از شرکتهای کشتیرانی آمریکایی و غیر آن تماس گرفته ایم و هیچیک از آنها قادر به شناسایی مالکین یا آژانس های کشتی های ترانس و کلمبیا، تحت پرچم آمریکا، نبودند (تلگرام مرجع ب). در صورت تهیه اطلاعات بیشتر از سوی وزارت متبوع، ما دست به تحقیقات بیشتری خواهیم زد.

4- مقامات بندر دیگر فهرست کشتی های ورودی و خروجی را منتشر نمی کنند. در حالیکه جزئیات موثقی در دست نیست، ما معتقدیم تعداد کمی از کشتی های تحت پرچم آمریکا فعلاً در بنادر ایران حضور دارند. تخمین زده می شود 20 کشتی در بندر شاپور، 10 تا 15 کشتی در بندرعباس و حداقل 100 کشتی در خرمشهر هستند.

5- برخلاف اعلامیه های مندرج در روزنامه ها هیچ حرکتی برای کاهش اعتصاب در گمرکات صورت نگرفته است. مواد غذایی و دارویی و دیگر ملزومات ضروری ترخیص می شوند اما حتی این کارها به صورت پراکنده و با تأخیر زیادتر از حد معمول انجام می گیرند. به علاوه گمرک، عملیات بندری به واسطه اعتصاب کارگران بندر و «اقدامات تند چپگراها» به شدت مختل شده است. این مطلب را یک منبع قابل اطمینان می گوید که معمولاً مانع بارگیری یا تخلیه بار کشتی ها حتی در صورت دریافت مجوز گمرکی برای بارها، می شود. گزارش می شود گروههای صادر کننده کالاها در تاریخ 2 و 5 فوریه از خمینی درخواست کرده اند تا با دخالت خود اجازه صادرات محصولات کشاورزی ایران مثل پسته، خشکبار و پوست را صادر نماید. نتیجه این مسئله هنوز روشن نگشته است. با این وجود برخی صادرات انجام گردید و در حال حاضر اسکله های زمینی در حال تخلیه بار در بندرعباس بوده و قرار است محصولات کشاورزی ایران را بارگیری نمایند.

6- کشتی حامل کانتینر حدود 1200 کانتینر در ایران دارد که 200 عدد آنها در منطقه انبار گمرک در حوالی تهران بوده و در انتظار ترخیص به سر می برند. موازنه در بنادر جنوب وجود دارد. 400 کانتینر در شارجه واقع در امارات متحده عربی تخلیه شده است. حدود 35 تا 40 درصد کالاها، اقلام مصرفی، کالاهای صنعتی و مواد شیمیایی صنعتی هستند.

7- شرکت سی لند، 500 کانتینر در کشور دارد. دیگران در شرکت پایپ لاین رقم کلی 1000 عدد را آورده اند. در حالیکه شرکت سی لند هیچ تخلیه باری در خارج ایران نداشته اما در نظر دارد در آینده نزدیک این کار را انجام بدهد.

8- شرکت واترمن 9 دوبّه پر از بار در بندر شاهپور دارد. آنها شناور بوده و به هزینه شرکت واترمن نگهبانان محافظت از آن را انجام می دهند. هیچ مورد دزدی گزارش نشده است.

9- تخمین زده می شود اکنون 12000 کانتینر در بندر شاپور وجود داشته باشد، در

ص: 66

بندرعباس تعداد آنها نامعلوم و در خرمشهر حدود 000/700 تن بار بر روی زمین مانده است.

10- گزارشات روزنامه ها حاکی است حدود 1000 کامیون در مرز بازرگان در بخش ترکیه در حالت انتظار بسر می برند. بیشتر حمل و نقل زمینی بار از مدتی قبل متوقف شده و در مراحل اولیه اعتصاب، بارها و بنادر ترکیه متوقف ماندند. ظاهراً کشتی رانان اکنون به اندازه دردسرهایی که در ایران دارند نگران مشکلات در ترکیه هستند. حداقل بخشی از کالاهای نگهداری شده در ترکیه جابجا شده و به اروپا بازپس فرستاده شده اند. برخی تحرکات در مرز شوروی با ایران در جلفا وجود دارد، اما به دلیل تعداد زیاد کانتینرهای از دست رفته این انتخاب خوبی نیست. ظاهراً به واسطه تخصیص شورویها.

11- به نظر نمی رسد برای شرکت های کانتینر مسئله دزدی مشکلی ایجاد کند. اکثر آنها برای خودشان ترمینالهایی دارند. و به علاوه نیروهای حفاظتی اضطراری خویش را افزایش داده اند. در عین حال بارهای عمومی به نحو قابل توجهی آسیب پذیرند و گزارش می شود در خرمشهر دله دزدی زیاد است. همچنین گزارشاتی مبنی بر توقف کامیونها در مسیر خلیج فارس و تهران و خالی کردن بارهای آنها توسط راهزنان دریافت شده است.

12- صادرات کمی از سوی اداره گمرک صورت گرفته است. دارندگان کشتی موفقیت هایی در زمینه اخذ مجوز ترخیص کالا به جهت نفوذ شخصی شان به دست آورده اند اما همین امر نیز به دلیل اعتصاب باراندازان و نبود کشتی آماده برای بارگیری عملی نشده است. تقاضا برای کانتینرها زیاد است، بویژه از سوی گاراژداران اموال خصوصی به تقاضاها نمی توان پاسخ داد زیرا کانتینرها هنوز پر از بارهای ترخیص نشده ای است که در حال آمدن است.

13- نیمه دوم سال محصولی به دلیل اعتصاب متوقف مانده است. در سال دو فصل محصول وجود دارد. محصول فصل اول در اکتبر به مقصد ایالات متحده بارگیری و ارسال شد و دومی که بسته بندی و در انبار است قرار است به مقصد اروپا صادر شود. از آنجا که محصول خرما به شدت فاسدشدنی است خطر آن وجود دارد که تمامی محصول از بین برود. ارزش خرده فروشی محصول بین 1 تا 25/1 میلیون دلار است. اگرچه ارزش این محصول چندان زیاد نیست اما اثرات محلی بر روستاها در خوزستان که به تولید خرما مشغولند بدون تردید شدید خواهد بود.

14- به مرور زمان اثرات کلی اعتصاب در گمرکات فقط می تواند بدتر شود. درخواستهای برخی رهبران مذهبی و سندیکای کشتی رانان مؤثر واقع نشده است. اداره گمرک قطع نظر از میزان کارآیی آن با مشکلات بزرگی در ترخیص کالاهای موجود در انبارها مواجه می باشد. گمرک خرمشهر در شرایط عادی هر روز بین 10 تا 12000 تن کالا را ترخیص می کند. همانگونه که در بالا اشاره شد در این بندر حدود 000/700 تن کالا بر روی زمین مانده با حدود 100 فروند کشتی که در انتظار تخلیه بار هستند.

ص: 67

15- طبق گزارش، گاراژداران به طور آزمایشی در حال آماده شدن برای صادرات، مزایده و فروش کالاها هستند [البته] نه مانند ادعای اعلام شده یک دوره 90 روزه [قبل]. در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بازار آماده برای بیشتر بارهای کشتی وجود دارد و بدین ترتیب بیشتر هزینه حمل با کشتی که اخیراً توسط ایرانیها پرداخت شده، ممکن است به هدر رود. این امر می تواند باعث افزایش ورشکستگی در میان واردکنندگان ایرانی شده و روند بهبود اقتصادی را بیش از پیش به تأخیر اندازد. طرح تقاضاهای قانونی به عنوان پی آمدهای اعتصاب، مورد انتظار می باشد.

16- به نظر نمی رسد تعداد زیادی از واردکنندگان به دلایل متنوعی نگران ترخیص کالاها باشند. (در پاسخ به آگهی های روزنامه مبنی بر تقاضا از مردم برای کمک به ترخیص بارهای کشتی ها، تنها 6 کانتینر ترخیص شدند). برخی از آنها حتی در ایران نیستند و نمی توانند توسط گاراژداران بار کشتی ها، تعیین محل شوند. دیگران متوجه شده اند که هزینه تأخیر کمتر از هزینه های انبارداری است و لذا ترجیح می دهند کالاهای خود را به شناورهای روی آب منتقل سازند. بیشتر اشخاص قادر به تأمین هزینه های کشتیرانی، انبارداری و گمرکات نیستند. برخی مایل به تلاش جهت ترخیص کالاهایشان نیستند اگرچه پول این کار را دارند، زیرا مشتریان آنها در وضعیت مالی سختی به سر می برند و یا با تقاضای بسیار کمی مواجه هستند. بیشترشان بیش از حد دست خالی بوده و دچار عوارض کلی ناشی از کاهش قیمت ها در اقتصاد کشور شده اند. به خاطر وجود مشکلات در بخش بانکداری آنها قادر به کسب اعتبار یا جابجا کردن پولها نیستند. مورد مربوط به یک وارد کننده به عنوان نمونه مطرح شده است. او در بندر محموله ای از ژنراتور دارد که سفارش آن متعلق به دولت ایران است. او قادر به دریافت اعتباری که با آن بتواند هزینه های ترخیص کالا را پرداخت کند نیست. همچنین نمی تواند دستمزد خویش را از دولت بگیرد مگر آنکه ژنراتورها را ترخیص کرده و تحویل دولت نماید.

17- تا آنجا که ما می دانیم اعتصاب به همه کشتی داران و کیفیت کشتی رانی لطمه زده است. هیچ یک از شرکت های سی ترین و سی لند گزارشی در مورد اقدام علیه کشتی های آمریکایی یا شرکت های کشتیرانی نداده اند. از آنجا که هیچ کالایی غیر از مواد غذایی و سایر اقلام حیاتی ترخیص نشده اند، تعیین این مطلب که با کشتی های آمریکایی تبعیض آمیز برخورد خواهد شد یا نه، میسر نیست. مقامات گمرک اعلام کردند که تنها اموال شخصی وارده متعلق به شهروندان ایرانی و فرانسوی ترخیص خواهند شد. کشتی های آمریکایی که در حال حمل کالاهای ضروری هستند بدون آنکه به مشکلات عادی چیزی اضافه شده باشد، ترخیص شده اند.

18- شرکت سی ترین با شرکت زیم لاینز در اسکله ای در بندر شاهپور شریک می باشد. شرکت زیم در اواخر دسامبر هنگامی که بندر به مدت 5 روز باز شد، یک کشتی را ترخیص کرد. اما در حال حاضر کلیه پرسنل آن خارج از ایران هستند و در صورت از سرگیری کارها

ص: 68

انتظار بروز مشکلاتی می رود. زیم حدود 1000 کانتینر در ایران دارد که تصور می رود 25 درصد آنها حامل کالاهای نظامی باشند.

19- ما معتقدیم که کلیه شرکتهای کشتیرانی که سرگرم کار با ایران هستند از وضعیت بد در بنادر آگاهی دارند. بنابراین فکر نمی کنیم اعلام هشدار به دریانوردان که به عنوان یک احتمال در تلگرام مرجع ب مورد اشاره قرار گرفته، ضرورتی داشته باشد. در شرایط حساس سیاسی کنونی و شرایط اجتماعی در ایران چنین هشداری با سوءتعبیر مواجه خواهد شد و بدان معنا و مفهومی گسترده از آنچه که هست داده خواهد شد.

سولیوان

است که هر روشی جهت کاهش بحران مستلزم ایجاد تسهیلات در ترخیص حدود 10 میلیارد دلار از داراییهای تجار می باشد که هم اکنون در گمرکات قرار داشته و یا در حال انتقال به ایران است. همچنین ضرورت دارد که نظام بانکی مجدداً کار خود را شروع کند. بنکدارپور گفت وضعیت بدهی های بازرگانان که تعداد آنها فقط در تهران بالغ بر 200000 صاحب مغازه می باشد ناامیدکننده تر می شود.

5- پرسیده شد که مشاوران اصلی خمینی در زمینه های اقتصادی چه کسانی هستند. بنکدارپور گفت ابراهیم یزدی، ابوالحسن بنی صدر و صادق قطب زاده که اسامی آنها به طور کلی در مطبوعات ذکر شده است. بنکدارپور حدس می زند که یدالله سحابی هماهنگ کننده اعتصابات خمینی نیز فرد بانفوذی باشد.

6- نظریه: تلاشهای اطاق بازرگانی برای نفوذ بر خمینی در پاریس (تلگرام عطف) هیچ موفقیتی دربر نداشت. نمایندگان اطاق بازرگانی معتقدند که خمینی تقریباً به هیچ وجه اعتنایی به مسایل اقتصادی ندارد و در مورد اینکه اوضاع اقتصادی ایران در حال حاضر تا چه حد وخیم شده هیچ اطلاعاتی ندارد. آنها مشخصاً می خواهند تأکید نمایند که بهبود وضع نه فقط برای منافع بازرگانان بخش خصوصی بلکه به عنوان یک راه حل مشکلات برای کشور ضرورت دارد.

7- گرایشات آیت الله خمینی و مشاوران اصلی وی در مورد تجارت بخش خصوصی هنوز مشخص نشده است. انتقادات قابل توجهی از رهبران تجار به دلیل همکاری با شاه و به وجود آوردن یک ساختار تجاری مصنوعی کاملاً وابسته به حفاظت و ورود موادخام و کالاهای واسطه به عمل می آید.

8 - یکی از مشکلات دردسرآفرین اطاق بازرگانی غیبت رئیس آن یعنی سناتور طاهر ضیایی است. ضیایی که قائم مقام مدیر بنیاد پهلوی می باشد به شدت در معاملات بازرگانی خاندان سلطنتی درگیر بوده است. ضیایی دیگر در امور مربوط به اطاق بازرگانی فعالیت ندارد و شایع شده که کشور را ترک نموده است. سولیوان

2- ترانس- کلمبیا، در چارتر (اجاره کامل) فرماندهی ترابری دریایی (هم طراز فرماندهی هوابرد نظامی، تحت امر فرماندهی نیروی دریایی) است. ریاست مستشاری کمک های نظامی با ستاد مشترک و MSC تماس حاصل نموده تا هماهنگی های لازم به منظور صدور دستورات لازم به کشتی مزبور انجام شود.

3- خواهشمند است مطمئن شوید در کلیه موارد ارتباطات و مخابرات، مربوط به تحریک ترانس- کلمبیا، وزارت امور خارجه در جریان امر قرار گیرد. ونس

4- نظریه: به نظر ما این مطالب به این معنی نیست که حکومت اسلامی جدید در این جهان از تعقیب و تنبیه فرماندهان نظامی و مسئولین غیرنظامی که با آنها مخالفت کرده اند خودداری خواهد کرد. ما تصور می کنیم این کار یکی از مقاصد آنها بوده و همچنان خواهد بود. سولیوان

هواپیماهای غیرنظامی از VHF استفاده کرده اند، به هر حال هم برج مراقبت و هم کنترل تقرب، دارای UHF و VHF هستند و قادر به کنترل وضعیت هستند. در انتها به نظر می رسد هواپیمایی که آقای دانل مطرح نموده یک هواپیمای 747 بسیار بزرگ بوده است. ما بیش از 3000 نفر خواهیم داشت که انتظار دارند تهران را، برابر برنامه و با زمان بندی مرحله ای، ترک نمایند. همان گونه که می دانید روزانه حدود 400 نفر با هواپیمای مستشاری مهرآباد را ترک می نمایند و ما انتظار خواهیم داشت که این روند در چندین روز آینده حفظ گردد.

سولیوان

بوده و انگلیس را عالی صحبت می کند. پرایور ترتیبی داد تا وی بتواند با ری ویکرز همسر خبرنگار وال استریت جورنال به طور خصوصی گفتگو نماید. به قرار اطلاع خانم ویکرز در پایان این ملاقات از اینکه این زن تحصیلکرده غرب خود را وقف نهضت اسلامی کرده و مشتاق است تا نقش زن در فرهنگ اسلامی را بپذیرد بسیار شگفت زده شد. (اظهارنظر: لازم به ذکر است که در نهضت اسلامی مشارکت عظیمی هم از لحاظ تعداد و هم از لحاظ اشتیاق به زنان وارد شده است. پایان اظهارنظر.) 5- پرایور خاطرنشان کرد که آیت الله طالقانی به دلیل اینکه تنها آیت اللهی است که به شکنجه ساواک محکوم شده و یک استاد دانشگاه است که توانست فلسفه سیاسی و اجتماعی اسلام را برای بسیاری از دانشجویان از احترام روشنفکرانه ای برخوردار نماید دارای ارزش و اعتبار خاصی می باشد. شکنجه های طالقانی (که ما معتقدیم گزارش شده اند اما بایستی به این نکته نیز توجه داشت که شیوع دائمی چنین اخباری در مورد ایشان و بسیاری از افراد دیگر عمدتاً به این علت است که جوّ مربوط به آنها همچنان گرم نگهداشته شود) ظاهراً عبارت بودند از: اجبار در مشاهده شکنجه شدن دخترش، ادرار کردن مأموران ساواک بر روی وی در هنگام نماز خواندن (یکی از منابع گفت شخص ثابتی این کار را می کرد)، اجبار به شنیدن ناله های جوانانی که در سلولهای مجاور ایشان شکنجه می شدند. یک منبع دیگر (دکتر صاحب الزمانی) می گوید طالقانی از اوایل سالهای 1940 یعنی قبل از سایر رهبران امروز نهضت اسلامی از جمله خمینی با کمونیستها در حال مبارزه بوده است.

6- پرایور در مورد تفاوتهای بین دیدگاههای مسیحیت و اسلام (حداقل تشیع) در مورد شهادت توضیح داد: شهید مسیحی بدون هیچ مقاومتی به دست دشمنان عقیدتی خود و به دلیل عقیده اش کشته می شود. مسلمان می تواند به دست مسلمان دیگری هم شهید شود مشروط بر اینکه تقریباً هر دلیلی که برای جنگیدن دارد توسط رهبر مذهبی خود به عنوان دفاع از عقیده پذیرفته شود و اعتقادات اسلامی به عنوان یک روش کامل (اخلاقی- اجتماعی، سیاسی) برای نوعی از زندگی پذیرفته شده است. (نظریه: ما در مورد اینکه این نظریه ممکن است تا اندازه ای برداشت معامله گرانه تشیع از شهادت در اسلام باشد تردید داریم) پرایور برای نشان دادن انعطاف پذیری در این نوع طرز تفکر، قضیه مربوط به دکتر نجات اللهی را بازگو نمود. وی یک استاد دانشگاه بود که چند ماه قبل هنگامی که از بالکن وزارت علوم و آموزش عالی بیرون آمده بود مورد هدف قرار گرفته و کشته شد. آنچه که برای بسیاری از افرادی که به وی احترام می گذارند نمی دانند این است که او یک یهودی بوده است. اولیای این استاد پس از غلبه بر ترس خود سراغ آیت الله طالقانی رفته و توضیح دادند که این استاد یک یهودی بوده و درخواست نمودند که در صورت امکان جسد وی را تحویل گیرند. طالقانی بلادرنگ موافقت کرده و گماشتگان خود را برای یافتن محلی که جسد نگهداری می شود اعزام کرد و سپس نماینده ای نزد خاخام اعظم فرستاد تا مقدمات بازگرداندن جنازه را فراهم کنند. خاخام پاسخ

ص: 74

داده بود که «نه شما آن را بگیرید. وی هدیه ما به اهداف (انقلاب- م) می باشد.» طالقانی موضوع را به خمینی اطلاع می دهد و وی عمیقاً تحت تأثیر قرار گرفته و «دسته گل بزرگی» برای خانواده نجات اللهی ارسال نمودند. بدین ترتیب نجات اللهی یک شهید ماند و نهضت در نظر دارد پس از کسب پیروزی دانشگاه فنی آریامهر را به نام ایشان کند. (ما تاکنون تأیید این خبر را از طریق منابع خود در نهضت مذهبی ایران به دست آورده ایم.) پرایور افزود که حداقل دو ارمنی «[به قول مسلمانان] شهید» نیز می شناسد و خاطرنشان نمود که نشریات روزانه ای که توسط روزنامه های اصلی منتشر می شود با چاپ دهها آگهی پرشور و حرارت تسلیت نیز به حفظ پویایی روحیه نهضت اسلامی کمک می کنند. در بسیاری از قسمتهای شهر دیوارها با پوسترهایی به عنوان احترام به شهدای مختلف پر شده است.

7- پرایور دریافته است که کیفیتهای لازم برای یک آیت الله عبارتند از: زهد، تیزهوشی و روحانیت شخصی. اینها خصوصیاتی هستند که برای یک رهبر مذهبی احترام می آورند و به مردم نشان می دهد که مشکلاتشان را نزد او ببرند. (تذکر: یک بازاری سرشناس در گفتگوی جداگانه ای به کارمند سفارت گفت هنگامی که یک رهبرمذهبی به داشتن چنین ویژگی هایی مشهور شود تجار بیشتر و بیشتری و همچنین «مردم» وی را به عنوان رهبر خود قبول می کنند و اعانات خود را به او می دهند. رهبر مذهبی این پولها را در راههای خوب و به منظور تأمین طلاب مدارس علمی خود مصرف می کند. هنگامی که درآمدهای وی از راه این اعانات به اندازه ای زیاد شود که وی بتواند تعداد قابل توجهی طلبه را تأمین نماید احتمالاً یک آیت الله خواهد شد. بازاری ها این روش را «تنها شیوه رأی گیری صادقانه در ایران» می دانند. شخص ممکن است در مورد رابطه آزادی و صداقت مسئله دار شود با این حال اخبار متعددی دریافت کرده ایم مبنی بر اینکه «جمع کنندگان» اعانات برای خمینی در طول چند سال گذشته مبالغ فوق العاده زیادی پول از بازارهای مهم گرفته و به خمینی داده اند. آنها به افرادی که پولشان را جمع می کنند رسید می دهند و گفته می شود که این رسیدها از نظر دارندگان آن بسیار محترم می باشد. آیا چنین کاری می تواند نظام مالیاتی در اسلام را به صورت تقریبی نشان دهد؟) 8- پرایور متوجه شده که اکثر یا تقریباً تمامی آیت الله ها مصداق بارز چنین خصوصیت هایی بوده اند اما در عین حال ملاهای معمولی چنین خصوصیاتی ندارند. بر عکس افکار عمومی به طور کلی این افراد را رفاه طلب، کوته فکر و مسلماً مادی گرا می دانند. البته در گذشته درصد عمده ای از کدخداهای روستاها ملا بوده و این کدخداها از لحاظ سنتی اختیار قضاوت در مناقشات معمولی روستائیان را داشته اند. بر اساس دیدگاه پرایور یکی از مهم ترین و محبوب ترین اصلاحات شاهانه ایجاد دادگاههای محلی («خانه عدل») بود تا وظایف ملاها را به عهده بگیرند (ملاها می گویند وظایف را غصب کرده اند.) (وکلای مخالف نیز به این اصلاحات حمله می کنند.) 9- تئوریهای توطئه فراماسونها: کارمندان سفارت حجم تعجب آوری از این نوع اخبار را از

ص: 75

رابطینی که در اینجا از ارتباطات نسبتاً قدرتمند برخوردارند و از مسئولین نسبتاً روشنفکر می شنوند. افراطی ترین تئوری در این زمینه به شرح زیر است: فراماسونها عوامل انگلیسی هستند که از زمان خاتمه جنگ جهانی دوم تاکنون دولتهای ایران را به طور کلی اداره می کرده اند. آنها شامل افرادی نظیر هویدا، شریف امامی، علم و اکثر «سیاستمداران» برجسته ایران طی 25 سال اخیر می باشند. بعضی می گویند شاه فراماسون اعظم است و سایرین وی را به طور مؤکد مستثنی می دانند. آنهایی که شاه را از فراماسونها جدا می دانند بحران فعلی را به صورت توطئه فراماسونهای عامل انگلیس و توده ای های عامل شوروی به منظور حذف نفوذ آمریکا در ایران تجسم می کنند. وحی منزل این فیلسوفهای سیاسی سه جلد کتاب چاپ شده برادر پرویز رائین در آسوشیتدپرس تحت عنوان فراماسونها در ایران، می باشد. کارمند سفارت در مقابل سخنان پرایور و سایر رابطین با اظهار تعجب گفت ممکن است چنین ایده هایی جدی تلقی شوند. پرایور خاطرنشان نمود در حالی که این تئوری های توطئه گرانه ممکن است نامعقول باشد ولی مبانی آنها این است که نهضت ماسیونهای قابل توجهی وجود دارد که بسیاری از افراد سرشناس را به عنوان عضو در خود پذیرفته اند. یک ماسیونر آمریکایی نقش مهمی در احیای فراماسیون در طی سالهای 1930 داشته است اما پس از جنگ جهانی دوم انگلیسی های مقیم ایران در برپایی مجدد آن نقش داشته اند. وی گفت یک دیدگاه مشترک این است که شاه و انورسادات رئیس جمهور مصر هر دو فراماسیون هستند و مبنای دوستی گرم و نامقدس آنها همین موضوع است. منابع ایرانی نزدیک به شریف امامی تأیید می کنند که شریف امامی در واقع رهبر فراموسیون در ایران بوده و هفت لژ فراماسیونی بزرگ در تهران وجود که بسیاری از افراد سرشناس در آن عضو هستند. وی گفت کتاب رائین بسیاری را از قلم انداخته و نام افراد بسیاری را نیز اشتباهاً به عنوان فراماسیون ذکر کرده است. منبع گفت ایده ای که در بین فراماسیونها رواج دارد این است که بحران فعلی توسط آمریکاییها طراحی شده تا از شر شاه خلاصی یافته و نهضت اسلامی را به عنوان سدی در مقابل کمونیسم جایگزین آن نماید. این یادداشت پایانی در مورد فراماسونها به این دلیل گزارش گردید که رابطه افکار بعضی از مخالفین را با ایده مداخله خارجیان از طریق گروههای مذهبی یا نیمه مذهبی (که ممکن است فراماسونها باشند) نشان می دهد. سولیوان

بدان معنی است که همه آن چیزی که کسی می تواند از خارج بشنود تیراندازی و فریادهای گاه و بیگاه و صدای دویدن مردم است. تانکها به آنچه که صداهای عادی به شمار می روند گاهگاهی قطع و وصل موقتی می دهند، ولی علیرغم انطباق سمعی با جنگی که در شهر جریان دارد 24 ساعت جنگ بدون وقفه حتی برای من نیز کافی است. شهر بار دیگر در آتش می سوزد که شاید تا اندازه ای شگفت آور باشد زیرا در واقع به نظر می رسید که پس از آتش سوزی بار قبل چیزی برای سوختن باقی نمانده باشد. آیا آن آتش سوزی، چند روز قبل بود یا چند هفته قبل؟ دیگر نمی توانم چیزی را به خاطر بیاورم.

هنگامی که من حدود نیم ساعت قبل از داخل ساختمان به باغ پشت ساختمان آمدم، شش فقره آتش سوزی را شمردم. از جایی که من الآن نشسته ام و به طرف جلوی کنسولگری نگاه می کنم هاله ای از دود همه جا را فرا گرفته است. لازم به گفتن نیست که مردم در اینجا وضعیت روحی خوبی ندارند. آخرین نفری که تلفنی صحبت کرد (حدود نیم ساعت قبل) بغض گلویش را گرفت و گویی تلفن را زمین گذاشت. من در حال حاضر حالم خوب است، زیرا سی سرباز در اطراف ساختمان هستند، ولی هنوز روشن نیست که اینها چه مدت در اینجا خواهند ماند.

در تهران ارتش به سمت نیروی هوایی روی آورده است و آنها سرگرم کشتن یکدیگر هستند. اکنون وقت مناسبی نیست که هر کس هر یونیفورمی که می خواهد بپوشد و من کاملاً درک میکنم اگر همه آنها یونیفورم خود را به یک سو پرتاب کنند و به جستجوی خانواده هایشان بروند. وقتی که آن حادثه قابل پیش بینی رخ دهد، شما باور خواهید کرد من آن کسی نیستم که بخواهم نامم به عنوان فردی با افکار بزرگ، با مرمر در سرسرای وزارت امور خارجه ثبت شود.

روز گذشته فرمانده محل به دیدن من در خانه آمد و هنگام صرف فنجان چای (او به علت زخم معده مشروب نمی نوشد) به من گفت که رولور را به کمرم ببندم، زیرا او نمی تواند همه چیز را تضمین کند. دانش من درباره سلاحها به طور اعم و رولورم به طور اخص، از دانستن طرز به کار بردن آنها و یا آن فراتر نمی رود، بنابراین یک نوع حالت مکث و درنگی به من دست داد. یکی از این روزها تصور می کنم ناگزیر خواهم بود با این رولور تیراندازی کنم. فقط به این علت که ببینم گلوله ها چگونه خارج می شوند، ولی ترجیح می دهم شانس خود را با فرار آزمایش کنم.

امید است که اوضاع به چنین مرحله ای نکشد زیرا دویدن هرگز بهترین ورزش من نبوده است.

در ضمن در حالی که این اوضاع مغشوش در اطراف ما در جریان است، بعضی از کارگران ما مرتکب اشتباه آمدن به کنسولگری شده اند، بنابراین من هم از آنها خواستم تا لوازم روشنایی جدید را در سرسرای اصلی نصب کنند. اگر این لوازم خرد شود لااقل من چند روزی از آنها

ص: 77

برخوردار خواهم بود.

یک روز و اندی بعد...

من نمی دانم امروز چه روزی است و کسی هم نیست که از او بپرسم هر چند تفاوت چندانی ندارد زیرا ایران و تبریز در چنان وضعی هستند که دانستن زمان مطلقاً اهمیت ندارد. روز گذشته چند هزار نفر به کنسولگری آمده و خواستار آن شدند که آرم ایالات متحده بر سر در اصلی (که در حدود یک تن وزن دارد) برچیده شود. سپس موقعی که این کار مختصر انجام گرفت (این کار توسط جمعی از کارگران انجام شد که بدون شک کارهای مشابهی را نیز انجام داده اند؟ زیرا مهارت حرفه ای در انجام آن را نشان دادند.) آنها خواستند که نشان روی در اصلی دفتر برچیده شود. از این دستور هم متابعت شد. آن گاه خواستار شدند که کنسول به آنها تحویل داده شود. سربازان در این مرحله تقاضای آنها را رد کردند. لازم به گفتن نیست که تأسف من از این که این دو آرم را از دست داده بودم به علت این امر که خودم به جمعیت تحویل داده نشدم، تسکین یافت.

سربازان این جا (حدود 30 نفر) اوایل بامداد امروز از سوی ژنرال محلی، که به حکومت خمینی روی آورده است، دستور گرفتند که بروند و فرمانده آنها خیلی هم دلش می خواست بدون کلمه ای فرار کند، ولی گروهی از سربازان که من با آنها دوست شده بودم از اطاعت فرمان او، تا زمانی که در وضع امنی قرار گرفتم و لوازم شخصی و اسناد اداری را جمع آوری کردم، سرپیچی کردند. در واقع یک مسابقه داد و فریاد بین فرمانده و سربازان صورت گرفت و سرانجام تعدادی از آنها مرا در یک جیپ گذاشتند و ما به پایگاه به سراغ ژنرال مسئول امور رفتیم. من تصور می کنم ژنرال نیز از شور و هیجان سربازان نسبت به من مانند هر چیز دیگری تحت تأثیر قرار گرفته بود. (لازم به گفتن نیست که آنها بیشتر کرد بودند) و او به سربازان گفت که می توانند تا زمانی که بستن بارم را تمام کنم، با من بمانند.

ما از میان یک صحنه کاملاً وحشیانه به کنسولگری بازگشتیم. شهر پس از این همه روز جنگ خیابانی در وضع وحشتناکی است، و زمان تصفیه حسابهای خصوصی پیش روی ما است. دو مقام سابق دولت در این جا در یک خیابان اصلی، بامداد امروز به درخت آویزان شده بودند و دیگران نیز سرگرم سوزاندن خانه های آنها بودند. زمانی که من همه چیز را بسته بندی کردم، «سربازانی» از کمیته تبریز (یعنی غیرنظامیان بسیار جوان با ادعای مأمور پلیس بودن) فرا رسیدند.

کنسولگری به عنوان محلی که نباید غارت یا سوزانده شود، تحت قرق مذهبی قرار گرفت و این امری است که من دلم می خواست در اداره تشریفات مورد بحث قرار دهند. غارتگران سرخورده و ولگردها از آن زمان به بعد به دروازه اصلی می آمدند و اعلامیه را می خواندند و راه خودشان را کشیده و می رفتند، شاید به این تصور که روز دیگری بازگردند. در ضمن بعضی از دوستان من در این جا برای رفاه من فعالانه سرگرم چانه زدن هستند شاید چیزهای

ص: 78

مهمتر دیگری نیز برای من فراهم کنند، و ظرف چند دقیقه قرار است من تلفنی با کمیته روحانیون در شهر تماس بگیرم تا ببینم چه تصمیمی گرفته شده است.

در هیچ جایی در آئین نامه امور خارجه یک چنین پیام تلفنی تشریح نشده است. «هلو من کنسول آمریکا هستم، ببخشید از این که مزاحم می شوم ولی می خواستم بدانم که آیا تصمیم بر این گرفته اید که من دشمن مردم هستم و یا این که ترجیح می دهید که من کنسولگری را باز کنم و امور چند هزار تبریزی را که میل دارند موقتاً برای تسکین اعصابشان به لاس وگاس عزیمت کنند سر و سامان دهم». من در انتظار تلفن نیستم و دلم می خواست که در حال حاضر خودم نیز در لاس و گاس یا دیسنی لند بودم.

(توجه: مراتب فوق از یک یادداشت روزانه حوادث که من شروع به نگهداشتن آن کرده بودم اقتباس شده است ولی همه صفحات قبل و بعد هنگامی که کنسولگری به تاراج رفت ناپدید شد.) هنگامی که به گذشته نگاه می کنم پی می برم که حوادث تشریح شده بایستی در روز 13 فوریه روی داده باشند زیرا «پاسداران اسلامی» تازه چند ساعتی بود که در محوطه اقامت داشتند که در تلویزیون اعلام شد زندان شهر آتش گرفته و داوطلبان فوق العاده «برای نجات جان زندانیان» مورد نیاز هستند.

چهار آمریکایی در زندان بودند که من از اوایل تابستان آنها را ملاقات می کردم (جان بورچیل، پت تیارت، لروی کولیر و تام اسمیت) و با رؤیاهای وحشتناکی که در مخیله من می گذشت، کتی به تن کردم و از دروازه اصلی بیرون جستم که در آن لحظه یک اتومبیل متوقف شد و دو نفر از آنها از اتومبیل خارج شدند. این دو شهروند آمریکایی که همچنان پیژامه های زندان را به تن داشتند همراه با دو زندانی سابق آلمان غربی بودند. آنها به من اطمینان دادند که دو آمریکایی دیگر (همراه با یک استرالیایی و یک اتریشی) به زودی خواهند رسید. نتیجه این شد که آنها بعداً تلفن کردند و روز بعد با یک عضو «کمیته» که در خانه او اقامت داشتند در محل کنسولگری حاضر شدند. با توجه به بوروکراسی ایرانی از من تقاضا شد که برای هر هشت نفر آنها «قبض رسیدی» امضاء کرده و مهر بزنم.

زندانیان در جریان حمله و آتش سوزی از خارج و شورش از داخل زندان سرگذشت وحشتناکی داشته و پس از چند ساعت تیراندازی و هرج و مرج عمومی سرانجام از روی دیوار به خارج راه یافته بودند. لازم به گفتن نیست که عده زیادی از مردم خارج از زندان در انتظار بودند تا به آنها کمک کنند. معذالک ورود آنها به کنسولگری هم زمان با افزایش شدت زد و خوردهای خیابانی بود و آنها به جای آن که در یک خانه آسوده با تختخواب بخوابند، ناگزیر بر روی کف یک زیرزمین خوابیدند (زیرا اتاقهای خواب در معرض تیراندازی قرار گرفته بود).

شب دوم اقامت آنها، شهر در یک وضعیت جنگی علنی قرار گرفته بود. فرمانده ارتش

ص: 79

حکومت نظامی سابق تبریز، یعنی ژنرال بیدآبادی، رسماً رژیم بازرگان را پذیرفته بود، ولی پس از دو یا سه روز هرج و مرج وسیع در شهر، توده ای از جمعیت پایگاه را مورد هجوم قرار دادند و زرادخانه را به تاراج بردند به طوری که چندین هزار تفنگ به دست یک جمعیت مملو از احساسات افتاد.

اگر هرج و مرج را بتوان اندازه گرفت باید گفت که این هرج و مرج پس از انحلال ارتش و پراکنده شدن سربازان به بالاترین اوج خود رسید. عصر روزی که پایگاه سقوط کرد، شماره شلیکها را در دقیقه می شمردیم. 47 شلیک در یک زمان شصت ثانیه ای و این طور که معلوم شد، آن دقیقه یک دقیقه نسبتاً عادی در شهر بود.

ظهور قارچ مانند گروههای رقیب هشیار که از لحاظ نظری مسئول حفظ نظم بودند به فروریختن نظم در تبریز کمک کردند. مأمورین پلیس و ساواک تحت تعقیب قرار می گرفتند. دشمنان قدیمی می کوشیدند انتقام بگیرند. دو گروه «کمیته» (یکی تحت ریاست آیت الله قاضی طباطبایی و دیگری تحت رهبری ملائی بنام بنابی) می کوشیدند هر یک بر دیگری تفوق یابند، چندین نبرد حاد در کلانتریهای مختلف و بیمارستان و دانشگاه و ایستگاه تلویزیون در جریان بود و همچنین توده های انتقام جوی مجازاتگر به مقیاس کامل سرگرم عملیات بودند (12 مأمور پلیس و ساواک و دیگران در یک دوران دوروزه از درختها بدار آویزان شده بودند.) همچنین سیستم مخابراتی از هم پاشیده شده بود، مأمورین سابق و گروه کثیری از دیگران از خانه ای به خانه دیگر حرکت می کردند و در جستجوی یک محل «امن» برای گذراندن شب بودند. تلفنها را یا جواب نمی دادند و یا خطوط قطع می شدند و تماس گرفتن با هر کسی که حداقل برای آن روز مسئول امنیت بود، را تقریباً غیرممکن می ساختند. پاسداران غیرنظامی (کمیته) کنسولگری گاه ظاهر می شدند و پس از آن ناپدید می گردیدند و صراحتاً مدعی بودند که از ماندن در آنجا هراسناکند.

در جریان شب 15 فوریه هیچ کدام از پاسداران کمیته در محل کنسولگری حاضر نشدند و پاسداران نیروی هوایی ایران که در محوطه کنسولگری حاضر نشدند و پاسداران نیروی هوایی ایران که در محوطه خارج کنسولگری سرگرم گشت بودند نیز ناپدید شدند. من کوشیدم که به ستاد کمیته و منزل آیت الله قاضی طباطبایی و دفتر ژنرال ایمانیان تلفن کنم ولی علیرغم وعده ها و اطمینان دادنها از همه جوانب، موفقیتی برای به دست آوردن یک نیروی پاسدار کسب نکردم. نگهبانان پست شب خودم که دو نفر بودند (دو مستخدم قراردادی غیرمسلح) سرکار آمدند و با توجه به وضع خیابانها و موقعیت خانه (که در گوشه دور افتاده محوطه بود) هشت زندانی و من بر روی کف ساختمان اداری خوابیدیم.

بامداد روز بعد نگهبانان پست بعد سر کار حاضر نشدند ولی من نگهبانان پست شب را مرخص کردم و بار دیگر کوشیدم تا یک نیروی پاسدار کمیته به دست آورم که باز هم بدون نتیجه ماند. در ساعت 15/10 بامداد در حالی که «زندانیان» سرگرم آماده کردن صبحانه

ص: 80

دیروقت در خانه بودند و من در سرسرای دفتر نشسته بودم (و سرانجام با تهران تماس گرفته و بامداد بی حادثه تبریز را تشریح کردم) متوجه شدم چهار یا پنج نفر از بالای دیوار عقبی محوطه خالی «اصل چهار» به داخل محوطه گاراژ پریدند. آنها بلافاصله آتش گشودند و گلوله های آنها گاه و بیگاه به دفتر اصابت می کرد.

من بلافاصله به طرف سرسرای تحت حفاظت دویدم و از تنها شماره تلفنی که اتفاقاً در جیب داشتم و متعلق به یک دوست «انقلابی» بود که تمامی اعضای خانواده او عضو کمیته بودند، استفاده کردم. مادر او به تلفن پاسخ داده و من توضیح دادم که گروه ناشناسی به کنسولگری حمله کرده اند. او وعده داد که کمک بفرستد و من گوشی را گذاشته و به سرسرا بازگشتم. تیراندازی حدود 15 دقیقه ادامه داشت و ناگهان گروه به ساختمان اداری حمله ور شد. من فریاد زدم که من تنها هستم و غیرمسلح و به محض آن که گروه متوجه شدند که من کنسول هستم (با پرسیدن و آنگاه با خواندن فارسی ورقه هویت وزارت امور خارجه ایران که همراه داشتم)، دستهای مرا بسته و در حالی که دو نفر از آنها عکسها را خرد می کردند و بر روی اثاثیه لگد می زدند و غیره و غیره... دیگران طنابی به دست آورده و حلقه ای به دور گردن من انداختند (فحش می دادند، فریاد می زدند و در عین حال هل داده و سیلی می زدند).

آنها در جستجوی محلی بودند که سر دیگر طناب را از آن آویزان کنند که در این هنگام گروه بزرگتری از «میلیشیا» از طریق در محوطه هجوم آورده وارد سرسرای دفتر شدند. دو گروه ظاهراً به خوبی با یکدیگر آشنا بودند و رهبر گروم دوم (که یا در نتیجه پیام تلفنی من برای کمک آمده بود، یا جزئی از یک جریان قبلاً طرح ریزی شده برای نجات زندگی من بود؟ که من هنوز نمی دانم) بلافاصله مراسم «دار زدن» را متوقف کرد. گروه دوم به گروه اول ملحق شده، شروع به غارت دفتر کردند و مرا به تهدید اسلحه وادار نمودند درهای محوطه طاقداری را که مربوط به قسمت «امنیتی» است باز کنم.

پس از ریختن کلیه کپسولهای گاز اشک آور و تفنگ و رولور و گلوله ها و رادیوها در کیسه ها، آنها همچنین مهرهای کنسولگری و استامپهای روادید را بردند. آنها قبلاً کیف مرا با گذرنامه سیاسی و کارت هویت وزارت امور خارجه گرفته بودند. پس از یک بازرسی طولانی از همه اتاقها در ساختمان، گروه مرا به طرف خانه هدایت کرد و هشت زندانی سابق را تحت محاصره درآورد. یک اتوبوس ویژه از سوی کمیته به محوطه کنسولگری فرستاده شده بود و پس از این که ما را وادار کردند (البته تمامی جریان به تهدید اسلحه صورت می گرفت) تا کف اتوبوس دراز بکشیم، ما نه نفر را به ستاد کمیته بردند (کاخ جوانان سابق در مرکز شهر). در آنجا ما را در اتاقی قرار دادند که توسط دو نفر که به عنوان مأمورین دستگیر شده ساواک معرفی شدند، و نگهبانانی که تفنگهای خود را به سوی ما نشانه رفته بودند، قبلاً اشغال شده بود.

شاید دو ساعت بعد بود که یک بازپرس سرانجام وارد شد. او شرح حوادث روز را از

ص: 81

سوی من یادداشت کرد و آ ن گاه یک به یک «زندانیان» را وادار کرد که سرگذشت خود از روزی که وارد ایران شده اند تا ورودشان به زندان کمیته را، شرح دهند. داستانها به زبان فارسی نوشته می شد (ظاهراًً طبق سبکی که هر یک از آنها داستان خود را تعریف می کرد) و هر یک از ما را وادار کردند تا این «داستان اعتراف نامه» را امضاء کنیم. تمامی این فرآیند، تا حدی به دلیل هرج و مرجی که در ساختمان و در اطراف آن حکمفرما بود، چند ساعت طول کشید. در خارج غوغا و آشوب عجیبی حکمفرما بود و میلیشیای انقلابی مرتب «اسیر» به داخل وارد می کرد و جماعت زیادی در نزدیکی سر در کاخ جوانان اجتماع کرده و در اطراف هر اتوبوس تازه واردی جمع می شدند. در خود ساختمان راهروها از گروههای پرجنب و جوش که دستور می دادند و سئوال می کردند و میلیشیای کنجکاو (اغلب جوانان کم سن و سال با سلاحهای اتوماتیک همیشه حاضر) که مرتب در را باز کرده و در سلول ساختگی ما پرسه می زدند، لبریز بود. صدای تیراندازی تقریباً لاینقطع بود. پس از چندین ساعت یعقوب برق لامع و علیرضا کیمیا که من به خانواده های آنها در جریان حمله تلفن کرده بودم، سرانجام مرا پیدا کردند. آنها گفتند که به کنسولگری رفته بودند ولی آن زمان مرا از آنجا برده بودند و آن گاه به سرکشی به ستاد کمیته ها پرداخته بودند که موفق نشدند و سپس به بیمارستانهای محلی مراجعه کرده و سرانجام به بازپرسی بازداشتگاهها یک به یک پرداخته بودند. ورود آنها بلافاصله تغییری در جو ایجاد کرد و چندین نفر از اعضای کمیته همچنین در وضع ناهنجاری سر رسیدند و از پاسداران پرسیدند که چرا مرا بازداشت کرده اند، حکم استخلاص من بلافاصله صادر شد، ولی آنها توضیح دادند که هشت زندانی خارجی باید در بازداشت بمانند زیرا پرونده آنها هرگز برای محاکمه ارجاع نشده است. من از ترک ساختمان خودداری کردم مگر این که آنها نیز با من بتوانند ساختمان را ترک کنند و با تأکید بر ناخوشایندی شدید از اعضای کمیته از حضور من، گفتم که هرگز این اشخاص که فارسی صحبت نمی کنند و در تکفل من هستند را در یک وضعیت هرج و مرج و بی قانونی رها نخواهم کرد. اگر آنها بمانند من هم در زندان با آنها خواهم ماند.

پس از حدود یک ساعت جر و بحث و با توجه به این که برق لامع احساس می کرد که اوضاع به طور کلی وضع نامطلوبی پیدا می کند، اظهار داشت که بلافاصله یک محاکمه برای این 8 نفر ترتیب خواهد داد و اتاق زندانی را ترک کرد. پس از گذشت حدود 2 ساعت او بازگشت. اتفاقاً گروهی از قضات با دادستان کل جلسه داشتند و دوست من ترتیبی داد که پرونده این 8 نفر مورد رسیدگی قرار گیرد. سرانجام ما اجازه یافتیم در ساعت 8 بعد از ظهر به اتفاق حرکت کنیم و به خانه یعقوب برق لامع برویم و از آنجا بود که من به سفارت تلفن کردم.

یعقوب برق لامع پیشنهاد کرد که شب را در خانه او بمانیم ولی پس از این که او توضیح داد که یک دسته کامل از پاسداران نیروی هوایی از کنسولگری دفاع می کنند، من تصمیم گرفتم

ص: 82

که به آنجا بازگردم. ما ساعت 10 بعد از ظهر به کنسولگری بازگشتیم و متوجه شدیم که یک عضو نیروی هوایی با چند عکس متعلق به کنسولگری که در زیر بغل دارد از در خارج می شود... تاراج نیروی هوایی از مدتی پیش آغاز شده بود. این شاید هشداری برای من بود، ولی من به طور ناخودآگاه گذاشتم که اوضاع به حال خود باقی بماند و به سادگی از «حامی» کمیته ای خودم خداحافظی کردم. به محض این که برق لامع رفت، حوادث 180 درجه چرخش پیدا کرد و من به زودی متوجه شدم که ما به جای این که تحت حمایت قرار گرفته باشیم، بار دیگر زندانی بودیم. از لحظه ورود دوباره من به کنسولگری در آن شب تا بعد از ظهر روز بعد پاسداران نیروی هوایی از حدود نزاکت خارج شده و ما را تا حداکثر ممکن تحقیر می کردند. ما را به تهدید اسلحه وادار کرده بودند که بنشینیم و آن گاه به ما فحش داده و تهدیدمان می کردند، و به من اجازه نمی دادند که از تلفن استفاده کنم و یا به اتاق دیگری در این خانه، غیر از اتاقی که در آن نگهداشته می شدیم، بروم یا این که به طور کلی حرکت دیگری بدون اجازه (که اغلب هم اجازه نمی دادند) یکی از گاردهای تفنگ به دست انجام بدهم. در جریان چند ساعت بی انتهای این رفتار، وضع روانی من در نتیجه استراق سمع صحبتهای گروههایی از اسیرکنندگان جدید درباره امکانات مختلف «محاکمه خلقی» ما یا پیشنهاد این که ما را به سادگی تیرباران کنند، و یا این که مدعی شوند که ما می خواستیم تفنگهای آنها را از دستشان بگیریم و بنابراین نزاعی به راه انداختیم، بدتر می شد (بیشتر گاردها متوجه نبودند که من فارسی صحبت می کنم و هیچ کدام از آنها نمی دانستند که من ترکی می فهمم).

هنگامی که بحث و جدلها درباره حفظ و یا پایان دادن به زندگی 9 نفر به اوج خود رسید، تقریباً ظهر بود (من آنچه را که می شنیدم به 8 نفر دیگر نمی گفتم زیرا نمی خواستم که پاسداران نیروی هوایی به طور کلی پی ببرند که من حرفهای آنها را می فهمم و بویژه نمی خواستم که یک عکس العمل هراس آلود بی جهت، از جانب هشت زندانی همراه من صورت بگیرد)، که در این هنگام یک افسر نیروی هوایی سر رسید تا محوطه را بازرسی کند. به بهانه آن که این افسر را به اتاقی دیگر ببرم، من آنچه را که می گذشت توضیح دادم و او بلافاصله پیشنهاد کمک کرد. این افسر در حالی که در اتاق خواب من کشیک می کشید و مانع مداخله می شد به من اجازه داد به سفارت تلفن کنم و من این وضع را توضیح دادم. او همچنین قول داد تا زمانی که گروه دیگری بیاید که جای گروه اول را بگیرد، در آن جا خواهد ماند. ظرف مدت کوتاه حیرت انگیزی (شاید 2 یا 3 ساعت بعد) یک نفر به نام دکتر رجایی از ستاد کمیته آمد و توضیح داد که او از تهران مأموریت یافته است تا به اوضاع رسیدگی کند. او بلافاصله اقدام کرد و نگهبانان را تغییر داد و برای نگهبانان جدید سخنرانی مفصلی در مورد دستورات خمینی نسبت به بیگانگان و دیپلماتها و غیره و عواقب اتفاقاتی که ممکن است نسبت به آنها صورت بگیرد، ایراد کرد. نتیجه این سخنرانی تغییر محسوسی در اوضاع بود. دکتر رجایی چند ساعت بعد به کنسولگری بازگشت و توضیح داد که ترتیباتی فراهم شده است که یک هواپیما ما را

ص: 83

روز بعد به تهران ببرد.

شب آخر در تبریز نمونه شبهای هفته های قبل از آن بود: تیراندازی در سراسر شب و بار دیگر آسودگیهای مشکوک در زیرزمین، ولی لااقل وضع اسیرکنندگان و حامیان ما رو به بهبود رفته بود. تا بامداد روز بعد آنها حتی به آن مرحله رسیده بودند که به 8 زندانی سابق و من اجازه دادند بیشتر مایملک شخصی خود را جمع آوری کنیم و آنها را به سرسرای ساختمان اداری ببریم، هر چند به من دستور داده شده بود چیزی همراه خود نبرم. حدود ساعت 10 بامداد اتوبوسی که قرار بود ما را به فرودگاه ببرد وارد شد و اندکی قبل از عزیمت من بود که دکتر رجایی نماینده کمیته به هر یک از ما اجازه داد که یک دست لباس اضافی همراهمان ببریم (8 زندانی سابق همه مایملک خود را در آتش سوزی زندان از دست داده بودند، و من به هر یک از آنها یک دست لباس از خودم به جای یونیفورم های زندان داده بودم.) بدین ترتیب ما توانستیم دو چمدان و چند ساک دستی با خود ببریم. در آخرین لحظه ممکن، دکتر رجایی همچنین به من گفت که من می توانم عکسهای خانوادگی و چند قلم نقره آلات همراه ببرم، بنابراین من به اتاق زیرشیروانی بازگشتم تا یک کیسه ای را پیدا کنم که چند روز قبل آماده کرده بودم. چون چند لحظه ای در ساختمان تنها بودم به سرعت فرصت آن را یافتم تا رادیوهای کنسولگری را خرد کنم و ساختمان را با کیسه ای در دست ترک کردم. پس از هرج و مرج و خطر در تمامی طول هفته سفر به تهران تقریباً ضد جو قبلی محسوب می شد. یک هواپیمای نیروی هوایی در فرودگاه تبریز در انتظار ما بود و پس از این که برای بار چندم مورد بازرسی قرار گرفت، ما ساعت یک بعد از ظهر رهسپار شدیم و یک ساعت بعد به فرودگاه مهرآباد رسیدیم. کارمندان نیروی هوایی ترتیب حمل و نقل ما را به سفارت دادند (در یک آمبولانس به طوری که هیچ کس در خیابانها جلوی اتومبیل ما را نگیرد) و ما در اوایل عصر 18 فوریه به سفارت رسیدیم. زندانیان اتریشی و استرالیایی و دو زندانی آلمان غربی به زودی به سفارتخانه های خودشان رفتند و چهار زندانی آمریکایی بلافاصله کارشان از طریق خروج دنبال گردید. (روز بعد ایران را ترک کردند) و من از آن پس در تهران باقی ماندم.

روغنی گفت که پانزده سال پیش، خمینی بعد از آزادی اش از زندان و قبل از تبعید به خارج از کشور چهار یا پنج ماه در خانه ی او زندگی کرده بود. در عکس اخیری از خمینی که در حال تکان دادن دست به مردم است، روغنی نیز شانه به شانه او ایستاده است. با وجود این، روغنی خودش مایل به گفتگو با سفارت بود و ابتدا این پیشنهاد را مطرح کرد.

3- پیام اصلی آقای روغنی این بود که دولت آمریکا از خمینی حمایت کند. او بر اساس اطلاعات دست اولی که داشت به ما اطمینان داد که خمینی «نه یک سیاستمدار است و نه یک دروغگو.» او یک مسلمان واقعی است. او از رژیم پهلوی جریحه دار است و بهتر از هر کس دیگری در ایران وسعت فسادی را که در دوره پهلوی رواج داشت، می دانست. او نمایندگی مخلص در میان همه اقشار جامعه دارد و قاطعانه در پی ریشه کن کردن مظاهر نفوذ خاندان پهلوی در کشور است.

4- بخش اعظمی از سخنان روغنی به توصیف تقوی و فضایل خمینی اختصاص داشت که مشاور سیاسی سفارت نیز به همه ی آنها اذعان کرد. مشاور سیاسی به انحای مختلف به روغنی یادآور شد که یک جنگ همه جانبه آشتی ناپذیر ممکن است موجب وخامت اوضاع شود و تأثیر ماندگار این مقابله را به مخاطره بیندازد. مشاور سیاسی گفت شاید بهتر باشد که خمینی کار سیاست را به سیاستمداران بسپارد؛ یعنی اشخاصی همانند بازرگان که همگی نسبت به شخص خمینی میانه روتر هستند. روغنی که ظاهراً با این بُعد از شخصیت خمینی آشنا بود نهایتاً این نکته را پذیرفت.

5- روغنی به این نکته اشاره کرد (همانگونه که دیگران نیز اشاره کرده بودند) که روسیه با چشمانی حریص به ایران نظر افکنده است. در حال حاضر نهضت اسلامی آنقدر قدرت دارد که بتواند کمونیست ها را خفه کند، ولی خدا می داند که در درازمدت چه اتفاقی خواهد افتاد؟ در حال حاضر، کمک دولت آمریکا به خمینی بسیار ضروری است. روغنی گفت که روس ها دارند از آب گل آلود ماهی می گیرند و تبلیغات ضد آمریکایی شان گوش شنوا پیدا کرده است، و هیچ مدافعی هم پیدا نمی شود. ولی مشاور سیاسی سفارت این ادعای روغنی را رد کرد و گفت هر چند رهبران ایران ماهیت اصلی نقش آمریکا را می دانند، ولی خمینی شخصاً سیاست های ضدآمریکایی دارد. مثلاً، آنها از نقش سیاست های حقوق بشرِ کارتر در رساندنشان به قدرت آگاه هستند. آنها نقش واقعی ژنرال هایزر را در ارتش می دانند ولی اجازه می دهند که طرفدارانشان تعبیری بسیار غلط از این مسئله ارائه بدهند و حتی آن را تشویق می کنند. شاید اینها همه فقط یک تاکتیک سیاسی باشد، ولی مثل این می ماند که در عین حالی که از آمریکا کمک می خواهید، آن را زیر مشت و لگد هم بگیرید. علاوه بر این، خمینی باید بداند که اگر او و همدستانش به قدرت برسند به آمریکا نیاز خواهند داشت؛ مگر اینکه بخواهند با اتحاد شوروی نزدیک تر شوند.

6- روغنی با بیشتر این استدلال ها موافق بود و اذعان داشت که تعبیر درستی از نقش

ص: 85

آمریکا نشده است، ولی سعی داشت شخص خمینی را از مسئولیت چنین چیزی مبری کند. او گفت یادش می آید که یک روز کنار خمینی نشسته بود و مردم شعارهای ضد آمریکایی می دادند، و او به خمینی گفته بود که چنین کاری درست نیست، و خمینی هم هیچ عکس العملی از خود نشان نداده بود.

7- روغنی پذیرفت که در این باره با خمینی صحبت کند و هر زمان که مناسب دید برای دیداری مجدد به سفارت بیاید. سولیوان

آمریکایی حمله می کنند. در شهر و حومه ی آن حکومت نظامی اعلام می شود.

یکشنبه 20 اوت 1978- 29 مرداد 1357 آتش سوزی فاجعه بار سینما رکس آبادان.

پنج شنبه 24 اوت 1978- 2 شهریور 1357 برپایی تظاهرات بر ضد رژیم پهلوی در بسیاری از شهرهای ایران.

شنبه 26 اوت 1978- 4 شهریور 1357 دولت آموزگار استعفاء می دهد و دولت شریف امامی بر سر کار می آید.

دوشنبه 4 سپتامبر 1978- 13 شهریور 1357 (عید فطر) برپایی تظاهرات گسترده در تهران پس از اتمام نماز عید فطر در تپه های قیطریه به سوی مرکز شهر.

پنج شنبه 7 سپتامبر 1978- 16 شهریور 1357 راهپیمایی عظیم تهرانی ها از نقاط مختلف شهر به سوی میدان آزادی (شهیاد سابق).

جمعه 8 سپتامبر 1978- 17 شهریور 1357 (جمعه سیاه) قتل عام بی رحمانه و ددمنشانه ی تظاهرکنندگان جوان در میدان شهدا (ژاله سابق). در تهران و 10 شهر دیگر حکومت نظامی اعلام می شود.

شنبه 16 سپتامبر 1978- 25 شهریور 1357 زلزله ی فاجعه بار طبس که طی آن کل شهر ویران شد و نزدیک به 20 هزار نفر در طبس و روستاهای اطراف آن جان خود را از دست دادند.

پنج شنبه 5 اکتبر 1978- 13 مهر 1357 خمینی به قصد کویت از شهر مقدس نجف خارج می شود. سپس از فرودگاه بغداد به پاریس پرواز می کند. امام خمینی آخرین مراحل انقلاب را قاطعانه از پاریس رهبری می کند.

چهارشنبه 11 اکتبر 1978- 19 مهر 1357 روزنامه های پرتیراژ تهران در اعتراض به سانسور دست به اعتصاب می زنند.

شنبه 14 اکتبر 1978- 22 مهر 1357 اعتصاب با پیروزی روزنامه ها پایان می پذیرد.

پنج شنبه 26 اکتبر 1978- 4 آبان 1357 آزادی نزدیک به 1000 زندانی سیاسی از جمله آیت الله طالقانی و منتظری دوشنبه 30 اکتبر - 8 آبان 1357 کارمندان شرکت نفت به کارمندان اعتصابی دولت می پیوندند.

شنبه 4 نوامبر 1978- 13 آبان 1357 نیروهای دولتی با گروههای سیاسی که در دانشگاه تهران تجمع کرده اند درگیر می شوند و تعدادی از مردم کشته می شوند.

ص: 87

یکشنبه 5 نوامبر 1978- 14 آبان 1357 برپایی تظاهرات گسترده در ایران در اعتراض به کشتار دانشگاه. عوامل رژیم با حمله به بانک ها، سینماها، و هتل های تهران در شهر هراس می افکنند و راه را برای روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری هموار می کنند. دولت شریف امامی استعفا می دهد.

جمعه 1 دسامبر 1978- 10 آذر 1357 (اولین شب ماه عزاداری محرم) مردم شروع به تظاهرات در بالای پشت بام ها و خیابان ها می کنند. بسیاری از مردم در میدان سرچشمه کشته می شوند.

یکشنبه 9 دسامبر 1978- 18 آذر 1357 (تاسوعا) راهپیمایی گسترده مردم تهران (و شهرستان ها) درحمایت از امام خمینی.

دوشنبه 10 دسامبر 1978- 19 آذر 1357 (عاشورا) برپایی یک راهپیمایی عظیم دیگر که در آن یک میلیون تهرانی از خیابان انقلاب (شاهرضای سابق) به سمت میدان آزادی حرکت کردند.

جمعه 29 دسامبر 1978- 8 دی 1357 امام خمینی آقای مهدی بازرگان را مأمور می کند تا به جنوب برود و با کارمندان اعتصابی شرکت نفت به منظور تأمین نیازهای داخلی مذاکره کند.

شنبه 6 ژانویه 1979- 16 دی 1357 دولت ازهاری استعفا می دهد و بختیار مأمور تشکیل کابینه جدید می شود.

چهارشنبه 20 دسامبر 1978- 29 آذر 1357 شصت و پنج استاد دانشگاه در اعتراض به بسته شدن دانشگاهها دست به تحصن در دانشگاه می زنند.

سه شنبه 16 ژانویه 1979- 26 دی 1357 محمدرضا شاه پهلوی به مقصد مصر و مراکش، ایران را ترک می کند.

چهارشنبه 17 ژانویه 1979- 27 دی 1357 تعدادی از تکنسین های نیروی هوایی در حمایت از نهضت اسلامی خمینی دست به اعتصاب غذا می زنند.

جمعه 19 ژانویه 1979- 29 دی 1357 (اربعین) راهپیمایی گسترده مردم تهران (و شهرستان ها) در پاسخ به دعوت روحانیان برای اثبات حمایتشان از رهبر انقلاب.

پنج شنبه 1 فوریه 1979- 12 بهمن 1357 بازگشت پیروزمندانه ی امام خمینی به ایران بعد از 15 سال تبعید در ترکیه، عراق و فرانسه.

دوشنبه 5 فوریه 1979- 16 بهمن 1357 امام خمینی، رهبر انقلاب ایران، مهدی بازرگان را نخست وزیر دولت اسلامی موقت

ص: 88

منصوب می کند.

شنبه 10 فوریه 1979- 21 بهمن 1357 گارد شاهنشاهی در اواخر شبانگاه جمعه به پایگاه نیروی هوایی در شرق تهران حمله ور می شود. این مسئله موجب حمایت گسترده ی مردم از تکنسین های نیروی هوایی، شورش مسلحانه، و سقوط پادگان ها در تهران و شهرستان ها می شود.

یکشنبه 11 فوریه 1979- 22 بهمن 1357 ارتش عقب نشینی می کند، رژیم پهلوی سقوط می کند و انقلاب اسلامی ایران پیروز می شود.

سفارت که در آن موقع آنجا بودند دستگیر شده اند و تصور می شود توسط «پلیس» خمینی صورت گرفته است. سفارت بطور فعال با افراد خمینی در تماس است ولی تاکنون هیچ تأییدیه ای به دست نیاورده است.

6- در یک گفتگو در ساعت 6:30 با سفارت به ما اطلاع داد که تعدادی از شهروندان غیرنظامی آمریکایی نیز دستگیر شده اند که احتمالاً جهت پرس و جو می باشد. اخبار ساعت 14:30 با بیانیه ای شروع شد که از مردم می خواست آرام بوده و فردا به سر کارهای خود بروند و از اذیت کردن خارجیها پرهیز کنند و اعلام کرد که فرودگاهها فردا باز خواهند شد.

ونس

گروه بیست نفری از مرکز فرماندهی ستاد مشترک هنگام شب در محیط سفارت پناه گرفته بودند.

4- در رادیو تلویزیون ملی علائم نفوذ بیشتر چپی ها به چشم می خورد و اخبار توده ای و چریکی نسبتاً به دفعات و شعارهای ضدآمریکایی گاه گاهی پخش می شود. ما اطلاع داریم که وقتی یک ایستگاه رادیویی شخصی شروع به دادن شعارهای ضدآمریکایی کرد، رادیو تلویزیون ملی به سرعت آن را دروغ نامید و گفت که دولت هیچ قصد حمله به آمریکاییها را ندارد و مردم باید از خارجیها حفاظت کنند. این با پیام شب گذشته خمینی به مردم که درخواست هشیاری در مقابل دردسرسازان می کرد و خصوصاً خواستار شد که به سفارت حمله نشود، تناسب دارد. او گفت که پیروزی بسیار نزدیک است ولی مردم بایدتا تحقق پیروزی، هوشیار باشند. رادیو تلویزیون ملی گزارش داد که گارد شاهنشاهی امروز صبح خود را تسلیم کرد.

5- هر سه کنسولگری اطلاع می دهند که اوضاع آرام و آمریکاییها ایمن هستند. تبریز به وسیله پلیسهای انقلابی حفاظت می شود و بعد از ظهر در انتظار بازدید آیت الله محل به همراه فرمانده ارتش است. اصفهان همچنان در اختیار مرکز فرماندهی آیت الله خادمی است. سربازان در پادگانهای خود منتظر فرمان دولت جدید می باشند. برخلاف گزارشهای گذشته، کنسولگری اصفهان به ما گفته است که درگیری در پایگاه هوایی و دیگر جاها تمام شده است. تیمهای (TAFT) سالم هستند. پلیس مردمی مانند جاهای دیگر کنترل را در دست دارد.

6- نقطه عطف انقلاب دیروز بعد از ظهر 11 فوریه زمانی روی داد که رئیس ستاد مشترک ارتشبد قره باغی در ملاقات خود با بختیار نخست وزیر و بازرگان نخست وزیر آینده موافقت نمود که ارتش را از شهر تهران فراخواند و کنترل شهر را به دست نهضت انقلابی بسپارد. این باعث شد که رئیس مجلس فوراً اعلام کند که پارلمان استعفاء داده و شب آن بازرگان در رادیو تعهدات خود برای (استقرار) دولت مسئول را تجدید کند. از بختیار خبری در دست نیست، بعضی شایعات حکایت می کند که او استعفا داده و بعضی دیگر نیز می گویند که خودکشی کرده است. استعفای او به عنوان یک واقعیت در حال جا افتادن است، اگرچه هیچ جا متنی منتشر نشده است. ما خبر داریم که کابینه بازرگان ممکن است امروز یا فردا اعلام گردد. در مطبوعات امروز عکسی از رئیس فرمانداری نظامی تیمسار مهدی رحیمی به چشم می خورد که توسط ارتش انقلاب دستگیر شده بود و بر طبق گزارشها تحت محاکمه قرار خواهد گرفت.

7- به ما گزارش رسیده که زندان جمشیدیه در هم شکسته شده بود و هویدا و نصیری و نیک پی همراه با دیگران به چنگ افتاده بودند. همچنین مطبوعات گزارش می دهند که مردم ترغیب می شوند به اینکه اسلحه را به ستاد دولت انقلاب مستقر در ناحیه ستاد خمینی واقع در محل ذکر شده در تلگرام مرجع الف و مدارس عمومی تحویل دهند. گفته می شود که حیاط آنجا مملو از اسلحه و تجهیزات دیگر ارتش و پلیس است.

8- قبل از ظهر به ساختمان آژانس بین المللی ارتباطات وارد شدند و آن را جستجو کردند.

ص: 91

هتل اینترکنتینانتال نیز تصرف شد و روزنامه نگاران داخل آن از اتاقهایشان بیرون و در یک جا گرد آورده شدند. گزارش شده که به هیلتون نیز راه یافته اند. کارمندان محلی (سفارتخانه) با مذاکره گروههای غارتگر غیرنظامیان را از تمنای خود به «بازرسی» محوطه سفارت منصرف کردند. تمام دستیاران عالی بازرگانان در ستاد انقلاب هستند و توسط صدها فرد مسلح که بدون کلمه عبور به هیچ کس اجازه نزدیک شدن را نمی دهند، محافظت می شوند. از آنجایی که شماره های تلفن مداوماً اشغالند، تمام مراکز فرماندهی عالی عملاً خارج از دسترسند. منبع (سفارت در) جناح مخالف (که خودش به سبب نداشتن کلمه عبور قادر نبوده راه یابد) به ما می گوید که تیمسارهای عالیرتبه نیز از جمله بدره ای فرمانده گارد شاهنشاهی که امروز صبح خود را تسلیم نمود همگی در ستاد انقلابند.

9- 25 تن از کارمندان آمریکایی فرماندهی ترابری هوایی (که یک کارمند سفارت در بین آنها است) توسط پلیس اسلامی جلب شده اند و سعی داریم که از طریق یک واسطه از اطرافیان خمینی به آنها دسترسی یابیم. تعداد بیشتری از آمریکایهای شخصی جمع آوری شده و به یک مکان مرکزی، احتمالاً ستاد خمینی و بازرگان برده شده اند که تصور می کنیم این برای بازپرسی از ایشان باشد. ظاهراً این یک جریان عمومی است.

10- تبریز در ساعت 2 پس از نیمه شب گزارش می دهد که تیراندازی بسیار در محل اتفاق می افتد که شاید برای شادمانی است. گزارش شده که حداقل دو عضو ساواک اوایل صبح امروز توسط مردم خیابانی بدون دادرسی در خیابان اصلی تبریز از درخت حلق آویز شدند. این گزارش را یک شاهد عینی داده است. سولیوان

3- طبیعی است که «دولت بازرگان» در این مرحله از پیروزی انقلاب نمی تواند تمامی مسایلی را که به وجود می آید، حل کند. در ارتباط با آمریکایی ها، عناصر میانه روی طرفدار خمینی، مثل ابراهیم یزدی نقش بسیار مفیدی در حفاظت از جان آمریکایی ها و تأمین امنیت سفارت داشته اند. کل پرسنل فرماندهی هوابرد نظامی را «بازداشت کردند» و پس از بازجویی خیلی کوتاه در مقر خمینی آنها را به سفارت بازگرداندند. عده ای دیگر را نیز دستگیر کردند، رفتار خوبی با آنها داشتند، و سپس آزادشان کردند. با وجود این، نیروهای مختلفی طرفدار خمینی هستند که احتمالاً یزدی و گروهش آنها را تحت کنترل ندارند، علاوه بر اینکه هم اینک نوعی رقابت بین چریک ها و نیروهای طرفدار خمینی دارد شکل می گیرد. نحوه حل و فصل این موضوع در روزهای آتی اهمیتی اساسی دارد.

4- مجدانه تلاش داریم با به اصطلاح «نیروهای امنیتی» گروه طرفدار خمینی تماس برقرار کنیم و بر آنها فشار آوریم تا به رفتار مناسبشان با آمریکایی ها ادامه بدهند، و به همین منظور از کانال های زیادی وارد عمل شده ایم.

5- این گزارش در حال حاضر قطعی نیست و با توجه به عدم اثبات بخش اعظمی از اخبار مندرج در آن، باید با احتیاط کامل آن را در نظر گرفت. سولیوان

بورژوازی در روسیه ی قبل از انقلاب مقایسه کرد. او خاطرنشان ساخت که غالباً تحولات اجتماعی عظیم از حوزه های مذهبی شروع می شود و سپس به حوزه های اجتماعی سرایت می کند. سخنران در ارتباط با احتمال مداخله شوروی در ایران یادآور شد که برژنف هشدار داده است که «آقایان، مراقب رفتارتان باشید» و گفت که پیمان سال 1921 [1300] بین ایران و شوروی حق اعزام نیرو را به ایران به منظور بازداشتن آمریکا از انجام فعالیت های خصمانه به شوروی می دهد. البته سخنران مزبور توضیح داد که تحت هیچ شرایطی اعزام نیروی نظامی به ایران از «اولویت های» شوروی نیست؛ و شوروی تنها زمانی به این امر مبادرت خواهد کرد که کشور سومی آن را تهدید کند، ولی اگر مسئله ی فعالیت های ضدانقلابی در میان باشد، شوروی حق مداخله نخواهد داشت. (توضیح: احتمالاً بیانگر این امیدواری اتحاد که رویدادهای ایران تأثیری موج گونه در جهان اسلام داشته باشد) سخنران یادآور شد که خمینی ظرف 15 سال گذشته آمریکا را تهدید اصلی برای نهادهای اسلامی و تلویحاً آن را خطرناکتر از کمونیسم دانسته است.

3- روابط آمریکا- شوروی. سخنران خیلی محتاطانه درباره ی چشم انداز مذاکرات کنترل تسلیحاتی در حوزه های مختلف ابراز امیدواری کرد. او طبق معمول خوش بینی خود را به تغییر نگرش آمریکا نسبت داد. او گفت: «به نظر می رسد که آمریکا دارد با واقع بینی بیشتری به مسئله صلح نگاه می کند.» با وجود این، او هشدار داد که حرکت به سمت جناح راست در آمریکا همچنان ادامه دارد و محافل با نفوذی در این کشور سعی دارند بین کشورها و احزاب کمونیست در درون و بیرون بلوک مشترک المنافع سوسیالیستی تفرقه بیندازند. اظهارات دوستانه رئیس جمهور [آمریکا] درباره لهستان و رومانی بیانگر امیدواری او برای سردشدن روابط این دو کشور با اتحاد شوروی است. استراتژی اخیر کمیسیون سه جانبه در وادار کردن شوروی به نشان دادن واکنش نسبت به طرح های آمریکا، از جمله مسابقه ی تسلیحاتی، مورد حمایت مقاماتی چون برژینسکی و معاون رئیس جمهور، موندال، و دیگران است. حتی اگر پیمان سالت امضا شود، به معنای کاهش بودجه نظامی و یا توقف ساخت تسلیحات جدید نخواهد بود. تصویب پیمان سالت از سوی سنای [آمریکا] نیز چندان قطعی نیست زیرا 30 سناتوری که می گویند به آن رأی مثبت خواهند داد شرط گذاشته اند که تنها در صورتی این کار را خواهند کرد که پیمان «خوبی» باشد، و بسیاری از سناتورها ازجمله آنهایی که اخیراً از اتحاد شوروی دیدار کرده اند، گفته اند که به پیمان رأی نخواهند داد.

4- چین. سخنران طبق معمول با لحن خصمانه ای درباره ی چین و دیدار اخیر معاون نخست وزیر آن کشور، تنگ شیائو پنگ، از آمریکا صحبت کرد ولی نکات نسبتاً تازه ای را نیز بیان کرد. (توضیح: احتمالاً بیانگر امیدواری اتحاد شوروی از اینکه ایالات متحده و چین نتوانند در بین کشورهای اروپای شرقی شکاف و تفرقه بیندازند.) سخنران اختلاف نظر اتحاد شوروی با رومانی و یوگسلاوی را بر سر روابطشان با چین چندان مهم ندانست و گفت که قصد

ص: 94

بخارست و بلگراد گذاشتن تأثیر مثبت بر چین است. سخنران مزبور زمان دعوت از تنگ شیائو پنگ به آمریکا را که دقیقاً قبل از امضای احتمالی پیمان سالت صورت گرفته است (و انتقاد کیسینجر در این ارتباط)، و اینکه برژینسکی توصیه کرده بود که برخی اطلاعات سرّی در مورد توان نظامی آمریکا را در اختیار چین بگذارند، و قبول بند آنتی- هژمونی در اعلامیه طرفین را نمونه ای از بداخلاقی های آمریکا دانست. می توان پیش بینی کرد که از نظر آنها نگرش آمریکا با نگرش صدراعظم اشمیت که به هم پیمانان خود در کنفرانس گوادلوپ اطلاع داد که اتحاد شوروی در روابط با دولت های آزاد از چین پیشی گرفته است، متفاوت است. سخنران (با اشاره به مطبوعات غربی) پرسید مگر آمریکا تا کجا می تواند بدون برهم زدن توازن روابطش با اتحاد شوروی و چین، سیاست طرفداری از پکن را دنبال کند؟ [5]- سخنران درباره فعالیت های نظامی چین به تشکیل یک حوزه نظامی غربی جدید اشاره کرد و مدعی شد که چین دارای موشک هایی با بُرد 10 هزار کیلومتر [عیناً] است. در عین حال، او جنگ با چین را بسیار بعید دانست و (با اشاره به گزارش های ژاپن) گفت که حتی اگر چین به هانوی حمله کند، این حمله چندان گسترده نخواهد بود. سخنران در پاسخ به این سئوال که موازنه نسبی قوا بین چین و ویتنام را چگونه ارزیابی می کند گفت که ویتنامی ها، نیروی نظامی قوی، با تجربه، و مجهزی دارند، و علاوه بر آن از جنگده های فانتوم آمریکایی نیز بهره می گیرند. (توضیح: نوع صحبت های سخنران درباره جنگ احتمالی بین چین و ویتنام مطابق با پیش بینی های گزارش سفارت آمریکا در مسکو شماره 3355 است، و احتمالاً جنبه تبلیغاتی دارد- یعنی کم اهمیت جلوه دادن شدت بحران، گفتن این مسئله که هانوی آنقدر قوی هست که به تنهایی از عهده چین بربیاید، و پرهیز از ذکر روابط ویتنام و شوروی و یا درگیری آمریکا و چین بر سر ویتنام، که ممکن بود مسئله مسئولیت شوروی در صورت وقوع جنگ را مطرح کند.) بوکانان

3- به موازات تلاش ناظران سیاسی برای یافتن شواهد و مدارکی جهت تأیید نظراتی که دفتر حفاظت منافع آمریکا نیز با آنها موافق است، احتمال می دهیم که شایعه نارضایتی شیعیان همین روزها رواج پیدا کند. در همین ارتباط، اقداماتی که انتظار می رفت دولت عراق تحت هر شرایطی انجام دهد، حالا با حاکم شدن خمینی در ایران معنا و مفهوم تازه ای پیدا کرده است؛ مثلاً سفر صدام حسین به بصره (که در گزارش جداگانه ارسال شده است) که احتمالاً به منظور جلوگیری از بروز مشکل در این استان صورت گرفته است.

4- به همین دلایل است که قدری نسبت به گزارش هایی که در مورد انتشار عکس های خمینی در نجف و کربلا مخابره شده است، شک و تردید داریم. بخش سیاسی می گوید که عکس های مزبور چند روز پیش از سقوط دولت بختیار در این دو شهر پخش شده بود. مقامات عراقی خواستار جمع آوری عکس ها شده بودند، و طبق خواست آنها عکس ها جمع آوری شد، ولی بعد از رفتن آنها از محل عکس های مزبور دوباره پخش شد. البته جزئیات بیشتری را به این رویداد نسبت می دهند که از نظر ما بعید به نظر می رسد، مثلاً گزارش تظاهرات مردم و تیراندازی.

5- ما همچنین مطلع شده ایم که دولت عراق اجازه توزیع چند مجله خبری غیرعرب زبان را داده است که عکس خمینی را بر روی جلد خود چاپ کرده بودند. این امر می تواند یکی از دلایل رواج شایعه ی مربوط به عکس های خمینی باشد. علاوه بر این، معلوم است که عراق نمی خواهد از مردی که آن سوی مرزهایش حاکم است و احتمالاً در آینده به راحتی نمی تواند او را ندیده بگیرد، غافل بماند. با وجود این، رژیم عراق تا زمانی که این گزارش تهیه می شود، هنوز جمهوری اسلامی خمینی را به رسمیت نشناخته است.

6- در جامعه نیز راهی برای تأیید صحت این شایعات وجود ندارد مگر اینکه این حرف ها را از یک شاهد عینی و یا منبع خبری دسته دوم موثق بشنویم. هر چند دلایل نگرانی عراقی ها از مسئله شیعه برای ما کاملاً قابل درک است، ولی واقعاً نمی توانیم باور کنیم که رویدادها اینقدر سریع و عمیق در نجف و کربلا اتفاق افتاده باشد. با وجود این، نباید فراموش کرد که این دو شهر احتمالاً پذیرای بیشترین تعداد پناهندگان ایرانی است (به نظر فرانسوی ها نزدیک به 100 هزار نفر) که در طول سالهای تبعید خمینی به عراق نقل مکان کردند. چون دو شهر فوق از مقدس ترین شهرهای شیعه هستند و بروز مشکل در آنها، اگر مشکلی بروز کند، کاملاً منطقی به نظر می رسد.

7- مشاهدات عینی دو هفته پیش مأموران دفتر حفاظت منافع آمریکا از دو شهر کربلا و نجف حاکی از این بود که هیچ نشانه ای از نارضایتی شهروندان، چه مذهبی و چه غیرمذهبی، در این دو شهر وجود ندارد. البته آنها طی دیدار بعدی شان از این ناحیه که سه روز دیگر انجام می شود، شاید علایمی از نارضایتی ببینند.

پک

سند شماره 58 محرمانه13 فوریه 1979- 24 بهمن 1357 از: سفارت آمریکا، آنکارا - 1303به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.

موضوع: روابط ترکیه و ایران 1- (بدون طبقه بندی) این سند فقط ارائه دهنده یک گزارش است و هیچ اقدام خاصی لازم نیست.

2- (بدون طبقه بندی) خلاصه: موضع ترکیه این است که با کشورها رابطه دارد و نه دولت ها، بنابراین مسئله به رسمیت شناختن رژیم ایران اصلاً مطرح نیست. اجویت با انتشار بیانیه ای برای دولت جدید ایران آرزوی موفقیت کرد. کارمندان سفارت ایران، به استثنای سفیر، وفاداری خود را به دولت جدید ابراز کردند. پایان خلاصه.

3- (محرمانه) یکی از مسئولان سفارت روز 13 فوریه با مدیر اجرایی سنتو و رئیس بخش ایران، مدحت بالکان، دیدار کرد تا رویکرد دولت آمریکا را در مورد روابط با رژیم جدید ایران به اطلاع او برساند. بالکان گفت که سیاست ترکیه در چنین مواقعی مشابه سیاست آمریکاست: ترکیه کشورها را به رسمیت می شناسد و نه دولت ها، و به همین دلیل اصلاً مسئله شناسایی دولت جدید ایران مطرح نیست. بالکان نمی دانست که آیا سفارت ترکیه با دولت بازرگان تماس گرفته است یا خیر، و اینکه آیا ترکیه بیانیه ای رسمی درباره سیاستش در قبال شناسایی [دولت جدید ایران] صادر خواهد کرد یا خیر.

4- نخست وزیر اجویت طی انتشار بیانیه ای برای «دولت جدید» ایران آرزوی موفقیت کرد. او خاطرنشان ساخت که عصر جدیدی در ایران آغاز شده و ماهیت دموکراتیک نهضت مردمی ایران مشخصه این عصر خواهد بود. ترکیه تا بحال سیاست عدم مداخله را در امور داخلی ایران دنبال کرده و به کشورهای دیگر نیز توصیه کرده است که همین سیاست را پیشه کنند. رویدادهای اخیر ثابت کرد که مردم ایران توان حل مشکلات خود را دارند و سطح بلوغ سیاسی آنها این مسئله را تضمین می کند.

ترکیه بر اساس دوستی تاریخی و دیرینه اش با ایران برای گسترش روابط بین دو کشور تلاش خواهد کرد.

5- در همین حال، کارمندان سفارت ایران روز 12 فوریه وفاداری خود را به دولت جدید ایران اعلام کردند و در تخریب مظاهر رژیم گذشته به جمع دانشجویان پیوستند. با وجود این، سفیر ایران، باتمانقلیچ، به دانشجویان نپیوست و مسئولیت هایش را به کنسول ایران، پرویز منصور مؤید واگذار کرد.

کنسول ایران نیز با خواندن بیانیه ای به نمایندگی از کارمندان سفارت حمایت خود را از انقلاب ایران به رهبری خمینی ابراز داشت.

اسپیرز

سند شماره 59 محرمانه 13 فوریه 1979- 24 بهمن 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2063به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.

موضوع: گزارش وضعیت امنیتی - سیاسی، 13 فوریه 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: تهران دارد آرامش خود را باز می یابد و نشانه هایی از بازگشت وضعیت عادی به آن مشهود است که گاه با درگیری گروههای مسلح به هم می خورد. گروههای سازمان نیافته به خانه ی آمریکاییان در اصفهان حمله کردند و بی سیم ها را به سرقت بردند. آیت الله خادمی که همکاری خوبی با کنسول دارد، به آرام کردن اوضاع بسیار کمک کرد. «پاسدارانی» که در ایست های بازرسی خیابان های اصفهان هستند، چندین آمریکایی را مورد بازرسی قرار دادند. مردم امروز ساعت 13:05 (به وقت محلی) به خانه های تیمی «تافت» حمله کردند و دستگاههای بی سیم SSB را به سرقت بردند. با حمله گروههای مسلح به خانه مقامات سابق دولت و پلیس در تبریز، صدای تیراندازی های شدیدی در اطراف کنسول گری آمریکا شنیده می شود، ولی کنسول آمریکا همچنان تماس خود را با مقامات مذهبی و نظامی شهر که با یکدیگر همکاری دارند، حفظ کرده است. دولت ایران همچنان تلاش دارد کنترل کشور را به دست بگیرد و اعلام کرده است که کابینه دولت را به زودی معرفی خواهد کرد. منابع دولتی گزارشی از مصاحبه ی مطبوعاتی رئیس جمهور کارتر منتشر کرده اند که در اینجا مورد استقبال قرار گرفته و مثبت تلقی شده است. پایان خلاصه.

3- امروز تهران عمدتاً آرام و مغازه های نسبتاً زیادی باز بود، مردان مسلحِ کمتری در خیابان ها بودند، و ظاهراً وضعیت عادی دارد به شهر باز می گردد. با وجود این، کاملاً مشخص است که دولت جدید در کنترل گروههای سازمان نیافته متشکل از شهروندان مسلح که شور انقلابی وجودشان را تسخیر کرده است، مشکل دارد. گزارش هایی از درگیری گروههای غیرنظامی رقیب به دستمان رسیده است. کارمند سفارت می گوید که میدان تجریش امروز وضعیتی عادی داشت و مردم در حال انجام امور روزانه شان بودند.

4- ساختمان سازمان ارتباطات بین المللی هم اینک در دست گروه مسلحی است که منابع نزدیک به دولت آنها را چریک های فدایی خلق (چپگرا) معرفی کرده اند. عکاس سازمان ارتباطات بین المللی که از ماجرا بی خبر بود امروز صبح طبق معمول به محل کارش رفت و بازداشت شد و به مدت سه ساعت شدیداً مورد بازجویی قرار گرفت. وقتی بازداشت کنندگانش برای تماس تلفنی از ساختمان خارج شدند، او را نیز رها کردند (از قرار معلوم تلفن های ساختمان کار نمی کند). از اواسط روز، شمار زیادی از غیرنظامیان مسلح در اطراف زندان اوین تجمع کرده اند و مبادرت به تیراندازی هوایی می کنند، ولی گاهی نیز اسلحه ی خود را به سوی هتل هایت که برخی آمریکایی ها در آن ساکن هستند، نشانه می روند.

ص: 98

5- تا جایی که می دانیم هیچ یک از اتباع آمریکا (به غیر از موریس، خبرنگار لُس آنجلس تایمز) صدمه ندیده اند، و ظاهراً همه در امن و امان هستند.

6- بیشترین خطرات امنیتی فعلاً در شهرستان ها که هنوز هیچ مقام رسمی ای کنترل را در آنها به دست نگرفته است، وجود دارد. کنسول آمریکا در تبریز می گوید که تیراندازی های اطراف کنسولگری تبریز ساعت 13:30 شروع شد، و ظاهراً به این دلیل بود که مردم مسلح به خانه های مقامات سابق دولت و پلیس ریخته اند. مدیر و معاون سازمان آب امروز صبح «دستگیر» شدند. تیراندازی ها امروز کمی بعد از آن شروع شد که محافظان اسلامی کنسولگری پُست خود را ترک کردند (و به مترینکو گفتند خیلی زود برمی گردند) تا جلوی آتش زدن خانه ی یک افسر پلیس را که نزدیک کنسولگری بود، بگیرند. مترینکو می گوید که یک فرمانده ارتش (که با رهبر مذهبی محل متحد شده) به او اطلاع داده است که ارتش دارد برای برقراری نظم از پادگانها به شهر می آید. او همچنین می گوید که مسئول اسلامی یکی از مناطق (شهر به چند منطقه تقسیم شده و سعی بر این است که یک ساختار رهبری ایجاد شود) به ملاقاتش آمده و از طرف آیت الله قاضی طباطبایی نیز نامه ای کتبی حاوی سلام های گرم دریافت کرده است. آیت الله طباطبایی از او خواسته است تا در تبریز بماند و کنسولگری را بازگشایی کند و همچنین به خاطر مساعدت هایش در اعزام دانشجویان تبریزی به آمریکا از او تشکر کرده است. به دلیل ادامه تیراندازی ها، مترینکو مجبور شد تلفن را قطع کند و به یک مکان امن تر برود.

7- گزارش هایی مبنی بر ایجاد مشکلات امنیتی از سوی گروههای غیرنظامی سازمان نیافته و مسلح در شهر اصفهان دریافت کرده ایم. یکی از این گروهها ساعت 11:30 امروز به شهرک مسکونی آمریکایی ها به نام خانه اصفهان یورش برد، بعد از خلع سلاح نگهبانان به تیراندازی هوایی در محوطه ی آن پرداخت. آنها همچنین پنج بی سیم دستی دو طرفه و یک دستگاه SSB نظامی را به سرقت بردند. گفته می شود که جمعیت مزبور به دنبال تیمسار خسروداد (که دستگیر شده است) و تیمسار شهناز (که او نیز طبق گزارش ها دستگیر شده است) بودند. بیشتر تیراندازی ها هوایی بود. ولی کنسول آمریکا در اصفهان، مک گافی، حداقل یک گزارش تأیید شده از تیراندازی مردم به سوی 2 سرنشین آمریکایی یک خودرو (که به خطا رفت) و تیراندازی به یک آمریکایی دیگر مخابره کرده است. کنسول آمریکا توانست با آیت الله خادمی تماس بگیرد و از او بخواهد تا نمایندگانی را به منطقه اعزام کند. نمایندگان فوق توانستند یک بی سیم دستی را از مردم پس بگیرند، اوضاع را آرام کنند، و جمعیت را متفرق سازند. نمایندگان مزبور همچنین قول دادند که بقیه بی سیم ها را برگردانند. با وجود این، مردم هنوز بی سیم ها را در اختیار دارند و هر وقت کسی بخواهد با بی سیم صحبت کند با سر دادن شعارهای ضد آمریکایی کل شبکه گرومن را مختل می کنند. در مورد وضعیت آمریکایی ها گزارش شده است که آنها قدری آرام گرفته اند ولی بسیار مضطرب هستند. کنسول هنوز تلاش

ص: 99

می کند با آزاد کردن کامیون های شرکت هلی کوپترسازی بل بتواند اسباب اثاثیه اتباع آمریکایی را به شهر ک اقماری شاهین شهر انتقال دهد. ظاهراً هنوز وضعیت به دلیل جنگ قدرت بین آیت الله خادمی و یک روحانی دیگر به نام آیت الله طاهری که دستگیری اش موجب شورش های ماه اوت در اصفهان شد، پیچیده است.

8- کنسول می گوید که حدود 1600 آمریکایی (که در حدود 700 نفرشان از بستگانِ آمریکاییِ ایرانی و بالعکس هستند) در اصفهان مانده اند.

9- شب گذشته مردم به زندان اصفهان حمله کردند و آن را به آتش کشیدند. در این حمله 2 زندانبان کشته و 1400 زندانی آزاد شدند. دو زندانی آمریکایی نیز هم اکنون در منزل کنسول آمریکا، مک گافی، هستند که یکی از آنها خودش به منزل او آمده ولی یکی دیگر را نمایندگان آیت الله خادمی به آنجا آورده اند. آیت الله به او گفته است که دو آمریکایی مزبور می توانند بروند، ولی کنسول هنوز نمی داند با آنها چه بکند.

کنسول می گوید که عده ای سرباز یونیفورم پوش غیرمسلح شعار می دهند «ما همه سرباز توایم خمینی» و غیرنظامیان مسلح نیز در ایست های بازرسی خیابانی عابران را بازرسی می کنند، که طی این بازرسی ها لوازم شخصی چند آمریکایی، از جمله بی سیم، از آنها «ضبط» شده است. کنسول می گوید ظاهراً آیت الله خادمی نسبت به دیگران قدرت بیشتری در اصفهان دارد، ولی گویا فقط نمایندگانش و مردم تا جایی که صدایش می رسد حرفش را گوش می دهند. از قرار معلوم هنوز هیچ نماینده ای از سوی دولت در تبریز معرفی نشده است.

10- کنسول آمریکا در اصفهان می گوید که امروز ساعت 13:05 به وقت محلی داشتم با دستگاه SSB با ساختمان تافت در شیراز صحبت می کردم که یک گروه مسلح وارد ساختمان تافت شد و بی سیم را ضبط کرد. کنسول آمریکا در شیراز از آن زمان به بعد با ساختمان تافت تماس گرفته است (آنها هنوز یک بی سیم دارند) و دریافته است که آنها آرام هستند و قصد دارند همانجا بمانند.

11- کنسول آمریکا در شیراز می گوید که شهر آرام بوده است. مشکل پایگاه هوایی این است که هیچ مقام مسئولی آنجا نیست. کنسول به طور غیرمستقیم با آیت الله محلاتی تماس داشته و «سر و صداهای دوستانه ای» شنیده است، ولی آیت الله محلاتی هنوز تمایلی به تماس مستقیم با کنسول نشان نداده است.

12- اخبار متفرقه: رادیو و تلویزیون ایران با هیجان زیاد خبر «شناسایی» دولت بازرگان را از سوی سازمان آزادیبخش فلسطین و برخی کشورهای دیگر، از جمله اتحاد جماهیر شوروی پخش کردند. اظهارات رئیس جمهور کارتر درباره ی ایران که در یک مصاحبه ی مطبوعاتی ایراد کرده بود، نیز پخش می شود. منابع دولتی می گویند که استقبال زیادی از سخنان کارتر شده است. خبر موثق داریم که نخست وزیر پیشین ایران، بختیار، در دست نیروهای خمینی است و رفتار خوبی با او می شود. بر اساس گزارش ها، همه زندانی ها به غیر از 4 شخصیت معروف از

ص: 100

زندان جمشیدیه گریخته اند. ارتشبد نصیری، نخست وزیر سابق هویدا، شهردار تهران نیک پی، و شهردار یک منطقه ی دیگر در بازداشت به سر می برند. نصیری کتک زیادی خورده بود، ولی می گویند وقتی که او را سوار خودرو می کردند تا به زندان منتقل کنند مردم به جانش افتاده بودند. می گویند جسد فرمانده ی گارد شاهنشاهی، تیمسار بدره ای، معاونش تیمسار بیگلری، و تیمسار جعفریان در وزارت دادگستری است. سرلشگر احمدعلی محققی موقتاً فرمانده ی ژاندارمری، و تیمسار نوروزی رئیس شهربانی و سپهبد سیدسجاد[سعید] مهدیون، فرمانده سابق فرماندهی پدافند هوایی، موقتاً فرمانده ی نیروی هوایی معرفی شده اند. اخبار ساعت 2 رادیو اعلام کرد که سپهبد قرنی از همه افسران خواسته است که امروز خود را به مقر ستاد ارتش معرفی کنند (یونیفورم اختیاری است) و فردا نیز با یونیفورم هایشان به سر کارهایشان بازگردند. اخبار همچنین اعلام کرد که «کمیته دانشگاهها» از کلیه کارمندان دانشگاهها خواسته است که فردا با در دست داشتن کارت ها شناسایی شان سر کار بیایند. و نیز رادیو اعلام کرد همچنان افسران ارتش را به مقر خمینی بیاورند و بعد از بازجویی رها کنند.

13- رادیو و تلویزیون ملی ایران اخیراً گزارش داد که تیمسار رفعت و تیمسار ضرغامی سعی دارند با یک هواپیمای ویژه کشور را ترک کنند، و با دادن شماره پلاک هواپیما از غیرنظامیان مسلح خواستند تا به فرودگاه رفته و هواپیمای مزبور را متوقف سازند. کمی بعد از آن تیمسار رفعت با رادیو و تلویزیون ایران تماس گرفت و گفت که در دفتر کارش نشسته است، و اینکه هم اکنون بازنشسته شده و رئیس شرکت هواپیمایی پارس است، و چندی پیش وفاداری خود را نسبت به خمینی ابراز داشته است. سولیوان

برقراری روابط خوب امیدوار است.

3- هم وان ول و هم سفیر انگلیس تصور می کردند که دولت جدید به تأمین نفت برای غرب ادامه خواهد داد ولی مقدار آن را کاهش می دهد. وان ول همچنین گفت که دولت آلمان نیز تصور می کند می تواند حداقل بعضی از پروژه های صنعتی خود در ایران را ادامه دهند.

استوسل

نزدیک کوهها قرار دارند که آب لازم را برای آنها تأمین می نمایند.

- جمعیت. جمعیت ایران 5/32 میلیون نفر است که 7/15 میلیون آن در مناطق شهری سکنی دارند. جمعیت تهران حدود 5/4 میلیون نفر است (از سال 1966تاکنون حدود 50% رشد داشته است. در آن زمان 3 میلیون نفر بوده اند.) سایر شهرهای بزرگ عبارتند از: اصفهان، مشهد، تبریز و شیراز، همگی دارای جمعیتی بیش از 000/400 نفر هستند.

- گروههای نژادی. حدود 72% از مردم ایرانی و 22% ترکمنی هستند و مابقی عرب های سامی و سایر اقلیت ها را تشکیل می دهند. حدود 98% آنها مسلمان هستند. برآورد مردم بی سواد آن به طور تخمینی بین 65% تا 80% است.

- اقتصاد. 23% از تولید ناخالص ملی حاصل از فرآورده های نفتی است. تورم سالیانه بین 7- 14% در نوسان است. کمبود محسوس نیروی انسانی متخصص وجود دارد.

- دولت. قبلاً حکومت سلطنتی بوده است. در تئوری، ایران یک کشور مشروطه سلطنتی بود، ولی در حال حاضر شاه قدرت سیاسی انحصاری خود را بر تمام امپراتوری اعمال می نماید. در 6 نوامبر 78، پس از ناآرامیهای گسترده و خرابی های مردمی در سطح کشور، او به طور موقت یک دولت نظامی تشکیل داد. در اوایل ژانویه 79، شاه برای استراحت از ایران خارج شد. (توبی سولیوان شرح مفصلی در مورد تحولات و وضعیت کنونی ارائه خواهد نمود.) - قدرت نیروهای نظامی. نیروی زمینی 200000 نفر، گارد شاهنشاهی 18000، نیروی دریایی 15400، نیروی هوایی 58500، ستاد مشترک 7000 نفر.

نیروهای مسلح شاهنشاهی قدرتمند و با نفوذ هستند زیرا فرماندهی مستقیم آنها با شاه است و دوم اینکه شاه از آنها به عنوان وسیله قدرت سیاسی خود استفاده می نماید. من قبلاً باید متذکر می شدم که تقریباً از انضباط خوبی برخوردار هستند، وفادار به تاج و تخت سلطنت و عموماً طرفدار غرب هستند. این تجزیه و تحلیل در مدت چند هفته اخیر تغییر کرده است.

- گروه های تروریستی. با وجود اینکه معمولاً جراید ایران از آنها کلاً به عنوان گروههای مارکسیست - اسلامی یاد می کنند، در واقع گروههای اصلی عبارتند از:

- مجاهدین خلق ایران مسئول حملات به آمریکاییان در ایران. در سال 1961 بر پایه مذهبی تشکیل شد. در حال حاضر، کادر رهبری این گروه عمدتاً مارکسیست هستند ولی اکثریت اعضاء رده پایین و متوسط آن مسلمان و مذهبی می باشند.

- چریکهای فدایی خلق با شروع کار در سال 1970 این گروه مارکسیست تندرو و انقلابی هستند. تاکنون آمریکاییان مقیم ایران اهداف مستقیم آنان نبوده اند.

III - سازمان بخش 72- مأموریت و مسئولیت های خدماتی - محدوده اختیارات عملیاتی و قدرت آن در سراسر کشور است. قسمت انشعابی از آن

ص: 103

یعنی ناحیه 7201 مسئول استانهای اصفهان و فارس می باشد. (شامل دو شهر اصفهان و شیراز می گردد که بیشترین تعداد آمریکاییان در این دو شهر خدمت می نمایند). گستره مسئولیتهای بخش 572 منطقه ای به وسعت مجموعه تمام دیگر قسمتهای تحت فرماندهی نیروی هوایی ایالات متحده در اروپا به استثناء ترکیه می باشد.

- دایره تحقیق ویژه تنها آژانس کارآگاهی، حفاظتی و ضداطلاعاتی وزارت دفاع در سطح کشور است و خدمات لازم را برای کلیه پرسنل وزارت دفاع را تأمین می نماید.

- با وجود اینکه تعداد 13 نفر کارآگاه سازمانی رسمی دارد، در حال حاضر فقط 9 کارآگاه در آنجا مأمور شده اند (2 نفر در بخش 7201). این رقم قابل مقایسه با جمع 6 نفر کارآگاه در سال 76 است.

- در واقع، این قسمت از اول اکتبر 78 دارای 18 نفر پرسنل رسمی متشکل از 13 مأمور، 3 نفر متخصص اداری، یک نفر سکرتر و یک نفر مترجم، مصاحبه کننده، است. این افزایش پرسنل متعاقب بررسی های تیم بررسی نیروهای انسانی اعزامی از وزارت دفاع در ژانویه 78 به تصویب رسیده است. 6 تا 7 نفر مأمور موقت برای 30 تا 60 روز از حدود اول اکتبر 78 نیز گمارده شده اند.

- جدول استاندارد سازمانی این واحد شامل قسمت فرماندهی، دبیرخانه، سه بخش و یک واحد تابعه می باشد. بخش ها شامل بخش اداری به ریاست استوار یکم وان و یک متخصص پشتیبانی (سرپرستی کلی یک مترجم، مصاحبه کننده محلی) به ریاست DCO ، بخش عملیات را سرگرد مسیگ به عهده دارد.

ریاست DCO ، بخش عملیات فعالیت های تخصصی ضداطلاعات را نیز به عهده دارد. IVOC (دو نفر مأمور)، IVOA (2 نفر مأمور). سرگرد مسیگ سرپرستی ستاد را در کلیه موارد تحقیقاتی و کارآگاهی انجام می دهد. سومین واحد، بخش کارآگاهی (تحقیقاتی) است، که توسط باب وارک اداره می شد. (در 8 دسامبر 78 رفته است).

این واحد جرائم روزانه، دزدی ها و بررسی سوابق پرسنلی ما به عهده دارد. فعالیت های حفاظت امنیتی (تحقیقات ضدتروریستی) توسط پرسنل بخش کارآگاهی به سرپرستی جیم موراسکی انجام می شوند.

پشتیبانی PSO توسط سایر پرسنل قسمت در صورت لزوم انجام می شود. در نظر است بخش پشتیبانی با 2 نفر پرسنل متخصص IVOS برقرار گردد.

- پرسنل وزارت دفاع ایالات متحده در ایران. در تاریخ 30 نوامبر 78 جمعاً 1165 نفر، 910 نفر نظامی، 225 نفر غیرنظامی، همچنین 665 نفر FLS'S و 1520 نفر وابستگان به وزارت دفاع هستند.

- مستشاری، کمک های نظامی، در ماههای اخیر بر برنامه های مدیریت متمرکز شده بود که بیش از همه سیستم های فرماندهی، کنترل و پدافند هوایی بودند.

ص: 104

- زمان ترخیص قابل ملاحظه ای دارد: از زمان امضاء LOA ، 4 سال به طول می انجامد تا تجهیزات وارد کشور شوند.

- دولت ایران سالیانه یک صد و ده هزار دلار 110000 دلار به هر نفر نظامی آمریکایی در ایران می پردازد.

- بیشترین پرسنل نظامی ایالات متحده در ایران به مستشاری، کمک های نظامی، به عنوان مشاور یا عضو تیم های کمک های آموزشی عملی تافت اعزام می شوند. (مأموریت آنها در داخل ایران به تافت یا فعالیتهای کمکهای امنیتی تقسیم می شود). (به یادداشت مراجعه کنید)(1) - فعالیت ها و عوامل وزارت دفاع در ایران عبارتند از:

1- گروه کمک ها و مشاوره نظامی- پرسنل ستاد (55) قسمت زمینی (55) قسمت دریایی (19)، قسمت هوایی (55)، جمع 184 نفر.

2- تیم مشاورت های آموزش عملی تافت - سه قسمت به علاوه اف14 و آی - هاوک- اصلاح شده- جمع 315 نفر.

3- نیروهای آمریکا: (124 نفر نظامی) پشتیبانی عمده را تأمین می نماید نظیر فعالیت های اداره امور داخلی شامل پرسنل، امور مالی، پشتیبانی لجستیکی و تدارکات. سرهنگ بارلو، فرمانده نیروهای آمریکا نزدیک ترین فرماندهی ما در حد یک فرمانده پایگاه است.

4- کمیسری، خدمات پزشکی فرماندهی ترابری نظامی ایالات متحده آمریکا، و سایر بخش ها.

- پرسنل نظامی ایالات متحده، به 28 واحد تیم تافت، فعالیتهای کمک های امنیتی، در بیش از 15 نقطه دور افتاده کشور مأمور شده اند. (214 نفر پرسنل)، بیشترین تمرکز خارج از تهران عبارتند از اصفهان (49 نفر) شیراز (30 نفر) ، بوشهر (37 نفر) ، بندرعباس (36 نفر) ، وحدتی (22) و شاهرخی (16 نفر). (به یادداشت مراجعه شود.) - قسمت 72 با آژانس های متعدد ایالات متحده از جمله، افسر امنیتی منطقه ای و دفتر وابسته دفاعی در سفارت آمریکا ارتباط و تبادل دارد. همچنین رابطه با مشاور اطلاعاتی مستشاری، کمک های نظامی، را برقرار نموده است، نمایندگان امنیتی سه قسمت نظامی، و رئیس ستاد نیروهای آمریکا.

- ارتباط با کشور میزبان ابتدائاً از طریق مأمور سیا با ساواک برقرار می شد. تماس های برنامه ای در موارد امنیتی نظامی و فعالیت های تروریستی بر علیه جامعه وزارت دفاع در ایران با کمیته مشترک برقرار بود.

ارتباطات در موارد جنایی و کنترل حفاظتی یا LAC با شهربانی کل کشور ایران یا از طریق افسر رابط شهربانی کل یا از طریق دفاتر سرکلانتری ها یا مستقیماً با ستاد شهربانی کل کشور

ص: 105

برقرار گردیده است.

IV - خلاصه تولیدات:

- قسمت از اول ژوئن 76 آغاز به کار کرده است.

- به علت تغییرات سریع وضعیت، موانع بیشتر فرماندهی و محدودیت های مدیریت، لازم بود که ارجحیت های کاری مشخص گردند که این فعالیتها از اوایل اکتبر 78 به شرح زیر بوده اند:

(1) جمع آوری و تجزیه و تحلیل (IVOA).

(2) 50 مورد پژوهش برای نقاط آسیب پذیر امنیتی محل زیست، راه ها و تسهیلات (گسترده ترین، قابل درک ترین تجزیه و تحلیل در مورد آسیب پذیری های امنیتی که تاکنون توسط دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی آمریکا تهیه شده است.) (3) عملیات حفاظت امنیتی.

(4) موارد (IVOA) (موردهای فعال به طور اصولی به مرحله سکون رسیده اند. ناشی از ناآرامیهای مردمی مسئله ای بوجود آورده که [نامفهوم].

(5) بررسی های جنایی، دزدی و سوابق پرسنلی. از آنجا که پی گیری بررسی های جنایی، دزدی و سوابق پرسنلی، به طور مؤثر از اواسط اکتبر متوقف شده اند، من آمار دوره زمانی از اول ژوئن 76 تا اول نوامبر 78 (دو سال و 5 ماه) را انتخاب کرده ام.

- کل آمار در زمان اول ژوئن 76 تا اول نوامبر 78 (دو سال و 5 ماه). 204 مورد (ave 7)- جنایی 120 مورد (%8/58) (ave 4) - دزدی - 69 مورد (% 8/33) (ave 2.5)، ضداطلاعات 15 مورد (% 4/7) (ave 0.5) ، به علاوه 333 مورد بایگانی مختومه.

با بیان دیگر، از فعالیت های سنتی (Traditional) جمع آوری اطلاعات، دزدی و موارد ضداطلاعاتی، حدود 50% جنایی، 3/1آن دزدی و درصد قلیلی از آن فعالیت های سنتی ضداطلاعاتی بوده اند.

- S456 (در حالیکه هنوز وجود دارند و S556 به ترتیب 15 و 93 شمار ه گذاری شده اند.) - به هر حال بسیاری افراد این قسمت را اساساً یک قسمت IVO می دانند. در مدت این 29 ماه، پرسنل این قسمت 830 مورد بررسی سوابق پرسنلی انجام داده اند (29/م) (بسیاری SIC)، 833 مورد LAC (29/م) ، آنها 569 عملیات خدمات حفاظتی (378مورد) مورد (29/م) انجام داده اند، 26 مورد تحقیقات تروریستی (90 مورد) (1/م) به عمل آورده اند، 68 بار توجیه تشریحی ضدتروریسم انجام داده اند (336 مورد پرونده) (203/م) که بسیاری از آنها بین 2 تا 3 ساعت به طول انجامیده. پرسنل IVOA در سال 1977 تعداد 181 گزارش اطلاعاتی شامل 465 مورد منتشر نموده اند.

در سال 1978 این رقم به 358 گزارش (بیش از 200%) و 1753 مورد (375%) صعود

ص: 106

نموده است.

- در این مدت پرسنل ضداطلاعات - توجیه برای جمع ---- نفر پرسنل انجام داده اند.

- در این مدت مأمورین، حدوداً ماهیانه 225 ساعت اضافه کاری داشته اند (بر اساس 5 روز کار، روزی 8 ساعت در هفته). این اضافه کاری ها به وضوح در 2 تا سه ماه اخیر افزایش یافته است.

- در حالیکه ما سعی کرده ایم که یک برنامه تهاجمی داشته باشیم، با وضعیت اداری مصوبه خودمان، انجام چنین کاری بی نهایت مشکل بوده است زیرا هنوز نمی توانیم بیش از معادل یک نفر به طور تمام وقت به موارد جنایی و دزدی اختصاص دهیم.

در خلال موجودیت این قسمت، من هیچ گاه قادر نبوده ام که بیش از 2 نفر را به انجام امور اساسی اختصاص دهم. توانسته ام یک نفر را به طور تمام وقت به PSI بگمارم. وضعیت امنیتی، برنامه های جنایی و دزدی را متوقف کرده است.

تولید بخش 7201 - ابتدائاً یک بخش ضداطلاعاتی برای پشتیبانی از 45÷50 نفر به طور جدا شده (مجزا) تشکیل شد.

- فعالیت های جنایی در حداقل تا ژانویه 77 آنها 9 مورد جنایی را انجام دادند. بیشترین این موارد قاچاق یا مواد مخدر بوده و از اجرای کمک های پشتیبانی به سایر قسمتها.

V- زمینه های مسئله ساز و محدودیت های تحقیقات (کارآگاهی).

- زمینه های مسئله ساز و مشکل آفرین را می توان به بهترین صورت بدین شرح خلاصه نمود.

برنامه های توسعه و مسایل و مشکلات ناشی از محدودیت فضای اداری، کمبود نیروی انسانی، وجود استثنایی غیرمعمول عملیاتی و مسئولیت ها است.

- در ژانویه 76 با برقرار نمودن قسمت جدید، با مسایل بنیادی مواجه شدیم. قسمت 6904 برای انجام مأموریت خود فاقد پرسنل و مدیریت کافی بود لذا زمینه های جنایی و دزدی را اصولاً نادیده گرفت.

- مشکلات مشابه در اکتبر 76 با تشکیل قسمت 7201 به وجود آمدند.

- در ژوئیه 76، مسئولیت پشتیبانی دفاعی ضداطلاعاتی غیرنظامیان ایالات متحده وابسته به شرکت های دفاعی به مسئولیت های قبلی اضافه شد. تصویب واگذاری این مأموریت استثنایی، توسط دفتر برنامه تحقیقات دفاعی انجام شد.

- سپتامبر 76، متعاقب قتل راکول مسئولیت ما به زمینه های کمک های ضدتروریستی برای شرکت های مزبور، گسترش یافت. با افزایش حضور شرکت ها بار تحقیقات سوابق پرسنلی نیز افزوده شده و انتظار می رود که بیشتر شود.

ص: 107

- فضای محدود اداری، وضعیت بسیار ضعیف نقشه فیزیکی اداره، در مارس 1978 به فضای گسترده تری انتقال یافت.

- مسایل لجستیکی اصولی به علت پشتیبانی نیروی زمینی و پراکندگی فیزیکی نظامیان ایالات متحده. تعداد پایگاههای ایالات متحده و حضور ایالات متحده متمرکز نیست.

- تأخیر نامرتب پست (5÷14 روز به واشنگتن).

- نارسائی های تلفن های داخل کشور و خطوط هوایی.

عدم تعهد تهران.

- تعداد زیاد جمعیت بازنشسته گان وزارت دفاع.

- دولت ایران برابر مقررات هرگونه تماس با خارجیان را ممنوع نموده، که شامل آمریکاییان نیز می شود.

- مسایل مربوط به پشتیبانی فرماندهی و هماهنگی.

- ادامه آموزش مجدد فرماندهان (سه نیرو) و تعداد زیادی یگانها که باید به آنها پشتیبانی و خدمات ارائه شود.

- تأخیر و قطع متعدد ارتباطات.

- مسایل ترافیک، خطرناک و مهلک است؛ 45 دقیقه تا یک ساعت به سفارت ایالات متحده (فاصله 6 مایل).

- محدودیت ها و نیازمندی های عمومی.

- فرماندهی کل درگیر کارهای روز به روز بیشتر از سایر قسمت ها است.

- در بسیاری موارد ارزش یابی اولیه مورد برای گسترش فعالیت ها نقص داشته.

- لزوم سند برداری از همه چیز کارهای نوشتنی را مشکل و پیچیده کرده است.

- قطع برق.

- مسایل و مشکلات مربوط به گرمای شدید، کولر و توالت.

- تصادف وسائل نقلیه به طور محدود.

- ریختن سقف و دیوار.

- مسایل پزشکی وابستگان.

- یک نفر آمریکایی در ایران حداکثر 60 تا 70% فعال است.

- موارد هزینه پرسنل نظامی که باید در نظر گرفته شوند - تنظیم هزینه های افراد تازه وارد.

عوامل کلیدی که بر مؤثر بودن فعالیت های کارآگاهی لطمه می زنند.

- مسایل حقوقی (قضایی) خارج اداره و محدودیت هایی که از سوی سفارت ایالات متحده اعمال می شوند.

متأسفانه مرزها و مسئولیت های حقوقی (قانونی) دایره تحقیق ویژه از بدو تشکیل قسمت بخش دفاعی منطقه 72 تاکنون هرگز به صورت واضح تعیین نشده اند. این مسئله زمانی

ص: 108

مشخص می شود که عملیات کارآگاهی جنائی را به صورت تهاجمی آغاز می کنیم (به خصوص تحقیقات خارج از اداره در مورد مواد مخدر در اوایل سال 1977).

در ایران ما هیچ پایگاهی نداریم، تنها سرزمین ایالات متحده زمینهایی است که در اختیار سفارت ایالات متحده و کنسولگری های آن قرار دارند. SOFA و هیچ نوع توافق نامه اجرایی یا یادداشت تفاهم در مورد فعالیتهای پلیسی بین سفارت ایالات متحده و دولت ایران وجود ندارد.

برابر دستورالعمل های جاری فرماندهی نیروهای ایالات متحده در اروپا، فرماندهی محلی نیروهای ایالات متحده در ایران، در غیاب SOFA یا توافقنامه های اجرایی، می تواند به طور قانونی دستور بازرسی محل را در خارج از اماکن سفارت صادر نماید، در صورتی که آژانس دایره تحقیق ویژه مراتب را با مقامات رسمی محلی هماهنگ نموده باشد. (سطح دقیق هماهنگی مشخص نشده است.) این دستورالعمل به دایره تحقیق ویژه اجازه می دهد که پرسنل وزارت دفاع ایالات متحده را در خانه های مسکونی تیمی آنها (نظیر BOQ و BEQ) (باشگاه افراد مجرد- مهمانسراهای افراد مجرد) به طور قانونی دستگیر نماید و حتی در صورت لزوم «بزور» آنها را بازداشت نماید.

اینگونه اماکن مسکونی دارای ساکنین آمریکایی هستند ولی کنترل آن با عوامل ایرانی است؛ همچنین هر منزلی که ساکن آن اعضاء وزارت دفاع ایالات متحده باشد، شامل این قانون می گردد.

افسران شهربانی کل کشور ایران (INP) تمایل زیادی دارند که براساس این توافقنامه عمل نمایند، به خصوص که کلیه پرسنل ایالات متحده که با مأموریت رسمی آمده اند دارای مصونیت سیاسی هستند (شامل پرسنل وزارت دفاع و وابستگان به وزارت دفاع)(1)علیرغم مذاکرات و بحث های مفصل با سفیر ایالات متحده، نماینده ستاد مشترک و ریاست مستشاری کمک های نظامی، سفیر سولیوان، نکته موردنظر وزارت دفاع از این توافقنامه را درک نکرده است که معاون سفیر بتواند تصمیم بگیرد و اجازه جستجو، بازداشت و غیره را صادر نماید.

سفارت نگران یک درگیری و حادثه احتمالی است که ممکن است آمریکاییان و ایرانیان را با یکدیگر درگیر نماید؛ با وجود اینکه تاکنون چنین موردی سابقه نداشته است. اگر معاون سفیر تصمیم مثبت بگیرد، لازم است دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا با شهربانی کل کشور ایران تماس بگیرد تامجوز قانونی جستجو و بازداشت صادر شود یا مأمور ایرانی مجاز برای تحقیقات معرفی گردد.

اگر شهربانی کل کشور ایران اقدامی نکند، کار دیگری نمی شود کرد. برعکس، اگر مأمور شهربانی با مأمور کارآگاه ما همراه شود، کلیه مدارک و اسناد در اختیار آنها قرار خواهد گرفت؛

ص: 109

افسر متهم آمریکایی (مأمورین نظامی یا غیرنظامی وزارت دفاع یا خانواده های آنها) توسط افسران پلیس محلی بازداشت شده اند.

در این صورت افسران متهم بازداشت شده بلافاصله توسط پلیس محلی آزاد می شوند زیرا مصونیت سیاسی دارند. اعلام جرم و عملیات قانونی تحت (1)UCMJ مشکل هستند زیرا دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی کنترل مستقیم بر مدارک و قرائن به علاوه شهادت افسر بازداشت کننده نخواهد داشت. ماده 15 یک مرحله معمولی اجرای این گونه موارد است که هرگونه اقدام قانونی امکان پذیر است. وابستگان به آمریکا فرستاده شده اند.

- دولت ایران مانع ایجاد یک دادگاه عمومی یا ویژه در ایران است. عملاً دادگاه نظامی آلمان وجود ندارد- زیرا مخارج ترابری کلیه اشخاص درگیر در پرونده به آلمان غربی بسیار زیاد است. نظریه ای وجود دارد که مظنونین ایرانی را به همکاری داوطلبانه راضی کنیم. در این صورت همانگونه که در ماده 15 آمده تعداد مواردی که قسمت 71 انجام داده، ذکر شده اند.

- حتی اگر دادگاه نظامی در ایران تشکیل شود، اختلاف زیادی در برداشت فرماندهان از محدوده اختیارات این دادگاهها وجود دارد.

هر نیرو با سایر نیروها فرق دارد. پاره ای توضیحات و تغییرات داده شده اند؛ به هر حال، هنوز مسئله مبهم است، به خصوص در مواردی که متهمین درگیر در یک مسئله از چند نیرو یا یگان مختلف باشند. (به لیست مربوطه مراجعه شود.) - بیشترین موارد جنایی، 19، 17، 47 هستند، با وجود اینکه تجربیات کلی در جوّ موارد جنایی داشته اند.

برنامه های ضداطلاعاتی - حضور اطلاعاتی دشمن.

- توان بالقوه در ضداطلاعات وجود دارد؛ من معتقدم محدودیت موجود ناشی از عدم دسترسی به پرسنل آموزش دیده است.

- کلیه کشورهای کمونیستی به استثناء کوبا و آلبانی در اینجا حضور دارند.

- 6500 نفر از ملیت های کمونیستی در اینجا هستند که بین 60 تا 70 نفر آنها به عنوان افسران اطلاعاتی شناخته شده یا مشکوک هستند.

- دو افسر ارشد ایرانی در سپتامبر 77 به علت جاسوسی برای روسها دستگیر شده اند. یک سرلشگر معاون اداره پنجم ستاد ارتش نیروهای مسلح شاهنشاهی از اوایل دهه 1960 در این مورد جاسوسی درگیر بوده است.

- ما سعی می کنیم که با همین پرسنل موجود جنبه تهاجمی به فعالیتهای خود بدهیم، در فعالیت های پشتیبانی نیروی زمینی ایالات متحده هستند.

ص: 110

- آمار موارد، ارقام چندان دقیقی برای بیان آنچه در اینجا انجام شده نیستند. باید به اهداف تشکیل این قسمت و مقایسه آن با کارهای انجام شده نگریست. وقتی من به فرماندهی اینجا منصوب شدم سه هدف اصلی داشتیم؛ (1) درخواست، استخدام منشی واجد شرایط تمام وقت، (2) دریافت پشتیبانی مترجم و مصاحبه کننده تمام وقت؛ و (3) در اختیار گرفتن و درخواست برای فضای بیشتر اداری. به هر سه هدف فوق رسیده ایم.

سند شماره 63 محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان شماره گزارش: 79 6846011225 فوریه 1979 - 6 اسفند 1357 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی موضوع: گزارش وضعیت ایران در 24 فوریه 79 16- خلاصه (محرمانه): گزارش اطلاعاتی درباره همه پرسی و انتخابات آینده، تولید نفت، بازنشستگی ژنرالهای متهم، اولین رئیس جمهور احتمالی ایران، شرایط محلی تهران و وضع دیگر شهرها.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) روزنامه ها گزارش می دهند قبل از نوروز، همه پرسی درباره شکل آینده دولت، برگزار خواهد شد. احتمالاً اولین رأی فقط این است: «آیا با یک جمهوری اسلامی موافقید؟» بعد از آن انتخاب نمایندگان مجلس مؤسسان برای تهیه قانون اساسی جدید، صورت خواهد گرفت. با انتخابات سوم، نمایندگان مجلس جدید برگزیده می شوند.

ب- تولید نفت: در حال حاضر، ایران روزانه 700000 بشکه نفت تولید می نماید. پیش بینی می شود این مقدار تا سه میلیون بشکه در روز بالا خواهد رفت که 4/2 میلیون آن صادر خواهد شد. معاون نخست وزیر امیرانتظام گفت به محض این که تصمیمی اتخاذ گردد، اولین محموله ها تا پانزده روز دیگر صادر خواهد شد. در چند روز آینده ارقام دقیق تری اعلام خواهد شد. اکثر 65000 کارگر صنعت نفت کشور به سر کار خود بازگشته اند.

ج- بازنشستگی ها: ستاد مشترک ارتش ملی اسلامی ایران روز بیست و چهارم فوریه بازنشستگی 32 سرلشگر ایران را اعلان کرد. اسامی آنها منتشر نشد.

د- رئیس جمهور جدید ایران: نوشته روزنامه ها و گفتگو با دکترهای ایرانی نشان می دهد که علی شایگان، به احتمال زیاد اولین رئیس جمهور ایران خواهد بود. شایگان گفت که این کشور باید ملت نوینی با دولتی که مورد قبول همه دنیاست، دادگاههای آزاد، نظام دولتی پارلمانی که قدرت عالی در دست مجلس ملی متمرکز باشد، داشته باشد. او افزود که کشور باید نسبت به آمریکا و شوروی از سیاست عدم تعهد پیروی نماید. شایگان برای خمینی در دولت جدید، نقشی رسمی نمی بیند.

ه- شرایط محلی: در ساعات اولیه صبح، نزدیک سفارت و بیشتر ساعات شب، در شمال تهران صدای تیراندازی به گوش می رسید. علل آن معلوم نیست. در هنگام روز در طول مسیر شمال به مرکز تهران، پست بازرسی دیده نمی شود ولی شب هنگام پست های بازرسی زیادی وجود دارد. پلیس خمینی و نزدیک به 25 گارد نیروی هوایی ایران از سفارت محافظت به عمل می آورند. ورود و خروج به سفارت شدیداً توسط پلیس خمینی و وابسته نیروی زمینی

ص: 112

کنترل می شود. در ساعت دوزاده و هشت دقیقه، در حالی که کارمندان ایرانی سفارت و پلیس خمینی نظاره می کنند، سربازان نیروی دریایی آمریکا پرچم آمریکا را بر فراز سفارت به اهتزاز درمی آورند. ترافیک در مرکز شهر تهران تقریباً دارد به وضع سابق خود که بسیار سنگین بود و حرکت قدم به قدم صورت می گرفت باز می گردد.

و- خارج از تهران: گزارش کمی موجود است. ولی تبریز مجدداً آرام گزارش می شود. آبادان و خرمشهر به وضع عادی برمی گردد و آثار کمی از انفجارات اخیر باقی مانده است. دانشگاه اصفهان باز شده و طبق گزارش همه دانشجویان و استادان بازگشته اند.

ز- پراکنده: (1) خمینی به زودی عازم قم خواهد شد ولی تاریخ آن هنوز معلوم نیست.

(2) یزدی اظهار می کند که نیروی امنیتی انقلابی اسلامی به زودی تشکیل می شود تا نظم و قانون را در سراسر کشور، در شهرها در محافظت از اموال عمومی و شخصی تأمین و با اقدامات ضدانقلابی مقابله نماید.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) تیراندازیهای فزاینده و مهار نشده شبانه ما را مطمئن می سازد که عادی بودن زندگی در روز را نباید واقعاً دلیل بازگشت صبح به ایران تلقی کرد. نیروهای چپگرا خواسته هایشان را اعلان کرده اند و مخالفت خود با دولت خمینی- بازرگان را وسیعاً به نمایش گذاشته اند. سر بزرگ هنوز زیر لحاف است. تا تماسهای اولیه را برقرار ننماییم نمی توانیم درباره سرهنگ های جدید ستاد نظری بدهیم. هیچ یک از وابسته های نظامی نتوانسته است با رکن دوم یا پروتکل تماسی برقرار نماید. گزارشات پراکنده اطلاعاتی از شماره 6846010179 تا 6846011079 به شکل پیام آماده گشته و برای به حداقل رساندن سنگینی بار ایستگاه از طریق پست سفارشی و بسته بندی شده ارسال خواهد شد.

هم در گردهمایی بیست و چهارم فوریه خود در دانشگاه تهران از دولت جدید ایران تقاضاهای مشابهی داشتند. مسعود رجوی، رهبر مجاهدین تقاضا داشت: «ارتش خلق» تشکیل شود و هیچ محدودیتی علیه «مبارزان راه آزادی» به کار گرفته نشود. محاکمه حامیان شاه در دادگاه علنی انجام گیرد. برای اداره کارخانجات، دانشگاه ها، صنایع و بازرگانی، ادارات دولتی و پادگانهای نظامی خواستار تشکیل «شوراهای خلق» بود. رجوی در سخنرانی خود از رئیس انقلابی ستاد ارتش، سرهنگ نصرالله توکلی انتقاد کرد. وی در بیست و یکم فوریه، بعد از اینکه رالف شون من آمریکایی افراطی، او را متهم ساخت که به شیوه سازمان سیا برای در دست گرفتن زمان امور، توطئه می کند، استعفاء داده بود. در حالی که ممکن است موضع ذکر شده مجاهدین[خلق] خطری برای قدرت دولت بازرگان فراهم نسازد، ولی قابل توجه است که نیروی عمده نظامی دولت مجاهدین[خلق] هستند. (گزارش می دهند که چهار گارد سابق شاهنشاهی در شب بیست و سوم فوریه به خانه نخست وزیر حمله می کنند ولی چریکهای انقلابی که از این خانه محافظت می کرده اند، آنان را دستگیر می نمایند.) این حوادث و حوادث دیگر نشان می دهد که تجدید ساختمان ارتش پلیس به اندازه کافی پیش نرفته تا بر میزان امنیت بیفزاید و با یورشهای مسلحانه مقابله کند.

4- منبع نزدیک به خمینی در ملاقات شب بیست و چهارم فوریه با مقام سیاسی ما، تأیید کرد که خمینی روز 27 فوریه به قم عزیمت خواهد کرد. روزنامه های صبح 25 فوریه خبر می دهند که وی «زود» بازخواهد گشت. در پاسخ سئوال، منبع گفت که فعالیت های کمیته خمینی [انقلاب] دارد پایان می گیرد.

نظریه: ممکن است برخی از فعالیتهای کمیته مرکزی مورد حرف قرار گیرد، ولی کمیته های محلی کمافی السابق به کار خود ادامه خواهند داد با توجه به تهدیدات مداوم چپ، اگر کمیته ها یک سره برچیده شوند، برای ما مایه تعجب بسیار است. ولی برنامه این است که دولت بر آنها کنترل بیشتری داشته باشد.

5- از جمع بندی اطلاعاتی که منابع در اختیارمان قرار داده اند، لیست کامل انتصابات جدید دولت ایران به قرار ذیل گزارش می شود:

نخست وزیر :مهدی بازرگان معاونان نخست وزیر:ابراهیم یزدی (امور انقلاب) امیرانتظام (روابط عمومی) و هاشم صباغیان وزیر امور خارجه:کریم سنجابی وزیر کشور:احمد صدر حاج سیدجوادی وزیر کار و رفاه اجتماعی:داریوش فروهر

ص: 114

وزیر امور اقتصاد و دارایی:علی اردلان وزیر دفاع:ناخدا محمدحسین [احمد] مدنی وزیر دادگستری:دکتر اسدالله مبشری وزیر انرژی:عباس تاج وزیر کشاورزی:دکتر محمد ایزدی وزیر بازرگانی:دکتر رضا صدر وزیر آموزش و پرورش:غلامحسین شکوهی وزیر اطلاعات و تبلیغات و اوقافناصر میناچی (این وزارتخانه در حال حاضر سازمان اوقاف را هم دربر می گیرد) وزیر علوم و فرهنگ و هنر:دکتر علی شریعتمداری وزیر پست و تلگراف:حسن اسلامی استاندار خوزستان:

سیدمحمد کیاوش استاندار گیلان:

دکتر حبیب داوران استاندار آذربایجان شرقی:

دکتر رحمت الله مقدم مراغه ای شهردار تهران:

خسرو ارداقی 6- انتصابات مهم دیگر عبارتند از:

رئیس موقت هواپیمایی ایران:هوشنگ تجدد رئیس ستاد:سپهبد محمدولی[ولی الله] قرنی رئیس کل شرکت ملی نفت ایران:

حسن نزیه (رئیس کانون وکلا) مدیرکل رادیو و تلویزیون ملی ایران:

صادق قطب زاده فرمانده ژاندارمری:سرهنگ عزت الله ممتاز رئیس شهربانی کل:تیمسار نوروزی رئیس صنایع دفاع:سرهنگ سیدمجتبی طاهرزاده (بجای طوفانیان) انتصابات نظامی سطح پائین تر از طریق کانالهای افسر وابسته دفاعی گزارش می شوند.

وقتی که وضع کابینه روشن تر گردد، می کوشیم ببینیم در مورد انتصابات بالا چه اطلاعات حیاتی می توانیم به دست آوریم. با وجود این، از آنجا که ممکن است شرکت نفت نسبت به ما حداقل اطلاعات جدیدی در مورد این انتصابات در دست داشته باشد، ممکن است گزارشات مقدماتی تهیه نماید.

7- تعدادی از منابع دانشگاهی ما، مستقیم و غیرمستقیم می گویند فداییان خلق، فهرست اعضاء آژانس ارتباطات بین المللی را، از طریق اشغال ساختمان آن محل به دست آورده اند و در گردهمایی ها و در کمیته های محلی خمینی از این فهرست استفاده می کنند و می کوشند

ص: 115

نیروهای انقلابی را متقاعد سازند که افراد این فهرست، همکاران سازمان جاسوسی سیا هستند. این کار بسیاری از تماسهای عادی دانشگاهی ما را تا اندازه ای دچار اشکال ساخته و حساس نموده است ولی تاکنون به ما گزارشی از دستگیری افراد بر پایه این فهرست نرسیده است. با وجود این، جوّ سیاسی به گونه ای است که هر دو طرف این نوع اقدامات را جدی می گیرند.

8- دو دوست نزدیک و صمیمی مقام سیاسی سفارت گفته اند سرشماری که دو سه روز است انجام می گیرد توسط کمیته های خمینی [محلی] برگزار می شود و هدف از آن این است که دریابند مردم هر منطقه چه کمکهایی می توانند به امر انقلاب نمایند. سئوالات از پرسش های معمولی «تاریخ تولد» شروع می شود و سئوالات حیاتی و مهم دیگری مانند «کجا تحصیل کردید»، «چند بار به کشورهای خارجی سفر کرده اید؟» را دربر می گیرد و سئوالات دیگری هست که منابع را مشتاق کرده تا بدانند آیا همه این تلاشها برای این نیست که زندگی عادی در قالب رژیمی بر پایه اسلام قرار بگیرد.

10- قطع نظر از کشتن کشیش ایرانی به خاطر اجتماع اسقفی ایرانیان شیراز در نوزدهم فوریه، رویداد دیگری از خشونت نسبت به اقلیت های مذهبی، اتفاق نیفتاده است. گزارشاتی داریم که کمیته های محلی خمینی دست به آزارهایی می زنند و اکثر کلیساها یا دفاتر خارجی زیرنظرند و بازرسی می شوند و به ویژه دفاتر و یادداشتهای آنها از دست برد در امان نیست. اسقف ارمنیان آرناک مانوکیان روز بیست و سوم فوریه با بازرگان ملاقاتی به عمل آورد و بازرگان وی را مطمئن ساخت که حقوق اقلیتها مورد احترام خواهد بود. این امر موجب گشت تا ارمنیان با نظام جدید در صلح بسر برند ولی اکثر اقلیت های مذهبی، از آن جمله خود ارمنیان از نظام جدید بسیار نگران هستند و بیشتر ترس آنها از دولت ایران نیست، بلکه از کمیته های خمینی [محلی] است که مزاحمتهایی را برای آنان فراهم می آورند.

11- اعضاء هیأت علمی دانشگاه به ما اطلاع می دهند که گردهمایی های چند دانشکده در دو هفته گذشته به آشوب کشیده شده است. همه با هم بحث و جدل می کنند. برنامه ثابتی در پیش نیست. فرد کارکشته ای با 25 سال سابقه نظامی- دانشگاهی معتقد بود که قبل از اینکه وضع تحصیلی منطقی به وجود آید عمر فعالیتهای دانشگاهی به سر خواهد آمد و سپس استفاده از نیرو ممکن است ضروری باشد. سولیوان

و اعلام کرد که جان کاسیبا (شهروند آمریکایی) و سه شهروند انگلیسی (به اسامی دبلیو. دبلیو. والش؛ پی. دیترز؛ و کی. تامپسون) تلاش کردند به همراه 6 نفر کارمند فیلیپینی شرکت فلور در تاریخ 26 فوریه توسط هواپیما، آبادان را به مقصد تهران ترک کنند. این تخلیه به دستور دفتر فلور صورت می گرفت. افراد فیلیپینی، آبادان را ترک کردند اما شهروندان آمریکایی و انگلیسی توسط کمیته اسلامی جهت انجام تحقیقات بازداشت شده و به پازانان عودت داده شدند. گزارش تلکس در عصر روز 26 فوریه از طریق دفتر هلند و به امضای کاسیبا و والش دریافت شد که در آن عنوان شد که حال گروه خوب و سالم هستند اما جهت تحقیقات در بازداشت به سر می برند.

2- برای اطلاع شما: ما می دانیم که گروه در حال حمل مقادیر زیادی پول شخصی و پول شرکت به صورت حواله بوده اند. پایان برای اطلاع شما.

3- سفارت احتمالاً می تواند با گروه در محل مجتمع فلور در پازانان از طریق شماره تلفن 540- 23-561 یا 05-207-061 تماس بگیرد. تماسهای تلفنی به پازانان به وسیله ایستگاه محل ژاندارمری صورت می گیرد.

4- لطفاً نتایج تلاشهایتان برای دسترسی به گروه و تماس با دولت ایران را به ما گزارش کنید. ونس

تمام طول مدت زمانی 5 الی 14 فوریه 79 شهر در ناآرامی کامل همراه با شلیک مرتب تفنگ، انفجار و حملات گروههای مختلف به پادگانهای ارتش و پاسگاههای شهربانی به سر برد. شلیک های مخفیانه متفاوتی نیز علیه سفارت صورت گرفته است.

در 12 فوریه ارتش و شهربانی ایران سقوط کرد. ارتش و شهربانی ایران از محوطه سفارت خارج شدند. افراد شهربانی قبل از خروج خود سلاحهای خود را به افسر حفاظت منطقه تسلیم کردند.

سفیر دستور داد تا تمامی اسناد طبقه بندی دار باقیمانده به طور کامل نابود گردد. این کار در 12، 13 و 14 فوریه صورت گرفت.

افسر حفاظت منطقه در 12 فوریه تمام سلاحهای موجود را در اختیار پرسنل نیروهای مسلح آمریکا که در محوطه مانده بودند قرار داد. این کار به منظور تقویت تفنگداران دریایی آمریکا که از شدت کار مداوم و پرمشغله خسته شده بودند صورت پذیرفت.

در 13 و 14 فوریه 79 افسر حفاظت منطقه دستور داد تا تمام سلاحهای اتوماتیک از جمله تفنگهای ام- 16، یوزی و کلت های کمری کالیبر 45 و غیره جمع آوری شود و 12 تفنگ شکاری به همراه 9 تیر مشقی و نارنجکهای گاز اشک آور 100-MPG به همراه کارتریج پرتاب آن را در اختیار پرسنل قرار داد. این کار در اواخر روز 13 و اوایل صبح 14 فوریه به انجام رسید.

جالب توجه است که حوادث زیر قبل از حمله ساعت 11 روز 14 فوریه به محوطه سفارت مشاهده شدند:

1) یکی از منابع مورد اعتماد سفارت اطلاع داد که از طریق شنود بی سیم های شبکه امنیتی صحبتهایی در مورد استقرار سلاح که احتمالاً بر پشت بامهای پشت محوطه سفارت باشد شنیده است. بعدها این مواضع توسط اکثر پرسنل امنیتی سفارت مشاهده شدند.

2) تقریباً در حدود ساعت 10 تفنگدار مشغول خدمت در نزدیکی درب روزولت متوجه شد که تردد شلوغ معمولی در تقاطع تخت جمشید و روزولت به طور ناگهانی مرتفع شده است. وی مطمئن بود که مسیر عبور در خیابان روزولت به سمت جنوب توسط موانعی مسدود شده بود و افراد پیاده در خیابان ناپدید شده بودند.

3) دو نفر که به طور ابتدا به ساکن و با توسل به زور وارد آپارتمان افراد مأمور به خدمت شده بودند (واقع در پشت محوطه سفارت که افسر حفاظت منطقه نیز در آن مستقر است) ملاهای مذهبی بودند که لباس معمولی خود را به تن داشتند اما تفنگهای ژ-3 اتوماتیک از نوع شکاری آن را همراه داشتند. مزاحم دیگر صورت خود را با نوعی پارچه پوشانده بود.

حدود ساعت 11 روز 14 فوریه محوطه سفارت آمریکا توسط گروههای بزرگی که به تفنگ و سلاحهای اتوماتیک مسلح بودند مورد حمله قرار گرفت، تمام مواضع بیرونی سقوط کرد و کلیه پرسنل یا دستگیر شدند و یا بنا به دستور سفیر تسلیم گشتند. حدود ساعت 12

ص: 118

ساختمان اداری سفارت از تمام جهات مورد حمله قرار گرفت و به تصرف مهاجمین درآمد. به افراد دستور داده شد به زیرزمین بروند و در آنجا سلاحها، بی سیم ها و سایر تجهیزات امنیتی خود را تسلیم کنند. مهاجمین تمام آنچه را که می توانستند به آن در دسترسی داشته باشند برداشتند، تمام افراد به محوطه بین دفتر سفیر و دفتر منشی کاردار منتقل شدند. هنگامی که «نیروهای مخالف برای نجات ما آمدند» تمام پرسنل را مورد تفتیش بدنی قرار دادند. این افراد بد تمام زندانیان آمریکایی را در قبال تأمین جانی خود مبادله کردند. تمامی افراد آمریکایی از جمله پرسنل RC و ارتباطات راه دور مورد جستجوی بدنی قرار گرفته و پس از آن به سمت بیرون ساختمان و در جهت پارکینگ رانده شدند. سپس ما را تا محل اقامت سفیر همراهی کردند و در آنجا برای مدتی بین 2 تا 3 ساعت تحت نظر بودیم. می و توماس افسران حفاظت منطقه به ساختمان اداری برگردانده شدند و در آنجا به ما اجازه دادند از بی سیم های رادیویی ماشینها استفاده کرده و به همه پرسنل آمریکایی اطلاع دهیم که محوطه تسلیم (مهاجمین- م) شده است. چندین نفر در طبقه هم کف ساختمان انبار سنگر گرفتند. حدود ساعت 17 به تمام پرسنل اجازه دادند به اقامتگاههای مختلف خود در داخل یا خارج محوطه سفارت بروند. توجه: ساختمان اداری شامل قسمت های CR از قسمت ارتباطات راه دور از حدود ساعت 13 روز 14 فوریه 79 الی صبح 15 فوریه 79 خالی ماند. تمام تجهیزات ارتباطی طبقه بندی دار قبل از تصرف ساختمان اداری نابود شده بودند.

در ساعت 10 روز 15 فوریه 79 سفیر دستور داد تا تفنگداران دریایی آمریکا بدون حمل سلاح به همراه ایرانیان مسلح در مواضع کلیدی مستقر شوند. این شیوه تا امروز نیز به مورد اجرا گذاشته شده است.

از 16 تا 20 فوریه 79 کارمندان سفارت همگی مأمور شده بودند تا از طریق پروازهای اجاره ای که توسط وزارت خارجه آمریکا سازمان داده شده بود نسبت به خروج آمریکاییان از ایران اقدام نمایند.

در طول مدت 15 فوریه 79 تاکنون پرسنل حفاظت منطقه تعداد محدودی از سلاحها را در گاوصندوق ها و صندوق ها گذاشته اند تا محفوظ بماند. (به تلگرام تهران 2500 رجوع کنید.) در حال حاضر محوطه سفارت توسط سه گروه از جانب خمینی «محافظت» می شود.

(1) افراد کمیته های انقلاب که در محل اقامت سفیر مستقر شده اند. (2) افرادی از یک کمیته انقلاب دیگر که در محل درب اصلی و درب پارکینگ مستقر هستند. (3) محوطه پست و سایر قسمتهای سفارت توسط پرسنل سابق نیروی هوایی ایران که بعضی از آنها نیز یونیفورم به تن دارند حفاظت می شود.

در روز 14 فوریه 79 ساختمانهای سفارت مورد چپاول قرار گرفته و به صورت زباله دانی درآمده است. محلی که بیش از همه دچار خسارت و غارت شده دفتر تفنگداران دریایی و افسران حفاظت منطقه در ساختمان اداری می باشد. علاوه بر این خانه های تفنگداران و افسران

ص: 119

حفاظت منطقه در داخل محوطه و آپارتمان آنها در خارج از محوطه سفارت نیز مورد تاراج و تخریب قرار گرفت. تا به حال تمام آپارتمانها و خانه های داخل و خارج سفارت با توسل به زور باز شده و اموال آن دزدیده شده است. اکثر پرسنل بسیاری از اشیاء کوچک ولی بهادار خود را گم کرده اند. (در حال حاضر هیچ دلاری در دسترس نداریم.) جدیدترین مورد در روز 24 فوریه اتفاق افتاد. درب خانه ای که سه تن از اپراتورهای ارتباطات راه دور در آن اقامت دارند باز شده و یک رادیو و چند وسیله دیگر برده شده است. لازم به تذکر است که این خانه در داخل محوطه و در چند متری ساختمان اداری قرار دارد.

در شرایط کنونی قدم زدن در اطراف محوطه در طول شب ایمن نیست مگر اینکه یک اسکورت از جانب یکی از سه گروه امنیتی فوق الذکر با انسان همراه باشد.

حدود ظهر روز 25 فوریه 79 تفنگداران دریایی پرچم آمریکا را در محوطه سفارت افراشتند. این پرچم از 14 فوریه تا این تاریخ در اهتزاز نبود.

سولیوان

ارتکاب جرمی ندارند.

همان منبع خبر می دهد که دو یا سه اعدام دیگر احتمالاً انجام می گیرد. او مدعی بود که از اعدامهای سطح پایین تر که منابع دیگر به ما گزارش داده اند هیچ اطلاع مشخصی ندارد.

5- همان منبع خبر داد که سرانجام کمیته خمینی واقعاً منحل شده است. از عناصر انقلابی آن در رسیدگی به مسایل امنیتی استفاده می شود. این کمیته از پایگاه سابق نظامی باغشاه در جنوب غربی تهران، عمل می کرد. کمیته های محلی هنوز برای ایجاد امنیت مشغول کارند، ولی دولت ایران چندین کلانتری را فعال ساخته است و اعضاء کمیته محلی مساجد در آنها ادغام شده اند و در اداره محل زیر نظارت دولت سهیم هستند.

(نظریه: بدون شک بین افسران شهربانی و انقلابیون جدید اصطکاک وجود دارد ولی منبع دیگری خبر داد که شهرداریها کاملاً زیر کنترل دولت قرار گرفته اند تا راهی برای متمدن ساختن انقلاب باشد.

6- نظریه: اگر بتوان از شکاف آشکار بین عناصر نیروهای امنیتی اجتناب ورزید، در چند روز یا چند هفته آتی، احتمالاً ما شاهد این هستیم که دولت واحدهای اداری بسیار بیشتر و کارهای سازمانی بیشتری را در سطح شهر و کشور در چنگ و مهار خود خواهد گرفت. البته، همانطور که در ده روز پیش دیدیم، احتمالاً گاهگاهی تیراندازی و یا سرقت واقع خواهد شد.

7- آخرین خبر: اخبار بعد ازظهر سرتیپ امامی را فرمانده نیروی هوایی اعلام کرد. (نظریه: این تعویض به دنبال انتقاداتی از سرلشگر آذربرزین به عمل آمد که پرسنل سطح پایین تر نیروی هوایی او را به اندازه کافی انقلابی نمی دانستند. تغییر انتصاب اول دولت، نشان می دهد که در حال حاضر نیروهای مسلح خط دولت را زیاد نمی خوانند.

سولیوان

الف- دفتر وابسته نظامی آمریکا، 12-C. برای آخرین بار هواپیمای ما توسط سروان جانسون و خلبان هیکت مستشاری نظامی به پرواز درآمد و در فرودگاه مهرآباد پارک و قفل شد. هنوز نتوانسته ایم به هواپیما دسترسی پیدا کنیم. ولی می کوشیم تا 27 فوریه وضع آن را مشخص و تعیین نماییم.

ب- شب پر سر و صدا در محوطه سفارت. دیشب تقریباً نیمه های شب صدای تیراندازی زیادی در محوطه سفارت به گوش رسید. به نظر می رسد بعداز ساعت منع عبور و مرور کسی عبور می کند و نگهبانان برای ایست دادن تیراندازی هوایی می کنند. نگهبانان عصبی دیگر به آنان می پیوندند و نتیجه تیراندازی زیادی است. با نگهبانان مجاهد گفتگو کردیم، آنان از اینکه چپی ها در ورزشگاه نزدیک سفارت جمع شده اند، خیلی نگران بودند. نگهبانان گفتند که شب خطرناکی در پیش دارند و ممکن است مجبور باشند به سوی چپی ها تیراندازی کنند.

ج- سفر ایرانیان، دولت موقت انقلابی اعلان کرد که زنان، کودکان کمتر از 18 سال، دانشجویان با گذرنامه ها و پذیرش معتبر و بیمارانی که مداوای پزشکی لازم دارند می توانند از ایران خارج شوند. با وجود این، ظاهراً این محدودیتها مانع از آن نگشته است که شاهپور بختیار، نخست وزیر سابق، که به قول خمینی از کشور گریخته است، از ایران خارج شود. روزنامه ها گزارش می دهند که خمینی قصد دارد روز پنج شنبه به قم بازگردد و در آنجا به اندازه تهران فعال خواهد بود.

د- اخطار و هشدار مجاهدین [خلق]: بنابر گزارش روزنامه ها، مبارزان آزاد اسلامی (مجاهدین)، به بازرگان هشدار سختی داده اند که اگر خواسته هایشان تأمین نگردد انقلاب با مسایل جدی روبرو خواهد شد. خواسته عمده مسعود رجوی (عضو بالای گروه) انحلال فوری ارتش شاه است. از آنجا که این خواسته با خواسته فداییان یکی است، آینده ارتشی متمرکز در دست دولت در خطر قرار می گیرد. این دو سازمان نه تنها خواستار یک «ارتش خلق» چپگرا هستند، بلکه برای اداره امور مردمی و تشکیل دادگاههای عمومی از تشکیل «شوراهای خلق» هواداری می کنند. به علاوه آنان خواهان این هستند که مقامات دولتی، مدیران کارخانجات و بازرگانی و نیروهای ارتشی از طریق این «شوراهای خلق» برگزیده شوند. معاون نخست وزیر، امیرانتظام ایده شوراهای خلق را رد کرد و اظهار داشت که همه باید از افراد انتصابی خمینی اطاعت نمایند تا زمانی که انتخابات برگزار گردد. بدین طریق، سازمان کنونی ارتش و انتخاب مقامات ارشد ارتش (سرهنگان) ممکن است فقط راه حل موقتی باشد. شایگان آب را بیشتر گل آلود ساخته و گفته است که ارتش کاملاً منحل گردد و پاسداران ملی و دموکراتیک جانشین آن گردند.

ه- حزب توده: آینده حزب توده روشن نیست. شایگان می گوید حزب کمونیست توده ایران باید غیرقانونی باقی بماند (اگر باز برای شوروی کار می کند). بازرگان گفته است که اعضاء حزب توده و فداییان چپگرا در انقلاب فراموش نخواهند گشت و افزوده است که از

ص: 122

نقطه نظر آزادی عقیده، آنان نیز مثل سایر احزاب و سازمانها خواهند بود و می توانند فعالیتهای تبلیغاتی خود را انجام دهند.

و- عملیات هوایی مهرآباد: هواپیمایی ایران پروازهای داخلی و خارجی خود را ادامه می دهد. هوشنگ تجدد، مدیرکل جدید می گوید که برنامه های آموزشی جدید در بخش نگهداری، فنی و فعالیتهای پروازی شروع می گردد تا رفته رفته در هواپیمایی ایران، افراد ایرانی جای کارمندان خارجی را بگیرند. شرکت هواپیمایی لوفت هانزا، از دولت اجازه از سرگیری عملیات عادی خود را دریافت کرده است.

ز- سرلشگرهای بیشتری بازنشست می شوند: 34 سرلشگر دیگر و 17 سرتیپ ارتش و شهربانی بازنشسته شدند. این بازنشستگی ها که توسط سپهبد قرنی اعلام می گردد، بخشی از تلاش مداومی است که در زمینه تصفیه ارتش از سرلشگران نظام گذشته صورت می گیرد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) برقراری جمهوری اسلامی و سازماندهی یک نیروی امنیتی ملی هنوز موانع و مشکلات عمده در جریان انقلاب است. امنیت داخلی محوطه سفارت کافی ولی حساس است. در ساعت دو و سی و پنج دقیقه بعد از ظهر به وقت محلی صدای دومین تیراندازی به گوش رسید.

و- حبیب الله افتخار، راننده سفارت. یکی از حمله کنندگان با کارد پشت پای او را در اطاق مخابره، زخمی کرد. زخم انتحاری در بیمارستانی پانسمان شد و سر کار برگشت.

ز- سرگروهبان نیروی دریایی، لاری. ا. پنامون. پای چپش با ضربات مداوم قنداق تفنگ و لگد کوفته شده و خراش برداشته است.

ح- سرگروهبان ارتش ریچارد نوبل. بازوی دست راستش در رستوران سفارت اندکی زخم برداشت. سولیوان

پاسداران انقلاب می شود. یکی دیگر از رهبران مجاهدین، مهدی تقوی، در سخنرانی در دانشگاه تربیت معلم گفت که نیروهای مسلح نمی توانند مورد اعتماد باشند. تقوی مطالب چند روز اخیر چپگرایان را تکرار کرد و گفت که نیروهای مسلح هنوز سلطنت طلب هستند و برای انقلاب تهدید محسوب می شوند. (روزنامه ها همچنین نام کامل با املاء صحیح انگلیسی فرمانده جدید نیروی هوایی را منتشر کرد. سرتیپ اصغر ایمایان [ایمانیان] که در گزارش دیروز به غلط امانی ذکر شده بود.

6- روز 26 فوریه دولت ایران، محمدعلی مولوی، اقتصاددان با تجربه را رئیس بانک مرکزی معرفی کرد. مولوی سفیر سابق ایران در جامعه اقتصادی اروپا، معاون سابق وزیر تجارت و سالها استاد اقتصاد دانشگاه ملی و نویسنده مقالات اقتصادی بوده است.

7- روزنامه ها در رابطه با تعقیب پانزده تن از مقامات رژیم سابق که از حبس گریخته اند مطالبی را منتشر می کنند. شش نفر آنان وزرای سابق هستند: منوچهر تسلیمی، فریدون مهدوی، عبدالعظیم ولیان، رضا صدقیانی، هوشنگ نهاوندی و عبدالمجید مجیدی، تجار معروف هژبر یزدانی، رحیم علی خرم و علی رضایی هم تحت تعقیب قرار دارند. همچنین در یک آزاد کردن بعد از آزادی زندانیان در دهم فوریه، معاونان سابق وزارت بهداری، نقابت و نیلی آرام آزاد شدند. همسر آرام که آمریکایی است در ژانویه ایران را به سوی آمریکا ترک گفت.

8- آیت الله خمینی در گفتگو با وزیر دادگستری اظهار داشت که شیوه نظام دادگاههای اروپایی باید از بین برود و قوانین اسلام حاکم گردد. او مشخصاً از رویه دادرسیهای چند مرحله ای انتقاد کرد و گفت که هر دادرسی باید طی یک مرحله و به صورت قاطع و نهایی انجام گیرد. دولت همچنین اعلام کرد که به دستور خمینی، قانون حمایت خانواده لغو شده است. این قانون زنان طلاق گرفته را تحت حمایت قرار می داد و وضع طلاق را روشن می ساخت. این قانون به عنوان قانونی ضداسلام کنار گذاشته شد.

9- آیت الله خمینی با هیأت نمایندگی پولیساریو ملاقات کرد و حمایت خود را از مبارزه آن در راه استقلال صحرای غربی اعلام نمود. شایعه ای رواج دارد که قذاقی رهبر کشور لیبی به تهران خواهد آمد. منبع وزارت خارجه در 26 فوریه این خبر را انکار کرد و گفت که نه دعوت نامه ای فرستاده شده و نه تاریخی برای ملاقات تعیین شده است.

سولیوان

2- احساس گسترده اتحاد نیروها علیه رژیم پهلوی گرایش به پوشانیدن واقعیت جامعه سیاسی ایران را پیدا کرد. با سقوط رژیم پهلوی این واقعیت یعنی تمایل به تجزیه سیاسی به سرعت ظهور پیدا کرده است. این جدایی ها صرفاً در سطوح اجتماعی نیست که مثلاًٍ یک جدایی بین مارکسیستهای چپ و مسلمانهای راست باشد، بلکه در همه جهات است. این مسئله در مورد ائتلافهای عجیب از قبیل آنچه میان عده ای از اعضای سازمان اسلامی مجاهدین خلق و سازمان مارکسیستی فداییان خلق در مورد انحلال ارتش رسمی و جایگزینی آن به وسیله ارتش مردمی روی داد و همچنین در مورد غیرعادی بودن پیشرفت آهسته دولت موقت در اعمال اقتدار خویش به دنبال پیروزی برق آسا بر رژیم قبلی صادق است.

3- نمونه های جدایی که در دو هفته اخیر صورت گرفته شامل موارد زیر است:

الف) اختلافات ایدئولوژیک که مهمترین گروههای این گروه بندی، مارکسیستهای ضدمذهب و طرفداران حکومت بر اساس تفسیر بنیاد گرایانه تعالیم اسلامی است لکن اندکی قبل از سقوط بختیار، غیرمارکسیستهای ضدمذهب شروع به ائتلاف با تجددگرایان سیاسی در قالب یک نیروی سیاسی مهم کردند. ناگهانی بودن و همچنین غیرمنتظره بودن جهانی سقوط رژیم سابق اجرای این گروه میانه رو سیاسی را دچار بی نظمی و هرج و مرج کرد.

«اکثریت» در جو جاری بی شکلی که عدم اطمینان از آینده سیاسی می تواند منجر به تفسیر سریع در اظهار وفاداری شود چندان معنی ندارد. اما این لغت کاملاً برای ایرانیان که فعلاً ساکت هستند و از لغزش در دامان چپ افراطی و راست افراطی خود را حفظ می کنند اهمیت بالقوه ای دارد.

ب) اختلاف زمانی، که بین بینش خمینی و بازرگان، که در سن 70 سالگی هستند، و مبارزان چریک جوان وجود دارد.

در بهترین شرایط، برای این نسلها ارتباط با یکدیگر مشکل است. در این مورد علائمی در دست است که نارضایتی بین جوانان جنگنده خیابانی بروز کرده است که چرا اعضای مسن تر دولت موقت میل به استفاده از کمک فنی افرادی در نیروهای مسلح و دیوان سالاران رژیم سابق در جهت روی پا ایستادن ایران دارند.

آنها خودشان را به عنوان عامل پیروزی انقلاب و کسانی که حاضر بودند جانشان را در جهت نهضت فدا کنند می بینند و در نتیجه سهم بیشتری در استحکام بخشیدن به دستاوردهای انقلاب می خواهند. برای اعضای دولت که سی و یا چهل ساله بوده و در حال بازگردانیدن و احیای نظم و قانون و ساختمان اداری مملکت، و احیای اقتصاد هستند مشکل است که نسبت به دگماتیسم و انعطاف ناپذیری رهبری ارشد و از طرف دیگر نسبت به سادگی و بی نظمی جوانان مغرور، بی تفاوت باشند.

ج) اختلاف جامعه شناسانه، که یا بر اساس احساسات تجدد گرایانه در مقابل احساسات سنتی است و یا بر اساس طبقات اقتصادی. سفارت از تاریخ حمله 14 فوریه تاکنون فرصت

ص: 126

داشته که حتی بدون ترک محوطه اینگونه اختلافات جهان کوچک را مطالعه کند. محوطه سفارت به وسیله مخلوطی از مجاهدین و پرسنل نیروی هوایی که همافر خوانده می شوند محافظت می شود.

گروه اول از دو بخش که یکی بازاری است و دیگری از متجددین طبقه متوسط تشکیل شده است.

گروه دوم که اعضایش از طبقات پایین هستند بر طبق استانداردهای ایران از نظر تکنیکی سطح بالا بوده (اغلب در آمریکا تعلیم دیده اند) و توسط عوامل بازاری، مجاهدین برای محافظت بیشتر سفارت استخدام شده اند، رقابت بین این سه گروه در کمتر از دو هفته افزایش یافته است. مجاهدین طبقه متوسط، ماتریالیسم ناخالص مجاهدین بازاری و همافران را به عنوان خائن به اصول انقلاب می نگرند. در حالیکه همافران به اعمال هر دو گروه مجاهدین با دیده تحقیر می نگرند. این احساس آنها در رابطه با داشتن مهارتهای مدرن و از جمله توانایی انگلیسی صحبت کردن ما می باشد.

د) اختلاف نژادی- فوری ترین نشانه این امر تقاضا برای کسب خودمختاری در کردستان است. گروههای مختلفی وجود دارند که یا بر اساس زبان مانند ترک زبانان آذربایجان و عرب زبانان خوزستان و یا بر اساس اختلافاتی نظیر سنی های کرد و بلوچ که خود را جزء فرهنگ ایرانی می دانند اما در مواقع بروز ضعف در پایتخت تقاضای خودمختاری در درجات مختلف نموده اند، ناتوانی خمینی و دولت موقت در مناطقی چون کردستان به احساسات جدایی طلبی بار دیگر فرصت بروز داده است. تا موقعی که دولت موقت این چنین بی خاصیت باشد، این پدیده احتمالاً رشد سریع خواهد داشت.

ه ) اختلافات در اداره امور- که به صورت سیستم حکومتی دوگانه دولت موقت و کمیته های انقلاب بروز کرده است. یک منبع سفارت در روز 26 فوریه گفت: در مورد انحلال دومی و انتقال قدرت به اولی پیشرفتهایی شده است. همان منبع گفت که بعضی از افراد کمیته ها جزء افراد دوایر حکومتی قلمداد می شوند. بدین ترتیب گرچه یک منبع تجزیه کم خواهد شد ولی این امر ممکن است رقابت را بین اعضای کمیته و کارمندان دولت به خصوص آنهایی که قبلاً در خدمت رژیم قبلی بودند و اکنون به رژیم فعلی پیوسته اند، افزایش دهد.

این چشم و هم چشمی ها عامل مهمی در اختلافات جاری امور در دو هفته اخیر بوده است.

4- این تجزیه خطرات جدی برای حکومت به بار می آورد. اما پدیده ای است که دولت فقط به طور حاشیه ای بر آن کنترل دارد.

البته اعمالی که دولت برای اعمال اقتدار خویش باید انجام دهد در جهت بدتر کردن جدایی ها که در حال حاضر، بدنه سیاست ایران را شکافته است عمل می کند.

ص: 127

مارکسیستها که از اکثر موقعیت ها در دولت موقت محروم بوده اند از فشارها که در حال آشکار شدن هستند استفاده خواهند کرد. آنها هنوز از نداشتن مسئولیت در دولت برخوردار بوده و بدین ترتیب آزاد هستند، که حمایت کامل خود را از مسایل مورد علاقه و تقاضاهای مخصوص متنوعی که ممکن است متناقض هم باشند اظهار نمایند. در مجموع آنها می توانند از ناتوانی دولت در راضی نگهداشتن همه مردم در تمام اوقات استفاده ببرند. سولیوان

حفظ نمایند. آنها نگهبانی خود را از ساعت 2200 با ایجاد نقاط کنترل در سراسر شهر آغاز می کنند.

آنها بدون استثناء همه را از وزیر گرفته تا خارجیان متوقف می کنند.

هر شخصی که بازداشت شود، وی را به مسجد می برند که به عنوان وزارت دادگستری، دادگاه حقوقی، ستاد پلیس و ژاندارمری، مورد استفاده قرار می گیرد.

د- وزارت علوم و آموزش عالی و فرهنگ اعلام نمود که دانشگاهها در ایران در سه شنبه 3 مارس 79 بازگشایی خواهند شد. وزارتخانه رؤسای جدید دانشگاهها را نیز تعیین نموده است.

ه- توسط دولت موقت چهارمین فرمانده نیروی هوایی منصوب گردید و نیروهای مسلح اسم جدیدی دریافت داشتند. «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» فرمانده جدید نیروی هوایی سرلشگر اصغر ایمانیان است. فرماندهان قبلی نیروی هوایی که به دلایل مختلف تعویض شده اند عبارتند از: (سپهبد) ژنرال ربیعی، سپهبد سعید مهدیون، سپهبد شاهپور آذربرزین، این اداره تاکنون بیوگرافی فرمانده جدید نیروی هوایی را دریافت نکرده است.

و- دریادار احمد مدنی وزیر دفاع ملی اعلام نمود، اعضاء ارتش آزاد خواهند بود که به احزاب مختلف بپیوندند و در انتخابات آینده رأی دهند. دریادار مدنی همچنین گفت وزارت جنگ قبلی با نام جدید «وزارت دفاع ملی» نام گذاری خواهد شد زیرا قدرت نظامی در این کشور برای دفاع از حاکمیت ملی به کار خواهد رفت نه به منظور تجاوز.

ز- نیروی دریایی ایران. دریادار مدنی که فرمانده نیروی دریایی نیز می باشد اظهارداشت که او هرگونه گسترش بیشتر نیروی دریایی را متوقف خواهد ساخت و حتی ممکن است ابعاد آن را کوچک تر نیز بنماید.

او گفت «زیرا ما دیگر به عنوان ژاندارم خلیج فارس عمل نمی کنیم و نیاز به نیروی دریایی در این ابعاد نداریم. از این پس تنها مأموریت نیروی دریایی ما حراست از آبهای داخلی است و دیگر در پشتیبانی از منافع استعماری عمل نخواهیم کرد.» دریادار مدنی همچنین مشخص نمود که دیگر اطلاعات دریایی وجود نخواهد داشت و بنابراین دیگر بررسی و تحقیقات و تجسس در مورد پرسنل نیروی دریایی انجام نخواهد شد.

او گفت مشاورین تکنیکی همچنان باقی خواهند ماند ولی نقش سیاسی نخواهند داشت. مشاورین فقط در موارد تکنیکی مساعدت خواهند کرد.

نظریات تهیه کننده (محرمانه): در مورد نیروی هوایی شاهنشاهی، تغییرات سریع و متعدد فرماندهان نشانگر ناآرامی های سیاسی در نیروی مزبور است. نیروی هوایی نقش سرنوشت سازی در قیامی داشت که منجر به سرنگونی رژیم قبل شد و به نظر می رسد هنوز راه طولانی در پیش دارد تا به وضعیت طبیعی خود بازگردد. نام جدید «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» به نظر می رسد نشان دهنده علاقه دولت به وارد نمودن دستاوردهای انقلاب اسلامی به داخل نیروهای مسلح باشد.

سند شماره 73 محرمانه28 فوریه 1979- 9 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2600به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 28 فوریه 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: رئیس شرکت ملی نفت ایران اعلام می کند پنجم مارس صادرات نفت با افزایش تقریبی قیمت از سر گرفته خواهد شد. خمینی با آیت الله طالقانی ملاقات می کند. بعد از عزیمت خمینی به قم، آیت الله طالقانی سخنگوی انقلاب در تهران خواهد بود. صادق قطب زاده، رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران تحت فشار فزاینده مردم و کارمندان قرار دارد. اعدامها و دستگیریها ادامه دارد. پایان خلاصه.

3- روزنامه های صبح 28 فوریه از سخنرانی 28 فوریه نزیه، رئیس شرکت ملی نفت ایران تیتر زده اند. او در جمع کارگران نفت در اهواز گفت، در روز 5 مارس دوازدهمین سالگرد فوت دکتر مصدق «صادرات نفت از سر گرفته می شود. قیمت نفت مستقیماً به مزایده گذاشته می شود و روزانه و نقد خواهد بود». میانگین قیمت نفت 18 تا 20 دلار برای هر بشکه خواهد بود.» نزیه مجدداً تأکید کرد که قرارداد با کنسرسیوم در حال تجدیدنظر است و نظام تنزیلی موجود دیگر به کار نمی رود. با پول نفت اسلحه معامله نمی کنند بلکه وسایل مورد نیاز کشاورزی خریداری خواهد شد. فروش نفت نقداً صورت می گیرد.

4- روزنامه کیهان صفحه اول خود را به ملاقات روز دوشنبه بین خمینی و آیت الله طالقانی، مقیم تهران، اختصاص داد. به نظر می رسد بعد از اینکه خمینی اول ماه مارس به قم عزیمت کند، آیت الله طالقانی مطمئناً سخنگوی انقلاب خواهد بود. گفتگوی خصوصی دو آیت الله دو ساعت و نیم طول کشید ولی بیانیه ای منتشر نشده است. منابع نزدیک به خمینی این نظر روزنامه ها را که میان آن دو اختلاف وجود دارد، رد می کنند.

5- روزنامه ها همچنین گزارش می دهند که کارمندان رادیو و تلویزیون ملی ایران خواستار استعفاء سرپرست جدید، صادق قطب زاده هستند. کارمندان مدعی هستند که صادق قطب زاده، مستبدانه رفتار می کند. مردم در رابطه با تأکید زیاد روی حوادث فلسطین، موسیقی انقلابی (تکراری) و اسلاید، و به طور کلی فقدان برنامه های تفریحی تلویزیون روز به روز بیشتر شکایت می کنند.

6- روزنامه تهران ژورنال خبر داد که محمد توکلی شهردار تهران شده است. توکلی که قبلاً عضو کمیته فنی شهرداری بود، کار خود را از روز 27 فوریه آغاز کرد.

7- از زمان انقلاب فرمانده ژاندارمری خوانسار (منطقه اصفهان) یازدهمین مقام دولت قبلی است که در تاریخ 27 فوریه در برابر جوخه اعدام قرار گرفت. روزنامه تهران ژورنال مدعی است که بنا بر گزارش مقامات غیررسمی نزدیک به 3000 نفر از رؤسا و صاحبان مشاغل نظام

ص: 130

قبلی هنوز در بازداشت و بازجویی بسر می برند.(1)گزارش می شود که فرمانده سابق ژاندارمری سیستان و بلوچستان دستگیر شده است.

8- روزنامه تهران ژورنال خبر می دهد که دیدار قذافی به تأخیر افتاده است.

سولیوان

حتی بازگشت شاهنشاهی، توسط همافران پشتیبانی خواهد شد. پشتیبانی فعلی آنان از حکومت منصوب شده از سوی (امام) خمینی موقتی است و بر اساس درک آنان از اولین گام های مملکت به سوی پیشرفت و آزادی از یوق شاه است.

5- در مورد آمریکا: مانند بسیاری از ایرانیان، همافران رئیس جمهور کارتر را مهم ترین شخصی که باعث کلیه مشکلات و مسایل چند ساله اخیر ایران بوده می دانند و مورد انتقاد قرار می دهند، ولی علاقه و احترام خود را نسبت به آمریکاییان اظهار می دارند. درست یا غلط آنها با دقت و تأکید این مطلب را بیان می کنند، تماس آنها با ایالات متحده آمریکا در مدت دوره های آموزشی در ایران و در آمریکا مسلماً اثر جدی بر سیستم ارزش های فکری آنها داشته است. همافران علی رغم بی میلی به دیدن سیستم تیم های نیروی هوایی ایالات متحده که در پایگاه های خود در ایران مشاهده می کنند و معترفند که برای بازگشت آمریکاییان باید برای سنگینی بپردازند، معتقدند که مشاورین نظامی ایالات متحده احتمالاً باید به ایران بازگردند، البته تحت محدودیت های بیشتر و برنامه های کنترل شده توسط ایرانیان. نظریه آنها در مورد رودررویی ایالات متحده با ایران، و به خصوص، نتیجه گیری آنها در نیاز به ادامه همکاری های تکنیکی و تجاری، به نظر می رسد که به خوبی راجع به آن فکر کرده اند. علاقه آنان به وابستگی های شخصی به ایالات متحده (برای مثال، تحصیلات، فامیل و دوستان، که در حال حاضر در ایالات متحده هستند.) کاملاً مشخص است، اگر گروه همافران، به خودی خود، به صورت یک قشر در سیستم نظامی ایران، ادامه حیات دهد در آینده عامل امیدوارکننده ای خواهد بود.

6- خلاصه: در زمانی که گروههای نیروهای مسلح سنتی ایران (پلیس، ژاندارمری، گارد شاهنشاهی و نیروی زمینی) کاملاً روحیه و وحدت خود را از دست داده اند، نیروی هوایی به طور کلی و به خصوص گروه همافران، اهمیت خوبی به نسبت نقشی که اخیراً در نیروهای مسلح داشته اند، به دست آورده اند. همبستگی فعلی آنان و نقشی که در حال حاضر ایفا می نمایند، ممکن است در آینده ای نه چندان دور بر علیه آنها عمل کند، به هر حال، بسیاری از ایرانیان و به خصوص آنان که عضو نیروهای ارتش و پلیس قبلی بوده اند، به خاطر می آورند که نیروی هوایی و همافرها گروهی بودند که در زمان رژیم پهلوی بیش از همه مورد عنایت و توجه بوده اند.

در حالیکه گروههای دیگر مواجه با خشونت های داخلی ایران بودند، نیروی هوایی موفق شد کنار بکشد و درگیر نشود، و فقط در آخرین روزها بود که آنها با تبلیغات زیاد وارد تحرکات انقلابی در کنار (امام) خمینی شدند، رهبری بسیاری از غیرنظامیان را که سالها مبارزه کرده بودند، به دست گرفتند، همینطور سایر گروهها، مانند ارتشی ها، آنها را فرصت طلبانی می دانند که وفاداری آنان در حقیقت زیر سئوال است.

سولیوان

سند شماره 75 محرمانه 1 مارس 1979- 10 اسفند 1357 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 2625 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.

منابع: روزنامه های انگلیسی زبان تهران ژورنال و کیهان اینترنشنال، وابسته های نظامی خارجی مرکز تهیه گزارش: دفتر وابسته دفاعی آمریکا (وابسته دفاعی)، تهران تهیه کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 27 فوریه تا 1 مارس 1979 16- خلاصه: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان - به ویژه برای اعضاء ناتو) این گزارش وقایع 48 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 به وقت محلی روز 27 فوریه تا ساعت 12:00 روز 1 مارس 1979 پوشش می دهد، شامل: وضعیت سفارتخانه. گزارش روزنامه ها درباره تخلیه آمریکایی ها از کبکان. اولین رفراندوم در ایران. نطق بازرگان. عزیمت خمینی به قم. خلع ید کنسرسیوم. محدودیت سفر. قانون اساسی جدید. و گزارش تلویزیون از بهشهر.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) الف) وضعیت سفارتخانه: پاکسازی دفاتر و حمل اثاثیه کارمندانی که قصد خروج از ایران را دارند، در حال انجام است. تیراندازی به طرف سفارت واطراف آن ادامه دارد. شب گذشته در حدود ساعت 02:30 صبح سه تن از محافظان کمیته سوار بر خودروی ضد گلوله سفارت در حال گشت زنی روزمره خود در خارج از مجتمع بودند که از استادیوم روبروی سفارتخانه نزدیک کوچه اردلان هدف رگبار گلوله قرار گرفتند. تعدادی گلوله به داخل خودرو نفوذ کرد و یکی از آنها به بازوی محافظی که در صندلی عقب نشسته بود، اصابت نمود. محافظان نیز با شلیک گلوله پاسخ دادند و خود را به بیمارستان رساندند. جراحت سطحی بود. همچنین، در طول شب، یک تیرانداز که در ساختمان روبروی سفارت موضع گرفته بود پنجره جلوی (ضلع جنوبی) ساختمان کنسولی را هدف رگبار گلوله قرار داد. در طول شب صدای تیراندازی در سرتاسر تهران شنیده می شد.

یکی از کارمندان سفارت استرالیا گزارش داد که شب گذشته هنگام مراجعت از هتل اینترکنتینانتال به خانه اش در شمال کاخ نیاوران در ساعت 23:30، بیست بار مورد بازرسی قرار گرفت. در یک ایستگاه بازرسی، یک نگهبان گلوله ای شلیک کرده بود، ولی هدف او خودروی حامل کارمند سفارت نبود.

ب) گزارش روزنامه ها از تخلیه کبکان: هر دو روزنامه انگلیسی زبان مقالاتی در مورد تخلیه آمریکایی ها از کبکان در صفحه اول خود درج کردند. عنوان مقالات «ایستگاه جاسوسی

ص: 133

آمریکا» و «پایگاه جاسوسی آمریکا» بود. در هر دو مقاله آمده بود که «نیروهای نظامی» و «پرسنل وزارت دفاع» آمریکا «20 آمریکایی» را از محل تخلیه کرده اند. گزارش جداگانه مأموریت وابسته نظامی و وابسته نیروی هوایی به کبکان به همراه جزئیات تخلیه آمریکایی ها امروز مخابره شد. بیست و دو آمریکایی امروز سوار بر هواپیمای ایرفرانس فرودگاه مهرآباد را ترک کردند.

ج) رفراندوم: طبق گزارش روزنامه ها، حاج سید جوادی، وزیر کشور، رسماًً اعلام کرد که ایرانی ها برای رأی گیری درباره نظام جمهوری اسلامی در روز 30 مارس به پای صندوق های رأی خواهند رفت. در رفراندوم، از برگه های قرمز (به معنای نه) و سبز (به معنای آری) برای پاسخ به این سئوال استفاده خواهد شد که «آیا با تغییر رژیم گذشته به نظام جمهوری اسلامی که قانون اساسی آن بعداً به رأی گیری عمومی گذاشته خواهد شد، موافقید؟» کلیه ایرانی های 16 سال به بالا شامل «کلیه گروههای اجتماعی و حرفه ای و اعضای نیروهای مسلح» می توانند در این رفراندوم شرکت کنند. بر اساس گزارش ها، حمید آذریون، دبیرکل حزب مارکسیست- لنینیستی «حزب کمونیست ایران» از اعضای حزب خواسته است تا برگه آری را به صندوق بیندازند.

د) نطق بازرگان: شب گذشته، نخست وزیر نطقی بسیار «واقع بینانه و صمیمی» در رادیو و تلویزون سراسری ایراد کرد. او ابراز داشت که دولتش با دو مشکل عمده مواجه است: «بازی کمیته ها» و «انتظار نامعقول برای دستاوردهای یک شبه». اشاره او به «بازی» به سوءاستفاده ها و تصمیمات ضددولتی «کمیته ها» در سرتاسر کشور مربوط می شد. بازرگان به چند نمونه از دخالت کمیته ها در امور دولت اشاره کرد. نخست وزیر به چپگرایانی که خواهان انحلال ارتش بودند شدیداً تاخت و طبق گزارش ها ابراز داشت که «باید هر چه سریعتر ارتش را سامان دهیم تا به مسئولیت خود برای صیانت از مرزهای ایران و خنثی کردن تهدید دشمنان عمل کند.» ه ) عزیمت خمینی به قم: امروز خمینی به قم باز می گردد، که بازگشتی با شکوه برای این آیت الله عالی رتبه مملکت به شهر مقدس قم است. روزنامه ها نوشته اند که: «این واقعه فقط یکبار در طول عمر بسیاری از آدمها اتفاق می افتد، و برای برخی دیگر بازگشت امام عصر است.» و) حسن نزیه، مدیر عامل جدید شرکت ملی نفت ایران، اعلام کرد که تمامی معاملات فروش نفت با کنسرسیوم لغو می شود، و از این به بعد شرکت ملی نفت ایران به هر یک از شرکت های خارجی رأساً نفت می فروشد. طبق گزارش های خبری، قرار است اولین نفت کش در روز دوشنبه در جزیره خارک بارگیری کند، و نزیه می گوید که نفت به شرکت هایی که بالاترین قیمت را پیشنهاد کنند، فروخته خواهد شد. سطح تولید نفت روز دوشنبه 5 مارس 1979 اعلام خواهد شد.

ز) محدودیت سفر برای ایرانی ها: لیست سیاهی از اسامی تقریباً 16 هزار نفر در حال تهیه

ص: 134

است تا از خروج افرادی که متهم به ارتکاب جرم هستند از کشور جلوگیری شود. قرار است بعد از تسلیم این لیست به اداره گذرنامه، خروج از ایران برای همه به استثنای افرادی که نامشان در لیست است، بدون هیچ محدودیتی آزاد باشد. لیست سیاهی نیز از اسامی خانم ها به اداره گذرنامه تسلیم شده است و طبق گزارش ها کلیه خانم هایی که قصد خروج از ایران را داشتند و نامشان در آن لیست نبود، دیروز اجازه یافتند از ایران خارج شوند.

ح) ناصر میناچی، وزیر اطلاعات، دیروز اظهار داشت که جزئیات قانون اساسی پیشنهادی به زودی اعلام خواهد شد. در حال حاضر، خمینی در حال مطالعه متن قانون اساسی است. براساس گزارش ها، منابع مطلع می گویند که در رأس نظام جمهوری یک رئیس جمهور منتخب قرار خواهد داشت که فقط دارای اختیارات اجرایی است و نخست وزیری منصوب می کند که باید از سوی مجلس (که از قرار معلوم تنها مجلسِ پارلمانی در نظام جمهوری اسلامی خواهد بود) رأی اعتماد بگیرد.

ط) گزارش تلویزیونی از پایگاه بهشهر: وابسته نیروی هوایی بریتانیا گزارش می دهد که خبرنگاران شبکه تلویزیونی آی.تی.اِن بریتانیا به سرپرستی جان اسنو و خبرنگاران شبکه تلویزیونی ای.بی.سی از پایگاه بهشهر دیدار کردند و نسبتاً آزادانه از این پایگاه تصویر گرفتند. یکی از مأموران سفارت استرالیا که شب گذشته این تصاویر تلویزیونی را رؤیت کرده بود، مراتب فوق را تأیید می کند.

آقای اسنو به وابسته نیروی هوایی بریتانیا گفت که پایگاه دست نخورده است، و هیج آثاری از غارت اثاثیه منازل در آن دیده نمی شود، و درب ساختمان های پایگاه قفل و زنجیر شده و کسی نمی تواند وارد آنها شود. او همچنین گفت کارگران بهشهر که حقوق خود را دریافت نکرده اند، نا آرامی هایی ایجاد کرده بودند. در حال حاضر، مقامات سفارت دارند برای حل مشکل پرداخت حقوق ها تدبیری می اندیشند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان- ویژه اعضاء ناتو) تیراندازی شبهای گذشته به سوی سفارتخانه حکایت از آن دارد که مسئله تأمین امنیت در تهران به این زودی ها حل نخواهد شد و معلوم نیست چه کسی و چه سازمانی باید این امنیت را برقرار کند.

تیراندازی و درگیری بین چریک های فدایی، مجاهدین، و دژبان نیروی هوایی و سایر گروهک ها تا چند هفته دیگر، شاید هم چند ماه دیگر، ادامه خواهد یافت. مسافرت های شبانه در تهران، حتی با محافظ، همچنان بسیار خطرناک خواهد بود. برخی از ایرانی ها می گویند که با خروج خمینی از پایتخت، وضعیت تهران بدتر خواهد شد. بازرگان نمی تواند به این زودی ها یک نیروی امنیت مرکزی که توانایی کنترل شهرها و شهرستانها را داشته باشد، تشکیل دهد. تصمیم سفیر به نگاه داشتن حداقل کارمند مورد نیاز سفارت احتمالاً در آینده نزدیک تغییر نخواهد کرد.

سند شماره 76 محرمانه3 مارس 1979- 12 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2651به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.

موضوع: وقایع 1 مارس 1979 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: دولت ایران اعلام می کند که رفراندومی در 30 مارس برگزار خواهد شد. بازرگان در تلویزیون سراسری از فعالیت برخی کمیته ها و گروههای سیاسی شدیداً انتقاد می کند. خمینی پیش از عزیمت به قم به ملت پیام می دهد. تصفیه وزارتخانه ها همچنان ادامه دارد. روزنامه ها از تخلیه پرسنل نیروی هوایی آمریکا از کبکان گزارش می دهند. کمیته حقیقت یاب در مورد وضعیت کردستان گزارش می دهد. انتصاب های جدید. پایان خلاصه 3- دولت ایران اعلام کرده است که رفراندومی در 30 مارس برگزار خواهد شد که در آن مردم فقط به تغییر رژیم سابق به نظام جمهوری اسلامی رأی آری یا نه خواهند داد. مجلس مؤسسان بعداً قانون اساسی جمهوری را به تصویب خواهد رساند. کلیه ایرانی های بالای شانزده سال حق شرکت در این رفراندوم را دارند. خمینی از همه خواسته است تا رأی «آری» را به صندوق بیندازند. با توجه به سازوکار رأی گیری، انتظار می رود که رأی «آری» چشمگیر باشد.

4- نطق بازرگان قبلاً گزارش شد.

5- خمینی پیش از عزیمت به قم در پیامی 14 ماده ای خطاب به ملت، بر ضد «استعمار» در ایران سخن گفت و از ایرانی ها خواست تا «هرچه زودتر» تمامی مظاهر نفوذ نظامی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آمریکا را از ایران پاک کنند. خمینی پس از آنکه اظهارات نیشدار خود را متوجه اتحاد شوروی، بریتانیا، صهیونیسم، و عناصر چپگرا کرد، بار دیگر از مردم خواست تا به کلانتری ها و پادگان های ارتش، منازل و مکان های دیگر حمله نکنند، و توصیه کرد که دولت جدید آب و برق را رایگان در اختیار اقشار فقیر قرار دهد.

6- وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام کرده است که قصد دارد تغییراتی سازمانی در این وزارتخانه اعمال کند که موجب حذف 237 پست سازمانی، شامل کارمندان 10 مرکز خارجی، خواهد شد. قطب زاده، رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران، خبر از اخراج 50 «مدیر بلندپایه» داده است.

7- هر دو روزنامه کیهان [اینترنشنال] و تهران ژورنال در تاریخ 27 فوریه گزارشی از تخلیه پرسنل آمریکایی از کبکان که آن را پایگاه جاسوسی آمریکا توصیف کرده اند، در صفحه اول خود به چاپ رساندند. گزارش های ضدونقیضی منتشر شده است، و روزنامه ها مدعی اند که تخلیه نیروهای آمریکایی پس از چند روز درگیری مسلحانه صورت گرفته است، که طی آن ابتدا شبه نظامیان به پایگاه مذکور حمله و دستگاههای فوق سری آنجا را تصرف کردند و سپس

ص: 136

پرسنل نیروی هوایی ایران ایستگاه فوق را از دست شبه نظامیان آزاد ساختند.

8- فروهر، وزیر کار و امور اجتماعی، که در رأس یک هیأت حقیقت یاب به کردستان سفر کرده بود، طی گزارشی ناآرامی های کردستان را «وخیم، ولی غیر بحرانی» خواند. سخنگویان دولت می گویند که کردها خواهان خودمختاری هستند، ولی قصد جدایی از ایران را ندارند.

9- طبق گزارش مطبوعات ایران، نصرت الله امینی به سمت استاندار فارس، و نصرت الله گرجی به سمت استاندار هرمزگان منصوب شده اند.

سولیوان

سفارتخانه شنیدند که علت آن معلوم نبود.

ب- آیت الله خمینی روز 1 مارس وارد قم شد و اعلام کرد که از آنجا همچنان انقلاب را هدایت خواهد کرد. او همچنین اظهار داشت که «فساد غرب باید از ایران زدوده شود. من به غرب گرایی پایان می دهم ولی تمدن را می پذیرم. با وجود این، مظاهر فاسد غرب باید برچیده شود.» ج- آیت الله طالقانی خواستار آن است که پیش نویس قانون اساسی پیش از برگزاری رفراندوم منتشر شود. آیت الله طالقانی در یک مصاحبه تلویزیونی طولانی پیشنهاد کرد که پیش نویس قانون اساسی پیش از برگزاری رفراندوم 30 مارس منتشر شود تا مردم بدانند باید به چه چیزی رأی بدهند. طالقانی تقریباً از ایده تشکیل یک ارتش مردمی متشکل از سربازان وظیفه که در مواقع اضطراری سلاح به دست خواهند گرفت، حمایت کرد؛ با وجود این، تأکید کرد که ارتش باید بازسازی شود.

د- تیتر صفحه اول روزنامه های ایران «انهدام پایگاه استراق سمع آمریکا بر ضد شوروی» بود. طبق گزارش ها، روز گذشته 22 متخصص آمریکایی با هواپیمای ایرفرانس خاک ایران را ترک کردند. این متخصصان الکترونیک در ایستگاه محرمانه «استراق سمع» کبکان کار می کردند. همچنین در این گزارش آمده بود مسافرانی که در طول مرز شمالی ایران با روسیه سفر می کنند می توانند بشقاب های ماهواره و تجهیزات دیگری را در 5 پایگاه مختلف ببینند، و اینکه آنها تصور می کنند که این تجهیزات بخشی از سیستم نظارت بر حسن انجام موافقت نامه های محدود سازی سلاح های استراتژیک از سوی روسیه است. رادیوی انقلابی گزارش می دهد که یک ایستگاه استراق سمع دیگر آمریکا در کلارآباد، در شمال تهران، به دست نیروهای انقلابی افتاده است. رادیو همچنین اعلام کرد که ایستگاه استراق سمع دیگری که ظاهراً نیروهای آمریکایی سراسیمه آن را ترک کرده اند در بهشهر، واقع در شرق ساری، قرار دارد. طبق گزارش رادیو، هنوز پرسنل نیروی هوایی ایران و غیرنظامیان این ایستگاهها را در تصرف خود دارند.

ه - گوشت منجمد ممنوع شد. گوشت منجمد از لحاظ شرعی نجس و مصرف آن حرام اعلام شده است. واردات گوشت منجمد قطع و گوشت های منجمد موجود در انبارها معدوم خواهد شد. آیت الله خمینی بعد از ورود به قم این مطلب را اعلام کرد. خمینی به نخست وزیر بازرگان دستور داده است تا دولت واردات گوشت منجمد را قطع کند «زیرا گوشت منجمد نجس و حرام است، و مردم حق ندارند آن را مصرف کنند.» و- دریادار احمد مدنی (این آخرین درجه نظامی مشارالیه است)، وزیر دفاع و فرمانده نیروی دریایی، روز گذشته از استان سیستان و بلوچستان دیدار کرد. او با روحانیان سنی و اقشار مختلف مردم دیدار و گفتگو، و از تأسیسات نظامی این استان، که هم مرز پاکستان است، بازدید کرد. دریادار مدنی ابراز داشت که هیچ افسر و یا سرباز ارتش ایران دیگر به روی مردم

ص: 138

آتش نخواهد گشود. مشارالیه همچنین اعلام کرد که طبق لایحه ای که در دست تهیه است، مدت خدمت نظام وظیفه برای مردان فقط یک سال خواهد بود و زنان دیگر به سربازی نخواهند رفت. او گفت که «ارتش ما یک ارتش ملی و اسلامی است و برادرانِ سرباز ما در کنار شما هستند و در های تمامی اداره ها و پادگان های ارتش بر روی همه ایرانی ها باز خواهد بود.» ز- دفتر فرماندهی ستاد نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران اعلام کرده است که 51 سرتیپ و20 سرهنگ دیگر بازنشسته شده اند. هنوز نام هیچیک از این افسران اعلام نشده است.

ح- شرکت هواپیمایی ملی ایران اعلام کرده است که پروازهای روزانه به نیویورک از طریق پاریس و لندن بزودی از سرگرفته خواهد شد. این شرکت همچنین اعلام کرده است که قصد دارد دفاتر نمایندگی خود را در سنگاپور، مانیل، بانکوک، شیکاگو، راولپندی، سانفرانسیسکو، دهلی نو، شارجه، و مسقط تعطیل کند. گزارش شده است که این دفاتر نمایندگی فقط برای مطامع سیاسی رژیم گذشته تأسیس شده بودند، و فعالیت تجاری نداشتند.

ط- اعدام های بیشتری صورت گرفته است. سه افسر پلیس که تحت محافظت شبه نظامیان انقلابی به یک زندان محلی در نجف آباد (نزدیک اصفهان) منتقل می شدند، با ضربات چاقو از پای درآمدند. سه افسر دیگر نیز در آبادان و قزوین به جرم قتل مردم بی گناه تیرباران شدند. با احتساب این اعدامها، تعداد اعدام شدگان از زمان پیروزی انقلاب تا کنون به 14 نفر بالغ می شود.

ی- فعالیت کمیته های انقلاب هماهنگ می شود. مهدوی کنی وظیفه یافته است تا فعالیت تمام کمیته های انقلاب را هماهنگ سازد. مهدوی کنی از طرف آیت الله خمینی به این سمت منصوب شده است و در دفتر نخست وزیری به کار مشغول خواهد شد. کنی ابراز داشت که کمیته های تحت نظارت در تمامی استان ها شعبه خواهند داشت و در رأس آنها یک روحانی انجام وظیفه خواهد کرد، ولی مقر اصلی کمیته ها در تهران باقی خواهد ماند. انتظام، معاون نخست وزیر، اعلام کرد تا زمانی که پلیس و ژاندارمری آماده انجام وظیفه اجرای قانون و اعمال نظم شوند، موقتاً سپاهی از پاسداران انقلاب به منظور انجام این وظایف تشکیل خواهد شد.

ک- حزب توده. ده تن از اعضای برجسته حزب (کمونیست) توده با صدور بیانیه ای به ادعای اخیر نخست وزیر بازرگان مبنی بر غیرقانونی بودن حزب توده اعتراض کرده اند. آنها اعلام کردند که همچنان به فعالیت های خود تحت لوای حزبشان که هرگز از مبارزه بر ضدامپریالیسم در کشور از پا ننشسته است، ادامه خواهند داد.

ل- وضعیت هواپیمای C-12 دفتر وابسته نظامی. وابسته نظام و وابسته نیروی هوایی امروز از هواپیمای C-12 بازدید کردند. لاستیک چرخ های هواپیما پاره شده و پنچر بود. هیچکس وارد هواپیما نشده و ظاهراً هیچ خسارت دیگری به آن وارد نشده بود. گزارشی جداگانه در

ص: 139

همین باره ارسال خواهد شد.

م- نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) سفرهای شبانه هنوز بسیار خطرناک است و کارمندان سفارت و دفتر وابسته نظامی فقط در صورت ضرورت شبها در سطح شهر تردد می کنند. از آنجایی که شمار زیادی سلاح در دست جناح های مختلف است، تهیه کننده گزارش اعتقاد دارد که درگیری های مسلحانه از نوع درگیری های شب گذشته تا زمانی که مهمات آنها تمام شود، که البته قدری طول خواهد کشید، ادامه خواهد داشت. حال که آیت الله خمینی به قم رفته است، آیت الله طالقانی بار دیگر والامقام ترین روحانی تهران است. این دو روحانی اختلاف نظرهایی با یکدیگر دارند، ولی منابع می گویند که بین آنها دودستگی نیست.

درباره ممنوعیت مصرف گوشت منجمد نیز هنوز نمی دانیم که آیا این ممنوعیت شامل محموله گوشت منجمدی که به مقصد سفارت آمریکا ارسال شده نیز می شود، و اینکه آیا گوشت منجمد موجود در انبار آذوقه ارتش آمریکا (که هم اینک در دست نیروهای انقلابی است) معدوم می شود و یا به سفارت تحویل داده خواهد شد. برای اطلاع بیشتر از مسئله «پایگاه استراق سمع» به گزارش 6846011679 که امروز صبح از طریق تلگرام ارسال شد، نگاه کنید.

اعدام های جدیدی که هم اکنون انجام می شود ظاهراً بیشتر به دست مردم خشمگین صورت می گیرد تا نیروهای انقلابی. نخست وزیر بازرگان برای تشکیل کمیته های جدید و متوقف کردن «بازی کمیته ها» (بازی هایی که جناح راست به اسم انقلاب انجام می دهد) با مشکل مواجه خواهد شد، زیرا چنانکه تهیه کننده گزارش مشاهده کرده است، کمیته های مختلف در بعضی قسمت های شهر عملاً مستقل عمل می کنند و هیچ اعتنایی به دولت ندارند، و دولت نیز از تصمیمات آنها بی خبر است.

اسلامی نیز بیانات خمینی را نمی پسندند. وضعیت نهایی نیروهای مسلح و رابطه سپاه پاسداران انقلاب با ارتش دومین مسئله مهم لاینحلی است که حاکمان جدید ایران و آنهایی که قصد دارند انقلاب را به پیش ببرند، باآن مواجهند. پایان خلاصه.

3- طی چند روز گذشته، تعدادی از گروهها در ایران اعتراض کرده اند که قانون اساسی پیش بینی شده برای جمهوری جدید ایران بیشتر بر مبنای شریعت اسلامی است و «آزادی» نظام دموکراسی را فراهم نمی آورد. اظهارات خمینی مبنی بر اینکه پیش نویس قانون اساسی پس از برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی منتشر خواهد شد، خشم بسیاری از محافل را برانگیخته است.

چریک های فدایی خلق که بزرگترین و مبارزترین گروه کمونیستی در ایران است، این مسئله را همچون گروههای دیگر در سرلوحه اعتراضات خود قرار داده است (نگاه کنید به ارجاع الف) برخی حامیان رژیم گذشته نیز به این امر اعتراض کرده اند. آیت الله طالقانی قرار است به ملت هشدار دهد که «هفت یا هشت هزار مأمور سابق ساواک (مطبوعات روز بعد اضافه کردند «و سیا») قصد براندازی انقلاب را دارند».

4- تماس های سفارت در طول چند روز گذشته فاش ساخت که ایرانی های متجددی که از انقلاب اسلامی حمایت کرده بودند (نگاه کنید به ارجاع ب) و قلباً باور نداشتند که خمینی به اسلام ناب سختگیرانه روی خواهد آورد نیز از این امر نگران هستند. آنها هم اینک نگرانند که خمینی واقعاً خواهان این امر باشد.

5- نگرانی و ناراحتی رهبران سیاسی میانه رو در نهضت اسلامی، نظیر بازرگان و زیردستانش، از همه بیشتر است زیرا آنها در طول چند ماه گذشته در گفتگو با سفارت اصرار داشتند که جمهوری اسلامی در واقع چیزی بسیار شبیه به یک دموکراسی مدرن غربی خواهد بود. حتی آیت الله میانه رو آقای شریعتمداری روز 2 مارس با صدور بیانیه ای علناً اعلام کرد که جمهوری اسلامی به معنای 1000 سال عقب گرد نیست.

از آنجایی که رژیم باید از مبنای اسلامی خود در مقابل حملات چپی ها دفاع کند و در عین حال نظر روحانیان سنتی و دیگران را نیز جلب نماید، مسئله پیچیده تر شده است. این واضح ترین تصویر از مشکلی است که خمینی و بازرگان در تلاش برای استقرار یک نظام سیاسی جدید بر مبنایی چنین از هم گسیخته با آن مواجهند (نگاه کنید به ارجاع ث). فعلاً بحث بر سر این است که آیا قانون اساسی باید پس از آنکه خمینی آن را بازنگری کرد، منتشر شود یا خیر (رئوس مواد پیش نویس قانون اساسی در ارجاع ت مذکور است). ارزیابی های اولیه ما حکایت از آن دارد که حتی اگر متن کامل پیش نویس قانون اساسی منتشر نشود، حداقل مورد بحث قرار خواهد گرفت، و مبارزات سیاسی اصلی به هنگام انتخاب مجلس مؤسسان که قرار است قانون اساسی مذکور را بازنگری و تصویب کند، رخ خواهد داد.

6- زمانی که اصلِ جمهوری اسلامی مورد قبول قرار گرفت (حتی چریک های فدایی نیز

ص: 141

برای سرنگونی نظام سلطنتی از رأی «آری» حمایت کرده اند)، دولت ایران با همان مشکلی مواجه خواهد شد که نیروهای اسلامی پس از «پیروزی» 11-12 فوریه بر دولت گذشته با آن مواجه شدند، یعنی چگونگی حفظ ائتلاف انقلابیون. هر گروه کوچکی که خود را در مورد قانون اساسی صاحب نظر می داند سعی می کند با اعمال فشار نماینده ای به مجلس مؤسسان بفرستد و همین امر موجب تشتت و از هم گیستختگی صحنه سیاست ایران خواهد شد. انتظام، معاون رئیس جمهور علناً می گوید که اکثریت «قاطع» نمایندگان (طبق برآورد میناچی، وزیر اطلاعات، 85 تا 90 درصد) از نهضت اسلامی خواهند بود، ولی این حرف را با اطمینان چند هفته پیش نمی زند. شکی نیست که مسئله قانون اساسی در آینده قابل پیش بینی محور اصلی بحث های سیاسی در ایران خواهد بود.

7- دومین مسئله سیاسی عمده به آینده نیروهای مسلح و رابطه آنها با سپاه پاسداران انقلاب مربوط می شود که به دستور یزدی، معاون نخست وزیر، شکل گرفته است. عناصر تندرو در هر دو گروه چریک های فدایی و مجاهدین، سپاه پاسداران انقلاب را نیروی مسلح اصلی کشور و تنها راه تضمین خلوص انقلاب تلقی می کنند. حتی خود یزدی نیز با این امر موافق نیست، و بسیاری از سیاستمداران، از جمله افسران سابق ارتش، سازماندهی و جان بخشیدن به نیروهای مسلح را برای امنیت انقلاب و ملت ضروری می دانند. فعلاً بحث این است که پاکسازی ارتش تا چه اندازه باید پیش برود و در صورت استفاده از افسران سابق ارتش، نیروهای مسلح را چگونه باید بر اساس مبانی انقلابی سازماندهی کرد. نتیجه پاکسازی ها تا کنون اعدام هشت افسر عالی رتبه ارتش، بازنشست کردن کلیه ژنرال های سه و چهار ستاره، و همچنین دستگیری موردی افسران دیگر تا درجه سرهنگ دومی بوده است. تغییر سریع فرماندهان عالی رتبه در نیروی هوایی، عدم انتصاب فرماندهان جدید در پُست های عالی، و همچنین اصرار بسیاری از سربازان به انتخاب فرمانده خود روند اقدامات دولت جدید ایران را کندتر از آنچه انتظار می رفت، کرده است.

همین مسئله موجب شده است تا دولت ایران تصمیم گیری درباره میزان حضور نظامی آینده آمریکا، اگر اصلاً قرار باشد آمریکا حضوری در ایران داشته باشد را به تعویق بیندازد، زیرا حداقل یکی از دلایل کسانی که خواهان اصلاح کامل ارتش هستند حذف کامل باقیمانده نفوذ قوی آمریکا در نیروهای مسلح است (چنانکه یزدی در اظهارات خود به خبرنگاران و دیگران گفته است).

8- درگیری در درون ارتش و درباره بقای آن حکایت از آن دارد که مسئله مرجعیت و استفاده از زور (این مسئله بر آینده ژاندارمری و شهربانی نیز تأثیر خواهد گذاشت، ولی قدری خفیف تر) خیلی بیشتر از آنکه دولت ایران تمایل دارد، لاینحل باقی خواهد ماند. نتیجه، حداقل در کوتاه مدت، احتمالاً تداوم وضعیت امنیتی متزلزل در ایران خواهد بود.

سولیوان

سند شماره 79 محرمانه4 مارس 1979- 13 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2684 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.

موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 4 مارس 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: خمینی خواستار اسلامی شدن کامل ایران می شود. روند خشونت ها و اعدام ها ادامه می یابد. سنجابی در مورد اعطای پناهندگی به شاه هشدار می دهد. قرنی می گوید که ایران یک «دولت ضداسرائیل» است، و نقش نظامی ایران در خلیج فارس باید کمتر باشد. دولت موقت هنوز تلاش دارد کمیته های خودسر را مهار کند. پایان خلاصه.

3- خمینی طی نطقی که در روز 1 مارس در قم ایراد کرد، خواستار آن شد که ایران کاملاً اسلامی و از تمامی مظاهر نفوذ فساد غرب پاک شود. او گفت که دستگاه دولت، نظام قضایی، آموزش و پرورش، فرهنگ و رسانه های ارتباط جمعی باید کاملاً متحول و اسلامی شوند. او خواستار ایجاد وزراتخانه ای به نام «امر به معروف و نهی از منکر» برای نظارت بر تحقق این هدف شد. او همچنین حمله به دولت بازرگان را تضعیف اسلام توصیف کرد، و گفت وارثان انقلاب نباید آنهایی باشند که در حاشیه (معمولاً خارج از کشور) ماندند، بلکه انقلاب به آنهایی تعلق دارد که فرزندان و یا عزیزانشان را در مبارزه با شاه از دست داده اند. طبق معمول، خمینی کلی گویی کرد، و قول داد که در نظام جمهوری اسلامی آزادی کامل برقرار باشد، ولی فحوای کلامش این بود که مردم ایران هیچ گزینه ای جز پذیرش نظامی که او به آنها حکم کرده است، ندارند.

4- رخدادهای خشونت بار به طور پراکنده در تهران و شهرهای دیگر ایران ادامه دارد. بر اساس گزارش کیهان اینترنشنال، طی درگیری های مسلحانه ای که در روز جمعه و شنبه در تهران رخ داد، 3 نفر کشته و 6 نفر مجروح شدند. دانشگاه تهران مدام صحنه درگیری بین گروههای رقیبی است که برای کنترل دانشگاه با یکدیگر مبارزه می کنند، و همچنین با نیروهایی که حداقل ظاهراً با دولت موقت متحدند، درگیر هستند. افراد مسلح مسلمان و «ضدانقلابیون» بار دیگر در روز 3 مارس در تبریز با یکدیگر درگیر شدند، و در همان روز چریک های فدایی خلق رهبران مذهبی را متهم ساختند که از حمله صدها تن افراد مسلح با تفنگ و چماق به نمایشگاهی که سازمان فداییان خلق در شهر شمالی لنگرود بر پا کرده بود، جلوگیری نکرده اند.

5- یک جوخه اعدام متشکل از شبه نظامیان انقلابی دو درجه دار پلیس را در روز 1 مارس در آبادان تیرباران کرد، و در همان روز یک گروهبان ارتش به همین شیوه در قزوین اعدام شد. در روز 3 مارس یک درجه دار دیگر پلیس در رفسنجان اعدام شد. با احتساب این چهار تن، کل تعداد اعدام شدگان تا به حال به 15 نفر بالغ می شود. در یک حادثه دیگر، سه درجه داری

ص: 143

که از مقر انقلابیون در نجف آباد به زندانی محلی منتقل می شدند، مورد حمله جمعیت خشمگین قرار گرفتند و با ضربات چاقو به قتل رسیدند.

6- تماس سفیر مصر در روز 1 مارس موجب صدور هشداری جدی از سوی سنجابی، وزیر امور خارجه، شد مبنی بر اینکه «دولت ایران اعطای پناهندگی به شاه از سوی هر دولتی و به هر بهانه ای را محکوم می کند و این امر تأثیری منفی بر روابط آتی ایران با آن کشورها خواهد گذاشت.» سنجابی گفت که دلیل سادات را برای پناه دادن به شاه پس از خروجش از ایران در تاریخ 16 ژانویه نمی پذیرد. سادات علت پذیرفتن شاه را «دوستی شخصی» طرفین ذکر کرده بود.

7- طبق گزارش روزنامه الوطن، چاپ کویت، در روز 3 مارس، قرنی رئیس ستاد ارتش گفت که ایران یک «دولت ضداسرائیلی» است و به همین دلیل تصمیم گرفته است نیروهای خود را از جمع صلح بانان سازمان ملل در جنوب لبنان فرا بخواند. طبق گزارش همین روزنامه، قرنی افزوده است که ایران مابقی نیروهای خود را از عمان بیرون می کشد، و دیگر نقش «ژاندارم» منطقه خلیج فارس را ایفا نخواهد کرد.

8- دولت موقت همچنان تلاش می کند تا کمیته های انقلاب را که غالباً مستقل از دولت عمل می کنند، تحت کنترل خود درآورد. نخست وزیر بازرگان اعلام کرد که کمیته های مذکور در ارگان های مختلف دولت ادغام خواهند شد، و خمینی نیز محمدرضا مهدوی کنی را مأمور هماهنگ ساختن وظایف کمیته ها کرد. با وجود این، هنوز معلوم نیست که اظهارات بازرگان و یا انتصاب مهدوی کنی عملاً تأثیری بر عملکرد کمیته ها خواهد داشت یا خیر.

9- خبرهای جالب توجه دیگر: سفیر شوروی در روز 3 مارس به مدت دو ساعت با نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین در ایران دیدار و گفتگو کرد. گروهی از دانشجویان مسلمان دانشگاه تهران شدیداً از دانشجویان مارکسیست انتقاد کردند. خمینی مهدی هادوی را به سمت دادستان کل منصوب کرده ولی وظایف مشخصی برای او تعیین نکرده است. سولیوان

3 مارس تا ساعت 12:00 روز 4 مارس 1979 را پوشش می دهد، شامل: درگیری های بیشتر در تهران. درگیری های مسلحانه در تبریز. وزارت دفاع غیرنظامی در ایران. اعدام های بیشتر. ایران دولتی ضداسرائیلی. گردش تهیه کننده گزارش در شهر به همراه فرمانده محافظان سفارت. احتمال معرفی فرمانده کل جدید نیروی دریایی اسلامی ایران و احتمال جایگزینی ارتشبد طوفانیان، معاون وزیر جنگ.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) الف- در طول 24 ساعت گذشته درگیری ها در تهران همچنان ادامه داشت. طبق گزارش ها در جریان درگیری های شدید خیابانی بین جناح های انقلابی رقیب بر سر کنترل خیابان های شهر، سه نفر کشته و 6 نفر مجروح شدند. نیروهای انقلابی که از یک مقر ژاندارمری در شهر محافظت می کردند مورد حمله عناصر ناشناس قرار گرفتند ولی توانستند آنها را متواری سازند و یک قبضه سلاح خودکار از آنها به دست آورند.

ب- جمعه شب درگیری مسلحانه شدیدی بین مسلمانان مسلح و «ضدانقلابیون» در شهر همیشه پرآشوب تبریز رخ داد. گزارشی از تعداد تلفات مخابره نشده است. بر اساس گزارش منابع خبری، بیش از 1000 سربازی که در جریان انقلاب از پادگانهای تبریز فرار کرده بودند، آماده بازگشت به سربازخانه ها هستند. یک هفته به آنها مهلت داده اند تا خود را معرفی کنند و مورد عفو قرار بگیرند.

ج- وزارت دفاع غیرنظامی خبر از اخراج چندین تن از افسرانش داده و اعلام کرده است که ایرج عامری به ریاست این سازمان منصوب شده است. عامری متخصص امور دفاع غیرنظامی شناخته می شود.

د- اعدام نیروهای پلیس هنوز ادامه دارد و آخرین مورد در این ارتباط یک ستوانیار بود که در شهر جنوبی رفسنجان به دست یک جوخه اعدام انقلابی تیرباران شد. او به اتهام قتل دو پسر دانش آموز و یک روستایی در جریان آشوب های آن شهر، مجرم شناخته شده بود. بر اساس گزارش ها، او پیش از اعدام مراحل کامل دادرسی را در دادگاه طی کرده بود.

ه- طبق گزارش روزنامه های امروز، رئیس ستاد ارتش ایران سپهبد علی محمد [ولی الله] قرنی، اعلام کرده است که «کشورش را یک دولت ضداسرائیلی می داند.» او ایران را «یک دولت ضداسرائیلی» می داند و همین امر در تصمیم ایران برای فراخواندن نیروهایش از جمع صلح بانان سازمان ملل در جنوب لبنان دخیل بوده است. او ابراز داشت وقتی ما خودمان یک دولت ضداسرائیلی هستیم، درست و منطقی نیست که حایلی بین اعراب و اسرائیل باشیم. روابط ایران با کشورهای عرب تولیدکننده نفت در منطقه به جای «چماق»، «آغوشی باز» خواهد بود. او همچنین به خبرنگاران گفت که ایران ظرف چهار روز آینده باقیمانده نیروهای خود را از عمان خارج می کند و دیگر نقش «ژاندارم منطقه خلیج فارس» را بازی نخواهد کرد.

ص: 145

و- تهیه کننده گزارش بیشتر روز را به همراه فرمانده مأموران شبه نظامی کمیته اسلامی که از سفارتخانه محافظت می کنند در شهر گردش کرد. از دو ساختمان که قبلاً منازل نیروهای آمریکایی بود ولی حالا شبه نظامیان کمیته در آن سکنی داشتند، بازدید کردیم. هر دو ساختمان و محتویات آنها دست نخورده بود و ظاهراً هیچ خسارتی به آنها وارد نشده بود. ما همچنین از «منطقه خلیج» دیدن کردیم (منطقه ای که در آن باشگاههای نظامی، سینما، دفتر پست، دفتر اداره مطبوعات، دفتر حسابداری مرکزی، منازل پرسنل نظامی، و واحدهای اداری دیگر قرار دارد.) تهیه کننده گزارش با خودرو از اطراف مجتمع دیدن کرد ولی اجازه نیافت به همراه محافظان وارد ساختمان ها شود. ظواهر امر از آن حکایت داشت که به جز چند جای گلوله در بعضی پنجره ها و بر روی خودروهایی که در پارکینگ قرار داشتند خسارتی به مجتمع وارد نشده است. تهیه کننده گزارش فردا نیز به همراه فرمانده محافظان به آنجا خواهد رفت و سعی خواهد کرد در صورت امکان وارد برخی از ساختمان ها بشود.

ز- تهیه کننده گزارش از منبع 6846008 خبردار شد که آقای ام.ای. قهرمانپور، رئیس یک شرکت فیلیپینی به نام پندیکس، به او (منبع) خبر داده است که نیروی دریایی ایران از شرکت آنها خواسته تا دوباره از تاریخ 7 مارس قرارداد خود را اجرا کنند. آقای قهرمانپور همچنین اظهار داشته است که طبق شایعات (در نیروی دریایی ایران) به جای جانشین فعلی فرمانده کل که در رسانه ها از او صحبت می شود، قرار است دریادار بازنشسته، علوی، فرمانده کل نیروی دریایی ایران شود. او همچنین اطلاع داد که دریادار بازنشسته آریانپور به جای ارتشبد طوفانیان معاون وزیر جنگ خواهد شد. منبع 6846008 اظهار داشت که آخرین پست دریادار آریانپور در نیروی دریایی اسلامی ایران، فرماندهی مرکز پشتیبانی آن بوده است.

نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع 6846008 در حال حاضر منبع زیر دست خود را F-6 ارزشیابی می کند، ولی همچنان با او تماس خواهد داشت و جدیدترین تحولات در نیروی دریایی ایران را به تهیه کننده گزارش اطلاع خواهد داد. وابسته نیروی زمینی می گوید که شخصاً مدیر جدید واحد دفاع غیر نظامی را می شناسد و شاید بتواند با او تماس بگیرد و اطلاعات تازه ای به دست آورد. تهیه کننده گزارش در طول دیدارش از منطقه خلیج متوجه یک آمبولانس ارتش آمریکا شد که در آنجا پارک بود و از محافظ پرسید آیا می تواند خودروی مذکور را به سفارت آمریکا برگرداند. محافظ به تهیه کننده اطلاع داد که این امر به دلیل خطرات احتمالی مقدور نیست زیرا هر دو طرف درگیر در انقلاب از این آمبولانس ها به منظور انتقال مهمات برای جناح خود استفاده می کند و او می ترسد مبادا به هنگام برگرداندن آمبولانس کشته شود. پزشک سفارت سعی دارد آمبولانس را به سفارتخانه برگرداند زیرا این امر در صورت وقوع وضعیت اورژانس هم به نفع محافظان ایرانی و هم به نفع کارمندان سفارت است، چرا که ترافیک تهران در طول روز به حالت عادی قفل شده اش بازگشته است، و سفر با خودروهای عادی در سطح شهر بسیار وقت گیر است.

سند شماره 81 محرمانه5 مارس 1979- 14 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2712به : وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.

موضوع: گزارش وضعیت سیاسی 5 مارس(1) خلاصه: راهپیمایی یادبود مصدق. قطع روابط ایران و آفریقای جنوبی. ادامه ناآرامی ها در کردستان. ادامه درگیری های تبریز. اعدام های بیشتر. اعلام برنامه های جدید شهرداری از سوی توسلی شهردار تهران. خمینی از مطبوعات دفاع می کند، فلسفی به مطبوعات می تازد.

1- مطبوعات تهران بیشترین صفحات خود را به راهپیمایی ای که قرار است به مناسبت یادبود مصدق در محل دفن او در 100 کیلومتری تهران برگزار شود، اختصاص دادند. شرکت کنندگان در این راهپیمایی که متین دفتری، نوه مصدق آن را ترتیب داده است، شامل آیت الله طالقانی، مجاهدین، فداییان، و هزاران نفر دیگر خواهد بود.

2- ایران رسماً روابط خود را با آفریقای جنوبی قطع کرده و از آلن فریزر، سر کنسول آفریقای جنوبی، خواسته است تا فوراً از ایران خارج شود.

3- فشار کردها برای خودمختاری ادامه دارد، و یکی از رهبران کرد در مهاباد مدعی شده است که برخی مشاوران خمینی به درستی اخبار را به او اطلاع نمی دهند. (تلگرام جداگانه) 4- روغنی (محفوظ) به کارمند سیاسی استمپل خبر داده است که خشونت ها در تبریز شدت یافته و هر روز بیش از ده نفر در درگیری ها کشته می شوند. روغنی گفته است که هیأت ویژه ای به تبریز اعزام خواهد شد تا مشکلات انتقال قدرت از کمیته به دولت را بررسی کند.

5- در خبرهای دیگر مربوط به تبریز، رادیو ایران اعلام کرد که سرلشگر احمد بیدآبادی، فرماندار نظامی سابق تبریز، و شش تن دیگر اعدام شدند. سرلشگر عبدالله خواجه نوری و تیمسار فخر مدرس (که قبلاً متصل به دربار سلطنتی بود)، سرتیپ علی اکبر یزدجردی از مشهد، سرهنگ منصور زمانی رئیس سابق زندان قصر، جهانگیر تارخ (معروف به جهانگیر) که طبق شایعات سرشکنجه گر ساواک بوده، و سالارجاف نماینده سابق کردستان در مجلس از جمله اعدام شدگان هستند.

6- محمد توسلی (که حالا معلوم شده است همان طرف تماس کارمند سیاسی استمپل به نام توکلی بوده و پرونده اطلاعات شخصی او در اداره موجود است) برنامه های جدیدی برای شهرداری اعلام کرده است، از جمله تأکید بر عدم اخذ برخی مالیات ها از ساکنان جنوب شهر تهران، توسعه جنوب شهر، توقف پروژه شهر اقماری عباس آباد و لغو قرارداد کنونی ساخت مترو و مذاکره برای عقد قرارداد جدید. استمپل از انتظام (محفوظ)، معاون نخست وزیر، شنیده است که توسلی (معروف به توکلی) پُستی کمتر از آنچه انتظار داشته، یعنی شهرداری تهران، به

ص: 147

دست آورده است زیرا از چپی ترین عناصر کمیته رهبری انقلاب است، و بازرگان قصد دارد او را از جریان اصلی سیاست در ایران دور نگاه دارد.

7- خمینی در پاسخ به حمله یزدی، معاون نخست وزیر، به مطبوعات از روزنامه های فارسی زبان دفاع کرده است. مبارزه ضدمطبوعات (یزدی مطبوعات را به ضداسلامی و ضدانقلابی بودن متهم ساخته بود) منجر به حملاتی به بعضی از دفاتر روزنامه ها در شهرستانها شده بود. در حمله لفظی دیگری، محمدتقی فلسفی، که از «روحانیون برجسته» توصیف می شود، طی نطقی در قم به رادیو و تلویزیون ملی ایران و مطبوعات تاخت و مدعی شد که آنها رسالت خود را مبنی بر انعکاس درست خبرهای جمهوری اسلامی به مردم انجام نمی دهند. در عین حال، پوشش خبری مطبوعات انگلیسی زبان و فارسی زبان همچنان با یکدیگر متفاوت است و در مطبوعات فارسی زبان تأکید بیشتری بر گزارش های ضدآمریکایی است. سولیوان

آنها دستور دهد که تفنگ های ساچمه ای شماره 9 خود را که کشنده نیست، برای بازداشتن کسانی که ممکن است قصد نفوذ به محوطه سفارت را داشته باشند، به کار ببرند. علاوه بر این، تفنگداران دریایی اجازه یافتند اسلحه کمری شان را به منظور دفاع شخصی نگاه دارند. در صورت یک حمله بزرگ، آنها اجازه تیراندازی نداشتند، بلکه فقط باید از گاز اشک آور، و در صورت فرمان سفیر، از تفنگ های ساچمه ایشان استفاده می کردند.

(ب) روز بعد، مورخ 12 فوریه، چریک های مجاهد پایگاه نظامی پشت ساختمان سفارت را تسخیر کردند. پس از آن، خیلی زود چریک های مسلح مسلمان در نقاط مختلفی در بیرون از دیوارهای سفارت مستقر شدند. مقامات سفارت از گفتگوهایی که با برخی عناصر نزدیک به کمیته های انقلاب داشتند دریافتند که حداقل برخی از این مجاهدین دستور دارند از سفارت محافظت کنند.

(ج) این نگهبانان در روز 13 فوریه محل را ترک کردند. همان شب، جان استمپل با امیرانتظام تماس گرفت تا از او بخواهد که محافظان را بازگردانند. انتظام قول داد که محافظان روز بعد بازخواهند گشت.

4- نفوذ اولیه به محوطه سفارت (الف) حمله به سفارت در روز چهارشنبه، 14 فوریه، ساعت 10:30 دقیقه صبح شروع شد. دو مرد مسلح با یونیفورم جنگی از دیوار نگهبانی درب خیابان روزولت بالا آمدند. در آن زمان سه تفنگدار دریایی مشغول نگهبانی بودند: گروهبان دوفرنز، گروهبان داونی، و گروهبان نوبل. یکی از این نگهبا ن ها از طریق بی سیم تجاوز به حریم سفارت را گزارش داد. در همان حال چهار چریک دیگر از دیوار نگهبانی درب اصلی بالا آمدند و شروع به تیراندازی به سوی ساختمان سفارت کردند. سپس دوفرنز را بلافاصله خلع سلاح کردند، او را از دیوار بالا کشیدند و در خودرویی نشاندند که بیرون از سفارت منتظر ایستاده بود، و مستقیماً به مقر کمیته مرکزی در خیابان ایران نزدیک مدرسه علوی بردند. داونی و نوبل در حال عقب نشینی به سوی محل اقامت سفیر شروع به پرتاب گاز اشک آور کردند. یک گلوله به گاز اشک آوری که در دست داونی بود اصابت کرد و او شدیداً در معرض گاز اشک آور قرار گرفت. در همین اثنا، یک چریک با شلیک گلوله قفل دروازه خیابان روزولت را شکست و چریک های بیشتری وارد محوطه سفارت شدند. پس از احتمالاً 10 یا 15 دقیقه، کامیون هایی در مقابل درب ایستادند و مردان مسلح بیشتری از آن پیاده شدند. چند چریک اول یونیفورم جنگی به تن داشتند، ولی گروههایی که بعد از آنها در مقابل سفارت پیاده شدند یونیفورم های مختلف و یا قسمتی از یونیفورم و یا حتی بعضی از آنها لباس شخصی پوشیده بودند. همه آنها مسلح بودند و بعضی ها هم ماسک ضدگاز داشتند. ظرف 15 دقیقه، نزدیک به 40 تا 100 مرد مسلح در اطراف دروازه خیابان روزولت جمع شدند. این مردان مسلح ظاهراً قصد داشتند به سوی محل اقامت سفیر بروند، هر چند برخی از آنها از پشت درختها و بوته ها مدام به طرف ضلع شرقی

ص: 149

ساختمان کنسولی تیراندازی می کردند.

(ب) تقریباً در همان زمان، عده ای از بالای دیوار مقابل ساختمان کنسولی به محوطه پارک موتوری حمله ور شدند. چند دقیقه بعد به محوطه تعاونی و سپس به دروازه خیابان بیژن نیز حمله شد. از همان ابتدا، تیراندازانی که در بالای پشت بام های اطراف سفارت موضع گرفته بودند، مدام به سوی سفارت تیراندازی می کردند.

(ج) گروهبان پنمن و استوار دوم کوتس در حیاط مجاور به خیابان تخت جمشید که مستقیماً روبروی ساختمان کنسولی بود، نگهبانی می دادند. پنمن گزارش داد که 50 تا 60 نفر با استفاده از نردبان از بالای دیوار مقابل ساختمان به داخل حیاط آمده اند. به خاطر تیراندازی شدید، او در پایین ساختمان کنسولی گیر افتاده بود و با تفنگ ساچمه ایش به سوی مهاجمان شلیک می کرد. کوتس به داخل اتاق نگهبانی بخش مراجعان دوید و پنمن را پوشش داد تا او بتواند به داخل ساختمان بدود.

(د) پنمن و کوتس درب اتاق نگهبانی را قفل کردند و از پشت شیشه ضدگلوله مهاجمان را زیر نظر نگرفتند. مهاجمان ابتدا سعی کردند از درب اصلی ساختمان کنسولی وارد ساختمان شوند، سپس یک کوکتل مولوتوف به سوی پنجره لابی پرتاب کردند، و سپس به سوی دیواری که حیاط را از پارکینگ کوچک دروازه شرقی جدا می کرد، رفتند. آنها با استفاده از نردبان از دیوار بالا رفتند و ظاهراً به طرف دروازه خیابان روزولت حرکت کردند تا به همرزمانشان بپیوندند. در همین اثنا، دو نفر یک مسلسل کالیبر 30 را در مقابل درب اتاق نگهبانی دروازه مستقر و به سوی آن تیراندازی کردند.

(ه ) در دروازه پارک موتوری، مهاجمان با مشکل مواجه شدند. گروهبان هیل، سرجوخه موتن و سرجوخه اَوری در اتاق نگهبانی دروازه پارک موتوری مشغول نگهبانی بودند که تعدادی از مردان مسلح از پشت دروازه به درون محوطه پارک موتوری شروع به تیراندازی کردند. تفنگداران دریایی گاز اشک آور به خارج از دروازه و به درون محوطه پرتاب کردند. شاید گاز اشک آور و شاید هم دیوارهای بلند، و شاید هم به احتمال بیشتر ترکیب این دو ورود مهاجمان به محوطه پارک موتوری را به تأخیر انداخت. ولی نهایتاً تفنگداران دریایی مجبور به عقب نشینی به سوی ساختمان کنسولی شدند. آنها به محض رسیدن به ساختمان کنسولی موقتاً در پارکینگ ضلع شمالی ساختمان توقف کردند تا جلوی ورود مهاجمان از محوطه پارک موتوری را بگیرند. بعد از گذشت چند دقیقه که هیچ مهاجمی دیده نشد، آنها به طرف در شرقی رفتند و وارد ساختمان کنسولی شدند. وقتی چریک ها بالاخره وارد محوطه پارک موتوری شدند، دفاتری را که آنجا قرار داشت تفتیش و چند آمریکایی را دستگیر کردند. این گروه 12 نفری را ابتدا به دانشگاه تهران و سپس به کمیته انتقال دادند و روز بعد آزاد کردند.

(و) در محوطه تعاونی، سرجوخه لوجکوک و سیبی میتی پُست نگهبانی را از گروهبان

ص: 150

هینوجوس که در غذاخوری مشغول صرف صبحانه بود، تحویل گرفته بودند. وقتی تیراندازی در مقابل سفارت شروع شد، هینوجوس و گروهبان کراوس که ساعت 09:00 پُست خود را ترک کرده بود تا بخوابد، به آنها پیوستند. آنها به دفتر سفیر رفتند، درها و گاوصندوق ها و همچنین درب اصلی که مقابل پارکینگ پشتی سفارت بود را قفل کردند. در حدود 15 دقیقه بعد از شروع حمله، به سوی آنها نیز تیراندازی شد. آنها ابتدا مطمئن شدند که خطری متوجه افراد داخل غذاخوری نیست، سپس هینوجوس و کراوس به سوی درب کوچه آمریکا که کلیدش را پیدا کرده بودند، رفتند تا آن را قفل کنند. از ساختمان اتاق بازرگانی شدیداً به سوی آنها تیراندازی می شد، و آنها مجبور شدند به سوی درب اصلی غذاخوری که لوجکوک و میدی در آنجا منتظرشان بودند، عقب نشینی کنند. هینوجوس، گروهبان ارشد جمع، از لوجکوک که متخصص شناسایی بود، پرسید چه باید بکنند. لوجکوک نیز گفت که بهتر است به غذاخوری بروند و از داخل سنگر بگیرند. افرادی که در داخل غذاخوری بودند، تقریباً 25 آمریکایی و ایرانی، به داخل آشپزخانه رفته بودند.

5- تسلیم تفنگداران دریایی (الف) داونی و نوبل سریعاً از درب خیابان روزولت عقب نشینی کردند و پشت گلدان های پاسیوی محل اقامت سفیر سنگر گرفتند. سرجوخه اندرسن که به هنگام شروع تیراندازی در آسایشگاه تفنگداران بود نیز به آنها پیوست. اندرسن پشت اتاقک آجری نگهبانی در کنار دیوار خیابان روزولت سنگر گرفت. تفنگداران دریایی از این موضع به آتش مهاجمان پاسخ می دادند. ولی مهاجمان به تدریج به داونی و نوبل که از ساختمان های مجاور سفارت در معرض تیراندازی قرار داشتند، نزدیک شدند. یک گلوله به بازوی نوبل اصابت کرد. آنها تصمیم گرفتند از یکدیگر جدا شوند. نوبل از ضلع غربی محل اقامت سفیر دوید، از آشپزخانه گذشت و به سمت اتاق تفنگداران دریایی رفت. داونی نیز به اندرسن ملحق شد.

(ب) سپس داونی و اندرسن در طول دیوار عقب نشینی کردند تا اینکه به پنجره شمالی اتاق مطالعه سفیر رسیدند. آنها با بی سیم اجازه خواستند که پنجره را بشکنند و وارد اتاق مطالعه شوند، سپس وارد محل اقامت سفیر شدند و به آشپزخانه رفتند. چهار نفر از خدمتکاران سفیر در آشپزخانه پناه گرفته بودند.

(ج) در همین اثنا، نوبل با عبور از درب به حیاطی رفت که روبروی درب اتاق تفنگداران قرار داشت، و به سوی ورودی غربی زیرزمین انبار دوید. وقتی به انبار رسید، تفنگدارانی که در کنار درب خیابان بیژن نگهبانی می دادند، و همچنین بسیاری از تفنگدارانی که در آسایشگاه بودند و نگهبانان دیوار خیابان روزولت- اردلان پُست خود را ترک کرده و به زیر زمین پناه آورده بودند.

(د) داونی و اندرسن چهار خدمتکار را به حیاط کوچک کنار آشپزخانه محل اقامت سفیر بردند. ظرف چند لحظه، مهاجمان وارد خانه شدند و تفنگداران دریایی خود را تسلیم کردند و

ص: 151

به آشپزخانه انتقال یافتند.

(ه ) مهاجمان درباره اینکه باید با اُسرا چکار بکنند حرفشان شد، ولی بالاخره یکی از آنها، که ظاهراً دکتر بود، حرفش را بر کرسی نشاند و گروگانها را به اتاق نشیمن بردند. جالب است که یک گروه فیلمبرداری از تلویزیون ایران هم در آنجا حاضر بود. چریک ها سه بار آنها را تفتیش کردند ولی نتوانستند اسلحه مگنوم 357 اندرسن را پیدا کنند. بار چهارم، اسلحه را پیدا کردند، که این مسئله ایرانی ها را به خشم آورد. لباس نظامی دو تفنگدار را روی سرشان کشیدند و آنها را روی مبل های روبروی هال نشاندند. برای تفنگداران مسجل بود که می خواهند اعدامشان کنند، ولی یک آمبولانس به درون سفارت آمد و تفنگدارن و چهار خدمتکار را به مقر کمیته بردند. در طول راه، یکی از مهاجمان با فریاد به مردمی که در خیابان بودند می گفت که آمریکایی ها را دستگیر کرده اند.

(و) پنمن و کوتس در داخل اتاق کوچک نگهبانی مجاور خیابان تخت جمشید که یک مسلسل کالیبر 30 به سوی درش تیراندازی می کرد، حبس شده بودند. تعدادی از مهاجمان که از طرف پارک موتوری به محوطه وارد شده بودند آنها را دیدند و به طرف در غربی نگهبانی شروع به تیراندازی کردند. پنمن دید که گلوله یکی از مهاجمان که از چند متری به سوی شیشه ضدگلوله اتاق نگهبانی تیراندازی کرده بود، کمانه کرد و به خودش خورد. چند دقیقه بعد، پنمن و کوتس تسلیم شدند و بلافاصله به کمیته انتقال یافتند.

(ز) در قسمت تعاونی، چریک ها وارد محوطه کوچک پارکینگ شده بودند و به سوی ساختمان تعاونی و غذاخوری تیراندازی می کردند. غیرنظامیان داخل غذاخوری در آشپزخانه پناه گرفته بودند و تفنگداران دریایی پشت پیشخوان بودند. آنها تعدادی از سلاح های خود را پنهان کردند تا در موقع تسلیم آنها را به همراه نداشته باشند. هینوجوس از ایرانی ها پرسید برای تسلیم شدن چه کلمه ای باید به کار ببرند و سپس با بی سیم از سفیر اجازه گرفت که خود را تسلیم کنند. در این موقع، مردان مسلح سعی داشتند با شکستن درب کناری غذاخوری از طریق کفاشی وارد غذاخوری شوند. هینوجوس فریاد زد «تسلیم» ولی تیراندازی شدیدتر شد، به طوری که هینوجوس فکر کرد کلمه را اشتباه می گوید. او از ایرانی ها کمک خواست و یک زن از میان آنها بیرون آمد و به سوی مهاجمان فریاد کشید. آنها از پشت در گفتند که باید یک نفر پشت پنجره بایستاد تا آنها بتوانند او را ببینند. هینوجوس داشت از پشت پیشخوان بیرون می آمد تا پشت پنجره برود که یکی از پیشخدمتان غذاخوری از آشپزخانه بیرون دوید و فریاد زد «تسلیم». ناگهان به داخل رستوران تیراندازی شد، و گلوله ای به سینه او اصابت کرد و او را کشت. هینوجوس فکر می کند که یک گلوله سرگردان موجب مرگ پیشخدمت شد، زیرا گلوله یکی از شیشه های سالم پنجره را شکست و وارد شد، در حالیکه چریک ها بیشتر شیشه ها را شکسته بودند.

(ح) سپس چریک ها وارد غذاخوری شدند و همه را به اسارت گرفتند و آنها را مقابل

ص: 152

تعاونی بردند. بعد از آنکه تفنگداران دریایی را خلع سلاح کردند، اُسرا به دو گروه ایرانی و آمریکایی تقسیم شدند. مهاجمان بسیار هیجان زده بودند و مثل اتفاقی که در محل اقامت سفیر افتاد، درباره اینکه باید با اُسرا چکار بکنند، شدیداً حرفشان شد. این بار پیش از آنکه تصمیم بگیرند اُسرا را به محوطه پارک موتوری ببرند یکی از چریک ها برای ساکت و تهدید کردن همرزم خود مجبور شد تیراندازی هوایی کند.

(ط) نزدیک به 40 تا 45 نفر از مردان مسلح در محوطه پارکینگ کارمندان سفارت را به اسارت گرفته بودند. آنها نیز لباس های مختلفی به تن داشتند، از لباس های چریک های سازمان آزادیبخش فلسطین گرفته تا یونیفورم های نیروی هوایی و لباس های شخصی. آنها طوری عمل می کردند که گویی اعضای یک گروه هستند. (توضیح: اُسرا در مورد اینکه در اینجا چه اتفاقی افتاد با یکدیگر اختلاف نظر دارند. هینوجوس و کراوس می گویند که تمام مدت فقط یک گروه در آنجا بود. ولی کارمندان ایرانی سفارت می گویند بعد از آنکه آنها را در مقابل تعاونی به صف کردند یک گروه دیگر نیز به آنجا آمد. نظر دوم با آمدن دکتر یزدی و «آدمهای خوب» به سفارت که در پایین شرح داده ایم، مطابقت دارد.) (ی) چریک ها از تفنگداران دریایی پرسیدند که آیا سلاح دیگری دارند، هینوجوس می خواست بگوید نه که کراوس گفت بله. کراوس به همراه تعدادی از چریک ها به داخل ساختمان رفت و محل سلاح هایی را که پنهان کرده بودند به آنها نشان داد. یک چریک یکی از تفنگ های ساچمه ای سفارت را برداشت و با آن ور رفت، و ساچمه آن را کف زمین شلیک کرد، ساچمه کمانه کرد و به بالای چشم کراوس خورد و او را بیهوش به زمین انداخت.

(ک) پیش از این، پس از آنکه اُسرا را از ساختمان غذاخوری بیرون آورده بودند، چند نفر برای انتقال جسد پیشخدمت با برانکارد از آمبولانسی که آنجا بود به داخل ساختمان رفتند. حالا چند نفر دیگر برای آوردن کراوس به داخل ساختمان رفتند. پس از آن اُسرای ایرانی را آزاد کردند. اُسرای آمریکایی را نیز سوار بر خودرویی کردند که در محوطه سفارت پارک شده بود. (توضیح: اُسرای ایرانی می گویند که در همین اثنا بود که یک ملا به همراه «گروه دوم» به آنجا آمد، و تعدادی از نفرات گروه اول با دیدن آن ملا پنهان شدند و دیگر سر و کله شان پیدا نشد.) (ل) پس از آن اُسرای تعاونی را به پارک موتوری بردند و آنها را به اُسرای ساختمان کنسولی ملحق کردند، که شرح آن در زیر آمده است.

6- اشغال ساختمان کنسولی (الف) پس از تسلیم نگهبانان در محل اقامت سفیر، اتاق نگهبانی و تعاونی، و نبود مقاومت در نقاط دیگر، مهاجمان توجه خود را کاملاً به ساختمان کنسولی معطوف کردند.

(ب) وقتی اولین گلوله ها شلیک شد، نزدیک به 60 نفر در ساختمان بودند. در ابتدا، اکثر آنها صرفاً خود را روی زمین انداختند و از پنجره ها دور شدند. به موازات شدت گرفتن

ص: 153

تیراندازی، اکثر آنها به گنبد مخابرات و سپس به منتهی الیه CRU و TCU رفتند. تعدادی از آنها خود را به تلفن ها رساندند و درخواست کمک کردند. با شدت گرفتن حملات، بیشتر آنها به گنبد مخابرات آمدند و در چند مرحله تجهیزات مخابراتی را معدوم کردند.

(ج) در دفتر جلویی، سفیر و معاون زیر میز دراز کشیده بودند، و سفیر با بی سیم دستورات لازم را به تفنگداران دریایی می داد. تا زمانی که همه تفنگداران دریایی تسلیم شوند، آنها همانجا ماندند و سپس به گنبد مخابرات آمدند.

(د) در طبقه پایین، در ضلع شرقی، ریک تامس، هری جانسون و جیم رابرتز پشت درها را مسدود کردند و میزها را پشت پنجره ها گذاشتند، و آماده دفاع از آن قسمت شدند. وقتی هیل، موتن و اَوری به درب شرقی رسیدند، داخل ساختمان شدند و به آنها پیوستند. زمانی که مهاجمان از فاصله نزدیک شروع به تیراندازی به سوی درب شرقی کردند، رابرتز با بی سیم از سفیر کسب تکلیف کرد و سفیر گفت اگر می توانند، خود را تسلیم کنند. آنها سپس اجازه خواستند از گاز اشک آور استفاده کنند. سفیر به آنها اجازه این کار را داد، و آنها قسمت هال را پر از گاز اشک آور کردند و به طبقه بالا درون گنبد مخابرات رفتند.

(ه ) مهاجمین از بال غربی و در، وارد بال شرقی مرکز اطلاعات شدند و بال غربی به راحتی با هُل دادن پانل چوبی باز شد و داخل شدن و دسترسی به بار امکان پذیر گردید.

(و) در طبقه دوم همه جمع بودند به غیر از سرهنگ هالند و ال جردن که یک کارمند ایرانی و مترجم هالند بود. ریک تامس که یک کپسول گاز اشک آور اتفاقاً به گردنش اصابت کرده و او را شدیداً دچار سوختگی کرده بود، در هال افتاده بود و از درد به خود می پیچید.

(ز) در درون گنبد، تلفن ها و برق اصلی قطع بود (و از برق اضطراری استفاده می شد)، و گاز اشک آور داشت به تدریج وارد گنبد می شد. تمامی تجهیزات رمز گذاری پیام ها معدوم شد. (توضیح: سفارت دارای یک ژنراتور برق مستقل است. در طول حمله یک نفر که از کارکرد ژنراتور اطلاع کافی داشت آن را از کار انداخت.) (ح) در همین اثنا، ژنرال استون که در کنار سفیر بود از لبه پنجره مشرف به شمال نگاهی به بیرون انداخت و تعدادی از خبرنگاران آمریکایی را در محوطه پارکینگ دید. خیلی زود شایع شد که آدم های خوب به پارک موتوری رسیده اند. هیچکس نمی دانست معنی این حرف چیست، ولی تقریباً در همان حدود بود که تیراندازی ها هم متوقف شد.

(ط) در همین حال، هالند یک عرقگیر و دستمال سفید را روی بالکن طبقه دوم انداخت و به پشت در فولادی برگشت. او و جردن صدای پای مردان مسلح را شنیدند که داشتند از پله ها بالا می آمدند، و فریاد زدند «تسلیم». سپس آنها درب ها را باز کردند و وارد هال شدند و راه پله مملو از مردان مسلح شد.

(ی) این مردان مسلح وارد گنبد شدند و دستور دادند که همه دستهایشان را روی سرشان بگذارند و از گنبد خارج شوند. حدود پنجاه نفر آمریکایی را در راهرو تاریک به صف کردند

ص: 154

و به طرف دفتر جلویی حرکت دادند. چریک ها خیلی عصبی بودند و به یکدیگر فریاد می زدند که مواظب باشید چون می ترسیدند بعضی از آمریکایی ها مسلح باشند.

(ک) وقتی که همه را دردفتر جلویی جمع کردند، اُسرا چند لحظة پرالتهاب را پشت سر گذاشتند زیرا چریک ها با فریاد به یکدیگر دستوراتی می دادند. برخی از آنها آمریکایی ها را دست می انداختند، و برخی دیگر توضیح می دادند که با مردم آمریکا هیچ دشمنی ندارند و فقط دشمن دولت آمریکا هستند که امپریالیست است. سه نفر هم لوله تفنگ خود را به سوی گردن سفیر گرفته بودند.

(ل) ناگهان افرادی که بیرون ساختمان بودند شروع به تیراندازی به درون ساختمان کردند. همه، هم چریک ها و هم اُسرا، خود را روی زمین انداختند و تیراندازی چند لحظه ادامه داشت. سپس یکی از چریک ها به افراد بیرون ساختمان فریاد زد که تیراندازی نکنند، و یکی از آنها که خیلی خشمگین بود سر پا ایستاد و مسلسلش را به سوی آمریکایی هایی که روی زمین دراز کشیده بودند، گرفت و فریاد زد «چه کسی اسلحه دارد؟» سپس قدری آرام شد و مهاجمان تصمیم گرفتند که اُسرا را از ساختمان بیرون ببرند. آمریکایی هایی که فارسی بلد بودند شروع به صحبت با مردان مسلح کردند، و به آنها توصیه کردند که چشمانشان را به خاطر سوزش با گاز اشک آور با دست نمالند و سپس در طول بقیه ماجرا نقش مترجم را بازی کردند. چریک ها هر آمریکایی را که از اتاق خارج می شد تفتیش می کردند.

(م) سفیر سولیوان و اسکیپ بویس که نقش مترجم او را ایفا می کرد در اتاق ماندند. چریک ها برای آنکه مطمئن شوند او واقعاً سفیر است از سولیوان خواستند که کارت شناسایی اش را نشان بدهد. پس از آنکه از این مسئله اطمینان یافتند، آنها را از ساختمان سفارت خارج کردند و به محوطه پارک موتوری بردند. آمریکایی های دیگر را نیز از ساختمان کنسولی و غذاخوری به آنجا آورده بودند.

7- بعد از ماجرا (الف) دکتر یزدی، سرهنگ توکلی و حداقل یک ملا با گروهی از مأموران کمیته به سفارت آمده بودند. وقتی سفیر سولیوان را به پارک موتوری آوردند، یزدی روی یک خودرو ایستاده بود و داشت با بلندگو چیز هایی می گفت. محوطه پارک موتوری مملو از چریک های مسلح بود. چریک های مسلح بر روی دیوارهای اطراف پارک موتوری ایستاده بودند، و می شد سایه روشن چریک هایی را که بالای ساختمان مشرف به خیابان تخت جمشید ایستاده بودند را دید. خیابان های اطراف سفارت مملو از جمعیت بود، و به خاطر ازدحام جمعیت، ترافیک گره خورده بود.

(ب) یزدی از حمله ای که صورت گرفته بود بسیار عذرخواهی کرد و گفت که در هر انقلابی، گروههای تندرو روند انقلاب را مختل می کنند. یکبار یک ملا با بلندگو اعلام کرد مردان مسلحی که کارت کمیته ندارند، می توانند آنجا را ترک کنند. تقریباً 12 نفر از چریک ها

ص: 155

به طرف دروازه پارک موتوری به راه افتادند. یکی از آنها برگشت و با فریاد به مأموران کمیته گفت که آنها را از پشت نزنند. بعد از آن تصمیم گرفتند که آمریکایی ها را از درون محوطه سفارت به محل اقامت سفیر ببرند. ابتدا گفتند که آمریکایی ها را با اتوبوس به آن محل ببرند (یک اتوبوس در کنار سفارت پارک بود) ولی نهایتاً همه پای پیاده راه افتادند. وقتی که این گروه از پشت سفارت حرکت می کرد، گروه دیگری از آمریکایی ها را دیدند که به سمت مخالف اسکورت می شوند. این گروه در تمام مدت حمله در محل دفتر وابسته نظامی در ضلع شرقی سفارت مستقر بودند، و فقط وقتی چریک ها از در شرقی وارد شدند، از محل خود بیرون آمده بودند. حالا همگی به هم ملحق شدند و به سمت محل اقامت سفیر حرکت کردند.

(ج) بیرون از محل اقامت سفیر همگی منتظر ماندند تا جیم کانینگهام تعدادی از «آدم های خوب» را به داخل ساختمان هدایت کند تا مطمئن شوند هیچ «آدم بدی» درون ساختمان نیست. در همین اثنا، بویس با بلندگو در اطراف ساختمان کنسولی قدم زد و اعلام کرد که اگر کسی هنوز در ساختمان است، از آن خارج شود، ولی ظاهراً ساختمان کاملاً خالی بود.

(د) سپس همه را به داخل اتاق نشیمن سفیر بردند و یزدی از همه عذرخواهی کرد و توضیح داد که از این به بعد مأموران او از سفارت محافظت خواهند کرد. کانینگهام و بویس دو گروه از محافظان را در اطراف سفارت چرخاندند تا اگر کسی هنوز در آنجا پنهان شده است، پیدا کنند. تعداد کمی در ساختمان های فرعی پنهان شده بودند، و عده زیادی نیز در زیر زمین انبار بودند.

(ه ) اوضاع آرامتر شد، و مردم به تدریج به پاسیوی محل اقامت سفیر رفتند. تنش ها به قدری کاهش یافت که گویی جمعیت حاضر در سفارت در یک میهمانی فضای باز شرکت کرده اند. همه در آفتاب ایستاده بودند و با یکدیگر صحبت می کردند. درست در همین موقع، گلوله ای از تفنگ یکی از مجاهدین شلیک شد و به بالکن طبقه دوم ساختمان در بالای سر جمعیت اصابت کرد، و همه خود را روی زمین انداختند، تا آنکه مشخص شد چه اتفاقی افتاده است. بعد از آن تذکر دادند که جمعیت حاضر هدف آسانی برای تیراندازان است و تصمیم گرفتند که آنها را به غذاخوری ببرند. همه به غیر از سفیر، ژنرال گست، هوراس فلدمن، اسکیپ بویس و یک محافظ از محل اقامت سفیر خارج شدند.

(و) یک ساعت نگذشته بود که سه ملا، که از شاگردان خمینی در قم بودند، وارد محل اقامت سفیر شدند. آنها آمده بودند تا به خاطر حمله ای که صورت گرفته بود عذرخواهی کنند و قول دادند که متخلفین را دستگیر خواهند کرد.

(ز) تا اواخر بعد از ظهر، اکثر آنهایی که در غذاخوری بودند اجازه یافتند به خانه هایشان بروند، و سفارت اولین شب خود را در حفاظت نیروهای مجاهد آرام گرفت.

8- در کمیته (الف) باید چند نکته را در مورد کمیته مرکزی انقلاب که تفنگداران دریایی به آنجا انتقال

ص: 156

یافته بودند، توضیح بدهم. داخل ساختمان یک زرادخانه واقعی بود. مقدار زیادی آر.پ.جی. تفنگ، سلاح کمری، و نارنجک در آنجا دیده می شد. ساختمان کمیته احتمالاً متعلق به یک مسجد قدیمی بود. زندانی ها را در یک اتاق کوچک حبس کرده بودند، رفتار خوبی با آنها داشتند و پیش از آزاد کردنشان، دوباره به آنها غذا داده بودند. در خارج از ساختمان حداقل یک خبرنگار غربی و یک تیم فیلمبرداری را می شد دید.

(ب) مقامات کمیته خیلی مایل بودند که تفنگداران دریایی با مطبوعات مصاحبه کنند، ولی تفنگداران از این کار خودداری کردند. ظاهراً مأموران کمیته می خواستند به مطبوعات نشان بدهند که کارمندان سفارت را نجات داده اند.

(ج) این گروه را همان شب ساعت 09:00 با اتوبوس به سفارت برگرداندند. مأموران کمیته از مقام سفارت که به استقبال آزادشدگان رفته بود، خواستند تا رسیدی را مبنی بر تحویل گرفتن تفنگداران امضا کند.

(د) گروهی را که به دانشگاه تهران انتقال یافته بودند، و شرح ماجرای آنها در قسمت 4ث آمد، نیز صبح روز بعد به سفارت برگرداندند و بعد از گرفتن رسید آنها را به مقامات سفارت تحویل دادند. سولیوان

و همچنین از افشای نام خانواده آمریکایی و یا حتی ترتیب دادن تماس های بعدی خودداری کرد ما را در مورد صدق گفته هایش به شک انداخته است. گمان می کنیم دانشجویانی که این شخص می گوید در نیویورک دستگیر شده اند همان هایی باشند که از آنها خواسته شده مدارک لازم را جهت ادامه اقامت خود در آمریکا ارائه دهند. لطفاً هرگونه اطلاعاتی مربوط به این دانشجویان دارید برایمان ارسال کنید.(1)

می کند. نفت مذکور را شرکت میتسویی که مشتری دایم شرکت ملی نفت ایران است، خریداری کرده است. دومین محموله روز چهارشنبه (7 مارس ) به شرکت نفت اشلند در ایالات متحده فروخته خواهد شد. میزان نفت و نام نفت کش ذکر نشده است.

د- دانش آموزان تعلیمات نظامی می بینند. دانش آموزان عادی و دبیرستانی آموزش نظامی خواهند دید. هیأت نظام وظیفه عمومی اخیراً این طرح را تهیه کرده است. این دانش آموزان پاسداران ارتش انقلابی را تشکیل می دهند و به مدت یک تا دو ماه آموزش استفاده از اسلحه و غیره را خواهند دید و بعد از تکمیل دوره به کلانتری های محل مأمور خواهند شد. طرح جدید برای تصویب به وزیر دفاع ملی تسلیم شده است.

ه ) آیت الله لاهوتی مأمور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب شده است. او در یک مصاحبه خبری اظهار داشت که «سازمان جدید به منظور دفاع از انقلاب در برابر ضد انقلابیون تشکیل می شود.این سازمان ستون فقرات و حافظ انقلاب اسلامی خواهد بود. تمامی گروههای سیاسی که به اسلام و رهبری بلامنازع امام خمینی اعتقاد دارند، می توانند به این سپاه بپیوندند.» وقتی از او سئوال شد که آیا می توان ارتش را که به مدت چندین سال متأثر از ایدئولوژی فاشیستی بوده است، بدون مشکل به یک ارتش انقلابی تبدیل کرد یا خیر، آیت الله لاهوتی اظهار داشت «کشور به ارتش نیاز دارد و در عین حال کسانی که در طول انقلاب به ارتش حمله کردند، گناهی مرتکب نشده اند.» و- تمامی بریتانیایی هایی که در چارچوب قراردادهای دفاعی در ایران مشغول به کار بودند، از ایران خارج شده اند، و بدین ترتیب بزرگترین بازار صادرات نظامی بریتانیا بسته شده است. آخرین بریتانیایی هایی که برای وزارت دفاع بریتانیا کار می کردند نیز هفته گذشته ایران را ترک کردند. طبق گزارش منبع اطلاعاتی (68460008)، تعداد کارکنان بریتانیایی در ایران نزدیک به چند صد نفر بود.

ز- امیرانتظام، معاون نخست وزیر، فهرست دیگری از نام افرادی که حق خروج از ایران را ندارند به اداره گذرنامه و پاسگاههای مرزی تسلیم خواهد کرد. نخست وزیر اعلام کرد که زنان ایرانی دیگر به سربازی نخواهند رفت و مدت خدمت اجباری نظام وظیفه برای مردان از دو سال به یک سال کاهش یافته است. شورای انقلاب این تصمیم را اتخاذ کرده است. نخست وزیر در مصاحبه ای، با اشاره به این مطلب که بازنشستگی فرماندهان با تجربه ارتش و جایگزینی آنها با فرماندهان جوان ممکن است به ارتش لطمه بزند، اظهار داشت «بازنشستگی فرماندهان ارتش به خواست مردم صورت می گیرد. بدیهی است که تعدادی از آنها واقعاً به انقلاب اسلامی ایمان دارند، که بعد از تحقیقات لازم دوباره به خدمت فراخوانده خواهند شد.» نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه) تهیه کننده گزارش معتقد است که تصمیم ایران برای کاهش مدت خدمت نظام وظیفه برای مردان و معافیت زنان از خدمت اجباری از اقداماتی است که ایران در جهت کاهش نقش ژاندارمی اش در منطقه خلیج فارس بر می دارد. اطلاعات

ص: 159

بیشتری حاکی از خروج نیروهای ایرانی از عمان، که روز گذشته در گزارش وضعیت ایران ذکر شد، به دست نیاورده ایم. در مقاله ای کوچک ذکر شده بود که دولت انقلابی ایران روابط دیپلماتیک خود را با آفریقای جنوبی قطع کرده است. آفریقای جنوبی بعد از اسرائیل دومین کشوری است که ایران روابط خود را با آن قطع می کند. تهیه کننده گزارش تنها نام نفت کش «ورلد کمندر» را در گزارش های خبری دیده است. اگر نام نفت کش دیگری ذکر شد حتماً به اطلاع خواهد رسید.

ملکی به عنوان رئیس دانشگاه تهران در 22 فوریه که بدون مشورت با این شورا صورت گرفت انتقاد کرده است.

چند تن از اعضای هیأتهای علمی اظهار می کنند که مباحثات هیأتهای علمی به بروز ناآرامیهایی منجر شده است. ظاهراً به نظر می رسد این اساتید کمتر از دانشجویان بالغ شده اند. اجلاسیه ها به ندرت به نتیجه می رسد و انشعاب کردن به صورت یک قانون روزمره درآمده است. یکی از این اساتید گفت که در گردهمایی اعضای هیأت علمی دانشگاه ملی بیشتر از 5 گروه اصلی حضور داشتند که به شدت بر اظهار عقاید کاملاً مختلف خود در مورد موضوعات کوچکی در زمینه ترتیبات اداری دانشگاه تأکید می کردند.

6- اکثریت اعضای هیأت علمی معتقدند که باید در امور دولتی به کار گرفته شوند اما به ندرت روحیه سازش از خود نشان می دهند. دو تن از اساتید زیرک تر که در مورد مشکلات دانشگاهی اظهارنظر می کردند گفتند تحصیلات دانشگاهی تا فرا رسیدن تعطیلات سال جدید ایرانی (21 مارس) به صورت نیم بند ادامه خواهد داشت و در طول تعطیلات افراد سازمان یافته تر در بین اعضای هیأت علمی این موقعیت را خواهند داشت تا نظامی که به وجود خواهد آمد یا حداقل همین نظام آموزشی را نسبتاً فعال کنند.

7- در طول این مدت بسیاری از اعضای هیأت علمی تدریس نخواهند کرد بلکه از تشکیل کلاسهای دوره ای (اگر کلاسی تشکیل شود) برای انجام سخنرانی در مورد فلسفه انقلاب و اشاعه دیدگاههای خود استفاده خواهند کرد. آنچه که قابل توجه است از دست رفتن کامل تخصص گرایی می باشد، مباحثات در مورد ایدئولوژی انقلاب صورت می گیرد نه اعاده مجدد استانداردهای علمی مناسب. اساتید قدیمی تر که می توانند قوام روحیه شورانگیز جوان فعلی باشند به دلیل همکاری با رژیم گذشته اعتبار خود را از دست داده اند. بسیاری از اساتید جوانتر که تحصیلات آمریکایی دارند و مایلند در سطوح تخصصی خود مشغول باشند به اتهام ارتباط با سازمان سیا سرگردان هستند و سایرین که شاهد شعارنویسی بر روی دیوارها بودند بیش از انقلابیون، انقلابی شده اند. نمونه خوب این مدعا احمد داوران استاد ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران می باشد که در دانشگاه برکلی کالیفرنیا تحصیل و چند سالی تدریس کرده است. داوران حدود چهار سال قبل به ایران مراجعت کرد. در طول 8 تا 10 ماه گذشته وی از یک روشنفکر نسبتاً میانه رو که سرگرم امور دانشگاهی است به یکی از اعضای پیشرو سازمان ملی اساتید دانشگاهی تبدیل شده است و ارتباطات گسترده ای با فداییان دارد. افراد دیگری نیز مانند وی هستند.

8 - یکی از ویژگیهای برجسته نظام جدید آموزش ایران منع عملی اساتید خارجی از تدریس در دانشگاهها می باشد. به تعدادی از اساتید آمریکایی منجمله اساتید برنامه دولتی فولبرایت گفته شده است که دیگر نیازی به خدمات آنها وجود ندارد. حتی در دانشکده های کوچکتر همسران اتباع آمریکایی که چهارچوب اصلی بخش تدریس زبان انگلیس در پنج یا

ص: 161

شش مدرسه تهران را تشکیل می دادند از کار اخراج شده اند. دو تن از کارمندان سفارت که به صورت نیمه وقت در مدرسه آر. سی. دی تدریس می کردند بدون هیچ گونه توضیحی توسط ایرانیان جایگزین شده اند. همکاران دیپلمات آلمانی و فرانسوی ما در اینجا نیز گزارش می دهند که تأثیرات زنجیره ای این حالت بسیاری از اتباع آنها را که در اینجا تدریس می کردند فرا گرفته است. فردی گفت «به نظر می رسد که تصفیه انقلابی به جای رقابت یکی از ویژگیهای مهم استخدام اعضای هیأت علمی شده است.» 9- ظاهراً دبیرستانها سریعتر به حالت معمولی باز می گردند. با اینکه در طول تدریس بر عقاید انقلابی تأکید می شود و بحث در مورد چگونگی «تلخیص» متون کتابها به منظور جبران زمان از دست رفته همچنان ادامه دارد اکثریت قریب به اتفاق مدارس حداقل کار تحصیلی را شروع کرده اند و ساختار مدرسین آنها تقریباً سالم مانده است. دلیل اصلی این است که اتحادیه معلمین که تحت کنترل درخشش می باشد عملاً تمام معلمین را تحت پوشش دارد و اقلیت کوچکی از چپگرایان هم نخواستند در شرایط فعلی با آنها مبارزه کنند. دبیرستانها و محصلین مدارس ابتدایی در حالی که نسبت به برگشتن به مدرسه تمایل چندانی ندارند از «تعطیلات» طولانی خسته شده اند و در انتظار هستند تا آنچه که در مورد کارهای مدارس صورت می گیرد تا حد قابل توجهی خوب باشد. سولیوان

دادگاه مخوف نظامی شاه؛ تیمسار «فخر مدرس»، دادستان نظامی سابق؛ تیمسار «سیداحمد بیدآبادی»، فرمانده سابق حکومت نظامی تبریز؛ «سالارجاف» نماینده کردستان در مجلس سابق؛ سرهنگ «منصور زمانی» رئیس سابق زندان قصر و «جهانگیر تارخ» ملقب به «گوریل»، شکنجه گر با ارزش شاه. با اعدام های دیروز، تعداد اعدام های مقامات رژیم سابق به نوزده تن رسید.

همچنین چهار تن از شهروندان ایرانی نیز به جرم تجاوز به یک پسر نوجوان اعدام گردیدند. این اولین بار است که شهروندان عادی توسط شورای انقلاب اعدام می شوند.

ب- شب گذشته دوباره تک تیراندازان ناشناس اقدام به تیراندازی نمودند. دو گلوله از بیرون سفارت شلیک و به جاده واقع در محوطه پارک موتوری اصابت نمود. همچنین سه گلوله نیز به سوی محوطه فروشگاه سفارت شلیک شد که به نقاط مختلف اصابت کرد. طبق گزارش، کسی مجروح نشده است. تقریباً در ساعت پنج و نیم بعد از ظهر یک تاکسی در حال عبور از کنار درب اصلی سفارت از سرعت خود کاسته و سرنشینان آن اسلحه هایشان را از پنجره تاکسی بیرون آوردند. در آن موقع وابسته نیروی زمینی جلوی در بود لکن به سرعت خود را به کنار کشید. تاکسی بدون شلیک گلوله ای به مسیرش ادامه داد. مثل همیشه، در سرتاسر شب صدای شلیک گلوله در شهر شنیده می شد.

ج- پایگاه دریایی «چا بهار» به عنوان یک مجتمع ماهیگیری مورد استفاده قرار خواهد گفت. دریادار «احمد مدنی» وزیر دفاع کشور، دیروز گفت که پایگاه دریایی 4 میلیارد دلاری «چا بهار» واقع در گوشه جنوب شرقی ایران تکمیل نخواهد شد و تأسیسات فعلی آن به عنوان مجتمع ماهیگیری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مدنی گفت: اگر دفاع ملی موردنظر باشد، موجودیت پایگاه هوایی «چا بهار» کافی است.

د- اخبار امروز بیانگر این است که 33 سرتیپ دیگر ژاندارمری بازنشسته شده اند. این مطلب توسط فرمانده جدید ژاندارمری، سرهنگ «عزت الله ممتاز» اظهار شده است. در گزارش مطبوعات اسامی ذکر نشده است.

ه- تقاضای سربازان وظیفه جهت یاری: گروهی از سربازان وظیفه ارتش از وزیر دفاع تقاضا کرده اند که به تمامی سربازان وظیفه اجازه دهد که در باقیمانده خدمتشان کمک نمایند تا کشور روی پای خود بایستد. آنان پیشنهاد نمودند که مشمولین جهت کار به کارخانه ها و سازمانهای هر دو بخش دولتی و خصوصی اعزام گردند.

این گروه که شامل فارغ التحصیلان دانشگاه و دارندگان مدارج عالیه بودند، اظهار کردند که می بایستی حدود 500 سرباز وظیفه از پادگان «فرح آباد» و هزاران نفر دیگر در سراسر کشور جهت حفظ ثمرات انقلاب و به راه اندازی دوباره چرخهای اقتصادی مملکت به کار گرفته شوند.

و- بیرون راندن چپگرایان. چریکهای چپگرای مدعی وفاداری به حزب (کمونیست) توده

ص: 163

توسط مردان مسلح مجبور به تخلیه ستاد جدید خویش در تهران شدند. چریکها (که در آغاز قبل از بازگشایی دانشکده فنی در آنجا پایگاه زده بودند)، اظهار داشتند که هفته پیش چند مرد مسلح به ستاد آنها در خیابان «وصال شیرازی» تهران یورش برده و آنان را مجبور به تخلیه آنجا نمودند.

ز- رویال داچ- شل، یکی از اعضای برجسته کنسرسیوم سابق، وقتی که دیروز صادرات از سر گرفته شد، دومین محموله نفت ایران را دریافت نمود. در آخرین ساعات روز گذشته، یعنی چند ساعت پس از اینکه اولین محموله بعد از انقلاب به سوپر نفتکش «ورلد آمباسادور» بارگیری شده و کشتی مذکور عازم ژاپن شد، نفتکش 320000 تنی دانمارکی موسوم به «کریستین میرسک» نیز بارگیری و عازم «روتردام» گردید. نفتکش «الریاض» اولین محموله نفت در نظر گرفته شده برای ایالات متحده آمریکا را روز چهارشنبه جهت تحویل به شرکت نفتی «اشلند» بارگیری خواهد کرد.

ح- رسانه های خبری ایران اعلام کرده اند که از شروع ترم بعدی دیگر آموزش مختلط در کشور وجود نخواهد داشت. قانون اسلام این نوع آموزش را جایز نمی داند.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) مأمور گزارشگر معتقد است که در آینده نزدیک اعدامهای دیگر صورت خواهد گرفت. زیرا هنوز تعداد زیادی از تیمسارها بدون محاکمه در بازداشت کمیته به سر می برند. وابسته نیروی زمینی به مأمور گزارشگر خبر داد که در چند روز آتی مجاهدین محافظ سفارت این محل را ترک می کنند و جایشان را پرسنل نیروی هوایی اسلامی ایران خواهند گرفت.

جالب است که ببینیم، آنان چه نوع کنترلی بر ما اعمال خواهند کرد. امکان دارد که آنان افراد را از ساعت 10 شب تا 5 صبح در ساختمانهایشان محبوس نمایند و یا ممکن است که آزادی بیشتری جهت تردد به ما بدهند. اطلاعیه دولت مبنی بر برچیدن کلاسهای مختلط ممکن است موجب شورشی توسط دانشجویانی گردد که به سیستم مدرن آموزش مختلط عادت کرده بودند. دانشجویی که جهت ترجمه، خارج از سفارت با ما همکاری می کند، اظهار می دارد که دانشجویان برای برقرار ماندن سیستم آموزشی مختلط شدیداً مبارزه خواهند کرد. او شخصاً به سیستم مدرن معتقد است.

ادامه می یابد، شایگان داشتن جاه طلبیهای سیاسی را رد می کند. خمینی بر روی برپایی حکومت اسلامی پافشاری می کند و می گوید حقوق زنان تحت لوای آن تضمین خواهد شد. پایان خلاصه.

3- تقریباً یک میلیون نفر در گردهمایی در احمدآباد محل دفن مصدق، سالروز دوازدهمین سال درگذشت او را برگزار کردند. در این مراسم از اعضای مجاهدین خلق اسلامی تا نمایندگان حزب توده کمونیست، (که عملاً هنوز غیرقانونی هستند) و نیز عناصر پراکنده همچون اعضای حکومت موقت بازرگان، گروههایی از جبهه ملی، پیروان آیت الله طالقانی و گروه مارکسیستی فداییان خلق شرکت داشتند. مسئول این گردهمایی نوه بزرگ مصدق، هدایت الله متین دفتری بود، که فرصت یافت تشکل سازمان سیاسی جدید، موسوم به جبهه دموکراتیک ملی و یازده بند برنامه آن را اعلام کند. (گزارش در تلکس جداگانه) یکی دیگر از سخنرانان طالقانی بود که به دو جناح افراطیون راست و چپ حمله کرد و از این جهت که مبادا عوامل امپریالیسم از اختلافی که در همه انقلابات وجود داشته سود ببرند، بر لزوم وحدت پافشاری کرد.

4- هفت تن از شخصیت های عالی رتبه نظامی، اطلاعاتی و سیاسی، روز 5 مارس اعدام شده اند (گزارش در تلگرام جداگانه).

علاوه بر این، سه نفر با رتبه پایین تر که متهم به جنایاتی بر علیه مردم ایران بودند در آبادان و رشت به ترتیب روز 5 و 6 مارس اعدام شدند. بالاخره همینطور در جرائد 6 مارس گزارش شده بود که چهار مرد متهم به عمل لواط اعدام شده اند. در هر صورت سخنگوی کمیته انقلاب این را نتوانست تأیید کند.

5- در بین گزارشهای خبری آمده است به دکتر علی شایگان که اخیراً به تهران بازگشته پیشنهاد اولین ریاست جمهوری ایران شده است (احتمالاً شایگان خودش این شایعات را ساخته باشد). او از قدیمی ترین شخصیت های سیاسی ایرانی می باشد که خمینی را به عنوان رهبری انقلاب تأیید کرده، او همچنین آرزوی رئیس جمهوری ایران را رد کرده است.

6- خمینی در اعلامیه رسمی اخیرش در قم از رهبران مذهبی خواسته که از نفوذشان در مردم نسبت به حقوق زنان استفاده نمایند و تأکید کنند که حقوق آنها تحت لوای جمهوری تضمین خواهد شد. او در مدرسه دینی فیضیه به گروهی از دوشیزگان دم بخت گفت، که آنها تحت لوای اسلام حق طلاق دارند و اینکه آنها به راستی از مقام بالاتری نسبت به مردان برخوردار هستند.

او اضافه کرد حق طلاق برای ایشان «در شرایط معین» لازم می باشد. در تهران اعلام اینکه تحت ساختار اسلامی جدید آموزش مختلط نهایتاً ملغی خواهد شد تردیدهایی را در مورد آینده نامعلوم زنان برانگیخت. هر چند خبر اینکه ظاهراً قرص ضدحاملگی از طرف «آقا» تأیید شده است خبر خوبی بود. سولیوان

سند شماره 88 محرمانه6 مارس 1979 - 15 اسفند 1357 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 2757 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی منابع: رسانه های خبری داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی آمریکا، ایران تهیه کننده گزارش: ای. بی. گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی مقام تأییدکننده گزارش: تی. ای. شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 6 -5 مارس 1979 16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 5 مارس تا ساعت 12:00 روز 6 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل اعدام های بیشتر. تیراندازی به محوطه سفارت. پایگاه دریایی چاه بهار. سربازان وظیفه. بیرون راندن چپی ها. اطلاعات مربوط به نفتکشها. نظام آموزش ایران.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- هفت نفر دیگر توسط جوخه های اعدام تیرباران شدند. جوخه های اعدام اسلامی روز گذشته هفت نفر دیگر از «مفسدین فی الارض را که با رژیم سابق برای کشتار مردم همکاری کرده بودند» در زندان قصر تهران تیرباران کردند. اعدامی ها عبارت بودند از یک گروهبان ارتش در آبادان به اتهام کشتن تظاهرکنندگان ضدرژیم در این شهر؛ تیمسار عبدالله خواجه نوری، رئیس سابق دادگاههای مخوف نظامی شاه؛ تیمسار فخر مدرس، دادستان نظامی سابق؛ تیمسار احمد بیدآبادی، فرماندار نظامی سابق تبریز؛ سالارجاف نماینده سابق کردستان در مجلس؛ سرهنگ منصور زمانی، رئیس سابق زندان قصر؛ و شکنجه گر معروف دستگاه شاه به نام جهانگیر «گوریل» تارخ. با احتساب اعدامی های دیروز، تعداد مقامات رژیم سابق که اعدام شده اند به 19 نفر بالغ می شود. علاوه بر این، دیروز چهار غیرنظامی نیز به جرم لواط با یک پسر نوجوان اعدام شدند. اعدام اخیر اولین مورد از اعدام غیرنظامیان به دستور شورای انقلاب بود.

ب- تیراندازان شب گذشته نیز بیکار ننشستند. دو گلوله از خارج سفارتخانه شلیک شد و به محوطه پارک موتوری اصابت کرد. علاوه بر این، سه گلوله دیگر نیز به محوطه تعاونی ساختمان شلیک شد که به قسمت های مختلف آن اصابت کرد. هیچ مجروحی گزارش نشده است. در حدود ساعت 17:30 یک تاکسی به درب اصلی سفارتخانه نزدیک شد، سرعتش را کم کرد، و سرنشینان آن اسلحه های خود را از شیشه تاکسی بیرون آوردند. وابسته نیروی زمینی در آن زمان جلوی درب بود ولی سریعاً خود را کنار کشید. ولی آنها تیراندازی نکردند، و تاکسی از محل دور شد. طبق معمول، در طول شب در شهر صدای تیراندازی شنیده می شد.

ص: 166

ج- قرار است از پایگاه دریایی چا بهار برای شیلات استفاده شود. دریادار احمد مدنی، وزیر دفاع ملی روز گذشته گفت که پروژه 4000 دلاری پایگاه دریایی چا بهار در جنوب شرقی ایران متوقف و از تأسیسات آن برای شیلات استفاده خواهد شد. مدنی گفت از حیث دفاع ملی، پایگاه هوایی موجود در چابهار کفایت می کند.

د- طبق گزارش های خبری امروز سی و سه (33) سرتیپ دیگر ژاندارمری بازنشست شدند. این خبر را سرهنگ عزت الله ممتاز، فرمانده جدید ژاندارمری، اعلام کرد. در این گزارش نام افسران مذکور فاش نشده است.

ه- سربازان وظیفه می خواهند به انقلاب کمک کنند. گروهی از سربازان وظیفه از وزیر دفاع ملی خواسته اند تا به آنها اجازه بدهد در مدت باقیمانده از دوره خدمتشان، چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت درآورند. آنها پیشنهاد کردند که سربازان وظیفه برای کار به کارخانه ها و سازمان های دولتی و خصوصی فرستاده شوند. این گروه، که شامل فارغ التحصیلان دانشکده ها و مؤسسات عالی هستند، می گویند که نیروی کار 500 سرباز وظیفه در پادگان فرح آباد و هزاران سرباز وظیفه دیگر در سرتاسر کشور باید برای حفظ ثمرات انقلاب و به حرکت درآوردن دوباره چرخ های اقتصاد کشور به خدمت گرفته شوند.

و- چپی ها از مقر خود بیرون رانده شدند. مردان مسلح چریک های چپی وفادار به حزب (کمونیست) توده را از مقر جدید خود در تهران بیرون راندند. این چریک ها که پیش از بازگشایی دانشگاه فنی ابتدا در آن مستقر بودند گفتند که روز جمعه گذشته تعدادی از مردان مسلح به داخل ساختمان مقر آنها در خیابان وصال شیرازی هجوم آوردند و آنها را مجبور به ترک محل کردند.

ز- شرکت رویال داچ - شل، که از اعضای اصلی کنسرسیوم بود، دومین محموله نفت صادراتی ایران را پس از آغاز صادرات مجدد نفت در روز گذشته، دریافت کرد. نفتکش 320 هزار تنی دانمارکی به نام «کریستین مارسک» که قصد عزیمت به روتردام را دارد، اواخر روز گذشته چند ساعت پس از آنکه اولین محموله نفت صادراتی ایران بعد از انقلاب توسط سوپرتانکر «ورلد امبسدور» راهی ژاپن شد، بارگیری نفت را شروع کرد. نفتکش «الریاض» اولین محموله نفت صادراتی را به مقصد آمریکا برای تحویل به شرکت نفتی اشلند در روز چهارشنبه بارگیری خواهد کرد.

ح- رسانه های خبری فارسی زبان اعلام کردند که با شروع نیمسال جدید تحصیلی آموزش مختلط پسران و دختران در کشور برچیده خواهد شد. شریعت اسلامی این نوع آموزش را منع می کند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تهیه کننده گزارش معتقد است که اعدام ها در آینده نزدیک ادامه خواهد یافت زیرا هنوز ژنرال های زیادی تحت بازداشت هستند که محاکمه نشده اند. وابسته نیروی زمینی آمریکا به تهیه کننده گزارش خبر داده است که محافظان کمیته ای

ص: 167

که هم اینک در محوطه سفارت هستند، جای خود را به افسران نیروی هوایی اسلامی ایران خواهند داد. هنوز نمی دانیم چه نوع کنترلی بر ما اعمال خواهند کرد. آنها ممکن است ما را از ساعت 22:00 تا 05:00 بدون محافظ در ساختمان سفارت حبس کنند و یا اجازه بدهند آزادانه تر تردد کنیم. تصمیم دولت برای حذف آموزش مختلط ممکن است موجب آشوب دانشجویانی شود که به این نوع نظام آموزشی مدرن عادت کرده اند. دانشجویی که در سفارت به ترجمه مطالب کمک می کند، می گوید که احتمالاً دانشجویان با این تصمیم دولت سخت مخالفت می کنند تا نظام آموزش مختلط حذف نشود. او شخصاً طرفدار نظام مدرن است.

پرسنل نیروی هوایی است نیز تغییری نکرده است. کلانتری هایی نیز که بازگشایی شده اند در اشغال مأموران کمیته هستند، و کارمند سفارت، استمپل، که اخیراً به کلانتری شماره هفت رفته بود می گوید هیچ اثری از نیروهای پلیس در کنار مأموران کمیته ندیده است.

6- مترینکو، کارمند سفارت، هفته گذشته فرصت یافت تا مفصلاً با تعدادی افسر پلیس صحبت کند و می گوید که آنها کاملاً روحیه خود را از دست داد ه اند. بر اساس گفته یک سرهنگ پلیس که در سمینار افسران ارشد در دانشکده پلیس تهران شرکت کرده بود، ساختمان مزبور کاملاً غارت شده و حضور پلیس در آن فقط محدود به چند افسری می شود که به آنجا می روند، چای می نوشند و تا آنجا که بتوانند خیلی زود از آنجا خارج می شوند. وضعیت روحی دو ستوان (افسر راهنمایی و رانندگی) نیز که در جلسه حضور داشتند را نیز فقط می شد با اصطلاح افسردگی شدید توصیف کرد. البته این وضعیت کاملاً قابل درک است، زیرا در روزهای آخر سقوط رژیم گذشته نیروهای پلیس و گشتی های محلی در سرتاسر کشور ترور می شدند و یا مورد حملات شدید مردم قرار می گرفتند. مثلاً همین سرهنگ مدعی است که در زادگاهش (سنقر در استان کرمانشاه) مردم در هرج و مرجی که بلافاصله بعد از سقوط دولت بختیار بر کشور حاکم شد، کلیه نیروهای پلیس شهر را قتل عام کردند. این سه افسر لیست بلندی از دوستان و همکارانشان را که در پلیس کشی ها کشته شده، دستگیر شده و یا ناپدید شده بودند نام بردند.

با توجه به نفرتی که کلاً نیروهای انقلابی از پلیس در دل دارند، ادامه اعدام افسران سابق پلیس و در بوق و کرنا کردن آن (امروز عکس بزرگی از یک ستوان پلیس که در برابر جوخه های مرگ دادگاههای انقلاب در قم جان می داد صفحه ی اول روزنامه کیهان را مزیّن کرده بود)، فقدان ساختمان های اداری و امکانات و تجهیزات اولیه (بی سیم، اسلحه و غیره که پس از سرنگونی دولت بختیار از کلانتری ها به سرقت رفت) و تخریب و ویرانی بسیاری از کلانتری ها در سرتاسر کشور، تصور می کنیم که زمان زیادی طول خواهد کشید تا نیروهای پلیس ایران اعتماد به نفس خود را باز یابند و یا بتوانند به نحو احسن وظایفی را که قبل از انقلاب بر عهده داشتند، انجام دهند. سولیوان

ب- FONCON ، آقای اُلداکر، دفتر شما و آقای لین، این ستادها، 22 فوریه 79 (بدون طبقه بندی).

1- (بدون طبقه بندی) از ماه اکتبر 78، فعالیتهایی در ایران به صورت کوشش های هماهنگ برای یکی کردن و محو کردن پرونده ها از گزارشات غیرضروری که در دست اشخاص بود، به خصوص گزارشات طبقه بندی شده، آغاز شد.

2- (محرمانه) مرجع A نشان می دهد که هیأت مستشاری نظامی عملیات تخریب اضطراری را در 11 فوریه 79 انجام داد. حجم زیادی از پرونده های بدون طبقه بندی در دفترها در سرتاسر تهران به جا مانده است.

بیشتر پرونده های معمولی فعالیت کمکی ایالات متحده که از آن جمله گزارشات امور مالی است هنوز در محل است. به پرسنل ایالات متحده که در ایران مانده اند تاکنون اجازه دسترسی به این پرونده ها داده نشده است.

3- (محرمانه) پرونده های شخصی به طول دو فوت که در دفتر رئیس ستاد مستشار نظامی (ژنرال گست) بود از بین رفت.

4- (بدون طبقه بندی) پرونده هایی از SJS به طول 4 فوت به وسیله کشتی به این ستاد حمل شد تا به طور موقت نگهداری شود.

5- (بدون طبقه بندی) پرونده های گروه کمک های تکنیکی تافت مجزا شده و گزارشات اساسی با پرونده های بخش مربوط به خود، یکی شده است.

6- (بدون طبقه بندی) نوزده جعبه بارگیری شده شامل گزارشات مربوط به اسناد معاملات فروش نظامی خارجی به ایران (مربوط به سال مالی 76، سال مالی 77 و سال مالی 78) به وسیله کشتی به مرکز مالی و حسابداری نیروی هوایی پایگاه نیروی هوایی، معاونت مخصوص کنترل نظامی، فرستاده شد.

7- (محرمانه) بخش نیروی هوایی، هیأت مستشار نظامی، 16 جعبه پرونده (که بیشتر شامل گزارشات هفتگی، فرمانده های تکنیکی و پرونده های مربوط به فروش نظامی خارجی است) را برای نگهداری موقت به وسیله کشتی به ستاد نیروی هوایی ایالات متحده در اروپا، بخش نظامی (DA) فرستاد.

به اندازه 60 فوت از پرونده ها از بین رفت. اعتقاد بر این است که دسترسی به پرونده هایی که به جا مانده و موازنه و هماهنگ کردن آنها برای همیشه غیرممکن است.

8- (بدون طبقه بندی) سی و پنج جعبه از پرونده های حسابداری مرکزی به وسیله کشتی به ستاد ارتش ایالات متحده در اروپا حمل شد.

9- (بدون طبقه بندی) گزارشات پزشکی هنوز در تهران هستند. به جز آن گزارشات شخصی که در زمینه پزشکی و دندانپزشکی بود و در هنگام تخلیه به وسیله افراد خارج شد، اما مقداری پرونده در مرکز اقتصادی باقی ماند. چونکه بعضی از افراد قادر نبودند قبل از تخلیه

ص: 170

به داخل مرکز برگردند.

10- (محرمانه) پانزده تا بیست قفسه پرونده از گزارشات مربوط به پرسنل نظامی باقی ماند. چهار قفسه از گزارشات بخش های مجزای جغرافیایی مربوط به پرسنل نیروی هوایی که به وسیله DET8 نگهداری می شد در گروه نظامی فعالیت مخصوص نیروی هوایی ایالات متحده 1141ST جا مانده بود.

گزارشات آزمایشی از بین رفت. (گزارشات مربوط به پرسنل نیروی هوایی در سازمان اصلی در اشتوتگارت - وینگن در آلمان نگهداری می شود) اعتقاد بر این است که مقداری از گزارشات به جا مانده جزو طبقه بندی محرمانه است.

11- فرماندهی روابط نظامی ایالات متحده: بنا به فرمان ابلاغیه ارتش آمریکا یک قفسه پرونده از پرونده های طبقه بندی شده نابود شدند. چهار قفسه از پرونده های بدون طبقه بندی نابود شدند. چند بسته از اسناد حسابداری به، دفتر پست نیروی هوایی حمل شد (دستی). چند بسته به دفتر وابسته دفاعی سفارت آمریکا در تهران برگردانده شد.

12- (محرمانه) دفتر پست نیروی هوایی تحت فرماندهی اسکادران هوایی، آلمان مورد جستجو قرار گرفت. اعتقاد بر این است که گزارشات و نامه ها گم شده است.

13- (بدون طبقه بندی) اداره دفاع، خدمات ممیزی. یک قفسه از پرونده ها نابود شد. کپی گزارش های اصلی در پرونده در واحد اصلی در اشتوتگارت- وینگن است.

14- (بدون طبقه بندی) اعتقاد بر این است که دو جعبه پستی از گزارشات پرونده های خدمات محیط دسته یک به ستاد تقسیم سیستمهای الکترونیکی میدان هانس کام، ماساچوست فرستاده شده باشد.

15- (محرمانه) سرویس رادیو و تلویزیون نیروهای آمریکا.

اعتقاد بر این است که کاستهای برنامه های کوتاه تلویزیونی در جایی بیرون شهر نابود یا رها شده اند. سی کاست به سفارت آمریکا برگشته است.

16- (بدون طبقه بندی) گزارشات مدرسه بچه های متکی به خانواده. گزارشات مربوط به مدرسه قراردادی (بچه های 1 تا 12 ساله) که به وسیله شرکت AIDES اداره می شود و بچه های متکی به خانواده، سازمان دفاع و دیگر بچه های انگلیسی زبان در تهران به آنجا می روند، (گزارشات محل های مذکور) و گزارشات مدرسه به ستادهایش منتقل شد (به وسیله کشتی) و همچنین به شرکت، الکساندریا، ویرجینیا.

17- (بدون طبقه بندی) این گزارش مختصر شامل اطلاعاتی است که از مصاحبه های کارمندانی که اخیراً ایران را به خاطر شایعات ترک کرده اند به دست آمده است.

اوضاع در ایران و تقدم نسبی «وضعیت گزارشات». اعتقاد بر این است که در حال حاضر به دست آوردن اطلاعات بیشتر از کارمندان باقیمانده در ایران غیرممکن به نظر می رسد. اطلاعات بیشتر در این زمینه به مجرد دسترسی این ستاد آماده خواهد شد.

سند شماره 91 محرمانه7 مارس 1979 - 16 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2776به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 7 مارس 1979 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: شایعات پیرامون استعفای بازرگان، توسط دفتر نخست وزیری تکذیب شد. شاه غیاباً محاکمه می شود. اعدامها و محاکمات دادگاه انقلاب ادامه دارد. مدنی می گوید آمریکا کودتایی را به طرفداری از شاه تدارک دیده. شریعتمداری حمله به جراید را محکوم می کند، اما بر سانسور «نامحسوسی» که تاکنون در صدا و سیما اجرا شده، صحه می گذارد. پایان خلاصه.

3- در هفتم مارس، تهران ژورنال شایعاتی را گزارش کرد که به موجب آن بازرگان نخست وزیر به خاطر ناتوانی دولتش در کنترل دستگاه کمیته انقلاب، حتی به صورت ظاهر، به ستوده آمده و جهت تسلیم استعفانامه اش به خمینی، به قم مسافرت کرده است. دفتر نخست وزیر، این شایعات را کاملاً بی اساس دانسته و تکذیب نموده است. بازرگان قبلاً تهدید کرده بود چنانچه سیستم دو دولت موازی از بین نرود، استعفا می دهد. در همین حال سنجابی وزیر امور خارجه به سفیر گفت، بازرگان فی الواقع قصد استعفا نداشته، حقیقت این است که کمیته ها به مثابه یک موجودیت مستقل به اقدامات خود ادامه می دهند. بویژه نحوه محاکمات در دادگاه انقلاب به صورت یک گرفتاری حاد برای بازرگان درآمده است و هنوز نشانه ای در این مورد که دولت بخواهد کنترل این وظیفه مهم (یا هر کار دیگر، در رابطه با موضوع) را به زور از دست کمیته ها بگیرد، وجود ندارد.

4- انتظام معاون نخست وزیر روز ششم مارس، در یک گزارش مطبوعاتی مختصراً اعلام کرد که شاه و خانواده او غیاباً محاکمه خواهند شد. او اتهامات موردنظر را مشخص نکرد، ولی به نظر می رسد که هدف اصلی این محاکمه متقاعد کردن دولتهای خارجی برای همکاری در استرداد اموال پهلوی می باشد. دولت موقت مدعی است این اموال به ایران تعلق دارد. انتظام گفت که امیدوار است به محض اثبات اتهامات وارده در دادگاه، سوئیس ثروت شاه را که در حسابهای بانکی آن کشور اندوخته شده، بلوکه نماید. او گفت: «چنانچه شخصی به خاطر جنایاتی که در کشورش مرتکب شده محکوم شود، همه کشورها به حکم دادگاه احترام گذاشته و طبق آن عمل خواهند کرد.» 5- اعدام چهار نفر در تاریخ چهارم مارس در تهران، که به خاطر ارتکاب عمل لواط مقصر شناخته شده بودند، تأیید شده است (در گزارش وضعیت 6 مارس آمده است). به علاوه در چهارم مارس در شیراز، سه نفر افغانی به خاطر عمل لواط اعدام شدند. در ششم مارس، یک ستوان شهربانی، به نام یدالله مفتی زاده به اتهام قتل پنج نفر و زخمی کردن صد و سه نفر در قم اعدام شد. محاکمه مفتی زاده که دو روز به طول انجامید اولین محاکمه ای بود که در انظار عموم

ص: 172

توسط دادگاه انقلاب انجام می شد. مفتی زاده یک وکیل غیرروحانی داشت ولی قضات دادگاه شش روحانی مسلمان بودند. طبق فتوای اخیر خمینی حکم اسلامی سریع الاجرا است و نباید با مراحل دادگاه استیناف که موجب اتلاف وقت است، قید و بندی بر آن گذاشته شود. طبق این فتوا حکم دادگاه نهایی بوده و مفتی زاده، تقریباً بلافاصله پس از صدور حکم اعدام گردید. در جای دیگر یک زن شوهردار و معشوقه اش حین عمل زنا دستگیر شده و در کلارآباد در ملاءعام شلاق خوردند. انتظام در مصاحبه مطبوعاتی پنجم مارس به طور اختصار تصدیق کرد که دادگاههای انقلاب، در اجرای احکام اسلامی، به طور کلی مستقل از دولت عمل می کنند. روزنامه تهران ژورنال، در شماره 6 مارس خاطرنشان کرد که ممکن است تا این تاریخ حکم محکومیت به مرگ بالغ بر 200 نفر صادر شده باشد و بیش از 25 مورد حکم اعدام اجرا گردیده است. رقم غیررسمی ما به 29 نفر رسیده است.

6- احمد مدنی وزیر دفاع، در یک مصاحبه تلویزیونی آمریکا را به طرح یک کودتا، در اوایل سال جاری متهم کرد. وی گفت دیدار ژنرال هایزر در ماه ژانویه (از ایران-م) به منظور «سازماندهی یک کودتا به طرفداری از شاه و غرب بوده است.» چنانچه در این مورد سئوالی شود تصمیم داریم سکوت کنیم.

7- از طرف دیگر، شریعتمداری در صحبت با دست اندرکاران مطبوعات، حمله به مطبوعات را محکوم کرد. او گفت مطبوعات وظیفه دارند تا اهداف ملی را به تفصیل بیان کنند، و افزود، البته اهداف اسلامی بهترین است. او گفت که روزنامه نگاران باید از طرح موضوعاتی که موجب ضعف یا هدم اصول اساسی اسلام می شود، برحذر باشند. او چنین محدودیتهایی را یک نوع سانسور دانست که قابل قبول بوده و در جهت منافع ملت است. شاید، در انعکاس نقطه نظر شریعتمداری، نورالدین غروی رئیس بخش خبر رادیو و تلویزیون ملی ایران، در ششم مارس اظهار داشت که شکل برنامه های صدا و سیما تغییر می کند و هر چیزی که در تضاد با عقاید اسلامی باشد حذف می شود. بنابراین هنرمندان مشهوری چون گوگوش، مهستی و هایده بدین خاطر که به رژیم فاسد سابق وابسته اند دیگر در صحنه حاضر نخواهند شد. همچنین غروی گفت اگر چه او شخصاً دوستدار (صدای- م) عبدالوهاب شهیدی، خواننده است، ولی به خاطر ارتباطاتش با ساواک، از این پس در رادیو و تلویزیون ملی ایران جایی ندارد. به عنوان نمونه ای از خودسانسوری در رسانه ها در جهت مصالح اسلام، در شب ششم مارس، رادیو و تلویزیون ملی ایران بیانات کامل آیت الله طالقانی و سخنگوی مجاهدین که روز گذشته در احمدآباد انجام شده بود را پخش کرد، ولی سخنرانی هدایت الله متین دفتری را که از فرصت استفاده کرده و تأسیس تشکیلات سیاسی و غیرمذهبی جدید خود را اعلام کرده بود، پخش نکرد. رادیو تلویزیون ملی ایران علت قطع برنامه را دیری وقت اعلام کرد و قول داد که بقیه برنامه بعداً پخش شود، ولی زمان آن را مشخص نکرد.

سولیوان

سند شماره 92 محرمانه7 مارس 1979- 16 اسفند 1357 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 2777 به : سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.

منابع: اخبار داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی مقام تأییدکننده گزارش: تی.ای.شافر، وابسته دفاعی گزارش وضعیت ایران، 7 - 6 مارس 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 6 مارس تا ساعت 12:00 روز 7 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل: گزارش روزنامه ها درباره استعفای بازرگان. محاکمه غیابی شاه. اعدام های بیشتر. برنامه هسته ای ایران با آلمان غربی. خرید هلی کوپترهای ایتالیایی. فروش نفت خام. صدای تیراندازی در اطراف سفارت. و احتمال تظاهرات دانشجویی.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- هر دو روزنامه (انگلیسی زبان) گزارش هایی درباره استعفای مهدی بازرگان به چاپ رسانده اند. منابع خبری گزارش می دهند که دستگیری احمد بنی احمد، نماینده سابق تبریز در مجلس، بازرگان را وادار به اتخاذ این تصمیم کرده است. بازرگان به بنی احمد وقت ملاقات داده بود، ولی محافظان بازرگان، بنی احمد را دستگیر کرده و به زندان بردند. علیرغم اعتراض بازرگان، بنی احمد هنوز در زندان به سر می برد. روزنامه های فارسی زبان دلایل بیشتری برای استعفای بازرگان ذکر کرده اند. هنوز هیچ گزارش رسمی از استعفای نخست وزیر به دستمان نرسیده است.

ب- هر دو روزنامه (انگلیسی زبان) «محاکمه غیابی شاه» را تیتر صفحه اول خود قرار داده اند. طبق گزارش این روزنامه ها، دولت موقت انقلاب اعلام کرده است که شاه سابق، محمدرضا پهلوی، و اعضای خانواده اش در یک دادگاه انقلاب به اتهام جنایت بر ضد ملت ایران به طور غیابی محاکمه خواهند شد. اتهامات شاه خیانت، فساد و انتقال غیرقانونی پول به خارج از کشور عنوان شده است.

عباس امیرانتظام، معاون نخست وزیر، به هنگام اعلام این مطلب نوع دادگاهی را که قرار است شاه و خانواده اش در آن محاکمه شوند مشخص نکرد، ولی احتمالاً این دادگاه یکی از دادگاههای انقلاب اسلامی خواهد بود که تا به حال 200 نفر از مقامات سابق رژیم شاه را به مرگ محکوم کرده است. مقالات دیگری که درباره این محاکمه به چاپ رسیده است، به نحوه بازگرداندن شاه به ایران، بیشتر از طریق ربودن او، پرداخته اند.

ص: 174

ج- اعدام های بیشتری این بار در قم صورت گرفت (که اولین اعدام در این شهر بود). یک افسر پلیس به نام ستوان یدالله متقی زاده در کنار قبور شهدای قم تیرباران شد. او به قتل، جرح، و شکنجه متهم شده بود. در رشت، یک غیرنظامی به اتهام جنایات متعدد، و یک استوار به نام مهدی محمدی صفت به اتهام قتل دو مبارز جوان اعدام شدند. طبق گزارش روزنامه ها، نزدیک به 200 نفر از مقامات لشکری و کشوری سابق در انتظار اجرای حکم اعدام در تهران هستند، ولی نام آنها فاش نشده است.

د- متخصصان امور انرژی در ایران خواستار ارزیابی مستقل پروژه 8 میلیارد دلاری نیروگاه هسته ای با آلمان غربی شدند. این پروژه به تکمیل دو رآکتور 1200 مگاواتی در نزدیکی بوشهر مربوط می شود. اگر چه سازمان انرژی اتمی ایران تا به حال نزدیک به 2/7 میلیارد دلار صرف این رآکتورها کرده، ولی فقط 60 درصد پروژه تکمیل شده است. کارشناسان ایرانی می گویند شاید برچیدن این پروژه در نهایت به نفع ایران باشد زیرا هزینه های عملیاتی و سوخت رآکتورها بیشتر از هزینه کل نیروگاههای گازسوز خواهد بود. دولت قصد دارد در آینده نزدیک در مورد این معامله رایزنی کند. ایران همچنین قرارداد 6 میلیارد دلاری ساخت رآکتور سوم و چهارم را با فرانسوی ها لغو کرده است.

ه- طبق گزارش ها، شرکت ایتالیایی آگوستااسپا قرارداد 425 میلیون دلاری خود برای فروش 50 هلی کوپتر را اجرا خواهد کرد. پیترو فاشونه، مدیرعامل شرکت، اعلام کرده است که تا به حال 12 هلی کوپتر شینوک به همراه قطعات یدکی به ایران تحویل شده است، و مابقی نیز تحویل خواهد شد.

و- پنج شرکت بین المللی مستقیماً در حال خرید نفت خام از شرکت ملی نفت ایران به قیمت روز هستند. تا به حال، پنج قرارداد صدور نفت خام به امضا رسیده است که هر دو روز یکبار بارگیری خواهد شد. در حال حاضر، پنج نفت کش در اسکله خارک پهلو گرفته و منتظر بارگیری نفت خام هستند. نام هیچ نفت کشی در روزنامه ها ذکر نشده است. روز گذشته تولید نفت به 1/7 میلیون بشکه رسید و احتمالاً در طول چند روز آینده در همین سطح باقی خواهد ماند.

ز- تفنگداران دریایی و پرسنل نیروی هوایی آمریکا که در محوطه سفارت نگهبانی می دادند، شب گذشته نیز خبر از شنیدن صدای تیراندازی در سطح شهر دادند.

ح- یک منبع سابق خبری، که استاد دانشگاه تهران است، گزارش کرده است که دانشجویان در حال سازمان دادن گروههایی به منظور تظاهرات علیه نظام دانشگاهی هستند. آنها خواستار حق انتخاب استادان خود هستند. او نگفت که تظاهرات در چه تاریخی انجام خواهد شد. این تظاهرات می تواند برای اعتراض به ممنوعیت برگزاری کلاس های مختلط در نیمسال آینده که از سوی دولت اعلام شد نیز باشد. این استاد دانشگاه هیچ اطلاعاتی درباره موضوع فوق ارائه نداد.

ص: 175

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه):

(الف) شایعات فراوانی در مطبوعات و حتی در بین محافظان ایرانی سفارت جریان دارد مبنی بر اینکه بازرگان استعفا داده است و یا اینکه می خواهد استعفا دهد. شاید بازرگان قصد دارد از این گزارش ها برای تحکیم موقعیت خود استفاده کند، زیرا بسیاری خواهان ماندن او هستند.

(ب) در حدود ساعت 17:30 شب صدای تیراندازی خیلی زودتر از معمول در اطراف سفارت به گوش رسید. در حدود ساعت 17:45 کارکنان ایرانی محل اقامت سفیر به تفنگداران دریایی سفارت اطلاع دادند که شایعاتی را درباره حمله به سفارت در همین امشب شنیده اند، ولی بجز اظهارات این کارمندان، هیچ خبر دیگری در تأیید این شایعات به دستمان نرسیده است.

دریافت می کرد.

ب- آیت الله خمینی، رهبر انقلاب، روز گذشته به دولت موقت نخست وزیر مهدی بازرگان تاخت و ضربه سیاسی جدیدی به آن وارد کرد. او دولت جدید را ضعیف و هنوز تحت نفوذ قدرتمندان خواند. او به دولت و طرفداران «دموکراسی» حمله کرد و خاطرنشان ساخت که آنها تحت نفوذ ایده های غرب هستند. او ابراز داشت که «قانون ما شریعت اسلامی است، شریعت غنی اسلام. همه چیز باید تغییر کند- درست همانگونه که ملت تغییر کرد.» خمینی همچنین زنان را به دلیل حاضر شدن با لباس نامناسب بر سر کار و نقض اخلاق اسلامی ملامت کرد. او گفت «نباید در وزارتخانه های اسلامی گناه شود، زنان نباید برهنه بر سر کار بروند.» او وزارتخانه های مختلف را به دلیل تجملات و ساختمان های پرهزینه شان ملامت کرد و گفت که باید از تجملات پرهیز و پول آن خرج فقرا شود. او همچنین نحوه پذیرایی تجملاتی پرسنل دولت از میهمانان خارجی را مورد انتقاد قرار داد. خمینی نطق خود را با این جمله به پایان رساند که «بروید و روزهای طلایی اسلام را مطالعه کنید و خودتان ببینید که مردمی که یک روز بر جهان حکمفرما بودند چه زندگی و رفتاری داشتند.» ج- واکنش دولت بازرگان به نطق خمینی در واقع اظهار بی اطلاعی بود. عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت، ابراز داشت که «دولت حتی از انتقاد خمینی خبر ندارد» و بار دیگر شایعه استعفای نخست وزیر را تکذیب کرد.

د- اعدام های بیشتر. روز گذشته شش تن دیگر از اراذل پس از محاکمه در یک دادگاه انقلاب به جرم لواط در تهران اعدام شدند. دادگاه اعلام کرد این شش نفر اعدام شدند تا درس عبرتی باشد برای آنهایی که شاید قصد تضعیف بنیان جامعه اسلامی را داشته باشند. منابع خبری همچنین گزارش دادند که دو ورزشکار معروف صبح امروز در زندان قصر اعدام خواهند شد. شعبان جعفری، پهلوان زورخانه، و پرویز بادپا، قهرمان سنگین وزن بوکس آسیا روز گذشته به مرگ محکوم شدند. جعفری به اتهام داشتن دار و دسته جنایتکار و فعالیت هایش برای شاه سابق که معروفترین زورخانه جنوب تهران را به او بخشیده بود، و بادپا به اتهام تجاوز به عنف، سرقت و معرفی خود به جای یک مأمور محکوم شدند.

ه - تعطیلات رسمی جدید. تمامی رویدادهای مهم انقلاب در تعطیلات رسمی تقویم سال آینده کشور گنجانده شده اند. طبق گزارش یک منبع، سال آینده دارای 65 روز تعطیل رسمی خواهد بود که شامل روزهای جمعه و 13 روز دیگر است، که دو تعطیل رسمی نسبت به سال جاری ایرانی به آن اضافه شده است. تعطیلی رسمی روز تولد شاه از تقویم حذف خواهد شد.

و- نظم و انضباط در نیروی هوایی از بین رفته است. طبق یک گزارش خبری «نیروی هوایی هم اینک در بی نظمی به سر می برد.» این گفته یک کارمند زن بخش فرماندهی پشتیبانی است. او می گوید که پادگان فرح آباد هیچ نظم و انضباطی ندارد. «نظام قدیم معلق شده است، ولی تا به حال نظام جدید نتوانسته است هیچ روش و یا مسئولیتی برای کارکنان تعریف کند.»

ص: 177

این زن ایرانی است و مدیریت یک برنامه آموزشی در پادگان فرح آباد را بر عهده دارد. او گزارش می دهد که از تاریخ 11 فوریه که پادگان به دست مردم افتاد و کلیه تدابیر امنیتی از بین رفت، وضعیت قدری بهتر شده است. نگهبانان، متشکل از نیروهای قدیمی و مأموران کمیته در جلوی درب پادگان مستقر هستند و ورود و خروج را کنترل می کنند، ولی در داخل پادگان بازرسی ها خیلی سطحی وشتابزده است. فضای حاکم بر پادگان به ادعای این کارمند بی نظمی و بلاتکلیفی است. افراد بدون لباس های فرم در پادگان پرسه می زنند و افسر یونیفورم پوش خیلی کم دیده می شود، «حتی سرهنگ ها و سروان ها نیز لباس شخصی می پوشند.» از آنجایی که یونیفورم ها متعلق به رژیم گذشته است، تعداد کمی از افسران یونیفورم می پوشند اگر چه هنوز هیچ دستوری مبنی بر تغییر یونیفورم ها صادر نشده است. او می گوید که احساس ناامنی بر پادگان سایه افکنده است و اگر چه هنوز حقوق ها پرداخت می شود، ولی کارکنان در مورد آینده شغلی شان و حتی آینده خود پادگان مطمئن نیستند. «روحیه ها بسیار ضعیف است و هیچ کس نمی داند چه چیزی اتفاق خواهد افتاد.» ز- سربازان وظیفه اعتراض می کنند. بیش از 400 سرباز وظیفه با درجه های مختلف که در واحدهای مختلف نیروهای مسلح خدمت می کنند روز گذشته بیرون از دفتر نخست وزیری تجمع کردند و خواستار کاهش دوره خدمت خود به یک سال شدند. درخواست آنها بعد از آن مطرح می شود که وزارت دفاع اخیراً اعلام کرد سربازان وظیفه ای که هم اینک دوره خدمت خود را می گذرانند مشمول طرح کاهش دوره خدمت نخواهند شد. اگر چه وزارت دفاع کاهش دوره خدمت نظام وظیفه را شامل سربازانی که مشغول خدمت هستند، نمی داند ولی گفته می شود که دولت در حال اندیشیدن تدابیری برای کاهش دوره خدمت این دسته از سربازان نیز هست. سربازان وظیفه با صدور قطعنامه ای گفتند که انتصاب افسران در هر سربازخانه باید تحت نظارت یک شورا صورت گیرد و یک شورای ویژه نیز باید بحث آزاد در مورد مسایل سیاسی و عقیدتی را تصویب نماید. در همین حال، سربازان وظیفه پیاده نظام شیراز با ارسال تلگرامی به آیت الله خمینی و نخست وزیر مهدی بازرگان خواستار کاهش دوره سربازی شان شده اند.

ح- فعالیت در سفارت. شایعه حمله همه جانبه به سفارت در شب گذشته تأیید نشد. صدای تیراندازی در درون و اطراف مجتمع شنیده می شد ولی هیچ اتفاق خاصی گزارش نشد. تنها اتفاقی که افتاد این بود که طبق گزارش یکی از افراد نیروی هوایی آمریکا که در محل تعاونی و کارپردازی نگهبانی می داد، یک محافظ نیروی هوایی ایران گلوله ای به بالای سر او شلیک کرد و باعث شد گچ و خاک روی سرش بریزد. محافظ ایرانی فکر کرده بود با این کار شوخی خنده داری کرده است. وقتی فرمانده تفنگداران دریایی در اوایل صبح به درب سفارت نزدیک شد، محافظ نیروی هوایی ایران تیراندازی هوایی کرد که ظاهراً برای ترساندن فرمانده بود. طبق گزارش ها هر دو اتفاق عمدی و برای ترساندن آمریکایی بوده است. در ساعات

ص: 178

گذشته هیچ گزارشی از تیراندازی به درون سفارت ارسال نشده است.

ط- توانایی پزشکی ایران. ایران تا زمانی که پزشکان ایرانی بیشتری را به خدمت بگیرد همچنان 2500 پزشک را که 2000 تن آنها هندی هستند در استخدام خود خواهد داشت. دولت موقت سه راه برای جذب پزشکان ایرانی اندیشیده است: جذب برخی از تقریباً 10 هزار پزشک ایرانی که در آمریکا و اروپا مشغول به کارند، انتقال پزشکان از پست های اجرایی به کارهای پزشکی، و جذب دانشجویان پزشکی بیشتر. سپاه بهداشت شاه، یعنی جوانانی که تعلیمات اولیه بهداشتی را به منظور کار در مناطق دور دست دیده بودند همچنان به فعالیت خود ادامه خواهند داد و قرارداد ساخت بیمارستان با شرکت های خارجی تجدید خواهد شد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تهیه کننده گزارش نمی تواند صحت گزارش مربوط به پادگان فرح آباد را تأیید کند، ولی مسئله مربوط به یونیفورم ها قطعاً صحت ندارد. وابسته نظامی طی دیداری که از پادگان مزبور داشت، شاهد افسران یونیفورم پوش در آنجا بود. تهیه کننده گزارش همچنین شاهد است که اکثر محافظان سفارت که از نیروی هوایی ایران هستند یونیفورم به تن دارند. مقاله ای که در مورد حقوق برابر زنان چاپ شده است نشان می دهد که زنان هیچ چیزی به جز بازگشت به سنت های اسلامی گذشته در این انقلاب نصیب شان نشده است، بدین ترتیب که آموزش مختلط برچیده خواهد شد، زنان باید در محل کار حجاب داشته باشند، سقط جنین مجاز نیست، و زنان در زمین های تنیس باید شلوار و پیراهن بلند بپوشند و در برخی موارد باید در زمین های جداگانه بازی کنند. از آنجایی که زنان در این انقلاب بسیار فعال بودند، تهیه کننده گزارش معتقد است که احتمالاً بر ضد این روند ارتجاعی تظاهرات خواهند کرد.

دولت بازرگان از طلبه ها و دیگر روحانیون قم خواست که قبل از رفراندوم به ترویج و نشر نظراتش در سرتاسر ایران بپردازند. خمینی که هر چه بیشتر به ساوونارولا مشابهت پیدا می کرد زنان ایران را به خاطر لباسهایشان مورد ملامت قرار داد و پیشنهاد کرد که کارمندان زن در ادارات چادر به سر کنند. (توجه: مطبوعات اخیر فارسی زبان ادعا دارند که تعدادی از زنان «بی حجاب» در خیابانهای تهران مورد ضرب و شتم قرار گرفته اند و کلوپ های تنیس نیز در مورد رعایت پوشش کامل زنان در زمین اصرار می ورزند و غیره) وی هم چنین به اثاثیه گران قیمت و ولخرجی و سبک تجملی زندگی وزرای دولت حمله نمود.

4- گروهی موسوم به «سوسیالیست» که شماری از اعضای ناشناس جبهه ملی هستند این جبهه را ترک کردند و به جبهه دموکراتیک ملی جدیدالتأسیس متین دفتری پیوستند.

5- طبق گزارش مطبوعات شعبان جعفری رئیس سابق زورخانه تهران و همچنین پرویز بادپا قهرمان مشت زنی بازیهایی آسیایی اعدام شده اند. جرائم جعفری عضویت در باندهای تبهکاری در رژیم سابق و جرائم بادپا ارتکاب جنایاتی در لباس مبدل شبه نظامیان انقلابی بوده است.

در هفتم مارس شش تن دیگر به اتهام جرائم جنسی (لواط) تیرباران شدند. و به این ترتیب تعداد رسمی مرتکبین جرائم جنسی که اعدام شده اند به سیزده تن رسید. گزارش مطبوعات هم چنین حاکی از آن است که یک پلیس در آذرشهر (نزدیک تبریز) توسط جمعیت خشمگین محلی به قتل رسیده است. و نشانه هایی دال بر ادامه دستگیری ها و اعدامهای گسترده و اعلام نشده در سرتاسر ایران وجود دارد. (رجوع شود به تلگراف جداگانه) 6- وزیر کشور انتصاب طاهر احمدزاده را به سمت استاندار خراسان و ناصر اخوان ملایری را به سمت استاندار استان مرکزی، باقر شاهپور را به سمت استاندار بوشهر و هادی مؤتمنی را به سمت استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرده است. هم چنین محمود هاشمی، صدرالدین رحیمی اردستانی و محمدحسن صادقیان، به ترتیب به سمت فرماندار قم، دماوند و امام شهر (شاهرود سابق) منصوب شدند.

7- مطبوعات فارسی زبان همچنین گزارش می دهند که شورای شهر تهران بر طبق دستور وزارت کشور منحل شده است.

8- بنی احمد نماینده سابق تبریز بعد از پنج روز تلاش بازرگان برای آزادی وی که انعکاس وسیع خبری داشت بالاخره از بازداشت آزاد شد. جریان دستگیری بنی احمد بر ماهیت خودسرانه و اختیاری دستگیریهای فعلی توسط کمیته ها صحه گذارد. (او بلافاصله بعد از مکالمه تلفنی با بازرگان دستگیر شد. به او حکم امضا نشده ای نشان دادند و اجازه ندادند به کسی اطلاع دهد.

9- مطبوعات هم چنین اعلام کرده اند که وزیر امور خارجه پاکستان آقاشاهی فردا برای یک دیدار سه روزه عازم تهران خواهد شد. سولیوان

سند شماره 95 محرمانه8 مارس 1979 - 17 اسفند 1357 از: سفارت آمریکا، تهران - 2796به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری موضوع: وضعیت کنونی سفارت آمریکا در تهران 1- (محرمانه- تمام متن) 2- در تاریخ هشتم مارس 1979، بیست و دو روز بعد از حمله مسلحانه، که خساراتی را به سفارت وارد آورد، سفارت آمریکا در تهران فعالیت دوباره خود را در ساختمان مرکزی که هنوز بقایای آزاردهنده گاز اشک آور را در خود دارد، شروع کرده است. با ارتباطات کمی که داریم انجام این امر کار سخت و طاقت فرسایی است. به منظور کم کردن آثار گاز اشک آور بعضی از وسایل که گاز را در خود نگه می دارند از قبیل کلیه قالیچه ها، پرده ها و اشیای اضافی دیگر به محل دیگری منتقل خواهند شد. امروز به اقتضای فصل به شدت برف می بارد.

3- در هر صورت تمام شیشه های شکسته پنجره ها تعویض شده اند و درب های ساختمان یا با سیم خاردار بسته و یا سنگربندی شده اند و به جز اثرات گلوله ها و کرکره های جلوی پنجره ها که از بین رفته اند نمای بیرونی ساختمان کم و بیش عادی به نظر می رسد. در داخل ساختمان، مبلمان اتاقها که صدمه ندیده و نشکسته است از آلودگی ها پاک شده و در قسمت اداری جای داده شده اند اما تقریباً هر چیزی که صدمه پذیر بوده از قبیل تابلوهای نقاشی، عکس ها و نقشه ها و غیره از بین رفته است.

4- چون تعداد کارکنان و مقدار کار سفارت خیلی کم شده است، ما بی معطلی از ساختمان مرکزی و محوطه سفارت استفاده می کنیم. در اثر این اقدام، کلیه فعالیت ها و کارهایمان به جز فعالیتهای مربوط به «سازمان ارتباطات بین المللی» و بیمارستان را به محوطه سفارت آورده ایم. این بدین معنی است که باقیمانده افراد گروه مستشاری کمک های نظامی به اضافه قسمت کنسولی، هر دو در این قسمت کار خود را انجام می دهند. وضعیت حاضر نیاز به کنترل آسان تری دارد ولی در همان حال می تواند هدف تمرکز یافته ای (جهت اقدامات خرابکارانه- م) باشد.

5- کارمندان ایرانی ما، کم و بیش دست نخورده اند و به طور تقریب داریم حساب می کنیم که چه تعداد از کارمندان ایرانی خود را از دست داده ایم، اگر داده باشیم. و می کوشیم که بعد از سپری شدن تعطیلات آخر هفته- جمعه و شنبه- با راه انداختن برخی کارهای اساسی، از سفارت یک چهره عادی داشته باشیم. بنابراین از روز یکشنبه یازدهم مارس تنها با محروم بودن از ارتباطات سریع، قادر خواهیم بود نسبتاً به صورت عادی فعالیت کنیم. به محض اینکه ارتباط هوایی ما برقرار و تجهیزات ارسال سریع ما به دستمان برسد و نصب گردد انتظار داریم که بتوانیم محدودیتهای مخابراتی خود را برطرف سازیم.

6- امروز زمان مناسبی است که آنچه را در خلال سه هفته گذشته انجام داده ایم مرور کنیم

ص: 181

و بررسی نماییم که چه وظایف فوری در پیش رو داریم. تمام این مسایل باید با توجه به شرایط و موقعیت انقلابی ایران، یعنی جایی که هیچ گونه قدرت ثابتی وجود ندارد و صفیر گلوله ها رویداد ثابت و روزمره است مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند.

7- در بازبینی و مرور فعالیتهای گذشته مان، مهم ترین و قطعاً وقت گیرترین کار، تخلیه آمریکاییان بوده است. این کار و انتقال این گروه تنها بخشی از تلاش ما را شامل می شود. بعد از ترک آنها مجبور شدیم در مورد جماعت آمریکاییان رسمی و اداری وقت زیادی صرف جمع و جور کردن اموال و اسباب و اثاثیه آنها، بسته بندی کردن، موقتاً انبار کردن و فرستادن آنها به فرودگاه برای حمل به خارج با هواپیمای کرایه ای کنیم و این کارها هنوز هم ادامه دارد. گرفتاری خاص ما در مورد اتومبیلهایی است که به جا گذاشته اند و حفاظت از آنها، کلیدها و مدارکشان در مقابل دزدیهای تهدیدکننده، باعث شده که محوطه چمن کاری سفارت به پارکینگ ماشینهای مستعمل تبدیل شود.

8- موضوع بسته بندی، حمل و نقل و جور کردن این اثاثیه خصوصاً برای گروه مستشاری کمک های نظامی کاری دست و پا گیر بوده است. بعضی از اموال خانه های گروه مستشاری کمک های نظامی متعلق به دولت ایران است. تعدادی از این اتومبیل هایی که مورد استفاده خصوصی پرسنل این گروه قرار گرفته بود از خدمات نیروهای مسلح ایران قرض گرفته شده بود. تعدادی از مجوزهای عبور اتومبیل ها منقضی شده و تعدادی دیگر هنوز به قوت خود باقی اند و دریافت اسناد و مدارک در دفتر مهندسی خلیج غیرقابل دسترسی است. مأموران گروه مستشاری کمکهای نظامی که این کار را دنبال می کنند، هر از گاهی (تقریباً به طور روزانه) توسط کمیته های محلی دستگیر می شوند که باید با وساطت مقام های بالاتر آزاد شوند.

9- در اثر این تخلیه و انتقال، هم اکنون تعداد آمریکاییان رسمی مستقر در ایران کم تر از صدنفر است. کل آمریکاییان دور از وطن در ایران تخمیناً کم تر از 1000 نفر می باشد. رقم آخر شامل 2500 تا 3000 نفری که ادعای قانونی مبنی بر تابعیت کشور ما را دارند، (افراد دوملیتی، فرزندان زوج های مختلط و یا ایرانیان متولد شده در آمریکا) نمی شود. از این گروه که به طور دائم ساکن شده اند انتظار نمی رود که در صدد ترک اینجا برآیند اما آنها گاه به گاه از کنسولگری خواسته ها و از این هیأت توجهاتی را انتظار دارند.

10- کار دوم مرمت ساختمان خود سفارت بوده است. قبلاً وضع ساختمان اصلی را گزارش کرده ایم. منزل سفیرکبیر را که تقریباً تمام شیشه های پنجره آن در اثر تیراندازی مثل بقیه جاها خرد شده بود دوباره شیشه انداخته ایم و قفل ها و درب ها را مرمت کرده ایم. خسارات داخلی وارده به روکش سقف ها و دیوارها، آینه ها و درب هایی که قفل و دستگیر ه های آن در اثر تیراندازی از بین رفته است در مرحله بعد تعمیر خواهد شد. تعمیرات موقت و سطحی در مورد ساختمانهای دیگر نیز انجام شده است. ما درگیر مقابله مستمری بر علیه دست اندازیهای نیروهای حفاظتی ایرانی مان به چندین تأسیسات خصوصاً شرکت تعاونی

ص: 182

پر از جنس مان هستیم و در این زمینه کاری از دست ما برنیامده است. تغییر محل بعضی از فعالیتها و خدمات به علت همین قضیه صورت گرفته است.

11- کار سوم، اقدام خسته کننده و ملال آور بازپس گیری ساختمان سازمان ارتباطات بین المللی، سازمان ارتباطات بین المللی که در مالکیت ما قرار دارد- از فداییان خلق بوده است. ظاهراًً با اعتقاد به این که این ساختمان متعلق به «سیا» است، فداییان خلق به مدت دو هفته آن را اشغال کردند. (در نام گذاری اینجا، آدمهای خشک و احمق و کم توجهی که اسم سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا، سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا، را عوض کردند، درسهای عبرت آموزی گرفتند). ساختمان فعلی تنها یک چهاردیواری محض است که کلیه تجهیزات آن به سرقت رفته و یا تخریب شده است. در این لحظه ابتدایی ترین کار این است که چگونه امنیت این ساختمان را که بتواند فعالیت آتی خود را شروع کند، فراهم سازیم.

12- چهارمین کاری که انجام داده ایم ادای مطالبات کارمندان ایرانی است که در گروه مستشاری کمک های نظامی آمریکا، در پستهای اطلاعاتی شمال و در گروه های پشتیبانی پستهای مذکور کار می کردند. این پرداخت مدتی کارمندان را ساکت و آرام خواهد کرد اما هنوز لازم است در پی راه حلهای بلندمدت تری باشیم.

13- وظیفه مستمر دیگر مسئله امنیت محوطه سفارت است. هم اکنون محوطه سفارت توسط سه گروه جداگانه حفاظت می شود. گروه اول دسته ای از مجاهدین اند که توسط کمیته به این کار گماشته شده اند و مسئولیت کلی به عهده آنانست. گروه دوم دسته کوچکی است که «دکتر یزدی» برای حفاظت از سفیر و خانه اش تعیین کرده است و گروه سوم دسته مختلطی از نیروی هوایی اند که در اطراف دیوارهای شرقی و جنوبی سفارت گشت می زنند. علاوه بر اینها مأمورین نگهبان تمام وقت ایرانی و یک نفر مأمور امنیتی از نیروی دریایی خودمان است که جلوی درب ورودی نگهبانی می کنند. همچنین ما سه افسر امنیتی داشتیم. ما به محافظین ایرانی برای مقابله به مثل با تیراندازان ناشناس و تروریستهایی که از داخل اتومبیلهایشان تیراندازی می کنند و آرامش شبهای تهران را به هم می زنند نیاز داریم. بنابراین نمی خواهیم همه آنان را کنار بگذاریم. بازداشتن آنها از دعوای با یکدیگر، از چاپیدن اموالمان و تیراندازی کردن به ساختمانها وقت زیادی از ما می گیرد.

14- مشکلات و مسایل زیاد دیگری در ارتباط با رویّه و طرز عمل گذشته ما وجود دارد. داستانهای زیادی راجع به گماشتگان و مأمورین ما، تسهیلات پستخانه نظامی، داروخانه های ما و تجهیزات و دستگاههای ما در بخش ارتباطات و ترمینال حمل و نقل هوایی نظامی، منطقه گلف واقع در خانه های سازمانی آمریکاییان بر سر زبانهاست. در حالی که کمیته های مختلف، شخصیتهای اسلامی و عناصر رقیب در دولت هر کدام مشکلات و مسایلی دارند. این موضوعات نیز در چنین جوی همیشه مورد حمله و انتقاد قرار می گیرند. ما همیشه به نگهبانان و گماشتگان دسترسی نداریم و قادر نیستیم حملات مداوم را دفع کنیم و هر روز با

ص: 183

تاکتیک های جدید و ماهرانه برما فشار وارد می آورند.

15- همچنین مشکل خاص نقد کردن اجناس شرکت تعاونی بزرگ ما است. سعی ما آن است که محموله های موجود در بنادر را به منظور بازپرداخت پول طلبکارهایمان به فروش برسانیم. سعی داریم که اقلام باارزش را برای فروش های بعدی صورت برداری و نگه داری کنیم تا مطمئن شویم که از فروش آنها پول کافی برای پرداخت حقوق به کارمندان به دست می آوریم. سعی داریم شرکت تعاونی کوچک و مناسب تری (که به جای دادن خدمات به 8000 نفر تنها یک صد نفر را تحت پوشش خدماتی داشته باشد) ایجاد کنیم. موجودیهای لیکور (نوعی شراب) ما که در جمهوری اسلامی قابل فروش نیست سهم سرانه «لیکور» هر یک از ما را در دنیا به بالاترین رقم خواهد رساند.

16- در میان همه این مسایل ما باید بر پایه اولویت ها، ضرورتهای اساسی و بنیادی را نظم داده و تعیین کنیم. مثلاً گفتگوی دائمی با مقامات فرودگاه جهت امکان مراسلات سیاسی، با مسئولین عبور و مرور جهت کسب اجازه عبور آزاد، با فروشندگان جهت به دست آوردن مواد غذایی و با شرکت های خصوصی جهت گرفتن خدمات داشته باشیم.

17- در ضمن همه مسایل فوق سعی ما بر آن است که به عنوان یک سفارت انجام وظیفه کنیم. این به معنای حفظ ارتباطات سیاسی، جستجو برای تماسهای تازه، جمع آوری اطلاعات و نظرات و اخبار است. سعی مان بر آن است که وضعیت های دشوار و پیچیده تر را تجزیه و تحلیل کنیم و به درخواست هایی که گاه به گاه واشنگتن از ما دارد جواب بدهیم.

18- با توجه به آینده، وظایف فوری و مبرم روشن است. باید حضور فیزیکی خود را مجدداً سر و سامانی بدهیم. این امر مستلزم تعمیر ساختمانها، جایگزین کردن اقلام از بین رفته، برقراری ارتباطات کافی، و تعیین کارمندان ثابت برای اداره کارهای محدودتر از گذشته می باشد. اگر قصد تجدید فعالیتهای کنسولی را در سطح وسیع و معقول داشته باشیم برای مبلمان و رنگ ساختمان «ایران گالری» که در مقابل ساختمان مرکزی سفارت قرار دارد نیازمند بودجه فوری هستیم، چون اجاره نامه محل سابق دارد منقضی می شود و در حال واگذاری آن هستیم.

19- مسئله امنیت در آینده موضوع مهمی است. امیدواریم که گارد حفاظت 24 نفره ای از نیروی دریایی داشته باشیم، اما با عدم برقراری امنیت بیرون از ساختمان توسط ایرانیان، آنها نخواهند توانست از محوطه سفارت، در مقابل حمله ای از نوع حمله ای که در روز چهاردهم فوریه متحمل شدیم، محافظت نمایند. پیش بینی اینکه چه زمانی، در این شهر، شرایط امنیتی برای وقوع حملات مشابه فراهم می شود ممکن نیست، اما می توان گفت بعضی حوادث، مثل دیدار شاه از ایالات متحده آمریکا می تواند بهانه و باعث حمله دیگری گردد.

20- چیزی که باقی می ماند حوزه فعالیت آینده ماست که باید مشخص شود. ما نمی دانیم چه موقع مشخص خواهد شد که می توانیم به فعالیت کنسولی کامل مبادرت ورزیم و نمی دانیم

ص: 184

آیا در آینده روابط لجستیکی نظامی خواهیم داشت یا خیر؟ در مورد اینکه هرگونه ارتباط اطلاعاتی داشته باشیم، شک داریم ولی آنهم باید همواره مدنظر قرار گیرد.

21- حل و فصل تمام این موضوعات احتیاج به زمان دارد. حل آنها تا اندازه ای در ارتباط با رفع کشمکشهای مختلف سیاسی که هم اکنون ایران را دربرگرفته است، می باشد. اگر قرار باشد دولت بازرگان با آرمانهای انسان گرایانه و دولت دموکراتیکش بر سرکار باقی بماند، ما از جو نسبتاً مساعدی برای کار و فعالیت برخوردار خواهیم بود. اگر در این مبارزه برای کسب قدرت، افراطیون مذهبی و یا مارکسیستها غالب شوند، احتمالاً چشم انداز فعالیت های آینده سیاسی ما در اینجا فوق العاده محدود خواهد شد. هفته ها و ماهها طول خواهد کشید تا به کُنه امور پی ببریم. سولیوان

2- شهر تهران به 14 منطقه تحت حفاظت کمیته ها تقسیم شده که تحت سرپرستی یک روحانی قرار دارد و به طور معمول در یکی از مساجد مستقر شده است.

3- هیچ کس به کمیته احضار نمی شود مگر با حکم کتبی.

4- پاسداران یک کمیته حق اختیار قانونی در منطقه تحت نفوذ کمیته دیگر را ندارند.

5- تنها حالتی که نیاز به حکم کتبی ندارد در مورد جلوگیری از ارتکاب اعمال جنایتکارانه است.

جزئیات و شرح مفصل تر این نکات منتشر شده است. طبق این اساسنامه امیدواریم که شروع کار کمیته ها را در ارتباط و هماهنگ با دولت در مناطق تحت حفاظت شان ببینیم. در صورتی که کلانتری ها بازگشایی شوند، در مسئولیت برقراری نظم و اجرای قانون با کمیته ها سهیم خواهند شد.

ب- اظهارات وزیر دفاع ملی: دریادار احمد مدنی، وزیر دفاع ملی اعلام کرد که نام صنایع نظامی به صنایع دفاع ملی تغییرخواهد یافت. وی اضافه کرد که مجتمع صنعتی ارتش دیگر تنها محصولاتش را برای نیروهای مسلح تولید نخواهد کرد بلکه تولیداتش را در جهت ترقی و پیشبرد اقتصاد کشور نیز به کار خواهد گرفت.

ج- تیراندازی به طرف روس ها: گزارشات روزنامه ها حاکی از آن است که صبح روز جمعه در یکی از پستهای بازرسی کمیته ها یک مهندس روسی کشته و یک نفر دیگر مجروح شد. پاسداران کمیته گفتند که آنها قبل از تیراندازی به سمت اتومبیل به آن ایست دادند ولی آنها توقف نکردند. اما فرد مجروح روسی گفت که آنها تنها تیراندازی می کردند، بدون آنکه ایست بدهند. این اولین گزارش در مورد تلفات افراد روسی در زمان انقلاب است.

د- حقوق زنان: آیت الله طالقانی در مورد درخواست امام خمینی از بانوان جهت پوشیدن حجاب اسلامی توضیحاتی داده و مسئله را روشن کرده است. او گفت که این موضوع به معنی بازگشت به پوشیدن چادر نیست. آیت الله طالقانی در تلاشی آشکار به بانوان اطمینان داد که نقش تعیین کننده آنها در پیروزی انقلاب فراموش نشده است. وی همچنین گفت «اعتقادم بر این است که زنان ایرانی سهم عمده ای در انقلاب دارند.» وی اضافه کرد که حکومت اسلامی نسبت به زنان به چشم شهروندان دست دوم نگاه نمی کند.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): برانگیختن زنان ایرانی یکی از اشتباهاتی بوده است که هر کدام از افراد حکومت و مجامع مذهبی به نوبه خود در فرونشاندن آن تلاش می کنند.

ه- پایگاه دریایی خرمشهر: گزارشات روزنامه ها خبر می دهند که پایگاه دریایی خرمشهر تبدیل به بزرگترین پایگاه ایران خواهد شد. دریادار مدنی گفت که موقعیت سیاسی و جغرافیایی خرمشهر چنین اقدامی را طلب می کند. در نتیجه تمام کشتی های مین روب و شناورهای محافظ دریایی مستقر در خلیج فارس به خرمشهر مراجعت خواهند کرد.

ص: 186

و- بیکاران: طبق گزارشات، تعداد بیکاران در ایران به مرز سه میلیون نفر رسیده است. بیشتر این بیکاران جدید کارگران ساختمانی اند که از اوایل شروع انقلاب بی کار شده اند.

ز- هواپیمایی ایران:

1- از تعداد 40 پرواز معمول روزانه، هم اکنون «ایران ایر» تنها 13 یا 14 پرواز در روز انجام می دهد.

2- قبل از انقلاب تقریباً 400 نفر از خارجیان در استخدام «ایران ایر» بودند که به خدمت یکصد و سی نفر پایان داده شده است و منبعی اظهار کرد که بیشتر آنها نهایتاً از کار برکنار خواهند شد. منبع موردنظر یکی از خارجیانی است که مدیریت لجستیکی هواپیمایی ایران را برعهده دارد. وی و دو نفر از معاونین ارشدش در استخدام هواپیمایی ایران خواهند ماند.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): امروز روز آرامی بوده است. اولین حادثه تیراندازی امروز در محوطه سفارت در ساعت 8 به وقت محلی شنیده شد.

اسلامی مطرح کرده اند. راهپیمایی امروز از دانشگاه به سمت میدان آزادی (میدان شهیاد سابق) انجام خواهد شد و انتظار می رود مردان گروههای چپ در این تظاهرات، بانوان را همراهی کنند. همچنین از تبریز و آبادان تظاهرات و اعتراضاتی علیه تحمیل پوشش اسلامی گزارش شده است.

5- سازمان فداییان خلق نسبت به همکاری با دولت بازرگان ابراز علاقه کرده است ولی در عین حال هشدار داد که اگر چنانچه دولت هر چه زودتر اعمال قدرت نکند خطر افزایش درگیری های خشونت بار و جنگ ناخواسته داخلی وجود دارد.

6- زد و خوردهایی در بندر شاه [ترکمن] که منطقه ای از دریای خزر است رخ داد. و طبق گزارشات دوازده نفر از یک گروه پانزده هزار نفری مجروح شده اند. این گروه که از اقوام ترکمن می باشند سعی بر تغییر نام شهر به بندر ترکمن داشتند و با یک گروه رقیب دیگر که آنها نیز برای تغییر نام شهر به بندر اسلام تلاش می کردند درگیر شدند. علاوه بر احتمال تغییر نام شهر گروههای ترکمن (که عمدتاً سنی مذهب هستند) خواستار خودمختاری بیشتر و همچنین به رسمیت شناختن زبان ترکمنی در مدارس ترکمن صحرا می باشند.

7- دستگیریها و اعدامها همچنان در سراسر ایران ادامه دارد. طبق آمار رسمی، دیروز شش نفر به جوخه های آتش سپرده شدند. علاوه بر این شش نفر، افراد دیگری از قبیل پلیس، افراد ژاندارمری، و دیگر مقامات مسئول به جرم اقدامات «ضدانقلابی» محکوم به اعدام شدند (یعنی که اقدام به تیراندازی به سوی تظاهرکنندگان در طول اعتراضات اولیه بر ضد شاه) و تعداد دیگری به جرم داشتن روابط جنسی نامشروع محکوم به مرگ شدند. با توجه به شرایط فعلی، که افراد کمیته همچنان با قدرت مشغول دستگیر کردن مردم هستند و آنها بر اساس ادعاهای واهی، مردم غیرمتجاوز و غیرمجرم را بدون دلیل محاکمه می کنند، جایی که اداره پلیس شهربانی هنوز در قربانگاه است و بالاخره جایی که وزارت دادگستری کلاً در جریان تجدید سازماندهی است، هیچگونه ثبات و قوامی در تحمیل مجازاتها وجود ندارد. مناطقی هستند که امور و احکامشان بر اساس قوانین «اسلامی» صادر می شود و به نظر می رسد احکام صادره بر اساس تعصبات محلی استوار است. در آستارا دو جوان به جرم تجاوز به دختر جوانی محکوم به مرگ شدند که حکم اعدام یکی از آنها از طریق سنگسار شدن انجام شد. در شهرکرد یک نفر مجبور شد که با یک روسپی که در اختیارش بود ازدواج نماید و هفت نفر دیگر که متهم به قماربازی بودند در ملاءعام شلاق خوردند. شلاق زدنها در ملاءعام به جرم نوشیدن مشروبات الکلی از نقاط مختلف کشور گزارش شده است. همچنین گزارشاتی از امتناع مقامات نسبت به دادن اجازه ملاقات به اعضای خانواده هایی که بستگانشان متهم به جنایت هستند دریافت شده است. در میان بسیاری از مردم نظراتی وجود دارد که اعدامها حقیقتاً گسترده تر از آنچه که روزنامه ها گزارش می کنند انجام می شود.

8- در مطبوعات فارسی و در مطبوعات انگلیسی درباره نظرات جیمز بیل در مجله تایم

ص: 188

گزارشاتی درج شده است. این گزارشات حاکی از آن است که در دولت فعلی (ایران- م) چندین دستیار وزیر «طرفدار آمریکا» وجود دارد. هم اکنون ارتباط آشکار یا با سفارت آمریکا و یا با حکومت آمریکا در نظر عده ای از ایرانیان شبیه به بیماری مزمن جذام است. در این اوضاع و احوال که از یزدی به عنوان «طرفدار آمریکا» و «انتظام» به عنوان شخصی که تا حد ممکن آمریکایی شده است یاد می شود، انتظار نمی رود که هیچگونه کمکی به آن دو بشود.

قانع نشده است.

6- طبق گزارشات خبرگزاری «یونایتدپرس» که در روزنامه های محلی درج شده است، دیروز «دیوان بین المللی دادگستری» نسبت به شرایط زندان و نحوه صدور احکام اعدام که توسط دادگاههای انقلاب ایران به اجراء درمی آید اعتراض کرد. امروز اعدام یازده نفر اعلام شد.

7- امروز دانشجویان ایرانی در دانشگاه تهران، تظاهرات اعتراض آمیزی نسبت به سیاستهای خلیج فارس و خاورمیانه ای «کارتر» ترتیب داده اند. این اولین تظاهرات خاص ضدآمریکایی و ضدکارتر بعد از انقلاب است. سولیوان

و احترام نخست وزیر تحکیم می یابد. اوضاع چندان هم پایدار نیست ولی هرگونه قول و تعهد همکاری، برای دولت نشانه خوبی است.

ب- وضعیت نفت: گزارش مطبوعاتی شرکت ملی نفت ایران حاکی است که کمبود بنزین در سطح کشور وجود ندارد. صفهایی که در چند روز گذشته مشاهده شده به خاطر نگرانیهایی است که بعد از برف سنگین هفته گذشته پدید آمده است. توزیع بنزین توسط شرکت ملی نفت ایران در تهران روزانه 2/4 میلیون لیتر است و حدود 60 میلیون لیتر ذخیره اضافی وجود دارد. نفت سفید و سوخت خانگی هنوز از کمبود ناشی از اعتصاب نفتی نجات پیدا نکرده است.

چهار پالایشگاه داخلی با ظرفیت کامل روزانه 21 میلیون لیتر سوخت تولید می کنند. از آنجایی که بسیاری از کارخانجات کار نمی کنند، فعلاً مازاد تولید سوخت وجود دارد. پر شدن مخازن و انبارها، کاهش تولید به سطح 5/12 میلیون بشکه در روز را ایجاب می کند.

ج- اخبار رفراندوم: نخست وزیر بازرگان دستور نهایی برای همه پرسی 30 مارس را صادر کرده است. موضوع رأی گیری یک رأی بله ساده (برگ سبز) یا نه (برگ قرمز) درباره تغییر سیستم شاهنشاهی به یک سیستم جمهوری اسلامی می باشد. این رأی را اکثر اقشار ملت پذیرفته اند.

با این حال، شریعتمداری (یکی از 3 نفر قدرتمندترین رهبران مذهبی ایران) امروز اظهار داشت: به جای اینکه از مردم بپرسیم آیا جمهوری اسلامی را می خواهید یا نه؟ باید بپرسیم چه نوع حکومتی می خواهید؟ نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): این مخالفت آشکار با مسئله مطروحه در همه پرسی، اولین حمله ای است که از طرف یکی از اعضای عالیرتبه جامعه مذهبی در رابطه با رفراندوم مطرح می شود. عواقب این حمله نامشخص است ولی مطمئناً آقای بازرگان یا خمینی به آن پاسخ خواهند داد.

د- اعدام ها: 6 نفر به لیست کسانی که در سراسر کشور اعدام شدند افزوده شد. این 6 نفر را افراد نسبتاً ناشناس و دون پایه پلیس و سربازانی که در کشتار مردم طی میتینگ های ضدشاه مجرم شناخته شده بودند و همچنین دو نفر غیرنظامی به جرم اعمال منافی عفت تشکیل می دادند.

ه- تهران :

1- در شب 11 مارس یک پاسدار انقلاب توسط مردان مسلح ناشناس، که سوار یک اتومبیل در حال حرکت بودند، به قتل رسید.

2- در حدود ساعت یک اتومبیلی که از برابر درب غربی سفارت عبور می کرد، با سلاحهای اتوماتیک تیراندازی کرد. محافظین ایرانی سفارت به آتش آنها پاسخ گفتند، در مجموع خسارت جانی وارد نشد. در ساعت 55/2 محافظین سفارت 2 گلوله به سمت یک

ص: 191

اتومبیل ناشناس مشابهی که از کنار محوطه سفارت عبور می کرد شلیک کردند. راننده اتومبیل از ناحیه پا زخمی شد.

مشخص شد که او در حمله ساعت 1 دخالت نداشته و با داروهایی که برای همسرش می برد از داروخانه بازمی گشته است.

علاوه بر حوادث ذکر شده در بالا چهار حادثه دیگر از تیراندازی در درون یا اطراف محوطه سفارت در طی شب گزارش شده است.

3- مأمورین سفارت گزارش کرده اند که در بعضی از قسمتهای شهر گروههای «کشیک شبانه که متشکل از خود صاحبخانه ها می باشند» در حال شکل گیری است. این عده از گروههای مسلح که متشکل از صاحبخانه ها می باشند، جهت مراقبت از خانه ها و اموال تشکیل شده اند.

4- مشخصات نیروهای محافظ سفارت تغییر کرده است. در حال حاضر علاوه بر تشریفات معمول که از طرف مجاهدین انجام می گیرد، ما از سه شیفت هشت ساعته نگهبانی متشکل از پرسنل نیروی هوایی ایران با 38 نفر در هر شیفت برخوردار هستیم.

و- حوادث در سراسر کشور:

1- زد و خورد فرقه های مذهبی مخالف در بندر شاه : گروههای مسلمانان شیعه و سنی بر سر نامگذاری مجدد شهرشان به زد و خورد پرداختند. قبل از آنکه رهبران مذهبی بتوانند جنگ را کنترل کنند، 3 نفرکشته و 13 نفر زخمی شدند. برای کمک به رفع مشاجرات، نماینده خمینی به آنجا اعزام شد.

2- تبریز، در طی شب 11 مارس صحنه تیراندازی های بی هدف از پشت بامها بود. طبق گزارشات این تیراندازیها کار اشخاص ناشناخته ای است که در طی انقلاب سلاح به دست آورده اند.

ز- سرلشگر ولی فلاحی به سمت رئیس جدید ستاد نیروی زمینی ایران منصوب شد.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): با گذشت یک ماه از انقلاب حداقل 13 گروه یا شخصیت برای کسب قدرت تلاش می کنند. در حال حاضر بخش عمده قدرت در دست پیروان مذهبی سرسخت خمینی است.

با این حال کنترل مرکزی وجود ندارد و در بعضی مواقع سلاح قدرت حرف اول را خواهد زد. اگر رفراندومی در ماه مارس برگزار شود، بی شک جمهوری اسلامی خمینی آن را خواهد برد.

با این حال، احساس می کنیم که تنها جمهوری که اکثریت گروههای فعال سیاسی را راضی کند، یک جمهوری دموکراتیک بر اساس مفاهیم نوینی از اسلام خواهد بود. دستگاه پیچیده ماکروویو، سینما و تلویزیون در اسلام زمان محمد (ص- م) پیش بینی نشده بودند ولی آنها بخشی از مسایلی است که در اسلام دوره خمینی مطرح است.

سند شماره 100 محرمانه شماره گزارش: 79 0128 684613 مارس 1979 - 22 اسفند 1357 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.

موضوع: گزارش وضعیت ایران 16- خلاصه (محرمانه): این گزارش حاوی اطلاعاتی از ساعت 12 روز دوازدهم تا 12 روز سیزدهم مارس 79 می باشد. این اطلاعات مربوط است به بودجه سال 80- 1979، تحریم گوشت یخی، جبهه ملی، کمونیسم، حقوق زنان، رفراندوم، اخبار نفت، تظاهرات ضدآمریکایی و پیمان سنتو.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه) الف- بودجه سال 80- 1979: لایحه بودجه تا تاریخ بیست و یکم مارس تکمیل نخواهد شد. بنابراین سهمیه خواروبار برج دوازدهم بودجه سال جاری به اولین ماه سال آینده تخصیص خواهد یافت. پس، بر اساس حساب ماهانه لایحه بودجه تا زمانی که بررسیهای لازم جهت تعیین بودجه مناسب برای سال 80-79 تکمیل شود، آماده خواهد شد. وزیر سازمان برنامه و بودجه اظهار داشته است که بخشهای دولتی بر اساس میزان خدماتی که به مردم ارائه می کنند بودجه دریافت خواهند کرد.

ب- خمینی از نظرش در مورد تحریم گوشت یخی صرف نظر کرد. برای دومین بار در مدت یک هفته حکمی که از جانب وی اظهار شده بود اصلاح یا لغو شده است. اولین آن نرم شدن موضع خمینی در مورد لباس زنان بود. دومین اظهارنظر وی در مورد تحریم گوشت یخ زده بود، که به نظر می رسد اینک از ترس کمبود گوشت در ایران مصرف آن ممنوع نباشد. نخست وزیر بازرگان گفته است که چنانچه گوشت یخی طبق اصول اسلامی ذبح شود خوردن آن مجاز خواهد بود.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مسئله لباس زنان مسئله عمده ای شده است. تحریم گوشت مسئله کوچکی است اما باعث شده است که خمینی در برابر مخالفین عقب نشینی نماید. در فرهنگ مردم ایران به محض اینکه ضعفی دیده شود فوراً از طرف مخالفین مورد بهره برداری قرار می گیرد.

ج- جبهه ملی: جبهه ملی که طی چند سال گذشته نیروی سیاسی رهبری کننده مخالف شاه به حساب می آمد، اعلام کرده است که این حزب نقش قاطع تری را در سیاست مملکت در آینده ایفا خواهد کرد. این جبهه که معمولاً کارش حرف زدن است در اوایل سال 1979 به آرامی شروع به پیروی از نیروهای مذهبی کرد. به همین دلیل این حرف مانند گروههای کوچک ورشکسته ای که در جستجوی ژست سیاسی فعال تری هستند مقام سیاسی اش را از دست داده است. کوشش جهت سازماندهی و ایفای قدرت جبهه برای اینکه در امور سیاسی

ص: 193

ایران نیرویی بشود در بیستم ماه مارس به اوج خود خواهد رسید. جبهه برای این روز مردم را برای برپایی راهپیمایی عظیمی دعوت کرده است و آینده سیاسی آن می تواند به انجام این گردهمایی بستگی داشته باشد.

د- کمونیسم: کمیته تبلیغات شورای انقلاب دیروز گفت که تمام مسلمانان باید از رأی دادن برای استقرار یک حکومت کمونیستی خودداری کنند. این کمیته سپس می افزاید که تنها یک رژیم اسلامی قادر است دموکراسی و آزادی حقیقی را تأمین نماید.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): وابسته آمریکا در ایران هنگام رانندگی کاغذی دریافت کرد که روی آن نوشته شده بود «فقط جمهوری اسلامی». آن یک پوستر «تبلیغاتی» سیاسی مبهم بود. اما اولین پوستری است که او در رابطه با رفراندوم دیده است.

ه- حقوق زنان: علیرغم این که گروه زنان که از جانب سازمان فداییان و دیگر گروههای مسلح محافظت می شدند و به سمت میدان [نامعلوم] راهپیمایی کردند، توسط یک گروه از متعصبین مسلمان مورد حمله واقع شدند. گروه قبلی زنان قانون صیغه (در ایران قانونی است) و لغو قانون حمایت از خانواده را محکوم کردند و خواستارحقوق مساوی با مردان شدند. در اقدام دیگر گروهی از زنان به اتومبیل صادق قطب زاده، مدیرعامل سازمان رادیو و تلویزیون ایران، حمله کردند. این حمله به واسطه نمایش یک برنامه مغرضانه تلویزیونی راجع به تظاهرات آزادی زنان شدت گرفت. در خلال این حمله زنی به طرف آقای قطب زاده شلیک کرد و خانم دیگری با چاقو به یکی از مخاطبین وی حمله کرد. مدیر رادیو تلویزیون و محافظ امنیتی وی آسیبی ندیدند.

نظریات تهیه کننده (محرمانه): تظاهرات زنان ادامه خواهد داشت. آنها مانند بسیاری گروهها دریافته اند که در تظاهراتشان کسب قدرت می کنند. آنها از موضوع عقیده صرف برابری زن و مرد به صحنه سیاست برگشته اند.

یک گزارش مطبوعاتی در تاریخ سیزدهم مارس اظهار می کند که جنبش زنان خواستار این است که قبل از رفراندوم قانون اساسی از محتوای آن آگاه شوند. بخشهای زیادی از جامعه فعال سیاسی مشتاق این آگاهی هستند. زنان می توانند نوک پیکان نیرویی باشند که دولت را وادار نمایند تا محتوای قانون اساسی جدید خود را برملا سازد.

و- رفراندوم: دکتر محمد مفتح روحانی برجسته تهران اظهار کرده است که رفراندوم باید به مردم اجازه دهد تا حکومت دلخواهشان را انتخاب نمایند. وی گفت مردم باید حق انتخاب هر یک از حکومتهای زیر را داشته باشند: جمهوری اسلامی، جمهوری دموکراتیک، جمهوری دموکراتیک خلق و مشروطه سلطنتی، در پاسخ به اظهارنظر دکتر مفتح، منابع دولتی موضع تهدیدی گرفته اند و اظهار داشته اند که تنها پاسخ به سئوال رفراندوم «آری» یا «نه» خواهد بود.

ز- اخبار نفت: شرکت ملی نفت ایران اعلام داشته است که این شرکت از اول ماه آوریل

ص: 194

تحت قراردادهای مشروطی به شرکتهای آمریکایی، ژاپنی و اروپایی نفت خام خواهد فروخت. به هر حال شرکت ملی نفت ایران برای مدت باقیمانده ماه مارس نفت خام خود را به قیمت روز و نقداً در بازار خواهد فروخت.

تولید روزانه نفت به حدود 5/2 میلیون بشکه افزایش یافته است. با این مقدار تولید می توان صادراتی به میزان 6/1 تا 8/1 میلیون بشکه در روز داشت.

ح- تظاهرات ضدآمریکایی: روزنامه ها و مقامات رسمی سفارت گزارش کرده اند که دانشجویان ایران تظاهرات ضدآمریکایی گسترده ای را در روز سیزدهم مارس برنامه ریزی کرده اند تا به سیاستهای جیمی کارتر در خاورمیانه اعتراض نمایند. اجتماع تظاهرکنندگان تقریباً ساعت 3 بعد از ظهر در دانشگاه تهران انجام خواهد شد.

همچنین گزارش شده است که تظاهرکنندگان به سمت سفارت آمریکا راهپیمایی خواهند کرد. در ساعت یازده صبح یک اتوبوس که حامل جوانان بود و فریاد می زدند «یانکی به خانه ات برگرد» از مقابل سفارت عبور کرد. مدیر رسمی محوطه سفارت در ساعت دو و چهل و پنج دقیقه بعد از ظهر در محل حضور یافت و نظرات خود را مبنی بر ترک محوطه سفارت از طرف کلیه کارکنان ایرانی ابراز کرد.

نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): گاوصندوقها قفل هستند، ما باز هم منتظر دستور هستیم. ساعت سه و شش دقیقه بعد از ظهر.

ط- پیمان سنتو: ایران کناره گیری خود را از پیمان سنتو رسماًً اعلام کرده است.

نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): سئوالات در رابطه با رفراندوم به کرات بیشتر می شود. مسایلی نیز در رابطه با محتوای قانون اساسی به تدریج مطرح می شود. امروز بعد از یک زمان سه هفته ای اولین تظاهرات ضدآمریکایی را مشاهده می کنیم. برای دولت کنونی (وقت دارد از دست می رود) رفراندوم باید انجام شود.

پیشنهادات میانه روانه شریعتمداری، تظاهرات در مقابل سفارت انگلستان، اعدامها، شایعه استعفای سنجابی و استاندارد غذایی نیروهای مسلح.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه) الف- اعتراض بازرگان به اعدامها: شب گذشته نخست وزیر «مهدی بازرگان» در تلویزیون، محاکمات پشت درهای بسته و شیوه انجام اعدامها را محکوم کرد. او همچنین اظهار داشت که دولت از داخل کشور تهدید می شود و نه از خارج. او از دانشجویان خواست که سر کلاسهایشان برگشته و از پرسه زدن در اطراف شهر پرهیز نمایند. او گفت که کارگران نبایستی مدیریتها را از طرف خویش نصب نموده و موجب مشکلات بیشتری گردند. او از اینکه زنان بر سر حجاب این چنین هیاهویی به راه انداخته اند، اظهار تأسف کرد. نخست وزیر افزود موقعی که من زمام امور کشور را به دست گرفتم، ذخایر ملی 5 میلیارد تومان بود در حالیکه اکنون بالغ بر 20 میلیارد تومان شده است.

پخش برنامه او با تلاوت آیات قرآنی که بر ایمان، حاجات، شکیبایی، کوشش، کار و مهربانی و صمیمیت تأکید داشت، پایان یافت.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگرچه بازرگان در برابر عموم با سروصدا از خود دفاع می نماید، ولی شاید از دوران صدارتش چند روزی باقی نمانده باشد. مخالفت او با محاکمات، ناتوانی آشکار او از گرداندن چرخ اقتصاد، (پیداست که ایرانیان نمی توانند این مطلب را درک کنند که ماههای زیادی وقت لازم است تا اقتصاد روال طبیعی خود را پیدا کند) و پاسخ ساده او به زنان «جماعت زن این چنین هیاهوی بزرگ به راه انداخته اند» موجب خواهد شد که نخست وزیری او دیری نپاید.

ب- رفراندوم: محدودیت سنی برای رأی دادن از 16 سال به 18 سال افزایش یافت. وزیر کشور به کلیه نواحی انتخاباتی دستور داد تا «سریعاً هیأتهای نظارت بر انتخابات را تشکیل بدهند.» هیأتها متشکل از 5 نفر از«معتمدین مقیم محل» به اضافه اعضای علی البدل خواهند بود.

ج- جبهه دموکراتیک ملی: جبهه دموکراتیک ملی کوششهای همه جانبه ای برای جلب حمایت مردم، کارگران، معلمین و نویسندگان به طرف خود می کند. گزارش شده که گروههای فداییان و مجاهدین خلق نامه های تشکرآمیزی برای «هدایت الله متین دفتری» رهبر جبهه دموکراتیک ملی فرستاده اند.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): با پشتیبانی این دو گروه، جبهه دموکراتیک ملی احتمالاً به یکی از قوی ترین احزاب در دولت ایران تبدیل خواهد شد.

د- محاکمه هویدا: روزنامه ها گزارش می دهند که یک دادگاه انقلاب محاکمه «هویدا» را شروع کرده است. او نیز با تأسی جستن به دیگر متهمین، با اظهار بی گناهی اعلام کرد که تنها از اوامر شاه پیروی می کرده است.

ص: 196

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): چه کسی محاکمه ها را هدایت می کند و یا تحت چه قانونی این محاکم عمل می شد. احتمالاً او نیز از همان نتایج و آزادیهایی که در دادگاه برای رهبران سیاسی سابق وجود داشت، برخوردار خواهد شد.

ه- تیراندازی در منطقه سفارت ادامه دارد: شب قبل نیز بیش از شبهای گذشته، محافظین ایرانی عدم کنترل و آموزش نظامی خویش را به نمایش گذاشتند. مابین ساعت 11 شب الی 3 صبح تیراندازی شدیدی در منطقه سفارت درگرفت.

یک مقام سفارت هنگامی که از اقامتگاه سفارت به سوی درب شمالی می رفت توسط یک گارد نیروی هوایی مسلح آماده تیراندازی اسکورت می شد، شاید او فکر می کرد که مشغول انجام وظیفه حفاظت از یک آمریکایی است. اما برعکس در اقامتگاه وابسته دفاعی واقع در منطقه «نیاوران» شب نسبتاً آرام بود؛ و تنها صدای تیراندازیهای گاه به گاهی در طول شب شنیده می شد.

و- سخنرانی متداول خمینی، خردمندی اسلامی طالقانی و پیشنهادات معتدل شریعتمداری: سخنرانی اخیر خمینی به مردمش شامل هشدارهایی بود که خطاب به گروهی از کارمندان مخابرات که در قم با ایشان دیدار می کردند، ایراد شد. آیت الله العظمی گفت: «ما هنوز در نیمه راه هستیم، و هنوز در بین ما جنایتکاران و خائنان زندگی می کنند. جنایتکاران خارجی و نفت خواران هنوز دست از سر ما برنداشته اند. شما باید هوشیار بمانید و توطئه های آنان را خنثی کنید.» طالقانی طی یک مصاحبه رایویی و در یک گفتگوی بسیار خردمندانه و با اتکای به نفس از تمامی ایرانیان خواست که عید نوروز را همراه با تلاش سراسری برای خانه تکانی جشن بگیرند. او اظهار داشت «تمام ایرانیانی که در شهر زندگی می کنند باید آستینهایشان را بالا بزنند» و شهرها را تمیز نمایند چون که «اسلام طهارت و پاکیزگی کامل و پاکیزگی درون و بیرون خانه را مطالبه می نماید.» او همچنین در دفاع از دولت وقت اظهار کرد که «ایرانیها می بایستی جهت تقویت و پیشبرد امور دولت تلاش نمایند. شریعتمداری از مردم دعوت نمود که در امور سیاسی شرکت نمایند. او مجدداً اظهار داشت که مردم می بایستی حق داشته باشند که یک حزب سیاسی را به عنوان «بهترین نماینده افکارشان» انتخاب نمایند. آیت الله میانه رو گفت که «او کلیه احزابی را که افکار دموکراتیک اسلامی را منعکس می نمایند، تأیید می کند» و سپس به حزب جدید جمهوری اسلامی اشاره نمود. دیروز اصول این حزب جدید اعلام شد. در میان متدهای آشفته بکارگیری اسلام و اهداف اصلی آن، سخنانی مبنی بر این وجود دارد که می بایستی یک ارتش ملی برای حفظ مرزهای ایران در مقابل تهدید بیگانگان تشکیل شود.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): ما مرتباً شاهدیم که نظریات خردمندانه و عملی طالقانی و شریعتمداری در صفحات اول و بر جلد نشریات درج می گردد. و با افول آرام آرام خمینی در «قم»، رهبران مسلمان آگاه تر و کاراتر نفوذ خویش را بر توده های مذهبی گسترش می دهند.

ص: 197

ز- تظاهرات در برابر سفارت انگلیس: وابسته هوایی سفارت انگلیس و روزنامه های انگلیسی زبان از یک تظاهرات نسبتاً آرام و مسالمت آمیز در برابر سفارت انگلیس گزارش می دهند. وابسته هوایی انگلستان اظهار داشت که تقریباً تعداد 1500 نفر متشکل از دو یا سه گروه به مدت دو الی سه ساعت جهت اعتراض به رفتار با ایرانیان در نقاط ورودی انگلستان، دست به تظاهرات زدند. او احساس نموده که تظاهرات ساختگی بوده و بدین وسیله می خواستند موجبات سرشکستگی انگلستان را فراهم نمایند.

در حدود 10 ایرانی وارد سفارت شده و با «گراهام» سفیر انگلستان بیش از یک ساعت در مورد شکایاتشان صحبت کردند. از 1500 نفر تنها یک نفر اظهار داشت که از ورود او به انگلستان ممانعت شده و او را بازگردانده اند. پاسداران انقلاب جمعیت را کنترل کرده و در مذاکرات نیز نقش میانجی را ایفا نمودند.

[ح]- اعدامها: با اینکه خبر اعدامها از صفحه اول به صفحه دوم روزنامه کیهان منتقل شده و دیگر از عکس اعدامیان که معمولاً در سابق درج می شد خبری نیست، گزارش شد که پنج ایرانی توسط جوخه های مرگ به دیار عدم شتافتند. نام سرتیپ «اکبر غفاریان» فرمانده تیپ زرهی دزفول در اول لیست قرار داشت و سه تن از چهار نفر باقیمانده افسران شهربانی دزفول و نفر آخر گروهبان گارد سلطنتی از «نهاوند» بود.

ط- شایعه استعفای سنجابی: وزارت امور خارجه شایعات مبنی بر استعفای سنجابی را به شدت تکذیب کرد. بیماری به عنوان علت عدم حضور سه روزه او در سر کار ذکر شد.

ی- استاندارد غذایی نیروهای مسلح: بنا به دستور سپهبد قر نی «به تمامی پرسنل نیروهای مسلح، از ژنرال گرفته تا سرباز وظیفه، در حین مدت خدمت یک نوع غذا داده می شود.» دیدار وابسته دفاعی و وابسته نیروی هوایی از «دوشان تپه» و فرودگاه مهرآباد مؤید این نظر است که حتی دیپلماتها نیز می بایستی با برنج و لوبیای سربازان بسازند. هزینه هر نظامی در ماه 300 تومان (در حدود 40 دلار) خواهد بود.

نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مقدمات قبل از رفراندوم و زندگی نوروزی در ایران با آرامش پیش می رود. بسیاری از کارکنان دولت که شامل پرسنل نظامی هم می شود هنوز بر سر کار بازنگشته اند. قواعد آزاردهنده ای که توسط کمیته ها اعمال می گردد، موجب پیشگیری از نقل و انتقال منظم اثاثیه منازل آمریکاییان و حمل آنها به ایالات متحده می شود.

در طول هفته گذشته سفارت مشغول نقل و انتقال اموال شخصی از اقامتگاهها بود اما این اقدام به میزان کمتر از 40 درصد برنامه تعیین شده پیش رفت. از زمانی که اعضای کمیته خواستار بازرسی کامل کانتینرها شدند، حمل و نقل هوایی مستشاری نظامی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. احساس دوگانه درباره آمریکاییان مقیم ایران ادامه دارد. به عبارت دیگر، آنها می گویند ما نمی خواهیم شما آمریکاییان اینجا باشید، اما حمایت دولت و کمک شما برای

ص: 198

دوباره جان بخشیدن به اقتصاد در حال سقوطمان را لازم داریم. ارتباطات وابسته جدید سفارت عملاً کند است و موقعی هم که ارتباط برقرار می کند، اگر اعضای کمیته به همراه باشند، مرتبطین از بحث واقعی سر باز می زنند. از زمانی که گردهمایی های رسمی برگزار نمی شود، از میزان ارتباطات وابسته سفارت کاسته شده است. ناهارها و شامهای سرشب با حداقل حضور و بدون ایرانیان امری طبیعی شده است. شکیبایی و تحمل، به طوری که در قرآن بر آن تأکید شده در نظر ایرانیان دارد به یک ارزش فضیلتی تبدیل می شود.

تظاهرکنندگان به سفارت می دادند از نوع همان شعارهای تبلیغاتی فداییان و سازمان آزادیبخش فلسطین بود. تظاهرکنندگان پوسترهایی را به دیوار سفارت چسباندند. نقطه اوج تظاهرات فوق سوزاندن پرچم اسرائیل و آمریکا بود.

نظریات مرکز تهیه گزارش: به نظر می رسید که پاسداران و پرسنل نیروی هوایی محافظ سفارت برای دفاع از سفارت آماده بودند. شایان ذکر است که در تمام طول تظاهرات که جمعیت در مقابل سفارت تجمع کرده بود، حتی یک بار هم شعار «یانکی برگرد به خانه» نیز از تظاهرکنندگان شنیده نشد. یکی از مترجمان پاسدار گفت که تظاهرکنندگان ضدآمریکایی نیستند بلکه فقط به سیاست های آمریکا اعتراض دارند. او گفت که تعدادی از تظاهرکنندگان گفته اند که به هیچوجه قصد صدمه زدن به پرسنل سفارت را ندارند. ساختمان سفارت تنها نماد مشهود آمریکا در ایران است. هر وقت که بخواهند به سیاست ها یا حضور آمریکا حمله کنند هیچ جا بهتر از ساختمان عظیم و قدیمی سفارت آمریکا برای لجن مال کردن وجهه آمریکا نیست.

ب- ادامه اعدام ها: روز گذشته دادگاههای انقلاب در ایران 13 مرد را محاکمه و اعدام کردند. بعضی از آنها به اتهام همکاری با رژیم شاه در سانسور مطالب اعدام شدند، و برخی نیز از پرسنل پلیس مخفی و یا از جلادان رژیم بودند. برای اولین بار شهروندان غیرنظامی به اتهام همکاری سیاسی با رژیم سابق مورد محاکمه قرار گرفتند و یک ملای طرفدار شاه نیز به دلیل اینکه در هنگام قتل عام مردم توسط ارتش در حوزه انتخابیه اش، یعنی آبادان، هیچ اعتراضی نکرده بود، تیرباران شد. شخصیت های مهم سیاسی یا نظامی که دیروز اعدام شدند، به ترتیب زیر هستند:

1- محمود جعفریان: رئیس سابق خبرگزاری ملی (خبرگزاری پارس نیوز) 2- سپهبد نادر جهانبانی: قائم مقام سابق فرمانده نیروی هوایی و رئیس سازمان تربیت بدنی ایران 3- پرویز نیکخواه: مدیر سابق خبر رادیو و تلویزیون ملی ایران 4- تیمسار محمد زند کریمی: رئیس سابق زندان ها در ایران 5- غلامحسین دانشی: یک روحانی و نماینده سابق آبادان در مجلس. او به حمایت از رژیم شاه و عدم اعتراض به آن رژیم اعدام شد.

6- سرگرد منوچهر قشقایی: فرمانده نیروهای ضدشورش نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): با توجه به گسترش دامنه اعدام ها از نظامیان به غیرنظامیانی که به اتهام اعمال غیراخلاقی تیرباران شده اند، دیروز شاهد اعدام اولین غیرنظامیان در ایران بودیم. شکی نیست که غیرنظامیان بیشتری اعدام خواهند شد. با وجود این، وزیر دفاع داخلی روز گذشته گفت که دولت از آیت الله خمینی خواسته است تا برای تمامی آنهایی که با رژیم گذشته همکاری داشته ولی مرتکب قتل، شکنجه یا غارت اموال عمومی نشده اند، عفو

ص: 200

عمومی صادر کند. این اقدام از آن جهت اتخاذ شده است که هراس مردم خاتمه یابد و با اطمینان خاطر بر سر کارهایشان باز گردند.

ج- قراردادهای دفاعی: وزیر دفاع، مدنی، گفته است که دستوراتی برای بازبینی کلیه قراردادهای کلان دفاعی صادر شده است. او همچنین گفته است که طرح احداث پایگاه نیروی دریایی در چابهار با اختصاص 50 میلیون دلار دیگر به یک مجتمع ماهیگیری تبدیل خواهد شد.

د- نفت: تولید نفت خام ایران هم اینک 5/2 میلیون بشکه در روز است که از این مقدار 8/1 میلیون بشکه به صادرات اختصاص دارد.

افزایش استخراج نفت خام با افزایش تولید گاز طبیعی همراه بوده است. شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که شرکت ملی گاز ایران به زودی قادر خواهد بود تا نیازهای داخلی کشور را، یعنی تقریباً 600 میلیون فوت مکعب در روز، تأمین کند.

ه- فعالیت های سازمان آزادیبخش فلسطین: طبق گزارش روزنامه ها، مرکز سازمان آزادیبخش فلسطین اعلام کرده است که به زودی دفتری در شهر نفت خیز اهواز افتتاح خواهد کرد.

و- جبهه ملی: کریم سنجابی، وزیر امور خارجه و رهبر جبهه ملی به خبرنگاران گفته است که جبهه ملی به جمهوری اسلامی رأی خواهد داد و از طرفداران جبهه ملی خواسته است که آنها هم به جمهوری اسلامی رأی بدهند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): این شایعه بر سر زبانهاست که کریم سنجابی، وزیر امور خارجه، قصد استعفا دارد، ولی شواهد بیشتری از این در دست نیست. در حال حاضر این مسئله صرفاً یک شایعه است.

ز- تظاهرات بر ضد روزنامه کیهان اینترنشنال: یک هزار طلبه روز گذشته در مقابل ساختمان روزنامه کیهان اینترنشنال تجمع کردند و خواستار روشن شدن موضع این روزنامه در قبال انقلاب اسلامی شدند. نمایندگان تظاهرکنندگان از روزنامه خواستند که تا روز 15 مارس سیاست های سردبیری اش را تغییر دهد وگرنه انجمن اسلامی کیهان روز شنبه 16 مارس در این ارتباط اقدام خواهد کرد.

- نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): در اینجا نیز شاهدیم که یک گروه دیگر قدرت سیاسی خود را با استفاده از تظاهرات مردمی و تهدید به رخ دیگران می کشد.

ح- پاسداران محافظ سفارت به وابسته نیروی زمینی اجازه داده اند که بار دیگر مسلح شود. وابسته نیروی زمینی به همراه پاسداران دربهای ورودی و خروجی سفارت را کنترل می کند. با توجه به مشکلاتی که دیروز پیش آمد، ایرانی ها موافقت کردند که وابسته نیروی زمینی به سلاح مجهز شود. این اولین گام در راه مسلح شدن تفنگداران آمریکایی به حساب می آید.

ط- تظاهرات در سفارت انگلستان حدود ساعت 10:30 به وقت محلی، یک گروه 300

ص: 201

-200 نفره از تظاهرکنندگان جوان به نزدیک سفارت انگلستان رسیدند تا اعتراض خود را به تهدید علیه ایرانیان در فرودگاه هیترو اعلام کنند. جمعیت شعار می دادند که خواهان ایجاد یک حکومت اسلامی به رهبری خمینی بوده اند. وابسته هوایی آلمان گزارش داد که رفتار تظاهرکنندگانه آرام بود و سرود می خواندند. تا ساعت 11:45 هیچ تلاشی برای ورود به محوطه سفارت انگلستان دیده نشده است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) به نظر می رسد منحنی فعالیت ها در تهران، امروز رو به کاهش است. این کار همیشگی ما در آرام کردن ایرانی ها در تعطیلات آخر هفته است. تعطیلات آخر هفته، به یقین افزایش اقدامات را در پی خواهد داشت، سئوال این است که چه اقداماتی و در کدام مسیر؟

توقف می نمودند تا مشتها را بلند کرده و شعارهای ضدآمریکا- ضدکارتری خود را سر دهند. میتینگ و راهپیمایی با نظم برگزار شد و هیچ گزارشی از درگیری نرسیده است. طبق نظر بعضی از منابع این تظاهرات توسط سازمان آزادیبخش فلسطین هدایت می شد. ما فقط می توانیم حمایت احتمالی شوروی در پشت صحنه را حدس بزنیم.

4- صبح روز 14 مارس یک تظاهرات دو هزار نفری که عمدتاً از دانشجویان تشکیل می شد، مجموعه سفارت انگلیس را محاصره و شعارهای ضدامپریالیستی سر دادند که این شعارها به اعتراض علیه سیاست مهاجرتی انگلیس، که بنا به ادعای دانشجویان در مورد ایرانیان تبعیض آمیز است، مبدل گردید. تظاهرکنندگان وارد املاک سفارت نشدند و پس از آنکه سفیر با تنی چند از نمایندگان آنها صحبت کرد، به آرامی متفرق شدند.

5- روزنامه ها اعدام دوازده نفر که نخستین نفراتش در رابطه با جرایم «صرفاً سیاسی» بودند، را در تیترهای مورخه 13 مارس خود اعلام کرده اند. در میان آنهایی که به دلایل سیاسی در مقابل جوخه آتش قرار گرفتند، عبارت بودند از محمود جعفریان رئیس سابق خبرگزاری پارس و معاون رادیو تلویزیون ملی ایران؛ پرویز نیکخواه مدیر خبری سابق رادیو تلویزیون ملی ایران؛ غلامحسین دانشی نماینده آبادان در آخرین دوره مجلس سابق و سپهبد نادر جهانبانی رئیس سابق سازمان تربیت بدنی ایران و معاون سابق ستاد طرح و برنامه نیروی هوایی. دیگر افراد اعدامی نیز عبارت بودند از: تیمسار ولی الله زند کریمی رئیس سابق زندانها و رئیس سابق ساواک تهران؛ ستوان منوچهر وثوقی افسر گارد سابق شاهنشاهی؛ محمد نوید که از او به عنوان «شکنجه گر» ساواک نامبرده شد؛ امیراحمد کوچصفهانی بازجوی ساواک؛ ستوان دوم حسین شاه کمان افسر ضدشورش؛ سرگرد منوچهر قشقایی فرمانده نیروی ضدشورش؛ حسین فرزین سردسته «چماقداران»؛ آقاحسینی گروهبان پلیس قم. بر طبق یک گزارش، با اعدام های دیروز مجموع احکام اعدامی که تاکنون توسط دادگاههای انقلاب اعلام و اجرا گردیده به 63 مورد می رسد. احتمالاً رقم واقعی بیشتر است.

5- در یک مصاحبه مطبوعاتی در روز 13 مارس، انتظام معاون نخست وزیر به مجله تایم که طبق اظهار او مرتباً از شاه به طور مخفیانه پول دریافت می نمود، حمله کرد. انتظام مدعی شد که مدارکی مبنی بر واریز چکهایی به حساب «شرکت تایم» در دست دارد و «تایم» را به انتشار گزارش های مغرضانه در طی انقلاب متهم نمود.(1) آنچه موجب حمله انتظام به «تایم» گردیده، مقاله ای است که اخیراً جیمز بیل نوشته و در آن مدعی است که انتظام «تا حدی که بتواند آمریکایی است» و چندین مقام عالیرتبه ایرانی پیوندهای نزدیکی با آمریکا دارند. انتظام توضیحات نقل شده از «تایم» را تکذیب کرد. گزارشگر تایم در کنفرانس مطبوعاتی به مقابله با انتظام برخاست و از او خواست تا اتهام

ص: 203

رشوه گیری او و «تایم» را اثبات نماید. سخنگوی «تایم» دان. ام. ویلسون دیروز بیانیه ای انتشار داد و اتهامات انتظام مبنی بر رشوه دهی پهلوی به «تایم» را تماماً نادرست نامید.

6- دولت تصمیم گرفته است که از خمینی درخواست نماید تا برای کلیه مربوطین به رژیم سابق که علیه آنها مدرک جرمی وجود ندارد، عفو عمومی اعلام نماید. با ارائه دلایلی مشابه آنچه که بازرگان در دفاع خود از ارتش در سخنرانی تلویزیونی دو هفته قبل خود به کار برد، مدنی وزیری دفاع تصمیم کابینه مبنی بر درخواست عفو عمومی برای کسانی که در دوره پهلوی در خدمت ارتش یا کارهای دولتی بوده اند را اعلام کرد.

7- هفتاد و پنج نفر دیگر از کارکنان رادیو تلویزیون ملی ایران به عنوان ادامه پاکسازی کسانی که «در خدمت رژیم سابق بوده اند یا درحیف و میل اموال عمومی شرکت داشته اند» اخراج شدند و مجموع کارکنان اخراجی از رادیو و تلویزیون ملی ایران به 125 نفر رسید. رادیو تلویزیون ملی ایران همچنین لغو یکصد و شصت بورس اهدایی برای تحصیل در خارج را اعلام کرد.

8- دیروز بیش از یک هزار نفر که «دانشجوی مذهبی» توصیف می شدند، بر علیه روزنامه کیهان اعتراض کرده و از روزنامه خواستند که مواضع خود را در مقابل انقلاب مشخص نماید. این جمعیت بویژه به تجدید چاپ آن بخش از مقاله جیمز بیل در مجله تایم مبنی بر «آمریکایی بودن» اعضای دولت جدید، معترض بودند.

9- طبق گزارش مطبوعات فارسی زبان، دیروز سه نفر بازرس صلیب سرخ که از سوئیس آمده اند از زندان قصر بازدید کردند و در حدود دویست نامه از زندانیان آنجا دریافت داشتند تا به خانواده های آنها تحویل دهند. این تیم بازرسی از زندانهای دیگر در تهران بازدید خواهد کرد و سپس به شهرستانها خواهد رفت. انتظار می رود که کریم لاهیجی حقوقدان برجسته و عضو «کمیته دفاع از آزادی و حقوق بشر» امروز از زندان قصر بازدید نماید.

10- علی اصغر امیرانی سردبیر مشهور مجله خواندنیها دیروز دستگیر شد. هنوز اتهامات او افشا نشده است.

11- به دستور قطب زاده رئیس رادیو تلویزیون ملی ایران، کلیه برنامه های کردی زبان ایستگاههای رادیویی کرمانشاه و قصرشیرین قطع شده است. برنامه های رادیویی فوق قریب یک سال قبل شروع شد و معمولاً نه ساعت در روز پخش می شد.

12- یک هیأت سه نفره هندی به ریاست آشوک مه تا، دیروز وارد تهران شد و طی دیداری با بازرگان رسماً حسن نیت دولت خویش را به وی اعلام کرد. انتظار می رود که این هیأت امروز در قم با خمینی دیدار کند.

13- طبق گفته ابوجعفر نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین که در حال حاضر از اهواز دیدار می کند، سازمان آزادیبخش فلسطین به زودی دفتری در اهواز افتتاح خواهد کرد.

13- گزارش مطبوعات در مورد سخنرانی 11 مارس متین دفتری در میتینگ زنان در

ص: 204

دانشگاه تهران از قول او نقل می کند که ادعا کرده است جنبش مشروطه خواهی 1906 به علت اینکه حامیان آن فوراً خلع سلاح شدند و ارتجاعیون کنترل آن را به دست گرفتند، یک شکست بوده است. رهبر «جبهه دموکراتیک ملی» در سخنان دیگری، نسبت به پیشنهادهای جدا کردن زنان و مردان در میادین ورزشی و بی عدالتی رادیو تلویزیون ملی ایران به خاطر ندادن فرصت به مخالفین برای ابراز نظراتشان، اعتراض کرد.(1) سولیوان

به منتقدان از جمله خمینی اخطار می کند که دست از سر دولتش بردارند. او همچنین از نحوه کار دادگاههای انقلاب انتقاد می کند. شریعتمداری از مردم می خواهد که به حزب سیاسی مورد علاقه و انتخاب خود بپیوندند. خمینی شدیداً به شیاطین خارجی حمله می کند. پنج نفر دیگر روبروی جوخه های اعدام قرار گرفتند. دادگاه هویدا آغاز می شود و فعالان حقوق بشر در زندان با او ملاقات می کنند. تشکیل گارد ملی شبه نظامی ادامه می یابد. فداییان با صدور بیانیه ای از دولت موقت حمایت می کنند. وزارت کشور برنامه های خود را برای برگزاری رفراندوم اعلام می کند. داشتن حجاب همچنان مسئله ای بحث انگیز است. پایان خلاصه.

3- نخست وزیر بازرگان در پیام ویژه ای که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز به مردم داد، مشکلاتی را که دولتش در طول یک ماه تصدی امور مملکت با آن مواجه بود، بر شمرد. او حتی رهبر معظم انقلاب، آیت الله خمینی، را نیز از نیش انتقادات خود مصون نداشت و گفت که هر چند «او انسان با احساس، مهربان و خوش قلبی است و می خواهد به پابرهنگان کمک کند» ولی غالباً «مجبور می شود بیانیه ها و یا دستوراتی صادر کند که دولت را به مشکل می اندازد.» بازرگان گفت «مردم به او حرف هایی می زنند و او هم به دولت دستور می دهد که از فروش گوشت یخی جلوگیری کند و یا به آب و برق و اتوبوس اقشار محروم برسد.» بازرگان گفت هفته گذشته که با تعدادی از اعضای هیئت دولت به دیدار خمینی در قم رفته بودم به او گفتم که اگر می خواهد دولت موقت مؤثر و کارآمد باشد باید پیش از اینکه دستوری صادر کند ابتدا با دولت مشورت نماید. بازرگان گفت که انتقاد از دولت هم هیچ دردی را دوا نمی کند. بازرگان گفت که مردم به خمینی می گویند که نخست وزیر مرسدس بنز سوار می شود و طوری جلوه می دهند که انگار مقامات دولت طلا می خورند و هر کدام یک زن لخت کنارش دارد، «ولی با این حرف ها فقط عِرض خود می برند و زحمت ما می دارند.» 4- بازرگان از دادگاههای انقلاب نیز شدیداً انتقاد کرد و گفت اعدام های بدون محاکمه «شکوه انقلاب را لکه دار کرده است». او گفت که سفیر یکی از کشورهای خارجی به درستی به او گفته است که وقتی یک نهضت انقلابی که ادعای احیای آرمان های مذهبی را دارد محاکمات را پشت در های بسته انجام می دهد این شبهه به وجود می آید که این نوع عدالت نیز ملهم از مذهب است. بازرگان خاطرنشان ساخت که نهادهای بین المللی حمایت از حقوق بشر که در زمان رژیم گذشته موارد نقض حقوق بشر را گزارش می کردند نقش مهمی در سرنگونی نهایی رژیم شاه داشتند، و حالا همان نهادها از نحوه شرم آور اجرای عدالت در ایران به دولت او شکایت کرده اند.

5- نکات دیگری که بازرگان در نطق خود به آنها اشاره کرد: وضعیت اقتصاد (او گفت که کشور ورشکسته است) و مطالبات غیرمعقول گروههای مختلف از اقشار محروم روستایی تا کارگران. او خاطرنشان کرد که دولتش صرفاً یک دولت موقت است، و حتی اگر هم یک دولت موقت نبود نمی توانست یک شبه مطالبات همه مردم را برآورده سازد. او از هموطنان

ص: 206

خود به دلیل اینکه هر اتفاقی را حمل بر وجود توطئه خارجیان می کنند شدیداً انتقاد کرد. بازرگان گفت: «در حال حاضر، هیچ خطر خارجی ما را تهدید نمی کند.» کشورهای دیگر آنقدر سرشان به پاییدن یکدیگر گرم است که دیگر فرصت نمی کنند در امور ایران دخالت کنند. او گفت: «اگر چیزی هم باشد از همین داخل مملکت است، چون عده ای هستند که می خواهند نظام قدیمی را باز گردانند.» بازرگان برای حفظ یکپارچگی و تمامیت کشور بر وحدت ملی تأکید کرد. او گفت که نشانه های امیدوارکننده ای می بیند از جمله تمایل سازمان مجاهدین خلق اسلامی به تعدیل برخی مطالبات افراطی اش و ابراز حمایت سازمان مارکسیستی فداییان خلق از دولت.

6- توضیح: صداقت و عقلانیتی که بازرگان در پیامش بروز داد نوعی حس آشنا را در انسان به وجود می آورد. همین چند هفته پیش بود که بختیار همین صفات را از خود بروز داد- و نهایتاً هم هیچ فایده ای نداشت. پایان.

7- شریعتمداری نیز خیلی معقول سخن می گوید، هر چند در ارتباط با او هم این سئوال مطرح است که این همه چه فایده ای دارد. او در روز 14 مارس گفت که همه ایرانی ها باید با پیوستن به احزاب سیاسی مورد علاقه خود نقش فعالی در امور مملکت ایفا کنند. او به مطبوعات گفت که «وظیفه ملی و دینی» ایرانی هاست که در سیاست مشارکت داشته باشند، و باید از آزادی نویافته خود برای بررسی برنامه های احزاب مختلف استفاده و حزبی را انتخاب کنند که نماینده نظرات آنهاست.

8- اما خمینی به کارگران شرکت مخابرات هشدار داد که «هنوز سایه ی خیانکاران و آدم کشان از سر ملت کوتاه نشده است و جنایتکاران خارجی و انگل های نفتی دست از تلاش برنداشته اند.» او گفت که «امپریالیست ها با از دست دادن ایران زخم برداشته اند و خطرناکتر از قبل شده اند.» خمینی گفت که «هم اکنون استراتژی آنها این است که گروههای مختلف را به جان یکدیگر بیندازند» و به مخاطبانش هشدار داد که «هوشیار باشند و قربانی دسیسه های دشمن نشوند. آنها می خواهند یک جمهوری ایجاد کنند که اسلامی نیست، یک جمهوری دموکراتیک، یا یک جمهوری دموکراتیک اسلامی با آب و رنگ غربی.» 9- در جبهه دادگاههای انقلاب نیز 5 اعدام دیگر صورت گرفت. اعدام شدگان از پرسنل پلیس بودند که در میان آنها یک تیمسار نیز دیده می شد که در روز14 مارس در استان خوزستان در برابر جوخه های اعدام قرار گرفت. مطبوعات همچنین گزارش دادند که «محاکمه ی مقدماتی» هویدا، نخست وزیر پیشین، از روز 13 مارس در برابر «دادگاه انقلاب اسلامی» در محلی مخفی آغاز شده است. کریم لاهیجی، وکیل و عضو کمیته دفاع از حقوق بشر و آزادی، روز 14 مارس از زندان قصر بازدید و با هویدا و چند زندانی دیگر از جمله یک تاجر به نام رحیم علی خرّم، وزیر سابق بهداشت شجاع الدین شیخ الاسلام زاده، و حسن پاکروان که زمانی رئیس ساواک بود و اخیراً نیز معاون وزیر دربار شده بود، دیدار کرد.

بر اساس گزارش کیهان اینترنشنال همه زندانی ها به کریم لاهیجی گفته اند که در زندان با آنها بدرفتاری نشده است. گفته می شود که هویدا رضایت خود را از جریان محاکمات ابراز داشته است، هر چند ظاهراً هنوز اجازه داشتن وکیل و مشاور را به او نداده اند.

ص: 207

10- به نظر می رسد که در تشکیل یک «گارد ملی» شبه نظامی پیشرفت هایی حاصل شده باشد. صدور کارت های شناسایی برای این افراد از روز 14 مارس آغاز شده است. بر اساس گزارش ها، شورایی متشکل از نمایندگان وزارت کشور و دادگستری، ارتش و روحانیان نظارت بر این نیرو را بر عهده خواهد داشت. وظایف فرماندهی نیز بر عهده ستادی است که تحت نظر ابراهیم یزدی، معاون نخست وزیر، انجام وظیفه می کند. تصور می شود که یزدی که تقریباً به قدرتمندترین شخصیت دولت موقت مبدل شده است قصد دارد از گارد فوق به عنوان نیروهای شبه نظامی تحت امر خویش استفاده کند.

11- سازمان فداییان خلق در نامه ی سرگشاده و مفصلی که روز 14 مارس خطاب به نخست وزیر منتشرساخت بر حمایت خود از دولت موقت تأکید کرد ولی هشدار داد که اختیارات کمیته های انقلاب باید محدود شود. در این نامه آمده است: «فداییان به خوبی آگاه هستند که ... تضعیف حکومت مرکزی و دادن کنترل به کمیته های مختلف فقط به رویارویی نهضت های ملی و جنگ داخلی ناخواسته منجر خواهد شد و همین امر فقط بر غلبه جناح راست خواهد افزود.» هر چند بازرگان در پیام نوروزی خود در روز 14 مارس از این ابراز حمایت استقبال کرد ولی احتمالاً نامه فوق بیشتر از آن جهت اهمیت دارد که ارزیابی فداییان خلق را انعکاس می دهد؛ بدین معنی که فداییان از کمیته های قوی انقلابی بیشتر از یک دولت موقت ضعیف و بی خاصیت می ترسند.

12- وزارت کشور اعلام کرده است که حداقل سن رأی دهندگان در رفراندوم 30 مارس 18 سال خواهد بود و نه 16 سال. وزارت کشور همچنین اعلام کرد که به استانداران و فرمانداران سراسر کشور دستور داده است تا برای نظارت بر مراحل رأی گیری با همکاری کمیته های انقلاب دست به تشکیل شوراهای محلی بزنند. با توجه به اینکه فقط دو هفته به تاریخ برگزاری رفراندوم باقی مانده و بیشتر این وقت در تعطیلات نوروز هدر می رود، واقعاً بعید است که دولت بتواند برمشکلات لجستیکی موجود فایق بیاید. بنابراین، چشم انداز رفراندوم را اینگونه ارزیابی می کنیم: یا برگزاری این رفراندوم در آخرین لحظات به تعویق می افتد و یا چنان ضعیف برگزار می شود که بسیار بحث انگیز خواهد بود.

13- صحبت های خمینی در مورد لزوم پوشیدن چادر همچنان بحث انگیز است. مجاهدین با انتشار بیانیه ای گفته اند که در حال حاضر مسایل بسیار مهمتر دیگری در مملکت وجود دارد و مطرح ساختن مسئله حجاب فقط به نفع ضدانقلابیونی تمام می شود که قصد ایجاد هرج و مرج را دارند. صادق قطب زاده، رئیس سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران نیز تقریباً همین حرف را زده و مدعی شده است که گفته های خمینی را بد تفسیر کرده اند. در عین حال، زنانی

ص: 208

که طرفدار پوشیدن چادر هستند قرار است در روز 16 مارس در مقابل ساختمان رادیو و تلویزیون ملی ایران تظاهرات کنند. سولیوان

م- تأسیس و سپس احراز پست دبیرکلی حزب رستاخیز.

ن- گسترش فساد فرهنگی و اخلاقی، مشارکت در تحکیم پایه های استعمار، از جمله مشارکت در احیای «کاپیتولاسیون» که حق محاکمه اتباع آمریکایی را به آمریکا می داد.

س- همدستی مستقیم در قاچاق هروئین به همکاری نخستوزیر سابق، منصور، در فرانسه.

ع- تهیه گزارش های کذب، نشر اکاذیب از طریق انتشار روزنامه های سرسپرده، و انتصاب سردبیران حلقه به گوش، و اعمال سانسور شدید، همگی با هدف نگاه داشتن شاه که تحت حمایت دولت های خارجی بود در قدرت. طبق گزارش 17 مارس روزنامه هایی که ظاهراً خبرنگارانشان در جلسه دادگاه حاضر بودند، هویدا به محدودیت هایی که در تهیه دفاعیه خود داشت، و همچنین کلی بودن اتهامات اعتراض کرده است.

4- محاکمه هویدا، که جدیدترین مایه شرمندگی قضایی دولت موقت را فراهم آورده است، نخست وزیر بازرگان را بر آن داشت تا اواخر همین روز شتابزده به قم سفر کند و در آنجا خمینی را متقاعد سازد که فعالیت دادگاههای انقلاب باید تا حدودی تحت کنترل درآید. خمینی نیز بیانه زیر را صادر کرده است: «محاکمات و اجرای احکامی که به متهمان ابلاغ شده بسیار شتابزده بوده است. بنابراین، از این پس تمامی محاکمات کان لم یکن تلقی می گردد. شورای انقلاب موظف به تهیه و تصویب آیین نامه جدیدی شده است.» اگر دولت موقت واقعاً بتواند کنترل دادگستری را از دست کمیته انقلاب خارج کند، پیروزی بزرگی برای بازرگان رقم خواهد خورد. اگر چه به نظر می رسد که بیانیه خمینی فعلاً صدور شتابزده حکم اعدام برای هویدا را متوقف ساخته است، ولی باید دید که آیا به اجرای عدالت از سوی دادگاههای انقلاب نیز پایان داده است یا خیر. نمونه ای از مشکلات دولت موقت در این ارتباط اظهارات انتظام، معاون نخست وزیر در روز 15 مارس بود. او اذعان داشت که از تعداد دقیق زندانیان زندان قصر اطلاعی ندارد زیرا نمایندگان دولت به این زندان دسترسی نداشته اند.

5- سخنگویان دولت موقت سخنان ضد و نقیضی درباره سانسور اخبار ایراد کرده اند. ناصر میناچی، وزیر اطلاعات، در روز 15 مارس به خبرنگاران خارجی گفت که آنها مورد هیچگونه سانسوری قرار نخواهند گرفت، و تقریباً در همان زمان انتظام، معاون نخست وزیر، تأیید کرد که عکس ها و فیلم ها پیش از خروج از ایران بازرسی می شوند.

6- حزب توده از اعضایش خواست تا در رفراندوم ماه مارس با انداختن رأی «آری» در صندوق به استقرار جمهوری اسلامی کمک کنند.

7- عده زیادی از مردم، که اکثراً زنان چادرپوش بودند، روز 16 مارس در مقابل ساختمان رادیو و تلویزیون ملی ایران و در حمایت از رئیس این سازمان، صادق قطب زاده، تظاهرات کردند. قطب زاده، در نطق خود خطاب به جمعیت از مطبوعات خارجی انتقاد کرد و گفت آنها فقط از دانشگاه تهران بازدید کرده و توده های واقعی ملت را ملاقات نکرده اند و به همین دلیل تصویر مخدوشی از انقلاب ایران ارائه داده اند.

ص: 210

بنی صدر نیز در یک نطق تلویزیونی طولانی در شب 16 مارس مسئله پوشیدن چادر را مورد بحث قرار داد و کلاً از آن دفاع کرد. سولیوان

نصب، و برای آنها محل هایی را تجهیز کنیم. افسر امنیتی منطقه ای همچنین از پاسخ بموقع تان به درخواست تجهیزات حفاظتی بیشتر بسیار سپاسگزار است.

6- پرسنل: در پیامی تکراری درخواستمان برای محافظان تفنگدار را به 13 نگهبان بعلاوه 2 TAD برای شش هفته آینده کاهش داده ایم. سیبی میتی سفارت را در روز 7 آوریل ترک می کند، و قویاً توصیه می کنیم فردی برای جانشینی او انتخاب شود. افسر امنیتی منطقه ای تامس برای خروج از ایران در 28 مارس بلیط رزرو کرده است.

سولیوان

انقلابی در بسیاری از کارخانه ها همچنان قدرت تصمیم گیری درباره روال کار را از مدیران و صاحبان آنها سلب کرده اند و اصرار دارند که مدیران جدید باید با رأی کارگران انتخاب شوند، و غالباً ادعا می کنند که مالکیت کارخانه ها به مردم منتقل شده است. کارمندان ادارات نیز بلاتکلیف هستند، و پاکسازی مدیران قبلی تأثیری منفی بر روحیه آنها گذاشته است. اظهارات غیر رسمی رهبران انقلابی و مذهبی در مورد مسایل مختلف، بعلاوه بلاتکلیفی در سیاست های دولت همچنان به هرج و مرج در ادارات و کارخانه ها دامن می زند، و ادامه بازداشت ها و بازجویی ها، که طی آنها گاه افراد مستقیماً از محل کارشان بیرون کشیده می شوند، مسلماً هیچ روحیه ای برای قبول انضباط کاری که بازرگان سعی در ایجاد آن دارد، باقی نگذاشته است.

4- آیت الله طالقانی روز گذشته در یک کنفرانس خبری به انتقادها از اعدام اخیر مقامات سابق رژیم پهلوی پاسخ داد و گفت که این اعدام ها بر اساس موازین اسلامی صورت گرفته است. آیت الله طالقانی با تکذیب این مسئله که محاکمات مخفیانه صورت گرفته است، گفت که مردم اجازه حضور در جلسات دادگاه را داشته اند و روزنامه ها نیز نکات مهم را منتشر کرده اند، اگر چه گزارش کامل جلسات دادگاه به خاطر مسایل امنیتی فاش نشده است. طالقانی در توضیح این مسئله که چرا مقامات رژیم سابق اعدام می شوند، گفت شریعت اسلام همانند قوانین کیفری غرب برای افراد گناهکار حبس مقرر نکرده است، زیرا قاتلان و «مفسدان» اصلاح پذیر نیستند و بنابراین فقط باید کشته شوند. او درباره رفراندوم پیشنهادی توضیح داد که جمهوری جدید ضرورتاً یک جمهوری اسلامی خواهد بود، که در آن قانون اسلامی حاکم است، حتی بر آراء یک مجلس منتخب.

5- وزیر دادگستری، مبشری روز گذشته اعلام کرد که به محض تهیه آیین نامه جدید دادرسی برای دادگاههای انقلاب و نحوه اجرای احکام طبق دستور 16 مارس، خمینی برای توقف تمامی محاکمات و اعدام های بدون تشریفات قانونی، محاکمه هویدا ممکن است یا در محل مجلس سنا و یا در کاخ دادگستری ادامه یابد. قرار است دولت بازرگان و شورای انقلاب آیین نامه جدید حاکم بر چنین محاکماتی را تهیه کنند. هفده اتهام از قتل عام گرفته تا خیانت و جاسوسی به هویدا وارد شده و ظاهراً او هنوز به وکیل مدافع دسترسی ندارد. پیش از دستور خمینی، دادستان خواستار صدور حکم اعدام برای هویدا شده بود.

6- سازمان آزادیبخش فلسطین با افتتاح دفتری در اهواز دومین دفتر خود را در ایران راه اندازی کرد. برخی می گویند که افتتاح این دفتر در استان نفت خیز خوزستان بدان معناست که بزودی فلسطینی ها جایگزین خارجیان دیگری می شوند که طی چند ماه گذشته میدان های نفتی را ترک کرده اند.

7- طبق گزارش کیهان، بازرگان با انتخاب استاندار کردستان با رأی مردم موافقت کرده است. اگر این گزارش حقیقت داشته باشد، نخست وزیر گام اول را در تحقق بخشیدن به خواست کردها برای داشتن نوعی خودمختاری برداشته است. این مسئله، روال گذشته را که

ص: 213

طبق آن وزیر کشور استانداران را منصوب می کرد، نقض می کند.

8- لاهیجی، سخنگوی کمیته محفاظت از حقوق بشر، از زندان قصر بازدید کرد، و می گوید که هر چند برخی زندانیان به وضعیت کلی زندان اعتراض داشتند، ولی همه آنها مدعی بودند که به وکیل مدافع دسترسی ندارند و هنوز اجازه تماس با خانواده هایشان را نیافته اند. هویدا، نخست وزیر سابق، نیز از نداشتن وکیل مدافع شکایت داشت که این مسئله در بخشی از گزارش بازجویی های او که در روزنامه ها به چاپ رسیده بود، انعکاس یافته است.

9- نیروهای ژاندارمری و پلیس قصد دارند روز 19 مارس در تمامی شهرهای ایران به راهپیمایی بپردازند.

شرکت کنندگان در این راهپیمایی در ساعت 10 صبح تجمع می کنند و از محل تجمع به سمت نقاط تعیین شده راهپیمایی می کنند، که در آنجا تعدادی از روحانیان برایشان سخنرانی خواهند کرد.

10- جبهه ملی نیز اعلام کرده است که روز 20 مارس یک راهپیمایی ترتیب داده است. حزب تازه تأسیس جبهه دموکراتیک ملی نیز قبلاً روز 20 مارس را برای راهپیمایی مشخص کرده بود.

11- طی آنچه که امیدواریم آخرین اعدام پس از محاکمات بدون تشریفات قانونی باشد، علی اصغر حدادی، راننده معاون رئیس پلیس قم، در روز 16 مارس روبروی جوخه اعدام قرار گرفت و تیرباران شد.

12- طبق گزارش روزنامه ها 850 متخصص و کارمند شرکت بین المللی تلفن بل آمریکا بیشتر از 25500 کارمند ایرانی شرکت ملی مخابرات ایران حقوق گرفته اند. روزنامه ها با این ادعا که در قرارداد این شرکت حقوقی برابر با 224000 دلار برای هر یک از کارمندان آمریکایی تعیین شده بود، گزارش دادند که پروژه پرهزینه فوق عمدتاً به منظور بهبود سیستم ارتباطات نیروهای مسلح در حال اجرا بوده است.

سولیوان

ایران. ارتش ایران و افغانستان. سنجابی. نفت و گاز. و آزادی مطبوعات.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

الف- (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) نیروی هوایی زمین گیر شده است. عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت، در روز 18 مارس ابراز داشت که بخش عمده نیروی هوایی ایران به علت عدم تعمیرات و نگهداری لازم زمین گیر شده است. او گفت که 95 درصد ناوگان هوایی ایران متشکل از 900 هلیکوپتر در حال حاضر زمین گیر شده است، و سیستم های هواپیمایی دیگر کشور نیز همین شرایط را دارند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه) در طول دو سال گذشته شاهد بودیم و گزارش دادیم که نیروی هوایی ایران در زمینه نگهداری، قطعات، و تأمین و تهیه قطعات کمبودهایی دارد. ظاهراً با نزدیک شدن پیروزی انقلاب و خروج کارکنان خارجی از ایران، نیروی هوایی ایران در زمینه تعمیر و نگهداری از برنامه خود عقب افتاد. به نظر می رسد پس از فروپاشی نظام ارتش و در جریان پاکسازی بسیاری از پرسنل با تجربه آن، مشکل تشدید شده و نتیجه آن ایجاد پرخرج ترین نمایشگاه هواپیماهای بی مصرف در جهان بوده است.

ب- ایران- افغانستان (محرمانه): بر اساس گزارش ها، مرز ایران و افغانستان برای جلوگیری از ورود سیل پناهندگان افغان به کشور در روز 18 مارس بسته شد. پناهندگان افغان برای فرار از جنگ های خونینی که در هرات گزارش شده است، در حال ترک کشور خود هستند. در طول دو هفته گذشته دو تن از آیت الله های سرشناس ایرانی کشتار مسلمانان در این منطقه عمدتاً شیعه نشین را محکوم کرده اند. طبق گزارش های خبری، دولت تره کی ابراز کرده است که ایران نزدیک به 7000 نیروی نظامی را با لباس مبدل به این استان مرزی اعزام داشته تا برای دولت او ایجاد مشکل کنند.

از ساعت 21:30 روز 18 مارس، دولت ایران «هیچ اظهار نظری» در مورد اتهامات وارده از سوی دولت افغانستان مبنی بر تجاوز به خاکش نکرده است.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): اگر چه شور و شوق انقلاب در ایران هنوز بالاست، ولی بعید به نظر می رسد که نیروهای مسلح ایران بتوانند اصلاً نیرویی به درون خاک افغانستان بفرستند، چه رسد به 7000 نفر. بر اساس گزارش روزنامه ها که احتمالاً صحت دارد، مرز بسته است. ولی ما احساس می کنیم که دلیل اصلی بستن مرزها تلاش دولت ایران برای اخراج و جلوگیری از ورود سیل پناهندگان افغان باشد.

ج- مجاهدین، فداییان، و کانون وکلا در مورد رفراندوم ابراز نظر می کنند (محرمانه): سازمان مجاهدین روز گذشته با صدور بیانیه ای حمایت خود را از استقرار جمهوری اسلامی ابراز کرد. با وجود این، در این بیانیه آمده بود که جمهوری اسلامی نباید به مردم تحمیل شود. آنها باید بتوانند نظرات خود را در مورد انواع مختلف جمهوری ابراز کنند. در عین حال یکی

ص: 215

از سخنگویان سازمان فداییان خلق اظهار داشته است که «اجبار مردم به انتخاب بین دو نوع حکومت توهین به ملت است.» طبق یک گزارش خبری دیگر، کانون وکلا ضمن ابراز حمایت از دولت بازرگان از او خواسته است تا جمله بندی سئوال رفراندوم آتی را تغییر دهد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): سه گروه دیگر نیز به جمع مخالفان با رفراندوم «تک سئوالی» پیوسته اند که یازده روز بیشتر به برگزاری آن نمانده است. اگر قرار باشد سئوال فوق تغییر کند، رفراندوم در ماه مارس برگزار نخواهد نشد. علاوه بر این، اگر دولت نتواند شرایط برگزاری رفراندوم را مهیا سازد، کسی رأی نخواهد داد، و اگر رفراندوم برگزار نشود، مردم بیشتری به توانایی دولت برای اداره کشور شک خواهند کرد. به نظر دفتر وابسته نظامی حتماً رأی گیری انجام خواهد شد. حتی اگر بسیاری از گروهها با رفراندوم مخالفت کنند، این رفراندوم مشروعیت بیشتری به دولت بازرگان و فرصت بیشتری در اختیار ملت جدید قرار خواهد داد.

د- رژه همبستگی نظامی (طبقه بندی نشده): مطبوعات گزارش داده اند که قرار است نیروهای مسلح، پلیس و ژاندارمری برای نشان دادن «همبستگی» خود در روز 19 مارس در تمام شهرهای ایران رژه بروند. دلیل برگزاری این رژه ظاهراً نشان دادن همبستگی با دولت بازرگان است. در تهران، رژه از پادگان ها شروع و به برخی میدان ها ختم می شود و در آنجا روحانیان برجسته شیعه برای سربازان سخنرانی خواهند کرد.

محمدعلی[ولی الله] قرنی، رئیس ستاد نیروهای مسلح از عموم مردم خواسته است تا به این راهپیمایی سراسری ملحق شوند.

ه- سنجابی (طبقه بندی نشده): سنجابی، وزیر امور خارجه، روز گذشته به سر کارش بازگشت. بازگشت او شایعاتی را که در مورد استعفایش بر سر زبان ها بود، فرو نشاند.

و- نفت و گاز (طبقه بندی نشده): بر اساس گزارش ها، تأسیسات «بیدبُلند» در میدان های نفتی جنوب ایران روزانه بین 7 تا 8 میلیون فوت مکعب گاز تولید می کند. این حجم گاز برای برآوردن نیاز روزانه ایران کافی است. با وجود این، تولید نفت باید به تقریباً 5 میلیون بشکه در روز برسد تا گاز کافی برای صدور و اجرای تعهداتی که ایران در قبال اتحاد شوروی دارد، به دست آید.

ز- آزادی مطبوعات (بدون طبقه بندی): وزارت اطلاعات، تبلیغات و امور خیریه با صدور بیانیه ای اعلام کرده است که انتشار هرگونه مجله یا روزنامه بدون مجوز این وزارتخانه جرم بزرگی محسوب خواهد شد.

سخنگوی این وزارتخانه با اشاره به روزنامه های بدون مجوزی که در خیابان های تهران دیده می شود، گفت که دولت قصد جلوگیری از انتشار این روزنامه ها را ندارد بلکه می خواهد انتشار آنها را قانونمند کند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه) این اقدام کوچک که انتشار آزاد را به «جرم» مبدل

ص: 216

ساخته، علاوه بر اظهارات هفته گذشته مبنی بر بازرسی فیلم هایی که به خارج از ایران مخابره می شوند، چیزی شبیه به سانسور است.

3- (استفاده محدود اداری) انتظام اشاره ای به تعداد افراد ممنوع الخروج از ایران نکرد، ولی شنید ه ایم که تقریباً نام 20000 نفر در این فهرست قید شده است.

سولیوان

او گفت خبرگزاری هایی که نمایندگی دائمی در ایران دارند می توانند با پذیرش کتبی مسئولیت گزارش های خود از این مسئله پرهیز کنند. او نگفت اگر مطلب گزارش شده بعداً غیر قابل قبول تشخیص داده شود، چه پیامدهایی خواهد داشت.

7- عبدالله ریاضی، رئیس سابق مجلس در روز 17 مارس دستگیر شد و هم اینک در زندان قصر در حبس است. دستگیری او به همراه دو تن از بازرگانان سرشناس کشور دو روز پس از آن صورت می گیرد که ظاهراً خمینی در مورد دادگاههای انقلاب تسلیم نظر نخست وزیر بازرگان شد. این مسئله حاکی از آن است که علیرغم بیانیه آیت الله و حمایت رسمی مجاهدین از مهار دادگاهها انقلاب، کمیته انقلاب هنوز اختیارات خود در اجرای قانون را به دولت موقت واگذار نکرده است. از سوی دیگر، از یک منبع نزدیک به خمینی شنیده ایم که تمامی دستگیرشدگان به جز 12 نفر به مناسبت شروع سال جدید مورد عفو قرار خواهند گرفت.

8- حزب دموکرات کردستان عراق ضمن ارسال پیام تبریک به دولت موقت گفته است که علیرغم ادامه مبارزه کردها در عراق برای خودمختاری در درون مرزهای یک عراق آزاد و دموکراتیک، کردهای عراق در امور داخلی ایران دخالت نخواهند کرد. در عین حال، یک کرد ایرانی به نام مجید وثوقی شدیداً به اسماعیل اردلان که از طرف دولت موقت برای تحقیق و تفحص در مورد ناآرامی های کردستان مأموریت یافته است، تاخت. وثوقی معتقد است که اردلان به هنگام انحلال حزب رستاخیز در سال گذشته از حامیان بلندپایه این حزب بوده است.

9- نهایتاً اینکه در ارتباط با اقلیت های قومی، هیأتی که از سوی خمینی و دولت موقت برای تحقیق و تفحص درباره نا آرامی ترکمن های استان گرگان به این منطقه اعزام شده بود، مورد ضرب و شتم ترکمن های خشمگین قرار گرفت.

10- طبق گزارش ها واحدهای ارتش، پلیس و ژاندارمری در روز 19 مارس در تهران، و شهرهای دیگر ایران به راهپیمایی پرداختند. راهپیمایی فوق برای نشان دادن حمایت این سازمان ها از انقلاب ایران و ایجاد یک جمهوری اسلامی ترتیب داده شده بود. رژه یک واحد ارتشی در نزدیکی شهرک های جمشیدیه که یکی از کارکنان سفارت شاهد آن بود، حکایت از آن داشت که ارتش هنوز نتوانسته است به نیروی مؤثری تبدیل شود. افسران اندکی در این رژه حضور داشتند، و در واقع ظاهراً رهبری رژه را ترکیبی از پرسنل غیرنظامی، و احتمالاً مجاهدین، بر عهده داشتند.

نیروهای رژه رونده یونیفورم های مختلفی به تن داشتند، ظاهراً موهای خود را از زمان پیروزی انقلاب در یک ماه پیش اصلاح نکرده بودند، و چند روز متوالی نیز صورت خود را نتراشیده بودند. بیشتر پرچم هایی که با خود حمل می کردند حامل شعارهای غیر توهین آمیز درباره همبستگی اسلامی بود، ولی یک جوان که پشت بلندگو در خودرویی نشسته بود، شعارهای شدیداً ضدآمریکایی می داد. سولیوان

سند شماره 112 محرمانه19 مارس 1979- 28 اسفند 1357 از: جی.بی.لمبراکیس - [ ؟]310(1) به: وزارت امور خارجه موضوع: ملاقات با یکی از رهبران مذهبی به نام محمد بهشتی 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: در دیداری یک ساعته بین نمایندگان سفارت و یکی از دستیاران عالی رتبه خمینی، ایشان ابراز داشتند که ایرانی ها صبورانه سعی دارند آمریکایی ها را درک و با آنها همکاری کنند، هر چند که معتقدند آمریکایی ها موجب شدند شاه بیشتر از آنچه که باید بر سر کار بماند. او پیشنهاد کرد که آمریکا مناسبات خود را کاملاً با رژیم مخلوع شاه قطع کند. او همچنین پذیرفت که با خمینی در مورد امنیت اتباع آمریکایی در ایران و همچنین شرایط کاری بهتر برای آمریکایی ها صحبت کند. پایان خلاصه.

3- روز 19مارس 1978، مسئول بخش سیاسی سفارت آمریکا، لمبراکیس به همراه تامست و مترینکو با دکتر محمد بهشتی در خانه اش دیدار و گفتگو کردند. این دیدار را مهدی روغنی ترتیب داده بود که خود نیز در جلسه حضور داشت. آقای بهشتی که یک روحانی است، علاوه بر اینکه از دستیاران عالی رتبه خمینی محسوب می شود رئیس حزب جمهوری اسلامی نیز هست که در حدود سه هفته پیش به منظور ساماندهی و شرکت در رفراندوم، و همچنین انتخابات آتی مجلس به نمایندگی از نهضت اسلامی تشکیل شد. بهشتی با یادآوری دیدار دو ماه پیش خود با اسکودرو، مسئول بخشTDY ، گفت که اسکودرو ظاهراً خیلی زودتر از دیگران ماهیت نهضت اسلامی را درک کرده است.

4- بهشتی به پیشنهاد لمبراکیس با توضیح نظرات خود در مورد انقلاب و سیر آتی آن بحث را شروع کرد. او گفت که تلاش اصلی ما این است که به مردم بفهمانیم که دلیل بدبختی های گذشته آنها نفوذ خارجیان نبوده است، بلکه خودشان مسئول بدبختی هایشان هستند. او گفت که هدف ما این بوده و خواهد بود که ایرانی بسازیم که حاضر است پس از شناسایی دشمن از سوی رهبری، بجنگد و از خود دفاع کند. بهشتی ادامه داد که نسل کنونی ایرانی ها بسیار منضبط است، که پیروزی انقلاب نیز شاهدی بر این مدعاست. داریم به آنها همبستگی با یکدیگر را برای حفاظت از کشور در مقابل تهدید های خارجی ناشی از وضعیت جغرافیایی و تاریخ گذشته مان، می آموزیم.

5- بهشتی گفت که داریم به مردم می آموزیم که شکیبا باشند و سعی کنند آنهایی را که تاریخ گذشته ایران لایق اعتماد نمی شناسد، درک کنند. بهشتی این صحبت ها را در پاسخ به سئوالی که درباره ی روابط ایران و آمریکا مطرح شد، کرد. او در پاسخ به سئوال لمبراکیس

ص: 220

گفت که مردم ایران از آمریکایی ها متنفر نیستند، بلکه برخی سیاست های آمریکا را دوست ندارند. بهشتی گفت که شاید مردم ایران مطالب زیادی نخوانده باشند، ولی بسیار شنیده اند و به خوبی می فهمند که آمریکا شاه را در همه این سالها بر سر قدرت نگاه داشت.

سیاست های آمریکا برای مخالفان اسلامی دردسرهای زیادی ایجاد کرده است (مثلاً در مراحل پایانی پیروزی انقلاب). او با این فرض که ایرانی ها از سیاست های نیکسون آگاه بودند، مدعی شد که همه مردم جهان از این سیاست ها متنفرند. با وجود این، به مبارزان اسلامی گفته اند که شکیبا باشند و اینکه آنها می توانند آمریکایی ها را درک و با آنها همکاری کنند، البته به شرطی که آنها نیز استقلال ایران را محترم بشمارند.

6- لمبراکیس نیز نظرات خود را ابراز داشت و گفت که احترام به استقلال ایران از دیرباز یکی از سیاست های آمریکا بوده و خاطرنشان ساخت که اصل بنیادین دکترین نیکسون این بود که دولت های دوست با کمک های آمریکا به قدری قوی شوند که برای دفاع از خود دیگر نیازی به مداخله آن کشور نداشته باشند. ادامه بحث با مزاح و حتی برخی اوقات قهقهه همراه بود (که طبق گفته روغنی قبلاً چنین چیزی را از بهشتی ندیده بود). در مورد چند موضوع دیگر نیز بحث شد. بهشتی پرسید که نظر آمریکایی ها در مورد سیاست های نفتی حکومت جدید ایران چیست. لمبراکیس گفت که مبنای این سیاست ها را درک می کنیم و مشکل چندانی با آن نداریم، و به هر حال مایلیم مسایل سیاسی را از مسایل اقتصادی مجزا کنیم. ما می دانیم که ایران مایل است تولید و صادرات نفتش را بر اساس نیازهایش تنظیم کند، و نظرمان این است که قیمت های نفت در روند های تصمیم گیری اوپک که ایران نیز عضوی از آن است تعیین خواهد شد.

[7]- با وجود این، اعتقاد داریم که میزان تولید نفت ایران خیلی کمتر گذشته نخواهد بود، زیرا دولت کنونی ایران برای تحقق اهدافش در کشور به درآمد نفت نیاز دارد. لمبراکیس سپس به مشکلات اقتصادی عدیده کشور و 4 میلیون بیکار آن اشاره کرد. بهشتی از دادن هرگونه پاسخ صریح به این سئوال و اینکه دولت چه برنامه هایی برای حل مشکل مزبور دارد، طفره رفت ولی بحث را در سطح تئوری ادامه داد.

8- بهشتی در پاسخ به این سئوال که نفوذ کمونیست ها و چپگرایان را چه اندازه ارزیابی می کند، گفت آنگونه که در اولین اساسنامه ی حزب جمهوری اسلامی آمده است، این گروهها آزادی کامل خواهند داشت، و این آزادی ها فقط زمانی محدود می شود که معلوم گردد گروههای ایرانی وابسته به خارجیان هستند و یا به نفع آنها کار می کنند، فرقی نمی کند که جناح راستی باشند یا چپی.

9- بهشتی در پاسخ به درخواست لمبراکیس در ارتباط با حفظ امنیت ساختمان سفارت و کلاً اتباع آمریکایی بلافاصله گفت که نگرانی او را درک می کند و در این ارتباط با آیت الله خمینی صحبت خواهد کرد. بهشتی در ارتباط با مسئله فلسطین و احتمال تظاهرات

ص: 221

ضدآمریکایی پس از هرگونه امضای احتمالی توافق صلح بین مصر و اسرائیل گفت چنانچه سخنگوی فلسطینی ها، که نفوذ قابل ملاحظه ای در بین دانشجویان دارد از مردم بخواهد که با آمریکایی هایی که در ایران میهمان هستند، کاری نداشته باشند احتمالاً این مسئله حل خواهد شد. مسئول بخش سیاسی سفارت اذعان داشت که اگر چنین کاری صورت بگیرد مسلماً رویکرد مؤثری خواهد بود. بهشتی همچنین قول داد که با آیت الله خمینی در مورد مسئله آزار و اذیت پرسنل سفارت و هیأت مستشاری در مراحل انتقال اسباب و اثاثیه و اموال دولت آمریکا با آیت الله [خمینی] صحبت کند.

10- نظریات: بهشتی هیکل بزرگ و ریشی بلند و ردای گشادی دارد و حالت چهره و ذهن زیرکش انسان را تا حدودی به یاد اسقف اعظم ماکاریوس می اندازد. او که به وضوح سیاستمداری خبره است، می داند چگونه از بیان جزئیاتی که مایل نیست ذکر شود طفره برود و حرف خودش را بزند. زبان انگلیسی را خوب می داند و فقط گاه از واژه های آلمانی استفاده می کند (به دلیل آنکه 7 سال امام جماعت مسجد هامبورگ بوده است).

بهشتی آشکارا یک متفکر قوی و روشمند و یک مدیر قوی است، برخلاف ملاهای دیگر در صحبت هایش اصلاً از شاخه ای به شاخه ی دیگر نمی پرد. استقبال او از مذاکرات و آمادگی اش برای بحث و گفتگو و لبخند و پیشنهادش برای برگزاری یک مجلس دیگر ظرف دو یا سه هفته آینده بیانگر تمایلش به همکاری با ما بر سر منافع مشترک است. او به طور خاص پیشنهاد کرد که دولت آمریکا با قطع کلیه مناسبات خود با رژیم شاه دوستی اش را با حکومت اسلامی جدید ایران به اثبات برساند. او پیش بینی کرد که در این صورت روابط آمریکا با ایران سریعاً بهبود خواهد یافت. سولیوان

الف- (محرمانه) شورش کردها. شورش کردها در استان کردستان موقتاً با آتش بسی که رهبران مذهبی کُرد، شیخ عزالدین حسینی و احمد مفتی زاده، ترتیب دادند، فرو نشسته است. طبق گزارش رادیو انقلاب، درگیری ظاهراً زمانی شروع شد که یک رهبر مذهبی که ریاست کمیته انقلاب در سنندج (250 مایلی غرب تهران) را بر عهده داشت، از تحویل مهمات به یک گروه مسلح کُرد خودداری کرد. کردها برای اعتراض به دفتر استاندار رفتند و تیراندازی از آنجا شروع شد. در طول 24 ساعت پس از شروع درگیری ها، کردهای مبارز در سنندج ساختمان یک مقرّ نظامی، سربازخانه های پلیس، ایستگاه رادیو و تلویزیون محلی، را اشغال و یک پادگان ارتش را به محاصره درآورند. بر اساس گزارش ها، دولت برای راندن مهاجمان از اطراف پادگان چهار هلی کوپتر توپدار را به خدمت گرفته است. تعداد کشته شدگان از چند ده نفر تا 170 نفر گزارش شده، و بیمارستان های محل مملو از مجروحین است. آیت الله خمینی شخصاً خواستار توقف درگیری ها شده است. او گفت: «ما هیچ اختلافی با برادران سنی مان نداریم. همه ما اعضای یک امت واحد، و معتقد به یک قرآن واحد هستیم.» خمینی این بیانات را پس از آن ایراد کرد که از مردم خواسته بود این شورش را که حرکتی ضدانقلابی و کار عوامل خارجی توصیف کرده بود، سرکوب کنند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): هر چند رهبران کرد مدام همبستگی خود با جمهوری اسلامی جدید را ابراز کرده اند، ولی کردها قبیله ای بسیار مستقل هستند. آنها سالهاست که برای خودمختاری مبارزه کرده اند. اگر خواست آنها برای داشتن نماینده ای کرد در دولت، تأسیس مدارس کردزبان، و خودمختاری در اداره کردستان برآورده نشود، [نامفهوم] در مبارزه برای استقلال [نامفهوم] اگر دولت نخست وزیر بازرگان راهی برای آرام کردن کردها پیدا نکند، شاهد درگیری های بعدی در بلوچستان یا آذربایجان خواهیم بود.

ب- عفو عمومی (بدون طبقه بندی): سازمان فداییان اولین گروهی است که به طرح پیشنهادی دولت برای عفو عمومی علناً اعتراض کرده است. این طرح شامل حال کسانی می شود که به اقتضای شرایط مجبور به همکاری با رژیم گذشته بودند. فداییان با این طرح مخالفند و می گویند که عفو مجرمین «فعالیت های ضد انقلابی عوامل امپریالیسم را تسهیل می کند.» آنها همچنین اظهار کرده اند که اعدام شدگان و کسانی که در حال محاکمه اند، به خاطر اعمال گذشته شان مستحق مجازات هستند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): فداییان با تشکیل ارتشی که تحت کنترل دولت مرکزی باشد مخالفند. آنها معتقدند که بازسازی ارتش، ملی گرایی را نابود می کند. بنابراین، یک ارتش خلقی باید تشکیل شود.

ج- نظریات جبهه دموکراتیک ملی درباره رفراندوم و وحدت ملی: جبهه دموکراتیک ملی اولین حزبی است که از مردم خواسته است تا در صورت برگزاری رفراندوم در شکل پیشنهادی اش، در آن شرکت نکنند. جبهه دموکراتیک ملی خواسته است که رفراندوم اول فقط

ص: 223

به مسئله جایگزینی نظام جمهوری به جای رژیم سلطنتی محدود شود. پس از آنکه این مسئله حل شد، مدت زمانی برای بحث و گفتگو مجال باشد، و سپس رفراندوم دومی برای تعیین نوع جمهوری برگزار شود. جبهه دموکراتیک ملی همچنین در بیانیه اش از دولت خواسته است تا به کردها خودمختاری ببخشد. این حزب معتقد است که اعطای خودگردانی به گروههای ملی بهترین راه حفظ وحدت ملی و تضمین تداوم دموکراسی در ایران است. جبهه دموکراتیک ملی تأکید کرده است که برای حفظ وحدت ملی از دولت بازرگان حمایت می کند. ولی حمایت آنها از دولت بستگی به رعایت اصول دموکراسی خواهد داشت، که ضامن حکومت مردم است.

نظریات مرکز تهیه گزارش (بدون طبقه بندی): اگر چه حزب جبهه دموکراتیک ملی با شکل پیشنهادی رفراندوم مخالف است، ولی تمامی شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که رفراندوم 30 مارس با برگه های «آری/ نه» برگزار خواهد شد.

د- (بدون طبقه بندی) جبهه ملی: رهبر جبهه ملی و وزیر امور خارجه، کریم سنجابی، برای راهپیمایانی که به فراخوان جبهه ملی امروز در میدان آزادی تجمع خواهند کرد، سخنرانی خواهد کرد. این راهپیمایی به مناسبت سالروز ملی شدن نفت برگزار می شود. با وجود این، حزب جبهه ملی سعی دارد با برگزاری این راهپیمایی قدرت و مقبولیت مردمی خود را به دولت نشان دهد.

ه- (بدون طبقه بندی) ممنوعیت سفر: ممنوعیت خروج تمامی مردان ایرانی بالای هجده سال از کشور اسماً لغو شده است. تنها افرادی که حق خروج از ایران را ندارند، کسانی هستند که نامشان در فهرست 16000 نفری کسانی است که مظنون به «اقدام بر ضد ملت» هستند. لغو ممنوعیت خروج موجب شد که جمعیت زیادی از ایرانی ها روز گذشته به اداره گذرنامه هجوم بیاورند. کسانی که قصد خروج از ایران را داشتند در اداره گذرنامه با این حقیقت مواجه شدند که هر چند دولت ممنوعیت سفرهای خارجی را لغو کرده است، ولی دستگاه بوروکراسی آماده قبول چنین دستوری نیست.

و- (بدون طبقه بندی) سرنوشت کارگران خارجی: وزیر کار و امور اجتماعی اعلام کرده است که تمامی کارگران خارجی مشغول در مشاغل غیرضروری طی دو مرحله از ایران اخراج خواهند شد:

1- پروانه کار اتباع خارجی غیرماهر و آنهایی که در سطوح پایین سرپرستی مشغول به کار هستند، فقط تا 21 آوریل 1979 اعتبار خواهد داشت.

2- پروانه کار اتباع خارجی که در سطوح بالاتر سرپرستی مشغول به کار هستند، نظیر مهندسان، مدیران و معلمان تا 21 ژوئن 1979 اعتبار خواهد داشت. وزیر کار گفت که اتباع خارجی بدون شک نقش بزرگی در مشکل بیکاری جوانان کشور داشته اند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): این مسئله مسلماً بر آینده عملیات شرکت های

ص: 224

خارجی در ایران تأثیر بسزایی خواهد گذاشت، زیرا آنها به اتباع خارجی تکیه داشتند که هم با نوع کار آشنا بودند و هم تمایل به کار داشتند.

ز- (بدون طبقه بندی) کنترل کمیته های انقلاب: طبق گزارش مطبوعات، تعداد مأوران کمیته های انقلاب شدیداً کاهش یافته و قرار است برای اعضای باقیمانده کارت مخصوص کامپیوتری صادر شود. ظاهراً این تصمیم به خاطر نارضایتی از اقدامات کمیته های محلی اتخاذ شده است. اگر این مسئله حقیقت داشته باشد، نقش کمیته های انقلاب کاهش یافته و پلیس و کارکنان دیگر دولت به تدریج وظیفه عادی حفظ قانون را ایفا خواهند کرد.

ح- (بدون طبقه بندی) رژه ارتش: هزاران سرباز به همراه واحدهای نیروی پلیس روز گذشته برای نشان دادن همبستگی خود با دولت در خیابان های تهران رژه رفتند. دانش آموزان، زنان و شهروندان دیگری که برای خرید از خانه خارج شده بودند، با ابراز احساسات برای نظامیان که روزی دشمن شان محسوب می شدند، به آنها پیوستند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: ایران هم اینک ملتی بدون نیروی مسلح مؤثر است. این رژه و حمایت مردم از رژه روندگان علامت خوبی است. شاید ارتش بتواند با حمایت مردم بار دیگر غرور و حیثیت لازم را برای تبدیل شدن به یک نیروی ملی بازیابد. البته این روند کُند خواهد بود زیرا مجاهدین و فداییان با تشکیل مجدد ارتش مخالفند. دولت باید مردم را متقاعد سازد که ارتش جدید متعلق به ملت است، به ملت خدمت می کند، و نیرویی است که مردم می توانند به آن افتخار کنند.

ط- (بدون طبقه بندی) افزایش هزینه خدمات فرودگاهی: کیهان گزارش داد که «قرار است هزینه های خدمات فرودگاه مهرآباد 10 تا 12 برابر شود.» آقای مهندس ولی، رئیس کائو، روز گذشته گفت که: «تغییراتی اساسی و همه جانبه در هزینه های خدمات فرودگاهی خواهیم داد.» این هزینه ها شامل هزینه ورود، جابجایی، نگهداری، ترانزیت و هزینه های مرتبط دیگر می شود. کمیته ای برای بررسی هزینه ها کنونی تشکیل شده است که تصمیمات خود را برای تصویب نهایی به دولت تسلیم خواهد کرد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): پرسنل دفتر وابسته نظامی امروز در فرودگاه حاضر می شوند تا اطلاعات بیشتری درباره این هزینه ها کسب کنند.

ی- (بدون طبقه بندی) خارج از تهران: در حمله ضد انقلابیون به یک پاسگاه ژاندارمری در جزیره قشم، چهار نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند. پس از آن، نیروهای انقلابی «بدون خشونت» پاسگاه را مجدداً به دست گرفتند. در شیراز، شورش زندانیان منجر به مجروح شدن 5 زندانی شد. پاسداران انقلاب نقشه فرار زندانیان را عقیم گذاشتند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: فعالیت های قبل از تعطیلات سال نو در تهران، راهپیمایی ها، تجمعات، سخنرانی ها و خریدهای نوروزی فضایی عادی را در شهر متجسم می کند. ولی هنوز مشکلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی بزرگی وجود دارد. سرخوشی کاذبی که پس از

ص: 225

سرنگونی شاه سرتاسر ایران را فرا گرفت خیلی زود جای خود را به این حقیقت خواهد داد که کشور هیچ نظام سیاسی مستقری ندارد، اقتصاد توان برآوردن نیازهای روزمره و جاه طلبی های ملت را ندارد، و هیچ ارتش یا نیروی پلیس مؤثری نیست که امنیت کشور را تأمین کند.

شرکت 10000 دانش آموز و پناهنده افغان، کشتارهای افغانستان را محکوم کردند. راهپیمایی مشابهی در شهر ساحلی ساری برگزار شد. مطبوعات ایران همچنان پوشش خبری گسترده ای به درگیری های افغانستان می دهند، از جمله حمله لفظی پراودا به ایران و به ویژه آیت الله شریعتمداری. در عین حال، دفتر وزارت امور خارجه گزارشی از ایزوستیا (که از شبکه بی.بی.سی. پخش شد) را مشاهده کردند که در آن ایالات متحده و بریتانیا به دخالت در شورش های افغانستان متهم شده بودند. رایزن سیاسی به وزارت امور خارجه گفت که ظاهراً این گزارش ما و جمهوری اسلامی موقت را در یک گروه قرار داده است.

6- بر اساس گزارش مطبوعات، حزب دموکراتیک ملی تصمیم گرفته است طی بیانیه ای که قرار است امروز از سوی متین دفتری صادر شود، رفراندوم آتی را تحریم کند. جبهه دموکراتیک ملی خواهان آن است که رفراندوم آتی به مسئله جایگزینی نظام جمهوری بجای نظام سلطنتی محدود شود، و سپس رفراندوم دیگری برای تعیین نوع جمهوری برگزار گردد. فداییان خلق نیز علناً با رفراندوم پیشنهادی مخالفت کرده و مدعی اند که فضای رأی گیری «جانبدارانه و غیردموکراتیک» است، قانون اساسی باید قبل از رأی گیری منتشر شود تا مردم از ماهیت جمهوری اسلامی مطلع شوند، و اینکه رأی دهندگان باید حق انتخاب بیشتری داشته باشند. فداییان همچنین مخالفت خود را با طرح دولت بازرگان برای عفو کسانی که در خدمت رژیم سابق بودند، ابراز داشته است. با وجود این، بازرگان قبلاً به ما گفته است که انتظار دارد رفراندوم طبق برنامه در روز 30 مارس برگزار شود.

7- محسن پزشک پور، رهبر حزب پان ایرانیست، از اعضای حزب خواسته است تا در رفراندوم آتی به نظام جمهوری اسلامی رأی آری بدهند، و از همه ایرانی ها خواسته است تا در این همه پرسی شرکت کنند زیرا این امر یک وظیفه «ملی» است. پزشک پور پس از «معالجات پزشکی» در خارج از کشور، تازه به کشور بازگشته است.

8- طبق گزارش روزنامه ها، در درگیری بر سر کنترل یک پاسگاه ژاندرمری در جزیره قشم در خلیج فارس (نزدیک بندرعباس) 4 نفر کشته و تعداد زیادی مجروح شدند. نیروهای «ضدانقلاب» به این پاسگاه حمله و آن را اشغال کرده بودند، ولی شبه نظامیان انقلابی آن را از دست ضدانقلابیون آزاد کردند. روزنامه ها همچنین خبر از درگیری در بهبهان (بین شیراز و اهواز) دادند. درگیری کردستان نیز در تلگرام جداگانه گزارش شده است.

9- وزارت کشور اعلام کرد که سید احمد طباطبایی به سمت استاندار استان مازندران، و علی اصغر معنوی به سمت استاندار استان لرستان منصوب شده اند.

10- وزارت کار و امور اجتماعی اعلام کرد که پروانه کار کارگران خارجی غیرماهر (نظیر راننده ها و کارگران ساده) و آنهایی که در سطوح پایین سرپرستی مشغول به کار هستند فقط تا 21 آوریل اعتبار دارد، و پروانه کار کارگران سطوح بالاتر سرپرستی (نظیر مهندسان، مدیران، و معلمان) نیز فقط تا 21 ژوئن اعتبار خواهد داشت. اگر به نیروی کار خارجی نیاز مبرم باشد،

ص: 227

پس از این تاریخ ها درباره آن تصمیم گیری خواهد شد. هنوز نمی دانیم که این تصمیم چه تأثیری بر سرنوشت کارمندان و سرایداران کشور ثالث در سفارت خواهد داشت، ولی این مسئله را به محض بازگشایی وزارت کار از آنها خواهیم پرسید.

11- علیرغم اطلاعیه دولت در رسانه های خبری مبنی بر آمادگی اداره گذرنامه برای رسیدگی به تقاضای صدور مجوز خروج از کشور برای مردان ایرانی بالای 18 سال در روز 19 مارس، روز گذشته جمعیتی زیادی که مقابل اداره گذرنامه جمع شده بودند به بهانه نبود فرم های لازم باز گردانده شدند.

13- در طول تعطیلات نوروزی فقط در روزهایی گزارش مخابره می کنیم که حجم اخبار کافی باشد.(1) سولیوان

که گروهی از زندانیان در روز 18 مارس قصد فرار از زندانی در مرکز شهر را داشتند. شبها هنوز صدای تیراندازی های پراکنده می آید، و هوا که تاریک می شود ایست های بازرسی ترافیک را مختل می کند.

6- با وجود این، مهمترین حقیقتی که زندگی بسیاری از ایرانی ها را متأثر ساخته، وجود «کمیته ها» است. هر محله ای، هر مسجدی، هر اداره ای، هر کارخانه ای یک کمیته دارد. هر چند درست معلوم نیست چه کسی و یا چه چیزی وجود این گروهها را مجاز ساخته است، ولی اعتبار کمیته ها بیشتر به سلاحهای کشنده آنهاست؛ معمولاً مسلسل ژ-3 که دست هر کسی دیده می شود. این گروهها سعی دارند تمامی زوایای زندگی مردمی را که در حوزه فعالیت شان زندگی می کنند، تنظیم کنند.

7- در وزارتخانه ها، این کمیته ها هستند که تصمیم می گیرند دولت چه کاری می تواند انجام دهد؛ البته اگر اصلاً کاری از دستش بر بیاید. از آنجایی که معمولاً با هم توافق نظر ندارند، معمولاً هم هیچ کاری انجام نمی شود. در نیروهای مسلح نیز آنها تصمیم می گیرند چه کسی باید فرمانده باشد و روال چیست. در محله ها هم تردد مردم را زیر نظر دارند، از بقایای رژیم گذشته بازجویی می کنند، و پلیس اخلاق هستند.

8- اگر کسی زندگی آرام و مرفهی داشته باشد و به دنبال کارهای روزمره اش برود، به خصوص در حومه شمال تهران، شاید بتواند این حقیقت انقلاب را نادیده بگیرد. چیز زیادی نسبت به آن روزهای بد گذشته تغییر نکرده است. ولی اگر کسی بخواهد خانه اش را جابجا کند، کار بانکی داشته باشد، از کشور خارج شود، و یا به هر ترتیب روال عادی را نقض کند، آنوقت باید با یک عالمه کمیته طرف شود. اگر یک کمیته راضی شود، که معمولاً با نامه یک وزیر یا یک آیت الله ممکن است، یک کمیته دیگر با وظایفی مشترک پیدا می شود که دوباره مانع تراشی کند. در این هزار تو، هر تلاشی بی ثمر است.

9- ولی از طرف دیگر، اگر یکی از این انقلابیون فکر کند که شخصی یا خانواده ای طاغوتی بوده است، آنوقت انقلاب می شود حکومت ترس و وحشت. کمیته شخصی را که فکر می کند مجرم است دستگیر می کند و به زندان انفرادی می اندازد، جایی که هیچ تماسی با دنیای خارج ندارد. هیچ، تکرار می کنم، هیچ امکاناتی که شایسته یک انسان باشد غیر از آنچه کمیته در اختیار او می گذارد، ندارد، و اگر تا همین هفته پیش به زندان می افتاد ممکن بود از بد حادثه گیر یکی از «دادگاههای اسلامی» بیفتد و بدون تشریفات قانونی به دست جوخه های مرگ سپرده شود. به نظر می رسد که با توافق بازرگان و خمینی این رویه جابرانه دادگاهی متوقف شده باشد، ولی هیچ کس به یقین نمی داند.

10- وقتی که این مجرم دارد در زندان می پوسد، کمیته های دیگر به خانه اش هجوم می برند و هر چه به دستشان بیاید غارت می کنند. شاید از خانواده اش بازجویی کنند، کسب و کار و دارایی های دیگرش را مصادره کنند و نهایتاً به خاک سیاهش بنشانند. به همین دلیل، بسیاری از

ص: 229

بازرگانان موفق در رژیم گذشته ترجیح داده اند در خارج کشور بمانند تا اینکه خطر بازگشتن را به جان بخرند.

11- هرج و مرج حاکم بر کمیته ها بازتاب هرج و مرج گسترده تر حاکم بر کل ملت است. انقلابی که توانست طومار رژیم شاه را در هم بپیچد، برای این هدف منفی از حمایت قاطع مردم برخوردار بود، ولی هیچ گونه توافق نظر واقعی درباره آینده وجود ندارد. در بحبوحه این روند، خمینی در نقش رهبر واقعی انقلابیون ظهور کرد، ولی سلطه او بر گروههای مختلف با ایدئولوژی های متفاوتی که دارند به هیچوجه تضمین شده نیست. بازرگان نیز که سعی دارد اراده انقلاب را اجرا کند، موفقیت کمتری در ابراز و یا کنترل مجموعه هماهنگی از سیاست ها داشته است.

12- تقاضا برای انجام رفراندوم، به مثابه عامل سازماندهنده ای در تغییر خواست انقلابی، افزایش یافته است. برخی گروهها اعلام کرده اند که رفراندوم را تحریم می کنند، و برخی دیگر خواهان تغییر شکل و محتوای آن هستند. با وجود این، به طور کلی، بیشتر مردم اذعان دارند که رفراندوم برگزار خواهد شد و نتیجه آن هم رأی قاطع به یک جمهوری اسلامی است. تنها پس از حل این مسئله است که شاید فعالیت سیاسی قدری جدی تر شود.

13- مسئله دیگری که باید در آینده حل شود، مسئله قانون اساسی است، و اینکه آیا قانون اساسی جدید محصول یک فرایند شکل گیری تدریجی خواهد بود و یا اینکه مثل رفراندوم به حلق ملت فرو می شود. یک مسئله دیگر مسئله انتخابات عمومی است، اینکه اصلاً باید انتخاباتی صورت بگیرد و چه وقت. در این صحنه نبرد، نامعقول نیست اگر انتظار داشته باشیم که گروههای سیاسی متشکل تری ظهور کنند و به مبارزه با یکدیگر ادامه دهند. این تشکل ها، در کنار ارگانهای دیگری که قصد و نیت شوم تری دارند، از هم اینک در حال شکل گیری هستند.

14- با وجود این، نباید توقع داشت که مبارزات سیاسی آتی به شیوه رایج در هاید پارک و انتخابات آمریکا انجام شود. گروههایی که تعداد زیادی اسلحه در دست دارند و عادت کرده اند برای رسیدن به اهداف خود از آنها استفاده کنند، مسلماً تمایلی به بحث و استدلال های شیرین برای جلب نظر سیاسی دیگران نخواهند داشت. در عوض، این گروههای مسلح در مبارزات آتی خواهان بیشتری دارند، زیرا رهبران سیاسی به دنبال جلب حمایت آنهایی خواهند بود که بیشترین قدرت آتش و بی رحمترین رهبران را داشته باشد. می توان انتظار نوعی جنگ سالاری را داشت. از آنجایی که نیروهای امنیت ملی از هم پاشیده و ضعیف هستند، نمی توان توقع داشت که بتوانند این تمایل را مهار کنند.

15- صحنه سیاست ایران در آینده نزدیک بسیار پرجنب و جوش خواهد بود، ولی لزوماً این جنب و جوش رضایت بخش نخواهد بود.

سولیوان

سند شماره 116 محرمانه 22 مارس 1979- 2 فروردین 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 3169به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: مسایل اجتماعی بعد از انقلاب در تهران 1- (محرمانه - تمام متن) 2- در روزهای 20 و 21 مارس، اولین دعوت های رسمی به دو مراسم پس از انقلاب در تهران را پذیرفتم. اولین مراسم در روز 20 مارس و از طرف شرکت ملی نفت ایران به مناسبت سالروز ملی شدن صنعت نفت در سال 1951 برگزار می شد. دومین مراسم، در روز 21 مارس، همان مراسم سنتی دیدار هیأت های دیپلماتیک با شاه در نوروز بود. به پیشنهاد سفیر بلغارستان، که مسن ترین سفیر در ایران بود، مراسم فوق برای نخست وزیر بازرگان اجرا شد، که در جشن شرکت نفت میهمان افتخاری مراسم بود.

3- در مراسم شرکت نفت، از دیدن برخی چهره های آشنا نظیر برادر جوانتر فلاح و تعدادی از بازرگانان سرشناس رژیم گذشته تعجب کردم. همگی قدری عصبی بودند. تعداد زیادی از اعضای هیأت های دیپلماتیک در این مراسم شرکت کرده بودند.

4- پذیرایی نسبتاً ساده بود، و شربت پرتقال، کوکا کولا و چای سرو می شد. بر روی میزها شیرینی های زیادی چیده بودند که هیچکس نخورد. چند نفر ریشو، از نوع انقلابیون، در اطراف سالن ایستاده بودند.

5- چند دقیقه فرصت کردم با دکتر نزیه، مدیرعامل شرکت ملی نفت صحبت کنم. از او پرسیدم آیا حقیقت دارد که او پیش نویس قانون اساسی جدید را که قرار است در آینده نزدیک منتشر شود، تهیه کرده است. او گفت چون حقوقدان قانون اساسی هستم به پاریس دعوت شده بودم تا پیش از بازگشت خمینی به تهران، قانون اساسی جدید را «مرور» کنم. چند روزی را در هتل محل اقامتم ماندم تا نسخه ای از پیش نویس قانون اساسی به دستم برسد، ولی نهایتاً ناامید شدم و بدون اینکه سند را دیده باشم پاریس را ترک کردم. بنابراین اصلاً نمی دانم که در قانون اساسی جدید چه چیزی مطرح شده است.

6- مهمترین بخش مراسم ورود بازرگان، انتظام، و یزدی بود. بعد از ورود آنها سه نطق ایراد شد. اول نزیه، دوم بازرگان، و سوم یک « کارگر» به ایراد نطق پرداختند. سخنان دو سخنران اول ملایم بود و یکی از مترجمان شرکت ملی نفت ایران آن را برای حضار به انگلیسی ترجمه می کرد. ولی سومی دکلمه ای آتشین بود که یک جوان ریشوی بدون کراوات که معلوم بود تحصیلکرده است، آن را با صدای بلند خواند. یک دوست ایرانی که کنارم بود سخنان پر شور او را اینگونه ترجمه کرد که او سوگند یاد می کند تا آخرین قطره خونش از تأسیسات نفتی در مقابل تمایل امپریالیسم برای تسخیر مجدد آنها دفاع کند. هیچ ترجمه رسمی از این خطابه ارائه نشد.

ص: 231

7- در مراسم دیدار با نخست وزیر، بازرگان، سنجابی، سحابی و انتظام در یک صف به استقبال میهمانان می آمدند. رئیس تشریفات نیز در مراسم حضور داشت. یزدی دیرتر به مراسم آمد. مراسم نخست وزیری نیز همانند جشن شرکت نفت ساده بود و همان چیزها سرو می شد. به محض اینکه صف استقبال کنندگان از هم جدا شد، سنجابی مراسم را ترک کرد.

8- سفیر بلغارستان خیلی کوتاه سال نو را از طرف هیأت های دیپلماتیک تبریک گفت. بازرگان مؤدبانه و با قدردانی به او پاسخ داد و یزدی سخنانش را برای حضار ترجمه کرد. پس از خاتمه این مراسم، بازرگان نزد سُفرا رفت تا شخصاً با آنها صحبت کند، و این کار را با من شروع کرد که قدری عجیب بود. سپس با سفیر فرانسه شروع به صحبت کرد.

9- جای سفیر شوروی بسیار خالی بود. او به قم رفته بود تا پیام تبریک سال نوی رهبر شوروی را شخصاً تسلیم خمینی کند، و بدین ترتیب نظرش را در مورد سلسله مراتب رهبری در ایران عملاً نشان بدهد. رئیس تشریفات به من گفت که این مراسم، از جمله فهرست میهمانان، را تماماً سفیر بلغارستان ترتیب داده و تهیه کرده است. در نتیجه، جالب بود که نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین در مراسم حضور نداشت. سولیوان

آن کردیم- فقط به امید ایجاد یک جمهوری اسلامی.» بختیار گفت که به این جمهوری رأی نخواهد داد زیرا «آن را مانعی بر سر راه پیشرفت جامعه، عظمت ملت، شکوفایی اقتصاد، و حقوق بشر می دانم.» او مصرانه خواست تا قدرت از دست فاسدان گرفته شود، حقوق فردی و اجتماعی تضمین شود، قوانین ضداسلامی لغو شود، و سیاست مستقل ایران تداوم یابد. او گفت «این برنامه ایست که می توان بر مبنای آن وحدت ایجاد کرد، بر خلاف رفتار دولتی که خود را ناتوان حس می کند و حقیقتاً هم ناتوان است.» 6- انتقاد بختیار از دولت موقت، و به طور ضمنی، از خمینی، مسلماً بر دل آنهایی که از وقایع بعد از انقلاب شدیداً مضطرب هستند، خواهد نشست. توده ملت هنوز به خمینی وفادار است، ولی در میان نخبگان تجدد طلب بسیارند کسانی که نخست وزیری بختیار را صبح کوتاه و نویدبخش سیاسی پیش از حاکم شدن دوباره سیاهی استبداد، می دانند. البته سخنان بختیار برای همقطاران سابق او در جبهه ملی که هم اینک در دولت موقت خدمت می کنند و از لحاظ فنی مسئول استبداد آیت الله و افراط گرایی پیروانش هستند، طعنه آمیز بود.

7- گویی دولت موقت به اندازه کافی مشکل نداشت که استقبال متفاوت از نخست وزیر بازرگان، معاونش عباس امیرانتظام، و وزیر دفاعش مدنی طی دیدار روز گذشته شان، 24 مارس، از خوزستان نیز به آنها اضافه شد. در خرمشهر، جمعیت خشمگینی بیرون از خانه آیت الله طاهر خاقانی تجمع کرده بود، و برای اینکه بازرگان و همراهانش بتوانند وارد خانه شوند، مجبور شدند با تیراندازی هوایی مردم را متفرق کنند. بازرگان و انتظام هر دو در مصاحبه هایشان گفتند که خواست اقلیت های قومی، از جمله مردم عرب زبان خوزستان، را درک می کنند. در خرمشهر مردم از بازرگان و هیأت همراهش تقاضا داشتند که سهم بیشتری از درآمد نفت که عمدتاً از خوزستان استخراج می شود، برای توسعه این استان اختصاص یابد. بازرگان و هیأت همراهش امروز 25 مارس در تبریز به سر می برند.

8- خمینی با صدور بیانیه ای از تمام ایرانی ها، اعم از مرد و زن، خواسته است تا از حق رأی خود در رفراندوم جمهوری اسلامی استفاده کنند. به نظر می رسد که دولت بدون اعتنا به اعتراضاتی که به شکل رفراندوم و مسئله امکان برگزاری زودهنگام آن مطرح شده است، قصد دارد رفراندوم را در زمان مقرر برگزار کند. اخبار شبانه 25 مارس به رأی دهندگان احتمالی اطمینان داد که نباید نگران عضویت خود در حزب منحله رستاخیز باشند. نگرانی مردم از آنجا ناشی می شود که عضویت آنها در حزب رستاخیز در شناسنامه هایشان ثبت شده است و به هنگام رأی گیری باید شناسنامه خود را در محل رأی گیری ارائه دهند. همچنین اعلام شد که یک بار دیگر حداقل سن رأی دهندگان به 16 سال تمام کاهش یافته است، که موجب بهم ریختن بیشتر اوضاع شد.

9- برخلاف آن که انتظار می رفت به مناسبت نوروز زندانیان از جمله حداقل صدها نفر زندانی سیاسی که هم اینک در حبس به سر می برند، مورد عفو قرار بگیرند، در طول تعطیلات

ص: 233

نوروز چنین عفوی اعلام نشد. ظاهراً پیشنهاد عفو مورد اعتراض چندین محفل سیاسی قرار گرفته است. با وجود این، خمینی اجازه ملاقات 250 زندانی را با خانواده هایشان صادر کرد (چنانکه مطلع شده ایم هر زندانی اجازه داشت فقط با یکی از اعضای خانواده اش آن هم فقط به مدت 5 دقیقه ملاقات کند.) کارمند سیاسی مترینکو در تعطیلات آخر هفته از مقابل زندان قصر عبور کرد و می گوید که منظره آنجا هیچ تغییری نسبت به گذشته نکرده است. هنوز زنان و کودکان زیادی مقابل در زندان منتظرند تا به داخل زندان بروند و شوهر، پدر، برادر و غیره را ملاقات کنند. تنها فرقی که وجود داشت این بود که مردم لباس های بهتری پوشیده بودند.

10- سازمان آزادیبخش فلسطین همچنان فعال است. یک هیات فلسطینی به همراه تعدادی از اعضای کمیته مرکزی انقلاب روز 22 مارس از مشهد دیدار کرد. در ارتباط با همین دیدار اعلام شد که سازمان آزادیبخش فلسطین نیروهای موسوم به سپاه پاسداران انقلاب را که یک نیروی شبه نظامی است، آموزش خواهد داد. سپاه پاسداران تحت نظر ابراهیم یزدی، معاون رئیس جمهور، در حال شکل گیری است.

11- در بعد از ظهر روز 25 مارس، گروه کوچکی از تظاهرکنندگان در اعتراض به امضای پیمان صلح بین مصر و اسرائیل از میدان آزادی (شهیاد سابق) به سمت سفارت مصر راهپیمایی کردند. خمینی این پیمان را «خیانت به اسلام» توصیف کرده است که مسلماً به خشم مردم دامن خواهد زد. گوش بزنگ خواهیم ماند. سولیوان

آنها بگذارد.

3- این احساس در بین کارمندان وجود دارد که آنهایی که به اروپا پناه برده اند از مزایای بیشتری نسبت به آنهایی که در آمریکا مستقر شده اند، بهره مند هستند. کارمندانی که در اروپا ماندند به مدت یک ماه یا بیشتر از مرخصی اداری یا TDY استفاده کردند، ولی آنهایی که به آمریکا رفتند مجبور بودند از مرخصی های سالیانه شان استفاده کنند. فوق العاده مأموریتی که به کارمندان مستقر در اروپا تعلق می گیرد بسیار بیشتر است، و آنها از امکانات بیشتری برای دیدار با خانواده هایشان نیز برخوردارند. اکثر خانواده هایی که آمریکا را برگزیدند بیشتر به تحصیل فرزندانشان فکر می کردند، ولی از لحاظ مالی امتیازات زیادی را از دست دادند، و فقط در محدوده واشنگتن دی.سی. دستور دریافت می کنند ولی آنهایی که در اروپا مستقر شده اند معمولاً اصالتی غیرآمریکایی دارند و با خانواده هایشان آنجا زندگی می کنند، بنابراین از لحاظ مالی نیز به نفع آنها تمام می شود.

4- هر تلاشی که با هدف تسریع در تفکیک نامه ها در سیستم پُست صورت بگیرد نیز می تواند به بهبود روحیه کارمندان کمک کند. بسیاری از بسته های متعلق به کارمندان گم شده، خیلی از آنها منتظر چک های خود بوده اند، و هنوز نمی دانند آیا چکی که در روز پیش از قوع اتفاقات پست شده بود، به مقصد رسیده است یا خیر. البته می دانیم که کار ساده ای نیست، ولی به هر حال اگر بدانیم که هنوز چیزی از اعتبارمان باقی مانده است، خوشحال می شویم.

5- در زیر شرح کوتاهی در مورد شرایط زندگی در سفارت برایتان می فرستم. شاید بخشی از این اطلاعات قبلاً در تلگرام های ارسالی ذکر شده، و بخشی از آن نیز تازه باشد. به خاطر مسایل امنیتی و همچنین به دلیل اینکه تعداد کارمندان باقی مانده به قدری نیست که از سر گیری کار سرویس های سفارت را توجیه کند، اکثر پرسنل را به یک یا دو ساختمان واقع در پشت سفارت انتقال داده ایم. هنوز دو گروه مستقل از شبه نظامیان (سابق) و تعداد زیادی از پرسنل نیروی هوایی محافظت از ساختمان سفارت را بر عهده دارند. البته این سه گروه همیشه با یکدیگر کنار نمی آیند، هر چند هم اکنون تنش بین آنها خیلی کمتر از روزهای بعد از حمله به سفارت است. دسترسی به ساختمان سفارت برای آنهایی که مایل به ورود به سفارت هستند یک مشکل جدی است و تا بحال چندین بار اتفاق افتاده است که محافظان سفارت محتویات کیف کارمندان را بازرسی کرده اند.

6- حضور این محافظان هیچ کمکی به کارمندانی که در سفارت مشغول به کار هستند، نمی کند، حال می خواهد این کارمندان آمریکایی باشند یا بیگانه و با توجه به گسترش احساسات ضدآمریکایی، باعث می شود که طرف های ایرانی تماس ما حتی دیگر تمایلی به نزدیک شدن به سفارت نداشته باشند.

7- تلاش مدیران سفارت برای بهبود کیفیت محافظان بسیار نتیجه بخش بوده است. حالا متوسط سن پرسنل نیروی هوایی در مقایسه با قبل که 18 سال بود، چیزی نزدیک به 20 تا 25

ص: 235

سال است. ظاهر آنها قابل قبول تر شده و مسئولیت پذیری بیشتری نسبت به گروه قبلی از خود نشان می دهند. با وجود این، محافظان سفارت از ما پتو، بخاری برای پُست های نگهبانی شان، اجاق برای درست کردن چای، فرش و ماشین لباس شویی برای شستن یونیفورم هایشان خواسته اند. البته رد خواسته آنها بسیار مشکل است، زیرا اینها را کسی از ما می خواهد که یک تفنگ ژ-3 روی دوشش انداخته است، هر چند هر وقت یکی از خواسته هایشان را بر آورده می کنیم، فردا توقعشان بیشتر می شود.

8- تیراندازی های شبانه در محوطه سفارت دیگر امری عادی است، هر چند محافظان سفارت اکثر این تیراندازی ها را برای آن انجام می دهند که خوابشان نبرد و یا اینکه مطمئن شوند که تفنگ هایشان هنوز کار می کند. در روز 21 مارس تیراندازی محافظان سفارت تمام کارمندان را سراسیمه کرد، البته این بار تیراندازی استثنائاً به خاطر شروع سال نوی ایرانی بود. هر چند اکثر این تیراندازی ها شخصاً تهدیدی برای کسی نیست، ولی اعصاب انسان را به هم می ریزد، البته اگر از بی خوابی ناشی از آزمایش تفنگ ها آن هم درست زیر پنجره ی اتاق تان در ساعت 3 صبح بگذرید.

9- از تعاونی سفارت تا بحال سه بار سرقت شده است. SY می گوید که این سرقت ها کار خودی هاست. احتمالاً محافظان سفارت که به آنها گفته بودیم نباید در بخش کنسولی بخوابند، از حرف ما ناراحت شده و چند روز پیش درب بخش کنسولی را که موقتاً به اتاق قبلی تفنگداران انتقال یافته، باز کرده و داخل آن شده بودند. سیم تلفن های قطع شده و خسارات جزئی دیگری نیز به آنجا وارد شده بود.

10- با وجود این، چون احتمال حمله مجدد به سفارت بسیار زیاد است، گمان می کنیم که حضور یک نیروی محافظ محلی در سفارت ضروری باشد. سازمان آزادیبخش فلسطین دارد نفوذ زیادی در ایران پیدا می کند و مخالفت آن با پیمان صلح مصر و اسرائیل کاملاً آشکار است. در همین ارتباط، چندی پیش تظاهراتی عظیم، ولی خوشبختانه صلح آمیز، در مقابل سفارت انجام شد.

11- هنوز بقایای گاز اشک آور در ساختمان کنسولی انسان را آزار می دهد، ولی اکثر پنجره ها را عوض کرده و دفاتر را رنگ زده ایم، و اکثر اوقات شرایط کاری قابل تحمل است.

12- امکانات تفریحی عملاً صفر است. درخواست کرده ایم تعدادی از فیلم هایی را که ارتش آمریکا بین پرسنل توزیع می کند به دستمان برسانند، ولی هنوز چیزی دریافت نکرده ایم. البته بعضی رستوران ها باز هستند ولی باید ساعت 10:00 شب در سفارت باشیم زیرا از آن ساعت به بعد گشتی های غیرنظامی به خیابان ها می ریزند و به سوی خودروهایی که رانندگانشان احتمالاً فریاد ایست آنها را نشنیده و به راه خود ادامه داده اند، تیراندازی می کنند. در ماه اخیر هیچ یک از کارمندان آمریکایی جرأت خارج شدن از تهران را به خود نداده است، ولی گزارش روزنامه ها نشان می دهد که وضعیت امنیتی در شهرستان ها نیز بسیار متزلزل است.

ص: 236

غرب ایران، به ویژه کردستان، صحنه درگیری های مداوم است. اخباری از راهزنی در اتوبانها به دستمان رسیده است، و احتمالاً به خاطر وضعیت افغانستان بخش شمال شرقی ایران نیز باید پرتنش باشد. اگر ناآرامی های کردستان به مناطق قبیله نشین دیگر نیز سرایت کند، سفر زمینی در این کشور غیرممکن خواهد شد.

13- اکثر ما هر روز بین 300 تا 600 یارد راه می رویم تا از خانه به سفارت بیاییم و خدا را شکر می کنیم که به قدر کافی کار هست که شش روز هفته سرمان را گرم کند چون واقعاً اینجا هیچ کار دیگری نیست که بتوانیم انجام دهیم.

14- از سوی دیگر، وضعیت امنیتی تهران در ساعات روز عادی شده است. ترافیک واقعاً وحشتناک و گاهی اوقات حتی بدتر از روزهای قبل از انقلاب است (به این معنی که هیچ خودرویی از جایش تکان نمی خورد). اخبار سرقت از منازل کمتر شده است.

15- کاهش شدید پرسنل ایرانی هیأت مستشاری و آژانس های دیگر فشار شدیدی بر روی آنهایی که باید پاسخ شکایت های پرسنل مزبور را بدهند وارد می کند. جلساتی برای رسیدگی به شکایات پرسنل بازخرید شده ایرانی برگزار شد، ولی آنها خواسته های بسیار نامعقولی دارند (خواسته های آنها را در گزارش جداگانه برایتان ارسال کرده ایم). از آنجایی که اکثر خواسته هایشان برآورده نخواهد شد، باید انتظار افزایش سطح خصومت ها را داشت.

16- انتقال اسباب و اثاثیه به خارج از ایران امر بسیار دشواری است. بازرسان غالباً خواستار بازرسی کامیون ها هستند، که تازه این امر بعد از روزها مذاکره برای اخذ مجوز انتقال اسباب و اثاثیه صورت می گیرد. از آنجایی که دولت مرکزی هنوز کنترل کامل اوضاع را در دست ندارد، هیچ مقام واحدی نیست که بتوانیم چنین مشکلاتی را از طریق آنها حل کنیم.

17- بخش کنسولی دارد خدمات مهاجرتی و صدور ویزا را در سطح بسیار محدودی انجام می دهد. صدور ویزا عملاً متوقف شده و احتمالاً در آینده نزدیک باید آن را از سر بگیریم. در دو مورد با زور اسلحه ما را مجبور کردند که ویزا صادر کنیم. قضاوت تحت چنین شرایطی بسیار دشوار است به ویژه با توجه به این حقیقت که اکثر ایرانی ها احتمالاً درباره مهاجرت به آمریکا راستش را نمی گویند. علاوه بر این، چون انتقال ارز لازم برای تأمین هزینه های تحصیل دانشجویان در آمریکا فعلاً بسیار مشکل است، متقاضیان احتمالی شرایط اخذ ویزای دانشجویی را نخواهند داشت.

18- فعالیت در بخش سیاسی و اقتصادی- بازرگانی تقریباً به همان اندازه است، و تنها مانع موجود عدم تمایل مقامات ایرانی به ملاقات با آمریکایی ها و یا ارائه اطلاعات است. یک مشکل دیگر هم پیدا کردن شخص با اطلاع و ذیصلاحی است که بتواند به سئوالات ما پاسخ بدهد و یا خدماتی در اختیارمان بگذارد.

19- حتی با فرض اینکه وضعیت از آن چیزی که هست وخیم تر نشود، احساس می کنیم که صلاح نیست خانواده ی کارمندان سفارت تا حداقل شش ماه دیگر به ایران برگردند. پیمان

ص: 237

صلح خاورمیانه، رفراندوم، انتخابات آتی مجلس مؤسسان و تهیه پیش نویس قانون اساسی همگی رویدادهایی است که می تواند موجب برانگیختن وقایع خشونت بار شود. نباید فراموش کرد که ایران هنوز ارتش قدرتمندی ندارد که بتواند از آن برای فرونشاندن خشونت ها استفاده کند. البته گمان می کنیم شاید در آینده نزدیک بتوان مجوز سفر بعضی از همسران کارمندان را به ایران صادر کرد، به ویژه اگر مهارت های مفیدی داشته و مایل به کار در سفارت باشند. در اینجا شدیداً به منشی و یا حتی کارمند بخش آرشیو که مهارت کار با اسناد طبقه بندی شده را داشته باشد، نیاز داریم و احتمالاً اگر بتوانید یک پانچیست برای تهیه پیش نویس مکاتبات در بخش پرسنلی و کنسولی (ویزای مهاجرت) بفرستید، بسیار سپاسگزار خواهیم بود. اگر قرار است بستگان کارمندان سفارت به ایران سفر کنند باید در سلامت کامل باشند (زیرا امکانات پزشکی ما کاهش یافته است) و اسباب و اثاثیه زیادی با خود نیاورند.

20- انجمن خدمات خارجی آمریکا در تهران از وزارت امورخارجه تقاضا دارد که وقت کافی برای توجه به مشکلات و نگرانی هایی که از بابت تخلیه آمریکایی ها از ایران ایجاد شده است، مبذول کند. البته مستحضر هستیم که در برخی موارد محدودیت های آیین نامه ای وجود دارد، ولی پیشنهاد می کنیم که این آیین نامه ها اصلاح شود تا آنهایی که در آینده از ایران تخلیه می شوند شرایط برابر با دیگران داشته باشند. با احترام سولیوان

صبح تعطیل بودند. صدای تیراندازی های پراکنده ای در طول شب در نزدیکی دفتر وابسته نظامی شنیده می شد. روز گذشته تهران به جز در خیابان های اصلی مرکز شهر، ترافیک سبکی داشت. روز گذشته تظاهر کنندگان (که تعداد آنها در بعد ظهر به چند هزار نفر می رسید) در مقابل سفارت مصر تجمع کردند. بی.جی. شمی، وابسته نظامی مصر، امروز 26 مارس اظهار داشت که دانشجویان امروز صبح به داخل سفارت مصر نفوذ کردند. دانشجویان، امروز صبح با سفارت مصر تماس گرفته و به مقامات سفارت گفته بودند که قصد دارند در اعتراض به امضای پیمان صلح نزدیک به 24 ساعت در سفارتخانه تحصن کنند. بی.جی. شمی گفت که تعدادی از تظاهرکنندگان از دانشجویان عرب زبان بودند، و افزود که فکر نمی کند هیچ مشکل عمده ای در سفارت و یا دفتر او ایجاد شده باشد. در حدود ساعت 19:00 روز 25 مارس تعدادی تظاهرکننده (که تقریباً چند صد نفر بودند) بدون خشونت از ضلع شرقی سفارت در خیابان روزولت عبور کردند و به سمت تخت جمشید رفتند. آنها شعارهای ضد کارتر می دادند. امروز صبح در حدود ساعت 10:00 نزدیک به 200 ایرانی مقابل درب اصلی سفارت تجمع کردند. اکثر آنها کارکنان سابق مرکز مستشاران نظامی آمریکا بودند که به عدم پرداخت حق سنوات خود اعتراض داشتند و گروه دیگر که تقریباً 30 تا 40 نفر می شدند، دانشجویانی بودند که قرار بود در آمریکا تحصیل کنند و درخواست ویزا داشتند. کارکنان سابق مرکز مستشاران نظامی به تدریج متفرق شدند ولی دانشجویان تصمیم گرفتند در مقابل درب تحصن کنند و موقتاً تردد خودروها را دچار مشکل کردند. احتمالاً تا چند هفته دیگر که بخش صدور ویزای دانشجویی تعمیر شود و کارکنان در آن مستقر شوند، این وضعیت ادامه خواهد داشت. روزنامه های اصلی فارسی زبان روز سه شنبه 27 مارس کار خود را شروع خواهند کرد.

ب- وضعیت فرودگاه مهرآباد: طبق مشاهدات وابسته نظامی، فعالیت بخش غیرنظامی فرودگاه تقریباً عادی است. امنیت فرودگاه هم اینک تقریباً به طور کامل در دست پلیس غیرنظامی است که یونیفورم های آبی به تن دارند. در ترمینال اصلی تعدادی پلیس با یونیفورم نظامی دیده می شوند. وابسته نظامی با نشان دادن کارت شناسایی دیپلماتیک خود بدون محدودیت توانست در ترمینال اصلی تردد کند. کارمندان ترمینال برخوردی دوستانه داشتند و با وابسته نظامی گرم می گرفتند، به ویژه آنهایی که ویزای آمریکا می خواستند. تعداد مسافران اروپایی که با لوفت هانزا و بریتیش ایرویز به فرودگاه می آمدند مثل گذشته زیاد نبود، ولی تعدادی از خانواده های اروپایی (زن و کودک) داشتند به تهران بازمی گشتند. یک کارمند بخش گمرکات - مهاجرت به وابسته نظامی گفت که زنان و دانشجویان ایرانی می توانند از کشور خارج شوند، ولی مردان ایرانی هنوز اجازه خروج از کشور را ندارند. به عقیده او تا چهارم یا پنجم آوریل مردان ایرانی هم می توانند از ایران خارج شوند. مأموران گمرک بازرسی عادی چمدان ها را شروع کرده بودند. هیچ مشکلی برای ورود مجدد سی. دبلیو او بارتکو، (مأمور دفتر وابسته نظامی آمریکا) به ایران پیش نیامد.

ص: 239

ج- بازرگان در تبریز: روز گذشته بازرگان نطقی طولانی در تبریز ایراد کرد. بخش سیاسی سفارت محتوای سخنرانی را گزارش خواهد داد.

د- وضعیت دوشان تپه: وابسته نیروی هوایی آمریکا و نماینده شرکت بیچکرافت امروز صبح به پایگاه هوایی دوشان تپه رفتند تا جک، ابزار و تجهیزات موردنیاز برای تعویض لاستیک های هواپیمای12C- متعلق به دفتر وابسته نظامی در مهرآباد را تحویل بگیرند. مأموران کمیته آنها را همراهی کردند و اجازه دادند تجهیزات و چند کیسه نامه را که در انبار مانده بود با خود بیاورند. از نماینده بیچکرافت استقبال گرمی شد و ایرانی ها به او گفتند که احتمالاً موتور سه هواپیمای 126C- به روغنکاری نیاز دارد. وابسته نیروی هوایی یک گروه 30 نفره از نیروی هوایی ایران را دید که با لباس غیرنظامی آنجا نشسته بودند و یک گروهبان نیروی هوایی برایشان سخنرانی می کرد. وابسته نظامی شنید که گروهبان مزبور می گوید: «مصر باید با اسرائیل بجنگد، نه اینکه پیمان صلح امضا کند.» هر چند پرسنل زیادی در پایگاه هوایی بودند ولی هیچ کار مثبتی در آن انجام نشده بود. بسیاری از پرسنل بی هدف در پایگاه قدم می زدند. یک سرگرد نیروی هوایی سعی کرد از خروج تجهیزات از پایگاه جلوگیری کند، ولی سروان نیروی هوایی که عضو کمیته بود به او توضیح داد که تجهیزات برای چه کاری و به کجا برده می شود. هیچ مشکل دیگر پیش نیامد.

قفل های موقتی در تمامی طبقات نصب کرده ایم که به ما اجازه می دهد دسترسی به بخش های مختلف را کنترل کنیم و طبقه دوم را مسدود کرده ایم. سیبی میتی سه دوربین مداربسته نصب کرده و تا به حال کسی به طرف این دوربین ها شلیک نکرده است. گیت حفاظت در ورودی به طور اضطراری از فرانکفورت برایمان ارسال شده است که بدین وسیله از مساعدتRTC در این ارتباط تشکر می کنیم. تعدادی جلیقه ضد گلوله نیز به دستمان رسیده است که اطمینان بیشتری به تفنگداران دریایی بخشیده است.

4- امنیت روال کار: افسر امنیتی منطقه ای دو طرح دفاعی جداگانه برای سفارت نوشته است که طبق آنها کارکنان می توانند ساختمان را تخلیه کنند و به زیرزمین انبار بروند. کارکنانی که باید در ساختمان کنسولگری باشند و تفنگداران دریایی نیز طرح مکتوبی برای عقب نشینی به انبار دارند. هر چند طرح های فوق شاید فایده چندانی نداشته باشد، ولی در صورت بروز یک حمله دیگر شانس بیشتری برای زنده ماندن به ما می دهد. همه کارکنان و تفنگداران دریایی در مورد این طرح ها توجیه شده اند.

5- امنیت پرسنل: در حال حاضر هنوز نمی دانیم که آیا قرار است شخص دیگری جایگزین سیبی میتی بشود یا خیر. سیبی میتی در اینجا بسیار مفید بوده است و تعویض او باید بموقع انجام شود. افسر امنیتی منطقه ای، هالند قرار است روز 26 مارس به اینجا بیاید و RSO تامس روز 27 مارس ایران را ترک می کند.

6- محافظان تفنگدار آمریکایی: در حال حاضر با توجه به نیروهای جایگزینی که بموقع از طرف شرکت A به سفارت اعزام می شوند، تقریباً تفنگداران مان به اندازه کافی (13) هستند. معلوم است که شرکت A بهترین افراد خود را برایمان فرستاده است، و آنها محافظان ایرانی را با پختگی و رفتار شان تحت تأثیر قرار داده اند. طرح انتقال تفنگداران دریایی به «انبار» ممکن نیست زیرا هوای این محوطه که قبلاً محل تجهیزات ارتباطی حساس بود خفه و بدون پنجره است. کار تعمیر چهار آپارتمان را در خیابان بیژن در پشت سفارت برای اسکان تفنگداران آغاز کرده ایم. سولیوان

داشت- رعایت انصاف در مورد شاه. اگر چه بازرگان شیوه های استبدادی او را موجه ندانست، ولی گفت تا جایی که می داند انگیزه شاه قصد و نیت خیر بوده است. بازرگان به مخاطبانش گفت: «او واقعاً می خواست که ملت ایران به یک قدرت جهانی تبدیل شود و تمدنی بزرگ داشته باشد.» او همچنین افزود که ایرانی های بسیاری این رویای ناممکن را پذیرفته بودند و در کنار شاه برای تحقق آن گام بر می داشتند. قبول منفعلانه حق شاه برای رهبری مردم به همان اندازه مهم بود که اعتقاد شاه به حق ادامه حکومت استبدادی در ایران.

4- بازرگان هشدار داد: «اگر دولت انقلابی نیز همان راه را ادامه دهد، به ملت و انقلاب خیانت کرده است. ملتی که همه چیزش را گدایی می کند و همه چیزش را از دولت می خواهد، ناتوانی و بیچارگی اش را ثابت می کند، که به معنای اسارت و پذیرش فقر و فلاکت است، حال می خواهد تقصیر را به گردن دولت بیندازد، یا همسایگان و یا بیگانگان.» ... توانایی آنها برای رها شدن از عادت سلطه پذیری که در طول 2500 سال حکومت استبدادی و جابرانه شکل گرفته است، و اتکا به نفس بی سابقه ای که «منشاء و ضامن پیروزی و جاودانگی است.» باید شخصیت و صداقت بازرگان و درک صحیح او را از این مسئله که انقلاب روحی مردم ایران برای موفقیت واقعی انقلاب سیاسی امری ضروری است، واقعاً ستود. ولی باید دید که آیا مردم ایران می توانند واقعاً عادت های پیشین خود را به همان آسانی که بازرگان ظاهراً معتقد است، کنار بگذارند.

5- کردستان همچنان آرام است. ما شایعاتی شنیده ایم مبنی بر اینکه رهبران سرشناس بلوچ با کردها تماس گرفته اند. هنوز معلوم نیست که آیا این تماس ها بیانگر یک ائتلاف احتمالی بین این دو جامعه مهم سنی ایران است یا خیر. در منطقه ترکمن صحرای استان گرگان، چند روز پیش جت های جنگنده نیروی هوایی برای نشان دادن قدرت بر فراز شهرها به پرواز درآمدند. ولی احتمالاً شکستن شیشه پنجره ها به خاطر صدای مهیب جت های جنگنده بیشتر مردم را خشمگین کرده است تا اینکه ترسانده باشد.

6- روز 25 مارس، سفارت مصر صحنه چندین تظاهرات جداگانه در اعتراض به پیمان صلح مصر و اسرائیل بود. بزرگترین تظاهرات بعد از ظهر روز گذشته برگزار شد (که شاید چندین هزار نفر در آن شرکت داشتند). تظاهرکنندگان به هنگام رفتن به سوی سفارت مصر از مقابل کانون ایران و آمریکا و به هنگام بازگشت از مقابل سفارت آمریکا عبور کردند. در هیچ یک از این محل ها اتفاقی نیفتاد ولی شعارهای ضد کارتر شنیده شد. سفارت مصر امروز، 26 مارس، تعطیل بود، ولی اطلاع یافته ایم که عده ای که تعدادشان مشخص نیست ساختمان سفارت را اشغال کرده و هنوز در آنجا تحصن کرده اند. آنها دانشجویان عرب از ملیت های مختلف هستند. همسر سفیر مصر (که در محل اقامت محفوظ است) به رایزن سیاسی گفت که هیچیک از اتباع مصر در میان این دانشجویان نیستند. برخی از آنها قمه به همراه دارند ولی هیچ رویداد خشونت باری رخ نداده است. تعدادی از کارکنان مصری در ساختمان کنسولی

ص: 242

هستند که عملاً گروگان گرفته شده اند- هر چند که هیچ دیپلماتی بین آنها نیست. دولت ایران قول داده است که تحصن کنندگان را «به زودی» از سفارت خارج کند، ولی هنوز که ساعت 16:00 به وقت محلی است، هیچ کاری صورت نگرفته است.

7- درست قبل از ظهر عده ای در مقابل درب اصلی سفارت تجمع کردند، که ما را نگران کرد. ولی آنها فقط خواهان از سرگیری روند صدور ویزا بودند. به هنگام تهیه این گزارش اطلاع یافتیم که تظاهرکنندگان با اتوبوس به سوی سفارت آمریکا می آیند. اگر گزارش دیگری ندادیم، خبر بدی برایتان نداشته ایم. سولیوان

- مذاکرات دو جانبه صلح به معنای تسلط صهیونیست ها بر بیت المقدس و به تبع آن مسجد الاقصی است.

- امپریالیسم آمریکا با همکاری مصر به منطقه وارد می شود و کشورهای مسلمان باید از سادات برای مهار نیروهای صهیونیست و امپریالیست استفاده کنند.

- موافقت نامه صلح بین اسرائیل و مصر یک موافقت نامه دو جانبه است که موجب تفرقه در جهان عرب می شود. وحدت برادران مسلمان در دفع تهدید صهیونیسم بسیار مهم است و متاسفانه سادات بقیه جهان عرب را نادیده گرفته است.

- سادات حقوق فلسطینی ها را نادیده گرفته است و به همین دلیل تمام کشورهای عرب باید با مصر قطع رابطه کنند.

طبق گزارش روزنامه ها، شبه نظامیانی که خارج از ساختمان سفارت بودند هیچ تلاشی برای بیرون راندن اشغالگران نکردند. رادیو تهران گزارش می دهد که دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین هر گونه مسئولیتی را در قبال اشغال سفارت مصر از خود سلب کرده است، اگر چه مطبوعات گزارش می دهند که راهپیمایی 10 هزار نفری قبل از اشغال سفارت با حمایت سازمان آزادیبخش فلسطین صورت گرفت. تظاهرکنندگان همانگونه که به مقامات وزارت امور خارجه ایران قول داده بودند، در ساعت 8:00 صبح امروز سفارتخانه را ترک کردند. سفیر مصر به ما خبر داده است که در جریان اشغال سفارت هیچکس مجروح نشده است.

5- روزنامه ها گزارش می دهند که گروههای ظاهراً بسیار فعال کمیته های انقلاب در طول تعطیلات نوروزی بیش از 90 تاجر و مقام سابق رژیم را دستگیر کرده اند. یک خارجی به نام فرانکونه وینچنزو، عضو حزب رادیکال ایتالیا، نیز در بین دستگیر شدگان است. وینچنزو که مدعی است برای دفاع از حقوق همجنس بازان ایرانی به ایران سفر کرده است، به هنگام مصاحبه با خبرنگاران در مقابل زندان قصر دستگیر شد.

6- وزارت امور خارجه ایران 241 کارمند، از جمله 36 سفیر و 14 کنسول خود را اخراج کرده است. یک سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که این وزارت به پاکسازی پرسنل ادامه خواهد داد. کارمندان سفارت قبلاً شنیده بودند که تمام کارمندان زن وزارت امور خارجه که در تظاهرات «حمایت از حقوق زنان» شرکت کرده اند، اخراج خواهند شد، و احتمال دارد این اخراج ها در همین ارتباط انجام شده باشد. دانشگاه تهران نیز در شب نوروز به خدمت 20 استاد دانشگاه خاتمه داد، و مدعی شد که آنها «در فعالیت های رژیم سابق مشارکت داشتند.» طبق گزارش تهران ژورنال، این استادان دانشگاه بدون دریافت ابلاغ خاتمه خدمت و پاداش سنوات خدمت گذشته شان اخراج شدند.

7- حزب جمهوریخواه فدرالیست موجودیت خود را اعلام کرده است. این حزب در اولین مانیفست خود خواستار تحریم رفراندوم 30 مارس شده است. این حزب مدعی حمایت از نظام جمهوری فدرال متشکل از دولت های ملی خودمختار است.

ص: 244

8- دولت ایران شرایط جدید و پیچیده تری برای مقاضیان خروج از کشور اعلام کرده است، بدین ترتیب که تقاضای صدور گذرنامه و جواز خروج پس از برگزاری رفراندوم بررسی خواهد شد و مراحل آن پنج روز طول خواهد کشید. بررسی های قبلی فقط 48 ساعت طول می کشید. به خاطر تقاضای بیش از حد مردم برای صدور گذرنامه، اداره گذرنامه به محل دایمی نمایشگاه بین المللی منتقل شده است.

9- روزنامه ها خبر می دهند که خمینی، علی نصیر سعید ابقتی، رهبر شیعیان هند را که در روز 14 مارس به همراه هیأت حُسن نیت به قم سفر کرده بود، به حضور نپذیرفت. خمینی او را رهبر شیعیان هند نمی شناسد. در گزارش های دیگری که درباره ملاقات های خمینی در تهران جریان دارد، گفته می شود حمله لفظی خمینی به پیمان صلح مصر و اسرائیل نتیجه تحریکات سفیر شوروی بوده است. طبق گزارش ها، سفیر وینوگرادوف در طول تعطیلات نوروز دوبار در قم به دیدن خمینی رفته است، که دومین بار یک روز قبل از صدور بیانیه خمینی بود. (توضیح: این گزارش را رد نمی کنیم، ولی روابط خوب خمینی با سازمان آزادیبخش فلسطین نیاز به توضیح ندارد.) سولیوان

عمده ترین دلیل فنی را ناتوانی در تهیه مواد چاپ و موادخام ضروری دیگر ذکر کرده اند.

نظریات تهیه کننده گزارش: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): چندین ماه است که جامعه جهانی از پوشش خبری انقلاب توسط رادیو و تلویزیون چند زبانه محروم شده است- تنها اطلاع ما از «اخبار» از طریق روزنامه های صبح بوده است. بعد از انقلاب: روزنامه ها وقایع روز گذشته را خیلی عینی به همراه اطلاعات مفید گزارش داده اند. با خاتمه انتشار این روزنامه ها، حلقه ارتباطی ما با روند تحولات روزانه جمهوری اسلامی قطع خواهد شد. دفتر وابسته نظامی از یک مترجم خواهد خواست گزیده ای از اخبار روزنامه های فارسی زبان را برایمان ترجمه کند، ولی اینکار مسلماً نمی تواند جای خواندن اخبار و تفسیرهای خودمان را از وقایع بگیرد. معلوم نیست که دلایل مطرح شده (اقتصادی و فنی) واقعاً حقیقت داشته باشد. اگر این روزنامه ها به دلایل سیاسی بسته شده باشند، شاید دیگر منتشر نشوند.

ب- (بدون طبقه بندی) مشکل کردها: ابراهیم یونسی، که یک کرد است، به سمت استاندار کردستان منصوب شده است. اولین بار در تاریخ است که یک کرد استاندار کردستان می شود. طبق گزارش روزنامه ها، دولت موقت ایران طرحی هفت ماده ای برای اعطای خودگردانی محدود به کردستان تهیه کرده است. رهبران کرد پس از 4 روز مذاکره با آیت الله طالقانی و حاج سید جوادی، وزیر کشور، با این طرح موافقت کردند. این طرح به کردها اجازه می دهد تا در تدوین قانون اساسی جدید کشور و تصمیم گیری های دولت شرکت کنند، به آنها آزادی فرهنگی از جمله استفاده از زبان کردی در کنار زبان فارسی در مدارس، حق پوشیدن لباس کردی، و آزادی گرداندن امور خود را می دهد، و در آن پیش بینی شده است که منابع کردستان صرف توسعه خود استان شود. علاوه بر این، دولت در این موافقت نامه قول داده است که گام های محکمی برای توسعه این استان برخواهد داشت.

نظریه (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): دیگر اقلیت های فعال ایران در بلوچستان، آذربایجان، و خوزستان اعطای این «خودگرانی محدود» را دقیقاً زیر نظر خواهند داشت. اگر برای انتخاب یک شورای اجرایی در کردستان انتخابات عمومی برگزار شود، مطمئن هستیم که اقلیت های دیگر نیز خیلی زود خواستار خودگردانی از دولت خواهند شد. اگر درخواست مسالمت آمیز به نتیجه ای نرسد، شاید اقلیت های دیگر تنها راه را مبارزه مسلحانه بدانند.

ج- رفراندوم: دولت قصد دارد همان رفراندوم آری یا نه را در روز 30 مارس برگزار کند. خمینی شرکت در رفراندوم را یک وظیفه ملی خوانده است. سن قانونی رأی دهندگان که ابتدا 18 سال بود، سپس به 16 سال تغییر کرد و بعد از آن دوباره 18 سال اعلام شد، بار دیگر به 16 سال کاهش یافته است تا حداکثر مشارکت جوانان کشور در رفراندوم تضمین شود. در عین حال، برخی گروهها و افراد همچنان به نحوه برگزاری رفراندوم اعتراض دارند.

(1) بختیار، نخست وزیر سابق ایران، در یکی از برنامه های شبکه بی.بی.سی. گفت که به نظام جمهوری اسلامی رأی نمی دهد.

ص: 246

(2) یک حزب جدیدالتأسیس به نام حزب جمهوریخواه فدرالیست از ایرانی ها خواسته است تا رفراندوم را تحریم کنند.

(3) روزنامه نگار سرشناس، فریبرز عطاپور، از دولت بازرگان خواسته است که استعفا بدهد. طبق گزارش روزنامه ها، گفته است: «برای اعاده نظم در کشور، دولت بازرگان باید جای خود را به جبهه متحدی متشکل از فداییان مارکسیست، مجاهدین اسلامی و دموکرات ها بدهد.» د- خروج ایرانی ها از کشور: مشکل مکرر گذرنامه و ویزا برای ایرانی هایی که می خواهند از کشور خارج شوند، پیچیده تر شده است. رئیس پلیس کشور، نصرالدین مجللی، گفته است مسافرانی که قصد خروج از کشور را دارند باید بعد از برگزاری رفراندوم اقدام کنند.

ه- اخراج پرسنل وزارت امور خارجه: روزنامه ها بیانیه ای از وزارت امور خارجه منتشر کرده اند که طبق آن 36 سفیر و 14 سر کنسول در روز 26 مارس از کار برکنار شده اند. یک سخنگوی وزارت امور خارجه تأکید کرد که پاکسازی عناصر نامطلوب ادامه خواهد داشت.

و- (بدون طبقه بندی) کشته شدن شبه نظامیان: گزارش روزنامه ها حاکی از آن است که در طول یک ماه گذشته 70 شبه نظامی در حین انجام وظیفه به قتل رسیده اند. برخی از این موارد در نتیجه شلیک تصادفی تفنگ آنها بوده است.

نظریات: در سفارت نیز هر روز شاهد شلیک تصادفی تفنگ ها هستیم، ولی تا به حال فقط یک مجروح داشته ایم.

ز- (بدون طبقه بندی) امنیت سفارت:

(1) در طول شب 26 مارس صدای تیراندازی پراکنده ای در محوطه سفارت شنیده شد که تقریباً از ساعت 20:00 شب آغاز شد و به طور پراکنده تا ساعات اولیه صبح ادامه یافت.

(2) اسلحه کمری وابسته نیروی زمینی از اتاق خوابش در محل اقامت سفیر به سرقت رفت. اسلحه در کشوی تختخواب بود و تصور می شد در محل امنی باشد. محافظان مجاهدی که مسئولیت محافظت از محل اقامت سفیر را دارند مظنون اصلی هستند، زیرا به همه قسمت های خانه دسترسی دارند.

(3) وابسته نیروی زمینی به وابسته نیروی هوایی گفت که اخیراً با گروهی که در محل اقامت سفیر مستقر هستند، مشکل پیدا کرده است. آنها شدیداً ضد یهودند و او را به یهودی بودن متهم کرده اند. وابسته نیروی زمینی هم در پاسخ به این اتهام گفت: «مادر بزرگ ایرلندی من از قبر در می آید و چشم هایتان را در می آورد.» ح- سفارت مصر: دانشجویان عراقی و اردنی که سفارت مصر را در روز 26 مارس اشغال کرده بودند، در ساعت 7:00 روز 27 مارس سفارت را ترک کردند. دانشجویان مسلح نبودند و هیچ صدمه ای به ساختمان و زمین سفارت وارد نشده است. سفیر مصر و مقامات سفارت با دانشجویان تماس تلفنی داشتند. تمام مراحل کاملاً مسالمت آمیز بود.

ط- سرلشگر ناصر فربد، رئیس جدید ستاد ارتش ایران. سپهبد قرنی استعفا داده است.

ص: 247

جزییات بیشتر بعداً ارسال خواهد شد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): منابع به مقامات سفارت و دفتر وابسته نظامی خبر داده اند که قرار است امروز تظاهراتی در اعتراض به پیمان صلح در مقابل سفارت برگزار شود.

از ساعت 14:00 تا کنون دو خودرو که با بلندگو مردم را به شرکت در رفراندوم دعوت می کرد، از مقابل سفارت عبور کردند. باران سنگین صبح بند آمده است. امیدواریم با فروکش کردن آب جوی ها و سبک تر شدن ترافیک، بعد از ظهر آرامی داشته باشیم.

رأی در سرتاسر کشور مستقر خواهد شد. ایرانی های خارج از کشور می توانند برای رأی دادن به نزدیک ترین دفتر کنسولگری ایران در محل اقامت خود مراجعه کنند. هر کس اعتراضی به رفراندوم دارد می تواند تا یک هفته پس از برگزاری رفراندوم اعتراض خود را به مقامات تسلیم کند. نتیجه رفراندوم 15 روز پس از رأی گیری اعلام خواهد شد.

5- واضح است که دولت قصد دارد علیرغم اختلاف نظرهایی که رفراندوم پیشنهادی موجب شده است، آن را برگزار کند. جبهه ملی [احتمالاً: جبهه دموکراتیک ملی] و فداییان خلق مارکسیست هر دو گفته اند که رفراندوم را تحریم خواهند کرد. هیچیک از این دو گروه طرفداران زیادی ندارند (و شاید به همین دلیل است که به جای آنکه از طرفداران خود بخواهند به نظام دیگری غیر از جمهوری اسلامی رأی بدهند و یا برگه رأی خود را پاره کنند، رفراندوم را تحریم کرده اند)، ولی اعتراض رسای آنها مایه شرمساری دولت بوده است.

6- علاوه بر این، فکر می کنیم که رفراندوم به هیچوجه بدون مشکل برگزار نخواهد شد. دولت برای استقرار صندوق های رأی گیری خود، بخش را مبنا قرار داده است. کل ایران به 350 بخش تقسیم می شود. اگر چه بیش از 2000 صندوق رأی در تهران مستقر خواهد شد، ولی بسیاری از 66000 منطقه مسکونی دیگری که جمعیتی کمتر از 5000 نفر دارد بدون صندوق خواهد ماند. اندازه متوسط هر بخش 3500 کیلومتر مربع است، ولی بسیاری از این بخش ها به قدری وسعت دارند که رسیدن از حاشیه آن به مرکز یک روز کامل وقت می برد. بنابراین، به احتمال بسیار قوی 52 درصد جمعیت ایران که در روستاها زندگی می کنند خیلی دشوارتر از ساکنین شهرها و شهرستانها می توانند در رفراندوم شرکت کنند. نکته طنز اینجاست که اکثر قریب به اتفاق روستائیان در صورت دسترسی به صندوق های رأی احتمالاً به جمهوری اسلامی موردنظر خمینی رأی خواهند داد، ولی اگر تعداد قابل ملاحظه ای از آنها موفق به دادن رأی نشوند، این مسئله مسلماً بهانه به دست کسانی خواهد داد که با رفراندوم مخالف بوده اند.

سولیوان

روز 27 مارس تا ساعت 12:00 روز 28 مارس 1979 پوشش می دهد: شامل بازرسی کمیته از محل اقامت وابسته نیروی هوایی. درگیری در گنبد کاووس. وضعیت فرودگاه مهر آباد و وضعیت تهران.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه – غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

[الف]- (بدون طبقه بندی) بازرسی کمیته از محل اقامت وابسته نیروی: بعد از ظهر روز 27 مارس، 16 مرد مسلح به محل اقامت وابسته نیروی هوایی آمدند. وابسته نیروی هوایی در منزل نبود، ولی یک سرایدار افغان در منزل حضور داشت و مشغول به کار بود. مردان مسلح گفتند که از کمیته ظفر به آنجا آمده اند و شخصی به آنها خبر داده است که شش نفر در منزل این آمریکایی پنهان شده اند. سرایدار افغان این اتهام را رد کرد، ولی مأموران کمیته تقاضای ورود به ساختمان را کردند و سرایدار غیر مسلح به آنها اجازه ورود داد. آنها آپارتمان سروان جانسون را مورد بازرسی قرار دادند و چند قلم از اقلام نظامی را مصادره کردند. مأموران کمیته در مورد محل نگهداری اسلحه و تجهیزات ارتباطی از سرایدار افغان بازجویی کردند- او از محل آنها مطلع بود ولی به آنها گفت که اسلحه و تجهیزاتی در ساختمان نیست. مأموران کمیته تقاضای جستجوی سه آپارتمان دیگر را هم داشتند، ولی سرایدار افغان به آنها گفت که ایرانی ها در آنها ساکنند و کلیدی در اختیار او نیست. آنها تهدید کردند که درب آپارتمان ها را خواهند شکست. سرایدارِ سروان جانسون به آنها گفت که ایرادی ندارد، ولی هیچ چیزی در آن آپارتمان ها نیست. این حرف مأموران کمیته را متقاعد ساخت و آنها هیچ خساراتی به ساختمان وارد نکردند. آنها محل را ترک کردند، ولی گفتند که دوباره برای صحبت با مأمور آمریکایی برمی گردند.

نظریات (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگر چه رفتار مأموران کمیته خیلی مؤدبانه بود، ولی آنها مقرراتی را که دولت موقت در ارتباط با اقدامات کمیته ها وضع کرده است، نقض کردند. آنها هیچ حکمی برای تفتیش خانگی به همراه نداشتند، بجز تفنگ هایشان، و ضمناً چیزهایی را هم مصادره کردند. این نمونه ای از عدم کنترل مرکزی دولت بر کمیته ها و خودمختاری کمیته های محلی بود. هر کمیته هنوز به میل خود عمل می کند.

ب- درگیری در گنبد کاووس (بدون طبقه بندی): روزنامه های فارسی زبان گزارش داده اند که در روز 25 و 26 مارس بین ترکمن ها و نیروهای انقلاب درگیری رخ داده است. طبق گزارش روزنامه ها در روز 25 مارس یک روحانی به همراه سربازان انقلاب قصد دستگیری یک قاچاقچی سیگار را داشتند که تعدادی از عابرین مانع از این اقدام شدند و درگیری سر گرفت. در خلال این درگیری یک دانش آموز کشته و یک نفر دیگر مجروح شد. جسد مقتول به بیمارستان شیر و خورشید انتقال یافت. در روز 26 مارس جمعیتی تقریباً 7 تا 8 هزار نفری به سمت بیمارستان راهپیمایی کردند و جسد را تحویل گرفتند و سپس مراسم تشییع و تدفین

ص: 250

بدون خشونت انجام شد. کمیته مرکزی ترکمن صحرا از مردم خواست پس از مراسم تدفین اجتماع کنند. نزدیک به 10 تا 15 هزار نفر حاضر شدند که قرار بود نظر خود را درباره رفراندوم ابراز کنند و به کشتار یک هفته پیش در شهر کردنشین سنندج اعتراض نمایند. در جریان تجمع، تیراندازی بین نیروهای انقلاب و ترکمن ها شروع شد. جمعیت سعی داشت کلانتری پلیس و سربازخانه شهر را اشغال کند که عقب رانده شد. طبق گزارش روزنامه ها، نزدیک به 15 تا 30 نفر در این درگیری ها کشته و بین 50 تا 100 نفر مجروح شدند. روزنامه ها گزارش می دهند که درگیری ها پس از فراخواندن استاندار گرگان به تهران و اعزام نماینده نخست وزیر (آقای رادنیا) به محل، خاتمه یافت.

نظریات (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): این رویداد می تواند شروع جنبش خودگردانی در منطقه ترکمن نشین ایران باشد. کردها در هفته های اخیر آزادی نسبی بیشتری برای اداره امور استان خود یافته اند. به نظر می رسد که ترکمن ها نیز خواهان حقوق یکسانی هستند.

ج- وضعیت مهرآباد (بدون طبقه بندی): وابسته نیروی هوایی صبح روز 28 مارس به فرودگاه مهرآباد رفت. به نظر می رسد که فرودگاه مهرآباد تقریباً به حالت عادی بازگشته است. در طول ساعات پرازدحام صبح، چند هواپیمای خارجی در فرودگاه بود. علاوه بر این، به نظر می رسد که ایرانی ها در حال آزمایش بخشی از ناوگان هوایی خود هستند که قرار است پرواز کند. سه هواپیمای 747، دو هواپیمای 737 و دو هواپیمای 727 در حال تمرین نشستن و بلند شدن از باند فرودگاه بودند. هواپیمای شاهین (که قبلاً متعلق به شاه بود) نیز در جدول پروازها قرار داشت.

د- وضعیت تهران و سفارت:

(1) شهر تقریباً وضعیتی عادی دارد. در طول 24 ساعت گذشته گزارشی از تظاهرات به دستمان نرسیده است. با وجود این، وابسته نیروی هوایی دیده بود که جمعیتی نزدیک به 1500 تا 2000 نفر در ساعت 11:30 در مقابل درب اصلی دانشگاه تهران تجمع کرده اند. دلیل تجمع آنها مشخص نبود و وابسته نیروی هوایی نیز آنجا را ترک کرد.

(2) محوطه سفارت تا امروز صبح زود آرام بود تا اینکه محافظان سفارت شروع به تیراندازی هوایی کردند. علت آن مشخص نبود- شاید از روی بی حوصلگی.

2- خلاصه: درگیری در گرگان بین ترکمن ها و دولت. اعراب خوزستان خواهان کنترل نفت استان هستند. یک رهبر میانه رو کردها را به رأی دادن به جمهوری اسلامی تشویق می کند، ولی هفت سازمان سیاسی کُرد رفراندوم را تحریم کرده اند. علما از هیچ تلاشی برای تشویق مردم به رأی دادن فروگذار نمی کنند. تغییر نام اماکنی که یادآور روزهای بد گذشته است.

3- ناآرامی های قومی در منطقه گنبدکاووس در استان گرگان (معروف به ترکمن صحرا)، که مدتی است آشکار شده است، منجر به درگیری های مسلحانه متعددی بین ترکمن ها و نیروهای دولت ایران ظرف چند روز گذشته شد. ظاهراً نقطه شروع این درگیری ها کشته شدن یک نوجوان 17 ساله و بسته شدن مدارس و مغازه ها در روز 25 مارس بود. جلسه ای که در روز 26 مارس برای رسیدگی به شکایات مردم تشکیل شد نیز به خشونت گرایید. در روز 27 مارس، ترکمن ها، که طبق گزارش ها اعضای سازمان مارکسیستی فداییان خلق به آنها کمک می کردند، چندین کلانتری و پاسگاه ژاندارمری را در نزدیک گنبدکاووس اشغال کردند. با وجود این، در اوایل روز 28 مارس، رادیوی دولتی صدای انقلاب اسلامی ایران (صفت اسلامی ظرف چند روز گذشته اضافه شده است) مدعی شد که هیچ پاسگاه پلیس یا ژاندارمری در گنبدکاووس نیست که تحت کنترل دولت نباشد (جمله بندی پیچیده حاکی از آن است که برخی پاسگاه در کنترل دولت نیست). شدت درگیری ها هنوز دقیقاً مشخص نیست (تعداد تلفات بین 7 تا 50 نفر گزارش شده است).

4- واکنش دولت به این وقایع فراخواندن استاندار گرگان و اعزام یک هیأت سه نفره از وزارت کشور به گنبدکاووس برای میانجیگری است. آیت الله طالقانی نیز با صدور بیانیه ای مسئولیت درگیری های قومی در ایران را بر عهده رژیم سابق «با حمایت اربابان استعماری اش» انداخته و به ترکمن ها قول داده است که چیزی کمتر از کردها نصیبشان نشود. طالقانی گفت «اداره امور داخلی استان ها باید حتی الامکان به دست خود مردم و با مشورت با شوراهای شهر و روستا صورت گیرد.» 5- فداییان داشتن هر گونه نقشی را در وقایع گنبد کاووس تکذیب کرده اند، ولی احتمالاً نباید گزارش حمایت آنها از ترکمن ها را به سادگی رد کرد، به ویژه با توجه به گزارش های مشابهی که هفته پیش در ارتباط با وقایع سنندج منتشر شد. آنها که می دانند هنوز توان کافی برای رویارویی مستقیم با دولت موقت را ندارند، تا زمانی که توان بیشتری پیدا کنند، حمایت از اقلیت های قومی را راه مناسبی برای ضربه زدن به دولت موقت یافته اند.

6- طبق گزارش ها، در نقطه دیگری از ایران، اعراب خوزستان نیز خواهان داشتن همان کنترلی بر ثروت های معدنی استان شده اند که به کردها اعطا شده است. (در واقع، در توافقی که هفته پیش با میانجیگری آیت الله طالقانی در سنندج حاصل شد، هیچ اشاره ای به مرجع کنترل کننده منابع طبیعی نشده است، اگر چه تعدادی از رهبران کرد در مناسبت های مختلف

ص: 252

خواهان داشتن این حق بوده اند.) البته، اعراب خوزستان می گویند که حاضرند نفت خود را به بقیه کشور بفروشند.

7- در کردستان، احمد مفتی زاده، کرد میانه رویی که نقش مهمی در مذاکرات سنندج با طالقانی داشت، از تمامی کردها خواست تا در رفراندوم 30 مارس به نظام جمهوری اسلامی رأی بدهند. با وجود این، هفت سازمان سیاسی کُرد، که ظاهراً برخی از آنها چپگرا هستند، با صدور بیانیه ای گفته اند که رفراندوم را تحریم خواهند کرد و از تمام کردها نیز خواستند که از آنها تأسی کنند.

8- در طول چند روز گذشته تعدادی از شخصیت های برجسته مذهبی، از جمله آیت الله شریعتمداری، روحانی، گلپایگانی، منتظری، و شیرازی از مردم ایران خواسته اند تا به جمهوری اسلامی رأی بدهند. تعداد زیادی روحانی و طلبه با عنایت به حرف های آیت الله خمینی برای رساندن پیام او در ارتباط با جمهوری اسلامی به شهرها و روستاها رفته اند. هنوز معلوم نیست که آیا این افراد فقط مردم را به استفاده از حق رأی خود تشویق می کنند یا وظایف اجرایی نیز دارند. شنیده ایم که علما (در کنار «پاسداران انقلاب» و جوانان دیگر) بر صندوق های رأی نظارت خواهند داشت. بر اساس گزارش ها، دولت ایران از هیأتی متشکل از حقوقدانان انجمن بین المللی حقوقدانان دعوت کرده است که بر مراحل رأی گیری نظارت کند، و این هیأت امروز از فرانسه وارد تهران می شود.

9- سپهبد قرنی، رئیس ستاد عالی، یا استعفا داده و یا برکنار شده است، و بجای او سرلشگر ناصر فربُد انجام وظیفه می کند. فربُد ظاهراً به دلیل اختلاف نظرهایی که با رژیم پهلوی داشت در سال 1975 اجباراً بازنشسته شد.

10- کمیته ای برای تغییر نام برخی خیابان ها و اماکن عمومی تشکیل شده است. طبق گزارش ها، خیابان پهلوی به خیابان مصدق، و خیابان شاه به خیابان جمهوری تغییرنام خواهد داد. سولیوان

زندانی. پایان خلاصه.

3- روزنامه ها گزارش می دهند که آیت الله طالقانی اکنون در گنبد کاووس در شمال شرق کشور است. گفته می شود که طالقانی با هدف برقراری صلح در منطقه آشوب زده ترکمن صحرا در روز 28 مارس راهی این منطقه شد. رادیو مدعی است که در اوایل روز 28 مارس در گنبد آتش بس اعلام شده است، ولی گزارش روزنامه ها حاکی از ادامه درگیری هاست. برآورد می شود که تا به حال بین 20 تا 80 نفر کشته و بیش از 200 نفر مجروح شده باشند. گزارش ها همچنین از آن حکایت دارد که مأموران کمیته مشغول دستگیری تحریک کنندگان هستند و تا به حال بین 50 تا 70 نفر از اعضای کانون فرهنگی و سیاسی ترکمن را دستگیر کرده اند. از سوی دیگر گفته می شود که ترکمن ها نیز تعدادی از مأموران کمیته، دو کامیون نیروی کمکی ارتش، و رءیس پلیس محل را دستگیر کرده اند.

4- برگزاری رفراندوم دو روز طول می کشد و احتمال تمدید آن برای روز سوم نیز وجود دارد. مدت زمان برگزاری رفراندوم که در ابتدا فقط یک روز اعلام شده بود، حالا به دو روز افزایش یافته و رأی دهندگان می توانند در روزهای 30 و 31 مارس رأی خود را به صندوق بیندازند. انتظار می رود که در حدود 10 تا 12 میلیون نفر در رفراندوم شرکت کنند. در عین حال، فعالیت موافقان و مخالفان رفراندوم ادامه دارد. بیشتر برنامه های تلویزیون به لزوم شرکت در رفراندوم اختصاص یافته است. برنامه شب گذشته شامل مصاحبه های متعددی با «مردم» بود. اکثر آنها اظهار داشتند که خواهان جمهوری اسلامی هستند. تنها استثنا یک سخنگوی فداییان بود که گفت اگر چه فداییان به اسلام معتقد هستند، ولی با شکل رفراندوم مخالفند. شخصیت های برجسته کُرد و ترکمن نیز با رفراندوم مخالفت کرده اند. شیخ عزالدین حسینی، امام جمعه مهاباد و از رهبران مذهبی سرشناس کرد گفته است که در رفراندوم شرکت نخواهد کرد. کمیته مرکزی شوراهای ترکمن (که کانون فرهنگی و سیاسی گنبدکاووس وابسته به آن است) نیز تصمیم گرفته است که رفراندوم را تحریم کند. شایعات و گزارش های زیادی از احتمال تقلب در رفراندوم وجود دارد. خمینی هشدار داده است که «عوامل رژیم سابق» قصد خرابکاری در صندوق های رأی را دارند و از جوانان ملت خواسته است تا از آنها حفاظت کنند. طباطبایی، معاون وزیر کشور در امور سیاسی، شب گذشته در یک مصاحبه تلویزیونی اظهار داشت که عده ای دست به پراکندن شایعات گمراه کننده در بین اقشار پایین جامعه زده اند. یکی از شایعات این است که چون انقلاب اخیر یک انقلاب «خونین» بوده است، روستاییان باید برای تضمین موفقیت انقلاب برگه «قرمز» را به صندوق بیندازند (دولت برگه سبز را می خواهد.) همچنین هشدار داده اند که برخی گروهها قصد دارند برای ممانعت از رأی گیری، شناسنامه روستاییان را جمع آوری کنند. کارکنان سفارت همچنین شنیده اند که اگر شناسنامه کسی مُهر شرکت در رفراندوم را نداشته باشد، در آینده اجازه خروج از کشور را نخواهد داشت. این شایعه می تواند بر روی آنهایی که قصد شرکت در رفراندوم را ندارند، تأثیر بگذارد.

ص: 254

دولت همچنین اعلام کرده است آنهایی که شناسنامه خود را گم کرده اند، می توانند از کارت شناسایی سازمانی به جای سجّل استفاده کنند. در عین حال، پارچه نوشته های فراوانی در سطح شهر نصب شده و خودروهایی با بلندگو در سرتاسر تهران مردم را به شرکت در رفراندوم دعوت می کنند که حس و حال سیاست های قدیمی دوران جنگ را القا می کند.

5- رضا صدر، وزیر بازرگانی، اعلام کرده است که واردات مشروبات الکلی به ایران کاملاً ممنوع خواهد شد. مشروباتی که هنوز در انبارهای گمرک نگهداری می شوند مرجوع می شود و خسارت واردکنندگانی که قبلاً هزینه مشروبات را پرداخته اند، جبران خواهد شد. به نظر می رسد کمبود ویسکی در بازار بسیاری از ایرانی ها را چنان نگران کرده که اغلب از شرایط سیاسی نیز برای آنها مهمتر است، و داستان مرگ کسانی که از عرق های دست ساز استفاده کرده اند، به روزنامه ها هم کشیده شده است. یک کارمند سفارت اخیراً در یک میهمانی ایرانی مزه ودکای دست ساز را چشیده و اثرات احتمالی آن را باور می کند. با توجه به عطش ایرانی ها برای مشروبات، به احتمال بسیار قوی ساخت غیر مجاز و قاچاق مشروبات الکلی علیرغم اعلام مجازات شلاق برای مصرف آن به زودی فعالیت بسیار سودآوری در ایران خواهد شد.

6- به گزارش روزنامه اطلاعات، دادستان عمومی کل کشور، هادوی، آیین نامه ای برای دادگاههای انقلاب به شورای انقلاب تسلیم کرده است. به دستور خمینی دادگاههای انقلاب تا زمان تهیه و ابلاغ این آیین نامه کار خود را متوقف کرده اند، و به محض تصویب آن فعالیت خود را از سر خواهند گرفت.

7- روزنامه ها گزارش دادند که 106 تیمسار و سرهنگ پلیس شهربانی بازنشست شده اند. تمام افسران پلیسی که کارمند سفارت با آنها صحبت کرده است کلاً نسبت به آینده و حرفه شان نا امید هستند. در طول دو هفته گذشته کارمند سفارت توانست مفصلاً با هفت افسر پلیس با درجه ستوانی تا سرهنگی صحبت کند و شش نفر آنها خودشان گفتند که قصد دارند هر چه زودتر استعفا بدهند. محاکمه بسیاری از افسران پلیس به اتهام اقدامات ضد انقلابی و ادامه بی نظمی های سازمانی برای آینده نیروهای پلیس ایران نشانه خوبی نیست.

8- کیهان دلایل احتمالی استعفای قرنی، رئیس ستاد ارتش، در اوایل هفته جاری را بررسی می کند. از میان شایعاتی که بر سر زبانهاست اتهام شکنجه، و داستان کودتا با همکاری ارتش انقلابی جدید نیز ذکر شده است. ولی روزنامه کیهان بیشتر بر این شایعات تأکید دارد که قرنی به دلیل مقصر بودن در سرکوب نظامی ناآرامی های سنندج، و اینکه به قول مدنی، وزیر دفاع، «پایش را از گلیمش درازتر کرده بود» مجبور به استعفا شده است. کیهان مدعی است که قرنی فرمان اقدام نظامی علیه کردها را صادر کرده و نیروهای سابق گارد «جاوید» را به منطقه اعزام کرده بود. همچنین گفته می شود که قرنی از دستور وزیر کشور مبنی بر توقف پرواز جنگنده های فانتوم بر فراز محل مذاکرات کردها با هیأت اعزامی از سوی خمینی سرپیچی کرده بود. کیهان از قول برخی منابع در سنندج گزارش داده است که بیانیه ها و دستورات قرنی

ص: 255

موجب طولانی تر شدن خونریزی ها در کردستان بوده است.

9- روزنامه اطلاعات تیتر اصلی شماره 28 مارس خود به توطئه علیه انقلاب اختصاص داده بود. طبق این گزارش، شاه 2 میلیارد دلار به گروهی از ایرانی های مستقر در لندن پول داده است تا صرف فعالیت های ضدانقلابی کنند. نام و عکس هفت توطئه گر اصلی نیز چاپ شده بود، که عبارتند از: اردشیر زاهدی، تیمسار هاشمی نژاد، نخست وزیر سابق شریف امامی، آقا خان بختیار، استاندار سابق آذربایجان شرقی، اسکندر آزموده، مدیر سابق پروژه جزیره کیش محمود منصف، علی عبده.

10- رادیو تهران اواخر امروز اعلام کرد که پس از بررسی های دادگاههای انقلاب اسلامی ایران، 304 متهم زندانی روز گذشته از زندان آزاد شدند. نام آنها بعداً در روزنامه ها منتشر خواهد شد. سولیوان

به زنان بیشتر بوده است. گزارشی نیز در ارتباط با کشف یک حوزه رأی گیری تقلبی (غیرمجاز) شنیده ایم.

4- دولت موقت بعد از ظهر روز گذشته مورخ 29 مارس اعلام کرد که واحدهایی از ارتش را به گنبدکاووس اعزام خواهد کرد. ظرف چند روز گذشته درگیری بین ترکمن ها و نیروهای انقلابی در این شهر ادامه داشته است. رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد که با توجه به «خلع سلاح چند پاسگاه ژاندارمری، دستگیری رئیس پلیس محل، اشغال کلانتری ها و چندین پاسگاه دیگر، تصمیم گرفته شد که خلأ فقدان نیروهای امنیتی با اعزام نیروهای ارتش اسلامی کشور پر شود.» امیرانتظام، معاون نخست وزیر، در یک کنفرانس خبری گفت که نیروهای فوق «به منظور اعاده نظم عمومی به منطقه اعزام می شوند تا مردم بتوانند در رفراندوم روزهای جمعه و شنبه شرکت کنند.» 5- بر اساس گزارش منابع مستقل، نیروهای نظامی در روز 28 مارس وارد گنبدکاووس شدند و شهر عملاً در حالت حکومت نظامی به سر می برد. مأموران کمیته انقلاب که ظاهراً یک ملای جوان شیعه فرمانده آنهاست با تیم خبرنگارانی که قصد تهیه گزارش از وقایع روز چهارشنبه را داشتند، بدرفتاری کردند. خبرنگارانی که به تهران بازمی گشتند وضعیت گنبدکاووس را اینگونه توصیف کردند که ترکمن ها قسمت شمال شهر را در کنترل دارند و بقیه شهر و همچنین جاده های مواصلاتی منتهی به آن در دست شبه نظامیان کمیته است، و تیراندازی بین آن دو جریان دارد. گزارش دیگر حاکی از آن است با ورود نیروهای ارتش درگیری شدت گرفته است، و جت های نیروی هوایی بر فراز شهر غرش می کنند و مواضع ترکمن ها زیر آتش نارنجک و خمپاره قرار گرفته است. گزارش هایی نیز از گسترش درگیری به مناطق خارج از گنبدکاووس مخابره شده است. در ساعات اولیه روز 30 مارس، ظاهراً هنوز توافقی بر سر آتش بس نشده است.

6- از سوی دیگر، طالقانی هم فرصتی برای میانجیگری نیافته است. بالگرد حامل او که در روز 28 مارس به سوی گنبد پرواز کرده بود در نزدیکی شهر هدف گلوله قرار گرفت و نتوانست به زمین بنشیند. امیرانتظام در روز 29 مارس اعلام کرد که شاید طالقانی بعداً تلاش خود را از سر بگیرد. نیروهای ترکمن هشت شرط را برای ترک مخاصمه تعیین کرده اند که شامل آزادی ترکمن های دستگیر شده، شناسایی شوراهای ترکمن از سوی دولت، و آزادی این شوراها برای انجام فعالیت است.

7- امیرانتظام در اشاره به درگیری های گنبدکاووس ادعا کرد «آنهایی که منافع خود را به خاطر انقلاب از دست داده اند در قسمت های مختلف کشور در حال توطئه هستند...» بیانیه خمینی در روز 29 مارس بر ادامه شورش های قومی در مناطق دیگر ایران صحه گذاشت، ولی خمینی بر خلاف امیرانتظام تقصیر را آشکارا بر گردن آمریکا انداخت. خمینی با اشاره به «گزارش های نگران کننده» از گنبدکاووس، زاهدان (مرکز استان سیستان و بلوچستان) و اردبیل

ص: 257

(در استان آذربایجان شرقی) گفت که «برخی جناح های منحط مشغول سمپاشی و تفرقه افکنی هستند» و اینکه «این جناح ها شایعه کرده اند که روحانیان برادران سنی را از حقوقشان محروم می کنند.» خمینی ادامه داد که «این آدم های گمراه، که از آمریکا الهام می گیرند و در لباس چپگراها ظاهر می شوند، قصد دارند دوره غارت و چپاول رژیم گذشته را به شکل دیگری به کشور عزیزمان برگردانند.» خبر سفر مدنی، وزیر دفاع، به بلوچستان به طور غیرمستقیم حکایت از آن دارد که این منطقه نیز آبستن حوادثی است.

8- در ارتباط با مسایل قومی، حزب دموکرات کردستان اعلام کرده است که رفراندوم را تحریم خواهد کرد. عبدالرحمن قاسملو، دبیرکل حزب، رفراندوم فوق را به دلیل آنکه هیچ حق انتخابی به رأی دهندگان نمی دهد، «غیردموکراتیک» نامیده است. او همچنین موافقت نامه ای را که با میانجیگری طالقانی در سنندج به دست آمد، یک مشت «حرف های تو خالی» توصیف کرد.

[9]- طبق گزارش روزنامه فارسی زبان اطلاعات، مأموران کمیته پنج وزیر سابق کابینه، یک نماینده سابق مجلس، و یک ژنرال را دستگیر کرده اند. وزرای سابق عبارتند از احمد میرفندرسکی وزیر امور خارجه، و سیروس آموزگار وزیر اطلاعات کابینه شاپور بختیار، و کریم معتمدی وزیر پست، تلگراف و تلفن، همایون جابرانصاری وزیر مسکن، و مرتظی صالحی وزیر راه و ترابری در کابینه های قبلی. مهدی هادوی، دادستان عمومی کل کشور، اعلام کرد که علاوه بر 304 زندانی آزاد شده در روز چهارشنبه، پرونده زندانیان دیگر نیز تحت بررسی است و تکلیف آنها نیز هر چه زودتر روشن خواهد شد. طبق گزارش خبرگزاری فرانس پرس برآوردهای تأیید نشده نشان می دهد که حدود 8000 نفر در زندان قصر و حدود 50 هزار نفر در کل ایران در زندان به سر می برند. رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران به نقل از نخست وزیر بازرگان در روز 29 مارس گزارش داد که از اواسط ماه فوریه تا کنون 62 نفر در ایران اعدام شده اند. سولیوان

ژنرال بازنشسته سالخورده که با جبهه ملی ارتباط دارد. ایران خواهان استرداد شاه برای محاکمه در ایران شده است. پایان خلاصه.

3- رفراندوم ایران امروز مورخ 31 مارس نیز ادامه دارد. روز گذشته رأی گیری در تهران بدون هیچگونه مشکل عمده ای انجام شد و حضور مردم در حوزه های رأی گیری بسیار چشمگیر بود. طبق مشاهدات پرسنل سفارت، تعداد رأی دهندگان زن در بیشتر حوزه ها بسیار کم بوده است، هر چند تا آنجا که خبر داریم هیچ محدودیتی برای رأی دهندگان زن در نظر گرفته نشده است. در واقع، تعدادی از ایرانی هایی که کارمندان سفارت با آنها صحبت کردند گفتند که زنان خانواده همگی با هم به پای صندق های رأی رفته اند. گزارش های تلویزیونی از چند حوزه رأی گیری این احساس را القا می کرد که بیشتر رأی دهندگان زن چادری هستند. مصاحبه هایی که در حوزه های رأی گیری با رأی دهندگان مرد و زن انجام شده بود نشان از [نامفهوم] درک بسیار ساده آنها از چیزی داشت که به آن رأی می دادند. بسیاری از آنها جمهوری اسلامی پیشنهادی را معادل [نامفهوم].

4- روز گذشته مشکلاتی گزارش شد. در برخی از حوزه های رأی گیری، رأی دهندگان تحت فشار قابل توجهی بودند که به جمهوری اسلامی رأی بدهند. به نظر ما، این امر بیشتر ناشی از دوآتشه بودن برخی مسئولان برگزاری انتخابات در حوزه های رأی گیری است تا تلاش هماهنگ دولت مرکزی برای تضمین اکثریت قاطع آراء به نفع جمهوری اسلامی. علاوه بر این، قدری تقلب نیز در کار بود. معلوم شد جوهر به اصطلاح رنگ ثابتی که قرار بود تا 24 ساعت پاک نشود و انگشت سبابه رأ ی دهندگان را با آن رنگی می کردند، همان جوهر های معمولی استامپ است که به راحتی پاک می شود. یک کارمند سفارت با مردی صحبت کرد که مدعی بود دوبار رأی داده است. او گفت که بار اول مسئولان صندوق فراموش کرده بودند شناسنامه او را مُهر کنند، و او جوهر انگشتش را پاک کرده بود.

5- در خارج از تهران، مشکلات عدیده ای در ارتباط با پشتیبانی حوزه های رأی گیری پیش آمد. برگه های رأی در تعداد زیادی از حوزه های رأی گیری کافی نبود. طبق گزارش ها، هواپیماهای نیروی هوایی ایران در ساعات اولیه روز 31 مارس مشغول رساندن تدارکات به اقصی نقاط کشور مانند چابهار و اردبیل بودند. علاوه بر این، به دلیل ادامه درگیری بین ترکمن ها و نیروهای دولتی، مردم گنبدکاووس اصلاً نتوانستند در رأی گیری شرکت کنند. در کردستان، گزارش های متعددی از تلاش برای مختل کردن روند رأی گیری مخابره شده است. در سقز، یک گروه غیرقانونی مدرسه ای را که به حوزه رأی گیری تبدیل شده بود، اشغال کرد و صندوق رأی را سوزاند. در نقاط دیگر استان، به رأی دهندگان گفته بودند که اگر برگه سبز (آری) را به صندوق بیندازند، به مصادره زمین هایشان رأی داده اند.

6- گزارش دیگری بجز اینکه ظاهراً درگیری های گنبد ادامه دارد از این منطقه مخابره نشده است. طبق گزارش ها، از ساعت 08:00 صبح روز 31 مارس تمامی ارتباطات با این شهر قطع

ص: 259

شده است. احتمالاً ناآرامی های قومی در بلوچستان جدی تر از آن است که قبلاً تصور می کردیم. علاوه بر سفر مدنی، وزیر دفاع، به زاهدان که قبلاً گزارش آن ارسال شد، هیأتی نیز از سوی خمینی به این استان اعزام شده است. هیأتی نیز برای تحقیق و تفحص درباره ناآرامی بین شیعیان و و سنی ها در اردبیل- زنجان به اردبیل اعزام شده است. نهایتاً اینکه وزارت کشور در آخرین تلاش برای برقراری آتش بس در گنبدکاووس، هیأتی به این شهر فرستاده است.

7- سرلشگر (بازنشسته) تقی ریاحی بجای وزیر دفاع، دریادار مدنی، منصوب شد. ریاحی که 70 ساله است روابط نزدیکی با جبهه ملی دارد، ولی از سال 1953 به این سو در امور نظامی دخالتی نداشته است. انتصاب او گام دیگری در تحکیم قدرت جبهه ملی در دولت موقت است، که قبلاً نیز به این مسئله اشاره کرده بودیم. در اطلاعیه ای که در همین ارتباط صادر شد آمده بود که مدنی از دولت خواسته است تا مسئولیت های وزارت دفاع را از دوش او بردارد. هنوز معلوم نیست که آیا مدنی فرمانده نیروی دریایی باقی خواهد ماند یا از این پست هم کناره گیری خواهد کرد. یک منبع خبری در نیروی دریایی می گوید که او از فرماندهی نیروی دریایی کناره گیری نمی کند.

8- در بحبوحه گزارش هایی که در مورد سفر شاه از مراکش به باهاما مخابره شده است، یک سخنگوی وزارت امور خارجه در روز 30 مارس گفت که ایران همچنان مصرانه خواستار استرداد شاه به ایران است تا او را به اتهام جنایت بر ضد مردم ایران محاکمه کند. رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران در روز 30 مارس این جمله سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا را نقل کرد که ایالات متحده دیگر شاه را رئیس دولت ایران نمی داند.

سولیوان

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

الف- (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) مشکلات ترکمن صحرا. آخرین گزارش های روزنامه فارسی زبان آیندگان حکایت از ادامه درگیری ها بین مردم و نیروهای دولتی در گنبدکاووس دارد. در یک پادگان نیروی زمینی در شاه پسند 500 نیروی دولتی مستقر هستند که شاید برای سرکوب شورش ترکمن ها از آنها استفاده شود. آیت الله طالقانی و مقامات دیگر دولتی سعی داشتند [با هلی کوپتر] در گنبد کاووس به زمین بنشینند که به سوی آنها تیراندازی شد و در نتیجه در گرگان فرود آمدند. این هیأت سعی خواهد کرد، و شاید هم تا به حال این کار انجام داده باشد، تا با اتومبیل به گنبد برود و با رهبران محلی به مذاکره بپردازد. تماس تلفنی با گنبد قطع و مسافرت به این منطقه متوقف شده است. تعدادی از مجروحین به بیمارستان های گرگان انتقال یافته اند. مثل همیشه، روزنامه ها کمونیست ها و ساواک را مقصر می دانند.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): یک گروه قومی بزرگ دیگر خواهان خودمختاری است و دولت در می یابد که نیروی نظامی قابل استفاده ای برای سرکوب این شورش ها ندارد. البته احتمالاً گفتگو و مذاکره به حل مسالمت آمیز مشکل منجر خواهد شد، ولی دولت از موضع ضعف وارد مذاکرات خواهد شد و نه از موضع قدرت. بلوچستان همچون میوه ای رسیده بر درخت، چشم به عاقبت وقایع گنبد دارد.

ب- (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) رفراندوم سراسری: در حالی که ایرانی ها تشویق می شوند به جمهوری اسلامی رأی بدهند، رأی گیری امروز هم ادامه داشت. وابسته نظامی شاهد صف طولانی رأی دهندگان، عمدتاً مرد، در مسجد نیاوران بود. سه محافظ مسلح در بیرون مسجد امنیت آن را تأمین می کردند. طبق گزارش وابسته نیروی هوایی هند و راننده دفتر وابسته نظامی [آمریکا] رأی گیری به صورت مخفی انجام نمی شد. صاحبخانه وابسته نیروی هوایی هند قصد دادن رأی «نه» را داشت ولی وقتی دید او را نگاه می کنند، رأی «آری» را به صندوق انداخت. راننده دفتر وابسته نظامی گفت که او خانواده اش نیز رأی داده اند و اینکه مردم می توانستند هم آن قسمتی را که درون صندوق و هم آن قسمتی را که در سطل کاغذ باطله می اندازد، ببینند. شناسنامه تمامی رأی دهندگان مُهر می خورد و انگشت سبابه آنها جوهری می شود. شایعات زیادی بر سر زبانهاست که اگر کسی رأی ندهد، که از شناسنامه اش معلوم می شود، بعدها او را اذیت و یا محدودیت های دیگری برایش ایجاد می کنند مثلاً اجازه خروج از کشور به او نمی دهند، حق ندارد در رأی گیری بعدی شرکت کند و شایعاتی از این قبیل.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مشتاقانه منتظریم ببینیم که آیا رأی نهایی به جمهوری اسلامی 99/8 درصد خواهد بود یا 99/9 درصد. جالب تر

ص: 261

از آن مسلماً تعداد دقیق رأی دهندگانی است که در این رفراندوم شرکت کرده اند، اگر دستیابی به آن ممکن باشد.

ج- (محرمانه– غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) وزیر جدید دفاع: سرلشگر تقی ریاحی از سوی خمینی و بازرگان در روز 30 مارس به سمت وزیر دفاع منصوب شد. طبق گزارش روزنامه های فارسی زبان دریادار مدنی گفته است که حجم کار در دو مقام (وزیر دفاع و فرمانده نیروی دریایی) برای او بیش از حد زیاد است. از این به بعد او فقط در مقام فرمانده تمام وقت نیروی دریایی انجام وظیفه خواهد کرد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): وابسته نظامی آلمان غربی می گوید که دریادار مدنی به دلیل اظهارات ضددولتی اش در بلوچستان برکنار شده است. همانگونه که در گزارش قبلی نیز ذکر کرده بودیم، وابسته نظامی فکر نمی کند مدنی فرمانده نظامی قوی و مقتدری باشد. او برای فرماندهی نیروی دریایی کنونی مناسب است و احتمالاً در این مقام وظایفی را که پیش از بازنشستگی اجباری اش بر عهده داشت، انجام خواهد داد.

د- (محرمانه– غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) از سرگیری تماس با رئیس تشریفات ارتش و دفتر رابط خارجی: امروز صبح وابسته نظامی و وابسته نیروی هوایی با رئیس جدید تشریفات، سرهنگ فکور (که قبلاً معاون رئیس تشریفات بود) ملاقات کردند. ملاقات بسیار صمیمی بود. فکور تأیید کرد که سرتیپ ها دانشور، وجدی، مسیح زاده و پرورش بازنشست شده اند. سرهنگ منتظمی (مترجم ارتش به هنگام دیدار تایت) بازنشسته نشده است و منتظر ابلاغ پست جدید است. سرهنگ دوم توفیقی معاون رئیس تشریفات شده است. توفیقی در گذشته دوست صمیمی دفتر وابسته دفاعی بوده و کمک به سزایی در برنامه ریزی و هماهنگی آخرین دیدار کرده است. سرهنگ خاتمی هنوز رئیس جی2 است و سرهنگ افرهی رئیس فرماندهی اطلاعات جی2 است. سرهنگ فکور که لباس غیرنظامی پوشیده بود و کمی سبیل و ریش بزی داشت، گفت که روابط ما تقریباً عادی خواهد بود، و هرگونه تقاضای پرواز، دیدار از سرویس های دیگر، و سفر و غیره باید از طریق او صورت بگیرد. با وجود این، برخی از تصمیمات او حالا باید به تصویب کمیته ستاد کل برسد. وقتی از او سئوال کردیم چه وقت می توانیم سرهنگ خاتمی را ببینیم، او گفت یک مدت دیگر، شاید یک یا دو هفته دیگر. وقتی از او پرسیدیم ستاد عالی چه اسمی دارد، او خندید و گفت ستاد کل اسلامی. همه پرسنل وظیفه و کادر لباس های غیر نظامی به تن داشتند و سرهنگ توفیقی یک بلوز یقه اسکی با کفش های کتانی پوشیده بود. ما صحبت کوتاهی در بیرون از ساختمان تشریفات داشتیم، ولی وقتی یک ماشین سرباز (که احتمالاً از مأموران کمیته بودند) به ما نزدیک شدند، او محترمانه صحبت را قطع کرد و گویی از آمدن آنها نگران باشد، گفت که باید برود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه -غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگر چه ملاقات ما گرم و صمیمی بود، ولی فضا و گفتگوها مثل دوره قبل از انقلاب باز و صریح نبود. نظر ما این

ص: 262

است که افسران ارتش هنوز دقیقاً نمی دانند در آینده چه خواهد شد، و با توجه به فضایی که کمیته ها بر ارتش حاکم کرده اند، آنها چقدر می توانند همکاری کنند. سرهنگ فکور ابراز داشت که در آینده به انجام وظایف اجتماعی مشغول خواهد شد. بنابراین، وقتی از دفاترشان خارج شوند، می توانیم آزادانه تر و بی پرده تر با هم صحبت کنیم.

گله مندی نموده است. تاس) نیز از این ماجرا، عذرخواهی کرده است. اشرف احمد جانوف، خبرنگار ایزوستیا در تهران، با برقراری تماس با منبع، از وی در این خصوص عذرخواهی کرده است. اشرف احمد جانوف، که سابقاً به عنوان خبرنگار خبرگزاری تاس در تهران حضور و فعالیت داشته است، ظاهراً «فردی مطلوب و جذاب» است. وی به منبع اظهار داشت که کارول حق نداشته چنین مطالبی مطرح نماید و در نتیجه به شدت مورد مؤاخذه قرار گرفته است. وینوگرادوف، سفیر شوروی، منبع را به سفارت شوروی دعوت کرده است که با وی ملاقات نماید.

6- منبع تصریح کرد که به اعتقاد وی، کارول هرگز بدون مجوز دولت شوروی، چنین مطالبی ایراد نکرده است. البته، وی هرگز خواهان تنبیه کارول نیست. وی بر این باور است که ملاقات با وینوگرادوف در سفارت، به صلاح نیست. البته منبع دعوتهای مکرر احمد جانوف به صرف ناهار یا نوشیدنی را مؤدبانه رد کرده است. افزون بر این، احمد جانوف از منبع دعوت کرده است که در منزل احمد جانوف پناهنده شود تا شوروی از وی «حمایت» نماید؛ که البته با پاسخ منفی منبع مواجه شده است.

7- نظریه: این اولین باری است که سفارت شوروی با اجبار و یا پرداخت رشوه به خبرگزاری های محلی، در مقابل ایالات متحده صف آرایی کرده است. اعتقاد ما بر این است که این موضوع در یک سطح گسترده و به مدتی طولانی در حال اجرا بوده است، البته حداقل در غالب پرداخت رشوه. کنسول به یاد دارد که یک خبرنگار ایرانی سال گذشته در جریان میهمانی سفارت هند خطاب به وی اظهار داشته است که چندین نفر از افسران سفارت شوروی در مراسم مختلف بارها با وی ملاقات کرده و تلاش کرده اند که وی را به سمت شوروی سوق دهند و صراحتاً به وی پیشنهاد کمکهای مالی داده اند. با عنایت به این که متعاقب پیروزی انقلاب، شرایط قانون و مقررات حاکم بر کشور دچار انسداد شده است، برخی افسران شوروی (افسران کا.گ.ب) صراحتاً به حربه اجبار متوسل شده و در راستای تعمیق وگسترش نفوذ گروههای چپگرا وارد عمل شده اند.

ناس

ملاقات در خصوص موارد مختلفی از جمله موارد ذیل ابراز تمایل نمود:

3- حجم گسترده ای سلاح به وسیله قایق به بوشهر قاچاق می شود. این سلاح ها به قیمتهای بالا به قبایل قشقایی - مردان و دیگران - فروخته می شود.

4- در تأیید رکود اقتصادی حاکم به اطلاع می رساند که تعداد 423 باب کارخانه در شهر رشت (در حاشیه دریای خزر) یا کاملاً تعطیل شده اند و یا این که در مرز تعطیلی قرار دارند. شهر رشت به عنوان مرکز صنعتی برخی اقلام از قبیل کفش، سیم و غیره می باشد.

5- از نظر وی طراحی مجله مورخ 14 فوریه به سفارت آمریکا، برعهده کمیته مرکزی بوده است و دلیل اصلی این حمله، احتمال اختفای برخی افراد تحت تعقیب از جمله داریوش همایون، هوشنگ نهاوندی، مجید مجیجی [مجیدی] و غیره در ساختمان سفارت بوده است.

(نظریه: ما نیز این موضوع را به عنوان یکی از سلسله دلایل احتمالی حمله به سفارت مدنظر قرار می دهیم.) ناس

رفته اند. به نظر می رسد که اکثریت قاطع آراء به نفع جمهوری اسلامی باشد. یک حوزه رأی گیری در تهران اواخر شب گذشته گزارش داد که از نزدیک به 2000 رأی ماخوذه در آن، فقط 6 رأی منفی بوده است.

4- ناآرامی ها در منطقه ترکمن صحرا در استان گرگان همچنان ادامه دارد، و خبرگزاری فرانس پرس گزارش داده است که نیروهای ترکمن کنترل تمامی منطقه از گنبدکاووس تا مرز شوروی را به دست گرفته اند. طبق گزارش فرانس پرس فقط دو پاسگاه مرزی در دست نیروهای دولتی است. تلاش دولت برای انتقال نیروهای نظامی تازه نفس، که ظاهراً از نیروهای ضربت گردان (سابق) 55 هوابرد هستند، ناکام مانده است زیرا هواپیمای حامل آنها نتوانست در فرودگاه گنبدکاووس به زمین بنشیند. روزنامه های فارسی زبان لغو سفر آیت الله طالقانی به گنبدکاووس در اواخر هفته گذشته را که قرار بود برای میانجیگری بین دو طرف درگیر انجام شود، نبودن هیچیک از رهبران ترکمن برای مذاکره ذکر کردند. ظاهراً در گنبد کاووس هیچ کسی نیست که بتواند نقش میانجیگری مهمی را که رهبر میانه روی کُرد، احمد مفتی زاده، در سنندج ایفا کرد، در اینجا بازی کند، ولی دولت ایران علت لغو سفر طالقانی را تیراندازی به سوی هلی کوپتر حامل او به هنگام نزدیک شدن به شهر ذکر کرده است. رادیوی دولتی صدای انقلاب اسلامی ایران همچنان در مورد وقایع ترکمن صحرا سکوت اختیار کرده است، و مدعی است که ارتباطات با این منطقه قطع شده است.

5- پیام های رادیویی رمزی درباره برگزاری تظاهرات که در طول تعطیلات آخر هفته از تبریز پخش شد نشان می دهد که آرامش در این شهر بیشتر ظاهری است تا واقعی. یک تبریزی که کارمند سیاسی مترینکو در روز 31 مارس با او صحبت کرد، گفت که تنش ها در تبریز بالاست. همچنین طبق گزارشی که دریافت کرده ایم ناآرامی ها در اطراف شهر لار در استان فارس، واقع در جنوب شرقی کشور، و مناطق شرقی آن به سمت بندرعباس رو به گسترش است. اکثر جمعیت این منطقه سنی هستند، و بسیاری از سکنه دلیل سکونت خود در این منطقه را به دوران حکومت شاه عباس و فرار نیاکان سنی شان از آزار و اذیت شیعیان ربط می دهند.

6- روزنامه های فارسی زبان از قول ریاحی، وزیر جدید دفاع، نقل کرده اند که بازنشست کردن شتابزده آن همه افسر ارشد از ارتش اشتباه بوده است. احتمالاً حق با اوست، ولی دیگر دیر شده است. در حاضر، بازگرداندن افسران ارشد بر سر پست هایشان، حتی آنهایی که بدون شک خطایی مرتکب نشده اند، غیر ممکن است. با وجود این، جالب اینجاست که چنین فردی (یکی از یاران قدیمی مصدق) علناً چنین حرفی را زده است.

7- روزنامه های فارسی زبان همچنین گزارش می دهند که از اواسط ماه فوریه تا کنون 22 نماینده سابق مجلس و هفت سناتور دستگیر شده اند. تعدادی از آنها رابط قدیمی سفارت بودند.

ص: 266

8- طبق گزارش روزنامه آیندگان، چپگراترین روزنامه در بین سه روزنامه اصلی فارسی زبان کشور، سرهنگ قذافی سفرش به ایران را به تعویق انداخت تا در برگزاری رفراندوم دخالتی نکرده باشد. اطلاع یافته ایم تا زمانی که خبری از امام صدر، رهبر شیعیان لبنان، نشود کسی در ایران از او استقبال نخواهد کرد.

9- نهایتاً آیا آن روزهای بد گذشته را به خاطر دارید که اگر یک شهروند ایرانی قصد خروج از کشور را داشت باید 48 ساعت قبل از پرواز گذرنامه اش را به اداره مهاجرت تحویل می داد؟ همه می دانیم این کار صرفاً برای آن بود که ساواک بتواند سوابق او را بررسی کند. دولت جدید اخیراً اعلام کرده است که مسافران باید گذرنامه های خود را پنج روز قبل از پرواز تحویل دهند تا بررسی شود که نام آنها در فهرست جدید افراد ممنوع الخروج از کشور نیست. البته این تأخیر مضاف بر حداقل دو هفته ایست که اداره گذرنامه گفته است بررسی تقاضای مجوز خروج طول می کشد، که قبلاً حداکثر دو یا سه روز بیشتر طول نمی کشید. سولیوان

باشد مهر نخوردن شناسنامه ها عواقبی داشته باشد، این عواقب دقیقاً چیست، ولی همین مسئله کافی بود که پای صندوق های رأی حاضر شوند. با وجود این، از حوزه های رأی گیری شدیداً محافظت می شد. در حوزه های مختلف رأی گیری افراد مسلح زیادی نگهبانی می دادند. معلوم نیست که این افراد برای محافظت از صندوق های رأی در حوزه ها هستند یا برای اجبار کردن رأی دهندگان [به دادن رأی «آری»]. یک منبع اطلاعاتی (C-3) به تهیه کننده این گزارش گفت که یکی از دوستانش قصد داشت رأی «نه» را به صندوق بیندازد. یک محافظ مسلح برگه قرمز (نه) و سبز (آری) او را گرفت، سپس برگه قرمز را پاره کرد و برگه سبز را به او برگرداند و گفت «باید این را به صندوق بیندازی.» ب- بازداشت راننده سفارت (بدون طبقه بندی): برای دومین بار در طول سه روز گذشته یکی از رانندگان سفارت به دست نیروهای انقلاب بازداشت شد. او را به یک کمیته بردند و در بازداشت نگاه داشتند تا با تماس تلفنی هویتش را با توجه به کارت شناسایی اش احراز کنند تا معلوم شود واقعاً برای سفارت کار می کند.

نظریه تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): انتظار داریم موارد بیشتری از این نوع تکرار شود. سرقت خودروها مسلماً مشکل بزرگی است [که قدری این مسئله را توجیه می کند]، ولی توقف پرسنل سفارت دیگر از حد عادی خارج شده است و به نظر می رسد که نوعی آزار و اذیت بر اساس سوءظن به جامعه دیپلماتیک باشد.

ج- مشکلات ترکمن صحرا (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): روزنامه های فارسی زبان گزارش داده اند که درگیری های گنبد کاووس تا ساعت 17:30 روز 31 مارس همچنان ادامه داشته است. نزدیک به 33 تن از نیروهای انقلاب کشته و 132 نفر از آنها مجروح شده اند. گزارشی از تلفات ترکمن ها در دست نیست. گزارش ها حکایت از آن دارد که دو طرف با مذاکرات صلح موافقت کرده اند ولی زمان آتش بس هنوز معلوم نیست.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): هر دو طرف، دیگری را به کج فهمی متهم می کنند و در عین حال، طبق معمول برخی گروههای اپوزیسیون مقصر شناخته شده اند: مارکسیست ها، فداییان، ساواک و زمین دارها. حداقل این است که بالاخره مذاکرات شروع شده و امید می رود که به صلح بیانجامد.

د- وزیر جدید دفاع، سرلشگر ریاحی(محرمانه): به گزارش روزنامه ها، سرلشگر ریاحی گفته است بازنشست کردن شتابزده بسیاری از افسران آزموده و با تجربه ارتش اشتباه بوده است.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای اتبارع خارجی): شاید اظهارات کوتاه وزیر جدید دفاع به مذاق عامه مردم و تندروهای گروههای انقلابی چپ و راست چندان خوش نیاید. این اظهارات از اولین اظهارات مقتدرانه سرلشگر ریاحی است. ولی اگر بخواهد به گفتن حقایق ناخوشایند در این جامعه انقلابیِِ هنوز بی ثبات ادامه دهد، شاید نتواند در پست خود باقی بماند.

ص: 268

[ه ]- امنیت سفارت (بدون طبقه بندی):

(1) سفارت در شب 31 مارس اصولاً آرام بود. یک گلوله در ساعات اولیه بعد از ظهر شلیک شد. محافظان نیروی هوایی نیز در ساعت 02:50 صبح دو گلوله شلیک کردند. آنها گزارش دادند که شی ء متحرکی دیده اند و به طرف آن شلیک کرده اند. در محدوده زمانی گزارش هیچ تیری به سوی سفارتخانه شلیک نشد.

(2) در حدود ساعت 10:30 گروهی متشکل از 200 تا 300 نفر تظاهرکننده به مقابل سفارت رسیدند. این گروه از کارکنان مرکز هیأت نظامی و مستشاران نظامی آمریکا بودند که خدمت آنها خاتمه یافته بود. دلیل تظاهرات این ایرانی ها نارضایتی از میزان پولی بود که بابت پاداش خاتمه خدمت دریافت کرده بودند. بعد از یک گفتگوی کوتاه، آنها در حالیکه شعار می دادند و سرود می خواندند به طور مسالمت آمیز متفرق شدند.

اقلیت اندکی از ضدانقلابیون با این تفکر غلط که دولت و نیروهای مسلح تضعیف شده اند، سعی داشتند از تمایل ترکمن ها برای اداره بیشتر امور خود سوءاستفاده کنند.

4- انتظام همچنین گفت که دولت احتمال می دهد خوزستان دومین منطقه ای باشد که ضدانقلابیون سعی خواهند کرد با سوءاستفاده از مسایل قومی در آن شرارت کنند. با وجود این، او مدعی شد که اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از خونریزی ها اتخاذ شده است. او گفت که احتمالاً ناآرامی در استان ها چند ماه دیگر ادامه خواهد یافت.

5- ظاهراً بیشتر ترور نافرجام یک رهبر مذهبی در زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، در روز 28 مارس بود تا آشوب های قومی که خمینی را در اواخر هفته پیش واداشت که نماینده ای به زاهدان اعزام کند. با وجود این، اوضاع استان کاملاً تحت نظر است و برغم آرامش پر تنش در زاهدان، گزارش ها حکایت از ناآرامی بلوچ ها دارد.

6- علیرغم ادعای وزیر کشور که گفته است 98 درصد واجدین شرایط رأی در رفراندوم روز 30 و 31 مارس شرکت کردند، ظاهراً تعداد قابل ملاحظه ای از مردم به دلایل مختلف در رأی گیری شرکت نکرده اند. گزارش ها حکایت از تلاش های متعدد برای مختل ساختن روند رأی گیری در کردستان داشت، و درگیری در ترکمن صحرای گنبد کاووس نیز مسلماً تعداد رأی دهندگان در این منطقه را محدود کرده است. علاوه بر این، گزارش هایی از تحریم رفراندوم در برخی قسمت های بلوچستان و شرکت فقط 60 درصد کل واجدین حق رأی استان در رفراندوم مخابره شده است.

7- دولت اعلام کرده است که دادستان کل نمایندگانی به 14 دفتر کمیته انقلاب که ظاهراً مسئولیت گرداندن امور شهر تهران را بر عهده دارند، و همچنین دفتر مرکزی پاسداران شبه نظامی انقلاب و کمیته های انقلاب در استان ها مأمور کرده است. پیش از این اعلام شده بود که مأموران کمیته فقط با داشتن حکم کتبی حق بازداشت افراد، بازرسی اماکن، و مصادره اموال را دارند. بر اساس آخرین اطلاعیه، مأموران کمیته و اعضای سپاه پاسداران فقط با تأیید و حضور نماینده دادستان کل حق مبادرت به انجام چنین اعمالی را خواهند داشت. با وجود این، در اطلاعیه فوق آمده است که: «هر شهروندی که مجرم شناخته شده ای را ببیند و یا شاهد جنایتی باشد، می تواند فرد مجرم را دستگیر کند، ولی باید او را هر چه سریعتر به دادگاههای انقلاب تحویل دهد، و به خاطر داشته باشد که دستگیری افراد در خانه هایشان و بازرسی اماکن فقط با [حکم] دادستان عمومی انقلاب [مجاز] است ...» چنانکه اطلاع یافته ایم، مأموران انتظامی در واقع بدون هیچ محدودیتی به دستگیری ها، بازرسی ها و مصادره خودسرانه اموال ادامه می دهند. بنابراین، تلاش دولت برای به دست گرفتن اجرای قانون تا به حال بی نتیجه بوده، و این امر از هشدارهای اخیر دولت، که در بالا ذکر شد، کاملاً پیداست.

8- انتظام، سخنگوی دولت، در ارتباط با قانون اساسی جدید ایران گفت چنانکه اطلاع یافته است پیش نویس قانون اساسی بزودی منتشر خواهد شد و مردم ایران یک ماه وقت دارند

ص: 270

که آن را مطالعه کنند. معلوم نیست منظور انتظام چیست، یعنی اینکه آیا بعد از آن قانون اساسی، چنانکه دولت قبلاً اعلام کرده بود، برای بررسی بیشتر و احتمالاً برخی اصلاحات به مجلس مؤسسان خواهد رفت، و یا اینکه طبق بیانات اخیر مقامات به رفراندوم عمومی گذاشته خواهد شد. اگر چه نحوه صحبت انتظام نشان می داد که او شخصاً متن قانون اساسی جدید را ندیده است، ولی مدعی شد که قانون اساسی جدید آزادی کامل بیان و فعالیت سیاسی را تضمین می کند.

9- انتظام در ارتباط با نیروهای مسلح گفت که سپاه شبه نظامی پاسدارن انقلاب یک نیروی کمکی در کنار نیروهای منظم ارتش خواهند بود. انتظام گفت که وجود چنین نیرویی از بروز کودتا از نوعی که مصدق را در سال 1953 سرنگون ساخت، جلوگیری می کند. او گفت که عضویت در سپاه برای مرد و زن آزاد است. انتظام همچنین گفت که ساختار فرماندهی ارتش همچنان در دست یک شورای سه تا پنج نفره است که «تصمیم می گیرند، فرمان صادر می کنند، و آنها را به اجرا می گذارند.» این جملات آنچه را که خودمان از مشاهد محدود حتی واحدهای منظم ارتش در منطقه تهران فهمیده بودیم، تأیید می کند، بدین معنا که فرماندهان به تنهایی تقریباً هیچ اقتداری بر گروههایی که ظاهراً تحت فرمان آنها هستند، ندارند.

10- شورای دانشگاه تهران، که اعضای خودگماشته چپگرایش از استادان، دانشجویان و کارمندان غیر آموزشی هستند اعلام کرده است که هر کسی که در دانشگاه تهران هر نوع رابطه ای با رژیم گذشته داشته است، پاکسازی خواهد شد. رابطه با رژیم گذشته از تماس با ساواک تا عضویت در هر یک از احزاب سیاسی شاه تلقی می گردد. اگر در رعایت این معیار ها سختگیری شود، تعداد کمی در دانشگاه باقی خواهند ماند و گویا شورای دانشگاه نیز این مسئله را فهمیده است. در این اطلاعیه آمده بود که شورا تصمیم گرفته است «به آنهایی که برخلاف اخلاقیات دانشگاه رفتار ضدانقلابی و ضدمردمی از خود بروز داده اند، اجازه ادامه کار بدهد، به شرطی که رفتار خود را اصلاح و تصحیح کنند.» با وجود این، آنها اجازه ی داشتن پست های اجرایی را نخواهند داشت. در اطلاعیه هیچ توضیحی در مورد پست اجرایی ذکر نشده بود.

11- بر اساس گزارش کیهان، ایران در نظر دارد روابط دیپلماتیک خود را با مصر قطع کند. «یک منبع سیاسی مطلع» مدعی بود که پس از محکومیت پیمان صلح مصر- اسرائیل از طرف خمینی و تصمیم کشورهای عرب در اجلاس هفته پیش بغداد، نخست وزیر بازرگان و وزیر امور خارجه، سنجابی، در حال بررسی این مسئله هستند.

12- اسقف اعظم، والریان کاپوچی، که بر اساس گزارش ها عضو الفتح است و زمانی را در زندان اسرائیلی ها گذرانده است، در تهران به سر می برد و به همراه هانی الحسن، نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین، در جلسات متعددی حضور می یابد. او قرار است فردا برای ملاقات با خمینی به قم سفر کند. سولیوان

سند شماره 136 محرمانه 3 آوریل 1979- 14 فروردین 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 3510 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی منابع: کارکنان سفارت، رسانه های خبری فارسی زبان، وابستگان نظامی سایر کشورها تهیه کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی مقام تأیید کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 2 - 1 آوریل 1979 16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز 1 آوریل تا ساعت 12:00 روز 2 آوریل 1979 را پوشش می دهد.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات:

[الف]- (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) آتش بس احتمالی در ترکمن صحرا: گزارش های ضدونقیضی از برقراری آتش بس در گنبد کاووس وجود دارد. آیندگان، روزنامه فارسی زبان صبح تهران، گزارش می دهد که ساعت 16:00 روز 13 فروردین طرفین بر سر برقراری آتش بس به توافق رسیدند. این موافقت نامه چهار ماده دارد: (1) مجروحین به بیمارستان انتقال خواهند یافت؛ (2) دو گروهی که بر ضد نیروهای دولتی می جنگند، دست از جنگ خواهند کشید؛ (3) اُسرا باید آزاد شوند؛ (4) ارتش ایران حافظ صلح در شهر خواهد بود. دو گروهی که در ماده «2» به آنها اشاره شده است، ترکمن ها و یک گروه مسلح ناشناخته (برای دولت ایران) هستند. بر اساس گزارش ها 132 نفر کشته و بیش از 300 نفر مجروح شده اند، که اجساد برخی از کشته شدگان هنوز در خیابان های گنبد افتاده است. دولت ایران در روز 2 آوریل به ترکمن ها ضرب الاجل داده بود که اگر تا ساعت 15:00 همان روز دست از جنگ نکشند، ارتش برای سرکوب شورش ها وارد عمل خواهد شد. بر اساس گزارش های خبری، در حال حاضر واحدهای ارتش در منطقه گنبد مستقر شده اند، ولی در درگیری ها دخالتی ندارند. وابسته نظامی آلمان (محفوظ) تأیید کرده است که تعدادی تانک از تهران به سمت شرق در حرکت هستند. او گفت که در روز 1 و 2 آوریل تعداد 100 تانک سوار بر تریلی های حمل تانک در حال حرکت از تهران به سمت شرق دیده شده اند. در روز 1 آوریل وابسته نظامی و وابسته نیروی هوایی شخصاً یک توپ 155 میلیمتری هوویتزر را در خیابان نیاوران مشاهده کردند که به سمت شرق یدک می شد. سه پرسنل یونیفورم پوش ارتش نیز سوار بر توپ بودند. روزنامه ها گزارش داده اند که یک تیم مذاکره کننده دولت در گنبد به سر می برد. نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): اگر حرکت تانکها به سوی گنبد صحت داشته باشد، دولت ایران بالاخره تصمیم گرفته است از موضع قدرت مذاکره کند. شاید این

ص: 272

شورش های قومی، بیشتر از هر دلیل دیگری، نظر بعضی از پیروان خمینی را که می گویند وجود ارتشی با فرماندهی مرکزی لازم و مطلوب نیست، عوض کند. نکته اصلی نطق اخیر آیت الله شریعتمداری نیز این بود که ایران باید یک ارتش قدرتمند داشته باشد. فکر می کنیم افکار شریعتمداری تأثیر بسزایی بر دولت بازرگان داشته باشد، هر چند نیروهای اپوزیسیون (یعنی فداییان و گروههای مارکسیستی) علاقه ای به وجود یک نیروی زمینی قدرتمند ملی در ایران اسلامی ندارند.

ب- (بدون طبقه بندی) نتایج اولیه رفراندوم: روزنامه های فارسی زبان صبح نتایج رأی گیری در بسیاری از شهرهای ایران را منتشر ساخته اند. شمارش آراء نشان می دهد که بیشتر از 98 درصد رأی دهندگان رأی «آری» به صندوق ها انداخته اند. خمینی، با علم به اینکه اکثریت قاطع رأی دهندگان به جمهوری اسلامی رأی خواهند داد، در روز 1 آوریل رسماً تشکیل یک جمهوری اسلامی را اعلام کرد. فحوای سخنان او در مورد حقوق بشر نیز عملاً این بود که هیچ فرقی بین حقوق زنان و مردان نیست، اقلیت های مذهبی به رسمیت شناخته می شوند، و با همه به عدالت رفتار می شود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): اگر قرار است روز تولدی برای «جمهوری اسلامی ملی» در ایران در تقویم ها ذکر شود، پیشنهاد می کنیم که فقط تقویم فارسی، یعنی همان 12 فروردین، برای برگزاری جشن تولد آن ذکر شود، هر چند احتمالاً جشن سالانه احمق ها در تقویم مسیحی [که مقارن همین روز است] از نظر بسیاری از ایرانی ها (که نظر واقعی خود را پای صندوق های رأی ابراز نکردند، ولی آن را به وابسته نظامی بروز دادند) با مسما تر است، ولی این احساسات ضد جمهوری اسلامی مسلماً تا چندین ماه آینده بروز نخواهد کرد.

ج- (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) عملیات هواپیمای 12C-: دفتر وابسته نظامی امروز صبح مجوز پرواز آزمایشی هواپیمای فوق را در روز 4 آوریل و مأموریت باربری آن به آتن را در روز 6 آوریل دریافت کرد. مجوز کبکان و بهشهر هنوز دریافت نشده است.

نظریات تهیه کننده گزارش: در حال حاضر، شاید کمیته ها با پرواز آزمایشی و مأموریت های باربری موافقت کنند، ولی با پرواز به مناطق حساس موافقت نخواهند کرد.

قانونی زندانیان. احتمال قطع رابطه ایران و مصر. توضیحاتی در مورد ریاحی، وزیر دفاع ایران. دردسرهای سفیر سولیوان ادامه دارد. شریعتمداری برای ملت پیام می فرستد. شایعات مجله اشپیگل. پایان خلاصه 3- رادیو ایران اواخر روز گذشته مدعی شد که در گنبد کاووس آتش بس برقرار شده و اینکه دولت و نیروهای ترکمن به توافق رسیده اند. طبق این توافق: 1) کلیه مجروحین به بیمارستان انتقال خواهند یافت؛ 2) نیروهای تمامی طرف های درگیر کاملاً از سنگرها و مواضع دفاعی خود عقب نشینی خواهند کرد و شهر پاکسازی خواهد شد؛ 3) مذاکره برای آزادی فوری اُسرا آغاز خواهد شد؛ 4) ارتش ملی تا اطلاع ثانوی عهده دار حفظ نظم و قانون در شهر خواهد بود. نخست وزیر بازرگان تهدید کرده بود که اگر تا ساعت 03:00 روز 2 آوریل تیراندازی در شهر متوقف نشود، به نیروهای مسلح دستور می دهد تا «اقدامات قاطعی» اتخاذ کنند. دفتر وابسته نظامی گزارشی دریافت کرده است مبنی بر اینکه نزدیک به صد تانک از تهران خارج شده و به سمت «شرق» در حرکتند، که این امر احتمالاً در پی توافق اخیر بوده و یا به تهدیدهای بازرگان ربط دارد. رهبر سرشناس سنی های بلوچستان، مولوی عبدالعزیز، پیامی برای جمعیت (عمدتاً سنی) گنبدکاووس فرستاده و از آنها خواسته بود که از جنگ دست بکشند. او در این پیام گفته بود که در آینده نزدیک به گنبد سفر خواهد کرد. اگر چه نیروهای کمیته چند تن از اعضای سازمان فداییان خلق را در گنبد دستگیر کرده اند، ولی این سازمان دخالت اعضای خود را در درگیری های گنبد شدیداً تکذیب کرده است.

رادیو فارسی بی.بی.سی. شب گذشته مدعی شد که تا به حال 200 نفر در گنبد کاووس کشته شده اند؛ 50 نفر از نیروهای طرفدار خمینی و 150 نفر از جنگجویان گنبد. آیندگان از قول سازمان فداییان این اتهام را مطرح ساخته است که درگیری های گنبد و سایر نقاط بخشی از توطئه سیا برای به راه انداختن جنگ داخلی در ایران است. طبق تلکس های خبری، از نیمه های امروز تیراندازی های پراکنده ای در گنبد صورت گرفته است. آسوشیتدپرس توانست تعدادی از خبرنگاران و عکاسانی را که چند روز در حبس خانگی بودند، آزاد کند، از جمله لیز هرگود، خبرنگار گاردین.

4- هیأتی متشکل از حقوقدانان فرانسوی امروز از زندان قصر بازدید می کند. این هیأت گزارشی برای دولت و احتمالاً مطبوعات تهیه خواهد کرد، و همچنین هفته آینده کنفرانسی خبری در مورد یافته هایش در پاریس برگزار خواهد کرد. روزنامه ها خبر از دستگیری فروغی، وزیر سابق فرهنگ، و پسرش داده اند (چنانکه اطلاع یافته ایم فروغی پیش از این نیز یکبار دستگیر ولی آزاد شده بود). خمینی در روز 1 آوریل در نطقی تلویزیونی (تلگرام جداگانه) به فعالان حقوق بشر که در مورد سرنوشت زندانیان ایرانی ابراز نگرانی کرده بودند، تاخت. آیت الله خمینی گفت که اصلاً با محاکمه زندانیان مخالف بوده و معتقد است که آنها باید فوراً اعدام می شدند.

ص: 274

او همچنین به سازمان های حقوق بشر تاخت و مدعی شد که آنها در ارتباط با حقوق بشر در طول سلطنت پهلوی «ساکت» بوده اند و به حمایت کارتر از شاه اعتراض نکرده اند. (توضیح: خمینی یا اطلاعی از این امر ندارد و یا حافظه اش خوب کار نمی کند.) 5- بر اساس گزارش روزنامه ها، دولت در حال بررسی قطع احتمالی روابط با مصر است.

6- وزیر جدید دفاع، تقی ریاحی، وجهه خوبی در میان ملت نداشته است. علاوه بر اظهارات گذشته اش مبنی بر اینکه بازنشست کردن افسران ارشد دوره پهلوی کار اشتباهی بود، روابط خانواده او نیز موجب بروز شایعاتی شده است. بر اساس شایعات، او وابسته به خانواده آتابای است که روابط اجتماعی و مالی نزدیکی با شاه داشتند، و برخی از شایعات نیز او را با اردشیر زاهدی ربط می دهد.

7- کیهان با انتشار مقاله ای، سولیوان، سفیر آمریکا در ایران را به دست داشتن در کشتار میدان ژاله و وقایع دیگر انقلاب متهم ساخته است. کیهان مدعی است که سولیوان درست پیش از واقعه میدان ژاله با شاه دیدار کرد و بار دیگر پس از «آتش سوزی تهران» 5 نوامبر پیش از انتصاب ازهاری در پست نخست وزیر نیز به دیدن او رفت.

8- آیت الله شریعتمداری طی نقطی 20 دقیقه ای خطاب به ملت در روز 1 آوریل اولویت های جمهوری اسلامی جدید را برشمرد. او گفت که ابتدا باید ارتش، پلیس و ژاندارمری را تقویت کرد. او بار دیگر گفت که مردم باید از دولت حمایت و در بازسازی اقتصاد، به ویژه بخش کشاورزی، همکاری کنند.

9- چند روزی است شایعاتی در مورد شماره اخیر مجله اشپیگل بر سر زبانهاست. بر اساس این شایعات، اشپیگل عکسی از یزدی، معاون نخست وزیر، بر روی جلد خود چاپ کرده است که او را در حال دست دادن با شاهپور غلامرضا نشان می دهد، و همچنین مقاله ای چاپ کرده است که در آن یزدی، قطب زاده رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران، و ابوالحسن بنی صدر دستیار خمینی را جاسوسان سیا معرفی کرده است. مأمور سفارت شایعه دیگری شنیده است که طبق آن عکس روی جلد اشپیگل بازرگان را در حال بوسیدن دست شاه نشان می دهد. این مطلب در کنفرانس مطبوعاتی بازرگان در 1 آوریل مطرح شد، و حتی می گویند که خمینی دستور تحقیق در این مورد را صادر کرده است. چنانکه اطلاع یافته ایم، سفارت جمهوری فدرال آلمان چنین شایعاتی را تکذیب کرده است. سولیوان

2- خلاصه: کنفرانس مطبوعاتی بازرگان. اعلام نتایج رأی گیری. درگیری مجدد در مهاباد. دستگیری فداییان در گنبد کاووس. تظاهرات در ساختمان شهرداری تهران. انتصاب دو سفیر جدید. استعفای قضات دادگاه انقلاب در تبریز. دیدار کاپوچی از ایران. شایعه پراکنی بر ضد دولت ادامه می یابد. پایان خلاصه.

3- بازرگان در کنفرانس مطبوعاتی روز 3 آوریل تأکید کرد که بسیاری از مسایل مربوط به برنامه ها و سیاستگذاری ها فقط بعد از تشکیل مجلس مؤسسان و تصویب قانون اساسی حل خواهد شد.

بازرگان در پاسخ به این سئوال که آیا برای ریاست جمهوری نامزد خواهد شد یا خیر گفت که نه چیزی را تکذیب می کند و نه از هم اینک نامزدی خود را اعلام می کند. بازرگان در ارتباط با حقوق اقلیت ها گفت که قانون اساسی جدید حتی حقوق بیشتری نسبت به قانون اساسی قبلی برای مشارکت اقلیت ها در امور کشور در نظر خواهد گرفت. بازرگان در پاسخ به این سئوال که دولت در مورد «هزاران» مستشار نظامی آمریکایی که هنوز در ایران به سر می برند چه تصمیمی گرفته است، گفت که مستشاران نظامی آمریکایی باقیمانده در ایران فقط چند نفرند، نه هزاران و یا حتی صدها نفر. او افزود که دولت ایران هنوز در مورد سرنوشت مشاوران نظامی و اقتصادی آمریکایی در ایران با دولت آمریکا صحبتی نکرده است. او گفت فقط صحبت هایی کلی با سولیوان، سفیر آمریکا در ایران، انجام شده است. با وجود این، برای تعیین سرنوشت پروژه ها و قراردادها به وقت و بررسی های بیشتری نیاز است. از بازرگان پرسیده شد که آیا ایران در اجلاس سران کشورهای غیر متعهد در هاوانا شرکت خواهد کرد یا خیر و بازرگان پاسخ داد که هنوز هیچ توافق یا تعهدی صورت نگرفته و این مسئله در وزارت امور خارجه تحت بررسی است.

بازرگان در ارتباط با خودمختاری مناطق قومی گفت که اگر این امر به معنای جدایی طلبی و حذف رهبری ملی و حاکمیت ایران باشد، مسلماً قابل قبول نخواهد بود. دولت ایران منتظر دریافت نظرها و خواست های اقلیت های قومی است. مجلس مؤسسان تصمیم نهایی را در این ارتباط اتخاذ خواهد کرد.

4- بر اساس گزارش یک روزنامه، وزیر کشور اعلام کرده است که در رفراندوم جمهوری اسلامی 20،147،055 رأی «آری» و 140،966 رأی «نه» به صندوق ها انداخته شده است. هنوز تعداد آراء ماخوذه به تفکیک شهرها اعلام نشده است، ولی در آماری که برای شهر اهواز اعلام شده، تعداد آرای رأی دهندگانِ شانزده سال به بالا بیشتر از کل جمعیت شهر بوده است.

5- مهاباد، واقع در کردستان، در روز 2 آوریل مجدداً صحنه درگیری بود. روزنامه های تهران نیز این مسئله را امروز گزارش دادند. بر اساس گزارش روزنامه ها، در درگیری نزدیک یک پادگان ارتش 2 نفر کشته و 10 نفر مجروح شدند.

6- روزنامه ها به نقل از منابع رسمی گزارش داده اند که نزدیک به 70 نفر از فداییان در

ص: 276

جریان درگیری های گنبدکاووس دستگیر شده اند. اگر چه سازمان فداییان قبلاً دخالت اعضایش را در این درگیری ها تکذیب کرده بود، ولی هیأتی را برای بررسی این موضوع به گنبد اعزام کرده است.

7- در روز 3 آوریل تظاهراتی در ساختمان شهرداری تهران برگزار شد. تظاهرکنندگان که ادعا می کردند از کارکنان شهرداری هستند به روند استخدامها از سوی شهردار جدید اعتراض داشتند. آنها شهردار را متهم ساختند که کارکنان شهرداری را از میان دوستان و حامیانش استخدام می کند.

8- دو سفیر جدید برای خدمت در مسکو و پاریس منصوب شدند. شمس الدین امیرعلایی برای خدمت در پاریس و دکتر مُکری برای خدمت در مسکو. آنها سُفرای حرفه ای نیستند و با حزب جبهه ملی ارتباط دارند.

9- بر اساس گزارش روزنامه ها، تعدای از قضات دادگاه انقلاب در تبریز به طور دسته جمعی استعفا داده اند. آنها مدعی بودند که دخالت های بیش از حدی در کارشان می شود. در واقعه دیگری که در تبریز اتفاق افتاد، روز گذشته اخبار تلویزیون به زبان آذری در این شهر پخش شد که اولین باری بود که از زبان محلی در برنامه های عادی تلویزیون استفاده می شد. کارمند سفارت شنیده است که یکی از معدود سینماهای تبریز که از آتش سوزی ها سالم مانده است، فیلم هایی به زبان آذری نمایش داده است. این فیلم ها از باکو آورده می شوند.

10- بر اساس گزارش پاپال نانسیو (محفوظ) اسقف کاپوچی تصمیم گرفته است که به تنهایی به خاورمیانه سفر کند. با وجود این، او از گذرنامه دیپلماتیک استفاده می کند. اسقف کاپوچی هنوز با نمایندگان پاپ در ایران تماس نگرفته است. اطلاع یافته ایم که احتمالاً پاپ شدیداً کاپوچی را مورد مؤاخذه قرار داده است. در اینجا، او یکی از اعضای افتخاری شورای حاکم سازمان آزادیبخش فلسطین به بینندگان تلویزیون معرفی شده است.

11- خبرنگاران آمریکایی که تشنه خبر هستند دیروز و امروز این شایعه را شنیدند که «یزدی به اتهام همکاری با سیا» دستگیر شده است. به عقیده ما این یکی دیگر از موارد شایعه پراکنی هماهنگ گروههای چپگرا علیه دولت فعلی است. مورد دیگر مربوط می شود به شایعه مجله اشپیگل (که در تلگرام دیروز ذکر شد). سولیوان

توضیح می دهد. دولت رویه قضایی جدیدی را اعلام می کند. شتاب دستگیری ها تندتر می شود. گنبد کاووس آرام است ولی گروههای مختلف به یکدیگر تهمت می زنند. کیهان توطئه ترور رهبران انقلاب را برملا می کند. دانشجویان به اعدام یک انقلابی اعتراض می کنند. پایان خلاصه.

3- بازرگان در یک نطق رادیو و تلویزیونی در روز 4 آوریل با اظهارات ضد و نقیض به بررسی دلایل ناآرامی های سیاسی در ایران پرداخت. او گفت که بهانه های متعددی از قبیل اختلاف شیعه و سنی، و عرب و فارس و ترکمن برای این ناآرامی ها ذکر شده است، ولی سپس افزود که در واقع این ناآرامی ها نتیجه نقشه های عامدانه برخی گروههاست، «اعم از طرفداران تروتستکی، یا مائو و یا مارکسیست ها» که از نبود پاسگاههای مرزی کافی برای آوردن اسلحه به داخل خاک ایران سوءاستفاده می کنند. بازرگان مدعی شد که فرماندهی «این نیروهای ضد انقلابی و برانداز» در گنبد کاووس را برادر یکی از چریکهای چپگرایی بر عهده داشت که چند سال پیش در شورش نافرجام سیاهکل کشته شده بود. سپس گویی بازرگان نظرش را عوض کرد و ناآرامی های سیاسی را بر گردن نیروهایی انداخت که در پی اعاده سلطنت شاه هستند. او در این ارتباط مشخصاً از اسرائیل نام برد. او ظاهراً هیچ تناقضی بین این اظهارات و گفته های چند دقیقه پیشش که در آن نیروهای چپگرا را دشمن ایران نامیده بود، نمی دید. تنها نتیجه ای که از این اظهارات می توان گرفت این است که بازرگان نیز مثل خیلی از ایرانی ها دیگر نسبت به قبول تئوری توطئه مصون نیست و او نیز حاضر است در توضیح پدیده های سیاسی در کشورش از فرض های ضد و نقیض استفاده کند.

4- دولت رویه قضایی جدیدی را برای انجام دادرسی ها در نظام دادگاههای انقلاب اسلامی اعلام کرده است. هنوز از جزئیات این طرح خبری نداریم، ولی از اطلاعات کمی که به دستمان رسیده است می توان فهمید که دولت مرکزی سعی دارد با اجرای طرح فوق قدری بر فعالیت کمیته های انقلابی که بسیار غیر متمرکز بوده و تا به حال سرسختانه اختیارات قضایی شان را حفظ کرده اند، اعمال نظارت کند. ابلاغ علنی این طرح سئوال جالبی در ذهن ایجاد می کند، و آن اینکه در ایران انقلابی قانون چگونه وضع می شود؟ تا آنجا که می توانیم حدس بزنیم، قانون پیشنهادی ابتدا به خمینی تسلیم می شود، و پس از بررسی و تأیید او، برای تصویب به شورای مرموز انقلاب و هیأت دولت انقلابی ارائه می شود. به نظر نمی رسد که هیچیک از این دو نهاد دارای حق وتو باشد.

5- شاید تقارن اعلام رویه قضایی جدید با شتاب گرفتن روند دستگیری ها چندان هم اتفاقی نبوده است. شخصیت هایی که با رژیم پهلوی ارتباط داشته اند- از قبیل وزیر سابق اطلاعات و جهانگردی، رضا عاملی تهرانی، و وزیر سابق آموزش و پرورش، علی رنجبر، که اخیراً بازداشت شده اند- و یا پرسنل انتظامی و امنیتی ظاهراً اهداف اصلی هستند، ولی حیطه دستگیری ها گسترده تر از این افراد است. گزارش هایی نیز در بازداشت چندین بازرگان به

ص: 278

دستمان رسیده است، و روز گذشته 4 آوریل کارمند ایرانی آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده به نام دکتر رضا امینی بدون تفهیم اتهام بازداشت شد.

6- ناآرامی ها در کردستان ادامه دارد. به دنبال واقعه روز گذشته مورخ 4 آوریل در مهاباد که گزارش آن در تلگرام دیروز ارسال شد، گروهی از کردها در همان شهر یک پاسگاه پلیس را محاصره کردند و چند نفر از پرسنل آن را گروگان گرفتند. بر اساس گزارش ها، این واقعه بدون خشونت فیصله یافت. هیأتی از سوی حزب دموکرات کردستان در روز 3 آوریل با نخست وزیر بازرگان ملاقات کرد و از او خواست اجازه دهد که به منظور تضمین حقوق و خواست های مردم کُرد در قانون اساسی جدید، یک نماینده کُرد نیز در تهیه پیش نویس این قانون مشارکت داشته باشد. نخست وزیر گفت که دولت این مسئله را بررسی خواهد کرد. در همین حال، روزنامه اطلاعات مدعی شد که توطئه ای با مشارکت اقوام سالارجاف، نماینده سابق مجلس که بعد از پیروزی انقلاب اعدام شد، تیمسار پالیزبان، استاندار سابق کرمانشاه، و مأموران سابق ساواک در کردستان جریان دارد. بر اساس گزارش ها، این افراد مزدوران عراقی را با هدف بازگرداندن شاه بر سر قدرت، به خدمت گرفته اند. یک نشریه دیگر به نام مجله سیاسی ایران، گزارش می دهد که کردستان عملاً تحت کنترل حزب دمکرات کردستان است، و کُرد شیعه ای که ریاست کمیته انقلاب سنندج را بر عهده داشت و نماینده خمینی بود، از استان کردستان گریخته و رهبر میانه روی کُرد، احمد مفتی زاده، نیز نفوذ خود را از دست داده است.

7- آرامشی توأم با تنش بر گنبدکاووس حکمفرما شده است، ولی گروههای مختلف سخت مشغول وارد آوردن اتهام توطئه به یکدیگر هستند. مأموران کمیته، فداییان مارکسیست را متهم می کنند، ارتش مدعی است که شوروی ها از شورشیان حمایت می کردند، مسکو می گوید که سیا در درگیری های گنبدکاووس دست داشته است، و یک مقام وزارت کشور که نامش فاش نشده است در روزنامه چپگرای آیندگان، بی.بی.سی. را به دامن زدن به ناآرامی های گنبد متهم ساخته است.

8- کیهان مدعی است شواهدی به دست آورده است که نشان می دهد ساواک با کمک سازمان سیا و گارد سلطنتی سعی داشت در اوایل فوریه خانه چند تن از رهبران انقلاب را منفجر کند، و قرار بود که خود رهبران اعدام شوند. کیهان نگفته است چرا این طرح اجرا نشد. بسیاری از این رهبران با جبهه ملی ارتباط داشتند و یا از گروههای میانه روی دیگر بودند.

9- بر اساس گزارش ها، نزدیک به 50 دانشجو در روز 4 آوریل در اعتراض به اعدام چند هفته پیش یکی از اعضای فداییان خلق به نام محمود رئیسی در رفسنجان، در وزارت دادگستری تحصن کردند. رئیسی پس از تلاش نافرجام برای سرقت از یک بانک، که در جریان آن یک کارمند بانک جان باخت، دستگیر شد. او در یک دادگاه انقلاب محاکمه و به اتهام قتل نفس مجرم شناخته شد و در روز 27 فوریه، اعدام شد. جناح چپ اعدام رئیسی را در بوق و کرنا کرده و مدعی است که او در حال سرقت پول برای کمک به انقلاب بوده است

ص: 279

(سرقت نافرجام از بانک درست قبل از سرنگونی دولت بختیار صورت گرفت) و اینکه او قربانی تندروهایی اسلامی شده است. سولیوان

فداییان خلق برای درخواست پایان درگیری در گنبد کاووس امتناع کرده است.

5- سخنگوی فداییان گفت که پیش بینی می کند توطئه ها برای خدشه دار ساختن وجهه سازمان متبوعش نزد مردم در آینده نزدیک بیشتر خواهد شد. با وجود این، فداییان به تلاش خود برای توسعه روابط با طبقه کارگر به منظور تشکیل یک حزب سیاسی در آینده ادامه خواهند داد. این سخنگو در آخر اظهار داشت که سازمان فداییان هنوز با استخدام کارکنان عالی رتبه رژیم سابق، حتی آنهایی که ظاهراً سوءسابقه ای ندارند، از سوی دولت موقت مخالف است، زیرا «این آدم ها از شاه سرکوب را آموخته اند» و بنابراین «نمی توانند در خدمت منافع مردم باشند.» 6- این اظهارات آخر سخنگوی فداییان با موضع دولت، حداقل آنگونه که نخست وزیر بازرگان در نطق 4 آوریل خود خطاب به ملت ایران تبیین کرد، تضاد داشت. بازرگان ضمن اینکه قول داد مقامات خاطی و مجرم مجازات خواهند شد، گفت که ایران به مهارت های فنی کارمندان [سابق] دولت و نیروهای ارتش شدیداً نیازمند است. او به مردم ایران و کمیته های انقلاب هشدار داد که «مراقب باشند مبادا کشور به وضعیتی شبیه به دوران حکومت احمد شاه و مظفر الدین شاه دچار شود، که در هر محله، در هر گردنه، در هر گوشه از خیابان، و یا در هر شهری یک حاکم، یک تبهکار، یک ارباب و یا یک گردن کلفت بود- و هر کسی برای خودش قانون بود.» 7- بازرگان همچنین خواستار هماهنگی بیشتر کمیته های بیشمار انقلاب شد. او گفت وقتی دو هفته پیش در تبریز بودم مصرانه خواستم تا یک کمیته مرکزی در شهر تشکیل شود، حتی اگر لازم باشد رئیس آن با قرعه کشی مشخص شود. او گفت متاسفانه «حالا طوری شده که یک کمیته اینجاست و یک کمیته آنجا که آخر سر هم کارهای همدیگر را خنثی می کنند.» 8- صادق قطب زاده، امپراتور تبلیغات ایران، روز 4 آوریل شخصاً جلوی دوربین تلویزیون قرار گرفت و از سیاست هایش در سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران دفاع کرد. او از «اقلیت» معترضی، از جمله برخی از اعضای سازمان متبوع خودش، که سعی دارند فعالیت های رادیو و تلویزیون ملی ایران را مختل کنند، ابراز انزجار کرد. او گفت «ما به خوبی از نظرات مردم آگاه هستیم» و رادیو و تلویزیون ملی ایران بحث در مورد «مسایل بشری و اسلامی» را متوقف نخواهد کرد. قطب زاده گفت که «هدف من آن است که برنامه های [رادیو و تلویزیون] کیفیتی ضدامپریالیستی و ضدصهیونیستی داشته باشد» و «از مستضعفان و پابرهنه ها دفاع کند.» او مدعی شد که واکنش اکثر کارکنان رادیو و تلویزیون، به ویژه در رده های پایین، مثبت بوده است و فقط تعداد اندکی از کارکنان، بیشتر در بخش تولید، با سیاست های او مخالفت کرده اند. البته قطب زاده حتی برای این مشکل هم راه حلی داشت. با وجود این، او اعلام کرد که هیأت مدیره رادیو و تلویزیون ملی ایران تصمیم گرفت کل بخش تولید را تعطیل کند.

9- عباس امیرانتظام، معاون نخست وزیر، نیز از کنفرانس خبری 5 آوریل خود برای حمله

ص: 281

به دشمنانش استفاده کرد. این کنفرانس های خبری به صورت منظم برگزار می شود. او شایعه ارتباط خود (و قطب زاده و ابراهیم یزدی، معاون نخست وزیر) با سازمان سیا را کذب محض خواند. انتظام با اشاره به سابقه طولانی فعالیت هایش در اپوزیسیون سیاسی ایران، گفت بگذارید «بگویم اگر دانستن زبان انگلیسی و تحصیل کردن در آمریکا به معنای آمریکایی بودن است، پس در مورد 40000 (کذا) ایرانی که هم اکنون در آمریکا هستند چه باید گفت؟» او گفت من همیشه یک ایرانی بوده ام، و یک ایرانی باقی خواهم ماند. علاوه بر این، انتظام گفت که به «مبارزه برای تحقق اهداف انقلاب» و به «وظایف مذهبی، انسانی، و اجتماعی خود»، ادامه خواهم داد.

10- انتظام در مورد مسایل دیگر گفت:

اقلیت های مذهبی کاملاً آزادند که از زبان خود استفاده کنند ولی زبان فارسی، زبان رسمی کشور باقی خواهد ماند.

- فقط حدود 900 آمریکایی در ایران باقی مانده اند، از جمله 40 مستشار نظامی که دولت از آنها خواسته است که در ایران بمانند.

- سپاه پاسداران حق ندارد بدون محاکمه آنهایی را که دستگیر کرده است، مجازات کند (این اظهارات ظاهراً اشاره به شلاق زدن یک پزشک سرشناس و همسرش در تهران دارد، که بر اساس گزارش ها طبق دستور یک ملای محل انجام شد. پاسداران انقلاب که آنها را در راه بازگشت از یک میهمانی متوقف کرده بودند، متوجه شدند که آن دو نفر مشروبات الکلی مصرف کرده اند). ولی دلیل ادامه چنین اتفاقاتی این است که ایران هنوز در وضعیت انقلاب به سر می برد.

- ایران به یک سازمان اطلاعات ملی نیاز دارد، ولی هنوز جایگزینی برای ساواک ایجاد نشده است. انتظام گفت که سازمان جدید تحت نظر دفتر نخست وزیر انجام وظیفه خواهد کرد.

- انتظام از پاسخ به این سئوال که تعداد افراد ممنوع الخروج چند نفر است طفره رفت. او از تأیید یا تکذیب این مسئله که 22000 نفر ممنوع الخروج هستند، خودداری کرد.

11- کریم سنجابی، وزیر امور خارجه، در روز 5 آوریل به دار آویختن بوتو، نخست وزیر سابق پاکستان، را محکوم کرد و آن را «عملی شرم آور» خواند. ناس

جستجو برای یافتن دیگران. سنجابی می گوید که ایران خواهان داشتن مناسبات خوب با کلیه کشورهای جهان است، ولی خمینی مدعی است که ایران با شرق و غرب در جنگ است. علیرغم اعتراض مارکسیست ها سازمان شبه نظامی جدیدی تشکیل می شود. فداییان نیز هدف اعتراض شدید قرار می گیرند. حسینیه ارشاد، مرکز ترقی خواهان اسلامی بازگشایی می شود. تعیین 1 ژوئن برای برگزاری انتخابات مجلس مؤسسان. دولت غصب زمین در ترکمن صحرا را تأیید ولی قانونی برای جلوگیری از غصب زمین از سوی دیگران پیشنهاد می کند. پاکستانی های ایران به اعدام بوتو اعتراض می کنند. پایان خلاصه.

3- محاکمه ها و اعدام ها بلافاصله پس از ابلاغ عمومی آیین نامه دادرسی در دادگاههای انقلاب اسلامی در روز 5 آوریل از سر گرفته شد. طبق یکی از مواد این آیین نامه، احکامی که قبل از ابلاغ آن صادر شده بود قابل اجراست و به همین دلیل دو نفر که ادعا می شد مأمور ساواک هستند و یک افسر پلیس که قبلاً در دادگاه انقلاب اصفهان محکوم به مرگ شده بودند، در روز 6 آوریل اعدام شدند. این سه نفر محمود شهیدی، بازجوی ساواک، کمال ادیب، بازجو و شکنجه گر ساواک، و محمود اصغری زاده، افسر پلیس بودند. پس از آن در روز 6 آوریل دادگاهی در تهران تشکیل شد که پس از 15 ساعت جلسه 6 پرسنل ارتش و پلیس را محکوم به مرگ کرد، و حکم آنها بلافاصله در اوایل روز 7 آوریل اجرا شد. این شش نفر عبارت بودند از: سرلشگر محمد جواد مولوی طالقانی، فرمانده پلیس ضدشورش؛ سرتیپ غلامرضا ایرج امینی افشار، فرماندار نظامی سابق نجف آباد؛ سرهنگ دوم هادی گلستانی، فرمانده گردان 140؛ سرهنگ دوم ماشاءالله افتخارمنش؛ ستوان یکم بهادر بهادری؛ و سرباز مصطفی صدری. چهار نفر آخر به مشارکت در وقایع جمعه سیاه، 8 سپتامبر که در آن تعدادی از مردم پس از نقض مقررات حکومت نظامی مبنی بر عدم تجمع کشته شدند، متهم بودند. نهایتاً، محاکمه امیرعباس هویدا، نخست وزیر سابق، که چند هفته پیش در اوج تهدیدهای بازرگان به استعفا در صورت کنترل نشدن دادگاههای انقلاب متوقف شده بود، در روز 7 آوریل از سر گرفته شد، و حکم اعدام او در ساعت 19:30 همان روز اجرا شد.

4- چشم انداز های آینده نویدبخش نیستند. بر اساس گزارش روزنامه ها در روز 7 و 8 آوریل علاوه بر اجازه محاکمه افراد دیگر، اجازه محاکمه ربیعی، فرمانده نیروی هوایی؛ مقدم، رئیس سابق ساواک؛ نیک پی، شهردار سابق تهران؛ و برنجیان، رئیس سابق بخش ضداطلاعات نیروی هوایی نیز صادر شده است. بر اساس اطلاعات سفارت بریتانیا، این محاکمه ها امروز 8 آوریل در جریان است. روزنامه ها همچنین گزارش داده اند که 35 فرد دیگر به اتهام فعالیت های ضدانقلابی دستگیر شده اند. علاوه بر رضا امینی، کارمند آژانس ارتباطات بین المللی ایالات متحده، افراد سرشناسی نیز در میان این افراد هستند، از جمله سردبیر سابق روزنامه رستاخیز، مهدی سمسار؛ آخرین رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران پیش از انقلاب، مسعود برزین؛ نمایندگان سابق مجلس سید علی اکبر فیروزآبادی، محمد دهقان نژاد، و محمدرضا

ص: 283

سادات فر؛ استاد دانشگاه، ابراهیم شیرازی؛ و وزیر سابق دادگستری، حسین نجفی. بر اساس گزارش ها، این افراد از جمله 152 نفری هستند که کمیته های مختلف انقلاب در تعقیب آنها بوده اند. نام این افراد هنوز منتشر نشده است، ولی گفته می شود که 27 خبرنگار نیز در میان آنها هستند.

5- سنجابی، وزیر امور خارجه، در مصاحبه اخیر خود با یک خبرنگار مجارستانی گفت که ایران خواهان روابط دوستانه با کلیه کشورهای جهان، از جمله ابرقدرت ها، بر اساس احترام و تفاهم متقابل است. او گفت که ایالات متحده قبلاً سیاست های بسیار کوتاه بینانه ای در قبال ایران داشته است، ولی ابراز امیدواری کرد که واشنگتن به اشتباهات گذشته اش پی ببرد و سعی کند آنها را جبران نماید. سنجابی گفت که ایران به هیچ کشوری اجازه نخواهد داد از خاکش بر ضد اتحاد شوروی استفاده کند. او در مورد چین بدون اینکه موضعی در قبال روابط چین و شوروی اتخاذ کند، گفت که ایران امیدوار است روابط خوبی با چین داشته باشد.

6- خمینی مکرراً نظرات دیگری درباره روابط ایران و دنیای خارج ابراز کرده است. او در روز 6 آوریل خطاب به جمعیت عظیمی که در قم گرد آمده بودند، گفت که ایران «هنوز با ابرقدرتها در جنگ است.» او گفت «در حال حاضر، هم غرب و هم شرق بر ضد ما هستند.» او مسئولیت ناآرامی های سیاسی اخیر در ایران را مشخصاً بر گردن آمریکا انداخت و گفت: «ایالات متحده آمریکا منافعی دارد که حاضر نیست از آنها دست بکشد.» 7- گروهی از هفت سازمان ناشناخته که خود را پیرو اسلام می دانند در روز 7 آوریل اعلام کردند که به منظور توسعه و حفاظت از انقلاب اسلامی با یکدیگر ادغام خواهند شد. بر اساس گزارش ها، ابوالحسن بنی صدر، دستیار نزدیک خمینی، و هانی الحسن، نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین، برای اعضای این سازمان جدید سخنرانی کردند. گروه جدید نام سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را بر روی خود گذاشته است. این سازمان که از ادغام حداقل هفت گروه کوچک تشکیل شده است (از جمله توحید صف و موحدین، که قبل از پیروزی انقلاب مسئولیت حمله به آمریکایی ها را بر عهده گرفته بود) ظاهراً هیچ رابطه ای با سازمان مجاهدین خلق ندارد ولی مانند آنها بیش از آنکه یک سازمان سیاسی باشد، اصولاً یک گروه شبه نظامی است. هنوز نمی دانیم که آیا این گروه با سپاه شبه نظامی پاسداران انقلاب، یزدی معاون نخست وزیر، چه رابطه ای خواهد داشت. حضور هانی الحسن، نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین، وعده های قبلی سازمان آزادیبخش فلسطین برای آموزش نظامی پاسداران انقلاب، و شواهد و قرائنی که نشان می دهد منطقه خلیج (که قبلاً محل سکونت گروه مستشاران نظامی آمریکایی بود) به محل آموزش نظامی سازمان آزادیبخش فلسطین تبدیل خواهد شد، احتمالات جالبی را به ذهن می آورد.

8- سازمان مارکسیستی فداییان خلق نیز شدیداً به سازمان جدید تاخته است. یک سخنگوی فداییان گفت که سازمان متبوعش مجاهدین انقلاب اسلامی را چیزی بیشتر از یک

ص: 284

تشکل تروریستی نمی شناسد. او همچنین گفت که یکی از هفت گروه تشکیل دهنده سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به نام توحید، صرفاً «گروهی از جنایتکاران و تبهکاران است که برای رسیدن به اهداف خود از ارعاب مردم استفاده می کند و هیچ بویی از اسلام نبرده است.» 9- خود سازمان فداییان نیز در تعطیلات آخر هفته هدف حملات لفظی قرار گرفت. اجتماعی چند هزار نفری عمدتاً از جوانان محلات فقیرنشین جنوب شهر تهران، که در روزهای 5 و 6 آوریل در دانشگاه تهران تجمع کرده بودند، فداییان را «ریاکارانی فرصت طلب» خواندند. رهبران تظاهرکنندگان مدعی شدند که مدارک مستندی در دست دارند که نشان می دهد فداییان در ناآرامی های قومی اخیر در کردستان و گنبد کاووس دست داشته اند. بر اساس گزارش ها، تظاهرکنندگان، که بسیاری از آنها زنان چادرپوش بودند، در نزدیکی مسجد دانشگاه با اعضای فداییان درگیر شدند.

10- در گوشه دیگر تهران، حسینیه ارشاد که قهرمان روشنفکر انقلاب، علی شریعتی، در آنجا سخنرانی می کرد، رسماً در روز 5 آوریل بازگشایی شد. حسینیه ارشاد مرکز شناخته شده ای برای ترقی خواهان اسلامی است که طبق تعالیم شریعتی با قرائت تحت اللفظی از قرآن مخالفند. بر اساس گزارش ها، غیر از آیت الله طالقانی، فقط یک ملای دیگر در مراسم بازگشایی حضور داشت. یزدی، معاون نخست وزیر، نیز در این مراسم سخنرانی کرد.

11- روزنامه ها به نقل از جوادی، وزیر کشور، گزارش داده اند که انتخابات مجلس مؤسسان در روز 1 ژوئن برگزار خواهد شد. این مجلس احتمالاً بین 330 تا 360 نماینده خواهد داشت. بر اساس گزارش ها، جوادی گفته است که تمام احزاب یا گروههای سیاسی می توانند نامزد معرفی کنند و اینکه اقلیت ها نیز در این مجلس دارای نماینده خواهند بود. علاوه بر این، پیش نویس قانون اساسی بزودی منتشر خواهد شد و مجلس مؤسسان می تواند در آن اصلاحاتی انجام دهد.

12- گزارش های روزافزونی از زمین خواری در مناطق مختلف ایران منتشر شده است. به نظر می رسد که تلاش ترکمن های گنبد کاووس برای غصب زمین های بزرگی که صاحبان آن غایب هستند، عامل مهمی در شورش های اخیر در این منطقه بوده است. جوادی، وزیر کشور، گفته است که زمین های متعلق به خاندان سلطنتی، «اربابان فئودال» و فرماندهان ارتش که از سوی ترکمن ها مصادره شده است، رسماً به آنها واگذار خواهد شد. در عین حال، ایزدی، وزیر کشاورزی، اعلام کرده است که لایحه ای به منظور توقف و جلوگیری از غصب زمین ها به هیأت دولت تسلیم شده است.

13- پاکستانی های ساکن در ایران روز 6 آوریل در اعتراض به اعدام بوتو، نخست وزیر سابق پاکستان، تظاهرات کردند. تظاهرکنندگان از محل سفارت پاکستان به سوی دانشگاه تهران حرکت کردند و در آنجا با قرائت قطعنامه ای خواستار سرنگونی دولت رئیس جمهور ضیاءالحق شدند. ناس

سند شماره 142 محرمانه 8 آوریل 1979- 19 فروردین 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 3713به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 8 آوریل 1- (محرمانه- تمام متن) 2- خلاصه: محاکمه ها و اعدام ها ادامه دارد. افزایش ناآرامی بین بیکاران. کمبودها و تورم قیمت ها به مسئله ای سیاسی مبدل می شود. حوادث و تیراندازی ها مشخصه بارز زندگی در ایران انقلابی است. تلاش رئیس دانشگاه تهران برای پایان دادن به تظاهرات در محوطه دانشگاه. مدنی استاندار خوزستان می شود. مصاحبه مطبوعاتی انتظام.

3- نُه حکم اعدام دیگر اجرا شد. یک دادگاه حکم اعدام امیرحسین ربیعی، فرمانده سابق نیروی هوایی؛ سپهبد علی محمد خواجه نوری؛ منوچهر آزمون، وزیر کابینه سابق و استاندار فارس؛ و یک مأمور پلیس به نام بلالی را در اوایل روز 9 آوریل صادر کرد. نفر آخر به کشتن چند نفر در یک مسجد و حمام در تهران متهم بود، ولی اتهامات سه نفر دیگر مشخص نشده است.

بر اساس گزارش ها، ربیعی به دادگاه گفت متأسف است که ندانسته خدمت کسی را کرده که «پوشالی» بودنش موقعی برای او مشخص شد که دید یک آمریکایی، ژنرال هایزر، دُمش را گرفت و او را از ایران بیرون انداخت. در نقطه دیگری از ایران، دادگاه در قم یک مأمور پلیس به نام محمد باقر رستمی را به جرم کشتن تعدادی از مردم محکوم به اعدام کرد، و حکم در اواخر روز 7 آوریل اجرا شد. در دزفول، سید کاظم اشرف زاده و یک پلیس به نام رحمان عبداللهی در روز 8 آوریل اعدام شدند. اشرف زاده به زمین خواری، همکاری با رژیم پهلوی و تضییع حقوق دیگران متهم بود. جرم عبداللهی نیز کشتن یک جوان 16 ساله در جریان تظاهرات ضد شاه بود. در شیراز، ستوان حسین مختاری اردکانی و یک مأمور پلیس به نام عبدالرسول شیخی در روز 8 آوریل اعدام شدند. اتهام آنها مشخص نبود. نهایتاً، سرهنگ ناصرقلی هوشمند، که به گزارش روزنامه ها به مدت 12 سال رئیس ساواک اصفهان بود و در روز 8 آوریل به هنگام فرار از دست مأمورانی که او را از قم به اصفهان انتقال می دادند، به ضرب گلوله کشته شد.

4- دولت سعی کرده است آغاز مجدد محاکمه ها و اعدام ها را به بهترین نحو ممکن توجیه کند ولی سخنگوی اصلی آن، امیرانتظام، در روز 8 آوریل اذعان کرد که دادگاههای اسلامی مستقل هستند و دولت کنترلی بر آنها ندارد. انتظام گفت که از شروع مجدد محاکمه نخست وزیر سابق، هویدا، خبر نداشته و شنبه شب که به خانه برگشته، از اعدام او اطلاع یافته است. با وجود این، او از اقدام دادگاه دفاع کرد و گفت که هویدا یک جنایتکار و مرگ حقش بود. او گفت که نخست وزیر بازرگان با اعدام هایی از این قبیل مخالف نیست، و قبلاً مخالفت

ص: 286

او با محاکمه ها به این دلیل بود که رویه دادگاهی مطابق با هیچ قاعده و قانون مشخصی نبود. حالا که رسماً آیین نامه دادرسی ابلاغ شده است، محاکمه ها نیز می تواند روند خود را آغاز کند. انتظام در پاسخ این سئوال که چرا محاکمه هویدا به صورت علنی صورت نگرفت، گفت که قاضی می تواند به تشخیص خود محاکمه را به صورت غیرعلنی برگزار کند. ولی وقتی یک نفر از او پرسید پس چرا یک خبرنگار روزنامه اطلاعات- که اتفاقاً کارت عضویت کمیته نیز به همراه داشته- در محاکمه هویدا حاضر بوده است، امیرانتظام جواب داد «پس می بینید که محاکمه غیرعلنی نبوده است.» انتظام اذعان داشت که دولت توصیه هایی در مورد هویدا از خارج دریافت کرده بود، ولی گفت که این آدم ها از جنایات هویدا رنج ندیده بودند، بلکه او به آنها فایده رسانده بود، به همین خاطر از هویدا حمایت می کردند.

5- گزارش ها حاکی از تظاهرات روزافزون لشگر بیکاران در ایران است. دویست و پنجاه نفر از بیکاران در تبریز چندین روز است که دست به اعتصاب غذا زده اند و 45 نفر آنها به بیمارستان انتقال یافته اند. چند صد نفر از بیکاران نیز در روزهای 7 و 8 آوریل به سوی دفتر آیت الله طالقانی در تهران راهپیمایی کردند و از دولت خواستند تا به وعده و وعیدهایش پایان دهد و عملاً کاری برای آنها ایجاد کند. تعدادی از این بیکاران که روز گذشته در راهپیمایی شرکت کردند قبلاً در خیابان سعدی تجمع کرده و این شعار را سر داده بودند که «مرگ بر تو و مرگ بر من که گفتیم مرگ بر شاه.» طالقانی در دفترش حضور نداشت، و سخنگوی دفتر او به تظاهرکنندگان گفت که شکایت خود را باید به وزارت کار ببرند. در اصفهان، یک مهاجم ناشناس به سوی کارگران بیکاری که در روز 8 آوریل تجمع کرده بودند، تیراندازی کرد و یک نفر را کشت و چهار نفر دیگر را مجروح ساخت. گزارش هایی نیز از تظاهرات در شیراز و ساری مخابره شده است.

انتظام در مصاحبه مطبوعاتی 8 آوریل اذعان کرد که سطح بیکاری بالاست. او گفت که رقم دقیق بیکاران را نمی داند، ولی حدس می زند که بیشتر از 3 میلیون نفر باشند. انتظام گفت که دولت دارد تمامی سعی خود را مبذول می کند تا صنعت دوباره به راه بیفتد و مردم بتوانند بر سر کارهایشان بازگردند.

6- کمبود فزاینده کالاهای مختلف نیز دارد به مسئله ای سیاسی مبدل می شود. انتظام در کنفرانس مطبوعاتی اش وجود این مشکل را قبول کرد ولی مدعی شد که دولت سخت تلاش دارد اقلامی نظیر سیگار، گوشت مرغ، میوه و کره را از خارج وارد کند و از مردم خواست که شکیبا باشند. انتظام ابراز امیدواری کرد که به محض ورود اقلام وارداتی به بازار، قیمت ها پایین بیاید. بالا رفتن قیمت ها نتیجه طبیعی کاهش عرضه اقلام مختلف است، که شخص خمینی نیز از آن اطلاع یافته است.

آیت الله در روز 8 آوریل از تجار خواست که قیمت ها را بالا نبرند و اشاره کرد که این کار عواقب بدی برای آنها خواهد داشت.

ص: 287

7- یکی از مشخصه های زندگی در ایران انقلابی پیامد مستقیم وجود مقادیر زیاد سلاح و مهماتی است که تقریباً در دسترس همگان قرار دارد و همچنین بی تجربگی اکثر ایرانی ها در استفاده از آنهاست. در اینجا ندرتاً روزی سپری می شود که حادثه تیراندازی و یا انفجار گزارش نشود. اسف بارترین حادثه در روز 7 آوریل رخ داد که طی آن بر اثر انفجار بمبی که ظاهراً خنثی شده بود 5 نفر کشته و 4 نفر دیگر به شدت مجروح شدند. طبق گفته یکی از مجروحین، او و چند تن دیگر از پاسداران انقلاب که این وسیله را کشف کرده بودند، ابتدا سعی داشتند با تیراندازی آن را منفجر کنند. در سفارت نیز هر شب و حتی در طول ساعات روز هم تیراندازی صورت می گیرد، زیرا پرسنل بی انضباط و آموزش ندیده ای که برای حفاظت از ما مأمور کرده اند به طور اتفاقی و یا برای سرگرمی اسلحه خود را شلیک می کنند. البته به خاطر درگیری های مرگبار چریکی بین گروههای رقیب نیز مکرراً صدای تیراندازی در خارج از سفارت به گوش می رسد. در روز 7 آوریل دو زن مسلح به مسلسل که سوار بر یک خودروی بی.ام.و بودند و با سرعت حرکت می کردند، یک مقر کمیته های انقلاب در شرق تهران را به گلوله بستند.

8- ملکی، رئیس دانشگاه تهران دستور داده است که هیچکس حق ندارد بدون اخذ مجوز از مدیریت دانشگاه در محوطه دانشگاه تظاهرات کند. این دستور مسلماً تلاشی است برای کنترل کردن یکی از فعالترین و پرشورترین مراکز سیاسی که مکرراً محل بروز خشونت بوده است. در حال حاضر نمی توان گفت که آیا مدیریت دانشگاه توان عملی کردن حرف خود را دارد یا خیر.

9- مدنی، فرمانده نیروی دریایی که اخیراً از پُست دیگرش در مقام وزیر دفاع استعفا کرد، یک پست جدیدی به دست آورده و استاندار خوزستان شده است. این مسئله احتمالاً به معنای مهمتر شدن نقش نیروی دریایی در مسایلی نظیر حفظ امنیت در این استان خواهد بود.

10- مسایل دیگری که انتظام در مصاحبه مطبوعاتی اش به آنها اشاره کرد، عبارتند از:

- ایران بیش از 1000 قرارداد فقط با آمریکا دارد، که اکثر آنها نظامی هستند، که پیش از اتخاذ تصمیم نسبت به لغو و یا ادامه اجرای آنها، باید به دقت بررسی شوند.

- آمریکا سفیر جدیدی را به ایران معرفی نکرده است، ولی این مسئله از نظر ایران اهمیت چندانی ندارد. نه سفیر آمریکا و نه هیچ خارجی دیگری بر ایران نفوذ ندارد.

- از آنجایی که ایران هشیار است، حضور ناو کانستلیشن آمریکا در اقیانوس هند و یا هر ناو جنگی دیگری در خلیح فارس هیچ خطری را متوجه ایران نمی کند.

- ثبت نام عضویت در سپاه پاسداران انقلاب بدون توجه به ایده های سیاسی انجام می شود. سایر گروههای مسلح نباید سعی کنند مثل کردستان و ترکمن صحرا دردسر ایجاد کنند.

- مأموران کمیته های انقلاب که بدون مجوز اقدام به دستگیری افراد کنند، مجازات خواهند شد. ناس

سند شماره 143 محرمانه 9 آوریل 1979- 20 فروردین 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 3699به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری موضوع: دستگیری نمایندگان ایرانی شرکت های آمریکایی 1- (بدون طبقه بندی) کاردار طی دیداری با امیرانتظام، معاون نخست وزیر، دستگیری نمایندگان ایرانی [شرکت های آمریکایی] ای. آی یو. و موتورولا را متذکر شد و همچنین مشکلات شرکت ریتون برای دسترسی به دفتر و محل سکونت کارمندانش جهت انتقال اثاثیه را به اطلاع او رساند. او همچنین گفت که مأوران کمیته در حال انتقال اثاثیه منازل مسکونی هستند.

2- (محرمانه) رایزن سیاسی، که کاردار را در این دیدار همراهی کرده بود، نیز دستگیری اخیر ایرج باقرزاده، رئیس بخش انتشارات تایم لایف در اروپا را به اطلاع او رساند. او گفت که باقرزاده با قید قرار آزاد است، و یکی از دوستان او سند خانه اش را گرو گذاشته است (این دوست در واقع رئیس سابق دفتر خبرگزاری آسوشیتدپرس و تایم - لایف در ایران، پرویز رائین است).

3- (محرمانه) انتظام مراتب را یادداشت کرد ولی ما را به یزدی و یا صباغیان (یکی دیگر از معاونان نخست وزیر که مسئولیت انتقال قراردادها و یا پروژه های دیگر را از رژیم سابق به رژیم کنونی دارد) ارجاع داد. ما قصد داریم با آنها دیدار کنیم.

ناس

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- (بدون طبقه بندی) اعدام سپهبد ربیعی و خواجه نوری: در ساعت 01:30 بامداد امروز، دوشنبه 9 آوریل، سپهبد امیرحسین ربیعی، فرمانده و رئیس سابق ستاد نیروی هوایی و سپهبد علی محمد خواجه نوری، رئیس سابق جی3 ستاد عالی فرماندهی در تهران تیرباران شدند.

سپهبد ربیعی در جریان محاکمه اش در روز گذشته گفت که متأسف است که برای کسی (شاه) کار می کرده که او را نمی شناخته است. او گفت زمانی شاه را شناختم که ژنرال هایزر تصمیم گرفت او را از ایران بیرون بیندازد. بر اساس گزارش ها، سپهبد خواجه نوری گفت که چون اطلاعات سیاسی کافی نداشتم، نمی دانستم واقعاً چه خبر است.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): مرگ دو رهبر نظامی بزرگ نقطه آغاز دور دیگری از اعدام افسران ارشد ارتش است. محاکمه مجدد و اعدام ربیعی هم برای ما و هم برای تمامی افسران نیروی هوایی که اخیراً با آنها صحبت کرده بودیم، غیرمنتظره بود. ما دیگر امیدی به زنده ماندن سپهبد مقدم و سایر ژنرال های ارتش که احتمالاً سپهبد بخشی آذر نیز در میان آنهاست، نداریم. وابسته نظامی سعی دارد از طریق مقر نیروی هوایی ایران، محل اقامت خانم ربیعی را پیدا کند.

ب- (بدون طبقه بندی) انتصاب دریادار مدنی به مقام استانداری خوزستان: در روز 8 آوریل دریادار مدنی به سمت استاندار خوزستان منصوب شد، ولی پُست خود در مقام رئیس ستاد نیروی دریایی را نیز حفظ خواهد کرد. مدنی ابراز داشت که خوزستان نه فقط به دلیل نفت بلکه در آینده به دلیل کشاورزی از مهمترین مناطق کشور است. او گفت که سالها در خوزستان بوده و با این منطقه کاملاً آشناست. مدنی افزود که سعی می کند کار و مسئولیتش را در استان از یکدیگر جدا کند و نهایت تلاشش را برای انجام وظیفه در این استان انجام خواهد داد. مدنی همچنین گفت که کارش موقت خواهد بود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): مدنی در این شغل دومش نیز همچون زمانی که وزیر دفاع بود، چندان موفق عمل نمی کند و احتمالاً مدت زیادی در این پُست باقی نخواهد ماند. از آنجایی که مدنی با مشکلات زیادی در خوزستان مواجه خواهد شد، دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی قدرت روز افزونی خواهد یافت که این مسئله به نفع نیروی دریایی خواهد بود.

ج- (بدون طبقه بندی) تظاهرات بیکاران: در طول چند روز گذشته بیکاران در سرتاسر ایران دست به تظاهرات و راهپیمایی زده اند. روزنامه های فارسی زبان گزارش می دهند که 5000 نفر (البته عدد 1000 به حقیقت نزدیک تر است) به سوی منزل آیت الله طالقانی راهپیمایی کردند. آنها گفتند که کار می خواهند، حقوق می خواهند، و نباید اخراج شوند. آنها گفتند که فقط حرف زدن کافی نیست، و دولت باید کاری بکند. این راهپیمایی خشونت آمیز

ص: 290

نبود. ولی تظاهرات کارگران در اصفهان منجر به مرگ یک دانشجو و چهار نفر دیگر شد. تظاهرکنندگان شکایت داشتند که 5 یا 6 ماه است که بیکارند.

در آبادان، 500 دیپلمه بیکار در باشگاه شهرداری آبادان تجمع کردند و می خواستند بدانند که دولت قصد دارد برای آنها چه کاری انجام دهد. در شمال ایران در شهر تبریز بیکاران با اعتصاب غذا دست به اعتراض زده اند. گفتگوهایی که با آیت الله قاضی طباطبایی و پسر آیت الله شریعتمداری، که یک مهندس است، انجام شد موقتاً برخی مشکلات را حل کرد، ولی تظاهرکنندگان گفتند که یک هفته منتظر می مانند تا ببینند دولت برای آنها چه خواهد کرد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): با فرونشستن سرخوشی انقلاب و به صدا درآمدن شکم های گرسنه، مشکلات اساسی یک جامعه راکد نیز خود را نشان می دهد. اگر دولت جدید اسلامی یاد نگیرد که از طریق واردات مواد غذایی و یک برنامه کاملاً پیشرفته کشاورزی نیازهای اولیه مردم را بر آورده کند، آنگاه ناآرامی های گسترده ای در میان توده های فقیر جامعه رخ خواهد داد.

د- (بدون طبقه بندی)کشته شدن چند نفر بر اثر انفجار بمب: بر اثر انفجار یک بمب ظاهراً خنثی شده در مقر فرماندهی مرکزی کمیته نیروی هوایی در میدان ونک پنج نفر کشته و چهار نفر دیگر مجروح شدند. این بمب در یک مسجد کشف شده و به کمیته نیروی هوایی انتقال یافته بود تا خنثی شود. تلاش یک «متخصص» برای خنثی کردن بمب ظاهراً کافی نبود و بمب چند ساعت بعد منفجر شد.

ه- سایر خبرها (محرمانه):

(1) ژنرال گَست در روز 8 آوریل با وزیر جدید دفاع دیدار کردند. نگاه کنید به پیام محرمانه مرکز مستشاران نظامی آمریکا شماره 3677، مورخ 8 آوریل 1979.

(2) دو نفر از افسران مرکز مستشاران نظامی طی چند روز گذشته به کمیته های محل رفتند. مأموران کمیته از یک سرهنگ که داشت به خانه اش سر می زد، خواستند تا برای پاسخ دادن به برخی سئوالات به کمیته برود. سوءتفاهم در فضایی دوستانه حل شد و به او اجازه دادند بازگردد.

(3) همسایگان یک وابسته سابق نیروی دریایی از بانکوک که هم اکنون شغلی غیرنظامی در ایران دارد به او هشدار داده اند که به ظن همکاری با سیا تحت مراقبت است. او حالا هر روز با سفارت تماس می گیرد.

(4) محافظان ایرانی سفارت که از نیروی هوایی مأمور شده اند با تیراندازی در ساعت 03:00 صبح باز هم کارمندان آمریکایی سفارت را که در خواب بودند، بیدار کردند. بر اساس گزارش های تأیید نشده، ظرف 3 تا 4 هفته آینده مأموریت محافظان نیروی هوایی خاتمه می یابد و پلیس ایران وظیفه حفاظت از سفارت را بر عهده خواهد گرفت.

(5) اولین محموله از اثاثیه منازل مرکز مستشاران نظامی امروز ساعت 11:30 به وقت

ص: 291

محلی، مورخ 9 آوریل با پرواز شماره 70RCE هواپیمای 747 از فرودگاه مهر آباد ارسال شد.

- سرلشگر حسن پاکروان، رئیس سابق جی2 و ساواک - سرلشگر محمد تقی مجیدی - علی نشاط، فرمانده گارد - عباسعلی خلعتبری، وزیر امور خارجه - عبدالله ریاضی، رئیس مجلس نمایندگان - سناتور علامه وحیدی - علی حجت کاشانی - تقی روحانی، وزیر کشاورزی - نیک پی، شهردار تهران ب- (بدون طبقه بندی) - منابع دولتی تأکید دارند که تولید نفت دیروز به 3/4 میلیون بشکه رسید. به احتمال قریب به یقین، حدود 50% این تولید برای صادرات خواهد بود. وابسته اقتصادی سفارت این احتمال را مدنظر قرار می دهد که این افزایش تولید، خیلی کمتر از حداقل نیاز برای تنظیم بودجه سال آتی است.

ج- (بدون طبقه بندی) - هنوز مشکل بیکاری در بین مردم در حال افزایش است، میزان قابل توجهی بیکاری در منطقه آبادان، جایی که پیش از این 500/13 نیرو توسط پیمانکاران خارجی اداره می شدند و آنها در اعتراض به کاهش درآمدهایشان اعتصاب کردند، قابل توجه است. اینها [کارگران اعتصابی]، مستخدمین شرکت ملی نفت ایران نیستند، با این حال، این شرکت با اهداف اعتصاب کنندگان ابراز همدردی کرد. در تهران [نیز] 2000 نفر از وابستگان [اعتصاب کنندگان] اعتصاب مشابهی در مقابل وزارت دادگستری انجام دادند.

د- (بدون طبقه بندی) - منابع مطبوعاتی گزارش دادند که 620 نفر از نیروهای زمینی ارتش ایران، از مأموریت در لبنان، به ایران بازگشتند. اینها شامل همه نیروهای رسمی ایران بودند که نقش حفظ صلح را برعهده داشتند.

11 آوریل تا ساعت 12:00 روز 12 آوریل 1979 را پوشش می دهد: محاکمه سپهبد ربیعی. ناآرامی در سفارت. ادامه اعدام ها.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات:

الف- (محرمانه) محاکمه سپهبد ربیعی: روزنامه فارسی زبان اطلاعات در روز 10 آوریل یک صفحه کامل خود را به گزارش محاکمه سپهبد ربیعی اختصاص داد. گزارش مزبور در دست ترجمه است، ولی کلیات گزارش به اتهامات ربیعی و دفاعیات او در برابر دادگاه اختصاص دارد. بر اساس گزارش ها، سپهبد ربیعی وکیل نداشت و به او گفته شد که شخصاً از خودش دفاع کند، ولی وقت کافی برای آماده کردن دفاعیات، فراخواندن شاهدان، و دسترسی به اسناد و مدارک جهت اثبات بی گناهی اش به او داده نشد. اتهامات ربیعی نیز مشابه اتهامات هویدا بود، یعنی مفسد فی الارض، محارب با خدا و رسول خدا، اقدام برای تضعیف استقلال و امنیت کشور، و متزلزل ساختن ارکان استقلال و امنیت کشور. برخی از اتهامات خاص او به همان اندازه [نامفهوم] بود، حداقل برای اذهان غرب، از قبیل: تلاش برای تأثیر گذاشتن بر عقاید سربازان و همافرها، تلاش برای جلوگیری از تحقق اراده نیروی هوایی جهت پیوستن به ملت، و دستگیری پرسنل مخالف شاه در نیروی هوایی و تبعید آنها از خانه هایشان. بر اساس گزارش روزنامه ها، یکی از اظهارات ربیعی این بود که تا زمانی که ژنرال آمریکایی، رابرت هایزر، آمد و دُم شاه را همچون موش مرده ای گرفت و بیرون انداخت، شاه را نشناخته بود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): محاکمه های شتابزده ای که بی طرفی، انصاف و قانونمندی کمی در آنها دیده می شود و اعدام فوری مجرمان حاکی از نیاز انقلابیون اسلامی تندرو به اثبات روزانه این مسئله به ملت است که مجرمان رژیم گذشته به مکافات اعمال خود می رسند. اختصاص تیتر اول روزنامه ها به این مسئله به همراه عکس های وحشتناک مجرمان پس از اعدام بیشتر به مذاق انقلابیون خوش می آید تا حقایق مربوط به اقتصاد کمر شکسته، بیکاری زیاد، و قیمت های بالای مواد غذایی. یک دلیل اصلی دیگر برای این اعدام ها که نمی توان از آن چشم پوشید آن است که بسیاری از این رهبران انقلابی نمی خواهند گروهی از رهبران قدرتمند و با نفوذ رژیم سابق را چند سالی در زندان نگاه دارند مبادا آنها مترصد فرصتی برای به دست گرفتن دوباره قدرت باشند. با توجه به این دلایل، فکر نمی کنیم اعدام ها، حتی با وجود فشارهای بشر دوستانه از سوی جهان غرب، به این زودی ها متوقف شود.

ب- (محرمانه) ناآرامی در سفارت: در ساعات اولیه صبح، بین 12:30 و 02:00، صدای تیراندازی شدیدی در سفارت پیچید. وابسته نیروی زمینی حدس می زند که بین ساعت 15:00 و 20:00 نیز محافظان ایرانی سفارت با اسلحه کمری و تفنگ تیراندازی هوایی کردند. محافظان سفارت مدعی بودند که تعدادی غیرنظامی از بیرون سفارت تیراندازی می کردند و

ص: 294

آنها نیز باید پاسخ می دادند، ولی به سوی غیرنظامیان شلیک نکردند. هیچ نشانه ای از اصابت گلوله به درون سفارت وجود ندارد و هیچ کس نیز مجروح نشده است. همچنین، در طول شب فرمانده محافظان کمیته (درب اصلی و محوطه) فرمانده گروه دیگر محافظان (مسئول حفاظت از محل سکونت سفیر) را بازداشت کرد. حسادت ها و نفرت های متقابل از این نوع بین این دو گروه انقلابی کله شق و خود رأی که اجازه خمینی را نیز برای حفاظت از سفارت دارند، وجود دارد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): بخش اعظم وظایف خارج از برنامه وابسته نیروی زمینی به پا در میانی بین این دو فرمانده و اصرار به آنها برای بوسیدن روی یکدیگر و آشتی کردن، اختصاص دارد. تلاش برای حل این مشکلات در سطوح بالاتر جریان دارد.

ج- (بدون طبقه بندی) اعدام ها ادامه دارد: دولت ایران اعلام کرد که 4 پلیس تهرانی اعدام شدند.

اسامی این چهار اعدامی عبارتست از:

- سرهنگ دوم داوودی، رئیس کلانتری شماره 2 - خسرو ملک زاده، پلیس - سید هاشم موسوی، پلیس - اسدالله رفعت نیا، پلیس طبق روال اعدام های قبلی، عکس قبل و بعد از اعدام این افراد در روزنامه های فارسی زبان به چاپ رسید.

اطمینان از دفتر یزدی مأمور شود، معاون نخست وزیر گفت او افسران رابطی ظرف چند روز آینده معرفی خواهد کرد و اینها درباره امور امنیتی و همچنین مسایل مربوط به بازیابی و بسته بندی و حمل و نقل لوازم شخصی با سفارت همکاری خواهند کرد.

3- نظریه: امیدواریم که این راه حل عملی شود. ناس

سرتیپ پرورش قبل از آن رئیس فرماندهی اطلاعات رکن دو ستاد مشترک ارتش بوده است. روزنامه ها از سرتیپ پرورش نقل می کنند که گفته است وی به دستور مستقیم ازهاری ناچار شد به ساواک برود و کار او در ساواک به عنوان مترجم مطبوعات خارجی هیچ آسیبی به ایرانیان نمی رسانده است. همچنین در بین دستگیرشدگان می توان سرلشگر علی اشرف سعیدی مدیرکل سابق وزارت راه و ترابری، رئیس اطلاعات و ضداطلاعات ارتش و رئیس رکن دو ستاد مشترک ارتش را مشاهده کرد.

نظر افسر گزارشگر: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) سرتیپ پرورش یکی از دوستان شخصی مدیر تیم فنی نظامی و یکی از باهوش ترین افسران ایرانی می باشد.

او یکی از افسران باهوش و تحصیل کرده بوده و یک ایرانی فداکار می باشد. از دست دادن او خلأ بزرگی در جامعه اطلاعاتی به وجود خواهد آورد زیرا قرار بود به عنوان رئیس رکن 2 ستاد مشترک ارتش انجام وظیفه کند.

ج- احتیاج ارتش به 30000 سرباز وظیفه: (بدون طبقه بندی) روزنامه فارسی زبان اطلاعات مورخه 14 آوریل طی خبری بیان می کند که 70000 جوان دیپلم برای پیوستن به ارتش واجد شرایط هستند. به هر حال ارتش اعلام کرده است که فقط به 30000 سرباز وظیفه نیاز دارد. به دانش آموزانی که رتبه تحصیلی بهتری دارند اجازه داده خواهد شد تا به تحصیلات بیشتر ادامه دهند.

د- وضعیت نیروگاه اتمی: (بدون طبقه بندی) بنا به گفته مطبوعات فارسی زبان، دکتر سحابی، قائم مقام سازمان انرژی اتمی، در یک برنامه تلویزیونی پیشنهاد کرده است که پروژه نیروگاه اتمی در بوشهر به دلیل خطراتی که این طرح در بر دارد مانند مشکلات دفن زباله های اتمی، باید متوقف شود.(1)

15 آوریل تا ساعت 12:00 روز 16 آوریل 1979 را پوشش می دهد: سنجابی استعفای خود را تسلیم دولت می کند. اعدام ها ادامه دارد. خروج خارجیان از ایران. اعتراض به نتیجه رأی گیری در سنندج. دستگیری خواهر خسروداد. وضعیت طالقانی. تولید نفت و اخبار متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) الف- (بدون طبقه بندی) سنجابی استعفای خود را تسلیم دولت می کند: وزیر امور خارجه، سنجابی، در روز 15 آوریل استعفای خود را به نخست وزیر بازرگان تسلیم کرد. سنجابی قبلاً نیز در ماه فوریه این کار را انجام داده بود ولی بازرگان با استعفای او موافقت نکرد. کارشناسان معتقدند که این بار با استعفای او موافقت می شود. بر اساس گزارش ها سنجابی گفت که با توجه به وضعیت کنونی که دولت به سرعت کافی به امور رسیدگی نمی کند، ادامه کار را غیرممکن می داند و به همین خاطر باید استعفا بدهد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): استعفای سنجابی ضربه سهمگین دیگری بر پیکر دولت بازرگان وارد می آورد و نظر آن عده از ایرانی هایی را که معتقدند بازرگان نمی تواند کشور را اداره کند، تقویت می کند. احتمالاً استعفای بازرگان چندان دور نخواهد بود.

ب- (بدون طبقه بندی) اعدام ها ادامه دارد: ظرف مدت 24 ساعت گذشته هفت نفر دیگر در ایران اعدام شدند. در رأس فهرست اعدام شدگان امروز نام سرتیپ حمید آشتیانی، رئیس پلیس سابق کرمانشاه و شهرداری تهران دیده می شد. اتهام او کشتن مردم در کرمانشاه بود. همچنین یک افسر پلیس در تهران و سه پلیس دیگر در تبریز اعدام شدند. یک سرگرد ارتش نیز در آبادان و یک نفر دیگر در اردبیل اعدام شدند.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): هنوز امیدی به خاتمه اعدام ها در آینده نزدیک نیست. تعدادی از ایرانی ها محاکمه و به حبس محکوم شده اند ولی اکثر آنها حکم شیپور صبحگاهی اعدام را دریافت می کنند.

ج- (بدون طبقه بندی) خروج خارجیان از ایران: دولت ایران از طریق رادیو، تلویزیون و روزنامه ها اعلام کرده است که خارجی ها باید ایران را ترک کنند. آخرین مهلت برای خروج کارگران ساده نظیر کارمندان دفتری، خدمتکاران، راننده ها و غیره روز 21 آوریل و آخرین مهلت برای خروج کارگران سطح بالاتر نظیر مهندسان، مدیران و متخصصان روز 21 ژوئن اعلام شده است. برخی کارشناسان بازار کار معتقدند که خروج نیروی کار ماهر خارجی از ایران ضربه شدیدی به صنایع این کشور وارد می آورد. بسیاری از کارخانه های ایران بعد از یک دوره تعطیلی 5 ماهه تازه کار خود را از سر گرفته اند و [در صورت خروج نیروی کار ماهر خارجی از ایران] مهندسان خارجی برای تعمیر و نگهداری دستگاهها در دسترس نخواهند بود. بر اساس گزارش روزنامه ها دو مرکز صنعتی بزرگ کشور در کرج و قزوین بیشترین ضربه را خورده اند و اگر دولت نتواند به بخش ساخت و ساز رونق ببخشد، این بخش نیز به مخاطره

ص: 298

خواهد افتاد.

نظریات تهیه کننده گزارش (بدون طبقه بندی): برخی کارشناسان بازار کار فکر می کنند که بخشی از 2/5 تا 3 میلیون بیکار ایرانی را می توان در پُست های خالی کارگران خارجی مشغول به کار کرد. البته بدیهی است که نمی توان با پین گرد سوراخ چهارگوش را پر کرد، ولی غرور ایرانی ها و هدف آنها برای خودبسندگی بر حقایق زندگی سایه افکنده است. در درازمدت به کارشناسانی برای تعمیر و نگهداری، بازرسی و راه اندازی تجهیزات فنی نیاز خواهد بود. در برخی صنایع ایرانی ها با توسل به زور بازوی کارگران ساده قادر خواهند بود تولید را در سطح غیرکارآمد و بدون بازده نگاه دارند، ولی به هر حال در صنایع دیگر به مشاور و تکنسین نیاز خواهند داشت.

د- (بدون طبقه بندی) اعتراض به نتیجه رأی گیری در سنندج: اگر چه کمتر کسی به نتیجه رفراندوم ماه مارس اعتراض عمده ای کرده است، ولی رأی دهندگان سنندجی به عدم بی طرفی در شمارش آراء این شهر اعتراض کرده اند. شورای 5 نفره رفراندوم در این شهر گفته است که اگر حداقل 17500 نفر عملاً به شمارش آراء اعتراض کنند، آنگاه شاید رأی گیری در این شهر تجدید شود. تعداد اعتراض کنندگان کمتر از میزان فوق بود، ولی مردم اعتراض کردند و [با مقامات دولتی] درگیر شدند که پیامد آن دستگیری تعدادی از آنها بود.

ه- (بدون طبقه بندی) دستگیری خواهر سپهبد خسروداد: روزنامه کیهان در شماره 15 آوریل خود گزارش داد که خواهر سپهبد خسروداد به دلیل شرکت در فعالیت های ضدانقلابی دستگیر شده است. بر اساس گزارش ها، یک سخنگوی کمیته گفت که خواهر خسروداد به تعدادی از مأموران کمیته حمله کرده و گفته است تا جان در بدن دارد به آنها حمله می کند و تا بتواند از آنها می کُشد.

نظریات تهیه کننده گزارش (بدون طبقه بندی): شایعات زیادی در مورد حمله انتقام جویانه اعضای فامیل اعدام شدگان به نیروهای انقلابی در تهران بر سر زبانهاست. آنطور که شنیده ایم تا به حال 25 نفر از مأموران در جنوب تهران کشته شده اند و اینکه مأموران از ماندن بر سر پُست های خود در شب خودداری می کنند. البته بیشتر چیز هایی که می شنویم شایعه است، ولی اعضای فامیل اعدام شدگان واقعاً چند مأمور را در جنوب تهران کشته اند. هنوز معلوم نیست که این انتقام جویی ها چه تأثیری بر روند محاکمه ها خواهد گذاشت، ولی مسلماً قضات دادگاه با دانستن این مطلب که جان آنها نیز در خطر است، شبها خواب آشفته تری خواهند داشت.

و- (بدون طبقه بندی) وضعیت آیت الله طالقانی: محل اقامت طالقانی و خانواده اش هنوز برای خیلی ها مشخص نیست. آنچه مسلم است اینکه اختلاف بین طالقانی و خمینی برای ایرانی های آگاه چندان تعجبی ندارد. طالقانی مدتی است که به رفتار خودسرانه کمیته ها اعتراض کرده، ولی نتیجه ای نگرفته است. بر اساس گزارش خبرنگار ما، احتمالاً طالقانی وقتی دیده است که حتی نخست وزیر بازرگان نیز نتوانسته پسران و عروسش[دخترش] اعظم را آزاد

ص: 299

کند، بسیار ناراحت شده است. در نتیجه همین بازداشت ها، اعظم استعفای خود را از عضویت در هیأت مدیره سازمان زنان انقلاب اسلامی اعلام کرده است. اطلاعات در شماره 15 آوریل خود گزارش داد که گروههای متعددی از مردم روز یکشنبه در تهران تظاهرات کرده و خواستار دستگیری و محاکمه افراد مسئول در این مسئله شده اند. روز گذشته نیز گروهی از جوانان که شعار می دادند از کنار سفارت عبور کردند و امروز صبح 16 آوریل) تقریباً صد نفر تظاهرکننده در ساعت 10:15 دقیقه از کنار سفارت عبور کردند. این گروه کوچک دانش آموزان، که بین 12 تا 15 ساله بودند، و روپوش مدرسه به تن داشتند، بسیار سازمان یافته و ظاهراً تحت نظر معلمان تظاهرات می کرند. شاید در نتیجه همین اتفاق بود که دادستان کل انقلاب، مهدی هادوی، در روزنامه ها اعلام کرد که تا اطلاع ثانوی دستگیری مردم و تفتیش خانه ها متوقف می شود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): آیت الله طالقانی احترام زیادی در بین اکثر ایرانی ها دارد. زمانی که خمینی زندگی راحتی در خارج از کشور داشت، طالقانی در ایران رنج کشید (که 15 سال آن را در زندان بود). او فردی با ذکاوت، مورد احترام روشنفکران و اهل فن، نسبتاً جوان- 62 ساله- و جانشین منطقی خمینی است که طبق گزارش ها وضعیت جسمانی خوبی در قم ندارد. هر گونه پرخاشگری به طالقانی موجب برانگیختن واکنشی شدید در سرتاسر ایران خواهد شد. بنابراین هر کسی (چپگراها، مارکسیست ها) که تمایلی به بی ثباتی دولت کنونی داشته باشد، طالقانی را هدف اصلی خود می گیرد. در ارتباط با اعلام توقف دستگیری ها و تفتیش های خانگی از سوی هادوی نیز یک مأمور سفارت امروز صبح وقتی از خانه به محل کار می آمد با چشم خود دیده بود که گروهی از انقلابیون مسلح به شیوه «غرب وحشی» خانه ای را محاصره کردند. خلاصه: اتفاقی که اخیراً برای طالقانی افتاد خاری در چشم دولت ایران خواهد بود. از چهار هفته پیش تا کنون کنترل بازرگان بر زندگی روزمره در ایران به هیچوجه بیشتر نشده است.

ز- (بدون طبقه بندی) تولید نفت: روزنامه فارسی زبان صبح، آیندگان، در شماره روز 15 آوریل خود گزارش داد که تولید نفت ایران در روز 13 آوریل به 4/7 میلیون بشکه رسید. این روزنامه نوشت که سطح تولید فوق یک استثنا بوده و میزان تولید در آینده به وضعیت اقتصادی کشور بستگی خواهد داشت. این گزارش نشان می داد که تولید نفت به تدریج از 2/7 میلیون بشکه در روز در 21 مارس به 3/2 میلیون بشکه در روز در 12 آوریل افزایش یافته است.

نظریات تهیه کننده گزارش (بدون طبقه بندی): تهیه کننده گزارش اظهارات بالا در مورد تولید آینده نفت را پوششی برای عدم موفقیت مقامات در نگاه داشتن میزان تولید بالاتر از سطح 4/8 میلیون بشکه در روز تفسیر می کند. دیر یا زود نبود قطعات یدکی و فقدان تعمیر و نگهدای پیشگیرانه فنی بر تولید نفت اثر خواهد گذاشت.

ح- اخبار متفرقه (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان):

ص: 300

(1) (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): امروز نیز مأموران کمیته از ورود افسران مرکز مستشاران نظامی آمریکا به مقر های نظامی جلوگیری کردند.

(2) (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): بر اساس گزارش وابسته نیروی دریایی بریتانیا به وابسته نظامی آمریکا، شیراز از معدود شهرهایی است که روال زندگی در آن عادی، و تقریباً به شیوه قبل از انقلاب است. گزارش جداگانه ارسال خواهد شد.

(3) (بدون طبقه بندی): با توجه به انضباط و عملکرد حرفه ای محافظان کمیته ای، سفارت روز آرامی دیگری را پشت سر گذاشت.

(4) (بدون طبقه بندی): انقلابیون هیچ مزاحمتی برای برگزاری مراسم عید پاک در کلیسای انجیلی آلمان از سوی پدر روحانی پرایر که کارمندان سفارت نیز در آن شرکت داشتند، ایجاد نشد. در هنگام خواندن آخرین سرود برق قطع شد، ولی مراسم به خوبی برگزار شد.

می کند که دولت ایران با مشکلات اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی عدیده ای روبروست، تا بدین ترتیب زمانی که نامزد ریاست جمهوری می شود، مسایل باقیمانده از رژیم گذشته بر سابقه او خدشه ای وارد نساخته باشد. بعید می دانیم که سنجابی از صحنه سیاست خارج شده باشد. به احتمال قوی او در مقام نامزد اصلی حزب جبهه ملی تمام تلاشش را بر مبازرات ریاست جمهوری متمرکز خواهد ساخت.

ب- (بدون طبقه بندی) اعدام ها: در طول 24 ساعت گذشته چهار ایرانی دیگر اعدام شدند. دو افسر پلیس از سبزوار (غرب مشهد)، یک گروهبان ارتش از شیراز، و یک سرگرد ارتش از آبادان تیرباران شدند. جرم همه آنها کشتن مردم بی گناه بود.

ج- (بدون طبقه بندی) خودکشی ها: دو افسر پلیس ایران ظرف 24 ساعت گذشته خودکشی کردند. سرتیپ بازنشسته، فتح الله مهاجر، رئیس پلیس سابق سنندج، در خانه یکی از اقوامش در کرج با خوردن سم خودکشی کرد و یک سروان پلیس به نام جعفری، که در بخش ضد اطلاعات همدان کار می کرد، در تهران دست به خودکشی زد.

د- (بدون طبقه بندی) بازگشت دکتر کیانوری به ایران: دکتر نورالدین کیانوری، دبیر اول حزب (کمونیست) توده پس از 30 سال دوری از کشور به ایران بازگشت. کیهان فارسی در شماره روز 16 آوریل خود گزارش داد که کیانوری روز گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی شرکت کرد. اظهارات کیانوری شامل جملات ضد و نقیضی در حمایت و ضدیت با دولت بود. کیانوری از دستگیری فرزندان طالقانی ابراز تاسف کرد و افزود که برخی مأموران کمیته آدم های خوبی نیستند. او گفت که دولت باید قراردادهای خود را با آمریکا لغو کند زیرا این قراردادها با توسل به زور منعقد شده اند. او گفت که بازرگان باید برای تقریباً 3 میلیون کارگر بیکار کاری بکند، و چون بازرگان هیچ کمکی نکرده است، حزب توده آماده است پیشنهادهایی در این مورد به دولت ارائه بدهد. او گفت که دولت باید کارخانه هایی را که صاحبانشان کشور را ترک کرده اند، و کارخانه هایی را که در مالکیت مشترک ایرانی ها و خارجی ها و یا ایرانی ها و خانواده شاهنشاه است، تصاحب کند. او در پاسخ به این سئوال که آیا حزب توده نامزدهایی را برای نمایندگی مجلس معرفی خواهد کرد یا خیر، گفت که ما مسلماً نامزدهایی را برای نمایندگی مجلس معرفی خواهیم کرد. کیانوری گفت که تعداد سازمان ها و گروههای وابسته به حزب توده در آینده بیشتر خواهد شد. او دادگاههای انقلاب را تحسین کرد و گفت که آنها بسیار خوب کارشان را انجام داده اند. او در خاتمه گفت که حزب توده آماده حمایت و همکاری با دولت ایران است و به هیچوجه قصد ندارد موجودیت آن را زیر سئوال ببرد.

ه- (بدون طبقه بندی) ادامه تظاهرات به طرفداری از طالقانی: در روزهای 16 و 17 آوریل راهپیمایی در حمایت از آیت الله طالقانی در سرتاسر تهران برگزار شد. روزنامه صبح، آیندگان، گزارش می دهد که بیش از 5000 دانشجو خواهان بازگشت سریع طالقانی و توضیح دلایل غیبت او شده اند. آنها همچنین خواستار «پاکسازی» مأموران کمیته و مجازات عاملان این واقعه

ص: 302

شدند. در صبح روز 17 آوریل گروههای متعدد دانش آموزان در دسته های 50 تا 100 نفری و دامنه سنی 12 تا 16 سال به آرامی از کنار سفارت عبور کردند. معلمان یا مأموران کلانتری بر آنها نظارت می کردند.

و- (بدون طبقه بندی) خمینی از ارتش حمایت می کند: رادیو، تلویزیون و روزنامه ها خبر از حمایت خمینی از ارتش ملی داده اند. خمینی گفت ارتشی هایی را که گناه کمتری داشتند بخشیده است و مردم باید از ارتش حمایت کنند و در امور آن دخالت نکنند. او گفت اگر سربازان از فرامین مافوق خود اطاعت نکنند ضدانقلاب هستند. خمینی همچنین روز 29 فروردین را روز ارتش اعلام کرد و نیروهای ارتش در این روز در تهران و شهرهای دیگر رژه خواهند رفت. ژاندارمری نیز اعلام کرد که واحدهایش در این رژه شرکت خواهند کرد.

نظریات تهیه کننده گزارش (بدون طبقه بندی): اعلام روزی به نام روز ارتش و حمایت کامل خمینی از یک ارتش منظم موجب می شود تا افسران ارشد بتوانند گام های مثبتی برای کنترل زیردستانشان بردارند. چنانکه قبلاً گزارش شده بود، فقدان نظم و انضباط از مشکلات بزرگ نیروی زمینی و هوایی و تا حد کمتری نیروی دریایی است. چنانچه افسران جوان، همافرها، درجه داران، و سربازان وظیفه به توصیه خمینی عمل کنند و اگر کمیته های مستقر در ارتش منحل شوند، آنگاه شاهد بهبود قطعی و بجای مدیریت نیروهای مسلح ایران خواهیم بود. علاوه بر این، حمایت خمینی از ارتش ملی به معنای آن است که تمایل چپگراها به تشکیل یک سپاه ملی شبه نظامی تحقق نخواهد یافت.

ز- (محرمانه) تعیین سقف 4 میلیون بشکه در روز برای تولید نفت: بر اساس گزارش ها، حسن نزیه، رئیس شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که سقف تولید نفت 4 میلیون بشکه در روز خواهد بود. با وجود این، ناظران غربی معتقدند که بدون کمک تکنسین های خارجی رسیدن به چنین هدفی غیر واقعی است. آنها معتقدند که تولید 2 تا 2/5 میلیون بشکه در روز به واقعیت و توانایی شرکت ملی نفت ایران نزدیکتر است. یک مهندس هندی صنایع و مدیر بازاریابی که 5 سال در ایران کار کرده است شب گذشته به وابسته نظامی گفت که کیفیت نفت ایران بسیار تنزل کرده است. او گفت که تنزل کیفیت نفت و فراورده های نفتی در درجه اول موجب خرابی زودتر موتورها، توربین ها و پمپ ها می شود و خرابی زودهنگام دستگاهها دارد صنایع را فلج می کند.

نظریات تهیه کنند گزارش (محرمانه): وابسته نظامی نمی تواند دقیقاً اظهارات این مهندس هندی را ارزیابی کند، ولی کارمند بخش اقتصادی نیز به وابسته نظامی گفت که چیزهایی در مورد تنزل کیفیت تولید نفت در ایران شنیده است. اگر چنین چیزی صحت داشته باشد، شرایط راکد اقتصادی در ایران ممکن است وخیمتر شود.

ح- اخبار متفرقه (بدون طبقه بندی):

(1) وزیر پست، تلگراف و تلفن، محمد حسن اسلامی، روز گذشته اعلام کرد که

ص: 303

قراردادهای امضاء شده با شرکت مخابراتی آمریکایی بل، لغو شده اند.

(2) روزنامه اطلاعات در شماره روز 16 آوریل خود گزارش داد که 55 نفر دیگر از عوامل رژیم گذشته دستگیر شده اند. تیمسار فتحی امین، فرمانده سابق تیپ همدان، نیز در میان دستگیرشدگان است.

(3) آقای حسن پور، رئیس پالایشگاه ماهشهر گفت که ظرفیت تولید گاز مایع در ماهشهر به 30000 بشکه در روز رسیده است و ابراز امیدواری کرد که این ظرفیت در آینده نزدیک به 57000 بشکه در روز برسد. او همچنین گفت که تولید گاز در تأسیسات گاز اهواز و آقاجان برای مصرف داخلی کافی است.

(4) روزنامه ها گزارش می دهند که خمینی دو عضو هیأت منصفه دادگاه انقلاب اسلامی را به دلیل «تلاش برای غصب قدرت» و «اقدام برخلاف مصالح دادگاه» از کار برکنار کرده است.

ظاهراً نسبت به اداره های دیگر پلیس وضعیت بهتری دارد. هنوز اسلحه ای به آنها تحویل نشده است و معلوم نیست که چه زمانی و آیا اصلاً دوباره رولوری به آنها تحویل خواهد شد یا خیر. یکی از ستوان های پلیس گفت «وقتی همه مردم در خیابان ژ3 دارند، داشتن رولور چه فایده ای دارد!» نظم و انضباط حتی در اداره آنها نیز چندان سفت و محکم نیست و هیچ کس در صدد کنترل واقعی اوضاع برنیامده است. به نظر می رسد که نیروی پلیس هنوز بلاتکلیف و در پی التیام زخم هایش است.

ب- قتل عام پلیس در سنقر (استان کرمانشاه): یکی از ستوان های پلیس تازه از تعطیلات نوروزی در زادگاهش برگشته بود و قتل عام نیروهای پلیس در این شهر را تأیید کرد. حادثه اینطور اتفاق افتاده بود: در طول دوره نخست وزیری بختیار، یک افسر ژاندارمری در پاسگاه جاده سنقر- کرمانشاه مسافران سنقر را با نحوه تفتیش، و فحاشی و گاه ضرب و شتم، و همچنین رفتارش با مسافران زن بسیار ناراحت کرده بود. یکبار زنی را که سوار بر یک مینی بوس بود، مجبور کرد تا برای او و زیردستانش در جاده برقصد، و کلاً حضور او در آن پاسگاه ژاندارمری برای مردم سنقر عذاب آور بود. کمی بعد از تغییر دولت، همان افسر ژاندارمری به شهر سنقر آمد و چند نفر که مورد توهین او قرار گرفته بودند او را شناختند و به دنبالش افتادند. افسر مزبور پا به فرار گذاشت و به کلانتری محل پناه برد. خیلی زود جمعیتی خشمگین و مسلح در مقابل ساختمان کلانتری جمع شد و از کلانتری خواست تا او را تحویل مردم بدهد. رئیس کلانتری به جمعیت گفت که افسر ژاندارمری را به کمیته محل تحویل می دهد تا مجازات شود، ولی معاونش که آنجا ایستاده بود با او حرفش شد و جلوی چشم جمعیت با رولورش رئیس کلانتری را هدف قرار داد. جمعیت خشمگین با دیدن این واقعه از خود بی خود شد و به ساختمان کلانتری حمله برد و هر پلیسی را که در ساختمان بود به قتل رساند. مردم سپس برای یافتن پلیس های دیگر دست به جستجوی خانه به خانه زدند و حتی یک پلیس را که به خاطر جراحت گلوله در بیمارستان بستری بود، بیرون کشیدند. وقتی غائله خوابید، مردم همه پلیس های شهر را کشته و جسد اکثر آنها را تکه و پاره کرده بودند.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): منبع خبری ابراز داشت شرح ماجرایی که این ستوان پلیس گفته است دقیقاً مشابه همان چیزی است که سه نفر دیگر از منابع خبریش، که دو نفرشان در زمان وقوع کشتار در سنقر حضور داشتند و یکی از آنها تازه از سنقر به تهران برگشته است، به او اطلاع داده بودند. منبع می گوید به همان ستوان پلیسی که این ماجرا را تعریف کرد دوبار پیشنهاد شده است که رئیس پلیس شهر شود، ولی او می گوید با اتفاقی که در شهر افتاده است، حتی فکر رئیس پلیس شدن را هم نمی کند.

ج- نظم و انضباط در نیروی دریایی: سرگرد نیروی هوایی به تفصیل در مورد مشکلات سازمانش صحبت کرد و مدعی شد که سلسله مراتب فرماندهی در نیروی دریایی تقریباً از بین

ص: 305

رفته است. او گفت که چندی پیش یک سرهنگ نیروی دریایی تعداد زیادی از نیروها را جمع کرد تا برای آنها سخنرانی کند و بگوید موقع آن رسیده است که آستین ها را بالا بزنیم و کار را شروع کنیم. در پایان سخنان پر شور سرهنگ در مورد لزوم نظم و انضباط و وطن پرستی، یک گروهبان فریاد زد:«قبول است سرهنگ، اگر می خواهی دستور بدهی، اول خودت یک جارو بردار و پادگان را جارو کن تا ما هم پشت سرت راه بیافتیم.» طبق گفته این سرگرد، همه آنها پراکنده شدند و تا به حال هیچ کاری انجام نشده است.

د- نظر دیگران در مورد «همافران»: همه میهمانان حاضر در ضیافت فرصت را غنیمت شمردند و از «همافران» نیروی هوایی بد گفتند، و آنها را به دلیل حقوق بالا و امتیازات بسیار زیادشان «لوس ترین» گروه نظامی در ایران توصیف کردند و توانایی و مهارت همافرها را زیر سئوال بردند. آنها مدعی بودند که همافرها فقط وانمود می کنند طرفدار انقلاب هستند ولی در واقع اصلاً انقلابی نیستند، و دلیل اصلی پیوستن آنها به جریان انقلاب عقب نماندن از قافله و گرفتن پُست و مقام و بهبود وضعیت و امنیت شخصی بعد از انقلاب بود. آنها می گفتند که همافرها به دلیل اینکه افسران نیروی هوایی اصلاً قبولشان نداشتند و هیچکس آنها را یک نظامی حرفه ای نمی دانست، دارای عقده روانی هستند. آنها مدعی بودند که همافری در آینده منحل خواهد شد، زیرا همافران نشان دادند که نه از لحاظ حرفه نظامی لیاقت دارند و نه از لحاظ سیاسی قابل اعتماد هستند. چون وفاداری همافرها فقط به خودشان است، هیچ دولتی در آینده آنها را نخواهد خواست.

ه- اثبات دست نشاندگی خمینی از سوی آمریکا: در میان داستان های متعددی که منبع خبری راجع به «مسئولیت آمریکا در قبال مشکلات ایران» شنیده است، این استدلال هم از دهان سرگرد پلیس بیرون آمد: او همیشه به این فکر می کرد که چطور سازمان سیا می تواند اقدامات جنایتکاران و یا تروریست ها را به این خوبی پیش بینی کند و تمامی اطلاعاتی که سیا به پلیس ایران می داد، صد در صد درست از آب در می آمد. با توجه به این مسئله و مهارت سیا در ترور شخصیت ها، سرگرد مزبور به این نتیجه رسیده بود که اگر دولت آمریکا واقعاً طرفدار شاه بود، حتماً خمینی را ترور می کرد. چون خمینی توانست انقلاب را از پاریس رهبری کند و هنوز هم زنده است، پس حتماً آمریکا به طور پنهانی از او حمایت می کند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): منبع خبری یکی از کارمندان با تجربه سرویس خارجی است که فارسی را عالی صحبت می کند و روابط نزدیکی با ایرانی ها دارد و تا همین اواخر سر کنسول آمریکا در تبریز بود. تهیه کننده گزارش اطلاعاتی را که در این گزارش در مورد نیروی دریایی ایران ذکر شده از طریق یک منبع دیگر نیز به دست آورده است.

همین منبع اخیراً به تهیه کننده گزارش گفت که نیروی دریایی اسلامی ملی ایران مسئولیت حفظ سپاه دریایی ایران را قبول نمی کند و به وزیر دفاع گفته است که هر چه سریعتر این سپاه

ص: 306

را منحل کند. تهیه کننده گزارش سعی می کند اطلاعات بیشتری در مورد این مسئله به دست آورد که به محض کسب اطلاعات جدید آن را گزارش خواهد داد. تهیه کننده گزارش این منبع را B3 تلقی می کند.

نوشتند «عامل امپریالیسم را بیرون انداختیم.» کارمند ارشد ایرانی سازمان ارتباطات بین المللی هنوز به دلیل اتهامات نامشخص که احتمالاً به کارش در سفارت مربوط می شود در کمیته خمینی تهران بازداشت است. شهروندان آمریکایی که برای بخش خصوصی کار می کنند و هنوز در ایران هستند، همینطور اروپایی ها، می گویند که مردم در خیابان ها خصمانه تر از یک ماه پیش به ما نگاه می کنند (و فریاد سرمان می کشند).

5- شخص خمینی در روز 16 آوریل خطاب به پاسداران انقلاب در قم خواستار «قطع دستان آمریکایی های شیطان صفت شد» (که اطلاعات نیز این عبارت را در تیتر اول خود چاپ کرد.) آنهایی که خمینی را می شناسند، حتی دستیاران متجددترش، می گویند که او نسبت به آمریکا دچار پارانویاست و اکثر مشکلات دوران شاه را به آمریکا نسبت می دهد. از سخنان و رفتار آیت الله خمینی چنین بر می آید که او قصد دارد آخرین مظاهر نفوذ آمریکا در ایران را نیز از بین ببرد. بازجویان و قضات دادگاههای انقلاب اسلامی مدام متهمان را وادار می کنند تا روابط خود را با آنچه آنها امپریالیسم غرب می نامند، توضیح دهند و یا به دنبال کشف رابطه رژیم گذشته و سازمان سیا و یا سازمان های دیگری (نظیر سازمان روتاری اینترنشنال، فراماسونری و غیره) می گردند که بتواند چهره آمریکا را خدشه دار سازد.

6- چندین منبع دانشگاهی که تا پنج هفته پیش نسبتاً خیال راحتی داشتند حالا گزارش می دهند که تعدادی از همکارانشان را که در آمریکا تحصیل کرده بودند بدون اخطار قبلی در خیابان دستگیر کرده اند. در برخی موارد، آنها را به کمیته های انقلاب برده اند، و در یک مورد هم به اتهام «کمک به آمریکایی ها» در یک دادگاه پایین تر محاکمه کردند (ظاهراً این امر دارد در ایران انقلابی به یک جرم، حداقل یک اقدام مشکوک، تبدیل می شود). یک رابط و دوست صمیمی ریچارد کاتم به مقام سفارت گفت که تعدادی از دانشگاهیان در حال حاضر بدون هیچگونه جرم مشخصی در زندان به سر می برند و مقامات سفارت بهتر است سعی نکنند، تکرار می کنم سعی نکنند، مستقیماً با دوستان دانشگاهی شان تماس بگیرند زیرا ممکن است این مسئله «بد تعبیر» شود. تعدادی از رابطان غیر دانشگاهی سفارت نیز «تا زمانی که اوضاع آرام نشود» تمایلی به ملاقات در اماکن عمومی ندارند و تعدادی از آنها اصلاً تمایلی به ملاقات با مقامات سفارت نشان نمی دهند. مسئول امور مطبوعاتی نیز مشکل مشابهی با تعداد زیادی از خبرنگاران پیدا کرده است. فضای حاکم بر روابط مطبوعاتی نیز از دو هفته گذشته سنگین تر شده است.

7- افرادی که می شناسیم و به هر طریقی با فداییان و سایر گروههای چپگرا رابطه ای دارند به ما گفته اند که تلاش های ضد آمریکایی از حمایت و مساعدت کامل جناح چپ برخوردار است. نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین در ایران علناً به تلاش های صلح خاورمیانه و ایالات متحده تاخته و استفاده از عباراتی نظیر امپریالیسم و استعمارستیزی را در سخنرانی ها و مطالب دیگر تشویق کرده است. اگر حرف برخی عناصر چپگرا را باور کنیم باید انقلاب ایران را صرفاً

ص: 308

حرکتی برای رها شدن از بند امپریالیسم بدانیم که نقشه های شیطانی برای کل منطقه دارد. البته ایستگاههای رادیویی شوروی نیز چنین حرف هایی می زنند ولی به اعتقاد ما ایران بیشتر سبک و سیاق جهان سومی سازمان آزادیبخش فلسطین را می پسندد. تمایل شدید ایرانی ها برای پیدا کردن توطئه در هر وضعیت سیاسی نیز به این مسئله کمک کرده است: مثلاً یکی از شایعاتی که در محافل ایرانی های تحصیلکرده دهان به دهان می چرخد این است: آمریکا تصمیم گرفته است که از خمینی حمایت کند تا سدی در مقابل کمونیسم باشد. اگر اینطور نبود، پس چرا سازمان سیا وقتی می توانست خمینی را ترور نکرد؟ بنابراین نفوذ آمریکا در ایران هم قوی تر و هم ظریفتر از گذشته است. بسته به نظر شخصی افراد، نتیجه این است که یا باید الف) با تلاش ابرقدرت [آمریکا] برای ثبات بخشیدن به ایران همراهی کرد و یا ب) سخت تر از گذشته سعی کرد تا ارزش های شیطانی غرب و امپریالیسم آمریکا را ریشه کن کرد.

8- مثال بالا نشان می دهد که حتی انقلابیون مسلمان نیز ممکن است گاه به خاطر باور نداشتن موفقیتی که خود به دست آورده اند چه حرف هایی بزنند. بنابراین، بخش اعظم جمعیت ایران، حداقل در تهران، تا به حال تحت تأثیر این نوع آمریکاستیزی قرار نگرفته اند، ولی نباید از تأثیر تدریجی تبلیغات غافل بود، به ویژه بر دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان که چیزی برای ارزیابی این تبلیغات و راهنمایی تاریخی برای آشنا شدن با وجهه مثبت [آمریکا] ندارند.

[9]- پس چه باید کرد؟ سفارت در حالت بلاتکلیفی به سر می برد و تا حدود زیادی همه همینطور هستند، بنابراین، هر چه بی سر و صداتر باشیم بهتر است، و شکیبایی ظاهراً بهترین کاری است که می توان انجام داد. البته دیپلماسی صبورانه و بی سر و صدا با رهبران می تواند به مرور زمان از سفت و سختی [آمریکاستیزی] بکاهد. معرفی سفیر جدید احتمالاً بهترین فرصتی است که می توان از آن برای ارائه یک وجهه مثبت جهت کاهش آمریکاستیزی بدون وخیم تر کردن اوضاع استفاده کرد. ناس

آوریل تا ساعت 12:00 روز 19 آوریل 1979 را پوشش می دهد: اعدام های بیشتر. ادامه مشکلات در سنندج. ادامه تظاهرات در حمایت از طالقانی. اولین بیانیه شورای انقلاب. پاسداران انقلاب باید تحت نظر طالقانی باشند. رژه بی نظم روز ارتش. معرفی رئیس پلیس تهران. گفتگوی سفیر شوروی با سلامتیان. معرفی نماینده وزارت دفاع در نیروی زمینی. و اخبار متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- ادامه اعدام ها: شش نیروی گارد سلطنتی در اوایل صبح روز چهارشنبه 18 آوریل اعدام شدند. سرهنگ پرویز شمیرانی، دو ستوان و سه گروهبان که متهم به شرکت در کشتار میدان ژاله در 8 سپتامبر بودند، تیرباران شدند. بر اساس گزارش کیهان، 138 نفر دیگر از نیروهای گارد سلطنتی به اتهام شرکت در کشتار میدان ژاله در زندان به سر می برند.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): هنوز اعدام ها خاتمه نیافته است، ولی اشخاصی که اخیراً اعدام شده اند مستقیماً در کشتار مردم دست داشته اند. شاید این مسئله نشانه خوبی برای بی گناهانی نظیر سرتیپ پرورش و آنهای دیگری باشد که تنها جرمشان خدمت در رژیم گذشته است.

ب- ادامه مشکلات در سنندج: اگرچه شمارش نهایی آراءِ مربوط به انتخابات شورای شهر در سنندج پایان یافته است ولی نام برندگان هنوز اعلام نشده و تا بهبود یافتن اوضاع شهر اعلام نخواهد شد. گروهی که نماینده رهبر شیعه کُرد، احمد مفتی زاده، هستند در مسجد شهر تحصن کرده و خواستار باطل شدن انتخابات شده اند. روزنامه آیندگان نیز گزارش داده است که فداییان محل که از یک جناح مذهبی رقیب مفتی زاده حمایت می کنند، اشغال ایستگاه رادیو به دست گروههای حامی مفتی زاده را محکوم کرده اند.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): شوق کردها برای خودمختاری آتش جدایی طلبی را در ایران شعله ور می سازد. حل و فصل صلح آمیز این نوع مشکلات در آینده نزدیک بعید به نظر می رسد، زیرا هنوز پیش بینی می کنیم که تظاهرات و شورش های جدایی طلبانه بیشتری رخ خواهد داد.

ج- تظاهرات در حمایت از طالقانی: برای چهارمین روز پیاپی تظاهراتی در تهران و استان های دیگر در حمایت از آیت الله طالقانی برگزار شد. دانشجویان صبح زود کلاس ها را ترک کردند تا به تظاهرکنندگان بپیوندند و ترافیکی را که به خاطر رژه روز ارتش سنگین شده بود، سنگین تر کنند.

روز گذشته دفتر طالقانی در تهران بازگشایی شد و در همین حال طالقانی به قم سفر کرد و دیداری خصوصی با خمینی داشت. اگر چه خبری از گفتگوی آنها پخش نشده است، ولی روزنامه آیندگان گزارش می دهد که احتمالاً گفتگوی آنها در مورد تغییرات عمده در نحوه اداره

ص: 310

کشور بوده است.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): صرف همین مسئله که آیت الله شماره یک و دوی کشور با یکدیگر ملاقات کرده اند، نشانه خوبی است. شکاف عمده بین این دو رهبر با نفوذ شیعه فقط به طولانی تر شدن روند استقرار یک کشور اسلامی جدید خواهد انجامید- گفتگوهای جامع و جدی بین خمینی مصالحه کار و طالقانی با ذکاوت و میانه رو، که محبوبیتش در چند روز اخیر بسیار افزایش یافته است، می تواند موجب تحکیم دولت موقت ایران و کاهش تأثیر و نفوذ شوراها و کمیته های انقلاب شود که تا به حال مانع بزرگی بر سر راه دولت بوده اند.

د- انتشار اولین بیانیه شورای انقلاب: شورای انقلاب برای اولین بار بیانیه ای رسمی صادر کرد. این بیانیه طولانی شامل تمجید و تحسین طالقانی و دادن این اطمینان به ملت بود. شورای انقلاب دستور رسیدگی به این مسئله را صادر کرده است. همچنین در ادامه این بیانیه آمده بود که «شورای انقلاب نسبت به فعالیت های غیرقانونی بی اعتنا نخواهد بود» و اینکه «اجازه بازگشت رژیم گذشته را به کشور نخواهد داد.» نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): محل استقرار شورای انقلاب و منشور آن برای سفارت و بسیاری از ایرانی ها یک راز است. آنها در واقع «گروهی» ناشناخته اند که تحقیق می کنند، متهم می کنند، مجوز صادر می کنند، لغو می کنند، و تصویب می کنند و کلاً مسئول بیشتر چیزهایی هستند که خارج از حیطه فعالیت دولت موقت اتفاق می افتند.

ه- پاسداران باید تحت کنترل طالقانی باشند. روزنامه اطلاعات در روز 18 آوریل گزارش داد که چریک های سازمان مجاهدین خلق درخواست کرده است که پاسداران کمیته های انقلاب تحت کنترل طالقانی باشند. آنها گفته اند که تحت رهبری طالقانی، پاسداران انقلاب کارایی بیشتری در خدمت به خلق و جلوگیری از بازگشت استعمار و استبداد به کشور خواهند داشت. آنها همچنین درخواست کرده اند که وظایف و اختیارات شورای انقلاب علنی شود و رابطه آن با دولت کاملاً مشخص گردد. آنها گفته اند که نخست وزیر بازرگان باید دارای اختیارات کافی برای اداره دولت باشد و هیچ مرجع دیگری نباید در امور دولت دخالت کند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): دنبال کردن بازیگران اصلی و نقشی که در حمایت از جمهوری اسلامی ایفا می کنند هر روز مشکل تر می شود. هنوز نتوانسته ایم سر از این پازل جدید ایرانی در بیاوریم و یا دشوارتر از آن، معنای طیف وسیع رنگ های صورتی و قرمزی را که در زمینه آن است بفهمیم. حداقل آنچه مسلم است اینکه برخی مجاهدین شدیداً از طالقانی حمایت می کنند، برخی از فداییان مشغول فعالیت های زیرزمینی شده اند، حزب توده دوباره سر برآورده است، اتحادیه آزادی خود را حزب اعلام کرده است (آنها قبلاً یک کانون بودند)، سازمان آزادیبخش فلسطین در جبهه ملی نفوذ کرده است، جبهه دموکراتیک ملی با هشدار در مورد تهدیدهایی که متوجه آزادی های دموکراتیک است ابراز وجود کرده است، و خمینی بار

ص: 311

دیگر آمریکایی ها را تهدید کرده است. این پازل هر روز گیج کننده تر و بهت آورتر می شود.

و- رژه روز ارتش: رژه روز ارتش که به فرمان خمینی اعلام شد برایمان ثابت کرد که نیروهای نظامی ایران همه چیز هستند غیر از نیرویی با انضباط، تعلیم دیده، و تحت فرمان. نمایش بی نظم و به هم ریخته ای که روز گذشته در تهران برگزار شد مورد استقبال پر شور ناظران داخلی قرار گرفت، ولی به هیچوجه رنگ و بویی از رژه عالی و نمایش سیستم های تسلیحاتی مدرن که قبلاً در ایران دیده بودیم، نبرده بود. راننده دفتر وابسته نظامی آمریکا و وابستگان نظامی سایر کشورها می گویند که تعدادی تانک چیفتن و APC را در این رژه دیده اند، ولی عمدتاً سخت افزار نظامی دیگری را به نمایش نگذاشته بودند.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): همانگونه که پیش بینی می شد، توقع و انتظار ما غربی ها برای دیدن یک رژه نظامی پرابهّت برآورده نشد. با وجود این، از نقطه نظر ایرانی ها، رژه ارتشی که مورد تحقیر قرار گرفته، نیروی ژاندارمری که استهزا شده، و پلیسی که به آن بی اعتنایی شده بود، یک موفقیت عظیم به حساب می آمد. علاوه بر این، همه تماشای رژه نظامی را دوست دارند؛ حتی اگر رژه گروهی به هم ریخته و بلند و کوتاه و نیمه یونیفورم پوشیده و یک گروه موسیقی بدنواز ( و حیران) باشد.

ز- پلیس تهران: روزنامه فارسی زبان اطلاعات نام رؤسای جدید ادارات پلیس و کلانتری ها را منتشر ساخته است. در رأس این فهرست نام سرهنگ بنی پور، رئیس پلیس به چشم می خورد. رؤسای جدید ادارات پلیس که 21 نفر و رؤسای جدید کلانتری ها که 8 نفر هستند درجه هایی از سروان تا سرهنگ دارند. طبق گزارش اطلاعات کمیته ها طی دو مرحله بسته خواهند شد. در مرحله اول کمیته های اصلی، کمیته های فرعی را تعطیل می کنند و سلاح آنها را به اداره پلیس تحویل می دهند. در مرحله دوم و پس از تکمیل مرحله اول، کمیته های اصلی وظایف خود را به اداره پلیس محول خواهند ساخت.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): اگر چه هیچ دوره زمانی و یا تاریخی برای تعطیلی کمیته های محلی اعلام نشده است، ولی برنامه تعطیلی تدریجی کمیته ها اقدامی بسیار بجا و ضروری است.

بدیهی است که همه داوطلبانه سلاح خود را به اداره پلیس تحویل نخواهند داد. در ایران، بزرگترین خطری که جان ایرانی ها و خارجی ها را به یک اندازه تهدید می کند تفنگ های ژ-3 و سلاح های کوچک تر دیگری است که به دست غیرنظامیان گاه تعلیم دیده ولی عمدتاً بدون صلاحیت افتاده است.

ح- گفتگوی سفیر شوروی و سلامتیان، کفیل وزارت امور خارجه: سفیر شوروی در ایران، وینوگرادوف، روز گذشته با معاون سیاسی وزارت امور خارجه، احمد سلامتیان، دیدار و گفتگو کرد. سفیر شوروی «توجه دولت موقت ایران را به قدرت نیروهای آمریکایی حاضر در اقیانوس هند و خطر حاصل از پیمان صلح مصر و اسرائیل در شرق دریای مدیترانه» جلب

ص: 312

کرد. بر اساس گزارش ها، سلامتیان در پاسخ گفت که سیاست ایران در اقیانوس هند مخالفت با هر گونه دخالت قدرت های خارجی در این منطقه است. او در مورد وضعیت خاورمیانه نیز گفت که موضع ایران کاملاً مشخص است و ایران پیمان صلح مصر و اسرائیل را محکوم می کند.

نظریات مرکز تهیه گزارش: روس ها برای اشاعه احساسات ضدآمریکایی در خاورمیانه از هر فرصتی استفاده می کنند، و وینوگرادوف هم استثنا نیست. خیلی مایلیم بدانیم آیا سلامتیان در مورد نیروهای شوروی که آزادانه در اقیانوس هند جولان می دهند هم حرفی زده است یا خیر.

ط- معرفی نماینده وزیر دفاع در نیروی زمینی: وزیر دفاع سروان (ارتش) ایرج داورپناه را به عنوان نماینده خود در نیروی زمینی منصوب کرد. سروان داورپناه فرمانده محافظان نخست وزیر بازرگان بود. او قبلاً همین وظیفه را در زمان مصدق داشت و به مصدق کمک کرده بود تا از دست سرهنگ ناصری بگریزد. او سابقه بازداشت و حبس را دارد، ولی وظایفش در این پست جدید مشخص نیست.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): روزنامه های فارسی زبان پوشش خبری متوسطی به انتصاب سروان داورپناه در این پست جدید دادند. هنوز اهمیت این انتصاب برایمان مشخص نیست، ولی درصدد جمع آوری اطلاعات در این ارتباط هستیم.

ی- اخبار متفرقه:

(1) یزدی، معاون نخست وزیر، گفت که هیچکس حق ندارد به صرف اتهامِ داشتن بطری مشروب و آمدن بوی مشروب از دهان کسی او را مجازات کند. او افزود که دولت موقت مستقیماً در بازداشت ها و مجازات ها دست ندارد. ما وابستگان نظامی امیدواریم که پاسداران انقلاب به گفته یزدی گوش کنند.

(2) شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که در سال جاری قیمت بنزین افزایش نخواهد یافت. نخست وزیر لغو سیاست افزایش 25 درصدی قیمت بنزین در هر سال را از کارهای خود می شمارد. بنزین معمولی 10 ریال به ازای هر لیتر و بنزین سوپر 12 ریال به ازای هر لیتر باقی خواهد ماند. بعضی از ایرانی ها توقع کاهش قیمت ها را داشتند.

(3) هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران- آبادان اخیراً استعفا داد، زیرا کارگران خواهان استعفای آنها شده بودند. کارگران می گفتند که آنها آدم های خوبی نیستند و متعلق به رژیم گذشته هستند.

نظریه تهیه کنندگان: (محرمانه) ما از این دست کارگران که اصرار بر تغییر مدیریت دارند، هم در بخش عمومی و هم خصوصی، بسیار دیده ایم. پیش بینی می شود بسیار مدیران کم تجربه و ناکارآمد سر کار بیایند. ما پیش بینی می کنیم که شاهد ادامه مشکلات نه تنها در سطح پایین که در سطوح عالی مدیریت باشیم.

سند شماره 155 محرمانه شماره گزارش: 6846016579 22 آوریل 1979 - 2 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی سی - فوری موضوع: گزارش وضعیت ایران، 22 - 21 آوریل 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده اطلاعاتی در دوره زمانی ساعت 12 (به وقت محلی) روز 21 تا ساعت 12 روز 22 آوریل 79 می باشد.. این اطلاعات مشتمل بر موارد ذیل است: اطلاعات مربوط به اعدامهای جدید، بازگشت به کار کارمندان شرکت نفت در آبادان، درخواست از گروههای مختلف برای توجه به روز کارگر، تداوم مناقشات و ناآرامی ها در شهر نقده، ملاقات اعضای ارشد کمیته های تهران با امام خمینی، رؤیت تجهیزات مربوط به سازمان ملل متحد و رژه های مربوط به روز ارتش در استانهای مختلف.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- اعدامهای جدید.1- سه شنبه شب اخیر، سرهنگ محمد طاقی جوان رئیس سابق سازمان ساواک شیراز، و سرهنگ فضل الله جعفری قائم مقام سابق پلیس به اتهام قتل عام، فساد و سرکوب آزادی مردم در تهران و شیراز اعدام شدند.

2- سرهنگ مهدی اشرفی، فرمانده سابق نیروهای نظامی شهر خرمشهر، به اتهام قتل عام مردم بی دفاع خرمشهر، اعدام شد.

3- در شهر همدان احمد علم زاده، از اعضای ساواک که خود را در نقش یک روحانی جازده بود، به جرم شکنجه و قتل مردم بی گناه اعدام شد.

4- در شهر ملایر، دادگاه انقلاب ستوان حسن شکری، رئیس سابق زندان محلی و ستوان محمد تاخی نجفی، رئیس اسبق پلیس ملایر را به اتهام فساد فی الارض، محارب شناخته و محکوم به اعدام نمود.

5- در شهر دهاقان، یکی از رؤسای سابق ژاندارمری به دار آوریخته شد. از سویی دیگر، بهرام حسینی پور به جرم هدایت سربازان برای سرکوب تظاهرات ضدشاه در اصفهان که منجر به قتل عام «هزاران فرد بی گناه» گردید، مجرم شناخته شده و به اعدام محکوم شد.

6- در خرمشهر، دادگاه پس از استماع شهادت 50 نفر از مردم، سرهنگ محمدمهدی اشراقی را به جرم صدور حمله به مردم، که منجر به قتل 34 نفر شد و 134 مجروح نیز به دنبال داشت، را مجرم شناخته و به اعدام محکوم کرد.

7- در شهر اردبیل نیز یک گروهبان و یک افسر پلیس به جرم فساد فی الارض و قتل مردم بی گناه، مجرم شناخته شده و به اعدام محکوم شدند. پنج نفر دیگر از همدستان این افراد به حبس محکوم شدند.

ص: 314

ب- بازگشت کارمندان شرکت نفت آبادان به محل کار. بنا به درخواست حسن نزیه، رئیس شرکت ملی نفت ایران، کارمندان پالایشگاه نفت آبادان به محل کار خود بازگشتند. کارمندان پالایشگاه در اعتراض به عدم تفویض اختیار لازم به نزیه در راستای تعیین خط مشی و سیاست گذاری امور، استعفا داده بودند. نزیه فاش کرده است که ایران در سال جاری روزانه بیش از 5/3 تا 4 میلیون بشکه نفت تولید نخواهد کرد؛ وی خاطرنشان کرده است که این کشور به فرایند صادرات نفت به تمامی کشورها به جز اسرائیل و افریقای جنوبی ادامه خواهد داد.

ج- درخواست برای توجه به روز جهانی کارگر: جنبش ملی مجاهدین، شاخه سیاسی سازمان مجاهدین چریکهای خلق، از تمامی اقشار مردم درخواست کرده است که در مراسم بزرگداشت مقام کارگر در تاریخ 1 می شرکت نمایند و از کارگران نیز خواسته است که به تأمین مقدمات لازم برای اجرای مراسم کمک نمایند.

مجاهدین خلق در بیانیه خود خاطرنشان کرده اند که اجرای مراسم روز کارگر، اقدامی است در راستای «بزرگداشت زحمت کشان و کارگرانی» که همواره یا در حال حفظ و حراست از ملت هستند و یا در حال به گردش درآوردن چرخهای صنعت کشور. در همین ارتباط، حزب جمهوری اسلامی نیز بر اهمیت توجه و بزرگداشت روز کارگر تأکید کرده و از اقشار مختلف کارگران درخواست کرده است که در راهپیمایی این روز شرکت نمایند.

د- تسلیح اعراب محلی خوزستان: یک منبع غیرموثق گزارش داده است که اعراب محلی خوزستان به وسیله سلاحهایی از نوع AK4 روسی و هفت تیر، به طور کامل مسلح شده اند. شایان ذکر است که این نوع تسلیحات به صورت کاملاً آشکارا در مرز عراق قاچاق می شود. اعراب در دسته های گسترده و به دو صورت کارگران غیرحرفه ای و کارگران نیمه حرفه ای در صنعت نفت مشغول به کار هستند؛ سابقاً نحوه تعامل و رفتار این افراد با یکدیگر به ترتیبی بود که به راحتی قابل شناسایی متمایز [از دیگر کارگران شاغل] بود.

در حال حاضر مسئله تسلیح باعث بروز تنشهای درون گروهی شده که چندین کشته به دنبال داشته است. افزون بر این، این مسئله باعث شده است که عناصر تبهکار، [با سوءاستفاده از شرایط] اقدام به سرقتهای مسلحانه کلان بکنند. در شهر اهواز، اغلب خانه ها از محافظین 24 ساعته بهره می برند.

ه- ضرب سکه های جدید طلا: به منظور جایگزینی سکه های طلای پهلوی، سکه های جدید طلا با نام سکه آزادی توسط بانک ملی ضرب شده است. بر روی این سکه ها در یک طرف طرح حرم امام رضا در مشهد و در طرف دیگر طرح کاشیکاری عصر صفوی همراه با نام «علی» حکاکی شده است.

علاوه بر این، در یکی از طرفین این سکه، عبارت «اولین بهار آزادی» و در طرف دیگر سال ایرانی یعنی 1358 نقش خواهد بست. سال حک شده بر روی سکه ها با پایان هر سال [وآغاز سال جدید] تغییر خواهد کرد. سال آینده، عبارت «دومین بهار آزادی» بر روی سکه ها حک

ص: 315

خواهد شد.

و- تداوم ناآرامی های شهر نقده: خشونتها امروز هم در شهر نقده ادامه داشت. در جریان این خشونتها 10 نفر کشته و 30 نفر زخمی شده اند. محمد مهدی عباس، فرماندار شهر از طرفین درخواست کرده است که دست از خشونت و شلیک گلوله بردارند تا بتوان به راه حل مناسبی دست یافت.

خشونتها زمانی آغاز شد که حدود 33000 کرد در حالی که 13000 نفر آنها مسلح بودند در یک استادیوم ورزشی گرد هم آمدند. ناگهان صدای شلیک یک گلوله به گوش رسید و حضار سراسیمه به بیرون از ورزشگاه هجوم بردند. در جریان خروج هراسان جمعیت، چند گلوله از تفنگها شلیک شد و در نتیجه چند نفر زخمی شدند. مردم سنگرهایی از جنس کیسه های شن در جای جای شهر ایجاد کرده اند و صدای شلیک گلوله مدام به گوش می رسد.

نظریات تهیه کننده: آقای جوادی، وزیر کشور، تا ساعت 1600 امروز (یکشنبه) به طرفین مهلت داده است که دست از خشونت بردارند و در غیر این صورت سربازان را به منظور ایجاد آرامش و توقف ناآرامی ها به آن شهر اعزام خواهد کرد.

ز- دیدار اعضای ارشد کمیته های تهران با امام خمینی: صبح روز پنجشنبه رؤسای 14 کمیته تهران با امام خمینی ملاقات کردند. نماینده کمیته ها مسئولیت این نهاد را جمع آوری سلاح از بین عموم مردم جامعه و هدایت و رهبری محافظین انقلاب در راستای حمایت از صلح و ثبات و تقویت دولت موقت اسلامی معرفی کرده است.

وی تصریح کرده است که به دلیل فقدان یک سلسله قوانین و مقررات مدون و با عنایت به عدم هماهنگی بین برخی اعضا، گاهاً برخی بی نظمی ها و ناهماهنگی ها در کمیته ها بروز کرده است.

به همین دلیل، خمینی دستورالعمل سازماندهی مجدد کمیته ها را صادر نمود. خمینی خاطرنشان کرده است که هدف کمیته ها تأمین امنیت کشور، سرکوب توطئه های عناصر ضدانقلاب، دستگیری عناصر رژیم سابق، حفاظت و حراست از پادگانها و مراکز دولتی و حفاظت از مرزهای کشور است.

خمینی در جریان این دیدار تأکید کرده است که مادامی که نیروهای مسلح تمامی عناصر فاسد را خلع سلاح نکرده اند، پاسداران انقلاب اسلامی بایست به فعالیت خود ادامه دهند.

خمینی اظهار داشته است که دستگیری و بازداشت عناصر گارد [شاهنشاهی] اقدامی است که هم دولت و هم ملت لاجرم ناگزیر به انجام آن هستند.

خمینی با اشاره به راهپیمایی های اخیر خاطرنشان کرده است که هدف این قبیل تظاهرات، ایجاد جو بحث و مجادله در بین مردم است؛ وی تأکید کرده است که این راهپیمایی ها توسط عناصر دست نشانده بیگانگان، به احتمال زیاد آمریکا، و با هدف اخلال در امنیت و ثبات جامعه طراحی و هدایت شده است.

ص: 316

خمینی افزوده است که بیگانگان نمی توانند به راحتی نفت، اورانیوم و مس ایران را به فراموشی بسپارند و در نتیجه به هر حربه ای متوسل می شوند تا اتحاد و یکپارچگی این کشور را از بین ببرند.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) با وجود مطالب گسترده ای که روزنامه ها در خصوص دستورالعمل خمینی به کمیته ها منتشر کرده اند، تاکنون همکاری و تعامل اندکی بین کمیته های تهران صورت گرفته است. هر منطقه برای خود یک فرمانده دارد و کم و بیش هرکاری که می خواهد می کند.

این جانب بر این باورم که زمانی که نیروهای نظامی موفق به تجدید قوا و تثبیت خود شوند، برخی عناصر کمیته ها را مجبور به استعفا خواهند نمود.

ح- رؤیت تجهیزات سازمان ملل متحد: یکی از اعضای سفارت گزارش داده است که در نزدیکی ایستگاه راه آهن شهر ورامین سه خودرو پنچر مشاهده کرده است؛ این سه خودرو که احتمالاً در مسیر ریلی به سمت مشهد قرار داشتند، از نوع جیپ، APC و کامیون بودند. نکته شایان توجه این که بر روی هر سه خودرو آرم سازمان ملل متحد حک شده بود.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) احتمالاً این خودروها مربوط به زمانی است که ایران از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل کناره گیری کرد. به احتمال زیاد این خودروها در حال اعزام به مشهد بوده اند؛ البته دلایل این اعزام بر ما پوشیده است.

ط- رژه های مربوط به روز ارتش در استانهای مختلف: منبع گزارش داده است که جمعه شب اخیر تلویزیون با پوششی گسترده، رژه روز ارتش را در شهرهای شیراز، همدان، بندرعباس، اصفهان و ساری به تصویر کشیده است. در تصاویر پخش شده تعداد بسیار زیادی تانک، چتر نجات، توپ و دیگر ادوات نظامی سوار بر کامیون نشان داده شد. منبع گزارش داده است که این رژه ها به مراتب هماهنگ تر و منظم تر از رژه تهران بوده است. به گزارش منبع، رژه های شیراز و بندرعباس به مراتب زیباتر و منظم تر از رژه تهران بوده و از لحاظ شکل ظاهری تفاوت عمده ای با رژه تهران داشته است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) به رغم وجود آرامش نسبی در اطراف ساختمان سفارت در روزهای اخیر، هنوز در برخی خیابانهای شهر خشونتهایی به وقوع می پیوندد. یک منبع خبری گزارش داده است که پنجشنبه شب، در جریان درگیری بین دو کمیته مجزا، سه نفر کشته شدند. این درگیری در خیابان تخت جمشید، که در محدوده ساختمان سفارت قرار دارد، به وقوع پیوست.

یک منبع ایرانی که به خوبی برای اینجانب شناخته شده است، خاطرنشان کرد که در شب گذشته بیشترین تعداد سرقت مسلحانه از بانکها، البته به نسبت روزهای اخیر،حادث شده است. این منبع بر این باور است که مادامی که عموم مردم حق حمل سلاح دارند، این رویدادها همچنان ادامه خواهد داشت.

سند شماره 156 محرمانه 23 آوریل 1979- 3 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 4244 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.

منابع: روزنامه های فارسی زبان، مقامات سفارت آمریکا، پرسنل دفتر وابسته دفاعی تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی مقام تأیید کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 23 - 22 آوریل 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز 22 آوریل تا ساعت 12:00 روز 23 آوریل 1979 را پوشش می دهد: ادامه درگیری در نقده. پلیس ملی حفاظت از نخست وزیر را بر عهده می گیرد. یزدی، معاون نخست وزیر، کفیل وزارت امور خارجه می شود. دیدار پرسنل ارتش با امام خمینی. ورود مقامات آمریکایی به برخی دفاتر نظامی و اخبار متفرقه و ترور سپهبد قرنی.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- ادامه درگیری های در نقده: به کردها و ترک های در حال جنگ در نقده واقع در استان آذربایجان غربی تا ساعت 16:00 دیروز مهلت داده شده بود تا آتش بس را رعایت کنند، و یا در غیر این صورت نیروهای اسلامی ملی برای فرونشاندن ناآرامی ها مداخله خواهند کرد. ولی بر اساس گزارش ها، تیراندازی شدید همچنان در شهر ادامه دارد و رئیس ستاد لشکر ارومیه (رضاییه) به مقامات اطلاع داده است که مردم از قبضه توپی که از پادگان مهاباد به سرقت رفته بود، استفاده می کنند. منابع خبری گزارش می دهند که تا به حال بین 70 تا 80 نفر در این درگیری ها کشته شده اند. گفته می شود جنگ به صورت خانه به خانه ادامه دارد. ضرب الاجل ساعت 16:00 از سوی وزیر کشور و رئیس ستاد ارتش صادر شده است. رئیس ستاد نیروهای مسلح، سرلشگر ناصر فربُد ابتدا اعلام کرد که هواپیماهای فرماندهی نیروی هوایی به منطقه پرواز کرده اند تا مواضع دشمن را شناسایی کنند و پرسنل نظامی در بعدازظهر همان روز از نزدیکترین پادگان در ارومیه به نقده اعزام خواهند شد. با وجود این، فرمانده لشکر ارومیه بعداً گزارش داد هواپیماهای شناسایی به دلیل بارش باران شدید قادر به پرواز نشدند. فربُد گفت که امیدوار است ارتش مجبور به مداخله نشود. بر اساس گزارش های بعدی، نیروهای نظامی از یک پادگان نزدیک شهر به نقده اعزام شده اند تا کنترل شهر را که رو به وخامت نهاده است، به دست بگیرند. این مسئله را عباس امیرانتظام، سخنگوی اصلی دولت و معاون نخست وزیر، اعلام کرد. امیرانتظام در یک مصاحبه مطبوعاتی گفته که ابتدا تصمیم بر این بود که نیروهای ارتش ساعت 16:00 وارد شهر (نقده) بشوند، ولی به علت وخامت اوضاع، بعداً تصمیم گرفتیم که نیروها را ساعت 12:00 به شهر بفرستیم.

ص: 318

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): امروز صبح رادیو به نقل از فرمانده لشکر ارومیه، سرهنگ صدیقی، گزارش داد که اوضاع در نقده «بسیار خطرناک و بحرانی» است. مدتها بود که نمایندگان کُرد خواهان کمک دولت برای جلوگیری از درگیری در این منطقه بودند، ولی به نظر می رسد حالا که دولت بالاخره تصمیم به اعزام نیرو گرفته است، کار از کار گذشته باشد. امیدوار هستیم که درگیری فعلی و مداخله دولت مشکلات این منطقه را حل کند.

ب- پلیس ملی وظیفه حفاظت از نخست وزیر را بر عهده می گیرد: امروز طی مراسمی با حضور نخست وزیر مهدی بازرگان در دفتر نخست وزیری، پلیس ملی وظیفه محافظت از این نهاد را بر عهده گرفت. حفاظت از کاخ نخست وزیری از زمان ناآرامی های ماه فوریه بر عهده همافرها (پرسنل نیروی هوایی) بود. نخست وزیر بازرگان از همافرها به خاطر انجام وظیفه قدردانی کرد و خاطرنشان ساخت که جایگاه آنها در تاریخ انقلاب محفوظ خواهد بود.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): رئیس پلیس ملی سرهنگ مجللی است.

ج- یزدی، معاون نخست وزیر، امروز رسماً در مقام کفیل وزارت امور خارجه شروع به کار کرد. قبلاً اعلام شده بود که ابراهیم یزدی، معاون نخست وزیر در امور انقلاب، به مقام کفالت وزارت امور خارجه منصوب شده است. مهدی بازرگان که پس از استعفای هفته پیش کریم سنجابی اداره امور این وزارتخانه را در دست خواهد داشت، یزدی را در مقام کفیل وزارت امور خارجه منصوب کرده است. سنجابی دلایل خود برای استعفا را ناتوانی دولت برای انجام برنامه ها و پیشرفت ذکر کرده بود. یزدی امروز برای دیدار با مقامات وزارت امور خارجه به این وزارتخانه رفت. او گفت که پس از استعفای سنجابی، نخست وزیر بازرگان مستقیماً بر امور این وزارتخانه نظارت خواهد داشت. یزدی همچنین گفت: «من از طرف آقای بازرگان به مقام کفالت وزارت امور خارجه منصوب شدم و تا زمانی که معاون جدید در امور انقلاب و یا یک وزیر جدید برای امور خارجه تعیین شود، در این پُست مشغول به خدمت خواهم بود.» نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تا زمانی که فرد دیگری برای وزارت امور خارجه معرفی شود، نخست وزیر مهدی بازرگان بر این وزارتخانه نظارت خواهد داشت و دکتر یزدی نیز کفیل وزارت خواهد بود. تهیه کننده گزارش هنوز هیچ چیزی در مورد اینکه چه کسی وزیر امور خارجه خواهد شد و چه زمانی نشنیده است.

د- دیدار پرسنل ارتش با خمینی: پرسنل گردان دوم نیروی زمینی روز گذشته برای ادای احترام به رهبر انقلاب در مقابل منزل خمینی در قم گردهم آمدند. خمینی خطاب به جمعیت گفت که ملت و ارتش باید از یکدیگر حمایت کنند. «ارتش یک ارتش اسلامی است و همه ما حافظ اسلام هستیم. وقتی که به شما نیاز بود به یاری ما آمدید و باید هر وقت ملت به یاری شما نیاز داشت، به کمک آنها بشتابید. شما هم باید مثل ملت توطئه ها را خنثی کنید. آنهایی که بین ملت و ارتش تفرقه می اندازند ضدانقلاب هستند و مسلمان نیستند. امیدوارم آنها موفق نشوند. من از همه پرسنل ارتش می خواهم که سیاست ها و سلسله مراتب ارتش را رعایت

ص: 319

کنند، وگرنه ارتش ضعیف می شود و وقتی ارتش ضعیف شد، کشور و اسلام ضعیف می شود.» نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): این یکی دیگر از دیدارهای بی شماری است که پرسنل ارتش در هفته های گذشته با خمینی داشته است. برای تهیه کننده گزارش مسلم است که ایده دیگران برای احیای ارتش جهت کنترل کشور کاملاً متأثر از دیدگاه خمینی است. تهیه کننده گزارش اخیراً فرصت یافته است تا از نزدیکی برخی پادگانهای ارتش عبور کند و تعداد زیادی از پرسنل ارتش را با یونیفورم در داخل و خارج پادگانها مشاهده کرده است. از شواهد و قرائن اینگونه برمی آید که ارتش دارد به تدریج توان خود را بازمی یابد، هر چند رعایت سیاست و سلسله مراتب در ارتش هنوز مشخص نیست.

ه- ورود مقامات آمریکایی به دفاتر نظامی: در هفته گذشته، اعضای هیأت نظامی و مرکز مستشاران نظامی آمریکا و سفارت اجازه یافتند به دفاتر نظامی آمریکا در ساختمان فرعی منطقه خلیج بروند. (ساختمان فرعی در خارج از مجتمع خلیج قرار دارد.) آنها پرونده ها و سوابق اداره آموزش، اداره امور عمومی، اداره پرسنل غیرنظامی و اداره JAG را از آنجا خارج کرده اند. متأسفانه تمام دستگاههای ویدیو، تلویزیون ها، دوربین ها و تجهیزات الکترونیکی دیگر از ساختمان به غارت رفته است. روز گذشته فرمانده فرماندهی هوابرد نظامی و خدمه توانستند به قسمت فرماندهی پروازهای نظامی در فرودگاه مهرآباد بروند. محموله ای که در حیاط آنجا بود و وسایل شخصی از داخل ساختمان خارج شده است. هنوز سوابق و پرونده ها و یا تجهیزات مخابراتی را از آنجا خارج نکرده اند. تلاش برای انتقال این اقلام ادامه دارد.

و- اخبار متفرقه:

(1) روز گذشته پرسنل ژاندارمری با آیت الله خمینی دیدار کردند. خمینی به آنها گفت که ایران متعلق به شماست و شما هم متعلق به ایران هستید. شما همه حافظان اسلام و ملت ایران هستید. من در اینجا وحدت بین ملت و نیروهای انتظامی را اعلام می کنم. خمینی همچنین اعلام کرد که نام جدید ژاندارمری، «ژاندارمری اسلامی ایران» خواهد بود.

(2) شرکت هواپیمایی ایران تصمیم گرفته است که هواپیماهای کنکورد را خریداری نکند. دلیل این امر که در یک منبع خبری اعلام شد این بود که هواپیماهای مزبور ارتعاشات شدیدی ایجاد می کنند و اکثر کشورها اجازه پرواز چنین هواپیماهایی را بر فراز آسمانشان نمی دهند. بنابراین، هواپیماهای فوق فقط برای پرواز بر فراز اقیانوس ها مناسبند.

(3) نماینده جدید ایران در سازمان ملل: آقای کاظم رجوی روز گذشته به ژنو پرواز کرد تا در پست جدید خود به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل انجام وظیفه کند. کاظم رجوی 42 سال پیش در مشهد به دنیا آمد و دارای لیسانس حقوق از دانشگاه تهران و دکترای روابط بین الملل از دانشگاه ژنو است. او استاد دانشگاه ژنو نیز بوده است. رجوی عضو فعال حزب جبهه ملی، بنیانگذار کمیته سوییس برای حمایت از زندانیان سیاسی در ایران و انجمن خانواده های زندانیان سیاسی در ایران است.

ص: 320

(4) وزارت دادگستری اعلام کرده است که ظرف چند روز آینده عفو عمومی صادر خواهد شد. علاوه بر این، فقط دادگاههای نظامی صلاحیت رسیدگی به جنایات نظامی را خواهند داشت و اتهامات عادی افسران، درجه داران و پرسنل پلیس و ژاندارمری که در دادگاههای نظامی محاکمه شده اند یکبار دیگر از سوی وزارت دادگستری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

(5) اطلاعاتی که از منابع خبری فارسی زبان در مورد زندگینامه ابراهیم یزدی، معاون نخست وزیر به دست آورده ایم به شرح زیر است: یزدی در روز 26 سپتامبر 1931 در قزوین به دنیا آمد و پس از تحصیل در دانشگاه تهران موفق به اخذ دکترای داروسازی شد. او در سال 1961 همراه با همسر و فرزندانش به آمریکا رفت و مدت 18 سال در آنجا زندگی کرد. به هنگام اقامت در آمریکا، در دانشگاه ام.آی.تی. به تحصیل پرداخت، سپس به هیوسن در ایالت تگزاس رفت و در دانشکده پزشکی دانشگاه بیلر در مورد بیماری سرطان تحقیق کرد. در سال 1971 در بخش میکروبیولوژی بیمارستان مشغول به کار شد. در ماه ژوئن 1977 استعفا داد و از انظار ناپدید شد تا آنکه در پاریس و در کنار خمینی دیده شد. به نظر می رسد که سابقه و اعتبار مذهبی یزدی کاملاً پاک و بی خدشه است. او سالها رئیس کانون اسلامی هیوسن بزرگ بود. گفته می شود که خانواده اش در بخش یهودی نشین شهر هیوسن زندگی می کند. او شش فرزند دارد که سنشان از 6 تا 23 سال است.

ز- ترور رئیس سابق ستاد ارتش: منابع خبری سفارت و رادیوی ایران گزارش داده اند که سپهبد قرنی، فرمانده سابق ستاد عالی نیروهای مسلح ایران امروز صبح مورخ 23 آوریل 1979، از سوی تروریست ها مورد اصابت گلوله قرار گرفت. او به بیمارستان انتقال یافت ولی تقریباً در ساعت 13:00 فوت کرد. سپهبد قرنی بعد از انقلاب برای مدت کوتاهی فرمانده ستاد عالی نیروهای مسلح ایران بود ولی اجباراً بازنشسته شد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): هیچ اطلاعات دیگری در مورد این ترور در دست نداریم. به محض کسب اطلاعات بیشتر، آن را برایتان ارسال خواهیم کرد.

دیدگاههای خمینی و طالقانی در خصوص کمیته، جزییات مربوط به ترور سپهبد قرنی، تهدید [یک] آیت الله مبنی بر ترک ایران به دلیل فقدان نظم و مقررات در کشور، قوانین جدید مربوط به دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج کشور، اعدامهای جدید، اعتراض مردم تبریز نسبت به حملات و انتقادات صورت گرفته نسبت به یک حزب مذهبی، اعتراض نظامیان تبریز، تداوم مذاکرات صلح شهر نقده به موازات ورود ارتش به شهر و اطلاعات مختلف.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- دیدگاههای خمینی و طالقانی در خصوص کمیته: برخی ناظرین بر این باورند که کمیته نهادی ضروری برای حفظ قدرت آیت الله خمینی است و از همین رو، ایشان در مقابل فشارهای وارده از ناحیه آیت الله محمود طالقانی و دولت در موضوع کمیته، به هیچ وجه از موضع خود کوتاه نیامد. خمینی این نکته را به خوبی درک کرده است که کمیته در روزهای آغازین پیروزی انقلاب نقشی کلیدی ایفا نمود و در صورتی که وی از این نهاد حمایت به عمل آورد به احتمال قوی متقابلاً خود نیز از حمایت و پشتیبانی این گروه منتفع خواهد شد و در صورتی که آنها را رها کند، متقابلاً این گروه نسبت به وی ابراز بی مهری نموده و حمایت خود را معطوف فرد دیگری خواهند نمود. این در حالی است که سازمانهای مجاهدین و فداییان با صدور و انتشار اطلاعیه، از دیدگاه طالقانی در خصوص انتخاب سیستم نیمه مختار فدرالی برای کشور،حمایت به عمل آورده اند. آنچه این بیانیه ها در ذهن افراد متبلور می نماید این است که طالقانی از حمایت این دو سازمان بهره مند است و در همین ارتباط بروز چالشهایی [بین آیت الله خمینی و طالقانی] در آینده، امری قابل پیش بینی است. برخی ناظران بر این باور هستند که از یک سو عقب نشینی طالقانی و از سویی دیگر موضع گیریهای اخیر خمینی می تواند حاکی از استیلا و برتری افراط گرایان به ویژه فداییان باشد. طالقانی اخیراً در سخنانی به شدت از کمیته حمایت کرده و خاطرنشان کرده است که دیدگاه وی هیچ گونه اختلاف بنیادی و اساسی با مواضع و دیدگاههای خمینی ندارد؛ وی در ادامه با رعایت جوانب احتیاط تصریح کرده است که «وجود هرگونه اختلاف نظر احتمالی [بین وی و آیت الله خمینی] نبایست منجر به سوء استفاده عناصر اغتشاش گر و فرصت طلب و یا عوامل بیگانه شود.» از زمان آزادی طالقانی از زندان در حدود یک سال پیش، وی به شدت تلاش کرده است که ضمن حفظ شأن و منزلت مذهبی، خود را به عنوان فردی لیبرالتر و فعالتر و دارای بینش سیاسی بیشتر و حتی جاه طلب تر به همگان معرفی نماید. از زمانی که وی با توسل به گروههای اقلیت اقدام به مشکل آفرینی برای بازرگان نمود و به خارج از تهران سفر کرد، اعتبار و محبوبیت وی رو به فزونی نهاد. به نحوی که در ابتدا صرفاً به عنوان فردی شناخته می شد که سالها در زندانهای شاه تحت شکنجه قرار گرفته است؛ اما با گذر زمان به عنوان فردی فرهیخته و عالم به همه امور شناخته شد که در عین حال، حلال مشکلات مردم است و تمامی فرقه های سیاسی، شامل گروههای چپ و راست، را پذیرفته است. یکی از

ص: 322

برتریهای بارز طالقانی در قیاس با خمینی، گرایشات لیبرالی صریح اوست. طالقانی و خمینی شخصیتهایی کاملاً متفاوت دارند و البته طالقانی به مراتب منعطف تر است. قدر مسلم این انعطاف، جایگاه خوبی برای وی در شهر قم به ارمغان آورده است. مشخصاً در مقوله کمیته، توافقاتی بین طالقانی و خمینی صورت گرفته است. طالقانی صراحتاً از گسترش قدرت کمیته انتقاد کرده و خواهان محدودیت اختیارات این نهاد شده بود. خمینی موافقت کرده است که از طریق تحقیق و بررسی، «عوامل نفوذی» و افرادی که مسئولیت برخی اقدامات خودسرانه از جمله دستگیری خانواده طالقانی را برعهده داشته اند، در این نهاد شناسایی شده و پاکسازی شوند. اما به طور همزمان خمینی به وضوح اعلام کرده است که مادامی که دولت قابلیت خلع سلاح عموم مردم را کسب ننماید، کمیته به فعالیت ادامه خواهد داد. وقتی که شب هنگام صدای گلوله در خیابانهای شهر طنین انداز می شود، لاجرم شهر در طی روز غرق در رکود و تعطیلی خواهد بود. دولت، به ویژه شخص بازرگان، با دیدگاه طالقانی در خصوص کمیته موافق است. اما دولت نیز تحت سیطره دستور خمینی است. نکته شایان توجه این است که می توان همچنان طالقانی را یک فعال لیبرال و مرد غرور و افتخار نامید؛ البته نفوذ و استیلای وی به قدری نیست که بتواند تعادل ظریف قدرت را تحت الشعاع خود قرار دهد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) به رغم این که تحلیل فوق نشانگر وجود نوعی تفاوت اندک بین دیدگاهها و مواضع طالقانی و خمینی است، اما تهیه کننده خبر بر این باور است که قبل از برگزاری ملاقات اخیر بین این دو چهره در شهر قم، دیدگاههای آنها از اختلافات چشمگیری برخوردار بود اما نشست مزبور باعث کنار رفتن اختلافات مهم و قابل ملاحظه شد. مهمترین دلیل کنار رفتن اختلافات این دو شخصیت در حال حاضر این است که هر دو آیت الله به خوبی واقفند که بروز اختلاف آشکار بین این دو نفر، لاجرم انشقاق گسترده ای بین اقشار مختلف جامعه ایجاد خواهد کرد؛ به ویژه این که این دو چهره، مهمترین شخصیتهای مذهبی حال حاضر کشور هستند. در نتیجه بروز این انشقاق و شکاف، نه تنها مسایل مذهبی، که امور غیر مذهبی را هم دستخوش عواقب ناخوشایندی خواهد کرد و احتمالاً کشور را مجدداً به کام یک جنگ انقلابی دیگر فروخواهد فرستاد.

ب- سپهبد قرنی ترور شد. اولین رئیس انقلابی ستاد نیروهای مسلح ایران، سردار سپهبد ولی قرنی که کمتر از یک ماه پیش در جوی مجادله آمیز از پست خود کناره گیری کرد، امروز در جلو درب منزلش هدف گلوله افراد ناشناس قرار گرفت و کشته شد. این حمله، اولین اقدام موفقیت آمیز در ترور سران انقلابی ایران است و شباهتهای زیادی نیز به ترور چهار افسر ارشد شاه در یک روز پس از اغتشاشات مورخ 11 فوریه داشت. سپهبد قرنی در جلو درب منزل خویش در مناطق مرکزی تهران هدف گلوله دو یا سه فرد مسلح قرار گرفت و به سرعت به بیمارستان مهر انتقال یافته و پس از تلاش حدود یک ساعت و نیمه پزشکان ارتش و خصوصی جهت نجات وی، نهایتاً در ساعت 13 روز گذشته فوت نمود. بر اساس اظهارات

ص: 323

شاهدان عینی قضیه، ضاربین در ساعت 30/11 سپهبد قرنی را هدف گلوله قرار دادند و سپس به سرعت از صحنه گریختند. یکی از ضاربین کت و شلوار قهوه ای به تن داشته است. گلوله ها به شکم و پای چپ قرنی اصابت کرده است. اخبار متناقضی در این زمینه مطرح است؛ از جمله اخباری که شاهدان عینی ماجرا تشریح کرده اند؛ اما خبر رایج در بین عموم مردم این است که قرنی در حال فعالیت در محوطه باز حیاط منزل خویش بوده است که هدف گلوله ضاربین قرار گرفته است. یکی از ضاربین، پس از هدف قرار دادن قرنی، مسلسل خود را انداخته و از صحنه گریخته است.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) بر اساس اطلاعاتی که از طریق منابع به دست اینجانب رسیده است، «یک گروه جدید افراطی اسلامی» به نام «فرقان» مسئولیت ترور قرنی را برعهده گرفته است. شایان ذکر است که منابع اطلاعات بیشتری در خصوص این گروه در اختیار نداشتند. به محض وصول اطلاعات جدیدتر، مراتب به سرعت اطلاع رسانی خواهد شد.

ج- تهدید [یک] آیت الله مبنی بر ترک ایران به دلیل فقدان نظم و مقررات. روحانی ارشد استان خوزستان تهدید کرده است که در صورت عدم بهبودی وضعیت نظم و مقررات حاکم بر این استان ظرف یک هفته آتی، ایران را ترک خواهد کرد. آیت الله شیخ محمدطاهر آل شبیر خاقانی، رهبر عالی شیعیان عرب زبان استان خوزستان، روز گذشته با انتشار اعلامیه ای خاطر نشان کرد که به دلیل نفوذ عناصر ناکارآمد در بین اعضای قدرتمند کمیته، وضعیت نظم و مقررات حاکم بر این استان به شدت رو به وخامت نهاده است. وی در این اعلامیه تصریح کرده است که این قبیل عناصر غیرمسئول، بدون در اختیار داشتن مجوز و اختیار رسمی، به خانه های افراد هجوم برده و اهالی خانه ها را غرق در رعب و وحشت می نمایند. در این اعلامیه تأکید شده است که این در حالی است که دولت هم قادر به حمایت از اقشار عرب زبان استان خوزستان نیست. خاقانی در ادامه افزوده است که حق مدیریت استان می بایست در اختیار جمعیت عرب زبان این استان قرار گیرد و فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی جاری در استان نیز بایست به وسیله جمعیت عرب و فارس صورت گیرد نه افراد ناکارامد و فاقد صلاحیت. خاقانی تأکید کرده است که در حال حاضر برخی عناصر غیرمسئول و بی تجربه در کمیته مشغول به فعالیت شده اند؛ این افراد مشکلات عدیده ای برای مردم اهواز، خرمشهر و آبادان به وجود آورده اند.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) هم خمینی و هم طالقانی با ارسال پیامهایی به خاقانی خاطرنشان کرده اند که حضور وی در این منطقه حساس امری ضروری و حیاتی است و ضمناً تأکید کرده اند که قدمهایی در راستای پاکسازی عناصر مشکوک از کمیته برداشته شده است. قدر مسلم با پاکسازی کمیته انقلاب در آن منطقه تهدید خاقانی مبنی بر خروج از ایران منتفی خواهد شد.

د) قوانین جدید در خصوص دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج کشور. وزارت

ص: 324

آموزش محدودیتها و شرایط جدیدی برای دانشجویان مایل به تحصیل در خارج کشور پیش بینی کرده است؛ محدودیتهایی که احتمالاً کاهش تعداد دانشجویان عازم به تحصیل در خارج کشور را به دنبال خواهد داشت. هر دانشجو قبل از ارائه درخواست ورود به دانشگاههای خارج کشور، می بایست وزارت آموزش را متقاعد نماید که شرایط مورد نظر آنها را احراز کرده است. این شرایط عبارتند از: تسط به زبان کشور موردنظر دانشجو جهت ادامه تحصیل و تسلط به فرهنگ ایرانی. در همین راستا، دانشجو تحت امتحان قرار می گیرد و در صورت رد شدن در هریک از این دو موضوع، حق تحصیل در خارج از کشور را از دست خواهد داد. افزون بر این، معافیت از خدمت نظام وظیفه نیز یکی از ملزومات تحصیل در دانشگاههای خارجی تلقی می گردد. در این خصوص جزییات بیشتری فاش نشده است اما انتظار می رود که دولت فهرستی از دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزشی مورد قبول خود در کشورهای مختلف را منتشر نماید. به رغم عدم افشای جزییات دقیق، پیش بینی می شود که صرفاً دانشجویان خواهان تحصیل در برخی رشته های خاص، از جمله پزشکی و مهندسی، مجوز تحصیل در خارج از کشور را دریافت خواهند کرد. دانشجویان خواهان تحصیل در خارج از کشور می بایست توافقنامه ای امضا کنند مبنی بر این که پس از اتمام تحصیلات، به کشور مراجعت خواهند نمود.

ه ) موضوع اعدامها: در شهرهای مشهد و بندرعباس یک روحانی و هشت فرد غیرنظامی از مقامات ساواک و پلیس، به دار آویخته شدند. اتهام این افراد، قتل و شکنجه مردم و اختلاس اموال عمومی اعلام شده است. محمود فخر، با نام مستعار فخرالاسلام، روحانی مشهور استان خراسان بود. اتهام وی همکاری با ساواک عنوان شده است. در شهر مشهد علاوه بر این فرد روحانی، سروان علی اکبر آتشین، از اعضای ساواک و بخش ضدخرابکاری پلیس، به همراه سرهنگ محمود امانی، رئیس پلیس استان خراسان، نیز اعدام شدند. افراد اعدام شده در بندرعباس عبارتند از هدایت الله عصفوری رئیس پلیس میناب، احمد مسلمی فرماندار میناب، سروان علیرضا حق پرست افسر پلیس میناب، هدایت الله سلجوقی افسر گارد و دو نفر دیگر به نامهای رضا قاسمی و عبدالعلی زارعی که جزییاتی درباره این دو نفر منتشر نشده است.

و) اعتراض مردم تبریز به انتقادات و حملات صورت گرفته نسبت به یک حزب مذهبی. تعداد کثیری از مردم تبریز در حمایت از آیت الله کاظم شریعتمداری و در اعتراض به بیانیه اخیر یک روحانی در انتقاد از حزب جهوریخواهان خلق مسلمان، اقدام به تظاهرات اعتراض آمیز نمودند. اغلب اهالی تبریز در این راهپیمایی حضور داشتند و در حمایت از شریعتمداری شعار می دادند. به دلیل حضور قاطبه مردم شهر در تظاهرات، مغازه ها و مدارس این شهر تعطیل بودند. شرکت کنندگان در این راهپیمایی در پایان، با صدور یک بیانیه خاطرنشان کردند که انقلاب ایران یک انقلاب اسلامی بوده است که تمامی اقشار مختلف جامعه در آن نقش داشته اند و مشخصاً در این میان مردم آذربایجان نقشی کلیدی ایفا کرده اند.

ص: 325

در ادامه این بیانیه آمده است که هدف انقلاب ایران، سرنگونی رژیم سابق و ایجاد یک انقلاب اسلامی بود که در سایه آن تمامی اقشار ملت ایران با آزادی تمام از جایگاهی مطلوب برخوردار باشند. این بیانیه هرگونه دیکتاتوری و محدودیت مترتب بر مقوله آزادی را محکوم کرده و تعهد نموده است که مردم تبریز، «با عزمی راسخ در برابر این موارد ایستادگی خواهد کرد.» نظریات تهیه کننده: (محرمانه) وابسته دفاعی شب گذشته صحنه های مربوط به این تظاهرات را در تلویزیون مشاهده کرده است. وی گزارش داده است که در این تظاهرات، فردی با بلندگو هدایت شعارها را برعهده داشته است. وی تصریح می کند که در صحنه های پخش شده از تلویزیون مشخص شده است که چند سرباز نیز در این راهپیمایی شرکت داشته اند.

ز) اعتراض نظامیان تبریز. افسران، نیروهای کادر و سربازان پایگاه دوم نیروی هوایی تبریز (پایگاه دوم شکاری) در سالن اجتماعات پایگاه تجمع کرده و نسبت به اظهارات روز یکشنبه مهدی بازرگان اعتراض کردند؛ بازرگان روز یکشنبه اعلام کرده بود که صرفاً همافران (تکنسینهای نیروی هوایی) در انقلاب اسلامی مشارکت کردند. تجمع کنندگان معتقد بودند که تمامی پرسنل نیروی هوایی در انقلاب اسلامی ایفای نقش کرده اند. آنها ضمن درخواست از دولت برای مورد توجه قرار دادن نقش تمامی پرسنل نیروی هوایی، از انقلاب اسلامی و رهبری انقلاب یعنی امام خمینی اعلام حمایت نمودند.

ح) تداوم مذاکرات صلح شهر نقده به موازات ورود ارتش به شهر. گزارشات واصله حاکی از این است که روز گذشته، به موازات ورود دسته های نظامی به داخل شهر نقده، در منطقه غربی ایران، به منظور سرکوب خشونتهای جاری بین گروههای کرد و ترک، مذاکرات آتش بس بین طرفین در حال پیشرفت است. شایان ذکر است که جزییات دقیق این موضوع همچنان نامشخص است. مقامات رسمی اوضاع را آرام گزارش کرده اند؛ این در حالی است که یک گزارشکر نزدیک به منطقه بحرانی گزارش داده است که به رغم کاهش شدت درگیریها از زمان امضای قرارداد صلح از سوی هیأت اعزامی از ارومیه، هنوز هراز چندگاهی، صدای شلیک گلوله به گوش می رسد. رادیو افزوده است که هنوز در مناطق اطراف شهر، صدای شلیک گلوله به گوش می رسد. هلی کوپترهای ارتش بر فراز شهر در حال پرواز هستند و تانکها و خودروهای مسلح نیز در تپه های شمال شهر استقرار یافته اند. یک گزارشگر رادیو تصریح کرده است که آمار تلفات هنوز تأیید نشده است اما گزارشات واصله از سطح شهر حاکی از این است که در جریان خشونتهای سه روز شهر نقده، بین 100 تا 150 نفر به قتل رسیده و 500 نفر نیز مجروح شده اند. امروز استاندار استان آذربایجان غربی مجوز اعزام ژاندارمری به شهر نقده را از سوی وزارت کشور دریافت کرد؛ البته هنوز در خصوص ترکیب نیروهای ژاندارمری اعزامی به این شهر تصمیم نگرفته است. به مجرد استقرار ژاندارمری در شهر و کسب کنترل این شهر، ارتش شهر را ترک خواهد کرد. فرمانده یگان 64 ارتش ارومیه (رضاییه) گزارش داده

ص: 326

است که شلیک گلوله در شهر کاملاً متوقف شده است. وی تصریح کرده است که پس از امضای قرارداد صلح، مردم شهر شروع به پاکسازی خیایانها و حمل اجساد به پزشکی قانونی نموده اند. سرلشگر ناصر فربد، رئیس ستاد نیروهای مسلح، گزارش داد که شب گذشته آتش بس نسبی بر شهر حکم فرما بوده و هراز چندگاهی، صدای گلوله شنیده می شده است. فرمانده یگان 64 ارتش ارومیه) اعلام کرد که نیروهای مسلح در مناطق مختلف شهر استقرار یافته اند. از سویی دیگر، سرلشگر ناصر فربد، رئیس ستاد نیروهای مسلح، تأکید کرده است که نیروهای مسلح اعزامی به شهر نقده مأموریت یافته اند ضمن تلاش برای مقابله با خشونتها و حمایت و حفظ صلح به وجود آمده، با مراجعه به بیمارستانها و پزشک قانونی شهر، تعداد کشته ها و مجروحین وقایع روزهای اخیر را مشخص نمایند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) صبح امروز رادیو فارسی محلی گزارش داد که خشونتها در شهر نقده متوقف شده است اما ارتش همچنان در شهر مستقر است.

ط) اطلاعات مختلف:

1- سرهنگ اسدالله ایمانی به عنوان رئیس پدافند کشوری انتخاب شد.

2- اخراج حدود 30 نفر از اساتید دانشگاه تهران. بر اساس تصمیم شورای پاکسازی انقلابی دانشگاه، قرار است حدود 30 نفر از اساتید دانشگاه تهران از هیأت علمی دانشگاه اخراج شوند. اساتید اخراجی در گذشته مشاغل و جایگاههای مختلفی برعهده داشته اند و قرار است پس از اخراج، «در اختیار دولت» قرار گیرند. دکتر مالکی رئیس دانشگاه گزارش داده است که شورای پاکسازی تشکیل شده است از دو استاد دانشگاه، دو دانشجو، دو مدیر اجرایی دانشگاه و یک قاضی. وی احتمال اخراج برخی اعضای شورای علمی به دلیل اقدامات ضدانقلابی را تأیید کرد.

3- بازدید شریعتمداری از کشور مصر. منابع آگاه مستقر در شهر قم روز گذشته گزارش دادند که آیت الله کاظم شریعتمداری در رأس هیأتی از مریدان خود، به زودی به کشور مصر سفر خواهد کرد. برای این سفر، دلیل خاص و مشخصی تشریح نشده است.

4- آمادگی ایرانیان مقیم شوروی مبنی بر مراجعت به ایران. یک منبع خبری گزارش داده است که هزاران نفر از اتباع ایرانی که سالهای مدیدی در شوروی اقامت داشته اند خود را آماده می کنند که به ایران بازگردند. تعداد دقیق این افراد مشخص نیست اما آنچه مسلم است این است که در رژیم گذشته، در مقاطع مختلف، هزاران نفر ایران را ترک و به کشور شوروی مهاجرت کردند. اولین مهاجرت گروهی اتباع ایران به شوروی به 35 سال پیش بازمی گردد؛ زمانی که نیروهای مسلح روسیه به آذربایجان یورش آورده و مناطقی را به تصرف خود درآوردند. برخی افراد نیز در سال 1953 و در زمان کودتا بر علیه دولت دکتر محمد مصدق، به شوروی مهاجرت کردند. از طرفی، پلیس و مقامات رژیم سابق نیز برخی مردم را مجبور می کردند که کشور خود را ترک و به شوروی مهاجرت نمایند.

سند شماره 158 محرمانه 25 آوریل 1979- 5 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 4335 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.

منابع: روزنامه های فارسی زبان، مقامات سفارت آمریکا، پرسنل دفتر وابسته دفاعی تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی مقام تأیید کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت ایران، 25 - 24 آوریل 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز 24 آوریل تا ساعت 12:00 روز 25 آوریل 1979 را پوشش می دهد: معرفی معاون جدید نخست وزیر. محکومیت ترور از سوی احزاب ایران. اخبار تازه از نقده. احتمال ادغام شرکت های تابعه شرکت ملی پتروشیمی ایران. احتمال ائتلاف احزاب ایرانی. گزارش تولید نفت شرکت ملی نفت ایران. و تکذیب شایعه استعفای یزدی.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- معرفی معاون جدید نخست وزیر (محرمانه). نخست وزیر دولت انقلاب اسلامی ایران، مهدی بازرگان، شب گذشته در اعلامیه ای رادیو و تلویزیونی، آقای حسین بنی اسدی را معاون نخست وزیر در امور همکاری مردم با دولت معرفی کرد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): منبع خبری سفارت به تهیه کننده گزارش گفته است که آقای حسین بنی اسدی شوهر خواهر نخست وزیر بازرگان است. اطلاعات بیشتری در این باره در دست نداریم.

ب- احزاب ایران ترور را محکوم می کنند: حزب توده، روز گذشته با انتشار بیانیه ای ترور سپهبد ولی الله قرنی، رئیس سابق ستاد نیروهای مسلح اسلامی را محکوم کرد. این بیانیه به لزوم مبارزه با ضدانقلاب و نیروهای اهریمنی اشاره داشت و درباره خطر توطئه ساواک هشدار می داد. حزب جمهوری اسلامی نیز ترور فوق را محکوم و تأکید کرد که تمامی اقدامات ضدانقلابی و تروریستی محکوم به شکست است. سازمان چریک های مجاهدین خلق نیز ترور فوق را محکوم کرد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): اطلاعاتی که تهیه کننده گزارش در مورد ترورکنندگان به دست آورده این است که امروز در یک منبع خبری، گروهی به نام «قهرمانان خلق» مسئولیت ترور فوق را بر عهده گرفته است. هنوز معلوم نیست گروهی که قبلاً مسئول این ترور معرفی شده بود همین گروه است یا خیر.

ج- اخبار تازه از نقده: بر اساس گزارش منابع خبری شهر نقده دیروز آرام و بدون درگیری بود. یگان های ارتش که به منظور حفظ آرامش و نظم به شهر اعزام شده بودند در داخل و

ص: 328

خارج شهر مستقر شده اند ولی شبه نظامیان انقلابی که از تهران اعزام شده بودند حفظ امنیت شهر را بر عهده گرفته اند. طرفین درگیر آتش بسی را که رهبر مذهبی شهر در روز دوشنبه اعلام کرد کاملاً رعایت کرده اند. ایرج تبریزی، یکی از نمایندگان هیأت اعزامی از سوی وزیر کشور دیروز اعلام کرد که رهبران طرفین متخاصم از اقدامات شبه نظامیان انقلابی برای حفظ آرامش و امنیت در شهر کاملاً راضی هستند. رهبران مذهبی کُرد و ترک شهر به همراه نماینده هیأت اعزامی وزارت کشور و فرمانده شبه نظامیان انقلاب جلسه ای برگزار کرده و راه حل های ممکن برای خاتمه اختلافات موجود را مورد بررسی قرار داده و کاملاً به توافق رسیده اند. آرامش کنونی شهر نتیجه همکاری صادقانه رهبران مسلمان شهر است. تمامی نیازهای پزشکی و دارویی شهر تأمین شده است ولی هنوز آمار دقیقی از تعداد تلفات در دست نیست.

د- احتمال ادغام شرکت های تابعه شرکت ملی پتروشیمی ایران: رحیم عابدی، مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی ایران روز گذشته در جلسه ای با پرسنل شرکت سیاست های خود را شرح داد. عابدی گفت که تصمیم بر این است که دو شرکت تابعه شیراز و بندر شاهپور در شرکت پتروشیمی مرکزی ادغام شوند. عابدی گفت: «در حال بحث درباره این مسئله هستیم که اگر به نفع کشور باشد، سهام شرکت های پتروشیمی خارک، آبادان، اهواز و ایران را خریداری کنیم.» ه- احتمال الحاق احزاب ایران: در مصاحبه با یک منبع جدید مطلع شدیم که ابوالفضل قاسمی، از اعضای شورای جبهه ملی، اعلام کرده است که شورای فوق در روز یکشنبه مورخ 29 آوریل جلسه ای به منظور بحث درباره الحاق چند گروه سیاسی به جبهه ملی برگزار خواهد کرد. این گروهها که قبلاً مستقل عمل می کردند عبارتند از حزب جنبش و جنبش آزادی ملت ایران (جاما). قاسمی ابراز امیدواری کرد که موافقت نهایی در روز یکشنبه حاصل خواهد شد.

و- گزارش تولید نفت شرکت ملی نفت ایران: شرکت ملی نفت ایران روز گذشته گزارش داد که متوسط تولید نفت در ماه گذشته ایرانی [فروردین] 3/6 میلیون بشکه در روز بوده است. از این میزان، 2/9 میلیون بشکه در روز صادر شده، 700000 بشکه در روز به مصرف داخلی رسیده و 190 هزار بشکه در روز نیز در قالب فراورده های نفتی صادر شده است. علاوه بر این، از تاریخ 14 مارس 1979 تا کنون شرکت ملی نفت ایران قراردادهایی 9 ماهه (تاریخ شروع اجرا 21 مارس) را به قیمت روز برای فروش نفت با شرکت های مختلف به جز شرکت های آفریقای جنوبی، اسرائیل و رودزیا منعقد کرده است. مذاکره با این شرکت ها در جریان است.

ز- تکذیب استعفای یزدی: دفتر وزارت امور خارجه و معاونت نخست وزیری و همچنین یکی از سخنگویان دولت روز گذشته خبر مربوط به استعفای دکتر ابراهیم یزدی از پُست معاونت نخست وزیر در امور انقلاب را تکذیب کردند. این منابع اعلام کردند که دکتر یزدی به مقام وزارت امور خارجه منصوب شده است و تا زمانی که معاون جدیدی از سوی

ص: 329

نخست وزیر معرفی شود، دکتر یزدی همچنان در پست معاونت نخست وزیر در امور انقلاب خدمت خواهد کرد.

5- همافران و دانشجویان دانشکده افسری نیز بسیار بی انضباط بودند، مهارت استفاده از سلاح را نداشتند، و بسیار بداخلاقی می کردند. مطمئن هستم که تیراندازی های شدید شبانه در سفارت بعضاً نوعی آزار و اذیت گستاخانه بود. مسلماً نمی شد در صورت یک حمله جدی به سفارت از آنها توقع مقاومت داشت. به احتمال قوی آنها خودشان هم به مهاجمان می پیوستند! 6- نیروی پلیس دارد خیلی آهسته توان خود را باز می یابد. دو هفته پیش این شایعه را شنیدیم که پلیس دوباره مسئولیت محافظت از سفارت را برعهده خواهد گرفت و فرمانده سابق بر سر کارش باز خواهد گشت. هنوز هیچ چیزی در این ارتباط اتفاق نیفتاده است، علاوه بر اینکه واقعاً دوست نداریم خودمان را به دست کسانی بسپاریم که یکبار- آن هم به بهانه های شخصی که برای خودشان مهم بود- ما را تنها گذاشتند.

7- نیروهای غیرمنظم به فرماندهی ماشاءالله نیز غالباً مایه دردسر ما هستند، در کارهایی که به آنها مربوط نمی شود دخالت می کنند، مراجعان را آزار می دهند، و در واقع طوری با ما رفتار می کنند که گویی تحت نظر هستیم (که واقعاً هم همینطور است). البته این گروه شدیداً کمبود پرسنل دارد، به ویژه در طول روز. با وجود این، ماشاءالله اعتبار انقلابی خوبی دارد و او و اعضای گروهش دارای کارت سپاه پاسداران هستند.

خلاصه اینکه در حال حاضر او حمایت سیاسی لازم برای تیراندازی [به مهاجمان] را دارد. علاوه بر این، او مدعی است، و احتمالاً هم راست می گوید، که به محض شروع دردسر می تواند از کمیته های مساجد نزدیک به سفارت نیروی کمکی بگیرد. ولی این مسئله که آیا او و گروهش و نیروهای کمکی آنقدر نسبت به ما احساس تعهد می کنند که واقعاً از ما دفاع کنند و یا اینکه اصلاً توانایی دفاع از ما را در مقابل نیروهای تعلیم دیده فداییان و یا سازمان آزادیبخش فلسطین دارند یا خیر برای هیچکس معلوم نیست. خلاصه اینکه، راه حل مطلوبی وجود ندارد، چه رسد به یک راه حل ایده آل، و ما چند هفته آینده را باید با آنچه داریم بسازیم و در پی فرصت مناسب باشیم تا بتوانیم موقعیت خود را بهتر کنیم.

8- در عین حال، باید هر آنچه از دست خودمان برمی آید برای بهبود وضعیت امنیتی انجام دهیم. داریم تا آنجا که تولید داخل اجازه می دهد سریعاً ساختمان سفارت را تقویت می کنیم: درب های جدید و فولادی بهتری نصب کرده ایم، برای تمام پنجره های طبقه اول نرده گذاشته ایم، داریم گزینه های مختلف را برای محافظت از پنجره های طبقات پایین در مقابل گلوله بررسی می کنیم (که فعلاً گذاشتن کیسه های شن پشت یک ورقه فولادی در پشت پنجره ها بهترین گزینه به نظر می رسد)، و دوباره به تفنگداران دریایی که در کیوسک کنترل در لابی سفارت مستقر هستند، اسلحه داده ایم. نگهبانان تفنگدار شبانه در محل اقامت من (که به محض ورود سفیر جدید به آنجا منتقل خواهند شد) نیز مسلح هستند. فعلاً قصد ندارم اقدام بیشتری برای مسلح ساختن تفنگداران انجام بدهم. در صورت وقوع حمله به سفارت، این اقدامات گوناگون می تواند فرصت ارزشمندی تا رسیدن نیروهای کمکی به ما بدهد. و

ص: 331

در واقع، این تنها دفاع واقعی ماست.

9- نهایتاً اینکه افسران امنیتی بسیار کارکشته ما در حال آموزش تعقیب خودرو به مجاهدین هستند و آنگونه که در گردش هایم در شهر شاهد بوده ام، آنها دارند درسشان را خیلی سریع یاد می گیرند.

بخشنده مهربان». در ادامه این اطلاعیه قول داده شده بود که متعاقباً در اطلاعیه های بعدی گروه فرقان، اطلاعات بیشتری در اختیار عموم مردم قرار خواهد گرفت. منابع موفق شده اند اطلاعات زیر را در خصوص گروه فرقان جمع آوری نمایند: گروهک فرقان یک سال و نیم پیش اعلام موجودیت کرد. یکی از منابع متخصص در زمینه گروهکهای زیر زمینی گزارش داده است که گروهک فرقان یک گروهک سیاسی است که مشی و منش آن نشأت گرفته از فحوا و محتوای نام آن است؛ یعنی فضای بین حق و باطل. اعضای این گروه خود را به مثابه قاضی، هیأت ژوری و اجراکنندگان اعدام تلقی می نمایند. به نحوی که، در صورتی که این اعضای گروهک به این استنباط برسند که یک فرد خطاکار هنوز مورد تنبیه و مؤاخذه قرار نگرفته است، به نوبه خود وارد عمل شده و اقدام به تنبیه و مجازات فرد خاطی می نمایند. از همین رو، آنها ترور سپهبد قرنی را نیز یک «اعدام انقلابی» عنوان کرده اند. استفاده این گروهک از آیات و عبارات عربی در حقیقت ابزار و سازوکاری است برای این که این دیدگاه را در بین عموم مردم القاء نمایند که آنها گروهی مذهبی و اسلامی هستند و هیچ چیزی بر حقیقت برتری ندارد. اعضای این گروهک پیرو کیش و آیین خاص خودشان هستند و عدالت، البته به معنایی که آنها برای خود تعریف کرده اند، بایست در روش و سبک آنها به منصه ظهور برسد.

ب- آخرین اطلاعات مربوط به نقده: روز گذشته شهر نقده جو نسبتاً آرامی را گذراند و شهر به شدت تحت کنترل نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. قرار بود سران مذهبی کرد و ترک در مهاباد گرد هم جمع شوند تا به بحث و بررسی درخصوص دلایل و علتهای بروز خشونتهای اخیر بپردازند.

تا ساعت 1800 روز گذشته، آمار کشته های درگیریهای نقده بیش از 200 نفر گزارش شد. آمار 200 نفری کشته ها مربوط به افرادی است که اجساد آنها دفن شده است و احتمالاً آمار دقیق کشته ها بالاتر از این رقم می باشد.

شب گذشته نیز هر از چند گاهی صدای شلیک گلوله در روستاهای اطراف نقده به گوش می رسید، این در حالی بود که صدای شلیک گلوله در داخل شهر متوقف شده بود. یکی از منابع، پزشکی بود که امروز صبح از مهاباد به تهران رسید؛ وی خاطرنشان کرد که آمار تلفات و کشته های درگیریهای هفته گذشته بین ترکها و کردها «کمتر از 1000 نفر نیست و حتی ممکن است این رقم به 1500 تن نیز برسد.» این پزشک تصریح کرد که تمامی کردهای بالاتر از 14 سال سن، مسلح هستند. ورزش و تفریح آنها بازی با کلاشینکف، مسلسل دستی، هفت تیر و در صورتی که این سلاحها را در اختیار نداشته باشند، حداقل یک چاقوی بزرگ می باشد. کردها شبیه یک گروهان نظامی مسلح شده اند؛ آنها صرف نظر از سلاحهای انفرادی، تسلیحاتی از قبیل بازوکا، خمپاره، تانک، ضدهوایی و مقادیر معتنابهی مهمات نیز در اختیار دارند. چنین به نظر می رسد که تمامی کردها در هر لحظه از شبانه روز آماده جنگ هستند.

ج- بازرگان داماد خود را به عنوان معاون نخست وزیر انتخاب نمود: منابع خبری گزارش

ص: 333

می دهند که شواهد امر حاکی از این است که نخست وزیر معتمدین خود را رها کرده و از آنها تا حدی کناره گرفته است. وی در جریان سخنرانی تلویزیونی شب گذشته خود خاطر نشان کرد که داماد خود یعنی حسین بنی اسدی را به عنوان معاون نخست وزیر و مسئول همکاریهای دولت و مردم انتخاب کرده است. بازرگان خاطر نشان کرد که بنا به اهمیت و جایگاه این سمت، وی معتمدترین و مطمئن ترین فرد را انتخاب کرده است؛ به گفته بازرگان، فردی می بایست بر این جایگاه تکیه می زد که به لحاظ شخصیتی کاملاً مورد وثوق وی بوده و به ایشان نزدیک باشد. [بازرگان در ادامه افزود]» به رغم انتساب بنی اسدی به من ...، تصریح می کنم که وی از یک سازمان جدا به نهاد نخست وزیری راه پیدا کرده است.» نظریات تهیه کننده: (محرمانه) بنی اسدی سابقاً در شرکت ملی نفت ایران مشغول به فعالیت بوده و یک مهندس نفت است. منابع گزارش داده اند که وی یکی از سهامداران عمده یک شرکت خصوصی مدیریت صنعتی است. «در ضمن اطلاعات تکمیلی مربوط به گزارش شماره IIR 6 846 0170 79 MSG251328Z ARP متعاقباً توسط اینجانب ارسال خواهد شد.» د- رئیس پلیس تهران سیاستهای کلی این نهاد را تشریح کرد: سرهنگ مجللی، رئیس پلیس تهران، روز گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی سیاستهای کلی آینده فرماندهی پلیس را برشمرد؛ وی اظهار داشت: «آیت الله خمینی، رهبر ملی و مذهبی ایران، کارمندان ارتش، پلیس و ژاندارمری را مشمول عفو عمومی نموده است و از این رهگذر، مشکلات ما نیز کاهش یافته است.» وی افزود که در جریان انقلاب کلانتریها به شدت تخریب شدند و در حال حاضر تعمیر و مرمت آنها در دست اقدام است؛ وی خاطر نشان کرد که نیروی پلیس به اندازه کافی سلاح در اختیار دارد. وی اعلام کرد که پلیس تعداد 4000 نفر از شبه نظامیان گروههای انقلابی که دارای مدرک دیپلم دبیرستان باشند را به خدمت خواهد گرفت.

ه- آمادگی پلیس ملی برای تداوم فعالیت: سرهنگ مجللی، رئیس پلیس ملی، امروز در یک کنفرانس مطبوعاتی خاطر نشان کرد که حدود 60 الی 80 درصد مشکلات و موانع فراروی پلیس ملی از قبیل تأمین تدارکات، تجهیزات اداری و خودرو مرتفع شده است. وی افزود که در تهران و استانها کلانتریها و ایستگاههای پلیس شکل مطلوب خود را پیدا کرده اند و امکانات و تجهیزات مورد نیاز را کم و بیش دریافت کرده اند و نیروهای پلیس آماده هستند به صورت متحد فعالیت خود را آغاز نمایند. سرهنگ مجللی در ادامه کنفرانس مطبوعاتی خود تصریح کرد که پلیس در تلاش است به تدریج تسلیحات مورد نیاز خود را تکمیل و از این رهگذر، تکالیف و وظایف خود را به نحو احسن به انجام رساند.

و- کمیته به پلیس کمک خواهد کرد: امروز صبح نشستی بین فرمانده کمیته آیت الله خمینی [انقلاب اسلامی] و رؤسای 14 کمیته مستقر در تهران برگزار گردید. طبق گزارشات واصله، در این ملاقات تصمیم گرفته شده است که گروههایی از کمیته تهران وظیفه کمک به پلیس تهران

ص: 334

و کلانتریها را برعهده گیرند.

افزون بر این، مقرر گردیده است که آن دسته از تجهیزات متعلق به پلیس که هم اکنون در اختیار و مورد استفاده کمیته قرار دارد، به پلیس مسترد گردد. به علاوه در این نشست تصمیم گرفته شد که کمیته نیز مورد پاکسازی قرار گیرد. در همین ارتباط، رئیس کمیته مرکزی تصریح کرد که فرایند پاکسازی به سرعت توسط هیأت منتخب آیت الله خمینی آغاز خواهد شد.

آیت الله خمینی قول مساعد داده است که کمیته از عناصر نامطلوب پاکسازی خواهد شد و این افراد همگی خلع سلاح خواهند شد. رئیس پلیس تهران ابراز اطمینان کرده است که تعداد نیروهای پلیس افزایش خواهد یافت.

نقش کمیته کاهش یافته و نهایتاً کمیته منحل خواهد شد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) استیلا و سیطره پلیس موضوع بسیار مهمی است؛ این در حالی است که انتظار می رود خلع سلاح تمامی اعضای کمیته امری بسیار دشوار و پرمشقت باشد. سئوال مهم دیگری که مطرح است این است که هدایت و مدیریت کلانتریها و ایستگاههای پلیس برعهده پلیس خواهد بود و یا برعهده نمایندگان کمیته. قدر مسلم گذر زمان سرنوشت این موارد را مشخص خواهد کرد.

ز- بازدید فرمانده نیروی دریایی از شهر زاهدان: دریادار دکتر احمد مدنی، فرمانده نیروی دریایی و استاندار خوزستان، روز گذشته در مسیر عزیمت به چابهار و کنارک، در فرودگاه زاهدان توقف کرد. هدف دکتر مدنی از سفر به چابهار و کنارک، بررسی و تحقیق در زمینه امکان توسعه صنعت ماهیگیری جنوب بود. منابع خبری گزارش کرده اند که دریادار مدنی خاطرنشان کرده است که به منظور استفاده از ظرفیتها و منابع ملی خلیج فارس و اقیانوس هند، امکانات و تجهیزات کافی در منطقه تأسیس خواهد شد. وی در در ادامه تصریح کرده است که اقدامات لازم جهت تجهیز تأسیسات پایگاه نظامی چابهار صورت گرفته است. دکتر مدنی ابراز امیدواری کرده است که صنایع شیلات چابهار و کنارک ظرف مدت 5 ماه به بهره برداری برسند. وی در خصوص برنامه های خود برای استان خوزستان اظهار داشت که سه برنامه به صورت همزمان مورد اجرا قرار خواهند گرفت:

1- برنامه های کوتاه مدت از قبیل شناسایی و ریشه کن کردن نواقص و نقاط ضعف.

2- برنامه های میان مدت که با اولویت ساخت جاده و مسکن مناسب در دستور کار قرار خواهد گرفت.

3- برنامه های بلند مدت از قبیل احیاء کشاورزی، دامداری و صنایع.

ح- فشارهای بازرگان برای عفو عمومی: بازرگان، نخست وزیر ایران، سه شنبه شب گذشته مجدداً در یک مصاحبه تلویزیونی، با ایراد سخنانی تند کمیته های انقلابی کشور را خطاب قرار داد و بر تمایل خود دال بر عفو عمومی مقامات سابق تأکید ورزید. وی اظهار داشت که «همگی ما در انقلاب نقش داشته ایم. در حال حاضر وظیفه ما حفظ اتحاد و یکپارچگی در

ص: 335

تمام سطوح است. از شما می خواهم که وقایع گذشته را فراموش کرده و به فکر انتقام نباشید. منظور من این است که بایست گذشته را فراموش کنیم و به فکر بازسازی کشور باشیم. پرواضح است که نیروهای انقلابی نبایست دخالتی در امور مملکتی و نظامی داشته باشند. این مداخلات صرفاً باید به زمانی موکول گردند که رهبران انقلابی درخواست نمایند.» نظریات تهیه کننده: (محرمانه) مقوله عفو عمومی که موضوعی پیچیده است، در حال حاضر توجهات را معطوف خود کرده است.

خمینی افرادی را که جرمهای کوچک مرتکب شد ه اند، مورد عفو عمومی قرار داده است اما هنوز افرادی را که در راستای مقابله با انقلاب، جرمهای کلان مرتکب شده اند را عفو نکرده است. اسنتباط من این است که این موضوع نیز در آینده محقق خواهد شد که البته زمان آن نامشخص است.

این باور است که حجم و گستره ارتش مورد نیاز ایران بسیار کمتر و کوچکتر از آن چیزی است که تاکنون بوده است. وی در حال حاضر ظرفیت کل نیروهای مسلح، شامل نیروی دریایی و هوایی، را 530000 نیرو عنوان کرد. وی افزود که حفظ و تداوم چنین ارتشی، از لحاظ هزینه و نیرو، بار سنگینی به دوش دولت می نهد.

2- از آقای امیرانتظام سئوال شد که لباس فرم (یونیفورم) ارتش تغییر خواهد کرد یا خیر؛ وی در پاسخ اظهار داشت که بنا به تغییرات جوی، یونیفورم ارتش دو بار در سال تغییر می کند اما در مجموع تغییر اساسی یونیفورم از لحاظ روحی و روانی مفید خواهد بود چرا که مردم از این نوع یونیفورم نفرت دارند.

3- سخنگوی دولت در خصوص قانون اساسی جدید ایران، که روز شنبه در روزنامه ها منتشر شد، تصریح کرد که در صورتی که قرار باشد این قانون به عنوان قانون اساسی مورد پذیرش قرار گیرد، می بایست نظرات مردم در زمینه اصلاح این قانون اخذ شده و نهایتاً به تصویت مجلس قانون گزار برسد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) تاکنون برخی مقالات ترجمه شده به زبان انگلیسی را دریافت کرده ام؛ به مجرد این که به کل متن به زبان انگلیسی دست پیدا نمایم، آن را برای ستاد ارسال خواهم کرد.

4- در خصوص قراردادهای نظامی ایران با سایر کشورها، امیرانتظام خاطرنشان کرد که تمامی این قبیل قراردادها متوقف گردیده اند و نشستهایی نیز با نمایندگان هریک از کشورهای طرف قرارداد در تهران برگزار شده است؛ وی تأکید کرد که در ملاقات با این نمایندگان از آنها خواسته شده است که در زمینه واگذاری اقلام جایگزین تسلیحات و مهمات به ایران، بحث و بررسی بنمایند.

5- از امیرانتظام درباره «احیاء» ساواک و یا دیگر سازمانهای اطلاعاتی سئوال شد که وی در پاسخ تأکید کرد که ساواک به طور کلی منحل گردید و احیاء هم نخواهد شد و در صورتی که نیاز به یک مرکز اطلاعاتی در کشور احساس گردد، موارد در آینده مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت. وی افزود که ممکن است تا پایان هفته اطلاعاتی افشا نماید که نشان دهنده اطلاعاتی است که دولت جمع آوری کرده است؛ وی تأکید کرد که این اطلاعات مربوط به جاسوسی کشورهای بیگانه در ایران است.

6- وی درباره عناصر ضدانقلاب نیز اظهار داشت که هنوز برخی عناصر ضدانقلاب در نقاط مختلف کشور حضور دارند. ممکن است 10000 نفر از این عناصر در کشور وجود داشته باشند در حالی که حتی اگر تعداد 100 نفر از این عناصر مسلح اقدام به عملیات در شهری همچون تهران بنمایند، جوّی از رعب و وحشت بین یک جمعیت 5 میلیونی ایجاد خواهند کرد. البته تعداد این قبیل افراد آنقدر زیاد نیست که بتواند از فرایند عفو عمومی ممانعت به عمل آورد. در صورتی که پس از اجرای عفو عمومی، این افراد از فعالیتهای خود دست

ص: 337

برندارند، دستگیر و در محاکم انقلابی مجازات خواهند شد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) در خصوص مقوله عفو عمومی که در سطوح مختلف به آن پرداخته شده است، تاکنون هیچ تصمیمی اتخاذ نشده است؛ تنها عفو عمومی اعطا شده مربوط به جرایم کوچک و ناچیز بوده است.

ب- دستگیری عامل ترور سپهبد قرنی: یک منبع خبری گزارش داده است که گروهک فرقان، که هفته گذشته مسئولیت ترور سپهبد قرنی را برعهده گرفت، توسط مأموران بررسی کننده در آستانه سرکوبی است. بازرسان دولتی مسئول پرونده خاطرنشان کرده اند که اسنادی در دست دارند که ظرف هفته آتی هویت تمامی اعضای این گروهک را افشا خواهد نمود. پس از ترور هفته گذشته، یک دانشجو دستگیر شده است؛ وی سرنخهای خوبی درباره گروهک در اختیار بازپرسان قرار داده است. قبل از وقوع ترور مزبور، افرادی به صورت تصادفی شنیده اند که این دانشجو درباره طرح و توطئه ترور صحبت می کرده است. در جریان بازجویی های به عمل آمده از این دانشجو، هویت 5 یا 6 نفر از اعضای این گروهک، از جمله یک سرهنگ ارتش که سپهبد قرنی را به قتل رسانده است، افشا شد؛ افزون بر این محرز گردید که این گروهک قصد داشته است که دو نفر دیگر از چهره های سیاسی و مذهبی را نیز ترور بنماید. در همین ارتباط، چهار نفر دستگیر شده و به فعالیتهای خود اقرار کرده اند. این چهار نفر در جریان بازجویی ها به ترور قرنی و عضویت در گروهک فرقان اقرار کردند؛ همان گروهکی که مسئولیت ترور قرنی را برعهده گرفت. این گروهک ادعا کرده بود که یک باند مذهبی است؛ اما در بازجویی ها محرز گردید که این چهار نفر هیچ اطلاعاتی از مسایل مذهبی ندارند. یکی از چهار نفر دستگیر شده به مقامات مسئول پرونده تأکید کرده است که زمانی که به این گروهک ملحق شده از مشارکت گروهک در فعالیتهای تروریستی هیچ اطلاعی نداشته و در جریان اهداف آنها قرار نداشته است. در همین ارتباط پیش بینی می شود که افراد بیشتری دستگیر شوند.

ج- مقررات جدید مربوط به خبرنگاران بیگانه: چنین به نظر می رسد که دولت جدید اسلامی قصد دارد شرایط بدتری برای خبرنگاران بیگانه ایجاد نماید. یکی از مقامات ارشد وزارت اطلاع رسانی در گفتگو با یکی از خبرنگاران خارجی خاطرنشان کرده است که ظرف دو روز آینده دولت مجموعه مقررات جدیدی در خصوص اقامت و فعالیت خبرنگاران خارجی در ایران تدوین و اعلام خواهد کرد. گزارشات موجود حاکی ازا این است که دولت جدید قصد دارد شرایط سختی برای اتباع بیگانه (از جمله خبرنگاران مستقل) و روزنامه نگاران آزاد ترتیب دهد. دولت عزم آن ندارد که کارتهای مجوزی که قبلاً واگذار شده است را تمدید نماید. مجوزهای فعلی تا ماه سپتامبر معتبر هستند. از سوی دیگر، این مجوزها به تنهایی نمی تواند اخذ مجوز اقامت جدید را تضمین نماید. بنابراین، سازمان مرجع می بایست نامه جدیدی در اختیار خبرنگار قرار دهد.

ص: 338

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) بر اساس اظهارات یکی از منابع، دولت در حال بررسی و واکاوی این موضوع است که هر یک از سازمانهای خبری بیگانه به چه ترتیب و از چه مواضعی اخبار مربوط به انقلاب اسلامی را پوشش داده اند و در نتیجه بر پایه میزان «دوستی» و یا «دشمنی» هر خبرگزاری نسبت به انقلاب، در خصوص مقوله اعطای مجوز فعالیت، تصمیم گیری بنماید.

د- موضوع اعدامها: سحرگاه روز گذشته دو افسر پلیس به جرم مشارکت در قتل عام افراد بی گناه، در اصفهان و یزد اعدام شدند. افزون بر این، در شهر اصفهان سجاد سجودی، یکی از اعضای فعال کمیته مشترک ساواک، به اتفاق یک افسر پلیس مجرم شناخته شده و اعدام شدند.

ه- محدودیت بیشتر در زمینه حقوق زنان: سازمان زنان جبهه ملی اعلام کرده است که اقدام به برگزاری یک تظاهرات اعتراض آمیز در جلو دانشکده حقوق دانشگاه تهران خواهد نمود. یکی از اهداف این تظاهرات، اعتراض به وزارت دادگستری در خصوص سلب حق قضاوت در دادگاه از زنان می باشد. این سازمان در اطلاعیه رسمی خود شکست دولت در احترام به حقوق زنان را به شدت محکوم کرده است. سازمان مزبور ضمن یادآوری حضور و فعالیت زنان، دوشادوش مردان در تلاش برای پیروزی انقلاب، از دولت خواسته است که به حقوق تمامی اقشار جامعه، از جمله زنان، به دیده احترام نگریسته و از تمامی ظرفیتها و توانمندیها در بازسازی کشور استفاده نماید. قدر مسلم، در بین این معترضین زنانی از وزارت دادگستری حضور خواهند داشت که تمامی آموزه های حقوقی و قضایی را طی کرده اند اما از حق قضاوت محروم شده اند. موج دیگری از اعتراضات و انتقادات گروههای زنان روز گذشته در حالی ایجاد شد که رادیو و تلویزیون ملی ایران اعلام کرد که از این پس تحت هیچ شرایطی خواننده های زن حق اجرای برنامه در رادیو و یا تلویزیون ندارند. از زمان انتصاب مدیر جدید سازمان رادیو و تلویزیون ملی (NIRT)، میزان مشارکت زنان در این مجموعه به شدت کاهش یافته است.

و- معاهده صلح جامع در آذربایجان غربی (نقده): به منظور دستیابی به یک صلح جامع و تمام عیار بین اقوام کرد و ترک در شهرهای استان آذربایجان غربی، یک توافقنامه 7 بندی به امضای طرفین رسید. کمسیونی متشکل از نمایندگان گروههایی از شهرهای مختلف آذربایجان غربی و استاندار این استان تهیه و تدوین شده بود. اولین بند این توافقنامه مربوط به آزادی بی قید و شرط تمامی گروگانها و استرداد آنها به موطن هایشان بود. افزون بر این، مقرر گردید که در شهر نقده هیچ یک از افراد غیرنظامی و انقلابی حق حمل سلاح ندارند و وظیفه تأمین امنیت جاده های اطراف شهر برعهده «مقامات مسئول» است. با افرادی که این معاهده را به چالش گرفته و از آن تخطی نمایند برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. در این معاهده، موضوع بازپروری خانواده هایی که در اثر خشونتهای شهر نقده و دیگر شهرهای منطقه متحمل صدمه و آسیب شده اند نیز مورد توجه قرار گرفته است. در این قرارداد صلح تعهد شده است

ص: 339

که کمیته ای ویژه به انتخاب آیت الله خمینی نسبت به شناسایی و مجازات بانیان و آغازکنندگان غائله اقدام نماید. تاکنون آمار دقیق تلفات خشونتهای شهر نقده مشخص نشده است.

ز- اخبار و اطلاعات گوناگون:

1- مسئولیت هدایت کمیته امنیت ملی برعهده مهدی بازرگان، نخست وزیر ایران، قرار گرفت. این در حالی است که ریاست این کمیته از بدو تشکیل، یعنی ده روز پیش، برعهده یزدی، بوده است.

2- وزارت امور خارجه اعلام کرده است که نخست وزیر ایران دعوت سفر به کشور لیبی را پذیرفته است. در اطلاعیه وزارت امور خارجه آمده است که سرهنگ عبدالسلام جلود، نخست وزیر لیبی، در جریان دیدار روز پنجشنبه با آقای بازرگان، این دعوت را مطرح کرده است.

3- جبهه ملی فعالیتهای خود را در استانهای مختلف افزایش داده است و کریم سنجابی، رهبر جبهه، به زودی سفرهای دوره ای به استانهای مختلف را آغاز کرده و با افراد و چهره های محلی دیدار خواهد کرد تا از این رهگذر، عرصه را برای فعالیت بیشتر جبهه فراهم آورد. وی در اولین فرصت، سفرهای خود را شروع خواهد کرد. سنجابی دو هفته پیش از سمت وزیر امور خارجه استعفا نمود و دلیل استعفای خود را این گونه بیان کرد که دولت قادر به پیشبرد امور نیست چرا که دولت در دولت به وجود آمده و شرایط کنونی کشور در وضعیتی نامطلوب قرار دارد.

«اوراقی که ممکن است پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی باشد حاوی پیچیدگیها و مشکلاتی است که اگر حل و فصل نشود تنها مشکلات ما را زیاد خواهد کرد. پیش نویس قانون اساسی جدید که توسط مطبوعات منتشر شده است احتمالاً تنها پیش نویس یا پیش نویس اصلی نمی باشد. به خصوص با در نظر گرفتن این حقیقت که بعضی از قسمتهای اصلی مسکوت مانده اند. سنجابی از اظهارنظر در مورد جزییات قانون اساسی جدید پرهیز نمود و فقط گفت که بعضی از اصول پیش نویس اهمیت خاصی ندارند و در عوض ممکن است قسمتی از قوانین عادی باشد. وزیر خارجه سابق ایران به ماده 58 پیش نویس اشاره نمود. در این بند گفته می شود که نمایندگان مجلس باید چپگرا و راستگرا نباشند. این ماده مبهم است زیرا ماهیت چپ و راست که این قانون بر مبنای آن وضع شده مشخص نمی باشد. سنجابی همچنین گفت که جبهه ملی در نظر دارد کمیته مخصوصی تشکیل دهد تا پیش نویس قانون اساسی را بررسی نماید. سنجابی گفت با توجه به شوراهای استانی و شهری مواد و بندهایی که در مطبوعات منتشر شده اند مختصر و ناکافی می باشد و اصول و موضوعات مهم اداری مناطق و امورات محلات به وضوح تشریح نشده اند. سنجابی در نتیجه گیری سخنان خود گفت «بهتر بود در پیش گفتار این متن به فداکاریهای ملت در طول رژیم سلطنتی در جهت از بین بردن استعمار و استثمار اشاره می شد و از نهضت ملی و اسلامی به عنوان یک نهضت ضداستعمار و استثمار یاد می شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) سفارت یک نسخه از متن روزنامه کیهان را ترجمه کرده است . افسر گزارشگر نسخه ای از آن را دارد. افسر گزارشگر به دلیل طولانی بودن متن آن در آینده نزدیکی یک نسخه خام این گزارش را برای آژانس اطلاعاتی وزارت دفاع ارسال خواهد داشت. تمامی مواد این قانون در مطبوعات درج نشده اند.

ب- روابط دیپلماتیک با مصر وخیم تر می شود. آیت الله خمینی به دولت موقت انقلاب دستور داده است روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری عربی مصر قطع نماید. هیچ دلیلی ارائه نشد ولی ناظرین معتقدند که این کار عکس العمل امضای معاهده صلح بین مصر و اسرائیل می باشد. از زمان امضای این قرارداد چندین کشور اسلامی نیز روابط خود را با قاهره قطع کرده اند. تمامی کارمندان رسمی مصری در تهران اظهار داشتند که از این اقدام دولت تعجب کرده اند. «ما همواره تصور می کردیم که دولت انقلابی جدید مستقل و غیرمتعهد باشد.» وی گفت «آنها همواره می گویند چرا باید در مقابل فشار سایر کشورهای عرب تسلیم شوند.» یک مقام دیگر اظهارداشت امید می رود که دولت «بر سر عقل آمده» و به زودی روابط دیپلماتیک مجدداً برقرار شود. وی نمی توانست بگوید در چه زمانی باید تهران را ترک کنند زیرا تجهیزات بسیاری وجود دارد که باید جمع آوری شوند، و یک مقام عالیرتبه گفت که آنها همین الساعه چنین خبری را شنیده اند. مصریها سه اداره مستقل را در تهران در اختیار دارند. این ادارات عبارتند از: سفارتخانه، ادارات اقتصادی و بازرگانی، دفتر وابستگی نظامی و اداره مطبوعات و

ص: 341

اطلاعات.

ج- نمی توان قاضی ها را دستگیر کرد. مهدی هادوی دادستان کل ایران کمیته های انقلاب را از مداخله در امور دادگاههای انقلاب منع کرد و به آنها هشدار داد که قضات از مصونیت حقوقی برخوردار هستند. «شکایت علیه آنها بایستی از طریق دفتر دادستان عمومی ارائه شود و تا هنگامی که رسماً از سمت قضاوت کنار گذاشته نشده اند نمی توان هیچ قاضی را دستگیر نمود.» این بیانیه خطاب به تمام کمیته ها و بازرسین سراسر ایران صادر شده و در بیانیه قبل از آن اعلام شده بود که هیچ کس را نمی توان بدون مجوز مخصوص که به امضای دفتر دادستان عمومی رسیده باشد دستگیر یا زندانی نمود. این بیانیه نیز حد دیگری است که برای محدود کردن نقش سازمانهای نیمه نظامی مسلح در ایران وضع شده است. یک منبع در قوه قضائیه گفت تعداد کمیته های رسمی مورد تأیید خمینی در تهران 14 عدد می باشد ولی 1500 کمیته غیررسمی نیز وجود دارد.» د- نماینده ساف با طالقانی ملاقات می کند. هانی الحسن نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین روز گذشته با آیت الله طالقانی ملاقات نمود و نامه ای را از جانب یاسر عرفات رهبر کمیته اجرایی ساف تسلیم وی کرد.

آیت الله طالقانی با تجلیل از عرفات خواستار مقاومت قهرمانانه در جنوب لبنان و سرزمینهای اشغالی گردید.

ه- سندیکای دانشجویان فلسطینی در تبریز. در مراسمی که در دانشگاه تبریز برگزار شد شعبه ای از سندیکای دانشجویان فلسطین اعلام موجودیت نمود. اساتید دانشگاه تبریز و سایر دستجات مردمی نیز در این مراسم حضور داشتند. نماینده بنیانگذاران سندیکای دانشجویان فلسطینی در زمینه روابط انقلاب ایران و فلسطین و همچنین در مورد جمهوری اسلامی در ایران سخنرانی نمود. معاون رئیس دانشگاه تبریز از ایجاد شعبه سندیکای دانشجویان فلسطینی در تبریز استقبال نمود.

و- دستگیریهای بیشتر در تهران. منابع خبری روز 30 آوریل 79 در مورد دستگیریهای زیر گزارش دادند:

سناتور جمشید اعلم جهانگیر فلاسفه- بازپرس سابق کل تهران مصطفی خان مقدم- مقام سابق دفتر نخست وزیری سرهنگ بهرام صالحی - یکی از پرسنل رکن 2 در ستاد مشترک سرلشگر (بازنشسته) مصطفی اختراعی سرلشگر عبدالجواد نبأیی عضو امنیتی دربار سرهنگ شاهسار - پرسنل رکن 2 ستاد مشترک بهرام معمار - عضو اداره بازرسی شاهنشاهی

ص: 342

عباسعلی جهانبینی - رئیس ساواک در جیرفت ز- اطلاعاتی در رابطه با تولید نفت.: آقای حسن نزیه رئیس شرکت ملی نفت ایران روز گذشته اطلاعات زیر را در اختیار منابع خبری قرار داد. سه شرکت بین المللی وجود دارند که شرکت ملی نفت به آنها نفت می فروشد. بعضی از این شرکتها به کنسرسیوم سابق تعلق دارند. شرکت ملی نفت ایران برای یک دوره 9 ماهه با این شرکتها قرارداد امضا کرده است. مقدار فروش بسته به شرکت خریدار بین 5000 تا 450000 بشکه در روز تغییر می کند. کل فروش به این شرکتها بالغ بر 5/2 میلیون بشکه در روز خواهد بود. 20 شرکت دیگر سرگرم مذاکره با شرکت ملی نفت ایران هستند. اگر بتوان با آنها به توافق رسید شرکت نفت روزانه 700 هزار بشکه نفت به آنها می فروشد. آقای حسن نزیه افزود که 21 شرکت مستقل نفتی از کشورهای بلژیک، سوئیس، آلمان و ایالات متحده وجود دارند که قراردادهای معادل 2510 هزار بشکه در روز منعقد نموده اند. همچنین تعدادی از شرکتهای انگلیسی، آلمانی، آمریکایی و فرانسوی هستند که قرارداد خرید 1100000 بشکه نفت در روز امضاء کرده اند. سایر شرکتهایی که در حال حاضر سرگرم مذاکره با شرکت نفت ایران هستند از هند، اسپانیا، سوئد، ایتالیا، آلمان، سیلان و کشورهای اروپای شرقی می باشند.

ح- حقوق زنان. دکتر عبدالکریم لاهیجی رئیس یک گروه حقوق بشر در ایران قدرتمندان جدید در ایران را به دلیل تلاش برای عقب راندن زنان و محروم کردن آنان از حقوقشان مورد سرزنش قرار داد. لاهیجی روز گذشته در یک گردهمایی که توسط اعضای زن جبهه ملی در دانشگاه تهران برگزار شده بود سخنرانی کرد. این گردهمایی در اعتراض به روشی که زنان در جامعه حقوقی به کناری گذاشته شدند برپا شده بود. لاهیجی گفت مردم در گذشته بدون توجه به جنسیت آنها و صرفاً بر اساس تواناییهایشان استخدام می شدند. وی گفت «جنسیت یک فرد در شرف استخدام ابداً اهمیت نداشت. افراد معدودی که تلاش می کنند قدرت را به انحصار خود درآورند زنان را از حقوقشان محروم کرده اند.» وی افزود هیچ بررسی در مورد زنان که چرا نمی توانند قاضی شوند صورت نمی گیرد. بعضی از بهترین و سرشناس ترین افرادی که در رژیم گذشته مبارزه می کردند از زنان بوده اند. اگر شایستگی زنان به اثبات [برسد] هیچ سندی در اسلام وجود ندارد که آنها را از قضاوت محروم نماید، در بیانیه ای که توسط جبهه ملی منتشر شده «استثمار جدید زنان که برخلاف روحیات اسلام است» محکوم شده است. در این بیانیه قول داده شده که زنان مبارزه خواهند کرد تا بتوانند نقش سیاسی کامل خود را در کشور ایفا نمایند.

ط- روزنامه انگلیسی زبان جدیدی در تهران منتشر شده است. «تهران تایمز» یک روزنامه انگلیسی زبان سیاسی جدید است که از روز پنجم می در تهران منتشر خواهد شد. ناشرین و کارکنان آن همان کارمندان روزنامه تهران ژورنال که روزنامه انگلیسی زبان صبح تهران بود می باشند. عرفان پرویز و مصطفی جعفری به ترتیب سردبیر و دبیر اجرایی روزنامه خواهند

ص: 343

بود. پرویز اعلام نموده است که روزنامه مستقل بوده و از هیچ گروهی طرفداری نخواهد کرد. پرویز و جعفری روز گذشته با دکتر ممکن معاون تبلیغاتی و ارشادی وزیر اطلاعات ملاقات کردند. آنها در طول ملاقات درباره اداره کردن و راه اندازی روزنامه صحبت کردند.

جزئی صلح و تفاهم را برای منطقه و جهان به ارمغان آورد. توافق ننگین با اسرائیل که بدون کوچکترین توجه به آرزوهای مشروع مردم فلسطین و منافع دنیای اسلام محقق شده، مهر تأییدی است بر خوی خصمانه صهیونیزم بین المللی و خط بطلانی است بر حقوق مشروع مردم فلسطین و دیگر برادران عرب که سرزمینهایشان به تصرف اسرائیل درآمده است. توافق صورت گرفته بین دولت فعلی مصر و دولت جعلی اسرائیل، که تحت هدایت و رهبری ایالات متحده آمریکا محقق شده، هدفی بجز تثبیت و تحکیم اسرائیل در مناطق اشغالی به عنوان دژ مستحکم سیاستهای امپریالیستی در منطقه خاورمیانه نخواهد داشت و تنها ره آورد آن استثمار و بردگی مسلمانان خواهد بود. دولت موقت انقلاب اسلامی ایران مجدداً ضمن اعلام حمایت همه جانبه خود از مردم فلسطین و تأیید و تصدیق آن دسته از برادران عرب که با الهام و تأسی به برادران مسلمان خود در ایران، به زیر یوق این توافق ننگین تحمیلی نرفته اند و برای آزادی اورشلیم از چنگال غاصبین اسرائیلی تلاش می کنند، اعلام می دارد که قادر نیست در مقابل تجاوز به حقوق برادران عرب خود سکوت اختیار کند. بنابراین، وزیر امور خارجه ایران در روز دوشنبه 30 آوریل در دیدار با سفیر دولت مصر در ایران، ضمن انتقاد از سیاستهای ضداسلامی و ضدعربی دولت مصر، وی را در جریان تصمیم دولت ایران مبنی بر قطع روابط دیپلماتیک با دولت مصر قرار داد. این تصمیم که الهام گرفته از انقلاب عظیم مردم ایران و تعالیم و مبانی عالی ایدئولوژی اسلامی است، توسط امام خمینی اتخاذ شده و در غالب یک فرمان برای وزارت امور خارجه صادر شده است. دولت موقت انقلاب اسلامی ایران ذکر این نکته را ضروری می داند که قطع روابط دیپلماتیک با دولت کنونی مصر به هیچ وجه به معنای تقابل و رویارویی با ملت برادر و دوست مصر نیست. ملت ایران ضمن ابراز حمایت از برادران و رزمجویان راسخ و مستحکم مصری، مجدداً از تلاشهای مشروع مردم فلسطین، دوشادوش دیگر برادران مسلمان و عرب، اعلام حمایت و جانبداری می نماید و امیدوار است که این مجاهدتها زمینه ساز یک صلح و تفاهم حقیقی و دائمی در منطقه باشد.

ب- جشنهای روز جهانی کارگر در ایران: در تهران حدود 8000 کارگر در میدان انقلاب تجمع کرده و به طرف میدان امام حسین راهپیمایی کردند. در این راهپیمایی شماری از اعضای حزب جمهوری اسلامی رؤیت شدند. در جریان این تجمع، ابوالحسن بنی صدر اوضاع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور را تحلیل کرده و اظهار داشت که کارگران ایرانی که در پیروزی انقلاب نقش مهمی ایفا کردند، بایست از انقلاب پاسداری و حراست کرده و اجازه ندهند که بقایای رژیم سابق در صفوف متحد کارگران رسوخ نمایند. وی تصریح کرد که در گذشته صنایع ایران وابسته به موادخام، تکنیسین ها و متخصصین غربی بوده است اما کارگران باید تلاش کنند که صنایعی مستقل در کشور ایجاد نمایند. هانی الحسن، نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین در تهران، برای تظاهرات کنندگان سخنرانی کرد. وی اظهار داشت که «امروز جشن روز کارگر است. کارگران موظفند که از انقلاب اسلامی خود دفاع کنند. دشمنان ما،

ص: 345

یعنی همان دشمنان انقلاب، تلاش می کنند از [فعالیت] و تولید کارگران جلوگیری به عمل آورند.» وی در ادامه به مشکلات فراروی کارگران فلسطین و جنوب لبنان اشاره کرد و تأکید کرد که بهترین هدیه به این کارگران، دستور امام خمینی مبنی بر قطع روابط ایران با دولت مصر بود. روز گذشته تظاهرات مشابهی نیز در دیگر خیابانهای شهر تهران برگزار شد. در این راهپیمایی ها شعارهای مختلفی سر داده شد که مهمترین آنها به شرح ذیل است:

«ما کارگران هرگونه دردسرسازی و مشکل آفرینی را محکوم می کنیم؛ اسلام حامی ماست.» «حزب جمهوری اسلامی حامی کارگران سخت کوش است.» «در اسلام استبداد بر ضد کارگر هرگز بخشودنی نیست.» «کارگران تمامی اشکال استعمار را محکوم می کنند.» «انشقاق و تفرقه خواست خائنین است.» «آمریکا دشمن ملت ماست و اخلال گران، عوامل آمریکا هستند.» «کارگران و کشاورزان هوشیارند.» در شهر تبریز، برخی افراد به گروهی از کارگران چپگرا که قصد راهپیمایی داشتند حمله کردند و در نتیجه راهپیمایی این کارگران لغو شد. هیچ گزارشی در خصوص تلفات این ماجرا منتشر نشده است.

راهپیمایی صورت گرفته در شهر کرمانشاه، همراه با بروز خشونت بود و در جریان درگیری بین تظاهرات کنندگان، چند نفر مجروح شدند. حال دو نفر از این مجروحین وخیم گزارش شده است. در شهر بوشهر، حدود 10 هزار نفر از کارگران در سطح خیابانهای شهر راهپیمایی کردند. تظاهرات کنندگان در پایان راهپیمایی بیانیه ای صادر کردند؛ آنها در این بیانیه ضمن اعلام حمایت از انقلاب اسلامی ایران، خواستار لغو قانون کار، بازگشایی کارگاهها و پرداخت حقوق معوقه 12 میلیون ریالی کارگران از ناحیه شرکای سازمان انرژی اتمی ایران شدند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) شایعات زیادی مبنی بر بروز مشکلات و حوادث متعدد در جریان تظاهرات روز کارگر مطرح است اما تاکنون هیچ گزارشی در خصوص مجروحین و تلفات در مطبوعات منتشر نشده است. در همین راستا به منظور کسب اطلاعات بیشتر، روزنامه های امشب و فردا صبح مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

ج- تظاهرات در اعتراض به دولت: جو حاکم بر تظاهرات روز گذشته (روز کارگر) چندان در حمایت از دولت و ضدآمریکایی نبود. در میان جماعت تظاهرات کننده دسته های کوچکی از کارگران بیکار حضور داشتند که این شعار را سر می دادند: «اکنون به ما کار بدهید.» یک گزارشگر خارجی در حال عبور از یکی از خیابانهای نزدیک دانشگاه یک گروه نامنظم از جوانان را مشاهده کرد که پارچه نوشته هایی در دست داشتند که بر روی آنها با رنگ قرمز نوشته شده بود «...». این خبرنگار که آنچه می دید را هنوز باور نمی کرد، برای اطمینان، از یک

ص: 346

سیگار فروش کنار خیابان در این خصوص سئوال کرد؛ وی در پاسخی مختصر اظهار داشت که «اینها همگی کمونیست هستند.» در بین راهپیمایی کنندگان زنانی حضور داشتند که چادر و یا روسری به تن داشتند و برخی دختران جوان نیز شلوار جین پوشیده بودند. این افراد از فداییان چپگرا بودند. اغلب این افراد از خمینی و انقلاب اعلام حمایت می کردند. دیگران نیز خواستار کار و حقوق بیشتر برای کارگران بودند. یکی از حاضرین نیز طرفدار حزب جمهوری خواهان خلق مسلمان، حزب مورد حمایت آیت الله کاظم شریعتمداری، بود. تعداد عکسها و تصاویر آیت الله کاظم شریعتمداری و آیت الله محمود طالقانی تقریباً با تعداد عکسهای خمینی برابری می کرد. برخی گروهها نیز تصاویر مربوط به امام موسی صدر را حمل می کردند. یک دانش آموز نیز تعداد زیادی عکس کارت پستالی مربوط به یک روحانی چشم آبی با خود داشت و تأکید می کرد که این عکس در همه جای تهران به فروش می رسد.

د- شلیک گلوله در اطراف محوطه ساختمان سفارت: در طول شب گذشته، صدای شلیک گلوله در حوالی ساختمان سفارت بارها به گوش کارمندان سفارت رسید. در حدود ساعت 30/21 صدای شلیک گلوله شنیده شد اما گزارشی دایر بر وقوع تیراندازی در داخل محوطه سفارت مطرح نشد. حدود ساعت 30/2 صدای شلیک چندین گلوله در کنار دیوار پیرامونی سفارت، و عمدتاً در مجاورت دیوار روزولت و دیوار تعاونی سفارت، به گوش رسید. یکی از لامپهای منطقه اطراف تعاونی هدف قرار گرفت. محافظین انقلابی سفارت مهاجمین را تعقیب کرده و سه نفر از آنها را دستگیر کردند. هنگامی که مهاجمین در حال فرار بودند، چند قبضه تفنگ ژ-3 از خود به جای گذاشتند؛ این تفنگها توسط نیروهای حفاظت مصادره شدند. یکی از نیروهای حفاظت سفارت خاطرنشان کرد که افراد دستگیر شده عضو گروه فداییان بوده اند. تمامی مهاجمین پیاده بودند و هیچ خودرویی در آن اطراف مشاهده نشد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) منبع فوق تأکید کرد که مهاجمین به دیوار سفارت حدوداً شش نفر بوده اند که البته هنوز کسی این موضوع را تأیید نکرده است. گزارش شده است که شش قبضه سلاح ژ-3 نیز مصادره شده است.

ه- ترور آیت الله مطهری: یک ضارب ناشناس شب گذشته آیت الله مطهری را هدف گلوله قرار داد. گزارش شده است که سه گلوله به سر وی اصابت کرده است. گزارشات موجود حاکی از این است که ضارب در حالی موفق به ترور آیت الله مطهری شده است که حلقه های امنیتی بسیار محکمی برای وی پیش بینی شده بود. مطهری ریاست کمیته مرکزی انقلاب اسلامی را برعهده داشت و یکی از نزدیکان خمینی محسوب می شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) یک منبع گزارش داده است که عامل ترور مطهری همان گروهی بوده است که سپهبد قرنی را ترور کرد. این گروه سری، «فرقان» نام دارد. (فرقان به معنای تمایز بین حق و باطل است.) این گروه پس از ترور سپهبد قرنی، اعلام کرد که قصد دارد ترورهای دیگری نیز به انجام رساند. اینجانب بر این باورم که عامل ترور مطهری، همین

ص: 347

گروه فرقان است. به محض وصول اطلاعات جدیدتر، مراتب ارسال خواهد شد.

و) اطلاعات مختلف:

1- به گفته یکی از اعضای ارشد حزب انقلاب اسلامی [حزب جمهوری اسلامی]، از زمان تأسیس این حزب در ماه فوریه، تاکنون دو میلیون نفر خواستار عضویت در این حزب شده اند. وی تصریح کرد که صرفاً در شهر تهران 400 هزار فرم درخواست تکمیل شده است.

2- منابع خبری آمار نهایی اعدام شدگان توسط دادگاه انقلاب را 161 نفر اعلام کرده اند.

3- اخیراً رادیو تهران اعلام کرد که سه افسر دیگر نیز اعدام شده اند؛ نام و جایگاههای این افراد در گزارش فردا ارائه خواهد شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) در خصوص گزارش مندرج در بند الف، وابسته نظامی سفارت مصر تأیید کرده است که ایران روابط خود با دولت مصر را متوقف کرده است. وی افزود که احتمالاً تا شنبه همین هفته تهران را ترک خواهد کرد.

اشک آور نیز نخواهد توانست وارد ساختمان اصلی سفارت شود. بنابراین مشکلی که در تاریخ 25 بهمن ماه با آن روبرو شده بودیم از جمله پرتاب گاز اشک آور که برای مدتی مدید استفاده از این ساختمان را غیرممکن ساخته بود، مرتفع می گردد. این سیستم می توان توسط تفنگدار دریایی مستقر در محل نگهبانی شماره 1 فعال شود بدون اینکه نیازی به استفاده از ماسک ضدگاز باشد.

3- درب ورودی ساختمان اصلی سفارت دارای یک چهارچوب به ضخامت 8×3 اینچ خواهد بود که بدنه آن نیز از ورقه های فولادی تشکیل می گردد. این درب در برابر آتش سلاح اتوماتیک 62/7 آزمایش شده و نتیجه نیز مثبت بوده است. راهروی ساختمان سفارت هنوز هم از مهم ترین نقاط ضعف به شمار می آید. افسر امنیتی منطقه صورت نیازمندیهای مربوط به تحکیم این بخش را با استفاده از یک درب 100-S برای SY ارسال داشته است. (به تهران 04429 رجوع شود).

علاوه بر این، برای ایجاد استحکام بیشتر در اتاقک های نگهبانی تفنگداران نیز از حفاظ های بیشتری استفاده خواهد شد. نیازهایی بیش از آنچه که در تهران 04429 مطرح شده متعاقباً ارسال خواهد شد. بنا به توافق کاردار قرار است که بالکن خارج اقامتگاه سفیر برداشته شود و نیز در برابر دیگر محل های قابل دسترسی دیواره آجری کشیده شود.

این کارها پس از 4 تا 5 هفته دیگر به پایان خواهد رسید که در نتیجه آنها بنیه دفاعی سفارت در برابر نفوذ گروهها یا عناصر تروریست بیشتر خواهد شد.

4- ایجاد و حفظ امنیت مجتمع محوطه سفارت کاری بس دشوار است. سفارت شامل 25 جریب زمین است که در اطراف آن دیواری با ارتفاع شش تا هشت پا کشیده شده است. این دیوار همچنان که در تاریخ 25 بهمن نشان داده شد بسیار آسیب پذیر است. تعداد یازده درب ورودی به محوطه وجود دارد که عبارتند از: درب ورودی مخصوص ارباب رجوع، دروازه پارک موتوری، درب ورودی مخصوص اتومبیل های سفارت، درب ورودی افراد پیاده در مقابل ساختمان اصلی سفارت، دروازه بخش شرقی، دروازه واقع در خیابان روزولت، دروازه واقع در کوچه بیژن، و سه دروازه مخصوص تعاونی. در حال حاضر تنها از دربهای ورودی پارک موتوری، درب واقع در کوچه بیژن و درب مخصوص ارباب رجوع استفاده می گردد. کارمندان محلی، خارجی از درب کوچه بیژن از تاریخ 11 اردیبهشت استفاده می کرده اند. همه در رابطه با سلاح، صدور کارت عبور بازرسی می شوند. این واحد به یک دستگاه فلزیاب برای سفارت و یک دستگاه دیگر برای کنسولگری نیازمند است.

5- از تاریخ 11 اردیبهشت فعالیتهای کنسولی از طریق دروازه واقع در کوچه بیژن انجام می شده است که همیشه توأم با اقدامات امنیتی خاصی بوده است. خدمات کنسولی موقتاً در خوابگاه پیشین تفنگداران ادامه می یابد تا اینکه معلوم شود که آیا بخش کنسولی به گالری ایران در آن سوی خیابان روبروی سفارت و یا به نقطه ای دیگر منتقل می شود یا نه. ناظر و

ص: 349

افسرامنیتی منطقه ای توصیه کرده اند که کنسولگری در محل رستوران داخل سفارت فعالیت نماید چون از نظر امنیتی نسبت به گالری ایران امتیازات بیشتری دارد. با ایجاد تغییرات امنیتی صحیح می توان از هر یک از این نقاط استفاده کرد، ولی به نظر ما نیز در محوطه سفارت می توان کنسولگری را از امنیت بیشتری برخوردار نمود. گذشته از این، با بهبود یافتن وضع امنیتی سفارت، گالری ایران آسیب پذیری بیشتری خواهد داشت. در این رابطه بهتر است که کنسولگری در داخل محوطه سفارت مشغول فعالیت شود.

6- مهمترین جنبه مسئله امنیت محوطه، مربوط است به اینکه چه کسی حراست داخلی و خارجی سفارت را عهده دار خواهد شد. ناظر امنیتی منطقه ای به مسئولیت های دولت میزبان در این نقطه کاملاً واقف است. سئوال اصلی این است که چه کسی نماینده دولت میزبان است. آیا دولت بازرگان است و یا جنبش اسلامی خمینی. در نگاه اول متوجه می شویم که نماینده واقعی جنبش خمینی است ولی این جنبش دچار تجزیه های بسیار شده و مانند جبهه دموکراتیک ملی، حمایت بسیاری را از دست داده است. علاوه بر این در حال حاضر چریک های فدایی مارکسیست و تا حدودی جبهه ملی به مقابله با آن برخواسته اند. تجزیه جنبش خمینی نیز تا حدودی به دنبال تأخیر در تدوین قانون اساسی و تأخیر در برگزاری انتخابات، سرعت یافته است. این تجزیه در گزارشات مرجع تهران 4314 و 4304 نشان داده شده است. ارتش ایران نیز که در گذشته امنیتی نسبی را فراهم می آورد، اکنون در روند سیاسی به صورت بازیچه ای درآمده است.

7- در حال حاضر امنیت سفارت توسط یکی از عناصر مجاهدین به نام ماشاءالله کاشانی که مدعی است مستقیماً از خمینی دستور می گیرد تأمین می شود. نیروهای تحت فرمان ماشاءالله نیز گویا مرکب از 40 نفر است و در دو مسجد واقع در همین منطقه نیز دارای نیروهای ذخیره می باشد. ناظر امنیتی منطقه ای در طول روز حدود ده تا پانزده نفر از آنها را دیده است. افسر امنیتی منطقه ای یعنی مایک کاگلین نیز در مورد نیروی ذخیره تردید دارد. در شبانگاهان تعداد نیروهای ماشاءالله کاشانی به پانزده و یا بیست نفر افزایش می یابد. بررسی های شبانه نشان می دهد که تقریباً تمام آنها به خواب می روند. این نیرو شباهت بسیاری به نیروهای مجاهدین در سرتاسر تهران دارد. آنها فاقد آموزش لازم و انضباط بوده و سلاحهایشان نیز متنوع است (که بعضی از آنها از داخل سفارت آمریکا ربوده شده است) و بی سیمهایشان نیز از جمله اشیاء به سرقت رفته از سفارت در تاریخ 25 بهمن ماه می باشد.

8- وابستگی به بنیه های واقعی دفاعی سه مسئله ایجاد می کند. چون گاهی وجود دارند و گاهی نه. طی یکی از بررسی های افسر امنیتی منطقه ای معلوم شد که تنها یک نفر از آنها در سفارت مانده است. روز قبل از آن نیز تنها سه نفر در سفارت به نگهبانی مشغول بودند. ممکن است در شرایطی آنها برای دفاع از ما از راه برسند ولی چطور و چرای آن برای ما مشخص نشده است، و علاوه بر این مشخص نشده که آیا آنها مجاز به تیراندازی هستند یا نه، اما اینکه

ص: 350

آنها به طرف چه کسی تیراندازی خواهند کرد و آیا ما آنها را تحت کنترل داریم جای تردید و سئوال دارد. دیگر اینکه معلوم نیست که اگر ماشاءالله در سفارت نباشد، آیا آنها تیراندازی خواهند کرد یا به حراست از ما خواهند پرداخت. واضح است که ما این عنصر را تحت کنترل خود نداریم. گرچه روند حراستی آنها از کاردار در طول سفر به داخل شهر خوب بود ولی دستیار افسر امنیتی همیشه باید ناظر کارهایشان باشد.

9- مشکل دوم، که احتمالاً دارای ماهیتی خطیرتر است، این است که در ساعات غیراداری آنها از کنترل ما خارج می گردند. ماشاءالله نیز از سفارت برای انجام عملیات انقلابی و اطلاعاتی خود بهره برداری می کند. او عمال ساواک را به داخل سفارت آورده و از دفتر پارک موتوری به عنوان اتاق بازجویی استفاده کرده است. بنا به گزارشات واصله (تأیید نشده) او یکی از زندانیانش را در همین محل شکنجه می داده است. کاردار نیز پس از وقوف فوراً دستور توقف این امر را صادر نمود که طبق اطلاع ما مؤثر بوده است. چند روز قبل نیز ماشاءالله عملیاتی علیه شوروی ها صورت داد و سه مقام شوروی و سه یا چهار ایرانی را ربود. در این رابطه از یکی از وسائط نقلیه سفارت آمریکا استفاده شده بود و روسها و ایرانیهای ربوده شده نیز تا مدتی در یکی از این خانه های سفارت زندانی شده بودند. در تاریخ 8 اردیبهشت ماشاءالله گمان می کرد که یک گروه نجات ناشناس به این محل حمله ور خواهد شد به همین دلیل وی نیروهایش را در این نقطه بسیج نمود. نیروهای دفاعی در پشت بام تعاونی موضع گرفتند. اگر درگیری رخ می داد علاوه بر پرسنل آمریکایی، کارمندان خارجی دیگر نیز در حین آن مجروح می شدند. استفاده از سفارت جهت عملیات علیه مقامات شوروی یک مسئله امنیتی را پدید می آورد و شاید برای جبران این عمل در کشورهای اروپای شرقی عملیات ربایش پرسنل آمریکایی صورت پذیرد چون آنها تصور خواهند کرد که ما هم از فعالیت های ضد روسی ماشاءالله حمایت می نماییم.

10- همانطور که گفته شد تعداد افراد ماشاءالله در شبانگاهان بیشتر است تا روز هنگام. افسر امنیتی منطقه ای کاگلین معتقد است که علت حضور شبانه آنها ترس از این است که مبادا هدف عناصر شبه نظامی موجود دیگر در تهران قرار گیرند و یا اشخاص دیگری به خاطر اعدام و یا کشتار اقوامشان توسط شورای انقلاب اسلامی از آنها انتقام بگیرند. رقم دقیق این کشتارها معلوم نیست، لیکن ناظر امنیتی منطقه ای معتقد است که تعداد آنها در هفته به 25 تا 50 کشتار تلافی جویانه می رسد. در نتیجه به جای حراست از سفارت، ممکن است ماشاءالله و حامیانش سبب بروز خشونت و تهاجم علیه سفارت شوند.

11- در نهایت ماشاءالله و نیروهایش مبادی ورودی سفارت را تحت کنترل دارند که مهمترین آنها درب ورودی ارباب رجوع است. آنها معمولاً با تهدید و فحاشی مانع از دسترسی به محوطه سفارت می گردند. هیچ روزی نیست که او یا یکی از افرادش سبب بروز واقعه ای نشوند. این امر نظارت دائمی مشاور امور اداری، افسر امنیتی منطقه ای و سرهنگ هالند را

ص: 351

ایجاب می کند که سرهنگ نیز اغلب در محل درب ورودی تقریباً مستقر می گردد تا اینگونه مشکلات مرتفع گردد. ولی طی چند روز گذشته در نتیجه باز شدن درب ورودی دیگر این مشکل کاهش یافته است. تاکنون ماشاءالله هیچ یک از نیروهایش را در این نقطه مستقر نکرده است.

12- مقامات سفارت تلاش بسیاری به خرج داده اند تا دولت ایران نیرویی منظم را برای برقراری امنیت محوطه سفارت ارسال نماید. در ابتدا ارتش برای اینکار مناسب به نظر می رسید ولی نتوانست بیش از چند ساعت انجام وظیفه نماید. چون وقتی متوجه شدند که نیروهای ماشاءالله میل ندارند سلاحهای خود را تحویل داده و کنترل سفارت را به آنها واگذار نمایند به ناچار سفارت را ترک گفتند. همافران و دیگر کادرهای نیروی هوایی نیز کاری از پیش نبردند. شبانگاهان آن قدر تیراندازی می شد که کارمندان سفارت به ستوه آمده بودند. نیروی پلیس می تواند در درازمدت مؤثرترین عامل حفظ امنیت باشد ولی ارتش نیز دارای امکاناتی است. هم اکنون نیروهای پلیس به تدریج مسئولیت های مجاهدین را به عهده می گیرند، ولی این روند پیشروی بسیار کندی دارد. به نظر ناظر امنیتی منطقه علی رغم مشکلات موجود در کسب یک نیروی منظم جهت حفظ امنیت سفارت، ماشاءالله و نیروهایش باید از سفارت خارج شوند. کاردار نیز موافق است و تلاش می کند تا راه حلی مناسب پیدا شود.

13- وضع تهدیدات امنیتی در ایران بسیار حاد است. احساسات ضدآمریکایی که گویا چند ماه قبل فروکش کرده بود، باز رو به افزایش است. تجزیه جنبش اسلامی و گروههای سیاسی مختلفی که برای جلب حمایت عمومی رقابت می کنند احتمالاً بار دیگر آمریکا را هدفی جالب برای تبلیغات و تهاجمات خود خواهند یافت. همین امر احساسات ضدآمریکایی را بار دیگر شعله ور خواهد ساخت. گذشته از این هر تصمیم سیاسی که ضررهایی را برای ایرانیان به همراه داشته باشد تظاهرات ضدآمریکایی را ایجاد خواهد کرد. در این رابطه صدور روادید ورود به آمریکا برای شاه و یا سکنی گزیدن وی در این کشور نتایج اسف باری را به دنبال خواهد داشت. ایرانیها عکس العملی سریع و احتمالاً خشونت آمیز نشان خواهند داد. اینگونه تصمیمات می تواند به عنوان عامل انسجام بخش و قطب ساز در طیف مواضع سیاسی ایران ایفاء نقش نماید. در نتیجه، ناظر امنیتی منطقه ای معتقد است که دولت آمریکا باید در اتخاذ اینگونه تصمیمات امنیت پرسنل آمریکایی در ایران را نیز در نظر بگیرد. در صورت اتخاذ آنها، چند هفته قبل باید سفارت در جریان امر قرار گیرد تا این واحد بتواند خود را آماده مقابله با کابوس امنیتی بنماید.

14- خطر دیگر می تواند از جناحهای سیاسی چپگرا یا راستگرا ناشی گردد. اعضای جناح چپ عبارتند از حزب توده (کمونیست های مرتبط با احزاب کمونیست چکسلواکی، شوروی و آلمان غربِی) و فداییان خلق (چریک ها) که همان چپگرایان مارکسیست می باشند. گروههای راستگرا عبارتند از فداییان اسلام، مجاهدین خلق و نیز گروههای کوچک دیگری که هویت

ص: 352

آنها شناسایی نشده اند. علاوه بر این یک واحد از نیروهای ساف در ایران مشغول آموزش دادن به نیروهای دفاعی داخلی اسلامی هستند. در مورد تعداد این گروه گزارشات متفاوتی رسیده، لیکن بنا به گفته مشاور سیاسی تعداد آنها به احتمال زیاد به 250 نفر می رسد. گرچه این گروه تا به حال مشغول فعالیت های آموزشی بوده است ولی بعید نیست که از آنها در حمله به سفارت و یا پرسنل آمریکایی در خارج از سفارت استفاده شود. این نیروی آموزش دیده و مجرب بسیار خطرناک تر از عناصری است که در تاریخ 25 بهمن ماه به سفارت حمله ور شده بودند. این حمله می تواند نوعی عکس العمل در رابطه با پیمان صلح خاورمیانه و یا حتی عکس العملی علیه حملات تلافی جویانه اسرائیل به تأسیسات ساف در لبنان باشد.

15- خطر بالقوه این سئوال را پیش می کشد که در قبال چنین حمله ای عکس العمل سفارت چگونه باید باشد. خاتمه موفقیت آمیز حمله 25 بهمن ماه نمی تواند اساس نحوه برخورد با حملات دیگر باشد. در صورتی که در آینده نیز اینگونه حملات متوجه ما شود نمی توان انتظار داشت که به موقع به نجات ما بشتابند و یا نمی توان گفت که در صورت تسلیم سفارت مقامات آمریکایی گروگان گرفته نخواهند شد و یا اعدام نمی شوند. این وضع زمانی مصداق خواهد یافت که مهاجمین اعضاء ساف و یا گروههای تعلیم یافته از سوی ساف باشند. طی سالهای گذشته فعالیتهای ساف جنبه تأدیبی داشته نه سمبلیک. به تلگرام وزارتخانه به شماره 106756 رجوع شود. در صورتی که سفارت بار دیگر هدف حمله واقع شود مجبور است بین تسلیم و مقاومت یکی را برگزیند. بهبود امنیت فیزیکی سفارت در چهار تا شش هفته آینده وقت نیروهای مهاجم را برخلاف مهاجمین حمله 25 بهمن ماه بیشتر تلف خواهد نمود.

با وجود بهبود امنیت فیزیکی سفارت، این واحد در شرایطی خاص احتمالاً مجبور خواهد شد با استفاده از نیروی مرگبار به مقاومت بپردازد. در صورت اتخاذ این تصمیم در طرح دفاع داخلی و نیز کسب سلاحهای بیشتر جهت مقاومت بیشتر در برابر حملات مسلحانه، باید تغییرات عمده ای صورت گیرد. طرح دفاع داخلی باید دارای خطوط اختیارات و ارتباطاتی مشخص باشد. تفنگداران دریایی آمریکایی مستقر در سفارت باید دستورات مشخص و صریحی را دریافت دارند و آماده باشند تا از مواضع دفاعی خاص استفاده کرده و در صورت صدور دستور از طرف ریاست نمایندگی بتوانند از نیروی مرگبار استفاده نمایند. باید به جای استفاده از گاز اشک آور و تفنگ از سلاحهای معادل ژ-3 و یا دیگر سلاحهای خودکار تروریستها استفاده شود. در همین رابطه ناظر امنیتی منطقه ای تفنگ ام- 16 را پیشنهاد می کند که البته باید همراه با موانع فیزیکی و سلاحهای مناسب دیگر باشد تا در صورت حمله یک نیروی نسبتاً عظیم این واحد برای مدت قابل ملاحظه ای قادر به دفع حمله و مقاومت باشد. آنها در این صورت خواهند توانست به حراست از ساختمان اصلی سفارت بپردازند تا نیروهای امنیتی دولت میزبان جهت پاسخگویی از راه برسند. اوضاع مربوط به گروهها، جمعیت ها ، تظاهرکنندگان و یا حمله سمبلیک به سفارت را می توان از طریق مذاکره و یا در

ص: 353

صورت لزوم، توسل به گاز اشک آور مرتفع ساخت. راه حل حمله 25 بهمن ماه مربوط به همان روز و همان شرایط بود، ولی نباید آن را تنها راه حل سفارت به حساب آورد.

16- وسایل ارتباطاتی کافی نیست. افسر ارتباطات تنها دارای یک دستگاه بی سیم پی ئی-36 و چهار دستگاه پی آر-36 ذخیره است. در حین رویداد 25 بهمن 14 دستگاه بی سیم دستی توزیع گردید ولی هیچ گونه رسیدی دریافت نشد. هیچ کس نمی داند که دریافت کنندگان بی سیم ها چه کسانی هستند. کاردار توافق کرده است که به تمام کارمندان دستور دهد که بی سیمهای دستی را به اطاق ارتباطات تحویل دهند تا پس از صورت برداری در صورت لزوم بار دیگر توزیع گردد. در تاریخ 25 بهمن حدود 50 دستگاه از بی سیم های ما مصادره گردید. بسیاری از آنها نیز در اختیار مجاهدین و دیگر گروهها قرار گرفته اند. در نتیجه، آنها می توانند به تمام مکالمات رادیویی ما گوش دهند. ناظر امنیتی منطقه ای تقاضا دارد که با بررسی وضع ارتباطی، فرکانس ارتباطی جدیدی ارائه شود. افسر اتاق ارتباطات فرکانس 300/163 را پیشنهاد کرده که به فرکانس کنونی نزدیک است ولی روی فرکانس قبلی قرار نخواهد گفت. تا آنجا که می دانیم دولت میزبان نیز از این فرکانس استفاده نمی کند. پس از پایان عملیات صورت برداری از بی سیم ها درخواست فرکانس تسلیم شما خواهد شد.

17- واحد گاردهای تفنگدار مرکب از 13 نگهبان و یک افسر وظیفه در خارج از محوطه سکنی دارند. ناظر امنیتی منطقه ای پس از بازرسی محل سکونت تفنگداران اظهار داشت که او نیز با عقیده افسر وظیفه موافق است و این محل مسکونی نیاز حال حاضر را تأمین می نماید. مشاور امور اداری توجه زیادی به این مسئله داشته تا محل سکونت آنها به اندازه کافی مناسب و راحت باشد. تفنگداران دریایی نیز معتقدند که این نیروی 13 نفره می تواند نیاز کنونی واحد را تأمین نماید ولی در صورت بروز حمله به سفارت، تفنگداران دریایی احتمالاً بار دیگر در بخش مخصوص تفنگداران، یا محل اقامت سفیر و یا در نقطه ای دیگر در داخل سفارت مستقر خواهند شد. در تاریخ 25 بهمن ماه تنها افسر وظیفه و دو تن از نفنگداران در محل حاضر بودند تا در داخل سفارت تکالیف دفاعی را انجام دهند. واضح است که این نیرو کافی نمی باشد. بنا به اعتقاد ناظر امنیتی منطقه ای در اوضاع جاری باید سه تفنگدار دیگر آماده انجام وظیفه در هنگام روز باشند تا افسر وظیفه دارای دو تفنگدار آماده در محل خدمت و سه تفنگدار ذخیره باشد تا بتواند به هرگونه نیاز امنیتی پاسخ دهد، حتی اگر دیگر تفنگداران نتوانند وارد سفارت شوند.

18- تفنگداران معمولاً شش ماده در اینجا انجام وظیفه کرده و به ندرت به خارج از محوطه سفارت می روند. ناظر امنیتی منطقه ای می گوید که باید ترتیبی داد تا آنها بتوانند برای گردش و تفریح به آتن بروند. اقامت طویل المدت تفنگداران در داخل سفارت سبب بروز اصطکاک و مشکلات روحی خواهد شد. گرچه روحیه ها مقاوم است ولی تفنگداران در شرایط بسیار سخت شدیداً فعالیت می نمایند. خوشبختانه تنها یک مورد تخلف انضباطی تا به حال

ص: 354

وجود داشت که طی آن گروهبان روسو علیرغم دستور اکید افسر وظیفه مبنی بر ماندن در سفارت در ساعت 45/5 دقیقه 9 اردیبهشت محوطه را ترک کرده بود. در ساعت 50/6 دقیقه از طریق بی سیم گروهبان مزبور به محوطه فراخوانده شد لیکن به آن پاسخ نداد. ولی حدود ساعت 30/10 دقیقه همان شب به محل سکونت تفنگداران بازگشت. افسر وظیفه معتقد است که رفتار کلی گروهبان روسو نادرست بود و احتمال بروز مشکلات بیشتر توسط وی وجود دارد. در همین رابطه و برای جلوگیری از وقوع رویدادهایی چون واقعه کابل در تاریخ 9 اردیبهشت، ناظر امنیتی منطقه ای معتقد است که گروهبانی با ثبات تر باید به جای گروهبان روسو فرستاده شود. متأسفانه افسر میانجی منطقه ای وجود ندارد تا وضع حاضر با وی در میان گذاشته شود لیکن ناظر امنیتی منطقه ای اعلام داشته که با انتقال روسو موافقت خواهد نمود.

19- یک نیروی پیمانی چهل نفری جهت حراست از سفارت نیز در محوطه مستقر کرده ایم. آنها امنیت داخل سفارت اطراف اقامتگاه سفیر و معاونت واحد و دروازه های ورودی را تأمین می نمایند.

در حال حاضر آنها خدمات جزئی را انجام می دهند ولی این وضع را می توان تغییر داد. باید نوعی وسایل ارتباطی از قبیل بی سیمهای دستی در اختیار گشت های شبانه قرار داد تا بتوانند وقایع را سریعاً به ما اطلاع دهند. یک مرکز ارتباطی شبانه بین ساعات 18 شب تا 8 صبح روز بعد باید برقرار گردد تا یکی از کارمندان سرویس خارجی آشنا به زبان انگلیسی گردانندگی آن را عهده دار شود. در صورت بروز وضعی اضطراری در شبانگاهان، واحد ارتباطات می تواند سریعاً مقامات دولت میزبان را که مسئول حفاظت از سفارت هستند در جریان امر قرار دهد و نیز به عنوان مترجم بین افسر امنیتی منطقه ای و گارد مجاهدین عمل نماید. وی می تواند در حین شب به عنوان تلفنچی نیز کار کند. این موضوع با شلدون کرایز از امور خاور نزدیک در میان گذاشته شد و او نیز اعلام کرد که کسی را جهت پر کردن این قسمت خواهد فرستاد.

20- با وجود اینکه سفیر و معاونش دارای پناهگاههایی در محل اقامت خود می باشند، ولی ناظر امنیتی منطقه ای معتقد است که باید زنگ خطرهای بیشتری را نصب نمود تا این نقاط نیز تحت پوشش درآیند. باید پس از انجام یک بررسی فنی معلوم شود که چه نوع سیستم هشداردهنده دیگری باید استفاده شود. در حال حاضر چند سیستم مختلف وجود دارد ولی نمی توان از آنها به عنوان یک سیستم یاد نمود. علاوه بر این سیستم تهویه هوا نیز باید تعویض گردد. قفل های کنترل کننده درب های ورودی نیز به جریان برق اضطراری متصل نشده است. این نقائص را باید افسر فنی امنیتی به سرعت برطرف سازد.

21- خلاصه، برنامه امنیتی سفارت باید با در نظر گرفتن نیازهای مربوط به دفاع داخلی سفارت طرح ریزی شود. اگر نیازهای امنیتی ساختمان اصلی سفارت و محوطه برآورده شود، می توان از بروز وقایع بسیاری از قبیل واقعه 25 بهمن جلوگیری کرد. با در نظر گرفتن این

ص: 355

مطلب ناظر امنیتی منطقه ای پیشنهادات ذیل را مطرح می سازد:

(1) وزارتخانه در رابطه با پیشنهادات افسر امنیتی منطقه ای یعنی کاگلین که در تلگرام مرجع تهران 04429 آمده به سرعت وارد عمل گردد.

(2) سفارت به سرعت در مورد نصب نرده های پنجره ها، نصب درب های آهنی سنگین در مبادی ورودی شرقی و غربی اقدامات خود را ادامه دهد. پس از تکمیل این اقدامات یک سیستم تی-گارد نیز بین این دو مبدأ نصب گردد تا موانعی در برابر ورود ناگهانی احتمالی ایجاد شود.

(3) سفارت درب های سنگین فولادی را برای راهروی ساختمان اصلی سفارت ایجاد کرده و کار در مورد اتاقک های نگهبانی تفنگداران را به پایان برساند.

(4) SY/T مطمئن شود که دستگاه فلزیاب مخصوص بازرسی افراد وارد شونده به اینجا ارسال خواهد شد.

(5) ماشاءالله و نیروهای مجاهدش از سفارت خارج شوند و به جای آنها نیروی ارتشی یا پلیس گمارده شود.

(6) وزارتخانه تصمیماتی از قبیل اجازه ورود دادن به شاه به آمریکا را با در نظر گرفتن ملاحظات امنیتی اتخاذ نماید.

(7) علاوه بر این گزارشاتی در مورد فعالیتهای دانشجویان ایرانی در آمریکا تهیه و به بخش سیاسی ارسال شود. در صورت امکان این گزارشها باید حاوی اسامی رهبران دانشجویی، وابستگی سیاسی آنها، حمایت آنها از جناحهای مختلف جنبش انقلاب اسلامی، منبع درآمد، و دیگر اطلاعات سیاسی مورد توجه باشد.

(8) افسر امنیتی منطقه ای طرح دفاع داخلی مناسب با رهنمودهای این تلگرام را تهیه نماید و نیز تفنگداران در رابطه با وظایف خود آموزش کافی دیده و توصیه شوند تا دفاع داخلی را در اولویت به حساب آورند.

(9) پس از پایان مرحله بررسی ارتباطی، افسر ارتباطاتی باید آماده باشد تا بتواند 50 کریستال مربوط به فرکانس 300/163 را ارائه کند.

(10) SY تعداد 10 تفنگ ام-16، 10000 فشنگ 56/5 میلی متری، 100 خشاب برای مهمات 56/5 میلی متری، 10 فانسخه، 10 شانه بند، 28 جلد خشاب، 3 خشاب برای هر جلد، 20 جعبه کمک های اولیه انفرادی و 20 چراغ قوه رزمی ارسال نماید.

(11) یگان تفنگدار نیز موقتاً به تعداد سه نفر دیگر افزایش یابد تا از آنها به عنوان نیروی ذخیره در سفارت استفاده شود.

(12) وزارتخانه ترتیبی دهد تا تفنگداران آمریکایی پس از 2 یا سه ماه انجام وظیفه در تهران مدتی را در آتن به تفریح بگذرانند.

(13) گروهبان روسو از این واحد به جایی دیگر منتقل و جایگزین مناسبی برای او در نظر

ص: 356

گرفته شد.

(14) یک بخش محلی ایجاد شود تا به هنگام شب بتوان با گاردهای داخل محوطه ارتباط برقرار کرد و یا از طریق آن دولت میزبان را از وقوع حادثه آگاه ساخت. این بخش تحت سرپرستی افسر امنیتی منطقه ای عمل خواهد کرد و در طول شب از نظر زبانی نیز به تفنگداران و واحد 1 کمک خواهد کرد.

(15) یک بررسی فنی امنیتی به عمل آید تا مشخص شود که چه نوع از سیستم های هشدار دهنده باید در سفارت و به خصوص در محل های اقامت سفیر و معاونت وی مورد بهره برداری قرار گیرد، سیستم های غیرقابل استفاده حذف گردد، و برای قفل های بروت یک منبع برق خاص نصب شود تا نقاط حساس نیز تحت کنترل درآید. علاوه بر این سیستم تهویه مطبوع نیز باید دچار تغییراتی گردد.

(16) اتاق ارتباطات برنامه تخریب 30 دقیقه ای را در مدنظر داشته باشد و دیگر مقامات نیز در همین رابطه ترغیب شوند.

(17) دستیار افسر امنیتی منطقه ای سلاحها را مورد بررسی قرار دهد و رهنمودهای لازم را جهت توزیع سلاح به پرسنل سفارت طراحی نماید.

(18) SY تمام امریه های فعال و دیگر خط مشی های مهم SY را جهت افسر امنیتی بیرمنگهام منطقه ای به سرعت ارسال دارد.

(19) افسر امنیتی منطقه ای بیرمنگهام بر نحوه اجرای پیشنهادات بالا نظارت داشته باشد و در محدوده زمانی موجود اقدامات مناسبی را برای عادی ساختن برنامه امنیتی سفارت به عمل آورد.

(22) محتوای این تلگرام توسط مشاور اداری، مشاور امور سیاسی، ریاست واحد، افسر امنیتی منطقه ای، دستیار افسر امنیتی منطقه ای، و افسر وظیفه مأمور به خدمت مطالعه گردیده، و همه آنها از این پیشنهادات حمایت خود را اعلام می دارند.(1) (23) کاردار نیز با پیشنهادات فوق موافق است. ناس

2- خلاصه: ترور آیت الله مطهری افزایش شدید نگرانی ها بین اعضای دولت و رهبران مذهبی را به دنبال داشته است. گروه فرقان اعلام کرده است که یزدی، انتظام و قطب زاده اهداف بعدی این ترورها خواهند بود. سوءظن به آمریکا در حال افزایش است. پایان خلاصه.

3- بنا به اذعان منابع مختلف خبری و مشاهدات ناظرین، ترور آیت الله مرتضی مطهری در شب، نیمه شب، روز 1 می، نتایج و بازتابهای زیر را به دنبال داشته است:

4- با عنایت به این که آیت الله مطهری در حالی مورد ترور قرار گرفت که تحت تدابیر شدید امنیتی و حفاظتی قرار داشت، اعضای دولت موقت و رهبران مذهبی به طرزی کاملاً آشکارا نگران امنیت خود شده اند. گزارشات مربوط به عضویت آیت الله مطهری در شورای انقلاب اسلامی هنوز تکذیب نشده است و استنباط عمومی این است که گروهک فرقان (حداقل ضاربین آیت الله مطهری) از این موضوع اطلاع داشته اند. حتی نیروهای مجاهدین محافظ سفارت نیز دچار سراسیمگی کاملاً واضح شده اند و از طرفی تیراندازی های شبانه در مناطق مرکزی شهر افزایش یافته است. بر اساس اظهارات ناظرین، مناطق شمالی شهر عمدتاً آرام است. چند خبرنگار از بروز تنش و درگیری در شهرهای حومه تهران خبر داده اند البته این درگیریها چندان خشونت آمیز نبوده است.

5- گروهک فرقان صبح روز 2 می با برقراری تماس تلفنی با دفتر روزنامه آیندگان و خبرگزاری آسوشیتدپرس مسئولیت ترور آیت الله مطهری را برعهده گرفت؛ این تماس نگرانی های امنیتی قابل ملاحظه ای در پی داشت. (شایان ذکر است که تنها یک هفته پیش، گروهک فرقان مسئولیت ترور سپهبد قرنی را برعهده گرفته بود.) فرد تماس گیرنده با دفاتر رسانه ها خاطرنشان کرده است که ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه، عباس امیرانتظام معاون نخست وزیر و قطب زاده مدیر رادیو تلویزیون در صدر لیست اهداف بعدی این گروهک قرار دارند.

به گفته یکی از منابع، مطالبی شنیده شده است مبنی بر این که این گروهک لیستی شانزده نفره از اهداف ترور خود تهیه کرده و خاطرنشان کرده است که معالجه سرطان شوم آخوندی مستلزم حذف و نابودی این شانزده نفر است. حدس و گمانه زنیهای زیادی در خصوص شناسایی گروهک فرقان مطرح است. مدرک محکم و مستدلی در دست نیست اما قویترین گمانه زنی ها حاکی از انتساب این گروهک به رژیم سابق است.

6- نتایج و عواقب این افزایش تنشها، به ویژه اگر هویت گروهک فرقان و یا ضاربین نهایتاً به نحوی افشا گردد که مؤید ارتباط آنها با شاه سابق باشد، تعمیق و تثبیت مظنونیت ایالات متحده آمریکا را در پی خواهد داشت. شاهد و گواه این قضیه این است که ظرف 36 ساعت گذشته برقراری تماس با منابع مذهبی برای ما بسیار مشکل شده است (که البته بخشی از آن طبیعی است چرا که عده زیادی مشغول مراسم کفن و دفن هستند). چپگرایان و مسلمانان افراطی این وقایع را به مثابه مصادیقی در تأیید دیدگاه خمینی دایر بر مداخله ایالات متحده

ص: 358

آمریکا و دیگر قدرتها در امور داخلی کشور تلقی می نمایند. در صورتی که این دیدگاه از رونق و شیوع بیشتری برخوردار گردد (که البته تاکنون این طور نبوده است) موقعیت و شرایط امنیتی نمایندگی آمریکا مجدداً در هاله ای از ابهام قرار خواهد گرفت. شایان ذکر است که در حال حاضر نوک پیکان توجهات معطوف شناسایی گروهک عامل ترورهاست.

7- نگرانی دیگر دولت موقت انقلاب اسلامی، مشکلات احتمالی نشأت گرفته از اقدامات تیمسار پالیزبان و تیمسار اویسی است که هر دوی آنها در حال حاضر فراری هستند. تیمسار پالیزبان مظنون به این است که در جریان شورش نسبی دو هفته گذشته ترکمنها ایفای نقش نموده است.

البته جریانات اسلامی آن قدر قوی و محکم هستند که احتمال مداخله عناصر بیگانه در بین گروههای داخلی را تقلیل دهند. نکته جالب توجه این که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که توسط ابراهیم یزدی بنا نهاده شد، هم اکنون عملاً تحت اختیار و اراده آیت الله رفسنجانی قرار گرفته است و به عنوان بازوی حمایتی حزب جمهوری اسلامی (حزب خمینی) شناخته می شود.

بر اساس اطلاعات موجود، حزب متعلق به شریعتمداری ، یعنی حزب جمهوری خلق مسلمان، تاکنون با هیچ گروه و دسته ای ائتلاف نکرده است. در صورتی که احزاب به رقابت خود در خصوص ائتلاف با نیروهای مسلح ادامه دهند، نیروهای زیادی در این کشور در مقابل یکدیگر صف آرایی خواهند کرد.

ناس

سند شماره 167 محرمانه شماره گزارش: 79 684601838 می 1979- 18 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری افسر تهیه کننده گزارش: ای. بی. گرازینی متخصص امور اطلاعاتی مقام مسئول تأییدکننده: وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا سرهنگ ال. جی. هالند منبع: رسانه های خبری محلی، کارمندان سفارت و اعضای دفتر وابسته دفاعی موضوع: تشریح وضعیت ایران، می 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده توضیحات و اطلاعاتی در خصوص شرایط حاکم بر ایران است. این اطلاعات شامل موارد ذیل است:

دستگیری برخی افراد جدید در خصوص ترور آیت الله مطهری، تیراندازیهای صورت گرفته در تهران، اعدام سرتیپ ناظمی، استفاده از برخی مجتمع های نظامی به عنوان پارکینگ خودرو، هشدار ارتش پاسدار انقلاب در خصوص «عناصر فرصت طلب»، اظهارات امیرانتظام معاون نخست وزیر در جدیدترین کنفرانس مطبوعاتی خود، و اطلاعات متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات گزارش: (محرمانه) الف- دستگیری برخی افراد جدید در خصوص ترور آیت الله مطهری: 5 نفر دیگر به عنوان مظنون به ارتباط با ترور آیت الله مطهری دستگیر شدند؛ با این دستگیری، تعداد افراد دستگیر شده در ارتباط با این اتهام به 13 نفر رسید. بازجوهای انقلابی با تحقیق از مظنونین دستگیر شده موفق شده اند که اطلاعات و اسناد جدیدی در خصوص گروهک زیر زمینی و روحانیت ستیز کسب نمایند؛ البته جزییات موضوع هنوز منتشر نشده است.

سه نفر از پنج نفر دستگیر شده مستقیماً در ترور سپهبد قرنی و آیت الله مطهری دخالت داشته اند. این سه نفر فهرستی از رهبران ارشد ایران را تهیه کرده بودند که گروهک فرقان تهدید کرده بود که ظرف ماههای آتی آنها را ترور خواهد کرد. این در حالی است که به گزارش یک منبع خبری، روز گذشته پانزدهمین نسخه از بولتن زیرزمینی گروهک فرقان افشا شده و به صورت گسترده در سطح شهر تهران منتشر شده است. بر روی صفحه اول این بولتن سخنانی از حضرت علی [علیه السلام] به نقل از کتاب «نهج البلاغه» درج شده بود. در این بولتن انتقادات تند و گزنده ای نسبت به روحانیت و حمایتهای شوروی از رهبران مذهبی ایران مطرح شده است.

گروهک فرقان در این بولتن ادعا کرده است که همچنان با مبارزه و مقابله با «آخوندیسم» و تضعیف سلطه روحانیت برکشور ادامه خواهد داد.

ص: 360

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) نکته شایان توجه این که نیروهای پاسدار انقلاب به سرعت مظنونین به مشارکت در ترور آیت الله مطهری را دستگیر کردند. این دستگیری به مراتب سریعتر از دستگیری مظنونین مربوط به ترور سپهبد قرنی بود. چنین به نظر می رسد که نیروهای پاسدار انقلاب، افرادی را از قبل ، حتی قبل از اجرای ترور، در ذهن خود داشته اند. نکته جالب توجه دیگری که می توان مطرح کرد این است که هویت مظنونین دستگیر شده در هیچ یک از گزارشات منتشر شده در منابع خبری، فاش نشده است. برخی تناقضات در این زمینه متصور است.

ب- تیراندازیهای صورت گرفته در تهران: به تازگی دو تیراندازی در تهران روی داده است. در اولین تیراندازی که با مشارکت دو زن و سه مرد صورت گرفت، هیچ کس کشته نشد و ضاربین موفق به فرار شدند. این پنج نفر در حالی که در یک خودرو فاقد پلاک در حال حرکت بودند، به گروهی از نیروهای پاسدار انقلاب که در مقابل مقر کمیته گاقرآباد(1)ایستاده بودند، تیراندازی کرده و به سرعت از صحنه گریختند. یک موتور سوار که به این خودرو مشکوک شده و آن را تعقیب کرده بود، قصد داشت به سرعت خود را به نیروهای پاسدار مستقر در مقابل مقر کمیته رسانده و آنها را در جریان موضوع قرار دهد اما با توجه به سرعت خودرو، وی موفق به این کار نشد و تیراندازی به وقوع پیوست. شب گذشته در خیابان شاه رضا (که اخیراً به خیابان انقلاب تغییر نام داده است.)، یک دستگاه خودرو مرسدس بنز سفید رنگ که توسط دو دستگاه موتور سیکلت محافظت می شد، به ایستگاه نگهبانی نیروهای پاسدار انقلاب حمله کرد. این نیروها که از اعضای کمیته بنی هاشمی بودند، نیز واکنش نشان داده و موتور سواران را هدف گلوله قرار داده و مضروب کردند؛ یکی از موتورسواران در دم کشته شد و دیگری که مجروح شده بود، دستگیر شد. افراد سوار بر خودرو مرسرس بنز موفق به فرار شدند.

ج- اعدام سرتیپ ناظمی در تهران: دادگاه انقلاب تهران پس از چهار روز محاکمه سرتیپ فضل الله ناظمی، حکم اعدام وی را صادر و شب گذشته این حکم را به اجرا درآورد. منابع خبری گزارش داده اند که محاکمه سرتیپ ناظمی طی پنج جلسه کاری دادگاه و در طول چهار روز به انجام رسیده است و دلیل این تأخیر هم بررسی و راستی آزمایی اظهارات این افسر بوده است.

ناظمی ادعا کرده بود که در جریان شورشهای مورخ 11 فوریه، وی به سربازان تحت امر خود دستور داده بود که سلاحهای خود را کنار بگذارند و به طرف مردم شلیک نکنند. دادگاه پس از بررسی و تحقیق در خصوص این موضوع به این نتیجه رسید که ادعای وی کذب بوده و بنابراین حکم اعدام او را صادر کرد.

ص: 361

این حکم پس از تأیید به سرعت در شب گذشته اجرا شد. جسد وی صبح امروز به پزشکی قانونی انتقال یافت.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) صبح امروز رادیو ملی اعلام کرد که روز گذشته 21 نفر اعدام شده اند. از این تعداد، صرفاً نام سرتیپ ناظمی در مطبوعات منتشر شد و اسامی دیگر افراد اعدام شده هنوز منتشر نشده است. اینجانب امشب اطلاعات لازم را از طریق منابع خبری به دست خواهم آورد.

د- استفاده از برخی مجتمع های نظامی به عنوان پارکینگ خودرو: امیرانتظام، معاون نخست وزیر، با اشاره به تلاشهای صورت گرفته در خصوص رفع مشکل ترافیک شهر تهران، اظهار داشت که شهرداری به زودی طرحی را به اجرا خواهد گذاشت که به موجب آن از ورود خودروهای شخصی به مرکز شهر جلوگیری به عمل خواهد آمد. وی افزود که در راستای همین طرح، از چند پایگاه نظامی بزرگ که هم اکنون خالی و بلا استفاده است به عنوان پارکینگ بهره برداری خواهد شد و افراد خودروهای خود را در این پارکینگها پارک کرده و به وسیله اتوبوس و یا تاکسی به بخشهای مرکزی شهر خواهند رفت. پایگاه نظامی عباس آباد به تنهایی حدود 10 هزار دستگاه خودرو را در خود جای خواهد داد. پادگانهای نظامی که قرار است پس از بحث و رایزنی با مقامات نظامی به منظور استفاده به عنوان پارکینگ در اختیار شهرداری تهران قرار گیرد عبارتند از: عباس آباد، باغ شاه، شاهپور، عشرت آباد و پایگاه هوایی مستقر در بخش شرقی تهران. این پادگانها در محیط پیرامونی منطقه ای از شهر قرار دارند که خودروهای خصوصی حق ورود به آن را نخواهند داشت.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) احتمالاً منظور از پایگاه هوایی در شرق تهران، پایگاه دوشان تپه است. در حال حاضر اطلاعات بیشتری در این خصوص در دست نیست. نکته شایان توجه این که سفارت ایالات متحده آمریکا درست در وسط این منطقه یاد شده قرار دارد و این موضوع در حال حاضر حرکت خودروهای ناشناخته ما را تحت الشعاع قرار خواهد داد.

ه- هشدار ارتش پاسدار انقلاب درخصوص فعالیت «عناصر فرصت طلب»: ارتش پاسدار انقلاب امروز در اولین بیانیه عمومی خود به مردم تهران هشدار داد که عناصری «فرصت طلب» با جعل عنوان نیروهای ارتش پاسدار انقلاب و یا کمیته وارد حریم خصوصی و خانه های افراد شده و اموال و داراییهای آنها را به غارت می برند.

در این بیانیه خاطرنشان شده بود که هیچ یک از نیروهای پاسدار انقلاب بدون حکم دادستان عمومی، کارت شناسایی معتبر و حکم مأموریت ارتش و یا کمیته، حق ورود به حریم خصوصی و خانه های افراد را ندارند. در این بیانیه از عموم مردم خواسته شده است که در این خصوص همکاری لازم را با ارتش پاسدار انقلاب به عمل آورده و در صورت مشاهده و یا دستگیری این افراد، به سرعت مراتب را به نزدیک ترین کلانتری و یا کمیته اطلاع رسانی نمایند.

ص: 362

و- اظهارات امیرانتظام، معاون نخست وزیر، در جدیدترین کنفرانس مطبوعاتی خود:

1- عباس امیر انتظام، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت، امروز مجدداً موضوع آموزش یک گروه 3000 نفری در پایگاه نظامی علی آباد در نزدیکی شهر قم به وسیله مشاورین نظامی جنبش امل، نیروی نظامی فعال در جنوب لبنان که توسط امام موسی صدر ایجاد شد، را تکذیب کرد. وی تأکید کرد که در مسیر عزیمت به شهر قم، تاکنون چندین بار از فراز پایگاه علی آباد عبور کرده و هیچ کس را در آن ندیده است؛ وی خاطرنشان کرد که این پایگاه خالی است.

2- وی در خصوص ارتش پاسداران انقلاب اظهار داشت که تشکیل یک ارتش جدید ضروری به نظر می رسید چرا که ارتش، پلیس و ژاندارمری در تأمین نظم و قانون موفق نبوده اند. بنابراین، ارتش پاسداران انقلاب این خلأ را مرتفع خواهد کرد. دوره آموزشی این نیرو در پایگاه علی آباد قم برگزار نشده بلکه در یک پایگاه در تهران صورت گرفته است. این نیرو مادامی که دادگاه انقلاب وجود خارجی و فعالیت داشته باشد، تحت امر این دادگاه خواهد بود؛ و پس از انحلال دادگاه انقلاب، اختیار این نیرو به دولت محول خواهد شد. این نیرو حافظ و پاسدار انقلاب ما خواهد بود. خوشبختانه تعداد نیروهای این ارتش در حال حاضر محدود است و برحسب ضرورت می توان از آنها در هر جای کشور که نیاز باشد استفاده نمود.

3- امیرانتظام درباره موضوع فروش گاز به شوروی اظهار داشت که فروش گاز از طریق خط لوله شماره 2 که قرارداد آن قبلاً امضا شده بود، به دلیل پیروزی انقلاب هنوز آغاز نشده است.

در همین ارتباط، یک هیأت از شوروی در حال حاضر در ایران بوده و مشغول بحث و بررسی موضوع با شرکت ملی نفت ایران است. ظرف یک هفته آینده، شرکت ملی نفت، در این خصوص به دولت گزارش خواهد داد. نهایتاً تصمیم گیری خواهد شد که گاز از طریق این لوله به شوروی منتقل شود یا خیر و البته قیمت آن نیز مشخص خواهد شد.

ز- اطلاعات متفرقه:

1- منابع خبری گزارش داده اند که استخدام نیروهای جدید در پایگاه هوایی بندرعباس باعث بروز تنش و جار و جنجال در این پایگاه شده است. دلیل بروز این تنش عدم آشنایی نیروهای جدید الورود به قوانین و مقررات پادگانها اعلام شده است. این تنشها توسط آیت الله غلامحسین حقانی آرام شده است.

2- اداره روابط عمومی ستاد ارتش اسلامی اعلام کرده است که نیروهای نظامی مختار هستند که مقالات و دیدگاههای خود را منتشر نمایند، البته بایست توجه داشته باشند که مسئولیت این نوشته ها مستقیماً، برعهده نگارنده می باشد. دولت هیچ اعتراضی به انتشار دیدگاههای نیروهای نظامی ندارد.

سند شماره 168 محرمانه شماره گزارش: 79 684601849 می 1979- 19 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری افسر تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی متخصص در امور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا مقام مسئول تأییدکننده: وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا سرهنگ ال. جی. هالند منبع: رسانه های خبری محلی، کارمندان سفارت و اعضای دفتر وابسته دفاعی موضوع: وضعیت ایران، می 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده توضیحات و اطلاعاتی در خصوص شرایط حاکم بر ایران است. این اطلاعات شامل موارد ذیل است:

اسامی 21 فرد اعدام شده در تهران در مورخ 8 می 79، تداوم قاچاق اسلحه از کشور امارات متحده عربی به ایران، گزارش میزان تولید نفت، جبهه ملی در صدد استفاده از اعضای قدیمی خود، هشدار فداییان در خصوص «توطئه پالیزبان» در مناطق غربی ایران، تعهد وزیر کشور مبنی بر تهیه پیش نویس قانون اساسی ظرف 15 روز آینده، معرفی روز زن، و اطلاعات متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف) اعدام 21 نفر دیگر به اتهام «فساد فی الارض»: در ساعت 5 بامداد روز هشتم می 79 تعداد 21 نفر دیگر از «عوامل رژیم سابق» در جوخه های آتش تیرباران شدند. دادگاه انقلاب این افراد را به اتهام «فساد فی الارض» گناهکار شناخته بود. افراد اعدام شده عبارت بودند از:

1- دکتر جواد ساپد(1)، سخنگوی مجلس قانون گذاری و آخرین دبیر کل حزب رستاخیز.

2- دکتر محمدرضا عاملی تهرانی- وزیر اطلاع رسانی کابینه شریف امامی و وزیر آموزش کابینه ازهاری.

3- دکتر غلامرضا کیانپور، استاندار استانهای آذربایجان و اصفهان و وزیر اطلاع رسانی و دادگستری در کابینه هویدا.

4- تیمسار علی فتحی امین، فرمانده تیپ مسلح همدان و افسر ارشد فرماندهی نظامی تهران.

5- سرهن-گ حسین فردوس ماکان، فرمانده ستاد مرکزی ژاندارمری ملی.

6- سرگرد حسین اصفهانیان فرد، فرمانده گروههای انتقال ستاد مرکزی ژاندارمری.

ص: 364

7- سرهنگ جواد مخفی، قائم مقام اداره اطلاعات پلیس و افسر رابط پلیس و کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و پلیس، و افسر رابط کمیته مشترک ضدخرابکاری و «عوامل خارجی».

8- تیمسار عبدالله نوروزی، بازجوی ارشد ساواک در کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و پلیس.

9- سرهنگ احمد رستم خانی، عضو بخش عملیات کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و پلیس.

10- سروان محمد قنادزاده، عضو ارشد ساواک و رئیس بخش در کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک.

11- سرگرد اسدالله بختیاری، عضو بخش عملیات کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک و پلیس.

12- ستوان حسین قلم کاری، از اعضای ساواک در کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک.

13- گروهبان مهدی نجاتیان، عضو کمیته مشترک ضدخراب-کاری س-اواک.

14- یدالله شادانی با نام مستعار «اسفندیاری»، بازجوی شماره 7 زندان اوین و رئیس بخش در ساواک.

15- ستوان سوم علی خداداد کادیه، عضو ساواک.

16- علی ا صغر ایرانلو، عضو کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک.

17- حسین نصر، رئیس بخش در ساواک و عضو گروه گشت جوخه ضدخرابکاری.

18- محمدمهدی میدانی، رئیس بخش در ساواک و افسر گشت کمیته ضدخرابکاری.

19- حمزه تفنگچی، رئیس بخش گشت ساواک.

20- احمد حسینی، رئیس بخش گشت ساواک.

21- فریدون شادافر(1)با نام مستعار «شاهین»، بازجوی ساواک و متهم به شکنجه افراد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) صبح امروز رادیو گزارش داد که به غیر از افراد فوق الذکر، هفت نفر دیگر نیز اعدام شده اند؛ البته رادیو در گزارش خود، از ذکر اسامی این افراد اجتناب ورزید. آمار اعدامها ظرف سه هفته اخیر کاهش چشمگیری یافته بود که مجدداً این آمار سیر صعودی قابل ملاحظه ای به خود گرفت. اسامی هفت نفر جدید نیز در گزارش وضعیت بعدی ارسال خواهد شد.

ب) تداوم قاچاق اسلحه از کشور امارات متحده عربی به ایران: دریادار احمد مدنی، فرمانده نیروی دریایی، روز گذشته در آبادان اظهار داشت که پایگاههایی در برخی بنادر کشور امارات متحده عربی وجود دارند که به عنوان مبدأ و سرچشمه قاچاق سلاح و مواد مخدر به ایران ایفای نقش می کنند. مدنی که استاندار خوزستان نیز می باشد، در حال یک سفر دوره ای

ص: 365

به شهرهای مهم استان خوزستان است. دریادار مدنی خاطرنشان کرد که بنادر یاد شده صرفاً با هدف قاچاق احداث شده اند و مأمن و پناهگاه قاچاقچیان محسوب می شوند و از طرفی دیگر فعالان قاچاقچی از حمایت دولت امارات منتفع و برخوردار هستند.

ج) گزارش میزان تولید نفت در ایران: شرکت ملی نفت ایران روز گذشته اعلام کرد که طی نیمه اول ماه جاری ایرانی (21 آوریل لغایت 5 می) میانگین تولید روزانه نفت این کشور معادل 4 میلیون بشکه بوده است. این شرکت تصریح کرد که در همین بازه زمانی به طور میانگین روزانه 850 هزار بشکه نفت در پالایشگاههای آبادان، تهران، شیراز و کرمانشاه مورد پالایش قرار گرفته است. شرکت ملی نفت ایران افزوده است که پس از رفع نیازها و مصارف داخلی، روزانه حدود 300 هزار بشکه از فراورده های پالایش شده به خارج از کشور صادر شده است. با افزایش این مقدار به حجم 4/3 میلیون بشکه ای نفت خام صادر شده به صورت روزانه، کل حجم صادرات نفتی این کشور روزانه به عدد 7/3 میلیون بشکه می رسد. این حجم مواد نفتی به وسیله تعداد 56 تانکر نفتکش صادر شده است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) متأسفانه منابع خبری از ذکر نام نفتکشها خودداری کرده اند.

د) جبهه ملی در صدد استفاده از اعضای قدیمی خود: جبهه ملی ایران درصدد برآمده است که به ریشه و شاکله خود بازگشته و از اعضای قدیمی و همکاران و همقطاران نخست وزیر مرحوم جبهه، دکتر محمد مصدق، استفاده نماید. یک منبع خبری گزارش داده است که شورای مرکزی جبهه ملی رسماً از رهبران و اعضای قدیمی خود درخواست کرده است که به منظور تقویت سازمانی حزب، به این جبهه ملحق شوند. این منبع خبری اسامی این افراد را به شرح ذیل اعلام کرده است: آیت الله محمود طالقانی، دکتر علی شایگان- که چند هفته پیش از او به عنوان اولین رئیس جمهور احتمالی کشور یاد شد، و آیت الله زنجانی، رهبر مذهبی سالخورده و از دوستان نزدیک مصدق. افزون بر این، جبهه ملی از برخی وزرای عضو کابینه مصدق و نیز اعضای شورای سال 1962 دعوت کرده است که با پیوستن به این حزب، امکان تلفیق تمامی دسته ها و دیدگاه های مختلف در درون پیکره جبهه مهیا گردد.

ه ) هشدار فداییان در خصوص «توطئه پالیزبان» در مناطق غربی ایران: امروز سازمان چریکهای فداییان خلق در خصوص توطئه «مزدوران» تحت امر تیمسار پالیزبان، یکی از چهره های وفادار شاه که در حال حاضر به صورت زیرزمینی در مناطق غربی ایران بر ضدانقلاب فعالیت می کند، هشدار داد.

فداییان در نامه ای سرگشاده، که در چندین روزنامه فارسی زبان نیز منتشر شد، خطاب به آیت الله محمود طالقانی خاطرنشان کردند که «پس از وقایع خونبار و غم انگیز شهرهای سنندج، گنبدکاووس و نقده، بار دیگر سرسپردگان امپریالیسم و افراط گرایی در حال طرح یک توطئه برای مناطق غربی کشور می باشند. این بار توطئه گران مناطقی را انتخاب کرده اند که دراویش اهل حق در آنها مشغول زندگی هستند؛ مناطقی از قبیل کرند عرب، کوران، سرپاک

ص: 366

ذراب(1) و قصرشیرین. عوامل فعال در پشت این توطئه و دسیسه عبارتند از تیمسار پالیزبان، سردارجاف (برادر سالارجاف که ماه گذشته اعدام گردید.) و تعدادی از اعضای ساواک و برخی روحانیون متمایل به رژیم سابق. به طور خلاصه، شرایط حاکم بر منطقه را می توان به ترتیب ذیل تشریح نمود: تیمسار پالیزبان به اتفاق سردارجاف و عناصر ساواکی با پرداخت مبالغی بین 3 هزار تا 6 هزار تومان به صورت ماهانه، اقدام به استخدام تعدادی مزدور نموده اند. طی ماه گذشته، عوامل و مزدوران پالیزبان بارها اقدام به قتل و غارت مردم در روستاها و جاده های مناطق غربی کشور نمودند. صدها خودرو در جاده ها مورد غارت و چپاول قرار گرفت و گله ها و داراییهای روستاییان به تاراج رفت. به رغم این که مردم در این خصوص به امام، کمیته و ژاندارمری شکایت کرده اند اما تاکنون هیچ یک از مقامات و مراجع مسئول، اقدامی در این راستا به انجام نرسانده اند.» و) تعهد وزیر کشور مبنی بر تهیه و تنظیم پیش نویس قانون اساسی ظرف 15 روز آتی: به گفته احمد صدر حاج سید جوادی، وزیر کشور، پیش نویس قانون اساسی جدید ظرف 15 روز آتی منتشر خواهد شد. وزیر کشور خاطر نشان کرد که وزارت کشور با جدیت هرچه تمامتر در حال فراهم سازی مقدمات برای برگزاری انتخابات مربوط به یک مجلس قانون گذاری جهت تدوین نسخه نهایی پیش نویس قانون اساسی جدید می باشد. اخیراً برخی مقامات دولتی تأکید کرده اند که انتخابات مربوط به مجلس قانون گذاری و مجلس قانون اساسی به مدت نامعلومی به تعویق افتاده است؛ ناظران سیاسی اذعان دارند که واژه «به مدت نامعلوم» می تواند به معنای «مدتی طولانی» باشد. حاج سید جوادی تصریح کرد که استقلال تمام عیار مراکز قدرت به طور کامل مورد ملاحظه قرار گرفته است؛ وی افزود که در این قانون اساسی مالکیت خصوصی براساس اصول و مبانی اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. وزیر کشور تأکید کرد که این پیش نویس توسط افرادی متبحر و باتجربه در زمینه تدوین متون حقوقی تهیه و تنظیم شده است. پیش نویس تهیه شده در حال حاضر به منظور بررسی مباحث انقلابی در اختیار وزیر قرار گرفته است و پس از اتمام این بررسی و ارزیابی، در اختیار عموم مردم قرار خواهد گرفت. حاج سید جوادی خطاب به افرادی که خواهان اظهارنظر در خصوص این پیش نویس هستند، تأکید کرد که مجلس قانون اساسی تصمیم نهایی را در این زمینه اتخاذ خواهد کرد. وزیر کشور افزود که تمامی افراد می تواند دیدگاهها و نظرات خود در زمینه این پیش نویس را به مجلس قانون اساسی اعلام نمایند و این مجلس نیز در تهیه نسخه نهایی قانون اساسی، تمامی دیدگاهها را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. وی در ادامه اظهار داشته است که «در پیش نویس قانون اساسی تهیه شده، حقوق و آزادیهای تمامی افراد مورد توجه قرار گرفته است البته مادامی که به حقوق و آزادی دیگران خدشه ای وارد ننماید و ضمناً حقوق زنان و مردان

ص: 367

نیز کاملاً برابر ملاحظه شده است. قانون اساسی به اهل تسنن و دیگر اقلیتهای مذهبی آزادی کامل اعطا کرده است.» وزیر کشور تأکید کرد که نیروهای تحت امر وی در حال برنامه ریزی برای برگزاری انتخابات یک مجلس قانون گذاری هستند؛ وی تصریح کرده است که مقررات مربوطه آماده تحویل به دولت و شورای انقلاب اسلامی است. وزیر کشور مهمترین شاخصه افراد برای نمایندگی مجلس را سواد عنوان کرده است. وی گفته است که به ازای هر 100 هزار نفر یک نماینده و یا به ازای هر 150 تا 200 هزار نفر یک نماینده در مجلس حضور خواهد داشت. وزیر کشور تعهد کرد که جزییات و نتایج تحقیق و بررسی در دست اقدام در خصوص واگذاری اختیارات و قدرت بیشتر به استانداران را منتشر نماید. این احتمال وجود دارد که اختیار توسعه عمومی و استخدام و اخراج نیروهای دولتی در هر استان برعهده استاندار قرار گیرد.

ز) اطلاعات متفرقه:

اعلام روز زن: حزب جمهوری اسلامی روز 17 می- روز میلاد [حضرت] فاطمه زهرا [سلام الله علیها]، دختر [حضرت] محمد [صلی الله علیه و آله] را به عنوان روز زن مشخص کرده است. به منظور گرامیداشت این روز، مراسم ویژه ای برگزار خواهد شد. این حزب در بیانیه ای اعلام کرده است که «زنان همواره تحت نام آزادی مورد بدرفتاری قرار گرفته و متحمل توهینها و اهانتهای زیادی شده اند. در قرن اخیر نیز استعمارگران تلاش کرده اند که از زنان در راستای پیشبرد منافع و منویات خود بهره برداری نمایند. تنها اسلام است که عملاً زنان را ارج نهاده است و آنان را در امور اجتماعی مستقل تلقی کرده است؛ انقلاب اسلامی ایران نیز فرصتی است برای زنان که مجدداً از آزادی بهره مند گردند.»

خواهد کرد. وی در ادامه گفت: اگر آیت الله خمینی، یزدی را روانه زندان سازد، وی از حمایت کنسولگری آمریکا در ایران برخوردار خواهد شد. و اگر از افراد مسئول زندان شکایت کند، سفارت آمریکا در ایران، اعتراض وی را به دولت ایران خواهد رسانید و او را به آمریکا باز خواهد گرداند. این مقام افزود: این احتمالات در حقیقت احمقانه به نظر می رسند. پایان نقل قول.

3- از آنجا که دکتر یزدی دائماً تابعیت آمریکایی خود را تکذیب کرده است، اینگونه مقالات موجب شرمساری وی خواهد شد. فکر می کنیم که در این مورد سئوالاتی پدید خواهد آمد. لطفاً متن کامل مصاحبه و هرگونه اطلاعات موجود در این زمینه را برای ما ارسال دارید.

ناس

سرفصل های زیر می باشد: 8 اعدام دیگر در ایران؛ اعلام عفو محدود؛ دادستان عمومی خواستار مساعدت مردم برای دستگیری سران رژیم سابق می شود؛ سفیر مصر، تهران را ترک می کند و موارد متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات (محرمانه) الف- 8 اعدام دیگر. روز گذشته افراد زیر در تهران به جرم «مفسد فی الارض، محاربه با خدا و مشارکت در قتل عام مردم بی گناه» اعدام شدند.

(1) حبیب القانیان، یک تاجر بسیار مشهور متهم به فساد مالی، رابطه داشتن با اسرائیل و صهیونیسم و خیانت به هموطنان خود.

(2) رحیم علی خرم، یک تاجر بسیار معروف دیگر و مالک یک قمارخانه.

(3) سرتیپ عبدالحسین سعادتمند، فرمانده سابق اداره اول ساواک، وزیر سابق اطلاعات در کابینه ازهاری، فرمانده دفتر روابط عمومی ارتش، رئیس محاکم نظامی رژیم گذشته.

(4) محمد بقایی یزدی، دکتر مخصوص ساواک و شکنجه گر ماهر.

(5) محمد فلاح، عامل ضدشورش ساواک.

(6) جعفر شکروی، افسر شهربانی و فرمانده واحدهای گشتی کمیته ضدخرابکاری ساواک.

در رشت احمد ابراهیمی افسر شهربانی و در فارس عبدالله مجیدی ستوان ژاندارمری نیز اعدام شدند. هر دو دادگاه رشت و فارس حکم دادند که خانواده این دو اعدامی حقوق ماهانه و مزایای شغلی آنها را دریافت کنند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) القانیان و خرم اولین تجاری هستند که اعدام شده اند. القانیان یک یهودی بود و اولین قربانی غیرمسلمان عدالت اسلامی می باشد.

اتهامات وی عبارتند از: خیانت، فساد و قتل. وی در یک اظهارنامه طولانی به جاسوسی برای اسرائیل و ملاقات با موشه دایان و جلب قول حمایت اسرائیل از تمام یهودیان ایران متهم شده بود. طبق اظهارات منابع تنها مدرک برای اثبات اتهام خیانت وی ظاهراً سه سند از پرونده های ساواک بوده است.

اگر اسناد ساواک به عنوان مدارک قابل قبولی برای اثبات جرم محسوب شود هشدار قابل توجهی به شمار می رود. اگر امپریالیسم اقتصادی به عنوان یک سابقه منفی تلقی شود بنابراین صدها تاجر محلی بایستی از ترس به لرزه بیفتند.

ب- اعلام عفو محدود. شورای وزیران طرح یک عفو عمومی را مورد تصویب قرار داد. به نظر می رسد این عفو عمدتاً شامل جنایتکاران خورده پا و افراد بی گناه و به اصطلاح بی گناهی باشد که توسط پاسداران انقلابی دوآتشه به دلیل همپالگی با افراد ناباب دستگیر شده اند. استثنائات این عفو به قدری دور از دسترس است که مشکل بتوان قضاوت کرد که چه کسی را شامل می شود. مطمئناً این همان عفو عمومی که مدتها قبل بازرگان نخست وزیر ایران قول اجرای آن را داده بود نمی باشد.

ص: 370

براساس اظهارات یک منبع خبری هر فردی که توسط مقامات قانونی تحت پیگرد قرار داشته باشد علیرغم اینکه اتهامی علیه وی وارد شده باشد یا خیر از محکومیت معاف خواهد بود. اما این عفو شامل افرادی که تحت پیگرد دادگاههای انقلاب اسلامی قرار دارند و یا به تصرف غیرقانونی زمینها متهم هستند و یا در فسادهای مالی بیش از 50000 ریال (671 دلار) مشارکت داشته اند و یا بیش از 500000 ریال (6711 دلار) رشوه خواری کرده اند، مجرمین نوع اول، عاملین علیه احساسات عمومی، دزدان مسلح، واردکنندگان و تولید کنندگان مواد مخدر، آدم رباها و تخلفات ترافیکی خاص نمی شود. طبق گزارشات منابع خبری دستگیریهای بیشتری صورت گرفته است.

این استثناء ها در شرایطی به کار می آیند که یا شاکی از اتهامات خود صرف نظر کند و یا عملاً هیچ فردی هیچ اتهامی علیه فرد خاطی در مرحله اول ایراد نکرده باشد. منابع مطلع در تهران می گویند لایحه ای برای اعلام یک عفو عمومی تهیه شده اما حداقل یک بار توسط شورای انقلاب عودت داده شده است. یکی از منابع می گوید اگر و در زمانی که چنین مطلبی اعلام شود به قدری آبکی شده است که عملاً بی معنی خواهد بود با این وجود یک پیش روی برای بازرگان و کابینه ضعیف وی خواهد بود. حدس زده می شود که محاکمات و اعدامهای انقلابی انفعالی و ناگهانی پاسخ شورای انقلاب به توصیه بازرگان مبنی بر اتخاذ شیوه «بخشش و گذشت کردن» باشد. این کار ممکن است پاسخ قاطعانه ای به ارعاب گروه فرقان باشد. اگر تلفنهایی که به خبرگزاریهای بین المللی شده درست تلقی کنیم، گروه فرقان تهدید کرده اند که کلیه اعضای شورای انقلاب را به قتل خواهند رساند.

منبع دیگری نیز چنین اظهارنظر کرد که اقدام منفعلانه دادگاه می تواند نشانه ای از بازگشت مجدد آیت الله خلخالی بی رحم به سرکار نیز باشد. منبع می گوید وی یکی از اعضای برجسته دادگاه انقلاب بوده و نیروی اصلی پشتیبانی از اعدامها می باشد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) این امور فرد را در مورد انگیزه اعلام عفو محدود که اخیراً اعلام شده گیج می کند و معلوم نیست واقعاً در مورد عفو عمومی که عباس امیرانتظام سخنگوی دولت در مصاحبه مطبوعاتی اخیر خود قول داده بود چه مسئله ای بروز کرده است. یک نتیجه گیری می تواند این حقیقت باشد که زندانها به قدری از زندانیان انقلابی پر شده است که دیگر جایی برای جنایتکاران خورده پا وجود ندارد.

ج- دادستان عمومی خواستار مساعدت مردم شده است. دادستان عمومی دادگاه انقلاب اسلامی از تمام ایرانیان خواسته است که در یافتن و دستگیری سران رژیم سابق کمک کنند. بعضی از اسامی که اعلام شده عبارتند از:

1- دکتر نهاوندی 2- دکتر عبدالمجید مجیدی 3- دکتر عبدالعظیم ولیان 4- دکتر منوچهر تسلیمی 5- دکتر فریدون مهدوی 6- داریوش همایون 7- رضا صدقیانی 8- حسن رسولی 9- قاسم سربنا 10- حسین فولادی 11- امیرحسین شیخ بهایی 12- منوچهر پرویز 13- دکتر نیلی

ص: 371

آرما [آرام] 14- دکتر محمدرضا نجابت 15- دکتر باقر عاقلی 16- هجبر[هژبر] یزدانی 17- سرلشگر عزت الله محرری 18- سرتیپ کمانگر 19- سرلشگر پالیزبان و 20- سرلشگر صیادیان.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) تنها فرد قابل شناسایی که در لیست ذکر شده سرلشگر پالیزبان می باشد. وی استاندار کرمانشاه و رئیس رکن 2 ارتش شاهنشاهی ایران می باشد. فرد دیگر سرلشگر صیادیان است که فرمانده سابق ساواک در غرب ایران بوده است.

د- سفیر مصر، تهران را ترک می کند. دکتر علی ضمیر صافیات سفیر مصر در ایران روز چهارشنبه ایران را به مقصد قاهره ترک نمود. سخنگوی سفارت مصر روز سه شنبه اعلام کرد که کارمندان سفارت «تا مدتی» در ایران خواهند ماند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) وابسته نظامی مصر که قبلاً گزارش شده بود در حال ترک ایران است اظهار داشت که برای دوره نامعینی در تهران خواهد ماند. وی تصدیق کرد که کارمندان سفارت در ایران خواهند ماند زیرا با دولت ایران توافق شده است که کارمندان سفارت ایران در مصر باقی مانده و کارمندان مصری نیز در ایران بمانند. تنها سفرا هستند که کشور میزبان خود را ترک می کنند. این روند به این منظور صورت گرفته تمامی روابط دیپلماتیک به طور کامل قطع نشود و برای اینکه در آینده در صورت تمایل بتوانند روابط دیپلماتیک جدیدی آغاز کنند درها باز باشد.

ه- موارد متفرقه:

(1) بندر بوشهر فعال تر می شود. مهدی مجد مدیرکل سازمان بنادر و کشتیرانی در بوشهر روز گذشته اعلام کرد فعالیتهای بیشتری در بندر بوشهر صورت خواهد گرفت. وی گزارش داده است که در طول سه ماه گذشته 18 کشتی باری در این بندر بارگیری کرده و یا بار خود را تخلیه کرده اند و تخلیه دو کشتی دیگر در حال انجام می باشد. وی اضافه نمود که بندر در حال حاضر دو بارانداز دارد ولی چهار اسکله جدید ساخته خواهد شد.

(2) مسئولین از خدمت در ارتش معاف شدند. ستاد مرکزی نیروی زمینی روز گذشته اعلام کرد که مشمولین دارای رتبه های دانشگاهی که در آذرماه به خدمت اعزام شده اند می توانند به مراکز آموزشی خود مراجعه کرده و گواهی معافیت دریافت نمایند.

کرد. نوری زاده معاون و سردبیر پیشین مجله فردوسی و گزارشگر اطلاعات خواستار این ملاقات شده بود تا نگرانی و ترس خود را از وقوع یک کودتای چپی با در نظر گرفتن توانایی آنها در سازماندهی مخفی ابراز دارد و از جو سرکوبگرانه ضدروشنفکری روحانیت سخن بگوید. سردبیر سی و پنج ساله و دارای درجه دکترا از آمریکا گفت که وی از طرف محفل نویسندگان که به ایران آزاد و دموکراتیک معتقدند سخن می گوید و گفت که وی یکی از اعضای فعال سازمان اتحاد برای آزادی بود که توسط احمد بنی احمد، یکی از نمایندگان رک گوی ضدرژیم مجلس پیشین تأسیس شده بود.

وی خاطرنشان ساخت که منابع خبری وی معتقدند که تعداد سلاحهای موجود در اختیار چریکهای فدایی خلق حدود 4000 اسلحه است و جرج حبش از جبهه خلق برای آزادی فلسطین نیز از نظر فنی به آنها کمک می کند.

2- نوری زاده گفت که سیاست وی در مجله از دیرباز ایجاد راهی برای ابراز عقیده ایرانیهای لیبرال بوده است و بدین ترتیب در سرمقاله این هفته از شخصیت پرستی در سیاستهای ایران انتقاد کرد و حمایت خود را از نظریه رهبری جمعی که نوعی مخالفت با خمینی به حساب می آید ابراز داشت. در نشریه بعدی نوری زاده سعی دارد افکار استالینیستی سرپرست کمیته مرکزی حزب توده را با افکار سرپرست کنونی حزب یعنی کیانوری مقایسه نموده و نقش ظریف و مزورانه حزب توده را به تصویر بکشاند. دکتر نوری زاده با صراحت خواستار کمک از دفتر مطبوعاتی و فرهنگی شد تا واسطه ای برای محافل میانه رو از طریق دستیابی به سخنوران نامی آمریکایی شود، به خصوص به خاطر اینکه آنها می توانند با آشنایی با طرز تفکر ایرانیها سخن بگویند و از طریق فراهم آوردن ادبیاتی در مورد روند دموکراتیک غربی، مقالاتی در مورد نارضایتی و ناراضیانی چون سولژنیتسین فراهم آید و نیز برای روزنامه نگاران ایرانی فرصتی پیش آید تا علیرغم اوضاع انقلابی، بتوانند در آمریکا تحصیل نمایند تا مقدمات خنثی سازی نیروهای ضددموکراتیک شدیداً سیاسی موجود در جناح راست و چپ فراهم آید.

3- وابسته مطبوعاتی گفت که با به راه افتادن بایگانی بی سیم به زودی وی خواهد توانست بعضی از نیازهای مورد لزوم او را برآورده سازد. هر دو توافق کردند که هفته بعد نیز ملاقات نموده و در رابطه با نیاز سردبیر پاسخ عملی تری را طرح ریزی نمایند. شلنبرگر

واقعی برای روزنامه مردمی آیندگان به نام بامداد (صبح) در خیابانها ظاهر شده، همراه با مقالات بعدی در خلال هفته، قول می داد از منافع ایران و انقلاب اسلامی محافظت نماید و عمیقاً بی طرفی را رعایت کند ولی در محدوده مسئولیت واقعی اش هیچ گونه بهانه ای نیاورد. روزن وابسته مطبوعاتی، روز چهارشنبه 9 می، منصور رهبانی سردبیر بامداد را در ساختمان سه طبقه جدیدالاجاره ای ملاقات نمود و با یک جلسه گرم و تاجرمآبانه از وی پذیرایی شد. رهبانی سابقاً معاون سردبیر روزنامه بدنام و مرده رستاخیز، تصدیق کرد که او می خواسته به خوانندگانش بگوید که روزنامه اساساً از کارکنان سابق رستاخیز تشکیل یافته، اما به خاطر یک شروع بدون پیش داوری، دریک جلسه عمومی تصمیم بر این شد که گفتن این حقیقت را دو هفته ای به تعویق بیندازد. رهبانی که از پاییز گذشته که رستاخیز منحل شده بود بیکار بود، با تشکیل یک بنگاه و کمک گرفتن از متجاوز از چند صد نفر پخش کنندگان رستاخیز و کارکنان شعب سراسر کشور روزنامه را دوباره به راه انداخت. او گفت که برای ادامه کار روزنامه به مدت سه ماه پول دارد اما احساس می کند که برای سود بردن باید تیراژ روزنامه اش به 150000 نسخه برسد و حداقل دو صفحه کامل آگهی داشته باشد. در این شرایط اگر چه برای قضاوت زود است ولی تیراژ روزنامه حدوداً 100000 می باشد و هنوز میزان آگهی ها به مقدار مطلوب نرسیده است. رهبانی گفت که بامداد باید سیستم توزیعش را درست کند، گزارشاتی که از شهرستانها می رسند حاکی از آن است که بامداد بهتر از روزنامه چپی آیندگان به فروش می رسد و این به علت خط مشی صریحش در مورد وقایع و موضع میانه روانه اش می باشد. رهبانی تأکید کرد که بیش از شصت نفر نویسنده و مقاله نویس و علاوه بر آن حدود چهل نفر از کارکنانش، خوب به وسیله وی تصفیه شده بودند و او کاملاً برای آنها روشن کرده بود که می داند که نظرات سیاسی آنها یک طیف وسیع را تشکیل می دهد اما روزنامه بامداد، به یک چارچوب ایدئولوژیک تن درنخواهد داد. رهبانی در حاشیه اضافه نمود از آنجا که بامداد با استفاده از امکانات روزنامه اطلاعات چاپ می شود، روزنامه اش از مشکلات مقابله با یک اتحادیه فعال کارگران چاپ معاف می باشد.

2- رهبانی علاقه اش را مبنی بر دریافت مقالات توضیحی از جانب وابسته مطبوعاتی اظهار داشت و علیرغم حساسیت روابط ایران و آمریکا وی روزن را مطمئن ساخت که بامداد برای بالا بردن تیراژش هیچ چیزی را که مستقیماً علیه منافع آمریکا باشد، چاپ نخواهد کرد. رهبانی یک بیوگرافی توضیحی در مورد کاتلر که به عنوان سفیر نامزده شده، داشت و مخصوصاً به هر نوع تغییری در مورد شرایط ویزا دادن علاقه مند بود و برای مواقعی که تماس فوری ضرورت داشته باشد، شماره تلفن خانه و شماره تلفن مستقیم دفترش را به وابسته مطبوعاتی داد.

3- در روز دوشنبه، 5 می، تهران تایمز، تنها روزنامه انگلیسی زبان در چهار صفحه تحت نظارت عرفان پرویز و مصطفی جعفری که تبعه ایران شده اند، شروع به انتشار کرد. پرویز گزارشگر قبلی تهران ژورنال اسماً سردبیر است حال آنکه جعفری، گزارشگر سابق روزنامه

ص: 374

اطلاعات و مقاله نویس رادیو صدای آمریکا، در حقیقت گرداننده تشکیلات است. تهران تایمز خودش را «روزنامه ای لیبرال که هدف اولیه اش آگاه نگه داشتن خوانندگان انگلیسی زبان از تمامی اخبار و جریانات داخلی و خارجی از طریق گزارشهای بی طرفانه، منصفانه و واقع بینانه می باشد» خواند.

در صحبت با پرویز و جعفری، وابسته مطبوعاتی دریافت که پنج سرمایه گذار که نامشان برده نشده، مخارج روزنامه را تقبل کرده اند و با ذکر افزایش آگهی های روزنامه و تیراژی در حدود 9000 نسخه، آینده تهران تایمز خوب به نظر می رسد. جعفری گفت که انتظار دارد در طی یک هفته، روزنامه صفحاتش را به هشت صفحه همراه با دو صفحه اخبار داخلی به جای یک صفحه ناقص افزایش دهد. جعفری هیچ گونه سانسوری را از جانب دولت موقت احساس نمی کند اما دکتر ممکن، معاون وزارت اطلاعات از وی خواسته که خط مشی ایدئولوژیک روزنامه را ذکر کند. جعفری پذیرفته که فقط قصدش فروش روزنامه بوده اما کاملاً آماده است که از انقلاب حمایت کند. شلنبرگر

افرادی که علناً اسلحه حمل می کنند، کسانی اند که در سمت های رسمی (کمیته های حفاظتی متشکل از نیروهای شهربانی و ارتش) کار می کنند و اغلب ملبس به یونیفورم اند. نیروهای نظامی شهربانی که یونیفورم به تن دارند ترافیک شهر را کنترل می کنند و حضور نیروهای نامنظم مشهود نیست اگر چه گفته می شود که این نیروها فعال بوده و طرح هایی در دست اجراست که با نیروهای انتظامی شهر ادغام شوند.

5- کارمند سفارت اگر نه به صورت گسترده ولی بسیار دوستانه توسط معاون استاندار (احمد مقصودی، کارمند سابق وزارت کشور) مورد استقبال قرار گرفت. خط مشی اداری وی آن است که سعی دارد از نقش کمیته در استان فارس چشم پوشی کند و مستقل از آنها عمل نماید. شیراز تنها یک کمیته شهری دارد و علی الظاهر توسط دو نفر از روحانیون محلی، آیت الله حائری شیرازی و دستغیب سرپرستی می شود. کمیته شیراز یقیناً فعال است. اما برخلاف کمیته های دیگر چنین به نظر می رسد که کار خویش را به مصالح اصیل شهری منحصر و محدود کرده است.

6- انجمن ایران و آمریکا تبدیل به ستاد محلی مجاهدین [خلق] شده است. آنها علاوه بر سنگربندی و کشیدن سیم خاردار در این ساختمان که طی چندین حمله سوخته و خسارت دیده است، مجدداً آن را نقاشی و سیم کشی برق کرده اند. گروه دیگری از چریکها که کنسولگری انگلیس را اشغال کرده بودند، اخیراً آن را تخلیه کرده اند. قرار است این کنسولگری در پاییز بازگشایی شود. مرکز فرهنگی فرانسه باز و در حال فعالیت است.

7- دانشگاه شیراز یا پهلوی سابق بازگشایی شده و علی الظاهر فقط بر فعالیتهای آموزشی تأکید دارد. دانشجویان به منظور جبران وقت درسی از بین رفته در دوران فعالیتهای انقلابی، می توانند 21ساعت درس در هفته داشته باشند (ضعف ساعات درسی یک نیم سال معمولی). خروج استادان خارجی، کادر علمی و آموزشی دانشگاه را 25 درصد کاهش داده است. در نتیجه بار آموزشی محول شده بر دوش استادان باقیمانده تقریباً دوبرابر شده است. یک پژوهشگر آمریکایی که بر اساس طرح فول برایت در دانشگاه شیراز تدریس می کند گفت: «این دانشجویان باید غیرسیاسی ترین دانشجویان در سراسر کشور باشند.» وی گفت که یقیناً بحث سیاسی قسمت اعظم زندگی دانشجویی را تشکیل می دهد اما زنگ کلاس که نواخته می شود، این بحث ها معمولاً فقط در کلاسهای درسی علوم سیاسی پیدا می شود. او خاطرنشان ساخت که شیوع نظریه جدایی دین از سیاست به طرز فزاینده ای شروع شده است لیکن این امر مشکل واقعی دانشجویان محافظه کارتر است.

8- در ماه فوریه فرد آمریکایی موردنظر با دشمنی و خصومت ضدآمریکایی مواجه بوده و نیز به عنوان عامل سیا مورد اتهام واقع شده بود اما در این اواخر با چنین مواردی برخورد نداشته است. اخیراً دانشگاه تصمیم گرفته است که زبان انگلیسی را همچنان به عنوان زبان آموزشی دانشگاه حفظ نماید.

ص: 376

9- در روحیه جوانان و تحصیل کرده ها ناامیدی و یأس شدیدی نسبت به انقلاب یا آن طور که یک پزشک اشاره کرد «انقلاب نیم بند ما» وجود دارد. اکثر آنها احساس می کنند که امیدهایشان در مورد قوانین و نهادهای آزادمنشانه، توسط گروه مذهبیون محافظه کاری که در رأس قدرت قرار دارند، از بین رفته است. بسیاری از آنها نیز احساس می کنند که انقلاب ایران توسط قدرتهای خارجی که به زعم آنها سیاست و اقتصاد ایران را در کنترل خود دارند، در نطفه خفه شده است. آنها به صنایع ایران و طرح های توسعه که به کمکهای فنی غرب وابسته اند و خیل عظیم بیکارانی که برای شرکتهای غربی- که ایران را ترک کرده اند-کار می کردند، اشاره می کنند. بعضی معتقدند که ایالات متحده آمریکا به این دلیل از رژیم فعلی طرفدار آمریکا در ایران حمایت می کند که ترتیبی اتخاذ نماید تا «ایران تحت سیطره امپریالیزم آمریکا قرار گرفته و اجازه دهد تا آمریکا بتواند به قیمت غارت کارگران ایرانی رشد کند». ناظران سیاسی معتدل تر معتقدند که ایالات متحده آمریکا حکومت فعلی ایران را روی کار آورد تا بتواند قیمت های نفت و موادخام موردنظر خود را بر آن دیکته کند و یا اینکه به عنوان قوی ترین سد موجود در مقابل تهدید شوروی عمل نماید.

10- اعتقاد به این مسئله که ایالات متحده به درگیریها و تیراندازیها در ایران دامن می زند، قویاً و در سطح گسترده پذیرفته شده است و هرگونه اعتراض و اقامه دلیل بر علیه این عقیده نادیده گرفته می شود. اعتقاد بر این است که مقامات ارشد دولت (یزدی، قطب زاده، بنی صدر و امیرانتظام) عروسکهای ما (آمریکا) هستند و در این حال بعضی ها معتقدند که خود آیت الله خمینی همدست و شریک ناآگاه آنهاست.

11- می توان نارضایتی از انقلاب را در میان تمام اقشار و طبقات مردم مشاهده نمود. در حالی که اکثر مردم معتقدند که خمینی هنوز نزدیک ترین فرد به خداست، جذبه و اقتدارش به طرز قابل ملاحظه ای افت کرده است. مردم عدم خوشحالی خود را از جوّ محدودکننده، انحراف مطبوعات (رادیو و تلویزیون قطب زاده مورد انتقاد شدیدی واقع شد) و تداوم محاکمات و اعدامهای سریع ابراز داشتند. چندین نفر در ترور مطهری ابراز رضایت کردند و اعتقاد داشتند که وی مکافات عمل خویش را دید. جامعه یهودی ایران به نحو فزاینده ای متشنج است. یک خاخام یهودی محلی یک تور گروهی را جهت دریافت ویزای تجارتی سازمان داده است. سفارت آمریکا در رُم توقفگاه مناسبی برای مسافران شده است.

12- خیابانهای شیراز که همواره مشهور به آرامش بخش، نشاط آور و دوست داشتنی بودند، هم اکنون در اوائل شب خالی هستند. اگر چه جوّ این شهر خوشایندتر از هرجای دیگر ایران است اما جای پیک نیک ها و پارتی های آخر شب آن خالی است. باد سرد اخیر شیراز که تاکستانهای انگور را سرمازده کرده و کارگاههای مشروب سازی خانگی را از کار انداخت، نگرانی در مورد ممنوعیت مصرف الکل را افزایش داده است.

13- تمام مغازه و بازار شهر باز و فعال بودند. با توجه به اینکه شیراز یک منطقه کشاورزی

ص: 377

است، میزان بیکاری در آن به اندازه مناطق صنعتی تر نیست. با این حال مردم زیادی بیکارند که این امر منجر به تقلای زیاد برای دریافت مزایای بیکاری از اداره کار می شود. بعضی اقدامات انجام شده است، حداقل در صنایع وابسته به نفت تمهیداتی انجام شده که کارگران بیکار را در تشکیلاتی جهت برآوردن خواسته های اقتصادی شان متشکل نمایند. رهبری ایدئولوژیکی این جریان سوسیالیستی است.

14- مصداق مشکلات بیشتر شرکت ها از قبیل همان هایی است که کارخانه جدید پلاستیک سازی واقع در حومه شهر شیراز با آنها درگیر است. پیمانکاران خارجی قبل از تکمیل کارخانه، ایران را ترک کرده اند. تکنسینهای خارجی (اسرائیلی) که می بایست نظارت بر آن را به عهده داشته باشند مراجعت نخواهند کرد. موادخام نیز در دسترس نیست. صاحب کارخانه مزبور درگیر مسایل و مشکلات کارگری و سرمایه در گردش یا «هزینه های جاری» است که علی الظاهر مشکلی برای افراد و شرکت شده است.

15- کارخانه کود شیمیایی محل، که جزئی از طرح ملی پتروشیمی است، سعی دارد حداقل قسمتی از برنامه طرح توسعه خود را اجرا نماید. بخش هایی از این پروژه که طرف قرارداد آن شرکت انگلیسی انرژی گاز دیوی است، در حال فعالیت اجرا توسط پیمانکاران محلی و مهندسین شرکت پتروشیمی ایران است. پیشرفت کار خوب نیست.

16- صنایع الکترونیک ایران هنوز دایر است و کارکنان آن مشغول به کارند اما نه به صورت خیلی جدی. بیشتر ادارات آن فقط به صورت نیمه وقت کار می کنند که مدت زیادی از آن را هم به گفتگو و نوشیدن چای می گذرانند. مشاغل قدیمی مانند مونتاژ اجزاء موشکهای تاو به کار خود ادامه می دهند، اما ارزش آن در ایران جدید مورد سئوال است. گفتگوهایی در مورد یافتن طرحهای مناسب تری در جریان است اما تاکنون فقط در حد حرف بوده است.

تعدادی از خارجیان که مستقیماً استخدام شده بودند، باقی مانده اند. از این افراد اتباع کشورهای غربی طی همین ماه ایران را ترک خواهند کرد و تعدادی از کارکنان هندی باقی خواهند ماند. گفته می شود یک نماینده از شرکت «هرمان بلوم» برای همکاری با صنایع الکترونیک ایران بازگشته است و همینطور شرکت صنایع الکترونیک ایران در تلاش برای وادار کردن شرکت کانتیننتال مکانیکال به بازگشت می باشد. عقیده بر این است که هر دو شرکت فوق، قراردادهایی در زمینه مدیریت امور با شرکت الکترونیک ایران دارند.

17- تأسیسات نظامی شیراز اگرچه نسبتاً فعال نیستند اما مرتب به نظر می رسند. هواپیماهای اف-14 مستقر در پایگاه نیروی هوایی در روی پایگاه دیده می شوند و پرواز نمی کنند. گزارش شده بود که هواپیماهای اف-14 هر هفته به پرواز درمی آیند.

18- کارمند سفارت با یک ستوان از مرکز زرهی گفتگو کرد. وی به وضوح از اینکه در حال گفتگو با یک فرد خارجی دیده می شود هراسان بود. او گزارش داد که تانکهای چیفتن هر چند روز یک بار روشن می شوند و این تنها کار در مورد آنهاست. ظاهراً مرکز زرهی مایل

ص: 378

است بعضی تکنسینها برای تعمیرات و کمک در کار تانکها مجدداً بازگردند. مأمور سفارت چنین احساس کرد که اکثر درجه داران برگشته اند و کار آموزش ادامه دارد. افسران در مورد آنچه در ارتش اتفاق افتاده است، خوشحال نیستند و در مورد آینده خود نگرانند.

19- هم نظم و هم سلسله مراتب از بین رفته است. افسر ارتش گفت که دستورات روزمره «به مدت یک یا دو روز» پیگیری و اطاعت می شود اما برقراری و پیشبرد هر کاری ناامید کننده است. به تعدادی از واحدهای ارتش در شیراز دستور داده شده در خلال درگیریهای سنندج به آن مناطق اعزام شوند اما آنها از رفتن امتناع کرده اند. نظر آنها این بود که «قبلاً نیز چنین دستوری به ما داده بودند ولی بعد متهم به برادرکشی شدیم. چرا باید حالا مجدداً دست به چنین کاری بزنیم؟» ناس

خواهد شد. اصفهان غمگین است.

4- دلیل اصلی ناراحتی رقابت مستمر میان آیت الله خادمی سالخورده و محترم، کسی که مردم برای وساطت در مورد مسئولین به او مراجعه می کنند و آیت الله طاهری جوان تندرو و تازه به دوران رسیده است که قهرمان اقدام مستقیم می باشد. به نظر می رسد نفوذ طاهری در وهله اول به خاطر داشتن پشتوانه حمایتی در میان نیروهای امنیتی (ارتش، نیروی هوایی و همافران و نیروهای خودش) در حال افزایش است. او کنترل مؤثری بر نیمی از شهر دارد (جنوب رودخانه)؛ گزارش می شود او مسئول بیشتر دستگیریهاست؛ او از اجازه دادن به پلیس برای مسلح شدن امتناع کرده و به نظر می رسد روابط خوبی با استاندار جدید دارد، در حالیکه استاندار قبلی از متحدان آیت الله خادمی بود. گزارش می شود، نفوذ اخیر طاهری بیشتر از یک راهپیمایی مسلحانه به قم با 2000 نیرو ناشی می شود که در آنجا تأیید خمینی را به دست آورد. از آنجا که او خیلی جوان و تندرو است و بنابراین قابل پیش بینی نیست، نفوذ روزافزون او باعث افزایش تشنج در شهر می شود.

6- خارجیان تا حدود زیادی فراموش شده اند. اخیراً حوادثی بر علیه خارجیان روی نداده است و بازاریان مشتاق بازگشت خارجیان هستند (آشکارا) اما حضور و یا غیبت آنها دیگر مسئله ای به حساب نمی آید. در اصفهان پلیس و اداره کار چند ماه پیش به همه کارکنان اطلاع دادند که همه مجوزهای کار و اقامت برای خارجیان تا پایان خرداد(21 ژوئن) باطل خواهد شد مگر آنکه معافیت مخصوص به طور انفرادی از تهران دریافت گردد. در حالیکه اکثر کارکنان با این موضوع، موافقت کرده اند، انجمن ایران و آمریکا تقاضای تعدادی برگ معافیت کرده و به انجمن گفته شده شانس معلمان در این باره خوب است.(1) 6- دو دانشگاه اصلی اصفهان و صنعتی شریف (دانش مقدس، آریامهر سابق)، باز هستند و برخی دانشکده ها به واسطه امتحانات، سخت مشغول کارند اما اکثر دانشجویان وقت خود را صرف بحث های سیاسی می کنند. دانشگاه صنعتی شریف اعلام کرده کلیه استادان خارجی در پایان این ترم خواهند رفت و اینکه هیچ درسی به زبان انگلیسی تدریس نخواهد شد اما مشخص نکرده چگونه و از کجا متون فارسی برای دروس فنی تهیه می شود. خیلی ها انتظار دارند (دانشگاه) اصفهان بسته شود. دانش آموزان دبیرستان در تلاش برای جبران وقت از دست رفته در انقلاب حجم درسها را به صورت دوبرابر می گذرانند، به استثنای برخی مدارس که طاهری قول داده «ناظرانی را برای حصول اطمینان از صحت امتحانات» اعزام خواهد کرد. در این مدارس دانش آموزان سرگرم اثبات اعتبار انقلابی خویش هستند.

6- مطالب ذیل گزارشهای بیوگرافی درباره افرادی است که در گزارش قبلی بدانها اشاره گردید:

ص: 380

- استاندار قبلی، حقدان. وی در اوایل مارس برکنار شد، با آیت الله خادمی ملاقات کرد و نسبت به سوء عملکرد در اصفهان تبرئه گردید، بی سر و صدا در تهران بازنشسته شد اما گزارش شد که در 3 می در تهران دستگیر گشت.

- دکتر محمدعلی واعظی استاندار سابق ، پزشک شخصی آیت الله خمینی که به عنوان جانشین دکتر حقدان منصوب شد. مردی مسن و دانشمند اسلامی معروف و دوست خوب آیت الله خادمی و مورد احترام اصفهانی ها بوده اما از سلامتی جسمی خوبی برخوردار نیست. او از خمینی تقاضای بازنشستگی کرد و در 11 می برکنار گردید.

- محمدکاظم بجنوردی استاندار. وی ماه گذشته توسط دادگاه اسلامی و پس از 13 سال حبس در زندان، آزاد گردید. او مؤسس حزب ملل اسلامی در سال 1962 بود که توسط رژیم شاه به عنوان یک حزب تروریستی ممنوع اعلام شد. در سال 1966 دستگیر و محکوم به مرگ گردید و سپس مجازات وی به حبس ابد تقلیل یافت (پس از آنکه بنا به شایعات اصفهانی ها اسامی همکارانش را ارائه داد). پدر وی یک آیت الله معروف است که اکنون فوت کرده است. هنگام ورود به اصفهان وی از طرف آیت الله طاهری به مردم معرفی گردید. تصور می رود وی یک تندرو بوده و بیشتر به طاهری نزدیک باشد تا خادمی. بنابراین انتظار می رود دستگیریها در زمان وی ادامه یافته و شدت بگیرد.

- مهندس میرمحمد صادقی، کسی که برای من و پناهنده BHI (صنایع هلی کوپترسازی بل) در ژانویه و بعداً برای فرماندار نظامی ژنرال غفاری در پی تلاش برای قتل وی، محل امن تهیه کرد. گزارش می شود وی کشور را ترک کرده است. در زمان انقلاب وی دستیار اصلی آیت الله خادمی، اولین رئیس کمیته مرکزی و چهره اصلی غیرمذهبی در اصفهان بود. او یکی از مخالفین طاهری بود و آشکارا با دادن عنوان آیت الله به وی مخالفت ورزید. طبق گزارش او همچنین به یکی از دو معاونین ساواک در اصفهان از طریق یک فرد پناه داد (بعداً هر دو توسط مردم کشته شدند)؛ و طاهری شروع به متهم کردن وی به داشتن ارتباطات با ساواک نمود. او برای خادمی به صورت یک دردسر درآمد و در اواخر مارس از شغل خود استعفا داده و متعاقباً گزارش شد که در اوایل می ایران را به قصد آمریکا ترک کرد. (او تلاش کرد با من تماس بگیرد و به غلط به او گفته شد من در واشنگتن هستم بنابراین او ممکن است با میز ایران تماس بگیرد). او یک مهندس شهری است که به خوبی به انگلیسی صحبت می کند و یک انقلابی مخلص است اگرچه یک میانه رو. من تردید دارم که وی به سادگی جدایی دائمی از سیاست های ایران را بپذیرد.

- آقای پرورش، یک دستیار سطح پایین خادمی در زمان نجات من توسط خادمی. وی رئیس کمیته آموزش کمیته مرکزی شد و اکنون یکی از اعضای برجسته کمیته اجرایی است. او معلم دبیرستان بود و در اعتصابات دانش آموزی و درگیریها نفوذ محوری داشت.

- آقای مشرف، معلم دیگر و همراه پرورش در گروه خادمی. او دستیار ویژه واعظی

ص: 381

استاندار- رابط اصلی اش با خادمی- شد. آینده او در زمان بجنوردی استاندار معلوم نیست.

- دکتر سراج الواعظی [سراج الواعظین] (نسبتی با استاندار ندارد). او یک ملا و معلم دینی و فلسفه در آموزش و پرورش اصفهان و یک چهره مذهبی قابل احترام است که با طاهری مبارزه و علیه خشونت سخنرانی کرده است. او دستگیر شده و به اتهام همکاری با شاه محاکمه و به چهار سال زندان و خلع لباس محکوم گردید. شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه با 14 تن دیگر از ملاها همین کار انجام شده و یا خواهد شد.

- امیر امان الله دارشویی نماینده مجلس از سمیرم، پسر و وارث رئیس شاخه دارشویی ایل بختیاری که ناپدید شده و در جستجوی وی هستند، همانند دیگر نمایندگان مجلس سابق امّا نه با شدت. او در سمیرم (در استان اصفهان) است و هفته گذشته هنگامی که پدر او جشنی برای خسرو قشقایی که به همراه برادرش ریاست همه ایل را به عهده دارد برگزار کرد، ظاهر شد و در کوران انقلاب از تبعید بازگشت.

- جمشید ایرانپور از دوستان کنسولگری است، پیمانکار و واردکننده که با همه تیپ آدم از ساواکی گرفته تا انقلابی رابطه دارد و به عنوان مأمور سیا بودن تحت تعقیب است. او در آمریکا ماند تا اینکه نامه ای از آیت الله خادمی دریافت کرد و اکنون به اصفهان مراجعت نموده جایی که اکنون یکی از اعضای کمیته مرکزی است.

- زینت نیلچی، از کارکنان سابق کنسولگری است که برای کار در دفتر حفاظت BHI شرکت هلی کوپترسازی بل آنجا را ترک کرد و اکنون به اتهام مأمور سیا بودن تحت تعقیب است.

7- کنسولگری اصفهان از هنگامی که آنجا را ترک کردم بدون محافظ مانده و چندین بار پلیس انقلابی وارد آنجا شده است. به تعدادی از اشیاء خسارت وارد شده و یا مفقود گردیده اما نه کنسولگری و نه رزیدانس غارت نشده اند.

ناس

می خواهد. پایان خلاصه.

3- در جریان تلاش برای ملاقات با بهشتی از کفیل رایزن سیاسی خواسته شده بود تا لیست سئوالات مورد بحث را بدهد. بهشتی از ملاقات امتناع ورزید ولی به سئوالات از طریق منبع ما که یکی از یاران قدیمی خمینی است و به عنوان واسطه کار می کند کتباً پاسخ داد. نظرات بهشتی بیش از علایق گذرای ما اهمیت دارند چون گفته می شود او رئیس شورای انقلاب است که بالاترین ارگان انقلاب اسلامی محسوب می شود. واسطه ای که رابطین او در داخل نهضت خمینی غیرقابل انکار هستند گفت که بهشتی در حال حاضر رابط اصلی بین دولت موقت ایران و خمینی می باشد و لذا مسئول هماهنگی روابط بین دولت و تشکیلات کمیته ها می باشد. واسطه تأیید کرد که آیت الله منتظری جای آیت الله مطهری مقتول را در شورای انقلاب پر خواهد کرد و گفت که این امر خوبی است چرا که بر اساس روابط بین آیت الله ها، منتظری شاید نفر بعدی برای جانشینی خمینی، در صورت مرگ او باشد. وقتی که پرسیده شد چرا نوبت شریعتمداری نخواهد شد، منبع گفت که او از پیروان خط فکری و ایدئولوژیک خمینی نمی باشد و رهبری نهضت اسلامی به او اجازه نخواهد داد که روی کار بیاید. در بین سایرین منتظری بهترین فرد بوده و از بیشترین احترام برخوردار می باشد.

4- در پاسخ به این سئوال که اهداف انقلاب چه هستند و سیر انقلاب به کدام سمت می باشد، بهشتی این طور پاسخ داده: «هدف ما ایجاد نظم سالم و روابط سالم در داخل ایران و با جهان خارج می باشد.

انقلاب سخت تلاش می کند که جهت خود را حفظ کند ولی هنوز به اهداف خود نائل نشده است. طبیعتاً «ایران می خواهد روابط انسانی سالمی با تمام ملتها داشته باشد، مشروط بر اینکه خارجیان مسئله روابط انسانی عادلانه را محترم شمارند.» 5- در مورد شورای انقلاب: «مانند دو پارلمان است که در همدیگر ادغام شده اند.» شورا قدرت قانونگذاری نهایی را دارد و بر قوه مجریه نظارت می کند. در پاسخ به سئوالهایی در مورد افراد شورا بهشتی گفته بود: «اگر می خواستیم اسامی آنها را بدانند اعلام می کردیم.» 6- در مورد دادگاههای انقلاب اسلامی: دادگاههای انقلاب «برای به مجازات رسانیدن دشمنان ملت در گذشته و افراد ضدانقلاب کنونی فعالیت می کنند. اینان دادگاههای عادی نیستند بلکه دادگاههای انقلابی هستند، فعالیتهای آنان موقت خواهد بود و بعد از آن وظایف آنان به دادگاههای عادی واگذار خواهد شد.

بهشتی حاضر نشد در مورد زمان این مسئله توضیح دهد ولی فرد واسطه گفت تصور می کند یک سال زمان اعلام شده توسط دولت موقت زمان بندی فعلی کار دادگاه خواهد بود. منبع که شدیداً مخالف اعدامهای سریع است، نگران افزایش آنها بود.

(نظریه: تأکید بهشتی بر نقش دادگاهها در مقابله با [ضد] انقلابیون کنونی در صحبتهای دیگر در مورد دادگاهها هم آشکار بود. خصوصاً بعد از دومین ترور که قتل یکی از رهبران

ص: 383

نهضت اسلامی یعنی مطهری بود). بهشتی در پایان پاسخ هایش اشاره کرده که انقلاب خونین نبوده است «اما اگر انقلابی خونین نباشد به این معنی نیست که انقلاب کاملی نداشته ایم، اگر شورای انقلابی وجود نداشت تمام افرادی که در حال حاضر زندانی هستند توسط مردم کشته شده بودند.» (نظریه: او این مسئله را برای اثبات حقانیت محاکمه های انقلابی ذکر نمود.) 7- در زمینه روابط خارجی: بهشتی گفت : «ایران می خواهد که دنیای خارج به ضدانقلابیون کمک نکرده و در امور داخلی ایران دخالت نکند. ما چیز بیشتری نمی خواهیم نه از آمریکا و نه از شوروی، روابط ما با شوروی باید مانند دو همسایه عادی باشد. آنها نباید دخالت کنند و نباید توقعات بخصوصی از ما داشته باشند.» در مورد آمریکا، بهشتی گفت: «دولت آمریکا گفته که در امور ایران دخالت نمی کند، چرا به مسایل عدم مداخله پاسخ گفته نمی شود؟ گروههای اقلیت به دولت موقت، شوراهای انقلابی و همینطور آمریکا حمله می کنند.» او گفت: تعجب خواهد کرد اگر آمریکا نتواند از خودش دفاع کند. از طرف دیگر با یک تناقض آشکار گفته که «در حال حاضر آمریکا هر چه ساکت تر باشد برای شما و برای ما بهتر است.» در آخر سئوالات با مداد اضافه کرده بود: اگر ثابت شود که آمریکا به گروههای ضدانقلابی کمک می کند، این مسئله بی نهایت به ضرر روابط فی مابین خواهد بود. (نظریه: نگرانی بهشتی از فعالیتهای ضدانقلابی و نگرانی او در مورد حمایت خارجی از این فعالیتها آشکار و مهم است.) فرد واسطه گفت بهشتی و دیگران که در باند اصلی مذهبی ها هستند، در زمینه روابط بین المللی بسیار ناوارد هستند و احتمال دارد که آنها در عوض شبهه کوچکی، هیولای وحشتناکی را ببینند.

این یک مشکل مداوم برای ایران و دوستان خارجی اش خواهد بود، فعالیتهای آینده ضدانقلاب محاکمه های بیشتری را به دنبال خواهد داشت و می تواند باعث تشکیل همان اطرافیان خونخواری شود که شاه را محاصره کرده بود. (نظریه: مسئله نگران کننده است ولی ما فقط می توانیم بگوییم آمین). این واقعیت که یکی از هواداران اصلی خمینی نگران این مسئله است، می تواند باعث بعضی عکس العملهایی در قم گردد.

8- در پایان ملاقات، منبع گفت که بهشتی و دیگران «ارتقاء» یزدی به وزارت خارجه را طرحی برای برداشتن او از سر راه می دانند. آیت الله ها از برخورد یزدی با مسئله تابعیت آمریکایی اش و ارتباطاتش ناراحت شده اند.

منبع حدس می زند که به او پست وزارت خارجه داده شده تا او سخنگوی انقلاب در خارج کشور شود و بعد از مدت کمی او را به یک مرکز دیپلماتیک در خارج خواهند فرستاد. یا بعد از یک دوره احتیاطی از کار برکنار خواهد شد. (نظریه: این منفی ترین نظریه ای است که ما در مورد انتصاب یزدی شنیده ایم ولی منبع فردی است که با تفکر بزرگان مذهبی آشنا است).

ناس

سند شماره 177 محرمانه شماره گزارش: 684601917915 می 1979 - 25 اردیبهشت 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری افسر تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی متخصص امور اطلاعاتی مقام مسئول تأییدکننده: وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا سرهنگ ال. جی. هالند منبع: رسانه های خبری محلی، کارمندان سفارت و اعضای دفتر وابسته دفاعی موضوع: وضعیت ایران، می 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده توضیحات و اطلاعاتی در خصوص شرایط حاکم بر ایران است. این اطلاعات شامل موارد ذیل است: اعلام عفو عمومی، وضعیت ارتشبد طوفانیان، سخنرانی فرمانده نیروهای مسلح، بازنشستگی های جدید، جایگزینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به جای کمیته، مجروحیت هشت نفر در جریان درگیری های شهر خرمشهر.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف) اعلام عفو عمومی: اسدالله مبشری، وزیر دادگستری، اعلام کرد که افرادی که در رژیم سابق مرتکب جرایم کوچک شده اند مورد عفو عمومی قرار گرفته اند؛ وی خاطرنشان کرد که سه گروه از این عفو بهره مند نخواهند؛ این سه گروه عبارتند از: افرادی که در گذشته مرتکب قتل شده اند، افرادی که در رژیم گذشته زندانیان سیاسی را به نحوی شکنجه داده اند که منجر به مرگ آنها شده است و افرادی که در رژیم سابق اموال عمومی را به نحوی چپاول و غارت نموده اند که سرنوشت ملت را تحت الشعاع قرار داده اند. وزیر دادگستری افزوده است که ممکن است، به غیر از این سه گروه، گروههای کوچک دیگری نیز باشند که از عفو عمومی برخوردار نشوند. وی به عنوان مثال از این قبیل افراد به آن دسته از خرابکارانی اشاره کرد که تعمداً و به قصد ایجاد فجایع و دردسرهای ملی، به فعالیتهای اخلالگرانه خود ادامه می دهند. مثلاً چنانچه فردی با هدف ایجاد کمبود مواد غذایی اقدام به آتش زدن انبار غله بنماید، هرگز با عفو و بخشش مواجه نخواهد شد. مجرمین و تبهکاران توسط دادگاههای معمولی مورد محاکمه قرار خواهند گرفت و دولت نیز آن دسته از افرادی را که از قوانین و مقررات سرپیچی کرده اند به استخدام خود در نخواهد آورد و پرونده این افراد در شوراهای حل اختلاف مدنی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. وزیر دادگستری در ادامه اظهار داشت که در صورت موافقت آیت الله خمینی، آن دسته از متهمینی که پرونده دادرسی آنها در دادگاههای رژیم سابق مورد بررسی قرار گرفته است، می توانند با استخدام وکیل،از خود دفاع نمایند؛ البته برخی از این

ص: 385

افراد با توجه به سوابق گذشته خود، ازاین نکته آگاهند که حتی مجموعه ای از وکلا هم نخواهد توانست به آنها کمک بکنند. وی تصریح کرد که در حال حاضر حدود 1500 تا 2000 زندانی در زندان قصر به سر می برند و تا جایی که او می داند هیچ یک از آنها تاکنون از نحوه برخورد و عملکرد نیروهای حفاظت و مدیران زندان گله و شکایت نداشته اند.

ب) وضعیت ارتشبد طوفانیان:

اطلاعات ذیل از رسانه های خبری محلی اخذ شده است:

«ارتشبد طوفانیان دچار چه سرنوشتی شد؟ بر اساس اظهارات یک منبع موثق، وی تا چند هفته پیش در زندان قصر به سر می برد اما در حال حاضر در این زندان حضور ندارد. قرار بود طوفانیان نیز شبیه بسیاری از سیاستمداران، تجار و دستیاران شاه سابق، در انتظار رأی دادگاه مبنی بر «فساد فی الارض»، «جنگ با خدا و مردم» و «گناهان نامشخص قرآنی» باشد، اما گزارشات موجود حاکی از این است که در یک مکان تفریحی زیبا و مشهور در ایالات متحده آمریکا مشغول خوشگذرانی و گشت و گذار است. قدر مسلم وی از عهده این اقدام بر می آمد؛ منابع موثق گزارش داده اند که وی با پرداخت مبلغ هنگفت دو میلیون دلار به عنوان رشوه، موفق به فرار از زندان قصر شده است. منبع خاطرنشان می کند که برخی فرار کردند و برخی رشوه دادند... طوفانیان رشوه داد.» نظریه تهیه کننده: (محرمانه) این اداره از دیگر منابع نیز شنیده است که ارتشبد طوفانیان با پرداخت رشوه موفق به فرار شده است اما هم منابعی که این خبر را مطرح کرده اند و هم رسانه هایی که موضوع را طرح کردند از وثوق و اطمینان بالایی برخوردار نیستند. این اداره از وضعیت کنونی ارتشبد طوفانیان هیچ اطلاعی ندارد.

ج) سخنرانی فرمانده نیروهای مسلح: رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، سرلشگر ناصر فربد، در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود از زمان تصدی این جایگاه خاطرنشان کرد که ارتش مهمترین نیروی ملی کشور است و به سرعت در حال بازیابی روحیه و توان از دست رفته خود می باشد؛ توانی که پس از تسلیم در برابر نیروهای انقلاب اسلامی به شدت تحلیل رفته بود. وی تأکید کرد که ارتش هرگز مغلوب نشد بلکه خود را تسلیم خواست و اراده ملت کرد. وی اظهار داشت که در اولین اقدام تلاش خواهد کرد که ارتش ضمن ایفای نقش یک نیروی نظامی ملی، منعکس کننده خواست و اراده ملت باشد و در راستای منافع و منویات مردم تلاش نماید. وی افزود که این در حقیقت همان ایده و عقیده ای بود که در پس رژه مورخ 18 مارس وجود داشت؛ رژه ای که در آن، همه مردم با اتحاد و یکپارچگی عشق و مودت خود را به افسران و نظامیان ارتش نشان دادند. در آن روز ارتش در حالی به پادگانهای خود بازگشت که قلبی آکنده از شوق و امید داشت و رسانه های بین المللی نیز با گستردگی قابل ملاحظه، این موضوع را انعکاس دادند. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح تأکید کرد که اولین هدف او این خواهد بود که به نحوی سربازان و نیروهای ارتش را تحت تأثیر قرار دهد که به عنوان اولین

ص: 386

وظیفه، وفاداری و پایبندی خود به ملت اسلامی را به اثبات برسانند و مصادیق سرسپردگی که در رژیم گذشته بر ظاهر ارتش نشسته بود را بزدایند؛ مصادیقی همچون اظهار وفاداری کورکورانه به هر سرهنگ و ژنرال. اولین وفاداری ارتش به ملت و به مردم است. ارتش مجهز است به مردان متدینی که انقلاب اسلامی و آرمانهای آن وفادارند. سرلشگر فربد نهایتاً تأکید کرد که ارتش به زودی نقش حقیقی خود در رسالتهای ملی را برعهده خواهد گرفت.

د) بازنشستگی های جدید: یک منبع افشا کرده است که دولت موقت انقلاب اسلامی تعداد 93 نفر از سرهنگهای ستاد کل ، که غالب آنها از J-2 بوده اند، و تعداد 140 تا 160 نفر از افسران نیروی زمینی، که غالباً عضو گارد شاهنشاهی بودند، را بازنشسته کرده است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) به علاوه، این منبع گزارش داده است که سرهنگ منصورکیا (اطلاعات بیشتری از وی در دست نیست) به عنوان J-1 جدید انتخاب شده است.

ه ) جایگزینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به جای کمیته: آیت الله حسن لاهوتی، مسئول تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، خاطرنشان کرد که پس از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فعالیت کمیته های مختلف متوقف خواهد شد. وی اظهار داشت که «وظیفه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شناسایی و مقابله با هرگونه توطئه و دسیسه، و رویارویی با هرگونه جنبش ضدانقلابی، حتی جنبشهای نشأت گرفته از داخل پیکره نظامی دولت می باشد.» و) مجروحیت هشت نفر در جریان درگیریهای خرمشهر: گزارشات حاکی از این است که شهر بندری خرمشهر در جنوب ایران، پس از یک شورش جدی که مجروحیت هشت نفر را به دنبال داشت، در حال حاضر شرایط نسبتاً آرامی را سپری می کند. تجار و شخصیتهای برجسته شهر اقدام به محاصره ساختمان فرمانداری کرده و خواستار خلع سلاح عمومی و انحلال کمیته های انقلاب اسلامی شدند. سازمان سیاسی خلق عرب- مسلمان در جریان این شورش اقدام به گروگانگیری 19 نفر نمود که نهایتاً این گروگانها را آزاد کرد. در اثنای این شورش و در خلال درگیری بین اعراب و نیروهای انقلابی، سه دستگاه ساختمان (که یکی از آنها محل سکونت سابق تیم آمریکایی بود) تخریب شده و سه دستگاه خودرو نیز متحمل آسیب جدی شدند. افرادی که به دست اعراب به گروگان گرفته شده بودند شامل 16 نفر از اعضای گروههای نظامی و فرهنگی و سه نفر از ساواکیهای در انتظار محاکمه، بودند. گروگانهای آزاد شده از این موضوع اظهار شکایت می کردند که گروگانگیران آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده و از آنها خواسته بودند که از این به بعد با کمیته انقلاب اسلامی همکاری ننمایند. شخصیتهای برجسته محلی فهرستی از درخواستهای خود، شامل موارد زیر را تقدیم دفتر فرماندار کردند: خلع سلاح عموم مردم، انحلال کمیته های انقلاب اسلامی، تقویت نیروهای مسلح و معرفی نیروی پلیس مورد اطمینان.

ز) تظاهرات: یکی از منابع گروه فداییان خاطرنشان کرد که این گروه امروز، سه شنبه مورخ 15 می 79، در ساعت 15 اقدام به برگزاری یک تجمع در راستای اعلام حمایت از مردم

ص: 387

فلسطین در مقابل اشغالگران اسرائیلی، در محوطه دانشگاه تهران خواهد نمود.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) در حدود ساعت 40/13 امروز، گروهی متشکل از حدود 250 نفر با گذر از سفارت، به طرف دانشگاه تهران راهپیمایی کردند. راهپیمایان از نظم و انضباط خوبی برخوردار بودند و پرچمهای سازمان آزادی بخش فلسطین را به همراه داشتند و در حین راهپیمایی شعار مرگ بر آمریکا سر می دادند. تاکنون مشکل خاصی در این زمینه گزارش نشده است. جزییات مربوطه در گزارش شرح وضعیت بعدی ارائه خواهد شد.

کرده اند. کمیته نیز نسبت به انتقال وسایل اعتراضی نداشت و صرفاً درخواست بازرسی از اقلام را مطرح کرد و به وی اجازه داد که یک دستگاه تریلی کرایه بنماید (نکته شایان ذکر این که در صورت عدم دریافت مجوز انتقال از کمیته، جابجایی وسایل ممنوع بود). کمیته نیمی از وسایل را مورد بازرسی قرار داد و سپس نامه مربوط به تریلیهای مسیر تهران را در اختیار گذاشت. البته آقای پلی سنس در حالی از تهران به کرمانشاه آمده بود که نامه هایی از چهره های مختلف کشور دریافت کرده و به همراه خود داشت؛ نامه هایی که خود نمی دانست آیا به همراه داشتن آنها ضرورتی دارد یا خیر. وی تلاش کرد موجودی یک حساب بانکی مسدود را تخلیه نماید که البته به او گفته شد که این اقدام صرفاً با مجوز خمینی میسر خواهد بود. در مجموع، وی به جز در مورد اخیر، در مابقی موارد با همکاری و تعامل خوبی مواجه شد.

شرایط کلی حاکم بر شهر کرمانشاه:

بازار و مغازه های شهر باز هستند و ترافیک متراکم است و فضای شهر کاملاً طبیعی به نظر می رسد. به جز در برخی مناطق شهر، از جمله محدوده تحت اختیار شرکت هلی کوپترسازی بل که توسط نیروهای کمیته حفاظت می شد، در بیشتر مناطق شهر هیچ گونه سلاحی مشاهده نکرد. رانندگان تاکسی، هتل داران، صاحبان رستوران و در مجموع افرادی که از حضور اتباع آمریکایی منتفع می شدند همگی خواهان بازگشت آمریکاییها بودند؛ نکته قابل توجه این که وی هیچ گونه احساسات منفی و ضدآمریکایی در سطح شهر مشاهده نکرده است. آب جو کمیاب است اما تریاک به وفور قابل دسترسی است (راننده تاکسی به وی پیشنهاد تأمین ویسکی، تریاک و خانم را داده است). با عنایت به ابعاد مذهبی و محافظه کارانه انقلاب اسلامی، احساسات ضد خمینی زیادی در شهر مشاهده می شد. یکی از کارمندان آقای پلی سنس در بخش جعفرآباد کرمانشاه یک بازار کاملاً آشکار اسلحه مشاهده کرده است که سلاحهای کوچک و هفت تیر در آن به فروش می رسیده است. (یک قبضه کلت رولور به قیمت 30 هزار ریال خرید و فروش می شده است.) این فرد با گوش خود شنیده است که «کردها هرگز سلاحهای خود را تحویل نخواهند داد.» شرایط نظامی:

آقای پلی سنس از پایگاه هوایی بازدید به عمل آورده و یک هواپیما را در حال تمرین فرود مشاهده کرده است. استنباط او این است که پروازهای بسیار کمی در این پایگاه صورت می گیرد. وی اظهار داشت که به نظر می رسید نظم و نسق نظامی تا حدی منعطف شده است اما باز هم به نوبه خود این نظم و نسق وجود داشت (برخی افراد نظامی یونیفورم به تن نداشتند و نسبتاً شلخته بودند اما فعالیت معمول نظامی در جریان بود البته افسر مافوق عضو کمیته مشاهده نشد.). زمانی که کارمند تحت امر آقای پلی سنس در مقر کمیته نشسته بوده است تعداد زیادی تماس تلفنی با مقر برقرار شده و حاکی از این بوده است که در برخی مناطق مرزی درگیری به وقوع پیوسته است (او نام قصرشیرین را به خاطر دارد). در این

ص: 389

تماسهای تلفنی از ارتش کمک خواسته می شد که البته در زمان کوتاه امکان پذیر نبود. گزارشات موجود حاکی از این است که ارتش مایل است از مداخله در درگیریهای داخلی اجتناب نماید. (کارمند تحت امر آقای پلی سنس در ادامه گزارش داده است که یکی از بستگان سببی وی که در زندان جمشیدیه تهران مشغول گذراندن خدمت سربازی بوده، اظهار داشته است که سربازان از حضور در کردستان و مداخله در درگیریها امتناع می ورزیدند و اعلام کرده بودند که صرفاً زمانی در این درگیریها مداخله خواهند کرد که هر یک از آنها دستور کتبی خمینی را در دست داشته باشند و بعدها متهم به «برادرکشی» نشوند.)

داخل محوطه سفارت شلیک شده است. در جریان این شلیکها، صرفاً پنجره دفتر متحمل آسیب شد. هیچ گونه جراحتی گزارش نشده است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) اینجانب بر این باورم که این اقدامات در راستای احساسات ضدآمریکایی است که مجدداً در حال فوران شدن است. بسته شدن برخی شرکتهای آمریکایی باعث بیکاری تعدادی از مردم شده و در نتیجه همین موضوع آتش احساسات ضدآمریکایی را شعله ورتر کرده است. اینجانب بر این باورم که احتمال وقوع حوادث این چنینی برای سفارت در آینده نیز متصور است.

ب) حمایت رهبر دانشجویان ایران از انقلاب اسلامی: محمدولی سیادت، دبیر کنفدراسیون دانشجویان ایرانی ایالات متحده آمریکا، روز گذشته در تهران خاطرنشان کرد که او و دانشجویان عضو این کنفدراسیون تمامی تلاشها و فعالیتهای خود را معطوف پاسداری و صیانت از دستاوردهای انقلاب اسلامی و مقابله و رویارویی با اقدامات اخلال گرانه و خرابکارانه امپریالیسم بین المللی و دشمنان انقلاب خواهند نمود. سیادت که شنبه شب پس از هفده سال دوری از وطن، به ایران آمد، اظهار داشت که در زمان حضور در آمریکا، رژیم سابق و سفارت آن در ایالات متحده آمریکا از تمدید گذرنامه وی امتناع ورزیده و بنابراین وی به مدت 17 سال بدون در اختیار داشتن روادید معتبر، در آمریکا زندگی کرده است. دبیر کنفدراسیون دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا که نقش کلیدی در اعتراض و انتقاد از رژیم سابق و افشا و انتشار جرایم و جنایتهای آن رژیم داشته است، در بدو ورود به ایران خاطرنشان کرد که در نتیجه تلاشهای مستمر و پیگیر دانشجویان عضو کنفدراسیون، آمریکاییها و جهانیان از جنایتهای رژیم دست نشانده پهلوی و شاه مخلوع آگاهی پیدا کردند. سیادت تصریح کرد که مسئولیت سازماندهی و هدایت تظاهرات دانشجویان ایرانی بر علیه شاه سابق در جریان سفر رسمی سال گذشته وی به ایالات متحده برعهده وی بوده است. سفر سال گذشته شاه سابق ایران به آمریکا سبب ساز خشونت آمیزترین تظاهرات اعتراض آمیز نسبت به شاه و پلیس امنیتی او، یعنی ساواک، از ناحیه دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا شد؛ که از رهگذر این تظاهرات موضوع بحث دیرینه تجاوز به حقوق بشر در داخل ایران را مجدداً مطرح کرد.

ج) اعدام سه نفر دیگر در تهران: دادگاه انقلاب ایران مجدداً فعالیتهای خود را بیشتر کرده و این بار در راستای اجرای دستورالعمل جدید آیت الله خمینی در زمینه اعدامها وارد عمل شده است. صبح امروز سه نفر در مقابل جوخه های آتش قرار گرفته و تیرباران شدند. این سه نفر عبارت بودند از: قاسم جاویدمهر، سروان ژاندارمری به اتهام قتل عام مردم در اطراف دانشگاه تهران در ماه فوریه؛ محمد جواد غفاری، سروان بازنشسته نظامی و مسئول «گروه کیهان» ساواک؛ سروان اکبر عسگر، سروان نظامی و رئیس گروه ضدتروریستی «خوجه امیر» ساواک.

د) لغو قانون کاپیتولاسیون توسط ایران: بر اساس اطلاعیه صادر شده از ناحیه وزارت امور خارجه ایران، دولت جمهوری اسلامی ایران قانون کاپیتولاسیون را لغو کرده است. وزارت

ص: 391

خارجه اعلام کرده است که به توصیه دولت موقت و موافقت شورای انقلاب اسلامی، مصوبه مورخ 13 اکتبر سال 1964 در خصوص اعطای مصونیت و معافیت به مستشاران نظامی ایالات متحده آمریکا بر اساس توافقنامه وین، یا همان کاپیتولاسیون، از روز شنبه 13 می 1979 ملغی اعلام می شود.

ه ) تدوین اولین بودجه کشور بعد از پیروزی انقلاب در آینده نزدیک: یکی از رویدادهای مهم ملی، تهیه و تنظیم بودجه ملی کشور برای سال جاری توسط شورای انقلاب است. این اولین باری است در تاریخ کشور که بودجه آن توسط یک شورای انقلابی تأیید و به وسیله یک دولت موقت و در فقدان یک مجلس ملی به اجرا درمی آید. حجم کل بودجه معادل 2000 میلیارد ریال خواهد بود که از این مبلغ، حدود 60 میلیارد ریال آن از قبل برای اختصاص به استانداریها در نظر گرفته شده است. علی اکبر معین فر وزیر دولت در سازمان برنامه و بودجه در تشریح ویژگی های مهم بودجه تنظیم شده اظهار داشت که این بودجه فارغ از کسری بودجه سال گذشته، که چیزی معادل یک هزار میلیارد ریال بود، تهیه و تنظیم شده است. وی اظهار داشت که دستیابی به این امر مهم کاملاً امکان پذیر است چرا که دولت تصمیم گرفته است که تمامی مخارج و هزینه های زاید را حذف کرده و از انشقاق بی دلیل و مشکل آفرین بودجه اجتناب نماید. وزیر دولت در سازمان برنامه و بودجه در ادامه، یکی از ویژگی های بارز این بودجه را حذف مخارج هنگفت و گزاف ساواک و دربار شاه عنوان کرد. وی یکی دیگر از ویژگی های مهم این بودجه را توجه و تأکید بسیار زیاد به مقوله کشاورزی و توسعه روستایی بیان داشت و خاطرنشان کرد که مبالغ قابل ملاحظه ای به این موضوع اختصاص یافته است. وی افزود که یکی از اهداف دولت انقلاب اسلامی دستیابی به خودکفایی در عرصه کشاورزی و اشتغال تمام عیار در بخشهای روستایی است. برای مقولاتی از قبیل مسکن، خدمات پزشکی و بهداشت عمومی، برنامه های راه سازی و ساخت مسکن، و تمامی طرحهای توسعه آمیز جهت جذب همه جانبه پتانسیل نیروی انسانی کشور و ریشه کنی بیکاری در کشور بودجه مناسبی پیش بینی شده است.

و) میانگین تولید روزانه نفت حدود 1/4 میلیون بشکه: روز گذشته شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که میزان تولید نفت ایران در مناطق نفتی جنوب در استان خوزستان و نیز مناطق غیر ساحلی، در هفته سوم اردیبهشت ماه (5 تا 12 می)، به طور میانگین روزانه حدود 1/4 میلیون بشکه بوده است. شرکت ملی نفت ایران در ادامه افزوده است که از این مقدار تولید، حدود 4/3 میلیون بشکه در روز صادر می شده است. در همین بازه زمانی ایران مبلغ 60 سنت به قیمت هر بشکه نفت خام تولیدی خود افزوده است. شرکت ملی نفت ایران قبلاً به مشتریان طرف قرارداد خود اطلاع داده است که این اضافه بها به صورت یک جانبه در تمامی قراردادها اعمال خواهد شد. شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که این اقدام آنها، که در واقع جزئی از قراردادهای کم انعطاف ایران محسوب می شود، حجمی معادل 780 هزار بشکه در روز

ص: 392

به میزان تولید خواهد افزود که با کسر 120 هزار بشکه نیاز روزانه داخلی، مابقی به حجم صادرات اضافه خواهد شد. شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است که در این بازه زمانی به طور میانگین، روزانه معادل 7/3 میلیون بشکه نفت ایران از طریق 31 دستگاه نفتکش از طریق بنادر ایران، به خارج از کشور صادر شده است.

ز) انحلال کمیته های انقلاب در استان خرمشهر: استاندار خوزستان و فرمانده کل نیروی دریایی ایران، دریا سالار احمد مدنی، یک روز پس از ناآرامی ها و شورشهای روز یکشنبه، که مجروحیت و مصدومیت 12 نفر را در پی داشت، دستور انحلال تمامی کمیته های انقلاب اسلامی شهر خرمشهر را صادر کرد. وی تأکید کرد که کمیته های انقلاب حق هیچ گونه فعالیتی در خرمشهر ندارد. وی خاطرنشان کرد که کمیته های انقلاب در دیگر شهرهای استان نیز به تدریج منحل خواهند شد. وی افزود که موضوع انحلال کمیته های انقلاب را با کابینه دولت و آیت الله شبیر خاقانی، رهبر مذهبی بانفوذ و تأثیرگذار در استان خوزستان، مطرح خواهد کرد. دریادار مدنی اظهار داشت که ما «هرگونه جنبش جدایی طلب در استان خوزستان را برنخواهیم تافت و آن را سرکوب خواهیم کرد. ما به فعالان استان خوزستان هشدار داده ایم که جنبشهای جدایی طلب مورد حمایت امپریالیسم هرگز در این کشور مورد قبول واقع نخواهند شد.» وی اتهام عرب ستیزی خویش را تکذیب کرد و تأکید داشت که در نظام جمهوری اسلامی تمامی ایرانیها با هم برابر هستند. مدنی اظهار داشت که «ما همگی سربازان امام خمینی هستیم و بایست با جدیت هرچه تمامتر تلاش کنیم.» یک روحانی محلی تأکید کرده است که تنها در یک شب، معادل 14 هزار میلیون ریال اسلحه توسط دلالان سلاح در شهر فروخته شده است. وی افزوده است که اسلحه های کلاشینکف روسی و مسلسلهای دستی در شهر خرمشهر مورد استفاده مردم قرار می گیرد و این در حالی است که دولت موظف است از نظم و مقررات شهر حفاظت به عمل آورد.

ح) کنترل ساختمان روزنامه کیهان به وسیله کارکنان روزنامه: پس از تشکیل جلسه اضطراری سندیکای مطبوعات به منظور دستیابی به یک راه حل مسالمت آمیز برای مدیران چاپخانه، نویسندگان و گزارشگران، کارکنان روزنامه کثیر الانتشار فارسی زبان کیهان روز گذشته کنترل ساختمان روزنامه را به دست گرفته و سردبیر و تعداد 20 گزارشگر را عزل نمودند.

سخنگوی سندیکای مطبوعات اظهار داشت که در جریان جلسه طولانی اما بی نتیجه امروز مقرر گردید که تلاش شود حتی الامکان از مواجهه و رویارویی مستقیم طرفین جلوگیری به عمل آید. این احتمال به شدت مطرح بود که از رهبران دینی درخواست شود که برای برون رفت از ماجرا، وارد عمل شوند. احتمال اعتصاب عمومی دیگر روزنامه ها در اعتراض به اقدام کارکنان روزنامه کیهان در کنترل ساختمان روزنامه، بسیار اندک است. کارکنان این روزنامه، سردبیر و گزارشگران این روزنامه را متهم به گرایشات چپگرایانه می کردند و تأکید داشتند که

ص: 393

تفکرات چپگرایانه را در این روزنامه به هیچ وجه برنخواهند تافت. منابع عضو سندیکای مطبوعات گزارش داده اند که سردبیر و گزارشگران این روزنامه مواضع سختی اتخاذ کرده و تأکید کرده اند که این روزنامه یک روزنامه ملی است و متعلق به یک حزب و ایدئولوژی واحد نیست و بنابراین باید اخبار و دیدگاههای تمامی اقشار جامعه را منتشر نماید. از سویی دیگر، کارکنان روزنامه نیز بر این باور بودند که حق دارند چپگرایان را سرنگون نمایند و خاطرنشان کردند که دیگر روزنامه ها نیز بایست اقدام مشابهی به انجام رسانند. یکی دیگر از کارکنان که در جلو درب ورودی ساختمان روزنامه مستقر شده بود اظهار داشت که «آنها همگی کمونیست و بی دین هستند و تحت لوای برابری و مساوات، تلاش می کنند که انقلاب اسلامی را تخریب کنند.» اولین نتیجه کنترل روزنامه توسط کارکنان، کاهش تعداد صفحات روزنامه از 8 صفحه به 4 صفحه بود در حالی که از این 4 صفحه نیز، 2 صفحه آن آگهی تبلیغاتی بود.

ط) اطلاعات متفرقه:

[1]- دادگاه انقلاب شهر کرمان در حال محاکمه تعداد 114 نفر از حامیان و طرفداران رژیم سابق می باشد. یکشنبه شب اخیر سرهنگ بازنشسته امیرحسین خانمرادی، سرهنگ بازنشسته، محمدجلال معتمدی و سرهنگ احمد سروری مورد محاکمه قرار گرفتند. دادگاه هنوز احکام این سه نفر را صادر نکرده است.

2- به گفته الحکیم، از اعضای سازمان آزادی بخش فلسطین در تهران، صهیونیزم بین المللی تلاش می کند از موضوع اعدام حبیب القانیان، عامل صهیونیزم در ایران، توسط جوخه های آتش دادگاه انقلاب به عنوان بهانه ای برای ایجاد رعب و وحشت در بین اقلیت یهودی ایران بهره برداری نماید. وی در مصاحبه با آژانس خبری سازمان آزادی بخش فلسطین، الوفا، تصریح کرد که صهیونیزم در حال طراحی دسیسه ای برای تحریک اقلیت یهودی مقیم ایران به منظور مهاجرت به اسرائیل و جنگ با مردم فلسطین بوده است.

3- بازگشت اعتصاب کنندگان پالایشگاه تبریز: پالایشگاه تبریز پس از یک وقفه طولانی به سبب اعتصاب کارکنان، مجدداً تولید خود را از سر گرفت. این کارکنان که در جریان روزهای انقلاب به دستور آیت الله خمینی اقدام به اعتصاب کرده بودند، به دستور وی مجدداً به محل کار خود بازگشتند. وثوق زاده، مدیر پالایشگاه اظهار داشته است که تمامی دستگاهها با حداکثر توان، در حال تولید نفت سبک و بنزین از نفت خام می باشند. میزان تولید روزانه نفت در این پالایشگاه حدود 60 هزار بشکه است.

4- سرهنگ سیدابوالقاسم محمدحسینی، دادستان عمومی ارتش، اطلاعیه ای برای تمامی دادستانهای ارتش و بخشهای نظامی صادر کرده است؛ این اطلاعیه به شرح ذیل است: دستگیری و بازداشت نیروهای نظامی تحت پیگرد دادگاه انقلاب صرفاً به وسیله حکم کتبی دادگاه انقلاب و در حضور نماینده دادستان ارتش و به وسیله پلیس نظامی و یا عوامل اعزامی از پادگان نظامی میسر خواهد بود. این افراد می بایست در زندان نیروهای نظامی حبس شوند.

سند شماره 180 استفاده محدود اداری16 می 1979 - 26 اردیبهشت 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 5085به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی سی - فوری موضوع: حمله به روزنامه های ایران 1- منابع فعال در روزنامه کیهان صبح روز 15 می تماس گرفته و اظهار داشتند که در ساختمان این روزنامه یک نشست بحرانی بین سردبیر و فعالان کارکنان و چاپخانه داران این روزنامه در حال برگزاری است. کارکنان این روزنامه، سردبیر را متهم کرده اند که با چاپ مجدد گزارش آیندگان در خصوص اعلامیه یا فرمان خمینی، گرایشات چپگرایانه خود را ابراز کرده است. طبق گزارشات قبلی واصله، روزنامه کیهان درگیر یک بحران مالی نیز می باشد اما در هفته های اخیر، روحانیون و اتحادیه چاپخانه داران محلی انتقادات تند و آتشینی متوجه سردبیر این روزنامه کرده و وی را متهم به ابراز «ایدئولوژی» خود نموده اند. در همین راستا از آقای ممکن، قائم مقام وزارت اطلاع رسانی، درخواست شد که با مداخله در موضوع، تضادهای به وجود آمده را مرتفع نماید، اما در عصر روز 15 می، کارکنان یک کودتای نسبی ایجاد کرده و سردبیر را عزل کردند؛ سردبیر نیز از سمت خود کناره گیری کرد. نسخه عصر روز 15 می روزنامه کیهان، اولین نسخه ای بود که توسط کارکنان منتشر شد. این نسخه که بیشتر یک روزنامه کوچک بود تا یک روزنامه واقعی، مشتمل بر 4 صفحه بود که سه صفحه آن آگهی تبلیغاتی بود. سرمقاله این نسخه با عنوان «پاکسازی در روزنامه کیهان» هیأت تحریریه سابق را عضو ائتلاف شوم چپگرایان، ضدانقلاب و از عناصر رژیم منحط و منحرف سابق خطاب کرده و تأکید کرده است که این روزنامه « منعکس کننده تکامل فزاینده شرایط کنونی خواهد بود.» کارکنان، به نمایندگی از روزنامه کیهان تأکید کرده اند که «روزنامه کیهان از امام و ملت انقلابی ایران عذرخواهی می کند چرا که برخی عناصر مشخص رویکردها و سیاستهایی نامعقول و مغایر با شرایط کنونی کشور اتخاذ می کرده اند. این روزنامه تمامی کارکنان و اعضای باقی مانده هیأت تحریریه را مجاب می نماید که مطابق و هم نوا با مسیر انقلاب به پیش روند.» عصر روز 15 می، هیأتی متشکل از نمایندگان کارکنان روزنامه کیهان به شهر قم و دیدار خمینی رفتند؛ در جریان این دیدار، خمینی خطاب به آنها تأکید کرد که «ملت ایران خواهان روزنامه ای هستند که با آنها هم صدا و هم نوا باشد. و در صورتی که روزنامه ها بخواهند در حمایت از تبهکاران و خائنین قدم بردارند، دیگر متعلق به ما نیستند.» 2- با عنایت به این که روزنامه آیندگان از این به بعد منتشر نخواهد شد و روزنامه کیهان نیز به دست شورای کارکنان اسلامی افتاده است، بنابراین تنها مطبوعات مستقل باقی مانده، دو روزنامه اطلاعات و بامداد هستند. روزنامه اطلاعات که در تنگنای شدید قرار دارد، در سرمقاله مورخ 15 می، «بیم خود را از گروههای غیرمسئول» ابراز داشته و تأکید کرده است که افراط گرایان مسلمان آنچنان فشار و محدودیتی وارد کرده اند که عواقب آن به مراتب از

ص: 395

سانسورهای دولت بیشتر است. این روزنامه در سرمقاله یاد شده افزوده است که این موضوع به هیچ وجه در حیطه مسئولیت و اختیارات گروههای فشار نیست که در مورد یک روزنامه یا یک نویسنده قضاوت کرده و اقدام به اجرای مجازات کنند. در پایان این سرمقاله از دولت موقت انقلاب اسلامی ایران خواسته شده است که «اجازه ندهد که یک گروه یا شخص با اجتهاد فردی به افکار و فعالیتهای یک روزنامه یا یک نویسنده تجاوز نماید؛ چرا که این تجاوز نهایتاً آزادی مطبوعات را به ورطه نابودی و هلاک فرو خواهد فرستاد.» روزنامه بامداد مورخ صبح روز 16 می نیز در سرمقاله خود فشارهای دیدگاههای تمامیت خواه و یک جانبه نگر را عامل تخریب مطبوعات ایران خواند. این سرمقاله در ادامه، هرگونه تأیید نتایج انقلاب توسط مطبوعات، به ویژه پیشگامان و اعتدالیون، را نوعی جبرگرایی خوانده است. روزنامه بامداد در بخشهای پایانی سرمقاله خود نتیجه گیری می کند که این روزنامه نیز، به رغم عدم اتخاذ گرایشات سیاسی، به سرنوشت آیندگان و کیهان دچار خواهد شد. نهایتاً این سرمقاله اعلام پایبندی و وفاداری به انقلاب را، همچون یک سوپاپ اطمینان، در دستور کار خود قرار می دهد.

3- آنچه که در دو هفته اخیر به وقوع پیوسته را می توان به مثابه سانسور نسبی مطبوعات و رسانه های الکترونیکی تلقی نمود که توسط روحانیون و از شهر قم هدایت و رهبری می شود. به رغم این که بسته شدن روزنامه آیندگان و کودتا در روزنامه کیهان نمونه هایی تأسف برانگیز از سانسور مطبوعات از طریق ترس و نه با توسل به حکم قضایی هستند، اما مصادیقی از جمله انتقاد تند و آتشین «کمیته منتخب امام» نسبت به روزنامه چپگرای پیغام امروز نیز وجود دارد. در این انتقاد آتشین، سردبیر روزنامه مزبور متهم به اتخاذ مواضع خصمانه نسبت به روحانیت شده بود. از جمله دیگر مصادیق این سانسور می توان به موارد ذیل اشاره کرد: حمله به چندین دفتر استانی روزنامه اطلاعات، قتل خبرنگار محلی این روزنامه در آبادان، آتش زدن کتابهای دارای گرایشات چپی یا کمونیستی در تبریز به دستور آیت الله مدنی، برنامه ریزی کاملاً آشکار رادیو تلویزیون ملی تحت امر قطب زاده مبنی بر انتقاد از مطبوعات دارای دیدگاههای خارج از خطوط ترسیم شده، تهدید به قتل سردبیران برخی مجلات از جمله علیرضا نوری زاده سردبیر مجله امید ایران، بسته شدن غیرعلنی روزنامه معتدل «اراده آذربایجان» و بیانیه اخیر جامعه روحانیت تهران مبنی بر محکومیت و تقبیح روزنامه هایی که از اصول و مبانی انقلاب اسلامی، که توسط خمینی ترسیم و تدوین شده است، پیروی نمی کنند.

4. منابع در گفتگو با وابسته مطبوعاتی خاطرنشان کرده اند که فشار بیش از حد و فزاینده آخوندبازی-آخوندبازی واژه ای توهین آمیز به معنای مداخله روحانیت می باشد- که از آغاز پیروزی انقلاب برای آن برنامه ریزی هدفمند صورت گرفته بود، به شدت با دیدگاهها و منویات اقشار روشنفکر جامعه در تضاد و تعارض است و به همین دلیل اقشار روشنفکر و متشخص را به سمت چپگرایان سوق می دهد. اعضای منتخب خمینی در شورای نظارت بر

ص: 396

مطبوعات، که از قدرت زیادی نیز برخوردار هستند، عبارتند از قطب زاده، اعضای شورای انقلاب و سوباقانیان[صباغیان] نماینده دولت موقت انقلاب اسلامی در فرایند انتقال قدرت.

شلنبرگر

منجر به شکستن دو پنجره گردید. در دفتر وابسته دفاعی هیچ کس به سرنمی برد؛ بنابراین به کسی آسیبی وارد نیامد. سفارت در تاریخ 26 اردیبهشت بار دیگر کارهای روزمره خود را آغاز کرد. افسر امنیتی منطقه ای گزارش می دهد.

ناس

شهر حمله شد و تمام موجودی آنها نابود شدند. این کار ظاهراً به دلیل فروش روزنامه های روسی مانند کارگر و آهنگر که هر دو از روزنامه های محلی هستند صورت گرفت. حدود یک ساعت بعد به یک کتابفروشی در جنوب شهر که روزنامه های مذهبی می فروخت، حمله و تمام موجودی آن نابود شد.

6- نظریه گزارشگر: به نظر می رسد که درگیریهای خیابانی در اصفهان کاملاً به پایان نرسیده است. این وقایع ممکن است به درگیریهای سختی بین گروههای مختلف منجر شود.

ناس

جنوب شروع خواهد شد. بنا به گفته استاندار برنامه به مدت یک هفته ادامه خواهد یافت. تمام اسلحه ها در پادگانهای شهر انبار خواهد شد. اما مدنی از اینکه هنوز قاچاقچیان به ایران اسلحه وارد می کنند (به خصوص از طریق بندر آسیب پذیر خرمشهر) اظهار نگرانی کرد.

ب- شورای انقلاب احکام اعدام را تعیین می کند. علیرغم دستور آیت الله خمینی مبنی بر اینکه فقط افرادی که مرتکب قتل، کشتار دست جمعی یا کشتن افراد به وسیله شکنجه شده اند، از این به بعد اعدام خواهند شد اما به نظر می رسد که شورای انقلاب عقیده دیگری دارد. خط مشی های مبهم آنها در بیانیه های اخیرشان که از رادیو ایران پخش شد تهدید جوخه های اعدام را متوجه سایر خلافکاران نیز نموده است. هر کسی که در آینده به فعالیتهای ضدانقلابی محکوم گردد و یا ثابت شود که نسبت به جمهوری اسلامی خیانت کرده، ممکن است اعدام گردد. شورای انقلاب فرمان خمینی را «ضروری» نامید اما اضافه کرد که این حکم صرفاً به دلیل دوره حساس بازسازی می باشد. در بیانیه شورای انقلاب آمده است که جامعه برای امور حیاتی و مهم نظیر تشکیل کمیته ها تصویب قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس آماده می شود. بیانیه اخیر به خائنین «آنهایی که از رژیم گذشته به جا مانده اند» هشدار داد که به انقلاب حمله نکنند چون اولاً فرمان امام صرفاً به مجازات مرگ (اعدام) مربوط می شود. «اما راه برای صدور احکام دیگر باز است». ثانیاً «این فرمان فقط به جرائم قبل از این تاریخ مربوط می شود.» اما آیا این بدان معنا است که هرکسی به جرم «مفسد فی الارض»، «محارب با خدا»، «طرفدار سرمایه داری»، «توهین به امام» و «صهیونیست» شناخته شود از این به بعد باید آماده باشد که هر آن در مقابل جوخه آتش قرار گیرد؟ بیانیه شورای انقلاب با بیان این نکته خاتمه یافت که «توطئه چینان و خائنینی» که بر رفتار «زشت و شرم آورشان» پافشاری می کنند، به شدت تنبیه خواهند شد و توسط کمیته های انقلاب «سرکوب» خواهند گشت.

ج- از مردم دعوت به عمل آمده تا بر علیه افراد دستگیر شده شهادت دهند. دفتر دادستانی عمومی انقلاب در تهران از مردم درخواست کرد که هر نوع اطلاعی درباره جنایات افرادی که لیست اسامی آنها ذیلاً آمده است، دارند یا هرگونه شکایتی و اسناد یا مدرکی بر علیه آنها دارند، در خلال پنج روز آینده با دفتر روابط عمومی زندان قصر تماس بگیرند. لیست اسامی افراد به ترتیب زیر می باشد: سپهبد بازنشسته منصور افخم ابراهیمی؛ سپهبد امیر کمیابی پور (از نیروی هوایی)؛ سرتیپ جمشید فتحی مقدم؛ سرتیپ اسدالله امیر معز؛ فرمانده بازنشسته جلیل اصغرزاده، سرتیپ اسدالله آهنی کمانگر؛ سرتیپ جاوید آشوری (از نیروی هوایی)؛ سپهبد مهدی رحیمی؛ سرلشگر ابراهیم اسپهرام؛ سرلشگر حسن فرجادی؛ سرلشگر محمدمهدی روحانی مقدم؛ سرلشگر علی اشرف ساعدی؛ سرلشگر اکبر غفاری تهرانی؛ سپهبد جلال پژمان؛ سرهنگ امیرهوشنگ حاضر؛ سرلشگر بازنشسته امیرحسین عطاپور؛ حسینعلی اسفندیاری نماینده سابق مجلس؛ پاسبان حسن کاشی نگهبان زندان قصر؛ ناصر رئوفی نگهبان زندان قصر؛

ص: 400

عطاءالله جهان بیگلری معاون بخش پشتیبانی هوایی.

نظریات تهیه کننده: سرلشگر اسپهرام فرمانده پیشین ژاندارمری سیستان و بلوچستان بوده است.

د- بازداشت یک روزنامه نگار: طبق اظهارات منابع خبری، نویسنده مشهور ستون اقتصادی روزنامه و متفکر یهودی شائول بخاش امروز در فرودگاه مهرآباد بازداشت و به زندان قصر برده شد. بخاش که برای یک دیدار کوتاه عازم خارج از کشور می شد، دارای پاسپورت و ویزای خروج بوده است. اما به دلایل نامعلومی او را در فرودگاه نگاه داشتند. بخاش نویسنده مشهور کیهان بین المللی می باشد.

ه- اخبار متفرقه: (1) کمیته های انقلاب در کاشان منحل شده اند، این شهر در 500 کیلومتری جنوب شرقی تهران واقع شده است. (2) کمیته انقلاب یاسوج در استان لرستان، حمل اسلحه در مجامع عمومی را برای افراد بومی ممنوع کرده است.

آیت الله خادمی بر رعایت احتیاط تأکید می کند، دستگیری های متعدد، پایان خلاصه.

3- بعد از ظهر روز 20 می در محوطه دو دانشگاه در اصفهان، تظاهرات بزرگی انجام گرفت که در هر کدام «هزاران» نفر شرکت داشتند. سخنرانان در نطق خود «خیانت های» آمریکا را برمی شمردند. ناظرین تعداد جمعیت را متفاوت ذکر کردند (از یک تا 7 هزار) اما همگی متفق القول بودند که نطق سخنرانان در مورد آمریکا بویژه مجلس سنا زهرآگین بود. تظاهرات دانشگاه اصفهان از ساعت 3 بعد از ظهر تا 30/7 شب ادامه داشت. تظاهرات کوچک تری در دانشگاه «صنعتی شریف» (آریامهر سابق) انجام شد که حدود 1500 شرکت کننده داشت. آدمکهای شاه، کارتر، سناتور جاویتز و به علاوه چند آدمک دیگر که شناخته نشدند، سوزانده شد. طبق گزارشها، طوماری در بین جمعیت، دست به دست گردانده می شد.

4- شایعات گسترده حاکی از آن است که درگیریهای خیابانی بین دانشجویان «چپگرا» و دانشجویان «مسلمان» منجر به ایجاد تلفاتی شده است اما شاهدی بر این مدعا نیست. با این حال هم «سازمان دانشجویان مسلمان» و هم سه گروه مجزای «چپگرا» به طور مشترک اداره تظاهرات دانشگاه اصفهان را به عهده داشتند. شایعات بیشتر که پس از تماس با هیأت علمی دانشگاه صحت آن تأیید شد حاکی از آن است که دانشجویان چپگرا در محوطه دانشگاه سلاح نگهداری می کنند و مطمئن هستند که توسط پاسداران انقلاب خلع سلاح نخواهند شد. تاکنون هیچ گزارشی دال بر حضور سپاه پاسداران انقلاب در اصفهان نرسیده است. گزارش شده است که در خلال کنفرانس استانداران در تهران، از استاندار اصفهان خواسته شده است که به شهربانی اسلحه بدهد اما رابطهای شهربانی در اصفهان به کارمندان کنسولگری گفتند «مادامی که امنیت آنها تضمین نشود» اسلحه تحویل نخواهند گرفت.

5- قرار بود کنسول سابق اصفهان از روز 23 می به این شهر مسافرت نماید اما آیت الله خادمی یکی از روحانیون برجسته این شهر با وی تماس گرفت و از او خواست که به دلیل ممنوعیت برقراری رابطه با ایالات متحده از جانب خمینی، سفرش را به تعویق اندازد. خادمی گفت تحت چنین شرایطی «حضور شما در خانه من موجب سرافکندگی خواهد شد».

6- بعد از کندن دو پوستر از جلوی کنسولگری، به کارمندان کنسولگری هشدار داده شد که هر تلاشی برای زدودن پوسترها می تواند خطرناک باشد. یک شرکت باربری که جهت بسته بندی حمل اموال شخصی کنسول قرارداد بسته بود طی تماسی اظهار داشت نمی تواند کامیون به منزل بفرستد زیرا به «شرکت آنها اخطار شده است.» 7- همچنین متوجه شدیم که حدود 45 تن از مقامات سابق اصفهان از جمله 3 تن از رؤسای اجرایی شهربانی دستگیر شده اند و افراد بسیار دیگری تحت تعقیب هستند. تصور می رود محاکمه دسته جمعی آنها برای این هفته برنامه ریزی شده باشد. هفته گذشته زندان اصفهان نیز شاهد آشوبهایی بود که در نتیجه آن عده ای کشته شدند. هم اکنون مراقبت از زندان و دادگاهها را کمیته ها به عهده گرفتند. بنابراین نیروهای امنیتی در خیابانها کمتر به چشم

ص: 402

می خورند.

8- نظریات تهیه کننده: کنسول سابق «مک گافی» ملاقات خود را به تعویق انداخته است. پایان نظریه. ناس

مقامات دولتی و مذهبی مطرح شده است. در اعلامیه سوم حمل و داشتن سلاح های غیرمجاز از روز جمعه آینده ممنوع اعلام شده و گفته شده اینگونه سلاحها باید به پادگان تحویل داده شود. در اعلامیه اخطار شده که متخلفین شدیداً مجازات خواهند شد.

ج- قصد اعلام حکومت جمهوری از جانب بختیار، نخست وزیر سابق: روزنامه کیهان در شماره امروز خود می نویسد که شاهپور بختیار نخست وزیر سابق قصد داشت پس از عزیمت شاه، در ایران اعلام حکومت جمهوری کرده و خود را به عنوان اولین رئیس جمهور قلمداد نماید. در مقاله ذکر شده که این اطلاعات دست اول در آخرین روزهای عمر رژیم سابق از شخص مهمی که اطلاعات زیادی راجع به وقایع پشت پرده دارد، کسب شده است. تیمسار عبدالعلی بدره ای فرمانده سابق نیروی زمینی که در شورش ماه فوریه در حمله ای که توسط چریکها به محل کارش صورت گرفت، مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کشته شد، از اجرای نقشه اعلام جمهوری به وسیله بختیار نخست وزیر سابق ممانعت به عمل آورد. گفته می شود که تیمسار بدره ای از زمانی که ستوان یک بوده در جمع درباریها فعالیت داشته است و یکی از «خدمتگزاران و ملتزمین دربار بوده است». هنگامی که بختیار نقشه اش را باچند تن از افسران ستاد بزرگ ارتشتاران در میان گذاشت بلافاصله با اعتراض بدره ای مواجه گردید. «او اسلحه اش را بیرون کشیده و به بختیار حمله کرد. او می خواست بختیار را بکشد لیکن افسران دیگر مانع او شدند.» در ماه فوریه منابع گزارش دادند که در شب 10 و 11 فوریه موقعی که فرمانده ارتش در مقابل اقدامات به عمل آمده به منظور انتقال قدرت خمینی مقاومت کرد، بین بختیار و بدره ای مشاجره ای درگرفت. اما منابع مشخص نکردند که این مشاجره به خشونت کشیده شده باشد. آنها گفتند بدره ای کلتش را روی میز گذاشته و گفت که با هر کسی که قصد مخالفت با قانون اساسی ما را داشته باشد مبارزه خواهد کرد اما پس از بحث و مشاجره طولانی با بختیار متقاعد شد که با طرح همراهی کند. کیهان همچنین گزارش کرد که شاه چند روز قبل از ترک ایران بسیار افسرده حال و به طور کلی گیج بود و در روز آخر اغلب گریه می کرد. «بعضی مواقع اتفاق می افتاد که شخصی نیم ساعت تمام صحبت می کرد اما شاه هیچ توجهی به او نداشت» کیهان در ادامه گزارش خود می نویسد، علیرغم ادامه چنین وضعی، برخی از رجال سرشناس و افسران ارشد ارتش تا آخرین لحظات تملق گویی و چاپلوسی نسبت به شاه را متوقف نکردند.

د- طرح حمله هوایی توسط تیمسار خسروداد: در ادامه اخبار مربوط به «توطئه» بختیار، امروز نیز روزنامه کیهان جزئیات توطئه طرح شده بوسیله منوچهر خسروداد، مهدی رحیمی و عبدالعلی بدره ای، سه تن از افسران ارشد به منظور «قتل عام مردم مسلمان» را فاش کرد. در گزارش کیهان آمده است که خبر توطئه مذکور در روز 10 دسامبر، روز راهپیمایی مردم در عاشورا به حمایت از آیت الله خمینی به وسیله افسری از گارد جاویدان (گارد سلطنتی) به روزنامه ها درز کرد. افسر مذکور گفت که خسروداد در نظر داشت از طریق هوا، تهران را

ص: 404

بمباران و تمام تظاهرکنندگان را قتل عام کند اما بعضی از افسرانی که قرار بود در این حمله شرکت کنند از همراهی با او امتناع کرده و در پادگان لویزان به روی افسران فرمانده خود آتش گشودند. پس از آن خسروداد با یک هلی کوپتر، سربازان وفادار به اسلام را به رگبار بست. گزارش کیهان گفت که حمله هوایی به طور مفصل طراحی شده بود. شهر به نواحی مختلف تقسیم شده بود و تانکها در نقاط ویژه ای در اطراف شهر نظیر میدان شهیاد، ایستگاه راه آهن، گردنه قوچک مستقر شده بودند تا مانع از فرار مردم از حمله هوایی شوند. کیهان می نویسد که در صورت موفقیت طرح، صدها و هزاران نفر از مردم کشته می شدند.

ه- ایران ساعت هایش را جلو می کشد. تاج، وزیر نیرو، اعلام کرد که از نیمه شب جمعه 26 می 79 ایران ساعت هایش را یک ساعت جلو خواهد کشید. او گفت که این تصمیم به منظور جبران کمبود انرژی در طول روز اتخاذ شده است. وی اضافه کرد که جدول زمانی جدید که به تأیید خمینی رسیده است تا پایان شهریور (21 سپتامبر 1979) کمبود برق را جبران خواهد کرد.

و- محکومیت افسران شهربانی به شلاق و حبس: دیروز پنج افسر پلیس در دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان به اتهام حمله به مردم در تظاهرات اواخر سال گذشته و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی به حبسهای مختلف و شلاق محکوم شدند. دادگاه همچنین مقرر کرد تا این افسران پلیس دوران محکومیت خود را در همان زندانهایی که مرتکب جنایت شده اند، سپری کنند.

ز- مأموریت سیاسی یک روحانی در عراق: برای اولین بار در تاریخ ایران جدید، یک روحانی به عنوان سفیر در یک کشور خارجی منصوب شد. او حجت الاسلام دعایی است که به عنوان سفیر در کشور عراق منصوب شده است، جایی که در آن آیت الله خمینی قریب به 15 سال در تبعید به سر برد.

کمیته ها بایستی از شرایط جدید برخوردار شوند؛ و اخبار متنوع.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه) الف- دیدگاههای صهیونیست ها متفاوت با آمریکایی هاست. ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دیروز طی یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت: دیدگاههای جناح صهیونیست متفاوت با دیدگاه دولت آمریکاست و اینکه آنها نباید به روابط میان ایرانی ها و مردم آمریکا لطمه بزنند.

وی در مورد سیاست خارجی گفت، دولت می خواهد «استقلال کشور را در تمامی زمینه های سیاسی، نظامی و فرهنگی» حفظ کند. ایران می تواند «فعالانه از کشورهای غیرمتعهد» حمایت کند. دولت ایران با کشورهایی که به تمامیت ارضی ایران احترام بگذارند، دوست خواهد بود. اما اگر کسی بخواهد در امور داخلی ما دخالت کند، برای مقاومت در برابر آن تمام کوشش خود را به کار خواهیم بست. مشکل با صدور قطعنامه 17 می سنای آمریکا بروز کرد. وی افزود مسئله اعدامها در ایران یک مسئله داخلی است و قطعنامه سنا یک دخالت آشکار در امور داخلی کشور است. یزدی گفت سایروس ونس وزیر خارجه روز 15 می نامه ای به وزیر خارجه ایران فرستاده و در آن ابراز امیدواری شده است که ایران گذشته ها را به فراموشی سپرده و به همکاری با آمریکا ادامه دهد. دولت ایران در پاسخ به نامه ونس همچنین گفت که حاضر به همکاری با آمریکاست اما اشاره گردید که صدور قطعنامه سنا در مورد «مجازات» جانیان رژیم گذشته، توجیه پذیر نیست. وقتی رژیم سابق در مسند قدرت بود، دولت آمریکا صحبتی درباره نقض حقوق بشر به میان نمی آورد. یزدی گفت دولت ما دولت مردمی است و از استقلال کشور و منافع آن دفاع خواهد کرد و سناتورها باید متوجه باشند که روابط میان دو کشور در یک مرحله جدید قرار دارد و اینکه «تغییراتی باید صورت بگیرد». سناتورها باید به احساسات مردم ایران احترام بگذارند و واقعیت های برخاسته از «انقلاب» را درک نمایند. «به همین علت ما از آنها خواسته ایم اعزام سفیر آمریکا به ایران را به تعویق بیندازند». ما از ساختار جناحها در آمریکا خبر داریم و از نفوذ صهیونیستها در سیاستهای آمریکا و روابط آنها با شاه سابق مطلع هستیم- ما باید با قطعنامه مخالفت کنیم. ما می دانیم این مسئله به سیاست کلی آمریکا در مورد ایران ارتباطی ندارد اما می خواهیم عدم خشنودی خود را ابراز کنیم. «موضع ما در خصوص قطعنامه است و به روابط دوستانه میان مردم دو کشور صدمه ای نخواهد زد». قبل از اعلام القانیان، دادگاههای انقلاب حدود 170 نفر را محکوم به مرگ کرده بود و کنگره چیزی نگفته بود. آشکار است که جناح صهیونیست در رابطه با القانیان انگیزه ای «برای پیشبرد منافعش» داشته است.

ب- گزیده سخنان یزدی، وزیر امور خارجه: ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه طی سخنان دیروز خود در کنفرانس مطبوعاتی حداکثر تلاش خود را برای آرام کردن اوضاع انجام داد و

ص: 406

گفت مباحثه با سنای آمریکا بدین معنا نیست که روابط با دولت آمریکا صدمه خواهد دید و اینکه پیشبرد علائق میان دو کشور بستگی به طرف آمریکایی دارد. اما ناظران سیاسی ایران تحت تأثیر قرار نگرفتند و اظهار داشتند که به روابط لطمه وارد شده و اینکه تلاش یزدی برای باز نگاه داشتن در سیاسی با واشنگتن با شکست آشکار مواجه شده است. این امر برای یزدی و عباس امیرانتظام معاون نخست وزیر یک شکست کلی است. یک ناظر آگاه اظهارعقیده کرد، تبعیدیان در حال خروج هستند. این ناظر گفت یزدی همچنین با قطع رابطه با مصر مخالف بوده و از آن هنگام تلاش کرده ارتباطات با مصر و مراکش هر دو را حفظ کند. در خصوص آمریکا او ناامیدانه تلاش کرده درها را باز نگه دارد و هنوز هم مشغول کوشش است. اما در قم چنین نگرانی وجود ندارد و این نشان می دهد که یزدی آنچنان که باید سرش توی حساب نیست، آنسان که قبلاً اینطور بود. معلوم نیست در واقع چه کسی بیانیه وزارت خارجه مبنی بر به تعویق انداختن سفر کاتلر را صادر کرد زیرا به نظر می رسد یزدی این کار را نکرده است. چه کسی از طرف وزارت خارجه تصمیم گیری می کند؟ دیپلماتهای غربی اثری از تهدید قطع ناگهانی روابط میان ایران و آمریکا مشاهده نمی کنند.

این امر بیشتر به ایرانی ها لطمه خواهد زد تا آمریکا. 50000 ایرانی در آمریکا حضور دارند ولی فقط چند صد آمریکایی در ایران هستند. ایرانی ها چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند. تنها اقدامی که غیر از قطع رابطه می تواند انجام گردد، کاهش اعضای سفارت خواهد بود اما از آنجا که آمریکا احتمالاً دست به اقدام متقابل خواهد زد، لذا اوضاع برای ایران بدتر خواهد شد. نکته جالب توجه این است که قطعنامه سنا چگونه با عدم حساسیت رهبر ایران مواجه شد. خمینی هیچ گاه قبلاً چنین توجهی را به مسایل خارجی نشان نداده بود. در این رابطه فرد احساس می کند که این یک نشانه مثبتی است. ناظران دیپلماتیک موافقند که وضعیت باعث افزایش انزوای روبه رشد ایران در جامعه جهانی شده است. کشوری وجود ندارد که ایران با آن همکاری نزدیک داشته باشد. ساف که ایران بدان علائم دوستی نشان می دهد، در حقیقت یک کشور محسوب نمی شود. ایران هنگامی از انزوا خارج خواهد شد که یک کشور باثبات شود. این کشور محتاج یک سیاست خارجی فعالتر و جدی است. حداقل یک ناظر سیاسی ایرانی معتقد است که وضعیت حساستر از آن است. به عقیده او روابط با بلوک کمونیستی نیز در سطح پایینی قرار دارد. نکته مهم دیگر آن است که ایران روابط خوبی حتی با یک کشور عربی چه دست راستی و چه دست چپی ندارد. یک ناظر معتقد است حتی روابط با پاکستان چندان جالب نیست و اوضاع کردها علائق با ترکیه را بدتر کرده است. جای تعجب ندارد که ایران دیر یا زود وارد جنگ با یک کشور همسایه شود یعنی کاری که همه دولتهای انقلابی در گذشته مرتکب آن شده اند. قطعاً اسرائیلی ها نمی توانند از آنچه در ایران می گذرد، ناراحت باشند. نشانه ای از پیوستن ایران به جبهه پایداری عرب در دست نیست، چیزی که تعداد زیادی از نیروهای نظامی ایران را در دسترس قرار خواهد داد. وضعیت ایران می تواند پیمان میان

ص: 407

عراق و سوریه را به خوبی در هم بشکند.

ج- آیت الله قمی از «اعدامهای عجولانه» انتقاد کرد. آیت الله حسن طباطبایی قمی از چهره های برجسته مذهبی در مبارزه علیه شاه، نامه ای به شورای انقلاب اسلامی فرستاده و از «اعدامهای عجولانه» و «شکنجه های بیجا» توسط اعضای کمیته انتقاد کرده است. آیت الله تنبیهات انجام شده توسط کمیته ها را «بی پروا» توصیف کرد و گفت مطالبی درباره اعمال شکنجه های غیرمنصفانه در مورد زندانیان پس از آنکه بی گناهی آنها به اثبات رسیده، شنیده است. در نامه قمی آمده است که شرق و غرب نظاره گر الگوی جمهوری اسلامی اند. آنها متوجه اند که هر آنچه که در ایران روی می دهد، بر اساس اراده خداوند بوده و اینکه همین امر اصول اسلامی را تقویت می کند. آنها منتظرند تا ببینند آیا این (حکومت) موفق خواهد شد. بنابراین ما باید مراقب نظم خداوندی در خصوص اجرای درست عدالت بویژه در مجازاتها باشیم. کاشف به عمل آمده که حملاتی به منازل مردم در طی شب انجام شده و اثاثیه و مایملک آنها دزدیده شده است. چندین تن از اشخاص بدون شواهد درست، عجولانه کشته شده اند. همچنین شکنجه های بیجایی انجام شده که خداوند آن را ممنوع کرده و این کار وجهه اسلام را خراب می کند. مجازاتها بایستی بر اساس قوانین اجتماعی و شرع بوده و تمام ماوقع در معرض اطلاع جهان قرار گیرد.

د- تقاضا از نیروهای مسلح برای حراست از مرزها: امام خمینی به گروهی از پرسنل نیروی دریایی گفت، نیروهای مسلح اسلامی باید اهداف انقلاب را از طریق وحدت کلمه محقق سازند و باید از تمامی نقاط کشور محافظت نمایند. ناخدا حسنعلی خوشنام در مصاحبه ای با ارباب جراید گفت 200 تن از پرسنل پایگاه دریایی خرمشهر در قم با خمینی ملاقات کردند تا سالروز تولد دختر پیامبر، محمد[(ص)] را به وی تبریک بگویند و پشتیبانی خود را برای حفاظت از مرزهای آبی و خاکی ایران اعلام نمایند.

ه- سرتیپ منوچهر وجدی به اتهام جاسوسی تحت پیگرد قرار گرفت. دادگاه سرتیپ منوچهر وجدی، رئیس سابق ستاد اطلاعات ارتش و متهم به همکاری با سرویس های جاسوسی آمریکا و آلمان، امروز تشکیل شد. وجدی همچنین متهم به حمایت از شاه سابق جهت حفظ حکومت سرکوبگرش در ایران و حفظ منافع آمریکا در کشور می باشد. بنا به کیفرخواست ارائه شده به دادگاه انقلاب اسلامی تهران، وجدی مسئول ارائه اطلاعات به مقامات اسرائیل در خصوص مکان یک گروه از چریکهای فلسطینی که متعاقباً منجر به اخراج آنها توسط نیروهای اسرائیلی گردید، می باشد. وجدی در سخنان خود در دادگاه گفت، تا 11 فوریه یعنی روزی که رژیم شاه سابق سرنگون گردید، چیزی درباره جنایات رژیم پهلوی نمی دانست. دادستان کل در پاسخ گفت: چطور ممکن است مردی تحصیلکرده مثل او که به اکثر کشورهای اروپایی سفر کرده چیزی درباره جنایات شاه مخلوع نداند در حالیکه هر کودکی خیلی پیشتر از برپایی انقلاب در ایران از این امور خبر داشت.

ص: 408

نظریه تهیه کننده: محاکمه هنوز ادامه دارد و تا به حال هیچ رأیی صادر نشده است.

و- کاهش تولید نفت: تولیت نفت خام به حدود چهار میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده است. این مسئله نشان دهنده کاهش حدود یک میلیون بشکه در روز در مقایسه با تولید پنج میلیون بشکه ای درست پس از پیروزی انقلاب است. به گفته یک سخنگوی شرکت ملی نفت ایران، حداکثر تولید استان خوزستان 3400000 بشکه در روز است. او گفت 600000 بشکه در روز اکنون در دیگر میادین نفتی تولید می گردد. این سخنگو همچنین گفت روزانه 320000 بشکه نفت صادر می شود.

ز- کمیته ها باید مجدداً بازسازی شوند: استانداران کشور به همراه وزیر کشور روز گذشته در قم با خمینی ملاقات کردند تا مشکلات بحث شده در پایتخت طی چند روز گذشته را با وی مطرح ساخته و در مورد آنها از وی کمک و راهنمایی کسب کنند. وقتی مشکلات کمیته های انقلاب از طرف احمد صدر حاج سیدجوادی برای خمینی تشریح شد، گفت کمیته ها توسط خود وی تأیید شده اند اگرچه اکنون لازم است آنها را بازسازی و پاکسازی نمود. امام اظهار تأسف کرد که در برخی موارد کمیته ها ثابت کردند به اندازه ای که باید مفید باشند، نیستند. در عین حال این بدان معنا نیست که همه آنها را باید کنار گذاشت. علاوه بر ارتش کشور به سربازان ملی و پاسدار ملی نیازمند است. بنابراین کمیته ها باید از شرایط مناسب و جدیدی برخوردار شوند و این به عهده روحانیون و شوراهای انقلاب و استانداران است که طرحی را برای تحقق این امر تدارک ببینند.

ح- اخبار متنوع:

(الف) 29 کلانتری و سه پست ژاندارمری در تهران و 162 مرکز پلیس در سراسر کشور شروع به کار کرده اند.

نظریه تهیه کننده: اساساً 21 مرکز پلیس در ایران وجود دارد. هیچ چارت جدید و یا جزئیاتی تاکنون درباره فهرست محل 29 مرکز پلیس منتشر نشده است. جالب توجه خواهد بود که ببینیم محل های جدید کدامیک هستند و اینکه محوطه سفارت هنوز به عنوان یکی از آنها در فهرست آمده یا خیر.

(ب) ناصر نجمی یکی از اعضای جبهه ملی گزارش داده که طرحهایی در دست است که جبهه ملی و دو گروه دیگر را از جمله جنبش و جاما به یکدیگر نزدیک نمایند تا مقاصد جبهه که در حال حاضر از محبوبیت برخودار نیست، تقویت گردد.

(ج) دیروز مسئله انحلال کمیته های انقلاب شیراز توسط آیت الله محققی، دادستان کل دادگاههای انقلاب شیراز و نمایندگان پاسداران انقلاب تهران مورد بحث قرار گرفت. همچنین برخی از «روشنفکران» در این جلسه حضور داشتند. از این پس گزینش داوطلبین، در [سپاه] پاسداران انقلاب توسط کمیته سه نفره از میان نمایندگان روحانی و روشنفکران انجام خواهد گرفت.

سند شماره 189 محرمانه شماره گزارش: 79 0196 684623 می 1979 - 2 خرداد 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.

موضوع: گزارش وضعیت ایران 16- خلاصه: (محرمانه) گزارش اطلاعات مربوط به وضعیت جاری در ایران. اطلاعات تهیه شده شامل موارد ذیل است: اعدام چهار افسر، آزاد شدن یک روزنامه نگار، تأیید اعدامها از جانب جبهه دموکراتیک ملی، وجود سلاح در ایلام تهدیدی برای امنیت، محکوم نمودن امپریالیسم و صهیونیسم از طرف دانشجویان، ناوگان تجاری، ایرانی می شود و اخبار متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه) الف- چهار افسر محکوم شدند. روزنامه کیهان گزارش داده است که چهار تن از افسرانی که در اجرای حکومت نظامی در تهران شرکت داشتند، توسط یک دادگاه نظامی به اتهام شرکت در قتل عام هشتم سپتامبر «جمعه سیاه» و حوادث مشابه آن محکوم شدند. روزنامه کیهان که محکومیتها را گزارش کرد، به نوع مجازات تعیین شده برای این افراد اشاره ای نکرده است. مجازات متداول برای چنین جنایتهایی اعدام است. این چهار نفر عبارتند از: سرهنگ دوم محمدباقر لطیفی مقدم، ستوان دوم سیدناصر موسوی، ستوان یار محمود معمار و سروان مرتضی ناصر خاکی. این روزنامه همچنین گزارش داده است که دو افسر دیگر نیز در دادگاه در حال محاکمه هستند.

این افسران عبارتند از: سرتیپ وجدی یک افسر اطلاعاتی و سرتیپ پرورش یک افسر ساواک. یک نماینده دادگاه گفت وجدی در جلسه ای که توسط یک ژنرال آمریکایی «تای» و «سپهبد برومند» به منظور بحث درباره توطئه خنثی کردن انقلاب تشکیل شده بود، شرکت کرده است. او اضافه نمود که وجدی مسئول انتقال اطلاعات به اسرائیل بوده است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) یک منبع دیگر گزارش کرده است که دو تن از افسرانی که در دادگاههای انقلاب محاکمه شدند به مرگ محکوم شده اند؛ سرهنگ دوم مقدم و ستوان یار محمود معمار. منبع اشاره ای درباره اینکه آیا حکم آنها تاکنون اجرا شده است یا نه، نکرد.

حکم محکومین دیگر زندان بوده است. سروان ناصر خاکی به 9 سال و ستوان دوم موسوی به 7 سال زندان محکوم شدند.

هر دو نفر برای همیشه از داشتن پست های نظامی یا مشاغل دولتی محروم شدند. منبع همچنین گزارش کرد که سرتیپ وجدی به 15 سال و سرتیپ رضا پرورش به 12 سال حبس محکوم شدند. آنها نیز از داشتن شغلهای رسمی در آینده محروم شدند.

ب- آزادی یک روزنامه نگار: شائول بخاش روزنامه نگار و روشنفکر برجسته ایرانی توسط

ص: 410

کمیته های انقلاب آزاد شده و ظاهراً آزاد است که کشور را ترک کند. بخاش روز شنبه به هنگام ترک کشور در فرودگاه مهرآباد دستگیر شد و بعد از اعتراض نسبت به گرفتن پاسپورتش به کمیته مرکزی منتقل، سپس از آنجا به زندان قصر برده شد و پس از چند ساعت آزاد شد.

با گزارش قضیه روز بعد به هنگام حضور در کمیته مجدداً دستگیر شد و قبل از اینکه بالاخره آزاد شود، چند ساعتی را بدون امکان ارتباط با بیرون، در زندان قصر نگهداشته شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) افسر گزارشگر نتوانسته است دلیل دستگیری وی را دریابد. منابع خبری نیز علت این مسئله را روشن نکرده اند اما تأیید شده است که او تاکنون کشور را ترک کرده است.

ج- جبهه دموکراتیک ملی اعدامها را تأیید می کند: سخنگوی جبهه دموکراتیک ملی و عنصر مؤسس آن دیروز در یک کنفرانس خبری از اعدام وزرای کابینه های قبلی دفاع کرد. هدایت متین دفتری اظهار داشت که هر وزیری که در دوران ارتش علیه منافع ملی اقدام کرده باشد باید اعدام شود.

متین دفتری به خصوص در پاسخ به سئوال در مورد وزیر پیشین اطلاعات در دولت شریف امامی اظهار داشت که عاملی تهرانی عضو کابینه ای بوده است که مسئول کشتار مردم ایران است و همه وزرای کابینه نیز به همین ترتیب مسئول هستند.

د- اسلحه های ایلام تهدیدی برای امنیت است: مجموعاً 80 تا 90 درصد ساکنان ایلام دارای اسلحه هستند. این مطلب را رئیس شهربانی ایلام سرگرد اصغرزاده روز یکشنبه اعلام نمود. اصغرزاده اظهار داشت از آنجا که ایلام منطقه ای بسیار بااهمیت است همه اسلحه ها بایستی توسط یک کمیته موقتی جمع آوری شود. او همچنین خاطرنشان کرد که ساکنین ایلام باید با مراجعه به مراکز قانونی در حل مشکلات خود از راههای قانونی استفاده کرده و از راه حلهای قبیله ای پرهیز کنند.

ه- دانشجویان، امپریالیسم و صهیونیسم را محکوم می کنند. هزاران دانشجو در دانشگاه تبریز امپریالیسم آمریکا و صهیونیسم را محکوم کردند و طی تظاهراتی در محوطه دانشگاه پرچم آمریکا را به آتش کشیدند. تظاهرکنندگان همچنین اقدام کارتر و سنای آمریکا را جهت درهم شکستن جنبش های آزادیبخش در کشورهای جهان سوم محکوم کردند. آنها خواستار بیرون راندن همه آمریکاییهای باقیمانده در ایران شدند و حمایت قاطع خود را از حکومت اسلامی و امام خمینی اعلام داشتند. تظاهرات مشابهی نیز در منطقه آستارا اتفاق افتاد. مردم علیه ظهور مجدد هواپیمای حمل و نقل آمریکا در خلیج فارس تظاهرات کردند و تبلیغات امپریالیستی علیه محاکمات دادگاههای انقلاب را محکوم کردند. تظاهرکنندگان همچنین پرچم آمریکا را به آتش کشیده و خواستار نابودی همه وابستگان «خون آشام» امپریالیسم در کشور شدند.

ص: 411

و- ناوگان تجاری ایرانی می شود: خطوط کشتیرانی ملی آریا دیروز طرحهایی را به منظور جایگزین سریع همه کارمندان خارجی در کشتیهایش اعلام نمود و اضافه کرد که در حال حاضر حدود 400 دانشجوی ایرانی در حوزه های گوناگون دریایی تحت آموزش هستند. سخنگوی آریا اظهار داشت که اکثر دانشجویان ایرانی قبل از اینکه جهت گذراندن دوره های تخصصی به خارج اعزام شوند در مؤسسات ایرانی آموزش خواهند دید. طبق نظر سخنگوی مزبور ناوگان تجاری ایران دارای 36 کشتی است که شامل کشتی های کانتینردار با ظرفیت متغیر بین 4760 تا 19000 تن و به علاوه 6 برابر آبی خاکی می شود. وی اظهار نمود که این کشتی ها اکنون مشغول حمل بار بین بنادر ایران، آمریکا، ژاپن و بنادر خلیج فارس هستند. طبق اظهارات منابع ناوگان تجاری، از شروع جنبش انقلابی و اعتصابات فلج کننده در ایران که در تابستان و پاییز گذشته رخ داد، تجارت به شکل قابل ملاحظه ای کاهش یافته و اکثر کشتی های غربی نیز بیکار بوده اند.

ز- متفرقه: (1) وزارت آموزش و پرورش با صدور بخشنامه ای به مدارس خصوصی دستور داده که کلاسهای دخترانه و پسرانه را جدا کنند. این بخشنامه بایستی از آغاز ترم تابستانی مدارس به اجرا درآید. از چند تن از مسئولین مدارس در مورد بخشنامه اخیر سئوال شد اما آنها از جواب دادن واهمه داشتند.

(2) انجمن روانپزشکی در ایران برآورد کرده است که حدود 2 میلیون معتاد به تریاک در کشور وجود دارد و پیشنهاد کرده که ایران باید در قسمت کنترل کشت خشخاش اقداماتی نظیر ترکیه به عمل آورد.

این آمار از کوپنهای صادره برای مصرف تریاک که حدود 200000 است و مقدار مواد مخدری که توسط پلیس از قاچاقچیان گرفته شده به دست آمده است و نشان می دهد که حدود 2 میلیون معتاد در کشور وجود دارد. با احتساب این مسئله که جمعیت ایران 36 میلیون نفر است این آمار بدین معنی است که از هر 18 نفر یک نفر معتاد است که این یک نفر هم جوان می باشد.

(3) هیأت نمایندگی ایران در سازمان ملل با انتشار بیانیه ای تأکید کرده است که اعدام حبیب القانیان بازرگان معروف ایرانی، در تهران به دلیل یهودی بودن وی نبوده، بلکه اعدام او به خاطر جنایتهایی است که مرتکب شده است.

(4) یک افسر ارتش در خلال محاکمه در دادگاه انقلاب اسلامی تهران افشا کرده است که شاه پیشین و ژنرال اویسی فرمانده نیروی زمینی، دستور داده بودند که مسیر راهپیمایی «عاشورا» در 11 دسامبر 1978 مین گذاری شود.

سرهنگ محمدباقر لطیفی رئیس پیشین یک شرکت مهندسی در پایتخت به دادگاه گفت که او و افراد تحت فرماندهی اش از اطاعت فرامین سرپیچی کرده بودند. او در دادگاه اظهار داشت ما از قتل عام مردم قهرمان خود امتناع کردیم.

سند شماره 190 محرمانه23 می 1979 - 2 خرداد 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 5378به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.

موضوع: تظاهرات برنامه ریزی شده ضدآمریکایی 1- (محرمانه - تمام متن) 2- خلاصه: مسیرهای تظاهرات هر دو روز 24 و 25 می در روزنامه های محلی چاپ شده است، طبق این برنامه تظاهرات 25 می در برابر سفارت خاتمه خواهد یافت، لحن رسانه های گروهی از صبح 23 می نسبت به ایالات متحده خصمانه تر شده است، ارزیابی ما این است که دولت موقت انقلاب ایران خواهان خشونت نیست، اما تمایل دارد که ادعاهای مربوط به دخالت آمریکا در امور ایران را پراهمیت جلوه دهد، امکان وقوع حوادث خشونت بار که منجر به حمله به سفارت گردد، همچنان جدی است. ما در حال اتخاذ تدابیر امنیتی بیشتر هستیم. پایان خلاصه.

3- رسانه های گروهی صبح 23 می مسیرهای راهپیمایی اعتراض آمیز از سوی گروههای مخالف قطعنامه سنای آمریکا در مورد ایران را برای روزهای 24 و 25 می اعلام کردند. ماهیت این اعلامیه ها چنان است که هیچ گونه (تأکید می کنیم) هیچ گونه شکی باقی نمی گذارد که دولت موقت انقلابی ایران (حداقل) به تصمیمات گروههای سیاسی جهت مبارزه و درگیری مجدد با آمریکاییان تن داده است. طبق برنامه، تظاهرات 24 می در ساعت 4 بعد از ظهر از 4 نقطه در شمال و جنوب سفارت شروع شده و با راهپیمایی به سمت میدان 17 شهریور (25 شهریور سابق واقع در تقاطع روزولت و کریم خان زند تقریباً در فاصله 6 بلوکی سفارت) ختم می شود.

دو مسیر که یکی از آنها از دانشگاه تهران آغاز می شود از برابر سفارت در خیابان تخت جمشید و روزولت می گذرد. ما انتظار داریم که جمعیت بین ساعت 5 تا 6 بعد از ظهر از برابر سفارت عبور نمایند. دعوت برای راهپیمایی 24 می توسط مجاهدین اسلامی و حزب جمهوری اسلامی (سازمان خمینی) صورت گرفته است.

4- راهپیماییهای روز 25 می در ساعت 8 صبح از میدانهای ژاله و 24 اسفند در نزدیکی دانشگاه تهران آغاز شده و هر دو مسیر در برابر سفارت به هم خواهند پیوست: و احتمالاً تظاهرکنندگان حدود ساعت 10 صبح به اینجا خواهند رسید. کارخانه شایعه سازی، نگرانیهایی را در بین کارکنان محلی ما درباره راهپیمایی 25 می بوجود آورده است. اما برای 24 می نگرانی ندارند، زیرا راهپیمایی 24 می در شمال سفارت و نه در مقابل آن خاتمه خواهد یافت و از طرف دیگر بعد از ساعات کار اداری انجام می شود و توسط گروههایی هدایت می شود که از دولت موقت انقلاب حمایت می کنند.

با توجه به موارد بالا به نظر می رسد که این راهپیمایی تهدیدات کمتری نسبت به راهپیمایی

ص: 413

جمعه در بر خواهد داشت، زیرا راهپیمایی روز جمعه اقدام شوقی است که مستقیماً به طرف سفارت نشانه گیری شده است.

ما معتقدیم که دولت موقت ایران می خواهد که تظاهرات هر دو روز را صلح آمیز برگزار نماید و از آن به عنوان وسیله ای در جهت اعلام نظر خود بر دخالت آمریکا در امور داخلی ایران استفاده نماید به طوری که زیان خیلی کمی به اساس روابط آمریکا و ایران داشته باشد. مشکل اینجاست که کلیه گروهها از طیف های ناهمگون سیاسی در ایران در راهپیمایی 25 می شرکت خواهند کرد که احتمالاً شامل فلسطینیها (روزنامه ها خاطرنشان می کنند که یکی از مسیرهای راهپیمایی در آن روز مستقیماً از برابر سفارت فلسطین در ساختمان قدیمی تجاری اسرائیل، عبور خواهد کرد) و فداییان مارکسیست که ممکن است به دنبال ایجاد تحریکاتی برای بر هم زدن اوضاع باشند نیز می گردد.

مسئله نگران کننده دیگر این است که در واقع دیگر رهبران برجسته مذهبی درخواست می نمودند که راهپیمایی آرام و صلح آمیز برگزار شود ولی تا ظهر 23 می هیچ آیت اللهی چنین بیانیه ای در رابطه با راهپیمایی های 24 و 25 می منتشر نکرده است. اوضاع نسبتاً بی ثبات خواهد بود و ممکن است هر خشونت جزئی و بی هدفی توسط عناصر ضدآمریکایی مبدل به جرقه ای شود که نوعی حمله علیه سفارت را در پی داشته باشد. کارمندان سیاسی سفارت به رابطین مذهبی خود یادآوری می کنند که انتشار بیانیه ای توسط رهبران مذهبی مبنی بر درخواست از راهپیمایان جهت حفظ آرامش می تواند بسیار مفید باشد.

5- از طرف دیگر به جز اصطکاکهای حاصل از قطعنامه جاویتز، جوّ تهران در حال حاضر چندان سنگین نیست.

به طور مثال، در صبح روز 23 می کارمند کنسولگری که مسایل مربوط به ویزای تحصیلی را در محل درب سفارت انجام می دهد شاهد گفتگویی بود به این صورت که دو تن از دانشجویان که خود را رهبر راهپیمایی 24 می معرفی می نمودند به ماشاءالله کاشانی رئیس مجاهدین محافظ سفارت مراجعه نموده و اطلاع دادند که باطری بلندگوهای آنها در حال اتمام است و تاکنون عوض نشده است. این دو نفر سپس درخواست نمودند که اگر امکان دارد بلندگوهای خود را به برق سفارت متصل نمایند. پاسخ کاشانی را باید در بایگانی تاریخ پیدا کرد.

6- در مورد مسئله امنیتی، سفارت از ساعت 3 بعد از ظهر روز 24 می به بعد حداقل تعداد پرسنل لازمه را در محوطه نگهداری خواهد کرد. کل مجموعه کارکنان سفارت (به استثنای گروههای امنیتی- فرماندهی و ارتباطی) که فعلاً در نزدیکی ساختمان مرکزی سفارت سکونت دارند، تمام روز جمعه را در یک دوره مسابقات تنیس بین سفارت انگلیس و آمریکا در زمین سفارت انگلیس در قلهک واقع در شمال تهران، شرکت خواهند کرد و لذا در ساعات بحرانی، پرسنل سفارت در حوالی سفارت نخواهند بود.

ص: 414

7- نظریات کارمند اداره حفاظت: مطابق گزارش شماره 5301- تهران که بدین وسیله تکمیل می شود، وضعیت امنیتی ما به شرح زیر می باشد:

تا قبل از 25 می کارهای ساختمانی برای مقابله با تروریسم در محل ساختمان مرکزی تکمیل خواهد شد. دربهای فولادی رو به بیرون در جای خود قرار دارند و قرار است که دربهای داخلی ضدانفجار طی دو روز آینده نصب شوند.

در این هفته جعبه های ضدگلوله حفاظ پنجره نیز نصب می گردند. کلیه پنجره ها در تمام طبقات دارای میله های حفاظ شده اند.

8- طرح های جدید دفاعی در داخل سفارت (ضمیمه K) برای طرح خروج اضطراری تهیه شده و امروز و پس از تأیید آن توسط کاردار در بین کارمندان آمریکایی توزیع خواهد شد. کاردار امروز جلسه ای تشکیل داد تا در مورد «روش عملیاتی» به هنگام وقوع حمله ای نظیر حمله روز 14 فوریه یا یک حمله دسته جمعی به سفارت که ممکن است در روز 24 و 25 می رخ دهد، تبادل نظر نماید.

وی در نظر دارد ملاقات فردای خود با وزیر امور خارجه، دولت موقت ایران را تحت فشار قرار دهد تا به صورت مسلحانه و مستمر مداخله نماید و مانع از تکرار وقایع 14 فوریه یا یک حمله همگانی توسط مردم به ساختمان مرکزی و محوطه سفارت گردد. در حال حاضر بیش از 900 نارنجک گاز اشک آور و مهمات، کلت های دستی و نارنجک اندازهای فراوانی در قسمت حفاظت سفارت موجود است.

9- به عقیده مأمور امنیتی پرسنل درون ساختمان مرکزی در مقابل سلاح های کوچک ایمن خواهند بود اما در برابر انفجارها یا استفاده گسترده از وسایل آتش زا ایمن نمی باشند. ما تجهیزات مقابله با آتش سوزی را سه برابر کرده ایم و به زودی در نزدیکترین مکانهای لازم پنجره های فرار و نردبانهای تاشونده قرار خواهیم داد.

تا روز 25 می ما وضعیت دفاعی خود را به حداکثر خواهیم رساند. آمریکاییها اینجا دفتر مرکزی را «قلعه آپاچی ها» نام می نهند.

10- تفنگداران دریایی در حالت آماده باش هستند. و در روزهای 24 و 25 می در ساختمان مرکزی حاضر و مشغول به کار خواهند بود و در روز جمعه 25 می، در حدود سی آمریکایی و همینطور 3 کارمند (یعنی دو نفر اپراتور تلفن و راننده کاردار) در ساختمان مرکزی حاضر خواهند بود.

محافظین قراردادی نیز در محوطه سفارت حاضر خواهند بود. تمام این اقدامات برای دفاع از سفارت لازم هستند. قسمت آتش نشانی و مخابرات سر کار خواهند بود تا به عنوان رابط با دولت موقت ایران عمل کنند. همانطور که ذکر شد کلیه آمریکاییان دیگر غایب خواهند بود و تا هنگامی که سفارت اعلام ننماید که اوضاع رو به راه است به سفارت برنخواهند گشت.

ناس

سند شماره 191 محرمانه24 می 1979 - 3 خرداد 1358 از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - 131898به: سفارت آمریکا، تهران مرجع: تهران 5378 موضوع: برنامه تظاهرات ضدآمریکایی 1- (محرمانه - تمام متن) 2- ما از سفارت به خاطر تمهیداتش جهت بهبود وضعیت امنیتی سفارت و طرحهایش برای تخلیه پرسنل سفارت تا حد امکان به مناسبت روز تظاهرات مقرر شده تمجید می کنیم.

در عین حال ما از پاسخهای دولت موقت ایران برای تأمین خواسته های شما جهت تأمین امنیت بیشتر خشنود نیستیم. بنابراین اگر ممکن است لطفاً با بازرگان نخست وزیر یا یزدی وزیر خارجه درخواست ملاقات اضطراری نموده و نکات ذیل را مطرح کنید:

الف- همانطور که دولت ایران متوجه خواهد شد، این دولت نهایت تلاش خود را برای بهبود روابط به عمل آورده و علائق را در حد عادی نگه داشته و از واکنش احساسی و یا سوءتفاهم انگیز در حد امکان پرهیز نموده است. ما توانایی کنترل مطالب مطبوعات آمریکا یا کنگره را نداریم.

ب- در عین حال ما نهایت تلاش خود را به کار بسته ایم تا تصویر منطقی از حوادث ایران ارائه داده و به همه احزاب آمریکایی منافع مشترک و نگرانی هایی را که با ایران در آنها شریک هستیم تشریح نماییم.

ج- ما از پدیده رو به تزاید ضدآمریکایی در ایران که بیشتر آنها به نظر می رسد بر اساس سوءتفاهمات عمومی نسبت به طرز تلقی این دولت است، متأثر هستیم. ما متوجه هستیم که دولت موقت ایران با محدودیتهای زیادی مواجه بوده و از تلاشها برای تعدیل جوّ متشنج موجود استقبال می کنیم.

د- ما جداً از چشم انداز این مسئله نگران هستیم که تظاهراتها احتمالاً سلامت پرسنل سفارت آمریکا در تهران را تهدید کند. ما از دولت ایران می خواهیم اقدامات بیشتری را برای تأمین حفاظت در شرایط مملو از احساسات مدنظر قرار دهد. همچنین ما عمیقاً تقاضا داریم که تعداد کافی پرسنل امنیتی منضبط و کارا جهت حفاظت از محوطه سفارت آمریکا و پرسنل آن تأمین گردد.

ه- ما به علاوه می خواهیم که اقداماتی برای جلوگیری از تبدیل احتمالی تظاهرات مقرر به خشونت به واسطه مورد تهدید واقع شدن موارد مذکور در خصوص سفارت آمریکا، به عمل آید.

3- در عین حال ما برخی نکات را با سفارت ایران در اینجا به صورت اضطراری مطرح خواهیم کرد. کریستوفر

سند شماره 192 محرمانه شماره گزارش: 79 6846019724 می 1979 - 3 خرداد 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری افسر تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی متخصص در امور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا مقام مسئول تأییدکننده: وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا سرهنگ ال. جی. هالند منبع: رسانه های خبری محلی، کارمندان سفارت و اعضای دفتر وابسته دفاعی، وابسته خارجی موضوع: وضعیت ایران، می 1979 16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده توضیحات و اطلاعاتی در خصوص شرایط حاکم بر ایران است. این اطلاعات شامل موارد ذیل است: ادعای آیت الله خلخالی مبنی بر استعفا از ریاست دادگاه، گفتگوهای استاندار خوزستان با گروه ایران خلق [عرب]، ممنوعیت دستگیری نیروهای نظامی، اعدام یک سرباز و چند سرهنگ، رسیدگی به پرونده یک زن در دادگاه انقلاب اسلامی، پرداخت حقوق به خانواد ه های افسران اعدام شده پلیس، حمایت بازرگان از عفو عمومی، بازدید نخست وزیر از بخشهای مختلف ارتش، دیدار فرماندهان ارتش با امام خمینی، اشاره آیت الله روحانی به کمک به آوارگان افغانی، تظاهرات های ضدآمریکایی برنامه ریزی شده برای امروز و فردا.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف) ادعای آیت الله خلخالی مبنی بر استعفا از ریاست دادگاه: به گزارش منابع مختلف آیت الله خلخالی ادعا کرده است که از ریاست دادگاه استعفا داده است. سئوال اینجاست که آیا واقعاً آیت الله صادق خلخالی- آقای خون- از ریاست دادگاه انقلاب استعفا داده است یا خیر؟ بر اساس گزارشات واصله از منابع، شخص آیت الله خلخالی و همسر وی به این سئوال پاسخ مثبت می دهند؛ این در حالی است که کمیته مرکزی و آیت الله خمینی صراحتاً به این سئوال پاسخ منفی می دهند و موضوع را تکذیب می نمایند. چنین به نظر می رسد که به جای خلخالی، رقیب لفظی وی یعنی ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه، دچار مشکل شود. ماجرای خلخالی هنوز یکی از داستانهای مبهم انقلاب اسلامی است. در طول این چند ماهه نزاع لفظی شدیدی بین خلخالی و یزدی به وجود آمده است. البته یزدی اولین کسی نبود که استعفای خلخالی از ریاست دادگاه انقلاب را تأیید کرد؛ داریوش فروهر، وزیر کار، نیز دو هفته پیش، متعاقب انتشار یک مقاله توهین آمیز به آیت الله کاظم شریعتمداری و بی نظمیهای زندان قصر، ضمن انتقاد از خلخالی، خاطرنشان کرده بود که جلاد آتشین بایست از ریاست دادگاه انقلاب عزل گردد. از زمان این موضع گیری داریوش فروهر به بعد، خلخالی تلاش کرده است که با انجام

ص: 417

یک سلسله اقدامات منطقی و معقول، خود را از این اتهام مبرا نماید. خلخالی در بیانیه ای که روز گذشته در مطبوعات منتشر شد مجدداً بر موضع گیریهای قبلی خود تأکید ورزیده و خود را رئیس اعظم خطاب کرده بود. اما منابع گزارش می کنند که در همین زمان، ضمن برقراری تماس با منابع خبری، اعلام کرده است که از این سمت استعفا داده است. خلخالی در دفاع از اقدامات خود تصریح کرده است که «تا جایی که من اطلاع دارم، بنده هیچ گونه حکمی مغایر با مبانی و دستورات اسلام صادر نکرده ام و بدون دلیل و مدرک حکم مصادره هیچ اموالی را صادر نکرده ام. دادگاههای انقلاب از قوانین اسلامی تبعیت می کنند و قضات نیز تفکر و نگرشی مذهبی و اسلام مدار دارند و من برای آنها آرزوی موفقیت می کنم.» گزارشگران خبرگزاری رویترز نیز شب گذشته در تماس با همسر آقای خلخالی در قم، همین مواضع را از زبان وی شنیده اند. همسر خلخالی تأکید کرده است که «آیت الله خلخالی شب گذشته از سمت خود استعفا داده است. البته وی همواره یک قاضی مذهبی خواهد بود؛ قضات شبیه پزشکان هستند و هیچ کس نمی تواند به آنها بگوید که از این به بعد پزشک نباش. اما آقای خلخالی قصد دارد به شهر قم بازگشته و مجدداً به سراغ تدریس برود.» همسر خلخالی در ادامه علت این استعفا را جاروجنجالهای آقای یزدی عنوان کرده و خاطرنشان کرده است که عموم مردم با تمام توان از خلخالی حمایت کرده و بر علیه یزدی تظاهرات بر پا خواهند کرد. وی در ادامه افزوده است که «در زمینه قوانین اسلامی، هیچ کس مسلط تر از خلخالی نیست و او نیز فرمان خدا را به اجرا درآورده است و قدر مسلم فرمان خدا فاقد هرگونه خطا و اشتباه است.» همسر خلخالی تأکید کرده است که استعفای خلخالی با موافقت امام خمینی صورت گرفته است. دیگر منابع بر این باورند که خمینی در این شرایط، این استعفا را نخواهد پذیرفت. یکی از منبع ارشد قضایی این گونه تصریح کرده است که براساس استنباط وی، «خلخالی هم چنان در دادگاه انقلاب فعال خواهد بود، حتی اگر از این سمت کناره گیری نماید. هیچ تفاوتی نمی کند که خلخالی در این جایگاه باشد یا فردی دیگر. این، سیستم است که به این سمت می رود نه افراد.» سخنگوی کمیته مرکزی نیز تأکید کرده است که خلخالی هم چنان « روبس پیر انقلابی ایران» خواهد بود. یک منبع گزارش داده است که احتمالاً خلخالی در این سمت خواهد ماند البته تا مادامی که جور اشتباهات دیگران را به دوش بکشد. به هر ترتیب، ابقاء خلخالی در این سمت موجبات ناراحتی و تکدر خاطر ابراهیم یزدی را فراهم خواهد آورد. در صورتی که خلخالی برخلاف ادعای خود، از این سمت استعفا ندهد، دلیل عمده آن چیزی نیست جز عدم محبوبیت وزیر امور خارجه در قم. ممکن است یزدی نکته ای را فراموش کرده باشد که یک منبع برای ما ذکر کرد؛ مبنی بر این که همسر خلخالی برادرزاده خمینی است.

ب) گفتگوهای استاندار خوزستان با گروه ایران خلق [عرب]: دریادار احمد مدنی، استاندار خوزستان، در مصاحبه ای خاطرنشان کرد که به منظور خلع سلاح «افراد غیرمسئول»، حدود یکصد نفر از پرسنل نیروی دریایی از پایگاه دریایی بوشهر به خرمشهر منتقل شده اند. وی در

ص: 418

این مصاحبه تأکید کرد که « ما به هر قیمت ممکن بایست صلح و امنیت را به استان خوزستان بازگردانیم.» وی افزوده است که گفتگوها با سازمان خلق عرب خوزستان همچنان ادامه دارد و به موازات تداوم این گفتگوها، به منظور خلع سلاح عموم مردم، مهلت مناسبی پیش بینی شده است. مدنی تأکید کرده است که چنانچه شواهد و قراین حاکی از این باشد که افزایش مهلت پیش بینی شده تأثیرات مثبت و مطلوبی به دنبال خواهد داشت، قدر مسلم این مهلت تمدید خواهد شد اما در صورتی که درخواست تمدید مهلت صرفاً به منظور سوء استفاده باشد، قطع به یقین پاسخ به درخواست کاملاً مشخص می باشد. وی تصریح کرده است که صرفاً به افرادی مجوز حمل سلاح داده خواهد شد که در مسیر انقلاب قدم بردارند و به افراد خارج از این جرگه، هرگز سلاح داده نخواهد شد.

ج) ممنوعیت دستگیری نیروهای نظامی: مهدی هادوی، دادستان کل کشور، اخیراً اطلاعیه ای منتشر کرده است مبنی بر این که نیروهای پاسدار انقلاب و کمیته حق دستگیری نیروهای نظامی را ندارند. دادستان ارتش نیز از نیروهای ارتش خواسته است که به این بیانیه تمکین نمایند. در بیانیه مزبور آمده است که «ارتش می بایست فارغ از هرگونه دغدغه فعالیت نماید و نیروهای آن باید در امنیت کامل به سر برند.» در این بیانیه موارد ذیل مطرح شده است:

1- هرگونه احضاریه و یا اخطاریه بدون حکم رسمی، از درجه اعتبار ساقط است.

2- دستگیری نیروهای نظامی صرفاً به دستور دادستان ارتش و یا افسر فرمانده اداره دادستانی ارتش امکان پذیر خواهد بود.

3- حکم دستگیری نیروهای نظامی بایست به امضای دادستان عمومی دادگاه انقلاب و یا معاون قوه قضائیه رسیده باشد.

4- در شهر تهران دستگیری نیروهای نظامی منوط به امضای حکم توسط دادستان دادگاه انقلاب می باشد تا از این طریق، فرایند دستگیری توسط دادستان نظامی و یا پلیس نظامی مستقر در دادگاه صورت گیرد.

5- در صورت عدم حضور افسر فرماندهی نیروهای مسلح یا ژاندارمری، اخذ موافقت دادستان دادگاه انقلاب ضروری است.

در این بیانیه صراحتاً قید شده است که نیروهای پاسدار و کمیته تحت هیچ شرایطی حق مداخله در فرایند دستگیری نیروهای نظامی را ندارند. البته این موضوع با بیانیه اداره دادستانی ارتش در تناقض است؛ این اداره در بیانیه خود تأکید کرده است که:

(1) دستگیری نیروهای نظامی صرفاً توسط افسر مسئول ارتش و یا در صورت نیاز توسط نیروهای پاسدار و یا کمیته صورت می گیرد که البته فرد دستگیر شده تحویل اداره دادستانی انقلاب خواهد شد.

(2) در مورد بالا، لازم است هماهنگی کاملی بین پاسداران و نیروهای کمیته و افسران و نیروهای ارتش وجود داشته باشد.

ص: 419

(3) مسئولیت اجرای مفاد این دستورالعمل در شهرها برعهده دفاتر دادستان ارتش است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) آنچه در این بیانیه ها قید نشده این مطلب است که تمامی فرماندهان و اعضای ارشد نظامی باید به مجرد دریافت هرگونه خبر در خصوص فعالیت ضدانقلابی و یا خرابکارانه نیروهای تحت امر خود، مراتب را به اطلاع دادگاه انقلاب برسانند.

د) اعدام یک سرباز و چند سرهنگ: روز گذشته دادگاه انقلاب مشهد یک سرباز را به اعدام و چهار سرباز دیگر را به حبس با مدتهای مختلف، محکوم کرد. سرباز هادی زمانی که به جرم قتل مردم بی گناه در جریان انقلاب محکوم به اعدام شده بود، در ساعت 2 بامداد به وسیله جوخه آتش، تیرباران شد.

افراد اعدام شده در تهران عبارت بودند از سرهنگ دوم محمدباقر لطیفی مقدم و ستوان یار محمود معمار که حکم اعدام آنها در روز گذشته اجرا شد.

ه ) رسیدگی به پرونده یک زن در دادگاه انقلاب اسلامی: برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرونده یک زن در دادگاه انقلاب مشهد مورد رسیدگی قرار گرفت. خانم دکتر مهوش نیکجو، استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، به جرم همکاری با ساواک در داخل و خارج از کشور در خصوص گزارش بر علیه دانشجویان و اساتید و مشارکت در سرکوب دانشجویان، گناهکار شناخته شد. وی به یک سال حبس تأدیبی، اخراج از هیأت علمی دانشگاه فردوسی و انفصال همیشگی از مشاغل دولتی محکوم شد.

[و)] پرداخت حقوق به خانواد ه های افسران اعدام شده پلیس: به گفته سرهنگ مجللی، رئیس پلیس ملی ایران، خانواده های آن دسته از افسران پلیس که به دستور دادگاه انقلاب اعدام شده اند، حقوق سرپرست خانوار خود را به طور تمام و کمال دریافت خواهند کرد. سرهنگ مجللی افزوده است که آن دسته از افسران پلیس که در بازداشت به سر می برند نیز حقوق خود را دریافت خواهند کرد چرا که بازداشت بودن الزاماً به معنای محکومیت همیشگی نیست. وی تأکید کرده است که در حال حاضر حدود 700 نفر از افسران پلیس، با جایگاههای مختلف، در بازداشت به سر می برند و این در حالی است که جایگاه شغلی کنونی آنها در حال حاضر مشخص نیست. سرهنگ مجللی با اشاره به قتل برخی افسران پلیس در جریان پیروزی انقلاب، خاطرنشان کرد که بر اساس مقررات پلیس، حقوق این افراد بایست به خانواده های آنها پرداخت گردد.

ز) حمایت بازرگان از عفو عمومی: نخست وزیر مهدی بازرگان تأکید می کند که از اعطای عفو عمومی به تمامی افرادی که با رژیم سابق همکاری داشته اند استقبال و حمایت می نماید. وی که برای گروهی از رؤسای دانشگاهها در تهران سخن می گفت، تأکید کرد که عفو عمومی، امری ضروری است «چرا که در غیر این صورت بازسازی ملی محقق نخواهد شد.» بازرگان اظهار داشت که مشکلات و موانع بسیار زیادی از زمان رژیم سابق برای دولت مطبوع وی باقی مانده است و حل برخی از این مشکلات مستلزم کمک گرفتن از افرادی است که در حال

ص: 420

حاضر از کار منفصل شده اند. «من از عموم مردم می خواهم که صبر انقلابی پیشه کنند؛ ما در حال حاضر در حساس ترین برهه از تاریخ کشور به سر می بریم و چاره ای جز صبر و فداکاری نداریم.» بازرگان تأکید کرده است که دولت وی یک دولت موقت است و صرفاً وظیفه دارد که مواردی همچون سازماندهی یک همه پرسی ملی، تهیه و تدوین یک قانون اساسی جدید، ایجاد یک مجلس قانون گذاری و برگزاری انتخابات عمومی را محقق نماید. «من همواره بر این موضوع تأکید کرده ام که به مجرد تحقق این موارد، دولت من قدرت را به دولت دیگری واگذار خواهد کرد.» ح) بازدید نخست وزیر از بخشهای مختلف ارتش: اولین مراسم رسمی نظامی عصر روز گذشته برگزار گردید. در جریان این مراسم، نخست وزیر بازرگان از بخشهای مختلف نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و پرچمهای آنها بازدید به عمل آورد. وی از ساختمان مرکزی ارتش نیز بازدید کرده و با فرماندهان ارشد ارتش نیز ملاقات نمود. در جریان بازدید نخست وزیر، سرلشگر فربد رئیس ستاد ارتش، ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه، حاج سید جوادی وزیر کشور، داریوش فروهر وزیر کار و امور اجتماعی و چند تن دیگر از مقامات کشوری نخست وزیر را همراهی می کردند.

ط) دیدار فرماندهان ارتش با امام خمینی: سرهنگ ولی الله فلاحی، فرمانده نیروی زمینی ارتش، به اتفاق معاونین و فرماندهان بخشهای مختلف نیروی زمینی روز سه شنبه به دیدار امام خمینی رفته و در خصوص مسایل مختلف مربوط به ارتش، با وی بحث و گفتگو کردند.

ی) اشاره آیت الله روحانی به کمک به آوارگان افغانی: آیت الله صادق روحانی، که گفته می شود از اعضای شورای انقلاب اسلامی است، اظهار داشته است که روحانیون ایران به مردم افغانستان کمک می کنند که یک انقلاب مذهبی در کشور خود به راه اندازند. وی در گفتگو با منابع خبری از دولت نخست وزیر بازرگان خواسته است که فعالانه در امور کشورهای همسایه مداخله نماید. وی ضمن محکوم نمودن دولت نورمحمد تره کی، رئیس جمهور افغانستان، شرایط کنونی حاکم بر آن کشور را با شرایط حاکم بر ایران در زمان پیروزی انقلاب قابل مقایسه دانسته است. وی تصریح کرده است که «مداخله ما، ماهیتی کاملاً مذهبی دارد و قصد داریم همان روشی که در ایران در پیش گرفتیم را در افغانستان نیز پیاده نماییم. کمک به مردم مسلمان افغانستان، چه شیعه و چه غیر شیعه، رسالتی است که اسلام بر دوش ما نهاده است.» ک) تظاهراتهای ضدآمریکایی: طی دو هفته اخیر جنبشهای سازمان یافته ضدآمریکایی در حال شکل گیری بوده است. مردم بانی و مسبب بسیاری از کمبودهای موجود در انقلاب اسلامی را ایالات متحده آمریکا می دانند. افزون بر این، مطبوعات گزارش داده اند که موضع دولت ایران این است که برقراری روابط خوب بین ایران و آمریکا منوط به تصحیح عملکرد و تغییر رویه از سوی دولت ایالات متحده آمریکاست. قرار است در تاریخ 24 و 25 می تظاهراتی در مقابل سفارت ایالات متحده آمریکا برگزار شود؛ برآورد می شود که بین چند هزار

ص: 421

تا یکصد هزار نفر در این تظاهرات شرکت نمایند. این در حالی است که سفارت آمریکا با توجه به شکل امنیت فیزیکی جدید خود، بیشتر به یک دژ نظامی شبیه است. ارتش انقلابی محافظ سفارت در محل مربوطه حاضر است و، البته در زبان، آماده دفاع از سفارت. ما در حال حاضر در انتظار آغاز تظاهرات هستیم.

عمل اعتراض نموده و از میله بالا رفت و پوستر را پاره کرد. در ساعت 16:20 گروه دوم تظاهرکنندگان به مقابل سفارت رسیدند. در مقابل این گروه تعدادی زن چادری دیده می شدند. رژه زنان حدود 5 دقیقه طول کشید و گروههایی از مردان با شعارهایی آنها را همراهی می کردند. در نقطه ای در راهپیمایی رئیس مجاهدین توسط جمعیت مطلع شد که «توده ایها» و «کمونیست ها» هم در میان جمعیت در حال نزدیک شدن، هستند و اینکه اگر هر یک از آنها به بالای دیوار سفارت برود او باید به مردانش دستور تیراندازی به سوی آنها را بدهد. این دستورات صادر شد. ARMA رئیس مجاهدین را در تمامی مسیر تظاهرات همراهی کرد. در مقایسه با راهپیمایی ها در گذشته نکات ذیل قابل توجه می باشد: هیچ گونه خسارت و تلفاتی مشاهده نشد اگرچه هنگامی که نیروهای کمونیست و اسلامی شعار مرگ به یکدیگر نثار می کردند، چند مشت به سوی همدیگر پرتاب کردند. وضعیت کنترل جمعیت خوب بود. تعداد جمعیت حدود 10000 تا 150000 تن تخمین زده می شد. در یک نقطه حدود 150 کمونیست هنگامی که راهپیمایان اسلامی مانع از ادامه مسیر آنها به طرف جلو شدند، در مقابل درب ورودی موتورپول تا محوطه سفارت دست به تحصن نشسته زدند. در تیتر یکی از روزنامه های عصر که در خیابانها توزیع می شد نوشته شده بود که راهپیمایی دیگری از این نوع در روز شنبه تکرار خواهد شد. قرار بود راهپیمایی روز جمعه برگزار شود و این اولین اعلان در مورد برگزاری راهپیمایی در روز شنبه است که اولین روز هفته اسلامی است. روزهای پنجشنبه و جمعه ایام تعطیلات آخر هفته محسوب می شوند. پوشش خبری گسترده از طرف رسانه ها مشاهده شد. دو دستگاه دوربین سیار تلویزیون درست در دو طرف ساختمان کنسولی قرار داشت و یک هلی کوپتر تجاری مجهز از یک فاصله دور در منطقه گشت می زد. یک نفر هنگامی که قصد داشت در مقابل درب موتورپول عکسبرداری کند، بازداشت شد. پس از مدت کوتاهی نیروهای اسلامی او را بدون آنکه صدمه ای دیده باشد آزاد کردند.

نظریات تهیه کننده: 1- ترکیب نیروی عادی محافظ ما از سپاه پاسداران انقلاب است. معنای تقریبی آن گاردهای انقلابی است. این گاردها همان گروهی بودند که پرچم را پائین کشیده و پوستر ضدآمریکایی را به جای آن بالا بردند.

2- بعداً گزارش گردید که در پوستری که به جای پرچم ما برافراشته شد تصویر یک شیطان با بوقها نقش بسته بود. در یک بوق یک پرچم آمریکا و در دیگری پرچم اسرائیل نقاشی شده بود.

3- به طور کلی راهپیمایی با توجه به عبور گروههای مختلف از مقابل سفارت به اشکال متفاوت انجام می شد. وقتی پرچم آمریکا به جمعیت داده شد راهپیمایی وضع بسیار زننده ای به خود گرفت. دوباره هنگامی که گزارش شد یک گروه از کمونیست ها به محوطه سفارت نزدیک شدند، تشنج در میان جمعیت فزونی گرفت. به جز این دو مورد راهپیمایی عمدتاً با نظم و مدیریت خوبی برگزار گردید.

سند شماره 194 محرمانه25 می 1979 - 4 خرداد 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 5449 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری افسر تهیه کننده: سرهنگ ال. جی. هالند وابسته دفاعی آمریکا، تهران مقام مسئول تأییدکننده: سرهنگ ال.جی.هالند وابسته دفاعی آمریکا، تهران منبع خبر: اعضای سفارت و کارمندان دفتر وابسته دفاعی، آمریکا، تهران موضوع: تظاهرات ضدآمریکایی 16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش دربرگیرنده اطلاعاتی در خصوص تظاهرات مورخ 25 می 79 در مقابل سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران در اعتراض به سیاستهای گذشته و حال آمریکا نسبت به ایران می باشد. این تظاهرات در حدود ساعت 8:45 آغاز شد و در ساعت 13 پایان یافت. این راهپیمایی هیچ گونه مجروح و یا تلفاتی به دنبال نداشت؛ این در حالی بود که تعداد شرکت کنندگان حداقل بین یکصد و پنجاه تا دویست هزار نفر برآورد شده است.

17- از 17 تا 21 حذف شده اند.

22- جزییات: (بدون طبقه بندی) همانطور که از قبل نیز اطلاع رسانی صورت گرفته بود، در تاریخ 25 می 79 یک تظاهرات اعتراض آمیز نسبت به سیاستهای ایالات متحده آمریکا در مورد ایران، به ویژه بیانیه اخیر مجلس سنا در محکومیت دولت خمینی- بازرگان، به اجرا درآمد. طبق برنامه ریزیهای صورت گرفته قرار بود این تظاهرات در ساعت 10 آغاز شود که البته زودتر از این زمان آغاز گردید.

در ساعت 8:40 سکوهای تلویزیونی در کنار سکوی مخصوص سخنگو در نزدیکی درب ورودی روزولت استقرار یافتند. آدمکهای رؤسای جمهور کارتر و بگین(1) به صورت نمادین به دار آویخته شدند. در ساعت 8:45 یک دستگاه اتوبوس بزرگ در حالی به منطقه وارد شد که حامل تعداد 61 سرباز مجاهدین بود؛ این سربازان مجهز به تجهیزات نظامی از قبیل تفنگهای ژ-3 ، یوزی و هفت تیرها ام-1 بودند و همگی در موقعیتهای استراتژیک نسبت به محوطه داخل ساختمان سفارت استقرار یافتند. در ساعت 8:50 گروهی متشکل از حدود 1000 نفر درحالی که پلاکارد و پارچه نوشته در دست داشتند، در مقابل سفارت حاضر شدند. تا ساعت 9:209 تمامی خیابانهای منتهی به سفارت مملو از جمعیت شد. سپس یک آخوند با استفاده از بلندگو شروع به صحبت با جماعت حاضر کرد. تعداد تجمع کنندگان تا ساعت 9:25 حدود 4000 نفر تخمین زده می شد. پارچه نوشته ها حامل پیامهایی بر علیه ایالات متحده آمریکا بودند

ص: 424

از جمله: سناتورهای احمق، خفه شوید، مجلس سنای آمریکا مجلس جنگ است، انحراف و تبعیض، انقلاب اسلامی برنده میدان است، مجلس سنای آمریکا منحرف است، ما از دولت آمریکا متنفر هستیم و غیره. سرهنگ مجللی، رئیس پلیس انقلابی ایران، در حالی که لباس فرم به تن داشت در مجاورت درب ورودی موتورپول سفارت مشاهده شد. گزارشات حاکی از شلیک گلوله در ساعت 10 در دانشگاه تهران می باشد. رئیس مجاهدین به وابسته دفاعی گزارش داد که نیروهای اسلامی دانشگاه تهران را محاصره کرده اند تا اجازه ندهند که عناصر فداییان از دانشگاه خارج شوند. در این اثنا، دو قبضه سلاح یوزی و دو قبضه سلاح ژ-3 ضبط و مصادره شد.

در ساعت 10:10 یک جماعت گسترده از مسیر دانشگاه در حالی به منطقه رسید که شرکت کنندگان آن در حال خواندن سرود ملی جدید ایران بودند. نیروهای حفاظت سفارت از تجمع کنندگان خواستند که هیچ نوع پرچمی را آتش نزنند. تا ساعت 10:40 سخنرانی های زیادی ایراد شد و آدمک عمو سام به همراه پرچمهای ایالات متحده آمریکا، شوروی و اسرائیل به آتش کشیده شدند.

در ساعت 11:35 یک سخنرانی ضداسرائیلی در حمایت از فلسطین ارائه شد و متعاقب آن آدمکهای بگین و کارتر به آتش کشیده شد. در ساعت 12 تجمع کنندگان کم کم پراکنده شدند. در حالی که دسته ای از تجمع کنندگان از طریق خیابان تخت جمشید در حال دور شدن از سفارت بودند، یک گروه از کمونیستها در حالی که شعارهای ضداسلامی و ضدآمریکایی سرمی دادند، جلو آنها را گرفتند. یک کاروان موتورسوار، متشکل از 4 ردیف 23 تایی، به داخل جماعت کمونیست حرکت کرد و موفق شد آنها را پراکنده نماید. پس از متفرق شدن تجمع کنندگان در مقابل سفارت، گروه کمونیست مجدداً در مقابل درب ورودی موتورپول سفارت گردهم آمده و به بحث با گروههای مسلمان پرداختند. یکی از سربازان مجاهدین عصبانی شده و سه گلوله هوایی شلیک کرد. این اقدام سرباز مجاهدین ضمن جلب توجه همراهان، خشم مافوق بیرحم او را به دنبال داشت و در نتیجه افسر مافوق، با زدن یک لگد به سرباز، وی را تنبیه کرد. در ساعت 13 تظاهرات به پایان رسید. تعداد تخمینی تجمع کنندگان در خلاصه ابتدای گزارش مطرح شده است. صرفاً سه شلیک هوایی (آن هم توسط سرباز عصبی مجاهدین) صورت گرفت. تعداد نیروهای حفاظت داخل سفارت حداکثر 150 نفر برآورد می شود. این در حالی است که اگر در محیط پیرامونی سفارت به ازای هر یک متر یک محافظ مستقر شود، حداقل سه برابر این تعداد نیروی محافظ نیاز خواهد بود.

در جریان تظاهرات روز گذشته، نیروهای حفاظت سفارت پرچم ایالات متحده را پایین آورده و به تجمع کنندگان دادند تا آنها پرچم را به آتش بکشند. سپس تجمع کنندگان یک پوستر پارچه نوشته ضدآمریکایی- ضداسرائیلی به جای پرچم نصب کردند؛ البته در اثنای نصب این پارچه نوشته، طناب و میله پرچم را تخریب کردند. صبح امروز، طناب و میله پرچم تعمیر و

ص: 425

پرچم آمریکا مجدداً بر فراز میله مخصوص نصب شد؛ ضمناً با استفاده از گریس و روغن، بخشهای پایینی میله پرچم روغن کاری شد. پرچم سفارت هیچ گونه آسیبی ندید. میله پرچم اصلی مسطح سفارت، امروز مورد استفاده قرار نگرفت. اینجانب در ساعت 10:30 به محل اقامت موقت سفیر رفتم و مشاهده کردم که اقامتگاه هدف ورود عدوانی قرار گرفته و پرچمهای مربوط به دفتر وابسته دفاعی، ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی به سرقت رفته است. (این پرچمها به منظور استفاده در آینده نزدیک در یک مراسم مربوط به وابسته ها، در اقامتگاه موقت گذاشته شده بودند.) البته پرچمهای مربوط به دفتر وابسته دفاعی و نیروی هوایی پیدا شدند اما اثری از مابقی پرچمها یافت نشد. در ساعت 9 وابسته دفاعی شخصاً درب اقامتگاه را قفل کرده و ورودیها را امتحان کرده بود. بنابراین، قدر مسلم واردشوندگان به اقامتگاه، از عناصر حفاظت داخلی سفارت هستند. فرمانده حفاظت سفارت شخصاً به خاطر بروز این حادثه عذرخواهی کرد. اینجانب به وی خاطرنشان کردم که پرچم ایالات متحده آمریکا به منزله نماد و سمبل آمریکاست و می توان آن را عوض کرد اما این حقیقت که یکی از «نیروهای حفاظت سفارت» با ورود به اقامتگاه قفل شده مقامات آمریکایی، اقدام به دزدی بنماید، چیزی نیست که به راحتی به فراموشی سپرده شود. در ساعت 16 نیز جماعتی متشکل از حدود 1000 تا 2000 نفر با تجمع در مقابل سفارت، اقدام به طرح شعارهای ضدآمریکایی نمودند. این گروه همچنان در مقابل سفارت مشغول شعار دادن هستند.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) از تاریخ 24 دسامبر 1978 تا کنون وابسته دفاعی با دقت هرچه تمامتر، از نزدیک تظاهراتها و راهپیمایی ها را رصد کرده است. به نظر اینجانب، تجمع مورخ 25 می 79 در مقابل سفارت، گسترده ترین راهپیمایی در این منطقه از شهر تهران بوده است. جو حاکم بر این تجمع بسیار خصمانه بود؛ البته در عین این که نظم قابل ملاحظه ای بر این تظاهرات حاکم بود. دستهای مشت کرده بالا می آمدند و شعارهایی به زبان فارسی و انگلیسی به صورت منظم و هماهنگ مطرح می شد. اینجانب پس از هماهنگی با دو سرباز مجاهدین، که هر یک قدی حدود 6 فوت داشتند، قسمتهای زیادی از تظاهرات را از طریق دیوار پیرامونی مشاهده نمایم. به این دو سرباز گفته شده بود که در صورت بروز هرگونه حادثه و یا آسیب به اینجانب، فرمانده آنها شخصاً دو سرباز را هدف گلوله قرار خواهد داد. بر روی یکی از پارچه نوشته ها این عبارت حک شده بود که «ما دشمن مردم آمریکا نیستیم؛ ما فقط با دولت احمق شما دشمنی می کنیم.» چنین به نظر می رسد که این دیدگاه، موضع خیل کثیری از مردم ایران نسبت به آمریکا باشد. تعداد زیادی از ایرانیان، هم در داخل سفارت و هم در خارج سفارت، به وابسته دفاعی نزدیک شده و پس از احاطه وی، به زبان فارسی و انگلیسی خاطرنشان می کردند که آنها شخص وابسته دفاعی و مردم آمریکا را دوست دارند اما دولت آمریکا، دولتی بد است و رئیس جمهور کارتر نیز بدتر. به نظر می رسید که در نگاه آنها دولتهای آمریکا (البته نه مردم آن)، روسیه (کمونیستها) و اسرائیل به یک اندازه منفور تلقی

ص: 426

می شوند. هنوز هیچ یک از ایرانی ها به این سئوال پاسخ نداده است که به چه دلیل سفارت آمریکا مرتباً مورد هجوم و حمله قرار می گیرد در حالی که تنها سفارتی است که در ایران به این اندازه از آن حفاظت به عمل می آید. با این وجود، سفارت روسیه که فاقد هرگونه حفاظت خاصی می باشد، هرگز مورد تعدی و حمله قرار نمی گیرد.

یکی از سربازان مجاهدین به اینجانب اظهار داشت که احتمال دارد سفارت روسیه نیز ظرف چند روز آتی مورد هجوم و حمله قرار گیرد. در تجمع امروز صبح، شعار مرگ بر کارتر با صدایی بلند شنیده می شد اما در تجمع بعد از ظهر، صدای شعارها به قوت صبح نبود. در تاریخ 24 می یک روزنامه فارسی زبان اعلام کرد که همافران نیروی هوایی (تکنسینهای نیروی هوایی) در تاریخ 26 می اقدام به راهپیمایی خواهند کرد که البته به نظر می رسید این راهپیمایی لغو شده است. در اواخر عصر روز 24 می یک افسر مشاور نظامی ارتش (سروان فایرک) در حالی که قصد داشت سفارت را به مقصد دفتر خود ترک کند، در خیابانهای روزولت و تخت جمشید با برخی گروههای تجمع کننده روبرو شد که ناگهان تجمع کنندگان اقدام به پرتاب سنگ به طرف خودرو وی (خودروی سیاسی) نمودند.

غرب به شرق خیابان تخت جمشید راهپیمایی کردند. تجمع کنندگان پس از سردادن شعارهای ضدآمریکایی معمول، از مجاورت درب ورودی موتورپول سفارت به طرف درب ورودی روزولت آمده و پارچه نوشته هایی را به دست گرفتند و به سخنرانی هایی که ایراد می شد، گوش فرا دادند. وابسته ارتش، در بین همافران حاضر در این تجمع، همافرانی را مشاهده کرد که سابقاً جزو نیروهای حفاظت سفارت آمریکا بوده اند. مجدداً چندین نفر از تجمع کنندگان به سراغ وابسته ارتش آمده و ضمن ابراز محبت به مردم آمریکا، نسبت به دولت ایالات متحده آمریکا ابراز خشم و انزجار نمودند. سخنرانی ایراد شده حدود 45 دقیقه به طول انجامید و هر از چند گاهی حضار با شنیدن برخی نکات جالب توجه، اقدام به تشویق و کف زنی می کردند. در حدود ساعت 16:20 صدای شلیک یک گلوله به گوش رسید و پس از یک وقفه چند لحظه ای، صدای سه رگبار کوتاه شنیده شد. تحقیقات صورت گرفته حاکی از این بود که گروهی از کمونیستها با نیروهای مجاهدین مأمور حفاظت سفارت درگیر شده اند. یکی از نیروهای حفاظت یک قبضه سلاح در دست مهاجمین کمونیست مشاهده کرده است و به همین دلیل در بالای سر آنها اقدام به شلیک نموده است. نیروهای حفاظت سفارت 6 نفر (4 مرد و 2 زن) را دستگیر کردند. سه نفر از این شش نفر (شامل دو زن که یکی از آنها 14 سال سن داشت و یک مرد) به وزارت دادگستری تحویل داده شده و سه نفر دیگر آزاد شدند. اتهام این افراد بکارگیری ادبیات خرابکارانه و تلاش برای ایجاد مشکل و تنش بین گروههای مختلف تظاهرات کننده عنوان شد. در ساعت 18:10 جو آرامش بر مناطق اطراف سفارت حاکم شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) این تظاهرات که سومین راهپیمایی ظرف 3 روز اخیر بوده است،صرف نظر از درگیری با کمونیستها، به لحاظ گستره و حجم از دو تظاهرات قبلی محدودتر و با سروصدای کمتری بوده است. ما برای فردا در انتظار روزی آرام و بی دغدغه هستیم.

دشمنان خارجی را مسئول مشکلات معرفی می کنند. پایان خلاصه گزارش.

3- اطلاعات ذیل در خصوص وضعیت ترورها از طریق گزارشات رسانه ها جمع آوری شده و به تأیید امیرانتظام، معاون نخست وزیر ایران، رسیده است. قرار بود در ساعت 21 روز 25 می، هاشمی رفسنجانی به دیدار آیت الله نوری برود. در ساعت 20 و 45 دقیقه آن روز دو نفر با مراجعه به منزل هاشمی رفسنجانی، خود را به عنوان نماینده اعزامی از سوی آیت الله نوری معرفی کردند. رفسنجانی در حال خواندن نماز مغرب خود بود و بنابراین از آن دو نفر خواسته شد که منتظر بمانند تا نماز ایشان به پایان برسد. یکی از این دو نفر در کنار درب ورودی ایستاد و دیگری به داخل اتاق رفت و در کنار تلفن نشست. رفسنجانی پس از پایان نماز به داخل اتاق آمد و از وی خواست که از کنار تلفن برخیزد تا رفسنجانی در کنار تلفن بنشیند. هنگامی که فرد یاد شده در حال جابجایی بود، رفسنجانی مشاهده کرد که او یک قبضه سلاح در زیر پایش مخفی کرده است؛ وی با دیدن این صحنه به سرعت به طرف فرد غریبه حمله ور شد و در همین اثنا آن مرد اسلحه را بالا آورد که به رفسنجانی شلیک کند اما رفسنجانی دستهای او را محکم گرفت. در کشمکش بین این دو نفر، رفسنجانی از ناحیه بازو دچار آسیب سطحی گردید اما موفق شد که حریف را بر زمین بکوبد. به مجرد ورود ضارب دوم به اتاق، همسر رفسنجانی با سرعت به داخل اتاق آمده و خود را به روی دو نفر خوابیده بر روی زمین [آقای رفسنجانی و ضارب اول] انداخت. ضارب دوم یک گلوله به سمت راست بدن هاشمی رفسنجانی شلیک کرد و به سرعت به همراه ضارب اول از اتاق خارج شده و از صحنه گریختند. این دو نفر اطلاعیه هایی از خود بر جای گذاشتند که نشان می داد از اعضای گروهک فرقان هستند. رفسنجانی به سرعت به بیمارستان منتقل شد و کبد او تحت عمل جراحی قرار گرفت. چنین به نظر می رسد که در حال حاضر خطر از سر وی گذشته است.

4- در همین راستا، بلافاصله خمینی و دیگر رهبران ارشد مذهبی ایران اقدام به صدور بیانیه نموده و تمامی آنها نوک پیکان اتهامات را متوجه دشمنان خارجی کردند. خمینی «به صورت خاص به ایالات متحده آمریکا» و «به صورت عام به دیگر قدرتها» هشدار داد که رفسنجانی و جنبش اسلامی هنوز زنده است و تمامی دسیسه ها و توطئه ها عقیم خواهد ماند. آیت الله منتظری حتی پا را فراتر از خمینی نهاده و در مصاحبه با روزنامه کیهان خاطرنشان کرد که «به احتمال قوی طراحی و هدایت این توطئه برعهده ایالات متحده آمریکا بوده است و حتی اگر چپگرایان نیز در پشت پرده این ماجرا باشند، چپگرایان آمریکایی هستند؛ شبیه واقعه زمان مصدق» 5- این در حالی است که زمان وقوع ماجرای ترور هاشمی رفسنجانی بدترین زمان ممکن بود؛ چرا که در شرایطی به وقوع پیوست که تظاهرات ضدآمریکایی به تازگی پایان یافته بود و چند ساعت قبل از این حادثه، رفسنجانی در جمع تظاهرات کنندگانی که در اعتراض به قطعنامه مورخ 17 می مجلس سنای آمریکا راهپیمایی کرده بودند، یک سخنرانی آتشین ضدآمریکایی

ص: 429

ایراد کرد. شرایط موجود به نحوی است که اکثریت مردم، حتی افرادی که دارای ذهن باز هستند، نیز لاجرم بر این باورند که بین سوءقصد به هاشمی رفسنجانی از یک سو و انتقادات صریح وی نسبت به آمریکا از سویی دیگر، ارتباط وجود دارد؛ به ویژه با توجه به این که اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران منتظرند که در تمامی حوادث کشورشان، یک عامل سازمان سیا در پشت پرده پنهان باشد. البته، فقدان اطلاعات جامع در خصوص گروهک فرقان نشان می دهد که این گروهک یک گروهک کاملاً اسلامی است گرچه روحانیت اسلامی را انکار می کند.

6- رفسنجانی بعضاً به عنوان یکی از اعضای شورای انقلاب معرفی شده است. اطلاعات ما در خصوص اعضای دائم این شورا حاکی از چیز دیگری است اما قدر مسلم، وی یکی از اعضای دایره اول معتمدین خمینی است. ناس

سومین باری است که گروهک تروریستی فرقان ظرف سه هفته اخیر اقدام به ترور می نمایند. ضاربین اطلاعیه هایی از خود به جای گذاشته بودند که در آن تصریح شده بود که گروهک فرقان هاشمی رفسنجانی را مورد ارزیابی قرار داده و متوجه شد که وی خائن می باشد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) طبق گزارشات موجود، هاشمی رفسنجانی دارای مواضع محکم ضدآمریکایی می باشد. در غروب روز پنجشنبه 25 می، رفسنجانی در تظاهراتی که با حضور بیش از یکصد هزار نفر از مردم تهران صورت گرفته بود، با ایراد سخنانی آتشین، ایالات متحده آمریکا را به باد حمله و انتقاد گرفت.

ب) آیت الله خمینی در بیانیه ای که در رادیو پخش شد، «ابرقدرتها» و «مجرمین بین المللی» را متهم به تلاش برای قتل رهبران مذهبی ایران متهم کرد. علاوه بر آیت الله خمینی، سه چهره آیت الله برجسته دیگر، به نامهای مرعشی نجفی، ربانی شیرازی و منتظری، نیز بر علیه ایالات متحده آمریکا موضع گیری کرده و خاطرنشان کرده اند که به نظر آنها، دولت آمریکا تلاش می کند که دولت انقلاب اسلامی ایران را سرنگون نماید.

ج) مقاله ذیل درباره نقش نیروهای نظامی در آرایش سیاسی آتی ایران می باشد که در روزنامه تهران تایمز به چاپ سیده است: ممنوعیت مداخله نیروهای نظامی در سیاست. تهران- براساس اطلاعیه وزارت دفاع که در روز پنجشنبه منتشر شد، مشارکت و مداخله نیروهای نظامی در سیاست ممنوع اعلام شده است. در این بیانیه خاطرنشان شده است که مشارکت نیروهای نظامی در برنامه های سیاسی منجر به بروز ناامنی و بی ثباتی در کشور خواهد شد که نتیجتاً ویرانی و تخریب مملکت را در پی خواهد داشت. البته رأی دادن نیروهای نظامی در انتخاباتها و همه پرسی ها هیچ ممنوعیتی ندارد. در رژیم سابق نیز نیروهای نظامی حق مداخله در مباحث سیاسی را نداشتند. آنها حتی حق شرکت در انتخابات را نداشتند.

متعاقب آغاز جنبشهای انقلابی و نهایتاً پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیتهای سیاسی نیروهای نظامی آغاز شد. با عنایت به این که رسوخ نظرات و دیدگاههای سیاسی در بین نظامیان ممکن است کاهش بازده و کارایی آنها را در پی داشته باشد، وزارت دفاع پایان مباحث سیاسی در بین نظامیان را امری ضروری و اجتناب ناپذیر تلقی کرده است. در این بیانیه تأکید شده است که به رغم اینکه مقوله آزادی یکی از ارکان ضروری انقلاب اسلامی است، اما تعیین برخی محدودیتها برای ارتش امری اجتناب ناپذیر است چرا که با دفاع و حراست از ملت مرتبط هستند.

در ادامه این بیانیه تصریح شده است که برخلاف رژیم سابق، نیروهای نظامی حق شرکت در انتخابات و همه پرسی های مرتبط با آینده مملکت را دارند. در این بیانیه تأکید شده است که وجود و شیوع دیدگاههای سیاسی مختلف در بین نیروهای نظامی، اتحاد و یکپارچگی آنها را مخدوش کرده و ممکن است سبب تخریب و نابودی ارتش شود. از لحاظ حقوق شخصی، نیروهای نظامی مجازند که در انتخابات شوراهای استانی و مجلس قانونگذاری شرکت کنند اما

ص: 431

تحت هیچ شرایطی حق ندارند که در فعالیتهای یک حزب سیاسی خاص شرکت کنند. در این بیانیه تأکید شده بود که با خاطیان، برابر قانون برخورد تنبیهی صورت خواهد گرفت.

د) اعدامها: در تاریخ 25 لغایت 27 می جوخه های اعدام انقلابی هفت نفر دیگر را به کام مرگ کشاند. اتهام تمامی این هفت نفر قتل و شکنجه اعلام شد. با این اعدامها، آمار افراد اعدام شده از فوریه 79 تاکنون به 235 نفر رسید.

ه ) بر اساس گزارشات منتشر شده در مطبوعات یک گروه 10 نفره از دزدان مسلح به پالایشگاه نفت شیراز حمله کردند؛ این پالایشگاه در فاصله 18 کیلومتری خارج از شهر قرار دارد. این گروه موفق به محاصره پالایشگاه شدند اما قبل از این که موفق به سرقت شوند، نیروهای انقلابی محافظ تأسیسات پالایشگاه درخواست کمک و یاری کردند. در نتیجه نیروهای حفاظت بخش خسرو قشقایی به اتفاق نیروهای مربوط به دو بخش دیگر، به سرعت خود را به پالایشگاه رساندند. در همین اثنا، در مدت زمان کوتاهی تبادل آتش صورت گرفت اما تلفاتی از این ماجرا گزارش نشده است. پس از رسیدن تیمهای کمکی، مهاجمین به سرعت از صحنه گریختند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) دیگر منابع این گزارش را تأیید نکرده اند.

و) شرکت ملی نفت ایران طی بیانیه ای اعلام کرده است که در بازه زمانی بین 21 آوریل تا 21 می 79، این کشور به طور میانگین روزانه تولیدی معادل 1/4 میلیون بشکه نفت داشته است.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) با وجود نزدیکی این رقم به رقم مورد انتظار وابسته نفتی سفارت، اینجانب از منابع مختلف شنیده ام که میزان تولید ایران به شدت کاهش یافته و مقامات ایران ارقام را دستکاری کرده اند. البته وابسته نفتی سفارت با این دیدگاه مخالف است. اینجانب ذکر این نکته را خالی از لطف نمی دانم که در درون پیکره جامعه نفتی ایران، اختلافاتی در زمینه رقم تولید وجود دارد.

ز) گزارشات مطبوعاتی گویای این است که فداییان اسلام، آیت الله خلخالی را به عنوان رهبر گروه خود برگزیده اند. آیت الله خلخالی به تازگی از [ریاست] دادگاه انقلاب اسلامی استعفا داده است. آیت الله خلخالی پس از انتخاب به عنوان رهبر گروه فداییان اسلام، بیانیه زیر را صادر نمود:

از این لحظه به بعد فداییان اسلام فرمانبردار امام خمینی هستند و اعضای این گروه خود را فدای اصول و مبانی اسلام می کنند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) در صورتی که خلخالی بتواند چپگرایان فداییان را به سمت مرکز هدایت نماید، خدمت بزرگی به دولت ایران کرده است.

ح) روزنامه فارسی زبان کیهان در مورخ 26 می 79 مقاله ای منتشر کرد که در آن این موضوع مطرح شده بود که سفارت ایالات متحده آمریکا در تهران به پاس خدمات نیروهای

ص: 432

مجاهدین، به آنها مبالغی پول پرداخت می نمایند. این موضوع صحت ندارد و نیروهای حفاظت سفارت را خشمگین کرده است؛ این عصبانیت به حدی بوده است که فرمانده نیروهای حفاظت با ارسال نامه ای به روزنامه یاد شده، از آنها خواسته است که حرف خود را پس بگیرند و تهدید کرده است که «سربازان ما ساختمان روزنامه را با خاک یکسان خواهند کرد.» ما همچنان در انتظار عذرخواهی روزنامه هستیم.

ط) در بازنگری به عمل آمده در خصوص تظاهرات و راهپیمایی های سه روز اخیر محرز گردید که این راهپیمایی ها بدون بروز رویدادی خاص و قابل ملاحظه به پایان رسیده است. البته تمامی این تظاهرات نشان دهنده احساسات مردم ایران است؛ احساساتی که معتقد است ایالات متحده آمریکا می بایست از دخالت در امور داخلی ایران اجتناب کند. آیت الله ها، مردم و مطبوعات با حساسیت بسیار زیاد، هرگونه دخالت در آزادی تازه به دست آمده را برنمی تابند. در حال حاضر آنها در جایگاهی قرار دارند که انتظار دارند شرایط روز به روز روندی مترقی و رو به پیشرفت داشته باشد؛ این در حالی است که عملاً شرایط به لحاظ اجتماعی و اقتصادی به آهستگی رو به وخامت نهاده است.

به هر ترتیب، احساسات ضدآمریکایی/ ضدامپریالیستی روندی رو به تزاید دارد. احساس من این است که با سپری شدن فصل تابستان و فرارسیدن فصل زمستان و سرما، توانایی دولت در رفع مشکلات و کمبودها و تأمین نیازمندی های اساسی عموم مردم، به نوبه خود احساسات ضدآمریکایی را افزایش خواهد داد. مادامی که ایرانیان انتقاد از دیگران را کنار نگذارند و به ثبات و پایداری مطلوب نرسند، اوضاع به هیچ وجه بهبودی نخواهد یافت.

ممنوعیت کشت تریاک، پیش بینی بقایی مبنی بر بروز اختلاف و مجادله در خصوص نقش روحانیت، اعلام معافیت افراد آماده اعزام به خدمت و اعدامهای جدید.

17- از 17 تا21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) [الف] کنفرانس مطبوعاتی رهبر حزب جمهوری خواه ایران: روز گذشته دکتر عبدالحسین بقایی، رهبر و بنیانگذار حزب جمهوری خواه ایران، در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که سیاستهای ایران نسبت به دولت آمریکا می بایست تلطیف گردد. دکتر باقی ضمن اعلام حمایت حزب مطبوع خویش از یک جمهوری اسلامی، نسبت به عواقب منفی «افراط گرایی» و «انزوا طلبی» هشدار داد. وی در این کنفرانس اظهار داشت که «ما نبایست در انتخاب مسیر و رویکردهای سیاست خارجی، شتاب زده و بدون منطق عمل نماییم. ما باید با تمامی کشورها روابط دوستانه و گرمی برقرار کنیم. بایست به این نکته توجه داشته باشیم که به همان اندازه که دیگر کشورها به برقراری ارتباط با ما نیاز دارند، ما نیز محتاج برقراری ارتباط با آنها هستیم. دولت آمریکا نماینده و منتخب مردم این کشور است و در صورت وجود هرگونه انتقاد نسبت به عملکرد این دولت، مراتب باید از کانالهای دیپلماتیک مطرح و پیگیری شود. این انتقادات صرفاً متوجه دولت آمریکا نیست؛ بلکه دیگر کشورها از جمله شوروی نیز ممکن است مورد انتقاد و اعتراض قرار گیردند.» دکتر بقایی ضمن هشدار در خصوص پایبندی افراط گرایانه به اصول و مبانی اسلام، تأکید کرده است که در صورت بروز این نوع افراط گرایی، ممکن است بخشهایی از اقشار مختلف جامعه از ایفای نقش در انقلاب اسلامی محروم شوند. وی تصریح کرده است که «هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد که دولتی زمام امور را در دست بگیرد که هیچ سنخیت و قرابتی با دین اسلام نداشته باشد اما از سویی دیگر، روی کار آمدن حکومتی که تماماً تحت اختیار و اراده روحانیت باشد نیز موضوعی است که باید در خصوص آن بحث و تبادل نظر کرد؛ منطقی و پذیرفته نیست که افراد و احزاب صرفاً با اتهام این که حرفی از اسلام و قرآن به زبان نمی آورند، مورد حمله و انتقاد قرار گیرند. نبایست این افراد و گروهها را «دشمن خدا» و یا افراد دارای شخصیت اخلاقی ضعیف خطاب کرد. در غیر این صورت، طبقات روشنفکر و تحصیلکرده جامعه یا احساس انزوا و تنهایی می کنند و یا به گروههای اپوزیسیون ملحق خواهند شد.» وی در جریان کنفرانس مطبوعاتی، حتی پا را فراتر از این نهاده و از تقسیم و پراکنش قدرت سیاسی اعلام حمایت کرده و اظهار داشته است که « بازرگان ظاهراً رئیس دولت ایران است در حالی که چنین به نظر می رسد که قدرت در انحصار و مصادره حزب جمهوری اسلامی و اعضای این حزب می باشد. ما بایست با تلفیق گروهها و سازمانهای سیاسی موجود، احزاب سیاسی قدرتمند و جدیدی به وجود آوریم و از این رهگذر، میزان اثر بخشی فعالیتهای

ص: 434

خود را ارتقاء دهیم.» وی در ادامه این سئوال را مطرح کرده است که « برای یک زن چه منزلتی از این بیشتر که در عین عفت و پاکدامنی، به مدارج عالی تحصیلی دست پیدا نماید؟» سپس از منظر احزاب کمونیستی به این سئوال پاسخ داده و بیان داشته است که «کمونیستها عاشق فعالیتهای زیرزمینی هستند. آنها از هرگونه حمله به موجودیت خود، فارغ از منبع بانی حمله، بهره برداری می نمایند. بهترین راه کاهش نفوذ آنها این است که بیشترین آزادی عمل ممکن در اختیار آنها قرار گیرد. در این صورت همگان متوجه خواهند شد که آنها حرفی برای گفتن ندارند. اگر دولت تصور کند که با توسل به دین می تواند به جنگ با کمونیسم برود، سخت در اشتباه است. [عملکرد نادرست] باعث شده است که بخشهایی از جامعه گرایش به سیاست را از دست بدهند. ما حرکتی رو به جلو و مترقی نداریم و به جای آن سیری نزولی و واپس گرایانه داریم. درست نیست که عموم مردم را نسبت به یکدیگر بدبین کنیم و یا این که به اقلیتهای جامعه چنین القاء کنیم که شما اجازه ندارید با مسلمانان ممزوج شوید. یکی از مصادیق این موضوع، فرمانی است که اخیراً صادر شده است دال بر این که مدارس ارامنه حق ثبت نام مسلمانان را برای سال آینده تحصیلی ندارند. زنان نیز مصداق دیگری از این مقوله هستند؛ زنان حق ندارند موی خود را به مردان نشان بدهند، مجاز نیستند که مردان صدای آنها را بشنوند. این موارد خلأ موجود بین زنان و مردان و مسلمانان و غیرمسلمانان را افزایش خواهد داد. افراط گراییهایی از این دست در قرن بیستم به هیچ وجه پذیرفتنی نیست.» نظریه تهیه کننده: (محرمانه) از زمان پیروزی انقلاب تاکنون، این اولین مقاله ای است که در روزنامه انگلیسی زبان تهران تایمز منتشر می شود و مواضعی نسبتاً موافق با آمریکا دارد. با گسترش چشمگیر احساسات ضدآمریکایی در ماههای اخیر، انتشار چنین مقاله ای تعجب اعضای دفتر وابسته دفاعی را برانگیخت.

ب) واگذاری مسئولیت تأمین امنیت شهر قم به ارتش: نیروهای نظامی با همکاری مجاهدین مسئولیت حفاظت از امام روح الله خمینی را در شهر قم برعهده گرفتند. سرهنگ سید عزیزالله امیررحیمی به شهر مقدس قم سفر کرده است تا با فراهم آوردن مقدمات، مسئولیت حفاظت از امام خمینی و دیگر رهبران ارشد مذهبی را برعهده بگیرد. این اقدام به مثابه پیام یک عفو عمومی برای نیروهای مسلح تلقی می شود. استقبال گرم مجاهدین توسط حاجی لطفی از رئیس پلیس نظامی در قم صراحتاً حاکی از این است که توافقاتی بین دو طرف حاصل شده است و مجاهدین به واگذاری مسئولیت حفاظت از امام به امیر رحیم اعتراضی ندارند.

آیت الله اشراقی، داماد امام خمینی، به منابع خبری گزارش داد که به رغم وجود برخی مخالفتها در بین روحانیون، عفو عمومی نیروهای مسلح به زودی اعطا خواهد شد. وی افزوده است که ایران نیازمند یک ارتش قوی است و از همین رو افرادی که مرتکب جرائم بزرگ نشده اند بایست مورد عفو قرار گیرند تا از این رهگذر بتوانند خود را وقف کار و مسئولیت

ص: 435

خود کنند.

ج) انحلال کمیته ها در استان فارس: آقای مقصودی، معاون استاندار فارس، پس از بازگشت از تهران به شیراز اظهار داشت که کمیته های انقلاب استان فارس غیرقانونی بوده و از این به بعد هرگونه فعالیت آنها فاقد مجوز خواهد بود. استان فارس دومین استانی است که فعالیت کمیته های انقلاب را غیرقانونی اعلام می نماید. پیشتر نیز دریادار مدنی، استاندار خوزستان، تلاش کرده بود که دایره قدرت و نفوذ کمیته های انقلاب آن استان را محدود نماید. مصادیق زیادی گزارش شده است دال بر این که فعالیتها و اقدامات آمرانه و تحکم آمیز کمیته های انقلاب، باعث بروز مشکلات عدیده شده است. به نحوی که برخی ناظران، کمیته های انقلاب را به مثابه دولت در دولت تلقی می نمایند.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) دریادار مدنی، استاندار خوزستان، به تازگی ضمن درخواست از مردم مبنی بر استرداد سلاحها به پادگانها، اعلام کرده است که به شدت با تمامی افرادی که بدون مجوز اقدام به حمل سلاح بنمایند، برخورد خواهد شد. حدود یک هفته از صدور این بیانیه گذشته است اما به گزارش یک منبع موثق، هنوز هیچ اسلحه ای مسترد نشده است. به نظر اینجانب، این موضوع حاکی از این است که مردم قصد بازگرداندن سلاحها را ندارند و بنابراین، می توان انتظار داشت که این موضوع سرمنشاء بروز برخی مشکلات در آینده باشد.

د) فرمانده ارشد نظامی در جستجوی رایزنی: سرلشگر ناصر فربد، رئیس ستاد نیروهای مسلح، خاطرنشان کرده است که به منظور بازسازی ارتش با رهبران احزاب سیاسی رایزنی و مشورت خواهد کرد. وی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می کرد تأکید کرد که سربازان در خارج از پادگانها می توانند آزادانه از هر نوع ایدئولوژی مطلوب خود پیروی کنند اما مادامی که در داخل پادگانها و اماکن نظامی حضور دارند و یونیفورم بر تن دارند، لاجرم بایست به اصول نظامی پایبند باشند.

وی تصریح کرد که تلاش می کند روحیه خوبی به افسران ارتش تزریق کند؛ و در ادامه، رژه نظامی در روز ارتش را نیز اقدامی در همین راستا عنوان نمود. سرلشگر فربد با اشاره به وقایع شهرهای نقده و گنبد، بر نقش راهبردی ارتش در حفظ نظم و مقررات، بدون توسل به روشهای سرسخت نظامی، تأکید ورزید. وی خاطرنشان کرد که نگاهی نو بر ارتش حکمفرما شده است و این ارگان از اصول و مبانی اسلام پیروی کرده و برعکس زمانهای گذشته، به جای خدمت به یک نفر، در خدمت آحاد مردم جامعه خواهد بود. وی در خصوص ایدئولوژیهای مورد پیروی نیروهای نظامی اظهار داشت که «نظامیان آزاد هستند که به انتخاب خود از هر مکتبی که مایلند پیروی کنند و آزادانه رأی بدهند.» در حقیقت، سرلشگر فربد مشارکت پرسنل نیروی هوایی در تظاهرات را تأیید کرد و مطالعه کتاب در پادگانها را بلامانع عنوان کرد. وی در ادامه تأکید کرد که شورای افسران نظامی متشکل از افسران تحصیلکرده و توانمند است.

ص: 436

ه ) ممنوعیت کشت تریاک: وزارت کشاورزی کشت تریاک را ممنوع اعلام کرد. این وزارتخانه اعلام کرده است که با عنایت به ممنوعیت استفاده و تولید مواد مخدر در شرع و قوانین، با کشاورزانی که اقدام به کشت این گیاه بنمایند برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. در بیانیه صادره آمده است که افرادی که تلاش کنند با توسل به سازوکارهای مختلف فضای کشاورزی را برای تولید این ماده اشغال نمایند دشمن انقلاب تلقی شده و مستوجب مجازات خواهند بود. در این بیانیه از کشاورزان خواسته شده است که دانه های گیاه تریاک را در اختیار نمایندگان وزارت کشاورزی قرار دهند.

و) پیش بینی بقایی مبنی بر بروز اختلاف و مجادله در خصوص نقش روحانیت: عبدالحسین بقایی، رهبر حزب دمکرات، در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت که تمرکز قدرت در دست روحانیت باعث بروز اختلافات و مجادلات زیادی خواهد شد. بر اساس گزارش یک منبع خبری، بقایی تأکید کرده است که «به پشتوانه 20 میلیون رأی مردم، یک نظام اسلامی بر کشور حاکم شده است و حزب دمکرات نیز از انقلاب اسلامی حمایت می کند.» از همین رو، هدایت انقلاب به دست مردم مذهبی امری قابل قبول است اما اداره کشور صرفاً توسط روحانیت، موجب بروز اختلافات خواهد شد.

وی در ادامه اظهار داشته است که «برخی افراد مثال حاکمیت آرمانی حضرت علی را مطرح می کنند اما با عنایت به شرایط آن زمان، این حاکمیت دوام زیادی نداشت.» وی کمونیستها را متهم کرد که در راستای تخریب جنبش اسلامی تلاش زیادی می کنند اما تصریح کرد که «این افراد نهایتاً به پوچی خود پی خواهند برد.» وی تأکید کرد که جامعه به جای پیشرفت و ارتقاء در حال تنزل و واپس گرایی است و تفاوتهای بین اقشار مختلف مردم روز به روز در حال بروز و ظهور است. آقای بقایی در ادامه در خصوص مسایل خارجی نیز نسبت به تخریب روابط با دیگر کشورها هشدار داد. در همین راستا وی اظهار داشت که« به همان ترتیبی که آنها به ما احتیاج دارند، ما نیز محتاج آنها هستیم. این موضوع نه تنها در مورد ایالات متحده آمریکا بلکه در خصوص روسیه نیز صدق می کند.» نظریه تهیه کننده: (محرمانه) اطلاعات مندرج در این مقاله با اطلاعات مندرج در پاراگراف الف این گزارش مطابقت دارد و صرفاً در نحوه نگارش اسامی یک تفاوت وجود دارد [باقی و بقایی].

مقاله اول به نقل از رهبر حزب جمهوری خواه و مقاله اخیر از زبان رهبر حزب دمکرات مطرح شده است. اینجانب در حال حاضر مطمئن نیستم که رسم الخط صحیح و یا نام صحیح حزب کدام است. اما قدر مسلم، از زمان پیروزی انقلاب تا کنون این اولین باری است که مواضع و احساسات موافق آمریکا به این ترتیب مطرح می شود.

ز) اعلام معافیت افراد آماده اعزام به خدمت: ژاندارمری اعلام کرده است که افرادی که سال گذشته از دبیرستانها فارغ التحصیل شده اند و نیز افرادی که بعد از سال 1959 به دنیا

ص: 437

آمده اند دیگر نیازی به گذراندن خدمت سربازی ندارند. در آینده خدمت سربازی از طریق قرعه کشی مشخص خواهد شد.

ح) اعدام هفت نفر دیگر در شهرهای تهران و خمین: هفت نفر از عوامل رژیم سابق در شهرهای تهران و خمین پس از این که در دادگاه به جرم قتل عام، شکنجه و «فساد فی الارض» مجرم شناخته شدند، توسط جوخه های آتش اعدام شدند. پنج نفر از این افراد از افسران و اعضای حلقه اول گارد [شاهنشاهی] بوده اند.

این افراد عبارت بودند از سروان محمد حسین روحان فرمانده بخش توپخانه منطقه سرچشمه، ستوان غلامی فرمانده دوم بخش، سرجوخه محمدرضا ربانی، سرباز احمد صمدی کلاشینی و سرباز علیرضا محمدی نودشتی. افراد اعدام شده در شهر خمین نیز عبارت بودند از پاسبان قربانعلی عربی و پاسبان حسن شجاعی.

2- خلاصه: افزایش شکاف و انشقاق بین رهبران مذهبی. برخی رهبران مذهبی محافظه کار از جمله شریعتمداری، نجفی مرعشی [مرعشی نجفی] و حتی برخی چهره های تندرو از جمله طالقانی، رویکردهای خمینی و اطرافیانش را به باد انتقاد گرفته اند. نقطه عطف این انتقادات را می توان در شکل و ترکیب قانون اساسی جدید جستجو کرد. گزارشهای موجود حاکی از این است که شهر قم غرق در تنش است. پایان خلاصه گزارش.

3- در جریان روزهای اخیر وقایعی روی داده است که حاکی از بروز نوعی انشقاق و اختلاف بین رهبران مذهبی ایران است؛ این اختلاف و انشقاق زمانی به اوج خود رسید که خمینی تصمیم گرفت به منظور در تسریع فرایند تنظیم و تصویب قانون اساسی جدید یک مجمع گسترده قانون گذار را به یک مجلس کوچک و محدود تقلیل دهد. اولین فردی که سر به اعتراض برآورد، آیت الله شریعتمداری بود که حزب متبوع وی با نام حزب جمهوری اسلامی خلق، در تاریخ 29 می بیانیه ای صادر و اعلام کرد که قائل به تشکیل یک مجلس قانون گذار تمام عیار است و صراحتاً ایده تشکیل یک تشکل کوچکتر را مورد حمله قرار داد. گزارشات واصله گویای این است که آیت الله شریعتمداری، آیت الله نجفی و آیت الله مرعشی [مرعشی نجفی] در نماز جمعه مورخ 1 ژوئن حضور نیافته اند. این اختلافات به مثابه نوعی سردرگمی در چرخه سیاسی اسلامی و نوعی تقابل و رویارویی رهبران مذهبی تلقی می گردد.

4- آیت الله طالقانی در روز 1 ژوئن در سخنانی از روحانیت خواست که به مساجد بازگشته و خود را از عرصه های سیاسی جدا نمایند. وی در اثنای این سخنان تلاش برای طرح نام وی به عنوان نامزد ریاست جمهوری ایران، تحت قانون اساسی جدید، را تکذیب کرد. یکی از ناظرین بر این باور است که تلاش برای طرح نام طالقانی به عنوان نامزد ریاست جمهوری به نوعی با هدف تحریک وی به ارائه واکنش بوده است؛ چرا که هرگونه پاسخ مثبت طالقانی، برای خمینی سخت و نامطلوب خواهد بود. به رغم این که دلیل طرح نام طالقانی به عنوان نامزد ریاست جمهوری، دلایل و علل ملی مطرح شده است اما نباید این نکته را نادیده گرفت که طالقانی همواره به عنوان فردی شناخته می شود که با تصمیمات و اقدامات خمینی سر ناسازگاری دارد و به قول معروف، چوب لای چرخ تصمیمات خمینی می گذارد.

5- دکتر مفتح، که گفته می شود یکی از اعضای شورای انقلاب اسلامی است، در روز 30 می خاطرنشان کرد که قانون اساسی جدید ظرف 10 روز آتی منتشر خواهد شد. از سویی دیگر، آیت الله خاقانی (رهبر اعراب خوزستان) در روزهای سی ام می و اول ژوئن خمینی را در خصوص حقوق مطرح شده اقلیتها در قانون اساسی جدید مورد انتقادات تند و گزنده قرار داد.

6- جبهه ملی دموکراتیک ایران در تاریخ 2 ژوئن نامه ای سرگشاده به خمینی نوشت و در آن صراحتاً نحوه رهبری، اطرافیان و گرایشات دیکتاتورمآبانه وی را مورد انتقاد قرار داد. (متن این نامه در گزارش مورخ 2 ژوئن ارسال خواهد شد.) در این نامه با لحنی تلویحی تهدید شده است که تلاش خمینی مبنی بر اعمال دیدگاههای خود در خصوص قانون اساسی جدید

ص: 439

کشور، با واکنش خشونت آمیز و سخت این جبهه مواجه خواهد شد.

7- یکی از روزنامه نگاران ارشد مقیم ایران که سابقه 20 ساله فعالیت مطبوعاتی دارد (و از حمایت سفارت نیز بهره مند است)، به نقل از یکی از منابع خودش تأکید کرد که تنشها و تقابلات در شهر قم رو به افزایش است و جو حاکم بر شهر را تسخیر کرده است؛ در همین راستا، آیت الله شریعتمداری افرادی را مأمور محافظت از خویش کرده است؛ این افراد در اطراف منزل وی مشغول نگهبانی و حراست هستند. منبع خاطرنشان می کند که سرنوشت نظام سیاسی آینده ایران در ماحصل تقابلات و رویارویی های رهبران مذهبی نهفته است. البته به اعتقاد منبع، در بحبوحه این اختلافات باز هم عرصه برای فعالیت چپگرایان فراهم نخواهد شد چرا که مادامی که رهبران مذهبی ایران، نیروهای مسلح را در کنترل و سیطره خود دارند، مجال فعالیت چپگرایان مهیا نخواهد شد. به نظر منبع، اولین رهبر مذهبی که قادر خواهد بود در این معادله، نقش سکولاریستها را به دوش بکشد، احتمالاً شریعتمداری خواهد بود؛ چرا که وی حتی می تواند برای این منظور به اندازه کافی سلاح جمع آوری نماید. « قدر مسلم، آینده سیاسی ایران به زودی و در شهر قم رقم خواهد خورد.» ناس

سند شماره 202 محرمانه 3 ژوئن 1979 - 13 خرداد 1358 از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 5720 به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی منابع: رسانه های خبری داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی موضوع: گزارش وضعیت جاری در ایران 16- خلاصه: (محرمانه) ضد حمله گسترده میانه روها. نیروگاه اتمی بوشهر فاقد تدابیر ایمنی معمول است. روحانیان جایشان در مسجد است. مدیران شرکت ملی نفت ایران استعفا می دهند. حمله به بیت آیت الله منتظری. اعدام پانزده نفر دیگر.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- ضدحمله گسترده میانه روها. در دعوای شدید دموکرات ها و دین سالارها بالاخره دو طرف شمشیرها را از رو بستند. برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب، یک گروه سیاسی مهم شدیداً از شیوه رهبری آیت الله خمینی انتقاد کرده است. جبهه دموکراتیک ملی در نامه بی سابقه ای که خطاب به خمینی نوشته است، هشدار می دهد که مفهوم «وحدت کلمه» دارد به «وحدت پیروی از دستورات من» یعنی دستورات خمینی تبدیل می شود. جبهه دموکراتیک ملی خواستار دیدار رویاروی با خمینی به منظور بحث درباره مشکلات شده است. متعاقب انتشار این نامه آیت الله طالقانی و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، حسن نزیه، نیز با اظهاراتی تقریباً به همان اندازه شدید اللحن که بیانگر ضد حمله هماهنگ میانه روها به افراطیون مذهبی محفل خمینی بود، از آنها انتقاد کردند. تصمیم امروز خمینی برای قطع ملاقات ها به منظور «استراحت» بیانگر نگرانی شدید قم است. همزمان با اعلام این مطلب، خبر عجیبی از رادیو پخش شد مبنی بر اینکه ارتباط جاده ای و ریلی با قم قطع شده است؛ آن هم به خاطر سیل! حتی اگر این مطلب حقیقت داشته باشد، منابع خبری حدس می زنند که شاید در قم خبرهای بدی باشد. منابع بسیار مطمئن گفتند که سه آیت الله سرشناس دیروز در قم به نماز جمعه نیامدند: آیت الله شریعتمداری، نجفی مرعشی. یک منبع خبری گفت که در تاریخ ایران، این مسئله همیشه بسیار حائز اهمیت بوده است. وقتی یک رهبر مذهبی برای نماز جمعه در مسجد حاضر نمی شود، نشانه مخالفت است. نامه جبهه دموکراتیک ملی ذهن خمینی را بسیار به خود مشغول کرده است. جبهه دموکراتیک ملی در این نامه گفته است که رهبری خمینی را پذیرفته است و بر نقش مثبت روحانیان در مبارزه با شاه تأکید می کند. ولی، سپس تا آنجا پیش رفته است که او را به حمایت از یک نوع نظام دیکتاتوری مذهبی که هر نوع ایدئولوژی دیگری را

ص: 441

طرد می کند و به مردم اجازه می دهد که به نویسندگان، انتشارات، و کتاب فروشی ها حمله کنند، متهم می سازد. در این نامه آمده است که دفتر خمینی در قم تمامی انتقادها را سرکوب می کند، حتی انتقادهای نوه خمینی را. در این نامه، برخی «دوستان صمیمی» خمینی غیروطن پرست و غیرمذهبی توصیف شده اند و گفته شده است که روحانیان برای رتق و فتق مسایل مهم سیاسی شایستگی ندارند. جبهه دموکراتیک ملی همچنین برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی را مایه تمسخر خوانده و گفته است که از زمان پیروزی انقلاب هیچ تلاشی برای اتحاد اقشار مختلف جامعه صورت نگرفته است. ولی، در این نامه هشدار داده است که جبهه دموکراتیک ملی اجازه نخواهد داد که استبداد بار دیگر بر کشور حاکم شود. «اگر آنهایی که به نام اسلام دست به خشونت و سرکوب می زنند، ما را تهدید کنند، به ما حمله کنند و سرکوبمان نمایند، آماده ایم تا پای جان برای استحکام هر چه بیشتر عدالت، آزادی و حقوق بایستیم.» ب- نیروگاه اتمی بوشهر فاقد تدابیر ایمنی معمول است. مقاله ای که در مطبوعات به چاپ رسیده است گزارش می دهد که هیچیک از تدابیر معمول ایمنی و امنیتی که در ساخت نیروگاههای اتمی اروپا رعایت می شود در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر در جنوب ایران بکار گرفته نشده است. اسنادی که روز گذشته در محل نیروگاه به دست آمد نشان می دهد که هیچ تمهیدی برای دفع زباله های اتمی اندیشیده نشده، و ظاهراً هیچ طرحی برای مقابله با پیامدهای یک انفجار اتمی احتمالی وجود ندارد. نیروگاه اتمی بوشهر به منظور تولید برق احداث شده و ساخت آن تحت نظارت و با مشارکت فعالانه کانون حفاظت از رآکتورهای اتمی در آلمان غربی انجام می شود. فعالیت های این کانون نیز تحت نظر دولت آلمان غربی است. نیروگاه فوق در نزدیکی شهر شیراز واقع است و تنها 10 کیلومتر با نزدیکترین شهر فاصله دارد. اسناد به دست آمده در محل نیروگاه که دارای مُهر تأیید وزارت امور خارجه آلمان و کانون حفاظت از رآکتورهای اتمی است نشان می دهد که هیچ راه حلی برای جلوگیری از انتشار [مواد رادیواکتیو] در صورت یک انفجار اتمی احتمالی اندیشیده نشده است، و بدین ترییب، مواد رادیواکتیو ممکن است یا در هوا پخش شود و یا آب دریاچه ها و رودخانه ها را آلوده سازد. علاوه بر مسئله انفجار احتمالی نیروگاه، مسئله دفع زباله های اتمی از نیروگاه نیز تهدید خطرناک دیگری به حساب می آید. البته می توان زباله های اتمی را در معادن نمک دفن کرد، ولی این راه حل ایده آلی نیست. ایران هم اینک یک خطر اتمی بالقوه برای خودش محسوب می شود.

ج- روحانیان جایشان در مسجد است. آیت الله طالقانی در اولین اظهارات صریح و بی پرده خود پس از ماجرای کمیته ها در ماه فروردین در مصاحبه ای تلویزیونی به روحانیان قم تاخت. طالقانی در پاسخ به این پرسش یک خبرنگار که اگر پُست ریاست جمهوری ایران به او پیشنهاد شود، آیا این پُست را خواهد پذیرفت یا خیر، با قاطعیت گفت «نه» و افزود «بهترین جا برای روحانیان مسجد است، که در آنجا می توانند مردم را آگاه سازند.» او گفت که با شکل

ص: 442

گرفتن ارتش و پلیس، روحانیان باید از کمیته ها بیرون بیایند و مشغول تعلیم مردم شوند. طالقانی گفت: «اگر روحانیان بر سر پُست های مهم باشند، مشکلاتی ایجاد خواهد شد.» د- استعفای دسته جمعی مدیران شرکت ملی نفت ایران. طبق آخرین گزارش های واصله، اعضای هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران استعفای دسته جمعی خود را به حسن نزیه، رئیس شرکت تسلیم کرده اند. آنها دلیل استعفای خود را «مناسب نبودن فضای موجود برای انجام درست وظایفشان» ذکر کرده اند. زمانی که حسن نزیه رئیس شرکت ملی نفت ایران شد، این هیأت هفت نفره را برای کمک به خود در انجام کارهای شرکت تعیین کرد. منابع خبری شب گذشته گفتند که حسن نزیه استعفاءنامه های اعضای هیأت مدیره را برای تأیید به کابینه دولت تسلیم کرده است.

اعضای هیأت مدیره در نامه استعفای خود صرفاً گفته بودند: «شرایط کنونی به گونه ایست که واقعاً خدمتی از ما ساخته نیست.» ه- حمله به بیت آیت الله منتظری. اخباری که در ساعات پایانی جمعه شب به تهران رسید حاکی از آن بود که پنج فرد مسلح به بیت آیت الله منتظری در قم حمله کرده اند. نیروهای ضدانقلاب سعی داشتند از پشت بام خانه وارد بیت شوند ولی به دلیل هوشیاری نیروهای انقلابی تلاششان نافرجام ماند. به دلیل گستردگی ترورهای اخیر دژبان ها و پاسداران بیشتری از رهبران ایران در قم حفاظت می کنند. به نظر می رسد که اقدام آنها نتیجه مثبتی داشته است.

و- پانزده نفر دیگر اعدام شدند. پانزده نفر دیگر از «عوامل کشتار مردم» و «سرسپردگان رژیم پهلوی» امروز تیرباران شدند و بدین ترتیب کل تعداد اعدامی ها به 281 تن رسید. اعدام شده ها در استان های مختلف به شرح زیر است:

سرلشگر غلامحسین شمس تبریزی هوشمند حامدیان غلامحسین علایی مهدی مقدم حسینی حسین طبایی داود سدامی سروان افتخاری ستوان الله وردی یعقوبی معصوم ناجی نژاد محمد بهکار حمید خیرخواه عباس کردبچه سروان علی حمزه لوئی

سند شماره 203 محرمانه4 ژوئن 1979 - 14 خرداد 1358 از: سفارت آمریکا، تهران - 5772به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی سی - فوری موضوع: «افشاگری های» روزنامه اطلاعات در خصوص فعالیتهای ساواک و سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده آمریکا 1- (محرمانه- تمام متن) 2- روزنامه کثیرالانتشار اطلاعات در نسخه های مورخ 2 و 3 ژوئن ترجمه مقاله ای به قلم جان کلی تحت عنوان «جان کلی- یک محقق آمریکایی» منتشر کرده و در آن خاطرنشان کرده است که جان کلی برخی اقدامات سازمان سیا در ایران را افشا کرده است؛ از جمله این که شاه سابق به منظور حفظ سلطنت خود، ژنرال هایزر را به عنوان نایب السلطنه برگزید؛ و نیز این که حمله به سفارت آمریکا توسط سازمان سیا برنامه ریزی و طراحی شده بود. به علاوه، در این مقاله اسامی افراد ایرانی شرکت کننده در برنامه های آموزشی سازمان سیا ارائه شده است؛ ضمناً در این مقاله به خوانندگان قول داده شده است که اسامی افسران و عوامل سازمان سیا که در بازه زمانی سالهای 1950 تا 1975 در ایران مشغول فعالیت بوده اند، در نسخه های بعدی منتشر خواهد شد. گزیده هایی از این مقاله به صورت غیررسمی به انگلیسی ترجمه شده و در غالب اطلاعات سفارت، ارسال خواهد شد.

3- نکته شایان توجه این که در ماه فوریه گذشته، جان کلی یک کنفرانس خبری در NYC برگزار کرد و این مقالات را نیز در نشریه «ضد جاسوسی» منتشر نمود. لطفاً مشخص نمایید که آیا وزارت امور خارجه در خصوص اظهارات جان کلی تحقیق و بررسی لازم را به عمل آورده است یا خیر و نیز این که در صورت انجام تحقیق، نتیجه حاصله چه بوده است. نظر ما بر این است که در اسرع وقت، این اتهامات اساساً تکذیب شده و همگی «کذب محض» معرفی گردند.

کاهش تولید نفت به 3/4 میلیون بشکه در روز. هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران در اعتراض به حمله لفظی به رئیس شرکت نفت استعفاء می دهند. اظهارات آیت الله خلخالی درباره ریاست جمهوری. اخبار متفرقه.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه) الف- دیده شدن جرج حبش در ایران: دریادار مدنی، فرمانده نیروی دریایی و استاندار خوزستان، به خبرنگاران گفت که رهبر جبهه خلق برای آزادی فلسطین «دو یا سه بار» در حال انجام فعالیت های مشکوک در خوزستان رؤیت شده است. استاندار خوزستان گفت که حبش در روستایی به نام شادگان، که در حدود 8 کیلومتری جاده اهواز خرمشهر قرار دارد، دیده شده است. او افزود که مردم به راحتی می توانند از مرز عبور کنند و از عراق به ایران بیایند. دریادار مدنی بار دیگر بیگانگان را به مداخله در امور ایران متهم ساخت، و یکبار دیگر افزود که هیچ مشکلی بین فارس ها و اعراب استان وجود ندارد. او گفت «گروههایی که خود را نماینده اعراب معرفی می کنند، گروههایی ضدانقلابی هستند که تحت لوای چپگراها فعالیت دارند.» دریادار مدنی همچنین گفت که گمان می رود کنسولگری عراق در استان خوزستان به نحوی در آشوب های اخیر خرمشهر دست داشته است. او گفت که کانون فرهنگی و سیاسی اعراب در قاچاق سلاح از عراق دست داشته است، و برخی از وابستگان شاه یک میلیارد ریال برای اجیر کردن قاچاقچی به منظور ایجاد آشوب در منطقه صرف کرده اند، و مدارکی در دست است که نشان می دهد سفیر سابق ایران در آمریکا، اردشیر زاهدی، با قاچاقچیان سلاح تماس داشته است. دریادار مدنی همچنین گفت که دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین در استان خوزستان هرگونه ارتباط با آشوب های اخیر در استان را رد کرده است.

ب- ارتش ایران غیروابسته خواهد بود. سرلشگر ناصر فربُد، رئیس ستاد نیروهای مسلح اسلامی ایران، اظهار داشت که ارتش آینده دو خصوصیت خواهد داشت: یک، ارتشی اسلامی، و دو، ارتشی غیروابسته خواهد بود. سرلشگر فربُد که در دانشگاه ارتش سخن می گفت، (محرمانه) اظهار داشت که «هم اکنون ارتش در چند نقطه کشور با ضدانقلابیون درگیر است، و آنها را درهم کوبیده است. این امر یک وظیفه ملی و خواست ملت ایران است.» او گفت که ضدانقلابیون به دلایل بی اساس برای کشور ایجاد مشکل می کنند ولی هر زمان که ارتش وارد عمل می شود، توطئه آنها را خنثی می کند. فربُد به استادان دانشکده گفت که ما خواهان ارتشی هستیم که از ملت الهام می گیرد و بر اراده ملت تکیه می زند. این هدفی است که در ارتش و کل کشور دنبال می کنیم. ارتش ما سالهاست که از ملت بریده بود، ولی در شرایط فعلی انقلاب تمامی پیوندها با گذشته گسسته شده است. ما ارتشی می خواهیم که مطابق با جمهوری اسلامی باشد. ما یک ارتش ملی می خواهیم- ملت ما نمی تواند راه گذشته را دنبال کند. فربُد گفت که یکی از اصول انقلاب این بود که «گذشته نباید تکرار شود- ما در پی آینده ای بهتر هستیم. من

ص: 445

آینده ای را که پیش رو داریم دارای دو قطب می بینم. یکی جمهوری اسلامی و دیگری عدم وابستگی. رئیس ستاد ارتش اظهار داشت که دانشگاه علوم و فنون ارتش متعلق به ارتش است.» به بیان دیگر، ما ارتشی داریم که به علم و حمایت های علمی پرسنل خود نیازمند است، و به همین دلیل است که دانشگاه فوق ایجاد شده است. ما ارتشی داریم که همپای ارتش های دیگر است، و من در دانشگاهی هستم که پرسنل فنی ارتش را تربیت می کند. فربُد تأکید کرد که ارتش ایران باید از مرزهای کشور در مقابل مداخله خارجی و فعالیت های غیرقانونی برون مرزی حفاظت و صیانت کند. ولی در عین حال نباید در امور شهروندان قانونی دخالت نماید. رئیس ستاد ارتش درباره درخواست های مشروع افسران گفت که به این درخواست ها رسیدگی خواهد شد. او گفت که در همین باره و همچنین درباره مشکلات بازسازی ارتش با خمینی صحبت کرده است. فربُد اظهار داشت که خمینی در این باره دستوراتی صادر کرده است، ولی اشاره ای به آنها نکرد.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): دانشگاه علوم و فنون ارتش دو سال پیش تأسیس شد و هم اکنون 120 دانشجو دارد. انتظار می رود که در آینده نزدیک تعداد دانشجویان آن به 400 نفر بالغ شود.

ج- کاهش تولید نفت به سقف 3/4 میلیون بشکه در روز. روز گذشته سخنگوی شرکت ملی نفت ایران فاش ساخت که تولید نفت ایران به سطح 3/4 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. ماه گذشته تولید نفت به 4/1 میلیون بشکه در روز رسیده بود. او گفت که تولید نفت در خوزستان به 3/4 میلیون بشکه در روز از چاههای نفت، و 500 هزار بشکه در روز از سکوهای ساحلی خلیج فارس رسیده است. کاهش تولید نفت به سبب کاهش مصرف داخلی بوده است.

د- هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران در اعتراض به حمله لفظی به رئیس شرکت استعفاء می دهند. هم اکنون مشخص شده است که استعفای دسته جمعی هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران در اعتراض به حمله لفظی اخیر آیت الله بهشتی به رئیس شرکت صورت گرفته است. ولی طبق آنچه منبع اقتصادی ما که در طول 48 ساعت گذشته اخبار را دنبال کرده است، گزارش کرده است، نزیه از اعضای هیأت مدیره خواسته است که لااقل در حال حاضر استعفای خود را پس بگیرند. روز گذشته گزارش داده بودیم که اعضای هیأت مدیره به بهانه اینکه شرایط برای انجام وظیفه مناسب نیست، استعفاء داده بودند.

ه- نامزدی آیت الله خلخالی در انتخابات ریاست جمهوری. آیت الله صادق خلخالی روز گذشته گفت که شاید در انتخابات ریاست جمهوری نظام جمهوری ایران نامزد شود «زیرا هیچ چیزی نمی بینم که مانع از این کار باشد.» ولی این آیت الله که در حال دیدار از خوزستان برای رسیدگی به امور دادگاههای اسلامی است به یک خبرنگار گفت که نامزدی و موفقیتش به اراده مردم بستگی دارد.

ص: 446

و- اخبار متفرقه:

(1) وزارت آموزش و پرورش با صدور بخشنامه ای اعلام کرد که زنان متأهل حق شرکت در کلاس های روزانه مدارس و دانشسراها را ندارند. وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد زنان متأهلی که مایل به ادامه تحصیل هستند می توانند به طور مستمع آزاد و در منزل درس بخوانند و سپس در امتحانات آخر سال در مدارس و دانشسراها شرکت کنند. این بخشنامه عقب گردی است برای زنانی که دو سال پیش اجازه شرکت در کلاس های مؤسسات آموزشی را یافته بودند. در آن زمان نیز زنان می توانستند در صورت تمایل به صورت مستمع آزاد درس خود را ادامه دهند و در امتحانات آخر سال شرکت کنند، به نحوی که به امور زندگی شان لطمه ای وارد نشود.

(2) شرکت متروی تهران قراردادهای خود را با سه شرکت فرانسوی که در حال احداث خط راه آهن شهری تهران بودند، لغو کرد.

(3) آیت الله خمینی روز 5 ژوئن را روز عزای عمومی اعلام کرد. خمینی در بیانیه ای که به مناسبت روز 5 ژوئن صادر کرد، گفت «پانزده خرداد نقطه شروع مبارزات روحانیان با رژیم فاسد پهلوی در سرتاسر کشور بود. در راهپیمایی های اعتراض آمیز آن روز که به همت روحانیان برپا شد، نزدیک به 15000 آدم بی گناه کشته شدند. من امروز را برای همیشه روز عزای عمومی اعلام می کنم و در مدرسه فیضیه می نشینم و برای شهدای آن روز عزاداری می کنم. من امیدوارم که استعمار از ایران ریشه کن شود و جمهوری اسلامی بر اساس قران مجید مستقر شود.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تظاهراتی که در بالا به آن اشاره شد، در روز 5 ژوئن 1964 [1963] صورت گرفت و در نتیجه آن خمینی ابتدا به ترکیه و سپس به عراق تبعید شد. به خاطر اعلام عزای عمومی، سفارت نیز به جز بخش آتش نشانی و پرسنل ضروری تعطیل خواهد بود. انتظار می رود که فردا در تمام تهران راهپیمایی برپا شود.

دیگر از انجمن های اسلامی گرفته تا حزب (کمونیست) توده بلافاصله اعلام کردند که در این راهپیمایی شرکت خواهند کرد. در مسیر هایی که ابتدا برای راهپیمایی اعلام شد، فقط یک مسیر از کنار سفارت می گذشت، ولی احتمالاً به دلیل تلاش دولت موقت برای جلوگیری از هر گونه حادثه ای رادیو دولتی ایران مسیرهای جدیدی را اعلام کرد که همگی از سفارت دور هستند.

3- با وجود این، از ساعت 9 صبح به بعد 3 یا 4 گروه از تظاهرکنندگان از مقابل ضلع جنوبی سفارت در خیابان تخت جمشید عبور کردند که بزرگترین آنها شامل 3 تا 5 هزار تظاهرکننده بود. آنها پلاکارت هایی با خود حمل می کردند و شعار می دادند از جمله «مرگ بر امپریالیسم آمریکا»، «اسلام پیروز است، آمریکا نابود است»، و «درود بر انقلاب». چند مرد مسلح نیز در میان تظاهر کنندگان دیده می شدند ولی حال و هوای خصومت آمیزی بر تظاهرکنندگان حاکم نبود و حتی در مقابل سفارت نیز توقف نکردند.

فرمانده محافظان کمیته ای سفارت، ماشاء الله کاشانی، چند نفر جوان دیگر را برای کمک به آنها در حفاظت از سفارت در این روز آورده بود.

از هم اکنون معلوم است که راهپیمایی گسترده ای در تهران برگزار خواهد شد و احتمالاً با شروع آن تظاهر کنندگان بیشتری از مقابل سفارت عبور خواهند کرد.

ناس

غربی، محمد عباسی، روز گذشته به منابع خبری گفت که چهار هواپیمای میگ عراقی روز دوشنبه از مرزهای ایران گذشتند و با بمب و تیربار دو روستای مرزی را مورد حمله قرار دادند. عباسی گفت در جریان حمله میگ های عراقی با بمب های ناپالم و تیربار به روستاهای مرزی تا به حال 6 نفر کشته و 40 نفر مجروح شده اند، ولی از آنجایی که اطلاعات کاملی از وضعیت روستاهایی که ممکن است مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفته باشند، مخابره نشده است، احتمال دارد تعداد تلفات بیشتر از این باشد. او افزود که در یکی از دو روستایی که مورد حمله قرار گرفتند، فقط سه خانه صحیح و سالم مانده و بقیه بر اثر بمباران سنگین هواپیماهای عراقی ویران شده اند. عباسی گفت که گزارش کاملی را در این باره به دولت مرکزی تسلیم کرده است و اگر قرار باشد اقدامی انجام شود، احتمالاً از طریق وزارت امور خارجه صورت خواهد گرفت. او گفت که احتمالاً هواپیماهای عراقی در درون مرزهای خود مشغول انجام عملیات بوده و «اشتباهاً» وارد مرزهای ایران شده اند. با وجود این، او افزود که فعلاً نمی تواند با اطمینان حرفی بزند و این عراقی ها هستند که باید درباره حمله بدون دلیل شان به روستاهای ایران توضیح بدهند. او گفت که حمله عراقی نمونه ای از نقض حاکمیت ایران بر سرزمین و حریم هوایی کشور است. این حادثه اولین تنش جدی در روابط ایران و عراق است که پس از چهار سال قطع رابطه در سال 1972 از سر گرفته شده بود. در آن زمان وزیر امور خارجه الجزایر، احمد بوتفلیقه، بین دو کشور میانجیگری کرد. این حادثه زمانی رخ می دهد که ایران سعی دارد سیاست خارجی خود را در خلیج فارس از یک ناسیونالیسم فاشیستی به یک اخوت اسلامی تغییر دهد. دسترسی به هیچ یک از مقامات ایرانی برای اظهارنظر درباره سخنان استاندار آذربایجان غربی مقدور نبود، ولی منابع دیپلماتیک گفتند که در اینگونه موارد رسم این است که ایران باید مراتب اعتراض خود را اعلام کند و از عراق توضیح بخواهد.

ب- توده های مردم به شهدای 15 خرداد ادای احترام کردند. توده های مردم به رهبری روحانیان بار دیگر با دولت اسلامی تجدید میثاق و هرگونه تلاش برای تضعیف آن را محکوم کردند. قطعنامه ای که در جمع بزرگترین تجمع تظاهرکنندگان در تهران، که بیش از 10 هزار نفر در آن شرکت داشتند، قرائت شد ایالات متحده و به ویژه سنای آمریکا را به طرح «توطئه های بی شرمانه» و «تبلیغات جهت دار» بر ضد ایران متهم ساخت. حداقل نزدیک به 300 هزار نفر از جمله کسانی که به مناسبت عزاداری برای کشته شدگان لباس عزا به تن داشتند و یا برای راهپیمایی خیابانی لباس غیر رسمی پوشیده بودند در تهران به راهپیمایی پرداختند. در شهرستان ها نیز صدها هزار نفر در تظاهرات شرکت کردند. زنان انقلابی نیز در حالی که مسلسل های سبک یوزی ساخت اسرائیل و ژ-3 های ساخت بلژیک و پرچم های کوچک ایران را که عکس خمینی بر روی رنگ سبز و سفید و قرمزش چاپ شده بود، حمل می کردند در خیابان های شهر راهپیمایی کردند. تعداد کمی از انقلابیون نیز با یونیفورمهای زیبای مشکی در تظاهرات شرکت داشتند. ولی تعداد اعضای یونیفورم پوش نیروهای مسلح در این راهپیمایی

ص: 449

نسبت به راهپیمایی های قبلی کمتر بود، که احتمالاً به دلیل ممنوعیت شرکت سربازان در راهپیمایی های سیاسی بوده است.

ج- شیخ حسینی در مورد به راه افتادن حمام خون هشدار داد. رهبر برجسته کردهای ایران، شیخ عزالدین حسینی روز گذشته هشدار داد چنانچه قانون اساسی جدید حقوق کلیه اقلیت های قومی ایران را حفظ و تضمین نکند، احتمال دارد در ایران حمام خون راه بیفتد. رهبر کردها گفت که باید «همه گروههای سیاسی» کشور در تهیه و تدوین پیش نویس قانون اساسی جدید شرکت داشته باشند و پیش نویس قانون اساسی جدید باید به تصویب یک مجلس مؤسسان برسد. او همچنین گفت که باید همه اصول منشور حقوق بشر در قانون اساسی جدید گنجانده شود و حقوق تمامی اقشار ایران در آن تضمین گردد.

د- شرکت نظامیان در راهپیمایی ها ممنوع شد. دادستان کل ارتش روز گذشته شرکت پرسنل ارتش در راهپیمایی ها و تجمعات عمومی را ممنوع اعلام کرد. دفتر دادستانی ارتش روز گذشته با صدور بخشنامه ای رسماً شرکت پرسنل ارتش را در تجمعات عمومی و تظاهرات چه در داخل و چه در خارج پادگان ها ممنوع اعلام کرد. در این بخشنامه آمده بود «دفتر دادستانی ارتش بدینوسیله به اطلاع کلیه افسران، درجه داران، سربازان و کارمندان غیرنظامی ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران می رساند که شرکت در تظاهرات و تجمعات عمومی مغایر مقررات نظامی و ممنوع می باشد.» علاوه بر این، در اطلاعیه فوق آمده بود که کلیه درخواست ها و اعتراضات باید ابتدا از طریق مجاری مناسب مطرح شود و در صورتی که مقامات ذیربط به آن رسیدگی نکردند، آنگاه به دادستانی ارتش ارجاع گردد. دفتر دادستانی که 24 ساعته حاضر به دریافت درخواست ها و شکایات است از نظامیان خواست تا برای طرح شکایات خود با شماره های 845001 و 842004 تماس بگیرند. پیش از انتشار این اطلاعیه، دژبان مرکز طی نامه ای از دفتر دادستانی نظامی خواسته بود تا شرکت نظامیان را در تظاهرات ممنوع اعلام کند. فرماندهی دژبان مرکزی در این نامه از دادستان نظامی خواسته بود تا رسماً از کلیه پادگان ها بخواهد تا در صورت شرکت هر یک از نظامیان در تظاهرات اسامی آنها را به دژبان مرکز اطلاع دهند. فرمانده دژبان گفت «دژبانان وظیفه حفظ نظم در ارتش را بر عهده دارند و دستوراتی به منظور برخورد با هرگونه بی نظمی صادر شده است.» نظریات تهیه کننده (محرمانه): هر چند طبق بخشنامه فوق کلیه نیروهای مسلح اسلامی از شرکت در تجمعات و تظاهرات منع شده اند، ولی با این حال اجازه دارند در رفراندوم آتی و انتخابات عمومی شرکت کنند.

ه- نیروهای ارتش از بیت خمینی خارج می شوند. تیمسار سیف[سید] امیر رحیمی، فرمانده دژبان ارتش، روز دوشنبه اعلام کرد که محافظان ارتشی از بیت امام روح الله خمینی خارج شده اند و در آینده فقط از محله ای که بیت خمینی در آن قرار دارد محافظت خواهند کرد. تیمسار رحیمی گفت که این اقدام به دلیل عدم همکاری کافی رهبران مذهبی قم با او صورت

ص: 450

گرفته است. رحیمی گفت که علیرغم توافق خمینی با ارتش، سایر رهبران مذهبی قم با او همکاری نکرده اند و تحت چنین شرایطی منطقی نیست که از ارتش توقع داشته باشیم مسئولیت حفاظت از خمینی را بر عهده بگیرد. هفته گذشته طبق توافق رهبران مذهبی با تیمسار رحیمی، وظیفه حفاظت از امام خمینی و سایر رهبران مذهبی برعهده دژبان ارتش گذاشته شد. ولی با خارج شدن نیروهای ارتش، حفاظت از بیت خمینی موقتاً به پاسداران انقلاب به فرماندهی حاجی لطفی واگذار شده است.

و- نیروی هوایی ایران وفاداری خود را به انقلاب اعلام کرد. در تحولی دیگر، نیروی هوایی ایران روز گذشته با صدور اطلاعیه ای وفاداری خود را به انقلاب اسلامی اعلام کرد و قسم خورد که «تا آخرین قطره خون از آن دفاع خواهیم کرد.» نیروی هوایی هشدار داد که عوامل قدرت های خارجی و رژیم گذشته ایران هنوز فعال هستند و کوشش دارند با استفاده از حربه های بی شرمانه انقلاب را از مسیر اصلی اش منحرف سازند. در اطلاعیه نیروی هوایی آمده بود که این نیروهای نامطلوب به این امید واهی دل بسته اند که می توانند با پخش شایعات گوناگون در میان مردم رعب و نارضایتی ایجاد کنند. در اطلاعیه فوق آمده بود «تعجبی ندارد که این گرگ صفتان در لباس بره خود را انقلابیون دلسوز نشان دهند و ملت را به خاک و خون بکشند» ولی این دشمنان باید بدانند که تمامی راههای گریز بر روی آنها بسته شده است و ملت هوشیار به آنها اجازه نخواهند داد تا انقلاب را منحرف سازند.

ز- پنج نفر دیگر در تهران و رفسنجان اعدام شدند. سه مأمور سابق ساواک روز گذشته در تهران تیرباران شدند. این سه نفر عبارت بودند از محمد کریم باصری نیا، رئیس سابق ساواک در قم، پرویز حاجی فر[حاجی فرجی] و ولی الله غیائی که هر دو از مأموران ساواک بودند. اتهام آنها محاربه با خدا، مفسد فی الارض، و شکنجه و قتل آزادیخواهان بود. دو تن از «عوامل رژیم سابق» نیز در رفسنجان تیر باران شدند. این دو نفر سرگرد عبدالحسین سروش، رئیس پلیس رفسنجان در دوران انقلاب و ستوان حافظ سرنوشت، رئیس اداره اطلاعات پلیس شهر بودند.

ح- رئیس شرکت ملی نفت ایران استعفای هیأت مدیره را نپذیرفت. طبق گزارش ها، رئیس شرکت ملی نفت ایران، حسن نزیه، گفته است که استعفای هیأت مدیره شرکت را که به او تسلیم شده بود، نپذیرفته است. روز شنبه گزارش شده بود که تمام اعضای هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران در اعتراض به حملات آیت الله دکتر محمد بهشتی به حسن نزیه از پست خود استعفا داده اند. تصور می شود که آیت الله بهشتی از اعضای شورای انقلاب اسلامی باشد. نزیه شب گذشته گفت که «آنها از اینکه حرف حق اینقدر موجب تشویش شده است، منزجر شده اند.» کارمندان صنعت نفت تصمیم گرفته بودند در حمایت از سخنان نزیه در مورد اسلام و مسایل ملی در مقابل دفتر اصلی شرکت ملی نفت ایران تجمع کنند. نزیه شب گذشته در جمع کارمندان شرکت نفت حاضر شد و از آنها خواست که هیچ اقدامی نکنند. اعضای هیأت مدیره از سوی شخص نزیه منصوب شده بودند و استعفای آنها بیشتر جنبه نمادین

ص: 451

داشت. هیأت مدیره شرکت نفت اعلام کرده بود که شرایط موجود برای ادای وظیفه مناسب نیست. هیأت مدیره از آیت الله خمینی خواسته است تا شخصاً با انتصاب آنها در این پست موافقت کند. در عین حال، روزنامه کیهان به نقل از حسن نزیه گزارش داده است که تولید نفت برای مصرف داخلی و صادرات به خارج کشور کافی است. تولید نفت ایران در سطح 4 میلیون بشکه در روز قرار دارد که 700 هزار بشکه آن به مصرف داخل می رسد.

سفارت از بین برود و گروههای مخالف سعی نکنند که به ساختمان اصلی سفارت نزدیک شوند. در تاریخ 7 خرداد همان گروهی که از طرف دولت ایران مأمور حراست از سفارت شده بود پرچم آمریکا را به تظاهرکنندگان داد و آنها نیز آن را پاره پاره کردند). پس از این واقعه، پرچم آمریکا بار دیگر به اهتزاز درآمد، لیکن این بار در ارتفاع 20 پایی قرار گرفت و بخش اضافی میله پرچم نیز پایین آورده شد. در هر دو روز 7 و 8 خرداد ماه نیروی گارد مجاهدین تحت سرپرستی ماشاءالله کاشانی (که حدود 100-75 نفر بود) از طرف سپاه انقلاب اسلامی تقویت شد (و حدود 125-100 نظامی را نیز شامل می گشت). حدود 200 نفر نیروی نظامی نیر به صورت ذخیره در یکی از پادگانهای نزدیک سفارت به حالت آماده باش درآمده بودند.

تمامی اعضای «تیم دفاع داخلی» مرکب از اعضای مهم وزارت خارجه، ارتش آمریکا، تفنگداران دریایی، و نیز افسر امنیتی منطقه ای در این روزها آماده بودند. در تاریخ 15 خرداد نیز تظاهرکنندگانی مرکب از 4500 نفر از جلوی سفارت گذشتند ولی هیچ گونه خشونتی نشان ندادند.

3- طی ماه مزبور چند بار گلوله هایی به طرف ساختمان اصلی سفارت شلیک گردید ولی هیچ گونه خسارت جدی وارد نیامد و فقط در یک مورد که آن هم یک تیراندازی شبانه بود گلوله ای به یکی از پنجره ها اصابت نمود. حدود 15-10 بار صدای شلیک تفنگ های خودکار در داخل محوطه آن هم از سوی گارد مجاهدین شنیده شد ولی خسارتی وارد نیامد. در گزارشات گارد مجاهدین آمده است که این تیراندازیها اشتباهی رخ داده است ولی به نظر ما بین گاردها و افراد ناشناس درگیریهایی رخ داده است.

4- گذشته از جامعه رسمی آمریکایی (که حدود 75 نفر هستند)، تجار آمریکایی نیز هدف خشونت آن هم از سوی کارگران و کارمندان اخراجی واقع می شوند. در چند مورد که کارگران با توسل به زور بازرگانان آمریکایی را توقیف کرده بودند، بخش کنسولی و در یک مورد افسر امنیتی منطقه ای میانجیگری کرده بودند. یکی از مقامات دفتر حفاظت آمریکا نیز تهدید شده بود (که قبلاً توسط تلفن به وزارت خارجه اطلاع داده شده بود) II . عملیات الف) توجیه و مشورت با دیدارکنندگان 1- رونالد کلی کارمند بخش امنیت منطقه ای در تاریخ 10 و 14 اردیبهشت ماه به این واحد سفر کرد تا از وضع امنیت و روشهای امنیتی سفارت اطلاع حاصل کند.

2- افسر امنیتی منطقه ای، سرگرد جفری رونالد نیز به واحد آمد تا عملیات گاردهای امنیتی تفنگداران دریایی را مورد بازدید قرار دهد.

3- آقای دیوید لمب از شرکت ایستمن کداک نیز به سفارت آمد تا در مورد امنیت پرسنل خود مشورت نماید. شرکت کداک در ایران دچار مشکلات کارگری شدیدی شده که می تواند

ص: 453

منجر به گروگان گرفته شدن پرسنل آمریکایی گردد.

4- در تاریخ 25 اردیبهشت 1358 دستیار افسر امنیتی منطقه ای سفارت با افسران امنیتی سفارت های آمریکا در انگلستان و کانادا یعنی مسرز، گوربل و لوسی ملاقات نمود تا پیرامون مسایل مورد علاقه طرفین تبادل نظر نماید.

ب) فعالیت های پشتیبانی افسر امنیتی منطقه ای همراه با مقام دفتر خارجی از تاریخ 30-26 اردیبهشت ماه ملاقاتی داشتند تا در مورد روشها و مشخصات امنیتی کنسولگری جدید واقع در محوطه سفارت تبادل نظر نمایند.

ج) فعالیتهای مهم - در تاریخ 10 اردیبهشت افسر امنیتی منطقه ای کاگلین این واحد را ترک گفت و بیرمنگهام عهده دار مسئولیت های وی گردید.

- در تاریخ 30 اردیبهشت ماه طرح دفاع داخلی جدید تدوین و در اختیار پرسنل واحد قرار گرفت.

- برای استفاده از تاریخ 20 اردیبهشت، کارت هویت های جدیدی صادر و در اختیار پرسنل قرار داده شد.

در تاریخ 10 خردادماه طرحهای مربوط به بمب نامه ها نیز فرمول بندی و توزیع گردید.

- یک مرکز کنترل عملیاتی در رابطه با تظاهرات در تاریخ 30 اردیبهشت ماه ایجاد شد.

- دستورات تفنگداران دریایی تدوین و توسط افسر امنیتی منطقه ای تصویب گردید تا از تاریخ 11 خرداد به مرحله اجرا درآید.

- محل مربوط به کنترل عابرین پیاده در تاریخ 11 اردیبهشت ماه بازسازی شد و یک دستگاه بازرسی الکترونیک ارباب رجوع را شامل می گردد.

- دستیار افسر امنیتی منطقه ای تمام پرسنل موقت و دائمی را از نظر امنیتی توجیه نمود. سی و پنج آمریکایی موجود عمیقاً در جریان امور توجیهی قرار گرفتند. در مورد این جلسه توجیهی نیز خلاصه نامه رسمی تدوین گردید.

- بهبود در امنیت فیزیکی: نصب درب های ضدانفجار داخلی و خارجی، قرار دادن جعبه های حاوی شن در بخش داخلی پنجره ها، نرده کشی و دیوارکشی ها به پایان رسیده است. تنها مورد تکمیل نشده از پیشنهادات ناظر امنیتی منطقه ای سیستم کنترل راه دور تی-گارد می باشد (که قرار است توسط آرتی. سی آتن در اواسط خردادماه نصب گردد). دستگاههای آتش نشانی سه برابر شده است.

- واحد حراستی امنیتی مرکب از نیروهای مجاهدین توسط دستیار افسر امنیتی منطقه ای آموزش بیشتری دیده اند.

- افسر امنیتی منطقه ای به A/SY/SAS در رابطه با یکی از کارمندان سرویس خارجه که گویا

ص: 454