ص:2

ص:3

ص:4

ص:5

ص:6

ص:7

ص:8

ص:9

ص:10

ص:11

ص:12

ص:13

ص:14

ص:15

ص:16

ص:17

ص:18

ص:19

پيروزى درخشان انقلاب اسلامى در ايران، كه در سال 1357 خورشيدى، برابر با 1979 ميلادى رخ داد، جهانيان را متوجه مبانى فكرى اين انقلاب ساخت كه چگونه جمعيّتى با دست خالى و بدون سلاح، مى تواند بر نظام تا دندان مسلّحى چون رژيم طاغوتى پهلوى، پيروز شود و حكومتى بر اساس كتاب خدا و سنت پيامبر و روش اهل بيت عليهم السلام به پا سازد و با تمام دشمنى هايى كه با آن شده و مى شود، همچنان سرپا بايستد، و به خواست خدا همچنيان روى پا خواهد ايستاد.

اين رخداد سبب شد تا انديشمندان جهان و نويسندگان و پژوهشگران، به فكر شناخت مكتب اهل بيت عليهم السلام برآيند و واقعيت را از نزديك لمس كنند؛ اهل بيتى كه در قرآن از آن ها ستايش شده و براى آن ها حقوق ويژه اى معين گرديده است.

رويكرد جهانيان به شناخت اين مكتب، مايه هراس قدرت هاى بزرگ وصهيونيست ها، در رأس آنان آمريكا و هم پيمانان آنان گرديده و

ص: 20

از آن به وحشت افتادند و از ترس اين كه مبادا اين فكر و انديشه بلند در منطقه گسترش يابد و در نتيجه حكومت هاى دست نشانده آنان را متزلزل سازد؛ دست به دامن فرقه هاى ساختگى و مذاهب گمنام و اقليت هاى فكرى و مذهبى شدند تا از اين طريق بتوانند چهره مكتب اهل بيت عليهم السلام را مخدوش سازند و مانع از نشر افكار آزادخواهانه آن گردند.

در ميان اين مذاهب ساختگى، وهابيت نقش عمده اى را ايفا كرد؛ زيرا نام اسلام را بر خود داشت و از نظر قدرت مالى و ديگر امكانات نيز مى توانست در اين مورد كارساز باشد؛ لذا پس از انقلاب اسلامى، كارگزاران اين آيين استعمار ساخته، در مورد تشيع به نشر كتاب ها و مقاله هاى فراوان و مصاحبه ها و برنامه هاى تلويزيونى پرداختند كه هدف از آن، ارائه تصوير غير منطقى و غير قابل قبول از تشيع بود.

دشمنان اهل بيت عليهم السلام در اين مورد به حدّى سرمايه گذارى كرده اند كه در تاريخ مذاهب بى سابقه است. تنها از كتاب «الشيعه والتصحيح»، هشت ميليون نسخه در خارطوم، پايتخت سودان و دو ميليون نسخه در ديگر نقاط آن كشور چاپ و توزيع كرده اند؛ كشورى كه گناه اصلى آنان علاقه راسخ نسبت به اهل بيت پيغمبر و شعار آنان حبّ اين خاندان است.

كسانى كه اين مسائل را پيگيرى مى كنند، مى گويند: حدود 000 40 سايت اينترنتى به تبليغ وهابيت مشغول است و تاكنون در جهان 000 10 عنوان كتاب و جزوه بر ضدّ شيعه منتشر شده است كه شمارگان برخى از آن ها ميليونى بوده است، ليكن اينان از تمام اين تلاش ها ترفى نبسته و به گفته ضرب المثل «از قضا سركنگبينصفرا فزود»، همين موج گسترده بر

ص: 21

ضدّ تشيع، گروهى از انديشمندان روشن ضمير و واقع گرا را به اين فكر واداشت كه از نزديك با اين مكتب آشنا شوند و به اين فكر بيفتند كه اين همه هياهو بر ضدّ اين مكتب چرا و براى چيست؟

گروهى نيز از نزديك با علما و دانشمندان شيعه تماس گرفته، حقيقت را جويا شدند و سرانجام به دروغ پردازى هاى آنان پى برده و مى برند و به تدريج ... يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجاً؛ «دسته دسته به دين خدا در مى آيند.»

بدينسان، بى آن كه گامى از سوى علماى شيعه برداشته شود، موج شناخت تشيع در مصر و اردن و ديگر كشورهاى عربى، حتى اروپا و آمريكا به راه افتاد و قلوب جوانان پاك دل، با مهر و مكتب اهل بيت عليهم السلام لبريز شد و كار به اينجا رسيد برخى از آنان از نويسندگان وهابى تبرّى مى جويند.

شگفتا! تاريخ تكرار مى شود. دستگاه پاپ نيز پيوسته كوشيده است چهره نامطلوبى از اسلام ترسيم كند و در اين مورد، لشكرى را به عناوين گوناگون به استخدام درآورده است. امّا همين تبليغات سوء، نتيجه معكوس داده و موج اسلام گرايى، اروپا و آمريكا را فرا گرفته است. به يارى خداوند، چيزى نمى گذرد كه اروپاى مسيحى، اروپاى اسلام خواهد شد، ان شاء اللَّه.

چندى پيش، كتابچه اى، شبيه شب نامه، به دستم رسيد كه عنوانش چنين بود: «سؤالاتى كه باعث هدايت جوانان شيعه شد!» اين كتابچه نه نام نويسنده دارد و نه نام مترجم و نه حتى نام ناشر و محل نشر.

ص: 22

در مقدمه جزوه آمده است: «من اين سؤال ها را از سايت هاى مختلف و كتاب هاى ضدّ شيعى جمع آورى كرده ام و خود نقشى جز گردآورى ندارم.

گردآورنده يا گردآورندگان، مدعى هستند: بر اثر اين پرسش ها جوانانى هدايت شده اند، اما از ميان اين جوانان، تنها از يك بحرينى نام برده شده است. پس اگرصحيح باشد، تنها يك جوان است كه از ولايت اهل بيت عليهم السلام جدا شده و به ولايت اموى ها در آمده است؛ جوانى كه تهيه كننده يا تهيه كنندگان او را نديده اند.

بنابراين، از جوانانى كه ادعا مى شود، هدايت يافته اند، خبرى نيست و سايت هايى كه او به آن ها اشاره مى كند، سايت هاى وهابى هستند كه عموم مسلمان ها از آنان تنفر دارند.

وهابيت مكتبى است كه در قرن هشتم پديد آمد و بعد به وسيله محمدبن عبد الوهّاب ترويج و تبليغ شد و هدف آن تفرقه افكنى ميان مسلمانان و تكفير همگان به جز ياران خود بود.

سايت هايى كه او به آن ها اشاره مى كند، سايت هاى سياسى هستند كه از لندن هدايت مى شوند؛ مانند: WWW. is 1. org. uk و اداره كنندگان آن ها مخالفان نظام جمهورى اسلامى مى باشند. اكنون پرسش اين است كه آيا اين پرسش ها را خودِ اين جوان ها مطرح كرده اند و پاسخ نيافته اند، و از اهل بيت عليهم السلام رويگردان و به حزب اموى گرويده اند! يا طراحى اين پرسش ها از سوى ديگران است؟!

آيا روشصحيح قرآنى اين نيست كه اين افراد پرسش هاى خود را را نزد اهل علم و اهل ذكر مى بردند و پس از دريافت پاسخ، همه را يكجا

ص: 23

منتشر مى كردند تا به آيه كريمه كه فرمود: ... فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ عمل كرده باشند. «(1)» حق آن بود كه بر قرآن و سنت عرضه مى كرديد و حقيقت را باز مى يافتيد؛ چنان كه مى فرمايد:

فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْ ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا. «(2)»

آرى، طرح اين پرسش ها نزد جوانان ساده دل و كم اطلاع و يا بى اطلاع، كه در اين مورد تخصّصى ندارند، بر خلاف روش علمى و نوعى خيانت به آرمان ديندارى است.

ص: 24

مورد انتقاد قرار گرفت و تكفير شد؛ برخى از عالمان اهل سنت كه نظر به كفر وى دادند، عبارت اند از:

1. «تقى الدين السبكى» از بزرگان شافعى. «(1)» 2. «محمد بن احمد بن عثمان الذهبى» مورخ و رجال شناس بزرگ و مورد احترام اهل سنت و شاگرد ابن تيميه كه رساله اى به نام «بيان زُغل العلم و الطلب» در ردّ وى نگاشت. او در اين كتاب با اشك و آه و تأسف شديد نسبت به آرا و افكار ابن تيميه سخن گفته است. «(2)» 3. «ابن حجر هيتمى»، وى ابن تيميه را بنده اى مى داند كه خدا او را خوار، گمراه، كور و كر كرده است. «(3)» 4. «قاضى تاج الدين السبكى» ابن تيميه را زيان زننده به علما مى داند و مى نويسد: او شاگردانش را به پرتگاه دوزخ برد. «(4)» 5. «علامه تقى الدين الحصنى» ابن تيميه را انسانى مى داند كه در دلش بيمارى است و منحرف و فتنه جو است. «(5)» 6. «ابن حجر عسقلانى» شارحصحيح بخارى، كه به امير حديث معروف است، به دادخواهى از احاديث و شخصيت امام على برخاسته و درباره ابن تيميه، كه به ردّ احاديثِصحيح، معروف است و در ناسزاگويى و بد دهنى شهرت دارد، اينگونه مى نويسد: «وى بسيارى از احاديث معتبر

ص: 25

را ردّ و در توهين و ناسزاگويى به افراد (مانند علّامه حلّى، كه معاصر وى بوده و كنيه اش ابن مطهّر است، ابن تيميه او را ابن متنجس مى خواند! و) آن قدر افراط مى كند كه در مواردى موجب تنقيص [امام] على بن ابى طالب مى شود». «(1)» 7. «آلوسى»صاحب تفسير نيز ابن تيميه را منحرف خوانده و از وى با همان ديدگاه ابن حجر ياد مى كند كه گفت: در ناسزاگويى و بد دهنى شهرت دارد. «(2)» 8. «سيدحسن سقاف» از معاصران، «زاهد كوثرى» و گروهى ديگر گفته اند: ... كسى كه به معاويه اقتدا مى كند و امام على]« [را مورد هجوم و عيب جويى قرار مى دهد، نزد وهابيان به «شيخ الاسلام» نامبردار است و افكار و نظرياتش را همچون وحى منزل مى دانند!

اين مكتب در برهه اى از تاريخ رو به خاموشى گراييد، امّا پس از مدتى، به وسيله محمد بن عبدالوهاب تبليغ و ترويج شد. هدف بانيان و مروجان اين مكتب، تفرقه افكنى ميان مسلمانان و تكفير همگان، جز ياران خودشان است.

به هر روى، كتابى كه از آن ياد كرديم «(3)» آشفتگى و تناقض گويى در آن، به روشنى پيدا است. اكنون تنهاصفحه اى از مقدمه آن را به اختصار

ص: 26

مى آوريم:

درصفحه 4 مى نويسد:

«اراده تكوينى و تقدير خداوند بر آن بوده است تا مسلمان ها به گروه ها و مذاهب مختلفى- كه با يكديگر دشمنى مى ورزند و عليه همديگر توطئه مى نمايند- تقسيم شوند. آرى، دچار تفرقه گشته و ...».

بعد از چند سطر مى نويسد:

«بنابراين، بايد همه كسانى كه خيرخواه امّت خويش هستند و دوستدار يكپارچگى و وحدت آن مى باشند، تا آنجا كه مى توانند براى متحد نمودن امّت، زير پرچمِ حق و باز گرداندن آن از نظر عقيده و شريعت و اخلاق، به دوران پيامبر (ص) بكوشند.»

بنابراين، آيينى كه اين نويسنده مى خواهد جوانان شيعه را به آن دعوت كند، اين است كه خدا از يك طرف به اراده تكوينى خواسته است مسلمانان به گروه هايى تقسيم شوند و با هم دشمنى كنند و آنگاه با اراده تشريعى، وحدت و يگانگى آنان را خواسته است!

اگر واقعاً اراده تكوينى خدا بر دو دستگى است، دعوت به وحدت از طريق كتاب و سنت، كار لغو خواهد بود؛ زيرا اراده خدا نافذ بوده و قابل برگشت نيست: إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ. «(1)»

اكنون تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل!

ص: 27

نويسنده مى خواهد جوانان شيعه را به راه و روش اهل سنت دعوت كند و مقصودش از اهل سنت، فقط و فقط «وهابيان» هستند كه خود را «اهل سنت» مى نامند و ديگر فِرَق اهل سنت، كه اكثريت قاطع مسلمانان جهان را تشكيل مى دهند، از نظر آنان، اهل سنت نيستند، بلكه به طورصريح و آشكار آنان را تكفير مى كنند و مشرك مى شمارند.

حتى خودِ نويسنده در آخر مقدمه مى نويسد: «در پايان به آنان يادآورى مى كنم كه بازگشت به حق از ادامه دادن راه باطل بهتر است و يكى از آن ها اگر هدايت شود و به سنّت عامل و پايبند باشد، جايگاه و پاداش او از هزاران سنّىِ بيكار و تنبلى كه از دينشان روى گردان هستند و عمر خود را در شهوت ها تلف مى نمايند يا گرفتار شبهات هستند، بالاتر و بيشتر است.» «(1)»

ص: 28

27 بار تكرار كرده اند؛ مثلًا در باره «عقيده شيعه در مورد ارتدادصحابه؟»، در حالى كه مى توانستند با طرح يك پرسش منظور خود را برسانند. به نظر مى رسد از اين طريق خواسته اند آمار پرسش ها را بالا ببرند!

2. پاسخ برخى از پرسش ها در پرسش هاى بعد آمده است؛ مثلًا درباره ارتدادصحابه حديثى را از پيامبرصلى الله عليه و آله نقل مى كند كه آن حضرت مى فرمايد:

«من در كنار حوض كوثر بودم، گروهى از يارانم مى خواستند وارد شوند، ولى از ورود آن ها جلوگيرى شد. من گفتم آنان اصحاب و يارانم هستند. خطاب آمد: نمى دانى كه بعد از تو چه بدعت هايى در دين نهادند!»

همين حديث پاسخ 27 پرسشى است كه درباره ارتدادصحابه طرح گرديده. اين حديث در پرسش 115 آمده است.

3. برخى از پرسش ها با برخى ديگر در تناقض اند؛ مثلًا در پرسش 71 آمده است: «همه اصحاب با ابوبكر بيعت كردند و هيچ مخالفتى در كار نبود»، ولى در پرسش 76 گفته شده: «انصار با ابوبكر مخالفت كردند و به بيعت با سعد بن عباده فرا خواندند و على در خانه نشست، نه با آن ها بود و نه با اين ها».

4. برخى از پرسش ها در اصل پرسش نيست، بلكه طرح يك ادعا و اتهام است، بى آن كه پرسشى در كار باشد؛ مثلًا در پرسش 123 آمده:

«يكى از قواعد شيعه اين است كه هر كس از اهل بيت ادعاى امامت كند و چيز خارق العاده اى كه نشانگرصدق و راستى او هستند، ارائه كند،

ص: 29

امامت او ثابت مى گردد ...» در اين جا هيچ سؤالى مطرح نشده و اصل اين ادعا به اين شكل، يك اتهام است و شيعه امامت را اين گونه ثابت نمى كند.

5. برخى از پرسش ها برداشت غلط از عبارات عالمانى مانند مرحوم مجلسى است؛ يعنى از آن چنين فهميده كه شيعيان پس از خواندن زيارت، رو به قبر نماز مى گزارند. (سؤال 155)

6. برخى از پرسش ها بلكه بيشتر آن ها مدرك ندارند و معلوم نيست آن ها را از كدام كتاب گرفته و به شيعه نسبت داده اند. گفتنى است اين نكته بر بيشتر پرسش ها حاكم است و نيازى به آوردن نمونه نيست.

7. برخى از پرسش ها انتقاد از نظر شخصى يك عالم شيعى است، در حالى كه آن را به همه شيعيان نسبت مى دهد.

8. پرسش در مورد حضرت مهدى عليه السلام را به گونه اى مطرح مى كند كه گويا اين مسأله، از مسائل مورد اتفاق فريقين (شيعه و سنى) نيست! درست است تولد آن حضرت، مورد اتفاق علماى اهل سنت نبوده و برخى از آنان به تولد آن حضرت اعتقاد دارند، ولى شكى نيست كه گروهى از علماى سنى، احاديث حضرت مهدى را از احاديث متواتر مى شمرند و در اين مورد، كتاب هاى ارزشمندى نوشته اند. حتى در سال هاى اخير، در كشور عربستان كتابى با نام «بين يدى الساعه» نوشته شده و پرده از بسيارى اوهام برداشته است ولى گردآورنده يا گردآورندگان پرسش ها، مسأله مهدويت را به گونه اى بسيار توهين آميز و منكرانه مطرح مى كنند.

9. در كتاب ياد شده، برخى از مسائل مسلّم تاريخى قاطعانه مورد

ص: 30

انكار قرار گرفته و اصرار بر اين است كه وانمود شود ميانصحابه هيچ اختلاف نظريه و نزاعى وجود نداشته و محبت كامل ميان بنى هاشم و بنى اميه برقرار بوده است و براى اين مطلب، ادله واهى ارائه گرديده است؛ مانند چند ازدواج ميان اين دو گروه، آن هم در رده هاى پايين.

10. پرسش ها با لحن تمسخر و توهين آميز، توأم با ناسزاگويى به شيعه و حتى در مواردى به دو سرور اهل بهشت؛ امام حسن و امام حسين عليهما السلام مطرح گرديده، كه هرگز از يك مسلمان واقعى و هدايتگر، چنين لحنى تصور نمى رود، بلكه انسان هاى متعصب، كينه توز، عجول و كم سواد از چنين لحنى استفاده مى كنند نه انسان هاى واقع گرا و دلسوز.

گردآورنده مى نويسد: من اين پرسش ها را از سايت ها جمع كرده ام، اكنون ببينيم اين سخن تا چه حد حقيقت دارد؟

واقعيت اين است كه اين كتاب، كه با اين نام چاپ شده، ترجمه كتابچه اى است به زبان عربى با نام «أسئلة قادت شباب الشيعة إلى الحق» كه توسط جوانى به نام سليمان بنصالح الخراشى «(1)» به زبان عربى تهيه و چاپ شده و حتى متن كامل آن به زبان عربى روى سايت هاى وهابى قرار دارد و توسط انتشاراتى در رياض به چاپ رسيده است.

با اين وصف، چگونه مدعى است: اين پرسش ها را از «سايت ها» گرد آورده ام؟!

بسيارى از اين پرسش ها، در كتاب «عقايد الشيعة الإثنى عشرية عرض و

ص: 31

نقد»، گردآورى دكتر ناصر بن على القفارى نيز آمده است. وى استاد دانشگاه محمدبن سعود در قصيم عربستان مى باشد.

درحقيقت هيچ يك از آن ها، از روى فكر و انديشه اين پرسش ها را طرح و جمع نكرده اند، بلكه ريزه خوار يكديگر بوده و همديگر گرفته اند.

در مورد كتاب «دكتر قفارى» بايد گفت: پر است از دروغ و تهمت، كه همه آن ها را مى توان در يك رساله جمع كرد. گذشته از اين، هتاكى ها و بى ادبى هاى وى كم مانند و بى سابقه است و به همين جهت، با استقبال چندانى روبه رو نشد و هركس آن را خواند از بى ادبى اش، نفرت پيدا كرد.

پيدااست اگر مذهب ومكتبى بخواهد باچنين شيوه هايى ترويج شود، مورد پذيرش امت قرار نخواهد گرفت؛ چراكه از حقانيت، خلوص و اصالت به دور است؛ به ويژه آن كه ادعاى پيروى از سنّت پيامبر مكرم اسلامصلى الله عليه و آله را داشته باشد و تنها خود را اهل سنّت بداند و همه را تخطئه كند! آيا پيامبر اسلام اهل دشنام، ناسزاگويى، اتهام و دروغ پردازى بود؟ حاشا و كلّا!

از وهابيان مى پرسيم: اگر فكر مى كنيد با طرح چنين پرسش هايى مى توانيد جوانان شيعه را هدايت كنيد، چرا نتوانسته ايد هادى جوانان خود باشيد و امروزه انبوهى از آنان از دين گريزان شده اند تا آنجاكه هزاران تن از آن ها به دام مكتب هاى انحرافى؛ ماركسيسم و ليبراليسم افتاده و به فساد و انحراف و اعتياد و تروريسم روى آورده اند و از فرهنگ اسلامى و عربى خود روى گردان شده اند؟

جوانان شيعه، بحمداللَّه، با تمسك به ثقلين وآشنايى با فرهنگ قرآن و عترت حضرت رسولصلى الله عليه و آله از لغزش هاى فكرى به دور هستند و اگر پرسش و شبهه اى درباره آن داشته باشند، با مراجعه به دانشمندانشان،

ص: 32

پاسخ خود را مى گيرند. مطمئن باشيد اين گونه پرسش ها نه تنها تزلزلى در آن ها ايجاد نمى كند كه آن ها را در دين خود راسخ تر مى سازد. در مورد اين نوع تلاش ها و عملكردها بايد گفت: «عدو شود سبب خير اگر خدا خواهد».

*** اشاره به اين مطلب نيز ضرورى است كه در اين كتابچه بيش از هر چيز روى سه موضوع تكيه شده است:

1. ارتدادصحابه، به اين معناكه شيعه معتقد استصحابه بعد از پيامبرصلى الله عليه و آله مرتد شدند.

2. سبّصحابه و اين كه شيعه بهصحابه پيامبر ناسزا مى گويد.

3. بى احترامى نسبت به عايشه همسر پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله.

در حال حاضر، درصحّت و سقم اين سه نسبت كارى نداريم؛ زيرا در مجموع پرسش ها و پاسخ ها، بى اعتبارى اين تهمت ها نسبت به شيعه آشكار خواهد شد.

نكته اى كه در اينجا به آن مى پردازيم، اين است كه اين نسبتها به مخالفان شيعه،صحيح تر است تا شيعه؛ زيرا هر سه مطلب، درصحيح ترين كتاب هاى آنان، يعنىصحيح بخارى و مسلم آمده است، ليكن متأسفانه هيچ وقت «به روى مبارك خود» نياورده و از آن ها چشم پوشى مى كنند، در حالى كه ريشه چنين مطالبى،صحيح بخارى وصحيح مسلم است، و ما اكنون براى اثبات سخن خود، در هر سه موضوع، ازصحيح ترين كتاب هاى آنان نمونه هايى را نقل مى كنيم و تفصيل بيشتر را به منابع ارجاع مى دهيم:

ص: 33

ص: 34

«من در كنار حوض مى ايستم، ناگهان گروهى ظاهر مى شوند، آنگاه كه آنان را شناختم، يك نفر ميان من و آن ها پديدار مى شود و مى گويد: بياييد برويم. مى گويم: آن ها را كجا مى برى؟ مى گويد: به سوى آتش. مى پرسم: آن ها چه كرده اند؟ مى گويد: مرتد شده اند و به حالت پيشين بازگشته اند.» «(1)

باز گروه ديگرى ظاهر مى شوند. آنگاه كه ايشان را شناختم، مردى ميان من و آنان حاضر مى شود و مى گويد: بياييد. مى پرسم: كجا؟

مى گويد: به سوى آتش. مى پرسم: چه كرده اند؟ مى گويد: مرتد شده و به حالت پيشين بازگشته اند. كسى از آنان نجات نمى يابد مگر گروهى اندك.» «(2)»

اين دو حديث را براى نمونه نقل كرديم، بقيه احاديث نيز به همين مضمون است.

اكنون با وجود اين احاديث، آن هم درصحيح ترين كتاب هاى اهل سنت، آيا شايسته است كه ارتدادصحابه به شيعه نسبت داده شود، در حالى كهصحيحين، راويانِ اين ده حديث هستند.

ص: 35

اين سبّ و دشنام كيست؟ تا گريبان او را بگيريم نه شيعه را، كه هرگزصحابه اى را سبّ نكرده و شيعيان دوستدار همه كسانى هستند كه پيامبر را ديده اند، جز آنان كه از راه حق منحرف شده باشند.

البته از كسانى كه پيروى از پيامبر نكرده و از مسير و راه او منحرف شده اند تبرّى مى جويند، نه اين كه او را سبّ كنند و ناسزار گويند.

در اينجا به نقل دو اثر مى پردازيم تا روشن شود چه كسانى سبّصحابه را رواج دادند:

* مسلم درصحيح خود، ازعامر، فرزند سعدبن ابى وقاص نقل مى كند:

«أمر معاويةُ بن أبي سفيان سعداً، فقالَ: مَا مَنعَك أن تسبّ أبا تراب؟ فقال: أما ما ذكرت ثلاثاً قالهنّ رسول اللَّه فلن أسبَّه ...». «(1)»

«معاوية بن ابى سفيان، به سعد وقاص فرمان داد كه على را سبّ كند وگفت: چه چيزى تو را از دشنام دادن به ابوتراب بازداشته است؟

سعد پاسخ داد: هرگاه سه مطلب را كه رسول اللَّهصلى الله عليه و آله در باره او گفته، به خاطر مى آورم، هرگز او را دشنام نمى دهم.»

و آن سه چيز را بيان كرد، كه ما از بيان آن ها خوددارى مى كنيم.

وجود اين حديث درصحيح ترين كتاب ها، گواه آن است كه پايه گذار سبّصحابه، آن هم بر شخصيت والايى مانند على عليه السلام، معاويةبن ابى سفيان است. او بود كه اين سنت زشت را در ميان امت جا انداخت و رواج داد، كه متأسفانه سلفى ها بر او طلب رضايت مى كنند.

* ابن عبد ربه در اخبار معاويه مى نويسد:

ص: 36

وقتى حسن بن على عليهما السلام درگذشت، معاويه به عنوان حج گزارى، وارد مدينه شد. او خواست بالاى منبرِ حضرت رسولصلى الله عليه و آله، على را لعن كند. به او گفتند: در مسجد، سعد بن ابى وقاص است و او هرگز به اين كار راضى نمى شود. از نظر او آگاه شو آنگاه چنين كن. فردى را سراغ او فرستاد و جريان را برايش گفت. سعد بن ابى وقاص گفت: اگر به على دشنام دهى از مسجد برون مى روم و هرگز به اينجا بر نمى گردم. از اين جهت معاويه در آن وضعيت از لعن على دست برداشت. آنگاه كه سعدبن ابى وقاص درگذشت، على را بالاى منبر لعن كرد و به كارگزارانش نوشت: على را بالاى منبرها لعن كنيد و آنان نيز چنين كردند.

امّ سلمه همسر پيامبر خداصلى الله عليه و آله در نامه اى به معاويه نوشت: «شما بالاى منبر على را لعن نمى كنيد، بلكه خدا و رسول او را لعن مى كنيد! زيرا مى گوييد لعنت بر على و بر دوستدارانش. من شهادت مى دهم كه خدا و رسول از دوستداران على هستند. اما معاويه به سخن وى اعتنا نكرد. «(1)» با توجه به اين دو روايت، بايد ريشه اين پديده را به دست آورد و از آن برائت جست.

ص: 37

انتقاد شيعه بر عايشه، مربوط به لشكركشى وى به بصره و شورش بر امير مؤمنان، على عليه السلام است و دامن او را از مسأله افك تنزيه مى كنند. (البته اگر مسأله افك مربوط به عايشه باشد نه ماريه قبطيه) ليكن متأسفانه درصحيح بخارى، باصراحت آورده است كه پيامبرصلى الله عليه و آله به خانه عايشه اشاره مى كند و مى فرمايد: «فتنه از اينجاست» و مى افزايد «شاخ شيطان از اينجا بيرون مى آيد.»

متن حديث:

* «عن نافع، عن عبداللَّه- رضي اللَّه عنه- قال: قام النبي-صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ [وآله] و سلّم- خطيباً فأشار نحو مسكن عائشة فقال: هنا الفتنة- ثلاثا- من حيث يطلع قرن الشيطان». «(1)»

*صحيح مسلم، از عبداللَّه بن عمر نقل مى كند: پيامبر خداصلى الله عليه و آله از خانه عايشه بيرون آمد و گفت: «رَأسُ الْكُفرِ مِن هاهنا مِن حَيثُ يطلع قرن الشيطان». «(2)»

با بودن چنين رواياتى، چرا هتك حرمت را به خود و مؤلفان اين كتاب ها نسبت نمى دهيد و به شيعه منسوب مى كنيد؟!

*** اكنون به تمام پرسش هاى وهابيان، هر چند مكرر و بى شمار باشد، پاسخ مى دهيم ويادآور مى شويم كه اين پرسش ها نه تنها در عقايد جوانان شيعى تزلزل ايجاد نكرده، كه آنان را درعقيده وآيينشان استوارتر مى سازد.

ص:38

ص: 39

ص: 40

11. مهريه او چهار هزار درهم بود.

12. مهريه او پانصد درهم بود.

اين اختلاف ها در ذهن انسان ترديد ايجاد كرده و اصل تزويج را زير سؤال مى برد. «(1)» فرض كنيم اين ازدواج رخ داده است، با توجه به مطالب زير، هرگز نمى توان گفت اين تزويج از روى طيب نفس و طوع و رغبت بوده است، زيرا:

1. شكى نيست كه روابط خاندان رسالت با خليفه وقت كاملًا تيره و تار بود و يورش به خانه وحى و هتك حرمت دختر گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله چيزى نيست كه بتوان آن را انكار كرد؛ زيرا مدارك معتبر آن را ثابت مى كند. «(2)» 2. عمر فردى خشن و تندخو بود، هنگامى كه خليفه اول او را به خلافت برگزيد، گروهى ازصحابه به اين امر اعتراض كردند و گفتند:

فردى خشن و تند خو را بر ما مسلّط كردى!

3. طبرى مى نويسد: خليفه، نخست از دختر ابوبكر، به نام امّ كلثوم

ص: 41

خواستگارى كرد ولى دختر ابوبكر به خاطر تندى اخلاق خليفه، اين خواستگارى را رد كرد. «(1)» بنابراين، نمى توان اين ازدواج را نشانه حسن روابط دانست.

اگر واقعاً ازدواج نشانه همبستگى فكرى و حسن روابط باشد، بايد گفت ازدواج پيامبرصلى الله عليه و آله با امّ حبيبه دختر ابو سفيان، نشانه همفكرى پيامبرصلى الله عليه و آله با او بود؛ مردى كه جنگ هاى خونينى را بر ضدّ اسلام به راه انداخت و دست او در جنگ احد و احزاب كاملًا مشهود است.

همچنين پيامبر خداصلى الله عليه و آله با دختر حُيىّ بن اخطب، به نامصفيه ازدواج كرد، آيا اين نشانه همفكرى رسول اللَّه با حيىّ بود؟!

علما و دانشمندان شيعه، رساله هاى متعدد در نقد اين رويداد تاريخى نوشته اند. علاقه مندان مى توانند به كتاب «راهنماى حقيقت» مراجعه كنند.

ص: 42

ص: 43

ابوبكر سخن نگفت و از او خشمگين بود. «(1)» ما فرض مى كنيم كه حضرت على عليه السلام پس از درگذشت حضرت فاطمه، با خليفه بيعت كرد، ولى تمام محدثان و عالمان اتفاق نظر دارند كه حضرت فاطمه تا آخرين لحظات عمرش بيعت نكرد بلكه از آنان روى گردان بود!

ابن حجر در شرحصحيح بخارى نقل مى كند: «فاطمه بر ابو بكر خشم گرفت و از او دورى جست تا آن كه پس از شش روز از دنيا رفت.

همسرش على بر او نماز گزارد و ابوبكر را از اين ماجرا آگاه نساخت. «(2)» اكنون مى پرسيم: دخت گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله كه به حكم روايت بخارى، بهترينِ زنان جهان بود و طبعاً چنين زنى، معصوم يا تالى تلو معصوم است، چرا با ابوبكر بيعت نكرد؟ اگر واقعاً خلافت ابوبكر، مشروع بود، چرا دخت گرامى پيامبر نسبت به وى خشمگين بود؟ كمى صريح تر بگوييم، پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله فرموده است:

«مَن مَاتَ وَ لَمْ يَكُن فِي عُنُقِه بَيعَةَ إِمَامٍ فَقَدْ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً». «(3)»

«هركس بميرد، در حالى كه با امامى بيعت نكرده باشد، مرگ او مرگ جاهليت است.»

اكنون بايد به يكى از اين دو پرسش پاسخ داده شود:

ص: 44

الف) دختر گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله با ابو بكر بيعت نكرد و بيعت امامى را بر گردن نداشت، آيا نعوذ باللَّه مرگ او مرگ جاهليت بود؟

ب) كسى كه خود را امام زمان معرفى مى كرد، امام واقعى نبوده، بلكه در جايگاه امام واقعى نشسته بود.

مورد نخست را نمى توان انتخاب كرد؛ زيرا دختر گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله همان بانويى است كه خداوند او را از هر رِجْسى تطهير كرد و پيامبرصلى الله عليه و آله در باره اش فرمود: «فَاطِمةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ أَهْلِ الْجَنَّةِ». «(1)»

ونيز فرمود: «يَا فَاطَمة إِنَّ اللَّه يَغضِبُ لِغَضَبِكِ وَيَرْضَى لِرِضَاكِ». «(2)»

پس بايد گفت: او طاهره مطهّره بوده و هرگز بر خلاف فرمان پيامبر خداصلى الله عليه و آله عمل نكرده است.

در اينجا نتيجه مى گيريم:

حضرت فاطمه با كسى كه بيعت نكرد، امام واقعى نبوده و به يقين وقتى از دنيا رفت، بيعت امامى بر گردنش بوده و او كسى جز على بن ابى طالب عليه السلام، وصىّ رسول اللَّه، نبوده است.

به گفته بخارى (به فرضصحّت گفتار وى) على عليه السلام پس از شش ماه بيعت كرد، اين سخن حاكى از آن است كه اين انتخاب، از نظر امام انتخابصحيحى نبود؛ زيرا آن حضرت هرگز از امر مشروع كناره گيرى نمى كرد.

شگفت است كه اين همه مدارك تاريخى بر مظلوميت زهرا و

ص: 45

همسر عزيزش و ظلم هايى را كه بر آن ها، از طرف خلافت شد، ناديده مى گيريد و بر يك بيعت، آن هم پس از شش ماه بسنده مى كنيد و از اين طريق، بر همه رخدادهاى تلخ، كه پس از رحلت حضرت رسولصلى الله عليه و آله پيش آمد، سرپوش مى گذاريد!

از اين بيان روشن مى شود پرسشى را كه (پرسش 117) از ابن حزم نقل كرده كه او گفته است: «از شيعه مى پرسم على بن ابى طالب بعد از شش ماه با ابوبكر بيعت كرد، آيا تأخير او در بيعت، كار درستى بوده يا نه ...؟» اين پرسشى است بر اساس يك پندار كه تنها خودِ ابن حزم و پيروانش قائل اند. بيعت از ناحيه آن حضرت مطلقاً منتفى است و اصلًا خليفه وقت، بعد از شش ماه، نيازى به بيعت على عليه السلام نداشت؛ زيرا زمام كارها را به دست گرفته بود و على بن ابى طالب عليه السلام هم كسى نبود كه به خاطر دختر پيامبر، واجبى را ترك كند. بايد گفت همكارى و همراهى حضرت در حدّ ارشاد خلفا بود تا لااقل اصل اسلام از ميان نرود و چنان كه خواهيم گفت، به فرض كه بيعتى بوده، از روى اكراه و اضطرار بوده و در نامه معاويه به على عليه السلام به اين واقعيت تصريح شده است.

ص: 46

ص: 47

عمر بوده، بر آن ها بيفزاييد، تصديق خواهيد كرد كه اين نام و نام هاى ديگر خلفا، از اسامى معروف ميان عرب جاهلى و اسلام بوده و هرگز از شنيدن اين نام، تنها آن سه نفر به ذهن تداعى نمى كرد.

افزون بر اين، وجه ديگرى نيز در اين نام گذارى بوده كه در پاسخِ پرسش ششم خواهد آمد.

بنابراين، تنها با نام گذارى نمى توان همه ستم هايى را كه در تاريخ بر اهل بيت عليهم السلام روا شده، انكار كرد.

گذشته از اين، اگر وضعيت خفقان، وحشت و فشار بر شيعيانِ آن روزگار را در نظر آوريم، خواهيم ديد ائمه معصوم از اهل بيت براى نجات شيعيان ناگزير دست به اقداماتى مى زدند كه در نظر شرع جايز بود؛ از جمله:

نام خلفا را بر فرزندانشان مى نهادند. با بزرگانصحابه، به وسيله ازدواج، پيوند خويشاوندى برقرار مى كردند تا از اين فشارها بكاهند و دستگاه ظلم بنى اميه و بنى عباس نتوانند به اين بهانه كه آنان با خلفاى سه گانه معارض اند، از سادگى مردم سوء استفاده كرده، عرصه را بر آنان و شيعيانشان سخت بگيرند و دست به قتل و غارت بزنند.

ص: 48

ص: 49

و غيرصحيح مى دانست.

امّا چرا نمى پذيرفت؟ براى اين كه آنان در موقعيتى سراغ على آمدند كه روحيه پاكى كه در عصر رسالت برصحابه حاكم بود، از ميان رفته و روح دنياپرستى و زراندوزى بر بخشى ازصحابه حكومت مى كرد.

تاريخ از اندوخته هاى هولناك طلحه و زبير و عبدالرحمان بن عوف و سعدبن ابى سرح، پرده برداشته است.

خليفه پيشين، يك پنجم از غنايم آفريقايى را به مروان بن حكم داد، و اين كار به قدرى زننده بود كه گروهى ازصحابهصريحاً به نقد كار خليفه پرداختند و شاعرى گفت:

وأعطيت مروان خمس ال غنيمة آثرته وحمِيتَ الحِمَى

يك پنجم (15) غنايم افريقيه را به مروان دادى و او را برگزيدى و از خويشاوندان خود حمايت كردى.

امام در چنين وضعيتى مى گويد: من شايسته خلافت بر اين مردم نيستم. برويد و كسى را پيدا كنيد كه با اين روش هماهنگ باشد، ولى آنگاه كه اصرار مردم را ديد، ناگزير شد براى حفظ وحدت مسلمين و جلوگيرى از متلاشى شدن قوا و نيرو، بيعت را بپذيرد ولى راه و روش خود را به وسيله اوّلين سخنرانى خود، اعلام كرد و تمام اسراف كارى ها كه به وسيله خليفه پيشين رخ داده همه بايد به بيت المال برگردد؛ چنان كه فرمود:

«وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ وَ مُلِكَ بِهِ الْإِمَاءُ لَرَدَدْتُهُ عَلَى مُسْتَحِقِّيهِ، فَإِنَّ فِي الْعَدْلِ سَعَةً، وَ مَنْ ضَاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ

ص: 50

فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ أَضْيَقُ». «(1)»

«به خدا سوگند هرگاه به اموال نامشروع و غارت شده از بيت المال،صداق زنان قرار گيرد و كنيزان با آن خريدارى شوند، من آن را به بيت المال باز مى گردانم؛ زيرا در عدل و داد گشايشى است و هركس عدل و داد براى او ناخوشايند باشد، ستم و بيداد برايش ناخوشايندتر است.»

گرد آورنده پرسش ها، سخن امام را به طور كامل نقل نكرده است.

براى روشن شدن اين حقيقت كه چرا حضرت دعوت و بيعت مردم را نپذيرفت، ناگزيريم سخن امام عليه السلام را به نحو كامل نقل كنيم:

«مرا واگذاريد و ديگرى را بجوييد. ما به استقبال كارى مى رويم كه داراى رويه ها و رنگ هاى گوناگون است. دل ها برابر آن بر جاى نمى ماند و خردها پايدار نخواهند بود. همانا كران تا كران را ابر فتنه پوشيده و راه روشن، تيره و ناشناس گرديده است. بدانيد كه اگر من درخواست تان را بپذيرم، شما را بر اساس آن چه خود مى دانم خواهم برد و به گفته اين و آن و سرزنش سرزنش كنندگان گوش نخواهم داد.» «(2)»

حضرت در اين كلام، گوشه اى از حقايق و وضعيت حاكم بر آن عصر را شرح مى دهد و روش و منش خويش را در اداره حكومت را ارائه مى كند. برخى از ويژگى هاى حاكم بر جامعه آن روز، عبارت اند از:

ص: 51

* تغيير تدريجى در سنت رسول اللَّهصلى الله عليه و آله پس از 23 سال؛ مانند برترى دادن عرب بر عجم، موالى بر بندگان و ...

* رفتار عثمان در باره تقسيم ناعادلانه بيت المال و گماردن نزديكان خود از بنى اميه بر امارت و ... كه موجب شورش مسلمانان و قتل او گرديد.

* طمع «(1)» جمعى از بيعت كنندگان با امام براى استفاده از فرصت هاى حكومتى. «(2)»* شايعه حرص و اصرار امام براى دست يابى به حكومت. «(3)»* وجود معاويه و بغض وى نسبت به امام، كه نزديك ترين افراد خاندانش در زمان پيامبر خداصلى الله عليه و آله به دست امام على عليه السلام به قتل رسيده اند و او دنبال بهانه است تا امام را به دست داشتن در قتل عثمان متهم كند و به بهانه قصاص با قاتلان عثمان دست به هر كارى مى زند. «(4)»* پيش بينى امام از بروز فتنه ها كه ده سال پيش از انتخاب عثمان مطرح كرد. «(5)» و اكنون نيز آن حضرت ادامه آن را به شكل تيره تر و سهمگين تر، به وضوح مى بيند و تصريح مى كند دل ها و عقل هاى مردم در برابر آن، پا برجا نخواهد ماند. «(6)» و امورى ديگر از اين دست موجب شد تا امام بدون مجامله، با

ص: 52

تفهيم حقيقت و روشن ساختن وضعيت بحرانى آن روز براى مردم، حجت را بر آنان تمام كند تا پس از بيعت نيز بهانه و توجيهى براى ديگران باقى نماند و اعتراضى عليه امام راه نيفتد؛ از همين رو، امام بعدها بر اين نكته تأكيد مى ورزد و مى فرمايد:

«لَمْ تَكُنْ بَيْعَتُكُمْ إِيَّايَ فَلْتَةً ...». «(1)»

«بيعت شما با من بدون انديشه و تأمل نبود كه اكنون آن را بشكنيد.»

اميرمؤمنان عليه السلام در باره علت سكوت خود پس از سقيفه و پذيرش حكومت پس از قتل عثمان، مى گويد:

«فَأَمْسَكْتُ بِيَدِي حَتَّى رَأَيْتُ رَاجِعَةَ النَّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الْإِسْلَامِ يَدْعُونَ إِلَى مَحْقِ دِينِ مُحَمَّدٍصلى الله عليه و آله فَخَشِيتُ إِنْ لَمْ أَنْصُرِ الْإِسْلَامَ وَ أَهْلَهُ أَنْ أَرَى فِيهِ ثَلْماً أَوْ هَدْماً تَكُونُ الْمُصِيبَةُ بِهِ عَلَيَّ أَعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلَايَتِكُم ...». «(2)»

«من دست برداشتم، تا آنجا كه ديدم گروهى از اسلام بازگشته و مى خواهند دين محمدصلى الله عليه و آله را نابود كنند. ترسيدم اگر اسلام و مسلمانان را يارى نكنم، رخنه اى در آن ببينم يا شاهد نابودى آن باشم كه مصيبت آن بر من سخت تر از رها كردن حكومت بر شما است، كه كالاى چند روزه دنياست و به زودى ايام آن مى گذرد.»

ص: 53

ص: 54

«إِنَّكَ واللَّهُ مَا أَرَدْتَ بِهَذَا إِلَّا الْفِتْنَةَ وَإِنَّكَ وَاللَّه طَالَ مَا بَغَيْتَ الْإِسْلَام شَرّاً لَا حَاجَةَ لَنَا فِي نَصِيحَتِكَ». «(1)»

«به خدا سوگند تو با اين گفتار، انگيزه فتنه گرى دارى. تو پيوسته بدخواه اسلام و مسلمانان بوده اى. ما نيازى به خيرخواهى تو نداريم.»

خاطر شريف سؤال كننده را (اگر سؤال كننده اى باشد) به اين نكته جلب مى كنم كه: شجاع آن نيست در همه جا شمشير بكشد و درو كند، شجاع، كسى است كه به وظيفه خود عمل كند، چه بسا شجاعانى هستند كه حاضر به شنيدن يك سخن حق نيستند و طبق مثل معروف كه سعدى مى گويد: «دوصد من سنگ برمى دارد و طاقت يك سخن نمى آرد.»

روزى پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله گروهى را ديد كه بر گرد شخصى جمع شده اند. پرسيد: اين كيست؟ گفتند: فردى دلاور است كه سنگين ترين وزنه ها را برمى دارد. پيامبر در پاسخ فرمود: دلاور كسى است كه بر خواسته هاى نفسانى خود چيره شود. «(2)» تاريخ اسلام گواهى مى دهد كه درخت اسلام در دل برخى ريشه ندوانيده بود، بلكه نهالى تازه پاگرفته در دل آن ها بود و امكان داشت با نسيمى يا بادى از جاى كنده شود.

پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله به عايشه مى فرمايد:

«لَوْ لَا أَنَّ قَوْمَكِ حَدِيثُ عَهْدِهِمْ بِالْجَاهِلِيَّة لَهَدمْتُ الْكَعْبَةَ ثُمَ

ص: 55

لَجَعَلْتُ لَهَا بَابَينِ». «(1)»

«اگر قريش تازه مسلمان نبودند، من وضع كعبه را دگرگون مى كردم. سپس به جاى يك در، دو در براى آن قرار مى دادم.»

ما شجاع تر از پيامبرصلى الله عليه و آله كسى را نمى شناسيم، ولى آن حضرت وضعيت را براى همه كار مساعد نمى بيند. آياصحيح بود كه از يك سو نعره مانعان زكات بلند شود و از سوى ديگر آتش جنگ داخلى در مدينه برافروخته گردد؟

آنان كه انتظار دارند قهرمانى مانند على عليه السلام، شمشيرى را كه بر گردن كافران در بدر و احد و احزاب كشيد، پس از رحلت پيامبرصلى الله عليه و آله، همان شمشير را بر گردن مسلمانان فرود آورد، تاريخ اسلام را بررسى نكرده و از وضعيت آن روزگار آگاه نيستند. آنان نه اسلام شناسند و نه على شناس.

ص: 56

ص: 57

رحلت حضرت رسولصلى الله عليه و آله بود. اين اختلاف اساسى هرگز با چند ازدواج موردى از ميان نمى رود؛ چنان كه تاكنون از ميان نرفته است. پس ازدواج دو سه نفر از فرزندان حسين بن على عليهما السلام يا حسن بن على عليهما السلام با چند تن يا نواده هاى خلفا يا همدستان آن ها، دليل بر اين نيست كه آن ها در همه مسائل عقيدتى، فقهى و سياسى با هم اشتراك نظر داشتند.

در عراق، ازدواج در ميان خانواده هاى سنى و شيعى فراوان است، ولى هرگز اين دليل بر آن نيست كه خانواده هر يك از زوجين، پذيراى عقيده ديگرى شده است.

خليفه سوم داراى همسرى مسيحى به نام نائله بود، آيا اين دليل بر اين است كه عثمان مسيحى شده بود؟ «(1)» 2. اين ازدواج بر يك اصل قرآنى استوار بوده و آن اين كه ... وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى «(2)»

اگر نياكان زوج و يا زوجه نسبت به خاندان رسالت بى مهرى كرده و بر دخت گرامى پيامبر ستم روا داشته اند، دليل نمى شود كه نوه و نبيره هاى آنان در اين جرم شريك باشند؛ زيرا هركسى مسؤول اعمال خويش است.

گذشته از اين، در پاسخ پرسش سوم گفتيم كه: پيشوايان معصوم براى كاهش فشارها نام خلفا را روى برخى از فرزندان خود مى گذاشتند و در برخى از موارد، ازدواج هايى انجام مى گرفت كه سپر فشار و بلا باشد.

حاصل آن كه نوع پيوندها را نمى توان دليل بر وحدت عقيده گرفت.

ص: 58

ص:59

ص: 60

پذيراى اين مسموميت بودند و اين كار به خاطر پيشبرد مقاصد اسلام بود.

ولى در مواردى كه در خانه خود مسموم شدند، به خاطر اين است كه آگاهى آنان از غيب در گرو خواست و اراده آن ها بوده است. اگر وضعيت ايجاب مى كرد، از اين علم و آگاهى بهره مى گرفتند. در روايات هم آمده است كه: «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ»، «(1)»

بنابراين، ممكن است در اين موارد، از اين علم غيب بهره نگرفته اند، شايد هم مصلحت نبوده است.

بنابراين، آگاهى پيامبر و امام از غيب، مانند كسى است كه نامه اى همراه دارد و هرگاه بخواهد از محتواى آن آگاه گردد، مى تواند بگشايد و از مضمونش آگاه گردد. اگر پيامبر و امام در مواردى هدف تير حوادث ناگوار و مصايب قرار مى گرفتند، به خاطر آن بود كه روى مصالحى نمى خواستند به علمى كه در كانون وجود آنان هست توجه كنند و مصلحت الهى اقتضا مى كرد كه در اين موارد از اختيار خود بهره مند نشوند. اگر هم به آن علم توجه مى كردند، چون تسليم محض خواست خدا بودند، به استقبال شهادت مى رفتند.

پاسخ اين پرسش، با مراجعه به رواياتى كه در باره علم شخصيت هاى الهى وارد شده، به سادگى به دست مى آيد. در اين مورد به كتاب هاى نامبرده در پاورقى مراجعه فرماييد. «(2)»

ص: 61

ص: 62

همچنين فرمود: «الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّة». «(1)»

2. طراح پرسش، تصوّر كرده است كه آن دو امامِ طاهر و مطهّر، فكر سلطنت و حكومت داشته اند! و از نظر هدف بسان معاويه بوده اند كه پس ازصلح با حسن بن على، بر فراز منبر رفت و گفت: «مردم! من با شما نجنگيدم تا نماز بخوانيد و روزه بگيريد، جنگيدم تا بر شما حكومت كنم!»

هر دو پيشواى معصوم به دنبال انجام وظيفه بودند نه در فكر حكومت. گاهى وظيفه ايجاب مى كندصلح را برگزيند و گاهى جهاد را؛ چنان كه جد بزرگوارشان پيامبر خداصلى الله عليه و آله در بدر و احد و احزاب جهاد كرد ولى در حديبيهصلح را برگزيد.

3. حسن بن على عليهما السلام راه برادرش حسين بن على عليهما السلام را رفت و تا لشكريان در اطاعتش بودند به جهاد پرداخت اما آنگاه كه ديد تن آسايى و دنيا پرستى بر آن ها غالب شد و نبرد، جز نابودىِ باقى مانده نيروها، نتيجه ديگرى ندارد، دست از جنگ كشيد وصلح تحميلى را پذيرفت.

شايد هيچ سندى در ترسيم دور نماى جامعه متشتت و پراكنده آن روزِ عراق و نشان دادن سستى عراقيان در كار جنگ، گوياتر و رساتر از گفتار خود آن حضرت نباشد.

حضرت مجتبى عليه السلام در «مدائن»؛ آخرين نقطه اى كه سپاه امام تا آنجا پيشروى كرد، سخنرانى جامع و مهيّجى ايراد كرد و در آن چنين گفت:

ص: 63

«هيچ شك و ترديدى ما را از مقابله با اهل شام باز نمى دارد. ما درگذشته به نيروى استقامت و تفاهم داخلى شما، با اهل شام مى جنگيديم، ولى امروز بر اثر كينه ها، اتحاد و تفاهم از ميان شما رخت بر بسته است. استقامت خود را از دست داده و زبان به شكايت گشوده ايد.

وقتى به جنگصفين روانه مى شديد، دين خود را بر منافع دنيا مقدم مى داشتيد، ولى امروز منافع خود را بر دين ترجيح مى دهيد. ما همان گونه هستيم كه در گذشته بوديم، ولى شما نسبت به ما آن گونه كه بوديد وفادار نمانده ايد.

بعضى از شما، كسان و بستگان خود را در جنگصفين، و برخى ديگر كسانِ خود را در نهروان از دست داده اند. گروه اول، بركشتگان خود اشك مى ريزند و گروه دوم خونبهاى كشتگان خود را مى خواهند، بقيه نيز از پيروى ما سر پيچى مى كنند!

معاويه پيشنهادى به ما كرده است كه دور از انصاف و برخلاف هدف بلند و عزت ما است. اكنون اگر آماده كشته شدن در راه خدا هستيد، بگوييد تا با او به مبارزه برخيزيم و با شمشير پاسخش را بدهيم و اگر طالب زندگى و عافيت هستيد، اعلام كنيد تا پيشنهاد او را بپذيريم و رضايت شما را تأمين كنيم.

سخن امام عليه السلام به اينجا كه رسيد، مردم از هر طرف فرياد زدند:

«الْبُقْيَة، الْبُقْيَة»؛ «ما زندگى مى خواهيم، ما مى خواهيم زنده بمانيم!» «(1)»

ص: 64

وقتى مردم حسن بن على عليه السلام را تنها گذاشتند، آن حضرتصلح را برگزيد.

آيا او با اتكا به چنين سپاهى، كه فاقد روحيه رزمندگى است، مى توانست با دشمن نيرومندى مانند معاويه وارد جنگ شود؟

آيا با چنين سپاهى، كه از عناصر متضادى تشكيل شده بود و با كوچكترين غفلت احتمال داشت خود خطرزا باشد، اميد پيروزى مى رفت؟

موشكافان تاريخ در بارهصلح امام حسن عليه السلام كتاب هاى ارزشمندى نوشته اند كه متأسفانه نويسنده اين كتابچه از آن ها آگاهى ندارد. كسانى كه مايل اند در باره اين موضوع مطالعه كنند، به كتاب «صلح الحسن» شيخ راضى آل يس، كه به قلم مقام معظم رهبرى به فارسى برگردانده شده و نيز كتاب «پيشوايان اسلام» مراجعه كنند.

امّا چرا حسن بن على عليهما السلام با آن جمع كم جهاد نكرد در حالى كه حسين بن على عليهما السلام با 72 تن، به جهاد پرداخت؟ در پاسخ بايد گفت:

شهادت امام حسن به خاطر وضعيت حاكم در روزگار وى، هيچ اثرى در جامعه نداشت و نهضتى را بر ضدّ امويان پديد نمى آورد؛ چرا كه هنوز، حزب اموى درست شناخته نشده بود. در حالى كه شهادت امام حسين عليه السلام، جهان اسلام را تكان داد و نهضت ها و جنبش هاى پياپى را پديد آورد.

ص: 65

ص: 66

- «اين، درصحيفه هاى نخستين، در كتاب ابراهيم وموسى است.» «(1)»* تاريخ گواه است كه درصدر اسلام، «مصحف» در باره دفتر يا كتاب جلد شده به كار مى رفت. حتى پس از درگذشت پيامبر، مصحف نام قرآن نبود، بلكه هر كتاب مجلّدى را مصحف مى گفتند.

- ابن ابى داوود سجستانى در باره گردآورى قرآن در مصحفى، از محمد بن سيرين نقل مى كند: وقتى پيامبرصلى الله عليه و آله درگذشت، على عليه السلام سوگند ياد كرد رداء بر دوش نيندازد مگر براى نماز جمعه، تا اين كه قرآن را در مصحفى جمع كند.

- ابو العاليه نقل مى كند:

«آنان قرآن را در خلافت ابو بكر در مصحفى گرد آوردند.»

وى همچنين نقل مى كند:

«عمر بن خطاب فرمان به گردآورى قرآن داد و او اول كسى است كه قرآن را در مصحف جمع كرد.» «(2)» اين جمله ها حاكى است كه در آن روزگار، مصحف به معناى دفتر بزرگ و يا كتابى مجلد بوده كه اوراق را از پراكنده شدن حفظ مى كرده، سپس به مرور زمان اختصاص به قرآن يافته است.

* روايات پيشوايان ما حاكى است، حتى در زمان آنان، لفظِ مصحف به معناى كتاب و يا دفتر مكتوب بوده است.

- امامصادق عليه السلام فرمود:

«هركس قرآن را از روى مصحف (برگ هاى مجلد) بخواند، از

ص: 67

چشم خود بهره مى گيرد.» «(1)»- و نيز در حديثى ديگر آمده است:

«خواندن قرآن از روى مصحف (برگ هاى مجلد)، عذاب را از پدر و مادر كم مى كند.» «(2)»* مورّخان درباره ترجمه خالد بن معدان مى نويسند:

- «خالد بن معدان دانش خود را در مصحفى (دفترى) ضبط كرده بود كه آن دكمه و دستگيره داشت». «(3)»- خالد بن معدان از تابعان بوده و هفتادصحابى را درك كرده است. «(4)» تا اين جا روشن شد كه تا پايان قرن اول، لفظ «مصحف» به معناى كتاب مجلد و يا دفترچه جلد شده بوده و افراد، دانش و آگاهىِ خود را در آن ضبط مى كردند و اگر بعدها قرآن را مصحف گفته اند، چون از ذهن ها بيرون آمده و بر برگ ها نوشته شده و بهصورت مجلّد درآمده بود.

با توجه به اين مسأله، نبايد در شگفت باشيم كه دخت گرامى پيامبر داراى مصحفى باشد و دانش و آگاهى هاى خود را كه از پدر بزرگوارش برگرفته بود، در آن نوشته و براى فرزندان خود، بهصورت بهترين ميراث، به يادگار بگذارد.

خوشبختانه فرزندان فاطمه عليها السلام حقيقت و واقع اين مصحف را

ص: 68

شناسانده وگفته اند: اين مصحف، جز يك رشته آگاهى هايى كه از پدر بزرگوارش و يا به خاطر «محدَّث» بودن از فرشته شنيده، چيز ديگرى نيست. اكنون برخى از روايات را مى آوريم:

* امامصادق عليه السلام فرمود: «نزد ما جامعه اى است كه در آن حلال وحرام وارد نشده و مصحف فاطمه عليها السلام هست، در حالى كه در آن كلمه اى از قرآن نيست بلكه املاى رسول خداصلى الله عليه و آله و خطّ على عليه السلام است و همگى در اختيار ماست.» «(1)» امامصادق عليه السلام در روايتى ديگر در وصف مصحف فاطمه مى گويد:

«به خداوند سوگند كلمه اى از قرآن شما در آن نيست. راوى گويد پرسيدم: آيا در آن دانش هست؟ امام در پاسخ مى دهد: بله، ولى نه از دانش هاى معمولى.» «(2)» با توجه به آنچه گفته شد، دانسته مى شود كه مصحف فاطمه عليها السلام ارتباطى به قرآن ندارد و كسانى آن را دستاويزى ساخته اند براى متهم كردن پيروان اهل بيت به تحريف قرآن. اگر آنان مغرض نباشند- ناآگاهانه و بدون تحقيق- درباره واقعيت آن سخن مى گويند. بنابراين، اصل اين پرسش ها واقعيت ندارد تا پاسخ بخواهد.

ص: 69

ص: 70

در دامنه احد به دنبال پيامبر مى گشت. وقتى حضرت او را ديد، ميان انصار و او فاصله انداخت و فرمود: او را به حال خود واگذاريد.صفيه كنار جنازه حمزه نشست و گريست. هرگاهصدايش به گريه بلند مى شد،صداى گريه پيامبرصلى الله عليه و آله نيز بلند مى شد و اگر او آهسته مى گريست پيامبر هم آهسته گريه مى كرد. فاطمه، دختر رسول اللَّهصلى الله عليه و آله نيز مى گريست. پيامبرصلى الله عليه و آله به دخترش فاطمه مى فرمود: «هيچ كس مانند تو مصيبت نخواهد ديد.» «(1)»

حضرت زهرا عليها السلام پس از رحلت پيامبر پيويسته مى گريست و مى فرمود: اى پدر، تو به پروردگارت نزديك شدى و دعوتش را اجابت كردى، اكنون بهشتِ برين جايگاه تو است. «(2)» در طول تاريخ اسلام، گريه برگذشتگان ونزديكان درميان مسلمانان؛ اعم ازصحابه و تابعان، بيش از آن است كه ما در اينجا منعكس كنيم حتى گريه هاى شيخين (ابوبكر و عمر) در موارد زيادى، هنگام درگذشت دوستانشان در تاريخ ثبت شده است. «(3)» عايشه مى گويد: پس از آن كه رسول خدا قبض روح شد، سر او را بر بالش نهادم و برخاسته با زنان ديگر، بر سر وصورت زدم. «(4)» سوگوارى براى عزيزان، كه از فطرت انسان سرچشمه مى گيرد، نه تنها مطلوب و خواستنى است، حتى تاريخ مى گويد: در جنگ احد، زنان

ص: 71

انصار بر كشتگان خويش سوگوارى مى كردند. ناگاه پيامبرصلى الله عليه و آله به خاطرش آمد كه عمويش حمزه، كه شربت شهادت نوشيده است، سوگوار ندارد، از زنان انصار خواست همچنان كه بر نزديكان خود اشك عاطفه مى ريزند بر حمزه نيز گريه كنند. «(1)» وقتى پيامبر بر مرگ يكى از دخترانش مى گريست، عبادةبنصامت از علت گريه پرسيد. حضرت پاسخ دادند: گريه، رحمتى است كه خداوند در نهاد فرزندان آدم قرار داده است و خداوند فقط بر بندگان عطوف خود رحم خواهد كرد. «(2)» ولى درگذشت شخصيت هاى اسلامى و رهبران دينى حساب ديگرى دارند. سوگوارى در ايّام درگذشت آنان، نه تنها به معناى بى صبرى شخصى نيست، بلكه به معناى نوعى حمايت از آنان و دعوت به راه آنان است.

آنان جهادگران واقعى اسلام بودند كه هرگز با ظالمان اموى و عباسى نساختند و شربت شهادت نوشيدند. راهپيمايى و به اصطلاح مردم، هيئت هاى عزادارى، براى احياى مكتب آن هاست و هر نوع سينه زنى و نوحه سرايى، همه و همه به منظور زنده كردن راه و رسم آن هاست كه بار ديگر امت اسلامى در دام منافقان ستمگر نيفتند كه «مرگ سرخ به از زندگى ننگين است».

ص: 72

ص: 73

ص: 74

ص: 75

گذشته از اين، گرد آورنده پرسش ها تصور كرده است كهصحابه هيچ گاه از فرمان پيامبر تخلف نمى كردند. در حالى كه آن حضرت در واپسين روزهاى عمرش فرمود: قلم و كاغذ بياوريد تا براى شما چيزى بنويسم كه گمراه نشويد، اما گروهى با دستور حضرت مخالفت كردند. «(1)» موارد مخالفتصحابه با دستور پيامبر، بيش از آن است كه بتوان در اين جا منعكس كرد.

ص: 76

ص: 77

در اين جا دو پرسش مطرح مى شود:

1. چرا خليفه دوم با دستور اكيد پيامبرصلى الله عليه و آله مخالفت كرد؟ آيا اين مخالفت عصيان عليه پيامبرصلى الله عليه و آله نيست؟ قرآن مى فرمايد:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَاتُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ. «(1)»

«اى افراد با ايمان بر خدا و پيامبر پيشى نگيريد ...»،

آيا جلوگيرى از نوشتن، پيشى گرفتن بر خدا و پيامبر نبود؟

2. چرا پيامبر نامه را ننوشت؟ علت آن روشن است؛ زيرا وقتى سخن پيامبرصلى الله عليه و آله زير سؤال رفت و آن معلول بيمارى و نعوذ باللَّه هذيان گويى پيامبرصلى الله عليه و آله معرفى شد، اگر مى نوشت نامه اش نيز به همين تهمت مردود شمرده مى شد و آنچه نبايد بشود، مى شد. در نتيجه تمام مكتب زير سؤال مى رفت.

از اين بيان روشن مى شود كه چرا على عليه السلام جانب پيامبرصلى الله عليه و آله را نگرفت؛ معلوم است كه وقتى پيامبرصلى الله عليه و آله، از نگارش نامه منصرف مى شود، على عليه السلام جز اطاعت پيامبرصلى الله عليه و آله كارى نمى تواند بكند.

از قضا سركنگبين صفرا فزود.

طرح كننده اين پرسش خواسته است نقطه ضعفى براى شيعه دست و پا كند، ولى مى بينيم كه اين حديث، كه بخارى آن را در 6 جاىصحيح خود نقل كرده، مايه بى پايگى مكتب اموى و ضربه محكمى بر عدالت جمعى ازصحابه است.

ص: 78

پيامبر خداصلى الله عليه و آله هر چند نامه را ننوشت، ولى خوشبختانه آن را به نحو ديگرى جبران كرد؛ آنگاه كه به مسجد رفت و حديث ثقلين را مطرح كرد، فرمود:

«إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ؛ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي، مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً». «(1)»

درست همان كلمه ضلالت و گمراهى را كه در حديث پيشين به كار برده بود، در اينجا نيز به كار برد.

ص: 79

ص: 80

ولى در مقابل، اهل حديث و سلفى ها «صحيح بخارى» و «صحيح مسلم» را از آغاز تا پايانصحيح دانسته اند و گرفتار مشكلاتى شده اند كه هم اكنون دامنگير آن هاست و نقل نمونه، كه قطعاً مجعول و دروغ است، مايه گسترش دامنه سخن مى گردد. در كتاب «الحديث النبوى بين الرواية والدرايه» به اين قسمت پرداخته شده است.

ثانياً: ادعاى ديگر آن كه كافى شرح و تفسير قرآن است، اگر مقصود او اين است كه در كتاب كافى مجملات قرآن؛ مانندصلاة، زكات، حج و جهاد تبيين و تفسير شده و اجزا و شرايط آن ها بيان گرديده است، اين، اختصاص به كتاب كافى ندارد. تمام كتاب هاى حديثى، حتىصحاح و سننِ اهل سنت، داراى چنين مقامى هستند و اگر مقصود اين است كه كتاب كافى بهصورت تفسير بر قرآن نوشته شده، اين سخن بى اساس بوده و كسى آن را نگفته است و به فرض اين كه بهصورت تفسير نوشته شده باشد، روايات آن ارزشيابى شده و طبق ضوابط با آن ها رفتار مى شود. امّا سلفى ها، بر خلاف ما، كه گردآورنده پرسش ها هم از آن ها است، خبر واحد را نه تنها در مسائل عملى و فقهى بلكه در مسائل اعتقادى مى پذيرند و به همين دليل گرفتار مشكلاتى در مسائل اعتقادى شده اند.

اخيراً در مدينه منوره، همايشى در مورد حجّيت خبر واحد در عقايد برپا شد و تقريباً همه شركت كنندگان كه سلفى بودند، با اين مطلب موافقت كردند كه دين و عقيده خود را بر اساس خبر واحد برپا كنند و روى اين اساس، در آيين آنان، تجسيم و تشبيه و مجبور بودن انسان، كاملًا پذيرفته شده است.

ص: 81

ص: 82

2. عبوديت قراردادى؛ چنين عبوديتى، ناشى از غلبه و پيروزى انسانى بر انسان ديگر در ميدان جنگ است.

دين اسلام، اين نوع عبوديت را تحت شرايطى خاص كه در فقه بيان شده، پذيرفته است. اختيار افرادى كه در جنگ به دست مسلمانان اسير مى شوند، با حاكم شرع است و او مى تواند يكى از راه هاى سه گانه را برگزيند؛ آزادسازى اسيران بدون دريافت غرامت، آزاد كردن آنان در مقابل اخذ غرامت و در اسارت نگهداشتن آن ها.

درصورت سوم، فرد اسير «عبد» مسلمانان محسوب مى شود و به همين دليل در كتب فقهى، بابى به نام «عبيد و اماء» منعقد شده است.

به عنوان مثال، قرآن مى فرمايد:

وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمْ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ. «(1)»

«مردان و زنان بى همسرِ خود را همسر دهيد. همچنين غلامان و كنيزانصالح و درستكارتان را؛ اگر فقير و تنگدست باشند. خداوند از فضل خود آنان را بى نياز مى سازد. خداوند گشايش دهنده و آگاه است.»

در اين آيه، خداوند اسيران جنگى را بندگان و كنيزان مسلمانان مى داند و مى فرمايد: ... عِبَادِكُمْ وَ إِمَائِكُمْ .... در اينجا «عبد» به نام غير خداوند اضافه شده است.

3. عبوديت؛ در اينجا عبوديت به معناى اطاعت و فرمانبردارى است

ص: 83

و در كتاب هاى لغت اين معنى آمده است. «(1)» بنابراين، در نام هايى مانند «عبد الرسول» و «عبد الحسين» معناى سوم مورد نظر است. عبدالرسول و عبدالحسين يعنى؛ مطيع پيامبرصلى الله عليه و آله و امام حسين عليه السلام. و بى شك چون اطاعت از پيامبرصلى الله عليه و آله و اولى الأمر واجب است هر مسلمانى مطيع پيامبر و ائمه عليهم السلام بعد از ايشان مى باشد:

... أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ .... «(2)»

«اطاعت كنيد خدا را و پيامبر خدا و اولى الأمر [/ اوصياى پيامبر] را ...»

بر اساس اين آيه، قرآن كريم پيامبر را «مُطاع» و مسلمانان را «مطيع» معرفى كرده است و اگر كسى همين معنا را در نام فرزند خود بگنجاند، نه تنها قابل سرزنش نيست كه شايسته ستايش است. ما افتخار مى كنيم كه مطيع پيامبر و حضرت امام حسين باشيم و به فرمان آن ها گوش فرا دهيم.

البته واضح است كه ميان «عبدالرسول» و «عبداللَّه» بودن، منافاتى نيست و انسان در عين حال كه عبد خداوند است، مطيع پيامبرصلى الله عليه و آله نيز هست؛ زيرا دانستيم كه عبوديت در مورد خداوند، عبوديت تكوينى و ناشى از خالقيّت حق است، اماعبوديت در مورد پيامبرصلى الله عليه و آله ناشى از تشريع و دستور خداوند مى باشد كه انسان ها را به اطاعت از پيامبرصلى الله عليه و آله مى خواند و پيامبرصلى الله عليه و آله را مُطاع مى نامد. ميان اين دو استعمال، فاصله و تفاوت بسيار است.

ص: 84

ص: 85

بيعت على عليه السلام نديدند.

طراح اين پرسش، چگونه و از كجا بهصورت قاطع مى گويد:

حضرت على با آن دو بيعت كرد؟!

و امّا در مورد بيعت با ابو بكر، بايد گفت از نظر شيعه بيعتى در كار نبود و از ديدگاه اهل سنت، على عليه السلام پس از شش ماه؛ آنگاه كه حضرت فاطمه عليها السلام به پدر پيوست و در كنار على نبود، بيعت كرد. اين جا، جاى اين پرسش است كه چرا على عليه السلام از يك امر مشروع عقب ماند. از نظر شما، اگر على عليه السلام وصى پيامبرصلى الله عليه و آله نبود،صحابى عادل كه بود، پس علّت تأخير او به مدّت شش ماه، از اين امر مشروع چه بود؟ بيعت نكردن دخت گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله تا لحظه مرگ چگونه قابل توجيه است؟ با اين كه در كتب روايى خودتان هست كه: «مَن مَاتَ وَ لَمْ يَكُن فِي عُنُقِه بَيعَةَ إَمَامٍ فَقَدْ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة». «(1)»

مطلب ديگر اين كه پرسشگر مى گويد: «اگر قدرت نداشت، پس امام نيست». او تصور مى كند كه امامت مقامى انتخابى است كه حتماً بايد با قدرت انتخاب كنندگان روى كار بيايد، ولى امامت على عليه السلام انتصاب الهى است و كسانى كه از جانب خدا براى مقامى منصوب مى شوند، براى مشروعيت خود نيازى به رأى مردم ندارند و انبيا و اوصيا پيوسته به وسيله قدرت هاى مسلّط و ظالم كشته مى شدند. آيا نبوت و وصايت آن ها چون قدرت نداشتند، مشروعيت نداشت؟

ص: 86

ص: 87

پيداست. براى آگاهى از اين احاديث و شيوه جعل، به كتاب شريف الغدير مراجعه فرماييد. «(1)» از بررسى اين احاديث چنين به دست مى آيد كه گويى از نظر جاعلان، على عليه السلام كارى جز مدّاحى خلفا و ستايش آنان نداشته است. اگر على عليه السلام چنين مقام و موقعيتى براى خلفا مى شناخت، چرا در بيعت با آنان شش ماه تأخير كرد؟ و چرا برترين زنان جهان، دخت گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله با آنان بيعت نكرد؟ و چرا با آنان سخن نگفت و در حالى كه نسبت به آنان خشمگين بود، از اين جهان رفت؟

چرا اين حديث مجعول را بپذيريم ولى آن خطبه غرّاء را كه همه محقّقان برصحت انتساب آن به على عليه السلام اتفاق دارند نپذيريم كه فرمود:

«أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ تَقَمَّصَهَا ابْنُ أَبي قُحافة وَ إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلِّي مِنْهَا مَحَلُّ الْقُطْبِ مِنَ الرَّحَى». «(2)»

«به خدا سوگند ابوبكر رداى خلافت را بر تن كرد، در حالى كه خوب مى دانست من نسبت به حكومت اسلامى چون محور سنگ آسياب هستم ...».

و سخن ديگرِ امام را چه كنيم كه فرمود:

«آنان خودسرانه بر مسند خلافت نشستند و ما را كه از نظر نسب برتر و نزديك ترين پيوند با رسول خدا داريم كنار زدند ...». «(3)»

ص: 88

2. كلام امير مؤمنان در باره ازدواج موقت، و نكوهش كار عمر كه آن را ممنوع ساخت، كافى است كه گفت:

«اگر عمر از ازدواج موقت جلوگيرى نمى كرد، جز افراد تيره بخت كسى به سراغ زنا نمى رفت.» «(1)»

يكى از مسلّمات تاريخ اين است گروهى ازصحابه، همواره بر حلّيت ازدواج موقت تأكيد مى كردند، حتى طبق نقل ذهبى «ابن جريج» فقيه مكه، مكرر متعه كرده است. «(2)» 3. درباره فدك و اين كه چرا آن را بازپس نگرفت، روشن است؛ چون اگر در دوران قدرت، آن را از دست عاملان خلفا پس مى گرفت، متهم به دنياگرايى مى شد و خود حضرت در نامه اى كه به عثمان بن حنيف نوشته، مى گويد:

«آرى از ميان آنچه كه آسمان بر آن سايه افكنده، تنها فدك در اختيار ما بود كه گروهى بر آن هم حسادت ورزيده و گروه ديگرى آن را سخاوتمندانه رها كردند، بهترين حاكم خداست.

مرا با فدك و غير فدك چه كار؟ در حالى كه جايگاه فرداى هركس قبر اوست كه در تاريكى آن، آثارش محو و اخبارش ناپديد مى شود،» «(3)»

پرسش كننده برگى از تاريخ فدك را نخوانده است كه فدك در طول تاريخ خلفا تا عصر مأمون، بارها باز پس گرفته و باز به آل مروان سپرده شد.

ص: 89

از آنجا كه هدف خلاصه گويى است، علاقه مندان مى توانند درباره تاريخ فدك به كتاب «فروغ ولايت» مراجعه كنند.

4. درباره «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ» كافى است يادآور شويم كه يكى از متكلّمان اشعرى مى گويد: خليفه دوم بالاى منبر قرار گرفت و گفت: من سه چيز را بر شما تحريم مى كنم و اگر كسى مرتكب شد او را به مجازات مى رسانم:

1. عقد موقت 2. حج تمتع 3. «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ». «(1)» حلبى مى نويسد: ابن عمر و امام زين العابدين در اذان، بعد از جمله «حَيَّ عَلَى الْفَلَاح»، «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ» مى گفتند. «(2)» در طول تاريخ گفتن «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ» در مئذنه ها نشانه گرايش به اهل بيت عليهم السلام بوده است.

ابوالفرج اصفهانى (284- 356) مى نويسد: وقتى يكى از حسنى ها بر مدينه فرمانروا شد، عبداللَّه بن حسن افطس بالاى مناره مسجد رفت و به مؤذن دستور داد در اذان «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ» بگويد. «(3)» و امّا چرا امير مؤمنان به اشاعه آن نپرداخت! روشن است كه وى در روزگار خود، با سه گروه در داخل نبرد كرد: 1. پيمان شكنان 2.

ستمكاران، 3. خوارج و نافرمانان. با اين مشكلات، آن حضرت بايد جبهه چهارمى هم مى گشود و اين، در چنان وضعيتى بهصلاح نبود ولى در عين حال در موارد مناسب از بدعت هاى خلفا نكوهش مى كرد. يكى

ص: 90

از آن ها «نماز تراويح» است؛ يعنى خواندن نوافل ماه رمضان با جماعت كه از بدعت هاى خليفه دوم است و در عصر پيامبر خداصلى الله عليه و آله به اين شيوه كه اكنون در مساجد مى خوانند، اصلًا وجود نداشت. «(1)» وقتى امام على عليه السلام زمام حكومت را به دست گرفت، مردم كوفه از آن حضرت خواستند براى آنان امامى براى نماز تراويح معين كند.

حضرت از تعيين امام خوددارى نمود و آن را بدعت شمرد. در اين هنگام، عمل على عليه السلام را نوعى مقابله با سيره عمر دانستند و ناله «واعمراه!» از مسجد بلند شد. در اين هنگام امير مؤمنان على عليه السلام گفت: من امامى تعيين نمى كنم، خودتان تعيين كنيد. «(2)» شگفت آن كه عمر چنين نمازى را «بدعت حسنه!» شمرد. آيا «بدعت در دين» مى تواند حسن و زيبا باشد؟

در پايان يادآور مى شويم كه بايد نوافل ماه رمضان در خانه ها بهصورت فرادى اقامه شود نه در مساجد. در اين مورد كافى است به حديثى كه مسلم درصحيح خود نقل كرده توجه كنيم كه پيامبرصلى الله عليه و آله فرمود:

«عَلَيْكُمْ بِالصَّلَاةِ فِي بُيُوتِكُمْ، فَإِنَّ خَيْرَصَلَاةِ الْمَرْءِ فِي بَيْتِهِ إِلَّا الصَّلَاةَ الْمَكْتُوبَةَ». «(3)»

«بر شماست كه نمازها را در خانه هايتان بخوانيد؛ زيرا بهترين نماز، نمازى است كه در خانه خوانده شود، مگر نماز واجب كه جايگاه آن مسجد است.»

ص: 91

براى تفصيل به كتاب «الانصاف فى مسائل دام فيها الخلاف» مراجعه كنيد. «(1)» 5. «الصلاة خير من النوم» از نظر محققان بعداً به اذان اضافه شده است. در اين مورد كافى است بدانيم مالك در موطأ نقل مى كند: مؤذن عمر سراغ او آمد تا او را براى نماز ببرد، او را در خواب يافت، براى بيدار كردن او گفت: «الصَلاةُ خَيرٌ مِنَ النَّومِ» «(2)»

عمر از اين جمله خوشش آمد و گفت آن را در نداى اذانصبح قرار دهيد.

در كتاب «الانصاف فى مسائل دام فيها الخلاف» در باره اين جمله بهصورت گسترده سخن گفته شده. «(3)» در اين جا از بازگويى نكته اى ناگزيريم و آن اين كه: هر فصلى از فصول اذان، يكى از معارف الهى را دربردارد و يا دعوت به يكى از فرايض است. جمله «حَيَّ عَلَى خَيْرِ الْعَمَلِ» چنانكه گفتيم جزو اذان است و نماز را بهترين عمل و برترين كارها مى شمارد ولى جمله ديگر؛ يعنى «الصّلاةُ خَيرٌ مِنَ النَّوم» فقط نماز را از خوابيدن بهتر معرفى مى كند. معلوم است كه اين، جز پايين آوردن شأن نماز نيست.

از اين گذشته، آيا هيچ خردمندى در جهان شك دارد كه نماز بهتر از خواب است تا بالاى مئذنه اعلام كنيم: هان! اى مردم، بدانيد نماز بهتر از خواب است؟!

6. چرا وقتى على بن ابى طالب خليفه شد، قرآن ديگرى نياورد؟

ص: 92

اين پرسش به قدرى بى پايه و اساس است كه نياز به پاسخ ندارد.

قرآنى كه اكنون در اختيار همه مسلمانان است، همان قرآن به قرائت على عليه السلام است؛ زيرا عاصم به يك واسطه قرائت را از على عليه السلام گرفته است.

با اين وصف، قرآن ديگرى در كار نبود كه بياورد.

آرى، در برخى از روايات آمده است كه امير مؤمنان، قرآن را بر حسب نزول آيات و سور تنظيم كرده بود، كه آن را نزد خود محفوظ داشت و كوچك ترين اختلافى با قرآن فعلى جز در تنظيم و ترتيب نداشت. «(1)»

ص: 93

ص: 94

نبايد فرهنگ جهاد و شهادت را، كه اسلام آورده بود، در گسترش اسلام ناديده گرفت.

اختلاف و دو دستگى در دوران خلافت امام على عليه السلام نتيجه شيوه حكومت خلفاى پيشين بود؛ به خصوص در دوران خليفه سوم كه عدالت خواهى و انسان دوستى، به زر اندوزى و تعصب قبيله اى تبديل شد و امام مى خواست اين ملت دنيا طلب و زر اندوز را به دوران رسول اللَّهصلى الله عليه و آله باز گرداند. دنيا طلبان با چنين حكومتى مخالفت كردند و با قدرت هاى مالى كه پيش تر اندوخته بودند، ارتشى را براى جنگ با على عليه السلام ترتيب دادند و امام نيز به فرمان پيامبر وصريح آيات قرآن با آنان جنگيد. «(1)» بنابراين، اختلافات، معلول حكومت على عليه السلام نبود، بلكه معلول تربيت هاى نادرست پيشينيان بود كه پذيراى حكومت عدل الهى نبودند.

ص: 95

ص: 96

گردن ها كشيده شد و هر فردى آرزو مى كرد كه همان فرد باشد، كه پيامبر او را ستود و ناگهان فرمود: بگوييد على بيايد. على عليه السلام آمد، در حالى كه از درد چشم مى ناليد. پيامبر با آب دهان، چشم او را متبرّك ساخت و بهبود بخشيد و پرچم را به او داد و او آن قلعه را فتح كرد.

ج) وقتى آيه مباهله نازل گرديد و قرار شد كه طرفين زنان و كودكان و افراد بسيار نزديك خود را براى مباهله فرا بخوانند، پيامبرصلى الله عليه و آله على و دخت گرامى اش فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام را فرا خواند و گفت: «اللّهمّ هَؤلَاءِ أَهْلِي ...». «(1)»

اكنون مى پرسيم: كسى كه چنين فرد برجسته اى را دشنام مى دهد و واعظان دربارى را وا مى دارد كه به وى دشنام دهند، فردى مسلمان است؟

خوب است در اين باره، از زبان نويسنده تفسير «المنار» بشنويد كه مى نويسد:

«در شهر استانبول مجلسى برپا شد و يكى از بزرگان كشور آلمان، در حالى كه يكى از شرفاى مكه نيز آنجا بود، چنين گفت: بر ما مردم اروپا لازم است مجسمه طلايى معاوية بن ابى سفيان را در بزرگترين ميدان هاى برلين نصب كنيم!

حاضران گفتند: چرا؟ گفت: به خاطر آن كه او نظام حكومت اسلامى را كه بر اساس دموكراسى بود، به نظام سلطنتى موروثى برگرداند و اگر چنين نبود، اسلام جهان را مى گرفت و مردم آلمان و تمام ملل اروپايى پيروان دين اسلام مى شدند.» «(2)»

ص: 97

استاد بخارى؛ يعنى اسحاق بن راهويه مى گويد: يك حديثصحيح درباره معاويه نمى شناسد. بخارى با ظرافتى خاص از معاويه سخن به ميان آورده و به جاى «باب فضايل معاويه»، «باب ذكر معاويه» گفته است.

به تعبير احمد بن حنبل «دشمنان على چون هيچ عيبى در او نديدند به سمت فضيلت سازى براى دشمن وى؛ يعنى معاويه رفتند و الّا هيچ فضيلتى در او نيست.» «(1)»

ص: 98

ص: 99

بيشترى دارد و اين نه به خاطر آن است كه براى حسين سجده مى كنيم، بلكه سجده براى خداست و تربت (خاك حسينى) به اصطلاح فقهى «مسجود عليه» (محل سجدگاه) است و اين كارى مستحبى است نه واجب، و نكته آن اين است كه اين خاك، با خون بزرگترين سرداران اسلام، كه پايه هاى حكومت امويان را متزلزل ساخت، عجين گشته است.

سجده بر اين تربت، يادآور جانبازى ها و فداكارى هاى آن حضرت و 72 تن از شهيدان راه خداست كه مرگ سرخ را بر زندگى مذلّت بار ترجيح دادند و امّا اين كه پيامبرصلى الله عليه و آله بر تربت حسين سجده نكرد- اگرصحيح باشد- براى اين است كه هنوز در آن زمان ملاك سجده وجود نداشت؛ زيرا هنوز اين خاك به خون حسين عليه السلام آغشته و متبرّك نشده بود.

بايد در نظر داشت كه شيوه و سيره بزرگان همواره اين بوده كه بر خاك مكان هاى متبرك سجده كنند.

مسروق بن اجدع (متوفاى 62 هجرى) كه از تابعان است، هنگام سفر خشتى از مدينه همراه مى برد و بر آن سجده مى كرد. «(1)» گذشته از اين ها، سجده بر تربت پاك، در خانه ها، مسافرخانه ها و مكان هاى ديگر، چندان آسان نيست و لذا شيعيان تربت پاكى، از پاك ترين خاك هاى جهان را بهصورت جامد درآورده و همراه خود مى برند تا عمل به حكم الهى در همه جا آسان شود.

اكنون اگر قرار باشد، در اين مورد جوابى نقضى بگوييم، از شما مى پرسيم: آيا پيامبرصلى الله عليه و آله بر اين فرش هاى گران قيمت، كه در مساجد

ص: 100

انداخته ايد و بر آن ها سجده مى كنيد، سجده كرده است؟ البته نا گفته نماند كه او بر سنگ ريزه هاى مسجد و گاه بر حصير سجده مى كرد.

شگفت اينجاست كه پيامبرصلى الله عليه و آله اصرار مى ورزيد انسان بر خاك سجده كند و حتى كسانى كه بر غير خاك سجده مى كردند، مانع را از زير پيشانى آنان مى كشيد و مى فرمود: «پيشانى خود را به زمين بچسبان». «(1)» و روايت با اين مضمون، بسيار است، بيش از آن كه بتوان در اينجا نقل كرد.

امروزه اصرار بر اين است كه بر فرش هاى گران قيمت سجده شود.

بايد گفت اكنون زمانى است كه سنت ها بدعت و بدعت ها سنت شده است!

در پايان شايسته يادآورى است كه امّ سلمه مى گويد: پيامبرخداصلى الله عليه و آله در حالى كه اشك مى ريخت فرمود:

«أتاني جبرئيل بالتربة التي يقتل عليها الحسين، فهي التي أقلّب في كفي». «(2)»

«اين تربتى را كه در دست من است، جبرئيل آورد و گفت: حسين در آن نقطه كشته مى شود.»

ص: 101

ص: 102

حوض دور مى كنند. مى گويم: خدايا! آنان اصحاب من هستند. گفته مى شود:

تو نمى دانى بعد از تو چه بدعت ها در دين پديد آوردند! آن ها مرتد شدند و به حال پيش از اسلام بازگشتند.» «(1)»

در اين مورد، فزون از 10 حديثصحيح از پيامبرصلى الله عليه و آله نقل شده كه همه حاكى از ارتداد گروهى ازصحابه است. «(2)» آيا شيعهصحابه را تكفير مى كند يا مؤلفان اين كتاب ها؟

شيعه هرگزصحابه را تكفير نكرده؛ زيرا گروه عظيمى از آنان بر بيعت امام على عليه السلام باقى مانده و پيشگامان تشيع بودند و گروه زيادى از آنان براى ما شناخته نيستند و ما درباره آنان جز خير گمان نمى بريم.

گروهى نيز بيعتى را كه با امام داشتند، شكستند و اينان از نظر شيعه پيمان شكنان هستند كه در اسلام حكمشان روشن است.

ص: 103

ص: 104

ص: 105

«أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى».

شگفتا! اشخاص متعددى در غياب پيامبرصلى الله عليه و آله امامت در نماز را به عهده گرفتند كه بيشترين مورد آن از «ابن امّ مكتوم» بوده است ولى هرگز احدى عمل او را دليل بر شايستگى او براى امامت ندانسته است.

در پايان، يادآور مى شويم كه هرگز دليلى بر عدم امامت جماعت حضرت على عليه السلام در دوران بيمارى پيامبر وجود ندارد.

ص: 106

ص: 107

اخلاقى و دينى، تشنه و آماده گردند و تا زمانى كه در مردم جهان چنين تشنگى اى ايجاد نشود، عرضه هر نوع برنامه مادّى و معنوى مؤثر نخواهد بود.

امام باقر عليه السلام مى فرمايد: «روزى كه قائم آل محمد عليهم السلام قيام كند، خداوند دست خود را بر سر بندگان مى گذارد و در پرتو آن خِرَدها را كامل مى كند و شعور آنان به بالاترين حد خود مى رسد. «(1)» 2. تكامل علوم و فرهنگ هاى انسانى؛ براى برقرار ساختن يك حكومت جهانىِ الهى، بر اساس عدل و داد، نياز به پيشرفت علوم و دانش هاى مادى و فرهنگ اجتماعى است.

3. تكامل وسايل ارتباط جمعى؛ چنين حكومتى نياز به وسايل پيشرفته ارتباط جمعى دارد تا بتواند مقررات و احكام و رهنمودهاى خود را در مدت كوتاهى به سراسر جهان برساند.

4. پرورش نيروى انسانى؛ از همه اين ها مهم تر و بالاتر، رسيدن به چنين هدفى و پى ريزى چنين انقلابى، نيازمند نيروهاى پرتوان و كار آزموده است كه در واقع موتور محرك اين انقلاب را تشكيل مى دهد و فراهم آمدن چنين افراد پاكباخته و فداكار و ورزيده، به زمان نياز دارد.

مسأله مهدويت از مسائل مسلّم و روشن و مورد اتفاق همه مسلمانان است و احاديث آن، در حدّ تواتر است و در نظر سلفى ها نيز مهدويت يكى از عقايد اسلامى است، پس ما نيز مى پرسيم: چرا با وجود مسلمانان و دولت هاى اسلامى در قرون متمادى هنوز ظهور نكرده است؟

معلوم مى شود فرد يا افراد سؤال كننده، كودكانه مى انديشد و نه از نظريات بزرگان مكتب خود آگاهى دارد و نه كتابى را در اين زمينه خوانده است.

ص: 108

ص: 109

بِالْعِبَادِ. «(1)» و «(2)»

«برخى از مردم كسانى هستند كه جان خود را با خدا معامله مى كنند و در پى خشنودى او هستند و خدا به بندگان خويش مهربان است.»

بنابراين، بسيار دور از انسانيت و عقل است كه چنين عمل عظيمى را، كه در تاريخ كم نظير است، نشانه بى ارزشى جان على عليه السلام در نظر پيامبرصلى الله عليه و آله تفسير كنيم.

و امّا اين كه على عليه السلام مى دانست كه كشته نمى شود، سخنى است بى پايه، آنچه كه در تاريخصحيح آمده، به شكل ديگرى است و آن اين كه، پس از سپرى شدن شب هجرت، على همراه «هند بن أبى هاله» فرزند خديجه و ربيب پيامبرصلى الله عليه و آله دو شب، آن هم در نيمه هاى شب، به حضور رسول اللَّه شرفياب شدند. در يكى از شب ها پيامبرصلى الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: «إِنَّهُمْ لَنْ يَصِلُوا مِنَ الآْنِ إِلَيْكَ بِأَمْرٍ تَكْرَهُهُ»؛ «(3)»

يعنى اكنون ديگر نمى توانند به تو آسيبى برسانند. پيامبرصلى الله عليه و آله، اين اطمينان خاطر را در شب دوم يا سوم به على عليه السلام داد، نه در شب اول. «(4)» اتفاقاً، تاكتيك مبارزه، چنين اقتضا مى كند كه افراد ضعيف را در عقب نشينى ها و مهاجرت ها با خود ببرند و افراد قوى را درصفوف نخستين پيكار با دشمن برجاى گذارند تا بتوانند با مقاومت خود، سپر امنيتى را براى عقب نشينى كنندگان و مهاجران فراهم سازند و پيامبرصلى الله عليه و آله نيز چنين كرد.

ص: 110

ص: 111

اين افراد از تاريخ زندگانى شيعيان در عصر امامان كاملًا بى اطلاع هستند و لذا تصوّر مى كنند كه تقيه امام عليه السلام براى حفظ جان خود بوده است، در حالى كه براى حفظ جان شيعيان و پيروان انجام مى گرفت.

سلمة بن مُحرِز مى گويد: به امامصادق عليه السلام گفتم: مردى مرا وصىّ خود نموده و يك دختر بيش ندارد، تركه او را چگونه تقسيم كنم؟ امام عليه السلام فرمود: نيمى از آن را به دختر بده و نيم ديگر به بستگان پدرى. من به كوفه برگشتم و گفتگوى خود با امامصادق عليه السلام را براى زراره نقل كردم. او گفت: امام اين حكم را از روى تقيه بيان كرده است. حكم واقعى نزد امام اين است كه همه را به دختر بدهى.

سال ديگر براى حج به مدينه آمدم. جريان را به امامصادق عليه السلام عرض كردم. گفتم گويا در بيان حكم از من تقيه كردى. فرمود: نه، من از آن ترسيدم كه تو همه را به دختر بدهى و بستگان پدرى تو را به محكمه ببرند و نيمى از مال را از تو بخواهند.

آنگاه از من پرسيد: نيمه ديگر را چه كردى؟ گفتم: نداده ام. گفت:

كسى هم از اين جريان آگاه است؟ گفتم: نه، فرمود همه را به دختر بده. «(1)»

ص: 112

ص: 113

امام علاوه بر گسترش عدالت، همه وظايف پيامبر را، جز پذيرش وحى، ادامه دهد؛ يعنى حكم حوادث نوظهور را بيان كند. شبهات معاندان را برطرف سازد و در حدّ امكان، احكام نورانى الهى را اجرا نمايد. در هر حال، نصب امام از جانب خداوند، حجت را بر تمام مردم تمام مى كند و جاى عذرى بر كسى باقى نمى گذارد.

امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام روزى كه بر اريكه حاكميت نشست به تمام اين وظايف و دستورات عمل كرد.

در پايان يادآور مى شويم كدام يك از اين دو طرح مى تواند امت را به كمال برساند؟

1. نصب امام معصوم از جانب پروردگار، به وسيله پيامبران، كه از خطا و گناه و زر اندوزى و قبيله گرايى منزّه و پاك باشد؟

2. گزينش يكى از افراد عادى براى چنين منصب مهم كه هيچ گونه تضمينى براى عدم لغزش او وجود ندارد.

ص: 114

ص: 115

ص: 116

على عليه السلام قرآنى را كه پس از پيامبرصلى الله عليه و آله، طبق ترتيب نزول جمع كرده بود، ارائه كرد، وقتى استقبال نكردند، او هم آن را نزد خود محفوظ نگه داشت. گرد آورنده اين پرسش ها اگر اهل دانش بود، هرگز اين سخن را نمى گفت.

قرآن على عليه السلام در كتاب تاريخ يعقوبى و مصابيح الأنوار به طور مفصل آمده است. هيچ تفاوتى با اين قرآن جز در تقديم و تأخير سوره ها ندارد. «(1)»

ص: 117

ص: 118

ص: 119

ص: 120

جَعْفَر عليه السلام: وَ لَقَدْ وَلَدَنِي أَبُو بَكْرٍ مَرَّتَيْن». «(1)»

بايد گفت:

اوّلًا: ناقل حديث فردى سنى است و گفتار او در مقام «احتجاج»، براى شيعه حجت نيست.

ثانياً: با فرضِ حجت بودن، روايت كاملًا بى سند و در اصطلاح، حديث مرسل است و حديث مرسل و فاقد سند، فاقد حجيت و غير قابل احتجاج است. آيا مى توان با يك حديث بى سند بر يك اصل عقيدتى استدلال كرد؟!

شما نبردهاى خونين و كشمكش هاى روشن را كه بعد از سقيفه رخ داد، ناديده مى گيريد و به يك حديث بى اصل و اساس استدلال مى كنيد و مى خواهيد بر اين گذشته تلخ سرپوش بگذاريد؟!

ص: 121

ص: 122

ساكن عراق شدند تا در فتوحات اسلامى شركت داشته باشند.

فاتح شام و ديار بكر و آسياىصغير ابو ايّوب انصارى، ميهماندار وميزبان پيامبرصلى الله عليه و آله، شيعه خالص على عليه السلام بود و هم اكنون قبرش در اسلامبول مزار همگان است.

محمدبن ابى بكر كه از نظر روح و روان فرزند على عليه السلام بود، به دستور آن حضرت براى ادامه گسترش اسلام به مصر رفت و به شهادت رسيد و پس از وى مالك اشتر نخعى براى ادامه مأموريت به مصر اعزام شد كه متأسفانه در نيمه راه با دسيسه معاويه مسموم گرديد و هم اكنون قبرش مزار مردمان است.

در دوران خلفا، فاصله شيعه و سنى در حد امروز نبود، بلكه در فتوحات با داشتن گرايش هاى مختلف، همه شركت مى كردند.

اين از سلف، امّا درباره خلف، كافى است بدانيم كه مرابطه (مرزبانى) يكى از وظايف بزرگ مسلمانان بوده و بيشتر به وسيله دولت هاى شيعهصورت گرفته است.

حمدانيان در شام، فاطميان در شمال آفريقا و علويان در طبرستان و ديلمان و گيلان، مرزبانان اسلام بودند. دولت هاى شيعه در هند در مبارزه با بت پرستى و تشكيل دولت اسلامى براى خود، سرگذشت مفصلى دارند و اكبرآباد در هند مركز دولت هاى شيعى بود.

كسانى كه علاقه مندند از جهاد نظامى شيعه در جهان آگاه شوند، به كتاب «جهاد الشيعه» نگارش خانم دكتر «سميرة مختار الليثى» چاپ دار الجيل مراجعه كنند.

نبردصفويان در جنوب ايران با پرتغالى ها و نبرد ايرانيان با روس و انگليس در شمال و جنوب ايران، ازصفحات زرين جهاد شيعه با كافران

ص: 123

است. وقتى پرتغالى ها، بندرعباس را اشغال كردند و نام آن را بندر گمبرون نهادند، شاه عباسصفوى با نيروى ايمان شيعيان آنجا را پس گرفت و نام آن را بندرعباس نهاد. جهاد نادرشاه با هنديان بت پرست، يكى از بزرگ ترينصفحات تاريخ جهاد اسلامى با بت پرستان است.

در قرن چهاردهم، آنگاه كه انگلستان عراق را اشغال كرد، مرجعيت شيعه به پيشوايى آيت اللَّه محمد تقى شيرازى توانست با بر پا كردن «ثورة العشرين» در سال 1920 ميلادى اين سرزمين اسلامى را از وجود زالوصفتان انگليسى پاك گرداند و به اين كشور استقلال ببخشد.

در اين چند سال اخير، بزرگ ترين ضربه را شيعيان لبنان بر پيكر اسرائيل وارد ساخته اند و مقاومت اسلامى لبنان در چند مرحله اسرائيل را كه تا پايتخت لبنان پيشروى كرده بود، به گونه اى خفت بار عقب راند و زهر چشمى به آنان نشان داد كه تاكنون از مجموع دولت هاى عربى دريافت نكرده بودند.

در اين جا جهاد نظامى شيعه را بهصورت بسيار موجز و فشرده آورديم، ولى حقيقت اين است كه گردآورنده اين پرسش ها تصور كرده است كه جهاد، تنها جهاد نظامى است و از عظمت جهاد علمى و فرهنگى غفلت كرده است.

اگر جهاد قلمى و فرهنگى نبود، هرگز سربازان فداكار و از خود گذشته در ميدان نبرد، از جان گذشتگى نشان نمى دادند.

ائمه اهل بيت عليهم السلام از پيامبر خداصلى الله عليه و آله نقل مى كنند كه فرمود:

«ثلاثة تخرق الحجب، و تنتهي إلى ما بين يدي اللَّه؛صرير أقلام العلماء، و وطى ء أقدام المجاهدين، وصوت مغازل

ص: 124

المحصنات». «(1)»

«سه چيز است كه پرده ها را مى شكافد و به درگاه الهى مى رسد: 1.

صداى قلم دانشمندان 2.صداى پاى جهادگران 3.صداى ريسندگى زنان پرهيزكار.»

همچنين فرمود:

«أَفْضَلَ الْجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِر».

«بالاترين جهاد، گفتن سخن حق نزديك فرمانرواى ستمگر است.»

و پيشوايان معصوم شيعه، كه به شمشير ظالمان و يا سمّ ستمگران جام شهادت نوشيدند، به خاطر سخنان حقى بود كه نزد ظالمان مى گفتند.

در حالى كه گروه هاى ديگر با خلفاى اموى و عباسى سازش داشتند و با آن ها كنار مى آمدند، به جز افراد نادر كه نمى توان روى آن ها حساب كرد.

انسان تصور مى كند كه ميدان جهاد، بستر نظاميان است، ولى تاريخ خلاف آن را گواهى مى دهد.

علما و دانشمندان شيعه، به خاطر جهاد فرهنگى و نشر اسلام ناب محمدى، به وسيله ستمگران جام شهادت نوشيدند و يا با شمشير كشته شدند و يا بر سر دار رفتند و احياناً بدن هايشان سوزانده شد. «(2)» در هر حال، شيعه مفتخر است كه با جهاد قلمى و فرهنگى خود، تفكّر اسلام ناب محمدى را كه در تعاليم اهل بيت- همتاى قرآن- متجلى است، به جهانيان معرفى كرده است.

ص: 125

ص: 126

ص: 127

علم، به معناى طرد ديگر ابزارهاى قضاوت است، در حالى كه اين شيوه، توسعه ابزار قضاوت است.

از حسن اتفاق، گروهى از فقهاى اهل سنّت معتقدند قاضى در مواردى مى تواند به علم خود عمل كند. ربيع مى گويد: مذهب شافعى بر اين عقيده است كه قاضى به علم خود عمل مى كند و اگر در اين فتوا توقف كرد، به خاطر فساد دستگاه قضاوت است.

ابو يوسف شاگرد ابوحنيفه و مُزَنى پيرو مكتب شافعى برهمين نظريه فتوا داده اند. حتى مى گويند: شافعى در كتاب «امّ» و در «رساله» خود، در حجّيت اصول، بر اين مسأله تصريح كرده است.

ابوحنيفه و محمدبن حسن شيبانى مى گويند: اگر پيش از انتصاب به قضاوت، از جريان آگاه گردد و موضوع نزاع مربوط به قلمرو قضاوت باشد، مى تواند به علم خود عمل كند. «(1)» هيچ كس تصور نكرده است كه اگر كسى گفت قاضى مى تواند به علم خود عمل كند، اين به معناى ترك شريعت اسلام و عمل به شريعت منسوخ است.

مشكل ما باگردآورنده پرسش ها اين است كه ايشان فاقد آگاهى هاى علمى و فقهى است و گرنه با او به گونه اى ديگر سخن مى گفتيم.

ص: 128

ص: 129

كه منافعشان به خطر مى افتد، با او از در مخالفت وارد مى شوند و دور افتادگان كه به هر دليلى توفيق الهى شامل حال آنان مى شود، به او مى گروند.

ابوسفيان و ابوجهل و ابولهب و حكم بن عاص از بستگان پيامبر با او جنگيدند ولىصهيب رومى و بلال حبشى و سلمان فارسى از مخلصان آن حضرت شدند.

ص: 130

ص: 131

ص: 132

ص: 133

طبقات مختلف لباس عزا يكسان است و آنان رنگ سياه را براى عزا مناسب تر از رنگ هاى ديگر مى دانند.»

از شاهنامه فردوسى استفاده مى شود كه در اعصار ديرين نيز لباس سياه نشانه عزادارى بوده است. او مى گويد:

در كاخ ها را سيه كرد پاك ز كاخ و ز ايوان بر آورد خاك

بپوشيد پس جامه نيلگون همان نيلگون غرق كرده به خون

شواهد تاريخى بر اين كه لباس سياه شعارى جهانى بوده و به هنگام عزا بر تن مى كردند، فراوان است و اگر شيعه هم در ايام عزا پيراهن مشكى بر تن مى كند، تبعيت از يك عرف جهانى است كه اسلام از آن نهى نكرده است.

خلاصه اين كه: شيعه سياه پوش نيست؛ يعنى هرگز 000 000 300 شيعه در جهان، همگى و هميشه سياه نمى پوشند و مرتكب اين مكروه نمى شوند.

معلوم است كه در مواقع شهادت اهل بيت عليهم السلام، به طور موقت سياه پوشيدن، رمز حزن و عزادارى است و اميرمؤمنان، على عليه السلام فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه در شادى و حزن ما شركت دارند. «(1)» و هم اكنون در جهان پوشيدن سياه در ايام مصيبت، رمز عزادارى است و اين ربطى به شريعت و دين ندارد و يك عادت و از آداب و رسوم ملّى و قومى است.

جاى تأسف است كه گردآورنده اين پرسش ها، نتوانسته است تفاوت ميان عادات و رسوم ملى و مسائل دينى را متوجه شود!

در پاسخ پرسش دوم، گفتنى است برخى از سادات، عمامه مشكى مى پوشند و در روايات عمامه مشكى استثنا شده است.

ص: 134

ص: 135

ص: 136

نگارش آن شد و گفت: بيمارى بر پيامبر چيره شده و كتاب خدا براى ما كافى است. «(1)» 3. مردى از انصار، در محضر پيامبر خداصلى الله عليه و آله مى نشست و سخنان او را گوش مى داد ولى در خاطرش نمى ماند. در محضر پيامبر از ضعف حافظه اش شكايت كرد. حضرت فرمود: «اسْتَعِنْ بِيَمِينِكَ»؛ «از نوشتن كمك بگير.» «(2)»

عمرو بن شعيب، از جدّ خود نقل مى كند كه به پيامبر گرامى گفت:

آنچه را كه از تو مى شنوم بنويسم؟ فرمود: بنويس. «(3)» جايى كه قرآن دستور مى دهد اگر كسى به كسى وامى داد بنويسد. «(4)» آيا احاديث رسول خدا كه لنگه و همتاى قرآن است، چنين جايگاهى ندارد؟

به خاطر اهميتى كه سنّت پيامبر دارد، على بن ابى طالب عليه السلام و فرزندان آن حضرت به ضبط احاديث پيامبرصلى الله عليه و آله در دوران حيات و پس از رحلتش همت گماردند.

اميرمؤمنان عليه السلام مى فرمايد:

«كُنْتُ إِذَا سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِصلى الله عليه و آله أَعْطَانِي وَ إِذَا سَكَتُّ ابْتَدَأَنِي».

«هرگاه از پيامبرصلى الله عليه و آله مى پرسيدم پاسخ مى گفت و هرگاه خاموش

ص: 137

مى شدم، او سخن آغاز مى كرد.» «(1)»

بنابراين، كتاب هاى مربوط به اميرمؤمنان عليه السلام، همگى احاديث پيامبرصلى الله عليه و آله است كه از زبان او شنيده و ضبط كرده است و اين كتاب ها به نام هاى مختلف در ميان فرزندان او محفوظ بوده و حتى حضرت باقر و حضرتصادق عليهما السلام گاهى از روى آن كتاب ها حكم شرعى را بيان مى كردند. «(2)» امير مؤمنان نه تنها به ضبط احاديث پيامبرصلى الله عليه و آله اهتمام مى ورزيد، بلكه نخستين كسى بود كه اقدام به نوشتن قرآن كرد و همه آن را به تدريج- در مدت بيست و سه سال نزول آيات- نوشت و خود فرمود: به خدا سوگند آيه اى در قرآن نيست، مگر آن كه مى دانم براى چه، دركجا و در حق چه كسى نازل شده است. خدايم به من دلى دانا و زبانى گويا عطا كرده است. «(3)» بنابراين، كتاب هايى كه نام برده، اكثر آن ها احاديث رسول خداست درباره مصحف فاطمه نيز در گذشته سخن گفتيم.

برخى از آن كتاب ها، كه او نام مى برد، بخارى آن ها را در باب كتابة العلم آورده است. «(4)» شگفت اينجاست كه اين نقطه قوت (گردآورى سنت پيامبر) كه در

ص: 138

تاريخ اهل بيت عليهم السلام وجود دارد، در ديد اين گردآورنده پرسش ها، نقطه ضعف تلقى شده است. كتاب هاى ياد شده، هر چند ممكن است برخى دو نام داشته باشد، نشانه اهميت دادن اهل بيت عليهم السلام به فرهنگ اسلامى و علوم نبوى است.

البته چنين فردى حق دارد به اين عمل فرهنگىِ بزرگ، از ديده منفى بنگرد؛ زيرا خلفا، پس از درگذشت پيامبر خداصلى الله عليه و آله هر نوع كتابت حديث را ممنوع كردند.

عايشه مى گويد: شبى ديدم پدرم خوابش نمى برد، علت را از وى پرسيدم. وقتىصبح شد، گفت: دخترم! احاديثى كه نزد تو است بياور، مجموعاً 500 حديث از پيامبر جمع كرده بود، همه را آتش زد و سوزاند. «(1)» وقتى عمربن خطاب به قدرت رسيد، بخشنامه اى را به تمام نقاط فرستاد و در آن اينگونه نوشت:

«مَنْ كَتَبَ عَنِّي شَيْئاً غَيْرَ الْقُرْآن فَلْيُمْحِهِ». «(2)»

«هركس از من چيزى غير از قرآن نوشت، آن را محو كند و از ميان ببرد.»

و به خاطر همين بخشنامه، نگارش حديث ممنوع شد و نوشتن حديث پيامبر، حالت ضدّ ارزش به خود گرفت. وقتى خليفه اموى، عمربن عبد العزيز در دوران خلافت خود (101- 99) احساس كرد كه ترك نگارش حديث موجب از ميان رفتن علوم نبوى است، در نامه اى از «ابوبكر بن حزم» (عالم مدينه) خواست احاديث پيامبر خدا را بنويسد؛

ص: 139

زيرا بيم آن مى رفت كه احاديث آن حضرت از ميان برود و علم هنگامى نابود مى شود كه حالت پنهانى به خود بگيرد. «(1)» ولى باز هم اين بخشنامه به خاطر ذهنيتى كه از قبل وجود داشت، چندان اثر نبخشيد، تا اين كه در دوران منصور دوانيقى، در سال 143؛ يعنى پس از يك قرن و نيم، نوشتن حديث بهصورت رسمى رايج شد. «(2)» وضعيت حديثى كه حدود يك قرن و نيم نوشته نشود و مذاكره و نوشتن آن ضد ارزش تلقى گردد، معلوم است. تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل.

در اين مدت، چقدر بازرگانان حديث، از جعل حديث استفاده كرده و سره را با ناسره مخلوط كردند.

باز شگفت اينجاست كه گرد آورنده پرسش ها كه آگاهى امامان ما را از تورات و انجيل و زبور نقطه ضعف تلقى كرده، مى گويد: اسلام تنها يك كتاب دارد و آن قرآن كريم است ...

آرى، اسلام يك كتاب دارد و آن هم قرآن كريم است، ولى در عين حال، همه ما مأموريم انبياى پيشين و كتاب هاى آنان را تصدق كنيم.

قرآن مى فرمايد:

آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَانُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ. «(3)»

ص: 140

«پيامبرصلى الله عليه و آله به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده، ايمان آورده است و همه مؤمنان هم به خدا و فرشتگان او و كتاب ها و پيامبرانش ايمان آورده اند و مى گويند: ميان هيچ يك از پيامبران او فرقى نمى گذاريم و مى گويد: شنيديم و فرمان برداريم. پروردگارا! آمرزش تو را انتظار داريم و بازگشت ما به سوى توست.»

آگاهى پيشوايان از كتب آسمانى، سبب پيروزى اسلام و مسلمانان بر دانشمندان اهل كتاب بوده است؛ زيرا در اين كتاب ها نام و اوصاف مبارك پيامبر خدا وارد نشده است؛ چنان كه مى فرمايد: الَّذِينَ آتَيْنَاهُمْ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ...؛ «(1)» «پيامبر اسلام را مى شناسند همچنان كه فرزندان خود را مى شناسند ...» و تفصيل آن در مناظره امام رضا عليه السلام با علماى اهل كتاب در مجلس مأمون، آمده است. «(2)»

ص: 141

ص: 142

ص: 143

ص: 144

پيامبرصلى الله عليه و آله دروغ مى گفتند و او نسبت به اين كار هشدار مى داد.

پس از رحلت حضرت رسولصلى الله عليه و آله جلوگيرى از نقل حديث، سبب شد كه جعل حديث براى كسب مقام و تقرّب به قدرت ها آسان شود و در اين مورد، دانشمندان يهود و نصارى كه تظاهر به اسلام كرده بودند، نقش عظيمى در جعل حديث در اسلام را داشتند؛ مانند كعب الأحبار و وهب بن منبه و تميم دارى و .... «(1)» جعل اين احاديث مايه ظهور تعارض در احاديث نبوى گرديد.

ابن ابى العوجاء در خانه حماد بن مسلم، محدّث نامى اهل سنت پرورش يافت و او در كتاب هاى حمّاد دست مى برد و احاديثى را جعل مى كرد. «(2)» در اين مورد كافى است بدانيم بخارى 2761 حديث خود «(3)» را از 000 600 حديث برگزيده است.

صحيح مسلم 4000 حديث خود را از 000 300 حديث برگزيده است.

مسند احمد قريب 000 30 روايت خود را از 000 750 حديث انتخاب كرد و يك ميليون حديث را حفظ داشت.

همه اين ها حاكى از آن است كه بازار جعل حديث در قرن دوم و سوم، براى كسب مقام و ثروت، به قدرى داغ بود كه محدّثان ميليونى در

ص: 145

ميان راويان ديده مى شد.

اگر ساعات عمر پيامبرصلى الله عليه و آله را براى امور مختلف تقسيم كنيد، به دست مى آيد كه هرگز آن حضرت وقتى براى گفتن يك دهم اين احاديث را نداشته است! از اين جهت نويسندگانصحاح با تلاش فراوان توانستند معدودى از احاديث را به نامصحيح ضبط كنند.

مسلماً در جعل حديث، تناقض و تعارض فراوانى به چشم خواهد خورد و لذا در همينصحاح، روايات حاكى از «جسم بودن خدا» و «مجبور بودن انسان» فروان است كهصد درصد با روايات تنزيه در تعارض هستند.

اكنون به برخى از علل تعارض در حديث شيعه اشاره مى كنيم:

1. تقطيع روايات

گاهى برخى از راويان، بخش مورد نظر خود را از روايت نقل كرده و بخش ديگر را حذف نموده اند؛ به گونه اى كه روايت درصورت ضميمه كردن هر دو بخش، معنايى دارد و در تفكيك معنايى ديگر.

يكى از عوامل ظهور تعارض در روايات شيعه، تقطيع يك روايت به دو قسمت است.

2. نقل به معنى

برخى از راويان، لفظ امام را نقل نكرده اند. بلكه مضمون و معناى آن را آورده اند و همين سبب اختلاف در اخبار و روايات شده است.

3. جعل حديث

جعل احاديث ازطريق غلاة؛ مانند مغيرةبن سعيد و ابو زينب اسدى،

ص: 146

معروف به ابوالخطاب است و امامصادق عليه السلام انگشت روى روايات اين افراد نهاد و گفت: اينان بر من و پدرم دروغ مى بندند. «(1)» از اين جهت علماى شيعه به روايات اينان اعتنا نكرده و براى آن ها ارزش قائل نشده اند. بنابراين، اگر تعارضى به نظر مى رسد، برخى جنبه طبيعى و برخى ديگر جنبه تخريبى داشته است. امّا آيا اين تعارض براى ابد باقى مى ماند يا علما و دانشمندان با موازين، همه اين ها را از هم جدا كرده و تعارض را برداشته اند؟ و نويسندگان كتب اربعه پس از تلاش و تهذيب، به جمع احاديث دست زده اند و در اين كتاب ها از روايت اين جاعلان خبرى نيست.

ص: 147

ص: 148

كه به وسيله پيامبرخداصلى الله عليه و آله و ديگران در محيط خانواده تشكيل مى شد، گزارش كرده است.

3. شهادت حسين بن على عليهما السلام مسير تاريخ را عوض كرد؛ زيرا اسلام به وسيله امويان قدرت طلب و پيروان آيين جاهليت از مسير اصلى خارج و راه ديگرى را مى پيمود كه امام حسين بن على عليهما السلام اين سرنوشت را در سخنان خود به فرماندار معاويه فرمود:

«وَعَلَى الإِسْلامِ السَّلامُ، إِذْ قَدْ بُلِيَتِ الأُمَّةُ بِراعٍ مِثْلِ يَزيدٍ ...».

«اثرى از اسلام باقى نمى ماند اگر امت اسلامى، گرفتار زمامدارى مانند يزيد مى شد.» «(1)»

از اين روست كه تظاهرات شيعه براى حفظ مكتب اهل بيت عليهم السلام در عاشورا نسبت به روزهاى ديگر شديدتر است و اين هرگز به معناى برتر بودن امام حسين عليه السلام از جد بزرگوارش نيست.

4. يكى از ابعاد اين فاجعه آن است كه: مردمى به ظاهر مسلمان و نمازگزار، فرزند پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله را با لب تشنه، در كنار فرات كشتند و سر او و 18 تن از ياران او را بر نيزه زدند و به عنوان بزرگترين تحفه، به دربار يزيد بن معاويه بردند!

آنان مى خواستند دختران رسول اللَّهصلى الله عليه و آله را به عنوان اسيران جنگى به كنيزى ببرند! آيا اين سخت ترين مصيبت بر خاندان رسالت نيست؟

ص: 149

ص: 150

از اين گذشته، چرا احاديث متواتر و متضافر پيامبرصلى الله عليه و آله را درباره ولايت على عليه السلام ناديده مى گيريد؛ مانند: 1. حديث غدير 2. حديث منزلت 3. حديث «إِنَّ عَلِيّاً مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ وَ هُوَ وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي». «(1)»

و نمونه هاى ديگر كه فراوان است.

گذشته از اين، به چه دليل هرچه ركن باشد بايد در قرآن بيايد؟ شما مى گوييد «قرآن قديم» است و هركس بگويد «قرآن حادث» است كافر مى شود، پس چرا اين ركن در قرآن نيامده است؟

ص: 151

ص: 152

ص: 153

ص: 154

ب) رواياتى كه او ادعايش را بر آن ها مستند ساخته، حاكى از كم يا زياد شدن آيات قرآن نيست، بلكه نوعى تفسير و اشاره به مصداق بارز آيات است و اين اشتباه اختصاص به ايشان ندارد. آنان كه با لسان روايات اهل بيت عليهم السلام آشنا نيستند، اين تفاسير را جزئى از آيات دانسته اند، در حالى كه اين روايات ربطى به جملات و كلمات قرآن ندارد و تنها تفسير آيات است.

اكنون به رواياتى كه تمسك جسته اشاره مى شود:

1. مى گويد: در اصول كافى، در تفسير آيه ذرّ آمده است:

«... وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِي وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِيى».

پاسخ:

اين حديث، به فرضصحت، درصدد بيان آن نيست كه اين كلمات جزء آيه است، بلكه مى خواهد بگويد در «عالم ذرّ» از چيزهايى كه از انسان پيمان گرفته شده، رسالت پيامبرصلى الله عليه و آله و وصايت على عليه السلام است.

بهترين شاهد اين است كه پس از آيه مى گويد: «وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِي وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِين». و اين نوع تفسير، بيان مصداق است نه بيان اجزاى آيه، و جمله به گونه اى است كه اصلًا در دل آيه نمى گنجد.

2. در حديثى، آيه مربوط به پيامبر چنين آمده است:

«وَ أَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا بِهِ- يعنى بالإمام- وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ ...».

پاسخ:

اگر كسى حديث را از اول تا آخر مطالعه كند، به يقين مى رسد پيامبر

ص: 155

خداصلى الله عليه و آله در مقام بيان موقعيت امامى است كه بايد پس از رحلت خودش بيايد و تكاليف پيامبر (غير از تلقى وحى و تشريع)، بر دوش او است.

آنگاه يادآور مى شود: مردان مؤمن كسانى هستند كه به پيامبر ايمان مى آورند و او را تقويت و يارى مى كنند.

ايمان به پيامبرصلى الله عليه و آله، ايمان به همه چيزهايى است كه بر او نازل مى شود و يكى از آن ها امامت اميرمؤمنان و ديگر جانشينان اوست.

در حقيقت امام در مقام بيان تفسير و تبيين حدود و قلمرو ايمان به پيامبرصلى الله عليه و آله است؛ كه از آن ها است ايمان به پيامبرصلى الله عليه و آله يعنى ايمان به عصمت و اعجاز او و اين كه خاتم و آخرينِ پيامبران است و جانشينش على بن ابى طالب است. اگر مى گويند: «يعنى بالإمام»، اين جمله ناظر به يكى از امورى است كه بايد بدان ايمان آورد.

3. حديث سوم كه مى گويد: امام «كظلمات ...» را به فلان و فلان تفسير كرده است. از تفسير على بن ابراهيم نقل كرده كه از نظر سند بسيار مخدوش است و اصولًا اين كتاب نگارش على بن ابراهيم نيست بلكه فردى به نام عباس بن محمد است كه كاملًا مجهول و ناشناخته بوده و مطالب آن را از دو نفر گردآورى كرده است كه اين دو، عبارت اند از:

على بن ابراهيم و زيادبن منذر، معروف به «ابى الجارود».

آنچه كه از على بن ابراهيم نقل كرده مربوط به سوره فاتحه و بقره و بخشى از سوره آل عمران است و از آيه 45 سوره آل عمران تا آخر كتاب را از زياد بن منذر، معروف به «ابى الجارود» نقل مى كند و اتفاقاً اين آيه كه در سوره نور آمده، مربوط به بخشى است كه راوى آن زيادبن منذر است.

ص: 156

بنابراين، پشتوانه احتجاج، حديثى است از كتابى كه:

1. مؤلف آن مجهول و ناشناخته است.

2. سند آن به جابر بن زيد جعفى مى رسد كه نجاشى درباره او گفت: «كَانَ مُخْتَلِطاً»؛ «صحيح و سقيم را به هم مخلوط مى كرد.» «(1)»

آياصحيح است با چنين روايتى شيعه را متهم كرد؟

و نيز در ضمن همين سؤال مى گويد: امام در تفسير آيه ... فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِكَ هُمْ الْمُفْلِحُونَ، رستگاران را چنين تفسير كرده است:

«الَّذِينَ اجْتَنَبُوا الْجِبْتَ وَ الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَ الْجِبْتُ وَ الطَّاغُوتُ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ وَ فُلَانٌ».

در اين جا حضرت مصداق را بيان مى كند. جبت و طاغوت هزاران مصداق دارد. حضرت در اين آيه به سه مصداق آن اشاره مى كند. آيا اين تحريف آيه است؟

تحريف به معناى كم و زياد كردن است، نه تفسير كردن.

احاديثى كه در اين مورد آورده، همگى جنبه تفسيرى دارد و او تصوّر كرده كه تفسيرها جزو آيه هستند؛ مثلًا: آيه وَمَنْ يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ كه از امامصادق عليه السلام نقل شده، او تصور كرده آنچه در ميان دو خط از امامصادق عليه السلام نقل شده، جزو آيه است، در حالى كه تفسير آيه است نه آيه.

ص: 157

اطاعت خدا و رسول قلمرو گسترده اى دارد؛ يكى از موارد آن، اطاعت خدا و رسول درباره اوصيايى است كه او معيّن كرده است؛ نظير چنين تفسيرى را بدون آن كه ملازم با تحريف قرآن باشد، درصحيح مسلم از عايشه نقل مى كند: «حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَى ...

- وَصَلاةُ الْعَصْر». «(1)»

«صلاة العصر» جزو آيه نيست بلكه تفسير آن است. تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل.

ص: 158

ص: 159

ص: 160

ص: 161

پرسيد. امام فرمود: آنان را دوست بدار. زن گفت: من هرگاه به سوى خدا رفتم بگويم كه تو مرا به دوستى آن ها امر كردى؟ حضرت فرمود: بلى.

آنگاه زن گفت: اين مردى كه در كنار شما بر روى فرش مخصوص نشسته، به من مى گويد از آن ها بيزارى بجويم ولى كثير نوّاء (كه زيدى مذهب بوده) مرا به دوستى آن ها دعوت مى كند. كدام يك از آن ها نزد تو عزيزترند و آن ها را بيشتر دوست دارى؟ حضرت فرمود: ابوبصير نزد من عزيزتر از كثير نوّاء و ياران اوست. «(1)» ذيل حديث مى تواندصدر آن را معنا كند و حاكى از آن است كه حضرت روى مصالحى آن زن را به دوست داشتن آن دو نفر دعوت كرده است و اگر مطلبى جدى بود، هرگز ابو بصير را، كه از نظر فكرىصد درصد با اين مطلب مخالف بود، روى بساط خود نمى نشاند و او را محبوبتر از مخالف وى (كثير نوّاء) معرفى نمى كرد؛ به خصوص كه آن زن با فرماندار مدينه (يوسف بن عمر) در ارتباط بود و هر نوع سخن خلاف سياست روز را به گوش او مى رساند و براى حضرت مشكلاتى به وجود مى آورد.

كسانى كه با روايات اهل بيت عليهم السلام آشنا هستند، منطق آن ها را درك مى كنند.

امّا روايت دوم، حديثى است بى سر و ته. على بن عيساى اربلى، (متوفاى 693) از عروة بن عبداللَّه، كه از رجال قرن دوم است، حديثى را نقل مى كند. اين حديث از دو جهت قابل احتجاج نيست:

ص: 162

1. از نظر سند؛ ناقل آن على بن عيساى اربلى است كه در سال 693، از فردى به نام عروةبن عبداللَّه نقل مى كند كه در عصر امام باقر (114- 57) مى زيسته است. آيا چنين حديث بى سندى قابل استناد است؟

در رجال شيعه، تنها يك عروةبن عبداللَّه بن قشير جُعفى است كه شيخ طوسى او را از اصحاب امامصادق عليه السلام شمرده ولى وى كاملًا مجهول است. «(1)» و در رجال سنى، وى به نام عروة بن عبداللَّه بن قشير جعفى، مكنى به «ابوسهل» آمده است، كه حديث را از عبداللَّه بن زبير نقل مى كند و مردى كه نزد عبداللَّه بن زبير تلمّذ كرده و از او حديث نقل مى كند، از نظر روحيه بايد با او نزديك باشد و اين خاندان كاملًا از اميرمؤمنان منحرف بودند و قطعاً قول چنين فردى نمى تواند سند باشد. «(2)» از اين گذشته، دقت در مضمون حديث مى رساند كه كاملًا از زبان وى دروغ گفته شده؛ زيرا مى گويد: من از ابى جعفر عليه السلام در باره زينت كردن شمشير سؤال كردم. ايشان فرمود: ابوبكرِصديق شمشير خود را مى آراست. پرسيدم: او راصديق مى نامى؟ از جاى خود پريد و رو به قبله ايستاد و فرمود: آرىصديق! آرى صديق! آرىصديق! هركس نگويد اوصديق است خداوند سخنش را در دنيا و آخرت نپذيرد!

اين عملِ غير متناسب با وقار امام باقر عليه السلام و مبالغه بيش از حد در اين مورد، نشانه آن است كه عروة بن عبداللَّه شاگرد عبداللَّه بن زبير اين حديث را از زبان حضرت جعل كرده است.

ص: 163

ص: 164

ص: 165

الأمر» را نيز واجب مى شمارد، آنجا كه مى فرمايد:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُوْلِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ....

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از خدا و پيامبر و فرمانروايان خويش، فرمان ببريد ...»

در اين جا بر دو مقام پيشين، اولى الأمر نيز افزوده شده و در اين استدلال تفاوتى نيست كه اولى الامر را چگونه تفسير كنيم.

در آيه ديگر، خداوند دستور مى دهد كه اسرار مسائل حساس را نزد همگان بازگو نكنند، بلكه آن را به «اولى الامر» ارجاع دهند. «(1)» خداوند امر كرد كه رسول را اطاعت كنيم و او نيز به اطاعت از ثقلين فرمان داده است.

احمد بن حنبل مى گويد: اطاعت پيشوايان و زمامداران؛ خواه نيكوكار باشند خواه بدكار، از واجبات است. هركس رداى خلافت بر دوش كند و مردم گرد او جمع شوند و يا كسى كه با شمشير به اين مقام برسد و خود را اميرمؤمنان بخواند، اطاعت او لازم است. «(2)» ابوجعفر طحاوى، در رساله خود به نام «بيان السنة والجماعه» كه امروزه در دانشگاه مدينه، از كتب درسى است، مى نويسد: سرپيچى از فرامين سلاطين و اميران، هر چند ستمگر باشند، جايز نيست و ما هرگز دست از اطاعت آنان برنمى داريم و اطاعت آنان، اطاعت خداست، تا

ص: 166

زمانى كه امر به معصيت نكنند. «(1)» طراحان اين پرسش ها حتى از مقام امامت در مكتب خود آگاه نيستند؛ زيرا در احاديث آمده است:

«مَن مَاتَ وَ لَمْ يَكُن فِي عُنُقِه بَيعَةَ إَمَامٍ فَقَدْ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة». «(2)»

«هر كس بميرد در حالى كه بيعت امامى را به گردن نداشته باشد، بى ايمان مرده است.»

اگر واقعاً تنها اطاعت خدا و رسول واجب است، ديگر بيعت با امام در هر زمان چه معنى دارد؟

و به خاطر همين مقام برتر امامت پس از رسالت است كه امامان معصوم عليهم السلام در تفسير برخى از آيات، به مقام امام و وظايف او اشاره كرده اند تا اين افراد تنها به قاضى نروند و دو آيه ياد شده در سوره نساء را سپر قرار ندهند و بدانند كه علاوه بر اطاعت از اين دو مقام، اطاعت ديگران نيز مطرح است و خداوند تعيين مصداق از ديگران را برعهده پيامبرش گذاشت، پيامبر هم در حديث ثِقْلَيْن يا ثَقَلَيْن و مانند آن، اطاعت از اهل بيت را تنها راه نجات شمردند.

ص: 167

ص: 168

مى كردند. آنچه بر او فرود آمده يا بعداً فرود خواهد آمد، ازصميم دل پذيرفته و هرگاه به آنان رسيد، اطاعت مى كنند.

خلافت على عليه السلام هر چند در سال سوم بعثت در «يوم الدار» مطرح شد ولى جنبه رسمى نداشت و در روز غدير، با يك اعلام عمومى رسميت يافت. بنابراين، كسانى كه قبل از روز غدير درگذشته بودند، تكليفى نسبت به امامت على عليه السلام نداشته و اقرار اجمالى آنان به تصديق «مَا جَاءَ بِهِ النَّبِيّصلى الله عليه و آله» كافى بود.

ص: 169

ص: 170

الف) با برهان و دليل علمى

ب) با هدف پند، اندرز و نصيحت

ج) جدل؛ يعنى با مسلّمات خودِ او برايش دليل بياوريد. «(1)» بنابراين، امير مؤمنان با دشمنِ لجوج از راه سوم وارد مى شود و لحن سخن گفتن او حاكى است كه راه جدل و محكوم كردنِ طرف، با منطقِ خودِ او را در پيش گرفته است و لذا مى گويد: آنان كه با آن سه نفر بيعت كرده اند، همان ها نيز با من بيعت كرده اند، پس چگونه است كه بيعت آن ها را با آن سه نفر پذيرفتى ليكن درباره من نپذيرفتى؟

در نامه اى ديگر مى نويسد: «برادرت (يزيد) امير ابوبكر در شام بود و به بيعت عمر در مدينه گردن نهاد. تو امير عمر بودى و به بيعت عثمان در مدينه گردن نهادى، اكنون نيز بايد بر بيعت من گردن نهى؛ زيرا اين سه همه از يك مقوله اند.»

اين گونه سخن گفتن، دليل بر اين نيست كه امام عليه السلام اين منطق را پذيرفته است.

اكنون مطلب را كمى باز كنيم و ببينيم ريشه اختلاف كجاست؟

على عليه السلام با بيعت مهاجران و انصار زمام خلافت را به دست گرفت- آن هم پس از اصرار فراوان- و از آنجا كه معاويه را فردصالحى نمى دانست، از استاندارى شام عزلش كرد. هر چه به امام گفتند: كمىصبر كنيد تا بر امور كشور مسلّط شويد، آنگاه وى را عزل كنيد، فرمود: به خدا سوگند يك روز هم نمى توانم او را در اين مسند بپذيرم. در اين هنگام

ص: 171

معاويه دنيا طلب، سر به شورش نهاد و خونخواهى عثمان را بهانه كرد و على را متهم به دست داشتن در خون عثمان نمود. در چنين وضعيتى است كه اميرمؤمنان اين نامه را مى نويسد و حاصل نامه آن است كه:

اى معاويه، چرا سر به شورش نهاده اى؟ آنچه كه مى تواند عذر و بهانه براى تو باشد، يكى از اين دو مورد است:

الف) خلافت من نا مشروع باشد؛ در حالى كه خلافت من با خلافت پيشينيان، از نظر كم و كيف و چند و چونِ آن يكسان است، همان ها كه با آن سه دست بيعت دادند با من نيز بيعت كردند.

ب) نقشى در قتل عثمان داشته باشم؛ در حالى كه اگر به عقلت رجوع كنى و هوا و هوس را كنارى نهى، مرا بى گناه ترين فرد در خون عثمان مى يابى.

با اين توضيح معلوم مى شود كه امام عليه السلام در مقام بيانِ مسأله كلامى و عقيدتى نيست، بلكه در مقام قطع و رد عذر انسان شورشگرى است كه مى خواهد اوضاع مسلمين را به هم بريزد و امام بنا دارد او را با منطق، از مركب شرّ و افساد پايين بياورد؛ چنان كه همين كار را با طلحه و زبير و نيز با خوارج انجام داد تا بتواند از جنگ و خونريزى پيش گيرى كند.

پس به اين نتيجه مى رسيم كه طراح پرسش ها، نتايج و موارد پنجگانه اى را كه آورده، همه اش بى پايه است.

امّا اين كه چرا على عليه السلام در نامه خود معاويه را لعن نكرده، معلوم است، چون حضرت مى خواست با نگاشتن چنين نامه اى، معاويه را جلب كند نه طرد. بنابر اين، لعن كردن با چنين هدفى سازگار نيست و با بلاغت، كه سراپاى كلام امام را احاطه كرده، ناسازگار است.

ص: 172

ص: 173

زمان بوده؛ چنان كه مى فرمايد: لَقَدْ رَضِىَ اللَّهُ عَنْ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ ...؛ «آنگاه كه با تو بيعت كردند، خداوند از ايشان راضى شد.» روشن است كه اين دليل بر بقاى رضايت تا پايان عمر نيست. هر گاه دليل قاطعى اقامه شود كه يكى از آنان بعد از ماجراى بيعت، كارى بر خلاف موازين اسلام انجام داده، با مضمون اين آيه منافاتى نخواهد داشت و به يك معنا، رضاى الهى، كه ازصفات فعل او است نه از اوصاف ذات او، به سخط تبديل مى شود. لذا در همين سوره يادآور مى شود كه اين بيعت بايد پايدار باشد و اگر پيمان شكنى كنند، به ضرر خود آن ها است؛ چنان كه مى فرمايد:

إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ .... «(1)»

«آنان كه با تو بيعت مى كنند، مانند آن است كه با خدا بيعت مى كنند، دست خدا بالاى دست آن ها است، هركس اين پيمان را بشكند، به ضرر خود شكسته است ...»

در اسلام اصلى است به نام «إِنَّمَا اْلأَعْمَالُ بِالْخَواتِيم» «(2)»

و از روايتى كه بخارى نقل مى كند، به دست مى آيد كه روزهاى نخستينِ زندگى انسان معيار قضاوت نيست، بلكه آخرين روزهاى زندگانى، معيار قضاوت درباره كلّ زندگى او است. آنگاه پيامبرصلى الله عليه و آله فرمود: «إِنَّمَا اْلأَعْمَالُ بِالْخَواتِيم».

ص: 174

چه انسان هايى كه در نخستين روزهاى زندگانى خود، عابدانى نيك انديش و زاهدانى خوش عمل بودند؛ به گونه اى كه قلوب آنان، مورد نزول آيات خدا بود، ليكن شيطانِ نفس بر آنان چيره شد و ازصراط مستقيم بيرونشان راند. نمونه واضح آن بلعم باعُور «(1)» و قارون بنى اسرائيل «(2)» است.

بنابراين، بايد ديد آيا همهصحابه در پايان زندگى نمره خوبى داشتند يا برخى از آنان، كه به عنوان نمونه از جيش اسامه تخلّف كردند و مورد لعن قرار گرفتند.

ص: 175

ص: 176

ثانياً: در ميان پانزده هزارصحابى كه نام و خصوصيات آنان آمده، گروه زيادى از آن ها در مصائب و رنج هايى كه به اهل بيت رسيده، نقشى نداشته اند و گروهى پيشگامان تشيع بودند و على عليه السلام را از آغاز به عنوان خلافت و امامت شناختند و بر اين فكر پايدار بودند. چگونه مى توان به افرادى كه هيچ جرم و خطايى ندارند، دشنام داد؟ فقط آنان كه نسبت به حقوق اهل بيت عليهم السلام تجاوز كرده و مقام و منزلت ايشان را رعايت نكردند، مورد انتقاد هستند و اعمال آن ها با موازين اسلام سنجيده مى شود و اين كارى است كه خود خداوند در قرآن انجام داده است. وليد بن عقبه را فاسق مى خواند «(1)» و گروهى را كه پيامبر را در خطبه نماز جمعه تنها گذاشتند و به سوى تجارت و لهو رفتند، نكوهش مى كند. «(2)» متأسفانه برخى از سلفى ها لباسى از قداست بر آنان پوشانده اند كه گويا انتقاد از آن ها به معناى خروج از دين است! اين قداستى كه اكنون خلفا وصحابه در جامعه سلفى ها به خود گرفته اند، در دوران خلافتشان نداشتند، بلكه به مرور زمان، آن هم به عنوان مقابله با اهل بيت عليهم السلام اين قداست را براى آن ها ايجاد كردند.

اگرصحيح بخارى را ورق بزنيد و در تفسير سوره نور، حديث 4720 را بررسى كنيد، خواهيد ديد كه دوصحابى بزرگ؛ به نام هاى «سعدبن معاذ» و «سعد بن عباده»، در مسجد، در محضر پيامبر با همديگر درگير شدند. سعدبن عباده به سعدبن معاذ گفت: به خدا سوگند دروغ مى گويى! اسيد بن حضير، به سعد بن عباده گفت: به خدا سوگند تو از دروغ گويان و

ص: 177

منافقان هستى كه از منافقان دفاع مى كنى! حتى درگيرى عمار ياسر با خالدبن وليد در محضر پيامبر معروف و مشهور است. «(1)» پيامبر هرگز نفرمود: چون شما ياران مرا دروغگو و منافق خوانديد، از اسلام خارج شديد!

پيامبرصلى الله عليه و آله بخشى از همين ياران را به عنوان «فئه باغيه» (گروه سركش) معرفى مى كند. هنگامى كه پيامبر عمار بن ياسر را ديد گرد و خاك بر چهره اش نشسته، گفت: خوشا به حال عمار! گروه سركش او را مى كشند.

عمار آنان را به بهشت دعوت مى كند و آنان او را به دوزخ فرا مى خوانند. «(2)» افزون بر آن، بر اساس مذهب اشعرى، تكفير و لعن مايه خروج از مذهب نيست. «(3)»

ص: 178

ص: 179

حسين، فرزند على بن ابى طالب است، همو كه وقتى معاويه شريعه فرات را بر روى سپاهش بست و آنان گرفتار تشنگى شدند و با يك هجوم شريعه را از تصرف معاويه در آورد، اجازه داد هر دو طرف از آن آب استفاده كنند.

امام حسين عليه السلام و يارانش روز دوم محرم به سرزمين كربلا رسيدند و در بيابانى خشك و دور از آبادى محاصره شدند و در روز دهم به شهادت رسيدند. آنان براى چند روز مى توانستند ذخيره داشته باشند؟

در پايان بايد يادآور شويم كه شيوه اهل بيت عليهم السلام شيوه انسانى است.

آنان هرگز دشمن را با تشنگى و عطش از پا درنمى آوردند. اين شيوه اموى ها بودكه از اين راه وارد مى شدند.

در ضمن پيش تر گفتيم كه امامان عليهم السلام- به اذن الهى- از غيب آگاه مى شدند، ولى موظف بودند، طبق شيوه معمول و مانند ديگران زندگى كنند.

ص: 180

ص: 181

همان روز كه پيامبرصلى الله عليه و آله با تعيين معمار آينده اسلام، دين را به حد كمال رساند. مقصود از تكميل، تكميل فروع نيست؛ زيرا پس از اين آيه، آيات و رواياتى درباره احكام و فروع آمده است. بلكه مراد تكميل در اصول و اركان بوده است.

در مورد تفسير آيه ... الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ... به كتاب «الميزان فى تفسير القرآن» و كتاب شريف «الغدير» مراجعه فرماييد.

ص: 182

ص: 183

چنين اتهامى پيراسته است.

شگفت اين جا است، دو تفسيرى كه در پاورقى از آن ها ياد مى كند، باصراحت گفته اند: همسران پيامبران، ممكن است مرتكب گناه شوند ولى هرگز در مسائل زناشويى خيانت نمى كنند و اين را بهصورت يك ضابطه كلّى مطرح مى كنند كه شامل حال همسران پيامبر اسلام نيز مى باشد.

آنان اين نظريه را در تفسير آيه 10 سوره تحريم، كه درباره همسران نوح و لوط مى فرمايد: «فَخَانَتَاهُمَا» مطرح كرده اند. با اين وصف گردآورنده پرسش ها، از اين كتاب نقل مى كند كه آن ها عايشه را به خيانت متهم كرده اند! خوب است لااقل اندكى تقوا و امانتدارىِ علمى در تبليغ مذهب خود و تخريب چهره ديگران رعايت شود.

در ضمن پيش تر (پرسش 51) گفتيم كه تفسير قمى ارزش علمى ندارد؛ زيرا اين كتاب را فردى مجهول و ناشناخته به على بن ابراهيم نسبت مى دهد و قسمتى از آن را از زياد بن منذر، معروف به ابى الجارود، كه ضعيف شمرده شده، نقل مى كند. با اين وضع چگونه اين كتاب را سند قرار مى دهد. ديگرانى مانند سيد بحرانى نيز از آن تفسير نقل كرده اند.

البته اين دفاع از عايشه به معناى دفاع از همه كارهاى او نيست.

شكى نيست كه شورش مسلحانه او بر ضد امام زمان خود؛ يعنى على عليه السلام خلاف شرع آشكار و بر خلاف دستورصريح قرآن است كه به زنان پيامبرصلى الله عليه و آله مى فرمايد: ... وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ ...؛ «(1)» «در خانه هاى خود آرام

ص: 184

گيريد.»

اين چيزى نيست كه شيعه بگويد همه مفسران و تاريخ نگاران در اين مسأله هماهنگ اند ولى برخى از هواداران عايشه عذر مى آورند كه او اجتهاد كرده؛ يعنى در مقابل آيه قرآن نظر داده است و كسانى كه با موازين اسلام آشنا هستند، مى دانند كه اين كار به هيچ وجه جايز نيست و هيچ مسلمانى حق ندارد بر خلاف دستورصريح خدا و رسول، اجتهاد كند.

ص: 185

ص: 186

اميرمؤمنان درست همين شيوه را در پيش گرفت و فرزندانش حسن و حسين عليهما السلام نيز مأمور به اداره كشور از طريق وسائل عادى بودند.

اين نويسنده ناآگاه به حسين بن على عليهما السلام توهين مى كند و مى گويد:

حسين به هدفش نرسيد. ما مى گوييم او به هدف خود رسيد. روشن است كه هدف او بيدارگرى و برانگيختن همت و حس شهادت طلبى و امر به معروف و نهى از منكر در مسلمانان بود كه از چنگال حاكمان بى ايمان و ستمگر اموى رهايى يابند و او به فضل الهى به همين هدف رسيد و همه قيام هايى كه پس از حسين بن على عليهما السلامصورت گرفت، استمرار قيام حسينى بود.

طراح پرسش ها تصوّر كرده است كه امام حسين عليه السلام نيز مانند خلفا، حكومت و قدرت سياسى را جستجو مى كرد؛ از اين رو مى گويد: او به هدف خود نرسيد!

حسين بن على با شهادت خود تولّدى جديد يافت و با از دست دادن حيات مادى، حيات اجتماعى دائمى در جامعه به دست آورد و حياتى برزخى نزد خدا بدان افزوده شد؛ چنان كه مى گويد:

پايان زندگانى هر كس به مرگ اوست جز مرد حق كه مرگ وى آغاز دفتر است

آغاز شد حيات حسينى به مرگ او اين قصه، رمز آب حيات است و كوثر است

سربازى حسين و سرافرازى حسن امروز زينت هر تاج و افسر است «(1)»

ص: 187

ص: 188

پيشگامان تشيع بودند و اسامى آن ها در كتاب ها آمده است و اگر مسأله ارتداد برخى ازصحابه در برخى از كتاب هاى رجالى يا حديثى شيعه، مطرح شده، اخبار آحادى است كه ارزش علمى ندارد و درصورتصحت، مقصود ناديده گرفتن وصايت و امامت على عليه السلام است.

از اين گذشته، به اتفاق دانشمندان حديث در روايات متواتر، اسلام و ايمان و تقوا شرط نيست، بلكه همين كه جمعى خبر دهند كه اتفاق آنان بر كذب محال عادى باشد، خبر آنان پذيرفته مى شود. حديث غدير را 120 نفر ازصحابه نقل كرده اند، اكنون آيا مى شود اين حديث را ناديده گرفت، درصورتى كه همه راويان از نظر اهل سنت عادل اند؟

ص: 189

ص: 190

عمل خواهم كرد ... «(1)» آيا با اين شرايط مى توان گفت آنان براى خدا خلافت را پذيرفتند.

و امّا اين كه عثمان كسى را نكشت، او به تنهايى در محاصره بود و قدرتى نداشت تا به كسى فرمان كشتن بدهد و آن روزى كه قدرت داشت، از ضرب و شتم ياران رسول خدا مانند ابوذر، عمّار، عبداللَّه بن مسعود و ... دريغ نكرد و دستور به كشتن مصريان داد.

ص: 191

ص: 192

در حالى كه مصاحب موسى كارهاى خارق العاده انجام داد و آگاهى از غيب نيز داشت؛ ولى پيامبر نبود.

يوسف كه هنوز به مقام نبوت نرسيده بود، در زندان از سرنوشت دو زندانى خبر داد!

ص: 193

ص: 194

ص: 195

وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ. «(1)» 2. يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنْ النَّاسِ .... «(2)»

3. الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمْ الْإِسْلَامَ دِيناً. «(3)» 4. در باره عصمت على و فرزندانش آياتى مانند: إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً. «(4)» 5. فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ. «(5)» خوشبختانه آفتاب حقيقت، هيچگاه در پس ابرهاى تيره و تار پنهان نمى ماند و شأن نزول اين آيات را انبوهى از محدّثان و مفسّران درباره خاندان رسالت نوشته اند.

البته ممكن است گروهى، اين شأن نزول ها را انكار كنند، ولى هرگز نمى توانند به طور كامل حقيقت را پنهان سازند.

ص: 196

ص:197

ص: 198

ص: 199

اگر حسن بن على عليهما السلام، به عقيده شما، باصلح با معاويه، امور را به دست يك فرد مرتد سپرد، پس بايد بگوييد پيامبر اسلام كه در حديبيه، با مشركان مكهصلح كرد خانه توحيد خدا و مسلمانانِ در بند مكه را به دست مشركان سپرد! پاسخ هر دو يكى است و آن اين كهصلح بر هر دو تحميل شد و مصالح نيز آن را ايجاب مى كرد.

ص: 200

ص: 201

«امام و پيشواى انسان ها على بن ابى طالب، بزرگ بزرگان، و يگانه نسخه اى است كه در شرق و غرب، نه در گذشته و نه در نزديك، براى آن نظير و همتايى ديده نشده است.»

مايه شرمندگى نيست كه فردى سلفى بگويد تا كسى سنى نشود نمى تواند ايمان على را ثابت كند؟!

گردآورندگان اين پرسش ها هرگز ازقواعدحديث برگى نخوانده اند؛ زيرا در خبر متواتر، نه اسلام شرط است نه عدالت تا چه رسد، سنى بودن.

لجوج ترين دشمنان على عليه السلام كه خوارج باشند، او را پيش از مسأله تحكيم، برترين انسان ها و شريف ترين اصحاب پيامبر مى دانستند.

ص: 202

ص: 203

إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً «(1)»

آيه مباهله در حق حسن و حسين عليهما السلام و دخت گرامى پيامبرصلى الله عليه و آله و پسر عموى عزيزش فرود آمده يا درباره آن سه نفر؟ آيا بردن آنان به ميدان مباهله، نشانه آن نيست كه در ميان تمام مسلمانانِ آن روز، جز اين چهار نفر، كسى نبود كهصلاحيت آمين گفتن بر دعاى پيامبرصلى الله عليه و آله داشته باشد؟

مسلم درصحيح خود نقل مى كند: معاويه به سعدبن أبى وقاص گفت: چرا به على ناسزا نمى گويى گفت چگونه على را دشنام دهم در حالى كه وقتى آيه فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ .... «(2)» فرود آمد، پيامبر على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام را خواست و گفت: «اللّهمّ هَؤلَاءِ أَهْلِي ...». «(3)»

آيا چنين فضيلتى درباره آن سه نفر نقل شده است؟

يكى از وظايف مسلمانان اين است كه به خاندان رسالت مهر ورزند تا از اين طريق به كمالات آنان پى برده و خود نيزصاحب كمال شوند و آيه مودّة ذى القربى درباره همين خاندان فرود آمده است: قُلْ لَاأَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى. «(4)» و «(5)» آيا مودّت اين سه نفر نيز جزو اجر رسالت شمرده شده است.

ص: 204

بخارى از اسامة بن زيد نقل مى كند كه پيامبرصلى الله عليه و آله حسن و حسين را در آغوش مى گرفت و مى فرمود: «خدايا! من آن دو را دوست دارم، تو نيز آن ها را دوست بدار.» «(1)»

ما، درباره «سعد بن ابى وقاص» سخن نمى گوييم با اين كه مهاجر و انصار با على عليه السلام بيعت كردند، وى از بيعت با على عليه السلام سرباز زد، عبدالرحمان بن عوف زُهْرى بر اثر انتخاب عثمان براى خلافت در شوراى شش نفره، ثروتى به هم زد كه در تاريخ بى سابقه است؛ به طورى كه وقتى يك هشتم ثروت او را ميان چهار زنش تقسيم كردند، به هر يك هشتاد هزار دينار رسيد! تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل.

طلاهاى شمشى كه از او به ارث ماند، به اندازه اى زياد بود كه آن ها را با تبر شكستند تا آنجا كه دست هاى آنان تاول زد. «(2)» و اين در حالى بود كه در مدينه و اطراف آن، گروهى به نان شب محتاج بودند!

درباره عبداللَّه بن عمر سخن نمى گويم. او از دوستان واقعى اهل بيت عليهم السلام بود، هر چند از نظر مديريت، به تصديق پدرش، توانمند نبود.

وقتى به عمر گفتند: عبداللَّه فرزندت را براى خلافت انتخاب كن، گفت: او در طلاق همسرش عاجز و ناتوان است، چگونه مى تواند كشورى را اداره كند. «(3)» در عين حال ما بر همه صحابه پيامبر رحمت مى فرستيم، مگر آنان كه به خاندان رسالت بى مهرى كردند. هرچند گردآورنده اين پرسش ها مى خواهد از مقام اهل بيت بكاهد و مقام اموى ها را بالا ببرد.

ص: 205

ص: 206

ص: 207

فرمانروايى بهره اى نمى گذارند. از اين جهت رهبر آنان برخاست و با ابوبكر بيعت كرد و از خزرجيان يك نفر، آن هم به نام بشير بن سعد، پسر عموى سعد بن عباده، كه رابطه اش با وى تيره بود، بيعت كرد. «(1)» با اين وصف، چگونه مى گويد: همه انصار بيعت كردند؟

لحن گفتار طرح كنندگان اين پرسش ها اين است كه سقيفه يك محيط آرام براى پياده كردن دموكراسى غربى بوده و واقعاً حاضران در آن مجلس، با آرامش كامل و با كمال ميل، بدون كوچكترين درگيرى، ابوبكر را براى خلافت انتخاب كرده اند، در حالى كه گوينده اين سخن يك برگ از تاريخ سقيفه را نخوانده است.

اكنون در اينجا بهصورت فشرده، فضاى حاكم بر سقيفه و رويدادهاى خشن و تندى را كه در آن رخ داده است، براى خوانندگان ترسيم مى كنيم:

در سقيفه از مهاجران سه نفر بيش نبودند؛ ابوبكر، عمر و ابى عبيده جرّاح.

طبرى مى نويسد: مهاجران، آماده تجهيز پيامبرخداصلى الله عليه و آله و تغسيل و تكفين او بودند. در حالى كه انصار در سقيفه بنى ساعده بهصورت حزب واحد، تشكيل جلسه دادند تا در غياب مهاجران، خليفه را انتخاب كنند.

آنان مشغول گفتگو بودند كه ناگهان دو نفر از مخالفان سعدبن عباده (نامزد طايفه انصار براى خلافت) به نام هاى «معن بن عدى» و «عويم بن ساعده» «(2)» از راه رسيدند و به ابى بكر گفتند: نطفه فتنه در حال انعقاد است!

ص: 208

انصار در سقيفه بنى ساعده گرد آمده اند تا با سعد بيعت كنند. ابوبكر بدون اين كه مهاجران حاضر را آگاه كند، بى درنگ به همراه عمر و ابوعبيده از جا برخاستند و خود را به سقيفه رساندند و مراسم غسل و كفن و نماز و دفن جسد پيامبرصلى الله عليه و آله به فراموشى سپرده شد.

آن ها وارد سقيفه شدند در حالى كه سعد بن عباده، مشغول سخنرانى بود و در خطابه خود چنين مى گفت:

اى گروه انصار، شما پيش از ديگران به آيين اسلام گرويديد. از اين جهت براى شما فضيلتى هست كه براى ديگران نيست ... برخيزيد و زمام امور را به دست گيريد. ابوبكر گفت: خداوند محمدصلى الله عليه و آله را براى پيامبرى به سوى مردم فرستاد و مهاجران نخستين كسانى بودند كه به او ايمان آوردند. سپس در سخنان خود دو قبيله انصار را عليه يكديگر تحريك كرد و گفت: هرگاه خلافت و زمامدارى را خزرجيان به دست گيرند، اوسيان از آن ها كمتر نيستند و اگر اوسيان گردن به سوى آن دراز كنند، خزرجيان از آن ها دست كم ندارند. ميان اين دو قبيله خونهايى ريخته شده و افرادى كشته شده اند. «(1)» وقتى سخنان ابوبكر به پايان رسيد، «حباب بن منذر»صحابى بدرى از انصار، برخاست و گفت: اى انصار، برخيزيد و زمام خلافت را به دست گيريد. مخالفان شما در سرزمين شما و در زير سايه شما، زندگى مى كنند و هرگز جرأت آن را ندارند كه با شما مخالفت نمايند. سپس

ص: 209

شمشير خود را از نيام بركشيد و رو به ابوبكر گفت: به خدا سوگند كسى سخن مرا رد نمى كند، مگر آن كه بينى او را با اين شمشير مى كوبم. من مرد اين كار و شير بيشه ها هستم.

عمر به او گفت: خدا تو را بكشد.

و او در پاسخ گفت: خداوند تو را بكشد.

دراين هنگام بر سرش ريختند و شمشير را از دستش گرفتند.

ص: 210

خزرجيان خوشحال شده بود، با برخى از اعضاى قبيله به گفتگو پرداخت و آن ها گفتند: اگر خزرجيان گوى خلافت را بربايند، نوعى امتياز براى آن ها است، پس چه بهتر كه با ابوبكر بيعت كنيم.

پس از بيعت رييس اوسيان، درگيرى و گلاويز شدن افراد آغاز شد، و سعدبن عباده، كه بيمار بود، زير دست وپا رفت ونزديك بود كشته شود.

عمر فرياد زد سعد را بكشيد! خدا اورا بكشد. او منافق وفتنه گر است. فرزند سعد به نام قيس بن سعد از جسارت عمر سخت برآشفت و ريش عمر را گرفت و گفت: به خدا سوگند اگر يك مو از سر پدرم كم شود، دندانى براى تو باقى نمى گذارم.

مهاجرانِ حاضر در سقيفه به همين بيعت اكتفا كرده، از سقيفه بيرون آمدند و به سوى مسجد رفتند. به تدريج از افراد بيعت گرفته مى شد، ولى در مقابل اين پيروزى، مشكل ديگر، اجتماع گروه 18 نفره از بنى هاشم در خانه فاطمه عليها السلام بود كه حاضر نبودند جز با على عليه السلام بيعت كنند. براى بيرون راندن اين گروه از خانه و شكستن تحصن، يورش به خانه وحى آوردند و آنچه نبايد بشود شد و مسائلى پيش آمد كه تاريخ متذكر آن است و ما در اينجا بازگويش نمى كنيم. «(1)» از اين بيان چند نكته روشن مى شود:

1. آنچه كه در سقيفه مطرح نبود، مصالح اسلام و مسلمانان بود، بلكه هر گروهى براى مصالح و منافع خود تلاش مى كرد و مى خواست

ص: 211

شتر خلافت بر در خانه او زانو زند. انصار بر خدمات خود نسبت به پيامبر افتخار مى كردند. مهاجر به انتساب خود با پيامبر. در اين ميان، آنچه مطرح نبود، خواست خدا و رسول و مصالح اسلام بود.

2. در واقع از جماعت سقيفه چهار نفر با ابوبكر بيعت كردند؛ دو نفر از مهاجران؛ عمر و ابوعبيده و دو نفر از انصار؛ با نام هاى بشيربن سعد از خزرج، اسيد بن خضير رييس اوسيان. بقيه افراد اصلًا مطرح نبودند؛ زيرا رأى شيخ قبيله جانشين رأى همگان بود.

3. جريان سقيفه (كه ما از آن بهصورت كم رنگ، بدون اشاره به گوشه هاى سهمگين آن، ياد كرديم)، حاكى از آن است كه اين بيعت در فضاى بسيار متشنجصورت پذيرفت و تهديد و ارعاب، بدنه اخذ بيعت را تشكيل مى داد.

گردآورنده اين پرسش ها اگر برگى از تاريخ سقيفه را خوانده بود، درباره آن اين همه رجز خوانى نمى كرد.

سرانجام بيعتىصورت پذيرفت كه سعدبن عباده رييس خزرجيان، به وسيله جن! در بيابان كشته شد و لقب «قتيل الجن» به خود گرفت.

طبرى از عمربن خطاب درباره سقيفه چنين نقل مى كند: «كانت فلتة كفلتات الجاهلية»؛ «(1)»

«كارى حساب نشده همانند كارهاى دوران جاهليت بود»، حتى خود عمربن خطاب بعدها بر آن تصريح كرد: «كانت بيعة أبي بكر فلتة، وقى اللَّه شرّها ...» «(2)»

؛ بيعت ابى بكر كارى نسنجيده بود، خدا شر آن را از ما دور گرداند.»

ص: 212

ص: 213

آرى اين روش را (خلافت موروثى) بنى اميّه پديد آوردند، معاويه بر خلاف تعهدى كه به امام حسن عليه السلام درصلح خود داده بود، با زور شمشير از مهاجر و انصار براى فرزند فاسق و بى لياقت خود يزيد بيعت گرفت و حسين عليه السلام سرور جوانان بهشت به خاطر اين كه حاضر نشد با چنين فرد نالايق و بى ايمانى بيعت كند، پذيراى شهادت شد.

ص: 214

ص: 215

روى زمين ديدم كه بر شما فرمان مى رانند و آن ها را فرمانروايانى ناشايست خواهيد يافت. پيامبر به خاطر اين رؤيا غمگين شد و آيه ياد شده نازل گرديد. «(1)» ولى در عين حال، اگر شاخه اى از اين شجره راه پرهيزگارى وصلاح را پيش بگيرد، مسلّماً مورد لعن نخواهد بود؛ به حكم يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنْ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنْ الْحَىِّ و به حكم ... وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى

ص: 216

ص: 217

شيعيان، متوسل به تقيه شده و موافق مفتى زمان حكم كرده اند و در مواردى كه اصلًا اين ملاك نبود، تقيه نمى كردند و بنابراين، تقيه در موارد مخصوص، مايه سلب اعتماد به طور كلى نمى شود، حتى در مواردى كه تقيه مى كردند لحن گفتگو به گونه اى بود كه آگاهان از اصحاب ائمه مى دانستند كه اين پاسخ به عنوان تقيهصادر شده است.

كسانى كه با روايات امامان معصوم آشنا هستد، احاديثى را كه از روى تقيه وارد شده، مى شناسند و قرائن در خود حديث بر تقيه بودن گواهى مى دهد.

ص: 218

ص: 219

ص: 220

مى كند: «يلي رجل من أهل بيتي يواطى ء اسمه اسمي». «(1)»

احمد در مسند نقل مى كند كه: «لا تقوم الساعة حتّى يلي رجل من أهل بيتي ويواطى ء اسمه اسمي». «(2)»

بنابراين، بخشى از اين حديث، متفق عليه است و آن بخش ديگر كه ابوداود نقل كرده، اختصاص به خود او دارد. و سؤال كننده از ميان آن همه روايت مورد اتفاق، اين يكى را برگزيده، كه اختصاصىِ ابوداود است!

ص: 221

ص: 222

است.

آنچه قطعى است اين كه حضرت در همين جهان زندگى مى كند.

جايگاه خاصى ندارد و اگر هم باشد، زندگى او در آنجا پيوسته نيست و اگر در برخى از ادعيه آمده است: كاش مى دانستم كجا هستى؟ در كدام زمينى يا در كدام ... آيا در رضوى هستى يا در ذى طوى يا غير آن؟ همه اين ها نوعى اظهار علاقه به آن حضرت است، نه اين كه حضرتش در اين نقاط به سر ببرد.

شگفت اينجاست كه گرد آورنده پرسش ها، دعاى ندبه را تحريف كرده، چيزهايى هم بر آن افزوده است؛ مانند پس از جمله «أَ بِرَضْوَى أَوْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوًى» چند نقطه گذارده و اين جمله ها را آورده است: «أم في اليمن بوادي شمروخ أم في الجزيرة الخضراء ...!» بايد بر اين امانت در نقل آفرين گفت.

پس اصل عقيده، كه مورد اتفاق تمام فرق و مذاهب و علماى شيعه است، مطلبى است و فروع و شاخه ها كه جنبه اعتقادى ندارد، مطلب ديگر. بايد موضوع نخست را از موضوع دوم جدا ساخت.

عين اين مطلب در معراج پيامبر وجود دارد. اصل معراج مسلّم است و بخشى از روايات آن متواتر، امّا قسمت هاى ديگر آن، كه بهصورت اخبار آحاد نقل شده، ارتباطى به عقيده ندارند و نمى توان به خاطر مشكلات آن ها در اصل معراج ترديد كرد.

ص: 223

ص: 224

ولى تقيه براى خود حدود و مرزهايى دارد. اگر كار به جايى رسيد كه اصل دين در معرض نابودى قرار گرفت يا پاى گناهانى، مانند ريختن خون مؤمن و يا مبارزه با اولياى خدا در ميان آمد، تقيه در اين موارد حرام است. سخن حضرت در اين حديث ناظر به اين موارد است كه تقيه روا نيست.

جمله «... خَيْرٌ مِنْ حَيَاةٍ فِي مَعْصِيَةِ اللَّهِ» اشاره به همين حدود است.

اتفاقاً معاويه شش ماه پس از اين سخنرانى امام، بر سراسر كشورهاى اسلامى مسلّط شد. باطل گرايان را مقرّب ساخت و به آنان اموال فراوانى بخشيد و حق طلبان را در هرگوشه و كنارى مى جست و نابود مى كرد.

حضرت درباره اين زمان مى گويد: مبادا با آن ها همراه شويد و در جنايات آن ها شركت كنيد.

از اين رو است كه شيعيان در اين مورد با معاويه همراهى نكردند.

هرچند بر چوبه دار آويخته، يا بهصورت گروهى كشته شدند؛ مانند حجربن عدى.

ص: 225

ص: 226

يادآور مى شود كه سكينه و آرامش در غار فرود آمد آن هم نه بر هر دو بلكه تنها بر پيامبر چنان كه فرمود:

... إِذْ هُما فِي الْغارِ إِذْ يَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْها .... «(1)»

«هنگامى كه آن دو در غار بودند، او به همراه خود مى گفت: غم مخور، خدا با ماست. در اين هنگام خداوند آرامش خود را بر او فرستاد و او را با سپاهيانى كه نديديد يارى كرد ....»

به يقين اين نوع كمك هاى غيبى متوجه پيامبرصلى الله عليه و آله است، نه همراه او.

بنابراين، آرامش فقط بر پيامبر فرود آمد و او را با لشكريان ناديدنى كمك كرد.

از اين گذشته، اگر مصاحبت فضيلت است، چرا فداكارى على عليه السلام در آن شب را كم رنگ مى شماريد. پيامبرصلى الله عليه و آله- به امر الهى- از محل خطر به محل امن رفت ولى على عليه السلام به امر پيامبر به كانون خطر شتافت. يار پيامبر از خطر به نقطه امن گريخت، حال كدام برتر و بالاتر است؟

فرض كنيد اين مصاحبت فضيلت است، ولى اين سبب نمى شود كه اين فرد تا آخر عمر معصوم و عادل باشد و ما نتوانيم درباره كارهاى او انتقادى داشته باشيم و با مدارك علمى و موازين شرعى درباره كارهاى او داورى كنيم.

پرسشگر تصور كرده است كه اگر فردى فضيلتى يافت، ديگر نبايد درباره او سخنى بر زبان آورد.

ص: 227

ص: 228

ثانياً: همچنانكه بارها در پاسخ پرسش هايى يادآور شديم، اين تهمتى است به شيعه؛ چرا كه ما هرگز عقيده به ارتدادصحابه نداريم و بارها گفته ايم قريب به دويست نفر ازصحابه پيشگامان تشيع بودند و گروهى نيز ناشناخته اند و كسى درباره آن ها داورى نكرده است. اگر روايتى هم در اين مورد وارد شده، خبر واحد و متشابه است.

تهيه كننده يا تنظيم كنندگان كتاب حاضر، طبق عادت خود در اغلب موارد، باز هم مدرك و شاهدى بر اين تهمت ارئه نكرده اند و فقط به تكرار يك دروغ مى پردازند تا آن را جا بيندازد.

در اينجا نيز خاطر نشان مى كنيم كه در مجموعصحاح شما، بيش از 10 روايت بر ارتدادصحابه وارد شده كه حتى اين جمله را نقل مى كند:

وقتى كه پيامبر مى بيند اجازه ورود به حوض را به آن ها نمى دهد و مى گويد: «أُصَيْحَابِي أُصَيْحَابِي [أَصْحَابِي أَصْحَابِي]» پاسخ مى آيد:

«إِنَّكَ لَا تَدْرِي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ، إِنَّهُمُ ارْتَدُّوا عَلى أَدْبارِهِمْ الْقَهْقَرَى».

درباره اين روايات به كتاب «جامع الاصول» ابن اثير كه مجموعصحاح را يك جا گرد آورده، مراجعه كنيد. گفتنى است، در مقدمه به آن ها اشاره كرده ايم.

اگر آيات الهى را، كه در مدح و ثناى كلى و عام براىصحابه و ديگران وارد شده، مى پذيريد و سند قرار مى دهيد، بايد آياتى را كه در نقد و مذمّت كارهاى برخى ازصحابه وارد شده است، نيز بپذيريد و ما براى اختصار مى گوييم. «(1)» تنها كافى است آيات سوره توبه و يا آيه دهم سوره جمعه را مطالعه فرماييد.

ص: 229

ص: 230

ص: 231

«دل هاى آنان بر اثر كفر و بى ايمانى با محبت گوساله آميخته شد.»

شگفت اينجاست كه خداوند همين پيروان دست اول را يكجا نكوهش مى كند و مى فرمايد:

وَ لَقَدْ جاءَكُمْ مُوسى بِالْبَيِّناتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنْتُمْ ظالِمُونَ. «(1)»

«موسى با آن همه معجزات به سوى شما آمد ولى شما در غيبت او گوساله را انتخاب كرديد، در حالى كه ستمگر بوديد.»

براى ما روشن نيست كه چرا اين فرد سلفى از پيروان حضرت موسى جانبدارى مى كند!

او در ادامه مى گويد: اگر از پيروان انجيل پرسيده شود كه بهترين افراد امّت شما چه كسانى هستند، مى گويند: ياران عيسى عليه السلام.

شگفتا! كه پيروان انجيل، در انجيل مى خوانند: يكى از همان حواريون عيسى «يهوداى اسخريوطى» بود كه جايگاه او را به دشمنان نشان داد تا دستگير و مجازاتش كنند. «(2)» به هر حال، قانون تكوين بر خلاف ادعاى او، گواهى مى دهد؛ زيرا بشر پيوسته در حال تكامل بوده و شخصيت هاى والايى را در طول زمان در دامان خود پرورش مى دهد. خداوند در اين مورد مى گويد:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ

ص: 232

يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ. «(1)»

«اى كسانى كه ايمان آورده ايد، هركس از شما از آيين خود باز گردد، خداوند گروهى را مى آورد كه آن ها را دوست دارد و آنان نيز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان متواضع و در برابر كافران سرسخت و نيرومندند. آن ها در راه خدا جهاد مى كنند و از سرزنش هيچ ملامت گرى هراس ندارند. اين فضل خداست كه به هركس بخواهد مى دهد.»

ما از ايشان درخواست مى كنيم تفاسير اهل سنت را در مورد اين آيه مطالعه كنند تا روشن شود كه آيندگان بهتر از ياران دست اوّل پيامبر بودند.

شگفت است كه اين آيه قرآن به نوعى باصراحت خبر از ارتداد گروهى از مؤمنان مى دهد و آيات ديگرى نيز بر زمينه ارتداد گواهى مى دهند چنانكه مى فرمايد:

وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً وَ سَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ. «(2)»

«محمد تنها فرستاده خداست كه پيش از او نيز فرستادگانى آمده اند.

اگر او بميرد يا كشته شود، آيا شما به گذشته خويش باز مى گرديد؟

و هركس به عقب باز گردد به خدا زيانى نمى رساند و خداوند سپاسگزاران را پاداش مى دهد.»

ص: 233

ص: 234

ص: 235

ص: 236

ص: 237

بگويد كه كدام فرقه را تكفير نكرده اند؟ و جان و مال و ناموس كدام گروه از مسلمانان را بر خود حلال ندانسته اند؟ و چرا كافران واقعى را برادران خود مى دانند و مسلمانان واقعى را كافر مى خوانند؟ و با آلوده كردن كلمه مقدس «جهاد» به قتل عام بى گناهان مى پردازند؟

ص: 238

«أَمَا تَرْضَى أَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبُوّةَ بَعْدِي». «(1)»

هارون به نص قرآن كريم داراى چهار منصب بود:

1. در نبوت با موسى شريك بود؛ وَ أَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي.

2. وزير و ياور موسى بود؛ وَ اجْعَلْ لِي وَزِيراً مِنْ أَهْلِي.

3. بازوى قدرتمند موسى به شمار مى رفت؛ اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي. «(2)» 4. جانشين موسى در غياب او بود؛ وَ قالَ مُوسى لِأَخِيهِ هارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي .... «(3)» شكى نيست كه اميرمؤمنان على عليه السلام به حكم استثناى نبوت، همه مقامات هارون را دارد؛ بنابراين، او خليفه پيامبر خواهد بود؛ چه در حال حيات پيامبر و چه در حال مماتش.

طراحان پرسش ها، مى گويند: هارون در حال حيات موسى، هر چهار مقام را داشت، ولى چون پيش از موسى فوت كرد، مقام خلافت و جانشينى را بعد از مرگ موسى به دست نياورد. بنابراين، على عليه السلام چگونه مى تواند پس از پيامبرصلى الله عليه و آله جانشينى داشته باشد، در حالى كه «مشبّه به» يعنى هارون چنين توفيقى نيافت؟

پاسخ آن روشن است و آن اين كه: جناب هارون، همه مقامات را، حتى جانشينى از موسى را تا زنده بود حفظ كرد و موسى او را از اين مقام

ص: 239

عزل نكرد، ولى چون مرگ وى زودتر از موسى فرا رسيد، مقام جانشينى را با وفات خود از دست داد، ولى اميرمؤمنان عليه السلام كه به تقدير الهى پس از درگذشت پيامبر خداصلى الله عليه و آله 30 سال زندگى كرد، طبعاً اين مقام را تا زنده بود حفظ كرد.

به تعبير ديگر، تشبيه على عليه السلام به هارون، تنها از اين نظر است كه هر دو داراى اين سه مقام هستند.

در پايان از نويسندگان وهابى مى پرسيم: اگر اين حديث درباره يكى از خلفا وارد شده بود، با آن اين گونه برخورد مى كرديد؟!

ص: 240

ص: 241

فروتنى و ترس از خدا و پيوسته به ياد خدا بودن و نماز و روزه و نيكوكارى است ....»

اين نمونه اى است از روايات مورد بحث. ده ها نمونه ديگر نيز از ائمه عليهم السلام در اين موضوع وارد شده است. اگر به فرض روايتى بر خلاف اين آمده باشد، چون مخالف قرآن و روايتِ قطعى است، نبايد مورد توجه قرار گيرد و يا بايد در پرتو روايتصحيح تفسير شود.

اكنون به عنوان جوانى شيعى از طراح پرسش مى خواهم فردى را نشان دهد كه به خاطر اين نوع روايات گناه كرده است!

مگر شما از پيامبر خداصلى الله عليه و آله نقل نمى كنيد كه درباره اهل بدر فرمود:

«اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ فَقَدْ أَوْجَبْتُ لَكُمُ الْجَنَّةَ».

«هر كارى خواستيد، انجام دهيد، بهشت را بر شما واجب كرده ام.» «(1)» شما سلفى ها با تربيت تروريست ها، تمام محرّمات الهى را زير پا مى گذاريد، نه به خون پير و جوان و كودك احترام مى گذاريد و نه به اموال مسلمانان و نه به عرض زنان آنان، همه مسلمانان جز مشتى پيروان محمدبن عبدالوهاب از نظر شما مشرك و مرتد هستند كه بايد آن ها را از دم تيغ گذراند و اموالشان را غارت و زنانشان را اسير كرد و مردانشان را كشت؟! كدام يك از اين دو فرقه نسبت به محرمات الهى جرى ترند؟

ص: 242

ص: 243

گردآورنده اين پرسش ها است!

گذشته از اين، او دو مطلب را در اينجا آورده كه به ظاهر بى ارتباط هستند:

1. شيعه به بدا عقيده دارد.

2. شيعه مدعى است امامان از غيب آگاهى دارند.

و نتيجه گرفته است كه امامان شيعه از خدا داناترند!

به خدا پناه مى بريم از دروغ و افترا بر هر انسانى، تا چه رسد به متهم كردن مسلمانان!

اكنون هر دو را توضيح مى دهيم:

1. «بداء» آن است كه انسان با اعمال بدِ خود، سرنوشت نيكش را عوض مى كند. همچنين با اعمال نيك خود، سرنوشت بدش را دگرگون مى سازد و آيه: يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ «(1)»

ناظر به همين معنا است.

محدث بزرگ اهل سنت، جلال الدين سيوطى در كتاب الدر المنثور، در تفسير اين آيه، رواياتى از پيامبر خدا آورده كه انسان با اعمال نيك خود، مانند نيكوكارى به پدر و مادر وصدقه، قسمتى از تقدير را عوض مى كند و حديث معروف «الصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلَاءَ» ناظر به همين است. «(2)» «بداء» به اين معنى، مورد پذيرش همه مسلمانان است و هرگز به معناى نسبت ناآگاهى دادن به خداوند نيست. براى نمونه، قوم يونس بر اثر نافرمانى، مستحق نزول عذاب شدند و پيامبرِ آنان (يونس) از نزول عذاب خبر داد و خود منطقه را ترك كرد و از آنجا دور شد. ولى آنان

ص: 244

پشيمان شده، به پيروى از قول يك عابد، رو بهصحرا نهادند و گريه و زارى كردند و خداوند توبه شان را پذيرفت و عذاب از ايشان برگشت.

اينجا است كه قرآن كريم مى فرمايد:

فَلَوْ لا كانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها إِيمانُها إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْيِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ مَتَّعْناهُمْ إِلى حِينٍ. «(1)»

«چرا هيچ يك از شهرها ايمان نياوردند تا ايمانشان براى آن ها سودمند گردد؟ جز مردم يونس كه چون ايمان آوردند، عذاب رسوا كننده را از آنان برداشتيم و تا پايان عمرشان آن ها را بهره مند ساختيم.»

گويند: قرار بود بر قوم يونس عذاب فرود آيد، ليكن بدا رخ داد و به تعبير عربى «بَدَا للَّهِ أَنْ يُعَذِّبَهُم». به يقين اين تعبير، مجازى است؛ يعنى از ديدگاه مردم، كه از گذشته و آينده آگاه نيستند، چنين به نظر آمد كه نظر خدا برگشت و در اراده او- جلّ جلاله- دگرگونى رخ داد. در حالى كه تغييرى رخ نداده و به تعبير علمى «ابداء» بوده؛ يعنى پرده برداشته شد و حقيقت آشكار گشت و در حقيقت «بداء» نيست بلكه «ابداء» و اظهار چيزى است كه بر ديگران پنهان و براى خداوند روشن بوده است كه آن ها توبه خواهند كرد و آنان را عذاب نخواهد فرستاد. حال چرا «بدا للَّه» مى گويند اين به خاطر پيروى از پيامبر گرامى است كه در چنين موردى كلمه «بدا للَّه» به كار برده است. وبخارى آن را درصحيح خود نقل

ص: 245

مى كند. «(1)» و عجيب اين است كه وهابيان خود در باب توسل به عملصالح حديث «بدا للَّه» را نقل كرده اند كه رسول اللَّه فرمود:

«سه نفر از پيشينيان، براى فرار از باران به غار پناه بردند، ناگهان سنگى آمد و درِ غار را بست. آن ها به يكديگر گفتند: به خدا سوگند، شما را جز راستگويى نجات نمى دهد. هركس كار نيكو كرده، از خدا بخواهد كه به خاطر آن كار، ما را از مرگ نجات دهد ....»

تا اينجا روشن شد كه اعتقاد به «بداء» نسبت جهل و ناآگاهى به خدا نيست؛ زيرا بر خداى عالمِ مطلق، جهل راه ندارد. اين مردم اند كه پديده اى را مى بينند ولى از پديده هاى ديگر ناآگاهند و در مواردى كه پيش بينى رخ ندهد، مى گويند: «بَدَا للَّهِ» و اين نوعى استعمال مجازى و از ديدگاه خود انسان است و گرنه از جانب خداوند، جريان آگاه ساختن چيزى است كه بر مردم مخفى بوده است.

بنابراين، اعتقاد به بدا، با علم خداوند منافات ندارد.

از اينجا روشن مى شود: اگر بگوييم امامان غيب مى دانند، نشانه برترىِ آن ها بر خالق آن ها نيست؛ زيرا اعتقاد به «بدا» مستلزم جهل خدا نيست تا چنين برترى تصور شود.

گذشته از اين، علم غيب امام، با علم غيب خدا قابل قياس نيست.

آگاهى خدا از غيب، نامحدود و آگاهى امامان محدود است و نيز آگاهى خدا از غيب ذاتى و آگاهى امامان، اكتسابى و از خداست.

ص: 246

ص: 247

تيميه نقل كرده، مى تواند درس آموز باشد. «(1)»

ص: 248

فراموش نكنيد كه مفتى سلفى «عبدالعزيز بن باز» منادىصلح با اسرائيل بود. اوصلح با اسرائيل را بسانصلح پيامبر با قريش در حديبيه مى دانست؛ در حالى كه پيامبر با مردم مكه از سر قدرت و عزّتصلح كرد، نه از سر ضعف و ذلّت و فرمود: به خدا سوگند اگر آنان ازصلح دريغ ورزند با آنان مى جنگيم وصفوفشان را درهم مى ريزيم. «(1)» اكنون مى پرسم: همان كشورهاى به اصطلاح اسلامى كه شما سنگ آن ها را به سينه مى زنيد، روابط بسيار نزديك باصهيونيستها ندارند؟ و در طول 60 سال گذشته، چه گام مهمى در راه جلوگيرى از جنايت هاى اسرائيل و تجاوزات آن به كشورهاى مسلمان اهل سنت برداشته اند؟

در اشغال افغانستان و عراق چه كسانى با متجاوزان همكارى كردند و پايگاه هاى هوايى خود را در اختيار بمب افكن هاى ويرانگر آن ها گذاشتند.

آيا در تاريخ مبارزه باصهيونيسم جز شيعه كسى توانست داغ شكست را بر پيشانى متجاوزان اسرائيلى بنشاند؟ آيا جز امام خمينى قدس سره كسى اين نظريه را مطرح كرد كه اسرائيل يك غدّه سرطانى است و بايد از ميان برود؟

و آيا جز او كسى جرأت داشت فتواى اعدام سلمان رشدى مرتد راصادر كند؟!

بزرگترين مفتى سلفى، بن باز، منادىصلح با اسرائيل بود و فتواى او

ص: 249

در اين مورد منتشر شد و اما در مورد نويسنده مرتد كتاب آيات شيطانى مهر سكوت بر لب نهاد و دم بر نياورد!

آرى، مفتيان شما- كه هم اكنون در قيد حيات اند- حتى اعلام كرده اند: دعا كردن براى پيروزى رزمندگان شيعه حزب اللَّه بر ضدّ اسرائيل متجاوز جايز نيست!

چشم باز و گوش باز و اين عمى حيرتم از چشم بندىّ خدا!

ص: 250

ص: 251

ص: 252

گروه هايى از فرزندان اسلام به مكتب هايى مانند ماترياليسم، ماركسيسم، فراماسونرى، شيطان پرستى، سكولاريسم، ليبراليسم و ... گرايش پيدا كرده اند. آيا مى توانيم آن ها را از انشعابات اهل سنت به شمار آوريم؟!

ص: 253

ص: 254

ص: 255

ص: 256

پذيرا شدند. امّا آنان كه از هوا و هوس پيروى كردند، بر اختلاف دامن زدند.

بنابراين، وجود حجت الهى، ملازم با رفع اختلاف نيست. افزون بر اين، پيامبر فرمود: اهل بيت من امان امت از اختلاف اند «(1)» با اين حال وجود حجت ملازم بر رفع اختلاف بهصورت گسترده نيست.

امامان شيعه هركدام در عصر خود با بيانى استوار، راه را نشان مى دادند. آنان كه پذيرا شدند به سوى وحدت گرويدند و آنان كه از انديشه هاى نسنجيده خود پيروى كردند، به اختلاف دامن زدند. اين بيان درباره امامانى است كه مردم به آنان دسترسى داشتند ولى درباره حضرت مهدى مسأله به شكل ديگر است و آن اين كه اراده قطعى خدا بر آن تعلق گرفته است كه آخرين وصى پيامبر را دور از گزند دشمنان، در پس پرده غيبت حفظ كند تا روزى كه خود مى داند، او را براى برافراشتن پرچم عدل، آشكار سازد.

مسلّماً عدم بهره گيرى از امام و در نتيجه، وجود اختلاف، به خاطر اين است كه ظهور آن حضرت زمانى و در موقعيتى خواهد بود كه جهان پذيراى او باشد و گرنه به سان ديگر پيشوايان خواهد بود كه به شمشير ظلم يا زهر جفا، شهيد شدند.

و امّا اين كه مى گويند سيصد نفر با او در ارتباط اند، سخنى است بى مدرك و بارها گفته ايم وجود يك مطلب در يك كتاب نشانه عقيده شيعه نيست. عقايد را از كتب كلامى مبرهن مى گيرند.

آرى، گاهى برخى از اوتاد كه از كمالات بالايى برخوردارند، به حضورش تشرف يافته و چه بسا بهره هاى علمى و معنوى از وجودش برگيرند.

ص: 257

ص: 258

گرفتار مى ساختند.

از اين گذشته، پيش تر گفته شد، شاگردان واقعى امام، تقيه را از غير تقيه باز مى شناختند؛ زيرا با روايات واقعى ائمه اهل بيت عليهم السلام آشنا بودند، حتى لحن گفتار امام در مورد تقيه با لحن گفتارش در غير مورد تقيه را كاملًا مى شناختند.

ص: 259

ص: 260

ص: 261

در راه مكه و مدينه، در كنار آبى به نام «خم» خطابه اى خواند و از نزديك بودن مرگ خود خبر داد، آنگاه فرمود: «إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ؛ أَوَّلُهُمَا كِتَابَ اللَّهِ ...» سپس بياناتى درباره اهميت كتاب خدا مى فرمايد: «وَ أَهْلُ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي»، سه بار اين جمله را تكرار كرد.

در اينجا اهل بيت دومين «ثقل» هستند و گويا ازصحيح مسلم كلمه «ثَانِيهِمَا» افتاده است و شاهد آن وجود حديث ثقلين با سندهاى فراوان وصحيح است كه در آن ها جمله «فَإِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا» آمده است و در پرسش چهاردهم به برخى از مدارك اشاره شد.

بنابراين، سفارش درباره اهل بيت همان سفارش درباره كتاب خداست؛ يعنى سفارش به پيروى و اطاعت و فرمانبردارى.

اين سفارش كجا و آن ديگر كجا؟ مَثَل اين پرسشگر مَثَل انسانى است كه مى گفت: ماست و دروازه! گفتند چه ارتباطى است ميان آن دو؟

گفت: ماست را مى بندند و دروازه را هم مى بندند، چه ارتباطى نزديك تر از اين؟!

ص: 262

ص: 263

«برخى از اهل مدينه با نفاق خود خو گرفته اند، تو آن ها را نمى شناسى و ما آنانا را مى شناسيم.»

بنابراين، اگر منافقى در عصر رسول اللَّه بر مصدر كار گذشته شده، به خاطر ناشناس ماندن بوده است و اگر هم پيامبر مى شناخت آن را افشا نمى كرد و با آنان، بسان ديگران رفتار مى نمود. به گواه اين كه در بازگشت پيامبر از تبوك، گروهى از منافقان نقشه قتل پيامبر را كشيدند و خداوند نقشه آنان را فاش ساخت. پيامبر خدا اسامى اين منافقان را تنها به حذيفه گفت، بى آن كه آنان را افشا كند و لذا او راصاحب سرّ پيامبر مى دانند. «(1)» امّا درباره موضوع دوم آنچه به شيعه نسبت مى دهد كذب محض و افتراى خالص است.

پيامبر گرامى پيوسته برصالحان احترام مى كرد و از منافقان، تا آنجا كه مى شناخت دورى مى جست و اگر هم با خانواده اى ازدواج كرده، يا دختر مى داد، به خاطر آن بود كه آنان در آن زمان جزئى از جامعه اسلامى بودند و هر فردى مى تواند از خانواده مسلمان دختر بگيرد يا دختر بدهد. ولى داورى درباره افراد، با مطالعه يك برگ و دو برگ از زندگى آنان، به ويژه عصر پيامبر خداصلى الله عليه و آلهصحيح نيست، بلكه بايد پرونده آنان به طور كامل خوانده شود تا بتوان آنان را به طورصحيح شناخت و شيعه همين كار را درباره افراد انجام مى دهد و به يك برگ و دو برگ اكتفا نمى كند و «خواتيم عمل» را در نظر مى گيرد؛ چنان كه فرموده پيامبر است. «(2)»

ص: 264

ص: 265

ص: 266

ثانياً: اگر شيعه مى گويد: مرده نمى تواند جانشين زنده باشد، مطلب درستى است ولى على عليه السلام پس از پيامبر خداصلى الله عليه و آله 30 سال تمام در قيد حيات بود و جانشين رسمى و قانونى او بود و اگر نظر او نسبت به هارون است كه قبل از موسى درگذشته، پاسخ آن را گفتيم كه هارون مدت مديدى در حال حيات او به حكم آيه ... اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي ... «(1)»

جانشين موسى بود. هر چند اين جانشينى استمرار پيدا نكرد؛ زيرا هارون، پيش از موسى از دنيا رفت و در گذشته گفتيم كه تشبيه از آن نظر است كه على عليه السلام تمام مقامات سه گانه را نسبت به پيامبر داشت، به جز منزلت نبوت. وگرنه اگر على هم قبل از پيامبر در مى گذشت، جانشين پيامبر پس از او نبود. در ضمن اين پرسش هم تكرارى است و پيش تر گذشت.

ص: 267

ص: 268

بنابراين، در هيچ يك ازصورت ها و اشكال حديث، كلمه «ما وليهم» وجود ندارد جز در يك شكل.

و امّا مقصود از اين احاديث، انشا است نه اخبار؛ يعنى به مردم مى گويد بايد از اين دوازده خليفه اطاعت كنند كه عزت اسلام و مسلمانان به اين دوازده نفر بستگى دارد. نه اين كه خبر مى دهد دوازده انسان پاك پس از او خلافت خواهند كرد.

بنابراين، نداشتن خلافت ظاهر، دليل بر عدم خلافت آنان كه احاديث «اثنا عشر» از آن خبر مى دهد نيست.

ليكن متأسفانه مردم، از دو نفر از اين گروه دوازده نفرى تا حدى پيروى كرده و حكام ظالم به كمك سرسپردگان آنان، اجازه اعمال ولايت به بقيه آنان ندادند.

ما در اينجا مى پرسيم: پيامبر خداصلى الله عليه و آله بهصريح اين روايات مى گويد:

دوازده خليفه، مايه عزت مسلمانان خواهند بود. بر طبق نظر شما از حكومت آنان خبر مى دهد، ما فعلًا گفتگويى در مورد چهار خليفه نخست نداريم. بايد بگويند كه اين هشت نفر ديگر كه مايه عزت و عظمت دين شدند، چه كسانى بودند؟ آيا معاوية بن ابى سفيان يا فرزند او يزيد شرابخوار يا مروان بن حكم مطرود رسول اللَّه و ملعون به زبان او يا فرزندان چهارگانه او؛ مانند عبدالملك و سه برادر او.

تنها يكى از جرايم عبدالملك اين است كه حجاج بن يوسف را بر مردم عراق مسلط كرد و خون هاى ناحق ريخت كه تاريخ از آن ياد كرده است و اين گوياى آن است كه اين حديث در مقام دعوت به پيروى است نه اخبار از وقوع و الّاصحيح نخواهد بود.

ص: 269

ص: 270

ص: 271

ص: 272

تبانى و همدستى كنيد، بدانيد كه پشيمان شويد. پس بدانيد كه خدا و جبرئيل و مؤمنانِ شايسته و فرشتگان پشتيبان او خواهند بود.»

شأن نزول اين آيه و آيات قبل، مربوط به عايشه و حفصه است. «(1)» از آيات سوره تحريم استفاده مى شود كه زنان پيامبر، بهترين زنان دوران خود نبودند؛ زيرا درباره آنان مى گويد:

عَسى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْواجاً خَيْراً مِنْكُنَّ مُسْلِماتٍ مُؤْمِناتٍ قانِتاتٍ .... «(2)»

«اميد است اگر پيامبر شما را طلاق دهد، خداوند زنانى بهتر از شما به جايتان با او همسر كند؛ زنانى مسلمان، مؤمن، مطيع و ...»

اين كه قرآن مى فرمايد: خداوند زنانى بهتر از شما از نظر ايمان، اسلام، اطاعت و ... نصيب پيامبر مى كند،صريح در اين است كه زنان پيامبر جزو بهترين ها نبوده اند. لازم است اين نكته را هم در همين جا يادآور شويم كه اگر آيه تطهير شامل زنان پيامبر مى شد، آنان به حكم تطهير الهى جزو بهترين زنان مى بودند، امّا چون در اين آيه سوره تحريم مى فرمايد: «آنان بهترين نيستند.» پس آيه تطهير شامل حال زنان پيامبر نمى شود البته روايات بسيارى نيز بر اين امر دلالت دارد.

ص: 273

ص: 274

ص: 275

ص: 276

من آن ها را مى شناسم و آن ها هم مرا مى شناسند. بنابراين، مانع ندارد كه گروه انبوهى از ياران پيامبرصلى الله عليه و آله- به حكم اين حديث و نظير آن- مرتد شوند ولى گروه انبوه ديگرى در ايمان و تقواى خود استوار بمانند. پس حديث دليل بر ارتداد شخصيت هايى مانند سلمان و ابوذر نيست كه امّت بر طهارت و پاكى آنان گواهى مى دهند.

ص: 277

اين خطبه را بپذيريم، يكى از اصول اهل سنت فرو مى ريزد كه مى گويند خلافت بر اساس انتخاب اهل حل و عقد است. در حالى كه ابوبكر به وسيله پيامبر و عمر به وسيله ابوبكر انتخاب شدند.

ضمن آن كه اگر واقعاً ابوبكر و عمر طبق سنت پيامبر خدا رفتار كرده اند (همان گونه كه در پاسخ سؤال 66 گفتيم) چرا امام على پيشنهاد عبدالرحمان بن عوف را در شوراى شش نفره براى خلافت نپذيرفت؛ آنجا كه گفت: اگر طبق كتاب خدا و سنت رسول و سيره ابوبكر و عمر عمل كنى خلافت از آن تو است. و فرمود تنها طبق كتاب خدا و سنت رسول عمل خواهم كرد؟! و اگر سيره آنان طبق سيره پيامبر بود، چرا عبدالرحمان چنين شرطى را افزود.

ص: 278

ص: 279

توجيه مى كنيد، پس چه شد كه در اين مورد از توجيه كار او باز مانديد؟

تو مى دانى ابن حزم كيست؟ ابن حزم كسى است كه كار عبدالرحمان ابن ملجم را توجيه مى كند و مى گويد: او در كشتن اميرمؤمنان على عليه السلام اجتهاد كرد و راه درست رفت. «(1)» همان على عليه السلام كه پيامبرصلى الله عليه و آله درباره او فرمود:

«يَا عَلِي قَاتَلُكَ أَشْقَى اْلآخِرِينَ». «(2)»

ثالثاً: ما از همه اين مطالب مى گذريم، آيا امكان ندارد چيزى در آغاز كار مصلحت نباشد ولى پس از گذشت زمانى داراى مصلحت گردد؟

در هر حال، اين پرسش اصلًا متوجه شيعه نيست؛ زيرا آنان چنين عقيده اى ندارند.

ص: 280

ص: 281

اجراى عدالت قيام كرد و در مدت خلافت خود، توانست حكومت نبوى را بازسازى كند و لذا در يكى از خطبه هاى خود چنين مى گويد:

«لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ، وَ مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى الْعُلَمَاءِ أَنْ لَا يَقَارُّوا عَلَى كِظَّةِ ظَالِمٍ وَ لَا سَغَبِ مَظْلُومٍ ...». «(1)»

«اگر گرد هم آمدن افراد و پيدا شدن يار و ياور، كه حجت به وجود آن ها تمام شد و عهدى كه خدا از علما و دانشمندان گرفته تا بر سيرى ظالم و گرسنگى مظلوم راضى نشوند ... من ريسمان خلافت را بر گردن آن مى افكندم و ...».

ص: 282

ص: 283

«شايد فرق امامت با نبوت پيامبرانِ غير اولى العزم اين است كه امامان، جانشينان پيامبرند. احكام را به عنوان نايب پيامبر بيان مى كنند، ولى آن پيامبران هر چند تابعان شريعت پيامبران پيش اند، ولى به طور مستقيم از جانب خدا برانگيخته شده اند، چه بسا نيابت از پيامبرصلى الله عليه و آله مى تواند اشرف از كسانى باشد كه به طور مستقيم مبعوث گرديده اند.»

سپس جمله اى را كه وى نقل كرده، يادآور شده ولى در ذيل مى گويد: «و لا يصل عقولنا إلى فرق بيّن بين النبوة و الإمامة».

با اين بيان چگونه مى گويد شيعيان فرق زيادى ميان پيامبران و امامان قائل نيستند؛ چه فرقى روشن تر از اين كه در نبوت واسطه نيست ولى در امامت واسطه هست.

در پايان يادآور مى شويم: گرد آورنده سؤالات چون دستش از بحث هاى قرآنى و كلامى كوتاه است و مقام امامت را يك منصب انتخابى از سوى مردم مى شمارد، نمى تواند تصور كند كه مقام امامت- احياناً- بالاتر از مقام نبوت و رسالت باشد، در حالى كه واقعيت غير اين است. ابراهيم خليل پس از طى مقام نبوت و رسالت و خلّت (دوستى)، در پايان عمر به مقام امامت رسيد و خطاب آمد: إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً، و اگر در روايات مقام امامت از نظر شرف، مانند نبوت يا برتر از آن معرفى شده، به خاطر اين آيه مباركه است كه امامت براى ابراهيم خليل پس از نبوت واگذار شد و بسيار دور از فهم قرآنى است كه امامت را در اين آيه به معناى نبوّت بگيريم؛ زيرا در اين آيه، خليل الرحمان مقام امامت را براى ذرّيّه خود مى طلبد و مى گويد: قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ

ص: 284

لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ و اين جمله حاكى است او، هنگامى اين درخواست را كرد كه داراى ذريه و فرزند بود و دوران پيرى و كهنسالى اش را مى گذراند، پيامبر بود. بنابر اين، مقام امامت چيزى فراتر از پيامبرى است كه بعد از آن به او داده شده است، ولى در عين حال، چه بسا ممكن است فردى نبوت را داشته باشد ولى امام نباشد؛ مانند بيشتر انبياى بنى اسرائيل، يا امام باشد و نبوت نداشته باشد؛ مانند ائمه اهل بيت عليهم السلام و گاهى هر دو مقام در يك نفر جمع شود؛ مانند پيامبران اولوا العزم از ابراهيم تا پيامبر خاتمصلى الله عليه و آله.

در هر حال، اين مسائل دقيق قرآنى و اعتقادى، جزو عقايد ضرورى نيست بلكه بحث هاى علمى است كه نظرها در آن ها مى تواند متفاوت باشد.

گذشته از اين ها، به خاطر وجود مطلبى در «بحارالأنوار» نسبت دادن آن به تمام شيعيان چيزى جز غرض ورزى نيست.

ص: 285

ص: 286

واضح و آشكار مانند موسى بن عمران، دومى پنهان و ناشناس؛ مانند مصاحب موسى كه در برخى روايات خضر ناميده شده است. او حجت خدا بود و لطفش به مردم مى رسيد ولى مردم هرگز او را ژنمى شناختند و خدا سه نمونه از لطف او را به موسى بن عمران ارائه كرد كه داستان آن در سوره كهف «(1)» به تفصيل آمده است.

بنابراين، ناشناس ماندن حجت خدا، دليلى بر فقدان لطف نيست.

چه بسا در لباس ناشناخته به فرياد مساكين و گرفتاران برسد و مشكلات بزرگ امّت را با سرانگشت تدبير و دانش خود حل كند؛ چنان كه مصاحب موسى چنين كرد.

ص: 287

ص: 288

امام زمان خود، دعوت نمود «(1)» و مشروح اين قسمت در همه تواريخ هست. واقعاً جاى تأسف است كه فردى، به اين آشكارى، دروغى را به امام حسن عليه السلام نسبت دهد.

حسن بن على عليهما السلام همراه پدر، درصفّين مشغول نبرد و جنگ بود وقتى امام از مشاركت وى آگاه شد، فرمود: اين جوان را از جنگ دور نگه داريد، مبادا نسل پيامبر خدا با كشته شدن وى قطع شود. «(2)»- درباره مطلب دوم، جز اين كه بگويم كذب و دروغ است، چيزى نمى توان گفت. چون امام حسين عليه السلام در دوران امامت برادرش، اطاعت كامل داشت و پيرو امام زمان خود بود. تا زمانى كه حسن بن على عليهما السلام زنده بود، كوچكترين اعتراضى بهصلح نكرد؛ زيرا وظيفه اى جز پيروى از راه و روش امام خود نداشت. حتى پس از درگذشت حسن بن على در سال 50 قمرى تا فوت معاويه در سال 60 هجرى، حركتى بر خلافصلح انجام نداد.

درست زمانى كه معاويه پيمان شكنى كرد و بر خلاف تعهدش، فرزند خود يزيد را خليفه مسلمانان معرفى كرد، امام مخالفت خود را با معاويه آغاز و از بيعت با يزيد، به عنوان جانشين معاويه خوددارى نمود و نامه تندى به معاويه نوشت كه در تاريخ منعكس است و در آن جرايم ده گانه معاويه را، كه دل ها را تكان مى دهد، منعكس ساخت. «(3)»

ص: 289

- درباره سخن اميرمؤمنان عليه السلام كه مى گويد: «از گفتن حق و ارائه مشورت دريغ نورزيد»، يادآور مى شويم كه مشورت خواهى هرگز گواه بر عدم عصمت نيست. به اين دليل كه خداوند پيامبر را مأمور مى كند كه با مردم مشورت كند و مى فرمايد: ... وَ شاوِرْهُمْ فِي اْلأَمْرِ .... «(1)» از اين گذشته، اين گونه مشورت ها، نوعى احترام گذاشتن و شخصيت دادن به كسانى است كه پيامبر را در اهدافش يارى مى كردند و به تعبير ديگر، درسى براى ماست كه در كارهاى خود مشورت كنيم. نه اين كه پيامبر و على، نيازى به مشورت داشتند.

ص: 290

ص: 291

اسلامى هستند و جزيه مى پردازند جايز دانسته است. پس مى توان از آن ها براى سركوب شورشيان كمك گرفت، نه از كافران حربى و نه هر كافرى كه كوچكترين اطاعتى از حاكم اسلامى ندارد. كجاى اين دو حكم با هم متناقض است كه نويسنده مدعى شده است.

- گذشته از نظريه فقهى و قطع نظر از اين مسأله، علماى حرمين، كه همان سلفى هاى تكفيرى (وهابيان) باشند، در عمل دچار تناقض شده اند.

آنان در گذشته بعثى ها را مرتد و خارج از اسلام خواندند و در زمان اعدام همينصدام، اشك تمساح ريختند كه چرا رييس مسلمان يك كشور عربى را شب عيد قربان به قتل رساندند؟!

به نظر شما چه كسى مرتكب تناقض شده است؟!

گذشته از اين، وى حتى اسم كتاب را به جاى «منتهى المطلب في تحقيق المذهب»، «منتهى الطلب» نوشته كه نشانه عدم مراجعه به خود كتاب است و شايد اصلًا نمى داند اين كتاب در كجا چاپ شده و چند جلد است؟!

البته عذر او واضح است. او تنها سايت ها را جستجو كرده و اين سؤال ها را گرد آورده و ادعا دارد اين پرسش ها مايه هدايت جوانان شيعه شده است!

ص: 292

ص: 293

ص: 294

ص: 295

بلند شد كه چرا يك جوان را سرپرست بزرگسالان كرده است. پيامبر در پاسخ گفت: اين مطلب تازگى ندارد. در جنگ موته وقتى پدر او را فرمانده ساختم نيز اعتراض كرديد. بالأخره به اسامه مأموريت داد هرچه زودتر مدينه را ترك كند و فرمود: لعنت خدا بر كسانى كه از رفتن تخلف كنند. حال ببينيد چه كسانى تخلف كردند. همين قدر يادآور مى شويم كه اميرمؤمنان پرستار پيامبرصلى الله عليه و آله و مراقب درون خانه آن حضرت بود. او مأموريتى براى رفتن نداشت.

احمدبن عبدالعزيز جوهرى در كتاب «السقيفه» با سند خود چنين نقل مى كند كه: پيامبرصلى الله عليه و آله اسامه را مأمور جهاد با روميان كرد. وى و يارانش در حال آماده شدن براى حركت بودند كه پيامبرصلى الله عليه و آله از هوش رفت. سپس به هوش آمد و از حركت اسامه سؤال كرد. گفتند در حال آماده شدن هستند. فرمود: هر چه زودتر سپاه را اعزام كنيد. خداوند لعنت كند كسانى را كه از سپاه اسامه عقب بمانند.

وى با پرچمى كه ياران پامبرصلى الله عليه و آله پيش روى او بودند، از مدينه خارج شد و در لشكرگاه مدينه به نام «جرف» فرود آمد، در حالى كه ابوبكر و عمر و اكثر مهاجران و برخى سران انصار؛ مانند اسيدبن حضير و بشير بن سعد در ركاب او بودند. ناگهان مردى از مدينه خود را به لشگرگاه رساند و گفت: پيامبر خدا در حال مرگ است. آنان بى درنگ به مدينه بازگشتند و اسامه را تنها گذاشتند.

حال چه كسانى مشمول اين حديث هستند؟

اين كه مى گويد: شيعيان اين حديث را درست كرده اند تا خلفا را لعن كنند، جريان درست به عكس است، بلكه حديث بهترين دليل بر

ص: 296

بيزارى از كسانى است كه از دستور پيامبرصلى الله عليه و آله تخلف كردند، متخلف هركه مى خواهد باشد.

دستور پيامبرصلى الله عليه و آله براى اين بود كه به هنگام رحلت وى، مدينه خلوت باشد و افرادى كه مى توانند در مدينه وصيت پيامبر خدا را ناديده بگيرند از مدينه دور باشند و لذا مى بينيم شخصيت هايى را كه در سقيفه، بازيگر وصحنه گردان بودند، در سپاه اسامه قرار داد. از مهاجر ابوبكر و عمر، و از انصار اسيد بن حضير و بشير بن سعد، كه هر چهار نفر در سقيفه زمام خلافت را به دست ابوبكر سپردند.

ص: 297

ص: 298

ص: 299

برده و چه آنان كه اسم نبرده، همگى ذرّيه فاطمه به شمار مى آيند ولى ذريه بودن براى نجات يافتن كفيات نمى كند. هرگاه يكى از فرزندان فاطمه عليها السلام ازصراط مستقيم جدا شود، انتساب آنان به فاطمه عليها السلام سودى نخواهد داشت. خداوند در پاسخ درخواست حضرت نوح كه براى نجات فرزندش از غرق شدن گفت: رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي ... مى فرمايد: يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُصالِحٍ .... «(1)» و امّا آيا رقيه و زينب، دختران پيامبر بودند يا ربيبه آن حضرت؟ اين يك مسأله تاريخى است و ارتباطى به عقايد ندارد و در اين مورد محققان بررسى هايى انجام داده اند.

ص: 300

ص: 301

ص: 302

اكنون يادآور شديم كه ممكن است شرايط در اختلاف روش مؤثر باشد؛ چنان كه پيامبرصلى الله عليه و آله در حديبيهصلح كرد و حتى حاضر شد لقب رسول اللَّه از كنار نامش پاك شود ولى همان پيامبرصلح بود كه سال بعد مكه را با قدرت نظامى فتح كرد.

گرد آورنده پرسش ها خود را سلفى معرفى مى كند. سلفى هاصحابه را عادل و پاكدامن مى دانند كه گردى بر دامان آن ها نمى نشيند. آياصحيح است كه همين سلفى ها دو فرزند محبوب پيامبر را و دو گل خوشبوى ايشان و سرور جوانان اهل بهشت و مطهر از هر نوع رجس را كه در رأسصحابه قرار دارند، «(1)» به خطا متهم كنند؟!

درباره مطلب دوم كه آيه وَ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى ... را در حق عباس، از رجال كشى (ص 53)، و اصول كافى «(2)»

نقل كرده، يادآور مى شويم: رجال كشى اين مطلب را به سندى كه در رأس آن «جعفر بن معروف» قرار دارد، نقل كرده و جعفربن معروف به اتفاق علماى رجال توثيق نشده است. «(3)» و روايتى كه از كافى نقل كرده، راوىِ آن حسن بن عباس بن حريش است كه به اتفاق علماى رجال، ضعيف است و روايات او كاملًا بى ارزش مى باشد.

شگفت اينجاست كه محقّق كتاب كافى درپاورقى روايت حسن بن عباس را تضعيف كرده است، ليكن طراح سؤال اصلًا به پاورقى توجه ننموده و يا عمداً چشم پوشى كرده است.

ص: 303

حال چگونه مى توان با روايتى كه به وسيله دو نفر ضعيف و غير موثق نقل شده، بر شيعيان خرده گرفت؟

و نيز مى گويد: كشى گفته است اميرمؤمنان در دعاى خود مى گفت:

«اللهمّ العن ابنَي فلان» و مقصود از آن، عبداللَّه بن عباس و عبيداللَّه بن عباس است! گفتنى است اين حديث به وسيله محمدبن سنان نقل شده كه علماى رجال او را تضعيف كرده اند. «(1)» كسانى كه اين پرسش ها را مطرح مى كنند، قصد تحقيق و واقع گرايى ندارند. دنبال روايات ضعيف مى گردند كه خود علماى شيعه آن ها را رد كرده اند و آن ها را دستاويز خود قرار مى دهند و به گفته مَثَل معروف نيمه خالى ليوان را مى نگرد و از نيمه پر آن چشم مى پوشد؛ مثلًا اگر رجال كشى رواياتى در ذمّ عبداللَّه بن عباس نقل كرده، روايات مدح و ستايش را نيز آورده است. چگونه است كه فقط به بخش ذمّ آن توجه كرده و از بخش مدح چشم پوشى شده است؟

بالاتر از آن، علماى شيعه در كتاب هاى رجالىِ خود، به بزرگوارى و جلالت و اخلاص عبداللَّه بن عباس نسبت به اميرالمؤمنين على بن ابى طالب تصريح كرده اند. علاقه مندان مى توانند در اين مورد به معجم رجال الحديث مراجعه كنند. «(2)» و امّا اين كه رقيه و زينب، دختران واقعى پيامبر بودند يا ربيبه او، بحثى است تاريخى و در مورد آن مفصل بحث گرديده كه ارتباط به عقايد شيعه و وهابيت ندارد.

ص: 304

ص: 305

* بلاذرى مى نويسد: بنى اسد در دوران خلافت ابوبكر بر بنى حنيفه يورش بردند و خوله را اسير كردند و به مدينه آوردند و على او را خريد.

وقتى خبر به خويشان او رسيد، به مدينه آمدند و على آن ها را شناخت و از مظلوميت آن ها آگاه شد و خوله را آزاد كرد و آنگاه با وى تزويج نمود. «(1)» بايد گفت اين پرسش جديدى نيست. آن را از امام باقر عليه السلام نيز پرسيده اند، كه چگونه جد بزرگوارتان امامت شيخين را قبول نداشت، امّا با اسيرى از اسيران آنان به نام خوله ازدواج كرد؟! امام باقر عليه السلام فرمود: من پاسخ شما را نمى گويم اين موضوع را از جابر بن عبداللَّه انصارى بپرسيد كه خود او در واقعه حاضر بوده است. آنان سراغ جابر رفتند. او گفت: من فكر مى كردم كه مى ميرم و كسى اين حقيقت را از من نمى پرسد. بشنويد و فرا گيريد: اسيران را حاضر كردند و خوله حنفيه وارد شد. به مردم نگريست، آنگاه به سوى قبر پيامبر رفت و ناليد و آه كشيد و باصداى بلند گريست و گفت: سلام من بر تو اى پيامبر خدا و بر اهل بيت تو. اين امت تو ما را مانند اهل «نوبه» و «ديلم» اسير كردند. ما گناهى جز اين نداشتيم كه دوستان اهل بيت تو بوديم. وقتى بر سر ما ريختند، گفتيم چرا ما را اسير مى كنيد؟ ماكه شهادتين مى گوييم؟ گفتند: زكات نداده ايد. گفتيم: مردان ما زكات نداده اند، زنان چه تقصرى دارند؟ در اينجا ساكت شدند گويى سنگ در دهان دارند. «(2)» حال چگونه مى توان به وسيله اين ماجراى تاريخى، با داشتن اقوال مختلف، بر يك مطلب اعتقادى استدلال كرد؟

ص: 306

ص: 307

نجس العين غير از آلودگى حيوان حلال گوشت و پاك است.

در هر حال اين يك مسأله فقهى است. تا انسان فقيه نباشد، از مفاد روايات و كيفيت جمع آنان آگاه نمى شود.

شگفت اين كه در پايان مى گويد: «بر اثر اختلاف روايات، مذهب امامصادق از ميان مى رود».

يادآور مى شويم كه امامصادق عليه السلام در فقه مذهب خاصى ندارد. او بازگو كننده احكام الهى است، بدون آن كه در احكام اجتهاد كند، اگر اختلاف در نقل، مايه نابودى مذهب امامصادق عليه السلام است، پس مذهب شافعى بايد از بيخ و بن از ميان رفته باشد؛ زيرا شافعى پيش از آن كه به مصر رود آرايى دارد و بعد از آن آرايى ديگر. از خود ابوحنيفه در يك مسأله آراى مختلف نقل شده است. پس مذهب امام شافعى و مذهب ابوحنيفه از بين رفته است؟!

اين هوچى گرى ها و رجز خوانى ها براى مراكز غير علمى است، نه مراكز فقهى كه با ضوابط دقيق، حكم شرع را از روايات استخراج مى كنند. افزون بر آن، اين امور را نمى توان مدرك اعتقادى قرار داد.

ص: 308

ص: 309

3. نوادرالحكمه، نوشته محمدبن احمدبن عمران اشعرى (متوفاى 293).

از اين گذشته، 400 رساله كه اصل ناميده مى شده، به وسيله شاگردان امام باقر و امامصادق و امام كاظم عليهم السلام نوشته شده كه از مدارك دست اول جوامع حديثى در شيعه است.

بنابراين، كتاب هايى كه او نام برده، هر چند جزو كتب معتبر هستند، ولى اساس آن ها را كتاب هاى پيشين تشكيل مى دهد و كتاب هايى كه او نام برده، در مقابل اين كتاب ها، مانند جامع الأصول ابن اثير جزرى يا كنزالعمال متقى هندى در برابر كتاب هايى، مانندصحاح شش گانه در جهان اهل سنّت است كه در حقيقت كتاب هاى متأخر نوعى دسته بندى و گردآورى جديد از كتاب هاى پيشين است.

ص: 310

ص: 311

2. ابن ابى الحديد مى گويد: مقصود عمر بن خطاب است.

3. طبرى مى گويد: اين جمله ها مربوط به دختر «ابى حثمه» نوحه گر مدينه است، نه على بن ابى طالب.

وقتى عمر درگذشت، دختر ابى حثمه اين جمله ها را در رثاى وى گفت و گريست. مغيره مى گويد: وقتى عمر را به خاك سپردند، به خانه على آمدم تا از او درباره عمر چيزى بشنوم. على از خانه بيرون آمد، در حالى كه غسل كرده و آب غسل را از سر و روى خود مى گرفت. فرمود:

خدا ابن خطاب را رحمت كند.

دختر ابى حثمه راست گفت: او خير خلافت را با خود برد و از شر آن نجات يافت، به خدا سوگند اين گفتار مال او نيست، بلكه به او گفته اند كه اين ها را بگويد. مقصود از شرّ خلافت، اوضاع ناگوارى است كه در دوران عثمان پيدا شد.

4. ابن شبّه از عبداللَّه بن مالك نقل مى كند كه ما با على عليه السلام از دفن عمر برگشتيم، امام وارد خانه شد. غسل كرد. سپس از خانه خارج شد و قدرى سكوت نمود. سپس گفت: خدا به نوحه گر عمر خير دهد كه گفت:

«وَا عُمَراه! أَقَامَ اْلأَوَد، وا عمراه! ذهبَ نَقِيَّ الثَّوبِ قَلِيلَ الْعَيبِ»؛ به خدا سوگند او از اين جمله ها خبر نداشت، بلكه به او آموختند كه چنين بگويد. «(1)» به خدا سوگند عمر خير خلافت را درك كرد و شر را بعد از خود بر جاى نهاد.

نتيجه مى گيريم كه اولًا موصوف به اين كلمات در كلام على عليه السلام

ص: 312

مشخص نيست و در نهج البلاغه تنها كلمه «فلان» آمده است.

از آن گذشته، طبق نقل طبرى و ابن شبّه، روشن شد كه تمام اين جمله ها ساخته و پرداخته رجال سياسى بود كه به نوحه گر آموخته بودند درباره مرگ عمر چنين بگويد.

دقت در مجموع الفاظ نهج البلاغه حكايت مى كند كه حضرت از آينده اى تاريك، كه دامنگير عثمان شد، خبر مى دهد و چندان نظرى به ستايش فرد مورد نظر ندارد.

ص: 313

ص: 314

خطا را از امامان نفى مى كند و رواياتى را كه در اين مورد وارد شده، خبر واحد مى داند كه نمى توانند مدرك عقيده باشند و افرادى از اماميّه كه درباره پيامبر و امام، معتقد به سهو هستند، به شدت مورد انتقاد قرار مى گيرند. «(1)» مرحوم مجلسى نيز يادآور مى شود كه مشهور در ميان اماميه اين است كه از آن حضرات سهوىصادر نشده و دلايل آن ها را نقل مى كند؛ به ويژه يادآور مى شود كه امام پيوسته به وسيله روح القدس يارى مى شود و او بازدارنده از سهو و خطا است.

سپس در آخر مى گويد: من در اين مسأله چيزى نمى گويم؛ زيرا هر دو طرف براى خود دلايلى دارند.

در پايان يادآور مى شويم كه عصمت انبيا و اوليا در مسائل مربوط به تبليغ رسالت و بيان احكام الهى و معارف، جاى بحث و گفتگو نيست و اگر سخنى هست، درباره امور جزئى زندگى است كه ارتباط به دين و تربيت ندارد.

ص: 315

ص: 316

ايشان را ملاقات كرده و گزارش داده اند و مشروح اين ملاقات ها در كتاب هاى زندگى ائمه مذكور است. عثمان بن سعيد نيز فقيه وارسته اى است كه اگر بالاتر از عدالت مقامى براى غير امام متصوّر بود، ما نيز براى او قائل مى شديم ولى اثبات ولادت امام مهدى عليه السلام تنها به روايت او بستگى ندارد.

به هر حال چون از اين پرسش در گذشته پاسخ گفته ايم، به همين مقدار بسنده مى كنيم.

ص: 317

ص: 318

فرزند قورباغه ديگر و ملعونى زاده ملعون ديگر است». «(1)»

و نيز ابن اثير در اسد الغابه نقل مى كند: روزى چشم پيامبر خدا بر حَكَم بن عاص افتاد. گفت: واى بر امت محمد از تو و از فرزندانت. «(2)» بنابراين، شيعه از پيامبر پيروى مى كند و روايات او را نقل و به آنها عمل مى كند و با دوستان او دوست و با دشمنانش، دشمن است. ولى شما از اموى ها حمايت مى كنيد كه دشمنان پيامبر و اهل بيت پيامبر بودند. حال كدام يك از ما اهل سنّت و كدام يك اهل بدعت هستيم؟

و امّااينكه مى گويد: حسنين پشت سر مروان نماز خوانده اند و آن را به بحارالأنوار نسبت مى دهند، نسبتش كاملًا بى اساس است و در كتاب مذكور در آن قسمت كه وى ذكر كرده چنين مطلبى نيست.

و امّا اين كه فرزندان على با نوه ها و ذريه مروان ازدواج كرده اند، پاسخ آن را بارها گفتيم.

ص: 319

ص: 320

از اين گذشته، حضرتش در سرداب پنهان نشده بود بلكه سرداب معبد آن حضرت بوده و سپس حضرت در سرداب ديده نشد و همان طور كه مسيح از ميان مردم برگرفته شد، حضرتش نيز از ميان مردم برگرفته شد ولى در ميان مردم زندگى مى كند و او را نمى شناسند.

يارى رساندن فرشتگان براى حضرت مهدى بالاتر از يارى رساندن فرشتگان در جنگ بدر بر پيامبر اسلام نيست. آيا تنها همين يارى رساندن كافى بود كه پيامبر ديگر شرايط و تاكتيك ها را رعايت نكند؟! و عجيب اين كه با داشتن چنين ياورانى، در جنگ احد هفتاد كشته داد و فرمود: وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ.

ص: 321

ص: 322

دانستن غيب شرط امامت نيست، ولى امامان شيعه در مواردى، از غيب خبر داده اند و قرآن هم چنين علمى را ردّ نكرده است. در گذشته گفتم علم غيب بر دو نوع است:

1. ذاتى و نامحدود، كه ويژه خداوند است.

2. اكتسابى و محدود كه با آموزش الهى در مواردى به اوليا داده شده است و قرآن مملو از خبرهاى غيبى پيامبران و غير پيامبران است و كسى منكر آن نشده است و تنها در سوره يوسف چند خبر غيبى است كه يعقوب و يوسف از آن گزارش داده اند.

ص: 323

ص: 324

دو فرقه ديگر به نام زيديه و اسماعيليه در نيمه راه توقف كرده اند، چندان دور از انتظار نيست.

در زمان خود پيامبر اسلام كه حجت بالغه خدا بود، گاهى دو دستگى رخ مى داد. درصلح حديبيهصداى اعتراض عمربن خطاب و ديگران بلند شد وصلح با قريش را نوعى ذلت دانستند. او به دوستش گفت: من در دين خود، تن به خوارى نمى دهيم (لا نعطى الدنيّة في ديننا؟؟؟). از نظر تاريخ حدود 60 مورد،صحابه پيامبر با نص او مخالفت كرده اند و رأى و اجتهاد خود را بر نص مقدم داشته اند. براى آگاهى از اين موارد هفت گانه، به كتاب النص والاجتهاد مرحوم شرف الدين مراجعه فرماييد.

بنابراين، نبايد تصور كرد كه وجود نص، انگيزه هاى گوناگون مخالفت را از ميان مى برد، بلكه چه بسا انگيزه ها بر نص غلبه مى كند. پس آن اختلافات به خاطر عدم پيروى از نص بوده، نه به خاطر وجود نصّ يا بى اثر بودن آن.

ص: 325

ص: 326

ص: 327

ص: 328

ص: 329

ص: 330

كند، و ما در پاسخ چهاردهم به برخى از مدارك حديث ثقلين اشاره كرديم، ولى گردآورنده پرسشها درباره رهبران خود چه مى گويد كه تحت نام «سلف» گفتار آن ها را حجّت دانسته، بدون اين كه گفتار آن سلف، به پيامبر برسد، حتى آراىصحابه را بدون اين كه از پيامبر نقل شود، مدرك فقهى خود مى داند، و در كتاب هاى خود عناوينى قرار داده اند؛ مانند «سنّت ابى بكر»، «سنت عمر بن خطاب»، «سنت عثمان» به چشم مى خورد، اگر واقعاً گفتار آن ها گفتار پيامبر است، پس بگوييد «سنت پيامبر» و اگر غير آن است پس چگونه به آن سنت ها عمل مى كنيد.

شما مذهبى به نام مذهب سلف در مقابل اسلام درست كرده ايد، و همه حق را به آن ها مى دهيد و هر نوع تفكّر و اجتهاد را از ديگران سلب مى نماييد و در حقيقت سلفى گرى، نوعى استبداد فكرى و بزرگترين مايه تفرقه شده است.

ص: 331

ص: 332

كرده است، اما در مقابل، از ابوهريره كه نزديك دو سال و اندى در محضر پيامبر بوده، پنج هزار حديث نقل مى كند. كدام يك از اين دو عادلانه تر است؟!

ص: 333

سال نهم هجرت براى منع مشركان از ورود به مسجدالحرام و رفع هر نوع پيمان از آن ها، ابوبكر را با شانزده آيه از آغاز سوره «برائت» به مكه اعزام كرد تا در موسم حج بر حاضران بخواند. ابوبكر در نيمه راه بود كه جبرئيل نازل شد و فرمود: امر الهى آن است كه اين آيات را يا خودت يا مردى از اهل بيت تو به مردم ابلاغ كند در اين مورد پيامبر فرمود:

«عَلِيٌّ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ لَا يُؤَدِّي عَنِّي إِلَّا أَنَا أَوْ عَلِيٌّ»؛ «على از من و من از على هستم، جز من و على اين پيام را ابلاغ نكند.» و اين مطلبى است كه غالب مفسران در آغاز سوره توبه آورده اند و گروهى آن را يكى از فضايل امام على عليه السلام دانسته اند و گروهى هم مى كوشند آن را به نوعى توجيه كنند كه به مقام ابوبكر برخورد نكند. در اين مورد به كتاب هاى تفسير، مانند رازى و المنار و كتاب هاى حديث مانند تفسير طبرى و الدرّ المنثور، در تفسير سوره برائت، مراجعه فرماييد. «(1)»

ص: 334

ص: 335

ص: 336

ص: 337

ص: 338

ص: 339

همگان، نشانه رأى او هم هست.

2. راه حدسى، و آن اين كه انسان با يك رشته مقدمات قطع آور و يقين آفرين، به قول امام برسد. هر چند با گوش نشنيده و با چشم نديده باشد؛ مثلًا همگان مى گويند: ماه نور خود را از خورشيد مى گيرد و آن را از حدسيات مى شمارند. حدس در اينجا به معنى گمان نيست، بلكه به معنى يقين است و انسان با يك رشته تجربيات به يقين مى رسد.

در مورد بحث، هرگاه علماى شيعه در چند قرن، بر حكمى اتفاق داشته باشند، انسان حدس مى زند كه يك دليل قطعى در اختيار آنان بوده و آنان به خاطر آن دليل قطعى كه از امام به آنان رسيده، فتوا داده اند. به اين مى گويند اجماع حدسى؛ يعنى انسان با اينكه نديده و نشنيده، در پرتو يك رشته محاسبات، يقين پيدا مى كند، و هرگز در كاشفيت اجماع ظن و تخمين و استحسان مطرح نيست. اين نوع ادله از آن سلفى هاست كه بر اثر نداشتن نصوص كافى، مجبورند در احكام شرعى به گمانه زنى و تخمين بپردازند و به قياس و استحسان، كه هرگز يقين آفرين نيست، عمل مى كنند.

ص: 340

ص: 341

ص: 342

ص: 343

ص: 344

ص: 345

ص: 346

ص: 347

ص: 348

خصوصياتش، بيش از آن است كه بتوان در اينجا آورد.

ازگردآورنده پرسش ها تقاضا مى كنيم براى آگاهى ازبشارت هاى آمدن حضرت مهدى عليه السلام در كتب شيعه و سنى به كتاب تذكرة الخواص سبط ابن جوزى و منتخب الأثر مراجعه كند تا روشن شود كه مسأله حضرت مهدى عليه السلام پيش از تولد آن حضرت، زبانزد محدثان و دانشمندان و راويان بوده است.

ص: 349

سرزمين هاى بد طينت، جز گياه ناچيز و بى ارزش نمى روياند.»

بنابراين، پدران و مادرانى كه داراى اصلاب پاك و ارحام مطهّر هستند، فرزندان پاك را تحويل جامعه مى دهند، ولى اصلاب و ارحام آلوده، زمينه ناپاكى را در فرزند پديد مى آورند. البته هر دو بهصورت زمينه است و شخص مى تواند با اراده خود آن زمينه را تقويت كند يا بر آن غلبه نمايد.

و چون اين مسأله بهصورت زمينه است، هرگز با اختيار انسان منافات ندارد. البته كسانى كه زمينه هاى بد دارند، اگر بر آن زمينه ها غلبه كنند، پاداشى دو برابر خواهند داشت.

آنچه گفته شد، يكى از معانى «طينت» است. در اين جا تفسير ديگرى هست كه جاى بازگويى آن نيست، آنچه مهم است دروغى است كه در آخر سؤال آورده كه گناهان شيعه را پاى سنى مى نويسند، اين تهمت است و در هيچ يك از كتب عقايد شيعه وجود ندارد و خلاف قرآن است كه مى فرمايد: أَلَّا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى. «(1)»

ص: 350

ص: 351

حاصل آن كه با اين اشكالات كودكانه، نصصريح غدير را كه 110صحابى و 84 تابعى نقل كرده نمى توان ناديده گرفت.

ص: 352

زنند، حساس است و نشانه آن كتاب هاى تحقيقى است كه در مورد عدم تحريف قرآن نوشته شده مانند: «آلاء الرحمن» نوشته مرحوم بلاغى و «البيان فى تفسير القرآن» نوشته آية اللَّه خويى، «صيانة القرآن من التحريف» نوشته مرحوم معرفت و «التحقيق فى نفى التحريف» نوشته آقاى سيد على ميلانى و بسيارى كتب ديگر.

شما يا از اين كتاب ها خبر نداريد و يا اگر داريد، توان ديدن آن ها را نداريد و حاضر به پذيرفتن حقايق نيستيد!

ص: 353

ص: 354

گرديده است.

دور نرويم، پس از پيامبرصلى الله عليه و آله، تابعان و بعد فقها، هزاران فرع را مطرح كرده و آن را با يك رشته ادلّه قطعى و ظنّى بيان كردند، در حالى كه اين احكام از زبان پيامبر شنيده نشده، بلكه بر اثر يك رشته قياس ها و ظنون و استحسان ها به دست آمده است. شما درباره اين استنباط ها چه مى گوييد؟ آيا همه آن ها را پيامبر گفته است؟ به طور مسلّم نه، امّا آن فقيهان به گمان خود توانسته اند آنچه كه بر پيامبر نازل شده را از قرآن و سنت و موازين فقهى استخراج كنند. حال اگر اين كار را عترت با آموزش هاى غيبى انجام دهند و در اختيار بگذارند، همگى جزئى است از آنچه كه به پيامبر نازل شده است.

اگر واقعاً مقابله به مثل در اينجاصحيح باشد، اين سؤال به خودِ شما متوجه است. شما دربرابر سنت پيامبر، سنت هاى ديگرى را مطرح كرديد و در ابواب فقه، سنتى به نام سنت ابوبكر و سنتى به نام عمر درست كرديد، آيا اين ها همان گفته هاى پيامبر است؟ پس چرا نام شيخين را بر آن سنّت ها نهاديد؟ و اگر غير از آن است، چرا از آن پيروى مى كنيد؟

ص: 355

ص: 356

حال عالم و دانشمند بود. ائمه در برخى مجالس كه مأموران اطلاعاتى نظام حضور داشتند، به نكوهش او و دو تن از يارانش پرداخت تا جان و مال او را در شرايط خفقان حفظ كنند. هركس شرايط خفقان و ترس و قتل و وحشت آن دوران را به خاطر آورد، متوجه خواهد شد چرا ائمه اهل بيت برخى از شيعيان نزديك به خود را نكوهش مى كردند. آنان مى خواستند جان شيعيان را حفظ كنند و دستگاه حكومت نفهمد آنان به اهل بيت منسوب و شيعه اند. ابوبصير به امامصادق عليه السلام مى گويد: «فدايت شوم! ما را لقبى مى دهند كه پشت ما را مى شكند. دل هاى ما را مى ميراند و حاكمان بر اثر همين لقب خون ما را حلال مى دانند ... امام مى فرمايد:

لقب رافضه را مى گويى؟ مى گويد: آرى ...». «(1)» اين گوشه اى از شرايط وحشتناك آن زمان است.

ص: 357

ص: 358

خندق، خيبر و حنين جان باختند و با خون خود درخت اسلام را سيراب كردند، ياد نمى كنيد؟!

پيامبر گرامىصلى الله عليه و آله انقلاب عظيمى در جهان به وجود آورد و مسير تاريخ را دگرگون ساخت و عظمت انقلاب او در گرو نيك و بد بودن چند فرد معدود نيست كه اگر تاريخ درباره آنان قضاوت كند، اهانت به پيامبر باشد.

فرض كنيد معلمى در كلاسى زحمت بكشد، ولى در ميان شاگردان، چند نفر معدود موفق به كسب امتياز نشوند، آيا اين اهانت به آن معلم بزرگوار است؟

اگر بد بودن برخى از ياران، نشانه عدم موفقيت پيامبر است، پس مسأله جنگ با مرتدان عرب را چگونه توجيه مى كنيد؟! بالأخره همه آن ها مسلمان بودند ولى بعداً به عقيده شما از اسلام برگشتند. پس به عقيده شما پيامبر در تربيت خود موفق نبوده است؟!

ص: 359

ص: 360

همچنين ديگر امامان شيعه، اگر چه بر مسند قدرت نبودند، اما از نظر آموزش و تعليم دين و بازدارى جامعه از انحراف، اثر بارزى داشتند.

2. از نظر مبارزه با ظلم و ستم، هر چند كمتر تظاهر مى كردند، امّا به طور معقول، مسلمانان را به بى لياقتى حكام اموى و عباسى توجه مى دادند و از همين طريق خوفى در دل حكام انداختند و توانستند از خودكامگى آنان تا حدى بكاهند و اگر امامان شيعه دست روى دست مى گذاشتند و با ظالمان هم دست و هم سو بودند، به شمشير و زهر جفا كشته نمى شدند.

3. از اين گذشته، اگر درباره خدمات امامان شيعه لب فرو بنديم و هيچ نگوييم، اين حقيقت را نمى توانيم منكر شويم كه امامت از جانب خدا لطفى است بر جامعه و مى تواند در هر درجه اثر گذار باشد. حال اگر بر اثر مساعد نبودن شرايط، حاكميت سياسى را به دست نگرفتند، اين تقصير و كوتاهى مردم است، نه گناه قانون و يا امام. عين همين مطلب درباره پيامبران الهى جارى است. بنى اسرائيل پيامبران را از دم تيغ مى گذراندند؛ چنان كه قرآن مى فرمايد: ... وَ قَتْلَهُمُ اْلأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ... «(1)»

و با اين حال خدا فيض نبوت را قطع نكرد و پياپى پيامبران خود را براى آن ها فرستاد.

پيامبر و امام حتى با نداشتن حاكميت سياسى، مى توانند احكام را بيان كنند و حجّت را بر مردم اقامه نمايند و از تحريف جلوگيرى كنند.

ص: 361

ص: 362

ص: 363

ص: 364

ص: 365

ص: 366

ص: 367

احمد بن حنبل پيشواى سلفى ها در مسأله خلق قرآن و همچنين ياران او تقيه كردند هر چند تقيه احمد با آنان به نوعى فرق داشت. اين تنها امامان شيعه نيستند كه تقيه كرده اند، بلكه حضرت ابراهم قهرمان توحيد- در نظر مفسران تقيه كرد، آنگاه كه به مشركان عصر خود مى گويد: فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٌ، «من بيمارم» (صافات/ 89)، حضرت در اين جا تقيه كرده است تا آنان حضرت را وادار به بيرون رفتن از شهر نكنند و ايشان پس از آن كه آنان شهر را ترك كردند به سراغ بت ها رود و آنها را درهم شكند. هر چند متأسفانهصحيح بخارى ابراهيم عليه السلام را در اين جا دروغگو معرفى مى كند. «(1)»

ص: 368

ص: 369

امام على عليه السلام خواست با يكى از «بدعتها» به نامصلاة تراويح مبارزه كند،صداى گروهى بلند شد و گفتند: واعمراه، با اين شرايط چگونه مى توانست با بدعتها مبارزه كند.

ص: 370

همگى از دم تيغ بگذرند و ...

در چنين محيط ارعاب و تهديد نمى توان موافقت امام را يك موافقت اختيارى انديشيد.

گذشته از اين اگر شوراى شش نفره امام را انتخاب مى كرد، امام مى پذيرفت به همان دليلى كه پس از قتل عثمان پذيرفت. و اين به معنى ناديده گرفتن نص بر خلافت نيست، كه اكثريت آن را پذيرفته باشند.

ص: 371

ص: 372

شده، در كتاب هاى فراوانى از محدثان تنظيم شده كه برخى از آن ها را نام مى بريم:

1. كلينى در كافى در كتاب الحجه.

2. شيخ حر عاملى در كتاب اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات.

*** اينجانب به عنوان يك جوان شيعه كه عقايد خود را از قرآن و سنت پيامبر و روايات متواتر از ائمه معصومين عليهم السلام گرفته ام پس از خواندن اين كتابچه به غرض ورزى طراحان پرسش ها پى بردم و با نگاشتن اين رساله، به وظيفه دينى خود، عمل كردم.

ولى در دفتر ديگرى پرسش هايى را از سلفى ها مى پرسم كه خوشبختانه واقعاً مايه هدايت هزاران جوان فريب خورده شده و در گوشه و كنار جهان آثار ارزشمندى از خود به جاى نهاده است و ده ها هزار جوان را به روشن بينى رهنمون گرديده كه شما مى توانيد در هر كشور نمونه هاى فراوانى از آن ها بيابيد و همين مايه وحشت و دستپاچگى اين گروه شده و به اين اقدام ها دست زده اند. يادآور مى شوم مذهب اهل بيت عليهم السلام همچنان در حال پيشروى و گسترش است و حتى وهابيان را در پايگاه خود؛ يعنى نجد به وحشت افكنده است؛ زيرا مى بينند كه گروهى آشكارا وبى ترس و بيم و با دليل و برهان پذيرفتن مذهب اهل بيت عليهم السلام را اعلام مى كنند.

27 رجب 1428 ه. ق.

روز مبعث حضرت رسولصلى الله عليه و آله