وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ (27)

سيد مهدي فقيه امامي

اول رمضان المبارك 1434

و عنادشان به پيامبر گرامي اسلام ايمان نياوردند و لذا ظاهر اين آيه مربوط به اهل كتاب است و اينان نقض عهد كردند ولي منافاتي ندارد كه اين آيه مربوط به همه فاسقين باشد اعم از اهل كتاب و غير اهل كتاب كه انشاالله در توضيح آيه بيان خواهيم كرد .

مطلب اولي كه در اين آيه مورد بررسي قرار ميگيرد مسئله نقض عهد است الذين ينقضون عهدالله من بعد ميثاقه آن كساني كه نقض عهد كردند بعد از محكم كردن و استواري عهد و ميثاقشان ! در اين زمينه بزرگان مسائلي را مطرح كردند كه عهد گونه هاي مختلفي دارد عهد همان چيزي كه در فارسي به آن قرارداد و پيمان ميگوييم نوع اولش اين است كه خداوند با بندگان خودش عهد و پيماني مي بندد كه اين عهد و پيمان مي تواند تكويني باشد يا تشريحي مسئله تكويني اش همين فطرتي است كه خداوند در انسانها وديعه گذاشته است و خداوند در عالم ذر از انسانها پيمان گرفته است به وحدانيت خودش و همچنين نبوت پيامبر گرامي اسلام و امامت اهل بيت عصمت و طهارت كه در روايات متعدد به اين عهد و پيمان اشاره شده است هم آيات و هم روايات كه به انان اشاره كرده ايم اين عهد و پيماني است كه خداوند در عالم ذر از مخلوقات خودش گرفته و از آنها پيمان و عهدگرفته است كه اينگونه عمل كنند حالا بعضي از آنان به اين عهد و پيمان خودشان وفا كردند و عده اي از آنان هم نقض پيمان كردند و اين يك نوع از عهد است كه خداوند

به صورت فطري از بندگان خودش گرفته است

نوع ديگرش عهد و پيماني كه خداوند از بندگان گرفته ولي به صورت تشريحي با ارسال رسل و انزال كتب ، خداوند پيامبران را مبعوث كرد است اين مطالب خداوند را براي مردم بيان كنند و از مردم عهد و پيمان بگيرند به آنچه كه خداوند امر كرده عمل كنند به همراه بعضي از آنان هم كتابي را نازل كرده است كه احكام و معارف خودش را در ان كتابها براي مردم بيان كرده است اين هم قسمي از همان نوع اول عهد خداوند با مخلوقات است كه اصطلاحا به آن ميگويند عهد و پيمان تشريحي

و اما نوع ديگر از عهد و پيمان كه بندگان با خدا مي بندند كه در رساله هاي عمليه احكام آن را نوشتند و احكام خاصي دارد مثل نذر و عهد و قسم كه احكامش را مراجع عظام در رساله ها بيان كرده اند كه انسان يك قراردادي و با خداوند خودش مي بندد تا يك كاري را انجام بدهد يا انجام ندهد كه خب شرايط حكمي خودش را دارد كه عرض كرديم در رساله ها عمليه اشاره شده به احكام عهد كه يك بنده بين خودش و خدا قرار ميدهد و اما نوع ديگر اين معنا عهدي است كه مردم بين خوشان ميبند كه احكام معاملات عقود و ايقاعات مربوط به اين مباحث است كه مردم بين خودشان عهد و پيمان ميبندند و اين عهد احكامخاص خودش را دارد كه فقها در كتب فقهي در مورد اين گونه قراردادها به صورت هاي مختلفي بسته مي شود مطالبي را بيان فرمودند

و احكامي را بيان فرمودند .

اما منظور ما در اين آيه نوع اول است يعني عهدي كه خداوند با بندگان بسته است حالا چه به صورت تكويني در عالم ذر يا به تعبير ديگر عالم الست يا به صورت تشريحي با ارسال كتب و انزال رسل اين عهدي است كه خداوند در اين آيه به آن اشاره مي فرمايد كه عده اي اين عهد را نقض ميكنند عهدي كه عهد تنها هم نيست من بعد ميثاقه يعني بعد از آنكه اين عهد محكم و استوار شد اين يك عهد عادي و ساده و مثل يك پيمان صلح نبوده است بلكه خداوند اين عهد و پيمان را محكم كرد و از همه مخلوقات قول گرفته است كه به اين عهد و پيمان خودشان وفا كنند اين كساني كه مورد خطاب خدا هستند اينها نقض عهد ميكنند اينها پيمان شكني ميكنند اين قسمت اول اين آيه است

و اما خصوصيت اين فاسقين مربوط ميشود به قسمت دوم آيه كه فرموده يقطعون ما امرالله به ان يوصل

كساني هستند كه ان چيزهايي كه خداوند دستور داده است كه اينها را وصل كنيد و ارتباط داشته باشيد اينها آنها را قطع ميكنند حالا مفسرين در اينكه منظور از چيزهايي كه خداوند امر به وصل آنها فرموده چيه مطالبي را بيان فرمودند و اين عموميت دارد نسبت به همه آن چيزهايي كه خداوند امر به وصل داده است و دستور به ارتباط داده است و هر چيز نسبت به خودش ، نسبت به خدا ارتباط با خدا و نسبت به پيامبر گرامي اسلام خداوند دستور داده است كه مردم

با ايشان ارتباط داشته باشند و دستورات حضرت را اطاعت كنند و محبت و علاقه داشته باشند به فرزندان و اولاد ان حضرت و همچنين نسبت به ائمه اطاعت از آنان تا برسد به مسئله صله رحم و صله با دوستان و اخوان كه خداوند امر به وصل با آنان داده است شامل اين آيه ميشود اين افراد فاسق كساني هستند كه خداوند هر كدام از اين موارد كه امر به وصل كرده اينان قطع مي كنند مسئله ديگر كه ياداوري ميكنم در مورد اين است كه اين عهد و پيماني كه خدا با بندگانش بسته است هم مسئله ربوبيت خداوند است و هم مسئله نبوت و پيامبري پيغمبر اسلام و همچنين مسئله امامت و وصايت و خلافت اميرالمومنين و اهل بيت عصمت و طهارت است اينها چيزهايي است كه خداوند نسبت به انها براي خودش از بندگان عهد و ميثاق گرفته است و آن كساني كه نسبت به ربوبيت و احديت پروردگار مشكل داشته باشند اينها نقض عهد كردند اگر اين مرحله را بگذرانند و نسبت به پيامبر ايمان نداشته باشند و اطاعت نكنند نقض عهد كرده اند و همچنين در مورد اميرالمومنين ارواحنا فداه طبق رواياتي كه در تفسير شريف البرهان امده است اگر كسي نسبت به اميرالمومنين ايمان نداشته باشد ايمان به امامت بلافصل آن حضرت نداشته و كسان ديگري را به جاي حضرت در اين منصب هاقرار داده باشد و يا القابي كه مختص ايشان است براي ديگري هم نسبت بدهد و اطاعت از ايشان نكند يا محبت آنان را نداشته باشد تمام اينها مصاديق نقض عهد است اين افراد نقض

عهد و پيمان كرده اند نسبت به انچه كه خداوند از انان پيمان گرفته است و بايد به آن عمل كنند اين توضيحي است كه مفسرين با توجه به روايات بيان فرموده اند

اما در مورد قسمت دوم عرض كرديم كه عبارتش عام است كه صله به پيامبر اسلام اعظم واهم نسبت به خويشاوندان است اما پيامبر گرامي اسلام فرمودند انا و علي ابوا هذه الامة من و علي پدران اين امت هستيم اهل بيت عصمت و طهارت پدران معنوي مردمند و با تفاسيري كه وجود دارد خلقت آسمانها و زمين همه به خاطر اهل بيت عصمت و طهارت است ارزش و اهميت و جايگاه اهل بيت نسبت به پدر و مادر قابل مقايسه نيست جايگاهي كه اهل بيت عصمت و طهارت دارد فقط اشاره به اين جايگاه خطاب به پيامبر گرامي اسلام فرموده است لولاك لما خلقت الافلاك بعد و لولا علي لما خلقتك و بعد هم لولا فاطمه لما خلقتكما كه آسمانها و زمين و افلاك به لطف وجود پيامبر گرامي و اميرالمومنين و حضرت زهرا مرضيه خلق شده اند كه مسئله خلقت موجودات و اينكه به چه جهت خداوند موجودات را خلق كرده است و آنان را آفريده است جايگاه خودش را لازم دارد كه بحث بسيار مفصلي است به هر حال صله و ارتباط با پيامبر گرامي اسلام در درجه اهميت بيشتري دارد نسبت به پدر و مادر و خويشان است البته اين ايه هم شامل اين صله ميشود و ارتباط با پيامبر و اهل بيت و خاندان اهل بيت عصمت و طهارت كه دستور به صله داده شده و صله

هم اطاعت از آنان و فرمانبرداري و محبت به ايشان است و اينكه انسان خواسته ها و حوائج خودش آنها را واسطه بين خودش و خدا قرار مي دهد و اين صله اي است نسبت به پيامبر گرامي اسلام و اهل بيت عصمت و طهارت !

در مراحل بعدي صله نسبت به شيعيان اهل بيت ميشود كه آن هم در روايات اشاره شده است كه شيعيان بايد با هم در ارتباط باشند فقط اين مسئله كه مسئله مهمي است به آن اشاره ميكنم و ان در مورد ارتباط شيعيان با هم و صله آنان است واعتصموا بحبل الله جميعا ولاتفرقوا بايد همه اعتصام به حبل الله داشته باشند كه ولايت اميرالمومنين است و متفرق نبايد شوند اينكه اينقدر نماز جماعت اهميت دارد و از مستحبات موكد است تا جايي كه ميگويند نماز اول وقت را به خاطر نماز جماعت به تاخير بيانداز و اولي رسيدن به ثواب نماز جماعت است چرا چون موجب ارتباط بين مومنين است و حالت تفرقه را كمرنگ ميكند و همه مثل يك پيكر واحد عمل ميكنند فلذا فرمودند اگر مومني با مومني قطع ارتباط كند و زمانش طولاني شود ديگر اينها نماز و روزه شان هم از نظر معنوي قابل پذيرش و ارزش نيست اينقدر اهميت دارد ارتباط با مومنين كه اينها بايد مثل يد واحده باشند تا بتوانند در مقابل دشمنان محكم و استوار بايستند و بهترين و بالاترين نوع صله، صله بين شيعيان و محبين اهل بيت است كه البته متاسفانه ما مي بينيم كه دشمنان هم نقطه قوت را مورد هدف قرار دادند فلذا مي آيند

در بين جوامع شيعي ايجاد تفرقه ميكنند به واسطه حزب ها و گروهها و دسته هاي مختلف ، يكي صوفي ميشود و يكي روشنفكر و بهايي و ديگري سرخ و ديگري سبز ميشود و با ايجاد گروههاي مختلف تفزقه ايجاد ميكنند بين شيعيان اميرالمومنين ! چون مي دانند مسئله اتحاد شيعيان ومومنين چقدر داراي اهميت و ارزش است و خداوند دستور داده است به اهل ايمان كه با هم در ارتباط باشند و اين چيزي است كه خدا امر به وصل آن كرده است و اهل فسق و فجور و كفار و مشركين و فاسقين اينها مي آيند صله ها را قطع ميكنند و ارتباطاتي كه مومنين با همديگر دارند موجب گسيختگي آنان ميشود .

در روايات ارتباط مومنين با هم وارد شده است كه اينها با يكديگر و همچنين قضاء حوائج ديگران توجه كردن و برطرف كردن آنان و مسئله ديدار و عيادت از مومنين كه موظف و مستحب است اگر بيمار شدند عيادت كنند و غفلت از احوالات ايشان نكنند و همچنين شركت در تشييع جنازه و همه اموري كه اينها موجب وصل و ارتباط بين برادران ديني ، شيعيان و محبين اهل بيت ميشود و يكي از خصوصيات اهل فسق مسئله قطع اين چيزي است كه خداوند امر به وصل آن كرده است و در نهايت چيزي كه اهميت بيشتري دارد مسئله صله رحم است كه در اين زمينه هم آيات و روايات فراواني را نقل كردند و در كتب اخلاقي اهميت مسئله بسيار بسيار زياد است و خدا امر به ارتباط داده است و اهل فسق با سخن چيني و بيان مطالب

دروغ و كذب مي آيند بين دوتا برادر ، پدر و پسر همچنين ديگران را اينها را قطع ميكنند و مانع مي شوند كه خويشان مثل انگشتان دست باشند .

اين هم يكي از كارهايي است كه اهل فسق و فجور انجام ميدهند حالا در مورد مسئله صله رحم مطالب فراواني بيان شده است كه اشاره ميكنم به بعضي از آيات و رواياتي كه در اين زمينه است آيه اول سوره مباركه نساء خداوند فرموده است :الذين تسائلون به والارحام يعني از خدا بترسيد و تقوا پيشه كنيد در مورد چيزهايي كه مورد سوال و بازرسي قرار ميگيريداز طرف خداوند و همچنين در مورد ارحام يعني نسبت به خويشاوندان خداوند در قيامت پرسش ميكند. باز در سوره مباركه رعد فرموده اند وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَل اولي الالباب كساني هستند كه اينها وصل ميكنند آنچيزي كه خدا امر به وصل كردن ان داده است خداوند فرموده است با بستگانشان ارتباط داشته باشيد صاحبان خرد و اولي الالباب كساني اند كه ايگونه عمل ميكنند َ وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ يَخافُونَ سُوءَ الْحِساب اينها از پروردگارشان بيم دارند و از بدي حسابشان مي ترسند چون ميدانند آن چيزهايي كه خدا امر به وصل كرده است در قيامت بازخواست و مورد سوال قرار ميگيرند در پيشگاه عدل الهي !

فرمودند امام عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عليهما السلام، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَمُدَّ اللَّهُ فِي عُمُرِهِ، وَ أَنْ يَبْسُطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ، فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ؛ (الكافي (ط - دارالحديث)، ج 3، ص: 402)

مسئله صله رحم بسيار بسيار

جايگاه با اهميتي دارد فرمودند هر كس دوست دارد عمرش طولاني شود و رزقش وسيع گردد پس صله رحم انجام دهد و ارتباط با خويشاوندان دو خاصيت مهم دارد يكي طول عمر و ديگري وسعت در رزق

باز فرمودند: قال رسول الله صلى الله عليه و آله صلوا أرحامكم ولو بالتسليم يا بسلام (الكافي (ط - دارالحديث)، ج 3، ص: 398)

صله رحم كنيد ولو با يك سلام حداقل با يك سلام و عليك با يك تلفن يا الان كه تكنولوزي هم هست ارتباط داشته باشيد و ارتباطات را قطع نكنيد تا شامل ثوابهاي اين روايت قرار بگيريد

قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عليه السلام صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَكِّي الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِي الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تُيَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِي الْأَجَلِ (الكافي ط الإسلامية)، ج 2، ص: 151) فرمودند صله رحم باعث تزكيه اعمال ورشد اموال و بركت و دفع بلا و آساني حساب و تاخير اجل و طولاني شدن عمر ميشود .حالا اگر براي اين امور دعا ميكني يك راه ديگر و سريعتر در اين روايت فرموده اند. اگر صدقه دفع بلا ميكند صله رحم هم همينطور و روايات زيادي وارد شده است كه باب مفصلي در صله رحم در كتب روايي موجود است.

اهل فسق و فجور قطع صله ميكنند و ارتباطشان را با خدا يا پيامبر يا اهل بيت عصمت و طهارت قطع ميكنند مثل وهابيت كه به توسل ايراد و اشكال ميگيرند خداوند فرموده است وابتغوا اليه الوسيله براي اينكه به خداوند برسي و حوائجتان را بيان كنيد بين خود و خدا واسطه قرار دهيد و ما طبق روايات و

قران ميدانيم اهل بيت هستند و وهابيت خلاف اين فرمايشات ميگويد نبايد واسطه اي قرار داد و آنچه كه خداوند امر به وصل ميكند فاسقين قطع ميكنند و آنان مصداق همين آيه اند و قطع ميكنند و توسل را زير سوال ميبرند و ارتباط بين مومنين را با پيامبر اكرم و اهل بيت قطع ميكنند و نهايت حرفشان اين است كه اينها مرده اند و ديگر جايگاهي ندارند كه واسطه گري كنند اينها خوب البته درست ميگويند چون از مرده هاشون كاري برنمي آيد و حتي زنده هاشون هم كاري نميتوانند كنند خب الته در موردمرده هاي خودشان درست ميگويند ولي در مورد يك شخصيتي مثل پيامبر گرامي اسلام اصلا كفر چنين كلماتي كه ما تصور كنيم پيغمبر گرامي اسلام يك فرد مرده اي هستند و العياذبالله دستشان از دنيا كوتاه و هيچ كار ديگه اي نميتواند كند

خدا امر به وصل كرده است با پيامبر و اهل بيت و ارتباط داشته باشيم و آنان اين ارتباط را مي آيند قطع ميكنند و انان كه ارتباط با خويشاوندان را قطع ميكنند عمل زشت و ناپسندي است كه يا خودشان اينكار را ميكنند يا وسواس خناس اين كاستي و مشكل را ايجاد ميكند و ما در اين ماه بابركت ماه مبارك رمضان انشاالله ارتباطات را برقرار كنيم و مشكلات را برطرف كنيم .

بعضي از ما سوال ميكنند كه بستگان ما اهل فسق و فجورند در ارتباطات اهل حجاب و رعايت شرع نيستند و اگر كسي رعايت كند او را توبيخ ميكنند و به او (اومّل )ميگويند وميگويند برادران و خواهران دور هم هستند چرا

شما بقيه راحت نيستيد و مذمتش ميكنند والبته اين از خصوصيات آخرالزمان است كه اهل تقوا مذمت ميشوند و اهل عصيان تكريم

به هر حال سوال ميكنند كه بستگان ما اينگونه اند يا العياذبالله بر سر سفره مشروبات الكلي و ... آورده ميشود و مجالسشان مجالس غيبت و تهمت است اين سوال زياد گفته ميشود كه با اين شرايط بايد ارتباط داشت يا قطع ارتباط كرد ؟

البته اگر انسان ميتواند با امربه معروف و نهي ازمنكر جلوي فسق و فجور ديگران را بگيرد كه بايد وظيفه اش را انجام دهد و اگر ميتواند در مجالس طوري حاضر شود كه آلوده به گناه نشود بايد اينگونه عمل كند و قطع رحم نكند بهانه بياورد حالا يا به خاطر بيماري يا وعده داشتن كه محدود بنشيند يا قبل از شام برخيزد و برود يا براي شام حاضر شود كه آلوده مسائل قبل از شام نشود يا در مجالس غيبت اگر ميتواند مجلس را هدايت كند انجام دهد والا بدون ناراحتي از مجلس برود و الا دم خونه يا درب مغازه حضور پيدا كند تا در اين مجالس حضور پيدا نكند و از طرق ديگر صله رحم انجام دهد يعني به طرقي صله رحم را انجام دهد اما آلوده به گناه هم نشود .

و اما قسمت سوم آيه را فردا توضيح خواهم داد كه تدبر در اين آيات بايد باشد تا دچار صفات فاسقين نشود و اگر اينگونه است توبه كند و سعي در اصلاح خود كند و نسبت به عهد و پيماني كه با خداوند بسته است وفادار باشد و آن چيزهايي كه امر به وصل كرده

قطع نكند تا منجر به قهر الهي نشود .

مي كنيم يك عده اي از شيعيان لعن را قبول ندارند و اگر لعن را قبول نداشته باشند موجب تفرقه ميشود خب اگر بخواهيم اينگونه قضاوت كنيم ممكن است عده اي از شيعيان خمس را قبول نداشته باشند يا زكات را قبول نداشته باشند يا گرفتن روزه را قبول نداشته باشند و اگر ما آمديم توصيه به زكات و خمس و روزه و نماز كرديم پس موجب اختلاف ميشود پس اگر كسي حجاب را رعايت كرد و بستگانش مراعات نكردند پس شخص با حجاب اختلاف افكني كرده است؛ نه اينگونه نيست ، تولي و تبري جزء فروع دين است و مسئله برئت و ولايت جزء اصول دين است اگر كسي به اين ميزان عمل كند و ديگران نپذيرند اشكال از آنهاست انها بايد به صراط مستقيم برگردند و ما نبايد از صراط مستقيم خارج شويم تا همه در يك مسير و صراط منحرف باشيم اين اشتباه است .

قرار دهيم كه اشرف مخلوقات است و /انها را وسيله تقرب قرار دهيم .

اللهم انا نسئلك و ندعوك ....