عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ (16)

وَ حُشِرَ لِسُلَيْمانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ الطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ (17)

حَتَّى إِذا أَتَوْا عَلى وادِ النَّمْلِ قالَتْ نَمْلَةٌ يا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَساكِنَكُمْ لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمانُ وَ جُنُودُهُ وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ (18)

فَتَبَسَّمَ ضاحِكاً مِنْ قَوْلِها وَ قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلى والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبادِكَ الصَّالِحِينَ (19)

وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ ما لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كانَ مِنَ الْغائِبِينَ (20)

لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذاباً شَدِيداً أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطانٍ مُبِينٍ (21)

فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ (22)

إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَ لَها عَرْشٌ عَظِيمٌ (23)

وَجَدْتُها وَ قَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ (24)

أَلاَّ يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ (25)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ (26)

قالَ سَنَنْظُرُ أَ صَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْكاذِبِينَ (27)

اذْهَبْ بِكِتابِي هذا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانْظُرْ ما ذا يَرْجِعُونَ (28)

قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتابٌ كَرِيمٌ (29)

إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ (30)

أَلاَّ تَعْلُوا عَلَيَّ وَ أْتُونِي مُسْلِمِينَ (31)

قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي ما كُنْتُ قاطِعَةً أَمْراً حَتَّى تَشْهَدُونِ (32)

قالُوا نَحْنُ أُولُوا قُوَّةٍ وَ أُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَ الْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانْظُرِي

ما ذا تَأْمُرِينَ (33)

قالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوها وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِها أَذِلَّةً وَ كَذلِكَ يَفْعَلُونَ (34)

وَ إِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ فَناظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ (35)

فَلَمَّا جاءَ سُلَيْمانَ قالَ أَ تُمِدُّونَنِ بِمالٍ فَما آتانِيَ اللَّهُ خَيْرٌ مِمَّا آتاكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ (36)

ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لا قِبَلَ لَهُمْ بِها وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها أَذِلَّةً وَ هُمْ صاغِرُونَ (37)

قالَ يا أَيُّهَا الْمَلَؤُا أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِها قَبْلَ أَنْ يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ (38)

قالَ عِفْرِيتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِكَ وَ إِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ (39)

قالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قالَ هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَ أَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَ مَنْ شَكَرَ فَإِنَّما يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ (40)

قالَ نَكِّرُوا لَها عَرْشَها نَنْظُرْ أَ تَهْتَدِي أَمْ تَكُونُ مِنَ الَّذِينَ لا يَهْتَدُونَ (41)

فَلَمَّا جاءَتْ قِيلَ أَ هكَذا عَرْشُكِ قالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ وَ أُوتِينَا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِها وَ كُنَّا مُسْلِمِينَ (42)

وَ صَدَّها ما كانَتْ تَعْبُدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنَّها كانَتْ مِنْ قَوْمٍ كافِرِينَ (43)

قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَ كَشَفَتْ عَنْ ساقَيْها قالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُمَرَّدٌ مِنْ قَوارِيرَ قالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَ أَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ (44)

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ فَإِذا هُمْ فَرِيقانِ يَخْتَصِمُونَ (45)

قالَ يا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْ لا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (46)

قالُوا اطَّيَّرْنا بِكَ وَ بِمَنْ مَعَكَ قالَ طائِرُكُمْ عِنْدَ اللَّهِ بَلْ أَنْتُمْ

قَوْمٌ تُفْتَنُونَ (47)

وَ كانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُونَ (48)

قالُوا تَقاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَ أَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ ما شَهِدْنا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ (49)

وَ مَكَرُوا مَكْراً وَ مَكَرْنا مَكْراً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ (50)

فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ (51)

فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (52)

وَ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ (53)

وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ (54)

أَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ (55)

فَما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَنْ قالُوا أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِنْ قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُناسٌ يَتَطَهَّرُونَ (56)

فَأَنْجَيْناهُ وَ أَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ قَدَّرْناها مِنَ الْغابِرِينَ (57)

وَ أَمْطَرْنا عَلَيْهِمْ مَطَراً فَساءَ مَطَرُ الْمُنْذَرِينَ (58)

قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سَلامٌ عَلى عِبادِهِ الَّذِينَ اصْطَفى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ (59)

أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ (60)

أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَراراً وَ جَعَلَ خِلالَها أَنْهاراً وَ جَعَلَ لَها رَواسِيَ وَ جَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حاجِزاً أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ (61)

أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلاً ما تَذَكَّرُونَ (62)

أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مَنْ يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ تَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (63)

أَمَّنْ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَ مَنْ

يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (64)

قُلْ لا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ (65)

بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْها بَلْ هُمْ مِنْها عَمُونَ (66)

وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَ إِذا كُنَّا تُراباً وَ آباؤُنا أَ إِنَّا لَمُخْرَجُونَ (67)

لَقَدْ وُعِدْنا هذا نَحْنُ وَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ إِنْ هذا إِلاَّ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ (68)

قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ (69)

وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ (70)

وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (71)

قُلْ عَسى أَنْ يَكُونَ رَدِفَ لَكُمْ بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ (72)

وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَشْكُرُونَ (73)

وَ إِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ ما تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَ ما يُعْلِنُونَ (74)

وَ ما مِنْ غائِبَةٍ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ (75)

إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلى بَنِي إِسْرائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ (76)

وَ إِنَّهُ لَهُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ (77)

إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ بِحُكْمِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ (78)

فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ (79)

إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ (80)

وَ ما أَنْتَ بِهادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (81)

وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كانُوا بِآياتِنا لا يُوقِنُونَ (82)

وَ يَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآياتِنا فَهُمْ يُوزَعُونَ (83)

حَتَّى إِذا جاؤُ

قالَ أَ كَذَّبْتُمْ بِآياتِي وَ لَمْ تُحِيطُوا بِها عِلْماً أَمَّا ذا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (84)

وَ وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ بِما ظَلَمُوا فَهُمْ لا يَنْطِقُونَ (85)

أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (86)

وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ (87)

وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ (88)

مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ (89)

وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (90)

إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَها وَ لَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ (91)

وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ (92)

وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آياتِهِ فَتَعْرِفُونَها وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (93)

كه 93 آيه دارد، قبل از هجرت، در سال هشتم بعثت در مكه نازل شده است.

بوى دنيايى در تلاش بى وقفه ى پيامبر نمى ديدند، پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم را ديوانه مى پنداشتند و مسخره مى كردند. هرچند پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم با پايدارى وصف ناپذير اين گفته ها را ناديده مى گرفت، ولى گاهى از تلاش خود نااميد مى شد و در غمى سنگين فرو مى رفت. در اين جا فرشته ى وحى نازل شد و براى دلدارى پيامبر اسلام، آيات زير را آورد:

از (تكذيب و انكار) آنان غمگين مباش و سينه ات از توطئه ى آنان تنگ نشود «» آنان مى گويند: اين وعده ى (عذاب كه به ما مى دهيد) كى خواهد آمد، اگر راست مى گوييد؟ «» به آنان بگو: شايد بعضى از آن چه در آن شتاب مى كنيد، نزديك و در كنار شما باشد «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 15، ص 531؛ نمونه ى بينات، ص 594؛ البرهان، ج 7، ص 291.

گريز از ساحل!

شأن نزول آيه هاى 70 تا 72 سوره ى نمل

مشركان آن چنان در گرداب گمراهى فرو رفته بودند كه هرچه دست و پا مى زدند، بيشتر در منجلاب طغيان فرو مى رفتند. آنان با پافشارى بر كفر خويش، بيش از بيش از ساحل نجات دور مى شدند و در گرداب تباهى فرو مى رفتند. اين در حالى بود كه پيامبر هدايت در درگاه خداوند، براى رهايى آنان دعا مى كرد. ايشان، برخوردهاى نابخردانه ى مشركان را نشانه ى نادانى و بى خبرى مى دانست و پيوسته خدا و روز قيامت را به آنان يادآورى مى كرد. او براى گسترش پيام الهى خود، شب و روز نمى شناخت و هيچ فرصتى را از دست نمى داد.

با وجود آزار و تحقير مشركان، پيامبر آهسته و پيوسته و با پشت كار و اميد روزافزون، پيام خويش را تبليغ مى كرد. او براى اين كار خانه به خانه سر مى زد و دوست داشت

همه از درياى محبت الهى سيراب شوند و عطر خوش هدايت، مشام جان شان را نوازش دهد. او مى خواست هيچ كس در بيابان گمراهى و نادانى تنها نماند و همه به شاهراه هدايت برسند. و عشق مى ورزيد و سختى ها را به جان مى خريد، ولى آنان كفر مى ورزيدند و از سخن حق مى گريختند. آنان از گمراهى شان؛ شادمان بودند، ولى رسول حق به انديشه فرو مى رفت و زانوى غم در بغل مى گرفت. پس از آن، دوباره برمى خاست و با راه كارى جديد بى آن كه خستگى به خود راه بدهد پيام رسانى اش را از سر مى گرفت.

پيامبر آرام و قرار نداشت و آسايش و راحتى نمى شناخت. آنان كه هيچ رنگ و بوى دنيايى در تلاش بى وقفه ى پيامبر نمى ديدند، پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم را ديوانه مى پنداشتند و مسخره مى كردند. هرچند پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم با پايدارى وصف ناپذير اين گفته ها را ناديده مى گرفت، ولى گاهى از تلاش خود نااميد مى شد و در غمى سنگين فرو مى رفت. در اين جا فرشته ى وحى نازل شد و براى دلدارى پيامبر اسلام، آيات زير را آورد:

از (تكذيب و انكار) آنان غمگين مباش و سينه ات از توطئه ى آنان تنگ نشود «» آنان مى گويند: اين وعده ى (عذاب كه به ما مى دهيد) كى خواهد آمد، اگر راست مى گوييد؟ «» به آنان بگو: شايد بعضى از آن چه در آن شتاب مى كنيد، نزديك و در كنار شما باشد «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 15، ص 531؛ نمونه ى بينات، ص 594؛ البرهان، ج 7، ص 291.

گريز از ساحل!

شأن نزول آيه هاى 70 تا 72 سوره ى نمل

مشركان آن چنان در گرداب گمراهى فرو رفته بودند كه هرچه دست و پا مى زدند، بيشتر در منجلاب طغيان فرو مى رفتند. آنان با پافشارى

بر كفر خويش، بيش از بيش از ساحل نجات دور مى شدند و در گرداب تباهى فرو مى رفتند. اين در حالى بود كه پيامبر هدايت در درگاه خداوند، براى رهايى آنان دعا مى كرد. ايشان، برخوردهاى نابخردانه ى مشركان را نشانه ى نادانى و بى خبرى مى دانست و پيوسته خدا و روز قيامت را به آنان يادآورى مى كرد. او براى گسترش پيام الهى خود، شب و روز نمى شناخت و هيچ فرصتى را از دست نمى داد.

با وجود آزار و تحقير مشركان، پيامبر آهسته و پيوسته و با پشت كار و اميد روزافزون، پيام خويش را تبليغ مى كرد. او براى اين كار خانه به خانه سر مى زد و دوست داشت همه از درياى محبت الهى سيراب شوند و عطر خوش هدايت، مشام جان شان را نوازش دهد. او مى خواست هيچ كس در بيابان گمراهى و نادانى تنها نماند و همه به شاهراه هدايت برسند. و عشق مى ورزيد و سختى ها را به جان مى خريد، ولى آنان كفر مى ورزيدند و از سخن حق مى گريختند. آنان از گمراهى شان؛ شادمان بودند، ولى رسول حق به انديشه فرو مى رفت و زانوى غم در بغل مى گرفت. پس از آن، دوباره برمى خاست و با راه كارى جديد بى آن كه خستگى به خود راه بدهد پيام رسانى اش را از سر مى گرفت.

پيامبر آرام و قرار نداشت و آسايش و راحتى نمى شناخت. آنان كه هيچ رنگ و بوى دنيايى در تلاش بى وقفه ى پيامبر نمى ديدند، پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم را ديوانه مى پنداشتند و مسخره مى كردند. هرچند پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم با پايدارى وصف ناپذير اين گفته ها را ناديده مى گرفت، ولى گاهى از تلاش خود نااميد مى شد و در غمى سنگين فرو مى رفت. در اين جا فرشته ى وحى نازل شد و براى دلدارى

پيامبر اسلام، آيات زير را آورد:

از (تكذيب و انكار) آنان غمگين مباش و سينه ات از توطئه ى آنان تنگ نشود «» آنان مى گويند: اين وعده ى (عذاب كه به ما مى دهيد) كى خواهد آمد، اگر راست مى گوييد؟ «» به آنان بگو: شايد بعضى از آن چه در آن شتاب مى كنيد، نزديك و در كنار شما باشد «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 15، ص 531؛ نمونه ى بينات، ص 594؛ البرهان، ج 7، ص 291.

فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْآخِرَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زَيَّنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَعْمالَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَعْمَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أُوْلئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {سُوءُ} مبتدا مؤخّر {الْعَذابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {الْآخِرَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْأَخْسَرُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِنَّكَ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَتُلَقَّى} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْقُرْآنَ} مفعولٌ به، منصوب

يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {لَدُنْ} اسم مجرور يا در محل جر {حَكِيمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلِيمٍ} نعت تابع

{إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِأَهْلِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {آنَسْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {ناراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سَآتِيكُمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِخَبَرٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَوْ} حرف عطف {آتِيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {بِشِهابٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَبَسٍ} نعت تابع {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَصْطَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه

ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {نُودِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَنْ} حرف تفسير {بُورِكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مَنْ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حَوْلَها} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَسُبْحانَ} (و) حرف استيناف / مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَبِّ} نعت تابع {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{يا} (يا) حرف ندا {مُوسى} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {الْعَزِيزُ} نعت تابع {الْحَكِيمُ} نعت تابع

{وَأَلْقِ} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَصاكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَآها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {تَهْتَزُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى

يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {كَأَنَّها} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم كأنّ {جَانٌّ} خبر كأنّ، مرفوع يا در محل رفع {وَلَّى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مُدْبِراً} حال، منصوب {وَلَمْ} (و) حاليه / حرف جزم {يُعَقِّبْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {مُوسى} منادا، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف جزم {تَخَفْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يَخافُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَدَيَّ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْمُرْسَلُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف

{إِلاَّ} حرف استثنا {مَنْ} مستثنى، منصوب {ظَلَمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ثُمَّ} حرف عطف {بَدَّلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {حُسْناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سُوءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَإِنِّي} (ف) حرف تعليل / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {غَفُورٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{رَحِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَأَدْخِلْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {يَدَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {جَيْبِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَخْرُجْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {بَيْضاءَ} حال، منصوب {مِنْ} حرف جر {غَيْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {سُوءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فِي} حرف جر {تِسْعِ} اسم مجرور يا در محل جر {آياتٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِلى} حرف جر {فِرْعَوْنَ} اسم مجرور يا در محل جر {وَقَوْمِهِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قَوْماً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف {فاسِقِينَ} نعت تابع

{فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {آياتُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُبْصِرَةً} حال، منصوب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

/ مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هذا} خبر، مرفوع يا در محل رفع {سِحْرٌ} نعت تابع {مُبِينٌ} نعت تابع

{وَجَحَدُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَاسْتَيْقَنَتْها} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَنْفُسُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ظُلْماً} مفعول لأجله، منصوب {وَعُلُوًّا} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَانْظُرْ} (ف) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُفْسِدِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {آتَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {داوُدَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَسُلَيْمانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {عِلْماً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَقالاَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْحَمْدُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الَّذِي} نعت تابع {فَضَّلَنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى

يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلى} حرف جر {كَثِيرٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {عِبادِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْمُؤْمِنِينَ} نعت تابع

{وَوَرِثَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {سُلَيْمانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {داوُدَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {أَيُّهَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {النَّاسُ} بدل تابع {عُلِّمْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَنْطِقَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الطَّيْرِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَأُوتِينا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَهُوَ} (ل) حرف مزحلقه / ضمير فصل بدون محل {الْفَضْلُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُبِينُ} نعت تابع

{وَحُشِرَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لِسُلَيْمانَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جُنُودُهُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف

اليه {مِنَ} حرف جر {الْجِنِّ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْإِنْسِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالطَّيْرِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُوزَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَتَوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {وادِ} اسم مجرور يا در محل جر {النَّمْلِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {نَمْلَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يا} (يا) حرف ندا {أَيُّهَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {النَّمْلُ} عطف بيان تابع {ادْخُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَساكِنَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف جزم {يَحْطِمَنَّكُمْ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سُلَيْمانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَجُنُودُهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر

در تقدير يا محذوف يا در محل

{فَتَبَسَّمَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ضاحِكاً} حال، منصوب {مِنْ} حرف جر {قَوْلِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {أَوْزِعْنِي} فعل امر مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَنْ} حرف نصب {أَشْكُرَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {نِعْمَتَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّتِي} نعت تابع {أَنْعَمْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {عَلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَعَلى} (و) حرف عطف / حرف جر {والِدَيَّ} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف نصب {أَعْمَلَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {صالِحاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَرْضاهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَأَدْخِلْنِي} (و) حرف عطف

/ فعل امر مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِرَحْمَتِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {عِبادِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الصَّالِحِينَ} نعت تابع

{وَتَفَقَّدَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الطَّيْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِيَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لا} حرف نفى غير عامل {أَرَى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {الْهُدْهُدَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَمْ} حرف عطف {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْغائِبِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{لَأُعَذِّبَنَّهُ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَذاباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {شَدِيداً} نعت تابع {أَوْ} حرف عطف {لَأَذْبَحَنَّهُ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر

فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَوْ} حرف عطف {لَيَأْتِيَنِّي} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِسُلْطانٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُبِينٍ} نعت تابع

{فَمَكَثَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {غَيْرَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَعِيدٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَحَطْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَمْ} حرف جزم {تُحِطْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَجِئْتُكَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {سَبَإٍ} اسم مجرور يا در محل جر {بِنَبَإٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَقِينٍ} نعت تابع

{إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {وَجَدْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر

إنَّ محذوف {امْرَأَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَمْلِكُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {وَأُوتِيَتْ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلَها} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {عَرْشٌ} مبتدا مؤخّر {عَظِيمٌ} نعت تابع

{وَجَدْتُها} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَقَوْمَها} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَسْجُدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِلشَّمْسِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَزَيَّنَ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَعْمالَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَصَدَّهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير

{عَنِ} حرف جر {السَّبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَهْتَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أَلاَّ} (أن) حرف نصب / حرف نفى غير عامل {يَسْجُدُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الَّذِي} نعت تابع {يُخْرِجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْخَبْءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيَعْلَمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تُخْفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {تُعْلِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} (لا)ى نفى جنس {إِلهَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} بدل تابع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {رَبُّ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع {الْعَرْشِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْعَظِيمِ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى

بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَنَنْظُرُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَصَدَقْتَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَمْ} حرف عطف {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الْكاذِبِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{اذْهَبْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِكِتابِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} بدل تابع {فَأَلْقِهْ} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ثُمَّ} حرف عطف {تَوَلَّ} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَانْظُرْ} (ف) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ماذا} مفعولٌ به مقدّم {يَرْجِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {يا} (يا) حرف ندا {أَيُّهَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {الْمَلَأُ} بدل تابع {إِنِّي} حرف مشبه

بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أُلْقِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كِتابٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {كَرِيمٌ} نعت تابع

{إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مِنْ} حرف جر {سُلَيْمانَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {وَإِنَّهُ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {بِسْمِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / خبر إنَّ محذوف {الرَّحْمنِ} نعت تابع {الرَّحِيمِ} نعت تابع

{أَلاَّ} (أن) حرف تفسير / حرف نفى غير عامل {تَعْلُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأْتُونِي} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مُسْلِمِينَ} حال، منصوب

{قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {أَيُّهَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {الْمَلَأُ} عطف بيان تابع {أَفْتُونِي} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

/ (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {أَمْرِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {كُنْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قاطِعَةً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {أَمْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَتَّى} حرف نصب {تَشْهَدُونِ} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {نَحْنُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أُولُوا} خبر، مرفوع يا در محل رفع {قُوَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَأُولُوا} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بَأْسٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {شَدِيدٍ} نعت تابع {وَالْأَمْرُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلَيْكِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَانْظُرِي} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (ي) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ماذا} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {تَأْمُرِينَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (ي) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الْمُلُوكَ} اسم

إنّ، منصوب يا در محل نصب {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {دَخَلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قَرْيَةً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَفْسَدُوها} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {وَجَعَلُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَعِزَّةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَهْلِها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَذِلَّةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَفْعَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِنِّي} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مُرْسِلَةٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {إِلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِهَدِيَّةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَناظِرَةٌ} (ف) حرف عطف / معطوف تابع {بِمَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَرْجِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الْمُرْسَلُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير

مستتر (هو) در تقدير {سُلَيْمانَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَتُمِدُّونَنِ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به {بِمالٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَما} (ف) حرف تعليل / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آتانِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آتاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَلْ} حرف اضراب {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِهَدِيَّتِكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَفْرَحُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{ارْجِعْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ} (ف) رابط جواب براى شرط / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل،

ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بِجُنُودٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لا} (لا)ى نفى جنس {قِبَلَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَنُخْرِجَنَّهُمْ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَذِلَّةً} حال، منصوب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {صاغِرُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {أَيُّهَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {الْمَلَؤُا} بدل تابع {أَيُّكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَأْتِينِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِعَرْشِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {يَأْتُونِي} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل

نصب، مفعولٌ به {مُسْلِمِينَ} حال، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عِفْرِيتٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْجِنِّ} اسم مجرور يا در محل جر {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آتِيكَ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {تَقُومَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْ} حرف جر {مَقامِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنِّي} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَقَوِيٌّ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {أَمِينٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عِنْدَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {عِلْمٌ} مبتدا مؤخّر {مِنَ} حرف جر {الْكِتابِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آتِيكَ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {يَرْتَدَّ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {طَرْفُكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَآهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مُسْتَقِرًّا} حال، منصوب {عِنْدَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {فَضْلِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لِيَبْلُوَنِي} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَأَشْكُرُ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَمْ} حرف عطف {أَكْفُرُ} فعل مضارع، مرفوع به

ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {وَمَنْ} (و) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {شَكَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَإِنَّما} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {يَشْكُرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِنَفْسِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {كَفَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَإِنَّ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبِّي} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غَنِيٌّ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {كَرِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {نَكِّرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَرْشَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {نَنْظُرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَتَهْتَدِي} همزه (أ)

حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {أَمْ} حرف عطف {تَكُونُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الَّذِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {يَهْتَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {قِيلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَهكَذا} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {عَرْشُكِ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / نائب فاعل محذوف {قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {كَأَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل كأنّ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم كأنّ {هُوَ} خبر كأنّ، مرفوع يا در محل رفع {وَأُوتِينَا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {الْعِلْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {قَبْلِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكُنَّا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير

متصل در محل رفع، اسم كان {مُسْلِمِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَصَدَّها} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {تَعْبُدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّها} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنْ} حرف جر {قَوْمٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر إنَّ محذوف {كافِرِينَ} نعت تابع

{قِيلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ادْخُلِي} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (ي) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / نائب فاعل محذوف {الصَّرْحَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَأَتْهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {حَسِبَتْهُ} فعل

ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {لُجَّةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَكَشَفَتْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {عَنْ} حرف جر {ساقَيْها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {صَرْحٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مُمَرَّدٌ} نعت تابع {مِنْ} حرف جر {قَوارِيرَ} اسم مجرور يا در محل جر {قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {ظَلَمْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {نَفْسِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَسْلَمْتُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سُلَيْمانَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل

جر {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّ} نعت تابع {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {أَرْسَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلى} حرف جر {ثَمُودَ} اسم مجرور يا در محل جر {أَخاهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صالِحاً} عطف بيان تابع {أَنِ} حرف تفسير {اعْبُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَرِيقانِ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {يَخْتَصِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {لِمَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَسْتَعْجِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالسَّيِّئَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْحَسَنَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَوْلا} حرف تحضيض {تَسْتَغْفِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَعَلَّكُمْ}

حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تُرْحَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر لعل محذوف

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اطَّيَّرْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَبِمَنْ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَعَكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {طائِرُكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بَلْ} حرف اضراب {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {تُفْتَنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{وَكانَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {فِي} حرف جر {الْمَدِينَةِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {تِسْعَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {رَهْطٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يُفْسِدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يُصْلِحُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {تَقاسَمُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَنُبَيِّتَنَّهُ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {وَأَهْلَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثُمَّ} حرف عطف {لَنَقُولَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لِوَلِيِّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {شَهِدْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَهْلِكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَهْلِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنَّا} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَصادِقُونَ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{وَمَكَرُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير

متصل در محل رفع و فاعل {مَكْراً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {وَمَكَرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَكْراً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{فَانْظُرْ} (ف) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {مَكْرِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {دَمَّرْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر أنَّ محذوف {وَقَوْمَهُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع

{فَتِلْكَ} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بُيُوتُهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خاوِيَةً} حال، منصوب {بِما} (ب) حرف جر / (ما) حرف مصدرى {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّ} حرف

مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {فِي} حرف جر {ذلِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {لَآيَةً} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَأَنْجَيْنَا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلُوطاً} (و) حرف استيناف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِقَوْمِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَتَأْتُونَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْفاحِشَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَنْتُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تُبْصِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل

رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أَإِنَّكُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَتَأْتُونَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الرِّجالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَهْوَةً} مفعول لأجله، منصوب {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {النِّساءِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَلْ} حرف اضراب {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {تَجْهَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَما} (ف) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {جَوابَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {قَوْمِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / اسم كان محذوف {أَخْرِجُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لُوطٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {قَرْيَتِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ

{أُناسٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {يَتَطَهَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَأَنْجَيْناهُ} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَأَهْلَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {امْرَأَتَهُ} مستثنى، منصوب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَدَّرْناها} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنَ} حرف جر {الْغابِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَأَمْطَرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَطَراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَساءَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {مَطَرُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْمُنْذَرِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْحَمْدُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَسَلامٌ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {عِبادِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الَّذِينَ} نعت

تابع {اصْطَفى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {آللَّهُ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَمَّا} (أم) حرف عطف / (ما) معطوف تابع {يُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَمَّنْ} (أم) حرف اضراب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {خَلَقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السَّماواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَأَنْزَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {ماءً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَأَنْبَتْنا} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَدائِقَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ذاتَ} نعت تابع {بَهْجَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ما} حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {أَنْ} حرف نصب {تُنْبِتُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / اسم

كان محذوف {شَجَرَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَإِلهٌ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بَلْ} حرف اضراب {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {يَعْدِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَمَّنْ} (أم) حرف اضراب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {جَعَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْأَرْضَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قَراراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {خِلالَها} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْهاراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَواسِيَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا

در محل نصب {الْبَحْرَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حاجِزاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَإِلهٌ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بَلْ} حرف اضراب {أَكْثَرُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أَمَّنْ} (أم) حرف اضراب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يُجِيبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْمُضْطَرَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {دَعاهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَيَكْشِفُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السُّوءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَيَجْعَلُكُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {خُلَفاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْأَرْضِ} مضاف اليه،

مجرور يا در محل جر {أَإِلهٌ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {قَلِيلاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {ما} حرف زائد {تَذَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَمَّنْ} (أم) حرف اضراب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَهْدِيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {ظُلُماتِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْبَرِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْبَحْرِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُرْسِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الرِّياحَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بُشْراً} حال، منصوب {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَدَيْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَحْمَتِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَإِلهٌ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {تَعالَى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا

تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَمَّنْ} (أم) حرف اضراب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَبْدَؤُا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْخَلْقَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثُمَّ} حرف عطف {يُعِيدُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يَرْزُقُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَإِلهٌ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هاتُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بُرْهانَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه

{إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {صادِقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر، مبنى بر حذف نون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {مَنْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {الْغَيْبَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {اللَّهُ} بدل تابع {وَما} (و) حاليه / حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَيَّانَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يُبْعَثُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{بَلِ} حرف اضراب {ادَّارَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عِلْمُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْآخِرَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {بَلْ} حرف اضراب {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {شَكٍّ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَلْ} حرف اضراب {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَمُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَقالَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

{الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَإِذا} همزه (أ) حرف استفهام / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تُراباً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {وَآباؤُنا} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَإِنَّا} همزه (أ) حرف استفهام / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَمُخْرَجُونَ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {وُعِدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {هذا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نَحْنُ} توكيد تابع {وَآباؤُنا} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} اسم مجرور يا در محل جر {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {أَساطِيرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْأَوَّلِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {سِيرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَانْظُرُوا} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و

فاعل {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُجْرِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَحْزَنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِي} حرف جر {ضَيْقٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِمَّا} (من) حرف جر / (ما) حرف مصدرى {يَمْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَيَقُولُونَ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَتى} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / خبر مقدّم محذوف {هذَا} مبتدا مؤخّر {الْوَعْدُ} بدل تابع {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {صادِقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَسى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَنْ} حرف نصب {يَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير / فاعل (عسى)، در محل رفع {رَدِفَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{بَعْضُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {تَسْتَعْجِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِنَّ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَذُو} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {فَضْلٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَى} حرف جر {النَّاسِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَلَكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَكْثَرَهُمْ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَشْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{وَإِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَيَعْلَمُ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تُكِنُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {صُدُورُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُعْلِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل

رفع و فاعل

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {مِنْ} حرف جر زائد {غائِبَةٍ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {فِي} حرف جر {كِتابٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مُبِينٍ} نعت تابع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذَا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {الْقُرْآنَ} بدل تابع {يَقُصُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {عَلى} حرف جر {بَنِي} اسم مجرور يا در محل جر {إِسْرائِيلَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَكْثَرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَخْتَلِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَإِنَّهُ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَهُدىً} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {وَرَحْمَةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِلْمُؤْمِنِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَقْضِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه

ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {بَيْنَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِحُكْمِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْعَزِيزُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْعَلِيمُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{فَتَوَكَّلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {عَلَى} حرف جر {الْحَقِّ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {الْمُبِينِ} نعت تابع

{إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {تُسْمِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْمَوْتى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تُسْمِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الصُّمَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الدُّعاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَلَّوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و

فاعل {مُدْبِرِينَ} حال، منصوب

{وَما} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَنْتَ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {بِهادِي} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب {الْعُمْيِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَنْ} حرف جر {ضَلالَتِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنْ} حرف نفى غير عامل {تُسْمِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُؤْمِنُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف تفريع / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُسْلِمُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِذا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَقَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْقَوْلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَخْرَجْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {دَابَّةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {تُكَلِّمُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل

يا حرف نفى ناسخ {النَّاسَ} اسم أنّ، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يُوقِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر إنَّ محذوف

{وَيَوْمَ} (و) حرف استيناف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نَحْشُرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {أُمَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَوْجاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِمَّنْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُكَذِّبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُوزَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاؤُ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل،

ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَكَذَّبْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِآياتِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَمْ} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُحِيطُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِلْماً} تمييز، منصوب {أَمَّاذا} (أم) حرف اضراب / مفعولٌ به مقدّم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَوَقَعَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْقَوْلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِما} (ب) حرف جر / (ما) حرف مصدرى {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَنْطِقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم

أنّ {جَعَلْنَا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر أنَّ محذوف {اللَّيْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِيَسْكُنُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالنَّهارَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُبْصِراً} حال، منصوب {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {فِي} حرف جر {ذلِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر أنَّ محذوف {لَآياتٍ} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَيَوْمَ} (و) حرف استيناف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُنْفَخُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {فِي} حرف جر {الصُّورِ} اسم مجرور يا در محل جر / نائب فاعل محذوف {فَفَزِعَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مَنْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {مَنْ} مستثنى، منصوب {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَكُلٌّ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَتَوْهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (و)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {داخِرِينَ} حال، منصوب

{وَتَرَى} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْجِبالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَحْسَبُها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {جامِدَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَهِيَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَمُرُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مَرَّ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {السَّحابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {صُنْعَ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الَّذِي} نعت تابع {أَتْقَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {خَبِيرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَفْعَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير /

خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِالْحَسَنَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {خَيْرٌ} مبتدا مؤخّر {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {فَزَعٍ} اسم مجرور يا در محل جر {يَوْمَئِذٍ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (إذ) مضاف إليه {آمِنُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِالسَّيِّئَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَكُبَّتْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {وُجُوهُهُمْ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر {هَلْ} حرف استفهام {تُجْزَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أُمِرْتُ} فعل

ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {أَنْ} حرف نصب {أَعْبُدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {رَبَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {هذِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْبَلْدَةِ} بدل تابع {الَّذِي} نعت تابع {حَرَّمَها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلَهُ} (و) حرف اعتراض / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {كُلُّ} مبتدا مؤخّر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَأُمِرْتُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {أَنْ} حرف نصب {أَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُسْلِمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف نصب {أَتْلُوَا} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {الْقُرْآنَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَمَنِ} (ف) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {اهْتَدى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَإِنَّما} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {يَهْتَدِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير

مستتر (هو) در تقدير {لِنَفْسِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {ضَلَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَقُلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْمُنْذِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَقُلِ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْحَمْدُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {سَيُرِيكُمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {آياتِهِ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَتَعْرِفُونَها} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَما} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبُّكَ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر،

مضاف اليه {بِغافِلٍ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب {عَمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

wahum la yashAAuroona

19.Fatabassama dahikan min qawliha waqala rabbi awziAAnee an ashkura niAAmataka allatee anAAamta AAalayya waAAala walidayya waan aAAmala salihan tardahu waadkhilnee birahmatika fee AAibadika alssaliheena

20.Watafaqqada alttayra faqala ma liya la ara alhudhuda am kana mina algha-ibeena

21.LaoAAaththibannahu AAathaban shadeedan aw laathbahannahu aw laya/tiyannee bisultanin mubeenin

22.Famakatha ghayra baAAeedin faqala ahattu bima lam tuhit bihi waji/tuka min saba-in binaba-in yaqeenin

23.Innee wajadtu imraatan tamlikuhum waootiyat min kulli shay-in walaha AAarshun AAatheemun

24.Wajadtuha waqawmaha yasjudoona lilshshamsi min dooni Allahi wazayyana lahumu alshshaytanu aAAmalahum fasaddahum AAani alssabeeli fahum la yahtadoona

25.Alla yasjudoo lillahi allathee yukhriju alkhabaa fee alssamawati waal-ardi wayaAAlamu ma tukhfoona wama tuAAlinoona

26.Allahu la ilaha illa huwa rabbu alAAarshi alAAatheemi

27.Qala sananthuru asadaqta am kunta mina alkathibeena

28.Ithhab bikitabee hatha faalqih ilayhim thumma tawalla AAanhum faonthur matha yarjiAAoona

29.Qalat ya ayyuha almalao innee olqiya ilayya kitabun kareemun

30.Innahu min sulaymana wa-innahu bismi Allahi alrrahmani alrraheemi

31.Alla taAAloo AAalayya wa/toonee muslimeena

32.Qalat ya ayyuha almalao aftoonee fee amree ma kuntu qatiAAatan amran hatta tashhadoona

33.Qaloo nahnu oloo quwwatin waoloo ba/sin shadeedin waal-amru ilayki faonthuree matha ta/mureena

34.Qalat inna almulooka itha dakhaloo qaryatan afsadooha wajaAAaloo aAAizzata ahliha athillatan wakathalika yafAAaloona

35.Wa-innee mursilatun ilayhim bihadiyyatin fanathiratun bima yarjiAAu almursaloona

36.Falamma jaa sulaymana qala atumiddoonani bimalin fama ataniya Allahu khayrun mimma atakum bal antum bihadiyyatikum tafrahoona

37.IrjiAA ilayhim falana/tiyannahum bijunoodin la qibala lahum biha walanukhrijannahum minha athillatan wahum saghiroona

38.Qala ya ayyuha almalao ayyukum ya/teenee biAAarshiha qabla an ya/toonee muslimeena

39.Qala AAifreetun mina aljinni ana ateeka bihi qabla an taqooma min maqamika wa-inne AAalayhi laqawiyyun ameenun

40.Qala

allathee AAindahu AAilmun mina alkitabi ana ateeka bihi qabla an yartadda ilayka tarfuka falamma raahu mustaqirran AAindahu qala hatha min fadli rabbee liyabluwanee aashkuru am akfuru waman shakara fa-innama yashkuru linafsihi waman kafara fa-inna rabbee ghaniyyun kareemun

41.Qala nakkiroo laha AAarshaha nanthur atahtadee am takoonu mina allatheena la yahtadoona

42.Falamma jaat qeela ahakatha AAarshuki qalat kaannahu huwa waooteena alAAilma min qabliha wakunna muslimeena

43.Wasaddaha ma kanat taAAbudu min dooni Allahi innaha kanat min qawmin kafireena

44.Qeela laha odkhulee alssarha falamma raat-hu hasibat-hu lujjatan wakashafat AAan saqayha qala innahu sarhun mumarradun min qawareera qalat rabbi innee thalamtu nafsee waaslamtu maAAa sulaymana lillahi rabbi alAAalameena

45.Walaqad arsalna ila thamooda akhahum salihan ani oAAbudoo Allaha fa-itha hum fareeqani yakhtasimoona

46.Qala ya qawmi lima tastaAAjiloona bialssayyi-ati qabla alhasanati lawla tastaghfiroona Allaha laAAallakum turhamoona

47.Qaloo ittayyarna bika wabiman maAAaka qala ta-irukum AAinda Allahi bal antum qawmun tuftanoona

48.Wakana fee almadeenati tisAAatu rahtin yufsidoona fee al-ardi wala yuslihoona

49.Qaloo taqasamoo biAllahi lanubayyitannahu waahlahu thumma lanaqoolanna liwaliyyihi ma shahidna mahlika ahlihi wa-inna lasadiqoona

50.Wamakaroo makran wamakarna makran wahum la yashAAuroona

51.Faonthur kayfa kana AAaqibatu makrihim anna dammarnahum waqawmahum ajmaAAeena

52.Fatilka buyootuhum khawiyatan bima thalamoo inna fee thalika laayatan liqawmin yaAAlamoona

53.Waanjayna allatheena amanoo wakanoo yattaqoona

54.Walootan ith qala liqawmihi ata/toona alfahishata waantum tubsiroona

55.A-innakum lata/toona alrrijala shahwatan min dooni alnnisa-i bal antum qawmun tajhaloona

56.Fama kana jawaba qawmihi illa an qaloo akhrijoo ala lootin min qaryatikum innahum onasun yatatahharoona

57.Faanjaynahu waahlahu illa imraatahu qaddarnaha mina alghabireena

58.Waamtarna AAalayhim mataran fasaa mataru almunthareena

59.Quli alhamdu lillahi wasalamun AAala AAibadihi allatheena istafa allahu khayrun

amma yushrikoona

60.Amman khalaqa alssamawati waal-arda waanzala lakum mina alssama-i maan faanbatna bihi hada-iqa thata bahjatin ma kana lakum an tunbitoo shajaraha a-ilahun maAAa Allahi bal hum qawmun yaAAdiloona

61.Amman jaAAala al-arda qararan wajaAAala khilalaha anharan wajaAAala laha rawasiya wajaAAala bayna albahrayni hajizan a-ilahun maAAa Allahi bal aktharuhum la yaAAlamoona

62.Amman yujeebu almudtarra itha daAAahu wayakshifu alssoo-a wayajAAalukum khulafaa al-ardi a-ilahun maAAa Allahi qaleelan ma tathakkaroona

63.Amman yahdeekum fee thulumati albarri waalbahri waman yursilu alrriyaha bushran bayna yaday rahmatihi a-ilahun maAAa Allahi taAAala Allahu AAamma yushrikoona

64.Amman yabdao alkhalqa thumma yuAAeeduhu waman yarzuqukum mina alssama-i waal-ardi a-ilahun maAAa Allahi qul hatoo burhanakum in kuntum sadiqeena

65.Qul la yaAAlamu man fee alssamawati waal-ardi alghayba illa Allahu wama yashAAuroona ayyana yubAAathoona

66.Bali iddaraka AAilmuhum fee al-akhirati bal hum fee shakkin minha bal hum minha AAamoona

67.Waqala allatheena kafaroo a-itha kunna turaban waabaona a-inna lamukhrajoona

68.Laqad wuAAidna hatha nahnu waabaona min qablu in hatha illa asateeru al-awwaleena

69.Qul seeroo fee al-ardi faonthuroo kayfa kana AAaqibatu almujrimeena

70.Wala tahzan AAalayhim wala takun fee dayqin mimma yamkuroona

71.Wayaqooloona mata hatha alwaAAdu in kuntum sadiqeena

72.Qul AAasa an yakoona radifa lakum baAAdu allathee tastaAAjiloona

73.Wa-inna rabbaka lathoo fadlin AAala alnnasi walakinna aktharahum la yashkuroona

74.Wa-inna rabbaka layaAAlamu ma tukinnu sudooruhum wama yuAAlinoona

75.Wama min gha-ibatin fee alssama-i waal-ardi illa fee kitabin mubeenin

76.Inna hatha alqur-ana yaqussu AAala banee isra-eela akthara allathee hum feehi yakhtalifoona

77.Wa-innahu lahudan warahmatun lilmu/mineena

78.Inna rabbaka yaqdee baynahum bihukmihi wahuwa alAAazeezu alAAaleemu

79.Fatawakkal AAala Allahi innaka AAala alhaqqi almubeeni

80.Innaka la tusmiAAu almawta wala tusmiAAu alssumma aldduAAaa

itha wallaw mudbireena

81.Wama anta bihadee alAAumyi AAan dalalatihim in tusmiAAu illa man yu/minu bi-ayatina fahum muslimoona

82.Wa-itha waqaAAa alqawlu AAalayhim akhrajna lahum dabbatan mina al-ardi tukallimuhum anna alnnasa kanoo bi-ayatina la yooqinoona

83.Wayawma nahshuru min kulli ommatin fawjan mimman yukaththibu bi-ayatina fahum yoozaAAoona

84.Hatta itha jaoo qala akaththabtum bi-ayatee walam tuheetoo biha AAilman ammatha kuntum taAAmaloona

85.WawaqaAAa alqawlu AAalayhim bima thalamoo fahum la yantiqoona

86.Alam yaraw anna jaAAalna allayla liyaskunoo feehi waalnnahara mubsiran inna fee thalika laayatin liqawmin yu/minoona

87.Wayawma yunfakhu fee alssoori fafaziAAa man fee alssamawati waman fee al-ardi illa man shaa Allahu wakullun atawhu dakhireena

88.Watara aljibala tahsabuha jamidatan wahiya tamurru marra alssahabi sunAAa Allahi allathee atqana kulla shay-in innahu khabeerun bima tafAAaloona

89.Man jaa bialhasanati falahu khayrun minha wahum min fazaAAin yawma-ithin aminoona

90.Waman jaa bialssayyi-ati fakubbat wujoohuhum fee alnnari hal tujzawna illa ma kuntum taAAmaloona

91.Innama omirtu an aAAbuda rabba hathihi albaldati allathee harramaha walahu kullu shay-in waomirtu an akoona mina almuslimeena

92.Waan atluwa alqur-ana famani ihtada fa-innama yahtadee linafsihi waman dalla faqul innama ana mina almunthireena

93.Waquli alhamdu lillahi sayureekum ayatihi fataAArifoonaha wama rabbuka bighafilin AAamma taAAmaloona

زيانكارترين [مردم اند. (5)

و حقاً تو قرآن را از سوى حكيمى دانا دريافت مى دارى. (6)

[يادكن هنگامى را كه موسى به خانواده خود گفت: «من آتشى به نظرم رسيد، به زودى براى شما خبرى از آن خواهم آورد، يا شعله آتشى براى شما مى آورم، باشد كه خود را گرم كنيد.» (7)

چون نزد آن آمد، آوا رسيد كه: «خجسته [و مبارك گرديد] آنكه در كنار اين آتش و آنكه پيرامون آن است، و منزه است خدا، پروردگار جهانيان.» (8)

«اى موسى، اين منم خداى عزيز حكيم.» (9)

و عصايت را بيفكن. پس چون آن را همچون مارى ديد كه مى جنبد، پشت گردانيد و به عقب بازنگشت. «اى موسى، مترس كه فرستادگان پيش من نمى ترسند. (10)

ليكن كسى كه ستم كرده سپس -بعد از بدى- نيكى را جايگزين [آن گردانيده، [بداند] كه من آمرزنده مهربانم. (11)

و دستت را در گريبانت كن تا سپيد بى عيب بيرون آيد. [اينها] از [جمله نشانه هاى نُه گانه اى است [كه بايد] به سوى فرعون و قومش [ببَرى ، زيرا كه آنان مردمى نافرمانند. (12)

و هنگامى كه آيات روشنگر ما به سويشان آمد گفتند: «اين سحرى آشكار است.» (13)

و با آنكه دلهايشان بدان يقين داشت، از روى ظلم و تكبر آن را انكار كردند. پس ببين فرجام فسادگران چگونه بود. (14)

و به راستى به داوود و سليمان دانشى عطا كرديم، و آن دو گفتند: «ستايش خدايى را كه ما را بر بسيارى از بندگان باايمانش برترى داده است.» (15)

و سليمان از داوود ميراث يافت و گفت: «اى مردم، ما زبان پرندگان را تعليم يافته ايم و

از هر چيزى به ما داده شده است. راستى كه اين همان امتياز آشكار است.» (16)

و براى سليمان سپاهيانش از جن و انس و پرندگان جمع آورى شدند و [براى رژه دسته دسته گرديدند. (17)

تا آنگاه كه به وادى مورچگان رسيدند. مورچه اى [به زبان خويش گفت: «اى مورچگان، به خانه هايتان داخل شويد، مبادا سليمان و سپاهيانش -نديده و ندانسته- شما را پايمال كنند.» (18)

[سليمان از گفتار او دهان به خنده گشود و گفت: «پروردگارا، در دلم افكن تا نعمتى را كه به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس بگزارم، و به كار شايسته اى كه آن را مى پسندى بپردازم، و مرا به رحمت خويش در ميان بندگان شايسته ات داخل كن.» (19)

و جوياى [حال پرندگان شد و گفت: «مرا چه شده است كه هدهد را نمى بينم؟ يا شايد از غايبان است؟ (20)

قطعاً او را به عذابى سخت عذاب مى كنم يا سرش را مى برم مگر آنكه دليلى روشن براى من بياورد. (21)

پس ديرى نپاييد كه [هدهد آمد و] گفت: «از چيزى آگاهى يافتم كه از آن آگاهى نيافته اى، و براى تو از «سبا» گزارشى درست آورده ام. (22)

من [آنجا] زنى را يافتم كه بر آنها سلطنت مى كرد و از هر چيزى به او داده شده بود و تختى بزرگ داشت. (23)

او و قومش را چنين يافتم كه به جاى خدا به خورشيد سجده مى كنند، و شيطان اعمالشان را برايشان آراسته و آنان را از راه [راست باز داشته بود، در نتيجه [به حق راه نيافته بودند. (24)

[آرى، شيطان چنين كرده بود] تا براى

خدايى كه نهان را در آسمانها و زمين بيرون مى آورد و آنچه را پنهان مى داريد و آنچه را آشكار مى نماييد مى داند، سجده نكنند؛ (25)

خداى يكتا كه هيچ خدايى جز او نيست، پروردگار عرش بزرگ است.» (26)

گفت: «خواهيم ديد آيا راست گفته اى يا از دروغگويان بوده اى.» (27)

«اين نامه مرا ببر و به سوى آنها بيفكن، آنگاه از ايشان روى برتاب، پس ببين چه پاسخ مى دهند.» (28)

[ملكه سبا] گفت: «اى سران [كشور] نامه اى ارجمند براى من آمده است، (29)

كه از طرف سليمان است و [مضمون آن اين است: به نام خداوند رحمتگر مهربان. (30)

بر من بزرگى مكنيد و مرا از در اطاعت درآييد.» (31)

گفت: «اى سران [كشور] در كارم به من نظر دهيد كه بى حضور شما [تا به حال كارى را فيصله نداده ام.» (32)

گفتند: «ما سخت نيرومند و دلاوريم، و[لى اختيار كار با توست، بنگر چه دستور مى دهى؟» (33)

[ملكه گفت: «پادشاهان چون به شهرى درآيند، آن را تباه و عزيزانش را خوار مى گردانند، و اين گونه مى كنند.» (34)

«و [اينك من ارمغانى به سويشان مى فرستم و مى نگرم كه فرستادگان [من با چه چيز بازمى گردند.» (35)

و چون [فرستاده نزد سليمان آمد، [سليمان گفت: «آيا مرا به مالى كمك مى دهيد؟ آنچه خدا به من عطا كرده، بهتر است از آنچه به شما داده است. [نه،] بلكه شما به ارمغان خود شادمانى مى نماييد. (36)

به سوى آنان بازگرد كه قطعاً سپاهيانى بر [سر] ايشان مى آوريم كه در برابر آنها تاب ايستادگى نداشته باشند و از آن [ديار] به خوارى و زبونى بيرونشان مى كنيم.»

(37)

[سپس گفت: «اى سران [كشور] كدام يك از شما تخت او را -پيش از آنكه مطيعانه نزد من آيند- براى من مى آورد؟» (38)

عفريتى از جن گفت: «من آن را پيش از آنكه از مجلس خود برخيزى براى تو مى آورم و بر اين [كار] سخت توانا و مورد اعتمادم.» (39)

كسى كه نزد او دانشى از كتاب [الهى بود، گفت: «من آن را پيش از آنكه چشم خود را بر هم زنى برايت مى آورم.» پس چون [سليمان آن [تخت را نزد خود مستقر ديد، گفت: «اين از فضل پروردگار من است، تا مرا بيازمايد كه آيا سپاسگزارم يا ناسپاسى مى كنم. و هر كس سپاس گزارد، تنها به سود خويش سپاس مى گزارد، و هر كس ناسپاسى كند، بى گمان پروردگارم بى نياز و كريم است.» (40)

گفت: «تخت [ملكه را برايش ناشناس گردانيد تا ببينيم آيا پى مى برد يا از كسانى است كه پى نمى برند.» (41)

پس وقتى [ملكه آمد، [بدو] گفته شد: «آيا تخت تو همين گونه است؟» گفت: «گويا اين همان است و پيش از اين، ما آگاه شده و از در اطاعت درآمده بوديم.» (42)

و [در حقيقت قبلاً] آنچه غير از خدا مى پرستيد مانع [ايمان او شده بود و او از جمله گروه كافران بود. (43)

به او گفته شد: «وارد ساحت كاخ [پادشاهى شو.» و چون آن را ديد، بركه اى پنداشت و ساقهايش را نمايان كرد. [سليمان گفت: «اين كاخى مفروش از آبگينه است.» [ملكه گفت: «پروردگارا، من به خود ستم كردم و [اينك با سليمان در برابر خدا، پروردگار جهانيان،

تسليم شدم.» (44)

و به راستى، به سوى ثمود، برادرشان صالح را فرستاديم كه: «خدا را بپرستيد.» پس به ناگاه آنان دو دسته متخاصم شدند. (45)

[صالح گفت: «اى قوم من، چرا پيش از [جستن نيكى، شتابزده خواهان بدى هستيد؟ چرا از خدا آمرزش نمى خواهيد؟ باشد كه مورد رحمت قرار گيريد.» (46)

گفتند: «ما به تو و به هر كس كه همراه توست شگون بد زديم.» گفت: «سرنوشت خوب و بدتان پيش خداست، بلكه شما مردمى هستيد كه مورد آزمايش قرار گرفته ايد.» (47)

و در آن شهر، نُه دسته بودند كه در آن سرزمين فساد مى كردند و از در اصلاح درنمى آمدند. (48)

[با هم گفتند: «با يكديگر سوگند بخوريد كه: حتماً به [صالح و كسانش شبيخون مى زنيم، سپس به ولىّ او خواهيم گفت: ما در محل قتل كسانش حاضر نبوديم، و ما قطعاً راست مى گوييم.» (49)

و دست به نيرنگ زدند و [ما نيز] دست به نيرنگ زديم و خبر نداشتند. (50)

پس بنگر كه فرجام نيرنگشان چگونه بود: ما آنان و قومشان را همگى هلاك كرديم. (51)

و اين [هم خانه هاى خالى آنهاست به [سزاى بيدادى كه كرده اند. قطعاً در اين [كيفر] براى مردمى كه مى دانند عبرتى خواهد بود. (52)

و كسانى را كه ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند رهانيديم. (53)

و [ياد كن لوط را كه چون به قوم خود گفت: «آيا ديده و دانسته مرتكب عمل ناشايست [لواط] مى شويد؟ (54)

آيا شما به جاى زنان، از روى شهوت با مردها در مى آميزيد؟ [نه!] بلكه شما مردمى جهالت پيشه ايد.» (55)

و[لى پاسخ قومش غير

از اين نبود كه گفتند: «خاندان لوط را از شهرتان بيرون كنيد كه آنها مردمى هستند كه به پاكى تظاهر مى نمايند.» (56)

پس او و خانواده اش را نجات داديم، جز زنش را كه مقدّر كرديم از باقى ماندگان [در خاكستر آتش باشد. (57)

و بارانى [از سجّيل بر ايشان فرو باريديم، و باران هشدارداده شدگان، چه بد بارانى بود. (58)

بگو: «سپاس براى خداست، و درود بر آن بندگانش كه [آنان را] برگزيده است.» آيا خدا بهتر است يا آنچه [با او] شريك مى گردانند؟ (59)

[آيا آنچه شريك مى پندارند بهتر است يا آن كس كه آسمانها و زمين را خلق كرد و براى شما آبى از آسمان فرود آورد، پس به وسيله آن، باغهاى بهجت انگيز رويانيديم. كار شما نبود كه درختانش را برويانيد. آيا معبودى با خداست؟ [نه،] بلكه آنان قومى منحرفند. (60)

[آيا شريكانى كه مى پندارند بهتر است يا آن كس كه زمين را قرارگاهى ساخت و در آن رودها پديد آورد و براى آن، كوه ها را [مانند لنگر] قرار داد، و ميان دو دريا برزخى گذاشت؟ آيا معبودى با خداست؟ [نه،] بلكه بيشترشان نمى دانند. (61)

يا [كيست آن كس كه درمانده را -چون وى را بخواند- اجابت مى كند، و گرفتارى را برطرف مى گرداند، و شما را جانشينان اين زمين قرار مى دهد؟ آيا معبودى با خداست؟ چه كم پند مى پذيريد. (62)

يا آن كس كه شما را در تاريكيهاى خشكى و دريا راه مى نمايد و آن كس كه بادها[ى باران زا] را پيشاپيش رحمتش بشارتگر مى فرستد؟ آيا معبودى با خداست؟ خدا برتر [و بزرگتر] است از آنچه [با او ]شريك مى گردانند.

(63)

يا آن كس كه خلق را آغاز مى كند و سپس آن را بازمى آورد، و آن كس كه از آسمان و زمين به شما روزى مى دهد؟ آيا معبودى با خداست؟ بگو: «اگر راست مى گوييد، برهان خويش را بياوريد.» (64)

بگو: «هر كه در آسمانها و زمين است -جز خدا- غيب را نمى شناسند و نمى دانند كى برانگيخته خواهند شد؟» (65)

[نه،] بلكه علم آنان در باره آخرت نارساست؛ [نه،] بلكه ايشان در باره آن ترديد دارند؛ [نه،] بلكه آنان در مورد آن كوردلند. (66)

و كسانى كه كفر ورزيدند، گفتند: «آيا وقتى ما و پدرانمان خاك شديم، آيا حتماً [زنده از گور] بيرون آورده مى شويم؟ (67)

در حقيقت، اين را به ما و پدرانمان قبلاً وعده داده اند؛ اين جز افسانه هاى پيشينيان نيست.» (68)

بگو: «در زمين بگرديد و بنگريد فرجام گنه پيشگان چگونه بوده است.» (69)

و بر آنان غم مخور، و از آنچه مكر مى كنند تنگدل مباش. (70)

و مى گويند: «اگر راست مى گوييد، اين وعده كى خواهد بود؟» (71)

بگو: «شايد برخى از آنچه را به شتاب مى خواهيد در پى شما باشد.» (72)

و راستى پروردگارت بر [اين مردم داراى بخشش است، ولى بيشترشان سپاس نمى دارند. (73)

و در حقيقت، پروردگار تو آنچه را در سينه هايشان نهفته و آنچه را آشكار مى دارند نيك مى داند. (74)

و هيچ پنهانى در آسمان و زمين نيست، مگر اينكه در كتابى روشن [درج است. (75)

بى گمان، اين قرآن بر فرزندان اسرائيل بيشتر آنچه را كه آنان در باره اش اختلاف دارند حكايت مى كند. (76)

و به راستى كه آن، رهنمود و رحمتى براى مؤمنان است. (77)

در حقيقت، پروردگار

تو طبق حكم خود ميان آنان داورى مى كند، و اوست شكست ناپذير دانا. (78)

پس بر خدا توكل كن كه تو واقعاً بر حق آشكارى. (79)

البته تو مردگان را شنوا نمى گردانى، و اين ندا را به كران -چون پشت بگردانند- نمى توانى بشنوانى. (80)

و راهبر كوران [و بازگرداننده از گمراهى شان نيستى. تو جز كسانى را كه به نشانه هاى ما ايمان آورده اند و مسلمانند، نمى توانى بشنوانى. (81)

و چون قول [عذاب بر ايشان واجب گردد، جنبنده اى را از زمين براى آنان بيرون مى آوريم كه با ايشان سخن گويد كه: مردم [چنانكه بايد] به نشانه هاى ما يقين نداشتند. (82)

و آن روز كه از هر امتى، گروهى از كسانى را كه آيات ما را تكذيب كرده اند محشور مى گردانيم، پس آنان نگاه داشته مى شوند تا همه به هم بپيوندند. (83)

تا چون [همه كافران بيايند، [خدا] مى فرمايد: «آيا نشانه هاى مرا به دروغ گرفتيد و حال آنكه از نظر علم، بدانها احاطه نداشتيد؟ آيا [در طول حيات چه مى كرديد؟» (84)

و به [كيفر] آنكه ستم كردند، حكم [عذاب بر آنان واجب گردد، در نتيجه ايشان دَم برنيارند. (85)

آيا نديده اند كه ما شب را قرار داده ايم تا در آن بياسايند، و روز را روشنى بخش [گردانيديم ؟ قطعاً در اين [امر] براى مردمى كه ايمان مى آورند مايه هاى عبرت است. (86)

و روزى كه در صور دميده شود، پس هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است به هراس افتد، مگر آن كس كه خدا بخواهد. و جملگى با زبونى رو به سوى او آورند. (87)

و كوهها را مى بينى [و] مى پندارى كه آنها

بى حركتند و حال آنكه آنها ابرآسا در حركتند. [اين صُنعِ خدايى است كه هر چيزى را در كمال استوارى پديد آورده است. در حقيقت، او به آنچه انجام مى دهيد آگاه است. (88)

هر كس نيكى به ميان آورد، پاداشى بهتر از آن خواهد داشت، و آنان از هراس آن روز ايمنند. (89)

و هر كس بدى به ميان آورد، به رو در آتش [دوزخ سرنگون شوند. آيا جز آنچه مى كرديد سزا داده مى شويد؟ (90)

من مأمورم كه تنها پروردگار اين شهر را كه آن را مقدس شمرده و هر چيزى از آنِ اوست پرستش كنم، و مأمورم كه از مسلمانان باشم، (91)

و اينكه قرآن را بخوانم. پس هر كه راه يابد تنها به سود خود راه يافته است؛ و هر كه گمراه شود بگو: «من فقط از هشداردهندگانم.» (92)

و بگو: «ستايش از آنِ خداست. به زودى آياتش را به شما نشان خواهد داد و آن را خواهيد شناخت.» و پروردگار تو از آنچه مى كنيد غافل نيست. (93)

بياور] هنگامى را كه موسى به خانواده خود گفت: (من آتشى از دور ديدم؛ [همين جا توقف كنيد؛] بزودى خبرى از آن براى شما مى آورم، يا شعله آتشى تا گرم شويد.)

«8» هنگامى كه نزد آتش آمد، ندايى برخاست كه: (مبارك باد آن كس كه در آتش است و كسى كه در اطراف آن است [= فرشتگان و موسى] و منزّه است خداوندى كه پروردگار جهانيان است!

«9» اى موسى! من خداوند عزيز و حكيمم!

«10» و عصايت را بيفكن! - هنگامى كه [موسى] به آن نگاه كرد، ديد [با سرعت] همچون مارى به هر سو مى دود [ترسيد و] به عقب برگشت، و حتى پشت سر خود را نگاه نكرد - اى موسى! نترس، كه رسولان در نزد من نمى ترسند!

«11» مگر كسى كه ستم كند؛ سپس بدى را به نيكى تبديل نمايد، كه [توبه او را مى پذيرم، و] من غفور و رحيمم!

«12» و دستت را در گريبانت داخل كن؛ هنگامى كه خارج مى شود، سفيد و درخشنده است بى آنكه عيبى در آن باشد؛ اين در زمره معجزات نه گانه اى است كه تو با آنها بسوى فرعون و قومش فرستاده مى شوى؛ آنان قومى فاسق و طغيانگرند!)

«13» و هنگامى كه آيات روشنى بخش ما به سراغ آنها آمد گفتند: (اين سحرى است آشكار!)

«14» و آن را از روى ظلم و سركشى انكار كردند، در حالى كه در دل به آن يقين داشتند! پس بنگر سرانجام تبهكاران [و مفسدان] چگونه بود!

«15» و ما به داوود و سليمان، دانشى عظيم داديم؛ و آنان گفتند: (ستايش از آن خداوندى است كه ما را بر بسيارى از بندگان

مؤمنش برترى بخشيد.)

«16» و سليمان وارث داوود شد، و گفت: (اى مردم! زبان پرندگان به ما تعليم داده شده، و از هر چيز به ما عطا گرديده؛ اين فضيلت آشكارى است.)

«17» لشكريان سليمان، از جنّ و انس و پرندگان، نزد او جمع شدند؛ آنقدر زياد بودند كه بايد توقّف مى كردند تا به هم ملحق شوند!

«18» [آنها حركت كردند] تا به سرزمين مورچگان رسيدند؛ مورچه اى گفت: (به لانه هاى خود برويد تا سليمان و لشكرش شما را پايمال نكنند در حالى كه نمى فهمند!)

«19» سليمان از سخن او تبسّمى كرد و خنديد و گفت: (پروردگارا! شكر نعمتهايى را كه بر من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى به من الهام كن، و توفيق ده تا عمل صالحى كه موجب رضاى توست انجام دهم، و مرا برحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد كن!)

«20» [سليمان] در جستجوى آن پرنده [= هدهد] برآمد و گفت: (چرا هدهد را نمى بينم، يا اينكه او از غايبان است؟!

«21» قطعاً او را كيفر شديدى خواهم داد، يا او را ذبح مى كنم، يا بايد دليل روشنى [براى غيبتش] براى من بياورد!

«22» چندان درنگ نكرد [كه هدهد آمد و] گفت: (من بر چيزى آگاهى يافتم كه تو بر آن آگاهى نيافتى؛ من از سرزمين (سبا) يك خبر قطعى براى تو آورده ام!

«23» من زنى را ديدم كه بر آنان حكومت مى كند، و همه چيز در اختيار دارد، و [به خصوص] تخت عظيمى دارد!

«24» او و قومش را ديدم كه براى غير خدا - خورشيد - سجده مى كنند؛ و شيطان اعمالشان را در نظرشان جلوه داده، و آنها را

از راه بازداشته؛ و از اين رو هدايت نمى شوند!)

«25» چرا براى خداوندى سجده نمى كنند كه آنچه را در آسمانها و زمين پنهان است خارج [و آشكار] مى سازد، و آنچه را پنهان مى داريد يا آشكار مى كنيد مى داند؟!

«26» خداوندى كه معبودى جز او نيست، و پروردگار عرش عظيم است!

«27» [سليمان] گفت: (ما تحقيق مى كنيم ببينيم راست گفتى يا از دروغگويان هستى؟

«28» اين نامه مرا ببر و بر آنان بيفكن؛ سپس برگرد [و در گوشه اى توقّف كن] ببين آنها چه عكس العملى نشان مى دهند!

«29» [ملكه سبا] گفت: (اى اشراف! نامه پرارزشى به سوى من افكنده شده!

«30» اين نامه از سليمان است، و چنين مى باشد: به نام خداوند بخشنده مهربان

«31» توصيه من اين است كه نسبت به من برترى جويى نكنيد، و بسوى من آييد در حالى كه تسليم حقّ هستيد!)

«32» [سپس] گفت: (اى اشراف [و اى بزرگان]! نظر خود را در اين امر مهمّ به من بازگو كنيد، كه من هيچ كار مهمّى را بدون حضور [و مشورت] شما انجام نداده ام!

«33» گفتند: (ما داراى نيروى كافى و قدرت جنگى فراوان هستيم، ولى تصميم نهايى با توست؛ ببين چه دستور مى دهى!)

«34» گفت: پادشاهان هنگامى كه وارد منطقه آبادى شوند آن را به فساد و تباهى مى كشند، و عزيزان آنجا را ذليل مى كنند؛ [آرى] كار آنان همين گونه است!

«35» و من [اكنون جنگ را صلاح نمى بينم،] هديه گرانبهايى براى آنان مى فرستم تا ببينم فرستادگان من چه خبر مى آورند [و از اين طريق آنها را بيازمايم]!)

«36» هنگامى كه [فرستاده ملكه سبا] نزد سليمان آمد، گفت: (مى خواهيد مرا با مال كمك كنيد

[و فريب دهيد]؟! آنچه خدا به من داده، بهتر است از آنچه به شما داده است؛ بلكه شما هستيد كه به هديه هايتان خوشحال مى شويد!

«37» بسوى آنان بازگرد [و اعلام كن] با لشكريانى به سراغ آنان مى آييم كه قدرت مقابله با آن را نداشته باشند؛ و آنان را از آن [سرزمين آباد] با ذلّت و خوارى بيرون مى رانيم!)

«38» [سليمان] گفت: (اى بزرگان! كدام يك از شما تخت او را براى من مى آورد پيش از آنكه به حال تسليم نزد من آيند؟)

«39» عفريتى از جنّ گفت: (من آن را نزد تو مى آورم پيش از آنكه از مجلست برخيزى و من نسبت به اين امر، توانا و امينم!)

«40» [امّا] كسى كه دانشى از كتاب [آسمانى] داشت گفت: (پيش از آنكه چشم بر هم زنى، آن را نزد تو خواهم آورد!) و هنگامى كه [سليمان] آن [تخت] را نزد خود ثابت و پابرجا ديد گفت: (اين از فضل پروردگار من است، تا مرا آزمايش كند كه آيا شكر او را بجا مى آورم يا كفران مى كنم؟! و هر كس شكر كند، به نفع خود شكر مى كند؛ و هر كس كفران نمايد [بزيان خويش نموده است، كه] پروردگار من، غنى و كريم است!)

«41» [سليمان] گفت: (تخت او را برايش ناشناس سازيد؛ ببينم آيا متوجّه مى شود يا از كسانى است كه هدايت نخواهند شد؟!

«42» هنگامى كه آمد، به او گفته شد: (آيا تخت تو اين گونه است؟) گفت: گويا خود آن است! و ما پيش از اين هم آگاه بوديم و اسلام آورده بوديم!)

«43» و او را از آنچه غير از خدا ميپرستيد بازداشت، كه

او [= ملكه سبا] از قوم كافران بود.

«44» به او گفته شد: (داخل حياط [قصر] شو!) هنگامى كه نظر به آن افكند، پنداشت نهر آبى است و ساق پاهاى خود را برهنه كرد [تا از آب بگذرد؛ امّا سليمان] گفت: ([اين آب نيست،] بلكه قصرى است از بلور صاف!) [ملكه سبا] گفت: (پروردگارا! من به خود ستم كردم؛ و [اينك] با سليمان براى خداوندى كه پروردگار عالميان است اسلام آوردم!)

«45» ما به سوى (ثمود)، برادرشان (صالح) را فرستاديم كه: خداى يگانه را بپرستيد! امّا آنان به دو گروه تقسيم شدند كه به مخاصمه پرداختند.

«46» [صالح] گفت: (اى قوم من! چرا براى بدى قبل از نيكى عجله مى كنيد [و عذاب الهى را مى طلبيد نه رحمت او را]؟! چرا از خداوند تقاضاى آمرزش نمى كنيد تا شايد مشمول رحمت [او] شويد؟!)

«47» آنها گفتند: (ما تو را و كسانى كه با تو هستند به فال بد گرفتيم!) [صالح] گفت: (فال [نيك و] بد شما نزد خداست [و همه مقدّرات به قدرت او تعيين مى گردد]؛ بلكه شما گروهى هستيد فريب خورده!

«48» و در آن شهر، نه گروهك بودند كه در زمين فساد مى كردند و اصلاح نمى كردند.

«49» آنها گفتند: (بياييد قسم ياد كنيد به خدا كه بر او [= صالح] و خانواده اش شبيخون مى زنيم [و آنها را به قتل مى رسانيم؛] سپس به ولى دم او مى گوييم: ما هرگز از هلاكت خانواده او خبر نداشتيم و در اين گفتار خود صادق هستيم!)

«50» آنها نقشه مهمّى كشيدند، و ما هم نقشه مهمّى؛ در حالى كه آنها درك نمى كردند!

«51» بنگر عاقبت توطئه آنها چه شد،

كه ما آنها و قومشان همگى را نابود كرديم؛

«52» اين خانه هاى آنهاست كه بخاطر ظلم و ستمشان خالى مانده؛ و در اين نشانه روشنى است براى كسانى كه آگاهند!

«53» و كسانى را كه ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند نجات داديم!

«54» و لوط را [به ياد آور] هنگامى كه به قومش گفت: (آيا شما به سراغ كار بسيار زشتى مى رويد در حالى كه [نتايج شوم آن را] مى بينيد؟!

«55» آيا شما بجاى زنان، از روى شهوت به سراغ مردان مى رويد؟! شما قومى نادانيد!)

«56» آنها پاسخى جز اين نداشتند كه [به يكديگر] گفتند: (خاندان لوط را از شهر و ديار خود بيرون كنيد، كه اينها افرادى پاكدامن هستند!)

«57» ما او و خانواده اش را نجات داديم، بجز همسرش كه مقدّر كرديم جزء باقى ماندگان [در آن شهر] باشد!

«58» سپس بارانى [از سنگ] بر سر آنها بارانديم [و همگى زير آن مدفون شدند]؛ و چه بد است باران انذارشدگان!

«59» بگو: (حمد مخصوص خداست؛ و سلام بر بندگان برگزيده اش!) آيا خداوند بهتر است يا بتهايى كه همتاى او قرارمى دهند؟!

«60» [آيا بتهايى كه معبود شما هستند بهترند] يا كسى كه آسمانها و زمين را آفريده؟! و براى شما از آسمان، آبى فرستاد كه با آن، باغهايى زيبا و سرورانگيز رويانديم؛ شما هرگز قدرت نداشتيد درختان آن را برويانيد! آيا معبود ديگرى با خداست؟! نه، بلكه آنها گروهى هستند كه [از روى نادانى، مخلوقات را] همطراز [پروردگارشان] قرار مى دهند!

«61» يا كسى كه زمين را مستقرّ و آرام قرار داد، و ميان آن نهرهايى روان ساخت، و براى آن كوه هاى ثابت و پابرجا

ايجاد كرد، و ميان دو دريا مانعى قرار داد [تا با هم مخلوط نشوند؛ با اين حال] آيا معبودى با خداست؟! نه، بلكه بيشتر آنان نمى دانند [و جاهلند]!

«62» يا كسى كه دعاى مضطرّ را اجابت مى كند و گرفتارى را برطرف مى سازد، و شما را خلفاى زمين قرارمى دهد؛ آيا معبودى با خداست؟! كمتر متذكّر مى شويد!

«63» يا كسى كه شما را در تاريكيهاى صحرا و دريا هدايت مى كند، و كسى كه بادها را بعنوان بشارت پيش از نزول رحمتش مى فرستد؛ آيا معبودى با خداست؟! خداوند برتر است از آنچه براى او شريك قرارمى دهند!

«64» يا كسى كه آفرينش را آغاز كرد، سپس آن را تجديد مى كند، و كسى كه شما را از آسمان و زمين روزى مى دهد؛ آيا معبودى با خداست؟! بگو: (دليلتان را بياوريد اگر راست مى گوييد!)

«65» بگو: (كسانى كه در آسمانها و زمين هستند غيب نمى دانند جز خدا، و نمى دانند كى برانگيخته مى شوند!)

«66» آنها [= مشركان] اطلاع صحيحى درباره آخرت ندارند؛ بلكه در اصل آن شكّ دارند؛ بلكه نسبت به آن نابينايند!

«67» و كافران گفتند: (آيا هنگامى كه ما و پدرانمان خاك شديم، [زنده مى شويم و] از دل خاك بيرون مى آييم؟!

«68» اين وعده اى است كه به ما و پدرانمان از پيش داده شده؛ اينها همان افسانه هاى خرافى پيشينيان است!)

«69» بگو: (در روى زمين سير كنيد و ببينيد عاقبت كار مجرمان به كجا رسيد!)

«70» از [تكذيب و انكار] آنان غمگين مباش، و سينه ات از توطئه آنان تنگ نشود!

«71» آنها مى گويند: (اين وعده [عذاب كه به ما مى دهيد] كى خواهد آمد اگر راست مى گوييد؟!)

«72» بگو: (شايد پاره اى

از آنچه درباره آن شتاب مى كنيد، نزديك و در كنار شما باشد!)

«73» مسلّماً پروردگار تو نسبت به مردم، فضل [و رحمت] دارد؛ ولى بيشترشان شكرگزار نيستند!

«74» و پروردگارت آنچه را در سينه هايشان پنهان مى دارند و آنچه را آشكار مى كنند بخوبى مى داند!

«75» و هيچ موجود پنهانى در آسمان و زمين نيست مگر اينكه در كتاب مبين [در لوح محفوظ و علم بى پايان پروردگار] ثبت است!

«76» اين قرآن اكثر چيزهايى را كه بنى اسرائيل در آن اختلاف دارند براى آنان بيان مى كند؛

«77» و مايه هدايت و رحمت براى مؤمنان است!

«78» پروردگار تو ميان آنها در قيامت به حكم خود داورى مى كند؛ و اوست قادر دانا.

«79» پس بر خدا توكّل كن، كه تو بر حقّ آشكار هستى!

«80» مسلّماً تو نمى توانى سخنت را به گوش مردگان برسانى، و نمى توانى كران را هنگامى كه روى برمى گردانند و پشت مى كنند فراخوانى!

«81» و نيز نمى توانى كوران را از گمراهيشان برهانى؛ تو فقط ميتوانى سخن خود را به گوش كسانى برسانى كه آماده پذيرش ايمان به آيات ما هستند و در برابر حق تسليمند!

«82» و هنگامى كه فرمان عذاب آنها رسد [و در آستانه رستاخيز قرار گيرند]، جنبنده اى را از زمين براى آنها خارج مى كنيم كه با آنان تكلّم مى كند [و مى گويد] كه مردم به آيات ما ايمان نمى آوردند.

«83» [به خاطر آور] روزى را كه ما از هر امّتى، گروهى را از كسانى كه آيات ما را تكذيب مى كردند محشور مى كنيم؛ و آنها را نگه مى داريم تا به يكديگر ملحق شوند!

«84» تا زمانى كه [به پاى حساب] مى آيند، [به آنان] مى گويد:

(آيا آيات مرا تكذيب كرديد و در صدد تحقيق برنيامديد؟! شما چه اعمالى انجام مى داديد؟!)

«85» در اين هنگام، فرمان عذاب بخاطر ظلمشان بر آنها واقع مى شود، و آنها سخنى ندارند كه بگويند!

«86» يا نديدند كه ما شب را براى آرامش آنها قرار داديم و روز را روشنى بخش؟! در اين امور نشانه هاى روشنى است براى كسانى كه ايمان مى آورند [و آماده قبول حقند].

«87» و [به خاطر آوريد] روزى را كه در (صور) دميده مى شود، و تمام كسانى كه در آسمانها و زمين هستند در وحشت فرو مى روند، جز كسانى كه خدا خواسته؛ و همگى با خضوع در پيشگاه او حاضر مى شوند!

«88» كوه ها را مى بينى، و آنها را ساكن و جامد مى پندارى، در حالى كه مانند ابر در حركتند؛ اين صنع و آفرينش خداوندى است كه همه چيز را متقن آفريده؛ او از كارهايى كه شما انجام مى دهيد مسلّماً آگاه است!

«89» كسانى كه كار نيكى انجام دهند پاداشى بهتر از آن خواهند داشت؛ و آنان از وحشت آن روز درامانند!

«90» و آنها كه اعمال بدى انجام دهند، به صورت در آتش افكنده مى شوند؛ آيا جزايى جز آنچه عمل مى كرديد خواهيد داشت؟!

«91» [بگو:] من مأمورم پروردگار اين شهر [مقدّس مكّه] را عبادت كنم، همان كسى كه اين شهر را حرمت بخشيده؛ در حالى كه همه چيز از آن اوست! و من مأمورم كه از مسلمين باشم؛

«92» و اينكه قرآن را تلاوت كنم! هر كس هدايت شود بسود خود هدايت شده؛ و هر كس گمراه گردد [زيانش متوجّه خود اوست؛] بگو: (من فقط از انذاركنندگانم!)

«93» بگو: (حمد و ستايش مخصوص

ذات خداست؛ بزودى آياتش را به شما نشان مى دهد تا آن را بشناسيد؛ و پروردگار تو از آنچه انجام مى دهيد غافل نيست!

[كه او بايد بترسد]؛ ولى زمانى كه پس از بدى نيكى را [كه ايمان و كار شايسته است] جايگزين آن نمايد [از عذاب من در امان است و نبايد بترسد]؛ زيرا من بسيار آمرزنده و مهربانم، (11)

و دستت را در گريبانت كن تا بدون هيچ عيبى، سفيد و درخشان بيرون آيد، [با اين دو معجزه كه در ضمن] نه معجزه است به سوى فرعون و قومش [برو] كه قطعاً آنان گروهى نافرمانند؛ (12)

هنگامى كه معجزات روشن ما به سويشان آمد، گفتند: اين جادويى آشكار است. (13)

و آنها را در حالى كه باطنشان به الهى بودن آن معجزات يقين داشت، ستمكارانه وبرترى جويانه انكار كردند. پس با تأمل بنگر كه سرانجام مفسدان چگونه بود؟! (14)

و يقيناً ما به داود و سليمان، دانش [ويژه] داديم، و آن دو گفتند: همه ستايش ها ويژه خداست، همان كه ما را بر بسيارى از بندگان مؤمن خود برترى عطا كرده است، (15)

و سليمان وارث داود شد و گفت: اى مردم! [معرفت و آگاهى به] زبان و منطق پرندگان را به ما آموخته اند، و از هر چيزى [كه به پيامبران و پادشاهان داده اند] به ما عطا كرده اند، يقيناً اين امتياز و برترى آشكارى است. (16)

و براى سليمان، سپاهيانش از پريان و آدميان و پرندگان گردآورى شدند، [و آنان را از حركت بازمى داشتند] تا گروه هاى ديگر به آنان ملحق شوند؛ (17)

[پس حركت كردند] تا به وادى مورچگان درآمدند. مورچه اى گفت: اى مورچگان! به خانه هايتان درآييد تا سليمان و سپاهيانش ناآگاهانه شما را پايمال نكنند. (18)

پس سليمان از گفته اش با تبسم، حالت خنده به خود گرفت، و

[به سبب نعمت فهم گفتار حيوانات] گفت: پروردگارا! به من الهام كن تا شكر نعمتى را كه به من و پدر و مادرم عطا كرده اى به جاى آورم، و اينكه كار شايسته اى كه آن را بپسندى انجام دهم، و مرا به رحمتت در ميان بندگان شايسته ات درآور. (19)

و [سليمان] جوياى پرندگان شد [و هدهد را در ميان پرندگان بارگاهش نيافت] پس گفت: مرا چه شده كه هدهد را نمى بينم [آيا هست و او را نمى بينم] يا از غايبان است؟ (20)

قطعاً او را عذابى سخت خواهم كرد يا [براى عبرت ديگر پرندگان] او را سر مى برم، يا بايد [براى غايب بودنش] دليلى روشن برايم بياورد. (21)

پس [هدهد] زمانى نه چندان دور درنگ كرد [و با شتاب بازگشت،] پس گفت: [اى سليمان!] من به چيزى آگاهى يافته ام كه تو به آن آگاهى نيافته اى، و [من] از [سرزمين] سبا خبرى مهم و يقينى برايت آورده ام. (22)

به راستى من زنى را يافتم كه بر آنان حكومت مى كند، و از هر چيزى [كه از وسايل و لوازم حكومت و قدرت است] به او داده اند و تختى بزرگ دارد، (23)

او و قومش را يافتم كه به جاى خدا براى خورشيد سجده مى كنند و شيطان، اعمال [زشتشان] را براى آنان آراسته و در نتيجه آنان را از راه [حق] بازداشته است به اين سبب هدايت نمى يابند، (24)

[و شيطان آنان را اين گونه فريب داده] تا براى خدا سجده نكنند، همان كه نهان در آسمان ها و زمين را بيرون مى آورد و آنچه را پنهان مى داريد و آنچه را آشكار مى كنيد، مى داند. (25)

خداى يكتا كه معبودى جز

او نيست، پروردگار عرش بزرگ است. (26)

[سليمان به هدهد] گفت: به زودى [درباره ادعايت] تأمل و بررسى مى كنم كه آيا راست گفته اى يا از دروغگويانى، (27)

اين نامه مرا ببر و به سوى آنان بيفكن، سپس به دور از ديدگان آنان خود را كنارى بگير و بنگر چه پاسخى مى دهند؟ (28)

[ملكه سبا پس از آگاهى از مضمون نامه] گفت: اى سران و اشراف! همانا نامه اى نيكو و با ارزشى به سوى من افكنده اند، (29)

يقيناً اين نامه از سوى سليمان است و سرآغازش به نام خداى رحمان و رحيم است، (30)

و [مضمونش اين است كه] بر من برترى مى وييد و همه با حالت تسليم نزد من آييد. (31)

گفت: اى سران و اشراف! در كارم به من نظر دهيد تا شما نزد من حضور داشتيد، من [بدون شما] فيصله دهنده كارى نبوده ام. (32)

گفتند: ما داراى قدرت و مالك وسايل رزمى سختى هستيم، پس بنگر چه فرمان مى دهى؟ (33)

گفت: همانا پادشاهان هنگامى كه [با ابزار، ادوات جنگى و سپاهى رزمى] وارد شهرى مى شوند، آن را تباه مى كنند و عزيزان اهلش را به ذلت و خوارى مى نشانند و [آنان] همواره چنين مى كنند! (34)

من به سوى آنان هديه اى [قابل توجه] مى فرستم، پس با تأمل مى نگرم كه فرستادگان با چه پاسخى برمى گردند؟ (35)

هنگامى كه [فرستاده ملكه سبا] نزد سليمان آمد، [سليمان] گفت: آيا مرا با مالى [اندك و ناچيز] يارى مى دهيد؟ آنچه خدا [از نبوّت و حكومت و ثروت] به من عطا كرده، بهتر است از آنچه به شما داده [هديه شما براى من شادى آور نيست]، اين شماييد كه با هديه خود

شادمانى مى كنيد، (36)

به سوى آنان بازگرد كه ما حتماً با سپاهيانى به سوى آنان خواهيم آمد كه قدرت رويارويى با آن را ندارند، و آنان را در حالى كه [در آن منطقه] حقير و بى ارزش شده اند، با خوارى و ذلت از آنجا بيرون مى كنيم. (37)

[سليمان] گفت: اى سران و اشراف! كدام يك از شما تخت او را پيش از آنكه همگى به حالت تسليم نزد من آيند، برايم مى آورد؟ (38)

يكى از جنّيان كاردان و تيزهوش گفت: من آن را پيش از آنكه از مسند خود برخيزى نزد تو مى آورم، و من بر اين [كار] توانا و امينم، (39)

كسى كه دانشى از كتاب [لوح محفوظ] نزد او بود گفت: من آن را پيش از آنكه پلك ديده ات به هم بخورد، نزد تو مى آورم. [و آن را در همان لحظه آورد]. پس هنگامى كه سليمان تخت را نزد خود پابرجا ديد، گفت: اين از فضل و احسان پروردگار من است، تا مرا بيازمايد كه آيا سپاس گزارم يا بنده اى ناسپاسم؟ و هر كس كه سپاس گزارى كند، به سود خود سپاس گزارى مى كند و هر كس ناسپاسى ورزد، [زيانى به خدا نمى رساند]؛ زيرا پروردگارم بى نياز و كريم است. (40)

گفت: تختش را [با تغيير دادن در زينت و آرايش] برايش ناشناس كنيد تا ببينيم آيا [به شناخت آن] راه مى يابد، يا از كسانى است كه راه نمى يابند؟ (41)

پس زمانى كه [ملكه سبا] آمد، گفتند: آيا تخت تو نيز اين گونه است؟ گفت: گويا اين همان است!! و ما را پيش از اين [به حقّانيّت و قدرت سليمان] آگاه كردند و [همان زمان] تسليم شديم؛

(42)

چيزى را كه [ملكه سبا] به جاى خدا مى پرستيد او را [از تسليم شدن به حق] بازداشته بود؛ زيرا او از گروه كافران بود [و در ميان آنان رشد كرده بود و به روش و رفتار آنان خو گرفته بود.] (43)

به او گفتند: به حياط قصر درآى. هنگامى كه آن را ديد، پنداشت آبى فراوان [چون درياچه] است، پس دامن جامه از دو ساق پايش بالا زد [كه به خيال خود وارد آب شود]، سليمان گفت: اين محوطه اى است صاف و هموار از شيشه [نه از آب]. [ملكه سبا] گفت: پروردگارا! قطعاً من به خود ستم كردم، اينك همراه سليمان، تسليم [فرمان ها و احكام] خدا، پروردگار جهانيان شدم. (44)

همانا به سوى قوم ثمود برادرشان صالح را فرستاديم كه خدا را بپرستيد. پس ناگهان آنان دو گروه [مؤمن و كافر] شدند كه با يكديگر نزاع و دشمنى مى كردند. (45)

گفت: اى قوم من! چرا بر عذاب و هلاكت، پيش از توبه و ايمان شتاب مى كنيد؟! چرا از خدا درخواست آمرزش نمى كنيد تا مورد رحمت قرار گيريد؟! (46)

گفتند: ما به تو و همراهانت فال بد زده ايم [و شما را سبب بروز اين همه مشكلات و بدبختى خود مى دانيم]. گفت: سبب بروز مشكلات و بدبختى شما [طغيان و گناهان شماست كه عكس العملش] نزد خداست، [ربطى به ما ندارد] بلكه شما گروهى هستيد كه [به مشكلات و مصايب] امتحان مى شويد [شايد به اين سبب توبه كنيد و مؤمن شويد.] (47)

در آن شهر نُه نفر از اشراف و سران بودند كه در آن فساد مى كردند و اصلاح گر نبودند، (48)

[آنان به يكديگر] گفتند: هم

قسم شويد كه حتماً به صالح و خانواده اش شبيخون مى زنيم [تا همه را نابود كنيم]، آن گاه به خونخواهش بگوييم: ما زمان هلاك شدن خانواده اش حضور نداشتيم و يقيناً راستگوييم. (49)

آنان نيرنگ مهمى به كار گرفتند و ما هم در حالى كه بى خبر بودند [با كيفر بسيار سختى] نيرنگ آنان را از بين برديم. (50)

پس با تأمل بنگر كه سرانجام نيرنگشان چگونه بود؟ كه ما آنان و قومشان را همگى درهم كوبيديم و هلاك كرديم. (51)

اين خانه هاى آنان است كه به سبب ستمشان [از سكنه] خالى مانده. بى ترديد در اين سرگذشت براى گروهى كه معرفت و شناخت دارند، عبرتى بزرگ وجود دارد، (52)

و آنان را كه ايمان آوردند و همواره پرهيزكارى مى كردند، نجات داديم. (53)

و لوط را [ياد كن] هنگامى كه به قومش گفت: آيا اين عمل بسيار زشت را در حالى كه [وقت انجام دادنش با بى شرمى كامل به هم] نگاه مى كنيد، مرتكب مى شويد؟! (54)

آيا شما از روى ميل و شهوت به جاى زنان با مردان آميزش مى كنيد؟ [شما براى اين كار زشت دليل و برهانى نداريد] بلكه شما گروهى نادان هستيد. (55)

پس جواب قومش جز اين نبود كه گفتند: خاندان لوط را از شهرتان بيرون كنيد؛ زيرا آنان مردمانى اند كه همواره خواهان پاكى اند. (56)

پس او و خانواده اش را نجاتداديم مگر همسرش را كه مقدر كرده بوديم در باقى ماندگان [در شهر براى هلاكت بماند.] (57)

و بارانى از [سنگ گِل] بر آنان بارانديم، پس بد بود باران بيم داده شدگان. (58)

بگو: همه ستايش ها ويژه خداست، و درود بر آن بندگانش كه آنان را برگزيده

است. آيا خدا بهتر است يا آنچه شريك او قرار مى دهند؟ (59)

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آنكه آسمان ها و زمين را آفريد، و براى شما از آسمان آبى نازل كرد كه به وسيله آن باغ هايى خرم و باطراوت رويانديم، كه روياندن درختانش در قدرت شما نيست؛ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد؟ نه، نيست]، بلكه آنان مردمى منحرف اند [كه براى او شريك مى گيرند.] (60)

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آنكه زمين را [براى موجوداتش] آرام و قرارگاه ساخت و در شكاف هايش نهرهايى پديد آورد، و براى آن كوه هايى استوار قرار داد [تا زير پاى اهلش نلرزد]، و ميان دو دريا[ى شيرين و شور] مانع و حايلى قرار داد [كه با هم مخلوط نشوند]؛ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد]؟! [نه، نيست] بلكه بيشترشان اهل معرفت و دانش نيستند. (61)

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آنكه وقتى درمانده اى او را بخواند اجابت مى كند و آسيب و گرفتاريش را دفع مى نمايد، و شما را جانشينان [ديگران در روى] زمين قرار مى دهد؟ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد؟!] اندكى متذكّر و هوشيار مى شوند. (62)

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آنكه شما را در تاريكى هاى خشكى و دريا [به وسيله ستارگان و ديگر نشانه ها] راهنمايى مى كند؟! و كيست كه پيشاپيش [باران] رحمتش بادها را مژده رسان مى فرستد؟ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد؟!] خدا برتر است از آنچه

براى او شريك قرار مى دهند. (63)

[آيا آن شريكان انتخابى شما بهترند] يا آنكه مخلوقات را مى آفريند، آن گاه آنان را [پس از مرگشان] بازمى گرداند؟! و كيست آنكه از آسمان و زمين شما را روزى مى دهد؟ آيا با خدا معبودى ديگر هست [كه شريك در قدرت و ربوبيت او باشد؟] بگو: اگر راستگوييد دليل خود را بياوريد. (64)

بگو: در آسمان ها و زمين هيچ كس جز خدا غيب نمى داند، و آنان آگاهى ندارند چه زمانى برانگيخته مى شوند؟ (65)

بلكه دانش و آگاهى آنان نسبت به آخرت [به خاطر هزينه كردن عمرشان در امور مادى] به پايان رسيده، بلكه درباره آخرت در ترديدند، بلكه اينان از [فهم] آن كوردل اند، (66)

و كافران گفتند: آيا زمانى كه ما و پدرانمان خاك شديم به راستى ما را از آن [زنده] بيرون مى آورند؟ (67)

همانا پيش از اين [زنده بيرون آمدن از خاك را] به ما و پدرانمان وعده داده اند، ولى اين مطلب جز افسانه خرافى پيشينيان نيست! (68)

بگو: در زمين بگرديد پس با تأمل بنگريد كه سرانجام گنهكاران چگونه بود؟ (69)

و بر آنان [كه با حق دشمنى مى كنند] اندوه مخور و از نيرنگى كه همواره به كار مى گيرند، دلتنگ مباش. (70)

و مى گويند: اگر راستگوييد اين وعده [عذاب] كى خواهد بود؟ (71)

بگو: اميد است بخشى از آن عذابى كه رسيدنش را با شتاب مى خواهيد، دنبال شما باشد، (72)

و يقيناً پروردگارت بر مردم داراى فضلى بزرگ است، ولى بيشترشان سپاس نمى گزارند، (73)

و به راستى پروردگارت آنچه را سينه هايشان پنهان مى دارد و آنچه را آشكار مى كند، مى داند، (74)

هيچ پوشيده و پنهانى در آسمان و

زمين وجود ندارد مگر آنكه در كتابى روشن [چون لوح محفوظ] است. (75)

بى ترديد اين قرآن بيشتر آنچه را بنى اسرائيل [از روى جهالت] در آن اختلاف دارند، براى آنان بيان مى كند، (76)

و يقيناً قرآن براى مؤمنان، سراسر هدايت و رحمت است. (77)

قطعاً پروردگارت [روز قيامت] به حكم خود ميان بنى اسرائيل [در آنچه از امور دينى و معنوى اختلاف دارند] داورى مى كند؛ و او تواناى شكست ناپذير و داناست. (78)

پس بر خدا توكل كن؛ زيرا تو [متكى بر آيين] حقّ آشكارى. (79)

بى ترديد تو نمى توانى [دعوتت را] به مردگان بشنوانى، و نيز نمى توانى آن را به كران كه پشت كنان روى برمى گردانند بشنوانى، (80)

و تو هدايت كننده كوردلان از گمراهى شان نيستى، و نمى توانى [دعوتت را] جز به آنان كه به آيات ما ايمان مى آورند و تسليم [فرمان ها و احكام] خدا هستند، بشنوانى. (81)

و هنگامى كه [در اوقات پايانى دنيا] وعده عذاب ما بر آنان حتمى و لازم شود، جنبنده اى را از زمين براى آنان بيرون مى آوريم كه با آنان سخن مى گويد [تا به آيات ما وآخرت واصول آن يقين كنند]؛ زيرا مردم پيش از اين به آيات ما يقين نداشتند. (82)

و [ياد كن] روزى را كه از هر امتى گروهى از آنان را كه آيات ما را تكذيب مى كنند، محشور مى كنيم و آنان را [از حركت] بازمى دارند [تا گروه هاى ديگر به آنان ملحق شوند،] (83)

تا وقتى كه [به محل حساب] آيند، [خدا] مى گويد: آيا آيات مرا تكذيب كرديد در حالى كه هيچ احاطه علمى به آنها نداشتيد؟ يا شما [غير از تكذيب آيات] چه كارها[ى ديگرى]

انجام مى داديد؟ (84)

و به سبب ستمى كه [به آيات ما] روا داشتند، عذاب ما بر آنان حتمى و لازم مى شود، پس [براى معذور نشان دادن خود] سخن نمى گويند. (85)

آيا ندانسته اند كه ما شب را قرار داده ايم تا در آن بيارامند، و روز را روشن نموده ايم [تا در آن به تلاش اقتصادى برخيزند؟] به راستى در اين امور براى مردمى كه ايمان مى آورند، نشانه هايى [بر توحيد، ربوبيت و قدرت خدا]ست. (86)

و [ياد كن] روزى را كه در صور مى دمند، پس هر كه در آسمان ها و هر كه در زمين است دچار هراس شود، مگر كسى كه خدا بخواهد؛ و همه خوار و فروتن به پيشگاه او آيند، (87)

و كوه ها را مى بينى [و] آنها را [در جاى خود] بى حركت مى پندارى، در حالى كه آنها مانند ابر گذر مى كنند. آفرينش خداست كه [آفرينش] هر چيزى را محكم و استوار كرده است؛ يقيناً او به آنچه انجام مى دهيد، آگاه است. (88)

آنان كه كارهاى خير و نيك [به آخرت] بياورند، پاداشى بهتر از آن دارند، و آنان در آن روز از هول و هراسى بزرگ ايمن اند، (89)

و آنان كه كارهاى بد و زشت بياورند به رو در آتش افكنده مى شوند؛ [و به آنان گويند:] آيا جز آنچه انجام داديد پاداشتان داده اند؟ (90)

من فقط فرمان يافته ام كه پروردگار اين شهر را كه آن را بسيار محترم شمرده و همه چيز در سيطره مالكيّت و فرمانروايى اوست، بپرستم و فرمان يافته ام كه از تسليم شدگان [فرمان ها و احكام او] باشم، (91)

و اينكه قرآن را بخوانم؛ پس هر كه راه يابد فقط به سود خود

راه يافته است، و هر كه گمراه شود [آثار شوم گمراهى فقط متوجه خود اوست] پس [به مردم] بگو: من فقط از بيم دهندگانم، (92)

و بگو: همه ستايش ها ويژه خداست؛ به زودى نشانه هاى خود را [كه شكست شما و گرفتارى هاى سخت دنيايى و مرگ و عذاب آخرت است] به شما [مشركان و كافران] نشان خواهد داد، پس آنها را [به خوبى] خواهيد شناخت. و پروردگارت از آنچه انجام مى دهيد، بى خبر نيست. (93)

كه در اشتياق اين آتش است يا به گردش در طلب است مقدمش به لطف حق مبارك باد و منزه و بلند مرتبه خداست كه آفريننده عوالم بى حد و نهايت است (8)

از آن آتش شجر طور ندا آمد اى موسى همانا منم خداى مقتدر داناى درستكار (9)

و تو عصاى خود و خوديت بيفكن چون عصا افكند ناگاه موسى بر آن نگريست كه به جنبش و هيجان درآمد چنانكه اژدهائى مهيب گرديد، موسى از آن چنان بترسيد كه رو به فرار نهاد و ديگر واپس نگرديد در آن حال بدو خطاب شد اى موسى مترس كه پيغمبران در حضور من از غير من هرگز نمى ترسند (10)

ستمكاران عالم بايد بترسند مگر كسى كه چون ستم و كار بد كند به زودى توبه كند و آن بد را به نيكوئى مبدل گرداند تا خدايش ببخشد كه همانا خدا بسيار به خلق آمرزنده و مهربانست (11)

اى موسى دست در گريبان خود كن تا چون بيرون آورى نه از مرض برص بلكه از نظرلطف خدا سپيد و روشن چون ماه تابان گردد آنگاه با نه معجز الهى يعنى عصا و يد بيضار و ملخ و قمل و ضفدع و خون و شكافتن دريا و كوه و طوفان به سوى فرعون و قومش كه گروهى فاسق و نابكارند به رسالت روانه شو (12)

موسى كه به امر ما به نزد فرعونيان آمد چون آيات و معجزات ما را به آنها ارائه داد گفتند كه اين معجزات بزرگ تو سحر بودنش روشن و آشكار است (13)

و با آنكه پيش نفس خود، به يقين دانستند معجزه

خداست باز از كبر و نخوت و ستمگرى انكار آن كردند بنگر تا عاقبت آن مردم ستمكار فاسد به كجا انجاميد؟ و چگونه هلاك شدند؟ (14)

و همانا ما به داود و سليمان مقام دانش عطا كرديم كه به شكرانه آن گفتند ستايش و سپاس خداى را كه ما را بر بسيارى از بندگان با ايمانش فضيلت و برترى عطا فرمود (15)

و سليمان كه وارث ملك داود شد و مقام سلطنت و خلافت يافت به مردم گفت كه ما را زبان مرغان آموختند و از هرگونه نعمت عطا كردند اين همان فضل و بخشش آشكاراست از خداى متعال (16)

و سپاهيان سليمان از گروه جن و انس و مرغان هر سپاهى تحت فرمان رئيس خود در ركابش حاضر آمدند (17)

تا آنجا كه به وادى مورچگان رسيد مورى پيشواى موران چون جلال سليمان و سپاه عظيم آنان مشاهده كرد گفت اى موران همه به خانه هاى خود اندر رويد مبادا سليمان و سپاهيانش ندانسته شما را پايمال كنند (18)

سليمان از گفتار مور بخنديد و گفت پروردگارا مرا توفيق شكر نعمت خود كه به من و پدر من عطا فرمودى عنايت فرما و مرا به عمل صالح خالصى كه تو بپسندى اگر چه خلق نپسندند موفق بدار و مرا به لطف و رحمت در صف بندگان خاص شايسته ات داخل گردان (19)

و سليمان از ميان سپاه خود جوياى حال مرغان شد هدهد را در مجمع مرغان نيافت به رئيس مرغان عقاب گفت هدهد كجا شد كه به حضور نمى بينمش؟ بلكه بى اجازه من غيبت كرده است؟ (20)

چنانچه بدون عذرى بى رخصت

غايب شده همانا او را به عذابى سخت معذب گردانم يا آن كه سرش از تن جدا كنم يا كه براى غيبتش دليلى روشن و عذرى صحيح بياورد (21)

پس از اندك مكثى هدهد حاضر شد و عذرى موجه و حجتى درست آورد گفت من به چيزى كه تو از آن در جهان آگاه نشده اى خبر يافتم و از ملك سبا به طور يقين تو را خبرى مهم آوردم (22)

همانا در آن ملك زنى را يافتم كه بر مردم آن كشور پادشاهى داشت و به آن زنهرگونه دولت و نعمت و زينت امور دنيوى عطا شده بود و علاوه بر اينها تخت باعظمتى داشت (23)

آن زن را با تمام رعيتش يافتم كه خدا را از ياد برده و به جاى خدا خورشيد را ميپرستيدند و شيطان اعمال زشت آنان را در نظرشان زيبا جلوه داده و آنها رابكلى از راه خدا بازداشته تا هرگز به حق هدايت نيابند (24)

و خداى را كه نور او در آسمان و زمين هر پنهان در ظلمت عدم را به عرصه ظهور آورده و بر نهان و آشكار خلق آگاهست پرستش نكنند (25)

در صورتى كه خداى يكتا كه جز او هيچ خدائى نيست پروردگار عرش با عظمت و ملكبى نهايت است و تنها سزاوار پرستش اوست (26)

سليمان هدهد را گفت بايد تحقيق كنم تا صدق و كذب سخنت را دريابم اين آيه دليل است كه انسان بايد تحقيق نكرده هيچ سخنى را تصديق نكند و تكذيب هم نكند (27)

اينك نامه مرا به جانب آنان بر و باز شو آنگاه بنگر تا پاسخ چه

ميدهند (28)

چون هدهد نامه را از منقار در بر بلقيس افكند به شگفت آمد و مهر نامه را بگرفت و به دقت مطالعه كرد آن را بسيار مهم يافت، بلقيس رو به رجال دربارش كرده و گفت نامه بزرگى به من رسيده است (29)

كه آن نامه از جانب سليمان و عنوانش به نام خداى بخشنده مهربانست (30)

و بعد چنين نگاشته كه بر من برترى مجوئيد و از فرمانم سر مپيچيد و تسليم امر من شويد (31)

آنگاه به مشورت گفت اى رجال كشور شما به كار من راى دهيد كه من تاكنون بى حضورشما به هيچ كار تصميم نگرفته ام (32)

رجال ملك به او اظهار داشتند كه ما داراى نيروى كامل و مردان جنگجوى مقتدرى هستيم ليكن اختيار با شما تا به صلح و تسليم يا به جنگ و خلاف به فكر روشن چه دستور فرمائى (33)

بلقيس گفت پادشاهان چون به ديارى حمله آرند آن كشور را ويران سازند و عزيزترين اشخاص مملكت را ذليلترين افراد گيرند و رسم و سياستشان بر اين كار خواهدبود (34)

صلاح اينست كه حال من هديه اى بر آنان بفرستم تا ببينم فرستادگانم از جانب سليمان پاسخ چگونه باز مى آرند (35)

چون فرستادگان بلقيس حضور سليمان رسيدند به هديه آنها اعتنائى نكرد گفت شما خواهيد كه مرا به مال دنيا مدد كنيد؟ آنچه خدا به من از ملك و مال بى شمار عطا فرموده بسيار بهتر از اين مختصر هديه شماست آرى شما مردم دنيا خود بدين هدايا شاد شويد مرا اين متاع فانى پشيزى در نظر نيايد (36)

اى فرستاده بلقيسيان با

هدايا به سوى آنان باز شو كه من لشكرى بى شمار كه هيچبا آن مقاومت نتوانند كرد بر آنها مى فرستم و آنها را با ذلت و خوارى از آن ملك بيرون مى كنم مگر آن كه به دين توحيد و خداپرستى بگروند (37)

آنگاه سليمان رو به حضار بارگاه كرد و گفت كدام يك تخت بلقيس را پيش از آنكه تسليم امر من شود خواهيد آورد؟ تا چون اعجاز مرا مشاهده كند از روى ايمان تسليم شود (38)

از آن ميان عفريت جن گفت من چنان بر آوردن تخت او قادر و امينم كه پيش از آنكه تو از جايگاه قضاوت خود برخيزى آن را به حضور آرم يعنى كمتر از نصف روز ميتوانم تخت با عظمت بلقيس را نزد تو حاضر كنم و در جواهر و نواميس آن دستخيانت نبرم (39)

و آن كس كه به علم كتاب الهى دانا بود يعنى آصف برخيا يا خضر يا سليمان كه داراى اسم اعظم و علم غيب بود گفت كه من پيش از آنكه چشم بهم زنى تخت را بدينجا آرم و هماندم حاضر نمود چون سليمان سرير را نزد خود مشاهده كرد گفت اين توانائى از فضل خداى منست تا مرا بيازمايد كه نعمتش را شكر ميگويم يا كفران ميكنم و هر كه شكر نعمت حق كند شكر به نفع خويش كرده همانا خدا از شكر خلق بى نياز و بر كافر هم به لطف عميم كريم و مهربانست (40)

آنگاه سليمان گفت تخت بلقيس را به تغيير شكل و هيات بر او ناشناس گردانيد تابنگريم كه وى سرير خود را خواهد شناخت يا

نه يعنى تا آزموده شود كه او زنى است حقيقت بين و نظرش به عالم حقايق و لايق پيشوائى است يا چون ديگر زنان به فريب صورت و شكل و رنگ مغرور و براى رياست نالايق است (41)

هنگامى كه بلقيس آمد از او پرسيدند كه عرش تو چنين است؟ وى گفت گويا هميناست و ما از اين پيش بدين امور دانا و تسليم امر خدا بوديم (42)

و او را پرستش غير خدا مانند آفتاب و ساير اجرام علوى از خداپرستى بازداشته و از فرقه كافران مشرك به شمار بود (43)

آنگاه او را گفتند كه در ساحت اين قصر داخل شو وى چون كوشك را مشاهده كرد ازفرط صفا و تلألو پنداشت كه لجه آبيست و جامه از ساق پا برگرفت و گفت اين قصريستاز آبگينه صاف از آن دستگاه با عظمت نبوت به حيرت آمد و گفت بارالها من سختدر گذشته بر نفس خويش ستم كردم و اينك با رسول تو سليمان تسليم فرمان يكتا پروردگار عالميان گرديدم تا از تقصيرات گذشته ام به لطف خود درگذرى (44)

و ما به قوم ثمود برادرشان صالح را به رسالت فرستاديم كه امت را بگويد خداى يكتا را پرستيد چون تبليغ رسالت كرد قوم بر دو فرقه شدند يك فرقه مومن و ديگركافر و با هم به مخاصمه و جدال پرداختند (45)

صالح گفت اى قوم چرا پيش از نكوكارى به بدكارى مى شتابيد، چرا از كردار زشت استغفار به درگاه خدا نمى كنيد تا شايد مورد عفو و رحمت واقع شويد (46)

آن كافران چنين گفتند ما به وجود تو و پيروانت فال

بد ميزنيم كه ظهور تو اسبابرنج و خصومت و عذاب و شومى حال ما شده است صالح گفت اين فال بد شما نزد خدامحققا معلوم است كه شما خود موجب اين امتحان و ابتلا شده ايد (47)

و در شهرستان قوم صالح نه نفر از روساى قبيله بودند كه دايم در زمين به فتنه و فساد ميپرداختند و هرگز قدمى به صلاح خلق برنميداشتند و قوم صالح را برمخالفت و ضديت و بر ظلم و قتل صالح واميداشتند (48)

آن روساى مفسد به قوم صالح گفتند كه شما همقسم شويد كه شبيخون زنيد و شبانه صالح را به قتل برسانيد و آن گاه به وارث او همه شهادت خواهيم داد كه ما به مكان ارتكاب قتل هم حاضر نبوديم و البته ما راست ميگوئيم (49)

و آن كافران در قتل صالح مكر و حيله به كار بردند و شبيخون زدند و ما آنها را از جائى كه هيچ نفهميدند به كيفر مكرشان رسانيديم (50)

بنگر كه پايان مكرشان چه شد؟ عاقبت ما آنان كه در قتل صالح حيله و مكر كاربستند همه را با بستگانشان هلاك كرديم (51)

اينست خانه هاى بى صاحب ايشان كه چون ظلم كردند همه ويران شد و در اين كار هلاك ستمكاران براى دانايان آيت عبرت و مايه هوشيارى است (52)

و از آن قوم اهل ايمانى كه پرهيزكار و خداترس بودند همه آنها را از عذاب نجات داديم (53)

و پيغمبر ما لوط وقتى به قوم خود گفت آيا شما با آنكه بصيرت به زشتى عمل خودداريد باز مرتكب چنين كار منكرى ميشويد؟ (54)

آيا شما با مردان شهوترانى

كرده و آنان را ترك ميگوئيد؟ آرى شما بسيار مردم جهالت پيشه اى و گمراهى هستيد (55)

قوم لوط به او جوابى ندادند جز آنكه با يكديگر گفتند كه لوط را با همه اهلبيتش كه از اين كار تنزه و دورى ميجويند از شهر خود بيرون كنيد (56)

ما هم لوط را با همه اهل بيتش جز آن كافر او كه مقدر بود ميان اهل عذاب باقى ماند همه را نجات داديم (57)

و بر سر آنها كه بايستى به كيفر برسند سنگ باران هلاك بارانديم كه بسياربد باران هلاكتى است بر آن قوم بدكار (58)

اى رسول بگو ستايش مخصوص خداست و سلام خاص بر بندگان برگزيده خدا آيا خدا ى قادر آفريننده جهان بهتر و پرستش را سزاوارتر است يا آنانكه شريك خدا مى شماريد كه همه عاجز و ناتوان و دستخوش مرگ و فنا هستند (59)

آيا آن كيست جز خداى يكتا كه آسمانها و زمين را خلق كرده و از آسمان براى شماباران ميفرستد تا به آن درختان و باغ و بستانهاى شما را در كمال سبزى و خرمى ميرويانيم كه هرگز شما از پيش خود قادر بر رويانيدن آن درختان نيستيد آيابا وجود خداى يكتا خدائى هست؟ هرگز خدائى نيست ليكن اين مشركان از نادانى به بتها توجه كرده و از عناد روى از خدا مى گردانند (60)

آيا آن كيست جز خداى يكتا كه زمين را آرامگاه شما قرار داد و در آن نهرهاى آب براى شرب خودتان و حيوانات و زراعات و اشجار شما جارى كرد و كوه ها براى راهنمائى و منافع بسيار ديگر برافراشت و ميان

دو دريا به قطعه اى از زمين حايل گردانيد يا دو درياى شور و شيرين را بى فاصله منع از اختلاط آب آنها كرد آيابا وجود خداى قادر يكتا خدائى هست؟ هرگز نيست ليكن اكثر مردم بر اين حقيقت آگاه نيستند (61)

آيا آن كيست كه دعاى بيچارگان مضطر را به اجابت مى رساند و رنج و غم آنان رابرطرف ميسازد و شما مسلمين را جانشينان اهل زمين قرار ميدهد آيا با وجود خداى يكتا خدائى هست؟ هرگز نيست ليكن اندكى مردم متذكر اين حقيقتند (62)

آيا آن كيست كه در تاريكيهاى بر و بحر عالم به نور خورشيد و ماه و ستارگان و در ظلمات جهل و حيرت به نور رسل و امامان و عالمان شما را هدايت ميكند و كيست كه به بادها بر شما تشنگان عالم مژده باران رحمت ميفرستد آيا با وجود خداى يكتا خدائى هست؟ هرگز نيست او بسى برتر و بالاتر است از آنچه مشركان جاهل شريك وى ميشمرند (63)

آيا آن كيست كه نخست آفرينش را آغاز ميكند آنگاه همه را به سوى خود بازميگرداند و آن كيست كه از قواى آسمان و زمين به شما روزى ميدهد آيا با وجود خداى يكتا خدائى هست؟ هرگز نيست مشركان را بگو اگر راست ميگوئيد غير خدا هم كسى در آفرينش موثر است بر دعوى خود برهانى بياوريد (64)

اى رسول ما، بگو كه در همه آسمانها و زمين جز خدا كسى از علم غيب آگاه نيست و خلق هيچ نميدانند كه چه هنگام زنده و برانگيخته خواهند شد (65)

بلكه اين مدعيان نادان امروز به روز قيامت دانا شوند

و تدارك كار كنند هيهات اينان از قيامت هم در شك و ريبند بلكه بكلى از عالم آخرت بى خبر و از مشاهده آن جهان كورند (66)

و كافران با يكديگر چنين گفتند آيا هرگاه ما چون مرديم و يكسر خاك شديم بازدر قيامت زنده شويم و سر از خاك بيرون مى آوريم (67)

اين خبر به ما و پيش از ما به پدران ما وعده ها داده شد ليكن اين سخنان چيزى جز افسانه هاى پيشينيان نيست (68)

اى رسول ما به اين كافران بگو در روى زمين سير كنيد تا بنگريد عاقبت كار بدكاران به كجا كشيد و چگونه همه هلاك شدند (69)

اى رسول تو بر كفر و بدبختى اين كافران اندوهناك مشو و از مكر آنان نيز دلتنگ مباش كه ما قادر به انتقام آنهائيم (70)

و كافران مى گويند پس اين وعده قيامت كه شما پيغمبران ميدهيد اگر راست ميگوئيد كى خواهد بود (71)

بگو اى پيغمبر بعضى از آن وعده كه به وقوعش تعجيل داريد بدين زودى شايد درپى شما آيد كه به مرگ الهى يا شمشير مسلمين همه هلاك شويد و به دوزخ رويد (72)

و همانا خداى تو درباره خلق داراى فضل و رحمت بسيار است و ليكن اكثر مردم شكرنعمش بجا نياورند (73)

و همانا خداى تو بر آنچه خلق در دلها پنهان كنند يا آشكار سازند به همه آگاهست (74)

هيچ امرى در آسمان و زمين پنهان نيست جز آنكه در كتاب علم الهى آشكار است (75)

همانا اين قرآن اكثر احكامى كه بنى اسرائيل در آن اختلاف مى كنند كاملا بيان خواهد كرد و

حكم واقعى تورات را آشكار مى سازد (76)

و هم اين كتاب خدا براى اهل ايمان هدايت و رحمت كامل است (77)

اى رسول ما خداى تو در قيامت ميان اختلافات اين مردم حكم خواهد كرد كه او خداى مقتدر و داناست (78)

پس تو بر خداى داناى توانا توكل كن كه تو البته رسول بر حقى و حقانيتت برهمه آشكار است (79)

همانا تو با آنكه پيغمبر به حق و هادى مطلقى باز نتوانى كه مردگان و مرده دلان كفر را سخنى بشنوانى و يا كران باطن را كه به گمراهى از گفتارت روى ميگردانند به حقيقت شنوا كنى (80)

و تو هرگز نتوانى كه اين كوران باطن را از گمراهى هدايت كنى تنها آنانكه به آيات ما ايمان مياورند تو آنها را ميتوانى سخن بشنوانى و به راه حق هدايتكنى و ايشانند كه تسليم امر خدا هستند (81)

و هنگامى كه وعده عذاب كافران به وقوع پيوندد و يا زمان انتقام به ظهور قائم فرا رسد جنبنده اى از زمين برانگيزيم كه با آنان تكلم كند كه مردم به آيات مابعد از اين از روى يقين نمى گروند در اخبار اماميه جنبنده اى كه در اين آيه مذكور است داض الارض به رجعت حضرت امير (ع) در ظهور حضرت قائم يا خودولى عصر عجل الله تعالى فرجه تفسير شده اما در اخبار اهل سنت به حيوان عجيبى تفسير شده كه بين دو شاخش يك فرسخست و سرش به گاو و گردنش به شترمرغ و سينه اش به شير نر و چشم چنان و گوش چنان و يا به مرغى كه پر و بالش

چنين و چنانست حكايت گرديده و قول اول صحيح است (82)

و اى رسول امت را به ياد آر روزى را كه خلق به عرصه قيامت يا رجعت به دنيادر ظهور امام عصر از هر قومى يك دسته را كه تكذيب آيات ما ميكنند برمى انگيزيم و آنها براى سوال بازداشته خواهند شد (83)

تا آنگاه كه همه بازآمدند خدا به آنها بفرمايد كه آيات مرا كه به آن احاطه علمى نيافتيد از جهل و خودسرى تكذيب كرديد آيا در مقام عمل با آن آيات چه كرديد؟ از كفر و عصيان همه را برخلاف امر كرديد؟ اينك به كيفر خود ميرسيد (84)

و فرمان عذاب شديد به كيفر كفر و ظلم بر آنها برسد و هيچ سخن ديگر نتوانند گفت (85)

آيا كافران نديدند كه ما به قدرت كامله خود شب را تاريك براى سكون و آرامشخلق قرار داديم و روز را روشن براى كسب و كار همانا در اين وضع شب و روز آيات و نشانه هاى قدرت الهى براى اهل ايمان پديدار است (86)

و باز به امت يادآور شو روزى را كه صور اسرافيل دميده شود آن روز هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است جز آن را كه خدا خواسته همه ترسان و هراسان باشند و همه منقاد و ذليل به محشر درآيند (87)

و در آن هنگام كوه ها را بنگرى و جامد و ساكن تصور كنى در صورتى كه مانند ابر تندسير در حركتند صنع خداست كه هر چيزى را در كمال تقان و استحكام ساخته كه علم كامل او به افعال همه شما خلايق محيط

است (88)

كسانى كه در قيامت نيكوكار آيند پاداش بهتر از آن يابند و هم از هول و هراس قيامت ايمن باشند (89)

و كسانى كه بدكار و زشت كردار آيند در آن روز به رو در آتش جهنم افتند آيااين عذاب آتش دوزخ جز آنكه جزاء اعمال آنهاست كه به عذاب دوزخ تجسم يافته است؟ (90)

اى رسول بگو من مامورم كه منحصرا خداى اين بلد مكه معظمه را كه بيت الحرامش قرار داده پرستش كنم كه آن خدا مالك هر چيز عالم است و باز مامورم كه از تسليم شدگان فرمان او باشم (91)

و نيز مامورم كه قرآن را به حكم وظيفه رسالت بر امت تلاوت كنم پس هر كس هدايت يافت و به راه سعادت و اطاعت خدا شتافت به نفع خود هدايت يافته و هر كس گمراه شد و از راه خدا روى تافت آنهم به زيان خود اقدام كرده است و بگو كه من جز آنكه از پيمبرانى هستم كه براى ارشاد و هدايت و ترسانيدن خلق آمده ام وظيفه ديگر ندارم (92)

و بگو ستايش مخصوص خداست كه به زودى آيات قدرتش را به شما ارائه خواهد دادتا آن را بشناسيد و خدا هرگز غافل از كردار شما نيست بلكه شما و اعمالتان و همه امور عالم هميشه در نظر او هستيد پس از او بترسيد و از اطاعتش رخ نتابيد (93)

ايشانند كه به آخرت يقين دارند. (3)

همانا كسانى كه به آخرت ايمان ندارند، كارهاى (زشت)شان را زيبا جلوه مى دهيم تا (همچنان) سرگشته باشند. (4)

آنان كسانى هستند كه براى ايشان عذاب بد (و دردناك) خواهد بود و آنان در قيامت زيانكارترين افرادند. (5)

به يقين كه تو قرآن را از سوى حكيمى دانا دريافت مى كنى. (6)

(ياد كن) زمانى كه موسى به خانواده ى خود گفت: همانا من آتشى احساس كردم (شما در همين مكان توقّف كنيد)، به زودى براى شما خبرى از آن خواهم آورد، يا شعله ى آتشى براى شما مى آورم، باشد كه خود را گرم كنيد. (7)

پس همين كه (موسى) نزد آن آمد، ندا داده شد كه هر كه در آتش و هر كه اطراف آن است بركت داده شد و منزّه است خداوندى كه پروردگار جهانيان است. (8)

اى موسى! همانا اين منم خداى عزيز حكيم. (9)

و عصايت را بيفكن! (موسى عصا را افكند،) پس همين كه آن را ديد چنان جست و خيز مى كند كه گويا مارى كوچك است، پشت كنان فرار كرد و به عقب برنگشت. (ما به او گفتيم:) اى موسى! نترس كه پيامبران در آستان من نمى ترسند. (10)

مگر كسى كه ستم كند؛ سپس بعد از بدى كار خوبى را جايگزين نمايد همانا كه من بخشنده ى مهربانم. (11)

و دستت را در گريبانت كن؛ سفيد و درخشنده خارج شود، بى آنكه عيبى در آن باشد؛ (اين معجزه) در زمره ى معجزات نه گانه به سوى فرعون و قومش (آمده است) كه آنان قومى فاسق هستند. (12)

پس چون آيات و معجزات روشنگر ما به سويشان آمد، گفتند: اين

سحرى است آشكار. (13)

و با آن كه در دل به آن يقين داشتند، از روى ستم و برترى جويى انكارش كردند، پس بنگر كه فرجام تبه كاران چگونه است. (14)

و به راستى به داوود و سليمان دانشى (ويژه) عطا كرديم، و آن دو گفتند: ستايش، مخصوص خداوندى است كه ما را بر بسيارى از بندگان مؤمنش برترى بخشيد. (15)

و سليمان وارث داوود شد و گفت: اى مردم! زبان پرندگان به ما تعليم داده شده، و از هرچيز به ما عطا گرديده؛ قطعا اين (بخشش) همان برترى و امتياز روشن است. (16)

و براى سليمان، سپاهيانش از جن و انس و پرنده گرد آمدند، پس از تشتّت و بى نظمى بازداشته مى شدند (تا در ركابش باشند). (17)

(سليمان با لشكر خود حركت مى كرد) تا به وادى مورچگان رسيدند، مورچه اى گفت: اى مورچگان! به خانه هاى خود برويد تا سليمان و لشكريانش شما را ناآگاهانه پايمال نكنند. (18)

پس (سليمان) از سخن اين مورچه با تبسّمى خندان شد و گفت: پروردگارا! به من الهام كن (و توفيق ده) كه نعمتى كه به من و به والدينم بخشيده اى شكر كنم و عمل صالحى كه آن را مى پسندى انجام دهم و در سايه ى رحمت خود، مرا در زمره ى بندگان شايسته ات وارد كن. (19)

و (سليمان) جوياى حال پرندگان شد و (هدهد را نديد،) گفت: مرا چه شده كه هدهد را نمى بينم؟ (آيا حضور دارد و من نمى بينم) يا از غايبان است. (20)

قطعا او را كيفرى سخت خواهم داد يا او را ذبح مى كنم، مگر آن كه (براى غيبت خود) دليل روشنى (و عذر موجّهى) براى من بياورد. (21)

پس

ديرى نپاييد كه (هدهد آمد و) گفت: از چيزى آگاهى يافتم كه تو (با همه ى عزّت و شوكتى كه دارى) از آن آگاه نشده اى و براى تو از (منطقه ى) سبا گزارشى مهم و درست آورده ام. (22)

(هدهد توضيح داد:) همانا من زنى را يافتم (به نام بلقيس) كه بر مردم سلطنت مى كرد و از همه چيز (دنيا) برخوردار بود و تخت بزرگى داشت. (23)

آن زن و قومش را چنين يافتم كه به جاى خدا براى خورشيد سجده مى كنند و شيطان اعمالشان را در نظرشان آراسته، پس آنان را از راه (حق) بازداشته و آنان هدايت نمى شوند. (24)

(جلوه دادن شيطان، اعمال مردم را براى آن است) كه آنان سجده نكنند براى خداوندى كه چيزهاى ناپيداى آسمان ها و زمين را بيرون مى آورد (و آشكار مى كند) و عملكرد نهان و آشكار شما را مى داند. (25)

خداوندى كه معبودى جز او نيست (و) پروردگار عرش بزرگ است. (26)

(سليمان بعد از شنيدن گزارش هدهد) گفت: به زودى خواهيم ديد كه آيا (در گزارشت) راست گفتى يا از دروغگويانى.؟ (27)

اين نامه ى مرا ببر و به سوى آنها بيفكن؛ آن گاه از آنان روى برتاب، پس بنگر چه جوابى مى دهند. (28)

(چون هدهد نامه را نزد بلقيس افكند، او به شگفت آمد و) گفت: اى اشراف (و بزرگان كشور)! نامه اى پرارزش به سوى من افكنده شد. (29)

نامه از سليمان است و (مضمون آن) اين است: به نام خداوند بخشنده مهربان. (30)

بر من برترى نجوييد. نزد من آييد و تسليم (حق و مطيع من) باشيد. (31)

(بلقيس) گفت: اى بزرگان! در كارم نظر دهيد كه بى حضور

شما (تاكنون) كارى را فيصله نداده ام. (32)

(اشراف) گفتند: ما سخت نيرومند و دلاوريم (و نبايد در برابر يك نامه از موضع ضعف برخورد كنيم)، ولى اختيار كار با توست، نظر خود را بيان فرما تا ببينيم چه دستور مى دهى؟ (و ما با قدرت انجام دهيم). (33)

(بلقيس) گفت: بى شك، هرگاه پادشاهان به منطقه ى آبادى وارد شوند (و هجوم برند،) آن جا را به تباهى مى كشند و عزيزان آن جا را ذليل مى كنند و اين، سيره ى هميشگى آنان است. (34)

و همانا من (جنگ را صلاح نمى بينم،) هديه اى با ارزش به سويشان مى فرستم، پس چشم براهم تا ببينم فرستادگان من با چه خبرى برمى گردند. (شايد با قبول هدايا از سوى سليمان، ما هم درامان باشيم). (35)

چون (پيك حامل هدايا) نزد سليمان آمد، سليمان گفت: آيا مرا با مالى ناچيز مدد مى كنيد؟ پس (بدانيد) آنچه خداوند به من داده بهتر است از آنچه به شما داده است، (من با هديه ى شما شاد نمى شوم) بلكه شما هستيد كه به هديه ى خودتان خوشحاليد. (36)

(سليمان به پيك بلقيس) گفت: به سوى آنان برگرد، پس ما حتما لشكريانى بر آنان وارد مى كنيم كه براى آنان تاب مقابله نيست و ما حتما آنان را از منطقه، ذليلانه آواره مى كنيم در حالى كه خوارى را احساس خواهند كرد. (37)

(سليمان) گفت: اى بزرگان! كدام يك از شما تخت او (بلقيس، ملكه ى سبا) را قبل از آن كه آنان به حال تسليم نزد من آيند براى من مى آورد.؟ (38)

عفريتى از جن (كه داراى قدرت و زيركى خاصّى بود به سليمان) گفت: من آن را نزد تو مى آورم پيش از آن

كه از جاى خود برخيزى، و من قطعا بر اين كار هم قدرت دارم و هم مورد اعتمادم. (39)

كسى (به نام آصف بن برخيا) كه به بخشى از كتاب (الهى) آگاهى داشت (سليمان) گفت: من آن (تخت) را قبل از آن كه پلك چشمت بهم بخورد نزد تو مى آورم. (سليمان پذيرفت و او تخت را آورد.) همين كه (سليمان) آن (تخت) را نزد خود مستقر ديد، (به جاى غرور و تكبّر) گفت: اين (توانايى وزير من كه مقدارى از علم كتاب و اسم اعظم را مى داند،) از لطف پروردگار من است، تا مرا (با اين نعمت ها) بيازمايد كه آيا شكرگزارم يا كفران مى كنم؟ و هر كس شكر كند، قطعا به سود خويش شكر ورزيده و هر كس كفران نمايد (به ضرر خويش گام نهاده، زيرا) پروردگار من (از شكر مردم) بى نياز و كريم است. (بى نيازى و كرامت، براى خداوند ذاتى است و هرگز وابسته به شكر يا كفران كسى نيست). (40)

(سليمان) گفت: تخت (ملكه) را برايش ناشناس گردانيد، تا ببينم آيا پى مى برد يا از كسانى است كه پى نمى برند.؟ (41)

پس هنگامى كه (بلقيس) آمد، به او گفته شد: آيا تخت تو اين گونه است؟ گفت: گويا خود آن است، و پيش از اين، به ما علم (به حقّانيّت سليمان) داده شده و ما فرمان بردار بوده ايم. (42)

آنچه (آن زن) به جاى خدا مى پرستيد، او را (از تسليم شدن در برابر حق) بازداشته بود، و او از قوم كافران بود، (ولى بعد از كفر، ايمان آورد). (43)

به او (بلقيس) گفته شد: وارد قصر شو! پس چون آن را

ديد، پنداشت بركه آبى است، (براى عبور) جامه از ساق پايش برگرفت، (تا تر نشود. سليمان به او) گفت: (اين جا آبى نيست،) بلكه قصرى از شيشه و بلور صيقلى است. (ملكه ى سبا) گفت: پروردگارا! من به خودم ظلم كردم و (اكنون) همراه سليمان، در برابر پروردگار جهانيان سر تسليم فرود آورده ام. (44)

و به راستى به سوى قوم ثمود، برادرشان (حضرت) صالح را فرستاديم كه (او به مردم گفت:) خداوند را بپرستيد. پس آن گاه مردم به دو گروه متخاصم تقسيم شدند. (45)

صالح گفت: اى قوم من! چرا پيش از نيكى شتابزده خواهان بدى هستيد؟ چرا از خداوند آمرزش نمى خواهيد تا مشمول رحمت گرديد.؟ (46)

(مردم به صالح) گفتند: ما به تو و همراهانت فال بد زده ايم (و قحطى موجود به خاطر وجود شماست. صالح) گفت: فال (و سرنوشت نيك و بد) شما نزد خداست، بلكه شما گروهى هستيد كه مورد آزمايش قرار گرفته ايد. (47)

و در آن شهر نه دسته (و گروه) بودند كه در آن سرزمين فساد مى كردند و اهل اصلاح نبودند. (48)

(آن گروه مفسد) گفتند: به خداوند سوگند ياد كنيد (و هم قسم شويد) كه بر او و خانواده اش شبيخون مى زنيم، سپس به ولى او خواهيم گفت: ما در محل قتل كسانش حاضر نبوديم (تا چه رسد به اينكه آنان را كشته باشيم)، و ما قطعا راست مى گوييم. (49)

و (آن نه گروه مفسد) دست به تدبير بزرگى زدند و ما نيز به تدبير بزرگى دست زديم، ولى آنها نمى فهميدند. (50)

پس بنگر كه پايان تدبير آنان (و شبيخون به صالح و كسانش) به كجا انجاميد، ما آنان و

قومشان همگى را هلاك كرديم. (51)

پس اين خانه هاى آنهاست كه به خاطر ظلمى كه كردند ويران و خالى شده است، و قطعا در اين (كيفر، عبرت و) نشانه روشنى است براى اهل علم و آگاهى. (52)

و مؤمنان و كسانى را كه اهل پروا بودند، (از مهلكه) نجات داديم. (53)

و (نيز) لوط را (فرستاديم) كه به قومش گفت: آيا اين كار بسيار زشت را در حالى كه به زشتى آن آگاهيد، انجام مى دهيد.؟ (54)

آيا شما با بودن زنان، براى غريزه ى شهوت به سراغ مردان مى رويد؟ بلكه شما مردمى (نادان و) جهالت پيشه ايد. (55)

ولى پاسخ قومش جز اين نبود كه گفتند: خاندان لوط را از شهرتان بيرون كنيد، زيرا آنان مردمى هستند كه پاكيزگى مى جويند. (56)

پس ما لوط و خانواده اش را نجات داديم، جز زنش را كه (به خاطر انحراف) مقدّر كرده بوديم از بازماندگان (و هلاك شدگان در آن شهر) باشد. (57)

سپس بارانى (از سنگ) بر سر آنها باريديم (و همگى زير آن دفن شدند) و چه بد است باران انذار شدگان. (58)

بگو: سپاس براى خداست و سلام بر آن بندگانش، كه آنان را برگزيد. آيا خدا بهتر است يا آنچه را كه شريك قرار مى دهند.؟ (59)

كيست كه آسمان ها و زمين را آفريد؟ و از آسمان براى شما آب فرستاد، پس به وسيله ى آن، باغهايى بهجت انگيز رويانيد؛ كار شما نبود كه درختانش را برويانيد، آيا معبودى با خداست؟ (نه) بلكه آنان قومى منحرفند. (60)

كيست كه زمين را قرارگاهى ساخت و در آن، رودها قرار داد، و براى آن، كوه ها را (مانند لنگر) ثابت و پابرجا

قرار داد و ميان دو دريا (شور و شيرين) مانعى قرار داد (كه مخلوط نشوند). آيا معبودى با خداست؟ (نه) بلكه اكثر آنان نمى دانند. (61)

كيست كه هرگاه درمانده اى او را بخواند، اجابت نمايد و بدى و ناخوشى را برطرف كند، و شما را جانشينان (خود در) زمين قرار دهد؟ آيا با خداوند معبودى است؟ چه كم پند مى پذيريد. (62)

كيست كه شما را در تاريكى هاى خشكى و دريا (به وسيله ى ستارگان) هدايت مى كند، و كيست كه بادها را پيشاپيش (باران) رحمتش به عنوان بشارت مى فرستد، آيا معبودى با خداست؟ خداوند برتر است از آن چه براى او شريك قرار مى دهند. (63)

كيست كه آفرينش را آغاز مى كند، سپس آن را (در قيامت) بازمى گرداند و كيست كه شما را از آسمان و زمين روزى مى دهد؟ آيا با خداوند معبودى هست؟ بگو: اگر راست مى گوييد برهانتان را بياوريد. (64)

بگو: جز خداوند، هيچ كس در آسمان ها و زمين، غيب نمى داند و كسى نمى داند چه زمانى برانگيخته خواهد شد. (65)

بلكه علم مشركان در قيامت به كمال خواهد رسيد، بلكه آنان (امروز) درباره ى آن (آخرت) در شك هستند، بلكه نسبت به (چگونگى) وقوع آن كورند. (66)

و كسانى كه كفر ورزيدند، گفتند: آيا هرگاه ما و پدرانمان (بعد از مرگ) خاك شديم، آيا حتما (زنده از گور) بيرون آورده مى شويم.؟ (67)

در حقيقت به ما و نياكانمان از قبل، اين وعده داده شده، (لكن) اين وعده جز افسانه هاى پيشينيان چيز ديگرى نيست. (68)

بگو: در زمين بگرديد پس بنگريد كه فرجام گنه پيشگان چگونه بوده است. (69)

و بر (انحراف و عواقب شوم) آنان اندوه مخور

و از آنچه مكر (و توطئه) مى كنند، دلتنگ مباش. (70)

و مى گويند: اگر راست مى گوييد، اين وعده (عذاب دنيا يا قيامت) كى خواهد بود.؟ (71)

بگو: چه بسا بخشى از آن عذابى را كه با شتاب مى خواهيد، در پى شما باشد (و به شما برسد و خود خبر نداشته باشيد). (72)

و البتّه پروردگار تو بر (اين) مردم داراى بخشش است و لكن بيشترشان شكرگزار نيستند. (73)

و البتّه پروردگارت، آنچه را در سينه هاشان پنهان دارند و آنچه را آشكار مى نمايند، (به خوبى) مى داند. (74)

و هيچ (موجود) پنهانى در آسمان و زمين نيست، مگر اين كه در كتابى روشن (نزد خداوند ثبت) است. (75)

همانا اين قرآن، بيشتر آنچه را بنى اسرائيل در آن اختلاف دارند، (به طور صحيح) بر آنان حكايت مى كند. (76)

و البتّه كه آن (قرآن) براى اهل ايمان، مايه ى رحمت و هدايت است. (77)

بدون شك، پروردگار تو با حكم خود ميانشان داورى خواهد كرد و او صاحب قدرت و آگاه است. (78)

پس بر خداوند توكّل كن (و بدان) كه تو بر حقّ آشكار هستى. (79)

بى شك، نمى توانى دعوت خود را به گوش مردگان برسانى، و نمى توانى كران را آنگاه كه روى برمى گردانند و پشت مى كنند، فراخوانى (و حقيقت را به آنان بفهمانى). (80)

تو هدايت كننده كوران از گمراهيشان نيستى؛ تو فقط مى توانى سخن خود را به گوش كسانى برسانى كه به آيات ما ايمان آورده اند و در برابر حق تسليم هستند. (81)

و هرگاه سخن (و وعده ى عذاب الهى) بر مردم حتمى شود، جنبنده اى را براى آنان از زمين بيرون آوريم تا با مردم سخن گويد، كه همانا

مردم آيات ما را باور نمى كردند. (82)

و (ياد كن) روزى كه از هر امّتى گروهى از كسانى كه آيات ما را انكار مى كنند محشور مى كنيم، پس آنان از پراكنده شدن منع مى شوند. (83)

چون گرد آيند، (خداوند) مى فرمايد: آيا آيات مرا دروغ انگاشتيد و حال آن كه به آنها احاطه ى علمى نداشتيد، آيا شما (در طول حيات جز تكذيب) چه مى كرديد.؟ (84)

و به خاطر ظلمى كه كردند، حكم (عذاب) بر آنان مقرر گرديد، پس آنها حرفى نمى زنند (و سخنى ندارند كه بگويند). (85)

آيا نديدند كه ما شب را قرار داديم تا در آن آرام گيرند و روز را روشنى بخش ساختيم؟ (تا در آن براى معاش خود تلاش كنند) حتما در اين امر براى كسانى كه ايمان دارند عبرت هايى است. (86)

و (ياد كن) روزى كه در صور دميده شود، پس هر كه در آسمان ها و هر كه در زمين است به هراس افتد، مگر آن كس كه خدا بخواهد و همگى خاضعانه نزد او آيند. (87)

و كوه ها را مى بينى و مى پندارى كه بى حركتند، در حالى كه آنها همچون ابر در حركتند. (اين) صنعت (ماهرانه) خداست كه هر چيزى را با دقّت ساخته است، او به هرچه انجام مى دهيد آگاه است. (88)

هر كس كار نيكى بياورد، پس براى او (پاداشى) بهتر از عملش خواهد بود، و آنان از هراس آن روز ايمن هستند. (89)

و هر كس كه كار بدى بياورد، پس به رو در آتش (دوزخ) سرنگون شوند، (به آنان گفته شود:) آيا جز آنچه مى كرديد سزا داده مى شويد.؟ (90)

(اى پيامبر! بگو:) فقط مأمورم كه پروردگار

اين شهرى كه خداوند آن را محترم شمرده پرستش كنم، و همه چيز تنها براى اوست و مأمورم كه از اهل تسليم و طاعت باشم. (91)

و (همچنين مأمورم) قرآن (را بر مردم) تلاوت كنم. پس هر كس هدايت را بپذيرد تنها به سود خود پذيرفته و هر كس گمراه شود، پس بگو: (من مسئول نيستم، زيرا) من فقط هشداردهنده ام. (92)

و بگو: ستايش براى خداست. به زودى آياتش را به شما نشان خواهد داد و آن را خواهيد شناخت. وپروردگارت از آنچه انجام مى دهيد غافل نيست. (93)

عصايت را بيفكن، پس چون آن را ديدى كه مى جنبد گويى مارى سبكخيز است، [از بيم] پشت كرده گريخت و واپس ننگريست. [ندا آمد:] اى موسى، مترس، كه به نزد من فرستادگان نترسند (10)

مگر آن كه ستم كند و سپس نيكى را پس از بدى جايگزين گرداند، كه منم آمرزگار و مهربان. (11)

و دستت را در گريبانت بر تا روشن نه از آسيب [پيسى] بيرون آيد، [و اين] در ميان نه نشانه است به سوى فرعون و گروهش، زيرا كه آنان گروهى بدكار نافرمانند. (12)

پس چون نشانه هاى ما روشن و هويدا بديشان آمد، گفتند: اين جادويى است آشكار. (13)

و آنها را از روى ستم و سركشى انكار كردند در حالى كه دلهاشان بدانها يقين داشت، پس بنگر كه سرانجام تباه كاران چگونه بود. (14)

و هرآينه داوود و سليمان را دانشى بداديم، و گفتند: سپاس و ستايش خداى را كه ما را بر بسيارى از بندگان مومن خود برترى داد. (15)

و سليمان از داوود ميراث برد، و گفت: اى مردم، ما را سخن مرغان آموختند و ما را از هر چيزى [بهره اى] دادند. همانا اين است فزونبخشى و برترى آشكار. (16)

و سليمان را سپاهيانش از پريان و آدميان و مرغان گرد آمدند، پس آنها [از پراكندگى و بى نظمى] باز داشته مى شدند. (17)

تا آنگاه كه بر - از بالاى - وادى مورچگان فرا آمدند، مورچه اى گفت: اى مورچگان به خانه هاى خود در رويد مبادا سليمان و سپاهيانش پايمالتان كنند در حالى كه آگاه نباشند. (18)

پس [سليمان] از گفتار آن مورچه به لبخندى خندان شد، و گفت: پروردگارا، مرا الهام

كن - توفيق ده - كه نعمتت را كه بر من و بر پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس دارم و كارى نيك و شايسته كنم كه آن را مى پسندى و مرا به بخشايش خود در ميان بندگان نيك و شايسته ات درآر. (19)

و مرغان را جويا شده گفت: مرا چيست كه هدهد را نمى بينم يا مگر از غايبان است؟ (20)

هرآينه او را شكنجه اى سخت كنم يا سرش را ببرم يا مرا حجتى - عذرى - روشن و آشكار بيارد. (21)

پس درنگش - درنگ سليمان يا هدهد - ديرى نپاييد [كه هدهد آمد] و گفت: چيزى دريافته ام كه تو درنيافته اى، و از سبا - شهرى در يمن - برايت خبرى درست آورده ام. (22)

من زنى - بلقيس نام - را يافتم كه بر آنان پادشاهى مى كند و از هر چيزى - كه پادشاهان را به كار آيد يا از هر نعمتى - به او داده اند و او را تختى است بزرگ. (23)

او را و قومش را يافتم كه به جاى خداى يكتا خورشيد را سجده مى كنند و شيطان كارهاى [باطل] آنان را برايشان بياراسته و آنها را از راه [راست] بگردانيده پس به راه راست نيستند (24)

تا سجده نكنند خدايى را كه نهانى ها را كه در آسمانها و زمين است بيرون مى آورد و آنچه را پنهان مى داريد و آنچه را آشكار مى كنيد مى داند (25)

خداى يكتا، خدايى جز او نيست، پروردگار عرش بزرگ است. (26)

[سليمان] گفت: خواهيم ديد كه راست مى گويى يا از دروغگويانى. (27)

اين نامه مرا ببر و آن را به نزد آنها بيفكن سپس از آنها روى

بگردان - به يكسو شو - و بنگر چه پاسخ گويند. (28)

[آن زن] گفت: اى مهتران، نامه اى گرامى به سوى من افكنده شده، (29)

آن از سليمان و به نام خداى بخشاينده مهربان است، (30)

[به اين مضمون] كه بر من برترى مجوييد و به نزد من آييد گردن نهادگان. (31)

[و] گفت: اى مهتران، مرا در كارم راى و نظر دهيد، كه من گزارنده هيچ كارى نبوده ام تا اينكه شما در نزد من حاضر باشيد. (32)

گفتند: ما نيرومندان پر توان و خداوندان پيكار سختيم، و فرمان تو راست، بنگر تا چه فرمايى. (33)

گفت: پادشاهان هرگاه به آبادى و شهرى درآيند تباهش كنند و عزيزان مردم آن را خوار گردانند. [آرى] و چنين مى كنند. (34)

و من به سوى ايشان پيشكشى فرستم پس مى نگرم كه فرستادگان با چه چيز باز مى گردند - چه پاسخى آورند -. (35)

پس چون [فرستاده] نزد سليمان آمد، [سليمان] گفت: آيا مرا به مال يارى مى كنيد؟! آنچه خداى مرا داده بهتر است از آنچه شما را داده است، بلكه شما به پيشكش خود شادمانيد. (36)

سوى آنان بازگرد كه هرآينه با سپاهى بديشان درآييم كه آنان را در برابر آن تاب و توان نباشد و همانا از آنجا به خوارى و سرافكندگى بيرونشان رانيم. (37)

[سپس] گفت: اى مهتران، كدامتان تخت او را پيش از آنكه گردن نهاده نزد من آيند برايم مى آورد؟ (38)

ديوى از پريان گفت: من آن را پيش از آنكه از جاى خويش برخيزى نزد تو آرم و من بر اين كار نيرومند و امينم. (39)

آن كه دانشى از كتاب - كتابى

آسمانى يا لوح محفوظ - نزدش بود گفت: من آن را پيش از آنكه چشم بر هم زنى - يا چون در چيزى نگرى تا چشم از آن بردارى - برايت مى آورم. پس چون آن را نزد خود قرار يافته ديد، گفت: اين از فزون بخشى پروردگارم است تا بيازمايدم كه سپاس مى دارم يا ناسپاسى مى كنم، و هر كه سپاس گزارد جز اين نيست كه به سود خويش سپاس مى گزارد، و هر كه ناسپاسى كند همانا پروردگار من بى نياز است و بزرگوار. (40)

گفت: تخت او را برايش ناشناخته سازيد تا بنگريم آيا [به باز شناختن آن] راه مى برد يا از آنهاست كه راه نمى برند. (41)

پس چون بيامد به او گفته شد: آيا تخت تو چنين است؟ گفت: گويى اين همان است. و ما را پيش از اين دانش داده اند - بر قدرت و حقانيت سليمان - و ما گردن نهاده بوده ايم. (42)

و آنچه جز خدا مى پرستيد او را [از پرستش خدا] بازداشته بود، زيرا كه از گروه كافران بود. (43)

به او گفته شد: به صحن كاخ درآى، چون آن را بديد پنداشت كه آبگيرى ژرف است. و جامه از دو ساق خويش بالا كشيد. [سليمان] گفت: اين صحنى است صاف و هموار، [ساخته] از آبگينه - آب نيست -. گفت: پروردگارا، من به خود ستم كردم و [اينك] با سليمان خداى، پروردگار جهانيان، را گردن نهادم. (44)

و هرآينه به سوى قوم ثمود برادرشان صالح را فرستاديم كه خداى يكتا را بپرستيد، آنگاه دو گروه شدند كه با يكديگر ستيزه مى كردند. (45)

[صالح] گفت: اى قوم من، چرا پيش از نيكى

- توبه - بدى - عذاب - را به شتاب مى خواهيد؟ چرا از خدا آمرزش نمى خواهيد تا شايد در خور رحمت شويد (46)

گفتند: ما تو و آنها را كه با تواند به شگون بد گرفته ايم. گفت: شگون بدتان نزد خداوند است، بلكه شما گروهى گرفتار آزمونيد - شما را مى آزمايند -. (47)

و در آن شهر نه مرد - يا نه گروه - بودند كه در زمين تباهى مى كردند و شايسته كار و درست كردار نبودند. (48)

گفتند: به خدا سوگند خوريد - يا: در حالى كه به خدا سوگند خوردند گفتند - كه بر او و خاندانش شبيخون بريم، سپس به خونخواه او گوييم: ما هلاك شدن [او و] خاندان او را نديده ايم - يا حاضر نبوده ايم - و همانا ما راستگوييم. (49)

و نيرنگى ساختند، و ما نيز نيرنگى ساختيم ولى [نيرنگ ما را] در نمى يافتند. (50)

پس بنگر كه سرانجام نيرنگشان چسان بود، آنها و قومشان همه را هلاك كرديم، (51)

اينك خانه هايشان به ستمى كه كردند ويران و تهى مانده است. هرآينه در آن براى گروهى كه بدانند نشانه و عبرتى است. (52)

و آنان را كه ايمان آوردند و پرهيزگارى مى كردند رهانيديم. (53)

و لوط را [ياد كن] آنگاه كه به قوم خود گفت: آيا پيرامون زشتكارى مى گرديد و حال آنكه مى بينيد - زشتى آن را در مى يابيد، يا در ديد يكديگر اين زشتكارى مى كنيد -؟! (54)

آيا شما به كامرانى به جاى زنان به مردان مى گراييد؟! بلكه شما گروهى نادانيد. (55)

پس پاسخ قومش جز اين نبود كه گفتند: خاندان لوط را از شهر خود بيرون كنيد، كه

آنان مردمى اند كه پاكى مى ورزند. (56)

پس او و خاندانش را رهانيديم جز زنش كه مقدر كرديم از بازماندگان [و هلاك شدگان] باشد. (57)

و بر آنها بارانى [از سنگ] باريديم، پس بد است باران بيم شدگان. (58)

بگو: سپاس و ستايش خداى راست و سلام بر بندگان او آنان كه برگزيدشان، آيا خدا بهتر است يا آنچه انباز [خدا] مى گيرند؟ (59)

يا آن كه آسمانها و زمين را آفريد و برايتان از آسمان آبى فرو آورد كه بدان بوستانهاى زيبا و خرم رويانيديم كه شما را نرسد درختش را برويانيد [بهتر است يا آنچه انباز مى گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ بلكه آنان مردمى كج روند. (60)

يا آن كه زمين را آرامگاه - يا: آرام - قرار داد و در ميان آنها جوى ها روان كرد و براى آن لنگرها - كوه ها - ساخت و ميان دو دريا بندى نهاد - تا به يكديگر نياميزند - [بهتر است يا آنچه انباز مى گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ بلكه بيشترشان نمى دانند. (61)

يا آن كه درمانده را چون او را بخواند پاسخ دهد و گزند و آسيب را از او بردارد و شما را نمايندگان خود - يا جانشين پيشينيان - در زمين سازد [بهتر است يا آنچه انباز مى گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ اندكى ياد مى كنند و پند مى پذيرند. (62)

يا آن كه شما را در تاريكى هاى خشكى و دريا راه مى نمايد، و آن كه بادها را پيشاپيش رحمت خود - يعنى باران - مژدگان فرستد [بهتر است يا آنچه انباز مى گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ برتر است خداى

از آنچه انباز مى گيرند. (63)

يا آن كه آفرينش را آغاز مى كند سپس آن را باز مى گرداند، و آن كه شما را از آسمان و زمين روزى مى دهد [بهتر است يا آنچه انباز مى گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ بگو: حجت خود را بياوريد اگر راستگوييد. (64)

بگو: كسى در آسمانها و زمين نهان - غيب - را نمى داند مگر خدا. و نمى دانند كه كى برانگيخته مى شوند. (65)

مگر دانش آنان درباره جهان پسين - رستاخيز - به كمال رسيده است [كه آن را انكار مى كنند]؟! [نه،] بلكه از آن در شكاند، بلكه از [دانش و دريافت] آن كورند. (66)

و كسانى كه كافر شدند گفتند: آيا هنگامى كه ما و پدرانمان خاك شديم، آيا ما را [از گور] بيرون مى آورند؟! (67)

هرآينه اين را به ما و پيش از اين به پدران ما، وعده داده اند، اين نيست مگر افسانه هاى پيشينيان. (68)

بگو: در زمين بگرديد، پس بنگريد كه سرانجام بزه كاران چگونه بود. (69)

و بر آنان اندوه مخور و از نيرنگهايى كه مى سازند دلتنگ مباش. (70)

و گويند: اين وعده - عذاب در دنيا يا رستاخيز - كى خواهد بود، اگر راستگوييد؟ (71)

بگو: شايد برخى از آنچه به شتاب مى خواهيد بزودى به شما فرارسد. (72)

هرآينه پروردگار تو خداوند افزون بخشى بر مردم است ولى بيشترشان سپاس نمى گزارند. (73)

و همانا پروردگار تو آنچه را سينه هاشان پنهان مى دارد - در دل نهان مى دارند - و آنچه را آشكار مى كنند مى داند. (74)

و هيچ ناپيدايى در آسمان و زمين نيست مگر آنكه در كتابى روشن - لوح محفوظ - هست. (75)

همانا اين

قرآن بر فرزندان اسرائيل بيشتر آنچه را كه در آن اختلاف مى كنند باز مى گويد - خبر مى دهد -، (76)

و هرآينه مومنان را رهنمونى و بخشايشى است. (77)

همانا پروردگار تو به حكم خويش ميانشان داورى خواهد كرد، و اوست توانمند بى همتا و دانا. (78)

پس بر خداى توكل كن - كارها را به خدا واگذار - كه تو بر حق روشن و هويدايى. (79)

تو نتوانى كه مردگان را بشنوانى، و نه به كران آواى دعوت را بشنوانى آنگاه كه پشت كرده بر مى گردند. (80)

و تو راهنماى كوران - كوردلان - از گمراهيشان نيستى، نشنوانى مگر كسانى را كه به آيات - نشانه ها و سخنان - ما ايمان دارند و مسلمانند - گردن نهاده و فرمانبردارند -. (81)

و چون [هنگام آن رسد كه] آن گفتار - وعده ما به عذاب - بر آنان واقع شود، براى آنان از زمين جنبنده اى بيرون آريم كه با آنان اين سخن گويد، زيرا كه مردم به نشانه هاى ما يقين - باور بى گمان - نمى داشتند. (82)

و روزى كه از هر امتى گروهى از آنها كه نشانه هاى ما را دروغ شمردند برانگيزيم و فراهم آريم، پس [از پراكنده شدن] بازداشته شوند. (83)

تا آنگاه كه [به پيشگاه خدا] آيند، گويد: آيا نشانه هاى مرا دروغ انگاشتيد و حال آنكه بدانها دانشى نداشتيد، يا چه بود آنچه مى كرديد (84)

و آن گفتار - فرمان عذاب - بر آنان به سزاى ستمى كه كردند واقع شود و هيچ سخنى نگويند. (85)

آيا نديده اند كه ما شب را پديد كرديم تا در آن بيارامند و روز را روشن ساختيم [تا در

آن ببينند و به كار پردازند]؟ هرآينه در اين براى گروهى كه ايمان آورند نشانه هاست. (86)

و روزى كه در صور دميده شود پس، هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است بهراسد، مگر آن كس كه خداى خواهد، و همه سرافكنده و فروتن به نزد او آيند. (87)

و كوه ها را بينى، پندارى كه بر جاى ايستاده اند و حال آنكه همچون ابر مى روند، كار خداست كه هر چيزى را استوار ساخته. همانا او بدانچه مى كنيد آگاه است. (88)

هر كه نيكى آرد پس او را بهتر از آن باشد و آنان در آن روز از هراس ايمناند. (89)

و هر كه بدى آرد، پس چهره شان را به آتش درافكنند - به رو در آتش افكنده شوند -، آيا جز آنچه مى كرديد پاداش داده مى شويد؟ (90)

[بگو:] جز اين نيست كه فرمان يافته ام كه خداوند اين شهر را، همان كه آن را بشكوه داشت و همه چيز از آن اوست، بپرستم، و فرمان يافته ام كه از مسلمانان - گردن نهادگان - باشم (91)

و قرآن را [بر شما] بخوانم. پس هر كه راه يابد به سود خويش راه يافته، و هر كه گمراه شود، بگو: جز اين نيست كه من از بيم كنندگانم. (92)

و بگو: سپاس و ستايش خداى راست. زودا كه شما را نشانه هاى - قدرت يا عذاب - خويش بنمايد پس آنها را خواهيد شناخت. و پروردگار تو از آنچه مى كنيد غافل نيست. (93)

گزارند و زكات مي دهند و به روز قيامت يقين دارند. (3)

اعمال آنهايي را كه به آخرت ايمان ندارند در نظرشان بياراستيم. از اين روي سرگشته مانده اند. (4)

ايشان همان كسانند كه عذاب سخت از آن آنهاست و در آخرت زيانكارترند. (5)

تو كسي هستي كه قرآن از جانب خداي حكيم و دانا به تو تلقين مي شود. (6)

موسي به خانواده خود گفت: من از دور آتشي ديدم، زودا كه از آن برايتان خبري بياورم يا پاره آتشي . شايد گرم شويد. (7)

چون به آتش رسيد، ندايش دادند كه بركت داده شده ، آن كه درون آتش است و آن كه در كنار آن است. و منزه است خداي يكتا، آن پروردگار جهانيان. (8)

اي موسي ، من خداي پيروزمند حكيم هستم. (9)

عصايت را بيفكن. چون ديدش كه همانند ماري مي جنبد، گريزان بازگشت و به عقب ننگريست. اي موسي ، مترس. پيامبران نبايد كه در نزد من بترسند. (10)

مگر كسي كه مرتكب گناهي شده باشد و پس از بد كاري ، نيكوكار شود. زيرا من آمرزنده و مهربانم. (11)

دستت را در گريبان ببر تا بي هيچ آسيبي سفيد بيرون آيد. با نه نشانه نزد فرعون و قومش برو كه مردمي عصيانگرند. (12)

چون نشانه هاي روشنگر ما را ديدند گفتند: اين جادويي آشكار است. (13)

با آنكه در دل به آن يقين آورده بودند، ولي از روي ستم و برتري جويي انكارش كردند. پس بنگر كه عاقبت تبهكاران چگونه بود. (14)

ما به داوود و سليمان دانش داديم. گفتند: سپاس از آن خدايي است كه ما را

بر بسياري از بندگان مومن خود برتري داد. (15)

و سليمان وارث داوود شد و گفت: اي مردم، به ما زبان مرغان آموختند و از هر نعمتي ارزاني داشتند. و اين عنايتي است آشكار. (16)

سپاهيان سليمان از جن و آدمي و پرنده گرد آمدند و آنها به صف مي رفتند. (17)

تا به وادي مورچگان رسيدند. مورچه اي گفت: اي مورچگان، به لانه هاي خود برويد تا سليمان و لشكريانش شما را بي خبر درهم نكوبند. (18)

سليمان از سخن او لبخند زد و گفت: اي پروردگار من، مرا وادار تا سپاس نعمت تو را كه بر من و پدر و مادر من ارزاني داشته اي به جاي آورم و كارهاي شايسته اي كنم كه تو خشنود شوي ، و مرا به رحمت خود در شمار بندگان شايسته ات درآور. (19)

در ميان مرغان جست و جو كرد و گفت: چرا هدهد را نمي بينم، آيا از غايب شدگان است. (20)

به سختترين وجهي عذابش مي كنم يا سرش را مي برم، مگر آنكه براي من دليلي روشن بياورد. (21)

درنگش به درازا نكشيد. بيامد و گفت: به چيزي دست يافته ام كه تو دست نيافته بودي و از سبا برايت خبري درست آورده ام. (22)

زني را يافتم كه بر آنها پادشاهي مي كند. از هر نعمتي برخوردار است و تختي بزرگ دارد. (23)

ديدم كه خود و مردمش به جاي خداي يكتا آفتاب را سجده مي كنند. و شيطان اعمالشان را در نظرشان بياراسته است و از راه خدا منحرفشان كرده است، چنان كه روي هدايت نخواهند ديد. (24)

چرا خدايي را

كه نهان آسمانها و زمين را آشكار مي كند و هر چه را پنهان مي داريد يا آشكار مي سازيد مي داند، سجده نكنند. (25)

خداي يكتا كه هيچ خدايي جز او نيست. پروردگار عرش عظيم. (26)

گفت: اكنون بنگريم كه راست گفته اي يا در شمار دروغگوياني . (27)

اين نامه مرا ببر و بر آنها افكن، سپس به يكسو شو و بنگر كه چه جواب مي دهند. (28)

زن گفت: اي بزرگان، نامه اي گرامي به سوي من افكنده شد. (29)

نامه از سليمان است و اين است: به نام خداي بخشاينده مهربان. (30)

بر من برتري مجوييد و به تسليم نزد من بياييد. (31)

زن گفت: اي بزرگان، در كار من راي بدهيد، كه تا شما حاضر نباشيد من هيچ كاري را فيصل نتوانم داد. (32)

گفتند: ما قدرتمندان و خداوندان نبرد سخت هستيم. كارها به دست توست. بنگر كه چه فرمان مي دهي . (33)

زن گفت: پادشاهان چون به قريه اي در آيند، تباهش مي كنند و عزيزانش را ذليل مي سازند. آري چنين كنند. (34)

من هديه اي نزدشان مي فرستم و مي نگرم كه قاصدان چه جواب مي آورند. (35)

چون قاصد نزد سليمان آمد، سليمان گفت: آيا مي خواهيد به مال مرا ياري كنيد؟ آنچه خدا به من داده از آنچه به شما داده بهتر است. نه . شما به هديه خويش شادمان هستيد. (36)

اكنون به نزدشان بازگرد. سپاهي بر سرشان مي كشيم كه هرگز طاقت آن را نداشته باشند. و به خواري و خفت از آنجا بيرونشان مي كنيم. (37)

گفت: اي بزرگان، كدام يك

از شما تخت او را -پيش از آنكه به تسليم نزد من آيند- برايم مي آورد. (38)

عفريتي از ميان جنها گفت: من، قبل از آنكه از جايت برخيزي ، آن را نزد تو حاضر مي كنم، كه من بر اين كار هم توانايم و هم امين. (39)

و آن كس كه از علم كتاب بهره اي داشت گفت: من، پيش از آنكه چشم بر هم زني ، آن را نزد تو مي آورم. چون آن را نزد خود ديد، گفت: اين بخشش پروردگار من است، تا مرا بيازمايد كه سپاسگزارم يا كافر نعمت. پس هر كه سپاس گويد براي خود گفته است و هر كه كفران ورزد پروردگار من بي نياز و كريم است. (40)

گفت: تختش را ديگرگون كنيد، ببينيم آن را باز مي شناسد يا از آنهاست كه باز نتوانند شناخت. (41)

چون آمد گفتندش: آيا تخت تو چنين بود؟ گفت: گويي همان است. و ما پيش از اين آگاه شده بوديم و تسليم بوده ايم. (42)

و او را از هر چه به جز خداي يكتا مي پرستيد، بازداشت. زيرا او در زمره كافران بود. (43)

گفتندش: به صحن قصر درآي . چون بديدش پنداشت كه آبگيري ژرف است. دامن از ساقهايش برگرفت. سليمان گفت: اين صحني است صاف از آبگينه . گفت: اي پروردگار من، من بر خويشتن ستم كرده ام و اينك با سليمان در برابر پروردگار جهانيان تسليم شدم. (44)

و بر قوم ثمود برادرشان صالح را فرستاديم كه : خداي يكتا را بپرستيد. ناگهان دو گروه شدند و با يكديگر به خصومت برخاستند. (45)

گفت: اي قوم

من، چرا پيش از نيكي بر بدي مي شتابيد؟ چرا از خدا آمرزش نمي خواهيد؟ شايد بر شما رحمت آورد. (46)

گفتند: ما تو را و يارانت را به فال بد گرفته ايم. گفت: جزاي شما نزد خداست. اينك مردمي فريب خورده هستيد. (47)

در شهر نه مرد ناصالح بودند كه در آن سرزمين فساد مي كردند نه اصلاح. (48)

گفتند: به خدا سوگند خوريد كه بر او و كسانش شبيخون زنيم. و چون كسي به طلب خونش برخيزد، بگوييم: ما به هنگام هلاكت كسان او آنجا نبوده ايم، و ما راست گفتاريم. (49)

و غافل بودند كه اگر آنها حيله اي انديشيده اند ما نيز حيله اي انديشيده ايم (50)

بنگر كه عاقبت مكرشان چه شد: ما آنها و قومشان را به تمامي هلاك كرديم. (51)

آن خانه هاي آنهاست كه به كيفر ظلمي كه مي كردند خالي افتاده است. در آن دانايان را عبرتي است. (52)

آنهايي را كه ايمان آورده بودند و پرهيزگار بودند، نجات داديم. (53)

و لوط را به يادآر. آنگاه كه به قوم خود گفت: كارهاي زشت مرتكب مي شويد، در حالي كه خود به زشتي آن آگاهيد. (54)

چرا از روي شهوت به جاي زنان به مردان مي گراييد؟ شما مردمي نادان هستيد. (55)

جواب قوم او جز اين نبود كه گفتند: خاندان لوط را از قريه خود بيرون كنيد. آنان دعوي پاكي مي كنند. (56)

او و كسانش، جز زنش، را نجات داديم. چنان خواستيم كه آن زن از بازماندگان باشد. (57)

باراني بر آنها بارانيديم و باران تهديد شدگان چه بد باراني است. (58)

بگو: سپاس

الله را و سلام بر بندگان برگزيده او. آيا الله بهتر است يا آن چيزها كه شريك او قرار مي دهند. (59)

يا آن كسي كه آسمانها و زمين را آفريد و از آسمان برايتان آب فرستاد، و بدان بوستانهايي خوش منظر رويانيديم كه شما را توان رويانيدن درختي از آن نيست. آيا با وجود الله خداي ديگري هست. نه ، آنها مردمي هستند از حق منحرف. (60)

يا آن كه زمين را آرامگاه ساخت و در آن رودها پديد آورد و كوهها، و ميان دو دريا مانعي قرار داد. آيا با وجود الله خداي ديگري هست؟ نه . بيشترينشان نمي دانند. (61)

يا آن كه درمانده را چون بخواندش پاسخ مي دهد و رنج از او دور مي كند و شما را در زمين جانشين پيشينيان مي سازد. آيا با وجود الله خداي ديگري هست؟ چه اندك پند مي گيريد. (62)

يا آن كه شما را در تاريكيهاي بيابان و دريا راه مي نمايد، و آن كه پيش از باران رحمتش بادها را به مژده مي فرستد. آيا با وجود الله خداي ديگري هست؟ الله برتر است از هر چه شريك او مي سازند. (63)

يا آن كه مخلوقات را مي آفريند سپس آنها را باز مي گرداند، و آن كه از آسمان و زمين به شما روزي مي دهد. آيا با وجود الله خداي ديگري هست؟ بگو: اگر راست مي گوييد، برهان خويش بياوريد. (64)

بگو: هيچ كس در آسمانها و زمين غيب نمي داند مگر الله . و نيز نمي دانند چه وقت زنده مي شوند. (65)

در باب آخرت به يقين

رسيدند؟ نه ، همچنان در شك هستند، كه مردمي نابينايند. (66)

كافران گفتند: چگونه اگر ما و پدرانمان خاك شديم ما را از قبر بيرون مي آورند. (67)

به ما و پدرانمان هم پيش از اين چنين وعده اي داده بودند. اينها چيزي جز افسانه هاي پيشينيان نيست. (68)

بگو: در زمين سير كنيد و بنگريد كه پايان كار مجرمان چگونه بوده است. (69)

برايشان اندوهگين مباش و از حيله اي كه مي انديشند تنگدل مشو. (70)

مي گويند: اگر راست مي گوييد، آن وعده چه وقت خواهد بود. (71)

بگو: شايد پاره اي از آنچه به شتاب مي طلبيد نزديك شما باشد. (72)

و پروردگار تو فضل خود را بر مردم ارزاني مي دارد، ولي بيشترينشان شكر نمي گويند. (73)

و پروردگار تو مي داند كه چه چيز را در دل نهان كرده اند و چه چيز را آشكار مي سازند. (74)

و در آسمانها و زمين هيچ رازي نيست، مگر آنكه در كتاب مبين آمده است. (75)

اين قرآن بسياري از چيزهايي را كه بني اسرائيل در آن اختلاف دارند، برايشان حكايت مي كند. (76)

و براي مومنان هدايت و رحمت است. (77)

هر آينه پروردگار تو به راي خويش ميانشان قضاوت خواهد كرد، كه او پيروزمند و داناست. (78)

پس بر خدا توكل كن كه تو همراه با حقيقتي روشن هستي . (79)

تو نمي تواني مردگان را شنوا سازي و آواز خود را به گوش كراني كه از تو روي مي گردانند برساني . (80)

تو نمي تواني كوران را از گمراهيشان راه نمايي . آواز خود را تنها به گوش

كساني تواني رساند كه به آيات ما ايمان آورده اند و مسلمان هستند. (81)

چون فرمان قيامت مقرر گردد، برايشان جنبنده اي از زمين بيرون مي آوريم كه با آنان سخن بگويد كه اين مردم به آيات ما يقين نمي آوردند. (82)

روزي كه از هر ملتي فوجي -از آنان كه آيات ما را تكذيب مي كردند- گرد مي آوريم و آنان را به صف برانند، (83)

تا چون به محشر برسند، گويد: آيا شما آيات مرا تكذيب مي كرديد و حال آنكه دانش شما بدان احاطه نيافته بود؟ آن چه كاري بود كه مي كرديد (84)

به كيفر ستمي كه مي كردند حكم عذاب بر آنها مقرر شود. بي آنكه هيچ سخني بگويند. (85)

آيا نمي بينند كه شب را پديد آورديم تا در آن بيارامند و روز را روشني بخشيديم. هر آينه در اين براي مومنان عبرتهاست. (86)

روزي كه در صور دميده شود و همه كساني كه در آسمانها و زمين هستند -مگر آن كه خدا بخواهد- بترسند و همه خوار و ذليل به سوي او روان شوند. (87)

و كوهها را بيني ، پنداري كه جامدند، حال آنكه به سرعت ابر مي روند. كار خداوند است كه هر چيزي را به كمال پديد آورده است. هر آينه او به هر چه مي كنيد آگاه است. (88)

هر كس كه كار نيكي كند بهتر از آن را پاداش گيرد و نيكوكاران از وحشت آن روز در امان باشند. (89)

و آنان را كه كارهاي بد مي كنند سرنگون در آتش اندازند، آيا جز بر وفق كارهايي كه كرده ايد كيفر يابيد؟ (90)

به من فرمان شده كه پروردگار اين شهر را بپرستم. شهري كه خداوندي كه همه چيز از آن اوست حرمتش نهاده ، و مامورم كه از مسلمانان باشم. (91)

و قرآن را تلاوت كنم. پس هر كه هدايت يافت به سود خود هدايت يافته است و هر كه گمراه شد، بگو: جز اين نيست كه من بيمدهنده اي هستم. (92)

و بگو: سپاس خداراست. آيات خود را به شما خواهد نمود تا آنها را بشناسيد. و پروردگار تو از هيچ كاري كه مي كنيد بي خبر نيست. (93)

كه مارى است، پشت كرد [و پا به فرار گذاشت] و برنگشت. [گفته شد] اى موسى مترس كه پيامبران در پيشگاه من نمى ترسند (10)

مگر كسى كه ستمى كرده باشد، سپس نيكوكارى را جانشين گناه كرده باشد، كه آنگاه من آمرزگار مهربانم (11)

و دستت را در گريبانت كن، تا سپيد و درخشان بدون هيچ بيمارى [پيسى] بيرون آيد [و با] معجزات نه گانه به سوى فرعون و قومش [برو] كه ايشان قومى نافرمانند (12)

و چون آيات ما روشنگرانه به سر وقت آنان آمد، گفتند اين جادويى آشكار است (13)

و آنها را از در ستم و سركشى انكار كردند، و حال آنكه دلهايشان آنها را باور داشت، بنگر كه سرانجام اهل فساد چگونه بود (14)

و به راستى به داوود و سليمان دانشى بخشيديم و هر دو گفتند سپاس خداوند را كه ما را بر بسيارى از بندگان مومنش برترى داد (15)

و سليمان از داوود ميراث برد و گفت اى مردم به ما [فهم] زبان مرغان آموخته شده است، و بسى چيزها به ما بخشيده شده است، اين بخششى آشكار است (16)

و سپاهيان سليمان از جن و انس و مرغان به نزد او گرد آمدند، آنگاه به همديگر پيوستند (17)

تا آنجا كه به وادى موران رسيدند، مورى [به زبان حال] گفت اى موران به درون خانه هايتان برويد كه سليمان و سپاهيانش شما را ناآگاهانه درهم نكوبند (18)

[سليمان] از سخن او دهان به خنده گشود و گفت پروردگارا به من الهام كن [و توفيق ده] كه بر نعمتت كه بر من و پدر و مادرم ارزانى داشتى سپاسگزارم و كارى نيك

كنم كه آن را بپسندى، و مرا به رحمتت در زمره بندگان شايسته ات درآور (19)

و سپس از [حال] مرغان بازجست و گفت مرا چه مى شود كه هدهد را نمى بينم، يا شايد از غائبان است؟ (20)

او را عذابى سخت مى كنم يا سرش را مى برم، مگر آنكه حجتى روشن براى من [براى غيبت خود] بياورد (21)

آنگاه [هدهد] مدتى نه چندان دراز [در غيبت] درنگ كرد، سپس [آمد و] گفت من به چيزى كه تو آگاهى نيافتى، آگاه شدم و برايت از سبا خبرى يقينى آورده ام (22)

من زنى را يافتم كه بر آنان فرمانروايى مى كرد و از همه چيز برخوردار بود، و تختى شگرف داشت (23)

او و قومش را چنين يافتم كه به جاى خداوند، به خورشيد سجده مى كردند، و شيطان كار و كردارشان را در نظرشان آراسته جلوه داده بود، و ايشان را از راه [خدا] باز داشته بود و آنان ره يافته نبودند (24)

تا سجده نكنند در برابر خداوندى كه نهان آسمانها و زمين را آشكار مى كند و آنچه پنهان مى داريد و آنچه آشكار مى داريد مى داند (25)

خداوند است كه خدايى جز او نيست و او پروردگار عرش عظيم است (26)

[سليمان] گفت خواهيم ديد كه آيا راست گفته اى يا از دروغگويان بوده اى (27)

اين نامه مرا ببر و نزد آنان بيفكن، سپس از آنان روى برتاب، و ببين كه چه پاسخى مى دهند (28)

[بلقيس] گفت اى بزرگان نزد من نامه اى گرامى انداخته شده است (29)

آن از سوى سليمان است و با نام خداوند بخشنده مهربان [آغاز مى گردد] (30)

حاكى از اينكه بر من سركشى مكنيد و با من از

در تسليم در آييد (31)

[بلقيس] گفت اى بزرگان در كارم به من نظر دهيد. [چرا كه] هيچ كارى را از پيش نبرده ام، مگر آنكه شما در آن حاضر و ناظر بوده ايد (32)

گفتند ما نيرومندان و رزمآوران سهمگينى هستيم و حكم حكم توست، بنگر كه چه مى فرمايى (33)

[بلقيس] گفت همانا پادشاهان چون به شهرى درآيند، آن را به تباهى كشند و گرانقدران اهلش را بى مقدار گردانند، و اينگونه عمل كنند (34)

و من فرستنده هديه اى به سوى آنان هستم و چشم به راه اينكه فرستادگان چه پاسخى مى آورند (35)

و چون [پيك] نزد سليمان آمد، [سليمان هديه را ديد و] گفت آيا به من مدد مالى مى رسانيد؟ بدانيد كه آنچه خداوند به من بخشيده است، از آنچه به شما بخشيده است بهتر است، آرى [مى بينم كه] شما به هديه تان دلخوشيد (36)

به سوى آنان باز گرد [و بگو] به سر آنان لشكرى آوريم كه تاب پايدارى در برابر آن را نداشته باشند و آنان را خوار و زبون از آنجا آواره كنيم (37)

گفت اى بزرگان كداميك از شما پيش از آنكه آنان از در تسليم نزد من آيند، تخت او را براى من مى آورد؟ (38)

عفريتى از جنيان گفت من پيش از آنكه از جايت برخيزى آن را به نزد تو مى آورم، و من بر اين كار توانا و درستكارم (39)

كسى كه از علم كتاب بهره اى داشت گفت من پيش از آنكه چشمت را برهم زنى آن را به نزدت مى آورم [پذيرفت و آورد] و چون [سليمان] آن را در نزد خويش مستقر ديد، گفت اين از فضل پروردگار من است

كه مى آزمايدم كه آيا شكر مى ورزم يا كفران، و هر كس شكرورزد جز اين نيست كه به سود خويش شكرورزيده است و هر كس كفران كند، پروردگارم بى نياز و بخشنده است (40)

[سليمان] گفت تختش را در ديد او ناشناخته كنيد، تا بنگريم كه به آن پى مى برد يا از كسانى است كه پى نمى برند (41)

و چون [بلقيس] آمد به او گفته شد آيا تخت تو اين چنين است؟ گفتگويى همان است، و پيش از اين، به ما علم [به حقانيت سليمان] داده شده است و ما فرمانبردار بوده ايم (42)

و آنچه به جاى خدا مى پرستيد، او را [از ايمان به خدا] باز داشته بود، كه او [در آغاز] از قوم كافران بود (43)

به او گفته شد وارد قصر شو، و چون آن را ديد پنداشت كه بركه آبى است، و از دو ساق پايش جامه برداشت. [سليمان] گفت آن قصرى صاف و صيقلى از آبگينه هاست [و آب نيست] [بلقيس] گفت پروردگارا بر خود ستم كرده ام و اينك همراه سليمان در برابر خداوند كه پروردگار جهانيان است فرمانبردارم (44)

و به راستى به سوى قوم ثمود، برادرشان صالح را فرستاديم، كه خداوند را بپرستيد، آنگاه به دو گروه ستيزه جو تقسيم شدند (45)

[صالح] گفت اى قوم من چرا عذاب را پيش از رحمت، به شتاب مى طلبيد، چرا از خداوند آمرزش نمى خواهيد، باشد كه مشمول رحمت شويد (46)

گفتند ما به تو و همراهانت فال بد زده ايم. گفت فال شما با خداست، بلكه شما قومى هستيد كه در معرض آزمونيد (47)

و در شهر نه تن بودند كه در آن سرزمين به فساد مى پرداختند

و هيچكار شايسته اى نمى كردند (48)

گفتند به خدا هم قسم شويد كه بر او و خانواده اش شبيخون بزنيم، سپس به خونخواهش بگوييم كه ما در كشتار خانواده اش حاضر و ناظر نبوده ايم، و ما راستگوييم (49)

و مكر ورزيدند، و ما نيز مكر در ميان آورديم و آنان در نمى يافتند (50)

پس بنگر كه سرانجام مكرشان چگونه بود كه ايشان و قومشان را همگى، نابود كرديم (51)

اين است خانه هايشان كه به خاطر ستمى كه ورزيدند [خاموش و] خالى است، بى گمان در اين براى اهل معرفت مايه عبرتى هست (52)

و كسانى را كه ايمان آوردند و پروا و پرهيز ورزيدند نجات داديم (53)

و نيز لوط را [فرستاديم] كه به قومش گفت آيا ديده و دانسته مرتكب كار ناشايسته مى شويد؟ (54)

آيا شما از روى شهوت، با مردان به جاى زنان مى آميزيد؟ آرى شما قومى ندانمكار هستيد (55)

آنگاه پاسخ قوم او جز اين نبود كه مى گفتند خاندان لوط را از شهرتان برانيد كه ايشان مردمى منزه طلب هستند (56)

آنگاه او و خانواده اش را نجات داديم، مگر زنش را كه جزو واپسماندگان تعيينش كرده بوديم (57)

و بر آنان بارانى [از سنگ] بارانديم، و باران [بلاى] هشداريافتگان چه بد است (58)

بگو سپاس خداوند را و سلام بر بندگانى كه ايشان را برگزيده است، آيا خداوند بهتر است يا آنچه برايش شريك مى آورند؟ (59)

يا كيست كه آسمانها و زمين را آفريده است و از آسمان براى شما آبى فرو فرستاده است و بدان باغهاى خرم رويانده ايم كه شما نمى توانيد درختانش را برويانيد، آيا در جنب خداوند خدايى هست؟ آرى آنان قومى كژرو هستند

(60)

يا كيست كه زمين را قرارگاه ساخت و در ميان آن جويبارها پديد آورد و براى آن كوه هاى استوار آفريد و بين دو دريا برزخى قرار داد، آيا در جنب خداوند خدايى هست، بلكه بيشترينه آنان نمى دانند (61)

يا كيست كه دعاى درمانده را چون بخواندش، اجابت مى كند، و بلا را مى گرداند، و شما را جانشينان [پيشينيان بر] روى زمين مى كند. آيا در جنب خداوند خدايى هست؟ چه اندك پند مى گيريد (62)

يا كيست كه شما را در تاريكى هاى خشكى و دريا راه مى نمايد و كيست كه بادها را پيشاپيش [باران] رحمتش مژده بخش مى فرستد؟ آيا در جنب خداوند خدايى هست، خداوند فراتر است از آنچه شريكش مى گيرند (63)

يا كيست كه آفرينش را آغاز مى كند، سپس آن را باز مى گرداند، و كيست كه شما را از آسمان و زمين روزى مى دهد؟ آيا در جنب خداوند خدايى هست؟ بگو اگر راست مى گوييد برهانتان را بياوريد (64)

بگو هيچكس جز خداوند در آسمان و زمين غيب نمى داند، و ايشان نمى دانند كه چه هنگامى برانگيخته مى شوند (65)

يا مگر علمشان در[باره] آخرت به كمال است [؟!]، بلكه ايشان از آن در شك هستند، و بلكه در [درك] آن كوردل هستند (66)

و كافران گويند آيا چون ما و پدرانمان [مرديم] و خاك شديم آيا [از نو زنده و] برانگيخته خواهيم شد؟ (67)

به ما و پدرانمان از اين پيش همچنين وعده اى داده اند، اين جز افسانه هاى پيشينيان نيست (68)

بگو در زمين سير و سفر كنيد و بنگريد كه سرانجام گناهكاران چگونه بوده است (69)

و بر آنان اندوه مخور، و از نيرنگى كه مى ورزند دلتنگ مباش

(70)

و گويند اگر راست مى گوييد اين وعده كى فرا مى رسد؟ (71)

بگو چه بسا بخشى از آنچه درباره اش بى تابى مى كنيد به شما برسد (72)

و بى گمان پروردگارت به مردم بخشش و بخشايش دارد ولى بيشترينه آنان سپاس نمى گزارند (73)

و بى گمان پروردگارت آنچه در دلهايشان دارند و آنچه را آشكار مى كنند مى داند (74)

و هيچ نهفته اى در آسمان و زمين نيست مگر آنكه در كتابى روشنگر است (75)

همانا اين قرآن بيشترينه آنچه بنى اسرائيل در آن اختلاف نظر دارند بر آنان بيان مى دارد (76)

و آن رهنمود و رحمتى براى مومنان است (77)

بى گمان پروردگارت با حكم خويش در ميان آنان داورى خواهد كرد و او پيروزمند داناست (78)

پس بر خداوند توكل كن كه تو برخوردار از حق [و حقيقتى] آشكار هستى (79)

تو به مردگان و كران، آوازى نشنوانى [به ويژه] آنگاه كه پشت كنند (80)

و تو رهنماى نابينايان [و باز گرداننده] از بيراهيشان نيستى، تو جز كسانى را كه به آيات ما ايمان دارند و اهل تسليمند، [سخن خود را] نمى شنوانى (81)

و چون حكم [عذاب] ما بر آنان تعلق گرفت بر ايشان دابه الارض را از زمين برآوريم كه با آنان سخن بگويد كه مردم به آيات ما ايقان نداشته اند (82)

و روزى كه از هر امتى گروهى از دروغانگاران آيات خود را محشور گردانيم و سپس به هم بپيوندند (83)

چون گرد آمدند فرمايد آيا آيات مرا دروغ انگاشتيد، و حال آنكه به آنها احاطه علمى نداشتيد، يا خود چه كارها كرديد (84)

و به خاطر ستمى كه ورزيده بودند، حكم [عذاب] بر آنان تعلق گيرد، و

سخن نگويند (85)

آيا نگريسته اند كه ما شب را آفريده ايم كه در آن آرام گيرند، و روز را چشماندازى روشن [گردانده ايم]، بى گمان در اين براى اهل ايمان مايه هاى عبرت است (86)

و روزى كه در صور دميده شود، و هر كس كه در آسمانها و زمين هست - جز كسى كه خدا خواهد - هراسان شوند، و همگان خاكسارانه به نزد او آيند (87)

و كوه ها را بينى و آنها را ساكن انگارى و حال آنكه همانند حركت ابر، حركت دارد، [اين] آفرينش الهى است كه هر چه را در كمال استوارى پديد آورده است، او به آنچه مى كنيد آگاه است (88)

هر كس كه كار نيكى پيش آورد، او را پاداشى است بهتر از آن، و آنان از هراس آن روز ايمن هستند (89)

و هر كس كار بدى پيش آورد، چهره هايشان در آتش جهنم سرنگون شود، آيا جز در برابر آنچه كرده ايد جزا مى يابيد؟ (90)

همانا فرمان يافته ام كه پروردگار اين شهر را كه آن را حرم [امن] قرار داده است، بپرستم، و همه چيز او راست، و فرمان يافته ام كه از مسلمانان باشم (91)

و اينكه قرآن را بخوانم، پس هر كس ره ياب شود، همانا به سود خويش راه يافته است، و هر كس بيراه رود بگو كه من فقط از هشداردهندگانم (92)

و بگو سپاس خداوند را، زودا كه آيات خويش را به شما بنماياند و آنگاه آنها را بشناسيد، و پروردگارت از آنچه مى كنيد غافل نيست (93)

نماز را و مى دهند زكات را و ايشانند به آخرت يقين دارندگان (3)

همانا آنان كه ايمان نيارند به آخرت آراستيم براى ايشان كارهاى ايشان را پس ايشانند سرگردانان (4)

آنانند كه براى ايشان است زشتى عذاب و ايشانند در آخرت زيانمندان (5)

و همانا تو داده مى شوى قرآن را از نزد حكيمى دانا (6)

هنگامى كه گفت موسى به خاندانش كه احساس كردم آتشى زود است بيارم شما را از آن خبرى يا بيارم شما را اخگرى گيرانه شايد گرم شويد (7)

پس هنگامى كه بيامدش خوانده شد كه خجسته باد آنكه در آتش است و آنكه پيرامون آن است و منزّه است خدا پروردگار جهانيان (8)

اى موسى همانا منم خداوند عزّتمند حكيم (9)

و بيفكن عصاى خويش را پس گاهى كه نگريستش مى جنبد گوئيا مارى زبر و سبكخيز است بازگشت پشت كننده و به پشت برنگشت اى موسى نترس همانا نترسد نزد من فرستادگان (10)

مگر آنكه ستم كند پس جايگزين گرداند خوبى را پس از بدى كه منم همانا آمرزنده مهربان (11)

و فرو بر دستت را در گريبان خود برون آيد درخشنده بى آزارى در نه آيت بسوى فرعون و قومش كه همانا بودند قومى فاسقان (12)

پس هنگامى كه بيامدشان آيتهاى ما روشن گفتند اين است جادويى آشكار (13)

و انكار كردند آنها را حالى كه يقين بدانها داشت دلهاى ايشان به ستم و سركشى پس بنگر چگونه بود فرجام تبهكاران (14)

و همانا ارزانى داشتيم به داود و سليمان دانشى و گفتند سپاس خداى را كه برترى داد ما را بر بسيارى از بندگان او مؤمنان (15)

و ارث بُرد

سليمان از داود و گفت اى مردم آموخته شديم سخن مرغان را و داده شديم از همه چيز همانا اين است هر آينه فضلى آشكار (16)

و گردآورده شد براى سليمان سپاه هايش از پرى و آدمى و مرغان پس ايشانند بازداشت شدگان (17)

تا گاهى كه آمدند بر درّه مورچگان گفت مورچه اى اى گروه مورچگان درآئيد به نشيمنگاه خويش نبادا پايمالتان كنند سليمان و سپاهيانش و ايشان درنيابند (18)

پس لبخندى زد خندان از گفتارش و گفت پروردگارا توفيقم ده كه سپاسگزارم نعمتت را كه ارزانى داشتى بر من و بر پدر و مادرم و آنكه شايسته اى كنم كه تو را پسند آيد و درآور مرا به رحمت خود در بندگان شايسته خويش (19)

و جُست مرغان را پس گفت چه شودم نبينم هُدهُد را يا شده است از ناپيدايان (20)

همانا شكنجه كنمش شكنجه اى سخت يا سرش را بُرم يا آنكه بياردم فرمانى آشكار (21)

پس درنگ كرد نه دور گفت فراگرفتم آنچه را فرانگرفتى آن را و آوردمت از سبا داستانى را يقين (22)

هر آينه يافتم زنى را كه پادشاه آنان بود و داده شده بود از همه چيز و بود او را تختى بزرگ (23)

يافتمش با كسان خود سجده مى كردند براى خورشيد نه خدا و آراسته بود براى ايشان شيطان كردار ايشان را پس بازداشته بودشان از راه پس راه نمى برند (24)

چرا سجده نكنند براى خداوندى كه برون آرد نهانها را در آسمانها و زمين و مى داند آنچه را نهان كنيد و آنچه آشكار سازيد (25)

خدا كه نيست خدائى جز او پروردگار عرش بزرگ (26)

گفت زود است بنگريم

آيا راست گفتى يا بودى از دروغگويان (27)

ببر نامه مرا اين و بيفكنش بسوى آنان پس برگرد از ايشان و بنگر چه پاسخ گويند (28)

گفت آن زن اى گروه همانا به سويم افكنده شد نامه اى گرامى (29)

همانا آن از سليمان است و همانا آن است به نام خداوند بخشنده مهربان (30)

كه برترى نجوئيد بر من و بيائيد مرا تسليم شوندگان (31)

گفت آن زن اى گروه دستورى دهيدم در كارم نبوده ام برنده كارى تا شما گواهى دهيد (32)

گفتند مائيم خداوندان توانائى و دارندگان نيروئى سخت و كار با تو است پس بنگر تا چه فرمان دهى (33)

گفت آن زن همانا شهان هرگاه به كشورى درآيند تباهش كنند و بگردانند مهتران مردمش را كهتران و بدينسان كار كنند (34)

و همانا من فرستنده ام بسوى ايشان پيشكشى پس نگرانم چه پاسخ آورند فرستادگان (35)

پس هنگامى كه بيامد سليمان را گفت آيا كمك كنيدم به مال همانا آنچه داد مرا خدا بهتر است از آنچه داد شما را بلكه شما خود را به پيشكش خويشيد شادمان (36)

بازگرد بسوى ايشان كه همانا بياريم ايشان را لشگرهائى كه تاب نباشدشان بدانان و همانا برون رانيمشان از آن خوار حالى كه ايشانند سرافكندگان (37)

گفت اى گروه كدامين از شما آوردم تخت آن زن را پيش از آنكه بر من درآيند تسليم شدگان (38)

گفت ديوى از پريان من آرمت بدان پيش از آنكه از جاى خويش خيزى و منم هرآينه بر آن توانائى امين (39)

گفت آنكه نزدش بود دانشى از كتاب من آرمت بدان پيش از آنكه بازگردد بسوى تو مُژه ات پس هنگامى

كه نگريستش جايگزين نزد خويش گفت اين از فضل پروردگارم باشد تا بيازمايدم آيا شكر مى كنم يا كفران ورزم و آنكه شكر كند جز اين نيست كه براى خويشتن سپاسگزارد و آنكه كفران كند همانا پروردگار من است بى نيازى گرامى (40)

گفت ناشناس داريد برايش تختش را بنگريم آيا رهبرى مى شود يا مى باشد از آنان كه رهبرى نشوند (41)

پس گاهى كه بيامد آن زن گفته شد آيا چنين است تختت گفت گوئيا اين است آن و داده شديم دانش را پيش از آن و بوديم تسليم شدگان (42)

و بازداشتش آنچه بود مى پرستيد جز خدا همانا بود او از گروهى كافران (43)

گفته شد بدو به كاخ اندرآى پس گاهى كه نگريستش پنداشتش آبگيرى و برهنه ساخت ساقهاى خويش را گفت همانا آن است كاخى لغزنده ساخته از بلور گفت آن زن پروردگارا همانا ستم به خود كردم و اسلام آوردم با سليمان براى خدا پروردگار جهانيان (44)

و همانا فرستاديم بسوى ثمود برادرشان صالح را كه پرستش كنيد خدا را ناگهان ايشان دو گروهند ستيزه كنان (45)

گفت اى قوم من چرا مى شتابيد به بدى پيش از خوبى چرا آمرزش نمى جوئيد از خدا شايد رحم آورده شويد (46)

گفتند به فال بد گرفتيم تو و آنان را كه با تو هستند گفت همانا فال بد شما نزد خدا است بلكه شمائيد گروهى گرفتارشدگان (يا آزمودگان) (47)

و بودند در شهر نه تيره كه تبهكارى مى كردند در زمين و اصلاح نمى كردند (48)

گفتند سوگند ياد كنيد به خدا كه شبيخون آريم بر او و خاندانش و سپس گوئيم به ولىّ او كه نديديم (يا گواهى نداديم)

هلاك خويشاوندش را (يا خاندانش را) و هر آينه مائيم راستگويان (49)

و آوردند نيرنگى و آورديم نيرنگى و آنان درنيافتند (50)

پس بنگر چگونه شد فرجام نيرنگشان كه واژگون ساختيم ايشان را با قومشان همگى (51)

پس اينك خانه هاى آنان فرود آمده بدانچه ستم كردند همانا در اين است نشانيى براى گروهى كه مى دانند (52)

و نجات داديم آنان را كه ايمان آوردند و پرهيزكارى مى كردند (53)

و لوط را هنگامى كه گفت به قوم خود آيا مرتكب فحشا شويد (ناشايست را آوريد) و شمائيد بينايان (54)

آيا شما با مردان گردائيد به شهوت نه زنان بلكه شمائيد گروهى نادانان (55)

پس نبود پاسخ قومش جز آنكه گفتند برون كنيد خاندان لوط را از شهر خويش كه ايشانند مردانى پاكيزگى جويان (56)

پس رهانيديم او و خاندانش را مگر زنش كه مقدّر گردانيديم او را از گذشتگان (57)

و باريديم بر آنان بارانى پس چه زشت است باران بيم دادگان (58)

بگو سپاس خدا را و سلام بر بندگان او كه برگزيده است آيا خدا بهتر است يا آنچه شرك مى ورزند (59)

يا آنكه آفريد آسمانها و زمين را و فرستاد براى شما از آسمان آبى پس رويانيديم بدان باغستانى خرّم نرسد شما را كه برويانيد درختش را آيا خدائى است با خدا بلكه ايشانند قومى كجروان (60)

يا آنكه گردانيد زمين را آرامشگاهى و گردانيد ميان آن جوى هائى و گردانيد براى آنها لنگرهايى و گردانيد ميان دو دريا فاصلى (ديوارى) آيا خدائى است با خدا بلكه بيشترشان نمى دانند (61)

يا آنكه اجابت كند بيچاره را گاهى كه خواندش و بگشايد رنج را و بگرداند شما

را جانشينان زمين آيا خدائى است با خدا به كمى يادآور شويد (62)

يا آنكه هدايت كند شما را در تاريكى هاى دشت و دريا و آنكه بفرستد بادها را مژده اى پيش روى رحمتش آيا خدائى است با خدا برتر است خدا از آنچه شرك ورزند (63)

يا آنكه آغاز كند آفرينش را سپس برگرداندش و آنكه روزيتان دهد از آسمان و زمين آيا خدائى است با خدا بگو بياريد دستاويز خود را اگر هستيد راستگويان (64)

بگو نداند آنكه در آسمان و زمين است نهان را بجز خدا و درنيابند كى (چه هنگام) برانگيخته شوند (65)

بلكه رسيد دانش ايشان در آخرت بلكه ايشانند در شكّى از آن بلكه ايشانند از آن كوران (66)

و گفتند آنان كه كفر ورزيدند آيا گاهى كه شديم خاك و پدران ما آيا مائيم هر آينه برون آوردگان (67)

همانا وعده داده شديم اين را ما و پدران ما از پيش نيست اين جز افسانه هاى پيشينيان (68)

بگو بگرديد در زمين پس بنگريد چگونه بود فرجام گنهكاران (69)

و اندوهگين نباش بر ايشان و نباش در تنگنائى از آنچه نيرنگ آورند (70)

و گويند كى (چه هنگام است) اين وعده اگر هستيد راستگويان (71)

بگو اميد است نزديك باشد براى شما پاره اى از آنچه شتاب مى جوئيد (72)

و همانا پروردگار تو داراى فضلى است بر مردم و ليكن بيشترشان سپاس نگزارند (73)

و هر آينه پروردگار تو مى داند آنچه را نهان كند سينه هاى ايشان و آنچه آشكار كنند (74)

و نيست ناپيدائى در آسمان و زمين مگر در كتابى است هويدا (75)

همانا اين قرآن مى سُرايد بر بنى اسرائيل بيشتر

آنچه را ايشانند در آن اختلاف كنندگان (76)

و همانا آن هدايت و رحمتى است براى مؤمنان (77)

همانا پروردگار تو حكومت مى كند ميان ايشان به حكم خود و او است عزّتمند دانا (78)

پس توكّل كن بر خدا كه تويى بر حقّ هويدا (79)

هرآينه نشنوانى تو مُردگان را و نشنوانى به كران بانگ را گاهى كه برگردند پشت كنان (80)

و نيستى تو هدايت كننده كوران را از گمراهى خود نشنوانى جز آن را كه ايمان آرد به آيتهاى ما پس ايشانند تسليم شدگان (81)

و گاهى كه فرود آيد بر ايشان سخن برون آريم براى ايشان جنبنده اى را از زمين سخن گويد با ايشان كه بودند مردم به آيتهاى ما يقين نمى آوردند (82)

و روزى كه برانگيزيم از هر امّتى گروهى را از آنان كه تكذيب كنند به آيتهاى ما پس بازداشت شوند (83)

تا گاهى كه آيند گويد آيا تكذيب كرديد آيتهاى مرا و فرانگرفتيد آنها را به دانش يا چه بود آنچه مى كرديد (84)

و فرود آمد بر ايشان سخن بدانچه ستم كردند پس ايشان سخن نگويند (85)

آيا نبينند كه ما نهاديم شب را تا آرامش كنند در آن و روز را روشن همانا در اين است آيتهائى براى گروهى كه ايمان آرند (86)

و روزى كه دميده شود در صور پس بميرند از هراس آنان كه در آسمانها و آنان كه در زمينند مگر آنكه خواهد خدا و همه بيايندش سرافكندگان (87)

و بينى كوه ها را پنداريشان خشك بر جاى خود حالى كه مى گذرند همانند گذشتن ابر ساخت خدائى كه درست كرد همه چيز را همانا او آگاه است بدانچه مى كنيد (88)

آنكو نكوئى آرد پس او را است بهتر از آن و ايشانند از هراس در آن روز ايمنان (89)

و آنكه بدى آرد پس بروى افتد چهره هاى آنان در آتش آيا پاداش داده مى شويد جز آنچه را بوديد مى كرديد (90)

جز اين نيست كه فرمان داده شدم كه پرستش كنم پروردگار اين شهر را آنكه حرامش گردانيد و براى او است همه چيز و دستور داده شدم كه باشم از اسلام آرندگان (91)

و آنكه بخوانم قرآن را پس آنكه رهبرى شود جز اين نيست كه رهبرى شود براى خويشتن و آنكه گمراه شود بگو جز اين نيست كه منم از ترسانندگان (92)

و بگو سپاس خداى را زود است بنماياندتان آيتهاى خويش را تا بشناسيد آنها را و نيست پروردگار تو ناآگاه از آنچه مى كنيد (93)

news from it, or bring you a firebrand so that you may warm yourselves.’

8 So when he came to it, he was called: ‘Blessed is He who is in the fire and who is [as well] around it, and immaculate is Allah, the Lord of all the worlds!’

9 ‘O Moses! Indeed I am Allah, the All-mighty, the All-wise.’

10 ‘Throw down your staff!’ And when he saw it wriggling, as if it were a snake, he turned his back [to flee], without looking back. ‘O Moses! ‘Do not be afraid. Indeed the apostles are not afraid before Me,

11 barring someone who does wrong and then makes up with goodness for [his] fault, for indeed I am all-forgiving, all-merciful.’

12 ‘Insert your hand into your bosom. It will emerge white, without any fault,—among nine signs for Pharaoh and his people. Indeed they are a transgressing lot.’

13 But when Our signs came to them, as eye-openers, they said, ‘This is plain magic.’

14 They impugned them—though they were convinced in their hearts—wrongfully and defiantly. So observe how was the fate of the agents of corruption!

15 Certainly We gave David and Solomon knowledge, and they said, ‘All praise be-longs to Allah, who granted us an advantage over many of His faithful servants.’

16 Solomon inherited from David, and he said, ‘O people! We have been taught the speech of the birds, and we have been given out of everything. Indeed this is a mani-fest advantage.’

17 [Once] Solomon’s hosts were marched out for

him, comprising jinn, humans, and birds, and they were held in check.

18 When they came to the Valley of Ants, an ant said, ‘O ants! Enter your dwellings, lest Solomon and his hosts should trample on you while they are unaware.’

19 Whereat he smiled, amused at its words, and he said, ‘My Lord! Inspire me to give thanks for Your blessing with which You have blessed me and my parents, and that I may do righteous deeds which may please You, and admit me, by Your mercy, among Your righteous servants.’

20 [One day] he reviewed the birds, and said, ‘Why do I not see the hoopoe? Or is he absent?’

21 ‘I will surely punish him with a severe punishment, or I will surely behead him, unless he brings a clear-cut excuse.’

22 He did not stay for long [before he turned up] and said, ‘I have alighted on some-thing which you have not alighted on, and I have brought you from Sheba a definite report.

23 I found a woman ruling over them, and she has been given everything, and she has a great throne.

24 I found her and her people prostrating to the sun instead of Allah, and Satan has made their deeds seem decorous to them—thus he has barred them from the way [of Allah], so they are not guided—

25 so that they do not prostrate themselves to Allah, who brings out the hidden in the heavens and the earth, and He knows whatever you hide and

whatever you disclose.

26 Allah—there is no god except Him—is the Lord of the Great Throne.’

27 He said, ‘We shall see whether you are truthful, or if you are one of the liars.’

28 Take this letter of mine and deliver it to them. Then draw away from them and observe what [response] they return.’

29 She said, ‘O [members of the] elite! Indeed a noble letter has been delivered to me.

in the name of Allah, the All-beneficent, the All-merciful. (30)

30 It is from Solomon, and it begins 31 [It states,] ‘‘Do not defy me, and come to me in submission.’’ ’

32 She said, ‘O [members of the] elite! Give me your opinion concerning my matter. I do not decide any matter until you are present.’

33 They said, ‘We are powerful and possess a great might. But it is up to you to com-mand. So see what you will command.’

34 She said, ‘Indeed when kings enter a town, they devastate it, and reduce the mighti-est of its people to the most abased. That is how they act.

35 I will send them a gift, and I shall see what the envoys bring back.’

36 So when he came to Solomon, he said, ‘Are you aiding me with wealth? What Allah has given me is better than what He has given you. Rather you are exultant over your gift!

37 Go back to them, for we will come at them with hosts which they cannot face, and we will expel

them from it, abased, and they shall be degraded.’

38 He said, ‘O [members of the] elite! Which of you will bring me her throne before they come to me in submission?’

39 An afreet from among the jinn said, ‘I will bring it to you before you rise from your place. Indeed I have the power for it and am trustworthy.’

40 The one who had knowledge of the Book said, ‘I will bring it to you in the twin-kling of an eye.’ So when he saw it set near him, he said, ‘This is by the grace of my Lord, to test me if I will give thanks or be ungrateful. And whoever gives thanks, gives thanks only for his own sake. And whoever is ungrateful [should know that] my Lord is indeed all-sufficient, all-generous.’

41 He said, ‘Disguise her throne for her, so that we may see whether she is discerning or if she is one of the undiscerning ones.’

42 So when she came, it was said [to her], ‘Is your throne like this one?’ She said, ‘It seems to be the same, and we were informed before it, and we had submitted.’

43 She had been barred [from the way of Allah] by what she used to worship besides Allah, for she belonged to a faithless people.

44 It was said to her, ‘Enter the palace.’ So when she saw it, she supposed it to be a pool of water, and she bared her shanks. He said, ‘It is a

palace paved with crystal.’ She said, ‘My Lord! Indeed I have wronged myself, and I submit with Solomon to Allah, the Lord of all the worlds.’

45 Certainly We sent to Thamud Salih, their brother, [with the summons:] ‘Worship Allah!’ But thereat they became two groups contending with each other.

46 He said, ‘O My people! Why do you press for evil sooner than for good? Why do you not plead to Allah for forgiveness so that you may receive His mercy?’

47 They said, ‘We take for a bad omen you and those who are with you.’ He said, ‘Your bad omens are with Allah. Rather you are a people being tested.’

48 There were nine persons in the city who caused corruption in the land, and did not bring about any reform.

49 They said, ‘[Let us] swear together by Allah that we will attack him and his family by night. Then we will surely tell his heir that we were not present at the murder of his family and we indeed speak the truth.’

50 They devised a plot, and We [too] devised a plan, but they were not aware.

51 So observe how was the outcome of their plotting, as We destroyed them and all their people.

52 So there lay their houses, fallen in ruin, because of their wrongdoing. There is in-deed a sign in that for a people who have knowledge.

53 And We delivered those who had faith and were Godwary.

54 And Lot, when he said to

his people, ‘What! Do you commit this indecency while you see [with your own eyes]?

55 Do you approach men with [sexual] desire instead of women?! Rather you are a senseless lot!’

56 But the only answer of his people was that they said, ‘Expel Lot’s family from your town! They are indeed a puritanical lot.’

57 So We delivered him and his family, except his wife. We ordained her to be among those who remained behind.

58 Then We poured down upon them a rain [of stones]. So evil was the rain of those who were warned!

59 Say, ‘All praise belongs to Allah, and Peace be to His servants whom He has cho-sen.’ Is Allah better, or the partners they ascribe [to Him]?

60 Is He who created the heavens and the earth, and sends down for you water from the sky, whereby We grow delightful gardens, whose trees you could never cause to grow...? What! Is there a god besides Allah? Rather they are a lot who equate [others with Allah].

61 Is He who made the earth an abode [for you], and made rivers [flowing] through it, and set firm mountains for it, and set a barrier between the two seas...? What! Is there a god besides Allah? Rather most of them do not know.

62 Is He who answers the call of the distressed [person] when he invokes Him and removes his distress, and makes you the earth’s successors...? What! Is there a god besides Allah? Little is the admonition

that you take.

63 Is He who guides you in the darkness of land and sea and who sends the winds as harbingers of His mercy...? What! Is there a god besides Allah? Exalted is Allah above [having] any partners they ascribe [to Him].

64 Is He who originates the creation, then He will bring it back, and who provides for you from the sky and the earth...? What! Is there a god besides Allah? Say, ‘Produce your evidence, should you be truthful.’

65 Say, ‘No one in the heavens or the earth knows the Unseen except Allah, and they are not aware when they will be resurrected.’

66 Do they comprehend the knowledge of the Hereafter? No, they are in doubt about it. Rather they are blind to it.

67 The faithless say, ‘What! When we and our fathers have become dust shall we in-deed be raised [from the dead]?

68 Certainly we and our fathers were promised this before. [But] these are just myths of the ancients.’

69 Say, ‘Travel over the land and then observe how was the fate of the guilty.’

70 Do not grieve for them, and do not be upset by their guile.

71 They say, ‘When will this promise be fulfilled, should you be truthful?’

72 Say, ‘Perhaps right behind you there is some of what you seek to hasten.’

73 Indeed your Lord is gracious to mankind, but most of them do not give thanks.

74 Your Lord indeed knows whatever their breasts conceal, and whatever they

disclose.

75 There is no invisible thing in the heaven and the earth but it is in a manifest Book.

76 Indeed this Qur’an recounts to the Children of Israel most of what they differ about,

77 and it is indeed a guidance and mercy for the faithful.

78 Indeed your Lord will decide between them by His judgement, and He is the All-mighty, the All-knowing.

79 So put your trust in Allah, for you indeed stand on the manifest truth.

80 Indeed you cannot make the dead hear, nor can you make the deaf hear the call when they turn their backs [upon you],

81 nor can you lead the blind out of their error. You can make only those hear who believe in Our signs and who have submitted.

82 And when the word [of judgement] falls upon them, We shall bring out for them an Animal from the earth who shall speak to them that the people had no faith in Our signs.

83 The day We shall resurrect from every nation a group of those who denied Our signs, and they shall be held in check.

84 When they come, He will say, ‘Did you deny My signs without comprehending them in knowledge? What was it that you used to do?’

85 And the word [of judgement] shall fall upon them for their wrongdoing, and they will not speak.

86 Do they not see that We made the night that they may rest in it, and the day to provide visibility.

There are indeed signs in that for a people who have faith.

87 The day when the trumpet will be blown, whoever is in the heavens will be terrified and whoever is on the earth, except whomever Allah may wish, and all will come to Him in utter humility.

88 And you see the mountains, which you suppose to be stationary, while they drift like passing clouds—the handiwork of Allah who has made everything faultless. He is indeed well aware of what you do.

89 Whoever brings virtue shall receive [a reward] better than it; and they shall be se-cure from terror on that day.

90 And whoever brings vice—they shall be cast on their faces into the Fire [and told:] ‘Shall you be requited except with what you used to do?’

91 ‘Indeed I have been commanded to worship the Lord of this city who has made it inviolable and to whom all things belong, and I have been commanded to be among those who submit [to Allah],

92 and to recite the Qur’an.’ So whoever is guided is guided only for his own sake, and as for him who goes astray, say, ‘I am just one of the warners.’

93 And say, ‘All praise belongs to Allah. Soon He will show you His signs, and you will recognize them.’ And your Lord is not oblivious of what you do.

believers, (2)

Who keep up prayer and pay the poor-rate, and of the hereafter, they are sure. (3)

As to those who do not believe in the hereafter, We have surely made their deeds fair-seeming to them, but they blindly wander on. (4)

These are they who shall have an evil punishment, and in the hereafter they shall be the greatest losers. (5)

And most surely you are made to receive the Quran from the Wise, the Knowing Allah. (6)

When Musa said to his family: Surely I see fire; I will bring to you from it some news, or I will bring to you therefrom a burning firebrand so that you may warm yourselves. (7)

So when he came to it a voice was uttered saying: Blessed is Whoever is in the fire and whatever is about it; and glory be to Allah, the Lord of the worlds; (8)

O Musa! surely I am Allah, the Mighty, the Wise; (9)

And cast down your staff. So when he saw it in motion as if it were a serpent, he turned back retreating and did not return: O Musa! fear not; surely the messengers shall not fear in My presence; (10)

Neither he who has been unjust, then he does good instead after evil, for surely I am the Forgiving, the Merciful: (11)

And enter your hand into the opening of your bosom, it shall come forth white without evil; among nine signs to Firon and his people, surely they are a transgressing people. (12)

So when Our clear signs came to them, they said: This is clear enchantment. (13)

And they denied them unjustly and proudly while their soul had been convinced of them; consider, then how was the end of the mischief-makers. (14)

And certainly We gave knowledge to Dawood and Sulaiman, and they both said: Praise be to Allah, Who has made us to excel many of His believing servants. (15)

And Sulaiman was Dawood's heir, and he said: O men! we have been taught the language of birds, and we have been given all things; most surely this is manifest grace. (16)

And his hosts of the jinn and the men and the birds were gathered to him, and they were formed into groups. (17)

Until when they came to the valley of the Naml, a Namlite said: O Naml! enter your houses, (that) Sulaiman and his hosts may not crush you while they do not know. (18)

So he smiled, wondering at her word, and said: My Lord! grant me that I should be grateful for Thy favor which Thou hast bestowed on me and on my parents, and that I should do good such as Thou art pleased with, and make me enter, by Thy mercy, into Thy s (19)

And he reviewed the birds, then said: How is it I see not the hoopoe or is it that he is of the absentees? (20)

I will most certainly punish him with a severe punishment, or kill him, or he shall bring to me

a clear plea. (21)

And he tarried not long, then said: I comprehend that which you do not comprehend and I have brought to you a sure information from Sheba. (22)

Surely I found a woman ruling over them, and she has been given abundance and she has a mighty throne: (23)

I found her and her people adoring the sun instead of Allah, and the Shaitan has made their deeds fair-seeming to them and thus turned them from the way, so they do not go aright (24)

That they do not make obeisance to Allah, Who brings forth what is hidden in the heavens and the earth and knows what you hide and what you make manifest: (25)

Allah, there is no god but He: He is the Lord of mighty power. (26)

He said: We will see whether you have told the truth or whether you are of the liars: (27)

Take this my letter and hand it over to them, then turn away from them and see what (answer) they return. (28)

She said: O chief! surely an honorable letter has been delivered to me (29)

Surely it is from Sulaiman, and surely it is in the name of Allah, the Beneficent, the Merciful; (30)

Saying: exalt not yourselves against me and come to me in submission. (31)

She said: O chiefs! give me advice respecting my affair: I never decide an affair until you are in my presence. (32)

They said: We are possessors of strength and possessors of mighty prowess,

and the command is yours, therefore see what you will command. (33)

She said: Surely the kings, when they enter a town, ruin it and make the noblest of its people to be low, and thus they (always) do; (34)

And surely I am going to send a present to them, and shall wait to see what (answer) do the messengers bring back. (35)

So when he came to Sulaiman, he said: What! will you help me with wealth? But what Allah has given me is better than what He has given you. Nay, you are exultant because of your present; (36)

Go back to them, so we will most certainly come to them with hosts which they shall have no power to oppose, and we will most certainly expel them therefrom in abasement, and they shall be in a state of ignominy. (37)

He said: O chiefs! which of you can bring to me her throne before they come to me in submission? (38)

One audacious among the jinn said: I will bring it to you before you rise up from your place; and most surely I am strong (and) trusty for it. (39)

One who had the knowledge of the Book said: I will bring it to you in the twinkling of an eye. Then when he saw it settled beside him, he said: This is of the grace of my Lord that He may try me whether I am grateful or ungrateful; and whoever is grateful (40)

He said: Alter her throne

for her, we will see whether she follows the right way or is of those who do not go aright. (41)

So when she came, it was said: Is your throne like this? She said: It is as it were the same, and we were given the knowledge before it, and we were submissive. (42)

And what she worshipped besides Allah prevented her, surely she was of an unbelieving people. (43)

It was said to her: Enter the palace; but when she saw it she deemed it to be a great expanse of water, and bared her legs. He said: Surely it is a palace made smooth with glass. She said: My Lord! surely I have been unjust to myself, and I submit with Su (44)

And certainly We sent to Samood their brother Salih, saying: Serve Allah; and lo! they became two sects quarrelling with each other. (45)

He said: O my people! why do you seek to hasten on the evil before the good? Why do you not ask forgiveness of Allah so that you may be dealt with mercifully? (46)

They said: We have met with ill luck on account of you and on account of those with you. He said: The cause of your evil fortune is with Allah; nay, you are a people who are tried. (47)

And there were in the city nine persons who made mischief in the land and did not act aright. (48)

They said: Swear to each other by Allah that we will certainly make

a sudden attack on him and his family by night, then we will say to his heir: We did not witness the destruction of his family, and we are most surely truthful. (49)

And they planned a plan, and We planned a plan while they perceived not. (50)

See, then, how was the end of their plan that We destroyed them and their people, all (of them). (51)

So those are their houses fallen down because they were unjust, most surely there is a sign in this for a people who know. (52)

.And We delivered those who believed and who guarded (against evil). (53)

And (We sent) Lut, when he said to his people: What! do you commit indecency while you see? (54)

What! do you indeed approach men lustfully rather than women? Nay, you are a people who act ignorantly. (55)

But the answer of his people was no other except that they ~s said: Turn out Lut's followers from your town; surely they are a people who would keep pure! (56)

But We delivered him and his followers except his wife; We ordained her to be of those who remained behind. (57)

And We rained on them a rain, and evil was the rain of those who had been warned. (58)

Say: Praise be to Allah and peace on His servants whom He has chosen: is Allah better, or what they associate (with Him)? (59)

Nay, He Who created the heavens and the earth, and sent down for you water from the

cloud; then We cause to grow thereby beautiful gardens; it is not possible for you that you should make the trees thereof to grow. Is there a god with Allah? Nay! they are (60)

Or, Who made the earth a restingplace, and made in it rivers, and raised on it mountains and placed between the two seas a barrier. Is there a god with Allah? Nay! most of them do not know! (61)

Or, Who answers the distressed one when he calls upon Him and removes the evil, and He will make you successors in the earth. Is there a god with Allah? Little is it that you mind! (62)

Or, Who guides you in utter darkness of the land and the sea, and Who sends the winds as good news before His mercy. Is there a god with Allah? Exalted by Allah above what they associate (with Him). (63)

Or, Who originates the creation, then reproduces it and Who gives you sustenance from the heaven and the earth. Is there a god With Allah? Say: Bring your proof if you are truthful. (64)

Say: No one in the heavens and the earth knows the unseen but Allah; and they do not know when they shall be raised. (65)

Nay, their knowledge respecting the hereafter is slight and hasty; nay, they are in doubt about it; nay, they are quite blind to it (66)

And those who disbelieve say: What! when we have become dust and our fathers (too), shall we certainly be brought forth?

(67)

We have certainly been promised this, we and our fathers before; these are naught but stories of the ancients (68)

Say: Travel in the earth, then see how was the end of the guilty. (69)

And grieve not for them and be not distressed because of what they plan. (70)

And they say: When will this threat come to pass, if you are truthful? (71)

Say: Maybe there may have drawn near to you somewhat of that which you seek to hasten on. (72)

And surely your Lord is the Lord of grace to men, but most of them are not grateful. (73)

And most surely your Lord knows what their breasts conceal and what they manifest. (74)

And there is nothing concealed in the heaven and the earth but it is in a clear book. (75)

Surely this Quran declares to the children of Israel most of what they differ in. (76)

And most surely it is a guidance and a mercy for the believers. (77)

Surely your Lord will judge between them by his judgment, and He is the Mighty, the knowing. (78)

Therefore rely on Allah; surely you are on the clear truth. (79)

Surely you do not make the dead to hear, and you do not make the deaf to hear the call when they go back retreating. (80)

Nor can you be a guide to the blind out of their error; you cannot make to bear (any one) except those who believe in Our communications, so they submit. (81)

And when the word shall come to pass against them, We shall bring forth for them a creature from the earth that shall i wound them, because people did not believe in Our communications. (82)

And on the day when We will gather from every nation a party from among those who rejected Our communications, then they shall be formed into groups. (83)

Until when they come, He will say: Did you reject My communications while you had no comprehensive knowledge of them? Or what was it that you did? (84)

And the word shall come to pass against them because they were unjust, so they shall not speak. (85)

Do they not consider that We have made the night that. they may rest therein, and the day to give light? Most surely there are signs in this for a people who believe. (86)

And on the day when the trumpet shall be blown, then those who are in the heavens and those who are in the earth shall be terrified except such as Allah please, and all shall come to him abased. (87)

And you see the mountains, you think them to be solid, and they shall pass away as the passing away of the cloud-- the handiwork of Allah Who has made every thing thoroughly; surely He is Aware of what you do. (88)

Whoever brings good, he shall have better than it; and they shall be secure from terror on the day. (89)

And whoever brings evil, these shall be thrown down

on their faces into the fire; shall you be rewarded (for) aught except what you did? (90)

I am commanded only that I should serve the Lord of this city, Who has made it sacred, and His are all things; and I am commanded that I should be of these who submit; (91)

And that I should recite the Quran. Therefore whoever goes aright, he goes aright for his own soul, and whoever goes ' astray, then say: I am only one of the warners. (92)

And say: Praise be to Allah, He will show you His signs so that you shall recognize them; nor is your Lord heedless of what you do. (93)

up to it, [a voice] called out: "Blessed be Whoever is in the Fire, and whoever stands around it! Glory be to God, Lord of the Universe!

(9) O Moses, I am God, the Powerful, the Wise.

(10) Throw down your staff!" When he saw it wriggling as if it were possessed, he turned his back on it and tried to run away. "Moses, do not fear. Emissaries do not fear in My presence

(11) except for someone who has done wrong. Then, should he change to something finer after [committing] evil, I will be Forgiving, Merciful.

(12) Put your hand into your shirtfront; it will come out white without [causing any] evil. There will be nine signs for Pharaoh and his folk. They have been such immoral people."

(13) When Our signs came to them so plain to see, they said: "This is sheer magic!"

(14) They repudiated them wrongfully and haughtily even though they themselves felt certain about it. See how the outcome was for mischief makers.

(15) We gave David and Solomon knowledge, and they both said: "Praise be to God, Who has made us excel over many of His believing servants."

(16) Solomon fell heir to David, and he said: "O mankind, we have been taught the speech of birds, and been given [a little] of everything. This is manifest bounty."

(17) His armies of sprites, men and birds were drawn up before Solomon; they paraded forth

(18) until, when they came to the Valley of the Ants , an ant

said: "O ants , enter your dwellings lest Solomon and his armies crush you without even noticing it."

(19) So he smiled, laughing at its statement, and said: "My Lord, arrange things for me so I shall act grateful for Your favor which You have bestowed upon me and my parents, and so I may act so honorably that You will approve of it. Admit me through Your mercy among Your honorable servants."

(20) He inspected the birds, and said: "What's wrong with me that I do not see the plover? Or could it be absent?

(21) I shall punish it severely or slaughter it, unless it brings me some clear authority."

(22) It was not long in coming, and said: "I have just acquired some information you have not picked up, for I bring you reliable news from Sheba.

(23) I found a woman ruling over them, and she has been given everything and has a splendid throne.

(24) I found both her and her people bowing down on their knees to the sun instead of to God [Alone]. Satan has made their actions seem attractive to them, and diverted them from the [proper] Way. They are not guided

(25) so they do not bow down on their knees before God, Who brings forth what is concealed in Heaven and Earth, and knows anything you hide as well as anything you display.

(26) God, there is no deity except Him, Lord of the splendid Throne!

(27) He said: "We shall see whether you have

been truthful or are a liar.

(28) Take this letter of mine and deliver it to them. Then leave them, and see what [answer]they send back."

(29) She said: "councilmen, an important letter has been delivered to me.

(30) It is from Solomon and it [reads]: " In the name of God, the Mercy- giving, the Merciful! "

(31) Do not act haughtily towards me, and come to me committed to [live at] peace."

(32) She said: "Councilmen, give me your opinion concerning my affair: I have never settled any matter unless you were present with me."

(33) They said: "We possess strength and can be extremely violent, while authority rests with you; so attend to whatever you will command."

(34) She said: "Whenever any kings enter a town and plunder it, they turn the most important men among its people into the lowest. Thus they act.

(35) I am sending them a gift and shall be watching for whatever the emissaries bring back."

(36) When it reached Solomon, he said: "Will you furnish me with wealth? What God has given me is better than what He has given you; nevertheless you seem quite happy with your gift.

(37) Go back to them, for We shall come to them with armies they can never resist. We shall expel them from it just like the meanest people, and they will be humiliated."

(38) He said: "Councilman, which of you will bring me her throne before they come to me committed to [live at] peace?"

(39) An

imp among the sprites said: "I'll bring it to you before you even rise up from your place. I am strong enough to be entrusted with it."

(40) Someone who had some knowledge about the Book said; "I shall bring you it in the twinkling of an eye!" When he saw it set before him, he said: "This is some of my Lord's bounty, so He may test me whether I am thankful or thankless. Anyone who is thankful gives thanks only on his own behalf, while with anyone who is thankless, well my Lord is Transcendent, Generous."

(41) He said: "Disguise her throne for her; let us see whether she is guided or is one of those who are not guided."

(42) When she came, someone said: "Is your throne like this?" She said: "It seems to be similar." (We were given knowledge before she was, and have become Muslims.

(43) What she had been worshipping instead of God distracted her; she belonged to disbelieving folk.)

(44) Someone (else) said to her: "Enter the hall." When she saw it, she reckoned it was a pool [of water] and [tucked up her skirt and] bared the calves of her legs. He said: "It is a hall paved with glass slabs." She said: "My Lord, how I have wronged myself! I commit myself peacefully, along with Solomon, to God, Lord of the Universe!"

(45) We sent Thamud their brother Salih: [who said]: "Worship God [Alone]!" Nonetheless they became two quarreling factions.

(46) He said: "My people,

why do you hasten towards evil rather than something fine? If you only sought forgiveness from God, you might find some mercy."

(47) They said: "Shall we take it as an omen from you and from someone who is with you?" He said; "Your fate depends on God; in fact, you are a folk who will be tested."

(48) There was a gang of nine persons in the city who caused trouble on earth and never improved matters.

(49) They said: "Let's all swear by God that we shall catch him and his family some night. Then we shall tell his next of kin: 'We did not witness the slaughter of his family. We are telling the truth!'"

(50) They plotted away while We plotted too, and they did not even notice it.

(51) See what was the outcome of their plotting! We annihilated them and their folk completely!

(52) Those used to be their houses- [now] empty because of the wrong they had committed! In that is a sign for folk who know.

(53) We saved the ones who believed and had been doing their duty.

(54) When Lot told his folk: "Do you indulge in sexual misconduct with your eyes open?"

(55) Do you approach men passionately instead of women? Indeed you are folk who act out of ignorance!"

(56) His folk's answer was merely to say: "Run Lot's family out of your town; they are people who try to keep clean!"

(57) So We saved him and his family, except for his

wife; We destined her to be one of those who stayed behind.

(58) We sent a rain down upon them; how evil was such a rain for those who had been warned!

(59) SAY: "Praise be to God, and peace on those servants of His whom He has selected. Is God Better, or whatever they associate [with Him]?

(60) "Who created Heaven and Earth and has sent down water from the sky for you, so We have caused lovely gardens to grow by means of it? You have no other way to make their trees grow." Is there any (other) deity alongside God? Rather they are people who dodge the facts.

(61) Who set the earth up as a residence, laced it with rivers and planted headlands on it, and laid an isthmus between both seas? Is there any (other) deity alongside God? Rather most of them do not know.

(62) Who answers the distressed man when he appeals to Him, and removes evil, and makes you overlords on earth? Is there any deity alongside God? How seldom do you reflect [on this]!

(63) Who guides you through darkness on land and at sea, and Who sends out winds as heralds for His mercy? Is there any deity alongside God? Exalted is God over anything they may associate [with Him]!

(64) Who begins with creation, then performs it all over again? Who provides for you from Heaven and Earth? Is there any deity alongside God? SAY: "Bring on your proof if you have been so

truthful!"

(65) SAY: " No one in Heaven or Earth knows the Unseen except God !" They do not even realize when they will be raised up again;

(66) nor does their knowledge grasp the Hereafter. Rather they are in doubt about it; indeed they are blind concerning it!

(67) Those who disbelieve say: "When we and our forefathers have become dust, shall we be brought forth again?

(68) We and our forefathers were promised this before; these are only legends [made up] by primitive men."

(69) SAY: "Travel around the earth and see what the outcome for criminals was like."

(70) Do not worry about them nor feel any anxiety over whatever they are plotting .

(71) They are saying: "When will this promise be, if you are so truthful?"

(72) SAY: "Perhaps part of what you are trying to hurry up will catch you from behind!"

(73) Your Lord possesses bounty for mankind, although most of them are not thankful;

(74) yet your Lord does know anything your breasts conceal as well as anything they display.

(75) There is nothing elsewhere in either Heaven or Earth unless it appears in a plain Book.

(76) This Reading tells the Children of Israel most of what they have been differing over;

(77) it serves as guidance and a mercy for believers.

(78) Your Lord will judge between them through His discretion; He is the Powerful, the Aware!

(79) So rely on God, since you hold manifest Truth.

(80) You cannot make the dead hear, nor

even the deaf hear the Appeal once they turn around to escape.

(81) You are no one to guide the blind out of their error; you will only cause someone who believes in Our signs to listen, for they are committed to [live in] peace.

(82) Whenever the Sentence prevails against them, We shall bring forth a monster from the Earth for them who will speak to them, because mankind has not been convinced by Our signs.

(83) Some day We shall summon a troop from every nation which has rejected Our signs, and they will be paraded forth

(84) until, when they come [before God], He will say: "Did you reject My signs and not grasp any knowledge concerning them? What have you been doing?"

(85) The Sentence will prevail against them because of the wrong they have committed. They will not utter [a word].

(86) Have they not considered how We have made night so they may rest in it, and daylight so they can see? In that are signs for folk who believe.

(87) Some day the Trumpet will be blown and startle whoever is in Heaven and whoever is on Earth, except for anyone God may wish. Everyone will come to Him abjectly.

(88) You will see the mountains, which you reckoned were solid, slip away just as clouds slip away, through the handiwork of God Who consummates everything. He is Informed about whatever you are doing.

(89) Anyone who comes with a fine deed will have something better than it

and they will be safe from that day's terror;

(90) while anyone who comes with an evil deed will be flung face down into the Fire: "Aren't you rewarded with just what you've been doing?

(91) I have only been ordered to serve the Lord of this region which He has hallowed. He possesses everything. I have been ordered to be a Muslim,

(92) and to recite the Qur'an. Anyone who is guided, will be guided only for his own sake, while tell anyone who strays away: "I am merely a warner."

(93) SAY: "Praise be to God! He will show you His signs so you may recognize them. Your Lord is not overlooking anything you do!"

fire, and hewho is about it. Glory be to God, the Lord of all Being! (8)

Moses, behold, it is I, God, the All-mighty, the All-wise. (9)

Cast down thy staff.' And when he saw it quivering like a serpent he turnedabout, retreating, and turned not back. `Moses, fear not; surely the Envoysdo not fear in My presence, (10)

save him who has done evil, then, after evil, has changed into good;All-forgiving am I, All-compassionate. (11)

Thrust thy hand in thy bosom and it will come forth white without evil--amongnine signs to Pharaoh and his people; they are an ungodly people.' (12)

But when Our signs came to them visibly, they said, `Thisis a manifest sorcery'; (13)

and they denied them, though their souls acknowledged them, wrongfully andout of pride. Behold, how was the end of the workers of corruption! (14)

And We gave David and Solomon knowledge and they said, `Praise belongs to Godwho has preferred us over many of His believing servants.' (15)

And Solomon was David's heir, and he said, `Men, we have been taught thespeech of the birds, and we have been given of everything; surely this isindeed the manifest bounty.' (16)

And his hosts were mustered to Solomon, jinn, men and birds, duly disposed; (17)

till, when they came on the Valley of Ants, an ant said, 'Ants, enter yourdwelling-places, lest Solomon and his hosts crush you, being unaware!' (18)

But he smiled, laughing at its words, and he said, `My Lord, dispose methat I may be thankful for Thy

blessing wherewith Thou hast blessed me and myfather and mother, and that I may do righteousness well-pleasing to Thee;and do Thou admit me, by Thy mercy, amongst Thy righteous servants.' (19)

And he reviewed the birds; then he said, `How is it with me, that I do notsee the hoopoe? Or is he among the absent? (20)

Assuredly I will chastise him with a terrible chastisement, or I willslaughter him, or he bring me a clear authority.' (21)

But he tarried not long, and said, `I have comprehended that which thouhast not comprehended, and I have come from Sheba to thee with a suretiding. (22)

I found a woman ruling over them, and she has been given of everything,and she possesses a mighty throne. (23)

I found her and her people prostrating to the sun, apart from God; Satanhas decked out fair their deeds to them and he has barred them from the way,and therefore they are not guided, (24)

so that they prostrate not themselves to God, who brings forth what is hiddenin the heavens and earth; and He knows what you conceal and what youpublish. (25)

(SUJDAH AYA) @God: there is no god but He, the Lord of the Mighty Throne.' (26)

Said he, `Now we will see whether thou hast spoken truly, or whetherthou art amongst those that lie. (27)

Take this letter of mine, and cast it unto them, then turn back from themand see what they shall return.' (28)

She said, `O Council, see a letter honourable has been cast

unto me. (29)

It is from Solomon, and it is "In the Name of God, the Merciful,the Compassionate. (30)

Rise not up against me, but come to me in surrender." (31)

She said, `O council, pronounce to me concerning my affair;I am not used to decide an affair until you bear me witness.' (32)

They said, `We possess force and we possess great might. The affair restswith thee; so consider what thou wilt command.' (33)

She said, `Kings, when they enter a city, disorder it and make the mightyones of its inhabitants abased. Even So they too will do. (34)

Now I will send them a present, and see what the envoys bringback. (35)

`But when he came to Solomon he said, `What, would you succour me withwealth, and what God gave me is better then what He has given you? Nay, butinstead you rejoice in your gift! (36)

Return thou to them; we shall assuredly come against them with hosts theyhave not power to resist, and we shall expel them from there, abased andutterly humbled.' (37)

He said, `O Council, which one of you will bring me her throne before theycome to me in surrender?' (38)

An efreet of the jinns said, `I will bring it to thee, before thou risestfrom thy place; I have strength for it and I am trusty. ' (39)

Said he who possessed knowledge of the Book, `I will bring it to thee, beforeever thy glance returns to thee.' Then, when he saw it settled before him,he said, `This

is of my Lord's bounty that He may try me, whether I amthankful or ungrateful. Whosoever gives thanks gives thanks only for his ownsoul's good, and whosoever is ungrateful--my Lord is surely All-sufficient,All-generous.' (40)

He said, `Disguise her throne for her, and we shall behold whether she isguided or if she is of those that are not guided.' (41)

So, when she came, it was said, `Is thy throne like this?' She said, `Itseems the same.' `And we were given the knowledge before her, and we were insurrender, (42)

but that she served, apart from God, barred her, for she was of a people ofunbelievers.' (43)

It was said to her `Enter the pavilion.' But when she saw it, she supposed itwas a spreading water and she bared her legs. He said, `It is a pavilionsmoothed of crystal.' She said, `My Lord, indeed I have wronged myself, and Isurrender with Solomon to God, the Lord of all Being.' (44)

And We sent to Thamood their brother Salih: `Serve you God!' And behold,they were two parties, that were disputing one with another. (45)

He said, `O my people, why do you seek to hasten evil before good? Why doyou not ask forgiveness of God? Haply so you will find mercy.' (46)

They said, `We augur ill of thee and of those that are with thee.' He said,`Your augury is with God; nay, but you are a people being proved.' (47)

Now in the city there were nine persons Who did corruption in the land, andput not

things right; (48)

they said, `Swear you, one to another, by God, "We will attack him and hisfamily by night, then we will tell his protector, We were not witnesses ofthe destruction of his family; and assuredly we are truthful men." ' (49)

And they devised a device, and We likewise devised a device, while theyWere not aware; (50)

and behold, how was the end of their device! For We destroyed them and theirpeople all together. (51)

Those are their houses, all fallen down because of the evil they committed;surely in that is a sign for a people who have knowledge. (52)

And We delivered who believed and were godfearing. (53)

And Lot, when he said to his people, `What, do you commit indecencywith your eyes open? (54)

What, do you approach men lustfully instead of woman? No, you are a peoplethat are ignorant.' (55)

And the only answer of his people was that they said, `Expel the folkof Lot from your city; they are men that keep themselves clean!' (56)

So We delivered him and his family, except his wife; We decreed she should beof those that tarried. (57)

And We rained on them a rain (of stones); and evil indeed is the rain ofthem that are warned. (58)

Say: `Praise belongs to God, and peace be on His servants whom He haschosen.' What, is God better, or that they associate? (59)

He who created the heavens and earth, and sent down for you out of heavenwater; and We caused to grow therewith gardens

full of loveliness whose treesyou could never grow. Is there a god with God? Nay, but they are a peoplewho assign to Him equals! (60)

He who made the earth a fixed place and set amidst it rivers and appointedfor it firm mountains and placed a partition between the two seas. Is there agod with God? Nay, but the most of them have no knowledge. (61)

He who answers the constrained, when he calls unto Him, and removes the eviland appoints you to be successors in the earth. Is there a god with God?Little indeed do you remember. (62)

He who guides you in the shadows of the land and the sea and looses thewinds, bearing good tidings before His mercy. Is there a god with God? Highexalted be God, above that which they associate! (63)

Who originates creation, then brings it back again, and provides you out ofheaven and earth. Is there a god with God? Say: `Produce your proof, if youspeak truly.' (64)

Say: `None knows the Unseen in the heavens and earth except God. And theyare not aware when they shall be raised; (65)

nay, but their knowledge fails as to the Hereafter; nay, they are in doubt ofit; nay, they are blind to it. (66)

The unbelievers say, `What, when we are dust, and our fathers, shall weindeed be brought forth? (67)

We have been promised this, and our fathers before; this is naught but thefairy-tales of the ancients.' (68)

Say: `Journey in the land, then behold how was the end

of the sinners.' (69)

Do not sorrow for them, nor be thou straitened for what theydevise. (70)

They say, `When shall this promise come to pass, if you speak the truth?' (71)

Say: `It may be that riding behind you already is some part of that you seekto hasten on.' (72)

Surely thy Lord is bountiful to men; but most of them are not thankful. (73)

Surely thy Lord knows what their hearts conceal, and what they publish. (74)

And not a thing is there hidden in heaven and earth but it is a ManifestBook. (75)

Surely this Koran relates to the Childrenof Israel most of that concerning which they are at variance; (76)

it is a guidance, and a mercy unto the believers. (77)

Surely thy Lord will decide between them by His Judgment; He is theAll-mighty, the All-knowing. (78)

So put thy trust in God; thou are upon the manifest truth. (79)

Thou shalt not make the dead to hear, neither shalt thou make the deaf tohear the call when they turn about, retreating. (80)

Thou shalt not guide the blind out of their error neither shalt thou make anyto hear, save such as believe in Our signs, and so surrender. (81)

When the Word falls on them, We shall bring forth for them out of the earth abeast that shall speak unto them: `Mankind had no faith in Our signs.' (82)

Upon the day when We shall muster out of every nation troop of those thatcried lies to Our signs, duly disposed,

(83)

till, when they are come, He shall say, `Did you cry lies to My signs, notcomprehending them in knowledge, or what have you been doing?' (84)

And the Word shall fall upon them because of the evil they committed, whilethey speak naught. (85)

Have they not seen how We made the night for them, to repose in it, and theday, to see? Surely in that is a sign for a people who are believers. (86)

On the day the Trumpet is blown, and terrified is whosoever is in the heavensand earth, excepting whom God wills, and every one shall come to Him, allutterly abject; (87)

and thou shalt see the mountains, that thou supposest fixed, passing by likeclouds--God's handiwork, who has created everything very well. He is awareof the things you do. (88)

Whosoever comes with a good deed, he shall have better than it; and theyshall be secure from terror that day. (89)

And whosoever comes with an evil deed, their faces shall be thrust into theFire: `Are you recompensed but for what you did? (90)

I have only been commanded to serve the Lord of this territory which He hasmade sacred; to Him belongs everything. And I have been commanded to be thosethat surrender, (91)

and to recite the Koran. So whosoever is guided, is only guided to his owngain; and whosoever goes astray, say: `I am naught but a warner.' (92)

And say: `Praise belongs to God. He shall show you His signs and you willrecognise them. Thy Lord is not

heedless of the things you do.' (93)

(11)

And put thy hand into the bosom of thy robe, it will come forth white but unhurt. (This will be one) among name tokens unto Pharaoh and his people. Lo! they were ever evil living folk. (12)

But when Our tokens came unto them, plain to see, they said: This is mere magic, (13)

And they denied them, though their souls acknowledged them, for spite and arrogance. Then see the nature of the consequence for the wrong doers! (14)

And We verily gave knowledge unto David and Solomon, and they said: Praise be to Allah, Who hath preferred us above many of His believing slaves! (15)

And Solomon was David's heir. And he said: O mankind! Lo! we have been taught the language of birds, and have been given (abundance) of all things. This surely is evident favor. (16)

And there were gathered together unto Solomon his armies of the jinn and humankind, and of the birds, and they were set in battle order; (17)

Till, when they reached the Valley of the Ants, an ant exclaimed: O ants! Enter your dwellings lest Solomon and his armies crush you, unperceiving. (18)

And (Solomon) smiled, laughing at her speech, and said: My Lord, arouse me to be thankful for Thy favor wherewith Thou hast favored me and my parents, and to do good that shall be pleasing unto Thee, and include me in (the number of) Thy righteous staves. (19)

And he sought among the birds and said: How is it that I see not

the hoopoe, or is he among the absent? (20)

I verily will punish him with hard punishment or I verily will slay him, or he verily shall bring me a plain excuse. (21)

But he was not long in coming, and he said: I have found out (a thing) that thou apprehendest not, and I come unto thee from Sheba with sure tidings. (22)

Lo! I found a woman ruling over them, and she hath been given (abundance) of all things, and hers is a mighty throne. (23)

I found her and her people worshipping the sun instead of Allah; and Satan maketh their works fair seeming unto them, and debarreth them from the way (of Truth), so that they go not aright: (24)

So that they worship not Allah, Who bringeth forth the hidden in the heavens and the earth, and knoweth what ye hide and what ye proclaim, (25)

Allah; there is no God save Him, the Lord of the tremendous Throne. (26)

(Solomon) said: We shall see whether thou speakest truth or whether thou art of the liars. (27)

Go with this my letter and throw it down unto them; then turn away and see what (answer) they return, (28)

(The Queen of Sheba ) said (when she received the letter): O chieftains! Lo! there hath been thrown unto me a noble letter. (29)

Lo! it is from Solomon, and lo! it is: In the name of Allah the Beneficent, the Merciful; (30)

Exalt not yourselves against me, but come unto me

as those who surrender. (31)

She said: O chieftains! Pronounce for me in my case. I decide no case till ye are present with me. (32)

They said: We are lords of might and lords of great prowess, but it is for thee to command; so consider what thou wilt command. (33)

She said: Lo! kings, when they enter a township, ruin it and make the honor of its people shame. Thus will they do. (34)

But lo! I am going to send a present unto them, and to see with what (answer) the messengers return. (35)

So when (the envoy) came unto Solomon, (the King) said: What! Would ye help me with wealth? But that which Allah hath given me is better than that which He hath given you. Nay it is ye (and not I) who exult in your gift. (36)

Return unto them. We verily shall come unto them with hosts that they cannot resist, and we shall drive them out from thence with shame, and they will be abased. (37)

He said: O chiefs! Which of you will bring me her throne before they come unto me, surrendering? (38)

A stalwart of the Jinn said: I will bring it thee before thou canst rise from thy place. Lo! I verily am strong and trusty for such work. (39)

One with whom was knowledge of the Scripture said: I will bring it thee before thy gaze returneth unto thee. And when he saw it set in his presence, (Solomon said: This is

of the bounty of my Lord, that He may try me whether I give thanks or am ungrateful. Whosoever giveth thanks he only giveth thanks for (the good of) his own soul: and whosoever is ungrateful (is ungrateful only to his own soul's hurt). For lo! my Lord is Absolute in independence, Bountiful. (40)

He said: Disguise her throne for her that we may see whether she will go aright or be of those not rightly guided. (41)

So, when she came, it was said (unto her): Is thy throne like this? She said: (It is) as though it were the very one. And (Solomon said): We were given the knowledge before her and we had surrendered (to Allah). (42)

And (all) that she was wont to worship instead of Allah hindered her, for she came of disbelieving folk. (43)

It was said unto her: Enter the hall. And when she saw it she deemed it a pool and bared her legs. (Solomon) said: Lo! it is a hall, made smooth, of glass. She said: My Lord! Lo! I have wronged myself, and I surrender with Solomon unto Allah, the Lord of the Worlds. (44)

And We verily sent until Thamud their brother Salih, saying: Worship Allah. And lo! they (then) became two parties quarrelling. (45)

He said: O my people! Why will ye hasten on the evil rather than the good? Why will ye not ask pardon of Allah, that ye may receive mercy. (46)

They said: We augur evil of thee and those

with thee. He said: Your evil augury is with Allah. Nay, but ye are folk that are being tested. (47)

And there were in the city nine persons who made mischief in the land and reformed not. (48)

They said: Swear one to another by Allah that we verily will attack him and his household by night, and afterward we will surely say unto his friend: We witnessed not the destruction of his household. And lo! we are truthtellers. (49)

So they plotted a plot: and We plotted a plot, while they perceived not. (50)

Then see the nature of the consequence of their plotting, for lo! We destroyed them and their people, every one. (51)

See, yonder are their dwellings empty and in ruins because they did wrong. Lo! herein is indeed a portent for a people who have knowledge. (52)

And we saved those who believed and used to ward off (evil). (53)

And Lot! when he said unto his folk: will ye commit abomination knowingly? (54)

Must ye needs lust after men instead of women? Nay, but ye are folk who act senselessly. (55)

But the answer of his folk was naught save that they said: Expel the household of Lot from your township, for they (forsooth) are folk who would keep clean! (56)

Then we saved him and his household save his wife; We destined her to be of those who stayed behind. (57)

And We rained a rain upon them. Dreadful is the rain of those who have been warned.

(58)

Say (O Muhammad): Praise be to Allah, and peace be on His slaves whom He hath chosen! Is Allah best, or (all) that ye ascribe as partners (unto Him)? (59)

Is not He (best) who created the heavens and the earth, and sendeth down for you water from the sky wherewith We cause to spring forth joyous orchards, whose trees it never hath been yours to cause to grow. Is there any God beside Allah? Nay, but they are folk who ascribe equals (unto Him)! (60)

Is not He (best) Who made the earth a fixed abode, and placed rivers in the folds thereof, and placed firm hills therein, and hath set a barrier between the two seas? Is there any God beside Allah? Nay, but most of them know not! (61)

Is not He (best) who answereth the wronged one when he crieth unto Him and removeth the evil, and hath made you viceroys of the earth? Is there any God beside Allah? Little do they reflect! (62)

Is not He (best) Who guideth you in the darkness of the land and the sea, He Who sendeth the winds as heralds of His mercy? Is there any God beside Allah? High exalted be Allah from all that they ascribe as partner (unto Him)! (63)

Is not He (best), Who produceth creation, then reproduceth it, and Who provideth for you from the heaven and the earth? Is there any God beside Allah? Say: Bring your proof, if ye are truthful! (64)

Say (O Muhammad):

None in the heavens and the earth knoweth the Unseen save Allah; and they know not when they will be raised (again). (65)

Nay, but doth their knowledge reach to the Hereafter? Nay, for they are in doubt concerning it. Nay, for they cannot see It. (66)

Yet those who disbelieve say: when we have become dust like our fathers, shall we verily be brought forth (again)? (67)

We were promised this, forsooth, we and our fathers. (All) this is naught but fables of the men of old. (68)

Say (unto them, O Muhammad): Travel in the land and see the nature of the sequel for the guilty! (69)

And grieve thou not for them, nor be in distress because of what they plot (against thee). (70)

And they say: When (will) this promise (be fulfilled), if ye are truthful? (71)

Say: It may be that a part of that which ye would hasten on is close behind you. (72)

Lo! thy Lord is full of bounty for mankind, but most of them do not give thanks. (73)

Lo! thy Lord knoweth surely all that their bosoms hide, and all that they proclaim. (74)

And there is nothing hidden in the heaven or the earth but it is in a clear Record. (75)

Lo! this Quran narrateth unto the Children of Israel most of that concerning which they differ. (76)

And lo! it is a guidance and a mercy for believers. (77)

Lo! thy Lord will judge between them of His wisdom, and He is

the Mighty, the Wise. (78)

Therefor (O Muhammad) put thy trust in Allah, for thou (standest) on the plain Truth. (79)

Lo! thou canst not make the dead to hear, nor canst thou make the deaf to hear the call when they have turned to flee; (80)

Nor canst thou lead the blind out of their error. Thou canst make none to hear, save those who believe Our revelations and who have surrendered. (81)

And when the word is fulfilled concerning them, We shall bring forth a beast of the earth to speak unto them because mankind had not faith in Our revelations. (82)

And (remind them of) the Day when We shall gather out of every nation a host of those who denied Our revelations, and they will be set in array; (83)

Till, when they come (before their Lord), He will say: Did ye deny My revelations when ye could not compass them in knowledge, or what was it that ye did? (84)

And the Word will be fulfilled concerning them because they have done wrong, and they will not speak. (85)

Have they not seen how We have appointed the night that they may rest therein, and the day sight giving? Lo! therein verily are portents for a people who believe. (86)

And (remind them of) the Day when the Trumpet will be blown, and all who are in the heavens and the earth will start in fear, save him whom Allah willeth. And all come unto Him, humbled. (87)

And thou

seest the hills thou deemest solid flying with the flight of clouds: the doing of Allah Who perfecteth all things. Lo! He is Informed of what ye do. (88)

Whoso bringeth a good deed will have better than its worth; and such are safe from fear that Day. (89)

And whoso bringeth an ill deed, such will be flung down on their faces in the Fire. Are ye rewarded aught save what ye did? (90)

(Say): I (Muhammad) am commanded only to serve the Lord of this land which He hath hallowed, and unto Whom all things belong. And I am commanded to be of those who surrender (unto Him), (91)

And to recite the Quran. And whoso goeth right, goeth right only for (the good of) his own soul; and as for him who goeth astray (Unto him) say: Lo! I am only a warner. (92)

And say: Praise be to Allah who will show you His portents so that ye shall know them. And thy Lord is not unaware of what ye (mortals) do. (93)

Such are they for whom a grievous Penalty is (waiting): and in the Hereafter theirs will be the greatest loss. (5)

As to thee the Quran is bestowed upon thee from the presence of One Who is Wise and All-Knowing. (6)

Behold! Moses said to his family: "I perceive a fire; soon will I bring you from there some information or I will bring you a burning brand to light our fuel that ye may warm yourselves." (7)

But when he came to the (Fire) a voice was heard: "Blessed are those in the Fire and those around: and Glory to Allah the Lord of the Worlds! (8)

"O Moses! verily I am Allah the Exalted in Might the Wise!... (9)

"Now do thou throw thy rod!" But when he saw it moving (of its own accord) as if it had been a snake he turned back in retreat and retraced not his steps: "O Moses (it was said) "fear not: truly in My presence those called as apostles have no fear (10)

"But if any have done wrong and have thereafter substituted good to take the place of evil truly I am Oft-Forgiving Most Merciful. (11)

"Now put thy hand into thy bosom and it will come forth white without stain (or harm): (these are) among the nine Signs (thou wilt take) to Pharaoh and his people: for they are a people rebellious in transgression. (12)

But when our Signs came to them that should have opened their eyes they said: "This is sorcery

manifest!" (13)

And they rejected those Signs in iniquity and arrogance though their souls were convinced thereof: so see what was the end of those who acted corruptly! (14)

We gave (in the past) knowledge to David and Solomon: and they both said: "Praise be to Allah Who has favored us above many of His servants who believe!" (15)

And Solomon was Davids heir. He said: "O ye people! we have been taught the speech of Birds and on us has been bestowed (a little) of all things: this is indeed Grace manifest (from Allah)." (16)

And before Solomon were marshalled his hosts of Jinns and men and birds and they were all kept in order and ranks. (17)

At length when they came to a (lowly) valley of ants one of the ants said: "O ye ants get into your habitations lest Solomon and his hosts crush you (under foot) without knowing it." (18)

So he smiled amused at her speech; and he said: "O my Lord! so order me that I may be grateful for Thy favors which Thou hast bestowed on me and on my parents and that I may work the righteousness that will please Thee: and admit me by Thy Grace to the ranks of Thy righteous Servants." (19)

And he took a muster of the Birds; and he said: "Why is it I see not the Hoopoe? Or is he among the absentees? (20)

"I will certainly punish him with a severe Penalty or execute him unless he bring

me a clear reason (for absence)." (21)

But the Hoopoe tarried not far: he compassed (territory) which thou hast not compassed and I have come to thee from Saba with tidings true. (22)

"I found (there) a woman ruling over them and provided with every requisite; and she has a magnificent throne. (23)

"I found her and her people worshipping the sun besides Allah: Satan has made their deeds seem pleasing in their eyes and has kept them away from the Path so they receive no guidance (24)

"(Kept them away from the Path) that they should not worship Allah Who brings to light what is hidden in the heavens and the earth and knows what ye hide and what ye reveal. (25)

"Allah! there is no god but He! Lord of the Throne Supreme!" (26)

(Solomon) said: "Soon shall we see whether thou hast told the truth or lied! (27)

"Go thou with this letter of mine and deliver it to them: then draw back from them and (wait to) see what answer they return"... (28)

(The Queen) said: "Ye chiefs! here is delivered to me a letter worthy of respect. (29)

"It is from Solomon and is (as follows): `In the name of Allah Most Gracious Most Merciful: (30)

" `Be ye not arrogant against me but come to me in submission to the true Religion. " (31)

She said: "Ye chiefs! advise me in (this) my affair: no affair have I decided except in your presence." (32)

They said: "We are endued

with strength and given to vehement war: but the command is with thee; so consider what thou wilt command." (33)

She said: "Kings when they enter a country despoil it and make the noblest of its people its meanest: thus do they behave. (34)

"But I am going to send him a present and (wait) to see with what (answer) return (my) ambassadors." (35)

How when (the embassy) came to Solomon he said: "Will ye give me abundance in wealth? But that which Allah has given me is better than that which He has given you! Nay it is ye who rejoice in your gift! (36)

"Go back to them and be sure we shall come to them with such hosts as they will never be able to meet: we shall expel them from there in disgrace and they will feel humbled (indeed)." (37)

He said (to his own men): "Ye Chiefs! which of you can bring me her throne before they come to me in submission?" (38)

Said an Ifrit of the Jinns: "I will bring it to thee before thou rise from thy Council: indeed I have full strength for the purpose and may be trusted." (39)

Said one who had knowledge of the Book: "I will bring it to thee within the twinkling of an eye!" Then when (Solomon) saw it placed firmly before him he said: "This is by the grace of my Lord! to test me whether I am grateful or ungrateful! And if any is grateful truly his gratitude

is (a gain) for his own soul; but if any is ungrateful truly my Lord is Free of All Needs Supreme in Honor!" (40)

He said: "Transform her throne out of all recognition by her: let us see whether she is guided (to the truth) or is one of those who receive no guidance." (41)

So when she arrived she was asked "Is this thy throne?" She said "It was just like this; and knowledge was bestowed on us in advance of this and we have submitted to Allah (in Islam)." (42)

And he diverted her from the worship of others besides Allah: for she was (sprung) of a people that had no faith. (43)

She was asked to enter that lofty Palace: but when she saw it she thought it was a lake of water and she (tucked up her skirts) uncovering her legs. He said. "This is but a palace paved smooth with slabs of glass." She said: "O my Lord! I have indeed wronged my soul: I do (now) submit (in Islam) with Solomon to the Lord of the Worlds." (44)

We sent (aforetime) to the Thamud their brother Salih saying "Serve Allah": but behold they became two factions quarrelling with each other. (45)

He said: "O my people! why ask ye to hasten on the evil in preference to the good? If only ye ask Allah for forgiveness ye may hope to receive mercy." (46)

They said: "Ill omen do we augur from thee and those that are with thee." He

said: "Your ill omen is with Allah; yea ye are a people under trial." (47)

There were in the City nine men of a family who made mischief in the land and would not reform. (48)

They said: "Swear a mutual oath by Allah that we shall make a secret night attack on him and his people and that we shall then say to his heir (when he seeks vengeance): `We were not present at the slaughter of his people and we are positively telling the truth. " (49)

They plotted and planned but We too planned even while they perceived it not. (50)

Then see what was the end of their plot! this that we destroyed them and their people all (of them). (51)

Now such were their houses in utter ruin because they practiced wrongdoing Verily in this is a Sign for people of knowledge. (52)

And We saved those who believed and practiced righteousness. (53)

We also sent Lut (as an apostle): behold he said to his people "Do ye do what is shameful though ye see (its iniquity)? (54)

"Would ye really approach men in your lusts rather than women? Nay ye are a people (grossly) ignorant!" (55)

But his people gave no other answer but this: they said "Drive out the followers of Lut from your city: these are indeed men who want to be clean and pure!" (56)

But We saved him and his family except his wife: her We destined to be of those who lagged behind. (57)

And We rained down on them a shower (of brimstone): and evil was the shower on those who were admonished (but heeded not)! (58)

Say: Praise be to Allah and Peace on His servants whom He has chosen (for his Message). (Who) is better? Allah or the false gods they associate with Him? (59)

Or who has created the heaven and the earth and who sends you down rain from the sky? Yea with it We cause to grow well-planted orchards full of beauty and delight: it is not in your power to cause the growth of the trees in them. (Can there be another) god besides Allah? Nay they are a people who swerve from justice. (60)

Or who has made the earth firm to live in; made rivers in its midst; set thereon mountains immovable; and made a separating bar between the two bodies of flowing water? (Can there be another) god besides Allah? Nay most of them know not. (61)

Or who listens to the (soul) distressed when it calls on Him and who relieves its suffering and makes you (mankind) inheritors of the earth? (Can there be another) god besides Allah? Little it is that ye heed! (62)

Or who guides you through the depths of darkness on land and sea and who sends the winds as heralds of glad tidings going before His mercy? (Can there be another) god besides Allah? high is Allah above what they associate with Him! (63)

Or who originates Creation then repeats it and who

gives you sustenance from heaven and earth? (Can there be another) god besides Allah? Say "Bring forth your argument if ye are telling the truth!" (64)

Say: None in the heavens or on earth except Allah knows what is hidden: nor can they perceive when they shall be raised up (for Judgment). (65)

Still less can their knowledge comprehend the Hereafter: nay they are in doubt and uncertainty thereanent; nay they are blind thereunto! (66)

The Unbelievers say: "What! when we become dust we and our fathers- -shall we really be raised (from the dead)? (67)

"It is true we were promised this we and our fathers before (us): these are nothing but tales of the ancients." (68)

Say: "Go ye through the earth and see what has been the end of those guilty (of sin)." (69)

But grieve not over them nor distress thyself because of their plots. (70)

They also say: "When will this promise (come to pass)? (Say) if ye are truthful." (71)

Say: "It may be that some of the events which ye wish to hasten on may be (close) in your pursuit!" (72)

But verily thy Lord is full of grace to mankind: yet most of them are ungrateful. (73)

And verily thy Lord knoweth all that their hearts do hide as well as all that they reveal. (74)

Nor is there aught of the Unseen in heaven or earth but is (recorded) in a clear record. (75)

Verily this Quran doth explain to the Children of Israel most of

the matters in which they disagree. (76)

And it certainly is a Guide and Mercy to those who believe. (77)

Verily thy Lord will decide between them by His Decree: and He is Exalted in Might All-Knowing. (78)

So put thy trust in Allah: for thou art on (the Path of) manifest Truth. (79)

Truly thou canst not cause the Dead to listen nor canst thou cause the Deaf to hear the call (especially) when they turn back in retreat. (80)

Nor canst thou be a guide to the Blind (to prevent them) from straying; only those wilt thou get to listen who believe in Our Signs and they will bow in Islam. (81)

And when the Word is fulfilled against them (the unjust) We shall produce from the earth a beast to (face) them: he will speak to them for that mankind did not believe with assurance in our Signs. (82)

One Day We shall gather together from every people a troop of those who reject Our Signs and they shall be kept in ranks (83)

Until when they come (before the Judgment-Seat) Allah will say: "Did ye reject My Signs though ye comprehended them not in knowledge or what was it ye did?" (84)

And the Word will be fulfilled against them because of their wrongdoing and they will be unable to speak (in plea). (85)

See they not that We have made the Night for them to rest in and the Day to give them light? Verily in this are Signs for

any people that believe! (86)

And the Day that the Trumpet will be sounded then will be smitten with terror those who are in the heavens and those who are on earth except such as Allah will please (to exempt): and all shall come to His (Presence) as beings conscious of their lowliness. (87)

Thou seest the mountains and thinkest them firmly fixed: but they shall pass away as the clouds pass away: (such is) the artistry of Allah Who disposes of all things in perfect order: for He is well- acquainted with all that ye do. (88)

If any do good good will (accrue) to them therefrom; and they will be secure from terror that Day. (89)

And if any do evil their faces will be thrown headlong into the Fire: "Do ye receive a reward other than that which ye have earned by your deeds?" (90)

For me I have been commanded to serve the Lord of this City Him Who has sanctified it and to Whom (belong) all things: and I am commanded to be of those who bow in Islam to Allahs Will (91)

And to rehearse the Quran: and if any accept guidance they do it for the good of their own souls and if any stray say: "I am only a Warner." (92)

And say: "Praise be to Allah Who will soon show you His Signs so that ye shall know them"; and thy Lord is not unmindful of all that ye do. (93)

Miséricordieux, le Très Miséricordieux.

1. Ta, Sin.. Voici les versets du Coran et d'un Livre explicite,

2. un guide et une bonne annonce aux croyants,

3. qui accomplissent la Salat, acquittent la Zakat et croient avec certitude en l'au- delà.

4. Quant à ceux qui ne croient pas en l'au-delà, Nous embellissons [à leurs yeux] leurs actions, et alors ils deviennent confus et hésitants.

5. Ce sont eux qui subiront le pire châtiment, tandis qu'ils seront dans l'au- delà les plus grands perdants.

6. Certes c'est toi qui reçois le Coran, de la part d'un Sage, d'un Savant.

7. (Rappelle) quand Moïse dit à sa famille: ‹J'ai aperçu un feu; je vais vous en apporter des nouvelles, ou bien je vous apporterai un tison allumé afin que vous vous réchauffiez›.

8. Lorsqu'il y arriva, on l'appela. - béni soit Celui qui est dans le feu et Celui qui est tout autour, et gloire à Allah, Seigneur de l'univers.

9. ‹ش Moïse, c'est Moi, Allah le Tout Puissant, le Sage›.

10. Et: ‹Jette ton bâton›. Quand il le vit remuer comme un serpent, il tourna le dos [pour fuir] sans revenir sur ses pas. ‹N'aie pas peur, Moïse. Les Messagers n'ont point peur auprès de Moi.

11. Sauf celui qui a commis une injustice puis a remplacé le mal par le bien... alors Je suis Pardonneur e t Miséricordieux›.

12. Et introduis ta main dans l'ouverture de ta tunique. Elle sortira blanche et sans aucun mal - un des neuf prodiges à Pharaon et à son

peuple, car ils sont vraiment des gens pervers›.

13. Et lorsque Nos prodiges leur parvinrent, clairs et explicites, ils dirent: ‹C'est là une magie évidente!›

14. Ils les nièrent injustement et orgueilleusement, tandis qu'en eux- mêmes ils y croyaient avec certitude. Regarde donc ce qu'il est advenu des corrupteurs.

15. Nous avons effectivement donné à David et à Salomon une science; et ils dirent: ‹Louange à Allah qui nous a favorisés à beaucoup de Ses serviteurs croyants›.

16. Et Salomon hérita de David et dit: ‹ش hommes! On nous a appris le langage des oiseaux; et on nous a donné part de toutes choses. C'est là vraiment la grâce évidente.

17. Et furent rassemblées pour Salomon, ses armées de djinns, d'hommes et d'oiseaux, et furent placées en rangs.

18. Quand ils arrivèrent à la Vallée des Fourmis, une fourmi dit: ‹ش fourmis, entrez dans vos demeures, [de peur] que Salomon et ses armées ne vous écrasent [sous leurs pieds] sans s'en rendre compte›.!

19. Il sourit, amusé par ses propos et dit: ‹Permets-moi Seigneur, de rendre grâce pour le bienfait dont Tu m'as comblé ainsi que mes père et mère, et que je fasse une bonne oeuvre que tu agrées et fais-moi entrer, par Ta miséricorde, parmi Tes serviteurs vertueux›.

20. Puis il passa en revue les oiseaux et dit: ‹Pourquoi ne vois-je pas la huppe? est-elle parmi les absents?

21. Je la châtierai sévèrement! ou je l'égorgerai! ou bien elle m'apportera un argument explicite›.

22. Mais elle n'était restée (absente) que peu de temps

et dit: ‹J'ai appris ce que tu n'as point appris; et je te rapporte de Sabaa› une nouvelle sûre:

23. J'ai trouvé qu'une femme est leur reine, que de toute chose elle a été comblée et qu'elle a un trٍne magnifique.

24. Je l'ai trouvée, elle et son peuple, se prosternant devant le soleil au lieu d'Allah. Le Diable leur a embelli leurs actions, et les a détournés du droit chemin, et ils ne sont pas bien guidés.

25. Que ne se prosternent-ils devant Allah qui fait sortir ce qui est caché dans les cieux et la terre, et qui sait ce que vous cachez et aussi ce que vous divulguez?

26. Allah! Point de divinité à part Lui, le Seigneur du Trٍne Immense.

27. Alors, Salomon dit: ‹Nous allons voir si tu as dis la vérité ou si tu as menti.

28. Pars avec ma lettre que voici; puis lance-la à eux; ensuite tiens-toi à l'écart d'eux pour voir ce que sera leur réponse.

29. La reine dit: ‹ش notables! Une noble lettre m'a été lancée.

30. Elle vient de Salomon; et c'est: ‹Au nom d'Allah, le Tout Miséricordieux, le Très Miséricordieux,

31. Ne soyez pas hautains avec moi et venez à moi en toute soumission›.

32. Elle dit: ‹ش notables! Conseillez-moi sur cette affaire: je ne déciderai rien sans que vous ne soyez présents (pour me conseiller)›.

33. Ils dirent: ‹Nous sommes détenteurs d'une force et d'une puissance redoutable. Le commandement cependant t'appartient. Regarde donc ce que tu veux ordonner›.

34. Elle dit:

‹En vérité, quand les rois entrent dans une cité ils la corrompent, et font de ses honorables citoyens des humiliés. Et c'est ainsi qu'ils agissent.

35. Moi, je vais leur envoyer un présent, puis je verrai ce que les envoyés ramèneront›.

36. Puis, lorsque [la délégation] arriva auprès de Salomon, celui-ci dit: ‹Est-ce avec des biens que vous voulez m'aider? alors que ce qu'Allah m'a procuré est meilleur que ce qu'Il vous a procuré. Mais c'est vous plutٍt qui vous réjouissez de votre cadeau.

37. Retourne vers eux. Nous viendrons avec des armées contre lesquelles ils n'auront aucune résistance. et nous les en expulserons tout humiliés et méprisés.

38. Il dit: ‹ش notables! Qui de vous m'apportera son trٍne avant qu'ils ne viennent à moi soumis?›

39. Un djinn redoutable dit: ‹Je te l'apporterai avant que tu ne te lèves de ta place: pour cela. je suis fort et digne de confiance›.

40. Quelqu'un qui avait une connaissance du Livre dit: ‹Je te l'apporterai avant que tu n'aies cligné de l'oeil›. Quand ensuite, Salomon a vu le trٍne installé auprès de lui, il dit: ‹Cela est de la grâce de mon Seigneur, pour m'éprouver si je suis reconnaissant ou si je suis ingrat. Quiconque est reconnaissant. c'est dans son propre intérêt qu'il le fait, et quiconque est ingrat... alors mon Seigneur Se suffit à Lui- même et est Généreux›.

41. Et il dit [encore]: ‹Rendez-lui son trٍne méconnaissable, nous verrons alors si elle sera guidée ou si elle est du nombre de ceux qui ne

sont pas guidés›.

42. Quand elle fut venue on lui dit: ‹Est-ce que ton trٍne est ainsi?› Elle dit: ‹C'est comme s'il c'était›. - [Salomon dit]: ‹Le savoir nous a été donné avant elle; et nous étions déjà soumis›.

43. Or, ce qu'elle adorait en dehors d'Allah l'empêchait (d'être croyante) car elle faisait partie d'un peuple mécréant.

44. On lui dit: ‹Entre dans le palais›. Puis, quand elle le vit, elle le prit pour de l'eau profonde et elle se découvrit les jambes. Alors, [Salomon] lui dit: ‹Ceci est un palais pavé de cristal›. - Elle dit: ‹Seigneur, je me suis fait du tort à moi- même: Je me soumets avec Salomon à Allah, Seigneur de l'univers›.

45. Nous envoyâmes effectivement vers les Tamud leur frère. Salih. [qui leur dit]: ‹Adorez Allah›. Et voilà qu'ils se divisèrent en deux groupes qui se disputèrent.

46. Il dit: ‹ش mon peuple, pourquoi cherchez-vous à hâter le mal plutٍt que le bien? Si seulement vous demandiez pardon à Allah? Peut- être vous serait-il fait miséricorde.

47. Ils dirent: ‹Nous voyons en toi et en ceux qui sont avec toi. des porteurs de malheur›. Il dit: ‹Votre sort dépend d'Allah. Mais vous êtes plutٍt des gens qu'on soumet à la tentation.

48. Et il y avait dans la vide un groupe de neuf individus qui semaient le désordre sur terre et ne faisaient rien de bon.

49. Ils dirent: ‹Jurons par Allah que nous l'attaquerons de nuit, lui et sa famille. Ensuite nous dirons à celui qui est chargé

de le venger: ‹Nous n'avons pas assisté à l'assassinat de sa famille, et nous sommes sincères›.

50. Ils ourdirent une ruse et Nous ourdîmes une ruse sans qu'ils s'en rendent compte.

51. Regarde donc ce qu'a été la conséquence de leur stratagème: Nous les fîmes périr, eux et tout leur peuple.

52. Voilà donc leurs maisons désertes à cause de leurs méfaits. C'est bien là un avertissement pour des gens qui savent.

53. Et Nous sauvâmes ceux qui avaient cru et étaient pieux.

54. [Et rappelle-leur] Lot, quand il dit à son peuple: ‹Vous livrez- vous à la turpitude [I'homosexualité] alors que vous voyez clair›.

55. Vous allez aux hommes au lieu de femmes pour assouvir vos désirs? Vous êtes plutٍt un peuple ignorant.

56. Puis son peuple n'eut que cette réponse: ‹Expulsez de votre cité la famille de Lot! Car ce sont des gens qui affectent la pureté.

57. Nous le sauvâmes ainsi que sa famille, sauf sa femme pour qui Nous avions déterminé qu'elle serait du nombre des exterminés.

58. Et Nous fûmes pleuvoir sur eux une pluie (de pierres). Et quelle mauvaise pluie que celle des gens prévenues!

59. Dis: ‹louange à Allah et paix sur Ses serviteurs qu'Il a élus!› Lequel est meilleur: Allah ou bien ce qu'ils Lui associent?

60. N'est-ce pas Lui qui a créé les cieux et la terre et qui vous a fait descendre du ciel une eau avec laquelle Nous avons fait pousser des jardins pleins de beauté. Vous n'étiez nullement capables de faire pousser leurs

arbres. Y-a-t-il donc une divinité avec Allah? Non, mais ce sont des gens qui Lui donnent des égaux.

61. N'est-ce pas Lui qui a établi la terre comme lieu de séjour, placé des rivières à travers elle, lui a assigné des montagnes fermes et établi une séparation entre les deux mers, - Y a-t-il donc une divinité avec Allah? Non, mais la plupart d'entre eux ne savent pas.

62. N'est-ce pas Lui qui répond à l'angoissé quand il L'invoque, et qui enlève le mal, et qui vous fait succéder sur la terre, génération après génération, - Y a-t-il donc une divinité avec Allah? C'est rare que vous vous rappeliez!

63. N'est-ce pas Lui qui vous guide dans les ténèbres de la terre et de la mer, et qui envoie les vents, comme une bonne annonce précédant Sa grâce. - Y a-t-il donc une divinité avec Allah? Allah est Très Elevé au-dessus de ce qu'ils [Lui] associent.

64. N'est-ce pas Lui qui commence la création, puis la refait, et qui vous nourrit du ciel et de la terre. Y a-t-il donc une divinité avec Allah? Dis: ‹Apportez votre preuve, si vous êtes véridiques!›

65. Dis: ‹Nul de ceux qui sont dans les cieux et sur la terre ne connaît l'Inconnaissable, à part Allah›. Et ils ne savent pas quand ils seront ressuscités!

66. Mais leurs sciences se sont rejointes au sujet de l'autre monde. Ils doutent plutٍt là-dessus. Ou plutٍt ils sont aveugles à son sujet.

67. Et ceux qui ne croient pas disent: ‹Est-ce que,

quand nous seront poussière, nous et nos pères, est-ce que vraiment on nous fera sortir (de nos tombes)?

68. Certes, on nous l'a promis à nous et à nos pères, auparavant. Ce ne sont que des contes d'anciens!›.

69. Dis: ‹Parcourez la terre et voyez ce qu'il est advenu des criminels›.

70. Et ne t'afflige pas sur eux et ne sois pas angoissé à cause de leur complot.

71. Et ils disent: ‹Pour quand cette promesse si vous êtes véridiques?›

72. Dis: ‹Il se peut qu'une partie de ce que vous cherchez à hâter soit déjà sur vos talons›.

73. Certes, ton Seigneur est pourvoyeur de grâce aux hommes, mais la plupart d'entre eux ne sont pas reconnaissants.

74. Certes, ton Seigneur sait ce que cachent leurs poitrines et ce qu'ils divulguent.

75. Et il n'y a rien de caché, dans le ciel et la terre, qui ne soit dans un Livre explicite.

76. Ce Coran raconte aux enfants d'Israël la plupart des sujets sur lesquels ils divergent,

77. cependant qu'il est pour les croyants un guide et une miséricorde.

78. Ton Seigneur décidera certes entre eux par son jugement; et Il est le Tout Puissant, le Sage.

79. Place donc la confiance en Allah, car tu es de toute évidence dans la vérité et le bon droit.

80. Tu ne peux faire entendre les morts ni faire entendre l'appel aux sourds quand ils s'enfuient en tournant le dos.

81. Tu ne peux non plus guider les aveugles hors de leur égarement. Tu ne feras

entendre que ceux qui croient en Nos versets et se soumettent.

82. Et quand la Parole tombera sur eux, Nous leur ferons sortir de terre une bête qui leur parlera; les gens n'étaient nullement convaincus de la vérité de Nos signes [ou versets].

83. Et le jour où Nous rassemblons, de chaque communauté, une foule de ceux qui démentaient Nos révélations, et qu'ils seront placés en rangs.

84. Puis, quand ils seront arrivés, [Allah] dira: ‹Avez-vous traité de mensonges Mes signes sans les avoir embrassés de votre savoir? Ou que faisiez-vous donc?›

85. Et la Parole leur tombera dessus à cause de leurs méfaits. Et ils ne pourront rien dire.

86. N'ont-ils pas vu qu'en vérité, Nous avons désigné la nuit pour qu'ils y aient du repos, et le jour pour voir? Voilà bien des preuves pour des gens qui croient.

87. Et le jour où l'on soufflera dans la Trompe, tous ceux qui sont dans les cieux et ceux qui sont dans la terre seront effrayés, - sauf ceux qu'Allah a voulu [préserver]! - Et tous viendront à Lui en s'humiliant.

88. Et tu verras les montagnes - tu les crois figées - alors qu'elles passent comme des nuages. Telle est l'oeuvre d'Allah qui a tout façonné à la perfection. Il est Parfaitement Connaisseur de ce que vous faites!

89. Quiconque viendra avec le bien aura bien mieux, et ce jour-là ils seront à l'abri de tout effroi.

90. Et quiconque viendra avec le mal... alors ils seront culbutés le visage dans le Feu.

N'êtes-vous pas uniquement rétribués selon ce que vous oeuvriez?›

91. ‹Il m'a été seulement commandé d'adorer le Seigneur de cette Ville (la Mecque) qu'Il a sanctifiée, - et à Lui toute chose - et il m'a été commandé d'être du nombre des Musulmans,

92. Et de réciter le Coran›. Quiconque se guide, c'est pour Lui- même en effet qu'il se guide. Et quiconque s'égare..., alors dis: ‹Je ne suis que l'un des avertisseurs›.

93. Dis: ‹Louange à Allah! Il vous fera voir Ses preuves, et vous les reconnaîtrez›. Ton Seigneur n'est pas inattentif à ce que vous faites.

cuando vio que se movía como si fuera una serpiente, dio media vuelta para escapar, sin volverse. «¡Moisés! ¡No tengas miedo! Ante Mí, los enviados no temen.

11. Sí, en cambio, quien haya obrado impíamente; pero, si sustituye su mala acción por una buena... Yo soy indulgente, misericordioso.

12. Introduce la mano por la escotadura de tu túnica y saldrá blanca, sana. Esto formará parte de los nueve signos destinados a Faraón y su pueblo. Son gente perversa».

13. Cuando Nuestros signos vinieron a ellos para abrirles los ojos, dijeron: «¡Esto es manifiesta magia!»

14. Y los negaron injusta y altivamente, a pesar de estar convencidos de ellos. ¡Y mira cómo terminaron los corruptores!

15. Dimos ciencia a David y a Salomón. Y dijeron: «¡Alabado sea Alá, que nos ha preferido a muchos de Sus siervos creyentes!»

16. Salomón heredó a David y dijo: «¡Hombres! Se nos ha enseñado el lenguaje de los pájaros y se nos ha dado de todo. ¡ Es un favor manifiesto!»

17. Las tropas de Salomón, compuestas de genios, de hombres y pájaros, fueron agrupadas ante él y formadas.

18. Hasta que, llegados al Valle de las Hormigas, una hormiga dijo: «¡Hormigas! ¡Entrad en vuestras viviendas, no sea que Salomón y sus tropas os aplasten sin darse cuenta!»

19. Sonrió al oír lo que ella decía y dijo: «¡Señor! ¡Permíteme que Te agradezca la gracia que nos has dispensado, a mí y a mis padres! ¡Haz que haga obras buenas que Te plazcan! ¡Haz que entre a formar parte, por

Tu misericordia, de Tus siervos justos!»

20. Pasó revista a los pájaros y dijo: «¿Cómo es que no veo a la abubilla? ¿O es que está ausente?

21. He de castigarla severamente o degollarla, a menos que me presente, sin falta, una excusa satisfactoria».

22. No tardó en regresar y dijo: «Sé algo que tú no sabes, y te traigo de los saba una noticia segura.

23. He encontrado que reina sobre ellos una mujer, a quien se ha dado de todo y que posee un trono augusto.

24. He encontrado que ella y su pueblo se postran ante el sol, no ante Alá. El Demonio les ha engalanado sus obras y, habiéndoles apartado del camino, no siguen la buena dirección,

25. de modo que no se prosternan ante Alá, Que pone de manifiesto lo que está escondido en los cielos y en la tierra, y sabe lo que ocultáis y lo que manifestáis.

26. Alá, fuera del Cual no hay otro dios, es el Señor del Trono augusto».

27. Dijo él: «Vamos a ver si dices verdad o mientes.

28. Lleva este escrito mío y échaselo. Luego, mantente aparte y mira qué responden».

29. Dijo ella: «¡Dignatarios! Me han echado un escrito respetable.

30. Es de Salomón y dice: '¡En el nombre de Alá el Compasivo el Misericordioso!

31. ¡No os mostréis altivos conmigo y venid a mí sumisos!'»

32. Dijo ella: «¡Dignatarios! ¡Aconsejadme en mi asunto! No voy a decidir nada sin que seáis vosotros testigos».

33. Dijeron: «Poseemos fuerza y poseemos gran

valor, pero a ti te toca ordenar. ¡Mira, pues, qué ordenas!»

34. Dijo ella: «Los reyes, cuando entran en una ciudad, la arruinan y reducen a la miseria a sus habitantes más poderosos. Así es como hacen.

35. Yo, en cambio, voy a enviarles un regalo y ver con qué regresan los enviados».

36. Cuando llegó a Salomón. dijo: «¿Queréis colmarme de hacienda? Lo que Alá me ha dado vale más que lo que él os ha dado. No, sino que sois vosotros quienes están contentos con vuestros regalos.

37. ¡Regresa a los tuyos! Hemos de marchar contra ellos con tropas a las que no podrán contener y hemos de expulsarles de su ciudad, abatidos y humillados».

38. Dijo él: «¡Dignatarios! ¿Quién de vosotros me traerá su trono antes de que vengan a mí sumisos?»

39. Uno de los genios, un ifrit, dijo: «Yo te lo traeré antes de que hayas tenido tiempo de levantarte de tu asiento. Soy capaz de hacerlo, digno de confianza».

40. El que tenía ciencia de la Escritura dijo: «Yo te lo traeré en un abrir y cerrar de ojos». Cuando lo vio puesto junto a sí, dijo: «éste es un favor de mi Señor para probarme si soy o no agradecido. Quien es agradecido, lo es en realidad, en provecho p

41. Dijo: «¡Desfiguradle su trono y veremos si sigue la buena dirección o no!»

42. Cuando ella llegó, se dijo: «¿Es así su trono?» Dijo ella: «Parece que sí». «Hemos recibido la ciencia antes que ella. Nos habíamos

sometido.

43. Pero lo que ella servía, en lugar de servir a Alá, la ha apartado. Pertenecía a un pueblo infiel».

44. Se le dijo: «¡Entra en el palacio!» Cuando ella lo vio, creyó que era un estanque de agua y se descubrió las piernas. Dijo él: «Es un palacio pavimentado de cristal». Dijo ella: «¡Señor! He sido injusta conmigo misma, pero, como Salomón, me someto a A

45. Y a los tamudeos les enviamos su hermano Salih: «¡Servid a Alá!» Y he aquí que se escindieron en dos grupos, que se querellaron.

46. Dijo: «¡Pueblo! ¿Por qué precipitáis el mal antes que el bien? ¿Por qué no pedís perdón a Alá? Quizás, así, se os tenga piedad».

47. Dijeron: «Os tenemos, a ti y a los que te siguen, por aves de mal agüero». Dijo: «Vuestro augurio está en manos de Alá. Sí, sois gente sujeta a prueba».

48. En la ciudad había un grupo de nueve hombres, que corrompían en la tierra y no la reformaban.

49. Dijeron: «¡Juramentémonos ante Alá que hemos de atacarles de noche, a él y a su familia! Luego, diremos a su pariente próximo que no presenciamos el asesinato de su familia y que decimos la verdad».

50. Urdieron una intriga sin sospechar que Nosotros urdíamos otra.

51. Y ¡mira cómo terminó su intriga! Les aniquilamos a ellos y a su pueblo, a todos.

52. Ahí están sus casas en ruinas, en castigo de su impiedad. Ciertamente, hay en ello un signo para gente que sabe.

53. Salvamos,

en cambio, a los que creían y temían a Alá.

54. Y a Lot. Cuando dijo a su pueblo: «¿Cometéis deshonestidad a sabiendas?

55. ¿Os llegáis a los hombres, por concupiscencia, en lugar de llegaros a las mujeres? Sí, sois gente ignorante».

56. Lo único que respondió su pueblo fue: «¡Expulsad de la ciudad a la familia de Lot! Son gente que se las dan de puros».

57. Les preservamos del castigo, a él y a su familia, salvo a su mujer. Determinamos que fuera de los que se rezagaran.

58. E hicimos llover sobre ellos una lluvia. ¡Lluvia fatal para los que habían sido advertidos...!

59. Di: «¡Alabado sea Alá! ¡Paz sobre Sus siervos, que Él ha elegido! ¿Quién es mejor: Alá o lo que Le asocian?»

60. ¡ Quién, si no, ha creado los cielos y la tierra y hecho bajar para vosotros agua del cielo, mediante la cual hacemos crecer primorosos jardines allí donde vosotros no podríais hacer crecer árboles? ¿Hay un dios junto con Alá? Pero es gente que equipa

61. ¿Quién, si no, ha estabilizado la tierra, colocado por ella ríos, fijado montañas y puesto una barrera entre las dos grandes masas de agua? ¿Hay un dios junto con Alá? Pero la mayoría no saben.

62. ¿Quién, si no, escucha la invocación del necesitado, quita el mal y hace de vosotros sucesores en la tierra? ¿Hay un dios junto con Alá? ¡Qué poco os dejáis amonestar!

63. ¿Quién, si no, os guía por entre las tinieblas de la tierra y

del mar, quién envía los vientos como nuncios que preceden a Su misericordia? ¿Hay un dios junto con Alá? ¡Alá está por encima de lo que Le asocian!

64. ¿Quién, si no, inicia la creación y luego la repite? ¿Quién os sustenta de los bienes del cielo y de la tierra? ¿ Hay un dios junto con Alá? Di: «¡Aportad vuestra prueba, si es verdad lo que decís!»

65. Di: «Nadie en los cielos ni en la tierra conoce lo oculto, fuera de Alá. Y no presienten cuándo van a ser resucitados.

66. Al contrario, su ciencia no alcanza la otra vida. Dudan de ella, más aún, están ciegos en cuanto a ella se refiere».

67. Los infieles dicen: «Cuando nosotros y nuestros padres seamos tierra, ¿se nos sacará?

68. ¡Esto es lo que antes se nos prometió, a nosotros y a nuestros padres! ¡No son más que patrañas de los antiguos!»

69. Di: «¡Id por la tierra y mirad cómo terminaron los pecadores!»

70. ¡No estés triste por ellos ni te angusties por sus intrigas!

71. Dicen: «¡Cuándo se cumplirá esta amenaza, si es verdad lo que decís?»

72. Di: «Quizás algo de aquello cuya venida queréis apresurar esté ya pisándoos los talones».

73. Sí, tu Señor dispensa Su favor a los hombres, pero la mayoría no agradecen.

74. En verdad, tu Señor conoce lo que ocultan sus pechos y lo que manifiestan.

75. No hay nada escondido en el cielo ni en la tierra que no esté en una Escritura clara.

76. Este

Corán cuenta a los Hijos de Israel la mayor parte de aquello en que discrepan.

77. Es, sí, dirección y misericordia para los creyentes.

78. Tu Señor decidirá entre ellos con Su fallo. Es el Poderoso, el Omnisciente.

79. ¡Confía en Alá! Posees la verdad manifiesta.

80. Tú no puedes hacer que los muertos oigan, ni que los sordos oigan el llamamiento si vuelven la espalda.

81. Ni puedes dirigir a los ciegos, sacándolos de su extravío. Tú no puedes hacer que oigan sino quienes creen en Nuestros signos y están sometidos a Nosotros.

82. Cuando se pronuncie contra ellos la sentencia, les sacaremos de la tierra una bestia que proclamará ante ellos que los hombres no estaban convencidos de Nuestros signos.

83. El día que, de cada comunidad, congreguemos a una muchedumbre de los que desmentían Nuestros signos, serán divididos en grupos.

84. Hasta que, cuando vengan, diga: «¿Habéis desmentido Mis signos sin haberlos abarcado en vuestra ciencia? ¿Qué habéis hecho si no?»

85. Se pronunciará contra ellos la sentencia por haber obrado impíamente y no tendrán qué decir.

86. ¿No ven que hemos establecido la noche para que descansen y el día para que puedan ver claro? Ciertamente, hay en ello signos para gente que cree.

87. El día que se toque la trompeta, se aterrorizarán quienes estén en los cielos y en la tierra, salvo aquéllos que Alá quiera. Todos vendrán a Él humildes.

88. Verás pasar las montañas, que tú creías inmóviles, como pasan las nubes: obra de Alá, Que todo

lo hace perfecto. Él está bien informado de lo que hacéis.

89. Quienes presenten una obra buena obtendrán una recompensa mejor aún y se verán, ese día, libres de terror,

90. mientras que quienes presenten una obra mala serán precipitados de cabeza en el Fuego: «¿Se os retribuye por algo que no hayáis cometido?»

91. «He recibido sólo la orden de servir al Señor de esta ciudad, que Él ha declarado sagrada. ¡Todo Le pertenece! He recibido la orden de ser de los sometidos a Él,

92. y de recitar el Corán. Quien sigue la vía recta la sigue, en realidad, en provecho propio. Pero quien se extravía... Di: «Yo no soy sino uno que advierte».

93. Di también: «¡Alabado sea Alá! él os mostrará Sus signos y vosotros los reconoceréis. Tu Señor está atento a lo que hacéis».

bringen, oder ich will euch eine Flamme bringen, einen Feuerbrand, auf daك ihr euch wنrmen mِget.»

8. Und da er zu ihm kam, ward er angerufen: «Gesegnet soll sein, wer im Feuer ist und wer darum herum ist; und gepriesen sei Allah, der Herr der Welten!

9. O Moses, Ich bin Allah, der Allmنchtige, der Allweise.

10. Wirf deinen Stab hin.» Doch da er ihn sich regen sah, als wنre er eine Schlange, da wandte er sich zur Flucht und schaute nicht zurück. «O Moses, fürchte dich nicht. Wahrlich, Ich - in Meiner Gegenwart brauchen die Gesandten keine Furcht zu hegen;

11. Wer aber Unrecht tut und dann Gutes an Stelle des Bِsen setzt, dann fürwahr, Ich bin allverzeihend, barmherzig.

12. Und stecke deine Hand in deinen Busen; sie wird weiك hervorkommen ohne ein _bel - (eines) der neun Zeichen für Pharao und sein Volk, denn sie sind ein frevelndes Volk .»

13. Doch als Unsere erleuchtenden Zeichen zu ihnen kamen, sprachen sie: «Das ist offenkundige Zauberei.»

14. Und sie verwarfen sie in Ungerechtigkeit und Hochmut, wنhrend ihre Seelen doch von ihnen überzeugt waren. Sieh nun, wie das Ende derer war, die verderbt handelten!

15. Und Wir gaben David und Salomo Wissen, und sie sprachen: «Aller Preis gebührt Allah, Der uns erhِht hat über viele Seiner glنubigen Diener.»

16. Salomo ward Davids Erbe, und er sprach: «O ihr Menschen, der Vِgel Sprache ist uns gelehrt worden; und alles ward uns beschert. Das ist fürwahr die offenbare Huld.»

17. Und versammelt wurden dort vor Salomo dessen

Heerscharen der Dschinn und Menschen und Vِgel, und sie waren in geschlossene Abteilungen geordnet,

18. Bis dann, als sie zum Tale der Ameisen kamen, eine Ameise sprach: «O ihr Ameisen hinein in eure Wohnungen, damit nicht Salomo und seine Heerscharen euch zertreten, ohne daك sie es merken.»

19. Da lنchelte er heiter über ihre Worte und sprach: «Mein Herr, gib mir ein, dankbar zu sein für Deine Gnade, die Du mir und meinen Eltern gewنhrt hast, und Gutes zu tun, das Dir wohlgefنllig sei, und nimm mich, durch Deine Barmherzigkeit, unter Deine rechtschaffenen Diener auf.»

20. Und er musterte die Vِgel und sprach: «Wie kommt es, daك ich den Wiedehopf nicht sehe? Ist er unter den Abwesenden?

21. Ich will ihn gewiكlich strafen mit strenger Strafe oder ich will ihn tِten, es sei denn, er bringt mir einen triftigen Grund vor.»

22. Und er sنumte nicht lange (bis daك Wiedehopf kam) und sprach: «Ich habe erfaكt, was du nicht erfaكt hast; und ich bin aus Saba zu dir gekommen mit sicherer Kunde.

23. Ich fand eine Frau über sie herrschen, und ihr ist alles beschert worden, und sie hat einen mنchtigen Thron.

24. Ich fand sie und ihr Volk die Sonne anbeten statt Allah; und Satan hat ihnen ihre Werke ausgeschmückt und hat sie abgehalten von dem Weg, so daك sie dem Weg nicht folgen;

25. (Und Satan hat sie geheiكen) nicht Allah zu verehren, Der ans Licht bringt, was verborgen ist in den Himmeln und auf Erden, und Der weiك, was ihr verhehlt und

was ihr offenbart.»

26. Allah! es gibt keinen Gott auكer Ihm, dem Herrn des erhabenen Throns.

27. (Salomo) sprach: «Wir werden sehen, ob du die Wahrheit gesprochen hast oder ob du ein Lügner bist.

28. Geh mit diesem Briefe von mir und lege ihn vor sie hin; dann ziehe dich von ihnen zurück und schau, was sie erwidern.»

29. (Die Kِnigin) sprach: «Ihr Hنupter, ein ehrenvoller Brief ist mir überbracht worden.

Im Namen Allahs, des Gnنdigen, des Barmherzigen. (30)

30. Er ist von Salomo, und er ist: "31. Seid nicht überheblich gegen mich, sondern kommet zu mir in Ergebenheit."»

32. Sie sprach: «O ihr Hنupter, ratet mir in meiner Sache. Ich entscheide keine Angelegenheit, solange ihr nicht zugegen seid.»

33. Sie antworteten: «Wir besitzen Kraft und besitzen starke Kriegsmacht, aber dir obliegt der Befehl; sich nun zu, was du befehlen willst »

34. Sie sprach: «Fürwahr Kِnige, wenn sie ein Land eindringen, sie verwüsten es und machen die hِchsten unter seinen Bewohnern zu den niedrigsten. So verfahren sie.

35. Ich aber will ihnen ein Geschenk schicken und will abwarten, was die Boten zurückbringen »

36. Als nun (ihr Botschafter) zu Salomo kam, sprach (dieser): «Schüttet ihr Reichtümer über mich aus? Jedoch was Allah mir gegeben hat, ist besser als das, was Er euch gegeben. Nein, ihr seid es, die sich ihrer Gabe freuen.

37. Kehre zu ihnen zurück, denn wir werden ganz gewiك mit Heerscharen zu ihnen kommen, gegen die sie keine Macht haben werden, und wir werden sie von dort austreiben in Schmach, und

sie werden sich gedemütigt fühlen.»

38. Er sprach: «O ihr Hنupter, wer von euch bringt mir ihren Thron, bevor sie zu mir kommen in Ergebenheit?»

39. Da sprach ein Kraftvoller unter den Dschinn: «Ich will ihn dir bringen, ehe du dich von deinem Feldlager erhebst; wahrlich, ich habe die Stنrke dazu und bin vertrauenswürdig.»

40. Da sprach einer, der Kenntnis von der Schrift hatte: «Ich bringe ihn dir, ehe dein Blick zu dir zurückkehrt.» Und da er ihn vor sich stehen sah, sprach er: «Dies ist durch die Gnade meines Herrn, daك Er mich prüfen mِge, ob ich dankbar oder undankbar bin. Und wer dankbar ist, der ist dankbar zum Heil seiner eigenen Seele; wer aber undankbar ist siehe, mein Herr ist Sich Selbst genügend, freigebig.»

41. Er sprach: «Laكt ihr ihren Thron gering erscheinen; wir wollen sehen, ob sie dem rechten Weg folgt oder ob sie zu denen gehِrt, die nicht dem rechten Wege folgen.»

42. Als sie kam, da ward gesprochen: «Ist dein Thron wie dieser?» Sie antwortete: «Es ist als wنre er ein und derselbe. Und uns ward schon vordem Kenntnis verliehen, und wir hatten uns bereits ergeben.»

43. Und er hielt sie ab von dem, was sie statt Allah zu verehren pflegte, denn sie gehِrte zu einem unglنubigen Volk.

44. Es ward zu ihr gesprochen: «Tritt ein in den Palast.» Und da sie ihn sah, hielt sie ihn für einen Wasserspiegel und entblِكte ihre Schenkel. (Salomo) sprach: «Es ist ein Palast, getنfelt und gepflastert mit geglنttetem Glas.» Sie sprach: «Mein Herr,

ich habe fürwahr wider meine eigene Seele gesündigt; und ich ergebe mich, mit Salomo, Allah, dem Herrn der Welten.»

45. Wir entsandten zu den Thamüd ihren Bruder Sلleh (der sprach): «Verehret Allah!» Doch siehe, sie wurden zwei Parteien, die miteinander stritten.

46. Er sprach: «O mein Volk, weshalb wollt ihr lieber das Bِse beschleunigt sehen als das Gute? Warum bittet ihr nicht Allah um Verzeihung, damit euch Barmherzigkeit zuteil werde?»

47. Sie sprachen: «Wir ahnen Bِses von dir und von denen, die mit dir sind.» Er sprach: «Euer Unheil ist bereits bei Allah. Nein, ihr seid ein Volk, das geprüft wird.»

48. Und es waren in der Stadt neun Leute, die Unheil im Lande stifteten, und sie wollten sich nicht bessern.

49. Sie sprachen: «Schwِret einander bei Allah zu, daك wir gewiكlich ihn (Sلleh) und seine Angehِrigen nachts überfallen wollen, und dann wollen wir zu seinem Hinterlassenen sagen: "Wir waren nicht Zeugen beim Untergang seiner Familie, und wir reden bestimmt die Wahrheit."»

50. Sie schmiedeten einen Plan, auch Wir schmiedeten einen Plan, aber sie gewahrten es nicht.

51. Sieh nun, wie der Ausgang ihres Planes war, denn Wir vernichteten sie und all ihr Volk ganz und gar.

52. Und dort sind ihre Hنuser, verfallen ob ihres Frevelns. Hierin ist wahrlich ein Zeichen für Leute, die wissen,

53. Und Wir erretteten jene, die glaubten und gottesfürchtig waren.

54. Und (gedenke) Lots, da er zu seinem Volke sprach: «Wollt ihr geflissentlich Schنndlichkeit begehen?

55. Wollt ihr euch wirklich Mنnnern in Begierde nنhern statt Frauen? Nein, ihr seid

ein unwissendes Volk.»

56. Doch die Antwort seines Volkes war nur, daك sie sprachen: «Treibet Lots Familie hinaus aus eurer Stadt; denn sie sind Leute, die rein sein mِchten.»

57. Also erretteten Wir ihn und die Seinen, bis auf seine Frau; sie lieكen Wir unter denen sein, die zurückblieben.

58. Und Wir lieكen einen Regen auf sie niederregnen; und schlimm war der Regen den Gewarnten.

59. Sprich: «Aller Preis gebührt Allah, und Frieden sei über jenen von Seinen Dienern, die Er auserwنhlt hat. Ist Allah besser oder das, was sie anbeten?»

60. Wer hat denn Himmel und Erde geschaffen, und wer sendet Wasser für euch vom Himmel nieder, durch das Wir Gنrten, in Schِnheit prangend, sprieكen lassen? Ihr vermِchtet nicht, ihre Bنume sprieكen zu lassen. Ist wohl ein Gott neben Allah? Nein, sie sind ein Volk, das Gِtter neben Gott stellt.

61. Wer hat denn die Erde zu einer Ruhestatt gemacht und Flüsse durch ihre Mitte geführt und feste Berge auf ihr errichtet und eine Schranke zwischen die beiden Meere gesetzt? Ist wohl ein Gott neben Allah? Nein, die meisten von ihnen wissen es nicht.

62. Wer antwortet denn dem Bedrنngten, wenn er Ihn anruft, und nimmt das _bel hinweg und macht euch zu Nachfolgern auf Erden? Ist wohl ein Gott neben Allah? Gering ist, wessen ihr gedenkt.

63. Wer leitet euch in den Finsternissen zu Land und Meer, und wer sendet die Winde als Herolde froher Botschaft Seiner Barmherzigkeit voraus? Ist wohl ein Gott neben Allah? Hoch erhaben ist Allah über das, was sie

anbeten.

64. Wer ruft denn Schِpfung hervor und lنكt sie dann wieder erstehen, und wer versorgt euch vom Himmel und von der Erde? Ist wohl ein Gott neben Allah? Sprich: «Bringt euren Beweis herbei, wenn ihr wahrhaftig seid.»

65. Sprich: «Niemand in den Himmeln und auf Erden kennt das Ungesehene, auكer Allah; und sie wissen nicht, wann sie auferweckt werden.»

66. Nein, ihr Wissen über das Jenseits hat gنnzlich versagt; nein, sie sind im Zweifel darüber; nein, sie sind ihm gegenüber blind.

67. Und jene, die unglنubig sind, sagen: «Wie! wenn wir und unsere Vنter Staub geworden sind, sollen wir dann wirklich wieder hervorgebracht werden?

68. Verheiكen ward uns dies zuvor - uns und unseren Vنtern; dies sind ja nur Fabeln der Alten.»

69. Sprich: «Reiset umher auf der Erde und seht, wie der Ausgang der Sündigen war!»

70. Betrübe dich nicht um sie, noch sei bedrنngt ob dessen, was sie an Rنnken schmieden.

71. Und sie sagen: «Wann wird diese Verheiكung (erfüllt werden), wenn ihr die Wahrheit redet?»

72. Sprich: «Vielleicht ist ein Teil von dem, was ihr beschleunigen mِchtet, schon nahe an euch herangekommen.»

73. Und fürwahr, dein Herr ist huldreich gegen die Menschen, doch die meisten von ihnen sind nicht dankbar.

74. Und dein Herr kennt wohl, was ihre Herzen verhehlen und was sie offenkund tun.

75. Und nichts Verborgenes ist im Himmel oder auf Erden, das nicht in einem deutlichen Buch stünde.

76. Wahrlich, dieser Koran erklنrt den Kindern Israels das meiste von dem, worüber sie uneins sind.

77. Und er

ist fürwahr eine Führung und eine Barmherzigkeit für die Glنubigen.

78. Dein Herr wird zwischen ihnen entscheiden durch Seinen Spruch, und Er ist der Allmنchtige, der Allwissende.

79. Vertraue also auf Allah, denn du ruhst in lauterer Wahrheit.

80. Du kannst die Toten nicht hِrend machen, noch kannst du bewirken, daك die Tauben den Anruf hِren, wenn sie den Rücken kehren;

81. Noch kannst du die Blinden aus ihrem Irrtum leiten. Du kannst nur die hِrend machen. die an Unsere Zeichen glauben und die sich ergeben.

82. Und wenn der Spruch gegen sie fنllt, dann werden Wir für sie einen Keim aus der Erde hervorbringen, der sie stechen soll, weil die Menschen an Unsere Zeichen nicht glaubten.

83. Und (mahne sie an) den Tag, da Wir aus jedem Volke eine Schar derer versammeln werden, die Unsere Zeichen verwarfen, und sie sollen in Reih und Glied gehalten werden,

84. Bis, wenn sie kommen, Er sprechen wird: «Habt ihr Meine Zeichen verworfen, obwohl ihr sie nicht mit Wissen umfaكt habt? Oder was war es, das ihr tatet?»

85. Und der Spruch wird gegen sie fallen ob ihres Frevelns, und sie werden nicht reden.

86. Haben sie denn nicht gesehen, daك Wir die Nacht geschaffen haben, damit sie darin ruhen mِchten, und den Tag zum Sehen? Hierin sind wahrlich Zeichen für Leute, die glauben.

87. Und an dem Tage, wenn in die Posaune gestoكen wird, dann wird, wer in den Himmeln und wer auf Erden ist, mit Schrecken geschlagen werden, ausgenommen der, den Allah will. Und alle sollen

demütig zu Ihm kommen.

88. Und du siehst die Berge, die du festgegründet glaubst, doch sie bewegen sich wie die Bewegung der Wolken: das Wirken Allahs, Der alles vollendet hat. Wahrlich, Er weiك wohl, was ihr tut.

89. Wer Gutes vollbringt, dem wird Besseres als das; und sie werden sicher sein vor Schrecken an jenem Tage.

90. Und die Schlechtes vollbringen, derer Anführer sollen ins Feuer gestürzt werden: «Euch ist gelohnt worden nur nach dem, was ihr gewirkt.»

91. (Sprich:) «Mir ist nur geheiكen, dem Herrn dieser Stadt zu dienen, die Er geheiligt hat, und Sein sind alle Dinge; und mir ist geheiكen, einer der Gottergebenen zu sein,

92. Und den Koran vorzutragen.» Wer also dem rechten Weg folgt, der folgt ihm nur zu seinem eigenen Besten; und wer irregeht, so sprich: «Ich bin nur einer der Warner.»

93. Und sprich: «Aller Preis gebührt Allah; Er wird euch Seine Zeichen zeigen, und ihr werdet sie erkennen.» Und dein Herr ist nicht unachtsam dessen, was ihr tut.

un Saggio, un Sapiente.

7. [Ricorda] quando Mosè disse alla sua famiglia: «Ho visto un fuoco, vi porterò notizie di esso o tornerò con un tizzone acceso, affinché vi possiate riscaldare!» .

8. Quando vi giunse fu chiamato: «Sia benedetto Colui che è nel fuoco e chi è attorno ad esso e gloria ad Allah, Signore del creato!

9. « O Mosè, in verità lo sono Allah l'Eccelso, il Saggio.

10. Getta il tuo bastone!». Quando lo vide contorcersi come fosse un serpente, volse le spalle, ma non tornò sui suoi passi . « Non aver paura, Mosè. Gli Inviati non hanno niente da temere nei Miei confronti.

11. [Hanno da temere] soltanto coloro che sono stati ingiusti. Ma per coloro che sostituiscono il male con il bene , in verità lo sono perdonatore, misericordioso!

12. Infila la tua mano nell'apertura della tua tunica, la trarrai bianca senza male alcuno, è uno dei nove segni [destinati] a Faraone e al suo popolo; essi sono davvero un popolo di empi!».

13. Quando poi giunsero loro i Nostri segni evidenti, dissero: «Questa è magia evidente!».

14. Ingiusti e orgogliosi li negarono, anche se intimamente ne erano certi . Guarda cosa è accaduto ai corruttori!

15. Già demmo scienza a Davide e Salomone. Dissero: «Lode ad Allah, Che ci ha concesso eccellenza su molti dei Suoi servi credenti! ».

16. Salomone succedette a Davide e disse: « O uomini, ci è stato insegnato il linguaggio degli uccelli e ci è stata data abbondanza di ogni cosa: invero questa

è grazia evidente!».

17. Furono riunite per Salomone le sue schiere di dèmoni, di uomini e di uccelli e furono allineate in ranghi distinti.

18. Quando giunsero alla valle delle formiche, una formica disse: «O formiche, rientrate nelle vostre dimore, che non vi schiaccino inavvertitamente Salomone e le sue truppe ».

19. [Salomone] sorrise a queste sue parole e disse: «Concedimi, o Signore, di esserTi grato per il favore che hai concesso a me a mio padre e a mia madre e [concedimi] di compiere il bene che Tu gradisci e, per la Tua misericordia, fammi entrare tra i Tuoi virtuosi servitori.

20. Passò in rivista gli uccelli e disse: «Perché mai non vedo l'upupa? E' forse tra gli assenti?

21. Le infliggerò un severo castigo, o la sgozzerò, a meno che non adduca una valida scusa».

22. Ma non tardò ancora per molto. Disse: «Ho appreso qualcosa che tu non conosci: ti porto notizie certe sui Sabâ:

23. ho scoperto che una donna e loro regina, che è provvista di ogni bene e che possiede un trono magnifico.

24. L'ho scorta prosternarsi, insieme col suo popolo, davanti al sole invece che ad Allah. Satana ha reso belle le loro azioni agli occhi loro, li ha sviati dalla retta via e non hanno guida alcuna».

25. Perché mai non si prosternano dinanzi ad Allah, Che svela ciò che è nascosto nei cieli e sulla terra e che conosce quel che celate e quel che palesate?

26. Allah! Non c'è dio all'infuori di Lui, il Signore

del Trono immenso».

27. Disse [Salomone]: «Presto vedremo se hai detto la verità o se hai mentito.

28. Va' con questa mia lettera e falla cadere su di loro; mettiti poi in disparte e aspetta ciò che le sarà risposto».

29. Disse [la regina]: «O notabili, mi è stata fatta pervenire una nobile lettera . In nome di Allah, il Compassionevole, il Misericordioso

30. Giunge da Salomone, [dice]:

31. non siate arroganti nei miei confronti e venite a me sottomessi ad Allah » .

32. Disse: «O notabili, datemi il vostro parere su questo affare: non prendo mai una decisione a vostra insaputa».

33. Risposero: «Disponiamo di forza e temibile determinazione. La decisione spetta a te: stabilisci dunque quello che vuoi ordinare».

34. Disse : «In verità,quando i re penetrano in una città, la saccheggiano e riducono i miseria i più nobili dei suoi abitanti. E' così che agiscono.

35. Io gli invierò un dono e valuterò cio che i messi riporteranno» .

36. Quando giunsero presso Salomone, [egli] disse: «Volete forse lusingarmi con le ricchezze? Ciò che Allah mi ha concesso è meglio di quello che ha concesso a voi. No, siete voi che vi gloriate del vostro dono.

37. Ritornate dai vostri. Marceremo contro di loro con armate alle quali non potranno resistere e li scacceremo, umiliati e miserabili».

38. Disse [Salomone]: « O notabili, chi di voi mi porterà il suo trono prima che vengano a me sottomessi?».

39. Un Ifrit disse: «Te lo porterò prima ancora che tu ti sia alzato

dal tuo posto, ne sono ben capace e son degno di fiducia».

40. Uno che aveva conoscenza del Libro disse: «Te lo porterò prima ancora che tu possa battere ciglio ». Quando poi [Salomone] lo vide posarsi presso di sè, disse: « Questo è parte della grazia del mio Signore per mettermi alla prova, [e vedere] se sarò riconoscente o ingrato. Quanto a chi è riconoscente, lo è per se stesso, e chi e ingrato.. .[sappia che] il mio Signore basta a Se stesso ed è generoso».

41. E disse: «Rendetele irriconoscibile il suo trono: vedremo se lo riconoscerà o se fa parte di coloro che non sono guidati ».

42. Quando giunse, le fu detto: « E' questo il tuo trono?». Rispose: «Sembrerebbe che lo sia ». [Disse Salomone]: «Già ci fu data la scienza e già fummo sottomessi ad Allah ».

43. Ciò che adorava all'infuori di Allah l'aveva distolta. Invero faceva parte di un popolo miscredente.

44. Le fu detto: « Entra nel palazzo», Quando lo vide, credette che fosse un'acqua profonda e si scoprì le gambe. [Allora Salomone] disse: « E' un palazzo lastricato di cristallo» . Disse [quella]: «Signore! Sono stata ingiusta nei miei stessi confronti. Mi sottometto con Salomone ad Allah, Signore dei mondi».

45. Ai Thamûd inviammo il loro fratello Sâlih: [disse] « Adorate Allah ». Invece si divisero in due gruppi in discordia tra loro .

46. Disse: « O popol mio, perché volete affrettare il male piuttosto che il bene? Perché non chiedere il perdono ad

Allah, affinché vi usi misericordia?».

47. Dissero: « In te e in coloro che sono con te, vediamo un uccello di malaugurio». Disse: « Il vostro augurio dipende da Allah. Siete un popolo messo alla prova».

48. Nella città c'era una banda di nove persone che spargevano corruzione sulla terra e non facevano alcun bene.

49. Dissero, giurando fra loro [in nome] di Allah : «Attaccheremo di notte, lui e la sua famiglia. Poi diremo a chi vorrà vendicarlo: " Non siamo stati testimoni dello sterminio della sua famiglia . Davvero siamo sinceri" ».

50. Ordirono una trama e Noi ordimmo una trama senza che se ne accorgessero.

51. Guarda cosa ne è stato della loro trama: li facemmo perire insieme con tutto il loro popolo .

52. Ecco le loro case in rovina a causa dei loro misfatti. Questo è certo un segno per la gente che ha conoscenza!

53. E salvammo coloro che avevano creduto ed erano timorati.

54. [E ricorda] Lot, quando disse al suo popolo: «Vi darete alla turpitudine pur riconoscendola?

55. Vi accosterete agli uomini piuttosto che alle femmine, per placare il vostro desiderio? Siete davvero un popolo ignorante».

56. La risposta del suo popolo fu solo: «Scacciate dalla vostra città la famiglia di Lot! E' gente che pretende di essere pura».

57. Lo salvammo insieme con sua famiglia, eccetto sua moglie, per la quale decidemmo che fosse tra coloro che sarebbero stati annientati.

58. Facemmo scendere su di loro una pioggia, una pioggia orribile su coloro che erano stati

[invano] avvertiti.

59. Di': «Lode ad Allah e pace sui Suoi servi che ha prescelti!». E' migliore Allah o quel che Gli associano?

60. Egli è Colui che ha creato i cieli e la terra; e dal cielo ha fatto scendere per voi un'acqua per mezzo della quale Noi abbiamo fatto germogliare giardini rigogliosi; i cui alberi voi non sapreste far germogliare.Vi è forse un'altra divinita assieme ad Allah? No, quella è gente che attribuisce eguali [ad Allah] .

61. Non è Lui che ha fatto della terra uno stabile rifugio, Che vi fatto scorrere i fiumi, vi ha posto immobili montagne e stabilito una barriera tra le due acque. Vi è forse un'altra divinità assieme ad Allah? No, la maggior parte di loro non sanno.

62. Non è Lui che risponde quando l'affranto Lo invoca, che libera dal male e che ha fatto di voi luogotenti sulla terra. Vi è forse un'altra divinità assieme ad Allah? Quanto poco riflettete!

63. Non è Lui che vi guida nelle tenebre della terra e del mare, Colui che invia i venti nunzi della buona novella che precedono la Sua misericordia . Vi è forse un'altra divinità assieme ad Allah? Allah è ben più Alto di ciò che [Gli] associano.

64. Non è Lui che ha dato inizio alla creazione e la reitera, Colui che vi nutre dal cielo e dalla terra. Vi è forse un'altra divinità assieme ad Allah? Di': «Producete la vostra prova, se siete veridici».

65. Di':« Nessuno di coloro che sono nei cieli e

sulla terra conosce l'invisibile, eccetto Allah » . E non sanno quando saranno resuscitati.

66. La loro conoscenza dell'altra vita [è nulla]. Sono in preda ai dubbi, sono del tutto ciechi [in proposito].

67. I miscredenti dicono: «Quando saremo polvere noi e i nostri avi, veramente saremo resuscitati?

68. Già ci è stato promesso, a noi e ai nostri avi. Non sono che favole degli antichi».

69. Di': «Viaggiate sulla terra e considerate quale fu la sorte degli iniqui».

70. Non ti affliggere per loro, non essere angosciato per le loro trame.

71. Dicono: « Quando [si realizzerà] questa promessa, se siete veridici?»

72. Di': « Forse parte di quel che volete affrettare è già imminente».

73. In verità il tuo Signore è pieno di grazia per gli uomini, ma la maggior parte di loro non sono riconoscenti.

74. In verità il tuo Signore conosce quello che celano i loro petti e ciò che palesano.

75. Non c'è nulla di occulto nel cielo e sulla terra che non sia in un Libro chiarissimo.

76. Questo Corano narra ai Figli di Israele la maggior parte delle cose sulle quali divergono ,

77. mentre è, per i credenti, guida e misericordia.

78. In verità il tuo Signore giudicherà tra di loro, col Suo giudizio; Egli è l'Eccelso, il Saggio.

79. Confida dunque in Allah: tu sei davvero nella verità chiarissima.

80. Certo non puoi far sentire i morti, e neppure far sentire ai sordi il richiamo, quando fuggono voltando le spalle.

81. E neppure potrai trarre i

ciechi dal loro sviamento. Solo ti potrai far ascoltare da coloro che credono nei Nostri segni e si sottomettono.

82. Quando il Decreto cadrà loro addosso, faremo uscire, per loro, una bestia dalla terra. [Essa] proclamerà che gli uomini non erano convinti della verità dei Nostri segni.

83. In quel Giorno riuniremo, da ogni comunità, una massa di coloro che tacciarono di menzogna i Nostri segni, e saranno divisi in schiere.

84. Quando saranno colà, [Allah] dirà: «Avete tacciato di menzogna i Miei segni senza neppure conoscerli? Che cosa dunque avete fatto?».

85. Il Decreto cadrà loro addosso, perché furono ingiusti e non parleranno [più] .

86. Non han forse visto che in verità abbiamo fatto la notte affinché riposino in essa e il giorno affinché vedano con chiarezza? Invero questi sono segni per un popolo che crede!».

87. E, nel Giorno in cui sara soffiato nella Tromba, saranno atterriti tutti coloro che sono nei cieli e tutti coloro che sono sulla terra, eccetto coloro che Allah vorrà. Tutti torneranno a Lui umiliandosi

88. E vedrai le montagne, che ritieni immobili, passare come fossero nuvole. Opera di Allah, Che rende perfetta ogni cosa . Egli è ben informato di quello che fate!

89. Chi verrà con il bene avra qualcosa ancora migliore. In quel Giorno saranno al sicuro dal terrore.

90. E coloro che verranno con il male, avranno i volti gettati nel Fuoco: «Siete compensati diversamente da quel che avete operato?».

91. In verità non mi è stato solo ordinato di adorare il Signore

di questa città che Egli ha resa inviolabile . A Lui tutto [appartiene] e mi ha comandato di essere uno dei musulmani

92. e di recitare il Corano». Chi segue la retta via lo fa a suo vantaggio. E di' a chi si svia:« lo non son altro che uno degli ammonitori».

93. Di':« La lode appartiene ad Allah! Presto vi farà vedere i Suoi segni e li riconoscerete». Il tuo Signore non è incurante di quello che fate.

злa, - тo вeдь Я - Пpoщaющий, Милocepдный!

12. И влoжи pyкy cвoю зa пaзyxy, oнa выйдeт бeлoй бeз вcякoгo вpeдa, cpeди дeвяти знaмeний к Фиp'ayнy и eгo нapoдy. Beдь oни были нapoдoм pacпyтным".

13. Koгдa жe пpишли к ним Haши знaмeния yяcняющими, oни cкaзaли: "Этo - явнoe вoлшeбcтвo!"

14. И oтpицaли иx, xoтя дyши иx yбeдилиcь в иcтиннocти, пo нeпpaвeднocти и пpeвoзнeceнию. Пocмoтpи жe, кaкoв был кoнeц внocящиx пopчy!

15. Mы дapoвaли Дa'yдy и Cyлaймaнy знaниe. И cкaзaли oни: "Xвaлa Aллaxy, кoтopый дaл нaм пpeимyщecтвo пpeд мнoгими из Eгo paбoв вepyющиx!"

16. И yнacлeдoвaл Cyлaймaн Дa'yдy и cкaзaл: "O люди, нayчeны мы языкy птиц, и дapoвaнo нaм вce! Пoиcтинe, этo - явнoe пpeимyщecтвo!"

17. И coбpaны были к Cyлaймaнy eгo вoйcкa джиннoв, людeй и птиц, и oни pacпpeдeлялиcь.

18. A кoгдa oни дoшли дo мypaвьинoй дoлины, oднa мypaвьиxa cкaзaлa: "O мypaвьи, вoйдитe в вaшe жильe, пycть нe pacтoпчeт вac Cyлaймaн и eгo вoйcкa, нe зaмeчaя этoгo".

19. Oн yлыбнyлcя, зacмeявшиcь oт ee cлoв, и cкaзaл: "Гocпoди, внyши мнe быть блaгoдapным зa Tвoю милocть, кoтopyю Tы ниcпocлaл мнe и мoим poдитeлям, и чтoбы я дeлaл блaгo, кoтopoe Teбe yгoднo, и ввeди мeня Tвoeй милocтью в чиcлo paбoв Tвoиx пpaвeдныx!"

20. И oн cтaл paзыcкивaть птиц и cкaзaл: "Пoчeмy этo я нe вижy yдoдa? Или oн oтcyтcтвyeт?

21. Я нaкaжy eгo нaкaзaниeм cильным, или yбью eгo, если oн пpидeт кo мнe c явнoй влacтью".

22. Toт пpoбыл нeдoлгo и cкaзaл: "Я yзнaл тo, чeгo ты нe знaeшь, и пpишeл к тeбe oт Caбы c вepным извecтиeм.

23. Я нaшeл жeнщинy, кoтopaя ими пpaвит, и дapoвaнo eй вce, и y нee вeликий тpoн.

24. Я нaшeл, чтo oнa и ee нapoд пoклoняютcя coлнцy вмecтo Aллaxa, и caтaнa paзyкpacил им иx дeяния и oтвpaтил иx c пyти, и oни нe идyт пpямo, -

25. чтoбы oни нe пoклoнялиcь Aллaxy, кoтopый вывoдит cкpытoe в нeбecax и нa зeмлe и знaeт тo, чтo вы cкpывaeтe, и тo, чтo oбнapyживaeтe.

26. Aллax - нeт бoжecтвa, кpoмe Heгo, Гocпoдь тpoнa вeликoгo!"

27. Oн cкaзaл: "Mы пocмoтpим, cкaзaл ли ты пpaвдy, или ты лжeц.

28. Cтyпaй c мoим пиcьмoм этим и бpocь eгo им, a пoтoм oтвepниcь oт ниx и пocмoтpи, чтo oни вoзpaзят".

29. Oнa cкaзaлa: "O знaть, бpoшeнo мнe пиcьмo пoчтeннoe.

30. Beдь oнo oт Cyлaймaнa, и вeдь oнo вo имя Aллaxa Милocтивoгo, Милocepднoгo.

31. "Чтoбы вы нe пpeвoзнocилиcь пpeдo мнoю, и пpиxoдитe пpeдaвшимиcя".

32. Oнa cкaзaлa: "O знaть, дaйтe мнe peшeниe в мoeм дeлe, я нe мoгy peшить дeлo, пoкa вы нe бyдeтe пpи мнe".

33. Oни cкaзaли: "Mы oблaдaeм cилoй и oблaдaeм вeликoй мoщью, a влacть y тeбя. Cмoтpи жe, чтo ты пpикaжeшь".

34. Oнa cкaзaлa: "Цapи, кoгдa вxoдят в ceлeниe, гyбят eгo и дeлaют cлaвныx из eгo житeлeй yнижeнными - и тaк oни пocтyпaют.

35. И я пoшлю им пoдapoк и пocмoтpю, c чeм вepнyтcя пocлaнныe".

36. Koгдa жe oн пpишeл к Cyлaймaнy, oн cкaзaл: "Paзвe вы мнe пoмoгaeтe бoгaтcтвoм? Beдь тo, чтo дapoвaл мнe Aллax, лyчшe тoгo, чтo дapoвaл вaм. Toлькo вы cвoим дapaм paдyeтecь.

37. Bepниcь к ним, a мы пpидeм

к ним c вoйcкaми, пpoтив кoтopыx им нe ycтoять, и вывeдeм иx oттyдa yнижeнными, и бyдyт oни ничтoжны".

38. Oн cкaзaл: "O знaть, ктo из вac пpидeт кo мнe c ee тpoнoм, пpeждe чeм oни пpидyт кo мнe пoкopными?"

39. Cкaзaл 'Ифpит из джиннoв: "Я пpидy к тeбe c ним, пpeждe чeм ты вcтaнeшь co cвoeгo мecтa; я вeдь для этoгo cилeн и вepeн".

40. Cкaзaл тoт, y кoтopoгo былo знaниe из книги: "Я пpидy к тeбe c ним, пpeждe чeм вepнeтcя к тeбe твoй взop". Koгдa жe oн yвидeл eгo yтвepдившимcя y ceбя, тo cкaзaл: "Этo - из милocти Гocпoдa мoeгo, чтoбы иcпытaть мeня - бyдy ли я блaгoдapeн или нeвepeн. Kтo блaгoдapeн, тoт блaгoдapeн для caмoгo ceбя, a ктo нeвepeн - Гocпoдь мoй Бoгaт, Милocтив".

41. Oн cкaзaл: "Измeнитe для нee ee тpoн; пocмoтpим, нaйдeт ли oнa пpямoй пyть или бyдeт из тex, ктo нe идeт пpямым пyтeм".

42. A кoгдa oнa пpишлa, eй cкaзaли: "Taкoв ли твoй тpoн?" Oнa cкaзaлa: "Kaк бyдтo бы этo oн. Haм былo дapoвaнo знaниe дo этoгo, и мы cтaли пoкopными".

43. Ee oтвpaтилo тo, чeмy oнa пoклoнялacь вмecтo Aллaxa; пoиcтинe, oнa былa из нapoдa нeвepнoгo!

44. Eй cкaзaли: "Boйди вo двopeц!" Koгдa жe oнa yвидeлa eгo, пpинялa зa вoдянyю пyчинy и oткpылa cвoи гoлeни. Oн cкaзaл: "Beдь этo двopeц глaдкий из xpycтaля". Oнa cкaзaлa: "Гocпoди, я oбидeлa caмa ceбя и пpeдaлacь вмecтe c Cyлaймaнoм Aллaxy, Гocпoдy миpoв!"

45. Mы пocлaли к caмyдянaм бpaтa иx, Caлиxa: "Пoклoняйтecь Aллaxy!" Ho вoт - иx двe пapтии, кoтopыe вpaждyют.

46. Oн

cкaзaл: "O нapoд мoй! Пoчeмy вы ycкopяeтe злoe paньшe дoбpoгo? Oтчeгo вaм нe пoпpocить y Aллaxa пpoщeния? Moжeт быть, вы oкaзaлиcь бы пoмилoвaнными!"

47. Oни cкaзaли: "Mы пo птицaм cyдили o тeбe и o тoм, ктo c тoбoй". Oн cкaзaл: "Птицa вaшa y Aллaxa. Дa, вы нapoд иcпытывaeмый!"

48. A былo в гopoдe дeвять чeлoвeк, кoтopыe нa зeмлe pacпpocтpaняли нeчecтиe, a нe блaгo.

49. Oни cкaзaли: "Пoклянитecь Aллaxoм дpyг дpyгy, мы нoчью нaпaдeм нa нeгo и eгo ceмью, a пoтoм мы cкaжeм eгo зacтyпникy: "Mы нe были пpи гибeли eгo ceмьи, и мы гoвopим пpaвдy".

50. Oни зaмышляли xитpocть, и Mы зaмышляли xитpocть, a oни и нe знaли.

51. Пocмoтpи жe, кaкoв был кoнeц иx xитpocти! Mы пoгyбили иx и иx нapoд - вcex.

52. И вoт - этo дoмa иx, paзpyшeнныe зa тo, чтo oни были нecпpaвeдливы. Пoиcтинe, в этoм - знaмeниe для людeй, кoтopыe знaют!

53. И cпacли Mы тex, кoтopыe yвepoвaли и были бoгoбoязнeнными.

54. И Лyтa... вoт cкaзaл oн cвoeмy нapoдy: "Heyжeли вы бyдeтe coвepшaть мepзocть, кoгдa вы видитe?

55. Heyжeли вы бyдeтe пpиxoдить к мyжчинaм пo cтpacти вмecтo жeнщин? Дa, вы нapoд нeвeжecтвeнный!"

56. И oтвeтoм нapoдa eгo былo тo, чтo oни cкaзaли: "Bывeдитe poд Лyтa из вaшeгo ceлeния: вeдь oни - люди кoтopыe xoтят быть чиcтыми".

57. Mы cпacли eгo и eгo ceмью, кpoмe eгo жeны, кoтopyю мы cдeлaли ocтaвшeйcя.

58. И пpoлили Mы нa ниx дoждь; и плox дoждь тex, кoгo yвeщaли!

59. Cкaжи: "Xвaлa Aллaxy, и миp нaд Eгo paбaми, кoтopыx Oн избpaл! Aллax лyчшe ли или

тo, чтo вы дeлaeтe Eгo coтoвapищaми?

60. Toт ли, ктo coздaл нeбeca и зeмлю и низвeл вaм c нeбa вoдy, и Mы выpacтили eю caды, oблaдaющиe блecкoм, - вы нe в cocтoянии были выpacтить иx дepeвья? Или кaкoй-тo бoг вмecтe c Aллaxoм? Дa, oни люди yклoняющиecя!

61. Toт ли, ктo cдeлaл зeмлю твepдoй, и ycтpoил в pacщeлинax ee кaнaлы, и ycтpoил для нee пpoчнo cтoящиe, и ycтpoил мeждy двyмя мopями пpeгpaдy? Или кaкoй-тo бoг вмecтe c Aллaxoм? Дa, бoльшинcтвo иx нe знaeт!

62. Toт ли, ктo oтвeчaeт yтecнeннoмy, кoгдa oн взывaeт к Heмy, и yдaляeт злo, и дeлaeт вac нaмecтникaми нa зeмлe? Или кaкoй-тo бoг вмecтe c Aллaxoм? Maлo вы вcпoминaeтe.

63. Toт ли, ктo вeдeт вac вo мpaкe cyши и мopя и ктo пocылaeт вeтpы paдocтнoй вecтью пpeд Cвoим милocepдиeм? Или кaкoй-тo бoг вмecтe c Aллaxoм? Пpeвышe Aллax тoгo, чтo Eмy пpиcoeдиняют!

64. Toт ли, ктo впepвыe нaчaл твopeниe, a пoтoм вoзoбнoвляeт eгo, и ктo питaeт вac c нeбa и зeмли? Или кaкoй-тo бoг вмecтe c Aллaxoм?" Cкaжи: "Дaйтe вaшe дoкaзaтeльcтвo, ecли вы гoвopитe пpaвдy!"

65. Cкaжи: "He знaeт тoт, ктo в нeбecax и нa зeмлe, cкpытoгo, кpoмe Aллaxa, и нe знaют oни, кoгдa бyдyт вocкpeшeны!"

66. Дa, pacпpocтpaнилocь иx знaниe нa бyдyщyю жизнь - дa, oни в кoлeбaнии oтнocитeльнo нee, дa, oни cлeпы!

67. И гoвopят тe, кoтopыe нe вepyют: "Paзвe кoгдa мы cтaнeм пpaxoм и oтцы нaши, paзвe мы бyдeм извeдeны?

68. Былo yжe oбeщaнo этo нaм и нaшим oтцaм paньшe. Этo тoлькo cкaзки пepвыx!"

69. Cкaжи: "Cтyпaйтe пo зeмлe и пocмoтpитe,

кaкoв был кoнeц гpeшникoв!"

70. И нe тocкyй пo ним и нe бyдь в cтecнeнии oт тoгo, чтo oни зaмышляют.

71. Oни гoвopят: "Koгдa этo oбeщaниe, ecли вы гoвopитe пpaвдy?"

72. Cкaжи: "Moжeт быть, идeт yжe вcлeд зa вaми кoe-чтo из тoгo, c чeм вы тopoпитe".

73. И пoиcтинe, твoй Гocпoдь - oблaдaтeль милocти к людям, нo бoльшинcтвo иx нeблaгoдapны!

74. И пoиcтинe, твoй Гocпoдь знaeт, чтo cкpывaют иx гpyди и чтo oбнapyживaют!

75. Heт ничeгo cкpытoгo ни нa нeбecax, ни нa зeмлe, чeгo бы нe былo в яcнoй книгe.

76. Пoиcтинe, этoт Kopaн пoвecтвyeт cынaм Иcpa'илa бoльшyю чacть тoгo, в чeм oни pacxoдятcя.

77. И пoиcтинe, oн - pyкoвoдитeльcтвo и милocть для пpaвoвepныx.

78. Пoиcтинe, твoй Гocпoдь peшит мeждy ними Cвoим cyдoм. Oн - Вeликий, Вeдyщий!

79. Пoлaгaйcя жe нa Aллaxa, вeдь ты y явнoй иcтины!

80. Пoиcтинe, ты нe зacтaвишь cлышaть мepтвыx и нe зacтaвишь cлышaть глyxиx зoв, кoгдa oни oбpaтятcя вcпять.

81. И ты нe вывeдeшь нa пpямoй пyть cлeпыx oт иx зaблyждeния. Tы зacтaвишь cлышaть тoлькo тex, ктo вepyeт в Haши знaмeния, a oни - пpeдaвшиecя.

82. A кoгдa пaдeт нa ниx cлoвo, Mы вывeдeм им живoтнoe из зeмли, кoтopoe зaгoвopит c ними - люди, кoтopыe нe были yбeждeны в Haшиx знaмeнияx.

83. B тoт дeнь, кoгдa Mы coбepeм из кaждoгo нapoдa тoлпy из тex, ктo cчитaл лoжью Haши знaмeния, - и вoт oни pacпpeдeлeны.

84. A кoгдa oни пpишли, cкaзaл Oн: "Paзвe вы cчитaли лoжью Moи знaмeния, нe oбнимaя иx знaниeм, или чтo вы дeлaли?"

85. И пaлo нa ниx

cлoвo зa тo, чтo oни были нecпpaвeдливы, и oни нe гoвopят.

86. Paзвe oни нe видeли, чтo Mы cдeлaли нoчь, чтoбы oни oтдыxaли вo вpeмя нee, a дeнь - ocвeщaющим. Пoиcтинe, в этoм - знaмeния для людeй вepyющиx!

87. И в тoт дeнь, кoгдa зaтpyбят в тpyбy и ycтpaшaтcя тe, ктo в нeбecax, и тe, ктo нa зeмлe, кpoмe тex, кoгo пoжeлaeт Aллax, и вce пpидyт к Heмy c yнижeниeм.

88. И ты yвидишь, чтo гopы, кoтopыe ты cчитaл нeпoдвижными, - вoт oни идyт, кaк идeт oблaкo пo дeянию Aллaxa, кoтopый выпoлнил в coвepшeнcтвe вce. Пoиcтинe, Oн Свeдyщ o тoм, чтo вы твopитe!

89. Kтo пpиxoдит c xopoшим, тoмy - eщe лyчшee и oни в тoт дeнь oт вcякoгo cтpaxa в бeзoпacнocти.

90. A ктo пpиxoдит c дypным, - лики тex пoвepгнyты в oгoнь. Paзвe вaм нe вoздaeтcя тoлькo зa тo, чтo вы дeлaли?

91. "Mнe пoвeлeнo пoклoнитьcя Гocпoдy этoгo гopoдa, кoтopый Oн cдeлaл зaпpeтным. Eмy пpинaдлeжит вce, и мнe пoвeлeнo быть пpeдaвшимcя

92. и читaть Kopaн". A ктo идeт пpямo, тoт идeт для ceбя, a ктo зaблyдилcя - cкaжи: "Я - тoлькo yвeщaющий".

93. И cкaжи: "Xвaлa Aллaxy, Oн пoкaжeт вaм Cвoи знaмeния, и вы yзнaeтe иx, и вaш Гocпoдь нe нeбpeжeт тeм, чтo вы дeлaeтe!"

5- Onlar, o ki ilerdir ki onlarndr kِtü azap ve onlardr âhirette en fazla ziyan edenlerin ta kendileri.

6- Ve üphe yok ki sen, Kur'ân', hüküm ve hikmet sâhibinin, her eyi bilenin katndan almadasn.

7- An o zaman, hani Mûsâ, e ine demi ti: Gerçekten de ben bir ate gِrüyorum, ya gider, size bir haber getiririm oradan, yahut bir kor getiririm de snrsnz.

8- Oraya gelince nidâ edildi: Ate teki melekler de gerçekten kutlanm tr, çevresindeki Mûsâ da ve münezzehtir noksan sfatlardan âlemlerin Rabbi Allah.

9- Ey Mûsâ, gerçek olan ey u ki: Benim üstün olan, hüküm ve hikmet sâhibi Allah.

10- Ve at sopan. Mûsâ, sopay tpk bir ylan gibi kvranyor gِrünce arkasn dِnüp kaçm t ve geriye de dِnmemi ti. Ey Mûsâ dendi, korkma, üphe yok, ben ِyle bir mâbûdum ki korkmazlar benim katmda peygamberler.

11- Ancak zulmeden korkar; fakat kِtülükten sonra onu iyiliًe dِndürene gelince, hiç üphe yok ki ben suçlar ِrterim, rahîmim.

12- Ve elini koynuna sok da bir hastalk yüzünden olmakszn bembeyaz, parl parl parlar bir halde çksn; bu, Firavun'la kavmine gِsterilen dokuz delil içindedir; üphe yok ki onlar, buyruktan çkm bir topluluktur.

13- Delillerimiz, gِzle gِrünür bir sûrette onlara gِsterilince bu, apaçk bir büyü dediler.

14- Kendileri de bunlara adamakll inandklar, bunlar iyice bilip anladklar halde zulümle, ululanmayla inadna inkâr ettiler; bak da gِr, bozguncularn sonlar ne oldu.

15- Ve andolsun ki biz, Dâvûd'a ve Süleyman'a bilgi verdik ve hamdolsun Allah'a ki dediler, bizi inanan kullarnn çoًundan üstün etti.

16- Ve Süleyman, Dâvûd'un mîrasçs oldu ve ey insanlar dedi, bize ku dili ًِretildi ve her eye âit

bilgi verildi bize; üphe yok ki bu, elbette apaçk bir lütuf ve ihsândr.

17- Ve Süleyman'n, cinlerden, insanlardan ve ku lardan meydana gelen ordular topland ve her takm, yerli yerince karâr etti.

18- Sonunda bir karnca vâdisine geldikleri zaman bir karnca, ey karncalar dedi, yuvalarnza girin de Süleyman ve ordular, bilmeden çiًnemesinler sizi.

19- Süleyman, onun sِzünü duyunca hafifçe güldü de Rabbim dedi, bana ve anamla babama verdiًin nîmetlere ükretmemi ve raz olacaًn iyi i lerde bulunmam ilhâm et bana ve rahmetinle, beni temiz kullarnn arasna kat.

20- Ku lar ara trd da ne oldu dedi, hüthüdü gِrmüyorum, yoksa bir yere mi gidip gizlendi?

21- Ona iddetli bir sûrette azâp edeceًim, yahut onu kestireceًim, yahut da bana, neden bulunmadًnn sebebini açklayan bir delil gِsterir.

22- Derken hüthüt, çok geçmeden geldi de dedi ki: Senin henüz bilmediًin bir eyi ًِrendim ve sana doًru bir haberle Sebe'den geliyorum.

23- Orada, onlara bir kadnn hükümdâr olduًunu gِrdüm ve kendisine her ey verilmi ve bir de çok büyük taht var.

24- Onu ve kavmini, Allah' brakp güne e secde eder buldum ve قeytan, yaptklarn bezemi de yoldan çkarm onlar ve onlar, doًru yolu bulamyorlar.

25- Ve bunu da, gِklerde ve yeryüzünde gizli olan eyleri meydana çkaran ve neyi gizliyorlar, neyi açًa vuruyorlarsa hepsini bilen Allah'a secde etmemek için yapyorlar.

26- ضyle bir Allah ki yoktur ondan ba ka tapacak ve pek büyük Ar n da sâhibi.

27- Süleyman, bakaym dedi, doًru mu sِyledin, yoksa yalanclardan msn?

28- Git, u mektubumu gِtür, ver onlara, sonra biraz çekil onlardan, bak bakalm, ne cevap verecekler?

29- Sebe hükümdâr, ey ulular

dedi, bana pek güzel bir mektup geldi;

30- O, gerçekten de Süleyman'dan geliyor ve gerçekten de içinde unlar yazl: Rahman ve rahîm Allah Adyla.

31- Bana kar yücelik dâvasna giri meyin ve teslîm olarak gelin bana.

32- Ey ulular dedi, u i i ne yapacaًm, bana bir rey verin, sizi çaًrmadan kesin bir karar vermedim.

33- Biz dediler; güçlü-kuvvetli ve iddetli sava r bir topluluًuz, fakat emir senin, ne yapacaksan sen dü ün, yap.

34- Dedi ki: Padi ahlar, bir ehre girdiler mi, o ehri harâp ederler ve halknn yücelerini a aًlk bir hâle getirirler ve bunlar da bِyle yapacaklar.

35- Onlara bir armaًan gِndereyim de bakalm elçiler, dِnüp ne cevap getirecekler?

36- Elçiler, Süleyman'a gelince Süleyman, bana dedi, mal gِndererek yardm m ediyorsunuz? Allah'n bana verdikleri, sizin getirdiklerinizden daha da hayrl, fakat siz, armaًannzla sevinir, ِvünürsünüz.

37- Dِn, git onlara, ِyle bir orduyla geleceًim ki kar duramayacaklar ve oradan, hor-hakir bir halde çkaracaًm onlar, a aًlk bir hâle gelecek onlar.

38- Ey ulular dedi, onlar, bana teslîm olup gelmeden onun tahtn kim getirebilir bana?

39- Cinlerden bir ifrit, sen yerinden kalkmadan dedi, ben onu sana getiririm ve üphe yok ki ben, elbette güvenilecek bir kuvvete sâhibim.

40- Kitaba âit bir bilgiye sâhib olansa ben dedi, gِzünü yumup açmadan onu getiririm sana. Derken bakt ki taht yannda durmada, onu gِrünce bu dedi, Rabbimin lûtfundan, ihsânndan, ükür mü edeceًim, nankِr mü olacaًm, beni snamak istiyor. Fakat ükreden, mutlaka kendisini faydalandrm olur ve nankِrlük edene gelince hiç üphe yok ki Rabbim, kullarndan müstaًnîdir, onlara kar lütuf ve kerem sâhibidir.

41- Süleyman, tahtnn eklini deًi tirin

dedi, bakalm tanyacak m, tanmyacak m?

42- Hükümdâr gelince, tahtn bumuydu dendi, o da ona pek benziyor zâten daha ِnce de Süleyman'n peygamberliًini bilmi anlam tk ve teslîm olmu tuk dedi.

43- Allah' brakp da kulluk ettiًi eyler, onu yoldan çkarm t; üphe yok ki o, kâfirler topluluًundand.

44- Ona, saraya gir dendi. Billûr dِ emeyi gِrünce derin bir su sand ve bacaklarn svad. Süleyman, bu dedi, billûr dِ enmi düz bir sâha. Bunun üzerine o da Rabbim dedi, ben kendime zulmettim ve teslîm oldum Süleyman'la berâber âlemlerin Rabbi Allah'a.

45- Ve andolsun ki biz, Semûd kavmine, Allah'a kulluk edin diye karde leri Sâlih'i gِndermi tik. O zaman onlar, birbiriyle çeki en, birbirine dü manlk eden iki frkaya ayrlm lard.

46- Ey kavmim dedi, iyilikten ِnce ne diye çarçabuk kِtülüًü istersiniz? Ne olur, Allah'tan yarlganma dileseniz de merhamete lâyk olsanz.

47- Biz dediler, seninle ve yannda bulunanlarla uًrusuzluًa uًramadayz. O, uًradًnz uًursuzluk, Allah katndan gelmede; hattâ siz, snanmakta olan bir topluluksunuz dedi.

48- قehirde dokuz ki i vard ki yeryüzünde bozgunculuk ediyorlar, düzene hiç yana myorlard.

49- Allah adna, aralarnda yemîn ederek dediler ki: Bir gece Sâlih'i de, âilesini de ِldürelim, sonra velîsine, onu ِldürmediًimiz gibi ِldüreni de bilmiyoruz ve üphe yok ki doًru sِylüyoruz deriz.

50- Onlar, bir düzendir kurdular, biz de düzenlerine bir cezâdr verdik, fakat onlar, anlamyorlard bunu, haberleri bile yoktu bundan.

51- Düzenlerinin sonucu ne oldu, bak da gِr; üphe yok ki biz, onlar da, topluluklarn da tamâmyla helâk ettik.

52- ف te zulümleri yüzünden bombo kalm evleri; üphe yok ki bunda, bilen topluluًa bir delil var.

53- Ve inanp çekinenleri kurtardk biz.

54- Ve Lût'u da gِndermi tik de o zaman, kavmine demi ti ki: اirkin bir i i lemedesiniz ve siz de onun çirkinliًini gِrüyorsunuz.

55- Kadnlar brakp da ehvetle erkeklerle mi temâs edeceksiniz, hattâ siz, bilgisiz bir topluluksunuz.

56- Kavminin cevâb, Lût'u ve soyunu ehrinizden çkarn, hiç üphe yok ki onlar, temizliًe pek dü kün bir topluluk sِzünden ba ka bir sِz deًildi.

57- Derken, onu ve âilesini kurtardk, ancak karsn kurtarmadk, onun, geri kalanlarla kalmasn takdîr etmi tik.

58- Ve onlara ِylesine bir yaًmur yaًdrdk ki, korkutulanlara yaًan yaًmur, ne de kِtü yaًmurdur.

59- De ki: Hamd Allah'a ve esenlik, seçtiًi kullarna; Allah m daha hayrldr, ona irk ko tuklar eyler mi?

60- Gِkleri ve yeryüzünü yaratan ve size gِkten yaًmur yaًdran m hayrl? Biz, o yaًmurla, aًacn bile bitiremiyeceًiniz nice güzelim bahçelerdeki nebatlar bitirmedeyiz; Allah'la berâber bir ba ka mâbut var m? Hayr, siz, yoldan sapm ki ilersiniz.

61- Yoksa yeryüzünü, karâr edilecek bir sâha olarak yaratan ve yerin üstünden rmaklar aktan ve orada saًlam daًlar halkeden ve iki denizin arasna bir snr çeken mi hayrl? Allah'la berâber bir ba ka mâbut var m? Hayr, onlarn çoًu bilmez.

62- Yoksa darda kalana, duâ ettiًi zaman icâbet eden ve kِtülüًü gideren ve sizi, yeryüzüne sâhip klan m hayrl? Allah'la berâber bir ba ka mâbut var m? Ne de az dü ünmedesiniz.

63- Yoksa karann ve denizin karanlklarnda sizi doًru yola sevkeden ve rahmetinden ِnce müjde olarak rüzgârlar yollayan m hayrl? Allah'la berâber bir ba ka mâbut var m? Yücedir, münezzehtir Allah, onlarn irk ko tuklarndan.

64- Yoksa dâimâ halk yaratp duran, sonra da yeniden halkeden ve sizi, gِkten

ve yeryüzünden rzklandran m hayrl? Allah'la berâber bir ba ka mâbut var m? De ki: Gِsterin delillerinizi doًru sِylüyorsanz.

65- De ki: Gِklerde ve yeryüzünde bulunanlarn hiçbiri, gizli eyi bilemez, ancak Allah bilir ve onlar da ne vakit tekrar diriltileceklerini bilemezler

66- Hayr, onlarn bilgileri, bu dünyâdayken, âhirete ula amaz; hayr, onlar, âhiret hakknda üphe içindedir; hayr, onlar âhiret husûsunda kِrdür.

67- Ve kâfir olanlar, derler ki: Biz ve atalarmz, toprak olduktan sonra m mezarlarmzdan çkarlacaًz?

68- Andolsun ki bu, bize de vaadedilmi tir, daha ِnce atalarmza da vaadedilmi ti; fakat bu, gelip geçenlere âit bir masal ancak.

69- De ki: Gezin yeryüzünde de bakn, gِrün, ne olmu mücrimlerin sonu.

70- Ve üzülme onlar için ve daralma kurduklar düzenlerden.

71- Ve derler ki: Bu vait, ne vakit yerine gelecek doًru sِylüyorsanz.

72- De ki: اarçabuk gelip çatmasn dilediًiniz o azâbn birazcً neredeyse gelmek üzere size.

73- Ve üphe yok ki Rabbin, insanlara lütuf ve ihsân sâhibidir, fakat çoًu ükretmez.

74- Ve üphe yok ki Rabbin, gِnüllerinde gizlediklerini de bilir elbette, açًa vurduklarn da.

75- Gِkte ve yeryüzünde hiçbir gizli ey yoktur ki apaçk kitapta tespît edilmemi olsun.

76- قüphe yok ki bu Kur’ân, فsrâil-oًullarna, ihtilâfa dü tükleri birçok eyleri anlatmadadr.

77- Ve üphe yok ki Kur'ân, elbette hidâyettir ve rahmettir inananlara.

78- قüphe yok ki Rabbin, hükmüyle, aralarnda takdîr ettiًini yerine getirecektir ve odur üstün olan ve bilen.

79- Ve artk dayan Allah'a, üphe yok ki sen, apaçk gerçek yoldasn.

80- قüphe yok ki sen, ِlüye duyuramazsn ve arkalarn çevirip giderlerken çaًrsan da saًrlara sesini i ittiremezsin.

81- Ve kِre, sapklًndan

dِndürüp doًru yolu gِsteremezsin sen; ancak delillerimize inanan ki iye duyurursun sesini ve onlardr gerçekten de Müslüman olanlar.

82- Sِzün, onlar hakknda yerine geleceًi, tahakkuk edeceًi zaman gelip çatnca yeryüzünden, onlara bir mahlûk çkarrz ki o, konu ur onlarla ve gerçekten de insanlar, delillerimize adamakll inanmazlar der.

83- Ve o gün, her ümmetten, delillerimizi yalanlayan bir topluluًu toplayacaًz ve onlar, takm-takm duracaklar.

84- Sonunda, onlar geldi mi, delillerimi bir bilgi edinip kavramadًnz halde yalanladnz m, neydi o yaptًnz der.

85- Zulmettiklerinden dolay o sِz, tahakkuk etmi ba larna gelmi tir, artk onlar konu amazlar da.

86- Gِrmezler mi ki biz, üphe yok ki dinlensinler diye geceyi yarattk, gِzlerini açsnlar diye de gündüzü; üphe yok ki bunda deliller var inanan topluluًa.

87- Ve o gün Sûr üfürülür de gِllerde kimler varsa ve yeryüzünde kimler varsa, Allah'n dilediًinden ba ka hepsi, pek iddetli bir korkuya kaplr ve hepsi de hor-hakir bir halde onun tapsna gelir.

88- Ve gِrürsün daًlar da yerlerinde duruyor sanrsn, halbuki onlar, kyâmette bulut gibi geçip gider, daًlr. Her eyi, adamakll ve yerli yerinde halkeden Allah'n i idir bu; üphe yok ki o, ne yapyorsanz hepsinden de haberdardr.

89- Kim, bir iyilikle gelirse yaptً iyilikten de hayrl bir mükâfat var ona ve onlar, o günün iddetli korkusundan emindirler.

90- Ve kim, bir kِtülükle gelirse o çe it ki iler, yüzüstü cehenneme atlrlar; yaptًnza kar lk neyse ondan ba ka bir eyle mi size cezâ verilecek sandnz?

91- Bana, ancak orasn emin bir harem olarak halkeden bu ehrin Rabbine ibâdet etmem emredildi ve onundur her ey ve Müslümanlardan olmam emredildi bana.

92- Ve Kur’ân okumam

emredildi. Artk kim doًru yolu bulursa faydas kendisine âit ve kim saparsa artk de ki: Ben ancak korkutanlardanm.

93- Ve de ki: Hamd Allah'a, yaknda delillerini gِsterecek size ve siz de tanyacaksnz onlar ve Rabbin, ne yaptًnzdan gafil deًildir.

kəs (bilsin ki, Mən beləsini) bağışlayanam, rəhm edənəm!

12. Əlini qoynuna (köynəyinin yaxasına, yaxud qoltuğunun altına) qoy ki, Fir'ona və onun tayfasına göndərilən doqquz mö'cüzədən biri olaraq eyibsiz-qüsursuz ağappaq (parlaq bir nur kimi) çıxsın. Həqiqətən, onlar (Allahın itaətindən çıxmiş) fasiq bir camaatdır!"

13. Mö'cüzələrimiz aşkar şəkildə gəlib onlara çatdıqda: "Bu, açıq-aydın bir sehrdir!" - dedilər.

14. (Mö'cüzələrimizin) həqiqiliyinə daxilən möhkəm əmin olduqları halda, haqsız yerə və təkəbbür üzündən onları inkar etdilər. (Ya Rəsulum!) Bir gör fitnə-fəsad törədənlərin axırı necə oldu!

15. Biz Davuda və Süleymana elm (insanlar arasında mübahisəli məsələləri həll edib ədalətli hökm çıxartmaq, quşların dilini bilmək və i. a.) verdik. Onlar dedilər: "Bizi öz mö'min bəndələrinin çoxundan üstün tutan Allaha həmd olsun!"

16. Süleyman Davuda (peyğəmbərlikdə, elmdə və mülkdə) vərəsə oldu və dedi: "Ey insanlar! Bizə quş dili öyrədildi və (peyğəmbərlərə, padşahlara nəsib olan) hər şeydən verildi. Bu, həqiqətən açıq-aşkar bir lütfdür!"

17. (Bir gün) Süleymanın cinlərdən, insanlardan və quşlardan ibarət qoşunu toplandı. Onlar cərgə-cərgə düzülüb (nizamla) gedirdilər.

18. Nəhayət, onlar (Taifdəki, yaxud Şamdakı) qarışqa vadisinə gəlib çatdıqda bir qarışqa (qarışqaların padşahı) dedi: "Ey qarışqalar! Yuvalarınıza girin ki, Süleyman və ordusu özləri də bilmədən sizi (ayaqları altında) basıb əzməsinlər!"

19. (Süleyman qarışqanın) bu sözündən gülümsəyib dedi: "Ey Rəbbim! Mənə mənim özümə və ata-anama ehsan buyurduğun ne'mətə şükür etmək, Sənin razı qalacağın yaxşı iş görmək üçün ilham (qüvvət) ver! Və məni öz mərhəmətinə saleh bəndələrinin zümrəsinə daxil et!"

20. Sonra (Süleyman) quşları yoxlayıb dedi: "(Torpaq altında suyun harada olduğunu bilən) Hüdhüdü (şanapipiyi) niyə görmürəm? Yoxsa o burada yoxdur?

21. And olsun ki, ona şiddətli

bir əzab verər, ya da tutub kəsərəm (boğazını üzərəm). Yaxud da o (üzrlü səbəbə görə burada olmaması üçün) aşkar bir dəlil gətirsin!"

22. Bir azdan (Hüdhüd) gəlib dedi: "Sənin bilmədiyin bir şeyi öyrəndim. Sənə Səbadan doğru bir xəbər gətirmişəm.

23. Mən onlara (Səba əhlinə) padşahlıq edən bir qadın gördüm. Ona (dünyada şahlara lazım olan) hər şey verrilmişdir. Onun çox böyük (əzəmətli) bir taxtı vardır.

24. Mən onun və tayfasının Allahı qoyub günəşə sitayiş etdiklərini gördüm. Şeytan (çirkin) əməllərini onlara gözəl göstərmiş, onları (doğru) yoldan sapdırmışdır. Buna görə də haqq yolunu tapa bilmirlər.

25. Göylərdə və yerdə pünhan olanı (yağışı, bitkiləri) aşkara çıxardan, onların gizlində və aşkarda etdikləri hər şeyi bilən Allaha səcdə etməsinlər deyə (Şeytan belə etmişdir).

26. O böyük ərşin Rəbbi (sahibi) olan Allahdan başqa heç bir tanrı yoxdur!"

27. (Süleyman Hüdhüdə) dedi: "Baxaq görək doğru deyirsən, yoxsa yalançısan!

28. Mənim bu məktubumu aparıb (göydən) onlara at, sonra yaxın bir yerə çəkilib dur, bax gör nə cavab verəcəklər!"

29. (Səba hökmdarı Bəlqis Süleymanın məktubunu alıb oxuyandan sonra) dedi: "Ey ə'yanlar! Mənə çox hörmətli bir məktub göndərildi (atıldı).

30. O məktub Süleymandandır və o "bismillahir-rəhmanır-rəhim"lədir (bismillahla başlanır).

31. (Məzmunu belədir: ) "Mənə qarşı təkəbbür göstərməyin və yanıma müt'i (müsəlman) olaraq gəlin! (Mənim də'vətimə saymazlıqla yanaşmayın. Allaha təslim olaraq yanıma gəlin)".

32. (Bəlqis) dedi: "Ey ə'yanlar! Bu iş barəsində mənə rə'yinizi bildirin. Mən sizinlə məsləhətləşməmiş heç bir iş görən (hökm verən) deyiləm!"

33. Onlar dedilər: "Biz böyük bir qüvvət və qüdrət sahibiyik. (Güclü ordumuz, sursatımız, hərb alətlərimiz var. ?zümüz də təcrübəli, mahir döyüşçülərik). Hökm sənindir. Nə

əmr edəcəyinə özün bax (fikirləş)!"

34. (Bəlqis) dedi: Hökmdarlar bir ölkəyə (zorla) girdikləri zaman onu xarabazara çevirər, xalqının böyüklərini də zəlil (qul, əsir) edərlər. Onlar məhz belə hərəkət edərlər. (Hökmdarların adəti, davranışı belədir).

35. Mən onlara bir hədiyyə göndərəcəyəm; görüm elçilər nə ilə qayıdacaqlar! (Əgər Süleyman peyğəmbərdirsə, onu rədd edər; yox, əgər ancaq bir padşahdırsa, qəbul edər).

36. (Elçibaşı Bəlqisin göndərdiyi hədiyyə ilə) Süleymanın yanına gəldikdə o dedi: "Siz mənə mal-dövlətləmi yardım edirsiniz? Allahın mənə verdiyi (peyğəmbərlik, səltənət) sizə verdiyindən (dünya malından) daha yaxşıdır. Amma siz (dünyanın bərbəzəyinə aldanıb) öz hədiyyələrinizlə sevinirsiniz.

37. Durma, onların (Səba əhlinin) yanına qayıt! And olsun ki, (əgər müt'i olaraq yanıma gəlməsələr) gücləri çatmayacaq bir ordu ilə üstlərinə gedib onları öz yurdundan zəlil və xar vəziyyətdə çıxardarıq!"

38. (Süleyman) dedi: "Ey ə'yanlar! Onlar müt'i vəziyətdə (müsəlman olaraq) yanıma gəlməmiş hansınız onun (Bəlqisin) taxtını mənə gətirə bilər?"

39. Cinlərdən olan (çox qüvvətli və nəhəng) bir ifrit dedi: "Sən yerindən (taxtından) qalxmamış mən onu sənə gətirərəm. Mən bu işi görməyə çox qüvvətliyəm, e'tibarlıyam! (Mənim Bəlqisin taxtını götürüb gətirməyə gücüm çatar. Mən taxtın üzərində olan qızıl-gümüşə, lə'l-cəvahirata əlimi belə vurmaram, onlardan heç bir şey götürmərəm!)"

40. (Süleyman taxtın daha tez gətirilməsini istədi). Kitabdan (Allahın kitabından, yaxud lövhi-məhfuzdan) bir qədər xəbəri olan birisi (Cəbrail, yaxud Xızır və ya Süleymanın çox ağıllı və tədbirli vəziri Asəf ibn Bərxiya) dedi: "Mən onu sənə bir göz qırpımında (gözünü yumub açınca) gətirərəm!" (Süleyman) onu (taxtı) yanında hazır durmuş görüncə dedi: "Bu, Rəbbimin lütfündəndir (mərhəmətindəndir). Məni imtahana çəkməyi üçündür ki, görək (Onun ne'mətinə) şükür edəcəyəm, yoxsa nankor olacağam! Kim

(Rəbbimin ne'mətinə) şükür etsə, yalnız özü üçün (öz xeyrinə) şükür edər; kim nankor olsa, (bilsin ki) həqiqətən, Rəbbim (onun şükrünə) möhtac deyildir, kərəm sahibidir!" (Allah dünyada qədirbilənə də, nankora da, mö'minə də, kafirə də lazımınca ruzi və gün-güzəran verər, çünki O, tükənməz mərhəmət sahibidir!)

41. (Süleyman) dedi: "(Bəlqəsin) taxtını tanımaz hala salın, görək onu tanıyacaq, ya yox?!"

42. (Bəlqis) gəldikdə ona: "Taxtın bu cürdürmü?" - deyildi. O da: "Sanki odur!" - deyə cavab verdi. (Süleyman qadının dərin zəka sahibi olduğunu görüncə dedi: ) "Bizə ondan daha öncə (tövhid haqqında) elm verilmiş və biz (ondan daha qabaq Allaha) müt'i (müsəlman) olmuşuq!"

43. (Süleyman) ona Allahdan başqasına (günəşə, aya) ibadət etməyi qadağan etdi. (Yaxud Allahdan başqasına tapınması o qadına Allaha ibadət etməyə mane olmuşdu). Cünki o, kafir bir tayfadan idi.

44. (Bəlqəsin əqlini, zəkasını yoxlamaq məqsədilə) ona belə deyildi: "Saraya daxil ol!" (Süleymanın sarayı büllurdan tikildiyi və altına su buraxıldığı üçün Bəlqis) sarayı gördükdə onu dərin bir gölməçə hesab etdi və (paltarı islanmasın deyə) atəyini qaldırdı (baldırlarını açdı). O (Süleyman): "Bu (su deyil) büllurdan tikilmiş (şəffaf) bir saraydır!" - dedi. (Bəlqis) dedi: "Ey Rəbbim! Mən (günəşə sitayiş etməklə) özümə zülm etmişdim. Mən artıq Süleymanla (Süleymanın sayəsində) aləmlərin Rəbbi olan Allaha təslim oldum!"

45. Biz Səmud tayfasına - Allaha ibadət edin deyə, qardaşları Salehi (peyğəmbər) göndərdik. (Saleh öz tayfasının yanına gələn kimi) onlar bir-biri ilə çəkişən (düşmənçilik edən) iki firqəyə (mö'minlərə və kafirlərə) ayrıldılar.

46. (Saleh) dedi: "Ey qövmüm! Siz nə üçün yaxşılıqdan qabaq pisliyə tələsirsiniz? (Tövbədən qabaq əzabı, mərhəmətdən öncə zülmü istəyirsiniz?) Nə üçün Allahdan bağışlanmağınızı diləmirsiniz

ki, bəlkə, rəhm olunasınız?"

47. Onlar dedilər: "Bizə sənin və yanında olanların ucbatından uğursuzluq üz verdi. (Ayağınız bizə düşmədiyi üçüb pis günə qaldıq, cürbəcür müsibətlərə düçar olduq). (Saleh) dedi: "Sizin uğursuzluğunuz Allahdandır. Bəlkə də, (itaət edib-etməyəcəyinizi bilmək üçün Allah tərəfindən) imtahan olunursunuz.

48. (Səmud tayfasının yaşadığı Hirc adlı) şəhərdə doqquz kişi var idi ki, yer üzündə fitnə-fəsad törədər, əsla yaxşı bir iş görməzlər.

49. Onlar öz aralarında Allaha and içib belə dedilər: "Biz gecə ona və ailəsinə (yaxud ona iman gətirənlərə) hücum edib (hamısını) öldürəcək, sonra da onun (qanını almaq istəyən) qəyyumuna deyəcəyik ki, biz onun ailəsinin (kimlər tərəfindən) öldürüldüyünü görməmişik (öldürüldüyü yerdə olmamışıq) və biz, həqiqətən, doğru danışırıq!"

50. Onlar bir hiylə qurdular. Biz isə özləri də bilmədən (gözlənilməyən bir əzabla) hiylələrinin cəzasını verdik.

51. (Ya Rəsulum!) Bir gör onların hiylələrinin axırı necə oldu. Biz onların (doqquz kişinin) özlərini də, tayfalarını da büsbütün yox etdik.

52. Bu, zülmləri üzündən onların bomboş (viran) qalmış evləridir. Həqiqətən, bunda (qüdrətimizi) anlayıb bilən bir qövm üçün ibrət vardır!

53. İman gətirib (Allaha şərik qoşmaqdan, Ona asi olmaqdan) qorxanları isə xilas etdik!

54. Lutu da (peyğəmbər göndərdik). O zaman (Lut) öz tayfasına demişdi: "Gözünüz görə-görə çirkin işləmi məşğul olursunuz? (Etdiyiniz əməlin qəbahətini, günahını başa düşə-düşə hələ də ona davam edirsiniz!)

55. Siz qadınları qoyub şəhvətlə erkəklərin yanınamı (üstünəmi) gedirsiniz? Həqiqətən, siz cahil bir tayfasınız!"

56. (Lut) tayfasının cavabı yalnız: "Lutun ailəsini yurdunuzdan qovub çıxardın. Cünki onlar (bizim gördüyümüz işlərdən) təmiz qalmaq istəyən insanlardır!" - deməkləri olmuşdu.

57. Buna görə də Biz onu və ailəsini xilas etdik, yalnız övrətini (əzab

içində) qalanlardan olmasını təqdir etdik. (Canında nə olduğunu bildiyimiz üçün onun barəsində əzəldən belə hökm verdik).

58. Onların üstünə (qızmar daşdan) bir yağış yağdırdıq. (Peyğəmbərlər vaxitəsilə Allahın əzabından) qorxudulanların yağışı nə yaman imiş!

59. (Ya Rəsulum!) De: "Həmd olsun Allaha! Salam olsun (Allahın peyğəmbər) seçdiyi bəndələrinə! (Ey Məkkə əhli!) Allah yaxşıdır, yoxsa (müşriklərin) Ona şərik qoşduqları (bütlər)?!

60. (Bütlər yaxşıdır) yoxsa göyləri və yeri yaradan, sizin üçün göydən yağmur endirən kimsə?! Sonra Biz o yağmurla sizin üçün gözəl bağçalar yetişdirdik. (Əgər Allahın yaratdığı və yerə endirdiyi su olmasaydı) siz (o bağçaların) ağaclarını göyərdə bilməzdiniz. Məgər Allahla yanaşı başqa bir tanrımı var?! Lakin (müşriklər bütlərini Allaha) bərabər tutan bir tayfadırlar! (Yaxud onlar qəsdən haqq yoldan yayınan bir qövmdürlər!)

61. (Bütlər yaxşıdır) yoxsa yeri (sizin üçün) məskən yaradıb ortasında çaylar axıdan, üzərində (titrəməsin deyə) möhkəm durmuş dağlar bərqərar edən və (şirin və şor suları bir-birinə qarışmasın deyə) iki dənizin arasında maneə qoyan kimsə?! Məgər Allahla yanaşı başqa bir tanrımı var?! Lakin (müşriklərin) əksəriyyəti (Allahın vəhdaniyyətini, Onun nə qədər əzəmətli olduğunu) bilmirlər!

62. (Bütlər yaxşıdır) yaxud əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi Ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran, (sizdən) şəri sovuşduran, sizi yer üzünün varisləri edən kimsə? Məgər Allahla yanaşı başqa bir tanrımı var? Siz nə az düşünüb danışırsınız?

63. Yaxud qurunun və suyun (səhranın və dənizin) zülmətlərində sizə doğru yol göstərən, küləkləri ?z rəhməti (yağışı) önündə bir müjdəçi olaraq göndərən kimsə?! Məgər Allahla yanaşı başqa bir tanrımı var?! Allah (müşriklərin) Ona şərik qoşduqlarından (bütlərdən) ucadır!

64. Yaxud (məxluqatı) öncə yaradan (öldükdən) sonra (qiyamət günü)

onu yenidən dirildən, sizə göydən (yağışla), yerdən (növbənöv bitkilərlə, meyvələrlə) ruzi verən kimsə?! Məgər Allahla yanaşı başqa tanrımı var?" De: "(Ey müşriklər!) Əgər (Allahın şərikləri olduğunu) doğru deyirsinizsə, dəlilinizi gətirin!"

65. (Ya Rəsulum!) De: "Allahdan başqa göylərdə və yerdə olan heç kəs qeybi bilməz! Onlar yenidən nə vaxt diriləcəklərini də bilməzlər!

66. Xeyr, onların (müşriklərin) elmi axirəti qavrayıb dərk edə bilməz. Xeyr, onlar (axirət) barəsində şəkk-şübhə içindədirlər. Xeyr, onlar ona qarşı kordurlar!" (Müşriklər axirətə inanmadıqları halda, nə üçün onun barəsində sual verirlər?! Məgər onların elmi belə bir sual verməyə kifayətdirmi?! Və ya müşriklər axirət haqqında yalnız qəbirlərindən çıxardılıb dirildiləcəkləri zaman biləcəklər ki, bu da onlara heç bir fayda verməyəcəkdir!)

67. Kafirlər dedilər: "Məgər bizlər və atalarımız torpaq olduqdan sonra (dirildilib qəbirlərimizdən) çıxardılacağıq?

68. Həqiqətən, bu (dirilmə) bizə və'd olunduğu kimi, öncə atalarımıza da (və'd olunmuşdu). Bu, qədimlərin əfsanələrindən (yalan sözlərindən) başqa bir şey deyildir!"

69. (Ya Rəsulum!) De: "Yer üzünü gəzib-dolaşın, günahkarların axırının necə olduğuna bir baxın!"

70. (Ya Peyğəmbərim!) Onlardan (kafirlərin təkzib etmələrindən) ötrü kədərlənmə və (sənə qarşı) qurduqlarına (hiylələrə) görə də ürəyini qısma!

71. Onlar: Əgər doğru danışırsınızsa, (deyin görək) bu və'd (bizi qorxutduğunuz əzab və'dəsi) nə vaxt yerinə yetəcəkdir?" - deyə soruşarlar.

72. De: "Tez-tələsik istədiyiniz (əzabın) bir hissəsi, bəlkə də, artıq sizə gəlib çatmaq üzərədir!" (Müşriklər onlara və'd olunan əzabın bir hissəsini Uhüd vuruşunda daddılar, qalanını isə Cəhənnəmdə dadacaqlar!)

73. (Ya Rəsulum!) Həqiqətən, sənin Rəbbin insanlara mərhəmətlidir, lakin onların əksəriyyəti (Allahın bu mərhəmətinə) şükür etməz.

74. Şübhəsiz ki, sənin Rəbbin onların ürəklərinin gizli saxladığı və özlərinin aşkar etdikləri hər şeyi (qəlblərin

sirlərini və açıq-aşkar əməllərini) bilir.

75. Göylərdə və yerdə (heç kəsin bilmədiyi) elə bir gizli şey yoxdur ki, açıq-aydın Kitabda (lövhi-məhfuzda) olmasın!

76. Həqiqətən, bu Qur'an İsrail oğullarına ixtilafda olduqları şeylərin əksəriyyətini anladıb xəbər verir.

77. Və şübhəsiz ki, o mö'minlərə bir hidayət (doğru yolu göstərən rəhbər) və mərhəmətdir.

78. Həqiqətən, sənin Rəbbin onların (dini məsələlərdə ixtilafda olanların) arasında ?z hökmünü (ədalətlə) verəcəkdir. O, (hər şeyə) qalib olandır, (hər şeyi) biləndir!

79. (Ya Rəsulum!) Sən ancaq Allaha təvəkkül et, çünki sən açıq-aydın həqiqi dindəsən (haqq yoldasan).

80. Şübhəsiz ki, sən nə ölülərə (haqqı) başa sala bilər, nə də dönüb gedən karlara (haqqa) çağırışı eşitdirə bilərsən!

81. Sən o korları düşdükləri əyri yoldan düz yola gətirə bilməzsən. Sən (haqqı) yalnız ayələrimizə inananlara eşitdirə bilərsən. Məhz onlar müsəlmandırlar. (Allaha ürəkdən inanıb Ona canla-başla itaət edərlər).

82. Onlara deyilən söz yerinə yetdiyi (qiyamət yaxınlaşdığı) zaman onlar üçün yerdən (mö'minlərlə kafirləri xüsusi nişanla bir-birlərindən ayıran) bir heyvan çıxardarıq ki, onlarla danışıb (Bizim adımızdan): "İnsanlar ayələrimizə inanmırdılar!" - deyər.

83. O gün hər ümmətdən ayələrimizi təkzib edənləri dəstə-dəstə yığarıq. Sonra onlar (bir yerə cəm edilib məhşərə) sürüklənərlər.

84. Onlar (haqq-hesab yerinə) gəlib çatdıqda (Allah) buyurar: "Ayələrimizi anlamadığınız (bilmədiyiniz) halda, onları yalanmı hesab edirdiniz? Yaxud siz (dünyada) nə edirdiniz? (O nə iş idi ki, görürdünüz?)"

85. Etdikləri zülm (küfr) üzündən onlara deyilən söz yerinə yetər (və'd olunduqları əzab, müsibət başlarına gələr). Onlar heç danışa da bilməzlər!

86. Məgər gecəni onların istirahəti üçün (qaranlıq) yaratdığımızı, gündüzü isə (işlərini görmək, ruzi qazanmaq üçün) işıqlı etdiyimizi görmürlərmi? İman gətirən bir tayfa üçün bunda (Allahın

vəhdaniyyətinə, qüdrətinə dəlalət edən) əlamətlər vardır.

87. Sur çalınacağı gün Allahın istədiklərindən (məhrəm mələklərdən, yaxud Allahın yanında həmişə diri olan şəhidlərdən) başqa, göylərdə və yerdə olanlar (bütün məxluqat) dəhşətli bir qorxuya düşər və onların hamısı Onun hüzuruna müt'i (zəlil) vəziyyətdə gələr.

88. (O gün) dağlara baxıb onları donmuş (hərəkətsiz durmuş) zənn edərsən, halbuki onlar bulud keçdiyi kimi keçib gedərlər. Bu, hər şeyi bacarıqla (yerli-yerində) edən Allahın gördüyü işdir. Həqiqətən, O, etdiyiniz (bütün) əməllərdən xəbərdardır!

89. Hər kəs (Rəbbinin hüzuruna) yaxşı əməllə (tövhid kəlməsi ilə, səmimi-qəlbdən imanla) gəlsə, onu (bu əməlin) müqabilində daha yaxşı bir mükafat (Cənnət) gözləyir. Belələri o gün (qiyamət günü) dəhşətli qorxudan da əmin olarlar.

90. (Rəbbinin hüzuruna) pis əməllə gələnlər isə cəhənnəm oduna üzüstə atılarlar. (Mələklər onlara belə deyərlər: ) "Bu, yalnız (dünyadakı pis) əməllərinizin cəzasıdır! (Sizə artıq heç bir şey edilmir!)"

91. (Ya Rəsulum! De: ) "Mənə ancaq bu şəhərin (Məkkənin) Rəbbinə ibadət etmək əmr olumuşdur. Elə bir şəhər ki, (Rəbbim) onu müqəddəs tutmuşdur. (Orada qan tökmək, bir kəsə zülm etmək qadağan olunmuşdur. Başqa yerdə halal olan şeylər orada haram buyurulmuşdur). Hər şey yalnız Onundur. Mənə müsəlman (Allaha təslim) olmaq əmr edilmişdir!

92. Və mənə Qur'an oxumaq (buyurulmuşdur)!" Hər kəs doğru yolda olsa, yalnız özü (öz xeyri) üçün doğru yolda olmuş olar. Hər kəs doğru yoldan çıxsa, (ona) de: "Mən yalnız (insanları Allahın əzabı ilə) qorxudan peyğəmbərlərdənəm!" (Mənim vəzifəm ancaq dini təbliğ etməkdir. Həç kəsi iman gətirməyə məcbur edən deyiləm!)

93. Və de: "Həmd olsun Allaha! O ?z ayələrini (qüdrət nişanələrini) sizə göstərəcək, siz də onları görüb tanıyacaqsınız. Rəbbin etdiyiniz əməllərdən

(Məkkə müşrikləri və kafirlərin gördüyü işlərdən) əsla xəbərsiz deyildir!"

ہوں

12. اور اپنا ہاتھ اپنے گريبان ميں ڈالو سفيد نكلے گا۔ (ان دو معجزوں كے ساتھ جو) نو معجزوں ميں (داخل ہيں) فرعون اور اس كي قوم كے پاس جاؤ كہ وہ بيحكم لوگ ہيں

13. جب ان كے پاس ہماري روشن نشانياں پہنچيں، كہنے لگے يہ صريح جادو ہے

14. اور بيانصافي اور غرور سے ان سے انكار كيا ليكن ان كے دل ان كو مان چكے تھے۔ سو ديكھ لو فساد كرنے والوں كا انجام كيسا ہوا

15. اور ہم نے داؤد اور سليمان كو علم بخشا اور انہوں نے كہا كہ خدا كا شكر ہے جس نے ہميں بہت سے مومن بندوں پر فضليت دي

16. اور سليمان اور داؤد كے قائم مقام ہوئے۔ اور كہنے لگے كہ لوگو! ہميں (خدا كي طرف سے) جانوروں كي بولي سكھائي گئي ہے اور ہر چيز عنايت فرمائي گئي ہے۔ بيشك يہ (اُس كا) صريح فضل ہے

17. اور سليمان كے لئے جنوں اور انسانوں اور پرندوں كے لشكر جمع كئے گئے اور قسم وار كئے جاتے تھے

18. يہاں تك كہ جب چيونٹيوں كے ميدان ميں پہنچے تو ايك چيونٹي نے كہا كہ چيونٹيوں اپنے اپنے بلوں ميں داخل ہو جاؤ ايسا نہ ہو كہ سليمان اور اس كے لشكر تم كو كچل ڈاليں اور ان كو خبر بھي نہ ہو

19. تو وہ اس كي بات سن كر ہنس پڑے اور كہنے لگے كہ اے پروردگار! مجھے توفيق عطا فرما كہ جو احسان تونے مجھ پر اور ميرے ماں باپ پر كئے ہيں ان كا شكر كروں اور ايسے نيك كام كروں

كہ تو ان سے خوش ہوجائے اور مجھے اپني رحمت سے اپنے نيك بندوں ميں داخل فرما

20. انہوں نے جانوروں كا جائزہ ليا تو كہنے لگے كيا سبب ہے كہ ہُدہُد نظر نہيں آتا۔ كيا كہيں غائب ہوگيا ہے؟

21. ميں اسے سخت سزا دوں گا يا ذبح كر ڈالوں گا يا ميرے سامنے (اپني بيقصوري كي) دليل صريح پيش كرے

22. ابھي تھوڑي ہي دير ہوئي تھي كہ ہُدہُد آ موجود ہوا اور كہنے لگا كہ مجھے ايك ايسي چيز معلوم ہوئي ہے جس كي آپ كو خبر نہيں اور ميں آپ كے پاس (شہر) سبا سے ايك سچي خبر لے كر آيا ہوں

23. ميں نے ايك عورت ديكھي كہ ان لوگوں پر بادشاہت كرتي ہے اور ہر چيز اسے ميسر ہے اور اس كا ايك بڑا تخت ہے

24. ميں نے ديكھا كہ وہ اور اس كي قوم خدا كو چھوڑ كر آفتاب كو سجدہ كرتے ہيں اور شيطان نے ان كے اعمال انہيں آراستہ كر دكھائے ہيں اور ان كو رستے سے روك ركھا ہے پس وہ رستے پر نہيں آئے

25. (اور نہيں سمجھتے) كہ خدا كو آسمانوں اور زمين ميں چھپي چيزوں كو ظاہر كرديتا اور تمہارے پوشيدہ اور ظاہر اعمال كو جانتا ہے كيوں سجدہ نہ كريں

26. خدا كے سوا كوئي عبادت كے لائق نہيں وہي عرش عظيم كا مالك ہے

27. سليمان نے كہا (اچھا) ہم ديكھيں گے، تونے سچ كہا ہے يا تو جھوٹا ہے

28. يہ ميرا خط لے جا اور اسے ان كي طرف ڈال دے پھر ان كے پاس سے پھر

آ اور ديكھ كہ وہ كيا جواب ديتے ہيں

29. ملكہ نے كہا كہ دربار والو! ميري طرف ايك نامہ گرامي ڈالا گيا ہے

30. وہ سليمان كي طرف سے ہے اور مضمون يہ ہے كہ شروع خدا كا نام لے كر جو بڑا مہربان نہايت رحم والا ہے

31. (بعد اس كے يہ) كہ مجھے سركشي نہ كرو اور مطيع ومنقاد ہو كر ميرے پاس چلے آؤ

32. (خط سنا كر) وہ كہنے لگي كہ اے اہل دربار ميرے اس معاملے ميں مجھے مشورہ دو، جب تك تم حاضر نہ ہو (اور صلاح نہ دو) ميں كسي كام كو فيصل كرنے والي نہيں

33. وہ بولے كہ ہم بڑے زورآور اور سخت جنگجو ہيں اور حكم آپ كے اختيار ہے تو جو حكم ديجيئے گا (اس كے مآل پر) نظر كرليجيئے گا

34. اس نے كہا كہ بادشاہ جب كسي شہر ميں داخل ہوتے ہيں تو اس كو تباہ كر ديتے ہيں اور وہاں كے عزت والوں كو ذليل كر ديا كرتے ہيں اور اسي طرح يہ بھي كريں گے

35. اور ميں ان كي طرف كچھ تحفہ بھيجتي ہوں اور ديكھتي ہوں كہ قاصد كيا جواب لاتے ہيں

36. جب (قاصد) سليمان كے پاس پہنچا تو سليمان نے كہا كيا تم مجھے مال سے مدد دينا چاہتے ہو، جو كچھ خدا نے مجھے عطا فرمايا ہے وہ اس سے بہتر ہے جو تمہيں ديا ہے حقيقت يہ ہے كہ تم ہي اپنے تحفے سے خوش ہوتے ہوگے

37. ان كے پاس واپس جاؤ ہم ان پر ايسے لشكر سے حملہ كريں گے جس

كے مقابلے كي ان ميں طاقت نہ ہوگي اور ان كو وہاں سے بيعزت كركے نكال ديں گے اور وہ ذليل ہوں گے

38. سليمان نے كہا كہ اے دربار والو! كوئي تم ميں ايسا ہے كہ قبل اس كے كہ وہ لوگ فرمانبردار ہو كر ہمارے پاس آئيں ملكہ كا تخت ميرے پاس لے آئے

39. جنات ميں سے ايك قوي ہيكل جن نے كہا كہ قبل اس كے كہ آپ اپني جگہ سے اٹھيں ميں اس كو آپ كے پاس لاحاضر كرتا ہوں اور ميں اس (كے اٹھانے كي) طاقت ركھتا ہوں (اور) امانت دار ہوں

40. ايك شخص جس كو كتاب الہيٰ كا علم تھا كہنے لگا كہ ميں آپ كي آنكھ كے جھپكنے سے پہلے پہلے اسے آپ كے پاس حاضر كئے ديتا ہوں۔ جب سليمان نے تخت كو اپنے پاس ركھا ہوا ديكھا تو كہا كہ يہ ميرے پروردگار كا فضل ہے تاكہ مجھے آزمائے كہ ميں شكر كرتا ہوں يا كفران نعمت كرتا ہوں اور جو شكر كرتا ہے تو اپنے ہي فائدے كے لئے شكر كرتا ہے اور جو ناشكري كرتا ہے تو ميرا پروردگار بيپروا (اور) كرم كرنے والا ہے

41. سليمان نے كہا كہ ملكہ كے (امتحان عقل كے) لئے اس كے تخت كي صورت بدل دو۔ ديكھيں كہ وہ سوجھ ركھتي ہے يا ان لوگوں ميں ہے جو سوجھ نہيں ركھتے

42. جب وہ آ پہنچي تو پوچھا گيا كہ كيا آپ كا تخت بھي اسي طرح كا ہے؟ اس نے كہا كہ يہ تو گويا ہو بہو وہي ہے اور ہم كو اس سے

پہلے ہي (سليمان كي عظمت شان) كا علم ہوگيا تھا اور ہم فرمانبردار ہيں

43. اور وہ جو خدا كے سوا (اور كي) پرستش كرتي تھي، سليمان نے اس كو اس سے منع كيا (اس سے پہلے تو) وہ كافروں ميں سے تھي

44. (پھر) اس سے كہا گيا كہ محل ميں چليے، جب اس نے اس (كے فرش) كو ديكھا تو اسے پاني كا حوض سمجھا اور (كپڑا اٹھا كر) اپني پنڈلياں كھول ديں۔ سليمان نے كہا يہ ايسا محل ہے جس ميں (نيچے بھي) شيشے جڑے ہوئے ہيں۔ وہ بول اٹھي كہ پروردگار ميں اپنے آپ پر ظلم كرتي رہي تھي اور (اب) ميں سليمان كے ہاتھ پر خدائے رب العالمين پر ايمان لاتي ہوں

45. اور ہم نے ثمود كي طرف اس كے بھائي صالح كو بھيجا كہ خدا كي عبادت كرو تو وہ دو فريق ہو كر آپس ميں جھگڑنے لگے

46. صالح نے كہا كہ بھائيو تم بھلائي سے پہلے برائي كے لئے كيوں جلدي كرتے ہو (اور) خدا سے بخشش كيوں نہيں مانگتے تاكہ تم پر رحم كيا جائے

47. وہ كہنے لگے كہ تم اور تمہارے ساتھي ہمارے لئے شگون بد ہے۔ صالح نے كہا كہ تمہاري بدشگوني خدا كي طرف سے ہے بلكہ تم ايسے لوگ ہو جن كي آزمائش كي جاتي ہے

48. اور شہر ميں نو شخص تھے جو ملك ميں فساد كيا كرتے تھے اور اصلاح سے كام نہيں ليتے تھے

49. كہنے لگے كہ خدا كي قسم كھاؤ كہ ہم رات كو اس پر اور اس كے گھر والوں پر شب خون ماريں

گے پھر اس كے وارث سے كہہ ديں گے كہ ہم تو صالح كے گھر والوں كے موقع ہلاكت پر گئے ہي نہيں اور ہم سچ كہتے ہيں

50. اور وہ ايك چال چلے اور ان كو كچھ خبر نہ ہوئي

51. تو ديكھ لو ان كي چال كا كيسا انجام ہوا۔ ہم نے ان كو اور ان كي قوم سب كو ہلاك كر ڈالا

52. اب يہ ان كے گھر ان كے ظلم كے سبب خالي پڑے ہيں۔ جو لوگ دانش ركھتے ہيں، ان كے لئے اس ميں نشاني ہے

53. اور جو لوگ ايمان لائے اور ڈرتے تھے ان كو ہم نے نجات دي

54. اور لوط كو (ياد كرو) جب انہوں نے اپني قوم سے كہا كہ تم بيحيائي (كے كام) كيوں كرتے ہو اور تم ديكھتے ہو

55. كيا تم عورتوں كو چھوڑ كر (لذت حاصل كرنے) كے لئے مردوں كي طرف مائل ہوتے ہو۔ حقيقت يہ ہے كہ تم احمق لوگ ہو

56. تو ان كي قوم كے لوگ (بولے تو) يہ بولے اور اس كے سوا ان كا كچھ جواب نہ تھا كہ لوط كے گھر والوں كو اپنے شہر سے نكال دو۔ يہ لوگ پاك رہنا چاہتے ہيں

57. تو ہم نے ان كو اور ان كے گھر والوں كو نجات دي۔ مگر ان كي بيوي كہ اس كي نسبت ہم نے مقرر كر ركھا ہے (كہ وہ پيچھے رہنے والوں ميں ہوگي)

58. اور ہم نے ان پر مينھہ برسايا سو (جو) مينھہ ان لوگوں پر برسا جن كو متنبہ كرديا گيا تھا، برا تھا

59. كہہ

دو كہ سب تعريف خدا ہي كو سزاوار ہے اور اس كے بندوں پر سلام ہے جن كو اس نے منتخب فرمايا۔ بھلا خدا بہتر ہے يا وہ جن كو يہ (اس كا شريك) ٹھہراتے ہيں

60. بھلا كس نے آسمانوں اور زمين كو پيدا كيا اور (كس نے) تمہارے لئے آسمان سے پاني برسايا۔ (ہم نے) پھر ہم ہي نے اس سے سرسبز باغ اُگائے۔ تمہارا كام تو نہ تھا كہ تم اُن كے درختوں كو اگاتے۔ تو كيا خدا كے ساتھ كوئي اور بھي معبود ہے؟ (ہرگز نہيں) بلكہ يہ لوگ رستے سے الگ ہو رہے ہيں

61. بھلا كس نے زمين كو قرار گاہ بنايا اور اس كے بيچ نہريں بنائيں اور اس كے لئے پہاڑ بنائے اور (كس نے) دو درياؤں كے بيچ اوٹ بنائي (يہ سب كچھ خدا نے بنايا) تو كيا خدا كے ساتھ كوئي اور معبود بھي ہے؟ (ہرگز نہيں) بلكہ ان ميں اكثر دانش نہيں ركھتے

62. بھلا كون بيقرار كي التجا قبول كرتا ہے۔ جب وہ اس سے دعا كرتا ہے اور (كون اس كي) تكليف كو دور كرتا ہے اور (كون) تم كو زمين ميں (اگلوں كا) جانشين بناتا ہے (يہ سب كچھ خدا كرتا ہے) تو كيا خدا كے ساتھ كوئي اور معبود بھي ہے (ہرگز نہيں مگر) تم بہت كم غور كرتے ہو

63. بھلا كون تم كو جنگل اور دريا كے اندھيروں ميں رستہ بناتا ہے اور (كون) ہواؤں كو اپني رحمت كے آگے خوشخبري بناكر بھيجتا ہے (يہ سب كچھ خدا كرتا ہے) تو كيا خدا كے ساتھ كوئي اور معبود

بھي ہے؟ (ہرگز نہيں)۔ يہ لوگ جو شرك كرتے ہيں خدا (كي شان) اس سے بلند ہے

64. بھلا كون خلقت كو پہلي بار پيدا كرتا۔ پھر اس كو بار بار پيدا كرتا رہتا ہے اور (كون) تم كو آسمان اور زمين سے رزق ديتا ہے (يہ سب كچھ خدا كرتا ہے) تو كيا خدا كے ساتھ كوئي اور معبود بھي ہے (ہرگز نہيں) كہہ دو كہ (مشركو) اگر تم سچے ہو تو دليل پيش كرو

65. كہہ دو كہ جو لوگ آسمانوں اور زمين ميں ہيں خدا كے سوا غيب كي باتيں نہيں جانتے۔ اور نہ يہ جانتے ہيں كہ كب (زندہ كركے) اٹھائے جائيں گے

66. بلكہ آخرت (كے بارے) ميں ان كا علم منتہي ہوچكا ہے بلكہ وہ اس سے شك ميں ہيں۔ بلكہ اس سے اندھے ہو رہے ہيں

67. اور جو لوگ كافر ہيں كہتے ہيں جب ہم اور ہمارے باپ دادا مٹي ہو جائيں گے تو كيا ہم پھر (قبروں سے) نكالے جائيں گے

68. يہ وعدہ ہم سے اور ہمارے باپ دادا سے پہلے سے ہوتا چلا آيا ہے (كہاں كا اُٹھنا اور كيسي قيامت) يہ تو صرف پہلے لوگوں كي كہانياں ہيں

69. كہہ دو كہ ملك ميں چلو پھرو پھر ديكھو كہ گنہگاروں كا انجام كيا ہوا ہے

70. اور ان (كے حال) پر غم نہ كرنا اور اُن چالوں سے جو يہ كر رہے ہيں تنگ دل ہونا

71. اور كہتے ہيں كہ اگر تم سچے ہو تو يہ وعدہ كب پورا ہوگا؟

72. كہہ دو كہ جس (عذاب) كے لئے تم جلدي كر رہے

ہو شايد اس ميں سے كچھ تمہارے نزديك آپہنچا ہو

73. اور تمہارا پروردگار تو لوگوں پر فضل كرنے والا ہے ليكن ان ميں سے اكثر شكر نہيں كرتے

74. اور جو باتيں ان كے سينوں ميں پوشيدہ ہوتي ہيں اور جو كام وہ ظاہر كرتے ہيں تمہارا پروردگار ان (سب) كو جانتا ہے

75. اور آسمانوں اور زمين ميں كوئي پوشيدہ چيز نہيں ہے مگر (وہ) كتاب روشن ميں (لكھي ہوئي) ہے

76. بيشك يہ قرآن بني اسرائيل كے سامنے اكثر باتيں جن ميں وہ اختلاف كرتے ہيں، بيان كر ديتا ہے

77. اور بيشك يہ مومنوں كے لئے ہدايات اور رحمت ہے

78. تمہارا پروردگار (قيامت كے روز) اُن ميں اپنے حكم سے فيصلہ كر دے گا اور وہ غالب (اور) علم والا ہے

79. تو خدا پر بھروسہ ركھو تم تو حق صريح پر ہو

80. كچھ شك نہيں كہ تم مردوں كو (بات) نہيں سنا سكتے اور نہ بہروں كو جب كہ وہ پيٹھ پھير كر پھر جائيں آواز سنا سكتے ہو

81. اور نہ اندھوں كو گمراہي سے (نكال كر) رستہ ديكھا سكتے ہو۔ تم ان ہي كو سنا سكتے ہو جو ہماري آيتوں پر ايمان لاتے ہيں اور وہ فرمانبردار ہو جاتے ہيں

82. اور جب اُن كے بارے ميں (عذاب) كا وعدہ پورا ہوگا تو ہم اُن كے لئے زمين ميں سے ايك جانور نكاليں گے جو ان سے بيان كر دے گا۔ اس لئے كہ لوگ ہماري آيتوں پر ايمان نہيں لاتے تھے

83. اور جس روز ہم ہر اُمت ميں سے اس گروہ كو جمع كريں

گے جو ہماري آيتوں كي تكذيب كرتے تھے تو اُن كي جماعت بندي كي جائے گي

84. يہاں تك كہ جب (سب) آجائيں گے تو (خدا) فرمائے گا كہ كيا تم نے ميري آيتوں كو جھٹلا ديا تھا اور تم نے (اپنے) علم سے ان پر احاطہ تو كيا ہي نہ تھا۔ بھلا تم كيا كرتے تھے

85. اور اُن كے ظلم كے سبب اُن كے حق ميں وعدہ (عذاب) پورا ہوكر رہے گا تو وہ بول بھي نہ سكيں گے

86. كيا اُنہوں نے نہيں ديكھا كہ ہم نے رات كو (اس لئے) بنايا ہے كہ اس ميں آرام كريں اور دن كو روشن (بنايا ہے كہ اس ميں كام كريں) بيشك اس ميں مومن لوگوں كے لئے نشانياں ہيں

87. اور جس روز صور پھونكا جائے گا تو جو لوگ آسمانوں اور زمين ميں ہيں سب گھبرا اُٹھيں گے مگر وہ جسے خدا چاہے اور سب اس كے پاس عاجز ہو كر چلے آئيں گے

88. اور تم پہاڑوں كو ديكھتے ہو تو خيال كرتے ہو كہ (اپني جگہ پر) كھڑے ہيں مگر وہ (اس روز) اس طرح اُڑے پھريں گے جيسے بادل۔ (يہ) خدا كي كاريگري ہے جس نے ہر چيز كو مضبوط بنايا۔ بيشك وہ تمہارے سب افعال سے باخبر ہے

89. جو شخص نيكي ليكر آئے گا تو اس كے لئے اس سے بہتر (بدلہ تيار) ہے اور ايسے لوگ (اُس روز) گھبراہٹ سے بيخوف ہوں گے

90. اور جو برائي لے كر آئے گا تو ايسے لوگ اوندھے منہ دوزخ ميں ڈال ديئے جائيں گے۔ تم كو تو اُن

ہي اعمال كا بدلہ ملے گا جو تم كرتے رہے ہو

91. (كہہ دو) كہ مجھ كو يہي ارشاد ہوا ہے كہ اس شہر (مكہ) كے مالك كي عبادت كروں جس نے اس كو محترم (اور مقام ادب) بنايا ہے اور سب چيز اُسي كي ہے اور يہ بھي حكم ہوا ہے كہ اس كا حكم بردار رہوں

92. اور يہ بھي كہ قرآن پڑھا كروں۔ تو جو شخص راہ راست اختيار كرتا ہے تو اپنے ہي فائدے كے لئے اختيار كرتا ہے۔ اور جو گمراہ رہتا ہے تو كہہ دو كہ ميں تو صرف نصيحت كرنے والا ہوں

93. اور كہو كہ خدا كا شكر ہے۔ وہ تم كو عنقريب اپني نشانياں دكھائے گا تو تم اُن كو پہچان لو گے۔ اور جو كام تم كرتے ہو تمہارا پروردگار اُن سے بيخبر نہيں ہے

$ (61)

$ (62)

$ (63)

$ (64)

$ (65)

$ (66)

$ (67)

$ (68)

$ (69)

$ (70)

$ (71)

$ (72)

$ (73)

$ (74)

$ (75)

$ (76)

$ (77)

$ (78)

$ (79)

$ (80)

$ (81)

$ (82)

$ (83)

$ (84)

$ (85)

$ (86)

$ (87)

$ (88)

$ (89)

$ (90)

$ (91)

$ (92)

$ (93)

gur bînim, ku hûn li dora wî agirî bitelizin.

8. Îdî gava (Mûsa) hatîye bal wî (agirî) ji bona (Mûsa ra aha) hatîye gazîkirinê: "Ewanê di agir da ewanê li do¬ra agir da jî (hemî jî) pîroz in. Bi rastî Yezdanê Xuda ê cîhanê ji hemî kêmayan paqij e."

9. "Mûsa! Rastî ev e: Yezdanê servahatî bijejke heye! Bi rastî ewa ez bi xweber im."

10. "Û tu gopalê xwe baveje. Ga-va (Mûsa kopale xwe avît) dîna xwe dae, ku (ewa kopale wîyî mezin) wusa dimiinûle wekî tîremarekî xwe daveje. (Mûsa ji tirsa) para da revya qe li pey xwe meze nekir.(Me li bal Mûsa da aha gazî kir), "Mûsa! tu netirse, loma bi rastî li bal me saî natirsin."

11. "Ji pêştirê wî kesê, ku cewr kiribe, paşê ji piştî sikatîya kirîye, ewa (sikatî) bi qencîyan guhurîbe (di hemberê van da jî) bi rastî ez baxişkarê dilovîn im."

12. "Û (Mûsa!) tu destê xwe bixe bêrika xwe, wê destê te ê bê qilêr, spî û çîl derkebe. Tu bi van neh beratan va here bal Fir’ewn û komalê wî. Loma bi rastî ewan komalekî wusa nin, ji rêya rast derketine."

13. Îdî (ji piştî ku Mûsa) bi beratên me yên xûya va hatine bal (Fir’ewn û komalê wî da). Ewan (ji bona Mûsa ra aha) gotine: "Bi rastî evan (beratan) ançên xûya nin."

14. Ewan bi dilê xwe (bi rastîya wan beratan dizanîyan) lê bi xweber li xwe cewr kirine û quretî kirine û bi wan (beratan) bawer ne kirine. Îdî tu mêze bike,

ka encama tevdanokan çane!

15. Bi sond! Me ji bona Dawûd û Suleyman ra zanînek dabû. Ewan herdukan (aha) gotibûn: "Em ji bo¬na wî Yezdanê, ku em li ser pir kesên ji bendeyên xwe yên bawerger, rûmetdar kirîye; sipasî dikin."

16. Suleyman bûye ûrta Dawûd û ewî ji bona kesan ra (aha) gotîye: "(Gelî) kesan! Bi rastî zimanê çûkan ji bona me ra hatîye hînkirinê û ji bona me ra ji hemî tiştan (par) hatîye dayînê. Bi rastî evan (hînkirin û dayîn) bi xweber jî rûmeteke xûya ye."

17. Ji bona Suleyman ra ji cunûk û ji komelê kesên mayî û melan (teyr) hemî leşkerê wî hatine civandinê: di cihekî da ji bo¬na (Suleyman ra) pêş û paşê wan hemî li ser hev da dihatin.

18. Ewan çûn heya hatine wî cîhê (bi nav) Wadineml yekê ji morîstangan (aha) gotîye: "Gelî morîstangan! Bikevine êwirên xwe; ji bo ku Suleyman û leşke¬rê xwe va, we bi nezanî nepelixînin."

19. Îdî (Suleyman) bi gotina wê (morîstangê) beşaşbû; kenîya û (aha lava kir û) got, "Xudayê min! Ji bo ku ez di hemberê wan qencîyên te ne, te li ser min û bavê min kirîye û ji bo ku ez karê aştî bikim, tu jî pê qayîl bibî tu min bixe fermana xwe (ku ez bi goti¬na te bikim) sipazîya te bikim û tu bi dilovanîya xwe min bixe nava bendeyên xwe yên aştîkar."

20. (Dema Suleyman li çûkan mêze kir), melê (bi nav Suleymanê dunikil ne dît) wunda bibû. Îdî (Suleyman ji bona koma xwe ra aha)

gotibû: "Ka ji bo çi ez Suleymanê dunikil nabînim, ya jî wunda bûye?"

21. "Ya ez ê şapateke zor mezin bidime wî, ya jî ez ê serê wî jêkim, ya jî ewê (ji bona ne hatina xwe ra berateke) bi hêzê hizwartî bîne."

22. Îdî hindik man (Suleymanê dunikil hat, ji bo¬na Suleyman ra aha) got: "Tişta qe te pê nizanbû, min ewa zanî. Ji (welatê bi nav) Seba min ji te ra peyveke rast anîye."

23. "Bi rastî (di wura da) ez rastî jineke wusa hatim, Serokatîya wan dikir û ji hemî tiştan ji bona wê ra hatibû dayînê û ji bona wê ra textegahekî mezin jî hebû."

24. "Ez rastî wan hatim (min dêna xwedayî) ku ewa (jinika) û komalê wê ji pêştirê Yezdan, secdê ji bona rojê ra dibirin: Pelîd ji bona wan ra (eva kirina) wa yên hanê xemilandibû. Îdî (Pelîd bi vê kirina xwe) ewan ji rêya rast dabûne fetilandinê, loma îdî ewan bi xweber jî naêne (rêya rast)."

25. "Ma qey nediba, ku ewan ji bona wî Yezdanê, ku di ezmanan da evê û mijê di zemîn da jî heşînayî û xunav û rewaran derdixe, secdê beherin? Û hûn çi veşerin û hûn çi jî eşkere bikin, hey ewa (Yezdana) pê dizane.''

26. ''Ewê ji pêştirê wî tu Yezdanê (babetê perestîyê) tune ye, heye! Ewa ye Yezdanê (maf). Ewa (bi xweber jî) xweyê arşa (mana) mezin e."

27. (Suleyman ji bona koma xwe ra aha) gotîye: "Em ê mêze bikin, ka gotinê te rast in, ya jî tu ji

wan ê derewçîn î."

28. "Tu evê nama min behere li bal wan da bavêje; paşê pişta xwe bi¬de wan, mêze bike, ka îdî ewanê çi (bisyarê) bizivirînin."

29. (Gava Suleymanê dunikil, na¬me avête bal wan; jinikê ji koma xwe ra aha) gotîye: "Gelî rîspîyên min! Bi rastî li bal min da nameke rind hatîye avêtinê (ka hûn di mafê wê namê da çi dibêjin)?"

30. "Ewa nama ji (merivekî bi nav) Suleyman hatîye û di serê wê na¬mê da eva peyva heye, "bi navê Yez¬danê Dilovan ê Dilovîn."

31. "Hûn di hemberê min da serî bilind nekin û hûn bi xwe hisparî werin bal min."

32. (Jinikê ji koma xwe ra aha) gotîye: "Gelî rîspîyên min! Hûn dizanin, ku heya hûn nêhrewanîya tiştekî nekin, ez bê we qe tu tiştî nakim. Ka hûn di vê bûyera min da rêyekî ji min ra bibînin."

33. (Rîspîyan bersiva wê aha dane û) gotine: "Tu dizanî em xweyê hêz û xweyê tirsa zor in (kes di qirînan da di hembere me da nahewin). Ferman ya te ye; îdî tu mêze bike, ka tu ê çi fermanê bidî me (em ê ewê fermanê pêk bînin)."

34. (Jinikê ji bona wan ra aha) gotîye: "Bi rastî gava serok bikebine welatekî, ewî welatî kavil dikin: serfirazê wan, sernegûn dikin. Erê! Me ça gotîye wusa dikin."

35. "Ez ê ji bona wan ra hinek pêşkêşan bişînim, îdî em ê mêze bikin, ka ewanê: saîyên me bi çi awayî bizivirînin."

36. Îdî gava (saî bi tevê pêşkêşa va) hatine bal Suleyman (Suleyman

ji bona wan ra aha) gotîye: "Hûn bi mal, arîkarîya min dikin? Malê Yezdan ji min ra daye, ji wî mal ku we ji min ra anîye; bi rastî çêtir e. Na (wekî kirina we nîne) lê hûn bi pêşkêşê xwe şa dibin."

37. "(Saî!) Tu li bal wan da bizivire (ji bona wan ra aha) bêje: "Em ê bi leşkerekî wusa werin ser wan, ku hêj di berya wî leşkerî, leşkerekî wusa ne hatibe civandinê; em ê ewan ji welatê wan bi sernegûnî û piçûkî derxin."

38. (Piştî ku saî ji bal wan da para zivirî, Suleyman ji bona koma xwe ra aha) gotîye: ''Gelî koma min ê rîspî! Kîjan ji we dikare, ji bona min ra textegahê wê (jinikê) bîne vira, di berya ku hêj ewa bi xwe hisparî ne hatibe bal min?"

39. Yekê ji egîtê cunûkan (aha) go¬tîye: "Bi rastî ez ê ewî (textegahê) ji te ra bînim, hêj tu ji şûna xwe ranebibî, bi rastî ez li ser (anîna wî textegahê) bi hêz û (bi xwe) ewle me."

40. Ew (Egîtê) ku li bal wî zanîna ji pirûkê hebûye (aha) gotîye: "Ez ê ewî (textegahê) ji bona te ra bînim, ku hêj çavê te (ji dîdevanîya re) li bal te da ne ha¬tibe zivirandinê." Îdî (Suleyman) dêna xwe da ê ku (textegahê wê) li bal wî bi cîh bûye (aha) gotîye: " Eva rûmeta Xudayê min e (ji bona min ra eva hêza daye) ji bo ku min biceribîne, ka ez ji bona wî ra sipazî dikim, ya jî nankorî

dikim. Ew ê sipazî bike, şixwa ewa ji bona xwa ra sipazî dike û kîjan nonkorî bike (bira ewa bizane!) ku bi rastî Xudayê min hewcê (sipazîya wî nîne) û xweyê qencîyan e."

41. (Suleyman ji bona ko¬ma xwe ra aha) gotîye: "Hûn textegahê wê biguhurînin (reng û rûçikê wî welgerînin, ji bo ku ewa nas neke) paşê mêze bikin, ka gelo textegahê xwe nas dike ya jî nas nake,"

42. Îdî gava (Belqîs) hatîye (jê ra aha hatîye) gotinê: "Texte¬gahê te aha ne bû?" (Belqîsê ji bona wan ra aha) gotîye: "Bawer ke heman wusa ne. Şixwa hêj di berê da ji (hêza Yezdan û ji pêxemberîya te) zanîn ji me ra hatibû û em misilman bibûn."

43. Tişta ewê hêj di berê da ku ji pêştirê Yezdan, ji bona wan ra perestî dikirîbûye; ewanan ji rêya rast dane para da. Bi rastî ewa ji komalekî fîle bûye.

44. (Ji bona Belqîsê ra aha hatîye) gotine: "(Fermû) bikebe koşkê." (Gava ewê derê koşkê vekir) dêna xwe dayê ku wekî aveke kûr e. Delingê xwe bilind kir, guman dikir, ku ewa lêlav e." (Ji bo¬na Belqîsê ra aha hate) gotinê: "(Tu delingê xwe nede jor) loma ewa koşkeke wusa ne, ji şûşê hilû hatîye çê kirinê." (Paşê Belqîsê jî aha) gotîye: "Xudayê min! Bi rastî min bi xweber li xwe cewr kirîye û ez bi Suleyman ra ji bona Yezdanê Xuda ê cîhanê ra misilman bûm."

45. Bi sond! Me li bal Semûdîyan, birayê wan ê Salih bi saî şandîye; ji bo ku (Salih ji

bona wan ra aha bêje): “Hûn (gelê min!) ji bona Yezdan ra perestî bikin.” Îdî (paşê) ewan bûne du deste bi hev ra tekoşîn dikirin.

46. (Salih ji bona wan ra aha) gotîye: “Gelê min! Hûn ji bo çi di berya qencîyan da leza kirina xirabîyan dikin? Divê ku hûn baxişandina xwe, ji van kirinê xwe, ji Yezdan lava bikin, loma dibe ku hûn bêne dilovînkirinê."

47. Ewan (bisyara Salih aha dane û) gotine: "Bi rastî em bi te û bi wa yên bi te ra, bê nutûf bûne (dest ji me berde)." (Salih ji bona wan ra aha) gotîye: "(Sedema) bê nutûfîya we li bal Yezdan e (Yez¬dan ji bona wanê karê sikî dikin bê nutûfî dide). Bi rastî hûn bi xweber jî komalekî wusa nin bi curecure têne ceribandinê."

48. Di bajar da neh (serokê lêzimî) hebûn, ewan aştî ne dikirin, lê di zemîn da ewan tavdanî dikirin.

49. Ewan (serokan aha) ji hev ra sond dixwurin û digotin: "Em ê şebxunekî bidine (Salih û malîyên wî, em ê ewan di şevê da bikujin) paşê em ê ji bona serkar û (lêzimên wî ra aha) bêjin: "Qe me nehrewamya teşqela wan nekirîye û em evan pey-ve xwe rast dibejin."

50. Ewan (ji bona Salih ra) xax kirine, me jî (ji bona wan ra) de¬fik danîye, lê qe haja wan bi xweber jî tune bûye.

51. Îdî tu mêze bike, ka encama xaxê wan ça bûye.Loma bi rastî me evan û komalê wan bi hemûtî teşqele kirin.

52. Îdî bi sedema cewra ewan kirî,

evan kavilê hanênan xênîyên wan in, vala mane. Bi rastî di van (bûyeran da) ji bona komalekî zana ra beratên (derhoze) hene.

53. Ewanê bawer kirine û xudaparizî dikin hene! Me ewan fereste kirine.

54. Me Lût jî (bi saîtî ji bona komalê wî ra şandibû).Gavekî (Lût) ji bona komalê xwe ra (aha) gotibû: "Hûn ber çavî hîzîtî dikin û hûn (bizanîn) mêze dikin!"

55. "Qey hûn jinan dihêlin, rastî bi xweşî li bal meran da bi qûndaî diçin? Lê rastî hûn komalekî wusa nin, hûn xwe davêjine nezanînê."

56. Îdî bersiva komalê (Lût) ji bona wî ra hey eva bûye (aha) gotine: "Hûn (Lût) û malîyên wî ji gundê xwe derxin.Loma bi rastî ewan hinek kesên wusa yên (xwe ji van kirinê me) paqij dikin."

57. Îdî me jî, ji pêştirê jina (Lût ê) ku me ewa di nava wanê hatine teşqelekirinê da hîştîye, me (Lût) û malîyên wî va fereste kirin.

58. Me li ser wan da barişteke wusa barand, îdî ewa barişta sikê wê barişta hişyarbûnê ye.

59. (Muhemmed! Tu aha) bêje: "Sipazî ji bo¬na Yezdan ra be, ewan bendeyên ku ewî di nava bendeyên xwe da hêlbijartîye; selam li ser wan be. Gelo Yezdan qenc e, ya jî ewan hevrîyên hûn çê dikin?"

60. Gelo ewê êzman û zemîn afirandîye kî ye? Gelo ji bona we ra ji ezmanan, av kî hinartiye? Qe we nikarbû darê (bostana jî) hêşîn bikin, ewî ji bona we ra bostanê, ku dilan şa dike hêşîn kirîye. Qey hinek (hevalên) Yezdan hene? Na (qe tu hevalê

wî tune ne) lê ewan komalekî ji (mafê, rû) fetilandine.

61. Gelo ewê, ku zemîn xistîye êwirgeh û di nava ze¬mîn da çemê avê bi cî kirîye û ji bona (hewa zemîn ra) çîyayê binecî di zemîn da (rakutaye) û di nava her du deryan da perde hûnandîye, kî ye? Qey hinek (hevalên) Yezdan hene? Na, (qe tu hevale wî tune ne) lê pirê wan nizanin

62. Gelo ji (pêştirê wî) kê (dikare) bisyara hewcevanan bide; gava hewcevan gazî wî bikin û sikatîyê (li ser wan) rake û ewa bikaribe, we bixe şûnmaî wanê borî, di zemîn da we bihêle? Qey hinek (hevalên) Yezdan hene? Na, (Qe tu heval ji bo¬na wî ra tune ne) le hûn çiqa hindik Xuda bîra xwe tînin!

63. Gelo ji pêştirê wî kê (dikare) ku di taritîya reşaî û deryaê da, rê bide nîşana we? Gelo ewê bayê di berya baranê da bi mizgînî dişîne, ji (pêştirê wî) kê ye? Qey hi¬nek (hevalên) Yezdan hene? Na (qe hevalê wî tune ne). Yezdan bi rastî ji wan hevrîyên, ku ewan jê ra çê dikin, bilind e.

64. Gelo (ji pêştirê wî) kî di cara yekem da heyî afirandine, paşê kê ewan (ji piştî mirinê) dîsa dizivirîne? Û ji ezman û zemîn kê rozînan ji bona we ra dide? Qey hi¬nek (hevalên) Yezdan hene? Na (qe tu havalê wî tune ne. Muhemmed! Tu ji bona wan ra aha) bêje: "Heke hûn di doza xwe da rast in, ka beratên xwe bînin."

65. (Muhemmed! Tu ji bona wan ra aha) bêje: "Ji

pêştirê Yezdan, qe tu kes bi ne xwuya ne di ezman û zemîn da heyî nizane û haja wan tune ye, ka wê rabin herin civînê?

66. Lê zanîna (bi jîna) para da li pey hev ji bona wan ra hatîye, ewan bi xweber jî bi rastî hêj di mafê (jîna) para da, du dil in. Na, lê ewan ji (zanîna bi jîna) para da kor in (hevqas berate li ber çavê wan hatine raxistinê hêj nabînin).

67. Ewanê bûne file hene! (Aha) gotine: "Qey gava (em bimirin) em û bavê xwe ne berê da bibine xwelî, ma qey em ê dîsa (rabin ji nava xwelîyê) derkebin?"

68. "Bi sond! Hêj di berê da jî em û bav û kalê xwe va bi van peymanan hatine hişyarkirinê, evan (peymanan) hey çîvanokên berê ne."

69. (Muhemmed! Tu ji bona wan ra aha) bêje: "Hûn (gelî kesan!) di zemîn da bigerin, îdî hûn mêze bikin, ka encama gonehkaran ça bûye!"

70. (Muhemmed! Tu ji bona ne bawerya wan) li ser wan mirûzê xwe neke û tu ji bona dexelî u endezên wan bêhna xwe teng neke.

71. Ewan (ji te ra aha) dibêjin: "Heke hûn (di doza xwe da rast in) ka danê wan peymanan kengê ye?"

72. (Muhemmed! Tu ji bona wan ra aha) bêje: "Dibe, ku ewa şapata hûn leza hatina wê dikin, hinekî (ji wê şapatê) li pey we da be (haja we pê tune be)."

73. Bi rastî rûmet û qencîyên Xuda ê te li ser kesan heye, lê pirê wan (kesan) sipazîya

(Xuda ê te) nakin.

74. Bi rastî Xudayê te bi wan tiştên, ku ewan di singe xwe da vedişêrin ya jî eşkere dikin, rind dizane.

75. Û çiqa tiştên ne xwuyayên di ezman û zemîn da hene (ewan hemîşk jî) di nivîsareke hizwartî da nin.

76. Bi rastî eva Qur'ana pirê wan tiştên, ku zarên cihûyan di wan (tiştan da) ne wekhev bûne (rastîya wan tiştan) ji wan ra dibêje.

77. Û bi rastî ewa (Qur'ana) ji bona bawergeran ra beled û dilovînek e.

78. Bi rastî Xudayê te wê di nava (zarên cihûyan da) bi biryarên xwe, berewanî bike. Loma servahatê pirzan hey (Xudayê te ye).

79. Îdî tu xwe hispêre li ser Yezdan. Loma bi ras¬tî tu li ser mafekî xwuyaî yî.

80. Bi rastî tu (dengê xwe) bi miryan nadî bihîstinê û di gava (merivên ker) para da birevin, tu qe tu gazîkirînê bi wan nadî bihîstinê.

81. Û tu nikarî ewan komê, ku di rê wundabûna xwe da wunda bûne, bînî rîya rast. Ewanê bi beratên me bawer kirine hene! Tu dikarî (dengê xwe) bi wan bidî bîhîstinê, şixwa îdî ewan bi xweber jî misilman bûne.

82. Gava (peymana bi hatina danê dawîyê) bi ser wan da hat; em ji bona wan (kesan ra) di zemîn da rawerekî derdixin. Ewa (rawera) bi wan ra mijûl dibe, ku merivan bi rastî bi beratên me bawer ne kirine.

83. Di wê roya, ku em ji her komekî ji wanê ku beratên me dane derewdêrandinê dicivînin, îdî ewanê (mayî) bi xweber deste deste dicivin.

84. Heya têne amada Xuda dibin; (ji bona wan ra Yezdan aha) dibêje: "We ça beratên min bê zanîn didane derewdêrandinê? Ya jî we çi tişt dikiribûne?"

85. Û li ser wan da, bi sedema cewra ewan dikiribûne (ewa peymana, ku ewan pê mijûl dibûne) hatîye, îdî ewan bi xweber jî (nikarbûne di hemberê) wê hatina (şapatê da) mijûl bibin.

86. Ma qey ewan (kesan) nabînin, ku me şev ji bona hewa wan ra çê kirîye, me ro jî ji bona, ku ewan (tê da) bi dîtin (bixebitin) çê kirîye? Bi rastî di van bûyeran da, ji bona komalê bawerger ra, beratên (derhoze) hene.

87. Di roya, ku di qaldanê can da tê pufkirinê, îdî ji pêştirê wanê ku Yezdan vînîye, hemî kesên di ezman û zemîn da heyî (ji tirsa) vediciniqin. Hemîşk jî li bal (Yez¬dan da) bi stûxwarî tên.

88. Di (wê royî da) tu dibînî, dibê qey çîya di şûna xwe da qerimîne mane,lê ewan çîyan wekî ewran digerîyan. Ew Yezdanê ku hemî tişt afirandîye heye! Evan pêşeyên wî ne. Loma bi rastî tişta, ku hûn dikin ewa pê dizane.

89. Îdî Kîjan bi qencîyan hatibe, ji bona wî ra (li bal Yez¬dan) hêj ji wî anîna wî çêtir heye. Ewanê bi van (salixan) ji tirsa wê royî ewle ne.

90. Û kîjan bi sikatîyan hatibe, îdî ewan deverû dikibine dojê, bi tiştekî mayî qey ewan têne celatkirinê? (Na, ewan hey celata kirinê xwe dikişînin).

91. (Muhemmed! Tu ji wan ra aha bêje): "Ez hatime fer¬mankirinê, ku ez hey perestîya Xudayê vî

bajarê, ku (kirina sikatîyan di wî da hatîya qedexekirinê,) bikim; hemî tişt hey ji bona wî ra nin. Û ez hatime fermankirinê, ku ez bibime ji misilmanan."

92. Û (ez hatime fermankirinê) ku ez "Qur’anê" bixûnim, îdî kîjan were rêya rast, şixwa ewa ji bona xwe ra hatîye rêya rast. Îdî kî¬jan ji rêya rast derkebe, tu (ji bona wî ra aha) bêje: "Ez hey ji hişyardarokan im."

93. Û (Muhemmed! Dîsa aha) bê¬je: "Sipazî hemî ji bona Yezdan ra ne.Ew (Yezdanê) wê beratên xwe bide nîşanê we, hûnê jî di nêzik da (evan beratan) nîyas bikin. Û Xudayê te bi xweber jî, ji kirinê wan bê guman nîne.

itu, diserulah dia:" Bahwa telah diberkati orang- orang yang berada di dekat api itu, dan orang- orang yang berada di sekitarnya. Dan Maha Suci Allah, Tuhan semesta Alam".(8)

(Allah berfirman):" Hai Musa, sesungguhnya Akulah Allah, Yang Maha Perkasa lagi Maha Bijaksana,(9)

Dan lemparkanlah tongkatmu". Maka tatkala (tongkat itu menjadi ular dan) Musa melihatnya bergerak- gerak seperti dia seekor ular yang gesit, larilah ia berbalik ke belakang tanpa menoleh." Hai Musa, janganlah kamu takut. Sesungguhnya orang yang dijadikan rasul, tidak takut di hadapan- Ku.(10)

tetapi orang yang berlaku lalim, kemudian ditukarnya kezalimannya dengan kebaikan (Allah akan mengampuninya); maka sesungguhnya Aku Maha Pengampun lagi Maha Penyayang.(11)

Dan masukkanlah tanganmu ke leher bajumu, niscaya ia akan ke luar putih (bersinar) bukan karena penyakit. (Kedua mukjizat ini) termasuk sembilan buah mukjizat (yang akan dikemukakan) kepada Firaun dan kaumnya. Sesungguhnya mereka adalah kaum yang fasik".(12)

Maka tatkala mukjizat- mukjizat Kami yang jelas itu sampai kepada mereka, berkatalah mereka:" Ini adalah sihir yang nyata".(13)

Dan mereka mengingkarinya karena kelaliman dan kesombongan (mereka) padahal hati mereka meyakini (kebenaran) nya. Maka perhatikanlah betapa kesudahan orang-orang yang berbuat kebinasaan.(14)

Dan sesungguhnya Kami telah memberi ilmu kepada Daud dan Sulaiman; dan keduanya mengucapkan:" Segala puji bagi Allah yang melebihkan kami dari kebanyakan hamba-hamba- Nya yang beriman".(15)

Dan Sulaiman telah mewarisi Daud, dan dia berkata:" Hai Manusia, kami telah diberi pengertian tentang suara burung dan kami diberi segala sesuatu. Sesungguhnya (semua) ini benar- benar suatu karunia yang nyata".(16)

Dan dihimpunkan untuk Sulaiman tentaranya dari jin, manusia dan burung lalu mereka itu diatur dengan tertib (dalam barisan).(17)

Hingga apabila mereka sampai di lembah semut berkatalah seekor semut: Hai semut- semut, masuklah ke dalam sarang- sarangmu, agar kamu tidak diinjak oleh Sulaiman dan tentaranya, sedangkan mereka tidak menyadari";(18)

Maka dia tersenyum dengan tertawa karena (mendengar) perkataan semut itu. Dan dia berdoa:" Ya Tuhanku, berilah aku ilham untuk tetap mensyukuri nikmat- Mu yang telah Engkau anugerahkan kepadaku dan kepada dua orang ibu bapakku dan untuk mengerjakan amal saleh yang Engkau ridai; dan masukkanlah aku dengan rahmat- Mu ke dalam golongan hamba- hamba- Mu yang saleh".(19)

Dan dia memeriksa burung- burung lalu berkata:" Mengapa aku tidak melihat h ud- hud, apakah dia termasuk yang tidak hadir.(20)

Sungguh aku benar- benar akan mengazabnya dengan azab yang keras, atau benar- benar menyembelihnya kecuali jika benar- benar dia datang kepadaku dengan alasan yang terang".(21)

Maka tidak lama kemudian (datanglah hud-hud), lalu ia berkata:" Aku telah mengetahui sesuatu yang kamu belum mengetahuinya; dan kubawa kepadamu dari negeri Saba suatu berita penting yang diyakini,(22)

Sesungguhnya aku menjumpai seorang wanita yang memerintah mereka, dan dia dianugerahi segala sesuatu serta mempunyai singgasana yang besar.(23)

Aku mendapati dia dan kaumnya menyembah matahari, selain Allah; dan setan telah menjadikan mereka memandang indah perbuatan- perbuatan mereka lalu menghalangi mereka dari jalan (Allah) , sehingga mereka tidak dapat petunjuk,(24)

Agar mereka tidak menyembah Allah Yang mengeluarkan apa yang terpendam di langit dan di bumi dan Yang mengetahui apa yang kamu sembunyikan dan apa yang kamu nyatakan.(25)

Allah, tiada Tuhan (yang berhak disembah) kecuali Dia, Tuhan Yang mempunyai Arasy yang besar".(26)

Berkata Sulaiman:" Akan kami lihat, apa

kamu benar, ataukah kamu termasuk orang- orang yang berdusta.( 27)

Pergilah dengan (membawa) suratku ini, lalu jatuhkanlah kepada mereka, kemudian berpalinglah dari mereka, lalu perhatikanlah apa yang mereka bicarakan".(28)

Berkata ia (Balqis):" Hai pembesar- pembesar, sesungguhnya telah dijatuhkan kepadaku sebuah surat yang mulia.(29)

Dengan menyebut nama Allah Yang Maha Pemurah lagi Maha Penyayang. (30)

Sesungguhnya surat itu, dari Sulaiman dan sesungguhnya) isi (nya:" 30) (31)

Bahwa janganlah kamu sekalian berlaku sombong terhadapku dan datanglah kepadaku sebagai orang- orang berserah diri".(31) (32)

Berkata dia (Balqis):" Hai para pembesar berilah aku pertimbangan dalam urusanku (ini) aku tidak pernah memutuskan sesuatu persoalan sebelum kamu berada dalam majelis (ku)".(32) (33)

Mereka menjawab:" Kita adalah orang- orang yang memiliki kekuatan dan (juga) memiliki keberanian yang sangat (dalam peperangan), dan keputusan berada di tanganmu; maka pertimbangkanlah apa yang akan kamu perintahkan".(33) (34)

Dia berkata:" Sesungguhnya raja-raja apabila memasuki suatu negeri, niscaya mereka membinasakannya, dan menjadikan penduduknya yang mulia jadi hina; dan demikian pulalah yang akan mereka perbuat.(34) (35)

Dan sesungguhnya aku akan mengirim utusan kepada mereka dengan (membawa) hadiah, dan (aku akan) menunggu apa yang akan dibawa kembali oleh utusan- utusan itu.(35) (36)

Maka tatkala utusan itu sampai kepada Sulaiman, Sulaiman berkata:" Apakah (patut) kamu menolong aku dengan harta maka apa yang diberikan Allah kepadaku lebih baik daripada apa yang diberikan-Nya kepadamu; tetapi kamu merasa bangga dengan hadiahmu.(36) (37)

Kembalilah kepada mereka sungguh kami akan mendatangi mereka dengan bala tentara yang mereka tidak kuasa melawannya, dan pasti kami akan mengusir mereka dari negeri itu (Saba) dengan terhina dan mereka menjadi (tawanan-

tawanan) yang hina dina".(37) (38)

Berkata Sulaiman:" Hai pembesar- pembesar, siapakah di antara kamu sekalian yang sanggup membawa singgasananya kepadaku sebelum mereka datang kepadaku sebagai orang- orang yang berserah diri".(38) (39)

Berkata `Irit (yang cerdik) dari golongan jin:" Aku akan datang kepadamu dengan membawa singgasana itu kepadamu sebelum kamu berdiri dari tempat dudukmu; sesungguhnya aku benar- benar kuat untuk membawanya lagi dapat dipercaya".(39) (40)

Berkatalah seorang yang mempunyai ilmu dari Al Kitab:" Aku akan membawa singgasana itu kepadamu sebelum matamu berkedip". Maka tatkala Sulaiman melihat singgasana itu terletak di hadapannya, ia pun berkata:" Ini termasuk karunia Tuhanku untuk mencoba aku apakah aku bersyukur atau mengingkari (akan nikmat-Nya). Dan barang siapa yang bersyukur maka sesungguhnya dia bersyukur untuk (kebaikan) dirinya sendiri dan barang siapa yang ingkar, maka sesungguhnya Tuhanku Maha Kaya lagi Maha Mulia".(40) (41)

Dia berkata:" Rubahlah baginya singgasananya; maka kita akan melihat apakah dia mengenal ataukah dia termasuk orang- orang yang tidak mengenal (nya)".(41) (42)

Dan ketika Balqis datang, ditanyakanlah kepadanya:" Serupa inikah singgasanamu" Dia menjawab:" Seakan- akan singgasana ini singgasanaku, kami telah diberi pengetahuan sebelumnya dan kami adalah orang- orang yang berserah diri".(42) (43)

Dan apa yang disembahnya selama ini selain Allah, mencegahnya (untuk melahirkan keislamannya), karena sesungguhnya dia dahulunya termasuk orang- orang yang kafir.(43) (44)

Dikatakan kepadanya:" Masuklah ke dalam istana". Maka tatkala dia melihat lantai istana itu, dikiranya kolam air yang besar, dan disingkapkannya kedua betisnya. Berkatalah Sulaiman:" Sesungguhnya ia adalah istana licin terbuat dari kaca". Berkatalah Balqis:" Ya Tuhanku, sesungguhnya aku telah berbuat lalim terhadap diriku dan aku berserah diri

bersama Sulaiman kepada Allah, Tuhan semesta alam".(44) (45)

Dan sesungguhnya Kami telah mengutus kepada (kaum) Tsamud saudara mereka Saleh (yang berseru):" Sembahlah Allah". Tetapi tiba- tiba mereka (jadi) dua golongan yang bermusuhan.(45) (46)

Dia berkata:" Hai kaumku mengapa kamu minta disegerakan keburukan sebelum (kamu minta) kebaikan Hendaklah kamu meminta ampun kepada Allah, agar kamu mendapat rahmat".(46) (47)

Mereka menjawab:" Kami mendapat nasib yang malang, disebabkan kamu dan orang- orang yang besertamu". Saleh berkata:" Nasibmu ada pada sisi Allah, (bukan kami yang menjadi sebab), tetapi kamu kaum yang diuji".(47) (48)

Dan adalah di kota itu, sembilan orang laki- laki yang membuat kerusakan di muka bumi, dan mereka tidak berbuat kebaikan.(48) (49)

Mereka berkata:" Bersumpahlah kamu dengan nama Allah, bahwa kita sungguh- sungguh akan menyerangnya dengan tiba- tiba beserta keluarganya di malam hari, kemudian kita katakan kepada warisnya (bahwa) kita tidak menyaksikan kematian keluarganya itu, dan sesungguhnya kita adalah orang- orang yang benar".(49) (50)

Dan mereka pun merencanakan makar dengan sungguh- sungguh dan Kami merencanakan makar (pula) , sedang mereka tidak menyadari.(50) (51)

Maka perhatikanlah betapa sesungguhnya akibat makar mereka itu, bahwasanya Kami membinasakan mereka dan kaum mereka semuanya.(51) (52)

Maka itulah rumah- rumah mereka dalam keadaan runtuh disebabkan kelaliman mereka. Sesungguhnya pada yang demikian itu (terdapat) pelajaran bagi kaum yang mengetahui.(52) (53)

Dan telah Kami selamatkan orang- orang yang beriman dan mereka itu selalu bertakwa.(53) (54)

Dan (ingatlah kisah) Lut, ketika dia berkata kepada kaumnya:" Mengapa kamu mengerjakan perbuatan fahisyah itu sedang kamu melihat (nya) "(54) (55)

Mengapa kamu mendatangi laki- laki untuk (memenuhi) nafsu (mu),

bukan (mendatangi) wanita Sebenarnya kamu adalah kaum yang tidak mengetahui (akibat perbuatanmu)".(55) (56)

Maka tidak lain jawaban kaumnya melainkan mengatakan:" Usirlah Lut beserta keluarganya dari negerimu; karena sesungguhnya mereka itu orang- orang yang (mendakwakan dirinya) bersih".(56) (57)

Maka Kami selamatkan dia beserta keluarganya, kecuali istrinya. Kami telah menakdirkan dia termasuk orang- orang yang tertinggal (dibinasakan).(57) (58)

Dan Kami turunkan hujan atas mereka (hujan batu), maka amat buruklah hujan yang ditimpakan atas orang- orang yang diberi peringatan itu.(58) (59)

Katakanlah:" Segala puji bagi Allah dan kesejahteraan atas hamba- hamba-Nya yang dipilih-Nya. Apakah Allah yang lebih baik, ataukah apa yang mereka persekutukan dengan Dia"(59) (60)

Atau siapakah yang telah menciptakan langit dan bumi dan yang menurunkan air untukmu dari langit, lalu Kami tumbuhkan dengan air itu kebun- kebun yang berpemandangan indah, yang kamu sekali- kali tidak mampu menumbuhkan pohon- pohonnya Apakah di samping Allah ada tuhan (yang lain) Bahkan (sebenarnya) mereka adalah orang- orang yang menyimpang (dari kebenaran).(60) (61)

Atau siapakah yang telah menjadikan bumi sebagai tempat berdiam, dan yang menjadikan sungai- sungai di celah- celahnya, dan yang menjadikan gunung- gunung untuk (mengokohkan) nya dan menjadikan suatu pemisah antara dua laut Apakah di samping Allah ada tuhan (yang lain) Bahkan (sebenarnya) kebanyakan dari mereka tidak mengetahui.(61) (62)

Atau siapakah yang memperkenankan (doa) orang yang dalam kesulitan apabila ia berdoa kepada-Nya, dan yang menghilangkan kesusahan dan yang menjadikan kamu (manusia) sebagai khalifah di bumi Apakah di samping Allah ada tuhan (yang lain) Amat sedikitlah kamu mengingati (Nya). (62) (63)

Atau siapakah yang memimpin kamu dalam kegelapan di daratan

dan lautan dan siapa (pula) kah yang mendatangkan angin sebagai kabar gembira sebelum (kedatangan) rahmat-Nya Apakah di samping Allah ada tuhan (yang lain) Maha Tinggi Allah terhadap apa yang mereka persekutukan (dengan-Nya).(63) (64)

Atau siapakah yang menciptakan (manusia dari permulaannya), kemudian mengulanginya (lagi), dan siapa (pula) yang memberikan rezeki kepadamu dari langit dan bumi Apakah di samping Allah ada tuhan (yang lain). Katakanlah:" Unjukkanlah bukti kebenaranmu, jika kamu memang orang- orang yang benar".(64) (65)

Katakanlah:" Tidak ada seorang pun di langit dan di bumi yang mengetahui perkara yang gaib, kecuali Allah", dan mereka tidak mengetahui bila mereka akan dibangkitkan.(65) (66)

Sebenarnya pengetahuan mereka tentang akhirat tidak sampai (ke sana) malahan mereka ragu- ragu tentang akhirat itu, lebih- lebih lagi mereka buta daripadanya.(66) (67)

Berkatalah orang- orang yang kafir;" Apakah setelah kita menjadi tanah dan (begitu pula) bapak- bapak kita; apakah sesungguhnya kita akan dikeluarkan (dari kubur).(67) (68)

Sesungguhnya kami telah diberi ancaman dengan ini dan) juga (bapak- bapak kami dahulu; ini tidak lain hanyalah dongengan-dongengan orang dahulu kala".(68) (69)

Katakanlah:" Berjalanlah kamu (di muka) bumi, lalu perhatikanlah bagaimana akibat orang- orang yang berdosa.(69) (70)

Dan janganlah kamu berduka cita terhadap mereka, dan janganlah (dadamu) merasa sempit terhadap apa yang mereka tipudayakan".(70) (71)

Dan mereka (orang- orang kafir) berkata:" Bilakah datangnya azab itu, jika memang kamu orang- orang yang benar".(71) (72)

Katakanlah:" Mungkin telah hampir datang kepadamu sebagian dari (azab) yang kamu minta (supaya) disegerakan itu.(72) (73)

Dan sesungguhnya Tuhanmu benar- benar mempunyai karunia yang besar (yang diberikan-Nya) kepada manusia, tetapi kebanyakan mereka tidak mensyukuri (nya).(73)

(74)

Dan sesungguhnya Tuhanmu, benar- benar mengetahui apa yang disembunyikan hati mereka dan apa yang mereka nyatakan.(74) (75)

Tiada sesuatu pun yang gaib di langit dan di bumi, melainkan (terdapat) dalam kitab yang nyata (Lohmahfuz)(75) (76)

Sesungguhnya Al Quran ini menjelaskan kepada Bani Israel sebahagian besar dari (perkara- perkara) yang mereka berselisih tentangnya.(76) (77)

Dan sesungguhnya Al Quran itu benar- benar menjadi petunjuk dan rahmat bagi orang- orang yang beriman.(77) (78)

Sesungguhnya Tuhanmu akan menyelesaikan perkara antara mereka dengan keputusan-Nya, dan Dia Maha Perkasa lagi Maha Mengetahui.(78) (79)

Sebab itu bertawakallah kepada Allah, sesungguhnya kamu berada di atas kebenaran yang nyata. (79) (80)

Sesungguhnya kamu tidak dapat menjadikan orang- orang yang mati mendengar dan (tidak pula) menjadikan orang- orang yang tuli mendengar panggilan, apabila mereka telah berpaling membelakang.(80) (81)

Dan kamu sekali- kali tidak dapat memimpin (memalingkan) orang- orang buta dari kesesatan mereka. Kamu tidak dapat menjadikan (seorang pun) mendengar, kecuali orang- orang yang beriman kepada ayat- ayat Kami, lalu mereka berserah diri.(81) (82)

Dan apabila perkataan telah jatuh atas mereka, Kami keluarkan sejenis binatang melata dari bumi yang akan mengatakan kepada mereka, bahwa sesungguhnya manusia dahulu tidak yakin kepada ayat- ayat Kami.(82) (83)

Dan (ingatlah) hari (ketika) Kami kumpulkan dari tiap- tiap umat segolongan orang- orang yang mendustakan ayat- ayat Kami, lalu mereka dibagi- bagi (dalam kelompok- kelompok).(83) (84)

Hingga apabila mereka datang, Allah berfirman:" Apakah kamu telah mendustakan ayat- ayat- Ku, padahal ilmu kamu tidak meliputinya, atau apakah yang telah kamu kerjakan".(84) (85)

Dan jatuhlah perkataan (azab) atas mereka disebabkan kelaliman mereka, maka

mereka tidak dapat berkata (apa- apa).(85) (86)

Apakah mereka tidak memperhatikan, bahwa sesungguhnya Kami telah menjadikan malam supaya mereka beristirahat padanya dan siang yang menerangi Sesungguhnya pada yang demikian itu terdapat tanda- tanda (kekuasaan Allah) bagi orang- orang yang beriman.(86) (87)

Dan (ingatlah) hari (ketika) ditiup sangkakala, maka terkejutlah segala yang di langit dan segala yang di bumi, kecuali siapa yang dikehendaki Allah. Dan semua mereka datang menghadap-Nya dengan merendahkan diri.(87) (88)

Dan kamu lihat gunung- gunung itu, kamu sangka dia tetap di tempatnya, padahal ia berjalan sebagai jalannya awan. (Begitulah) perbuatan Allah yang membuat dengan kokoh tiap- tiap sesuatu; sesungguhnya Allah Maha Mengetahui apa yang kamu kerjakan.(88) (89)

Barang siapa yang membawa kebaikan, maka ia memperoleh (balasan) yang lebih baik daripadanya, sedang mereka itu adalah orang- orang yang aman tenteram dari kejutan yang dahsyat pada hari itu.(89) (90)

Dan barang siapa yang membawa kejahatan, maka disungkurkanlah muka mereka ke dalam neraka. Tiadalah kamu dibalasi, melainkan (setimpal) dengan apa yang dahulu kamu kerjakan.(90) (91)

Aku hanya diperintahkan untuk menyembah Tuhan negeri ini (Mekah) Yang telah menjadikannya suci dan kepunyaan-Nya- lah segala sesuatu, dan aku diperintahkan supaya aku termasuk orang- orang yang berserah diri.(91) (92)

Dan supaya aku membacakan Al Quran (kepada manusia). Maka barang siapa yang mendapat petunjuk maka sesungguhnya ia hanyalah mendapat petunjuk untuk (kebaikan) dirinya, dan barang siapa yang sesat maka katakanlah:" Sesungguhnya aku (ini) tidak lain hanyalah salah seorang pemberi peringatan".(92) (93)

(kandungannya dan kebenarannya), (1)

Menjadi hidayah petunjuk dan berita gembira bagi orang-orang yang beriman, (2)

Iaitu mereka yang tetap mendirikan sembahyang dan memberi zakat, sedang mereka pula percaya dengan yakin akan hari akhirat. (3)

Sesungguhnya orang-orang yang tidak percaya kepada hari akhirat, Kami jadikan perbuatan-perbuatan buruk mereka kelihatan baik kepada mereka; oleh itu, tinggalah mereka meraba-raba dalam kesesatan. (4)

Merekalah orang-orang yang akan beroleh azab seksa yang buruk (di dunia) dan mereka pula pada hari akhirat adalah orang-orang yang palig rugi. (5)

Dan sesungguhnya engkau (wahai Muhammad) diberikan menyambut dan menerima Al-Quran dari sisi Allah Yang Maha Bijaksana, lagi Maha Mengetahui. (6)

(Ingatkanlah peristiwa) ketika Nabi Musa berkata kepada isterinya: "Sesungguhnya aku ada melihat api; aku akan bawakan berita dari situ kepada kamu, atau aku akan bawakan colok api daripadanya, supaya kamu dapat memanaskan diri. (7)

Maka apabila ia sampai ke tempat api itu, (kedengaran) ia diseru: "Berkat yang melimpah-limpah kepada orang yang berada dekat api ini dan sesiapa yang ada (di daerah) sekelilingnya; dan Maha Sucilah Allah Tuhan sekalian alam. (8)

"Wahai Musa, sesungguhnya Akulah Allah Yang Maha Kuasa, lagi Maha Bijaksana. (9)

Dan (sekarang) campakkanlah tongkatmu. Maka apabila ia melihat tongkatnya itu (menjadi seekor ular besar) bergerak cepat tangkas, seolah-olah seekor ular kecil, berpalinglah dia melarikan diri dan tidak menoleh lagi. (Lalu ia diseru): " Wahai Musa, janganlah takut, sesungguhnya Rasul-rasul itu semasa mengadapku (menerima wahyu), tidak sepatutnya merasa takut, (10)

"Tetapi sesiapa yang berbuat salah, kemudian ia mengubahnya dengan melakukan kebaikan sesudah berbuat salah, maka sesungguhnya Aku Maha Pengampun, lagi Maha Mengasihani.

(11)

"Dan masukkanlah tanganmu melalui belahan dada bajumu, nescaya keluarlah ia putih bersinar-sinar dengan tidak ada cacat (ini ialah) di antara sembilan mukjizat (yang membuktikan kebenaranmu), untuk dibawa kepada Firaun dan kaumnya; sesungguhnya mereka adalah kaum yang fasik - derhaka. (12)

Maka ketika keterangan-keterangan mukjizat Kami sampai kepada Firan dan kaumnya dengan jelas nyata, berkatalah mereka: " ini adalah sihir yang terang nyata!" (13)

Dan mereka mengingkarinya secara zalim dan sombong angkuh sedang hati mereka meyakini kebenarannya. Oleh itu, lihatlah bagaimana kesudahan orang-orang yang melakukan kerosakan. (14)

Dan sesungguhnya kami telah mengurniakan ilmu pengetahuan kepada Nabi Daud dan Nabi Sulaiman; dan mereka berdua bersyukur dengan berkata: "Segala puji tertentu bagi Allah yang dengan limpah kurniaNya memberi kami kelebihan mengatasi kebanyakan hamba-hambaNya yang beriman". (15)

Dan Nabi Sulaiman mewarisi (pangkat kenabian dan kerajaan) Nabi Daud; dan (setelah itu) Nabi Sulaiman berkata: "Wahai umat manusia, kami telah diajar mengerti bahasa pertuturan burung, dan kami telah diberikan serba sedikit dari tiap-tiap sesuatu (yang diperlukan); sesungguhnya yang demikian ini adalah limpah kurnia (dari Allah) yang jelas nyata". (16)

Dan dihimpunkan bagi Nabi Sulaiman bala tenteranya, dari jin dan manusia serta burung; lalu mereka dijaga serta diatur keadaan dan perjalanan masing-masing. (17)

(Maralah angkatan itu) hingga apabila mereka sampai ke "Waadin-Naml", berkatalah seekor semut: "Wahai sekalian semut, masuklah ke sarang kamu masing-masing, jangan Sulaiman dan tenteranya memijak serta membinasakan kamu, sedang mereka tidak menyedari". (18)

Maka tersenyumlah Nabi Sulaiman mendengar kata-kata semut itu, dan berdoa dengan berkata:" Wahai Tuhanku, ilhamkanlah daku supaya tetap bersyukur akan nikmatMu yang Engkau kurniakan kepadaku

dan kepada ibu bapaku, dan supaya aku tetap mengerjakan amal soleh yang Engkau redai; dan masukkanlah daku - dengan limpah rahmatMu - dalam kumpulan hamba-hambaMu yang soleh". (19)

Dan (setelah itu) Nabi Sulaiman memeriksa kumpulan burung (yang turut serta dalam tenteranya) lalu berkata: "Mengapa aku tidak melihat burung belatuk? Adakah ia dari mereka yang tidak hadir? (20)

"Demi sesungguhnya! Aku akan menyeksanya dengan seksa yang seberat-beratnya, atau aku akan menyembelihnya, kecuali ia membawa kepadaku alasan yang terang nyata (yang membuktikan sebab-sebab ia tidak hadir)". (21)

Burung belatuk itu tidak lama ghaibnya selepas itu, lalu datang sambil berkata (kepada Nabi Sulaiman): "Aku dapat mengetahui secara meliputi akan perkara yang engkau tidak cukup mengetahuinya, dan aku datang kepadamu dari negeri Saba dengan membawa khabar berita yang diyakini kebenarannya. (22)

"Sesungguhnya aku dapati seorang perempuan memerintah mereka dan ia telah diberikan kepadanya (serba sedikit) dari tiap-tiap sesuatu (yang diperlukan) dan ia pula mempunyai singgahsana yang besar. (23)

"Aku dapati raja perempuan itu dan kaumnya sujud kepada matahari dengan meninggalkan ibadat menyembah Allah, dan Syaitan pula memperelokkan pada pandangan mereka perbuatan (syirik) mereka, lalu menghalangi mereka dari jalan (yang benar); oleh itu mereka tidak beroleh petunjuk, - (24)

"(Mereka dihalangi oleh Syaitan) supaya mereka tidak sujud menyembah Allah yang mengeluarkan benda yang tersembunyi di langit dan di bumi, dan yang mengetahui apa yang kamu rahsiakan serta apa yang kamu zahirkan. (25)

"Allah! - Tiada Tuhan melainkan Dia, Tuhan yang mempunyai Arasy yang besar ". (26)

Nabi Sulaiman berkata: Kami akan fikirkan dengan sehalus-halusnya, adakah benar apa yang engkau katakan

itu, ataupun engkau dari golongan yang berdusta. (27)

"Pergilah bawa suratku ini, serta campakkanlah kepada mereka, kemudian berundurlah dari mereka; dalam pada itu perhatikanlah apa tindak balas mereka". (28)

(Setelah membaca surat itu), berkatalah raja perempuan negeri Saba: "Wahai ketua-ketua kamu! Sesungguhnya telah disampaikan kepadaku sepucuk surat yang mulia. (29)

"Sesungguhnya surat itu dari Nabi Sulaiman, dan kandungannya (seperti berikut): `Dengan nama Allah, Yang Maha Pemurah, lagi Maha Mengasihani, (30)

" `Bahawa janganlah kamu meninggi diri terhadapku, dan datanglah kamu kepadaku dengan menyerah diri (beriman dan mematuhi ajaran ugama Allah). " (31)

Raja perempuan itu berkata lagi: "Wahai ketua-ketua kaum, berilah penjelasan kepadaku mengenai perkara yang aku hadapi ini; aku tidak pernah memutuskan sesuatu perkara sebelum kamu hadir memberi pendapat dan mempersetujuinya". (32)

Mereka menjawab: Kita adalah orang-orang yang kuat gagah dan amat berani merempuh peperangan; dan perkara itu (walau bagaimanapun) terserahlah kepadamu; oleh itu fikirkanlah apa yang engkau hendak perintahkan. (33)

Raja perempuan itu berkata: "Sesungguhnya raja-raja, apabila masuk ke sebuah negeri, mereka merosakkannya, dan mereka menjadikan penduduknya yang mulia hina-dina; dan sedemikian itulah mereka akan lakukan. (34)

"Dan bahawa aku hendak menghantarkan hadiah kepada mereka, kemudian aku akan menunggu, apakah balasan yang akan dibawa balik oleh utusan-utusan kita" (35)

Maka apabila (utusan pembawa hadiah itu) datang mengadap Nabi Sulaiman, berkatalah Nabi Sulaiman (kepadanya): "Tidaklah patut kamu memberikan kepadaku pemberian harta-benda, kerana apa yang telah diberikan Allah kepadaku lebih baik dari apa yang telah diberikanNya kepada kamu; (bukan aku yang memandang kepada pemberian hadiah) bahkan kamulah yang bergembira dengan hanya kekayaan yang dihadiahkan kepada

kamu (atau yang kamu hadiahkan dengan perasaan megah). (36)

"Kembalilah kepada mereka, (jika mereka tidak juga mahu beriman) maka demi sesungguhnya Kami akan mendatangi mereka dengan angkatan tentera yang mereka tidak terdaya menentangnya, dan kami akan mengeluarkan mereka dari negeri Saba dengan keadaan hina, menjadi orang-orang tawanan." (37)

Nabi Sulaiman berkata pula (kepada golongan bijak pandainya): "Wahai pegawai-pegawaiku, siapakah di antara kamu yang dapat membawa kepadaku singgahsananya sebelum mereka datang mengadapku dalam keadaan berserah diri memeluk Islam?" (38)

Berkatalah Ifrit dari golongan jin: "Aku akan membawakannya kepadamu sebelum engkau bangun dari tempat dudukmu, dan sesungguhnya aku amatlah kuat gagah untuk membawanya, lagi amanah". (39)

Berkata pula seorang yang mempunyai ilmu pengetahuan dari Kitab Allah: "Aku akan membawakannya kepadamu dalam sekelip mata!" Setelah Nabi Sulaiman melihat singgahsana itu terletak di sisinya, berkatalah ia: "Ini ialah dari limpah kurnia Tuhanku, untuk mengujiku adakah aku bersyukur atau aku tidak mengenangkan nikmat pemberianNya. Dan (sebenarnya) sesiapa yang bersyukur maka faedah syukurnya itu hanyalah terpulang kepada dirinya sendiri, dan sesiapa yang tidak bersyukur (maka tidaklah menjadi hal kepada Allah), kerana sesungguhnya Tuhanku Maha Kaya, lagi Maha Pemurah". (40)

Nabi Sulaiman berkata pula (kepada orang-orangnya): "Ubahkanlah keadaan singgahsananya itu, supaya kita melihat adakah ia dapat mencapai pengetahuan yang sebenar (untuk mengenal singgahsananya itu) atau ia termasuk dalam golongan yang tidak dapat mencapai pengetahuan yang demikian". (41)

Maka ketika ia datang mengadap, Nabi Sulaiman bertanya kepadanya: Serupa inikah singahsanamu?" Ia menjawab: "Boleh jadi inilah dia; dan kami telah diberikan ilmu pengetahuan sebelum berlakunya (mukjizat) ini, dan kami pula adalah tetap berserah diri

(menjunjung perintah Allah)". (42)

Dan ia dihalangi (daripada memeluk Islam pada masa yang lalu): apa yang ia pernah menyembahnya (dari benda-benda) yang lain dari Allah; sesungguhnya adalah ia (pada masa itu) dari puak yang kafir. (43)

(Setelah itu) dikatakan kepadanya: "Dipersilakan masuk ke dalam istana ini." Maka ketika ia melihatnya, disangkanya halaman istana itu sebuah kolam air, serta dia pun menyingsingkan pakaian dari dua betisnya. Nabi Sulaiman berkata: "Sebenarnya ini adalah sebuah istana yang diperbuat licin berkilat dari kaca". (Mendengar yang demikian), Balqis berdoa: "Wahai Tuhanku, sesungguhnya aku telah menganiaya diri sendiri dan (sekarang aku menegaskan bahawa) aku berserah diri memeluk Islam bersama-sama Nabi Sulaiman, kepada Allah Tuhan sekalian alam ". (44)

Dan demi sesungguhnya, Kami telah mengutus kepada kaum Thamud, saudara mereka Nabi Soleh (menyeru mereka dengan berkata): "Sembahlah kamu akan Allah!" Maka tiba-tiba mereka menjadi dua puak (mukmin dan kafir) yang berbalah. (45)

Nabi Soleh berkata (kepada puak kafir): "Wahai kaumku, mengapa kamu segerakan kufur ingkar yang mendatangkan keburukan kepada kamu, (tidak) mendahulukan iman yang mendatangkan kebaikan kepada kamu? Alangkah baiknya kalau kamu memohon ampun kepada Allah supaya kamu diberi rahmat." (46)

Mereka menjawab: "Kami merasa nahas dan malang dengan sebabmu, dan juga dengan sebab pengikut-pengikutmu!" Nabi Soleh berkata: Perkara yang menyebabkan baik dan malang kamu adalah di sisi Allah (dan Dia lah yang menentukannya, bukannya aku), sebenarnya kamu adalah kaum yang disesatkan (oleh hawa nafsu)". (47)

Dan di bandar (tempat tinggal kaum Thamud) itu, ada sembilan orang yang semata-mata melakukan kerosakan di bumi (dengan berbagai-bagai maksiat) dan tidak melakukan kebaikan sedikitpun. (48)

Mereka berkata (sesama sendiri): "Hendaklah kamu masing-masing bersumpah dengan nama Allah, bahawa sesungguhnya kita akan membunuh Soleh dan pengikut-pengikutnya secara mengejut pada waktu malam, kemudian kita akan berkata kepada warisnya: ` Kami tidak hadir (di tempat) pembunuhan (Soleh apalagi membunuhnya atau membunuh) pengikut-pengikutnya, dan sesungguhnya kami adalah berkata benar . " (49)

Dan (dengan demikian) mereka telah merancangkan rancangan jahat, dan Kami pula rancangkan balasannya dengan seburuk-buruk balasan, sedang mereka tidak menyedarinya. (50)

Maka lihatlah bagaimana akibat rancangan jahat mereka, iaitu Kami telah hancurkan mereka dan kaum mereka semuanya. (51)

Kesudahannya rumah-rumah mereka itu telah runtuh ranap, dengan sebab mereka berlaku zalim; sesungguhnya kejadian yang demikian mengandungi pelajaran yang mendatangkan iktibar bagi orang-orang yang mahu mengetahui (akan sebab dan musababnya). (52)

Dan Kami selamatkan orang-orang yang beriman, serta yang selalu bertaqwa. (53)

Dan Nabi Lut juga (Kami utuskan); (ingatlah peristiwanya) ketika ia berkata kepada kaumnya: "Patutkah kamu melakukan perbuatan yang keji sedang kamu nampak kejinya? (54)

"Sesungguhnya kamu mendatangi lelaki, bukan perempuan, kerana memuaskan nafsu syahwat kamu. (Perbuatan kamu itu amatlah keji) bahkan kamu kaum yang jahil (yang tidak mengetahui akan akibatnya)". (55)

Maka kaumnya tidak menjawab selain dari berkata: usirlah Lut dan pengikut-pengikutnya dari bandar kamu ini; sesungguhnya mereka adalah orang-orang yang mendakwakan dirinya bersih suci ". (56)

Lalu Kami selamatkan Nabi Lut dan keluarganya serta pengikut-pengikutnya, kecuali isterinya, Kami takdirkan dia menjadi dari golongan yang tertinggal dalam azab. (57)

Dan Kami hujani mereka dengan hujan yang membinasakan, maka amatlah buruknya hujan azab yang menimpa orang-orang yang telah diberi amaran. (58)

Katakanlah (wahai Muhammad):

"Segala puji tertentu bagi Allah dan selamat sejahtera kepada hamba-hambaNya (Nabi-nabi) yang dipilihNya. Manakah yang lebih baik? - Allah (yang demikian kekuasaanNya) atau benda-benda yang mereka jadikan sekutu-sekutu bagiNya? (59)

Bahkan siapakah yang telah mencipta langit dan bumi, dan menurunkan hujan dari langit untuk kamu? Lalu Kami tumbuhkan dengan air hujan itu tanaman kebun-kebun (yang menghijau subur) dengan indahnya, yang kamu tidak dapat dan tidak berkuasa menumbuhkan pohon-pohonnya. Adakah sebarang tuhan yang lain bersama-sama Allah? (Tidak!) bahkan mereka (yang musyrik itu) adalah kaum yang menyeleweng dari kebenaran (tauhid). (60)

Atau siapakah yang telah menjadikan bumi tempat penetapan dan telah menjadikan sungai-sungai di antara bahagian-bahagiannya dan telah menjadikan untuknya gunung-ganang yang menetapnya; dan juga telah menjadikan di antara dua laut (yang masin dan yang tawar) sekatan (semula jadi) yang memisahnya? Adakah sebarang tuhan yang lain bersama-sama Allah? (Tidak!) bahkan kebanyakan mereka (yang musyrik itu) tidak mengetahui. (61)

Atau siapakah yang memperkenankan doa orang yang menderita apabila ia berdoa kepadaNya, dan yang menghapuskan kesusahan, serta menjadikan kamu pengganti (umat-umat yang telah lalu) mendiami dan menguasai bumi? Adakah sebarang tuhan yang lain bersama-sama Allah? Amat sedikit di antara kamu yang mengingati (nikmat Allah itu). (62)

Atau siapakah yang menunjukkan jalan kepada kamu dalam gelap-gelita darat dan laut, dan yang menghantarkan angin sebagai pembawa berita yang mengembirakan sebelum kedatangan rahmatNya? Adakah sebarang tuhan yang lain bersama-sama Allah? Maha Tinggilah keadaan Allah dari apa yang mereka sekutukan denganNya. (63)

Atau siapakah yang memulakan kejadian sekalian makhluk, kemudian dia mengembalikannya (hidup semula sesudah matinya). dan siapakah yang memberi rezeki kepada kamu

dari langit dan bumi? Adakah sebarang tuhan yang lain bersama-sama Allah? Katakanlah (wahai Muhammad): "Bawalah kemari keterangan-keterangan kamu, jika betul kamu orang-orang yang benar ". (64)

Katakanlah lagi: Tiada sesiapapun di langit dan di bumi yang mengetahui perkara yang ghaib melainkan Allah!" Dan tiadalah mereka menyedari bilakah masing-masing akan dibangkitkan hidup semula (sesudah mati). (65)

Bahkan mereka (yang kafir) telah berkali-kali mengetahui tentang hari akhirat (tetapi mereka tidak meyakininya), bahkan mereka berada dalam syak mengenainya; bahkan matahati mereka buta langsung daripada memikirkannya. (66)

Dan orang-orang yang kafir berkata: "Adakah sesudah kami menjadi tanah, dan juga datuk nenek kami, adakah kami semua akan dikeluarkan dari kubur (hidup semula)? (67)

"Demi sesungguhnya, kami telah dijanjikan dengan perkara ini, kami dan juga datuk nenek kami dahulu; ini hanyalah cerita-cerita dongeng orang-orang dahulu kala". (68)

Katakanlah (wahai Muhammad): "Mengembaralah kamu di muka bumi, kemudian perhatikanlah bagaimana buruknya kesudahan orang-orang yang berdosa itu". (69)

Dan janganlah engkau berdukacita terhadap (keingkaran) mereka (yang kafir itu,) dan janganlah engkau resah-gelisah disebabkan tipu daya yang mereka lakukan. (70)

Dan mereka bertanya: "Bilakah berlakunya azab yang telah dijanjikan itu, jika betul kamu orang-orang yang benar?" (71)

Katakanlah (wahai Muhammad): "Dipercayai tidak lama lagi akan datang kepada kamu sebahagian dari azab yang kamu minta disegerakan itu". (72)

Dan sesungguhnya Tuhanmu (wahai Muhammad) sentiasa melimpah-ruah kurniaNya kepada umat manusia seluruhnya tetapi kebanyakan mereka tidak bersyukur. (73)

Dan sesungguhnya Tuhanmu sedia mengetahui apa yang terpendam dalam hati mereka dan apa yang mereka nyatakan (dengan tutur kata dan perbuatan). (74)

Dan tiada sesuatu perkara yang ghaib di langit

dan di bumi, melainkan tertulis dalam Kitab yang terang nyata. (75)

Sesungguhnya Al-Quran ini menceritakan kepada Bani lsrail (perkara yang sebenar-benarnya) mengenai kebanyakan (hal-hal ugama) yang mereka berselisihan padanya. (76)

Dan sesungguhnya Al-Quran itu menjadi hidayah petunjuk dan rahmat bagi orang-orang yang beriman. (77)

Sesungguhnya Tuhanmu (wahai Muhammad) akan memutuskan di antara mereka dengan hukumNya, dan Dia lah sahaja Yang Maha Kuasa, lagi Maha Mengetahui. (78)

Oleh itu, berserahlah kepada Allah, sesungguhnya engkau berada di atas kebenaran yang jelas nyata. (79)

Sesungguhnya engkau tidak dapat menjadikan orang-orang yang mati (hatinya) itu menerima ajaranmu, dan tidak dapat menjadikan orang-orang yang pekak itu mendengar seruanmu, apabila mereka berundur ke belakang (disebabkan keingkarannya). (80)

Dan engkau tidak akan dapat memberi petunjuk kepada orang-orang yang buta supaya menjauhi kesesatan mereka; engkau tidak dapat memperdengarkan (seruanmu itu) melainkan kepada orang-orang yang sanggup beriman akan ayat-ayat keterangan Kami, kerana mereka orang-orang yang berserah diri dengan ikhlas. (81)

Dan apabila sampai masa berlakunya hukuman atas manusia, Kami keluarkan untuk mereka sejenis binatang dari bumi, yang akan menyatakan kepada mereka, bahawa manusia telah tidak meyakini ayat-ayat keterangan dan pengajaran Kami. (82)

Dan (ingatlah) hari Kami himpunkan dari tiap-tiap umat sekumpulan besar orang-orang yang mendustakan ayat-ayat keterangan Kami, lalu mereka dijaga serta diatur keadaan dan perjalanan masing-masing. (83)

Sehingga apabila mereka datang (ke tempat pengadilan), Allah Taala berfirman: "Adakah kamu mendustakan ayat-ayat keteranganKu dengan tidak lebih dahulu kamu mengetahuinya secara meliputi? Atau apakah yang kamu telah lakukan?" (84)

Dan jatuhlah hukuman atas mereka (dengan azab) disebabkan kezaliman mereka (berlaku kufur ingkar), lalu mereka diam

membisu. (85)

Tidakkah mereka memerhatikan bahawa Kami telah menjadikan malam untuk mereka berehat padanya, dan menjadikan siang terang-benderang? Sesungguhnya yang demikian itu mengandungi tanda-tanda (kekuasaan Allah) bagi kaum yang beriman. (86)

Dan (ingatkanlah) hari di tiup sangkakala, lalu terkejutlah - gerun gementar - makhluk-makhluk yang ada di langit dan yang ada di bumi, kecuali mereka yang dikekhendaki Allah; dan kesemuanya akan datang kepadaNya dengan keadaan tunduk patuh. (87)

Dan engkau melihat gunung-ganang, engkau menyangkanya tetap membeku, padahal ia bergerak cepat seperti bergeraknya awan; (demikianlah) perbuatan Allah yang telah membuat tiap - tiap sesuatu dengan serapi-rapi dan sebaik-baiknya; sesungguhnya Ia Amat mendalam PengetahuanNya akan apa yang kamu lakukan. (88)

Sesiapa yang datang membawa amal kebajikan (yang telah dikerjakannya) maka ia akan beroleh balasan yang lebih baik daripadanya, dan mereka akan beroleh aman sentosa daripada kejadian-kejadian yang mengerikan pada hari kiamat itu. (89)

Dan sesiapa yang datang membawa amal jahat (yang telah dikerjakannya) maka sudah tentu mereka akan ditumuskan mukanya ke dalam api neraka, (sambil dikatakan kepada mereka): "Kamu tidak diberi melainkan balasan apa yang kamu telah lakukan". (90)

(Katakanlah wahai Muhammad):" Aku hanyalah diperintahkan supaya menyembah Allah Tuhan negeri (Makkah) ini yang telah menjadikannya suci lagi dihormati dan yang menguasai segala-galanya; dan aku diperintahkan supaya tetap menjadi dari orang-orang Islam (yang menyerah diri bulat-bulat kepadaNya), - (91)

"Dan supaya aku sentiasa membaca Al-Quran". Oleh itu, sesiapa yang menurut petunjuk (Al-Quran dan beramal dengannya) maka faedah perbuatannya itu akan terpulang kepada dirinya sendiri, dan sesiapa yang sesat, maka katakanlah kepadanya: "Sesungguhnya aku hanyalah seorang pemberi amaran". (92)

Dan katakanlah (wahai Muhammad): "Segala puji tertentu bagi Allah (yang melimpahkan nikmat-nikmatNya yang tidak terhitung), Ia akan memperlihatkan kepada kamu tanda-tanda kekuasaanNya supaya kamu dapat mengetahuinya (dengan jelas nyata)"; dan Tuhanmu tidaklah lalai akan segala yang kamu lakukan. (93)

Na wakaikataa hali nafsi zao zina yakini nayo, kwa dhulma na kujivuna, basi angalia ulikuwaje mwisho wa wenye kufanya ufisadi.

15. Na bila shaka tuliwapa Daudi na Suleiman elimu, na wakasema: Kila sifa njema ni ya Mwenyeezi Mungu, aliyetufadhili kuliko wengi katika waja wake wenye kuamini.

16. Na Suleiman alimrithi Daudi na akasema: Enyi watu! tumefundishwa usemi wa ndege na tumepewa kila kitu, hakika hii ndiyo fadhili (iliyo) dhahiri.

17. Na alikusanyiwa Suleiman majeshi yake kutoka katika majinni na watu na ndege, nayo yakawekwa makundi makundi.

18. Hata walipofika katika bonde la Namli (wadudu chungu) akasema mdudu chungu: Enyi wadudu chungu! ingieni majumbani mwenu, asikupondeni Suleiman na majeshi yake, hali hawatambui.

19. Basi akatabasamu akiichekea kauli yake, na akasema: Ee Mola wangu! nipe nguvu nishukuru neema yako uliyonineemesha mimi na wazazi wangu na nipate kufanya vitendo vizuri uvipendavyo, na uniingize kwa rehema yako katika waja wako wema.

20. Na akawakagua ndege na akasema: Imekuwaje mbona simuoni Hud-Hudi au amekuwa miongoni mwa wasiokuwapo?

21. Lazima nitamuadhibu adhabu kali au nitamchinja, au ataniletea hoja iliyo wazi.

22. Basi hakukaa sana mara (Hud-Hud akafika) akasema: Nimegundua usilogundua, na ninakujia kutoka Sabaa na khabari zenye yakini.

23. Hakika nimekuta mwanamke anaye watawala naye amepewa kila kitu na anayo enzi kubwa.

24. Nimemkuta yeye na watu wake wakilisujudia jua badala ya Mwenyeezi Mungu, na shetani amewapambia vitendo vyao na akawazuilia njia, kwa hiyo hawakuongoka.

25. Mbona hawamsujudii Mwenyeezi Mungu ambaye huyatoa yaliyofichikana katika mbingu na ardhi na huyajua mnayoyaficha na mnayoyadhihirisha.

26. Mwenyeezi Mungu, hapana aabudiwaye ila yeye tu, Mola

wa Enzi kubwa.

27. Akasema (Suleiman) Tutatazama kama umesema kweli au u katika waongo.

28. Nenda na barua yangu hii na uwafikishie, kisha uwaache, na utazame watarudisha nini?

29. (Malkia) akasema: Enyi wakuu (wa baraza!) Hakika nimeletewa baruatukufu.

30. Hakika imetoka kwa Suleiman, nayo ni kwa jina la Mwenyeezi Mungu, mwingi wa rehema Mwenye kurehemu.

31. Kwamba msinifanyie jeuri na fikeni kwangu hali yakuwa mmekwisha kusilimu.

32. (Malkia) akasema: Enyi wakuu! nipeni shauri katikajambo langu, maana sikati shauri lolote mpaka mhudhurie.

33. Wakasema: Sisi ni wenye nguvu na ni wenye vita vikali, na hukumu ni juu yako, basi tazama ni nini unaamrisha.

34. (Malkia) akasema: Hakika wafalme wanapouingia mji, wanauharibu na wanawafanya watukufu wake kuwa dhalili hivyo ndivyo wanavyofanya.

35. Na mimi ninawapelekea zawadi, nami nitangoja watakayorudi nayo wajumbe.

36. Basi alipofika (mjumbe) kwa Suleiman akasema (Suleiman): Je, nyinyi mnanisaidia kwa mali? lakini aliyonipa Mwenyeezi Mungu ni bora kuliko aliyokupeni lakini nyinyi mnaifurahia zawadi yenu.

37. Rudi (nayo) kwao, lazima tutawaendea na majeshi wasiyoweza kuyakabili na bila shaka tutawafukuza humo wakidhalilika hali wamekuwa wanyonge.

38. (Suleiman) akasema: Enyi wakuu wa baraza! Ni nani atakayeniletea kiti chake cha enzi kabla hawajafika kwangu, hali ya kuwa wamekwisha kusilimu?

39. Akasema Afriti katika majinni: Mimi nitakuletea hicho kabla hujasimama kutoka mahala pako, na mimi bila shaka ninazo nguvu za hayo, (na) mwaminifu.

40. Akasema yule aliyekuwa na elimu ya Kitabu: Mimi nitakuletea hicho kabla ya kupepesa jicho lako. Basi alipokiona kimewekwa mbele yake, akasema: Haya ni kwa fadhili za Mola wangu, ili anijaribu nitashukuru au nitakufuru? Na anayeshukuru,

basi anashukuru kwa ajili ya nafsi yake na anayekufuru, kwa hakika Mola wangu ni Mkwasi, Mkarimu.

41. (Suleiman) Akasema: Kibadilini kiti chake cha enzi, tutaona kama ataongoka au atakuwa miongoni mwa wale wasioongoka.

42. Basi (Malkia) alipofika, akawaambia: Je, kiti chako cha enzi ni kama hiki? Akasema: kama ndicho hasa, nasi tulipewa elimu (ya Utume wako) kabla ya kuona Muujiza huu na tulikuwa wenye kunyenyekea.

43. Na (Suleiman) akamkataza yale aliyokuwa akiabudu kinyume cha Mwenyeezi Mungu, bila shaka (malkia) alikuwa katika watu makafiri.

44. Akaambiwa liingie jumba. Lakini alipoliona, akalidhani kuwa eneo la maji na akapandisha nguo mpaka katika miundi yake. (Suleirnan) akasema: Hakika hilo ni jumba lililosakafiwa kwa vioo! Akasema (malkia): “Mola wangu! hakika nimedhulumu nafsi yangu na (sasa) najisalimisha pamoja na Suleiman kwa Mola wa walimwengu.”

45. Na bila shaka tuliwapelekea kina Thamudi ndugu yao Saleh, akawaambia: Muabuduni Mwenyeezi Mungu. Basi mara wakawa makundi mawili wakigombana.

46. Akasema: Enyi watu wangu! kwanini mnauhimiza ubaya kabla ya wema? mbona hamuombi msamaha kwa Mwenyeezi Mungu ili mrehemewe?

47. Wakasema: Tumepata bahati mbaya kwa sababu yako na kwa sababu ya wale walio pamoja nawe. Akasema: Bahati yenu mbaya iko kwa Mwenyeezi Mungu lakini nyinyi ni watu mnaojaribiwa.

48. Na walikuwamo mjini watu tisa wakifanya matata katika ardhi wala hawakusuluhisha.

49. Wakasema: Apianeni kwa Mwenyeezi Mungu (kuwa) Tutamshambulia usiku yeye na watu wake, kisha kwa hakika tutamwambia mrithi wake, sisi hatukuona maangamio ya watu wake, na bila shaka sisi ni wa kweli.

50. Na wakafanya hila, nasi pia tukafanya hila hali hawatambui.

51. Basi angalia ulivyokuwa mwisho

wa hila zao, hakika tuliwaangamiza pamoja na watu wao wote.

52. Basi hizo ni nyumba zao zilizoanguka kwa sababu walidhulumu, bila shaka katika hayo mna mazingatio kwa watu wanaojua.

53. Na tukawaokoa wale walioamini na waliokuwa wakimcha (Mwenyeezi Mungu).

54. Na Luti alipowaambia watu wake: Je, mnaufanya ubaya na hali mnaona.

55. Je, nyinyi mnawaingilia wanaume kwa matamanio mabaya badala ya wanawake? Bali nyinyi ni watu mnaofanya ujinga.

56. Basi halikuwa jawabu la watu wake ila kusema: Wafukuzeni wafuasi wa Luti katika mji wenu, bila shaka wao ni watu wanaojitakasa.

57. Kwa hiyo tukamuokoa yeye na wafuasi wake ila mkewe, tukamkadiria katika wakaao nyuma.

58. Na tukawanyeshea mvua, ni mbaya mno mvua hiyo ya wale walioonywa.

59. Sema: Kila sifa njema ni ya Mwenyeezi Mungu, na amani iwashukie waja wake ambao aliwachagua. Je, Mwenyeezi Mungu ni bora au wanaowashirikisha?

60. Au ni nani aliyeziumba mbingu na ardhi, na akakuteremshieni maji kutoka mbinguni, na kwa hayo tukaziotesha bustani zenye kupendeza? Nyinyi hamna uwezo wa kuiotesha miti yake. Je, yupo mungu pamoja na Mwenyeezi Mungu? Bali hao ni watu waliopotoka.

61. Au ni nani aliyeifanya ardhi kuwa mahala pa kustarehe na akaweka ndani yake mito na akaiwekea milima, na akaweka kizuizi kati ya bahari mbili? Je yuko mungu pamoja na Mwenyeezi Mungu? Bali wengi wao hawajui.

62. Au ni nani anayemjibu aliyedhikika amuombapo na kuondoa dhiki, na kukufanyeni wenye kuendesha dunia? Je yuko, mungu pamoja na Mwenyeezi Mungu? Ni kidogo mnayoyakumbuka.

63. Au ni nani anayekuongozeni katika giza la bara na bahari, na ni nani azipelekaye pepo

kutoa khabari njema kabla ya rehema zake? Je, yuko mungu pamoja na Mwenyeezi Mungu? Mwenyeezi Mungu ametukuka juu ya wale wanaowashirikisha.

64. Au ni nani anayeanzisha kiumbe kisha anakirudisha, na ni nani anayekuruzukuni kutoka mbinguni na ardhini? Je, yuko mungu pamoja na Mwenyeezi Mungu? Sema: Leteni dalili zenu ikiwa mnasema kweli.

65. Sema; Hakuna aliyoko katika mbingu na ardhi ajuaye yasiyoonekana ila Mwenyeezi Mungu tu, nao hawajui ni lini watafufuliwa.

66. Lakini imekwisha elimu yao juu ya Akhera, bali wao wamo katika shaka nayo, bali wao ni vipofu nayo.

67. Na wale waliokufuru wakasema: Je, tutakapokuwa udongo sisi na baba zetu, je, tutatolewa?

68. Bila shaka haya tuliahidiwa sisi na baba zetu zamani, haya siyo ila ni visa vya watu wa kale.

69. Sema: Nendeni katika ardhi na muone jinsi ulivyokuwa mwisho wa wale waovu.

70. Wala usiwahuzunikie, wala usiwe katika dhiki kwa sababu ya hila wazifanyazo.

71. Na wanasema: Ahadi hii itatokea lini ikiwa mnasema kweli?

72. Sema: Bila shaka iko karibu kukufikieni sehemu ya yale mnayoyahimiza.

73. Na kwa hakika Mola wako ni Mwenye fadhili kwa watu, lakini wengi wao hawashukuru.

74. Na kwa hakika Mola wako anayajua yanayoficha vifua vyao na wanayoyadhihirisha.

75. Na hakuna siri katika mbingu na ardhi ila imo katika Kitabu kibainishacho.

76. Bila shaka Qur'an hii inawaeleza wana wa Israeli mengi ambayo kwa hayo wanakhitilafiana.

77. Na kwa hakika hiyo ni muongozo na rehema kwa wenye kuamini.

78. Hakika Mola wako atawakatia baina yao hukumu yake, naye ni Mwenye nguvu, Mjuzi.

79. Basi tegemea kwa Mwenyeezi Mungu hakika

wewe uko juu ya haki iliyo wazi.

80. Kwa hakika huwezi kuwasikilizisha wafu, wala kuwasikilizisha viziwi mwito, wanapogeuka kurudi nyuma.

81. Wala huwezi kuwaongoza vipofu katika upotovu wao. Huwezi kumsikilizisha isipokuwa yule anayeziamini Aya zetu, basi hao ndio watii.

82. Na kauli itakapowathibitikia tutawatolea mnyama katika ardhi atakaye wasemeza kwa sababu watu walikuwa hawaziamini dalili zetu.

83. Na siku tutakapokusanya katika kila umma kundi miongoni mwa wale wanaokadhibisha dalili zetu, nao watawekwa mafungu mafungu.

84. Hata watakapofika, atasema: Je, nyinyi mlizikadhibisha Aya zangu pasipo kuzijua vyema? Au mlikuwa mkifanya nini?

85. Na itawathibitikia kauli kwa sababu walidhulumu, nao hawatasema.

86. Je, hawaoni kwamba tumeuumba usiku ili watulie humo, na mchana uangazao? kwa hakika katika hayo mna mazingatio kwa watu wenye kuamini.

87. Na siku litakapopulizwa parapanda, ndipo watahangaika waliomo mbinguni na waliomo ardhini ila yule Mwenyeezi Mungu amtakaye, na wote watamfikia hali ya kuwa madhalili.

88. Na utaona milima utaidhania imeganda, nayo itapita mpito wa mawingu ndio sanaa ya Mwenyeezi Mungu aliyekitengeneza kila kitu, bila shaka yeye anazo khabari za mnayoyatenda.

89. Atakayeleta mema, basi atapata mema kuliko hayo, nao katika mahangaiko ya siku hiyo watasalimika.

90. Na watakaoleta ubaya, basi zitaangushwa nyuso zao Motoni, hamtalipwa isipokuwa yale mliyokuwa mkiyatenda.

91. Bila shaka nimeamrishwa nimwabudu Mola wa mji huu tu ambaye ameutukuza, na ni vyake vitu vyote, na nimeamrishwa niwe miongoni mwa wanaonyenyekea.

92. Na kwamba nisome Qur'an. Na mwenye kuongoka, basi ameongoka kwa (faida ya) nafsi yake tu, na aliyepotea basi sema: Hakika mimi ni miongoni mwa Waonyaji tu.

93. Na sema: Kila sifa

njema ni ya Mwenyeezi Mungu (ambaye) karibuni atakuonyesheni dalili zake na mtazifahamu, wala Mola wako haghafiliki na hayo mnayoyafanya.

آن را قرآن ناميده بدين جهت است كه خواندنى است و كلمه" مبين" از إبانه به معناى اظهار است، و اگر كلمه كتاب را نكره آورد و نفرمود" و الكتاب المبين" براى اين بوده كه عظمت آن را برساند (چون نكره آوردن اسم، گاهى تفخيم و تعظيم را مى رساند)، و معناى جمله مورد بحث اين است كه اين آيات رفيع القدر و عظيم المنزله كه ما نازل مى كنيم آيات كتابى است خواندنى و عظيم الشان، كتابى كه مقاصد خود را روشن مى كند و ابهام و پيچيدگى ندارد.

در مجمع البيان گفته: اگر آيات را به دو صفت" قرآن و كتاب" توصيف كرد، براى اين بود كه بفهماند همانطور كه با خواندن، ظاهر مى شود با نوشتن نيز ظاهر مى شود، و خلاصه به منزله ناطقى است كه معارف را آن هم از دو طريق خواندن و نوشتن بيان مى كند و اگر آن را با كلمه" مبين" توصيف كرد، براى اين بود كه آن را به ناطقى تشبيه كرده باشد كه روشن سخن مى گويد «1».

" هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنِينَ" دو مصدر" هدى" و" بشرى" يا به معناى اسم فاعلند، و يا اگر همان معناى مصدرى مراد باشد به منظور مبالغه به اين تعبير آورده شده اند و معناى جمله اين است كه: اين كتاب مبين براى مؤمنين بسيار هدايت كننده و بشارت دهنده است.

" الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ ..."

مقصود از ذكر نماز و زكات، ذكر نمونه اى از اعمال صالح است و اگر از ميان اعمال صالحه اين دو را نام مى برد، چون اين دو هر يك در باب خود ركن هستند، نماز در عبادتهاى _______________

(1) مجمع البيان، ج

7، ص 210. ______________________________________________________ صفحه ى 482

راجع به خداى تعالى، و زكات در آنچه راجع به مردم است و از نظرى ديگر، نماز در اعمال بدنى و زكات در اعمال مالى.

[با تكذيب معاد، انسان متحير، و اعمالش حبط و بلا اثر است

و اينكه فرمود:" وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ" وصف ديگرى است براى مؤمنين، كه عطف شده به آن دو وصف ديگر، و اين وصف را به منظور اشاره به اين معنا آورده كه بفهماند اعمال صالح، وقتى در جاى خود قرار مى گيرد و به غرض و هدفى كه بايد مى رسد، كه توأم با يقين به آخرت باشد، زيرا عمل هر قدر هم صالح باشد، با تكذيب آخرت، اثرش خنثى و اجرش حبط مى شود، به دليل اينكه خداى تعالى فرموده:" وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ" «1».

و اگر ضمير جمع را در جمله" وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ" تكرار كرد، با اينكه ممكن بود بفرمايد" و هم بالآخرة يوقنون ..."، براى اين بود كه دلالت كند بر اينكه اين يقين به آخرت شان مردم با ايمان است و مردم با ايمان اهل يقينند و بايد چنين انتظارى از ايشان داشت و توقع نمى رود كه با داشتن ايمان به روز جزا كفر بورزند.

" إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ" كلمه" يعمهون" از" عمه"، به معناى تحير و سرگردانى در امرى است و معناى زينت دادن عمل اين است كه، عمل را طورى قرار دهند كه آدمى مجذوب و شيفته آن شود و كسانى كه ايمان به آخرت ندارند از آنجايى كه آن روز را كه غايت مسير انسان است قبول

ندارند، بناچار آنان مى مانند و دنيا، و معلوم است كه دنيا هم نمى تواند غايت اعمال قرار گيرد، پس اين بى نوايان كه دست به دامان اعمال خود مى زنند، در راه زندگى متحير و سرگردانند، زيرا هدفى ندارند تا با اعمال خود به سوى آن هدف بروند.

" أُوْلئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذابِ وَ هُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ" اين جمله تهديدى است به مطلق عذاب، چه دنيوى و چه اخروى، چون دنبالش عذاب خصوص آخرت را خاطر نشان مى سازد و مى فرمايد:" وَ هُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ"، پس معلوم مى شود جمله اول مربوط به مطلق عذاب است و شايد وجه اينكه مى فرمايد: اينان در آخرت" أخسرون- زيانكارتران" هستند، اين است كه نامه اعمال ساير گنه كاران، هم مشتمل بر گناه است و هم مشتمل بر ثواب، كه مطابق آن اعمال، جزا داده مى شوند، اما اين بيچارگان گناهانشان در نامه ها ثبت شده، اما ثوابهايشان و كارهاى نيكشان _______________

(1) و كسانى كه به آيات ما و ديدار آخرت تكذيب مى كنند اعمالشان حبط مى شود. سوره اعراف، آيه 147. ______________________________________________________ صفحه ى 483

حبط شده، و ثبت نگشته است.

" وَ إِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ" كلمه" تلقيه" با كلمه" تلقين" تقريبا به يك معناست و اگر دو وصف" حكيم" و" عليم" را نكره آورد، هم به منظور تعظيم بود و هم تصريح كند به اينكه اين قرآن از ناحيه خداى تعالى است، تا خود حجتى باشد بر رسالت خاتم الانبياء (ص) و تاييدى باشد براى معارفى كه قبلا بيان داشت و صحه اى باشد براى آنچه از داستانهاى انبياء به زودى ذكر مى كند.

و اگر در ميان همه اسماى حسناى خدا دو نام شريف

حكيم و عليم را ذكر كرده، براى آن بود كه دلالت كند بر اينكه نزول اين قرآن از ناحيه سرچشمه حكمت است، ديگر هيچ ناقضى نمى تواند آن را نقض كند و هيچ عامل وهنى نمى تواند آن را موهون سازد و نيز، از ناحيه منبع علم است، پس هيچ دروغى در اخبار آن نيست، و هيچ خطايى در قضاوتش راه ندارد.

ترجمه آيات چون موسى به خانواده خود گفت: من آتشى مى بينم به زودى خبرى از آن براى شما مى آورم يا شعله اى از آتش گرفته مى آورم تا شايد گرم شويد (7).

و چون به آتش رسيد ندا داده شد كه هر كه در اين آتش است و هر كه پيرامون آن است مبارك باد و پروردگار جهانيان منزه است (8).

اى موسى! مطلب از اين قرار است كه من خداى نيرومند فرزانه ام (9).

عصاى خويش را بيفكن و چون آن را ديد كه چون مار جست و خيز مى كند گريزان روى بگردانيد

_____________________________________________________ صفحه ى 485

و باز پس نگرديد، اى موسى بيم مدار، كه پيغمبران در پيشگاه من بيم نمى دارند (10).

مگر كسى كه ستم كرده سپس از پى بدى نيكى آورده باشد كه من آمرزگار و رحيمم (11).

و دستت را در گريبانت داخل كن كه سپيد و روشن بدون رنج در آيد همه اينها از جمله نه معجزه اى بود كه به سوى فرعون و قوم او برد كه آنان گروهى عصيان پيشه بودند (12).

و چون آيت هاى روشن ما به سويشان آمد گفتند: اين جادويى است آشكار (13).

از روى ستم و عصيان منكر آنها شدند، اما ضميرهايشان بدان يقين داشت، بنگر عاقبت مفسدان حسان بوده است (14).

بيان آيات اين آيات، ابتداى داستانهاى پنجگانه اى

است كه گفتيم در اين سوره به عنوان استشهاد براى مطالب صدر سوره از قبيل تبشير و انذارى كه در آنها ذكر مى كند مى باشد و در سه داستان اول از آن پنج داستان يعنى در داستان موسى و داوود و سليمان، جهت وعده را بر جهت وعيد غلبه داده و در دو تاى ديگر جانب وعيد، بيشتر رعايت شده است.

إِذْ قالَ مُوسى لِأَهْلِهِ ..."

مراد از اهل موسى، همسرش، يعنى دختر شعيب است، كه خداى تعالى در سوره قصص داستانش را آورده.

در مجمع البيان گفته: اينكه خطاب را به صيغه جمع آورده و فرموده است:" اتيكم- برايتان بياورم"، بدين سبب بوده كه همسر او با اينكه يك نفر بوده، اما قائم مقام چند نفر بوده است، چون در مواقع حساس و جاهاى وحشت انگيز يك نفر در ايجاد انس در دل آدمى كار چند نفر را مى كند «1».

احتمال هم دارد كه در آن روز به غير همسرش شخص و يا اشخاص ديگرى از قبيل:

خادم، يا مكارى (كرايه دهنده)، يا غير آن همراهش بوده باشند.

و در مجمع البيان گفته:" انست" از" إيناس" به معناى ديدن است و بعضى گفته اند: معناى انست" احسست" است، يعنى من احساس آتشى كردم، البته احساسى كه مايه دلگرمى شود، هر چه كه به آن ايناس داشته باشى آن را احساس كرده اى و دلت به آن _______________

(1) مجمع البيان، ح 7، ص 211. ______________________________________________________ صفحه ى 486

آرامش و گرمى يافته «1».

و كلمه" شهاب" به طورى كه در مجمع آمده، نورى است كه چون عمود از آتش بر خيزد و همچنين هر نورى كه مانند عمود امتداد داشته باشد به آن شهاب مى گويند و مراد

از شهاب در آيه مورد بحث شعله اى از آتش است «2» و در مفردات گفته: شهاب به معناى شعله اى از آتش افروخته است كه بالا رود، يا شعله اى كه در جو پيدا شود «3». و نيز در مفردات گفته:

كلمه" قبس" به معناى آن مقدار آتشى است كه از آتشى ديگر بردارى «4» و كلمه" تصطلون" از اصطلاء است كه به معناى گرم شدن با آتش است.

سياق آيه ماجرايى را كه از اين داستان در سوره هاى ديگر آمده تاييد نموده و گواهى مى دهد بر اينكه موسى (ع) در اين هنگام كه از دور آتشى ديده، داشته خانواده اش را به سوى مصر مى برده ولى در بين حركت راه را گم كرده، و خودش و خانواده اش دچار سرما شده بودند و شب هم شبى بسيار تاريك بوده است در اين هنگام از دور آتشى ديده، خواسته است تا نزديك آن برود تا اگر انسانى در كنار آن آتش يافت، از او راه را بپرسد و يا پاره اى آتش بگيرد و نزد اهلش برده در آنجا هيزمى آتش كند تا گرم شوند، لذا به خانواده اش گفت:

اينجا باشيد كه من احساس آتشى كردم و آن را ديدم، از جاى خود تكان نخوريد كه به زودى از آن آتش، يعنى از كنار آن آتش خبرى مى آورم و به راهنمايى او راه را پيدا مى كنم و يا شعله اى از آن آتش را مى آورم تا هيزمى آتش كنيد و گرم شويد.

و نيز، از سياق بر مى آيد كه آتش مذكور تنها براى آن جناب هويدا شده، و غير او كسى آن را نديده است، و گر نه بطور نكره نمى گفت: من آتشى مى بينم، بلكه

آن را نشان مى داد و به آن اشاره مى كرد.

و اگر كلمه آوردن را تكرار كرد، و يك بار در آوردن خبر و بارى ديگر در آوردن آتش آن را به كار برد، با اينكه ممكن بود بفرمايد:" سآتيكم منها بخبر او شهاب ..."، براى اين بود كه نوع اين دو آوردن، مختلف بود.

" فَلَمَّا جاءَها نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَها وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ" يعنى وقتى نزد آتش آمد و آنجا حاضر شد ندايى به گوشش خورد كه" أَنْ بُورِكَ ..."

_______________

(1 و 2) مجمع البيان، ج 7، ص 211.

(3) مفردات راغب، ماده" شهب".

(4) مفردات راغب، ماده" قبس". ______________________________________________________ صفحه ى 487

(كلمه" بورك" مجهول ماضى از" برك" در باب مفاعله- مباركة- است. مترجم).

و" مباركه" به معناى دادن خير بسيار است، گفته مى شود:" باركه"، و نيز" بارك عليه"، و همچنين" بارك فيه"، يعنى خير بسيارى به او پوشانيد و خلعت بسيارى به او آويخت، در سوره" طه" وقتى در داستان موسى (ع) به اينجا مى رسد، بجاى اين جمله در اينكه چه ندايى از آتش برخاست فرموده:" فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ يا مُوسى إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً وَ أَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِما يُوحى «1» از اين بيان چنين به نظر مى رسد كه منظور از" من حولها" در آيه مورد بحث، كسى است كه پيرامون آتش بوده، كه يا موسى به تنهايى بوده، يا اگر غير از او نيز بوده موسى هم بوده است و مراد از مباركه او، همان برگزيدن او بعد از تقديس او است.

[وجوه مختلف در باره مراد از" كسى كه در آتش است" كه در تكليم

خداوند با موسى (عليه السلام) در طور (فَلَمَّا جاءَها نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ ...) آمده است

و اما اينكه مراد از" مَنْ فِي النَّارِ- آنكه در آتش است" كيست؟

بعضى «2» گفته اند: خداست و معنايش اين است كه: مبارك است آن كسى كه سلطان و قدرتش در آتش ظهور كرده، چون صداى گفتگو از درخت برمى خاست، درختى كه به شهادت آيات سوره قصص، آتش اطرافش را احاطه كرده بود و بنا به گفته اين مفسر معناى آيه اين مى شود كه: مبارك است آن كسى كه با كلام خود از آتش براى تو تجلى كرد و خير كثير به تو داد، آن وقت جمله" وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ" تنزيه خداست از اينكه جسم يا جسمانى باشد و مكان بدو احاطه يابد و يا در دسترس حوادث قرار گيرد، نه اينكه منظور از آن به شگفت درآوردن موسى باشد، كه بعضى ها «3» گفته اند.

بعضى «4» ديگر از مفسران گفته اند: مراد از" مَنْ فِي النَّارِ" ملائكه اى است كه در آتش حاضر بوده اند، هم چنان كه مراد از" من حولها" موسى (ع) است.

بعضى «5» ديگر به عكس گفته اند، يعنى گفته اند: مراد از جمله اولى موسى (ع) و مراد از دومى ملائكه است.

بعضى «6» هم گفته اند: در كلام تقديرى هست و اصل آن" بورك من فى المكان الذى _______________

(1) همين كه نزد آتش آمد، ندا شد: اى موسى! به درستى كه من، خود من، پروردگار تو هستم، پس نعلين خود را بكن، كه تو در وادى مقدس طوا هستى، و من تو را برگزيدم، پس بدانچه وحى مى شوى گوش فرا ده. سوره طه، آيه 11.

(2) مجمع البيان، ج 7،

ص 211.

(3) مجموعة من التفاسير، ج 4، ص 504.

(4 و 5) روح المعانى، ج 19، ص 160.

(6) تفسير فخر رازى، ج 24، ص 182. ______________________________________________________ صفحه ى 488

فيه النار" بوده، يعنى مبارك است آن كسى كه در مكانى قرار دارد، كه آتش در آن مكان است و مقصود از آن مكان بقعه مباركه اى است كه درخت در آن قرار داشته است و در سوره قصص نام آن بقعه آمده، و مراد از" مَنْ فِيها" موسى (ع) است و مقصود از" من حولها" انبيايى هستند كه از آل ابراهيم و از بنى اسرائيل در پيرامون آن بقعه يعنى سرزمين شام منزل گزيده اند.

بعضى «1» ديگر گفته اند: مراد از" مَنْ فِي النَّارِ" نور خداى تعالى، و مراد از" من حولها" موسى (ع) است.

بعضى «2» ديگر گفته اند: مراد از" مَنْ فِي النَّارِ" درخت است كه در احاطه آتش قرار داشت و مراد از" من حولها" ملائكه اى است كه خداى را تسبيح مى گفته اند. ليكن بيشتر اين وجوه تفسير به رأى است كه از نظر خواننده مخفى نمى باشد.

" يا مُوسى إِنَّهُ أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ" خداى تعالى در اين جمله خود را براى موسى معرفى مى كند، تا بداند آن كسى كه دارد با او سخن مى گويد پروردگار متعال اوست. پس، اين آيه در اين سوره در برابر آيه" نُودِيَ يا مُوسى إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ ..." مى باشد، كه خواننده بايد به سوره طه مراجعه نموده، و در آن دقت كند.

" وَ أَلْقِ عَصاكَ فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌّ وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْ يُعَقِّبْ" كلمه" تهتز" از اهتزاز است، كه به معناى تحريك به شدت است و" جان" به معناى مار كوچكى است

كه به سرعت مى دود، و" مدبرا" از إدبار است كه خلاف اقبال را معنا مى دهد و" يعقب" از تعقيب است كه به معناى حمله بعد از فرار است يعنى كسى كه دشمن را تعقيب مى كند اگر دشمن فرار كرد و دوباره حمله كرد او هم حمله كند.

و در آيه، حذف و ايجازى به كار رفته، كه" فا" ى فصيحه از آن خبر مى دهد، چون بعد از آنكه فرمود:" عصايت را بينداز"، به دنبالش فرمود:" پس همين كه ديد به شدت به حركت در آمد" و از كلمه" پس همين كه" فهميده مى شود كه تقدير كلام چنين بوده:" عصايت را بينداز، پس همين كه عصايش را افكند و ناگهان به صورت اژدهايى آشكار شده درآمد كه داشت به شدت حركت مى كرد و مثل يك مار كوچك جست و خيز مى كرد- چون آن را بديد كه به شدت حركت مى كند- رو به عقب فرار كرد ...".

_______________

(1) مجموعه من التفاسير، ج 4، ص 504.

(2) روح المعانى، ج 19، ص 161. ______________________________________________________ صفحه ى 489

[بيان عدم منافات بين تشبيه عصاى موسى (عليه السلام) بعد از القاء، به" ثعبان مبين مار بزرگ" و به" جان مار كوچك"]

در اينجا سؤالى پيش مى آيد و آن اين است كه: چرا در دو سوره اعراف و شعراء در مورد همين داستان عصاى زنده شده را" ثُعْبانٌ مُبِينٌ" خواند، كه نام مار بسيار بزرگ و عظيم الجثه است ولى در اين سوره آن را به" جان" كه نام مار كوچك است تشبيه كرده است؟

جواب از اين سؤال اين است كه: تشبيه تنها از نظر اهتزاز و سرعت حركت و اضطراب است، نه از نظر كوچكى و

بزرگى، چون آنچه مايه شگفتى است اين است كه يك چوب دستى به صورت اژدهايى به صورتهاى عظيم الجثه و هول انگيز در آيد، آن وقت بر خلاف اژدهاهاى ديگر مانند يك مار كوچك جست و خيز كند و به سرعت آن بدود و نخواسته است خود عصا و يا ثعبان را به خود" جان" تشبيه كند.

بعضى «1» ديگر در رفع اين منافات دو جور تشبيه گفته اند به اينكه: عصاى موسى به صور مختلفى در مى آمده، در اولين بار به صورت مارى كوچك در آمد، كه در سوره طه از آن خبر داده، مى فرمايد:" فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى «2» و در موقعى كه پيش روى فرعون آن را به زمين انداخت به صورت اژدهايى آشكار در آمد، هم چنان كه در سوره اعراف و شعراء آمده است.

ليكن اين وجه درست نيست، هر چند از نظر سياق آيات، وجه خوبى است، ولى اين اشكال بر آن وارد است كه يا مى گويى عصا مار نشد، كه صحيح است و يا مى گويى مار شد كه در اين صورت معنا ندارد بفرمايد مار، مثل مار شد، به خلاف وجهى كه ما گفتيم چون در وجه ما تشبيه به مار تنها از نظر سرعت جست و خيز است گويا فرموده عصا اژدها شد اژدهايى كه از نظر سرعت جست و خيز، گويى مار كوچكى است، پس وجهى كه در دفع اشكال مورد اعتماد است همان وجه گذشته است.

" يا مُوسى لا تَخَفْ إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ" اين جمله حكايت خود آن خطابى است كه در آنجا- يعنى در كنار آتش طور- صدور يافته، پس در معناى اين

است كه:" قال اللَّه يا موسى لا تخف ...- خداى تعالى فرمود اى موسى نترس كه رسولان نزد من نمى ترسند".

و جمله" لا تخف" نهى مطلق است كه او را از تمامى ترسيدنيها كه ممكن است پيش بيايد امنيت مى دهد و مى رساند مادامى كه در حضور پروردگار و مقام قرب او است هيچ مكروهى به او نمى رسد، نه از ناحيه عصا و نه از غير آن. و به همين جهت نهى مزبور را تعليل كرد به اينكه:" چون رسولان در حضور من نمى ترسند"، وجه تعليل اين است كه: كلمه _______________

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 212.

(2) پس آن را بيفكند، پس ناگهان آن را ديد كه مارى شد و مى دود. سوره طه، آيه 20. ______________________________________________________ صفحه ى 490

" لدى" در اين جمله مى فهماند كه مقام قرب و حضور، ملازم با امن است و ممكن نيست امنيت آن با مكروهى جمع شود، مؤيد اين تعليل اين است كه در سوره قصص به جاى اين عبارت فرموده:" إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ- همانا تو از ايمنانى"، پس در نتيجه از آيه مورد بحث اين معنا به دست مى آيد كه: از هيچ چيز مترس، چون تو از مرسلين هستى، و مرسلان- كه در مقام قرب مايند- از هر گزندى ايمنند و ايمنى با ترس جمع نمى شود.

[بيان اينكه ترس و گريختن موسى (عليه السلام) با ديدن تبديل عصا به مار، مذموم نبوده و توضيحى در باره جمله:" إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ" و استثناى" إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً ..."]

و اما اينكه موسى كه از بزرگان و مرسلان بود، چرا از عصا كه به صورتى هائل و هول انگيز، يعنى مارى پر

جست و خيز در آمده بود ترسيد؟ جوابش اين است كه: اين اثر طبيعت و جبلت آدمى است كه وقتى به منظره اى هول انگيز، آن هم بى سابقه بر مى خورد، كه هيچ راهى براى دفع آن به نظرش نمى رسد مگر فرار كردن، قهرا پا به فرار مى گذارد، مخصوصا كسى كه هيچ سلاحى براى دفاع ندارد، عصايى هم كه تنها سلاح او بوده خود به آن صورت هول انگيز در آمده، قبلا هم از ناحيه خدا دستورى نگرفته بود، كه اگر عصايت اژدها شد فرار مكن و در جاى خود بايست، بلكه تنها اين دستور رسيده بود كه" أَلْقِ عَصاكَ" و او هم امتثال كرد و معلوم است كه فرار از خطرهاى بزرگ آن هم از كسى كه دافع و چاره اى جز فرار ندارد، جزو ترسهاى مذموم نيست، تا كسى موسى را به داشتن آن مذمت كند.

و اما اين كه خداى تعالى به او فرمود:" إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ"، انبياء و مرسلين مادامى كه در جوار پروردگارشان هستند از چيزى نمى ترسند، اين كرامت خود ايشان و از ناحيه خودشان نيست،- تا چون موسى نداشت بگوييم رسولى ناقص بوده- بلكه اين فضيلت را به تعليم و تاديب خدا به دست مى آورده اند و چون آن شب، يعنى شب طور، اولين موقفى بود كه خدا موسى را به مقام قرب خود برد و افتخار هم سخنى و رسالت و كرامت خود را به وى اختصاص داد، لذا اين دستورش كه فرمود:" لا تَخَفْ إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ" و آيه ديگر كه فرمود:" لا تَخَفْ إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ"، همه همان تعليم و تاديب الهى است نه مذمت و

سرزنش.

" إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ" آنچه درباره اين استثناء مى توان گفت- و خدا داناتر است- اين است كه بعد از آنكه در آيه قبلى خبر داد كه مرسلين ايمنند و ترسى ندارند، از اين خبر فهميده شد كه غير مرسلين همه اهل ظلمند و ايمن از عذاب نيستند و بايد بترسند و چون اين مفهوم به كليتش درست نبود، لذا در اين آيه اهل توبه را از بين غير مرسلين، يعنى از اهل ظلم استثناء كرده، فهماند كه اهل توبه به خاطر اينكه توبه كردند و ظلم خود را- كه همان سوء بوده باشد- به حسن مبدل كردند، ______________________________________________________ صفحه ى 491

مغفور و مرحومند و آنها هم مانند مرسلين خوفى ندارند.

بنا بر اين، استثناء اهل توبه از بين مرسلين، با اينكه داخل آنان نبودند، استثناء منقطع است و مراد از" ظلم" هم مطلق نافرمانى خدا، و مراد از" حسن بعد از سوء" هم توبه بعد از معصيت و يا عمل صالح بعد از عمل سوء است و معناى آيه مورد بحث اين است كه: هر چند گفتيم غير انبياء همه ظالمند، و ليكن كسى كه با ارتكاب گناه ظلم مى كند و سپس آن گناه و سوء را مبدل به حسن مى سازد، يعنى توبه مى كند يا عمل صالحى انجام مى دهد، من كه غفور و رحيمم ظلم او را مى آمرزم و به او ترحم مى كنم، پس او نيز نبايد بعد از اين از چيزى بترسد.

" وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ ..."

در اين آيه كلمه" سوء" به برص كه يك نوع بيمارى خطرناك پوستى است تفسير شده،

كه قبلا هم ذكرش گذشت و ممكن است از سياق استظهار شود كه:

اولا: جمله" فِي تِسْعِ آياتٍ إِلى فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ"، حال از دو معجزه عصا و يد بيضا باشد و معنا چنين باشد كه: اى موسى! تو عصايت را بينداز و دستت را به گريبان كن، در حالى كه اين دو معجزه دو تا از نه معجزه اى باشد كه براى دعوت فرعون و قومش به تو داديم.

و ثانيا: اينكه دو معجزه مذكور دو تا از آن نه معجزه باشد كه ما در تفسير آيه" وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى تِسْعَ آياتٍ بَيِّناتٍ" «1» درباره اينكه اين نه معجزه كدام است بحث مفصلى كرديم، و بقيه الفاظ آيه روشن است.

" فَلَمَّا جاءَتْهُمْ آياتُنا مُبْصِرَةً قالُوا هذا سِحْرٌ مُبِينٌ" كلمه" مبصرة" به معناى واضح و روشن است و اينكه در مقابل گفتند:" هذا سِحْرٌ مُبِينٌ"، در حقيقت اهانتى بوده كه به آيات خدا كردند و دلالت واضح آنها را بر حقانيت دعوت موسى، به هيچ گرفتند و حتى نسبت به عدد آنها هم توجهى نكردند و جز به اين مقدار كه اين كارها هم كارى است، عنايتى بدان نورزيدند.

" وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا ..."

راغب گفته است: كلمه" جحد" به معناى انكار چيزى است كه در دل ثبوتش مسلم شده و يا اثبات چيزيست كه در قلب نفى آن به ثبوت رسيده است «2»، و كلمه استيقان و يقين هر دو به يك معناست.

_______________

(1) سوره اسرى، آيه 101.

(2) مفردات راغب، ماده" جحد". صفحه ى 493

ترجمه آيات ما به داوود و سليمان دانشى داديم و گفتند: سپاس خداى را كه ما را بر بسيارى از

بندگان مؤمن خويش برترى داد (15).

و سليمان وارث داوود شد و گفت: اى مردم به ما زبان پرندگان تعليم داده شده و همه چيزمان داده اند كه اين برترى آشكارى است (16).

______________________________________________________ صفحه ى 494

و سپاهيان سليمان از جن و انس و پرنده فراهم شدند و به نظم آمدند (17).

تا چون به وادى مورچه رسيدند مورچه اى گفت: اى مورچگان به لانه هاى خود برويد تا سليمان و سپاهيان او به غفلت شما را پايمال نكنند (18).

سليمان لبخندى زد و از گفتار او خنديد و گفت: پروردگارا! مرا وادار كن تا نعمتى را كه به من و پدر و مادرم مرحمت فرموده اى سپاس دارم و عملى شايسته كنم كه آن را پسند كنى و مرا به رحمت خويش در صف بندگان شايسته ات در آور (19).

و جوياى مرغان شد و گفت: چرا هدهد را نمى بينم مگر او غايب است (20).

وى را عذاب مى كنم عذابى سخت و يا سرش را مى برم مگر آنكه عذرى روشن بياورد (21).

كمى بعد شانه بسر و هدد آمد و گفت: چيزى ديده ام كه تو نديده اى و براى تو از سبا خبر درست آورده ام (22).

زنى ديدم كه بر آنان سلطنت مى كند و همه چيز دارد و او را تختى بزرگ است (23).

وى را ديدم كه با قومش به جاى خدا آفتاب را سجده مى كردند و شيطان اعمالشان را بر ايشان زينت داده و از راه منحرفشان كرده و هدايت نيافته اند (24).

تا خدايى را سجده كنند كه در آسمانها و زمين هر نهانى را آشكار مى كند و آنچه را نهان كنند و يا عيان سازند مى داند (25).

خداى يكتا كه خدايى جز او نيست و پروردگار عرش بزرگ است

(26).

سليمان گفت: خواهيم ديد آيا راست مى گويى يا از دروغگويانى (27).

اين نامه مرا ببر و نزد ايشان بيفكن، سپس برگرد ببين چه مى گويند (28).

(ملكه سبا) گفت: اى بزرگان مملكت نامه اى گرامى نزدم افكنده اند (29).

از جانب سليمان است و به نام خداى رحمان و رحيم است (30).

كه بر من تفوق مجوييد و مطيعانه پيش من آييد (31).

گفت: اى بزرگان مرا در كارم نظر دهيد كه من بدون حضور شما هيچ كارى را انجام نداده ام (32).

گفتند: ما نيرومند و جنگ آورانى سخت كوش هستيم ولى كار به اراده تو بستگى دارد ببين چه فرمان مى دهى تا اطاعت كنيم (33).

گفت: پادشاهان وقتى به شهر و كشورى وارد شوند تباهش كنند و عزيزانش را ذليل سازند كارشان همواره چنين بوده (34).

من هديه اى به سوى آنها مى فرستم ببينم فرستادگان چه خبر مى آورند (35). ______________________________________________________ صفحه ى 495

و چون (فرستادگان ملكه سبا) نزد سليمان آمدند سليمان گفت: آيا مرا به مال مدد مى دهيد؟ آنچه خدا به من داده بهتر از اين است كه به شما داده است، شماييد كه اين هديه در نظرتان ارج دارد و از آن خوشحاليد (36).

نزد ايشان بازگرد كه سپاهى به سوى شما آريم كه تحمل آن نياريد و از آنجا به ذلت و در عين حقارت بيرونتان مى كنيم (37).

گفت: اى بزرگان كدامتان پيش از آنكه ملكه سبا نزد من آيد تخت وى را برايم مى آورد (38).

عفريتى از جن گفت: پيش از آن كه از مجلس خود برخيزى تخت را نزدت مى آورم كه براى اين كار توانا و امينم (39).

و آن كسى كه از كتاب اطلاعى داشت گفت: من آن را قبل از آنكه نگاهت برگردد (در يك چشم بهم

زدن) نزدت مى آورم و چون تخت را نزد خويش پا بر جا ديد گفت: اين از كرم پروردگار من است تا بيازمايدم كه آيا سپاس مى دارم يا كفران مى كنم، هر كه سپاس دارد براى خويش مى دارد و هر كه كفران كند پروردگارم بى نياز و كريم است (40).

(سليمان) گفت: تختش را براى او وارونه كنيد ببينم آيا آن را مى شناسد يا نه (41).

و چون بيامد بدو گفتند: آيا تخت تو چنين است؟ گفت: گويى همين است از اين پيش ما از اين سلطنت خبر داشتيم و تسليم هم بوديم (42).

و خدايش از آنچه كه به جاى او مى پرستيد بازداشت كه وى از گروه كافران بود (43).

بدو گفتند: به حياط قصر داخل شو، و چون آن را بديد پنداشت آبى عميق است و ساقهاى خويش را عريان كرد، سليمان گفت: اين (آب نيست بلكه) قصرى است از بلور صاف (ملكه سبا) گفت: من به خويش ستم كرده ام، اينك با سليمان، مطيع پروردگار جهانيان مى شوم (44).

بيان آيات اين آيات پاره اى از داستانهاى داوود و سليمان (ع) را بيان مى نمايد و عجايبى از اخبار سليمان و سلطنتى كه خدا به وى داده بود نيز ذكر مى كند.

" وَ لَقَدْ آتَيْنا داوُدَ وَ سُلَيْمانَ عِلْماً ..."

اينكه علم را نكره آورد، و فرمود:" به داوود و سليمان علمى داديم" اشاره است به عظمت و اهميت امر آن، و در جاء ديگر قرآن علم داوود را از علم سليمان جدا ذكر كرده، در ______________________________________________________ صفحه ى 496

باره علم داوود فرموده:" وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ" «1» و از آياتى كه به علم سليمان اشاره كرده آيه" فَفَهَّمْناها سُلَيْمانَ وَ كُلًّا آتَيْنا حُكْماً

وَ عِلْماً" «2» كه ذيل آيه، شامل علم و حكمت هر دو مى شود.

" وَ قالا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنا عَلى كَثِيرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ"- مراد از اين" برترى دادن"، يا برترى به علم است، كه چه بسا سياق آيه نيز آن را تاييد مى كند و يا برترى به همه مواهبى است كه خداى تعالى به آن جناب اختصاص داده، مانند: تسخير كوه ها و مرغان و نرم شدن آهن براى داوود و ملكى كه خدا به او ارزانى داشت و تسخير جن و حيوانات وحشى و مرغان و همچنين تسخير باد براى سليمان و دانستن زبان حيوانات و سلطنت كذايى سليمان و اين احتمال دوم، يعنى، برترى آن دو بزرگوار بر ساير مردم از جهت همه مواهبى كه خدا به آن دو ارزانى داشته از اطلاق كلمه" فضلنا" استفاده مى شود.

و اين آيه شريفه يعنى آيه" وَ قالا الْحَمْدُ لِلَّهِ ..." به هر تقدير،- چه به احتمال اول و چه به احتمال دوم- به منزله نقل اعتراف آن دو بزرگوار بر تفضيل الهى است. پس در نتيجه، اين اعتراف و اعترافهايى كه بعدا از سليمان نقل مى شود مثل شاهدى است كه مدعاى صدر سوره را كه به مؤمنين بشارت مى داد به زودى پاداشى به آنان مى دهد كه مايه روشنى دل و ديده شان باشد اثبات مى كند.

[نبوت و علم انبيا (ع) اكتسابى نيست و از ديگران به ارث هم نميبرند]

" وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ ..."

يعنى سليمان مال و ملك را از داوود ارث برد. و اينكه بعضى «3» از مفسرين گفته اند:

مراد از اين ارث، ارث بردن نبوت و علم است، صحيح نيست، براى اينكه نبوت ارثى نيست، چون قابل

انتقال نيست، و اما علم، هر چند با نوعى عنايت و مجاز مى توان گفت كه قابل انتقال است- نه حقيقتا- براى اينكه استاد، علم را از خود به شاگرد انتقال نمى دهد، و گرنه بايد ديگر خودش علم نداشته باشد ليكن اين انتقال مجازى هم، در علم فكرى است، كه با درس خواندن به دست مى آيد و علمى كه انبياء اختصاص به آن داده شده اند، از مقوله درس خواندن نيست، بلكه كرامتى است از خدا به ايشان، كه دست فكر و ممارست بدان نمى رسد، ممكن است با همان عنايت و مجازگويى بگوييم فلان مرد عادى علم را از پيغمبرى ارث _______________

(1) به وى حكمت و علم داورى داديم. سوره ص، آيه 20.

(2) ما حكمت را به سليمان فهمانديم، و هر يك از انبياء را حكمى و علمى داديم. سوره انبياء، آيه 79.

(3) روح المعانى، ج 19، ص 170. ______________________________________________________ صفحه ى 497

برده، يعنى آن پيغمبر وى را تعليم داده، ولى نمى شود گفت: فلان پيغمبر علم خود را از پيغمبر ديگر يا از غير پيغمبر ارث برده است.

" وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ"- از ظاهر سياق بر مى آيد كه سليمان (ع) مى خواهد در اين جمله از خودش و پدرش، كه خود او نيز از آن جناب است به داشتن برتريهايى كه گذشت مباهات كند و اين در حقيقت از باب تحديث به نعمت است، كه خداى تعالى در سوره ضحى رسول گرامى اسلام را بدان مامور مى فرمايد: وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ" «1».

و اما اينكه بعضى «2» از مفسرين اصرار كرده اند بر اينكه ضمير در كلمه" علمنا" و" اوتينا" تنها به سليمان بر مى گردد، نه

به او و پدرش و اينكه اگر گفته: ما را چنين و چنان كرده اند و نگفته مرا، از اين باب است كه عادت پادشاهان و بزرگان بر اين بوده كه در گفتگوها از خود به" ما" يعنى من و لشكر و خدمتكاران و وزرايم تعبير مى كنند، تا سياست ملكدارى رعايت شده باشد، سخنى است كه آن طور كه شايد و بايد سياق با آن نمى سازد.

و مراد از كلمه" ناس" همان معناى ظاهرى آن، يعنى عموم افراد جامعه است، بدون تميز يكى از ديگرى و اينكه بعضى «3» گفته اند: مراد از آن عظماى اهل مملكت، يا علماى ايشان است، صحيح نيست.

[مقصود از" مَنْطِقَ الطَّيْرِ" در سخن سليمان (عليه السلام) در مقام تحديث به نعمت:" قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ ..."]

و كلمه" منطق" و نيز كلمه" نطق" هر دو به معناى صوت يا صوت هاى متعارفى است كه از حروفى تشكيل يافته و طبق قرارداد واضع لغت، بر معنى هايى كه منظور نظر ناطق است دلالت مى كند و در اصطلاح، اين صوتها را كلام مى گويند و بنا بر آنچه راغب گفته:

اين دو كلمه جز بر سخنان انسان اطلاق نمى شود «4»،- مثلا به صداى گوسفند و يا گنجشك نطق يا منطق گفته نمى شود- ولى در قرآن كريم در معنايى وسيعتر استعمال شده و آن عبارت است از دلالت هر چيزى بر مقصودش، مثلا در قرآن كريم دلالت پوست بدن را نطق خوانده فرموده است:" وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْ ءٍ"«5».

_______________

(1) به همه بگوييد كه خدا چه نعمتهايى را به من ارزانى داشته. سوره ضحى، آيه 11.

(2) تفسير كشاف، ج 3، ص

354.

(3) روح المعانى، ج 19، ص 171.

(4) مفردات راغب، ماده" نطق".

(5) مجرمين به پوست بدنهاى خود مى گويند: چرا عليه ما گواهى داديد؟ در پاسخ مى گويند آن خدايى كه هر چيز را به نطق در مى آورد ما را به نطق در آورد. سوره حم سجده، آيه 21. ______________________________________________________ صفحه ى 498

و اين استعمال قرآن يا از باب تحليل معناست، كه قرآن كريم در بيشتر معانى و مفاهيمى كه تنها در جسمانيات استعمال مى شود بكار برده و آن را در غير جسمانيات نيز به كار مى برد، مثل ديدن و نظر كردن و شنيدن و لوح و قلم و عرش و كرسى و غير آن كه از نظر لغت موارد استعمالشان تنها جسمانيات است، ولى قرآن با تحليل معانى آنها، در غير جسمانيات هم به كار مى برد و يا اين است كه اصولا اينگونه واژه ها براى معنايى اعم از جسمانيات درست و وضع شده، و اختصاص آن (منطق) به انسان از باب انصراف و كثرت استعمال است (مثلا كرسى را بيشتر در يك تخت داراى پايه بكار برده ايم، خيال مى كنيم كه معناى آن تنها تخت اين چنينى است). به هر حال- چه آن باشد و چه اين- منطق طير عبارت است از هر طريقى كه مرغها به آن طريق مقاصد خود را با هم مبادله مى كنند و تا آنجا كه از تدبر در احوال حيوانات به دست آمده، معلوم شده است كه هر صنفى از اصناف حيوانات و يا لا اقل هر نوعى، صوت هايى ساده،- و بدون تركيب- دارند، كه در موارد خاصى كه به هم بر مى خورند و يا با هم هستند به كار مى برند. مثلا هنگامى كه

غريزه جنسيشان به هيجان آمده يك جور، و هنگامى كه مى خواهند بر يكديگر غلبه كنند جورى ديگر، و هنگام ترس طورى، و هنگام التماس و استغاثه به ديگران طورى ديگر، البته اين صداهاى مختلف در مواقع مختلف مختص به مرغان نيست، بلكه ساير حيوانات نيز دارند.

ولى آنچه مسلم است، مقصود از منطق طير در آيه شريفه اين معناى ظاهرى نيست، بلكه معنايى است دقيقتر و وسيعتر از آن، به چند دليل:

اول اينكه: سياق آيه گواهى مى دهد بر اينكه سليمان (ع) از نعمتى حديث مى كند كه اختصاصى خودش بوده و در وسع عامه مردم نبوده، كه به آن دست يابند و او كه بدان دست يافته به عنايت خاص الهى بوده است. و اين معناى ظاهرى كه براى منطق طير كرديم چيزى نيست كه غير از سليمان كسى بدان دست نيابد، بلكه هر كسى مى تواند در زندگى حيوانات دقت نموده زبان آنها را بفهمد، (كه مثلا چه صدايى علامت خشم، و چه صدايى علامت رضا است، چه صدايى علامت گرسنگى و چه صدايى علامت تشنگى و امثال آن است.

دليل دوم اينكه: محاوره اى كه خداى تعالى در آيات بعدى از سليمان و هدهد حكايت فرموده، متضمن معارف عاليه اى است كه در وسع صداهاى هدهد نيست، چون صداهايى كه اين حيوان در احوال مختلف از خود سر مى دهد انگشت شمار است و اين چند ______________________________________________________ صفحه ى 499

صدا كجا مى تواند كسى را از راه تركيب آنها با هم به اين معارف دلالت كند؟

آرى در كلام اين حيوان ذكر خداى سبحان و وحدانيت او و قدرت و علم و ربوبيتش و عرش عظيم او و نيز ذكر شيطان و جلوه گرى هايش

در اعمال زشت و همچنين ذكرى از هدايت و ضلالت و مطالبى ديگر آمده و از معارف بشرى نيز مطالب بسيارى چون پادشاه سبا و تخت او و اينكه آن پادشاه زن بود و قوم او كه براى آفتاب سجده مى كردند، آمده و سليمان (ع) مطالبى به هدهد فرموده، از جمله اينكه به او دستور داده به سبا برود و نامه او را ببرد و در آنجا نزد ايشان بيندازد و بعد بنشيند و ببيند چه مى گويند و چه مى كنند و بر هيچ دانشمندى كه در معانى تعمق دارد پوشيده نيست كه آگاهى به اين همه مطالب عميق و معارف بسيارى كه هر يك داراى اصول ريشه دار علمى است، منوط به داشتن هزاران هزار معلومات ديگر است، كه چند صداى ساده هدهد نمى تواند آن معانى را برساند.

علاوه بر اين، هيچ دليلى نداريم بر اينكه هر صدايى كه حيوان در نطق مخصوص به خودش يا در صداهاى مخصوصش، از خود سر مى دهد حس ما مى تواند آن را درك كرده و تميزش دهد، به شهادت اينكه يكى از نطق ها كه سليمان (ع) آن را مى شناخت سخنانى است كه قرآن در آيات بعد، از مورچه بزرگ حكايت كرده و حال آنكه اين حيوان صدايى كه به گوش ما برسد ندارد، و نيز سخن ما را تاييد مى كند كشفى كه اخيرا علماى طبيعى امروز كرده اند كه اصولا ساختمان گوش انسان طورى است كه تنها صداهايى مخصوص و ناشى از ارتعاشات مادى مخصوص را مى شنود و آن ارتعاشى است كه در ثانيه كمتر از شانزده هزار و بيشتر از سى و دو هزار نباشد كه اگر ارتعاش جسمى كمتر از

آن و يا بيشتر از آن باشد، حس سامعه و دستگاه شنوايى انسان از شنيدن آن عاجز است، ولى معلوم نيست كه حس شنوايى ساير حيوانات نيز عاجز از شنيدن آن باشد، ممكن است آنچه را كه ما نمى شنويم و يا بعضى از آنها را ساير حيوانات بشنوند.

دانشمندان حيوان شناس هم به عجايبى از فهم دقيق و درك لطيف بعضى حيوانات مانند اسب و سگ و ميمون و خرس و زنبور و مورچه و غير آن برخورده اند، كه به نظير آنها در اكثر افراد آدميان بر نخورده اند.

پس، از آنچه گذشت، روشن شد كه از ظاهر سياق بر مى آيد كه براى مرغان منطقى است كه خداى سبحان علم آن را تنها به سليمان (ع) داده بود. و اينكه بعضى «1» از

_______________

(1) تفسير كشاف، ج 3، ص 353. ______________________________________________________ صفحه ى 500

مفسرين گفته اند كه: نطق مرغان معجزه اى براى آن جناب بوده و گر نه خود مرغان هيچ يك زبان و نطق ندارند، حرف صحيحى نيست.

" وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ"- يعنى خداى تعالى از هر چيزى به ما عطايى داده، و جمله" از هر چيزى" هر چند شامل تمامى موجوداتى مى شود كه ممكن است وجودش فرض شود، چون مفهوم" شى ء- چيز" از عمومى ترين مفاهيم است، مخصوصا وقتى كلمه" كل: هر" نيز بر سرش در آيد- و ليكن از آنجايى كه مقام آن جناب، مقام حديث به نعمت بوده، ناچار مقصود از كلمه" هر چيز" تنها هر چيزى است كه اگر به آدمى داده شود مى تواند از آن متنعم شود، نه هر چيز، پس قهرا كلمه" كُلِّ شَيْ ءٍ" در آيه شريفه مقيد مى شود به نعمت هايى مانند: علم و نبوت و

ملك و حكم،- قدرت بر داورى صحيح- و ساير نعمت هاى مادى و معنوى.

" إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ"- اين شكرى است از سليمان (ع) كه بدون عجب و كبر و غرور، همان حديث به نعمت قبل را تاكيد مى كند، زيرا همه نعمتها را به خدا نسبت داد، در يك جا گفت:" علمنا" (علم منطق طير را به ما داده اند) يك جا گفت" اوتينا" (و از هر چيز به ما داده اند)، اينجا هم آن دو جمله را تاكيد نموده مى گويد:" همه اينها فضلى است آشكارا از خدا"، هر چند كه بعضى «1» از مفسرين احتمال داده اند كه: جمله اخير كلام خدا باشد، نه سخن سليمان، ولى سياق اين احتمال را نمى پذيرد.

[طوايف مخصوص از جن و انس و طير لشكريان سليمان (عليه السلام) بوده اند]

" وَ حُشِرَ لِسُلَيْمانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ الطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ" كلمه" حشر" به معناى جمع كردن مردم و فرستادنشان به دنبال كار است، اما فرستادن به زور و جبر، و كلمه" يوزعون" از ماده وزع به معناى منع است و يا به قول بعضى «2» ديگر، به معناى" حبس" مى باشد و معناى آيه به طورى كه گفته اند: اين است كه براى سليمان لشكرش جمع شد، لشكرها كه از جن و انس و طير بودند و از اينكه متفرق شوند يا در هم مخلوط گردند جلوگيرى مى شدند، بلكه هر يك در جاى خود نگهدارى مى شدند.

از آيه شريفه بر مى آيد كه گويا سليمان (ع) لشكرهايى از جن و طير داشته، كه مانند لشكريان انسى او با او حركت مى كردند.

و كلمه" حشر" و همچنين وصف محشورين به اينكه لشكريان او بودند و همچنين سياق

آيات بعدى، همه دليلند بر اين كه لشكريان آن حضرت طوايف خاصى از انسانها و از جن و طير، بوده اند، براى اينكه در آيه شريفه فرموده:" براى سليمان جمع آورى شد لشكريانى _______________

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 214.

(2) مجمع البيان، ج 7، ص 215. ______________________________________________________ صفحه ى 501

كه از جن و انس و طير داشت" و كلمه" من" تبعيض و يا بيان را مى رساند.

بنا بر اين سخن فخر رازى در تفسير كبير كه گفته:" آيه دلالت دارد بر اينكه همه جن و انس و طير لشكر او بودند و همه روى زمين را مالك بوده و جن و طير زمان او مانند انسانها عاقل و مكلف بوده اند و بعد از زمان او دوباره به حالت توحش قبلى برگشته اند" حرف عجيب و غريبى است.

و عين اين سخن را درباره مورچگان و آن مورچه بزرگ كه با سليمان سخن گفته زده است و در تفسير آيه مورد بحث گفته است: معنايش اين است كه: خداى تعالى همه اين اصناف را لشكريان او قرار داد و اين وقتى ممكن است كه آن جناب بتواند در همه اين اصناف بر طبق دلخواه خود فرمان دهد و تصرف كند و اين نيز وقتى ممكن است كه همه آن اصناف عقل داشته باشند، چون تا عقل نباشد تكليف صحيح نيست، و يا اگر هم عقل درست و حسابى نداشته اند حد اقل بايد به قدر يك كودك كه نزديك به حد تكليف رسيده عقل داشته باشند و از همين جهت است كه ما گفتيم: خداى تعالى در روزگار سليمان مرغان را عاقل كرد، و بعد از دوره او دوباره بصورت اولشان يعنى

همان حالى كه الآن در زمان ما دارند برگردانيد، چون اصناف حيوانات در دوره ما عقل ندارند، هر چند كه هر يك در پيش برد هدفهاى زندگى خود و به دست آوردن حوايج خود و يا حوايج مردم ملهم به دقايقى حيرت انگيز هستند، مانند زنبور عسل و غير آن «1» و وجوه ضعف و اشكالاتى كه بر گفته وى وارد است احتياجى به بيان ندارد.

و اگر در آيه مورد بحث جن را جلوتر از انس و طير ذكر كرد از اين جهت است كه مسخر شدن جن و به فرمان در آمدن او براى يك انسان، عجيب تر از آن دو تاى ديگر است. و اگر بعد از جن، انس را آورد، نه طير را، باز براى همين است كه مسخر شدن انسانها براى يك انسان عجيب تر از مسخر شدن طير است و علاوه بر اين، رعايت مقابله بين جن و انس هم شده.

" حَتَّى إِذا أَتَوْا عَلى وادِ النَّمْلِ ..."

كلمه" حتى" براى غايتى است كه از آيه سابق فهميده مى شد و ضمير جمع در" اتوا" به سليمان و لشكريانش بر مى گردد، و اگر كلمه اتوا را با حرف" على" متعدى كرد با اينكه مى بايست مى فرمود:" اتوا الى ...- آمدند تا وادى مورچگان"، براى اين بود كه بنا به _______________

(1) تفسير فخر رازى، ج 24، ص 187. ______________________________________________________ صفحه ى 502

گفته بعضى «1» وادى نمل در نقطه بلندى بوده، و بطورى كه گفته اند: در يك وادى در شام قرار داشته است. و بعضى «2» ديگر گفته اند: در طائف بوده. و بعضى «3» محل آن را بالاى يمن دانسته اند، كه همه اين نقاط، كوهستانى و بلند است

و كلمه" حطم" به معناى شكستن است.

و معناى آيه اين است كه: وقتى سليمان و لشكريانش به راه افتاده، بر فراز وادى نمل شدند مورچه اى به ساير مورچگان خطاب كرد و گفت: يا أَيُّهَا النَّمْلُ، هان، اى مورچگان! به درون لانه هاى خود شويد تا سليمان و لشكريانش شما را حطم نكنند، يعنى نشكنند، و به عبارت ديگر، لگد نكنند،" وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ" در حالى كه توجه نداشته باشند، از همين جا معلوم مى شود كه راه پيمايى سليمان و لشكريانش روى زمين بوده.

" فَتَبَسَّمَ ضاحِكاً مِنْ قَوْلِها ..."

از گفتار او لب هاى سليمان به خنده باز شد. بعضى «4» گفته اند: تبسم، كمترين حد خنده و ضحك خنده معمولى است و اگر در جمله مورد بحث هر دو كلمه را به كار برده، استعمالى است مجازى، كه مى فهماند تبسم آن جناب نزديك به خنده بوده است.

[عدم منافات علم سليمان (عليه السلام) به منطق الطير با فهميدن كلام مورچه 502]

جمله" عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ" منافاتى با فهميدن كلام مورچه ندارد، براى اينكه جمله مزبور نفى غير طير را نكرده است، بلكه تنها اثبات مى كند كه آن جناب زبان مرغان را مى دانسته، ممكن است زبان ساير حيوانات يا بعضى ديگر مانند مورچه را هم بداند.

ولى جمعى از مفسرين نفى غير طير را مسلم گرفته اند، آن گاه براى رفع منافات ميان آن و فهميدن زبان مورچه به دست و پا افتاده اند، يك بار گفته اند: فهم زبان مورچه تنها قضيه اى بوده كه در يك واقعه رخ داده، نه اينكه آن جناب هميشه زبان اين حيوان را مى فهميده، بارى ديگر گفته اند: آن مورچه مورچه بالدار بود، كه خود نيز نوعى پرنده است، بار

ديگر گفته اند: كلام مورچه يكى از معجزات سليمان (ع) بوده، (هم چنان كه سنگريزه به معجزه رسول خدا (ص) به زبان در آمد)، و بار ديگر گفته اند:

صدايى از مورچه برنخاست تا سليمان (ع) سخن او را بفهمد، بلكه خداوند آنچه را كه در دل آن حيوان بوده به سليمان الهام نمود.

_______________

(1) تفسير فخر رازى، ج 24، ص 187.

(2) مجمع البيان، ج 7، ص 215.

(3) روح المعانى، ج 19، ص 175.

(4) روح المعانى، ج 19، ص 179. ______________________________________________________ صفحه ى 503

ولى از آنچه كه ما درباره منطق طير گفتيم تمامى اين موهومات را از بين مى برد، علاوه بر اين سياق آيات به تنهايى در دفع آنها كافى است.

[سليمان (عليه السلام) در دعاى خود، الهام شكر نعمت، انجام عمل صالح و نيز صلاح ذاتى و نفسانى را مى طلبد]

" وَ قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلى والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ"- كلمه" اوزعنى" از باب افعال ماده" وزع" است كه مصدرش" ايزاع" مى شود، به معناى الهام.

حضرت سليمان (ع) وقتى سخن مورچه را شنيد، از شدت سرور و ابتهاج تبسمى كرد، كه خدا تا چه حد به او إنعام فرموده، و كارش را به كجا كشانيده؟ نبوت و علم منطق طير، و ساير حيوانات، و ملك و سلطنت، و لشكريانى از جن و انس و طير، به او ارزانى داشته، لذا از خدا در خواست مى كند كه شكر نعمتهايش را به وى الهام فرمايد، و موفقش كند به كارهايى كه مايه رضاى او باشد.

و به اين حد اكتفاء نكرد، بلكه در درخواست خود، شكر نعمت هايى را هم كه به پدر و مادرش ارزانى داشته

اضافه كرد، چون إنعام به پدر و مادر او به يك معنا إنعام به او نيز هست، زيرا وجود فرزند از آن پدر و مادر است، و خداى تعالى به پدر او داوود، نبوت و ملك و حكمت و فصل الخطاب، و نعمت هايى ديگر انعام كرده بود و به مادر او نيز همسرى چون داود و فرزندى چون خود او ارزانى داشته بود، و او را نيز از اهل بيت نبوت قرار داده بود.

و از همين كلام آن جناب معلوم مى شود كه مادرش نيز از اهل صراط مستقيم بوده است، آن اهلى كه خدا به ايشان انعام كرده، پس ساحت او مقدس و مبرا است از آنچه تورات به وى نسبت داده،- البته نه تورات نازل بر موسى بلكه توراتى كه فعلا موجود است- و مى گويد: مادر سليمان زن اورياء بوده، كه داوود با او زنا كرد و آن گاه نقشه كشتن اوريا را كشيد و او را به بعضى جنگها فرستاد تا كشته شد و همسر او را جزو زنان خود در آورد و سليمان از او پديد آمد.

و اهل صراط مستقيم يكى از چهار طايفه اى هستند كه نامشان در آيه" الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ" «1» آمده است.

و جمله" وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ" عطف است بر جمله" أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ" و جمله مذكور درخواستى است كه از درخواست توفيق بر عمل صالح مهمتر و داراى مقامى بلندتر است، براى اين كه توفيق، اثرش در اسباب و وسائل خارجى و رديف شدن آن بر طبق سعادت _______________

(1) كسانى كه خدا بر آنها نعمت داده، (عبارتند) از

پيامبران و صديقان و شهداء و صالحين. سوره نساء، آيه 69. ______________________________________________________ صفحه ى 504

انسانى است، ولى إيزاع كه مورد درخواست آن جناب است عبارت است از دعوت باطنى، و اينكه باطن آدمى، او را به سوى سعادت بخواند.

بنا بر اين، هيچ بعيد نيست كه مراد از ايزاع، همان وحى خيراتى باشد كه خداى تعالى ابراهيم (ع) را بدان گرامى داشت، و در آيه" وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ" «1» از آن خبر داده كه در تفسير آن گفتيم فعل خيرات عبارت است از همان تاييد به روح القدس.

" وَ أَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبادِكَ الصَّالِحِينَ"- يعنى خدايا مرا از بندگان صالح خود قرار ده و اين صلاح از آنجا كه در كلام آن جناب مقيد به عمل نشده تا مراد، تنها عمل صالح باشد، لذا اطلاقش حمل مى شود بر صلاح نفس در جوهره ذاتش، تا در نتيجه نفس مستعد شود براى قبول هر نوع كرامت الهى.

و معلوم است كه صلاح ذات، قدر و منزلتش بالاتر از صلاح عمل است و چون چنين است پس اينكه اول درخواست كرد كه موفق به عمل صالح شود و سپس درخواست كرد كه صلاح ذاتيش دهد، در حقيقت درخواستهاى خود را درجه بندى كرد و از پايين گرفته به سوى بالاترين درخواستها رفت.

نكته ديگرى كه در كلام آن جناب هست اين است كه در درخواست عمل صالح گفت:" اينكه من عمل صالح كنم" و خود را در آن مداخله داد، ولى در صلاح ذات، نامى از خود نبرد و اين بدان جهت است كه هر كسى در عمل خود دخالت دارد، گو اينكه اعمال ما هم مخلوق خدايند، اما هر چه

باشد نسبتى با خود ما دارند، به خلاف صلاح ذات، كه هيچ چيز آن به دست خود ما نيست و لذا صلاح ذات را از پروردگار خود خواست، ولى صلاح عمل را از او نخواست، و نگفت:" و اوزعنى العمل الصالح" بلكه گفت:" أَوْزِعْنِي ... أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً- اينكه عمل صالح كنم".

نكته ديگرى كه در كلام آن جناب هست اين است كه: صلاح ذات را ممكن بود به طور صريح سؤال كند، و بگويد:" و مرا صالح گردان"، ولى چنين نكرد بلكه درخواست كرد كه" از زمره عباد صالح قرارش دهد"، تا اشاره كرده باشد به اينكه من هر چند همه مواهبى كه به عباد صالحين دادى مى خواهم، اما از همه آن مواهب بيشتر اين موهبت را در نظر دارم كه: آنان را عباد خود قرار دادى، و مقام عبوديتشان، ارزانى داشتى، و به همين جهت است كه خداى تعالى همين سليمان (ع) را به وصف _______________

(1) و به ايشان فعل خيرات را وحى كرديم. سوره انبياء، آيه 73. ______________________________________________________ صفحه ى 505

عبوديت ستوده، و فرموده است:" نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ" «1».

[بيان آيات مربوط به داستان سليمان (عليه السلام) و هدهد و ملكه سبا و ...]

" وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ ما لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كانَ مِنَ الْغائِبِينَ" راغب مى گويد: كلمه" تفقد" به معناى تعهد است، ليكن حقيقت تفقد اين است كه آدمى متوجه فقدان چيزى شود، به خلاف تعهد كه به معناى توجه به عهد گذشته است و اين تفقد در قرآن كريم آمده، كه" وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ" «2».

در اين جمله، نخست بطور تعجب از حال خود كه چرا هدهد را در بين مرغان

نمى بيند استفهام مى كند، كه من چرا هدهد را نمى بينم و مى فهماند كه گويا از او انتظار نمى رفت غيبت كند، و از امتثال فرمان او سر برتابد، آن گاه از اين معنا صرف نظر كرده، تنها از غيبت او سؤال مى كند و مى پرسد چرا غيبت كرده است و معناى آيه اين است كه: مرا چه مى شود كه هدهد را ميان مرغان كه ملازم موكب منند نمى بينم؟ مگر او از غايبان است؟

" لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذاباً شَدِيداً أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطانٍ مُبِينٍ" اين سه" لامى" كه بر سر سه كلمه در آيه آمده لام قسم است و" بِسُلْطانٍ مُبِينٍ" به معناى دليل قانع كننده و روشن است، سليمان (ع) در اين گفتار خود، هدهد را محكوم مى كند به يكى از سه كار، يا عذاب شديد و يا ذبح شدن،- كه در هر يك از آن دو بدبخت و بيچاره مى شود- و يا آوردن دليلى قانع كننده تا خلاصى يابد.

" فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ" ضمير در" مكث" به سليمان برمى گردد، كه در اين صورت معنا اين مى شود كه:

سليمان بعد از تهديد هدهد، مختصرى مكث كرد، احتمال هم دارد كه ضمير مذكور به خود هدهد برگردد و معنا اين باشد كه: هدهد مختصرى مكث كرد. مؤيد احتمال اول، سياق سابق و مؤيد احتمال دوم، سياق لاحق است.

و مراد از" احاطه" علم كامل است، يعنى من به چيزى احاطه يافتم كه تو بدان اطلاع كافى و كامل ندارى و چون هنوز معلوم نشده كه آن چه چيز است جمله" و جئتك" كه عطف تفسيرى است آن را تفسير مى كند. و

اما شهر" سبا" يكى از شهرهاى يمن است، كه آن روز پايتخت يمن بوده و كلمه" نبأ" به معناى خبر مهم است و" يقين" به معناى چيزى است كه شكى در آن نباشد.

و معناى آيه اين است كه: سليمان و يا هدهد زمانى كه خيلى هم طولانى نبود مكث _______________

(1) بنده خوبى بود چون كه بطور مداوم به ما مراجعه مى كرد. سوره ص، آيه 30.

(2) مفردات راغب، ماده" فقد". ______________________________________________________ صفحه ى 506

كرد، سپس حاضر درگاه شد، سليمان سبب غيبتش را پرسيد و عتابش كرد، هدهد در پاسخ گفت: من از علم به چيزى احاطه يافته ام كه تو بدان احاطه ندارى و از سبأ خبر مهمى آورده ام كه هيچ شكى در آن نيست.

از اين مضمون برمى آيد كه در آيه به منظور اختصار، چيزى حذف شده.

نكته اى كه در اين گفتگو هست اين است كه هدهد از ترس تهديدى كه سليمان كرد و براى اينكه او را آرام كند قبل از هر سخن ديگر، اولين حرفى كه زد اين بود كه:" أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ" (و گرنه جا داشت او هم اول بگويد من به شهر سبأ رفتم و چنين و چنان شد).

" إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ وَ لَها عَرْشٌ عَظِيمٌ" ضمير در" تملكهم" به اهل سبا و توابع آن بر مى گردد و جمله" وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ" وصف وسعت مملكت و عظمت سلطنت آن زن است، و همين خود قرينه است بر اينكه منظور از" كل شى ء" در آيه هر چيزى است كه سلطنت عظيم محتاج به داشتن آنها است، مانند حزم و احتياط و عزم و تصميم راسخ و

سطوت و شوكت و آب و خاك بسيار و خزينه سرشار و لشكر و ارتشى نيرومند و رعيتى فرمان بردار، ليكن از بين همه اينها، تنها نام عرش عظيم را برد.

" وَجَدْتُها وَ قَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ ..."

اين آيه دليل بر اين است كه مردم آن شهر وثنى مذهب بوده اند و آفتاب را به عنوان رب النوع مى پرستيده اند.

" وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ"- اين جمله به منزله عطف تفسير است، براى جمله قبليش و در عين حال زمينه است براى جمله بعدى كه مى فرمايد:" فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ" يعنى شيطان اعمال زشتشان را در نظرشان زينت داده و در نتيجه از راه بازشان داشته. آرى، زينت دادن شيطان سجده آنها را بر آفتاب و ساير تقرب جويى هايشان را زمينه بود براى جلوگيرى ايشان از راه خدا، كه همانا، پرستش او به تنهايى است.

و اگر سبيل را مطلق آورد و نگفت: سبيل اللَّه، براى اين بود كه اشاره كند به اينكه براى انسان بر حسب فطرتش و بلكه براى هر چيزى بر حسب خلقت عمومى، راه، تنها و تنها يكى است و آن راه خدا است، راه ديگرى نيست، تا براى تعيين راه خدا محتاج باشد به اينكه كلمه خدا را نيز بياورد.

" فَهُمْ لا يَهْتَدُونَ"- اين جمله، تفريع و نتيجه گيرى از محروميتشان از راه خدا است، ______________________________________________________ صفحه ى 507

چون وقتى بنا شد غير از راه خدا راهى نباشد و آن يك راه هم از دستشان برود، ديگر راهى ندارند، در نتيجه اهتداء نخواهند داشت، (دقت فرماييد).

أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ ءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ" قرائتى كه

فعلا داير و معمول است همين است كه آورديم كه كلمه" الا" با تشديد لام خوانده مى شود و مركب است از دو كلمه" ان" و" لا" و اين آيه عطف بيان است براى كلمه" اعمالهم" و مى فهماند آن اعمالى كه شيطان از ايشان زينت داد، اين بود كه براى خدا سجده نكنند.

بعضى «1» از مفسرين گفته اند: لامى بر سر" الا" بوده و حذف شده است و اصل آن" لئلا" بوده و معناى آيه اين است كه: شيطان ضلالت ايشان را زينت داد تا براى خدا سجده نكنند.

[معناى" خب ء" و مفاد آيه:" أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْ ءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ..." و حجتى كه عليه پرستش آفتاب متضمن است

كلمه" خب ء" به طورى كه در مجمع البيان گفته: به معناى اسم مفعول يعنى" مخبوء" است، و مخبوء به معناى هر چيزى است كه در احاطه غير خود، قرار گيرد، بطورى كه ديگر نشود ادراكش كرد و اين كلمه مصدر است كه كار صفت را انجام داده، در ماضى ثلاثى آن مى گويى" خباته" و در متكلم وحده مضارع مى گويى" اخبئه" و آنچه خداى تعالى از عالم عدم به عالم وجود مى آورد همين وضع را دارد «2».

پس، عبارت" يُخْرِجُ الْخَبْ ءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ"، استعاره است، گويا موجودات در پس پرده عدم و زير طبقات نيستى قرار داشتند و خدا آنها را يكى پس از ديگرى از آنجا به عالم وجود درآورد.

بنا بر اين، اين نامگذارى- كه ايجاد و بيرون كردن از عدم را خب ء ناميد- قريب به نامگذارى ديگرى است و آن كلمه" فطر" است، كه در بسيارى از آيات، خلقت را فطر، و خالق

را فاطر ناميده است، و" فطر" به معناى پاره كردن است، گويا خداى تعالى عدم را پاره مى كند و موجودات را از شكم آن بيرون مى آورد.

گفتيم كه استعمال كلمه" خب ء" استعاره است، ليكن ممكن است بگوييم: اين استعمال حقيقى و بدون استعاره است، چيزى كه هست احتياج به بيانى دارد كه اينجا محل آن بيان نيست. بعضى «3» هم گفته اند: مراد از" خب ء" غيب است و مراد از اخراج خب ء، علم _______________

(1) كشاف، ج 3، ص 361.

(2 و 3) مجمع البيان، ج 7، ص 219. ______________________________________________________ صفحه ى 508

به غيب است، كه خواننده خود به ضعف اين قول آگاه است.

و معناى اينكه فرمود:" و مى داند آنچه را شما پنهان مى داريد و آنچه را كه ظاهر مى كنيد" اين نيست كه او به آنچه در خلوت انجام مى دهيد و آنچه در بين مردم مى كنيد عالم است، بلكه مراد اين است كه: به آنچه در ظاهر شما و آنچه در باطن شماست آگاه است، البته، بيشتر قراء قرآن اين جمله را به صيغه غيبت خوانده اند، يعنى به جاى تاى نقطه دار كه در ابتداى كلمه" تخفون" و كلمه" تعلنون" بود، ياء آورده و خوانده اند:" ما يخفون و ما يعلنون" و اين قرائت بهتر است.

خلاصه: حجتى كه در اين آيه بر ضرر وثنى ها اقامه شده اين است كه: ايشان به جاى خدا براى آفتاب سجده مى كنند و آن را به خاطر آثار خوبى كه خداى سبحان در طبع آن براى زمين و غير آن قرار داده است تعظيم مى كنند، در حالى كه خدا اولاى به تعظيم است، براى اينكه آن كسى كه تمامى اشياى عالم، كه يكى از آنها آفتاب است

از عالم عدم به وجود آورده و از غيب به شهود بيرون كرده و نظام حيرت انگيزى در همه آنها به كار برده و آن آثار كه گفته شد در آفتاب قرار داده است خداى سبحان است و او سزاوارتر است به سجده شدن تا مخلوق او، علاوه بر اين اصلا پرستش و سجده به چيزى كه شعور ندارد معنا ندارد، با اينكه خداى سبحان نه تنها (العياذ باللَّه) فاقد شعور نيست، بلكه به آنچه خودتان در خود سراغ داريد و براى شما ظاهر و آشكارست و نيز به باطن شما كه خود از آن بى خبريد آگاه است، پس تنها او را بايد سجده كنيد و تعظيم نماييد، نه غير او را. و با اين بيان روشن مى شود كه چگونه آيه مورد بحث با آيه بعد كه مى فرمايد:" اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ" متصل است.

" اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ" اين جمله تتمه كلام هدهد و به منزله تصريح به نتيجه اى است كه از بيان ضمنى سابق گرفته مى شود و بى پرده اظهار كردن حق است، در مقابل باطل وثنى ها و به همين جهت نخست كلمه" لا إِلهَ إِلَّا هُوَ" را كه كلمه توحيد است و توحيد در عبادت خدا را مى رساند آورده، آن گاه جمله" رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ" را ضميمه كرده تا دلالت كند بر اينكه همه تدبيرهاى عالم، منتهى به خداى سبحان مى شود، چون عرش سلطنتى عبارت است از مقامى كه همه زمامدارهاى امور آنجا جمع مى شوند و از آنجا احكام جاريه در ملك صادر مى شود.

البته، در جمله" رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ" محاذات ديگرى نيز به كار رفته و آن

محاذات با كلام هدهد در توصيف ملكه سبأ است، كه گفت:" وَ لَها عَرْشٌ عَظِيمٌ" و چه بسا همين گفتار هدهد، باعث شد كه سليمان به افراد خود دستور داد تا عرش او را نزدش حاضر كنند، ______________________________________________________ صفحه ى 509

اين دستور را داد تا ملكه سبا در برابر عظمت پروردگارش به تمام معناى كلمه خاضع گردد.

" قالَ سَنَنْظُرُ أَ صَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْكاذِبِينَ" ضمير در" قال- گفت" به سليمان (ع) بر مى گردد، كه داورى درباره هدهد را محول به آينده كرده و او را بدون تحقيق تصديق نفرمود، چون هدهد بر گفته هاى خود شاهدى نياورد، البته تكذيبش هم نكرد، چون آن جناب دليلى بر كذب او نداشت، لذا وعده داد كه به زودى درباره سخنانش تحقيق مى كنيم، تا معلوم شود راست گفته اى يا دروغ.

" اذْهَبْ بِكِتابِي هذا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانْظُرْ ما ذا يَرْجِعُونَ" اين آيه حكايت كلام سليمان و خطابش به هدهد است، گويا فرموده:" پس سليمان نامه اى نوشت و به هدهد داده به او گفت": اين نامه مرا به سوى ايشان، يعنى ملكه سبأ و مردمش ببر و نزد ايشان بينداز و خودت را كنار بكش و در محلى قرار گير كه تو آنان را ببينى، آن گاه ببين چه عكس العملى از خود نشان مى دهند، يعنى وقتى بحث در ميان آنان درگير مى شود با هم چه مى گويند؟

در تمامى قرائت ها كلمه" فالقه" هم در وصل و هم در وقف با سكون هاء قرائت شده و هاء در آن هاء سكت است.

از جمله سخنانى كه بعضى «1» از مفسرين درباره اين آيه گفته اند اين است كه: جمله" ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانْظُرْ"

از قبيل تقديم و تاخير است و اصل آن چنين است" فانظر ما ذا يرجعون ثم تول عنهم". ولى ضعف اين سخن از نظر خواننده پوشيده نيست.

[توضيح سخن ملكه بعد از ديدن نامه سليمان (عليه السلام):" قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتابٌ ..."]

" قالَتْ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتابٌ كَرِيمٌ إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ" در اين كلام حذف و ايجاز، يعنى اختصار بكار رفته و تقدير كلام اين است كه:

هدهد نامه را از سليمان گرفته به سر زمين سبأ برد تا به ملكه آنجا برساند و چون بدانجا رسيد نامه را نزد وى بينداخت، ملكه نامه را گرفت همين كه آن را خواند به اشراف قوم خود گفت:

" يا أَيُّهَا الْمَلَؤُا ...".

اين دو آيه حكايت گفتار ملكه سبأ است، كه به مردمش از رسيدن چنين نامه اى و كيفيت رسيدن آن و نيز مضمون آن خبر مى دهد و نامه را توصيف مى كند به اينكه نامه اى است كريم و ظاهر آيه دوم اين است كه مى خواهد علت كريم بودن آن را بيان كند،

_______________

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 219. ______________________________________________________ صفحه ى 510

مى گويد: علت كرامتش اين است كه اين نامه از ناحيه سليمان است، چون ملكه سبأ از جبروت سليمان خبر داشت و مى دانست كه چه سلطنتى عظيم و شوكتى عجيب دارد، به شهادت اينكه در چند آيه بعد از ملكه سبأ حكايت مى كند كه وقتى عرش خود را در كاخ سليمان ديد گفت:" وَ أُوتِينَا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِها وَ كُنَّا مُسْلِمِينَ- ما قبلا از شوكت سليمان خبر داشتيم و تسليم او بوديم".

" وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ"-

يعنى اين نامه به نام خدا آغاز شده و به اين جهت نيز كريم است. آرى بت پرستان وثنى، همگى قائلند به اينكه خداى سبحان هست منتهى او را رب الارباب دانسته نمى پرستيدند، چون خود را كوچك تر از آن مى دانستند. آفتاب پرستان نيز، وثنى مسلك، و يكى از تيره هاى صابئين بودند، كه خدا و صفاتش را تعظيم مى كردند، چيزى كه هست صفات او را به نفى نواقص و اعدام برمى گردانيدند مثلا، علم و قدرت و حيات و رحمت را به نبود جهل و عجز و مرگ و قساوت تفسير كرده اند. پس قهرا وقتى نامه، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ باشد نامه اى كريم مى شود، چنان كه بودن آن از ناحيه سليمان عظيم نيز، اقتضاء مى كند كه نامه اى كريم بوده باشد. بنا بر اين، مضمون نامه تنها جمله" أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَ أْتُونِي مُسْلِمِينَ" خواهد بود، و حرف" ان" در ابتداى آن تفسيرى است.

و عجب از جمعى «1» از مفسرين است كه جمله" إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ" را استينافى و غير مربوط به ما قبل گرفته و گفته اند: پاسخى است از سؤال مقدر، گويا كسى پرسيده، اين كتاب از طرف چه كسى رسيده و در آن چه نوشته؟ و ملكه سبأ در پاسخ گفته است:" اين از ناحيه سليمان است ..." و بنا به گفته اين مفسرين جمله" إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ ..." بيان مضمون نامه، يعنى متن نامه مى شود و خلاصه: همه جملات" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَ أْتُونِي مُسْلِمِينَ" مضمون نامه مى شود. و اين چند اشكال دارد:

اول اينكه: در اين صورت كلمه" ان" زيادى مى شود و هيچ فايده اى در آن نمى ماند، هم چنان كه بعضى «2»

به همين جهت گفته اند: اين كلمه مصدرى و كلمه" لا" نافيه است، نه ناهيه. (نمى خواهد بگويد بر من برترى جويى مكن، بلكه با حرف ان مصدرى، فعل" لا تعلوا" مصدر مى شود و چون گفتيم" لا" نافيه است معنا اين مى شود كه تو بر من برترى ندارى) ولى اين وجه بسيار بى پايه و- به بيانى كه خواهد آمد- بسيار سخيف و ضعيف است.

اشكال دوم اينكه: اين مفسرين نامبرده در توجيه اينكه چرا ملكه سبأ نامه را كتابى _______________

(1) تفسير فخر رازى، ج 24، ص 194.

(2) روح المعانى، ج 19، ص 196. ______________________________________________________ صفحه ى 511

كريم خواند، وجوهى ذكر كرده اند، يكى اينكه: چون آن نامه نامه مهر شده بود و در حديث هم آمده كه اكرام كتاب به مهر كردن آن است حتى بعضى «1» از اين مفسرين ادعا كرده اند كه معناى كرامت نامه، مهر آن است، وقتى گفته مى شود: من كتاب را اكرام كردم و نامه من كريم شد، معنايش اين است كه آن را مهر نهادم.

بعضى «2» ديگر گفته اند: وجهش اين است كه خط آن فوق العاده زيبا بوده و بيانى شيوا داشته.

بعضى «3» ديگر گفته اند كه: از اين جهت كريمش خواند كه از راه غير طبيعى يعنى به توسط مرغ هوا به او رسيده است، كه چه بسا خيال كرده است كتابى است آسمانى، و از اين قبيل وجوه بى پايه و بى اساس ديگر.

و حال آنكه خواننده خوب مى داند كه اين وجوه همه از قبيل تفسير به راى است، كه كسى را قانع نمى كند و ظاهرا آن علتى كه اينان را به اين حرفها كشانيده اين است كه:

خيال كرده اند جمله" إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ ...

مُسْلِمِينَ" حكايت متن كتاب است و آن گاه ديده اند كه اين حرف با حمل جمله" كه اين از سليمان است و اينكه بسم اللَّه ..." بر تعليل و بيان علت كرامت كتاب نمى سازد، لذا براى رفع اين ناسازگارى آن طور كه ديديد به دست و پا افتاده اند.

و ما در جواب از اين پندار، مى گوييم: ظاهر" ان" مفسره در جمله" أَنْ لا تَعْلُوا عَلَى" اين است كه عبارت اصلى كتاب را نقل به معنا كند، نه اينكه بخواهد متن آن را حكايت كند و مضمونش نهى از علو بر صاحب نامه و امر به آمدن ملكه و تسليم او شدن است، پس اصلا هيچ محذورى در بين نيست.

" أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَ أْتُونِي مُسْلِمِينَ" كلمه" ان" تفسيرى است كه در اينجا مضمون نامه سليمان را تفسير مى كند. كه بيانش گذشت.

و اينكه گفتيم بعضى «4» گفته اند: كلمه" ان" مصدريه و كلمه لا نافيه است صحيح نيست، براى اينكه اگر چنين باشد اولا مستلزم تقدير گرفتن مبتداء و يا خبرى بدون جهت است، (كه هيچ اجبارى به اينكار نيست). و ثانيا اينكه مى بينيم جمله" و اتونى" را بر آن _______________

(1) تفسير كشاف، ج 3، ص 363.

(2) مجمع البيان، ج 7، ص 219.

(3) روح المعانى، ج 19، ص 195.

(4) روح المعانى، ج 19، ص 196. ______________________________________________________ صفحه ى 512

عطف كرده و اگر گفتار اين مفسر صحيح باشد مستلزم آن است كه انشاء را بر اخبار عطف كرده باشد، (و اين از فصاحت قرآن بعيد است).