پيش انگاره ها (مبانى و مبادى) و ... است. ازاين رو، تفسير از علوم مرتبط با قرآن به شمار مى آيد كه بيش از هزار سال عمر دارد.

علم تفسير به دانشى گفته مى شود كه انسان را با معانى و مقاصد آيات قرآن و منابع، مبانى، روش ها، معيارها و قواعد آن آشنا مى سازد.

به عبارت ديگر، دانش تفسير از چند بخش اساسى تشكيل مى شود: 1) مبانى تفسير؛ 2) قواعد تفسير؛ 3) منابع تفسير؛ 4) شرايط مفسر؛ 5) سنجه هاى فهم تفسير و معيارهاى تفسير معتبر؛ 6) روش هاى تفسيرى؛ 7) گرايش ها (مكاتب) تفسيرى.

موضوع علم تفسير: آيات قرآن (سخنان الهى كه در قالب وحى قرآنى بر پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم نازل شده است).

هدف دانش تفسير: كسب توان استنباط صحيح از آيات قرآن.

فايده علم تفسير: فهم مراد استعمالى (معانى آيات) و مراد جدّى خدا (مقاصد آيات).

2-اگرمفاهیم قرآن خوب تبیین و توصیف شودمقدمه تفسیرخواهد شد و تفسیر قرآن از غنای بیشتری برخوردار خواهد شد. این دانش که مربوط به مجموعه دانشهای نوین زبانشناسی است می باشد . زبانشناسی بیشتر ناظر به کلام انسانی است که دردورهای مختلف شامل کلام های مقدس(کتابهای آسمانی) نیز شده است . زبان شناسی شامل: زبان شناسی نظری؛ آواشناسی ؛ واج شناسی ؛ واژه شناسی ؛ ساخت واژه ؛ نحو ؛ معناشناسی ؛ معناشناسی واژگانی ؛ معناشناسی آماری ؛ معناشناسی ساختاری ؛ سبک شناسی ؛ تجویز و توصیف ؛ کاربردشناسی ؛ زبانشناسی کاربردی ؛ اکتساب زبان ؛ زبان شناسی روان شناختی ؛ زبان شناسی جامعه شناختی ؛ زبان شناسی شناختی ؛ جامعه شناسی زبان ؛ زبان شناسی محاسباتی؛ زبان شناسی توصیفی ؛ زبان شناسی تاریخی ؛ زبان شناسی تطبیقی ؛ رده شناسی زبان ؛ دستور گشتاری ؛ریشه شناسی. و همچنین توجه به نظریات هرمنوتیک ومتودولوژی

می تواند تاثیرات خوبی درمباحث شناخت قرآن داشته باشد وفضاهای جدید تحقیقات قرآنی ایجاد نماید.

3-اگر تفسیرما از پیشرفت مناسبی برخوردار نیست دلیل عمده آن این است که روی مقدمات تفسیر کارهای اصلی صورت نگرفته است . این مسئله برای هرکس که باتفسیرقرآن آشنا باشد بدیهی است. برای روشن شدن زوایای پنهان و آشکارقرآن بیش از ده هزارکتاب نوشته شده است ولی می توان به جرات گفت مسلمانان و بشرهنوزبه صورت کامل ازاین ذخیره الهی بهره لازم را نبرده است و استخراجات لازم راازاین گنج الهی نکرده است.

4-بعضی آیات قرآن قرنها از نظر تفسیری هیچ پیشرفتی نداشته است .و مثل آن است که تفاسیر از روی هم بازنویسی کرده اند و اگر حرف تازه ای هم زده شده است بیشتر جنبه فرقه ای و گرایشی داشته که اکثرا به تاویل آیات و یا بهتر بگوئیم تفسیر به رای شده است.چگونه می توان یک آیه و یا یک سوره را خوب تفسیرکرد در صورتی که زوایای آشکار و پنهان کلمات خوب کالبد شکافی نشده باشد. برای آشکارشدن این مدعی تفاسیرقرآن را براساس قرون طبقه بندی کرده و سیرپیشرفت معانی و مفاهیم و تفاسیرآیات را درآن براساس استاندارهای علمی و روش های نوین بررسی کنید.

5-متاسفانه در زمان معاصر که به این مسئله مهم یعنی مفاهیم آیات کمی توجه شده است بعضی آن را با شرح لغت اشتباه گرفته اند وکتابهائی به همین نام تالیف شده است واسم کتاب خود را مفا هیم قرآن گذاشته اند و حال آنکه اصلا به مفاهیم نپرداخته اند و یک مقداربیشتر از حد معمول از ترجمه لغت فرارفته اند و دراین زمینه مراکز

قرآنی وعلمی را نیز به اشتباه انداخته اند.

6-علم مفردات یا واژه شناسی در قرآن دانشی است که در باره تک واژ ه های قرآنی از نظر ریشه اشتقاق لغوی و دلالت آن بر معنای مطلوب مناسب و نوع کاربرد آن در قران بحث می کند بدین منظور که هرگاه شخصی معنای واژه های قرآنی را نمی داند با مراجعه به کتابهای لغوی مانند مفردات راغب می تواند معنا و ریشه موارد اشتقاقی و نوع کاربرد آن را بشناسد . و حال آنکه علم مفاهیم شناسی قرآن درباره یک واژه و معنای آن درتمام حالات علمی و ادبی درقرآن بحث می کند با این توضیح تفاوت عمده و عمیق علم مفردات با علم مفاهیم تا حدودی روشن شد.

علم مفردات شاخه های فراوانی دارد که به بعضی از آنها اشاره می شود:

الف- دانش غریب القرآن

ب-معرب القرآن که در آن در مورد واژه هائی که از زبانهای دیگر به زبان قرآن وارد شده و به صورت عربی در آمده بحث می کند.

ج- اعراب القرآن در خصوص چگونکی اعراب الفاظ قرآن بحث می کند

د-مجازات قرآن انواع مجازهای به کار رفته در قرآن در این شاخه بحث می شود.

ه- وجوه و نظائر در قرآن

و بعضی دیگر از موضوعات علوم قرآن که بنوعی با مفردات قرآن سرو کار دارد.

دانشمندا ن بزرگی به تبیین واژه های قرآنی پرداخته اند و برخی از آنها کتابهائی را نیز تدوین نموده اند که تفصیل آنها در کتابهای رجال مانند : معجم الادباء ، تاریخ بغداد، فهرست ابن ندیم، اعلام زرکلی و .....آمده است.

برای آگاهی از این کتابها می توانید به مجله بینات

شماره هفت و نه مراجعه کنید که بیش از سیصد جلد کتاب معرفی شده است.

7- مفاهیم قرآن به معنای تحقیق کامل و جامع در باره بنیان آشکارو نهان یک لغت است؛ وبررسی سابقه و شرح آن در کل مجموعه آیات قرآن است. و همچنین تمام کاربردهای علمی و ادبی آن را بررسی کردن است. واین تقریبا یک علم کاملا جدید درباره قرآن است. زیرا باید نقش یک مفهوم را در تمام قرآن درقالب یک کلمه و ارتباطات آن مشخص کرد.تحقیق درباره مفاهیم شناسی قرآن کارساده ای نیست وافراد باید صاحب تخصص های گوناگونی باشند. و بصورت گروهی کارکنند . مفهوم شناسی قرآن بعد ازآشنائی علوم ادبی و منطقی وفلسفی و عرفانی و تاریخی وفقهی و غیره برای محققین حاصل می شود. تازه این بررسی نقش یک کلمه و مفهوم درقرآن است ؛ حال آنکه اگرما خواستیم نقش مفهوم یک جمله و یا چند جمله و یا یک آیه و یا یک سوره را نسبت به یک جمله و یا چند جمله و یا یک آیه ویا یک سوره دیگربررسی کنیم ؛ ببینید چه نیروی انسانی دانشمند و چه سرمایه مالی هنگفت و چه تکنولوژی(ابررایانه) و امکانات نرم افزاری و علمی و سخت افزاری نیاز است. ولی به هرحال کاری است که باید درآینده نزدیک انشاء الله بشود.

8-قران را می توان مثل قطعات متنوع هندسی (Magnets game) فرض کرد که به بی نهایت اشکال قابل تصوراست اگرشما به یک آجردریک ساختمان بسیاربزرگ و چند هکتاری توجه کنید و نقش این آجردرکل مجموعه را بررسی کنید یک تصورمفهومی بدست آورده اید که جایگاه ومعنای آن را درمنظومه

این ساختمان به شما نشان می دهد و تصور بود ونبود آن دراین منظومه به کل آن می تواند کمک کند و یا آسیب برساند. پس باید درنظرداشت هریک ازکلمات قرآن مفهومی دربردارد که باتمام کلمات و جملات قرآن ارتباط دارد ارتباطی که درطول تاریخ تفسیرقرآن کشف نشده است . و ازاین مبنا استنتاجات بسیاری می توان استخراج کرد که درلابلای بعضی از تفاسیرآمده است.

9-البته شاید بتوان گفت مفاهیم قرآن یک رشته جدید در علوم و معارف قرآن است و مربوط به دوران معاصر است زیراکه بسیاری از علوم در حدود نیم قرن جدید تحولات جدی بخود گرفته اند. با استفاده ازابزارو امکانات جدید بویژه رایانه وبرنامه ریزی برای آن می توان به این علم دسترسی پیدا کرد. این علم بصورت رسمی هنوزوارد حوزه و دانشگاه نشده است و مطالب آن بصورت گسیخته درضمن مطالب دیگربیان می شود. هراستادی با توجه به شناخت نسبی خود از آن بحث می کند وبسیاری آن را بعنوان یک علم قرآنی نه می شناسند و نه قبول دارند. اینجانب بعد ازحدود سی سال آشنائی با علوم دینی و اسلامی وقرآنی و بعد تمرکزبرروی این موضوع (علم مفاهیم شناسی قرآن) وکشف آن در تفسیرشریف راهنما به این امرخطیرنائل شدم و خداوند رحیم افق نوردیدن آن را بمن نشان داد. و این چیزی بود که بصورت متفاوت در بعضی مکتوبات قرآنی با آن برخورد می کردم که خود داستانهای زیبا و دلنشینی دارد. خیلی دوست داشتم با قرآن مانوس باشم و روزانه چندین نوبت تلاوت داشته باشم ولی بعضی از مواقع یک کلمه و یا یک جمله قرآن و نقش آن

درکل قرآن فکرودل من را بخودش مشغول می کرد و ساعتها و روزها وقت مرا می گرفت و رهایم نمی کرد ؛ نمی توانستم از آن مفهوم کلمه و جمله و آیه دلم را جدا بکنم ؛ هرلحظه و زمانی که می گذشت رخ جدیدی از آن برایم کشف می شد ولی همیشه دوست داشتم یک راهی پیدا کنم که آن را به صورت علمی درمعرض دیگران قراردهم ؛ ولی عظمت کارونداشتن ابزار و امکانات لازم من را از آن باز می داشت تا اینکه این توفیق نسبی برایم حاصل شد. و برای همین همیشه درحیرتم که قلب مقدس اشرف و اکرم واعظم انبیاء یعنی حضرت محمد مصطفی (ص) چگونه این حجم با عظمت معنوی را درسینه مبارکشان داشتند و آن را حمل می کردنند. آری این کلمات و آیات الهی است که بی نهایت بارقابل استناد و استدلال و فیض جاری است و هنرنمائی می کند.کاری که ازعهده هیچ مجموعه و دستگاه علمی برنمی آید. کاریکه من انجام داده ام کاری است که اصل زحمت آن را دانشمندان اسلامی درتفسیرقیم راهنما انجام داد ه اند و من فقط آن را دیده و استخراج و تالیف کرد ه ام ؛ هرچند که قبل ازمن به این صورت کسی انجام نداده است.

10-ازخوبیهای علم دردوران جدید این است که آنچه را درتصورذهن و یا کشف دل و یا توهم و یا خیال بود امروز می توان بصورت علم درآورد و به معرض نمایش و عموم گذاشت . شما نگاه کنید در زمان ما مسائلی حتی مثل طی الارض و روی آب راه رفتن ونامرئی شدن و صدها

نمونه از این دست به صورت علمی دسته بندی و طبقه بندی شده است. چه برسد به علومی که ازقواعد و ضوابط مثل تفسیرقرآن برخورداراست.

11- بسیاری ازتفاسیر که دردوران قدیم نوشته شده است درمحدوده علم آموزی ودانش یک فرد و بسته به نوع کتابهای تفسیری و امکاناتی که دراختیارداشته و گرایش و هدفی که داشته است.درصورتیکه درزمان معاصرباید ازنوشتن تکراری و بیهوده این تفاسیرخوداری کرد و زیرنظرمجموعه ای ازاساتید ، تفسیرهمه جانبه نوشت.وحوزهای پژوهشی عظیمی به این امرمهم اختصاص یابد. امید است درآینده حوزه های علمی بزرگ و دانشگاههای بزرگ قرآنی درراستای آموزش و پژوهش های قرآنی بیش ازآن چیزی که امروزوجود دارد تاسیس شود.

12- داشتن روش هدفمند و اصولی و رعایت آن درطول نگارش تفاسیرازنکات مهمی است که مفسرین باید رعایت کنند. زیرا مفسرین بزرگ قرآن بعضی ازموارد یک مفهوم را دریک جای قرآن به یک معنا گرفته اند و درجاهای دیگرقرآن از آن عدول کرده اند مثل آن است که یک جا در قرآن ما کلمه( صلوهَ) را به این شکل و درجاهای دیگرقرآن بصورت (صلاهَ) بنویسیم. اگرما توانستیم به معنای واقعی و مفهوم (روح) یا (امر) یا (امام) و ....درقرآن برسیم باید بااین ملاک واحد درکل قرآن به تحقیق بپردازیم.

13-اگرخواستیم عظمت قرآن را درنظربگیریم باید اینطورتصورکرد که تمام عالم هستی دو بارتکرار شده است یکباربصورت عینی درعالم خارج و یکباربصورت مکتوب به صورت قرآن و اگرگفته عرفاء را به آن اضافه کنیم به این صورت استکه وجود انسان قرآنی (کامل) دو چهره دارد یکی به صورت عینی یعنی جهان خارج و دیگری بصورت مکتوب یعنی قرآن.

14-قرآن كريم در آيه ى بيست و يكم

سوره ى حجر به سرچشمه و منبع موجودات و نزول معيّن آنها اشاره كرده، مى فرمايد:

( وَ إِن مِّن شَىْ ءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَآئِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ)

و هيچ چيزى نيست جز آن كه منابعش نزد ماست؛ و [لى] جز به اندازه معيّن آن را فرو نمى فرستيم.

«خزائن» در اصل به معناى حفظ و نگه دارى چيزى است و در اصطلاح به معناى محلى است كه افراد، اموالشان را در آن گردآورى و حفظ مى كنند.

اين مفهوم در مورد انسان ها صادق است كه قدرت محدود دارند و نمى توانند در هر عصرى همه چيز را فراهم كنند، اما در مورد خدا تصور نمى شود.

پس خزاين الهى، يا به معناى «مقدورات الهى» است؛ يعنى همه چيز در منبع قدرت الهى جمع است و هر وقت بخواهد هر مقدار كه لازم باشد ايجاد مى كند و يا به معناى مجموعه ى امورى است كه در عالم هستى و جهانِ ماده وجود دارند؛ مثل عناصر و اسباب، كه در اين مجموعه همه چيز فراوان است، اما هر موجود خاص آن به صورت محدود ايجاد مى شود.

قرآن خداوند نیز ازهمین سنخ است که متصل به دریای بی کرانه وجود خداوند است و هروقت خداوند بخواهد مقداری از معنای آن را برای ما ایجاد می کند . و چهره کامل آن درزمان حکومت حضرت ولی عصر(عج) ظهور می کند. انشاء الله.

15- قرآن كريم در آيه ى چهل و يكم سوره ى بقره با اشاره به رابطه ى قرآن با كتب آسمانى پيشين، چهار فرمان در مورد پاس داشت قرآن مى دهد و مى فرمايد:

( وَآمِنُوْا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَناً قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ)

و به آنچه فرو

فرستادم (/ قرآن) ايمان آوريد، در حالى كه مؤيد چيزى است كه با شماست. و نخستين انكار كننده آن نباشيد؛ و بهاى اندك را با آيات من مبادله نكنيد؛ و تنها (از عذاب) من (خودتان) را حفظ كنيد.

خداوند می فرماید قرآن را ارزان نفروشید قدروقیمت وعظمت آن را دریابید و برای رسیدن به آن بهای لازم را بپردازید. هرآیه قرآن مثل عروسی بلند مرتبه ای است که تا بهای آن پرداخته نشود رخ نمی نماید بعضی ازموارد این بهاء به قیمت جان و حقیقت انسان است . کسانیکه خادم قرآن هستند باید همیشه این را مد نظرداشته باشند.

عروس حضرت قرآن نقاب آن گه براندازدكه دارالملك ايمان را مجرد يابد از غوغا

(سنائی)

-

16- دراین قسمت برای اینکه وظیفه ما نسبت به قرآن مشخص شود سخن رهبرعظیم الشان انقلاب اسلامی دردنیای معاصرحضرت امام خمینی(ره) را می آورم: (جلد بیستم صحیفه امام خمینی(ره)- صفحه 91 تا 93- پيام به مردم زائران بيت الله الحرام به مناسبت ايام حج "مهجوريت حج ابراهيمي "):

(از انس با قرآن كريم ، اين صحيفه الهي و كتاب هدايت ، غفلت نورزند كه مسلمانان هر چه دارند و خواهند داشت در طول تاريخ گذشته و آينده ازبركات سرشار اين كتاب مقدس است . و از همين فرصت از تمامي علماي اعلام و فرزندان قرآن و دانشمندان ارجمند تقاضا دارم كه از كتاب مقدسي كه تبيان كل شي ءاست و صادر از مقام جمع الهي به قلب نور اول و ظهور جمع الجمع تابيده است ، غفلت نفرمايند. اين كتاب آسماني - الهي كه صورت عيني و كتبي جميع اسما و صفات و آيات وبينات است

و از مقامات غيبي آن دست ما كوتاه است و جز وجود اقدس جامع من خوطب به از اسرار آن كسي آگاه نيست و به بركت آن ذات مقدس و به تعليم او خلص اولياي عظام دريافت آن نموده اند و به بركت مجاهدات و رياضتهاي قلبيه ، خلص اهل معرفت به پرتوي از آن به قدر استعداد و مراتب سير بهره مند شده اند و اكنون صورت كتبي آن ،كه به لسان وحي بعد از نزول از مراحل و مراتب ، بي كم و كاست و بدون يك حرف كم وزياد به دست ما افتاده است ، خداي نخواسته مباد كه مهجور شود و گر چه ابعاد مختلفه آن و در هر بعد مراحل و مراتب آن از دسترس بشر عادي دور است لكن به اندازه علم ومعرفت و استعدادهاي اهل معرفت و تحقيق در رشته هاي مختلف ، به بيانها و زبانهاي متفاوت نزديك به فهم از اين خزينه لايتناهاي عرفان الهي و بحر مواج كشف محمدي -صلي الله عليه و آله و سلم - بهره هايي بردارند و به ديگران بدهند و اهل فلسفه و برهان بابررسي رموزي كه خاص اين كتاب الهي است و با اشارات از آن مسائل عميق گذشته ،براهين فلسفه الهي را كشف و حل كرده ، در دسترس اهلش قرار دهند. و وارستگان صاحب آداب قلبي و مراقبات باطني رشحه و جرعه اي از آنچه قلب عوالم از "ادبني ربي " دريافت فرموده ، براي تشنگان اين كوثر به هديه آورند و آنان را مودب به آداب الله تا حد ميسور نمايند. و متقيان تشنه هدايت بارقه

اي از آنچه به نور تقوا از اين سرچشمه جوشان هدي للمتقين هدايت يافته اند، براي عاشقان سوخته هدايت الله به ارمغان آورند. و بالاخره هر طايفه اي از علماي اعلام و دانشمندان معظم به بعدي از ابعاد الهي اين كتاب مقدس دامن به كمر زده و قلم به دست گرفته و آرزوي عاشقان قرآن رابرآورند و در ابعاد سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي ، نظامي ، فرهنگي و جنگ و صلح قرآن وقت صرف فرمايند تا معلوم شود اين كتاب سرچشمه همه چيز است ؛ از عرفان و فلسفه تاادب و سياست ، تا بيخبران نگويند عرفان و فلسفه بافته ها و تخيلاتي بيش نيست ورياضت و سير و سلوك كار درويشان قلندر است ، يا اسلام به سياست و حكومت و اداره كشور چه كار دارد كه اين كار سلاطين و روساي جمهور و اهل دنياست . يا اسلام دين صلح و سازش است و حتي از جنگ و جدال با ستمكاران بري است . و به سر قرآن آن آورند كه كليساي جاهل و سياستمداران بازيگر به سر دين مسيح عظيم الشان آوردند.

هان اي حوزه هاي علميه و دانشگاههاي اهل تحقيق ! بپاخيزيد و قرآن كريم را ازشرجاهلان متنسك و عالمان متهتك كه از روي علم و عمد به قرآن و اسلام تاخته ومي تازند، نجات دهيد. و اينجانب از روي جد، نه تعارف معمولي ، مي گويم از عمر به بادرفته خود در راه اشتباه و جهالت تاسف دارم . و شما اي فرزندان برومند اسلام ! حوزه ها ودانشگاهها را از توجه به شئونات قرآن و ابعاد بسيار مختلف آن

بيدار كنيد. تدريس قرآن در هر رشته اي از آن را محط نظر و مقصد اعلاي خود قرار دهيد. مبادا خداي ناخواسته در آخر عمر كه ضعف پيري بر شما هجوم كرد از كرده ها پشيمان و تاسف برايام جواني بخوريد همچون نويسنده .

بايد بدانيم حكمت آنكه اين كتاب جاويد ابدي كه براي راهنمايي بشر به هر رنگ و مليت و در هر قطب و قطر، تا قيام ساعت نازل گرديده است ، آن است كه مسائل مهم حياتي را چه در معنويات و چه در نظام ملكي زنده نگه دارد و بفهماند كه مسائل اين كتاب براي يك عصر و يك ناحيه نيست . )

17- منطق شيوه ي تفكر صحيح را مي آموزد حال اگر كسي بخواهد انديشه ها و تفكرات خود را به ديگري منتقل كند. يعني بخواهد از آنچه در ذهن خودش مي گذرد ديگري را آگاه سازد ناچار از سخن استفاده مي كند، يعني الفاظ را براي افاده ي مقصود خود به كار مي برد.

مردم عادي چنين مي پندارند كه انسان نخست مي انديشند سپس انديشه هاي خود را در قالب الفاظ بر زبان مي آورد. اما با كمي دقت نظر معلوم مي شود كه اساساً تفكر بدون استعمال الفاظ امكان پذير نيست. حتي وقتي كه آدمي لب را از سخن فروبسته و به انديشه فرورفته باشد، باز در واقع با يك سلسله الفاظ مخيّل به تفكر مي پردازد و به قول حكما، گويي با خود «حديث نفس» يا نجوا مي كند، به همين جهت است كه تفكر و تعقل را نطق باطن مي نامند (در مقابل نطق ظاهر

كه با الفاظ مسموع انجام مي يابد) پرورش ذهني و فكري آدمي و از قوه به فعل درآوردن استعدادهاي معرفتي او جز به كار بردن لفظ امكان پذير نيست. پس زبان اولاً توأم و همراه با انديشه هاي دروني آدمي است. ثانياً موجب انتقال دانش و فرهنگ و تمدن به ديگران است و آموزش و پرورش بدون استعانت از آن امكانپذير نيست. همين نياز مبرم آدمي به زبان موجب شده است كه به وضع الفاظ بپردازد و در برابر هر معنايي لفظي را كه نمايانگر آن معني باشد قرار دهد.

چنانكه معلوم است هر لفظ مسموع صوتي است كه در هوا پخش مي شود و به سرعت محو مي گردد. يعني علامتي است فرار و ناپايدار كه عمرآن لحظه اي بيش نيست و فقط هنگام رويارويي با ديگران بكار مي رود. اما آدمي مايل است افكار و انديشه ها و خواسته هاي خود را به مكانهاي دور دست و به آيندگان و كساني كه با او روياروي نيستند نيز برساند. به همين جهت به وضع الفاظ بسنده نكرده و يك سلسله علايم ديگر نيز وضع كرده كه همان خط يا علايم مكتوب يا الفباست. علايمي به مراتب پايدارتر و ثابت تر از الفاظ، اين علائم مكتوب را نشان و دال بر الفاظ قرار داده است.

بنابراين علايم مكتوب يا خط يا وجود كتبي دلالت بر حفظ، يعني اصوات معين ، دارد. به عبارت مختصرتر وجود كتبي دال بر وجود لفظي است ، همانطور كه وجود لفظي دال بر معناي ذهني است و معناي ذهني دال بر شيء خارجي.

وجود كتبي (علايم كتبي يا خطي ) – وجود لفظي

( علايم ملفوظ يعني اصواتي كه با اتكاء به مخارج حروف از دهان خارج مي شود) – وجود ذهني (معني ذهني يا صورت ذهني) – وجود عيني (وجود خارجي يا شي خارجي)

به عبارت موجزتر شيء داراي چهار نحوه وجود است. وجود عيني و وجود ذهني و وجود لفظي و وجود كتبي . از آنجا كه نقش الفاظ در تفكرات آدمي تا اين درجه است. منطق دانان در آغاز منطق مبحثي را نيز به الفاظ اختصاص مي دهند و البته بحث آنها از الفاظ بحثي است بسيار كلي به نحوي كه كم و بيش شامل همه زبانها مي شود. بر خلاف بحث علماي دستورزبان كه اختصاص بزباني معين دارد.(علم منطق – رشته های نظری و علوم انسانی و معارف اسلامی)

براین اساس وجود لفظی و کتبی را اعتباری و وجود ذهنی و عینی را حقیقی می دانند.

اگربراین مبنا به قرآن رانگاه کنیم؛ فعالیتهای علمی و قرآنی ما ازچهارحالت خارج نیست:

الف-وجود لفظی قرآن که شامل روخوانی ؛ روان خوانی ؛ تندخوانی؛ صوت ولحن؛ علم تجوید ؛ انواع قرائات قرآنی؛ حفظ ظاهری قرآن؛و تمام فعالیتهائی که دراین حوزه لفظی قرآن می شود.

ب-وجود کتبی قرآن که شامل انواع رسم الخط ونوشتن قرآن ؛ چاپ قرآن؛ تمام کارهای هنری مربوط به قرآن.

ج-وجود ذهنی قرآن یعنی آنچه درذهن مردم مسلمان یا جامعه بشری یا مفسرومحقق قرآن وجود داردو بر روی آن تدبرو تفکرمی کند و آن را نشر وارائه می دهد.و شامل تمام تفاسیر و معارف و علوم قرآنی می شود.

د-وجود عینی قرآن که به دوصورت جلوه می کند یا بصورت فردی که دریک انسان قرآنی درخارج مصداق پیدا می کند و

حقیقی ترین آن امام معصوم است که واقعیت قرآن و مظهرعینی کامل قرآن درعالم خارج است و قرآن ناطق است و درزمان ما حضرت امام ولی عصر(عج) می باشد ویا بصورت جمعی تجلی و ظهورپیدا می کند که جامعه اسلامی و قرآنی و حکومت اسلامی مهدویت است که انشاء الله درآینده ما شاهد و عامل آن خواهیم بود.

به هرحال هرکس که عالم وخادم قرآن باشد بصورت حصرعقلی ازیکی ازاین چهارقسم خارج نیست ؛ و کسیکه درحوزه علم مفاهیم شناسی قرآن فعالیت و تحقیق و مطالعه می کند دربخش سوم (وجود ذهنی) جایگاه می یابد ووقتی درعرصه نشرمکتوب می پردازد درجایگاه دوم (وجود کتبی) فعال است.

اگربخواهیم توضیح مفصل دهیم که علم مفاهیم قرآن شناسی چیست ؟ باید کتابهای مستقلی تالیف گردد ؛ که امیدواریم این مهم درآینده نزدیک انجام گیرد.

17-ما در اینجا براساس امکانات و ابزار و نرم افزارهای علمی بیش ازهزارتا از کلمات قرآن را مفهوم شناسی وبراساس حروف الفبا استخراج کرده ایم ؛ باشد که انشا ء الله در آینده این علم( مفهوم شناسی قرآنی) توسعه لازم را بنماید. از بین تفاسیرتفسیرراهنما را ملاک قرارداده ایم که نسبت به تمام تفسیرهای قرآن بعضی ازاستاندارهای لازم را دارد که می توانید ویژگیهای آن را درمقدمه آن تفسیرشایسته و مهم بخوانید. باید توجه داشت که بعضی ازکلمات مشترک لفظی و بعضی ازآنها مشترک معنوی می باشند ؛ وتعدادی ازکلمات نیز عربی وفارسی می باشد ؛ برای همین کسی که می خواهد مفهومی را بررسی کند لازم است یکدورفهرست کلمات را بررسی کند. . این مجموعه کتاب مفاهیم شناسی قرآن بیشتربرای محققین و پژوهشگران قرآنی و کسانیکه

می خواهند پایان نامه حوزوی و دانشگاهی تالیف کنند ویا علاقه به مباحث عمیق قرآنی هستند می باشد.

حوزه علمیه اصفهان

رسول ملکیان اصفهانی

، بلافاصله پس از اين بود كه ايوب ( ع ) پاى خود را بر زمين كوبيد .

اركض برجلك ه_ذا مغتسل بارد و شراب

پوشش پا در حجاب

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 31 - 29

29 - بر زنان مؤمن ، پوشاندن پا تا مچ و زينت هاى آن ( مانند خلخال ) واجب است .

و لايضربن بأرجلهنّ ليعلم ما يخفين من زينتهنّ

تهديد به قطع پا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 49 - 9

9 - ساحران مؤمن به موسى ( ع ) ، مورد تهديد فرعون به قطع دست و پا و كشيده شدن بر صليب

لأُقطّعنّ أيديكم و أرجلكم من خل_ف و لأُصلّبنّكم أجمعين

جانداران دو پا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 45 - 6

6 - بعضى از جانداران ، بر روى دو پا راه مى روند .

و منهم من يمشى على رجلين

قطع پا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 33 - 1،2،3،5،24،27

1 _ محاربين و ستيزه جويان با خدا و رسول يا بايد كشته شوند و يا به دار آويخته گردند و يا دست و پايشان از جهت مخالف بريده شود و يا تبعيد گردند .

انما جزؤا الذين يحاربون اللّه و رسوله . .. او ينفوا فى الارض

2 _ محاربين در صورت فسادانگيزى در جامعه ايمانى ، محكوم به يكى از حدود چهارگانه ( قتل ، به دار آويختن ، قطع دست و پا و تبعيد )

انما

جزؤا الذين يحاربون اللّه و رسوله . .. او ينفوا فى الارض

برداشت فوق بر اين مبناست كه واو عاطفه در {و يسعون} واو جمع باشد. يعنى حد ذكر شده از آن محاربى است كه فسادگر باشد. تكرار نشدن {الذين} در {يسعون} مؤيد اين معناست.

3 _ حدود چهارگانه ( قتل ، به دار آويختن ، قطع دست و پا و تبعيد ) ، كيفرى مناسب براى محاربان فسادگر

انما جزؤا الذين يحاربون اللّه و رسوله و يسعون فى الارض فساداً

{جزاء} در لغت به معناى كيفر و پاداشى است كه كافى باشد.

5 _ تبهكاران و فسادانگيزان جامعه ايمانى ، محكوم به يكى از حدود چهارگانه ( قتل ، به دار آويختن ، قطع دست و پا و تبعيد ) *

انما جزؤا الذين يحاربون اللّه و رسوله و يسعون فى . .. او ينفوا من الارض

كلمه {فى الارض} بيانگر اين است كه مراد از {فساد}، فساد در جامعه است، نه فسادهاى فردى. گفتنى است كه در برداشت فوق {فسادگرى} عنوانى مستقل از محارب گرفته شده است.

24 _ قطع يك دست و يك پا از جهت مخالف ، مجازات محارب فسادگر در زمين ، در صورت غارت نمودن اموال بدون ارتكاب قتل

انما جزؤا الذين يحاربون اللّه . .. او تقطع ايديهم و ارجلهم من خلف

از امام رضا(ع) درباره آيه فوق روايت شده: اذا حارب اللّه و رسوله و سعى فى الارض فساداً . .. و ان اخذ المال و لم يقتل قطعت يده و رجله من خلاف ... .

_______________________________

كافى، ج 7، ص 247، ح 8; نورالثقلين، ج 1، ص 623، ح 165.

27 _ بريدن يك دست و يك پا از

جهت مخالف و سپس به دار آويختن ، كيفر ايجاد ناامنى در راه ها به همراه قتل و غارت اموال

انما جزؤا الذين يحاربون اللّه و رسوله . .. و ارجلهم من خلف

از امام جواد(ع) روايت شده كه در پاسخ سؤال از حكم فسادگرانى كه راه بر مردم بسته اند فرمود: . .. و ان كانوا اخافوا السبيل و قتلوا النفس و اخذوا المال امر بقطع ايديهم و ارجلهم من خلاف و صلبهم بعد ذلك ... .

_______________________________

تفسير عياشى، ج 1، ص 315، ح 91; تفسير برهان، ج 1، ص 467، ح 16.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 124 - 2

2 _ قطع يك دست و يك پا در جهت خلاف يكديگر ، از كيفر هاى تعيين شده از سوى فرعون براى ساحران مؤمن به موسى ( ع )

لأقطعن أيديكم و أرجلكم من خلف

قطع پا در حكومت فرعون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 49 - 10

10 - قطع يك دست و يك پا بر عكس يكديگر ، از شكنجه هاى سخت نظام فرعونى براى مخالفان

لأُقطّعنّ أيديكم و أرجلكم من خل_ف

گواهى اخروى پا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 24 - 1،2

1 - شهادت و گواهى زبان ، دست و پاى گنه كاران عليه آنان در قيامت

يوم تشهد عليهم ألسنتهم و أيديهم و أرجلهم

2 - اعضا و جوارح ( زبان ، دست و پاى ) گنه كاران ، تمامى گفته ها و كرده هاى آنان را بازگفته و از هيچ

عمل خلافى ، فروگذار نخواهند كرد .

يوم تشهد عليهم ألسنتهم . .. بما كانوا يعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 65 - 3

3 - دست ها و پا هاى كافران ، در قيامت عليه آنان به سخن آمده و بر دستاوردهايشان ، گواهى خواهند داد .

تكلّمنا أيديهم و تشهد أرجلهم بما كانوا يكسبون

محدوده مسح پا در وضو

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 6 - 40،41

40 _ كفايت مسح قسمتى از پا و سر در وضو

و امسحوا برءوسكم و ارجلكم

امام باقر(ع) در توضيح آيه فوق فرمود: . .. ان المسح ببعض الرأس لمكان الباء ثم وصل الرجلين بالرأس كما وصل اليدين بالوجه ... فعرفنا حين وصلها بالرأس ان المسح على بعضها ... .

_______________________________

كافى، ج 3، ص 30، ح 4; نورالثقلين، ج 1، ص 596، ح 70.

41 _ حد مسح پا در وضو ، مفصل آن است .

إلى الكعبين

امام باقر(ع) در بيان معناى {كعبين} در آيه فوق فرمود: . .. ههنا يعنى المفصل دون عظم الساق ... .

_______________________________

كافى، ج 3، ص 26، ح 5; نورالثقلين، ج 1، ص 598، ح 73.

مسح پا در وضو

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 6 - 1،4،5،6

1 _ وجوب شستن صورت و دست ها و مسح سر و پا ها ( وضو ) ، براى نماز

إذا قمتم إلى الصّلوة فاغسلوا وجوهكم و ايديكم . .. و امسحوا برءوسكم و ارجلكم

4 _ مسح پا تا برآمدگى روى آن ، از واجبات وضو

و امسحوا برءوسكم

و ارجلكم إلى الكعبين

5 _ مسح پا تا قوزك هاى دو طرف آن ، از واجبات وضو

و امسحوا برءوسكم و ارجلكم إلى الكعبين

در برداشت فوق {كعب} به معناى قوزك پا گرفته شده است و تثنيه آمدن {كعبين} مؤيد اين معناست. زيرا هر پا دو قوزك دارد.

6 _ در مسح پا بايد همه آن مسح شود . *

و امسحوا برءوسكم و ارجلكم إلى الكعبين

منصوب بودن {ارجلكم} حكايت از آن دارد كه باء تبعيض بر آن داخل نشده است، بلكه {ارجلكم} عطفِ بر محل {برءوسكم} شده و در حقيقت مفعول بدون واسطه براى {امسحوا} است.

آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 171 - 4،5،7

4 _ تضمين پاداش عملكرد مؤمنان ، از سوى خداوند

انّ اللّه لا يضيع اجر المؤمنين

5 _ ايمان ، شرط ضايع نشدن پاداش عمل

انّ اللّه لا يضيع اجر المؤمنين

آوردن اسم ظاهر {المؤمنين} به جاى ضمير، بيانگر اين است كه پاداش عملكرد مجاهدان مشروط به ايمان آنان است.

7 _ شادمانى شهيدان از اينكه خداوند اجر مؤمنان را تباه نمى سازد .

يستبشرون بنعمة . .. انّ اللّه لا يضيع اجر المؤمنين

جمله {ان اللّه}، عطف بر كلمه {نعمة} است ; يعنى {يستبشرون بان اللّه لا يضيع}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 172 - 9،10،21

9 _ تفاوت مؤمنان مجاهد ، از نظر عملكرد و پاداش

لا يضيع اجر المؤمنين. الّذين استجابوا للّه ... للّذين احسنوا منهم و اتّقوا اجر ع

اگر {الّذين} صفت براى {المؤمنين} باشد، مؤمنان به دو گروه تقسيم شده اند: آنان كه دعوت پيامبر (ص) را براى جهاد پذيرفتند، ولى از تقوا و احسان لازم برخوردار نبودند; و آنان كه دعوت را پذيرفتند و داراى احسان و تقوا نيز بوده اند. {اجر عظيم}، مخصوص گروه دوّم است و به دليل {انّ اللّه لا يضيع اجر المؤمنين}، گروه اول نيز داراى پاداش هستند; امّا نه پاداش عظيم.

10 _ تقوا و نيكوكارى ، مايه ازدياد پاداش مجاهدان مؤمن

للّذين احسنوا منهم و اتّقوا اجر عظيم

21 _ پاداش بزرگ اميرالمؤمنين ( ع ) به خاطر احسان و تقوا و اجابت خدا و پيامبر ( ص ) پس از مجروح شدن در جنگ احد

الّذين استجابوا للّه و الرّسول . .. اجر عظيم

امام صادق

(ع): انّ رسول اللّه بعث عليّاً فى عشرة {استجابوا للّه و الرّسول من بعد ما اصابهم القرح} الى {اجر عظيم}. انّما نزلت فى اميرالمؤمنين (ع).

_______________________________

تفسير عياشى، ج 1، ص 206، ح 153 ; تفسير برهان، ج 1، ص 326، ح 4.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 179 - 26

26 _ استحقاق اجر عظيم الهى ، در گرو ايمان به خدا و رسول و پرهيز از مخالفت با آنان

و ان تؤمنوا و تتّقوا فلكم اجر عظيم

چون كلمه {اجر}، ظهور در پاداش استحقاقى دارد، در برداشت فوق، كلمه استحقاق آورده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 185 - 3،4،5،7،21

3 _ دريافت سزاى كامل اعمال ، تنها در روز قيامت است .

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

4 _ محاسبه دقيق اعمال انسان و جزاى عادلانه آن در قيامت

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

{توفّون} (اعطاى پاداش كامل و تمام در مقابل عمل)، حكايت از محاسبه دقيق اعمال دارد و نيز حاكى از عدالت در پرداخت پاداش است.

5 _ دريافت برخى از پاداش ها و جزاى اعمال در غير قيامت ( دنيا و برزخ ) *

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

كلمه {انّما}، دريافت كامل پاداش و جزا را منحصر به روز قيامت مى كند، لذا مفهوم آن، دريافت برخى از جزا و پاداش در غير روز قيامت است و مراد از غير قيامت، مى تواند دنيا و يا برزخ و يا هر دو باشد.

7 _ برخوردارى از بهره هاى اخروى ، نتيجه اعمال دنيوى انسان

و انّما توفّون اجوركم يوم

القيمة

21 _ بهره هاى دنيا در برابر پاداش هاى كامل اخروى اعمال ، فريبى بيش نيست .

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمُة . .. و ما الحيوة الدّنيآ الّا متاع الغرور

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 194 - 2،3،5،10

2 _ خداوند ، نويددهنده پاداش به خردمندان مؤمن

ربّنا و اتنا ما وعدتنا على رسلك

3 _ پيامبران ، واسطه خداوند در نويد پاداش به خردمندان

اتنا ما وعدتنا على رسلك

5 _ نويد پاداش به خردمندان مؤمن از سوى خداوند ، پرتوى از ربوبيّت او

ربّنا و اتنا ما وعدتنا على رسلك

10 _ ترغيب مؤمنان از سوى خداوند به دعا و درخواست پاداش هاى موعود وى

ربّنا و اتنا ما وعدتنا على رسلك

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 195 - 7،8،14،18،19،20،21،34،35

7 _ خداوند ، هرگز عمل مؤمن را ضايع نكرده و وى را از پاداش اعمالش بهره مند خواهد كرد .

انّى لا اضيع عمل عامل منكم

خطاب {منكم} مى رساند كه اگر انجام دهنده اعمال نيك مؤمن باشد، عمل او ضايع نخواهد شد و در دنيا و آخرت به ثمر خواهد نشست.

8 _ برقرارى نظام پاداش عمل و تباه نشدن اعمال خير ، پرتوى از ربوبيّت خداوند

فاستجاب لهم ربّهم انّى لا اضيع عمل عامل منكم

14 _ در پيشگاه خداوند ، بين زن و مرد در برخوردارى از نتايج اعمال ، تفاوتى نيست .

انّى لا اضيع عمل عامل منكم من ذكر او انثى

18 _ يكسانى زن و مرد در ماهيّت و حقيقت انسانى ، فلسفه تساوى آنان در برخوردارى از اجر و پاداش

اعمال نيك

انّى لا اضيع عمل عامل منكم من ذكر او انثى بعضكم من بعض

19 _ بخشش گناهان و دخول در بهشت ، پاداش بزرگ الهى ، براى هجرت ، آوارگى ، آزار ديدن در راه خدا و جهاد و شهادت

فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبيلى و قاتلوا و قتلوا لاكفّرنّ عنه

20 _ آمرزش گناهان و بهشت ، پاداش خداوند به هجرت كنندگان از شرك و كفر *

فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم . .. لاكفّرنّ عنهم سيّاتهم و لادخلنّهم جنّات

مى توان گفت مراد از هجرت به قرينه ادامه آيه (اخرجوا من ديارهم)، هجرتى است كه رانده شدن از خانه و كاشانه را در پى داشته باشد. و اين هجرت همان ترك شرك و كفر است.

21 _ پاداش مهاجران ، آوارگان ، آزارديدگان در راه خدا ، مجاهدان و شهيدان ، تضمين شده از سوى خداوند

انّى لا اضيع عمل عامل منكم . .. فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبي

لام قسم و نون تأكيد در {لاكفّرنّ} و در {لادخلنّ} دلالت بر تأكيد و تضمين پاداش دارد.

34 _ ضايع نشدن اعمال مؤمنان و ثمردهى آن ، به بهره مندى از پاداش هاى الهى ( مغفرت و بهشت ) است .

انّى لا اضيع عمل عامل . .. ثواباً من عند اللّه

35 _ بهشت و آمرزش گناهان ، پاداش نيك خداوند

لاكفّرنّ . .. و لادخلنّهم ... ثواباً من عند اللّه و اللّه عنده حسن الثّواب

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 198 - 14،15،16

14 _ بهترين پاداش الهى ، از آنِ ابرار و

نيكان است .

و ما عند اللّه خير للابرار

برداشت فوق بر اين مبناست كه {للابرار}، خبر دوّم براى {ما}ى موصوله باشد، نه متعلّق به {خير}.

15 _ پاداش ابرار ، پاداشى عظيم ، توصيف ناپذير و برتر از بهشت و مواهب آن مى باشد .

و ما عند اللّه خير للابرار

مراد از {ما عند اللّه}، مى تواند پاداشى غير از بهشت و مواهب آن باشد و بيان آن به صورت مبهم، حاكى از عظمت و وصف ناپذيرى آن است.

16 _ پاداش اصلى و برتر نيكان و ابرار ، در پيشگاه خداوند است .

و نزلا من عند اللّه و ما عند اللّه خير للابرار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 199 - 20،25،27

20 _ آن گروه از اهل كتاب كه به خدا ، قرآن و كتب آسمانى خويش ايمان آورند ; از پاداشى ويژه و والا بهره مند خواهند شد .

اولئك لهم اجرهم عند ربّهم

كلمه {عند ربّهم}، توصيف {اجرهم} است و مى رساند كه آن پاداش، پاداشى ويژه و ارزشمند است.

25 _ خداوند پاداش مؤمنان را بدون تأخير ، به آنان عطا خواهد كرد .

لهم اجرهم عند ربّهم انّ اللّه سريع الحساب

يادآورى سرعت حسابرسى پس از بيان پاداش دهى، بيانگر آن است كه اعطاى اجر از سوى خداوند، با تأخير در حسابرسى مواجه نخواهد شد.

27 _ پاداش مؤمنان از سوى خداوند ، بر اساس درجه ايمان و عملكرد آنان است .

اولئك لهم اجرهم . .. انّ اللّه سريع الحساب

اگر پاداش بر اساس عملكردها نبود، حسابرسى معنا نداشت ; و با توجّه به مشاراليه {اولئك} معلوم مى شود كه هم ايمان

و هم عملكرد مؤمنان، موجب استحقاق پاداش براى آنان شده است.

آثار ايمان به پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - تغابن - 64 - 15 - 8

8 - ايمان به قيامت و پاداش و كيفر آن روز ، عامل رهايى انسان از دلبستگى به متاع هاى مادى و دنيوى و سبب رويكرد او به آرمان هاى بلند معنوى و اخروى

إنّما أمولكم و أول_دكم فتنة و اللّه عنده أجر عظيم

آثار پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - ذاريات - 51 - 15 - 6

6 - كيفر و پاداش و تشويق و تهديد ، دو عامل بهم پيوسته و ضرورى ، براى هدايت و تربيت انسان

ذوقوا فتنتكم . .. إنّ المتقين فى جنّ_ت

خداوند، در كنار تهديد و كيفر كافران، به تشويق و پاداش مؤمنان تقواپيشه پرداخته است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 34 - 6

6 - مقرر كردن { كيفر و پاداش } و { تنبيه و تشويق } ، دو روش هدايتى و تربيتى قرآن

كذلك العذاب و لعذاب الأخرة أكبر . .. إنّ للمتّقين عند ربّهم جنّ_ت النعيم

آثار پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - بينه - 98 - 8 - 18

18 - { قال أبوعبداللّه ( ع ) اللّه راض عن المؤمن فى الدنيا و الآخرة و المؤمن و إن كان راضياً عن اللّه فإنّ فى قلبه ما فيه لما يرى فى ه_ذه الدنيا من التمحيص فإذا عاين الثواب يوم القيامة رضى عن اللّه الحقّ حقّ الرضا و هو

قوله { و رضوا عنه } و قوله { ذلك لمن خشى ربّه } أى أطاع ربّه ;

امام صادق(ع) فرمود: خداوند از مؤمن در دنيا و آخرت راضى است و مؤمن، گرچه از خدا راضى است; ولى در قلب او چيزهايى است به جهت آنچه به عنوان تمحيص (به سختى ها گرفتار ساختن براى امتحان و پاكى از گناه) در دنيا مى بيند. پس چون پاداش اخروى را در قيامت مشاهده كند، از خداوند _ كه حق است _ به طور كامل خشنود خواهد شد و اين [معناى] سخن خداوند است {و رضوا عنه} و [اما اين] گفته خداوند {ذلك لمن خشى ربّه}; يعنى، [اين براى كسى است كه] پروردگارش را اطاعت كند}.

آثار پاداش انفاقگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 20 - 12

12 - پاداش انفاق گرانِ باتقوا ، مايه رشد و كمال آنان و برخاسته از ربوبيت و مقام والاى خداوند است .

ربّه الأعلى

آثار پاداش متقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 20 - 12

12 - پاداش انفاق گرانِ باتقوا ، مايه رشد و كمال آنان و برخاسته از ربوبيت و مقام والاى خداوند است .

ربّه الأعلى

آثار توقع پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 9 - 4

4 - چشمداشت مادى و معنوى از مردم در برابر انفاق و ايثار ، ناسازگار با اخلاص

إنّما نطعمكم لوجه اللّه لانريد منكم جزاءً و لا شكورًا

آثار ذكر پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18

- رحمن - 55 - 47 - 4

4 - توجه به پاداش هاى مهم اخروى خداوند ، براى بيم دارندگان مقام پروردگار ، زمينه پرهيز از كفر و تكذيب است .

و لمن خاف مقام ربّه جنّتان . فبأىّ ءالآء ربّكما تكذّبان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - مجادله - 58 - 9 - 9

9 - اعتقاد به قيامت و توجه داشتن به كيفر و پاداش الهى در آن ، موجب تقويت روح تقواپيشگى در انسان

و اتّقوا اللّه الذى إليه تحشرون

يادآورى حشر انسان ها در قيامت _ پس از توصيه به تقوا _ مى تواند بيانگر مطلب ياد شده باشد.

آثار ذكر تضمين پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - محمد - 47 - 35 - 11

11- توجه مؤمنان به ضايع نشدن مجاهدت ها و اعمالشان نزد خداوند ، مايه استوارى آنان بر طريق جهاد

فلاتهنوا . .. و اللّه معكم و لن يتركم أعم_لكم

از تذكر خداوند، به مؤمنان (لن يتركم أعمالكم) پس از نهى {لاتهنوا و . ..}، دانسته مى شود كه توجه به ضايع نشدن اعمال، پشتوانه جهاد و استقامت در راه خدا است.

آثار غفلت از پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - مؤمنون - 23 - 63 - 5

5 - غفلت از نظام ثبت و حسابرسى دقيق اعمال و كيفر و پاداش اخروى ، عامل بيگانگى كافران با اعمال نيك و آلودگى آنان به كردار هاى بد و ناشايست

بل قلوبهم فى غمرة من ه_ذا . .. هم لها ع_ملون

آثار يأس از پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره -

آيه - فيش

18 - ممتحنه - 60 - 13 - 9

9 - معتقدان به آخرت _ اما مأيوس از ثواب اخروى _ مانند كافران ، بى اعتقاد به رستاخيزاند .

قد يئسوا من الأخرة كما يئس الكفّار من أصح_ب القبور

در صورتى كه مقدر آيه چنين باشد: {قد يئسوا من ثواب الآخرة. ..}; استفاده مى شود كه معتقدان به معاد _ ولى نااميد از ثواب اخروى _ همچون كافرانى اند كه اصولاً از زنده شدن دوباره مأيوس اند.

آخرت محل پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 23 - 12

12 _ دنيا ، سراى تلاش است و جهان پس از مرگ ، براى كيفر و پاداش مى باشد .

إذا هم يبغون . .. متع الحيوة الدنيا ثم إلينا مرجعكم فننبئكم بما كنتم تعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 27 - 1

1 _ دنيا سراى تلاش و آخرت سراى كيفر و پاداش است .

للذين أحسنوا الحسنى . .. و الذين كسبوا السيئات جزاء سيئة بمثلها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 111 - 10

10- دنيا ، ميدان عمل و آخرت صحنه دريافت پاداش و كيفر است .

يوم تأتى . .. و توفّى كلّ نفس ما عملت

آرزوى پاداش عمل صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 39 - 4

4 - كافران ، در آرزو و انتظار نتيجه اعمال نيك خويش اند .

و الذين كفروا أعم_لهم كسراب بقيعة يحسبه الظمأن ماء حتّى إذا جاءه لم يجده

شيئًا

اين برداشت، از تشبيه سراب به دست مى آيد; زيرا همان گونه كه فرد تشنه در انتظار آب به سر مى برد و هر چه تلاش مى كند، جز شبه آب (سراب) چيزى نمى بيند; كافران نيز در انتظار نتيجه اعمال خود به سر مى برند; هر چند به آن نخواهند رسيد.

آگاهى از پاداش اخروى هجرت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 14،15

14- آگاه شدن از فوايد دنيوى هجرت در راه خدا و پاداش اخروى آن ، مورد تمنى خداوند

و الذين هاجروا . .. لو كانوا يعلمون

از جمله معناها و استعمالهاى {لو} تمنى است و برداشت فوق بر اين اساس است.

15- آگاهى از ثمرات دنيوى هجرت در راه خدا و پاداش اخروى آن ، امرى در حد ناممكن است .

و الذين هاجروا فى الله . .. و لأجر الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون

برداشت فوق، بنابر امتناعى بودن {لو} و يا تمنى بودن آن است و {لو تمنى} در جايى استعمال مى شود كه مورد، محال و يا در حكم محال باشد.

اجتناب از پاداش عمل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 70 - 6

6 - ندادن جزاى كامل عمل ، ظلم است .

و هم لايظلمون . و وفّيت كلّ نفس

اختصاصى بودن پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3،4،5

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى

نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

4 - بهره مند شدن يهود از پاداش فضيلت ها و اعمال شايسته پيامبرانى چون ابراهيم ، اسحاق و . . . از باور هاى ناصواب يهود

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

از اينكه خداوند در خطاب به يهوديان اين حقيقت را يادآور مى شود كه دستاوردهاى پيامبران نصيب ديگران نخواهد شد، مى توان به برداشت فوق دست يافت.

5 - هر فرد و امتى از پاداش اعمال نيك خويش بهره مند خواهند شد .

لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 3،5،6

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آنِ ايشان و به سود خودشان است.

5 - هر فرد و امتى از پاداش اعمال نيك خويش بهره مند خواهد شد .

لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

6 - نتيجه عمل هر كس و هر جامعه اى از آنِ خود اوست و بايد به او بازگردانده شود .

لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 1

1- خداوند

، به مسلمانهايى كه مورد ستم واقع شده و به خاطر او هجرت كردند ، جايگاه و مكانى شايسته در دنيا و پاداشى بس بزرگ تر در آخرت عطا مى كند .

و الذين هاجروا فى الله من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أ

{فى} در {فى الله} به معناى {لام} و براى تعليل است. بنابراين معناى عبارت {هجرت براى كسب رضاى خداوند} است.

ارزش پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 6

6 _ ارزش والاى پاداش هاى خداوند در آخرت نسبت به ارزش هاى او در دنيا

فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

در مورد ثواب آخرت، كلمه {حسن} اضافه شده است تا بيان كند كه پاداش اخروى نسبت به پاداش دنيوى، داراى مزيّت و برترى خاصّى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 69 - 15

15 _ ناچيزى بهرهورى ها و لذايذ زندگى دنيوى ، در مقايسه با ثواب ها و ارزش هاى اخروى

فاستمعتوا بخلقهم . .. أولئك حبطت أعملهم ... و أولئك هم الخسرون

با اينكه كافران و منافقان در دنيا بهره مند بوده اند، خداوند ايشان را زيانكار واقعى معرفى مى كند; زيرا لذايذ دنيويشان محدود بوده و از ثوابهاى اخروى بى بهره اند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 1،5

1_ پاداش هاى اخروى ، برتر و بهتر از پاداش هاى دنيوى است .

لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير

5_ دستيابى به اقتدار و سلطنت در زمين ، در

قياس با پاداش هاى اخروى ناچيز است .

كذلك مكّنّا ليوسف فى الأرض . .. و لأجر الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 12

12- پاداش هاى اخروى ، بهتر از پاداش هاى دنيوى است .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة و لدار الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 61 - 6

6 - متاع دنيوى ، متاعى ناچيز در قياس با پاداش هاى اخروى

أفمن وعدن_ه وعدًا حسنًا . .. كمن متّعن_ه مت_ع الحي_وة الدنيا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 80 - 5

5 - ارزش برتر پاداش هاى اخروى نسبت به امكانات دنيوى

ثواب اللّه خير

ارزش پاداش اخروى محسنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 11

11- پاداش اخروى محسنان ، بسى بهتر از پاداش دنيوى آنان است .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة و لدار الأخرة خير

اگر چه در آيه سخنى از پاداش اخروى به ميان نيامده است، اما جمله {و لدار الأخرة خير} _ كه برترى سراى اخروى را مى رساند _ به قرينه {فى ه_ذه الدنيا حسنة} (براى محسنان در دنيا حسنه اى است) مى تواند مشعر به اين نكته باشد كه: پاداش حيات اخروى برتر است.

ارزش پاداش دنيوى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 6

6 _ ارزش والاى پاداش هاى خداوند در آخرت نسبت به ارزش هاى او در دنيا

فاتيهم اللّه ثواب

الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

در مورد ثواب آخرت، كلمه {حسن} اضافه شده است تا بيان كند كه پاداش اخروى نسبت به پاداش دنيوى، داراى مزيّت و برترى خاصّى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 1

1_ پاداش هاى اخروى ، برتر و بهتر از پاداش هاى دنيوى است .

لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 12

12- پاداش هاى اخروى ، بهتر از پاداش هاى دنيوى است .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة و لدار الأخرة خير

ارزش پاداش دنيوى محسنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 11

11- پاداش اخروى محسنان ، بسى بهتر از پاداش دنيوى آنان است .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة و لدار الأخرة خير

اگر چه در آيه سخنى از پاداش اخروى به ميان نيامده است، اما جمله {و لدار الأخرة خير} _ كه برترى سراى اخروى را مى رساند _ به قرينه {فى ه_ذه الدنيا حسنة} (براى محسنان در دنيا حسنه اى است) مى تواند مشعر به اين نكته باشد كه: پاداش حيات اخروى برتر است.

ارزش پاداش مضاعف

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 26 - 4

4 _ پرداخت پاداش افزون بر استحقاق ، كارى است شايسته و ارزشمند .

للذين أحسنوا الحسنى و زيادة

ازدياد پاداش صالحان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 3 - 11

11_ هر كس

داراى اعمال صالح بيشترى باشد ، از ناحيه خداوند پاداش افزون ترى دريافت خواهد كرد .

و يؤت كل ذى فضل فضله

مقصود از {فضل} عمل خير افزون بر ديگران است و ضمير در {فضله} به {كل} باز مى گردد.

ازدياد پاداش عمل صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - كهف - 18 - 30 - 8

8- زيبا و بهينه انجام دادن عمل صالح ، ملاكى براى كسب و دريافت پاداش بيشتر از جانب خداوند است .

إنّا لانضيع أجر من أحسن عملاً

ممكن است كه {أحسن عملاً} وصفى زايد بر عمل صالح باشد، بدان معنا كه ممكن است كسى، عمل صالح انجام دهد، ولى نه بر وجه شايسته و بهينه، و در مقابل، ممكن است علاوه بر شايستگىِ عمل، آن را بر وجه بهينه انجام دهد خداوند، در اين آيه، علاوه بر تضمين اجر اَعمال صالح، مرتبه برتر آن را نيز متذكر شده و اجر آن را تضمين كرده است. در صورتى كه جمله {إنّا لانضيع} معترضه باشد و خبر {إنّ الذين...}، جمله {أُول_ئك...} _ در آيه بعد _ باشد، اين معنا، روشن تر به نظر مى آيد.

ازدياد پاداش محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 3 - 2

2 - پاداش پيامبر ( ص ) در پيشگاه خداوند ، بى پايان و روزافزون

و إنّ لك لأجرًا غير ممنون

{غير ممنون}، اگر از {منّ} (قطع) مشتق باشد، به معناى بى انقطاع و روز افزون و اگر از {منّت} گرفته شده باشد، به معناى بى منت و بدون به رخ كشيدن خواهد بود. گفتنى است كه برداشت بالا

مبتنى بر معناى نخست است.

استفاده از پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 97 - 2

2- تساوى زن و مرد در برخوردارى از پاداش هاى الهى و بهره مندى از حيات پاكيزه و دلپذير

من عمل ص_لحًا من ذكر أو أُنثى و هو مؤمن فلنحيينّه حيوة طيّبة

استمرار پاداش صالحان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - فصلت - 41 - 8 - 1

1 - مؤمنان نيك كردار ، برخوردار از پاداش بى حساب و هميشگى خداوند

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

برداشت ياد شده بر اين اساس است كه {غير ممنون} به معناى غير منقطع و يا غير قابل محاسبه باشد.

استمرار پاداش مؤمنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - فصلت - 41 - 8 - 1

1 - مؤمنان نيك كردار ، برخوردار از پاداش بى حساب و هميشگى خداوند

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

برداشت ياد شده بر اين اساس است كه {غير ممنون} به معناى غير منقطع و يا غير قابل محاسبه باشد.

اميدوارى به پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 35 - 16

16 _ مؤمنان ، بايد همواره نسبت به ثمردهى ايمان و عمل خويش در مرز بيم و اميد باشند .

يأيها الذين ءامنوا اتقوا اللّه . .. جهدوا فى سبيله لعلكم تفلحون

كلمه {لعل} رساى به اين حقيقت است كه مؤمنان، هر چند مراحل تقوا و تقرب به خدا و جهاد را گذرانده باشند، نبايد رستگارى و فلاح را براى خويش

حتمى بشمارند و در نتيجه به عمل خويش مغرور شوند.

اميدوارى به پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - حمد - 1 - 5 - 10

10 - ترس از عذاب هاى اخروى و اميد به پاداش هاى جهان آخرت ، از انگيزه هاى آدمى براى عبادت خدا

ملك يوم الدين. اءيّاك نعبد

انتفاع از پاداش ديگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3،4

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

4 - بهره مند شدن يهود از پاداش فضيلت ها و اعمال شايسته پيامبرانى چون ابراهيم ، اسحاق و . . . از باور هاى ناصواب يهود

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

از اينكه خداوند در خطاب به يهوديان اين حقيقت را يادآور مى شود كه دستاوردهاى پيامبران نصيب ديگران نخواهد شد، مى توان به برداشت فوق دست يافت.

انفاق براى پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - تغابن - 64 - 17 - 11

11 - انفاق نمودن به منظور دستيابى به پاداش الهى ، امرى جايز و قابل جمع با نيت خالص و انگيزه الهى است .

أنفقوا . .. إن تقرضوا اللّه ... يض_عفه لكم و يغفر لكم

توصيه به انفاق، همراه با

مقرر داشتن پاداش مضاعف _ كه موجب ايجاد انگيزه در انسان براى انفاق مى شود _ بيانگر مطلب ياد شده است.

اهميت پاداش احسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 60 - 2

2 - بى تفاوت بودن در برابر احسان ديگران ، امرى نكوهيده در پيشگاه خداوند و عقل

هل جزاء الإحس_ن إلاّالإحس_ن

پرسش در آيه شريفه در حقيقت به داورى كشاندن عقل است و نيز مهر تأييدى از جانب خداوند بر داورى هاى عقل سليم مى باشد.

اهميت پاداش اخروى اصحاب يمين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - واقعه - 56 - 91 - 1

1 - پاداش الهى به اصحاب اليمين در جهان آخرت ، چنان چشمگير است كه هر شنونده اى را سخت شادمان مى كند .

فسل_م لك من أصح_ب اليمين

در عبارت {سلام لك} چند احتمال وجود دارد: يكى از آنها اين است كه {سلام} معادل سلامت و تنكير آن براى تفخيم باشد. {لام} در {لك} نيز براى اختصاص و خطاب {لك} به فرد معينى نباشد.

اهميت پاداش اخروى هجرت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 10،11

10- پاداش اخروى هجرت در راه خدا ، بسى برتر از پاداش دنيوى آن است .

و الذين هاجروا فى الله من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أ

11- پاداش اخروى هجرت در راه خدا ، قابل توصيف نيست .

و الذين هاجروا فى الله . ..لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أكبر

مفضل عليه افعل تفضيل (أكبر) حذف شده است و حذف آن به

منظور عموميت دادن است. بنابراين معناى عبارت چنين مى شود: پاداش اخروى هجرت بزرگ تر از آن است كه كسى بتواند آن را درك كند.

اهميت عقيده به پاداش عمل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - ذاريات - 51 - 13 - 2

2 - اصل اعتقاد به قيامت و جزاى عمل داراى اهميت است ; نه شناخت زمان آن .

يسئلون أيّان يوم الدّين . يوم هم على النار يفتنون

كافران از زمان وقوع قيامت سؤال كرده اند; ولى خداوند پاسخ آنان را با يادآورى اصل وقوع قيامت داده و زمانى را معين نكرده است.

ايمان به پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 112 - 10

10_ توجه به قضاوت و داورى خداوند در قيامت و باور به پاداش و مجازات در آن سرا ، آدمى را به استقامت در راه دين وامى دارد .

لقضى بينهم . .. إنّ كلاًّ لما ليوفينّهم أعم_لهم ... فاستقم كما أُمرت

ايمان به پاداش خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - انفال - 8 - 28 - 8

8 _ باور به پاداش هاى عظيم الهى ، زمينه پايبندى به ارزش ها و گذشت از منافع مادى براى دين و ديندارى

لاتخونوا اللّه . .. و اعلموا ... و أن اللّه عنده أجر عظيم

هدف از بيان پاداش دهى خداوند پس از تكاليف ياد شده، ايجاد زمينه پايبندى به آن تكاليف است.

بشارت به پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 9 - 6

6 _ نويد به پاداش نيك

، از روش هاى قرآن براى تربيت انسان ها و ترغيب آنان به اعمال صالح

وعد اللّه . .. اجر عظيم

بشارت پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - ابراهيم - 14 - 7 - 8

8- نويد اعطاى پاداش براى عمل پسنديده و تهديد به كيفر براى اعمال ناپسند ، از شيوه هاى تربيتى قرآن

لئن شكرتم لأزيدنّكم و لئن كفرتم إن عذابى لشديد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - كهف - 18 - 2 - 5

5- قرآن ، بشارت دهنده مؤمنانِ نيك كردار ، به پاداشى شايسته و عظيم

و يبشّر المؤمنين الذين يعملون الص_لح_ت أنّ لهم أجرًا حسنًا

نكره آوردن {أجراً} براى بيان عظمت آن است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 11 - 11

11 - پيامبر ( ص ) مأمور بشارت دادن پيروان قرآن و خداترسان به مغفرت و اجر ارزشمند و پرب هاى الهى

من اتّبع الذكر و خشى الرحم_ن بالغيب فبشّره بمغفرة و أجر كريم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 4 - 17

17 - تشويق انسان ها ، به انجام كار هاى شايسته و نويد پاداش به آنان از سوى خداوند

و اللّه بما تعملون بصير

بشارت پاداش نيكو

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 16 - 10

10 - نويد الهى به اعطاى پاداشى نيك به اعراب متخلّف از حديبيه ، در صورت نبرد صادقانه با دشمنان نيرومند اسلام

فإن تطيعوا يؤتكم اللّه أجرًا حسنًا

بهترين پاداش

جلد - نام سوره - سوره - آيه

- فيش

10 - كهف - 18 - 44 - 6،7

6- خداوند ، عطاكننده بهترين پاداش ها و برترين فرجام ها است .

هو خير ثوابًا و خير عقبًا

{ثواب} به معناى {اجر و پاداش} است و {عقب} به معناى {عاقبت و فرجام}.

7- ولايت خداوند و حقّانيّت او ، ضامن اعطاى بهترين پاداش ها و فرجام ها است .

هنالك الول_ية للّه الحقّ هو خير ثوابًا و خير عقبًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 73 - 11

11 - پاداش هاى خداوند ، بهترين و پاينده ترين پاداش ها است .

واللّه خير و أبقى

خيربودن خداوند براى انسان _ بنابراين كه {خير} اسم تفضيل باشد _ ناظر به بهتر بودن پاداش هاى او نيز مى باشد و اطلاق {أبقى} شامل هر چيزى است كه به خداوند ارتباط يابد; يعنى، او و پاداش ها و عذابش، باقى تر و پاينده تر است. اين سخن پاسخى است از ساحران به فرعون كه گفته بود: {أيّنا أشدّ عذاباً و أبقى}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 38 - 2،10

2 - مردمانى كه همواره به ياد خدا هستند ، از بهترين و بالاترين پاداش هاى الهى برخوردار خواهند بود .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر اللّه . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا

برداشت ياد شده، مبتنى بر اين نكته است كه كلمه {جزاء} پيش از {أحسن}، در تقدير و مفعول دوم براى {ليجزى} باشد.

10 - مردمانى كه همواره به ياد خدا هستند ، به بهترين پاداش و فضل او اميدواراند .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر

اللّه . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا و يزيد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - عنكبوت - 29 - 7 - 6،7

6 - خداوند ، در قبال هر يك از اعمال مؤمنان ، بهترين پاداش را مى دهد .

و الذين ءامنوا . .. و لنجزينّهم أحسن الذى كانوايعملون

{أحسن} جانشين {مفعول مطلق محذوف} است. تقدير آيه، چنين است: {و لنجزينّهم جزاءاً أحسن الذى...} (ما، پاداش آنان را، بهترين جزايشان، قرار خواهيم داد).

7 - وعده خداوند درباره اعطاى پاداش بهترين عمل به اعمال مؤمنان ، وعده اى قطعى و تخلف ناپذير است .

و الذين ءامنوا . .. و لنجزينّهم أحسن الذى كانوا يعملون

{لام} و {نون تأكيد} در {لنجزينّهم} دلالت بر حتميّت دارند.

بهترين پاداش انفاقگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 20 - 11

11 - برخوردارى از لطف و توجّه خداوند ، شايسته ترين پاداش براى انفاق گرانِ باتقوا است .

الأتقى . الذى يؤتى ماله ... إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى

بهترين پاداش متقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 20 - 11

11 - برخوردارى از لطف و توجّه خداوند ، شايسته ترين پاداش براى انفاق گرانِ باتقوا است .

الأتقى . الذى يؤتى ماله ... إلاّ ابتغاء وجه ربّه الأعلى

پاداش آخرت طلبان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - اسراء - 17 - 19 - 1

1- آخرت طلبان مؤمنى كه تلاشى جدى در راه اهداف اخروى خويش بكنند به نتايج ارزشمند تلاشهايشان دست خواهند يافت .

و من أراد الأخرة . .. كان

سعيهم مشكورًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - شورى - 42 - 20 - 1

1 - آخرت جويان ، بهره مند از ثواب و پاداشى افزون تز از عملكرد خويش

من كان يريد حرث الأخره نزد له فى حرثه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - فجر - 89 - 28 - 3

3 - تقرّب افزون تر به خداوند ، پاداش كسانى است كه براى آخرت خود پيشاپيش زاد و توشه ذخيره كرده اند .

ي_ليتنى قدّمت لحياتى . .. ارجعى إلى ربّك

پاداش آمادگى در جهاد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 9

9 _ آمادگى رزمى و انجام كار هاى مقدماتى جهاد ، داراى اجر و پاداش الهى

و لاينفقون . .. و لايقطعون وادياً إلا كتب لهم

با توجه به اينكه آيات در زمينه جنگ تبوك است و در {تبوك} جنگى صورت نگرفت و نيز چون انفاق و پيمودن دره ها از مقدمات جنگ است، برداشت فوق استفاده مى شود.

پاداش آمادگى نظامى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 9

9 _ آمادگى رزمى و انجام كار هاى مقدماتى جهاد ، داراى اجر و پاداش الهى

و لاينفقون . .. و لايقطعون وادياً إلا كتب لهم

با توجه به اينكه آيات در زمينه جنگ تبوك است و در {تبوك} جنگى صورت نگرفت و نيز چون انفاق و پيمودن دره ها از مقدمات جنگ است، برداشت فوق استفاده مى شود.

پاداش ابراهيم(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

5 - انعام -

6 - 84 - 10

10 _ كثرت پيامبران و هدايت يافتگان در ذريه ابراهيم(ع)، پاداش نيكوكار بودن آن حضرت است.

و من ذريته . .. و كذلك نجزى المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 49 - 3

3- اعطاى اسحاق و يعقوب به حضرت ابراهيم ( ع ) ، موهبتى الهى و پاداش هجرت او بود .

فلمّا أعتزلهم و مايعبدون من دون اللّه وهبنا له إسح_ق و يعقوب

حرف {لمّا} بيانگر ترتب جزا(وهبنا . ..) بر شرط (اعتزلهم ...) مى باشد و دلالت مى كند كه وجود جزا، به خاطر وجود شرط بوده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 105 - 5

5 - توفيق انجام مأموريت ذبح فرزند با زنده ماندن وى ، پاداش خداوند به ابراهيم ( ع )

قد صدّقت الرءيا إنّا كذلك نجزى المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 106 - 4

4 - برخوردارى ابراهيم ( ع ) از پاداش محسنان ، پس از سربلند بيرون آمدن آن حضرت از آزمايش قربانى فرزندش

قد صدّقت الرءيا إنّا كذلك نجزى المحسنين . إنّ ه_ذا لهو البل_ؤا المبين

برداشت ياد شده از آن جا است كه جمله {إنّ ه_ذا لهو البلاء المبين} در مقام تعليل براى جمله پيشين (إنّا كذلك نجزى المحسنين) است; يعنى، ابراهيم(ع) از پاداش محسنان برخوردار شد; زيرا به آزمايش الهى گرفتار شد و پيروز گرديد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 110 - 3

3 - فرزنددار شدن ابراهيم ( ع )

و برجاى ماندن نام و آوازه نيك آن حضرت ، از پاداش هاى خداوند به ايشان

فبشّرن_ه بغل_م حليم . .. سل_م على إبرهيم . كذلك نجزى المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - زخرف - 43 - 28 - 1،5

1 - بقاى آيين توحيد در نسل ابراهيم ( ع ) ، ره آورد تلاش آن حضرت براى استمرار بخشيدن به آن

و جعلها كلمة باقية فى عقبه

آيات قبل، مى تواند قرينه باشد كه فاعل {جعل} ابراهيم(ع) است.

5 - استمرار دين توحيدى در نسل ابراهيم ( ع ) ، پاداش الهى به آن حضرت در قبال تلاش هاى او در مسير اعتلاى كلمه توحيد

و إذ قال إبرهيم . .. و جعلها كلمة باقية فى عقبه

برداشت ياد شده، مبتنى بر اين احتمال است كه {جعلها} در مقام بيان لطف خداوند در برابر مجاهدت ها و تلاش هاى حضرت ابراهيم(ع) باشد.

پاداش اجتناب از اسراف

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش اجتناب از خيانت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - انفال - 8 - 28 - 6

6 _ پايبندى به ارزش هاى الهى

و پرهيز از خيانت به دين ، داراى پاداشى عظيم نزد خداوند

لاتخونوا اللّه . .. أنما أمولكم و أولدكم فتنة و أن اللّه عنده أجر عظيم

پاداش اجتناب از زنا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش اجتناب از سختگيرى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش اجتناب از سخن باطل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا

، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش اجتناب از شرك

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 76 - 6

6 - خلود در بهشت هاى عدن ، پاداش پاكى و دورى جستن از كفر و شرك و گناه است .

جنّت عدن . .. خ_لدين فيها و ذلك جزاء من تزكّى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش اجتناب از قتل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش

اجتناب از كفر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 76 - 6

6 - خلود در بهشت هاى عدن ، پاداش پاكى و دورى جستن از كفر و شرك و گناه است .

جنّت عدن . .. خ_لدين فيها و ذلك جزاء من تزكّى

پاداش اجتناب از گناه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 31 - 11،14

11 _ سراى اخروى پرهيزكنندگان از گناهان كبيره ، جايگاهى گرانمايه و با شرافت

و ندخلكم مدخلا كريماً

14 _ بهشت ، پيامد پاكى و پيراستگى از گناهان صغيره و كبيره

ان تجتنبوا . .. و ندخلكم مدخلا كريماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 76 - 6

6 - خلود در بهشت هاى عدن ، پاداش پاكى و دورى جستن از كفر و شرك و گناه است .

جنّت عدن . .. خ_لدين فيها و ذلك جزاء من تزكّى

پاداش احترام محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - حجرات - 49 - 3 - 6

6 _ غفران الهى و پاداش عظيم او ، در انتظار رعايت كنندگان ادب و احترام محضر پيامبر ( ص )

لهم مغفرة و أجر عظيم

پاداش احسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 136 - 9

9 _ آمرزش الهى و بهشت جاودان ، پاداش احسان و نيكوكارى

و اللّه يحب المحسنين . .. اولئك جزآؤهم مغفرة من ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 161 - 14

14

_ خداوند محسنان بنى اسرائيل را در صورت رعايت آداب تعيين شده براى ورود به بيت المقدس ، به پاداشى افزونتر از احسانشان نويد داد .

سنزيد المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 90 - 8

8_ نيل يوسف ( ع ) به عزيزى و اقتدار و حاكميت وى در ديار مصر ، پاداشى بر تقواپيشگى ، صبر و نيكوكارى او بود .

قد منّ الله علينا إنه من يتّق و يصبر فإن الله لايضيع أجر المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 19

19- تقوا و احسان ، دو امر ارزشمند و داراى پاداش

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة . .. و لنعم دار المتّقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 14 - 7

7 - اعطاى حكمت و علم به محسنان از سوى خداوند ، پاداشى در برابر نيكوكارى آنان است .

ءاتين_ه حكمًا و علمًا و كذلك نجزى المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 35 - 1،6

1 - خداوند ، بدترين عمل محسنان را ، به پاس احسان آنان ، ناديده گرفته و مى پوشاند .

ذلك جزاء المحسنين . ليكفّر اللّه عنهم أسوأ الذى عملوا

{تكفير} (مصدر {ليكفّر}) به معناى ستر و پوشاندن است و مقصود از آن چشم پوشى از گناه و زدودن آن از پرونده اعمال است.

6 - خداوند به محسنان _ به پاس احسان آنان _ مطابق با بهترين عملشان ، پاداش خواهد داد .

و يجزيهم أجرهم بأحسن الذى كانوا

يعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 60 - 1،6

1 - نعمت هاى شگرف بهشت ، پاداش و احسان خداوند به اعمال نيك و شايسته خلق

كأنّهنّ الياقوت . .. هل جزاء الإحس_ن إلاّالإحس_ن

واژه {إحسان} در لغت عرب بر دو معنا اطلاق مى شود: الف) كار نيك، ب) نيكى به غير. در آيه شريفه {احسان} اول به معناى اول و احسان دوم به معناى دوم به كار رفته است.

6 - لزوم پاداش دادن به احسان و نيكى ديگران ، با احسان و نيكى به ايشان

هل جزاء الإحس_ن إلاّالإحس_ن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - مرسلات - 77 - 44 - 4

4 - احسان و رفتار خوب انسان ، داراى جزا و پاداش در پيشگاه خداوند

إنّا كذلك نجزى المحسنين

پاداش احسان موسى(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 14 - 5

5 - بهره مند شدن موسى ( ع ) از حكمت و دانش ، پاداش الهى در برابر احسان و نيكوكارى وى

ءاتين_ه حكمًا و علمًا و كذلك نجزى المحسنين

پاداش احسان يوسف(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 22 - 9

9_ بهره مندى يوسف ( ع ) از حكمت و علم ، پاداشى الهى بر نيكوكارى او بود .

ءاتين_ه حكمًا و علمًا و كذلك نجزى المحسنين

{جزاء}(مصدر نجزى) به معناى سزا و پاداش است.

پاداش اخروى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 281 - 5

5 _ قيامت ، روز دريافت كامل نتيجه

اعمال ( كيفر و پاداش )

ثمّ توفّى كلّ نفس ما كسبت

{توفّى} به معناى دريافت كامل است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - آل عمران - 3 - 77 - 9

9 _ پايبندى به عهد الهى و پيمان هاى خود ، عامل بهره مندى از مواهب اُخروى

انّ الّذين يشترون بعهد اللّه و ايمانهم . .. لا خلاق لهم فى الاخرة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 145 - 8،11،12

8 _ تلاشگران براى پاداش هاى اخروى ، از مواهب آخرت بهره مند خواهند شد .

و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

11 _ خداوند ، پاداش دهنده اعمال در دنيا و آخرت

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

مراد از اراده پاداش، انجام عمل خير، براى نيل به پاداش است.

12 _ جهاد و مقاومت در جنگ ، موجب برخوردارى از پاداش دنيوى و اخروى

و لمّا يعلم اللّه الّذين جاهدوا منكم و يعلم الصّابرين . .. و من يرد ثواب الدّنيا

با توجّه به آيات قبل، از مصاديق مورد نظر براى اعمال خير، جهاد و مبارزه است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 7

7 _ پاداش هاى اخروى خداوند ، نيكو و عارى از هر گونه نقصان است و پاداش هاى دنيوى ، همراه با مشكلات

فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

از اينكه پاداشهاى اخروى را نيكو شمرده (حسن ثواب الآخرة)، معلوم مى شود پاداشهاى اخروى به تمام جهات، نيكوست و در مقابل، ثواب دنيوى را به نيكو بودن

توصيف نكرده تا به اين نكته اشاره كند كه پاداشهاى خداوند در دنيا، همواره ملازم با مشكلات و نقصانهاست.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 161 - 10

10 _ رستاخيز براى انسان ، عرصه دريافت كامل سزاى كردار خويش

ثمّ توفّى كلّ نفس ما كسبت

1 _ {توفّى} از مصدر {توفية} به معناى پرداخت و دريافت كامل است. 2 _ در برداشت بالا، بنابر گفته برخى از مفسران، كلمه {جزاء} قبل از {ما كسبت} مقدّر گرفته شده است ; يعنى {توفّى جزاء ما كسبت}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 176 - 9،10،15

9 _ اراده الهى مبنى بر محروميّت حتمى شتابگران در كفر از بهره هاى اخروى

يريد اللّه الّا يجعل لهم حظّا فى الاخرة

10 _ محروميّت و يا برخوردارى از بهره هاى اخروى ، نتيجه عملكرد انسان

و لا يحزنك الّذين يسارعون الكفر . .. يريد اللّه الّا يجعل لهم حظّا فى الاخرة

گر چه خداوند محروم كردن كفرپيشگان را از بهره اخروى به خود نسبت داده است: يريد اللّه . .. ولى اين محروميّت به دليل {يسارعون ... }، نتيجه عملكرد خود آنان بوده است.

15 _ مهلت دادن خداوند به شتابگران در كفر ، براى محروم ساختن آنان از بهره هاى اخروى است ( سنّت استدراج ) .

يريد اللّه الّا يجعل لهم حظّا فى الاخرة و لهم عذاب عظيم

جمله {يريد اللّه . .. }، مى تواند جواب اين سؤال باشد كه چرا با تلاش برخى از مردم در گسترش كفر، خداوند به آنان مهلت مى دهد.

جلد - نام سوره -

سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 185 - 2،9،16

2 _ وعده خداوند به دريافت كامل سزاى اعمال در روز قيامت

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

{توفّون}، از مصدر {توفيه}، به معناى دريافت كامل و تمام است.

9 _ { يوم القيمة } ، از اسامى روز جزاى اعمال

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

16 _ توجّه دادن به مرگ و كيفر و پاداش اعمال در قيامت و فريبنده بودن دنيا از روش هاى قرآن براى هدايت انسانها

كلّ نفس ذائقة الموت . .. و ما الحيوة الدّنيا الّا متاع الغرور

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 186 - 7

7 _ توجّه به مرگ و اجر اخروى و نيز فريبندگى دنيا ، زمينه ساز پيروزى انسان در آزمايش الهى

كلّ نفس ذائقة الموت . .. لتبلونّ فى اموالكم و انفسكم

ظاهراً آيه قبل (كلّ نفس . .. ) رهنمودى براى پيروز شدن مؤمنان درامتحانهاى جانى و مالى است. چون بهترين راه براى از جان گذشتگى و جهاد اين است كه آدمى بداند چه جهاد كند و يا سستى نمايد، طعم مرگ را خواهد چشيد. و راه معقول براى صرفنظر كردن از اموال اين است كه آدمى بداند دنيا و آنچه در آن است، فريبنده و پوچ است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 191 - 29

29 _ اعتقاد به قيامت و كيفر و پاداش در آن ، پيامد اعتقاد به باطل نبودن و هدفدار بودن آفرينش

ربّنا ما خلقت هذا باطلاً سبحانك فقنا عذاب النّار

كلمه {فا} در {فقنا . ..

}، بيانگر اين معناست كه خردمندان با نفى بطلان در آفرينش و اعتقاد به هدفدارى جهان به اين نتيجه رسيده اند كه بايد قيامت و روز جزا و پاداشى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 74 - 8

8 _ دستيابى به مواهب آخرت ، پيامد جهاد و مبارزه در راه خدا

فليقاتل فى سبيل اللّه الّذين يشرون الحيوة الدّنيا بالاخرة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 11 - 11

11_ دستيابى به پاداش بزرگ الهى ( بهشت ) در گرو بخشوده شدن گناهان است .

أُول_ئك لهم مغفرة و أجر كبير

تقديم ذكرى {مغفرت} بر {أجر كبير} مى تواند اشاره به اين باشد كه: رسيدن به پاداش بزرگ الهى و ورود به بهشت ، در گرو آمرزش گناهان است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 4

4_ پاداش هاى اخروى ، نمودى از رحمت الهى است .

نصيب برحمتنا من نشاء . .. و لأجر الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - مؤمنون - 23 - 60 - 7

7 - جهان آخرت ، جهان كيفر و پاداش

أنّهم إلى ربّهم رجعون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 25 - 7

7 - جهان آخرت ، جهان كيفر و پاداش است .

يومئذ يوفّيهم اللّه دينهم الحقّ

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 84 - 1

1 - جهان آخرت ، سراى كيفر و پاداش است .

من جاء

بالحسنة فله خير منها و من جاء بالسيّئة فلايجزى . .. إلاّ ما كانوا يعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - ص - 38 - 78 - 5

5 - قيامت ، روز جزا و كيفر و پاداش الهى است .

يوم الدين

{دين} در آيه بالا به معناى حساب و جزا است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 20 - 15

15 - جهان آخرت ، جهان كيفر و پاداش الهى

و فى الأخرة عذاب شديد و مغفرة من اللّه و رضون

پاداش اخروى ابرار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 12 - 1

1 - بوستانى بزرگ و پرنعمت و لباسى فاخر از حرير ، پاداش ابرار در قيامت

إنّ الأبرار . .. و جزيهم بما صبروا جنّة و حريرًا

{جنّة} به معناى بوستان است و تنكير آن بر تعظيم و تفخيم دلالت مى كند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 1

1 - نعمت هاى الهى در بهشت ، پاداش فراهم آمده براى ابرار

إنّ ه_ذا كان لكم جزاء

{ه_ذا} به مجموع نعمت هايى اشاره دارد كه در آيات گذشته ياد شده است.

پاداش اخروى ابراهيم(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3،4

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى

حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

4 - بهره مند شدن يهود از پاداش فضيلت ها و اعمال شايسته پيامبرانى چون ابراهيم ، اسحاق و . . . از باور هاى ناصواب يهود

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

از اينكه خداوند در خطاب به يهوديان اين حقيقت را يادآور مى شود كه دستاوردهاى پيامبران نصيب ديگران نخواهد شد، مى توان به برداشت فوق دست يافت.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آنِ ايشان و به سود خودشان است.

پاداش اخروى احسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 10 - 9

9 - احسان در دنيا ، درپى دارنده پاداش نيك و بزرگ الهى در جهان آخرت

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة

برداشت بالا بر اين اساس مبتنى است كه {فى ه_ذه الدنيا} متعلق به {أحسنوا} و ظرف براى آن باشد.

پاداش اخروى اسحاق(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3،4

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از

آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

4 - بهره مند شدن يهود از پاداش فضيلت ها و اعمال شايسته پيامبرانى چون ابراهيم ، اسحاق و . . . از باور هاى ناصواب يهود

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

از اينكه خداوند در خطاب به يهوديان اين حقيقت را يادآور مى شود كه دستاوردهاى پيامبران نصيب ديگران نخواهد شد، مى توان به برداشت فوق دست يافت.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آنِ ايشان و به سود خودشان است.

پاداش اخروى اسماعيل(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

جلد - نام سوره - سوره -

آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آنِ ايشان و به سود خودشان است.

پاداش اخروى امام حسن(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

پاداش اخروى امام حسين(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از

آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

پاداش اخروى امام على(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

پاداش اخروى انسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - ملك - 67 - 2 - 10

10 - تكامل و تعالى و داشتن دستاوردى بهتر ، فلسفه و هدف آغازين خلقت بشر و برخوردار شدن از جزا و پاداش اخروى ( بهشت برين ) ، فلسفه و هدف نهايى آفرينش او است .

ليبلوكم أيّكم أحسن عملاً

به مقتضاى جمله {ليبلوكم أيّكم أحسن عملاً}، هدف از خلقت انسان و تقدير مرگ و حيات براى وى، تكامل و داشتن دستاوردى بهتر در دنيا است; ولى چون پاداش و جايزه اصلى آن را در جهان آخرت دريافت مى كند، بنابراين مى توان گفت: تكامل، هدف مرحله اولى خلقت بشر و بهشت برين، هدف مرحله نهايى آفرينش او است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 -

جن - 72 - 7 - 5

5 - جن ، همچون انسان ، داراى تكليف و مورد بازخواست خدا و كيفر و پاداش در قيامت

و أنّهم ظنّوا كما ظننتم أن لن يبعث اللّه أحدًا

برداشت ياد شده با توجه به اين نكته است كه مبعوث شدن انسان ها در قيامت، بيانگر كيفر و پاداش و حسابرسى آن است.

پاداش اخروى انسان ها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - ابراهيم - 14 - 51 - 1

1- تغيير و تبديل نظام كنونى آسمان ها و زمين به نظام ديگر در آستانه برپايى قيامت ، به منظور كيفر و پاداش انسانهاست .

يوم تبدّل الأرض غير الأرض . .. و برزوا لله ... ليجزى الله كلّ نفس ما كسبت

برداشت فوق مبتنى بر اين است كه {ليجزى} متعلق به {برزوا} در آيه 48 باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 15 - 10،13

10 - دنيا ، محل تلاش و آخرت جاى كيفر و پاداش و مواجه شدن با نتيجه تلاش است .

إنّ الساعة ءاتية . .. لتجزى كلّ نفس بما تسعى

13 - حضور در صحنه قيامت و برخورد با سزاى اعمال دنيايى خود ، فرجام همه انسان ها است .

إنّ الساعة . .. لتجزى كلّ نفس بما تسعى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - ص - 38 - 28 - 1

1 - هدفمند بودن آفرينش جهان ، مقتضى برپايى قيامت به منظور كيفر بندگان و يا پاداش به آنان

و ما خلقنا السماء . .. ب_طلاً... أم نجعل الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

يادآورى برابر نبودن سرنوشت

مؤمنان با مفسدان، پس از طرح مسأله بى هدف نبودن آفرينش جهان، مى رساند كه اگر مؤمنان و مفسدان يكسان باشند، لازم مى آيد كه جهان آفرينش بى هدف باشد و چون جهان آفرينش هدفمند است، پس بايد سرنوشت اين دو گروه يكسان نباشد. و از آن جايى كه در دنيا يكسان زندگى مى كنند، پس بايد جهان ديگرى (رستاخيز) باشد كه با آنان برخورد متفاوت و متناسب شود.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 32 - 4

4 - جن ، همانند انسان داراى مسؤوليت و كيفر و پاداش در آخرت

سنفرغ لكم أيّه الثقلان . فبأىّ ءالآء ربّكما تكذّبان

پاداش اخروى انفاق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 245 - 16

16 _ پاداش الهى به انفاق كنندگان در دنيا و آخرت

فيضاعفه له اضعافاً . .. و اليه ترجعون

{اليه ترجعون}، اشاره به پاداش الهى است در آخرت; بنابراين {فيضاعفه} بيانگر پاداش الهى در دنياست.

پاداش اخروى انفاقگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 12 - 1

1 - قيامت ، روز پاداش دهى خداوند به وام دهندگان خود ( كسانى كه با انفاق در راه خدا به او قرض الحسنه دادند ) .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. و له أجر كريم . يوم ترى المؤمنين

{يوم} در {يوم ترى}، مربوط به {له أجر كريم} در آيه پيش است; يعنى، خداوند، پاداش نفيس خود را به وام دهندگان خويش در روزى مى دهد كه. .. . گفتنى است كه مراد از {يوم ترى}

روز قيامت است.

پاداش اخروى اهل بيت(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

پاداش اخروى ايمان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 173 - 3

3 _ ايمان و عمل صالح ، موجب استحقاق پاداش اخروى

فاما الذين ءامنوا و عملوا الصلحت فيوفيهم أجورهم و يزيدهم من فضله

واژه اجر (مزد و پاداش) دلالت مى كند كه مؤمنان نسبت به پاداش استحقاق دارند.

پاداش اخروى برّ

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 145 - 9

9 _ قصد و نيّت عمل كننده كردار هاى نيك ، تعيين كننده برخوردارى وى از نعمت هاى دنيا يا مواهب آخرت

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

پاداش اخروى بندگان خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 75 - 1

1 _ بنا هاى برافراشته و درجات عالى در بهشت ، پاداش بندگان خدا ( عباد الرحمان

) است .

و عباد الرحم_ن . .. أُول_ئك يجزون الغرفة

برداشت فوق با توجه به دو نكته است: 1_ {أُول_ئك} اشاره به {عبادالرحمان} است. 2_ {غرفة} به معناى بناى مرتفع و برافراشته است. در آيه شريفه نيز مى تواند هم در معناى لغوى خود به كار رفته باشد و هم مى تواند منزلت و مقام رفيع مقصود باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 1

1 _ بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت گاه نيكوى آن ، پاداش بندگان خالص خدا

و عبادالرحم_ن . .. أُول_ئك يجزون الغرفة ... خ_لدين فيها حسنت مستقرًّا و مقامًا

{مستقرّاً} تميز براى ضمير در {حسنت} و به معناى محل استقرار است و {مقام} اسم مكان و به معناى اقامت گاه مى باشد.

پاداش اخروى پيشگامان در ايمان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 100 - 14

14 _ پيشگامان در ايمان و تابعان نيك كردار ، برخوردار از الطاف مادى و معنوى خداوند در آخرت

رضى اللّه عنهم . .. لهم جنت تجرى

رضايت الهى، لطفى معنوى و بهشت جاودان، نعمتى مادى است.

پاداش اخروى تابعين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 100 - 14

14 _ پيشگامان در ايمان و تابعان نيك كردار ، برخوردار از الطاف مادى و معنوى خداوند در آخرت

رضى اللّه عنهم . .. لهم جنت تجرى

رضايت الهى، لطفى معنوى و بهشت جاودان، نعمتى مادى است.

پاداش اخروى تائبان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 60 -

9

9- توبه كنندگانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند ، در قيامت پاداشى بدون كمترين نقص دريافت خواهند كرد .

من تاب و ءامن و عمل صلحًا فأُولئك يدخلون الجنّة و لايظلمون شيئًا

{ظلم} ; يعنى، مقرر ساختن چيزى در غير جايگاه و درجه مخصوص آن; چه به گونه اى كمتر و چه به شكلى برتر (مفردات راغب). {لايظلمون}نيز به معناى {لاينقصون} مى باشد و مراد اين است كه: از اجر و مزد عمل آنان به واسطه گذشته بد آنها، چيزى كاسته نشده و به آنان ظلمى روا نمى شود.

پاداش اخروى توحيد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 69 - 5

5 - توحيد و شرك ( خدا پرستى و بت پرستى ) ، مبناى داورى خدا و تعيين كيفر و پاداش در روز رستاخيز

اللّه يحكم . .. فيما كنتم فيه تختلفون

با توجه به عبارت پيشين {ما} در {فيما كنتم} به معناى {الذى} است كه به مسأله توحيد و شرك _ كه محور اختلاف ميان موحدان و مشركان تاريخ بوده است _ اشاره دارد.

پاداش اخروى جن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 32 - 4

4 - جن ، همانند انسان داراى مسؤوليت و كيفر و پاداش در آخرت

سنفرغ لكم أيّه الثقلان . فبأىّ ءالآء ربّكما تكذّبان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 39 - 3

3 - حضور جن همچون آدميان ، در صحنه قيامت براى حسابرسى و كيفر و پاداش

فيومئذ لايس_ل عن ذنبه إنس و لاجانّ

جلد - نام سوره -

سوره - آيه - فيش

19 - جن - 72 - 7 - 5

5 - جن ، همچون انسان ، داراى تكليف و مورد بازخواست خدا و كيفر و پاداش در قيامت

و أنّهم ظنّوا كما ظننتم أن لن يبعث اللّه أحدًا

برداشت ياد شده با توجه به اين نكته است كه مبعوث شدن انسان ها در قيامت، بيانگر كيفر و پاداش و حسابرسى آن است.

پاداش اخروى جهاد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 3

3 _ مجاهدت در راه خدا به همراهى پيامبران الهى و دعا به درگاه او ، موجب بهره مندى از پاداش هاى دنيوى و اخروى

و كايّن من نبىّ . .. فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

پاداش اخروى حيوانات

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

5 - انعام - 6 - 38 - 9

9 _ حيوانات داراى نوعى اراده، اختيار، شعور و تكليف و جزا و پاداش در قيامت

أمم أمثالكم . .. ثم إلى ربهم يحشرون

پاداش اخروى خداترسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - نازعات - 79 - 40 - 2

2 - خداترسان دور از هواپرستى با حضور در صحنه قيامت ، كردار خويش را به ياد آورده و جزاى آن را خواهند ديد .

يوم يتذكّر . .. و أمّا من خاف مقام ربّه و نهى النفس عن الهوى

پاداش اخروى راستگويان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انفطار - 82 - 13 - 1

1 - انسان هاى درست كار ، راست گفتار و مطيع خداوند ، به پاداش

كردار خويش ، در ميان انبوه نعمت هاى آخرت جاى خواهند گرفت .

إنّ الأبرار لفى نعيم

از جمله معانى ذكر شده براى {برّ}، صلاح و درست كارى، اطاعت و صداقت است(لسان العرب). {نعيم}; يعنى، نعمت فراوان (مفردات راغب) نكره بودن {نعيم}، گوياى عظمت آن است.

پاداش اخروى زن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 3

3 _ تساوى زن و مرد در پاداش هاى اخروى

وعد اللّه المؤمنين و المؤمنت جنت تجرى من تحتها الأنهر

پاداش اخروى زنان صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 5

5 - پاداش ها و نعمت هاى زنان و مردان مؤمن نيك كردار در بهشت ، بيشتر از استحقاق و افزون تر از اقتضاى رفتار آنان است .

و من عمل ص_لحًا . .. يرزقون فيها بغير حساب

بدون حساب و بى اندازه بودن پاداش مؤمنان، در مقابل گناه كاران _ كه تنها به ميزان گناهشان مجازات خواهند شد _ گوياى حقيقت ياد شده است.

پاداش اخروى زنان مؤمن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 8

8 - برابرى زن و مرد ، در بهره مند شدن از پاداش هاى اخروى و نعمت هاى بهشتى

و من عمل ص_لحًا من ذكر أو أُنثى و هو مؤمن فأُول_ئك يدخلون الجنّة يرزقون فيها بغي

پاداش اخروى سعادتمندان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - اسراء - 17 - 71 - 14

14- كمترين ظلم و بى عدالتى در محاسبه اعمال و نيز در پاداش اخروى سعادتمندان وجود

ندارد .

فمن أوتى كت_به بيمينه . .. و لايظلمون فتيلاً

پاداش اخروى صابران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 11 - 10

10_ صابران داراى اعمال صالح ، از پاداش بزرگ الهى ( بهشت ) برخوردار خواهند شد .

أُول_ئك لهم مغفرة و أجر كبير

بنا به گفته گروهى از مفسران ، مراد از {أجركبير} بهشت و موهبتهاى اخروى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - مؤمنون - 23 - 111 - 1

1 - مؤمنان شكيبا ، برخوردار از پاداش حتمى خداوند در قيامت

إنّى جزيتهم اليوم بما صبروا

{جزاء} (مصدر {جزيت}) به معناى پاداش دادن است. {باء} در {بما صبروا} سببيه و {ما} موصول حرفى است; يعنى، {بسبب صبرهم}. {فوز} (مصدر {فائرون}) دستيابى به مقصود را مى گويند. فعل {جزيت} دو مفعول بر مى دارد. بنابراين {هم}، مفعول اول آن و {أنّهم هم الفائزون} _ به تأويل {فوزهم} _ مفعول دوم آن است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 5

5 _ بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت گاه نيكوى آن ، پاداش صابران است .

يجزون الغرفة بما صبروا . .. خ_لدين فيها حسنت مستقرًّا و مقامًا

پاداش اخروى صالحان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 6

6 _ وجود خانه هاى عالى و پاكيزه براى مؤمنان نيك كردار در { جنات عدن }

و مسكن طيبة فى جنت عدن

{جنات عدن} مى تواند نامى خاص باشد و غير از {جنات تجرى . .. } به شمار آيد. برداشت

فوق برگرفته از اين احتمال است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 11 - 10

10_ صابران داراى اعمال صالح ، از پاداش بزرگ الهى ( بهشت ) برخوردار خواهند شد .

أُول_ئك لهم مغفرة و أجر كبير

بنا به گفته گروهى از مفسران ، مراد از {أجركبير} بهشت و موهبتهاى اخروى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - كهف - 18 - 31 - 1

1- استقرار در باغ هاى بهشت ، از جمله پاداش هاى مؤمنان نيك كردار است .

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت . .. أُولئك لهم جنّ_ت عدن

جمله {أُول_ئك. ..} يا خبر يكم براى {إنّ} در صدر آيه قبل است و يا خبر دوم و احتمال سوم آن است كه جمله مستأنفه باشد در هر صورت، مشاراِليه {أُول_ئك} {الذين امنوا...} در آيه قبل است. {عَدنْ} به معناى اقامت گزيدن و مستقر شدن است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 50 - 1

1 - مغفرت الهى و رزق گوارا ، پاداش مؤمنان نيك كردار در جهان آخرت

فالذين ءامنوا و عملوا . .. و رزق كريم

{رزق كريم} يعنى روزى طيب و گوارا.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 80 - 8

8 - پاداش هاى اخروى خداوند ، ويژه مؤمنان شايسته كردار

ثواب اللّه خير لمن ءامن و عمل ص_لحًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - جاثيه - 45 - 30 - 2

2 - اعطاى پاداش به مؤمنان و نيك كرداران در قيامت ، قبل از

حسابرسى بدكرداران *

فأمّاالذين ءامنوا . .. و أمّا الذين كفروا

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه تقدم در بيان، بيانگر تقدم خارجى نيز باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - بروج - 85 - 11 - 1

1 - مؤمنان داراى عمل صالح ، برخوردار از بوستان هايى متعدد ، در آخرت

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم جنّ_ت

پاداش اخروى صداقت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 119 - 4

4 _ قيامت ، عرصه بهره بردارى آدمى ، از نتايج گفتار و كردار خويش

قال اللّه هذا يوم ينفع الصدقين صدقهم

پاداش اخروى صدقه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 18 - 7

7 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى دهند ) ، دو پاداش ( پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت ) عطا مى كند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم و لهم أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعف لهم}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و لهم أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

پاداش اخروى صديقان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 19 - 9

9 - صديقان و شهدا ( گواهان ) ، در جهان آخرت برخوردار از پاداشى ويژه و مخصوص به خود

لهم أجرهم

تقديم {لهم} بر {أجرهم} افاده حصر مى كند; يعنى، پاداش آنان (صديقان و شهدا)، تنها از آنِ ايشان است و به كسى ديگر داده

نمى شود.

پاداش اخروى عمل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 148 - 11

11 - قيامت زمان برداشت و پاداش اعمال نيك است .

فاستبقوا الخيرت أين ما تكونوا يأت بكم اللّه جميعاً

جمله {أين ما تكونوا . ..} تعليل جمله قبل است; يعنى، چون قيامتى بر شما هست بايد در دنيا به انجام كارهاى نيك بپردازيد. اين تعليل بيانگر آن است كه: سعادت انسان در آخرت، به اعمال نيك او در دنيا بستگى دارد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 185 - 3،7،21

3 _ دريافت سزاى كامل اعمال ، تنها در روز قيامت است .

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

7 _ برخوردارى از بهره هاى اخروى ، نتيجه اعمال دنيوى انسان

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

21 _ بهره هاى دنيا در برابر پاداش هاى كامل اخروى اعمال ، فريبى بيش نيست .

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمُة . .. و ما الحيوة الدّنيآ الّا متاع الغرور

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 40 - 9

9 _ اعمال نيك آدمى در پى دارنده پاداشى الهى در دنيا و آخرت *

و ان تك حسنة يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً

بدان احتمال كه مراد از {يضاعفها} پاداش دنيوى و {يؤت من لدنه . .. } ناظر به پاداش اخروى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

5 - انعام - 6 - 108 - 20

20 _ قيامت روز پاداش و كيفر اعمال است.

و كذلك زينا لكل أمة عملهم . .. فينبئهم

بما كانوا يعملون

مطلع ساختن آدميان بر اعمالشان در قيامت، كنايه از مجازات و يا پاداش آنان مى تواند باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 147 - 4

4 _ حضور در صحنه قيامت و برخورد با سزاى اعمال دنيوى ، فرجام همه انسانهاست .

لقاء الأخرة

كلمه {لقاء} (رسيدن و برخورد كردن) مصدرى است كه به مفعولش اضافه شده و فاعل آن محذوف است ; يعنى: {و لقائهم الأخرة}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - ابراهيم - 14 - 51 - 4

4- كيفر و پاداش الهى به انسان ها در قيامت ، كاملاً مطابق و متناسب با كم و كيف رفتار آدمى است .

ليجزى الله كلّ نفس ما كسبت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 111 - 7،10

7- همه انسان ها ، سزاى اعمال خويش را در قيامت ، به طور كامل دريافت خواهند كرد .

يوم . .. و توفّى كلّ نفس ما عملت

{توفّى} (از ماده توفية) به معناى پرداخت و دريافت كامل است.

10- دنيا ، ميدان عمل و آخرت صحنه دريافت پاداش و كيفر است .

يوم تأتى . .. و توفّى كلّ نفس ما عملت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 112 - 5

5 - پاداش اعمال در قيامت ، عادلانه و به دور از هرگونه نقص و كاستى است .

و من يعمل . .. فلايخاف ظلمًا و لاهضمًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 126 - 9

9 - كيفيت

برانگيختن انسان و جزاى اعمال او در قيامت ، متناسب با عملكرد دنيايى او است .

فنسيتها . .. تنسى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 82 - 2

2 - قيامت ، روز محاسبه كردار آدميان و مجازات و پاداش در تعليمات ابراهيم

و الذى أطمع أن يغفرلى خطيئتى يوم الدين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 54 - 5

5 - تجسم اعمال آدميان ، به صورت كيفر و پاداش در آخرت

فاليوم لاتظلم نفس شيئًا و لاتجزون إلاّ ما كنتم تعملون

آمدن تعبير {لاتجزون إلاّ ما} به جاى {لاتجزون إلاّ بما كنتم تعملون} (با ذكر {باء} مقابله)، مى تواند بيانگر اين حقيقت باشد كه خودِ اعمال آدمى در روز رستاخيز، به صورت كيفر و پاداش به او برگردانده خواهد شد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 55 - 3

3 - بهشت و نعمت ها و خوشى هاى آن ، نتيجه و پاداش كردار انسان ها در دنيا است .

و لاتجزون إلاّ ما كنتم تعملون . إنّ أصح_ب الجنّة اليوم فى شغل ف_كهون

از ارتباط ميان اين آيه _ كه سخن از بهشت و نعمت هاى آن است _ و آيه پيش _ كه درباره پاداش مطابق رفتار و كردار بود _ برداشت ياد شده به دست مى آيد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - ص - 38 - 53 - 4

4 - قيامت ، روز حسابرسى اعمال و پاداش و جزا

ه_ذا ما توعدون ليوم الحساب

جلد - نام سوره - سوره -

آيه - فيش

16 - فصلت - 41 - 40 - 16

16 - علم گسترده الهى به عملكرد انسان ها ، پشتوانه كيفر و پاداش اخروى آنان

اعملوا ما شئتم إنّه بما تعملون بصير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - زخرف - 43 - 83 - 10

10 - قيامت ، روز انسان و محصول تلاش و عملكرد او است .

حتّى يل_قوا يومهم الذى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - جاثيه - 45 - 15 - 7

7 - اعمال نيك و بد آدمى ، داراى بازتاب در دنيا و درپى دارنده كيفر و پاداش در حيات اخروى

من عمل ص_لحًا . .. ثمّ إلى ربّكم ترجعون

تعبير {ثمّ إلى ربّكم} _ در پى {من عمل صالحاً. ..} _ مى رساند كه آنچه در صدر آيه شريفه نسبت به بازتاب عمل گفته شده، مربوط به دنيا است و اعمال آدمى پس از آن نيز كيفر و پاداشى در نزد پروردگار خواهد داشت.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - جاثيه - 45 - 22 - 9

9 - بازگشت نتيجه كردار و اندوخته هاى انسان ، به خود وى در دنيا و آخرت

محياهم و مماتهم . .. و لتجزى كلّ نفس بما كسبت

آيه شريفه پاسخ و ردى است بر كسانى كه صالح و ناصالح را در زندگى و مرگ مساوى مى پنداشتند از اين مطلب، استفاده مى شود كه دنيا و آخرت هر دو ميدان جزا و پاداش است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - احقاف - 46 - 19 - 11

11- زندگى دنيا ، صحنه عمل

و آخرت ميدان دريافت اعمال و نتايج آن *

و لكلّ درج_ت ممّا عملوا و ليوفّيهم أعم_لهم

بنابراين كه {حقّ عليهم القول} در آيه قبل، عذاب اخروى باشد; از اين آيه استفاده مى شود كه مراد از {درجات} درجه هاى اخروى است و در آن جايگاه، نتايج اعمال استيفا مى شود.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - ذاريات - 51 - 12 - 3

3 - قيامت ، روز حاكميت قانون و جزاى اعمال

أيّان يوم الدّين

{دين} به معناى جزا و {يوم الدّين} به معناى روز جزا است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - نجم - 53 - 41 - 1،3

1 - جزاى كامل اعمال ، نصيب انسان در آخرت ، در پى ديدن و مشاهده عمل

و أنّ سعيه سوف يرى . ثمّ يجزيه الجزاء الأوفى

3 - تجسم اعمال انسان ، مجازات و پاداش الهى در آخرت براى او

و أنّ سعيه سوف يرى . ثمّ يجزيه الجزاء الأوفى

برداشت ياد شده با توجه به تعبير {يجزاه} _ به جاى {يجزى به} _ استفاده مى شود; زيرا مفاد آن چنين است: {خداوند انسان را به همان عملش جزا مى دهد [و نه در برابر عملش]}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - غاشيه - 88 - 9 - 2،3

2 - نعمت هاى آخرت ، پاداش كار و تلاش در دنيا است .

ناعمة . لسعيها راضية

3 - افرادى كه در قيامت ، در رفاه و خوش گذرانى به سر مى برند ، دستيابى به آن را مرهون تلاش هاى دنيايى خود مى بينند .

ناعمة . لسعيها راضية

جلد - نام سوره -

سوره - آيه - فيش

20 - زلزله - 99 - 6 - 5،7

5 - مشاهده كردار و مواجه شدن با پاداش و كيفر آن ، از اهداف حشر انسان ها در قيامت

يصدر الناس أشتاتًا ليروا أعم_لهم

حرف {لام} در {ليروا}، بيانگر برداشت ياد شده است. مشاهده اعمال، يا به معناى مشاهده پاداش و كيفر آنها است و يا ناظر به تجّسم اعمال و مشهود بودن آن در قيامت است.

7 - مواجه شدن انسان ها با كردار خود و پاداش يا كيفر آن ، پس از بازگشت آنان از حسابرسى است .

يصدر الناس أشتاتًا ليروا أعم_لهم

پاداش اخروى عمل خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - زلزله - 99 - 7 - 1

1 - انجام دهندگان كار خير ، در قيامت پاداش ديده ، با كردار خويش مواجه خواهند شد .

فمن يعمل مثقال ذرّة خيرًا يره

پاداش اخروى عمل صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

5 - انعام - 6 - 160 - 7

7 _ انجام عمل نيك به شرط حبط نشدن تا حضور در صحنه قيامت داراى پاداشى ده چندان است.

من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها

حرف {باء} در {بالحسنة} هم مى تواند براى تعديه باشد، كه در اين صورت {مجىء} به معناى انجام دادن است، و هم مى تواند براى مصاحبت باشد، كه در اين صورت {مجىء} به معناى حاضر شدن است. برداشت فوق بر اساس احتمال دوم است. بر اين مبنا جمله {من جاء بالحسنة} (كسى كه با عمل نيكى در قيامت حاضر شود)، اشاره به اين معنا دارد كه پاداش از آن كسى است كه عمل نيكش

تا قيامت باقى باشد و با گناه حبط نشده باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 84 - 5

5 - هر عمل نيك در جهان آخرت ، داراى پاداش افزون و هر عمل بد داراى كيفر متناسب با آن خواهد بود .

من جاء بالحسنة . .. و من جاء بالسيّئة

{ال} در {الحسنة} و {السيّئة} براى جنس و مفيد استغراق است. بنابراين {من جاء بالحسنة}; يعنى، {هر كس هر عمل نيك بياورد} و {من جاء بالسيّئة}; يعنى، هر كس هر عمل بد بياورد.

پاداش اخروى فاطمه(س)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

پاداش اخروى قرض

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 245 - 16

16 _ پاداش الهى به انفاق كنندگان در دنيا و آخرت

فيضاعفه له اضعافاً . .. و اليه ترجعون

{اليه ترجعون}، اشاره به پاداش الهى است در آخرت; بنابراين {فيضاعفه} بيانگر پاداش الهى در دنياست.

پاداش اخروى قرض به خدا

جلد - نام سوره -

سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 11 - 5،10

5 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( انفاق در راه او ) ، دو پاداش مى دهد : پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. فيض_عفه له و له أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعفه له}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و له أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

10 - خداوند ، در برابر قرض الحسنه اى كه مؤمنان به او مى دهند ، علاوه بر بازپس دادن چند برابر آن در دنيا ، پاداشى نفيس و گران سنگى نيز در آخرت به ايشان خواهد داد .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. فيض_عفه له و له أجر كريم

واژه {كريم} در هر مقامى، معنايى متناسب با همان مقام دارد. در اين جا به معناى عظيم، نفيس و گران سنگ است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 12 - 1

1 - قيامت ، روز پاداش دهى خداوند به وام دهندگان خود ( كسانى كه با انفاق در راه خدا به او قرض الحسنه دادند ) .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. و له أجر كريم . يوم ترى المؤمنين

{يوم} در {يوم ترى}، مربوط به {له أجر كريم} در آيه پيش است; يعنى، خداوند، پاداش نفيس خود را به وام دهندگان خويش در روزى مى دهد كه. .. . گفتنى است كه مراد از {يوم ترى} روز قيامت است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه

- فيش

18 - حديد - 57 - 18 - 7،11

7 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى دهند ) ، دو پاداش ( پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت ) عطا مى كند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم و لهم أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعف لهم}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و لهم أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

11 - خداوند ، در برابر قرض الحسنه كه مؤمنان به او مى دهند علاوه بر باز پس دادن چند برابر آن در دنيا پاداش نفيس و گران سنگى نيز در آخرت به ايشان عطا خواهد كرد .

إنّ المصّدّقين . .. و أقرضوا اللّه ... و لهم أجر كريم

واژه {كريم}، در هر مورد معنايى متناسب با همان جا دارد و در اين جا به معناى عظيم، نفيس و گران سنگ است.

پاداش اخروى گواهان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 19 - 9

9 - صديقان و شهدا ( گواهان ) ، در جهان آخرت برخوردار از پاداشى ويژه و مخصوص به خود

لهم أجرهم

تقديم {لهم} بر {أجرهم} افاده حصر مى كند; يعنى، پاداش آنان (صديقان و شهدا)، تنها از آنِ ايشان است و به كسى ديگر داده نمى شود.

پاداش اخروى متقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 31 - 7،9

7- ورود به بهشت جاودان و رسيدن به تمامى خواسته ها در آن ، پاداش خداوند به تقواپيشگان است .

دار المتّقين

. جنّ_ت عدن ... لهم فيها ما يشاءون

9- نيل به سعادت اخروى ، جاى گرفتن در بهشت و برآورده شدن تمامى خواسته ها در آن ، پاداش خداوند به تقواپيشگان

و لنعم دار المتّقين . جنّ_ت عدن ... لهم فيها ما يشاءون كذلك يجزى الله المتّقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - ص - 38 - 53 - 2

2 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش تقواپيشگان است .

جنّ_ت . .. ه_ذا ما توعدون ليوم الحساب

{ليوم الحساب} به تقدير {لأجل جزاء يوم الحساب} است; يعنى، اين نعمت ها همان چيزى است كه به خاطر روز حساب به شما وعده داده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 20 - 2،4،8

2 - بناهاى مرتفع و چند طبقه (كاخ ها) در بهشت، پاداش اختصاصى تقواپيشگان

ل_كن الذين اتّقوا ربّهم لهم غرف من فوقها غرف مبنيّة

"غرفه" (مفرد "غرف") به معناى بناهاى مرتفع و خانه اى بالاى خانه اى ديگر (چند طبقه چون كاخ) است. گفتنى است لام در "لهم" براى اختصاص است.

4 - تقواپيشگان ، از منظره هاى چشم نواز و لذت بخش بهشت بهره مند خواهند شد .

لهم غرف من فوقها غرف مبنيّة

مرتفع و چند طبقه بودن بناهاى بهشت به همراه جريان نهرها در پايين آنها، مى تواند اشاره به مطلب ياد شده باشد.

8 - كاخ ها و بنا هاى تقواپيشگان در بهشت ، داراى نهرهايى است جارى در پايين آنها .

غرف مبنيّة تجرى من تحتها الأنه_ر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - نبأ - 78 - 36 - 2،4

2 -

خداوند ، به اقتضاى ربوبيت خويش ، تقواپيشگان را از پاداش هاى اخروى بهره مند مى سازد .

جزاء من ربّك

4 - بهره مند ساختن تقواپيشگان از پاداش هاى آخرت ، جلوه تدبير خداوند در ترفيع بخشيدن به مقام پيامبر ( ص ) است .

ربّك

{ربّ} مصدر و به معناى تربيت است و مجازاً در معناى {تربيت كننده} استعمال مى شود (مفردات راغب). تأكيد بر واژه {ربّك}، گوياى آن است كه اعطاى پاداش به متقين، در راستاى تربيت پيامبر(ص) و افزودن رشد آن حضرت است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - نبأ - 78 - 37 - 6،8

6 - پاداش رسانى به اهل تقوا در قيامت ، اقتضاى تدبير نظام هستى و لازمه ربوبيت خداوند بر جهان است .

جزاء من ربّك . .. ربّ السم_وت و الأرض و ما بينهما

8 - نعمت هاى بهشت و پاداش تقواپيشگان در آن ، جلوه رحمت گسترده خداوند است .

جزاء من ربّك . .. الرحم_ن

پاداش اخروى مجاهدان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 88 - 15

15 _ حوران بهشتى ، از آنِ مؤمنان مجاهد و ايثارگر است .

و أولئك لهم الخيرت

منظور از {الخيرات} به قرينه آيه 70 سوره الرحمن (فيهن خيرات حسان) مى تواند حوران بهشت باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 17 - 4

4 - باغ هاى بهشت ، با نهر هاى هميشه جارى ، پاداش الهى به شركت كنندگان در جهاد و نبرد با دشمنان دين

و من يطع اللّه و رسوله يدخله جنّ_ت تجرى

با توجه به اين

كه سياق آيات، در رابطه با جنگ و جهاد مى باشد; مراد از {من يطع. ..} كسى است كه فرمان جهاد را اطاعت كرده است.

پاداش اخروى محسنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 26 - 1،2،3

1 _ پاداش هاى اخروى ، تنها از آن نيكوكاران است .

للذين أحسنوا الحسنى

تقديم خبر (للذين . .. ) بر مبتدا (الحسنى) مفيد حصر است.

2 _ پاداش نيكوكاران در سراى آخرت از نوع بهترين پاداشهاست .

للذين أحسنوا الحسنى

3 _ نيكوكاران در سراى آخرت ، افزون بر بهترين پاداش ها ، از نعمتهايى بى شمار و غير قابل توصيف برخوردار خواهند بود .

للذين أحسنوا الحسنى و زيادة

تنكيردر {زيادة} _ كه براى تفخيم است _ بيانگر برداشت فوق مى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 2

2_ نيكوكاران علاوه بر بهره مند شدن از پاداش در حيات دنيا ، از پاداش هاى برتر اخروى نيز برخوردار خواهند شد .

لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 34 - 7،13

7 - پاداش احسان كنندگان در قيامت ، پاداشى بزرگ و با عظمت است .

ذلك جزاء المحسنين

برداشت ياد شده از كاربرد {ذلك} (براى اشاره به شىء بعيد)، استفاده شده است.

13 - بهشت و تأمين تمامى خواسته ها ، پاداش استحقاقى و حق محسنان است .

ذلك جزاء المحسنين

تعبير {جزاء} مى رساند كه محسنان در برابر احسان هاى خود، حقى بر خدا پيدامى كنند; هر چند اين حق را خود او مقرر فرموده است.

جلد

- نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 35 - 10

10 - فراهم شدن تمامى خواسته هاى محسنان در قيامت ، پاداشى است بر مبناى بهترين عمل آنان .

لهم ما يشاءون عند ربّهم . .. و يجزيهم أجرهم بأحسن الذى كانوا يعملون

برداشت ياد شده از آن جا است كه جمله {يجزيهم. ..} مى تواند توضيح و بيان براى جمله {لهم ما يشاءون...} باشد; يعنى، برآورده شدن خواسته هاى محسنان در قيامت، همان پاداش مطابق با بهترين عمل ها است كه خداوند براى آنان مقرر داشته است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - مرسلات - 77 - 44 - 2

2 - بهره مندى از موهبت هاى بهشت ، جزا و پاداش الهى به نيكوكاران

فى ظل_ل و عيون . .. إنّا كذلك نجزى المحسنين

پاداش اخروى محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 185 - 6

6 _ وعده پاداش كامل اخروى به پيامبر ( ص ) ، در برابر ابلاغ رسالت و تحمّل رنج هاى آن

فان كذّبوك . .. و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

از مصاديق مورد نظر براى {و انّما توفّون اجوركم}، به قرينه آيه قبل، كه در مقام تسلى و دلدارى پيامبر (ص) بود، پاداش كامل پيامبر (ص) در برابر ابلاغ رسالت است.

پاداش اخروى مرد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 3

3 _ تساوى زن و مرد در پاداش هاى اخروى

وعد اللّه المؤمنين و المؤمنت جنت تجرى من تحتها الأنهر

پاداش اخروى مردان صالح

جلد -

نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 5

5 - پاداش ها و نعمت هاى زنان و مردان مؤمن نيك كردار در بهشت ، بيشتر از استحقاق و افزون تر از اقتضاى رفتار آنان است .

و من عمل ص_لحًا . .. يرزقون فيها بغير حساب

بدون حساب و بى اندازه بودن پاداش مؤمنان، در مقابل گناه كاران _ كه تنها به ميزان گناهشان مجازات خواهند شد _ گوياى حقيقت ياد شده است.

پاداش اخروى مردان مؤمن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 8

8 - برابرى زن و مرد ، در بهره مند شدن از پاداش هاى اخروى و نعمت هاى بهشتى

و من عمل ص_لحًا من ذكر أو أُنثى و هو مؤمن فأُول_ئك يدخلون الجنّة يرزقون فيها بغي

پاداش اخروى مطيعان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انفطار - 82 - 13 - 1

1 - انسان هاى درست كار ، راست گفتار و مطيع خداوند ، به پاداش كردار خويش ، در ميان انبوه نعمت هاى آخرت جاى خواهند گرفت .

إنّ الأبرار لفى نعيم

از جمله معانى ذكر شده براى {برّ}، صلاح و درست كارى، اطاعت و صداقت است(لسان العرب). {نعيم}; يعنى، نعمت فراوان (مفردات راغب) نكره بودن {نعيم}، گوياى عظمت آن است.

پاداش اخروى مؤمنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 173 - 5

5 _ پاداش اخروى مؤمنان صالح بيش از استحقاق آنان است .

فاما الذين ءامنوا و عملوا الصلحت . .. و يزيدهم من فضله

جلد - نام

سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 6

6 _ وجود خانه هاى عالى و پاكيزه براى مؤمنان نيك كردار در { جنات عدن }

و مسكن طيبة فى جنت عدن

{جنات عدن} مى تواند نامى خاص باشد و غير از {جنات تجرى . .. } به شمار آيد. برداشت فوق برگرفته از اين احتمال است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 88 - 15

15 _ حوران بهشتى ، از آنِ مؤمنان مجاهد و ايثارگر است .

و أولئك لهم الخيرت

منظور از {الخيرات} به قرينه آيه 70 سوره الرحمن (فيهن خيرات حسان) مى تواند حوران بهشت باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 4 - 11

11 _ عمل صالح ، شرط بهره مندى اهل ايمان از پاداش هاى اخروى

ليجزى الذين ءامنوا و عملوا الصلحت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 111 - 2

2_ مؤمنان به كتاب هاى آسمانى ، در قيامت به پاداش كامل كردار خويش دست خواهند يافت .

و إنّ كلاًّ لما ليوفينّهم ربك أعم_لهم

مراد از {أعمالهم} كيفر و پاداش اعمال مى باشد. بنابراين {إنّ كلاًّ ...}; يعنى ، همانا پروردگارت پاداش و كيفر اعمال همگان را به طور كامل پرداخت خواهد كرد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - كهف - 18 - 31 - 1،9

1- استقرار در باغ هاى بهشت ، از جمله پاداش هاى مؤمنان نيك كردار است .

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت . .. أُولئك لهم جنّ_ت عدن

جمله {أُول_ئك.

..} يا خبر يكم براى {إنّ} در صدر آيه قبل است و يا خبر دوم و احتمال سوم آن است كه جمله مستأنفه باشد در هر صورت، مشاراِليه {أُول_ئك} {الذين امنوا...} در آيه قبل است. {عَدنْ} به معناى اقامت گزيدن و مستقر شدن است.

9- بهشت ، مكانى بس آسايش آفرين ، و نعمت هاى آن ، پاداشى بس نيك براى مؤمنان است .

نعم الثّواب و حسنت مرتفقًا

{مرتفق} اسم مكان به معناى {متكا} (تكيگاه) است و چون هنگام استراحت، نوعاً، مرفق خود را روى زمين مى گذارند، به محل استراحت و لميدن {مرتفق} گفته شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 61 - 12

12- ورود مؤمنان به بهشت عدن ، به خاطر ايمان آنان به غيب و تصديق آن است .

جنّت عدن التى وعد الرحمن عباده بالغيب

{باء} در {بالغيب} مى تواند سببيه و متعلق به {وعد} باشد; يعنى، وعده خداوند به مؤمنان، به جهت ايمان آنان به غيب بوده است. روشن است كه بنابراين وجه، تقدير كلام {بتصديق الغيب} خواهد بود.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 50 - 1

1 - مغفرت الهى و رزق گوارا ، پاداش مؤمنان نيك كردار در جهان آخرت

فالذين ءامنوا و عملوا . .. و رزق كريم

{رزق كريم} يعنى روزى طيب و گوارا.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - مؤمنون - 23 - 111 - 1

1 - مؤمنان شكيبا ، برخوردار از پاداش حتمى خداوند در قيامت

إنّى جزيتهم اليوم بما صبروا

{جزاء} (مصدر {جزيت}) به معناى پاداش دادن است. {باء} در

{بما صبروا} سببيه و {ما} موصول حرفى است; يعنى، {بسبب صبرهم}. {فوز} (مصدر {فائرون}) دستيابى به مقصود را مى گويند. فعل {جزيت} دو مفعول بر مى دارد. بنابراين {هم}، مفعول اول آن و {أنّهم هم الفائزون} _ به تأويل {فوزهم} _ مفعول دوم آن است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 80 - 8

8 - پاداش هاى اخروى خداوند ، ويژه مؤمنان شايسته كردار

ثواب اللّه خير لمن ءامن و عمل ص_لحًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - روم - 30 - 45 - 5

5 - پاداش هاى اخروى خداوند به مؤمنان ( بهشت و نعمت هاى آن ) ، تفضل او است .

ليجزى الذين . .. من فضله

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - سبأ - 34 - 4 - 1

1 - فلسفه برپايى قيامت ، پاداش دادن به مؤمنان داراى عمل صالح است .

لتأتينّكم . .. ليجزى الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

{ل} در {ليجزى}، تعليل براى فعل {تأتى} در آيه قبل است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 10

10 - خداوند با كافران بدكردار در قيامت ، بر مبناى عدل و با مؤمنان نيك كردار براساس فضل و لطف خويش برخورد خواهد كرد .

من عمل سيّئة فلايجزى إلاّ مثلها و من عمل ص_لحًا . .. و هو مؤمن ... يرزقون فيها ب

برداشت ياد شده از آن جا است كه مجازات گناه كاران، تنها به ميزان گناه آنان است; ولى پاداش مؤمنان نيك كردار، بى شمار و افزون بر

استحقاق آنان مى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - جاثيه - 45 - 30 - 2

2 - اعطاى پاداش به مؤمنان و نيك كرداران در قيامت ، قبل از حسابرسى بدكرداران *

فأمّاالذين ءامنوا . .. و أمّا الذين كفروا

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه تقدم در بيان، بيانگر تقدم خارجى نيز باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 10 - 26،27

26 - احاطه علمى خداوند ، به تمامى اعمال مؤمنان ، تضمين كننده پاداش هاى اخروى آنها

و كلاًّ وعد اللّه الحسنى و اللّه بما تعملون خبير

يادآورى احاطه علمى خداوند به همه اعمال _ پس از وعده پاداش برتر به همه مؤمنان _ مى تواند براى ايجاد و اطمينان در مؤمنان باشد و نيز آنان به اين يقين داشته باشند كه خداوند به هر عمل نيك آنان، آگاه است. همچنين اعمال نيك آنان _ هر چند كوچك باشد _ ضايع نخواهد شد.

27 - دستيابى مؤمنان به پاداش هاى موعود الهى در آخرت ، در گرو پايدار ماندن آنان بر ايمان و انجام اعمال نيك است .

و كلاًّ وعد اللّه الحسنى و اللّه بما تعملون خبير

جمله {و اللّه بماتعملون خبير} مى تواند دربردارنده هشدار باشد. بر اين اساس، هشدار الهى به مؤمنان مجاهد و انفاق گر _ پس از اين كه به آنان وعده پاداش برتر اخروى داده است _ مى تواند بيانگر اين حقيقت باشد كه مؤمنان مواظب باشند و بدانند كه دستيابى آنان به آن وعده هاى الهى، در صورتى قطعى است كه آنها همچنان بر ايمان و صراط مستقيمى كه

در آن قرار دارند، باقى بمانند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - مجادله - 58 - 11 - 5

5 - خداوند ، در قبال عمل كردن مؤمنان به توصيه او ( جا باز كردن براى ديگران در مجالس ) جايگاه اخروى آنان را وسيع خواهد كرد .

فافسحوا يفسح اللّه لكم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه {يفسح اللّه لكم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - جن - 72 - 13 - 5

5 - پاداش مؤمنان ، عادلانه و بى كم و كاست داده مى شود .

فمن يؤمن بربّه فلايخاف بخسًا و لا رهقًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قيامه - 75 - 23 - 2

2 - مؤمنان در روز قيامت ، تنها به لطف و ثواب الهى چشم دوخته اند .

إلى ربّها ناظرة

برداشت ياده شده، مبتنى بر حذف مضاف است و تقدير آن چنين مى باشد: {إلى ثواب ربّها ناظرة}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انشقاق - 84 - 25 - 8

8 - خداوند در قيامت ، مؤمنان را با يادآورى مكرر پاداش هاى خويش ، آزار نداده و بر آنان منت نخواهد گذاشت .

لهم أجر غير ممنون

در معانى {مَنّ} آورده اند كه: منت گذاشتن بر كسى، به اين است كه احسان به او را بزرگ شمرده و به آن فخر كنند و درباره اش سخن را آغاز و تكرار كنند تا آن جا كه شخص را متنفر سازند. (لسان العرب)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - بروج

- 85 - 11 - 1

1 - مؤمنان داراى عمل صالح ، برخوردار از بوستان هايى متعدد ، در آخرت

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم جنّ_ت

پاداش اخروى مهاجران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 1،12

1- خداوند ، به مسلمانهايى كه مورد ستم واقع شده و به خاطر او هجرت كردند ، جايگاه و مكانى شايسته در دنيا و پاداشى بس بزرگ تر در آخرت عطا مى كند .

و الذين هاجروا فى الله من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أ

{فى} در {فى الله} به معناى {لام} و براى تعليل است. بنابراين معناى عبارت {هجرت براى كسب رضاى خداوند} است.

12- مهاجران ، از فوايد دنيوى و پاداش اخروى هجرت در راه خدا بى خبرند .

و الذين هاجروا . .. لأجر الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 58 - 5

5 - رزق نيكو ، پاداش اخروى خدا به مؤمنان مهاجر

و الذين هاجروا . .. ليرزقنّهم اللّه رزقًا حسنًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 59 - 1

1 - خدا ، عهده دار پاداش مؤمنان مهاجر در جهان آخرت

و الذين هاجروا . .. ليدخلنّهم مدخلاً يرضونه

پاداش اخروى مهتدين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 61 - 3

3 - پاداش هاى اخروى ، وعده نيكوى خداوند به هدايت يافتگان

أفمن وعدن_ه وعدًا حسنًا

پاداش اخروى يعقوب(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه -

فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {ما كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آن ايشان و به سود خودشان است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 3

3 - پاداش اخروى اعمال نيك ابراهيم ، اسماعيل ، اسحاق و يعقوب ( ع ) اختصاص به خود ايشان دارد و ديگران از آن بهره اى نخواهند برد .

تلك أمة قد خلت لها ما كسبت

تقديم {لها} بر {كسبت} گوياى حصر است. بنابراين {لها ما كسبت}; يعنى، دستاورد آنان تنها از آنِ ايشان و به سود خودشان است.

پاداش اخروى يوسف(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 10،11

10_ يوسف ( ع ) در آخرت از پاداشى برتر و بهتر از آنچه در دنيا بدان دست يافت ، بهره مند خواهد شد .

و كذلك مكّنّا ليوسف فى الأرض . .. و لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير ... و

11_ پاداش هاى دنيوى و اخروى يوسف ( ع ) ، دستاورد ايمان و ملازمت او بر تقوا و پرهيزگارى بود .

و كذلك مكّنّا ليوسف . .. و لأجر الأخرة خير للذين ءامنوا و كانوا يتقون

پاداش اذيت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 195

- 19،21

19 _ بخشش گناهان و دخول در بهشت ، پاداش بزرگ الهى ، براى هجرت ، آوارگى ، آزار ديدن در راه خدا و جهاد و شهادت

فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبيلى و قاتلوا و قتلوا لاكفّرنّ عنه

21 _ پاداش مهاجران ، آوارگان ، آزارديدگان در راه خدا ، مجاهدان و شهيدان ، تضمين شده از سوى خداوند

انّى لا اضيع عمل عامل منكم . .. فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبي

لام قسم و نون تأكيد در {لاكفّرنّ} و در {لادخلنّ} دلالت بر تأكيد و تضمين پاداش دارد.

پاداش ارزشمند

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - مؤمنون - 23 - 72 - 9

9 - پاداش خدا ، بهترين و ارزشمندترين پاداش ها براى مبلغان الهى

فخراج ربّك خير

پاداش استقامت ابراهيم(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 50 - 4

4- خداوند ، خوش نامى و بلندآوازگى را ، به پاس پايدارى ابراهيم ( ع ) در توحيد ، به او و فرزندانش عنايت كرد .

فلمّا أعتزلهم . .. و جعلنا لهم لسان صدق عليًّا

پاداش استقامت بر توحيد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 112 - 15

15_ استقامت در دين و پايدارى بر توحيد ، درپى دارنده پاداش الهى است .

فاستقم . .. إنه بما تعملون بصير

يادآورى علم و آگاهى خداوند به اعمال بندگان پس از امرها و نهى ها ، اشاره به پاداش دهى و كيفر رساندن است.

پاداش استقامت در تكليف

جلد - نام سوره - سوره

- آيه - فيش

8 - رعد - 13 - 23 - 3

3_ بهشت عدن ، پاداش صبر و استقامت بر فرمان هاى الهى ، برپا داشتن نماز و انفاق كردن

والذين صبروا . .. أُول_ئك لهم عقبى الدار. جن_ّت عدن

پاداش استقامت در ديندارى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 112 - 15

15_ استقامت در دين و پايدارى بر توحيد ، درپى دارنده پاداش الهى است .

فاستقم . .. إنه بما تعملون بصير

يادآورى علم و آگاهى خداوند به اعمال بندگان پس از امرها و نهى ها ، اشاره به پاداش دهى و كيفر رساندن است.

پاداش اسكان به واردين به مجلس

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - مجادله - 58 - 11 - 4،5،8،10

4 - پاداش مؤمنان عمل كننده به توصيه الهى ( توصيه به جا باز كردن براى ديگران در مجالس ) ، حل مشكلات و گشايش در امور زندگى آنان از سوى خداوند است .

فافسحوا يفسح اللّه لكم

در صورتى كه مراد از {يفسح اللّه}، پاداش دنيوى باشد برداشت بالا استفاده مى شود.

5 - خداوند ، در قبال عمل كردن مؤمنان به توصيه او ( جا باز كردن براى ديگران در مجالس ) جايگاه اخروى آنان را وسيع خواهد كرد .

فافسحوا يفسح اللّه لكم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه {يفسح اللّه لكم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

8 - برخاستن از جاى خود و قرار دادن آن در اختيار ديگران ، داراى پاداشى متناسب در پيشگاه خداوند

و إذا قيل انشزوا فانشزوا يرفع اللّه الذين ءامنوا منكم

برداشت ياد شده بدان سبب است كه خداوند،

برخاستن از جاى خود را مايه بالا رفتن درجه و منزلت فرد قرار داده است.

10 - خداوند ، درجات اخروى مؤمنان ، به خصوص اهل علم را ، كه در مجالس _ در صورت ازدحام جمعيت _ از جاى خود برمى خيزند و آن را در اختيار ديگران قرار مى دهند ، بالا خواهد برد .

فانشزوا يرفع اللّه الذين ءامنوا منكم و الذين أُوتوا العلم درج_ت

پاداش اصحاب يمين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - واقعه - 56 - 38 - 2

2 - حوريان بهشت ، پاداش الهى به اصحاب اليمين

إنّا أنشأن_هنّ . .. لأصح_ب اليمين

پاداش اصلاح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - شورى - 42 - 40 - 6

6 - عفو و اغماض از خطاى ديگران و اصلاح بدى آنان با نيكى و گذشت ، موجب اجر و پاداش ويژه خداوند است .

و جزؤا سيّئة سيّئة مثلها فمن عفا و أصلح فأجره على اللّه

پاداش اطاعت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 179 - 26

26 _ استحقاق اجر عظيم الهى ، در گرو ايمان به خدا و رسول و پرهيز از مخالفت با آنان

و ان تؤمنوا و تتّقوا فلكم اجر عظيم

چون كلمه {اجر}، ظهور در پاداش استحقاقى دارد، در برداشت فوق، كلمه استحقاق آورده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 59 - 29

29 _ سعادت دنيا و آخرت ، در گرو اطاعت از خدا و رسول و مراجعه به آنها در حل كشمكشها *

اطيعوا اللّه .

.. ذلك خير و احسن تاويلا

بدان احتمال كه جمله {ذلك خير} مربوط به دنيا و جمله {احسن تاويلا} مربوط به آخرت باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 69 - 1

1 _ مصاحبت با پيامبران ، صدّيقان ، شاهدان و گواهان اعمال و صالحان ، پاداش اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و من يطع اللّه و الرّسول . .. و الصّالحين

{صدّيق}، يعنى بسيار راستگو و شايد مبالغه بودن آن اشاره به صداقت آنان در گفتار و عمل باشد. برخى برآنند كه مقصود از صديقين، اولين كسانى هستند كه پيامبران را تصديق كردند و شاهدان، يا به معناى كشته شدگان در راه خدا و يا گواهان بر اعمال انسانها و يا عالمان واقعى دين است.

پاداش اطاعت از خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 15

15 _ بهشت جاودان ، بوستان هاى پوشيده از درخت ، خانه هاى دلپذير و خشنودى خدا ، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منكر ، اقامه نماز ، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و المؤمنون و المؤمنت . .. يأمرون بالمعروف ... و يطيعون اللّه و رسوله ... وعد الل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 12 - 28

28 _ عمل كنندگان به ميثاق و فرمان هاى الهى ; هر يك بهره مند از بهشتى خاص هستند .

لقد اخذ اللّه ميثق . .. لئن اقمتم الصلوة ... لادخلنكم جنت

بهره گيرى عمل

كنندگان به فرمانهاى الهى از بهشتهاى متعدد (جنت)، مى تواند به اين صورت باشد كه هر كس به بهشت مخصوص خويش راه مى يابد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 161 - 17

17 _ اطاعت كنندگان از دستور هاى خدا در صورت نيكوكار بودن از پاداشى بيش از ديگر مطيعان بهره مند خواهند شد .

سنزيد المحسنين

پاداش اطاعت از محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 15

15 _ بهشت جاودان ، بوستان هاى پوشيده از درخت ، خانه هاى دلپذير و خشنودى خدا ، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منكر ، اقامه نماز ، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و المؤمنون و المؤمنت . .. يأمرون بالمعروف ... و يطيعون اللّه و رسوله ... وعد الل

پاداش اطعام به مساكين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 184 - 16

16 - روزه گرفتن و فديه دادن به مسكين ، چنانچه با ميل و رغبت باشد ، ثوابى افزونتر دارد .

كتب عليكم الصيام . .. و على الذين يطيقونه فدية ... فمن تطوع خيراً فهو خير له

مصداق مورد نظر براى {خيراً} به دليل فرازهاى قبل، روزه گرفتن و در صورت مشقت بار بودن روزه، فديه دادن است.

پاداش اعتصام به خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 175 - 3

3 _ نيل به مقام قرب الهى ، بهره مندى كامل از

بهشت و نعمت هاى آن و برخوردارى از فضل الهى ، پاداش مؤمنان متمسك به خداوند

فاما الذين ءامنوا . .. فسيدخلهم فى رحمة منه و فضل و يهديهم إليه

پاداش اعراض از شرك

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 49 - 3

3- اعطاى اسحاق و يعقوب به حضرت ابراهيم ( ع ) ، موهبتى الهى و پاداش هجرت او بود .

فلمّا أعتزلهم و مايعبدون من دون اللّه وهبنا له إسح_ق و يعقوب

حرف {لمّا} بيانگر ترتب جزا(وهبنا . ..) بر شرط (اعتزلهم ...) مى باشد و دلالت مى كند كه وجود جزا، به خاطر وجود شرط بوده است.

پاداش الله

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 145 - 11،16

11 _ خداوند ، پاداش دهنده اعمال در دنيا و آخرت

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

مراد از اراده پاداش، انجام عمل خير، براى نيل به پاداش است.

16 _ سپاسگزاران نعمت هاى خداوند ، بهره مند از پاداش هاى مخصوص او

و من يرد ثواب الدّنيا . .. و من يرد ثواب الاخرة ... و سنجزى الشّاكرين

پاداش الياس(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 131 - 3

3 - باقى ماندن نام و آوازه نيك الياس پيامبر ( ع ) ، از پاداش هاى خداوند به ايشان

و تركنا عليه فى الأخرين . .. إنّا كذلك نجزى المحسنين

پاداش امت ها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 134 - 5

5

- هر فرد و امتى از پاداش اعمال نيك خويش بهره مند خواهند شد .

لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 141 - 5

5 - هر فرد و امتى از پاداش اعمال نيك خويش بهره مند خواهد شد .

لها ما كسبت و لكم ما كسبتم

پاداش امر به معروف

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 15

15 _ بهشت جاودان ، بوستان هاى پوشيده از درخت ، خانه هاى دلپذير و خشنودى خدا ، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منكر ، اقامه نماز ، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و المؤمنون و المؤمنت . .. يأمرون بالمعروف ... و يطيعون اللّه و رسوله ... وعد الل

پاداش انس با قرآن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 30 - 2

2 - تلاوت قرآن و انس با آن ، برپايى نماز و انفاق در نهان و آشكار ، داراى اجر و پاداش الهى

يتلون كت_ب اللّه . .. ليوفّيهم أجورهم

پاداش انسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 77 - 12

12 - همه انسان ها ، براى كيفر و پاداش به سوى خدا بازمى گردند .

فإلينا يرجعون

پاداش انسان ها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 38 - 18

18 - پاداش برتر و مازاد بر استحقاق بندگان ، پرتوى

از مشيت خدا بر اعطاى روزى بى شمار او

ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا و يزيدهم من فضله و اللّه يرزق من يشاء بغير حساب

جمله {و اللّه يرزق من يشاء بغير حساب} در مقام تعليل براى جمله {ليجزيهم اللّه. ..} و {يزيدهم...} است; چون خداوند به هر كس كه بخواهد روزى بى حساب و فراون مى دهد. از اين رو به مردان الهى پاداش افزون بر استحقاقشان، عنايت مى فرمايد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 5 - 4

4 - رسيدگى نهايى به كار مردمان و تعيين كيفر و پاداش براى آنان ، از شؤون خداوند

و إلى اللّه ترجع الأُمور

در صورتى كه مراد از{الأمور} كارهاى مربوط به انسان ها باشد; آيه شريفه به فلسفه قيامت و حضور مردم در پيشگاه خداوند، جهت محاسبه اعمال و مشخص شدن فرجام نهايى شان اشاره دارد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - معارج - 70 - 26 - 3

3 - حساب رسى و كيفر و پاداش بندگان ، مهم ترين خصوصيت معاد و فلسفه برپايى قيامت

و الذين يصدّقون بيوم الدين

مطلب ياد شده، از تعبير {يوم الدين} درباره قيامت، به دست مى آيد.

پاداش انفاق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 245 - 13،18

13 _ بقاى آنچه به خداوند قرض داده مى شود و بازگشت چندين برابر آن به آدمى

من ذا الّذى يقرض اللّه . .. فيضاعفه له اضعافاً كثيرةً

مُراد از ضمير مفعولى در {يضاعفه} قرض است; يعنى آن مالى كه قرض داده شود، چندين برابر شده و به او باز

پس داده مى شود; بنابراين بايد آن مال باقى باشد.

18 _ پاداش انفاق در راه خداوند ، غير قابل شمارش است .

فيضاعفه له اضعافاً كثيرةً

امام صادق (ع): . .. ان الكثير من اللّه عزّ و جل لا يحصى و ليس له منتهى

_______________________________

معانى الاخبار، ص 397، ح 54 ; نورالثقلين، ج 1، ص 243، ح 965.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 261 - 1،6،8،9،11،12،13

1 _ مالى كه در راه خدا انفاق مى شود ، همچون بذرى است كه هفت خوشه بروياند و در هر خوشه صد دانه باشد .

مثل الّذين ينفقون . .. مائة حبّة

از مُشبّه به (دانه) به دست مى آيد كه مُشبّه، مالى است كه شخص در راه خدا انفاق مى كند; نه اينكه مشبّه، خودِ انفاق كننده باشد; چنانچه ظاهر تشبيه افاده مى كند.

6 _ پاداش الهى به انفاق كنندگانِ در راه خدا ، دست كم به هفتصد برابر

مثل الّذين ينفقون . .. مائة حبّة

8 _ خداوند بر اساس مشيّت خود ، به هر كس كه بخواهد ثمره انفاق را _ كه هفتصد برابر است _ به چند برابر افزايش مى دهد .

و اللّه يضاعف لمن يشاء

9 _ پاداش هاى فراوان الهى به انفاق كننده ، منوط به انفاق مستمر

مثل الّذين ينفقون اموالهم

فعل مضارع {ينفقون} حكايت از استمرار انفاق دارد; يعنى پاداشهاى مذكور در آيه در صورتى است كه شخص به صورت مستمر انفاق كند; نه مثلا يكى _ دو مرتبه.

11 _ پاداش وسيع ( نامحدود ) خداوند به انفاق كننده *

مثل الّذين ينفقون . .. و اللّه واسع عليم

12 _ پاداش خداوند به

انفاق كنندگان به چندين برابر ، برخاسته از سِعه وجودى و گستردگى رحمت اوست .

و اللّه يضاعف لمن يشاء و اللّه واسع عليم

13 _ خداوند ، به انفاق كنندگان در راه او و مستحقّين پاداش هاى چند برابر ، داناست .

و اللّه يضاعف لمن يشاء و اللّه واسع عليم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 262 - 2،5،6

2 _ عارى بودن انفاق از هر گونه منّت و آزار _ چه هنگام پرداخت و چه پس از آن _ ، از شرايط ارزشمندى ، قبولى و پاداش در مقابل آن

الّذين ينفقون . .. ثمّ لا يتبعون ما انفقوا منّاً و لا اذىً

5 _ انفاق كنندگانِ بدون منّت و آزار ، بهره مند از پاداش هاى والا و ويژه الهى

لهم اجرهم عند ربّهم

كلمه {عند ربّهم}، دلالت بر ويژگى پاداش دارد.

6 _ توجّه به پاداش هاى الهى براى انفاق در راه خدا ، برانگيزنده آدمى به انفاق

لهم اجرهم عند ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 263 - 11

11 _ بهره و آثار ارزشمند انفاق ، براى شخص انفاقگر است ; نه خداوند .

و اللّه غنىّ حليم

بكارگيرى صفت {غنىّ} پس از مسأله {انفاق}، براى نفى تصور بهره جستن خداوند از انفاق است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 265 - 1،6،9،13

1 _ مثل انفاق كنندگان اموال براى خشنودى خدا و ثبات نفس خويش ، همچون بوستانى است بر تپّه اى بلند كه يا رگبارى تُند بر آن بارد و دو چندان ميوه دهد و

يا باران ملايمى بر آن بارد و آن را به ثمر بنشاند .

و مثل الّذين ينفقون اموالهم ابتغاء مرضات اللّه . .. كمثل جنّة ... اُكُلَها ضِعفِ

6 _ وعده الهى به پاداش انفاق كنندگان براى كسب رضايت خداوند

مثل الّذين ينفقون . .. فاتت اُكُلها

9 _ انفاق كنندگان ، داراى زمينه و قابليّت والاى بهره مندى از فيوضات الهى

اصابها وابل . .. فان لم يصبها وابل فطلّ

13 _ پاداش انفاق كنندگان ، يكسان نيست .

و مثل الّذين . .. كمثل جنّة بربوة ... فان لم يصبها وابل فطلّ

از تشبيه انفاق به بوستانى كه بر اثر باران به ثمر نشسته باشد و در صورت بارش بارانى تند، ثمر آن دو چندان شود، يكسان نبودن پاداش استفاده گرديده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 266 - 4

4 _ انفاق براى جلب رضايت الهى و ثبات نفس و به دور از منّت و آزار و ريا ، داراى نتايج و بهره هاى فراوان

ايودّ احدكم ان تكون له جنّة . .. فيها من كلّ الثّمرات

انفاق، تشبيه به بوستان شده كه هر گاه ريا و آزارى در پى داشته باشد، بسوزد و چنانچه براى رضاى الهى و خالى از ريا و آزار باشد، دربردارنده نتايج و بهره هاى فراوان خواهد بود.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 268 - 7،8،10،11،13

7 _ خداوند ترغيب كننده آدمى به انفاق ، با وعده آمرزش گناهان و فزونى رزق

و اللّه يعدكم مغفرة منه و فضلا

كلمه {فضلا} به قرينه مقابله آن با وسوسه شيطان بر تهيدستى، به معناى فزونى

در رزق است.

8 _ انفاق ، موجب توسعه رزق و آمرزش گناهان

يا ايّها الّذين امنوا انفقوا . .. و اللّه يعدكم مغفرة منه و فضلا

10 _ آمرزش گناهان و افزونى مال از جانب خداوند ، پاداشى براى انفاق كنندگان

يا ايّها الّذين امنوا انفقوا . .. و اللّه يعدكم مغفرة منه و فضلا

11 _ افزونى پاداشِ الهى ، نسبت به مالِ انفاق شده

و اللّه يعدكم مغفرة منه و فضلا

{فضل} (به معناى افزونى)، پاداشى از سوى خداوند به انفاق كننده است. اين افزونى در پاداش مى تواند در مقايسه با مال انفاق شده مطرح باشد; يعنى خداوند بيش از آنچه انفاق مى كنيد به شما پاداش مى دهد.

13 _ خداوند ، آگاه به انفاق كنندگان در راه او و گشايش دهنده روزى آنان است .

و اللّه واسع عليم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 270 - 2،7

2 _ پاداش الهى به انفاق ها و نذر هاى بندگان ، هر چند اندك باشد .

و ما انفقتم من نفقة . .. فانّ اللّه يعلمه

توجه دادن به علم خداوند بر اعمال بندگان كنايه از پاداش الهى در برابر آن اعمال است.

7 _ خداوند ، مددكار و ياور اهل انفاق و وفاكنندگان به نذر است .

و ما للظّالمين من انصار

از مفهوم {و ما للظالمين من انصار} كه تنها ترك كنندگان انفاق محروم از حمايت خداوند مى باشند، برداشت فوق استفاده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 271 - 7

7 _ صدقه پنهانى به فقرا ، كفاره برخى گناهان

و ان تخفوها و تؤتوها الفقراء

. .. و يكفّر عنكم من سيّئاتكم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 272 - 6،14،16،17

6 _ انفاق از هر چيز خير ، به سودِ خود انفاق كننده

و ما تنفقوا من خير فلانفسكم

{من} در برداشت فوق، ابتدائيه معنى شده است.

14 _ مقبوليّت انفاق در پيشگاه خداوند و ثمردهى آن ، در گرو نيّت و قصد قربت انفاق كننده

و ما تنفقوا من خير فلانفسكم و ما تنفقون الاّ ابتغاء وجه اللّه

بنابراينكه جمله {و ما تنفقون} حال براى {و ما تنفقوا فلانفسكم} باشد; يعنى آنگاه انفاق به سود شماست كه براى {ابتغاء وجه اللّه} باشد.

16 _ انفاق كننده در راه خدا ، بهره مند از پاداش كامل انفاق ، بى هيچ ستمى در حقّ وى

و ما تنفقوا من خير يوفّ اليكم و انتم لا تظلمون

17 _ كم و كاست نشدن پاداش انفاق براى رضاى خدا ، هر چند به بينوايان غير مسلمان باشد .

و ما تنفقوا من خير يوفّ اليكم و انتم لا تظلمون

با توجّه به شأن نزول كه در مورد انفاق به غير مسلمانان است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 274 - 1،3،4

1 _ انفاق كنندگان پنهان و آشكار در شب و روز ( همه حال و همه وقت ) بهره مندان از پاداش هاى ويژه الهى

الّذين ينفقون اموالهم . .. فلهم اجرهم عند ربّهم

3 _ پاداش الهى اهل انفاق ، نتيجه عمل خير آنها

فلهم اجرهم عند ربّهم

4 _ وعده الهى بر پاداش اهل انفاق ، بر انگيزنده آدمى به آن

فلهم اجرهم عند ربّهم

جلد - نام سوره - سوره

- آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 136 - 8

8 _ آمرزش الهى و بهشت جاودان ، پاداش انفاق در توانگرى و تنگدستى و فرو خوردن خشم و گذشت از خطاى ديگران

الّذين ينفقون فى السّرّاء و الضّرّاء . .. اولئك جزآؤهم مغفرة من ربّهم و جنّات

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 39 - 9

9 _ خداوند ، كيفردهنده بخيلان و رياكاران و پاداش دهنده انفاق كنندگان مخلص

الذين يبخلون . .. و انفقوا ... و كان اللّه بهم عليماً

هدف از بيان علم و آگاهى خداوند پس از بيان ايمان و بخل، تهديد بخيلان و رياكاران به كيفر، و پاداش دهى به مؤمنان انفاق كننده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 40 - 10،12،13

10 _ ايمان و انفاق ، حسنه اى است كه ، هر چند اندك باشد ، پاداش عظيم الهى را در پى خواهد داشت .

ماذا عليهم لو امنوا باللّه و اليوم الاخر و انفقوا . .. و ان تك حسنة يضاعفها و يؤ

از مصاديق مورد نظر براى حسنه، به دليل آيه قبل، ايمان و انفاق است.

12 _ توجه به آگاهى خداوند بر كوچكترين انفاق ، و پاداش عظيم خداوند به انفاقگران ، درمان بخل و ترك احسان

و انفقوا . .. و كان اللّه بهم عليماً. انّ اللّه لا يظلم مثقال ذرّة و ان تك حسنة

13 _ پاداش عظيم خداوند ، جبران كننده خسارت هاى انفاق كنندگان

و ماذا عليهم لو . .. انفقوا ... و ان تك حسنة يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً

عظيماً

جمله {يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً} مى تواند پاسخى باشد به اين توهم كه انفاق، موجب خسارت مالى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - انفال - 8 - 60 - 13،18

13 _ انفاق در راه خدا ، داراى پاداشى كامل و تضمين شده از جانب خدا

و ما تنفقوا من شىء . .. يوف إليكم

18 _ كاستى در پاداش انفاق ها و ناديده گرفتن انفاق هاى ناچيز ، ستمكارى است .

و ما تنفقوا من شىء فى سبيل اللّه يوف إليكم و أنتم لاتظلمون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 1

1 _ ثبت همه انفاق هاى كوچك و بزرگ مؤمنان ، به منظور اعطاى پاداش به آنان

و لاينفقون نفقة صغيرة و كبيرة . .. إلا كتب لهم ليجزيهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - رعد - 13 - 23 - 3

3_ بهشت عدن ، پاداش صبر و استقامت بر فرمان هاى الهى ، برپا داشتن نماز و انفاق كردن

والذين صبروا . .. أُول_ئك لهم عقبى الدار. جن_ّت عدن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 5

5 - پاداش سجده و تسبيح همراه با حمد خداوند و عبادت هاى شبانه و انفاق هاى مؤمنان ، فوق حد شمارش است .

إنّما يؤمن . .. سجّدًا و سبّحوا بحمد ربّهم ... تتجافى جنوبهم ... و ممّا رزقن_هم

{فاء} در {فلاتعلم نفس} تفريع بر آيات پيش است كه در آنها صفات نيكوى مؤمنان شمرده شده است. بنابراين، معنا، چنين مى شود: {مؤمنانى

كه داراى صفات ياد شده اند، پاداشى مخفى دارند}. با توجه به تفريع احتمال دارد كه اختفاى پاداش، كنايه از فوق شمارش بودن باشد.

پاداش انفاق آشكار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 30 - 2

2 - تلاوت قرآن و انس با آن ، برپايى نماز و انفاق در نهان و آشكار ، داراى اجر و پاداش الهى

يتلون كت_ب اللّه . .. ليوفّيهم أجورهم

پاداش انفاق پنهانى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 30 - 2

2 - تلاوت قرآن و انس با آن ، برپايى نماز و انفاق در نهان و آشكار ، داراى اجر و پاداش الهى

يتلون كت_ب اللّه . .. ليوفّيهم أجورهم

پاداش انفاقگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 7

7 _ جلوه فضل الهى ، در پاداش به مؤمنان مجاهد و انفاقگر

ليجزيهم اللّه أحسن ما كانوا يعملون

{جزاى أحسن} _ كه به معناى پاداش دادن به بيش از حد استحقاق است _ بيانگر تجلى فضل خدا در پاداش دهى به مؤمنان است. قابل ذكر است در برداشت فوق مفروض اين است كه {أحسن} مفعول دوم براى {يجزى} باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 7 - 13

13 - وعده پاداش بزرگ از سوى خداوند به مؤمنان انفاقگر

فالذين ءامنوا منكم و أنفقوا لهم أجر كبير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 10 - 23

23 - پاداش الهى به مجاهدان و انفاق گران

در راه خدا ، بهترين و نيكوترين پاداش است .

و كلاًّ وعد اللّه الحسنى

{حسنى} (مؤنث {أحسن})، به معناى نيكوتر است. گفتنى است كه {الحسنى}، صفت براى موصوف محذوف است; يعنى، {و كلاًّ وعد اللّه المثوبة الحسنى}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 24 - 7

7 - ثمره و منفعت انفاق به خود انفاقگران برمى گردد .

و من يتولّ فإنّ اللّه هو الغنىّ الحميد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - تغابن - 64 - 17 - 9،12

9 - پاداش مضاعف به انفاق گران و آمرزش آنان ، جلوه قدرشناسى ، سپاسدارى و حلم خداوند است .

إن تقرضوا اللّه . .. يض_عفه لكم و يغفر لكم و اللّه شكور حليم

12 - پاداش مضاعف به انفاق گران و آمرزش آنان ، جلوه تفضل و لطف ويژه خداوند به آنان است .

إن تقرضوا اللّه . .. يض_عفه ... و اللّه شكور حليم

سپاس و تقدير خداوند از انفاق گران _ با آن كه سود انفاق به خود آنان باز مى گردد _ نشانه تفضل و لطف ويژه الهى به انفاق گران است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 21 - 4

4 - خداوند ، بر وعده خود درباره رساندن انفاق گرانِ باتقوا به فرجامى رضايت بخش ، سوگند ياد كرده است . *

و لسوف يرضى

{لام} در {لسوف}، لام قسم و يا لام ابتدا است; برداشت ياد شده، براساس احتمال اول است.

پاداش اهل خشيت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 11 -

12

12 - آمرزش و اجر ارزشمند و پرب ها ، پاداش پيروان قرآن و خداترسان

من اتّبع الذكر و خشى الرحم_ن بالغيب فبشّره بمغفرة و أجر كريم

پاداش ايثار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 207 - 6

6 _ جان آدمى ، وسيله اى براى كسب رضايت الهى

و من الناس من يشرى نفسه ابتغاء مرضات اللّه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 67 - 3

3 _ جانبازى و هجرت ( تحمل مشكلات و فداكارى در راه خدا ) ، موجب اجر بزرگ الهى *

و لو انّهم فعلوا ما يوعظون به . .. و اذاً لأَتيناهم من لدنّا اجراً عظيماً

بنابر اينكه مراد از {ما يوعظون}، همان جهاد و هجرت باشد كه در آيه قبل مطرح شد.

پاداش ايثار با جان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 24

24 _ ايثار جان و مال در راه خدا و دريافت پاداش بهشت ، شايسته سرور و شادمانى ، در بينش الهى

إن اللّه اشترى من المؤمنين . .. فاستبشروا ببيعكم الذى بايعتم به

پاداش ايثار با مال

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 24

24 _ ايثار جان و مال در راه خدا و دريافت پاداش بهشت ، شايسته سرور و شادمانى ، در بينش الهى

إن اللّه اشترى من المؤمنين . .. فاستبشروا ببيعكم الذى بايعتم به

پاداش ايمان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 277 - 2

2

_ ضرورت همراهى ايمان با عمل صالح در بهرهورى از پاداش هاى ويژه الهى

انّ الذين امنوا و عملوا الصالحات . .. لهم اجرهم عند ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - آل عمران - 3 - 57 - 1،5

1 _ مؤمنانِ داراى اعمال صالح ، بهره مند از پاداش كامل خداوند

و اما الذين امنوا و عملوا الصالحات فيوفيهم اجورهم

5 _ مؤمنانِ داراى اعمال صالح از پيروان عيسى ( ع ) ، مشمول پاداش كامل الهى هستند .

جاعل الذين اتبعوك . .. و اما الذين امنوا و عملوا الصالحات فيوفّيهم اجورهم

مصداق مورد نظر از جمله {فاما الذين امنوا}، به قرينه آيات قبل، مؤمنان به حضرت مسيح (ع) هستند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 179 - 26

26 _ استحقاق اجر عظيم الهى ، در گرو ايمان به خدا و رسول و پرهيز از مخالفت با آنان

و ان تؤمنوا و تتّقوا فلكم اجر عظيم

چون كلمه {اجر}، ظهور در پاداش استحقاقى دارد، در برداشت فوق، كلمه استحقاق آورده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 199 - 20

20 _ آن گروه از اهل كتاب كه به خدا ، قرآن و كتب آسمانى خويش ايمان آورند ; از پاداشى ويژه و والا بهره مند خواهند شد .

اولئك لهم اجرهم عند ربّهم

كلمه {عند ربّهم}، توصيف {اجرهم} است و مى رساند كه آن پاداش، پاداشى ويژه و ارزشمند است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 40 - 10

10 _ ايمان

و انفاق ، حسنه اى است كه ، هر چند اندك باشد ، پاداش عظيم الهى را در پى خواهد داشت .

ماذا عليهم لو امنوا باللّه و اليوم الاخر و انفقوا . .. و ان تك حسنة يضاعفها و يؤ

از مصاديق مورد نظر براى حسنه، به دليل آيه قبل، ايمان و انفاق است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 95 - 10

10 _ پاداش نيكوى الهى ، ثمره ايمان

لايستوى القاعدون من المؤمنين . .. كلاّ وعد اللّه الحسنى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 124 - 3

3 _ زنان و مردان ، همسان در بهره مندى از پاداش ايمان و عمل صالح خويش

و من يعمل من الصلحت من ذكر او انثى و هو مؤمن فأولئك يدخلون الجنة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 162 - 15

15 _ بهره مندى عالمان از پاداش هاى بزرگ الهى در گرو ايمان و انجام اعمال صالح

لكن الرسخون . .. و المؤمنون باللّه و اليوم الاخر أولئك سنؤتيهم أجراً عظيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 21 - 5

5 _ برخوردارى از باغ ها و بوستان هاى متعدد بهشت ، از ثمرات ايمان ، هجرت و جهاد در راه خدا

الذين ءامنوا و هاجروا و جهدوا فى سبيل اللّه . .. يبشرهم ربهم ... و جنت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 111 - 5

5_ خداوند ، كفر و ايمان و

اعمال نيك و بد انسان ها را به صورت پاداش و كيفر متبلور خواهد ساخت .

و إنّ كلاًّ لما ليوفينّهم ربك أعم_لهم

گفتن {اعمال} و اراده كردن پاداش و كيفر آنها ، گوياى اين نكته است كه: پاداش و كيفر ، بازتاب اعمال و تبلور يافته آن است; به گونه اى كه گويا پاداش و كيفر اعمال ، همان اعمال است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - روم - 30 - 45 - 3

3 - همراهى ايمان و عمل صالح ، شرط برخوردارى از پاداش و فضل الهى ، در آخرت است .

ليجزى الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت من فضله

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 19 - 2

2 - توأم بودن ايمان با اعمال صالح ، داراى ارزش و پاداش است .

ءامنوا و عملوا الص_لح_ت فلهم جنّت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 47 - 2

2 - پاداش ايمان مؤمنان ، از فضل خداوندى است .

و بشّر المؤمنين بأنّ لهم من اللّه فضلاً كبيرًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - بينه - 98 - 8 - 13

13 - رضايت خداوند ، از مؤمنانِ صالح و رضايت آنان از او ، پاداش ايمان و عمل نيك ايشان است .

جزاؤهم . .. رضى اللّه عنهم و رضوا عنه

پاداش ايمان به توحيد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 60 - 8

8 - { عن على بن أبيطالب ( ع ) فى قول اللّه عزّوجلّ {

هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان } فقال رسول اللّه ( ص ) هل جزاء من أنعمت عليه بالتوحيد إلاّ الجنّة ؟

از امام على بن ابى طالب(ع) درباره سخن خداوند {هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان} روايت شده كه رسول خدا(ص) فرمود: [خداوند مى فرمايد] آيا پاداش كسى كه به او نعمت توحيد داده ام، غير از بهشت است؟}

پاداش ايمان به قرآن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 25 - 3

3 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش كسانى است كه به قرآن و پيامبر ( ص ) ايمان آورده و اعمال صالح انجام دهند .

و بشر الذين ءامنوا . .. أن لهم جنت تجرى من تحت الأنهر

متعلق {آمنوا} به دليل آيات قبل، قرآن و پيامبر(ص) است.

پاداش ايمان به محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 25 - 3

3 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش كسانى است كه به قرآن و پيامبر ( ص ) ايمان آورده و اعمال صالح انجام دهند .

و بشر الذين ءامنوا . .. أن لهم جنت تجرى من تحت الأنهر

متعلق {آمنوا} به دليل آيات قبل، قرآن و پيامبر(ص) است.

پاداش برپايى نماز

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 170 - 2

2 _ خداوند پاداش يهوديان تمسك كننده به تورات و برپا دارنده نماز را تباه نخواهد كرد .

و الذين يمسكون بالكتب . .. إنا لانضيع أجر المصلحين

چون آيه مورد بحث در سياق آيات مربوط به يهود واقع شده، مى توان گفت مراد از

{الذين . .. } يهوديان متعهد هستند، و يا اينكه آنان از مصاديق مورد نظر براى {الذين ... } مى باشند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 15

15 _ بهشت جاودان ، بوستان هاى پوشيده از درخت ، خانه هاى دلپذير و خشنودى خدا ، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منكر ، اقامه نماز ، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و المؤمنون و المؤمنت . .. يأمرون بالمعروف ... و يطيعون اللّه و رسوله ... وعد الل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - رعد - 13 - 23 - 3

3_ بهشت عدن ، پاداش صبر و استقامت بر فرمان هاى الهى ، برپا داشتن نماز و انفاق كردن

والذين صبروا . .. أُول_ئك لهم عقبى الدار. جن_ّت عدن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 30 - 2

2 - تلاوت قرآن و انس با آن ، برپايى نماز و انفاق در نهان و آشكار ، داراى اجر و پاداش الهى

يتلون كت_ب اللّه . .. ليوفّيهم أجورهم

پاداش بزرگ

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 22 - 4،5،6

4 _ پاداش خداوند به مؤمنان مهاجر و مجاهد ، پاداشى بزرگ است .

الذين ءامنوا و هاجروا و جهدوا . .. إن اللّه عنده أجر عظيم

5 _ اجر و پاداش بزرگ ، تنها در نزد خداست .

إن اللّه عنده أجر عظيم

تقديم {عنده} بر {أجر عظيم} مى تواند براى افاده

حصر باشد.

6 _ مؤمنان مهاجر و مجاهد ، علاوه بر بهره مندى از رحمت و رضوان الهى و بهشت ، از پاداشى ويژه و بزرگ در پيشگاه خداوند برخوردارند .

الذين ءامنوا و هاجروا و جهدوا . .. و جنت ... إن اللّه عنده أجر عظيم

قرار گرفتن جمله {إن اللّه عنده أجر عظيم} _ كه داراى معنانى عام و كلى است _ پس از ذكر پاداشهاى گوناگون مؤمنانِ مهاجر و مجاهد، مى تواند گوياى برداشت فوق باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 15

15 - مردان و زنان شكيبا ، از پاداشى با عظمت برخوردارند .

و الص_برين و الص_برت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 10 - 12

12 - صلح حديبيه و فتح مكه ، پاداش بزرگ الهى به ثابت قدمان بر پيمان با پيامبر ( ص ) *

و من أوفى . .. فسيؤتيه أجرًا عظيمًا

با توجّه به اين كه پيمان ياد شده، قبل از انعقاد صلح حديبيه صورت گرفته است; احتمال مى رود كه نويد {فسيؤتيه. ..} بر صلح حديبيه و فتح مكه منطبق شود كه پس از اين پيمان رخ داده است; زيرا اگر آن بيعت و پايدارى نبود، نوبت به چنان پيروزى هايى نمى رسيد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 29 - 43،44

43- وعده الهى به بهره مندى مؤمنانِ نيك كردار ، از مغفرت و پاداشى عظيم

وعد اللّه الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت منهم مغفرة و أجرًا عظيمًا

44-

آميختگى ايمان و عمل صالح ، شرط برخوردارى مؤمنان از مغفرت و پاداش عظيم الهى

الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - تغابن - 64 - 15 - 5،6،7

5 - اجر بزرگ ، در پيشگاه خداوند است .

و اللّه عنده أجر عظيم

6 - رهايى از دلبستگى به اموال و اولاد و ترجيح دين دارى بر وابستگى به آنها ، داراى پاداش بزرگ الهى است .

و اللّه عنده أجر عظيم

يادآورى پاداش بزرگ الهى، پس از هشدار درباره وابستگى به اموال و اولاد خويش، بيانگر مطلب ياد شده است.

7 - توجه و ايمان به پاداش بزرگ الهى براى مؤمنان ، بازدارنده انسان از وابستگى به اموال و اولاد و گناه به خاطر آنها

و اللّه عنده أجر عظيم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - طلاق - 65 - 5 - 8

8 - كسانى كه تقوا پيشه كنند ، از اجر بزرگ الهى بهره مند خواهند شد .

و من يتّق اللّه . .. يعظم له أجرًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - ملك - 67 - 12 - 1،2،3

1 - خداترسان ، مشمول غفران عظيم خداوند و بهره مند از پاداش بزرگ او

إنّ الذين يخشون ربّهم بالغيب لهم مغفرة و أجر كبير

تنكير {مغفرة}; دلالت بر تعظيم دارد.

2 - ترس از خدا _ در عين پنهان بودن او از انظار _ عامل جلب غفران و پاداش بزرگ الهى

إنّ الذين يخشون ربّهم بالغيب لهم مغفرة و أجر كبير

{با} در {بالغيب} يا به معناى ملابست است و يا به معناى {فى}. در صورت اول {بالغيب} حال براى

{ربّهم} و در صورت دوم متعلق به {يخشون} خواهد بود. گفتنى است برداشت ياد شده، مبتنى بر احتمال نخست مى باشد.

3 - ترس از خدا به دور از انظار مردمان و پيراسته از ريا ، موجب جلب غفران و پاداش بزرگ او است .

إنّ الذين يخشون ربّهم بالغيب لهم مغفرة و أجر كبير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 3 - 5

5 - هدايت و تبليغ دين و تحمّل سختى ها و ناگوارى هاى برخاسته از آن ، داراى پاداشى بزرگ ، روز افزون و بى منت

و إنّ لك لأجرًا غير ممنون

برداشت ياد شده، به سبب اين نكته ترديدناپذير است كه اجر بزرگ پيامبر(ص)، به جهت رسالت او و تحمل سختى هاى آن (از جمله تحمل تهمت هاى ناروا همچون تهمت جنون و. ..) مى باشد.

پاداش بزرگ صالحان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انشقاق - 84 - 25 - 6

6 - خداوند ، براى مؤمنانى كه عمل صالح دارند ، پاداش بزرگى قرار داده است .

لهم أجر

نكره آوردن {أجر}، بيانگر عظمت آن است.

پاداش بزرگ مؤمنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انشقاق - 84 - 25 - 6

6 - خداوند ، براى مؤمنانى كه عمل صالح دارند ، پاداش بزرگى قرار داده است .

لهم أجر

نكره آوردن {أجر}، بيانگر عظمت آن است.

پاداش بندگان خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 40 - 2

2 - بندگان مخلَص خدا ، برخوردار از پاداشى فراتر از مقدار اعمال و رفتار خويش

و

ما تجزون إلاّ ما كنتم تعملون . إلاّ عباد اللّه المخلصين

برداشت ياد شده مبتنى بر اين نكته است كه {إلا. ..} استثناى منقطع از ضمير {تجزون} باشد. بر اين اساس، پيام آيه شريفه چنين مى شود: همگان مطابق كردار خود، جزا و پاداش دارند; جز بندگان خالص خدا كه فراتر و برتر از اعمال خود، پاداش دريافت خواهند داشت.

پاداش بنى اسرائيل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 121 - 3

3 - نجات موسى و هارون ( عليهماالسلام ) و قوم شان از اندوهى بزرگ ، اعطاى كتاب آسمانى و باقى ماندن نام و آوازه نيك آنان ، از پاداش هاى خداوند به ايشان

و نجّين_هما و قومهما من الكرب العظيم . .. إنّا كذلك نجزى المحسنين

پاداش به جادوگران فرعون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 114 - 2

2 _ فرعون به ساحران بشارت داد كه در صورت پيروزى علاوه بر دريافت پاداشى گران ، از مقرّبان درگاهش خواهند شد .

قال نعم و إنكم لمن المقربين

پاداش به صدقه دهندگان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 88 - 17

17_ خداوند ، به اعطا كنندگان صدقه پاداش خواهد داد .

إن الله يجزى المتصدقين

پاداش بهترين عمل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 35 - 7،8،9

7 - احسان ، موجب بهره مندى از پاداش بهترين عمل ها

ذلك جزاء المحسنين . .. و يجزيهم أجرهم بأحسن الذى كانوا يعملون

8 - برخوردار شدن از پاداش بهترين عمل

ها ، انگيزه محسنان از احسانشان

ذلك جزاء المحسنين . .. و يجزيهم أجرهم بأحسن الذى كانوا يعملون

9 - برآورده شدن تمامى خواسته هاى محسنان از سوى خداوند ، به خاطر اعطاى پاداش بهترين عمل ها به آنان

لهم ما يشاءون عند ربّهم . .. و يجزيهم أجرهم بأحسن الذى كانوا يعملون

پاداش بهشت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 195 - 34،35

34 _ ضايع نشدن اعمال مؤمنان و ثمردهى آن ، به بهره مندى از پاداش هاى الهى ( مغفرت و بهشت ) است .

انّى لا اضيع عمل عامل . .. ثواباً من عند اللّه

35 _ بهشت و آمرزش گناهان ، پاداش نيك خداوند

لاكفّرنّ . .. و لادخلنّهم ... ثواباً من عند اللّه و اللّه عنده حسن الثّواب

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 119 - 5

5 _ بهشت پاداش راستگويان و راست كرداران است .

هذا يوم ينفع الصدقين صدقهم لهم جنت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 1،24

1 _ خداوند ، خريدار جان و مال مؤمنان به بهاى بهشت

إن اللّه اشترى من المؤمنين أنفسهم و أمولهم بأن لهم الجنة

24 _ ايثار جان و مال در راه خدا و دريافت پاداش بهشت ، شايسته سرور و شادمانى ، در بينش الهى

إن اللّه اشترى من المؤمنين . .. فاستبشروا ببيعكم الذى بايعتم به

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 11 - 10

10_ صابران داراى اعمال صالح ، از پاداش بزرگ الهى (

بهشت ) برخوردار خواهند شد .

أُول_ئك لهم مغفرة و أجر كبير

بنا به گفته گروهى از مفسران ، مراد از {أجركبير} بهشت و موهبتهاى اخروى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 60 - 10

10- بهشت ، پاداش كامل مؤمنانى كه كردار نيك داشته و از كار هاى بد توبه كنند .

فأُولئك يدخلون الجنّة و لايظلمون شيئًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 63 - 4

4- بهشت ، پاداشى فراتر از اجر كردار متقيان ، است ; نه هم پايه آن .

نورث من عبادنا من كان تقيًّا

به مالى كه بدون رنج و سختى به كسى برسد {ارث} اطلاق مى گردد (مفردات راغب). اين تعبير براى بهشت در كنار تخصيص آن به {من كان تقيّاً} اشاره به اين دارد كه تا تقوا نباشد، ورود به بهشت ممكن نيست. از طرفى بهشت را سرمايه اى كه بدون تلاش به دست آمده معرفى كرده است تا بفهماند كه اين پاداش، با آن كردار، قابل قياس نيست.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 14 - 1

1 - بهشت ، پاداش خدا به مؤمنان نيك كردار

إنّ اللّه يدخل الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 23 - 2

2 - بهشت ، پاداش خداوند به مؤمنان نيك كردار

إنّ اللّه يدخل الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت جنّ_ت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 56 - 4

4 - بهشت ،

پاداشت مؤمنان نيك كردار

فالذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت فى جنّ_ت النعيم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 26 - 3،6

3 - بهشت ، پاداش و جايگاه مؤمن انطاكيه

قيل ادخل الجنّة

در اين كه مقصود از {الجنّة} چيست؟ ميان مفسران دو نظريه وجود دارد: 1_ برخى آن را بهشت اخروى دانسته اند; 2_ برخى ديگر آن را بهشت برزخى گرفته اند. برداشت ياد شده مبتنى بر ديدگاه نخست است.

6 - بهشتِ برزخى پاداش و جايگاه مؤمن انطاكيه

قيل ادخل الجنّة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - ص - 38 - 53 - 2

2 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش تقواپيشگان است .

جنّ_ت . .. ه_ذا ما توعدون ليوم الحساب

{ليوم الحساب} به تقدير {لأجل جزاء يوم الحساب} است; يعنى، اين نعمت ها همان چيزى است كه به خاطر روز حساب به شما وعده داده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 20 - 2

2 - بناهاى مرتفع و چند طبقه (كاخ ها) در بهشت، پاداش اختصاصى تقواپيشگان

ل_كن الذين اتّقوا ربّهم لهم غرف من فوقها غرف مبنيّة

"غرفه" (مفرد "غرف") به معناى بناهاى مرتفع و خانه اى بالاى خانه اى ديگر (چند طبقه چون كاخ) است. گفتنى است لام در "لهم" براى اختصاص است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 74 - 12

12 - بهشت ، پاداش و بهاى عمل و تلاش تقواپيشگان است كه آن را به بهانه نمى دهند .

نتبوّأ من الجنّة حيث نشاء فنعم أجر الع_ملين

جلد -

نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - زخرف - 43 - 72 - 1

1 - بهشت با نعمت هاى فراوان و پايان ناپذير آن ، پاداش عملكرد پرهيزگاران

و تلك الجنّة الّتى أُورثتموها بما كنتم تعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - احقاف - 46 - 14 - 4

4- بهشت جاودان ، پاداش اعمال نيك و مستمر موحدان

أُول_ئك أصح_ب الجنّة . .. جزاء بما كانوا يعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 17 - 4

4 - باغ هاى بهشت ، با نهر هاى هميشه جارى ، پاداش الهى به شركت كنندگان در جهاد و نبرد با دشمنان دين

و من يطع اللّه و رسوله يدخله جنّ_ت تجرى

با توجه به اين كه سياق آيات، در رابطه با جنگ و جهاد مى باشد; مراد از {من يطع. ..} كسى است كه فرمان جهاد را اطاعت كرده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - ملك - 67 - 2 - 10

10 - تكامل و تعالى و داشتن دستاوردى بهتر ، فلسفه و هدف آغازين خلقت بشر و برخوردار شدن از جزا و پاداش اخروى ( بهشت برين ) ، فلسفه و هدف نهايى آفرينش او است .

ليبلوكم أيّكم أحسن عملاً

به مقتضاى جمله {ليبلوكم أيّكم أحسن عملاً}، هدف از خلقت انسان و تقدير مرگ و حيات براى وى، تكامل و داشتن دستاوردى بهتر در دنيا است; ولى چون پاداش و جايزه اصلى آن را در جهان آخرت دريافت مى كند، بنابراين مى توان گفت: تكامل، هدف مرحله اولى خلقت بشر و بهشت برين،

هدف مرحله نهايى آفرينش او است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - انسان - 76 - 22 - 8

8 - نعمت هاى سرشار بهشت ، پاداش الهى اهل بيت ( على ، فاطمه ، حسن و حسين ( ع ) )

إنّ الأبرار يشربون من كأس . .. و سقيهم ربّهم شرابًا طهورًا . إنّ ه_ذا كان لكم جز

برداشت ياد شده، با توجه به شأن نزولى است كه از طريق شيعه و سنى نقل شده است و آن اين كه از آيه 5 تا آيه مورد بحث (آيه 22)، درباره آن بزرگواران نازل شده است. (مجمع البيان، ج 10; الكشاف، ج 4، ذيل آيه)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - نبأ - 78 - 36 - 1

1 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش و مزد تقواپيشگى است .

إنّ للمتّقين . .. جزاء

{جزاء} مفعول مطلق و تأكيد كننده مفاد {إنّ للمتّقين مفازاً} است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - تكاثر - 102 - 8 - 10

10 - { قال الرضا ( ع ) و لقد حدثنى أبى عن أبيه أبى عبداللّه الصادق ( ع ) . . . قال : إنّ اللّه عزّوجلّ لايسئل عباده عمّا تفضّل عليهم و لايمنّ بذلك عليهم و الإمتنان بالإنعام مستقبح من المخلوقين فكيف يضاف إلى الخالق عزّوجلّ ما لايرضى المخلوق به و ل_كنّ النعيم حبّنا أهل البيت و موالاتنا يسئل اللّه عباده عنه بعد التوحيد و النبّوة لأنّ العبد إذا وفى بذلك ادّاه إلى نعيم الجنّة الذى لايزول ;

امام رضا(ع) فرمود: پدرم از پدر خويش از امام

صادق(ع) براى من روايت كرده است كه فرمود: خداى عزّوجلّ درباره آنچه به بندگانش تفضل كرده است، از آنها بازخواست نمى كند و با اين كار بر آنان منّت نمى گذارد. منّت نهادن به جهت نعمت بخشيدن، از جانب مخلوق ها كار زشتى است; پس چگونه به خالق عزّوجلّ چيزى نسبت داده مى شود كه مخلوق از نسبت دادن آن ناخشنود است؟! ولى نعيم [در آيه {ثمّ لتسئلنّ يومئذ عن النعيم}] محبت ما اهل بيت و [پذيرش ]ولايت ما است كه خداوند همه بندگان را بعد از توحيد و نبّوت، از آن بازخواست خواهد كرد; زيرا بنده اگر به آن نعمت وفادار باشد، او را به نعمت هاى بهشت كه هرگز زايل نمى شود خواهد رساند}.

پاداش بهشتيان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - طور - 52 - 18 - 3

3 - شادمانى و عيشِ بهشتيان ، فضل الهى در قبال تعهد و تقواى ايشان

إنّ المتّقين . .. ف_كهين بما ءاتيهم ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - حاقه - 69 - 24 - 4

4 - خوردنى ها و نوشيدنى هاى گواراى بهشت ، پاداش اعمال گذشته اهل بهشت است .

بما أسلفتم فى الأيّام الخالية

پاداش بى حسابرسى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - فصلت - 41 - 8 - 1،2،4

1 - مؤمنان نيك كردار ، برخوردار از پاداش بى حساب و هميشگى خداوند

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

برداشت ياد شده بر اين اساس است كه {غير ممنون} به معناى غير منقطع و يا غير قابل محاسبه باشد.

2 -

خداوند در پاداش دادن به مؤمنان نيك كردار ، هيچ گونه منّتى بر آنان نخواهد گذاشت .

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

برداشت بالا مبتنى بر اين نكته است كه {ممنون} از ماده {منت} اشتقاق يافته باشد.

4 - همراه بودن ايمان و عمل صالح ، شرط بهرهورى از اجر بى حساب و بى منت الهى

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

پاداش بى شمار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 10 - 16

16 - صابران ، برخوردار از اجر و پاداش كامل و بى شمار

إنّما يوفّى الص_برون أجرهم بغير حساب

{توفية} (مصدر {يوفّى}) به معناى پرداخت كامل است.

پاداش بى شمار صابران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 10 - 17

17 - دريافت اجر و پاداش بى شمار الهى ، تنها از آنِ صابران است .

إنّما يوفّى الص_برون أجرهم بغير حساب

برداشت بالا از كلمه {إن_ّما} _ كه دلالت بر حصر مى كند _ قابل استفاده است.

پاداش بى منت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - فصلت - 41 - 8 - 2،4

2 - خداوند در پاداش دادن به مؤمنان نيك كردار ، هيچ گونه منّتى بر آنان نخواهد گذاشت .

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

برداشت بالا مبتنى بر اين نكته است كه {ممنون} از ماده {منت} اشتقاق يافته باشد.

4 - همراه بودن ايمان و عمل صالح ، شرط بهرهورى از اجر بى حساب و بى منت الهى

إنّ الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت لهم أجر غير ممنون

جلد

- نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 3 - 3،5

3 - پاداش خداوند به پيامبر ( ص ) پاداشى است بى منت .

و إنّ لك لأجرًا غير ممنون

5 - هدايت و تبليغ دين و تحمّل سختى ها و ناگوارى هاى برخاسته از آن ، داراى پاداشى بزرگ ، روز افزون و بى منت

و إنّ لك لأجرًا غير ممنون

برداشت ياد شده، به سبب اين نكته ترديدناپذير است كه اجر بزرگ پيامبر(ص)، به جهت رسالت او و تحمل سختى هاى آن (از جمله تحمل تهمت هاى ناروا همچون تهمت جنون و. ..) مى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انشقاق - 84 - 25 - 8

8 - خداوند در قيامت ، مؤمنان را با يادآورى مكرر پاداش هاى خويش ، آزار نداده و بر آنان منت نخواهد گذاشت .

لهم أجر غير ممنون

در معانى {مَنّ} آورده اند كه: منت گذاشتن بر كسى، به اين است كه احسان به او را بزرگ شمرده و به آن فخر كنند و درباره اش سخن را آغاز و تكرار كنند تا آن جا كه شخص را متنفر سازند. (لسان العرب)

پاداش بى منت مؤمنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - تين - 95 - 6 - 8

8 - پاداش مؤمنانِ داراى عمل صالح ، پاداشى بى منت و به دور از محاسبه و محدوديت

فلهم أجر غير ممنون

در {قاموس} آمده است كه {غير ممنون}; يعنى، بدون محاسبه و صاحب {مصباح} مى گويد: {مننتَ عليه منّاً}; يعنى، آنچه از نيكى ها براى كسى انجام داده اى، بر او

شماره كردى. {راغب} در {مفردات}، اين كار را منّت زبانى و امرى نكوهيده خوانده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - تين - 95 - 7 - 5

5 - دستيابى مؤمنان داراى عمل صالح به پاداش بى منّت و پايان ناپذير ، حقيقتى انكارناپذير و غير قابل تكذيب است .

فما يكذّبك بعد بالدين

چنانچه {دين} به معناى جزا باشد (مفردات)، از مصاديق بارز آن اجرى خواهد بود كه در آيه قبل، به مؤمنان بشارت داده شد.

پاداش بيعت كنندگان با محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 18 - 13

13 - صلح حديبيه و پيروزى هاى پس از آن ، پاداش الهى به مؤمنان حاضر در بيعت رضوان

لقد رضى اللّه عن المؤمنين إذ يبايعونك . .. و أث_بهم فتحًا قريبًا

بنابراين كه مراد از {فتحاً قريباً} _ به قرينه سياق آيات _ صلح حديبيه باشد، برداشت ياد شده به دست مى آيد.

پاداش پاكى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 76 - 6

6 - خلود در بهشت هاى عدن ، پاداش پاكى و دورى جستن از كفر و شرك و گناه است .

جنّت عدن . .. خ_لدين فيها و ذلك جزاء من تزكّى

پاداش پيروان انبيا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 4

4 _ دنيا و آخرت ، عرصه بهره مندى دست پروردگان انبيا از پادش هاى الهى

و كايّن من نبىّ قاتل معه ربّيّون . .. فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخر

پاداش پيروان

قرآن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 175 - 8

8 _ ورود به بهشت و برخوردارى از فضل خدا و رسيدن به مقام قرب الهى ، پاداش مؤمنان به خدا و پيروان پيامبر ( ص ) و قرآن

فاما الذين ءامنوا باللّه و اعتصموا . .. يهديهم إليه صرطاً مستقيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 11 - 12

12 - آمرزش و اجر ارزشمند و پرب ها ، پاداش پيروان قرآن و خداترسان

من اتّبع الذكر و خشى الرحم_ن بالغيب فبشّره بمغفرة و أجر كريم

پاداش پيروان محمّد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 175 - 8

8 _ ورود به بهشت و برخوردارى از فضل خدا و رسيدن به مقام قرب الهى ، پاداش مؤمنان به خدا و پيروان پيامبر ( ص ) و قرآن

فاما الذين ءامنوا باللّه و اعتصموا . .. يهديهم إليه صرطاً مستقيماً

پاداش پيروزى در راه خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 120 - 24

24 _ كسب پيروزى در راه خدا ، همانند تحمل مشكلات ، عمل صالح و داراى اجر است .

ذلك بأنهم لا يصيبهم . .. و لا ينالون من عدو نيلا إلا كتب لهم به عمل صلح إن اللّه

برداشت فوق بر اين اساس است كه مراد از جمله {لا ينالون من عدو نيلا} مى تواند دستيابى به پيروزى بر دشمن باشد.

پاداش پيشگامان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - واقعه - 56 -

24 - 2

2 - برخوردارى پيشتازان ( سابقون ) ، از مقام قرب الهى در جهان آخرت و دستيابى آنان به بهشت سرشار از نعمت ، پاداش الهى به آنان در قبال اعمال صالح شان

و الس_بقون الس_بقون . أُول_ئك المقرّبون . فى جنّ_ت النعيم ... جزاء بما كانوا يعم

پاداش پيشگامان عمل خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 33 - 3

3 - پيشگامان در انجام كار هاى خير و وارثان قرآن كريم ، بهره مند از بهشت پاينده

جنّ_ت عدن يدخلونها

پاداش تأمين نيازهاى جهاد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - انفال - 8 - 60 - 14

14 _ تأمين كمترين هزينه جهاد ، در پى دارنده پاداش عادلانه الهى

و ما تنفقوا من شىء فى سبيل اللّه يوف إليكم و أنتم لاتظلمون

پاداش تائبان صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 60 - 10

10- بهشت ، پاداش كامل مؤمنانى كه كردار نيك داشته و از كار هاى بد توبه كنند .

فأُولئك يدخلون الجنّة و لايظلمون شيئًا

پاداش تبعيد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 195 - 19،21

19 _ بخشش گناهان و دخول در بهشت ، پاداش بزرگ الهى ، براى هجرت ، آوارگى ، آزار ديدن در راه خدا و جهاد و شهادت

فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبيلى و قاتلوا و قتلوا لاكفّرنّ عنه

21 _ پاداش مهاجران ، آوارگان ، آزارديدگان در راه خدا ، مجاهدان و شهيدان ، تضمين شده از

سوى خداوند

انّى لا اضيع عمل عامل منكم . .. فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبي

لام قسم و نون تأكيد در {لاكفّرنّ} و در {لادخلنّ} دلالت بر تأكيد و تضمين پاداش دارد.

پاداش تبليغ

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 3 - 5

5 - هدايت و تبليغ دين و تحمّل سختى ها و ناگوارى هاى برخاسته از آن ، داراى پاداشى بزرگ ، روز افزون و بى منت

و إنّ لك لأجرًا غير ممنون

برداشت ياد شده، به سبب اين نكته ترديدناپذير است كه اجر بزرگ پيامبر(ص)، به جهت رسالت او و تحمل سختى هاى آن (از جمله تحمل تهمت هاى ناروا همچون تهمت جنون و. ..) مى باشد.

پاداش تبليغ دين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 72 - 4

4 _ مزد و پاداش دعوت به حق و تبليغ دين ، بر عهده خداست .

إن أجرى إلا على اللّه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 51 - 7

7_ ابلاغ پيام هاى الهى به مردم و تبليغ معارف دين ، درپى دارنده پاداش از ناحيه خداوند

إن أجرى إلاّ على الذى فطرنى

پاداش تحمل سختى در راه خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 120 - 10،11،20،24

10 _ تحمل هر سختى ( تشنگى ، رنج ، گرسنگى و تعرض و ضربه زدن به دشمن ) در راه خدا ، عمل صالح و داراى اجر است .

ذلك بأنهم لا يصيبهم . .. فى سبيل

اللّه ... إلا كتب لهم به عمل صلح

11 _ تحمل كمترين دشوارى در راه خدا ، داراى پاداشى نزد او

ذلك بأنهم لا يصيبهم ظمأ و . .. فى سبيل اللّه ... إلا كتب لهم به عمل صلح

از تنكير {ظمأ}، {نصب} و . .. تقليل استفاده مى شود.

20 _ جهاد و تحمل رنج و سختى در راه خدا ، احسان و داراى پاداش از سوى خداست .

لا يصيبهم ظمأ و لا نصب و لا مخمصة فى سبيل اللّه . .. إن اللّه لا يضيع أجر المحسن

24 _ كسب پيروزى در راه خدا ، همانند تحمل مشكلات ، عمل صالح و داراى اجر است .

ذلك بأنهم لا يصيبهم . .. و لا ينالون من عدو نيلا إلا كتب لهم به عمل صلح إن اللّه

برداشت فوق بر اين اساس است كه مراد از جمله {لا ينالون من عدو نيلا} مى تواند دستيابى به پيروزى بر دشمن باشد.

پاداش تحمل سختى ها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - احقاف - 46 - 15 - 10

10- رنج هاى تكوينى نيز همانند تحمل سختى در راه دين ، زمينه برخوردارى از اجر و پاداش الهى است .

إنّ الذين قالوا ربّنا اللّه ثمّ استق_موا . .. أُول_ئك أصح_ب الجنّة ... و وصّينا

از ارتباط و پيوستگى اين آيه با آيات پيشين، مى توان استفاده كرد كه خداوند هيچ نوعى از سختى ها را ناديده نگرفته و در قبال هر رنجى، پاداشى در خور توجه قرار داده است; پاداش موحدانى را كه در طريق ايمان استقامت كنند و دشوارى ها را پشت سر بگذارند، بهشت قرار داده و مادران را

نيز كه به حكم تكوين، ناگزيرند رنج باردارى و زايمان را تحمل كنند با توصيه به فرزندان، از خدمت هاى آنان بهره مند ساخته است.

پاداش تحمل مشكلات ديندارى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - احقاف - 46 - 15 - 10

10- رنج هاى تكوينى نيز همانند تحمل سختى در راه دين ، زمينه برخوردارى از اجر و پاداش الهى است .

إنّ الذين قالوا ربّنا اللّه ثمّ استق_موا . .. أُول_ئك أصح_ب الجنّة ... و وصّينا

از ارتباط و پيوستگى اين آيه با آيات پيشين، مى توان استفاده كرد كه خداوند هيچ نوعى از سختى ها را ناديده نگرفته و در قبال هر رنجى، پاداشى در خور توجه قرار داده است; پاداش موحدانى را كه در طريق ايمان استقامت كنند و دشوارى ها را پشت سر بگذارند، بهشت قرار داده و مادران را نيز كه به حكم تكوين، ناگزيرند رنج باردارى و زايمان را تحمل كنند با توصيه به فرزندان، از خدمت هاى آنان بهره مند ساخته است.

پاداش تداوم عمل صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 6

6 - مداومت بر اعمال شايسته در دنيا ، داراى ارج و پاداشى چشمگير در پيشگاه الهى است .

قرّة أعين جزاء بما كانوا يعملون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 19 - 7

7 - عمل صالح و مداومت بر آن ، داراى پاداشى چشمگير در بهشت است .

ءامنوا و عملوا الص_لح_ت فلهم . .. بما كانوا يعملون

پاداش ترس از قيامت

جلد - نام سوره - سوره

- آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش ترك مال دوستى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - تغابن - 64 - 15 - 6

6 - رهايى از دلبستگى به اموال و اولاد و ترجيح دين دارى بر وابستگى به آنها ، داراى پاداش بزرگ الهى است .

و اللّه عنده أجر عظيم

يادآورى پاداش بزرگ الهى، پس از هشدار درباره وابستگى به اموال و اولاد خويش، بيانگر مطلب ياد شده است.

پاداش تسبيح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 5

5 - پاداش سجده و تسبيح همراه با حمد خداوند و عبادت هاى شبانه و انفاق هاى مؤمنان ، فوق حد شمارش است .

إنّما يؤمن . .. سجّدًا و سبّحوا بحمد ربّهم ... تتجافى جنوبهم ... و ممّا رزقن_هم

{فاء} در {فلاتعلم نفس} تفريع بر آيات پيش است كه در آنها صفات نيكوى مؤمنان شمرده شده است. بنابراين، معنا، چنين مى شود: {مؤمنانى كه داراى صفات ياد شده اند، پاداشى مخفى دارند}. با توجه به تفريع احتمال دارد كه اختفاى پاداش، كنايه از فوق شمارش بودن باشد.

پاداش تسليم

جلد - نام سوره - سوره

- آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 67 - 2

2 _ پاداش بزرگ الهى ، پيامد تسليم همه جانبه در برابر احكام خداوند و عمل به مواعظ او

و يسلموا تسليما . .. و لو انّهم فعلوا ما يوعظون به ... و اذاً لأَتيناهم من لدنّا

پاداش تقوا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 212 - 19

19 _ بهره مندى مؤمنان باتقوا از رزق بى پايان خداوند در قيامت

و الذين اتقوا . .. و اللّه يرزق من يشاء بغير حساب

كلمه {بغير حساب}، مى تواند كنايه از فراوانى و بى پايانى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 115 - 8

8 _ تقواپيشگان بهره مند از پاداش الهى ، در برابر اعمال نيكى كه انجام مى دهند .

و ما يفعلوا من خير فلن يكفروه و اللّه عليم بالمتّقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 172 - 21

21 _ پاداش بزرگ اميرالمؤمنين ( ع ) به خاطر احسان و تقوا و اجابت خدا و پيامبر ( ص ) پس از مجروح شدن در جنگ احد

الّذين استجابوا للّه و الرّسول . .. اجر عظيم

امام صادق (ع): انّ رسول اللّه بعث عليّاً فى عشرة {استجابوا للّه و الرّسول من بعد ما اصابهم القرح} الى {اجر عظيم}. انّما نزلت فى اميرالمؤمنين (ع).

_______________________________

تفسير عياشى، ج 1، ص 206، ح 153 ; تفسير برهان، ج 1، ص 326، ح 4.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 -

179 - 26

26 _ استحقاق اجر عظيم الهى ، در گرو ايمان به خدا و رسول و پرهيز از مخالفت با آنان

و ان تؤمنوا و تتّقوا فلكم اجر عظيم

چون كلمه {اجر}، ظهور در پاداش استحقاقى دارد، در برداشت فوق، كلمه استحقاق آورده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 11

11_ پاداش هاى دنيوى و اخروى يوسف ( ع ) ، دستاورد ايمان و ملازمت او بر تقوا و پرهيزگارى بود .

و كذلك مكّنّا ليوسف . .. و لأجر الأخرة خير للذين ءامنوا و كانوا يتقون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 90 - 8

8_ نيل يوسف ( ع ) به عزيزى و اقتدار و حاكميت وى در ديار مصر ، پاداشى بر تقواپيشگى ، صبر و نيكوكارى او بود .

قد منّ الله علينا إنه من يتّق و يصبر فإن الله لايضيع أجر المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 19

19- تقوا و احسان ، دو امر ارزشمند و داراى پاداش

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة . .. و لنعم دار المتّقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - طور - 52 - 18 - 3

3 - شادمانى و عيشِ بهشتيان ، فضل الهى در قبال تعهد و تقواى ايشان

إنّ المتّقين . .. ف_كهين بما ءاتيهم ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - نبأ - 78 - 36 - 1

1 - بهشت و نعمت هاى آن ، پاداش و مزد

تقواپيشگى است .

إنّ للمتّقين . .. جزاء

{جزاء} مفعول مطلق و تأكيد كننده مفاد {إنّ للمتّقين مفازاً} است.

پاداش تلاش

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - اسراء - 17 - 19 - 3

3- ثمربخشى تلاش براى آخرت ، در گرو ايمان است .

و من أراد الأخرة و سعى لها سعيها و هو مؤمن فأُول_ئك كان سعيهم مشكورًا

جمله {و هو مؤمن} حال براى ضمير {و سعى} است و در واقع بيانگر شرط براى آخرت خواهى و سعى و تلاش است.

پاداش تلاوت قرآن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 30 - 2

2 - تلاوت قرآن و انس با آن ، برپايى نماز و انفاق در نهان و آشكار ، داراى اجر و پاداش الهى

يتلون كت_ب اللّه . .. ليوفّيهم أجورهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - علق - 96 - 3 - 6

6 - قرائت قرآن ، داراى منافعى بسيار و تضمين شده از سوى خداوند

اقرأ و ربّك الأكرم

توصيف خداوند به {كريم ترين} _ پس از امر به قرائت _ بيانگر تأثير آن در فراهم آمدن زمينه كرامت و احسان خداوند است.

پاداش توابين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 146 - 10

10 _ منافقان تائب ، بهره مند از پاداش بزرگ خدا خواهند بود .

فأولئك مع المؤمنين و سوف يؤت اللّه المؤمنين أجراً عظيماً

پاداش تواضع

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ،

ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش توبه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش توحيد ابراهيم(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - مريم - 19 - 50 - 4

4- خداوند ، خوش نامى و بلندآوازگى را ، به پاس پايدارى ابراهيم ( ع ) در توحيد ، به او و فرزندانش عنايت كرد .

فلمّا أعتزلهم . .. و جعلنا لهم لسان صدق عليًّا

پاداش تهجد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ،

موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 3،5

3 - عبادات نهانى و در دل شب مؤمنان ، داراى پاداش عظيم و نهفته است .

تتجافى جنوبهم عن المضاجع يدعون ربّهم . .. فلاتعلم نفس ما أُخفى لهم

5 - پاداش سجده و تسبيح همراه با حمد خداوند و عبادت هاى شبانه و انفاق هاى مؤمنان ، فوق حد شمارش است .

إنّما يؤمن . .. سجّدًا و سبّحوا بحمد ربّهم ... تتجافى جنوبهم ... و ممّا رزقن_هم

{فاء} در {فلاتعلم نفس} تفريع بر آيات پيش است كه در آنها صفات نيكوى مؤمنان شمرده شده است. بنابراين، معنا، چنين مى شود: {مؤمنانى كه داراى صفات ياد شده اند، پاداشى مخفى دارند}. با توجه به تفريع احتمال دارد كه اختفاى پاداش، كنايه از فوق شمارش بودن باشد.

پاداش جادوگران فرعون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

6 - اعراف - 7 - 114 - 1

1 _ فرعون به خواسته ساحران ( اعطاى پاداش در صورت پيروزى ) ، پاسخ مثبت داد .

ان لنا لأجراً . .. قال نعم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 41 - 1،3

1 - پرسش ساحران ، از فرعون نسبت به پاداش خود در صورت غلبه بر موسى ( ع )

قالوا لفرعون أئنّ لنا لأجرًا إن كنّا نحن الغ_لبين

3 - اهتمام ساحران به دريافت پاداش و نه پيروزى فكرى و عقيدتى

أئنّ لنا

لأجرًا إن كنّا نحن الغ_لبين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 42 - 1،3

1 - پاسخ مثبت فرعون ، به امتيازطلبى ساحران براى غلبه بر موسى ( ع )

قالوا لفرعون أئنّ لنا لأجرًا . .. قال نعم

3 - فرعون ، براى جلب حمايت ساحران ، بيش از انتظارشان به آنان وعده مزد و پاداش داد .

قالوا لفرعون أئنّ لنا لأجرًا . .. و إنّكم إذًا لمن المقرّبين

برداشت ياد شده به خاطر اين نكته است كه ساحران تنها درخواست مزد داشته اند; ولى فرعون علاوه بر پاسخ مثبت به آن، وعده تقرّب به درگاه خود را نيز به آنان داد.

پاداش جاودان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - كهف - 18 - 3 - 5

5- پاداش جاودانه ، اجرى نيكو است .

أجرًا حسنًا . مكثين فيه أبدًا

پاداش جهاد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 195 - 19

19 _ بخشش گناهان و دخول در بهشت ، پاداش بزرگ الهى ، براى هجرت ، آوارگى ، آزار ديدن در راه خدا و جهاد و شهادت

فالّذين هاجروا و اخرجوا من ديارهم و اوذوا فى سبيلى و قاتلوا و قتلوا لاكفّرنّ عنه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 74 - 8

8 _ دستيابى به مواهب آخرت ، پيامد جهاد و مبارزه در راه خدا

فليقاتل فى سبيل اللّه الّذين يشرون الحيوة الدّنيا بالاخرة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 21 - 5

5 _

برخوردارى از باغ ها و بوستان هاى متعدد بهشت ، از ثمرات ايمان ، هجرت و جهاد در راه خدا

الذين ءامنوا و هاجروا و جهدوا فى سبيل اللّه . .. يبشرهم ربهم ... و جنت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 89 - 2

2 _ بهشت و زندگى جاودان در آن ، پاداش جهاد با مال و جان

أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدين فيها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 2،25

2 _ نقش و كاربرد جهاد مالى همانند جهاد با جان ، در دستيابى به بهشت

إن اللّه اشترى من المؤمنين أنفسهم و أمولهم بأن لهم الجنة

25 _ دستيابى به بهشت در پرتو جهاد و شهادت ، تنها رستگارى و پيروزى بزرگ

إن اللّه اشترى . .. بأن لهم الجنة ... ذلك هو الفوز العظيم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 120 - 20

20 _ جهاد و تحمل رنج و سختى در راه خدا ، احسان و داراى پاداش از سوى خداست .

لا يصيبهم ظمأ و لا نصب و لا مخمصة فى سبيل اللّه . .. إن اللّه لا يضيع أجر المحسن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 5

5 _ جهاد و تحمل هزينه هاى جنگ ، داراى بهترين پاداش در پيشگاه خداوند

ليجزيهم اللّه أحسن ما كانوا يعملون

برداشت فوق بر اين اساس است كه {أحسن} مفعول دوم براى {يجزى} باشد; يعنى، خداوند نيكوترين پاداش عمل را به مجاهدان

خواهد داد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 26 - 4

4 - بهشت ، پاداش جهاد و دفاع از دين تا مرز شهادت

قال ي_قوم اتّبعوا المرسلين . .. إنّى ءامنت بربّكم فاسمعون . قيل ادخل الجنّة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 16 - 10،12

10 - نويد الهى به اعطاى پاداشى نيك به اعراب متخلّف از حديبيه ، در صورت نبرد صادقانه با دشمنان نيرومند اسلام

فإن تطيعوا يؤتكم اللّه أجرًا حسنًا

12 - جهاد در راه خدا ، داراى اجرى بزرگ و ارجمند

ستدعون إلى قوم أولى بأس شديد . .. فإن تطيعوا يؤتكم اللّه أجرًا حسنًا

پاداش جهاد مالى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 89 - 2

2 _ بهشت و زندگى جاودان در آن ، پاداش جهاد با مال و جان

أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدين فيها

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 2

2 _ نقش و كاربرد جهاد مالى همانند جهاد با جان ، در دستيابى به بهشت

إن اللّه اشترى من المؤمنين أنفسهم و أمولهم بأن لهم الجنة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 121 - 5

5 _ جهاد و تحمل هزينه هاى جنگ ، داراى بهترين پاداش در پيشگاه خداوند

ليجزيهم اللّه أحسن ما كانوا يعملون

برداشت فوق بر اين اساس است كه {أحسن} مفعول دوم براى {يجزى} باشد; يعنى، خداوند نيكوترين پاداش عمل را به مجاهدان خواهد داد.

پاداش

حبيب نجار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 26 - 3،6

3 - بهشت ، پاداش و جايگاه مؤمن انطاكيه

قيل ادخل الجنّة

در اين كه مقصود از {الجنّة} چيست؟ ميان مفسران دو نظريه وجود دارد: 1_ برخى آن را بهشت اخروى دانسته اند; 2_ برخى ديگر آن را بهشت برزخى گرفته اند. برداشت ياد شده مبتنى بر ديدگاه نخست است.

6 - بهشتِ برزخى پاداش و جايگاه مؤمن انطاكيه

قيل ادخل الجنّة

پاداش حق پذيران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

5 - انعام - 6 - 36 - 10

10 _ قيامت روز رسيدگى به كار حق پذيران و حق ناپذيران و پاداش و مجازات آنهاست.

إنما يستجيب الذين يسمعون و الموتى يبعثهم اللّه ثم إليه يرجعون

جمله {ثمّ إليه يرجعون} ظاهراً تذليلى براى تمامى آيه است. يعنى هم پاسخ دهندگان و هم مرده دلان جملگى در قيامت مبعوث شده و به نتايج اعمال خود مى رسند.

پاداش حق پذيرى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش حكمت به موسى(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 -

14 - 5

5 - بهره مند شدن موسى ( ع ) از حكمت و دانش ، پاداش الهى در برابر احسان و نيكوكارى وى

ءاتين_ه حكمًا و علمًا و كذلك نجزى المحسنين

پاداش حلم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش حمايت از دين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - يس - 36 - 26 - 4

4 - بهشت ، پاداش جهاد و دفاع از دين تا مرز شهادت

قال ي_قوم اتّبعوا المرسلين . .. إنّى ءامنت بربّكم فاسمعون . قيل ادخل الجنّة

پاداش حمد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 5

5 - پاداش سجده و تسبيح همراه با حمد خداوند و عبادت هاى شبانه و انفاق هاى مؤمنان ، فوق حد شمارش است .

إنّما يؤمن . .. سجّدًا و سبّحوا بحمد ربّهم ... تتجافى جنوبهم ... و ممّا رزقن_هم

{فاء} در {فلاتعلم نفس} تفريع بر آيات پيش است كه در آنها صفات نيكوى مؤمنان شمرده شده است. بنابراين، معنا، چنين مى شود: {مؤمنانى كه داراى صفات ياد شده اند، پاداشى مخفى دارند}. با توجه به تفريع

احتمال دارد كه اختفاى پاداش، كنايه از فوق شمارش بودن باشد.

پاداش خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 220 - 14

14 _ تشويق اصلاحگران امور ايتام و تضمين اجر آنان ، از جانب خداوند

قل اصلاح لهم خير . .. و اللّه يعلم المفسد من المصلح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 261 - 6،8،9،11

6 _ پاداش الهى به انفاق كنندگانِ در راه خدا ، دست كم به هفتصد برابر

مثل الّذين ينفقون . .. مائة حبّة

8 _ خداوند بر اساس مشيّت خود ، به هر كس كه بخواهد ثمره انفاق را _ كه هفتصد برابر است _ به چند برابر افزايش مى دهد .

و اللّه يضاعف لمن يشاء

9 _ پاداش هاى فراوان الهى به انفاق كننده ، منوط به انفاق مستمر

مثل الّذين ينفقون اموالهم

فعل مضارع {ينفقون} حكايت از استمرار انفاق دارد; يعنى پاداشهاى مذكور در آيه در صورتى است كه شخص به صورت مستمر انفاق كند; نه مثلا يكى _ دو مرتبه.

11 _ پاداش وسيع ( نامحدود ) خداوند به انفاق كننده *

مثل الّذين ينفقون . .. و اللّه واسع عليم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 262 - 5،6

5 _ انفاق كنندگانِ بدون منّت و آزار ، بهره مند از پاداش هاى والا و ويژه الهى

لهم اجرهم عند ربّهم

كلمه {عند ربّهم}، دلالت بر ويژگى پاداش دارد.

6 _ توجّه به پاداش هاى الهى براى انفاق در راه خدا ، برانگيزنده آدمى به انفاق

لهم اجرهم عند ربّهم

جلد - نام سوره - سوره

- آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 270 - 2

2 _ پاداش الهى به انفاق ها و نذر هاى بندگان ، هر چند اندك باشد .

و ما انفقتم من نفقة . .. فانّ اللّه يعلمه

توجه دادن به علم خداوند بر اعمال بندگان كنايه از پاداش الهى در برابر آن اعمال است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 274 - 1،3

1 _ انفاق كنندگان پنهان و آشكار در شب و روز ( همه حال و همه وقت ) بهره مندان از پاداش هاى ويژه الهى

الّذين ينفقون اموالهم . .. فلهم اجرهم عند ربّهم

3 _ پاداش الهى اهل انفاق ، نتيجه عمل خير آنها

فلهم اجرهم عند ربّهم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - آل عمران - 3 - 15 - 4

4 _ بهشت جاودان و همسران پاكيزه و رضايت الهى ، پاداش تضمين شده از جانب خداوند ، براى تقواپيشگان

للّذين اتقوا . .. جنات ... خالدين فيها و ازواج مطهرة و رضوان من اللّه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - آل عمران - 3 - 92 - 14

14 _ رسيدن به پاداش نيك خدا در گرو انفاق از مال با وجود علاقه به آن و ترس از فقر

لن تنالوا البر حتى تنفقوا ممّا تحبون

از رسول اللّه (ص) درباره آيه فوق سؤال شد آن حضرت فرمود: هو ان ينفق العبد المال و هو شحيح يأمل الدّنيا و يخاف الفقر.

_______________________________

مجمع البيان، ج 2، ص 793 ; تفسير برهان، ج 1، ص 298، ح 7.

جلد - نام سوره - سوره - آيه

- فيش

3 - آل عمران - 3 - 158 - 2

2 _ خداوند ، مرجع و فرجام انسان ها ، براى جزا و پاداش

و لئن مُتّم او قُتلتم لالى اللّه تحشرون

{لالى اللّه تحشرون}، مى تواند كنايه از جزا و پاداش الهى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 172 - 1،14

1 _ پاداش بزرگ الهى براى آنان كه على رغم تحمّل جراحت هاى نبرد پيشين ، دعوت خدا و رسولش را براى نبردى ديگر اجابت كردند .

الّذين استجابوا لِلّه و الرسول من بعد ما اصابهم القرح . .. اجر عظيم

چون آيات پيشين و نيز آيات بعد درباره نبرد و جهاد است، معلوم مى شود كه فرمان اجابت شده (استجابوا)، فرمان جنگ و مبارزه بوده است.

14 _ خوب عمل كردن در جنگ ( احسان ) و تخلف نكردن از مقررات جنگى ( تقوا ) ، شرط پاداش بزرگ خداوند براى مجاهدان

الّذين استجابوا للّه . .. للّذين احسنوا منهم و اتّقوا اجر عظيم

در برداشت فوق، متعلق {احسان}، جنگ گرفته شده است ; يعنى در جنگ خوب عمل كنند. همچنين متعلق {اتّقوا}، مقررات جنگى (مانند پيروى از فرماندهى) گرفته شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 40 - 9،10،12،13

9 _ اعمال نيك آدمى در پى دارنده پاداشى الهى در دنيا و آخرت *

و ان تك حسنة يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً

بدان احتمال كه مراد از {يضاعفها} پاداش دنيوى و {يؤت من لدنه . .. } ناظر به پاداش اخروى باشد.

10 _ ايمان و انفاق ، حسنه اى است

كه ، هر چند اندك باشد ، پاداش عظيم الهى را در پى خواهد داشت .

ماذا عليهم لو امنوا باللّه و اليوم الاخر و انفقوا . .. و ان تك حسنة يضاعفها و يؤ

از مصاديق مورد نظر براى حسنه، به دليل آيه قبل، ايمان و انفاق است.

12 _ توجه به آگاهى خداوند بر كوچكترين انفاق ، و پاداش عظيم خداوند به انفاقگران ، درمان بخل و ترك احسان

و انفقوا . .. و كان اللّه بهم عليماً. انّ اللّه لا يظلم مثقال ذرّة و ان تك حسنة

13 _ پاداش عظيم خداوند ، جبران كننده خسارت هاى انفاق كنندگان

و ماذا عليهم لو . .. انفقوا ... و ان تك حسنة يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً

جمله {يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً} مى تواند پاسخى باشد به اين توهم كه انفاق، موجب خسارت مالى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 57 - 3

3 _ سبقت پاداش هاى الهى بر كيفر او

انّ الّذين كفروا باياتنا سوف نصليهم . .. و الّذين امنوا و عملوا الصّالحات سندخله

زيرا نسبت به وعيد و كيفر، حرف {سوف} و در مورد پاداش، حرف {س} به كار رفته است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 67 - 1،3،4

1 _ ارجاع داورى به پيامبر ( ص ) و دلتنگ نشدن از حكم و قضاوت وى ، در پى دارنده پاداش بزرگ خداوند

فلا و ربّك . .. اذاً لأَتيناهم من لدنّا اجراً عظيماً

برداشت فوق بر اين مبناست كه مراد از {ما يوعظون} همان مسائلى باشد كه در

آيه 65 مطرح شده است.

3 _ جانبازى و هجرت ( تحمل مشكلات و فداكارى در راه خدا ) ، موجب اجر بزرگ الهى *

و لو انّهم فعلوا ما يوعظون به . .. و اذاً لأَتيناهم من لدنّا اجراً عظيماً

بنابر اينكه مراد از {ما يوعظون}، همان جهاد و هجرت باشد كه در آيه قبل مطرح شد.

4 _ ثابت قدمان در ايمان ، بهره مند از پاداش بزرگ و ويژه خداوند

اشدّ تثبيتاً. و اذاً لأَتيناهم من لدنّا اجراً عظيماً

در برداشت فوق، {اذاً لأَتيناهم . .. }، نتيجه {اشدّ تثبيتاً} گرفته شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 74 - 10

10 _ مجاهدان در راه خدا ، بهره مند از پاداش بزرگ الهى ، چه كشته شوند و چه پيروز .

و من يقاتل فى سبيل اللّه فيقتل او يغلب فسوف نؤتيه اجراً عظيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 77 - 35

35 _ نظام جزا و پاداش الهى ، به دور از هر گونه ستم

فلمّا كتب عليهم القتال . .. و لا تظلمون فتيلا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 94 - 16

16 _ برترى و فزونى غنائم و اجر و پاداش الهى ، بر بهر هاى دنيوى و غنائم جنگى

تبتغون عرض الحيوة الدّنيا فعند اللّه مغانم كثيرة

كلمه {عند اللّه} اشاره به برترى پاداشهاى الهى دارد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 95 - 7،10،11

7 _ اعطاى درجه و اجر و پاداش از سوى خداوند

بر اساس نظامى عادلانه

فضّل اللّه المجاهدون باموالهم و انفسهم على القاعدين درجة وكلاّ . .. اجراً عظيماً

10 _ پاداش نيكوى الهى ، ثمره ايمان

لايستوى القاعدون من المؤمنين . .. كلاّ وعد اللّه الحسنى

11 _ بازنشستگان از جهاد ، هنگامى از پاداش الهى برخوردارند كه از روى بى ايمانى ، ترك جهاد نكرده باشند .

لايستوى القاعدون من المؤمنين . .. كلاّ وعد اللّه الحسنى

چون {من المؤمنين} حال براى {القاعدون} است، مى رساند كه بازنشستگان از جنگ در صورتى قابل مقايسه با مجاهدان هستد كه ايمانشان محفوظ باشد. يعنى بازماندنشان از جنگ در شرايطى نباشد كه موجب سلب ايمان آنان گردد و يا ترك جهاد از روى بى ايمانى به فرامين خدا و رسول نباشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 96 - 1

1 _ پاداش هاى الهى ، داراى مراتب و درجات

فضّل اللّه . .. اجراً عظيماً. درجات منه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 100 - 10،12،14،19

10 _ خداوند ، تضمين كننده پاداش كسانى كه در مسير هجرت با مرگ مواجه شوند .

و من يخرج من بيته مهاجراً الى اللّه و رسوله ثم يدركه الموت فقد وقع اجره على اللّ

12 _ هجرت به سوى خدا و رسول ( ص ) ، موجب برخوردارى از اجر و پاداش الهى

و من يخرج من بيته مهاجراً الى اللّه و رسوله . .. فقد وقع اجره على اللّه

14 _ اقدام به عمل نيك ، هر چند به انجام نرسد ، موجب برخوردارى از پاداش هاى الهى است . *

و من يخرج من بيته

مهاجراً الى اللّه و رسوله ثم يدركه الموت فقد وقع اجره على اللّ

19 _ سفر براى شناخت رهبر ، هجرت در راه خدا و مرگ در آن سفر ، در پى دارنده پاداش الهى است .

و من يخرج من بيته مهاجراً الى اللّه و رسوله ثم يدركه الموت فقد وقع اجره على اللّ

امام صادق (ع) درباره كسى كه در سفر براى شناخت رهبر از دنيا برود فرمود: انّ اللّه عزّ و جل يقول: و من يخرج من بيته مهاجراً الى اللّه و رسوله ثم يدركه الموت فقد وقع اجره على اللّه. .. .

_______________________________

اصول كافى، ج 1، ص 378، ح 2 ; نورالثقلين، ج 1، ص 540، ح 522.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 104 - 8،10

8 _ اميد مجاهدان به پاداش و نصرت الهى ، زمينه تقويت روحيه و سستى نكردن آنان در رويارويى با دشمنان دين

و لاتهنوا . .. و ترجون من اللّه ما لايرجون

10 _ اميد به پاداش و نصرت الهى ، پشتوانه و امتيازى براى مجاهدان ، در برابر دشمنان

و ترجون من اللّه ما لايرجون

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 114 - 5،8،9،10

5 _ بهره مندى از پاداش بزرگ الهى در گرو انجام اعمال نيك به انگيزه جلب رضايت خداست .

و من يفعل ذلك ابتغاء مرضات اللّه فسوف نؤتيه أجراً عظيماً

8 _ دعوت كنندگان مردم به دستگيرى از مستمندان ، بهره مند از پاداش عظيم الهى

الا من امر بصدقة . .. فسوف نؤتيه أجراً عظيماً

9 _ فراخوانى مردم به همزيستى مسالمت آميز ، داراى

پاداشى عظيم الهى

الا من امر بصدقة او معروف او اصلح بين الناس . .. نؤتيه أجراً عظيماً

10 _ پاداش هاى الهى داراى درجات متفاوت و متناسب با انگيزه ها و رفتار آدميان

و من يفعل ذلك ابتغاء مرضات اللّه فسوف نؤتيه أجراً عظيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 123 - 2،5،6

2 _ آرزو هاى پوچ انسان ها _ چه مسلمان و چه اهل كتاب _ نقشى در پاداش و كيفر هاى الهى نخواهد داشت .

ليس بامانيكم و لا امانى أهل الكتب من يعمل سوءاً يجز به

{امانى}، جمع {امنية}، به معناى آرزو و خيالهاى موهوم است.

5 _ عملكرد مردم ، تعيين كننده كيفر و جزاى الهى است ، نه صرف انتساب به مكتب و يا دينى خاص !

ليس بامانيكم و لا امانى أهل الكتب من يعمل سوءاً يجز به

6 _ نظام كيفر و جزاى الهى ، دور از هرگونه تبعيض و بى عدالتى است .

من يعمل سوءاً يجز به

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 124 - 5،8

5 _ بهره مندى مردم از پاداش هاى الهى و ورودشان به بهشت ، در گرو ايمان و عمل صالح است ، نه جنسيت و انتساب به مذهب يا فرقه اى خاص .

و من يعمل من الصلحت من ذكر او انثى و هو مؤمن فأولئك يدخلون الجنة

8 _ در نظام جزا و پاداش الهى كمترين ستمى راه ندارد .

من يعمل سوءاً يجز به . .. فأولئك يدخلون الجنة و لايظلمون نقيراً

{نقير} به فرو رفته گى در هسته خرما گفته مى شود و كنايه

از چيز اندك و حقير است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 128 - 18

18 _ رعايت كنندگان تقوا و احسان در محيط خانواده ، از پاداش الهى برخوردار خواهند شد .

و إن تحسنوا و تتقوا فإنّ اللّه كان بما تعملون خبيراً

جمله {فان اللّه . ..} در مقام تشويق به احسان و تقواست. و چون علم خدا به احسان و تقوا، معمولا تأثيرى براى انجام آن ندارد ; بنابراين بايد كنايه از پاداش دهى الهى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 134 - 11

11 _ نظام پاداش دهى خداوند ، بر اساس علم و آگاهى اوست .

فعند اللّه ثواب الدنيا و الأخرة . .. و كان اللّه سميعاً بصيراً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 146 - 10،11

10 _ منافقان تائب ، بهره مند از پاداش بزرگ خدا خواهند بود .

فأولئك مع المؤمنين و سوف يؤت اللّه المؤمنين أجراً عظيماً

11 _ پاداش الهى ، داراى مراتبى مختلف است .

و سوف يؤت اللّه المؤمنين أجراً عظيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 147 - 10

10 _ پاداش الهى ، داراى تناسب و همگونى با اعمال انسانهاست .

إن شكرتم و ءامنتم و كان اللّه شاكراً عليماً

توصيف خداوند به {شاكرا} كه حكايت از پاداش دهى او در مقابل شكرگزارى بندگان است، مى رساند كه پاداشهاى الهى مناسب با رفتار و كردار نيك انسانهاست.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء -

4 - 149 - 12

12 _ تناسب و همگونى پاداش الهى با عمل انسان

أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه كان عفواً قديراً

خداوند، گذشت و بخشش خويش را پاداش كسانى قرار داده كه اهل عفو و گذشت هستند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 152 - 5،8

5 _ ايمان دارندگان به خدا و تمامى انبيا ، مورد وعده الهى به برخوردارى از پاداش هاى فراوان

و الذين ءامنوا باللّه و رسله . .. أولئك سوف يؤتيهم أجورهم

8 _ پاداش دهى خداوند به بندگان خويش ، پرتويى از غفران و رحمت اوست .

أولئك سوف يؤتيهم أجورهم و كان اللّه غفوراً رحيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 162 - 12،14،15،18

12 _ مؤمنان به خدا ، قيامت و قرآن ، بر پا دارندگان نماز و پرداخت كنندگان زكات ، از پاداش بزرگ الهى ، برخوردار خواهند شد .

أولئك سنؤتيهم أجراً عظيماً

14 _ ايمان ، آنگاه در بهره مندى از پاداش بزرگ الهى كارساز است كه توأم با عمل باشد .

و المقيمين الصلوة . .. و المؤمنون باللّه و اليوم الاخر أولئك سنؤتيهم أجراً عظيما

15 _ بهره مندى عالمان از پاداش هاى بزرگ الهى در گرو ايمان و انجام اعمال صالح

لكن الرسخون . .. و المؤمنون باللّه و اليوم الاخر أولئك سنؤتيهم أجراً عظيماً

18 _ پاداش هاى الهى داراى درجات و مراتب

أولئك سنؤتيهم أجراً عظيماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 173 - 2،4

2 _ خداوند خود پاداش دهنده به مؤمنان داراى عمل صالح

فيوفيهم أجورهم

4 _

همراهى ايمان با عمل صالح ، موجب برخوردارى از پاداش و فضل الهى

فاما الذين ءامنوا و عملوا الصلحت فيوفيهم أجورهم و يزيدهم من فضله

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 175 - 1

1 _ خداوند ، مؤمنان متمسك به وى را از رحمت ويژه و فضل و هدايت خاص خويش ، بهره مند خواهد كرد .

فاما الذين ءامنوا باللّه و اعتصموا به . .. و يهديهم إليه صرطاً مستقيماً

هدايت، فضل و رحمت خداوند، شامل همه بندگان مى شود. بنابراين ذكر آنها به عنوان پاداش بيانگر رحمت، فضل و هدايت خاص است ; گفتنى است در برداشت فوق ضمير {به} به {اللّه} برگردانده شده است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 9 - 1،2،5

1 _ وعده الهى به مؤمنان داراى عمل صالح ، به آمرزش و پاداش بزرگ

وعد اللّه الذين ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و اجر عظيم

2 _ همراهى ايمان و عمل صالح ، زمينه جلب مغفرت و دستيابى به پاداش بزرگ الهى

وعد اللّه الذين ءامنوا و عملوا الصلحت لهم مغفرة و اجر عظيم

5 _ پاداش هاى الهى ، داراى مراتب است . *

و اجر عظيم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 27 - 10

10 _ هابيل سزاوار و شايسته بهره مندى از پاداش هاى الهى با پذيرفته شدن قربانى وى

فتقبل من احدهما

{تقبل} به پذيرفته شدنى اطلاق مى گردد كه مقتضى پاداش باشد. (مفردات راغب)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - مائده - 5 - 85

- 3

3 _ خداوند ، پاداش بخش مؤمنان و محسنان

فاثبهم اللّه بما قالوا . .. ذلك جزاء المحسنين

پاداش خداترسان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 46 - 5

5 - بيمناكان از مقام پروردگار ، برخوردار از بهشتى در قبال عمل و بهشتى ديگر از فضل الهى *

و لمن خاف مقام ربّه جنّتان

طبق نظر برخى از مفسران، تثنيه آمدن {جنّتان} نظر به مطلب بالا دارد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - رحمن - 55 - 47 - 1

1 - پاداش بهشت به بيمناكان مقام پروردگار ، نعمتى انكارناپذير و غير قابل تكذيب

و لمن . .. جنّتان . فبأىّ ءالآء ربّكما تكذّبان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - ملك - 67 - 12 - 1

1 - خداترسان ، مشمول غفران عظيم خداوند و بهره مند از پاداش بزرگ او

إنّ الذين يخشون ربّهم بالغيب لهم مغفرة و أجر كبير

تنكير {مغفرة}; دلالت بر تعظيم دارد.

پاداش خشيت پنهانى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - ق - 50 - 33 - 4

4 - بهشت پاداش آنان كه با وجود محسوس نبودن خداوند ، همه جا وى را در نظر داشته و از او بيم دارند .

من خشى الرحم_ن بالغيب

بنابر اين كه {بالغيب} وصف براى {رحمان} باشد، برداشت بالا قابل استفاده است.

پاداش در آخرت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 10 - 10

10 - دنيا ، عرصه تلاش و كوشش و جهان آخرت ، عرصه اجر و پاداش

للذين أحسنوا فى ه_ذه

الدنيا حسنة

پاداش در تربيت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 111 - 8

8 _ لزوم بهره گيرى از ابزار هاى تشويق ( پاداش و . . . ) در گرايش دادن انسان ها به اطاعت خدا و هر كار نيك

إن اللّه اشترى . .. بأن لهم الجنة

اينكه خداوند مؤمنان را با نويد بهشت، به جهاد تشويق كرده است، برداشت فوق به دست مى آيد.

پاداش در قيامت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - حمد - 1 - 4 - 5

5 - روز قيامت ، روز كيفر و پاداش است .

ملك يوم الدين

{دين} در اينجا به معناى جزا (كيفر و پاداش) و يا حساب است، و هر دو بازگشت به يك معنا دارند.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - آل عمران - 3 - 25 - 9،12

9 _ دنيا ، محل اندوختن و كسب سرمايه ; و آخرت روز دريافت اندوخته هاست .

و وفّيت كل نفس ما كسبت

12 _ پندار غلط برخى از اهل كتاب ، نسبت به محو اعمال ناشايست آنان در قيامت

لن تمسّنا النار . .. و وفّيت كل نفس ما كسبت

به نظر مى رسد جمله {وفّيت كل . .. }، اشاره به علّت پندارى است كه اهل كتاب داشتند: لن تمسّنا النار.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - حجر - 15 - 35 - 5

5- قيامت ، روز كيفر و جزا و { يوم الدين } از نام هاى آن است .

يوم الدين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11

- طه - 20 - 15 - 7

7 - جزا ديدن يكايك آدميان ، فلسفه برپايى قيامت

ءاتية . .. لتجزى كلّ نفس

{لتجزى}يا تعليل است براى {آتية} و جمله {أكاد أخفيها} معترضه است و يا تعليل است براى هر دو موضوع مطرح شده در آيه كه آمدن قيامت و وجود زمينه براى مخفى ماندن اخبار آن از سوى خداوند است و يا تنها بيانگر علت {أخفيها} است، برداشت مذكور، مبتنى بر دو احتمال اول است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 100 - 4

4 - قيامت ، روز ظهور اعمال دنيوى انسان است .

من أعرض عنه فإنّه يحمل يوم القي_مة وزرًا

{وزر}،به معناى بارسنگين است و به گناه از آن جهت كه بار سنگينى بر دوش گنه كار است، {وزر} اطلاق مى گردد (مفردات راغب). {حمل وزر} حاكى از آن است كه در قيامت، گناه به صورت بارى بر دوش گناهكار ظهور خواهد يافت.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 56 - 8

8 - جهان آخرت ، جهان كيفر و پاداش

الملك يومئذ للّه يحكم بينهم . .. فى جنّ_ت النعيم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - حج - 22 - 69 - 4

4 - جهان آخرت ، جهان كيفر و پاداش

اللّه يحكم بينكم يوم القي_مة

جمله {اللّه يحكم بينكم يوم القيامة}، متضمن نويد پاداش به مؤمنان و وعده مجازات و كيفر به مشركان است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - شعراء - 26 - 82 - 2

2 - قيامت ، روز محاسبه كردار آدميان

و مجازات و پاداش در تعليمات ابراهيم

و الذى أطمع أن يغفرلى خطيئتى يوم الدين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - نمل - 27 - 90 - 12

12 - قيامت ، صحنه پاداش و كيفر

من جاء بالحسنة فله خير منها. .. و من جاء بالسيّئة فكبّت وجوههم فى النّار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - روم - 30 - 45 - 1،2

1 - خداوند پاداش دهنده مؤمنانِ داراى عمل صالح در قيامت

ليجزى الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

2 - اعمالِ صالحِ مؤمنان فراهم آورنده زمينه ، براى دريافت پاداش از خداوند ، در قيامت است .

فلأنفسهم يمهدون . ليجزى الذين ءامنوا و عملوا الص_لح_ت

{لام} در {ليجزى} تعليل براى {يمهدون} است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - فاطر - 35 - 45 - 8

8 - قيامت ، عرصه مجازات و كيفر و پاداش

و لو يؤاخذ اللّه الناس . .. و ل_كن يؤخّرهم إلى أجل مسمًّى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 20 - 3

3 - قيامت ، روز مجازات و كيفر و پاداش

ه_ذا يوم الدين

{دين} در آيه شريفه، به معناى {جزا} و {حساب} است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

15 - صافات - 37 - 53 - 4

4 - جزا و كيفر و پاداش ، فلسفه برپا شدن قيامت و رستاخيز انسان ها است .

أءنّا لمدينون

آمدن عبارت {مدينون} (جزا داده شدگان) به جاى {مبعثون} (مبعوث شدگان) و {محيون} (زنده شدگان)، مى تواند بيانگر اين حقيقت باشد كه اساس رستاخيز انسان ها، مسأله جزا است; نه

صرف زنده شدن دوباره انسان ها.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 15 - 13

13 - قيامت ، روز روبه رو شدن بندگان با كيفر و پاداش الهى

يوم التلاق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 17 - 1،5

1 - نظام پاداش و كيفر الهى در قيامت ، فراگير همه انسان ها و شامل تمامى حركات انسان ها است .

اليوم تجزى كلّ نفس بما كسبت

{ما} در {بما كسبت} موصول بوده و افاده كننده معناى جنس است. بنابراين {ما كسبت}; يعنى، هر آنچه كه بشر انجام داده و هر حركتى كه از خود نشان دهد.

5 - در نظام كيفر و پاداش الهى در قيامت ، به كسى كمترين ستمى نخواهد شد .

لا ظلم اليوم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - واقعه - 56 - 56 - 2

2 - { قيامت } روز كيفر و پاداش

يوم الدين

{دين} به معناى جزا است و {جزا} معادل سزا مى باشد كه هم شامل كيفر مى شود و هم پاداش.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - مجادله - 58 - 6 - 1

1 - قيامت ، روز برانگيخته شدن انسان ها براى محاكمه و كيفر و پاداش

يوم يبعثهم اللّه جميعًا فينبّئهم بما عملوا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - انفطار - 82 - 12 - 3

3 - پاداش و كيفر اعمال در قيامت ، براساس نامه عمل و كردار انسان در دنيا است .

يعلمون ما تفعلون

پاداش دعا

جلد - نام سوره - سوره -

آيه - فيش

12 - فرقان - 25 - 76 - 2

2 _ فروتنى ، شب زنده دارى ، حلم ، ترس از قيامت ، توبه ، عفو كريمانه ، پذيرش حق ، دعا ، دورى از اسراف ، تنگ گيرى ، شرك ، زنا ، آدم كشى و سخن باطل ، موجب ورود به بهشت جاودان و برخوردارى از قرارگاه و اقامت نيكوى آن

الذين يمشون على الأرض هونًا. .. و الذين لايشهدون الزور ... أُول_ئك يجزون الغرفة

پاداش دعا براى مؤمنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - شورى - 42 - 26 - 10

10 - { عن أبى جعفر ( ع ) فى قوله تبارك و تعالى { و يستحيب الذين آمنوا و عملوا الصالحات و يزيدهم من فضله } قال : هو المؤمن يدعوا لأخيه بظهر الغيب فيقول له الملك : آمين . و يقول اللّه العزيز الجبّار و لك مِثلا ما سألت و قد أعطيت ما سألت بحبّك إيّاه ;

از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند تعالى: {و يستحيب الذين آمنوا و عملوا الصالحات و يزيدهم من فضله} روايت شده كه فرمود: مراد مؤمنى است كه پشت سر برادر دينى خود دعا مى كند و فرشته براى او آمين مى گويد و خداى عزيز جبار مى فرمايد (اى مؤمن) و براى تو است دو برابر آنچه براى برادرت خواستى و به خاطر اين كه برادرت را دوست داشتى آنچه را درخواست كردى به تو عطا كردم}.

پاداش دعوت به حق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - يونس - 10 - 72 - 4

4 _ مزد و

پاداش دعوت به حق و تبليغ دين ، بر عهده خداست .

إن أجرى إلا على اللّه

پاداش دعوت به خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 114 - 8،9

8 _ دعوت كنندگان مردم به دستگيرى از مستمندان ، بهره مند از پاداش عظيم الهى

الا من امر بصدقة . .. فسوف نؤتيه أجراً عظيماً

9 _ فراخوانى مردم به همزيستى مسالمت آميز ، داراى پاداشى عظيم الهى

الا من امر بصدقة او معروف او اصلح بين الناس . .. نؤتيه أجراً عظيماً

پاداش دنيوى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 145 - 7،11،12

7 _ تلاشگران براى پاداش هاى دنيوى ، از نعمت دنيا بهره مند خواهند شد .

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها

11 _ خداوند ، پاداش دهنده اعمال در دنيا و آخرت

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

مراد از اراده پاداش، انجام عمل خير، براى نيل به پاداش است.

12 _ جهاد و مقاومت در جنگ ، موجب برخوردارى از پاداش دنيوى و اخروى

و لمّا يعلم اللّه الّذين جاهدوا منكم و يعلم الصّابرين . .. و من يرد ثواب الدّنيا

با توجّه به آيات قبل، از مصاديق مورد نظر براى اعمال خير، جهاد و مبارزه است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 7

7 _ پاداش هاى اخروى خداوند ، نيكو و عارى از هر گونه نقصان است و پاداش هاى دنيوى ، همراه با مشكلات

فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

از اينكه

پاداشهاى اخروى را نيكو شمرده (حسن ثواب الآخرة)، معلوم مى شود پاداشهاى اخروى به تمام جهات، نيكوست و در مقابل، ثواب دنيوى را به نيكو بودن توصيف نكرده تا به اين نكته اشاره كند كه پاداشهاى خداوند در دنيا، همواره ملازم با مشكلات و نقصانهاست.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 176 - 14

14 _ اراده الهى بر محروم سازى كفرپيشگان از بهره هاى دنيوى نيست . *

يريد اللّه الّا يجعل لهم حظّا فى الاخرة

مفهوم كلمه {فى الآخرة}، گوياى آن است كه اراده الهى بر محروم ساختن كافران از مواهب آخرت است، نه بهره هاى دنيوى.

پاداش دنيوى ابراهيم(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - عنكبوت - 29 - 27 - 4،5،6

4 - خداوند ، پاداش ابراهيم ( ع ) را در همين دنيا ، به او عطا كرد .

و ءاتين_ه أجره فى الدنيا

5 - ابراهيم ( ع ) ، مستحق و سزاوار دريافت پاداش دنيوى بوده است .

و ءاتين_ه أجره فى الدنيا

اضافه شدن {أجر} به ضميرى كه مرجع آن، ابراهيم(ع) است _ گوياى اين نكته است كه او، پاداشى داشته و سزاوار آن بوده است. گفتنى است كه {فى الدنيا} احتمال دارد كه متعلق به {آتيناه} باشد و احتمال دارد كه متعلق به {أجره} باشد. برداشت بالا بنابر احتمال دوم است.

6 - اعطاى اسحاق و يعقوب ( ع ) به ابراهيم ( ع ) و نيز قرار دادن مقام نبوت در نسل آن حضرت ، پاداش دنيوى ابراهيم ( ع ) از سوى خداوند بود .

و وهبنا له إسح_ق . ..

و جعلنا فى ذرّيّته النبوّة... و ءاتين_ه أجره فى الدنيا

پاداش دنيوى انفاق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 245 - 16

16 _ پاداش الهى به انفاق كنندگان در دنيا و آخرت

فيضاعفه له اضعافاً . .. و اليه ترجعون

{اليه ترجعون}، اشاره به پاداش الهى است در آخرت; بنابراين {فيضاعفه} بيانگر پاداش الهى در دنياست.

پاداش دنيوى انفاقگران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 11 - 7

7 - خداوند ، در دنيا _ حداقل _ دو برابر مقدار وامى را كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او انفاق مى كنند ) ، به آنان بازمى گرداند .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. فيض_عفه له

{مضاعفة} (مصدر {يضاعف}) به دو چندان كردن و بالاتر از آن گفته مى شود (مفردات راغب).

پاداش دنيوى برّ

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 145 - 9

9 _ قصد و نيّت عمل كننده كردار هاى نيك ، تعيين كننده برخوردارى وى از نعمت هاى دنيا يا مواهب آخرت

و من يرد ثواب الدّنيا نؤته منها و من يرد ثواب الاخرة نؤته منها

پاداش دنيوى جهاد

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 3

3 _ مجاهدت در راه خدا به همراهى پيامبران الهى و دعا به درگاه او ، موجب بهره مندى از پاداش هاى دنيوى و اخروى

و كايّن من نبىّ . .. فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا و حسن ثواب الاخرة

پاداش دنيوى صدقه

جلد -

نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 18 - 7،9

7 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى دهند ) ، دو پاداش ( پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت ) عطا مى كند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم و لهم أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعف لهم}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و لهم أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

9 - خداوند ، در دنيا _ حداقل _ دو برابر مقدار وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى پردازند ) ، به آنان بازمى گرداند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم

{مضاعفة} (مصدر {يضاعف}) به دو چندان كردن و بالاتر از آن (چند و چندين برابر نمودن) اطلاق مى شود (مفردات راغب).

پاداش دنيوى عمل

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 185 - 5

5 _ دريافت برخى از پاداش ها و جزاى اعمال در غير قيامت ( دنيا و برزخ ) *

و انّما توفّون اجوركم يوم القيمة

كلمه {انّما}، دريافت كامل پاداش و جزا را منحصر به روز قيامت مى كند، لذا مفهوم آن، دريافت برخى از جزا و پاداش در غير روز قيامت است و مراد از غير قيامت، مى تواند دنيا و يا برزخ و يا هر دو باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 40 - 9

9 _ اعمال نيك آدمى در پى دارنده

پاداشى الهى در دنيا و آخرت *

و ان تك حسنة يضاعفها و يؤت من لدنه اجراً عظيماً

بدان احتمال كه مراد از {يضاعفها} پاداش دنيوى و {يؤت من لدنه . .. } ناظر به پاداش اخروى باشد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

10 - اسراء - 17 - 18 - 10

10- { عن إبن عباس أن النبى ( ص ) قال : معنى الأية من كان يريد ثواب الدنيا بعمله الذى افترضه الله عليه لايريد به وجه الله و الدار الأخرة عجّل له فيها ما يشاء الله من عرض الدنيا و ليس له ثواب فى الأخرة و ذلك ان الله سبحانه و تعالى يؤتيه ذلك ليستعين به على الطاعة فيستعمله فى معصية الله فيعاقبه الله عليه ;

از ابن عباس روايت شده است كه رسول خدا(ص) فرمود: معناى آيه {من كان يريد العاجلة عجّلنا له فيها مان يشاء} اين است كه با انجام اعمالى كه خداوند بر او واجب گردانيده، تقرب به سوى خدا و روز آخرت را اراده نمى كند; بلكه پاداش دنيوى را اراده مى كند، در دنيا آنچه را كه خداوند بخواهد از نعمتهاى دنيوى به او داده مى شود و براى او در آخرت پاداشى نيست; چون خداوند _ سبحانه و تعالى _ آن را به او داده است تا در طريق طاعت كمكش كند; ولى او در معصيت خداوند آن را به كار مى بندد. پس خداوند او را به خاطر اين كار عذاب مى كند}.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - جاثيه - 45 - 22 - 9

9 - بازگشت نتيجه كردار و اندوخته

هاى انسان ، به خود وى در دنيا و آخرت

محياهم و مماتهم . .. و لتجزى كلّ نفس بما كسبت

آيه شريفه پاسخ و ردى است بر كسانى كه صالح و ناصالح را در زندگى و مرگ مساوى مى پنداشتند از اين مطلب، استفاده مى شود كه دنيا و آخرت هر دو ميدان جزا و پاداش است.

پاداش دنيوى عمل پسنديده

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11 - 15 - 12

12_ اعمال نيك ، اگر به قصد دستيابى به بهره هاى دنيوى انجام گيرد ، نتايج آن تنها در دنيا عايد انسان مى شود .

من كان يريد الحي_وة الدنيا و زينتها نوفّ إليهم أعم_لهم فيها

پاداش دنيوى قرض

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

2 - بقره - 2 - 245 - 16

16 _ پاداش الهى به انفاق كنندگان در دنيا و آخرت

فيضاعفه له اضعافاً . .. و اليه ترجعون

{اليه ترجعون}، اشاره به پاداش الهى است در آخرت; بنابراين {فيضاعفه} بيانگر پاداش الهى در دنياست.

پاداش دنيوى قرض به خدا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 11 - 5،10

5 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( انفاق در راه او ) ، دو پاداش مى دهد : پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. فيض_عفه له و له أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعفه له}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و له أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

10 - خداوند

، در برابر قرض الحسنه اى كه مؤمنان به او مى دهند ، علاوه بر بازپس دادن چند برابر آن در دنيا ، پاداشى نفيس و گران سنگى نيز در آخرت به ايشان خواهد داد .

من ذا الذى يقرض اللّه . .. فيض_عفه له و له أجر كريم

واژه {كريم} در هر مقامى، معنايى متناسب با همان مقام دارد. در اين جا به معناى عظيم، نفيس و گران سنگ است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 18 - 7،9،11

7 - خداوند ، در قبال وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى دهند ) ، دو پاداش ( پاداشى در دنيا و پاداشى در آخرت ) عطا مى كند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم و لهم أجر كريم

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه جمله {فيضاعف لهم}، ناظر به پاداش دنيوى و جمله {و لهم أجر كريم} ناظر به پاداش اخروى باشد.

9 - خداوند ، در دنيا _ حداقل _ دو برابر مقدار وامى كه مؤمنان به او مى دهند ( در راه او صدقه مى پردازند ) ، به آنان بازمى گرداند .

و أقرضوا اللّه قرضًا حسنًا يض_عف لهم

{مضاعفة} (مصدر {يضاعف}) به دو چندان كردن و بالاتر از آن (چند و چندين برابر نمودن) اطلاق مى شود (مفردات راغب).

11 - خداوند ، در برابر قرض الحسنه كه مؤمنان به او مى دهند علاوه بر باز پس دادن چند برابر آن در دنيا پاداش نفيس و گران سنگى نيز در آخرت به ايشان عطا خواهد كرد .

إنّ المصّدّقين . .. و

أقرضوا اللّه ... و لهم أجر كريم

واژه {كريم}، در هر مورد معنايى متناسب با همان جا دارد و در اين جا به معناى عظيم، نفيس و گران سنگ است.

پاداش دنيوى مجاهدان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 148 - 2

2 _ ثبات قدم ( پايمردى ) و پيروزى بر دشمنان ، پاداش دنيوى خداوند به مجاهدان صابر و نيايشگر

ربّنا . .. و ثبّت اقدامنا و انصرنا على القوم الكافرين. فاتيهم اللّه ثواب الدّنيا

پاداش دنيوى محسنان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 22 - 13

13_ برخوردارى نيكوكاران از پاداش هاى الهى در دنيا

ءاتين_ه حكمًا و علمًا و كذلك نجزى المحسنين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 56 - 14

14_ خداوند ، نيكوكاران را در دنيا از پاداش هاى خويش بهره مند مى سازد .

و لانضيع أجر المحسنين

به قرينه آيه بعد ، مراد از {أجر} پاداشهاى دنيوى است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 2

2_ نيكوكاران علاوه بر بهره مند شدن از پاداش در حيات دنيا ، از پاداش هاى برتر اخروى نيز برخوردار خواهند شد .

لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 30 - 8

8- احسان كنندگان ، در همين دنيا بهره خوبى خواهند داشت .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة

برداشت فوق بر اين اساس است كه {فى ه_ذه} متعلق به {حسنة} باشد.

جلد - نام

سوره - سوره - آيه - فيش

16 - زمر - 39 - 10 - 6،7

6 - اعطاى پاداش نيك در دنيا ، وعده خداوند به احسان كنندگان

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة

برداشت بالا مبتنى بر اين ديدگاه است كه {فى ه_ذه الدنيا} ظرف براى {حسنة} باشد، نه براى {أحسنوا}; چنان كه در جاى ديگر قرآن، به اين حقيقت تصريح شده است: {للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة و لدار الأخرة خير. ..}، (سوره نحل (16) آيه 30).

7 - پاداش احسان كنندگان در دنيا ، بسيار بزرگ و توصيف ناپذير است .

للذين أحسنوا فى ه_ذه الدنيا حسنة

برداشت بالا از تنوين {حسنة} _ كه براى تعظيم و تفخيم است _ استفاده مى شود.

پاداش دنيوى مهاجران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 1،12

1- خداوند ، به مسلمانهايى كه مورد ستم واقع شده و به خاطر او هجرت كردند ، جايگاه و مكانى شايسته در دنيا و پاداشى بس بزرگ تر در آخرت عطا مى كند .

و الذين هاجروا فى الله من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أ

{فى} در {فى الله} به معناى {لام} و براى تعليل است. بنابراين معناى عبارت {هجرت براى كسب رضاى خداوند} است.

12- مهاجران ، از فوايد دنيوى و پاداش اخروى هجرت در راه خدا بى خبرند .

و الذين هاجروا . .. لأجر الأخرة أكبر لو كانوا يعلمون

پاداش دنيوى هجرت

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

9 - نحل - 16 - 41 - 10

10- پاداش اخروى هجرت در راه خدا ، بسى برتر از پاداش

دنيوى آن است .

و الذين هاجروا فى الله من بعد ما ظلموا لنبوّئنّهم فى الدنيا حسنة و لأجر الأخرة أ

پاداش دنيوى يوسف(ع)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - يوسف - 12 - 57 - 10،11

10_ يوسف ( ع ) در آخرت از پاداشى برتر و بهتر از آنچه در دنيا بدان دست يافت ، بهره مند خواهد شد .

و كذلك مكّنّا ليوسف فى الأرض . .. و لانضيع أجر المحسنين. و لأجر الأخرة خير ... و

11_ پاداش هاى دنيوى و اخروى يوسف ( ع ) ، دستاورد ايمان و ملازمت او بر تقوا و پرهيزگارى بود .

و كذلك مكّنّا ليوسف . .. و لأجر الأخرة خير للذين ءامنوا و كانوا يتقون

پاداش ديندارى متقين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - طور - 52 - 18 - 10

10 - تقواپيشگان ، مورد حفاظت خداوند از گرفتارى به جهنم ، در قبال تلاش آنان براى حفظ ارزش هاى الهى در دنيا

إنّ المتّقين . .. و وقيهم ربّهم عذاب الجحيم

با توجه به اين كه ريشه {متقين} و {وقاهم} از يك ماده مى باشد، ممكن است تعبير {وقاهم} اشاره به مطلب بالا داشته باشد.

پاداش ذاكران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

12 - نور - 24 - 38 - 1،2،4،5،8

1 - اعمال خوب مردمانى كه همواره به ياد خدا هستند ، در پى دارنده پاداشى از نوع پاداش بهترين عمل ها از سوى خداوند

رجال . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا

2 - مردمانى كه همواره به ياد خدا هستند ، از بهترين و بالاترين پاداش هاى الهى

برخوردار خواهند بود .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر اللّه . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا

برداشت ياد شده، مبتنى بر اين نكته است كه كلمه {جزاء} پيش از {أحسن}، در تقدير و مفعول دوم براى {ليجزى} باشد.

4 - چشم پوشى خداوند در مقام پاداش دهى ، از كم و كاستى هاى اعمال نيك مردمانى كه دايم به ياد خدا هستند .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر اللّه . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا

اعطاى پاداش بهترين و كامل ترين اعمال به مردمان الهى، ممكن است به اين معنا باشد كه خداوند، كم و كاستى هاى اعمال آنان را ناديده مى گيرد و پاداش عمل كامل را به آنان عنايت مى كند.

5 - جلوه فضل الهى ، در پاداش دادن به مردمانى كه پيوسته به ياد خدا هستند .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر اللّه . .. ليجزيهم اللّه أحسن ما عملوا

{جزاى أحسن} _ كه به معناى پاداش دادن به بيش از حد استحقاق است _ بيانگر تجلى فضل خدا، در پاداش دهى به مردمان الهى است.

8 - مردانى كه همواره در ياد خدا هستند ، علاوه بر دريافت بهترين پاداش اعمال خود ، از فضل مخصوص الهى نيز برخورداراند .

رجال لاتلهيهم تج_رة و لابيع عن ذكر اللّه . .. و يزيدهم من فضله

پاداش راهبان مؤمن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - حديد - 57 - 27 - 21

21 - راهبان حقيقى در پيشگاه خدا مأجوراند .

ف_اتينا الذين ءامنوا منهم أجرهم

پاداش رسالت انبيا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - هود - 11

- 51 - 6

6_ خداوند ، اعطا كننده پاداش رسالت به پيامبران خويش

إن أجرى إلاّ على الذى فطرنى

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 39 - 9

9 - خداوند ، به پيامبران ، در مقابل تبليغ رسالت هاى الهى ، پاداش مى دهد .

الذين يبلّغون رس_ل_ت اللّه . .. و كفى باللّه حسيبًا

پاداش رسالت محمد(ص)

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

13 - قصص - 28 - 85 - 7

7 - جايگاه رفيع پيامبر ( ص ) در سراى آخرت ، پاداش رسالت او از جانب خداوند

إنّ الذى فرض عليك القرءان لرادّك إلى معاد

برداشت ياد شده بدان احتمال است كه مراد از {معاد} جايگاه اخروى پيامبر(ص) باشد. بنابراين مفاد آيه چنين مى شود: آن كسى كه اين بار سنگين رسالت را بر دوش تو نهاد، قطعاً پاداشى به تو در قبال آن خواهد داد كه در وصف نگنجد.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - قلم - 68 - 46 - 1

1 - پيامبر ( ص ) ، هيچ اجر و پاداشى از كافران در قبال رسالت خويش درخواست نكرد .

أم تسئلهم أجرًا

پاداش رفع كينه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - شورى - 42 - 40 - 8

8 - تلاش در راه رفع كدورت هاى پيشين ، به دنبال عفو و گذشت از خطاى ديگران ، داراى ارزشى والا و پاداش فراوان الهى است .

فمن عفا و أصلح فأجره على اللّه

ذكر {أصلح} پس از عفو، نشان مى دهد كه صرف عفو و اغماض در دستيابى به

پاداش والاى الهى كفايت نمى كند، بلكه مى بايست پس از گذشت، در راه رفع اختلافات گام برداشت و طرح صميميت و آشتى افكند.

پاداش روابط واجب

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

8 - رعد - 13 - 23 - 2

2_ بهشت عدن ، پاداش وفا كردن به پيمان هاى الهى ، نشكستن عهد ها و برقرار كردن پيوندهايى كه خدا به برقرارى آن امر كرده است .

الذين يوفون بعهد الله . .. أُول_ئك لهم عقبى الدار. جن_ّت عدن

پاداش روزه

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

1 - بقره - 2 - 184 - 16

16 - روزه گرفتن و فديه دادن به مسكين ، چنانچه با ميل و رغبت باشد ، ثوابى افزونتر دارد .

كتب عليكم الصيام . .. و على الذين يطيقونه فدية ... فمن تطوع خيراً فهو خير له

مصداق مورد نظر براى {خيراً} به دليل فرازهاى قبل، روزه گرفتن و در صورت مشقت بار بودن روزه، فديه دادن است.

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

19 - حاقه - 69 - 24 - 7

7 - { عن الصّادق ( ع ) قال : { الأيّام الخالية } أيّام الصوم فى الدنيا ;

از امام صادق(ع) درباره {الأيّام الخالية} روايت شده كه فرمود: [مراد] روزهاى روزه دارى در دنيا است}.

پاداش زحمات مادر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - احقاف - 46 - 15 - 7،8،12

7- مادر ، داراى حقى فزون تر از پدر ، در برخوردارى از احسان و خدمات فرزند

و وصّينا الإنس_ن بولديه إحس_نًا حملته أُمّه كرهًا و وضعته كرهًا و

حمله و فص_له

خداوند، در آغاز احسان به پدر و مادر را توصيه كرده است; ولى در بيان فلسفه آن صرفاً از زحمات مادر ياد نموده است. اين در حقيقت تأكيد بر حق مادر و توصيه فزون تر در مورد او است.

8- دشوارى هاى دوران باردارى و زايمان ، دليل لزوم احسان فرزند به مادر

و وصّينا الإنس_ن بولديه إحس_نًا حملته أُمّه كرهًا و وضعته كرهًا

برداشت بالا با توجه به دو نكته زير است: الف) {كره} به معناى مشقت و دشوارى است. ب) تعبير {حملته اُمّه} در واقع، بيانگر فلسفه {وصّينا الإنسان...} است.

12- احسان به مادر ، پاسخى بايسته به سى ماه رنج و تلاش وى در رشد و تربيت فرزند

و وصّينا الإنس_ن بولديه إحس_نًا . .. و حمله و فص_له ثل_ثون شهرًا

تذكر خداوند، به سى ماه رنج مادر به پاى فرزند، از مراحل نخستين تكوّن و شكل گيرى و رشد او _ در پى سفارش به احسان نسبت به والدين _ مطلب بالا را مى رساند.

پاداش زكات

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

7 - توبه - 9 - 72 - 15

15 _ بهشت جاودان ، بوستان هاى پوشيده از درخت ، خانه هاى دلپذير و خشنودى خدا ، پاداش الهى به مؤمنان در برابر امر به معروف و نهى از منكر ، اقامه نماز ، پرداخت زكات و اطاعت از خدا و رسول ( ص )

و المؤمنون و المؤمنت . .. يأمرون بالمعروف ... و يطيعون اللّه و رسوله ... وعد الل

پاداش زنان انفاقگر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 20

20

- مردان و زنان صدقه پرداز ، از پاداش عظيم الهى برخوردارند .

و المتصدّقين و المتصدّق_ت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان اهل تسليم

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 2

2 - مردان و زنانى كه در برابر فرمان خدا تسليم اند ، از پاداش عظيم خداوند برخوردارند .

إنّ المسلمين و المسلم_ت . .. أعدّ اللّه لهم مغفرة و أجرًا عظيمًا

پاداش زنان خاشع

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 17

17 - مردان و زنان فروتن ، از پاداشى عظيم برخوردارند .

و الخ_شعين و الخ_شع_ت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان خاضع

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 10

10 - مردان و زنان مطيع و خاضع ، از پاداش بزرگ خداوند برخوردارند .

و الق_نتين و الق_نت_ت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان ذاكر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 28

28 - مردان و زنانى كه زياد از خداوند ياد مى كنند ، از پاداش بزرگ او برخوردارند .

و الذكرين اللّه كثيرًا و الذكرت أعدّ اللّه لهم . .. أجرًا عظيمًا

پاداش زنان روزه دار

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 22

22 - مردان و زنان روزه گير ، از پاداش عظيم خداوند برخوردارند .

و الص_ئمين و الص_ئم_ت . .. أعدّ اللّه لهم ...

أجرًا عظيمًا

پاداش زنان صابر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 15

15 - مردان و زنان شكيبا ، از پاداشى با عظمت برخوردارند .

و الص_برين و الص_برت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان صادق

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 12

12 - مردان و زنان صداقت پيشه ، از پاداش عظيم خداوند برخوردارند .

و الص_دقين و الص_دق_ت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان صالح

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 3

3 - زنان و مردان مؤمن نيك كردار ، اهل بهشت اند .

من عمل ص_لحًا من ذكر أو أُنثى و هو مؤمن فأُول_ئك يدخلون الجنّة

پاداش زنان عفيف

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 25

25 - مردان و زنان عفيف ، از پاداش عظيم خداوند برخوردارند .

و الح_فظين فروجهم و الح_فظ_ت . .. أعدّ اللّه لهم... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان متذكر

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 30

30 - مردان و زنانى كه ياد خداوند را در دل ها زنده مى كنند ، از پاداش بزرگ او برخوردارند .

و الذكرين اللّه كثيرًا و الذكرت أعدّ اللّه لهم . .. أجرًا عظيمًا

پاداش زنان مسلمان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 4

4 - مردان و زنان مسلمان ،

از پاداش بزرگ الهى برخوردارند .

إنّ المسلمين و المسلم_ت . .. أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

پاداش زنان مؤمن

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - احزاب - 33 - 35 - 6

6 - مردان و زنان با ايمان ، از پاداش بزرگ خداوند برخوردارند .

إنّ . .. و المؤمنين و المؤمن_ت ... أعدّ اللّه لهم ... أجرًا عظيمًا

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

16 - غافر - 40 - 40 - 3

3 - زنان و مردان مؤمن نيك كردار ، اهل بهشت اند .

من عمل ص_لحًا من ذكر أو أُنثى و هو مؤمن فأُول_ئك يدخلون الجنّة

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

17 - فتح - 48 - 5 - 5

5 - همسانى زنان و مردان مؤمن ، در بهرهورى از ثمرات ايمان خود و پاداش هاى الهى

ليدخل المؤمنين و المؤمن_ت جنّ_ت

قرار گرفتن وصف {المؤمنات} در كنار {المؤمنين}، مى رساند كه زنان و مردان در ره يابى به بهشت جاودان همسان اند.

پاداش سبقت در عمل خير

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

11 - طه - 20 - 84 - 10

10 - ربوبيت خداوند ، مقتضى پاداش به دارندگان نيت خير و سبقت گيرندگان در كار نيك

و عجلت إليك ربّ لترضى

پاداش سجده

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

14 - سجده - 32 - 17 - 5

5 - پاداش سجده و تسبيح همراه با حمد خداوند و عبادت هاى شبانه و انفاق هاى مؤمنان ، فوق حد شمارش است .

إنّما يؤمن . .. سجّدًا و سبّحوا بحمد ربّهم ...

تتجافى جنوبهم ... و ممّا رزقن_هم

{فاء} در {فلاتعلم نفس} تفريع بر آيات پيش است كه در آنها صفات نيكوى مؤمنان شمرده شده است. بنابراين، معنا، چنين مى شود: {مؤمنانى كه داراى صفات ياد شده اند، پاداشى مخفى دارند}. با توجه به تفريع احتمال دارد كه اختفاى پاداش، كنايه از فوق شمارش بودن باشد.

پاداش سخاوتمندان

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

20 - ليل - 92 - 6 - 4

4 - وجود زمينه بهره مندى از پاداش هاى نيكوى الهى ، براى سخاوتمندان و تقواپيشگان

من أعطى و اتّقى . و صدّق بالحسنى

پاداش سلام

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - نساء - 4 - 86 - 9

9 _ تحيّت ها و درود هاى اهل ايمان به يكديگر ، مورد محاسبه خداوند و در پى دارنده اجر و پاداش الهى

و اذا حيّيتم . .. انّ اللّه كان على كل شىء حسيبا

محاسبه اعمال نيك كنايه از پاداش دهى خداوند بر آن اعمال مى باشد.

پاداش شاكران

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

3 - آل عمران - 3 - 144 - 18

18 _ وعده خداوند به اعطاى پاداش به سپاسگزاران نعمت هاى الهى

و سيجزى اللّه الشّاكرين

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

4 - نساء - 4 - 147 - 12

12 _ علم و آگاهى گسترده خداوند ، تضمين كننده پاداش دهى او به بندگان مؤمن و شاكر خويش

إن شكرتم و ءامنتم و كان اللّه شاكراً عليماً

جلد - نام سوره - سوره - آيه - فيش

18 - قمر - 54 - 35 - 4

4 - سنت الهى