ص: 2

ص: 4

ص: 5

ص: 6

ص: 7

ص: 8

ص: 9

ص: 10

ص: 11

ص: 12

ص: 13

ص: 14

ص: 15

ص: 2

بسمه تعالی اولین پرونده از اسناد سازمان سیا در این مجموعه مربوط به یکی از سران فراری ساواک می باشد که مقارن با پیروزی انقلاب به آمریکا گریخت. این فرد پیش از انقلاب رئیس بخش کردستان ساواک بوده و قبل از آن مشاغلی در دفتر سیاسی شاه تحت نظر تیمسار پاکروان؛ مأمور بازرسی در آستان قدس تحت نظر ولیان؛ مأمور رابط ساواک با ملا مصطفی بارزانی؛ مأمور در قرارگاه ساواک در بغداد و ریاست یکی از بخشهای اداره دوم ساواک؛ داشته است.

سیا برای جمع آوری اطلاعات راجع به کردستان در بهمن 57 درصدد می شود از پرکار اقدم در این رابطه استفاده کند. لذا مقدمات اعزام او را به اروپا و خاورمیانه برای تماس با رابطهای کرد پیشینیش تدارک می بیند. برای این کار لازم می شود، پرکار اقدم به دفترچه یادداشتی که نشانی رابطهای خود را در آن نوشته و در تهران به جای گذارده است، دست یابد. از طرف دیگر برای خروج پرکار اقدم از آمریکا پاسپورت قدیمی او می بایست تمدید شود. در این رابطه ادارات فنی سیا خود را برای جعل مهرهای مربوط به پاسپورت وی آماده کرده بودند، ولی با مراجعه پرکار اقدم به سفارت ایران در واشنگتن و اعلام اینکه می خواهد به ایران بازگشته و برای دولت موقت کار کند (احیاناً در پست متخصص امور کردها) بعد از چندی پاسپورت خود را رسما تمدید می کند و لزوم دستکاری فنی سیا در پاسپورت منتفی می شود. در این مرحله امکان استخدام شدن پرکار اقدم در دولت موقت بیشتر از امکان جاسوسی درباره امور کردها توجه سیا را جلب می کند. در ضمن این جریانات سیا، جاسوسهای دیگری را در رابطه با گزارشگری از وقایع کردستان فراهم می کند و عاقبت با بی جواب ماندن طرح استخدام در دولت موقت و اشکالاتی که طرح مسافرت به اروپا و خاورمیانه به وجود آورده بود، کل طرح استفاده از پرکار اقدم در این زمینه ها کنار گذارده می شود و تصمیم گرفته می شود در سایر زمینه های مربوط به ایران او را به کار بگیرند. نام رمز پرکار اقدم، اس. دی. تراب / 1 می باشد.

سند شماره (1) سری 13 مرداد 58 از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25118به: رئیس - رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب عطف به: رئیس..........

1- از بابت فعالیتی .............. که رودما .............. استارک پول و همردیفش پی ببوچپ، مأمورین اعزام موقت از بخش اداره امور بیگانگان در اینجا داشته اند متشکریم. اس. دی. تراب / ا (ت / ا) اکنون یک اجازه ورود مجدد ............... دارد که به او امکان خواهد داد برای اجرای مأموریتهایی که سیا به او ابلاغ می کند کشور را ترک کرده و مجدداً وارد شود. کمکی که به نفع سایر اعضای خانواده ت / ا به عمل آمد نیز باید قدری از نگرانیهای وی در مورد وضع آنها را تقلیل دهد و به وی امکان دهد که حالا توجه خود را روی طرح عملیات متمرکز کند.

2- مأمور مربوطه ............... در تاریخ 11 مرداد در زمینه های پوشش، تهیه اسناد و مسیر مسافرت با ت / ا به مذاکره پرداخت. یکی از چیزهایی هم که مطرح شد این بود که توقع ت / ا از سیا به عنوان دستمزدش برای کاری که به نفع ما انجام می دهد احتمالاً چه می باشد.

3- این پایگاه ............... می کند و ت / ا هم به طور کلی با این اقدام موافقت دارد که ت / ا به محض تدارک اسنادش برای مدت دو یا سه هفته یک مسافرت اکتشافی به اروپا انجام دهد. با این قصد که مجدداً با هرکس از آشنایان پیشین کرد که می تواند پیدا کند تماس بگیرد و از طریق آنها ردی از محل سایرین به دست آورد. وی همچنین هر مقدار اطلاعات که به دستش برسد درباره فعالیتها و طرحهای دسته های مختلف کرد ............... خواهد کرد.

به ت / ا باید طرح تماس احتمالی با قرارگاههای محل داده شود. ت / ا ............... طرح در لندن، پاریس و آلمان توقف خواهد داشت. ت / ا.......................... ............... خواهد کرد غیر از افرادی که در تلگرامهای بخش خارجه / سانفرانسیسکو 24307 و بخش خارجه / سانفرانسیسکو 24235 نامشان ذکر شده در لندن برادر رهبر حزب دمکرات کردستان ابراهیم احمد را پیدا کند. ت / ا اکنون سعی دارد از طریق دخترش محل فعلی علی قاضی را مشخص کند. اگر چنانچه تصور می شود او در آلمان باشد، وی یک منبع اصلی خبر درباره سایر شخصیتهای کرد خواهد بود ............... دفترچه های آدرس و پرونده های قدیم ت / ا همچنان در آپارتمان دخترش در تهران می باشد و دخترش به سختی می تواند آنها را کشف رمز کند ............... پیشنهاد شد که اگر بشود به بهانه ای دخترش به بخش کنسولی سفارتخانه احضار گردد. او می تواند .............. ت / ا را به یک مأمور قرارگاه بدهد تا به اینجا ارسال شود. تصمیم درباره این امکان را به ستاد واگذار می کنیم. در غیر این صورت ت / ا مجبور خواهد بود که از دفترچه راهنمای تلفن محلی استفاده کند و یا به محلهایی که کردها اغلب پرسه می زنند رفت و آمد کند. او این شیوه را در سفر سال 1354 خود به اروپا که برای دفتر اطلاعات شاه بود به کار گرفت. به ت / ا راهنمایی شده که .............. از تلفن استفاده کرده و پیش از مسافرت سعی کند محل هدفهای خود را مشخص نماید.

4- ت / ا معتقد است که داستان پوشش مسافرتش به اروپا باید چندین لایه داشته باشد تا به اقتضای شرایط از هرکدام آنها استفاده شود ............... ترین لایه داستان مسافرت برای بررسی ............... دختر

ص: 4

یا همسرش خواهد بود. دومین لایه، این داستان را در برخواهد داشت که او با نمایندگان دولت بازرگان در واشنگتن در تماس بوده و آنها او را به یک تلاش برای برقراری گفتگو با سران حزب دمکرات در خارج فرا خوانده اند. مقصد این مأموریت اطلاع از شرایط ............... برای صلح با دولت مرکزی است ............... حساس است زیرا بازرگان حاضر به امتیاز دادن هست، اما در حال حاضر مسئله با خمینی و سرسختیها .............. × (سومین - م) ............... 0 داستان این است که پس از اظهار دومین داستان، ت / ا ......... خود را بررسی می کند و پیشنهاد می کند نوعی فعالیت خصوصی بین آن دو انجام دهد تا ............... از نقش ت / 1 به عنوان فرستاده ویژه به چنگ آورد، یعنی خودشان .............. بسازند و شاید کمک از بازرگان اخذ کند .............. و ت / ا به مأمورین مربوطه این داستان را در کنار داستان قبلی پیشنهاد کرد که او در مکزیکو ............... بوده و از افراد دور و بر شاه قول کمک گرفته به شرط آنکه ............... کردها کنار یکدیگر قرار گرفته تا از بازگشت ولیعهد حداقل (اگر نه شاه - م) حمایت کنند.

............... مأمور مربوطه نظر موافقی با این داستان دوم ندارد، زیرا:

(1) بازگشت پهلوی تحت هر شرایطی غیر محتمل به نظر می رسد.

(2) کردها و سران .............. حزب دمکرات تصور می کنند که در گذشته ............... آنها را تنها واگذاشته و احتمالاً نمی خواهند آن تجربه را تکرار کنند.

ت / ا می داند که ............... شاه پول دارد و قابل تصور است که او حاضر باشد مقداری از آن پول را برای ایذای آنهایی که او را بیرون انداختند خرج کند. (شایعه اینکه یک نیروی کرد طرفدار شاه تحت نظر تیمسار پالیزبان در عراق تشکیل می شود رواجش قدری ............... می باشد).

5 - در مورد تهیه مدارک برای مسافرت به اروپا، ت / ا معتقد است که بهترین چاره ممکن (که ضمناً داستان پوششی فرستاده ویژه بازرگان را هم تقویت می کند) پاسپورت ایرانی با نام حقیقی است؛ چون کسانی که با آنها تماس خواهد گرفت وی را با نام حقیقی می شناسند و او می خواهد که آنها بدانند وی در آنجاست، به نظر وی بهترین کار همین است. توجه داشته باشید که ت / ا یک پاسپورت عادی ایرانی که از تاریخش گذشته با نام حقیقی خود در آن دارد که اگر نمونه جدید (مهرها) در دسترس نیست شاید لازم باشد قدری تاریخش تجدید شود. به نظر مأمور مربوطه ت / ا می تواند حتی از جواز ورود مجدد آمریکایی خود که نام حقیقی وی در آن است و شکل پاسپورت را دارد و برای ثبت (مهرها و نوشته های) ویزا جا دارد، استفاده کند، به شرط آنکه ت / ا احتیاجش نشود به کسانی که تماس می گیرد توضیح دهد چرا نتوانسته یک پاسپورت ایرانی از دولت فعلی ایران (که ادعا کرده با دادن مأموریت حساس پوششی به وی اطمینان نموده اند) بگیرد.

6- ت / ا به مأمور مربوطه گفت که بیش از هزینه های مسافرت و عملیات دستمزد دیگر نمی خواهد و توقع ندارد. ولی در یک فرصت آینده (و هرچه زودتر بهتر) می خواهد امکان بیابد وجوهات ریالی خود را که نزد خانواده اش در ایران است به دلار تبدیل کرده و در حساب بانکی خود در آمریکا واریز نماید. ت / ا اظهار داشت که درخواستش برای انتقال (وجوهات) اکنون برای مبلغی حدود 10000 دلار و بعداً تا 000/50 دلار می باشد. مأمور مربوطه به ت / ا گفت که در حال حاضر ریالهای زیادی ما را اشباع کرده اند. بهترین کار این است که وی مسافرت تحقیقی خود را انجام دهد و قدری نتیجه ببار آورد و بعد این مطلب را به صورت یک تقاضای رسمی اظهار دارد. (اگر استارک پول در اداره مهاجرت و تابعیت به نفع

ص: 5

ت/ ا چند معجزه کوچک صورت نداده بود، مأمور مربوطه فکر می کند که ت / ا در تقاضای تبدیل ارزی خود حتی جسورتر می بود. مأمور مربوطه تصور می کند که پیشنهاد ت / ا مبنی بر اینکه دخترش مدارک شخصی او را به کنسولگری تهران بیاورد، ممکن است قدری هم برای برقراری یک کانال تبدیل ریال به دلار حساب شده باشد.) 7- از ستاد تقاضا داریم در مورد فوق نظر خود را ابراز دارد. ملاقات بعدی با ت / ا در 22 مرداد یا همان حدود خواهد بود.

8 - پرونده: 328995 - 201 تا تاریخ 13 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری.

توضیح سیستم انتشار پیامها: پیرو تلگرام رئیس 491412 برای تهران رونوشت شد.سری سند شماره (2) سری 18 مرداد 58 اعضاء از: رئیس 491418به: با حق تقدم به بخش خارجه / سانفرانسیسکو - رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. سی. یو. گوراس. دی. تراب - اس. جی. سویرل(1) عطف به: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25118 (برای تهران مخابره می شود)(2) 1- این قضیه به خوبی پیشرفت می کند و تصور می کنیم که ما به موازات مسافرت اکتشافی اس. دی تراب / ا (ت / ا) به اروپا مطابق پیشنهاد مطروحه در پاراگراف 3 جلو می رویم.

2- الف. صلاح بودن مسافرت ت / ا به صورت T/N مورد تأیید است. درباره تهیه اسناد به اطلاع می رساند که دیرتک (مدیریت فنی) می تواند برای پاسپورت توریستی ت / ا علامت مهر تمدید اعتبار سفارت ایران در واشنگتن دی. سی. مورخ 5 فروردین ............... تهیه کند. مهر تمدید اعتبار معمولاً برای یک سال معتبر است. با این وجود توجه داشته باشید که در اسفندماه سفارت (ایران در) واشنگتن هنوز از مهر شاهنشاهی استفاده می کرد که اشاره ای به اسلام یا انقلاب ندارد. پیشنهاد می شود که این را به ت / ا تذکر دهید هرچند که پیش بینی نمی کنیم مسئله ای پیش بیاید. اگر ت / ا با استفاده از این علامت موافق است تقاضا می شود پاسپورت او را هرچه زودتر به ستاد ارسال دارید.

ب. جواز ورود دوباره به آمریکا به مدت یک سال اعتبار دارد و ورود و خروج ت / ا را به آمریکا محدود (نمی کند). با این وصف، ما فکر می کنیم که بهتر است از نقطه نظر عملیاتی ت / ا برای مسافرت به اروپا و خاورمیانه از پاسپورت ایرانی استفاده کند تا پوشش جعلی خود را تا به آخر کار داشته باشد.

خواهشمند است به ت / ا به طور مؤکد گفته شود که از اجازه ورود به آمریکا به عنوان ذخیره و فقط در موارد اضطراری موارد اضطراری و یا به هنگام ورود مجدد ...... باید استفاده نماید.

3- پاراگراف 3 سئوال مربوط به کتابچه آدرس و پرونده های .............. ت / ا را برای پیدا کردن رابطهای کرد وی به میان آورده است.

به نظر ما هم بهتر است به منظور صرفه جویی در وقت اینها را به دست بیاوریم و مطمئن شویم که کار کتابچه فهرست و خاطرات ت / ا تمام می شود.

ص: 6

معهذا فکر می کنیم که اگر دختر ت / ا سعی کند با اسناد به سفارت آمریکا در تهران وارد شود مخاطره این کار جنبه تسهیل کار را تحت الشعاع قرار می دهد؛ چون سفارت همچنان به وسیله مجاهدین حراست می شود و هرکس که بخواهد وارد محوطه سفارت بشود مورد تفحص و تفتیش قرار خواهد گرفت. به شرط توافق قرارگاه تهران ما پیشنهاد می کنیم که ............... (ملاقاتی - م) بین یکی از اعضای قرارگاه و دختر ت / ا دور از سفارت به عمل آید تا مطالب گرفته شود و ارسال گردد. در زمینه طرح ریزی (برای این کار) پیشنهاد می کنیم که از ت / ا خواسته شود که محل مناسبی را برای مبادله و این که چطور و در چه زمانی او می تواند با دخترش طبق دستور تماس گرفته و دستورالعمل به او بدهد انتخاب نماید.

4- طبق پاراگراف 4 ما هم موافقیم که از پوشش بازگشت پهلوی باید اجتناب شود، سایر «پوسته ها» که وسیله خود ت / ا درست شده عملی تر است ............... (تصور می کنیم که ............... ت / ا می تواند از خودش مواظبت کند، ولی خواهشمند است به او تأکید نمایید که از یک داستان پوششی ............... موجه استفاده کند چون برای سفرهای بعدی وی به عراق و سایر جاها اهمیت ویژه ای خواهد داشت.

5 - از موضع پایگاه در مورد تعویض ریال که قولی را به عهده نگرفتید بسیار متشکر هستیم و خواهش می کنیم که این موضع را تا حداکثر مدت ممکن و حداقل تا وقتی که ت / ا از طرف ما به یک مسافرت برود حفظ کنید. ت / ا (و خانواده اش) از موضوع تابعیت سود زیادی برده اند و این خود باید (حداقل در زمان حاضر) انگیزه ای برای ت / ا در مورد دستمزد به حساب آید. بخصوص با شایعاتی که فعلاً درباره تغییر پول رایج و از دور خارج کردن پول (فعلی - م) در ایران وجود دارد و به نظر ما احتیاط حکم می کند که قبل از اینکه به مبادله ارزی خصوصاً به میزان مورد نظرت / ا بپردازیم، حداقل چند ماه صبر کنیم.

6- طرح قبلی در این مورد شامل ترتیب دادن شرکت ت /ا برای تست دروغ سنجی بود. لطفاً این را هم در برنامه کنونی جای داده و تاریخی را که ت / ا برای این آزمایش حاضر خواهد بود به علاوه تاریخ جایگزین را اطلاع دهید.

7- برای تهران: الف. برای اطلاع شما اس. دی. تراب / ا (هویت) عامل بخش خارجی سانفرانسیسکو است که سرهنگ پیشین ساواک و رئیس بخش فعالیتهای کردی بوده است. (همین اس. دی. تراب / ا بود که واسطه معرفی اس. دی. ترمال به پایگاه گردید. ت / ا در کالیفرنیا زندگی می کند (وی اخیراً موقعیت و مجوز مخصوص بیگانه دائم الاقامه کسب کرده است) و در حال حاضر در وضعیتی است که می تواند به منظور اجرای پیشنهادی که در بهمن 57 نموده بود که از طرف سیا جهت تماس مجدد با دوستان و آشنایان کرد، عزیمت نموده، گزارشاتی در مورد حزب دمکرات کردستان به طور کلی و فعالیتهای اکراد تهیه کند.

خود ت / ا نیز کرد است و با فرزندان بارزانی تماسهای دیرینه ای داشته است. بخش خارجی سانفرانسیسکو، ت / ا را در مورد رابطهای کردش وسیعاً تخلیه اطلاعاتی کرده و نیز در مورد پیشنهاد وی مبنی بر بازگشت به ایران برای به دست آوردن شغل رابط دولت موقت با کردها مذاکره نموده است. ت / ا سعی کرد دریابد استقبال از چنان درخواستی در تهران تا چه اندازه بود لیکن با عدم اظهار هرگونه پیشنهاد قابل اطمینان (همراه با شواهدی دال بر اینکه برای او بازگشت به ایران صلاح نیست) طرح «مسافر سیار» برای او در نظر گرفته شد. ب. این طرح محورش این است که ت / ا با پاسپورت T/Nتوریستی ایرانی خود که از مهلتش گذشته (توسط مدیریت فنی تا تاریخ مناسبی تمدید شده) به دنبال شبکه آشنایان کرد خود در گذشته به اروپا و خاورمیانه به استثنای ایران مسافرت کند. این طرح ریزی تا اصلاحی که اخیراً در وضع

ص: 7

وی به عمل آمد و اکنون می تواند با داشتن اجازه ورود مجدد از آمریکا خارج یا به آن داخل شود با یک بن بست روبرو بود. با حل یک مشکل عمده، ما اکنون منتظر هستیم تا در این پرونده تسریع حاصل شود و سفر اکتشافی ت / ا هرچه زودتر در صورت عملی بودن آغاز گردد.

ب. با نظر به پاراگراف 3 تلگرام مرجع و پاراگراف 3 بالا خواهشمند است، اظهارنظر نمایید که مطالب ت / ا را از چه طریقی می توان به بهترین وجه وسیله قرارگاه اخذ نمود تا به بخش خارجی سانفرانسیسکو فرستاده شود. تصور می کنیم که قرارگاه هم موافقت دارد که مخاطره ورود دختر ت / ا به محوطه سفارت زائد و بی فایده است. یک پیشنهاد ما برای راه حل این است که جیگامیان(1) با دخترت / ا تماس بگیرد و جهت ردوبدل نمودن مطالب ترتیب یک ملاقات بی خطر را بدهد. بخش خارجی سانفرانسیسکو از ت / ا خواهد خواست تا دستورات لازم را برای ............... قرارگاه فراهم آورد و به دخترش بگوید گوش به زنگ یک تلفن از طرف «یک دوست آمریکایی» باشد.

ت. از هرگونه اظهارنظر و توصیه قرارگاه درباره این قضیه که احساس می کنیم با توجه به دسترسی منحصر به فرد ت / ا به رهبران اکراد از امکانات و استعداد عملیاتی قابل توجهی برخوردار است متشکر خواهیم شد.

8 - پرونده: 328995- 201 تا تاریخ 17 مرداد 58 در بایگانی ضبط شود. تماما سری سری سند شماره (3) از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25174 (به کفالت مدنسکی)سری 35 مرداد 58 اعضاء به: با حق تقدم به رئیس رونوشت با حق تقدم برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب - اس. جی. سویرل عطف به: الف: رئیس 476512، ب: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25118 ج: رئیس 491418 د:

تهران 53880 1- اس دی تراب / ا (ت / ا) در 24 مرداد 58 به مأمور مربوطه خبر داد که در دیدار همانروزش از کنسولگری ایران، غفاری معاون کنسول بوی گفت که از تهران به او مجوز داده شده بود که یک پاسپورت جدید عادی به ت / ا بدهد. پاسپورت در 30 مرداد برای تحویل آماده خواهد بود. غفاری درباره پیام وزارت خارجه برای تصویب صدور پاسپورت توضیحی نداد و اهمیت رویداد در رابطه با وضع ت / ا در قبال دولت موقت هنوز روشن نیست. به هر صورت این تحویل، لزوم دستکاری پاسپورت قدیمی لغو شده را برای استفاده در مسافرت خارجی مذکور در تلگرامهای مرجع برطرف می سازد.

2- راههای رساندن یادداشتهای ت / ا از دخترش به مأمور قرارگاه تهران با ت / ا مورد بحث قرار گرفت. طرح ذیل که به قرارگاه تهران امکان می دهد تعیین تاریخ و محل ملاقات را در دست داشته باشد پیشنهاد می شود: ت / ا به دخترش تلفن خواهد کرد و مطمئن می شود که او مدارک مورد علاقه را شناخته و در دست دارد. در تلفن دوم و جداگانه ای ت / ا به او اطلاع می دهد که منتظر تماسی از یک مأمور سفارت درباره ملاقات پیرامون مسئله ویزا باشد. در همان موقع، ت / ا به او خواهد گفت که «کاغذهایی را که در

ص: 8

تماس قبلی ذکر کرد» به آن ملاقات ببرد و تحویل بدهد. (فکر می کنیم که اگر مکالمه دوم کنترل شود، اشاره به کاغذها به اندازه کافی مبهم خواهد بود تا گوش کننده منطقاً تحلیل کند که منظور از کاغذها فرمهای کنسولی است.) دخترش (هویت)، انگلیسی را در سطح متوسط صحبت می کند که قطعاً برای کار محدود جواب دادن به تماس مأمور قرارگاه و فهمیدن ترتیبات ملاقات کافی می باشد. اگر هنگامی که مأمور قرارگاه تماس می گیرد شوهر دخترت / ا حضور داشته باشد ممکن است کنجکاو شود. بهترین موقع برای تماس در ساعات اداری و هنگامی است که او احتمالاً در اداره است. برای صرفه جویی در وقتی که ارسال محمولات از دو طرف می گیرد پیشنهاد می شود که فرستادن یادداشت دستورالعمل از طرف ت / ا به دخترش حذف شود (و)، او خواستهای خود را در مکالمات تلفنی جداگانه روشن خواهد کرد. هم اینک به ت / ا گفته ایم که اولین تماس را انجام دهد. منتظر هستیم تا گیرنده این گزارش (یعنی رئیس - مترجم) تأیید خود را اعلام نماید و آنگاه بگذاریم تماس دوم صورت پذیرد.

3- به نظر این پایگاه می توان انتظار داشت که مسافرت اول و اکتشافی ت / ا از اواخر شهریور ماه صورت نپذیرد (با توجه به زمانی که اعاده یادداشتها به اینجا، آزمایش دروغ سنجی و سایر مقدمات لازم دارد). ت / ا فعلاً با (اجرای) آزمایش دروغ سنجی موافقت کرده است. پیشنهاد می شود که همان متصدی آزمایش دروغ سنجی که مصاحبه وی. پی. تایکون / ا را (مراجعه شود به تلگرام بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25152) در اوائل تا اواسط شهریور در سانفرانسیسکو به انجام می رساند همان موقع مصاحبه ت / ا را هم انجام دهد. به هر صورت فعلاً که ت / ا برای هر موقع حاضر است.

4- مایلیم توهمی را که تلگرام مرجع(1) به طور ضمنی ایجاد می کند که مهمترین حوزه دسترسی ت / ا به دسته بارزانی است اصلاح کنیم. برخلاف آن (توهم)، اگرچه ت / ا مأمور رابط ساواک با ملا مصطفی بود و مسعود و ادریس را به خوبی می شناسد، ولی شخصاً از بارزانیها متنفر است و این احساس احتمالاً در طرف مقابل نیز وجود دارد. ت / ا در تشویق رهبری ساواک و شاه به حمایت از جناح جلال طالبانی در حزب دمکرات کردستان توفیقی نیافت و این مهمترین دلیلی بود که باعث شد وی عاقبت از ساواک بیرون بیاید. ت / ا به جناح جلال طالبانی - ابراهیم احمد حزب دمکرات بیشترین دسترسی را دارد. مشخص شده که نفر دوم (ابراهیم احمد) در لندن می باشد و ت / ا در حال حاضر سعی دارد شماره تلفن او در لندن را (از طریق همسرش) از (شوهر خواهر یا برادر زن یا باجناق - م) احمد در تهران به نام احمد خالقی بگیرد.

5 - برای رئیس: ت / ا نسخه ای از تلگرام «ویزای 40» در دست دارد که از دفتر سانفرانسیسکو به ستاد مرکزی اداره مهاجرت و تابعیت فرستاده و اطلاع داده شده که درخواست مهاجرت پسر ت / ا (شهروند) به نیابت مادرش (همسر ت / ا) تصویب گردیده و می بایست به کنسولگری تهران فرستاده می شد. تا به امروز همسر ت / ا از طرف کنسولگری تهران احضار نشده است. اگر ستاد مرکزی، برایش امکان دارد که تحقیق کند آیا آن تلگرام واقعاً از طریق وزارت خارجه به تهران فرستاده شده ممنون می شویم این مطلب را (برای ما) معین نمایند.

6- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 25 مرداد 1358 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 9

سری سند شماره (4) از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25175 (به کفالت مدنسکی)سری 25 مرداد 58 اعضاء به: با حق تقدم به رئیس رونوشت با حق تقدم به تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب - اس. جی. سویرل عطف به: بخش خارجه / سانفرانسیسکو (1)25174 1- هویت: خانم ژاله پرکار اقدم(2) خیابان مصدق، خیابان مهناز بلوک 11 آپارتمان 3، تهران تلفن: 293367 2- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 25 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.تماماً سری سری سند شماره (5) از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25280سری 9 شهریور 58 اعضاء به: رئیس با حق تقدم رونوشت برای تهران عطف به: الف. بخش خارجه سانفرانسیسکو 25174، ب. بخش خارجه سانفرانسیسکو 25215، ج.

بخش خارجه سانفرانسیسکو 25233، د. رئیس 499969، ه. تهران 54086 هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب(3) 1- در 7 شهریور اس. د. تراب / ا (ت / ا) پاسپورت عادی جدید خود را از دست کنسول تازه وارد، خرم که نام کوچک وی مشخص نمی باشد، دریافت نمود. این قضیه نیاز برای هر نوع دستکاری دبلیو. او.

لاک در پاسپورت باطل شده قدیمی ت / ا را که به ستاد مرکزی حمل می شود، برطرف می کند.

2- در جریان گفتگوی گرم طولانی با خرم، که در حدود 22 سال دارد، خرم گفت که اخیراً به وسیله یزدی وارد وزارت خارجه شده است، ت / ا سابقه خود را برای خرم بازگو نمود. سپس ت / ا تلاشهای بی فایده قبلی خود را برای گرفتن پاسخ مثبت از یک مقام عالیرتبه دولت انقلابی در رابطه با تمایل وی برای بازگشت به ایران و کارکردن با سازمان جانشین (ساواک) و با به عنوان یک متخصص امور کردی نشان داد. ت / ا همچنین برای جلب توجه اضافه نمود که او آشنایی زودگذری در گذشته (در دبیرستانی در کرمانشاه و برخورد او در حدود 10 سال بعد) با دکتر مصطفی چمران رئیس کنونی اطلاعات ایران داشته است، خرم علاقه شدیدی به این (مطلب) ابراز نمود و گفت او یک پیامی را برای تهران ارسال خواهد نمود. (ت / ا هنوز بر این اعتقاد است که او شانس کمی برای دوباره استخدام شدن به وسیله رژیم جدید دارد و اگر هرگونه فرصتی پیش بیاید او آنرا از دست نخواهد داد).

3- ت / ا با دخترش در تهران برای دومین بار تماس گرفته و به وی اطلاع داده که منتظر تماس با کارمند سفارت در رابطه با قضیه ویزا باشد. با تغییرات جدید، در حال حاضر ت / ا در نظر دارد که حمید پسرش را در پانزدهم شهریور برای دو، سه هفته ای با حق وکالت به ایران بفرستد تا در مورد فروش خانه

ص: 10

ت / ا صحبت کند. ت / ا می خواهد کار را تمام کند و با یک تاجر آمریکایی در اینجا (آمریکا) در یک شرکت ساختمانی شریک بشود. (اینکه او چگونه قصد دارد درآمد حاصله (از فروش خانه) را خارج کند ............... نیست ............... پسر ت / ا البته در تماس با خواهرش ژاله خواهد بود و مستقیماً او را در جریان موضوع تحویل مدارک ت / ا به یک مأمور سفارتخانه که تماس خواهد گرفت قرار می دهد، و نامه دستورالعمل ت / ا را که مسیرش به قرارگاه تهران را به کندی طی خواهد کرد اضافی خواهد بود. پایگاه توصیه می کند که آن نامه (که اکنون در راه رسیدن به ستاد است) در صورتی که طرح مسافرت حمید تغییر یافت به هرحال از آنجا به قرارگاه (تهران) ارسال شود. با این وجود، همین که اطلاع پیدا کردیم که حمید به تهران رسیده و با خواهرش گفتگو کرده، قرارگاه (تهران) می تواند بدون اینکه منتظر ورود نامه ارسالی شود با خواهرش تماس بگیرد.

4- ت / ا در اواخر جلسه مسئله مالی را مطرح کرد و از مأمور مربوطه پرسید آیا سازمان حالا می تواند 5000 دلار به او وام بدهد با آگاهی از اینکه به محض دریافت عایدات فروش خانه او آن مبلغ را بازپرداخت خواهد نمود. (به مطلب بالا مراجعه شود) ت / ا گفت که پول حقوقش (3000 دلار) در ماه اوت نرسیده و او از حساب پس انداز خود تا حد نازل خطرناکی استفاده کرده بود. مأمور مربوطه جواب گفت که این احتیاج موقت را با ستاد در میان خواهد گذارد و می بیند که چکار می شود کرد. با عطف به ماسبق به نظر مأمور مربوطه می رسد که ت / ا در این درخواستش سعی داشته از مسئله تبدیل ارزی طفره برود، اما در واقع توقع داشته که بالاخره «وام» را به ریال پرداخت کند. اگرچه پایگاه با ستاد اتفاق نظر دارد که ما نباید اجازه دهیم ت / ا خیلی از (حیطه کنترل - م) ما جلو رفته دور شود، به نظر می رسد که او در حال حاضر حقیقتاً تحت فشار ما نیست و استعداد و امکانات فراوانی دارد و فکر می کنیم دادن یک جواب مطلوب در همین زمان توهین آمیز نباشد. پیشنهاد می شود پرداخت یک مبلغ 2000 دلار که می تواند به عنوان پاداش استخدام پس از یک آزمایش موفق دروغ سنجی داده شود، بررسی گردد. اگر ت / ا اصرار بورزد که بالاخره آنرا بازپرداخت کند، پایگاه می تواند آن را به عنوان وام عملیاتی از دفتر (هزینه ها) محاسبه کند. لطفاً اطلاع دهید.

5 - درباره تلگرام درخواست مهاجرت (ویزای چهل) ت / ا هیچ راهی نیست که بتوان تلگرام را قبل از 10 مرداد به تهران ارسال داشت. به نتیجه ای که رسیده ایم این است که این تلگرام هیچ گاه از واشنگتن بیرون فرستاده نشده و تحقیق باید از اداره مهاجرت و تابعیت در واشنگتن شروع شود.

6- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 9 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.تماماً سری

ص: 11

سری سند شماره (6) سری 10 شهریور 58 اعضاء از: رئیس 506755به: با حق تقدم به بخش خارجه / سانفرانسیسکو رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است اس. دی. تراب - اس. جی. سویرل عطف به: بخش خارجه / سانفرانسیسکو (1)25280 1- پیرو پاراگراف ب تلگرام مرجع پرداخت 3000 دلار بابت استخدام و پاداش آزمایش دروغ سنجی تصویب می شود. با این وجود به عنوان یک شرط دیگر ما می خواهیم هنگامی این پول پرداخت گردد که ت/ا برای مسافرت اکتشافی خود به اروپا مسیر و موعد نسبتاً معینی را ارائه دهد. با توجه به تغییراتی که در مسئله اخذ پاسپورت روی داده و اطلاع عمومی ت / ا از محل و فعالیتهای فعلی رابطهای مهم کردش تصور می کنیم، که ارائه این چیزها اکنون امکان پذیر باشد. ما همچنان منتظریم که ت / ا هرچه زودتر با آشنایان خود دوباره تماس بگیرد و در حالی که مشکلات گوناگون در قضیه او به کرات مسافرتش را به تأخیر انداخته اند، تصویب پرداخت مبلغ فوق حقیقتاً ت / ا را مجبور می کند که طرحهای مسافرت را به اتمام رسانده و چیزی تحویل ما بدهد.

2- خوشحالیم که به اطلاع برسانیم که ت / ا تلاشهای خود را برای گرفتن شغل متخصص امور کردها در رژیم ایران و چشم داشتن به تحولاتی که در این رابطه روی می دهند، به طور کامل کنار نگذاشته است.

همان طور که در پیامهای قبلی اظهار شد طرح برای گرفتن شغل «گردآورنده اطلاعات سیار» از امکان بازدهی خوبی برخوردار است، اما اساساً این کار یک چاره دست دوم برای موقعی است که ت / ا نتوانسته یک شغل دولتی را احراز کند. لطفاً همچنان ت / ا را تشویق کنید به همین ترتیب (درباره قضیه) فکر کند.

این واقعیت که دادن پاسپورت به ت / ا به آن سرعت مورد تصویب قرار گرفت شاید حاکی از آن باشد که ت/ا در قبال رژیم وضع خوبی دارد و تصور اینکه این امر امکان بازگشت او به ایران را با داشتن یک شغل دولتی تقویت می کند، از عقل به دور نیست.

3- تأییدیه از آزمایش دروغ سنجی در دست تهیه است. اطلاع خواهیم داد.

4- پیرو پاراگراف 5 تلگرام مرجع، ما مشغول بررسی این مسئله با اداره امور بیگانگان هستیم. اطلاع خواهیم داد.

5 - پرونده: 328995- 201 تا تاریخ 10 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 12

سری سند شماره (7)(1) 20 شهریور 1358- اعضاءسری از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25329به: با حق تقدم رئیس رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب - اس. جی. سویرل عطف به: الف - رئیس 506755، ب - رئیس 508580 (برای تهران ارسال نشده) 1- اس. دی. تراب / ا در تاریخ 16 شهریور تحت آزمایش دروغ سنجی قرار گرفت و در نتیجه هیچ نشانه ای حاکی از اینکه وی عامل شوروی، عضو حزب توده یا حزب دمکرات کردستان بوده باشد به دست نیامد. آزمایش همچنین تکذیبهای وی در مورد همکاری سری با سران حزب دمکرات کردستان در عراق بدون آگاهی دولت ایران، و اینکه از هنگام اقامتش در آمریکا برای ساواک کار نکرده و اینکه طی دوران اقامت خود در آمریکا با نمایندگان حزب دمکرات تماسی نداشته را تأیید کرد.

2- به همین منوال آزمایش نشان داد که او بجز خانواده اش و اس. دی. ترمال / ا وی رابطه سری خود با سیا را با کسی در میان نگذارده است. بعد از خاطره ای که پیش از آزمایش به یاد آورد که آقای خرم از ت ا خواسته بود شرح فعالیتهای خود برای شاه را بنویسد تا او این اظهارات را به تهران بفرستد هیچ نشانه دیگری از اینکه ت / ا در گزارش خود از ملاقات 7 شهریور با آقای خرم، صداقت و جامعیت نداشته مشاهده نشد. آزمایش نشان داد که ت / ا هیچ خبر نگفته ای درباره وضع اس. دی/ ترمال / ا در تهران نداشت.

3- آزمایش نهائی در مورد مسئله مانع تراشی آگاهانه در تلاشهای .............. پلیس و آمریکا علیه شورویها به طوری که در سوابق گزارش شده از ستاد آمده، نشان دهنده فریبه کاری (ت / ا- م) و این نکته بود که ت / ا هنوز اطلاعاتی را نزد خود داشت. معهذا ت / ا در نتیجه آزمایش دروغ سنجی عنوان داشت که در آن زمان وی فکر می کرد ساواک نه پلیس کشوری باید با نمایندگان آمریکایی کار کند. به علاوه ت / ا ادعا کرد که شاه به او دستور داده بود در طرح ترور تیمسار بختیار، رئیس پیشین ساواک همکاری کند و این نسبت به عملیات مشترک اولویت داشت. وقتی که آزمایش نشان داد او باز هم فریبه کاری می کند، ت / ا یک مسئله تشریفاتی را در رابطه با نمایندگان آمریکایی مطرح کرد. آنها (نمایندگان آمریکایی) برای جلسه دوم با ت / ا درباره عملیات مشترک به موقع نیامدند بنابراین وی با عدم ملاقات به آنها بی اعتنایی نمود.

4- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 20 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری

ص: 13

سری سند شماره (8)(1) 21 شهریور 58 اعضاءسری از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25331به: با حق تقدم به رئیس رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب - اس. جی. سویرل عطف به: الف. رئیس 508580، ب. رئیس 506755، ج. بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25329 1- اس دی تراب / ا (ت / ا) در 16 شهریور مورد آزمایش دروغ سنجی قرار گرفت که نتایج آن در تلگرام مرجع ج آمده است.

در حالی که ضرایب و مسائل ضداطلاعاتی به حد کافی حل شده، اجتناب ت / ا از پاسخگویی به سئوال درباره ............... وی در یک عملیات همکاری اطلاعاتی در سال 1348 حداقل نشان می دهد که ............... آتی می تواند وجود داشته باشد و مداومت پیدا کند. پایگاه در پاراگراف بعدی پیشنهادات خود را ارائه داده است.

2- آزمایش دروغ سنجی سبب شد که اطلاعات جدیدی به دست آید. یکی اینکه اعتراف کرد که به محض بازگشتش از یک سفر خارج در سال 1354 جهت تماس با رهبران اکراد که بنا به تقاضای شاه صورت گرفته بود، ت / ا بنا به دستور فرمانده ساواک وقت تیمسار نصیری در فرودگاه به مدت 24 ساعت توقیف شده بود تا اینکه شاه دستور آزادیش را صادر کرد. وی گفت که فکر می کند که آن عده از خانواده جاف که او با آنها در اروپا تماس برقرار کرده بود باید خبرچین ساواک نیز بوده باشند و نصیری نیز که از دستورات صادره از طرف مقام بالا برای ت / ا از پیش مطلع نبوده، از طریق آنها (خبرچینها) از سفر ت / ا مطلع شده بود. ت / ا اضافه کرد که علیرغم دستور صادره توسط شاه جهت آزادی او، نصیری از تیمسار هاشمی رئیس اداره هشتم ساواک خواست تا علیه ت / ا تحقیقاتی انجام دهد.

در رابطه با سئوال مربوط به عضویت او در حزب توده (که ت / ا سئوال را پذیرفت)، ت / ا گفت که این موضوع یک برچسب کهنه است که توسط ملامصطفی بارزانی به او زده شده است.

3- در رابطه با همکاری (اطلاعاتی رسمی - م) ت / ا با آمریکاییها در بغداد در سال های 1343- 1338: ت / ا بیان داشت که این (همکاری - م) در نتیجه تماس با وابسته نیروی هوایی آمریکا و ردوبدل نمودن غیر رسمی اطلاعات در مورد وضعیت کردها آغاز شد. شاه این ارتباط را تأیید کرد و به ت / ا دستور همکاری داد (بنا به گفته ت / ا شاه امیدوار بود که از طریق این همکاری بتواند سلاحهای پیشرفته و تجهیزات پیچیده ای را برای عناصر کردی که با ایران همکاری می کردند از آمریکا بگیرد). ت / ا گفت که بعدها یک سرهنگ آمریکایی به همراه نماینده ای به عنوان سخنگو (که پایگاه فکر می کند اسمیورث بوده باشد - ولی ت / ا ادعا می کند که همه اسامی را فراموش کرده است) وارد بغداد گردید که ت / ا فکر می کند که این نفر دوم عضو سیا بوده، ولی این موضوع هیچ گاه روشن نشد. روابط ت / ا با این نماینده به طور مرتب به تهران گزارش می شد و او فکر نمی کند که توجه این نماینده به وی غیر از آنچه حرفه اش ایجاب می کرد، طور دیگری باشد. درباره این که آیا او با آمریکاییها قبلاً تماس داشته است ت / ا اظهار داشت که اداره دوم ساواک، که محل کار او در دوران پیش از مأموریت وی به بغداد بود یک مشاور سازمان سیا داشت که او (ت / ا) درباره اش فقط گفت که خیلی بلندقد بود.

ص: 14

4- در رابطه با واقعه بین پلیس و سیا در سال 1348، ت / ا بعد از .............. شماره یک ذکر کرد که او دستورات جعفری معاونت رئیس پلیس کشور را (مبنی بر اینکه او تماس با نمایندگان آمریکا را معطوف به موضوعات روسی بکند) مورد تردید قرار داده بود به این دلیل که آنها را مغایر با درک خود از وظایف اداره اطلاعات و سد راه انجام پروژه های مهمتری که توسط شاه و رئیس پلیس مبصر به عهده اش گذاشته شود بود (از میان آنها پروژه بدام انداختن و قتل بختیار رئیس پیشین ساواک شایان توجه بوده است) تشخیص داده بود. ت / ا گفت که او به مبصر گفته بود که یا ............... جعفری در رابطه با طرح بختیار را متوقف کند (ساواک نیز طرح خود را در حال اجرا داشت که سرانجام همان طرح موفقیت به دست آورد) و یا اینکه کاری کند که جعفری مانع او نشود. ت / ا به مأمور مربوطه و ............... متذکر شد که به نظر او فعالیتهای ضد روسی در ایران از وظایف ............... اداره هشتم ساواک بوده است. ت / ا با عصبانیت جعفری را متهم به این می کرد که می خواسته از طریق برقرار کردن همکاری ضد روسی با سیا بتواند به طور مجانی به آمریکا سفر کند (که البته موفق هم شد). معذالک ت / ا گفت که وی یک ملاقات نیمساعته با نمایندگان سیا در دفترش داشت و وقت جلسه بعدی نیز تعیین گردید. ت / ا گفت که در ساعت 00/6 روز تعیین شده در دفترش حاضر شده بود، و دستیارش نیز درباره جلسه به او یادآوری کرد، تا ساعت 00/8 منتظر و چشم به راه ورود میهمانان شد. در ساعت 30/8 ت / ا عملاً از دفترش غیبش زد تا بدین وسیله نارضایتی خود را از دیرکرد آنها که به نظرش عملاً در خور یک نظامی نبود نشان دهد. ت / ا گفت که دیگر هیچ گاه با آن نمایندگان آمریکایی ملاقات نکرد، و پرونده را تحویل یکی از زیردستان خود که یک سرگرد بود داد و به او گفت که تمام وسایل لازم برای کار خودشان را فراهم سازد. ت / ا در ادامه گفت که از این فعالیت و میزان پیشرفت آن خبری به دست نیاورد.

توضیح حوزه فعالیت: ناراحتی مستمر ت / ا در رابطه با این مسئله به احتمال قوی می تواند از آنجا ناشی شده باشد که دستوری که داده بود درباره «تمام وسایل لازم» یا صحت نداشته و یا عبارتی که دلسردکننده تر بودند بیان شده بود.

اینکه ت / ا ............... شخصی خود را در انجام وظیفه دخالت می دهد قابل قبول و منطقی به نظر می رسد در صورتی که جنبه خودخواهی .............. او را در نظر بگیریم. به هرحال، «توضیحات» ت / ا ............... با آنچه که قرارگاه تهران در سال 1348 درباره رقابت فعال در آن زمان بین ساواک و پلیس در عملیات مربوط به شوروی شرح داده ............... می کند و به نظر نمی رسد که ت / ا یکی از رقابت کنندگان آن دوره بوده باشد.

5 - نتایج مصاحبه همچنین آشکار ساخت که ت / ا در تمام طول سالهای 1355- 1350 احتمالا در استخدام دفتر مشاور سیاسی شاه (ژنرال پاکروان) بوده است و نه، تکرار می شود نه اداره اطلاعات ویژه ژنرال فردوست آن طور که قبلاً گزارش شده بود. تنها مأموریتی که وی انجام داد سفری به اروپا در سال 1354 بود. استخدام در دفتر آستان قدس دکتر ولیان که ت / ا از آن به عنوان «پوشش» یاد می کرد، ظاهراً شغل حقیقی او بوده است (که خیلی هم به گمان ما پردرآمد بوده است). ت / ا سفرهایی را که از طرف ولیان به جنوب ایران کرده بود تا در مورد فساد در میان مقامات اداره کننده درآمدهای ............... اراضی تحقیق به عمل آورد و هنگامی که مأمور مربوطه به ت / ا اظهار داشت که برای آدم نااهلی (ولیان - م) گزارش تهیه کرده بود، وی شانه اش را بالا انداخت.

ص: 15

6- آزمایش دروغ سنجی تصویر بهتری را از مردی ارائه داده است که تقریباً همیشه به دنبال منافع خودش بوده و قطعاً فرصت قبلی نداشته است (ولی فرصتهایی نیز برایش پیش آمده بود) تا مسیر خود را کنار گذاشته و به منافع دولت آمریکا بپردازد. اینکه آیا او اکنون نیز مایل است این کار انجام دهد یا نه باید در رابطه با شرایط گذشته و حال او در نظر گرفته شود. در حال حاضر تقریباً واضح است که ت / ا امیدوار است از طریق سیا بتواند مقداری از موجودیهای ریالی خود در ایران را خارج کند و این خود احتمالاً یکی از قویترین عواملی است که او را وادار کرده به دنبال یک نقش عملیاتی با ما باشد. البته ما ممکن است باز هم بتوانیم معامله ای انجام دهیم، ولی روشن است که کنترل از نزدیک ضرورت خواهد داشت. طرح «گردآورنده اطلاعات سیار» که در آن ت / ا مدتهای مدیدی دور از دسترس ما، تا حد زیادی ابتکار فردی و مستقل خود را در مورد سفرهای خارجی به کار گیرد فاصله ت / ا با ما را شاید بیش از حد لزوم زیاد می کند. اگر ت / ا شغل مهمی در دولت موقت می داشت و حاضر بود اسنادی را در ازاء پول نقد به ما بدهد از نظر اخلاق و استعدادهای این مرد و تناسب کنترل و امنیتی بهتر بود.

7- در ملاقات بعد از مصاحبه آزمایش به ت / ا گفته شد که او آزمایش را با وضع خوبی قبول شده.

مأمور مربوطه دوباره درباره سفر اکتشافی با ت / ا به بحث پرداخت، و ت / ا قبول نمود که در صورتی که ............... با ابراهیم احمد پیش از عزیمت تماس بگیرد و قرار ملاقاتی با او را در انگلستان ترتیب دهد، احتمال اینکه بتواند اطلاعات چشمگیری در این اقدام اول به دست آورد ضعیف است به ت / ا گفته شد که تا هنگام سنجش مجدد نتایج آزمایش دروغ سنجی باید تلاش خود را بر آن دارد تا شماره تلفن احمد در لندن را از طریق یکی از اقوامش به نام اشراقی در تهران به دست آورده، ارتباط تلفنی برقرار نماید. پیرو تلگرام مرجع ب به ت / ا گفته شد تبدیل وجوهات او در حال حاضر ممکن نبوده و یک امکان برای وامگیری وجود دارد اما در صورتی که بتواند با احمد ملاقاتی برقرار سازد و نشان دهد که سفرش ارزشمند بوده است، ما تهیه یک کمک حداکثر 2000 دلاری به او را بررسی خواهیم کرد. که (برای اطلاع شما: حتی پیش از آزمایش دروغ سنجی و ملاقات بعدی آن، ت / ا از فرستادن فرزندش حمید به ایران به منظور فروش خانه اش منصرف گردیده بود. ت / ا گفت که دختر کوچکترش می تواند این معامله را انجام دهد. مأمور مربوطه تأکید کرد که دختر کوچکتر وی به نام ژاله حداقل در ماه سپتامبر (حدود شهریورماه) در تهران منتظر تماس از طرف یک مقام دولت آمریکا خواهد بود.

8 - همچنین با ت / ا درباره صلاح بودن پاسخ وی به درخواست سرکنسول خرم مبنی بر اینکه برای پیگیری تقاضای یک شغل مناسب در دولت جدید از طرف ت / ا گزارش مکتوبی درباره سوابق و فعالیتهایش تحویل گردیده، به تهران فرستاده شود، بحث شد. ت / ا به متصدیان پیشین شغل خرم یک چنین خلاصه سوابقی را فرستاده است و به نظر ما دولت موقت اطلاعات کافی درباره او دارد و به جای اینکه در اینجا به نوشتن خلاصه سوابق بیشتر پرداخته شود، به نظر پایگاه ت / ا باید هرچه زودتر با ابراهیم احمد در لندن تماس برقرار سازد، و منتظر رسیدن اسنادش از تهران نباشد، و بعد بازگردد و به ما گزارش بدهد. تا آن زمان که ت / ا حداقل مأموریت عملیاتی را با موفقیت انجام دهد (و یک تست دروغ سنجی دیگر چندان هم بی مورد نخواهد بود) ما یک .............. درباره استعدادهای اولیه او که تأییدکننده ادامه صرف وقت و فعالیت در اینجا خواهیم داشت. اگر در چند هفته آینده قرار یک ملاقات با احمد امکان نپذیرد، پیشنهاد می کنیم که طمع خود را کنار گذارده به قصد فراهم آوردن امکان بازگشت ت / ا به ایران با

ص: 16

او تماس ضعیفی داشته باشیم. تقاضا می شود ............... نظریات خود را ابراز دارند.

9- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 20 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (9) 27 شهریور 1358 اعضاءسری از: رئیس 5157775به: با حق تقدم به بخش خارجه / سانفرانسیسکو رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس دی. تراب عطف به: الف - بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25331، ب - بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25329(1) 1- از تأخیری که در ارائه پاسخ به عمل آمد عذر می خواهیم. ستاد کاملاً با ارزیابیهای اخیر پایگاه در مورد اس. دی تراب / ا (ت / ا) در رابطه با نتایج تست دروغ سنجی مطروحه در تلگرام مرجع الف موافق است. واضح است که ابهامات قبلی رفع شده، ولی با شما موافقیم که آن بخشهایی از (طرح) پوششی که به نفع خود (ت /ا) تمام می شوند و یا کاملاً مفید (برای سازمان - م) نیستند لازم می دارند برای ت / ا نقشی تعیین شود که بیشتر بتوان بر آن نظارت داشت.

2- بنابراین با پیشنهاد پایگاه (مطروحه در پاراگراف 6 تلگرام مرجع الف) موافقت می شود که ت / ا موظف شود، با ابراهیم احمد تماس گرفته سریعاً به لندن سفر کند و منتظر رسیدن محموله از تهران نشود. ما می توانیم پیشنهاد اجرای دومین آزمایش دروغ سنجی را پس از تخلیه اطلاعات ت / ا را در مورد مسافرتش مطرح نماییم.

3- در قبال کاهش علاقه ما (هرچند که کاملاً آنرا رها نکرده ایم) به مأموریت ت / ا به صورت گردآورنده اطلاعات سیار که خالی از کنترل و نظارت است، این امکان که او شاید بتواند در تهران در دولت جدید کاری به دست آورد بسیار بیشتر جلب توجه می کند. به نظر ما ت / ا باید با خرم در زمینه اطلاعاتی که وی در باره او می خواهد بپردازد (که امید داریم باعث متهم شدن او نشود) به طور کامل همکاری کند تا نیازهای خرم (که حالا دیگر دارد از حد لزوم تجاوز می کند) برآورده شود. باید از ت / ا بخواهیم که به خرم وانمود سازد در وضع فعلی خود بی حوصله و بیقرار است و اشتیاق دارد تا هرچه زودتر با احراز یک مقام رسمی به ایران بازگردد.

4- پرونده: 328995- 201 تا تاریخ 27 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 17

سری سند شماره (10) سری 5 مهر 1358- اعضاء از: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25424به: رئیس رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. تراب عطف به: الف: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25331، ب: بخش خارجه / سانفرانسیسکو 25329، ج: رئیس 515775 1- ذیلاً موقعیت فعلی اس. دی. تراب / ا (ت / ا) گزارش می شود:

تا تاریخ 29 شهریور ت / ا همچنان سعی داشته شماره تلفن ابراهیم احمد در لندن را به دست آورد. او چند بار به خالقی، داماد احمد تلفن کرده، هر بار پاسخ شنیده که خالقی به دریای خزر رفته است. او همچنین سعی کرد که شماره تلفن احمد را از طریق کهروم (نام اولش مشخص نیست) که از مأموران پیشین ساواک بوده و اکنون در لندن زندگی می کند، به دست بیاورد. او چند بار به مأمور مربوطه خبر داده که کهروم سه ماه پیش از سانفرانسیسکو عبور کرده تا با یک خویشاوند خود در اینجا به نام ابول بلوغی دیدار کند، و ت / ا در آن موقع ............... که کهروم به ت / ا گفته یک مأمور سابق دیگر ساواک به نام عمانی (نام اولش مشخص نیست) نیز در لندن زندگی می کند (ت / ا عمانی را از .............. هنگامی که هر دو در بخش کردی ساواک بودند به یاد دارد). ت / ا فکر می کند که ............... از طریق کهروم به (احمد یا عمانی - م) دسترسی پیدا کند و شماره احمد را مخصوصاً از عمانی بپرسد.

(توضیح پایگاه: ما قصد داریم مفصلاً از ت / ا درباره تماسی که در اینجا با کهروم داشته و قبلاً گزارش نشده بازجویی کنیم. سوابق موجود درباره کهروم و عمانی درخواست می شود).

2- ت / ا همچنین گزارش داده که دختر کوچکش ژاله بناست به تماسی که قرارگاه درباره مدارکش خواهد داشت جواب دهد. او (ژاله) ویزای توریستی گرفته و قصد داشته همراه مادرش در 14 مهر تهران را ترک کند (در صورتی که مادرش توسط ت / ا ویزای مهاجرتی بگیرد). چون مادرش (همسر ت / ا) از کنسولگری خبری نشنیده، .............. غیرمحتمل است که ............... آنها در 14 مهر عازم آمریکا شوند.

به هر حال ............... آن موقعیت ادامه خواهد یافت و اگر ژاله بدون ............... به ت / ا خواهیم گفت که همان دستورالعملهایی که به ژاله داده به دختر بزرگترش ژیلا داده شود و ............... 00 شماره تلفن و نشانی ژیلا را به قرارگاه (تهران) اطلاع خواهیم داد.

3- ت / ا در تدارک نوشتن CV برای سرکنسول ............... هیچ خبر رسمی دیگری از ...............

شنیده نمی شود.

4- پرونده: 0328995- 201 تا تاریخ 5 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (11) 1- نبیعی صبح ............... تحویل مدارک پدرش ............... در چه روزهایی می توان ملاقات کرد، دخترش ............... همان بعد از ظهر ............... مأمور مربوطه با دخترش ملاقات کرد و...............

خاطرات روزانه / دفترچه های تلفن و پوشه یادداشتها و ............... (که به فارسی، عربی و کردی با هم و

ص: 18

با «رمز» شخصی پدرش نوشته شده بود) ............... تمام آنها در 24 مهر به وسیله ............... ...............

شماره 7194 به ستاد ارسال شد. هنوز گزارشی که یکی از اعضای خانواده طالبانی درباره اوضاع جاری کردها نوشته وصول نشده است.

2- سپس دخترش مأمور مربوطه را به یک گفتگوی طولانی درباره مناسبات ایران و آمریکا من جمله ............... کشاند(1) ...............

سند شماره (12) 3 آبان 1358، تلگرام غیرفوریسری از: واشنگتن 540443به: بخش خارجی / سانفرانسیسکو، رونوشت تهران.

عطف به: الف - بخش خارجی سانفرانسیسکو 9 (00) 255، ب - رئیس 525744، ج - رئیس 515775 د - بخش خارجی / سانفرانسیسکو 25331، ه - بخش خارجی / سانفرانسیسکو (2)25118 موضوع: اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. تراب - وضع اس، دی. تراب / ا 1- با دریافت تلگرام مرجع الف پرونده اس. دی. تراب / ا (ت / ا) را که قبلاً طولانی شده بود مطالعه کرده و با نظر به تلاشهای دیگرمان در قبال هدفهای کرد ما مشغول بررسی مجدد آینده روابطمان با این قضیه و فایده عملیاتی که می توان از وی توقع داشت، هستیم. هنگامی که در بهمن ماه 1357 برای اولین بار قضیه (ت / ا) پیش آمد درباره فعالیتهای اکراد اطلاعات کمی داشتیم و منابعمان نیز کمتر بودند. تصور می شد که سوابق، مهارت و رابطهای ت / ا، به طور بالقوه موارد مهم کمبود را هم در زمینه خبرگیری اطلاعاتی و هم عملیات، ما پر کنند و ما در آن زمان بابت جوابهای سریع و حرفه ای پایگاه به مسائل ما و بابت قضیه ت / ا تقدیر به عمل آورده و هنوز هم تقدیر به عمل می آوریم.

2- همانگونه که پایگاه خبر دارد از آن هنگام روند این قضیه به علت تغییر ناپذیری هدفی که در رابطه با ایران انتخاب شده به طور قابل ملاحظه ای رو به کندی گذاشته و طی این فاصله زمانی ما توانسته ایم منابع دیگری را در رابطه با فعالیتهای اکراد فراهم کنیم. گزارشهایی که از این افراد به دست می آید مبدایی برای زیر نظر داشتن وقایع کردستان به دست می دهند. با آنکه احاطه ما به این هدف (وقایع کردستان - م) آنچنانکه مطلوب ما بود نیست نگرانی ما در مورد توانایی ت / ا در گزارشگری نسبت به مسائل کردها این است که وی هنوز به طور واقعی دست به کار نشده و وقتی هم که دست به کار بشود، این طور به نظر می رسد که در خیلی از همان زمینه هایی گزارش خواهد داد که سایر منابع فعالانه از آن گزارش می دهند. به عنوان یک قضیه قابل ذکر در این رابطه، توجه کنید به تذکری که در تلگرام مرجع ه داده شده بود مبنی بر اینکه ت / ا سعی دارد با هویت الف تماس بگیرد تا دفترچه و کتابهای آدرس خود را از تهران ............... تا بتواند آن تماس را برقرار کند ما را به این باور منتهی می کند که ت / ا آن چنان که ما امید داشتیم با جنبش کردها مرتبط نیست. هویت الف. سی. آ. تومیک / 19 یک کرد بسیار سرشناس است که سایر کردها در پیدا کردنش با هیچ اشکالی مواجه نمی شوند و ارتباط گزارشگری خود را با سیا از سر گرفته است. به علاوه ما با اس. دی. جانوس / 20 (هویت ب ) که ت / ا مایل است از وی به عنوان منبعی برای کسب خبر در مورد

ص: 19

رابطهای مختلف کرد خود استفاده کند، در ارتباط مستقیم هستیم. رابطه و دسترسی اس. دی. جانوس / 20 به جامعه کرد خیلی جدیدتر از دسترسی ت / ا است و معتقدیم که لااقل از بخش ساواک او گزارشگر پرثمرتری خواهد بود. خلاصه در حال حاضر فکر می کنیم که ت / ا را می توان به طرز سودمندانه تری به سمت هدفهای دیگری متوجه کرد و باید ت / ا را واداشت که از تلاشهای خود برای فعالیت در جهت کسب اطلاعات در مسائل مربوط به کردها کناره گیرد.

3- ما هنوز مایلیم که پایگاه را ترغیب کنیم که در صورت امکان ت / ا را متوجه کسب اطلاعات در سایر موارد مربوط به ایران کند. ما هنوز به امکان اینکه ت / ا در دولت موقت ایران خصوصاً در سازمان اطلاعاتی جدید مجدداً موقعیتی به دست آورد خیلی علاقمند هستیم و همان طور که تلگرام مرجع ج خاطرنشان می سازد این را به عنوان جالبترین راه چاره می دانیم، چاره ای که منجر به تأمین مسائل گزارشی مهم در خبرگیری خارجی خواهد شد. از نظریات پایگاه در مورد بهترین نحوه دستیابی به این مقصود با التفات به این نکته که ممکن است در انتها صلاحیت ت / ا برای چنین عملیاتی مورد تردید قرار بگیرد، استقبال می کنیم.

4- پرونده 328995- 201 تا تاریخ 4 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

سری سند شماره (1)(1) سری 28 فروردین 1358 اعضاء از: رئیس 420311به: بن با حق تقدم رونوشت برای آلمان، تهران، وین اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - حساس سی. آ. تومیک عطف به: بن 80198 (ارسال نشده و لازم نیست)(2) 1- تقریباً هرگونه توضیحی که سی. آ. تومیک / 19 (آ / 19) (مشخصات برای تهران فقط ارسال شده) بتواند در مورد حزب دمکرات کردستان، چه در داخل و چه در خارج از ایران بدهد، مورد علاقه می باشد، لطفاً نام منابع فرعی را مشخص نمائید. (خواستار پاسخ به سئوالات زیر هستیم) مشخصاً در مورد ایران:

الف: چه کسی حزب دمکرات کردستان را در ایران رهبری می کند و افراد دیگر رهبری چه کسانی هستند.

ب: ساخت حزب چگونه است، چه در داخل و چه در خارج ایران.

ج: رابطه حزب با احزاب مشابهش در عراق، سوریه و ترکیه چگونه است؟ د: رابطه اش با حزب کمونیست عراق چگونه است؟ ه: آیا قاسملو عضو حزب کمونیست عراق است؟ در این صورت آیا او نماینده حزب کمونیست عراق در حزب دمکرات کردستان است؟ و: آیا حزب دمکرات کردستان شاخه نظامی دارد؟ اگر دارد چه کسی آنرا رهبری می کند؟ ز: رابطه بین حزب دمکرات کردستان و سازمان آزادیبخش فلسطین چگونه است؟ ح: رابطه بین کردهای ایران و حزب توده چگونه است؟ در مورد عراق:

الف: وضعیت تماس بین کردهای عراق و اعضای حزب کمونیست عراق چگونه است؟ آنها چگونه فعالیتهایشان را با گروههای کرد کشورهای همسایه نظیر ایران و ترکیه هماهنگ می کنند؟ ب: اتحاد شوروی در مسائل کردستان هیچ نقش دارد؟ اگر دارد، چه نقشی؟ ج: چه نوع کمکهایی و به چه مقداری توسط لیبی برای گروههای کرد فراهم می شود؟ در مورد ترکیه:

الف: قدرت کمی کردهای ترکیه در آلمان چقدر است؟ آیا آنها به نحوی سازمان داده شده اند؟ ب: آیا هیچ گروه کرد طرفدار عمل سیاسی و انقلابی در آلمان وجود دارد؟

ص: 21

ج: آیا این گروهها در جنبشها و فعالیتهای کردها در دیگر کشورها مشارکت دارند؟ د: آ/ 19 در ترکیه با چه کسی در ارتباط است؟ ه: آیا این کردهای ترکیه از لحاظ سیاسی فعال هستند؟ و: بین کردهای ایران، عراق، ترکیه و سوریه چه رابطه ای موجود است؟ 2- برای وین: از مطالب فوق می توان در رابطه با اس. دی. گابل استفاده نمود.(1) 3- پرونده 0306414- 201 تا تاریخ 27 فروردین 1378 در بایگانی حفظ شود.

تماماً سری سری سند شماره (2) سری 20 مرداد 1358 اعضاء از: رئیس 493084به: تهران رونوشت برای بخش خبرگیری داخلی / ستاد، بخش خبرگیری داخلی / شیکاگو، سنگاپور اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است 1- در نتیجه ملاقات بین مأمور ستاد و رابرت مک کی برنز رابط بخش خبرگیری داخلی، ما توانسته ایم فردی را در تهران شناسایی کنیم که ممکن است قرارگاه او را سودمند بیابد، ما درک می کنیم که این انحراف از عرف معمول مبنی بر عدم تحمیل طرحهای جدید عملیاتی به قرارگاه است. ولی معتقدیم که شما با ما موافق خواهید بود که این مورد دارای امکانات منحصر به فرد بالقوه است.

2- برنز از اوائل 1355 تا آذرماه 1357 مدیر شرکت اف. ام. سی. در تهران بود. او در جریان مأموری در آنجا چندین رابط عالیرتبه در بخشهای کشاورزی، نظامی و تجاری دولت ایران فراهم کرد. وی به هنگام عزیمتش از تهران در اواخر 1357 هنری سنت مارتین تبعه کانادا را به عنوان مسئول عملیات شرکت اف. ام. سی در ایران به جای گذاشت و هنری سنت مارتین عملیات آن شرکت را در آنجا ادامه داده و چند تن از آن رابطها را حفظ کرده است. از آن مهمتر گفته می شود که سنت مارتین طی چند سال گذشته رابطهای متعددی در جنبش کردها فراهم کرده است. او این رابطها را از طریق زن آذربایجانیش که به نوبه خود اقوام کرد فراوانی دارد به دست آورده است. درخواست این رابطهای کرد بود که سنت مارتین را واداشت تا از طریق برنز اقدام به تماس با ما نماید.

3- سنت مارتین که 30 سال دارد از اهالی کبک و فارغ التحصیل دانشگاه مونترال بوده و در سال 1976 به همراه همسر ایرانیش وارد ایران شد. او در تهران تا تابستان 1978، هنگامی که به استخدام شرکت اف. ام. سی درآمد، مشاغل گوناگونی را اختیار کرد. سنت مارتین طی سه سال اقامت خود در تهران علاقمند به تحقیق در مورد مردم کرد شده است و از طریق همسرش رابطهای متعددی برای خود به دست آورده است. در خرداد 1358 او و همسرش برای چند هفته به کردستان سفر کردند و با چند رهبر مهم کرد، منجمله رحیم سیف قاضی ملاقات کردند. سیف قاضی به همراه دیگر اعضای فامیل قاضی به سنت مارتین گفتند که خواستار کمک او هستند تا به قدرتهای غربی پیام دهند که نهضتشان محتاج یاری غرب است و

ص: 22

آنها در تلاش جهت تضمین آن کمکها مایلند راهی برای ارتباط با غرب باز کنند. به گفته سنت مارتین این گروه که شامل محمود و صدر قاضی هم می شد، مدعی طرفداری از شیخ عزالدین حسینی بودند و اظهار داشتند که خواستار استقلال کردها نیستند، بلکه فقط خواهان خودمختاری در حد معقولی در حیطه کشور ایران می باشند. آنها به دلیل عدم اعتمادشان به اعمال شوروی که در سال 1326 منجر به سقوط جمهوری کرد مهاباد شد، نمی خواستند حمایتهای شوروی را برای کوششهای خود خواستار شوند و این گروه مایل نیست خود را با بارزانیها متحد کند، زیرا تقریباً به همان اندازه شوروی به آنها بی اعتمادند.

4- همان گونه که قرارگاه اطلاع دارد، هیچ یک از این موارد جدید نیستند، زیرا سی. ا. تومیک / 19 از فروردین 1358 مشغول ابلاغ همین پیام بوده، اما این امکان هم وجود دارد که با استفاده جستن از یک خارجی مقیم تهران که ممکن است رابطهای نسبتاً خوبی در جنبش کردهای ایران داشته باشد، راه نفوذی به درون آن جنبش فراهم کرد. سنت مارتین ممکن است از چندین نظر دیگر نیز جالب توجه باشد. زیرا که به گفته برنز، فارسی وی عالی است و به فرانسه زبان مادری خود و انگلیسی تکلم می کند، اگرچه انگلیسیش لهجه ای سنگین دارد. به گفته برنز اگر او تقاضا بکند سنت مارتین حاضر به همکاری با سیا خواهد بود و قصد دارد تا مدت مشخصی در ایران بماند. البته لازم خواهد بود که برای استفاده از سنت مارتین از مراحل تأییدیه شرکت و کانادا بگذریم و تصور می کنیم که حداقل سه تا چهار هفته طول خواهد کشید تا بتوانیم مراحل اداری یا تأییدیه های لازم را تکمیل کنیم. اگر برای شما جالب است هم اکنون طی آن مراحل را شروع کنیم. نظر ما این است که تماس اولیه با سنت مارتین برای سنجش مقدماتی و در صورت ممکن استخدام و آموزش وی قبل از تحویلش به قرارگاه، در نقطه ای خارج از تهران باشد. اما ممکن است چاره های دیگری منجمله تماس اولیه در تهران وجود داشته باشد، از نظریات شما استقبال می کنیم.

5 - پرونده: بخش خبرگیری داخلی قضیه 062638 تا تاریخ 19 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (3) سری 10 شهریور 58 اعضاء از: رئیس 506363به: بن رونوشت برای آلمان، برلین، تهران اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. سی. ا. تومیک / 19 عطف به: بن (1)84016 1- بابت تلاشهای داخلی که نمایانگر پیشرفت خوبی در قبال این قضیه همواره مشکل است، بسیار متشکریم. سی. ا. تومیک / 19 (سی / 19) نسبت به عدم حمایت دولت آمریکا از جنبش ناسیونالیستی کرد طی بهار سال 58 خشمگین بود و بدون شک حالا حتی انگیزه بیشتری برای سرخوردگی دارد.

2- به هرحال قضیه سی / 19 و دسترسی طبیعی او هنوز از لحاظ علاقه ما دارای اولویت است و ما مایلیم که یک بار دیگر با استفاده از والتر جی. نویکوفسکی شانس خود را درباره وی بیازماییم، چرا که به

ص: 23

دلیل سابقه اش در ایران و فارسی دانستنش ممکن است بتوانیم ارتباط را ادامه دهیم. بنابراین با ورود طرف دوم (یعنی سی / 19) در فاصله 10 تا 17 شهریور برای نویکوفسکی مأموریت موقت در بن پیشنهاد می شود تا با سی / 19 ملاقات کند و حد تمایل او را به ادامه رابطه خود با سیا در حیطه تنگناهای سیاستهای جاری دولت آمریکا معین نماید. در 13 شهریور 58 تاریخ قطعی سفر را اطلاع خواهیم داد.

متشکر می شویم که بن حد دسترسی به سی / 19 و تمایل او به ملاقات مجدد با نویکوفسکی را معین نمایند.

3- پرونده: 0306414- 201 تا تاریخ 10 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

سی / 19 و تمایل او به ملاقات مجدد با نویکوفسکی را معین نمایند.

تماماً سری

3- انتشار از حوزه فعالیت: به آنکارا، استانبول و تهران فرستاده شد.

طبقه بندی گزارش: سری. هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. غیر قابل رؤیت برای بیگانگان. غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار. پخش و اقتباس خبر تحت نظر تهیه کننده است.

سند شماره (5) سری 29 شهریور 58 اعضاء از: رئیس 517454به: فوری به بن رونوشت برای آلمان، اشتوتگارت، تهران، آنکارا، استانبول.

اقدام شبانه بن.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: الف - بن 84660، ب - رئیس 515091، ج - بن 84421 1- فکر می کنیم که تلگرام مرجع ب جواب تلگرام مرجع ج را بدهد. اگر شما در ............... تلگرام مرجع ب نیستید، (اطلاع می دهیم) که آن تلگرام پیشنهاد تلگرام مرجع را تصویب می کند که در ابتدا 7500 مارک برای هزینه های سی. آ. تومیک /19 از اردیبهشت 58 تا شهریور 58 براساس نرخ ماهیانه 1500 مارک پرداخت شود، و یک دوره آزمایش دیگر از مهر تا دی با همان نرخ برقرار گردد.

2- پرونده: 0306414- 201 تا تاریخ 29 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (6) تاریخ: 21 شهریور 58 اعضاءسری از: بن 84421به: با حق تقدم به رئیس رونوشت برای آلمان، آنکارا، استانبول، تهران، اشتوتگارت هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: بن 84420 (7775 - EGN)(1) 1- گزارش مرجع در جریان دو ملاقات با سی. آ. تومیک / 19 (سی / 19) به دست آمد که طی آنها عمده وقت، صرف شکل دادن به جزئیات همکاری آینده اش با سیا شد. اصل توافق این است که سی / 19 هر دو هفته یک بار طی یک «دوره آزمایشی» سه ماهه با همکار نویکوفسکی ملاقات می کند و خبرهایی را که درباره دامنه و ماهیت جنبش کردها توانسته از ابطهایش در داخل و خارج ............... به دست بیارود در اختیار می گذارد. او اکنون کاملاً واقف است به اینکه هیچ احتمال حمایت آمریکا از جنبش وی وجود ندارد. به این ترتیب همکاری سی / 19 براساس تمایل وی به ارائه قضیه از لحاظ جنبش وی به عنوان یک کانال (ارتباط) شخصی با غرب و مجرای کمک مالی شخصی مبتنی می باشد. مأمور مربوطه به طور موقتی پذیرفت که ماهانه 1500 مارک آلمان بابت هزینه ها (که شامل صورت حساب ماهانه، از

ص: 25

تاریخ اردیبهشت 1358 نمی شود) به سی / 19 بپردازد و این روال در سه ماه آینده ادامه یابد. پس از این مدت پس از تجدیدنظر در بازدهی و وضع مناسبات فیمابین احتمالاً تعدیلی به عمل خواهد آمد. سی / 19 می داند که این یک تعهد قطعی نیست و منتظر اولین ملاقات خود با همکار نویکوفسکی است تا این ترتیبات را تأیید کند. پایگاه پیشنهاد می کند مأمور پایگاه اشتوتگارت کیث. ال. تولرنی مأمور مربوطه سی/ 19 شود و پیش بینی می کند موعد ملاقات بعدی 29 شهریور باشد. طبیعت بسته قاطبه کرد ناحیه بن و کلن امکان مداخله مأمور پایگاه بن را نفی می کند.

2- سی/ 19 بسیار از رویدادهای کردستان افسرده است و از اینکه با عدم اقدام دولت آمریکا در قبال تعقیب و آزار کردهای ایران مواجه شده خشمگین می باشد. او تاکنون سه تن از افراد خانواده اش را در جنگ ............... خلخالی از دست داده و نسبت به آینده نزدیک که به نظرش ............... می باشد بدبین است(1) ...............

سند شماره (7) 31 شهریور 1358 اعضاءسری از: رئیس 518777به: بن با حق تقدم، رونوشت برای تهران اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: بن 84621(2) 1- توافقی که بین سی. آ. تومیک / 19 (سی / 19) و نویکوفسکی تا تاریخ شهریور 1358 حاصل شد، این است که ما بابت هزینه تماسهای تلفنی یا شخصی وی با طعمه های کرد مورد نظر ماهانه 1500 مارک آلمان به وی بپردازیم و از آنجایی که وی این کار را از فروردین 1358 تا مرداد و شهریور 1358 که دوباره با وی تماس گرفتیم انجام داده است، ما آن هزینه ها را (نرخ 1500 مارک آلمان در ماه) از اردیبهشت تا شهریور 1358، تأمین می نماییم. نویکوفسکی در فروردین 1358، 1500 مارک آلمان به او پرداخته است.

همچنین از مهرماه تا آذرماه را نیز به عنوان بخشی از یک «دوره آزمایشی» تکمیلی جهت تشخیص سودمندی اطلاعات وی ماهانه مبلغ 1500 مارک آلمان به وی می پردازیم. سی - 19 در ازای پولی که دریافت می کند، موافقت نموده که هر دو هفته یکبار با مأموری از سیا ملاقات نموده تا احتیاجات ما را پاسخگو باشد. نویکوفسکی و سی / 19 موافقت کردند که ما در آخر آذرماه اطلاعات تهیه شده را بررسی و بر طبق آن «اضافه هزینه» وی را تنظیم نماییم. جهت گرفتن این پول نه لازم است که صورتحساب تهیه شود و نه اینکه او مجبور است حساب هزینه ها را پس بدهد.

2- امیدواریم این تلگرام موضوع را روشن کند. در مورد این قضیه تشکر می شود.

3- پرونده 306414 - 201 تا 30 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 26

سری سند شماره (8) سری 3 مهر 58 - اعضاء از: اشتوتگارت 17937به: با حق تقدم به رئیس، بن رونوشت برای آلمان، تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - حساس. سی. آ. تومیک عطف به: بن (1)84660 1- کیث ال. تولرنی مطابق برنامه ملاقات آشنایی خود را با سی. آ. تومیک / 19 (ت / 19) به تاریخ 20 سپتامبر 1979 در ساعت 30/19 در اتاق 1005 هتل اینترکنتینانتال کلن برگزار نمود. این ملاقات تقریباً چهار ساعت طول کشید و مبلغ 7500 مارک آلمان برای حدفاصل اردیبهشت 58 الی شهریور 58 با نرخ ماهانه 1500 مارک آلمان بابت «هزینه ها» به ت / 19 پرداخت که او با نام مستعار عادی خود قبض دست نوشته را امضاء نمود. موافقت شد که ملاقاتها برای مدت آزمایش سه ماهه یعنی از مهر تا آذر ادامه یابد و ماهانه مبلغ 1500 مارک آلمان بابت «هزینه ها» پرداخت گردد. ملاقات بعدی در 27 سپتامبر خواهد بود.

هیچ اشکال امنیتی مشاهده نگردید.

2- محیط: تولرنی صحبت را با تأکید بر سن خود (که مختصری بالا رفته) و سابقه طولانی خود در ناحیه شروع کرد با اشاره به این نکات که از کردستان دیدار کرده، اطلاعش از تاریخ کردها چقدر است و از این قبیل. آنگاه وی افزود که قصد دارد هرگاه لازم باشد با ت / 19 مانند یک پدر صحبت کند و این برای خیر خود ت / 19 خواهد بود. آنگاه وی شروع به سئوال از ت / 19 درباره جدیتش در مسائل کردی نمود و به ملایمت اشاره نمود که ت / 19 پس از طی دوران بلوغ خود با ناسیونالیسم کردی کم ارتباط داشته و ضمناً از پدر ت / 19 و مشی او تمجید کرد. تولرنی این مقدمه را با ابراز علاقه فردی خود به کردها و طرفداری خود از خواست ت / 19 در کمک به مردمش خاتمه داد. تمام اینها با عکس العمل خوب روبرو شد.

3- مقاصد: آنگاه تولرنی مسئله اینکه از ت / 19 چه می خواهد را مطرح کرد. علیرغم خواستهای ت / 19، ما در اینزمان هیچ قصد نداریم با پول و اسلحه به ناسیونالیسم کردی کمک کنیم و ت / 19 باید از علل این امر آگاه باشد. بعلاوه ما نمی خواهیم ت / 19 حتی برای دیدار به صورت «مخفی» به کردستان بازگردد زیرا این احتمالاً برای همه مشکلات بیشتری را ببار خواهد آورد. او با تأمین اطلاعات صحیح درباره رویدادهای آنجا و نحوه کنترل رویدادها می تواند به بهترین نحو به کشور خود خدمت کند. این قدم اول و اصلی بود. ت / 19 اظهار کرد که خط مشی ما را درک می کند هرچند که آنرا دوست ندارد و یک مدت آزمایش سه ماهه امتحان خوبی خواهد بود. آنگاه وی وارد سخنرانی طولانی در این مورد شد که رفته رفته از منابع خود جدا می گردد و بزودی چیزی برای گزارش کردن نخواهد داشت. سپس گفت که می تواند با موفقیت وارد کردستان شود و کانالهای جدید برقرار کند. وی همچنین این را مطرح کرد که آیا ما می توانیم در دو مورد به او کمک کنیم: (الف) تأمین ارتباطات مطمئن برای او یعنی تسهیلات پستی بین آلمان و ایران و (ب) آیا به او کمک می کنیم تا تیمهای مطبوعاتی تلویزیونی به طور «مخفی» به کردستان اعزام نماید تا وضع حقیقی امور در آنجا را تبلیغ کنند. تولرنی جواب داد که باید هر دو مسئله را قبل از جواب بررسی کنیم اما هیچ تعهدی را قبول نمی کنیم. ت / 19 ادامه داد که عمدتاً از طریق نامه رسان و

ص: 27

مکالمات تلفنی با خواهر خود در تهران ارتباط داشته بود. خواهر وی همسر رئیس ایل جاف است و او نیز به نوبه خود با تلفن و نامه با کردستان تماس داشت. اکنون رابطهای خواهرش در کردستان به کوهها گریخته اند و خواهرش نیز به بن نقل مکان نموده است. بعلاوه، ارتباطات عمومی در کردستان نیز مانند تهران روزبروز بیشتر تحت مراقبت قرار می گیرد. ت / 19 اصرار ورزید که هنوز خیلی منابع بالقوه در کردستان دارد اما هیچ راهی برای دسترسی به آنها از آلمان و تعیین کانالها و نامه رسانهای جدید ندارد.

4- اطلاعات: ت / 19 هیچ اطلاعاتی بجز این گفته کلی که در تاریخ 18 سپتامبر در بسیاری از شهرهای کردنشین جنگ در گرفته بود، هیچ نام یا شماره ای برای عرضه کردن نداشت. تولرنی با ت / 19 در خصوص مشکلش ابراز همدردی می کند و پیشنهاد کرد که او سعی کند اطلاعات بیشتری از کردهائی که در آلمان هستند و آنها نیز منابع خود را دارند استخراج کند او قبول کرد که این کار را انجام دهد.

5 - اهداف: تولرنی به ت / 19 گفت که اولین کار گردآوری فهرستهای اسامی، نشانیها، و جزئیات بیوگرافی کردهایی که در آلمان هستند می باشد، کسانی که ت / 19 به آنها اعتماد دارد و فکر می کند که از عهده کسب اطلاعات مهم از کردستان برمی آیند. وی همچنین درخواست کرد فهرستهای مشابهی از کردهای مقیم تهران و کردهای کردستان بوی داده شود. ما با تکیه به این فهرستها می توانیم به ت / 19 کمک کنیم که معین نماید (الف) چه کسی قابل اعتماد است. (ب) آیا برای ما امکان دارد که به او در کار تماس با شبکه منابعش کمک کنیم. ابتدائاً می بایست بدانیم که با چه کسانی سروکار داریم و سوابق آنها چگونه است. ت / 19 فوراً پس از تفکر دقیق درباره آن و اطمینان یافتن از اینکه اطلاعات را به نحوی مطمئن حفظ خواهیم کرد پذیرفت. او قول داد که در جلسه بعد اطلاعاتی با خود داشته باشد.

6- نفوذ شوروی: ت / 19 اطلاعات مستندی درباره پیوندهای شورویها با نیروهای ناسیونالیستی کردستان خصوصاً در هفته های اخیر نداشت. او اشاره نمود که تقریباً تمامی رهبران کرد قدری تماس با شورویها داشته اند که معمولاً برای غرضی بوده است، مثلاً، او قاسملو را به عنوان کمونیست و عضو حزب توده می شناخت اما بعد قاسملو از شورویها برید و شاید الان دوباره با آنها باشد. در غیاب اطلاعات مستند و جاری از هر کردی تقریباً می توان عقلاً انتظار داشت که پیوندهائی با شورویها داشته باشد. حتی پدر او که فردی عمیقاً متدین و قویاً ناسیونالیست بود برای نیل به مقصود خود کمک شورویها را پذیرفته بود. به ت / 19 تذکر داده شد که خصوصاً گوش به زنگ اطلاعات مربوط به نفوذ شوروی باشد.

7- تماسهای ت / 19 با شورویها: در این موقع، تولرنی از ت / 19 در مورد تماسهایش با شورویها سئوال کرد. چند ماه پیش او الکساندر اس. کولین دبیر سوم سفارت شوروی را به میهمانی خود دعوت کرده بود و چند هفته پیش کولین به طور غیرمترقبه بازگشت و با اشاره به اینکه ت / 19 مقام دیپلماتیک خود را از دست داده بود (1) پرسید آیا برای کمک به ت / 19 هیچکاری از او برمی آید؟ بگفته ت / 19، آنها به صحبت پرداختند و کولین با گفتن اینکه بازخواهد گشت، رفت اما هنوز بازنگشته است. ت / 19 نمی داند آیا این یک پیشنهاد آزمایشی یا حرکت آتی بود یا نه، اما توقع دارد که کولین بازگردد و درباره ت / 19 و اوضاع کردستان صحبت کند. ت / 19 قول داد که هرگونه تماس را فوراً و به تفصیل گزارش کند.

همچنین به وی در مورد امکان مراقبت تلفنی و شخصی هشدار داده شد. آنگاه ت / 19 پرسید آیا به نظر تولرنی کولین با موضوعی که پسرعمویش رحیم سیف قاضی استاد دانشگاه در رشته تاریخ و فرهنگ کردی در باکو با او در میان گذارده بود مرتبط بود. ت / 19

ص: 28

پس از سالها چند ماه پیش با پسرعموی خود در برلین ملاقات نمود و پسرعمویش اظهار داشت که ممکن است «یک نفر» نزد ت / 19 بفرستد که ت / 19 در آن موقع درباره آن فکر نکرد. بعداً تعجب نمود که چگونه پسرعمویش اجازه یافته بود به برلین بیاید، چونکه پیش از این به وی اجازه نداده بودند که از اتحاد شوروی خارج شود. ت / 19 اکنون مطمئن نیست آیا منظور پسرعمویش از «یک نفر» یک کرد بوده که می تواند درباره کردهای شوروی یا پیوندهای شوروی با کردها به او خبر دهد یا اینکه منظورش فردی بوده که نماینده حاکمیت شوروی است. تولرنی گفت که نمی داند و ت / 19 پرسید آیا باید از پسرعمویش بخواهد که آن «یک نفر» را بفرستد. تولرنی توصیه کرد که صبر کند.

تقاضاهای ت / 19: ت / 19 سه تقاضا داشت (الف) می خواست بداند آیا بن می تواند به خواهرش که اینک در بن است برای تحصیل فرزندانش در مدرسه آمریکائی کمک کند چون آنها قبلاً به مدرسه آمریکائیها در تهران می رفتند. تولرنی گفت درباره مدرسه بن چیزی نمی داند، اما خود را با اوضاع آشنا خواهد ساخت. (ب) ت / 19 خواستار نسخه ای از کتاب ایگلتون (نام اول مشخص نیست) درباره کردهاست. (ج) نسخه ای هم از مقاله روزولت در میدل ایست جورنال (نشریه خاورمیانه) درباره جمهوری کردستان سالهای 46- 1945 می خواهد. او هیچ تقاضای پول ننمود و نزدیک بود فراموش کند که پولهای داده شده را جمع کند.

8 - به طورکلی این ملاقات خیلی خوب و با صمیمیت حقیقی و بغل گرفتن یکدیگر در انتهای آن و اشتیاق ظاهری برای ادامه معامله برگزار شد. ت / 19 پیشنهاد کرد که تاریخ ملاقات بعدی از 4 اکتبر به 27 عقب برده شود. درست هنگام عزیمت، ت / 19 اظهار داشت که در .............. سپتامبر قصد دارد گروهی را در بن به ثبت برساند که اسمش «شورای خودمختاری کردها» خواهد بود. او اسناد آنرا تکمیل کرده بود و این کار ابتدایی کوشش وی برای برپا کردن تشکیلاتی خواهد بود که بتواند از آن استفاده کند.

تولرنی نسخه ای از اسناد و جزئیات بیشتر را در ملاقات بعدی به دست خواهد آورد.

9- نظریات: در اوضاع فعلی و با دستورالعملهای فعلی واقعاً ما چیز فراوانی برای عرضه به ت / 19 نداریم و ت / 19 نیز چیز فراوانی برای عرضه به ما ندارد. ما باید هرچه زودتر پیش از اینکه بیشتر از آنقدری که می خواهیم، درگیر شویم خود را کنار بکشیم. سه ماه آزمایش باید کافی باشد. از طرف دیگر، تولرنی تصور می کند که اگر ما می خواهیم نقش فعالتری بر این مبنا داشته باشیم که فقط در قبال نیل به مطلوبات پاداش داده شود آنگاه ممکن است که ت / 19 استعداد چشمگیری داشته باشد. به نظر می رسد کرد دیگری با سابقه خانوادگی و تجربه بین المللی که بتواند ............... قوی برای رهبری کردها باشد وجود نداشته باشد شاید خود ت / 19 نیز نتواند. اما رویدادهای ماههای اخیر در ایران و کردستان تأثیر عمیقی بر او داشته اند شاید بحدی که به او اجازه دهد در همه چیز یکباره تجدیدنظر کند. تولرنی با لحن خشک به او گفت که هیچ کس به او کمک نخواهد کرد مگر اینکه خود به چیزی برسد و سوابقش به عنوان یک ناسیونالیست کرد بسیار ضعیف است. او باید خود را فردی بسازد که دیگران یعنی هم کردها و هم خارجیها به او روی آوردند به جای اینکه او برای کمک از آنها گدائی کند. ت / 19 این را خیلی جدی گرفت وی عاقبت گفت که باید خیلی سخت کار کند و کار کند تا به آنچه می خواهد برسد. وی اشاره نمود که خمینی بدون داشتن کمک و در حال تبعید به خیلی چیزها رسیده بود. تولرنی فکر می کند که سیا باید قبل از خاتمه مدت آزمایشی در دسامبر جداً در نظر گیرد که در نهایت می خواهد با ت / 19 به کجا برسد و

ص: 29

چگونه. تولرنی همچنین فکر می کند که اگر فردا شورویها به ت / 19 پیشنهاد اسلحه و پول و کمک کردند او برای خودداری از آن دچار اضطراب و تردید خواهد شد.

ت / 19 می گوید که معتقد به خودمختاری به جای استقلال برای کردهاست و می گوید که حاضر خواهد بود برای کمک به کردها در رسیدن به آن (خودمختاری) تقریباً هر کاری بکند. او شروع کرده به اینکه بیشتر به فکر تقلید از پدرش باشد که چگونه ایران در هم ریخته است. قضاوت در این مورد که از او چه کاری برمی آید، چقدر می تواند گذشته خوشگذرانی خود را عوض کند، دوباره به اسم خود چه وجاهتی می تواند بدهد مشکل است. نکته این است که ما بتدریج باید تصمیم بگیریم که آیا او را می خواهیم، او را برای چه می خواهیم و چقدر او را می خواهیم. اگر او را نخواستیم او یا دیگر نخواهد خواست برای کردها کاری کند یا اینکه ممکن است پیش از آن کسی او را ببرد.

10- پرونده 0306414- 201 تا تاریخ 3 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (9) سری 5 مهر 58 اعضاء از: تهران 54321به: اشتوتگارت رونوشت برای رئیس، بن، آلمان، آنکارا، استانبول اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - سی. ا. تومیک عطف به: اشتوتگارت (1)17937 1- مطابق نسخه 21 شهریور هفته نامه انگلیسی زبانی بنام «ایرانیان» رحیم قاضی در فروردین 1358 به ایران بازگشت. مجله می گوید که او عضو یک هیئت کردی است که اخیراً جهت مذاکره با دولت موقت در مورد شورش کردها به تهران آمد. درباره مسافرت قاضی به خارج ایران پس از مراجعتش از شوروی هیچ ذکری به میان نیامده است.

2- پرونده: 0306414 - 201 تا تاریخ 5 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (10) 6 مهر 1358 اعضاءسری از: بن 84941به: رئیس، اشتوتگارت رونوشت برای آلمان، تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: اشتوتگارت (2)17937 1- در 5 مهر 1358 سی. آ. تومیک / 19 نکات ذیل را گزارش کرد. او اطلاعاتی را که در پاراگرافهای پنج و نه تلگرام مرجع ............... به واسطه یک اتفاق در منزل نیاورد، اما دوباره قول داد جلسه بعد آن را تهیه کند.

2- مهمترین چهره در امور کردها در عراق یک فرد نه چندان معروف به نام دکتر مراد عزیز است که در

ص: 30

............... زندگی می کند و همیشه با اسکورت 2 مرسدس بنز که پر از محافظان امنیتی مسلح به سلاحهای اتوماتیک هستند، رفت و آمد می کند. موقعیت او در رابطه با دولت عراق مشخص نیست ............... از احترامی که برای او قائل می شوند، احتمالاً مقام بالایی دارد. در فاصله 46- (...............) 19 دکتر عزیز در آذربایجان به عنوان گروهبان مراد رزم آور ارتش ایران شناخته می شد و برای جمهوری کوتاه مدت کردستان کار کرد. پس از سقوط جمهوری او به ............... گریخت و تا هنگامی که در بغداد به عنوان دکتر عزیز خود را نشان داد از وی اطلاعی در دست نبود.

3- تعدادی از افراد کمیته مرکزی حزب دمکرات کردستان در حال حاضر به شرح زیرند:

الف: عبدالرحمن قاسملو رئیس.

ب: غنی بلوریان. معاون رئیس که هنگامی که قاسملو برای شرکت در مجلس مقننه جدید در دولت بازرگان انتخاب شد، مسئول حزب بود.

ج: محمد امین سراجی د: محمد امین شیخ الاسلام ه: کریم حسامی و: امیر قاضی ز: ملا رسول بابی ...............

ح: صنار مآمدی تمام اعضای فوق اکنون یا در بغداد یا در کردستان می باشند.

4- در 2 مهر 1358 دکل رادیوی دولتی ایران در کرمانشاه توسط شورشیان کرد، منفجر شد. این حمله را جوانروویلانهای قبیله جاف که دسته هایی در ایران دارد، هرچند که اکثر افراد این قبیله در عراق مستقر می باشند، انجام دادند. رهبر آن پسرعموی رئیس جوانروویلانها بود. این گروه در اصل قصد داشت به تأسیسات شرکت نفت در منطقه حمله کند. اما پس از مذاکره ای ...............، توافق شد حفاظت از این تأسیسات آنقدر بود که کسب موفقیت را مورد تردید قرار می داد.

5 - مسعود بارزانی اکنون در پیرانشهر می باشد. محل فعلی برادرش ادریس مشخص نیست. ادریس در تهران بوده و به طوری که گزارش شده سعی داشته بر سر موقعیت آینده کردها خصوصاً کردهایی که از دسته ............... متابعت می کنند با آیت اللّه خمینی به توافق برسد. در 28 شهریور 1358 اقدامی برای ترور ادریس صورت گرفت. وی در این حادثه جراحتی برنداشت و گریخت. هویت تروریستها معلوم نیست. اما محافل کردی در تهران معتقدند که این اقدام تلاش برای جلوگیری از توافق با خمینی بود که به وسیله کردهای ضد بارزانی یا سایر گروهها در تهران که با خمینی مخالفند و مایلند شورش کردها رشد یابد انجام گرفت.

6 - پرونده: 0306414 - 201 تا تاریخ 6 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.سری

ص: 31

سند شماره (11) 6 مهر 1358 اعضاءسری از: بن 84952به: رئیس، اشتوتگارت رونوشت برای آلمان، تهران، آنکارا، استانبول اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. سی. آ. تومیک عطف به: الف: اشتوتگارت (1)17937 ب: بن (2)84941 1- در تلگرام مرجع ب اطلاعاتی که از ملاقات 5 مهر با سی. آ. تومیک / 19 (ت / 19) به دست آمد گزارش شد.

2- سردار جاف یکی از سران ایل کرد جاف شوهر خواهر ت / 19 است (پاراگراف 8 مرجع الف). او پس از فرار از ایران، عاقبت به بغداد رفت و در آنجا به همکاری با سرویس اطلاعاتی نظامی عراق پرداخت و در کارکردهایی که در عراق به آنها پناهندگی داده شده بود، کمک نمود. قبیله جاف طی جنگ عراق و کردها در دهه هفتاد ............... از هم پاشید و ظاهراً سردار 0 ............... انتخابات 0 ...............

قرار بود که او حدود 30 شهریور با گروه نظامی عراق به آلمان بیاید و ت / 19 و خواهرش را ببیند. و در آخرین لحظه این سفر به تعویق افتاد و لذا سردار توانست مسافرتی به کردستان داشته باشد و اینک قرار است که در 13 مهرماه وارد بن شود. ت / 19 ترتیبی خواهد داد تا تولرنی با سردار ملاقات کند.

به گفته ت / 19، بچه های سردار (3 نفرند) به یک مدرسه آمریکایی برده شده اند، اما هزینه آن بالغ بر 8000 دلار است (این رقم صحت دارد) ت / 19 خواستار کمک ما شده است پس از مشورت با بن، تولرنی پیشنهاد می کند در رابطه با سردار از برنامه مالی مدرسه استفاده شود و در ازای همکاری مداوم او یک شیوه «پرداخت ضمن ادامه کار» به کار گرفته شود. هدفها ............... کردها و سازمان اطلاعاتی عراق هردو خواهند بود. شیوه ارتباط مخفی نویسی خواهد بود البته اگر زمان برای آموزش موجود باشد. در غیر این صورت ............... تکمیلی (که ما می توانیم آن را توصیه کنیم) به آلمان «برای دیدار از خانواده» ترتیب خواهیم داد که هم امکان آموزش و هم امکان آزمایش دروغ سنجی را فراهم کند.

3- سوابقی که در مورد سردار موجود باشند تقاضا می گردد. همچنین تقاضا می شود این پیشنهاد را تا 13 مهر تصویب نمایید.

4- پرونده: 0306414 - 201 تا تاریخ 6 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (12) 11 مهر 1358 - اعضاءسری از: بن 85048به: رئیس اشتوتگارت رونوشت آلمان، تهران، آنکارا اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. سی. آ. تومیکعطف به: بن (3)84952 1- اطلاعات زیر توسط سی. آ. تومیک / 19 (ت / 19) طی آخرین ملاقاتش با تولرنی فراهم گردیده و جهت اطلاع و اظهارنظر احتمالی به ستاد مرکزی ارسال می گردد.

ص: 32

الف: صادق طباطبائی نایب دوم رئیس قوه مقننه(1) دارای همسری (از بستگان خمینی) است که هم اکنون در بوخوم آلمان غربی تحصیل می کند. ت / 19 تلفن و امکان ملاقات با وی را دارد. آیا علاقه ای به این امر هست؟ ب: (ت / 19) داستانی درباره پسر یک کرد اهل ترکیه به نام ............... دری که اسم کوچکش معلوم نیست دارد که ت / 19 به درخواست پسرش در سال 1356 او را از زندان شاه بیرون آورده بود. این پسر اخیراً با کرد ناشناسی بنام احمد که نام خانوادگیش مشخص نیست با داستان عجیبی نزد ت / 19 آمد.

کشوری سوسیالیستی که هویتش پوشیده ماند تحت این پوشش که اسلحه توسط کردهای هوادار در اروپا فرستاده می شود، می خواهد برای کردها اسلحه بفرستد. شخص کرد از ت / 19 خواست که اگر ممکن است با یک «کمپانی» که بتواند اسلحه را توسط چتر نجات به کردستان بفرستد تماس بگیرد. داستان احتیاج به جزئیات و اثبات خیلی بیشتری دارد، که تولرنی از ت / 19 خواست در ملاقات بعدی با کرد ناشناس، که حدوداً قرار است سه هفته دیگر برگزار شود به دست آورد. ت / 19 پیشنهاد کرد که تولرنی یک متخصص که بهتر است تبعه آلمان باشد پیدا کند که بتواند تحت پوشش بررسی قابلیت تحقق ..........، عمیقتر تولرنی نسبت به داستان اظهار تردید کرد و تعهدی ننمود.

ج: الکساندر کولین روسی (فرد مذکور در پاراگراف هفت تلگرام مرجع الف) هیچ تماس دیگری نگرفت ...............

2- پرونده - 0306414 - 201 تا تاریخ 11 مهر 1378 در بایگانی حفظ شود.سری سند شماره (13) 13 مهرماه 1358 اعضاءسری از: بن 85112به: رئیس با حق تقدم، اشتوتگارت، رونوشت برای آلمان، تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: رئیس (2)526119 1- همانطور که در پیام مرجع حدس زده شده بود، سردار جاف واقعاً برادر سالار (جاف) است. سی. آ.

تومیک / 19 (ت / 19) در 12 مهرماه به تولرنی اطلاع داد که سردار جاف 13 مهرماه بغداد را ترک خواهد کرد. هرچند تولرنی نمی داند آیا سردار اول به لندن می رود یا به بن. جاف فقط چند روز در بن خواهد بود و ت / 19 در آن موقع واسطه ملاقات بین جاف و مأمور مربوطه خواهد شد. از آن فرصت برای کسب اطلاعاتی که جاف ممکن است داشته باشد، استفاده خواهد شد. وی ممکن است اطلاعاتی نسبت به همکاری عراق با کردهای مخالف خمینی، ارسال اسلحه به کردها و رهبری نظامی کردها داشته باشد.

2- با در نظر داشتن محدودیتهایی که در تلگرام مرجع شرح داده شده، از این فرصت برای سنجش بیشتر جاف استفاده خواهد شد. اگر زمینه به نظر مساعد برسد، پایگاه پیشنهاد می کند هزینه بازگشت هرچه زودتر جاف از بغداد به بن تضمین شود. در آن زمان ما بهتر می توانیم مقدورات و امکانات جاف را بسنجیم و معلوم کنیم که کجا می خواهیم با او مخاطب واقع شویم، کمک قابل ملاحظه ای در کار کردن

ص: 33

روی قضایای کردی خواهد بود تا بدین ترتیب از دوباره نویسی گزارشها اجتناب شده و آگاهیهای بدوی با سرعت لازم فراهم گردند.

3- ستاد: اشتوتگارت و بن تلگرامهای مربوط به کردستان را کمتر از (1)MILDIST دریافت می کنند. اگر ممکن باشد که ما در گزارشهای مربوط به کردها مخاطب واقع شویم، کمک قابل ملاحظه ای در کار کردن روی قضایای کردی خواهد بود تا بدین ترتیب از دوباره نویسی گزارشها اجتناب شده و آگاهیهای بدوی با سرعت لازم فراهم گردند.

4- حدوداً ظرف سه هفته آینده مأمور مربوطه اس. دی. تراب / ا با این منبع ذخیره ملاقات خواهد داشت، احتمال زیادی است که اس. دی. تراب / ا، از سردار جاف خبر داشته و بتواند اطلاعات مقدماتی جهت ارزیابی تهیه کند.

5 - پرونده: 0306414 - 201 تا 13 مهرماه 78 در بایگانی حفظ شود.سری سند شماره (14) تاریخ: 18 مهر ماه 1358 اعضاء سری از: بن 85221به: فوری رئیس رونوشت برای آلمان، تهران، آنکارا، استانبول، اشتوتگارت اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: بن (2)85112 1- در ملاقات 18 مهر 1358 با سردار جاف شوهر خواهر سی. آ. تومیک / 19 (ت / 19) اطلاعات زیر به دست آمد.

2- جاف در ارسال اسلحه به کردهای جاف که ناحیه شرق و غرب کرمانشاه را در اختیار دارند، با دولت عراق همکاری نزدیکی دارد. جاف در ناحیه اش 1500 نفر را دارد. این تعداد عمداً کم نگهداشته شده است تا کیفیت جنگی ایشان بالا رود. ذخیره اصلی تسلیحات آنها، در اوائل اردیبهشت 1358 با تصرف قلعه نظامی دالاهو (عین نقل قول) واقع در شمال کرمانشاه حاصل شد. آنها از این قلعه بیش از 1000 ژ-3 آلمانی بعلاوه 100 ژ-3 بزرگ که محتملاً تیربار آن است، 12 خمپاره 82 ساخت آمریکا؛ دو فقره «کوچک» توپخانه و سه کامیون مهمات به دست آوردند. طی هفته دوم مهر، جاف 400 کلاشینکوف دیگر که دولت عراق در اختیار گذارده بود، برای این گروه فرستاد. این گروه در ناحیه کرمانشاه و سنندج فعالیت دارد. در ناحیه شرقی تا مرز عراق (ناحیه سردشت بانه)، عناصر کرد تحت کنترل حزب دمکرات کردستان هستند و به طور تقریب عمدتاً همین گروه مجری حمله ای بود که خبر آن توسط مقامات ایرانی در 18 مهرماه انتشار یافت.

3- جاف که در 13 مهرماه بغداد را ترک نمود، برای ملاقاتی در 20 مهرماه با بختیار نخست وزیر پیشین در پاریس بوده است. جاف خبردار شده که شاه و اویسی (نام اولش مشخص نیست) افسر سابق ایرانی می خواهند وی را ببینند، اما تاکنون از هیچ هیچ یک ندایی نشنیده است. او انتظار دارد که در پی دیدارش از پاریس و آلمان در بازگشتش به بغداد با پرزیدنت صدام ملاقات کند. دیدار دومش برای رفتن نزد یک

ص: 34

دندانپزشک است. وی سپس به بن باز خواهد گشت و همسر و سه فرزندش را با خود به بغداد خواهد برد.

او از این بابت متأسف است، اما از لحاظ مالی نمی تواند آنها را در آلمان نگهدارد. او انتظار دارد ظرف یک تا سه ماه آینده به آلمان بازگردد.

4- جاف ادعا می کند که هیچ کس به استثنای عراق به کردها کمک نمی رساند و کمک عراق بسیار زیاد است. به نظر می رسد که کردهایی که از حسن اعتبار برخوردار باشند، تقریباً در درخواست کمک از عراق اختیار کامل دارند. سوریه به کردهای شمال، سورانیها که تحت رهبری جلال طالبانی قرار دارند کمک می رسانده، اما اینک از کمک آنها کاسته شده است. در 0 ............... هنگامی که جاف بغداد را ترک کرد، طالبانی در بغداد به دنبال کمک بود. با در نظر داشتن اینکه آنها در 54- 1353 با عراقیها جنگیدند، این یک عمل غیرعادی خواهد بود. حزب دمکرات کردستان نیز مقداری کمک از عراق دریافت می دارد، اگرچه اکثر تسلیحات آنها از مقامات ایرانی به تاراج برده شده است. حتی قاسملو «رهبر» فعلی حزب دمکرات چند بار از بغداد دیدن کرده است. جاف تأکید می کند که اتحاد شوروی برای یاری کردها کاری نمی کند، اگرچه آنها می توانند از طریق مرزهای مشترک این کار را به آسانی انجام دهند، و هرچند که اکثر اعضای حزب دمکرات در نظر کردها، کمونیست و یا حداقل چپی می باشند. جاف می گوید گروهی که برای جلب کمک به اتحاد شوروی رفت (قبلاً گزارش شد) تا آنجا که وی اطلاع دارد، هنوز بازنگشته است. او اضافه نمود که کردها از قبایل بسیاری از طریق اقوام خود در شوروی خواستار کمک شده اند، اما تا آنجا که وی می داند هیچ یک ادعا نمی کنند که کمک گرفته اند و شواهد آشکاری در تأیید آن نیست. پرسیده شد آیا شورویها می توانند از طریق عراق به شورشیان کرد کمک برسانند؟ جاف مؤکداً جواب داد که صدام از شوروی که ظاهراً حتی کلاشینکوفهایی که او احتیاج دارد، نخواهد فرستاد خیلی خشمگین است. بنابراین او اینک اسلحه را در اروپا می خرد. در حالی که عراق در هر زمینه ای همکاری می کند و در کنار تأمین کمک، مرز را برای فعالیت مخفی باز کرده و می بندد. در اوائل شهریور صدام از سلیمانیه، مرکز کردهای عراق دیدار کرد و خبر کمک او به کردهای ایران چنان آشکار و پذیرفته شده بود که مانند یک قهرمان به او خوش آمد گفته شد. سفرهای عادی به ناحیه کردنشین فقط از طریق هوا و با تأمین شدید نظامی صورت می گرفت. هنگامی که پرسیده شد با در نظر داشتن تمام برخوردهایی که عراق با شورشیان کرد داشته، قصد عراق در کمک به کردها چیست، جاف گفت که فکر می کند عراق می خواهد در آینده از کردها بر علیه خمینی استفاده کند، و به نظر می رسد که عراق از این دوران اشتراک هدف برای امتحان این مطلب استفاده می کند، که شاید بهتر باشد به جای برانداختن کردها آنها را مورد لطف قرار دهد. او اضافه کرد که او خودش متقاعد نشده و صدام می تواند از آنها روی بگرداند، همان طور که دیگران روی گردانیده بودند. اما در حال حاضر او تنها دوست کردها است.

5 - جاف گفت که تیمسار پالیزبان (نام کوچکش مشخص نیست) که گزارشها از او به عنوان رهبر نوظهور کردها نام برده اند در مهاباد ............... است؛ او در کانادا است و گزارشهایی با نام او .............

تهران می رسند به هر صورت وی هیچ گروهی را تحت فرمان ندارد و در واقع او از اصحاب مذهب گوران / خاخانی ............... که احتمالاً علی اللهی و مردمان نسبتاً عجیبی هستند می باشد.

6- پیام جداگانه ای که تا اندازه ای در ادامه اطلاعات فوق الذکر است، در مورد عملیات پیشنهاد شده ای که باید اولویت داشته باشند، ارسال می گردد.

ص: 35

7- پرونده 0306414- 201 تا تاریخ 18 مهرماه 1378 در بایگانی ضبط شود.سری

مقامات ایرانی به تاراج برده شده است. حتی عبدالرحمن قاسملو، رهبر فعلی حزب دمکرات کردستان چند بار از بغداد دیدن کرده است.

3- اتحاد شوروی برای یاری کردها کاری نمی کند، اگرچه آنها می توانند از طریق مرزهای مشترک این کار را به آسانی به انجام برسانند. هرچند که اکثر اعضای حزب دمکرات در نظر کردها کمونیست و یا حداقل چپی می باشند. گروهی که برای جلب کمک به اتحاد شوروی رفت تا تاریخ 26 شهریور بازنگشته بود. (توضیح ستاد: گزارش 79/16078/315- TDFIRDB مورخ 16 شهریور از همین منبع را که درباره این دیدار بود ملاحظه کنید) (توضیح حوزه فعالیت: به گفته منبع، کردهای قبایل بسیاری از طریق اقوام خود در شوروی خواستار کمک شده اند اما منبع گفت تا آنجا که می داند، هیچ یک ادعا نمی کنند که کمک گرفته اند و از هیچ نشانه ای دال بر اینکه چنین کمکی داده شده خبر ندارد).

4- از طرف دیگر، عراق، در هر زمینه ای همکاری می کند و در کنار تأمین کمک، مرز را برای فعالیت مخفی باز کرده و می بندد. در اوائل شهریور صدام حسین از سلیمانیه مرکز کردهای عراق دیدار کرد و خبر کمک او به کردهای ایران چنان آشکار و پذیرفته شده بود که مانند یک قهرمان به او خوشامد گفته شد.

(توضیح منبع: در حالی که کمک به کردهای ایران ممکن است دوباره به تجدید فعالیت کردهای عراق منجر شود، ظاهراً عراقیها می خواهند از کردها علیه خمینی در ایران استفاده کنند. به نظر می رسد که عراق از این دوران اشتراک هدف برای امتحان این مطلب استفاده می کند که شاید بهتر باشد به جای جنگیدن با کردها آنها را مورد لطف قرار دهد).

5 - به دست آمده در: (18 مهر 1358) 6- انتشار از حوزه فعالیت: فرستاده شد به تهران، آنکارا، استانبول.

طبقه بندی گزارش: سری - هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار پخش و اقتباس خبر تحت نظر تهیه کننده است.

تا تاریخ 8 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود. تمام قسمتها حاوی طبقه بندی و قیود کلی سند می باشند.

سند شماره (16) سری 18 مهر 1358 اعضاء از: بن 85222به: با حق تقدم رئیس، رونوشت برای آلمان، آنکارا، استانبول، تهران، اشتوتگارت.

هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک عطف به: بن 85221(1) 1- متعاقب تلگراف عملیاتی اطلاعاتی مرجع، کیث. ال. تولرنی با سی. آ. تومیک / 19 (ت / 19) و سردار جاف در 18 مهرماه 1358 برای دو ساعت ملاقات نمود، که برای دسته بندی کردن تمام موضوعات عملیات کافی نبود، اما حداکثر زمانی بود که می شد با جاف صرف کرد. ملاقات بعدی با ت / 19 برای 2 آبان برنامه ریزی شده است.

جاف خیلی محتاطانه برخورد کرد؛ با عقاید محکمی در مورد آنچه می دانست و آنچه نمی دانست،

ص: 37

تاریخها را خوب نمی دانست (که امری نسبتاً رایج است)، در مورد اسامی خیلی دقت به خرج می داد، اگرچه چندتایی را جا انداخت. او قصد فروش نداشت. او مردی توپر و چاق با قیافه ای تقریباً مشخص می باشد. پوستش قهوه ای روشن و موهایش خاکستری و یک سیمای ساکت حاکی از اقتدار دارد. تولرنی احساس کرد اصولاً به دلیل اینکه ت / 19 قول داده بود که وی را به ملاقات ما بیاورد، به ملاقات آمده بود.

به مروری که مذاکره پیش می رفت او بیشتر آسوده خاطر و صمیمی شد. او تقاضای هیچ گونه کمکی حتی برای تحصیلات فرزندانش که در واقع توسط ت / 19 مطرح شده بود، نکرد. تولرنی این مسئله را به جهت مقابله با مطرح کردن آن توسط ایشان مطرح کرد و فوراً به وی گفته شد که جاف تصمیم گرفته که خانواده را همراه خود به بغداد برگرداند و او استطاعت نگهداری آنها می باشد. را در بن ندارد. تولرنی متذکر شد اینجا برای آنها بهتر است، زیرا عراق ممکن است، خطرناک باشد. جاف موافق بود اما اظهار داشت که او راه دیگری ندارد و دیگر لازم نیست که تولرنی بیشتر آنرا پیگیری کند. او گفت «با وجود این متشکرم». او به اندازه کافی باهوش است تا حدس بزند ما احتمالاً می خواهیم چه معامله ای بکنیم و نمی خواست که خانواده اش را درگیر کند. تولرنی با گفتن اینکه اگر اوضاع برای خانواده اش در بغداد به خوبی پیش نرود از طریق ت / 19 ما را مطلع کند، مطلب را خاتمه داد و جاف اظهار خرسندی کرد.

2- جاف احتمالاً ظرف یک هفته بعد از دیدن نخست وزیر پیشین بختیار در پاریس و یک دندانپزشک در لندن به بن باز خواهد گشت. تا آنجایی که مربوط به ملاقات بختیار می شود، اطلاعات در مورد آن را می شود احتمالاً از طریق ت / 19 به دست آورد، اما اگر ستاد می خواهد پیشنهاد قبلی در مورد تأمین هزینه های تحصیل در بن را مورد تجدیدنظر قرار دهد (و ما هم از این طرح پشتیبانی می کنیم) ما می توانیم آخرین تلاش خود را (وقتی که او ظرف یک هفته برمی گردد)، بکنیم.

3- جاف به طور خیلی جدی نگران امنیت خود در رابطه با عراقیها است و گفت که آنها او را ظرف یک دقیقه می کشند، او درخواست نمود در استفاده از او هرچه از او می گیریم، نامش محفوظ بماند. ما با این موافقیم و تقاضا می کنیم هرگونه اطلاعاتی که از تلگرام مرجع انتشار می یابد، نام جاف محفوظ بماند.

همچنین ما تقاضا داریم برای جاف اسم رمز معین شده و پرونده 201 برای او گشوده شود.

4- تولرنی (به عنوان یک تاکتیک) بوی گفت که سیا علاقه ای به عراقیها ندارد، اما به کردها خیلی علاقه داریم. هرگونه اقداماتی که توسط آمریکا انجام می شود یا اقداماتی که از آن اجتناب می شود، براساس شواهدی است که ما از اوضاع در دست داریم. اگر او می خواهد که همراه آمریکا به کردها کمک کند، بهترین راه این است که آنچه در مورد اوضاع می داند، دقیقاً به ما بگوید. اگر او چیز خصوصاً مهمی به دست آورد، باید بهانه ای جهت ملاقات با ت / 19 تراشیده و به آلمان بیاید و ما هزینه اش را تقبل می کنیم.

او لبخندی زد و گفت که همیشه می تواند از خطوط هوایی عراق استفاده کند، اما از پیشنهاد ما جداً متشکر است. اینکه او وقتی خانواده اش به بغداد می رسد این کار را بکند، کمتر بکند، کمتر قطعی است، هرچند که او جداً می گفت که احتمالاً ظرف یک تا سه ماه باز خواهد گشت. تولرنی اصرار کرد که زودتر بیاید و او لبخند زد.

5 - برداشت تولرنی از یک ملاقات کوتاه این است که جاف به عنوان یک رهبر کرد دسترسی خوبی به نواحی کردستان یافته است و دیگر اینکه با اسلوبی نامعین و رو به تزاید او مشغول افزایش دسترسی خود به رهبران کرد پناهنده، ایرانیان تبعیدی و دولت عراق می باشد. مأمور مربوطه عقیده دارد بسته به اینکه با

ص: 38

جاف چگونه رفتار شود، او همچنان اطلاعاتش را در ملاقاتها در میان خواهد گذاشت. به هرحال او به سادگی به استخدام در نخواهد آمد، زیرا که چیز زیادی دارد که از دست بدهد و تا به حال چیز زیادی عایدش نشده است. مثل اکثر هم پالگی هایش به نظر می رسد که وی از گذشته هنوز این باور ضعیف را دارد که ایالات متحده بالاخره آنچه را که انتظار می رود به نحوی انجام خواهد داد. این باوری است که تولرنی مشوق آن نبوده است. اگر بتوان او را ترغیب نمود تا خانواده اش را در بن نگه دارد، با کمک مالی ما برای حداقل یک سال تحصیلی ممکن است، او عقیده اش را عوض کند. مشخصاً بگوییم این نمی تواند بر یک اساس پایاپای در مقابل اطلاعات صورت پذیرد. ما قصد نداریم بر این اساس به وی نزدیک شویم، چرا که چنین چیزی ممکن است توهین به وی باشد، اما وی ممنون خواهد شد، نکات را از نظر دور نخواهد داشت و بدون شک به آلمان خواهد آمد.

6- پیشنهاد می شود ستاد پرداخت شهریه سه فرزند را که مجموعاً حدود 000/8 دلار آمریکا (برای سال تحصیلی 1359- 1358) بوده به منظور «امن نگه داشتن خانواده او در اینجا» در نظر داشته باشد و بعداً به جنبه خبرگیری از او ضمن مسافرتها و ملاقاتهای متعددش به اینجا بپردازد. معتقدیم که این چنین تعهدی سرانجام چیزی را به دنبال خواهد داشت. تقاضا می شود با قید حق تقدم پاسخ داده شود تا قبل از عزیمت جاف در 28 مهر دوباره با وی تماس بگیریم.

7- پرونده 306414- 201 تا 18 مهرماه 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (17) 26 مهرماه 1358 - اعضاءسری از: رئیس 535045به: بن اشتوتگارت، رونوشت جهت: آلمان، تهران، آنکارا، استانبول ......... و اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. فیکل - اس. دی. دیز - سی. ا. تومیک.

عطف به: بن 85221(1) 1- در خلال ملاقاتهای جاری یا آینده با اس. دی. فیکل (اف / ا)(2) و سی. آ. تومیک / 19 (تی / 19) از دریافت هرگونه اطلاع موجود به دنبال گزارش مرجع از اس. دی. دیز (د / ا)(3) مربوط به حمایت دولت عراق از کردها در جنگ با نیروهای ایران استقبال خواهد شد. علاوه بر این بابت هرگونه اطلاعی که هرکدام از منابع فوق الذکر بتوانند در مورد خانواده نقشبندی که بین مردم از خانواده های معروف کرد بوده و رهبران آن به عراق گریخته اند فراهم کنند، قدردانی می شود. خانواده مزبور از قرار معلوم سابقه طولانی در همکاری با شاه داشته اند.

2- پرونده - 963160 - 201؛ 960951- 201؛ 306414- 201 تا تاریخ 26 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.تماماً سری سری

سند شماره (18) طبقه بندی گزارش سری - هشدار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس خبر تحت نظر تهیه کننده است.

کشور: ایران منبع: عضو یک خانواده برجسته کرد که با سران کرد روابط دیرینه ای دارد، بعضی از اطلاعات وی به طور کلی درست بوده است. او به اطلاعاتی که در ذیل آمده است دسترسی خوبی داشته است:

موضوع: تلاشهای آشکار نخست وزیر پیشین ایران بختیار برای دوباره به دست گرفتن قدرت (تاریخ اطلاعات اواخر مهر 1358) 1- نخست وزیر پیشین ایران شاهپور بختیار با اعضای با نفوذ چند گروه کرد در پاریس و با چند گروه تبعیدی در اروپای غربی و آمریکا مذاکراتی انجام داده است. بختیار به این گروهها اکیداً اعلام کرده است که اگر او به قدرت برسد به کردها خودمختاری خواهد داد، ولی جدا شدن آنها از ایران را نخواهد پذیرفت.

بختیار همچنین خاطرنشان ساخته است که او از نظر سیاسی از حمایت کافی برخوردار است و به زودی کمکهای مادی کافی کسب خواهد کرد تا دست به اقدامات سیاسی و نظامی علیه رژیم خمینی بزند. وی علاوه بر این اظهار داشت که در تماس غیر مستقیم با شاه سابق بوده، لیکن وفاداری گذشته وی به شاه هیچ نقشی در برنامه های آینده وی برای به دست گرفتن دوباره قدرت در ایران بازی نمی کند.

2- بختیار از کردها به طور معنوی حمایت کرده است. بنا به تقاضای کردها بختیار همچنین موافقت کرده است که افسران پیشین ساواک یا ارتش را به کمک مبارزان کرد اعزام دارد. بختیار هم با کردهای کرمانشاه و هم کردهای مهاباد به عنوان مناطقی که رهبری این نیروها را خواهند داشت تماس داشته است. او در نظر دارد که در اواخر آبان و اوائل آذر نماینده ای به ایران بفرستد تا در مورد ارتباط سیاسی و نظامی با حزب دموکرات کردستان مذاکره نماید.

3- بختیار می داند که اگر بخواهد نفوذ گذشته خود را در ایران باز یابد و آن را حفظ کند علاوه بر کسب توافق با کردها باید با کمونیستهای ایران نیز رابطه برقرار کند.

4- (توضیح منبع: بختیار از بازگشت خویش به قدرت در آخرالامر با اطمینان سخن می گوید، و شواهدی ارائه می کند بر اینکه قادر است از عناصر مخالف ایرانی تعداد هرچه افزونتری را به دور خود جمع کند).

5 - به دست آمده در (4 آبان 1358) 6- انتشار از حوزه فعالیت: به تهران، آنکارا، استانبول، پاریس، لندن و تل آویو فرستاده شد.

طبقه بندی گزارش سری - هشدار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است غیر قابل رؤیت برای بیگانگان، غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس اطلاعات تحت نظر تهیه کننده است. تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود. تمام اجزای گزارش دارای طبقه بندی و قیود کل سند است.

ص: 40

سند شماره (19) 7 آبان 58 اطلاعاتیسری از: بن 85773به: رئیس رونوشت برای اشتوتگارت، آلمان، برلین، تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - سی. آ. تومیک - زی. آر. واهو جزئیات تکمیلی(1): زی. آر. واهو. برای مطلب مربوط به کشور ثالث.

منبع: سی. آ. تومیک / 19.

به دست آمده توسط ماکاگون. محل دستیابی برای اختفای منبع حذف گردید. به تلگرام بن 85772 (به تمام قرارگاهها فرستاده نشده) برای اطلاع از جزئیات دستیابی که برای مخاطبین فرستاده نشده مراجعه کنید. به سازمانهای اطلاعاتی همکار داده نشود. بدون نام برای ثبت در فهرست (بایگانی). تا پرونده:

0306414 - 201 و 7851- 7 EGNتاریخ آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

سند شماره (20) سری 11 آبان 1358 اعضاء از: بن 85912به: با حق تقدم رئیس رونوشت اشتوتگارت، آلمان، تهران، پاریس، ژنو هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. سی. آ. تومیک عطف به: الف - بن 85797، ب - رئیس 543343(2) 1- ملاقات با سی. اتومیک (ت / 19) در 9 آبان انجام شد. ملاقات بعدی برای تاریخ 17 آبان برنامه ریزی شده تا با بازگشت ت / 19 از پاریس همزمان باشد.

2- (ت / 19) از طریق تلفن با مشاورین بختیار در پاریس صحبت کرده است. بختیار پنهانی از پاریس خارج شده و در خلال هفته هفتم آبان به عراق مسافرت کرد و در آنجا با رهبران سطح بالای دولت عراق ملاقات کرد. انتظار می رفت که بختیار در آخر هفته به پاریس برگردد و به ت / 19 دستور داده شد که به پاریس بیاید تا در تاریخ 13 آبان با وی ملاقات کند.

3- همچنین ت / 19 در بن با جیمز سالیناس نماینده خطوط هوایی گلوبال ملاقات کرد که در تلگرام مرجع الف و ب شرح داده شده است. ملاقات حول امکانات گلوبال در قاچاق اسلحه دور می زد. سالیناس در تهیه و تدارک کمک به کردها در اینچنین فعالیتهایی بسیار علاقمند بود. این کار در ادامه خبری بود که

ص: 41

ت / 19 داشته مبنی بر اینکه یک کشور اروپای شرقی، احتمالاً چکسلواکی، با تهیه اسلحه و مهمات برای کردها موافقت کرده ولی گفته بود که کردها باید خودشان ترتیب حمل و نقل اسلحه را بدهند.

4- ت / 19 درباره شایعات مربوط به وقوع تظاهرات به طرفداری از شاه در ایران صحبت کرد، ولی نتوانست جزئیاتش یا منبع قابل اطمینانی برای آن را ارائه کند.

5 - پرونده: 306414- 201 تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

توضیح سیستم انتشار پیامها: رونوشت برای تهران، پاریس، ژنو مطابق تلگرام رئیس 545680 مخابره شد. سری

مسافرت بختیار به عراق و اینکه او با مقامات عراق درباره چه مذاکره کرد خبر نداشت).

2- به دست آمده در 9 آبان 1358 3- انتشار از حوزه فعالیت: فرستاده شد به تهران، پاریس، لندن طبقه بندی گزارش: سری - اخطار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران و مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس اطلاعات تحت نظر تهیه کننده است. تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود..........

تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا می باشند.

سند شماره (22) سری 12 آبان 58 - اعضاء از: رئیس 545686به: با حق تقدم به بن، ژنو رونوشت برای پاریس، اشتوتگارت، آلمان، تهران هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس. دی. استی - سی. آ. تومیک عطف به: الف - بن 85912 (برای ژنو، پاریس، تهران، مخابره می شود)، ب - رئیس 536378 (برای بن، اشتوتگارت، آلمان، تهران ارسال نشد، لازم نبود)(1).

1- ما به هرگونه جزئیاتی که سی. ا. تومیک (ت / 19) (مشخصات او برای ژنو و پاریس ارسال گردید) بتواند در تکمیل گزارش مرجع درباره مسافرت بختیار به عراق تهیه کند، بسیار علاقه مند هستیم. ما به خصوص در این مورد که او با چه کسانی ملاقات نموده و موضوع مورد بحث، نوع و نتیجه هرگونه توافق حاصله، اقداماتی که در نتیجه این ملاقاتها اتخاذ شد چه بوده است، علاقه مندیم. لطفاً هرگونه خبر از این قبیل را در شکل اطلاعاتی عرضه کنید تا موجب تسریع انتشار گردد.

2- برای ژنو: تلگرام مرجع الف اهمیت پیشنهاد تماس با اس. دی. استی / ا (اس / ا) در تلگرام مرجع ب را ضروری تر می کند و متشکر خواهیم بود اگر گیونیون سعی کند که در اولین فرصت به منظور تلاش جهت کسب اطلاعات مطمئن از نتایج سفر بختیار به عراق و هرگونه خبر دیگری درباره فعالیتهای جاری بختیار با اس / ا تماس بگیرد. لطفاً ما را مطلع نگه دارید. (مشخصات اس. دی. استی برای بن، اشتوتگارت و آلمان ارسال می گردد.) 3- برای بن: ما همچنین به جزئیات تماس ت / 19 با صادرکنندگان اسلحه و نقش سی / 19 در تمام این جریان علاقه مندیم. از کجا سی / 19 فهمیده است که یک کشور اروپای شرقی موافقت نموده که اسلحه کردها را تأمین نماید، تدارکات مزبور را چه کسی ترتیب می دهد، سلاحها چگونه قبل از تحویل به پرواز اجازه ای که سی / 19 آن را فراهم می کند صادر می شوند؟ 4- پرونده: 0306414- 201؛ 0212149 - 201، تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری

سند شماره (23) بازجویی از تام اهرن(1) سی. ا. تومیک / 19. نام نمی دانم.(2) در برلین اقامت دارد. ممکن است یک آموزگار باشد. خود را یکی از رهبران عمده جامعه کردها در اروپا می داند. از یک خانواده سرشناس کرد است (ممکن است که این خانواده هم در ایران و هم در عراق شعباتی داشته باشد) مدت زیادی قبل از انقلاب در اروپا بوده و ممکن است که خانواده اش از مخالفان شاه بوده و در نتیجه او تبعید شده باشد.

غرض از تماس: خبرگیری از اوضاع کردستان بود. قرار بر این بود که سی / 19 برای ما از افرادی که از تحولات کردستان آگاهی دست اول دارند، اطلاعات استخراج کرده یا آنها را به ما معرفی نماید. تصور می شود که او بود که یک رهبر کرد را که به اروپا سفر می کرد در شهریور یا مهرماه معرفی کرد. اسم او را به خاطر نمی آورم، اما تصور می شود که او برادر آن رهبر کردی باشد که احتمالاً در ماه مارس (اسفند یا فروردین) پس از انقلاب اعدام شد. با او یک یا دو ملاقات انجام شد که طی آنها وی ادعا کرد عراق به قوای کرد او در نزدیکی کرمانشاه کمک می کند.

2- پرونده 961045- 201 تا تاریخ 10 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (2) سری - 11 خرداد 58 اعضاء از: بخش خارجه / لوس آنجلس 20502به: فوری برای رئیس رونوشت با حق تقدم برای (تهران) هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. ترانزیت عطف به: بخش خارجه / لوس آنجلس 20501(1) 1- هویات (عبارتند از): الف: همایون روشنی مقدم، ب: رحمت روشنی مقدم، ج: حسن روشنی مقدم د: حسین روشنی مقدم در اداره بررسی ...............

2- پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 11 خرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (3) سری - 29 خرداد 1358 اعضاء از: بخش خارجی / لس آنجلس 20533 (به کفالت هگرآپ) به: فوری رئیس رونوشت با حق تقدم برای تهران هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. ترانزیت عطف به: رئیس (2)458103 1- در تماس 28 خرداد با اس. دی. ترانزیت (ت / ا) او به پایگاه اطلاع داد که مشغول خرید هدایا برای خانواده خود در تهران و فروش اتومبیل است. او عزیمت خود را صرفاً به این جهت به تأخیر انداخته که منتظر پاسخ قطعی از واشنگتن به این پرسش است که آیا با سازمان اطلاعات ایالات متحده همکاری خواهد داشت یا نه. اگر اظهار علاقه شود، او برای آموزش و یا برنامه های تخلیه اطلاعات در مدت لازم حاضر خواهد بود.

ص: 45

2- همان طور که پایگاه طی مذاکره تلفنی با ت / ا در 25 خرداد درخواست کرد، او در 27 خرداد به برادر خود در آبادان تلفن نمود. همچنین در آخر هفته با خانواده خود در تهران نیز صحبت کرد. برادرش گفت که در شرایط فعلی ت / ا نمی بایست متوقع باشد قبل از ورود به کشور در شغل پیشنهادی در شرکت ملی نفت ایران استخدام شود، و متذکر شد این امر برای هر کارمندی در هر سطحی قطعی و غیر قابل تردید است. حتی کسانی که قبلاً توسط شرکت نفت برای آموزش به خارج فرستاده شده اند، نمی توانستند مطمئن باشند هنگام بازگشت شغلی خواهند داشت. برادرش توضیح داد که هیچ صاحب مقامی این مسئولیت را نخواهد پذیرفت، اما افزود که شانس ت / ا برای استخدام به دلایل زیر خیلی زیاد است: ت / ا پیش از این برای پالایشگاه آبادان کار کرده بود و...بازگردد تا تقاضای استخدام مجدد در همان تشکیلات کلی نماید. خود برادر ت / ا یک عضو کمیته بوده و در تشکیل کمیته اصلی یازده نفری طرفدار انقلاب و طرفدار خمینی در پالایشگاه آبادان زمانی که خمینی هنوز در پاریس بود فعالیت داشت. برادر ت / ا کارمند اداره پالایش، طرح ریزی و مهندسی پالایشگاه آبادان است... او با استفاده از دوستان خود در کمیته های انقلاب به استخدام ت / ا در شرکت ملی نفت ایران کمک خواهد کرد. همچنین برادرش به عنوان یکی از مقامات شرکت نفت، توصیه کرد که ت / ا به حسن نزیه... روی آورد و گفت که در صورت لزوم برای این امر یک توصیه نامه تهیه خواهد کرد.

3- در مکالمه ت / ا با خانواده اش در تهران به وی اطلاع داده شد پدرش که یک مقام بازنشسته دولتی از وزارت ترابری است، می تواند از نفوذ جواد شهرستانی استفاده کند. جواد شهرستانی یکی از دوستان خمینی است و مشخصاً در مقامهای استانداری خراسان، استانداری کرمانشاه، وزارت راه و ترابری و استانداری تهران خدمت کرده است. بطوری که پدر ت / ا اظهار می دارد حدود یکسال پیش شهرستانی از مقام استانداری تهران استعفا داده بود ولی خمینی با او تماس گرفته تا این شغل را دوباره بپذیرد. از آنجائی که این پیشنهاد با خرده گیری افراد مشخص از اعضای کمیته انقلاب روبرو شد، انتصاب وی نیز کنار گذاشته شد، اما شهرستانی همچنان دوست خمینی است و خمینی گاهگاهی با وی مسائلی را در میان می گذارد. این خانواده رابطه ای هم با رئیس پلیس قم زاگران (احتمالاً...گران) که نام اول وی مشخص نیست دارند. او نیز یکی از معتمدین و دوستان قدیمی خمینی است. ت / ا و خانواده اش درباره ترتیب یک گفتگوی شخصی با خمینی بهنگام بازگشت ت / ا در رابطه با کوششهایش برای استخدام صحبت کردند.

خانواده ت / ا او را ترغیب کردند که باور نماید این گفتگو با ارتباطاتی که خانواده اش دارد، تجربه اش در آبادان، هوش آشکار وی و تحصیلاتش در مهندسی نفت امکان پذیر است. والدینش ادعا نمودند که خمینی و اطرافیانش اغلب گفته اند که آنها فعالانه به دنبال حمایت ایرانیان جوان تحصیلکرده ای هستند که بتوان به ایشان اعتماد کرد و مشتاق بازگشت به ایران برای کار باشند.(1) 4- پایگاه این امر که ت / ا پیش از بازگشت به ایران مقداری آموزش ببیند را بسیار اساسی می داند.

ص: 46

آموزش وی نباید صرفاً به قول تلگرام مرجع «نوعی آموزش ارتباطات» برای تماس با سیا پس از اطمینان از اشتغال به کار خود باشد.

پایگاه ستاد را ترغیب می کند که شرایط فوق الذکر را با رعایت حق تقدم مرور نماید، زیرا که ت / ا به احتمال قریب به یقین نمی تواند بدون نوعی پشت گرمی به اینکه نسبت به او قطعاً علاقه داریم همچنان عزیمت خود را به تأخیر بیاندازد، و چنین هم نخواهد کرد. به او می توان تا مادامی که آموزش طول می کشد دسترسی داشت، اما وی همچنان نگران سرانجام کارش است.

5 - پرونده: 0961045- 201 تا تاریخ 29 خرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سند شماره (4) از: رئیس 461826سری 30 خرداد 1358 اعضاء به: فوری، بخش خارجی / لس آنجلس، رونوشت فوری برای تهران، دیرتک، آتتک هشدار اطلاعاتی: شامل ............... اس دی. ترانزیت.

عطف به: بخش خارجی / لس آنجلس (1)20533 1- از تأکید تلگرام مرجع به اینکه برای تسریع عزیمت ت / ا امنیت عملیاتی ارتباطات به او آموزش داده شود، تقدیر می گردد. پاسخ برادرش در رابطه با دورنمای شغلیش، همان طوری بود که پیش بینی می شد. اما براساس این فرض که ت / ا به موقعیت جالبی در شرکت نفت دست خواهد یافت، پیش خواهیم رفت.

2- پیشنهاد می شود که ت / ا توسط یک مربی از اداره آموزشهای تکنیکی دوره مخفی نویسی و سیستمهای ال. ام. آی(2) را آموزش ببیند. مخفی نویسی چاره عملی ارتباط با ت / ا خواهد بود که از تهران به دور بوده و احتمالاً نمی تواند مکرراً ملاقاتهای منظم حضوری با مأمور قرارگاه تهران داشته باشد.

همچنین پیشنهاد می شود تا به ت / ا آدرس عملیاتی(3) داده شود، اما تعیین محل آنرا به پایگاه و ت / ا واگذار می کنیم. از آنجایی که وی مدتی در کالیفرنیا اقامت داشته، منطقی به نظر می رسد که دوستی در آنجا داشته باشد. اگر این مناسب است و یا اینکه پایگاه می تواند آدرس عملیاتی فراهم کند، لطفا اطلاع دهید.

3- دیرتک گوش به زنگ باشد که متعاقب تماس تلفنی 7 یک مربی را با مأموریت موقت اعزام کند.

ص: 47

لطفاً در اسرع وقت تاریخهایی را که برای آموزش معین گردیده به دیرتک(1) را برای دیرتک تهیه نمائید.

بدهید. (کمی فرصت اولیه برای تسهیل رزرو هواپیما که در حال حاضر با ترتیب فرود هواپیماهای - دی.

سی - 10 مغشوش شده، موجب قدردانی می گردد) به علاوه درخواست می کنیم که فرم درخواست 30(2) را برای دیرتک تهیه نمایید.

4- متأسفیم که به سبب برنامه کاری فوق العاده سنگین، مربی آموزش مخفی، فوراً در دسترس نیست.

مردادماه نزدیکترین فرصتی است که می توان ترتیب امر آموزش را داد. از آنجایی که مهم است هرچه زودتر ت / ا را دست به کار کنیم، درخواست می شود به ت / ا تعلیمات اصول حرفه ای و گزارش نویسی داده شود.

(لطفاً توجه کنید که مشکلات ما در رابطه با تأمین معلم آموزش مخفی، به هیچ وجه اعتنای ما را به استعداد ت / ا به عنوان یک عامل تقلیل نمی دهد. کمبود معلم مشکلی است که بر آموزش بسیاری از منابع ذخیره جدیدالاستخدام تأثیر دارد).

5 - به نظر ما اساس آموزش فنون حرفه ای، باید امنیت عملیاتی در اجرای ملاقاتهای حضوری خصوصاً ملاقات در اتومبیل(3) باشد، چرا که با اوضاع کنونی اینها رایجترین نوع ملاقات با عوامل در تهران هستند. او باید از روشهای ارتباطات منظم و اضطراری مطلع گردد، اما پیامهای تلفنی با رمز آشکار نیز برای اعلام ملاقاتهای بدون برنامه باید تعلیم داده شوند. نظر به احتمال استقرار وی در آبادان، این جنبه ممکن است خصوصاً مناسب باشد. بعلاوه پیشنهاد می شود که آموزش نظری و عملی در مراقبت و کشف مراقبت (چه با وسیله نقلیه و چه بدون آن) و همچنین آموزش علائم و پیام انداختنها(4) به وی عرضه گردد.

6- پیشنهاد می شود که یک ملاقات اولیه با مأمور قرارگاه تهران ترتیب داده شود تا ت / ا بتواند همین که در شغل جدید مستقر شد، تماس بگیرد، به نظر ما ت / ا این ملاقات را با علامت رمز آشکار مناسب اعلام کند. خواستار نظریات بیشتر پایگاه درباره بهترین طریقه سرهم کردن یک طرح ارتباطی برای ت / ا هستیم.

7- برای تهران: لطفاً محل سوار کردن به اتومبیل را همراه با هرگونه پیشنهاد در این رابطه با ذکر درجه اولویت فوری در اختیار لوس آنجلس قرار دهید.

ص: 48

8 - پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 30 خرداد 1378 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری سند شماره (5) از تهران 53506 (به کفالت بیلینسکی)(1) سری 31 خرداد 58 اعضاء به: فوری بخش خارجی / لوس آنجلس رونوشت با حق تقدم برای رئیس اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس. دی. ترانزیت عطف به: الف - رئیس 461826، ب - بخش خارجی / لوس آنجلس (2)20533 1- محل سوار شدن به اتومبیل برای اس. دی. ترانزیت / ا:

2- منطقه کلی: درون منطقه ای که کاملاً به شکل مثلثی است که ضلع جنوبی آن خیابان عباس آباد، ضلع غربی آن خیابان بخارست و ضلع دیگر آن یک جاده چهار خطه بدون نام که بین میدان آرژانتین و بزرگراه شاهنشاهی قرار دارد. در این صورت میدان آرژانتین در رأس شمالی آن واقع می شود.

3- منطقه جزئی: با رفتن به سمت شمال خیابان بخارست از خیابان عباس آباد به طرف میدان آرژانتین در اولین تقاطعی که چراغ راهنمایی دارد (پس از گذشتن از تقاطع اصلی عباس آباد - بخارست) در سمت راست، خیابان هشتم واقع است طرف مقابل تقاطع خیابان هفتم است. خیابان هشتم بین بخارست و خیابان بدون اسم اشاره شده در پاراگراف 1 قرار دارد اما از نزدیکی محل پیوستن خیابان بدون اسم و بزرگراه شاهنشاهی هم عبور می کند. اس. دی. ترانزیت / ا باید نزدیک انتهای شرقی خیابان هشتم طرف جنوبی آن بایستد از آنجایی که نامگذاری دوباره خیابانها در جریان است ت / ا باید متوجه باشد که خیابان هشتم اولین تقاطعی است که در شمال تقاطع بخارست و عباس آباد چراغ راهنمایی قرار دارد.(3) 4- تصور می شود که باید شماره تلفن قرارگاه (830399 تکرار می شود 830399) به منظور تماس با رمز باز برای ترتیب دادن یک تماس داده شود. چون دیدارهای وی از تهران احتمالاً متناوب خواهند بود، پیشنهاد می شود که به مأمور مربوطه راهی عرضه کند تا بدین در پاسخ تماسش بوی تلفن کند و با استفاده از رمز باز روز و ساعت ملاقات مقرر گردد. در صورت امکان او می تواند رأس زمان معینی در تهران منزل یکی از اقوامش برای تماس با مأمور مربوطه باشد.(4) 5 - پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 31 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 49

سری سند شماره (6) تاریخ: 15 تیر 1358 اعضاءسری از: بخش خارجی / لس آنجلس 20581 (به کفالت هگرآپ) به: با حق تقدم تهران، رئیس رونوشت برای دیرتک، آتتک هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - حساس اس. دی. ترانزیت عطف به: الف - دیرتک 53270، ب - رئیس 449808، ج - بخش خارجی / لس آنجلس 20577 د - تهران (1)53506 1- در (15 تیر) اس. دی. ترانزیت (ت - ا) برای نوبت ماقبل آخر با هگرآپ در لس آنجلس ملاقات نمود. (آخرین ملاقات در ساعت 15 روز 18 تیر است) او تمام مقدمات عزیمت را تکمیل نموده، به استثنای بسته بندی تعدادی کتاب که به دوستش واگذارده تا بعداً برایش بفرستد. وی هنوز اتومبیل را نفروخته، اما عصر همان روز همراه خریدار عازم بانک بودند. او از (موضوع) تلگرام مرجع ب مطلع شد. از اینکه انتظام دیگر در مقام معاونت نخست وزیر نبود، اظهار تعجب کرد. او گفت دستیار دیگری که به جای انتظام خواهد نشست (حسن؟) صباغیان دوست خانوادگیشان که سخنگوی سابق نخست وزیر است، خواهد بود. در مورد برادرش که قرارها را صورت داده بود (وی گفت که) او از طرف خانواده واکنش نشان می دهد، نه خود. ت - ا گفت که دسترسی خاصی به وی ندارد، اما از آن نوع برادرهایی است که خیلیها دوستش دارند و در برآوردن احتیاجات خانوادگی فعال است. از توجه به اعضاء خانواده ت - ا، رابطها و دوستانشان تا هنگامی که ت - ا عملاً با قرارگاه تماس پیدا نکرده چشم پوشی شد.

2- درباره مخفی نویسی: هگرآپ آخرین نامه آزمایشی را از فلور مأمور دیرتک توسط نامه سفارشی در تاریخ (13 تیر) دریافت داشت. ت - ا در اتومبیل با نتایج عالی نامه را ظاهر کرد. او در مورد سهولت ظهور پیام اطمینان داد. پایگاه از این کمک افزوده که شواهدش در پاراگراف چهار تلگرام مرجع الف مرور شدند، تقدیر می کند، تنها یک مورد جهت استفاده در متن ظاهری افزوده گشت. این در صورت پیش آمدن واقعه غیرمحتملی است که ت - ا تحت فشار مجبور شود که آدرس عملیاتی(2) را بنویسد. نامه شامل این جمله خواهد بود «نوشته را نفرست، زیرا که من دیگر قصد ندارم به مدرسه بازگردم» هویت الف (تلگرام مرجع) آدرس عملیاتی است تا ت - ا در صورتی که بخواهد به کالیفرنیای جنوبی نامه بنویسد، از آن استفاده کند.

3- در مورد ارتباط تلفنی: شماره تلفن مذکور در پاراگراف چهار مرجع د به عنوان راه دیگر تماس با قرارگاه به ت - ا داده شد. در مورد این نحوه تماس احتمالی اگر ت - ا تلفن کند می گوید که من ما یک هستم آیا می توانم با چارلز صحبت کنم؟ وقتی چارلز پای تلفن می آید، تعارفاتی را ردوبدل می کند و سپس متذکر می شود که آنها باید برای صرف قهوه یا چای به هم بپیوندند، محل تماس در مکان سوار کردن او به

ص: 50

ماشین که در تلگرام مرجع د ذکر شده می باشد. هر محل دیگری که به وسیله یکی از دو طرف مکالمه ذکر شود. بی معنی خواهد بود و نباید به آن اعتنا شود، چرا که مطرح کردن آن فقط به قصد مکالمه می باشد زمان و ساعت ملاقات می تواند به وسیله هریک از دو طرف پیشنهاد شود و در تلفن توافق شود. مهم نیست که بر سر چه چیزی توافق شود، زمان و ساعت ملاقات 2 روز و 2 ساعت قبل از موعد توافق شده است، یعنی اگر بر سر ساعت 10 (22) روز دوشنبه توافق شود ملاقات در اتومبیل ساعت 8 (20) شنبه خواهد بود. ت - ا این سیستم 2- 2 ساده را حفظ کرده است. در موردی که قرارگاه بخواهد به ت - ا تلفن کند، این امر لزوماً قبل از تماس باید قرار گذاشته شده باشد. زمان تماس براساس همان سیستم 2-2 خواهد بود. اگر به ت - ا اطلاع داده شود که با او تماس گرفته خواهد شد، روز و ساعت تماس باید به وی داده شود. او ترتیبی خواهد داد که در موعد مقرر برای تماس در منزل والدینش باشد. شماره تلفن تماس «هویت ب» می باشد و تماس گیرنده باید «هویت ج» را سراغ بگیرد. اگر تماس به فارسی روان صورت بگیرد، عالی است.

4- در مورد ملاقات درون اتومبیل: ت - ا درخواست نمود که اولین موعد ملاقات در اتومبیل روز 29 تیر تکرار می شود، 29 تیر در ساعت 21 و اگر نشد ساعت 22 باشد. اگر این ملاقات انجام گرفت او اول و پانزدهم هر ماه میلادی بعد رجوع خواهد کرد. ملاقات در همان محل سوار اتومبیل شدن همواره در ساعت 21 و اگر نشد ساعت 22 خواهد بود. او حداکثر برای ده دقیقه در محل خواهد ماند. ت - ا سعی خواهد کرد که در دست چپ یک کیف خرید کوچک بگیرد و در دست راست یک روزنامه خواهد داشت.

او گرمکن یقه اسکی سیاه و شلوار جین آبی می پوشد (فوت اخیر یکی از بستگانش، این لباس را موجه می سازد). او عینک سنگین قاب شاخی با شیشه های روشن می زند. او از تقاطع اصلی عباس آباد - بخارست به محل سوار شدن به اتومبیل روانه می شود. او محل را می شناخت و گفت که قبل از ملاقات با ماشین برادرش به نزدیکی محل خواهد رفت تا مطمئن شود آنجا را کاملاً به خاطر دارد.

5 - ت - ا دقیق و باهوش است، دستورات را بدون هیچ سؤالی می پذیرد و راهنماییهایی که قبلاً به وی داده شده به خوبی تکرار می کند. او سریعاً می خواهد تماس بگیرد تا هرچه زودتر کارش را شروع کند. او توانایی خودش و سایر جوانب عملیاتی را مورد تردید قرار نمی دهد. پایگاه آخرین ملاقات را انجام خواهد داد و اگر وقایع، ضرورت خبردهی بوسیله پایگاه را ایجاب کند، به اطلاع مخاطبین خواهیم رساند.

او برای ساعت - 10 روز 19 تیرماه بلیط دارد. موفق باشید.

6- پرونده: 0961045- 201 تا 15 تیرماه 1378 در بایگانی ضبط شود.تماماً سری سری سند شماره (7) از: بخش خارجه / لوس آنجلس 20582 (به کفالت هگرآپ)سری 15 تیر 58 اعضاء به: با حق تقدم به تهران، رئیس رونوشت برای دیرتک، آتتک هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است ............... اس. دی. ترانزیت عطف به: بخش خارجه / لوس آنجلس 20581(1) 1- هویت الف - پروفسور رابرت ام. کارتر، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی ساختمان تایلر، خیابان

ص: 51

............ شماره 3601، لوس آنجلس، کالیفرنیا 90007(1) هویت ب - 557705 تکرار می شود 557705(2) هویت ج - همایون(3) 2- پرونده: 0961045- 201 تا تاریخ 15 تیر 78 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری سند شماره (8) از: بخش خارجی / لس آنجلس 20589 (به کفالت گلگروف)سری 20 تیرماه 1358 اعضاء به: با حق تقدم تهران رونوشت برای رئیس هشدار اطلاعاتی: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - حساس. اس. دی. ترانزیت عطف به: الف - بخش خارجی / لس آنجلس 20581، ب - بخش خارجی / لس آنجلس (4)20533 1- در تاریخ 18 تیر جلسه نهایی و مختصر با اس. دی. ترانزیت (ت - ا) برگزار شد و نتیجه این بود که ت - ا اطلاع داد تا 24 تیرماه لس آنجلس را ترک نخواهد کرد. تمام مقدمات ملاقاتها به همان صورت باقی می مانند. علت تعویق سفر، تلفن یکی از نزدیکترین دوستان ت - ا بود که اطلاع داد پدرش اخیراً از تهران آمده است. پدر وی که یک تیمسار (پلیس) به نام شهرستانی است و اسم کوچکش مشخص نیست، اخیراً توسط دولت فعلی زمانی که به سن 55 سالگی رسید، بازنشسته شد. این مرد دو پسرعموی دیگر دارد:

یکی با همان نام خانوادگی که وزیر جدید راه و ترابری و دارای سایر مشاغلی که در پاراگراف سوم تلگرام مرجع ب ذکر شده بوده است. آن طور که ت - ا می گوید او آخرین شغلش ریاست پلیس راه بوده است. از آن مهمتر او دوست نزدیک رئیس پلیس قم است که در پاراگراف سوم تلگرام مرجع «ب» به عنوان دوست خانواده ت - ا از وی نام برده شده است. ت - ا ضمن حضور در شامی که 19 تیرماه به آن دعوت شده بود، خواست که خروجش را تا پرواز بعدی هواپیمایی ملی ایران به تعویق بیفکند تا فرصت داشته باشد از شهرستانی برای رئیس پلیس قم توصیه نامه و معرفی نامه درخواست کند.

2- ت - ا اشکالی نمی دید که اولین ملاقاتش در اتومبیل در تاریخ 29 تیرماه باشد و در محل حاضر خواهد بود.

3- پرونده 0961045- 201 تا تاریخ ............... تیرماه 1378 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری

ص: 52

سند شماره (9)(1) سری 21 تیر 1358 اعضاء از: رئیس 474998به: بخش خارجه / لوس آنجلس رونوشت با حق تقدم برای تهران عطف به: بخش خارجه / لوس آنجلس 20589 موضوع: اس. دی. ترانزیت 1- ما به هرگونه خبری که ممکن است شهرستانی درباره اوضاع ایران داشته باشد، علاقه وافری داریم.

اگر ممکن باشد در مدت کوتاهی که احتمالاً از اقامت ت / ا در ناحیه لوس آنجلس باقیمانده میل داریم او اطلاعات شهرستانی درباره موضوعات مندرج در ذیل را تخلیه نماید. ت / ا خودش باید موضوعات خصوصاً آنهایی را که به قم مربوط می شوند در خاطر نگاه دارد، چرا که پس از دیداری که مطرح شده (در تلگرام مرجع اشاره گردید) در موقعیتی خواهد بود که می تواند جواب دهد. برای تهران: نظر به آنکه دیگر چیزی به عزیمت ت / ا از آمریکا نمانده اگر بخش خارجه / لوس آنجلس قادر نبود درخواستهای ذیل را برآورد شما اطلاعات درباره ملاقات با تیمسار شهرستانی را پس از برقراری مجدد تماس در تهران تخلیه نمایید.

2- نکات خواسته شده بدین قرارند:

الف: بنا به گزارشهای مطبوعات دولت موقت سعی نموده سرتیپ عزیزاللّه رحیمی فرمانده صریح البیان دژبانی ارتش را اخراج کند، اما آیت اللّه خمینی مانع امر شد و این موجب ضربه قابل ملاحظه ای به دولت شد. وزیر دفاع ریاحی و رئیس ستاد نیروی زمینی، فربد، هردو گفته اند که از دستور خمینی اطاعت خواهند نمود. خواهان اظهارنظر منبع درباره قضیه ریاحی هستیم. آیا رحیمی سعی دارد خود را در موقعیتی قرار دهد که جای ریاحی یا فربد را بگیرد؟ رحیمی در ارتش از چه اندازه پشتیبانی برخوردار است؟ ب: موقعیت گروههای همافر چگونه است؟ آیا آنها متحد با مجاهدین خلق هستند؟ آیا آنها در حال سلب حمایت خود از خمینی هستند؟ ج: کمیته های درون ارتش: آیا ساخت یا سلسله مراتب فرماندهی وجود دارد؟ آیا آنها توسط فردی یا گروهی معرفی یا انتخاب می شوند؟ هیچ رهبر برجسته ای از آنها دارد بیرون می آید؟ درباره رابطه مدنی با کمیته ها اظهارنظر شود. رابطه بین کمیته های نظامی و غیرنظامی چگونه است؟ ه: اظهارنظر درباره انفجار جاری در لوله های نفت: آیا منبع درباره مشکلات کارگری در حوزه های نفتی چیزی می داند؟ درباره اعتراضات اعراب در خوزستان چطور؟ و: آیا عراقیها فعالانه در مشکلات خوزستان دخالت دارند؟ ز: آیا او هیچ خبری از فعالیتهای قبیله قشقایی دارد؟ کمیته ها ح: آیا رؤسای کمیته ها مستقیماً به خمینی دسترسی دارند یا اینکه باید از طریق کمیته مرکزی تهران اقدام کنند؟ یا از طریق شورای انقلاب اسلامی؟

ص: 53

ط: آیا جدا از کمیته ها نیروی دیگری در حال شکل گرفتن برای تشکیل پلیس و سایر نهادها است؟ آیا منبع می تواند نوع بعضی از تخاصماتی را که بین کمیته ها و دیگران روی می دهد و اکنون به نظر می رسد از شهرستانها مکرراً گزارش آنها می آید توصیف کند؟ ی: تشکیلات ستاد خمینی را توصیف کنید. آیا ستاد او واقعاً در مدرسه فیضیه قرار دارد؟ یا اینکه او از ساختمانهای دیگری استفاده می کند؟ نحوه تشکیلات محافظان چگونه است؟ آیا تعلیم دیده اند؟ توسط چه کسی؟ آنها چه کسانی هستند؟ آیا نوعی دفتر مدیریت هم دارند؟ چه کسی آن را اداره می کند؟ س: تمام جزئیات ممکنه درباره افرادی که بلافاصله پیرامون خمینی هستند تهیه کنید. چه کسی بیشتر اوقات با اوست؟ آیا هیچ یک از کسانی که ذیلاً نامبرده می شوند، به طور مرتب نزد او می روند و اگر آری لطفاً هرگونه جزئیات ممکن درباره آنها و رابطه شان با خمینی را تهیه کنید: پسرش احمد، دامادش اشراقی، بهشتی، بنی صدر، خلخالی، لاهوتی، ملکوتی، منتظری. رابطه خمینی با فداییان اسلام چگونه است؟ آیا خلخالی رهبر آن است؟ مقاصد فداییان اسلام چیست؟ چه تعداد عضو دارد؟ ع: لطفاً رابطه بین خمینی، شریعتمداری، گلپایگانی و مرعشی نجفی را توصیف کنید. آیا هریک از این آیت اللّه های اخیر برای خود ستاد دارند؟ آیا خودشان محافظ دارند؟ آیا بین گروههای مختلف محافظان خصومت وجود دارد؟ گروههای مختلف محافظان به چه اندازه هستند؟ ف: آیا شورای انقلاب اسلامی در تهران قرار دارد یا در قم؟ در رأس آن چه کسی است؟ هر چند وقت یک بار جلسه دارد؟ آیا به طور منظم با خمینی ملاقات دارد؟

ص: خمینی در ملاقاتهای کوچک چه کسانی را می پذیرد؟ چگونه افراد ترتیب دسترسی به خمینی را

می دهند؟ شخص باید چه موقعیتی داشته باشد تا بتواند او را ملاقات کند؟ ق: وضع فعلی سلامتی خمینی چگونه است؟ ر: جانشین احتمالی خمینی در صورت مرگ وی چه کسی خواهد بود؟ آیا حدسی درباره اینکه امکاناً در قم چه روی خواهد داد زده می شود؟ فعالان عمده ممکن است چه کسانی باشند؟ ش: آیا در قم واحد سپاه پاسداران هست؟ چند نفر آنها آنجا هستند؟ آیا تعلیم دیده اند؟ توسط چه کسی؟ ت: تصور می شود سیاه جامگانی که با رحیمی هستند نوعی ارتباط خاص با خمینی داشته باشند. آنها چه کسانی هستند؟ چه کسی آنها را آموزش داده؟ چند نفر هستند؟ به چه کسانی وفادارند؟ ک: وضع امنیتی در قم چگونه است؟ تا چه حدی (قم) برای بیگانگان قابل دسترسی است؟ آیا پلیس مسئول امنیت قم است یا مجاهدین یا پاسداران انقلاب؟ ارتباط آنها با یکدیگر چگونه است؟ ل: در چه نوع حوادثی تروریستها دست دارند؟ آنها چه کسانی هستند؟ بعد از دستگیری آنها به چه نوع مجازاتهایی محکوم می شوند؟ آیا کشور خارجی با تروریستها همدست است یا از آنها حمایت می کند؟ 4- امیدواریم مطالب فوق مفید باشند. می دانیم که منبع قادر نخواهد بود همه نکات فوق را برآورده سازد، با این وجود او باید آنها را برای ............... به خاطر بسپارد.

5 - پرونده: 0961045- 201 تا تاریخ 21 تیر 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

ص: 54

سری سند شماره (10) سری 3 مرداد 58 اعضاء از: رئیس 482379به: فوری تهران رونوشت بخش خارجی / لوس آنجلس اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس دی ترانزیت عطف به: الف - تهران 53765 ب - بخش خارجی / لوس آنجلس 21581 ج - تهران (1)53506 1- فرد مورد اشاره تلگرام مرجع الف که تماس گرفت اس. دی. ترانزیت / ا است. آنچه در ذیل می آید طرح تماس بود:

الف: ارتباط تلفنی: ت / ا با شماره تلفن عملیاتی قرارگاه، 830399 تکرار می شود 830399 تماس خواهد گرفت و می گوید «سلام، من ما یک هستم، می توانم با چارلز صحبت کنم» هنگامی که چارلز پای تلفن می آید او تعارفاتی را ردوبدل می کند و آنگاه می گوید که باید برای صرف قهوه یا چای ملاقات کنند.

مکانی که برای تماس ذکر می شود محل سوار شدن به اتومبیل خواهد بود که در زیر توضیح داده شده است.

هر محل دیگری را که یکی از دو طرف ذکر کند بی معنی بوده و باید به آن اکتفا نشود، چرا که مطرح کردن آن فقط به قصد مکالمه است. یکی از طرفین فقط به قصد مکالمه است. یکی از طرفین می تواند تاریخ و محل را پیشنهاد نموده و در تلفن بر سر آن توافق گردد. مورد توافق مهم نیست، تاریخ و محل (قرار) دو روز و دو ساعت جلوتر از آنچه که مقرر گردیده می باشد، یعنی اگر دوشنبه ساعت 22 مورد توافق قرار می گیرد ملاقات در اتومبیل شنبه شب ساعت 20 خواهد بود. در صورتی که قرارگاه بخواهد با ت / ا تماس بگیرد، ترتیب این امر باید توسط نوشته مخفی یا در ملاقات حضوری از قبل داده شود. زمان تماس بر همان اساس 2-2 (ساعت و روز جلوتر) مبتنی خواهد بود. اگر به ت / ا گفته شود که با او تماس خواهند گرفت، تاریخ و زمان آن باید داده شود. او ترتیبی می دهد که در مورد مقرر برای تماس در منزل والدینش باشد.

شماره ای که باید با آن تماس گرفته شود هویت الف بوده و تماس گیرنده باید هویت ب را سراغ بگیرد.

بهترین حالت این خواهد بود که تماس به فارسی صورت پذیرد.

ب: ملاقات در اتومبیل: ت / ا درخواست کرده بود که اولین روز ملاقاتش در اتومبیل 29 تیر تکرار می شود و 29 تیر رأس ساعت 21 و اگر نشد 22 باشد. اگر این تماس حاصل نشد او اول و پانزدهم هر ماه میلادی بعد آن رجوع خواهد کرد. ملاقات در همان محل سوار شدن به اتومبیل همواره در ساعت 21 و 22 خواهد بود. او در محل حداکثر ده دقیقه منتظر خواهد ماند. ت / ا سعی خواهد کرد که در دست چپ یک کیف خرید کوچک بگیرد و در دست راست یک روزنامه خواهد داشت. او گرمکن یقه اسکی سیاه و شلوار جین آبی می پوشد. او عینک سنگین قاب شاخی با شیشه های روشن می زند و از تقاطع اصلی عباس آباد بخارست به طرف محل سوار شدن به اتومبیل روانه می شود. وی محل را می شناخت و گفت که

ص: 55

قبل از ملاقات، با اتومبیل برادرش به نزدیکی محل خواهد رفت تا مطمئن شود آنجا را کاملاً به خاطر دارد.

منطقه کلی این محل درون منطقه مثلثی شکلی است که خیابان عباس آباد ضلع جنوبی آن، خیابان بخارست ضلع غربی و یک جاده بدون نام چهار خطه که بین میدان آرژانتین و بزرگراه شاهنشاهی قرار دارد (ضلع دیگر آن) است. در این صورت میدان آرژانتین رأس شمالی مثلث واقع می شود. جزئیات منطقه با رفتن سمت شمال خیابان بخارست از خیابان عباس آباد به طرف میدان آرژانتین در اولین تقاطعی که چراغ راهنمایی دارد. (پس از گذشتن از تقاطع اصلی عباس آباد - بخارست) سمت راست خیابان هشتم قرار دارد. طرف مقابل تقاطع خیابان هفتم است. خیابان هشتم بین خیابان بخارست و خیابان بدون اسم فوق الذکر واقع است اما آنرا در نزدیکی تقاطع خیابان بدون اسم و بزرگراه شاهنشاهی قطع می کند. ت / ا باید نزدیک انتهای شرقی خیابان هشتم در طرف جنوب آن بایستد. از آنجایی که خیابانها دوباره نامگذاری می شوند، باید روی این نکته توجه شود که خیابان هشتم اولین تقاطعی است که در شمال تقاطع بخارست و عباس آباد چراغ راهنمایی دارد.

2- اگر تلگرافهای مرجع و دیگر مطالب مربوط به اس. دی. ترانزیت / ا از بین رفته اند اطلاع دهید، و ما ارسال خواهیم نمود.

3- پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 3 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (11) از: رئیس 482711سری 3 مرداد 1358 اطلاعاتی به: تهران رونوشت برای دهلی نو، اسلام آباد، کراچی، کابل، تل آویو، عمان، قاهره، بیروت، جده، کویت، بخش خارجی / لس آنجلس و ریاضتاریخ پخش: 3 مرداد 1358 هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اطلاعاتی گزارشی که می آید 79- 13141/315- TDFIRDB است که باید مطابق حوزه پخش مذکور در پاراگراف چهار بخش گردد.

79- 13141/315 - TDFIRDB این یک گزارش خبری است که بررسی نهایی اطلاعاتی نشده است. طبقه بندی گزارش سری است.

اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان. غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران و مشاوران پیمانکاران.

کشور: ایران موضوع: وضعیت نیروهای پلیس ایران تا آخر بهار 1358 (تاریخ اطلاعات اردیبهشت تا تیر 1358) منبع: یک منبع ایرانی که تحصیلات خوبی دارد و علاقه مند به امور سیاسی و اقتصادی است. حد اعتماد به وی معلوم نگردیده است. او این اطلاعات را از یک منبع با دسترسی خوب به دست آورد.(1)

ص: 56

1- پلیس کشوری ایران همچنان در حفظ نظم داخلی و عمل به عنوان یک نیروی پلیسی مؤثر عاجز است. روحیه نیروهای پلیس که عمدتاً به وسیله پاسداران کنار زده شده اند، به پایین ترین حد ممکن رسیده است. آنها غیر مسلح هستند. اکثر افراد رده پایین اعتنایی به افسران خود نمی کنند یا یونیفورمهای خود را نمی پوشند و ظاهرشان عموماً آشفته است. نظم عمومی کشور همچنان توسط پاسداران حفظ می شود که توانستند به محض اینکه آیت اللّه روح اللّه خمینی دستور داد، یک نیروی پلیس کشوری تشکیل دهند. حتی اگر دوباره مسئولیت حفظ نظم عمومی به پلیس کشوری ایران داده شود، در شرایط فعلی آنها قادر به اجرای آن نخواهند بود.

2- فرمانده فعلی پلیس کشوری ایران سرهنگ دومی به نام ناصر مجللی است که رأساً در مقابل وزیر کشور مسئول است. قم حداقل راهنمائیهایی در مورد فعالیتهای پلیس کشوری به وی می دهد. سیستم قضائی درست کار نمی کند و اگر پلیس درگیر دستگیری یک تبهکار مهم شوند، تبهکار هنوز به جای سیستم قضائی دولتی تسلیم دادگاههای انقلاب می شود.

3- به دست آمده در تاریخ 29 تیرماه 1358.

4- حوزه پخش: فرستاده شد به تهران، دهلی نو، اسلام آباد، کراچی، کابل، تل آویو، عمان، قاهره، بیروت، جده و کویت.

طبقه بندی گزارش سری - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - غیر قابل دسترسی برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاورین پیمانکاران - پخش و اقتباس تحت نظر تهیه کننده گزارش است. تا تاریخ 3 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود. تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا است.

سند شماره (12) سری 11 مرداد 1358 اعضاء از: تهران 53827به: رئیس، رونوشت برای لس آنجلس اخطار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است اس. دی. ترانزیت 1- مأمور قرارگاه اولین ملاقات ماه اوت خود را با اس. دی. ترانزیت برگزار کرد تا درباره فعالیتهایش و احتمالاتی که جهت استخدام در شرکت ملی نفت ایران برای وی موجود بودند، مذاکره گردد.

2- ت / ا به دفتر آیت اللّه طالقانی رفته است تا جهت به دست آوردن یک شغل خوب از آنجا کمک بگیرد. در روز ............... مرداد به همین منظور قرار ملاقاتی با آیت اللّه خمینی در قم خواهد داشت. در این ملاقاتها نکته اصلی حرفهایش این خواهد بود که او یک مهندس ............... و یک مسلمان ایرانی وفادار است که می خواهد به کشورش کمک نماید. او از این مصاحبات توقع هیچ کمک مستقیمی ندارد، اما به هر حال به اعتبار او کمک خواهند کرد. مأمور مربوطه او را ............... کرد که به تمام صور اداری مربوط به مصاحبه اش با خمینی توجه داشته باشد تا ............... ممکن ............... بعداً گزارش تهیه کند.

3- ت / ا همچنین یک خلاصه نامه و ............... همراه با (متن) سخنرانی که در آمریکا در مورد اسلام ایراد کرده بود، تهیه کرد و این اعتبارنامه ها را به منشی حسن نزیه رئیس شرکت نفت تسلیم کرد. در آبادان او با خاچاطوریان که نام اول او مشخص نیست و ............... پالایشگاه آبادان است ملاقات کرده تا برای

ص: 57

گرفتن شغلی در آنجا درخواست نماید. محتمل به نظر می رسد که ت / ا شغلی در آبادان به دست آورد، اما درباره تهران مطمئن نیست. مأمور مربوطه به او گفت که ما به اوضاع خوزستان خیلی علاقمندیم و مایلیم که او در آنجا باشد. اگر او در بخش تعیین خط مشی شرکت نفت ............... خوبی می گرفت تا به عنوان ................. در تهران کار کند باز هم ما به آن علاقه مندیم. مأمور مربوطه هشدار داد که به آمار تولیدات و صادرات علاقه چندانی نداریم در مورد تحقیق و مراحل تولیدی علاقه ما از آن هم کمتر خواهد بود. اگر از این نوع مشاغل در تهران اختیار کند، ما نسبت به حفظ این ارتباط احساس ............... نخواهیم کرد. ت / ا این ملاحظات را درک نمود.

4- کوچکترین برادر ت / ا به نام مسعود در ............... به تاریخ دوشنبه 10 تیر کشته شد. خانواده ت / ا دو - سه سال بود که می دانستند مسعود عضو فداییان (چریکها) بوده، درباره فعالیتهایش اطلاع به خصوصی نداشتند. آنها دقیقاً نمی دانستند که علت مرگش چه بود، هرچند که تشخیص خودکشی را که پاسداران انقلاب این طور اعلام کرده بودند باور نداشتند، خود ت / ا هوادار مجاهدین است، اما بعضی فداییان را که رابطهای برادرش بودند، می شناسد. از جانب این دوستان به طور تعارف عنوان شده است که او در رفتن به کردستان با جمع آنها باشد تا ببیند که چگونه فداییان از حزب دمکرات پشتیبانی می کنند.

مأمور مربوطه به ت / ا گفت که ما میل نداریم مسائل دیگر او را از هدف خود که به دست آوردن شغلی در شرکت نفت و ترجیحاً در خوزستان است، بازدارند. به هر حال همکاری بین کردها و فداییان برای گزارش از اهمیت برخوردار خواهد بود، به شرط اینکه او بتواند این سفر را به نحوی ترتیب دهد که با مراحل استخدام وی تداخل نکند. ت / ا تصور می کند که قادر به چنین کاری هست و در مورد فداییانی که شرکت دارند، جزئیاتی را گزارش خواهد کرد. این مسافرت حدود یک هفته طول خواهد کشید و ممکن نیست که قبل از پایان 10 مرداد صورت پذیرد.

5 - ت / ا از برادرش در کمیته ای در آبادان در مورد مشکلات کارگری شرکت نفت خبردار شده است.

کارگران درباره مزایای جیره غذایی که در ............... سال گذشته صرف کرده بودند و لغو گشته اند خیلی نگران بوده اند. هماهنگی بین نیروی حفاظت و محافظین پاسدار مشکل بزرگی است. او قبل از مراجعت به تهران از طریق قم در 12 مرداد برای دیدار خانواده اش و ............... (هویت) به آبادان باز خواهد گشت.

مأمور مربوطه تأکید کرد که ما به تمام مشکلاتی که برادرش در آبادان با آنها مواجه است علاقه مندیم و ت/ ا هم باید به تمام اظهارات برادرش در مورد مشکلات کارگری توجه داشته باشد و بعداً آنها را گزارش کند. ت / ا همچنین با یک شیخ عرب که در دوره شاه ............... سیاسی ارشد در خوزستان بود آشنایی دارد. مأمور مربوطه به او گفت که ما در مورد مواضع اعراب و ............... سیاسی با عطف توجه به تفاوتهای فارس و عرب در خوزستان علاقه مند به کسب اطلاع هستیم.

6- برای ملاقات آینده که قرار است در 24 مرداد باشد، ت / ا در مورد آینده کارش در شرکت نفت، اخباری که از برادرش در کمیته آبادان گرفته و مصاحبه اش با خمینی در قم گزارش خواهد کرد. به علاوه او احتمالاً در مورد همکاری فداییان و حزب دمکرات کردستان گزارش خواهد کرد.

7- بخش خارجه / لوس آنجلس: پس از این ملاقات اول، به نظر می آید که اس. دی. ترانزیت / ا عاملیست که به خوبی تحریک شده و نقش مخفی خود را کاملاً پذیرفته است. ارزش او در آینده بستگی خواهد داشت به اینکه شغلی با دسترسی خوب (به اطلاعات - م) به دست آید، اما او از آن نوع عاملهائی

ص: 58

است که ............... مادی احتیاج ...............

8 - پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 11 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (13) سری 16 مرداد 58 اعضاء از: رئیس 489756به: تهران، رئیس رونوشت برای بخش خارجه / لوس آنجلس هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس. دی. ترانزیت عطف به: الف. تهران 53828، ب. تهران 53827(1) 1- ستاد مرکزی از اینکه مطابق تلگرام مرجع باب تماس بین قرارگاه و اس. دی. ترانزیت (ت / ا) به آرامی گشوده می شود، خشنود است. تلگرام مرجع حاوی زوایای عملیاتی امیدوارکننده و مختلف بود و ما بسیار علاقه مند به این امکان هستیم که درباره مجاهدین، فداییان و مناسبات بین جنبشهای تجزیه طلب (کرد) گزارش شود. با طرح قرارگاه موافقت می شود که از ت / ا درباره روابط حزب دمکرات کردستان با فداییان و همچنین درباره سایر موضوعات مورد توجه، سؤال شود و در ضمن ت / ا را متوجه به پیدا نمودن شغلی در آبادان نگاه داریم. منتظر نتایج ملاقات 24 مرداد هستیم.

2- ستاد درباره نامزد ت / ا سوابقی ندارد.(2) 3- پرونده: 961045- 201 تا تاریخ 17 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (14) سری 23 مرداد 58 تلگرام غیر فوری از: تهران 53916به: رئیس موضوع: هشدار - شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - منابع 1- لطفاً منابع گزارشهای منتشره ذیل را اطلاع دهید:

(482081 رئیس) 79- 13092/315- TDFIRDB (482711 رئیس) 79- 13141/315- TDFIRDB (470697 رئیس) 79- 10061/315- TDFIRDB (484304 رئیس) 79- 13216/315- TDFIRDB 2- بدون پرونده تا تاریخ 23 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری.

ص: 59

سری سند شماره (15) سری 26 مرداد 58 تلگرام غیر فوری از: واشنگتن 496859به: تهران عطف به: تهران 53916(1) موضوع: هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - منابع 1- منابع گزارشهای پخش شده مورد اشاره به قرار ذیلند:

الف. اس. دی. ولید / ا 79-13092/315- TDFIRDB ب . اس. دی. ترانزیت / ا 79-13141/315- TDFIRDB(2) ج. اس. دی. آس / ا 79-12061/315- (3)TDFIRDB د. اس. دی. ولید / ا 79-13216/315- (4)TDFIRDB 2- بدون پرونده. تا تاریخ 25 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (16) سری 30 مرداد 1358 تلگرام غیر فوری از: تهران 53983به: واشنگتن برای: شعبه ایران موضوع: هشدار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اطلاعاتی اوصاف پیشنهادی برای منابع 1- با نظر به دستاوردهای اطلاعاتی اس. دی. ترانزیت و اس. دی. پروب - ا، مطالب ذیل برای توصیف منابع پیشنهاد می شود:

الف: اس. دی. پروب - ا(5) (1) برای گزارش در مواردی که نام اس. دی. پروب - ا به عنوان آخرین منبع به کار می رود، مثلاً تحت عنوان «نظریات (اس. دی. پروب - ا) درباره ............... ». عبارت: «یکی از اعضای حزب جمهوری خلق مسلمان که دوست نزدیک (اس. دی. پروب - ا) است. تصور می شود که او هرچه را که می شنود، به دقت گزارش می دهد» به کار رود.

(2) برای سایر گزارشها عبارت: «یک سیاستمدار لیبرال که ارتباطات خوبی میان سیاستمداران و

ص: 60

دولتمردان دارد. حد اعتماد به گزارش دهی وی ثابت نشده است» به کار رود.

ب: اس. دی. ترانزیت - ا (1) برای گزارش در مورد نفت و خوزستان عبارت: «یک ایرانی دانشگاهی که ارتباطات خوبی در صنعت نفت ایران دارد. حد اعتماد به وی مشخص نشده است» به کار رود.

(2) برای گزارش در مورد کردستان و مسائل سیاسی تهران عبارت: «یک روشنفکر ایرانی کردی الاصل که با سازمانهای فداییان و مجاهدین ارتباطات شخصی دارد، حد اعتماد به وی مشخص نشده است» به کار رود.

2- نظر ستاد موجب امتنان است. لطفاً عناوین تصویب نشده را اطلاع دهید.

3- بدون پرونده. تا 30 مرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (17) سری 26 مهر 1358 اعضاء از: تهران 54525به: رئیس، رونوشت برای بخش امور خارجه / لس آنجلس هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. ترانزیت 1- مأمور مربوطه در تاریخ 23 و 25 مهرماه با اس. دی. ترانزیت - ا (ت - ا) ملاقات نمود تا اطلاعاتی در مورد فعالیتهایش در دو ماه گذشته به دست آورد. ت - ا اکثر ماه مرداد را در کردستان همراه با چریکهای فدایی که کردها را کمک می کردند، به سر برد. او چند صد عکس به جلسه ملاقات 23 مهرماه آورد که بعضی از آنها سندهایی بودند که شرکت فداییان را در تظاهرات کردستان نشان می دادند. مأمور مربوطه مقداری از آنها را برای کپی کردن و فرستادن به ستاد مرکزی انتخاب کرد.(1) 2- در تاریخ 18 شهریور ت - ا در نزدیکی پاوه به وسیله یک پاسدار مجروح شد. گلوله به پهلویش اصابت کرده و از کنار دنده ها خارج شده است. یک دکتر کرد او را معالجه نمود و او جهت بهبودی به تهران مراجعت کرد. در شهریور ماه و مهرماه او به تلاشهایش جهت کسب شغل خوبی در شرکت ملی نفت ایران در تهران و یا آبادان ادامه داد. به او پیشنهاداتی مبنی بر تدریس در دانشگاه شیراز و یا انستیتو تکنولوژی آبادان ارائه شد، ولی هیچ کدام از این دو پیشنهاد از لحاظ عملیاتی جالب نیست. ت - ا نمی خواهد این مقامها را بپذیرد، زیرا که احساس می کند با اعتباری که دارد شایسته مقامهای بهتری است.

3- ت - ا نتوانست در ملاقاتها حاضر شود به این دلیل که یا در کردستان بوده و یا دوره نقاهت را می گذرانده است. او گفت که در آخرین ملاقات که روز 9 مهرماه بود یک پاسدار در محل قرار ظاهر شد و از او پرسید که در آنجا چه می کند. ت - ا گفت که منتظر دوستش است. مأمور مربوطه و ت - ا محل ملاقات را به خیابان ناهید منشعب از خیابان مصدق ساعت 19 و اگر نشد، ساعت 20 تغییر دادند.

ص: 61

4- مأمور مربوطه و ت - ا دوباره در 27 مهرماه ملاقات می کند. ما در حال تنظیم اطلاعات در مورد همکاری فداییان با کردها جهت انتشار آنها هستیم.

5 - پرونده 961045- 201 تا 26 مهرماه 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (18) طبقه بندی گزارش - سری هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکاران کشور: ایران منبع: یک ایرانی کردی الاصل که با سازمانهای فداییان و مجاهدین روابط شخصی دارد. قابلیت اطمینان به وی مشخص نشده است.(1) موضوع: فعالیتهای حزب دمکرات و فداییان خلق در کردستان (تاریخ اطلاعات مرداد و شهریور 1358) 1- در خلال ماههای مرداد و شهریور 1358، نواحی کردنشین غربی ایران - اطراف بانه و مهاباد - تحت کنترل افراد محلی بود که شدیداً طرفدار رهبر حزب دمکرات کردستان می باشند.

آیت اللّه عزالدین حسینی در میان رهبران حزب دمکرات بیشترین وجهه را دارد در حالی که عبدالرحمن قاسملو از احترام کمتری برخوردار است. برادران بارزانی، ادریس و مسعود - پسران ملامصطفی بارزانی مزدورانی (جاش) محسوب می گردند، که از شاه و بیگانگان پول می گرفتند و حالا هیچ پایگاهی میان طرفداران حزب دمکرات کردستان ندارند.

2- تشکیلات کارگران فعال در میان حزب دمکرات کردستان، به کمیته زحمتکشان کردستان موسوم است و شامل تمامی کردهایی است که سهم فعالی در حمایت چریکهای جنگجو، پیشمرگان دارند.

این سازمان غیر رسمی است و حاضر است به هر کردی که بخواهد بجنگد، بدون تحقیق در مورد صلاحیتش، کمک کند. فقط با این شرط که اصل و نسبش کرد باشد. (نظریه منبع: در خلال شهریورماه 1358 اعضای این سازمان در شهر مرزی بانه به هر فردی که داوطلب جنگ با نیروهای دولتی بود، آزادانه اسلحه می دادند).

3- در حدود 95 درصد نیروهای مسلح کردها، متعلق به پیشمرگان حزب دمکرات کردستان است، در حالی که چریکهای فدایی خلق بیش از 5 درصد تمامی جنگجویان را هم تشکیل نمی دهند. در خلال ماههای مرداد و شهریور 1358 در حدود 25 فدایی شناخته شده در ناحیه بانه - مهاباد بودند. (نظریه منبع:

در خلال این مدت، در سراسر کردستان احتمالاً بیش از 200 فدایی جنگجو وجود نداشتند).

4- از بهمن 1357 چریکها و هواداران فدایی خلق همراه با اعضای حزب دمکرات کردستان جنگ و تظاهرات نموده اند، اما سازمانی که فعالیتهای علنی فداییان را با فعالیتهای حزب دمکرات هماهنگ کند، وجود ندارد. در شهرهای بزرگی مانند مهاباد و سنندج که فداییان دوش به دوش پیشمرگان حزب

ص: 62

دمکرات کردستان جنگیده اند، از فداییان استقبال می شود. در صورتی که فداییان مارکسیست در دهکده های کوچکتر و روستاها که مردمشان مسلمانان مخلص و عمیقاً ضد کمونیست هستند، تمایلات خودشان را مخفی نگه می دارند.

5 - اگرچه فداییان به دو گروه «هواداران» و «جنگجویان» طبقه بندی شده اند، اعضای هر دو گروه در ماههای مرداد و شهریور جهت نبرد به کردستان مسافرت کرده اند. (نظریه منبع: فداییان اغلب با استفاده از وسائل نقلیه معمولی، در گروههای کوچک مسافرت می کنند و بعد از اینکه به کردستان وارد شدند، سلاحها را تحویل می گیرند).

6- به دست آمده در ایران، تهران (28 مهر 1358) شماره 787 و 10- NIT 7- حوزه پخش: سفارت و وابسته دفاعی در تهران فرستاده شد به عمان، بیروت، قاهره، اسلام آباد، جده، کراچی، کویت، منامه، دهلی نو و تل آویو.

طبقه بندی گزارش سری - اخطار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس اطلاعات تحت نظر تهیه کننده است. تا تاریخ 3 آبان ماه 1378 در بایگانی ضبط شود ............... تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا می باشند.

سند شماره (19)(1) سری ............... مهر 58 اطلاعاتی از: تهرانبه: رئیس رونوشت برای عمان، بیروت، قاهره، اسلام آباد، جده، کراچی، کویت، منامه، دهلی نو، تل آویو هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. ترانزیت جزئیات تکمیلی: اس. دی. ترانزیت / ا به سازمانهای اطلاعاتی همکار داده نشود. بدون نام قابل ثبت در فهرست (بایگانی). توسط جاموتی به دست آمده. شماره گزارش: 10787- NIT طبقه بندی توسط b 1535. پکوئین تأیید کرده.

احتمالاً یک رشته نزدیک به آن در تیر یا مرداد از ایالات متحده بازگشت. از زمان بازگشت خود، وضع استخدامی مرتبی نداشته است.

تماسها: مواقعی که در تهران بود، تقریباً هفته ای یک بار ملاقات داشتیم (پاراگرافت زیر را ببینید).

ملاقات، با سوار کردن به اتومبیل صورت می گرفت، ملاقاتها یا از قبل ترتیب داده می شد یا اینکه با تلفنی از طرف منبع، برنامه آن معین می گشت.

غرض از تماس 1) خبرگیری درباره تشکیلات و فعالیتهای فداییان 2) خبرگیری درباره صنعت نفت (تولید، امنیت فیزیکی، وضع کارگری و از این قبیل؛ 3) تشکیلات اعراب و سیاستهای مربوطه در خوزستان و دخالت احتمالی عراق. تذکر 1): منبع در بین فداییان دوستان شخصی داشت و اگرچه خود یک عضو نبود، توانست تا حداکثر دو هفته با آنها در کردستان به سر برد، در آنجا جراحتی از گلوله نصیبش شد. (او گزارش داد که حداکثر 50 فدایی همراه با مخالفین کرد مشغول جنگ هستند) تذکر 2) به این منبع دست کم یک شغل در شرکت نفت تهران پیشنهاد گردید، اما تشخیص داده شد که این شغل به طور مطلوب امکان دسترسی به اوضاع در خود مناطق نفتی را تأمین نمی کند و تا تاریخ 13 آبان او مشغول بررسی دورنمای مشاغل در آبادان بود.

تذکر 3) در صورتی که در خوزستان شغلی پیدا می کرد، دسترسی او به وضع اعراب محتمل می بود.

پرداخت: این منبع بطور منظم دستمزد می گرفت، مبالغ دقیقاً معلوم نیست.

اوفرهافن کلن با او ملاقات خواهد کرد. اس / ا گفت که تمام ملاقاتهایش با شورویها به استثنای ملاقات 5 خرداد را به تفصیل به مأمور مربوطه سابق ساواک گزارش داده بود.

ج. به گفته اس / ا، مأمور مربوطه وی از ساواک در مورد نوع موضوعاتی که در تماس با رابطهای روسی خود مطرح کند و انواع اخباری که به آنها رد کند آموزش داده بود. اس / ا متقاعد شد، که شورویها باورشان شده است اخباری که او به آنها داده صحت دارند و آنها به او اعتماد دارند. اس / ا فکر می کند به این دلیل است که شورویها او را به برلن شرقی دعوت کردند. اس / ا با دستوراتی که از مأمور مربوطه ساواک خود گرفته بود، دعوت را پذیرفت. وی در آخرین هفته ژوئیه 78 (اولین هفته مرداد 57) به برلین غربی رفت و در محلی که از پیش قرار گذاشته شده بود، واقع در باند اس ایستگاه شارلوتنبرگ با نویکوف ملاقات نمود. آنها بلافاصله با قطار باند اس به برلین شرقی رفتند، و از محل بازرسی مرزی در خیابان فریدریش که در آنجا دو روسی دیگر منتظر آنها بودند، عبور کردند. آنها اس / ا را با اتومبیل به آپارتمان شماره 20 خیابان کوپرنیک که چندان از محل سفارت دور نیست بردند. اس / ا سه روز را در برلین شرقی گذراند. افراد شوروی او را به تماشای مناظر بردند، اما با او مذاکراتی نیز درباره فعالیتهای انجمن دانشجویی کردها، حزب دمکرات کردستان، و «اتحاد کردهای انقلابی ترکیه» برگزار کردند. اس / ا گفت که شورویها نسبت به حزب دمکرات نظرشان خیلی منفی بود، اما با غرور اظهار داشتند که از اتحاد کردهای انقلابی ترکیه حمایت می کنند. شورویها پیشنهاد کردند که اس / ا از حزب دمکرات استعفا نماید و خود را کاملاً وقف فعالیتهای (احتمالاً اتحاد کردهای انقلابی - م) نماید و همچنین پیشنهاد کردند که اس / ا به... به پیوندد...امتناع ورزید و گفت که... بنابراین اس / ا پس از مذاکره با مأمور مربوطه خود در ساواک در یک نوبت 1000 مارک آلمان، در دو مورد هرکدام 2000 مارک و یک نوبت 500 مارک را قبول کرد.

اس / ا گفت که تمام اینها را گزارش کرده بود و پول را هم به ساواک تحویل داده بود.

ه- در رابطه با ارتباطات، اس / ا گفت که تمام ملاقاتهایش با شورویها بجز ملاقات اولش با ولادیمیر از پیش ترتیب داده شده بودند. در هیچ ملاقاتی غیبت نشده بود. تنها در یک مورد نویکوف به اس / ا یک شماره تلفن عملیاتی داده بود. این درست پیش از آخرین ملاقات برژنف از آلمان غربی بود. نویکوف به اس / ا گفت که او درباره طرح هرگونه اقدام خشونت آمیز علیه برژنف خبر دارد یا اطلاع حاصل کرد که قرار است، نوعی تظاهرات علیه برژنف صورت پذیرد، او باید فوراً، با آن شماره تماس بگیرد و خبر را برساند. این شماره تلفن که نویکوف به اس / ا داد 140539- 0279 بود. (اظهارنظر مأمور مربوطه...

5 - ...مادرش سعادت،... بود. برادر بزرگترش سنقر متولد... است و در حال حاضر املاک خانوادگی را اداره می کند. برادر کوچکش حکمت متولد 1333 است و با برادرش سنقر در املاک خانوادگی کار می کنند. یک برادر کوچکتر دیگر به نام بختیار متولد 1337 است و به زودی از دبیرستان واقع در شهر شاهپور فارغ التحصیل خواهد شد.

بختیار به زودی به آلمان غربی خواهد آمد تا در زمستان به تحصیل مشغول شود. کوچکترین برادر بنام فاهر متولد 1341 و هنوز دانش آموز است. اس / ا یک خواهر به نام دولت دارد که با یک کرد ترکیه ازدواج کرده و در بکالی در استان وان ترکیه اقامت دارد. اس / ا با کمک شوهر خواهرش به طور غیر قانونی از مرز ایران و ترکیه عبور نمود.

6- اس / ا حدود سه سال پیش با ساواک تماس گرفتن و از همکاران آن شد. او این کار را کرد تا به

ص: 65

پدرش که در زندان رژیم شاه بود، کمک کند. در آغاز اس / ا پول قبول ننمود، اما بعداً معادل 800 مارک آلمان حقوق ماهانه به علاوه هزینه های عملیاتی دریافت کرد. همچنین وی گاهگاهی پاداشهایی از ساواک دریافت می کرد. فلت هاوس پیشنهاد کرد که حقوق ماهانه ای معادل 800 مارک آلمان از 11 خرداد 58 برای یک مدت آزمایشی شش ماهه به اس / ا بپردازد. مشارالیه پذیرفت، همچنین توافق شد که در 17 خرداد در دوسلدرف دوباره ملاقات شود.

7- نظریه مأمور مربوطه: اس / ا خود را خوب نشان داد، و ما تصور می کنیم که درباره مناسبات خود با شورویها حقیقت را بیان کرد. ما برای حصول اطمینان مایلیم که برای اس / ا یک آزمایش دروغ سنجی ترتیب دهیم. معهذا ما نمی خواهیم در این کار عجله کنیم، زیرا اس / ا استقلال مالی دارد و یک... مغرور است، و ما نمی خواهیم احساسات وی را جریحه دار سازیم.

8 - ما خواستار... ستاد و تهران... هستیم.

سند شماره (2) به: رئیس، آلمان، استانبول، تهرانسری 26 مرداد 58 اعضاء از:.....(1) اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - سی. کی. لگ - اس. دی. جانوس - اس. دی. فیکل(2) عطف به: الف - بن 83673، ب - واشنگتن 496090(3) 1- ... اوضاع در شرق مطمئناً آرام نیست، احساس می کنیم... از طریق تماسهای خانوادگیش ممکن است بتواند آزادانه تر از دیگر خارجیان... او می تواند وارد شود... بدون تمایز قائل شدن از همه افراد سئوالاتی بکند،... انتظار... که او چنین کند.

توضیح: در این سند مقدمات اعزام اس. دی. فیکل / ا به کردستان مورد بحث قرار می گیرد.

2- ... این است که آیا اس. دی. فیکل قادر خواهد بود برای توجیه هزینه مسافرت که ما تصور می کنیم... بودجه... اطلاعات فراهم کند. از داشتن جزئیات بیشتر در مورد اینکه اس. دی. فیکل... چه کسانی را خواهد دید و قادر خواهد بود چه اطلاعات به خصوصی را جمع کند، قدردانی می شود. آیا او قادر خواهد بود اطلاعات مشخصی درباره حمایت شوروی، حمایت احتمالی... کشورها و قاچاق اسلحه... آیا او خواهد... اطلاعات مفصل و مورد نظر را در مورد... کردها، مقاصد آینده شان و اثر متقابل...

ما، هم به نوع تبلیغاتی... و هم... علاقه داریم.

3- پرونده: 960951- 201، 306414- 201 تا تاریخ 26 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

ص: 66

سند شماره (3) سری 30 مرداد 58 اعضاء از: رئیس 498994به: با حق تقدم بن، آنکارا رونوشت آلمان، استانبول، تهران اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. - اس. دی. جانوس - اس. دی. فیکل عطف به: الف - آنکارا 44355، ب - واشنگتن 496090، ج - بن 83673(1) 1- در واقع ما به مسافرت اس. دی. فیکل (ف / ا) به ترکیه و از این مهمتر در صورت تمایل وی به سفرش در کردستان عراق و ایران علاقه مندیم ............... همان گونه که مخاطبین اطلاع دارند، حوادث کردستان با سرعت نسبتاً زیادی روی می دهند و هر دو منطقه از لحاظ اطلاعات خارجی جایز اولویتند.

همان طور که تلگرام مرجع ب اظهار می دارد در رابطه با مسافرت ف / ا به ترکیه به سبب احتمال پیش آمدن موقعیت اضطراری و خطر، ما موانعی می بینیم و به همین گونه نسبت به مسافرت ف / ا به ایران احساس نگرانی داریم. همزمان با آن، تصور می کنیم که اگر ف / ا بطرز صحیح در مورد مسائل مورد نیاز توجیه و در ارتباط با فعالیتهایش هشدار داده شود، هر دو کار (مسافرتها) می توانند انجام شوند. بنابراین از اینکه بن در اولین فرصت با ف / ا مجدداً تماس برقرار کند ممنون خواهیم شد، تا آمادگی وی به مسافرت از طریق ترکیه به ایران برای جمع آوری اطلاعات خارجی را معلوم کنیم. ما مایلیم در صورت امکان مسافرت ف / ا این هفته یا اول هفته آینده شروع شود و پیش بینی می کنیم که سفر او یک تا دو هفته طول بکشد اگر ف / ا مایل یا قادر باشد هم به ایران و هم به ترکیه مسافرت کند معتقدیم که او نباید بیش از دو یا سه روز را در شرق ترکیه بگذراند، چرا که مسایل ایران دارای ارجحیت می باشند.

2- آماده ایم که هزینه مسافرت ف / ا را تأمین کنیم و اگر او در جواب احتیاجات مندرج در زیر بتواند گزارشهای قابل ملاحظه ای تهیه کند، براساس کمیت و کیفیت اطلاعات و برآوردن احتیاجات، به او فوق العاده بدهیم.

3- ما می خواهیم که نیاز به توجیه دقیق ف / ا درباره واقعیات اوضاع شرق ترکیه و شمال غرب ..............(2) را تأکید کنیم که با کرد بودن او ما اطمینان داریم او به حد کافی اطلاع دارد. او باید از خطر اینکه ممکن است با مسافرتهای خود جلب توجه کند، برحذر داشته شود و او باید در مورد اینکه با چه کسانی تماس می گیرد و چگونه اطلاعات به دست می آورد، احتیاط به خرج دهد، زیرا مقامات امنیتی ترکیه فقط مترصد همان نوع فعالیتهایی هستند که او انجام می دهد. در ایران همانگونه که ف / ا حتی بیشتر آگاهی دارد، دولت ایران سرکوبی جنبش کردها را شروع کرده و توانایی او به مسافرت یا تماس گرفتن با اعضای خانواده یا ............... ممکن است، محدود باشد. البته او هیچ گاه تحت هیچ شرایطی نباید به ارتباط خود با سیا اعتراف کند و ما در موقعیتی نیستیم که در صورت مواجهه او با مشکلات در هریک از دو کشور، بتوانیم به او کمک رسانیم. فلت هاوس باید اطمینان حاصل کند که ف / ا قبل از آنکه دستورالعملهای ما در خصوص مسافرتش را بپذیرد. تمام مطالب فوق را درک می کند.

4- پیش بینی می کنیم که طی اقامت ف / ا در ترکیه تماسی حاصل نگردد، زیرا او باید در بازگشت از مسافرتش در بن سؤال و جواب شود، در عین حال از داشتن دستورالعملهای لازم برای تماس اضطراری

ص: 67

ممنون می گردیم تا در صورتی که ف / ا اطلاعات فوق العاده خوبی داشت که ممکن نباشد تا بازگشتش به آلمان تأمل کند، به کار گرفته شوند. ف / ا هیچ انگلیسی نمی داند، کمی ترکی بلد است و علاوه بر کردی که زبان اصلیش است، آلمانی و فارسی را در سطح عالی تکلم می کند. استانبول به عنوان بهترین مکان برای تماس پیشنهاد می شود، زیرا رئیس پایگاه زبان آلمانی را به خوبی می داند، لطفاً راهنمایی کنید.

5 - در جواب به سئوالات تلگرام مرجع نسبت به دسترسی ف / ا ما تصور می کنیم که او قادر خواهد بود آن احتیاجات را با تهیه جزئیات کافی برآورد و موجه بودن هزینه های مصرف شده را ثابت نماید. از آنجا که ف / ا عمدتاً برای مسئله کردهای ایران در نظر گرفته شده است، این مسئله را که او دقیقاً چه کسانی را خواهد توانست در ترکیه ببیند، به بن ارجاع می کنیم. علاوه بر مسائل مورد نیاز مطرح شده در تلگرام مرجع الف در رابطه با کردهای ایران مسائل یا موضوعات زیر بسیار مورد توجه است:

الف: شناسایی دسته های مختلف و رهبران جنبش کردها همچنان مورد توجه است.

ب: شناسایی پشتیبانی خارجی از جنبش کردها در صورت وجود آن، پشتیبانی از چه نوع است؟ اسلحه؟ پول؟ آیا دخالت ............... کوبا و شوروی را می توان شناسایی کرد؟ ج: آیا شواهدی دال بر پشتیبانی حزب توده یا چریکهای فدایی خلق از کردها وجود دارد؟ د: استراتژی کردها در رابطه با حل مسئله اقلیتها در بحث قانون اساسی چیست؟ ه: با رشد شواهدی مبنی بر اینکه دسته های کرد رقیب یکدیگر در حال ایجاد مناطق محصوری در کردستان هستند، یعنی ارتباط ف / ا با حزب دمکرات کردستان ...............(1) سند شماره (4) سری 20 شهریور 58 اعضاء از: بن 84383به: پاریس رونوشت برای رئیس، آلمان، تهران، آنکارا، استانبول اخطار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس. دی. فیکل عطف به: پاریس 11836(2) 1- در ملاقات 17 شهریور اس. دی. فیکل گفت که خانم عبدالرحمن قاسملو 44 تا 46 ساله به نظر می رسد، قد متوسط و موی قهوه ای روشن دارد که گاهی اوقات آن را رنگ می کند. او به طور متناسب و معتدل لباس می پوشد. دختر بزرگتر حدود 21- 20 و کوچکتر حدود 19-17 سال دارد. هردو دختر کاملاً بلندقدند. اس. دی. فیکل مطمئن نیست، اما فکر می کند که دختر بزرگترش در دانشکده ولی دختر کوچکترش در یک مدرسه متوسط فرانسوی تحصیل می کند.

2- بگفته خانواده اس. دی. فیکل، قاسملو برای اقامت و کار در پاریس از محورهای ویژه تبعیدی سیاسی برخوردار است. چنین مجوزهایی بین محافل کردهای پاریس فراوان به چشم می خورند.

3- پرونده: 0962004- 201، 0960951- 201 تا تاریخ 19 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود.

ص: 68

سری سند شماره (5) سری 20 شهریور 58 اعضاء از: بن 84384به: با حق تقدم رئیس رونوشت برای آلمان، آنکارا، استانبول، تهران هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. اس. دی. فیکل عطف به: الف - رئیس 508752، ب - بن 84385(1) 1- 17 شهریور هنگام شب فلت هاوس و نویکوفسکی با اس. دی. فیکل ملاقات نمودند. برای مسافرت آتی به کردستان احتیاجات (اطلاعاتی) تلگرام مرجع الف و سایر مسایل بوی داده شد. طی ملاقات مکرراً به ف / ا در مورد مقتضیات تخلف ناپذیر امنیتی و این حقیقت که در صورت مواجهه او با هرگونه دردسر در ترکیه یا ایران ما در موقعیت عرضه هیچ گونه کمکی قرار ندادیم، توجیه شد. ف / ا پذیرفت و بابت (دریافت) 2500 مارک آلمان هزینه مسافرت، 800 مارک آلمان برای دستمزد ماه اوت و 200 مارک آلمان برای هزینه های عملیاتی رسید داد.

2- ف / ا مطابق برنامه اش باید در 18 شهریور 58 عازم پاریس شود، تا النا قاسملو را ببیند و نامه ای بگیرد و آن را به شوهرش برساند. ف / ا به بن باز خواهد گشت و از طریق خطوط هوایی ترکیه در 21 شهریور بن را به مقصد استانبول و وان ترک خواهد کرد. آنگاه وی به کردستان ترکیه و ایران خواهد رفت، انتظار می رود که در پایان سپتامبر (حدود 8 مهر) به اروپا بازگردد. در آن موقع با او ملاقات خواهیم کرد و اطلاعاتش را استخراج خواهیم نمود.

3- پرونده 0960951- 201 تا تاریخ 20 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (6) سری 17 مهرماه 58 از: بن 85144به: با حق تقدم رئیس رونوشت برای تهران، آنکارا، استانبول............

هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. فیکل عطف به: بن (2)84384 1- اس. دی. فیکل از مسافرت خود به کردستان ترکیه و ایران بازگشته است. فلت هاوس عصر روز ............... مهر با وی تماس گرفت و برای 17 مهر در ............... مناسب قرار یک جلسه سؤال و جواب گذاشت.

2- یکی از دلایل اینکه در بازگشت اس. دی. فیکل تأخیر حاصل شد، این بود که او در سلماس (شاهپور) توسط مقامات (نظامی) ایران دستگیر و مدت چهار روز بازداشت شده بود. وی متهم شده بود که به طور غیرقانونی از مرز ایران و ترکیه عبور کرده و مدارک قانونی نداشته است. اس. دی. فیکل گفت که پاسپورت را عمداً در ترکیه جای گذاشته بود. خوشبختانه قاضی محلی و مقامات ایرانی، کرد و از دوستان پدر اس. دی. فیکل بودند و بنابراین او را آزاد کردند. یک مقاله خبری تحت عنوان «پسر صنار مآمدی

ص: 69

دستگیر شد» در روزنامه کیهان شماره ............... مورخ 27 شهریور به چاپ رسید.(1) اینک ما بریده روزنامه مربوط به دستگیری اس. دی. فیکل را از طریق شماره ............... 44 به ستاد ارسال می داریم.

3- نتایج جلسه سؤال و جواب هرچه زودتر ارسال خواهند شد.

4- پرونده: 0960951- 201 تا تاریخ 17 مهرماه 1378 در بایگانی ضبط شود.سری پسر صنار مآمدی بازداشت شد.

ارومیه - خبرنگار کیهان - رفعت مآمدی پسر صنار مآمدی که در آلمان تحصیل می کند، هنگامی که برای دیدن پدرش از طریق ترکیه به منطقه سلماس آمده بود براساس خبر رسیده از پادگان این شهر برای تحقیق بازداشت شد.

چنگیز مآمدی پسر دیگر صنار مآمدی هفته گذشته با دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام همبستگی کرد.

صنار مآمدی اکنون با عده ای از یاران خود در کوههای اطراف سلماس به سر می برد.

چهارشنبه 28 شهریور 1358 صفحه 2 - شماره 10810 سند شماره (7)(2) سری 25 مهر 58 اطلاعاتی از: بن 85481به: رئیس رونوشت برای آلمان، آنکارا، استانبول، تهران هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - اس. دی. فیکل زی. آر. واهو(3) جزئیات تکمیلی: ری آر واهو برای مطلب مربوط به کشور ثالث، منبع اس. دی. فیکل / ا منابع فرعی پدر اس. دی. فیکل / ا و سایر کسانی که در تلگرام بن 85330 ذکر شده اند.(4) به دست آمده توسط فلت هاوس محل دستیابی (به اطلاعات) برای اختفای منبع حذف گردید. هدف: اس - ا. به سازمانهای اطلاعاتی همکار داده نشود. بدون نام برای فهرست.

پرونده: 0960951- 201 تا تاریخ 25 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

سند شماره (8) طبقه بندی گزارش سری(1) هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس خبر تحت نظر تهیه کننده کشور: ایران منبع: یک کرد که اینک مقیم خارج است و تصور می شود که به جامعه کرد در ایران دسترسی خوبی دارد و اخیراً دیداری از کردستان داشته است، قابلیت اطمینان به گزارشهای او معین نشده است.

موضوع: وضع جنبش کردها در ایران (تاریخ خبر: اوائل مهرماه 1358) خلاصه: روحیه مبارزان پارتیزان کردستان ایران بالا است و کردها همچنان مصمم به کسب خودمختاری هستند. گروههای اصلی پارتیزان که در حال حاضر مشغول فعالیت در کردستان ایران هستند، عبارتند از:

گروه مقاومت حزب دمکرات کردستان، سازمان زحمتکشان کردستان، فداییان خلق شاخه کردستان و طرفداران حسینی. کردها به سلاحهایی که ضمن حملات به پادگانهای ایران ربوده شده و اسلحه هایی که عراق تأمین کرده، مسلحند. نیروهای کرد با حزب توده مقداری تماس دارند، اما عملاً فقط با فداییان خلق و چریکهای خلقی ایران همکاری می کنند. سازمان جدیدی تشکیل شد تا کردهایی را که با رژیم خمینی همکاری می کنند، تصفیه نماید. (پایان خلاصه).

1- علیرغم عقب نشینی مدافعان جنگنده کرد و تلفات وسیع مالی و انسانی که در مرداد 58 متحمل آن شدند، قوت قلب و روحیه عموم مردم کرد و جنگندگان پارتیزان در ایران بالا است. کردها نسبت به آینده امیدوارند و مصمم هستند در مبارزه برای خودمختاری پیروز شوند. مردم عبدالرحمن قاسملو دبیر کل حزب دمکرات کردستان با عزالدین حسینی رهبر مذهبی کرد را مسئول تلفات و عقب نشینی حساب نمی کنند. کردها به این طور دو رهبر احترام گذاشته و تحسینشان می کنند.

2- اکثریت واحدهای مقاومت کرد نزدیک مرز عراق و ترکیه و کوهها و مناطق جنگلی کردستان قرار دارند.

چهار گروه اصلی پارتیزان مسلح کرد وجود دارند که عبارتند از:

الف: گروه مقاومت مسلحانه حزب دمکرات کردستان - رهبر این گروه عبدالرحیم عباسی سرگرد سابق نیروی زمینی ایران و عضو کمیته مرکزی حزب دمکرات است. ستاد این گروه در جنگل سردشت قرار دارد. این نیروها در حال حاضر مشغول تعلیمات فشرده برای حملات ناگهانی و عقب نشینی سریع هستند. واحدهای نظامی حزب دمکرات کردستان از آذربایجان غربی تا جنوب رشته کوههای کردستان به طرف عراق فعالیت دارند.

ب: واحدهای نظامی سازمان زحمتکشان کردستان - این واحد نظامی چپ مارکسیست - لنینیست است که تحت رهبری صالح مهتدی دانشجوی سابق حقوق قرار دارد. شایع است که سازمان زحمتکشان کردستان در جنوب نزدیک مرز عراق با سرحدات سنندج فعالیت دارد.

ج: فداییان خلق بخش کردستان (شاخه کردستان) - این گروه کرد نیز عقاید مارکسیست لنینیستی

ص: 71

دارد و جزئی از فداییان خلق است. گروه مذکور قویاً با رژیم فعلی خمینی مخالفت دارد. گروههای به اصطلاح رادیکال کرد کمونیست یعنی بخش کردی فداییان خلق و سازمان زحمتکشان کردستان تفاوتشان در این است که اولی جزئی از یک تشکیلات ایرانی است، ولی دومی هویتی صرفاً کردی دارد، هر دو ضد شورویند. در حال حاضر خصومتی بین آنها وجود ندارد. شاخه کردستان فداییان خلق در ناحیه مریوان فعالیت دارد.

د: طرفداران مسلح حسینی رهبر مذهبی و قومی - آنها گروههای کوچک مختلفی هستند که در شهرها و دهات بزرگ بین عموم مردم جای دارند.

ه: به علاوه چهار گروه فوق الذکر، گروههای کوچک متعدد کردی وجود دارند که مسلحانه مقاومت می کنند و از میان آنها دو گروه برجسته هستند که یکی گروهی که تحت رهبری رسول مولمان از جنبش سوسیالیست خلق کرد عراق و دیگری گروه محمود عثمان که آن نیز از عراق است.

3- تعداد تخمینی جنگندگان مقاومت کرد در ایران بالغ بر 000/20 نفر می شود. اکثریت جنگندگان به گروه مسلح حزب دمکرات کردستان تعلق دارد. آنها مسلح به سلاحهایی هستند که در بهمن 1357 از پادگانهای مهاباد، سنندج و نوسود مصادره کردند. کردها برای گذراندن عملیات زمستان سلاح و مهمات کافی در اختیار دارند.

4- تسلیحات بیشتری برای کردهای ایران از عراق می آید. تأمین کننده اصلی این تسلیحات دولت عراق است که آنها را از طریق تشکیلات جلال طالبانی ارسال می کند. کردهای ایران از آلمان شرقی، رومانی و کوبا نیز کمک دریافت می کنند. به هر حال این کمک شامل مواد دارویی، غذا و البسه است و اغلب از طریق عراق به کردها می رسد. در مرداد 1358 حزب دمکرات گروه ویژه ای را روانه کوبا کرد. تا اوائل مهر این هیئت هنوز به ایران بازنگشته بود.

5 - قاسملو بیشتر اوقات خود را در عراق می گذراند و به ندرت به ایران می آید. حسینی نیز در عراق مخفی است، اما مکرراً به کردستان ایران می آید. اکثریت اعضای کمیته مرکزی حزب دمکرات مثل محمد امین سیراسی (سراجی - م)، امیر خاری (قاضی - م) و هانی (غنی - م) بلوریان با گروههای مسلح در کردستان ایران باقی هستند.

6- حزب دمکرات و گروههای مسلح دیگر با حزب توده مقداری تماس دارند، اما با آن همکاری نمی کنند. معهذا حزب دمکرات و دسته های دیگر کرد با فداییان خلق، چریکهای خلق ایران و سایر گروههای ناراضی که با رژیم خمینی مخالف هستند، به طور نزدیک همکاری می کنند. مذاکراتی در جریان است تا یک طرح اقدام مشترک در شش ماه آینده علیه رژیم خمینی اتخاذ گردد.

7- واحدهای ارتش ایران که در حال حاضر در کردستان مستقر شده اند، سعی می کنند با جمعیت محلی رابطه خوبی برقرار کنند. آنها اغلب از اهالی محل در برابر نیروهای شبه نظامی بومی خمینی حفاظت می کنند، حزب دمکرات و دسته های دیگر کرد به این تلاش ارج می نهند و آنرا نشانه خوبی از آینده می دانند. حزب دمکرات سعی دارد که برای برقراری ارتباط خوب با واحدهای ارتش ایران بین همه موافقت ایجاد کند.

8 - یک سازمان جدید کردی در کردستان ایران ایجاد می شود. نام این سازمان شاهد است. هدف این سازمان تصفیه کردهایی است که با رژیم خمینی همکاری می کنند. چندی پیش شاهد یک زمیندار کرد

ص: 72

بنام تلیبک (که نام خانوادگیش مشخص نیست) را که با نمایندگان خمینی همکاری داشت، به قتل رساند.

اینک این سازمان در نظر دارد علیه سایر کردهایی که مظنون به فعالیت برای رژیم خمینی هستند، دست به عمل بزند.

9- نه سازمان آزادیبخش فلسطین و نه سازمانهای دیگر فلسطینی هیچ کدام در کردستان ایران دفتر یا نماینده ندارند. کریم حسامی عضو دفتر سیاسی حزب دمکرات با یک نماینده سازمان آزادیبخش در بغداد تماس دارد. حسامی همچنین سرپرستی یک هیئت نمایندگی حزب دمکرات را که از مراکز سازمان آزادیبخش در لبنان دیدار به عمل آورد به عهده داشت. از آن زمان به بعد او با سازمان آزادیبخش فلسطین ارتباط نزدیک داشته است. حسامی تقریباً 54 ساله است و چندین سال مقیم پراگ بوده است. خانواده وی هنوز در پراگ زندگی می کنند، اما خود حسامی در کردستان ایران است.

10- مجلس قانون اساسی در تهران جلسه دارد. کردها به آن توجهی نمی کنند و احساس می کنند که این مجلس بی ارزش است. فقط یک کرد از سنندج عضو مجلس قانون اساسی است که در آن نفوذی ندارد.

11- به دست آمده در 17 مهر 1358 12- انتشار از حوزه فعالیت: برای آنکارا، استانبول، تهران فرستاده شد.

طبقه بندی گزارش سری - هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار. پخش و اقتباس خبر تحت نظارت تهیه کننده. تا تاریخ 25 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود. تمام بخشها حاوی طبقه بندی و قیود کل سند هستند.

سند شماره (9) سری 2 آبان 1358 اعضاء از: رئیس 538929به: بن رونوشت تهران اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. زی. آر. واهو عطف به: بن 85541 (7839- EGN) 1- قصد نداریم پیام مرجع را پخش کنیم، زیرا گزارش آن طور که نوشته شده بود، ظاهراً اخبار جدیدی به آنچه تا به حال معلوم شده است، نمی افزاید تا مستلزم پخش باشد.

2- قبلاً می دانستیم که کوششهای گذشته بارزانی و طالبانی برای هماهنگ کردن فعالیتهای خود به شکست انجامیده بود. این مطلب توسط گزارش 79- 13524/315- TDFIRDB از سرویس اطلاعاتی انگلیس (به نقل از یک منبع جا افتاده که خود او از منابع فرعی که میزان اطمینان به آنها و یافته هایشان قابل سنجش نیست، به دست آورده) تأیید می شود که گزارش داد مسعود بارزانی از ایران به شمال عراق رفته و گروه زیادی از پیشمرگان را با خود برده بود. جلال طالبانی، رهبر ناراضی کرد که تا این اواخر تحت حمایت سوریه قرار داشت، جهت آشتی با مسعود تلاش کرد و مسعود پیشنهادهای او را رد کرد. همچنین بنا به این گزارش، مسعود بارزانی روابط خوبی با یزدی وزیر امور خارجه ایران برقرار کرده و حزب دمکرات کردستان حمایت حکومت ایران را که به آن اسلحه و کمک مالی داده، جلب کرده است. سی. آ.

ص: 73

تومیک - 19 هم در تلگرام(1) (84015 بن) 15112079/315- TDFIRDBگزارش داد که برادران بارزانی برای هماهنگ کردن فعالیتهایشان با طالبانی رهبر کرد عراقی تلاشی نکرده بودند. در مقابل این، دو گزارش صادره از بغداد در مرداد ماه 1358 حاکی از این هستند که در اوائل شهریور 1358 قرار بود، تلاشهای جدیدی بین دو جناح صورت پذیرد تا با اجرای بعضی از تغییرات به نوعی موافقتنامه دست یابند.

3- با ملاحظه اطلاعات فوق معتقدیم اگر اس. دی. فیکل - ا بتواند تاریخ اطلاعات خود را بهتر تصریح کند، گزارش مرجع سودمندتر می شود. آیا وی هیچ اطلاع خاصی در مورد ملاقاتهای پیشنهاد شده در شهریور یا مهرماه به دست آورده، اگر آری آیا این کوششها هم رد شدند، و همچنین مفید خواهد بود اگر اس. دی. فیکل بتواند اطلاعات صریحتری در مقایسه با گزارش بن 85330 تهیه کند. در مورد اینکه آن منابع فرعی که می توانند، به طور یقین وجود هرگونه تلاش جدیدی را در ارائه جزئیات بیشتر در مورد هماهنگی بین جناحهای کرد و کمونیستها در گذشته به علاوه بار کردن معنای دقیق عبارت «ارتباطی از این گونه غیر ممکن است، زیرا رژیم بغداد کمونیستهای عراقی را به چشم خائن می نگرد و فعالانه در تعقیب ایشان است» نیز مفید خواهد بود.

4- لطفاً ما را در جریان قرار دهید. بدون پرونده. تا تاریخ 1 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (10) سری 9 آبان 58 اعضاء از: رئیس 543375به: بن رونوشت برای آلمان، تهران.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اس. دی. فیکل عطف به: بن (2)85706 1- با پاراگراف دوم تلگرام مرجع موافقیم.

- جزئیات بیشتری در مورد نتایج مسافرت اس. دی. فیکل در آینده نزدیک برای شما ارسال خواهیم نمود. ما خیلی راضی هستیم.

3- پرونده: 0960951- 201 تا تاریخ 8 آبان 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

سری بسمه تعالی در این قسمت اسناد مربوط به دو جاسوس خبرنگار با نامهای رمز. یو. ان کمل / ا و یو. ان . فسیل / ا ارائه می شوند. در اوائل سال 58 سازمان سیا تصمیم می گیرد دو تن از جاسوسان خود را به ایران اعزام دارد تا تحت عنوان خبرنگاری، اطلاعات دست اولی درباره شخصیت سران شورشیان کرد و اوضاع منطقه کردستان برای این سازمان فراهم کنند و کسانی را که سیا بتواند در آینده از آنها استفاده نماید، شناسایی کنند.

یو. ان. کمل / ا از سابقه فعالیت چپی در فرانسه برخوردار بوده و سیا پیش بینی می کرده که او بتواند در وهله اول با داشتن این سابقه حسن نظر گروهکهای فعال در کردستان را که آنها نیز ادعاهای چپگرایانه داشتند، جلب نماید.

یو. ان. فسیل / ا یک خبرنگار و فیلمساز آمریکایی بوده که در پاریس اقامت داشته و به عنوان عامل دسترسی به کسانی که سیا به آنها نظر داشته و چپگرا بودند، استخدام شده بود. وی توانسته بود هنگام اقامت امام در فرانسه اعتماد چند تن از کسانی را که اطراف ایشان بودند جلب کند، و سیا با تکیه به این سابقه او را بیشتر به قصد کسب اطلاعات از این قبیل افراد که مشاغل کلیدی در دولت موقت را به دست گرفته بودند و سیاست دولت در مورد کردستان را مشخص می کردند، روانه ایران نمود.

اسناد این پرونده کلاً از درون دستگاه پودرکن بیرون آمده است. در حین اشغال لانه جاسوسی آمریکا در ایران، مأموران وحشت زده سیا سعی داشتند، مقادیر هرچه بیشتری از اسناد تبهکاری و توطئه آمریکا را از بین ببرند، ولی به خواست الهی بخشی از آن اسناد سالم و بخشی دیگر به صورت پاره پاره به دست ملت مسلمان ایران افتاد و اسناد این پرونده نیز جزء اسناد پاره پاره شده است. علیرغم تلاش برای یافتن و متصل ساختن قطعات جدا شده به یکدیگر، اسناد به صورت حاضر درآمده، هنوز بعضی قطعات مفقودند و در نتیجه چند سند غیر قابل ترجمه مانده و در ترجمه چند سند به جای آن قطعات و عبارات، نقطه چین گذارده شده است. در بعضی موارد هم که کلمه ای یا کلماتی از یک عبارت مفقود بوده، ولی از سیاق عبارات به وجود آن می شد یقین حاصل کرد، آن کلمه یا کلمات در ترجمه گنجانده شده و در بعضی موارد هم که فقدان آن کلمه یا کلمات به درک عبارت لطمه می زده و احتمالی برای وجود آن داده شده، آن کلمه در پرانتز آمده است. برای سهولت خواندن هرگاه تشخیص داده شده که جمله تمام شده و جمله دیگر شروع شده در وسط آن دو جمله علامت × گذارده شده است.

سند شماره (1) سری - 25 فروردین 58 - اعضاء از: رئیس 419577به: تهران رونوشت برای پاریس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. یو. ان. کمل، یو. ان. فسیل عطف به: الف - رئیس 408750 (برای تهران فرستاده نشده / لازم نبود)، ب - پاریس 98132 (برای تهران فرستاده خواهد شد)، ج - پاریس 95702، د - پاریس 96010 (بهمن 1357)(1) 1- در تلگرام مرجع الف از قرارگاه پاریس خواسته شده بود 0 ............... منابع استخدام شده آن

ص: 75

قرارگاه، یو. ان. کمل / ا و یو. ان. فسیل . ا .............. × .................. درباره جنبش استقلال طلبی کردها ................. فعالیتهایشان در ایران ................... و ............... منابعی را که به خبرهای مربوط به قبایل دسترسی دارند .................... شناسایی کنند.

2- اضافه بر آنچه که در جواب مندرج در تلگرام مرجع ب...یو. ان. کمل / ا یک شهروند فرانسوی است که به طور آزاد روزنامه نگاری می کند... حزب کمونیست فرانسه... ×... قرارگاه پاریس از 1351 به عنوان گزارشگر... درباره امور حزب کمونیست فرانسه و درباره کمونیستها... × مسافرتهای فراوانی در ...

و رابطهایی در... مختلف آفریقایی، محافل... منجمله... خمینی... فرانسه وارد. یو. ان. کمل / ا با... مصاحبه نمود × همچنین در رابطه با تلگرام مرجع ج و ............... بعدی ............... ×.................

3- ...............

4- ............... به مطالب فوق، آیا یو. ان. کمل / ا هیچ رابط قابل استفاده ای در بین عناصر کمونیست ایران دارد؟ 5 - (............) پاریس ............... که یو. ان. فسیل / ا آماده است، مسافرت خود را از 31 فروردین شروع کند. (ما پیش بینی نمی کنیم که در فعالیت این عمال تداخل روی دهد، چون آنها جداگانه در رابطه با هدفهای ............... متفاوت اعزام خواهند شد.) یو. ان. فسیل / ا یک شهروند آمریکایی است که در پاریس اقامت دارد و در آنجا برای خودش به عنوان عکاس و فیلمساز کار می کند. او مدت کوتاهی در سال 1977 به استخدام دولت ایران درآمد تا یک مجموعه ............... برای تلویزیون بسازد و از قرار معلوم طی آن دوره مدتی را در ایران گذراند. او که یک عامل حقوق بگیر و آگاه از کار خود است در ............... 1978 به عنوان عامل دسترسی به هدفهای چپی و اهل جنوب شرقی آسیا در فرانسه و سایر مناطق استخدام شد. یو. ان. فسیل / ا در مجموعه مصاحباتی که در آبان ماه با خمینی صورت گرفت همراه یک عکاس بود. او توانست اعتماد اطرافیان نزدیک خمینی را جلب کند و از آن هنگام روابط شخصی خوبی با یزدی مشاور اصلی خمینی که براساس تلگرام مرجع ............... یک دعوتنامه دائمی برای یو. ان.

فسیل / ا صادر کرد تا با او در ایران ملاقات کند، برقرار کرد. یو. ان. فسیل / ا همچنین برای همراهی با گروه خمینی در سفر از فرانسه به ایران دعوتنامه ای دریافت کرد، ولی به دلیل تعهدات حرفه ای متناقض با هم نتوانست آن را قبول کند.

6- پیش بینی می شود مسافرتهای یو. ان. کمل / ا و یو. ان. فسیل / ا بیش از دو هفته طول نکشد و بنابراین فعلاً نیازی نیست به اینکه مستقیماً با قرارگاه تماس حاصل شود. به هر صورت درخواست می شود قرارگاه تهران دستورالعملهای تماس اضطراری را اطلاع دهد، تا اگر هریک از دو منبع اطلاعات فوتی به دستشان رسید (تماس بگیرند). همچنین از نظریات پیشنهادی قرارگاه تهران درباره فوق و همچنین تعیین بهترین هدف برای آنها استقبال می شود.

7- پرونده: 3/248- 6- 29، 284 ...............

تماماً سری 24 فروردین 1378

ص: 76

سری سند شماره (2) سری 26 فروردین 58 اعضاء از: تهران 52705 (به کفالت گلگروف) به: پاریس رونوشت برای رئیس اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. یو. ان. کمل یو. ان. فسیل عطف به: الف - پاریس 98132، ب - رئیس 419577(1) 1- تصور می شود که اگر یو. ان. کمل (ک / ا) هنگام درخواست ویزا بر روی این نکته تأکید کند که یک روزنامه نگار فرانسوی مجرب و از استطاعت مالی نسبی برخوردار است، و به طور کلی از اعلان وابستگی سیاسی خود اجتناب ورزد، برای مسافرتش به تهران یا مناطق کردنشین با هیچ چیز مواجه نخواهد شد.

وی همین که به ایران آمد باید از معرفی نامه حزب کمونیست خود استفاده نماید، تا حزب دموکرات کردستان ............... صمیمانه تری نسبت به او ابراز دارد. روزنامه نگاران غربی حتی آمریکاییها، اخیراً به مناطق دوردست سفر کرده اند و تا آنجا که اطلاع داریم با مشکلی برنخوردند. (وابسته مطبوعاتی سفارت این را تأیید می کند) به جواز دولت موقت احتیاج نیست، اما تصور می کنیم که احتمال موفقیت ک / ا افزایش می یابد، اگر که در تهران از یک کمک محلی برخوردار گردد. اگر بتوانیم از طریق دوستان یک راننده راهنما که لهجه کردی را می فهمد مهیا سازیم او در این مسئله یک دستیار هم خواهد داشت × 0 ............... پیشنهاد می شود که در پاریس تحقیق نماید نماینده مطبوعات فرانسه در ایران کیست. فقط برای اطلاع قرارگاه یادآوری می شود که منبع ذخیره تهران اس. دی. ترامپ (ت / ا) در ژورنال دو تهران کار می کرد، تا اینکه اخیراً بسته شد و خبرنگار خبرگزاری فرانسه است. در صورتی که ک / ا بتواند خودش با ت / ا تماس برقرار کند، محتمل است که ت / ا توصیه و کمک خود را در اختیارش بگذارد. ما پیشنهاد نمی کنیم تکرار می شود، پیشنهاد نمی کنیم که خودمان ک / ا و ت / ا را در تماس با یکدیگر قرار دهیم.

2- پیشنهاد می شود که ک / ا با مصاحبه با عبدالرحمن قاسملو رهبر حزب دموکرات کردستان که دفتر حزب را در مهاباد افتتاح کرده و در حال حاضر به عنوان نیروی متحدکننده دسته های مختلف کرد عمل می کند، تحقیق خود را شروع نماید، واضح است که قاس ............... علی حزب دموکرات را به ک / ا عرضه خواهد کرد، با این امید که (ک / ا) با دید مثبت آنها را نشر دهد. احتیاجات (اطلاعاتی) ستاد بطور مفصل ............... و ک / ا در صورتی فرصت و بخت داشته باشد خواهد توانست ............... سئوالاتی را که بسیار مورد علاقه اند ............... در پایان دیدار در صورتی که ک / ا خود را از همکاری چپیهای محل برخوردار کرده باشد یا کند، ما ممنون خواهیم شد اگر خلاصه ای در مورد این افراد دریافت داریم. اگر ک/ا متقبل خطر صحبت با فداییان (چریکها) یا مجاهدین مارکسیستی محل شود، این کار برای ما حکم یک عملیات با ارزش را خواهد داشت. برای نیل به این مقصود او باید از دانشگاه تهران که یک مرکز فعالیت چپی است دیدار نماید.

3- در حالی که یو. ان. فسیل / ا (ف / ا) همان طور که در پاراگراف ............... تلگرام مرجع ب ذکر شده، دسترسیش به گروه خمینی عالی است، ممکن است که در سعی وی برای صحبت با رهبران این امتیاز به ضررش تمام شود. گزارش شده است که آیت اللّه صفدری، رهبر شیعیان کرد که به خمینی نزدیکی

ص: 77

داشت، کردستان را ............... است و علامه مفتی زاده هم که ............... خمینی به حزب دموکرات بود، محبوبیت خود را از دست داد و منزوی شده است. بنابراین در زمینه بهترین برخورد ف / ا با مسأله، موضع ما کمی نامطلوب است. اگر او خود را تحت اختیار گروه خمینی قرار دهد انتظار می رود، در مورد اینکه در برابر خواستهای اقلیت برای خودمختاری دولت موقت چگونه رفتاری ............... بیانات قالبی به او تحویل داده شود. از طرف دیگر، اگر برای ف / ا همان طور برای ک / ا پیشنهاد شد بدون کمک دیگران مسافرت کند، نسبتاً بخت موفقیت خواهد داشت. اگر ف / ا از ............... دیداری نماید ما از او می خواهیم که در پایان سفر از گروه خمینی (منجمله ............) دیدار کند و ما پیش از عزیمتش از پاریس احتیاجات اطلاعاتی مناسب را در اختیار خواهیم گذارد.

4- ک / ا و ف / ا هردو باید ............... در هتل اینترکنتینانتال (محل پرسه روزنامه نگاران) اقامت کند اگر ف / ا و ک / ا قصد دارند در 31 فروردین از پاریس عزیمت کنند، پیشنهاد می شود که ک / ا برنامه عزیمتش را برای ............... دیرتر ترتیب دهد، بدین قرار او زمانی با کردها صحبت می کند، که قانون اساسی اعلان شده است. وقایع ایران بسیار متغیرند و مفید ............... که زمان بندی مسافرت به مناطق گسترده شود. که شماره تلفن تماس با قرارگاه به ف / ا و ک / ا داده شود و می توان ملاقات اولیه را در اتاق هتل ترتیب داد، لطفاً توانایی ربانی و نام حقیقی هریک از منابع ذخیره را ............... × قرارگاه دستورالعمل تماس را فراهم خواهد کرد.

5 - پرونده: 248- 6- 29 4284 ............... تا تاریخ 26 فروردین 1378 در بایگانی ضبط شود.

سند شماره (3)(1) سری 31 فروردین 1358 از: پاریس 98532به: رئیس، تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است یو. ان. کمل عطف به: الف - رئیس 419577، ب - تهران 52705 1- مأمور مربوطه، یو. ان. کمل / ا به طور کلی درباره بخشهای مربوطه تلگرامهای مرجع(2) توجیه نمود.

درباره پاراگراف چهار تلگرام مرجع الف (به اطلاع می رساند که)، یو. ان. کمل / ا کسی را از عناصر کمونیست ایرانی نمی شناسد، اما گفت که یک نفر را دارد که آنها را بشناسد، او ژاک وارن است که در نشریه حزب کمونیست فرانسه به نام «فرانسه جدید» کار می کند. به گفته یو. ان. کمل / ا، وارن هنگامی که کمونیستهای منفرد ایرانی در اینجا در تبعید و اختفا به سر می بردند، آشنایان نزدیکی در حزب توده داشت.

وارن همچنین کارهای چاپ اعلامیه را برای ............... انجام می داد ............... یو. ان. کمل / ا شخصاً

ص: 78

وارن را می شناسد و خواستار کمک ............... او در مورد مسافرت احتمالی خود به ایران خواهد شد. یو.

ان. کمل / ا تصور می کند ............... دفتر خبرگزاری فرانسه در تهران ............... و در اینجا تحقیقاتی به عمل خواهد آورد در مورد اینکه چه کسی ............... است. شما را در جریان خواهیم گذارد.

2- نام وارن در فهرست (بایگانی) ثبت شود.

پرونده: 3/284 ............... تا تاریخ 31 فروردین 1378 در بایگانی ضبط شود. سری. سری سند شماره (4) سری 22 اردیبهشت 58 اعضاء از: رئیس 437053به: با حق تقدم به تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

یو. ان. فسیل عطف به: الف - 10591- NIT تهران 53006، 79- 08453/315- TDFIRDB، ب - 10593- NIT تهران 53013، 79- 08529/315- TDFIRDB 1- تلگرامهای مرجع(1) گزارشهای خوبی بودند، که مورد استقبال واقع شدند. با این وجود بار دیگر این مسئله را طرح می کنند که آیا حزب دموکرات کردستان قاسملو و حزب دموکرات کرد بارزانی دو حزب جدا و متمایزند یا آنکه جناحهای یک حزب واحدند. در گذشته اخیر گزارشهای متناقضی درباره این موضوع به چشم می خورد. اضافه بر سردرگمی فعلی، اس. دی. گابل / ا گزارش داد، که یکی از چهار رئیس که در چهارمین کنگره عمومی حزب دموکرات کردستان به تاریخ 6 اسفند 57 شرکت نمود، مشاور نزدیک جلال طالبانی است (که بنابر شواهدی که داریم رئیس اتحادیه وطنی کردستان است) و از قرار معلوم در آن کنگره به نفع طالبانی سخنرانی کرد.

2- از هر خبری که منابع مربوطه بتوانند راجع به تشکیلات و ساخت حزب دموکرات کرد به علاوه روشنگری مطلب فوق و در صورتی که این حزب جناح آن طرف مرز حزب دموکرات کرد است ارتباطش با همتاهای خود در عراق، سوریه و ترکیه تهیه کنند قدردانی می شود.

3- بدون پرونده: تا تاریخ 22 اردیبهشت 1378 در بایگانی ضبط شود. تماماً سری سری سند شماره (5)(2) عضو کادر حزب دموکرات کردستان امجد متوسلی (دوست یو. ان. فسیل / ا) دفتر حزب دمکرات کوچه گل انداز (نزدیک خیابان آیزنهاور و شادمان) تلفن 976127 رئیس یک انجمن کردی که روابطی با حزب دموکرات دارد صادق وزیری 68105 (اس. دی. راتر / 4 با او ملاقات کرده)

ص: 79

سند شماره (6) سری 4 تیر 58 اعضاء از: پاریس 10276به: تهران رونوشت برای رئیس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. یو. ان. کمل عطف به: الف - تهران 53294، ب - رئیس 451889، ج - تهران (1)51410 1- برای تأخیری که روی داد متأسفیم اما (یو. ان. فسیل / ا- م) درباره مسافرت خود به 0 ...............

ایران چیز قابل توجهی برای گزارش کردن نداشت. تا آخر هفته آینده یو. ان. کمل / ا ............... خواهد توانست به مسافرت برود × ............... سردبیران مجله دست چپی پاریس به نام فردای ............... که در گذشته برای آن مقاله می نوشته ............... به آنها گفت که او ............... با (کمک مالی ضمنی) از ............... و پرسید آیا مجله علاقه مند به ............... مقاله ها یا عکسهایش ............... × سردبیران آن مجله ............... بدون ابراز اشتیاق چشمگیری جواب دادند و یو. ان. کمل / ا ............... حداقل یک معرفی نامه بگیرد. او ............... وارن ............... که آشنایش در مجله «فرانسه جدید» حزب کمونیست فرانسه است و (یو. ان. کمل / ا) شنیده بود که ............... دارد، وارن او را به نوری البالا ......... ...... عضو حزب کمونیست فرانسه، رئیس ............... یکساله AFASPI(انجمن فرانسوی حامی مردم ایران) البالا ............... در ایران ............... × وارن سعی دارد ............... به نام ناظری (نام اولش مشخص نیست) که به عنوان ............... در پاریس توصیف شده ............... تحولات جدید را گزارش خواهم کرد.

2- ....................

3- نام ............... ثبت شود ............... تا تاریخ 4 تیر 78 در بایگانی ضبط شود. سری سند شماره (7) سری 11 تیر 58 اعضاء از: ............... به: ............... رئیس عطف به: ............... 0276(2) 1- متن ذیل طرح جدید ارتباط با یو. ان. کمل / ا است. شماره تلفن تماس 091 - 820 داخلی 1138

ص: 80

هنگام روز یا 835530 بعدازظهرهاست و ک / ا خود را هنری معرفی می کند. ملاقات در محل و تاریخی که در مکالمه تلفنی گفته می شود، ولی یک ساعت جلوتر از موعد مقرر در مکالمه انجام می شود. ک / ا باید مجله لوله شده در دست داشته باشد، مأمور مربوطه نیز همین طور.

2- متأسفیم که مشخصات ظاهری یو. ان. کمل / ا دیگر در ضبط پرونده های قرارگاه نمی باشد. لطفاً آنها را ارسال نمایید.

3- پرونده: 2-006- 019 تا تاریخ 11 تیر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری

اوقات بیکار بوده و با پول توجیبی که پدر ثروتمندش به او می داد، زندگی می کرد. در این بین در پاییز 1357 الف به دیدار برادرش و اقوام سببی خود در آلمان غربی رفت، الف ادعا می کند که به علت تبعیضی که از طرف دولت عراق نسبت به کردها اعمال می شد، او قادر نبود یک شغل مناسب پیدا کند.

ب: الف ادعا می کند که عضو قبیله باردینگی (جمعیت 000/40) و فرزند شیخ رئوف النقیب تاجر و زمیندار 67 ساله مشهور در سلیمانیه است (تلفن وی 23514 می باشد). پدرش صاحب یک کشتزار، یک ویلای گرانقیمت و تعدادی مغازه در سلیمانیه است. الف در عراق دو برادر دارد که هردو سابقاً سرهنگ ارتش بوده اند: طاهر النقیب حسابدار در یک اداره دولتی بغداد، و صلاح الدین النقیب مقامی در مرکز حسابرسی ارتش در کرکوک، یک برادر دیگر وی تریک نوری، پزشکی است که برای خود کار می کند و در گیس کیرشن نزدیک مونشن گلادباخ در آلمان فدرال سکونت دارد.

ج: وابستگی سیاسی: الف ادعا می کند که عضو حزب دمکرات کردستان (عراق) است. از 1337 تا 1347 عضو کمیته مرکزی حزب دمکرات بود. پیش از آن دبیر سازمان دانشجویی کردها در اروپا بود. به ادعای الف او تمام افراد اصلی حزب دمکرات در عراق به علاوه تعداد زیادی از رهبران کرد در ایران را می شناسد. الف شخصاً با دو پسر مصطفی بارزانی بنامهای مسعود و ادریس آشنایی دارد. الف می گوید که مسعود بارزانی جهت جانشینی مصطفی بارزانی به عنوان رهبر عمومی مردم کرد، انتخاب شده است.

درباره مسعود گزارش شده که در حال حاضر در شرق ترکیه اقامت دارد. الف همچنین می گوید که رقیب سیاسی وی، عبدالرحمن قاسملو، که از ایام گذشته در اروپا است ریاست حزب دمکرات کردستان در ایران را به عهده دارد. قاسملو تحصیلات خود را در سی. اس. اس. آر به انجام رسانده و جهت گیری کمونیستی دارد. او یک کتاب درباره کردستان تألیف کرده است. الف اظهار می دارد که در حال حاضر دو دسته کرد شورشی در عراق وجود دارند: یک دسته تحت رهبری ادریس بارزانی و دیگری تحت رهبری جلال طالبانی که طرفدار کمونیستها است و به مهاباد ایران رفته تا به کردهای آنجا در گرفتن خودمختاری از ایرانیها یاری دهد.

د: ارتباطات با سازمانهای جاسوسی خارجی: الف می گوید که با مطلع نمودن دولتهای مختلف از طریق سازمانهای اطلاعاتیشان از رنج مردم کرد در جنگشان برای کسب استقلال و یا خودمختاری خواسته به این مردم کمک نماید. در سالهای 1343، 1346 و بار دیگر در پاییز 1357 الف با سفارت اسرائیل در بادگودسبرگ تماس گرفت و مذاکراتی با مقامات اسرائیلی آنجا داشت، وی همچنین گزارشهایی درباره اوضاع کردها در عراق ............... الف می گوید که فقدان وجوهات اینک مانع رفتن مجدد او نزد اسرائیلیها در بادگودسبرگ می شود. در 1347 الف همچنین با سازمان اطلاعاتی ایران، ساواک، در بادگودسبرگ رابطه برقرار کرد. همکاری او با ساواک تا سال 1354 ادامه داشت و در آن سال او ............... به ایران رفت. در 1347 الف به مدت تقریباً سه ماه در تهران میهمان ساواک بود. طی این مدت به برقراری روابط بین ساواک و کردهای عراقی تحت رهبری مصطفی بارزانی کمک نمود. الف می گوید گزارشهای طولانی مفصلی درباره وضع کردها در عراق به ساواک داده است. از 1347 تا 1352 او ضمن همراهی شورشیان کرد در کردستان تماس خود را با ساواک حفظ نمود. الف تأکید کرد که خود داوطلب تهیه اطلاعات برای اسرائیلیها و ایرانیها بوده و هیچ گاه در ............... جز برای هزینه ها، دستمزد مالی قبول نکرده است.

ص: 82

ه : ارتباطات مقامات آمریکایی در خارج: الف همچنین با تماس با مقامات آمریکایی در تأسیسات مختلف آمریکا در خارج درخواست کمک کرده است. در سال 1342 یا 1343 او با سفارت آمریکا در بن تماس گرفت. در 1347 و در 1353 او با کنسول آمریکا در تهران تماس گرفت. در آنجا به سال 1353 وی درباره مسئله کردها با آقای لاری سیماک (؟) مذاکره کرد. در شهریور 1357 الف دیداری از سفارت آمریکا در آنکارا داشت و در آنجا شفاهاً گزارشی درباره اوضاع کردستان تقدیم کرد. در مهرماه 1357 به کنسولگری آمریکا در مونیخ رفته و درباره مشکل کردها با یک مقام مؤنث مذاکره کرده و به او نیز یک گزارش «..............» (نوشته شده به کردی) درباره اوضاع در حال تحول ایران تسلیم کرد (تلگرام مرجع را ببینید) الف در دیدار 5 مهر 1358 خود از کنسولگری مونیخ، گزارش دیگری را (که آن هم به کردی است) تسلیم کرد که می گوید در رابطه با موضوعات زیر قرار دارد:

وضع کردها در عراق، محموله های قاچاق سلاحهای شوروی برای گروههای ایرانی از طریق عراق ............... با تأیید ............... دولت عراق، حضور عیدی امین در عراق (خبر از شایعات)، وضع کشاورزی کردستان و اخبار در مورد اکراد مقیم خارج.

و: سنجش شخصیت: الف از خود تأثیر کلی خوبی بجا می گذارد، او یک مرد خوش تیپ و آراسته و جذاب و موقر و با هوش است. او دارای قد بلند، موی نیمه خاکستری، یک سبیل سیاه بوده و سیمای ظریفی دارد. او با ظرافت لباس می پوشد. یک ناسیونالیست و مسلمان شیعه معتقد است و ادعا می کند که اولاد محمد پیامبر بوده و لذا می خواهد به ایجاد صلح بین کردها و دولت ایران کمک نماید. الف یک طومار در تأیید نوادگی پیامبر بودن دارد. با این تأییدیه وی تصور می کند، که خواهد توانست آیت اللّه خمینی را متقاعد کند که الف طرف صالحی برای مذاکره صلح بین اکراد و دولت ایران است. الف ظاهراً یک متعصب مذهبی نیست، معهذا به نظر می رسد که رنج مردمش و جنگ آنها برای کردستان مستقل ذهن وی را مشغول کرده است. الف متکلم خوبی است و ظاهراً دوستان فراوانی در عراق و سایر جاها دارد. الف به علاوه زبان مادری خود که کردی می باشد عربی (عراقی) را با سهولت صحبت می کند و ایرانی و آلمانی را می داند، به علاوه انگلیسی را خوب و زبان رومانی و ترکی را کمی می داند.

2- الف قبل از خداحافظی از زاکریسون، اظهار داشت که مایل است با کارشناس(های) آمریکا در امور خاورمیانه درباره اوضاع جاری کردستان مذاکره نماید و افزود که به منظور حفظ کردستان از اینکه کمونیستها کنترل کامل آنرا به دست گیرند، می خواهد آمریکا را در جریان وقایع کردستان قرار دهد.

هنگامی که راکزیسون پرسید، آیا علاقه دارد در رابطه با مطالب فوق با ما همکاری نماید یا نه، الف جواب داد که خوشحال خواهد شد چنین کاری بکند، اما این همکاری فقط باید در ازای حمایت آمریکا از آمال کردها باشد، نه دستمزد مالی.

3- الف قصد دارد همراه با همسرش (که پاسپورت آلمان غربی دارد) و پسرش در تاریخ 28 شهریور به عراق بازگردد. او پاسپورت عراقی (پاسپورت را هنگام صحبت همراه نداشت) با ویزای سه ماهه آلمان غربی دارد که تا تاریخ ............... معتبر است. اگر ستاد علاقه مند به سنجش بیشتر و یا استخدام الف است، لطفاً اطلاع دهید. از طریق فامیل سببی الف در گگش، کیرشن زئن اوستر دوم، اگل هارتینگ نزدیک مونیخ (محل اقامت فعلیش) شماره تلفن 2582- 08091- می توان تماس گرفت و یا از طریق برادرش در گیسن گیرشن که قصد دارد قبل از عزیمتش از آلمان به آنجا برود.

ص: 83

4- گزارشها و سه قطعه عکس الف (الف همراه با چند کرد با نفوذ) در اسرع وقت برای ستاد ارسال خواهد شد.

5 - شماره پرونده بعداً تعیین شود. تا تاریخ 19 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (2) از: رئیس 511480سری 21 شهریور 58 اعضاء به: فوری وست پورت رونوشت فوری برای بن، مونیخ، آلمان، عادی برای تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. حساس. ردگیری عطف به: الف - وست پورت (...........)، (به استانبول مخابره می شود)، ب - وست پورت (...........) (برای تمام مخاطبین ارسال نمی شود) 1- ستاد مرکزی درباره احمد رئوف النقیب (سابقاً پرونده 872561- 201 برای او تعیین شده بود) این اطلاعات را دارد.

الف: مطابق تلگرام شماره 1729 (............) بغداد مورخ 13 فروردین 1344، سازمان رسمی (جاسوسی) آلمان از نقیب به عنوان ............... مأمور رابط انجمن دانشجویان کرد اروپا یاد کرده است. او فارغ التحصیل یک دبیرستان کشاورزی عراق و در سالهای 38- 1337 در رومانی دانشجوی رشته کشاورزی عمومی بوده است.

ب: در تلگرام شماره بن (...............) مورخ 10 فروردین 1344 همسر النقیب ادعا کرده که برای اینکه بتواند پاسپورت بگیرد و به شوهرش در آلمان بپیوندد، مجبور شده بود به همکاری با سازمان مخفی رومانی تن در دهد. نقیب فکر می کرد که همسرش هنوز با آنها همکاری می کند و با رومانیها تماسهای مکرر دارد، علیرغم اینکه همسرش عکس آن را عنوان می کند.

ج: در گزارش (..............) - NIT A مورخ 29 آبان 1347 آمده که نقیب به سفارتخانه تهران آمد تا با یک کارمند سیاسی صحبت کند. اطلاعات این سند (که آخرین سند پرونده است) تقریباً با اطلاعات مندرج در تلگرام مرجع الف ............... است. به نقیب گفته شد که خط مشی رسمی این است که توافق بین نیروهای ............... مقابل بهترین راه حل است هرچند که آمریکا از خواست اقلیتها طرفداری می کند.

نقیب گفت می فهمد که این موضع رسمی آمریکاست و آمریکاست و رضایت کارمند سیاسی به گوش دادن به گفته خود را به هیچ عنوان حمایت سفارت آمریکا از کردهای بارزانی تعبیر نخواهد کرد.

2- فرد مزبور به طور قطع از لحاظ عملیاتی جالب به نظر می رسد و مطابق پاراگراف 2 تلگرام مرجع الف مأمور ............... سیا با تجربه در خاورمیانه باید در جلسه تکمیلی تخلیه اطلاعات شرکت کند. آقای فرانک اندرسون که مأمور ستاد است، برای مأموریت دیگری در 27 شهریور در مونیخ خواهد بود، اگر او بتواند عزیمت خود را چند روزی به تأخیر اندازد، آقای آندرسن با او ملاقات خواهد نمود. تقاضا می شود که وست پورت با او تماس بگیرد و اطمینان حاصل کند، آیا او می تواند تا حدود اول مهر در مونیخ بماند و فوراً به ستاد اطلاع دهد.

3- نکات مورد علاقه برای تخلیه اطلاعات جداگانه ارسال می شود.

4- بن: لطفاً اطمینان حاصل کنید که آقای جک گریرسون که از کارمندان شعبه ایران و مشغول دیدار از

ص: 84

آنجاست، پیامهای این قضیه را ملاحظه می کند. ستاد ترجیح می دهد که آقای گریرسون با اتمام امور خود در بن به کشور بازگردد، اما اگر النقیب بیشتر از 19 شهریور در مونیخ می ماند، شاید لازم باشد که از آقای گریرسون خواسته شود که این مطلب را به دست گیرد. تقاضا می شود که او تا اتخاذ تصمیم جنب قرارگاه بن باشد.

5 - پرونده: 872561- 201 تا تاریخ 20 شهریور 79 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (3) سری 21 شهریور 1358 اعضاء از: وست پورت 48628به: فوری رئیس، رونوشت بن آلمان، مونیخ، تهران، آنکارا، استانبول هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. حساس عطف به: رئیس 51480(1) 1- احمد رئوف النقیب موافقت کرده که عزیمت خود را از آلمان تا 31 شهریور به تأخیر اندازد، او چشم انتظار ملاقات با کارشناس خاورمیانه است و رأس ساعت 10 روز 27 شهریور گوش به زنگ تماس تلفنی راکزیسون خواهد بود. النقیب قصد دارد با اتومبیل از طریق یوگسلاوی، یونان و ترکیه به عراق بازگردد.

اگر وست پورت می تواند به نحوی به مأمور خاور نزدیک کمک نماید ............... اطلاع دهید.

پرونده: 872561- 201 تا تاریخ 21 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (4) از: رئیس 512232سری 21 شهریور 58 اعضاء به: با حق تقدم به وست پورت، رونوشت با حق تقدم برای آلمان، بن، مونیخ، عادی برای تهران، آنکارا هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس عطف به: الف - وست پورت (2)48610 ، ب - رئیس (.........) 31148 1- در ذیل احتیاجات اطلاعاتی برای استفاده در رابطه با مشارالیه (872561- 201) آمده است:

الف: آیا کردهای عراقی به گروههای کرد ایرانی پشتیبانی می دهند و اگر آری، این پشتیبانی چگونه است؟ ناآرامیها در مناطق کردنشین چه تأثیراتی بر قاطبه اکراد عراق دارد؟ گزارشهای صریح و غیر کلی از مقاصد اکراد عراق برای دو سال آینده مورد توجه می باشند و در صورت امکان نوعی محاسبه از اینکه این مقاصد تا چه حد واقع بینانه می باشند، به علاوه طرحهای کردها برای کسب خودمختاری بیشتر و غیره.

ب: مایلیم فهرست و همچنین جزئیات احوال زندگی تمام سران حزب دمکرات کردستان باستثنای بارزانیها را که او بتواند تهیه کند، به دست بیاوریم.

ص: 85

ج: نظریات منبع درباره امکان ائتلاف جناحهای بارزانی و طالبانی به علاوه تفصیل ملاقاتهای اخیر این دو گروه در صورتی که انجام شده باشد و یک خلاصه از هرگونه کمکی که آنها احتمالاً در اختیار یکدیگر قرار می دهند.

د: تفصیلات هرگونه ارتباط همکاری احتمالی بین حزب دمکرات و گروههای شیعی عراق.

ه: گزارش تفصیلی درباره تعداد نیروهای کرد، محل استقرار اردوگاهها و اظهارنظر درباره کیفیت تسلیحات مورد استفاده آنها، به علاوه ذکر هرگونه خبر از اینکه آنها کمک خارجی دریافت می دارند و در این صورت ذکر نوع کمک.

و: حزب دمکرات یا دسته های طرفدار طالبانی از دولت خمینی کمکی دریافت می دارند، این کمک چگونه است.

ز: تفصیل همراه با ذکر شواهد این ادعاها که شورویها با تأیید ضمنی عراق به داخل ایران اسلحه می رسانند.

ح: هرگونه خبری که ممکن است او درباره کمک احتمالی عراق به گروههای عرب ............... در خوزستان داشته باشد.

ط: ما همچنین به نامها به علاوه جزئیات درباره شخصیت افراد و تفصیلات درباره کمونیستهای عراقی که به کردها پناهنده شده اند، علاقه مندیم. این اعضای حزب کمونیست عراق چه دستورالعملها و کمکی از شورویها و دیگران دریافت می دارند. حزب کمونیست عراق چه کمک خاصی در اختیار کردها قرار می دهد.

ی: هرگونه جزئیاتی که منبع ممکن است درباره گروههای شیعی عراق داشته باشد، مانند نامهای رهبران، تخمین کیفیت تشکیلاتی آنها، دامنه کمکی که احتمالاً از شیعیان ایران دریافت می دارند، هرگونه خبری که از منابع خوب شنیده باشد، درباره اینکه شیعیان نوعی کمک مادی از دولت ایران دریافت می دارند، هرگونه طرحی که آنها ممکن است برای نیل هرچه بیشتر به مقاصد خود داشته باشند و غیره.

2- سئوالات عملیاتی ذیل نیز باید در ملاقاتهای آتی با مشارالیه در نظر گرفته شوند.

الف: وضع فعلی و مناسبات فرد مزبور با دولت عراق چگونه است. هرچند گاه یک بار وی می تواند به خارج عراق مسافرت کند و چگونه می تواند از عهده این مسافرت برآید.

ب: تا حد امکان مشارکت گذشته ادعا شده همسر مشارالیه با سازمان اطلاعات رومانی را روشن نمایید، وضع فعلی چگونه است.

ج: آیا مشارالیه اکنون با ناراضیان کرد ارتباط دارد. فهرست مفصل منابع فرد مزبور و روابطش با هرکدام را لازم داریم.

د: آخرین باری که مشارالیه با اسرائیلیها ملاقات نمود، کی بود و آیا وی قصد دارد ارتباطش را تجدید کند؟ ه : مشارالیه چه تماسهای به خصوصی با سران شیعی ایران دارد.

و: فرد مزبور تا چه اندازه ای حاضر است بر مبنای منظم با سیا ارتباط داشته باشد، بدون اینکه از جانب ما تعهدی برای حمایت سیاسی از کردها داده شود.(1)

سند شماره (5) سری 21 شهریور 58 اعضاء از: رئیس 512234به: فوری به وست پورت، بن رونوشت برای آلمان، مونیخ، تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس عطف به: الف - وست پورت 28 ( ) () 4، ب - رئیس 1480 ( ) ( ) 1- بابت تلاشهای زاکریسون که در تلگرام مرجع(1) الف ذکر شده متشکریم. آقای فرانک آندرسن از طریق پرواز 69 لوفت هانزا از لندن در 27 شهریور ساعت 35/4 (...........) وارد مونیخ خواهد شد (مسیر مسافرت قبلاً برای مونیخ ارسال شده). همین که آندرسن با پایگاه مونیخ تماس می گیرد و برنامه اش را معین می کند، وی در رابطه با ............... النقیب با وست پورت تماس خواهد گرفت.

2- برای بن: از آمادگی عمل آقای جک گریرسون تقدیر می کنیم، با این وجود با توجه به تلگرام مرجع الف و آمادگی آندرسن تقاضا می شود، آقای گریرسون به ستاد بازگردد.

3- پرونده: 72561 ( )- 201 تا تاریخ 21 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (6) سری 23 شهریور 1358 اعضاء از: آنکارا 44631به: وست پورت رونوشت به رئیس، آلمان، بن، مونیخ، تهران هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. حساس. ردگیری عطف به: وست پورت (2)48610 1- همان طور که در پاراگراف اول بند ه گزارش مرجع عنوان شده برای گزارش مذاکره با احمد رئوف النقیب لطفاً به ایرگرام (نامه هوایی) سفارت آنکارا به شماره آ- 70 مورخ ............... مراجعه کنید.

2- بایگانی: بعداً تعیین شود. تا تاریخ 23 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (1)(3) سری 20 شهریور 58 اعضاء از: مونیخ 48619به: رئیس، برلین، پاریس، تهران، رونوشت برای آلمان، بن، رم هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. سی. آ. اسکوپ اطلاعاتی گزارش ذیل درباره پناهندگان کرد از یک منبع آزمایش نشده سازمان اطلاعات آلمان غربی BND

ص: 87

می باشد، که خبر را در اوائل این ماه به دست آورد. در عین حالی که خبر مورد علاقه مخاطبین می باشد فکر می کنیم که خبر ضعیفتر از آن است که انتشار به شکل (گزارش) اطلاعاتی داشته باشد.

1- در چند روز گذشته پناهندگان کرد با تعداد فزونی یابنده ای راهی برلین غربی شده اند، چون در آنجا یک سازمان تبعیدیان برای کمک به آنها وجود دارد. پناهندگان برای رسیدن به برلین غربی از دو مسیر استفاده می کنند:

- از رم به پراگ و برلین شرقی - از طریق یوگسلاوی، مجارستان، چکسلواکی، و برلین شرقی (برای نرفتن به اتریش).

پناهندگان اوراق مسافرت معتبر ایرانی دارند.

2- کردهای اهل عراق، ایران، سوریه و ترکیه قرار است در هفته دوم 23- 19 شهریور در پاریس تجمع کنند، تا روی یک اقدام دراز مدت هماهنگ توافق یابند.

3- توضیح تحلیلی سازمان اطلاعات آلمان غربی در ذیل می آید: این حرکت کردها باید با توجه به شورش محدود کردها در ایران که فعلاً سرکوب شده در نظر گرفته شود. سایر خبرهای اطلاعاتی در همین ضمن، خبر این حرکات و راههای مورد استفاده را تأیید کرده اند. شواهد هرچه بیشتری به چشم می خورد دال بر اینکه یک تهاجم وسیع تبلیغاتی کردی در کشورهای اروپایی به اجرا در خواهد آمد. ما انتظار داریم که سایر گروههای چپ ایرانی در اروپا در این مبارزه به کردها بپیوندند. این گروههای دیگر که عمدتاً جهت گیری مارکسیستی دارند حمایت خود را از خواست خودمختاری قومی برای اقلیتهای ایران اعلام کرده اند. این گروهها می خواهند در قبال سرکوب افزایش یافته تمام نیروهای غیردینی میانه و چپ در ایران از تحولات کردی اخیر برای شهرت بیشتر خود، استفاده کنند.

آن سازمان تبعیدیان کرد که در برلین مستقر است و در فوق به آن اشاره شد احتمالاً اتحادیه .............(1) سند شماره (2) سری 24 شهریور 58 اعضاء از: تهران 54219به: رئیس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی ات. ال. دبلیو. شل (2)کیو. آر. بولستر عطف به: رئیس 73( ) ( )51(3) 1- ما به خاطر نمی آوریم گزارش اطلاعاتی درباره کمک مادی شوروی به کردهای ایران که در پاراگراف شش تلگرام مرجع به آن اشاره شده، دیده باشیم. تقاضا می شود که نشانی چنین گزارشهایی را برای ما مشخص نمائید یا اگر که گزارش تاکنون فرستاده نشده، آن را مخابره کنید.

2- واضح است که گزارشهایی از این کمک که باورکردنی باشند مطلوبترین گزارشها برای استفاده با اس. دی. پلاد / ا(4) خواهند بود. اگر قریباً با او ملاقاتی در میان نخواهد بود، این مطلب را می توان (به شرط

ص: 88

اینکه به جایی نسبت داده شود) با اس. دی. ارن/ا. اس. دی. کوئیک / ا(1) اس. دی. ترامپ /ا (2)استفاده نمود.

3- بدون پرونده. تا تاریخ 24 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود.سری سند شماره (3) سری 28 شهریور 58 اعضاء از: استانبول 33065به: با حق تقدم رئیس، آنکارا، استکهلم رونوشت برای تهران هشدار شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است.

1- این پایگاه از ستاد مرکزی و مخاطبین تقاضا دارد، هرگونه خبری درباره تأسیس یک انجمن کردی در این اواخر به عنوان سخنگوی جنبشهای جدایی طلب کرد در ترکیه ............... و ایران دارند ارسال نمایند.

این پایگاه فعلاً مشغول تهیه یک گزارش اطلاعاتی درباره ............... به این انجمن است و از ارسال اطلاعات در اسرع وقت تقدیر خواهیم کرد.

2- بدون پرونده: تا تاریخ 28 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (4) سری 28 شهریور 58 اعضاء از: استکهلم 26184به: با حق تقدم به استانبول رونوشت برای آنکارا، تهران، رئیس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است عطف به: استانبول 33065(3) 1- متأسفیم که هیچ خبری از برقراری یک انجمن کردی در استکهلم نداریم. در ............... بعدی با سازمان اطلاعاتی همکار(4) تحقیق خواهد شد، اما جواب آن به موقع برای ............... شما نخواهد شد.

2- بدون پرونده. تا تاریخ 28 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود.

ص: 89

سری سند شماره (5) سری - 29 شهریور 58 اعضاء از: رئیس 517048به: با حق تقدم استانبول، آنکارا، استکهلم رونوشت برای تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است عطف به: استانبول (1)33065 1- هرچند که ما درباره موجودیت یک انجمن کردی در استکهلم تردیدی نداریم، ولی ستاد هیچ خبری از چنین انجمنی ندارد.

2- بدون پرونده. تا تاریخ 28 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.سری

اجزائی از نام یک سازمان واحد یعنی چریکهای فدایی خلق می باشند. آیا اس. دی. پارتنر / ا فقط به یک سازمان اشاره داشت یا اینکه می خواسته مجاهدین خلق را که جهت گیری اسلامی دارند نیز مشمول آن کند؟ ما تاکنون خبری از ارتباطات چشمگیر بین ناسیونالیستهای کرد و فداییان نشنیده ایم.

3 -..................

سند شماره (8) سری 6 مهر 58 اعضاء از: رئیس 523487به: آنکارا، تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. آر. تی. وینر(1) 1- ستاد مرکزی در حال حاضر به دنبال اطلاعات بیشتر درباره حمایتهای احتمالی از اقلیتهای کرد و سایر اقلیتهای ایران که خواستار خودمختاری و استقلال هستند، می باشد. ما در فکر احتمال بهره برداری از این گونه حمایتها هستیم. به هر صورت، از آنجایی که این وضع قطعاً حکم یک شمشیر دولبه دارد، از قرارگاهها تقاضا می کنیم که نظریات و آراء خود را اظهار نمایند.

برای اطلاع شما: مبنای خط مشی ما در عنوان دخالت شوروی در امور سایر کشورها قرار دارد، و هیچ ............... مصوبه ریاست جمهوری لزومی نخواهد داشت.

2- بدون پرونده. تا تاریخ 6 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری سند شماره (9)(2) ............... در تلاش برای پیشبرد منافع گوناگون آمریکا در اینجا خصوصاً در زمینه جمع آوری اطلاعات می توان از ............... کردها یا سایر اقلیتها به نحو پرثمری استفاده کرد. لبه دیگر تیغ از نظر ما در

ص: 91

اینجا این است که بسیاری - شاید اکثر - ایرانیان تمایل دارند به اینکه ابرقدرتها را سروته یک کرباس ببینند و صاحبان این طرز فکر تصور خواهند کرد که روسها هر کاری که می کنند، ما هم باید در کاری به همان اندازه ............... دست داشته باشیم. به این دلیل گمان می کنیم که مؤثرترین استفاده ............... از کمک به ............... تجزیه طلبان قومی مستلزم ............... دادن اطلاعات به مقامات مربوطه باشد.

سند شماره (10) سری 9 مهر 58 اعضاء از: آنکارا 44802به: رئیس، تهران هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. آر. تی. وینر عطف به: الف - رئیس 523487، ب - تهران (1)54355 1- قرارگاه فکر می کند که هرگونه تلاشی در جهت عملیات مخفی برای ............... شورویها با اقلیتهای کرد ایران یا از آن هم بیشتر ترکیه باید مبتنی بر شواهد قابل تقویت باشد، تا قابل قبول گردد. در غیر این صورت تلاش ما ممکن است که فقط به افزایش این ظن ............... که دولت آمریکا در این ناحیه دخالت دارد، کمک کند و ممکن است در این کشمکش عاقبت بازنده شویم. تا به امروز قرارگاه هیچ خبری به دست نیاورده که در ............... زمینه عملیات مخفی قابل استفاده باشد. آخرین خبر از تأمین اسلحه برای کردهای ترکیه از جانب ای. ایکس. پرامیس / ا بوده که به تازگی از ............... شرق ترکیه بازگشته است. وی در آنجا با افسران ارشد ............... ترکیه صحبت کرده است. به گفته این منابع تفنگهای روسی ............... از طریق دریای سیاه به ناحیه ترابوزان قاچاق می شوند ............... نوع خبریست که می تواند ............... تأثیر داشته باشد ...............

2- ............... تا تاریخ 9 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.تماماً سری

موافقتنامه اسفند 1353 با ایران به مناطق مرکزی و جنوبی عراق تبعید شده بودند، اجازه یافتند به منطقه شمال بازگردند. در مرداد 1358 کردهای تبعیدی که عمدتاً مقیم ایران بودند، تحت یک فرمان عفوی که رژیم عراق اعلام کرد اجازه بازگشت به ............... یافتند.

3- (توضیح سازمان اسرائیلی: اگرچه علی الظاهر ............... مذکور در فوق متناقض به نظر می آیند، ولی در واقع دو روی یک سکه می باشند، هردوی آنها به قصد حل مسئله کردها و اعاده آرامش در منطقه آنهاست. چندین نظر در تأثیر بر سیاست دولت عراق در مورد این مسئله ............... × اولاً اینکه سیاست مربوط به کردستان را تمایل رئیس جمهور عراق، صدام حسین برای کاهش تشنج در کشور به دنبال اعدامها و بازداشتهای مخالفینش تعیین می کند. ثانیاً اینکه تمایلی به انجام دادن کاری درباره اخیر ............... فعالیت نظامی کردها وجود دارد. کردهایی که به دنبال نبردهای خود در ایران با قوای دولتی از هنگام ............... 1358 از آنجا به عراق می گریزند شاید به این افزایش کمک کرده باشند. ثالثا دردسر اسکان مجدد در مناطق کوهستانی که ......... ............... متعاقب خاتمه شورش در اسفند 1353 آن مناطق را ترک کردند، ظاهراً مصادر امر را به این نتیجه رسانده که فقط خود کردها می توانند در دهات دوردست کردستان مجدداً اسکان یابند.) 4- به دست آمده در: اسرائیل، تل آویو، (7 آبان 1358) شماره از حوزه فعالیت (؟؟؟ 2 NFV -) 5 - انتشار از حوزه فعالیت: سفارتخانه در تل آویو. فرستاده شد به عمان، بیروت، ...............، تهران، اسلام آباد، جده، کراچی، کویت، منامه، دهلی نو، ...............

سند شماره (12) از: رئیس 545767سری 12 آبان 58 اعضاء به: تل آویو، رونوشت برای عمان، بیروت، قاهره، دمشق، کراچی، کویت، اسلام آباد، دهلی نو و منامه هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

اطلاعات کشور بیگانه زی. آر. واهو عطف به: تل آویو 30031 (4 ؟ 23- NFV) 1- قصد نداریم تلگرام مرجع را انتشار دهیم، چون گزارش فاقد خبرهای جدید به حد مورد علاقه است. ستاد با تحلیل اسرائیلیها موافق است که رژیم فعلی عراق قویاً طرفدار متد حکومتی نشان دادن در باغ سبز می باشد. معهذا، در این مورد، ستاد هیچ ............... ندارد که در مردادماه فعالیت نظامی علیه شورشیان کرد افزایش پیدا کرد. (فقط برای اطلاع قرارگاه: این ............... گزارش یک منبع حساس که معمولاً تا حدی قابل اطمینان است ............... چنین افزایش فعالیت نظامی عراق است) پاراگراف یک اگر خبرهای دقیقتری در تأیید این ادعا که چنین افزایش فعالیت نظامی واقعاً روی داده داشت، می توانست بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. خبر مندرج در پاراگراف دو درباره اسکان مجدد چیز آشکاری است و این موضوع در گزارش بخش حفاظت منافع (آمریکا در) بغداد مطرح شده که آن هم این شیوه را برای آرام نگاه داشتن کردهای عراقی وصف کرده، مطرح شده است.

2- بدون پرونده. تا تاریخ 10 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری سری

سند شماره (13) هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان و غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکارسری کشور: عراق، ایران منبع: یک سازمان رسمی انگلیس از «یک منبع جدید که از تعدادی مسافر کرد به انگلیس نقل قول کرده است» موضوع: تحولات در امور کردها (تاریخ اطلاعات: مهر 1358) 1- یک کرد که در میان کردهای مسافر به بریتانیا از آشنایان خوبی برخوردار است، در اواخر اکتبر 1979 (اوائل آبان 1358) گفته که بین مسعود بارزانی و برادرش ادریس بارزانی شکاف به وجود آمده است. مسعود اظهار داشته است که کردهای عراق و ایران باید تلاشهای خود را هماهنگ کنند، تا از دولتین ایران و عراق خودمختاری بگیرند. او گفته که کردها با همکاری با یکی از این دولتها علیه دیگری چیزی عایدشان نمی شود و فکر می کند کردهای ایران و عراق متحداً می توانند یک واحد مستقل ایجاد کنند، که تحت تسلط هیچ یک از دو دولت نباشد.

2- به گفته این کرد، ادریس بارزانی احساس می کند که با همکاری نزدیک با آیت اللّه روح اللّه خمینی در ایران بهتر می توان به آمال کردها خدمت کرد. تا این مرحله ادریس یک رابطه نزدیک کاری با خمینی که برای استفاده از کردها به عنوان سلاحی در مقابل عراقیها ............... است برقرار کرده است، (نظریه منبع انگلیسی: شکاف بین مسعود و ادریس قلابی است و به دلایل تاکتیکی ایجاد شده تا به کردهای عراق امکان یک پناهگاه در ایران برای موقع لزوم بدهد. به عوض ادریس، مسعود از پشتیبانی جنگجویان کرد برخوردار است).

3- این کرد گفت که دکتر محمود عثمان که یک گروه منشعب حزب دمکرات کردستان را پس از موافقتنامه 1975 الجزیره تشکیل داده بود، خود با دولت عراق صلح کرده بود. او و هزار و یکصد و سی تن از پیروانش در ماه مهر در بغداد بودند. آنها سعی نموده بودند که با اسلحه خود از ایران خارج شوند، اما قبل از خروج توسط افراد جلال طالبانی خلع سلاح شده بودند.

4- این کرد همچنین افزود که حزب دمکرات دیگر از کشورهای غربی انتظار کمک ندارد. این حزب امیدهایش به اتحاد شوروی است. شورویها با نمایندگان کردها در آلمان غربی تماس گرفته بودند.

5 - به دست آمده در: انگلستان، لندن (7 آبان 1358) شماره از حوزه فعالیت 74357- OEL 6- انتشار از حوزه فعالیت: سفارتخانه لندن و به عمان، بیروت، قاهره، دمشق، جده، کویت، تهران، تل آویو فرستاده شد.

طبقه بندی گزارش سری - هشدار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس اطلاعات تحت نظر تهیه کننده است. خبر از کشور بیگانه - تا تاریخ 8 آبان 1358 در بایگانی ضبط شود. تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا می باشند.

ص: 94

سند شماره (14)(1) سری 8 آبان 58 اطلاعاتی از: لندن 19102 به: رئیس رونوشت برای عمان، بیروت، قاهره، دمشق، جده، ............... ریاض، تهران، تل آویو هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است خبر کشور بیگانه - اطلاعاتی - زی. آر. واهو جزئیات تکمیلی: زی. آر. واهو برای مرور در اداره (امور ایران - م) سازمان اطلاعاتی انگلستان از ............... با کنترلهای حساس برای منبع ...............

شماره گزارش از حوزه فعالیت: 74357- OEL. به رابط سازمان اطلاعاتی همکار داده نشود. بدون نام برای ثبت در فهرست بایگانی ............... تا تاریخ 8 آبان 78 در بایگانی ضبط شود.

3- فعالیت افراد جلال طالبانی در نواحی شمالی اکنون کاملاً متوقف شده، چون تمام مردان مسلح همراه کردهای ایران مشغول فعالیت علیه رژیم خمینی می باشند. مذاکرات بین دولت عراق و دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران عبدالرحمن قاسملو با موفقیت انجام شد. قاسملو با افراد طالبانی همکاری نمود.

4- به دست آمده در: اسرائیل، تل آویو (10 آبان 1358 شماره از حوزه عملیاتی - NEV- 2397).

5 - حوزه انتشار: سفارتخانه تل آویو. فرستاده شد به تهران، عمان، بیروت، قاهره، اسلام آباد، جده، کراچی، کویت، منامه، دهلی نو.

تا تاریخ 10 آبان 78 در بایگانی ضبط شود.

سند شماره (17) طبقه بندی گزارش: سری هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران و یا مشاوران پیمانکار - پخش و اقتباس اطلاعات تحت نظر تهیه کننده کشور: عراق (تاریخ خبر: اوائل آبان 1358) منبع: یک بازرگان عرب خوش موقعیت که در بین شخصیتهای سیاسی و نظامی عراق رابطهای تأیید شده ای دارد. حد اطمینان به گزارشهای وی تعیین نشده است.

موضوع: بازگشت کردهای عراقی جابه جا شده به موطن اصلی خود در شمال عراق 1- در خلال اواخر تابستان 1358 طی یک مبارزه دولت عراق به قصد خنثی سازی جنبش خودمختاری کردها، 000/10 کرد عراقی که چند سال گذشته را در مناطقی واقع در جنوب عراق، ............. بغداد، حله، بصره، عماره و کربلا به زور اسکان داده شده بودند، به محل اصلی سکونت خود در شمال عراق بازگردانده شدند. در اینجا، دولت بعثی خانه هایی (در بعضی موارد خانه های خودشان را که پس از جابجایی اولشان متروک مانده اند و همچنین اعانه غذایی و مالی) در اختیارشان می گذارد تا آنها را تا هنگامی که به راحتی اسکان نیافته اند، قادر به گذران زندگی کند.

2- دولت مرکزی بعث عراق، با این تدبیر آشتی جویانه ای که ............... اقلیت کرد خود ...............

قصد دارد، کردهای مبارز را به حمایت از دولت صدام حسین در هرگونه دعوای آتی با ایران وادارد (اظهار نظر حوزه فعالیت: رجوع کنید به گزارش 79- 17 ؟؟ 17/315- TDFIRDBاز همین منبع که درباره جابجایی محل سکونت تقریباً ............... هزار پناهنده کرد ایرانی در عراق بود که از آنها نیز به عنوان یک نیروی شبه نظامی در خصومتهایی که آخرالامر با دولت ایران در خواهد گرفت، استفاده شود.

3- به دست آمده در: (7 آبان 1358) 4- حوزه انتشار: فرستاده شد به عمان، بیروت، قاهره، دمشق، اورشلیم، جده، کویت، تهران.

طبقه بندی گزارش: سری هشدار - شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار ...............

تا تاریخ 8 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود ............... تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا می باشند.

ص: 97

سند شماره (18)(1) سری 8 آبان 58 اطلاعاتی از: عمان 48193 (به کفالت شوئلکه) به: رئیس رونوشت، بیروت، قاهره، دمشق، اورشلیم، جده، کویت، تل آویو، ریاض، تهران،پاریس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اطلاعاتی جزئیات تکمیلی: زی. آر. واهو برای مرور ستاد. بدون اقدام عملیاتی.

منبع: سی. یو. میرث / ا (هویتی که به ستاد اعلام شد) (یک جانبه).

شماره از حوزه فعالیت 24942 ............... N. داشل به دست آورده به رابط سازمان اطلاعاتی همکار داده نشود.

توسط (مأمور شماره) 037650 طبقه بندی شده.

هدف: اس - ا- آ شماره پرونده بعداً تعیین شود. لندن برای کیلتایگر. پاریس برای پرستراو و ...............

بایگانی: 3013027 سند شماره (19) تاریخ: 19 مهر 58 اعضاءسری از: تهرانبه: رئیس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

اس. دی. بلید(2) 1- در پیام مخفی نویس که اس. دی. بلید / ا در 18 مهر انداخت، اس. دی. بلید / ا گزارش داد که نیروی زمینی ایران در نظر دارد اقدامات «قاطع» و «جدی» علیه شورشیان کرد در غرب ایران به عمل آورد.

مطبوعات نیز تهدیداتی به همین مضمون درج کرده اند. قرار است طرحهای مربوطه در هفته آینده به اجرا درآیند. مابقی پیام گزارش حمله 17 مهر علیه نیروهای پاسداران از طرف کردها و دیدار چمران وزیر دفاع از کردستان به دنبال این حمله بود، که تمام آنها به طور مفصل در وسایل ارتباط جمعی محلی گزارش شده است.

2- پرونده (..............) 873- 201 تا تاریخ 19 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماماً سری

سند شماره (20) طبقه بندی گزارش: سری 19095/315/79- TDFIRDB توزیع: 11 آبان 1358 این یک گزارش خبری است که از لحاظ اطلاعاتی مورد سنجش نهائی قرار نگرفته است.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران و یا مشاوران پیمانکار - پخش منحصراً برای مخاطبینی که نامشان در پاراگراف آخر فهرست شده.

کشور: ایران (تاریخ خبر: مهر 1358) منبع: یک مقام پیشین ایرانی که قابلیت اطمینان به وی معین نگردیده. او به اخبار ذیل دسترسی خوبی داشت.

موضوع: توجه تیمسار مبصر به مخالفین تبعیدی منجمله یک رهبر کرد که ارتش کوچک دارد 1- در روز جمعه 27 مهر 1358 تیمسار منوچهر هاشمی، رئیس پیشین بخش ضد اطلاعات سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) که اینک منحل شده است، تیمسار عزت افشایی رئیس پیشین ساواک استان آذربایجان غربی و سایر مأموران سابق ساواک با تیمسار محسن مبصر رئیس سابق پلیس کشوری ایران در لندن ملاقات داشتند. تیمسار مبصر درباره ضرورت تشکیل جنبش برای مقابله با دولت اسلامی جدید ایران صحبت نمود، که از تشکل ایرانیان مقیم خارج به وجود بیاید. او فکر می کند که طرفداران شاپور بختیار نخست وزیر سابق ایران تشکل کافی برای ایجاد یک جنبش پایدار را ندارند و این جنبش جدید باید تمام افسران و ایرانیان شناخته شده مقیم لندن را متشکل کند. (توضیح ستاد: اخباری که از گزارش دیگر موجود است حاکی از آنند که مبصر در حمایت از بختیار فعال بوده است).

2- تیمسار مبصر به آن گروه کوچک گفت که رهبر جافها که یک قبیله بزرگ کرد می باشند، اخیراً دیداری از لندن داشته و با تیمسار مبصر ملاقات نموده است. (توضیح منبع: این رهبر کرد با بختیار نیز تماس داشته است). این رهبر کرد یک ارتش کوچک 1500 نفره دارد، که مجهز به مسلسل و تفنگهایی می باشد که در مرز ایران و عراق استقرار دارند. او به حمایت مالی احتیاج ندارد، اما محتاج متخصصین نظامی - حداقل به تعداد دو یا سه افسر که بتوانند ارتش او را تعلیم دهند، می باشد. این رهبر کرد ............... برای تعلیم افسران و بستگانش در عراق چون او قویاً توسط دولت عراق حمایت می شود.

تیمسار مبصر در فکر اعزام سرهنگ حسن شاملو که چترباز و فرمانده سابق یک گروه ضدتروریست در نیروهای زمینی بوده است، تا یکی از مربیان باشد. سرهنگ شاملو یک افسر ایرانی است که اخیراً از ایران به لندن رفت. (اظهارنظر منبع: سرهنگ شاملو، به دلیل اینکه به سهولت توانست ایران را ترک کند، مظنون به همکاری با رژیم جدید است. او تنها پس از آنکه از مظنونیت به همکاری با نیروهای آیت اللّه خمینی تبرئه گردد، به آن رهبر کرد معرفی خواهد شد).

3- به دلیل احتیاجی که اخیراً به وحدت کردها پیش آمده، این رهبر کرد ناچار شد به حزب دمکرات کردستان به پیوندد. با این وجود او درخواست کرده که خود رهبر جنبش کردها شود و حزب دمکرات به او به پیوندد. او همچنین درخواست کرده که یک سازمان جدید اطلاعاتی در لندن تشکیل شود، تا برای

ص: 99

مقابله با دولت اسلامی اطلاعات گرد آورد. او تصور می کند پس از آنکه ارتش وی تعلیم یافت و او اطلاعات کافی برای شروع یک حمله علیه رژیم خمینی گرفت، باید یک حمله همزمان در سرتاسر ایران یا حداقل در چند استان صورت پذیرد. (توضیح منبع: تیمسار مبصر فکر می کند که این رهبر کرد سعی دارد با اقدام به کسب حمایت یک دولت غربی نقش ملامصطفی بارزانی را ایفا کند).

4- انتشار از حوزه فعالیت: فرستاده شد به لندن، تهران، پاریس، آنکارا، استانبول.

5 - انتشار از واشنگتن:

به وزارت خارجه منحصراً برای مدیر اطلاعات و تحقیقات، به سازمان اطلاعات دفاعی منحصراً برای مدیر سازمان اطلاعات دفاعی طبقه بندی گزارش: سری - هشدار - شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - غیر قابل رؤیت برای بیگانگان - غیر قابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار- تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود ............... تمام اجزاء گزارش طبقه بندی و قیود کل سند را دارا می باشند.

سند شماره (21)(1) به کلی سری اومبرا 11 آبان 1358 کانال ویژه از: کانال ویژه واشنگتن 36594به: کانال ویژه تهران اخطار - شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است.

متن زیر به عنوان 79- 65173/آ. آ/ 3 انتشار یافت.

از: وابسته دفاعی عراق در لندنبه: وزارت دفاع بغداد.........

از عاید (1) به علی (1) شاپور بختیار پسرعموی خود رستم بختیار را به لندن فرستاده تا با سردار(2) ملاقات کرده و درباره مسئله تماسی که از طرف برزان (2) با بختیار صورت پذیرفت، مذاکره نماید.

این ملاقاتی که برزان با بختیار داشت، یک روز پس از ملاقات ما با بختیار روی داد. ملاقات با برزان سه ساعت طول کشید و برزان موافقت کرد به هیئت اعزامی بختیار از هر طریق، یاری نماید.

بختیار موافقت کرد که 30 افسر با خود ببرد.

او طی ده روز آینده عازم عراق خواهد شد.

زیرنویس (1) بیشتر شناخته نشد.

(2) امکان دارد مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان ایران باشد.

تا تاریخ 11 آبان 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماماً به کلی سری به کلی سری

ص: 101

ص: 102

در پی انتشار اسناد لانه جاسوسی در رابطه با افغانستان و افشای جنایات مشترک آمریکا و شوروی در این کشور مسلمان، اینک به افشای اسناد لانه جاسوسی پیرامون جریانی که با صورت ظاهری یک سازمان مستقل بین المللی صحنه برخورد و هدایت جریانهای روسی و آمریکایی می شود، می پردازیم، سازمانی که به عنوان یک جنبش ضداستعماری و با دعوی عدم وابستگی به بلوکهای موجود جهانی کار خود را شروع کرد، ولی در اثر گذشت زمان رفته رفته از سیاستهای بلوک مختلف رنگ گرفت و اینک به جرأت می توان گفت مجموعه کوچکتری است از نمونه سازمان ملل با این تفاوت که سیاستهای قدرتهای استکباری جهانی اینجا به جای اینکه مستقیما اعمال شوند، به توسط واسطه های مختلف به نسبت درجات وابستگی و حرف شنویشان از ارباب خود پیاده می شوند. در میان این کشورها حتی کسانی که جزء بنیانگذاران اصلی بودند، عده ای اینک از تحت الحمایه های مستقیم آمریکا هستند و بقیه نیز علیرغم ادعای پایبندی به اصول عدم تعهد در خفا با شیطان بزرگ همدل و هم جهت کشتی این معرکه فریب را به پیش می برند.

اسناد حاضر عمدتا پیرامون تلاشهای به اصطلاح دیپلماتیک شیطان بزرگ برای رقابت با ابرقدرت شرق در رابطه با اجلاس ششم سران کشورهای عضو نهضت عدم تعهد در کوبا می باشد.

آمریکاییها نگران آن هستند که مبادا جریانی که توانسته اند بر آن سوار شوند و آنرا مهار کنند اختیارش به دست رقیب بیفتد و کلامی در عرصه جهانی در مخالف با سیاستهای شیطان بزرگ گفته شود. بلی حتی کلامی! چرا که این گونه قطعنامه ولو شدیدترین و تندترین تصمیمات هم در آن گنجانده شود، هرگز جامه عمل نخواهد پوشید، آن گونه عملی که راهگشای مستضعفین باشد، یعنی کسانی که بار اصلی این تعهدها به شرق و غرب را به دوش می کشند.

بر این اساس آمریکای جنایتکار تمام هم و غم ایادی و کارگزارانش را برای مواجه با این کنفرانس و کشاندن آن به سمتی که منافع وی خدشه دار نشود! بسیج می کند. در این رهگذر به خوبی می توان نقاط اساسی به اصطلاح منافع آمریکا را دریافت.

رژیم صهیونیستی: آمریکا نگران است که مبادا قرار داد به اصطلاح صلح دست پرورده اش در کمپ دیوید مابین مصر و رژیم صهیونیستی مورد حمله قرار گیرد.اساسا آمریکا تلاشهای وسیعی را به کار می گیرد، تا مبادا موجودیت رژیم صهیونیستی در پی این اجلاس مورد سؤال قرار گیرد و با نگرانی تمام اظهار نظر می کند که پیش نویس دوم ارائه شده از سوی کوبا را می توان «فریادی برای نابودی اسرائیل به

ص: 103

حساب آورد.» در اینجا باید برادران عرب مسلمان را به این نکته توجه داد که چه کسی پشت سیاستهای تجاوزکارانه رژیم نژاد پرست صهیونیست قرار دارد، و همه جانبه از آن پشتیبانی به عمل می آورد.

کمکهای نقدی و غیرنقدی که بالغ بر میلیاردها دلار می شود، همه ساله از سوی کدام کشور به رژیم غاصب قدس عزیز هدیه می شود و اینجا در کنفرانس سران عدم تعهد کدام کشور تمامی امکانات سیاسی و دیپلماتیک خود را برای ممانعت از محکومیت رژیم اشغالگر قدس فراهم می آورد. با این حساب چگونه می توان از رژیمهایی که از روابط کاملاً صمیمانه با آمریکا برخوردارند، پذیرفت که در صف مبارزه با رژیم صهیونیستی قرار دارند. وزیر خارجه بحرین در حالی که گویی بسیار متأسف است به سفیر آمریکا می گوید در این کنفرانس عدم تعهد به علت اینکه آمریکا به عنوان دشمن حقوق فلسطین نشان داده شده، در پی آن نتوانسته است همراه با دیگر همقطارانش در مورد هیچ مسئله ای از آمریکا حمایت کند. آیا دیگر بهتر از این می شود مددکار اشغالگران قدس بود.

مصر: حاکمان فاسد و فاجر مصر، پاداش خیانت خود به آرمان فلسطین و رهایی قدس را با پشتیبانی همه جانبه آمریکا برای جلوگیری از اخراج از جنبش عدم تعهد دریافت می کنند. در این زمینه حمایت کشورهای آفریقایی و همراهی کشورهای مدعی استقلال چون هند و یوگسلاوی با آمریکای جنایتکار قابل توجه است.

آمریکا همچنین در پی آن است که نسبت به جنایات او در آمریکای لاتین، پورتوریکو و نیکاراگوئه اشاره نشود و گویا تا حدودی هم موفق می شود. این موفقیت را نیز مرهون تلاشهای کشور غیرمتعهد! پرو می باشد.

در رابطه با آسیای جنوب شرقی و کامبوج شیطان بزرگ به پیروزی دست می یابد، چرا که در بیانیه از ویتنام بطور ضمنی انتقاد می شود! در اقیانوس هند نیز آمریکا نگران آن است که به خاطر لشکرکشی و وجود گسترده نیروهای نظامی خود با انتقاد روبرو به شود، ولی متحدین غیرمتعهد نفوذ خود را بکار می گیرند و آخرالامر تمام عبارات یک جانبه ای که در رابطه با آمریکا در بیانیه آمده بود حذف می شود و کلمات مبهم و کلی جای آنها را می گیرد.

شیطان بزرگ همچنین درصدد آن است که نهایت حمایت از رژیمهای نژادپرست دست نشانده اش چون رودزیا و آفریقای جنوبی به عمل آید و.....

به هر حال آنچه که از همه این تلاشها بر می آید رقابتها و جدالی است که مابین حامیان غرب و شرق وجود دارد و تنها چیزی که مطرح نیست عدم تعهد و عدم وابستگی است، چرا که اصول بنیادین تفکر تشکیل دهندگان این جنبش نمی تواند لحظه ای عدم اتکاء به یک قدرت بزرگ خارجی را متصور شود، که تداوم بقایشان در گروه همین وابستگی است. به راستی آیا جز کسانی که در مقابل نیروی لایزال الهی خاشع و خاضعند و به سنن باری تعالی متعهدند می توانند در برابر قدرتهای رنگارنگ استکباری احساس استقلال و بی نیازی نمایند. چگونه است که رژیم صهیونیستی عراق هم در میان غیرمتعهدهاست، کسی که با تعهد در مقابل تمام شیاطین اینگونه به آتش افروزی و تجاوز مشغول بوده و هست و هیچ نیروی غیرمتعهدی ندایی بر نمی آورد و جالب است که در میان اسامی غیرمتعهدها به افغانستان و مصر و عربستان و ........ نیز برمی خوریم. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.

اسناد این مجموعه در دو بخش تدوین شده که یک بخش متعلق به اسناد وزارت خارجه و بخش دیگر

ص: 104

مربوط به اسناد سیا است.

به امید نصرت اسلام و مسلمین و برپایی حاکمیت مستضعفین متعهد به خدا و غیرمتعهد در برابر تمامی مستکبرین.

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

سند شماره (1) از: سفارت آمریکا در دهلی نو. شماره 7852 طبقه بندی: خیلی محرمانه به: وزارت خارجه واشنگتن دی - سیتاریخ: 18 اردیبهشت 58 رونوشت برای کنسولگری آمریکا در بمبئی سفارت آمریکا در پکن، کلمبو، داکا، بلگراد، دفتر حفاظت منافع آمریکا در هاوانا، سفارت آمریکا در اسلام آباد، کابل، کاتماندو، کلکته، مسکو، کنسولگری آمریکا در مدرس، دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان ملل نیویورک، سرفرماندهی اقیانوس آرام، سفارت آمریکا در تهران؛ سرفرماندهی اقیانوس آرام برای مشاور سیاسی.

عطف به: الف - وزارت خارجه 41933، ب - بلگراد 1967، ج - هاوانا 1861، د - دفتر نمایندگی در سازمان ملل 1277 موضوع: هندوستان و جنبش عدم تعهد (به تمام گیرندگان ارسال نشده) 1 - (خیلی محرمانه - تمام متن) 2 - خلاصه: به نظر هندوستان، جنبش عدم تعهد در حال گریز از یک «مرحله بحرانی » است اما به گفته دبیر مشترک MEA (سازمان ملل) آقای م. دابی، هند امیدوار است میانه روهای جنبش بتوانند ماجراجویی کوبا را مهار کنند. دولت هندوستان اینک با یوگسلاوی و سایر اعضای همفکر مشغول همکاری صمیمی است تا با تشدید مقررات اداری جنبش عدم تعهد آزادی عمل کوبا به عنوان رئیس را محدود کنند. نخست وزیر هندوستان دسای به کوباییها اخطار کرده که جنبش عدم تعهد باید خصیصه استقلال خود را حفظ کند. دولت هند فکر می کند که در نتیجه این گفتگوهای «فوق العاده صریح» کوباییها «خیلی محتاط» شده اند و اینک از موضع رودرویی ایدئولوژیک عقب نشینی می کنند. هندوستان به تمامی اعضای جنبش اصرار می کند که در اجلاس نهائی هاوانا شرکت کنند، اما احساس می کند که شروع یک «مبارزه» علیه کوبا ممکن است ذاتا محکوم به شکست باشد، این مسئله ای است که در مورد «جزئیات و اسلوب» آن هند با یوگسلاوی اختلاف نظر دارد.

مسائل اصلی که در حال حاضر جنبش عدم تعهد با آنها مواجه است شامل این موارد می شوند:

اخراج مصر (هندوستان قویا با آن مخالفت خواهد کرد و فکر می کند در این زمینه موفق شود)؛ اختصاص یک صندلی برای هیئت نمایندگی کامبوج (تا هنگام جلسه دفتر هماهنگی جنبش در کلمبو دولت هند تصمیمی نخواهد گرفت)؛ عضویت پاکستان (هند از آن حمایت خواهد کرد، اما کوبا به نفع افغانستان با آن مخالفت خواهد کرد)؛ ورود ایران (درخواست نامه آن هنوز دریافت نشده اما به ایرانیها اطمینان داده شده که از حمایت گسترده ای برخوردار خواهند شد). هند فکر می کند که کوبا با کوشش بولیوی برای ارتقاء وضع خود در جنبش مخالفت می کند، اما یقین ندارد که کوبا چگونه می خواهد، با مسئله گوانتانامو برخورد کند.

دابی تأکید کرد که علیرغم تغییری که در سال 1977 در دولت حاصل شد، تعهد هندوستان به جنبش عدم تعهد ثابت مانده است. چنان که وی گفت، اگر تغییری هم روی داده باشد این است که هندوستان در مجامع جنبش عدم تعهد کارآمدتر شده، چون جاناتا پایبند عدم تعهد «اصیل» می باشد. توصیه شخصی دابی این

ص: 106

بود که ایالات متحده سعی کند این گمان را تخفیف دهد که ایالات متحده و چین از گروه اعضای مخالف کوبا حمایت می کنند و از مبالغه پیرامون مشکلات میانه روها در برابر کوبا اجتناب ورزد، چون این کار فقط ممکن است اوضاع را بدتر کند. هندوستان ظاهرا اطمینان دارد که می تواند نقش متعادل کننده را ایفا کند و از اینکه کوبا جنبش عدم تعهد را به اردوگاه سوسیالیسم بکشاند، جلوگیری کند. (پایان خلاصه).

3 - نگرانیهای هندوستان: طی ملاقات 14 اردیبهشت مأموران سفارتخانه با دابی، یکی از مجربترین دیپلماتهای دولت هند در زمینه امور غیرمتعهدها، ارزیابی صریحی از جنبش ارائه نمود، به نظر ما این یکی از مفیدترین ملاقاتهایی بوده که بعد از مدتی درباره این موضوع با هندیها داشته ایم. دابی بی تکلف اظهار داشت که جنبش عدم تعهد از یک «مرحله بحرانی» گذر می کند. مسائل جدید نیستند، اما به شکل ظریفی دوباره مطرح شده اند. آنها از این قرارند (الف) تمایل بعضی کشورها (کوبا و متحدانش) به انحراف جنبش در یک جهت خاص (ب) منافع ملی ناهمگون کشورهای عضو. دابی خاطرنشان ساخت که کوبا آشکارا از همبستگی جنبش با بلوک سوسیالیست حمایت کرده است. طرفداران عدم تعهد«اصیل» (هند، یوگسلاوی و متحدانشان) برای دفع این پیشنهاد زحمات زیادی کشیده اند، اما تاکنون موفق بوده اند. دابی به موفقیت هند برای «بازگرداندن تعادل» در اجلاس وزرا در بلگراد و تاحدی در ماپوتو اشاره کرد، کار خیلی بیشتری باید انجام گیرد، خصوصا برای اجلاس نهائی هاوانا، اما تلاش همچنان ادامه دارد.

4 - دفتر هماهنگی غیرمتعهدها: دابی اذعان داشت که بین میانه روهای جنبش این نگرانی وجود دارد که پس از اجلاس نهائی کوبا از اختیارات خود به عنوان رئیس استفاده کرده و به منافع سایر اعضاء توجه ننماید و از طریق اعمال نفوذ در دفتر هماهنگی موضع خود را پیش ببرد. وی گفت که هند و یوگسلاوی با هم همکاری دارند، تا تأثیر این مسئله را به حداقل برسانند. او اظهار اطمینان نمود که بعضی از پیشنهادهای مندرج در بند 15 که هند و سایر میانه روها از آنها طرفداری می کنند، در اجلاس نهائی به تصویب خواهد رسید، او احتیاط را کنار گذارد و اظهار داشت که کوبا پیشنهاد توسعه دفتر را خواهد پذیرفت، هرچند که احتمالاً بیش از 30 عضو قبول نخواهد کرد. کوباییها خواهند دید که مقاومت در برابر این پیشنهاد که جلسات دفتر هماهنگی باز باشند (یعنی هر عضوی که خواست بتواند شرکت کند) سخت می باشد. معذالک، دابی پیش بینی می کند که کوبا قویا با کوششهایی که برای محدود ساختن اختیارات تصمیم گیری دفتر هماهنگی به عمل می آیند، مخالفت ورزد (این کار را با ارجاع مسائل عمده جنبش به مجامعی که تمامی اعضای جنبش شرکت دارند، انجام خواهد داد) یا با کوششهایی که برای ایجاد امکان انتخاب سه معاون منطقه ای صورت می گیرند (که یکی از پیشنهادهای اصلی دولت هند است) مخالفت کند. به علاوه، کوبا به سختی با هر اقدامی در جهت توضیح مجدد و تقویت اصل اجماع مبارزه خواهد کرد.

5 - جدا از کوششهایی که برای محدود ساختن اختیارات کوبا به عنوان رئیس صورت گرفته، به گفته دابی هندوستان برای کوبا این را «خیلی روشن» ساخته که حفظ موضع عدم تعهد جنبش امری اساسی است. جنبش باید مستقل و وفادار به اصول اساسی خود باشد. دولت هند تأکید کرده که اگر جنبش بخواهد در مورد مسائل بین المللی کلیدی مثل خلع سلاح (جهانی) که از صفوف ایدئولوژیکی فراتر می روند، کارایی داشته باشد باید حتما واجد این شرایط باشد. دابی اشاره داشت که نخست وزیر هند دسای در مذاکره اش پیرامون این مسئله و سایر مسائل با هیئت کوبایی که جهت دعوت رسمی هند به اجلاس نهائی

ص: 107

در 4 و 5 آوریل به دهلی نو آمده «فوق العاده صریح» بود. وی گفت در نتیجه «گفتگوی بی ملاحظه و بی پرده» نخست وزیر، کوباییها «خیلی محتاط» شده اند، بنابر اخبار بعدی که دولت هند از هاوانا دریافت داشته، کوباییها اینک از تبلیغ این ایده که بلوک سوسیالیست متحد طبیعی جنبش عدم تعهدند، دست می کشند. با اصرار دسای، کوباییها موافقت کردند که در صدور دعوتنامه برای اجلاس نهائی تبعیضی نباشد، این موضعی بود که دولت از پیش اتخاذ کرد تا از مصر حفاظت کرده باشد.

6 - اجلاس هاوانا: دابی دوباره موضع مشهور هند را مطرح کرد که تمام اعضای جنبش باید در اجلاس حاضر شوند. و با لحن محکمی که تعجب آور بود، تأکید کرد که «جنبش به کوبا تعلق ندارد، بلکه متعلق به ماست (منظورش از ما هند، یوگسلاوی و سایر مدافعان عدم تعهد» اصیل بود). بنابراین میانه روهای جنبش باید برای دفاع از جنبش در هاوانا قوای خود را جمع کنند تا مبادا کوبا بتواند با قصور و کوتاهی بر آن استیلا یابد. دابی افزود در صورتی که این امر روی دهد به منافع کشورهای سوسیالیست نیز لطمه خواهد خورد. در حالی که آنها فعلاً از اینکه جنبش غیرمتعهدها تا حدی از مقاصد آنها مثل ضدیت با امپریالیسم حمایت می کند منفعت می برند، اگر قرار باشد که جنبش فقط ابزار دست کوبا و متحدان رادیکالش بشود، دیگر چنین منفعتی را نخواهند برد. وی گفت در مقابل این شیوه کوبا که می خواهد با آتش بازی کند باید مقاومت شود، اما شروع یک «مبارزه» علیه کوبا ذاتا محکوم به شکست است. در این رابطه بین هند و یوگسلاوی اختلافی در زمینه «جزئیات و اسلوب» وجود دارد، اما دو کشور در اصول کاملاً با هم متحدند. دابی ریشه این اختلاف را که به نظر او جزئی است، نگرانیهای امنیتی یوگسلاوی در برابر اتحاد شوروی و کشورهای بلوک شرق که بیشتر تمایل دارند، کوبا را هم جزو آنها به حساب آورند، دانست.

7 - مسائل اصلی: دابی گفت که در مورد مسائل سیاسی اصلی که هند همواره توصیه نموده باید در مجامع دیگری مثل سازمان ملل، سازمان وحدت آفریقا، اتحادیه عرب و غیره مطرح شود به ناچار اختلافاتی بین اعضای جنبش روی می دهند. هند همان توصیه را در کلمبو و اجلاس هاوانا دوباره خواهد نمود، اما می داند که نمی توان از همه مشکلات دوری گزید در رأس مبرمترین مسائلی که اینک در برابر جنبش عدم تعهد قرار دارند مسائل ذیل می باشند:

- - اخراج مصر: موضع دولت مصر این است که قانونی برای تعلیق یا اخراج یک عضو از جنبش پیش بینی نشده است. هند از حق عضویت مصر دفاع خواهد کرد و در این رابطه درخواستی تسلیم کشورهای عربی که با مصر مخالفند کرده است. دولت هند همچنین مخالف هر حرکتی برای محکوم کردن مصر توسط جنبش می باشد. دابی اظهارنظر کرد که به مصر اجازه داده خواهد شد که روی صندلی خود بنشیند و اعراب با خشم این را خواهند پذیرفت. آنگاه پیمان (کمپ دیوید احتمالاً - م) مسئله عمده خواهد شد و احتمالاً آن را محکوم می کند و بدین ترتیب غیرمستقیم به مصر حمله می شود. در این مورد، دولت هند «موضع معمول خود را خواهد داشت» (با اکثریت همراهی خواهد کرد).

- - کامبوج: به گفته دابی، هر دو رژیم می خواهند ناظرانی به جلسه دفتر هماهنگی در کلمبو اعزام دارند، سری لانکا که اشتیاق دارد بار مسئولیت را تماما به عهده دفتر بیندازد، به هند گفته که به هر دو هیئت نمایندگی ویزای ورود خواهد داد و می گذارد دفتر تصمیم بگیرد، کدامیک شرکت داشته باشند. دولت هند با علاقه نظاره گر «اوضاع بی ثبات» کامبوج می باشد و درست تا قبل از جلسه کلمبو تصمیمی اتخاذ خواهد

ص: 108

کرد. بنابراین هند مخالفت هرگونه اقدام قبلی در مورد این مسئله در نیویورک می باشد.

- - عضویت پاکستان؛ دابی گفت که دولت هند یک برخورد «اصولی» با درخواست پاکستان برای عضویت در جنبش عدم تعهد خواهد داشت. در این رابطه، بیرون آمدن پاکستان از سنتو ملاکهای لازم را تأمین می کند. هند موافقت نامه سال 1959 پاکستان با آمریکا را مطرح نخواهد کرد. معذالک کوبا به هند اطلاع داده که با عضویت پاکستان به علت مداخله آن در امور کشوری دیگر (افغانستان) مقابله خواهد کرد، هند این استدلال را رد می کند. دابی این را به عنوان نمونه آورد که چگونه اصل اجماع که معمولاً سلاحی در دست میانه روها تلقی می شود، می تواند یک تیغ دولبه گردد.

- - عضویت ایران: ایران گفته که می خواهد درخواست (عضویت) نماید اما به گفته دابی، هنوز این کار را نکرده است. با این وجود او احتمال داد که ایران اگر در جلسه دفتر هماهنگی در کلمبو درخواست ننمود، پیش از اجلاس نهائی در هاوانا این کار را خواهد کرد. کوبا به هند اطلاع داده که از ایران حمایت خواهد نمود، چنانکه دولت هند نیز همین کار را خواهد کرد.

- - سایر درخواستهای عضویت: دابی گفت که بولیوی می خواهد موقعیت خود را در جنبش «ارتقاء» دهد، اما کوبا که قبلاً با چنین حرکتی مخالفت کرده احتمالاً دوباره همین کار را خواهد نمود. دولت هند از بولیوی حمایت خواهد کرد. از او پرسیده شد آیا می توانند اخباری را که مأموران سفارتخانه در محافل دیپلماتیک دهلی شنیده اند (سفیر آرژانتین شایع کرده) مبنی بر اینکه کاستاریکا نیز درخواست عضویت نموده، تأیید کند، دابی جواب داد که چیزی در این خصوص نشنیده بود.

- - خلیج گوانتانامو: پرسیدیم آیا چیزی در مورد اینکه کوبا قصد دارد مسئله حضور آمریکا در گوانتانامو (تلگرام مرجع د) را در اجلاس نهائی طرح کند، شنیده است دابی گفت که که یقین ندارد، اما فکر می کند که آنها ممکن است در بخش مربوط به آمریکای لاتین آن را عنوان کنند. معذالک وی تردید داشت که کوبا آن را به عنوان یک مسئله جداگانه طرح نماید.

- - مسائل اقتصادی: دابی اظهار تأسف کرد که در جنبش عدم تعهد به واسطه تمرکز روی اوضاع سیاسی، مسائل اقتصادی مهمی که امیدوار بود در اجلاس نهائی مد نظر قرار گیرند - وی نمونه ای ارائه نکرد - دست کم گرفته می شوند. هند این امر را ناخوشایند تلقی می کند، اما نتیجه گرفت که تحت شرایط فعلی چندان کاری نمی توان انجام داد.

8 - تعهد هندوستان: دابی گفت که علیرغم تغییری که در سال 1977 در دولت حاصل شد پایبندی هند به جنبش عدم تعهد ثابت مانده است. اگر چه گاهی اوقات اتهاماتی برخلاف آن ایراد می شود، ولی دابی استدلال کرد که این فقط انعکاسی از سیاست داخله است. وی گفت اگر تغییری هم روی داده باشد این است که هند در دوران جاناتا در امور جنبش کارآمدتر هم شده است. اینک مسائل به دقت بر اساس مراتبشان (یعنی با توجه به عدم تعهد «اصیل») بررسی می شوند، وی تلویحا گفت این شیوه ای هست که خانم گاندی همیشه آن را دنبال نمی کرد.

9 - نقش ایالات متحده: پرسیده شد در مقطع بحرانی فعلی، به نظر او آمریکا باید چه موضعی در قبال جنبش عدم تعهد اتخاذ کند، دابی اشاره داشت که بین بعضی اعضای جنبش این احساس وجود دارد که آمریکا و چین پشت سر گروهی که با کوبا مخالفت می کنند، هستند. وی گفت، وزیر خارجه کوبا مالمیرکا در انتشار این قضیه در جلسه وزرا در بلگراد در سال 1978 دست داشته است. دولت هند این را صرف

ص: 109

تبلیغات به حساب می آورد، ولی تمام اعضای جنبش حاضر نیستند، این معنا را رد کنند. وی توصیه کرد اگر فرصتی برای تخفیف این گمانها پیش آمد آمریکا باید این کار را بکند. ثانیا دابی هشدار داد که آمریکا نباید پیرامون مسائل و مشکلاتی که جنبش عدم تعهد در برابر کوبا دارد، مبالغه نماید. این کار فقط می تواند اوضاع را وخیمتر کند و به نفع کوبا تمام شود. وی گفت هند، کوباییها را دست کم نمی گیرد، اما برای آن حاضر به خدمت هم نیست. او تأکید که میانه روها به اعمال فشار ادامه خواهند داد. او اظهار اطمینان کرد که می توان بدون قربانی کردن اصول اساسی جنبش عدم تعهد از ایجاد یک شکاف در جنبش اجتناب کرد.

هندوستان که سیاست خارجیش در جنبش مستحکم می شود در این مورد خوشبین است و می داند که بسیاری از سایر اعضای جنبش نیز همین طور فکر می کنند.

10 - نظریه: علیرغم ادامه نگرانی نسبت به مقاصد کوبا در رابطه با جنبش عدم تعهد، هند ظاهرا خوشبین است که می تواند تهاجم ایدئولوژیکی کوبا را مهار کند. تأکید سرسختانه دابی به اینکه «جنبش عدم تعهد متعلق به ماست» و هشدار شدید دسای درباره حفظ خصیصه اصلی جنبش حاکی از آن است که دولت هند قویا با هر کوشش کوبا برای استیلا یافتن بر جنبش مقابله خواهد کرد. در عین حال، هند اقدامی برای آشفته کردن اجلاس نهائی هاوانا اتخاذ نکرده است. آنچه در این مورد نامفهوم است این عقیده هندوستان می باشد که (الف) یک استراتژی تحریمی زیان آور غیر مثمر است و (ب) کوبا برای منفعت خود اقدام به ایجاد شکاف در جنبش نخواهد کرد. هند به جای آنکه برای یک رودررویی آشکار تحریک کند حاضر است در داخل جنبش فعالیت داشته باشد و در عین حال به دنبال جلوگیری از هر فشاری به سوی اردوگاه سوسیالیسم باشد. دولت هند احتمالاً نتیجه گرفته که این برخورد، آن دولت را در موقعیت خوبی قرار می دهد تا نقش متعادل کننده را ایفا کند که هند به عنوان یک میانه روی دارای روابط نزدیک با بلوک سوسیالیست به خوبی می تواند آن را انجام دهد. اگرچه کوبا در اجلاس نهایی موقعیت برتری خواهد داشت و می توان انتظار داشت که از این فرصت حداکثر استفاده را ببرد، ولی هند در موقعیتی خواهد بود که در جلسه وزرا در دهلی نو سال 1981 تعادل را باز گرداند. این امر، به علاوه اطلاع از اینکه میانه روها در جنبش از حمایت چشمگیری برخوردارند، احتمالاً دلیل موضع مطمئن هند در قبال کوباییهاست.

گوهین

سند شماره (2) از: وزارت خارجه، واشنگتن دی - سی. شماره 137044 طبقه بندی: سری به: هیئت نمایندگی آمریکا در سیناتاریخ: 8 خرداد 58 رونوشت برای سفارت آمریکا در: ابوظبی، الجزیره، آنکارا، آتن، دفتر حفاظت منافع در بغداد، سفارت آمریکا در پکن، برازیلیا، بوئنوس آیرس، قاهره کاراکاس، دوحه، کنسولگری آمریکا در بیت المقدس، سفارت آمریکا در کویت، لندن، مادرید، منامه، مکزیکو، مگادیشو، مسکو، نیکوزیا، نوآکچوت، پاریس، رباط، تهران،تل آویو، تریپولی، تونس، صنعا، نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، وزارت خزانه داری.

لندن برای گلاسپی، پاریس برای نیکولاس، مورفی، وزارت دفاع ISA برای رنسام، سایر گیرندگان برای روسای هیئتهای نمایندگی، پکن برای سفیر اشتراوس.

(پاراگرافهای 8 - 1 سری هستند) موضوع: خلاصه اطلاعاتی شماره 820 - 8 خرداد 1358 1 - به دنبال موفقیت در به تعلیق درآوردن عضویت مصر از کنفرانس اسلامی، اعراب تندرو تلاش خود را بر آن متمرکز کرده اند، تا بتوانند به انجام همان کار و نتیجه، علیه مصر در نهضت غیرمتعهدها نیز دست یابند. اولین تلاش در اجلاس اوائل ژوئن دفتر هماهنگی نهضت غیرمتعهدها در کلمبو انجام خواهد شد.

2 - آینده به انحراف کشیده شدن موضوع تعلیق در نهضت غیرمتعهدها امیدوارکننده تر است.

(الف) رهبران غیرمتعهد میانه رو موافقت کرده اند، که علیه چنین عملی تلاشهای خود را بسیج نمایند.

(ب) حمایت کشورهای غیرعربی به خصوص آفریقای مادون صحرا از این موضوع بسیار جزئی است.

(ج) کوبا ظاهرا تصمیم گرفته است، این موضوع را چندان پراهمیت جلوه ندهد.

3 - حتی قبل از کنفرانس اسلامی نیز ساف، عراق و سوریه تلاشهای خود را برای به تعلیق درآوردن عضویت مصر در نهضت غیرمتعهدها به منظور قرار دادن آن در برنامه کار دفتر هماهنگی غیرمتعهدها در کلمبو در سطح وزرا هماهنگ کرده بودند. ولی تلاشهای اولیه آنها برای به تعلیق درآوردن مصر در نهضت غیرمتعهدها در دفتر هماهنگی به نتیجه نرسید. در اجلاس آوریل دفتر هماهنگی مصر - - تحت حمایت سری لانکا، هند، و یوگسلاوی - - از انتشار نامه به اعضای غیرمتعهدها جهت به تعلیق درآوردن عضویت خودداری کرد.

4 - این شکست مرحله اول سبب شده که بسیاری از سفیران عربی در مورد احتمال موفقیت در به تعلیق درآوردن عضویت مصر در نهضت غیرمتعهدها و سازمان وحدت آفریقا دچار تردید بشوند.

5 - یوگسلاوی و هند از سطوح وزیران خود نمایندگی را به میان اعضای آسیایی و عربی نهضت می فرستند تا علیه به تعلیق درآمدن عضویت مصر تلاش نمایند. تیتو در نظر دارد در 31 ماه می از لیبی به منظور فشار وارد آوردن بر قذافی دیدار نماید.

6 - علاوه بر اعتراض اصولی خود نسبت به تعلیق مصر، یوگسلاوی نگران شدت احساسات ضدمصری در میان دیگر اعراب است که ممکن است بلگراد را نیز وادار به حمایت از آنها نماید.

7 - به نظر یوگسلاوی مهمترین مانع برای اخراج مصر از نهضت غیرمتعهدها مخالفت 38 عضو

ص: 111

آفریقایی از 88 عضو نهضت می باشد. دلایل موجود حاکی از آن است که اعراب نخواهند توانست آفریقاییها را وادار به پذیرش این موضوع به نمایند و با وجود اینکه متکی به کمکهای اقتصادی، مالی، و غیره، عربی هستند، ولی آفریقاییها نسبت به مسائل خاورمیانه به طور منفی عمل می کنند.

8 - موضع کوبا به عنوان یکی از اعضای بانفوذ و میزبان آینده اجلاس نهضت غیرمتعهدها نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. معمولاً کوبا نیز به حمایت از تندروهای عربی باید از موضوع تعلیق حمایت کند، و به این ترتیب در برابر تلاش پیشین مصر جهت «اخراج» کوبا از نهضت و تغییر اجلاس هاوانا به اقدام تلافی جویانه دست بزند. ولی کوباییها نمی خواهند که در رابطه با موضوع تعلیق قرار داشته باشند، چون مایل هستند که اجلاس با موفقیت به پیش رود، یعنی زیادترین تعداد سران دولتها در آن حضور یافته و مسائل اختلاف برانگیز در آنجا حاکم نباشد.

9 - (محرمانه) مصر: سفارت در قاهره گزارش داده است که انتخابات پارلمانی 7 ژوئن سروصدای چندانی به پا نکرد، اگرچه تعداد زیادی نامزد در انتخابات شرکت کرده بودند (1857 نامزد برای 382 کرسی پارلمانی) محدودیتهایی که وسیله وزیر کشور در مورد مبارزات انتخاباتی تعیین شده از قبیل محدودیت مالی غیر معقول باعث شده که نامزدها نتوانند به خوبی با توده های مردمی تماس بگیرند. حزب دموکراتیک ملی سادات مجلس را کاملاً پاکسازی کرده و به جای 103 عضو پیشین اعضای حزبی خود را که تحصیلکرده تر و جذاب تر نیز هستند، قرار داده است. ولی با افزایش زیاد تعداد نامزدها گمان نمی رود که حزب دموکراتیک ملی بتواند موفقیتی مشابه دور اول را کسب نماید، به خصوص که نتوانسته است به ایجاد یک سازمان تحت حمایت توده ها دست بزند. سفارت ما خاطرنشان ساخته است که تقاضای دولت برای در دسترس قرار گرفتن رسانه های گروهی توسط مخالفین تحقق نپذیرفته است، و تصرف مرکز تبلیغات حزب چپگرا در این اواخر حاکی از آن است که دولت آماده است به اقدامات قانونی قبل از انتخابات علیه گروه پیشرو ملی دست بزند.

10 - (طبقه بندی نشده) تحریمهای عربی: فدراسیون آژانسهای خبری عربی تحریم کلی آژانس خبری رسمی مصر یعنی منا را توصیه کرده است. پیشنهاد 26 ماه می پس از خاتمه یک گردهمایی دوروزه در بیروت حاصل گردید.

11 - (طبقه بندی نشده) مصر و اسرائیل: سادات در مصاحبه اخیر خود با روزنامه انگلیسی «جیوئیش کرانیکل» گفت که مسئله اورشلیم قابل حل است. وی گفت که این شهر دیگر نباید تجزیه شود، و مردم مذاهب گوناگون باید اجازه ورود به این شهر را داشته باشند و حاکمیت بخش غربی نیز باید «حفظ» گردد.

12 - (طبقه بندی نشده) الاهرام توصیه کرده است که بیانیه وزیر امور خارجه ونس در 25 ماه می به عنوان محور اصلی مذاکرات سه جانبه تعیین گردد. این روزنامه یادآور می شود که این بیانیه دربرگیرنده مهمترین اصول قرارداد کمپ دیوید و «نامه مکمل» در مورد ساحل غربی و نوار غزه می باشد، در حالی که طرح تصویب شده به وسیله کابینه اسرائیل با این اسناد در تضاد است. مطبوعات اسرائیلی هم به نوبه خود نکات مطرح شده به وسیله وزیر امور خارجه را به نفع اعراب قلمداد کردند. سفارت واقع در تل آویو گزارش داده است، به نظر مطبوعات وی «بدون وقفه» به از بین بردن مواضع اختلاف اسرائیل پیرامون بسیاری از مسائل پرداخته است.

13 - (طبقه بندی نشده) مطبوعات مصری بر اساس بیانات غالی و ژنرال علی در 28 ماه می پیش بینی

ص: 112

کرده اند که مرز مصر و اسرائیل برخلاف ادعاهای بگین باز نخواهد شد. مطبوعات مدعی هستند که از مرز فقط برای استفاده اداری بهره برداری خواهد شد و غالی پیرامون این موضوع در 4 ژوئن با دایان به بحث خواهد پرداخت.

14 - (طبقه بندی نشده) الاخبار در 28 ماه می گزارش داد که پطروس غالی اولین سفیر مصر در اسرائیل خواهد بود.

15 - (طبقه بندی نشده) اسرائیل: رادیو اورشلیم گزارش داد که بمب کوچکی در 28 می در حیفا منفجر شد. در این انفجار به یک زن جراحات ناچیزی وارد گردید. بنا به گزارش آسوشیتدپرس یکی از مقامات ساف مسئولیت این انفجار را به عهده گرفته است.

16 - (طبقه بندی نشده) اسرائیل: بنا به گزارش رادیو اورشلیم اسرائیل 16 زندانی عرب را از زندانهای اسرائیل به عنوان حسن نیت در برابر مصر آزاد نمود. آزادشدگان عبارتند از 10 نفر که دادگاههای نظامی آنها را به اتهامات جزئی امنیتی متهم ساخته بودند.

17 - (محرمانه) بنا به گزارش مطبوعات اورشلیم مقامات اسرائیلی تصمیم گرفته اند دانشگاه بیرزیت را برای «مدت نامعلوم» تعطیل نمایند. مقامات گفته اند این تصمیم زمانی اتخاذ شد که مدیریت و شورای دانشجویان دانشگاه در برقراری نظم و ترتیب همکاری ننمودند. سرکنسول ما در اورشلیم گفته است که مدیریت و دانشجویان دانشگاه از ترس اینکه مبادا مورد اتهام همکاری با اسرائیلیها واقع شوند مسئولیت «حفظ نظم» در دانشگاه را به عهده نمی گیرند. یکی از اساتید دانشگاه بیرزیت اعلام کرده است که به آمریکا باز می گردد، تا افکار عمومی را علیه ایجاد «جو رعب و وحشت» توسط اسرائیل تجهیز سازد.

18 - (طبقه بندی نشده) بنا به گزارشی از رادیو اورشلیم عضو کنست موشه شاهال گفته است که به پیشنهاد نماینده کنگره فیندلی حاضر نیست با عرفات ملاقات نماید. بنا به همین گزارش شاهال گفته است که به ادعای این نماینده کنگره ساف حاضر است اسرائیل را به رسمیت بشناسد. همچنین شاهال گفت در صورتی که مذاکرات بدون شرکت رهبران فلسطینی به موفقیت دست پیدا نکند، آمریکا در چند ماه آینده ساف را به رسمیت خواهد شناخت.

19 - (طبقه بندی نشده) فلسطینیها: در مصاحبه ای که در 25 ماه می منتشر گردید، عرفات اعلام داشت که راه حل فلسطینیها در برابر قرارداد صلح بازگشت به سازمان ملل است. او در این مورد به تفصیلات نپرداخت، ولی از بیانیه مشترک آمریکا و شوروی در اکتبر 1977 سخن به میان آورد.

20 - (طبقه بندی نشده) سرکنسول ما در اورشلیم گزارش داد که القدس در 28 ماه می اعلامیه شهردار غزه شاوا را به دنبال مشورتهای خود با رهبران ساف در عمان، دمشق و بیروت منتشر ساخته است. شاوا از وحدت میان مردم «ما» و ساف که باید به عنوان طرف ضروری در مذاکرات شرکت جسته راه حل عادلانه و مستمر را جویا باشد، سخن رانده است. شاوا طرح پیشنهادی خودمختاری را تداوم اشغالگری نامید، چون آب و زمین در دست اسرائیلیهاست، حضور نظامی مداوم اسرائیل تضمین شده، و اورشلیم اسلامی نیز «پایتخت همیشگی» اسرائیل خواهد شد. معذالک وی اظهار داشت که حاضر است با همه طرفین تماس گرفته تقاضای فلسطینیها را برایشان توضیح دهد.

21 - (طبقه بندی نشده) لبنان: نماینده لبنان در سازمان ملل در 24 ماه می نامه ای برای والدهایم فرستاد و در آن اسرائیل را متهم به انجام «اعمال شدیدا تهاجمی» به وسیله نیروی هوایی و توپخانه

ص: 113

اسرائیل در خاک لبنان نمود. بنا به گزارش رویتر سفیر لبنان گفته است که حملات چریکی در اسرائیل توجیه کننده، تهاجمات اسرائیل به لبنان نمی باشد. سفیر اسرائیل در سازمان ملل نیز به والدهایم نامه ای نوشته است، نامه او حاکی از آنست که تاکنون در سال بین المللی کودک، 27 کودک اسرائیلی به وسیله چریکها کشته و یا زخمی شده اند. بنا به گفته رادیو بیروت، سفیر لبنان در سازمان ملل یادداشت دیگری را درباره «تهاجمات مکرر اسرائیل علیه جنوب لبنان» تسلیم شورای امنیت خواهد نمود.

22 - (محرمانه) سفارت ما در بیروت گزارش داد که رئیس جمهور سرکیس به مشورتهای خود با نماینده فالانژها به ریاست پیر جمایل در 24 ماه می پیرامون تشکیل دولت جدید لبنان ادامه می دهد.

سرکیس همچنین با جناح مارونیهای مستقل و با نمایندگی پارلمانی ارمنی نیز ملاقاتهایی داشته است.

23 - (طبقه بندی نشده) اسرائیل: - سوریه: والدهایم رسما اعلام داشته که سوریه و اسرائیل با تجدید حضور نیروهای سازمان ملل در ارتفاعات جولان به مدت شش ماه موافقت کرده اند. تاریخ پایان این موافقت نامه آخر همین ماه است.

24 - (طبقه بندی نشده) آژانس خبری کویت «به نقل از منابع بسیار مطلع در دمشق» گفته است که سوریه زمانی با این قرارداد موافقت کرد که شوروی به آن گفته بود که با تجدید نیروهای سازمان ملل در صحرای سینا موافقت ننماید.

25 - (خیلی محرمانه) عربستان سعودی، وضع سلامت شاه خالد: سفارت واقع در رباط گزارش داد که ناظران مراکشی گفته اند که شاه خالد به هنگام بازدید از مراکش در 19 ماه می دارای وضع مزاجی چندان خوبی نبود. به گفته یکی از مراکشیها خالد بسیار خسته و کم حوصله به نظر می آمد. یکی از مقامات مراکشی گفت ظاهر خالد سبب شد که شاه حسین نتواند پس از اولین دیدار با شاه سعودی در فرودگاه در انظار عمومی حاضر شود. کریستوفر

شرکت جوید - البته مشروط بر اینکه صحبت ننماید - - و این موضوع در رفراندومی که در قرارگاههای این رژیم در کامبوج برگزار گردید مورد قبول واقع شد. اجلاس کلمبو احتمالاً از نهضت غیرمتعهدها خواهد خواست که عضویت ایران، پاکستان، گرانادا، و سورینام، را در این نهضت تأیید و تصویب نماید. کشور بولیوی نیز ممکن است به فهرست اعضاء اضافه شود. (پایان خلاصه).

3 - موضوع به تعلیق درآمدن مصر: با وجود اینکه برای اولین بار مطرح گردید، ولی موفقیتی حاصل نشد. تلاشهای سرسختانه مصر و موضع متحدانه آفریقائیها علیه تعلیق عضویت مصر در 5 ژوئن سبب شد که این موضوع از برنامه کار کلمبو در سطح مقامات حذف گردد، ولی در سطح وزرای این اجلاس این موضوع دوباره ممکن است مطرح گردد. در کمیته تدارکاتی اجلاس کلمبو موافقت شد که برنامه کاری اجلاس که قرار است در تاریخ 6 ژوئن تسلیم وزرا شود در برگیرنده موضوع تعلیق نباشد. گزارش کمیته تدارکاتی به وزراء خاطرنشان خواهد کرد که کشورهای الجزایر، عراق، سوریه و ساف پیشنهادکننده این موضوع بوده اند، ولی در سطح مقامات در مورد اینکه آیا این موضوع باید در برنامه کاری قرار گیرد یا نه «تصمیمی اتخاذ نشده است». همان گونه که نمایندگان گزارشگر مطلع توصیف کرده اند، نتایجی که از این پس به بار خواهد آمد، به قرار ذیل خواهد بود: دور دوم: الجزایر، عراق، سوریه و ساف باید در موضع خود در برابر قدرت موضع آفریقاییها تجدیدنظر نمایند، چون اگر این پیشنهاد خود را در اجلاس کلمبو پس نگیرند و آن را دوباره در سطح وزراء مطرح سازند و موفقیتی برایشان حاصل نشود در موقع وخیمتری قرار خواهند گرفت (اظهارنظر: موسی مصری به دفتر نمایندگی آمریکا در 6 ژوئن اطلاع داد که او مطمئن است که وزرای جبهه پایداری عرب پیشنهاد خود را دوباره مطرح خواهند کرد. (پایان اظهارنظر.) ولی در صورتی که الجزیره و دیگران موفق شوند در اجلاس وزراء پیشنهاد خود را در برنامه کار کلمبو بگنجانند، دور سوم آغاز خواهد گردید. دور سوم (در صورت برگزار شدن) به این معنی است که وزرا باید در مورد توصیه کلمبو پیرامون به تعلیق درآمدن عضویت مصر تصمیمی اتخاذ نمایند. ولی برای این توصیه سه راه بیشتر باقی نمانده است، که عبارتند از: (الف) مطرح شدن موضوع تعلیق در اجلاس ماه ژوئیه سازمان وحدت آفریقا؛ (ب) قرار گرفتن موضوع تعلیق در برنامه کار در اجلاس نهضت غیرمتعهدها در ماه سپتامبر؛ (ج) و به تعلیق درآمدن عضویت مصر توسط نهضت غیرمتعهدها. امکان بواقعیت پیوستن این سومین راه خیلی ضعیف است 4 - کامبوج: سازش، تنها کلمه ای که از این هیاهو و جنجال به گوش می رسد. صورت تغییر یافته ای از «فرمول ماپوتو» در سطح مقامات مورد قبول واقع شده است و نماینده پول پت در کلمبو منتظر دریافت دستور از رژیم خود می باشد. فرمول مورد موافقت این است که (الف) رژیم پول پت کرسی خود را حفظ خواهد کرد؛ (ب) رژیم هنگ سامرین مستثنی خواهد ماند؛ (ج) اعلامیه از طرف ریاست اجلاس صادر شده، اعلام خواهد کرد که این تصمیم بدون در نظر گرفتن مواضع این کشور در کلمبو، هاوانا و یا اصولاً موضوع مورد بحث مسئله اتخاذ گردیده است؛ (د) بر اساس یک توافق شرافتمندانه رژیم پول پت تعهد می کند که حق صحبت نداشته باشد، و هیچ یک از نمایندگان آن رژیم موضوع کامبوج را در اجلاسهای کامل و در کمیته ها مطرح ننمایند. هیچ کس این توافق را رضایتبخش نمی داند. ولی اگر قرارگاههای پول پت (و پکن) آن را بپذیرند حتما به قوت خود باقی خواهد ماند.

5 - اعضای جدید: سی و شش نفر از نمایندگان به حمایت از تقاضاهای ایران، پاکستان، گرانادا، و

ص: 115

سورینام برای عضویت یافتن در نهضت غیرمتعهدها سخن گفتند. در مورد پاکستان مخالفت رسمی ابراز نگردید. لیکن افغانستان در مورد احترام به حاکمیت همسایگان سخن راند و بنا بر گزارشات رسیده به انتقاد در مورد تماسهای مداوم «پیرامون قراردادهای نظامی» پرداخت. احتمالاً اجلاس کلمبو به عضویت درآمدن این چهار کشور را توصیه خواهد کرد. کوباییهای نگران به مقام نمایندگی آمریکا در نیمروز 6 ژوئن گفتند که در آخرین لحظه کشور بولیوی نیز توسط تلکس درخواست عضویت کرده و تقاضانامه آن در کمیته تدارکاتی بدون مناظره «مورد بررسی» است. البته تمام شایعات در چنین زمانی قبل از آماده شدن پیش نویس نهائی پخش می شود، و یکی از موضوعات دیگری که سبب نگرانی و هیجان کوبا شده این است که کره جنوبی هم تقاضای عضویت در نهضت غیرمتعهدها را نموده است. این سفارت در مورد صحت و کذب این شایعه با نماینده موقت کره جنوبی در فرصت مناسب صحبت خواهد کرد.

6 - ایران به دنبال تقاضای خود یک هیئت نمایندگی دو نفره را نیز به این کنفرانس اعزام می دارد؛ این دو نفر عبارتند از؛ علی صادقی معاون امور اقتصادی و بین المللی و (گویا حسین) س. اسفندیاری مدیرکل امور بین المللی.

7 - کمیته کار خود پیرامون گردهمایی را آغاز می کند. کمیته اقتصادی گردهمایی کلمبو، به ریاست ل.

م. ه. بارنت از جامائیکا پیرامون بخش اقتصادی گردهمایی کار خود را آغاز کرده است و سعی آن بر این است که پیش نویس اصلی مربوط به سری لانکا را با تصمیمات گروه 77 و نتایج کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل شماره 5 هماهنگ سازد. در همان حال کمیته سیاسی به ریاست پل لوزاکا از زامبیا تا ساعت 4 بعدازظهر 6 ژوئن فقط به استماع بیانات پرداخته ولی نتوانسته، است برای تهیه پیش نویس اقدامی نماید.

نمایندگان در تلاش برای شرکت در جلسه تهیه پیش نویس هستند که ممکن است، در ازای آن به شب نیز بکشد. نماینده «735» رومانی به نام پیتر ولیسکو به مقام نمایندگی آمریکا و مقام سفارت در 5 ژوئن گفت که بخش نامیبیایی گردهمایی با درنظر داشتن قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل کار خود را آغاز خواهد کرد. به طور کلی، TYEتأیید کرد که آفریقاییها هنوز هم معتقدند که تمام بخشهای گردهمایی باید به انتقاد از مواضع غرب (و آمریکا) در قبال آفریقای جنوبی بپردازند. نگرانی عمده ولیسکو این است که این انتقادها (که در نتیجه مواضع غرب حاصل می شود) به کوباییها کمک خواهد کرد که نهضت غیرمتعهدها را به طرف شوروی گرایش دهند. کوباییها به مقام نمایندگی آمریکا اظهار داشتند که بخش پورتوریکویی همان نتیجه گیری «حاصله در بلگراد» را به همراه خواهد داشت.

8 - کمیته سیاسی اصلاحیه های بسیاری را در مورد پیش نویس سری لانکایی دریافت کرده که اکثر آنها منعکس کننده نگرانیهای ملی می باشند. یکی از آنها (که مؤلف آن نامعلوم است) خواستار به تعویق افتادن اجلاس هاوانا شده است. دیگری که وسیله مراکش تهیه شده، درخواست کرده است که اجلاس بعدی نهضت غیرمتعهدها در رباط برگزار گردد. نتیجه توصیه های «ماده 15» در مورد ساخت و روشهای نهضت غیرمتعهدها هنوز معلوم نیست، فقط پیشنهاد مربوط به افزایش اعضای دفتر هماهنگی نهضت غیرمتعهدها به 30 عضو از حمایت همه جانبه برخوردار است. برای حفظ و برقراری «فرمول ماپوتو» در مورد کامبوج ممکن است، پاراگراف مربوط به آسیای جنوب شرقی حذف گردد. بخش آفریقایی نیز احتمالاً در مورد اوگاندا صحبتی به میان نخواهد آورد.

لوین

سند شماره (4) تاریخ: 25 خرداد 58 طبقه بندی: خیلی محرمانه از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی - سی. شماره 156210 به: نمایندگی آمریکا در ناتو سفارت آمریکا در الجزیره - دفتر حفاظت منافع در بغداد، سفارت آمریکا در پکن، بلگراد، بوگوتا، بن، برازیلیا، بریج تاون، کاراکاس، قاهره، کلمبو، دمشق، دارالسلام، گابورون، جرج تاون، دفتر حفاظت منافع آمریکا در هاوانا، سفارت آمریکا در جاکارتا، کابل، خارطوم، کینگستون، کینشازا، لاگوس، لیما، لندن، لوزاکا، مکزیکو - مونروویا، دهلی نو، نیامی، پاناما، پاراماریبو، پاریس، پورت آواسپاین، سن خوزه، توکیو، رونوشت برای تمام واحدهای دیپلماتیک، سفارت آمریکا در وین تیان توسط پست سیاسی عطف به: الف - وزارتخانه 136508 (به تمام گیرندگان ارسال نشده)، ب - نمایندگی آمریکا در ناتو 4243 (به تمام گیرندگان ارسال نشده)، ج - وزارتخانه 147050 (به تمام گیرندگان ارسال نشده) موضوع: دفتر هماهنگی غیرمتعهدها و گردهمایی وزرا در کلمبو: ارزیابی.

1 - (تمام متن خیلی محرمانه است) 2 - مقدمه: گردهمایی وزرای کشورهای غیرمتعهد در کلمبو هم برای کشورهای غیرمتعهد و هم برای آمریکا بسیار شایان توجه بود. بررسی نظریات غیرمتعهدها و هم پیمانان ما پیرامون موارد مطروحه و تأثیر اجلاسهای بین المللی از قبیل اجلاس ماه ژوئیه سازمان وحدت آفریقا در مونروویا، اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا در ماه سپتامبر و سی و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل که قرار است در ماه سپتامبر تشکیل شود، بسیار مفید می باشد. - واحدهای دیپلماتیک اقدام کننده در صورتی که معترض به این امر نباشند، بایستی با دولتهای میزبان خود جلساتی برقرار ساخته با درنظر گرفتن مفاد تلگرام مرجع (الف) و پیام حاضر به عنوان زمینه فکری قبلی به تبادل ارزیابی بپردازند. شایسته است واحدهای دیپلماتیک از نظریات دولت میزبان پیرامون اجلاس مطلع شوند و در صورت امکان بهتر است به این دولتها تفهیم شود، که موضع آمریکا بیشتر موضع یک ناظر است که پیرامون موضوعات مطروحه در جلسات کشورهای غیرمتعهد توجه زیادی را معطوف می دارد.

اقدامات مورد نیاز:

الف: برای نمایندگی آمریکا در ناتو: پیشنهاد می شود که شما با استفاده از تلگرام مرجع (الف) و پیام کنونی که در جلسه مشاورین سیاسی در 18 ژوئن دوباره مطرح خواهد شد، برای خود یک زمینه فکری فراهم آورید. پاراگراف 4 الف - ن را می توانید به عنوان یک رساله توجیهی طبقه بندی شده منتشر سازید.

ب: برای لندن، پاریس، بن، توکیو: ما مایل به دریافت نظریات هم پیمانان خود که در اجلاس مشاورین سیاسی مطرح می گردد و نیز نظریات جداگانه هر یک از آنها پیرامون مواضع کشورهای غیرمتعهد هستیم.

تلگرام ماه سپتامبر که به لندن و بن ارسال شده بود، با درنظر گرفتن آرای مصریها چنین نتیجه گیری می کند که اعضاء کشورهای غیرمتعهد ممکن است، به طور کتبی قرارداد صلح مصر و اسرائیل را در گردهمایی کلمبو محکوم نمایند. (اعضای غیرمتعهدها احتمالاً در دو هفته نظرات خود را به دفتر هماهنگی ارسال خواهند داشت، تا در برنامه کار رسمی این گردهمایی گنجانده شود.) تلگرام سپتامبر این اطلاعات را به پاریس و توکیو نیز فرستاده است.

ج: برای بلگراد، دهلی نو: در مورد حمایت دولتهای میزبان از مصر در صورتی که موضوع به تعلیق

ص: 117

درآمدن عضویت آن کشور مطرح گردد، گزارشات مبهمی به دست آورده ایم. مایلیم عقاید دولتهای میزبان را به طور آشکار و واضح بدانیم. این امر نباشند بایستی با دولت های این امر نباشند بایستی با دولتهای نمایندگی ما در بلگراد می تواند این گردهمایی را از نظر فرمول بندی حقوق بشر در میان گذاشته، چگونگی تغییرات حقوق بشر را از زمان تشکیل این گردهمایی در بلگراد که در آنجا حقوق بشر به خوبی مورد استفاده واقع شده بود، مطرح نماید.

د: برای کلمبو: در صورتی که آن نمایندگی بتواند گزارشی از گفتگوی خود با وزیر خارجه حمید (کلمبو 3046) را که حاوی نظریات ایشان پیرامون این گردهمایی بوده است، برای ما ارسال دارد، سبب سپاسگزاری این وزارتخانه خواهد شد. برداشت ما این است که عقاید رئیس جمهور سری لانکا جایاواردن با عقاید وزیر امور خارجه اش درباره مسائل غیرمتعهدها چندان هم خالی از تفاوت نیست. به نظر ما در صورتی که موقعیت ایجاب نماید، او نیز نظریات خود را پیرامون این اجلاس حتما ارائه خواهد نمود. از نظر ما شما نکات بسیار جالبی را در پاسخ حمید ارائه کرده اید که بد نیست همان نکات را برای جایاواردن نیز مطرح نمایید.

ه : برای دارالسلام، گابورون، خارطوم، کینشازا، لاگوس، لوزاکا، مونروویا، نیامی: سفارت ما در این نقاط بهتر است مطرح سازند که آمریکا شدیدا مایل است که دولت های آفریقایی در صورت مطرح شدن تعلیق عضویت مصر در گردهمایی کلمبو به حمایت صددرصد از مصر برخیزند. در گذشته نیز این مهمترین عامل قدرت برای مصر و یکی از ضرایب قاطع در به شکست کشانیدن ابتکارات عربی بوده است.

بهتر است از دولتهای میزبان سؤال شود که آیا اعراب پس از گردهمایی کلمبو نیز سعی خواهند کرد که موضوع به تعلیق درآوردن عضویت مصر را در اجلاس سازمان وحدت آفریقا مطرح سازند و اگر جواب مثبت است نتیجه این اقدام آنها چه خواهد بود. برای اطلاع شما، همانگونه که در پاراگراف 3 ب عنوان شده بود این وزارتخانه معتقد است که غیرمتعهدها سعی دارند نمایندگان خود را در هر یک از این پایتختها متقاعد سازند که به طور کتبی قرارداد صلح مصر و اسرائیل را محکوم سازند. بدون اینکه این موضوع را با دولتهای میزبان خود مطرح سازید برای ما بنویسید که اقدام به چنین عملی در پایتخت محل خدمت شما آیا دارای کارایی خواهد بود یا خیر. پایان بخش برای اطلاع شما.

و: برای قاهره: در حالی که نتیجه گردهمایی کلمبو معلوم شود ما را از ارزیابی دولت مصر درباره آنچه که بر مسائل خاورمیانه در اجلاسهای مونروویا و هاوانا خواهد گذشت مطلع سازید. این اطلاعات در برگیرنده برنامه ریزیهای مصر برای این اجلاسها و نیز چگونگی مساعدت ما در حمایت از تلاشهای دیپلماتیک آنها باید باشد. موارد مطروحه در تلگرام سپتامبر (پاراگراف 3 ب و 3 ج) باید مرکز ثقل تمام مباحثات باشد.

ز: برای جورج تاون، کینگستون، لیما، پاناما: این وزارتخانه مایل است نظر دولت میزبان را درباره نیروی محرکه اجلاس کشورهای آمریکای لاتین که سبب بروز بیانیه کلمبو پیرامون مسئله پورتوریکو گردید، بداند. شما باید به دولت میزبان خود تفهیم نمایید که تأیید دوباره بیانیه بلگراد از مسئله پورتوریکو برای ما قابل قبول نیست، بگذریم از اینکه بیانیه فعلی به طور شفاهی تکرار هم نشد. این دولتها نظرات غیرقابل تغییر ما را پیرامون مسئله پورتوریکو به خوبی می دانند.

ح: برای کابل، هاوانا، دمشق بغداد: واحدهای دیپلماتیک در نحوه برخورد خودمختار می باشند. ولی

ص: 118

برخورد مستقیم شما با دولتهای میزبان باید بسیار کم اهمیت تلقی شود و هدف شما باید این باشد که در مورد نظریات و طرحهای دولتهای میزبان اطلاعاتی کسب نمایید. در مورد دمشق می خواهیم بدانیم که در صورت موفق نشدن تعلیق عضویت مصر آیا اعراب در تاکتیکهای خود در سازمانهای بین المللی به تجدید نظر خواهند پرداخت یا خیر.

ط: برای الجزیره: ما مایل هستیم که الجزیره در گردهمایی کلمبو از اعراب خصومت پیشه فاصله بگیرد.

ی: برای برزیل، بوگوتا، بریجتاون، کاراکاس، لاپاز، مکزیک، بندر اسپانیا، سن خوزه، پاراماریبو. مارا از نظریات و ارزیابی دولتهای میزبان خود که ناظرانی را به کلمبو فرستاده اند، مطلع نمایید.

ک: برای پکن: بهتر است سفارت در برخوردهای بسیار عادی نظریات چینیها را در مورد حذف موضوع کره از گردهمایی کلمبو و نیز اهداف دیپلماتیک کنونی کره شمالی در کشورهای غیرمتعهد دریافته ما را در جریان آن قرار دهد.

ل: برای همه مخاطبهای اقدام گر در کشورهای غیرمتعهد: اگر برای سفارت مانعی وجود ندارد، در صورتی که با شما مشورت گردید بهتر است، شما هم از اینکه این دفتر هماهنگی قرارداد صلح مصر و اسرائیل و سیاستهای آمریکا در خاورمیانه را محکوم کرده است، در حالی که بسیاری از اعضا از روی تمایل این کار را نکرده اند، اظهار تأسف نمایید.

4- خلاصه رخ دادهای کلمبو: پاراگرافهای ذیل تا آنجا که ما می دانیم نشانگر نتایج و رخدادهای کلمبو می باشد. درباره بخش اقتصادی گردهمایی کلمبو هنوز اطلاعی به دست نیاورده ایم. در صورتی که اطلاعات جدیدی که توجه واحدهای دیپلماتیک را جلب نموده به دست آمد ما نیز آنها را در تلگرام سپتامبر منتشر خواهیم نمود. واحدهای دیپلماتیک اقدام کننده باید از پاراگرافهای ذیل استفاده کنند و به استثنای هیئت نمایندگی آمریکا در ناتو پیرامون مسائل دیگر واحدها باید نظریات دولتهای میزبان را جویا شوند، نه اینکه به مطرح کردن عقاید و نظریات آمریکا بپردازند.

الف: این اجلاس که در آن 23 عضو اصلی، 51 نماینده ناظر غیرمتعهدها و بیش از 20 میهمان دعوت شده شرکت داشتند، یکی از نامنظم ترین و غیرقابل پیش بینی ترین اجلاسهای غیرمتعهدها در طول این سالها بوده است. از نظر ما نتایج حاصله چندان روشن نبود. موضوع به تعلیق درآمدن مصر از حمایت کافی برخوردار نبود، ولی کاملاً هم از بین نرفته است. نقش آمریکا در خاورمیانه و قرارداد صلح مصر و اسرائیل مورد انتقاد قرار گرفت. دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها ( NACB) درباره ابتکارات غرب در آفریقای جنوبی سخنی به میان نیاورد. پورتوریکو هنوز هم در برنامه کار باقی است و قرارداد کانال پاناما نیز در آن ظاهر گشته است. فعالیت آمریکا در اقیانوس هند نیز مورد بررسی و انتقاد بسیار تند واقع گردید.

ب: ایدئولوژی: مسائل منطقه اختلافات ایدئولوژیک موجود بین یوگسلاوی و کوبا را از دیده ها پنهان ساخته است. ایندو کشور در حال حاضر در مورد جهت سیاسی نهضت غیرمتعهدها موافقت کسب کرده و ظاهرا در گردهمایی کلمبو فعالیت چندانی بروز نداده اند. کوبا تعریف «غیر بلوکه» را به جای عبارت غیرمتعهد بودن که «اتحاد طبیعی » یک کشور غیرمتعهد را با کشورهای کمونیستی مستثنی می سازد، پذیرفته است. یوگسلاوی نیز سعی زیادی برای ممانعت از وظایف کوبا به عنوان ریاست نهضت غیرمتعهدها به خرج نداد.

ص: 119

ج: تعلیق عضویت مصر: علیرغم عدم قاطعیت مصر در کنفرانس وزرای خارجه اسلامی در ماه می، با نمایندگان و رهبریت بسیار مؤثر در این پایتختها این کشور توانست تلاش کشورهای عربی را در بتعلیق درآوردن عضویت خود، با شکست مواجه سازد. سرانجام تصمیم گرفته شد که موضوع عضویت مصر به اجلاس کشورهای غیرمتعهد واگذار شود. ولی باید اذعان داشت که بدون حمایت همه جانبه کشورهای آفریقایی مصر هرگز نمی توانست، موفقیتی کسب نماید. این حمایت احتمالاً حاوی این معنی است که اعراب دیگر نخواهند توانست مصر را از سازمان وحدت آفریقا و نهضت غیرمتعهدها مستثنی سازند. دو کشور هند و مصر قبلاً هم قول حمایت شدید از موضع مصر را داده بودند، ولی ما نمی دانیم که این دو در اصل تا چه حد از خود فعالیت نشان داده اند.

د: قرارداد صلح مصر و اسرائیل: جدایی که در کشورهای آفریقایی پدیده آمد و نیز استدلال اعراب مبنی بر اینکه نباید اجلاس را بدون نتیجه ترک نمایند، سبب به وجود آمدن بیانیه ای گردید که در آن (الف) نقش آمریکا در خاور میانه شدیدا محکوم گردیده است. (ب) با درنظر گرفتن این امکان که احتمالاً حضور نیروهای اضطراری سازمان ملل تجدید نخواهد گردید، استفاده از نیروهای نظامی قید نشده در بیانیه شورای امنیت سازمان ملل مردود شناخته شد (ج) و تمام بیانیه هایی را که حقوق فلسطینیها را به رسمیت نمی شناسند «بی اعتبار و پوچ» اعلام کردند. این اولین انتقاد مستقیم از قرارداد صلح در متن غیرمتعهدها بوده است. با وجود اینکه در میان اعضای دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها نسبت به این قرارداد سوءظن و مخالفت قابل ملاحظه ای دیده می شود، ولی این اتفاق آراء در کلمبو که به نظر ما نتیجه ضرایبی چون اقدامات پارلمانی بسیار تند است، نمی تواند منعکس کننده واقعی نظریات و عقاید دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها و حتی نهضت غیرمتعهدها باشد.

ه: کامبوج: علیرغم اعتراضات شدید ویتنامیها؛ این اجلاس به طور غیررسمی ترتیبی اتخاذ نمود تا نمایندگان پول پت در کرسی نظارت کامبوج باقی بمانند، مشروط بر اینکه در اجلاس اظهارنظر ننمایند و هنگ سامرین نیز از این قاعده مستثنی گردید. هیچ یک از نمایندگان کامبوج این فرمول بندی را رسما نپذیرفتند. رژیم پول پت از گردهمایی کلمبو با وضع خوبی بیرون آمد، ولی این موضوع باز هم در هاوانا مطرح خواهد گردید.

و: کره: کره شمالی موافقت کرد که مسئله کره را در گردهمایی کلمبو مطرح نسازد. و ظاهرا امیدوار است که این نحوه منطقی بازی خود را در دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها به کرسی بنشاند. با این وصف این مسئله در برنامه کار هاوانا قرار دارد.

ز: اقیانوس هند: دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها حضور نیروی دریایی آمریکا در اقیانوس آرام را که خطری برای کشورهای تولیدکننده نفت به شمار می رود، تأسف بار قلمداد نمود. از هر دو ابرقدرت خواسته شد که مذاکرات محدودیت تسلیحاتی اقیانوس هند را از سر گیرند. ما از اینکه با هر دوی ما همسان برخورد نمی شود اظهار تأسف کرده و معتقدیم که دگرگون جلوه دادن حضور آمریکا نمی تواند، موجب دست یافتن به یک راه حل در این منطقه شود.

ح: آفریقای جنوبی: همانگونه که انتظار می رفت، این گردهمایی روابط سیاسی، اقتصادی، تکنولوژیکی و نظامی غرب با آفریقای جنوبی را قابل انتقاد بسیار می داند. عناصر جدید آن عبارتند از بیان نگرانی شدید درباره ابتکارات دولت انگلیس و سنای آمریکا در به رسمیت شناختن دولت اسمیت -

ص: 120

موزوریو و لغو تحریمها علیه رودزیا. در این متن درباره ابتکارات غرب در آفریقای جنوبی به طور مستقیم سخن نرفته، بنابراین راه برای حرکات آتی غرب در این منطقه باز می ماند. سیاست ما در قبال آفریقای جنوبی معلوم و غیرقابل تغییر است؛ پافشاری کارتر بر برقراری حاکمیت اکثریت در رودزیا در تصمیم وی مبنی بر برقرار بودن تحریم رودزیا توسط آمریکا که در 7 ژوئن 1979 بیان شده بود، نشان داده شده است.

ط: حقوق بشر: برای دومین بار پس از بلگراد باز هم حقوق بشر در گردهمایی کلمبو مطرح گردید. ما از توجهی که به این موضوع می شود بسیار خرسندیم، ولی از نحوه برخورد با آن چندان رضایت نداریم.

این گردهمایی بیان می دارد که حقوق فردی از حقوق مردم جدا نمی باشد، ولی باید به سرپیچیهایی که از این حقوق در نتیجه «آپارتاید، تبعیض نژادی، استعمار، و تهاجم بیگانه و خطری که حاکمیت ملی و تمامیت ارضی را تهدید می کند» به وجود می آید توجه بسیار معطوف گردد. به نظر ما این بیانیه با موضوع پیشین گردهمایی بلگراد که بیان داشته بود، هیچ یک از اصول حقوق بشر بر دیگری برتری و رجحان ندارد، کاملاً فرق می کند. موضع ما این است که حقوق سیاسی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همه از اهمیت یکسان برخوردار می باشند.

ی: رسانه های گروهی: این گردهمایی باز هم به تکرار اهمیت بدون وقفه «استعمارزدایی» در زمینه اطلاعات پرداخت.

ک: خلع سلاح و مسائل انرژی هسته ای: مواضع استاندارد غیرمتعهدها پیرامون خلع سلاح و مسائل انرژی هسته ای باز هم تکرار گردید. گذشته از مسائل دیگر این گردهمایی تأکید کرد که همه کشورهای باید به طور مساوی در مذاکرات بین المللی خلع سلاح شرکت جسته و همه کشورهای در حال توسعه حق دارند، از صنعت هسته ای برای پیشبرد اهداف صلح جویانه بهره برداری نمایند. گردهمایی به خاطرنشان ساختن پیشرفتهای حاصل از مذاکرات سالت پرداخت و اظهار امیدواری کرد که این مذاکرات فقط به عقد یک قرارداد خاتمه نیافته، اقدامات واقعی در زمینه خلع سلاح صورت پذیرد. با وجود اینکه درباره «بعضی از عرضه کنندگان انرژی هسته ای» که در مسیر مقاصد انحصارطلبانه خود گام برمی دارند انتقادهایی شد، ولی روی هم رفته ما از این گردهمایی با وضع خوبی بیرون آمدیم.

ل: پورتوریکو: بیانیه این گردهمایی با لحنی بسیار ساده خواستار خودمختاری و استقلال پورتوریکو طبق قطعنامه 1514 سازمان ملل شده بود، ولی از تأیید بیانیه های غیر قابل پذیرش پیشین خود نیز فروگذار ننموده است. این گردهمایی نیز مانند گردهمایی سال قبل در بلگراد بیانیه رئیس جمهور را که در 25 ژوئیه 1978 ایراد شده بود، نادیده گرفته است. متن آن به وسیله کوبا پیش نویس شده بود و بدون اینکه تغییری در آن به وجود آید به وسیله دیگر اعضای آمریکای لاتین پذیرفته شده بود. علیرغم سادگی ظاهری، این متن برای آمریکا قابل قبول نمی باشد.

م: پاناما: موضوع پاناما که پس از تأیید قرارداد پاناما توسط سنا از برنامه کار غیرمتعهدها حذف شده بود، بار دیگر مطرح گردید. بیانیه مقامات پانامایی که از آمریکا خواسته است که بدون ایجاد تغییرات بیشتر این قرارداد را به مرحله اجرا درآورد با در نظر گرفتن نحوه برخورد کنگره با قانون این قرارداد مشکلاتی را برای آمریکا در اجلاس هاوانا فراهم خواهد آورد.

ن: اعضای جدید: ایران، پاکستان، گرانادا، سورینام، جبهه وطنی زیمبابوه، و سازمان خلق آفریقای جنوب غربی به صورت عضوهای اصلی نهضت غیرمتعهدها درآمدند. بولیوی نیز تقاضای عضویت

ص: 121

نموده، ولی نتیجه آن هنوز معلوم نشده است. پذیرش رسمی اعضای جدید در هاوانا صورت خواهد گرفت 5 - ملاحظات.

الف: علیرغم توجهی که یوگسلاوی و دیگران به مسائل ایدئولوژیک دارند و علیرغم انتقادهای شدیدی که از گذشته استعماری و جنگ سرد نهضت غیرمتعهدها می شود، گردهمایی کلمبو به جای پرداختن به مسائل ایدئولوژیک اینبار فقط به مطرح کردن مسائل پرداخت. مدتها طول خواهد کشید تا رخدادهای رودزیا، نامیبیا، مذاکرات ساحل غربی رود اردن، و نیز رخدادهای آسیا بتواند نحوه برخورد اجلاس هاوانا را تشکل ببخشد.

ب: کوباییها در هاوانا با مشکلاتی بسیار جدی روبرو هستند. در صورتی که سادات را به این اجلاس دعوت ننمایند که خیلی هم مایل هستند این کار انجام شود، دوستان مصر و خود مصر آن را به منزله یک توهین قلمداد کرده ممکن است موجبات تحریم اعراب فراهم آید. به همین ترتیب آنها مجبور هستند به عنوان کشور میزبان نماینده پول پت را نیز پذیرا شوند، گرچه دولت هنگ سامرین را نیز به رسمیت شناخته اند، مگر اینکه وقایع دیگری رخ دهد.

ج: گردهمایی کلمبو تعیین کننده خطوط اصلی اعلامیه های هاوانا است، ولی کوباییها را نیز با خلق و خوی غیرمتعهدها آشنا می سازد. البته این حالت توأم با عصبانیت است و کوباییها به هنگام تهیه پیش نویس گردهمایی هاوانا نمی توانند چیزی را سرسری بگیرند. پس از دریافت گزارشات واحدهای دیپلماتیک این وزارتخانه به تهیه دستورالعملی درباره مسائلی که در هاوانا مطرح خواهد شد، خواهد پرداخت. کریستوفر

توسل به زور و تحریک و مانور خطراتی مستقیم علیه استقلال، امنیت و ثبات کشورهای منطقه و ساحلی به شمار رفته و خطر مکرر آمریکا علیه کشورهای تولیدکننده نفت و به خصوص کشورهای حوزه خلیج عربی را تشدید می کند» 3 - این بیانیه همچنین تأسف خود را از تشدید رقابت ابرقدرتها در اقیانوس هند و عدم موفقیت این ابرقدرتها در همکاری برای اجرای منشور اقیانوس هند محدوده صلح ابراز داشته است. لیکن در این بیانیه به فعالیتهای نیروی دریایی شوروی در این منطقه اصلاً اشاره ای نشده است.

4 - ما نیز از لحن بیانیه مذکور دچار تأسف شده ایم و نمی دانیم که کشورهای دوست حاضر در اجلاس کلمبو چگونه توانسته اند بر آن صحه بگذارند. ما می دانیم که در اجلاس کلمبو، کشورهای دوست تحت فشار مجبور به اتخاذ بیانیه نهائی شده اند، ولی از نظر ما مهم است که این کشورهای دوست از نگرانی ما آگاه باشند.

5 - برای: جده، صنعا، مسقط، دوهه، کویت، ابوظبی: نکات مطروحه ذیل را با مقامات مربوطه در دولت میزبان خود در میان بگذارید:

- - آمریکا از عدم صحت و عدم تعادل موجود در بخش مربوط به اقیانوس هند بیانیه نهائی صادره توسط دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در اجلاس اخیر خود در کلمبو اظهار تأسف می کند.

- - به خصوص از اینکه بیانیه اعلام کرده است که صف آرایی اخیر نیروی دریایی آمریکا در دریای عربی خطری علیه کشورهای تولیدکننده نفت به شمار می رود، متأسف هستیم.

- - نگرانی دیگر ما از این جهت است که با نیروی دریایی آمریکا نیروی دریایی شوروی در اقیانوس هند به طور مساوی برخورد صورت نگرفته است.

- - صف آرایی نیروی دریای آمریکا عکس العملی در رابطه با حمله جمهوری دموکراتیک خلق یمن به یمن شمالی بوده است. حضور ما نشانگر مخالفت ما با اقداماتی است، که تمامیت ارضی کشورهای منطقه را به خطر می اندازد.

- - ما امیدواریم که دولت میزبان مساعدت خود را در عدم اتخاذ بیانیه مشابه در اجلاس هاوانا دریغ ننماید.

6 - برای کلمبو - جاکارتا، خارطوم، دهلی نو: این سفارات مخاطبهای اقدام گر در مورد تلگرام ج بوده اند و احتمالاً نارضایتی ما را از لحن تند و نامتعادل بیانیه کلمبو پیرامون این مسئله با دولتهای میزبان در میان گذاشته اند. مایل به دریافت عکس العمل و پاسخ دولتهای میزبان هستیم.

7 - برای صنعا: با اوضاع کنونی، سفارت باید با احتیاط زیاد در مورد زمان مطرح شدن این مسئله با دولت جمهوری عربی یمن عمل نماید.کریستوفر

سند شماره (6) تاریخ: 29 تیر 58طبقه بندی:خیلی محرمانه از: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی. شماره 187420به: سفارت آمریکا در بلگراد رونوشت برای: تمام واحدهای دیپلماتیک موضوع: ملاقات نیوسام و بلاوسکی: پیش نویس کوبا برای اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا 1 - (تمام متن خیل محرمانه است.) 2 - خلاصه: معاون وزیر امور خارجه نیوسام سفیر یوگسلاوی بلاوسکی را در 18 ژوئیه به حضور پذیرفت تا پیرامون پیش نویس کوبا برای اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا به بحث و تبادل نظر بپردازند.

نیوسام نگرانی آمریکا را در مورد ماهیت افراطی پیش نویس کوبا که نوعی اعلام جرم علیه آمریکا و دیگر کشورهای غربی جهان است، ابراز داشت. شرح مفصل نمایش نگرانی آمریکا توسط نیوسام در ذیل گزارش شده است. بلاوسکی گفت که بلگراد نیز در نگرانی آمریکا سهیم است. به خصوص که کوبا سعی دارد اعضای جنبش غیرمتعهدها را از این جنبش دور ساخته با سیاست خارجی شوروی مرتبط سازد.

بلاوسکی گفت یوگسلاوی و اکثریت غیرمتعهدها سخت در تلاشند تا بتوانند در پیش نویس کوبا تجدید نظری بعمل آورند، به دنبال تلگرام سپتامبر راهنماییهای لازم خواهد شد. (پایان خلاصه).

3 - معاون وزیر نیوسام با یادآوری بحث پیشین خود در بهار گذشته پیرامون نهضت غیرمتعهدها در بلگراد صحبت را آغاز کرد.

آمریکا بخشی از نهضت غیرمتعهدها نبوده و نمی خواهد در منازعات ایدئولوژیکی آن شرکت نماید، ولی امیدوار است که دوستان ما بتوانند به درک نگرانیهای ما نیز بپردازند. با تفاهمی که آمریکا از نهضت غیرمتعهدها و منافع یوگسلاوی دارد. ما از ماهیت افراطی مواضع مقدماتی پیش نویس کوبا برای اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا بسیار نگران و متأسف هستیم. تحلیل مقدماتی مشکلات اساسی زیر را روشن می سازد:

الف: خاورمیانه: پیش نویس کوبا با این مسئله خیلی خشن تر از متن دفتر هماهنگی نهضت غیرمتعهدها در کلمبو برخورد نموده است. این پیش نویس قرارداد صلح را محکوم می نماید و سعی دارد از شورای امنیت سازمان ملل بخواهد که تحریمهای فصل هفتم را به خاطر مسئله فلسطین علیه اسرائیل به کار گیرد و اعلام می دارد که اسرائیل باید از جامعه بین الملل منزوی گردد. اعراب تندرو سالهاست که این روش را در پیش گرفته اند. ما هم از نگرانی یوگسلاوی آگاه هستیم، ولی میل داریم نارضایتی خود را در قبال این مواضع افراطی بیان داریم.

ب: آفریقا: کوباییها فقط به محکوم کردن تلاشهای دیپلماتیک غرب در مورد رودزیا و نامیبیا پرداخته، آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان غربی را مسئول نظام آپارتاید می دانند، ولی از نقش کشورهای کمونیست قدردانی می نمایند. این پیش نویس از سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل می خواهد که در زمینه اتحاد با خلق آفریقای جنوبی اعلامیه ای منتشر ساخته و به این ترتیب اهمیت جبهه وطن پرست را به عنوان تنها نماینده قانونی خلق «بالا می برد. و به آمریکا به خاطر حمایت آن کشور از دولت موزوریوا حمله می نماید.

ج: نیوسام تأکید کرد که به تأیید کشورهای خط مقدم دولت آمریکا تلاشهای زیادی را برای حل

ص: 124

مسئله رودزیا و نامیبیا انجام داد. حفظ موضع درباره بعضی از مسائل آفریقا کار آسانی نبود و پیش نویس کوبا به طور صحیح فعالیتهای دیپلماتیک ما را در مورد قدردانی و ارزیابی قرار نداده است. یک چنین حمله یک جانبه آن هم از طرف اجلاس غیرمتعهدها علیه سیاستهای آمریکا نمی تواند در تداوم تلاشهای آمریکا مفید واقع شود.

د: آمریکای لاتین: بار دیگر فهرستی از مشکلات در برابر آمریکا قرار داده شد در حالی که هیچیک از تلاشهای آمریکا و دیگر کشورهای دموکراتیک از قبیل مکزیک، کاستاریکا و ملل آندرا برای به وجود آوردن یک رژیم دموکراتیک در نیکاراگوئه به رسمیت نشناخته اند. پیش نویس کوبا خواستار انتقال سریع قدرت به دست خلق پورتوریکو گردیده، آمریکا را مسئول ظلمی که بر نیکاراگوئه رفته می داند و نیز خواستار لغو قرارداد ریو و سازمانهای وابسته دفاعی گردیده است.

ه: اقیانوس هند: پیش نویس کوبا از فعالیتهای دریایی آمریکا در اقیانوس هند و دریای عربی اظهار تأسف می نماید، ولی در مورد فعالیتهای شوروی اصلاً اشاره ای نمی نماید.

و: صهیونیزم و نژادپرستی: با وجود اینکه در گردهمایی غیرمتعهدها در بلگراد به این موضوع اهمیت چندانی داده نشده بود، ولی این رابطه موضوعی دوباره مورد تأیید قرار گرفت.

ز: کره: پیش نویس کوبا به دوباره بیان نمودن موضع کره شمالی در مورد اقلیت و اتحاد پرداخته است و ابتکارات اخیر رئیس جمهور را در این منطقه مهم نادیده گرفته است.

ح: خلع سلاح: به عنوان یک بیانیه سازنده ولی منزوی، سالت 2 شدیدا مورد تأیید قرار گرفته است.

4- نیوسام گفت نکات بالا نشان دهنده مسائل موجود در پیش نویس کوباست. وی گفت این روش از نظر آمریکا روش برخورد یک نهضت غیرمتعهد واقعی نیست.

5 - سفیر بلاوسکی در پاسخ گفت که با مضمون صحبتهای معاون وزیر کاملاً موافق است. سفیر بلاوسکی با اعتراف به این موضوع که بنا به دستور صحبت نمی کند و مطمئن است یک نظریه معتبر را ابراز خواهد داشت به تشریح نظریات یوگسلاوی با استفاده از اطلاعاتی که برای سفارتش فرستاده شده بود، در قبال پیش نویس کوبا پرداخت.

الف: اجلاس وزیران دفتر هماهنگی نهضت غیرمتعهدها در کلمبو به بلگراد اطمینان داده بود که اکثریت کشورهای غیرمتعهد به اصل غیر بلوکه بودن و استقلال طلبی نهضت غیرمتعهدها وفادار می باشند.

کوباییها در تاکتیکهای خود در کلمبو تغییراتی ایجاد کرده بودند و سند حاضر نقش مهمی را در مذاکرات هاوانا ایفا خواهد کرد. ولی پیش نویس کوبا روش دیگری را اتخاذ کرده با کمال پررویی مواضع کوبا را درباره همه مسائل بیان داشته است. متن کوبایی که غیرمتعهدها را با شوروی در جبهه» ضد امپریالیستی «قرار می دهد، از نظر یوگسلاوی کاملاً غیرقابل قبول است. این پیش نویس چکیده ای از بحرانهای جهانی بوده، تمام تقصیرها را به گردن آمریکا انداخته و تمام سپاس و قدردانی ها را نسبت به» نیروهای صلح طلب و پیشرو ابراز داشته است، که این فرمول بندی نیز بر این یوگسلاوی قابل پذیرش نیست.

ب: پیش نویس کوبا تعدادی از مواضع و عقاید مهم نهضت غیرمتعهدها را حذف نموده است، که عبارتند از:

1) جامعیت و قابلیت قبولی نهضت غیرمتعهدها در امور جهانی که تلاشی است برای کم اهمیت جلوه دادن نقش غیرمتعهدها)؛ 2) هدف نهضت از ایجاد یک نظام جدید روابط بین المللی بر اساس استقلال،

ص: 125

تساوی و NIEO؛ 3) ماهیت غیر بلوکه نهضت غیرمتعهدها؛ 4) مطابقت با اسناد پیشین جنبش غیرمتعهدها؛ 5) نقش و هدف غیرمتعهدها از تشنج زدایی که در روابط بین بلوکها به طور ضمنی بدان اشاره شده بود، در حالی که یوگسلاوی و اکثریت نهضت غیرمتعهدها می دانند که به رابطه بین دولتهای هر نظام یا بلوک نیز مربوط می گردد؛ 6) اصل مهم عدم مداخله در امور داخلی دیگران؛ 7) دموکراتیزه کردن نهضت غیرمتعهدها؛ 8) دلایل مشکلات اقتصادی کشورهای کمتر توسعه یافته که خیلی فراتر از کیفرخواست کوبایی علیه استعمار و امپریالیسم می رود؛ 9) یک روحیه متعادل در قبال نقاط بحرانی جهان و حقوق بشر، برخلاف روحیه شدیدا طرفدار شوروی که در پیش نویس کوبایی مندرج است.

ج: مهمترین نکته این است که مقامات یوگسلاوی نمی خواهند بحث و مناظره پیرامون پیش نویس کوبایی به منزله تضاد میان کوبا و یوگسلاوی تلقی گردد. بلکه یوگسلاوها می خواهند در مقایسه با پیش نویس کوبا که در تضاد کامل با اعلامیه حاصل از گردهمایی دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در کلمبو و اسناد پیشین جنبش است، به حفظ و حراست از روش اصیل غیرمتعهد بودن در جنبش غیرمتعهدها بپردازند. بلاوسکی گفت که به نظر وی اکثریت اعضای غیرمتعهدها حامی این اهداف یوگسلاوی هستند، و در این رابطه، هند، سری لانکا، نیجریه و اندونزی از متحدان اصلی به شمار می روند.

در صورتی که هم پیمانان اصلی کوبا، افغانستان، اتیوپی، ویتنام، موزامبیک آنگولا خواهند بود. مصر نیز به خاطر مشکلات خود حالت بی طرفی را اختیار کرده است. بلاوسکی با نگرانی اظهار داشت که ممکن است اوضاع داخلی سیاسی هند به تضعیف موضع نفوذی هند کمک نماید.

د: یوگسلاوها برای نمایان ساختن نگرانی خود در پایتختهای مهم جنبش غیرمتعهدها در سطوح کلی به تماس خواهند پرداخت. و پس از آن در صورتی که لازم باشد اصلاحیه های ویژه و یا یک پیش نویس جدید به وسیله یوگسلاوها و دیگر میانه روهای جنبش پیشنهاد خواهد گردید. دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در کلمبو در سطح سفیران یک جلسه دائمی گشوده است و پیرامون این مسئله نیز کار خواهد کرد. در هفته اول اوت کوباییها خواستار اصلاحاتی در پیش نویس شده اند و به نظر مقامات یوگسلاوی بحث و مناظره جنبش غیرمتعهدها در جلسه تدارکاتی وزیران جنبش نیز که یک هفته قبل از برگزاری اجلاس جنبش در هاوانا تشکیل می شود، ادامه خواهد داشت. تیتو در این رابطه تلاشهای بسیاری به خرج داده است. آنها امیدوارند که دیگر دولتهای محافظه کار نیز سران دولت یا حکومتی خود را به هاوانا بفرستند تا با تیتو همکاری نمایند. تیتو، و همه اعضای ریاست جمهوری یوگسلاوی و دیگر رهبران ملی در صورت لزوم به کار و سفر با یکدیگر خواهند پرداخت.

6- بلاوسکی با ابراز قدردانی از نحوه برخورد مسئولانه آمریکا، با جنبش غیرمتعهدها گفت که امیدوار است که باز هم آمریکا نسبت به توانایی اکثریت اعضای جنبش در ارائه یک روش و نتیجه منطقی با «حس اعتماد» برخورد نماید. وی اذعان دارد که آمریکا حق دارد نگرانی خود را پیرامون مسائلی که منافعش را به خطر می اندازد ابراز نماید، خصوصا اینکه این اجلاس «در همسایگی» این کشور یعنی در هاوانا برگزار می شود. با این وصف، بلاوسکی امیدوار است که آمریکا اقدامات خود را به طریقی انجام دهد که به عنوان مداخله در امور جنبش غیرمتعهدها برداشت نشود، در غیر این صورت یوگسلاوی و دیگر محافظه کاران با مشکلات بسیاری روبرو خواهند گردید. یوگسلاوها شدیدا تلاش خواهند کرد که از اتخاذ مواضعی که به ضرر آمریکاست اجتناب ورزیده شود، لیکن ممکن است در انتها مصالحه هایی

ص: 126

صورت گیرد که برای آمریکا تولید اشکال نماید.

7- معاون وزیر نیوسام خاطرنشان ساخت که آمریکا در رابطه با پیش نویس کوبا ابتدا و پیش از همه با یوگسلاوی سخن می گوید، چون معتقد است که آمریکا و یوگسلاوی دارای منافع موازی می باشند. نیوسام پس از یادآوری نکات مطروحه توسط بلاوسکی گفت این وظیفه ماست که به عنوان نماینده آمریکا، نگرانی خود را نسبت به مواضعی که در امور جهانی اتخاذ شده و به ما مرتبط است، با کشورهای دیگر در میان بگذاریم. ما بنا را بر آن نداریم که در شناخت و فلسفه جنبش مداخله نماییم، ولی مجبور خواهیم بود با ملت هایی چند نگرانی خود را در میان نهیم تا مطمئن شویم که منافع ما تأمین گردیده است. ما از ارائه عکس العمل خودداری خواهیم کرد و از ایراد بیانات هیجان انگیز در ملاءعام اجتناب خواهیم ورزید. ولی با نزدیک شدن اجلاس هاوانا فشار حاصل از توجه مطبوعات ما را مجبور به سخن گفتن خواهد کرد، مگر اینکه دوستان ما در جنبش غیرمتعهدها بتوانند روحیه افراطی پیش نویس کوبا را به میانه روی تبدیل نمایند.

8 - برای اطلاع شما: مطالب بالا برای استفاده واحدهایی است که برای آنها رونوشت ارسال شده است به استثنای بلگراد. دستورات جداگانه دیگری برای واحدهای منتخب دیگر ارسال خواهد گردید. پایان برای اطلاع شما.ونس

از سری لانکا) برای فرمولبندی قابل قبول سند نهائی در نتیجه مخالف سرسختانه تندروهایی چون عراق با موافقت روبرو نگردید.

سند نهائی که بدون اتفاق نظر «تصویب گردید» از سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل تقاضا دارد که تاریخ و زمان برگزاری کنفرانس را تعیین کند و چنین می پندارد که قرارداد نهائی در مورد ایجاد اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح به وجود خواهد آمد. آمریکا که تاکنون در جلسه سمت نظارت داشته، به وسیله فرناندو ریاست کمیته اقیانوس هند مورد تماس واقع خواهد شد و پس از آن تصمیم گرفته خواهد شد که آیا باید در کارهای آتی کمیته و یا کنفرانس شرکت نماید یا خیر. (پایان خلاصه).

3 - زمینه قبلی: پس از مطرح شدن اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح به وسیله سری لانکا در اواسط سالهای 1960، این وظیفه یکی از نکات مقدس مورد بحث در نهضت غیرمتعهدها گردیده و اجلاس ژوئیه 1979 کشورهای ساحلی و غیرساحلی نشانگر زنجیره تلاشهایی است که درنظر دارد این عقیده را واقعیت بخشد. ناراضی از «پیشرفتهای» حاصل در شش سال گذشته در نتیجه اجلاسهای مکرر پس از تشکیل کمیته مشترک اقیانوس هند در سازمان ملل در سال 1972 که گزارشات سالانه آن در مجمع عمومی سازمان ملل نیز مورد توجه قرار می گرفت، اعضای فعال کمیته (چون، سری لانکا، پاکستان، عراق، و ماداگاسکار) سعی کردند این مسئله را با تشکیل یک کنفرانس در سال 1978 خاتمه دهند. چون در سی و سومین مجمع عمومی سازمان ملل در مورد تشکیل یک کنفرانس همه جانبه اتفاق نظر به دست نیامد، بر اساس قطعنامه 3368 تصمیم گرفته شد که در اواسط 1979 یک جلسه تدارکاتی به وسیله کشورهای ساحلی و غیرساحلی تشکیل گردد. سه جلسه کمیته اقیانوس هند در سال 1979 نتوانست در مورد «اصول» اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح و یا گامهایی که برای به «اجرا گذاردن» لازم است توافقی به دست دهد، و جلسه ژوئیه با یک پیش نویس سنگین برای تهیه سند اصلی آغاز به کار کرد. کلیه شرکت کنندگان از اعضای کمیته (کشورهای منطقه اقیانوس هند، چین، ژاپن و یونان) بودند. از «قدرتهای بزرگ» (آمریکا، شوروی، انگلیس، فرانسه) و «استفاده کنندگان مهم دریایی» (چون کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی) خواسته شد که در جلسه افتتاحیه سخنرانی نموده و در صورتی که مایل باشند در جلسات دیگر نیز به عنوان ناظر حضور به هم رسانند. فنلاند، اطریش و ویتنام نیز به تقاضای خودشان به عنوان ناظر پذیرفته شدند.

4 - بحث کلی: پس از انتخاب به عنوان رئیس جلسه، فرناندو ریاست کمیته اقیانوس هند (نماینده دائمی سری لانکا) محتاطانه به سخنرانی افتتاحیه پرداخت (مرجع الف) که در آن منافع همه شرکت کنندگان را در نظر گرفت، و در پایان خواستار توسعه اجلاس اقیانوس هند و ظهور نهائی قرارداد منطقه صلح گردید. ولی، همان دو نکته مورد اختلاف قبلی این بار هم در مناظره ظاهر گردید (5 - 2 ژوئیه): حذف عبارت حضور نظامی «قدرت بزرگ» که هدف از آن آمریکاست و گزارش مطبوعات نیز حاکی از آن است که این کشور در حال افزایش قدرت نیروی دریایی خود در اقیانوس هند می باشد؛ و تلاش بعضی از اعضاء که در نظر دارند محدودیت پیشنهادی برای «قدرتهای بزرگ» را با اقدامات منطقه ای به منظور کاهش رقابت نظامی میان کشورهای منطقه همزمان سازند (مرجع ب). بیانیه افتتاحی آمریکا براساس منشور سازمان ملل پیرامون دریانوردی آزاد، و اقدامات فردی و یا جمعی دفاعی به عنوان بیان صادقانه نظریات آمریکا تلقی گردید: بیانیه طولانی هیئت نمایندگی روسی به ریاست مندیویچ

ص: 128

نیز با همین عکس العمل مواجه گردید، ولی به هنگام تهیه سند نهائی بیانیه هردو نماینده از طرف اعضاء نادیده گرفته شد. اعضای محافظه کار غیرمتعهدها مخالفت با اعضای رادیکال را در حذف «تمام جنبه های» حضور نظامی قدرت های بزرگ از اقیانوس هند، کاری مشکل می دانند. هندیها به خاطر خودشان (یعنی انحراف توجه از عدم تکثیر تسلیحاتی منطقه و تسلط نظامی هند) به این بحث پیوسته اند، چین نیز فروگذار نکرد و اظهار داشت که سند نهایی باید به «رقابت ابرقدرتها» اشاره نموده و مذاکرات دوجانبه آمریکا و شوروی را ساختگی قلمداد بنماید. تلاش پاکستان برای بالا بردن «حسن سلوک» منطقه به خاطر لجبازی های هند، به طور چشمگیری با همدردی کمتر روبرو شد.

5 - نتیجه: گروه ویژه اجلاس نتوانست آکولادهای پیش نویس نهائی را در تاریخ 12 - 5 ژوئیه از بین بردارد. تقاضای شوروی برای شرکت مورد قبول فرناندو واقع نشد و او قول داد که دائما با شوروی (و آمریکا) برای دستیابی به یک فرمول مورد مشورت نماید، ولی از وی خبری نشد، تا اینکه در دوروز آخر اجلاس با «نکات مورد توافق» ظاهر گردید. در آن زمان برای برداشتن موانع موجود در سر راه «اصول» و به کار بسته شدن «سند نهائی اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح فرناندو نکات زیر را مطرح نمود.» (الف) محدوده اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح (پاراگراف 14): آغاز نقل قول: به پیروی از مفاد قطعنامه 2832 محدوده اقیانوس هند باید دربرگیرنده خود اقیانوس هند، زوائد طبیعی آن، جزایر آن اقیانوس، بستر اقیانوس، کشورهای ساحلی و غیره ساحلی و منطقه هوایی آن باشد.

- ولی در مورد محدوده نهائی اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح باید توافق حاصل گردد. (پایان نقل قول).

(ب) حضور نظامی قدرتهای بزرگ (پاراگراف 15): آغاز نقل قول:... از قدرتهای بزرگ خواسته می شود تا:

- (خیلی محرمانه)، کشورهای ساحلی و غیر ساحلی برای به دست آوردن یک فرمول مورد توافق جهت حذف پایگاههای نظامی خود و (تأسیسات نظامی، تسهیلات لجستیکی، از بین بردن سلاحهای هسته ای و دیگر سلاحهای کشتار دسته جمعی و هر جنبه حضور نظامی خود به مشورت و گفتگو بپردازند.

(پایان نقل قول).

(الف) و اقداماتی انجام دهند که هیچ یک از کشتیهای جنگی و هواپیماهای نظامی و دیگر نیروهای نظامی از اقیانوس هند برای حمله و یا اعمال قدرت علیه حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال کشورهای ساحلی و غیر ساحلی اقیانوس هند بر اساس منشور سازمان ملل بهره برداری ننمایند.

(ب) با قدرتهای بزرگ در فعالیتهای نظامی خلاف اعلامیه اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح همکاری ننمایند. (پایان نقل قول).

ص: 129

(ج) از بین بردن سلاحهای هسته ای (پاراگراف 17): آغاز نقل قول:

- (الف) از کشورهای دارای سلاحهای هسته ای خواسته می شود که به ایجاد پایگاههای هسته ای و انجام آزمایشات هسته ای در اقیانوس هند مبادرت نورزند.

- (ب) به همین ترتیب کشورهای ساحلی و غیرساحلی نیز نباید مبادرت به دریافت و یا وارد کردن سلاحهای هسته ای در اقیانوس هند کرده، اجازه وارد شدن این گونه سلاحها را نیز به وسیله قدرتهای خارجی ندهند.... (پایان نقل قول).

- (ج) عدم استفاده از سلاحهای هسته ای (پاراگراف 19): آغاز نقل قول:

... کشورهای دارای سلاحهای هسته ای، جهت برقراری این منطقه امنیتی باید کشورهای ساحلی و غیرساحلی را از عدم استفاده از سلاحهای هسته ای مطمئن سازند. (پایان نقل قول).

- (د) نحوه به کارگیری (پاراگراف 21): آغاز نقل قول: این اجلاس به سی و چهارمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد می کند که تاریخ و مکان کنفرانس اقیانوس هند را بنا به درخواست قطعنامه مجمع عمومی به شماره 33/68 تعیین کرده، از کمیته مشترک اقیانوس هند که باید به این منظور توسعه یابد بخواهد که کار پیرامون کنفرانس و نیز اقدامات لازم برای عقد یک قرارداد بین المللی که ممکن است جهت اعلام اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح همانگونه که در پاراگراف 3 قطعنامه 2832 مجمع عمومی بیان گردیده، ظاهر گردد، انجام دهد. این اجلاس از مجمع عمومی می خواهد که به دعوت اعضای دائمی شورای امنیت و استفاده کنندگان مهم دریایی اقیانوس هند بپردازد، تا در کمیته مشترک توسعه یافته شرکت جسته در تدارکات کنفرانس شرکت جویند. (پایان نقل قول).

6 - نکات مورد توافق «فرناندو» برخلاف بیانات افتتاحیه اش متمایل به مواضع تندروها بود. رئیس و اکثریت اعضای جلسه به هنگام تلاش هم پیمانان (استرالیا، ژاپن و یونان) برای تغییر لحن بیانیه به خصوص در مورد بندهای 14 و 15 و 19 و مشارکتشان در جلسه، سرسختی بسیار نشان دادند. در مورد انتقادهای هند از پاراگراف 17 ب، که خطر تفرقه در نهضت غیرمتعهدها را گوشزد می کرد، شرکت کنندگان به هند اجازه دادند که در مورد مذاکرات آینده متن پاورقی ایجاد نماید. این نوع «دودوزه بازی» سبب بروز اعتراض از طرف ناظران هم پیمان غربی گردید (همه آنها بجز فرانسه در جلسات حضور داشتند).

عدم اتفاق نظر «تصویب» سند نهائی را بی معنی جلوه گر ساخت؛ بیانیه عدم ارتباط استرالیا همراه با انتقادات ژاپن و یونان در گزارشی به همراه بیانیه ای مبنی بر «تصویب» گزارش آمده است (مرجع ج).

7 - پیشگویی و اظهارنظر: کمیته مشترک اقیانوس هند بار دیگر در ماه سپتامبر تشکیل جلسه خواهد داد تا به تهیه پیش نویس تدارکاتی قطعنامه سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل در مورد زمان و مکان برگزاری کنفرانس اقیانوس هند در پاراگراف 21 سند نهائی بپردازد. با آمریکا، شوروی و دیگر ناظران حتما بوسیله فرناندو تماس گرفته و از آنها پرسیده خواهد شد که آیا مایلند در کارهای آتی کمیته مشترک، کارهای مقدماتی برای تشکیل کنفرانس، و یا در خود کنفرانس شرکت نمایند یا خیر. علیرغم رفتار بد اکثریت غیرمتعهدها، استرالیاییها هنوز هم مایلند در کمیته بمانند و از آمریکا نیز می خواهند که در کارهای آتی این کمیته برای نشان دادن موضع غرب شرکت نماید. فرانسه حتما توسعه کمیته را تحریم خواهد نمود. دیگر هم پیمانان غربی نیز دنباله رو آمریکا خواهند بود. نحوه برخورد شوروی مبهم است؛ چون در تمام طول جلسه مندیویچ اعلام حمایت از منطقه صلح می نمود، ولی انتقادات بعدی او در مورد نتایج حاصله سبب شد که شوروی تصمیم به عدم مشارکت بگیرد. تصمیم آمریکا مبنی بر شرکت در جلسات آینده اقیانوس هند سبب خواهد شد که فشار مستقیم فقط متوجه آمریکا و نیروی دریایی آن کشور در اقیانوس هند شود. از طرف دیگر، شرکت در کمیته به این معنی است که می توان با گروههای منطقه پیرامون موضوعات بحرانی چون تکثیر هسته ای در آسیای جنوبی به توافق دست یافت. به عنوان شرط اصلی آمریکا برای شرکت باید از فرناندو رئیس کمیته و دیگر اعضاء کمیته اقیانوس هند خواسته شود که به اصل رأی گیری اتکاء شود، که در اجلاس ماه ژوئیه این اصل رعایت نشده بود.

ص: 130

تصحیح: در خط 15 پاراگراف سوم عبارت «قطعنامه 3368» به عبارت «قطعنامه 68/33» تغییر یابد.یانگ

کشیده شود که آن را از نظر موضع با شوروی در یک طرف قرار می دهد، ما امیدواریم که اکثریت اعضای غیرمتعهدها، به خاطر خودشان تلاش کنند که پیش نویس کوبایی به صورت سندی در آید که سیاستهای واقعی غیر بلوکه ای در آن منعکس شده باشد، که البته مورد قبول آمریکا نیز هست.

6 - آمریکا هدف مستقیم انتقادهای آمده در پیش نویس واقع گردیده است. به طور مثال، از دوباره مطرح شدن متن راجع به ویتنام که صریحا آمریکا را مقصر می شناسد، اظهار تأسف می کنیم. لحن بیانیه در مورد هند و چین به خاطر تداوم اشغال کامبوج توسط ویتنامیها و فرار پناهندگان کاملاً نادرست است.

7 - ما به همراه هم پیمانان و دوستان خود از کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت مایل هستیم نظریات خود را در رابطه با مسائل مطروحه در جنبش غیرمتعهدها بیان داریم. و از کشورهای غیرمتعهد می خواهیم که با دیدی انتقادآمیز و در رابطه با منافع ملی خودشان، پیش نویس را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند. آنها باید به بررسی لحن بیانیه در مورد شرایط عینی و تأثیر آن بر تقویت روابط بین المللی مسالمت آمیز، نقش آن در حل مشکلات اقتصادی بین المللی، کمک آن به بالا رفتن میزان اعتبار و شهرت جنبش غیرمتعهدها و نیز همگونی آن با اصول پذیرفته شده غیر بلوکه بودن پرداخته آن را مورد آزمایش و بررسی قرار دهند.

8 - ما بار دیگر با غیرمتعهدها در مورد مسائلی که باید در اجلاس مطرح گردد، مشورت خواهیم کرد.

لیکن در حال حاضر فقط آماده دریافت نقطه نظرهای دولتهای میزبان در مورد محتوای پیش نویس کوبا - - به خصوص در زمینه برخورد آن با خاورمیانه، آفریقای جنوبی، آسیا، آمریکای لاتین، و مسائل پورتوریکو و مقبول بودن آنها نزد اعضای غیرمتعهدها هستیم.

9 - علاوه بر این مایل هستیم عکس العمل کنونی خود را در رابطه با پیش نویس کوبایی با آنها درمیان بگذاریم. بنابراین، همه مخاطبهای اقدام گر باید از تحلیلهای ارائه شده توسط معاون وزیر نیوسام در تلگرام مرجع، پاراگراف 3، بدون ذکر نام یوگسلاوی استفاده نمایند. در صورتی که لازم بدانید، می توانید از این تحلیل بدون ذکر سندیت آن استفاده نمایید. در صورت تمایل می توانید از پاراگرافهای 8 - 3 بالا و نیز پاراگراف 6 با اشاره به مطالب مربوط به هند و چین و اوضاع آوارگان استفاده کنید. پس از دریافت گزارشات و توصیه های شما راهنماییهای لازم را ارائه خواهیم کرد. گزارشات مفصل مداوم و توزیع یک جانبه آنها در تمام دوره برگزاری اجلاس در هاوانا برای این وزارتخانه مثمرثمر می باشد. لطفا در تمام گزارشهای خود قید کنید که به IO/ML ارسال شود.

10 - برای مخاطبهایی که در ذیل نام آنها ذکر نشده است: سفارتها می توانند از پاراگرافهای 8 - 3 و بیانات نیوسام در مورد یوگسلاوی، در شرایط محلی مناسب استفاده نمایند. در اجرای این امر باید به دولتهای میزبان خود خاطرنشان سازید که ما مایل نیستیم که آنها حتما با آمریکا در مورد مسائل مطروحه در پیش نویس کوبایی موافق باشند، بلکه معتقدیم که نکات مورد توافق و مورد توجهی نیز وجود دارند که به وسیله این بیانیه نشان داده نشده اند و در نتیجه روابط بین المللی را بد جلوه داده است. قطعا ما نیز می خواهیم که در زمینه سازندگی و حسن سلوک پیش نویس در سطح بین المللی تا حد امکان هماهنگی به وجود آید. در این مسیر نقش اعضای غیرمتعهدها در رابطه با تأثیر بین المللی مهمتر از لحن یک سند یا بیانیه است، و امیدواریم که هر یک از دولتهای میزبان نقش ویژه خود را ایفا نماید.

11 - برای بلگراد: با وجود اینکه یوگسلاوی در نظریات خود بر مسائل ایدئولوژیک بیشتر از مسائل

ص: 132

دیگر تأکید دارد، ولی از نظر ما بین نظریات آمریکا و یوگسلاوی توافق وجود دارد. شما باید گفتگوی نیوسام با بلاوسکی را در مورد نقطه نظرهای آمریکا پیرامون مسائل ویژه مورد مطالعه قرار دهید. در صورتی که در مورد نقشه های یوگسلاوی برای مبارزه علیه پیش نویس کوبایی و یا گفتگوهای مقامات این کشور با دیگر کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها اطلاعاتی به دست آورید، ما را در جریان امر قرار دهید.

12 - برای دهلی نو، جاکارتا، کلمبو، لاگوس: شما باید تأکید، اعتماد و امید ما را به این مسئله که می دانیم اکثریت میانه روی کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها جنبه افراطی پیش نویس کوبایی را رد کرده و به تهیه پیش نویسی که منعکس کننده آرمانهای واقعی غیر بلوکه هاست کمک می کنند، نمایان سازید. همچنین از این دولتها بخواهید که نگرانی ما را در مورد مذاکراتی که اعضای آمریکایی در حال حاضر در پیش دارند، درک نمایند.

13 - برای قاهره و تل آویو: ما مایل هستیم به طور مفصل به بحث پیرامون مسائل مربوط به خاورمیانه با دولتهای میزبان پس از دریافت گزارش شما پیرامون عکس العملهای مصر و اسرائیل بپردازیم.

14 - برای دوبلین، لندن، پاریس، بن، رم، لوگزامبورگ، لاهه، کپنهاک، بروکسل، اتاوا، توکیو و کانبرا:

دوبلین باید به توزیع بیانات نیوسام (پاراگراف 3 تلگرام مرجع) در سطح ریاست جمهوری 9 - ECایرلند پرداخته از آنها بخواهید که آن را به عنوان عکس العمل اولیه آمریکا نسبت به پیش نویس کوبا توزیع نمایند. سفارتهای واقع در پایتختهای 9 - EC باید از اروپاییها بخواهند که با کشورهای تحت نفوذ خود تماسهایی مانند تماسهای نیوسام بگیرند. امیدواریم که انگلیس و فرانسه نیز با دوستان آفریقایی متمایل به انگلیس و متمایل به فرانسه چنین رفتاری بنمایند. در مورد محدودیت زمانی نیز با انگلیس و فرانسه صحبت کرده و نیاز به اقدام فوری را بیان نمایید. کانبرا، اتاوا و توکیو نیز باید با دولتهای میزبان خود از همین روش استفاده کرده، از آنها نیز بخواهند با کشورهای دارای رابطه نزدیک با خود رفتاری مشابه داشته باشند و در مورد اجلاس هاوانا با ما مشورت نمایند. از سفارتهای واقع در لندن، اتاوا و کانبرا خواسته شده بود که در مورد کنفرانس کشورهای مشترک المنافع در لوزاکا همین اعمال را انجام دهند.

15 - برای نمایندگی آمریکا در ناتو: شما نیز تحلیل نیوسام در پاراگراف 3 تلگرام مرجع را تکثیر کرده، اظهار نمایید که این تحلیل نشانگر عکس العمل مقدماتی آمریکا در رابطه با پیش نویس کوبایی است. ولی در حال حاضر لازم نیست با ناتو خواستار هماهنگی شوید. چون نمی خواهیم که ناتو محل ایجاد هماهنگی در مورد اجلاس هاوانا بشود. ولی اطلاعات به دست آمده درباره هرگونه عکس العمل هم پیمانان ما در ناتو را برای ما ارسال دارید.

16 - برای مادرید و لیسبون: گفتگوهای دوجانبه اخیر در این پایتختها حاکی از آن بود که طرفین تمایل داشتند به بحث و تبادل نظر پیرامون اجلاس هاوانا (که قرار است دولت اسپانیا و دولت پرتقال به عنوان ناظر به آنجا دعوت شوند) و مسائل کلی غیرمتعهدها بپردازند. در مورد این مسئله در جلسه مشاوره ای که در واشنگتن بر سر آمریکای لاتین برگزار شده بود، با اسپانیاییها نیز بحث و گفتگو شد.

سفارتها باید خاطرنشان سازند که تبادل نظر در مورد پیش نویس کوبا بخشی از همکاری لازم بین آمریکا و دوستان اروپایی ما را تشکیل داده و ما امیدواریم که بتوانیم به هماهنگ نمودن اقدامات هم پیمانان خود در جنبش غیرمتعهدها بپردازیم. ما به خصوص خواهان برخورداری از نظریات و مساعدت های اسپانیا و

ص: 133

پرتقال در مورد آمریکای لاتین هستیم. تلگرام سپتامبر نشانگر نگرانی ما از حضور احتمالی پرتقال در هاوانا در اجلاس وزیران است.

17 - برای استکهلم، وین و برن: اروپاییهای بی طرف از موضع سیاسی و اخلاقی مهمی در جنبش غیرمتعهدها برخوردارند. ما امیدواریم که این دوستان اروپای غربی با آمریکا مشورت کرده و از نحوه برخورد معاون وزیر نیوسام حمایت نمایند.

18 - برای بخارست: سفارت باید با خاطرنشان ساختن عکس العملهای مقدماتی ما با رومانیها یادآور شود که ما مایل به مداخله در امور جنبش نیستیم، ولی مایل هستیم در مورد مسائل خاص نگرانیهای خود را ابراز داریم. باید در مورد نظریات رومانیها و عکس العمل و تلاشهای احتمالی دیپلماتیک آنها اطلاعاتی کسب کرده، برای ما گزارش نمایید.

19 - برای پکن: این سفارت نیز باید عکس العمل ما را با مقامات خارجه مهم این کشور درمیان بگذارد. در مورد نظریات چینیها پیرامون پیش نویس، اطلاعاتی به دست آورید. ما مایلیم به دانیم چینیها چگونه می خواهند با متن پیش نویس کوبایی مقابله نمایند.

ولی به هیچ وجه چنین وانمود ننمایید که می خواهیم به یک اقدام مشترک در مورد غیرمتعهدها دست بزنیم.

20 - برای مخاطبهای آسیایی: از زمینه و اطلاعات آمده در پاراگراف 9 استفاده کرده جویای نظریات دولت میزبان خود باشید. آیا اعضای آسیایی در نظر دارند بحثهای اجلاس جنبش غیرمتعهدها در مورد هند و چین را فراتر از مسئله نمایندگی کامبوج برده، مسئله هند و چین و آوارگان را نیز به میان بکشند.

بسته به عکس العمل دیگر آسیاییها و نتیجه کنفرانس ژنو راهنماییهای خود را برای شما خواهیم فرستاد.

21 - برای مکزیکو، بوگوتا، سن خوزه، کاراکاس، بریج تاون، برازیلیا: از آنها بخواهید از نفوذ خود با کشورهای آمریکای لاتین عضو غیرمتعهدها (آرژانتین، کوبا، گینه، جامائیکا، پاناما، پرو، ترینیداد) و دیگر اعضا از قبیل (سورینام، بولیوی، گرانادا) استفاده کرده از آنها بخواهند که به تجدیدنظر در مورد بخش آمریکای لاتینی پیش نویس به خصوص پیرامون پورتوریکو و مسائل امنیتی آمریکا بپردازند.

آمریکا امیدوار است که همکاران وی در آمریکای لاتین در مورد نظام بین کشورهای آمریکای لاتین با پیش نویس کوبایی برخورد قاطع نشان دهند. تلگرام سپتامبر در مورد گفتگوی وزیر امور خارجه ونس با وزیر خارجه مکزیک کاستاندا گزارش کرده راهنمایی نموده است.

22 - برای بوئنوس آیرس، پاناما، پورت آواسپاین، کینگستون، لیما: سفارتهای مذکور باید با استفاده از مطالب پاراگراف 21 و بیانات معاون وزیر خارجه نیوسام اقدامات لازم را بنمایند.

23 - برای نمایندگی آمریکا در سازمان ملل و ژنو: در موقعیتهای مناسب نگرانی ما را در مورد پیش نویس کوبایی با نمایندگیهای دیگر درمیان بگذارید. دیگر مقامات مهم نمایندگی آمریکا در سازمان ملل نیز ممکن است بخواهند نارضایتی ما را منعکس ساخته خواستار میانه روی بیشتر بشوند. مایل هستیم در مورد اجلاسهای دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در نیویورک که به گفته یوگسلاوها برقرار است، برای ما گزارشهایی ارسال نمایید.

24 - برای کابل، کاتونو، دمشق، الجزیره، برازاویل، هاوانا، آدیس بابا، بغداد، تریپولی، آنتاناریو، ماپوتو: بنا به تشخیص وزارت امور خارجه این دولتهای میزبان با منافع آمریکا سرسختانه مخالفت

ص: 134

ورزیده ممکن است، تلاش ورزند تا جنبه افراطی پیش نویس کوبایی حتی الامکان حفظ گردد. در صورتی که سفارتهای مزبور می دانند که در میان گذاشتن نگرانی ما با این دولتها می تواند در پیشبرد اهداف ما را یاری دهد، می توانید دست به اقدامات لازم بزنند. در مورد تاکتیکهای این دولتها برای صدور بیانیه نهائی غیرمتعهدها در صورت امکان اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهید. الجزیره احتمالاً مایل است توصیه هایی در مورد نحوه مبارزه با دولت آمریکا بنماید.

25 - برای گابورون، یااونده، لیبرویل، بیسو، بانگول، ابیجان، نایروبی، مونروویا، نیامی، داکار، خارطوم، موگادیشو، اوگادوگو، کینشازا، باماکو: این دولتهای آفریقا اصولاً محافظه کار بوده و در بسیاری از مسائل به خصوص خاورمیانه و مسائلی چون حمایت از عضویت مصر در مجامع بین المللی و مبارزه علیه تلاش اعراب برای برقراری معادله صهیونیزم و نژادپرستی کمک بسیار کرده اند. تداوم کمک آنها که به نظر ما می تواند نتیجه ابتکارات ما در رودزیا و نامیبیا در چند ماه آینده باشد، می تواند تهدیدی جدی علیه پیش نویس کوبایی باشد. به هنگام درمیان گذاشتن نظریات ما باید اظهار نمایید که ما از نقش ویژه آنها در غیرمتعهدها و دیگر مجامع بین المللی آگاه بود. و از تلاش آنها برای دفاع از منافع میانه روانه علیه کوباییها و دیگر افراطیون طرفداری می کنیم. می توانید از این دولتها بخواهید که با هماهنگ کردن تلاش خود بیشترین تأثیر را بر پیش نویس کوبایی بگذارند. سفارت واقع در مونروویا باید به رئیس جمهور تولبرت اظهار دارد که ما برای رهبری وی در سازمان وحدت آفریقا اهمیت بسیار قائل هستیم.

26 - برای لاپاز، پاراماریبو، تهران، اسلام آباد: اعضای جدید جنبش غیرمتعهد (با آغاز به کار کردن در اجلاس هاوانا) که در بعضی موارد از تغییرات درونی سختی رنج می برند ممکن است، مایل به تجدیدنظر پیرامون مواضع خود باشند. پیش نویس کوبایی آنها را وادار به تصمیم گیری سریع خواهد کرد. ما مایل به تبادل نظر پیرامون آن دسته از مسائل غیرمتعهدها که مورد علاقه طرفین باشد بوده و نظریات آنها را به طور عینی و با جدیت مورد بررسی قرار خواهیم داد. البته ما هم مایل هستیم که آنها نیز با ما همین طریقه را در پیش گیرند. لاپاز و پاراماریبو باید تلاش خود را بر آمریکای لاتین متمرکز سازند. سفارت آمریکا در تهران نیز می تواند با استفاده از مطالب بالا بهره برداری لازم را بنماید.ونس

نظر داشته باشند در آمریکا توقفی داشته باشند.

3 - از واحدهای دیپلماتیک تقاضا می شود که در صورت اطلاع داشتن پیرامون این توقفها وزارت امور خارجه و ASAP را هر چه زودتر در جریان امر قرار دهند. ولی از واحدهای دیپلماتیک با تأکید خواسته می شود که این موضوع را با دولت میزبان در میان نگذاشته به هیچ وجه وانمود ننمایند که ملاقاتی نیز با وزیر امور خارجه، معاون رئیس جمهور و یا رئیس جمهور قرار است صورت بگیرد.ونس

داشته باشد، میانه روی و پراگماتیسم احتمالاً از بین خواهد رفت.لینگن

کوبایی اجلاس غیرمتعهدها بپردازند. آنچه در ذیل می آید تحلیل این وزارتخانه پیرامون بخشهای اقتصادی این پیش نویس است. در گفتگو با مقامات دولتهای میزبان خود می توانید از این تحلیل استفاده کرده، علاقه آمریکا را به بالا بردن میزان همکاری بین کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت مورد تأکید قرار دهید و در ضمن عدم رضایت ما را از تلاش نامساعد کوباییها در مورد لحن تضادآمیز و حاکی از برخورد این پیش نویس ابراز نمایید.

3 - بخش اعظم قسمت اقتصادی پیش نویس کوبایی تکرارکننده مطالبی است که در اجلاس دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در کلمبو، اجلاس وزیران ARUSHA گروه 77 و در بیانیه شماره 5 کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل در مانیل مطرح شده بود که عبارت است، از تغییر در شرایط تجارت به نفع کشورهای کمتر توسعه یافته؛ کارتلهای تولیدکننده؛ خرید بیشتر تولیدات کشورهای کمتر توسعه یافته؛ مشخص شدن قیمت کالاها؛ افزایش کمکهای عمران رسمی؛ نظارت بر شرکتهای چند ملیتی؛ حاکمیت بر منابع؛ و غیره.

4 - لیکن، پیش نویس کوبایی این عقاید را طوری به کار می برد که منجر به محکوم شدن بازار اقتصادی کشورهای پیشرفته می گردد. این پیش نویس ارزش گفتگو و مذاکره را ناچیز پنداشته اظهار می دارد که «امپریالیسم مانع اصلی پیشرفت بوده و خواهد بود.» 5 - نحوه گفتاری کوباییها را می توان در نمونه های ذیل مشاهده نمود. «عدم موفقیت کنفرانس شماره 5 تجاری و توسعه سازمان ملل و رفتارهای ناجور و بسیط اتخاذ شده توسط بازارهای اقتصادی کشورهای پیشرفته»، به روایت کوباییها، به معنی این است که «باید به دنبال راههای جدیدی باشیم، (خط تأکید آغاز می شود) که منحصرا به گفتگوها و مذاکرات پارلمانی کنونی متکی نباشد (پایان خط تأکید)، تا بتوان مبارزه کشورهای در حال پیشرفت را برای احقاق حقوق مشروع خود افزایش داد.، معلوم نیست که منظور کوباییها چه می تواند باشد، لیکن به علت نقش رهبری کوبا در جنبش غیرمتعهدها و به طور کلی در کشورهای در حال پیشرفت تأثیر این گفتارها چندان هم دلپذیر نمی تواند باشد.

6 - یکی از پیشنهادات اقتصادی جدید آمده در پیش نویس کوبایی خواستار ایجاد یک سیستم پولی بین المللی، منطقی و منصفانه است که به حذف (مابه التفاوت پرداختهای کشوری کمتر توسعه یافته) کمک کرده، نقش مسلط و ویژه بعضی از ارزها - - به خصوص دلار آمریکایی را - کاهش دهد و به ایجاد تساوی بین کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت در تصمیم گیریها منجر شود. علاوه بر این اظهار می دارد که «در چهارچوب نهادهای پولی موجود نمی توان این نظام پولی را برقرار ساخت. هنوز معلوم نیست که در چه مجمعی بتوان این تغییر مهم را سبب شد، لیکن در مذاکرات پیرامون آن «باید همه کشورها به طور مساوی به شرکت کامل بپردازند». این پیشنهاد حتی اگر به وسیله کنفرانس تصویب شود، از نظر ما پایه قابل قبولی برای آغاز مذاکرات نمی تواند باشد. این چنین نظریات مبهم و عجیب سبب می گردد که نتوان مشکلات اقتصادی قابل لمس را حل نمود.

7 - لحن خصمانه پیش نویس کوبا با روشنی و وضوح بیان می دارد که کوبا هنوز سعی دارد موجبات برخورد شمال و جنوب را فراهم آورد، و طبق نتیجه گیری ما اصول واقعی غیر بلوکه بودن را رعایت نخواهد کرد. همانطور که قبلاً بیان داشتیم این پیش نویس هاوانا را محل مناسبی برای برگزاری کنفرانس ششم تجاری و توسعه سازمان ملل نمی داند.

ص: 138

8 - تاکنون کوبا تنها کشوری بوده است که به انجام یک دعوت رسمی برای برگزاری کنفرانس ششم تجاری و توسعه سازمان ملل در سال 1982 یا 1983 در کشور خود مبادرت ورزیده است. این کشور سعی داشت دعوت خود را مورد قبول کنفرانس پنجم تجاری و توسعه سازمان ملل که در مانیل برگزار شده بود، واقع سازد. کنفرانس پنجم در مورد محل برگزاری کنفرانس بعدی تصمیمی اتخاذ ننمود، لیکن به اتفاق آراء تصمیم گرفته شد که از مجمع عمومی سازمان ملل توسط دفتر تجارت و توسعه کنفرانس خواسته شود که «با توجه به» پیشنهاد کوبا محل برگزاری کنفرانس بعدی را انتخاب نماید. این قطعنامه همچنین به تأیید دوباره قطعنامه مصوبه مجمع عمومی سازمان ملل پرداخت که در آن گفته شد که هیئتهای سازمان ملل باید در قرارگاه های مخصوص خود جلسات خود را برگزار کند (که در مورد کنفرانس تجاری و توسعه سازمان ملل محل برگزاری کنفرانس بعدی قطعا باید ژنو بوده باشد). لیکن امکان دارد که در اجلاس جنبش غیرمتعهدها کوباییها، اصرار بر قبول پیشنهاد خود داشته باشند و در جلسه بعدی دفتر تجارت و توسعه کنفرانس که در ماه اکتبر برگزار می گردد، به همین منظور حاضر شوند.

9 - به نظر ما درست نیست که در حال حاضر در این باره تصمیمی اتخاذ شود. دفتر تجارت و توسعه کنفرانس مجبور نیست به ارائه توصیه های خود تا اجلاس بعدی که در پاییز 1980 برگزار خواهد شد، بپردازد. علاوه بر این کوبا هنوز رهبری سه ساله خود را در جنبش غیرمتعهدها آغاز نکرده است. نتیجه اجلاس جنبش و نحوه رهبری کوبا پس از اجلاس دلایلی ارائه خواهد کرد تا اعضای کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل براساس آنها بتوانند، مناسب بودن هاوانا و دیگر پایتختهای حاضر را به عنوان محل برگزاری کنفرانس ششم تجارت و توسعه سازمان ملل مورد مطالعه قرار دهند.

10 - از واحدهای اقدام گر تقاضا می شود که عکس العملها را در رابطه با نکات مطروحه بالا تا آخر وقت اداری سوم اوت گزارش نمائید.

11 - برای بلگراد: سفارت باید به دولت یوگسلاوی خاطرنشان سازد که با استفاده از پاراگراف 9 می توان به متقاعد ساختن میانه روها در هاوانا و یا دوره بعد از برگزاری اجلاس جنبش غیرمتعهدها پرداخت. ونس

یک نبرد شدیدی مواجه شود. کوبا به نوبه خود با توجه به احتمال شکست کوششی از سوی کشورهای جبهه پایداری برای معلق گذاردن عضویت مصر در نهضت کشورهای غیرمتعهد خواستار اتخاذ روش سرسختی در مقابل مصر شده است. کشورهای آفریقایی جنوب صحرا برای استراتژی مصر اهمیت فوق العاده دارند. این کشورها با معلق گذاردن مصر از نهضت کشورهای غیرمتعهد مخالفت می کنند، ولی آنها در عین حال درباره معقول بودن پیمان مصر و اسرائیل نگرانند، زیرا این پیمان با آنچه که آنها مسئله اساسی می دانند و مربوط به حقوق فلسطینیها می باشد عدول کرده و موجب ضعف اتحاد آفریقا و کشورهای عربی گشته است. مصر در عین حال نمی تواند بر روی پشتیبانی رهبران نهضت کشورهای غیرمتعهد، یعنی یوگسلاوی و هند حساب کند.

2 - کشورهای جبهه پایداری به احتمال خواهند کوشید تا با تقاضاهای خود برای معلق گذاردن مصر از نهضت کشورهای غیرمتعهد این کشور را در انزوای بیشتری قرار دهند. معذالک احتمال نمی رود که آنها در این امر موفق شوند. سه اجتماع بزرگ بین المللی از ماه ژوئن گذشته تاکنون ثابت کرده اند که برای معلق گذاردن مصر از هیئتهای بین المللی که کشورهای عربی در آن جزو اقلیت به شمار می روند، علاقه کمتری وجود دارد.

3 - شکست مبارزه تبلیغاتی و سیاسی جهت تعلیق مصر، کشورهای جبهه پایداری را وادار کرده است تا از طریق محکوم کردن موافقتنامه کمپ دیوید و پیمان مصر و اسرائیل به عنوان «نقض قطعنامه های جنبش غیرمتعهدها و سازمان ملل متحد» درباره مسئله فلسطین، مصر (و ایالات متحده آمریکا) مورد حمله قرار گیرند. این کشورها موفق شدند که در اجتماع دفتر هماهنگی نهضت کشورهای غیرمتعهد در کلمبو پایتخت سری لانکا در ماه ژوئن گذشته مصر و آمریکا را محکوم کنند. معذالک در کنفرانس اخیر سران کشورهای سازمان وحدت آفریقا تنها چیزی که نصیب آنها شده انتقاد غیرمستقیم از مصر بود.

4 - موضع سرسخت کوبا: کوبا از این تغییر تاکتیک استقبال کرد. کوبا نمی خواهد که ارتباط نزدیکی با اقدام تعلیق مصر داشته باشد، زیرا با توجه به اختلاف آراء درباره این مسئله، به منافع کوبا در تشکیل یک اجتماع موفق سران کشورهای غیرمتعهد لطمه خواهد خورد. شکست مبارزه تبلیغاتی در کنفرانس کلمبو (در سطح وزیران کمیته هماهنگی نهضت کشورهای غیرمتعهد) کوبا را وادار کرد تا دعوتنامه ای برای شرکت در اجلاسیه هاوانا، برای سادات بفرستد و این اقدام کشورهای مخالف صلح با اسرائیل را بر آن داشت تا کنفرانس سران نهضت کشورهای غیرمتعهد را به تحریم تهدید کنند.

5 - کوباییها برای آرام کردن این کشورهای جبهه پایداری (و همچنین انتقاد از ایالات متحده) در پیش نویس اعلامیه نهائی کنفرانس هاوانا، لحن شدیدی را در محکوم کردن موافقتنامه کمپ دیوید و پیمان مصر و اسرائیل به عنوان نقض کننده آشکار قطعنامه های ملل متحد و اعلامیه های نهضت کشورهای غیرمتعهد و همچنین به عنوان مشوق کشور صهیونیستی به ادامه سیاست گسترش طلبانه و نژادپرستانه و تبعیض آمیز و تجاوزکارانه، به کار بردند، در اعلامیه نهائی همچنین مصر به انحراف از سیاست کشورهای غیرمتعهد و نادیده گرفتن حقوق فلسطینیها، متهم شده است.

6 - علاوه بر این کوباییها کوششهای مصر را درباره بحث در اطراف اعلامیه هاوانا قبل از تشکیل جلسه سران، نادیده گرفتند. مصریها با آن بخشی از این قطعنامه که مربوط به خاورمیانه بود اظهار عدم رضایت شدید کردند و از کوبا خواستند تا این لحن توهین آمیز را در اعلامیه حذف کند. کوبا روشن ساخت

ص: 140

که قبل از تشکیل کنفرانس سران نهضت کشورهای غیرمتعهد هیچ گونه تغییری در لحن این اعلامیه نخواهد داد.

7 - تضعیف پشتیبانی آفریقاییها: خط اصلی دفاعی مصر همانا کشورهای آفریقایی است ولی اکثریتی از کشورهای آفریقای جنوب صحرا در حالی که با تعلیق مصر از تریبونهای بین المللی مخالفند از آن نگرانند که ابتکار سادات در مورد اسرائیل آنچه را که آنها قلب بحران خاورمیانه تلقی می کنند، یعنی اعاده حقوق فلسطینیها و برقراری یک دولت مستقل فلسطینی حل نخواهد کرد.

8 - پطروس غالی وزیر امور خارجه مصر روز 30 ژوئیه علنا اخطار کرد که «پیروزی» مصر در کنفرانس سران سازمان وحدت آفریقا لزوما به معنی پیروزی در هاوانا نخواهد بود، هرچند همه کشورهای آفریقایی در عین حال اعضای نهضت کشورهای غیرمتعهد نیز می باشند.

9 - هیچ گونه کمکی از رهبران کشورهای میانه رو برنمی آید. مصریها نمی توانند برای دفاع از خود در هاوانا بر روی پشتیبانی یوگسلاوی و هند حساب کنند، مگر اینکه کوشش برای تعلیق مصر به عمل آید.

نقش رهبری یوگسلاوی و هند در پشتیبانی از مصر در کنفرانس وزیران کمیته هماهنگی نهضت کشورهای غیرمتعهد در کلمبو تضعیف شد. در این کنفرانس نه یوگسلاوی و نه هند، هنگامی که از سوی کشورهای عربی تحت فشار شدید قرار گرفتند، نخواستند تا برای انتخاب بین کشورهای عربی جبهه پایداری و مصر تحت فشار قرار بگیرند.

10 - در چنین اوضاع و احوالی، یعنی کمبود پشتیبانی نیرومند از کشورهای میانه روی نهضت غیرمتعهدها و وضع متزلزل آفریقاییها، سادات در معرض تحقیر از سوی کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد و لطمات بعدی آن به حیثیت و اعتبار او قرار گرفته است. ولی سادات قبلاً نیز ریسکهایی کرده است و او ممکن است احساس اعتماد کند که حضور او و قدرت متقاعد ساختن او ممکن است، لااقل نیروهایی را که انتقاد از سیاستهای او را پیش می برند و مصر را به انزوا می کشانند، تضعیف کند.

11 - (خیلی محرمانه) نقض پیمان مصر و اسرائیل و سیاست اسرائیل: سفارت آمریکا در تل آویو گزارش می دهد که دایان به نحو غیرمستقیمی از واینرمن به خاطر درمیان گذاردن نقض پیمان صلح صحرای سینا از سوی مصر برای توجه کابینه ایراد گرفته است. در این پیمان تصریح شده است که فرودگاه نظامی الاریش باید به یک فرودگاه غیرنظامی تبدیل شود، ولی نظامیان مصری همچنان در عملیات این فرودگاه نظامی فعال باقی مانده اند و رادارهای راهنمایی کننده را (غیر از رادارهای هشداردهنده) با افراد خود مجهز کرده و یک اسکادران هلیکوپتر در آنجا نگه می دارند. وزارت دفاع اسرائیل این اوضاع را دو ماه قبل به ایالات متحده اطلاع داده است، ولی اظهار اعتماد کرده است که ژنرال علی و وایزمن وزیر دفاع اسرائیل می توانند موضوع را روشن کنند. مصر مدعی است که سرگرم آموزش دادن غیرنظامیان است که باند فرودگاه را در دست بگیرند. سفارت آمریکا در تل آویو اظهارنظر کرده است که در نتیجه بیماری بگین و بستری شدن او در بیمارستان، دایان ممکن است نفوذ و اعتبار خود را بار دیگر در شورای امنیت ملی در امور دفاعی و سیاست خارجی تحمیل کند وایزمن را از میدان بدر برد.

12 - بدون طبقه بندی 13 - (خیلی محرمانه) مطبوعات مصر درباره بگین: سردبیر روزنامه مصری الجمهوریه در تاریخ اول اوت بار دیگر بگین را مورد حمله قرار داد. او گفت صلح به نفع اسرائیل نیست. او افزود که گزارشهای

ص: 141

مربوط به بیماریهای بگین ایمان مرا به خدا محکمتر می کند. آترتون سفیر آمریکا قصد دارد توجه حسنی مبارک، نایب رئیس جمهوری را به این مقاله جلب کند.

14 - بدون طبقه بندی 15 - (سری) مصر و لهستان؛ یک بازرگان اروپایی به سفارت آمریکا در ورشو گفته است که او سرگرم مذاکره با حکومت لهستان برای فروش لوازم یدکی میگ 17 و 19 و 21 به مصر می باشد. تجهیزات الکترونیکی شوروی و موتورهای دیزل جهت تانکها به طوری که معلوم شده است در این فروش پیشنهادی گنجانده شده اند. این بازرگان مدعی است، که مقامات لهستانی گفته اند که فروش این اقلام از نظر شوروی بلامانع است.

16 - (خیلی محرمانه) سوریه، قتل افراد علوی: سفارت آمریکا از دمشق گزارش می دهد که یک پزشک برجسته متعلق به فرقه علوی روز 31 ژوئیه در دمشق به قتل رسیده است. به موجب این گزارش، این پزشک درجه سرهنگی در ارتش دارد و به موجب یک گزارش او از خویشاوندان حافظ اسد رئیس جمهور سوریه است. این حمله، نخستین حادثه مشابهی است که از آغاز ماه مبارک رمضان در سوریه اتفاق افتاده است. لازم بتوجه است که مخالفان سنی رژیم سوریه در این کشور مدعی شده اند که آنها در ماه مبارک رمضان از حمله علیه افراد وابسته به فرقه علوی خودداری خواهند کرد.

17 - بدون طبقه بندی ونس

نژادپرستی اهمیت چندانی داده نشده بود و برخورد آمریکا با این نظریه نیز مثبت بود.

- - از نظر ما پیدایش دوباره معادله صهیونیزم و نژادپرستی درست در زمانی که اسرائیل در حال خروج از سرزمینهای اشغالی صحرای سیناست و وارد مرحله مذاکره با مصر در جهت خودمختاری فلسطینیهاست، نامناسب و نامساعد است. ذکر مجدد معادله صهیونیزم و نژادپرستی در این مرحله زمانی تنها اوضاع را پیچیده تر کرده، مانعی در راه تلاش برای ایجاد صلح پدید می آورد.

- - به همین علت، ما امیدواریم که اعضای جنبش غیرمتعهدها به معادله صهیونیزم و نژادپرستی به عنوان یک عامل واردکننده لطمه به اهداف مشترک خود نگریسته در اجلاس هاوانا و بیانیه نهائی از آن حرفی به میان نیاورند.

3 - برای مخاطبهای آفریقایی: در گفتگوی خود با دولتهای میزبان درباره معادله صهیونیزم و نژادپرستی، همانگونه که در تلگرام دولتی به شماره 216829 و دیگر تماسها خاطرنشان گردید، از شما تقاضا می شود که عکس العمل شدید سیاسی مردم آمریکا را دارای تأکید و اهمیت بسیار جلوه گر نمایید.

4 - برای واحدهای مستقر در کشورهای عربی، جاکارتا و کوالالامپور: پیشنهاد می شود که شما هم به تناسب موضوع از نکات بالا استفاده نمائید. لیکن طوری این موضوع را مطرح نمایید که دولت میزبان در مورد حساسیت سیاسی اینجا در رابطه با معادله صهیونیزم و نژادپرستی و مشکلاتی که ممکن است در نتیجه آن برای آمریکا ایجاد شود، به ورطه اشتباه سوق داده نشود.

کریستوفر

سند شماره (16) تاریخ: 1 شهریور 58 طبقه بندی: خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا در تهران شماره 9384 به: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی.

رونوشت برای: سفارت آمریکا تل آویو نمایندگی آمریکا در سازمان ملل وزارتخانه لطفا به مجمع گیرندگان مطالب مربوط به جنبش غیرمتعهدها انتقال دهد. با قید فوریت.

عطف به: وزارتخانه 220059 موضوع: اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا - صهیونیزم و نژادپرستی 1 - (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 - کاردار در ملاقات خود با وزیر امور خارجه دکتر یزدی در 22 اوت به گفتگو پیرامون پیش نویس کوبایی و تأکید دوباره آن بر معادله صهیونیزم و نژادپرستی پرداخت. یزدی با این سؤال که شما در رابطه با این معادله چه اعتراضی می توانید داشته باشید ؟ «عکس العمل نشان داد و به سخنرانی پیرامون سیاست دوگانه آمریکا درباره فعالیتهای آن کشور نسبت به اسرائیل و لبنان و بخصوص شیعیان لبنان که آماج حملات اسرائیل در جنوب لبنان واقع شده اند، پرداخت. وی گفت ایران نمی تواند نسبت به این سیاست نژادپرستانه آشکار که هدفش نابودی جامعه شیعیان لبنان است بی تفاوت بماند. وی گفت ایران پیرامون این مسئله مطرح شده در پیش نویس کوبا موافقت دارد گرچه در مورد مسائل دیگری که منجر به انحراف در اهداف واقعی غیر بلوکه بودن می شود از سیاست مستقلی پیروی خواهد کرد.

3 - در مورد موضع آمریکا نسبت به حملات اسرائیل بحث طولانی پیش کشیده شد، ولی یزدی به این بهانه که آمریکا با این مسئله به طور منصفانه برخورد نکرده است از موضع خود پایین نیامد. در مورد معادله صهیونیزم و نژادپرستی اسرائیل یزدی نظریات ثابتی داشت که به هیچ وجه قابل تزلزل و تغییر نبود.

از طرف ایران نمی توان در کنفرانس جنبش غیرمتعهدها پیرامون معادله صهیونیزم و نژادپرستی انتظار کمک و مساعدت داشت. لیکن ما نسبت به مواضع ایران در قبال دیگر مسائل مطروحه در پیش نویس کوبایی خوش بین هستیم. و واقعیت این است که به گفته خود یزدی او با همه مسائل مطرح شده در پیش نویس کوبا موافق نیست. لینگن

موافقتنامه های کنفرانس وین نموده است. پراودا گفته است که ما در ملاقات اخیر خود با مقامات شوروی خواستار از سرگرفته شدن مذاکرات نبوده ایم.

2 - مخاطبهای اقدام گری که کشورهای میزبانشان نمایندگانی برای اجلاس جنبش غیرمتعهدها در هاوانا می فرستند، باید نقطه نظرهای ما را درباره مذاکرات اقیانوس هند برای وزارتهای امور خارجه (کشورهای میزبان) روشن نمایند تا قبل از افتتاح جلسه دفتر هماهنگی جنبش غیرمتعهدها در 28 اوت از آنها باخبر شده باشند.

- - آمریکا مایل است از رقابت نظامی آمریکا و شوروی در اقیانوس هند اجتناب ورزد و ما نیز موافق اظهارات کشورهای اقیانوس هند مبنی بر اینکه اقیانوس هند نباید صحنه مسابقات تسلیحاتی باشد هستیم.

- - در اوائل 1977 آمریکا به ابتکار خود در مذاکرات دوجانبه شوروی پیشنهاداتی کرد تا از طریق آنها به گسترش رقابت آمیز حضور نظامی آمریکا و شوروی در اقیانوس هند خاتمه داده شود. بین ژوئن 1977 و فوریه 1978 چهار دور از این مذاکرات انجام شد. متأسفانه در اثناء مذاکرات شوروی حجم نیروی دریایی خود در اقیانوس هند را در رابطه درگیری خود در شاخ آفریقا افزایش داد. این عمل سبب به تعلیق درآمدن مذاکرات گردید، و مسائل حل نشده اقیانوس هند تلاش برای از سرگرفته شدن مذاکرات را مشکل نموده است.

- - در ملاقات اخیر بین رئیس جمهور کارتر و برژنف موافقت شد که نمایندگان دو کشور برای از سرگرفته شدن مذاکرات، ملاقات نمایند. طبق این موافقت، سفیر رالف ارل سرپرست هیئت نمایندگی اقیانوس هند در 20 ژوئیه با همتای خود سفیر ل. ی. مندیویچ در واشنگتن ملاقات نمود. در این ملاقات موقعیت مذاکرات و آینده از سرگرفته شدن مذاکرات مورد بررسی قرار گرفت. از طرف آمریکا پیشنهاد شد که ملاقات دیگری بین سران هیئت نمایندگی دو کشور در پاییز صورت گیرد. مقامات شوروی از این روش ابراز نارضایتی کردند ولی گفتند این پیشنهاد را حتما مورد بررسی قرار خواهند داد.

- - بیانات عمومی اخیر پراودا در مورد وضعیت مذاکرات اقیانوس هند نتوانسته است به بهبود مذاکرات دیپلماتیک بین طرفین منجر گردد. ولی ما حاضر هستیم به تماسهای خود با شوروی ادامه دهیم تا مذاکرات رسمی از سرگرفته شود. کریستوفر

اقتصادی نظامی کوبا به شوروی در به اجرا درآوردن سیاستهای خارجی، سهیم بودن هر دو کشور مزبور در استفاده از تسهیلات سمعی بصری بین المللی، حضور شوروی در کوبا، و نقش کوباییها به عنوان نفوذکنندگان روسی در صحنه بین المللی و بسیاری از کشورهای خاص را روشن سازند. آژانس بین المللی ارتباطات نیز در گسترش این موضوعات همیاری خواهد نمود.

2 - جهت کمک به وزارتخانه در این کار پاسخ مخاطبین در مورد نکات زیر مورد نیاز است:

(الف) یک چنین اطلاعاتی به چه صورت به بهترین وجه خواهد توانست مورد استفاده در کشور شما قرار گیرد. حتما می دانید که در بعضی از کشورها استفاده از این اطلاعات می تواند بی حاصل و یا خصومت برانگیز باشد و شاید کشورهایی باشند که ما فقط باید به طور محرمانه حکومتهایشان را مطلع سازیم و یا اینکه این اطلاعات را از طریق یک کشور سوم و نه از طریق کانالهای عمومی در اختیار کشور مورد نظر قرار دهیم.

(ب) چه نوع اطلاعاتی برای دولت و مردم میزبان شما مفیدتر می باشد.

(ج) تأثیر یک چنین تلاشی بر سیاستها و یا مواضع دولت میزبان شما در حوزه بین المللی چه می تواند باشد.

(د) در رابطه با روابط کوبا - شوروی که کشور میزبان شما را نیز درگیر می کند، به نظر شما استفاده از چه نوع اطلاعاتی می تواند موجب مستحکمتر شدن روش ما در کشور میزبان شما و جاهای دیگر شود.

در صورتی که دلایلی حاکی از اختلاف و تضاد سیاست بین کوبا و شوروی که بر کشور میزبان شما تأثیر می بخشد نیز وجود داشته باشد، لطفا این نکات را هم اظهار دارید.

3 - جوابهایتان نباید دیرتر از 31 اوت برسند. در فرمولبندی پاسخها می توانید با سیا و مسئول روابط عمومی مشورت کنید، ولی توزیع این پیام و آگاهی درباره این عمل در هر واحد باید با محدودیت باشد.

واضح است که واحدها نباید این اطلاعات را در اختیار دولتهای میزبان خود قرار دهند. کریستوفر

3 - تقاضا می شود فقط پاسخهای مثبت را ارسال نمایید. کریستوفر

سند شماره (21) تاریخ: 6 شهریور 58 طبقه بندی: محرمانه از: سفارت آمریکا در تهران شماره 9521 به: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی.

عطف به: وزارتخانه 223445 موضوع: عبور مقامات شرکت کننده در اجلاس هاوانا 1 - وزارت امور خارجه به سفارت اطلاع داده است که به نظر آنها هیچ یک از اعضاء هیئت نمایندگی ایرانی قرار نیست هنگام بازگشت از هاوانا به ایران از آمریکا دیدار به عمل آورند.

2 - هیئت نمایندگی شش نفره ایرانی به سرپرستی وزیر امور خارجه دکتر یزدی در 26 اوت تهران را به قصد هاوانا ترک نمودند و در میان دیگر اعضاء دکتر منصور فرهنگ استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ جواد یارجانی استاد دانشگاه در رشته اقتصاد؛ و مهدی احساسی رئیس بخش سازمانهای بین المللی وزارت امور خارجه دیده می شوند.

3 - طبق اطلاع وزارت امور خارجه قرار است کاردار ایران در سازمان ملل و حدود دو نفر از اعضای رسمی سفارت ایران در واشنگتن نیز در این کنفرانس شرکت نمایند.

4 - در صورتیکه در این برنامه تغییراتی داده شود، دفتر امور خارجه به سفارت آمریکا در تهران اطلاع خواهد داد. ولی بهتر است که وزارت امور خارجه (آمریکا - م) با سفارت ایران در واشنگتن نیز پیرامون این موضوع تماس حاصل نماید. تامست

سپتامبر در هاوانا برگزار می کند.

- - کوبا به عنوان کشور میزبان و ریاست جنبش در سه سال آینده به تهیه یک پیش نویس بسیار افراطی مبادرت ورزیده که جنبش را از هدف غیر بلوکه بودن واقعی دور ساخته، وارد خط طرفدار شوروی و ضدآمریکایی می نماید.

- - ما به تلاشهای دیپلماتیک وسیعی دست زده ایم تا بتوانیم به وسیله آنها تغییراتی در این پیش نویس ایجاد نماییم. و در همان حال که صادقانه سعی کرده ایم در امور داخلی و منازعات ایدئولوژیکی جنبش غیرمتعهدها دخالت ننماییم، نگرانی شدید خود را از برخورد خصمانه پیش نویس کوبایی در رابطه با مسائلی که در رابطه مستقیم با منافع آمریکا می باشد، ابراز نموده ایم. مسائلی که برای ما غیرقابل قبول هستند عبارتند از مسائل مربوط به خاورمیانه، آمریکای لاتین (شامل پورتوریکو)، آمریکای جنوب شرقی، و آفریقای جنوبی.

- - میانه روهای جنبش عدم تعهد نیز با ما در مورد لحن خصومت آمیز و یک طرفه پیش نویس کوبایی موافق بوده و اذعان می دارند که این روش تغییر و انحراف از اصول غیر بلوکه بودن است. آنها برای به وجود آمدن تغییرات اساسی تلاش می کنند و احتمالاً قادر خواهند بود تلاش کوبا را برای منحرف ساختن اصول عدم تعهد که منجر به «طبیعی جلوه دادن اتحاد» آن با شوروی است خنثی سازند.

- - ما نمی دانیم در رابطه با این مسائل چه نتیجه ای عاید خواهد شد، ولی از میانه روها خواسته ایم که در رابطه با مسائل مهم مورد نگرانی آمریکا کاری انجام ندهند که کوبا بتواند در قبال آنها از نظر اصول ایدئولوژیک جنبش عدم تعهد امتیازاتی کسب نماید. اگر مواضع خصومت آمیز و طرفدار شوروی جنبش عدم تعهد در مورد بعضی از مسائل غالب گردد، اعتراف به اصول ایدئولوژیک خاص جنبش معنی و مفهومی نخواهد داشت.

- - البته هیچ یک از بیانیه های اجلاس جنبش عدم تعهد نمی تواند به طور کامل مورد قبول آمریکا واقع گردد، چون نتایج حاصله از اجلاس هاوانا هم منعکس کننده نظریات عدم تعهد و هم بازتاب نفوذ کوبا به عنوان کشور میزبان اجلاس خواهد بود. معذالک امیدواریم که اجلاس جنبش عدم تعهد نتیجه ای منطقی و متعادل ارائه نماید. ونس

سپتامبر) تسلیم وزرای خارجه غیرمتعهدها در هاوانا نمود، نشان می دهد که این تجدیدنظرها چه از نظر ما و چه از نظر میانه روها تغییرات مهمی نبوده است. این تغییرات نمی تواند مانع فشار وارده از طرف میانه روها برای به وجود آوردن تغییرات عمده باشد و نیز قادر نخواهد بود محدودیتهایی را که مایلند علیه کوبا به هنگام رهبری آن کشور در جنبش غیرمتعهدها به وجود آورند، متوقف نماید.

3 - بخشهای مهم پیش نویس مورد تجدیدنظر قرار گرفته:

الف: خاورمیانه: گذشته از تغییرات انشایی و مفاد اضافه شده درباره سازمان آزادیبخش، اسرائیل و اوضاع لبنان، این بیانیه نیز به حملات منظم خود علیه سیاست های آمریکا ادامه داده، به محکوم کردن مصر، اسرائیل، آمریکا، موافقتنامه کمپ دیوید و قرارداد صلح مصر و اسرائیل می پردازد. این پیش نویس زمینه را برای اخراج مصر به عنوان «متخلف» از قراردادهای جنبش غیرمتعهدها فراهم می آورد.

ب: آسیای جنوب شرقی: در یک پاراگراف به ستایش از ویتنام پرداخته (که اشاره به فعالیتهای نظامی آمریکا در هند و چین است) و در پاراگراف بعدی به نیاز دوستی و تعاون بین کشورهای منطقه، بدون ذکر نام از هیچ یک از آنها می پردازد، و برای گروههای آسیایی که خواستار محکوم شمردن ویتنامیها هستند، اقدامی انجام نمی دهد. مسئله اعتبار کامبوج هنوز هم مورد بحث است.

ج: کره: در خط سنتی جنبش غیرمتعهدها که حمایت از کره شمالی است، تغییری پدید نمی آورد.

د: آمریکای لاتین: به حملات منظم خود علیه حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی آمریکا در نیمکره و نیز علیه نظام بین کشورهای آمریکای لاتین، قرارداد ریو و سازمانهای دفاعی مربوطه می پردازد، این پیش نویس خواستار استقلال پورتوریکو شده است. تنها موردی که درباره آن تغییراتی داده شده نیکاراگوئه است که در آن به طرزی عجیب از حمله مستقیم به آمریکا امتناع می ورزد.

ه : آفریقای جنوبی: با ایجاد کمی تغییر در نحوه انشاء این پیش نویس نیز آمریکا، انگلیس، آلمان غربی، فرانسه و اسرائیل را مسئول تداوم آپارتاید و ایجاد «راه حلهای داخلی» در رودزیا و نامیبیا که برخلاف تمایل ملت است می داند، و حمایت کامل خود را از نبرد مسلحانه جبهه وطن پرست و سوآپو اعلام داشته و خواستار کمک کشورهای «سوسیالیستی» به نبردهای آزادیبخش می شود. در مورد ابتکار کشورهای مشترک المنافع در خصوص رودزیا صحبتی به میان آورده نشده است.

4- خلاصه اینکه به نظر می رسد پیش نویس دوم تازه مقدمه ای برای درگیری باشد در حالی که کوباییها و میانه روها آمادگی خود را برای مذاکره همچنان حفظ کرده اند. چگونگی پیشرفت کنفرانس پس از ملاقات کاسترو و تیتو که در 31 اوت آغاز خواهد شد، معلوم می گردد.

5 - واحدها در صورت لزوم می توانند از نکات بالا استفاده نمایند.

ونس

سند شماره (24) از: وزارت خارجه، واشنگتن دی - سی. شماره 230645 به: مجمع گیرندگان مطالب به جنبش غیرمتعهدها تاریخ: 10 شهریور 58 طبقه بندی: خیلی محرمانه سفارت آمریکا در لندن، پاریس، بن، اتاوا، توکیو، کانبرا، استکهلم، نمایندگی آمریکا در ناتو، سفارت آمریکا در اسلو، کپنهاک، لاهه، بروکسل، لوگزامبورگ، لیسبون، مادرید، رم، آتن، آنکارا، برازیلیا، مونته ویدئو، کیتو، بوگوتا، سن خوزه، ماناگوا، تل آویو، نمایندگی آمریکا در سازمان ملل ژنو.

عطف به: هاوانا 7944 (به تمام گیرندگان ارسال نشده) موضوع: اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا: پیش نویس دوم کوبا در اجلاس خاورمیانه 1 - (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 - بخش خاورمیانه ای پیش نویس دوم (تلگرام مرجع) در برگیرنده همان نکات نامساعد پیش نویس اول است، ولی از نظر انشاء تغییراتی در آن داده شده و پیرامون سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) و اوضاع لبنان مطالبی به آن اضافه شده است. با وجود افراط گرایی و بی بندباری آن در استفاده از عبارات، آن را می توان به عنوان فریادی برای نابودی اسرائیل به حساب آورد. بنابراین پیش نویس دوم به عنوان اساس مورد بحث پیرامون خاورمیانه در هاوانا با پیش نویس اول تفاوتی نکرده است. در گفتگوهای خود با رابطین خود در جنبش عدم تعهد و هم پیمانان ما می توانید این موضوع را متذکر شوید. گزارشات خود را فقط پیرامون عکس العملهای نشان داده شده علیه لحن پیش نویس جدید در مورد خاورمیانه و به خصوص مصر برای ما ارسال نمایید.

3 - پیش نویس دوم:

- - بیان می دارد که آمریکا نسبت به حقوق فلسطین و خروج اسرائیل از سرزمینهای اشغالی حالتی خصمانه داشته است.

- - سیاست حل مسائل و قراردادهای یک جانبه را که به روایتی آمریکا در حال تحمیل آنهاست محکوم می نماید.

- - موافقتنامه کمپ دیوید و قرارداد صلح مصر و اسرائیل تحت حمایت آمریکا را محکوم می نماید.

- - از همه اعضای عدم تعهد می خواهد که از شرکت در مذاکرات مربوط به این موافقت نامه و قرارداد امتناع ورزند.

- - سازمان آزادیبخش فلسطین را به عنوان نماینده مشروع و قانونی خلق فلسطین به رسمیت می شناسد.

- - حق فلسطینیها را در ایجاد یک دولت و کشور ملی به رسمیت می شناسد.

- - و بیان می دارد که مصر از مواضع عدم تعهد منحرف گردیده و به هنگام امضاء قراردادهای خود با اسرائیل و آمریکا از اصول عدم تعهد سرپیچی نموده است.

- - قرارداد منعقده بین مصر و اسرائیل را تشویق اسرائیل به توسعه طلبی می داند.

- - اظهار می دارد که ساف به طور مطلق حق دارد به مبارزه خود علیه سیاست آمریکا، به هر نحو و با استفاده از جبر ادامه دهد.

ص: 151

- - روابط جنگی اسرائیل با آمریکا، آفریقای جنوبی و دیگران (نامشخص) را محکوم نموده است.

- - فعالیتهای نیروهای «امپریالیستی» (که در جای دیگر این نیروها را شامل آمریکا، انگلیس، آلمان غربی، و فرانسه دانسته است) را برای افزایش حضور دائمی خود در خاورمیانه و تهدید علیه کشورهای عربی و تولیدکننده نفت منطقه محکوم می شمارد. ونس

شوروی است.

8 - خیلی مایل هستیم عکس العمل کشورهای واردکننده نفت را در مورد خط حمایت از خط اوپک که در بخش اقتصادی تصحیح شده عنوان گردیده (مرجع ه ) بدانیم. ونس

مصر حمایت نمی کنند.

ه) سادات در جلسه حضور ندارد، در حالی که گروه پایداری عرب رؤسای کشوری و دولتی را به عنوان نمایندگان خود به آنجا فرستاده است.

2 - مصر برای کسب موقعیت در میان غیرمتعهدهای میانه رو به خصوص یوگسلاوی و هند که نسبت به قرارداد صلح بی تفاوت هستند، به همراه آنان در برابر پیشنهاد کوبا برای ایجاد پیمان نزدیکتر با بلوک سوسیالیست موضعگیری کرده است. مصر پیش نویس اصلاح شده اطلاعیه شدیداللحن کوبا را پخش کرد.

(اطلاعیه قرارداد کمپ دیوید و قرارداد صلح مصر و اسرائیل را به خاطر نقض آشکار قطعنامه های سازمان ملل و بیانیه های جنبش کشورهای غیرمتعهد محکوم کرده و مصر را به انحراف از سیاستهای جنبش و بی توجهی به حقوق فلسطینیان متهم کرده است.) اطلاعیه مصر تمام پیش نویس کوبا را بی اساس خواند و ذکر کرده است که اطلاعیه سعی داشته مواضع جنبش را بعنوان یک نیروی مستقل غیر بلوکه به سوی یک «اتحاد طبیعی» با شوروی بکشاند.

3 - مصر همچنین با یوگسلاوی و دیگر میانه روها در جهت محدود ساختن قدرت کوبا به عنوان رئیس دفتر هماهنگی جنبش کشورهای غیرمتعهد، برای سه سال آینده با سازماندهی دوباره دفتر و مشخص کردن فعالیتها و گسترش تعداد اعضا به تلاش پرداخت. مصر همچنین کوشید تا کرسی پیشین خود در این دفتر را که در اجلاس 1976 در کلمبو از دست داده بود، بازیابد.

4 - مصریها سعی کرده اند به طور مستقیم با کوبا صحبت کنند، ولی پاسخ کوبا به تلاشهای مصر سریع و منفی بود. بخش خاورمیانه ای بیانیه آخر و اصلاح شده کوبا لحن شدیدتر و تندتری نسبت به مصر داشت.

علاوه بر نامیدن قرارداد کمپ دیوید و قرارداد صلح مصر و اسرائیل به عنوان نقض قطعنامه سازمان ملل و تصمیمات جنبش آنها را توطئه آشکار بر علیه فلسطینیان و اعراب نامیده است، و از کلیه اعضای جنبش خواسته است که آنها را به رسمیت نشناسند، چون آنها برای اسرائیل انگیزه ای می شوند تا او به سیاستهای توسعه طلبانه، تبعیض نژادی، و سلطه طلبانه خود ادامه دهد.

5 - در همان حال جبهه پایداری به رهبری عراقیها کوشید تا مصر را از جنبش اخراج کند. در 30 اوت گروه پایداری در هاوانا پیش نویس قطعنامه عراق را به تصویب رساندند. این قطعنامه خواستار اخراج مصر از جنبش غیرمتعهدها و لغو قرارداد صلح کمپ دیوید شده بود.

6 - رئیس جمهور عراق صدام حسین، رئیس جمهور سوریه حافظ اسد، قذافی، عرفات، رئیس جمهور الجزایر بن جدید و رئیس شورای یمن جنوبی اسماعیل به عنوان نمایندگان گروه پایداری در کنفرانس شرکت کرده بودند. حضور این نمایندگان عالیرتبه از جناح پایداری و غیبت سادات فشار زیادی بر کشورهای غیرعرب می آورد تا بیاناتی را که سیاستهای مصر نسبت به اسرائیل را محکوم می کنند، تصویب نمایند.

7 - در جواب به نمایندگان آمریکا که به خاطر مصر تلاش می کردند رهبران آفریقاییها در جنبش گفته اند که درست است که مخالف اخراج مصر هستند، لیکن لحن شدید قرارداد مصر و اسرائیل مسئله دیگری است. خیلیها معتقدند که قرارداد ضربه هایی به آرمان فلسطینیان زده است.

8 - بیشترین کاری که آفریقاییها می توانستند انجام دهند. این بود که سعی کنند بیانات کوبا را با مواضع

ص: 154

سازمان وحدت آفریقا تطبیق دهند، یعنی انتقاد غیرمستقیم ولی آشکار از مصر به عمل آید و قرارداد کمپ دیوید و مصر و اسرائیل به خاطر نقض آشکار قطعنامه های سازمان ملل و سازمان وحدت آفریقا محکوم گردند. ولی با توجه به موضع کوبا و عکس العمل اعراب و حضور سادات در حیفا در حالی که مذاکره بر سر بیانات جنبش صورت می گیرد، گمان نمی رود که آفریقاییها بتوانند مواضع کوبا را تغییر دهند.

9 - مذاکرات بگین و سادات در حیفا: سادات و بگین در 5 سپتامبر پس از دومین ملاقات خود در حیفا توافق خود را بر سر مسائل متعدد در یک کنفرانس مطبوعاتی ابراز داشتند. مسائل مهمی که بر سر آنها توافق نسبی وجود داشت عبارتند از:

(الف) در مورد نظارت بر خطوط جداسازنده دو ارتش آنها در صحرای سینا به طور موقت تصمیمی گرفته شد. هر دو کشور تصمیم گرفته اند که آمریکا را متقاعد سازند که از ایجاد یک نیروی چندملیتی در صحرای سینا حمایت نماید. وزرای دفاع مصر و اسرائیل تصمیم گرفته اند که به واشنگتن بیایند تا بر سر این مسئله با وزیر امور خارجه ونس تبادل نظر بنمایند.

(ب) مصر موافقت کرده است که نفت در اختیار اسرائیل قرار دهد، لیکن مقامات مصری گفته اند که اسرائیل یا باید کمیت و یا قیمت را در مورد نفت انتخاب نماید.

(ج) سادات گفت که از بگین برای دیدار در مصر دعوت کرده است، ولی درباره تاریخ این سفر پیشنهادی نکرد. هر دو رئیس جمهور در نظر دارند با کارتر در ماه نوامبر بر سر خطوط قرارداد کمپ دیوید ملاقاتی داشته باشند.

(د) اسرائیل موافقت کرده است که منطقه نفت کاترین در صحرای سینا را قبل از آغاز برنامه تحویل مصر بدهد.

مهمترین مسائلی که بر سر آنها توافق وجود نداشت، عبارتند از:

(الف) مسئله حاکمیت اورشلیم؛ و (ب) میزان خودمختاری برای فلسطینیها.

10 - (خیلی محرمانه) یهودی نشینهای اسرائیلی: سفارت آمریکا در تل آویو گزارش داد که ایگال یادین معاون نخست وزیر در 2 سپتامبر در اعتراض به «ریاکاری شارون وزیر کشاورزی، در ایجاد یهودی نشینهای جدید تحت پوشش «گسترش» یهودی نشینهای کنونی در غیاب وی» جلسه کابینه را ترک گفت. پس از گفتگو پیرامون این مسئله توسط یادین که در چه مسافتی از یک یهودی نشین می توان یهودی نشین دیگری مستقر نمود، شارون اعتراف کرد که عنوان گسترش درست نیست و منظور وی ایجاد «بلوکهای» یهودی نشین بوده است. در همان حال بگین اعلام کرده است که قرارداد مؤتلفه قبلی که به حزب دموکراتیک یادین اختیار ارجاع مسائل مربوط به یهودی نشینها را به کمیته دفاعی و امور خارجه کنست می داد دیگر قابل کاربرد و اجرا نیست. این تنها وسیله ای بود که یادین می توانست از طریق آن موفقیتی به دست آورد. طبق اظهارنظر سفارت شارون سعی دارد راه خود را در مورد یهودی نشینها در پیش گیرد، چون هیچ یک از وزرای دیگر قدرت مقاومت در برابر بولدوزرهای شارون را ندارند، مگر اینکه موضوع تصرف زمینها و املاک کاملاً خصوصی درمیان باشد.

11 - (محرمانه) مصر - اسرائیل - نفت: طبق گزارش مطبوعاتی که سفارت آمریکا در تل آویو نیز آنها را تأیید نموده است، مودای وزیر انرژی در کابینه وزیران در 2 سپتامبر پیشنهاد کرده است که اسرائیل

ص: 155

حوزه های نفتی آلمان را به مصر تحویل ندهد، تا بتواند بر سر مقدار و قیمت نفت تولیدی با همتای مصری خود به توافق برسد. این پیشنهاد از حمایت کافی کابینه برخوردار نبود، لیکن بنا به همین گزارش سه تن از وزیران از بگین خواستند که نه تنها مسئله نفت را با سادات حل نماید بلکه یک تضمین کتبی نیز در این باره دریافت نماید.

12 - (محرمانه) اسرائیل - شهرداران ساحل غربی: بنا به گزارش اورشلیم پست، از تشکیل یک جلسه سیاسی در اورشلیم شرقی در اعتراض به سادات وسیله تعدادی از «شخصیتهای عمومی عربی» به خصوص شهرداران ساحل غربی در 4 سپتامبر، ممانعت به عمل آمد. بنا به گزارش همین روزنامه دولت نظامی با انتشار اعلامیه هایی به افراد و اشخاص دستور داد که وارد خاک اسرائیل و نیز حومه های اورشلیم شرقی که محل برگزاری اجلاس است، نشوند. شهردار نابلس نیز محتوی این گزارش را تأیید کرده، به سرکنسول آمریکا در 5 سپتامبر گفت که وی را در یک محل بازرسی نظامی از 10 کیلومتری جنوب نابلس باز گردانده اند.

13 - (طبقه بندی نشده) لیکود - دایان: بنابه گفته رادیوی نیروهای دفاعی اسرائیل تعدادی از اعضاء جناحهای لیکود از وزیر امور خارجه دایان خواهند خواست که پس از ملاقات خود با حامیان فلسطین در مناطق اشغالی از مقام خود استعفا نماید. دایان گفته است که وی به ملاقات با مردم در این مناطق ادامه خواهد داد. یکی از دستیاران دایان گفته هدف از این مذاکرات اینست که «ببینیم که آیا در این مناطق کسی هست که بتوان با او درباره خودمختاری سخن گفت یا خیر.» 14 - (محرمانه) «اجلاس کوچک» - سرکیس. طبق گزارش یکی از مقامات روزنامه بیروت السفیر در 4 سپتامبر رئیس جمهور در حال بررسی امکان یک «اجلاس کوچک» مرکب از خودش، اسد و عرفات می باشد.

15 - (طبقه بندی نشده) ایران - دعوت از صدام حسین: بنا به یک گزارش مطبوعاتی در 5 سپتامبر از دوحه، وزیر خارجه ایران یزدی گفته است که از رئیس جمهور صدام حسین برای سفر به ایران دعوت کرده است. یزدی که در حال حاضر در اجلاس هاوانا به سر می برد به یک روزنامه کویتی گفته است که سازمان جاسوسی اسرائیل و آمریکا سعی دارند در روابط بین ایران و همسایگانش به خصوص عراق تیرگی به وجود بیاورند. همچنین یزدی گفته است که سعی دارد به تفاهم بهتر با عربستان سعودی دست پیدا کند.ونس

شهریور اقتباس شده است. با دریافت اخبار بیشتر ما راهنماییهای دیگری تهیه خواهیم کرد.

2 - سابقه: ما اخیرا در مورد حضور یک واحد نیروی زمینی شوروی در کوبا یقین حاصل کرده ایم.

پیش از آن شواهد پراکنده ای که از حضور آن واحد داشتیم قطعی نبودند. بهترین تخمینی که می توانیم داشته باشیم، این است که این واحد حداقل از اواسط دهه 1970 در کوبا بوده، هرچند امکان دارد که این واحد قبل از آن هم حضور داشته است.

3 - ترکیب: به نظر می رسد که این واحد از 3000 - 2000 نفر تشکیل شده باشد. واحد مذکور شامل گردانهای موتوری تفنگدار، گردانهای تانک و توپخانه و بخشهای پشتیبانی رزمی و خدماتی می باشد. این ارقام جدا از مستشاران نظامی و پرسنل فنی نظامی شوروی در کوباست که اکنون به تخمین ما بین 1500 و 2000 نفر می باشند.

4 - مأموریت: مأموریت این واحد روشن نیست.این واحد از هیچ ظرفیت ترابری هوایی یا دریایی برخوردار نیست. تفاهمات دو جانبه ما با شوروی در مورد کوبا که عمدتا مربوط به سیستمهای سلاحهای تهاجمی بوده اند، شامل حضور این واحد نمی شود.

5 - موضع ایالات متحده: معذالک حضور این واحد یک مسئله نگران کننده جدی برای ایالات متحده است.

6 - تماس با شورویها: ما برای شورویها، روشن ساخته ایم که نگرانیهای ما در این مورد جدی می باشند. وزیر خارجه ونس در 14 شهریور اظهار داشت که: «من به وضع فعلی رضایت نخواهم داد.» در یک سطح عالی مذاکراتی در جریان است.

7 - اقدام درخواستی: واحدهای دیپلماتیک نماینده در پیمان آتلانتیک، سازمان کشورهای آمریکایی و واحدهای اصلی نماینده در جنبش غیرمتعهدها باید واکنشهای چشمگیر محلی نسبت به گزارشهای مربوط به نیروهای زمینی شوروی در کوبا را تا پایان وقت اداری دوشنبه 19 شهریور به واشنگتن گزارش دهند. مفیدترین شکل گزارش این است که نتیجه گیریها خلاصه باشد، به جای آنکه به طور مورد به مورد شرح ما وقع داده شود. ونس سند شماره (29) تاریخ: 19 شهریور 58 طبقه بندی: محرمانه از: سفارت آمریکا در تهران شماره 9919 به: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی.

عطف به: وزارتخانه 236246 موضوع: نیروهای زمینی شوروی در کوبا 1 - درخواستی برای دریافت خبر درباره نیروهای زمینی شوروی در کوبا به سفارتخانه تسلیم نشده است. با توجه به تمجید صمیمانه وزیر خارجه یزدی از پرزیدنت کاسترو، فکر می کنیم که احتمال ندارد ما با درخواستی برای توجیه درباره این موضوع روبرو شویم.

2 - وسایل جمعی ایران اگر چه مقدار چشمگیری از گزارشهای خود را به اجلاس نهائی جنبش غیرمتعهدها اختصاص داده اند، ولی عموما به مناقشه مربوط به نیروهای زمینی شوروی توجهی نکرده اند.

فقط روزنامه فارسی زبان «اطلاعات» مورخ 15 شهریور بوده که عنوان درشت «روابط شوروی و آمریکا

ص: 157

به خاطر کوبا وخیم می شود» را داشته است. این نشریه مقاله خبرگزاری فرانسه درباره جلسه 14 شهریور شورای امنیت کشور درباره این موضوع را نقل کرده بود. این روزنامه گزارش یونایتدپرس را نیز درباره بیانیه ونس در انتقاد از ادعای کوبا مبنی بر عدم تعهد خود را درج نموده بود. درباره این موضوع در آن روزنامه چیزی ابراز نشده بود.تامست

حال ما معتقدیم که تلاش عمده ما در تأثیر بخشیدن بر دولتها به خصوص در زمینه نهضت غیرمتعهدها می تواند منافع ما را با عکس العملهایی روبرو نماید. بنابراین، تلگرام حاضر حاوی نتیجه گیری مقدماتی ما پیرامون نتایج کنفرانس بوده و نیز در برگیرنده سؤالاتی پیرامون عکس العملها و اقدامات دیگر دولتهای شرکت کننده است که ما مایل به دریافت پاسخ در رابطه با آنها هستیم. به طور مکرر پیشنهاد می کنیم که در این زمینه به هیچ گونه اقدام دیپلماتیک دست نزنید مگر اینکه قبلاً مطمئن شده باشید که این کار شما هیچ گونه عکس العمل منفی را به بار نخواهد آورد. از نظر ما بهتر است که سفرای ما در اکثر موارد از موقعیتهای غیررسمی و یا رسمی استفاده کرده با در میان گذاشتن مسائل دیگر با دولتها به طور ضمنی نظریات مقامات دولت میزبان خود را در این زمینه نیز استخراج نمایند. آنچه در ذیل آمده نشانگر ارزیابی مقدماتی ما از اجلاس نهضت غیرمتعهدها و مسائلی است که مخاطبهای اقدام گر ما باید در مباحثات خود با مقامات دولت میزبان مورد استفاده قرار بدهند.

3 - بر اساس تجزیه و تحلیل مقدماتی ما از بیانیه اجلاس نهضت غیرمتعهدها این چنین به نظر می رسد که اعلامیه اجلاس نهضت غیرمتعهدها در هاوانا موجبات رضایت آن دسته از اعضای غیرمتعهدها را که اصول فلسفه این نهضت را دارای اهمیت خاص تلقی می کنند، فراهم آورده است. با درنظر گرفتن اصول استاندارد نهضت غیرمتعهدها باید گفت نتایج به دست آمده بر سر مسائل مهم مذکور در بیانیه چندان هم یکدست نیست.

4 - از جزئیات اعلامیه که بگذریم، کاسترو در هاوانا آنچنان رویداد سیاسی «ضد آمریکایی» را پدید آورد که اکثر مطبوعات جهان متوجه آن گردیدند. لیکن هنوز معلوم نیست که این عملکرد کوبا بتواند در درازمدت سبب شود که کاسترو رهبری جهان سوم را به دست گیرد (که بخشی از این رؤیا از طریق نهضت غیرمتعهدها عملی خواهد شد) و یا این معنی را که کوبا اصولاً بر شوروی متکی است، در اذهان تقویت نماید. ما هنوز قادر به ارزشیابی تأثیر کلی این بازی تبلیغاتی کاسترو نیستیم، ولی مایل هستیم که به میانه روهای نهضت غیرمتعهدها فهمانده شود که ما در مورد این جنبه جدی کنفرانس بسیار نگران هستیم.

5 - اصول و گرایشهای نهضت غیرمتعهدها - یوگسلاوها و هندیها و دیگران ظاهرا توانسته اند بیانیه اصلی کوبا را که در آن درباره گرایش ایدئولوژیکی به مسکو سخن رانده شده، برداشته به جای آن رساله ای را که محافظه کاران نهضت با تأکید بر روش سنتی «بین بلوکها» تهیه کرده بودند قرار دهند. این امتیازات که یوگسلاوها آنها را بزرگترین پیروزی تیتو نام گذارده اند به وسیله معیارهای مورد بحث نهضت غیرمتعهدها درباره امپریالیسم، استعمار، و صهیونیزم و نژادپرستی تضعیف و خنثی می شوند. علاوه بر اینها این اعلامیه حاوی یک لحن شدیدا ضدآمریکایی می باشد. ولی مهمتر از همه این است که در این اعلامیه درباره «سلطه جویی» (مثلاً شوروی) نیز سخن به میان آورده شده است.

6 - درباره موضوعات خاص:

الف: پیرامون آمریکای لاتین، بحث درباره لغو قرارداد ریو و هیئت دفاعی درون - آمریکایی (بین کشورهای آمریکای لاتین - م) حذف شده است. لحن مقامات پانامایی کاملاً بهتر شده است (البته با ابتکارات خود پاناماییها) و اعلامیه با حالتی حاکی از خشنودی از بیانیه ای که کشورهای تحت قرارداد آن را صادر کرده و از اصول اساسی نهضت غیرمتعهدها پشتیبانی کامل خود را ابراز داشته اند، یاد کرده است.

ظاهرا در این پیشرفتها کشور پرو دارای یک نقش اساسی و مهم بوده است. در مورد پورتوریکو بیانیه

ص: 159

خواستار انتقال قدرت است در حالی که از آزادی چهار ناسیونالیست پورتوریکویی نیز ابراز خشنودی، کرده است. با این وصف لحن ضدآمریکایی کوبا در چند مرحله مورد انتقاد قرار گرفت. این بیانیه برخلاف پیش نویس قبلی کوبا، دیگر آمریکا را مسئول رژیم سوموزای نیکاراگوئه نمی داند. پاراگرافهایی که آمریکا را متهم به بدرفتاری با مهاجرین آمریکای لاتین می کرد و نیز آن را متهم به استفاده از اسرائیل به عنوان یک منبع تسلیحاتی (به عنوان دلیلی بر تزویر آمریکا درباره حقوق بشر) برای حفاظت از رژیمهای منطقه نموده بود، حذف گردید. ابقای یکی از پاراگرافها که روابط آمریکای لاتین با اسرائیل را مورد انتقاد قرار داده بود، موجب بلند شدن صدای اعتراض از طرف کشورهای پرو، پاناما، بولیوی و آرژانتین گردید، سخنان آنها در متن گنجانده شد. در این متن هنوز هم از استقلال جزایر کارائیب فرانسه حمایت می گردد.

ب: لحن بیانیه در مورد آسیای جنوب شرقی که بر دوستی و اعتماد دو جانبه ملل منطقه تأکید داشت، از دولتهای این منطقه خواسته است که بر اساس اصول نهضت غیرمتعهدها اختلافات خود را کنار بگذارند (که این اصول احتمالاً عدم مداخله و احترام به تمامیت ارضی می باشد). در این بیانیه پاراگرافی نیز آمده است که می توان آن را نوعی انتقاد از ویتنام دانست، چون کنفرانس ژنو پیرامون مسئله، آوارگان را یادآور می شود و از طرفین می خواهد که وظایف خود را انجام دهند. متن این بیانیه از کاهش تعداد مهاجرین غیرقانونی اظهار خشنودی کرده امیدوار است که برای پایان یافتن اینگونه مهاجرتها تلاشهایی انجام شود (که یک انتقاد ضمنی از ویتنام به شمار می رود).

ج: در مورد اقیانوس آرام نیز با ایجاد تغییرات زیاد در پیش نویس تهیه شده به وسیله کوبا، یک روش هماهنگتر اتخاذ شده است. تمام عبارات یک جانبه ای که در رابطه با آمریکا در بیانیه آمده بود حذف گردید، و به جای کلمات امپریالیست یا حضور نظامی آمریکا کلماتی چون مداخله یک ابرقدرت گنجانده شد. اکنون بیانیه خواستار خروج همه پایگاههای خارجی، واحدهای نظامی و پایگاههای پشتیبانی و غیره شده است، تا این منطقه بتواند با صلح و آرامش توأم گردد.

د: در مورد آفریقا نیز به کنفرانس کشورهای مشترک المنافع لوزاکا اشاره شد، که نمایندگان جبهه وطن پرست پیرامون آن توضیحاتی دادند. این بیانیه با تأکید اعلام داشت که نتایج مذاکرات قدرتها در صورتی حاصل خواهد شد که حاکمیت اکثریت واقعی و استقلال منطبق با قطعنامه های سازمان وحدت آفریقا، مجمع عمومی سازمان ملل و نهضت غیرمتعهدها ایجاد شده باشد. قطعنامه 435 شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با تلاش گروههای رابط غربی درباره نامیبیا نیز به طور مختصر مورد بحث قرار گرفت. سایر قسمتهای مربوط به بخش آفریقائی (پیش نویس) با تعدادی از هم پیمانان ما که نامشان در کنار نام ما به عنوان حمایت کنندگان از آفریقای جنوبی مشخص گردید، نسبتا لحن خصمانه دارد. این هم پیمانان ما عبارتند از فرانسه، آلمان غربی، انگلیس، ایتالیا، بلژیک، کانادا، استرالیا، اسرائیل و ژاپن. این اجلاس تقاضای سازمان وحدت آفریقا را برای تشکیل یک کنفرانس در سال 1980 که نتیجه آن تحریم آفریقای جنوبی از نظر اقتصادی و دیگر موارد است، در خود درج نموده است.

ه : بخش مربوط به خاورمیانه ظاهرا از نظر منافع آمریکا اصلاً قابل پذیرش نمی باشد. محکومیت کمپ دیوید در بیانیه ای جدا از اعلامیه آمده و در آن خواسته شده است، که پیرامون عضویت مصر در کنفرانس وزرای غیرمتعهدها در سال 1981 گزارشی ارائه شود. اعراب تلاش زیادی بکار بردند تا مصر اخراج شود و این بیش از حد انتظار بود، ولی با تلاشهای آفریقاییها عضویت مصر بر سر جای خود باقی

ص: 160

مانده است. بنا به گزارشات رسیده بسیاری از رهبران آفریقایی در این زمینه با برگزاری جلسات شبانه طولانی تلاش زیادی به کار گرفتند. امیدواریم درباره خاورمیانه نیز لحن بیانیه عوض بشود.

و: بخش اقتصادی در تلگرام سپتامبر مطرح خواهد گردید.

7 - به طور خلاصه باید گفت که به خاطر تلاشهای واحدهای دیپلماتیک ما چند نکته نگران کننده که توسط نمایندگان مطرح شده بود، برطرف گردید. علاوه بر اینها، یوگسلاوی و دیگر محافظه کاران توانستند، تغییری در اتحاد بین غیرمتعهدها و شوروی که کاسترو خواستار آن بود پدید آورده، اصول نخست نهضت را جایگزین سازند.

8 - مهمترین مسئله ای که در دوره بعد از اجلاس باقی ماند این است که تاکتیکهای هراس انگیزی که کوبا در هاوانا به کار می برد تا چه حد می تواند کاسترو را به عنوان ریاست نهضت غیرمتعهدها که دچار تفرقه و خالی از نفوذ شده و دیگر نمی تواند به عنوان عنصری در سیاست خارجی کوبا مفید واقع شود، باقی نگاهدارد.

9 - برای تمام مخاطبهای اقدام گر. ما واحدهای شما را برای اقدام پیرامون این پیام انتخاب کرده ایم، چون می خواهیم در این مورد از نظریات هم پیمانان خود و کشورهای محافظه کار عضو نهضت غیرمتعهدها اطلاع حاصل نماییم. به هنگام اقدام طبق دستورالعمل ذیل باید یادآور شد که اهداف ما عبارتند از:

الف: به درک بهتر و بیشتری از مفاد و جو این کنفرانس (که به نظر آمریکا) در پشت درهای بسته انجام گرفته بود نائل آییم؛ ب: با کشورهای هم پیمان خود و نیز کشورهایی که عضو غیرمتعهدها نیستند، بتوانیم به یک ارزیابی مشترک دست یابیم.

ج: از نقش سازنده ای که بعضی از دولتها در هاوانا ایفا کردند، مطلع شویم. ضمنا مایلیم در این باره نظریات شما را نیز بدانیم؛ د: در مورد مواضع عمده نهضت غیرمتعهدها که با منافع آمریکا منافاتی ندارد، نگرانی ما را نشان دهید و در صورت لزوم از دولتهای میزبان بخواهید که به انتقاد از اعلامیه نهائی بپردازند.

ه: در مورد موضع کشورهای عضو در رابطه با اجلاس نهضت غیرمتعهدها در بعد از هاوانا، و نیز تلاش محافظه کاران در جهت محدود نمودن توانایی کاسترو در سوءاستفاده کردن از سمت خود به عنوان ریاست نهضت اطلاعاتی به دست آورید.

و: تا آنجا که امکان دارد میزان همبستگی کشورهای عضو نهضت غیرمتعهدها را به مواضع بیان شده در اعلامیه حاصله از اجلاس و رعایت آنها را در مناظرات مجمع عمومی سازمان ملل برای ما بیان نمائید.

لازم نیست که از مقاصد دولتهای میزبان آگاه شوید.

10 - پس از دریافت گزارشات شما در نظر داریم در سیاست خود در قبال نهضت غیرمتعهدها تجدیدنظر کرده در صورت لزوم و در صورت مفید بودن از آن دسته از رهبران غیرمتعهدها که نسبت به سیاستهای آمریکا و خود آمریکا با لحن توهین آمیز برخورد کرده اند. ابراز نارضایتی نماییم. ما نظرات سفارت واقع در کنیگزتون را مطالعه کرده و در تلگرام سپتامبر به آن پاسخ خواهیم داد.

11 - به همین ترتیب با استفاده از راهنماییهایی که در پاراگراف آغازین این پیام آمد واحدها در

ص: 161

صورتی که مطمئن هستند که کار آنها هیچ گونه عکس العمل منفی را به همراه نخواهد داشت در موقعیتهای غیررسمی و یا رسمی که برای مطرح کردن مسائل دیگر برگزار شود، باید در دیدار با آن دسته از مقاماتی که در اجلاس نهضت غیرمتعهدها شرکت نموده اند، گفتگو نمایند. شما باید در مورد نظریات آنها درباره کنفرانس؛ آینده غیرمتعهدها به ریاست کوباییها؛ دموکراتیزه کردن اجلاس غیرمتعهدها به خصوص پس از کارهای کوباییها در هاوانا؛ و نقشی که دولت میزبان شما می خواهد در اجلاسهای آتی غیرمتعهدها ایفا نماید اطلاعاتی کسب نمائید. ما به خصوص مایل هستیم بدانیم روشهای محرکه و نتایج نهایی چگونه از جلسات کمیته حاصل شده اند. بسیار خوب خواهد بود، اگر بتوانید درباره کشورهایی که به حمایت و یا مخالفت از نظریات و منافع آمریکا پرداخته اند، اطلاعاتی در اختیار ما قرار دهید.

12 - شما باید نشان دهنده نگرانی ما در رابطه با بخشهای مربوط به خاورمیانه، پورتوریکو، شمال و جنوب باشید و خاطرنشان سازید که این بخش و دیگر بخش ها و نیز نحوه برخورد بسیاری از گفتارها در اعلامیه نهائی نمی توانند سبب ایجاد تفاهم بین المللی و بالا بردن نفوذ نهضت غیرمتعهدها بشوند. همه مخاطبهای اقدام گر (به استثناء بخش خاور نزدیک) باید از دولتهای میزبان خود بخواهند که درباره مفاد این اعلامیه پیرامون خاورمیانه، پورتوریکو و صهیونیزم و نژادپرستی با حالتی انتقادآمیز برخورد نمایند.

در صورتی که سفارتها لازم بدانند، می توانند در مورد نقشه دولتهای میزبان جهت انتقاد از سایر بخشهای اعلامیه نیز اطلاعاتی کسب نمایند. سرانجام باید اظهار نمائید که آمریکا در آینده نزدیک امیدوار است بتواند لحن مضر هاوانا را آنچنان تحت تسلط خود درآورد تا تمام تلاش خود را به حل مسالمت آمیز مسائل معطوف داشته، روابط اقتصادی جهانی را بالا ببرد.

13 - مخاطبهای اقدام کننده در صورت نیاز می توانند از ارزیابیهای مقدماتی آمریکا در پاراگرافهای 8- 3 استفاده نمایند. عکس العملهای دولت میزبان خود را حداقل تا پایان وقت اداری سه شنبه 20 سپتامبر گزارش نمائید. در صورتی که واحدها لازم بدانند می توانند جهت استخراج اطلاعات لازم پیرامون نتایج اجلاس از نکاتی که در بالا مطرح شده، استفاده نمایند. در صورتی که واحدهای دیپلماتیک مستقر در خاور نزدیک بتوانند در پایتختهای عربی اطلاعاتی در خاورمیانه و اخراج مصر به دست آورند، موجب امتنان ما خواهد گردید.

14 - با وقوف به این حقیقت که بسیاری از رهبران در حال مراجعت هنوز در حال سفر هستند، می دانیم که بعضی از مشورتهای در سطح بالا بعدا باید انجام شود. برای این کار اقدام خواهیم کرد، ولی برای ما بسیار ضروری است که درباره عکس العملهای اولیه اطلاعاتی به دست آوریم. راهنماییهای بیشتر برای واحدهای ویژه در ذیل می آید.

15 - برای دوبلین، نمایندگی آمریکا در ناتو، لندن، پاریس، بن، رم، لوکزامبورگ، لاهه، کپنهاگ، بروکسل، اوتاوا، توکیو، کانبرا، آتن، آنکارا، بخارست، مادرید، لیسبون، استکهلم، هلسینکی، وین، و برن.

شما باید از نظرات دولت میزبان درباره نتایج کنفرانس و نتیجه حضور آنها در پایتختهای کشورهای نهضت غیرمتعهدها مطلع بشوید. برای ما جالب است که بدانیم که آیا آنها می خواهند درباره اجلاس بیانیه عمومی منتشر سازند و یا اینکه در سطح نمایندگی دیپلماتیک اجلاس اقدام نمایند. توکیو باید به تکرار قدردانی آمریکا از تلاشهای سونودا در آمریکای لاتین بپردازد. واحد مادرید نیز باید از تلاش اسپانیاییها در مورد آمریکای لاتین با بهبودی که در این زمینه فراهم آمده، قدردانی نماید. مادرید و لیسبون باید

ص: 162

درباره نظریات اسپانیاییها بعد از اجلاس هاوانا اطلاعاتی گردآوری نمایند. بن باید بداند که سفارت ما در آلمان غربی اطلاع داده که صدراعظم اشمیت از اینکه آلمان غربی در بخش آفریقای جنوبی مورد انتقاد واقع شده، بسیار عصبانی است. سفارتهای ما در دیگر کشورهای مورد انتقاد (به پاراگراف 5 د مراجعه شود) نیز شاید بخواهند از عکس العمل دولتهای میزبان خود مطلع شوند. لندن نیز باید از ارزیابی انگلیس از اجلاس نهضت غیرمتعهدها ما را باخبر سازد.

16 - برای بلگراد، شما باید احترام ما را نسبت به نقش رئیس جمهور تیتو در حراست از اصول اساسی غیرمتعهدها که منشاء الهام تیتو و دیگر مؤسسین غیرمتعهدها بوده است، مورد تأکید قرار دهید. و باید آنها را در جریان نگرانی ما بر سر نتایج ناراحت کننده ای که پیرامون خاورمیانه و دیگر مسائل به وجود آمده و نیز لحن شدیدا ضدآمریکایی بسیاری از گفتارها و اعلامیه نهائی قرار دهید. ببینید نظر یوگسلاوها درباره آینده نهضت غیرمتعهدها به ریاست کاسترو چیست. و سعی کنید به آنها تفهیم کنید که ما به تحلیل یوگسلاوها درباره کنفرانس هاوانا علاقه مند هستیم.

17 - برای دهلی نو: برداشت ما این بوده است که با وجود عدم ثبات سیاسی در دهلی نو هیئت نمایندگی هندی برخلاف انتظار نقش بسیار مفیدی را ایفا نموده است. با استفاده از تلگرام شماره 240341 می توانید مراتب امتنان ما را به میشرا وزیر امور خارجه برسانید، ولی نگرانی آمریکا را از نحوه برخورد در بخش شمال و جنوب نیز خاطرنشان ساخته یادآور شوید که این لحن نمی تواند، به وجود آورنده پیشرفت و بهبود در وضع منطقه باشد.

18 - برای قاهره: از سفیر درخواست شد که به ملاقات با پطروس غالی پرداخته اعلام دارد که برخلاف مزاحمتهایی که در هاوانا فراهم شده بود مصر توانست از اخراج خود از نهضت غیرمتعهدها جلوگیری نماید. بهتر است نارضایتی ما را در مورد بخش خاورمیانه این اعلامیه که در آن به جای قرارداد صلح کمپ دیوید هیچ گونه راه حلی ارائه نشده است، نیز اعلام نمایید. از مقامات مصر به پرسید که آیا مایلند درباره بخش خاورمیانه همراه با آفریقاییها به انتقاد بپردازند و دیگر اینکه ما هم مایل هستیم در زمینه دیپلماسی خود با آنها هماهنگی ایجاد نماییم. پاسخ مصر را سریعتر برای ما ارسال دارید. تلگرام سپتامبر شامل نظرات موسی (MUSSA) پیرامون آمریکا و نهضت غیرمتعهدهاست و لازم نیست که از آن نسخه برداری نمایید.

19 - برای پکن: سفارت باید سعی نماید نظرات و عقاید ما را با مقامات مهم امور خارجه درمیان گذاشته، با استفاده از پاراگرافهای 8 - 3 اطلاعات لازم را در مورد عکس العمل چینی ها به دست آورند.

20 - برای داکار و ابیجان: مراتب قدردانی ما را به وزرای امور خارجه به خاطر حضور متهورانه شان در اجلاس و حمایت از اصول واقعی غیرمتعهدها و مواضع محافظه کارنه اش ابراز نمایید. مایل هستیم نظرات آنها را درباره آینده نهضت غیرمتعهدها و نقشی که در آینده ایفا خواهند کرد، بدانیم.

21 - برای لیما و بوئنوس آیرس: برای اطلاع شما. طبق اطلاع ما پرو و آرژانتین در این اجلاس نقشهای سازنده ایفا کرده اند، مایلیم نظر سفارت را نیز در این باره بدانیم. پایان برای اطلاع شما. پیرامون نظرات این دو کشور درباره اجلاس (به خصوص نیروی محرکه آمریکای لاتین)، آینده نهضت غیرمتعهدها و نقش آمریکای لاتین در نهضت اطلاعاتی برای ما ارسال نمایید. شما حتما به انتقاد از بعضی از قسمتهای گردهمایی خواهید پرداخت و امیدواریم پورتوریکو و قسمت مربوط به آمریکای لاتین را نیز

ص: 163

در این بخش گنجانده باشید.

22 - برای پاناما: سفارت باید مراتب قدردانی ما را از نقش پاناماییها در هاوانا ابراز داشته نظر دولت پاناما را پیرامون اجلاس جویا شود. شما نیز حتما به انتقاد از بعضی از قسمتهای بیانیه خواهید پرداخت که امیدواریم پورتوریکو و قسمت مربوط برای آمریکای لاتین را نیز در این بخش گنجانده باشید.

23 - برای بوگوتا، سان خوزه، کاراکاس، لاپاز، برازیلیا، کیتو: ما مایل هستیم نظر دولتهای میزبان درباره اجلاس، آینده غیرمتعهدها، و آینده روابط آمریکای لاتین با نهضت غیرمتعهدها را بدانیم. شما نیز باید به انتقاد از بخش مربوط به پورتوریکو و آمریکای لاتین بپردازید. کاراکاس می تواند با استفاده از پاراگرافهای 8 - 3 به توجیه نمایندگان IPUآمریکا بپردازد.

24 - برای دارالسلام و لاگوس: شما باید درباره ارزشیابی اجلاس آینده نهضت غیرمتعهدها و نقش آتی آفریقاییها در آن اطلاعاتی به دست آورید.

25 - برای کلمبو، اسلام آباد، و داکا: سفارتها باید درباره ارزیابی دولتهای میزبان درباره اجلاس اطلاعاتی تهیه نمایند.

26 - برای رانگون: شنیده ایم که برمه ایها می خواهند از نهضت غیرمتعهدها خارج شوند، در صورتی که در این مورد اطلاعاتی برای ما ارسال نمایید بسیار خوشحال خواهیم شد. ولی در صورتی که شما مورد سؤال قرار گرفتید نباید موضع خود را روشن سازید. و مراتب قدردانی ما را از زحمات وزیر امور خارجه در اتکاء به اصول واقعی غیرمتعهدها و مواضع محافظه کارانه به ایشان ابراز دارید.

27 - برای پایتخت آسیایی: بسیار جالب خواهد بود اگر بتوانید عکس العمل دولتهای میزبان را در رابطه با اجلاس، تأثیر مسائل دریایی مهمی که مطرح شده بود، طرحهای آنها برای ایفاء نقش در آینده نهضت غیرمتعهدها و یا انتقادات آنها برای ما ارسال نمایید. سفارت ما در سنگاپور مراتب قدردانی ما را نسبت به نقشی که وزیر امور خارجه به حمایت از محافظه کاران هاوانا ایفا کرده بود، به ایشان ابراز دارد.

سفارت آمریکا در مانیل نیز پیرامون نظریات دولت فیلیپین در رابطه با نهضت غیرمتعهدها پس از هاوانا اطلاعاتی تهیه نماید و در پاسخ به شماره 17390 شما بهتر است از پاراگرافهای 8 - 3 بالا استفاده نمایید.

علاوه بر اینکه بر نکات مثبت داخل اعلامیه اشاره می کنید به جو ضدآمریکایی و ضدغربی حاکم بر نهضت در اجلاس هاوانا نیز اشاره ای بنمایید.

28 - برای امان، مسقط، خارطوم و موگادیشو: ببینید دولتهای میزبان تا چه حد از تاکتیکهای عربی در هاوانا حمایت می کنند.

29 - برای سئول: آیا کره ایها در نظر دارند از بخش مربوط به کره در اعلامیه که به سادگی به بیان مکرر موضع کره شمالی پرداخته است، انتقاد نمایند؟ 30 - برای نمایندگی آمریکا در سازمان ملل: این وزارتخانه جهت آگاهی هیئت نمایندگی اطلاع می دهد که بهتر است از تحلیل نمایندگی آمریکا در سازمان ملل پیرامون تأثیر اجلاس نهضت غیرمتعهدها بر سی و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل مطلع گردد. در پایان سی و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل مایلیم از شما گزارشی دریافت نماییم که در آن از میزان انجام وظیفه اعضای غیرمتعهدها در دفاع از مواضع اجلاس در مجمع عمومی سازمان ملل سخن رفته باشد.

31 - برای باربادوس: می توانید پیرامون ارزیابی دولت باربادوس از اجلاس اطلاعاتی به دست

ص: 164

بیاورید، ولی این موضوع را به هیچ وجه با گرانادا، دومنیکا، یا سنت لوشا در میان نگذارید.ونس

ایراد شده بود، در اختیار نداریم. بخشی از سخنان یزدی در روزنامه حزب کمونیست کوبا به نام «گرانما» به چاپ رسیده است، ولی نمی توان آن را معادل کل سخنرانی وی دانسته و یا از نظر صحت برای آن اعتباری قائل شد. ولی هر چه باشد ما خطوط اصلی مطالب چاپ شده در «گرانما» را در ذیل می آوریم.

3 - یزدی با اعلام اینکه پیروزی نهائی مستضعفین حتمی است به «امپریالیسم آمریکا» بخاطر حمایت از «رژیم خونخوار» شاه حمله کرد. وی گفت، درست در زمانی که امپریالیستها از حقوق بشر سخن می رانند، شکنجه گران مردم به دریافت سلاح و کمکهای نظامی آمریکا ادامه می دهند.

4 - یزدی اظهار داشت که دولت وی از ساف و آزادی آفریقای جنوبی حمایت می کند و دیگر اینکه سیاست ایران بر «تساوی و صفات بشر دوستانه اسلام» متکی است. در ادامه سخنان خود وی گفت که از این نظر «فیدل کاسترو از هر مسلمان دیگری به اسلام نزدیکتر است» که البته این موضوع حتما باعث خنده کاخ سفید گردیده است.

5 - علیرغم لحن ظاهرا تند مشهود در سخنان یزدی، دیگر ناظران دیپلماتیک در اینجا اظهار داشته اند که هیئت نمایندگی ایرانی را نمی توان به هیچوجه در زمره «آتشخواران اصلی» اجلاس به حساب آورد.

یکی از اعضای هیئت نمایندگی ایران به مقام دفتر حفاظت منافع آمریکا در هاوانا گفت «این موضوع فقط جنبه یک گردهمایی اجتماعی دارد؛ در اینجا به هدفی دست یافته نخواهد شد، ولی همه به هنگام مراجعت از اینکه عقده خود را خالی کرده اند، خوشحال خواهند بود».

اسمیت

داشت. پس از ایراد سخنرانی وی به طرفداری از فلسطینیها، هیچ یک از نمایندگان عربی در سیاستهای غیرمتعهدانه او شک و تردید بدل راه ندادند.

(ج) نشان دادن آمریکا به عنوان دشمن حقوق فلسطین سبب شد که هیچ یک از نمایندگان نتوانند در مورد هیچ مسئله ای از آمریکا حمایت نمایند. از طرف دیگر سامورا ماشل از موزامبیک می توانست از شوروی ستایش نموده مورد تشویق هم قرار گیرد. او حتی می توانست از مداخله کوبا در آفریقا نیز سخن بگوید و باز هم مورد تشویق قرار گیرد.

(د) اشتباه است اگر فکر کنیم که مصر در اجلاس حتی مقداری پیروزی به دست آورد. پطروس غالی کاملاً منزوی و مورد تحقیر قرار گرفت. همه نمایندگان به تحقیر مصر پرداختند و سادات را خائن به جنبشی که ناصر مبتکر آن بود، قلمداد کردند.

(ه) وزیر امور خارجه بحرین برای اولین بار با وزیر امور خارجه یزدی در کنفرانس ملاقات و گفتگو کرد. یزدی به وی اطمینان داد، که دولت کنونی ایران تمایل و یا قصد مداخله در امور بحرین را ندارد. در این ملاقات یزدی از نزاعهای درونی شریرانه و وقت تلف کننده در هیئت حاکمه ایران سخن گفت. یزدی در بیانات خود کاملاً ضدآمریکایی می نمود. یزدی به وزیر امور خارجه گفت که بحرین باید به حمایت بیشتر از فلسطینیها بپردازد، ولی شیخ محمد خود را معذور دانست.

3 - اظهارنظر: نظریات وزیر امور خارجه به طور کلی حاکی از بدبینی بود. نمایان ساختن آمریکا به عنوان دشمن فلسطینیها می تواند، روحیه کشورهای جهان سوم را در برابر آمریکا تشکل ببخشد. وی از توینام پرسید، آیا آمریکا نمی تواند اعلام نماید که از خودمختاری فلسطینیها حمایت می کند ؟ 4 - وزیر امور خارجه در هر دو گفتگوی خود اظهار داشت با وجود اینکه بحرین خود را دوست دیرین آمریکا و غرب می داند، ولی نمی تواند در جو سیاسی حاضر مداخله مستقیم آمریکا و کمکهای او را در همکاری امنیتی منطقه خلیج پذیرا شود. امنیت خلیج و مسئله فلسطینیها به هم پیوسته است و تا زمانی که آمریکا مسئله دوم را حل نکرده یا مواضع خود را در قبال آن تغییر نداده باشد، برای بحرین و دیگر کشورهای خلیج (به استثناء عمان ) پذیرش دخالت آمریکا در امنیت خلیج ممکن نیست. توینام در توضیح گفت، آمریکا در تلاش دستیابی به یک راه حل عادلانه است و خاطرنشان ساخت که برای تحقق آن زمان لازم است. وی از وزیر امور خارجه پرسید، آمریکا برای کمک به بحرین و کشورهای همجوار در جهت تأمین ثبات خود و خلیج با وجود تلاشهای حاضر می تواند چه کاری انجام دهد ؟ وزیر امور خارجه در این مورد پاسخی نداد، ولی بار دیگر مسئله فلسطین را مرکز تمام مواضع درازمدت آمریکا در منطقه دانست.

پلت رو

سند شماره (35) از: وزارت خارجه واشنگتن دی - سی. شماره 252499 تاریخ: 3 مهر 58 به: مجمع گیرندگان مطالب مربوط به جنبش غیرمتعهدهاطبقه بندی: محرمانه متن ذیل تکرار تلگرام قاهره 19429 است که به وزارت خارجه بلگراد، ژنو، هاوانا، دهلی نو، تل آویو، نمایندگی آمریکا در سازمان ملل در 30 شهریور فرستاده شد. ابتدای نقل قول از قاهره 19429 محرمانه نسخه تصحیح شده (متن مرجع حذف گردید) عطف به: وزارتخانه 244474 موضوع: مصر و اجلاس جنبش غیرمتعهدها 1- (محرمانه) همان گونه که در تلگرام مرجع اشاره شد آنچه در ذیل می آید متن نامه وزیر امور خارجه مصر پطروس غالی است، که در آن انتقادات مصر را از اجلاس جنبش غیرمتعهدها برای ریاست جنبش یعنی کاسترو و دیگر اعضای غیرمتعهدها فرستاده و از دیگر اعضاء نیز خواستار انجام اقدامات مشابه گردیده است.

2 - (محرمانه آغاز متن).

عالیجناب:

در رابطه با ششمین کنفرانس خاتمه یافته اخیر سران کشوری و یا دولتی کشورهای غیرمتعهدها، مفتخرا یک نسخه از نامه ای را که برای رئیس جمهور فیدل کاسترو، ریاست کنفرانس مزبور ارسال داشته ام برای شما نیز ارسال می نمایم، و بدین وسیله موضع جمهوری عربی مصر را در مورد پیشنهاد دفتر کنفرانس که پس از مشاورتهای آمده در بیانیه دفتر هماهنگی غیرمتعهدها در کلمبو کنفرانس شماره 6 بیانیه شماره 2 اتخاذ گردیده و به وسیله ایشان این اتفاق نظر اعلام گردیده، ابراز نمایم. دولت مصر رأی اعلام شده را در مورد بعضی از جنبه های مسئله خاورمیانه رد کرده، نسبت به روش غیرمعمولی و بی سابقه ای که در بخشهای آخر کنفرانس در پیش گرفته شده بود اعتراض خود را اعلام می دارد.

می خواهم از این فرصت استفاده کرده احساسات خود را نسبت به موضعی که نمایندگان شما در کنفرانس برای دفاع از سنت ها، اصول و اهداف عدم تعهد اتخاذ کرده بودند و کاملاً با روش، «پیشنهاد» و اعلامیه ریاست جنبش مغایرت دارد، اعلام نمایم.

در خاتمه، خوشحال خواهیم شد اگر دولت جنابعالی در این رابطه به ارسال یک انتقاد رسمی برای ریاست یا دبیر کل کنفرانس همت ورزد.

عالیجناب خواهشمند است، بهترین احترامات مرا بپذیرد.

پایان متن پطروس غالی 3- آغاز متن آقای رئیس جمهور:

افتخار دارم که مطالب زیر را مورد توجه شما ریاست جنبش غیرمتعهدها قرار دهم:

عقیده دولت جمهوری عربی مصر بر این است که «پیشنهاد دفتر کنفرانس که پس از مشاورتهای» آمده در

ص: 168

بیانیه دفتر هماهنگی غیرمتعهدها در کلمبو / کنفرانس شماره 6 / و بیانیه دوم، و بیانات جنابعالی در رابطه با اتخاذ آن در آخرین جلسه ششمین کنفراس سران دولتی و کشوری کشورهای غیرمتعهد در نهم سپتامبر با اصول و اهداف غیر بلوکه بودن کاملاً مغایرت دارد. بنابراین اینجانب رد این پیشنهاد توسط دولت جمهوری عربی مصر را اعلام می دارم.

علاوه بر این دولت جمهوری عربی مصر مایل است مخالفت شدید خود را نسبت به روش غیر عادی و بی سابقه ای که متأسفانه در آخرین مراحل کنفرانس در پیش گرفته شده بود، ابراز نماید. چون این روش اصولاً با روشهای مورد قبول جهانیان که باید بین دو دولت حکمفرما باشد منافات دارد. چون اگر این روش تکرار شود بدون شک نتایج بسیار تأسف باری به بار آورده، وحدت اعضای جنبش غیرمتعهدها را خدشه دار خواهد کرد. عدم تعهد شکل گرفت و به وجود آمد، تا به حراست از حاکمیت و استقلال سیاسی اعضای خود بپردازد. کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها همیشه خواستار عدم مداخله در امور داخلی دیگران بوده اند. بنابراین این روش سرپیچی از اصول عالیه عدم تعهد یعنی تجاوز به حاکمیت کشورهای عضو و مورد سؤال قرار دادن حق حاکمیت یک کشور در اتخاذ سیاستهای خارجی خود که بر طبق تمایل خلق خود از طریق نهادهایی که به طریقه دموکراتیک انتخاب شده اند در پیش گرفته می شود، می باشد.

دفتر کنفرانس به عملی مغایر با سنتهای عدم تعهد دست زده است و حقی را از آن خود دانسته است که بدون تردید خارج از حوزه استعداد و شایستگی آن است. چون دفتر کنفرانس یک ارگان سیاسی نیست.

در نتیجه این دفتر حق ندارد بدون دریافت مجوز از طرف کنفرانس چنین مسئله ای را مد نظر قرار دهد، خصوصا اینکه این موضوع در کمیته سیاسی در سطح وزیران مورد بحث و مناظر، قرار گرفته بود.

بعضی از جنبه های سیاست خارجی مصر دگرگون جلوه داده شد و به عنوان تخلف از اصول عدم تعهد تشریح گردید. قطعنامه 242 شورای امنیت سازمان ملل اساس مورد قبول در تضاد اعراب و اسرائیل است و به شرایط این قطعنامه در کمال وفاداری پاسخ داده شده بود. بد نیست یادآور شوم که روش اتخاذ شده به وسیله مصر، طبق یادداشت سفیر جارینگ فرستاده ویژه دبیر کل در 8 فوریه 1971 به مصر و اسرائیل کاملاً درست است. این روش همچنین توسط مجمع عمومی سازمان ملل به وسیله قطعنامه 2799 و 2949 و نیز به وسیله سازمان وحدت آفریقا مورد قبول واقع گردید.

آقای رئیس جمهور، در خاتمه باید باز هم یادآور شوم که «پیشنهاد» اتخاذ شده، نوعی مداخله در امور داخلی مصر و تجاوز به حق حاکمیت این کشور است. و بنابراین سرپیچی آشکار از اصول و اهداف عدم تعهد به شمار می رود.

بر اساس همین دلایل دولت جمهوری عربی مصر به طور مؤکد روش در پیش گرفته شده و اتفاق نظر اعلام شده را در رابطه با «پیشنهاد» مذکور مردود اعلام می دارد.

عالیجناب، خواهشمند است احترامات گرم مرا بپذیرید.

پایان متن پطروس غالی 4 - (طبقه بندی نشده) این وزارتخانه بنا به مصلحت خود این متون را در اختیار دیگر واحدها نیز قرار خواهد داد.

کریستوفر

سند شماره (36) از: وزارت خارجه، واشنگتن دی - سی شماره 255471 تاریخ: 6 مهر 58 به: تمام واحدهای دیپلماتیک به استثنای سفارت آمریکا در قاهرهطبقه بندی: خیلی محرمانه عطف به: الف - وزارتخانه 203983، ب - وزارتخانه 212631 (به تمام گیرندگان ارسال نشده) موضوع: مذاکرات شمال و جنوب پس از اجلاس غیرمتعهدها و COW 1 - (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 - خلاصه: از زمان ارسال مرجع الف، اجلاس غیرمتعهدها در هاوانا بیانیه ای رسمی صادر کرد و به وسیله آن خواستار آغاز مذاکرات جهانی گردید. این بیانیه به وسیله گروه 77 به عنوان یک اقدام در جلسه 15 - 10 سپتامبر کمیته مجمع WHOLE عمومی سازمان ملل تصویب گردید، و سی و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل در مورد این پیشنهاد اقدام خواهد نمود. بنابراین همانگونه که در تلگرام مرجع ب پیش بینی شده بود، مذاکرات جهانی به عنوان یک عنصر مرکزی در استراتژی گروه 77 در گفتگوی بین شمال و جنوب ظاهر گشته است. کمیته مطالعه و تحقیقات فنی سازمان ملل با آغازی ضعیف توانست به موفقیتی نسبتا خوب دست یابد و آن این بود که توانست این احساس را در کشورهای کمتر پیشرفته و پیشرفته به وجود آورد که آنها بالاخره توانستند در مورد مسائل مورد نگرانی طرفین به نوعی تفاهم دست پیدا کنند. این نتیجه گیری سبب شد که ما به این فکر دست یابیم که برای پیشرفت در گفتگوهای شمال و جنوب باید بر پیشرفتهای عینی توجه داشته باشیم. اجلاس 5 - 2 اکتبر صندوق بین المللی پول یا بانک جهانی در بلگراد برای ششمین بار به تجدید منابع پولی مؤسسه عمران بین المللی خواهد پرداخت، که سرمایه کلی بانک و منابع مالی مورد نیاز برای کشورهای در حال پیشرفت افزایش می یابد. (پایان خلاصه).

3 - سران دولتی و کشوری شرکت کننده در اجلاس 6 - 3 سپتامبر غیرمتعهدها به اتفاق آراء تصمیماتی را در زمینه بخش اقتصادی بیانیه هاوانا و قطعنامه های دیگر اتخاذ کردند که احتمالاً بر آینده گفتگوهای بین شمال و جنوب تأثیر خواهد گذاشت. شرکت کنندگان خصوصا خواستار دور جدیدی از مذکرات جهانی در زمینه همکاری بین المللی در رابطه با پیشرفت و عمران شده اند. آنها همچنین اظهار داشته اند که مذاکرات باید «اقدام گرانه بوده به یک روش کامل در مورد مسائل اصلی پرداخته و با مجاز دانستن مشارکت همگانی همزمان به مسائل مختلف نیز بپردازد». علاوه بر این خاطرنشان ساخته اند که: مذاکرات در چهارچوب سازمان ملل انجام گیرد؛ در یک محدوده زمانی مشخص به پایان برسد؛ و به مسائلی چون مواد خام، انرژی، تجارت، عمران و توسعه، پول و امور مالی بپردازد؛ و در اجرای استراتژی عمران بین المللی مشارکت نماید. قطعنامه جنبش غیرمتعهدها از کمیته WHOLE مجمع عمومی COWخواسته است که به عنوان کمیته تدارکاتی در دور جدید جهانی شرکت نماید و در مورد روشها، محدوده زمانی، و برنامه کار مربوط توصیه های خود را به مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1980 تسلیم نماید.

4 - اقدام گران اصلی جنبش غیرمتعهدها حمایت گروه 77 را جلب کرده، خواستار تسلیم یک قطعنامه مشابه در اجلاس COW، 15 - 10 سپتامبر در نیویورک شدند. COW این پیشنهاد را با اکثر کشورهای صنعتی درمیان گذاشت و درباره تأثیر آن بر مذاکرات کنونی پیشنهاد گروه 77 اطلاعاتی تهیه نمود؛ همه آنها اذعان داشتند که تصمیم آنها در مورد این پیشنهاد بستگی به نظریات مقامات عالیرتبه در پایتختها

ص: 170

دارد. COWقطعنامه گروه 77 پیرامون مذاکرات جهان را به مجمع عمومی سازمان ملل ارجاع نمود و آن را به عنوان یک اقدام مهم به رسمیت شناخت و توصیه نمود که آن را «به عنوان یک موضوع دارای اولویت» مورد ملاحظه قرار دهند.

5 - عنصر اصلی پیشنهاد گروه 77، انرژی به عنوان موضوع مذاکرات بین المللی است. پس از اختتام کنفرانس بین المللی همکاری اقتصادی در اواسط 1977 اعضای اوپک به گروه 77 اجازه ندادند، که پاسخگوی مباحثات جهانی انرژی باشد. ناراحتی و عصبانیت بعضی کشورهای تولیدکننده نفت و در حال پیشرفت در این رابطه به طور آشکار در کنفرانس پنجم تجارت و توسعه سازمان ملل برای اولین بار مطرح گردید. در گروه 77 از کشورهای اوپک خواسته شد که به بحث پیرامون نحوه کمک به کشورهای تولیدکننده نفت و در حال پیشرفت پرداخته در مذاکرات شمال و جنوب انرژی را نیز وارد نمایند. چون کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل و الجزیره و ونزوئلا با حمایت از محدود ماندن عصیان کشورهای تولیدکننده نفت و در حال پیشرفت در مذاکرات جهانی نشان داده اند، که مانند سالهای 77 - 1975 عمل می کنند که در آن کشورهای اوپک اصرار داشتند که موضوع انرژی در مذاکرات شمال و جنوب گنجانده شود تا کشورهای مصرف کننده پیشرفته و در حال پیشرفت موضع متحدی را علیه آنها اتخاذ ننمایند.

6 - هنوز میزان موفقیت این تاکتیک روشن نشده است. ولی کشورهای واردکننده نفت در حال پیشرفت تحت تأثیر این مانور قرار نگرفته اند. در هاوانا، آنها اصرار داشتند که یک قطعنامه برای خودکفایی جمعی شمال و جنوب تدوین گردد، و در آخرین ساعات موفق نیز شدند که بر اساس این قطعنامه کشورهای صادرکننده نفت موظف هستند، در صورت کمبود نفت کشورهای واردکننده نفت در حال پیشرفت را در اولویت قرار دهند. کشورهای واردکننده نفت در حال پیشرفت امیدوارند که بتوانند در جلسه گروه 77 در نیویورک که در ماه ژانویه قبل از اجلاس COW برگزار می شود، بتوانند از طرف کشورهای صادرکننده نفت ضمانت اجرائی برای خواستهای خود دریافت نمایند، تا بتوانند در صورت موافقت مجمع عمومی سازمان ملل با این کار به تشکیل طرحهای خود برای شرکت در مذاکرات جهانی بپردازند.

7 - البته کشورهای اوپک می توانند از طریق چند تن از اعضای گروه 77 راههای دیگری را در پیش پای کشورهای واردکننده نفت در حال پیشرفت قرار دهند. که عبارتند از: (1) اوپک می تواند یک نرخ گذاری دوگانه و یا طرحی کمکی برای کشورهای بسیار فقیر را اتخاذ نماید؛ (2) و هر یک از اعضاء اوپک با کشورهای غیرنفتی با نفوذ گروه 77 جهت جلب موافقت آنها بر سر سیاست انرژی گروه 77 تلاش خواهند کرد (مثلاً تقصیر را به گردن آن دسته از کشورهای مصرف کننده پیشرفته ای بیاندازند که صرفه جویی نمی کنند.)؛ یا (3) اینکه کشورهای اوپک میزان کمک دو جانبه یا چند جانبه خود را به کشورهای واردکننده نفت در حال پیشرفت افزایش دهند. در گذشته کشورهای اوپک مخالف نرخ گذاری دوگانه بودند، ولی اکنون گویا طرحی دلخواه را در این مورد با چند کشور اصلی در حال پیشرفت پیاده کرده اند. اطلاعات کافی را برای اینکه ببینیم هر یک از این موضوعات تا چه حد حمایت گروه های 77 را به خود جلب کرده، در دست نداریم. بعضی از آنها ممکن است مغایر با منافع آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی باشند.

8 - انرژی تنها موضوع مهم اقتصادی است که در مذاکرات شمال و جنوب تاکنون مطرح نشده بود، و

ص: 171

اهمیت آن آنقدر زیاد است که اقتصاد جهانی نمی تواند، آن را نادیده بگیرد. معذالک ما به این مذاکرات تن در نخواهیم داد، مگر اینکه نکته سازنده ای در آنها یافته باشیم. یک روش بین المللی که در نتیجه آن نفت کافی با قیمتی مناسب به فروش رسد مورد پسند ما نیز هست، ولی بعید است بتوان به آن دست یافت. یکی از روشهای سازنده این است که با استفاده از صنعت غرب و منابع مالی غرب و کشورهای اوپک منابع جایگزین انرژی را در کشورهای کمتر پیشرفته ایجاد نمود.

9 - آنچه که در پیشنهاد گروه 77 برای دور جدید مذاکرات پیرامون همکاری اقتصادی برای عمران و توسعه جدید نیست، این است که این گروه مایل است انرژی را به مسائلی از قبیل تجارت، توسعه، مواد خام، پول و منابع مالی ربط دهد. با وجود اینکه ما اذعان داریم (مرجع ب) که این مسائل با یکدیگر ارتباط دارند ولی هر یک از آنها در مجامع دیگری که تخصص مربوطه را نیز دارا هستند، مورد بحث و بررسی می باشند. علاوه بر این، در مذاکرات استراتژی توسعه بین المللی آنها را در رابطه با هم مورد بحث قرار داده و می دهند، و ما نمی خواهیم که کار هیئتهای کنونی دوچندان شود. و نیز مایلیم هزینه های مالی و انسانی تشکیل هیئتهای جدید را نیز در نظر داشته باشیم، چون همان کار در حال دیگر باز هم ادامه خواهد یافت.

10 - در رابطه با پیشنهاد گروه 77 برای چنین مذاکراتی، وزیر امور خارجه ونس در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل در 24 سپتامبر بیان داشت که آمریکا حاضر است، در کمیته WHOLEبرای تصمیم گیری پیرامون مؤثرترین راه برای انجام این مذاکرات شرکت نماید. وی گفت اولویت باید به مسائلی داده شود که نتیجه مسلم داشته باشند و نباید به تکرار کاری که در جای دیگر انجام می شود، منجر گردد.

11- کنفرانس UNCSTAD موافقت کرد که یک صندوق پول در سازمان ملل در زمینه علوم و تکنولوژی پیشرفت تحت مدیریت برنامه توسعه و عمران سازمان ملل افتتاح گردد. این صندوق دارای اهدافی است که به کمک مالی داوطلبانه کمتر از 250 میلیون دلار در 2 سال نیاز ندارد. این کنفرانس به ایجاد یک کمیته میان حکومتی اقتصادی و اجتماعی به مجمع عمومی گزارش می دهد. ما فکر می کنیم که اجلاس کنونی مجمع عمومی سازمان ملل این کمیته و این صندوق پولی را مورد تصویب قرار خواهد داد.

این کنفرانس در مورد نحوه استفاده از علم و تکنولوژی برای ایجاد پیشرفت در کشورهای در حال توسعه اتفاق نظر داشت، ولی در مورد انتقال تکنولوژی نتوانست تصمیمی اتخاذ نماید. طرفین نتایج حاصله از UNCSTAD را موفقیت آمیز و مثمر ثمر می دانند.

12 - اجلاسهای سالانه بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در 5 - 2 اکتبر در بلگراد برگزار خواهد شد. مسائل مهم قابل بحث در بانک جهانی عبارت خواهد بود، از افزایش سرمایه کل بانک و تجدید وامهای مناسب برای ششمین بار و مؤسسه عمران و آبادانی بین المللی. بحث پیرامون افزایش سرمایه کلی بانک عبارت خواهد بود، از پیشنهادی که بر اساس آن سرمایه 40 میلیون دلاری بانک به 80 میلیون افزایش یابد، که البته مدیران آن را تصویب کرده و برای دریافت آرای رسمی به رؤسای بانک ارجاع داده اند.

رؤسای آمریکایی بانک تنها پس از موافقت کنگره آمریکا خواهند توانست این افزایش سرمایه کلی را تأیید نمایند. در ششمین اجلاس مؤسسه عمران و آبادانی بین المللی موضوع مورد بحث در بلگراد (و در مذاکرات 9 - 8 اکتبر در دوبرونیک) میزان افزایش مالی و سهم نسبی هر یک از کمک کنندگان خواهند بود.

ظاهرا در مورد ارقامی از قبیل 5/11 تا 5/12 بلیون دلار توافق به دست خواهد آمد.

ص: 172

13 - انتظار نمی رود که صندوق بین المللی پول در بلگراد به مسائل مورد بحث شمال و جنوب به طور رسمی بپردازد. گروه 24 برنامه ای را پیشنهاد کرده است که ممکن است در گروه 77 در اجلاس وزیران بلگراد در 29 سپتامبر، مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد. این برنامه ممکن است توسط دولتهای کشورهای کمتر پیشرفته در اجلاس سالانه صندوق بین المللی پول مطرح گردد. برنامه گروه 24 شامل تقاضا برای در اختیار گذاشتن منابع مالی موردنیاز میان دوره ای، و آزادسازی CFF و کاهش در شرایط برداشت از صندوق بین المللی پول می باشد. این مسائل در سال گذشته توسط مدیر اجرائی صندوق بین المللی پول مطرح گردید. در مورد شرایط راهنماییهایی شد و CFF نیز آزاد گردید. بررسی شدید از صندوق بین المللی پول، ایجاد منابع مالی میان دوره ای را ضروری ندانست. کمیته صندوق بین المللی (متشکل از20 وزیر مالی - که 10 تن از آنان از کشورهای پیشرفته بوده و 10 تن دیگر از کشورهای کمتر پیشرفته) در 30 سپتامبر در بلگراد جلسه تشکیل خواهند داد. یکی از مسائل مهم افزایش جریان مالی به کشورهای کمتر پیشرفته است. مدیریت صندوق بین المللی پول سه پیشنهاد را در رابطه با برنامه کار به کمیته عمران و توسعه تسلیم نمود، که نتیجه تجربه و تحلیل ستاد بانک و صندوق در مورد جریان منابع مالی به کشورهای کمتر توسعه یافته است. آنها مطابق عناصر موجود در برنامه گروه 24 به منظور و اقدام سریع در زمینه اصلاحیه های پولی می باشند.

15 - اولین این پیشنهادها این است که مدت برداشت مالی از 8 به 10 سال تغییر یابد. دومین پیشنهاد این است که حسابی افتتاح شود که کشورها بتوانند پول مورد نیاز خود را با بهره کمتر از آن برداشت نمایند. برداشتهای SFFباید با نرخ بهره نزدیکترین بازار ارزی بازگردانده شود. آمریکا از بررسی بیشتر هیئت مدیره صندوق پیرامون این مسئله حمایت می کند. سومین پیشنهاد این است که صندوق بین المللی پول و بانک جهانی بازسازی به همکاری با کشورهایی نیز بپردازد که کمبود مالی دارند و از بانک بین المللی بازسازی و عمران بانکهای منطقه بخواهد که در برنامه های خود و معیارهایشان در وامها تجدیدنظر نمایند، آمریکا نیز مایل است در برنامه های بانک بین المللی بازسازی و عمران در همکاری با صندوق بین المللی پول افزایش حاصل شود، ولی نمی تواند برنامه وامهای بانکهای منطقه ای را پیشنهاد نماید.

16 - آمریکا حامی قدرتمند کمیته عمران و توسعه است، با وجود اینکه مانند دیگران از عدم موفقیت این کمیته در زمینه بعضی از مسائل ناراضی هستیم، ولی امیدواریم که در آینده مفیدتر واقع گردد.ونس

2 - ضمن آنکه به بررسی راه حلهای مختلف برای رسیدگی به مسئله وجود تیپ رزمی شوروی در کوبا ادامه می دهیم، ولی فکر می کنیم آشنایی اساسی تمام واحدها با وجود روابط بین کوبا و شوروی امر مهمی می باشد. اطلاعات مندرج در ذیل برای آگاهی شما فقط در این مرحله است. می توانید به تشخیص خود آن را در اختیار سایر اعضای هیئت نمایندگی قرار دهید. با آنکه از لحاظ فنی پاراگرافهای 4 الی 8 بدون طبقه بندی هستند، ولی واحدها باید آنها را به مثابه محرمانه به حساب آورند. به شما راهنمایی نمی کنیم که حالا از این اخبار برای هر کدام از مقاصد مطرح شده، در تلگرام مرجع الف استفاده کنید.

3 - تمام واحدهای منطقه ای: می دانیم که اخبار تهیه شده در ذیل احتمالاً فقط به مقدار جزئی تکمیل کننده آنچه در تلگرام مرجع ب، و در بعضی موارد، تلگرام مرجع ج و آنچه از کانالهای سیا ملاحظه کرده اید، در پاراگراف 2 فوق به هیچ وجه نباید دستورالعملهایی را که در پاراگرافهای ب و ج دریافت داشته اید و تحت الشعاع قرار دهد.

4 - شروع قسمت بدون طبقه بندی. روابط کوبا و شوروی. وابستگی اقتصادی کوبا.

- - از ابتدای دهه 1960 وابستگی اقتصادی کوبا به اتحاد شوروی افزایش یافته است - - اما شدیدترین سیر وابستگی آن در چند سال گذشته بوده - - تا آنجا که اکنون اگر شوروی از کمک اقتصادی خود امتناع ورزد، سقوط چشمگیر فوری در فعالیت اقتصادی داخلی کوبا پیش خواهد آمد، به مدت حداقل چندین سال امکان رشد اقتصادی وجود نخواهد داشت، و کاهش اجباری، تندی در واردات ایجاد می شود و احتمالاً در پرداخت وامهای مختلف (غربی) ورشکستگی روی می دهد.

- - کمکهای جنسی بلاعوض شوروی به کوبا از سال 1975 سه برابر شده و فعلاً به سطح 7/2 میلیارد دلار در سال رسیده است. اگر مقایسه شود می بینیم که کمکهای بلاعوض شوروی به کوبا در فاصله 1970 - 1960 کلاً به 1 میلیارد دلار می رسد.

- - بزرگترین بخشهای این نوع کمک، قیمت مصنوعا بالایی است که شوروی بابت شکر کوبا می پردازد (حدود پنج برابر قیمت جهانی فعلی) و قیمت نازلی است که کوبا بابت نفت شوروی می دهد - - که حدودا دو سوم قیمت متوسط فعلی اوپک می باشد.

- - کوبا برای تأمین نفت خود تقریبا به طور انحصاری متکی به شوروی است، حتی بخش کوچکی را هم که ونزوئلا به موجب یک قرارداد مبادله چهارجانبه می دهد، از شوروی با قیمت تقلیل یافته خریداری می شود.

- - کل کمک شوروی در سال گذشته بالغ بر 3 میلیارد دلار شده که تقریبا معادل یک چهارم درآمد سرانه کوبا می باشد، این کمک شامل سایر شکلهای کمک اقتصادی (موازنه پرداختها و کمک عمرانی) می شود. (طی دهه 1960، موازنه پرداختها و کمک عمرانی شکل اصلی کمک اقتصادی شوروی بود، که در فاصله 1961 تا 1970 به خوبی از مبلغ کل 2 میلیارد تجاوز نمود).

- - شورویها کشورهای اروپای شرقی را هم تحریک کرده به کوبا اعتبار خرید داده و در خرید شکر به طور بلاعوض کمک نمایند - - تا آنجا که اغلب بیش از آنچه واقعا احتیاج داشته اند از کوبا شکر خریده اند.

از سال 1960 ارزش این کمک بالغ بر 1 میلیارد دلار شده است.

- - تقریبا سه چهارم صادرات کوبا به شوروی می رود، در حالی که 60درصد واردات کوبا از شوروی است - - و شامل اکثر مواد غذایی و نسبت بزرگی از کالاهای اساسی می شود.

ص: 174

- - کوبا عضو کامل CEMA می باشد؛ تنها کشورهای دیگر خارج پیمان ورشو که به طور کامل در CEMA شرکت دارند، مونگولیا و ویتنام می باشد.

- - از اواخر دهه 1960 مسکو از نفوذ اقتصادی خود به منظور تشویق برقراری اقتصاد و بازسازی سیاسی به سبک شوروی در خود کوبا استفاده نموده است.

5 - کمک نظامی: کوبا که تا سال 1975 بیشتر یک دریافت کننده غیرفعال - عطایای نظامی شوروی بوده، در سالهای اخیر تبدیل به یک متحد نظامی فعال شوروی شده است.

- - انتقالات تجهیزات نظامی شوروی به کوبا، که به طور متوسط در فاصله 1974 - 1969 سالانه 000/10 تن متریک بوده، در اواخر سال 1975 (تقریبا همزمان با دخالت کوبا در آنگولا) رو به تزاید گذاشت و اکنون حدود دو برابر مقدار داده شده در اوائل دهه 1970 می باشد.

- - خصوصیت منحصر به فرد انتقالات تسلیحاتی شوروی به کوبا این است که هیچ نشانه ای حاکی از اینکه کوبا بابت سلاحهای دریافتی خود مبلغی بپردازد، وجود ندارد (برخلاف، مثلاً سایر دریافت کنندگان کمک نظامی شوروی از قبیل اتیوپی و لیبی که با آنها ترتیباتی برای بازپرداخت تثبیت شده، هرچند که گاهی اوقات از شرایط بسیار سهلی برخوردار دارند).

- - ارزش تسلیحات ارسالی از شوروی به کوبا از سال 1961 حداقل به مقدار 5/1 میلیارد دلار تخمین زده شده است.

- - انتقالات اخیر شامل سلاحهای پیشرفته تری بوده اند یعنی این تجهیزات: میگهای 23، زیردریایی AN کلاس F (دیزل تهاجمی)، هلیکوپترهای تهاجمی 8 - MI، قایقهای گشتی OSAIIمجهز به موشکهای هدایت شونده، دو قایق گشتی هیدروفویل TURYکلاسASW - A و 20 نقلیه باری - نیرو از نوع 26 - AN، نقلیه های زرهی رزمی از نوع BMP، تانکهای 62 - T، و توپهای ضدهوایی 4/23 - ZSUاینها علاوه بر تسلیحاتی است که در ازای تجهیزات کوبایی ارسالی به آفریقا و تدارکات عادی انتقال یافته اند.

6 - هماهنگی نظامی:

- - یک تیپ از نیروهای زمینی شوروی متشکل از 2000 الی 3000 نفر و شامل عناصر زرهی، توپخانه، پیاده موتوری و همچنین ضدهوایی و پشتیبانیهای مختلف از حداقل چند سال گذشته در کوبا مستقر بوده است.

- - در مواقع مختلف طی سه سال گذشته خلبانهای شوروی، هواپیماهای نیروی هوایی کوبا را در مأموریتهای عملیاتی عادی پرواز داده اند.

- - کشتیهای نیروی دریایی شوروی طی مأموریتهای خود به منطقه کارائیب در بنادر و تسلیحات دریایی کوبا پهلو می گیرند، و تمرینهای مشترک با نیروهای دریایی و هوایی کوبا یکی از خصوصیات این مأموریتها بوده است.

- - هواپیمای شناسایی 95 - TU شوروی به طور متناوب از کوبا برمی خیزد تا بر آبهای اقیانوس آرام نظارت داشته باشد.

- - کوبا و اتحاد شوروی در عملیات نظامی در آنگولا، اتیوپی و سایر مناطق بطور صمیمی با هم همکاری داشته اند. در آنگولا، بخش بزرگی از تسلیحات مورد استفاده نیروهای زمینی کوبا تجهیزات تدارک شده از شوروی بوده که از کوبا حمل شده بودند. در اتیوپی، تقریبا تمام سلاحهای مورد استفاده

ص: 175

نیروهای کوبا را شوروی تدارک کرده بود و مستقیما از شوروی حمل هوایی یا دریایی شده بود.

- - هواپیماهای 65 - IL به خلبانی روسها، رقم بزرگی از سربازان کوبایی را در سال 1975 به آنگولا پرواز دادند. چندین هزار سرباز کوبایی نیز با کشتیهای شوروی به اتیوپی حمل شدند. بسیاری از این نیروها ابتدا به اتحاد شوروی رفتند و بعد به کشتیهایی که از بنادر دریای سیاه حرکت کردند، انتقال یافتند.

بیشتر هزینه های این انتقالات را ظاهرا شورویها پرداختند.

- - اگر چه در آنگولا سالهای 1976 - 1975 در صحنه مبارز وظیفه کم نمودتری به عهده گرفتند، ولی در اتیوپی اوضاع کاملاً متفاوت بود. در آنجا برای اولین مرتبه، نیروهای هوایی و زمینی کوبا تحت فرماندهی کلی افسران ارتش شوروی جنگیدند. بخشی از هماهنگی عملیات نظامی مشترک در اتیوپی از طریق مشورتهای سطح عالی همین مقامات کوبا و شوروی در مسکو، هاوانا و آدیس آبابا صورت گرفت.

- - از سال 1977، تحت نظارت کلی شورویها مشاوران کوبایی و روس در تعلیم نیروهای زاپو (اتحاد خلقهای آفریقایی زیمبابوه) در زیمبابوه و آنگولا همکاری داشته اند.

- - به دنبال شیوع جنگ بین یمن شمالی و یمن جنوبی در فوریه 1979، هواپیماهای شوروی حداقل چند صد نفر از نیروهای کوبایی را از اتیوپی به یمن حمل کردند و تعداد افراد نظامی کوبایی در آنجا را به 000/1 نفر رساندند. کوباییها خدمات پشتیبانی و امنیت پشت جبهه را تأمین نمودند و به نیروهای زمینی و هوایی یمن دموکراتیک در استفاده از تجهیزات شوروی راهنمایی می کردند، ما نتوانسته ایم گزارشهایی را که از تلفات کوباییها در میدان جنگ در طول مرز داده شده تأیید کنیم.) 7 - هماهنگی سیاسی:

- - قانون اساسی کوبا که در سال 1975 تصویب شد، حاوی یک عبارت در تمجید از اتحاد شوروی می باشد - - این خصوصیتی مشترک بین قوانین اساسی اکثر کشورهای اروپای شرقی است، اما با قانون اساسی هیچ کشور عضو جنبش غیرمتعهدها اشتراک ندارد (تا آنجا که ما اطلاع داریم).

- - در سالهای اخیر اهداف کوبا و شوروی به طور رو به تزایدی با یکدیگر مطابقت داشته اند. اقدامات سیاسی و همچنین نظامی کوبا در آفریقا و سایر مناطق جهان سوم در بسیاری از موارد آشکارا اهداف سیاست شوروی را پیش برده اند. فعالیتهای مشترک ایندو از طریق مشورتهایی که بین مقامات عالیرتبه کوبا و شوروی در مسکو و گاهی اوقات در هاوانا صورت گرفته، هماهنگ شده اند.

- - شورویها از نفوذ خود برای شکل دادن به سیاستهای کوبا در سایر زمینه ها نیز استفاده کرده اند. برای مثال، مسکو هاوانا را تحت فشار قرار داد، تا به فعالیتهای انقلابی در نیمکره غربی توسط احزاب کمونیست محلی کمک برساند، به جای آنکه مستقیما به سایر گروههای انقلابی که کمتر جزمی یا بیشتر رادیکال بوده اند کمک بدهد. در این هنگام کوباییها از حدود 15 سازمان شورشگر در آمریکای لاتین حمایت می کنند.

- - کوبا با جدیت در جنبش غیرمتعهدها از منافع شوروی دفاع کرده و بدون شرمساری برای پیشبرد نظریه «اتحاد طبیعی» بین بلوک شوروی و جنبش غیرمتعهدها مبارزه کرده است. در حالی که این مطلب در اجلاس اخیر هاوانا بسیار چشمگیر بود، ولی حتی در اجلاس الجزیره در 1973 نیز در برابر نظریه «دوامپریالیسم» که الجزیره و سایرین عنوان کرده بودند، کاسترو با قوت از اتحاد شوروی دفاع کرد.

- - در مجمع عمومی سازمان ملل، آراء کوبا چنان با منافع شوروی پیوسته است، که در چهار نوبت از

ص: 176

پنج مجمع عمومی کوبا در مورد مسائلی که عموما مهمترین مسائل به حساب می آیند، بسیار بیش از کل اروپای شرقیها هماهنگ با شوروی رأی داده است. در فاصله 1978 - 1974، در مورد مسائل مهم مطرح شده در مجمع عمومی، آراء کوبا در 86 درصد موارد با شوروی بوده است، در حالی که کل کشورهای اروپای شرقی فقط در 57 درصد این موارد با شوروی رأی دادند. (پایان بخش بدون طبقه بندی).

8 - روابط آمریکا و کوبا، در اوائل 1977، دستگاه کارتر تلاشی را برای بهبود روابط با کوبا شروع کرد.

خصومت دو طرفه به تدریج جای خود را به تمایل مصلحت بینانه تری برای مذاکره پیرامون مسائل مورد اختلاف و اتخاذ گامهای کوچکی در جهت بهبود روابط بر اساس شناسایی محدودی از موجودیت یکدیگر داد. در سپتامبر 1977 ایالات متحده و کوبا دفاتر حفاظت منافع در پایتختهای یکدیگر دایر کردند. ایالات متحده ممنوعیت مسافرت آمریکاییها به کوبا را لغو کرد و از سرگیری پروازهای اجاره ای بین دو کشور را اجازه داد. در نوامبر 1978، کاسترو اعلام کرد قصد دارد اکثر زندانیان سیاسی کوبا را آزاد کند و به آنها اجازه دهد همراه خانواده هایشان کشور را ترک کنند. از زمان اعلام این قصد توسط کاسترو، کوبا بیش از 2400 زندانی سیاسی را آزاد کرده است. معذالک آنچه این تغییرات را تحت الشعاع قرار داده، ادامه حضور نظامی کوبا در آفریقا بوده، که هنوز حدود 000/40 نیروی نظامی کوبا در آنجا می باشند.

ایالات متحده به کوبا تأکید کرده که در عادی سازی روابط فیمابین پیشرفت چشمگیری نمی تواند صورت گیرد، مگر آنکه در سیاست نظامی کوبا در آفریقا تغییری حاصل شود، و منجمله تعداد نیروها تقلیل یابد. با شروع رویدادهای اخیر در گرانادا و نیکاراگوئه ایالات متحده همچنان رفتار کوبا را تحت نظر خواهد داشت تا اطمینان یابد کوبا به سیاست پیشین قبل از دهه 1970 خود دایر بر «صدر انقلاب» در این نیمکره باز نمی گردد.ونس

آغاز متن 1 - این نیروی شوروی یک تیپ پیاده متشکل، آموزش دیده، فرماندهی شده و مسلح روسی است و بدون شک دارای استعدادهای رزمی نیز هست. این واحد حداقل از سال 1976 یا پیشتر به صورت کنونی در کوبا مستقر بوده است.

2 - این تیپ برای آمریکا یک تهدید نظامی به شمار نمی آید. ولی از نظر ما مسئله ای بسیار مهم است و به بالا رفتن میزان تشنج در جزایر کارائیب و آمریکای مرکزی کمک کرده ترس بسیاری از کشورها را از نفوذ شوروی و کوبا افزایش می دهد. این نیرو بخشی از رابطه نزدیک نظامی شوروی و کوباست و برای مسلح کردن کوبا به سلاحهای مدرن به کار می رود، و نمی توان آن را از طرح وسیعتر شوروی در حمایت از مداخله مسلحانه کوبا در بخشهای مختلف جهان جدا دانست.

3 - در سه هفته گذشته، مقامات آمریکا پیرامون این مسئله با مقامات برجسته شوروی به تفصیل بحث کرده اند. ما بیان داشته ایم که حضور یک واحد رزمی شوروی در کوبا موضوع مورد نگرانی ماست.

4 - شوروی این واحد را به عنوان یک واحد رزمی قبول ندارد. ولی، شورویها در رابطه با نگرانیهای ما بیاناتی ایراد نموده اند:

- - واحد مورد نظر یک مرکز آموزشی بوده و بیش از آموزش دادن نمی تواند کاری انجام دهد؛ - - آنها درنظر ندارند وظایف یا موقعیت این مرکز آموزشی را تغییر دهند؛ و استنباط ما از این مسئله این است که آنها مایل نیستند، استعدادها و نیروی این واحد را افزایش دهند؛ - - پرسنل شوروی در کوبا به منزله تهدید نظامی علیه آمریکا و یا دیگر ملل نبوده و نخواهد بود؛ - - شورویها قرارداد 1972 را مورد تأیید دوباره قرار داده، قرارداد دوجانبه 1970 مبنی بر عدم وارد کردن سلاحهای تهاجمی به کوبا را پای برجا اعلام کرده قول داده اند که در آینده نیز مفاد آن را در نظر داشته باشند. آمریکا نیز به سهم خود این قرارداد را تأیید می نماید.

5 - این اطمینانها از طرف مقامات عالیرتبه شوروی به آمریکا داده شده است. با وجود اینکه ما متقاعد هستیم که این واحد یک نیروی رزمی است، بیانات شوروی مبنی بر شرایط غیررزمی این واحد در آینده نیز حائز اهمیت است. آنها به وضوح پذیرفته اند که حضور یک واحد رزمی شوروی در کوبا موجبات نگرانی آمریکا و دیگر ملل را فراهم می آورد. ولی آمریکا نمی تواند فقط به این بیانات شوروی متکی باشد.

- - ما اطمینان می دهیم که هیچ یک از واحدهای شوروی در کوبا، به عنوان یک نیروی نظامی علیه امنیت آمریکا و دیگر ملل نیمکره غرب به کار نخواهند رفت. در صورتی که چنین خطری از طرف شوروی یا کوبا مشاهده شود، آمریکا نیز به تناسب دست به اقدام خواهد زد. (برای مخاطبهای واقع در آمریکای لاتین: این سیاست شامل مسئولیتهای ما در سازمان کشورهای آمریکایی و معاهده ریواست.

در شرایط جدید بیانیه رئیس جمهور کندی را که «ما اجازه نخواهیم داد که هیچ یک از نظامیان کوبا از جزیره کوبا جهت انجام اقدامات تهاجمی علیه کشورهای همجوار خارج شوند». مورد تأیید دوباره قرار می دهد.) - - ما به احداث یک قرارگاه مشترک کارائیب در فلوریدا دست خواهیم زد؛ تا ظرفیت ما را از نظر کنترل و پاسخگویی سریع به هرگونه تجاوز نظامی در منطقه افزایش دهد.

ص: 178

- - ما عملیات نظامی خود در منطقه را افزایش خواهیم داد.

- - کمکهای اقتصادی خود به کشورهای کارائیب و آمریکای مرکزی را افزایش خواهیم داد تا آنها بتوانند با ناآرامیهایی که در نتیجه نیازهای برآورده نشده اقتصادی و اجتماعی به وجود می آید، مبارزه نمایند؛ - - ما تلاش خود را برای افزایش ظرفیت و استعداد خود در انتقال نیروی نظامی خود در سرتاسر جهان برای پاسخ گفتن به درخواست کمک دوستان و هم پیمانان خود سرعت خواهیم بخشید؛ - - ما ظرفیت و توانایی اطلاعاتی خود را برای نظارت بر فعالیتهای نظامی شوروی و کوبا در کوبا و دیگر نقاط جهان افزایش خواهیم داد.

6 - این گامها نشانگر تصمیم راسخ رئیس جمهور برای برقراری صلح، تقویت هم پیمانان و دفاع از منافع آمریکا می باشد. در همان حال رئیس جمهور اعلام می دارد که مسئله این تیپ نمی تواند دلیلی برای رجعت به جنگ سرد باشد. آمریکا همه تلاشهای خود را به کار خواهد برد تا قرارداد سالت 2 سریعا مورد تصویب قرار گیرد.

7 - هدف اقدام اعلام شده توسط رئیس جمهور در شب گذشته با اهداف سالت 2 کاملاً مطابقت دارد؛ و این هدف عبارت است از یک صلح عادلانه و پایدار در جهان. دولت آمریکا خواستار حمایت دولت شما از این اقدامات است. (پایان متن).ونس

4 - کوشش ما برای «جنجال» پیرامون دامنه روابط بین کوبا و شوروی پنج عنصر اصلی خواهد داشت:

- - (1) تماسهای انتخابی و محتاطانه واحدها با چهره های اداری و وسایل ارتباط جمعی دولت میزبان و در جاهایی که بالقوه مفید باشد با همکاران دیپلمات خارجی؛ - - (2) پشتیبانی آژانس ارتباطات جهانی، شامل تلکس نامه های متوالی و سایر مقالات برای استفاده به تشخیص هیئت نمایندگی، و به طور مقتضی، افزایش توجه به این موضوع در برنامه های صدای آمریکا؛ - - (3) یک تلاش زمینه ای و پشتیبانی توسط مقامات دولت آمریکا که روی دامنه و تأثیرات تبانی شوروی / کوبا و «عدم تعهد» کوبا تأکید دارد؛ - - (4) هماهنگی با سازمان سیا؛ - - (5) درخواستی مبنی بر اینکه هر نمایندگی در تهیه گزارشهای خود توجه بیشتری به اخبار مربوط به روابط بین کوبا و شوروی نماید.

5 - تمام واحدهای دیپلماتیک در جمهوریهای آمریکای (لاتین) باید دستورالعملهای مندرج در این پیام را در ادامه و تکمیل مرجع ب و ج به حساب آورند. لزومی ندارد که حرکات سیاسی دیپلماتیک تکرار شوند.

6 - رهنمودها. چنانچه فوقا ذکر شد، اکثر هیئتها در جواب به تلگرام مرجع الف، به زمینه های خاصی که مورد حساسیت قرار داشتند یا ملاحظاتی که مستلزم رعایت احتیاط در اجرای این تلاش در کشورهای میزبان بودند اشاره کردند. بنابر این دلایل و به دلیل اینکه عملاً امکان نداشت که وزارتخانه به طور مؤثری این فعالیت را برای هر کشور به طور جداگانه سازمان دهد، تا حد معتنابهی مصلحت بینی به عهده خود هیئتها واگذاشته شده است. با این وجود تمام هیئتها باید از این رهنمودها پیروی کنند:

و نظارت این کوشش باشد، و به طور نزدیک با سیا هماهنگی کند که تعداد آمریکاییهای درگیر خصوصا در انتقال اخبار به مقامات دولت میزبان و سایرین، باید محدود باشد - - و در موارد کمی علاوه بر سفیر / کاردار، سیا، و به تشخیص سفراء کارمندان روابط عمومی از یک یا دو نفر تجاوز کند.

- - در کشورهایی که سیا هم اکنون نیز در این زمینه فعال است سفیر / کاردار باید در تعیین دامنه فعالیت «علنی» که رئوسش در اینجا مشخص شده، اطمینان حاصل کند، که یک فعالیت موجب تضعیف یا بی اعتباری فعالیت دیگر نمی شود.

- - هیئتهایی که در جواب به تلگرام مرجع «الف» استدلال کردند که در حال حاضر در کشورهای میزبان فعالیت جدیدی نباید سرگرفته شود و تمام نمایندگیهای آمریکا در سازمانهای جهانی، لزومی ندارد که در جواب به این تلگرام اقدامی اتخاذ کنند، مگر اقداماتی که در پاراگراف 9 خواسته شده - - یعنی گزارش واکنش وسایل ارتباط جمعی محلی و انتشار مطالب در آنها - - و در پاراگراف 12 - یعنی گزارشگری کلی نمایندگی - و پاراگراف 18 خواسته شده است. موارد فوق به این شرط می باشند که در تلگرام جداگانه ای دستورالعمل دیگری داده نشود.

- - از جمله عواملی که روشن است نمایندگیها برای تعیین کارآمدترین نحوه اجرای این فعالیت لازم خواهند داشت که به دقت بسنجند، وضع روابط کشور میزبان با کوباییها و شورویهاست در کشورهایی که این روابط صمیمی می باشند و هر دو طرف آن را سودمند تشخیص می دهند، احتیاط ویژه ای باید مراعات شود. به همین ترتیب، نمایندگیها باید در به کارگیری اخبار مربوط به جوانبی از روابط کوبا و شوروی که

ص: 180

ممکن است به طور ناخواسته ای مشابه اقدامات آمریکا در کشور میزبان یا سایر کشورها به نظر بیاید، محتاط باشند.

- - آژانس ارتباطات جهانی ایالات متحده، برای رعایت بیانیه مأموریتش از طرف رئیس جمهور، خود را درگیر فعالیتهایی که نسبتا می توان آنها را مخفی دانست، نخواهد کرد.

7 - مبنای فعلی اخبار برای استفاده نمایندگیها در قسمت (1) این فعالیت در پاراگرافهای 7 - 4 تلگرام مرجع «د» به واحدها مخابره شد. با دریافت اخبار بیشتر، آنچه داده شده تکمیل خواهد شد. نمایندگیها باید این مطالب را با توجه به شرایط و نگرانیهای محلی یا منطقه ای جرح و تعدیل کنند. (برای مثال، بعضی از اطلاعات پاراگراف 4 تلگرام مرجع «د» اگر در رابطه با مقامات یک کشور در حال توسعه که خود آن کشور خواهان کمک در شکل اعانه بلاعوض جنسی و دریافت نفت با قیمتهای تقلیل یافته کمکی می باشد به کار گرفته شود، ممکن است مثمرثمر نبوده و زیان آور باشد.) اگر اخبار راجع به موضوعات خاصی که به روابط بین کوبا و شوروی مربوط می شوند به طور خاصی به نمایندگی شما کمک می کند تا این فعالیت را تحقق بخشید و شما فکر می کنید که اخبار راجع به این موضوعات احتمالاً موجود می باشند، لطفا به وزارتخانه اطلاع دهید. در جواب درخواستهای خاصی که تاکنون بعضی نمایندگیها تسلیم کرده اند اخبار مربوط به شرط موجود بودن یا به محض دریافت، در اختیار گذارده خواهد شد.

8 - اقدام درخواستی - - قسمت (1). به استثنای نمایندگیهایی که در بند سوم پاراگراف 6 به آنها اشاره شد، (بقیه) نمایندگیها باید تصمیم بگیرند به چه کسی اخبار را منتقل کنند و از اولین فرصت مناسب برای این کار استفاده نمایند. تماس با مقامات دولت میزبان می تواند به هر صورتی که به نظر شما بیشترین تأثیر را دارد باشد.

9 - اقدام درخواستی - - قسمت (2). آژانس ارتباطات جهانی در تلکس نامه های خود اظهارات رسمی، سخنرانیها و مصاحباتی را که با مقامات دولت آمریکا در رابطه با موضوعات هدف این فعالیت صورت می گیرند گزارش خواهد کرد، تا با تشخیص نمایندگی مورد استفاده قرار گیرد. سرویس مطبوعاتی و انتشاراتی این آژانس نوشته های مناسبی را که در نشریات و روزنامه های آمریکا و خارج انتشار می یابند شناسایی خواهد کرد، و متون آنها را از طریق تلکس نامه یا پست سیاسی ارسال خواهد کرد. به علاوه از نشریاتی که هر یک از نمایندگیها حق اشتراک می پردازند، سرویس دیده بان مقالات آژانس ارتباطات جهانی ایالات متحده به طور مستمر نوشته هایی را ارائه خواهد نمود که می توان در آن واحد از آنها نسخه برداری کرد و با تشخیص نمایندگی آنها را توزیع نمود، در جای مقتضی خود، تلکس نامه آژانس ارتباطات جهانی ایالات متحده بر اساس اخبار روز و مستند، مقالاتی را به عنوان زمینه تهیه خواهد کرد و در مواقعی که امکان پذیر باشد آنها را مناسب مسائل و نگرانیهای خاص منطقه ای جرح و تعدیل خواهد نمود. در هنگام تصمیم گیری در این مورد که چگونه و به چه کسانی این مقالات ارائه شود، نمایندگیها باید مقررات «کشور ثالث» و سایر مقررات احتمالی کشور میزبان در مورد انتشار عمومی مقالات توسط سفارتخانه ها را مد نظر داشته باشند. نمایندگیها باید خصوصا منتظر و مراقب مقالاتی در مطبوعات کشور میزبان باشند، که به تاکتیکهای کوبا در جنبش غیرمتعهدها و سایر موضوعاتی راجع به روابط بین کوبا و شوروی مربوط می شوند و برای توزیع احتمالی آن به سایر نمایندگیهای علاقه مند و استفاده آنها، چنین مقالاتی را هر چه زودتر به وزارتخانه (برای S / Pو اداره اطلاعات و پژوهشها)

ص: 181

بفرستند. به علاوه آژانس ارتباطات جهانی باید هرگونه یادداشت سردبیری یا گزارش مطبوعاتی قابل ملاحظه را از طریق کانالهای عادی آمریکا و سایر تولیدات وسایل جمعی که برای گزارش واکنش وسائل جمعی دارد اطلاع دهد، تا احتمالاً در برنامه های صدای آژانس مورد استفاده قرار گیرد. آژانس ارتباطات باید گزارشهای خود را برای PGM / RCصدای آمریکا توزیع کند و به وزارتخانه (برای توزیع به S / P و اداره اطلاعات و پژوهشها) بفرستد. در برنامه های صدای آمریکا گزارشهای مستمری از اخبار جدید مربوط به این موضوع گنجانده خواهد شد و تأکید روی اظهارات رسمی ایالات متحده خواهد بود و در جاهای مناسب تفسیرهایی در تأیید سیاستهای رسمی داده می شود.

10 - اظهارات رسمی دولت آمریکا و زمینه چینی برای روزنامه نگاران: بسیاری از نمایندگیها خاطرنشان ساختند که وسایل جمعی کشور میزبان نسبت به چ: مجدد مقالات اخذ شده از مطبوعات غربی و تلکس نامه ها در مقایسه با سایر منابع، استقبال بسیار بیشتری به عمل می آورند. ما توقع داریم که در گزارشهای مطبوعاتی و تلکس از اظهارات رسمی دولت آمریکا در آتیه و از زمینه چینی وزارتخانه برای روزنامه نگاران درباره این موضوع به عنوان مبنایی برای این مقالات استفاده شود.

11 - بررسی جوانبی از کل فعالیت که به سیا مربوط می شوند، از کانالهای خودشان فرستاده خواهد شد.

12 - گزارشگری نمایندگیها، نمایندگیها باید فورا شروع به تمرکز بیشتری روی هرگونه نشانه همکاری کوبا و شوروی، فعالیت مشترک و غیره اعم از اینکه مستقیما به کشور میزبان مربوط باشد یا نباشد، بنمایند. آنچه بیش از همه مورد علاقه است شواهد حاکی از فعالیت کوبا به دستور، یا تحت راهنمایی شورویهاست. شواهد حاکی از مشابهت مواضع اتخاذ شده و تاکتیکهای به کار گرفته شده، در سازمانهای جهانی نیز مفید می باشد.

13 - راهنماییهای بیشتر در انتقال اخبار مندرج در تلگرام مرجع «د» به افراد مختلف نمایندگیها باید به اظهارات 1 اکتبر رئیس جمهور درباره حضور یک تیپ رزمی شوروی در کوبا به عنوان بیان محکمی از نگرانی ما در مورد روابط در حال توسعه کوبا و شوروی و تصمیم ما به اتخاذ اقدامات مناسب برای دفاع از منافع ایالات متحده که به این ترتیب تهدید شده، رجوع کنند. در صورت لزوم پاراگراف 8 تلگرام مرجع «د» شرح خلاصه ای از وضع فعلی روابط آمریکا و کوبا برای استفاده نمایندگیها در اختیار می گذارد. به علاوه، در قبال تقاضاهای مختلفی که ممکن است در انتقال اخبار مربوط به روابط کوبا و شوروی به افراد مختلف روبرو شوید، در پاراگرافهای 17 - 14 ذیل نکاتی برای گفتگو و تشریح درج شده تا نمایندگیها به طور لازم و در صورتی که خواستند با جرح و تعدیل استفاده کنند.

14 - ادعا: وابستگی کوبا به اتحاد شوروی بیشتر در نتیجه انزوای «اجباری» آن توسط ایالات متحده و تعدادی از همسایگان آمریکای لاتین کوبا می باشد.

جواب:

- - سیاست ایالات متحده در قبال کوبا در بعد از 1959 در واقع با تأثیر این عوامل شکل گرفت:

مجموعه تحریکاتی که دولت کاسترو به عمل آورد شامل موارد نقض حقوق بشر، اخراج یا فراری دادن اکثر دموکراتهایی که در اولین دولت کاسترو در 1959 شرکت داشتند، مصادره بدون بازپرداخت معادل دو میلیارد دلار از اموال ایالات متحده، تشدید یکنواخت انتقادهای کاسترو از آمریکا، و حمایت وی از

ص: 182

انقلاب خشونت آمیز در نیمکره غربی پس از 1960.

- - پاسخ ایالات متحده به اقدامات کاسترو بدون همراهی نبود هر چه باشد، دولتهای دیگر آمریکای لاتین اهداف اصلی کوششهای کاسترو برای براندازی بودند. قطعنامه سازمان کشورهای آمریکای لاتین که در سال 1964 صادر شد، حکم می کرد که کشورهای عضو به تمام روابط دیپلماتیک و تجاری خود با کوبا خاتمه دهند. و تمام کشورهای عضو به استثنای مکزیکو آن را اجرا کردند.

- - به هر حال با توانایی کوبا به اینکه عملاً هر محصولی را که تا سال 1962 از آمریکا می خرید از اروپای غربی یا ژاپن به دست آورد تأثیرات حتی این «انزوا» نیز تخفیف یافت.

- - کاسترو داشتن یک موضع خصمانه نسبت به ایالات متحده را برای نیل به مقاصد سیاسی داخلی فوق العاده مفید دانست، قطع رابطه با ایالات متحده را گام مهمی برای «انقلاب» کوبا معرفی کرد و در حالی که شاید بتوان در اصل و ریشه تعهد مارکسیستی کاسترو تردید داشت، ولی او چندان تلاشی در جهت آشکار کردن استقبال خود از داشتن روابط نزدیک با اتحاد شوروی ننمود.

- - قطع نظر از اعتباری که شخص ممکن است تمایل داشته باشد برای نظریه «انزوا» قائل شود تا کشش اولیه کاسترو به طرف اتحاد شوروی را توجیه کند، با این استدلال نمی توان رشد سریع روابط کوبا و شوروی در فاصله حدود چهار سال گذشته، یا تشدید عمده فعالیت نظامی خارجی کوبا با حمایت شوروی در طی این مدت را توجیه نمود. طی دو سال و نیم از این مدت دستگاه کارتر فعالانه تلاش کرده به روابط آمریکا و کوبا بهبود بخشد.

15 - ادعا: روابط شوروی با کوبا (یا حداقل جوانب مختلف آن) ماهیتا با روابط نزدیک بین ایالات متحده و تعدادی از کشورها تفاوت ندارند.

جواب:

- - تقریبا در هر حوزه فعالیت جهانی، سیاستها و مواضع کوبا و شوروی موازی، تقویت کننده یکدیگر و یا با هماهنگی نزدیک می باشند. روابط ایالات متحده با هیچ کشوری منجمله نزدیکترین متحدین پیمانی ما، این اندازه تفاوت را نشان نمی دهد.

- - در زمینه تجارت باید گفت، تجارت با آمریکا شاید برای کشورهای معدودی از لحاظ درصد، به اندازه تجارت کوبا با اتحاد شوروی باشد، با این همه ماهیت تجارت ایالات متحده با این کشورها، مضامینی که این تجارت برای سایر جوانب روابطمان با آنها در بردارد، اساسا با تجارت شوروی - کوبا متفاوت است. تجارت خارجی شوروی در مرکز تعیین می شود و در جهت مقاصد بارز سیاسی یا سیاسی نظامی تأمین می شود - - چنانکه مورد کوبا از این قبیل است. برعکس، تجارت ایالات متحده، عمدتا تحت تأثیر نیروهای بازار جهانی تعیین می شود.

- - در زمینه کمک عمرانی، شورویها اکثر این کمک عمرانی (یا آنچه آنها شاید ادعا کنند کمک عمرانی نام دارد) را به طور دوجانبه فراهم می کنند تا مقاصد سیاسی خود را پیش ببرند. ایالات متحده قسمت اعظم کمک عمرانی خود را از طریق نهادهای چندجانبه فراهم می کند، که این کار به طور جدی امکان اینکه کمک دارای جهت گیری «سیاسی» باشد را تقلیل می دهد.

- - بیشتر افزایشی که در کمک اقتصادی شوروی به کوبا در سالهای اخیر یعنی در کمکهای پرحجم بلاعوض جنسی بوده، تأثیرش جاروجنجال تبلیغاتی پیرامون تنوع در اقتصاد کوبا و عمیقتر کردن روابط

ص: 183

وابستگی بوده است. در واقع، علیرغم کمک مسکو، امروزه کوبا همانقدر وابسته به یک اقتصاد تک محصولی - یعنی تولید شکر، است که پیش از انقلاب بود.

- - در زمینه کمک نظامی، ایالات متحده این کمکها را همراه با یک حکم واضح کنگره دایر بر ممنوعیت استفاده از آنها برای مقاصد تهاجمی فراهم می کند. نه تنها کمکهای نظامی شوروی بدون چنین ممنوعیتی داده می شوند، بلکه در اکثر اوقات در اختیار کشورهایی هم قرار می گیرند که استفاده احتمالی آنها برای مقاصد نظامی یک نتیجه از پیش معلوم شده است.

- - فی الجمله اینکه دامنه و عمق روابط کوبا و شوروی و هماهنگی نزدیک خط مشی های سیاسی و نظامی خارجی با آن طرفداری شدید خود از اعمال فشار مستقیم، منحصر به فرد می باشد.

16 - ادعا: کشورهای دیگری، تحت نفوذ ایالات متحده منافع جهانی آمریکا در زمینه های نظامی و غیرنظامی را در مناطق ثالث تأمین کرده اند.

جواب:

- - کوباییها با حمایت شوروی، بخش قابل ملاحظه ای از نیروهای خوب خود را درگیر کشمکشهای متعددی کرده اند، که مخیله انسان نمی تواند تصور کند به منافع امنیتی کوبا مربوط می شده اند. در چند مورد حتی پس از «پیروزی» رژیم با جناح سیاسی که از آن حمایت می کردند و مدت متناسبی برای استقرار ثبات، نیروهای کوبایی تحت الحمایه شوروی فراخوانده یا تقلیل داده نشده اند. در هر یک از مراتب مذکور، تبانی شوروی و کوبا در فعالیتهای نظامی خارجی به طور ریشه ای از هرگونه همکاری ایالات متحده یا متحدینش با سایر کشورهای مناطق ثالث تفاوت داشته است.

- - دخالت نظامی کوبا - شوروی در دعواهای منطقه ای یا محلی در اکثر اوقات (الف) اوضاع را وخیمتر کرده، (ب) مانع کوششهای سازمانهای منطقه ای یا دیگران برای حل و فصل اوضاع از طرق صلح آمیز شده، اگر نگوییم که آنها را بازداشته و (ج) سطح عمومی هراس و نگرانی در منطقه را بالا برده است، خصوصا این معنا که سلاحها و نیروهای خارجی برای تعیین نتیجه سایر دعواهای منطقه ای امکان دارد به کار گرفته شود، یا خواهد شد.

- - وابستگی کوبا به اتحاد شوروی اکنون آنقدر زیاد است که در توانایی آن به ایجاد کاهشی چشمگیر در نمودار فعالیت نظامی خارجی با پشتیبانی شوروی تردید می انگیزد. (برای اطلاع شما: در حالی که ایالات متحده همانا نیروهای مراکشی را در سال 1978 به زئیر انتقال داد تا به آن کشور کمک کند و تهاجم نظامی را که سررشته آن در آنگولا بود دفع نماید، با این همه این نیروها سریعا در یک نیروی چند ملیتی حافظ صلح که به درخواست زئیر تشکیل شدند ادغام شدند و پس از مدت نسبتا کوتاهی خارج گردیدند.) 17 - ادعا: با آنکه احتمال دارد در کوبا نیروهای رزمی شوروی حضور داشته باشند، ولی خود ایالات متحده نیروهایی در نزدیکی مرزهای شوروی دارد.

جواب:

- - گرچه ایالات متحده در هیچ کشوری که واقعا مجاور اتحاد شوروی باشد، قوای رزمی متشکل ندارد، ولی در جنوب ژاپن نیروهای هوایی و زمینی آمریکا حاضر می باشند.

برای مثال، ایالات متحده مستشاران / کارشناسان هم در ترکیه دارد، اما نه ژاپن نه ترکیه خود را غیرمتعهد وانمود نمی کنند، چه رسد به اینکه شایستگی رهبری جنبش غیرمتعهدها را داشته باشند - - چنانچه کوبا

ص: 184

وانمود می کند.

18 - تمام نمایندگیها باید تا 24 آبان درباره کارهائی که در جواب به این دستورالعملها کرده اند و درباره واکنشهای اولیه نسبت به این کوشش و نتایج آن در صورتی که به چشم خورد، به وزارتخانه (برای S/Pو اداره اطلاعات و پژوهشها) گزارش کنند. جوابهای «منفی» از نمایندگیهایی که در بند سوم پاراگراف 6 ذکر شدند نیز درخواست می شود.

برای سفیر یا کاردار ژنو برای نمایندگی آمریکا در دفتر اروپایی سازمان ملل و سایر سازمانهای جهانی.

وین برای نمایندگی آمریکا در IAEO و نمایندگی آمریکا در UNIDO مونترال فقط برای نمایندگی آمریکا در ICAO پاریس برای نمایندگی آمریکا در یونسکو رم برای دفتر نماینده آمریکا در FAO نایروبی برای دفتر نمایندگی آمریکا در UNEP

مورد انتقاد قرار نداده، نقش مصر را به عنوان ملت مؤسس غیرمتعهدها نادیده نگرفته اند. نماینده دائمی اسرائیل در سازمان ملل کمی بعد از اختتام سخنرانی کاسترو در یک کنفرانس مطبوعاتی پاسخ نیشداری به سخنان وی داد، و وی را متهم کرد که او یکی از بازیچه های شوروی است که دست به عملیاتی به نام «مجمع الجزایر گولاک حاره ای» زده است. (پایان خلاصه).

2 - (طبقه بندی نشده) آنچه در ذیل می آید متن بخش خاورمیانه ای سخنان کاسترو است.

- - آقای رئیس، مسئله خاورمیانه امروز بدون شک یکی از نگرانیهای مهم جهان را به وجود آورده است. اجلاس کنفرانس ششم آن را از دو بعد مورد بررسی قرار داد.

- - کنفرانس از یک طرف به این نتیجه رسید که ادامه سیاست تهاجمی، توسعه طلبانه، و ایجاد اردوگاههای استعماری اسرائیل در مناطق اشغالی با حمایت آمریکا مهمترین خطر را برای صلح و امنیت جهان تشکیل می دهد.

- - این کنفرانس مسئله را از نظر حقوق خلق عرب و مشکل فلسطین نیز مورد بررسی قرار داد.

- - از نظر غیرمتعهدها، مسئله فلسطین هسته مشکلات خاورمیانه است. ایندو مسئله لازم و ملزوم یکدیگر بوده و هیچ یک از آنها را نمی توان بدون دیگری یا دور از دیگری حل نمود.

- - در این منطقه نمی توان به یک صلح عادلانه دست یافت، مگر اینکه زیربنای آن خروج بی قید و شرط و کامل اسرائیل از همه مناطق عربی تحت اشغال، و بازگرداندن تمام حقوق حقه فلسطینیها به خودشان باشد، که این حقوق دربرگیرنده حق آنها در بازگشت به وطن، خود مختاری و ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی طبق قطعنامه 3263 مجمع عمومی سازمان ملل در فلسطین می باشد. این موضوع بدین معنی است که همه اقدامات اسرائیل در فلسطین و دیگر مناطق عربی شامل ایجاد اردوگاههای استعماری در فلسطین و دیگر سرزمینهای عربی در دستیابی به یک راه حل پیرامون این مشکل وقفه ایجاد می کنند و بنابراین غیرقانونی و خالی از هرگونه اعتبار هستند.

- - همان گونه که در خطابه خود در کنفرانس ششم بیان داشتم «... ما متعصب نیستیم. جنبش انقلابی آموخته است که از تبعیض نژادی و هرگونه کشتار دسته جمعی متنفر باشد. ما از صمیم قلب کشتارها و مجازاتهای بیرحمانه ای را که نازیها بر قوم یهود روا داشتند، محکوم می شماریم. ولی در تاریخ حاضر هیچ واقعه ای مشابه کشتار و مجازاتهای بیرحمانه ای نیست که امپریالیسم و صهیونیزم در حق خلق فلسطین روا می دارند. زمین را از آنها گرفتند، از کشور اخراجشان کردند، در سرتاسر جهان پراکنده شان ساختند، به اعدام و کشتارشان مبادرت ورزیدند، با این وصف فلسطینیها نمونه زنده فداکاری و وطن پرستی شدند، و در همان حال سمبل زنده وحشتناکترین جنایات دوران ما نیز گردیدند».

- - چگونه می توان تعجب کرد، اگر این کنفرانس - بنا به دلایلی که از تعصب سیاسی سرچشمه نمی گیرد، بلکه منشأ آن بررسی عینی حقایق است - - به این نتیجه می رسد که سیاست آمریکا خود را با اسرائیل هماهنگ کرده است و با حمایت و تلاش برای ایجاد یک راه حل یکجانبه که به نفع اهداف صهیونیزم بود، ثمره تهاجمات اسرائیل را به قیمت از دست رفتن حقوق خلق عربی فلسطین و تمام ملتهای عربی تضمین می کند، نقش عظیمی را در ممانعت در ایجاد یک صلح پایدار و عادلانه در این منطقه ایفا کرده است ؟ - - آری تنها حقایق - و فقط حقایق - - سبب شده است که کنفرانس به محکوم کردن سیاستها و

ص: 186

مانورهای آمریکا در منطقه بپردازد.

- - زمانی که سران کشوری و دولتی با اتفاق نظر موافقت نامه های کمپ دیوید و قرارداد صلح مارس 1979 مصر و اسرائیل را محکوم کرد، بررسی طولانی و تبادل نظرهای ثمربخش سبب شد که کنفرانس این قراردادها را نه تنها انحراف از انقلاب کشورهای عربی تلقی نمایند، بلکه آنرا نوعی همکاری در زمینه اشغال دائمی سرزمینهای عربی بدانند. شرایط حاصله سخت هستند، ولی عادلانه و واقعی نیز می باشند.

خلق مصر مورد قضاوت هیئتهای جنبش قرار نگرفته اند. مردم مصر مورد احترام تک تک کشورهای ما می باشند و اتحاد مردم ما با آنها پا برجاست.

همان نداهایی که به محکوم کردن موافقتنامه های کمپ دیوید پرداخت گویا از گلوی جمال عبدالناصر یکی از مؤسسین جنبش و نگاهبان سنت مبارزه ملت عربی نیز برخواسته است. هیچ کس نقش تاریخی مصر را در فرهنگ عربی و به عنوان یک ملت مؤسس و یک نیروی محرکه در جنبش کشورهای غیرمتعهد فراموش نکرده و نخواهد کرد. (پایان متن).

3 - (خیلی محرمانه) مشاور سیاسی مصر به ما گفت که هیئت نمایندگی مصر از لحن نسبتا ملایم موجود در سخنان کاسترو درباره مصر به خصوص در مقایسه با سخنان وی در هاوانا دچار تعجب و شگفتی شده اند. وی معتقد است که کوبا با این کار خود می خواهد برای به دست آوردن کرسی شورای امنیت آمریکای لاتین حمایت زیادی کسب نماید.

4 - (طبقه بندی نشده) از طرف دیگر، بلوم نماینده دائمی اسرائیل در سازمان ملل، با انتشار یک بیانیه شدیداللحن مطبوعاتی، گفت که کاسترو یکی از مزدوران و بازیچه های خود خواسته شوروی است و در نظر دارد ثبات موجود در چند منطقه را که خاورمیانه یکی از آنهاست برهم زند. بلوم گفت، کاسترو قبل از اینکه خودش را به شوروی بفروشد، در مورد اسرائیل نظریه ای کاملاً متفاوت داشت. ولی امروز او هم به آن دسته ای پیوسته است که از دشمنان صلح در خاورمیانه به شمار می روند.مک هنری

اطلاعات کشوری متخصص برای آمریکای لاتین بررسی و مرور شده است.

نهضت غیرمتعهدها در کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد در هاوانا نگرشی کلی - کوبا در کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد در هاوانا امیدوار است که این اجتماع آغازگر دوران جدیدی برای این نهضت باشد(1) دورانی که در آن این نهضت در امور بین المللی فعالتر شده و از لحاظ ایدئولوژیک به نحو مشخصی گرایش بیشتری به سوی شوروی خواهد داشت. در چهارچوب رهبری کوبا این کشور می تواند انتظار داشته باشد تا پیشرفتهای کوچکی در جهت این هدفها حاصل کند، زیرا عضویت در نهضت غیرمتعهدها وسیعتر و نامتجانستر از آن است که کوبا و یا هر کشور دیگری بتواند دگرگونیهای چشمگیری در نقش و رهبری این سازمان داشته باشد.

تنگناهای ذاتی هدف دیگر کاسترو دایر بر اینکه نهضت غیرمتعهدها را به یک سکوی تبلیغاتی برای پیگیری منافع خود جدا از منافع شوروی تبدیل کند نیز، عامل بازدارنده دیگری در راه نیل به آن هدفهاست.

اکثریت اعضای نهضت کشورهای غیرمتعهد اصالتا از اصل استقلال از ابرقدرتها پیروی می کنند و در مقابل کوششهای کوبا برای وابسته کردن این نهضت به گرایشهای شوروی مقاومت خواهند کرد. تمایل وسیع در میان اعضای این نهضت برای اجتناب از مداخله داشتن در تضادهای ابرقدرتها، هم چنین اثرات بالقوه نهضت غیرمتعهدها را بر امور بین المللی محدود می کند. همچنانکه اختلاف وسیع در زمینه های ایدئولوژیک سیاسی و اقتصادی در میان اعضاء و فقدان یک ساخت نیرومند نهادی که امکان دهد این نهضت اختلافات داخلی را حل کند یا بر آن فائق شود نیز، امکانات آن را محدود می کند.

نهضت غیرمتعهدها علیرغم ضعف درونی و تنوع آن درباره عده ای از مسائل بین المللی که امکان یک اجماع نیرومند درباره آنها وجود دارد و بیشتر مربوط به مسائل ضداستعمار و نظام جدید اقتصاد بین المللی است. نیروی با اهمیتی را داشته است. بنابراین ریاست نهضت غیرمتعهدها توسط کوبا می تواند به مقیاس مهمی تلاش هاوانا را برای بالا بردن حیثیت و اعتبار خود و ایفای یک نقش فعالتر بین المللی به عنوان سخنگوی کشورهایی که رشد کمتری دارند کمک کند. معذالک هرگونه تلاشی از جانب کوبا برای تحمیل دگرگونیهای مطلوب خود بر نهضت غیرمتعهدها کاری خواهد بود که بر ضد هدف وسیعتر آن انجام می گیرد، زیرا چنین تلاشی ممکن است به انشعاب در نهضت منجر شود.

اجتماع سران کشورهای غیرمتعهد در هاوانا بیش از کنفرانسهای سلف آن نسبت به جهت گرایی اساسی و ساخت نهضت دچار عوامل ضد و نقیض خواهد شد. ولی احتمال نمی رود که کوبا از طریق توسل به تمایلات ایدئولوژیک خود در مقابل مخالفت اکثریت، خطر ایجاد شکاف ر در نهضت غیرمتعهدها به وجود آورد.

مسائل عمده دیگر ضد و نقیض در این اجتماع سران غیرمتعهدها شامل منافع فوری سیاسی و اقتصادی اعضای آن خواهد بود، از قبیل کشمکشهای منطقه ای مانند بحران خاورمیانه و اختلافات ویتنام و کامبوج و خواستهای اقتصادی بین المللی کشورهای کم رشد. اختلافات دوجانبه بین احزاب مانند اختلافات بین اتیوپی و سومالی و اختلافات بین الجزایر و مراکش بر سر صحرای باختری بر تشنج

ص: 188

می افزایند و سروکار داشتن با مسائل مهمتر را از سوی اعضای آن دشوارتر می کنند. هرچند شکاف بین کشورهای میانه رو و رادیکال در داخل نهضت غیرمتعهدها بر مشخص کردن صف بندیها درباره این مسائل اثراتی خواهد داشت. معذالک منافع انفرادی ژئوپولتیک و اقتصادی به احتمال در شکل دادن به مواضع مهمتر خواهد بود. باقیمانده دستور جلسه شامل مسائلی است نظیر جنوب آفریقا و خلع سلاح که اعضای این نهضت درباره آن توافق وسیع دارند و احتمالاً کمتر مسائل مورد اختلاف درباره آنها در کنفرانس به وجود خواهد آمد. اطلاعات فوق طبقه بندی نشده است.

مقدمه:

این ارزیابی به دو قسمت تقسیم شده است. متن اصلی بحثی است درباره اجتماع آینده سران کشورهای غیرمتعهد و تأکید بر مبارزه ایدئولوژیک و رهبری بین به اصطلاح «میانه روها» و «رادیکالها» و مسائلی که به احتمال زیاد درباره آنها از سوی اعضای نهضت غیرمتعهدها مورد بحث قرار خواهد گرفت.

در این بخش همچنین راههای تأثیر فعل و انفعالات نیروهای سیاسی درونی بر اعلامیه نهائی نهضت غیرمتعهدها بررسی خواهد شد.

بخش دوم ارزیابی شامل دو ضمیمه است: یکی درباره کوبا و دیگری درباره یوگسلاوی. این دو کشور نمایندگان دو مسیر فلسفی نهضت می باشند. در این دو ضمیمه گرایشها و انگیزه های هر یک از کشورها نسبت به نهضت غیرمتعهدها به تفصیل توصیف شده است و همچنین درباره شیوه هایی که این کشورها در کنفرانس سران برای تعقیب هدفهای خود از آنها پیروی خواهند کرد، حدسیاتی زده شده است.

اطلاعات فوق طبقه بندی نشده است.

آن مستتر است (خیلی محرمانه) بسیاری از اعضای نهضت غیرمتعهدها از گرایش آشکار به سوی اتحاد شوروی و ادعانامه کلی علیه تعداد بزرگی از اصول سیاست خارجی. ایالات متحده و غرب در شگفت بودند. تأکید کمتری که کوبا در اجتماع وزیران امور خارجه در بلگراد در سال گذشته و همچنین در اجتماع دفتر هماهنگی این نهضت در کلمبو به عمل آورد اعضای این نهضت را تسکین داد تا فکر کنند که کوبا تاکتیکهای خود را اعتدالی تر کرده است، ولی این آسودگی خاطر اکنون بشدت متزلزل شده است (خیلی محرمانه).

هدف کوبا در تهیه یک چنین پیش نویس تندی شاید آن بوده باشد که در مذاکرات محلی برای «دادن امتیاز» وجود داشته باشد، تا شورویها را آرام کند و پشتیبانی سیاسی رادیکالهای نهضت غیرمتعهدها را به دست آورد. در عین حال کوبا امیدوار بود با اشاره به رفتار خود در ملاقاتهای بلگراد و کلمبو و با آمادگی اعلام شده خود به پذیرفتن تجدیدنظر در این پیش نویس مخالفت با این پیش نویس را متعادل تر کند.

ظاهرا کوبا در این هدف اخیر خود موفق نشده است. پیش نویس هاوانا سوءظن کشورهای میانه رو را چنان برانگیخته است که این کشورها اکنون با یک حالت روحی تعرض آمیز به این اجتماع سران می نگرند (خیلی محرمانه) یوگسلاوی و هند که تقریبا با نیمی از اعضای نهضت غیرمتعهدها تماس نزدیک دارند، سرگرم تدارک تجدیدنظرهای مهمی در این متن هستند. اعضای اتحادیه کشورهای آسیای جنوب شرقی و آفریقایی ممکن است بخشهای مربوط منطقه ای را بازنویسی کنند. یوگسلاوی بر اساس رفتار مذاکرات قبلی خویش در این گونه اجتماعات توجه اصلی خود را به جنبه های فلسفی پیش نویس معطوف خواهد داشت، و حتی الامکان از مسائل مشخصتر سیاسی مانند بحران خاورمیانه اجتناب خواهد کرد، بنابراین بیشتر لفاظی های ضد غربی که با مسائل ویژه موجود در متن وابستگی دارد، همچنان باقی خواهد ماند.

جناح یوگسلاوی بیشتر در اطراف برطرف کردن صحه گذاری بر فلسفه شوروی توجه خواهد کرد تا اینکه عناصر غربی آن را پاک کند (خیلی محرمانه) واکنش هماهنگ علیه لحن کلی این پیش نویس از سوی اکثریت نهضت غیرمتعهدها به نحو شدیدی این موضوع را القا می کند که آنها معتقدند که این پیش نویس در برگیرنده اصول نهضت غیرمتعهدها یا منافع آنها نیست و اینکه آنها مایلند در مقابل هرگونه کوشش کوبا برای تسلط بر نهضت غیرمتعهدها و دادن جهت جدیدی به آن قیام کنند. بنابراین کوبا به احتمال قوی بر روی فلسفه خود درباره نهضت غیرمتعهدها تأکید نخواهد کرد، زیرا کوبا به نظر نمی آید آماده مشاهده انشعاب باشد. (خیلی محرمانه).

ساختار یوگسلاوی به احتمال قوی در کوششهای خود جهت تغییر ساختار نهضت غیرمتعهدها کمتر موفق خواهد بود تا در مبارزه خود برای حفظ اصول اساسی این نهضت. دستگاه سست نهادی نهضت غیرمتعهدها اختیارات وسیعی را به رئیس نهضت که در ضمن در رأس دفتر هماهنگی قرار گرفته و بیشتر پیش نویسها را تهیه می کند و صورت جلسه اجتماعها را آماده کرده، تفویض می کند. در سال 1978 یوگسلاوی چند تغییر نهادی به منظور کاهش دادن اختیارات کوبا پیشنهاد کرد که عبارتند از: تعیین روشنتر وظایف رئیس دفتر هماهنگی، توسعه اعضای دفتر هماهنگی برای اینکه مناطق مختلف، نمایندگان بیشتری داشته باشند، کنفرانس سالیانه وزیران امور خارجه که نقش دفتر هماهنگی را کاهش خواهد داد، و شرکت کامل همه اعضای نهضت غیرمتعهدها در اخذ تصمیم (خیلی محرمانه).

ص: 190

نهضت غیرمتعهدها با اجماع آراء تصمیم می گیرد، ولی تعریف مبهم این مفهوم با گذشت سالها به رؤسای نیرومند اجازه داده است، علیرغم بی میلی بعضی از اعضاء وجود اجماع آراء را اعلام کنند.

یوگسلاوی خواهان تعریف روشنتری از این مفهوم می باشد تا کوبا نتواند با توافق اکثریت اقدام کند (خیلی محرمانه).

هرچند اکثریت اعضاء توافق دارند که بعضی تغییرات ضروری است، آنها با نهادی کردن روندهای نهضت غیرمتعهدها مخالفند. بیشتر اعضای نهضت غیرمتعهدها از این بیم دارند که روندهای به روشنی تعریف شده و محدود کننده، سازمانی را که شامل انواع مختلفی از کشورها و نقطه نظرهاست فلج خواهد کرد. چیزی که مهمتر است این است که اعضاء نمی خواهند روندهایی را نهادی کنند که ممکن است آنها را به رهنمودهای نهضت غیرمتعهدها به هر صورتی که شده، ملزم کند. بعضی از تغییرات ساختاری احتمالاً پذیرفته خواهد شد، ولی اصلاحات جدی کمتر احتمال می رود. تاکنون گروه کاری مأمور توصیه تغییرات روندی نتوانسته است پیشنهادهای ضد و نقیض را برای تغییرات با یکدیگر آشتی دهد، بجز آنکه تعداد اعضای دفتر هماهنگی را از 25 کشور به 35 کشور افزایش دهد. (خیلی محرمانه)

که آنها پافشاری نخواهند کرد. اولین عامل مخالفتی است که این پیشنهاد تاکنون با آن مواجه شده است.

عامل دوم این است که عراق در نتیجه آشوبهای سیاسی داخلی که گرفتار شده، ممکن است قادر نباشد شتاب ضد سادات را که در ماه می گذشته در بغداد آغاز شد احیاء کند (خیلی محرمانه).

عدم تمایل ظاهری اعضای نهضت غیرمتعهدها در اخراج مصر بدان معنا نیست که آنها در موضع جانبداری شدید از اعراب در کشمکش و بحران خاورمیانه تغییری داده باشند. این کشورها به طور کلی از انعقاد پیمان صلح مصر با اسرائیل چندان دل خوشی ندارند و همچنان به شدت از حق فلسطینیها در ایجاد کشوری از خود و شناسایی سازمان آزادیبخش فلسطین به عنوان نماینده مشروع فلسطینیها پشتیبانی می کنند. نتیجه اجلاس شورای امنیت ملل متحد درباره تجدیدنظر در قطعنامه(1) 242 به اندازه قابل ملاحظه ای لحن بحثهای مربوط به بحران خاورمیانه در هاوانا را تعیین خواهد کرد.

اگر نتیجه نسبت به اعراب نامساعد باشد آنها ممکن است تمایل به محکوم کردن بی قید و شرط این موافقتنامه صلح را داشته باشند و سازمان آزادیبخش فلسطین احتمالاً از کنفرانس سران نهضت غیرمتعهدها تقاضا خواهد کرد، که خواستار اجلاسیه ویژه سازمان ملل متحد درباره فلسطین شود. (خیلی محرمانه).

آسیای جنوب شرقی - کشمکش بین کامبوج و ویتنام علاوه بر اینکه دو کشور عضو نهضت غیرمتعهدها را در بر می گیرد، به نحو اجتناب ناپذیری رقابت چین و شوروی را وارد نهضت غیرمتعهدها می کند و اصول عدم تعهد بار دیگر در معرض تهدید قرار می گیرد. بسیاری از کشورهای غیرمتعهد هجوم ویتنام به کامبوج جهت برقراری یک دولت طرفدار ویتنام در کامبوج را به عنوان کوششی از سوی شوروی تلقی می کنند که از طریق یک کشور دیگر می خواهد نفوذ خود را در این منطقه اعمال کند. به طور کلی تر آنها این گونه اقدامات را نقض کننده اصول عدم مداخله و احترام به مرزهای بین المللی که اصول مورد احترام کشورهای عضو نهضت غیرمتعهدها می باشند، تلقی می کنند. (طبقه بندی نشده).

چین و اتحاد شوروی سعی داشتند حمایت کشورهای دوست خود در نهضت غیرمتعهدها را به نفع پل پت و هنگ سامرین جلب کنند. هرچند بیشتر اعضای نهضت غیرمتعهدها ترجیح می دهند از چنین مجادلاتی برکنار باشند، ولی سنگاپور ممکن است بکوشد درباره این مسئله بحثی در کنفرانس سران به راه بیاندازد.

سنگاپور در اجتماع دفتر هماهنگی در کلمبو (شاید) اجازه نیافت نظر خود را درباره اینکه راه حل مسئله کامبوج باید عبارت از خروج کامل ویتنام و به دنبال آن انتخابات آزاد و بدون نظارت باشد، اعلام به دارد.

کشورهای عضو اتحادیه آسیای جنوب شرقی مانند سنگاپور از اقدامات ویتنام در کامبوج ناراضی هستند و هرچند در اجتماع کلمبو مستقیما علیه ویتنام اقدام نکردند، ولی گزارشهایی که اخیرا تهیه شده حاکی از آن است که آنها مایلند این مسئله را در کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد در هاوانا مستقیما مورد بررسی قرار دهند. بحثهای مربوط به اوضاع آسیای جنوب شرقی به احتمال در این کنفرانس بسیار پرجوش و خروش خواهد بود، ولی اعضای نهضت غیرمتعهدها ممکن است مسئله اعتبار نماینده کامبوج را در کنفرانس هاوانا برای سومین بار بدین ترتیب حل کنند که یا «فرمول ماپوتو» را به کار بندند که به موجب آن به نماینده جناح پل پت اجازه داده می شود در کنفرانس شرکت کند، بدون آنکه حق اظهارنظر

ص: 192

داشته باشد، یا اینکه تا روشن شدن اوضاع در کامبوج هیچ کدام از دولتهای کامبوج حق شرکت در کنفرانس سران غیرمتعهدها را نداشته باشد. (طبقه بندی نشده).

حل و فصل اختلافات منطقه ای - سازش درباره مسئله نمایندگی کامبوج مسئله اساسی را که نتایج تفرقه انگیز بحثهای دوجانبه در وحدت غیرمتعهدها است، تحت الشعاع قرار نخواهد داد. بنابراین سری لانکا پیشنهاد کرده است که در نهضت غیرمتعهدها یک کمیسیون حل اختلافات مرزی تشکیل شود و یوگسلاوی اندیشه ایجاد یک دستگاه در داخل نهضت غیرمتعهدها برای میانجیگری در اختلافات کشورهای عضو را احیا کرده است. گمان نمی رود که هیچ کدام از این دو پیشنهاد در کنفرانس هاوانا اکثریت لازم را به دست آورد. زیرا اعضای نهضت غیرمتعهدها نمی خواهند شاهد تشکیل نهادی باشند که به موجب آن اجازه داده شود کشورهای غیرمنطقه ای اجازه داشته باشند در اختلافات منطقه ای داوری کنند. (طبقه بندی نشده).

سایر مسائل منطقه ای - در کنفرانس سران نهضت غیرمتعهدها درباره مسائل سیاسی دیگر که مورد علاقه ایالات متحده است، موضع سختی گرفته خواهد شد. این مسائل همه ماهیت ضداستعماری دارند و عبارتند از پورتوریکو، کانال پاناما، پایگاههای نظامی خارجی (به ویژه دیه گو گارسیا، پورتوریکو و گوانتانامو) و محاصره اقتصادی کوبا از سوی ایالات متحده. هرچند نهضت کشورهای غیرمتعهد درباره این مسائل موضوع ضداستعماری خواهند داشت ولی این مسائل فقط مورد علاقه چند عضو این نهضت به ویژه کوبا می باشند. (طبقه بندی نشده).

بنابراین ما انتظار داریم که بخش اقتصادی این اعلامیه مجددا بازنویسی شود و کوبا راضی شود تا لحن ملایمتری در آن پیش گرفته شود. (خیلی محرمانه).

هر چند در متن تهیه شده از سوی کوبا تضاد منافع بر سر انرژی باعث جدایی بین کشورهای کم رشد واردکننده و صادرکننده انرژی شده است، سایر اعضای نهضت غیرمتعهدها می کوشند این مسئله را مستقیما مورد بررسی قرار دهند. الجزایر که تا اندازه ای تحت فشار واردکنندگان نفت قرار گرفته است در اجتماع کلمبو دور جدیدی از مذاکرات را مشابه کنفرانس پاریس درباره همکاری اقتصادی بین المللی است، پیشنهاد کرد که در این کنفرانس مسئله انرژی در چهارچوب وسیعتری از سایر مذاکرات اقتصادی مورد بحث قرار گیرد. معذالک تریبون تبلیغاتی که از سوی الجزایر پیشنهاد شده است، برخلاف کنفرانس پاریس درباره همکاری اقتصادی بین المللی جزئی از نظام سازمان ملل متحد خواهد بود و همه کشورهای عضو این سازمان برای عضویت در آن آزاد خواهند بود (خیلی محرمانه).

پیشنهاد الجزایر احتمالاً از سوی یک گروه مشورتی کارشناسان از حدود دوازده کشور غیرمتعهد در یک اجتماع قبل از کنفرانس سران در روزهای 22 و 23 اوت در گویانا مورد بحث قرار خواهد گرفت.

کارشناسان همچنین پیشنهادهای مختلفی را برای وارد کردن اوپک به اجرای روندهایی برای بهبود موازنه پرداختهای کشورهای کم رشد واردکننده نفت درنظر خواهند گرفت (طبقه بندی نشده).

هر پیشنهادی که در اجتماع کارشناسان در گویانا مورد توافق قرار گیرد، رسما به کنفرانس سران کشورها غیرمتعهد ارائه خواهد شد. اگر کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد این پیشنهاد را تصویب کند آنگاه این پیشنهادها به گروه 77 احاله خواهد شد تا بعد از تصویب به شکل قطعنامه ای به مجمع عمومی ملل متحد تسلیم شود. در این موقع شایسته توجه است که پیش نویس کوبا، نهضت کشورهای غیرمتعهد را به عنوان تریبون تبلیغاتی مرکزی برای تهیه و تصویب تصمیمات سیاسی کشورهای روبه رشد «و گروه 77 به عنوان» یک ابزار پر ارزش جهت هماهنگی و اجرای چنین تصمیمات سیاسی «توصیف کرده است.

(طبقه بندی نشده).

فشار اضافی است. (طبقه بندی نشده).

موضع ضد استعماری نهضت کشورهای غیرمتعهد بدین معناست که بسیاری از اعلامیه های آن به طور اجتناب ناپذیری یک لحن ضد غربی دارد. ولی تعداد بسیار کمی از کشورهای عضو این نهضت حاضرند اجازه دهند که نهضت به صورت یک تریبون تبلیغاتی منحصرا ضد غربی یا حتی ضد آمریکایی درآید. و همچنین نمی خواهند این نهضت به یک سازمان طرفدار شوروی تبدیل گردد. (طبقه بندی نشده).

عدم تعهد در امور جهانی که از سوی اکثریت نهضت کشورهای غیرمتعهد پیش گرفته شده است دارای یک بعد منفی و همچنین یک بعد مثبت است. نهضت کشورهای غیرمتعهد به جای کوشش به میانجیگری در اختلافهایی که ابرقدرتها در آن درگیرند، مثل اختلافهای بین ویتنام و کامبوج می کوشد تا از هرگونه درگیری در این اختلافات اجتناب کند. این تمایل، نهضت کشورهای غیرمتعهد را برای اینکه یک نیروی مهمی در امور سیاسی و نظامی بین المللی بشود حتی تحت رهبری فعالانه ای مانند کوبا دشوار می سازد.

(طبقه بندی نشده).

توانایی نهضت کشورهای غیرمتعهد به اقدام در صحنه جهانی در نتیجه تنوع وسیع منافع اعضای آن کاهش می یابد. با آگاهی از تضاد منافع خود اعضای نهضت کشورهای غیرمتعهد به طور مداوم در مقابل ایجاد هرگونه نهاد نیرومندی که ممکن است به نهضت امکان دهد تا مافوق این اختلافات قرار گیرد، مقاومت می کنند. بنابراین حالا هم نهضت کشورهای غیرمتعهد مانند گذشته نخواهد توانست در قبال تضادهای سیاسی منطقه ای مربوط به اعضا موضعی خاص اتخاذ نماید. همچنین کمتر احتمال می رود که این نهضت بتواند اولویت خود را بر گروه 77 به عنوان سخنگوی منافع کشورهای کم رشد کشورهای غیرمتعهد همچنین کمتر احتمال می رود که این نهضت بتواند اولویت خود را بر گروه 77 به عنوان سخنگوی منافع کشورهای کم رشد در مذاکرات چند جانبه دوباره به دست آورد. (طبقه بندی نشده).

کوبا به عنوان رئیس این نهضت احتمالاً خواهد توانست فشار خود را بر ایالات متحده درباره سه مسئله اساسی که قبلاً در نهضت کشورهای غیرمتعهد به پیش برده است و کشورهای دیگر عضو درباره آن نظر شدیدی ندارند، بیفزاید. این سه مسئله عبارتند از پایان دادن به محاصره اقتصادی؛ بازپس گرفتن پایگاه دریایی گوانتانامو؛ و استقلال پورتوریکو. کوبا همچنین از نهضت کشورهای غیرمتعهد برای افزایش نقش خود (به طور کلی) در سازمانهای بین المللی از جمله کوشش در به دست آوردن یک کرسی در شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین مبارزه تبلیغاتی برای اینکه میزبان اجتماع آینده کنفرانس ملل متحد برای بازرگانی و عمران در سال 1982 یا 1983 بشود، افزایش خواهد داد. ولی کوبا شاید نتواند نهضت کشورهای غیرمتعهد را به نحو محسوسی بیشتر در جهت یک موضع ضد آمریکایی و طرفدار شوروی رهبری کند. هرگونه کوششی در این زمینه خطر شکاف در نهضت را به دنبال خواهد داشت و کوبا بیشتر میل دارد، نهضت کشورهای غیرمتعهد را رهبری کند، تا اینکه این نهضت منعکس کننده تمایلات ایدئولوژیک کوبا باشد. (خیلی محرمانه).

به خود معطوف داشته است. از همان سالهای اولیه 1959 یعنی زمانی که کوبا سعی داشت برای اجتناب از سلطه هر کدام از دو ابرقدرت جلب حمایت نماید. کاسترو علاقه شدیدی به متحد کردن کشورهای «ندار» داشت تا این کشورها بتوانند با تقاضاهای خود کشورهای «دارا» را تحت فشار قرار دهند. کوبا با جهشی از فرصت استفاده کرد و از اعضای مؤسس نهضت کشورهای غیرمتعهد گردید. ولی کاسترو شخصا تصمیم نداشت که کوبا نقش بزرگی در نهضت غیرمتعهدها داشته باشد، تا اینکه در سال 1973 در آخرین لحظات تصمیم گرفت در رأس هیئت نمایندگی کوبا در کنفرانس کشورهای غیرمتعهد در الجزیره شرکت کند.

تصمیم او برای توسعه فعالیتهای کوبا در جهان سوم در آن دوران به خصوص تا اندازه ای ناشی از این تمایل فیدل کاسترو بود که می خواست اختیارات خود را در سر و کار داشتن با شورویها که در سال قبل به نحو قابل ملاحظه ای در امور داخلی کوبا نفوذ کرده بودند، افزایش دهد. (طبقه بندی نشده).

در الجزیره کاسترو در پی آن بود که بر تردیدهای شوروی درباره وظیفه جدید کوبا با تمجید علنی فراوان از اتحاد جماهیر شوروی و عنوان کردن اتحاد طبیعی بین کوبا و دیگر کشورهای کمونیستی با دیگر کشورهای جهان سوم، غلبه کند. معذالک ابراز احساسات و گرمگیری کاسترو چنان بیش از حد بود که قذافی رهبر لیبی در جریان نطق او از سالن خارج شد و پرنس سیها نوک از کامبوج نطق وی را در وسط جمله قطع کرد. بر اثر قطع شدن موقتی برق نطق کاسترو نیز ناتمام ماند و سالن کنفرانس تاریک شد و در همین اوضاع و احوال اشخاصی که با خونسردی با اوضاع مقابله می کردند توانستند، نظم را برقرار کنند، ولی کاسترو ناگزیر شد بقیه اقامت خود را در الجزیره به ترمیم موقعیت خویش بپردازد و برای اینکه هیئتهای نمایندگی کشورهای عرب را آرامتر کند روابط خود را با اسرائیل چنان ناگهانی قطع کرد که وزارت امور خارجه کوبا از این تصمیم تنها پس از اینکه سفیر اسرائیل در هاوانا این مطلب را به آنها اطلاع داد، در جریان ماجرا قرار گرفت. این امر به اضافه کوششهای هواری بومدین رئیس جمهوری الجزایر برای ترمیم اهانتهای وارده به اشخاص، به زحمت توانست از پایان فلاکت بار عملکرد کاسترو جلوگیری کند (سری غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).

کاسترو با استفاده از تجربه ای که در الجزیره به دست آورد و در حالی که نگران بود از اینکه حضور او ممکن است باعث ابراز انتقاداتی درباره نقش جدید نظامی کوبا در آفریقا شود، در سال 1976 تصمیم گرفت در پنجمین کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد در کلمبو شرکت نکند. در عوض کارلوس رافائیل رودریگرز کارشناس عالیرتبه امور خارجی در رأس نمایندگی هیئت کوبا قرار گرفت و توانست از هرگونه محکوم کردن رسمی میلیتاریسم کوبا جلوگیری کند و موفق شد هاوانا را به عنوان محل تشکیل ششمین کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد مورد تصویب قرار دهد. (طبقه بندی نشده).

رئیس جمهور عملاً به تمام کشورهای غیرمتعهد فرستاده شدند، تا از نظر کشورها با اطلاع شده و سیاستها و اقدامات آنها را با کوبا توضیح دهند و دعوتنامه های رسمی و اسناد پیش نویس شده تسلیم کنند و خطوط ارتباطات راحتی با کشورهایی که انتظار می رفت نسبت به موضع کوبا روش خصمانه داشته باشند، بازنگهدارند (سری - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).

سیل اطلاعات سرازیر شده به سوی هاوانا آنقدر عظیم بوده که رهبری کوبا درباره همه مسائلی که می تواند در ماه سپتامبر مشکلاتی به وجود آورد و نیز درباره مواضع اولویتهای هیئتهای نمایندگی درباره همه مسائل در دقیقی کسب کرده است. عده ای از حکومتها متحمل زحمت شده و نگرانی خود را درباره مقاصد کوبا و به ویژه آمادگی کوبا برای خدمت به عنوان یک عامل نفوذ شوروی در نهضت کشورهای غیرمتعهد برای مقامات کوبا توضیح دادند. بسیاری از آنها به وضوح نگرانی خود را از اینکه رهبری نهضت غیرمتعهدها از طرف کوبا ممکن است، اثر تفرقه اندازی در این نهضت داشته باشد، به طور علنی ابراز داشتند. شاید در تاریخ هیجده ساله موجودیت این نهضت هیچ کدام از کشورهای میزبان کنفرانس ریاست کشورهای غیرمتعهد تا این اندازه با اضطراب و شک و تردید از سوی این همه کشور مواجه نبوده و این پیام به گوش دستگاه رهبری کوبا رسیده است. اگر کاسترو مانند ماجرای سال 1973 مرتکب خطاهای دیپلماتیک شود نمی تواند مدعی آن باشد که اطلاعات کافی نداشته است و از سوی دیگر اگر کاسترو بر روی خط مشی خاصی در جهت مخالف احساسات حاکم اعمال فشار کند، باید تصور کرد که او بر اساس یک خطر حساب شده اقدامی کند و اقدام او بر اثر بی اطلاعی نیست (سری - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).

روندها زرنگی به خرج دهد. در صورتی که نتواند تصمیم قطعی به نفع رژیم کامبوج پشتیبانی شده از سوی ویتنام به دست آورد، انتظار خواهد داشت که نتیجتا حوادث خارجی مسئله را از وضع حاد خود خارج سازند. او از رژیم کامبوج که توسط ویتنام تحمیل شده است شدیدا پشتیبانی می کند و از قرار معلوم یقین دارد که زمانه، اعتبار ادعای گروه پل پت را نسبت به مشروعیت خود کاهش خواهد داد. به همین ترتیب کاسترو احتمالاً درباره صحرای باختری با احتیاط بسیار رفتار خواهد کرد، تا مبادا الجزایر و سایر کشورهای رادیکال عرب را از خود بیگانه کند و یا اینکه برعکس به پیوندهای آسیب دیده خود با مراکش و به طور غیرمستقیم پیوندهای مراکش را با مسکو از طریق انتخاب جانبداری از جبهه پولیساریو یا خلاف آن زیان برساند. اعتقادات انقلابی او وی را وادار خواهد کرد که اگر ناگزیر به انتخاب شد از جبهه پولیساریو پشتیبانی کند، ولی او احتمالاً برای جلوگیری از اینکه مسئله به این مرحله برسد به طرق دیپلماتیک متوسل خواهد شد (طبقه بندی نشده).

کاسترو به احتمال قوی شوروی را دارای ماهیت خیراندیشانه توصیف خواهد کرد و مدعی خواهد شد که اتحاد جماهیر شوروی سنگر اصلی جهان در مقابل امپریالیسم» است، ولی برخلاف سال 1973 او در راه قبولاندن این خط مشی در برابر اکثریت سران کشورهای غیرمتعهد مبارزه نخواهد کرد. در عین حال این بدان معنا نیست که هاوانا مفهوم «اتحاد طبیعی» را رها کرده است، بلکه تنها این معنا را دارد که ترتیب اولویت آن را مشخص کرده است. اولویت اول این است که اعتماد اکثریت کشورهای عضو غیرمتعهدها را به دست آورد. کاسترو به اندازه کافی پس از کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد فرصت خواهد داشت، تا در راه جلب پشتیبانی از نقطه نظرهای خود از سوی این کشورها تلاش کند. (طبقه بندی نشده).

منفی 35 هزار نظامی کوبایی یا بیشتر که در کشورهای بیگانه مستقر هستند، به کار رود. علاوه بر این یک نشریه ماهانه جهان سوم که به سه زبان در شهر مکزیکو پایتخت مکزیک از سوی یک سازمان وابسته به جبهه کوبا منتشر می شود، تقریبا نیمی از شماره ماه مارس خود را به یک سلسله از مقالات بسیار مساعد درباره برنامه های کمکی کوبا و شهروندان این کشور در آفریقا و خاورمیانه اختصاص داده است (سری - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).

نشانه ها همچنین دلالت بر آن دارد که کاسترو توجه مخصوصی نسبت به این مطلب دارد که رسانه های گروهی جریان کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد را بیش از هر کنفرانس مشابه قبلی بپوشانند.

کارمندان ارتباطی کوبا برای ترتیب دادن این پوشش رسانه های گروهی به کشورهای خارج فرستاده شده اند و تأسیسات جدیدی در داخل برای تضمین مخابرات رادیویی، تلویزیونی، تلفنی و مطبوعاتی ساخته می شود. کاسترو بدون شک آگاه است که با استفاده از تأسیسات ارتباطاتی درست، کنفرانس سران را از وسیعترین تعداد مخاطبان برخوردار خواهد کرد و بدین ترتیب مهمترین فرصتهای او برای پیشبرد هدفهای سیاست خارجی کوبا فراهم خواهد شد. کاسترو خواهد کوشید نطقهای خود را در ساعات بامدادی ایراد کند تا بدین ترتیب در کشورهای اروپایی و آفریقایی و خاورمیانه جریان ساعتهای استماع در بعد از ظهرها و شب هنگام به طور زنده پخش شود. کاسترو که می کوشد توجه تعداد وسیعی از مخاطبان را در جهان به سوی نطقهای خود جلب کند، در نطقهای خود از موضعگیری به نفع یا علیه مسائل حساس مربوط به کشورهای غیرمتعهد خودداری خواهد کرد. و بیشتر بر روی مسائل «بی خطر» از قبیل محکوم کردن اسرائیل و آفریقای جنوبی و ایالات متحده تکیه خواهد کرد، با این اعتقاد که گرایش ضداستعماری، بیشتر مخاطبان او را نسبت به استدلالهای او علیه «محاصره» اقتصادی آمریکا و پایگاه دریایی گوانتانامو و وضع کنونی پورتوریکو متمایل خواهد کرد (سری - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).

تأیید مقاصد کوبا برای اینکه راه خطا در پیش نگیرد و در کنفرانس سران از خطر قطبی شدن نهضت اجتناب کند، احتمالاً ابتدا در مذاکرات قبل از کنفرانس سران درباره پیش نویس، متن اعلامیه آشکار خواهد شد. هاوانا اخیرا یک پیش نویس بسیار شدیداللحن را بین نمایندگان توزیع کرد و اعلام کرد که قطعا این پیش نویس در معرض تجدیدنظر قرار خواهد گرفت. کوبا با مذاکره درباره لحن ملایمتر نسبت به مسائل حساس و امیدوار است که از خود چهره ای منطقی و مسؤلانه تر ایجاد کند و منتقدان را خلع سلاح نماید. کاسترو آنگاه می تواند درباره لحن شدیدتری نسبت به مسائلی که کمتر حساس هستند از قبیل امپریالیسم و استعمار و ایالات متحده پافشاری کند. آنگاه کوبا بیانیه ای در دست خواهد داشت که به نحو آشکارا از پشتیبانی قسمت اعظم جمعیت جهان برخوردار است و توانست این بیانیه را در سایر تریبونهای تبلیغاتی بین المللی برای کاستن نفوذ ایالات متحده به کار برد. (طبقه بندی نشده).

و با پاناما نیز برای بازگشت دادن کانال پاناما به کنترل حکومت پاناما مذاکره کرده است. این واقعیات کاسترو را بر آن داشته است که معتقد باشد که واشنگتن اگر در معرض فشار افکار عمومی جهان قرار بگیرد، ترجیح خواهد داد به جای نشان دادن عکس العمل نظامی وارد مذاکره شود. کاسترو با خوشبینی معتقد است که اگر این گرایش ایالات متحده به نحو شایسته ای بهره برداری کند به موقع سود شاهد خاتمه یافتن «محاصره اقتصادی و بازپس گرفتن پایگاه دریایی گوانتانامو به وسیله کوبا خواهد بود. کاسترو ممکن است حتی معتقد باشد که می تواند زمینه استقلال پورتوریکو را فراهم آورد، و این عمل سرمایه گذاری منابع ناچیز کوبا در سازمانهایی نظیر نهضت کشورهای غیرمتعهد و سازمان ملل متحد توجیه می کند. بنابراین یک نهضت نیرومند و متحد کشورهای غیرمتعهد به نفع کاستروست و او از اقداماتی که منجر به قطبی شدن نهضت کشورهای غیرمتعهد بشود، پرهیز خواهد کرد. معذالک او کنترل کامل حوادث را در دست نخواهد داشت و اگر بعضی از هیئتهای نمایندگی با نفوذ درباره مواضع افراطی موضع آشتی ناپذیر اتخاذ کنند، او ممکن است علیرغم بهترین کوششهای خود در پرهیز از برخورد،وحدت این نهضت را در خطر ببیند.

از سوی دیگر اگر کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد با موفقیت انجام یابد، اعتقاد او درباره اینکه در صحنه بین المللی باید سرمایه گذاری بیشتری کرد تقویت خواهد شد و این امر بیش از مسائل داخلی قسمت اعظم توجه او را به خود معطوف خواهد کرد (طبقه بندی نشده).

سخنگوی این نهضت ممکن است، سیاستهایی را به نام نهضت کشورهای غیرمتعهد اتخاذ کند و باعث کاهش استقلال این نهضت شده و با سیاست خارجی یوگسلاوی تضاد مستقیم داشته باشد، مگر اینکه در کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد اقدامات کاسترو مهار شود. (سری).

بلگراد همچنین وحدت متزلزل نهضت کشورهای غیرمتعهد را در نتیجه کشمکشهای منطقه ای در معرض خطر تلقی می کند. مثلاً کوششهای کشورهای عربی رادیکالتر برای اخراج مصر به دنبال امضای پیمان صلح با اسرائیل لااقل به عنوان یک نیروی تفرقه انداز در کنفرانس سران به شمار خواهد آمد. فقدان هرگونه مسئله منحصر به فرد و مشخص بین المللی که کنفرانس سران توجه خود را به آن معطوف دارد، به ایجاد تفرقه در میان نهضت در جهت خط مشی های منطقه ای کمک خواهد کرد. (سری).

- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان - غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران و مشاوران پیمانکار).

بلگراد همچنین رهبری کوششهایی را برای کم کردن قدرت کوبا به عنوان رئیس نهضت کشورهای غیرمتعهد به دست گرفته است. یوگسلاوی ها قصد دارند از طریق ایجاد تغییراتی در فرایند تصمیم گیری نهضت و همچنین از طریق حمایت برای سایر تغییرات نهادی در داخل نهضت کشورهای غیرمتعهد به هدفهای خود برسند. تاکتیکهای بلگراد از این قرار است:

- - پیشنهاد برای ایجاد نائبهای منطقه ای ریاست نهضت - - اعلام مجدد و قاطع اصول اساسی نهضت کشورهای غیرمتعهد در کنفرانس سران کشورها از جمله همزیستی مسالمت آمیز و استقلال سیاسی و اقتصادی اعضای نهضت کشورهای غیرمتعهد و منع عضویت کشورهای غیرمتعهد در بلوکهای نظامی.

- - اعلام نیاز به حل مسالمت آمیز اختلاف میان اعضای نهضت کشورهای غیرمتعهد (خیلی محرمانه).

یوگسلاوی احتمالاً برای اینکه حداقل شاهد تأیید قاطع اصول نهضت کشورهای غیرمتعهد در هاوانا باشد در پی جمع آوری پشتیبانی کشورهای دیگر خواهد شد. حتی نشانه هایی در دست است که برای انتخاب نایبهای منطقه ای ریاست نهضت پشتیبانی فزاینده ای موجود است. اما درباره مسائل تفرقه انداز مانند کوششهای کشورهای عربی برای اخراج مصر از این نهضت، یوگسلاوها از لحاظ مخالفت با اقداماتی که برای اخراج یکی از اعضاء به عمل می آید شهرت دارند، ولی ممکن است که این پشتیبانی از استوارنامه های عدم تعهد مصر را به آفریقاییها واگذار کنند، چنان که در کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای غیرمتعهد در کلمبو یوگسلاوها رفتار مشابهی داشتند (سری).

سند شماره (42) سری تاریخ: 29 خرداد 58 اعضاء از: رئیس 480049به: قرارگاهها و پایگاههای خاور نزدیک (به استثنای بیروت) هشدار: شامل منابع و روشهای اطلاعاتی است. ال. دبلیو. واین - کی. ام. استون 1 - سرعت کارهای آمادگی برای ششمین گردهمایی نهائی کشورهای غیرمتعهد در هاوانا (3 تا 6 سپتامبر) فزونی می یابد. از سیا خواسته شده که در قبال توجه تصمیم گیرندگان سیاسی عالیرتبه به جنبش غیرمتعهدها گزارشهای مخفی بیشتری فراهم نماید. هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل نیویورک یک پیش نویس هفتاد و پنج صفحه ای کوبایی را به دست آورد، که برای بیانیه نهایی خاتمه گردهمایی پیشنهاد شده است. این پیش نویس بین تمام هیئتهای نمایندگی کشورهای غیرمتعهد در سازمان ملل همراه با نامه ای که «نظریات و ملاحظات» آنها را تا هفته اول ماه اوت خواسته بود، توزیع گردید. در نظر وزارت خارجه، پیش نویس کوبایی یک حمله زننده علیه آمریکا و یکی از پراهمیت ترین اسنادی است که تاکنون برای اعلان در مجامع جهانی علیه آمریکا مطرح گشته است. وزارتخارجه در صدد اقدام به «فعالیت قوی دیپلماتیک» خصوصا در رابطه با میانه روهای جنبش غیرمتعهدها است، تا مخالفت معتنابهی در بین این کشورها با پیش نویس کوبایی ایجاد کند. دولت درخواست اولویت برای گزارشهای مخفی در مورد مواضع، واکنشها حمایت یا مخالفت کشورهای غیرمتعهد در قبال پیش نویس کوبایی و طرحهایی که هر کدام از این کشورها برای مقابله با آن دارند یا گزارش مخفی از نشانه (وجود) طرحهای دیگر جهت ارائه یک پیش نویس جایگزین معتدلتر کرده است.

2 - به علاوه احتیاج تصریح شده در پاراگراف 1 فوق، از مخاطبین تقاضا می شود که پیش از اول اوت از هر منبع ذخیره ای که قصد دارد در گردهمایی هاوانا حضور یابد یا به اخبار مربوط به کار آمادگی برای گردهمایی غیرمتعهدها دسترسی دارد، اطلاع دهند. ما همچنین به گزارش از منابع ذخیره ای که به نمایندگان مراجعه کننده از گردهمایی یا مقامات کشوری مربوطه در دوره بلافاصله پس از گردهمایی دسترسی خواهند داشت. علاقمندیم در مورد هر منبع، لطفا نوع دسترسی به کار جنبش غیرمتعهدها را اعلام دارید و ستاد (فهرست) احتیاجات اطلاعاتی مناسب او را ارسال خواهد داشت. همچنین در موارد خاص به شرط تصویب ویژه قبلی، ستاد حاضر است در تأمین هزینه های سفر منبع سری کمک نماید. ما به منابعی که به طرحها و تاکتیکهای کوبا یا سایر اعضای رادیکال جنبش غیرمتعهدها دسترسی دارند، علاقه وافر داریم.

3 - اگرچه کشورهای بعضی از قرارگاهها یا پایگاههای مخاطب اعضای جنبش نیستند، شرکت کنندگان در گردهمایی با عناوین متعدد دیگری از جمله کشور «ناظر» و «میهمان» به علاوه سازمانهای ملل و منطقه ای و نهضتهای آزادیبخش می باشند.

4 - ستاد هنوز منبعی را که از خاور نزدیک شناسایی نکرده که قصد داشته باشد در اجلاس هاوانا حضور یابد.

5 - پرونده: 12 - 300 - 200 تا تاریخ 30 تیر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری

ص: 203

سری سند شماره (43) سری تاریخ: 5 مرداد 58 اعضاء از: رئیس 484235 به: فوری به قرارگاهها و پایگاههای خاور نزدیک (به استثنای بیروت) هشدار: شامل منابل و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو. واین کیو. آر. رام عطف به: الف - رئیس 480049، ب - وزارت خارجه 193073 مورخ 3 مرداد 58 1 - در 23 ژوئیه 79 وزیر امور خارجه علنا اظهار کرد که نتایج (کنفرانس) شمال و جنوب در سیاست خارجی سال 1980 اولویت بسیار خواهند داشت. در این زمینه، تصمیم گیرندگان سیاسی عالیرتبه نگران کوششهای کوبا برای کسب رهبری جنبش غیرمتعهدها که تجمع سیاسی عمده جهان سوم است، هستند.

نقطه برخورد مشخص با جنبش غیرمتعهدها بیانیه کوبایی برای گردهمایی نهائی غیرمتعهدهاست، که وصف آن در تلگرام مرجع الف آمده و منظور از آن وحدت جهان سوم برای اتخاذ یک موضع واحد و تندروانه ضد آمریکایی در قبال تقریبا هر نکته مهم از نتایج کنفرانس شمال و جنوب است. در تلگرام مرجع ب (که به اکثر واحدهای مخاطب ارسال شده) وزارت امور خارجه دست به یک عمل بزرگ و غیرمعمول زده و برای تمام کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها به علاوه کشورهای دیگری که می توانند بر اعضای جنبش غیرمتعهدها نفوذ داشته باشند، نظریات سیاسی خود را قویا ارائه کرده است. وزارت خارجه از دبلیو. او. مایس (مدیریت عملیات - م) می خواهد که به طور یکجانبه و با مراعات اولویت، اطلاعات «اختصاصی» مربوط به واکنشها، زیر و بمهای سیاسی و طرحهای کشوری مختلف جنبش غیرمتعهدها چه منفرد چه گروه های کاری غیررسمی در ارتباط با پیش نویس کوبایی و همچنین مواضع جنبش در هاوانا و پس از آن را جمع آورد. خواسته های وزارت خارجه به تفصیل در زیر آورده شده است.

(تذکر: وزارت خارجه هشدار داد که اطلاع نیافتن دولتهای میزبان از فعالیت مدیریت عملیات در رابطه با مسائل جنبش غیرمتعهدها آمری ضروری است و بنابراین از سازمانهای اطلاعاتی رابط هیچ چیزی نباید تقاضا شود.) در حالی که بعضی از مخاطبین خبر داده اند که در حال حاضر امکاناتشان کم یا هیچ است، این خواسته ها به تمام مخاطبین تلگرام الف فرستاده می شوند تا در صورت فراهم آمدن امکانات، برای اطلاع و مراجعه موجود باشند. از مخاطبین خواسته می شود که برای تأمین این خواسته ها از منابع ذخیره موجود استفاده ببرند.

2 - خواسته های ارائه شده برای گزارش نویسی درباره جلسه نهائی جنبش غیرمتعهدها در هاوانا از 3 تا 7 سپتامبر در مقوله های کلی فهرست شده در پاراگراف ذیل جای می گیرند. آنها عموما در مورد منابع ذکر شده در جوابهایتان به تلگرام مرجع الف قابل اطلاق هستند اما خود قرارگاهها باید آنها را برای مطابقت با رابطه خود با منبع جرح و تعدیل کنند. در موارد مناسب برای یک منبع یا یک گروه کوچک از منابع در تلگرام جداگانه ای خواسته های اضافی ارسال خواهد شد. در حالی که گزارشهای پس از گردهمایی نهائی جنبش غیرمتعهدها ضروری خواهد بود، نیاز مبرمی به گزارشهای فوری درباره تحولات دوره پیش از این گردهمایی وجود دارد. به گزارشهای اطلاعاتی پیش از گردهمایی حق تقدم مناسب باید داده شود تا توزیع و ارائه آنها برای استفاده تاکتیکی سیاسی در هفته ها و روزهای پیش از گردهمایی تضمین گردد. این خصوصا از آن جهت اهمیت دارد که فرصتهای مدیریت عملیات برای تهیه گزارشهای اطلاعاتی در جریان خود گردهمایی شدیدا محدود است.

ص: 204

در حال حاضر ما از برگزاری یک جلسه ویژه در اول اوت در نیویورک و برنامه یک جلسه دیگر قبل از گردهمایی در هاوانا در سطح خبر داریم. ما انتظار داریم که اکثر تحولات در جلسات غیر رسمی مختلف در بسیاری از پایتختهای گروههای اصلی یا در جلسات مربوط به منافع مشترک خاص یا در مذاکرات همراه با معاملات و مصالحات زیرکانه بین دسته ها صورت پذیرند. به همین ترتیب، هیئتهای نمایندگی سیار متعدد از تمام طرفها وجود دارند، که برای منافع خاص خود کار می کنند. ما لازم داریم که این حرکات دسته ای را به موقع برای تصمیم گیرندگان سیاسی شناسایی کنیم، تا از این را به موقع اطلاعات استفاده کنند.

3 - خواسته های کلی در سه مقوله فهرست شده اند (الف) تاکتیکهایی که اعضای جنبش غیرمتعهدها و کشورهای غیر عضو برای نفوذ در جریان وقایع به کار می گیرند (ب) نکات اصلی در قطعنامه ها و «مطالب مورد توافق» جنبش غیرمتعهد ها و (ج) مقوله های خاصی که تاکتیکها و قطعنامه ها را در بر می گیرد.

تلگرام مرجع ب مقدمه ای را برای اطلاع شما فراهم خواهد کرد. اگر شما نمی توانید نسخه ای از تلگرام مرجع ب را به دست آورید، ستاد این کار را انجام خواهد داد.

الف: تاکتیکها:

- استراتژی و تاکتیکهای گروه طرفدار کوبا و دیگر گروههای منطقه ای، بلوکها و دسته بندیهای مختلف (وزارت امور خارجه از اهداف سیاست خارجی کوبا در صدور پیش نویس بیانیه شدیدا ضد آمریکایی مطمئن نیست.. هرگونه جزئیات درباره اینکه آنها واقعا به چه چیز می خواهند دست یابند و تا چه حدی حاضرند به مصالحه بپردازند، بسیار مفید خواهد بود).

- چه کوششها و طرحهایی در جریانند تا طی ریاست کوباییها در سه سال پس از گردهمایی............

جنبش غیرمتعهدها محدود گردد. (وزارت خارجه بر اهمیت این خواسته تأکید کرد).

جریان تغییرات در دسته بندیهای جنبش غیرمتعهدها - گروههای فرعی، هسته ها، جلسات و هیئتهای نمایندگی سیار جنبش غیرمتعهدها و مقاصدشان را شناسایی کنید. آیا اعضای مشخصی از جنبش غیرمتعهدها هستند که معمولاً باید با گروهی که کنار گذاشته می شود، رابطه برقرار کنند ؟ - هیئتهای نمایندگی، نمایندگان و شرکت کنندگان غیرعضو که به نظر می رسد در درون جنبش غیرمتعهدها نفوذ منحصر به فرد داشته باشند (تکان دهنده ها و محرکین) و موقعیتهایشان را شناسایی کنید.

- نقاط ضعف کوبا در مسائل جنبش غیرمتعهدها و اعمال کوبا برای خنثی کردن کوششهای آمریکا برای تعویض پیش نویس کوبایی جنبش غیرمتعهدها را شناسایی کنید.

- کدام اعضای مشخصی از جنبش غیرمتعهدها را کوبایی ها سعی دارند با خود همراه کنند؟ چگونه؟ - دخالت شوروی و جریاناتی که برای حمایت از رل کوباییها به کار گرفته می شود.

- مقدار و جزئیات چگونگی موارد دعوا برانگیز مشخص را شناسایی کنید.

ب: تصمیمات اصلی جنبش غیرمتعهدها - مواضعی که در مورد معاهده صلح در خاورمیانه (پیمانهای کمپ دیوید) اختیار می شوند.

- تلاشها برای اخراج مصر از جنبش غیرمتعهدها و نوع حمایت از مصر - درگیری (دخالت) کوبا در آفریقا و آمریکای مرکزی

ص: 205

- مسئله شرکت نماینده کامبوج در جنبش - اقیانوس هند - نیکاراگوئه، شامل شواهد و گفتگو یا مواضع مطروحه در جلسات درباره ارتباطات کوبا با ساندنیستها از جمله حمایت مالی.

- مسئله پناهندگان هند و چین - مسائل مربوط به کنفرانس شمال و جنوب - کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل گروه 77 - تصمیمات اقتصادی مذاکرات شمال و جنوب در جنبش غیرمتعهدها چگونه درنظر گرفته خواهد شد ؟ نشانه ای ملاحظه می شود که کاستاریکا با پشتیبانی کشورهای دیگر در حال توسعه قصد دارد، مسئله تأثیر استفاده های قیمتهای اوپک بر استفاده های قیمتهای کشورهای در حال توسعه را مطرح کند. همچنین نتایج گردهمایی جنبش درباره کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل که در می و ژوئن 1979 در مانیل برگزار می گردد مورد توجه است.

ج: مقوله های خاص:

- پیش نویس متون تغییراتی که برای نسخه کوبایی بیانیه نهائی گردهمایی عرضه می شوند مورد احتیاج هستند.

- هرگونه مسائل به خصوصی را که بر سر آنها در جنبش شکاف وسیع ایجاد شده شناسایی کنید.

- مراتب زیر که به کشورهای به خصوصی مربوط می شوند نیز مورد توجه اند:

الف) «نقش کره شمالی» در رابطه با جنبش، زیرا آنها در مسائل مختلف به طور وسیعی بین میانه روها، و تندروها می لغزند در حالی که در کل با کوبا چندان صمیمی به نظر نمی رسند.

ب) «نقش سومالی؟» سومالی ضد کوبا و طرفدار اعراب است اما از مصر کمک نظامی دریافت می کند.

ج) «نقش جمهوری خلق چین؟» شواهد قوی موجود است که جمهوری خلق چین فعالانه به دنبال کسب حمایت از مواضع ضد شوروی، ضد کوبایی خود است. برای مقابله با پیش نویس کوبایی بیانیه، چینیها درصدد چه اقداماتی هستند ؟ د) «نقش یوگسلاوی» یوگسلاوی رهبر مخالفین با کوششهای کوبا برای کشاندن جنبش غیرمتعهدها به طرف اتحاد شوروی است. هم هند و هم مصر که بنیانگذاران و اعضای قدیمی جنبش هستند با مشکلات دیگر منحرفت شده اند. شواهد حاکی از اینکه هند نقش تهاجمی تری دارد مورد علاقه می باشند (هند، اندونزی، سری لانکا، و نیجریه، در کمپ یوگسلاوی محسوب می شوند).

ه ) نقش بلوک غرب.

4 - رباط: لطفا استعداد کیو. یو. الود / 1 (الف / 1) را برای گزارشگری پیش از گردهمایی چه در مراکش و چه با مسافرت به محلهایی که امکان دسترسی قویست بررسی کنید. حضور وی در جلسه سازمان وحدت آفریقا در مونروویا باید امکان منحصر به فردی را برای شروع به الف / 1 بدهد. قبل از گردهمایی و طی آن ما گزارشگری وسیعتری را درباره گروههای چپ و تندرو لازم داریم.

5 - الجزایر: شبیه مطالب فوق برای جی. ال. کلانگ / 1 6 - به اضافه پیامهای عملیاتی، لطفا ال. دبلیو. واین را در عنوان تمام گزارش های اطلاعاتی جنبش

ص: 206

غیرمتعهدها جای دهید.

7 - پرونده: 112 - 300 - 200 تا تاریخ 29 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری سری سند شماره (44) سری تاریخ: 10 مرداد 58 اعضاء از: تهران 53823به: رئیس هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو. واینکی. ام. استون عطف به: رئیس 480049 1 - قرارگاه تهران هیچ عاملی که در اجلاس نهائی جنبش غیرمتعهدها شرکت کند، ندارد. اس. دی.

ترامپ / 1 موظف شده اخباری راجع به خواسته های اطلاعاتی پاراگراف یک تلگرام مرجع به دست آورد و به یک یا چند نفر از اعضای هیئت احتمالاً اعزامی ایران دسترسی پیدا کند. ت / 1 همچنین به دنبال خبر مربوط به هیئت کوبایی است که گفته شده قرار است، پیش از اجلاس نهائی هاوانا به تهران بیایند.

2 - نتایج را اطلاع خواهیم داد.

3 - پرونده: 112 - 300 - 200 تا تاریخ 10 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.تماما سری

جوابهای مطلوبی دریافت داشتند. به هرحال وزارت خارجه برای تعیین میزان صحت اظهاراتی که راجع به این مطلب شده و اقدامی که در هر یک از کشورها به دنبال خواهد داشت، احتیاج مبرم به گزارشهای سیا دارد. وزارت خارجه قصد دارد مانورهای سیاسی مداوم را تعقیب کند، تا کشورهایی را که احساس می کند می توان با استفاده از موقعیتشان مواضع ایالات متحده را تقویت نمود، انتخاب نماید. بنابراین، پیشنهادهای هر یک از کشورها و گروههای منطقه ای برای اصلاح متن اعلامیه پیش نویس کوبایی و اتخاذ مواضع نسبت به هر یک از مسائل گردهمایی کشورهای غیرمتعهد شدیدا مورد توجه قرار دارند. خبر تغییر تاریخها، شرکت کنندگان، مقاصد جلسات فوق الذکر یا جلسات مرتبط دیگر، نتایج و دیگر امور مورد احتیاج می باشند. نشانه های نقاط یا اهرمهای مناسب برای ایراد فشار که می توانند برای اعمال نفوذ بر هر یک از کشورها به کار گرفته شوند، بسیار گرانبها خواهند بود. مواضع اردن نسبت به گردهمایی نهائی کشورهای غیرمتعهد نیز حائز اهمیت خاص هستند. وزارت خارجه در آینده تصمیم خواهد گرفت، آیا سعودیها را به اعزام هیئت نمایندگی به گردهمایی نهائی کشورهای غیرمتعهد تشویق کند یا نکند، و آیا سادات را به شرکت در آن تشویق کند یا نه. به اطلاعاتی که در اتخاذ این تصمیمات تأثیر دارند علاقه داریم.

3 - قرارگاههای مخاطب یا ظرفیت گزارش خود را در ارتباط با کشورهای غیرمتعهد ابراز داشته اند یا اینکه در کشورهایی واقعند که درگیر جلسات مرتبط با کشورهای غیرمتعهد می باشند. پیشنهاد می شود که مخاطبین برای اطلاع از زمینه احتیاجات مربوط به گردهمایی کشورهای غیرمتعهد تلگرامهای مرجع الف تاج را به علاوه دستورالعملهای بیشتری که وزارت خارجه برای هر یک از سفارتخانه ها خواهد فرستاد، بخوانند. اطلاعاتی که در دستورالعملها درخواست می شوند از طریق مجاری آشکار وزارت خارجه قابل دسترسی نیستند و باید در شکل اطلاعاتی و با عنوان ال. دبلیو. واین گزارش شوند. لطفا تمام تلگرامهای اطلاعاتی مربوط به کشورهای غیرمتعهد را به این نشانی ارسال کنید: بخش خارجه / نیویورک، دهلی نو، مکزیکوسیتی، گینه، ژنو، سنگاپور، کینشازا، جاکارتا، به علاوه هر قرارگاه دیگر که به گزارشهای معینی ارتباط دارند.

4 - پرونده: 112 - 300 - 200 تا تاریخ 12 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود. تماما سری سری سند شماره (46) سری از: رئیس 508054 تاریخ: 15 شهریور 58 اعضاء به: با حق تقدم به پایگاهها و قرارگاههای آفریقا، آسیای شرقی (به استثنای پکن) اروپا، آمریکای لاتین (به استثنای سن خوزه، پاناماسیتی، پورت آوپرینس)، خاور نزدیک هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.ال. دبلیو. شل کیو. آر. رام از مدیریت عملیات عطف به: 223273 وزارت خارجه 1 - تلگرام مرجع حاوی پاسخ وزارت خارجه به وظیفه ای است که ریاست جمهوری به وزارت

ص: 208

خارجه، آژانس ارتباطات جهانی و سیا محول کرده تا پیرامون وابستگی کوبا به اتحاد شوروی جنجال کنند. سیا البته مدتی است که تحت مجوز چندین مصوبه ریاست جمهوری و برنامه، در سطح جهانی روی این موضوع کار کرده و ما کاخ سفید را در جریان دامنه و تأثیر کوششهای خود قرار داده ایم. گزارشهایی که حوزه های فعالیت داده اند، بیشترین فایده را در این رابطه داشته اند.

2 - درگیر شدن ناگهانی طرف علنی هیئت نمایندگی (دیپلماتیک) در این مبارزه، چنان که تعدادی از پیامهای قرارگاهها و سفارتخانه ها اظهار داشته اند، ممکن است برای منافع ذخیره عملیات مخفی ما مسائل امنیتی ایجاد کند. رؤسای قرارگاهها باید فعالیتهای وزارت خارجه و آژانس ارتباطات جهانی را از نزدیک تحت نظر بگیرند تا مبادا تلاشهای شما را عینا انجام دهند و به این ترتیب موجب افشای آنها شوند.

اگر چنانکه اتفاق افتاده، سفرا از شما درخواست کردند تا در جهت نیل به مقاصد خود از کمک منابع ذخیره عملیات مخفی برخوردار شوند، شما باید با دیپلماسی اظهار دارید که شما به طور جداگانه وظایف خود را دریافت می دارید، از کانالهای خودتان گزارش می دهید و درگیری منابع ذخیره شما در مبارزه علنی می تواند مسائل امنیتی ایجاد کند. همچنین شما باید در برابر هرگونه تقاضا برای کمک به محتوای کار مقاومت کنید. اولاً چون این بر تسهیلات محدود ما برای پشتیبانی تبلیغات مخفی فشار می آورد، و ثانیا چون تلگرام مرجع به وضوح بیان می دارد که آژانس ارتباطات جهانی مشغول تهیه مطالب مربوط به محتوی می باشد.

3 - به هرحال، تا آنجا که ملاحظات امنیتی لطمه نمی بینند، درگیری وزارت خارجه و آژانس ارتباطات جهانی نباید تلاشهای خود شما در جهت پخش تبلیغات راجع به ارتباط بین کوبا و شوروی را کاهش دهد. همان طور که گفته شد این مبارزه مورد توجه مستقیم رئیس جمهور است.

4 - تا تاریخ 14 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود. سری سند شماره (47) سری از: رئیس 512350 تاریخ: 21 شهریور 58 اعضاء به: فوری به بخش خارجه / واشنگتن، بخش خارجه / نیویورک، جاکارتا، کوالالامپور، مانیل، رانگون، سنگاپور، توکیو، ابیجان، اکرا، آدیس آبابا، کوناکری، دارالسلام، داکار، خارطوم، کینشازا، لاگوس، لوزاکا، مگادیشو، مونروویا، نایروبی، کامپالا، نوآکچوت، پرتوریا،......، الجزیره، امان، کلمبو، داکا، کابل، دهلی نو، رباط، تهران، تریپولی، تونس، قاهره، برلین، بن، آلمان، بروکسل، ژنو، هلسینکی، لندن، نیکوزیا، اسلو، پاریس، رم، مادرید، لیسبون، بوگوتا، بوئنوس آیرس، کاراکاس، جرج تاون، کینگزتون، لیما، مکزیکوسیتی، پاناماسیتی، مونته، ویدئو،.......، ریودوژانیرو، سن خوزه، بخش آمریکای لاتین/ میامی پیام اداری هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو. واین - کی. ام. استون - کیو. آر. رام تحدید خواسته های اطلاعاتی اجلاس نهائی جنبش غیرمتعهدها 1 - وزارت خارجه شدیدا به ارائه یک تصویر از زیر و بمهای اجلاس نهائی جنبش غیرمتعهدها که تا

ص: 209

حد امکان کامل باشد و به اقدام مطرح شده احتیاج دارد. به دلیل کنترلهای کوباییها در هاوانا، وزارت خارجه نتوانست خبری راجع به جلسات مختلف کمیته های تهیه پیش نویس که در آنها اقدام اصلی صورت پذیرفت به دست آورد. اسناد نهائی مربوط به بیانیه های سیاسی و اقتصادی رسمی را بخش حفاظت منافع آمریکا وزارت خارجه در هاوانا به دست آورد. خبرهای ذیل هنوز شدیدا مورد احتیاج می باشند:

الف: در مورد جزئیات آنچه در کمیته کاری رسمی و جلسات ناگهانی منطقه ای روی داد یک کمبود کامل اطلاعات وجود دارد.

چگونه فعالیت هر یک از کشورها در جلسات کمیته ها با حضورشان در جلسات علنی مطابقت داشت؟ چه بده و بستانهایی توسط چه کسانی و چگونه صورت پذیرفتند ؟ کشورهای مورد علاقه خاص در این رابطه کویت، جامائیکا، پرو، گینه، و پاناما می باشند. (یک شب را نمایندگان «شب جهنمی» نامیدند، در این شب چه روی داد ؟) ب: به نظر هر یک از کشورها، با توجه به اقدامات کوبا برای اینکه جنبش را به بلوک شوروی نزدیک تر کند، آینده جنبش غیرمتعهدها چگونه است ؟ ج: پایتختهای مختلف به اجلاس نهائی با چه دیدی می نگرند ؟ نقش کوبا در فعالیتهای مانووری ؟ ایذای بعضی از هیئتهای نمایندگی به خاطر صحبت با ناظران اروپای غربی، کانادایی و آمریکایی ؟ آیا آنها به مواضع سابق خود در مورد مسائل جنبش غیرمتعهدها باز خواهند گشت یا در قبال کنفرانسهای هاوانا مسیر جدیدی را شروع خواهند کرد ؟ د: تا چه حدی کوبا (و شخص کاسترو) از نتایج جنبش غیرمتعهدها در مجمع عمومی سازمان ملل استفاده خواهد کرد ؟ آیا مسئله پورتوریکو در مجمع عمومی مطرح خواهد شد ؟ ه : زامبیا: آیا گروههای کاری زامبیایی اقدامات معتدل کننده ای اتخاذ کردند یا آنکه اقداماتشان کاملاً در جهت حمایت از کوبا بود ؟ و: روابط هیئتهای نمایندگی کوبا و عراق با هم چگونه بود (آیا عراق ریاست کمیته سیاسی را به عهده داشت) ؟ ز: کشورهای آمریکای لاتین خصوصا پاناماییها و ونزوئلاییها در جلسات بسته چه کاری برای معتدل کردن لحن بیانیه نهائی در جهت منافع آمریکا در حمایت از مواضع خود انجام دادند ؟ ح: آیا هیچ یک از اعراب برای ملایم کردن محکومیت آمریکا کاری انجام دادند ؟ در چه مسائلی ؟ ط: هندوستان در مورد هر یک از مسائل مطروحه در جلسات کمیته ها چه مواضعی اتخاذ کرد ؟ ی: آیا هیچ یک از نمایندگیها نسبت به اداره اجلاس نهائی توسط کوباییها اظهار انتقاد یا ناراحتی نمودند؟ آیا هیچ دست پشت پرده چینیها یا شورویها مشاهده شد ؟ ک: چه نمایندگیهایی اجلاس نهائی را یک موفقیت یا یک شکست محسوب می دارند و به چه دلایلی؟ ل: هر یک از کشورها چه طرحی در مورد تصویب اعتبار کامبوج در مجمع عمومی دارند ؟ م: تا چه حدی اوپک حرف خود را پیش برد ؟ در چه مسائلی ؟ کنترل قیمت نفت اوپک در آینده چگونه بازی خواهد شد ؟ ن: عکس العمل کشورهائی از آمریکای لاتین که عضو جنبش نیستند، نسبت به اجلاس چه بوده و آیا

ص: 210

هیچ کدام آنها قصد دارند درخواست عضویت نمایند ؟ س: مواضع هر یک از کشورها در قبال برگزاری کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل در هاوانا چیست ؟ آیا هیچ یک از کشورها قصد دارند با محل آن در هاوانا مخالفت کنند ؟ ع: کدام کشورها...... برای بیانیه نهائی تسلیم خواهند کرد، در چه مسائلی ؟ 2 - جوابها باید در شکل اطلاعاتی و با قید حق تقدم و استفاده از عنوان ال. دبلیو. واین باشند.

3 - پرونده: 112 - 300 - 200 تا تاریخ 21 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود. تماما سری سری سند شماره (48) سری تاریخ: 5 مهر 58 تلگرام غیرفوری از: واشنگتن 52100به: پایگاهها و قرارگاههای خاور نزدیک موضوع: هشدار - شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است - مطلب برای رابط سازمان اطلاعاتی همکار 1 - اخیرا یک رویداد در یک قرارگاه خاور نزدیک دوباره بر لزوم بازبینی دقیق مطالبی که قرار است به رابط سازمان اطلاعاتی همکار داده شود، تأکید کرد. در این رویداد متن یک نقد از بیانیه نهائی پیش نویس اول کوباییها به یک سازمان اطلاعاتی همکار داده شد، که عکس العمل رئیس آن درخواست فوری برای توضیح چندین عبارت بود. رئیس آن سازمان مؤدبانه درخواست کرد سابقه اینکه این نقد چگونه تأیید شده بود و تأیید در چه سطحی بود روشن شود و اظهار داشت به نظر می رسد این نقد با عجله تهیه شده است.

2 - لزومی به گفتن ندارد که این نقد دوباره نویسی خط مشی دولت آمریکا نبود، بلکه یک حرکت تبلیغاتی بود که با عجله علیه پیش نویس بیانیه هدف گیری شده بود. به هر حال، ما با دادن بیانیه اصلاح نشده خود را در موقعیتی قرار دادیم که رابطهای سازمانهای اطلاعاتی همکار را کمی گوش به زنگ کرد و ما ناچار شدیم از خود دفاع کنیم.

3 - مروری بر این رویداد به خصوص در ستاد ما را تشویق کرد که سعی کنیم هماهنگی روی این پیامها را پیش از آنکه از ستاد بیرون روند تشدید کنیم، اما هنوز باید در آخر کار روی رئیس قرارگاه و خود قرارگاه تکیه کنیم تا با یک توجه خاص به حساسیتهای سازمانهای میزبان رابط یک مرور نهائی به عمل آورند.

4 - می توانیم اضافه کنیم که با آنکه رویداد فوق مربوط به مطالب تبلیغاتی بود، رویدادهای قبلی موجب تحویل نامبارک مطالبی بود که رابط سازمان اطلاعاتی هیچ گاه نمی بایست به آنها دسترسی پیدا کند. تنها شیوه مطمئنی که می توانیم جهت جلوگیری از چنین «رویدادهایی» توصیه کنیم مرور کامل هر تکه کاغذ توسط حداقل دو عضو قرارگاه پیش از تحویل آنها می باشد. (یک رویداد دیگر این درس را به ما آموخت که شما باید پاکتهای «خالی» را نیز وارسی کنید تا از اینکه مطالب تجویز نشده به دست رابط سازمان اطلاعاتی همکار برسد، جلوگیری شود).

5 - بدون پرونده. تا تاریخ 3 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری سری

ص: 212

ص: 213

ص: 214

آمریکا دشمن شماره یک مردم محروم و مستضعف جهان است.آمریکا برای سیطره سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و نظامی خویش بر جهان زیر سلطه از هیچ جنایتی خودداری نمی نماید.

امروز زمانی است که ملتها چراغ راه روشنفکرانشان شوند و آنان را از خودباختگی و زبونی در مقابل شرق و غرب نجات دهند که امروز روز حرمت ملتهاست و آنان هادی هدایت کنندگان تاکنونند.

ای کشورهای بیطرف! شما را به شهادت می طلبیم که آمریکا قصد نابودی ما را دارد، کمی به خود آیید و ما را در هدفمان کمک کنید، ما به شرق و غرب و به شوروی و آمریکا پشت کرده ایم تا خود، کشور خود را اداره کنیم.

امام خمینی ابعاد جنایات بیشمار شیطان بزرگ در این مملکت و میزان غارتگریهایش در این مرز و بوم بر کسی پوشیده نیست و این ملت تمام ظلمها را با ذره ذره وجود خویش در طی سالهای حاکمیت شیطان بزرگ در این مملکت لمس کرده است. از دست رفتن منابع طبیعی، نابودی استعدادها، ویرانی کشاورزی، مسخ فرهنگ و آیین، بی عفتی و بی بندوباری ثمره سالها وابستگی به این جرثومه فساد بود. لیکن فریاد رهایی و بیداری وجدان بیدار امت خمینی بت شکن به عصر تبه کاریهای سیاه دلان در پایگاه اسلام و ولایت پایان داد. باشد که قدردان این نعمت الهی باشیم و شکر گذار رهایی از ظلمت و پیوستن به نور.

مجموعه حاضر شامل یک جزوه گزارشی تحقیقاتی مربوط به سال 1976 از اهداف و خط مشی ها و منافع آمریکا در ایران قبل از انقلاب اسلامی و همچنین شامل تعدادی سند در مورد شیوه برخورد آمریکا با انقلاب اسلامی و حرکات و اعمال مسئولان دولت وقت است که بیشتر حاوی ملاقاتهای دیپلماتیک بین مسئولین دولت موقت و عناصر آمریکایی مرتبط با این امور می باشد. در این مجموعه فقط به کل روابط ایران و آمریکا اشاره شده و انشاءاللّه در آینده در ابعاد نظامی و اقتصادی و میزان وابستگی به آمریکا کتابهایی منتشر خواهد شد.

ص: 215

شرح زیر یک جمع بندی مختصر از مجموعه فوق است که با توجه به محتوی اسناد، شامل همه نکات مطروحه در اسناد و ابعاد گوناگون نمی باشد. ولی در مورد رئوس کلی گویاست.

کشورهای مزبور تأمین نمی شود. نفت و تأمین آن برای به حرکت درآمدن چرخهای صنایع آمریکا، ژاپن و کشورهای اروپای غربی حکم حیاتی ترین ماده خام را پیدا می کند. سرازیر شدن سیل مداوم نفت به این کشورها ایجاد منطقه ای امن و به دور از آشوب را نیاز دارد تا هم این دسترسی مداوم به نفت را تضمین کند و هم امنیت چاههای نفت را و در اینجا کلمه ثبات منطقه و تشویق کشورهای منطقه (خاورمیانه و خلیج فارس) به رفع منازعات از طریق اقدام مسالمت آمیز معنی پیدا می کند.

اعمال این سیاستها تنها ضامن فروش مداوم تسلیحات، قبضه بازارها و تجارت، تأمین و دستیابی به مواد خام و اولیه معدنی و ... است. تنها بدین طریق است که رونق اقتصادی و صنعتی خودشان را بیمه می کنند.

«تخمین زده می شود که اکنون بین 22 تا 25 هزار آمریکایی در ایران است. گمان می رود که این تعداد ممکن است به حدود 30 هزار تا 81-1980 افزایش یابد...(از 30 هزار آمریکایی در سال 81-80، تعداد32 آنها شرکتهای قرارداد دفاعی و بستگانشان خواهند بود)».

«ایران یک کشور سلطنتی است که به وسیله شاهی اداره می شود با قدرت نامحدود به طور دینامیک که خودش کلیه تصمیمات مهم را در ایران می گیرد و تمامی جنبه های اقتصادی و حیات سیاسی کشور را کنترل می کند.هیچ نوع مقابله داخلی مؤثری در مورد رهبری او وجود ندارد... لااقل در حال حاضر تولید نفت ایران برای آمریکا مهم و برای اروپای غربی و اسرائیل و ژاپن حیاتی است... در 1975 موازنه دوجانبه تجارت بجز فروش وسائل نظامی، به 1/1 میلیارد دلار به نفع آمریکا بالغ گردید. ایران بدون شک بازار مهمی برای آمریکا تا آینده قابل پیش بینی خواهد بود... تکامل سیاست آمریکا نسبت به ایران منجر به یک تأکید بسیار سنگین در مورد عوامل اطلاعاتی و نظامی در رابطه بین دو کشور شده است... واردات غیر نظامی ایران در 1975 مبلع 3/10 میلیارد دلار بوده است که از این مقدار ایالات متحده 2 میلیارد دلار عرضه کرده است. تخمین زده می شود که تا 1980 بازار غیر نظامی ایران در حدود 6/20 میلیارد دلار خواهد بود. نفت ایران برای آمریکا مهم و برای متحدانش ضروری است. این امر برای مدت 10 سال دیگر صدق می کند.» «به نظر می آید سیاست آمریکا دایر بر حمایت از تلاشهای منطقه ای برای دستیابی به امنیت جمعی از طریق معاضدت امنیتی و فروش اسلحه و انواع دیگر پشتیبانی، اینک کمک به ایجاد وضعیتی در منطقه خلیج نموده است که از نقطه نظر ایالات متحده رضایت بخش تر از سالهای مدیدی بوده است ... ایران و عراق روابط خود را اصلاح نمودند و ایران اقدام به بهبود روابطش با سایر حکومتهای عربی کرده است. در نتیجه دخالت مسلحانه ایران در ظفار،شورش آنجا تحت کنترل است. هر چند که اساس آرامش فعلی شکننده و آینده اش نامطمئن است اما این حقیقتی است که ثبات سیاسی نسبی وجود داشته و توسعه اقتصادی سریعی در سرتاسر منطقه در حال انجام است و آمریکا در زمینه های تجارتی و سیاسی در این وضعیت سود می برد.» نگرشی ساده به مطالب فوق عظمت عظیمترین انقلاب را در صحنه گیتی، اگر بخواهیم تنها از بعد ضد امپریالیستیش به آن بنگریم، بر ما آشکار می کند. انقلابی که کوبنده ترین ضربه را بر پیکره امپریالیسم در ایران وارد کرد، دست نشانده ترین مزدور آمریکا را نابود کرد، منحصر به فردترین پایگاههای اطلاعاتی آمریکا را در منطقه برچید، ارسال نفت به اسرائیل و آمریکا را قطع کرد. انقلابی که شکست ناپذیری آمریکا را به مسخره گرفت و به خلقهای تحت ستم مفهوم مبارزه و انقلاب آموخت. انقلابی که انسان مسخ شده را به فطرت الهیش بازگرداند و ایمان چراغ راهش شد و شهادت وسیله قربش. انقلابی که شعارش اللّه اکبر بود و سلاحش ایمان، نه دربند خاک بود نه در یوغ ملیت. انقلابی که گستره گیتی را فریاد می کرد که تا بانگ لااله الااللّه و محمد رسول اللّه در تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست و تا مبارزه هست ما هستیم.

غرب گرایانه تفکراتشان، قصد آن داشتند تا همان سیاستها را شاید به گونه ای معتدل تر و با شیوه هایی جدیدتر تداوم بخشند. دیدگاههای کلی و سوابق زندگی عناصر دولت موقت که به کرات ذکر آنها رفته خود به تنهایی بیانگر این امر است. در ذیل موضع گیریها و نظارت چند تن از عناصر تشکیل دهنده دولت موقت به عنوان مشت نمونه خروار می آید:

«سلامتیان گفت که سفیر باید با کسانی که مشورت می کند بر موفقیت انقلاب و تمایل ایران به داشتن روابط نزدیک با آمریکا تأکید نماید. او اضافه کرد که این مطلب را قبلاً با نخست وزیر و وزیر امور خارجه در میان گذاشته اند لذا این اعلام دوستی موضع مشترک بلندپایه ترین مقامات کشور بود... سلامتیان گفت که آمریکاییان باید بفهمند که انقلاب ایران از خیلی جهات شبیه انقلاب 1779 آمریکا بوده است. رؤسای جمهور بزرگ آمریکا، واشنگتن، جفرسون و لینکلن اینجا خیلی مورد احترام هستند. خیلی از جوانب قانون اساسی ایران از قانون اساسی آمریکا الهام گرفته بود». (سند 5) «او (یزدی ) گفت گذشته، گذشته است و ایرانیان مردان عمل هستند و زمینه های بسیار برای همکاری وجود دارد. ایران نیز به مرور زمان نیازمند تکنولوژی و محصولات کشاورزی آمریکا خواهد بود و مناسبات عادی بر مبنای احترام متقابل خواهد بود.»(سند 8) «... صدر، وزیر بازرگانی در پاسخ گفت که پس از 20 سال مطالعه و کار و زندگی در ایالات متحده او اعتقاد دارد که آمریکاییها عملگراترین اشخاص در دنیا هستند و یک نفر آمریکایی می تواند خود را با اوضاع جدید وفق دهد به همان گونه او می تواند خود را با اوضاع ایران وفق دهد... سرانجام او گفت که اطلاعات و اولویتهای گذشته دقیق نبوده و بایستی اصلاح شود. مناسبات ایران با ایالات متحده اعم از فرهنگی و تکنولوژیک و پیوندهای خانوادگی طوری است که از تمایل ایران به حفظ مناسبات با ایالات متحده پشتیبانی می کند.» (سند14) «امیر انتظام به خبرنگاران گفت که امیدوار است روابط با آمریکا به زودی به سوی بهبودی رود و در مورد قراردادهای نظامی او گفت فسخ تمام قراردادهای سابق که ایران قبلاً در آنها میلیاردها دلار سرمایه گذاری کرده بود غیرعاقلانه است. او حتی به طور غیرمستقیم به لزوم متخصصان نظامی آمریکایی اشاره کرد.» (سند 38) «یزدی مطرح نمود که ایران نمی تواند به تنهایی به پیش برود یزدی صریحا به ادامه وابستگی به غرب اقرار کرد و گفت که فسخ سریع قراردادها توسط ایران بیشتر به ضرر ایران خواهد بود تا فروشندگان خارجی ...» (سند 38 ) چنین بافت و طرز تفکری نمی تواند مورد مخالفت آمریکا قرار گیرد و در مقابله با خط اصیل انقلاب اسلامی این افراد می توانند به عنوان پایگاههایی برای اعاده منافع آمریکا در ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به حساب آیند. آمریکا در ایران سرمایه گذاریهای هنگفتی داشت و نمی توانست به راحتی از آنها چشم پوشی کند. آمریکا به دنبال ارائه روشهایی بود که بتواند سلطه مجدد خویش را اعمال کند. در همین رابطه، گذشته از تحلیل شرایط و اوضاع و شناسایی نقاط قوت و ضعف و بافتهای موافق و مخالف آمریکا به تماسهای به اصطلاح رسمی و دیپلماتیک با سران دولت موقت می پرداخت.

آمریکا به خاطر منافع بی همتایش در ایران، در پی برآوردن و دستیابی به اهداف کلیدیش با توجه به زمینه هایی که داشت، برآمد. این زمینه ها به طور اختصار و به طور پراکنده در این مجموعه وجود دارد.

(آنچه در مورد شرکتها، وضع نفت، مسائل اقتصادی و نظامی در این مجموعه وجود دارد بیانگر عمق وابستگی و سلطه شیطانی آمریکا در ایران نیست و انشاءاللّه در این موارد مجموعه های مستقل دیگری انتشار خواهد یافت.) «او (کاردار) گفت که شرکتهای ایالات متحده هنوز هم ایران را یک بازار مهم تلقی خواهند کرد. آنها تکنولوژی مهمی به ایران آورده اند و آنها همچنین می توانند خود را با محیط جدید وفق دهند تا بتوانند مناسبات خود را با ایران ادامه دهند.» (سند 14) «من از شما (یزدی) در مورد موضوع انجمن ایران و آمریکا در اصفهان و دفتر تعلیم و تربیت اصفهان استمداد می طلبم. همان طور که شما می دانید، انجمن ایران و آمریکا یک مؤسسه فرهنگی خصوصی است که سعی دارد روابط بین ملت ایران و آمریکا را از طریق برنامه تبادل و وقایع فرهنگی، کتابخانه و جلسات ملاقات و کلاسهای انگلیسی برای ایرانیان و کلاسهای فارسی برای آمریکاییان نگهدارد و بهتر سازد...

اگرچه انجمن ایران و آمریکا یک سازمان دولتی آمریکا نمی باشد، ولی سفارت آمریکا از اهداف انجمن پشتیبانی به عمل آورده و معتقد است که این همکاریها باعث تفاهم بیشتر بین دو کشور خواهد شد». (سند33) «ساندرز (معاون وزیر امور خارجه آمریکا) علاقه ما را به داشتن ایرانی نیرومند و مستقل و برخوردار از پشتیبانی خلق که بتواند در مقابل فشارهای شوروی ایستادگی کند و به موقع سرگرم مناسبات سازنده متقابل با ایالات متحده باشد، به آگاه (کاردار ایران در آمریکا )تأکید کرد. ایالات متحده علاقه ای به وارد کردن خود و مداخله در امور داخلی ایران ندارد بلکه می خواهد مقامات ایران بدانند که ما حاضریم در زمینه های منابع و و مصالح مشترک با یکدیگر همکاری کنیم. آگاه متقابلاً این احساسات را تأیید کرد و احساسات دوستانه و تحسین مردم ایران را نسبت به ایالات متحده، علیرغم پیوندهای ایالات متحده با رژیم شاه تشریح کرد.» (سند 48)

آمریکا برقرار شود، ولی مخالفت او با شاه در گذشته و در پیچیدگی پیوندهای ایالات متحده با رژیم پهلوی، در شخص او وزنه سنگینی تشکیل می دهد.» (سند 25) «در ملاقات اخیر بین یزدی و تامانی نی، سفیر ایتالیا در ایران، یزدی اظهار علاقه به خرید لوازم یدکی کرده است که در ایتالیا طبق پروانه ایالات متحده برای تجهیزات نظامی که اکنون در ایران وجود دارد تولید می شود. کارمند مربوطه گفت که ایتالیاییها که اکنون در اندیشه دادن پاسخ به این پیشنهاد هستند، معتقدند که تقاضای یزدی کوششی برای بهبود تماسها با ایالات متحده از طریق یک کشور ثالث است زیرا از لحاظ سیاسی در حال حاضر مراجعه به ایالات متحده به طور مستقیم امکان پذیر نیست.»( سند 30) «من در حال حاضر هیچ دلیلی ندارم که فکر کنم گرایش دولت جدید به طور مؤثری با گرایش دولت موقت ایران تفاوت خواهد داشت. خود من در اینجا در تمام سطوح به گرمی پذیرفته شده ام. سروصداهای اخیر دولت درباره ما عموما مثبت بوده اند... ما احساس می کنیم که هم یزدی و هم بازرگان، به طور فزاینده ای نیاز به حرکت در جهت یک تفاهم بهتر با ما را تشخیص می دهند. این موضوع حتی به میزان زیادتری در مورد رهبریت نظامی وجود دارد.»(سند 50) اسناد 51 و 52 در مورد علاقه به از سرگیری روابط بین ایران و آمریکا و ابراز این امر از سوی دولت موقت نشانگر گسترش این طرز فکر در بین عناصر دولت موقت است تا آنجا که خواستار تبادل اطلاعات می شوند. (سند 85)

میانه روها در دولت موقت آنقدر زیاد هستند و یا آنقدر نفوذ دارند که بتوانند مانع از حملات شوند و یا مواضع ضدآمریکایی که مانع از سرگیری فعالیتهای تجار آمریکایی در ایران شده را تغییر دهند.»(سند 36) «ما خصوصا (منظور از ما وزارت امور خارجه آمریکاست) در هر گونه اقدام عملی که وی (بازرگان) فکر می کند ایالات متحده می تواند برای کمک به دولت موقت ایران در تلاشهایش برای بالا بردن ثبات و فراهم آوردن زندگی بهتر برای شهروندان ایرانی انجام دهد، ذیعلاقه هستیم. محدودیتهای آشکاری در آنچه که ایالات متحده می تواند انجام دهد وجود دارد، ولی در جایی که مقتضی باشد می خواهیم که تا آنجایی که می توانیم برای بازرگان نخست وزیر و دولتش مفید باشیم.» (سند 51) «منافع ما در ایران بالاتر از هر گونه رژیم خاصی قرار دارد. موضوعی که ما تلاش کردیم تا برای حاکمان جدید ایران آن را روشن سازیم، به این منظور که از سوءظنهای آنان در این مورد که ما به تبانی با شاه سابق ادامه می دهیم، کاسته باشیم. در حال حاضر به نظر می رسد که منافع ما به بهترین نحو با همکاری با دولت مهدی بازرگان جهت برپایی مجدد روابط دوجانبه بر اساس تشریک مساعی بین ایران و ایالات متحده برآورده می شود.»(سند 60) «(سخنان پرشت مدیر میز ایران با یزدی)... علاقه ما به ایران این است که ایران مستقل و از لحاظ تمامیت ارضی دست نخورده باقی بماند، یک حکومت با ثبات فزاینده داشته باشد و بتواند با مشکلاتی که بروز می نماید مقابله کند. او گفت ما آرزومندیم که دولت موقت ایران در کوششهای خود موفق باشد زیرا به همان اندازه که دولت موقت ایران نسبت به ثبات پیشرفت حاصل کند، منافع ما در ایران پیش می رود.

پرشت خاطرنشان ساخت که باید صراحتا گفت که ما راه با دوام دیگری را نسبت به دولت کنونی نمی بینیم و بنابراین به هیچ وجه هیچ گونه نفعی نداریم که جز کمک به هر ترتیب به موقعیت آن کار دیگری انجام دهیم...

پاسخ یزدی به همه این مراتب روی هم رفته مثبت بود. او موافقت کرد که در زمینه داد و ستد پیشرفتهایی حاصل شده است. او گفت از اظهارت پرشت دربراه روش دولت آمریکا نسبت به مناسبات با ایران قدردانی می کند. دولت موقت ایران نیز به نوبه خود مایل است مناسبات حسنه و سازنده ای با ایالات متحده داشته باشد ولی ابتدا لازم است مسائل مربوط به مناسبات قدیمی حل و فصل شود تا مناسبات جدید بر یک شالوده سالمی آغاز شود.» (سند 86) سیاست آمریکا در قبال جو ضد آمریکایی مردمی و مطبوعاتی ناشی از وقوع انقلاب اسلامی مبتنی بر سکوت بوده تا با غیر فعال نشان دادن خود در صحنه دیپلماسی ایران و وسایل ارتباط جمعی مانع از گسترش و شدت یافتن فعالیتهای ضد آمریکایی شود و در جهت دیگر سعی بر گسترش و ایجاد حلقه های ارتباطی با افراد و کسانی که فکر می کرد می توانند در آینده چه از نظر فرهنگی یا سیاسی مؤثر باشند، می نمود:

«در هر حال من فکر کردم که ما برای انجام آنچه که در توان داریم جهت آرام کردن احساسات فعلی باید از دیپلماسی (سکوت) آرام استفاده کنیم». (سند 29) «... در مراحل اولیه (برای ایجاد حلقه های ارتباطی) روابط شخصی توسعه یافته دوستانه و با تفاهم شخص با شخص مهم می باشند. از طریق این ارتباطات شخصی حلقه های ارتباطی نهادی دقیقا معینی

ص: 223

می تواند به وجود آید که به نوبه خودش می تواند روابط دوجانبه بیشتری به بار آورد....» (سند 67) ملاقاتها و دیدارهای همیشگی کاردار با یزدی و یا دیدار و ملاقات یزدی با وزیر امور خارجه آمریکا و معاون او و همچنین با ژنرال گریوز و مک گیفرت و سمینار وزارت امور خارجه، نشانه گسترش روابط، هر چند با پوشش دیپلماتیک و رسمی است.

از جمله موضوعات مطروح در اسناد این مجموعه، مسئله آوردن شاه و انعکاس این عمل بر روی روابط دوجانبه آتی ایران و آمریکاست. از یک سو نپذیرفتن شاه در آمریکا می توانست باعث عدم اعتماد بقیه سران مزدور کشورهای جهان و منطقه شود که در صورت مواجه شدن با مشکلی مانند آنچه که شاه با آن رو به رو شد نمی توانستند حداقل آمریکا را به صورت مأمن و پناهگاهی برای گذران بقیه عمرشان در نظر بگیرند و به ناچار این امید مبدل به یأس می شد و آنها را احتمالاً وادار به تغییر موضع می کرد. از سوی دیگر پذیرفته شدن شاه در آمریکا روابط تصور شده ایران و آمریکا که آمریکا - با وجود دولت موقت به آن امید بسته بود - را تیره می کرد. بر این اساس آمریکا برای اینکه هم شاه را بپذیرد و هم به روابط جدیدش با دولت موقت لطمه وارد نکند علیرغم جناحهای موافق و مخالف در هیئت حاکمه اش سعی کرد در پوشش اقدام از سوی شهروندان آمریکایی و به بیانی دیگر اقدام از سوی مقامات غیر رسمی (البته با طرح و برنامه ریزی مقامات رسمی ) شاه را به آمریکا بیاورد. در هر صورت آمریکا قصد داشت که شاه را به آمریکا بیاورد چون با توجه به بافت دولت موقت و به گمان خودشان کاسته شدن از حرارت تب آلود انقلاب در بین مردم فکر می کرد این امر اثر چندان ناخوشایندی بر از سرگیری روابط نخواهد داشت:

«دومین نکته ای که آگاه در میان گذشت درباره این امکان بود که شاه ممکن است به آمریکا بیاید اظهار نگرانی کرد. بعضی از اشخاص در ایران این احساس را دارند که لااقل تشویق از در عقبی از سوی عناصری در دستگاه دولتی ایالات متحده برای آمدن شاه به آمریکا وجود دارد. ساندرز (معاون وزیر خارجه آمریکا) اظهار نظر کرد که مرحله ای از زمان در آینده، هنگامی که از حرارت تب آلود انقلاب کاسته شود، ما تصور می کنیم که ایران کمتر به آن چه که انقلاب علیه آنها بود توجه خواهد کرد و بیشتر به آنچه که انقلاب قرار بود تحقق بخشد، توجه خواهد نمود.» (سند 48) «همچنین ملاحظه برخورد ما با شاه که هم بر برنامه زمان بندی و هم بر جو موجود تأثیر می گذارد مطرح است. به نظر من قبل از اینکه ما سفیری در اینجا داشته باشیم خیلی مطلوب است که شاه به ایالات متحده نیاید. استحکام و دوام افزون شده در روابط دوجانبه ما که می تواند به دنبال انتصاب یک سفیر صورت پذیرد، با عکس العمل ناچارا مغایر با برخوردهای ما نسبت به شاه خصوصا از جانب آیت اللّه مقابله خواهد نمود.» (سند 50) «وزیر (وزیر امور خارجه آمریکا ) پاسخ داد که آمریکاییها آزاد هستند تا با شاه ملاقات کنند و دولت ایالات متحده نمی تواند در این مورد کاری انجام دهد. یزدی سیاست ما را در مورد شاه جویا شد. وزیر گفت که روشن است ما به او گفته ایم در این زمان ما فکر نمی کنیم که وی به ایالات متحده بیاید، ما قادر نیستیم آنچه را که در آینده پیش می آید بگوییم». (سند 55) علیرغم روشن و واضح بودن حرکات آمریکا مبنی بر آوردن شاه به آمریکا برای دولت موقت و ابراز این نظر هر چند به طور ضمنی برای مقامات دولت موقت، عکس العمل و موضع آنها بیشتر مبتنی بر از سرگیری روابط و گسترش آن بود و زمینه سازی برای ملاقات با برژینسکی در الجزایر از سوی بازرگان،

ص: 224

یزدی، و ...با توجه به تمام این موارد صورت گرفت و این ناشی از تمایل دوجانبه ای بود که هر دو طرف نسبت به یکدیگر احساس می کردند.

«... مشاهده کردیم که شاه و برژینسکی و افراد دیگری از طرف آمریکا در این جشنها (جشن بیست و پنجمین سالگرد انقلاب الجزایر) شرکت خواهند کرد. من فکر می کنم اگر یک نفر یا بیشتر از شما فرصت گفتگو با اعضای هیئت نمایندگی دولت موقت ایران و مخصوصا بازرگان را پیدا کند، خیلی مفید خواهد بود. من این تصادف را امروز به بازرگان در یک مجمع اجتماعی پیشنهاد کردم و او به نظر می رسد که با روی باز با این فکر برخورد کرد.» (سند 88) «کاردار ایران در الجزایر امروز مرا (سفیر آمریکا در الجزایر ) از ارسال پیام به تهران جهت مشخص نمودن علاقه احتمالی بازرگان نخست وزیر یا دیگر اعضای هیئت نمایندگی دولت ایران در ملاقات با دکتر برژینسکی یا دیگر مقامات بازدید کننده مناسب آمریکایی، مطلع نمود.»(سند 89)

پایین تر دولت موقت می باشند، همچنان تلاشهایمان را برای عادی کردن روابط خنثی می سازند.» (سند 38) آمریکا در مقابله با این جناح، دست به اقدامات زیادی می زند که عمده این اقدامات گذشته از گسترش تماسها و برخوردهای سیاسی،ایجاد زمینه های فرهنگی و اجتماعی و اقدام در این زمینه هاست که اسناد 65، 67 و 69 نمونه های جالبی از فعالیتهای آمریکا در این موارد است.

با کلام روح بخش و راهنمای امام و با امید به رهروی از راهش که راه اسلام محمد (ص) و علی (ع) است به مطلب پایان داده می شود:

«ما با اینها هیچ راه مصالحه ای نداریم، برای اینکه مقصد ما یک مقصدی است و آن اسلام است. همه ملت ما اسلام را می خواهند و مقصد آنها یک مقصد ضد اسلامی است. اسلام و ضد اسلام نمی شود با هم تفاهم کنند... اگر ما با آمریکا و با سایر ابرقدرتها و قدرتها کنار آمده بودیم. گرفتار این مصائب نبودیم ولی مردم ما دیگر به هیچ وجه حاضر نیستند تن به خواری و ذلت دهند و مرگ سرخ را به زندگی ننگین ترجیح می دهند.» دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

سند شماره (1) وزارت امور خارجهسریاوت 1976 - مرداد و شهریور 1355 دفتر بازرسی کل، سرویس خارجی گزارش بازرسی در مورد نحوه ارتباط با ایران

دوم - مدیریت ••• 15 جدول 1- لیست کلیه منابع پیشنهادی جدول 2- خلاصه تغییرات پیشنهادی مربوط به پستها جدول 3- منابع دولتی آمریکا در ایران............

سوم - خلاصه پیشنهادات اصلی............

یادداشتهای بازرسان (جداگانه ارائه می شود) شماره یادداشت 1- ••• دستورالعمل دفتر (بازرسی) 2- ••• مدیریت سفارتخانه 3- ••• امور سیاسی 4- ••• امور بازرگانی - اقتصادی 5 - ••• امور کنسولی 6- ••• امور فرهنگی امور اداری ••• شماره یادداشت الف - عملیات اداری ••• a1 - 7 ب - عملیات پرسنلی ••• b1- 7 ج - عملیات بودجه و مالی ••• c1 - 7 د - ارتباطات و بایگانی ••• d1 - 7 ه - عملیات خدمات عمومی ••• e1 - 7 و - املاک ••• f1 - 7 ز - امور امنیتی ••• g1 - 7 سیستم ارزیابی پرسنل ••• 8 کنسولگریهای مربوطه کنسولگری اصفهان ••• 1 - 9 کنسولگری شیراز ••• 2 - 9 کنسولگری تبریز ••• 3 - 9 سازمانهای دیگر معاونت نظامی و سایر فعالیتهای وزارت دفاع آمریکا در ایران ••• a1 - 10 اداره اطلاعات آمریکا ••• b 1 - 10 برنامه کنترل مواد مخدر سفارت ••• c 1 - 10 سایر فعالیتها الف - انجمن کارمندان آمریکایی ••• a 1 - 11 ب - مدارس ••• b 1 - 11 لیست کنترل پیشنهادات (جداگانه در دسترس می باشد.)

ص: 228

طبقه بندی نشده نحوه روابط با ایران فهرست مقامات اصلی سفارت در تهران سفیر کبیر ریچارد م. هلمز وزیر مختار جک سی. میکلوس رؤسای قسمتها اداری راجر ا. پرونچر کنسول وارد ل. کرینستنسن اقتصادی/بازرگانی راجر سی. بروین دیوید ای. وستلی سیاسی هاتورن ک. میلز سیاسی/نظامی هنری پرشت علمی آلبرت س. چپمن مؤسسات دیگر:

وزارت دفاع:

نماینده وزارت دفاع ایک فون ماربد رئیس اداره مستشاری سرلشکر کنث پ. میلز وابسته نظامی سرهنگ فرانک ب. مک کنزی (از نیروی هوایی آمریکا) کشاورزی پل ج. فری مواد مخدر جک ل. گرین اداره اطلاعات آمریکا جودن وینکلر کنسولگریها اصفهان ژنرال ب. مارشال شیراز مایکل ر. آریتی تبریز رونالد آی. نیومان محرمانه

آمریکا نیز در ایران دارد. ایران محل وسایل اطلاعاتی آمریکاست که با فایده بی همتایی که دارد، در هیچ مکان دیگری قابل تقلید نیست. بالاخره ایران و آمریکا علائق مشابه در گسترش صلح و استقلال منطقه خلیج فارس دارند و این ایران است که این علائق را در تماسهایش با سایر کشورهای خاورمیانه و آسیای جنوبی به پیش می برد.

همچنین ایالات متحده، به دلایلی که برای مدتهای مدید معتبر خواهد بود، اهمیت قابل توجهی برای ایران دارد. ایالات متحده تنها قدرت غربی است که قادر است تجاوز احتمالی شوروی را در خاورمیانه دفع کند. ایالات متحده آمریکا در حال حاضر و نیز به طور بالقوه در آینده، منبع وسائل پیشرفته و تکنولوژی است که ایران برای تبدیل منابع طبیعی در حال تخلیه اش - نفت - به صورت سرمایه انسانی با دوام احتیاج دارد: یعنی کارگر ماهر و نخبگان تحصیلکرده.

این خوشوقتی برای ایران و آمریکا وجود دارد که روابط میان دو کشور بسیار حسنه است. ایران به ایالات متحده امتیاز پرواز اضافی، تسهیلات اساسی اطلاعات نظامی، و دستیابی به بازارها و نفت خود را می دهد. آمریکا هم برای ایران، مواد غذایی و سیستمهای سلاحهای پیشرفته، اطلاعات و تکنولوژی می فرستد. (به وسیله آموزش حدود 25000 دانشجو در آمریکا و اعزام پرسنل نظامی و غیر نظامی آمریکایی به ایران تا به هزینه ایران یک طیف وسیع از مساعدت فنی به عمل آورد).

مواد اصلی این ضیافت متنوع، همانا روابط متقابل در این مبادله است: قیمتهای نفت و مواد نفتی ایران در یک طرف و هزینه های ایران برای اخذ کالا و خدمات نظامی و غیر نظامی از آمریکا در طرف دیگر.

دولت ایران نفوذ تعیین کننده را در این مبادله دارد. این کشور (در مشورت با دیگر اعضای کشورهای صادرکننده نفت) قیمت نفت را معین می کند و نقش اصلی در تعیین اینکه درآمد حاصل از فروش نفت چگونه مصرف شود را داراست. ریزش کالا و تکنیسینهای نظامی و غیر نظامی از آمریکا به ایران تقریبا به طور کامل به وسیله دولت ایران تأمین مالی می شود. این کشور از نظر مالی خیلی بیشتر از دولت آمریکا در رابطه دوجانبه ایران و آمریکا کمک می کند. آن کس که مزد نوازنده را می دهد اختیار آهنگ را دارد و خوشبختانه این آهنگ برای آمریکا عموما مطبوع است.

در مورد مسئله قیمت نفت، منافع مورد نظر ایران و آمریکا در تضاد با یکدیگر است. ایران نسبتا قیمت بالایی می خواهد تا بتواند حداکثر سود را در یک دوره نسبتا کوتاه (که تقریبا ده سال تخمین زده می شود) قبل از آنکه صدور نفتش بشدت افت نماید نصیب خود کند.

قیمتهایی که ایران خواهان است، همان قیمتهایی است که در اوپک مورد توافق قرار گرفته است و ایران مایل است - و حتی مشتاق است - هر چقدر که می تواند در سطح قیمتهای مورد موافقت بفروشد و صادرات خود را کاهش نداده است.

احتمال ندارد که آمریکا بتواند ایران را ترغیب به فروش نفت به بهای کمتر از قیمتهای اوپک نماید. نفع ایران (به عنوان یک تولید کننده نفت با ذخائر نسبتا محدود) ایجاب نمی کند که قیمتهای اوپک را کاهش دهد بلکه مایل به افزایش آنهاست و در همان حال می خواهد سهم خود را در بازار افزایش داده یا دست کم حفظ نماید، مذاکرات پایاپایی که دولت ایران با شرکتهای آمریکایی و سایر کشورها به عمل می آورد، احتمالاً معرف نوعی رقابت دور از قیمت علیه سایر عرضه کنندگان نفت می باشد، دلیلی ندارد که دولت آمریکا مخالف یا معترض به این نوع رقابت باشد. هر نوع رقابت میان صادرکنندگان برای آمریکا و سایر

ص: 230

واردکنندگان (نفت) مفید بوده و گرایش به تضعیف همبستگی اوپک به عنوان یک کارتل صادراتی دارد.

به علاوه، تمایل ایران به عنوان منبع قابل اعتمادی برای عرضه نفت (ولو به قیمتهای اوپک) باید مورد درک و تشویق واقع شود. ایران در تحریم نفتی اعراب شرکت نجست و آمریکا باید (مطابق آنچه توسط دولت اعلام شده است) به ایران و کشورهای عرضه کننده دیگری که در تحریم شرکت نکردند، امتیاز تعرفه ای را که ایالات متحده به کلیه کشورهای عقب افتاده یا به طور اعم می دهد ارائه نماید.

همان طور که شاه به درستی درک می کند، در طی زمان، منافع ایران و آمریکا در امور انرژی بی شباهت نیست. این هر دو کشور ناچار به صرفه جویی در مصرف نفت و گاز طبیعی برای سوخت خود بوده و باید تأسیسات جایگزین دیگری برای تولید انرژی بیابد. ایران و آمریکا در حال حاضر در جریان مذاکره قراردادی در مورد انرژی اتمی می باشند و ایران درصدد نصب یک نیروگاه هسته ای است. اگر آمریکا نمی خواهد که در این معامله تقریبا ده میلیارد دلاری به وسیله رقبای خارجی حذف شود، باید اولویت بسیار بالایی برای این مذاکرات قائل شود و اطمینان حاصل کند که سفارت ما در تهران به قدر کافی کارمند در این زمینه دارد که این مذاکرات را پشتیبانی و در مورد کلیه علاقه های ایران راجع به انرژی، علوم و تکنولوژی بحث کند.

توانایی ایران، از طریق اوپک، با تحمیل قیمتهای «مصنوعی» به مصرف کنندگان خارجی نفتش، این کشور را قادر می سازد که توسعه نظامی و غیرنظامی خود را از نظر مالی تأمین نموده و احتیاجی به کمک رسمی نداشته باشد. در مورد هزینه مبادلات خارجی، شاه خود شخصا اولویتها را تعیین می کند. او خواهان آخرین وسایل نظامی آمریکاست و آنها را به دست می آورد و به مستشاران و تکنیسینها و مربیان نظامی و غیر نظامی آمریکا پول می پردازد. همچنین دولت ایران جهت خرید تسهیلات و کمکهای فنی و آموزش در مورد بسیاری از زمینه های غیر نظامی قرارداد می بندد. ایالات متحده تأمین کننده مرجح در زمینه های نظامی و غیر نظامی (برای ایران) می باشد. محافل واشنگتن شدیدا نگرانند که مبادا دولت ایران خیلی زیاده روی کند و آمریکا را در مظان سرزنش برای همه مشکلات اقتصاد خرد و کلان خود بنماید.

(فی المثل صرف مخارج بیش از اندازه در مورد نیروهای نظامی به قیمت هزینه بخش غیر نظامی، یا هزینه های اضافی در مورد بعضی از سیستمهای سلاحی خاص).

البته خطراتی از این نوع وجود دارد و قابل احتراز نیست. لکن باید به وسیله بررسی هزینه ها و تأثیرات برنامه های دولت ایران که مشمول مشارکت با آمریکا می شود آنها را به حداقل رسانید و لذا در اثر مشورت با دولت ایران باید بتوان درک مناسب این دولت را در مورد عواقب این برنامه ها بهبود بخشید. آمریکا باید متوجه باشد که تنظیم امور نهادی برای همکاری آمریکا و ایران چنان طرح ریزی و عمل شود که:

الف: تصمیمات مربوط به آنچه که باید در ایران انجام گیرد به وضوح تصمیمات یکجانبه از طرف دولت ایران باشد (البته آمریکا باید آزاد باشد که در موارد خاص همکاری خود را گسترش دهد یا متوقف سازد).

ب: تأمین بودجه، هزینه های مستقیم و غیر مستقیم پروژه ها و برنامه های توسعه ایران از مسئولیتهای انحصاری دولت ایران است. دولت ایالات متحده در مورد به دست آوردن برآوردهای کلی هزینه و اخذ وسایل و تخصص سطح بالا به دولت ایران کمک خواهد کرد.

کمیسیون مشترک ایران و آمریکا که در 1974 تأسیس گردید، به منظور همکاری بیشتر ایران و

ص: 231

آمریکا در زمینه های غیر نظامی بوده است؛ این کمیسیون هنوز نتوانسته است منجر به اجرای پروژه ها در سطح مورد انتظار باشد. بخشی از آن به خاطر درآمدهای نفت ایران است که با مقدار هزینه هایش متوازن نبوده و قسمتی دیگر به دلایل دیگر است( از جمله اعتقاد ایران بر اینکه ایالات متحده باید هزینه های اضافی را جهت پرداخت بعضی از کمکهای فنی ارائه شده به ایران بپردازد). به نظر نمی آید که منافع آمریکا در اثر کندی فعالیت کمیسیون لطمه دیده باشد. ایالات متحده باید آماده کمک به دولت ایران برای گرفتن بهترین کالا و خدمات آمریکایی با بهای کامل باشد. همکاری ایران و آمریکا مبتنی است بر این اعتقاد ایران که ایالات متحده بهترین طیف کالای تولیدی و تکنولوژی را داراست. بهترین هم معمولاً گرانترین است. نفع آمریکا در عرضه بهترین قرارداد، یعنی تأمین کالاها و تکنولوژی (بر مبنای اخذ قیمت تمام عیار) برای کشور در حال توسعه پولداری که مشتاق است بالاتر از همسایگانش باشد، جاذبه دارد.

با نگاهی به آینده به نظر می رسد که ایران مسیری را که در 1973، یعنی زمانی که اوپک قیمت گذاری نفت جهان را به عهده گرفته، اتخاذ کرده است، ادامه خواهد داد. اتکای ایران بر آمریکا به عنوان منبع عمده حمایت فوق منطقه ای که این کشور (ایران) برای امنیت و توسعه خود احتیاج دارد تقریبا اجتناب ناپذیر است. بنابراین حضور آمریکا در ایران تقریبا به طور حتم افزایش خواهد یافت. تخمین زده می شود که اکنون بین 22 تا 25 هزار آمریکایی در ایران است. گمان می رود که این تعداد ممکن است به حدود 30000 تا 81-1980 افزایش یابد و بعد سطح ایران تعداد حفظ خواهد شد. (از 30000 نفر آمریکایی در سال 81-1980، تعداد دو سوم آنها شرکتهای قرارداد دفاعی و بستگانشان خواهند بود). به این دلیل و دلایل دیگر بازرسان معتقدند که مأموریت آمریکا در ایران بیشتر احتمال دارد که در سالهای آینده، افزایش یابد نه کاهش.

خط مشی آمریکا نسبت به ایران در جهت ارتقای منافع آمریکا مؤثر بوده است. بیشتر هدفهای دوجانبه مشی حاصل شده و آن هم در حداقل هزینه از نظر منابع رسمی ایالات متحده. تماسهای سطح بالای دو با تناوب معقولی صورت گرفته و روابط ایران و آمریکا بسیار خوب است. مأمورین آمریکایی در تهران دسترسی فوق العاده خوبی به دولت ایران در بالاترین سطحش داشته و از این دسترسی اثرات خوبی به دست آورده اند. سطح فعلی حمایت کارمندان آمریکایی برای نحوه مدیریت روابط آمریکا با ایران عموما چه در واشنگتن و چه در منطقه، مناسب نیازهای فعلی است. اما هم اکنون نیز اگر توزیع مجددی از منابع انجام گیرد، کارایی باز هم بیشتر خواهد شد. این گزارش تعطیل کنسولگری تبریز و چند اقدام مدیریتی را برای بهبود کارایی عملیات در مأموریت آمریکا در تهران و پستهای وابسته توصیه می کند.

عملیات عمده ای که لازم است انجام شود تا نحوه روابط آمریکا را با ایران بهبود بخشد بستگی دارد به فراهم آوردن خدماتی برای عموم (چه ایرانی و چه آمریکایی). این گزارش محتوی تعدادی پیشنهاد در این زمینه است؛ اما بهبود فیزیکی دستگاهی که در اختیار قسمت کنسولی سفارتخانه و بخش تجاری و اقتصادی آن قرار دارد برای افزایش کارایی در فراهم آوردن خدمات لازم اساسی است.

با نظری به آینده نزدیک، روشن می شود که آمریکا باید وجوهی را (با هزینه بالا و در حال افزایش ) جهت تأمین فضای اداری بیشتر برای مأموریتی که (به ویژه در بخش کنسولگری ) کار اولیه آنها رسیدگی و ارائه خدمت به عامه مردم است پیش بینی نماید. در بلندمدت، محوطه سفارتخانه باید وسیعتر گردد.

طرحهایی برای این کار وجود دارد. اما بودجه اش هنوز از کنگره درخواست نشده است. حتی بعد از آنکه

ص: 232

کنگره، اجازه ساختمان این کار را بدهد، چند سالی طول خواهد کشید که اضافات مناسب به مکان سفارتخانه انجام شود. بنابراین وزارتخانه (FBO)باید در صدد تأمین هزینه ساختمان در بودجه بعدی دولت به کنگره باشد.

مانند رویارویی با همسایگان سرشار از نفت در منطقه مثل عربستان سعودی یا اسرائیل.

عامل سوم در این وضعیت این است که لااقل در حال حاضر تولید نفت ایران برای آمریکا مهم و برای اروپای غربی و اسرائیل و ژاپن حیاتی است. خط مشی سازمانهای آمریکایی باید هنگام معامله با شاه این امر را در نظر داشته باشند. به علاوه روابط اقتصادی ایران و آمریکا، حتی بخش غیر نظامی آن، وسیع و در حال توسعه است. در 1975 موازنه دوجانبه تجارت، بجز فروش وسایل نظامی، به 1/1 میلیارد دلار به نفع آمریکا بالغ گردید. ایران بدون شک بازار مهمی برای آمریکا تا آینده قابل پیش بینی خواهد بود.

و بالاخره، تکامل سیاست آمریکا نسبت به ایران منجر به یک تأکید بسیار سنگین در مورد عوامل اطلاعاتی و نظامی در رابطه بین دو کشور شده است.

3- منافع آمریکا منافع وسیع آمریکا مستلزم تداوم یک ایران صمیمی، متعهد و با ثبات است. همچنین لازمه اش یک همکاری عملی گسترده است. ایالات متحده نیازمند تسهیلات اطلاعات نظامی خاصی است که برای توانایی آمریکا در نظارت و تجزیه تحلیل پیشرفتهای موشکی و تواناییهای شوروی و رعایت موافقتنامه های کنترل سلاحها از طرف این کشور ضروری می باشد. به بازرسان گفته شد که هیچ مکان دیگری به جای آنها که اینک آمریکا در ایران داراست وجود ندارد. ایالات متحده همچنین محتاج به داشتن امتیاز پروازهای فوق العاده است تا هواپیماهای نظامی و غیر نظامی آمریکایی از طریق اروپا و مدیترانه دسترسی به اقیانوس هند و آسیای جنوبی (از راه ترکیه) داشته باشند. تنها مسیر جایگزین، از طریق مصر یا اسرائیل است که حساستر می باشد. ایالات متحده نیاز دارد که به نفت ایران به قیمت معقول و بازارهای در حال رشدش دستیابی داشته باشد. واردات غیر نظامی ایران در 1975 مبلغ 3/10 میلیارد دلار بوده است که از این مقدار ایالات متحده 2 میلیارد دلار عرضه کرده است. تخمین زده می شود که تا 1980 بازار (غیر نظامی) ایران در حدود 6/20 میلیارد دلار خواهد بود. نفت ایران برای آمریکا مهم و برای متحدانش ضروری است. این امر برای مدت ده سال دیگر صدق می کند. همچنین منافع آمریکا ایجاب می کند که ایران نقش سازنده منطقه ای را بازی کند و نفوذ شوروی در منطقه محدود باقی بماند.

دفاعی و امنیت داخلی خود آن طور که می خواهند برآیند و نیز پاسخگویی به درخواستهای خرید وسایل و خدمات بر اساس مورد به مورد می شود.

در 1972 تصمیمی توسط رئیس جمهوری، مخصوصا این خط مشی را در قبال ایران تأکید کرد: «... به طور کلی، تصمیم در مورد اخذ وسایل نظامی باید اساسا به دولت ایران واگذار شود. اگر بخواهد وسایل معینی را بخرد به طور تاکتیکی خریداری وسایل آمریکا در جایی که مناسب تشخیص داده می شود باید تشویق گردد و راهنمایی فنی در مورد کاربرد و راندمان وسایل مورد بحث باید فراهم شود.» ب: کسب دسترسی مداوم به نفت منطقه به قیمتهای منطقی و به مقدار کافی جهت برآوردن نیازهای آمریکا و متحدانش.

ج: تشویق کشورهای منطقه در رفع منازعات ارضی و غیره به وسیله اقدام مسالمت آمیز و گسترش کانالهای ارتباطی میان آنها.

د: توسعه حضور و فعالیتهای مالی، تجاری، فنی، فرهنگی.

ه: کمک به صادرکنندگان نفت در مصرف درآمدهای سریع الرشدشان در راه سازندگی و به حمایت از سیستم بین المللی.

ایالات متحده یک موافقتنامه همکاری دفاعی دوجانبه با ایران دارد که در 1959 در یک سند سنتو قطعی شد و طی آن ایالات متحده متعهد گردید که در «صورت تجاوز علیه ایران » توسط یک کشور کمونیست، آمریکا باید به ایران عملاً کمک نماید. همچنین «پیمان دوستی»، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی و نیز موافقت نامه تضمینی سرمایه گذاری وجود دارد.

می شود. بعضی از بررسیهای قبلی نشان داده است که گروه بین وزارتخانه ای خاور نزدیک، آن نقش فعالی را که خط مشی منطقه خلیج ایالات متحده انتظار داشته، ایفا نکرده است.

طی تلاشی که برای روشن کردن بعضی از تضادها و سرگردانیهای موجود در کوششهای آمریکا جهت تعقیب در برقراری یک رابطه دوجانبه فعال با ایران به عمل آمده است تا در عین حال راه استفاده از اختیارات پر مزیت سیاست منطقه ای سد نشود. گروه بین وزارتخانه ای نظامی - سیاسی یک گزارش بررسی تحت عنوان «خط مشی ایالات متحده درباره خلیج فارس » در پاسخ 238 - ××) تهیه نموده است.

این گزارش، خلاصه جامع و مفیدی است از مسائل موجود که اطلاعات زمینه ای بسیاری در اختیار می گذارد و تداخل عملیات پیچیده ای را که اقدامات و ابتکارات مربوط به خط مشی در یک منطقه با منطقه دیگر ایجاد می کند نشان می دهد. این گزارش بررسی، به نتایج روشنی درباره مطلوبیت تداخلات مختلط و متعدد خط مشی نمی رسد و در نتیجه فایده عمده اش به عنوان یک مرجع و مأخذ می باشد.

چیزی که در تکوین خط مشی در خارج از سیستم رسمی مؤثر است، جلسات مقامات چندین سازمان آمریکایی با مقامات ایرانی است که بعضی اوقات با حضور شاه تشکیل می شود. این جلسات برای نحوه انجام بسیاری از کارهای دولت لازم است و مطلبوبیتش تا آن اندازه است که نتایجش با خط مشی ایالات متحده تناسب پیدا کند و برای آنهایی که به طور اصلی مسئول اجرای آن خط مشی باشند معلوم باشد. دست کم یک مورد بوده است که در آن طی تماس مقامات سطح بالای نظامی آمریکا با شاه منجر به چیزی شد که می توانست به عنوان تعهد آمریکا در استفاده از بعضی از تسهیلات بندر چاه بهار ایران در اقیانوس هند تکوین یابد. این امر کم فایده ای نبود، زیرا هیچ نیازی برای ایران به آنها (یعنی تسهیلاتی مانند لنگرگاه تخلیه و بارگیری ناوهای هواپیما بر و تعمیرگاههای بزرگ زیردریایی) نبوده و به بازرسان هم گفته شده بود که می توانند صدها میلیون دلار برای هزینه گسترش بندر به بودجه اش بیفزایند براساس اطلاعاتی که در دسترس بازرسان است، روشن نیست که آیا عدول از این خط مشی توسط آمریکا در نتیجه سوءتفاهم بوده است، یا غفلت و یا عدم آگاهی از دلالتهای اقدامات ویژه ای که پیشنهاد شد در هر صورت چنانچه شاه طرح گسترش را، که شامل تسهیلاتی می شد که منطقا فقط می توانست مورد استفاده نیروی دریایی ایالات متحده قرار گیرد. انجام می داد، ممکن بود که تردیدی در مورد خط مشی اعلام شده دولت آمریکا درباره اقیانوس هند، که تأکید بر ماهیت محدود طرحهای اعزام نیروی دریایی آمریکا دارد، ایجاد می کرد.

همچنین صرف نظر از اثر سویی که می توانست در مورد صداقت بخش اجرایی کنگره به وجود آورد، آن هم در زمانی که توسعه تسهیلات نیروی دریایی آمریکا در دیه گو گارسیا مورد بحث واقع شده بود، این امر ممکن بود آثار نامطلوبی در تعدادی روابط دوجانبه و منطقه ای ایجاد نماید. به نظر می آید که درباره این قضیه طوری عمل شد که آثار سوءممکن به حداقل برسد. معهذا، برای آنهایی که در جریان امر بودند به نظر می آید که یا غفلتی در عملیات رخ داده یا عدم کنترل و تفاهم در مورد سیاست ایالات متحده وجود داشته است.

عموما مداخله بیشتر کنگره در جریانات امور خارجه، اثری روی تنظیم خط مشی مربوط به ایران داشته است. اهمیت استراتژیکی این کشور،خریداری عظیم سلاحهای آمریکایی، نقش بالقوه اش در خاورمیانه، سیاستهای قیمت گذاری نفت و شکل خودکامانه حکومت آن موضوع مورد سؤال بعضی از

ص: 236

اعضای کنگره بوده است. در گذشته توجه ویژه کنگره معطوف به مسئله قیمت نفت بوده است و در حال حاضر متوجه تعهدات بلند مدت و احتمالاً عواقب خطرناک ناشی از فروش سلاحهای آمریکایی به ایران و دیگر کشورهای خلیج می باشد. بازرسان معتقدند که شاخه اجرایی در مورد این نگرانیها عنایت به خرج داده و مشغول مشورتهایی بوده است که تا اندازه ای در جهت تبیین و توجیه خط مشی رسمی می باشد؛ همچنان که در پرونده مذاکرات کمیته فرعی هامیلتون مخصوصا در این اواخر، منعکس شده است. البته این جریان مشکلات غیر قابل کنترل خط مشی ما را تعدیل نکرده و رضایت کامل اعضای کنگره را از اینکه برای رفع نگرانیهایشان به قدر کافی توجه شده باشد ایجاد ننموده است. معهذا این امر مفید و به نظر بازرسان سازنده بود.

فرمانروای یک رژیم خودکامه و غیر دمکراتیک است. این امر مشکلاتی را در آینده برای آمریکا مطرح می سازد.

و بالاخره، نقصی که باعث کاهش اثر و حمایت عمومی سیاست فروش اسلحه ها می شود، فقدان موازین نسبتا جامع و مورد توافق در بیان محدودیتهایش می باشد. ظاهرا کلیه مقامات ایالات متحده موافقند که باید حدودی وجود داشته باشد اما این حدود کجاست و یا کجا باید باشد مطلب نامعلومی است که باید روشن شود. وجوه تمایز سنتی میان سلاحهای آفندی و پدافندی (حمله ای و دفاعی)، رهنمودهای کافی نمی باشد. همچنین این سؤال مطرح است که ایران در جهت منافع خودش چه قدمی را باید برای مقاصد نظامی خود به بهای توسعه اقتصادی و اجتماعیش بردارد.

تماسهای خارجی با این گروههاست.

ارتباط افقی به وجود می آورد که لازم است بدان توجه بشود. البته بدیهی است که اشکالات مدیریتی در یک بخش یا بخش دیگر فرق می کند و بعضی از رؤسای قسمتها مدیران بهتری نسبت به قسمتهای دیگر هستند. بخشهای سیاسی و سیاسی نظامی خوب انجام وظیفه می کنند، لکن هر چند که مأموران سیاسی می توانند مسافرتهای داخلی بیشتری به عمل آورند ولی گسترش نیازمندیهای فعالیت بخش سیاسی - نظامی ممکن است مستلزم یک مأمور دیگر باشد. بخش بازرگانی اقتصادی نیز خوب فعالیت دارد اما می تواند منسجم تر و مؤثرتر عمل کند، اگر جا برای ادغام دوایر و وظایف باشد. بخش اداری از رهبری خوبی برخوردار است و روشهای مدیریت مؤثری برای اخذ نتایج بهتر بکار می برد. بعضی از مشکلات عمده (مانند مسکن) در حال رفع شدن است. سفارت به وسیله استفاده از پرسنل قراردادی از مزاحمت زیادی پستها احتراز کرده است ولی وضع ایجاد شده باید تنظیم شود. مدیریت بخش کنسولی احتیاج به بهبودی دارد اما بهبودی در بعضی زمینه ها منوط به کسب دفتر کار و محل پذیرایی مناسب است.

یک اشکال عمده در روابط واشنگتن - سفارت، مسائل مربوط به فروش اسلحه به طور مؤثر است.

دولت ایران گله مند است از اینکه در کسب اطلاعات صحیح و قطعی راجع به هزینه های سیستمهای سلاحی از سفارت (مستشاری نظامی) دچار اشکال است. این مشکل تصدیق می شود و بازرسان آن را درک می کنند و قدمهایی برای رفع آنها در دست اقدام است. به نظر آنها (دولت ایران) سفارت نه تنها باید در وضعی باشد که بتواند اطلاعات معتبر درباره هزینه سلاحها را ارائه دهد بلکه همچنین برآوردهای مناسبی از هزینه های مربوط بعدی (آموزش عملیات، تعمیر و نگهداری و غیره) جهت نصب سیستمهای تسلیحاتی داشته باشد. همچنین سفارت باید بتواند برای دولت ایران تخمینهای مفیدی درباره آثار اقتصادی خرد و کلان در مورد اقتصاد ایران و برنامه تسلیحاتی حال و آینده دولت ایران ارائه دهد. در دسترس داشتن چنین اطلاعاتی برای منافع هر دو دولت مفید است. اگر تصمیمات دولت ایران برای خریداری سیستمهای سلاحی گرانقیمت آمریکایی بر اساس اطلاعات نادرست باشد احتمال دارد که اثرات نامطلوب روی طرفین داشته و روابط میان آنها را تیره کند. بازرسان پیشنهاد می کنند که سفارت ابتکار شروع بررسی در مورد هزینه های مستقیم و غیر مستقیم برنامه خریدهای نظامی ایران را به دست بگیرد و وزارتخانه (NEA/IRN)پشتیبانی بین سازمانی این تحقیق را هماهنگ نماید.

(پیشنهاد شماره 1-5) 5 - وزارتخانه (دایره (Mباید کنسولگری تبریز را تعطیل کند. (پیشنهاد شماره 3) 6- مأموران سفارت آمریکا در تهران باید اثرات برنامه خریداری اسلحه دولت ایران را در مورد اقتصاد ایران تجزیه و تحلیل نمایند تا در صورت مقتضی نه تنها برآوردهای ایالات متحده در خصوص هزینه های مالی مستقیم برنامه خرید اسلحه به دولت ایران داده شود بلکه اثراتش روی اقتصاد ایران نیز ارائه شود. (پیشنهاد شماره 1) 7- سفارت تهران با مشورت NEA/EX باید (الف) تعیین نماید که چند تا از چهل شغل کارگری قراردادی از نیازمندی معتبر و با ارجحیت زیاد برخوردار است، (ب) مشاغل پیشنهادی هیئت بازرسی را جهت حذف، برنامه ریزی مجدد نمایند، (ج) هریک از مشاغل باقیمانده محلی را مورد تجدیدنظر قرار داده تا معین شود که آیا مشاغل اضافی باید در تجدید برنامه ریزی منظور شود و یا نیز (د) مشاغل اضافی را که در تجدید برنامه ریزی منظور نگردیده درخواست نماید و (ه) قرارداد غیرمجاز استخدام کارگران را متوقف سازند. (پیشنهاد شماره 7 فرعی 2) مخصوص استفاده مقالات رسمی جدول 1- فهرست کلیه پیشنهادات منابع محلحذفاضافهجابجایی یا تغییر و تبدیلهای دیگروزارتخانهدرخواست بودجه (تخمینا 3 میلیوندلار) برای توسعه محوطه سفارتتهرانحذف دو نفر از سه مأمور بودجه وامور مالی - مشاغل شماره 438 - 2115 - 53، 353 - 2115 - 53 یا (P) 1 - 530تجویز و تهیه بودجه برای یک دستگاهکامپیوتر ترمینال برای بررسی وترخیص ویزا.برای نوسازی و تجدید مدل بخشکنسولگری اولویت زیادی قائل شوند.پرداخت هزینه های حمل ونقلاستفاده آن قطع شود.استفاده از یک دستگاه تولیداطمینان کاربرد بیشتر نامه های فرم (با حروف فرم؟) در بخش کنسولی مورد ملاحظه واقع شود.اطمینان حاصل شود که اکثر مأمورانکنسولی در ایران به زبان فارسی صحبت می کنند.دو شغل R و Gآمریکایی حذفشود شماره های 104 - 2412- 55- 168 - 2412 - 55 و 232 - 2412 - 55،280 - 55 یا 311 - 3410 - 55).تسهیلات تفریحی بیشتری در محوطهسفارت فراهم شود. مشاغل عمده شعبه خدمات آمریکایی به40 - FOتجدید رتبه یابد و یکی از مشاغل غیر ارشد از 3010 به 3145 و دیگری به 3025 تجدید طبقه بندی شود.قرارداد برای 40 کارگر ختم شودشغل محل برای واحد بهره برداریغیرمحرمانه منظور گردد.

استفاده نادرست از قراردادهای خدماتشخصی قطع شود.تقاضای مشاغل محلی برای کارگرانقراردادی شود که در تجدید برنامه ریزی منظور نشده است.بهبودهایی برای بخش ویزای دانشجوییبا اولویت های لازم فراهم شود.آشپز و راننده از آپارتمانهایمسکونی موقت حذف شود.تسهیلاتی برای اسکان در یک محلجهت جادادن عوامل مهم که به خدمت عموم در می آیند تهیه و اجاره شود.کفایت منابع سفارت برای نظارت برطرحها و برنامه های ایرانی جهت کسب وسایل نظامی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.

تهرانتسهیلات مخابرات رادیویی مناسب بین سفارتخانهو پستهای مربوطه نصب شود. تسهیلات پارکینگ در محوطه جنب کنسولگری نصب گردد.

یک منشی محلی برای مرکز تجارتی در نظرگرفته شود.یک منشی و کارمند امور مالی محلی برای معاونمرکز تجارتی منظور گردد

سند شماره (2) تهران - ایران8 مارس 1979 - 17 اسفند 1357 جناب آقای دکتر ابراهیم یزدی معاون نخست وزیر تهران - ایران عالیجناب:

سفارت ایالات متحده قدردانی خواهد کرد اگر بتواند در فرودگاه مهرآباد به ترمینال MAAG دسترسی داشته باشد تا اقلام مختلفی از بار و اثاثیه منزل و پست و اتومبیلهای شخصی که در محوطه بار قرار گرفته اند بازستاند. علاوه بر این ما محترمانه خواهشمندیم که تصویب کنید تا وارد دفتر فرماندهی مک ترمینال و دفتر عملیات شده و پرونده ها و سابقه های قراردادی را از آنجا به دست آوریم تا پرداخت درست تعهدات به ایران و بازستاندن بعضی از لوازم شخصی انجام گیرد.

ما از همراه بودن اعضای کمیته هواپیمایی ایران استقبال خواهیم کرد. ما مایلیم روز یکشنبه یازدهم مارس برای خارج کردن اقلام مندرج در پاراگراف اول وارد محوطه مک ترمینال بشویم.

ارادتمند ویلیام سولیوان سفیر

ارائه دهم. این مسئله به سوابق شخصی و جو سیاسی آینده ایران بستگی دارد.

3- اگر صالحی روابط نزدیکی با شاه، دربار و یا ساواک داشت، هنگام بازگشت دردسرهای جدی برایش پیش خواهد آمد. اگر آن طور که در پیامتان گفته اید، او یک متخصص بیطرف است ممکن است مسئله ای پیش نیاید. ولی با توجه به سوابق کم و سیر غیر منظم و غیر عادی روند قضایی نمی توان پیش بینی زیادی کرد.

4- معاونت سیاسی سابق وزارت خارجه که علاقه ای به مسائل سیاسی نداشت اجازه یافته بود تا در منزل خود آزادانه بماند و لیکن هنگامی که برای بدرقه همسر فرانسوی الاصل خود که به پاریس سفر می کرد رفته بود، دستگیر شده و تاکنون خبری از او دریافت نشده است.

از طرفی یک ژنرال که بعد از انقلاب بازنشسته شده بود اخیرا برای صرف چای به دیدن من آمد و به نظر می رسد که در آرامش و راحتی باشد.

5 - فکر نمی کنم هیچ کدام از سفرای سابق احضار شده بتوانند در این زمینه راهنمایی سودمندی کرده باشند. اینکه بازنشستگان جدید هم از این مزایا برخوردار باشند یا نه، به سلیقه کمیته وزارت خارجه بستگی دارد. وزیر خارجه به من گفت که می خواهد متخصصین را نگهدارد ولی خود او ممکن است به خاطر درگیریها شغلش را از دست بدهد.

6- صالحی باید بداند که اسم او احتمالاً در لیست اسامی مقامات ارشد رژیم پهلوی خواهد بود و اگر او یک بار به ایران بازگردد، شاید دیگر اجازه نداشته باشد که از ایران خارج شود. لذا اگر او منبع درآمدی در ایران نداشته باشد، قادر نخواهد بود که منبع درآمدی در آینده ای که قابل پیش بینی است در جای دیگر جستجو کند.سولیوان

باید بفهمند که انقلاب ایران از خیلی جهات شبیه انقلاب 1779 آمریکا بوده است. رؤسای جمهور بزرگ آمریکا واشنگتن، جفرسون و لینکلن اینجا خیلی مورد احترام هستند، خیلی از جوانب قانون اساسی ایران از قانون اساسی آمریکا الهام گرفته بود. او از لینکلن نقل کرد که گفته، شما بعضی از اوقات می توانید بعضی افراد را فریب دهید و اشتباه اصلی شاه این بود که تصور می کرد می تواند تمام ملت را تمام مدت فریب دهد.

او گفت که خوشحال است که ایالات متحده خواهان استقلال و تمامیت ارضی ایران می باشد. او تأکید کرد که انقلاب ایران تماما ایرانی بوده و هیچ گونه محرک خارجی نداشته است.

4- سفیر پاسخ داد که دولت آمریکا می داند که انقلاب کاملاً داخلی و مستقل بوده ولی یکی از حقایقی که هر دو باید با آن روبه رو شوند جریان مداوم تبلیغات شوروی است که سعی دارد ایرانیان را نسبت به نقش آمریکا در ایران فریب دهد. ما از جریان شدید دروغهای مسکو و بعد تکرار آنها توسط دوستان شوروی در ایران نگران هستیم او مخصوصا اشاره کرد و گفت روزنامه کیهان حامل تبلیغات روسی بوده او اظهار امیدواری کرد که مقامات ارشد دولت موقت متوجه این دروغها بشوند.

او اضافه کرد که بر اساس صحبتهایی که کرده بودند نخست وزیر بازرگان خطر این تبلیغات را درک می کرد. در جواب، سلامتیان یک بار دیگر از توجه و نگرانی آمریکا نسبت به استقلال و تمامیت ارضی ایران اظهار خشنودی کرد. سلامتیان با اشاره به مطبوعات ایرانی گفت طبیعی است که بعد از 25سال اختناق مطبوعات گاهی اوقات در احساسات تندروی می کند و آزادی مطبوعات برای انقلابیون خیلی اهمیت دارد.

5 - سفیر به گزارش اخیر کیهان مبنی بر اینکه آمریکا با ساواک توطئه کرده بود تا خانه های تعدادی از شخصیتهای انقلابی مهم مانند آیت اللّه طالقانی را منفجر کند، بازگشت. این گزارش کاملاً ساختگی است و ما نگران هستیم که این نوع مطالب دیگران را تحریک کند و می تواند باعث بدرفتاری مردم با افراد سفارت و یا شرکتهای وابسته شود. سفیر بعد مسئله رضا امینی از ICA ، آقای شیبانی از AIU و دولتشاهی از موتورولا را مطرح ساخت. گزارشات جداگانه.

ناس

سند شماره (7) تاریخ: 11 آوریل 1979 - 22 فروردین 1358محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت خارجه - واشنگتن موضوع: تقاضا برای موافقت من صبح روز 11 آوریل یادداشتی را به وزارت خارجه بردم. گودرزنیا، رئیس اداره چهارم فکر می کرد جواب ایران حدود یک هفته طول می کشد. او همچنین گفت وی به دنبال توافق با اعلام نظر بر اساس موافقت شفاهی خواهد بود.ناس

ساخت که حکومت حاضر است مناسبات خود را با ایالات متحده عادی کند» هر گاه که میزان پاسخگویی ایالات متحده برای «اصلاح مسائل مربوط به گذشته » (مشخص نشده) روشن شود. او گفت گذشته، گذشته است و ایرانیان مردان عمل هستند و زمینه های بسیاری برای همکاری وجود دارد. ایران نیز به مرور زمان نیازمند تکنولوژی و محصولات کشاورزی آمریکا خواهد بود. مناسبات عادی بر مبنای احترام متقابل خواهد بود. در این ارتباط یزدی گفت انتصاب یک سفیر جدید یک گام مثبت است به ویژه اگر او (مقصود سفیر جدید آمریکاست) کسی باشد که حکومت جدید و انقلاب ایران را درک می کند.

کاردار اطمینان داد که سفیر جدید منصوب، چنین شخصی خواهد بود. (اظهار نظر: اگر یزدی درباره تقاضای پذیرش (سفیر جدید - م ) اطلاع داشت، هیچ گونه اشاره ای به آن نکرد). یزدی آن گاه افزود که سفیر جدید باید «حداقل، درگیریهای ضد انقلابی در سایر کشورها را نداشته باشد.» کابینه و رهبران مذهبی از جمله خمینی حاضرند برای عادی شدن مناسبات هنگامی که اقدامات اساسی به عمل آمده باشد، راه بگشایند.

6- بحث آن گاه به مسائل دادگاههای انقلاب و سایر اقلام ویژه کشانده شد (که در تلگرافهای جداگانه گزارش داده شده است).ناس

در مورد اینکه هر چه زودتر محاکمات و اعدامهای انقلابی متوقف شود، بیان کرد که مقصود آمریکا بشردوستی است و نه انعکاس نتایج بی گناهی یا گناهکاری افراد خاص. کاردار با بازگو کردن اینکه معاون نخست وزیر به علت مخالفتش با رژیم شاه از ایران فرار کرده بود و اخیرا به ایران برگشته که به کشورش خدمت کند، اظهار امیدواری کرد که به افراطیهای انقلابی اجازه داده نشود که یک نسل دیگر را از مشارکت در زندگی ملی بازدارند. او گفت حالا زمانی است برای بخشندگی و آسایش عمومی.

4- یزدی برای بازگویی مطالب خیلی آماده بود. او گفت مسائل را درک می کند و مردم زیادی همین عقاید را به دولت ابراز داشته اند. در این لحظه او طرف میز خود رفت و پرونده ای بیرون کشید که شامل 50 تا 60 ورق با عکسهای الصاق شده بود. یزدی گفت که اینها پرونده های ساواک است که در اثر انقلاب به دست آمده است و نتایج قبل و بعد از شکنجه افراد زیادی را نشان می دهد. او گفت اینها تشریحی است که چرا دولت در منع انقلابیون از کشتن مقامات رژیم سابق در خیابانها، دچار مشکل است. (نظریه: عکسها، که به نظر معتبر بودند، یک سری مدارک وحشتناک بودند که نشانگر بدنهای شکنجه شده و تکه تکه شده بودند. یزدی به طور واضح در اینجا تاکتیک مؤثری دارد). یزدی گفت دادگاههای انقلاب چنین عکسهایی را دیده اند و مشکل است که به دنبال چنین شواهدی از رژیم گذشته، توصیه ارفاق کرد.

دولت کوشش می کند که محاکمات را، برای جلوگیری از بدتر شدن انتقام گیری افراطی در خیابانها و خانه ها، تحت ضوابط اداری درآورد. یزدی یک حادثه دیگری را که یک کارمند سابق ساواک توسط سربازان انقلابی در اصفهان تا سرحد مرگ شکنجه شده بود نقل کرد. هنگامی که یزدی سرباز را برای توضیحات به نزد خود احضار کرد سرباز بدن شکنجه دیده اش را نشان داد و گفت فقط آنچه که به سرش آمده نسبت به شکنجه گر خود انجام داده است.

5 - در مورد سؤال درباره شواهد، یزدی گفت شواهد فراوانی وجود دارد که مربوط به خیلی از گذشتگان است، که شامل بعضیها، که فکر می شود پاک و به دور از سرزنش شدن افراطی هستند، می شود.

بازرگان، انتظام و یزدی شخصا با روشی که کمیته خمینی در مورد مسئله قضاوتهای کوتاه مدت به کار می برد، مخالفت کردند. دولت موقت کوشش می کند که اوضاع را بهبود بخشد. کاردار فهمیدن مشکلات را بیان کرد، اما گفت کشتن شخصی مثل خلعتبری که صرفا یک تکنیسین بوده نه تنها غیر ضروری بود بلکه تصویر خارجی ناشایست غیر لازمی به دولت می دهد. یزدی با آمادگی قبول کرد که اعدامهای خلعتبری، ریاضی، سخنگوی مجلس، و سناتور وحیدی «شاید افراطی باشد». اما پرسید: «شما چگونه این را تعیین می کنید؟» قائم مقام رئیس قسمت سیاسی اظهار کرد که ارائه مدارک در محاکمات علنی و در مواردی از این قبیل خصوصا اهمیت دارد. یزدی گفت که این نکته اصلی بحثهای دولت با خود خمینی است.

6- معاون نخست وزیر ادامه داد و متذکر شد که محاکمات در قسمتی سیاسی هستند. خیلی از مقامات و افراد رژیم گذشته، در حال آشفته کردن اوضاع هستند و به طور فعالی به نیروهای انقلابی حمله می کنند.

دولت مطمئن است که چنین نیروهایی در اغتشاشات کردستان و ترکمن صحرا درگیر بوده اند، و باید در مقابل چنین نیروهایی فشار اعمال کرد. محاکمات یک راه این کار هستند.

7- کاردار پیشنهاد کرد که شاید برنامه عطوفت و مجازاتهای کمتر از مرگ ممکن است جو را اصلاح کند. یزدی گفت که این مورد بحث بوده و قبلاً توسط کابینه و خمینی تصویب شده است. اجرای حکم به مرحله عمل درنمی آید تا اینکه موقعیت مناسبی پیش آید و اوضاع امنیتی کمی آرامتر شود. اذهان عمومی

ص: 248

هم بایستی برای این کار آماده شود. آیت اللّه طالقانی این روش را دو روز قبل در سخنرانی برای افراد پلیس شروع کرد و از بخشندگی و عطوفت صحبت کرد. هیچ شهری حتی شهر کوچکی وجود ندارد که کشته شدن افراد بی گناهی را در طول و یا قبل از انقلاب ندیده باشد. به هر حال محدودیتهایی به وجود خواهد آمد. آنهایی که در خشونتها دست داشته اند،بایستی مجازات شوند و با دیگران بهتر رفتار می شود.

سپس بحث به مطالب دیگری کشیده شد.

8 - نظریه: یزدی با این موضوع مشکل، با صبوری و توضیحات مؤثر درباره کیفیت اوضاع و نیروها برخورد کرد. مسئله مورد اطمینان او این بود که دولت از اوضاع بد که می تواند بدتر هم بشود، بهترین را می سازد. او و دیگر همکاران دولتیش برای معتدل کردن تمایلات روحانیون تلاش می کنند. بدون گفتن و یا تقاضای مستقیمی، او سعی می کرد که استنباطی از بعضی مفاهیم، راجع به اوضاع که او و دیگر همکارانش با آن روبرو هستند، به دست آورد. او دلیل و مشکل نگرانی خارجی را درک می کند و بدون شک از این موضوع برای خود و اقدامات دولت به منظور اصلاح اوضاع استفاده می کند.ناس سند شماره (10) تاریخ: 17 آوریل 79 - 28 فروردین 58خیلی محرمانه از: بخش خاور نزدیک / ایرانبه: چارلز دبلیو. ناس توضیحات: این نوشته ای است که ما همراه مدارک درخواست موافقت برای صدر، به کاخ سفید فرستادیم.

شاید برای شما و دیگران جالب باشد.

خیلی محرمانه رضا صدر وزیر بازرگانی در حکومت کنونی بازرگان می باشد و به سفارت ایران در آمریکا منصوب شده است. صدر دارای زمینه تحصیلاتی وسیع و سالها تجربه بازرگانی در ایالات متحده و مناسبات نزدیکی با رهبران سیاسی مذهبی کنونی ایران است.

صدر در کاشان در تاریخ 4 فوریه 1933 به دنیا آمد و دبیرستان را در آن شهر به پایان رساند و آن گاه وارد دانشگاه تهران شده و درجه لیسانس و دکترای فلسفه و الهیات گرفته است. علاقه او به این موضوعات تا اکنون هم ادامه داشته است.

صدر که یک بورس تحصیلی از سوی دولت ایران دریافت کرد، در سال 1958 به عنوان دانشجو وارد ایالات متحده شد و ابتدا در دانشگاه «وین» و سپس در دانشگاه «میامی» در ایالت فلوریدا به تحصیل پرداخت. وی از این دانشگاه مدرک لیسانس شیمی گرفت.

در سال 1963 صدر تقاضای روادید مهاجرتی به آمریکا کرد که برای این کار ضامن او شرکت COMPANY OF BROOKLYN MANIFOLD SUPPLY(سازنده ماشینها و تجهیزات محاسبات بازرگانی) بود. روادید او در سال 1964 تصویب شد و صدر یک ساکن دائمی ایالات متحده در سال 1966 شد. در سال 1967 وی تقاضای روادید مهاجرت برای همسرش «ملوک مهاجان نراقی» کرد که از قرار معلوم در نیویورک به او پیوست. صدر در سال 1971 اظهارنامه تمایل تبعه آمریکا شدن را امضا کرد ولی سابقه ای از اینکه او این تقاضا را دنبال کرده باشد وجود ندارد. در سالهای اقامت در نیویورک صدر یک درجه فوق لیسانس مدیریت از دانشگاه نیویورک گرفت. پس از سال 1968 او محل استخدام خود را

ص: 249

تغییر داد و ظاهرا تا سال 1978 یا اوایل 79 در نیویورک اقامت داشت. صدر در آمریکا سفرهای دور و درازی انجام داده است.

جستجوی وسیع در منابع حکومت ایالات متحده هیچ گونه زمینه ای برای اینکه انتصاب صدر به عنوان سفیر ایران در ایالات متحده در معرض ایراد واقع شود ندارد.

منابع این گزارش عبارتند از - تلگرام شماره 3910 تهران مورخه 15 آوریل 1979 و همچنین پرونده های دفتر اطلاعات و پژوهشهای وزارت امور خارجه، اداره مهاجرت و قبول تابعیت و اداره آگاهی).

خود از آمریکا بازگشته اند این وضع را شدیدتر از دیگران احساس می کنند.

4- به منظور برداشتن گامی به پیش در راه درک دگرگونیها و گرفتن نتایج لازم از آن، مراتب ذیل به عنوان یک «تصویر مختصری» از اینکه ما در چه جوی واقع شده ایم ارائه می شود. همه مأموران گزارشگر ما که با ایرانیان تماس دارد و بعضی از موارد این تماس از 3 یا 4 سال قبل دوام داشته در این نظر با ما سهیم هستند.

5 - در نتیجه حوادث 8 ماه گذشته بسیاری از دوستان ما از حوادث اخیر سرخورده شده اند و بسیاری از آنها می ترسند با ما تماس داشته باشند. مناسبات دیرینه شخصی همچنان دوستانه است، ولی تقریبا همه ایرانیان مایل به استفاده از یکی از تئوریهای توطئه گرانه لجام گسیخته هستند (زیرکی ما در برانگیختن احساسات ضد کمونیستی در انقلاب خمینی). دشمنان ما و آنهایی که نسبت به ما خصومت دارند (یعنی اکثریت قاطع کشور) غرق در شادیند. این دشمنان با پشتیبانی آنهایی که چه طرف راست و چه طرف چپ حقیقتا از ما تنفر دارند، جوی را ایجاد کرده اند که در نتیجه آن هر چیزی که آمریکایی باشد خائنانه و ضد اسلامی و شر است. کوششهای اسلامی « برای پاکسازی» ایران از نفوذهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی غرب به یک نوع تعقیب جادوگران تبدیل شده است که در نتیجه آن هر گونه تقصیری در معاشرت با آمریکاییها برای مظنون ساختن طرف یا محکوم کردن او کافی است.

ما به طورکلی حتی از سوی دوستانمان ضعیف و بی اثر معرفی شده ایم. برای ما موجب دلگرمی است که هنوز اشخاصی هستند که علیرغم فشارهای محسوس و خصمانه خطر صحبت کردن با دوستان دیرینه آمریکایی را بر خود هموار می کنند. آنها نمی خواهند که از آمریکاییها در دفاتر خود پذیرایی کنند یا اینکه اتومبیلهای سفارت در خارج از محوطه خانه آنها متوقف شود، بعضی ها ابتکار ملاقات در رستورانها یا در محیطهای بی طرف را در پیش گرفته اند. در بسیاری از موارد چنین اشخاصی از مواضع نفوذ آسوده اند و اطلاعاتی که از طریق پیامهای تلفنی به ما می رسید دیگر در دسترس ما بجز در موارد اقدامات پوشیده و سری قرار نمی گیرد. چند نفر از همتاهای باقیمانده در بخش خصوصی نیز این تجربه را احساس کرده اند که تا اندازه ای دلالت بر آن می کند که این پدیده تقریبا همگانی و منظم است.

6- تاریخ احتمالاً نظر لطف بیشتری نسبت به افکار عمومی درباره ما خواهد داشت لیکن این بیمارگونگی انقلابی که به نحو بی سروصدا و در عین حال با نهایت توانایی در نتیجه تبلیغات خصمانه تشدید شده است نفوذ تاریخی ما را در اینجا برای مدتی کاهش داده است. ما به خاطر مداخله نداشتن در سیاست داخلی هرگز کسب اعتبار نخواهیم کرد. هیچ ایرانی حقیقتا باور نمی کند که ما دخالتی نداشته ایم و اگر آنها می گویند که باور می کنند، آنها آن گاه می گویند که از آنچه که بی اعتنایی ما درباره منافع حیاتی خودمان (و آنها است) بشدت تحت تأثیر قرار می گیرند. شواهد محسوس به اندازه کافی وجود دارد (دیدار هایزر، ادای شهادت بعضیها در دادگاهها به خاطر نجات شخصی خود و غیره و غیره) که از این مدعا پشتیبانی می کند. حتی آنهایی که درباره بردباری ما اطلاع دارند علاقه ندارند که پرونده ها را روشن کنند.انقلابیون موفق مانند یزدی، انتظام و بازرگان بدون شک در روشن شدن موضوع کاری نمی کنند و اطرافیان خمینی به نحو متعصبان،ای با چنین کاری مخالف خواهند بود. ما معتقدیم که یکی از دلایل عمده خصومت انتقام آمیز خمینی این است که او ظرف سه ماه گذشته در ایران کشف کرده است که پیوندهای آمریکا با ایران تا چه اندازه عمیق است. اتومبیلهای او آمریکایی هستند و کودکان نزدیکترین همکاران او،

ص: 251

در ایالات متحده تحصیل می کنند. حتی عده ای از دوستان نزدیک او مراجعه کرده و تقاضا کرده اند که به خاطر اخذ روادید نزد سفارت آمریکا اقدام کنند. همه اینها باید بسیار دردناک باشد.

7- آنچه که ما باید انجام بدهیم این است که تا مدتی با جریان امور هماهنگی داشته باشیم. یزدی و انتظام هر دو با کاردار درباره آغاز جدید که با ورود سفیر جدید عملی خواهد شد، صحبت کرده اند.

اشخاص دیگر طرف تماس در میان جامعه روحانیت نیز به سایر کارمندان سفارت اشاره کرده اند که این امر (مقصود ورود سفیر جدید است) فرصتهایی فراهم خواهد کرد. همگی اصرار بر آن داشته اند که این امر هر چه زودتر صورت گیرد. این امر در ایران به عنوان یک دگرگونی از کهنه به نو تلقی خواهد شد هرچند که تا اندازه ای یک دگرگونی آرایشی خواهد بود این عینا چیزی است که برای آغاز فرایند عادی شدن اوضاع مورد نیاز خواهد بود.

8 - ما در هفته آینده درباره مشکلات اساسی این رژیم یا هر رژیم آینده بحث خواهیم کرد. معذالک این نکته کاملاً روشن است که مناسبات ایران و آمریکا از ماهیت صمیمی به ماهیت رسمی تغییر کرده است.این امر مستلزم آن خواهد بود که ابزارها شکل و مفهوم جدیدی پیدا کنند. همچنین تعدیلهای بوروکراتیک (دیوانسالاری) صورت گیرد تا اثرات ناهنجار سیاست ما در اینجا و در منطقه به حداقل برسد و آنچه را که ما بتوانیم در اوضاع و احوال محدود کنونی انجام دهیم به حداکثر برسانیم.ناس

مطبوعاتی اقدام کند. وی در عین حال اضافه کرد که دورانی که مطبوعات زیر چماق بودند، پایان یافته و ما اکنون در یک دوران فترت به سر می بریم که روزنامه ها و خبرنگاران در آن در بعضی موارد از حدود قضاوت صحیح تجاوز می کنند که یکی از شواهد آن انتشار مطالب جنجالی در مطبوعات در مورد افراط کاریهای خاندان پهلوی بوده است. معاون وزارت اطلاعات گفت او لایحه ای برای نخست وزیر تهیه کرده است که به موجب آن مطبوعات را تشویق به تشکیل یک کانون مطبوعات خواهد کرد که متشکل از نمایندگان مطبوعات به عنوان یک هیئت تنظیم کننده باشد به صورتی که این سیستم در وظایف خود کوتاهی داشته باشد، دولت به دادستانی کل و وزارت دادگستری براساس موارد ویژه مراجعه خواهد کرد.

در این مرحله ممکن قصد ندارد مانع انتشار روزنامه ای شود ولی با پیش آمدن قانون اساسی جدید او پیش بینی می کند که پروانه های انتشار از سوی دولت محدود خواهد شد.

3- ممکن درباره مبارزات تبلیغاتی ضد آمریکایی در مطبوعات ایرانی بسیار صمیمی و صریح بود و به وابسته مطبوعاتی اطمینان داد که برای تهیه یک مطبوعات بیطرف، زمان و شکیبایی و فرهنگ لازم است.

با این مقدمه برای آغاز صحبت، وابسته مطبوعاتی مقالات منتشره در کیهان را در جریان نیمه اول ماه آوریل که بدون ذکر مأخذ بود پیش کشید که به موجب آن ایالات متحده به توطئه چینی برای از میان بردن رهبران سیاسی و مذهبی ایران متهم شده است. دکتر ممکن طبق پیشنهاد آقای صادق گفت وزارت اطلاعات و او را شخصا می توانند به عنوان یک مرکز مبادله برای شکایتهای مشروع درباره پوشش مطبوعات ایران به حساب آورند و از روزن تقاضا کرد تا یک نسخه کپی شده از هرگونه مکاتبه را به وزارت امور خارجه بفرستد.

4- ممکن ضمن بحث درباره زندگی حرفه ای خویش اعتراف کرد که مدتی به عنوان زندانی سیاسی، زندانی بوده است و هر چند خاندان پهلوی بود که عملاً او را زندانی کرد، او ایالات متحده را برای مخزنی از عدم اعتماد بین دو کشور مورد سرزنش قرارداد. او گفت به عنوان یک فرد یا یک عضو ملت ایران نمی تواند درک کند که چرا سیاست خارجی یک ابر قدرت ظرف دو ماه هم از شاه و هم از بختیار و هم از خمینی پشتیبانی می کند. ماهانی وارد گفتگو شد و مطبوعات ایالات متحده را به همکاری نزدیک با دولت کارتر متهم کرد و موضوع حقوق بشر را که هر دو از آن پشتیبانی می کنند به عنوان شاهد زنده ذکر کرد. صادق احساس کرد که ایالات متحده باید تا مدتی در انتظار یک موضع خصومت از جانب ایرانیان باشد. وی در عین حال احساس کرد «هم ایالات متحده وهم ایران هر دو به یکدیگر نیاز دارند» و این ضرورت ممکن است پلی برای مناسبات جدید و بهتر بین دو کشور فراهم کند.شلنبرگر

دخالتی نداریم و قصد مداخله نیز نداریم. او گفت که ایالات متحده مایل است با حکومت جدید ایران و با سرعتی که در برقراری روابط جدید تعیین شده است کار کند. همچنین شرکتهای آمریکایی هنوز هم ایران را یک بازار مهم می شمارند و می توانند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. وزیر گفت او تحت چنین تأثیری قرار گرفته که آمریکاییها در جهان عملگراترین مردم هستند و می توانند با هر اوضاع و احوالی خود را تطبیق دهند که با توجه به اینکه حکومت ایالات متحده از شاه بدون قید و شرط پشتیبانی می کرد، برای ایالات متحده لازم خواهد بود تا گذشتهایی از خود نشان دهد و حوصله به خرج دهد تا بر خصومتهای قابل درک نسبت به ایالات متحده غلبه کند. او گفت معتقد است که محیط برای مذاکره درباره مشکلات عقب افتاده بازرگانی رو به بهبود است و اینکه او مانند ما، مایل است از اقدامات حقوقی پرهیز شود. در یک تلگرام جداگانه اقدامات بازرگانی ایران در ایالات متحده مورد بحث قرار گرفته است. (پایان خلاصه) 3- کاردار به اتفاق رایزن موقت اقتصادی از دکتر رضا صدر وزیر بازرگانی در تاریخ 23 آوریل دیدن کرد. همچنین مدیر کل امور آمریکای شمالی و آفریقا، «گلشن بزرگ» در این ملاقات حضور داشت. این ملاقات چهل و پنج دقیقه ای دوستانه و صریح بود و ما معتقدیم که شالوده خوبی برای مراودات آینده ما با وزیر و کارمندان تابع او ریخته شده است. همچنان که در مورد دیدارهای دیگر با وزیران مورد بحث قرار گرفت به ما توصیه شد تا صبر و حوصله را در پیش گیریم و به دیگران در حل و فصل اختلافات عقب مانده و کوشش در به دست آوردن روشنگریها درباره سیاستهای دولت موقت ایران توصیه کنیم.

4- کاردار اعتقاد حکومت ایالات متحده را درباره اینکه علائق و منافع متقابل دو کشور ما مافوق حکومتهای ویژه قرار گرفته است به وزیر ابلاغ کرد. او گفت مناسبات ما ممکن است همچنان برای ایران سودمند باشد و همچنین مناسبات ما ممکن است متقابلاً برای هر دو کشور نافع باشد. او به نام وزیر امور خارجه اظهار تعهد کرد که ایالات متحده در امور داخلی ایران مداخله نکند و نخواهد کرد. او گفت که ما آماده ایم تا با ایران و در همان میزان سرعتی که ایران مایل است کار کنیم. او پذیرفت که مناسبات ما اکنون متفاوت خواهد بود و ما می توانیم آن را بپذیریم. او گفت که شرکتهای ایالات متحده هنوز هم ایران را یک بازار مهم تلقی خواهند کرد. آنها تکنولوژی مهمی به ایران آورده اند و آنها همچنین می توانند خود را با محیط جدید وفق دهند تا بتوانند مناسبات خود را با ایران ادامه دهند. کاردار گفت که او امیدوار است که اختلافات مربوط به امور بازرگانی موجود بتواند بدون توسل به اقدامات حقوقی حل و فصل شود.

5 - وزیر صدر در پاسخ گفت که پس از بیست سال مطالعه و کار و زندگی در ایالات متحده او اعتقاد دارد که آمریکاییها عملگراترین اشخاص در دنیا هستند، و یک نفر آمریکایی می تواند خود را با اوضاع جدید وفق دهد به همان گونه که او می تواند خود را با اوضاع ایران وفق دهد. او گفت پشتیبانی بدون قید و شرط ایالات متحده از شاه جراحاتی را باقی گذاشته ولی از آنجایی که خود او در جریان انقلاب در ایالات متحده بوده است از مشکلاتی که در داخل وزارت امور خارجه آمریکا درباره ایران وجود داشته کاملاً آگاه است و معتقد می باشد که این انقلاب برای ایالات متحده و کشورهای دیگر نیز نافع خواهد بود. او سپس دو فقره ترس و نگرانی را که در روابط دوجانبه بین ایران و آمریکا وجود دارد ذکر کرد: 1) موقعیت منحصر به فرد روابط ایالات متحده با «پهلوی» و 2) اعتقاد ایالات متحده به اینکه سقوط شاه به کمونیسم در ایران منجر خواهد شد. او گفت که معتقد است که این دو مفاهیم در ایران دیگر فرسوده شده است ولی یک نوع

ص: 254

رفتار خوب و گذشت از جانب ایالات متحده برای برطرف کردن آثار جراحت از گذشته کمک خواهد کرد. سرانجام او گفت که اطلاعات و اولویتهای گذشته دقیق نبوده و بایستی اصلاح شود. مناسبات ایران با ایالات متحده اعم از فرهنگی و تکنولوژیک و پیوندهای خانوادگی طوری است که از تمایل ایران به حفظ مناسبات با ایالات متحده پشتیبانی می کند.

6- کاردار از وزیر پرسید آیا او پیشنهادی درباره آن چیزی که او رفتار و گذشت از جانب ایالات متحده می نامید دارد یا خیر. وزیر گفت چنین اقداماتی را یکشبه نمی توان انجام داد و افزود که زمانی ما رابطه انفرادی با شاه برقرار کردیم، جنبه ای که بیش از همه مورد ایراد بود مداخله مستقیم در ایران بود؛ به طوری که به ویژه شاه برای تصمیم گرفتن درباره ماندن یا رفتن به ایالات متحده اتکا داشت. وزیر آن گاه افزود که ایالات متحده می تواند بهترین کوششهای خود را برای بهبود مناسبات از طریق مطبوعات آمریکایی و درک اوضاع ایران و انقلاب آن به کار برد. کاردار خاطرنشان ساخت و آن هم با یک نوع خوش مشربی و طنز که نگرانیهای وزیر و نگرانیهای شاه در جریان آخرین شرفیابی خود با یکدیگر تقارن داشته است. شاه از جمله گله کرده بود که مطبوعات ایالات متحده ایران را طور دیگری معرفی می کنند.

سوءظن داشت از اینکه ایالات متحده در سرنوشت ایران از طریق زدوبند با شورویها برای تقسیم ایران مداخله می کند. کاردار اعتراف کرد که افکار عمومی آمریکا اطلاعات کمی درباره اسلام دارند ولی در این مورد حکومت ایالات متحده کاری از دستش برنمی آید. وزیر با خوشوقتی به ملاقات خود با سفیر یانگ اشاره کرد و گفت که موضع او نسبت به ایران باید آموزنده باشد و او امیدوار است که این امر دلالتی بر یک تغییر داشته باشد.

7- کفیل رایزن اقتصادی توجه وزیر را به فعالیتهای محمد سوری و آقای هاشمی در ایالات متحده جلب کرد و خاطرنشان ساخت که اقدامات آنان که فاقد اعتبارنامه های اصیل می باشد و کوششهایی را که برای حل مشکلات عقب افتاده بازرگانی و عادی کردن مناسبات بازرگانی به عمل می آید برهم خواهد زد.

او همچنین به دعاوی شرکت «کانتینانتال گرین» بابت حق انبارداری و دعاوی دیگری که جزئا حل شده است، اشاره کرد. (تلگرافهای جداگانه ای درباره این موضوعات به دنبال خواهد آمد). او گفت که ما در انتظار آن هستیم که نمایندگی اقتصادی و بازرگانی ایران در سفارت ایران در واشنگتن برقرار شود و این نمایندگی هنگامی که شرکتهای آمریکایی در کوششهای خود برای برقراری ارتباط با محافل بازرگانی ایران سرخورده می باشند، به طور مبرمی مورد نیاز است.

8 - وزیر گفت براساس تجربه دوازده ساله او به عنوان بازرگان در ایالات متحده، وی لزوم مذاکرات را درباره مسائل معوق بازرگانی، کاملاً درک می کند. او گفت که معتقد است که محیط برای مذاکره بهبود خواهد یافت. او پیشنهاد کرد که ما نباید هنوز درباره بعضی از مسائل آنها را در مضیقه قرار دهیم و با اشاره ویژه به دعاوی مربوط به حق انباردار گفت که اینها سالهاست در وزارتخانه نشسته و به حیثیت ایران لطمه زده اند. او گفت که به این مسائل توجه کرده است ولی دقت لازم است و متأسفانه همه آنهایی که در این مسائل ذیعلاقه و ذینفع هستند باید از خود صبر و حوصله به خرج دهند.

9- بیوگرافی: صدر شخصی است با اعتماد به نفس و خوش بیان. معلومات انگلیسی - او چیزی که پس از 20 سال اقامت در آمریکا موجب تعجب نیست - از لحاظ استانداردهای مؤسسه کارمندان خارجه وزارت امور خارجه 75/4 درصد است (نمره 5 حداکثر می باشد - م) و آن را می توان با اقامت در نیویورک

ص: 255

وابسته دانست. او دارای توانایی یک سیاستمدار در تظاهر به لبخند هنگام ادای آخرین کلمه خود است.

لفاظی انقلابی او کاملاً مورد انتظار بود زیرا او به اعتراف خودش عضو کمیته خمینی در ایالات متحده بوده است ولی این لفاظی برای مناسبت ویژه این ملاقات مقدمه چینی شده بود. او مطابق با استانداردهای ایران کوتاه قد است و موی سرش رو به طاسی می رود و ریش نسبی دارد و شاید دچار ضعف قوه باصره است زیرا علیرغم عینک ظاهری اغلب چپ نگاه می کند.ناس

بپردازند، گفت که همه چیز رو به راه است. مأمور سیاسی این سؤال را بار دیگر پرسید و پاسخ قطعی مثبت درباره اینکه فروش مجاز است یا خیر، دریافت کرد. مأمورین سفارت به یزدی تأیید کردند که این معامله فقط یک بار است. یزدی آن گاه گفت که گزارشاتی دریافت شده مبنی بر اینکه دیپلماتها مشروبات الکلی در بازار سیاه می فروشند. کاردار گفت اگر هر مأمور رسمی آمریکایی هنگام فروش مشروبات الکلی برخلاف قوانین ایران دستگیر شود، کاردار، تخلف کننده را ظرف 24 ساعت سوار هواپیما کرده و روانه خواهد کرد. کاردار از وزیر امور خارجه خواست تا هر گونه تخلفی از جانب آمریکا را مورد توجه او قرار دهد. یزدی از این اطمینان قدردانی کرد.ناس

انتظام به مطبوعات گفت که وی در روز پنجشنبه سوم ماه می اطلاعاتی درباره شبکه جاسوسان به مطبوعات خواهد داد. ما امیدوار بودیم که این اشاره به یک شوخی ناهنجار شوروی است که ترشرویی نشان داده بود و «مربوط به محلی دیگر است.» ولی سؤال یزدی این امکان را به وجود می آورد که ما هدف حملات قرار خواهیم گرفت و یا اینکه «برای ایجاد تعادل» هر دو مسئله منتشر خواهد شد.

4- آن گاه وزیر امور خارجه این مسئله که ایران برای بازداشت «چندین جنایتکار» از رژیم سابق باید چه رفتاری کند را مطرح کرد. یزدی گفت حکومت ایران ردپای چند نفر از کارکنان ساواک از جمله عامل آتش سوزی سینما رکس آبادان که باعث قتل 400 نفر در اوت سال 1978 شد، را در ایالات متحده یافته است. کاردار پاسخ داد که او در این باره کسب تکلیف خواهد کرد زیرا قراردادی بین ایران و ایالات متحده در مورد استرداد مجرمین وجود ندارد و مسئله به مشکلاتی برخورد خواهد کرد. کاردار تأیید کرد که این مسئله مربوط به عده کوچکی از مردم است که درباره اتهامات ویژه تحت تعقیب قرار گرفته اند.

یزدی گفت همه آنها گذرنامه هایی با نامهای مستعار که قبل از سقوط حکومت بختیار صادر شده است در دست دارند. او این مسئله را که چگونه این گروه روادید آمریکایی دریافت کرده اند در میان نگذاشت. (به عنوان یکی از ذینفع های عمده فقدان قرارداد استرداد مجرمین بین ایالات متحده و ایران، یزدی یقینا در این مورد خون آشامتر از آن است که انتظار می رفت).

نظریه: خواهشمند است به من اطلاع دهید که آیا می توان در دادگاههای آمریکایی علیه جنایاتی که در خارج انجام می شود اقامه دعوی کرد یا خیر؟ 5 - یزدی آن گاه مسئله اینکه چگونه دولت موقت ایران می تواند مانع آن شود که بنیاد پهلوی داراییهای خود را در نیویورک، از قبیل ساختمان بفروشد مطرح کرد. بانک مرکزی ایران 39 میلیون دلار به بنیاد پهلوی وام داده بود و دولت موقت ایران می خواهد کوشش سران رژیم سابق را برای تصفیه این وامها از طریق فروش ساختمانها متوقف کند. یزدی ضمن اینکه دوبار به این واقعیت اشاره کرد که ویلیام راجرز وزیر امور خارجه سابق آمریکا، عضو هیأت مدیره بنیاد پهلوی است، گفت مردم ایران در درک ریزه کاریهای قانون دچار دردسر شده اند ولی خوب درک می کنند که آنها را غارت کرده اند. او نتیجه گرفت که حکومت ایالات متحده مقید است به دولت موقت ایران کمک کند تا این امر متوقف شود. دولت موقت ایران حاضر است داراییهای بنیاد پهلوی را نشان داده و اعلام بدارد که این داراییها پولهای خزانه داری ایران بوده اند که به طور غیرقانونی به این بنیاد منتقل شده اند. مأمورین سفارت گفتند اگر نقض قانون در حیطه صلاحیت ایالات متحده صورت گرفته باشد، احتمالاً بانک مرکزی خواهد توانست از دادگاههای آمریکا کمک بگیرد. ولی نظر به اینکه مأمورین سفارت کارشناس حقوقی نیستند، کاردار باید از وزارت امور خارجه آمریکا در این باره نظر بخواهد. یزدی روشن کرد که سؤال او تنها محدود به وام بانک مرکزی ایران نیست، بلکه شامل همه داراییهای بنیاد پهلوی است. کاردار به یزدی اصرار کرد (همان طوری که به دیگران نیز اصرار کرده بود) که همکاران خود را قانع کند تا یک مؤسسه حقوقی خوب استخدام کنند تا بتواند از پرونده هایی که به دادگاه می آید دفاع نمایند. او مواردی را ذکر کرد که ممکن بود حکومت ایران اگر نماینده خوبی در دادگاه می داشت، حرف خود را می توانست با استدلال صحیح به کرسی بنشاند. به ویژه او محاکمه اتحادیه کارگری ایالات متحده را علیه کشورهای عضو اوپک ذکر کرد و خاطرنشان ساخت که مطالب مربوط به این موضوع به زودی به دولت موقت ایران تسلیم خواهد شد.

ص: 258

یزدی متذکر شد که حکومت ایالات متحده می توانست به طور خصوصی بگوید که مایل است پیوندهای خود را با جمهوری اسلامی ایران بهبود بخشد، ولی اگر واقعا می خواهد که چنین کاری بکند باید در این راه به نحوی کمک کند.

6- اظهار نظر: ما در این موضوع حیران مانده ایم که چه موقعی دولت موقت ایران به این نتیجه خواهد رسید که مطالبی از قبیل مسائل فوق را مورد بررسی قرار دهد. یزدی درباره جزئیات مربوط به مسئله استرداد (جنایتکاران) و اوضاع بنیاد پهلوی بسیار مبهم صحبت کرد، به طوری که ما قادر نیستیم مسائل حقوقی ویژه ای را در این مورد عنوان کنیم ولی از نظر سیاسی، اثری ضربه ای داشت. برداشت او کاملاً روشن بود و آن این است که ایالات متحده لااقل باید بکوشد که کمک کند. همان طوری که وزارت امور خارجه می داند، در جریان انقلاب، فساد بزرگترین مسئله سیاسی بود که از سوی همه طبقات جامعه ایران در نظر گرفته می شد. من میل دارم که درباره اقداماتی که دولت موقت ایران می تواند در دادگاههای آمریکا در صورتی که بخواهد داراییهای بنیاد پهلوی را بازستاند، انجام دهد، اظهاراتی بنمایم.ناس

سند شماره (19) تاریخ: 4 می 79-14 اردیبهشت 58خیلی محرمانه از: وزارت امور خارجه - واشنگتن دی. سیبه: سفارت آمریکا در تهران - فوری گزارشگر: هنری پرشت موضوع: ملاقات با کاردار آگاه و روحانی 1- در ملاقاتی که در تاریخ 4 می با روحانی و آگاه بر سر مسائل دیگر داشتیم، روحانی تأکید داشت که کار صدور ویزا توسط سفارت در تهران از سر گرفته شود. معاون گفت که ازدیاد صدور ویزا عمدتا به دو عامل زیر بستگی دارد: (1) تجهیزات یک ساختمان جدید برای امور کنسولی. کار در حال شروع است و ساختمانهای جدید تا چند ماه دیگر آماده خواهند شد. (2) امنیت کافی برای پرسنل سفارت. معاون وضع امنیت فعلی پرسنل را مطرح کرد و گفت که این مهمترین مشکل ما در از سرگیری فعالیت عادی کنسولگری می باشد. روحانی این مسئله را یادداشت کرد و خاطرنشان ساخت که مسئله امنیت پرسنل را به گوش مقامات ذیصلاح خواهد رساند و اقدامات خاصی در رفع این مشکل انجام خواهد داد.

2- روحانی گفت که فعالیت کمیته او در 4 می خاتمه یافته است. وی قصد دارد ظرف مدت 10 روز به ایران برگشته و حداقل تابستان را در ایران باقی خواهد ماند.

ونس

است و اینکه (وزارت امور خارجه آمریکا) تا انجام تحقیق و ابلاغ از سوی این سفارت به وزارت امور خارجه درباره نتیجه آن از انجام هر گونه معامله ای خودداری کند.» «همچنین موجب قدردانی خواهد بود اگر وزارت (امور خارجه آمریکا) به این سفارت نامها و نشانیهای هرگونه خریدار احتمالی را که در معرض توجه وزارت (امور خارجه) قرار می گیرد، اطلاع دهد تا اینکه سفارت این پیام را به آنها نیز ابلاغ کند.» «سفارت جمهوری اسلامی ایران این فرصت را غنیمت شمرده مراتب احترامات فائقه خود را به وزارت (امور خارجه آمریکا) تقدیم می کند.» یادداشت وزارت امور خارجه مورخه اول ماه می:

«وزارت امور خارجه دریافت یادداشت شماره 226 مورخه 16 آوریل 1979 را از سفارت جمهوری اسلامی ایران اعلام می دارد».

«در صورتی که این وزارت از سوی یک خریدار احتمالی داراییهای بنیاد پهلوی یا سایر طرفهای ذینفع طرف مراجعه قرار گیرد این وزارت این واقعیت را که سفارت به این وزارتخانه اطلاع داده است که مالکیت بنیاد و داراییهای چندین گانه انفرادی آن از سوی حکومت ایران تحت رسیدگی است در معرض توجه چنین خریدار یا طرفهایی قرار خواهد داد».

«این وزارت به آژانسهای ذینفع در حکومت ایالات متحده مفاد یادداشت مورد اشاره را ابلاغ کرده است. سفارت ممکن است میل داشته باشد وسایل دیگری را برای معلوم ساختن نظریات خود درباره بنیاد پهلوی به مؤسسه های بازرگانی آمریکا در نظر بگیرد. این وزارت تصور می کند که هر گونه اقدامی از سوی حکومت ایران نسبت به انتقال مالکیت داراییهای بنیاد پهلوی واقع در حیطه صلاحیت ایالات متحده بر طبق قوانین فدرال و ایالتی و سایر قوانین و مقررات و روندهایی که حکام بر این گونه انتقالها هستند، انجام خواهد گرفت. » راجع به مسئله استرداد من در زیر اطلاعاتی که از سوی دفتر مشاور حقوقی وزارت امور خارجه به من داده شده است، تکرار می کنم:

طبق قوانین بین المللی هیچ گونه تعهدی برای استرداد یک پناهنده در صورت نبودن موافقتنامه ای وجود ندارد. (از کلمه FACTOR شروع می شود و به Vختم می شود. از کلمه LAUDENHEINERشروع و به (1933) 287 و 276. U.S 290 ختم می شود).

طبق قوانین ایالات متحده بجز موافقتنامه (78U.S.C. 3787) استردادی انجام نخواهد گرفت. هیچ گونه صلاحدید اجرائی برای تسلیم یک پناهنده به یک حکومت خارجی وجود ندارد مگر اینکه چنین صلاحدیدی توسط قانون (با کلمه VALENTINE شروع می شود و به V ختم می شود با UNITEDSTATESشروع و به (1936) 8 و 5 U.S299 ختم می شود.) کنگره یا براساس شرایط موافقت نامه داده شده باشد. در حال حاضر هیچ گونه موافقتنامه ای مربوط به استرداد با ایران وجود ندارد.

در حالی که دادگاههای ایالات متحده هیچ گونه صلاحیتی درباره جنایات از نوع توصیف شده به وسیله یزدی، وزیر امور خارجه که در خارج از آمریکا صورت گرفته ندارد، افرادی که دارای شکایتی علیه مأمورین سابق ایران هستند می توانند آنها را برای اخذ خسارت در دادگاههای ایالات متحده بابت لطمات و زیانهایی که در خارجه صورت گرفته تحت تعقیب قانونی قرار دهند. جمهوری اسلامی ایران

ص: 261

خود نیز می تواند به افراد متظلم در فراهم آوردن اقدامات قانونی در اینجا کمک کند. اگر آنهایی که طرف تظلم قرار گرفته اند ادعای مصونیت کنند جمهوری اسلامی ایران می تواند طی اعلامیه ای به عنوان دادگاه مصونیت آنها را سلب کند. نتیجه هر مورد ویژه ای براساس شواهد به دست آمده و تعبیر قاضی از چنین مسائل قانونی از قبیل مصونیت و کفایت شواهد و غیره خواهد بود. برای جمهوری اسلامی ایران ارجح خواهد بود که این امکانات را خود رأسا با یک حقوقدان واجد شرایط در ایالات متحده آمریکا مورد بررسی قرار دهد.

امیدواریم که این اطلاعات برای شما حائز ارزش باشد و من حاضرم این مسائل را بیشتر طبق صلاحدید شما، با شما مورد بحث قرار دهم.ارادتمند چارلز ناس

محصولات آمریکا دارد نگهدارد. رسیدن به این هدف در جوی که از نظر روانی دولت آمریکا را سرمنشأ همه مشکلات ایران می داند و دولت و رسانه های گروهی آمریکا را باعث آن می داند چیزی جز حدس و گمان نمی باشد و ضمنا وجهه بین المللی اخیر ایران این مسئله را پیچیده تر می کند. رسانه های گروهی آمریکا پس از انقلاب سعی داشته اند که نقاط منفی و اشتباهات را زیر نظر داشته باشند. گزارشاتی از ایران منتشر و پخش می شوند مبنی بر اینکه ایرانیان معتقدند که آمریکا خوبی برای ایران نمی خواهد و طوری وانمود می کنند که ایران از هر نظر در یک منجلاب بدبختی فرورفته است. از دیگر مسائلی که روابط ارتباطاتی ما را سردتر می کند حضور وابستگان به رژیم سابق ایران در آمریکا می باشد. چنانچه شاه به تقاضای بعضی مقامات آمریکا پاسخ مثبت دهد و پناهنده به آمریکا شود، احتمالش است که روابط به طور کلی قطع شود. گذشته از حضور این اشخاص، مقادیر بسیار زیادی ادعاهای حقوقی از جانب دو طرف موجود است، این ادعاهای حقوقی شامل: تعهدات مالی، تحویل کالا، دعواهای قراردادی است که از سرگیری فعال روابط تجاری بین ایران و آمریکا را مانع می شود. در سال گذشته دانشگاههای ایران تعداد قابل ملاحظه ای آمریکایی به عنوان استاد، محقق، مشاور - داشتند در حالی که امسال تعداد انگشت شماری باقی مانده اند و دانشگاهها به طور کلی از دعوت سخنرانان و استادان خارجی امتناع می کنند. خارج از تهران، از طریق انجمنهای ایران و آمریکا در 5 شهر بزرگ امکان رابطه وجود داشت. از این انجمنها فقط اصفهان سالم مانده است. کاری که آژانس بین المللی ارتباطات باید انجام دهد این است که مشخص کند در ارتباط با افرادی که سعی دارند آمریکا را تنفرانگیز، حقیر و ترسناک جلوه دهند و روابط ایران و آمریکا را بی اعتبار نشان دهند چه باید کرد و چگونه باید کرد.

ب: نکات و نگرانیهای اصلی:

1- این طرز فکر که آمریکا مخالف ایران است و می خواهد ایران را مثل سابق «وابسته» به خود نگهدارد باید خنثی شود.

2- روابط غیر امنیتی با ایران از طریق صحبت و عمل تشویق بشود.

3- مشکلات دانشجویان ایرانی در آمریکا از طریق کلاسهای زبان انگلیسی و کلاسهای آشنایی برطرف شوند.

4- پرورش و از سرگیری یک سری بحث و برنامه برای آمریکاییهای ایران شناس و همتاهای ایرانیشان، تا جنبه مثبت آمریکا را از سنتهای ایرانی نشان بدهد.

5 - اشاعه این فکر که آمریکا با وجود همه بدیهایش، محل مساعد، جالب، پر تحرک و فعالی است برای صلح و بهبود جهانی.

6- از طریق صدای آمریکا، زندگی در آمریکا، نظرات مقامات رسمی و غیر رسمی آمریکا و اتفاقات جهان را به مقدار بیشتر و فیلترنشده تری از برنامه فارسی صدای آمریکا عرضه نمایید.شلنبرگر

سند شماره (22) تاریخ: 14 می 1979 - 24 اردیبهشت 1358خیلی محرمانه از: وزیر امور خارجه - واشنگتنبه: سفارت آمریکا - تهران موضوع: ملاقات شما با یزدی وزیر امور خارجه 1- تمامی متن خیلی محرمانه است.

2- هنگامی که شما یزدی را ببینید خواهشمند است به او اطلاع دهید که کاتلر سفیر در ساعت 10 بامداد به وقت واشنگتن در تاریخ 15 ماه می جلساتی درباره تأیید سمت خود خواهد داشت. ما از هر مطلبی که یزدی درباره دو موضوع زیر به ما بدهد قدردانی خواهیم کرد.

شما ممکن است بگویید ما پیش بینی می کنیم که کنگره درباره این دو موضوع علاقه شدیدی خواهد داشت و ما خوشوقت خواهیم بود که هر گونه مطلب یا توضیحی یا اعلام سیاست دولت موقت ایران را که یزدی میل داشته باشد به ما بدهد تکرار کنیم.

الف: وضع یهودیان و سایر گروههای اقلیت. در اینجا در این باره نگرانی وجود دارد که اعدام القانیان ممکن است به فشارهایی علیه جامعه یهود به علت پیوندهای آن با اسرائیل و صهیونیسم منجر شود.

داستانهای زیادی بر سر زبانها جاری است درباره اینکه اخیرا عده زیادی از یهودیان سرشناس دستگیر شده اند. ما از هر گونه توضیحاتی درباره واقعیات و سیاست قدردانی خواهیم کرد.

ب: وضع حقوقی و قانونی پرسنل مستشاری نظامی آمریکا. در شرایط کنونی فعالیت دادگاههای انقلابی در ایران، بعضی از آمریکاییها از آن بیم دارند که سلب مصونیت از مستشاران نظامی آمریکایی آنها را در وضع خطرناکی قرار دهد. خواهشمند است در نظر بگیرید که موافقتنامه های دوجانبه آمریکا و ایران در این باره همچنان به قوه خود باقی است. اگر ایران خواستار کمکهای مستشاران نظامی آمریکایی در آینده باشد ما طبیعتا ناگزیر خواهیم بود ترتیبات کافی را برای تأمین امنیت پرسنل آنها بدهیم. ما از هر گونه توضیحاتی که یزدی در این باره به ما بدهد قدردانی خواهیم کرد.ونس

سند شماره (24) تاریخ: 15 می 79 - 25 اردیبهشت 1358خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن دی. سی. - فوری گزارشگر: ناس موضوع: ملاقات با وزیر امور خارجه؛ وضعیت جامعه یهودیان 1- (تمام متن خیلی محرمانه است. این یک پیام گزارشی است).

2- در خلال ملاقات با وزیر امور خارجه یزدی در 15 می، من متذکر شدم که اعدام آقای القانیان و شایعه دستگیری گسترده یهودیان در تهران موجی از انزجار در آمریکا و قسمتهایی از اروپای غربی به وجود آورده است. من گفتم در مورد اذیت کردن اقلیت یهودی نگرانی وجود دارد. یزدی جواب داد القانیان بخاطر این که یک یهودی بود اعدام نشد. وی قاطعانه انکار کرد که هیچ گونه رابطه ای بین اعدام و دین القانیان وجود داشته است. وی ادامه داد هیچ یهودی بخاطر مذهبش آزار نشده است و هیچ گونه اذیت و آزاری بر علیه یک فرد، بخاطر آنکه او عضو یک گروه اقلیت است انجام نخواهد شد. معهذا بعضی از یهودیها مانند مسلمانان زیادی در زمان رژیم گذشته جرمهایی مرتکب شده اند و آنها مانند مسلمانها، مسیحیها و دیگران اگر شواهد تأیید شود، مجازات خواهند شد. او اضافه کرد که مطلقا هیچ گونه فشاری از ناحیه دولت بر روی جامعه یهودیان در ایران وجود ندارد. نمایندگان سازمانهای آبرومند بین المللی برای اینکه خودشان مشاهده کنند با استقبال پذیرفته خواهند شد.

3- در این قسمت از مذاکرات، یزدی در رابطه با دخالت در امور داخلی ایران و اینکه خطوط حاشیه ای این دخالت کجاست کمی ناراحت و متعجب بود. من جواب دادم که این سؤال می تواند به طور نامحدودی مورد بحث قرار گیرد، اما به طور واضح، نگرانی در مورد احتمال آزار اقلیتها بیشتر از جنبه منافع ملی موردنظر است. من همچنین گفتم که ما قبلاً موافقت کرده بودیم که با یکدیگر صادق باشیم و اجازه ندهیم که شک و تردید در ما رخنه کند و این درخواست من هم بایستی در این مورد به حساب آید. من با این صحبت نتیجه گرفتم که در پیشرفت روابط جدیدمان مهم است که ما بر پایه حقایق و سیاستهای دولتهای مورد احتراممان عمل کنیم و نه بر پایه شایعات و اتهامات.ناس

یزدی بلافاصله صحیح بودن این نقل قول را تکذیب کرد و گفت گزارش خبرگزاری فرانسه از مصاحبه او با نیویورک تایمز به نحو غلطی اقتباس شده است. او آن گاه گفت که او چنین گفته بود: «ایرانیان» درباره همدستیهای عمیق ایالات متحده در چنین اموری اعتقاد کامل دارند ولی او این نظریات را با نهایت دقت به حکومت ایران نسبت نداده بود». صرف نظر از عقاید شخصی خود، به هر صورت من به اندازه کافی آموخته ام که به عنوان یک مقام ایرانی چه چیزی را باید بگویم.

3- یزدی آنگاه به طرز دوستانه ای درباره لزوم گرفتن ابتکار از سوی آمریکا برای اینکه ایرانیان از خود رفع سوء تفاهم بکنند و خاطرات گذشته را از مخیله خود بزدایند شروع به سخنرانی مختصری برای من کرد. او آنگاه شروع به بحث اصول این دعاوی درباره همدستی ما در برانداختن رژیم مصدق و مناسبات نزدیک بین ساواک و سیا و پشتیبانی عظیم ایالات متحده از هدفهای بین المللی شاه و فروش اقلام بسیاری که ایران نیاز به آن نداشت و غیره آغاز کرد و آنگاه گفت آن طوری که او اطلاع دارد کارتر رئیس جمهوری آمریکا شخصا در تاریخ هشتم سپتامبر یعنی همان شبی که کشتار میدان ژاله به وقوع پیوست و طی آن هزارها نفر بقتل رسیدند به شاه تلفن کرده بود. او گفت که هر ایرانی معتقد است که رئیس جمهوری برای آن به شاه تلفن کرده بود که پشتیبانی کامل خود را از اقدامات نظامی در آن روز اعلام بدارد و برای ایرانیان بسیار دشوار است که چنین چیزی را فراموش کنند. شبکه وسیع مناسبات در سطح عالی سلسله مراتب با شاه و اشخاص مورد حمایت او که با گذشت سالها برقرار شده بود، همچنین در آینده مانع مناسبات ایران و آمریکا خواهد و مثلاً راجرز وزیر سابق امور خارجه آمریکا یکی از اعضای هیئت مدیره بنیاد پهلوی است و سایر اشخاصی که در مناسبات آمریکا و ایران نقش برجسته ای داشته اند روابط درازمدتی دارند که برخلاف منافع حکومت کنونی است.

4- یزدی آنگاه گفت که البته مقصود از چنین ملاقاتهایی نظیر آنچه ما انجام می دهیم آن است که گذشته را پشت سر بگذاریم و به آینده نگاه کنیم. معذالک بار سنگین بر گردن ایالات متحده است تا ابتکار را به دست گرفته و اقدامات ویژه ای به عمل آورد و به مردم ایران نشان دهد که گذشته واقعا گذشته است و اینکه انقلاب ایران از سوی حکومت ایالات متحده و مردم آمریکا پذیرفته شده است.

5 - من مراتب فوق را صرفا بدان جهت گزارش می دهم که طرز فکر وزیر امور خارجه ایران و عده زیاد دیگری از شخصیتهایی که در حکومت حاضر وجود دارند نشان دهد.یزدی به نظر می رسد اساسا نسبت به ایالات متحده روش دوستانه دارد و مایل است که مناسبات عادی بین ایران و آمریکا برقرار شود. ولی مخالفت با شاه در گذشته و پیچیدگی پیوندهای ایالات متحده با رژیم پهلوی در شخص او وزنه سنگینی تشکیل می دهد.ناس

تبعیض نژادی با جهودها و گروههای اقلیت دیگر انجام نخواهد گرفت، را تکرار کرد. سنای آمریکا که او ادعا می کند تک تک آنها را می شناسد، تحت سیطره صهیونیستها است و اشتباه است اگر که به نحو دیگری با آن برخورد شود. یزدی برای تأکید روی این مسئله که اقلیتهای ایرانی از آزادیهای مشابهی با مسلمانان ایرانی استفاده می کنند، به ملاقات اخیر گروهی از نمایندگان یهودیان در قم با خمینی و اطمینانی که وی به آنها در مورد حقوق گروههای اقلیت داد، اشاره کرد. یزدی گفت که دولت او اسناد محکمی مبنی بر اینکه اسرائیل، به ایران مأمورینی فرستاده و به آنها پاسپورت ایرانی داده است که یک مورد بخصوص آن برای شاه است، دارد. یزدی گفت که ایران هر گونه حقی برای دستگیری این جاسوسان صهیونیست دارد. ولی چنین دستگیریهایی نباید به عنوان برنامه ای علیه جامعه یهودیان تفسیر شود.ناس

به صورت مشخصی کاهش پیدا کرد و امیدواریم که بتوانیم از جانب خودمان از تحریک مجدد آن اجتناب ورزیم.

3- یکی از سؤالاتی که در جلسه توجیه مطبوعات در روز 21 می از سخنگوی وزارتخانه شد، اشاره بر این داشت که ممکن است یک سوء تفاهم اساسی درباره ماهیت اعتراض دولت موقت ایران به رأی روز 17 می سنا که موضوع آن توسط سناتور جاویتس مطرح گردید و نیز موضع آن نسبت به خود سناتور وجود داشته باشد. ما معتقدیم که پاسخ سخنگوی وزارت خارجه ممکن است در این رابطه کاملاً زمینه موضوع را روشن نکرده باشد. اعتراض دولت موقت ایران از لحاظ زمینه و پیشینه موضوع نسبت به رأی سنا است که آن را دخالت بیجا در امور داخلی ایران می داند. اظهار نظرهای رسمی در مورد سناتور جاویتس محدود به اظهاراتی بر این مبنی بوده است که وی ارتباطات صهیونیستی دارد. روابط گذشته همسر او با ایران ایر نیز موضوع انتقادات سمی بوده است. در هر حال هیچ گونه تهدیدی از طرف دولت موقت ایران بر علیه سناتور جاویتس به عمل نیامده است و نیز تا آنجایی که ما می دانیم هیچ گونه تهدیدی حتی از جانب فرد یا گروهی که ممکن است به عنوان یک عامل ناشناس دولت موقت ایران تعبیر شود بر علیه او به عمل نیامده است.

4- من متن بیانیه آماده شده توسط سخنگوی وزارتخانه و نسخه ای از سخنرانی روز اول می وزیر خارجه را برای یزدی فرستاده ام. من علی الخصوص توجه یزدی را به نظرات وزیر در مورد نزدیک شدن ایالات متحده به تغییر داخلی معطوف نمودم.

5 - ما شبانه شدت عکس العمل دولت موقت ایران نسبت به رأی سنا را منعکس نموده ایم. پاسخ دولت موقت ایران قطعا تا حدودی به عدم اطمینان خاطر مستمرش مربوط می شود. این دولت که شدیدا نسبت به ضربه پذیریهایش حساس می باشد متمایل است به اینکه حتی کوچکترین اشاره بر فشار از جانب منابع خارجی را به مداخله غیر قابل توجیه در امور داخلی ایران تعبیر نماید. در هر صورت ما فکر می کنیم که برای تصمیم دولت موقت ایران در مورد درخواست از ما نسبت به اینکه ورود سفیر کاتلر به تعویق بیفتد انگیزه دیگری ممکن است وجود داشته باشد، انگیزه ای که در مورد پیش بینیهایمان برای در معرض توفان فعلی قرار گرفتن بدون تحمل خسارت عمده و دیرپای به ما خوش بینی محتاطانه ای می دهد. دولت موقت ایران دفعات زیادی قربانی سیستم دوگانه دولت (دولت موقت ایران در یک طرف و ساخت کمیته انقلابی که تحت دستورات خمینی عمل می کند از طرف دیگر) شده است که کمترین آن قطع روابط دیپلماتیک با مصر تحت فشار نظرات خمینی در این زمینه بود. چندین عامل ما را بر آن داشت تا به صورت تجربی نتیجه گیری کنیم که دولت موقت ایران ممکن است این اقدام را به این لحاظ انجام داده باشد که از اقدام بی محابای یکجانبه دیگری از طرف امام جلوگیری به عمل آورد. در میان اینها طرز برخوردهای سطح پائین تعجب آوری هستند که به وسیله 4 وزیر مختلف کابینه در 20 و 21 می با من به عمل آمد( ملاقاتهایی پس از تصمیم بر تقاضایی که از سفیر کاتلر برای به تعویق انداختن ورودش به عمل آمده بود واقع شد) و نیز برخورد عمومی که با این حرکت هم به وسیله رسانه های گروهی کنترل شده وسیله دولت و هم به وسیله یزدی وزیر امور خارجه به عمل آمد. بدنبال حملات تند در برنامه های رادیو تلویزیون ملی ایران در 20 می موضوع مطمئنا در برنامه روز 21 می کم اهمیت تر جلوه داده شد. یزدی در کنفرانس مطبوعاتیش در 21 می و مصاحبه ای که همان روز به وسیله رادیو و تلویزیون پخش شد در لحن معتدل بود و مراقب بود که

ص: 268

بین قسمت های قانون گذاری و اجرایی دولت ایالات متحده تفاوت قائل شود و امیدوار بود که از روابط خوب بین ایران و ایالات متحده به وسیله رأی سنا جلوگیری به عمل نیاید.

6- تمام این جریان بر این اشاره دارد که بهترین امید ما به دستیابی به یک توافق رضایتبخش با ایران جدید در دیپلماسی ساکت و آرام نهفته است. علیرغم ناسازگاری خمینی نسبت به ایالات متحده، خیلیها در اینجا هستند که خالصانه مایل به داشتن روابط دوستانه و همیارانه با ما می باشند و نظرات ما را پذیرا هستند و در مورد طرز تفکر بین المللی راجع به موضوعاتی از قبیل حقوق بشر حساس هستند. متأسفانه خمینی در حال حاضر قدرتمندترین چهره سیاسی در تهران می باشد و شخصی است که شاید ایرانیان مترقی جرأت نمی کنند رودررو با او برخورد نمایند. ما نبایستی توانایی خود را در تأثیر گذاردن بر جریانات در اینجا بیش از حد ارزیابی کنیم ولی می توانیم امیدوار باشیم با کار سرسختانه با آن ایرانیانی که مایل هستند اهمیت دوستی با ایالات متحده را درک نمایند تا حدی تأثیر مهمی را داشته باشیم. البته فرض بر این است که همین افراد در این اختلاط نادر متعصبین و اصلاح گرایان دمکرات، قدرت و نفوذ را حفظ خواهند کرد.

سند شماره (30) تاریخ: 7 ژوئن 1979 - 17 خرداد 1358خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - رمبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن - دی. سی.

موضوع: علاقه ایران به لوازم یدکی 1- (تمامی متن خیلی محرمانه است) 2- در تاریخ 5 ژوئن کارمند وزارت امور خارجه به ما گفت که در ملاقات اخیر بین یزدی وزیر امور خارجه ایران و تامانی نی سفیر ایتالیا در ایران، یزدی اظهار علاقه به خرید لوازم یدکی کرده است که در ایتالیا طبق پروانه ایالات متحده برای تجهیزات نظامی که اکنون در ایران وجود دارد تولید می شود. کارمند مربوط گفت که ایتالیاییها که اکنون در اندیشه دادن پاسخ به این پیشنهاد هستند معتقدند که تقاضای یزدی کوششی است برای بهبود تماسها با ایالات متحده از طریق یک کشور ثالث زیرا از لحاظ سیاسی در حال حاضر مراجعه به ایالات متحده به طور مستقیم امکان پذیر نیست.

3- اظهار نظر: در حالی که ما در موقعیتی قرار نگرفته ایم که درباره معتبر بدون این نوع تعبیر از تقاضای یزدی قضاوت کنیم، ما متوجه شده ایم که ایتالیاییها شاید علاقه مند به فروش لوازم یدکی به ایران به هر صورت باشند. ما احتمالاً انتظار داریم درباره این موضوع اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم، در صورتی که ایرانیان فهرست ویژه لوازم یدکی مطلوب خود را ارائه دهند.گاردنر

مثبتی بر اوضاع اینجا داشته باشیم. ما نباید از دولت و سیاستهای ابتکاری خمینی پشتیبانی نماییم چون در دراز مدت قابل تحمل نخواهد بود.

- - به نظر من درست نیست که سفیری نزد خمینی فرستاده شود مگر اینکه دولت کنونی ایران قدرت ابتکار را در دست گیرد. سفیر مزبور نخواهد توانست بر نحوه تفکر وی تأثیر بگذارد و او را به عنوان عاملی به عنوان عاملی که سرنگون کننده افراط گرایی وی می باشد تلقی خواهند کرد.

- - کارمندان سفارت تا حد امکان باید تماسهای همه جانبه پیشین خود را ادامه دهند.

- - با سران و رهبران نظامی باید مذاکره آغاز گردد و در صورتی که سفارش دریافت لوازم یدکی به ما ارائه شد باید به گرمی تقاضاهای آنها را برآورده سازیم( البته تا حدی که کنگره اجازه دهد) - - وزارت امور خارجه تا حد امکان نباید پیرامون ایران اظهارنظرهای آشکار نماید و در صورت لزوم باید از جملاتی نظیر «ما امیدواریم که بهبودی در روابط پدید آید» استفاده نماید.

- - در حال حاضر باید سیاست عدم مداخله را شدیدا رعایت نماییم. هیئت سیاسی آنچنان دستخوش تفرقه شده است که نمی توانیم کار دیگری برای آن انجام دهیم.

4- در مورد کارمندان. تصمیم مبنی بر به تعویق افتادن ارسال سفیر جدید بسیار درست است. ورود ایشان در اواخر سپتامبر و اکتبر بسیار مناسب خواهد بود.

- - در تعداد کارمندان سفارت نباید افزایش به وجود آید و شاید لازم باشد که تعداد آنها کمتر نیز بشود و جانشینهای کارمندان کنونی نیز باید در تابستان کنونی ارسال گردند. دیگر تکالیف سفارت باید به تعویق بیفتند تا ببینیم اوضاع چگونه خواهد شد.

- - به همسران و فرزندان کارمندان نباید اجازه مسافرت به اینجا را داد تا سفیر جدید در این مورد ارزیابی خود را ارسال نماید.

- - ساختمان بخشهای کنسولی جدید باید پایان پذیرد ولی خدمات کنسولی نباید قبل از ورود سفیر جدید از سرگرفته شود.خدمات مربوط به روادید تنها کاری است که ما می توانیم برای ایرانیها انجام دهیم.

تداوم وظایف محدود کنونی برای ما مقدار کمی نارضایتی و ناراحتی پدید آورده است.ناس

خشونت بار دیگری نیز به وقوع بپیوندد. اوضاع بسیار بحرانی است.

- - هیئت سیاسی به صورت گروههای سیاسی بسیار آشفته ای در آمده است و احتمالاً همکاری معنی داری در بین آنها پدید نخواهد آمد (که از شاخصهای ایران بشمار می رود).

- - گروههای متعددی در مورد قانون اساسی و ماهیت دولت به خمینی حمله ور شده اند. وقایع خشونت بار حتما رخ خواهد داد. لیکن به نظر من او در آینده نیز نیرومندترین قدرت سیاسی خواهد بود.

هنوز معلوم نیست که چه کسی جانشین وی خواهد شد تا بتواند با قدرت کافی به کنترل ملت بپردازد.

قدرت مطلقه در اختیار وی و گاردهای انقلابی و اجتماعات مسلح قرار دارد. در پلیس و واحدهای نظامی بهبود بسیار کمی به وجود آمده است.

- - ضد آمریکاگرایی در اینجا جنبه واقعی زندگی است و با جوششهای سیاسی احتمالاً افزایش خواهد یافت. به علت روابط ما با شاه ما هدف اصلی واقع شده ایم. چون این از خصوصیات اخلاقی پارسیهاست که همیشه گناه بدبختیهای خود را به گردن دیگران بیندازند.

- - «دولت» متشکل از افراد پاکی است که قدرتی در دست ندارند. آنها منتظر دستورات خمینی هستند که سیستم کمیته های انقلابی را دیکته می کند. بنابراین این دوگانگی قدرت و اختیارات بر همه سطوح دولتی، تجاری و فعالیتهای خصوصی تأثیر گذارده و موجب انحراف وزیران می گردد.

- - اقتصاد کاملاً آشفته و درهم و برهم است بخش اعظم مدیران خارجی و ایرانی فراری شده اند؛ تعدادی از آنها زندانی شده اند و بسیاری دیگر به علت مداخله کمیته های کارگری و انقلابی و کمبود مواد خام وارداتی قادر به انجام وظیفه نیستند. نظام بانکداری موقعیت خود را به طرز عمده ای بهبود بخشیده است. بیکاری همه گیر شده است. لیکن دلارهایی که از طریق نفت عاید می گردد برای پرداخت حقوق کارگران بیکار و تأمین مواد غذایی و از بین بردن کمبودهای غیر خوراکی که خودی نشان می دهند، وارد اقتصاد می گردند.

- - فشار تفرقه انگیز این کشور چند زبانه و دارای اقلیتهای گوناگون در حال حاضر در ترکستان، خوزستان و کردستان مشاهده می گردد. اوضاع در این نقاط وخیم تر خواهد شد و آذربایجان نیز نقطه بعدی خواهد بود.

4- دورنمای آینده ای که خمینی در آن باشد:

- - خمینی 79 ساله، خسته و از نظر سلامت در وضع چندان خوبی نیست. ولی سیاست کوتاه مدت ما باید بر این اساس باشد که فکر کنیم او تا مدتی بر سرکار خواهد بود. در واقع، فوت وی کشور را دستخوش آشوب بیشتری خواهد کرد. او تنها کسی است که می تواند اجتماع را از آشفتگی کامل برهاند.

- - او مردی است که می خواهد یک دولت کاملاً اسلامی استوار بر اصول قرآن و سنت اسلامی را در جهان پیاده کند. گاهی هم طوری صحبت می کند که گویی وی پیامبر منتخب خدا می باشد.

- - او متقاعد شده است که تنها او و «توده های »مردم این انقلاب را به وجود آورده اند و همانها می خواهند که یک کشور اسلامی به وجود آید. بنابراین او دست اندرکاران مدرنیزه کردن و دموکراسی را حقیر شمرده و مایل نیست مخالفین دموکرات را نیز در قدرت سهیم بداند.

- - او در میان افراطیون (اسلامی، چپگرا، ساف و غیره) محصور بود و حتی کابینه نیز توانسته است توجه وی را به خود جلب نماید. خلاصه اینکه امکان ندارد بتوان مستقیما وی را تحت نفوذ قرارداد.

ص: 272

- - خمینی در امور جهانی و نیازهای یک کشور مدرن، احساسات و اموری که موجبات نارضایتی جدی داخلی و بین المللی را فراهم می آورد سررشته ای ندارد.

- - نارضایتی (تنفر؟) وی از آمریکا بسیار واقعی است. او واقعا معتقد است که ما سعی داریم مداخله نموده و انقلاب را از بین ببریم.

5 - آینده نزدیک:

اگر پیش بینی من درست باشد که وی چهره مسلط جامعه در چند ماه آینده خواهد بود، باید گفت که آمریکا نمی تواند امید چندانی به ایران داشته باشد:

- - یک نظام دیکتاتوری واقعی پدید خواهد آمد که رهبران محافظه کار مذهبی با استفاده از ارعاب و توسل به دادگاههای انقلابی سعی خواهند کرد جناحهای مخالف را بترسانند. تمام اینها نیز به وسیله عدم کارایی دولتی، فردگرایی ایرانیها، فساد و مخالفت مستمر دیگر نیروهای سیاسی از قبیل چپها که به فعالیتهای سیاسی عادت کرده اند تشدید خواهد شد. این موضوع نیز سبب خواهد شد که گروههای ناراضی به تروریسم متوسل شوند.

- - روابط دیپلماتیک ما نیز بسته به خواست خمینی است و هر زمان امکان قطع آن وجود دارد.

احساسات ضدآمریکایی در همه جا رایج است و گاهی جان کارمندان ما را نیز به مخاطره می افکند. ما نخواهیم توانست به منابع مفید و مؤثر دسترسی داشته باشیم.

- - اقتصاد نیز به آرامی بهبود خواهد یافت. آینده فعالیتهای تجاری آمریکا، بجز در مورد صدور مواد مورد نیاز از قبیل مواد غذایی، بسیار محدود خواهد بود. تاجرانی که سعی دارند با استفاده از قراردادهای قدیمی به کار بپردازند، سعی دارند ادعاهای معتبر خود را جمع آوری نمایند و سرمایه گذاریهای مشترک نیز با مقامات متضادی روبه رو می شوند که برای شرکت و خودشان خطراتی به بار می آورد.

- - در صحنه بین المللی، ایران از نظر ما سازش ناپذیر است و حمایت خود را از نهضتهای انقلابی تندرو اعلام می دارد و سر منشأ عدم ثبات در منطقه به حساب می آید.

- - در این محیطی که بی ثباتی حادی در آن وجود دارد صنعت نفت نیز علیرغم تمایلات اقتصادی داخلی دچار وقفه خواهد گردید.

6- من در پیامی جداگانه در مورد وضع خودمان در ماههای آتی اظهار نظر خواهم نمود. اگر چند دقیقه وقت صرف کرده تحلیل مشاور سیاسی تامست تحت عنوان « در انتظار گودو به سبک ایران » را بخوانید (تهران 5932) خواهید توانست بیش از این پیام از آن استفاده کرده و نظریه درازمدتی را کسب نمایید.ناس

بین ملت ایران و آمریکا را از طریق برنامه تبادل و وقایع فرهنگی، کتابخانه و جلسات ملاقات، و کلاسهای انگلیسی برای ایرانیان و کلاسهای فارسی برای آمریکاییان حفظ کند و بهتر سازد. دفاتر انجمن در تهران و سایر شهرستانها اجازه نامه شان را از طریق وزیر فرهنگ دریافت داشته اند. در اصفهان دفتر انجمن پ مدتی قبل از انقلاب معلق بود و هم اکنون نیز معلق می باشد.

امروز مورخ 13 ژوئن 1979 رئیس انجمن ایران و آمریکا در اصفهان، آقای دنیس ویلسون، نامه ای از آقای حسن نیلفروشان رئیس کل دفتر تعلیم و تربیت اصفهان دریافت داشت مبنی بر اینکه انجمن ایران و آمریکا یک مدرسه زبان خارجه است نه یک مؤسسه فرهنگی و دستور داده است که انجمن تا زمانی که اجازه نامه رسمی مدرسه را دریافت نداشته، بسته باشد و باید تابع مقررات مدارس باشد.

اگرچه انجمن ایران و آمریکا یک سازمان دولتی آمریکا نمی باشد ولی سفارت آمریکا از اهداف انجمن پشتیبانی به عمل آورده و معتقد است که این همکاریها باعث تفاهم بیشتر بین دو کشور خواهند شد. اگر انجمن در اصفهان بسته شود، در حالی که ترمش در حال شروع شدن می باشد و درخواستنامه از طرف متقاضیان قبول کرده است، احتمالش زیاد است که هرگز باز نشود زیرا مخارج فعلیش از درآمدش بیشتر است. این باعث تأسف شهروندان اصفهانی که از خدمات انجمن استفاده می کنند خواهد شد و تفاهم بهتر بین دو ملت ما را کمتر خواهد کرد.

دستور صادره ظاهرا ناشی از اشتباه است، زیرا انجمن ایران و آمریکا هرگز زیر نظر وزارت آموزش و پرورش نبوده، بلکه زیر نظر وزارت فرهنگ بوده است. من امیدوارم که شما بتوانید مداخله نمائید و این دستور را لغو نمائید و به دفتر امور فرهنگی اصفهان بگویید که مسئولیت انجمن با ایشان می باشد نه دفتر تعلیم و تربیت.

با تقدیم احترام و عرض تشکر از کمک شما در این باره.

کاردار سفارت چارلز دبلیو. ناس

شدیدتری را به همراه خواهد داشت. وی از ما خواسته است تا هر چه در توان داریم برای جلوگیری از این کار انجام دهیم.

3- اعتصام بنا به دستور وزیر امور خارجه گفت که از ابراز احساسات ونس در نامه ای که به وزیر امور خارجه نوشته است بسیار خوشحال است و این دولت یک چنین احساساتی را جبران خواهد کرد و منتظر است تا روابط به تدریج بهبود یابد. ولی باید آگاه بود که اتخاذ تصمیمی دیگر توسط کنگره این وضع را وخیم تر از اکنون خواهد نمود.

4- بسیار سپاسگزار خواهم بود اگر نوشته جاتی در دسترس من پیرامون این موضوع قرار دهید تا وزیر امور خارجه را در جریان قرار دهم. با وجود اینکه می دانم امروز شنبه است ولی اگر بتوانید یک گزارش مقدماتی نیز امروز در اختیار من قرار دهید، من خواهم توانست آنرا فردا صبح ساعت ده و سی دقیقه در اختیار دقیقه در اختیار وزیر امور خارجه قرار دهم.با تشکر ناس

2- خلاصه: در خلال مراسم خداحافظی یزدی وزیر خارجه در 17 ژوئن، وی مجددا تمایل دولت موقت ایران (و خمینی) را برای روابط مستمر با ایالات متحده تکرار کرد. یزدی درخواست همکاری برای جلوگیری از وقایعی از قبیل رأی 17 می سنا و خنثی سازی جریان عادی کردن روابط را نمود. او همچنین به صورت مؤکدی اظهار داشت که شرکای آمریکایی در بانکهای ایرانی که اخیرا ملی شده اند نبایستی درباره بازیافت سرمایه شان نگران باشند.

3- یزدی با من و کنسول سیاسی در 16 ژوئن برای ملاقات خداحافظی دیدار کرد. او پاسخ داد که وی از رسانیدن درودها و تهنیتهایش به ونس به وسیله من قدردانی می نماید. او در این رابطه گفت که قصد داشته مجددا تصریح نماید که موضع دولت موقت ایران و آیت اللّه خمینی همچنان این است که روابط ایران را با ایالات متحده قطع نکند بلکه ایران می خواهد که این روابط را بهبود بخشد و گذشته را فراموش نماید.

او گفت ما می دانیم که این کار آسان نخواهد بود. او اضافه کرد که خیلی مایه تأسف است که رأی 17 می سنا باعث موجی از RECIMINATION دوجانبه گردیده است. او گفت که دولت موقت ایران از شنیدن اینکه اخیرا بارنز، عضو کنگره قطعنامه ای شبیه به قطعنامه ای که به وسیله سنا تصویب شد پیشنهاد کرده ناراحت بوده است.

4- من با استفاده از اطلاعاتی که در تلکس مرجع بوده تلاشهایی را که انجام شده و نیز در حال انجام شدن بوده اند تا از اقداماتی از آن قبیل که دولت موقت ایران و وی را ناراحت نموده جلوگیری نمایند برای وی تشریح کردم. او پاسخ داد وی از اینکه ما مسئله را درک می کنیم خوشحال است. او گفت این چیزی است که من می خواستم به شما بگویم و مایلم شما آنرا به واشنگتن برسانید.

این نوع قطعنامه ها کمکی نخواهند کرد. آنها با اظهارات مبنی بر حسن نیت دولت (آمریکا )مغایر هستند. یزدی سپس درک خودش از تفاوت بین هیئت حاکمه و کنگره و عدم تشخیص مردم کوچه و بازار از این دو را که اکنون موضوع آشنایی است تکرار کرد.

5 - یزدی سپس به مسئله فروشهای نظامی پرداخت. او گفت که اخیرا به وسیله ایمانیان، فرمانده نیروی هوایی مطلع شده است که ما ارسال لوازم یدکی خاصی را که ایران پول آنرا پرداخت کرده است، به تعویق انداخته ایم. او خواست که ما راه را برای ارسال این اقلام باز کنیم. من از او خواستم که جزئیات دقیق بیشتری برای ما فراهم نماید و قول دادم آنچه را بتوانیم انجام خواهیم داد. یزدی گفت روشی که بیشتر قراردادهای نظامی بین رژیم سابق و ایالات متحده بدان وسیله نوشته شده اند از نظر دولت موقت ایران غیر قابل قبول است. این قراردادها مثل یک چک سفید به نام گروه مشاورین نظامی شما می باشند. اگر ما آنها را فسخ نمائیم متحمل میلیونها دلار زیان می شویم. ما ترجیح می دهیم این قراردادها را به طریقی فسخ کنیم که از نظر مالی ما را دچار خسارت ننماید. اینکار می تواند تقریبا یک میلیارد دلار بضرر ما تمام شود.

اگر شما در اینکار به ما کمک نمایید چیزی خواهد بود که من می توانم با آن پیش مردم بروم و به آنها بگویم شما چه کاری برای ما انجام داده اید.

6- من اقدامات جدید را با توجه به کارهای تکمیلی وزارت دفاع تشریح نمودم. یزدی درخواست کمک در موضوعات قراردادی غیر دفاعی (نظامی) را نمود. او اشاره کرد که قراردادی برای 600 میلیون دلار با GTE منعقد شده و حدود 450 میلیون دلار تاکنون پرداخت شده ولی GTEتمام کاری را که لازم بوده انجام نداده است. او گفت من می دانم که این موضوع هیچ ارتباطی به دولت ایالات متحده ندارد، ولی

ص: 276

مردم GTE را به عنوان یک کمپانی آمریکایی می بینند. ما برای اینکه آنها را وادار کنیم که کار را تمام کنند به کمک شما نیاز داریم. من تلاشهایی را که برای وادار کردن بازرگانان به بازگشت جهت حل مسائلشان انجام داده ام، متذکر شدم و گفتم که خود GTE حدود 6 هفته قبل یک هیئت نمایندگی برای بحث درباره قراردادش با مقامات دولتی ایرانی مرتبط به ایران فرستاده بود. من سپس از او درخواست نمودم تا ما را مطلع سازد که در هر مورد چه زمانی نهادهای ایرانی آماده هستند که قراردادهای بخصوصی را مورد بحث قرار دهند و قول دادم که ما هر کاری بتوانیم برای اینکه ببینیم کمپانیهای ایالات متحده کسی را به اینجا می فرستند انجام خواهیم داد.

7- یزدی به عنوان آخرین پیامش گفت وی می خواهد که این موضوع کاملاً روشن باشد که سیاست دولت موقت ایران در ملی کردن بانکها در ایران می باشد. او گفت که دولت کنترل بانکها را به منظور مدیریت در دست گرفته است. بانکهای آمریکایی که در بعضی از این بانکهای ایرانی سهام دارند نبایستی در مورد از بین رفتن سرمایه خود هراسان باشند. او گفت ما تا آخرین سنت آنرا خواهیم پرداخت.ما اکنون مشغول بررسی حسابها می باشیم و هر چه را که سررسید شده باشد، مثل سهامداران ایرانی به سهامداران خارجی پرداخت خواهیم کرد. ما قصد نداریم سرمایه کسی را مصادره کنیم. این تصمیم کابینه است که هر چه را سررسید شده باشد پرداخت کند و شرکای آمریکایی بانکهای ایرانی نبایستی نگران یا هراسان باشند.

سند شماره (38) تاریخ: 24 ژوئن 1979 - 3 تیر1358 از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن موضوع: آینده عادی شدن روابط تجاری آمریکا و ایران 1- تمام متن خیلی محرمانه است.

2- تضاد و دوگانگی بین (الف) مواضع به طور کلی عاقلانه خیلی از مقامات ارشد دولت موقت که متوجه لزوم برقراری روابط عادی تر دیپلماتیک و تبادلات تجاری با آمریکا شده اند و (ب) مواضع ضد آمریکایی انقلابی مطبوعات، روحانیون اطراف خمینی و خیلی از ایرانیان که ضد خارجی هستند و در سطوح دوم و پایین تر دولت موقت می باشند، همچنان تلاشهایمان را برای عادی کردن روابط خنثی می سازند.

3- در 21 ژوئن وزیر خارجه یزدی و سخنگوی دولت امیر انتظام، هر دو به طور علنی به حمایت از ادامه قراردادها و روابط با غرب اظهاراتی نمودند. اظهارات امیر انتظام به مطبوعات مسائل گسترده ای را در برداشت از جمله تغییرات پرسنلی در دولت موقت، نفوذ بیش از حد کمیته ها و مسائل اقتصادی مختلف. او به خبرنگاران گفت که امیدوار است روابط با آمریکا بزودی به سوی بهبودی رود. در مورد قراردادهای نظامی امیر انتظام گفت که فسخ تمام قراردادهای سابقی که ایران قبلاً در آنها میلیاردها دلار سرمایه گذاری کرده بود غیرعاقلانه است. او حتی به طور غیر مستقیم به لزوم متخصصان نظامی آمریکایی اشاره کرد. سخنگوی دولت موقت همچنین گفت که امام و دولت موقت هیچگاه در صدد مصادره اموال نبوده اند، چون مالکیت فردی در اسلام مقدس است ولی این حرف کاملاً قابل قبول نبود. یزدی آنطور که در تهران تایمز 25 ژوئن منعکس شده، مشخصا این مسئله را مطرح نموده که ایران نمی تواند به تنهایی به پیش برود.یزدی صریحا به ادامه وابستگی به غرب اقرار کرد و گفت که فسخ سریع قراردادها توسط ایران بیشتر به ضرر ایران خواهد بود تا فروشندگان خارجی و آن را به سطح یک جامعه کشاورزی پایین خواهد آورد.

4- در حالیکه ما از اظهارات مثبت مانند گفته های یزدی و امیر انتظام در پنجشنبه گذشته استقبال می کنیم، ولی از خبر اخیر (الف) فسخ قرارداد آناکاندا با شرکت مس و (ب) حملات شدید و غیر مترقبه به GTEدلگیریم. نمونه دیگر گزارش روزنامه بامداد در مورد ادامه ارسال غذا به ایران بود. بامداد از اطلاعیه آژانس ارتباطات بین المللی استقبال کرده بود ولی در مقدمه آن گفته بود که آمریکا تحریم خود را از ایران برداشته است.

5 - تا زمانی که دولت موقت قدرت بیشتری نیابد، این نداهای میانه روانه مانند یزدی، امیرانتظام و حتی بازرگان بعید است که اثری داشته باشند. وقایع هفته گذشته،این فرضیه را که برقراری روابط تجاری بین ایران و آمریکا می تواند راهگشای بهبود روابط سیاسی گردد مورد سؤال قرار می دهد. با توجه به جو سیاسی نامطلوب اصلاً نمی توان مطمئن بود که میانه روها در دولت موقت آنقدر زیاد هستند و یا آنقدر نفوذ دارند که بتوانند مانع حملات شوند و یا مواضع ضد آمریکایی که مانع از سرگیری فعالیتهای تجار آمریکایی در ایران شده را تغییر دهند.

گذشته از این ممکن است روابط ما مانعی برای عادی کردن روابط سیاسیمان گردد و این در صورتی

ص: 278

است که بررسی، تجدید نظر و یا فسخ قراردادهای سابق، حملات شدید علیه آمریکا و امپریالیسم آمریکا باشد. نمی توان تجار آمریکایی را به دلیل کمک نکردن به بهبود وضع اقتصادی مقصر شناخت چون آنها به طور فردی و جمعی مورد خصومت و سوءظن قرار می گیرند و طبیعتا نگران امنیت شخصی خود هستند.

کارمندان ایرانی حاکمیت آنان را نمی پذیرند و شکایتهای بحق مالی آنان در میزهای مقامات بی اسم و رسم دفن شده است.

لینگن

2- (محرمانه) اظهارنظر: موضوع سفیر جدید در جریان مکالمه اخیر ناس با یزدی (تلگرام مرجع الف) به هیچ وجه درمیان نیامد؛ هرچند در جریان مکالمه با امیر انتظام در روز بعد (تلگرام مرجع ب ) این موضوع مطرح شد.شلنبرگر

سند شماره (42) تاریخ: 3 ژوئیه 1979 - 13 خرداد 58سری از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن موضوع: تنخواه گردان ایران و سایر مسائل نظامی 1- (تمامی متن سری) 2- خلاصه: در جریان ملاقات روز دوم ژوئیه با یزدی وزیر امور خارجه، کاردار ما وضع تنخواه گردان ایران و سایر مسائل نظامی مورد علاقه متقابل را بررسی کرد. او نیاز به همکاری نزدیک را در مورد تأکید قرار داد، مبادا مسائل نظامی در مناسبات دوجانبه ما اسباب تحریک شده و مانعی در راه فرایند عادی شدن مناسبات گردد. پایان خلاصه.

3- کاردار به یزدی گفت که ما نگرانی ایران را درباره کالاهای نظامی تحمیلی درک می کنیم و اظهارات مورخه 27 ژوئن او را درباره ماهیت پیچیده مجموع مناسبات نظامی دوجانبه ما مورد تقدیر قرار داد. این اظهارات کمک کرد به آنکه یک مسئله بسیار پیچیده ای در یک چشم انداز بهتری قرار گیرد. او افزود که ما در برداشت خود از این مسئله از تمایل به احتراز از پیچیدگیهای حقوقی که ممکن است از ناتوانی در پرداخت تنخواه گردان ایران ناشی شود، برانگیخته شده ایم و اینکه این پیچیدگیها به نحو اجتناب ناپذیری عواقب وسیعتری در مناسبات ما خواهد داشت. او آن گاه کوششهای ما را نسبت به مازادهای وزارت دفاع آمریکا تشریح کرد و توضیح داد که چگونه تصویب لایحه اختصاص، تنخواه گردان را برای مدت چند ماه بیشتر از آنکه قبلاً فرض می شد قادر به پرداخت سازد. او خاطرنشان ساخت که این دوام اضافی مدت بیشتری را فراهم خواهد کرد که می توان در آن مدت مسائل قراردادی پیچیده متعددی را جدا کرده، حل و فصل نمود.

4- کاردار همچنین تمایل ایران را به اقدام در مورد پرونده دیگری دروزارت امور خارجه ایران جهت تحویل لوازم یدکی مورد نیاز مبرم نیروی هوایی ایران به ارزش پنج میلیون دلار مور توجه قرار داد. او گفت که با بحثهای انجام گرفته بین ژنرال گست و سرهنگ کامکار در این باره آشناست و اظهار عقیده کرد که درک می کند که این مبلغ باید به 5/5میلیون دلار افزایش یابد تا اقلام اضافه دیگری را شامل شود. در حالی که ما هنوز درباره ترتیب اثر دادن به این پیشنهاد آمادگی نداریم، این امر به هیچ وجه انگیزه سیاسی ندارد مگر تا آن میزان که برداشتهای کلی کنگره نسبت به حل موفقیت آمیز همه مسائل نظامی بین دو کشور ما، ماهیت انتقادی دارد.

5 - کاردار کوششهایی را که ما تاکنون به عمل آورده ایم تا در زمینه قراردادهای نظامی کمک کنیم مورد بحث قرارداد و اظهار داشت که سرهنگ پتی از N.C.U اخیرا به ایران سفر کرده و ژنرال گست به کوششهای خود ادامه می دهد و غیره و غیره...

او همچنین پیشنهاد کرد که برای دولت موقت ایران سودمند خواهد بود که یک گروهی بدون سروصدا به واشنگتن بفرستد تا این موضوعها را دنبال کند یا اینکه اگر این امر ممکن نباشد ما شاید بتوانیم یک گروه بدون سر و صدا به ایران بفرستیم. او آن گاه یک سند تهیه شده از سوی کارمندان ژنرال گست را که شامل سابقه تنخواه گردان بود به یزدی تسلیم کرد.

6- یزدی بلافاصله سؤال کرد که آیا این سند شامل محاسبات کامل است یا خیر و کاردار پاسخ داد که

ص: 281

چنین نیست ولی ما آگاهیم که در ارقامی که سرهنگ کامکار اعلام کرده است نارساییها و کسریهایی وجود دارد و ما می کوشیم تا این نارساییها را حل کنیم ولی همه اطلاعات لازم در ایران وجود ندارد. در این ارتباط او بار دیگر عنوان کرد که دولت موقت ایران گروهی را به واشنگتن بفرستد. یزدی پرسید که تنخواه گردان، کی تمام خواهد شد. کاردار گفت که به طوری که ما برآورد کرده ایم پولها تا پایان ماه ژوئیه تمام خواهد شد؛ البته در صورتی که لایحه مربوط به مازاد تصویب نشود و اگر این لایحه تصویب شود پول برای محموله فقط دو کشتی کافی خواهد بود و آن گاه این پولها تا پایان ماه سپتامبر کفایت خواهد کرد. او گفت که در چنین صورتی وزارت دفاع احتمالاً تقاضا خواهند کرد که پولهای مربوط به محموله دو کشتی در تقاضای بودجه منظم سال 1980 گنجانده شود.

7- کاردار به یزدی گفت که ژنرال گست درباره تعداد اعضای گروه مستشاران نظامی پس از انقضای مدت مربوطه در تاریخ اول اکتبر نامه ای به سرهنگ کامکار نوشته است. او خاطرنشان ساخت که توصیه او برای 6 سمت خواهد بود که از سوی ایالات متحده تأمین مالی شود و 4 اضافی دیگر که تأمین مالی آنها را ایران به عهده بگیرد.یزدی گفت که ارسال چنین نامه ای ایراد ندارد.

8 - یزدی آن گاه به پرونده لوازم یدکی نیروی هوایی ایران پرداخت و گفت ایران مایل نیست که این موضوع با وضع تنخواه گردان ایران آمیخته شود. او گفت به نظر دولت موقت ایران این پرونده مربوط به «آغاز جدید» است (این اشاره را یزدی چندین بار قبلاً نیز تکرار کرده و اعلام داشته است که در روابط دوجانبه ما چنین آغاز جدیدی ضروری است).یزدی پرسید که آیا تأخیر انگیزه سیاسی دارد یا خیر.

کاردار تأکید کرد که ما تقاضای دولت موقت ایران را به طور جدی مورد بررسی قرار می دهیم و اینکه ما اساسا حاضریم به آن ترتیب اثر بدهیم، ولی نمی تواند بگوید که این موضوع چه وقت عملی خواهد شد.

معذالک امید می رود که تا چند هفته آینده عملی شود. کاردار اضافه کرد که این موضوع شاید لازم باشد که در چهارچوب اقدامات حقوقی درباره لایحه بودجه که هنوز تکمیل نشده است مورد بررسی قرار گیرد که مقصود او این بود که تاریخ 10 ژوئیه قرار است به این موضوع اختصاص داده شود. یزدی گفت او ارتباط بین این دو موضوع را درک نمی کند و کاردار در پاسخ لزوم درک حساسیتها و برداشتهای کنگره را مورد تأکید قرارداد. کاردار تأکید کرد که ما میل نداریم که درباره این موضوع یا جنبه های دیگری مربوط به کالاهای نظامی، ایران را مجازات کنیم.

9- در دو مرحله در جریان بحث کاردار مسئله دستیابی به منطقه خلیج و تعیین تکلیف موجودی کالاهای سررشته داری و بازگشت دادن تجهیزات ارتباطاتی حکومت ایالات متحده که از ماه فوریه در دست ایرانیان بوده را در میان گذاشت. او کوششهایی را که یزدی تاکنون به عمل آورده مورد تقدیر قرارداد ولی در عین حال تمایل ما را به رفع این مسئله به نحوی منظم و مرتب بدون اینکه حتی جزئی سوءتفاهم باقی بماند ابراز داشت. او گفت که ما دشواریهای ناشی از صلاحیتهای ضد و نقیض را درک می کنیم ولی ما امیدواریم که گروههای تصمیم گیرنده در این مسئله با یکدیگر به توافق برسند. یزدی گفت که او از مشکلاتی که آدمهای ما در هفته گذشته برای دستیابی به منطقه خلیج با آنها مواجه شده اند آگاه است و افزود که او با «یک نفر» که هویت او را ذکر نکرد شب گذشته در این باره صحبت کرده است. او در عین حال از لحاظ های دیگر هیچ گونه تعهدی را نپذیرفت ولی به نظر می رسید که مطلوب بودن متقابل تعیین تکلیف این مسائل را در اسرع وقت ممکن،پذیرفته است.

ص: 282

10- اظهارنظر: این جلسه نشان دهنده اندک پیشرفتی بود مبنی بر اینکه یزدی ظاهرا پیچیدگیهای روابط نظامی آمریکا و ایران را بهتر از فرصتهای قبلی درک می کند. او هنوز هم درباره «آغاز جدید» فکر می کند ولی به نظر می آید که بهتر درک کرده است که دولت موقت ایران برای کسب امتیاز در این راه نمی تواند تنها به ایالات متحده نظر داشته باشد. کاردار با زحمت زیاد لزوم همکاری و نرمش را از هر دو جانب تأکید کرد. در حالی که یزدی در این مورد ایرادی نداشت. در این ارتباط ما تصور می کنیم که یزدی درک بهتری از اهمیت نقش کنگره آمریکا در فرایند عادی شدن مناسبات دو کشور به ویژه با ارتباط با جنبه های مساعدت نظامی مناسبات به دست آورده است.

لینگن

باشد در این فرایند درگیر کنیم، نداریم. من تأکید کردم که بازسازی مناسبات ما باید یک فرایند متقابل و مشترک باشد و اینکه هر دو طرف باید خویشتن داری و تفاهم از خود نشان دهند. من به او گفتم که در این ارتباط به من دستور داده شده است قدردانی ما را از اظهارت اخیر سخنگویان دولت از جمله امیر انتظام معاون نخست وزیر درباره مناسبات آمریکا و ایران ابراز دارم. من به ویژه اظهارنظرهای یزدی را درباره مسائل مربوطه نظامی در تاریخ 27 ژوئن ذکر کردم. من در پایان گفتم که حکومت متبوع من خواهان مناسبات حسنه با ایران است و اینکه از نقطه نظر ما انتصاب من به ایران هر چند جنبه موقتی دارد گامی در بازسازی این فرایند به شمار می آید.

5 - یزدی به خاطر اظهارات من از من تشکر کرد و گفت همانطوری که من می دانم حکومت متبوع او نیز اغلب اعلام داشته است که خواهان مناسبات سودآور متقابل به نفع هر دو کشور می باشد. او گفت برای نیل به این هدف مشکلاتی وجود دارد، مشکلاتی که با «ناس» کاردار سابق مورد بحث قرار گرفته است. او گفت که شناسایی تاریخ مناسبات ما با رژیم سابق ایران از سوی ناس به عنوان مانع اصلی عادی شدن مناسبات یک نشانه تشویق کننده بوده است او گفت درک واقعیت ایران نوین ما را قادر خواهد ساخت تا مناسبات معنی داری را با ایران پرورش دهیم. او اضافه کرد که «تنها چیزی که ما از آمریکاییها می خواهیم این است که واقعیت جدید را در این جا بشناسند و بپذیرند.» در پاسخ من مبنی بر اینکه «این واقعیت شناخت و پذیرفته شده است» یزدی گفت که بین شناسایی واقعیت و پذیرفتن آن وجه امتیاز بسیار است. او گفت حکومت متبوع او و مردم ایران هنوز درباره پذیرفته شدن انقلاب آنها از سوی آمریکاییها اطمینان ندارند. او ادامه داد: «ما نیازمند اقدام شما هستیم و این اقدام است که نشان خواهد داد که شما آنچه را که در این جا روی داده است پذیرفته اید.» 6- سپس چند مسئله ویژه مورد بحث قرار گرفت (تلگرامهای جداگانه )ولی در نزدیکیهای پایان ملاقات ما بار دیگر مسئله کلی مناسبات آمریکا و ایران را در میان گذاردیم و من متن اظهارات سخنگوی امور خارجه آمریکا در تاریخ 25 ژوئن درباره وضع مبادلات بین ما و دولت موقت ایران در مورد انتصاب یک سفیر برای ایران را به او تسلیم کردم. یزدی اندکی برآشفت آنچه که او در این باره گفته بود مبتنی بر «آن بود که ظرف 24 ساعت پس از آنکه ما به کاردار شما گفتیم که کاتلر را به عنوان سفیر نمی پذیریم به ما گفته شده بود.» من در پاسخ گفتم که آنچه که سخنگوی امور خارجه آمریکا گفته است در حال حاضر منعکس کننده موضع اصلی ماست ولی ما نمی خواهیم که این موضوع در مناسبات دوجانبه ما اثر داشته باشد زیرا نظر ما این است که بحث علنی به نفع هیچ کدام ما نیست، و هر اندازه که از سوی طرفین کمتر گفته شود، بهتر است. یزدی به سرعت سؤال کرد که آیا ما قصد داریم شخص جدید را منصوب کنیم یا خیر من به او گفتم به سابقه مراجعه کند. ولی در ضمن افزودم که ما درباره این مسئله کار می کنیم و پیشنهاد کردم که فعلاً بهترین راه این است که «خونسرد باشند».یزدی بار دیگر پاسخ داد که دولت موقت ایران می کوشد «خونسرد» باشد و افزود که به دولت موقت ایران اطمینانهایی داده شده است که ما هرچه زودتر شخص دیگری را منصوب خواهیم کرد که به جای کاتلر سفیر آمریکا در ایران شود و این که دولت موقت می خواهد با ما چنین رفتار کند.

7- در حالی که به این ملاقات پایان می دادیم یزدی گفت که او میل دارد که در یک جلسه بعدی درباره اوضاع و احوال پیامدهای اظهارات ژنرال راجرز درباره نیروهای ویژه در منطقه خلیج فارس صحبت

ص: 284

کند. من پاسخ دادم که هر لحظه می توانم وقت خود را در اختیار او بگذارم ولی اینکه به طور خلاصه اظهارات ژنرال راجرز منعکس کننده نگرانیهای جهانی ما و برداشت از لزوم دفاع از منافع جهانی ما است.

من تأکید کردم ژنرال راجرز تنها به برنامه ریزیهای احتمالی و پیش بینی شده اشاره کرده است و آن گاه او را به گزارشهای مطبوعاتی اخیر در آمریکا توجه دادم مبنی بر اینکه ایالات متحده به نحوی از انحاء می کوشد خوزستان را از بقیه ایران جدا سازد و آن گاه گفتم که چنین اتهاماتی با هر گونه منطقی تضاد دارد.

من گفتم منابع عمده ما در این قسمت از جهان با نیاز جریان بدون وقفه نفت از این منطقه وابسته است و ما ثبات و عدم تشنج را در میان کشورهای این منطقه بهترین ضامن این منافع سیاسی می دانیم و اینکه هیأت نمایندگی ما در عراق همین موضوع را درباره مناسبات ایران و عراق مطرح کرده است. یزدی پاسخ داد گزارشهای مطبوعات درباره گرفتاریهای ایالات متحده در خوزستان باید در چهارچوب اظهارات ژنرال راجرز مورد توجه قرار گیرد من بار دیگر تأکید کردم ژنرال راجرز به برنامه ریزیهای مربوط به وقایع احتمالی اشاره کرده است و اینکه ما به هیچ وجه در پی آن نیستیم که اوضاع اینجا را به بی ثباتی بکشانیم.

یزدی گفت:«آری ولی نیروهای ویژه چگونه می توانند در این ارتباط کمک کنند؟» (این سؤالی که ما به دفعات آن را می شنویم و همراه با ناباوریهایی است که با چنین برنامه ریزیهایی به هر صورت مچ ما باز خواهد شد).

لینگن

2- خلاصه: من با یزدی وزیر امور خارجه در 16 ژوئیه به تقاضای خود او برای بحث درباره فروش اقلام نظامی به ایران از جمله موضوعهای دیگر ملاقات کردم. یزدی سه مطلب را در میان گذاشت که عبارتند از لوازم یدکی که ایران پول آن را پرداخت کرده است و لوازمی که ایران می خواهد براساس جداگانه ای سفارش دهد و لوازم قابل تعمیر 747 که به ایالات متحده فرستاده شده ولی هنوز بازگشت داده نشده است. من نیاز مبرم حفظ تنخواه گردان ایران را به یزدی خاطرنشان ساختم و اقداماتی که ما برای تأمین این امر نموده بودیم به اطلاع وی رساندم. من اظهار امیدواری کردم که تصویب لوازم تکمیلی از سوی وزارت دفاع به ما اجازه خواهد داد که درباره مسائل ویژه مورد علاقه دولت ایران اقدام کنیم. ولی در ضمن به او هشدار دادم که این تصویب تنها مجال خواهد داد که در آن فرصت، همه قراردادهای معوقه حل و فصل شود. من همچنین به او هشدار دادم که انتظار نداشته باشد همه لوازم یدکی و حتی بعضی از آنهایی که ایران وجه آن را پرداخت کرده کاملاً در دسترس باشد. (پایان خلاصه) 3- یزدی در 16 ژوئیه برای مقصود اولیه بحث درباره سه مقوله لوازم یدکی که آگاه، کاردار ایران در آمریکا در تاریخ 11 ژوئیه (تلگراف مرجع) با پرشت در میان گذارده بود، از من دعوت به ملاقات کرد. من به یزدی گفتم که درباره این مسئله کلی بیش از هر جنبه دیگری از مناسبات دوجانبه دیگرمان وقت صرف می کنم و خاطرنشان ساختم که هدف اولیه ما در این مورد این است که مانع از به وجود آوردن اوضاعی شویم که در آن فرس ماژور مانع فراهم آمدن امکانات و راه حلهایی گردد که هم ما و هم ایرانیها میل داریم در جریان تجدید بنای مناسباتمان در قبال همدیگر در پیش بگیریم. من اظهار امیدواری کردم که با پایان موافقت آمیز کنفرانس مجلس سنا و مجلس نمایندگان درباره نیازهای تکمیلی وزارت دفاع ما و چشم انداز قریب الوقوع تصویب لایحه به شکل قانون، ممکن خواهد بود که درباره موضوعهای ویژه مورد علاقه ایران حرکت سریعتری به عمل آید. من همچنین به یزدی خاطرنشان ساختم که در بعضی موارد از قبیل دعاوی عقب افتاده حق العمل کار باری نیروی هوایی شاهنشاهی ایران، حکومت ایالات متحده به طور مستقیم در حیف و میل مصالح ایران دست نداشته است، ولی معذالک ما کوشیده ایم از طریق به کار بردن هواپیماهای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در حمل کالا به مک گویر کمک کنیم و این به نوبه خود پرداخت به حق العمل کار باری را که محموله لوازم یدکی را در اختیار داشت تسهیل کرد. من به او گفتم که حالا که ما اطلاعات دقیقی درباره مسئله لوازم قابل تعمیر 747 نداریم، ظن ما این است که این مسئله مستقیما به نیروی هوایی شاهنشاهی ایران و پان امریکن یا بوئینگ یا هر دو مربوط است. با توجه به چنین اوضاع و احوالی حکومت ایالات متحده ممکن است بتواند یک نقش تسهیل کننده ای در نزدیک کردن طرفهای ذینفع به یکدیگر برای حل اختلاف بین آنها داشته باشد ولی دولت موقت ایران باید این موضوع را درک کند که حکومت ایالات متحده بموجب قانون نمی تواند نقش داور را ایفا کند. (یزدی گفت او می تواند جزئیات مربوط به لوازم قابل تعمیر 747 را فراهم کند و چنین کاری را خواهد کرد.) 4- بحث مفصلی درباره دو مسئله اساسی درگرفت: الف - نظر دولت موقت ایران درباره اینکه تنخواه گردان و برنامه هایی که ایران دیگر نیازی به آنها ندارد و یا میل ندارد با نیازهای جاری و مشروع ایران آمیخته شود. ب - سوءظن مداوم ایرانی که ما تا اندازه ای مصمم هستیم که وجه تمایز بین این دو مسئله را مشاهده کنیم. من با زحمات زیاد توضیح دادم که ما وجه تمایز بین شرایط صرفا فنی را درک می کنیم و اینکه ما بین این دو هیچ گونه ارتباط آشکار سیاسی قائل نیستیم، ولی اینکه ما به چنین نتیجه ای

ص: 286

رسیده ایم که هیچ کدام از آنها را نمی توان از چهارچوب مناسبات کلی سه جانبه ما جدا کرد و به همین جهت من به او گفتم که ما کوشیده ایم که چشم انداز هدف نهایی خود را که عبارت است از عادی کردن مناسبات بین دو کشور از نظر دور نداریم و اجازه ندهیم که هیچ کدام از مسائل انفرادی مانع تحقق این هدف از طریق عدم درک این واقعیت باشد که در آخرین تحلیل، همه جنبه های مناسبات ما بر روی یکدیگر اثر می گذارد. من این قسمت از بحثهایمان را با تذکر دادن این نکته پایان داده ام که در حالی که دولت موقت ایران باید تشخیص نحوه فروش لوازم نظامی به ایران را بر طبق نیازهای سیاسی داخلی آمریکا به خود آمریکا واگذار کند، ما به هیچ وجه تمایلی برای ایجاد مانع در این گونه فروشها در حدود امکانات مالی تنخواه گردان نداریم. من از او تقاضا کردم که در این موضوع صبر و شکیبایی داشته باشد و یزدی در پاسخ گفت که دولت موقت ایران نیز ملاحظات سیاسی داخلی خود را دارد، که باید در نظر گرفته شود. در عین حال او گفت که اگر ظرف ده روز آینده درباره مسائلی که او در میان گذارده است، اقدامی صورت گیرد، او قادر خواهد بود که با آن مقابله کند.

5 - قبل از خاتمه دادن به این موضوع من توجه یزدی را به این موضوع معطوف کردم که تصویب برنامه تکمیلی وزارت دفاع آمریکا تنها مجالی خواهد بود که مسائل مربوط به قراردادها حل و فصل گردد. من به او اخطار کردم که این موضوع بدان معنا نخواهد بود که همه لوازم یدکی که در ابتدا برای ایران تهیه شده بود و به احتمال قوی شامل اقلامی خواهد بود که ایران پول آن را قبلاً پرداخته است تماما و بلافاصله در دسترس خواهد بود. من تذکر دادم که به منظور جاری نگهداشتن تنخواه گردان بعضی از اقلام از سوی نیروهای مسلح ما خریداری شده یا به طرفهای سوم فروخته شده است. من گفتم که هنگامی که ما گزارشی از وزارت دفاع بعدا دریافت کنیم بهتر خواهیم توانست درباره آنچه که قابل عمل است بحث کنیم. من همچنین تکرار کردم که اگر دولت موقت ایران هیئتی برای گفتگوی مستقیم با آنهایی که جزئیات اقدامات به عمل آمده حکومت ما را در اختیار دارند به واشنگتن بفرستد این امر کمک بزرگی خواهد بود.

6- واکنش یزدی ساکت تر از آن بود که من انتظار داشتم. شاید از آن جهت که اطلاعاتی درباره آنچه که ایرانیان خریداری کرده و پول آن را پرداخته بوده اند، همان طوری که او گفت «بسته بندی و منتظر حمل» نبود این امر برای او یک حالت غیر مترقبه بود. من بار دیگر به توجیه و تشریح رفتار گذشته خود پرداختم و خاطرنشان ساختم که اگر ما آن طوری که رفتار کرده ایم رفتار نمی کردیم تنخواه گردان چند هفته قبل از حیّز انتفاع ساقط می شد. یزدی اندکی گله کرد از اینکه چرا درباره طرز مصرف پول ایران از سال 1966 ببعد توضیحاتی به ایران داده نشده است و مدعی شد که در ماه ژانویه به ایران اطمینان داده شده بود که تتمه 800 میلیون دلاری ایران در تنخواه گردان «برای پوشش همه چیز کافی خواهد بود» ولی به این نتیجه رسید که اوضاع به طور کلی «درهم و برهم »است و من گفتم که به «ظرفی پر از کرم» شباهت دارد.

7- بعد از آن بحث ما درباره این بود که چگونه ما می توانیم به اتفاق یکدیگر کار کنیم تا همه کس حداکثر ممکن اطلاعات را درباره تحولات ویژه مربوط به همه جنبه های تنخواه گردان و فروش مصالح نظامی و اقلام در دسترس داشته باشد (من پیشنهاد کردم که به عنوان اولین گام، ملاقاتی بین ژنرال گست و سرهنگ کامکار از وزارت دفاع ایران و بایندر از اداره سیاسی وزارت امور خارجه تشکیل شود). یزدی این قسمت از بحث ما را با گفتن این موضوع پایان داد که دولت موقت ایران باید درباره این موضوع به مردم ایران توضیح دهد و اظهار امیدواری کرد که ما بتوانیم در این مورد کاری انجام دهیم.

ص: 287

8 - تأثیری که من از این ملاقات داشتم این است که عملکردها در این زمینه ممکن است بحق محک آزمایشی در نظر مقامات رسمی ایران درباره صمیمت ما از لحاظ «آغاز جدیدی» در مناسبات ما با ایران باشد. یزدی داوطلبانه اظهار داشت که او سرگرم کسب آموزش برای متعادل کردن ایده الیسم انقلابی خود با واقعگرایی ناشی از مقتضیات سمت خود است. من تصور می کنم که او به احتمال چنین کاری را انجام می دهد و من تصور می کنم ما می توانیم تا اندازه ای به نحو موجهی افتخار کنیم از اینکه در این روش به او کمک کرده ایم. معذالک من اعتقاد دارم که ما باید کوششهای بیشتری از آنکه تاکنون انجام داده ایم، برای آموزش دستگاه رهبری ایران درباره پیچیدگیهای روابط مربوط به فروش لوازم نظامی خارجی با ایالات متحده انجام دهیم. ما باید آماده باشیم تا جزئیات بیشتری تا آن اندازه ای که آنها بتوانند جذب کنند در اختیار آنها بگذاریم و ما بایست آماده باشیم که این جزئیات را به موقع خود در اختیار آنها بگذاریم. من یقین دارم در گزارشی که برای این ماه به ما وعده داده شده است تأخیری حاصل نخواهد شد. علاوه بر این اقدام سریع درباره مسئله فروشهای نظامی خارجی 5/5 میلیون دلاری نیروی هوایی شاهنشاهی ایران و از سرگرفته شدن جریان آنچه که در خطوط لوله باقی بماند به نحو محسوسی ثابت خواهد کرد که ما نمی کوشیم در راه حل و فصل مشکلات مربوط به فروش مصالح نظامی به ایران موانعی ایجاد کنیم.

لینگن

را با یکدیگر مخلوط کرده باشد. کاردار گفت که اعزام یک نیروی ویژه به اقیانوس هند چیزی است که ما به طور منظم انجام می دهیم و اینکه این مورد هیچ گونه ارتباطی با تحولات اخیر ندارد و از سوی دیگر از لحاظ ظرفیت کشتیها به اندازه نیروهای ویژه قبلی چندان اهمیت ندارد.

5 - یزدی دیگر درباره این موضوع پافشاری نکرد، بلکه گفت او می خواهد نگرانی دولت ایران را درباره فعالیتهای نظامی آمریکا که مستقیما به ایران مربوط می شود مورد تأکید قرار دهد. روز 17 ژوئیه یزدی در یک مصاحبه با خبرگزاری نیمه رسمی پارس (تلگراف مرجع) بار دیگر به این موضع اشاره کرد و گفت که تنها تهدیدی که ممکن است نسبت به امنیت خلیج فارس وجود داشته باشد از جانب ایالات متحده آمریکا خواهد بود. به ویژه آنچه مربوط به طرح آمریکا برای ایجاد یک نیروی ویژه 110000 نفری است. او اظهار امیدواری کرد که این نقشه تنها یک ماهیت فرضی داشته باشد و صورت واقعیت پیدا نکند.

لینگن

حاضریم کار روادید روزانه 100 دانشجویی که بازمی گردند را به محض اینکه وزارت علوم و آموزش عالی، آزمون شناسی خود را افتتاح کند، انجام دهیم. در مورد ایرانیانی که تقاضای روادید خارجی را کرده اند، ما از تقاضای سابقه این افراد صرف نظر کرده و دو مأمور تکلم کننده به زبان فارسی را به رم فرستاده ایم تا با تعداد زیادی از تقاضاکننده های ایرانی که در آنجا هستند، سروکار داشته باشند. از سوی دیگر در پستهای دیگر اروپایی نیز تعداد زیادی روادید برای ایرانیان صادر می کنند. در پاسخ به اتهام یزدی در تاریخ 25 ژوئیه مبنی بر اینکه ایرانیان هنگامی که در خارجه مراجعه می کنند روادید به آنها داده نمی شود، کاردار گفت که ما باید این تصور را داشته باشیم که این موضوع مربوط به قابلیت فهم طبق موازین قانون است نه اینکه ناشی از این واقعیت باشد که تقاضا کننده ایرانی بوده است. مشاور سیاسی نیز که حضور داشت خاطرنشان ساخت که تا آن اندازه ای که از پستهای خارج از ایران کسب اطلاع شده، چنین به نظر می رسد که ایرانیانی که به آنها روادید داده نشده، تقاضا کنندگانی بودند که اسناد دانشجویی آنها مرتب نبوده است.

4- کاردار گفت ما نمی توانیم پیشنهاد دولت موقع ایران را درباره ساختمان جداگانه بپذیریم زیرا لازم است که عملیات کنسولی همگی در یکجا حفظ شود و بهر صورت ما احتیاجی به چنین ساختمانی نمی بینیم زیرا کوششهای ما در این زمینه همچنان در جریان است. کاردار بار دیگر آنچه را که ما برای به دست آوردن تسهیلات جدید انجام می دهیم (از قبیل کار در دو شیفت ) و اینکه کارمندان کافی جدید در محل داشته باشیم، تکرار کرد. وی معذالک تأکید کرد که به او از سوی وزارت امور خارجه دستور داده شده است که اگر امنیت کافی برای سفارت تأمین نشود، این تسهیلات جدید را باز نخواهد کرد و این امنیت کافی شامل کنار گذاشتن نیروهای نامنظم از محوطه سفارت است.

5 - بایندر پاسخ داد و گفت که آنچه که کاردار به او گفته است به منزله یک «تهدید» می ماند. کاردار به سرعت جواب داد که این یک تهدید نیست و اظهار تأسف کرد که بایندر چنین کلمه ای را به کار برده است.

او گفت اینکه ما می گوییم که نمی توانیم عملیات روادیدی خود را بدون امنیت کافی توسعه دهیم، بیان واقعیات است و بدین مفهوم آمادگی ما برای از سرگرفتن عملیات کامل روادیدی با توانایی دولت موقت ایران برای ترتیبات امنیتی لازم ارتباط مستقیم دارد. بایندر گله کرد از اینکه دولت موقت ایران برای حل مشکل امنیت محوطه سفارت، سخت می کوشد و در حالی که دولت موقت ایران می تواند اظهار نگرانی سفارت را در این باره بپذیرد. آلودگیهای همدستیهای واشنگتن در این مورد، موضوع دیگری است.

بایندر گفت که به او دستور داده شده است که اعلام کند که دولت موقت ایران ناگزیر خواهد بود به اطلاع افکار عمومی ایران برساند که اگر خدمات روادیدی کامل از طرف آمریکا از سر گرفته نشود، این تصمیم از سوی ایالات متحده گرفته شده است. او اضافه کرد که امیدوار بوده است که چنین چیزی را اعلام ندارد.

ولی اظهارات کاردار راه دیگری را برای او باقی نگذاشتند. او گفت که او و وزیر امور خارجه حاضرند اطمینان دهند که هر عمل ممکن است انجام می گیرد تا امنیت لازم برقرار شود. ولی افزود که کاردار باید فشارهایی که آنها تحمیل می کنند را درک کند.

6- کاردار گفت که او کاملاً اهمیت کار روادیدی را در مناسبات دوجانبه درک می کند و اظهارات قبلی خود را به یزدی یادآوری کرد مبنی بر اینکه ایرانیانی که در ایالات متحده تحصیل می کنند، بخشی از منابع انسانی را تشکیل می دهند که هر دو کشور می توانند برای تجدید بنای مناسبات خود از آنها استمداد کنند.

ص: 290

کاردار افزود که در عین حال نمی توان واقعیتهای اوضاع را برای همیشه نادیده گرفت. وی همچنین گفت که ترتیبات امنیتی کنونی برای محوطه سفارت را در واشنگتن به خوبی می دانند و آن از طریق گزارشهای مطبوعات درباره این موضوع است و این گزارشها نگرانی فوق العاده ای را ایجاد کرده است. او تأکید کرد که این اوضاع آسیبهای فراوانی به چهره و شهرت ایران می رساند و اینکه به نحو اجتناب ناپذیری عکس العملهایی را باعث می شود و چنین اوضاعی نمی تواند به طور نامحدودی بدون اینکه پاسخی را از جانب ایالات متحده باعث شود ادامه یابد. او تکرار کرد که آنچه که می گوید تهدید نیست بلکه بیان واقعیات است.

7- به دنبال این اظهارات بایندر عقب نشینی کرد و تکرار کرد که او و دیگران تمام آنچه را که در توانایی دارند برای حل مسئله امنیت انجام می دهند. او تقاضا کرد که درک شود که ایران هنوز به وضع عادی بازنگشته است؛ هر چند او پذیرفت که او اگر به جای کاردار می بود و با همان شرایط امنیتی موجود در محوطه سفارت مواجه می شد، هر روز به وزارت امور خارجه مراجعه می کرد و به اعتراض می پرداخت.

کاردار گفت که او درک می کند که ایران دارای مشکلات بزرگی است ولی در عین حال به بایندر یادآوری کرد که این ما نیستیم که این مشکلات را ایجاد کرده ایم.

لینگن

اظهار نگرانی کرد. بعضی از اشخاص در ایران این احساس را دارند که لااقل «تشویق از در عقبی» از سوی عناصری در دستگاه دولتی ایالات متحده برای آمدن شاه به آمریکا وجود دارد.

ساندرز اظهار نظر کرد که مرحله ای از زمان در آینده هنگامی که از حرارت تب آلود انقلاب کاسته شود، ما تصور می کنیم که ایرانیان کمتر به آنچه که انقلاب علیه آنها بود توجه خواهند کرد و بیشتر به آنچه که انقلاب قرار بود تحقق بخشد، توجه خواهند نمود. آگاه این استدلال را درباره کنار گذاشتن گذشته چندان مورد توجه قرار نداد.

5 - سومین نکته مورد بحث آگاه درباره اینکه ایالات متحده چه کار باید انجام دهد تا مناسبات بهبود یابد، عبارت بود از کمک به حل دعاوی در دادگاهها که پولهای دولت موقت ایران را در این کشور مسدود کرده است. آگاه به ویژه از اقدامات حقوقی انجام گرفته از سوی شرکت الکترونیک دنیا که ظاهرا در ماه نوامبر به مرحله محاکمه خواهد رسید،نگران بود. ما تأکید کردیم که برای کمک می کوشیم ولی هنگامی که مسائل به دادگاهها ارجاع می شود دامنه امکانات کمک ما محدود است.

6- هنگامی که آگاه پرسید ایران چه کاری باید بکند تا مناسبات بهتر شود، ما درباره لزوم امنیت بهتر جهت محوطه سفارت پافشاری کردیم. پرشت - که او نیز حضور داشت - توضیح داد که ما نباید اجازه دهیم هزاران ایرانی در صفوف روادید بایستند در حالی که از یک نیروی محافظ با انضباط برخوردار نیستیم.

7- آگاه عکس العمل مساعد خود را درباره اظهارات اخیر ساندرز خطاب به EJRC مورد توجه قرار دارد. او گفت که به دقت «بین سطور را خوانده است» و فکر می کند که موضع ایالات متحده نسبت به مقامات ایران از روزهایی که مقامات ایالات متحده از پیوندهای خود با شاه دم می زدند و تمجید می کردند، به میزان قابل ملاحظه ای بهبود یافته است. آگاه گفت او یک نسخه از متن را همراه با اظهار نظر خود را برای یزدی خواهد فرستاد. او همچنین گفت که کارمندان سفارت برای بحث در اطراف این متن به طور غیر رسمی اجتماع خواهند کرد. ساندرز پیشنهاد کرد با نمایندگان سفارت در صورت تمایل آنها تبادل نظر کنند.

ونس

سفارت در تاریخ 16 ژوئیه 1979 رجوع کرده و توجه سفارت را به نکات زیر جلب می نماید.

الف: در تاریخ 21 ژوئن 1979، ژنرال راجرز، رئیس ستاد ارتش آمریکا که اخیرا به عنوان فرمانده قوای «ناتو» تعیین شد، گفت که وزارت دفاع آمریکا برنامه ای دارد که یک نیروی ضربتی 000/110 نفری جهت قادر ساختن آمریکا برای مبادرت ورزیدن به انجام عملیات توسط نیروی هوایی آمریکا، در هر نقطه ای خارج از حوزه فعالیت ناتو، تشکیل دهد و خلیج فارس و حوزه های نفتی این منطقه به طرز مؤکدی به عنوان یکی از اهداف عملیات آمریکا در زمانهای اضطراری ذکر شده اند.

ب: اخیرا گفته شده است که ملاقاتهایی در کاخ سفید توسط کمیته مطالعات سیاسی آمریکا به وسیله چند تن از اعضای کابینه در روزهای 21 و 22 ژوئن برگزار شده که در آن تصمیم گرفته شده بود که واحدهای نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس باید تقویت شده و حضور نظامی و نیروی دریایی ارتش آمریکا در اقیانوس هند نیز باید گسترش یابد.

ج: تعدادی از مقامات عالیرتبه آمریکا، که در میان آنها وزیر دفاع «براون»، «سناتور جرج» و «گاری هارت» دیده می شدند، به طور خیلی واضح و آزادانه، امکان مداخله نظامی آمریکا در حوزه خلیج فارس را یادآور شدند.

دولت موقت جمهوری اسلامی ایران نمی تواند نسبت به این تحولات که خطر و تهدیدی برای حاکمیت و تمامیت ارضی ایران به شمار می آیند بی تفاوت باشد و مایل است که مراتب نگرانی خود را در رابطه با این گونه طرحها ابراز دارد. بدون شک چنین طرحهایی اثرات نامطلوبی در روابط بین دو کشور خواهند داشت.» 2- (خیلی محرمانه) کاردار در ملاقاتش با وزیر امور خارجه، یزدی، در تاریخ 25 ژوئیه و بار دیگر در ملاقاتی با رئیس اداره چهارم سیاسی، بایندر، در همان تاریخ گفته است که وی به بیانات شفاهی یزدی، در تاریخ 16 ژوئیه پاسخ گفته است و وی چیزی دیگری ندارد که بگوید. از آن تاریخ وی یک نسخه از مصاحبه وزیر دفاع براون را که راجع به این موضوع صحبت کرده بود برای یزدی فرستاده است.لینگن

تجدید بنای یک رابطه باشد.

3- با گفتن این موضوع بایستی توجه داشت که دولت موقت ایران در جستجوی علائمی از جانب ما می باشد. ما تنها قدرت بزرگ یا همسایه مهم ایران هستیم که در اینجا سفیری نداریم. از سؤالاتی که ما واقعا از هر گوشه ای با آن روبرو هستیم آشکار است که زمان و شخص سفیر جدید آمریکا، در گرایشات رهبران دولت موقت ایران نسبت به ما مهم است. هر آنچه که ما در مورد مسئولیتهای دولت موقت ایران در باب کاتلر و وضعیت فعلی روابطمان ممکن است بیندیشیم، بیشتر این ایرانیان غیبت مداوم یک سفیر را به عنوان مدرکی که ما هنوز بایستی خودمان را با واقعیتهای جدید ایران تطبیق دهیم، می بینند. بنابراین عمل واقعی انتصاب یک سفیر به عنوان رأی اعتمادی از جانب ما دیده می شود.

4- علاقه خاصی در میان دو بخش دیگر درباره مقاصد ما وجود دارد. اولی شامل تعدادی از دول دیگر خصوصا متفقین ما در اروپای غربی می باشد که از اقدام ما استنباطات فراوانی در مورد این موضوع خواهند نمود و انتظار و امید دارند که ما خیلی زود عمل نماییم. دومین گروه را بازرگانان آمریکایی با منافع و مشکلاتی در ایران تشکیل می دهند. این گروه به طور ویژه ای نسبت به مقاصد ما در باب یک سفیر حساسیت دارند. عملاً تمام تماسهای ما در این بخش، این حقیقت که ما هنوز اقدام نکرده ایم را به عنوان یک عامل که در طرف منفی تعادل نکات مثبت و منفی آنان می باشد گوشزد می نماید و درباره عملیات آتی در ایران بر تصمیمات تأثیر می گذارد.

5 - به لحاظ این دلایل من همچنان به اهمیت این موضوع اعتقاد دارم که اقدام به انتصاب یک سفیر نبایستی به درازا بینجامد. هر چند فکر می کنم برنامه زمان بندی پیشنهاد شده در پیام شما خیلی طولانی است، لیکن به لحاظ جو موجود احتمالاً واقع بینانه می باشد. ادامه این تلگرام به آن جنبه توجه می کند.

6- چند ماه آینده در اینجا با یک جریان انتخاباتی خواهد گذشت که برای مستقر نمودن یک دولت مطابق با قانون اساسی برای اواخر پاییز طرح ریزی شده. چنین به نظر می آید که جریان انتخابات آشفته و نتایج چیزی کمتر از حد انتظار باشد، ولی هم آیت اللّه و هم دولت موقت ایران به مقدار زیادی متعهد به انجام جریان انتخاباتی هستند و در صورت عدم وقوع شکستی غیر منتظر، یک دولت جدی و آن طور که امید می رود قویتر در دنبال آن بر سر کار خواهد آمد.

7- من در حال حاضر هیچ دلیلی ندارم که فکر کنم گرایش دولت جدید به طور مؤثری با گرایش دولت موقت ایران تفاوت خواهد داشت. خود من در اینجا در تمام سطوح به گرمی پذیرفته شده ام. سر و صداهای سیاسی اخیر دولت درباره ما عموما مثبت بوده اند. ما احساس می کنیم که هم یزدی و هم بازرگان به طور فزاینده ای نیاز به حرکت در جهت یک تفاهم بهتر با ما را تشخیص می دهند. این موضوع حتی به میزان زیادتری در مورد رهبریت نظامی وجود دارد.

8 - فرضیاتی که در بالا تشریح شد با توجه به گرایشات تشکیلات عادی دولت می باشند.قم نیز مطرح است. همان طور که می دانید نظریات سیاسی ابراز شده آیت اللّه و یارانش در هفته های اخیر معتدل تر بوده است. ولی بایستی تأکید کنم که گرایش و برخوردهای او متکی به چیزی است که به گمان ما ناخوشایندی و تنفر بنیانی از ایالات متحده می باشد. خیلی از آنهایی که در اطراف او هستند به نظر می آید که حتی نسبت به مقاصد ما مظنون تر باشند. اطرافیان او به احساساتی بودن و سطحی بودن در برخورد با امور سیاسی گرایش دارند. چونکه این محفل دسترسی سریع به گفته های روزانه آیت اللّه و اثر فوری بر روی آن دارد،

ص: 294

همیشه یک خطر مداوم در مورد حملات از جانب آن وجود دارد که غیر قابل پیش بینی است و می تواند پیشرفت ما را در جهت برنامه زمانبندی پیشنهادی شما محدود کند. ما بایستی همانطور که زمان به پیش می رود با دقت مراقب این جریان باشیم.

9- همچنین ملاحظه برخورد ما با شاه که هم بر برنامه زمان بندی و هم بر جو موجود تأثیر می گذارد، مطرح است. به نظر من قبل از اینکه ما سفیری در اینجا داشته باشیم، خیلی مطلوب است که شاه به ایالات متحده نیاید. استحکام و دوام افزون شده در روابط دوجانبه ما که می تواند به دنبال انتصاب یک سفیر صورت پذیرد با عکس العمل ناچارا مغایر با برخوردهای ما نسبت به شاه، خصوصا از جانب آیت اللّه، مقابله خواهد نمود.

10- سرانجام مسئله معامله به مثل مطرح است: برای مثال، سطح مربوطه نمایندگی ایران در واشنگتن.

ما نیازی به اینکه اهمیت ویژه ای برای این موضوع قائل شویم نداریم. ما به جای آنکه منصوب نمودن یک سفیر را مستقیما به اقداماتی که دولت موقت ایران انجام می دهد مرتبط سازیم بایستی زمانی که نتیجه گرفتیم منافع ما ایجاب می نماید سفیری در اینجا منصوب کنیم. در عین حال ما می توانیم و بایستی به روشن نمودن این موضوع برای دولت موقت ایران که کار تجدید بنای یک رابطه، یک جریان دوجانبه است که مستلزم مصرف مداوم نیرو از هر دو طرف می باشد، ادامه دهیم.

11 - پیام در زیر پیشنهاد مذاکرات در اواخر اوت یا اوایل سپتامبر را می نمود. من نسبت به تاریخ دوم تمایل دارم.

12- با درودهای صمیمانه. لینگن

می توانید پیشنهاد کنید که وی مدتی روی این موضوع فکر کند و اگر مایل است قبل از عزیمت به شما پاسخ دهد. ما خصوصا در هر گونه اقدام عملی که وی فکر می کند ایالات متحده می تواند برای کمک به دولت موقت ایران در تلاشهایش برای بالا بردن ثبات و فراهم آوردن زندگی بهتر برای شهروندان ایرانی انجام دهد ذیعلاقه هستیم. محدودیتهای آشکاری در آنچه که ایالات متحده می تواند انجام دهد وجود دارد ولی در جایی که مقتضی باشد می خواهیم تا آنجایی که می توانیم برای بازرگان نخست وزیر و دولتش مفید باشیم.لینگن

می کنم که آنها از گفتگوهایشان این برداشت کلی را داشتند که رهبریت دولت موقت ایران در جستجوی روابط بهتر با ایالات متحده است. ولی برخی مشکلات اساسی همچنان وجود دارند، خصوصا در زمینه ای که من آن را زمینه روانی - احساسی می خوانم.

3- کلارک در مورد مشکلات امنیتی محوطه سفارتخانه ذیعلاقه بود و ما محوطه را به او نشان دادیم، منجمله محدوده تجهیزات جدید کنسولی که به طور مختصر از حمله به وسیله نارنجک در روز 17 اوت آسیب دید. او گفت که وی زمانی که یزدی وزیر خارجه را ملاقات کند راجع به این موضوع با وی صحبت خواهد کرد. امروز صبح به دنبال این جریان یزدی به من تلفن کرد و راجع به اینکه اوضاع بر چه منوالی است سؤال می کرد و گفت که به پلیس دستور داده است تا راجع به یک نیروی امنیتی منظم که در محل مستقر شود، با ما در تماس باشند. من فکر می کنم در نتیجه این موضوع و اقدامات دیگری که انجام می دهیم وضعیت امنیتی ما در اینجا ممکن است بهتر شود.

سند شماره (55) تاریخ: 23 اوت 1979 - 1 شهریور 58خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت خارجه - واشنگتن موضوع: روابط ایران و آمریکا و موضوع حقوق بشر 1- (تمامی متن خیلی محرمانه).

2- در طی ملاقات با وزیر خارجه یزدی، در تاریخ 22 اوت، کاردار مسئله حقوق بشر در ایران را در ارتباط با روابط ایران و آمریکا پیش کشید. کاردار گفت که وی مسلما وقتی به واشنگتن برگردد در این باره از او سؤال خواهد شد. به عنوان موارد خاص، کاردار نبودن قطعنامه ای در مورد پرونده شری، زندانی کردن شیبانی، گزارشاتی در مورد مصادره اموال سه فقره بیمارستان مسیحی و چپاول و غارت منزل کشیش مسیحی در اصفهان را ذکر کرد.

3- یزدی گفت که شری آزاد شده است و این حقیقت ندارد که مسیحیان مورد تجاوز و تعدی قرار گرفته اند. وی ادعا کرد که خودش از نزدیک با سفیر پاپ و نمایندگان کلیمیان بر سر رفع چند موضوع کوچک کار کرده است، ولی به طورکلی این پیشنهاد که اقلیتها در ایران مورد ستم قرار گرفته اند را رد کرد.

وی گفت که مسیحیان، زرتشتیان و کلیمیان همگی در انتخابات مجلس خبرگان شرکت نموده اند و کاملاً از جمهوری اسلامی حمایت می کنند. بعضیهایشان خواسته اند که هم برای نامزدهای مسلمان و هم برای نامزدهای خودشان رأی دهند و یزدی شخصا از این موضع حمایت می کند. وی گفت: «ما هرگز از هیچ یک از اقلیتها شکایتی راجع به مسئله ای نشنیده ایم».

4- کاردار گفت که درک ما از مسئله طور دیگری است و از جمله رفتار با بهاییان را مطرح نمود. یزدی بی درنگ تصدیق کرد که در مورد کمیته های انقلاب مشکلاتی هست که از عهده ما خارج شده است. وی گفت: «شما این را می دانید، در رابطه با اتفاقی که در سفارت خودتان افتاد.» بعضی از افرادی که در ارتباط با این کمیته ها هستند مسلمانان خوبی نمی باشند. بعضیهایشان درگیریهایی در رابطه با فروش غیر قانونی مشروبات الکلی داشته اند و ممکن است مزاحم یهودیان و مسیحیان شده باشند که به آنها جهت فروش مشروب عرضه کنند، چنان که می دانید این اقلیتها آزاداند که مشروب داشته باشند و استفاده کنند؛ همچنین هنوز تعداد زیادی از عناصر سابق ساواک هستند که در ایران مشغول کارند و سعی دارند که احساسات ضد انقلابی را برانگیزند و انقلاب اسلامی را بی اعتبار جلوه دهند. وی گفت چنین افرادی از حمله به اقلیتهای مذهبی هیچ گونه ابایی نخواهند داشت.

5 - وی افزود که معذالک این گونه اعمال هیچ ارتباطی با دولت موقت ایران یا حرکات انقلابی ندارد.

در رابطه با حرکات انقلابی باید گفت که اقلیتهای مذهبی آزادند که در ایران زندگی کنند و کار کنند تا زمانی که پیرو مقررات و قوانین جمهوری اسلامی باشند. کاردار مجددا مسئله بهائی ها را پیش کشید. یزدی جواب داد که بهائی ها یک گروه سیاسی هستند که توسط شاه به آنها امتیازاتی داده شده بود. با وجود این تا زمانی که بهائیان ایران درگیر مسائل سیاسی به عنوان یک گروه سیاسی نشوند، با آنها نیز مانند سایر ایرانیان رفتار خواهد شد. کاردار گفت که بهائیان آمریکا نگران این گروه در ایران می باشند. یزدی گفت بعضی از ایرانیان نیز نگران وضع سرخپوستان آمریکا می باشند.

6- نظریه: یزدی موضع رسمی رهبریت دولت موقت ایران و حتی حرکت اسلامی را که به طور

ص: 298

استادانه ای به او داده شده است بیان نمود. حقیقت این است که متعصبین مذهبی و فرصت طلبهای کودن که در بین اکثریت مسلمان می باشند، اقلیتهای مذهبی را مورد حمله، مصادره اموال، تجاوز و تعدی قرار داده اند که مغایر با خط مشی رسمی دولت می باشد. اشتیاق شدید به اسلام که به دنبال انقلاب اسلامی پدید آمد، نگرانی اقلیتها را شدیدتر کرده است. نگرانی از اینکه آنها در قبال تعصبهای مذهبی آسیب پذیر خواهند بود. یزدی افزود که باعث تأسف است که در همین حال بسیاری از همین رهبران قبول نمی کنند که اعمال تعصب آمیز در بین همدینانشان حتی وجود داشته باشد.لینگن

بفرستد) و نیز فشاری که دولت موقت ایران در تلاش بوده است که بر ما وارد کند تا بخش کنسولیمان را بازگشایی کنیم بر این اشاره داشت که یزدی جنبه های مختلف چیزی را که به کاردار پیشنهاد می کرد کاملاً تشخیص نمی داد. برای مثال خیلی روشن و واضح بود که وی متوجه شد که تمرکز شدید دانشجویان ایرانی در کارخانه های دیپلم سازی مشکوک، انعکاسی از شرایط ضعیف دانشگاهی بیشتر ایرانیانی است که اقدام به گرفتن ویزای دانشجویی می کنند تا سیاستی از جانب ما که این دانشجویان را به مؤسسات نیمه معتبر محدود نماییم. با این حال نگرانی او در مورد این پدیده مشابه استدلالی است که این هیئت (دیپلماتیک) در تحلیلهای قبلی از دانشجویان ایرانی که به ایالات متحده می روند ارائه کرده است. برای مثال: این به نفع هیچ کس نیست (نه ما، نه ایران و نه خود دانشجویان) که دانشجویانی را قبول کنیم که آینده آنها برای موفقیت در دانشگاه و بازگشت نهایی به ایران کم است.

5 - مفهوم نظرات یزدی تشخیصی از این بود که ایرانیانی که برای رقابت روشنفکری محیط دانشگاهی آمریکا آماده نیستند و آنهایی که به زبان انگلیسی تسلط ندارند تا به طور کامل در فراگیری شرکت جویند یا آنهایی که بیشتر به خاطر فرار از شرایط ایران که از آن خوششان نمی آید به ایالات متحده می روند تا تمایل به تحصیل، احتمالاً یک مشکل سیاسی خواهند داشت تا یک منبع مالی. این بدان معنا نیست که وقتی دولت ایران با فوریت چیزهایی از قبیل تحصنهای دانشجویان متقاضی ویزا که تقاضا دارند بخش کنسولی ما مجددا باز شود روبرو می گردد متمایل نخواهد بود که به ما کمک کند تا مشکل را حل کرده و یا ما را قربانی نماید. در هر حال تا آنجایی که ما می توانیم به منافع ملی خودمان خدمت کنیم و نیز به توسعه سیاسی دراز مدت تر از طریق یک سیاست معقولانه در مورد صدور ویزاهای تحصیلی کمک نماییم، نبایستی از رودررو شدن با استانداردهای سخت تر از آنچه که در گذشته اخیر اعمال می شده است مضایقه نماییم.

6- این موضوع مقررات قانون مهاجرت و ملیت را به انحراف نخواهد کشانید، بلکه نمایانگر بازگشتی به اصول اساسی قانون در این مورد که فرض بر این شده تمام متقاضیان ویزا قصد دارند مهاجر شوند مگر اینکه آنها خلاف آن را ثابت نمایند. در چند سال گذشته مسائل زیادی در رابطه با شرایط تحصیلی متقاضیان ویزای دانشجویی به وجود آمده است. این شرایط فقط یک جنبه از عواملی را که مأموران کنسولی در مشخص کردن اینکه آیا یک متقاضی بخصوص با معیارهای وضعیت غیر مهاجر مطابقت دارد یا خیر بایستی مورد توجه قرار دهند، تشکیل می دهد. انگیزه جنبه دیگری است که مکررا از آن چشم پوشی شده است. شرایط متقاضی که در پی فرار از مسائل موجود در ایران است که آن را ارضاءکننده نمی یابد، به عنوان مثال اجتناب از خدمت نظام - بایستی با تردید دیده شود، به صورتی مشابه سن متقاضی به میزان قابل ملاحظه ای اهمیت پیدا کرده است.

خردسالان بدون در نظر گرفتن اینکه خود آنها از لحاظ تحصیلی تا چه حد واجد شرایط هستند یا از لحاظ انگیزه های نهایی بی گناه می باشند، چنانچه آشکار است که والدین آنها در تلاش هستند آنان را به خاطر ناراحتیهای خودشان از شرایط موجود به خارج از ایران بفرستند، نمی توانند به عنوان غیر مهاجرین واقعی در نظر گرفته شوند.

7- هیچ زمانی بهتر از حالا وجود نخواهد داشت که استانداردهای سخت را که ما می بایستی از اول تاکنون در مورد متقاضیان ویزای دانشجویی انجام می داده ایم برقرار نماییم. چون که بخش کنسولی در

ص: 300

فوریه بسته بود تقریبا تمام کارمندان آمریکایی جایگزین شده اند. چند نفری در اینجا باقی مانده اند که می توانند به استانداردهای بدون کنترل گذشته علاقه داشته باشند. آینده باز کردن یک تسهیلات جدید خط جداسازی سمبولیکی فراهم می آورد که ما بایستی از آن بهره کامل ببریم. بدون تردید فریادهای نگرانی در اینجا و همچنین در ایالات متحده بلند خواهد شد. علاوه بر این ما می توانیم تقاضاهایی را از جانب گروههای گوناگون ذینفع دیگری انتظار داشته باشیم تا به منظور فراهم نمودن راهی برای خروج از ایران برای اشخاص یا گروههایی از اشخاص که ممکن است تحت فشارهایی از جانب انقلاب اسلامی باشند، INAرا در تنگنا قرار دهند. ما فکر می کنیم ضرورتهای فوری برای تعدیل استانداردهایمان، هر چه که می خواهد باشد، بایستی در مورد مواد و مقررات قانون ثابت قدم باشیم. انجام این کار با تمایل اظهار شده ما برای تجدید بنای رابطه ما با ایران براساس منافع دوجانبه و واقعیتهای جدید بدون اظهار شرایط و نیازهای خود INAهمراه است.

گروههای کلیسایی رسیده و فکر کردیم دولت موقت بایستی سریعا با این مشکل برخورد نماید. آگاه گفت که او نیز نامه ای دریافت داشته (امکانا از شورای ملی کلیسایی) که بلافاصله به تهران گزارش داده و به نظر او دولت قویا حرکتی با موضع روشن برای حفاظت اقلیتها دارد و اگر سریعا جوابی از وزارت امور خارجه دریافت نکند به دکتر یزدی تلفن خواهد کرد و مواضع جدیدمان را برای جلب توجه آقای یزدی بیان خواهد داشت.

4- دومین مسئله اطلاع از دستگیری متین دفتری است. به قول مأمور وزارتی او دوستان با نفوذی در آمریکا دارد بخصوص در میان گروههای لیبرال خواستار انقلاب و افزود که به تجربه شخصی خود می داند که متین دفتری سخنگوی مؤثر مخالفین در سالهای قبل از موفقیت انقلاب بوده است. دوستان وی در آمریکا، برای مثال رمزی کلارک، نگران سلامتی او بودند. عکس العمل رفتار دولت موقت به نظر ایشان باعث صدمه دیدن حسن شهرت ایران و مخالفت با منافع آن خواهد شد. آگاه گفت که این موضوع مشکلی است و فقط می تواند بگوید که جاه طلبی های دفتری، شخصی یا اجتماعی است. و به نظر می رسد تطابق با آرمانهای توده مردم ایران ندارد و اشاره کرد که بیانات و احساس ما را به تهران گزارش خواهد کرد.

5 - نهایتا مأمور وزارت نظر او را به عکس صفحه اول در رابطه با اعدام اکراد جلب نمود و اشاره کرد که اینچنین داستانی برای ایران در این کشور مشکلات جدی ایجاد خواهد کرد. موضوع خود واضح بود و آگاه هیچ نظری ابراز نکرد.ونس

سند شماره (60) تاریخ: 5 سپتامبر 1979 - 14 شهریور 58خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه:وزارت خارجه - واشنگتن موضوع: آزادی مطبوعات و طبیعت جمهوری اسلامی ایران 1- تمام متن خیلی محرمانه 2- اخراج تمام کارمندان آمریکایی دفتر آسوشیتدپرس در 4 سپتامبر یک وجهه مهم از جمهوری اسلامی ایران را روشن می سازد که ما نبایستی آن را نادیده بگیریم: علیرغم عدم کاراییهای سیستم دولتی که خمینی در حال به وجود آوردن آن در ایران می باشد، هر جزء آن وعده سرکوبگرانه و استبدادی بودن مثل سیستم شاه را می دهد.

علیرغم مشغولیت حرفی به آزادی، به طور فزاینده ای آشکار گردیده است که کلمه آزادی برای خمینی معنای کاملاً مغایر با تعریف غربی آن دارد. به عنوان مثال: چنانچه صحیح گزارش کردن اخبار مغایر با منافع اسلام پنداشته شود، این لغت، آزادی گزارشگری به طور صحیح را در بر نمی گیرد.

3- منافع ما در ایران بالاتر از هر گونه رژیم خاصی قرار دارد موضوعی که ما تلاش کردیم تا برای حاکمان جدید ایران آن را روشن سازیم، به این منظور که از سوءظنهای آنان در این مورد که ما به تبانی با شاه سابق ادامه می دهیم کاسته باشیم. در حال حاضر به نظر می رسد که منافع ما به بهترین نحو با همکاری با دولت موقت مهدی بازرگان جهت برپایی مجدد روابط دوجانبه براساس تشریک مساعی بین ایران و ایالات متحده برآورده می شود. ما پیش بینی می کنیم زمانی که دولت منتخب مردم بر سر کار بیاید موضعی مشابه خواهیم گرفت؛ احتمالاً اواخر امسال. در هر صورت خطرناک خواهد بود که نتیجه بگیریم همکاری با این دولت یا جانشینی آن تنها سیاست پیش روی ما می باشد. اگر گرایش فعلی در جهت دیکتاتوری خشن، کنترل و تغییر جهت داده نشود ما نمی خواهیم که نزدیک به رژیمی که مسئول آن است معرفی شویم.

سیاسی مطرح کند و نه اینکه از حکومت ایالات متحده بخواهد که توجه مقامات قضایی آمریکا را به آثار منفی احکامی نظیر حکم مربوط به شرکت (سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک) جلب کند و تدابیری اتخاذ کند که این احکام لغو گردد. بایندر صاف و پوست کنده نگران بود از اینکه این پرونده ممکن است به عنوان یک سابقه تلقی شود.

4- مأمور سفارت به بایندر خاطرنشان ساخت که در ایالات متحده قوه قضائیه و قوه اجرائیه از یکدیگر جدا هستند و افزود که یک دادگاه عالی تر قرار است درباره این پرونده اقدام کند. او گفت ما امیدواریم پرونده هایی نظیر این پرونده در نتیجه کار دولت موقت ایران درباره این گونه مسائل با کمپانیهای مربوط قبل از اینکه قضیه به مرحله دادگاه برسد، از طرح در دادگاه اجتناب شود.

5 - بایندر ظاهرا از مفهوم جدایی قوای قضائیه و اجرائیه حتی هنگامی که مأمور سفارت در پاسخ خاطرنشان ساخت که در حالی که جدایی قوا ممکن است در بعضی کشورها جنبه رؤیایی داشته باشد در ایالات متحده آمریکا واقعیت دارد، چندان تحت تأثیر قرار نگرفت. بایندر گفت که در دولت موقت ایران بسیاری اقدام دادگاه را نشانه خصومت ایالات متحده نسبت به ایران می دانند و اگر به دادگاهها اجازه داده شود که چنین حکمهایی صادر کنند، اثرات زیانباری بر روابط آمریکا و ایران خواهد گذاشت.

6- بایندر گفت او یقین دارد که وزارت امور خارجه می تواند مشکلاتی را که این پرونده در روابط بین دو کشور ایجاد می کند، بدون اینکه در روندهای قضائی مداخله کرده باشد مورد توجه دادگاههای ایالات متحده قرار دهد. بایندر گفت که او نگران است از اینکه «قاضیها» ممکن است درباره ایران پیشداوری داشته باشند و در صورتی که از سوی حکومت ایالات متحده اقدامی نشود، دادگاهها ممکن است پرونده را همچنان کش دهند.

اظهارنظر: ما منشأ این نوع دیدگاه را نمی دانیم ولی معتقدیم که بخشی از نظر سرسخت بایندر مربوط به سبک خودش در مذاکرات است.

7- مشاور سیاسی در مکالمه ای در تاریخ 12 سپتامبر با بایندر طبق دستور شماره 236557 وزارت امور خارجه اقدام کرد و یک یادداشت نزد آقای بایندر گذاشت. ما معتقدیم که این خود یک پاسخ متناسب به بایندر درباره مسئله شرکت سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک است. مشاور اقتصادی ارتباط ویژه ای در مکالمات خود با بایندر متذکر نشد ولی با توجه به نبودن دستوراتی بر خلاف آن از جانب وزارت امور خارجه تا تاریخ 14 سپتامبر نقشه هایی برای توضیح این نکته به بایندر که یادداشت 12 سپتامبر تنها پاسخ به یادداشت او است که ما در موقعیتی قرار گرفته ایم که فعلاً به او بدهیم. او تکرار خواهد کرد که مراحل تجدید نظر هم اکنون در جریان است و سیاست وزارت امور خارجه این است که گزارشی درباره شخص حقوقی که طرف محاکمه نیست ولی اجازه دارد از جانب دادگاه در این محاکمه نسبت به بعضی مسائل قانون که مربوط به پرونده مورد بحث است اظهار نظر کند، در چنین مرحله ای از محاکمه تهیه کند. وزارت امور خارجه تحولات این مطلب را به دقت خبرگیری خواهد کرد و اگر اوضاع ایجاب کند تهیه یک چنان گزارشی را در نظر خواهد گرفت.

سند شماره (62) تاریخ: 18 سپتامبر 79 - 27 شهریور 1358خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه:وزارت امور خارجه - واشنگتن موضوع: سفر یزدی، وزیر امور خارجه ایران به مجمع عمومی ملل متحد 1- در جریان ملاقات با کاردار در تاریخ 18 سپتامبر یزدی وزیر امور خارجه به ما اطلاع داد که شمیرانی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد سرگرم ترتیب دادن برنامه سفر اوست و اینکه وزارت امور خارجه آمریکا باید با شمیرانی درباره برنامه های مسافرتی یزدی به مجمع عمومی ملل متحد و تنظیم برنامه ملاقات با ونس، وزیر امور خارجه آمریکا تماس بگیرد.

اظهارنظر: این دومین بار ظرف چند هفته اخیر است که یزدی از دادن اطلاع درباره سفر خود به سفارت یا دیگران در اینجا خودداری کرده است. همین موضوع درباره نقشه هایی برای دیدار از هاوانا اتفاق افتاد. ما نمی دانیم ولی مظنون هستیم از اینکه ملاحظات امنیتی درباره این احتیاط وجود داشته باشد.

2- در جریان مکالمه،یزدی علاقه خود را به بحث درباره مسئله تحویل سازوبرگ نظامی، هنگامی که او در نیویورک بود، ابراز داشت و گفت او از آگاه کاردار ایران در آمریکا چنین دریافت کرده است که وزیر دفاع (آمریکا) مایل است با او ملاقات کند. یزدی گفت او در نظر دارد برای این ملاقات یک دستیار نظامی همراه ببرد. کاردار گفت چنان که او درک کرده است پرشت در مکالمه با آگاه امکان آوردن یک نفر از وزارت دفاع به نیویورک برای دادن گزارش به یزدی مطرح است. کاردار تصور می کند که این دستیار ممکن است میورای، معاون وزارت دفاع برای امور بین المللی باشد. ما خبری درباره اینکه خود وزیر دفاع در نیویورک خواهد بود دریافت نکرده ایم.

لینگن

همان طور که سفارتخانه شما آگاه است دادگاههای منطقه ای دالاس و نیویورک برخلاف مقررات قراردادی، رأی داده اند که شکایتی که از طرف سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک بر علیه سازمان تأمین اجتماعی ایران مطرح شده در حوزه قضائی آنان قرار می گیرد و دادگاه نیویورک متعاقبا دستور مسدودسازی 16 میلیون دلار وجوه متعلق به نیروهای دریایی و هوایی جمهوری اسلامی ایران را صادر نمود که برای تأدیه بدهیهای بازپرداخت نشده این نیروها اختصاص داده شده بود.

کاملاً جدا از جنبه های حقوقی مسئله و ادعاهای هر یک از دو طرف بر علیه دیگری دولت موقت جمهوری اسلامی ایران لازم دید تا توجه سفارت را به اثرات مهم سیاسی صدور حکم به وسیله دادگاههای آمریکایی که فی الواقع دادگاههای ایرانی را بی اعتبار می سازد (علیرغم مواد و مقررات قرارداد) و مسدودسازی وجوه متعلق به دولت ایران جلب نماید و نکات زیرین را در این رابطه خاطرنشان سازد:

1- مسدودسازی وجوه متعلق به نیروهای هوایی و دریایی ایران نه فقط بر علیه عرف و حقوق شناخته شده بین المللی است، بلکه آشکارا خود قوانین ایالات متحده مثل مقررات قانون مصونیت دولتهای بیگانه مصوب 1976 را نقض می کند.

2- حکم دادگاههای نیویورک و دالاس بر این اساس که بی نظمی قضائی در ایران حاکم است و امنیت حقوقی از بین رفته است، براساس پیشداوری غلط سیاسی قضات درگیر در مسئله می باشد.

3- مسدود سازی غیر قانونی دارائیهای دولت ایران خطرناکترین سابقه را در روابط بین المللی به جای می گذارد و پایه های اعتماد و اطمینان دولت موقت جمهوری اسلامی ایران و اساسا دولتهای دیگر را در سیستم قضایی ایالات متحده آمریکا متزلزل می سازد و زیان عمده ای در روابط تجارتی که آگاهی و اعتماد در جریانات بحثهای مربوطه و در جایی که ممکن است مطرح شوند مهم می باشد به وجود می آورد.

با در نظر گرفتن این حقیقت که حکم عجیب و مستبدانه قضات درگیر در شکایت مورد بحث وضعیتی به وجود آورده است که نمی تواند اثری منفی در روابط بین دو دولت داشته باشد، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از سفارت آمریکا تقاضا دارد که اقدام قاطع و عاجل از طرف دولت ایالات متحده در معطوف نمودن توجه مقامات قضایی کشور شما به عواقب صدور چنان حکمهایی به عمل آید و اقدامات جهت فسخ هر چه سریعتر این احکام بدلایلی که در بالا اقامه شد انجام پذیرد.

- وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از این فرصت استفاده می کند تا بالاترین مراتب توجه خود را اعلام دارد.

تا گزارش سفرش به ایالات متحده را بدهد و برداشت یزدی از اجلاس هاوانا را جویا شود. ملاقات در فضای دوستانه ای برگزار شد، ولی یزدی در مورد بیشتر موضوعاتی که مطرح شد از قبیل موضوع شری، شیبانی و منطقه گلف بی تفاوت بود. وقتی موضوع آزادی مطبوعات مطرح شد یزدی مثل همیشه عنوان کرد که مطبوعات غربی در مورد ایران بدون احساس مسئولیت هستند.

3- ملاقات با یزدی با بحثی کامل در مورد مشکلات بخش کنسولی چه تعداد ویزا ما اکنون قادر هستیم صادر کنیم، چه درصدی دانشجو هستند و چگونه می توانیم اطمینان دهیم کار دانشجویان بسرعت انجام پذیرد، شروع شد. کاردار از کمکی که ما از پلیس تهران گرفته ایم اظهار قدردانی کرد و اشاره کرد که هر چند ما هنوز مشکلاتی در کنترل صفوف ویزا داریم ولی کنترل پلیس بتدریج بهتر می شود. کاردار اظهار داشت که درصد امتناع ما از دادن ویزا به 40 درصد می رسد ولی ما حدودا روزانه با حدود 400 متقاضی مصاحبه می کنیم، از جمله 35 تا 100 مورد بیمار اضطراری که بر یک اساس ویژه دیده می شوند.

به نظر می رسد که توجه یزدی به این مسئله جلب شد و از اینکه کنسولگری فعال شده خوشحال شد.

4- پس از بحث کوتاهی در مورد اجلاس غیرمتعهدها و مجمع عمومی سازمان ملل و افغانستان، (گزارش جداگانه) کاردار در مورد مسافرت اخیرش به واشنگتن توضیحاتی داد. در تلاش برای آگاه ساختن یزدی از نظرات واشنگتن در مورد ایران و موضوعاتی که مورد توجه خاص دولت ایالات متحده و آمریکاییها به طور کلی می باشند، توضیحات خیلی بی پرده و صریح داده شد.

5 - کاردار برای آغاز کردن صحبت گفت که وی در خلال گفتگوهایش با مقامات دولت ایالات متحده و اعضای کنگره تلاش نموده تا ایران را در یک دیدگاه خاص قرار دهد: ایران کشوری نیست که به خاطر حکومت ملاهای عقب مانده به دیوانگی کشانیده شود، بلکه کشوری است که در مسیر یک انقلاب اساسی قرار گرفته که هنوز به نتیجه نرسیده است. برای مثال ایران هنوز نوشتن قانون اساسی جدید را تمام نکرده است. کاردار گفت وی خاطرنشان ساخته بود که ایالات متحده منافع قابل توجهی در برقراری روابط خوب با ایران دارد و وی فکر می کند دولت موقت ایران نیز در این منافع سهیم می باشد. کاردار اشاره کرد که نظرات ارائه شده به وسیله او به خوبی پذیرفته شد و علاقه عجیبی نسبت به ایران از طرف مقامات ارشد ایالات متحده و کنگره وجود داشت.

6- در هر صورت کاردار به صراحت به یزدی خاطرنشان کرد که وجهه ایران در واشنگتن ضعیف و اعتبارش مورد تردید است. وضعیت کردستان اثر قابل ملاحظه ای بر روی افکار عمومی داشته است و خیلیها سؤال می کنند در زمانی که اعدامها (از جمله تعداد زیادی در کردستان) به صورتی ادامه دارد که به نظر آمریکاییها بدون محاکمه و بدون طی مراحل قانونی می رسد و با اعدامهایی که در سیاهی شب انجام می گیرد چگونه دولت ایالات متحده می تواند یک رابطه تسلیحاتی با ایران داشته باشد. اگر در زمانی که عکسهای اعدامهای کردستان در مطبوعات چاپ شد کنگره تعطیل نبود امکان داشت قطعنامه ای از طرف کنگره در رابطه با اقدامات ایران صادر شود.

7- کاردار علاوه بر این اظهار داشت با کارهای آمریکا در ایران برخورد خوبی نشده است. برای مثال به شری اجازه داده نشد، که ایران را ترک کند و شیبانی هنوز در زندان است. کاردار گفت ما فکر می کنیم به زودی مقاله ای در مورد شری در مطبوعات آمریکا چاپ شود که شاید سفارت را به خاطر اینکه از طرف او به اندازه کافی فعال نبوده است، متهم نماید. حبس مستمر او در ایران خارج از قوه ادراک می باشد؛

ص: 307

کاردار درخواست نمود که یزدی با دفتر دادستان کل تماس حاصل نماید و متذکر شود که گزارش خود دفتر دادستان کل توصیه کرده است که شری آزاد شود. یزدی در این مورد بی تفاوت بود. (چون. شری به هنگام این گفتگو در حال آزاد شدن بوده ما تردید داریم که وزارت خارجه هیچ گونه نقشی در آزادی او داشته است).

8 - کاردار همچنین متذکر شد که دولت موقت ایران همچنان از دستیابی ایالات متحده به مقر سابق نظامی ما و وسائل ما در ایران، از جمله اموال زیاد و سوابق پرسنلی جلوگیری به عمل می آورد.

9- کاردار سپس جلوگیری از کار مطبوعات و اخراج گزارشگران خارجی را متذکر شد. او اظهار داشت که ما از اقدامات دولت موقت ایران بر علیه مطبوعات آمریکایی بسیار متأسفیم. او از خیلی افراد در واشنگتن، از جمله کنگره در مورد این موضوع مطالبی شنیده بود. در مجموع شناختی از منافع ایالات متحده در ایران و تمایلی به همکاری با دولت موقت ایران وجود داشت. دولت ایالات متحده مایل است تا رابطه به پیش برود ولی چنانچه قرار است این رابطه پیشرفتی داشته باشد بایستی تلاشی دوجانبه وجود داشته باشد. کاردار سپس از یزدی سؤال کرد که آیا وی مایل به ارائه نظر خود در مورد هر یک از این نکات می باشد.

10- یزدی اظهار داشت که مطبوعات مطمئنا هیچ گونه نظر مساعدی در مورد ایران که کاردار ممکن است ابراز داشته باشد در زمانی که وی در ایالات متحده بوده است، عنوان نکرده اند. یزدی سپس بحثی را شروع کرد که چگونه مطبوعات خارجی اخبار ایران را تحریف نموده و با انقلاب ایران خیلی غیر منصفانه برخورد می نمایند. یزدی گفت که دولت موقت ایران از نزدیک مراقب بوده است و مطبوعات ایالات متحده هرگز اخبار خوب راجع به ایران منتشر نمی نمایند. کاردار پاسخ داد که ایران چنانچه به اخراج خبرنگاران خارجی ادامه بدهد بعید به نظر می رسد گزارش خوبی دریافت کند. او دوباره متذکر شد که ایران نمی تواند تمام مسئولیتها را به خاطر مطبوعات بدش دور بریزد. ایران به خاطر خیلی از چیزهایی که گزارش شده مثل تعداد زیاد اعدامهای بدون محاکمه مسئولیت دارد. حتی بعضی از حامیان انقلاب ایران در ایالات متحده سؤال می کردند که آیا این اعمال انجام شده به وسیله دولت موقت ایران با روح انقلاب ایران سازگار هستند. کاردار به مشکلات امنیتی محوطه سفارت، به برخورد بد با بازرگانان و به اقداماتی که به نظر آمد برای اخراج تمام روزنامه نگاران آمریکایی از ایران طرح ریزی شده اند اشاره کرد. این موضوع به سادگی جامعه را وادار کرد که فکر کند ایران چیزی دارد که می خواهد پنهان کند. یزدی این موضوع را بشدت تکذیب کرد و اظهار داشت که وی کاملاً آماده خواهد بود تا تمام تا تمام سؤالات مطبوعات را در زمانی که به واشنگتن می رسد پاسخ دهد.

11- کاردار متذکر شد که وی فکر می کند بعضی از مطبوعات ایالات متحده کار گزارشی خوبی انجام داده اند. مثلاً کار تایم در مورد خمینی عالی بوده است. (یزدی تصدیق کرد). کاردار اظهار داشت که گفته هایی که به طور مستمر از رادیو و تلویزیون ملی ایران پخش می شوند و ایالات متحده را غیراز مسائل دیگر متهم به همکاری با ساواک، سیا و صهیونیستها در طرحهایی برای از بین بردن انقلاب می نمایند هم ناصحیح بوده اند و هم به روابط ما کمک نمی نمایند. او به یزدی خاطرنشان کرد که دولت موقت ایران می تواند این نوع تبلیغات ضد آمریکایی را در رادیو و تلویزیون ملی ایران کنترل نماید. یزدی هیچ پاسخی نداد.

ص: 308

12- در عوض یزدی سؤال کرد که آیا دولت ایالات متحده به هیچ صورتی در نشر زیراکسهایی از یک ورقه که «طرح برنارد لوئیس» نامیده می شود و نشان دهنده طرحی است که کشور را به مناطق کوچک بر اساس گروههای قومی تقسیم می نماید شرکت داشته است. به نظر می رسد که یزدی این ورقه را تقریبا جدی گرفته است. کاردار به او گفت که این ارزش وقت وزرا را ندارد چون که مزخرف و پوچ است و به سود هیچ کدام از کشورهای ایران و ایالات متحده نیست، ولی قول داد که این موضوع را با واشنگتن در میان بگذارد.

13- ملاقات با تقاضای مجدد کاردار برای هر گونه کمکی که وی در مورد شری و شیبانی و منطقه گلف می تواند انجام دهد خاتمه پذیرفت. او همچنین از یزدی در مورد موضوع بهائی(ها) جویا شد.

(گزارش جداگانه).

14- اقدام مورد درخواست: از هر گونه اطلاعاتی که وزارتخانه ممکن است در مورد «برنارد لوئیس» ارائه کند تشکر می کنیم.

3- پس از درگذشت آیت اللّه طالقانی، کمیته طالقانی، که قبلاً کنترل تعاونی سفارت را به دست گرفته بود قرار است این تعاونی و دیگر املاک نظامی (آمریکایی و ایرانی) را به دفتر نخست وزیری یا ارتش بسپارد. هنوز نمی دانیم که کنترل خلیج در دست چه کسی است ولی امیدواریم که تعاونی سفارت و خلیج در اختیار دفتر نخست وزیری قرار گیرد. اگر این طور بشود یزدی خواهد توانست در کنترل تعاونی و خلیج نظارت نماید. با وجود اینکه یزدی در گذشته به ما در این باره پاسخی نداده است، ولی بد نیست یک بار دیگر آن را امتحان کنیم.

4- بنا به گزارشهای یزدی در 23 اوت به هنگام عزیمت، به مطبوعات گفته بود که «علاوه بر گفتگو پیرامون روابط بین دو کشور با ونس، سعی خواهیم کرد درباره نقشه آمریکا مبنی بر وارد کردن نیروهای نظامی به خلیج فارس به منظور حفظ ثبات منطقه نیز بحث و تبادل نظر بنماییم. وی گفته است که هیچ یک از حرکتهای اینچنینی آمریکا در منطقه نخواهد توانست در بحران منطقه کاهشی ایجاد نماید.» 5 - اظهار نظر: مطبوعات تهران با شور و هیجان زیاد درباره بیانات مقامات دولت آمریکا مبنی بر تشکیل نیروهای واکنش سریع مطلب منتشر می کنند. در اینجا چنین نتیجه گیری می شود که دولت آمریکا درصدد آن است که نیروی دریایی رزمی خود را در خلیج افزایش دهد و یا تا به حال افزایش داده است و دیگر اینکه ما در نظر داریم به افغانستان نیرو بفرستیم، و دیگر اینکه آمریکا در نظر دارد علیه حوزه های نفتی خاورمیانه اقداماتی انجام دهد. آخرین متن این نتیجه گیریها مقاله ای است که در 24 اوت در کیهان به چاپ رسیده و به نقل از مدرسی نماینده خمینی در امارات متحده عربی نوشته است که بین پنج تا شش هزار نظامی آمریکا در پایگاه جفیر بحرین مستقر گردیده است. بد نیست که وزیر با یزدی در مورد مقاصد نیروهای ما در اقیانوس هند و خلیج فارس صحبت کند تا او به طور کامل مقاصد ما در منطقه را درک نماید. کاردار از فرصت استفاده کرده در ملاقات وزیر ارشاد ملی، میناچی، گفت که گزارش مطبوعات درباره حضور نظامیان آمریکا در بحرین کاملاً بی پایه و اساس بوده، کمکی به بهبود روابط بین ایران و آمریکا نمی کند.لینگن

نوبه خودش می تواند روابط دوجانبه بیشتری به بار آورد. زمینه های احتمالی برای آغاز یا تجدید بنای تماس شامل ایران شناسی، روابط انسانی، علوم طبیعی تدریس انگلیسی و تربیت بدنی می باشند.

برنامه های دیدار ایرانیان از ایالات متحده هنوز ادامه دارد، ولیکن به سبکی سطح پائین و نسبتا کم است و فعلاً محدود به کار کمیسیون فولبرایت می باشد. ایالات متحده بایستی حمایت مالی خودش را از این عملیات به عنوان یک رابطه نهادی (دانشگاهی) اصلی و خوب بنیان نهاده شده بین مدرسین خصوصی و عمومی و نهادها در هر دو کشور حفظ نماید. بصورتی مشابه فعالیتهای برنامه ریزی شده، دید روشن انستیتوی آمریکایی مطالعات ایران بایستی پرورش داده شود. ما در محدوده این روش کلی و در پاسخ به توصیه های کاردار و مأمور امور عمومی (PUBLIC AFFAIRS)و در صورتی که مقامات ایرانی روشن سازند که علاقه ما به روابط افزایش یافته دوجانبه است، مبانی زیر را برای برخی ابتکارات مهار زده شده که ممکن است مورد توجه قرار گیرند خواهیم آزمود:

1- دیدار متخصصین و شخصیت های اجتماعی دقیقا انتخاب شده از ایران را پیشنهاد کنید. هر وقتیکه امکان پذیر بود دیدارها به صورت خصوصی ترتیب داده خواهد شد. اشخاص بایستی نسبت به ایران امروز اعتبار و بستگی داشته باشند.

2- دعوت از متخصصین اسلامی ایرانی و احتمالاً شخصیتهای مذهبی ایران به جشنهای سالگرد هجرت در ایالات متحده را بالا ببرید. برنامه های دیدار بایستی شامل نمایندگان مشابهی از دیگر جوامع اسلامی نیز باشد تا بر ماهیت چند ملیتی بودن مراسم تأکید داشته باشد. هدایت و سرپرستی برنامه ها که یک نقش اساسی بازی می کند بایستی به طور خصوصی با کمیته سالگرد هجرت ترتیب داده شود.

3- با مؤسسات خصوصی از قبیل بنیاد جانسون یا سمینارهای دانشگاهی از جمله مرکز شرق - غرب وارد مذاکره شوید تا گروههای از متخصصین ایرانی را به ایالات متحده بیاورند که موضوعات غیر جدلی را مورد بحث قرار دهند. جلسات ترجیحا بایستی چند ملیتی باشند. زمینه های احتمالی ادبیات، نویسندگی خلاق یا بصورت اصولی تر توسعه کتابخانه و علوم کتابخانه ای می باشد.

4- با چند مشاور و راهنمای دانشجویان خارجی که دقیقا انتخاب شده اند و از دانشگاههایی هستند که در اداره دانشجویان اسلامی و ایرانی خبره و ماهر می باشند همکاری کنید تا:

الف: در این دوره تغییرات در ایران نیازهای پدید آمده و گرایشات دانشجویان ایرانی را ارزیابی نمایید.

ب: در پی برنامه هایی برای یک کنفرانس دانشجویی احتمالی یا دیگر انواع بحث و گفتگو در ایالات متحده و در زمانی مساعد در آینده باشید.

5 - در جستجوی مؤسسات آموزشی آمریکایی باشید که در ارتباطات یا حمایت از دیگر عملیات مبادله آموزشی در کشورهای جهان سوم از قبیل فعالیتهای دانشگاه نبراسکا (اوهاما) در پاکستان شرکت می جویند و نیز در پی امکانات دعوت از دانشجویان یا دانشگاهیان ایرانی برای شرکت جستن در چنان سمینارهایی یا پروژه هایی باشید که اندیشه روشنفکری و تماس مداوم را پرورش می دهند.

6- افزایش تدریس انگلیسی فعلی آژانس بین المللی ارتباطات، انجمن ایران و آمریکا و مؤسسات فرهنگی را به این شرط که ادعاهای اداری برای خسارتهای قبلی و مصادرات توسط مقامات ایرانی قبول شود مورد بررسی قرار دهید.

ص: 311

7- نسبت به موقعیتها برای دعوت از ایرانیان به شرکت جستن در برنامه های مبادله بین مناطق خصوصا برنامه های رسانه های گروهی هوشیار باشید.

تذکر: رادیو صدای آمریکا درنظر دارد زمان پخش برنامه های فارسی خود برای ایران را در اول سال جدید یکساعت افزایش دهد. این رادیو یک برنامه نیم ساعته در صبحها اضافه خواهد نمود که خبر و مطالب خبری پخش خواهد کرد و نیم ساعت به اول برنامه نیمساعته عصرهایش اضافه خواهد نمود.

برنامه افزایش یافته عصر موقعیتی بهتر برای پوشش عمیقتر و موضوعات فرهنگی میسر خواهد نمود.

مسائل مورد نظر شامل: وقایع ایران خارج از گردونه سیاسی،یک سری مطالب در مورد مطالعات و مراکز اسلامی ایرانی در ایالات متحده، و مصاحبه ها با محققین آمریکایی و ایران شناسان و چهره های اجتماعی مناسب که نماینده طیف وسیعی از نظرات سیاسی و سیاست خارجی هستند، می باشد.

2- شما در زمانی با یزدی ملاقات می کنید که ممکن است نقطه عطف مهمی را در امور داخلی ایران ایجاد کند. در عین حالی که برای هر ناظری مهم است تا از قضاوتهای عجولانه در مورد این وضعیت اجتناب ورزد ولی دوری جستن از این نتیجه گیری سخت است که روحانیون در حالتی هستند تا بالقوه هرگونه و یا تمام مخالفین طرحهایشان برای ایجاد یک کشوری که اساسا وسیله روحانیون اداره شود را از سر راه بردارند و اسلام به عنوان ایدئولوژی و احتمالاً حزب جمهوری اسلامی فراهم آورنده دستگاه حزبی کنترل کننده باشند.

الف: شورش کردها به طریقی سرکوب شده است تا درس عبرتی باشد برای دیگر اقلیتها.

ب: جبهه دمکراتیک ملی و رهبریت آن مارک ضد انقلابی خورده اند و به دیگر عناصر مخالف بصورت مشابهی اخطار شده است.

ج: یک شورای کنترل شده وسیله روحانیت در حال انجام یک بررسی کامل بر روی قانون اساسی است که به نظر می رسد به کنترل اسلامی - شیعی بر دستگاه دولت رسمیت دهد.

د: علیرغم صحبت از عفو، اعدامها ادامه دارد؛ حتی در مورد جنایتکاران عادی. به نظر می رسد که قم مصمم است تا از هر گونه نمایش بخشش یا دلسوزی قضایی خودداری کند.

ه: رئیس سپاه پاسداران که به وسیله انقلاب به وجود آمده به تازگی پست وزارت دفاع را به دست گرفته است.

و: خلع نزیه از مدیریت عامل شرکت نفت یک نشانه عمومی قوی و مهم برای غیر روحانیون از تصمیم قم به اجتناب از هر گونه کاهش کنترل آن بر چیزهایی است که اهمیت دارند، از جمله بخش نفت.

ز: نوعی از واهمه و نگرانی در مورد یک توطئه منتسب به مطبوعات غربی بر علیه انقلاب ایران وجود دارد. (اکنون هیچ روزنامه نگار آمریکایی در اینجا اقامت ندارد).

ح: ایالات متحده همچنان به خاطر همکاری وسیعش با صهیونیسم بین المللی در از بین بردن امیدهای فلسطینیها،به وسیله خمینی مورد تقبیح قرار می گیرد، در حقیقت به نظر می آید خمینی خودش و انقلاب را به این صورت می بیند که در حال تبدیل شدن به یک نیروی واقعی متحد کننده در تمام منطقه برای مبارزه در جهت حقوق فلسطینیها می باشند.

3- مطالب بیشتری وجود دارد لیکن کافی است که بر این نکته تأکید کنیم که در حال حاضر روحانیون در اوج تفوق و برتری قرار دارند. به نظر می آید چیزی وجود نداشته باشد که از محکم کردن کنترل سیاسی آنان در ساخت رو به رشد قانون اساسی جلوگیری کند - - نه ارتش، نه بختیار از پاریس، نه فقدان بازدهی مورد نظر از انقلاب، و نه بازرگان و دیگر میانه روها در دولت موقت ایران. (در مطبوعات امروز از بازرگان در یک مصاحبه با اوریانا فالاچی نقل قول شد که گفته بود «... از نقطه نظر رسمی دولت کشور را اداره می کند ولی از لحاظ ایدئولوژیکی و انقلابی خمینی و شوراهایش کشور را کنترل می کنند حقیقتا راست است».

4- چیزی که می تواند این گرایش را متوقف سازد (ولی با گذشت زمان) درک وسیعتری، (از آنچه اکنون وجود دارد) از مشکلات اداره جامعه ای چند حزبی و یک اقتصاد نسبتا مدرنیزه مثل اقتصاد ایران با ادراکات مذهبی که به نظر می آید جای کمی برای شرکت عناصر غیر مذهبی این کشور باقی می گذارد، باشد.

ص: 313

5 - سؤال این است که آیا خمینی اصلاً از این کار استقبال می کند و به لحاظ آن نتایج رضایتبخش نیستند. حتی اگر او چنین کند، یک سؤال واقعی وجود دارد که آیا او می تواند بر یک جریان مهم که اکنون جاری است و ملازمینش در قم که از تمام جهات حتی از او سرسخت تر هستند غلبه کند.

6- پاسخ ساده این است که یک جریان تسلیم ناپذیر وجود دارد که نیروهای میانه رو را از دور خارج می کند و سرانجام بازرگان را با روشی که در مورد نزیه در شرکت ملی نفت اعمال شد از مقامش خلع می نماید.

7- من زیاد مطمئن نیستم. من از ماه قبل زمینه خیلی کمتری برای خوش بینی می یابم، ولی خمینی از نظر سیاسی ناپخته نیست و وی به همان ترتیبی که در جستجوی چیزی است که برایش اهمیت دارد ممکن است هنوز احتیاج به نوعی از همکاری با میانه روها را (که بازرگان به صورتی ضعیف ولی بازیگرانه همچنان نمایانگر آن است) برای اطمینان یافتن از ثبات سیاسی مداوم در نماید و این برتری اسلام در ساخت اجتماعی و سیاسی آینده ایران می باشد.

8 - شما می توانید از یزدی سؤال کنید که وی گرایشات آتی را در این منطقه چگونه می بینید. او یک معتقد با ایمان است. یک انقلابی که مثل هر کس دیگری در دولت موقت ایران به خمینی نزدیک است ولی می تواند احتیاج به متعادل ساختن ایده آلهایش را با واقعیتها درک کند. او خیلی برای من صحبت کرده است و من آماده هستم تا صحبتهایش را باور کنم. گفتگوی شما با او که اولین تماس سطح بالایی است که ما با رهبریت انقلابی داشته ایم برای مقاصد ما در اینجا اهمیتی حیاتی دارد. در تأیید این موضوع برای او، که ما واقعیتهای جدید ایران را قبول می نماییم و فی الواقع ما آرزو داریم ایران در توسعه نهادهای دولتیش موفق باشد، یزدی همچنین بایستی بداند که ما از سختگیری و عدم وجود جنبه انسانی در انقلاب که به نظر می آید توجه کمی به حقوق یا منافع عناصر میانه روتر در ایران امروز می نماید، ناراحت هستیم. خمینی اهمیت زیادی برای وجهه ایران در ایالات متحده قائل نیست ولی دیگرانی از قبیل یزدی هستند که این اهمیت را قائل هستند.

3- یزدی مطلب را روشن کرد و گفت که او احساس می کند که جهان بینی آمریکا که منجر به پشتیبانی آمریکا از شاه شده است، کار ما را برای پذیرفتن انقلاب اسلامی، به ویژه زیانهای مادی که از نظر از دست بازار مهم اسلحه متوجه ایالات متحده شده است،دشوار می کند.

4- او اصرار کرد که با ایران باید براساس برابری و احترام رفتار کرد و هر گونه برداشتی درباره حقوق بشر یا مسائل دیگری که این اندیشه را القا کند که ما (آمریکا - م) به ایران دیکته می کنیم، باید مهار شود، که او بار دیگر نسبت به اداره قراردادهای نظامی و بازرگانی حساسیت ویژه ای نشان داد و گفت که ممکن است توطئه ای علیه ایران در کار باشد. او درباره این مسائل زیاد در جریان کار نبود و در نتیجه دلائلی که می آورد بسیار ساده لوحانه بود. علیرغم تندی موضع یزدی، مذاکرات بسیار راحت و صریح و از نظر جهت گیری به شکل مثبتی جریان پیدا می کرد و شاید اگر یزدی نشانه ای از تغییر روش نشان نمی داد ممکن بود فرهنگ و آگاه از روش ایالات متحده قدردانی کرده و ما را صمیمی و با حسن نیت توصیف می کردند.

5 - ساندرز سه مسئله مربوط به رابطه دوجانبه را در پایان بحث کلی پیش کشید:

(الف): لزوم حل و فصل مسئله تأسیسات نظامی و دارایی آمریکا در ایران. یزدی به سرعت موافقت کرد که این موضوع باید بدون تأخیر انجام گیرد و هنگامی که ساندرز پیشنهاد کرد که یک کمیته مشترک ایران و آمریکا تشکیل شود، یزدی گفت که او معتقد است که یک چنین کمیته ای اخیرا تشکیل شده است و از جانب ایران وزارت امور خارجه و شورای انقلاب و دفتر دادستانی و چند واحد دیگر در آن عضویت دارند. ساندرز پیشنهاد کرد که این کمیته می تواند برای حل مسائل، مورد به مورد بررسی کند. اگر یک چنین کمیته ای هنوز برقرار نشده است سفارت باید مسئله را با وزارت امور خارجه دنبال کند تا موافقت یزدی بمورد اجرا گذاشته شود.

(ب): مسئله شیبانی. ساندرز تقاضای آزادی شیبانی را کرد. و خاطرنشان ساخت که این امر در جو کار اثر مثبت خواهد داشت. یزدی گفت که وی با دادستان کل در این مورد صحبت کرده است ولی دادستان کل به نظریات او اعتنایی نکرده است. ما قدردانی خود را از آنچه که یزدی در مورد مسئله شیبانی انجام داده بود ابراز داشته و اظهار امیدواری کردیم که او همچنان در مورد این مسئله کمک کند، تعهدی داده نشد.

(ج): بهائیان. ساندرز نگرانیهای بهائیان آمریکایی را توصیف کرده و از یزدی پرسید که آیا مطلبی دارید که ما به آمریکاییان بگوییم تا نگرانیهای آنها درباره بهائیان عادی در ایران برطرف شود. ما احساس کردیم که اوضاع برای سایر اقلیتها بهبود یافته و توانستیم به آمریکاییان اطمینان دهیم که یهودیان و دیگران مورد بدرفتاری قرار نمی گیرند. ما میل داریم همان کار را برای بهائیان انجام دهیم. یزدی احساسات ایرانیان را درباره بهائیان دوره وار مرور کرد.. او گفت بعضی از بهائیان در خدمت شاه بوده اند و به خاطر جنایات خود مجازات خواهند شد ولی بهائیان عادی تحت تعقیب قرار نخواهند گرفت بلکه طبق قوانین ایران از آنها حمایت خواهد شد.

ونس

سند شماره (71) تاریخ: 4 اکتبر 1979 - 12 مهر 58سری از: هیئت نمایندگی ایالات متحده در نیویورکبه:وزارت خارجه - واشنگتن رونوشت به: سفارت آمریکا - تهران موضوع: ملاقات وزیر با یزدی وزیر امور خارجه 1- تمام متن سری است.

2- در 3 اکتبر وزیر برای یک ساعت با یزدی که به وسیله آگاه، کاردار، منصور فرهنگ و بایندر (یادداشت بردارنده) همراهی می شد ملاقات کرد. وزیر به وسیله مک هنری، نیوسام، ساندرز، سیک و پرشت (یادداشت بردارنده) همراهی می شد.

3- لحن یزدی علیرغم اظهار نظرهای گاه به گاه درباره تمایل ایران برای روابط دوستانه در طول گفتگو غیر دوستانه، عصبانی کننده و حاکی از عدم اعتماد بود. او با سؤال از وزیر در اینمورد که آیا ایالات متحده تغییرات در ایران را قبول کرده است یا خبر شروع به صحبت کرد. وزیر پاسخ داد که ما تلاش کرده ایم و کردیم که این موضوع را در پاره ای از بیانیه های رسمی روشن کنیم. ما برای رهبران ایران آرزوی موفقیت کرده ایم و فرمهای مشخصی از همکاری را آغاز نموده ایم.و ما آماده بوده ایم تا چنانچه ایران مایل بود از این هم جلوتر برویم.ما خواهان این بودیم که در مبارزه بر علیه عدم اعتمادی که وجود داشته و در فراموش کردن گذشته به ایران بپیوندیم. ما مایل بودیم تا در جهت یک رابطه جدید به جلو برویم.

4- یزدی گفت این نظرات در گذشته به وسیله کاردارهای ما برای او نقل شده بودند. او احساس می کرد که ما واقعا هنوز واقعیت ایران جدید را نفهمیده و قبول نکرده ایم. او به گفتگوی لینگن با وزیر کشور (ایران) به عنوان مداخله بیجا در امور داخلی ایران اشاره کرد و سؤال کرد چرا ایالات متحده دست به چنین کارهایی می زند. وزیر پاسخ داد که مایل بودیم نگرانیهای خودمان را ابراز نماییم. ما امیدوار بودیم که بتوانیم چیزی را که حس می کردیم به طور خصوصی بگوییم. ما از همین طریق نزدیک شدن از طرف ایرانیانی که نگرانیهایی راجع به ایالات متحده دارند استقبال می کنیم. هیچ کدام از طرفین نبایستی احساس کنند که مجبور است به مطبوعات مراجعه نماید. بحثهای آزاد و خصوصی جزئی از دوستی واقعی می باشند.

5 - یزدی با انتقاد از نظرات ایالات متحده در مورد قصد ایران برای حمایت از قطعنامه کنفرانس غیرمتعهدها در مورد صهیونیسم و نژادپرستی به صحبت ادامه داد. او سؤال کرد، چرا شما از اسرائیل دفاع می کنید؟ برخوردهای غیردوستانه مشابه دیگری نیز از جانب ایالات متحده وجود داشته است. در این موقع یزدی شروع به اقامه مشکلاتی نمود که وی با ایالات متحده داشته است.

6- اولین موضوع قراردادهای نظامی و طرز نگهداری تنخواه گردان بود. ایران MOU 3 فوریه را که برایش مشکلات عظیمی به وجود آورده بود نپذیرفت. ما نیاز به این داشتیم که گذشته را و قراردادهای نظامی را از بین ببریم. وزیر گفت ما آماده شدیم که اینکار را همین فردا در یک ملاقات با مقامات وزارت امور خارجه و DOD انجام دهیم.

7- یزدی سؤال کرد که سیاست ایالات متحده در مورد قراردادهای نظامی چه بوده است.او گفت که ایران از 1968 به این طرف هیچ صورتحسابی دریافت نکرده است و شکایت کرد که ناوشکنها بدون

ص: 316

مراجعه به ایران برای بحث بر سر قیمت قراردادشان فسخ شده است. ایران نمی داند چه مقداری متحمل مخارج شده است. یزدی سؤال کرد سیاست ایالات متحده در مورد آزاد کردن لوازم طبقه بندی شده چه هست.

8 - وزیر گفت سیاست ما اساسا فروش آنچه است که ایران نیاز دارد. اگر موارد خاصی وجود داشته باشد ما آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. ممکن است مشکلاتی در مورد لوازم یدکی طبقه بندی شده وجود داشته باشد ولی ما مایل بودیم که هر کدام را بر یک اساس مورد به مورد تحت بررسی قرار دهیم.

وزیر گفت به ما اجازه دهید تا در هر مورد مشکل را مجزا و بررسی کنیم. بایندر مشکل نوارهای کامپیوتر برای برنامه هواپیماهای 14 - اف را مطرح کرد که هیچ کس در جلسه با آن آشنایی نداشت.

9- وزیر اظهار داشت که هر مورد فروش تجهیزات نظامی موضوع یک قرارداد دوجانبه است که آن را بدون اجازه قبلی ایالات متحده به کشورهای ثالث انتقال ندهند. یزدی به سرعت اشاره کرد که ایران آن قراردادها را پذیرفته است.

10- دومین موضوعی که به وسیله یزدی مطرح شد مشکلات قراردادهای تجارتی خصوصی و دادگاههای ایالات متحده بود.

11 - وزیر گفت زمانی که موضوعات در دادگاهها مطرح شوند بایستی بر طبق جریانات حقوقی در مورد آنها تصمیم گرفته شود. ما خوشوقت خواهیم شد که با ایرانیها مشاوره و تبادل نظر نماییم ولی حدود عملی در مورد کاری که می توانیم انجام دهیم وجود دارد. یزدی درخواست توجیه دادگاهها به وسیله دولت ایالات متحده را نمود و اشاره کرد که اگر دولت ایالات متحده در اقدامات مربوط دخالت ننماید ایران ممکن است سرمایه گذاریهایش را بدون امنیت بداند. بحث قابل توجهی در باب موارد معلق وجود داشت و یزدی با درخواست برای یک سیاست همه جانبه از طرف دولت ایالات متحده نسبت به برخورد با اختلاف بازرگانی به بحث خاتمه داد. نیوسام گفت که وی تلاش کرد تا برای شرکتهای آمریکایی سودمند باشد و چندین نمونه را ارائه داد. او اظهار داشت که ایرانیها خودشان در یک بیانیه رسمی اعلام کنند، چگونه می خواهند که شرکتهای آمریکایی اقدام کنند.

12- سومین موضوع وضعیت ایرانیانی بود که در ایران مرتکب جنایت شده و به ایالات متحده فرار کرده اند. یزدی مورد رزمی، یک افسر پلیس را که در لس آنجلس است اقامه کرد. ایالات متحده بایستی راهی برای فرستادن او به ایران جهت محاکمه پیدا نماید. یزدی سپس مورد دو ایرانی که با پول دزدیده شده به لس آنجلس فرار کرده اند را مطرح کرد. وزیر این قسمت از بحث را با گفتن این موضوع به پایان رساند که ما سیاستها و اقدامات خودمان را با دادستان کل مورد بررسی قرار می دهیم تا ببینم آیا می توانیم سودمند باشیم.

13 - یزدی در چهارمین موضوع به ملاقاتهایی که برخی آمریکاییها در مکزیکو با شاه داشته اند اشاره کرد. وزیر پاسخ داد که آمریکاییها آزاد هستند تا با شاه ملاقات کنند و دولت ایالات متحده نمی تواند در این مورد کاری انجام دهد.یزدی سیاست ما را در مورد شاه جویا شد. وزیر گفت.روشن است. ما به او گفته ایم در این زمان ما فکر نمی کنیم که وی به ایالات متحده بیاید. ما قادر نیستیم آنچه را که در آینده پیش می آید بگوئیم.

14- موضوع پنجم رسانه های آمریکا و برخورد بد آنها با ایران بود. وزیر گفت بهترین راه برای کنترل

ص: 317

رسانه ها این است که نیوسام را به ایران بفرستیم تا با صراحت با آنها صحبت کند و به آنها فرصت دهد تا بد و خوبی را که انقلاب به وجود آورده است ببینند. علیرغم آنکه آنان خارج از ایران نگاه داشته شدند به نوشتن ادامه می دهند و دیدگاهشان مسلما منفی خواهد بود. یزدی پرسید که آیا ما تلاش کرده ایم تا مطبوعات را توجیه نماییم. وزیر خطوط اصلی بیانیه هایی را که ما در مورد ایران صادر کرده ایم مطرح کرد و گفت روش ما این نیست که شرایط ایران را برای مطبوعات ایالات متحده تشریح نماییم. نیوسام اضافه کرد که یکی از مشکل ترین سؤالات عدل اسلامی است. این یک موضوع حساس است و تا زمانی که وجود دارد جنبه های مثبت انقلاب محو می شود. این گفته یزدی را به دفاع از محاکمات و اعدامهایی کشانید که 600 جان را گرفته است. او گفت اعدامهای بیشتری وجود خواهد داشت. او انقلاب را به عنوان یکی از پاکیزه ترین انقلابات دنیا معرفی کرد و به صورت تندی از مطبوعات و دولت ایالات متحده برای قصور آنها در انتقاد از ظلمهای زمان شاه انتقاد کرد.

15 - وزیر از یزدی پرسید سیاست ایران نسبت به ایالات متحده چیست. یزدی پاسخ داد سیاست ایران داشتن روابط دوستانه بر اساس احترام دوجانبه و مساوات می باشد. او گفت ما نمی توانیم یک رفتار قیم وار را تحمل کنیم. ما نمی توانیم برخوردهای گذشته را تحمل کنیم. قبول کردن انقلاب به وسیله شما بایستی به برخی اقدامات قابل لمس بدل شود. ما برای موضع خودمان مبارزه کرده ایم و قصد نداریم رفتارمان را عوض کنیم. او به اسنادی که همکاری ایالات متحده با ساواک و دیگر گروههای زمان شاه را نشان می دهند اشاراتی کرد. وزیر پاسخ داد تا جایی که روابط دوستانه براساس احترام دوجانبه و مساوات مورد نظر باشند ما توافق کامل داریم.

16- موضوع بعدی در لیست یزدی تقاضای صادرکنندگان آمریکایی برای پرداخت 100 درصد اعتبارات اسنادی بود. به نظر نمی رسید که وی در مورد این موضوع به خوبی توجیه شده باشد و زیاد بر روی آن تأکید نکرد، ولی اشاره کرد که چنانچه ایالات متحده سیاستی منفی اتخاذ نمود ایران به همان نوع پاسخ خواهد داد.

17- گفتگو سپس در دنبال سؤالات زیاد در زمینه لوازم نظامی کشانیده شد که وزیر اطمینان داد که ما آماده ایم تا این موضوعات را از هم جدا کنیم و موارد مشکل را با رضایت دوجانبه حل کنیم.

18- یزدی از وزیر راجع به سیاست ایالات متحده در مورد خلیج فارس سؤال کرد. وزیر گفت ما می خواهیم با کشورهای منطقه همکاری کنیم و روابط خوبی با آنها داشته باشیم، رابطه تجارتی را حفظ کنیم و آنها را به گونه و زمانی که مایل هستند یاری دهیم. ما استقلال و حق آنها برای طرح یک جریان سیاسی مطابق با اصولشان را به رسمیت می شناسیم. یزدی سؤال کرد آیا ایالات متحده مسئول ابتکار اخیر عمان برای تحریک اقدامات منطقه ای بوده است. وزیر در مورد ابتکار ناآشنا بود و گفت که ما مطمئنا عمانیها را تحریک نکرده ایم. هنگامی که ما در مورد برنامه هایشان بیشتر آگاهی پیدا کنیم اگر از آنها (برنامه ها) خوشمان بیاید ممکن است نظرات مساعدی ابراز نماییم.

19- یزدی راجع به نیروی واکنش سریع سؤال کرد. وزیر گفت این نیرو موضوع فکری بود که به دهه 1960 برمی گردد که براساس آن یک تصادف محتمل الوقوع نظامی به وظایفی از آن قبیل که ناتو دارد محدود نمی شود، بلکه این نیرو در دنیا و در هر جایی که لازم باشد برای دفاع از منافع ایالات متحده در دسترس خواهد بود. این نیرو مستقیما به خلیج فارس مربوط نمی شود. یزدی سؤال کرد آیا این نیرو

ص: 318

مستقیما به انقلاب ایران مرتبط می شود، وزیر گفت ابدا هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد.

20- یزدی راجع به سیاست ایالات متحده در مورد کردها سؤال کرد. وزیر گفت این موضوع هیچ ربطی به ما ندارد. ما درگیر این جریان نبوده ایم و هیچ نقشی در اختلاف نداریم. یزدی راجع به مداخله اسرائیل سؤال کرد. وزیر گفت ما هیچ چیز راجع به درگیری اسرائیل در این موضوع نمی دانیم. این مشکل مردم ایران است که با آن درگیر شوند نه برای خارجیان. یزدی سؤال کرد که اگر اسرائیل درگیری داشته باشد نحوه برخورد ایالات متحده چه خواهد بود. وزیر گفت ما هیچ گونه اطلاعی نداریم که یک چنین موضوعی وجود داشته باشد، در هر حال زمانی که ما اقدامات اسرائیل را رد کردیم (مثلاً در لبنان) نظراتمان را مشخص نمودیم.

21- یزدی گفت که ایرانیها اطلاعاتی دارند مبتنی بر اینکه عراقیها در کردستان و خوزستان درگیر بوده اند. چند عراقی اعدام شده اند و دیگران در زندان هستند.روابط ایالات متحده با عراق چگونه بوده است؟ وزیر گفت روابط ما با عراق خیلی خوب نبوده است. ما به آنها گفته ایم که مایل هستیم روابطمان را بهبود بخشیم ولی عراقیها پاسخ نداده اند.

22- نیوسام گفت ایالات متحده قطعا هیچ گونه قصدی برای درگیر شدن در امور داخلی ایران ندارد.

اگر ایران چنان مدرکی دارد بایستی بدون هیچ گونه تردیدی ادعاها و مطالب را با ما در میان بگذارد تا بتوانیم موضوع را روشن کنیم. یزدی پرسید آیا امکان دارد آمریکاییها بدون اطلاع وزیر درگیر شده باشند.

وزیر گفت آنکار برای کارمندان دولت امکان پذیر نبوده است. ما بایستی در مورد هر گونه طرحی برای چنان درگیری مطلع باشیم و هیچ گونه طرحی وجود ندارد. چنان اقدامات از جانب شهروندانی که در دستگاه دولت نیستند با قانون ایالات متحده متناقض می باشد.

23- یزدی گفت ایرانیها نسبت به آقای کیسینجر و مسافرتهایش به مکزیک برای دیدن شاه و ارتباط احتمالی آن با مشکلات داخلی ایران مشکوک هستند. وزیر گفت؛ آیا ما با کیسینجر در مورد مسافرتهایش به مکزیک در تماس نبوده ایم ؟البته ما با کیسینجر در مورد شاه صحبت کردیم ولی هیچ گونه بحثی از توطئه بر علیه ایران وجود نداشت.

3- من درباره اخراج روزنامه نگاران آمریکایی اظهار نگرانی کردم و گفتم که در حال حاضر هیچ خبرنگار مقیم آمریکایی در ایران ACCREDITE (اکردیته) نشده است. من درباره سیاست اداره او توضیحاتی خواستم و خاطرنشان ساختم که اخیرا در مطبوعات اشاره هایی به «خبرگزاریهای خارجی ممنوعه» نشده است. او اصرار داشت که هیچ سازمان خبرگزاری به عنوان سازمان ممنوع نشده است، بلکه تنها افرادی که در دادن گزارشهای دروغ مقصر شناخته شده اند ممنوع الورود اعلام شده اند. من آن گاه از او پرسیدم که آیا او تصور می کند اخراج خبرنگاران به بهبود گزارشها درباره ایران کمک خواهد کرد یا خیر؟ او گفت خیر ولی افزود که او راه دیگری در پیش ندارد. آن گاه من به او درباره جلسات گزارش وزارت امور خارجه و کاخ سفید برای خبرنگاران تذکر دادم و همچنین خدماتی را که مراکز مطبوعاتی آژانس بین المللی ارتباطات آمریکا برای خبرنگاران خارجی انجام می دهد تشریح کردم. دکتر بهزادنیا موافقت کرد که چنین گزارشگری و خدمات در بهبود دادن چهره ایران در خارج بیشتر از اخراج روزنامه نگاران مؤثر خواهد بود. آن گاه با نهایت تأسف افزود «مردمی که ما با آنها کار می کنیم این مطلب را درک نمی کنند.» 4- دکتر بهزادنیا آن گاه نطق طولانی و لجام گسیخته ای علیه گزارشگریهای دروغ و خصمانه آغاز کرد و نمونه های متناسبی ذکر کرده و این اعتماد را ابراز داشت که چون آمریکاییها و آلمانیها متحمل خسارات بازرگانی شده و از آنجایی که آنها مناسبات نزدیکی با شاه داشته اند مطبوعات آلمانی و آمریکایی نسبت به انقلاب نظر مساعدی ندارند.

5 - من از فرصت استفاده کرده این نظر را بیان داشتم که مطبوعات ایران چهره دروغینی از ایالات متحده و از سیاستهای آن ترسیم کرده اند و اینکه او و من مشکل مشابهی را در دست داریم. به عنوان نمونه تحریفهایی را که از گفتگوی کاردار ما با صباغیان وزیر کشور به عمل آمده ذکر کردم. او موافقت کرد و وجه تمایز بین نظریات افراد و حکومتها را مورد تأکید قرارداد و گفت که او تا چه اندازه از آمریکاییها خوشش می آید، معذالک او از اینکه ایالات متحده به خانواده شاه و همکاران آنها پناهندگی داده است سخت برآشفت. من خاطرنشان ساختم که خود او از همان مهمان نوازی آمریکایی بهره مند شده و به او یادآوری کردم که او در بحثهای قبلی تشریح کرده بود که چگونه در جریان اقامتش در ایالات متحده برای جلب توجه عموم درباره ریزه کاریهای شاه علنا کار کرده است.

6- بحث یک ساعته ما با یک لحن صمیمانه پایان یافت؛ به طوری که دکتر بهزادنیا از من دعوت کرد تا بار دیگر هر چه زودتر نزد او بیاییم و درباره مسئله گزارشگریهای بد که مورد علاقه هر دو ماست صحبت کنیم.

7- اظهار نظر: من از بحث با دکتر بهزادنیا چنین تأثیری گرفتم که او نسبت به آمریکاییها نظر مساعد دارد و درباره ایالات متحده اطلاعات فراوانی در اختیار دارد و از اینکه اکنون ناگزیر است برای تحکیم انقلابی که او در جریان چند سال آخر رژیم شاه با شور و هیجان آن را پیش می برد، در این زمینه و محیط کار کند سرخورده است. من همچنین این تأثیر را به دست آوردم که او از علاقه خبرنگاران آمریکایی به دادن گزارش درباره وقایع هیجان انگیز و فقدان همسنگری آنها نسبت به اسلام و انقلاب ایران سخت در زحمت و سر خورده است.گریوز

سند شماره (73) تاریخ: 6 اکتبر 79 - 14 مهر 1358سری از: وزارت امور خارجه - واشنگتنبه: سفارت آمریکا - تهران موضوع: ملاقات با یزدی وزیر امور خارجه درباره مسائل دفاعی 1- تمامی متن سری است 2- روز چهارم اکتبر یزدی به همراه مأمورین نظامی و وزارت امور خارجه یک جلسه سه ساعته درباره مسائل نظامی با بنسون، معاون وزارت امور خارجه و مک گیفرت دستیار وزیر و ژنرال گریوز تشکیل داد. این ملاقات در یک محیط صریح صورت گرفت و گاهی سؤالاتی پوست کنده از طرف ایرانی طرح می شد و ایرادهایی گرفته می شد. در حالی که جو ملاقات مشحون از سوءظن بود ولی کدورت کم تر به چشم می خورد. طرف آمریکایی بسیار صبور بود و از خود درک و تفاهم نشان می داد و به کرات آمادگی نشان می داد تا مسائلی را که در حیطه صلاحیت آنهاست مورد بررسی قرار دهد و هر جا ممکن است اطلاعاتی اضافی فراهم کند. صورت مذاکرات به وسیله پست پیک فرستاده می شود. (پایان خلاصه) 3- بنسون معاون وزیر با خاطرنشان ساختن آمادگی ما برای همکاری با ایران و کمک به آن در امور دفاعی در هر جا که مطلوب طرفین و عملی باشد جلسه را آغاز کرد. او علاقه ایالات متحده را به استقلال و تمامیت ارضی و امنیت ایران تأکید کرد و خاطرنشان ساخت که ایالات متحده و همچنین ایران ملاحظات سیاسی داخلی دارند که در روابط بین دو کشور اثر می گذارد.

4- از سوی دیگر مک گیفرت دستیار وزیر سیاست ایالات متحده را نسبت به منطقه خلیج فارس به طور کلی تشریح کرد و آمادگی ما را به برقراری روابط دفاعی جدید با ایران در صورتی که شرایط سیاسی اجازه دهد ابراز داشت. کاملاً روشن بود که هیچ کدام از طرفین میل نداشت به روابط قبلی بازگردد و اینکه تحول شکلهای جدید همکاری باید به بهبود در پیوندهای سیاسی ما ارتباط داده شود. مک گیفرت گفت به نظر می رسد ظرف یک سال آینده ما باید توجه خود را معطوف پاک کردن مسئله تنخواه گردان کرده و برنامه از سرگرفتن جریان لوازم یدکی را تنظیم کنیم.

5 - ژنرال گریوز شرحی از مدیریت این تنخواه گردان را تسلیم کرده و زمینه ای جهت MOUسوم فوریه و کوششهایی که وزارت دفاع برای حمایت از منافع ایران و آمریکا به عمل آورده بود توضیح داد. یزدی با کمک فعال بهرامی و صفری مسائلی را پیش کشید که قبلاً توسط سفارت مورد بی اعتنایی قرار گرفته بود.

- - تنظیم صورت حساب برای پرونده های مختومه فروشهای نظامی خارجی: گریوز گفت ما فهرست و مبالغ کلی اینچنین پرونده هایی را فراهم خواهیم کرد و اگر ایرانیان کارمندانی به ایالات متحده فرستاده و در استخراج اسناد کمک کنند تفصیلات بیشتری می توان به دست آورد.

- - ترخیص لوازم یدکی طبقه بندی شده:ما به یزدی گفتیم حاضر خواهیم بود درباره شایستگی هر ترخیص کالای طبقه بندی شده تجدید نظر کنیم. بعضی از تقاضاها از قبیل اطلاعات فنی لازم برای کاربرد هواپیماها ممکن است بدون حساسیت فراهم شود. ترخیص اقلام حساستر، مسئله تأیید مجدد موافقتنامه دوجانبه ژوئن سال (؟) 197 درباره تضمین اطلاعات طبقه بندی شده را پیش خواهد آورد.

در این موافقتنامه طرفین موافقت کرده اند تا اجازه دهند گروههای امنیتی از تأسیسات انبارداری برای اطلاعات طبقه بندی شده بازرسی کنند.یزدی مدعی شد که اطلاعی درباره این موافقتنامه ندارد و گفت در

ص: 321

مورد اینکه بازرسان آمریکایی از پایگاههای ایرانی دیدن کنند قید احتیاطهای شدیدی در ایران معمول خواهد شد. وی گفت: «ما حاضر خواهیم بود حتی میلیاردها دلار تجهیزات را از دست بدهیم». او خواهش کرد که یک نسخه از این قرارداد را دریافت کند که ما به او دادیم و پیشنهاد کردیم که او این مسئله را بدقت مطالعه کند و قبل از اینکه به موضع قطعی برسد مذاکرات بیشتری با ما انجام دهد. ما گفتیم ممکن خواهد بود که یک گروه امنیتی به تهران آمده و نگرانیهای ما را با ایرانیان درمیان بگذارد.

- - موتورهای هلیکوپترهای بل 214: ژنرال گریوز گفت ما با ایرانیان ملاقات خواهیم کرد تا درباره از سرگرفتن احتمالی کار برای بهبود دادن موتورها مطالعه کنیم.

- - لوازم یدکی اف 16: ژنرال گریوز گفت که ما همچنان در جستجوی مشتری برای فروش بقیه آنها به مشتری دیگری هستیم. ولی در مورد بعضی از لوازم، مقادیری که در ابتدا سفارش داده شده است بیش از مقادیری است که از سوی سایر به کار برندگان اف 16 در این باره تصمیم گرفته شده است و در این موارد تغییر مشتری دادن دشوارتر است. گریوز اظهار آمادگی کرد که در این باره بیشتر بحث شود.

- - لوازم یدکی ایران در خط لوله ها: صفری تقاضا کرد تا فهرستی از اقلام که برای تحویل تنظیم شده است به او داده شود. گریوز موافقت کرد تا این اطلاعات داده شود.

- - RF4ES: گریوز در مورد اینکه علت لغو سفارش این هواپیماها چه بوده است و هزینه فوق العاده ای که در تعیین مجدد خط تولید پیش آمده است توضیح داد. ما اطلاعات کاملی برای ایرانیان فراهم خواهیم کرد.

- - موشکهای هاریون: ترخیص این موشکها بستگی به قرارداد امنیت اطلاعاتی طبقه بندی شده در ایران دارد.

- - قیمت گذاری تجهیزاتی که ایران سفارش داده است ولی در نتیجه لغو سفارش باید به جای دیگر فروخته شود. به ویژه کشتیهای SPRURANCE: ما توضیح دادیم که برای به دست آوردن خریدارانی، لازم است که تجهیزات را به خرج دولت موقت ایران قیمت گذاری کنیم (یعنی تورم و هزینه های ویژه ایران را از آن کم کنیم) تا این اقلام را بتوانیم به جای دیگر فروخته و پول آن را هر چه زودتر دریافت کنیم تا از ورشکستگی این تنخواه گردان جلوگیری کنیم و این به ویژه برای متقاعد کردن کنگره آمریکا برای اختصاص دادن پول برای کشتیهای SPRUANCE که علاوه بر برنامه کشتی سازی برقرار شده بود، حقیقت دارد. یزدی مدعی بود که ایران باید درباره قیمت تعیین شده برای ناوشکنها طرف مشورت قرار می گرفت. او گفت این امر همچنان تابع مذاکره است.

- - پشتیبانی کشور سوم از نظامیان ایران: یزدی گفت سیاست دولت موقت ایران این است که پشتیبانی از تجهیزات نظامی خود را با استفاده از کشورهای اروپایی که با پروانه های آمریکایی کالاهای مشابه تولید می کنند،تنوع بخشد.

مک گیفرت گفت: ما با چنین ترتیباتی مخالفتی نداریم. مقررات ما این بود که اگر ما خودمان قلم مورد بحث را تحویل دهیم،ایرادی ندارد که ایران همان قلم را از طریق یک منبع اروپایی دریافت کند. اگر ما چنین قلمی به ایران تحویل ندهیم، آن گاه دادن پروانه ای به یک کشور ثالث برای تحویل آن به ایران مورد تصویب قرار نخواهد گرفت. ما همچنین مشکلاتی را که عملاً در ترتیبات مربوط به دریافت از منابع متنوع وجود دارد،بیان داشتیم.

ص: 322

6- در پاسخ به سؤال مک گیفرت که پرسید (از یزدی) در آینده او چه نوع روابطی را پیش بینی می کند، یزدی گفت او مایل است که حساب کنونی وزارت امور خارجه پاک شود و مسئله امنیت تجهیزات طبقه بندی شده حل شود و آن گاه به مرحله ای بازگردیم که پرداخت نقدی قلم به قلم، به طور جداگانه صورت گیرد.

7- ظاهرا این ملاقات به طور کلی اثر مثبتی داشته است، هر چند ما با ایرانیان درباره نکات متعددی اختلاف خواهیم داشت. معذالک ظاهرا تنها مسئله امنیت داده های طبقه بندی شده به صورت یک مسئله جدی سیاسی برای آینده نزدیک درآمده است. اگر درباره این مسئله به سفارت رجوع کنند، شما باید بگویید که خوشوقت خواهیم بود درباره نگرانیهای امنیتی ما با دولت موقت ایران، هرگاه ترتیب چنین ملاقاتی داده شود به تفصیل صحبت کنیم.ونس

سند شماره (75) تاریخ: 10 اکتبر 79 - 18 مهر 58سری از: هنری پرشت - سازمان امور خاور نزدیک بخش ایرانبه: آقای اسمال گزارشگر: هنری پرشت موضوع: ایرانیان متهم به جنایت در ایران در مدت ملاقات یزدی وزیر امور خارجه با وزیر (امور خارجه آمریکا)، او نگرانی دولتش را در مورد ایرانیانی که به جرم جنایت تحت تعقیب هستند و به آمریکا پناهنده شده اند اعلام داشت. او دو مثال ذکر کرد.

- موردی که او در یک یادداشت دیپلماتیک از سفارت ایران به ما در مورد دو مرد که ظاهرا سرمایه یک شرکت بیمه اجتماعی را دزدیده و به لس آنجلس گریخته بودند، داده بود. دولت ایران به پلیس تحقیقات بین المللی اطلاع داده است. ممکن است آنها در موقع ورودشان به آمریکا در مورد پولهایشان به دروغ چیزی اظهار داشته اند و یکی از آنها فرمی را که در گمرک فرودگاه امضاء کرده بود مبلغ پول خود را صحیح ننوشته بود. ما با دفتر وکیل (دادستان) فدرال بخش لس آنجلس در تماس هستیم و من معتقدم که تعقیب حداقل یکی از آنها تحت رسیدگی است. من معتقدم که آنها به قید 25000 دلار آزادش کرده اند.

مبلغی که این دو مرد داشتند (جمعا 218000 دلار) در گمرک توقیف شده و تا روشن شدن موضوع توقیف است.

- مورد دوم درباره افسر ایرانی از نیروی زمینی است. رزمی، نامی که یزدی گفت، او توسط رژیم قبلی به آتش سوزی سینما رکس آبادان در اوت 1978 متهم شده بود و دولت ایران خواستار استرداد او برای محاکمه است.

دکتر یزدی از وزیر(امور خارجه) در مورد سیاست آمریکا در چنین مواردی سؤال کرد. ما توضیح دادیم که ما به علت عدم وجود معاهده استرداد محدودیتهایی داریم. اما وزیر (امور خارجه) گفت که ما با وزارت دادگستری تماس می گیریم تا ببینیم اگر می توانیم به طریقی کمک کنیم. من معتقدم که با قضات دادگستری ملاقات کرده تا در مورد پاسخی که ممکن است ما به ایرانیها بدهیم صحبت کنیم.

یادداشت به دفتر امور خاور نزدیک - دیواسمالسری

فکر می کنم که مناسب باشد که واحدهای مورد نظر مطلع شوند و از آنها در جهت یافتن ایرانیانی که بتوانند در دادن اطلاعات برای تحقیقات مفید باشند، کمک خواسته شود. این اطلاعات باید به صورت، مخفی تبادل شود چون ما نمی خواهیم محل اقامت مقامات سابق به صورت علنی شناخته شود.

2- مرجع الف توصیف کننده توضیحاتی است که درباره قیمت گذاری اقلام تغییر خط لوله داده شده است. یزدی درباره این موضوع تا اندازه زیادی به بحث پرداخت، ما تا اندازه ای نگرانیم که دولت ایران ممکن است این موضوع را تعقیب کرده و به مرحله ای برساند که اصرار کند قیمتهایی را که ما برای اقلام تغییر خط لوله یافته تعیین کرده ایم، با عطف به ماسبق افزایش دهد. اگر چنین باشد آنها به «بن بست» خواهند رسید زیرا ما نمی توانیم درباره تقاضای تجدید قیمت گذاری سازش کنیم. معذالک کاملاً احتمال می رود که آنها برای مدتی گله کنند و آن گاه موضوع را کنار بگذارند. ما نامه ای به دکتر یزدی می فرستیم که در آن به تفصیل، جزئیات را توضیح داده ایم که چرا قیمت 9936 - CG آن طوری که ما تعیین کرده ایم تعیین شده است.

3- ما نمی توانیم مشارکت صفری و بهرامی را به عنوان سودمند و یا غیر سودمند توصیف کنیم. یقینا آنها مخالف نبودند ولی ما در حیرت هستیم از اینکه چرا هر دوی آنها مطالبی را خواسته اند که قبلاً دریافت داشته بودند؛ یعنی تقاضای صفری برای فهرست مصالح خط لوله و تقاضای بهرامی جهت فهرست صندوقهای بسته. ما بایستی اعتراف کنیم که تقاضاهای مجدد برای اطلاعاتی که قبلاً فراهم شده رو به ضعف می رود. ما دعوت به اعزام مأموران دولت موقت ایران را به SAAC برای بررسی پرونده های صندوقها بار دیگر به بهرامی گوشزد کردیم.

4- برای اطلاع شما - در حالی که ملاقات به طور کلی همان طوری که انتظار می رفت جریان داشت.

معذالک من در یک مورد در توصیف وضع مربوط به لوازم یدکی اف 16 عوضی صحبت کردم. این امر ممکن است تأثیر اغراق آمیزی در یزدی درباره این مسئله داشته باشد. در پاسخ به پرسشی درباره اینکه چرا لوازم یدکی نمی تواند تماما جذب شود، من به طور شوخی خاطرنشان ساختم که در بعضی موارد ما ذخائری برای پنجاه سال در اختیار داریم. البته این یک اظهار اغراق آمیز بود که ممکن بود که نسبت به موضع صفری زیانبار باشد. حقیقت این است که از زمان پایان برنامه صلح زیرا (گورخر) در فوریه 79 بدهی برآورد شده لوازم یدکی 16 -اف از 8/266 میلیون دلار به 3/46 میلیون دلار کاهش یافته است.

این کاهش در نتیجه تغییر خط لوله ها و جذبهای لوازم یدکی است، بقیه لوازم یدکی را نمی توان جذب کرد (یا در حال حاضر چنین به نظر می رسد) زیرا عوامل تحویلی که از سوی دولت ایران عنوان شده به مقیاس محسوسی بالاتر از عوامل طرح ریزی نیروی هوایی آمریکاست.این امر با سیاست نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در فراهم کردن لوازم هواپیماهای 14 - اف و 5 - اف و 4 - اف و 130 - سی که قبلاً خریداری شده بود تطبیق می کند و علت آن هم طول زمانی است که در ترمیم خط لوله و به کار بردن مطلوب 25 ساعت برای هر هواپیما لازم است. هیچ گونه نشانه ای از اینکه تصمیم نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در آن زمان اشتباه بوده وجود ندارد ولی با توجه به تمایل دولت موقت درباره بررسی تصمیمات گذشته با توجه به شرایط کنونی به جای شرایطی که در زمان اتخاذ تصمیم حاکم بوده این مسئله ممکن است بصورت یک مسئله جلوه کند. من سرگرم نوشتن نامه ای به یزدی درباره روشن کردن این مطلب هستم.

سند شماره (78) تاریخ: 11 اکتبر 1979 - 19 مهر 1358خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن موضوع: کنفرانس مطبوعاتی یزدی در تاریخ دهم اکتبر 1- (تمام متن خیلی محرمانه) 2- در تاریخ دهم اکتبر مطبوعات ایران درباره پاسخ یزدی به سؤال مربوط به اینکه آیا وزارت خارجه همه موافقتنامه ها با ایالات متحده را لغو کرده است یا خیر، دچار تشویش و ابهام شده بودند.

3- طبق اظهار یک خبرنگار مطبوعاتی قابل اعتماد، امور خارجه صلاحیتی برای لغو موافقتنامه ها ندارد. وزارت امور خارجه چندی قبل به دولت توصیه کرده بود که هم موافقتنامه سال 1921 با روسها و هم موافقتنامه سال 1959 با ایالات متحده لغو شود. او پاسخی درباره توصیه خود نشنیده است.

4- هنگامی که بامداد روز 11 اکتبر از پارسا کیا کفیل اداره چهارم سیاسی وزارت امور خارجه پرسیده شد وی در این باره دچار سردرگمی بود او درباره این مسئله به رسیدگی پرداخت و سپس به سفارت تلفن کرده و این پاسخ را داد که یزدی نگفته است که موافقتنامه های با ایالات متحده لغو شده است و اینکه«آنچه یزدی خواسته بگوید» این است که این موافقتنامه ها تحت مطالعه است و آنهایی که به نفع مصالح ملی ایران نباشد لغو خواهد شد.

5 - روزنامه جمهوری اسلامی دشمن دیرین سفارت گزارش کاملی درباره کنفرانس مطبوعاتی یزدی منتشر کرده و مشکلاتی را که یزدی در روابط با ایالات متحده نام برده است، برجسته ساخته است (مراجعه شود به تلگرام جداگانه آژانس بین المللی ارتباطات ایالات متحده). جمهوری اسلامی معذالک همچنین اظهارات افتتاحیه یزدی را که بسیار کمک کننده است، درج کرده است: «دکتر یزدی به مناسبت ملاقات خود با وزیر امور خارجه آمریکا اظهار داشت که این نخستین ملاقات بین وزیران امور خارجه آمریکا و جمهوری اسلامی ایران بوده است، ما در سازمان ملل متحد بودیم و آنها اراده خود را برای بهبود مناسبات بین ایران و ایالات متحده ابراز داشته و واقعیت انقلاب ایران را پذیرفتند زیرا این یک انقلاب حقیقی به تمام معنا بود که در آن توده ها شرکت داشتند. نسبت به دوستی با ایران ابراز تمایل و علاقه شد.ما گفتیم که از یک چنین علاقه ای خوشوقتیم و امیدواریم که شما این دوستی را با عمل ثابت کنید نه کلمات، ولی اظهار علاقه کافی نیست و در این راه مشکلات و مسائلی وجود دارد.» 6- اظهارنظر: متأسفیم (هراسانیم) از این که این توصیف مساعد زیر بار سنگین بقیه اظهار نظرهای یزدی گم خواهد شد.لینگن

آمریکایی پیشنهاد کرده اند درباره برنامه های نیروی هوایی آن طوری که در واشنگتن در تاریخ 24- 22 اوت 79 توسط AFLG، AFSC و ATC تعیین شده است به نیروی هوایی ایران اطلاع دهند.

2- درباره قسمتی از سؤال مربوط به خرید لوازم یدکی «خودمان »مشکل دو گانه است: (1) ما آن را لازم نداریم و (2) ما استطاعت مالی (پولهای اختصاص یافته) برای خرید آن را نداریم،دولت موقت ایران هنگام تنظیم اولیه نیازهای لوازم یدکی به نحو بسیار بدی مطالب را فراهم کرد و درنتیجه آنها به مقداری خرید کردند که نه ما و نه مجموع خریدهای اف 16 در حال حاضر نمی تواند آن را جذب کند. هنگامی که این نیازها از سوی مأموران دولت موقت ایران تنظیم می شد پرسنل نیروی هوایی آمریکا به آنها گفتند که این مقدار بیش از اندازه است. در گذشته هنگامی که پول فراوان بود اولویتهای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در داخل حکومت خود شاه در صدر قرار داشت و بنابراین در آن زمان برای مأمورین کار غیر عادی نبود که اظهارنظرهای ما را مورد بی اعتنایی قرار دهند. در نتیجه خریداران دیگر احتمالی، که دلار در اختیار داشته باشند وجود ندارند.

3- خلاصه: ما امکانی برای اینکه نسبت به دولت موقت ایران روش استقبالی داشته باشیم نداریم.

همان طوری که به دولت موقت ایران توضیح داده شده است، امکانی برای کاهش خسارات آنها وجود دارد و آن زمانی است که خریدها انجام گیرد. ما معتقد نیستیم که کنگره خرید به منظور کاربرد این لوازم را در یک مدت زمانی (پنج تا ده سال ) صرفا بدان منظور که بار دولت موقت ایران را سبک کند تصویب خواهد کرد. حتی اگر ما هم چنین خیالی داشته باشیم، دولت موقت ایران درباره «قیمت استفاده از فرصت» گله خواهد کرد.اسکات

4- اظهار نظر: همزمان با ابراز همدردی سفارتخانه نسبت به تشویق افرادی چون پارساکیا و تأسف آن بابت اینکه بیانات صباغیان موقعیت بسیار نامناسبی را پیش آورد، اطلاع عمومی از اعتراض آمریکا به اعدامها، اعتبار سفارتخانه را در نظر بسیاری از میانه روهای ایران افزایش بخشیده است. عدم تأیید دولت ایالات متحده به سهولت عصب خیلی حساس را که منتهی الیه آن ایران بود، لمس نمود که شاید نشانگر وجود ناراحتی روزافزون حتی بین حامیان انقلاب از زیاده رویهای گاه و بیگاه دولت جدید خود بود.

ضمنا یادآوری می کنیم که صباغیان یکی از اعضای سابق کمیته حقوق بشر بوده است.لینگن

همان طوری که من در جریان ملاقات اخیر خودمان توضیح دادم اگر موجودی تنخواه گردان ایران به صفر کاهش یافته است ایالات متحده راه دیگری جز پایان دادن به همه قراردادهایی که از جانب حکومت ایران به عمل آمده است، از جمله قرارداد مربوط به کشتیها، نخواهد داشت. راستش را بگویم در فوریه و مارس 1979 هیچ گونه نشانه ای از اینکه ایران قادر است بلافاصله پرداختهایی به تنخواه گردانهای خود بنماید، در دست نبود. این موضوع هنگامی که ایران خود را در پرداخت برای 267 میلیون دلار که صورت حسابهای آنها در ماه مه 1979 بابت لوازم نظامی ارائه شده بود ناتوان یافت، آشکار شد. بنابراین دریافت سهم ایران در مورد این کشتیها تنها طریقه واقعگرایانه جهت قابل پرداخت نگهداشتن تنخواه گردان جهت آینده نزدیک بود. باقیمانده تنخواه گردان هنگامی که پرداخت اولیه 490 میلیون دلار نیروی دریایی آمریکا جهت کشتی ها در اواخر ژوئیه واریز شده تنها 4/56 میلیون دلار بود.

ما قبول داریم که قیمتی را که نیروی دریایی برای به دست آوردن کشتیها پرداخت کرد تورم را در بر نداشت. معذالک شعبه اجرائی حتی نکوشید کشتیها را به قیمت ارزش دلار در سال 1979 به دست آورد زیرا در چنین صورتی امیدی برای به دست آوردن نظر مساعد کنگره وجود نمی داشت. در اوایل سال نیروی دریایی ایالات متحده تقاضایی برای بودجه تکمیلی جهت دریافت یک کشتی از نوع 993- CGبه قیمت برآورده شده 543 میلیون دلار تسلیم کرده بود. کنگره آمریکا درباره این تقاضا اقدامی به عمل نیاورد و کاملاً روشن بود که کنگره قصد دارد هر گونه خریدی را به قیمت بالاتر رد کند. بدین ترتیب قیمتی که کشتیهای ایران بر اساس آن به دست می آمد یک عامل عمده را در تصمیم ما به کوشش برای به دست آوردن آنها تشکیل می داد.

در تقاضای کنگره برای کسب پروانه و پولهای مربوطه برای خرید چهار کشتی از نوع 993- CGقوه مجریه این موضوع را روشن ساخت که دلیل اولیه جهت اقدام برای کسب این کشتیها بهبود دادن وضع نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود. معذالک اعضای کنگره و رسانه های خبری به کرات این مسئله را پیش کشیدند که آیا ایران از فروش مجدد این کشتیها سود نخواهد برد و آیا ما علاقه مند به «نجات» ایران یا بهبود دادن مواضع زمانی خود هستیم یا خیر؟ ما بارها و بارها توضیح دادیم که سیاست ما درباره فروش مجدد اقلامی که قبلاً از سوی ایران سفارش شده است این است که اطمینان حاصل کنیم که ایران در مورد کالاهایی که ممکن است به وسیله مشتریان دیگر مورد استفاده قرار گیرد نه از این بابت سود ببرد و نه متحمل زیان شود. بر اینکه شما از موضع اصلی ما نسبت به فروش مجدد و قیمت گذاری درک بهتری داشته باشید من قسمتی از اظهاراتی را که در کنگره بیان شده است، در میان می گذارم. از صفحه 377 تا پایان صفحه 469 بخش 4 جریانات مربوط به وضع نظامی به نحو صریح منحصرا مربوط به کسب 993-CG با این مطلب سروکار دارد. از صفحه 411 تا صفحه 448 بخش دوم جلسه رسیدگی به تهیه احتمالی اقلام دیگر که به وسیله ایران سفارش داده شده است مربوط می شود. در گفت و شنود گنجانده در این جلسات، همچنین گفته شده است که توجیه به دست آوردن کشتی هزینه مؤثر بودن آن است. با توجه به انتقادهای کنگره از خرید کشتی 993-CG من معتقدم که تعیین قیمت هزینه های کنونی برای ایران درباره مصالحی که نیروی دریایی ایالات متحده دریافت می کند از رأی احتمالی مساعد مجلس سنا و مجلس نمایندگان انتقاد می کند. کنگره ما این مسئله را به تفصیل بررسی کرده است و اکثریت قاطع اعضای آن معتقدند که این سیاست نسبت به هر دو طرف مساعد است و بنابراین از هرگونه کوششی که برای تغییر آن به عمل آید

ص: 330

شدیدا انتقاد خواهد کرد.

من قبول دارم که حکومت ایالات متحده متعهد است که اقدامات متعددی را که در جریان آن دوران پرتلاطم برای تأمین قابلیت پرداخت مداوم تنخواه گردان ایران به عمل آمده است توضیح دهد و بدین ترتیب وسایل قانونی را درباره ادامه برنامه فروشهای خارجی نظامی شما در سطحی که به نحو متقابل انتخاب شده است فراهم کند. اگر تنخواه گردان غیر قابل پرداخت باشد آن گاه نه تنها موانع سیاسی بلکه موانع حقوقی نیز در ارتباط با از سرگیری مناسبات سودمند متقابل عرضه کالاهای نظامی ایجاد خواهد کرد. ما توانسته ایم این موانع حقوقی را از پیش پا برداریم. ما همچنان به فراهم کردن اطلاعات از این نوع که بتواند پاسخگو درباره مسائل گذشته باشد ادامه می دهیم ولی ما امیدواریم که قسمت اعظم انرژی متقابل ما صرف پرورش روابط جدید عرضه کالاهای نظامی در پاسخ نیاز کم و تمایلات ایران باشند.

ارادتمند ارنست گریوز سپهبد ایالات متحد آمریکا مدیر مؤسسه کمک به امنیت دفاعی

بگذارد.

5 - به یزدی گفتم که برای خنثی نمودن تظاهرات احتمالی خشونت آمیز مردم علیه کارمندان سفارت، مایلیم وسائل ایمنی را افزایش دهیم و اگر بتوانند پلیس بیشتری در اختیار ما بگذارند، متشکر خواهیم شد. وی گفت که فورا تماس گرفته تقاضای افزایش مأمورین حفاظتی را خواهد نمود ولی خاطرنشان ساخت که کانال ارتباطی در این باره وزارت امور خارجه ( رئیس پروتکل) خواهد بود.

لینگن

سند شماره (85) تاریخ: 23 اکتبر 1979 - 1 آبان 1358سری - بدون توزیع از: سفارت آمریکا - تهرانبه:وزارت امور خارجه - واشنگتن موضوع: مبادله اطلاعات 1- تمام متن سری است.

2- در جریان بحث درباره مناسبات ایران و آمریکا، کاردار و مأمور وزارت امور خارجه که از ایران دیدار کردند، تدابیری که ما اخیرا اتخاذ کرده ایم را مورد بحث قرار دادند و از یزدی وزیر امور خارجه خواستار پیشنهادهای مشخصی برای کمک به دولت موقت ایران برای کارایی بیشتر این تدابیر و ترتیب مناسبات دوجانبه شده اند. یزدی پاسخ داد که ما ظاهرا آگاهیم که دستگاههای امنیتی ایران دیگر وجود ندارند، بنابراین دولت موقت ایران درباره عملیات خرابکاری در خوزستان و کردستان فاقد اطلاعات است. چه کسی تحریک کننده این حملات است؟ ایرانیان مظنون هستند که اسرائیل و عراق چنین نقشی را دارند. یزدی می دانست که حکومت آمریکا اطلاعات بیشتری دارد و «همه چیز»درباره تحولات در منطقه را «می داند». دولت موقت ایران امیدوار است که ما در این اطلاعات با آنها سهیم شویم.

3- ما پاسخ دادیم که ایران یقینا در ظرفیتهای اطلاعاتی ما غلو کرده است ولی ما خوشوقت خواهیم بود که ارزیابیهای خود را با ایران مبادله کنیم؛ اگر دولت موقت ایران اطلاعاتی دارد که به نیازهای ما کمک کند بسیار سودمند خواهد بود. ما هیچ گونه اطلاعی که حاکی از آن باشد که اسرائیل در آشوبهای ایران دست دارد، نداریم.

4- اظهار نظر: یزدی درباره مبادله اطلاعات اهمیت بزرگی قائل بود و این خود منعکس کننده ناامنی این رژیم است. این تنها ابتکاری بود که او درباره کمک از ما تقاضا کرد، به غیر از پاکسازی گذشته یعنی موضوع تنخواه گردان.لینگن

خصمانه داریم با سیاست کنونی ما نسبت به ایران و علائق ما در این کشور 180 درجه متفاوت است.

علاقه ما به ایران این است که ایران مستقل و از لحاظ تمامیت ارضی دست نخورده باقی بماند. یک حکومت با ثبات فزاینده داشته باشد و بتواند با مشکلاتی که بروز می نماید مقابله کند. او گفت ما آرزومندیم که دولت موقت ایران در کوششهای خود موفق باشد زیرا به همان اندازه که دولت موقت ایران نسبت به ثبات پیشرفت حاصل کند، منافع ما در ایران پیش می رود. پرشت خاطرنشان ساخت که باید صراحتا گفت که ما راه با دوام دیگری را نسبت به دولت کنونی نمی بینیم و بنابراین به هیچ وجه علاقه نداریم و هیچ گونه نفعی نداریم که جز کمک به هر ترتیب به موفقیت آن کار دیگری انجام دهیم.

4- در همین زمینه ایالات متحده در پی همکاری با دولت موقت ایران در حل مشکلات ویژه به نسبت بروز آنهاست. ما معتقدیم که چه در زمینه قراردادهای بازرگانی و چه در زمینه تأمین تجهیزات نظامی پیشرفتهایی در شرف حصول است. درباره مسئله اخیر پرشت، نامه ای از ژنرال گریوز به یزدی داد که در آن تأیید شده است که در زمینه کاهش هزینه مربوط به پایان قرارداد لوازم یدکی برای اف 16 پیشرفت حاصل شده است و ما به زودی نامه دیگری از ژنرال گریوز خواهیم فرستاد که طی آن فلسفه موضعی که ما درباره قیمت گذاری ناوشکنهای اسپروونس گرفته ایم تشریح شده است. همچنان که قبلاً اعلام داشته بودیم ما حاضریم با نمایندگان دولت موقت ایران از وزارت دفاع ملی و وزارت امور خارجه در یک گروه کاری در دور یک میز نشسته و درباره این مسائل و مسائل دیگر ناشی از اداره تنخواه گردان گفتگو کنیم. به سرهنگ کامکار آمادگی ما را برای اقدام در هر طریقی که دولت موقت ایران پیشنهاد می کند ابراز داشته ایم. سرهنگ اسکات همچنین اخیرا فهرست تفصیلی پرونده های مختومه فروشهای نظامی خارجی را برای وزارت دفاع ملی تهیه کرده است. این اطلاعات اخیرا در اواسط سپتامبر به عنوان جزئی از بررسی کلی پرونده های مختومه و معلق فروشهای نظامی خارجی فراهم شده است ولی اکنون اطلاعاتی در یک پیشنهاد کلی جداگانه برای کمک به درک و تفاهم دولت موقت ایران بروز کرده است. ما همچنین چندی قبل فهرستی از لوازم یدکی با توجه به اقلام و رشته نیرو که برای انتقال به خط لوله آماده است فراهم کردیم.

ما همچنین امیدوار بودیم که یک کمیته مشترک آمریکا و ایران درباره تأسیسات نظامی تعطیل شده آمریکایی تشکیل شود( ما بعدا اطلاع یافتیم که یزدی ریاست جلسه این کمیته را در 28 اکتبر به عهده خواهد داشت).

5 - پاسخ یزدی به همه این مراتب روی هم رفته مثبت بود. او موافقت کرد که در زمینه داد و ستد پیشرفتهایی حاصل شده است. او گفت از اظهارات پرشت درباره روش دولت آمریکا نسبت به مناسبات با ایران قدردانی می کند. دولت موقت ایران نیز به نوبه خود مایل است مناسبات حسنه و سازنده ای با ایالات متحده داشته باشد ولی ابتدا لازم است مسائل مربوط به مناسبات قدیمی حل و فصل شود تا مناسبات جدید بر یک شالوده سالمی آغاز شود. پرشت اظهار نظر کرد که پیشرفتهایی حاصل شده و این امیدواری هست که هست که ساختن مناسبات جدید نیازمند به حل وفصل همه مسائل معوقه در تمامیت آن نباشد.

6- پرشت خاطرنشان ساخت که اگر درک عمومی دقیقتری در ایالات متحده از تحولات جاری در ایران حاصل شود. مأموریت متقابل ما تسهیل خواهد شد و اوضاعی که از همه روزنامه نگاران آمریکایی خواسته شود که ایران را ترک کنند به این موضوع کمک نخواهد کرد.او از اینکه کوششهای یزدی در نیویورک با روزنامه نگاران آمریکایی نتیجه ای داده است یا خیر، اظهار بی اطلاعی کرد. یزدی درباره نتایج

ص: 334

فوری کوششهای خود مطلبی نگفت ولی خشم خود را نسبت به خبرگزاری آسوشیتدپرس به مناسبت یک گزارش اخیر ابراز داشت. این گزارش که وسیعا پخش شده بود، حاکی از آن بود که تولید نفت ایران به اندکی بالاتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. این از آن نوع گزارشهایی بود که ایرانیان را درباره توطئه اساسی علیه ایران در مطبوعات ایالات متحده مظنون می ساخت. پرشت و کاردار به یزدی یادآور شدند که مطبوعات در ایالات متحده و جاهای دیگر یک نهاد ناقصی است ولی با توجه به همه عوامل به نفع ایران نیست که به اوضاعی کمک کند که هیچ روزنامه نگار آمریکایی درباره تحولات جاری در ایران و به ویژه درباره جنبه های مثبت انقلاب از قبیل جهاد سازندگی گزارش نکند.

7- تبادل نظر نسبتا وسیعی درباره اوضاع در کردستان چیز تازه ای در برنداشت. سوءظنهای واقعی یا خیالی یزدی درباره فعالیتهای اسرائیلی کاملاً مشهود بود. او گزارشهایی از قبیل گزارشی که طی آن سه سفیر سابق آمریکا مسئله کردستان را نادیده گرفته اند بی اساس خواند. معذالک او در این نظر اصرار داشت که ایالات متحده با توجه تواناییهای اطلاعاتی که او یقین دارد ایالات متحده از آن برخوردار است، بایستی از دست داشتن بیگانگان در مسئله کردستان آگاه باشد و اگر در چنین اطلاعاتی ایالات متحده با ایران سهیم شود بسیار به موضوع کمک خواهد کرد. (تلگراف جداگانه) یزدی گفت هدف اساسی در کردستان یافتن یک راه حل صلح آمیز است و ارتش برای حل این مشکل یک ابزار مناسب نیست و نه یک ابزار دائمی. ایران اکنون دارای نیروهای نظامی یا امنیتی مؤثر نیست و قبل از اینکه یک چنین نیروی مؤثری مجددا برقرار شود، پیمودن راه طولانی لازم است.

8 - پرشت گفت ما امیدواریم بتوانیم با تعداد بیشتری از ایرانیانی که موقعیت کلیدی دارند ملاقات کنیم و از جمله نام بهشتی را به عنوان کسی که ما می خواستیم ملاقات کنیم ذکر کرد. یزدی پس از اندکی تردید از معاون خود تقاضا کرد تا این ملاقات را به علاوه دیداری با آیت اللّه منتظری (که اندیشه خود یزدی بود) و حضور در نماز جمعه و ملاقات با فروهر ترتیب دهد. به یزدی همچنین یادآوری شد که تقاضای وابسته مطبوعاتی برای دیدار با قطب زاده همچنان به قوت خود باقی است.لینگن

سند شماره (88) تاریخ: 29 اکتبر 79 - 7 آبان 57خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - تهرانبه:وزارت امور خارجه - واشنگتن از کاردار به معاون وزیر خارجه نیوسام موضوع: هیئت نمایندگی دولت موقت ایران به الجزایر 1- (تمام متن خیلی محرمانه) 2- از تلگراف سپتامبر ما در حال گزارش کردن حضور دولت موقت ایران در جشنهای اول نوامبر با حضور نخست وزیر بازرگان، وزیر امور خارجه یزدی و ظاهرا وزیر دفاع چمران هستیم.

3- ما در «مجموعه بیسیمها» (توضیح مترجم: مجله ای ماهیانه بوده است شامل بیسیمها و تلگرافات که توسط سفارت منتشر می شده و در اختیار خبرنگاران و خبرگزاریها قرار می گرفته است) مشاهده کردیم که شما و برژینسکی و افراد دیگری از طرف آمریکا در این جشنها شرکت خواهید کرد. من فکر می کنم اگر یک نفر یا بیشتر از شما فرصت گفتگو با اعضای هیئت نمایندگی دولت موقت ایران و مخصوصا بازرگان را پیدا کند خیلی مفید خواهد بود. من این تصادف را امروز به بازرگان در یک مجمع اجتماعی پیشنهاد کردم و او به نظر می رسید که با روی باز با این فکر برخورد کرد. از نقطه نظر من تماس بهتر با این گروه نتایج بهتر خواهد داشت.لینگن

3- مطالب بالا منعکس کننده علاقه روشن تمام آنهایی که نسبت به سیاست خارجی فعلی در الجزیره (مقامات دولت الجزایر، دیپلماتها، مطبوعات) توجه دارند، در این حقیقت می باشد که دولت ایالات متحده یک هیئت نمایندگی پرقدرت اعزام داشته که دارای خصوصیت ریاست آن به وسیله دکتر برژینسکی می باشد. زمانی که دکتر برژینسکی و دیگران به الجزایر بیایند فرصتها برای برقراری تماسهای عالی مطمئنا فراوان خواهند شد. هیئت نمایندگی و دیگران بایستی توجه داشته باشند که تمام ناظران محلی دکتر برژینسکی را به عنوان طرفدار بزرگ سیاست تهیه تسلیحات برای مراکش در دولت ایالات متحده می دانند.

3- او و انتظام به سختی می کوشند از بروز یک بحران در مناسبات با آمریکا اجتناب کنند ولی این امر تقریبا غیر ممکن است. آنها نمی خواستند که دولت موقت ایران یک یادداشت رسمی درباره شاه بفرستد وسعی می کردند که اثر این وضع را تا اندازه ممکن کاهش دهند ولی فشارهایی که از خارج بر وزارت امور خارجه وارد می شود بسیار نیرومند است.

4- رهبران دولت موقت ایران ( یعنی بازرگان و یزدی) عاجزند و تصمیم درباره اینکه به چه ترتیب در ادامه حضور شاه در آمریکا باید اقدام کرد از طرف آنها اتخاذ نخواهد شد. وزارت امور خارجه خواهد توانست زیان وارده به مناسبات ایران و آمریکا را ترمیم کند، در صورتی که شاه بلافاصله پس از اینکه از بیمارستان مرخص شد آمریکا را ترک کند. در غیر این صورت بحران روی خواهد داد. پارساکیا درباره آنکه چگونه تصمیمات درباره مسائل دیگر سیاست خارجی از قبیل مناسبات با مصر از سوی خمینی اتخاذ می شود توضیح داد و اعلام کرد، ولی مستقیما خاطرنشان ساخت که ادامه حضور شاه در آمریکا ممکن است منجر به قطع مناسبات میان ایران و آمریکا شود.

5 - پارساکیا گفت که رهبران دولت موقت ایران آماده اند بپذیرند که شاه در مکزیکو باشد ولی اقامت شاه در آمریکا چیز دیگری است. دولت موقت ایران اعتقاد دارد که شاه از اقامت خود در آمریکا برای ادامه کوششهای براندازی علیه حکومت موقت ایران بهره برداری خواهد کرد، همان طوری که خمینی در پاریس رفتار مشابهی را داشت. پارساکیا خاطرنشان ساخت که 200 هزار ایرانی در آمریکا زندگی می کنند و اینکه شاه پولهای نامحدودی در اختیار خود دارد. (او رقمی را ذکر کرد که اکنون به طور کلی متداول شده است و آن 20 میلیارد دلار است). پارساکیا خاطرنشان ساخت که ایران یک کارخانه شایعه سازی درزدار است ولی رهبران دولت موقت ایران هرگز شایعات درباره اینکه شاه مبتلا به سرطان است را دریافت نکرده بودند و به همین دلیل آنها درباره بیماری شاه بسیار ظنین هستند. آنها همچنین درک نمی کنند که چرا شاه باید در آمریکا معالجه شود.

6- پارساکیا گفت که رهبران حکومت موقت ایران، که مقصود او به طور ساده خمینی و اطرافیان او هستند، اهل سیاست نیستند و درک فرآیندهای دیپلماتیک را ندارند و آنها درباره نتایج آینده ای که ممکن است از هرکس تصمیمی ناشی شود فکر نمی کنند. پارساکیا گفت که آنها ( یعنی رهبران در قم) با دقت فراوان مراقب این موضوع هستند که آیا به شاه اجازه داده می شود که در آمریکا بماند یا خیر و اگر به او چنین اجازه ای داده شود آنها بلافاصله اقدام خواهند کرد (او مشخص نکرد که چگونه ولی مقصود قطع روابط بین دو کشور بود).

7- در جریان مکالمه، پارساکیا همچنین به مصاحبه سناتور جکسون در تلویزیون در برنامه ملاقات با مطبوعات اشاره کرد و گفت که این مصاحبه سطوح بالای وزارت امور خارجه را مانند یک بمب تکان داده است. (شماره 1446 وزارت امور خارجه آمریکا) یزدی بلافاصله خواستار متن کامل این مصاحبه شد تا معلوم شود که اشارات جکسون به چه مطالبی بوده است.یزدی جکسون را به عنوان یک رهبر بسیار نیرومند آمریکایی تلقی می کند و هنوز یقین حاصل نکرده است که اشارات جکسون را باید یک نوع پیام از سوی حکومت آمریکا تلقی کرد. مأمور سفارت به پارساکیا اطمینان داد که چنین مقصودی در میان نبوده است.

ص: 339

در این مقدمه از مشارکت نظامی سعودی و آمریکا، از خریدهای بی سابقه و کلان اسلحه آمریکایی، از تبانی مدام آمریکا و عربستان در جهت چپاول روز افزون ذخایر نفتی خاورمیانه، از حراج بی رویه نفت به دستور اربابان آمریکایی به گونه ای که آنها نیز متعجب شوند از فروش تمام حیثیت و شرافت مسلمین و اعراب در مقابل تأمین چتر امنیتی آمریکا بر حکومت آل سعود، از روابط ویژه با امپریالیسم، از بی ایمانی و نامسلمانی و ظاهر فریبی شاهان و شاهزادگان آل سعود، از رشد مظاهر فساد غربی و شعله ور شدن آتش مفاسد در زیر خاکستر تقدس ریاکارانه، از تبعیضها و فشارهای بی حساب بر مسلمین غیروهابی از چند دستگیهای داخلی خاندان آل سعود و درجه وابستگی هریک به آمریکا و غیره سخن نخواهیم راند، چرا که سطر سطر اسناد این کتاب و برگ برگ اخبار روزانه جهان گواه صادقی بر این گفتار است. بلکه از مطالبی پرده بر می افکنیم که چهره خشن ائمه کفر را بدون بزک نمایانتر می سازد. و آن پرداختن به گوشه ای از اسناد منتشر شده در این کتاب که ترسیم کننده تصویری از حرکات حکام جزیره العرب به عنوان عمود دیر پای کمپ خیمه شب بازیهای گوناگون امپریالیسم آمریکا و ستون واقعی ارتجاع خود فروخته و مزدور منطقه در دهه اخیر است. به گواه این اسناد در تمامی توطئه های امپریالیسم آمریکا و سرمایه داری قهار جهانی علیه ملل مسلمان و مستضعف منطقه، دست قداره بندان سعودی، تا مرفق به خون آغشته است. در ایران، اتیوپی، مصر،یمن، فلسطین، جمهوری صحرا، شاخ آفریقا و هر کجا که صحنه نبرد مردم مظلوم و مسلمان با امپریالیسم آمریکا و حکام کافر و ظالم و فاجر است سعودیها در سنگر کفار و ظالمین علیه مستضعفین قداره بسته اند.

عمق فاجعه آنجاست که طواغیت سعودی نه تنها در کنار کفار علیه مسلمین آتش گشوده اند، بلکه به عنوان مشوق و محرک اصلی، کفار جنگ افروز را به نبرد با مسلمین دعوت می نمایند. در بررسی ذیل زبان اسناد گویای این مدعاست.

1- ایران:

فهد ولیعهد وقت عربستان ده روز قبل از فرار مفتضحانه شاه معدوم در حمایت از وی چنین موضعگیری نمود: «ما از هر رژیمی که در کشور خود از مشروعیت برخوردار است پشتیبانی می کنیم و رژیم شاه متکی بر چنین مشروعیتی است. حوادث خونین ایران به نفع هیچ کس نیست به جز دشمن...

اوضاع کنونی ایران نه به نفع خود ایرانیان است نه به نفع اسلام و مسلمانان... شکی نیست که ما از وضع شاه و حضور او پشتیبانی می کنیم» همتای دیگر او نیز همین عقیده را دارد:

ص: 341

«در جریان یک مکالمه با شاهزاده سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در یکم ژانویه (15 روز قبل از فرار شاه!) وی گفت عربستان سعودی درباره حوادث ایران بسیار نگران است و حکومت سعودی نگران این است که اگر شاه برود... شرایط هرج و مرجی به وجود خواهد آمد که برای منطقه چندان اثر خوبی نخواهد داشت. پرسیدیم برای چاره جویی چه باید کرد؟ وی گفت شاه نیازمند پشتیبانی لژیستیکی است».

نامبردگان پس از سقوط شاه و برقراری جمهوری اسلامی در ایران چنین موضعگیری نموده:

«فهد ادامه داد به عقیده ما (امام) خمینی یک آلت دست است، هر چند از چنین چیزی آگاهی ندارد یا آن را نمی پذیرد. کمونیستها نقشه های خود را با نظم و ترتیب دنبال می کنند... این اقدامات و کشتار وحشیانه هیچ گونه ارتباطی با اسلام ندارد، که پرچم آن به طور تصنعی در ایران به اهتزاز درآمده است».

«فهد سپس پیش بینی کرد به زودی شاید ظرف چند ماه آینده (امام) خمینی از میدان بدر خواهد رفت و ایران اتیوپی دیگری خواهد شد که به توسط کمونیستهایی که از سوی مسکو در آنجا نشانده شده اند رهبری خواهد شد.» نکته اساسی اینجاست که وی نه تنها سرکوب و توطئه امپریالیسم آمریکا را علیه مردم مظلوم و مسلمان، کافی نمی داند بلکه به شدت آنها را جهت براندازی انقلاب اسلامی ایران ترغیب و تشویق می نماید.

«شاهزاده فهد اظهار تأسف کرد که ایالات متحده برای مقابله با تهدیدهای کمونیستی در منطقه کاری نمی کند.» «وی گفت عربستان سعودی نزدیک شدن شعله های آتش را از مدتها قبل دیده و به ایالات متحده آمریکا هشدار داده بود، ولی هشدارها و نداهای عربستان سعودی به گوشهای ناشنوا برخورد کرده است.» 2- بحرین:

نقش سعودیها در خلیج فارس دو روی یک سکه است. از یک طرف با هیاهوی دخالت ایران (آنهم به اسم کمونیسم)، اربابان آمریکایی را به مداخله و مقابله مستقیم با انقلاب اسلامی ترغیب می نمایند. و از طرف دیگر، با مداخله مستقیم خود به سرکوب مردم مبارز منطقه می پردازند.

«فهد سپس خاطرنشان ساخت که ایران، بحرین و کویت و سایر کشورهای عربی را در خلیج (فارس) تهدید می کند، در حالی که حتی یک کلمه هشدار دهنده از جانب کارتر برای دادن اطمینان به کشورهای ضعیفی مانند بحرین ادا نشده است و حتی دوستان آمریکا نیز در این منطقه و در اطراف و اکناف جهان کاری نکرده اند.» «تاجر سعودی در حضور مقام پلیس در 14 سپتامبر به مقام کنسولی گفت که عربستان سعودی 500 تن از گاردهای ملی خود را به بحرین فرستاده است تا به دولت بحرین در برقراری نظم در برابر ناآرامیهای ایجاد شده توسط شیعیان کمک نمایند.» «نه ما و نه سفارت انگلیس تاکنون هیچ تأییدیه ای مبنی بر ارسال گارد ملی دولت سعودی به بحرین دریافت نکرده ایم در طی تظاهراتی که در اواخر اوت روی داد شایعات قوی وجود داشت که حدود 2 هزار تن پلیس سعودی برای کنترل اوضاع به بحرین وارد شده اند، ولی تاکنون هیچ گونه اثری از آنها پیدا نشده است.» مسئله آن نیست که چکمه پوشان سعودی به بحرین رفته اند یا خیر، بلکه مسئله آن است که از خطر

ص: 342

ایران مسئله بیافرینند و خود مداخله کنند «عبداللّه برای تشدید طرفداری از قاطعیت در منطقه خلیج فارس مدعی شد که عربستان سعودی نقشه های تجاوز کارانه ایران را درباره بحرین (با اخطار به تهران که هر گونه کوشش برای به دست گرفتن حکومت در بحرین با مخالفت سعودی روبرو خواهد شد.) خنثی کرده است.» «در چندین مرحله عبداللّه اصرار ورزید که حکومت ایالات متحده در مقابل تهدید شوروی و قائم مقامهای آن نسبت به امنیت خلیج فارس انرژی بیشتری از خود نشان دهد. او طرفدار آن بود که ایالات متحده یک ترکیبی از به حرکت درآوردن چماق و دیپلماسی فعال از خود نشان دهد».(1) 3- یمن:

سیاست توطئه گرانه سعودیها در یمن آنقدر واضح است که نیازی به توضیح ندارد. «سیاست عربستان در قبال یمن یک سیاست مردد بوده است. از یک طرف می خواهد که یمن شمالی به اندازه کافی قوی باشد تا بتواند از خودش در مقابل یمن جنوبی دفاع کند و از طرف دیگر نمی خواهد که زیاد قوی باشد که خودشان (سعودیها) را تهدید کند.سعودیها نسبت به میل و علاقه یمن شمالی برای گفتگو با یمن جنوبی راجع به اتحاد دو یمن مظنون می باشند. امیر سلطان وزیر دفاع عربستان سعودی اگر متقاعد شود که صالح (رئیس جمهور یمن شمالی) در حقیقت خیلی نزدیک به یمن جنوبی شده است، ممکن است با ناراضیهای یمن شمالی همکاری کند تا رژیم صالح را ساقط کند.» 4- اتیوپی:

«فهد گفت علاقه او نسبت به اتیوپی صرفا جنبه علمی ندارد، بلکه بر اساس نزدیکی شاخ آفریقا به شبه جزیره عربستان و انعکاسهای صحنه سیاسی اتیوپی، سومالی، اریتره، و سودان بر تحولات در عربستان سعودی و منطقه خلیج (فارس) است» «سپس شاهزاده فهد نقل کرد که چگونه از قبل سقوط امپراطور هایله سلاسی را با نیکسون رئیس جمهور وقت و راجرز وزیر امور خارجه وقت مورد بحث قرار داده است.... متأسفانه غرب و ایالات متحده نیز کاری نکردند و یک راه گشوده ای را برای شورویها و متفقین آنها باقی گذاشتند.» 5 - سومالی:

«فهد یادآوری کرد که چگونه در سال 1978 به پیشنهاد کارتر زیاد باره رئیس جمهور سومالی را متقاعد کرده بود تا علنا پذیرش انجام یک همه پرسی به سرپرستی سازمان ملل متحد را در مورد اهالی صحرای اوگادن اعلام بدارد. هر چند زیاد باره آمادگی خود را برای پذیرفتن نتایج یک چنین همه پرسی اعلام داشته بود معذالک ظاهرا ایالت متحده آمریکا علاقه خود را نسبت به سومالی از دست داده بود. فهد از این بیم داشت که در نتیجه سهل انگاری ممکن است، ایالات متحده سومالی را از دست بدهد.»

ص: 343

6- جمهوری صحرا:

امیر عبداللّه ولیعهد فعلی سعودی صریحا کفار آمریکایی را جهت حمایت از شاه حسن علیه صحرا دعوت می کند. «عبداللّه که قبلاً با دقت فراوان به بررسی سفیر درباره اوضاع نظامی مراکش گوش فرا داده بود با همین لحن (دعوت از آمریکا جهت به حرکت در آوردن چماق از یک طرف و دیپلماسی از طرف دیگر) از آقای بال خواست تا درباره فراهم کردن پشتیبانی نظامی به ملک حسن کنگره آمریکا مقامات دیگر را تحت فشار قرار دهد.» 7- مصر:

از آنجا که مصر پس از قرار داد کمپ دیوید و دوستی با صهیونیسم دشمنی آشکار خود را با اسلام و استقلال ملتهای عرب خاورمیانه نشان داد، مورد تنفر شدید ملتهای منطقه قرار گرفت. دولتهای مزدور و نوکر غرب اگر چه از ته دل با سادات و رژیم مصر بودند، لیکن به لحاظ فشار مردم ناچار از قطع رابطه با مصر و در انزوا قرار دادن آن رژیم شدند. آمریکا و اسرائیل در جهت مقابله با خواست مردم مسلمان منطقه سعی بر آن دشت تا هرچه کمتر مصر زیر فشار قرار گیرد. شرح همکاری توطئه آمیز عربستان - آمریکا - مصر در ترویج وحدت اسلام آمریکایی در ضدیت با اسلام و مسلمین و آشتی با صهیونیسم به روشنی از متون زیر آشکار است.توجه کنید:

«در طی ملاقات اول ماه مه مأمور سیاسی سفارت مسئله کنفرانس اسلامی فاس را با احمد سراج مدیر کل امور شرقی وزارت امور خارجه عربستان مورد بحث قرار داد. سراج گفت عربستان سعودی یک هیئت نمایندگی نیرومند مرکب از پنج مقام وزارت امور خارجه به این کنفرانس اعزام می کند.درباره عضویت مصر سراج گفت عربستان سعودی از لحاظ حقوقی ناگزیر است که تصمیم کنفرانس بغداد را رعایت کند.او گفت اگر اخراج مصر صریحا به رأی گذاشته شود، عربستان سعودی نمی تواند از اجماع آراء عرب طفره رود. سراج افزود به عقیده او بهترین راه برای جلوگیری از اخراج مصر این است که کشورهای غیر عرب در مقابل چنین تدبیری با استناد به دفاع از منشور کنفرانس اسلامی مقاومت کنند (در این منشور از اخراج یک کشور مسلمان از کنفرانس هیچ گونه پیش بینی به عمل نیامده است...)... سراج گفت اگر کشورهای غیر عرب به تعداد کافی بر اساس دفاع از منشور کنفرانس اسلامی ایرادات جدی بگیرند، عربستان سعودی ممکن است بتواند از به رأی گذاشتن مسئله اخراج با این استناد که یک چنین رأی دادنی به همبستگی اسلامی لطمه خواهد زد، جلوگیری کند.» 8 - فلسطین:

در مورد موضعگیری حکمرانان سعودی علیه منافع خلق فلسطین و روشدن آخرین دسیسه ها بخون بسیار است، لیکن جهت ختم مقال، با ارائه جان کلام و غرض نهایی سعودیها در طرح این توطئه ها مستخرجه از مذاکرات سری شان با اربابان آمریکایی بسنده می کنیم:

«سعودیها کشمکش بین اعراب و اسرائیل را یک تهدید مستقیم برای امنیت ملی شان به شمار می آورند. در نظر آنها معطلی و درگیری اعراب مخصوصا فلسطینیها، منبع بی ثباتی در منطقه می باشد که به طور موفقیت آمیزی از جانب چپهای تندرو و شوروی تحمیل شده است.»

ص: 344

«رهبران سعودی متقاعد شده اند که آوردن و شرکت دادن سازمان آزادیبخش فلسطین در مذاکرات صلح، قسمت عمده ای از سازمانهای فلسطینی را از گروه اعراب تندرو و رادیکالی که هر گونه موافقتنامه را با اسرائیل رد می کنند، خارج خواهد کرد. بدین طریق باز مشکل قبول مصالحه با اسرائیل از روی دوش اعراب برداشته خواهد شد و به گردن خود فلسطینیها گذاشته می شود.

در خاتمه به لطف خدا امیدواریم انتشار این مجموعه طشت رسوایی ساده اندیشان سیاسی را فرو افکند و آوای به هنجار مظلومیت خلقهای زیر ستم را در صور اسرافیل دمد. باشد که در فردای تاریخ مشاهده به گور سپرده شدن استکبار جهانی و اذنابش در منطقه باشیم. انشاءاللّه.

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

سند شماره (1) ژوئیه 79 - تیر 58 عربستان سعودی خشکی:

مساحت = در حدود 000،331،2 کیلومتر مربع تخمین زده می شود (مرزها مشخص نشده و مورد اختلاف می باشند) 1% کشاورزی، 1% جنگل، 98% بیابان، هرز یا اراضی شهری.

مرزهای خاکی = 537،4 کیلومتر آبها:

محدوده آبهای داخلی (ادعا شده) = 12 میل(به اضافه 6 میل «منطقه نظارت الزامی») نوار ساحلی = 2510 کیلومتر مردم:

جمعیت = 000،103،8 (ژوئیه 1979) درصد رشد متوسط سالانه جمعیت 1/3% (در حال حاضر) ملیت = نام - سعودی، صفت - عربستان سعودی یا سعودی.

تقسیمات نژادی =90% عرب، 10% آسیایی - آفریقایی (تخمین) دین =100% مسلمان زبان = عربی سطح سواد = 15% (تخمین) نیروی کارگر = در حدود 33% (2 به یک خارجی هستند) جمعیت، 44% در قسمت تجارت، خدمات واردات دولتی، 28% کشاورزی، 21% ساختمان،4% صنایع،3% نفت و معدن.

حکومت:

نام حقوقی = پادشاهی عربستان سعودی نوع = پادشاهی پایتخت = ریاض، وزارت امور خارجه و نمایندگی های کشورهای خارجی در جده می باشند.

تقسیمات سیاسی کشوری = 18 امارات سیستم حقوقی = قسمت اعظم آن بر اساس قوانین اسلامی است، مقداری قوانین غیر مذهبی هم به اجرا در آمده است، اختلافات بازرگانی به وسیله کمیته مخصوصی حل و فصل می شوند، و هنوز قوانین اجباری دادگاه بین المللی را در امور قضاوت قبول نکرده است.

تعطیل ملی = 23 سپتامبر شعبات = شاه خالد (السعود، خالدابن عبدالعزیز) با مشاوره با خانواده سلطنتی حکمروایی می کند (خصوصا با ولیعهد فهد) و شورای وزیران.

رهبر دولت = شاه خالد ابن عبدالعزیز آل سعود.

کمونیستها = خیلی کم اقتصاد:

تولید خالص ملی GDP = 64 میلیارد دلار (تخمین 1978) درآمد سرانه 800،9 دلار، رشد سالانه غیرنفتی رشد خالص ملی با احتساب قیمتهای ثابت تقریبا 15%( 77-1973 متوسط غیرنفتی)

ص: 346

کشاورزی = خرما، غله، دامپروری، در محصولات غذایی خودکفا نیست.

صنایع مهم = تولید روزانه نفت 2/9 میلیون بشکه در روز (1978)، پرداختها به دولت عربستان سعودی 36 میلیارد دلار (1977)، تولید سیمان، کارخانه های کوچک، تولید فولاد، پالایشگاه نفت، چندین صنایع سبک که شامل کارخانه هایی می شود که به تولید مواد پاک کننده، محصولات پلاستیکی، لوازم و اثاثیه خانه و غیره اشتغال دارند، پترومین (PETROMIN) که یک آژانس نیمه دولتی می باشد و در رابطه با وزارت نفت است به تازگی یک کارخانه بزرگ تهیه کود احداث نموده است. نیروی الکتریسته = ظرفیت 000،700،4کیلو وات (1978)، تولید 5/8 میلیارد کیلو وات ساعت (1978)،تولید سرانه 056،1 کیلو وات ساعت می باشد.

صادرات = 40 میلیارد دلار (تا بندرگاه 1978)، 99% از نفت و مواد نفتی.

واردات = 24 میلیارد دلار (هزینه خود کالا، بیمه و باربری 1978)، کالاهای تولید شده، وسایل و تجهیزات حمل و نقل، مواد ساختمانی، تولیدات غذایی کنسرو شده.

مهمترین طرفهای تجارتی = در صادرات - آمریکا، اروپای غربی، ژاپن، در واردات آمریکا، ژاپن، آلمان غربی.

کمکها = یک کشور بزرگ کمک دهنده، کلیه کمکهای نظامی و اقتصادی در سال 1977 به 4 میلیارد دلار رسیده است.

بودجه = (برای سال مالی 1978) هزینه ها 8/32 میلیارد دلار، که 22 میلیارد آن جهت توسعه بکار برده شده است.

نرخ برابری ارزی = یک ریال سعودی برابر است با 4/29 دلار آمریکا (1978) (وابسته به حق برداشت ویژه، قابل تبدیل آزاد) سال مالی = بر اساس سال اسلامی می باشد، سال مالی 79-1978 سعودی مطابق با 6 ژوئن 1978 تا 25 می 1979 می باشد.

ارتباطات:

راه آهن = 575 کیلومتر فاصله خطوط استاندارد (434/1 متر) جاده ها = مجموعا 100،30 کیلومتر، 500،16 کیلومتر جاده مرمت شده، 600، 13 کیلومتر جاده خاکی با کیفیت خوب.

خطوط لوله = 2430 کیلومتر برای نفت خام، 386 کیلومتر برای محصولات تصفیه شده، 98 کیلومتر برای گاز طبیعی.

بندرگاه ها = 3 بندر مهم (جده، دمام، رأس تنوره، 6 بندر کوچک.

ناوگان بازرگانی = 68 کشتی (1000 تنی یا بیشتر) مجموعا 200،272،1 تنی، 00،223،2 با بار، که شامل 6 کشتی مسافربری، 25 کشتی باربری، 25 فروند کشتی نفتکش، 5 فروند کشتی باربری مخصوص، یک فروند کشتی تخلیه بار در ساحل یک فروند نفتکش، 2 فروند کشتی حمل سنگ معدن و نفت یک فروند جهت حمل و نقل گاز مایع،. (خیلی محرمانه).

هواپیماهای غیر نظامی = 78 هواپیمای بزرگ باربری که شامل 9 هواپیمای کرایه ای نیز می باشد.

فرودگاهها = مجموعا 123،90 عدد قابل استفاده، 32 عدد با باندهایی دائمی، 18 عدد با باندهائی به طولهای بین 3659-2440 متر، 39 عدد با باندهایی به طولهای بین 2439-1220 متر، 4 عدد با باندهایی

ص: 347

به طولهای بیش از 3660 متر.

شبکه مخابراتی = سیستم تقریبا خوبی وجود دارد، طرحهای توسعه مکروویو CABLE GABLEسیستم قمر مصنوعی، در دست تهیه می باشند، 000،200 تلفن (هر 100 نفر 5/2 تلفن)، 6 موج آ. ام، یک موج اف. ام. 11 ایستگاه تلویزیونی، یک کابل زیر دریایی، یک ایستگاه قمر مصنوعی در اقیانوس هند و یکی در آتلانتیک، 15 ایستگاه قمر مصنوعی داخلی.

نیروهای دفاعی:

نیروی انسانی نظامی = مذکر بین 49-15 سال 000،882،1 نفر 000،043،1 نفر مناسب برای خدمت سربازی، در حدود 000،77 نفر در هر سال به سن 18 سال که سن سربازی است می رسند.

پرسنل = نیروی زمینی 500،31 نفر، نیروی دریایی 400،1 نفر، نیروی هوایی 000،6 نفر(250 خلبان)، 000،20 نفر گارد ملی (سری).

واحدهای مهم زمینی = 3 تیپ پیاده، یک تیپ پیاده موتوری، 2 تیپ زرهی، 8 گردان (یکی گردان گارد سلطنتی، 2 گردان هوابرد، 2 گردان زرهی سبک، 1 گردان نیروی مخصوص، 2 توپخانه صحرایی) 18 واحد توپخانه ضد هوایی، 10 واحد برای موشکهای ضد هوایی هاوک (HAUK)، به اضافه دارای 46 واحد که هر کدام به اندازه یک گردان می باشد.

کشتیها = 3 قایق گشتی سریع، یک قایق گشتی، 2 فروند کشتی تخلیه نیرو، 4 فروند کشتی برای تخلیه نیروی مکانیزه، 4 کشتی خدماتی در نیروی دریایی، در حدود 400 قایق گشتی متفرقه (که شامل 8 هاورکرافت هم نیز می شود) در گارد ساحلی.

هواپیما = 289 فروند (184 جت، 39 جت ملخ دار 14ملخ دار، 52 هلیکوپتر).

تدارکات = خودش مقداری تفنگ و مهمات تولید می کند، برای بقیه وابسته به منابع غربی می باشد، خصوصا آمریکا، آلمان غربی، انگلستان، ایتالیا و فرانسه. (خیلی محرمانه).

بودجه نظامی = برای سال مالی که در تاریخ اول ژوئیه 1979 به پایان می رسد مبلغ 936/12 میلیون دلار جهت بودجه نظامی تخصیص داده شده است، که در حدود 32%: از بودجه دولت مرکزی می باشد(خیلی محرمانه).

امنیت و اطلاعات:

هیئت اطلاعات عمومی (المدیریه العامه الاستخبارات) برای امور داخلی و خارجی، دفتر رابط خارجی برای اجرای عملیات مخفی خارجی (در سپتامبر 1977، دفتر رابط خارجی به عنوان یک جزء از اجزاء مدیریت اطلاعات عمومی در آن ادغام شد. ولی تا مارس 1978 دوباره به عنوان یک سازمان جداگانه کارش را ادامه داد)، تحقیقات المدیریه العامه للمباحث)، برای امور داخلی مدیریت کل امنیت عمومی (المدیریه العامه الامن العام)، برای امور داخلی، مدیریت کل گارد مرزی و ساحلی (المدیریه العامه لخفرالسواحل و الحدود) برای امور داخلی، اداره دفاع غیر نظامی برای امور داخلی، اداره خدمات فنی (مدیریه الخدمات العامه) برای امور داخلی شورای امنیت ملی (المجلس العی الامن العالم) برای امور داخلی، گارد ملی (المرات الوطنی) برای امور داخلی، دفتر روابط خارجی برای امور داخلی و منطقه ای، نیروی مخصوص امنیتی، برای امور داخلی، (سری / غیر قابل رؤیت برای اتباع بیگانه).

سند شماره (2) 2 ژانویه 1978 - 12 دی 1356طبقه بندی: خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا جده به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی - سی موضوع: تأثیر بالقوه افزایش قیمت نفت اوپک - عربستان سعودی.

آنچه در ذیل آمده نمایانگر اتفاق نظر اعضاء کمیته نفتی سفارت و ریاض و کنسولگری تهران می باشد.

1- تصمیم 5/14 درصد افزایش قیمتی که در کنفرانس وزیران اوپک در ابوظبی گرفته شد، احتمالاً نشانگر تصمیم غالب عربستان سعودی برای حفظ وحدت اوپک در پاسخگویی به غرب و به خصوص آمریکا در اتخاذ میانه روی در تعیین قیمتهاست. تمایل به برقراری وحدت با مشاورتهای دو جانبه فشرده ای که قبلاً از کنفرانس صورت گرفت، نشان داده شده است. این مشاورتها در اوائل پاییز آغاز شد، و یمانی وزیر نفت عربستان سعودی پس از چند سال به ونزوئلا سفر نمود و به دنبال آن مانی العطیبه وزیر نفت ابوظبی، تقریبا به تمام پایتختهای خاورمیانه ای اوپک سفر کرد. و چند روز قبل از برگزاری کنفرانس، وزرای نفت و دارایی قطر و ابوظبی و الخلیفه وزیر نفت کویت و یکی از مقامات شرکت ملی نفت ایران به نام پرویز مینا از شاه نشین (عربستان سعودی - م) دیدار کردند. بسیاری معتقدند که همین دیدارها موقعیت را برای تصمیم گیری بر سر قیمت نفت در ابوظبی آماده کرد.

2- در همان حال، عوامل خارجی نیز بر افزایش قیمت فشارهایی وارد نمودند که مهمترین این عوامل کاهش تولید نفت ایران در اوائل ماه دسامبر در نتیجه مشکلات درونی بود. این عامل به همراه عدم ممانعت شرکتهای نفتی در برابر افزایش قیمتها قبل از کنفرانس، و نیز تقاضای شدید پاییزی اروپا برای نفت سبب شد که تولید اضافی از بین برود. علاوه بر این، تجدید نیروی دلار در پاسخ به برنامه حمایت آمریکا تأثیر چندانی بر طرز تفکر سعودیها نداشت. مقامات سعودی اظهار داشتند که اکنون موقع آن نیست که بتوان قیمت نفت را بر اساس این تجدید نیرو افزایش داد، چون برای اثبات کاربرد این برنامه حداقل چند ماه لازم است.

3- در مقابل، تلاشهای اوست برای ممانعت از افزایش قیمت اساسا محدود به تماس با نمایندگان عالیرتبه آمریکایی و بیانیه ای عمومی نسبتا ملایم توسط برنز کمیسیونر انرژی از آلمان غربی بود. این تلاشها ظاهرا نتوانسته بود سعودیها را متقاعد به اتخاذ یک روش حاکی از تندروی در برابر فشار هماهنگ دیگر اعضاء اوپک بنماید. و نتیجه این شد که قیمت نفت در سال 1979، ده درصد افزایش یابد و در سال 1980 نیز در صورتی که افزایش دیگری حاصل نشود حدود 5/14 درصد دیگر بالا برود. این ارقام هم برای میانه روها و هم برای تندروها منافعی به همراه دارد. چون هر دوی آنها می توانند قیمتی را که به نفع خودشان است انتخاب نمایند.

4- اولین عکس العملهای محلی در تلگرام مرجع گزارش گردید. زکی یمانی در مصاحبه مطبوعاتی پس از کنفرانس اظهار داشت که سعودیها در نظر داشتند که افزایش کمتری در قیمت به وجود آید، لیکن بیانات ولیعهد عربستان سعودی در روز بعد از آن با تأکید بر 10 درصد افزایش قیمت آن را «منطقی و عینی» خواند و کاهش ارزش دلار و رشد تورم را سبب این افزایش قیمت اعلام نمود.

5 - محاسبات نشان می دهد که اگر میزان تولید معادل 5/8 میلیون بشکه در روز باقی بماند، عربستان سعودی درنتیجه این افزایش قیمت در سال 1979 معادل 8/3 میلیارد دلار پول اضافی در قبال نفت

ص: 349

دریافت خواهد نمود. مسلما، این افزایش دریافت سبب خواهد شد که سعودیها بتوانند کمبود بودجه سالانه خود را جبران کرده، در هنگام کاهش تولید مقداری پشتوانه ارزی برای خود ذخیره نمایند. البته این مقدار نخواهد توانست برای ایجاد برنامه های جاه طلبانه دیگر پولی فراهم نماید، و تأکید بیشتر بر کاهش هزینه ها، کنترل مخارج و حفظ سطح تورم داخلی به میزان 10 تا 12 درصد، یعنی کمتر از سطوح تورم پیشین، سبب کاهش بودجه مصرفی در پروژه ها نیز نخواهد گردید.

6- به نسبت کاهش ارزش دلار در نتیجه افزایش قیمت، حدود بیش از 80 درصد ذخایر ارزی سعودی نیز که به صورت دلار می باشد، دچار کاهش ارزش خواهد گردید. لیکن این کاهش ارزش دلار زمانی کاربرد پیدا خواهد کرد که سعودیها بخواهند از این ذخایر خود برای پرداخت صورت حسابهای وارداتی خود استفاده نمایند. به عبارت دیگر همان طور که افزایش قیمت سبب بالا رفتن تورم در آمریکا می شود، خرید کالا و خدمات آمریکایی توسط عربستان سعودی نیز مستقیما تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

7- ما انتظار نداریم که این افزایش قیمت بر کمکهای خارجی عربستان سعودی تأثیر بگذارد. کمکها احتمالاً به میزان کنونی ادامه خواهد داشت، چون ملاحظات سیاسی عربی و اسلامی مهمترین عوامل تعیین کننده این کمکها می باشد. همان طور که موبوتو از زئیر در طی دیدار خود از شاه نشین (عربستان - م) گفته بود می توان کمکهایی به صورت اعطای امتیازات نفتی ارائه نمود.

8 - در دراز مدت، پایه جدید احتمالی برای افزایش قیمت نفت اوپک در سال 1980، 5/14 درصد بیش از قیمت کنونی نفت خواهد بود، سومین برنامه پنجساله سعودی قرار است در آوریل 1980 آغاز گردد. این برنامه از برنامه دوم پرخرج تر است، و برنامه ریزان سعودی نیز فهمیده اند که باید درآمدها را متعادل مخارج بنمایند. هنوز معلوم نیست که این مسئله در دراز مدت بر سیاست قیمت گذاری نفتی چه تأثیری خواهد داشت، لیکن با مشخص شدن خطوط اصلی برنامه سوم می توان تأثیر آن را پیش بینی کرد.

9- مسئله لاینحل، لیکن جالب دیگر این است که تأثیر این افزایش قیمت بر توسعه و ادامه ظرفیت تولیدی نفت چگونه خواهد بود. امکان اختصاص یافتن مقداری از این سود اضافی در زمینه توسعه و تداوم تسهیلات نفتی نسبت به نحوه فروش و تعیین بودجه شرکت آرامکو که قرار است ملی شود، مشخص خواهد گردید.

10- از نظر سعودیها، مهمترین تأثیر کنفرانس ابوظبی، باز گرداندن وحدت اوپک بود. این وحدت درنتیجه جدا شدن سعودی و به وجود آمدن دو نوع قیمت نفت در سال 1977 به سختی ضربه دیده بود.

تمایل عربستان سعودی به پذیرفتن آراء اکثریت، احترام این کشور را بالا برد و موقتا سبب شد که دیگران فکر نکنند که این کشور حاضر نیست به حمایت از اوپک پایداری نماید. سعودیها این را یک جنبه مثبت دانسته و این موضوع را می توان در دفاع مطبوعاتی آنها از افزایش قیمت نیز مشاهده نمود.

11- البته بعضی از عناصر وحدت عربی نیز در این مسئله بی تأثیر نبوده اند. مهمتر از همه اینکه، عربستان سعودی نقش بسیار مهمی در بهبود روابطش با عراق و کویت ایفا نمود. در اینجا به دنبال نتایج کنفرانس بغداد می توان گفت که عربستان سعودی علاوه بر ایفای نقش به طرفداری از اعراب به طرفداری از اوپک نیز پرداخته است.

12- لیکن هنوز موقع آن نرسیده است که بتوان گفت ارزیابی سعودیها از تأثیر افزایش قیمت نفت بر

ص: 350

روابط آمریکا و عربستان سعودی چیست. عکس العمل سریع دفاعی نشان می دهد که آنها از تأثیر این موضوع بر روابط بسیار عصبی هستند، به خصوص اگر بدانند که مانند سال 1977 به وسیله مطبوعات آمریکا مورد انتقاد قرار خواهند گرفت. مسلما، معلوم نیست که آنها نسبت به تقاضای رئیس جمهور کارتر در مورد تجدید نظر درباره قیمتها در سال آتی پاسخ مثبت بدهند.

ولی می توان گفت که همان طور که از بیانات آنها بر می آید در نظر دارند در سال 1979 در کنار برادران خود در اوپک بمانند و قبل از هر گونه اقدام مؤثر برای سال 1980 ابتدا پیشرفت دلار را مشاهده کرده و زیر نظر بگیرند.

13- آنها همان طور که در گذشته بیان داشته اند در آینده نیز ادعا خواهند کرد که اگر میانه روی سعودیها نبود، قیمت نفت خیلی بیشتر از اینها بالا می رفت و دیگر اینکه در نتیجه دفاع سعودیها از منافع آمریکا بود که اوپک راضی شد از دلار به عنوان واحد پولی قیمت نفت استفاده کنند. برای جلب نظر مساعد آمریکا معلوم نیست چه اقدام دیگری انجام دهند، ولی حتما میزان خرید دلار از آمریکا را افزایش خواهند بخشید.

14- بزرگترین خطری که تصمیم گیری اخیر اوپک به همراه داشت این است که اوپک و عربستان سعودی خود را در نظامی یافته اند که بر اساس آن باید در هر فصل قیمتها را افزایش دهند.

یمانی نیز در مصاحبه های مطبوعاتی خود از این نظام حمایت کرد و کمیته تعیین استراتژی دراز مدت وزیران اوپک نیز در حال بررسی آن می باشد. چون تصمیم گیریهای اوپک در مورد قیمت جنبه سیاسی دارد تا اقتصادی باید گفت که اگر این رویه جا بیفتد نمی توان در برابر آن مقاومت به خرج داد. در نتیجه یک عامل ایجاد تورم دیگر در نظام اقتصاد جهانی به وجود خواهد آمد. و با وجود اینکه بارها گفته شده است که افزایش قیمت نفت بستگی به سرنوشت دلار دارد، ولی هنوز تضمینی وجود ندارد که بر اساس آن بتوان گفت که تقویت دلار کاهش قیمت نفت را نیز سبب خواهد گردید.

وست

به شرکتهای مادر آرامکو داده شده است (تبصره: 2 میلیون بشکه در روز) در آینده به وسیله دولت عربستان سعودی به دولتهای دیگر فروخته خواهد شد و خریداران را موظف خواهد کرد که از نظر صنعتی و تکنولوژی نقش خود را ایفا نمایند.قراردادهای خرید نفت توسط ژاپن در پایان سال 1978 به پایان خواهد رسید.

به گفته سفارت ژاپن، دولت عربستان سعودی درباره پروژه پتروشیمی در جبیل به ژاپن فشارهایی وارد کرده است. این پروژه هم اکنون به وسیله میتسوبیشی و میتی در دست «مطالعه» است و تا ماه ژوئن ادامه خواهد داشت. در صورتی که ژاپنی ها با این پروژه موافقت نمایند (که به نظر ما میتسوبیشی از دیگر کارخانه های پتروشیمی ژاپن نیز خواهد خواست تا در تأسیس این پروژه سهیم شوند)، پروژه وارد مرحله دیگری خواهد شد و آن مرحله سرمایه گذاری مشترک سعودی - ژاپنی و مطالعات در مورد امکان تأسیس آن می باشد.وست

معتقدند که اگر میزان تخلیه منابع و حراست از حوزه ها بالا برور 12 میلیون بشکه در روز بهترین سطح تولید دراز مدت عربستان سعودی خواهد بود و آنها می دانند که مسئولیت عربستان سعودی در قبال دنیای آزاد و نیز شرایط سیاسی ممکن است این میزان تولید را بالا ببرد.

4- اظهار نظر: تکنوکراتهای جوان سعودی که دائما تولید 5 میلیون بشکه در روز را با قیمت کنونی برای اجراء برنامه های عمران و آبادی کافی می دانند، احتمالاً می خواهند که افزایش تولید که در حال از دست دادن اعتبار است، به وجود نیاید. همان گونه که در گزارش جده به شماره 976.اشاره شد،تورم و کاهش ارزش دلار احتمالاً مقداری نگرانی در میان طراحان اقتصادی عربستان سعودی به وجود آورده، چون آنها از کسری بودجه در «اوائل تا اواسط سالهای 1980 سخن می گویند، یعنی ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که برای برآورد نیازهای مالی برنامه های خود فروش 5 میلیون بشکه نفت در روز کافی نیست. البته این بدان معنی نیست که عایدات نفتی کنونی سعودی کفاف مخارج آن را نمی دهد و یا اینکه دولت عربستان سعودی نمی خواهد برنامه های عمرانی طرحهای خود را عملی نماید. (دولت عربستان سعودی ذخایر عظیم و رو به افزایش ارزی دارد). لیکن در برابر ثبات قیمت نفت که میزان عایدات را نیز ثابت نگاه می دارد هزینه لازم برای تحقق بخشیدن به برنامه های عمرانی نیز بالا می رود و بنابراین تولید به میزان 5 میلیون بشکه در روز نخواهد توانست عایدات مهمی ایجاد کند تا دولت عربستان سعودی بتواند برنامه های عمرانی جاه طلبانه خود را تحقق بخشد.بوشنل

با وجود اینکه این امکان هست که دولت آمریکا بتواند موجبات تولید بیشتر نفت عربستان سعودی را در اواسط سالهای 1980 باعث شود، ولی کاهش این میزان تولید سبب می شود که یک» بحران نفتی «دیگر به وجود آید، مگر اینکه آمریکا در زمینه انرژی اقدامات دیگری انجام دهد.

1- تولید و قیمتهای کنونی. تولید نفت عربستان سعودی در سال 1978 محدود به سقف تولید 5/8 میلیون بشکه در روز خواهد بود. این رقم به وسیله یمانی وزیر نفت سعودی در سال 1977 به دنبال تلاش نا موفق وی برای سرکوب افزایش قیمت نفت اوپک، از طریق افزایش تولید، صورت گرفت و تحلیلگران بازار نفتی نیز پیش بینی می کنند که در چنین بازار معتدلی تقاضا برای نفت سعودی بیش از این نخواهد بود. بسته به میزان بهبود اقتصادی در کشورهای صنعتی، این محدودیت تولید اگر ادامه یابد در سال 1979 سبب خواهد شد که میزان فروش بالا برود. یمانی هشدار داده است که رشد مصرف نفت در سالهای 80-1979 سبب خواهد شد که قیمت نفت بسیار افزایش یابد و البته اگر محدودیت تولید نیز در برابر افزایش تقاضا به همین صورت باقی بماند، این روند تسریع خواهد گردید. لیکن باید به خاطر داشت که این سقف تولید میانگین سالانه را نشان می دهد و ممکن است به جای تولید، رقم نفت صادر شده را نشان دهد.

تولید نفت در طول سال 1977 و در پایان آن به طور متوسط بالغ بر 2/9 میلیون بشکه در روز گردید.

تولید 5/9 میلیون بشکه در روز توسط آرامکو در ماه دسامبر نیز جای تعجب داشت و احتمالاً نشانگر خریدهای محتاطانه، قبل از آغاز کنفرانس اوپک و نیز زمستان بسیار سخت آمریکا بوده است. بنا به گفته منابع شرکت، آرامکو در حال حاضر با سقف تولید 5/10 میلیون بشکه در روز به تولید ادامه می دهد. و با وجود اینکه محدودیتهای فنی در مورد تولید بعضی از حوزه ها که وسیله سعودیها در پایان تابستان تحمیل می شود تقریبا جنبه ظاهری دارند، ولی این (محدودیتها) در دورانی که تقاضا پایین است چندان مؤثر واقع نمی شود، باید یادآور شد که حوزه جوار که تابع چنین محدودیتهای فنی می باشد در ماه نوامبر یعنی آخرین ماهی که از آن آمار در دست داریم به میزان 2/5 میلیون بشکه در روز نفت تولید می کرده است.

قیمت نفت سعودی به خصوص برای نفت خام سنگین نسبتا جالب است. (با وجود کاهش قیمت نفت کویت، هنوز هم نفت خام این کشور 25 سنت گرانتر از نفت مشابه آن در عربستان سعودی است.) ولی درروند فروش نفت خام سنگین و سبک سعودی تغییری مشاهده نکرده ایم؛ و به نسبت 4 به 1 به نفع نفت خام سبک ادامه دارد (که بیشتر آنها از حوزه های دارای محدودیت فنی تولید می گردند.) سعودیها نمی خواهند میزان فروش نفت خام را بالا ببرند؛ بلکه بر عکس آن را خواهانند. پس از کنفرانس نفتی اوپک از قول یمانی گزارش کرده اند که عربستان سعودی حاضر است در بازارهای معتدل میزان تولید خود را پایین بیاورد تا قیمتها ثابت بماند و دلایلی در دست است که طبق آنها بر اساس همین تضمینهای سعودی، ایران نیز به حمایت از ثبات قیمت در کاراکاس اقدام کرد در این رابطه، دولت عربستان سعودی بیشتر به ایفای نقش تولید کننده و متعادل کننده قیمتها در اوپک پرداخته و نپذیرفته است که به طور یک جانبه در سهمیه تولیدی خود تغییراتی ایجاد نماید.

2- وضع مالی: وضع مالی آرامکو که 97 درصد نفت سعودی را تولید می کند دارای اهمیت ویژه ای در تثبیت ظرفیت تولیدی نفت کشور شده است. این کمپانی اصولاً سرمایه های خود را از طریق جریان پولی خود برای گسترش طرفیت (حدود یک میلیون بشکه در روز) مطابق سالهای قبل تأمین می کرده است.

لیکن، افزایش هزینه پروژه ها، بالا رفتن غیر منتظره هزینه نگهداری سطح تولید کنونی، نیازهای

ص: 354

سرمایه ای برای جمع آوری گاز و ایجاد تأسیسات برق در استان شرقی از جریان پول موجود آن شرکت در سال 1977 فراتر رفت و در پایان سال آن را با یک بحران پولی عظیم روبرو ساخت. در نتیجه برای اولین بار مجبور شد از دولت عربستان سعودی درخواست کمک بودجه ای بنماید تا بتواند برنامه های خود را ادامه دهد.

پاسخ دولت عربستان سعودی به آرامکو این بوده است که این شرکت باید بتواند در نتیجه فعالیتهای تولیدی خود از نظر مالی خودکفا باشد. ولی قبول کرده است که برای تأسیسات گاز و برق پول پیش پرداخت نماید. و در واقع 100 میلیون ریال سعودی برای تأسیسات برق و 300 میلیون دلار برای تأسیسات گازی اختصاص داده است. این وضع سبب می شود که مقداری از جریان پول آرامکو آزاد شود، به خصوص که نیاز سرمایه ای برای جمع آوری گاز در سالهای آتی سرسام آور خواهد گردید. طبق اطلاع ما، آرامکو به دولت عربستان سعودی گفته است که آماده است طبق بودجه تعیین شده پروژه های مزبور را آغاز نماید.

از طرف دیگر به آرامکو گفته شده است که برنامه های تولیدی نفت را باید از طریق منابع مالی داخلی تأمین نماید، و نباید از بودجه دولتی انتظار کمکی داشته باشد. آرامکو با 50 سنت سودی که در قبال هر بشکه نفت دریافت می نماید، فقط می تواند 5/1 میلیارد بشکه نفت در سال بفروشد تا بتواند (به میزان تولید کنونی) سرمایه لازم برای تولید نفت،توسعه، وزیر بناهای دیگر را فراهم آورد. طرحهای کنونی در زمینه بالا بردن و توسعه تولید (به پاراگرافهای بعد مراجعه کنید) مستلزم 5/8 میلیارد دلار سرمایه است و تا پایان سال 1984 نیز باید خاتمه یابد. عنصر اصلی کنونی این برنامه بالا بردن میزان تزریق و تولید برای حفظ سطح کنونی تولید حوزه های حاضر است. مخارج دیگر عبارتند از سرمایه لازم برای کشف حوزه های جدید، تعمیر و نگهداری وسایل و هزینه های استخدامی و اقدامات امنیتی دیگر. (آتش سوزی آبقیق یا «خطر منفرد» در ماه می گذشته 300 میلیون دلار خسارت وارد کرد).

3- برنامه های توسعه و گسترش: مسلما محدودیت مالی آرامکو عامل محدود کننده مهم این شرکت در برنامه های گسترشی است. این شرکت مجبور شده است ظرفیت تولیدی 16 میلیون بشکه در روز خود را به 5/13 میلیون بشکه در روز برای اواسط سالهای 1980 تغییر دهد و احتمالاً در سال 1984 این سطح تولید به 5/12-12 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. حدود 5/11 میلیون بشکه آن از حوزه های کنونی تولید خواهد رسید. (که ظرفیت آنها تغییر نکرده است) ولی باید مخارج زیادی برای تأسیس وسائل تزریق آب (جدید و یا تعویض، دستگاههای قدیمی)، تولید، نمک زدایی و خط لوله و نیز بازگشایی چاههایی که هم اکنون بسته شده است، متحمل شود. این مخارج مهم لازم است تا بتوان تجهیزات فرسوده را تعویض و فشارهای وارده ای را که در حوزه های مهم قاوار، بری و آبقیق تجربه شده کاهش دهند، و 2 میلیون بشکه باقیمانده نیز باید با تولید اضافی حوزه های موجود و ایجاد حوزه های جدیدتر تأمین گردد.

سیاست دولت عربستان سعودی نیز عامل محدود کننده دیگری برای ظرفیت تولیدی آرامکو بشمار می رود. اختلافات درونی دولت بر سر منافع تولید زیاد و کم و ذخایر مالی تمام نشده است و در آینده نزدیک نیز پایان نخواهد یافت. وجود همین اختلافها سبب شده است که آرامکو حق انتخاب زیادی نداشته باشد و علاوه بر این باعث شده است که آرامکو مجبور شود از نظر مالی «متکی به خود» باشد.

شرکت در حال حاضر با حضور اعضای وزارت نفت سعودی در هیئت مدیره خود فعالیت می کند و با

ص: 355

وجود مشاجرات موجود بین آنها و نمایندگان شرکت مادر، هیچ یک از آنها با افزایش تولید مخالف نیستند. لیکن پس از تصاحب آرامکو، مخارج مربوط به تولید و طرحهای گسترش دچار مشکل زیاد و اولویتهای کم خواهد شد، چون ممکن است تعداد مقامات سعودی مخالف با افزایش تولید در هیئت مدیره شرکت بسیار باشد.

تمایل دولت عربستان سعودی به فروش نفت خام سنگین بیش از نفت خام سبک نیز یکی دیگر از سیاستهای سعودی است که بر طرحهای توسعه، محدودیت و فشار اعمال می نماید. چون هزینه بالا رفتن میزان تولید نفت خام سنگین معادل هزینه نفت خام سبک است، لیکن منافع حاصله کمتر از نفت سبک می باشد.

رشد مصرف داخلی نفتی یکی دیگر از عوامل بازدارنده صادرت نفتی است. عربستان سعودی مهمترین وارد کننده محصولات سفید است و بر آن است تا بدون درنظر گرفتن ضرایب هزینه حمل و نقل، صنعت برق خود را گسترش دهد. (قیمت محصولات نفتی در داخل کشور به وسیله دولت سوبسید می شود). تا اواسط سالهای 1980 سعودیها احتمالاً حدود 75/0 میلیون بشکه از نفت مصرفی خود را در داخل تولید خواهند کرد.

4- اکتشاف و ذخایر: آرامکو، بار دیگر بیش از ظرفیت تولید خود در سال 1977 به عملیات اکتشافی در مورد منابع جدید پرداخت، و مانند سالهای قبل به ذخایر خود اضافه نمود. ولی در طول امسال حوزه جدیدی کشف نشد و ذخایر جدید به عنوان زواید دیگر حوزه های موجود مورد بهره برداری قرار گرفت.

بنا به برآورد منابع آرامکو میزان اکتشاف در 5 سال آینده پایین خواهد آمد و حدود 30 میلیارد بشکه نفت تنها چیزی است که می توان به 177 میلیارد بشکه موجود اضافه کرد(که ثابت و محتمل است.) طبق اظهارات یمانی، دولت سعودی معتقد شده است که سطح تولید کنونی در صورتی که از 12 میلیون بشکه در روز تجاوز نکند بیش از 30 سال دوام نخواهد آورد، و بعد از آن یک کاهش سریع در تولید شروع خواهد شد.

وزارت نفت نیز به اکتشافات ژئوفیزیکی و زلزله سنجی خود در خارج از محدوده آرامکو ادامه داده است، لیکن در زمینه صدور جواز و امتیاز اکتشافاتی کاری انجام نداده است. بعضی از شرکتهای نفتی علاقه زیادی به این مناطق نشان داده اند و اگر این مناطق بر روی آنها باز شود منابع جدید و اضافی دیگری کشف خواهد شد. لیکن عدم توجه دولت عربستان سعودی به این برنامه نشان می دهد که احتمال افزایش تولید در اواسط سالهای 1980 بسیار کم است.

5 - سیاست سعودی. مقامات آرامکو اغلب ادعا می کنند که مهمترین عامل محدود کننده آنها در افزایش ظرفیت تولیدی نفت یک عامل سیاسی است. گرچه این عامل تا حدی مشکلات فنی، فیزیکی و مالی موجود در افزایش تولید را ناچیز می کند، ولی باید اعتراف نمود که سیاست سعودیها مهمترین عامل تعیین کننده و غالب در برنامه های شرکت می باشد. مقامات شرکت معتقد شده اند که برای افزایش سقف تولید 5/8 میلیون بشکه در روز باید استدلال بسیار متقاعد کننده ای به کار برده شود. به نظر ما عواملی چون ضرایب سیاسی خارجی از قبیل ایجاد صلح در خاورمیانه می تواند چنین استدلالی باشد. در صورتی که این جو مساعد باشد. دولت عربستان سعودی تولید را به وضعی نگاه نخواهد داشت که موجب بالا رفتن قیمتها بشود. در صورتی که سعودیها از رخدادهای سیاسی ناراضی بشوند، تحت فشارهای

ص: 356

سیاسی داخلی تولید نفت را دچار محدودیت خواهند کرد تا بر رفتار مهمترین کشورهای وارد کننده نفت تأثیر بگذارند.

البته سیاست دولت عربستان سعودی در مورد بسیاری از مسائل مشخص کننده میزان تولید، روشن و واضح نیست، و اختلاف موجود بین آنها که معتقدند افزایش تولید نباید دچار محدودیت شود و مخالفین آنها در آینده نزدیک حل خواهد شد (هیچیک از سعودیها خواستار آزادی بی قید و شرط افزایش تولید نیستند). در گذشته در صورت، نامشخص بودن سیاست دولت عربستان سعودی آرامکو می توانست روش خاص خود را در پیش گیرد. امروز با تصاحب 100 درصد آرامکو توسط سعودی، این شرکت دیگر از چنین آزادی برخوردار نیست. و غیبت یک سیاست مشخص نیز حق انتخاب آنها را کم می کند. این تصمیم که شرکت باید از نظر مالی خودکفا باشد نیز نشانگر ناچاری شرکت در سازش با شرایط ایجاد شده برای آن است، دولت با وجود اینکه پیشنهاد شرکت را مبنی بر بالا رفتن ظرفیت تولیدی آن رد نکرده است ولی از آن خواسته است که از سطح مشخص، پا را فراتر نگذارد.

دولت نقش غالب را دارد، و صلاحیت فنی پرسنل آن نیز افزایش پیدا کرده است، و آمادگی آنها برای اتخاذ مواضعی بر اساس صرفه جویی منابع مبنی بر اصول مدیریت نیز زیاد شده است. با تعیین اولویتهای بودجه ای، کنترل فشار حوزه های نفتی، تعیین استفاده مجاز از منابعی چون طبقات آبدار زمین، تعیین میزان تولید حوزه های نفتی و دیگر امکانات سبب شده که دولت عربستان سعودی بتواند در سطح فنی بر توانایی شرکت در رسیدن به اهداف تولیدی خود تأثیر بگذارد.

عربستان سعودی ممکن است در سال 1978 آرامکو را به طور صد در صد در اختیار بگیرد، ولی الزاما هم نباید این طور باشد. مسائل رهبریت خانواده سلطنتی و جانشینی رقابتهای بوروکراتیک تضادهای مربوط به تصمیم گیری را آن چنان پیچیده کرده است که نمی توان در مورد تصاحب آرامکو تاریخ معینی را پیش بینی نمود. ولی آرامکو در حال حاضر، به عملیات خود تحت نظارت یک رژیم متعادل در مورد آنچه خواسته شده بود عمل می کند و فعلاً تحت کنترل دولت عربستان سعودی است، ولی این کنترل از طریق هیئت مدیره ای اعمال می شود که اعضاء سعودی آن نسبت به اهداف تولیدی شرکت حالتی خصمانه ندارند. شرکت می داند که پس از در اختیار قرار گرفتن آرامکو توسط سعودیها باز هم سیاستهای حاکی از صرفه جویی بیشتر اعمال خواهد شد تا محدودیتهای بیشتری برای آن به وجود آید. در مورد شکل و قدرت تصاحب کننده شرکت هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است. لیکن مسئله مهم این است که آیا شرکت تابع وزارت نفت خواهد بود یا شورای وزیران و یا یک شرکت سعودی و دو شرکت مستقل دیگر که یکی به کار تولید و دیگری به کار فروش مشغول شود. در این باره نیز هنوز تصمیم مشخصی گرفته نشده است. اتفاق نظر یا رأی گیری که روش مورد قبول سعودیهاست نمی تواند راهی باید برای تصمیم گیری پیرامون این مسئله باشد.

سیاست نفتی سعودیها در سالهای گذشته نیز بر اتفاق نظر متکی نبوده است. تصمیم متخذه مبنی بر ثبوت قیمتها در کنفرانسهای اوپک در دوحه و کاراکاس توسط ولیعهد فهد درست بر خلاف رأی اکثریت اعضاء شورای عالی نفتی است. تصمیم شاهزاده فهد در کنار قراردادهای صلح خاورمیانه و نشان دادن روابط ویژه آمریکا و عربستان سعودی دلایل سیاسی داشت. این گونه اتخاذ سیاست توسط سعودیها در زمینه نفت ممکن است در حال حاضر برای ما مفید باشد، لیکن در آینده خالی از خطر نیز نخواهد بود.

ص: 357

تأثیر بر آمریکا: اگر عربستان سعودی بتواند نفت را به میزان 12 تا 5/12 میلیون بشکه در روز در سال 1984 یا 1985 تولید نماید( فرض بر اینکه «محدودیتهای فنی» مذکور در بالا نیز از بین رفته باشد).

آمریکا خیلی زودتر از آنچه پیش بینی شده بود دچار بحران انرژی خواهد گردید. فرض معمول در مطالعات این است که عربستان سعودی در سالهای 1982 یا 1983 به سطح تولید 13 میلیون بشکه و در اواسط سالهای 1980 به سطح 16میلیون بشکه در روز خواهد رسید. لیکن پیش بینی کنندگان انرژی باید در معادلات خود برای عرضه نفت جهانی در اوایل سالهای 1980 تجدید نظر کنند.

اگر بحران انرژی آمریکا (و دیگر کشورهای جهان صنعتی) زودتر از موعد پیش بینی شده فرا برسد.

آمریکا مجبور است در برنامه های خود در زمینه صرفه جویی انرژی و یافتن منابع انرژی زای جایگزین سرعت بیشتری به خرج دهد.

با این حال ممکن است آمریکا بتواند از دولت عربستان سعودی بخواهد که رقم تولید خود را بالا ببرد.

با این وصف که بیشتر حوزه ها هم اکنون نفت سبکتر و قابل قبول تر را تولید می کنند. دیگر حوزه ها (که اکثرشان حاوی نفت سنگین هستند) به خاطر محدودیت سرمایه ای دولت عربستان سعودی تا اواسط سالهای 1980 مورد بهره برداری قرار نخواهند گرفت. با انگیزه های صحیح - سیاسی و اقتصادی - می توان دولت عربستان سعودی را وادار کرد که به تولید در حوزه های مزبور بپردازد و در روز 2 میلیون بشکه دیگر به تولید کلی اضافه نماید. شاهزاده فهد و دیگر مقامات برجسته دولت سعودی اظهار داشته اند که برای اینکه کشورهای صنعتی دچار بحران اقتصادی نشوند، حاضرند نیازشان را با تولید اضافی نفت سعودی برآورده سازند.

ابتکارات این گونه ای از طرف دولت آمریکا محتوای سیاسی موجود در روابط سیاسی عرضه نفت را البته بیشتر خواهد کرد.وست

اوپک ارجاع خواهد گردید. و احتمالاً از این کمیته نیز خواسته خواهد شد که توصیه های خود را تسلیم اجلاس اوپک در ماه ژوئن نماید.

4- اظهار نظر: گرچه سعودیها همیشه خواسته اند که پول نفت آنها به دلار پرداخت شود، لیکن در مورد امکان تغییر واحد پولی به ارز دیگر نیز اظهارات مشخصی ننموده اند، به نظر ما سعودیها از ذخایر ارزی وسیع خود به دلار آگاه بوده و نمی خواهند قبل از مطالعه کافی و در نظر گرفتن همه جوانب به یک چنین اقدامی مبادرت ورزند.

5 - پیشنهادات: در صورتی که آن وزارتخانه و یا سازمان اطلاعاتی (سیا- م) تحلیلی در مورد تأثیر این حرکت بر اقتصاد غرب و ارزش دلار دارد، ما می توانیم آن را قبل از اجلاس اوپک در سوم، اوریل به سعودیها منتقل سازیم.وایلی

خلیج بسازند. وی گفت که دولت عربستان سعودی معتقد است که تا سال 1983 بازار از ایجاد کارخانه های جدید حمایت خواهد کرد و پس از سال 1986 در ظرفیت پتروشیمی نیز کاهش پدید خواهد آمد.وست

- تجهیزات برای دفاتر دولتی (ماشین تحریر، ماشین فتوکپی، و غیره) 000/800/1 دلار.

- آموزش و پرورش - بنابه گفته سفارت، این پول به مبلغ کل بودجه کمکی اضافه خواهد شد (محدودیت زمانی وجود ندارد) و می تواند در مورد مدارس فرانسه زبان و یا تغییر برنامه های درسی به عربی انجام شود 000/4000/1 دلار.

- ایجاد مساجد 000/600/1 دلار - کمک بودجه ای 000/000/5 دلار.

- هزینه کلی پروژه ها 500/807/59 دلار.

3- به علت نگرانی سعودیها در مورد امکان به هدر رفتن این مبلغ یک مدیر پروژه در سفارت سعودی در جیبوتی مأمور نظارت بر تقسیم و صرف هزینه ها خواهد گردید.

4- این پروژه ها از طریق مناقصات بین المللی انجام خواهد گرفت. این پایگاه مایل است نظریات سفارت آمریکا در جده را در مورد امور ساختمانی سعودی دریافت نماید. بعضی از شرکتهای آمریکا در کار با سعودیها چه در عربستان سعودی و چه در نقاط دیگر تجربه کافی دارند. ما امیدواریم که تعدادی از پروژه های بالا به شرکتهای آمریکایی داده شود.

کننده را به طور سازنده وادار سازد که واردات نفتی خود را کاهش دهند، و نیز معتقد است که افزایش ملایم قیمتهادر سالهای 1980 نیز انگیزه ای برای تخفیف واردات خواهد بود. به نظر ما دولت عربستان سعودی می تواند عمدا (یا به طور یکجانبه) حرکتی نماید و به دنبال کاهش تولید کنونی قیمتهای بازار را ثابت نگاهدارد و یا کاری کند که سبب افزایش تدریجی آنها بشود. با در نظر گرفتن توانایی عربستان سعودی در مؤثر واقع شدن در مورد کمبود نفتی که یمانی برای اواسط سالهای 1980 پیش بینی می کند، باید اظهارات وی را به عنوان پیش بینی مقاصد تلقی کرد و نه برآوردهای کسل کننده. وایلی

در رابطه با قیمت نفت و امور مالی، شاهزاده سعود خاطرنشان ساخت که عربستان سعودی و دیگر کشورهای اوپک در نتیجه سقوط دلار عواید کمتری از فروش نفت خود به دست می آورند. این مشکل هم اکنون با ایجاد محدودیت در امر تولید توأم شده است تا نه تنها ذخایر حفظ شوند بلکه منافع دیگر اعضاء اوپک نیز در نظر گرفته شود. عربستان سعودی مجبور است در برابر تقاضای منطقی با همکاران خود در اوپک همکاری نماید و علاوه بر آن باید اقدامات خود را در برابر تمایل خود در کمک به ثبات اقتصادی جهان غرب نیز سبک و سنگین نماید. در پاسخ به سؤال کوپر، وی اظهار داشت که بالاترین سطح تولیدی سعودی معادل 10 میلیون بشکه در روز است، و دولت عربستان سعودی برای افزایش این سطح تولید باید هزینه های زیاد و سنگینی را متحمل شود. در حال حاضر، محدوده تولید روزانه برای سال 1978 معادل 5/8 میلیون بشکه در روز است (تبصره: میانگین تولید روزانه در 5ماه اول 1978 معادل 2/7 میلیون بشکه بوده است).

در رابطه با حل مسئله صرفه جویی انرژی در آمریکا، شاهزاده سعود گفت که وضع یک مالیات متعادل بر واردات نفتی مسئله ای است که فقط آمریکا باید در مورد آن تصمیم بگیرد. لیکن این مسئله سبب خواهد شد که تولیدکنندگان، قیمت نفت را افزایش دهند. در این رابطه، برای عربستان سعودی مشکل خواهد بود که بتواند سیاست قیمت نفت را در اختیار خود داشته باشد.

در رابطه با کمکها، کوپر اظهار داشت که با عکس العمل کنونی آمریکا در رابطه با مالیاتها مشکل بتوان افزایش کمک آمریکا را در ماههای آتی تقدیم کنگره نمود. وی گفت که آمریکا از اهمیت ویژه کمکهای سعودی آگاه است و امیدوار است که این کمکها ادامه و افزایش یابد. وی کمکهای سنگین آمریکا به مصر را خاطرنشان ساخت و گفت که احتمالاً ادامه خواهد یافت. شاهزاده سعود درباره مشکلات کمک دادن به خصوص به مصر سخن گفت و اظهار داشت که این مشکلات به خاطر امنیت بوروکراسی مصر در وضع قوانین در مورد سرمایه گذاریها و تهیه آمار و ارقام مورد نیاز بسیار کند پیش می رود و به همین جهت نمی توان به پروژه های معنی داری در زمینه کمک رسانی دست پیدا کرد.

معذالک بنا به دلایل متعدد به نفع آمریکا و دولت عربستان سعودی است که بر کمکهای خود به مصر ادامه دهند. (تبصره: در این لحظه عبداللّه علیرضا دو یادداشت به شاهزاده سعود داد. محض اطلاع شما.

عبداللّه علیرضا کمک به مصر را به عنوان یک راه فرار لازم و ضروری می نگرد.) شاهزاده سعود در مورد کمک به مصر از اظهارات دیگر امتناع ورزید.

معاون وزیر کوپر به مسئله توجیه درباره اجلاس پرداخت و گفت بیانیه شرکت کنندگان در مورد تروریسم به وسیله ترودو و از کانادا ظاهر گشت. از آنجا که این بهترین موقعیت برای اتخاذ یک روش مشترک بود بیانیه ضد تروریسم تصویب گردید.

کوپر به شاهزاده سعود گفت که همه دولتهای اروپایی تشکیل نوعی ائتلاف را می دهند، به طوری که شخص می توان چنین استنباط نماید که توافق به دست آمده در اجلاس نشان دهنده یک اتفاق نظر ملی در کشورهای اروپایی است. حتی حزب حاکمه ژاپن نیز نوعی ائتلاف به شمار می رود. البته این یک پدیده شایان توجه است چون تشابه زیادی با جنبه های تعیین خط مشی در آمریکا دارد. معاون وزیر کوپر گفت که آمریکا از کشورهای اروپایی خواسته است که رشد اقتصادی خود را بالا ببرند و از ژاپنیها نیز خواسته است بازارهای خود را برای سرمایه گذاریهای جدید و نیز تجارت بگشایند. لیکن در ژاپن سرمایه گذاری

ص: 363

به علت محدودیت زبان و محدودیتهای قانونی این کشور مشکل است. یکی از علائم دلگرم کننده در زمینه سلامت اقتصادی آمریکا، سرمایه گذاریهای خارجی به خصوص آلمان و ژاپن در آمریکا می باشد.

کوپر اهمیت افزایش کمک مشترک مالی عربستان سعودی و دیگر سازمانهای بین المللی را یاد آور گردید. شاهزاده سعود اظهار داشت که عربستان سعودی نسبت به کمک به صندوق بین المللی پول و افزایش سرانه روی خوش نشان می دهد. وی همچنین به کمکهای منطقه ای از قبیل کمک به بانک جهانی اشاره کرد. دولت عربستان سعودی امیدوار است که بتواند به کمکهای خود از همین کانالها ادامه دهد.

کوپر از نظریات سعودیها اظهار قدردانی کرد و گفت که امیدوار است بار دیگر به عربستان سعودی سفر نماید. شاهزاده سعود نیز از جلسه توجیهی پیرامون اجلاس از طرف دولت عربستان اظهار سپاسگزاری کرد و گفت که امیدوار است بار دیگر با معاون وزیر دیدار نماید.جو ابلان

خطوط اصلی پروژه ها را که خیلی مهمتر بود حفظ نمایند. وزارت کشاورزی و آب صدمه زیادی دیده است، چون قبلاً بیشترین درصد بودجه را مختص خود ساخته بود. لیکن اکنون مجبور است بسیاری از متخصصین کارآزموده را از کار برکنار کند که البته کار آسانی نیست. شایع شده است که بودجه مربوط به ایجاد کارخانه های برق منطقه ای توأم با قاطعیت نبوده و آرامکو نیز گفته است که به سختی می تواند مقداری از منابع مالی خود را برای ایجاد برق منطقه ای در استانهای شرقی اختصاص دهد. بالاخره، چند گروه مهندسین پروژه در رابطه با وزارت دفاع عذرشان به طور غیر منتظره خواسته شده است (به مرجع ب نگاه کنید) و این گروه ها سعی کرده اند با وارد آوردن فشار، تضمینی برای منابع مالی پروژه های خود به دست آورند.

4- وزارت دارایی پس از آنکه شورای وزیران را وادار به اقدام نمود متوجه شد که کاهش پیشنهادی آن تنها نتیجه یک نگرانی غیر منتظره بوده است؛ یعنی به خاطر کاهش تقاضا، نفت به مقدار 5/8 میلیون بشکه در روز تولید نمی شد بلکه به مقدار 2/7 میلیون بشکه در روز تولید می گردید و اکنون این وزارتخانه مایل نیست با مراجعه به شورای وزیران اشتباه خود را جبران نماید و علاوه بر این نمی خواهد از ذخایر ارزی عربستان سعودی نیز برداشت نماید تا مبادا یک کسری بودجه واقعی ظاهر گردد. در صورتی که سطح تولید 2/7 میلیون بشکه در روز باشد و قیمت نفت اوپک نیز بالا نرود و تمام بودجه نیز مصرف شود، کسری بودجه بالغ بر 5 میلیارد دلار خواهد بود. در واقع مصرف و یا مخارج سال قبل 96 درصد بوده و وزارت دارایی معتقد است که قیمت نفت اوپک 5 درصد افزایش خواهد یافت. ولی باز هم در صورتی که دیگر ضرایب تغییر نکند این افزایش قیمت تنها خواهد توانست بودجه چهار ماه را تأمین نماید.

5 - وزارت دارایی در عصر جدید محدودیتها از جنبه دیگر توانایی مقابله را ندارد؛ یعنی مکانیزمی ندارد که به وسیله آن بتواند جریان پولی را تنظیم به گونه ای نماید تا مصرف بودجه بیشتر از درآمد نفت تولید شده نشود، و قانونا هر وزارتخانه اجازه دارد بودجه اختصاصی خود را در آغاز هر سال برداشت نماید. با وجود اینکه به علت تأخیر در امر اختصاص بودجه امسال این وضع رخ نخواهد داد، ولی دولت عربستان سعودی ظاهرا باید علاوه بر متخصصین برنامه ریزی تعدادی مشاور بودجه را نیز استخدام نماید.

6- اظهار نظر: محدودیت درآمد در برنامه های عمرانی ملی در شورای وزیران مطرح شده است. این حقیقت که دولت عربستان سعودی خیلی سریع دست پاچه شد و عکس العمل نشان داد، گویای این واقعیت است که در آینده نزدیک در رابطه با مسائلی از قبیل قیمت نفت در اوپک نیز تغییر سیاست به وجود خواهد آمد.گرانینگر

دسامبر برگزار می گردد، توافق خواهند داشت. در مورد هدف این مسافرت و بحثهایی که بین یمانی و رئیس جمهور پرز و وزیر انرژی هرناندز رد و بدل شد اطلاعی در دست نیست، و گذشته از آن یمانی از طرف خانواده سلطنتی سعودی نامه ای تقدیم پرز نمود. یمانی درباره مذاکرات شمال و جنوب، خاورمیانه و نقش آمریکا در آنجا به طور مختصر بیاناتی ایراد کرد. این اولین سفر دو جانبه یمانی به کاراکاس پس از سالها برنامه ریزی بود. او در اینجا به ستایش از ونزوئلا و پرز پرداخت و نشان داد که سعودیها مایلند تیرگی روابط خود با ونزوئلا را برطرف سازند. ولی معلوم نیست که این قضیه در رابطه با منافع آمریکا چه مفهومی دارد. (پایان خلاصه).

1- شیخ یمانی به همراه همسرش در 25 اکتبر وارد کاراکاس گردیده و به عنوان میهمانان رئیس جمهور پرز و وزیر انرژی هرناندز در اینجا به سر بردند. با وجود اینکه حدود یک سال بود که گزارشهایی پیرامون سفر یمانی می رسید. لیکن این بازدید به طور ناگهانی انجام گرفت. از یمانی در سطح یک رئیس دولت پذیرایی شد و در همه جا همراه وزیر مشاهد می شد در حالی که خانم یمانی را نیز خانم وزیر همراهی می کرد. یمانی پس از ورود در ضیافت شامی که از طرف هرناندز ترتیب داده شده بود شرکت جست، و روز بعد را به ملاقات با هرناندز گذراند و از طرف پترولئوس دو ونزوئلا، شرکت دولتی نفت برای وی جلسات توجیهی برگزار شد. و سپس با رئیس جمهور پرز ملاقات کرد و در ضیافت شامی که به افتخار وی از طرف رئیس جمهور ترتیب داده شده بود، شرکت جست. کاردار سعودی عبداللّه التوبیشی نیز در 27 اکتبر ضیافتی به افتخار یمانی ترتیب داد. در پایان هفته یمانی از مجتمع پولاد و آلومینیم سازی سید و ارگایانا بازدید نمود. وی ظاهرا از تأسیسات تولید نفت بازدید نکرده است. وی ونزوئلا را عصر 29 اکتبر ترک نمود.

2- در مورد هدف سفر و موضوعات مورد بحث بین او و پرز و هرناندز اطلاع چندانی در دست نیست و چون مقامات ونزوئلا دوست ندارند در این باره صحبت کنند، در این زمینه نیز اطلاعیه ای صادر نکرده اند. طبق گزارشها یمانی به عنوان رئیس کمیته وزیران اوپک در مورد استراتژی ها از ونزوئلا بازدید به عمل آورد و از طرف خانواده سلطنتی نامه ای تقدیم رئیس جمهور پرز نمود. لیکن هنوز معلوم نیست که این نامه از طرف شاه خالد نوشته شده است یا از طرف شاهزاده فهد.

3- در این دیدار یمانی در برابر عموم بیاناتی ایراد ننمود که احتمالاً یکی از دلایل آن ازدیاد مأمورین امنیتی و نیز مشکل محاوره ای بوده است. در هنگام ملاقات با رئیس جمهور پرز در 26 اکتبر وی از اینکه فرصتی نصیب وی شده است تا با ایشان گفتگو نماید، اظهار قدردانی کرد و گفت که در مورد بسیاری مسائل به خصوص نفت توافق دارند. یمانی از سفر پرز به عربستان سعودی و دیگر کشورهای اوپک در خاورمیانه در بهار 1977 یاد کرد و گفت این سفر باعث شد که مشاجراتی که در اجلاس اوپک در دسامبر 1976 پدید آمده بود پایان پذیرد (در مورد سطح قیمتها). وی در صحبتهای خود چنین نتیجه گرفت که هر دو کشور منتظر اجلاس بعدی اوپک هستند، تا نشان بدهند که اوپک باز هم همچون گذشته قوی است و قوی خواهد ماند. یمانی به روزنامه انگلیسی زبان دیلی ژورنال که گفته بود یمانی از طرف شاه خالد در آمریکا نامه ای برای رئیس جمهور پرز را آورده است حمله کرد و گفت این سفر وی در قبال چند سفری که وزیر هرناندز به عربستان سعودی کرده انجام شده است. (لیکن گزارشات دیگر حاکی از آن هستند که این نامه از طرف شاهزاده فهد ارسال شده است). یمانی گفت معلوم است که قیمت نفت در آینده افزایش

ص: 366

خواهد یافت، ولی مسئله اصلی سرعت این افزایش است. وی ترجیح می دهد که این افزایش تدریجی باشد و عوامل تعیین کننده این افزایش نیز عرضه و تقاضا باشند و پیشنهاد کرد که قیمت نفت در سال 1987 به اوج خود برسد. یمانی با عقیده بسیاری در ونزوئلا که معتقدند باید در اوپک نوعی خانه تکانی انجام شود تا از وحدت و قدرت بیشتری در آینده برخوردار شود، ظاهرا موافق است. وی به طور مؤکد درباره وضع سیاسی خاورمیانه و عکس العمل عربستان سعودی در قبال قیمت نفت تولید آن سخن گفت و اظهار داشت که در آینده مسلما تحریم نفتی دیگری علیه کشورهای صنعتی صورت نخواهد گرفت.

4- به هنگام ترک ونزوئلا در عصر 29 اکتبر یمانی در مصاحبه ای که توسط گزارشگر انگلیسی زبان کانال تلویزیونی دولت ترتیب داده شده بود، شرکت جست. وی در پاسخ به سؤالی که در مورد گفتگوهای وی با پرز درباره قیمت نفت شده بود گفت با وجود اینکه وی مایل است اینگونه بحثها به جلسات اوپک واگذار شود، لیکن می تواند بگوید که عربستان سعودی و ونزوئلا تقریبا همان مواضع اتخاذ شده در ابوظبی را دارند. در رابطه با استفاده از دلار به عنوان واحد پولی قیمت نفت وی گفت عربستان سعودی سرمایه گذاریهای زیادی به دلار کرده است که اگر از دلار در این رابطه استفاده نشود، ضرر زیادی به همراه خواهد داشت، بنابراین وی معتقد است که اوپک باز هم از همین واحد پولی استفاده خواهد کرد.

در رابطه با قرارداد صلح مصر و اسرائیل گفت موضع اعراب این است که تا زمانی که حقوق ملت فلسطین به رسمیت شناخته نشود و مناطق اشغالی بازگردانده نشود در منطقه صلحی بر قرار نخواهد شد.

وی گفت هر اقدامی که در این جهت صورت گیرد مفید خواهد بود و در غیر این صورت خیر. یمانی از صداقت و تلاش پرزیدنت کارتر در بهبود روابط بین اعراب و آمریکا سخن گفت و همچنین اظهار داشت که وی تلاش کرده است که در مورد مسائل نفتی فعالیتها از یک حالت برخورد به یک موضع همکاری و تعاون انتقال یابد. هنگامیکه از وی درباره مذاکرات شمال و جنوب سؤال شد، وی جواب داد در آینده این مذاکرات موفقیت کسب خواهد کرد. درباره روابط بین عربستان سعودی و ونزوئلا وی به وجه تشابه های بین این دو ملت اشاره کرد و گفت این دو ملت از یک خون و نژاد هستند، چون اعراب در اسپانیا نفوذ زیادی داشته اند. در پاسخ به سؤالی دیگر وی به منافع دو جانبه و همکاری نزدیک بین دو کشور اشاره کرد و گفت که با همکاری رئیس جمهور پرز و وزیر هرناندز وضع بهبود بسیار یافته است. وی گفت این مسئله نه تنها برای دو کشور بلکه برای اوپک و جامعه بین الملل نیز حائز اهمیت است. و بالاخره با اشاره به ثروت،دموکراسی، و موقعیت جغرافیایی ونزوئلا، یمانی گفت که همین خصوصیات این کشور را مورد توجه بسیاری از کشورهای در حال پیشرفت نموده است.

5 - از وزیر هرناندز نیز که یمانی را همراهی می کرد در مورد هدف این سفر و قیمت نفت سؤالی شد و او نیز طبق معمول جواب مشخصی نداد. در رابطه با سفر، وی گفت که گفتگوها پیرامون چند مسئله انجام شد و دو کشور اصولاً بر سر آنها توافق دارند و در مورد موضع ونزوئلا بر سر قیمت نفت در اجلاس اوپک در ماه دسامبر، وی گفت بهتر است در این مورد صحبت نشود تا انعطاف پذیری اوپک در تصمیم گیری خدشه دار نشود. لیکن در اوائل این سفر از طرف هرناندز گزارش شده بود که در اوپک سه موضع خاص در مورد قیمت نفت وجود دارد؛ اول موضع محافظه کارانه که معتقد است قیمت نفت نباید بیش از 5 درصد افزایش یابد، دوم موضع میانه رو که خواستار افزایش تا 12 درصد قیمت است، و سوم موضع تند رو که خواستار 15 درصد افزایش می باشد. (باید خاطرنشان ساخت که این دولت خود را در موضع میانه رومی داند.)

ص: 367

6- اصولاً در اثر گزارشات چنین به نظر می آید که گفتگو درباره قیمت نفت هدف اصلی این سفر بوده است. در اوائل سفر یکی از گزارشها حاکی از آن بود که عربستان سعودی خواستار 5 تا 10 درصد افزایش قیمت به اضافه افزایشهای مجدد در سال 1979 شده است، و گذشته از این اطلاعی دیگر در دست نیست، فقط یک اقتصاددان چپگرا در دانشگاه گفته است عربستان سعودی و آمریکا با افزایش معادل 10 درصد از پیش توافق کرده اند.لیکن دولت ونزوئلا باید در مورد 30 درصد افزایش پافشاری نماید. چون مطلب دیگری برای گزارش نبود، مطبوعات آخر هفته سفر یمانی را نادیده گرفتند فقط دو مقاله طولانی در دیلی ژورنال بود که در این باره منتشر گردید. نقطه نظرها سردبیران منحصر به دیلی ژورنال اظهار می داشت این سفر نشان داده است که عربستان سعودی مایل است نه تنها به همکاری بیشتر با ونزوئلا در زمینه نفت بپردازد بلکه می خواهد از موضع دیرین ونزوئلا که کنترل تولید در اوپک می باشد نیز طرفداری نماید.

7- اظهارنظر: وزیر هرناندز سفرهای بسیاری به عربستان سعودی نموده است که آخرین آنها در ماه سپتامبر صورت گرفت. لیکن علیرغم دعوتهای مکرر مکرر این اولین سفر یمانی به ونزوئلا پس از سفرهای وی به این کشور در سالهای 1970 و 1977 جهت شرکت در اجلاس اوپک می باشد. بنابراین زمان و مدت سفر وی از اهمیت بسیار برخوردار است. (شنیده ایم که قرار است وزیر نفت کویت الخلیفه، که هرناندز در ماه گذشته با وی دیدار کرده بود، در 14 نوامبر به ونزوئلا سفر نماید.) 8 - یکی از منابع گفته است که هدف اصلی یمانی از این سفر تقدیم نامه ای از طرف خانواده سلطنتی به پرز بوده است و چون یمانی مستقیما از آمریکا به اینجا آمده است می توان گفت که این نامه از طرف شاه خالد آورده شده واز طرف شاهزاده فهد نمی باشد. چون پرز معمولاً به نامه نگاری با سران دولتی اوپک می پردازد. احتمالاً این نامه در جواب نامه ای که در ماه سپتامبر نوشته شده بود برای وی که آورده شده است. در این رابطه مایلیم هرگونه اطلاعاتی که در مورد سفر هرناندز به جده دارید، برای ما بفرستید.

9- در حال حاضر حتی نمی دانیم محتوای نامه و هسته اصلی مذاکرات چه بوده است، و معتقدیم که تنها ملاقاتهای مهم یمانی، با پرز و هرناندز بوده است، چون این دو مقام دولتی نقش مهمی در فرمول بندی مواضع دولت بر سر قیمت نفت در اوپک دارند. برداشت ما چنین است که با وجود اینکه اعضاء بازاریاب نیز در ملاقات یمانی با پترولئوس در ونزوئلا یعنی شرکت ملی نفت این کشور شرکت داشتند، لیکن گفتگوی مهمی در مورد قیمت نفت صورت نگرفت. این شرکت اصلاً در سیاست قیمت گذاری نفت اوپک نقشی ندارد؛ و فقط در زمینه بازاریابی و قیمت گذاری نفت ونزوئلا پس از تعیین قیمت نفت توسط اوپک شرکت می نماید.

10- این دولت موضع خود را در مورد مقدار افزایش قیمت نفت مشخص نکرده است که احتمالاً یکی از دلایل آن پیشگویی نادرست پرز بوده است که ادعا می کرد، قیمت نفت در اجلاس اوپک در کاراکاس 8 درصد افزایش خواهد یافت. لیکن همان گونه که در مرجع الف یادآور شدیم، ونزوئلا مایل است قیمت نفت بیش از 5 درصد افزایش یابد، و در حالی که انتخابات ملی قرار است در سوم دسامبر انجام شود، رهبران دولت قبل از آن قادر خواهند بود با افزایش 5 درصد نیز موافقت نمایند. کار دار سعودی چند هفته قبل به ما گفته بود که کشورش تصمیم گرفته است افزایش قیمت را محدود به 5 درصد نماید، لیکن پس از سفر یمانی وی گفت درباره تمام مسائل گفتگوهایی انجام شده است. با ارزیابی موضع قبلی دولت، این گفته اگر درست باشد نشان می دهد که یکی از طرفین موضع خود را تغییر داده است. یکی از راههای دیگر این

ص: 368

است که با افزایش معادل 5 تا 7 درصد موافقت شود و علاوه بر آن خواسته شود که در سال 1979 یک درصد یا بیشتر افزایش ایجاد گردد، البته همان گونه که در گزارش مطبوعاتی بالا شرح داده شده است.

یمانی احتمالاً در این سفر با هرناندز پیرامون گزارش نهایی کمیته استراتژی وزرای اوپک که قرار است در ماه نوامبر تشکیل شود تا گزارش نهایی را برای اجلاس وزیران اوپک در ماه دسامبر فراهم سازد، هماهنگی کرده است.

11- بالاخره، این سفر حاکی از آنست که عربستان سعودی مایل است علاوه بر از بین بردن تیرگی روابط بین عربستان سعودی و ونزوئلا به جبران سفرهای پرز و هرناندز، به این کشور نیز سفر کرده باشد.

یمانی ظاهرا درباره نقش پرز در حل مسئله قیمت نفت در سال 1977 مبالغه می کرد و مدت سفر وی با موضوعات مورد بحث چندان تناسب نداشت.یکی از مسائلی که نگرانی و عصبانیت رئیس جمهور پرز را فراهم کرده بود این بود که عربستان سعودی در ونزوئلا سفیری نداشته است و شایع شده است که قرار است کاردار به سمت سفارت منصوب گردد.

12- معلوم نیست که چرا سعودیها این موقع را برای سفر انتخاب کرده اند. شاید به این علت که پرز به پایان دوره ریاست جمهوری نزدیک می شود، این سفر صورت گرفته است، لیکن ونزوئلاییها هم از این سفر در داخل بهره برداری سیاسی ننمودند. و در واقع مطبوعات توجه چندانی ننمودند. پرز ترتیبی داد که یمانی در یک کانال تلویزیونی ظاهر شود مشروط بر آنکه از سیاستهای خاورمیانه ای دور مانده، تنها به مسائل نفتی بپردازند.

13- موضوع اصلی بحثها احتمالاً مسئله قیمت نفت بوده است که از منافع مهم آمریکا به شمار می رود.

ولی باید در نظر داشته باشیم که ممکن است در این سفر منافع مهمتر آمریکا از قبیل استراتژی دراز مدت در اوپک و خاورمیانه به طور کلی مورد بحث قرار گرفته باشد.

14- از مخاطبین تقاضا می شود که نظریات خود را برای ما ارسال دارند.لوئیس

سعودی ها بیشتر مایلند به اتخاذ میانه روی در مورد قیمت نفت بپردازند و نمی خواهند از ثابت ماندن آن حمایت کنند.

3- مقامات برجسته سعودی چه آشکارا و چه به طور خصوصی اظهار داشته اند که حداقل مقداری افزایش باید در قیمت نفت پدید آید. این اظهارات شامل گفته های وزیر نفت یمانی در لندن، بیانات معاون وزیر نفت الترکی در ملاقات با افسران USLO در ریاض، و گزارشات مطبوعاتی در مورد سفر یمانی به کاراکاس می باشد که گفته است که وحدت اوپک در اجلاس ابوظبی نشان داده خواهد شد.

4- عربستان سعودی همیشه خواستار وحدت در اوپک بوده است. دو گانگی قیمتها که در نیمه اول 1977 پدید آمد برای سعودیها و همکارانشان در اوپک ناراحتی بسیاری پدید آورد و حل این مسئله نیزیک پیروزی بزرگ برای عربستان سعودی در اوپک به حساب نیامد. به نظر ما سعودیها مایل نیستند حیثیت و نقش رهبری خود در اوپک را به قیمت ثابت ماندن قیمت نفت از دست بدهند.

5 - سعودیها از کاهش موازنه پرداختهای همکاران خود در اوپک و مشکلات ناشی از سقوط ارزش دلار که سبب بالا رفتن ارز تعدادی از همکارانشان شده است با خبر هستند، و احتمالاً طبق محاسبات خود نمی توانند از شاه نیز در این زمینه کمک بگیرند. چون از وی خواسته شده است که در خریدهای دفاعی و انرژی خود کاهش ایجاد نماید و نیاز مالی لازم برای برآورد تقاضاهای داخل را فراهم آورد.

6- یک عامل دیگر که بر حمایت سعودیها از افزایش قیمت نفوذ دارد، مشکلات بودجه ای این کشور است. دولت عربستان سعودی اخیرا با استفاده از ذخایر ارزی خارجی خود مقداری از هزینه ها و مخارج را پرداخته و حدود پروژه های تعیین شده را به مقدار 30 درصد کاهش داده است.

دولت عربستان سعودی مایل نیست، ارز خارجی خود را مصرف نماید. با اشباع فعلی بازار نفت در جهان، راه دیگر اینکه به جای فروش بیشتر نفت برای جبران این کمبود بودجه، فدا کردن دیگر اعضاء اوپک می باشد. ولی با توجه به حجم نفت بازار، افزایش قیمت قابل ترجیح ترین راه است.

7- از نظر سیاسی نیز بهتر است که آمریکا سیاست میانه روی را در مورد قیمتها پیشنهاد نماید.

پاسخهای دریافت شده از دیگر واحدها حاکی از آن است که اصرار ما بر ثابت ماندن قیمتها سبب خواهد شد که از دیگر همکاران خود در سازمان توسعه همکاری اقتصادی منزوی شویم.

علاوه بر این، اگر سعودیها احساس کنند که آمریکا در مورد قیمتها واقعگرایانه عمل نمی کند و پاسخگوی وحدت اوپک نیست، باید گفت که توانایی ما در مذاکره پیرامون مسائل مختلف از قبیل صلح در خاورمیانه و افزایش تولید نفت خام در دراز مدت ضعیف می شود.

8 - بالاخره، ما نیز مانند کویتیها نگران هستیم که مبادا اوپک خواستار اتخاذ یک سیاست افزایش تدریجی قیمتها شود. یمانی به این موضوع اشاره کرده است، و اگر سعودیها یک بار دیگر به خاطر ما «جلوی این حرکت» را بگیرند، ممکن است دیگر اعضاء اوپک چنین سیستمی را اتخاذ نمایند. این سیستم اگر با روند تورم و یا با در صد ثابت افزایش قیمت به طور فصلی، یا سالانه یا چند ساله تعیین شود باز هم در اقتصاد جهان نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.دانیلز

سند شماره (14) تاریخ: 18 نوامبر 1978 - 27 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - جدهبه: سفارت آمریکا - تهران موضوع: دیدار وزیر بلومنتال 1- با در نظر گرفتن شرایط کنونی، نظرتان راجع به ورود من به همراه هیئت نمایندگی که شامل قسمت خدمات مخفی نیز باشد به تهران چیست؟ در صورتی که فکر می کنید بهتر است تعداد کمتری از نمایندگان را با خود به آنجا بیاورم، می توانم افراد زیر را با خود همسفر سازم: معاون وزیر فرد برگستن، معاون اجرائی ریچارد فیشر، و تعدادی از همراهان هیئت نمایندگی(سناتور لوگار، نماینده کنگره کاوانو، هاید، و - استانتون).

2- نمایندگان مطبوعاتی همراه نیز ممکن است بخواهند یک نفر را به عنوان نماینده خود در این سفر انتخاب نمایند (نام آن شخص فرستاده خواهد شد). آیا سفارت می تواند به نماینده مطبوعاتی در این رابطه کمک نماید؟ به تأکید می گویم که نماینده مطبوعاتی با من در جلسات حضور نخواهد داشت.

3- به محض دریافت پاسخ شما، اطلاعات مورد لزوم جدید را خواهیم فرستاد. در مورد وقت ملاقاتها نیز اقدام نمایید.وست

سند شماره (16) تاریخ: 6 ژانویه 1979 - 16 دی 1357(تمام متن - طبقه بندی نشده) از: سفارت آمریکا - جدهبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی موضوع: پشتیبانی عربستان سعودی از شاه 1- روزنامه الجزیره چاپ ریاض در شماره روز شنبه ششم ژانویه 1979 در صفحه اول با تیتر درشتتر از حرف عادی سرمقاله ای با این عنوان نوشته است «پادشاهی پشتیبانی خود را از شاه ایران اعلام می دارد».

2- الجزیره مدعی است که برای بار دوم ظرف کمتر از یک هفته یک مصاحبه اختصاصی با ولیعهد انجام داده و اظهار نظر مهم سیاسی او را به دست آورده است.

3- در این مصاحبه اختصاصی، ولیعهد پاسخهای ذیل را به سؤالاتی که از سوی خبرنگار روزنامه ها پرسیده شده بود بازگو کرده است:

الف: «ما از هر رژیمی که در کشور خود از مشروعیت برخوردار است، پشتیبانی می کنیم و رژیم شاه متکی بر چنین مشروعیتی است».

ب: «حوادث خونین ایران به نفع هیچ کس نیست بجز دشمن. و ما امیدواریم که ایرانیان خودشان به این حوادث خاتمه بخشند.» ج: «ادامه آنچه که در ایران روی می دهد آینده ثبات سیاسی را چه در خلیج و چه در منطقه خاورمیانه تهدید می کند.» 4- ولیعهد (عربستان) به منظور بحث در اطراف جزئیات نکته اضافی ذیل را اظهار داشت: « اوضاع کنونی در ایران نه به نفع خود ایرانیان است و نه به نفع اسلام و مسلمانان». بر اساس این واقعیت که شاه، همان طوری که ما گفتیم، از وضع مشروع برخوردار است شکی نیست که ما از وضع او و حضور او پشتیبانی می کنیم.» 5 - روزنامه الجزیره در همان روز در سرمقاله ای که در صفحه اول درج شده درباره وضوح و دقت فهد در اظهارات اختصاصی خود که قبلاً ذکر شد، اظهار نظر کرده است. روزنامه بر سیاست عربستان سعودی دال بر قائل شدن تفاوت بین آنچه اساسا برای کشور یک موضوع داخلی است و آنچه به فراتر از مرزهای کشور ارتباط دارد، تأکید کرده است. روزنامه بر سیاست عربستان سعودی که علاقه مند است در هرگونه اوضاع و احوالی روابط حسنه خود را نه تنها با رژیمهایی که بر اساس مشروعیت استوارند، بلکه همچنین با مردمان این رژیمها حفظ کند، تأکید کرده است.

6- الجزیره معتقد است که شاهزاده فهد بر اساس این باور رژیم پادشاهی که پیشرفت و تحول تحت هیچ شرایطی بجز در اوضاع و احوال امنیت و صلح و ثبات به وقوع نخواهد پیوست، از ایرانیان دعوت کرده است که خودشان با اوضاع مقابله کنند و اختلافاتی را که متأسفانه منجر به رنج و خونریزی در کشور شده از میان ببرند.

7- الجزیره تأکید کرده است که نیروی اسلحه همواره شیوه برخورد بین مردم و رهبران برای حل مشکلات درونی خود نیست و یقینا هم نباید در هر زمانی چنین باشد. این روزنامه حوادث ناگوار لبنان را به عنوان مثال ذکر کرده و تذکر داده است که دهها هزار کشته و صدها هزار مجروح ناپدید شده اند، بدون

ص: 372

اینکه لازم باشد به ویرانی و از هم گسیختگی اقتصادی که مردم لبنان به تنهایی از آن رنج برده اند اشاره شود.

8 - در خاتمه الجزیره اظهارنظر کرده است با توجه به موقعیت ممتاز منطقه ای و بین المللی ایران برای مقاصد سیاسی و اقتصادی و برنامه ریزی استراتژی نظامی صلح و امنیت در ایران برای امنیت و آرامش منطقه خلیج و خاورمیانه اهمیت حیاتی دارد.» هیچ کس نمی تواند مردم ایران را مانند شاهنشاه و حکومت ایران نجات دهد تا صلح و ثبات و امنیت برای ایران و مردم آن تأمین شود و بنابراین اوضاع در منطقه خلیج و تمامی خاورمیانه تثبیت شود.وست

سعودی به طور میانگین معادل 5/8 میلیون بشکه در روز خواهد بود. شل متوجه تفاوت میان این بیانیه و گزارشات جاری (اقتصادی) PIW و مکانهای دیگر که اظهار داشته اند در صورت کاهش تولید نفت در ایران تولید نفت عربستان سعودی به میزان بیش از 10 میلیون بشکه در روز ادامه خواهد یافت، شده است.

2- ظاهرا سعودیها مایلند تا حد امکان حق انتخاب خود را حفظ کرده، مقاصد خود را بر دیگران آشکار ننمایند. ولی شاید سعودیها بخواهند با تولید نفت بیشتر شرکاء خود در آرامکو را نیز مورد مرحمت قرار دهند. لیکن در صورتی که بیانیه یمانی برای شل حالت قطعی پیدا کرده باشد، باید منتظر کاهش عمده در تولید نفت باشیم.برویستر

تشخیص و حل مشکلات 225 میلیون مسلمانی که در دیگر جوامع در اقلیت به سر می برند بپردازد. در حال حاضر، همکار مصری ما در اینجا گفته است که وی مبادرت به تشکیل جلساتی در 23 و 27 ماه می در لندن کرده است تا به بحث «پیرامون آزاد سازی جهان اسلام بپردازند.» چهره های مهم مذهبی ایران و عربستان سعودی در این کنفرانس سخنرانی خواهند کرد تا پس از کنفرانس اسلامی فاس موجبات شرمساری بیشتر مصر را فراهم آورند.

2- اعظم هنوز هم به عنوان یکی از دبیران سفارت عربستان سعودی (در زمینه روابط عمومی) فعالیت دارد. ولی او در مصر تولد یافته از اقوام و وابستگان اعظم پاشا به شمار می رود. به ما گفته شده است که نظریات مذهبی او شدیدا محافظه کارانه است (ممکن است یکی از اعضاء اخوان باشد). خواهر او به ازدواج خانواده سلطنتی سعودی درآمده است.

3- چون این فعالیتها به وسیله یک دیپلمات سعودی غیر عادی می نمود، مقام سفارت در یک گفتگوی غیر رسمی موضوع اعظم را با FCO در میان گذاشت. به مقام سفارت گفته شد. مقامات انگلیسی هم به همین نتیجه رسیده بودند. چون کاردار کنونی سعودی فردی، متنفذ نیست. FCO تصمیم گرفت با سعودیها در جده گفتگو نماید. همان گونه که FCO از اداره خاورمیانه فکر می کند، ممکن است دولت عربستان سعودی از میزان فعالیت این دبیر خود با خبر نبوده باشد و گمان نمی رود که او به ابتکار ریاض «جمهوری ایرانی» جدید را مور استقبال گرم قرار داده باشد.بروستر

مدعی شد که مصر نمی تواند تا زمانی که یک کشور مسلمان باقی مانده، اخراج گردد.) 5 - سراج گفت که از هیچ کشور عربی نمی توان انتظار داشت که یک چنین مسئله ای را عنوان کند، ولی اگر کشورهای غیر عرب به تعداد کافی بر اساس دفاع از منشور کنفرانس اسلامی (به اخراج مصر) ایرادات جدی بگیرند، عربستان سعودی ممکن است بتواند از به رأی گذاشتن مسئله اخراج، با این استناد که یک چنین رأی دادنی به همبستگی اسلامی لطمه خواهد زد، جلوگیری کند.

6- مأمور سیاسی خاطرنشان ساخت که کشورهای غیر عرب احتمال ندارد که چنین اقدامی را به ابتکار خود و بدون پشتیبانی اعراب به عمل آورند و در کنفرانس قبلی وزیران امور خارجه، کشورهای اسلامی غیر عرب میل نداشتند که خود را درگیر مسائل عربها کنند و به طور کلی با آن تعداد از قطعنامه هایی که کشورهای عربی پیشنهاد کرده اند،کنار آمده اند، هر اندازه هم که این قطعنامه ها جنبه افراطی داشته باشد. سراج وجود این مسئله را تأیید کرد و پذیرفت، ولی گفت که اگر کشورهایی نظیر پاکستان، اندونزی، مالزی، سنگال یاگینه مسائلی مربوط به منشور کنفرانس اسلامی و نظامنامه آن را به میان بیاورند، سازشی بین طرفین ممکن خواهد بود. او خاطرنشان ساخت فرصتی که ایران بتواند در این مورد کمک کند، وجود ندارد.

7- اظهارنظر: در کنفرانس وزیران امور خارجه اسلامی سال 1978 در داکا، کشورهای غیر عرب ساکت و صامت نشستند در حالی که سازمان آزادیبخش فلسطین و متفقین آن افراطی ترین قطع نامه ها را درباره مسئله خاورمیانه به میان کشیدند. در این کنفرانس تنها اقدام مؤثر از سوی میانه روها هنگام بحث در اطراف شاخ آفریقا به عمل آمد که در آن سومالی، عربستان سعودی سودان و ایران احساس کردند که منافع حیاتی آنها مطرح است. مسئله دفاع از منشور کنفرانس اسلامی هر چند ارزش امتحان را دارد.

احتمالاً قدرت کافی برای ایجاد مقاومت مؤثر در مقابل کوششهایی که برای اخراج مصر از کنفرانس به عمل آید را نخواهد داشت. اگر منافع حیاتی کشورهای غیر عرب تحت تأثیر قرار نگیرد، احتمال نمی رود که آنها در آنچه که به عقیده آنها یک منازعه بین الاعراب است، خود را درگیر کنند.دانیل سند شماره (22) تاریخ: 9 می 1979 - 29 اردیبهشت 1358طبقه بندی نشده - مطالب ذیل برای انتشار نیست از: SUIHFOدر واشنگتن، دی - سیبه: سفارت آمریکا - اورشلیم نکات مهم گزارش زیر به وسیله اوزوالد جانسون تهیه شده است:

آمریکا مقامات سازمان سیا را فرا می خواند تا از ایجاد اختلاف بیشتر با سعودیها جلوگیری نماید. «این عنوان در تایم لوس آنجلس در هشتم ماه می چاپ شده بود:(آغاز متن)» واشنگتن - مقامات آمریکایی در روز دوشنبه اظهار داشتند، که دولت کارتر به منظور جلوگیری از بروز اختلاف با عربستان سعودی ریاست پایگاه سیا را که وابسته به سفارت آمریکا در جده بود پنهانی فرا خواند.

پاین عامل سیا که هویتش به وسیله مقامات فاش نشد، رسما توسط رهبریت عربستان سعودی که از درج گزارشاتی مبنی بر اختلاف میان خانواده حاکمه عربستان در مطبوعات آمریکا عصبانی شده بود، اخراج گردید.

ص: 376

خبری که به روابط بین آمریکا و عربستان سعودی ضربه زده است خبری بود که در ماه گذشته در نشریه واشنگتن پست به نقل از یک مقام ناشناس آمریکایی چاپ شده بود، مبنی بر ترس از اینکه ولیعهد فهدژ که از نظر بعضی از مقامات دولت کارتر «قویترین شخصیت» سلطنت سعودی و طرفدار آمریکاست احتمالاً در حال از دست دادن قدرت است.

این گزارش که از طرف دیگر مقامات آمریکایی نارضایتی سیاسی سعودی را نشان می دهد. گویا حساسیت رهبریت عربستان سعودی را برانگیخته است.این واقعه زمانی رخ می دهد که اختلاف زیادی بین آمریکا و عربستان سعودی بزرگترین صادر کننده نفت به آمریکا درباره نقش آمریکا در به وجود آوردن یک قرار داد صلح بین مصر و اسرائیل وجود دارد.

اکثر متخصصین خاورمیانه در دولت هشدار می دهند که آمریکا نباید عربستان سعودی را وادار به پذیرفتن آن بخش از سیاست آمریکا که مورد قبولشان نیست، بنماید. معذالک، سعودیها بعضی از بیانات کاخ سفید، پنتاگون و کنگره را به عنوان اجباری علیه خود در پذیرفتن قرارداد صلح تعبیر کرده اند.

یکی از برادرزادگان شاهزاده فهد یعنی شاهزاده بندر ابن سلطان در آمریکا در رابطه با موضوعی دیگر به سر می برد. در حین اقامت وی گزارش مبنی بر هراس آمریکا از ایجاد اختلاف در خانواده سعودی به انتشار رسید. حساسیت سعودیها نسبت به این گزارش آنقدر شدید بود که سریعا به بندر دستور داده شد تا از مقامات عالیرتبه دولت (آمریکا - م) اطمینان دریافت دارد که آن دولت در نظر ندارد علیه سعودیها تبلیغاتی به راه بیاندازد.

در عربستان، نشریه های کثیرالانتشار، گزارشات بسیار حساس مربوط به حساسیت خارجی را بدون مجوز رسمی چاپ نمی نمایند. ظاهرا، بسیاری از مقامات در ریاض، پایتخت عربستان سعودی نمی توانند باور کنند که گزارشی در یک نشریه مهم آمریکایی بتواند بدون اجازه دولت آمریکا به چاپ برسد.

خشونت عربستان سعودی متوجه ریاست پایگاه سیا در عربستان سعودی شد. مقامات آمریکا گفته اند. علت نیز این بوده است که وی قبلاً درباره میزان اختلاف میان چهار برادر مسلط بر خانواده حاکمه که عبارتند از: شاه خالد شاهزاده فهد (که هر دوی آن ها ظاهرا مریض هستند). و شاهزاده عبداللّه و شاهزاده سلطان، مطالعه می کرده است.

ظاهرا میزان عصبانیت زمانی فزونی یافت که در این گزارش اشاراتی به اطلاعات سازمان سیا درباره کسالت فهد شده بود.

ریاست این پایگاه زمانی مورد حمله و تهاجم قرار گرفت که متوجه شدند گزارشات وی منبع ظهور مقاله ای شده که برای سعودیها توهین آمیز بوده است.

گزارش اصلی تصمیم دولت مبنی بر فراخواندن عضو سیا در اواخر هفته گذشته وسیله کورد مایر یکی از مقامات بازنشسته سازمان سیا که دریکی از روزنامه ها مطلب می نویسد، اعلام گردید.

بنابه گزارش مایر، که در پایان هفته دریکی از روزنامه های کویتی نیز انتشار یافته بود. سعودیها سعی داشتند این عضو سازمان سیا را به عنوان فردی ناشایست اخراج نمایند.

مقامات آمریکا که می ترسیدند که اخراج این فرد موجب عذرخواهی عمومی شود، با مذاکرات خود فرا خواندن پنهانی وی را ترتیب دادند.

مقامات دولتی که این مذاکرات را تأیید نموده بودند، همچنین اعلام داشتند که عضو مذکور سیا در

ص: 377

واشنگتن در «مرخصی» به سر می برد و بعدا دوباره به کار گرفته خواهد شد.

یک نکته نگران کنند در این گزارش این است که چند تن از خبرنگاران امور خاورمیانه معتقدند که سلطنت سعودی دچار اختلافاتی شده است.

مهمترین نظریه ای که همه این خبرنگاران در آن سهیم هستند، این است که این چهار برادر که همه آنها فرزندان شاه عبدالعزیزابن سعود هستند، بنابه نظامی که بر اساس اولویت و آراء عموم است قدرت در اختیار دارند. به همین دلیل آنها معتقدند اشتباه است که تنها فهد را به عنوان تنها فرد طرفدار واشنگتن معرفی نمود.

معذالک، حساسیت سعودیها در رابطه با گزارشات منتشره پیرامون اختلافات خود بسیار حاد است.

در همان هفته ای که تقاضای اخراج درج، و شاهزاده بندر به دنبال دریافت اطمینان در واشنگتن بود، یک مصاحبه بسیار نادر دیگر به وسیله یکی دیگر از چهار برادر یعنی شاهزاده عبداللّه جهت خنثی سازی گزارش پیشین ترتیب داده شده. بنا به بعضی از گفته ها، عبداللّه، که فرمانده گارد ملی سعودی است به عنوان رقیب عمده فهد شناخته شده است. در مصاحبه ای که وسیله آژانس خبری خلیج واقع در بحرین منتشر و به دقت توسط غرب ضبط شده بود، عبداللّه اظهار داشته است که سلطان «در عقیده، روح، هدف و بینش دارای وحدت است....و من بدون برادرم اعلیحضرت شاهزاده فهد اصلاً وجود نخواهم داشت.» (پایان متن)

سخن گفت. مقامات سفارت گفتند که با وجود اینکه تقاضا به طورکلی افزایش یافته است ولی ارقام یاد شده این واقعیت را نیز نشان می دهد که برنامه رئیس جمهور برای جایگزین ساختن گاز به جای نفت سوختنی در حال تحقق است و مصرف نفت در همان زمان برای سوخت کاهش قابل ملاحظه ای پیدا کرده است. و پس از آن راجع به جنبه های دیگر برنامه انرژی رئیس جمهور، نتایج آن و اینکه تأثیر عظیم آن در اواخر همین سال معلوم خواهد شد، صحبت کردیم. بنابراین تا جائی که به مسئله کمبود مربوط می شود. بهترین راه حل بالا بردن تولید است تا کمبود نتواند خودی نشان دهد .حسین گفت وی عقیده دارد که میزان ذخایر به خصوص در آمریکا بسیار پایین است.

5 - حسین گفت دلیل دیگر افزایش تقاضای آمریکا این است که اشکال دیگر انرژی نتوانسته است در مصارف انرژی آمریکا توازن برقرار سازد، و با وجود اینکه اعتراف می کرد که گاز جای نفتی را که به مصرف سوخت در آمریکا می رسد می گیرد، ولی سؤال او این است که آیا مقدار کافی گاز وجود دارد که بتواند ادامه این روند را سبب شود یا خیر. این اظهارنظر سبب شد که بحث پیرامون پروژه جمع آوری گاز در عربستان سعودی و احتمال اینکه گاز طبیعی نقش مهمی را در موازنه انرژی جهانی ایفا نماید، دور بزند.

حسین گفت هزینه 14 میلیارد دلار پروژه جمع آوری گاز خیلی بیشتر از هزینه کل تأسیسات تولیدی نفت عربستان سعودی است. و گاز طبیعی مایع افزایش مهمی را در انرژی جهانی پدید خواهد آورد، و در رابطه با نفت خام و گاز طبیعی مایع قیمت گاز پروپان و بوتان خیلی پایین آمده است. مقامات سفارت پاسخ دادند که بهره برداری از گاز طبیعی حداقل در آمریکا متکی بر ضرائب مقرراتی و تجاری است ما خوشحال خواهیم شد که در این باره با آن وزارتخانه بیشتر گفتگو و بررسی نماییم.

6- اظهارنظر: حسین ظاهرا دریافته است که برنامه صرفه جویی غربی یک برنامه دراز مدت است، و برای جبران کمبود نفت ایران همکاری دیگر تولید کنندگان بسیار ضروری است تا بازار دچار ثبات شده و برای ملل مصرف کننده نیز فرصتی پدید آید که ذخایر خود را پر نمایند. با این وصف وی از اظهار نظر پیرامون پاسخ عربستان سعودی خودداری نمود.

7- اظهار نظرهای حسین در مورد نقش گاز طبیعی بسیار جالب است چون برای اولین بار یکی از مقامات برجسته وزارت در این باره به تفصیل سخن گفته است. با وجود اینکه موضوع فروش گاز طبیعی مایع همیشه در گفتگوهای مقامات تولیدی و بازاریابی وزارت نفت به چشم می خورد، ولی برای اولین بار از آن در سطح تصمیم گیری صحبت گردید. به نظر ما این وزارتخانه می خواهد از وضع کنونی عرضه نفت استفاده کرده فروش گاز طبیعی مایع را پیش بکشد. این مسئله نیز نشان می دهد که سعودیها از بحرانی بودن وضع عرضه نفت جهانی سود می برند، تا در اواسط سال 1980 پروژه جمع آوری گاز طبیعی مایع به راه افتد. از طرف دیگر، علاقه مقامات عالیرتبه سعودی به گسترش فروش گاز طبیعی مایع می تواند فرصتی را در اختیار ما قرار دهد تا از طریق آن و با به حساب آوردن عامل سودجویی سعودیها، درباره سطح تولید آتی صحبت بنماییم.

دانیلز

سند شماره (24) تاریخ: 21 می 1979 - 31 اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه از: سفارت آمریکا - جدهوزارت امور خارجه - واشنگتن. دی. سی موضوع: گفتگو با معاونت نمایندگی فرانسه، آقای پیر لافرانس در مورد نفت و تسلیحات 1- معاونت نمایندگی سفارت فرانسه آقای پیر لافرانس روز چهارشنبه 16 مه با آقایان نوریس، سالوم، و والکر ملاقات کرد، تا به بحث پیرامون نقش عربستان سعودی در اوپک بپردازند. وی سؤال کرد که آیا به نظر مقامات سفارت آمریکا، عربستان سعودی تولید نفت 5/8 میلیون بشکه در روز آرامکو را آنقدر کاهش خواهد داد که کمتر از تولید روزانه 5/8 میلیون بشکه ای سال 1979 باشد یا نه. علاوه بر این سؤال کرد که آیا ممکن است سعودیها تولید نفت آرامکو را بیش از این کاهش داده و موجب افزایش سریع قیمتها بشوند و تأثیر سیاسی و اقتصادی شدید آن را بر ارزهای سعودی در خارج نادیده بگیرند. نتیجه این شد که عربستان تولید نفت خود را به مقدار فاحشی کاهش نخواهد داد و طبق اظهارات سعودی ها فکر می کنیم که آرامکو در بقیه سال 1979 نیز تولید روزانه خود را معادل 5/8 میلیون بشکه نگاه می دارد.

2- آقای لافرانس یادآور گردید که در گفتگوهای اخیر با وزارت نفت آنها به وی خاطرنشان ساخته اند که حداکثر ظرفیت تولیدی 14 میلیون بشکه در روز برابر میزان تولید روزانه آتی نمی باشد و فقط ممکن است در مواقع «اضطراری» معادل این مقدار تولید گردد.

3- آقای لافرانس گفت همانطور که تقاضا در معادله نفت اهمیت دارد عرضه نیز در از بین بردن کمبود دارای اهمیت است. در این رابطه وی گفت که فرانسه به اقدامات خود در زمینه افزایش نیروگاههای هسته ای ادامه می دهد. گرچه مقامات انتظامی معتقدند که این کار موجب تحریک خرابکاریها خواهد گردید، ولی نقصان های فنی در فرانسه وجود نداشته است چون به نظر وی فرانسویها آنقدر خوشبخت بوده اند که توانسته اند بدون وقوع هیچ رخداد سویی کارها را انجام دهند.

4- هنگامی که ما از آقای لافرانس در مورد گفتگوهای نفتی شاهزاده فهد در هنگام دیدار وی از پاریس سئوال کردیم، وی پاسخ داد که دولت فرانسه خواستار تجدید قرارداد خرید نفت از عربستان سعودی شده است. سعودیها اظهار داشتند که گفتگو پیرامون این مطلب را باید موکول به هنگام اختتام قراردادهای حاضر نمود. آقای لافرانس فکر می کند که عدم تمایل دولت سعودی به تجدید قراردادها در حال حاضر نشانگر آن است که این کشور مایل است، نفت بیشتری به کشورهای در حال رشد بفروشد.

وی گفت چند کشور از جمله اسپانیا و بنگلادش اخیرا قراردادهای خود را در زمینه خرید نفت تجدید نموده اند.

5 - آقای لافرانس گزارش مطبوعات را که حاکی از مذاکره فهد در مورد خرید جنگنده های میراژ از فرانسه بوده است، تأیید نمود. زمانی که از وی سؤال شد که آیا فرانسه می خواهد در قبال فروش سلاح به عربستان سعودی، مانند عراق، نفت دریافت نماید، وی گفت اگر لازم باشد در صورتی که سعودیها سلاح فرانسوی خریداری نمایند فرانسه نیز نفت در قبال آنها خواهد گرفت. وی در ادامه گفت، ولی متأسفانه و به علت نقش آمریکا، فرانسه نمی تواند در بازار تسلیحاتی سعودیها نفوذ و رسوخ نماید. آقای لافرانس گفت که فرانسه هنوز هم با عراق به معاوضه سلاح در ازاء نفت ادامه می دهد.

6- اظهار نظر: سئوالات آقای لافرانس در مورد کاهش احتمال قیمت نفت سعودی درست چند

ص: 380

ساعت قبل از بیانات یمانی وزیر نفت سعودی که در واشنگتن استار منتشر شده و حاکی از آن بود که سعودیها امسال در نظر ندارند تولید نفت خود را کاهش دهند، مطرح شده بود. یمانی گفته است در شرایط کنونی ما سطح تولید را در هر 9 ما آتی 5/8 میلیون بشکه در روز تعیین خواهیم کرد و در فصل اول نیز حدود 5/9 میلیون بشکه در روز تولید خواهیم کرد. بنابراین میانگین سالانه بیش از 5/8 میلیون بشکه در روز و نزدیک به 9 میلیون بشکه در روز خواهد بود.دانیلز

علیرغم کوششهای حکومت برای تحمیل یک نوع صحت اعمال دینی اسلامی بر حسب اعتقادات فرقه وهابی بر روی مردم این سلطنت نشین نیروهای اساسی برای تغییرات اجتماعی در کارند و حکومت نتوانسته است در مقابل این نیروها ایستادگی کند.

تحصیلات در خارجه:

هر چند اثرات بلافاصله اجتماعی تحصیلات در خارج قابل بحث است، معذالک کمتر شکی باقی است که قرار گرفتن در معرض الگوهای تفکر و رفتار غربی برای یک مدت طولانی از سوی تعداد زیادی از سعودیهای جوان، روشهای آنها را نسبت به جامعه خود تحت تأثیر قرار خواهد داد. برای دیدن مجال پیشرفت و اصلاح در این سلطنت نشین حتما لازم نیست که انسان رادیکال باشد. هر چند حکومت اقداماتی به عمل آورده است تا تحصیلات در خارجه را برای دانشجویان فارغ التحصیل و آموزش دیده رشته به عمل خصوصی محدود کند و دانشجویان و آنهایی که هنوز فارغ التحصیل نشده اند را در دانشگاههای داخل نگهدارند، اما هیچ گونه نشانه ای در کاهش کلی تعداد سعودیهایی که در خارج تحصیل می کنند، وجود ندارد. هر چند تشویق دانشجویان به بردن خانواده های خود به خارجه ممکن است به جوانان کمک کند که این دانشجویان در معرض وسوسه های بزرگتر خیابان چهل و دوم قرار نگیرند، ولی این دانشجویان همچنان در معرض نفوذ طرق کمتر چشمگیر غربی قرار خواهند گرفت.

در حال حاضر حدود ده هزار دانشجوی عربستان سعودی تحت سرپرستی وزارت آموزش عالی در ایالات متحده به سر می برند. علاوه بر این تعدادی بین سه هزار تا پنج هزار دانشجوی دیگر تحت سرپرستی سازمانهایی نظیر شرکت هواپیمایی عربستان سعودی، وزارت دفاع و وزارت کشور وجود دارند، هر چند این تعداد در ارتباط با جمعیت عربستان سعودی نیست، ولی این گروه پس از تکمیل تحصیلات احتمالاً سمتهای حائز نفوذی در جامعه خواهند داشت. به همان ترتیبی که این گروه از لحاظ تعداد و نفوذ رشد می کنند، ممکن است به صورت نیرویی برای تغییر در آیند و اگر تغییر اجتماعی و سیاسی نباشد، حداقل در زمینه های بهره برداری و مدیریت خواهد بود.

نظام وظیفه:

هر چند در وارد کردن خدمت نظام وظیفه به عربستان سعودی هیچ چیز دقیقا غیر اسلامی وجود ندارد، معذالک مقامات نظامی ناگزیر بودند که در مقابل اتهامات ابداع الهیاتی که بدعتی در اسلام راست آئین به شمار می رود از خود دفاع کنند. (رجوع شود به تلگراف الف - 77 جده به تاریخ 78) نظام وظیفه هنگامی که از جوانان عربستان سعودی انتظار می رود که برای نخستین بار در ازاء سخاوت حکومت، خدمتی برای آن انجام دهند. ممکن است به معنی یک تغییر اجتماعی به مقیاسی قابل ملاحظه باشد.

هرچند بیشتر سعودیها از نظام وظیفه به عنوان طریقه ای از تلقین حس انضباط و وظیفه شناسی و هدف داشتن در میان جوانان استقبال می کنند، ولی این احساسات را ممکن است خود جوانان نداشته باشند. هر چند جزئیات نقشه قانون نظام وظیفه منتشر نشده است، ولی اگر نظام وظیفه به عنوان اینکه یک گروه اجتماعی را به زبان گروه دیگر مورد توجه قرار می دهد باشد، مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.

ص: 382

فساد:

تجلیات اخیر نگرانی نسبت به اخلاقیات عمومی و احکام شدیدتر از جمله شلاق زدن برای تخلفات اخلاقی با مشکلات اجتماعی فساد سرو کار نداشته است. هر چند خبرهای مربوط به سوءرفتار شاهزاده ها و مقامات بلند پایه در مطبوعات محل به چاپ نمی رسد، در دسترس بودن فراوان اخبار از منابع خارجی بر همه کوششهای مربوط به سانسور غلبه کرده است. شکافهایی در مطبوعات بیگانه کنجکاوی را تحریک می کند و نسخه های دست نخورده ای از چنین روزنامه هایی به طور قاچاق از خارج به کشور رسیده و با نهایت اشتیاق مورد مطالعه قرار می گیرد. در یک مطالعه قبلی (جده الف - 4) خاطرنشان ساختیم به طور کلی چنین تصور نمی شود که خاندان سلطنتی سعودی منابع کشور را به منظور منافع شخصی و به زیان شهروندان عادی می چاپند.، معذالک فساد هنوز هم مسئله ای است که دارای عواقب جدی سیاسی و اجتماعی است. هر چند حکومت تدابیر ضد فسادی اعلام داشته است باید دید که این تدابیر تا چه اندازه ای مؤثرتر خواهد بود.

اگر درک فساد مقامات رسمی و بی مبالاتی آنها در میان قشرهای بزرگی از جمعیت توسعه یابد اساس مشروعیت مذهبی که خاندان عربستان سعودی بر روی آن مبتنی است، ممکن است از هم بپاشد. هر چند خاندان سعودی توانایی آن را نشان داده است که هرگاه قدرتش در معرض تهدید قرار گرفته تدابیر شدید اتخاذ می کند، ولی یقین نیست که این خانواده دارای انضباط کافی داخلی است تا حرص و طمع بعضی از اعضاء خود را کنترل کند.

چنین به نظر می رسد که حکومت هنوز هم کوششهای خود را درباره مسائل سطحی مربوط به اخلاقیات متمرکز کرده و مسائل اساسی را نادیده گرفته است. اثرات احتمالی فساد اقتصادی کنترل نشده بر جامعه عربستان سعودی شدیدتر از اثرات مثلاً اجازه دادن به کودکان مسلمان بیگانه برای رفتن به مدارس بین المللی خواهد بود. ثبات اجتماعی در عربستان سعودی به دلیل دستگاه پلیس و یا جامعه ای که از محکوم شدن به بی مبالاتی ترسانده شده اند، نیست، بلکه مبتنی بر یک درجه عالی از اجماع آراء درباره ماهیت دولت و نقش مذهب و ارزش حفظ سنتهای اسلامی است. فساد و بی مبالاتی در میان آنهایی که جامعه را رهبری می کنند ممکن است این اجتماع آراء را تضعیف کند و مشروعیت خاندان حاکم و متفقین آنرا در معرض پرسش قرار دهد.

حضور بیگانگان:

سعودیها توانایی قابل ملاحظه ای در مقابله با پذیرفته شدن روشهای بیگانه علیرغم حضور بیگانگان به مقیاس بزرگ در این سلطنت نشین،نشان داده اند. توضیحاتی که می توان برای این ایستادگی ذکر کرد شامل انزوای فیزیکی و اجتماعی بیگانگان و اعتماد به نفس اتباع عربستان سعودی که آنها را از تقلید شیوه های غربی به سبک غربزدگان ایران حمایت می کند، می باشد. معذالک سعودیها به زودی در مورد بیگانگان ساکن کشور خود با مشکلات جدی روبرو خواهند شد. ماهیت حضور بیگانگان نیز با سیر تحول فعالیتهای اقتصادی جامعه، از طرحهای ساختمانی زیر بنایی به بهره برداری و حفاظت از تأسیسات صنعتی پتروشیمی، رفاه اجتماعی و مخابرات، تغییر خواهد کرد. بیشتر ناظران عقیده دارند که ظرف ده پانزده سال آینده اقتصاد عربستان سعودی بیشتر متکی به خارجیان خواهد بود نه کمتر و این

ص: 383

بیگانگان دیگر کارگران ساختمانی نخواهند بود، بلکه ساکنان دراز مدت این سلطنت نشین خواهند بود که در بخشهای استراتژیک اقتصاد کشور کار می کنند. هیچ کدام از تدابیر اخیر اسلامی که در تلگراف مرجع به آن اشاره شده است اثری در مسئله اساسی درباره آنکه عربستان سعودی ظرف ده یا بیست سال آینده دارای چه نوع جامعه ای خواهد بود، نداشته است. اگر سیاست معقولی برای سر و کار داشتن با حضور بیگانگان اتخاذ نشود، عربستان سعودی به ناچار خود را متکی به حضور دائمی گروهی از مزدوران با حقوق بالا خواهد یافت که خدمات اساسی آن را به کار اندازند. بعضی از سعودیهای فکور از خود می پرسند که آیا آنها یعنی سعودیها باید همچنان یک طبقه دائما غیر مولد که وظیفه آنها فقط امضاء چکها برای بیگانگان است، باقی بمانند. معذالک تنها پاسخ حکومت تاکنون محدود به اقداماتی نظیر برچیدن و برکنار کردن نفوذهای بی سر و صدا و موذیانه غربی از قبیل «مرد شش میلیون دلاری» از صحنه های تلویزیون بوده است.

نتیجه گیری:

حکومت عربستان سعودی احساس می کند که باید یک تعادل حساسی بین ادامه برنامه های نوسازی اقتصادی خود و حمایت از ساخت اجتماعی سنتی عربستان سعودی حفظ کند.

چنین به نظر می رسد که برای تحقق هدف اخیر حکومت دست به یک سلسله اقدامات سطحی و آرایشی به منظور مقاومت در مقابل نشانه های سطحی غربی کردن زده است. وزارت کشور عربستان سعودی که از نهادهایی است که به نحو بسیار مستقیم مسئول دفاع از اخلاقیات عمومی است از مسائل اساسی که جامعه عربستان سعودی را شکل می دهد، برداشتی بسیار جنبی دارد. تا زمانی که تغییر ریشه ای در سیاست اقتصادی و اجتماعی ظرف چند سال آینده صورت نگیرد، جریانهای تغییرات اجتماعی همچنان نیرومندتر خواهد شد. اگر قرار باشد که حکومت در مقابل این جریانها ایستادگی کند و یا آنها را تحت کنترل درآورد، اقداماتی بیش از نصب شیشه های سیاه در اتوبوسهای حامل دختران لازم خواهد بود.دانیلز

2- خانم حمد معتقد است که خاطیان به محض اینکه دستگیر شدند باید برای محاکمه به عربستان سعودی برگردانده شوند و گذرنامه های آنها باید از آنها پس گرفته شود و تا مدتی نباید به آنها اجازه داد تا به خارج سفر کنند و این امر برای آنها یک نوع مجازات خواهد بود.

3- اظهارنظر: ما هنوز با وزارت امور خارجه تماس نگرفته ایم تا واکنش آن را نسبت به این پیشنهاد رسیدگی کنیم. ولی سمت بازرس کل در لندن و پاریس برای انتصاب چنین شخصی دشوار نخواهد بود.

اگر هیئتهای دیپلماتیک عربستان سعودی نتوانند (یا نخواهند) چنین مأموریتی را به عهده بگیرند آنگاه ما در آینده شاهد آن خواهیم بود که اعضاء جمعیت امر به معروف و نهی از منکر وظایف خود را در کاباره های هامبورگ انجام دهند.

4- برای اهالی عربستان سعودی سفر به کشورهای خارجی نقش مهم یک دریچه اطمینان را در مقابل فشارهای زندگی، لااقل برای طبقات بالا را در چهارچوب رژیم وهابی، ایفاء می کند. حکومت عربستان سعودی به طور تاکتیکی ارزش این سفر به کشورهای خارجه را درک کرده و ترتیباتی داده است که برای هر فردی در عربستان سعودی سفر به کشورهای خارجی بسیار آسان باشد. یکی از نتایج این سهولت سفر به خارجه این است که مطبوعات محلی اغلب پر از ستونهایی در محکوم کردن رفتار غیر مسئولانه اتباع عربستان سعودی در خارجه است. معذالک هیچ کدام از افراد عربستان سعودی مانند خانم حمد تا آن مرحله فرا نرفته است که پیشنهاد کند حکومت عربستان سعودی در اینباره اقداماتی به عمل آورد.

بسیاری از زنان عربستان سعودی به طور خصوصی درباره آزادی که مردان این کشور در خارجه از آن برخوردارند، گله می کنند، زیرا از دادن یک چنین آزادی به بیشتر زنان که یا در کشور باقی مانده اند و یا هنگامیکه در خارجه به سر می برند از نزدیک تحت مراقبت هستند، خودداری شده است.

5 - نکته دیگر در دو جبهه اخلاقیات از این قرار است که روزنامه عکاظ در تاریخ سوم ژوئن گزارش داده است که وزارت بازرگانی واردات پیراهنهای تی شرت که دارای عکسهایی از قهرمانان ورزش و ستارگان تلویزیونی هستند ممنوع کرده است. این عکسها شامل آوتیسن، بت من و محمد علی و غیره می باشد.دانیلز

نفت آگاه است. متأسفانه دیگر اعضای اوپک از سیاست قیمت گذاری اجلاس اخیر اوپک پیروی نکرده اند. ولی عربستان سعودی به آن پایدار مانده و به همین دلیل روزانه ده میلیون دلار متضرر می شود.وی گفت عربستان سعودی سعی خواهد کرد قیمتها را به اعتدال بکشد و معتقد است که باید از یک منفرد استفاده شود. ولی وی فکر نمی کند که عربستان سعودی قادر باشد به تنهایی به این مبارزه ادامه دهد، و لازم است که کشورهای مصرف کننده به دیگر اعضای اوپک نیز در این زمینه فشار وارد آورند. او در سفر اخیر خود به فرانسه، آلمان و ایتالیا این موضوع را مطرح کرده و از آنها خواسته بود که با دیگر رهبران اوپک تماس گرفته آنان را از نتایج خطرناک افزایش قیمت نفت مطلع سازند. فهد گفت که مایل است دو نکته را به سناتور یادآور شود. عربستان سعودی در برابر افزایش قیمت در اجلاس آتی اوپک مقاومت خواهد کرد. اگر در مقاومت خود موفقیتی به دست نیاورد از رهبران اوپک تقاضا خواهد کرد که در افزایش قیمتهای نفتی منطقی تر عمل نمایند. عربستان سعودی نمی تواند بگذارد که دیگران از افزایش قیمت سود ببرند در حالی که خود آن کشور سودی نمی برند. نکته دوم این است که اگر افزایش قیمت ضرورت پیدا کند عربستان سعودی نیز تولید خود را بالا خواهد برد. او نمی داند که میزان افزایش تولید چقدر می تواند باشد، ولی تلاش خود را در این جهت مصروف خواهد داشت.

4- شاهزاده فهد گفت عامل دیگری که باعث بالا رفتن قیمتها می شود حرص و آز شرکتهای نفتی است. وی گفت در این رابطه کشورهای غربی می توانند مفید واقع شوند. شرکتهای نفتی بااستفاده از بازار نفت، قیمت را بالا برده اند. سناتور چایلز گفت آمریکا می داند که شرکتهای نفتی در افزایش قیمت نفت چه نقشی داشته اند. وی گفت کنگره لایحه ای در پیش رو دارد که از طریق آن بر منافع باد آورده نفتی نیز مالیات وضع خواهد شد. وی گفت در کنگره بر سر آن مبارزه سختی در خواهد گرفت، ولی بالاخره کنگره آن را تصویب خواهد کرد.

5 - سناتور چایلز گفت از اینکه عربستان سعودی در طول بحران ایران تولید نفت خود را بالا برده است ما بسیار ممنون هستیم. البته ما می دانیم که عربستان سعودی با این سطح افزایش تولید قادر به ادامه تولید نخواهد بود، ولی وی امیدوار است که در رابطه با کمبودی که درنتیجه وضع ایران پیش آمده عربستان سعودی بهترین تلاش خود را جهت کمک به ما مبذول دارد.وی گفت یکی از دلایلی که مسئله کمبود را حاد می نماید، این است که بسیاری آنقدر از این کمبود می ترسند که تصمیم به انبار کردن نفت گرفته اند. اگر ما بتوانیم از انبارشدن نفت جلوگیری کنیم، وضع بهتر خواهد شد. فهد نیز با این مسئله موافقت خود را اعلام داشت.

6- اظهارنظر: این گفته فهد که اگر افزایش قیمت نفت ضرورت داشته باشد عربستان نیز تا حد ممکن تولید خود را بالا خواهد برد، درست خلاف بیانات یمانی وزیر نفت مبنی بر تولید 5/8 میلیون بشکه در روز تا آخر سال 1979 است. البته دولت عربستان سعودی ممکن است با مخالفت بعضی از کشورهای اوپک روبرو شود، البته در صورتی که افزایش تولید آنقدر باشد که بتواند بازار را آرامتر بنماید. این پیام را سناتور چایلز ملاحظه نکرده است.

دانیلز

سند شماره (28) تاریخ: 19 ژوئن 1979 - 29 خرداد 1358طبقه بندی: سری از: سفارت آمریکا - جدهبه: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی موضوع: اتهامات کمیسیون امور امنیتی و مبادلاتی درباره پرداختهای غیر قانونی به وسیله شرکت بین المللی کنترل سیستمها 1- تمام متن سری است.

2- سفارت عقیده دارد که پخش این اتهامات در سطح عموم به وسیله وزارت خارجه، روابط آینده آمریکا و عربستان را پیچیده تر خواهد کرد. و این در شرایطی است که موقعیتهای خوب آینده برای دولت آمریکا، یعنی، تولید نفت و سیاستهای تعیین قیمت نفت که به وسیله دولت عربستان سعودی در کنفرانس آینده اوپک در ژنو در تاریخ 26 ژوئن مطرح خواهد شد، به خطر خواهد افتاد.

3- در اثر اختلافات مهمی که بین دولت آمریکا و دولت عربستان سعودی در مورد مسئله صلح خاورمیانه به وجود آمده است روابط ما اخیرا تا حد زیادی تحت فشار قرار گرفته است . دولت عربستان سعودی ترجیح می دهد تا حدی که اختلافات موجود امکان می دهند روابط دو جانبه ای با دولت آمریکا داشته باشد. به هر حال به نظر دولت عربستان سعودی تعدد مسایل و موضوعات «جزئی» (که دولت عربستان معمولاً معتقد است به وسیله آمریکا ایجاد شده است)باعث حادترشدن اوضاعی شده است که به علت مسائل کلی ایجاد شده است.

عدم سرمایه گذاری پولهای زیادی عربستان سعودی در مورد خریدهای نظامی، اتهام مسئله جنسی در مورد قرارداد بندیکس - سیانکو مودا، پیشنهاد خزانه داری کل در مورد مقررات مالیاتی که به کمپانیهای نفتی آمریکا دیگر اعتبار مالیاتی نخواهد داد (آرامکو) و تبلیغات مخالف خانواده سلطنتی عربستان در روزنامه های آمریکایی از جمله مواردی هستند که اخیرا روابط دو جانبه ما را مشکلتر کرده است.

4- بنابراین پیشنهاد می کنیم که وزارت خارجه راجع به صحت و سقم این اتهامات دقیقا تحقیق و بررسی نماید تا پس از آن بتوانیم بگوییم که چگونه می شود از اثرات مخالف آن در سیاست خارجی جلوگیری نمود. اگر این اتهامات را فعلاً در رسانه های گروهی مطرح کنیم و به عموم اعلام کنیم در نتیجه خسارات غیر ضروری به روابط دو جانبه با دولت عربستان سعودی وارد خواهد آمد.

5 - به هر حال آیا وزارت خارجه می تواند موضوع را مدتی معلق نگه دارد تا اینکه ما وقت کافی داشته باشیم که راجع به موضوع بیشتر تحقیق کنیم و احتمالاً به طور غیر رسمی با مقامات دولت عربستان سعودی مشورت کنیم همان گونه که در موارد قبلی این کار را کرده ایم؟وست

با مقام کنسولی بحث و گفتگو نمود. وی مدعی است که خریدهای عظیم نفت خام توسط شرکتهای آمریکایی وضع بازار سیاه را آشفته کرده است و با کاهش تولید نفت اخیر ایران این عدم توازن ادامه خواهد یافت. او با تعجب گفت شاید دولت ایران از هم اکنون «یک بازی خاص» را آغاز کرده است تا بتواند قیمت نفت را در اجلاس آتی اوپک افزایش دهد.

هرزوللّه چنین وانمود می کرد که دولت عربستان سعودی برای این اجلاس پیش بینیهایی ننموده است ولی سعی خواهد کرد با افزایش تولید و ایجاد ثبات در بازار نفت قیمتهای نفتی را وادار به اعتدال نماید. در گفتگو پیرامون روابط دولت آمریکا با دولت عربستان سعودی، وی گفت «سیاستمداران» نمی خواهند برای دوستانی که برای جلوگیری از بر باد رفتن حیثیت سعودی کاری انجام نمی دهند، لطف و مرحمتی بنمایند. (پایان خلاصه).

2- خیدر هرزوللّه، معاون وزیر نفت که مهمترین متخصص امور مالی یمانی نیز هست و در 23 ژوئن قرار است در کنفرانس اوپک در ژنو نیز شرکت نماید. با مقام کنسولی در تاریخ 20 ژوئن پیرامون اوضاع جهانی انرژی، کنفرانس آتی اوپک، اقدامات آمریکا در زمینه صرفه جویی انرژی، سیاستهای آمریکا، شایعات حمله آمریکا به حوزه های نفتی، توانایی سعودیها در تأثیر گذاردن بر قیمتها، و روابط بین دولت آمریکا و دولت عربستان سعودی گفتگو نمود.

3- هرزوللّه گفت که به نظر وی شرکتهای آمریکایی با خرید مقدار زیادی نفت خام از بازار سیاه قیمت بازار سیاه را بالا برده وضع آن را آشفته نموده اند. وی گفت هر روز می شنود که یک شرکت آمریکایی برای خرید نفت خام حاضر شده است بیش از دیگران اول بپردازد.

4- وقتی که به هرزوللّه خاطرنشان شد که گزارشات اخیر حاکی از آن است که تولید نفت به سطحی کمتر از سه میلیون بشکه در روز رسیده و احتمالاً این دلیل اصلی آشفتگی بازار است، هرزوللّه آن را پذیرفت. او با شگفتی گفت شاید دولت ایران به این «بازی دست زده است» تا بتواند در اجلاس آتی اوپک قیمتها را بالا ببرد. ایرانیها ممکن است بتوانند ثابت کنند که حتی اگر دوباره تولید را از سر بگیرند باز هم بازار دستخوش بی ثباتی خواهد بود و با افزایش قیمت می توان مانع از افزایش تقاضا گردید. ولی هرزوللّه این ایده را با بحث در مورد عناصر چپگرای موجود درمیان نیروی کار حوزه های نفتی معتدل کرد و گفت کاهش تولید ایجاد شده توسط آنها بر اساس دلایل سیاسی داخلی صورت گرفته است.

5 - مقام کنسولی سعی کرد در طول گفتگو از موضع سعودیها در قبال اجلاس آتی اوپک سر در بیاورد، ولی موفق نشد. بیانات هرزوللّه حاکی از آن بود که دولت عربستان سعودی موضع خاصی را اتخاذ نکرده است ولی تلاش خواهد کرد که در قیمتها «اعتدال» پدید آورد. هرزوللّه گفت «قیمتها افزایش خواهد یافت.

ولی نمی توانیم میزان افزایش آن را بگویم». تنها چیزی که درباره موضع سعودیها می توانست بگوید، این بود که «وی مایل است قیمت به طور ثابت و با افزایشهای جزئی سیر صعودی را طی کند، ولی مانند گذشته دستخوش جهش نشود».

6- هرزوللّه نسبت به تلاشهای آمریکا در زمینه صرفه جویی در امر انرژی علاقه بسیار نشان داد. وی پس از آن به تشریح فرضیه توطئه گرانه دولت آمریکا پرداخت که قرار است طبق آن با افزایش قیمتها در مصرف صرفه جویی ایجاد گردد. هرزوللّه گفت:«به نظر من دولت شما از افزایش قیمت اصلاً ناراضی نیست، چون باعث می شود که مردم کاری را که دولت به طور داوطلبانه خواهان انجام آن بود با میل و

ص: 388

رغبت انجام دهند.» 7- در پاسخ به سؤالی که در مورد افزایش تولید عربستان سعودی شد، هرزوللّه گفت:«در این مورد تصمیمی گرفته نشده، ولی امکان آن خیلی زیاد است.» افزایش تولید احتمالاً خواهد توانست ثبات را به بازار برگرداند، ولی اگر شایعات اخیر درباره کاهش تولید نفت ایران به سطح کمتر از 3 میلیون بشکه در روز صحت داشته باشد، افزایش تولید نفت سعودی کار چندانی نخواهد توانست انجام دهد. ولی اگر آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی در مصرف خود کاهش پدید آورند، بازار خواهد توانست به نوعی توازن دست پیدا کند. ولی هرزوللّه گفت مشکل از بین نمی رود چون وضع عرضه و تقاضا طوری است که مانع از رشد شده و اقتصادها را به رکود می کشاند.

8 - وقتی که مقام کنسولی مشکلات کشورهای رو به رشد را به دنبال افزایش قیمت نفت یادآور شد، هرزوللّه طوری وانمود کرد که نشان می داد به مصیبت کشورهای صنعتی بیش از مشکلات کشورهای رو به رشد علاقه دارد. وی گفت افزایش قیمتها در قبال کشورهای صنعتی سبب می شود که «به اقتصاد، واردات، و سرمایه گذاریهای ما آسیب برسد».

9 - پس از آن هرزوللّه از مشاور سیاسی پرسید که آیا امکان این هست که آمریکا حوزه های نفتی سعودی را اشغال نماید. وی گفت «مقامات عالیرتبه سعودی در همان صندلی که مقام کنسولی نشسته است قرار گرفته اند و موضوع را در رابطه کاهش انرژی جهانی مورد بحث قرار داده اند. دیگر مقامات سعودی اظهار داشته اند که اگر در عرضه نفت کمبود بسیار پدید آید آمریکا سعی خواهد کرد حوزه های نفتی را تصرف نماید تا سبک زندگی آمریکاییها رو به زوال نرود. لیکن این مقامات گفته اند که سعودیها هرگز با آمریکا همکاری نخواهند کرد» (و کارگران را وادار خواهند کرد که 9 بار در روز رو به مکه نماز بگذارند.) و آمریکا نیز هرگز نخواهد توانست حوزه های نفتی را کنترل نماید. هرزوللّه به سؤال خود این طور پاسخ داد که به نظر وی «استدلال منطقی» در دولت آمریکا غالب خواهد گردید و آنها به این کار مبادرت نخواهند ورزید.

10- با مطرح شدن دوباره اجلاس اوپک، مقام کنسولی گفت که سعودیها در ژنو برای جلوگیری از افزایش قیمت نفت مشکلات زیادی خواهند داشت، ولی ما امیدواریم که آنها موفق شوند. هرزوللّه در پاسخ گفت برای دوستان آمریکا مشکل است که در زمینه نفت کمک نمایند در حالی که بعضی از عناصر موجود در آمریکا به «حیثیت» سعودیها لطمه می زنند و دولت آمریکا اصلاً هیچ اقدامی علیه آنها انجام نمی دهد.

«سیاستمداران (عربستان سعودی) نسبت به تعبیرهای نادرستی که درباره عربستان سعودی می شود حساسیت به خرج می دهند.» و وقتی که عربستان سعودی قربانی تلاشها تعمدی برای از بین رفتن حیثیت خود می باشد، آنها نیز به سختی می توانند به آمریکا کمک نمایند.(1) 11- گفتگو پایان یافت و هرزوللّه گفت که در نظر دارد همسر و فرزندانش را ماه بعد به آمریکا ببرد، وی گفت «من به آنها قول داده ام که واشنگتن را به آنها نشان بدهم و می خواهم که تمام آثار تاریخی را ببینند».

لینداستروم

سند شماره (30)(1) تاریخ: 26 ژوئن 1979 - 5 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سیبه: هیئت نمایندگی آمریکا در سینا موضوع: خلاصه اطلاعاتی شماره 839، 25 ژوئن 1979 برابر با 4 تیر 58 (پاراگرافهای 1 تا 7 خیلی محرمانه) 1- ایالات متحده و عربستان سعودی: نفت آبها را آلوده می کند: جلسات اوپک مانند اجلاسیه سران کشورهای عربی به مشکلات مناسبات ایالات متحده و عربستان سعودی کمک کرده اند. عربستان سعودی به ایالات متحده اطمینان داده است که آنها خواهند کوشید افزایش قیمت نفت را در حداقل نگه دارند. کنفرانس اوپک در هفته جاری به نظر می رسد که یک عامل تحریک کننده بیشتری باشد.

2- در جلسات بغداد ما امیدوار بودیم عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که در طرز تفکر آن ها با منافع شان به عنوان یک کشور مسلمان عرب که درباره بیت المقدس و آرمانهای فلسطینیها علاقمندی نشان می دهد، تضاد اساسی داشته باشد.

3- در اوپک ما مایلیم که عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که به عقیده بیشتر سعودیها با منافع اقتصادی و سیاسی آنها مخالف است.

(الف) بعضی از جوانان سعودی و بعضی از تکنوکراتها و بعضی از اعضاء خاندان حاکم می خواهند تولید نفت را حفظ کنند و برای تأمین یک رشد با ثبات و دراز مدت قیمت نفت را به حداکثر برسانند.

(ب) سعودیها نمی خواهند در مخالفت با همتاهای خود در اوپک تنها باشند هر چند آنها علنا درباره تعیین قیمت دوگانه نفت اظهار نظر کرده اند. شاید این نظر یک برگ برای چانه زدن با کشورهایی باشد که می خواهند افزایش مادی در قیمت نفت داشته باشند.

(ج) کشورهای دیگر عرب (و بسیاری از سعودیها) معتقدند که کوششهای عربستان سعودی برای سازش با ایالات متحده درباره قیمت و تولید، یک نوع تسلیم در برابر نفوذ ایالات متحده است.

در جهان عرب بسیاری چنین استدلال می کنند که زمان حال دقیقا زمانی است که مناسبات، حالت معکوس به خود بگیرد و عربستان سعودی را به تحت فشار قرار دادن ایالات متحده متقاعد کنند.

صف بندیهای طولانی ما جهت بنزین و داستانهای مربوط به سوخت گرانتر و کمیابتر برای حرارت در این زمستان همزمان است با دعوا در اسرائیل درباره سیاست مربوط به امکان و ادامه اقدامات نظامی اسرائیل.

آنها می گویند اکنون زمان آن فرا رسیده است تا ایالات متحده را که سرپرست عمده اسرائیل است به اخذ امتیازاتی از حکومت بگین وادار کنند.

4- ولی سعودیها چندان علاقه ای برای رویارویی ندارند و بار دیگر به نظر می آید، که چه در ملاءعام و چه در اظهار نظرهای خصوصی در پی یک سازش به سبک عربستان سعودی باشند (به طوری که برای حداکثر مردم، حداقل ناخرسندی را ایجاد کنند).

5 - در واقع درباره اینکه عربستان سعودی بتواند اکنون مانند گذشته اوپک را تحت نفوذ خویش درآورد شک و تردید بسیاری دارد. الحاق عربستان به قیمت 55/14 دلار برای هر بشکه نفت به اضافه یک سور شارژ مختصر، سایر کشورهای عضو اوپک را نتوانسته است، از بالا بردن قیمتهای نفت خود منع

ص: 390

کند. پیش بینی هایی که اکنون می شود درباره قیمتهای جدید در حدود 18 تا 21 دلار برای هر بشکه است.

هر چند سعودیها خاطرنشان می سازند که قصد دارند درباره قیمتهای معتدل کوشش کنند، ولی ممکن است خود را تسلیم اینگونه افزایش قیمتها کرده باشند.

6- اخیرا سعودیها درباره افزایش احتمالی میزان تولید به سطح 000/500 تا یک میلیون بشکه در روز صحبتهایی کرده اند. سعودیها ممکن است این امر را به عنوان یک تدبیر موقتی برای مقاصد زیر تلقی کنند:

(الف) کاهش تقاضا و برقراری نظم بیشتر در بازار (ب) کاهش دادن قیمتهای فروش در بازارهای نقد و آزاد.

(ج) ایجاد سازش سیاسی مهمی در برابر ایالات متحده برای خنثی کردن انتقاد مطبوعات و کنگره آمریکا از اقداماتی که اوپک به عمل می آورد.

(د) تحریک کشورهای مصرف کننده به وفا کردن به وعده های خود درباره حفظ ذخایر موجود نفت.

7- به طور اساسی دستگاه رهبری عربستان سعودی امیدوار است مناسبات آن با ایالات متحده که به صورت مناسبات پر دوام و سودمند برای هر دوجانب در آمده است، بتواند بر مشکلاتی که در نتیجه تصمیمات اوپک به وجود آمده است، غلبه کند. پس از وخیم تر شدن حادی مناسبات سعودی با آمریکا در بهار به دنبال پیمان صلح مصر با اسرائیل و انصراف عربستان سعودی از مصر، بعضی از اعضای ارشد خانواده حاکم بر عربستان سعودی به طور علنی یا به طور خصوصی اظهار نظر کرده اند، که مناسبات با آمریکا هنوز هم برای عربستان سعودی اهمیت حیاتی دارد و اختلاف نظر درباره اینگونه مسائل نباید به مناسبات دو جانبه لطمه بزند. این اعضای ارشد خانواده حاکم بر عربستان سعودی مناسبات بین آمریکا و کشور خود را به عنوان مناسبات بین دوستانی قلمداد کرده اند که با یکدیگر موافقت کرده اند تا با هم اختلاف داشته باشند. اگر اعلامیه نهائی اوپک، آمریکا و عربستان سعودی را در مقابل یکدیگر قرار دهد، سعودیها ممکن است بار دیگر اظهارات مربوط به دوستی بین دو کشور را مطرح کنند. آن گاه آنها انتظار خواهند داشت که ایالات متحده نیز با لحن مشابهی به عربستان سعودی پاسخ دهد.

8 - (استفاده رسمی محدود) مصر: انور سادات رئیس جمهوری مصر مجمع مردم مصر را روز شنبه با نطقی که از لحاظ لفاظی اعتدالی قابل توجه بود، افتتاح کرد. شدیدترین انتقاد او از رد کنندگان (پیمان صلح با اسرائیل) فرمانروایان لیبی و سوریه و عراق را به عنوان «جوانان بالغی» که با «فولاد و آتش و چوبه دار» فرمانروایی می کنند، توصیف کرد. او گفت که مصر «هیچ موضع منفی نسبت به اقدامی که آنها (ردکنندگان پیمان صلح با اسرائیل) می خواهند به عمل آورند نخواهد داشت...اگر طالب یک کنفرانس ژنو هستند ما به آنها خواهیم گفت آری و اگر آنها خواهان مشارکت اتحاد شوروی هستند، آن گاه ما خواهیم گفت آری.» سادات در واقع رد کنندگان را برای ارائه برنامه ای جهت پایان دادن مناقشه خاورمیانه به مبارزه طلبید، ولی به دنبال آن ادامه داد آنها «از رویارویی....اجتناب خواهند کرد.» رئیس جمهوری مصر از مخالفان رژیم خود به خاطر ارائه «آراء عمومی متقابل» در چهار چوب دمکراسی تمجید کرد و نقش مطبوعات را ستود ولی او در عین حال از «تسویه حساب» با آن نویسندگانی که در مطبوعات بیگانه از مصر انتقاد می کنند صحبت کرد و این اظهار نظر در لایحه ای که در ماه اوت به مجلس برده خواهد شد گنجانده شده است. سادات همچنین گفت او قصد دارد با بگین ملاقات کند. سفارت ما در قاهره اعلام داشته است، آنچه

ص: 391

که مهم است این است که سادات عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس را مورد حمله قرار نداد.

9- (خیلی محرمانه) اسرائیل و مصر: یک افسر ارشد رابط در آی. دی. اف. به هیئت محلی صحرای سینا گفت که یکی از دو لشکر اسرائیل در فرماندهی جنوب از صحرای سینا بیرون کشیده می شود و به احتمال در دره اردن «که مورد نیاز است» مستقر خواهد شد.

10- (خیلی محرمانه) منابع وابسته دفاعی ما در بیروت تأکید کرده اند که دو نفر از اعضای نیروهای موقت حافظ صلح سازمان ملل متحد روز 9 ژوئن دریک مبادله آتش با فلسطینیها در جنوب بندر صور مجروح شده اند.

11- (خیلی محرمانه) سفارت ما در بیروت در تاریخ 22 ژوئن گزارش داد، بین ارتش لبنان و نیروهای دفاعی سوریه آتش بس در منطقه آقوره همچنان برقرار است، و به طوری که گزارش شده ارتش لبنان و نیروی بازدارنده سوریه درباره تدابیر زیر برای آرام کردن اوضاع با یکدیگر توافق کرده اند.

(الف)ارتش لبنان واحدهای خود را در این منطقه تقویت خواهد کرد.

(ب) نیروهای بازدارنده عرب از مناطق آقوره و اقفا عقب نشینی خواهند کرد.

(ج) مقامات لبنان جاده ای را که ارتش بازدارنده عرب ساختمان، می کند به پایان خواهند رساند.

جنگ هنگامی آغاز شد که ارتش لبنان به سوی نیروهای بازدارنده عرب که بر روی این جاده کار می کردند، آتش گشود. از قرار معلوم این جاده برای متصل کردن دهکده های شیعه نشین به یکدیگر است ولی در عین حال برای ارتش بازدارنده اعراب نیز دستیابی آسانتری را به منطقه سنتی مسیحی نشین فراهم می کند.

12- سوریه: سفارت آمریکا در دمشق ضمن تفسیر درباره اعلامیه حکومت سوریه به مناسبت قتل بیش از پنجاه نفر از دانشجویان علوی افسری اظهار نظر کرده است، که حکومت سوریه گناه این ماجرا با به گردن «اخوان المسلیمن و امپریالیستها» به جای جوانان محمد انداخته است. این سازمان که علامت اختصاری آن یوم است، به عنوان مسئول اغتشاشات اخیر و ارتکاب عملیات تروریستی شناخته شده است.

یک منبع سفارت گفت اخوان المسلمین که از پشتیبانی بیشتری در بین اهل تسنن برخوردار است، تعمدا از سوی حافظ اسد انتخاب شده است، زیرا حافظ اسد باید از فشار مربوط پاسخ شدید دادن به این گونه قتلها از سوی سنی ها بکاهد. احتمال می رود که حکومت سوریه تاکتیک عمومی شدید و سرکوبگرانه ای برای یافتن قاتلان آغاز کند. اگر مبارزه علیه اخوان المسلمین به نحو جدیدی تعقیب شود خطر تشدید اختلافات درونی در سوریه بین پیروان علوی و سنی ها به وجود خواهد آمد. کریستوفر

سند شماره (31) تاریخ: 4 ژوئیه 1979 - 13 تیر 1358 از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سیبه: سفارت آمریکا - اسکندریه - فوری.

رونوشت برای تمام واحدهای سیاسی خاور نزدیک و آسیای جنوبی فوری طبقه بندی: خیلی محرمانه موضوع: (طبقه بندی نشده) مصاحبه شاه خالد با روزنامه کویتی السیاسه در 30 ژوئن 1- (طبقه بندی نشده) بخشهایی از مصاحبه شاه خالد در 30 ژوئن با روزنامه کویتی السیاسه، به طور درشت در صفحات اول روزنامه های سعودی و عربی و انگلیسی زبان یکم ژوئیه منعکس گردید. اکثر این بیانات در مورد امنیت خلیج و روابط با آمریکا ایراد شده بود. روزنامه غازت سعودی از قول وی می نویسد:«به نظر ما مداخله در منطقه نمی تواند، اهداف مورد نظر آنها را تحقق بخشد، و در واقع اهداف مخالف آنرا واقعیت خواهد بخشید. تنها مردم همین منطقه باید مسئولیت حفاظت از منطقه را به عهده داشته باشند و نیروهای صلح طلب نیز باید آنها را در انجام این مسئولیت خود یاری نمایند».

2- (طبقه بندی نشده) پیرامون رابطه با آمریکا و قرارداد مصر و اسرائیل.

روزنامه غازت سعودی می نویسد، که شاه خالد گفته است که هر چه در مورد عدم موافقت عربستان سعودی با آمریکا در مورد قرارداد مصر و اسرائیل گفته شده باشد،« رابطه بین عربستان و آمریکا بر اساس همکاری دو جانبه در زمینه های مختلف استوار است.» اختلاف موجود پیرامون قرارداد «نمی تواند بر تداوم دوستی با آمریکا تأثیر بگذارد».

بنابه همین گزارش وی گفته است: «ما معتقدیم که بدون باز گرداندن حقوق و زمینهای عربی به طور کامل نمی توان به یک صلح پایدار در منطقه دست یافت. موضع عربستان در آمریکا با حمایت بسیار مواجه است. ولی، اختلاف نظر پیرامون این مسئله نمی تواند بر دوستی ما تأثیر بگذارد.» 3- (محرمانه) اظهار نظر: بیانات خالد در مورد قرارداد صلح و روابط با آمریکا با تلاشهای دولت عربستان سعودی برای جدا نگاهداشتن مسئله صلح خاورمیانه از روابط دو جانبه آمریکا و عربستان سعودی، به منظور برقراری و حفظ این روابط دوجانبه تا سر حد امکان، مطابقت دارد. بیانات وی در مورد امنیت خلیج نیز با موضع دولت سعودی مبنی بر اینکه با تقویت بنیه دفاعی کشورهای خلیج بهتر از حضور پایگاههای آمریکا در منطقه می توان به حفظ امنیت خلیج ادامه داد، نیز مطابقت دارد. ولی نمی دانیم که آیا منظور خالد این بوده است که در صورت حمله مستقیم شوروی یا حملات کشورهای تحت الحمایه شوروی آمریکا مجاز به مداخله می باشد یا خیر. مقامات سعودی به آرامی ولی به طور رسمی به ما اظهار داشته اند که در صورت انجام چنین رخدادهایی انتظار می رود که آمریکا مجاز به مداخله باشد.وست

(پاراگرافهای 5 - 1 سری / غیر قابل انتشار برای ملل بیگانه) 1- نظریات سعودیها درباره روابط خاص آمریکا و عربستان سعودی:

سفارت آمریکا در جده اخیرا خاطرنشان ساخته است که سعودیها مایلند اختلافات موجود درباره پیشرفت پیمان صلح (مصر و اسرائیل - م)، جدا از روابط دو جانبه آمریکا و عربستان سعودی باشد. دیگر اینکه آنها خواستار تداوم روابط ویژه بین ما هستند. اساس این روابط که همانا نیاز ما به نفت و احتیاج سعودیها به امنیت می باشد، همچنان به قوت خود باقی خواهد بود. لیکن سفارت خاطرنشان می سازد که عملی شدن این روابط بستگی به تلاش جدی طرفین دارد.

2- سفر سادات به اورشلیم. قراردادهای کمپ دیوید، و معاهده بین مصر و اسرائیل در طول 18 ماه گذشته سبب بروز اختلافات شدیدی بین آمریکا و عربستان سعودی شده است. علاوه بر اینها،کمبود انرژی، که با کاهش تولید نفت ایران تشدید شده است،نظریات و فعالیتهای سعودیها را در مورد تولید و قیمت نفت بحرانی نموده است.

3- تأثیر این وقایع بر روابط آمریکا و عربستان سعودی باعث شده است که سفارت (آمریکا - م) در جده چگونگی روابط ویژه ما را که در سالهای اخیر در بسیاری از موارد مورد نظر طرفین کار برد داشته است. مورد مطالعه قرار دهد:

(الف) دفاع نظامی عربستان سعودی: هنوز هم سعودیها رابطه نظامی خود با آمریکا را مشارکتی سودمند برای طرفین دانسته خواستار ادامه آن می باشند.

(ب) همکاری در امور منطقه: باوجود اینکه وقایع «اوج بحران» سبب به وجود آمدن تردید در سعودیها درباره تمایل ما در کمک به آنها در مواقع اضطراری شده است. اما کمک آشکار ما در زمینه امنیتی، و پاسخ ما درباره تقاضای آنها مبنی بر کمک به یمن شمالی در جنگ یمن، اعتماد سعودیها را نسبت به آمریکا به عنوان یک منبع قدرت افزایش داده است.

(ج) همکاری آمریکا و عربستان سعودی در پیشرفت اقتصادی شاه نشین: علیرغم دلسردیهایی که توسط سیاستهای آمریکا در جهت کاهش میزان مشارکت کارخانه های آمریکا در بازار سعودی ایجاد شده، روابط ما با سعودیها هنوز هم به نفع طرفین است، چون ما صنعت مورد نیاز آنها را داریم و آنها نیز هفتمین بازار بزرگ ما را تشکیل می دهند.

(د) هماهنگی در تولید و عرضه نفت: سعودیها از انتقادی که درباره افزایش قیمت نفت شده آزرده خاطر شده اند، و احساس می کنند که ما نتوانسته ایم اهمیت نقش آنها را در افزایش تولید به منظور جبران کمبود نفت ایران (در طول دسامبر و فوریه - دی و بهمن ماه - م) و نیز در پایین نگاهداشتن قیمتها درک کنیم. در برقراری وحدت اوپک و نیاز خودشان به درآمد بیشتر از یک طرف، و در انجام مسئولیت هاشان در قبال غرب و روابط ویژه شان با آمریکا از طرف دیگر، سعودیها فکر می کنند که نه دارای ظرفیت تولید بیشتر بوده و نه دارای آن اراده سیاسی هستند که بتوانند بر اوپک مسلط شوند، و برای رهبریت خیلی مشکل است که به تکنوکراتها بفهماند که چرا قیمت و سیاستهای تولیدی نفت سعودی متناسب با منافع اقتصادیشان نیست.

(ه) همکاری درباره صلح در خاورمیانه: در همان حال که سعودیها مایل هستند تا از طریق اعمال روشهای مسالمت آمیز به یک صلح همه جانبه رسیده شود، آنها خود مایل به حفظ وحدت عربی هستند

ص: 394

چون می دانند که قطبی شدن جهان عرب علاوه بر اینکه امنیت سعودیها را به خطر می اندازد،سبب گسترش نقش روسها در خاورمیانه نیز خواهد گردید. تحت این شرایط، روابط ویژه، در برگیرنده حمایت عربستان سعودی از قرارداد مصر و اسرائیل، به گونه حاضر، نمی تواند باشد، به خصوص که راه حلی درباره مسئله اورشلیم ارائه ننموده است.

(و) موارد دیگر:

عربستان سعودی جامعه ای محافظه کار دارد که قانون و قوانین اساسی آن بر اساس اسلام است، و این کاملاً با جامعه مردمی، مادیگرا و این جهانی تفاوت دارد. و این تفاوت گهگاه سبب می شود که ما در مواردی چند مانند موارد مربوط به حقوق بشر دچار تضاد و اختلاف بشویم.

4- به نظر سفارت (آمریکا - م) در جده سعودیها هنوز هم خواستار تداوم روابط ویژه خود با ما هستند، ولی مایلند این روابط به طریقی مشخص گردد، که همکاری درباره صلح خاورمیانه را در بر نگیرد.

سعودیها هنوز هم مایل به همکاری در زمینه های اقتصادی، امور منطقه، و امور نظامی دو جانبه هستند. در ازاء آن، آنها نیز درباره مساعدت به آمریکا در زمینه انرژی سخن گفته اند - نفت در ازاء امنیت هنوز هم اساس روابط ویژه می باشد.

5 - با وجود این تعریف نیز بعضی از مقامات سعودی فکر می کنند، که روابط ویژه کارایی نخواهد داشت. چون روابط عربستان سعودی با دیگر کشورهای عربی و کشورهای عضو اوپک مانع از آن می شود که امتیازهای مورد نیاز روابط ویژه اعطا شود.عدم درک عموم آمریکاییها از نقش عربستان سعودی در اجلاس 28-26 ژوئن اوپک و عکس العمل آمریکاییها در رابطه با افزایش قیمت نفت حاصل از اجلاس و استمرار عکس العمل آمریکا در رابطه با عدم تمایل عربستان سعودی در حمایت از قرارداد مصر و اسرائیل نیز می توانند برای آمریکا مشکلاتی جدی در ادامه روابط ویژه با عربستان سعودی به بار بیاورند.

6- (محرمانه) بدهیهای خارجی اسرائیل: براساس تحلیل سازمان سیا، اسرائیل باید میزان بدهیهای خود به خارج در 5 سال آینده را کاهش دهد و حتی اگر لازم باشد دریافت وامهای بین المللی برای تأمین مالی عقب نشینی سینا امکان پذیر گردد. مطالعات اسرائیل حاکی از آن است که تا سال 1983 میزان بدهیها - بهره خارجی و پرداخت های اصولی به صورت درصدی از صادرات کالا و خدمات - برای اولین بار کمتر از 20 درصد از زمان جنگ 1956 خواهد بود. علیرغم این گرایشات، مقامات اسرائیلی اظهار می دارند که میزان بدهی سبب بروز مشکلات جدی در زمینه تعادل پرداختها در چند سال آتی خواهد شد.

7- (محرمانه) این مقامات برای اینکه ثابت کنند می توانند مشکلات خود را حل کنند از فرضیه ای استفاده می کنند که از جنبه اقتصادی مفهوم چندانی ندارد که همان فرضیه بدهی سرانه است. در حالیکه بهتر بود اسرائیل از مقیاس رایج میزان بدهی که نحوه پرداخت وام را به توانایی با پرداخت ارتباط می دهد استفاده نماید. شاید اسرائیلیها سعی دارند وضع را آن قدر وخیم جلوه دهند تا کمک آمریکا به این کشور را که در آینده نزدیک بررسی و مطالعه خواهد شدف حتماض دریافت نمایند.

8 - (محرمانه) میزان بدهی کاهش خواهد یافت چون صدور کالاها و خدمات اسرائیلی قرار است به میزان 13 درصد در سال افزایش یابد و حال آنکه میزان پرداخت بدهیها نیز قرار است به میزان میانگین سالانه حدود 5 درصد بالا برود. کندی موجود در افزایش پرداخت بدهیها نشانگر شرایط سهل و آسان

ص: 395

کمکهای آمریکاست که عبارتند از شرایط پرداخت به مدت 40 سال، 10 سال تمدید مدت پرداخت، و نرخ بهره خیلی ارزان، میزان بدهی اسرائیل به آمریکا نیز دائما در حال افزایش است و انتظار می رودکه از 35 درصد در سال 1977 به 58 درصد در سال 1983 برسد.

9- (طبقه بندی نشده) اسرائیل - نظامی: بنا به گزارش رویتر در دوم ژوئیه ایتان رئیس ستاد اسرائیل شخصا محکومیت یک افسر نظامی را که متهم به قتل چهار عرب در حمله اسرائیل به جنوب لبنان در دو ماه قبل شده بود، کاهش داده است. یک دادگاه پژوهش قبل از اینکه این رئیس ستاد محکومیت وی را به دو سال کاهش دهد، وی را به 8 سال زندان محکوم نموده بود.شولامیت آلونی عضو کنست افسر محکوم را یک جنایتکار جنگی قلمداد کرده است و گفته است که کنست نمی تواند عمل رئیس ستاد را بپذیرد. بنا به همین گزارش قرار است همین هفته این موضوع در کنست مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

10- (طبقه بندی نشده) شوروی - آمریکا - خاورمیانه: با اشاره به بازدید سفیر اشتراوس از اردن و عربستان سعودی، برنامه نگاهی به جهان «مسکو در دوم ژوئیه اظهار داشت که هدف این سفر تسریع فرمول بندی عصر جدید به قیمت از بین رفتن مردم فلسطین بوده و....سعی بر آن است تا برخورد عربستان سعودی و اردن را با قرارداد مصر و اسرائیل تضعیف نمایند.» همین برنامه گفت «واشنگتن ریاض را در تنگنا قرار می دهد و سعی دارد از روابط نزدیک عربستان سعودی با آمریکا بهره برداری نماید». در ادامه گفته است که واشنگتن برای دست یافتن به «اهداف امپریالیستی» خود امکان دارد در صورت اجبار به زور نیز متوسل شود.

11- (محرمانه) مصر و کویت: رئیس بانک مرکزی مصر به چند تن از مقامات سفارت در قاهره گفت که تا آنجا که وی می داند از طرف کویت هیچ گونه تقاضای رسمی یا غیر رسمی مبنی بر استرداد 935 میلیون دلار سپرده خود در بانک مرکزی مصر ارائه نشده است، که البته با گفته وزیر اقتصاد مصر الضالح که چند هفته قبل به سفیر ایلتس گفته بود که چنین تقاضایی شده است، تناقض دارد بنا به اظهار سفارت در قاهره بیرون کشیده شدن پولهای کویت از مصر ظاهرا مشکل جدی برای مصر تولید نخواهد نمود.

12- (طبقه بندی نشده) مصر و سازمان توسعه صنعتی عربی: یک آژانس خبرگزاری خاورمیانه ای اظهار داشته است که مصر نتوانسته است با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در مورد تسویه حساب درباره سازمان توسعه صنعتی عربی به توافق برسد. بنابه همین گزارش در صورت موافقت سه طرف دیگر، مصر از بانک جهانی خواهد خواست تا در این باره رای بدهد. مصر قبلاً اعلام کرده بود که در صورت عدم تمایل سه طرف دیگر خود به تنهایی به اداره این سازمان خواهد پرداخت.

13- (محرمانه) مصر و مسائل نفتی: مصر از افزایش قیمت و کاهش تولید نفت اوپک استفاده کرده قیمت نفت خام خود را بسیار بالا برده است. مصر به مشتریان خود اطلاع داده است که در فصل سوم سال مرغوبترین نفت خام خود را به قیمت هر بشکه 50/32 دلار و نفت خام نامرغوبتر را به قیمت هر بشکه 40/26 دلار بفروش خواهد رساند - قیمت این دو نوع نفت خام در ماه ژوئن به ترتیب 20 دلار و 62/17 دلار برای هر بشکه بود. بنا به گزارشات رسیده اکثریت مشتریان مصری قیمتهای جدید را پذیرفته اند.