هر سيلاب و هر حرف اگر (گ، آ، ز، ق، ا) اضافه گردد، اين زبان شكل مي گيرد. آن هم با رعايت چند قانون ساده. بطورنمونه براي گفتن كلمه اي مثل (او) نخست بايد بدانيم كه اين واژه يك بخش (سيلاب) دارد يا دو بخش و يا چند بخش. هنگامي كه سيلاب ها معين گرديد يكي از حرف هاي(گ، ق، آ، ز، ا) اضافه مي گردد:

او- اونگو( اونگو بنگه چنگه، بينگي ينگه كين گي دنگه بگ گا زنگار بوگرينگي(او بچه بيا كه به بازار برويم)

او- (اي قي قي بقه قه چقه قه بي قي قي يقه قه كه قي ده قه قه به قا قا ز قه قار بو قو قو رقي قيم) (او بچه بيا كه به بازار برويم)

او- (ازي زي بزه بزه چزه زه زه به زي زي يه زه زه كه زي زي ده زه زه به زا زار بو زو زو ر زي زيم) (او بچه بيا كه به بازار برويم)

در اين زبان حرف و واژگان با همان آوايي كه گفته مي شود بايد زرگري شود. به طور نمونه وقتي مي گوييم بازار با همان آواي اصلي بايد گفته شود(بنگا زنگار) يا(بزه يه زار) يا(به قه قا ز قه قار) در غير اين صورت صدا و آواي اشتباه تولد مي شود و پيوستگي آوايي و معنايي از دست مي رود. در اين زبان گفتاري گاهي با كسره و ضمه هاي زايد كه به اشتباه وارد دايره آوايي گفتار مي شود، مي تواند جمله را بي معنا سازد كه نبايد استفاده شوند.

از نظر تاريخي، زبان زرگري هزارگي، در گذشته تاريخي هزاره

ها مي توانسته كارايي خوبي داشته باشد، زيرا هزاره ها همواره تحت تعقيب بوده و ديگران با سوظن به آنان مي نگرسته اند. اينان براي اينكه از ديد كلام ديگران دور باشند و ديگران متوجه حرف و تصميم هاي آنان نشوند به اين شيوه سخن مي گفتند. هزاره ها در دوران هجوم بيگانگان به اين ديار و يا جنگ با حاكمان جور ملي و محلي از اين زبان بدرستي استفاده مي كرده اند. هنگامي كه قاصدي براي رساندن پيامي به نزد بزرگي مي رسيدند با اين زبان حرف مي زدند تا جاسوس دشمن متوجه حرف آنان نشود. از بزرگان به ياد است كه در روزگاران تلخ گذشته سربازان و سرداران هزارگي در ايام نبرد با دشمن اين زبان را به كار مي بردند. نامه را با اين زبان مي نوشتند و جابجايي اخبار و اطلاعات با اين زبان صورت مي گرفتند. در دوران اخير در مبارزات ملي و محلي و به ويژه در دوران مبارزات و مقاومت آزادي خواهي مردم هزاره، مردان نبرد و فرماندهان آنان از اين زبان بسيار استفاده مي كردند. به نظر مي رسد اين زبان كه يك زبان برساخته است، در گذشته هزاره ها مي توانسته گفتگوهاي سري و سياسي هزاره ها را پنهان نگه دارد تا كسي از اسرار آنان آگاهي نيابد. لذا كلمات را طوري دستكاري مي كردند كه غير از خود آنان گروه ديگري آن را نمي فهميدند. هزاره ها اين زبان را با نام هاي زبان مرغي، زبان سيدي، زبان گنجشكي مي خوانده اند. ارزش غير مردمي و سياسي اين زبان به كار افتادن مغز و سلول

هاي خاكستري آن و در نتيجه تمرين ذهني گويندگان اين زبان است

همواره مي كوشيدند از اين زبان براي رساندن پيام سري و مقاصد شان استفاده كنند. شجاعت، بي پروايي، بدقولي، گدايي و ديگرگونه بودن و زيستن سادات ششپر همواره مردم هزاره و حتي ديگر سادات را نسبت به آنان بدبين كرده بودند و آنان را سيد نمي دانيستند. حضرت سيد اسماعيل بلخي، سيد شهداي آزادي خواهي مردم افغانستان و هزاره ها نيز اين سادات را سيد نمي دانيستند. اين باورهاي مردمي و شفاهي و استفاده از زبان خليفه گي باعث شده بود كه هم مردم هزاره و غير هزاره ديگرگونه به آنان بنگرند و هم آنان براي رسيدن به اهداف و مقاصد شان از رفتار ديگرگونه و زبان خليفه گي استفاده كنند. از آنجايي كه تاريخ محلي هزاره ها بيشتر شفاهي است و مكتوب نشده است اينگونه حكايت ها و باور ها در بين هزاره، ديگر مردم و بافت قومي هزاره ها بسيارند.

زبان خليفه گي كه سادات ششپر به كار مي برند، فارسي به گويش هزارگي است. اين زبان اما كمي خشين و گاهي بلند و نتراشيده صحبت مي شود. گويندگان اين زبان در بخش ساختاري زبان مانند نحو، صرف و دستگاه آوايي گويش هزارگي دست نمي برند اما بخش واژگاني گويش هزارگي را عوض مي كنند. واژگان عوض شده براي مردم محل و ديگران بيگانه اند و آن ها را نمي فهمند. لذا آنان به راحتي با اين واژگان ساختگي مقاصد شان را مي رسانند و به اهداف پنهان شان مي رسند. به طور نمونه آنان برخي از واژگان گويش هزارگي را به زبان خليفه گي چنين مي گويند:

هزاره- گور

سيد- شف

اوغو- پف

افغانستان- دزخينه (دزدخانه)

ايران-

جاغ

پاكستان- سياه توبره

عربستان- شل تنبو (پيراهن درازان)

بزن- حيدر

بكش- صفدر

فرار كن- پركش

بخور- سركش

بس كن- تركش