موض_وع صفح_ه

فصل دوم

نس______ل اسم_اعي___ل عليه السلام ••• 55

فرزن_دان ابراهي_م كيستند؟••• 55

ف___رزن__دان واقع__ى ابراهي__م كيستن___د؟••• 57

آل ابراهي___م كيستن_____د؟••• 60

نزديك تري__ن م__ردم ب___ه ابراهي____م عليه السلام ••• 64

دعاى ابراهيم براى ظهور پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ••• 68

اسلامى براى نسل ابراهيم؟••• 69

(244)

نسل اسماعيل و نعمت هاى خدا در حق آن ها••• 72

(245)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

فصل سوم

اسحق و يعقوب عليهم السلام و آغاز تاريخ بنى اسرائيل••• 79

تولد اسحق، بشارتى از جانب خدا••• 79

داستان بش__ارت در س_وره ه_ود••• 80

داستان بشارت در سوره حج___ر••• 82

داستان بشارت در سوره عنكبوت••• 83

داستان بشارت در سوره صاف_ات••• 84

داستان بشارت در سوره ذاري_ات••• 86

(246)

بش__ارت تولد اسحق و زم__ان آن••• 88

موض__وع مجادله ابراهي___م با فرست_ادگان خ_دا••• 90

(247)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

حدي__ث ميهمان__ان ابراهيم عليه السلام ••• 91

نكاتى ديگر از ميهمانان ابراهيم••• 96

تحليل__ى از موض__وع بش_ارت••• 100

مفه__وم ترس ابراهيم از ملائكه••• 102

تغيير حالت همسر ابراهيم عليه السلام ••• 103

تول__د اسح__ق و يعق__وب عليه السلام ••• 105

رحم__ت و بركات الهى بر اهل بي__ت ابراهيم عليه السلام ••• 107

ابراهيم، اسحق و يعقوب: سه پيامبر ستوده خدا••• 109

(248)

اسلام، آئين ابراهيم و فرزندان_ش و بنى اسرائيل••• 113

(249)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

فصل چهارم

لوط پيامبر و مأموريت خاص او••• 117

خلاص_ه تاريخ لوط پيامبر عليه السلام ••• 117

شيوع فحش__اء همگان_ى در ميان ق_وم ل_وط••• 123

شخصي_ت معنوى حضرت لوط••• 124

مأموريت لوط عليه السلام از طرف حضرت ابراهيم••• 125

تبلي__غ و مب__ارزات حض___رت ل___وط عليه السلام ••• 129

تهديد و ان__ذار بى نتيج___ه لوط••• 134

(250)

(251)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

فصل پنجم

مقدم_ات هلاكت قوم لوط••• 137

مأموريت مهم فرستادگان••• 137

خب_ر نجات خانواده لوط••• 138

تلاش ابراهي__م براى نج_ات ق_وم لوط••• 140

قطع__ى ش__دن ع___ذاب ق___وم ل__وط••• 142

زمان اع_لام خب___ر نابودى ق__وم لوط••• 143

فصل ششم

(252)

نابودى قوم لوط و عوامل و شرايط آن••• 147

شه__ر ل_وط و

پيامبرش••• 147

يوم عصي__ب! روز سخ__ت م___رد خدا••• 149

(253)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

سابق__ه فحش__اء در ق__وم لوط••• 150

حمله ق__وم به مهمان__ان ل__وط••• 151

م___اج__راى دخت____ران ل___وط••• 152

فق__دان رش__د در ق__وم ل___وط••• 154

تبدي_ل فساد ب_ه سن___ت قومى!••• 156

نهايت درماندگى يك انسان پاك!••• 158

مع____رف___ى فرست__ادگ_____ان••• 159

خ__روج شبانه و نج___ات لوط••• 160

(254)

شهر لوط چگون__ه ناب__ود شد؟••• 162

نشانه اى كه فرستادگان برجاى گذاشتند !••• 164

(255)

فه__رس_ت مط_ال_ب

موض_وع صفح_ه

عبرت از خرابه هاى شهر لوط••• 166

بقاي__اى شهر ل__وط، ان__ذارى براى كف_ار مكه••• 167

تشابه__ات زندگى غفل_ت ب__ار اق___وام گذشته••• 168

موقعيت خرابه ه__اى شه__ر لوط و قوم "ايكه"••• 170

تحليل كل___ى از ماج__راى نابودى ق__وم لوط••• 171

قس__م عجيب اله__ى به جان رس___ول اللّه صلى الله عليه و آله ••• 175

تاري__خ ل___وط در ت____ورات••• 177

ش__رح ناب___ودى شه__ر ل___وط در ت___ورات••• 184

(256)

تورات و انتساب اعمال ناشايست به پيامبران••• 189

(257)

بخصوص جوانان توصيه مى كنم كه از اين آثار بهره مند شوند.

توفيقات بيش از پيش ايشان را از خداوند متعال خواهانم.محمد يزدى

رييس دبيرخانه مجلس خبرگان رهبرى 1/2/1388

از همكاران قرآن پژوه ايشان گرديده است. اميدوارم همچن__ان از توفيق__ات و تأيي__دات اله_ى برخ__وردار باشند.

سيدعلى اصغر دستغيب

28/9/86

(10)

«تفسير الميزان» به گفته شهيد آية اللّه مطهرى (ره) «بهترين تفسيرى است كه در ميان

(12) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

شيعه و سنى از صدر اسلام تا امروز نوشته شده است». «الميزان» يكى از بزرگ ترين آثار علمى علامه طباطبائى (ره)، و از مهم ترين تفاسير جهان اسلام و به حق در نوع خود كم نظير و مايه مباهات و افتخار شيعه است. پس از تفسير تبيان شيخ طوسى (م 460 ه) و مجمع البيان شيخ طبرسى (م 548 ه) بزرگ ترين و جامع ترين تفسير شيعى و از نظر قوّت علمى و مطلوبيت روش تفسيرى، بى نظير است. ويژگى مهم اين تفسير به كارگيرى تفسير قرآن به قرآن و روش عقل__ى و است__دلالى اس__ت. اي__ن روش در ك__ار مفسّ__ر تنها در كنار هم گذاشتن آيات براى درك معناى واژه خلاصه نمى شود، بلكه موضوعات مشابه و مشت__رك در س__وره هاى مختلف را كنار يكديگر قرار مى ده__د، تحلي__ل و مقايس__ه مى كن__د و ب__راى درك پي__ام آيه به شي__وه ت_دبّ_رى و اجته_ادى ت_وسل مى جويد.

يكى از ابعاد چشمگير الميزان، جامعه گرايى تفسير است. بى گمان اين خصيصه از

مقدمه ناشر (13)

انديشه و گرايش هاى اجتماعى علامه طباطبائى (ره) برخاسته است و لذا به مباحثى چون حكومت، آزادى، عدالت اجتماعى، نظم اجتماعى، مشكلات امّت اسلامى، علل عقب ماندگى مسلم__ان__ان، حق__وق زن و پ__اس__خ به شبه__ات م__اركسيس__م و ده ها موضوع روز، روى آورده و ب__ه ط__ور عمي_ق م__ورد بح__ث و بررسى قرارداده است.

شيوه مرحوم علاّمه به اين شرح است كه در آغاز، چندآيه از يك سوره را مى آورد و آيه، آيه، نكات لُغوى و بيانى آن را شرح مى دهد و پس از آن، تحت عنوان بيان آيات كه شامل مباحث موضوعى است به

تشريح آن مى پردازد.

ول__ى مت__أسف__انه ق__در و ارزش اين تفسير در ميان نسل جوان ناشناخته مانده است و بنده در جلسات ف__راوان__ى كه با دانشج_ويان يا دانش آموزان داشته ام همواره نياز فراوان آنها را به اين تفسير دري__افت__ه ام و به همين دليل نسبت به همكارى با جن__اب آق__اى

(14) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

سيدمهدى امي__ن اق__دام نم______وده ام.

امي__دوارم اي___ن قبي__ل ت__لاش ه__اى ق__رآن__ى م__ا و شم__ا ب__راى روزى ذخي__ره ش__ود ك__ه ب__ه ج__ز اعم__ال و ني__ات خ_الص_انه، هي_چ چي_ز ديگ_رى ك_ارس_از نخواهد بود. دكتر محمد بيستونى رئيس مؤسسه قرآنى تفسير جوان

تهران _ تابستان 1388

مقدمه ناشر (15)

مق_دم_ه م_ؤل_ف

اِنَّ___هُ لَقُ_____رْآنٌ كَ___ري__مٌ

ف___ى كِت____ابٍ مَكْنُ_____ونٍ

لا يَمَسُّ___هُ اِلاَّ الْمُطَهَّ___روُنَ

اين ق_رآن_ى اس__ت ك__ري__م

در كت_____اب___ى مكن______ون

كه جز دست پ__اك__ان و فه_م خاصان بدان نرسد!

(77 _ 79/ واقعه)

اين كتاب به منزله يك «كتاب مرجع» يافرهنگ معارف قرآن است كه از «تفسير الميزان» انتخ_اب و تلخي_ص، و بر حسب موضوع طبقه بندى شده است.

(16)

در تقسيم بندى به عمل آمده از موضوعات قرآن كريم قريب 70 عنوان مستقل به دست آمد. هر يك از اين موضوعات اصلى، عنوان مستقلى براى تهيه يك كتاب در نظر گرفته شد. هر كتاب در داخل خود به چندين فصل يا عنوان فرعى تقسيم گرديد. هر فصل نيز به سرفصل هايى تقسيم شد. در اين سرفصل ها آيات و مفاهيم قرآنى از متن تفسي_ر المي__زان انتخ__اب و پس از تلخيص، به روال منطقى، طبقه بندى و درج گرديد، به طورى كه خواننده جوان و محقق ما با مطالعه اين مطالب كوتاه وارد جهان شگفت انگيز آيات و معارف قرآن عظيم گردد. در پايان كار، مجموع اين معارف به قريب

5 هزار عنوان يا سرفصل بالغ گرديد.

از لح__اظ زم__انى: كار انتخاب مطالب و فيش بردارى و تلخيص و نگارش، از

مقدمه مؤلف (17)

اواخ__ر س__ال 1357 ش__روع و ح__دود 30 س__ال دوام داشت__ه، و با توفيق الهى در ليالى مب__اركه قدر سال 1385پايان پذيرفت__ه و آم__اده چ__اپ و نش__ر گ_ردي_ده است.

ه__دف از تهيه اين مجموع__ه و نوع طبقه بندى مطالب در آن، تسهيل مراجعه به شرح و تفسير آيات و معارف قرآن شريف، از جانب علاقمندان علوم قرآنى، مخصوصا محققين جوان است كه بتوانند اطلاعات خود را از طريق بيان مفسرى بزرگ چون علامه فقيد آية اللّه طباطبايى دريافت كنند، و براى هر سؤال پاسخى مشخص و روش__ن داشت___ه باشن__د.

سال هاى طولانى، مطالب متعدد و متنوع درباره مفاهيم قرآن شريف مى آموختيم اما وقتى در مقابل يك سؤال درباره معارف و شرايع دين مان قرار مى گرفتيم، يك جواب مدون و مشخص نداشتيم بلكه به اندازه مطالب متعدد و متنوعى كه شنيده بوديم بايد

(18) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

جواب مى داديم. زمانى كه تفسير الميزان علامه طباطبايى، قدس اللّه سرّه الشريف، ترجمه شد و در دسترس جامعه مسلمان ايرانى قرار گرفت، اين مشكل حل شد و جوابى را كه لازم بود مى توانستيم از متن خود قرآن، با تفسير روشن و قابل اعتمادِ فردى كه به اسرار مكنون دست يافته بود، بدهيم. اما آنچه مشكل مى نمود گشتن و پيدا كردن آن جواب از لابلاى چهل (يا بيست) جلد ترجمه فارسى اين تفسير گرانمايه بود. لذا اين ضرورت احساس شد كه مطالب به صورت موضوعى طبقه بندى و خلاصه شود و در قالب يك دائرة المع__ارف در دست__رس همه دين دوستان قرارگيرد. اين

همان انگيزه اى ب_ود ك_ه م_وجب تهيه اين مجل__دات گ__رديد.

بديهى است اين مجلدات شامل تمامى جزئيات سوره ها و آيات الهى قرآن نمى شود، بلكه سعى شده مطالبى انتخاب شود كه در تفسير آيات و مفاهيم قرآنى، علامه بزرگوار

مقدمه مؤلف (19)

به شرح و بسط و تفهيم مطلب پرداخته است.

اص__ول اي__ن مط__ال__ب با ت__وضي__ح و تفصي__ل در «تفسير الميزان» موجود است ك__ه خ_وانن__ده مى تواند براى پى گيرى آن ها به خود الميزان مراجعه نمايد. براى اين منظور مستند ه__ر مطل__ب با ذك__ر شم__اره مجل__د و شماره صفحه مربوطه و آيه م_ورد استناد در هر مطلب قيد گرديده است.

ذكراين نكته لازم است كه چون ترجمه تفسيرالميزان به صورت دومجموعه 20 جلدى و 40جلدى منتشرشده بهتراست درصورت نيازبه مراجعه به ترجمه الميزان، بر اساس ترتيب عددى آيات قرآن به سراغ جلد موردنظر خود، صرف نظراز تعداد مجلدات برويد.

و مقدر بود كه كار نشر چنين مجموعه آسمانى در مؤسسه اى انجام گيرد كه با ه__دف نش__ر مع__ارف ق__رآن ش__ري_ف، به صورت تفسير، مختص نسل جوان،

(20) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

تأسيس شده باشد، و استاد مسلّم، جن__اب آق_اى دكت_ر محم__د بيستونى، اصلاح و تنقي__ح و نظ__ارت هم__ه ج__انب_ه بر اين مجم__وعه ق_رآنى شريف را به عه__ده گي__رد.

مؤسسه قرآنى تفسير جوان با ابتكار و سليقه نوين، و به منظور تسهيل در رساندن پيام آسمانى قرآن مجيد به نسل جوان، مطالب قرآنى را به صورت كتاب هايى در قطع جيب__ى منتش__ر مى كن__د. اي__ن ابتك__ار در نش__ر همي__ن مجل__دات ني__ز به كار رفته، ت__ا مط__الع__ه آن در ه__ر ش__راي__ط زم__ان__ى و مك__انى، براى ج__وانان مشتاق فرهنگ الهى قرآن شريف، ساده و آسان گردد...

و ما همه بندگانى هستيم هر يك

حامل وظيفه تعيين شده از جانب دوست، و آنچه انج__ام ش__ده و مى ش_ود، همه از جانب اوست !

و صلوات خدا بر محمّد مصطفى صلى الله عليه و آله و خاندان جليلش باد كه نخستين حاملان اين

مقدمه مؤلف (21)

وظيفه الهى بودند، و بر علامه فقيد آية اللّه طباطبايى و اجداد او، و بر همه وظيفه داران اين مجموعه شريف و آباء و اجدادشان باد، كه مسلمان شايسته اى بودند و ما را نيز در مسي__ر شن__اخت اس_لام واقعى پرورش دادن_د!

ليله قدر سال 1385

سيد مهدى حبيبى امين

(22) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ف_رزن_دخواهى اوست ك___ه فرمود:

«پ__روردگ___ارا! م_را فرزن_دى از ص_الح_ان ببخ___ش!»

خداون__د او را بش__ارت داد به اي__ن ك__ه ب__ه زودى فرزن__دى «حليم _ بردبار» او را روزى خ__واه__د ك__رد و آن ف___رزن__د پس__ر خواه__د ب___ود.

در اين آيه اسماعيل را خ_داون_د "حلي_م" خ_وان_ده است و در س_وره ه__ود ني__ز پدرش اب_راهي_م را "حلي_م " خ_وان_ده ب_ود. و در ق_رآن ك_ريم هيچ ي_ك از انبي_اء ب_ه وصف "حلي_م" ست_وده نش_ده اند به جز اين دو ب_زرگوار. (1)

مهاجرت ابراهيم (25)

درخواست دنيوى! (1)

1- الميزان ج : 12 ص : 128 .

دعاى ابراهيم براى درخواست فرزند (27)

بعد از ظه_ور اس_لام گرديده است....

اي__ن تاري_خ را ام__ام ص__ادق عليه السلام براى ثبت صحي__ح آن در صحيف__ه تاري__خ چني___ن نق___ل مى فرم__اي_____د:

«اب_راهيم عليه السلام در ب_ادي_ه ش_ام من_زل داشت. همي_ن ك_ه "ه_اج_ر" اسم_اعي_ل را ب__زاد، "س__اره" غمگي_ن گش_ت، چ_ون او ف_رزن_د ن_داشت و ب_ه همي_ن جه_ت هم__واره

تولد اسماعيل و انتقال او به مكه (31)

ابراهي_م عليه السلام را در خص_وص ه_اج_ر اذيت مى ك_رد و غمناكش مى ساخ__ت. ابراهيم نزد خدا شكاي__ت كرد. خداى عزوجل بدو وحى فرست__اد كه زن به منزل__ه دنده كج اس__ت، اگر به هم__ان كجى وى بسازى از او بهره من__د مى شوى و اگر بخواه__ى راستش كنى، او را خواه__ى كشت!

آن گاه دستورش دادتا اسماعيل و مادرش را از شام بيرون بياورد.

پرسيد: _ پروردگارا كجا ببرم!

فرمود: به حرم من و ام_ن من،

و اولين بقعه اى كه در زمين خلق كرده ام و آن سرزمين مكه است!

پس از آن خ_داى تع_الى، جبرئيل را با "بُراق" ب_رايش ن_ازل ك_رد و ه_اج_ر و

(32) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

اسم_اعيل را و خ_ود اب_راهي__م را، ب_ر آن س_وار ك_رد و ب_ه راه افت_اد.

ابراهيم از هيچ نقطه خوش آب و هوا و از هيچ زراعت و نخلستانى نمى گذشت، مگر اي_ن كه از جبرئيل مى پرسيد:

اين جاس__ت آن محل؟ اين جا ب_ايد پياده شويم؟ جب_رئيل م_ى گف_ت:

_ نه پيش برو، پيش برو!

ه_م چن__ان پيش م_ى ران_دن_د ت__ا ب__ه س__رزمي_ن "مكّ_ه" رسي_دن_د.

اب_راهي_م، ه_اج_ر و اسم_اعيل را در همين محلى كه خانه خدا در آن ساخته شد،

تولد اسماعيل و انتقال او به مكه (33)

پي_اده ك_رد و چ__ون ب_ا "ساره" عه__د بسته بود كه خودش پياده نشود تا نزد او ب_رگردد، خودش پياده نشد.

در محلى ك_ه فع_لاً چ_اه زم_زم ق_رار دارد، درخت_ى بود، هاجر عليه السلام پارچه اى كه همراه داشت روى شاخه درخت انداخت تا در زير سايه آن راحت باشد.

همين كه ابراهيم خانواده اش را در آن جا منزل داد و خواست تا به طرف ساره برگ__ردد، ه_اج_ر (كه راستى ايمانش شگفت آور و حيرت انگي_ز اس__ت،) يك كلم_ه پ_رسي__د:

_ آيا م__ا را در سرزمين__ى مى گذارى و مى روى كه نه انيس__ى و نه آب__ى و نه دان______ه اى در آن هس____ت؟

اب__راهي____م گف________ت:

(34) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

_ خ_دائى كه مرا به اين عمل فرم_ان داده،

از هر چيز ديگرى شما را كفايت مى كند !

اين بگف_ت و راه_ى ش__ام ش_د. همي_ن ك_ه ب_ه ك_وه "ك__داء" (ك__وه_ى اس_ت در ذى ط_وى) رسي_د نگ_اه__ى ب_ه عق__ب (و درون اي__ن دره خش__ك) ان__داخ__ت و گف___ت:

«رَبَّنا اِنّ_ى اَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّت_ى بِ_وادٍ غَيْ__رِ ذى زَرْعٍ عِنْ__دَ بَيْتِ__كَ الْمُحَرَّمِ....»

«_ پ__روردگ__ارا! م____ن ذري___ه ام را در وادى ب___ى آب و گي____اه ج_____اى دادم،

نزد بيت محترمت.

پ_____روردگ____ارا!

تولد اسماعيل و انتقال او به مكه (35)

بدين اميد كه نماز به پا دارند !

پس دل هائى از مردم را متمايل به سوى ايشان كن،

و از مي_وه ه_ا روزى ش_ان ب__ده!

ب_اش_د ك___ه شك___ر گ___زارن____د!» (41 / ابراهيم)

اي___ن را بگف_______ت و ب__رف______ت....

پس همين كه آفتاب طلوع كرد و پس از ساعتى هوا گرم شد، اسماعيل تشنه گشت. هاجر برخاست و در محلى كه امروز حاجيان "سعى" مى كنند بيامد و بر بلندى "صفا" برآمد، ديد كه در بلندى رو به رو چيزى مانند آب برق مى زند و خيال كرد كه آب است،

(36) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

از صفا پائين آمد و دوان دوان بدان

سو شد تا به "مروه" رسيد و همين كه بالاى مروه رفت اسماعي___ل از نظ_رش ناپديد گشت.

(گوي_ا لمعان سراب مانع ديدش ش_ده ب_ود،) ن_اچ_ار دوب_اره ب_ه ط_رف صف_ا آم__د.

و اين عمل را هفت بار تكرار كرد و در نوبت هفتم وقتى به مروه رسيد، اين بار اسماعيل را ديد و ديد كه آبى از زير پاى او جريان يافته است!

(خواننده اى كه زيارت حج نصيبش شده و پاى لخت خود را روى سنگ هاى تيز بلندى باقى مانده از سنگستان مروه يا صفا گذاشته، مى تواند رنج هفت بار دويدن روى اين سنگ ه__اى خارا را احساس كند و معنى حركت هاجر را در آن آتش سوزان بفهمد!)

تولد اسماعيل و انتقال او به مكه (37)

كه آب به خاطر آن دو تن در آن جا پيدا شده است.

از هاجر پرسيدند: تو كيستى و اين جا چه كار مى كنى؟ و اين بچه كيست؟ هاجر گفت:

_ من كنيز "ابراهيم خليلُ الرحمان " هستم و اين فرزنداوست كه خدااز من به او ارزانى داشته است و خداى تعالى او رامأموركرده تا ما را بدين جا آورد و منزل دهد. قوم جرهم گفتن_د:

_ آيا به ما اجازه مى دهى كه در نزديكى شما منزل كنيم؟

هاج_ر گف_ت: _ ب__اي_د ب__اش_د ت_ا اب__راهي_م عليه السلام بي_اي_د.

بع_د از س_ه روز اب_راهيم آم_د و ه_اج_ر عرضه داشت:

_ در اين نزديكى مردمى از جرهم سكونت دارند و از شما اجازه مى خواهند در اين

جارى شدن آب زمزم و آغاز آبادانى مكه (39)

سرزمين و نزديك به ما منزل كنند، آيا اجازه شان مى دهى؟

اب_راهي_م ف_رم_ود: بل__ه! ه_اج_ر ب_ه ق__وم ج_ره_م اط_لاع داد و آم_دن_د و ن_زدي_ك وى منزل كردند و خيمه ها برافراشتن_د. ه_اج_ر و اسم_اعي_ل ب_ا آن_ان م__أن_وس شدند.

ب_ار ديگر كه ابراهيم به ديدن هاجر آمد، جمعيت بسيارى در آن جا ديد و سخت خوشحال شد. رفته رفته اسماعيل به راه افتاد و قوم جرهم هر يك نفر ايشان يكى دو تا گوسفند به اسماعيل بخشيده بودند و هاجر واسماعيل با همان گوسفندان زندگى مى كردند.

.ابراهيم شروع به كار كرد. اسماعيل از "ذى طُوى"مصالح آورد و آن جناب خانه را تا نه ذراع بالا برد. مجددا جبرئيل جاى "حجرالاسود"رامشخص كرد و ابراهيم سنگى از ديوار بيرون آورد و "حَجَرُالاَْسْوَد" را در جاى آن قرار داد _ همان جائى كه الان هست!

بعد از آن كه خانه ساخته شد، دوتا در برايش درست كرد. يكى به طرف مشرق و در

جوانى اسماعيل و بناى خانه كعبه (41)

ديگرى طرف مغرب. درب غربى "مُسْتَجار " ناميده شد، سقف خانه را با تنه درختان و شاخه "اذخر"بپوشانيد و هاجر پتوئى كه با خود داشت بر در كعبه بيفكن__د و زي__ر آن چ__ادر زن_دگ_ى ك_رد.

بعد از آن كه ساختمان خانه تمام شد، ابراهيم و اسماعيل عمل "حج" را انجام دادند.

روز هشتم "ذى الحجه" جبرئيل نازل ش_د و ب_ه اب_راهي_م گفت: ب_ه ق_در كف_ايت آب ب_ردار! چون در منى و عرفات آب نبود. به همين جه__ت روز هشت__م ذى الحج__ه را روز " تَ_رْوِيَ_ه" ن_امي___دن__د.

پس اب_راهي_م را از مك_ه ب_ه "مِن_ى " ب_رد و ش_ب را در من_ى ب_ه س_ر ب_ردن_د و همان كارها را كه به "آدم" دستور داده ب_ود به ابراهيم ني_ز دستور داد. ابراهيم بع_د از فراغت

(42) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

از بن___اى كعب__ه گفت:

_ پروردگارا! اين شهر را امن و مأمن قرار ده،

و م_ردمش را _ آن ه_ا ك_ه ايم_ان آورده اند _

از مي__وه ه__ا روزى بده!

(امام فرمود:) منظور ابراهيم از ميوه، ميوه هاى دل بود. يعنى خدا مردم مكه را محبوب دل ها بگرداند تا ساير مردم با آنان انس بورزند و به سوى ايشان بيايند،

مكرر هم بيايند! (نقل از امام صادق عليه السلام در تفسير قمى) (1)

1- المي_زان ج : 2 ص : 133 .

جوانى اسماعيل و بناى خانه كعبه (43)

شده است و به همين جهت كه چنين مطلبى را فهميده بود فرزندش را امتحان كرد تا ببيند او چه جوابى مى دهد؟

اسم__اعي__ل پ___اس___خ داد ك___ه: «پ__در ج__ان هرچ_ه مأم__ور ش___ده اى بك____ن!»

اين جمله اظهار رضايت اسماعيل است نسبت به سر بريدن و ذبح خودش، چيزى كه هست اين اظهار رضايت را به صورت امر آورد و گفت: "بكن"و مخصوصا گفت: "بكن آن چه را كه بدان مأمور شده اى!» و نگفت "مرا ذبح كن"براى اشاره به اين ب_وده ك_ه بفهم_ان_د، پ_درش م__أم_ور ب_ه اين ام_ر ب_وده و ب_ه ج_ز اطاعت و انجام آن م_أم_وري_ت

(46) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

چ_اره اى ن_داش_ت.

سپس اسماعيل با عبارت "انشاءاللّه مرا از صابران خواهى يافت،"در صدد دل جوئى و خشنود كردن پدر برآمد و خواست بگويد: _ من از اين كه مرا قربانى مى كنى به هيچ وجه اظهار بى تابى نمى كنم. او در پاسخ پدرش جز اين چيزى نگفت كه باعث ناراحتى پدر شود و از ديدن جسد به خون آغشته فرزندش به هيجان درآيد، بلكه سخنى گفت كه اندوهش پس از ديدن آن منظره كاسته شود. اين كلام خود را كه يك دنيا صف_ا در آن ب_ود ب_ا قي_د "انش_اءاللّه "مقي_د ك_رد ت_ا صف_اى بيشت_رى پي_دا كن_د.

چ__ون با آوردن چنان قي___دى معناى كلامش چني_ن مى ش_ود:

_ من اگر گفتم در اين حادثه صبر مى كنم، اتّصافم به اين صفت پسنديده از خودم

داستان ذبح اسماعيل (47)

نيست و زمام امرم به دست خودم نيست، بلكه هر چه دارم از مواهبى است كه خدا به من ارزانى داشت و منت هائى است كه خدا بر من نهاده است و اگر او بخواهد

من داراى چني_ن صب_رى خ_واه_م ش_د و او مى ت_وان__د نخواه__د و اي__ن صب__ر را از من بگي__رد!

ابراهيم و اسماعيل عليه السلام تسليم امر خ_دا ش_دن_د و ب_ه آن رض_ايت دادن_د و اب_راهي_م فرزندش را به پهلوى پيشانى خواباند... اين جا بود كه خدا مى فرمايد:

«م__ا ن____دايش دادي___م ك___ه

اى اب____راهي___م !

مأموريت را به انجام رساندى!

به تحقيق رؤيا را تصديق كردى!» (104 و 105 / صافات)

(48) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

با اين عبارت، خداوند با آن رؤيا معامله رؤياى راست و صادق نمود، يعنى: امرى ك_ه م_ا در آن رؤي_ا ب_ه ت_و كرديم و تو امتثال نمودى براى امتحان تو و تعيين ميزان بن_دگى ت_و ب_ود، كه در امتثال چنين امرى همين كه آم_اده ش_دى آن را انج_ام ده_ى، ك_اف_ى اس__ت، چ__ون همي_ن مق_دار از امتث_ال مي_زان بن_دگ_ى ت_و را معي___ن م_ى كن__د !

خ_داون__د متع__ال ب_ا اش_اره ب__ه داست__ان ق_رب__ان__ى ك__ردن اسم__اعي__ل ك__ه در آن آزمايشى سخت و محنتى دشوار بود، مى فرمايد:

_ ما به همين منوال نيكوكاران را جزاء مى دهيم!

داستان ذبح اسماعيل (49)

نخست امتحان هاى به ظاهر شاق و دشوار و در واقع آسان برايشان پيش مى آوريم تا وقت__ى به شايستگى از امتح__ان درآمدند، بهتري__ن جزاء را هم در دنيا و هم در آخرت به ايشان مى دهي__م و اين بدان دلي__ل مى گوئيم كه در داست__ان ابراهيم به روشنى ديدند كه امتحان__ش صرف امتحان بود و واقعيت نداشت، ول_ى هم_ان ظاه_ر ه__م بسيار ش_اق و ن__اگ_وار ب__ود.

ق_رآن مجي___د مى فرم__اي_____د:

«وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظيمٍ!»

«م_ا ف_رزن_دان او را ف____داء دادي___م، ب____ه ذبح__ى عظي____م!» (107 / صافات)

بنابر روايات اسلامى اين فداء عبارت بود از قوچى كه جبرئيل از ناحيه خداى تعالى

(50) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

آورد. مراد به "عظيم"بودن ذبح، بزرگى جثه و يا حرمت خود آن قوچ نيست بلكه مراد همي__ن است كه از ناحي_ه خ_دا آم_د ت_ا ب_ه عن_وان ع___وض از اسم_اعي_ل ق_رب_ان_ى ش_ود و ني_ز عظم__ت آن ذبح اي_ن بود كه خ__داى تعال_ى آن را ع_وض اسماعيل قرار داد.

سپس خداوند مى فرمايد:

«و نام نيكش را در آيندگان حفظ نموديم،

س__لام بر ابراهي_م!

ما اين چنين نيكوك_اران را جزاء مى دهيم !

آرى، راستى، او از بن_دگ_ان مؤمن ما بود،

و م___ا او را ب__ه "اسح_ق"بش__ارت دادي_م

در حالى كه پيامب_رى از ص_الح_ان ب_اش_د،

داستان ذبح اسماعيل (51)

و ب____ر او ب___ر اسح_ق ب___رك_ت نه_ادي_م،

و از ذري_______ه او بعض___ى نيك_وك_____ار ب____ودن_____د،

و بعضى آشكارا به خود ستم كردند!» (108تا113/صافات)

او را از دستورى كه خداى تعالى درباره وى به او داده بود آگاه كرد. اسماعيل گفت: پدرجان با اين طناب دست و پاى مرا ببندتا دست و پا نزنم و دامن خودرا جمع كن تا خون من آن را نيالايد و مادرم آن خون را نبيند.

كارد خود را نيز تيز كن و به سرعت كارد را بر گل_ويم بزن تا زودتر راحت شوم، چ___ون م__رگ سخ__ت اس___ت.

ابراهي__م عليه السلام گف__ت: پس_رم راست__ى چ_ه كم__ك ك_ار خ_وب__ى هست_ى ب_راى م_ن

داستان ذبح اسماعيل در روايات (53)

در اط___اع___ت ف_رم___ان خ__دا !

آن گاه، ابن اسحق دنبال داستان را هم چنان نقل مى كند تا مى رسد به اين جا كه ابراهيم عليه السلام خم شد و با كاردى كه به دست داشت خواست تا گلوى فرزند را قطع كن_د و جب_رئي_ل ك_ارد او را ب_رگ_رداني_د. از ي_ك س_و اسم_اعي_ل را از زي_ر دس_ت پ_در كن_ار كشي_د و از س_وى ديگ_ر از ن__احي_ه دره ثبي_ر ق__وچ را ب_ه ج_اى اسم__اعي__ل ق___رار داد و از ط__رف دس_ت چ__پ مسج__د حني_ف صدائى برخاست: _ اى ابراهي_م !

رؤياى خود را تصديق كردى،

و دست_ور خ_دا را انجام دادى!

و ب__ه وادى ب_ى آب و علف___ى ب_رد. "

آن گ_اه داستان عطش هاج_ر و اسم_اعيل را و اين كه فرشته اى آب را به آن دو نشان داد، ذك_ر نم_وده است.

اسماعيل در تورات (55)

اين تناقض دارد ب_ا اي_ن ك_ه ضم_ن داست_ان_ش بي_ان م_ى كن__د :

"هاجر بچه خود را زير درختى انداخت تا جان دادنش را نبيند."

از اي_ن جمل_ه و جم_لات ديگ_رى ك_ه ت_ورات در بي_ان اي_ن داستان دارد استفاده مى ش__ود كه اسماعيل در آن وادى ك_ودك_ى شيرخواره ب_وده است.

در روايات اسلامى نيز وارد شده كه آن جناب در آن ايام بچه اى شيرخواره بوده است.

(قسمت اول داستان و "استهزاء ساره" با قسمت دوم كه "بچه شيرخواره بوده است "كاملاً متناقض است.)

ت_ورات، داستان اسماعي__ل را با كمال بى اعتنائى نقل كرده است.

(56) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

تنها شرحى از اسحق كه پدر بنى اسرائيل است بيان داشته واز اسماعيل جز به پاره اى از مطالب كه مايه توهين و تحقير آن حضرت است، يادى نكرده است. تازه همين مق_دار هم كه ياد كرده خالى از تناقض نيست.

يك بار گفته: "خ_داون_د ب_ه اب_راهي_م خطاب ك_رد كه من نسل تو را از اسحق منشع__ب مى كنم."

بار ديگر گفته:

"خداوند ب_ه وى خط_اب ك_رد ك__ه م__ن نس_ل ت_و را از پشت اسم_اعيل ج_دا ساخته و ب__ه زودى او را امت__ى بزرگ قرار مى دهم!"

جاى ديگر اسماعيل را انسانى وحشى و ناسازگار با مردم و موجودى معرفى كرده كه مردم از او مى رميدند، انسانى كه از كودكى نشو و نمايش در تيراندازى بوده و اهل

اسماعيل در تورات (57)

خانه و پ_در و مادر او را از خود رانده بودند!!! (الميزان ج 14 ص 34) (1)

جمل_ه ادب پي_امب_ران اله_ى، دع_ا و ادب_ى را از حض_رت اب_راهي_م و اسماعيل عليه السلام نقل مى كندكه آيات زير جزئيات آن را چنين بيان مى كنند:

«پ_س م___ا او را بش____ارت ب__ه ف__رزن__دى ب__ردب_ار دادي__م،

پس وقتى كه در خدمت پ__در به حد بلوغ رسيد و كارآمد شد،

پدرش به او گفت:

1- المي________زان ج: 33 ص : 242 .

(58) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

_ اى فرزندم! م_ن در خ__واب مى بينم كه تو را ذب_ح م_ى كن_م !

فك_ر ك_ن و بگ__و ك_ه اي_ن ك_ار را چگ_ون_ه م_ى بين_ى؟

گف____ت:

_ اى پدر! به جاى آر آن چه را كه بدان مأمور م_ى ش_وى،

و انشاءاللّه به زودى خواهى ديد كه من از صابرين هستم!» (101 و 102/صافات)

در اين گفتگو اولين ادبى را از اسماعيل عليه السلام ملاحظه مى كنيم كه نسبت به پدر ارائه داده ولكن در پايان آن ادب را نسبت به پروردگار خود رعايت كرده است، علاوه بر اين كه رعايت ادب نسبت به پدرى چون حضرت ابراهيم خليل عليه السلام ادب خداى تعالى نيز مى باشد.

وقتى پدرش خواب خود را براى او نقل كرد، از او خواست تا درباره خود فكرى كند

شخصيت اسماعيل در قرآن (59)

و رأى خود را بگويد!

اين خود ادب___ى بود از ابراهي__م عليه السلام نسبت به ف_رزن__دش.

(چ_ون اين خ_واب يك م_أم_وريت اله_ى ب_ود و اي_ن نكته را خود اسماعيل متذكر ش_د و گفت: _ اى پ_در ب_ه ج_اى آر آن چ___ه را كه بدان مأمور مى شوى!)

در اين پاسخ او ادب را نسبت به پدر نشان داد، زيرا نگفت كه رأى من چنين است! بلكه خواست بگويد "من در مقابل تو رأئى ندارم!" او مى دانست كه پدر جز امتثال امر پ__روردگ__ارش چ_اره ن_دارد و ل_ذا خ_واست پ_در را خشن_ود س__ازد.

ادب

ديگرى هم كه اسماعيل به كار برد اين بود كه گفت: "به زودى خواهى يافت كه

(60) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

من از صابرينم انشاءاللّه " زيرا با اين كلام خود نيز پدر را خشنود كرد.

هم__ه اين ه__ا ادب او را نسب____ت ب___ه پ___در م___ى رس____ان_____د.

ادبى هم نسبت به خداى تعالى به خرج داد، زيرا وعده اى كه راجع به تحمل و صبر خود داد به طور قطع و جزم نداد بلكه آن را به مشيت الهى مقيد ساخت، چون مى دانست كه در وعده صريح و قطعى دادن و آن را به مشيت الهى مقيد نساختن ش_ائب__ه استق_لال در سببي__ت اس__ت و س__اح_ت مق___دس نب_وت از اي__ن گ__ون__ه شائبه ه__ا مبراست. (1)

1- المي_زان ج : 12 ص : 133 .

شخصيت اسماعيل در قرآن (61)

مكه حركت كرد، وقتى رسيد فهميد هاجر از دنيا رفته است، لاجرم به خانه اسماعيل رفت و از همسر او پرسيد:

_ ش__وه_رت كجاس_ت ؟ گف_ت:

_ اين جا نيست، رفته شكاركند،

اسماعيل عليه السلام رسمش اين بود كه در داخل ح_رم شك_ار نمى ك_رد و هميش_ه مى رفت بي_رون ح_رم شك_ار مى ك__رد و برمى گشت.

اب__راهي__م عليه السلام ب_____ه آن زن گف______ت:

_ آيا تو مى توانى از من پذيرائ__ى كن_ى؟ گفت:

_ ن_ه، چون چيزى ن_دارم و كس_ى ه_م ب_ا م__ن نيس_ت ك__ه بف__رست__م طع____ام__ى تهيه كن_د!

ازدواج اسماعيل (63)

اب___راهي___م عليه السلام ف__رم___ود:

_ وقتى همسرت به خانه آمد سلام مرا به او برسان و بگو:

_ عتب_ه خ_ان_ه ات را ع_وض كن !

اين سفارش را ك__رد و رف_ت.

از آن سو، چون اسماعيل به خانه آمد، بوى پدر را احساس كرد و به همسرش فرمود:

_ آيا كسى ب_ه خ_ان_ه آم_د؟ گفت:

_ آرى: پيرم_ردى داراى شم_ائل_ى چني_ن و چن_ان آم__د !

منظ__ور زن از بيان شمائ_ل آن جن__اب توهين به ابراهي__م و سبك شم__ردن او بود.

اسم___اعي___ل پ___رسي_____د:

_ راست_ى سفارشى و پيامى نداد؟

(64) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

زن گف_ت:

_ چرا؟ به من گفت به شوهرت وقتى آمد سلام برسان و بگو:

_ عتب_ه در خان__ه ات را عوض كن!

اسم_اعيل عليه السلام منظ__ور پ__در را فهمي__د و همس__ر خ__ود را ط_لاق گف_ت و ب__ا زن___ى ديگ_____ر ازدواج ك_____رد.

بعداز مدتى كه خدا مى داند، دوباره ابراهيم از ساره اجازه گرفت تا به زيارت اسماعيل بيايد، ساره هم چنان اجازه داد به شرطى كه پياده نشود.

اب__راهي__م عليه السلام ح__رك___ت ك__رد و ب__ه مك___ه ب_ه در خ___ان_ه اسم__اعي___ل آم___د و از همس______رش پ____رسي___د:

_ ش__وه_رت كج__اس_ت؟ گف_ت:

ازدواج اسماعيل (65)

_ رفت__ه است تا شكارى كند

و انشاءاللّه به زودى برمى گردد،

فعلاً پياده شو! خدا رحمتت كند!

اب_____راهي___م ف___رم_____ود:

_ آيا چي_زى ب_راى پذي__رائى من در خان_ه دارى؟

_ گف____ت: بل____ى!

و ب_لادرنگ ق_دحى شير و مق_دارى گوشت بياورد و ابراهيم او را به بركت دعا كرد.

اگر همسر اسماعيل آن روز براى ابراهيم نان و يا گندم و يا خرمائى آورده بود، نتيج__ه دعاى ابراهي__م اين مى شد كه شه__ر مكه از هر جاى ديگر دنيا داراى گندم و جو و خرم__اى بيشت__رى مى ش__د!

(66) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

به هرحال همسر اسماعيل به آن جناب گفت:

_ پياده شو تا سرت را بشوي__م!

ولى ابراهيم پياده نشد! لاجرم عروسش اين سنگى را كه فعلاً "مقام ابراهيم" است، بياورد و زير پاى او نهاد و ابراهيم قدم بر آن سنگ گذاشت، كه تاكنون جاى قدمش در آن سنگ باق__ى است. آن گاه آب آورد و سم__ت راست سر ابراهيم را بشست، سپس مقام را به طرف چپ او برد و سمت چپ سرش را شست و اثر پاى چپ ابراهيم نيز در سنگ ماند. آن گاه ابراهيم فرمود:

_ چون شوهرت به خانه آمد، سلامش برسان و به او بگو:

_ حالا درب خانه ات درست شد!

اين بگفت برفت، پس چون اسماعيل به خانه آمد و بوى پدر را احساس كرد از

ازدواج اسماعيل (67)

همس__رش پرسيد: آي_ا كس_ى ب_ه ن__زدت آمد؟ گفت:

_ بلى، پيرمردى زيباتر از هر مرد ديگر و خوشبوتر از همه مردم، نزدم آمد و به من چنين و چنان گف__ت و من ني__ز ب__ه او چني__ن و چنان گفت__م و س_رش را شست__م و اين ج__اى پ__اى اوست كه بر روى

اي__ن سن__گ مان__ده اس__ت!

اسم___اعي______ل گف________ت:

_ او پدرم اب_راهي_م ب_____ود!» (1)

1 المي_زان ج : 2 ص : 131 .

(68) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

(69)

"پيروى " صرف پيروى در عقيده و اعتقاد به توحيد نيست، بلكه در راه او افتادن و سير كردن است و سلوك طريقه اى است كه اساسش اعتقاد به وحدانيت خداى سبحان است و در دامن او آويختن و در معرض او

فرزندان واقعى ابراهيم كيستند؟ (73)

ق_رار گرفتن، تا او فرد را از پرستش بت ها به دور دارد.

مقصود از پيروى او، پيروى دين او و دستورات ش_رع اوست، چ_ه دست_ورات مربوط به اعتقادات و چه مربوط به اعمال و هم چنين مقصود از عصيان او، ترك سيره او و شريعت او و دست__ورات اعتقادى و عملى اوست.

از اي_ن ج_ا چن____د نكت__ه معل___وم م__ى ش____ود:

1 _ ابراهيم عليه السلام فرزندان خود را به عموم پيروانش تفسير نموده و فرزندان واقعى خود را به همان پيروان تخصيص زده و عاصيان ايشان را از فرزندى خود خ_ارج ك_رده اس_ت.

(74) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

2 _ درباره پيروانش عرض كرد: "از من است " و اما نسبت به آن ها كه عصيانش كنن__د سكوت كرد و اين خ__ود ظهور دارد در اين كه خواسته است همه پيروانش را كه تا آخر دهر بيايند پسرخوان__ده خود كند و همه آن هائ__ى را كه نافرمانى اش كنند بيگانه معرف__ى نمايد، هر چند كه از صلب خويش باشند. گو اين ك__ه اين احتمال هم هست كه خواسته اس__ت متابعين خود را پسرخوانده خود معرفى كند ولى نسبت به عاصي__ان خ_ود سكوت كرده باشد، چ__ون سكوت دلال__ت صريح__ى بر نف__ى ن__دارد.

3 _ هر چند به طور صريح براى عاصيان خود طلب مغفرت و رحمت نكرد ولى در عبارت «وَ مَنْ عَصانى فَاِنَّكَ غَفُورٌ رَحيمٌ!»

(36 / ابراهيم) ايشان را در معرض مغفرت خدا قرار داد.

در آيه «رَبَّنا اِنّى اَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتى....» (37 / ابراهيم) مراد ابراهيم عليه السلام از ذريه اش

فرزندان واقعى ابراهيم كيستند؟ (75)

هم_ان اسم_اعيل و فرزندان__ى است كه از وى پديد مى آيند، نه اسماعيل به تنهائى، ب_راى اين كه در عبارت "پروردگ__ارا تا نم__از به پا دارن_د، " فع_ل را جمع آورده است. (1)

ببينيم اين بعض كي_انن____د؟

خ__داى متع__ال در مق__ام م__ذم__ت بن_ى اس__رائيل م_ى ف_رماي__د:

(78) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

«آيا يهوديان برمردمى كه خدا آنان را به فضل خود برخوردار فرموده، حسد مى برند؟

البت_ه م_ا ب_ر "آل ابراهي_م " كت___اب و حكم_ت ف_رست_ادي__م

و به آن ها ملك و سلطنت عظيمى عطا كرديم!» (54 / نساء)

از اين جا روشن مى شود كه مراد از "آل ابراهيم " مذكور در آيه، غير اسحق و يعقوب و بنى اسرائيل يعنى اولاديعقوب مى باشند، زيرا آنان خوداز بنى اسرائيل بودند و مراد بودنشان با سياق آيه كه در مذمت آنان مى باشد، سازگار نيست!

پس براى "آل ابراهيم" مصداقى جز ذريه طاهرينش از نس_ل اسم_اعي_ل نم_ى م_ان_د، ك_ه در آن پيغمبر گرامى اسلام و آل طاهرينش داخلن_د!

آل ابراهيم كيستند؟ (79)

همي_ن مطل_ب را از آي_ه 68 س__وره آل عم__ران مى ت_وان نتيجه گرفت، كه مى فرمايد: «نزديك ترين مردم به ابراهيم كسانى هستندكه از او پيروى كنند.

و "اين پيغمبر " و امتش ك_ه اهل ايمانن___د.

از آن_____ان محس______وب م__ى ش__ون____د!»

ه_م چنين از آي_ات زي_ر ني_ز اين مطلب را مى ت_وان استف_اده نم_ود ك_ه مى ف_رم_اي_د:

«ب__ه ي__ادآر هنگ__ام_ى را ك__ه اب__راهي__م و اسم__اعي__ل دي___واره___اى خ_ان_ه كعب___ه را ب_راف_راشتن___د، ع__رض ك_ردن__د:

(80) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

_ پروردگارا! اين خدمت از ما قب_ول ف_رم_ا!

_ توئى كه دعاى خلق را اجابت مى كنى و به اسرار همه دانائى !

_ پروردگارا! ما را تسليم فرمان خود گردان !

_ و از ف_رزندان م_ا، گروهى كه تسليم فرمان تو باشند، برانگيز!

_ و عبادت هاى ما را به م_ا نش__ان ب__ده...!

_ پ____روردگ______ارا! در مي__ان آن__ان رس__ولى از خ__ودش__ان ب___رانگي__ز ت__ا بر م___ردم ت__لاوت آي_ات ت_و كن__د!

_ و آنان را كتاب و حكمت آموزد!

_ و روانشان را از زشتى اخلاق

پاكيزه و منزه گرداند...!» (127 تا 129 / بقره) (1)

1- المي_____________زان ج : 5 ص : 300 .

آل ابراهيم كيستند؟ (81)

قدم مى زنند، نه كسانى كه به آيات الهى كافر ش_ده اند و ب_ه باطل لباس حق پوشانده اند!!

قرآن شريف فرمود: «اَلَّذينَ اتَّبَعُوهُ....»

ب_ه ط_ور كن_اي_ه ب_ه اه_ل كت_اب از يه_ود و نص_ارى تع_رض نم_وده و ب_ه آن ه_ا فهم_ان_ده اس_ت ك_ه شم_ا ب_ا اب_راهي_م ن_زديك_ى ن_داري_د! زي_را او را در "اس_لام آوردن ب_راى خ_دا" متابعت نكرده ايد !

اين كه در آيه شريفه "رسول اللّه صلى الله عليه و آله و پيروانش" را در قبال "تابعين"ابراهيم

(84) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

"جداگانه" ذكر نمود و فرمود:

«اين پيامبر و كسانى كه با او ايمان آورده اند...،» به خاطر عظمت پيغمبر صلى الله عليه و آله براى حفظ نمودن مقام شريف اوست، كه نسبت اتباع و پيروى از كسى را به او نداده باشد، زيرا در آيه مباركه سوره انعام اين مطلب را روشن كرده كه پيغمبر اسلام مأمور اقتداء به "هداي__ت" پيامبران سابق است، نه اقتداء كننده به خود آنان !

«اُولآئِكَ الَّذينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُديهُمُ اقْتَدِهْ!» (90 / انعام)

قرآن شريف ادامه مى دهد:

«خدا ولىّ مؤمنين است.» ولايت اب_راهي_م ه_م از ولايت خ_دا ب_وده است، ن_ه آن ك_ه خدا ولى كسانى است كه به آياتش كاف_ر شده و ب_ه ح__ق لب_اس ب_اطل پ_وشانيده اند! (1)

نزديك ترين مردم به ابراهيم عليه السلام (85)

و بنى اسرائيل

را به آنان نشان ده_د و ب_الاخ_ره اي_ن رديف دع_اه_ا را ب_ه اين نكت_ه خت_م ك_ردن_د كه از خداى متعال درخواست ظهور پيامبرى از نسل خ_ود نمودند:

«پروردگارا!

و در مي__ان آن__ان رس_ول_ى از خ__ودش_ان ب_رانگي_ز

ت____ا آي__ات ت___و را ب____ر آن__ان ت_____لاوت كن__د،

و كت___اب و حكم___ت ب___ه آن___ان بي____ام_____وزد،

و ت__زكي____ه ش___ان كن____د،

كه توتنها عزيز و حكيمى!»

منظ_ور آن جن_اب، بعث_ت پي_امب_ر خ_ات_م الانبياء صل_وات اللّه علي_ه و آله ب_ود،

دعاى ابراهيم براى ظهور پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله (87)

هم چنان كه رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمود:

_ من دعاى اب_راهيم هست_م! (1)

امرى غير اختيارى مى شود.

يعنى با چنين حال و وصفى، رسيدن به آن، امرى غير ممكن مى شود، مانند ساير مقامات ولايت و مراحل عاليه و ساير معارج كمال، كه از حال و طاقت انسان متعارف و متوسط الحال بعيد است، چون مقدمات آن بسي_ار دش_وار است. به همين جهت ممكن اس_ت آن را ام_رى اله_ى و خ_ارج از اختي_ار انسان دانسته و از خداى سبحان درخ_واس_ت ك__رد ك_ه آن را به آدم_ى اف_اض_ه ف_رم_اي_د !

آن چه اختي_ارى انس_ان اس_ت، تنه_ا اعم_ال اس_ت. ام_ا صف_ات و ملك_ات_ى ك_ه در اثر تكرار صدور عمل در نف_س پي_دا م_ى ش_ود، در واق_ع ام_ر، اختي_ارى انس_ان نيست و

(90) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

مى ش_ود گفت ام_رى اله_ى اس_ت، مخصوص_ا اگر از صفات فاضله و ملكات خير باشد !

اب_راهي_م عليه السلام اي_ن دعا را براى نسل و ذريه خود نيز تكرار كرد، آن چه او براى ذريه اش نيز خواست ج_ز اسلام واقعى نمى توان_د ب_اشد، چ_ون در جمل_ه «مُسْلِمَ_ةً لَ__كَ _ مسلمان براى ت_و» اش_اره اى ب_ه اي_ن معن_است. و اگ_ر م_راد تنه_ا صدق ن_ام مسلم_ان ب__ر ذري_ه اش ب___ود، احتي_اج_ى ن_داش_ت بگويد:"مسلمان براى تو!" (دقت فرم_ائي_د!) (1)

مى سازد و آن نعمت ه_ا عبارتند از همان چيزهائى كه ابراهيم عليه السلام در دعاى خ__ود از خ__داى تع___ال_ى درخواست نموده و گفت:

«پ__روردگ__ارا!

اين شه___ر را ام___ن گ__ردان!

و من و فرزندانم را از اين كه بتان را عبادت كنيم بركناردار!

(92) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

پ__روردگ___ارا! اين_ان بسي_ارى از م_ردم را گم__راه ك_رده ان_د،

پس ه___ر ك___ه پي____روى م____ن كن__د از م_ن اس_____ت،

و ه_ر ك_ه عصي__ان من كن__د ت_و آم_رزگ__ار و مه__رب__ان_ى!

پ___روردگ_ارا!

م_ن از ذري_ه خ_ويش در دره اى غي__ر ق_اب_ل كش__ت ن__زد خان__ه حُرم__ت يافت__ه ت_____و سك__ون___ت دادم!

پروردگارا! تا نماز به پاكنند!

پس دل ه__اى م___ردم__ى از بن__دگ__ان__ت را چن_ان ك__ن ك__ه ه__واى آن__ان كنن__د !

و از ميوه ها روزى شان ده! شاي_د سپ_اس دارن_د !

پ___روردگ____ارا!

نسل اسماعيل و نعمت هاى خدا در حق آن ها (93)

ه_ر چ_ه نه_ان كني_م و ي_ا عي_ان كنيم تو مى دانى !

كه چيزى در زمين و آسمان از خدا نهان نيست.

ست_ايش خ_دائ_ى را ك_ه ب_ا وج_ود س_الخ_وردگ_ى و پي_رى م__را اسم_اعيل و اسحاق بخش____ود ك__ه خ____داى م__ن شن____واى دع____است !

پ__روردگارا!

مرا به پا دارنده نماز كن!

و از ف_رزن_دان من ني__ز !

پ__روردگارا!

دع___اى م__را قب_ول ك_ن!

پ__روردگ___ارا!

(94) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

روزى كه حس_اب به پا مى ش_ود، م_ن و پ__در و م__ادرم را ب__ا هم__ه مؤمنان بيامرز!»

(30 تا 41 / ابراهيم)

در ب_ررس_ى دع_اى آن حض__رت م__ى بيني__م ك___ه نعم_ت ه__ائ_ى را ك__ه اب__راهي__م عليه السلام در دعاى خ_ود خ_واست_ه، خ_داون_د ني_ز آن را نق__ل كرده است، يعن__ى:

_ طلب توفيق بر اجتناب از بت پرستى،

_ نعم__ت امني_ت مك___ه،

_ تم__اي_ل دل ه_ا ب_ه س_وى اه_ل مك_ه،

_ ب__رخوردارى از ميوه ها،

اين ها و ساير نعمت هائى را كه بر شمرده همه آن ها بدين جهت خاطرنشان شده

كه ع_زي_ز و حمي_د ب_ودن خ_داى را اثبات كند.

نسل اسماعيل و نعمت هاى خدا در حق آن ها (95)

درخواست ابراهيم عليه السلام از خداى تعالى، كه او را از پرستش بت ها دور گرداند و فرزندانش را نيز، در حقيق_ت پن_اهندگى اوست به خداى تعالى از شر گمراه كردنى ك__ه همو به بت ها نسبت داده است.

واضح است كه اين دور كردن، هر جور و هر وقت كه باشد، بالاخره مستلزم اين است كه خداى تعالى در بنده اش به نحوى تصرف بكند. چيزى كه هست اين تصرف به آن حد نيست كه بنده را بى اختيار و مجبور سازد و اختيار را از بنده سلب نمايد. چون اگر دور كردن به اين حد باشد ديگر چنين دور بودنى كمالى نيست كه آدمى مثل ابراهيم عليه السلام آن را از خ__دا مسئل__ت نماي_د!

پس برگشت اين دعا، در حقيقت به اين معنى است كه هر كه را خداوند در راه خود تثبيت مى كند، مى خواهد بفهماند كه هر چه از خيرات، چه فعل و چه ترك، چه امر

(96) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

وجودى باشد چه عدمى، همه نخست منسوب به خداى تعالى است و پس از آن منسوب به بنده اى از بندگان اوست، به خلاف شر، كه چه فعل باشد، چه ترك، ابتداء منسوب به بن__ده است و اگر هم به خ__دا نسبت مى دهي__م آن شرورى را نسب__ت مى دهيم كه خداوند بنده اش را به عن__وان مجازات مبت__لا و آل__وده به آن كرده باشد.

پس اجتناب از بت پ_رستى وقت_ى عمل_ى م_ى ش__ود ك_ه خ_داون_د ب_ه رحمت و عن_ايت__ى ك_ه نسب_ت ب_ه بن__ده اى دارد او را از آن اجتن__اب داده ب_اش__د.

بايد فهميد كه نتيجه دعا

براى بعضى از كسانى است كه جهت ايشان دعا شده، نه براى همه آنان، هر چند كه لفظ دعا عمومى است، ولكن تنها درباره كسانى مستجاب مى شود كه خود آنان استعداد و خواهندگى داشته باشند و اما معاندين ومستكبرينى

نسل اسماعيل و نعمت هاى خدا در حق آن ها (97)

كه از پذيرفتن حق امتناع مى ورزند، دعا در حق ايشان مستجاب نمى شود!

دعائى كه ابراهيم عليه السلام در حق فرزندان خود فرمود، شامل تمامى فرزندانى مى شود كه از نسل او پدي__د آيند و آن ها عبارتند از دودمان اسماعيل و اسحق. (1)

1_ المي_زان ج : 23 ص : 102 .

(98) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

(99)

ب_ا ما درباره قوم لوط.

بى گمان، ابراهيم بردبار، نال_ه كشنده و توبه كننده بود!

_ اى اب___راهي_م! از اي_ن اع_راض ك__ن!

_ ب_ى گم___ان، ف_رم__ان پ_روردگ__ارت آم____ده اس_ت !

_ و بى گمان، عذاب بازناگشتنى بر آن ه_ا آين_ده است!»

داستان بشارت در سوره هود (103)

آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و از نسل آن ها اشخاص نيك_وك_ار،

و نيز ستم كاران علنى خواهند بود!»

مسئله پيش آورده كه احتمالاً بشارت بعد از عذاب قوم لوط بوده يا احتم_الاً دوباره بشارت داده شده، آيات سوره ذاريات است كه لحن بيان آن چنين است:

«م____ا ب__ه س__وى ق___وم_ى گن_ه ك___ار ف___رست__اده ش__ده اي_م،

...پس هر شخ_ص م_ؤمنى ك__ه در آن ج_ا ب_ود خ_ارج ساختيم،

(112) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و آن گاه در آن ج_ا غي_ر از ي_ك خ_ان_ه از مسلم_ان_ان نيافتيم،

و در آن آب_ادى براى كسانى كه از عذاب دردناك مى ترسيدند،

نش__ان___ه اى ب____اق__ى گ____ذاشتي___م!» (32 تا 37 / ذاريات)

ظاهر آيات نش__ان مى دهد كه مطل__ب را ملائكه بع_د از فراغت از هلاكت قوم لوط نق_ل م_ى كنن__د.

ول_ى باي_د دانست كه فقط قسمت اول عبارت:

"ما به سوى قومى گنه كار فرستاده شده ايم،"

ك__لام ف_رست_ادگ_ان اس_ت، ك_ه خ_داون_د آن را از زب_ان آن ه_ا نق_ل م_ى كن_د، ول_ى بقي_ه عب__ارات و آي_ات ك_ه م_ى ف__رماي_د:

"پس هر شخص مؤمنى را كه در آن جا بود خارج ساختيم... ."

بشارت تولد اسحق و زمان آن (113)

كلام و بيان خود خداوند است كه از زبان خود مى فرمايد نه نقل از زبان فرستادگان.

پس م_وض_وع بش_ارت قب_ل از ع_ذاب ق_وم ل_وط ب_وده و هم چنين اي_ن بش_ارت ب_ه ت_ولد اسحق و پس_رش يعقوب بوده است.

مخصوصا آيه اى كه مى گويد: "ابراهيم حَليم و اَوّاه و مُنيب بود،" دلالتى جز توصيف ابراهيم عليه السلام به نيكى ندارد، پس مجادله ابراهيم فقط از آن جهت بوده كه وى حرص به نجات بندگان خدا داشته و اميدواربوده كه به راه ايمان هدايت شوند !(1)

كرد و سپس آن را كباب كردند و پيش ميهمان ه_ا آوردن__د.

اب_راهي_م عليه السلام آن ه_ا را بش_ر پن_داشته بود و چون ديد غذا نمى خورند پيش آن ها رف__ت و پ_رسي_د، چ_را مي_ل نم_ى كني_د؟ در عي__ن ح_ال از طع_ام نخ_وردن آن ه_ا

حديث ميهمانان ابراهيم عليه السلام (117)

ناراحت شد و در باطن خود احساس نوعى ترس كرد.

در اين موقع بود كه ملائكه به سخن درآمدند و گفتند: مترس! و او را به فرزندى دانا م_ژده دادن_د و ت_رسش را مب_دل ب_ه س_رور ك_ردن_د.

(منظور از اين فرزند اسماعيل و يا اسحق است كه در مورد اختلاف آن در مبحث ديگرى بحث كرديم.)

در اين ميان، همسر ابراهيم كه موضوع بشارت را شنيده بود با ضجه و صيحه بيامد، در حالى كه سيلى به صورت خود مى زد، گفت:

_ آخ__ر م__ن پي____رزن__ى هست___م ك_ه در ج_وان_ى ام ن_ازا ب___ودم، ح___الا چگ___ون_ه ك_ه پي___ر ش___ده ام بچ__ه م_ى آورم؟

در اي_ن ح_ال ب___ود ك_ه ف_رشتگ_ان گفتن__د:

(118) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

«كَ_ذلِكِ قالَ رَبُّكِ اِنَّهُ هُوَ الْحَكيمُ الْعَليمُ!» (30 / ذاريات)

_ اين چنين است! پروردگارت چنين خواسته!

اين عبارت اشاره به بشارتى است كه ملائكه به اين زن و شوهر با آن وضعى كه داشتند دادند، به زن و شوهرى بشارت فرزنددار شدن را دادند كه زن نام برده آن وقت ك__ه جوان بود زنى نازا بود، تا چه رسد به امروز كه عجوزه هم شده و مرد نام برده پيرى است كه كهولت بر او مسل__ط شده است. پس پروردگار ابراهي__م حكيم است، يعنى هيچ اراده اى نمى كن__د مگر بر طبق حكمت و عليم است يعنى هيچ امرى نيست كه علت و يا جهتى از جهات_ش

بر او پوشيده باشد !

ابراهي__م عليه السلام پ__س از اي_ن گفتگو س__ؤال از م__أم_وري_ت آن ه_ا مى كن_د و مى گويد:

حديث ميهمانان ابراهيم عليه السلام (119)

«پس به دنبال چه كار مهمى آمده ايد، اى فرستادگان خدا؟

ملائكه پاسخ دادند:

_ م____ا را ب___ه س__وى م___ردم_ى مج_رم ف_رست_اده اس_ت،

ت___ا ب___ر س____رش___ان سنگ__ى از گ_____ل بب_____اراني__م،

گلى كه چون سنگ سفت باشد.» (31 تا 34 / ذاري__ات)

خداى سبحان در جاى ديگر قرآن مجيد اين گل را "سِجّيل " هم خوانده است و آن را با عبارت «مُسَوَّمَةً _ نشان شده» بيان كرده كه به معنى اين است كه «اين سنگ ها نزد پروردگارت نشان دارند و براى نابودى همان قوم نشان گذارى شده اند!»

(بقيه اين تاريخچه كه مربوط به مأموريت فرشتگان براى نابودى قوم لوط است، در مبحث تاريخى قوم لوط بيان مى شود.) (1)

(120) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

احساس ترس كرد.»

ملائكه در پاسخ وى براى تسكين ترس او و تأمين خاطرش گفتند:

«م__ا ف__رست__ادگ__ان پ____روردگ___ار ت___وئي_____م،

(122) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و نزد تو آمده ايم تا به فرزندى دانا بشارتت دهيم.»

دان_ا ب_ودن اسح_ق ش_اي_د اش_اره ب_ه دان_ائى او ب_ه تعلي_م الهى و به وحى آسمانى باش_د، زي_را در آي__ه ديگ__ر درب_اره اسحق فرموده:

«_ او را ب______ه اسح___ق نب__ى بش____ارت دادي__م.»

وقتى ابراهيم اين بشارت را مى شنيد كه پيرى سال خورده بود، آن هم پيرمردى كه در دوران جوانى اش از همسرش فرزندى نداشته است. و معلوم است كه عادتا در چنين حالى از فرزنددار شدن مأيوس بود، لذا اين كه مانند ابراهيم پيغمبرى بزرگوار بزرگ تر

نكاتى ديگر از ميهمانان ابراهيم (123)

از آن است كه از رحمت خدا و نفوذ قدرت او مأيوس باشد و به همين جهت دنباله كلام ملائك__ه پرسش ك__رد كه آيا در چنين جاى و چنين روزى م_را ب_ه فرزنددار شدن بش___ارت م_ى دهي__د؟ آن ه__م از همس____رى عج___وزه و عقي_م !

گ_وئ_ى اب_راهي_م ش_ك ك_رده در اين ك_ه آي_ا بش_ارتش_ان راست_ى هم__ان بش_ارت ب_ه فرزن_د ب_ود ي_ا چي_ز ديگر و ل_ذا دوب_اره پ_رسي_د: «ب__ه چ__ه چي__ز بشارتم مى دهيد؟»

نه اين كه خواست__ه باشد اظهار بعيد بودن اين امر را برساند.

م_لائك_ه گفتن___د:

«ب__ه ح____ق ب_ش_ارت_ت م__ى دهي__م و از ن__ومي____دان مب__اش!»

(124) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ابراهي__م به طور كنايه سخن آنان را تأئيد و اعتراف نمود كه:

"كيست كه از رحمت پروردگارخود نوميد شودجز گمراهان؟"

و چني_ن فهم_اني_د ك_ه ن_ومي_دى از رحم_ت پ__روردگ__ار از خص_ايص گم__راه__ان اس_ت و م__ن از گمراهان نيستم، پس سؤالم پرسش يك فرد نوميد

ك_ه ب_ه خاطر نوميدى، ف_رزنددار شدن در اي_ن سني_ن را بعي_د بشم_ارد، نيس_ت.

سپ__س اب___راهي___م عليه السلام در پ_اي_ان اي___ن گفتگ___و پرسي____د:

«اى فرستادگان خدا، براى چه امر خطيرى آمده ايد؟» (57 / حجر)

م____لائك__ه گفتن__د:

«مأمور عذاب ق_ومى مج_رمي_م! مگ_ر خاندان لوط ك_ه همگى آن ه_ا را از ع_ذاب نج_ات

نكاتى ديگر از ميهمانان ابراهيم (125)

مى دهي_م، مگ_ر همس_رش را، كه چنين تقدير كرده ايم كه او از ب_اق_ى م_ان_دگ_ان در محل عذاب باشد....» (59و60/حجر) (1)

ت__________رس ك_______رد،

تحليلى از موضوع بشارت (127)

گفتند: مترس! ما به سوى قوم لوط ف_رست_اده ش_ده ايم!»

وقتى ابراهيم عليه السلام گوساله بريان را جلو آنان گذاشت و ديد نمى خورند مثل كسى كه امتناع از خوردن داشته باشد و اين علامت شر بود و لذا احساس ترس از ايشان كرد و فرشتگان براى تأمين و دل خوش كردن او گفتند: «مترس ما به سوى قوم لوط فرستاده شده ايم.» آن وقت ابراهيم دانست كه آن ها ملائكه مكرم خدايند و از خوردن ونوشيدن و نظاير آن كه لازمه بدن مادى است منزهند و براى مقصود و مقصد خطيرى فرستاده شده اند.

نرسيدن دست فرشتگان به طعام، كنايه از آن است كه آن ها دست به سوى غذا دراز نمى كردند و اين نشانه دشمنى و در دل داشتن شر بود و ابراهيم از آن رو ايشان را

(128) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ناشناخته ياف__ت كه كارى كه از ايشان مشاه__ده كرد براى او بى سابقه و ناشناس بود.

مى نامند كه در مقابل، اگر شخص مطلقا از مشاهده پيش آمد ناپسن__د متأثر نشود، اين صف_ت را "تَهَوُّر" مى نامن__د و به هي__چ وجه فضيل__ت نيس__ت.

خداى سبحان به انبياء خود ملكه عصمت ارزانى داشته و عصمت در دل پيغمبران فضيلت شجاعت را تثبيت مى كند نه تهور را و شجاعت در مقابل جبن است و جبن اين اس_ت ك_ه ت_أث_ر نفس_انى ب_ه ج_ائ__ى ب_رس_د ك___ه رأى و ت_دبي_ر شخص را ب_اطل كن_د و ن_ات_وان_ى و شگفت در پ_ى داشت_ه ب__اشد.

ابراهيم عليه السلام پيغمبر بزرگوارى بود كه به دعوت حق قيام كرد و از هيچ كدام از مواق__ف خطرناك و هولناكى نهراسيد و هيچ چيز نتوانست او را در جهادى كه در راه خ__دا مى كرد، شكس__ت ده_د.

(130) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

كه "وى ايستاده بود " كه هم وضع را مجسم كند و هم بگويد كه به خاطر زن ابراهيم نمى گذشت كه در حالت پيرى دچار عادت زنانه شود زيرا ايستاده بود و جريان__ات و گفتگوهائ__ى را كه بين شوه__رش و ميهمان__ان تازه وارد مى گذشت، تماشا مى كرد.

ابراهيم و ميهمانان داشتند درباره طعام با يكديگر سخن مى گفتند و در همين حال زن ابراهيم كه آن جا ايست__اده بود و به جريانات__ى كه بين ميهمانان و ابراهيم مى گذشت مى نگريست و غير از اين چيزى به خاطرش نمى گذشت كه ناگهان دچار عادت زنانه شد و در حال، ملائكه به او بشارت فرزند دادند.

(132) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

اسح__ق خواهد آمد يعنى فرزن__د او خواهد ب__ود و اين يك_ى از لطايف قرآن مجيد است.

در ت____ورات كن__ون__ى م___ى گ__وي_______د:

«و چون "اسحق" چهل ساله شد "رفقه" دختر "بتوئيل آرامى " و خواهر "لابان آرامى" را از "فدان آرام" به زنى گرفت. و اسحق براى زوجه خود چنان كه نازا بود نزد خدا دعا كرد و خداوند دعاى او را مستجاب فرمود و زوجه اش رفقه حامله شد و دو طفل در رحم او منازعت مى كردند. او گفت: اگر چنين باشد من چرا چنين هستم، پس رف_ت تا از خداوند بپرسد.

خداون__د ب_ه وى گف__ت: دو ام__ت در بط__ن ت__و هستند و دو ق__وم از رح__م تو ج__دا شوند

(134) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و قومى بر قومى تسلط خواهد يافت و بزرگ و كوچك را بندگى خواهد كرد.

و چ_ون وقت وضع حملش رسيد اينك ت_وأم__ان در رح__م او بودن__د.

و نخستين "سرخ فام" بيرون آمد و تمامى بدنش مانند پوستين پشمين بود و او را "عيسو" نام نهادند و بعد از آن ب__رادرش بي__رون آمد و پاشن__ه عيسو را به دس_ت خود گرفته بود و او را "يعقوب" نام نهادند....»

نازا و پيرمردى از كار افتاده متولد مى شود، مرد و زنى كه به اندازه اى پيرند كه سابقه ن_دارد افرادى مانند آن ها به زاد و ولد بپردازند و اين چيز عجيب_ى اس_ت و ب_ه ع_لاوه مردم نيز چني_ن چي_زى را ننگ و ع_ار م_ى ش_م_ارن_د و ب__ه آن_ان مى خندند و اين فضيح_ت است !

پ___اس_خ م__لائك___ه او را آگ___اه ك___رد ك___ه _

«آي____ا از ك__ار خ_دا تعج_ب م_ى كن___ى؟

رحمت و بركات خدا بر شما اهل بيت باد!

(136) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

او سزاوار حمد و داراى عطاى بزرگوارانه است!» (73 / هود)

ملائكه تعجب زن ابراهيم را براى او ناپسند مى شمارند زيرا تعجب به دليل جهل بر علت و غريب شمردن مطلب است و تعجب امرى كه منسوب به خداست وجهى ندارد زيرا خدا هرچه بخواهدمى كند و بر هرچيزى قدرت دارد.

به علاوه، خدا خاندان ابراهيم را مخصوص عناياتى عظيم و مواهب عالى كرده كه تنها ايشان از ميان مردم داراى اين مواهب و عناياتند، بنابراين اشكالى ندارد كه به نعمت هائى كه سابقابر اين خاندان نازل شده نعمت ديگرى افزوده شودكه ازبين همه مردم اختصاص به ايشان داشته باشد، يعنى از يك زن و شوهر پير كه به طور عادى از چنين افرادى فرزند متولد نمى ش__ود، فرزندى متولد شود... «اِنَّهُ حَميدٌ مَجيدٌ!» (73 / هود) (1)

رحمت و بركات الهى بر اهل بيت ابراهيم عليه السلام (137)

است كه واقعا دست و

1- المي_زان ج : 20 ص : 191 .

(138) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

چشم انسان را داشته باشد (وگرنه گاو هم دست و چشم دارد،) و در راهى مصرف كرده باشد كه آفريدگار براى آن مورد آفريده است. يعنى دست و چشم خود را در راه انسانيت خودبه خدمت گرفته باشد و در نتيجه با دست خود اعمال صالح انجام داده و خير به سوى خلق خدا جارى ساخته باشد و با چشم خود راه هاى عافيت و سلامت را از موارد هلاك__ت تميز داده و به ح__ق رسيده باش__د، نه اين كه ح_ق و باطل برايش يكسان باشد.

اين كه فرمود: ابراهيم و اسحق و يعقوب داراى دست و چشم بودند در حقيقت خواسته است به كنايه بفهماند كه نام بردگان در طاعت خدا و رساندن خير به خلق و نيز در بينائى شان در تشخيص اعتقاد و عمل حق بسيار قوى بوده اند آيه ديگرى در قرآن در سوره انبياء (73) متعرض اين مطلب است كه در مورد حض_رت ابراهيم عليه السلام فرموده:

«ما به او اسحق و يعقوب را بخشيديم و همه را صالح قرار داديم،

ابراهيم، اسحق و يعقوب: سه پيامبر ستوده خدا (139)

و ايشان را پيشوايانى ك_رديم كه ب_ه ام_ر م_ا ه_دايت م_ى ك_ردن_د،

و ب_ه ايشان فعل خي_رات و اق_امه نماز و دادن زكات را وحى كرديم،

و ايشان عبادت كنندگان براى ما بودند.»

ائم_ه ب_ودن و ب_ه ام_ر خ_دا ه_داي_ت ك_ردن و وح_ى خ_دا را گ_رفت_ن، هم_ه آث_ار ابص__ار اس_ت و زك_ات دادن و فع___ل خي_رات و اق_ام__ه نم__از ك__ردن آثار اَيدى است.

«اِنّا اَخْلَ__صْناهُ___مْ بِخالِصَ__ةٍ ذِكْ____رَى ال______دّارِ،» (46 / ص)

«وَ اِنَّهُ____مْ عِنْ_____دَنا لَمِ__نَ الْمُصْ_طَفَيْ_نَ الاَْخْ__يارِ!» (47 / ص)

(140) آغاز

تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

در ادامه آيات فوق، قرآن مجيد دليل مى آورد كه چرا سه پيامبر عظيم الشأن را صاحب__ان ايدى و ابص__ار معرف___ى ك_رده است:

«دليل اين امر آن بود كه ما آنان را به خصلتى خالص و غير مشوب،

خ_الص كرديم، خصلتى بس عظيم الشأن،

و آن عب__ارت اس___ت از ي____اد خ___ان___ه آخ_____رت!» (46 / ص)

وقتى انسان مستغرق در ياد آخرت و جوار رب العالمين شد و تمامى همّ او وقف آن گرديد، قه_را مع_رفتش نسب_ت ب_ه خ_دا ك_ام_ل م_ى ش_ود و نظ_رش در تشخي_ص عق_اي_د حق_ه ص_ائب مى گردد و نيز در سل_وك راه عب__وديت ح__ق، بصيرت پيدا مى كند و ديگ_ر بر ظاهر حيات دنيا و زينت آن مانند ابناء دنيا جمود ندارد.

«از كس____ان__ى ك__ه از ي___اد م____ا اع__راض م__ى كنن__د و

ابراهيم، اسحق و يعقوب: سه پيامبر ستوده خدا (141)

ب___ه ج___ز حي___ات دني__ا نظ_رى ن___دارن____د،

اعراض ك_ن !

كه اينان بيش از چارچوب دنيا علمى ندارند!» (30/ نجم) (1)

مرگ يعقوب فرا رسيد شما حاضر بوديد

اسلام، آئين ابراهيم و فرزندانش و بنى اسرائيل (143)

ك___ه ب__ه پس_ران خ_وي___ش گف__ت:

_ پ_س از من چه مى پرستيد؟ گفتن_د:

_ خ___داى ت____و را،

و خ_داى پدرانت ابراهيم و اسح_ق را،

خ___داى يگ__ان__ه را، م_ى پ___رستي__م

و مسلمان اوئيم!» (132و133/بقره)

در اين پاسخ و پرسش مجموعا اين معنى به چشم مى خوردكه:

_ دي__ن اب___راهي__م اس___لام ب___وده اس__ت،

دينى هم كه فرزن__دان وى، يعنى اسحق و يعقوب و اسماعيل و نواده هاى يعقوب

(144) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

يعنى "بنى اسرائيل،" و نواده ه__اى اسماعيل، يعن__ى "بنى اسماعيل" خواهن__د داشت، اسلام است، ولاغير!

چه اسلام، آن دينى است كه ابراهيم از ناحيه پروردگارش آورده و در ترك آن دي_ن و دع__وت به غير آن، اح__دى را دلي_ل و حجت نيست!

وقت_ى گفتن____د:

«وَ نَحْ____نُ لَ_____هُ مُسْلِمُ______ونَ!» (133 / بقره)

عملاً عبادتى را كه بايد بكنند مشخص كردند كه هر عبادت و به هر قسم كه پيش آيد منظورشان نيست، بلكه عبادت بر طريقه اسلام است! (1)

1- الميزان ج:2 ص:169 .

اسلام، آئين ابراهيم و فرزندانش و بنى اسرائيل (145)

(146)

و ح_وم_ه آن كه خدا آن ها را "مؤتفكات" ناميده، بت مى پرستيدند و عمل زشت "ل___واط" انج__ام م_ى دادن_د. (70 / توبه)

(148) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ايشان اولين قوم_ى بودند كه اين عمل زشت در بين آن ها شيوع يافت. (80 / اعراف)

به حدى كه در مجامع خود اين عمل را انجام مى دادند بى آن كه به هيچ وجه ناپسند بدانند. (29 / عنكبوت)

اين عمل زشت پيوسته در ميان آنان شيوع داشت تا به صورت يك سنت قومى درآمد و عامه مردم بدان مبتلاشدند و زن هارا عاطل گذاشتند و راه تناسل را ترك كردند.

خدا لوط عليه السلام را به سوى ايشان فرستاد. (162 / شعرا) لوط آنان را به تقواى الهى و ترك فحشاء و بازگشت به راه فطرت دعوت كرد و ايشان را بيم داد و ترسانيد، ولى جز بر سركشى ايشان نيفزود و پاسخى نداشتند جز اين كه گفتند:

«اگ__ر راست مى گوئ__ى ع_ذاب خ_دا را ب__راى م_ا بي_اور!»

و او را ته_دي_د ك_ردن_د ك_ه از شه_ر خ_ود بي_رون خ_واهن__د ك__رد و ب__ه او گفتن__د:

خلاصه تاريخ لوط پيامبر عليه السلام (149)

«اگر دست برندارى بيرون__ت خواهي___م كرد!» (167 / شعرا)

گفتند: «آل لوط را از آبادى خود بيرون كنيد چون آن ها مردمى هستند كه تظاهر به پاكى مى كنند!» (56 / نمل)

لوط پيوسته قوم خود را به راه خدا و ملازمت با سنت فطرت و ترك فحشاء دعوت مى كرد، ولى آنان بركار كثيف خود اصرار داشتند تا طغيان و سركشى شان پا بر جا شد و كلمه عذاب بر آنان واجب آمد، پس خدا فرستادگانى از ملائكه گرامى خود را براى هلاك كردن آنان فرستاد.

ملائكه ابتدا بر ابراهيم عليه السلام نازل شدند و

به او خبر دادند كه خدا مأمورشان كرده قوم لوط را هلاك كنند. ابراهيم عليه السلام با آنان به مجادله پرداخت تا شايد بدين وسيله عذاب را از آنان بازگرداند و به آنان يادآورى كرد كه لوط در بين قوم است و ملائكه در

(150) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ج__واب او گفتن__د كه موقعيت ل__وط و خاندانش را بهت__ر مى دانند و امر خدا فرا رسيده و ع__ذاب غيرقاب__ل برگشت_ى ب_ه س_راغ ق_وم خ_واه_د آمد! (32 / عنكبوت و 76 / هود)

ملائكه آن گاه به صورت پسران جوان به سوى لوط رفتند و به عنوان ميهمان بر او وارد شدن__د. اين جري__ان بر ل__وط گ__ران آم__د و چ__اره اى از دست__ش برنمى آمد، چ__ون مى دانس__ت كه ق__وم به زودى متع__رض آنان خواهند شد و البت__ه از آنان صرف نظ_ر نخواهند كرد.

دي__رى نپائيد كه قوم جري__ان را شنيدند و شتاب__ان و بش__ارت گوي__ان به سراغ او آمدن__د و به در خان__ه اش هج_وم آوردن_د. ل_وط ب_ه س___وى ايش___ان رف_ت و بسي_ار م_وعظه ش_ان ك_رد و فتوت و رشدشان را تهييج كرد تا بدان جا كه دختران خود را بر ايش_ان عرضه داشت و گفت:

خلاصه تاريخ لوط پيامبر عليه السلام (151)

«_ اى قوم! اين دختران منند كه براى شما پاكيزه ترند.

از خدا پرهيز كنيد و مرا نزد ميهمانانم رسوا مسازيد!»

بع_د استغ__اث__ه ك_رد و گف_ت:

«_ آي__ا در بي___ن شم__ا م_رد رشي__دى پي___دا نم__ى ش___ود؟»

ق__وم در پ_اسخش گفتن_د ك_ه ب_ه دخت__رانش ني__ازى ن__دارن__د و ميهم__ان__انش را ت____رك نخ___واهن_____د ك___رد.

بالاخره لوط نااميد شد و گفت:

«_ اى ك__اش من در مقابل شما نيروئى داشتم و يا به تكيه گاهى پناه مى بردم!»

(80 / هود)

در اين حال ملائكه گفتند:

_ اى ل__وط م__ا ف__رس_ت_ادگ_ان پ_روردگ_ار ت_وئي_م، دل خ__وش دار ك_ه اي_ن ق__وم

(152) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

دس___ت ب___ه ت__و ني_ابن____د.

آن گاه نور چشم قوم را گرفتند و ايشان كور شدند و يكديگر را لگدمال ساختند و متف__رق شدن__د. (37/ قمر)

ملائكه به لوط دستور دادند كه همان شب، پاسى از شب گذشته، خاندانش را حركت دهد و به دنبال آنان رود و هيچ كس به پشت سرش ننگرد، مگر زنش را كه به او همان خواه__د رسيد كه به ق__وم مى رسد و بدو خبر دادند كه قوم صبح گاهان هلاك خواهد شد. (81/ هود و 66/حجر)

آن گاه به وقت طلوع آفتاب، صيحه قوم لوط را درگرفت و خدا "سنگى آميخته به گل كه نزد پروردگار تو نشان دار شده بود،" بر ايشان فرستاد و شهر را بر روى آن ها واژگون ساخت و زير و بالا كرد و همه مؤمنينى را كه در آن جا بودند نجات داد _ و در

خلاصه تاريخ لوط پيامبر عليه السلام (153)

آن جا جز يك خانه از مسلمين كه خانه لوط بود، نيافت _ و در آن سرزمين براى كسان_ى ك_ه از ع_ذاب ال_م انگي_ز م_ى ت_رسن_د نش_ان_ه اى ب_ر ج_اى گ___ذاش__ت. (37 / ذاريات و س__وره ه_اى ديگر)

با توجه به اين كه لوط به راه فطرت و سنت خلقت كه پيوند زن و مرد با يكديگر است، دعوت مى كرد، بايد عده اى از زن ها از او پيروى مى كردند و بر گرد او جمع مى شدند و طبعا به او ايمان مى آوردند، ولى هيچ مطلبى در اين باره در كلام خدا ذكر نشده است.

اين نكته تصديق مطلبى است كه در اخبار آمده كه فحشاء در بين قوم شايع بود و مردها به مردها و زن ها به زن ها اكتفاء مى كردند.

يك از امم و اقوام روى زمين مرتكب چني__ن گناهى نشده ان__د و تاريخ پيداي__ش اين عم_ل زشت منتهى به همين قوم مى شود.

(158) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

قوم لوط عمل زناشوئى با زنان را ترك كرده ب_ودن_د و ب_ه م_ردان اكتف_ا مى ك_ردن_د. و اين عمل ازآن جائى كه تج_اوز و انحراف از قانون فطرت است، قرآن آن را "اسراف" نامي_ده است.

و از آن ج__ائ__ى ك__ه عم__ل مزبور فاحش__ه اى بى سابق__ه ب__وده حض__رت ل___وط از در تعجب مى پرسد:

«آيا شما چنين كارى را مرتكب مى شويد؟»

قومش جواب درست و حسابى نداشتن_د بدهن_د لاج_رم او را تهدي_د به تبعيد كردند:

«پاس__خ قوم__ش جز اين نب__ود كه گفتن__د از دهكده خويش بيرونش__ان كنيد كه اين ها

مأموريت لوط عليه السلام از طرف حضرت ابراهيم (159)

خود را پاكيزه قلمداد مى كنن_د!» (82 / اعراف)

قوم لوط او را به خاطر اين كه مردى غريب و خوش نشين در شهر است خوار شمردند و كلامش را بى مقدار دانستند و گفتند كه شهر از ماست و اين مرد در اين شهر خوش نشين است و كس و كارى ندارد و او را نمى رسدكه به كارهاى ما خرده گيرى نمايد!

قرآن مجيد در سوره ذاريات مى فرماي_د:

«ما در آن قريه بيش از يك خانوار مسلمان نيافتيم!» (36/ذاريات)

يعنى جز اهل خانه لوط هيچ كس در آن قريه ايمان نياورده بودند و از اهل خانه نيز زنش جزو هلاك شدگان بود.

ق___رآن م__ى ف_رم__اي___د:

(160) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

«پس او را با كسانش نجات داديم مگر زنش را كه قرين بازماندگان بود، آن گاه بارانى عجي_ب ب_ر آن_ان ب_اران_دي_م، بنگ_ر ت_ا ع_اقب_ت ب_دك_اران چس_ان ب_ود!» (83 و 84 / اعراف)

عذاب و هلاكت

قوم لوط بارشى از آسمان بود ولى البته نه باران معمولى بلكه بارانى مخصوص كه از جهت غرابت و شدت اثر بى سابقه بوده است.

توضيح اين باران را در سوره هود، قرآن مجيد شرح مى دهد كه آن باران سنگ هائى از گ_ل سخ_ت چي_ده ش_ده ب_وده ك_ه پش_ت س_ره_م ب_ر آنان بارانده شده، سنگ هائى كه نزد پروردگار نشان و علامت گ_ذارى شده بودند. (1)

1- المي___________زان ج : 15 ص : 254 .

مأموريت لوط عليه السلام از طرف حضرت ابراهيم (161)

انج___ام م_ى دهي___د؟ و زن_ان را ره_ا مى كني_د؟

فطرت انسانى و خلقت مخصوص به او او را به سوى ازدواج با زنان هدايت مى كند ن__ه ازدواج با م__ردان و نيز فطرت انسان__ى حكم مى كند كه ازدواج مبتنى بر اصل توالد و تناس__ل است، نه اشت__راك در مطل_ق زندگى !

از اين جا روشن مى شود كه در آيه «ما خَلَقَ لَكُم» آن چه به ذهن نزديك تر است اين

(164) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

اس__ت كه مراد به آن عض__وى اس__ت از زن_ان ك_ه ب_ا ازدواج براى مردان مباح مى شود.

وقت_____ى ل_____وط ب__ه آنه_____ا گف_______ت:

«بلكه شما قوم متجاوز هستيد!»(166/شعراء)

منظورش اين بود كه شما مردمى متجاوز و خارج از آن حدى هستيد كه فطرت و خلقت برايتان ترسيم كرده است.

قوم لوط او را تهديد كردند كه اگر دست از نصيحت ما برندارى از كسانى خواهى شد كه تبعيد مى شون_د و از قريه نفى بلد مى گردند.

لوط گفت كه من از تبعيد شما هيچ بيمى ندارم و ابدا در فكر و انديشه آن نيستم بلكه غصه من در اين است كه چرا شما چنينيد؟ و عملتان را من دشمن مى دارم و بسيار علاق_ه من_دم ك_ه شم_ا نج_ات پي_دا كني_د، نج_ات از وب_ال اين عمل، كه خواه و ناخواه

تبليغ و مبارزات حضرت لوط عليه السلام (165)

روزى گريبانت___ان را مى گيرد !

لوط سپس رو به پروردگار كرد و عرض نمود:

_ پ___________روردگ__________ارا!

م__را و اهل__م را از اين ك__ه پي__ش روي__م و بيخ گوش__م لواط مى كنن__د و يا از اين ك__ه وبال عملشان و ع_ذابى ك_ه خ_واه وناخ_واه ب_ه ايش_ان مى رس_د، نج_اتم بخش! (169 / شعراء)

(اگر در اين جا تنها خودش و اهلش را ذكر كرد

براى اين بود كه كسى از اهالى قريه به وى ايمان نياورده بود، چنان چه در آيه ديگرى خداوند مى فرمايد: نيافتيم در آن قريه غيراز يك خانوار مسلمان.)

قرآن بيان مى فرمايد كه بعد از اين ماجرا لوط و كسانش را جملگى نجات داديم مگر

(166) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

پيرزنى كه ج_زو ب_اق_ى م_اندگ_ان ب_ود. (يعن_ى زن ل_وط) و سپس ديگ__ران را هلاك كرديم و بارانى عجي_ب ب_ر آنان بارانديم و باران بيم يافتگان چه بد بود! بارانى از سن_گ ري___زه اى چ__ون كل__وخ !

_ و در اي_ن عب_رت__ى هس__ت ول_ى بيشترش__ان ايم__ان آور نب__ودند،

و پروردگارت همو نيرومند و رحيم است! (174 و 175 / شعراء) (1)

س_رانجام و ن_اب_ودى اي_ن ق_وم را چنين تعريف م_ى كن_د:

«پس لوط را با خانواده اش نجات داديم مگر زنش را،

كه او را در رديف باقى ماندگ_ان به شمار برده ب_وديم!

آن گ__اه ب___اران عجيب____ى ب____ر آن___ان ب_اراندي___م،

و باران بي_م يافتگان چه قدر بد بود!» (57 و 58/نمل)

تهديد و انذار بى نتيجه لوط (169)

در ج_اى ديگ__ر ق__رآن در ش__رح اي__ن ب__اران ف__رم_وده ك__ه سن_گ ري_زه ه_ائى از سجي__ل ب__ر آن_ان ب_اران_دي_م. (74 / حجر و 82 / هود) (1)

1- المي__________زان ج : 30 ص : 189 .

(170) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

(171)

و خ_ان_دان او ، جز زنش را

ك___ه در زم__ره ه__لاك ش_دگ_ان اس_ت ،

نجات خواهيم داد.»

تلاش ابراهيم براى نجات قوم لوط (177)

در اين ج_ا ق_رآن ش_ريف ب_ه ط_ور رس_ائ_ى اب_راهي_م عليه السلام را مى ستاي_د و بي_ان مى كند ك_ه وى درمورد قوم لوط مجادله مى كرد زي_را حلي_م ب_ود و در مورد نازل شدن عذاب ب_ر ظالمين عجله نمى ك_رد چ_ون امي_د داش_ت ك_ه ت_وفيق ي_ابن_د و ب_ه ص_لاح گ_راين_د و استقام___ت كنن__د.

او از گمراه__ى و هلاكت مردم بسيار متأث__ر مى شد و براى نج__ات آنان به خدا رجوع مى كرد نه آن كه از مع__ذب شدن ستم گران كراه__ت داشته باشد و به عنوان ع__ده اى ظالم براى آنان يارى طلب__د كه وى از چنين چيزى منزه بود.

تا 37 / ذاري____ات)

ظاه_ر آي_ات نش_ان م_ى ده_د ك_ه مطل_ب را م_لائك_ه بع_د از ف__راغ_ت از ه__لاك_ت قوم لوط نقل مى كنند.

ول___ى ب__اي__د دانس_ت ك___ه فق_ط قسم__ت اول عب__ارت:

زمان اعلام خبر نابودى قوم لوط (181)

«م___ا ب__ه س__وى ق__وم_ى گن__ه ك__ار ف_رست_اده ش_ده اي___م،»

كلام فرستادگان است، كه خداوند آن را از زبان آن ها نقل مى كند، ولى بقيه عبارات و آي_ات ك_ه مى ف_رمايد:

«پس هر شخص مؤمنى كه در آن جا بود خارج س_اختيم... .»

كلام و بيان خود خداوند است كه از زبان خود مى فرمايد نه نقل از زبان فرستادگان.

پس موضوع بشارت قبل از عذاب قوم لوط بوده است. (1)

1- الميزان ج: 20 ص: 211 .

(182) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

(183)

از پيغمبران و مرسلين بود.» (133/صافات)

در هر صورت، هم زمان دو پيغمبر يكى چون ابراهيم عليه السلام كه يك تنه يك ملت بود، به دعوت و قيام خود اشتغال داشت و ديگرى لوط كه او نيز يك تنه بدون قوم و عشيره

(186) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

قومى و تنها در شهر فاسدان تاريخ، فرمان و پيام هاى خدا را به مردم آن مى رس__اني__د.

زنده كرده ان__د و در انتظار ناب_ودى خود ساعت شمارى مى كنند!)

و ح__ق اين است كه گفت___ه ش_ود:

«اَلَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشيدٌ!؟»

«در بين آنان رجل رشديافته اى پيدا نمى شود!؟» (78/هود)

سابقه فحشا در قوم لوط (189)

از احكام عمومى الهى است كه در كليه شريعت هاى الهى كه بر پيغمبران نازل گشته تشريع شده است و لذا گفته كسانى كه گفته اند (لوط دختران خود را بدون قيد زناشوئى بر قوم عرضه كرد.) نادرست است. و معلوم نيست علاج فحشاء با فحش__اى ديگ__ر چ__ه معن__ى دارد؟

و اگر چنين بود معنى «اِتَّقُوااللّهَ» در اين ميانه چه بود؟

مسئله نكاح زنان مسلمه با مردان مسلم نيز در اين جا ايرادى نداشته است زيرا ممكن بود در شريعت ابراهيم در آن مرحله جايز بوده است، كما اين كه در صدر اسلام

(192) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله دختر خود را به "ابوالعاص بن ربيع" كه مسلمان نبود تزويج ك_رد و بعدا اين قانون نسخ شد.

تعرض به آنان رسوائى نصيب او خواهد شد، همه اين ها به اين اميد است كه صفات جوانمردى و بزرگوارى و رشي_دى را در آن_ان تهيي_ج كن_د و از اي_ن رو ب_ه دنب_ال اي__ن گفتار استغاثه مى كند و يارى مى طلبد و مى گ_وي_د:

(194) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

_ آي__ا در بين شما م_رد رشديافت_ه اى نيست؟

با اين گفت__ه مى خواهد شايد در بين آنان كسى كه داراى رشد انسانى باشد پيدا كند و از او كم__ك بگي_رد ت_ا او و ميهم_ان_ان__ش را از دس__ت آن ظ__الم_ان نج__ات بخش__د!

ولى قوم در حالت__ى بودند كه خداون__د درباره آن__ان در سوره حج__ر مى فرماي__د:

«لَعَمْرُكَ اِنَّهُمْ لَفى سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ...!»

«قس_م ب_ه ج__ان ت_و اى رس__ول خ__دا !

ك__ه ق__وم ل__وط در مستى خ__ود سرگ__ردان بودن__د!» (72 / حجر)

اسرائيل

_ شم_ا با شه__وت ب_ه س_راغ م_ردان مى روي_د ن_ه زن_ان !

آي____ا ب___ه س___راغ م______ردان ع____ال_____م م__ى روي_____د

و جفت هايتان را كه خدا برايتان آفريده ترك مى كنيد؟

شم__ا ب__ه س_راغ م__ردان مى روي_د و راه_زن_ى مى كني__د،

و در مجامع خ_ود ك_اره_اى ن_اپسن_د انج_ام م_ى دهي_د!؟

خلاصه اين كه قوم لوط پيشنهاداو رارد كردند و توجه او رابه اين نكته جلب كردند كه خودش مى داندكه ايشان برحسب سنت قومى خودحقى نسبت به دختران او ندارند، چ_ون دخت_ران او زن هستند و نيز مى دان_د كه از هج_وم به خان__ه او چه قص__دى دارند!

تبديل فساد به سنت قومى ! (197)

را به صورت آرزو و تمنا ظاهر سازد و لذا آرزو كرد كه كاش از ميان قوم نيروئى وجود داشت كه به وسيله آن مى توانست سركشان ستم كار قوم را از خود دفع نمايد، يعنى همان مرد رشيدى كه در استغاثه خود درخواست كرده بود و يا تكيه گاه محكم و عشيره و قبيله اى مقت_در داش_ت ك_ه ب_ديش_ان م_ى پي__وست و ب__ه وسيل__ه آن__ان قوم را از خود دفع مى كرد.

(ظاهرا اين بيان مى رساند كه لوط از اين قوم نبوده و در بين آنان اهل قبيله اى نداشت__ه اس__ت و فقط مأم__ور بوده و نزد آن قوم براى دعوت به سوى خدا آمده است.)

نهايت درماندگى يك انسان پاك (199)

شبروى و محلى را كه بايد به سوى آن بروند ذكر نكرده است ولى در آيه ديگر سوره حجر مى فرمايد:

«خاندانت را در پاسى از شب به راه انداز و از پى آنان روان شو!

و هي__چ ك__دام نباي___د ب__ه پش__ت س_ر خ___ود نگ___اه كن____د،

(202) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و ب_ه آن ج_ا ك_ه م_أم____ور مى ش_وي_د بروي___د!» (65 / حجر)

ظاهر اين آيه آن است كه ملائكه مقصد را براى لوط ذكر نكرده اند و آن را موكول به وحى الهى ساخته اندكه بعدا خواهد آمد.

در آي_ه ف_وق ك_ه ب_ه ل_وط دست_ور مى ده_د خ_ان_دانش را شب_ان_ه ح_ركت ده_د، زنش را استثنا مى كند و دليل اين كه دستور مى يابد زنش را حركت ندهد، در آيه فوق آمده و فرموده كه او در زمره كس_ان_ى اس_ت ك_ه ع_ذاب ب_ر آنان ن_ازل خ_واه__د ش__د !

آن قوم پديد آمده و بر اثر آن در سرزمين آنان زلزله و انفجارهاى زمينى رخ داده است و نيز صداى مهيبى به وجود آمده كه موجب واژگونى شهرشان شده و آتش فش__ان نيز قطعه سنگ هائ__ى را پراكنده و پرت__اب كرده و بر سرشان ريخته است _ «وَاللّ___هُ اَعْلَ__مْ» (1)

: 36 ص : 287 .

نشانه اى كه فرستادگان بر جاى گذاشتند ! (207)

عبارت:

"سنگ هاى نشان گذارى شده نزد پروردگار تو " سياق خطاب را از تعريف داستان تغيير داده به عبارت: "پروردگار تو" تا قوم پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله را تهديد كند و يا قصه را برايشان محسوس سازد تا در استدلال براى آن ها مؤثرتر باشد.

مراد اين است كه سنگ باران شدن ستم گران از طرف خدا و منجمله قوم ستم كار لوط بعيد نيست و علت تغيير لحن بيان نوعى گوشه زدن به قوم ظالم و مشرك پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله است.(1)

1- المي___________زان ج: 20 و 23 ص: 218 و 265 .

بقاياى شهر لوط، انذارى براى كفار مكه (211)

را به گذشت زمان واگذار كردند كه معلوم مى كند قوم نام برده كدام قومند. آن گاه از آن قوم عده اى را استثنا كردند _ اِلاّ آلَ لُوط _ كه عبارتند از لوط و بستگان نزديكش. (اين جمله بود كه معلوم كرد مقصود از آن قوم كدام قوم است.) كه هم__ه آل لوط را از عذاب نجات خواهيم داد مگر زنش را كه او را استثنا كردند، تا بفهمانند نجات شامل حال او نمى شود و به زودى عذاب خدا او را هم خواهد گرفت و ه_لاك___ش خ_واه__د س_اخت. گفتن__د:

«...مگر همسرش كه او از باقى ماندگان است!» (60 / حجر)

يعنى بع__د از بيرون ش__دن لوط و نج__ات يافت_ن او، زن__ش با ق__وم باق__ى مى ماند

(216) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و دستخ_____وش ه__لاك م__ى گ___ردد.

بقيه تاريخ لوط چنين بيان شده كه:

ل__وط ب___ه ف__رست__ادگ__ان گف_ت:

«شما قومى ناشناسيد!» (62/حجر)

ب_راى اي_ن ك_ه م_لائك_ه ب_ه ص_ورت ج_وان_ان_ى زيب_ا روى در برابر او مجسم شده بودن__د و او از دي_دن ايش_ان ب_ا س_ابق___ه اى ك_ه از ق_وم خ_ود داش_ت كه كارشان فحش_ا اس___ت دچ_ار وحشت گ_ردي_د.

ملائك__ه به لوط خب__ر دادند كه _ ما آن خب__رى را آورده ايم كه اين م__ردم در آن شك مى كردند و هر چه تو انذارشان مى دادى باور نمى كردن__د. اين مأموريت__ى كه داريم قضاء حق__ى است كه خدا درباره ق__وم لوط رانده و ديگ__ر مفرى از آن باقى

تحليل كلى از ماجراى نابودى قوم لوط (217)

نمان__ده است. اين مأموري_ت را قرآن در ج__اى ديگر چني__ن توصي__ف ك___رده اس__ت:

«ع__ذاب_ى ب_ر ايش_ان خ_واه_د آم_د ك_ه ب_رگش__ت پ__ذي__ر نيس_ت!» (76 / هود)

در اين نقل تاريخ خداى تعالى

پاره اى از گوشه هاى داستان لوط را در غير آن محلى ك_ه ت_رتيب طبيعى داست_ان س_رائى ايج_اب مى كن_د ذك_ر ف_رم_وده است و اين به خ_اطر نكت_ه اى بوده كه فهماندن آن همين را ايج_اب م_ى ك_رده است.

اين داست_ان در س_وره ه_ود ب__ه ترتيب ديگر كه روال طبيعى نقل قصه دارد ذكر شده است.

حقيقت اين تقديم و تأخير اين است كه داستان لوط مشتمل بر چهار فصل است، كه در

(218) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

اين سوره فصل سوم بين فصل اول و دوم قرار گرفته است، تا در نتيجه غرضى كه در استشهاد به داستان در ميان بوده مجسم گشته و به بهترين وجهى روشن شود و آن غرض عبادت بود از اين كه بفهماند عذاب الهى كه به اين قوم نازل شد بدون سابقه بود، وقتى فرارسيد كه محكومين به آن عذاب سرگرم و مست زندگى و ايمن از خطر بودند، به طورى كه به خاطر احدى خطور نمى كرد كه چنين عذابى در پيش است و اين براى آن است كه وحشت آورتر و حسرت آميزتر و دردناك ت_ر ب_اش_د!

عيال خود را بردارد و حركت كند. آنان را جلو اندازد و خود به دنبال آنان حركت كند تا كسى از آنان جاى نماند و در حركت سهل انگارى نكند و مواظب باشد كه كسى دنبال سر خود را نگاه نكند

(220) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و مستقيم به آن سو كه مأمور شده، برود.

از آخر اين آيه چنين به دست مى آي_د ك_ه يك راهنماى الهى ايشان را هدايت مى كرده و قائ__دى آن__ان را به پيش مى رانده اس_ت.

خداى سبحان در ادامه آيات بيان مى كند كه _ ما امر عظيم خود را نسبت به عذاب ايشان حتمى نموديم، در حالى كه آن را از راه وحى به لوط اعلام نموديم و گفتيم كه نس_ل اي_ن ق_وم صب_ح همي_ن امش_ب قطع شدنى و آثارشان از نسل و بنا و عمل و ه_ر اث_ر ديگرى ك_ه دارن_د مح_و ش_دن_ى است.

در اي_ن قسم_ت از بي_ان داست_ان، ق_رآن مجي_د س_وگن_دى را ك_ه خ__داون__د

قسم عجيب الهى به جان رسول اللّه صلى الله عليه و آله (221)

سبح___ان ب_ه ج_ان عزي__ز رسول گرام__ى اش خ_ورده ذك__ر مى كن__د و م_ى فرم__اي_د:

_ اى محمد! به زندگى و بقاى تو سوگند، كه قوم لوط در مستى خود كه همان غفلت از خدا و فرورفتگى در شهوات و فحشاء و منكر است مترددبودندكه ناگهان صداى مهيب ايشان را گرفت درحالى كه داشتند وارد بر اشراق و دميدن صبح مى شدند، كه يك مرتب__ه بالاى شهرش__ان را پائين و پائين را بالا كرديم و شهر را يك باره زي__رورو ساختي__م و ع__لاوه ب__ر آن سنگ_ى از سجي__ل ب_ر آن_ان ب__اران_دي_م! (1)

«لوط پسر برادر "ابرام" بود، پدرش "هاران بن تارخ" نام داشت. وى و ابراهيم در خانه تارخ در شه__ر "اور" كل__دانى ها به س__ر مى ب__ردن__د، پس از چن__دى ت__ارخ به اتف__اق ابرام و لوط به ارض كنعان رفت و در شهر "حاران" اقامت گزيد و در همان جا نيز مرد.

بعدا ابرام به امر پروردگار با لوط و اموال و غلامان فراوان كه در "جاران" به دست آورده بودند از جاران خارج شد و به ارض "كنعان" آمد و پيوسته به طرف جنوب كوچ مى كرد تا به مصر آمد و از آن جا به جنوب به جانب "بيت ايل" رفت و در آن جا اقامت گزيد.

لوط نيز ك_ه ب_ه اتف_اق اب_راهي_م ره م_ى سپ_رد گ_وسفن_د و گ_او و خيم_ه داش_ت و آن س_رزمي_ن گنج_اي_ش سك_ونت اي_ن دو نف_ر را ن_داش_ت و بي_ن شب_ان_ان گ_وسفن_دانش_ان ن_زاع_ى

تاريخ لوط در تورات (223)

درگرفت و آنان براى اجتناب از نزاع و مشاجره از يكديگر جدا شدند.

پس لوط وادى "اردن " را برگزيد و در شهرهاى وادى اردن مسكن گزيد و خيمه هاى خود را تا شهر "سدوم" جابه ج__ا كرد. اهالى "سدوم" مردم__ى شرير و نسبت به خ__دا جدا خطاكار بودن__د و ابراهيم خيمه هاى خود را جابه جا كرد و در بلوطستان ممرى ك_ه در "حبرون" اس_ت اقامت گزيد.

آن گاه جنگى بين پادشاهان "سدوم" و "عموره" و "ادمه" و "صبوئيم" و "صوغر" از يك طرف و چهار تن از پادشاهان همسايه از طرف ديگر در گرفت و در اين جنگ پادشاه سدوم و پادشاهان ديگرى كه با او بودند شكست خوردند و دشمن كليه املاك و مأكولات سدوم و عموره را گرفت و

لوط نيز با اسيران ديگر اسي__ر شد و تمام__ى اموالش به ت__اراج رف_ت.

اي_ن خب__ر به اب_رام رسي_د و وى با همه غلامان__ى كه داشت و زي__اده از سى صد ت__ن بودند بيرون آمد و ب__ا آن_ان جنگي_د و ايش_ان را شكس___ت داد و ل_وط و تم_ام_ى ام_وال_ش را از اس_ارت

(224) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و يغما نجات داد و او را به محل_ى كه در آن اقام_ت داشت بازگردانيد.»

(اين قسمت خلاصه صدر قصه لوط از تورات موجود سفر پيدايش باب 11 تا 13 نقل ش__د. قسمت ديگرى از تاريخ لوط را كه ضمن داستان بشارت ابراهيم عليه السلام در تورات نقل شده از سف_ر پيدايش باب 18 و 19 نقل و خلاصه مى كنيم.)

در اين باب تورات نخست مى گويد:

«و خداوند در بلوطستان ممرى بر ابراهيم ظاهر شد و او در گرماى روز به در خيمه نشسته بود، ناگاه چشمان خود را بلند كرد و ديد اينك سه مرد در مقابل او ايستاده اند و چون ايشان را بديد از در خيمه به استقبال ايشان شتافت و رو بر زمين نه_اد و گف_ت: اى م_ولا اكن_ون اگ_ر منظ_ور نظ_ر ت_و ش_دم از ن_زد بن_ده خ_ود مگ_ذر، ان_دك آب_ى بي_اورم ت_ا پ_اى شست_ه در زي_ر درخ_ت بي_ارامي_د و لقم_ه ن_ان_ى بي_اورم ت_ا دل ه_اى خ_ود را تقويت دهيد و پس از آن روانه شويد زيرا براى همين

تاريخ لوط در تورات (225)

شما را بر بنده خود گذر افتاده است. گفتند: آن چه گفتى بكن....»

در اين قسمت تورات صريحا نسبت تجسم به خدا مى دهد و با توجه به اين كه در ادامه داستان مى گويد

دو تا از فرشتگان به قصد نابودى شهر لوط وارد "سدوم" شدند عملاً نفر سومى خود خدا بوده است كه ابراهيم براى او و فرشتگان غذا تعارف مى كند و مخصوصا تأكيد مى كند كه "براى همين شما را بر بنده گذر افتاده است " يعنى كه خداون__د گرسنه ب__وده است!!! و آن ها براى غذا خوردن و "تقويت دادن دل هاى خود " به آن ج__ا رفته اند... .

تورات در ادامه اين داستان غ_ذا درس_ت كردن و گذاشتن آن را جلو خدا و فرشتگان نق__ل مى كن___د ك__ه:

«پيش روى ايشان گذاشت و خود در مقابل ايشان زير درخت ايستاد تا خوردند.»

(226) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

ت__ورات پس از غ__ذا دادن ب_ه خ_دا و سي_ر ك_ردن او ادام__ه مى ده__د كه:

«گفتند: زوجه ات ساره كجاست؟ گفت: اينك در خيمه است. گفت البته موافق زمان حيات نزد تو خواهم برگشت و زوجه ات ساره را پسرى خواهد شد....»

در ماجراى خندي___دن ساره خداون__د تورات به ابراهي__م چنين مى گويد:

«و خداوند به ابراهيم گفت ساره براى چه خنديد؟ و گفت آيا فى الحقيق_ه خ__واه_م زائيد...؟»

«آن گاه ساره انكار كرد و گفت نخنديدم چون كه ترسيد. گفت نى بلكه خنديدى!!»

سپ__س خ__داون__د ت__ورات ب__ا خ__ودش فك__ر ك__رد ك__ه موض__وع ناب__ودى شه__ر ل__وط را ب___ه اب__راهي__م بگوي__د ي__ا نگوي___د:

«پس آن م__ردان از آن جا برخاست__ه و متوجه س__دوم شدند و ابراهي__م ايشان را مشايعت نم__ود و خداون__د گفت آيا آن چ__ه من مى كن__م از ابراهي__م مخف__ى دارم؟ و حال آن ك__ه از

تاريخ لوط در تورات (227)

ابراهي__م هر آينه امتى بزرگ و زورآور پدي__د خواهد شد....»

در اين قسمت داستان به نظر مى رسد دو فرشته رفتند

و خدا هنوز پيش ابراهيم نشست__ه است و دو دل اس__ت كه آي__ا خبر را ب_ه اب_راهيم ب_ده_د يا نه؟

(از حق نبايد گذشت كه چنين خدائى كه حتى تكليف خود را نمى فهمد چگونه تورات او را خ__دا مى س__ازد و جرأت مى كن__د او را خالق جه_ان و ك_ائنات مع_رفى كن__د؟؟؟؟!)

تورات سپس ماجراى بگومگوى ابرام باخدا را پس از رفتن آن دو ديگرنقل مى كند كه «ابرام در حضور خداوندهنوز ايستاده بود و ابرام نزديك آمده و گفت آيا عادل را با شريرهلاك خواهى ك_رد؟ شاي__د در شه_ر پنج_اه عادل باشند.... حاشا از تو آيا داور تمام جهان انصاف نخواهد كرد؟»

معل_وم نيس_ت چگ_ون_ه يك دفع_ه خ_دائ_ى ك_ه تكلي_ف خ_ود را نم_ى دانس_ت از نظ_ر ت__ورات داور تم_ام جه_ان ش__د؟ ول_ى هن_وز اي_ن ت_ردي_د درب_اره او وج_ود دارد ك_ه

(228) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

احتم__ال دارد در ميان قوم لوط آدم ه_اى ع_ادل وج_ود داشت_ه ب_اش_د و خ_دا خب_ر ندارد! لذا پس از چندين بار مباحثه درباره تعداد عادل هاى شهر سدوم بالاخره ابراهيم _

«گفت خشم خداوند افروخته نشود تا اين دفعه را فقط عرض كنم شايد ده نفر عادل در آن جا يافت شود. گفت به خاطر ده نفر آن را هلاك نخواهم ساخت. پس خداوند گفتگو را با ابرام به اتمام رسانيد و برفت و ابرام به مكان خود مراجعت كرد.»

(انصاف بايد داد خدائى را كه ابراهيم عليه السلام در قرآن معرفى مى كند و تعاليم آسمانى قرآن معارف الهى را بيان مى داردبا اين معارف و خداسازى تورات فعلى نمى توان مقايسه كرد و بلكه بايد گفت كه اصلاً حتى نبايد مقايسه كرد! زيرا نويسندگان بيمارگونه و بى خبر از معارف الهى را كه تورات را نقل كرده اند نمى توان با خود خدا و

تاريخى كه به وسيله وحى الهى نازل شده مقايسه كرد! داستان هاى قرآن نقل خود خداست ولى

تاريخ لوط در تورات (229)

تورات دست به دست گشته است و مسلما توراتى كه نازل شده از طرف خدا بوده شامل داستان هاى زشت نيست كه به پيامبران الهى در تورات فعلى نسبت داده ش_ده است.) (1)

الان نزد شما بيرون آرم و آن چه در نظر شما پسند آيد با ايشان بكنيد لكن كارى بدين دو مرد نداشته باشيد زيرا كه براى همين زير سايه سقف من آمده اند. گفتند: دور شو! و گفتند: اين يكى آمد تا نزيل ما شود و پيوسته داورى مى كند الان با تو از ايشان بدتر مى كنيم، پس بر آن مرد يعنى لوط به شدت هجوم آورده و نزديك

شرح نابودى شهر لوط در تورات (231)

آمدند تا در را بشكنند. آن گاه آن دو مرد دست خود را پيش آورده و لوط را نزد خود به خانه در آوردند و در را بستند. اما آن اشخاصى را كه به در خانه بودند از خرد و بزرگ به كورى مبتلا كردند كه از جستن در، خويشتن را خسته ساختند . و آن دو مرد به لوط گفتند: آيا كسى ديگر در اين جا دارى، دامادان، پسران و دختران خود و هر كه را در شهر دارى از اين مكان بيرون آور زيرا كه ما اين مكان را هلاك خواهيم ساخت، چون كه فرياد شديد ايشان به حضور خداوند رسيده وخداوند ما را فرستاده است تا آن را هلاك كنيم.

پس لوط بيرون رفت و با دامادان خود كه دختران او را گرفتند مكالمه كرده و گفت: برخيزيد و از اين مكان بيرون شويد زيرا خداوند اين شهر را هلاك مى كند، اما به نظر دامادان مسخره آمد. و هنگام طلوع فج_ر آن دو ف_رشت_ه لوط را شتابانيده و گفتند: برخي_ز و زن خ_ود را ب__ا اي__ن دو دختر كه حاضرند بردار مبادا در گناه شهر هلاك شوى!

(232) آغاز تاريخ

بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

و چون تأخير مى نمود آن مردان دست او دست زنش و دست هر دو دخترش را گرفتند، چون كه خداوند بر وى شفقت نمود و او را بيرون آورده و در خارج شهر گذاشتند و واقع شد چون ايشان را بيرون آورده بودند كه يكى به وى گفت جان خود را درياب و از عقب خود منگر و در تمام وادى ما مايست بلكه به كوه بگريز مبادا ه_لاك ش_وى!

لوط بديشان گفت: اى آقا چنين مباد! همانا بنده ات در نظرت التفات يافته است و احسانى عظيم به من ك_ردى كه جانم را رستگار ساختى و من قدرت آن ندارم كه به كوه فرار كنم مبادا اين بلا مرا فرو گيرد و بميرم.

اينك اين شهر نزديك است تا بدان فرار كنم و نيز صغير است و اذن بده تا بدان فرار كنم آيا صغير نيست تا جانم زنده ماند! برگفت: اينك در اين امر نيز تو را اجابت فرمودم. تا شهرى را كه سفارش آن را نم__ودى واژگ__ون نس__ازم. ب__دان ج__ا به زودى ف__رار كن! زيرا ت__ا تو ب__دان جا

شرح نابودى شهر لوط در تورات (233)

نرسى هيچ نم__ى ت_وان__م ك__رد، از اين سب__ب آن شه_ر مسم__ى ب__ه "ص__وغ__ر" شد.

و چون آفتاب بر زمين طلوع كرد لوط به "صوغر" داخل شد. آن گاه خداوند بر سدوم و عموره گوگ_رد و آتش از حض__ور خداوند از آسمان بارانيد و آن شهرها و تمام وادى و جميع سكنه شهرها و نب__ات زمين را واژگ_ون ساخت. اما زن او از عقب نگريسته و ستونى از نمك گرديد!

بامدادان ابراهيم برخاست و به سوى آن مكانى

كه در آن به حضور خداوند ايستاده بود رفت. و چون به سوى "سدوم و عموره" و تمام زمين وادى نظر انداخت ديد كه دود آن سرزمين چون كوره بالا مى رود. و هنگامى كه خدا شهرهاى وادى راهلاك كرد، ابراهيم را به ياد آورد و لوط را از آن انقلاب بيرون آورد، چون آن شهرهائى را كه لوط در آن ها ساكن بود واژگون ساخت....»

اين بود قسمتى از نقل تاريخ نابودى شهر لوط به وسيله فرستادگان خدا كه از ت__ورات فعلى نقل ش__د و اين نقل، اختلافات__ى با نق__ل ق__رآن دارد كه ه__م از جه__ت

(234) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

خ__ود قص__ه و ه__م از جه__ات ديگر قابل بررسى است:

در داستان تورات آمده كه فرشتگانى كه براى بشارت تولد اسحق به ابراهيم ميهمان آمدند و بعد براى نابودى قوم لوط رفتند سه نفر بودند كه نفر اولى خدا بود و نزدابراهيم ماند. (رجوع شودبه مبحث فوق الذكر) و دو نفر ديگرشان به سدوم رفتند، در حالى كه قرآن از فرستادگان به "رسل" تعبير كرده كه حداقل سه نفر يابيشتر بايد باشند.

تورات مى گويد: خدا وفرشتگان گرسنه بودند و از غذائى كه ابراهيم آورد خوردند، ولى قرآن مجيد اين جريان رانفى مى كند. اولاً از اين جهت كه تورات به خدا تجسم انسانى بخشيده و اين از فرهنگ قرآن كاملاً دور و غير قابل قبول است. ثانيا مى گويد كه فرشتگانى هم كه به حضور ابراهيم رسيده بودند دست هايشان به غذا نمى رسيد و لذا ابراهيم ترسيد چون اين موضوع را امرى ناشناس يافت.

شرح نابودى شهر لوط در تورات (235)

ت__ورات براى لوط دو دختر اثب__ات مى كن__د ولى ق__رآن مجي__د به لفظ

"بنات" از آن ه__ا ي__اد م_ى كن_د كه جم__ع س_ه نف_ر يا بيشتر است.

تورات كيفيت بيرون آوردن لوط به وسيله ملائكه و چگونگى عذاب قوم و ستون نمك شدن زن لوط و مطالب ديگرى نيز ذكر كرده است. (1)

نش__د.

پ__س هر دو دخت__ر ل_وط از پ__در خود حامل__ه شدن__د.

و آن بزرگ پسرى زائيد و او را "مؤاب " نام نهاد و او تا امروزپدر "مؤابيان " است و كوچك نيز پسرى بزاد و او را "بن عم_ى" نام نهاد " وى تا به حال پدر "بنى عمون" است....»

تورات نويسان اولاً ثابت كردند كه اين دو نسلى كه به وجود آمد با اين كه از پيغمبر است ولى ولدالزنا هستند و آن هم از نوع بسيار شنيعش كه اين نسل ها مسلما در بنى اسرائيل ادامه دارند تا به امروز!!!؟

دوم اين كه، اگر اين كار زشت بود چگونه راضى به نگارش آن شدند و اگر زشت

(238) آغاز تاريخ بنى اسماعيل و بنى اسرائيل

نبود چگونه آن را از لوط مخفى مى دارند و مى نويسند كه لوط از خوابيدن و برخاستن و نزديكى با دخترانش آگاه نشد، زيرا آن قدر مست بود!!!؟

س__وم اين كه، چنين آدم مست__ى چگونه توانس__ت با هم بست__ر خ__ود نزديكى كند ك_ه حت_ى خودش را نمى فهميده است؟

و اين نكته و نكات ديگر مشابه آن در تورات فعلى از مسائلى است كه تحريف و ساختگى بودن داستان هاى آن را كاملاً نشان مى دهد. (1)

1- الميزان ج: 20 ص: 244.

(239)