عنوان : مهدی موعود (عج) از نگاه حسین بن علی (ع)
پدیدآورندگان : امام سوم حسین بن علی(ع)(توصیف گر)
محمد رضا طالبیان(پدیدآور)
ناشر: محمد رضا طالبیان
امام دوازدهم محمد بن حسن(عج)(توصیف گر)
نوع : متن
جنس : مقاله
الکترونیکی
زبان : فارسی
توصیفگر : غیبت امام مهدی ( ع )
احادیث مهدی ( ع )
علایم ظهور امام مهدی ( ع )
انتظار فرج
ظهور امام مهدی ( ع )
مدت حکومت امام مهدی ( ع )
امامت امام مهدی ( ع )
در موارد متعددی، امام حسین (ع) از اصل ِ امامت ِ امام زمان (عج) و این که ایشان دوازدهمین امام معصوم شیعیانند، سخن گفته اند که به دو مورد اشاره می کنیم:الف) ابویحیی نقل کرده که مردی از حسین بن علی (ع) درباره امامان سؤال می کند. ایشان می فرمایند:«به تعداد نقبای بنی اسرائیل اند، نه نفر از آنان فرزندان من هستند، آخرینشان قائم آل محمّد (ص) است. همانا از رسول الله شنیدم که می فرمود: بر شما بشارت باد، بر شمابشارت باد، بر شما بشارت باد، همانا مثل اهل بیت من، هم چون باغی است که هر سال گروهی از آن سیر می شوند، تا آخرین آنان برای مردمی ظهور کند که دریای جمعیت شان از همه گسترده تر و از همه ژرف تر و پرشاخه تر و از همه خوشه چین تر خواهند بود».ب) ابوحمزه ثمالی از امام باقر (ع) و ایشان از امام سجّاد (ع) و ایشان از امام حسین (ع) نقل می کنند که حضرت فرمود: «بر جدّم رسول خدا وارد شدم، ایشان مرا بر زانوی خود نشاند و فرمود: همانا خداوند سبحان، از نسل تو ای حسین، نُه امام برگزیده که نهمین آنان قائم آل محمّد (ص) است و همه آنان در فضیلت و منزلت، نزد خدا برابرند».
امام حسین (ع) از شوق و اشتیاق خود برای ادراک مهدی موعود (عج) و خدمت به ایشان سخن می گویند، آنجا که می فرمایند:«ولو أَدْرکتُه لَخَدمتُه أیّام َ حیاتی؛ اگر او را درک می کردم، همانا در طول ِ زندگانی ام او را خدمت می کردم.» از این روایت چند مطلب، به دست می آید:الف) شخصیت عظیم و بزرگ مهدی موعود (عج) تا آن جا که امام حسین (ع) تمنّای خدمت به ایشان را دارند.ب) بزرگی و اهمیت هدف مهدی موعود (عج)؛ زیرا خدمت گذاری به یک شخصیت، علاوه بر لزوم وارستگی و عظمت
روحی او، نیازمند بزرگی و با اهمیت بودن هدف او نیز هست.ج) ارزش والای خدمت به امام زمان (عج) به گونه ای که حسین بن علی (ع) درآرزوی آن است. با توجه به این نکته، می توان گفت که شیعیان، در عصر غیبت هم می توانند در خدمت به آن حضرت (عج) بکوشند. خدمت به مهدی موعود (عج) در عصرغیبت ایشان از راه های مختلفی می تواند صورت بگیرد که برخی را مورد اشاره قرار می دهیم:اول: دعا برای تعجیل در فرج حضرت دعا برای فرج امام زمان (عج) از دو جهت اهمیت دارد: از سویی، نوعی خدمت به حضرت صاحب (عج) است زیرا؛ خداوند به دعای مؤمنان اقبال می کند و آن را مستجاب می نماید و خیری بالاتر از این برای امت اسلامی متصوّر نیست و از سوی دیگر برای خودِدعاکننده فواید بسیاری دارد که به آن ها اشاره می کنیم:1 _ برآورده شدن حاجات و نیازهای شخص دعاکننده؛ امام زمان (عج) در روایتی فرموده اند: «برای تعجیل فرج، فراوان دعا کنید که آن (مایه) فَرَج شماست».2 _ فراوان شدن نعمت؛ توضیح این که وجود امام زمان (عج) برای شیعیان یک نعمت بزرگ الهی است، از سوی دیگر، شکر نعمت بر بندگان واجب است و شکر نعمت هم، سبب فزونی آن است؛ شکر نعمت، نعمتت افزون کند.3 _ ایمنی از فتنه ها و دام های شیطان؛ که این مطلب از پاره ای روایت ها استفاده می شود. برای دعای در تعجیل فرج فواید و آثار دیگری هم وجود دارد که از باب اختصار به همین مقدار بسنده می کنیم.دوم: دوری از گناهان.سوم: انتظار و ترویج مسئله انتظار.چهارم: تلاش در جهت تحقق اهداف دینی و...
امام حسین (ع) در روایتی به وجود دو غیبت صغرا و کبرا برای مهدی موعود (عج) و کوتاه بودن
یکی و طولانی بودن دیگری اشاره فرموده اند:«لصاحب هذا الامر یعنی المهدی غیبتان؛ إحداهما تَطول حتی یقول بعضُهم:مات َ وبعضهم: قُتِل َ وبعضُهم: ذهب َ ولا یطَّلع ُ علی موضعه أحدٌ من ولی ولا غیره إلاّ المولی الّذی یلی أمرَه؛ برای صاحب این امر یعنی حضرت مهدی (عج)، دو غیبت وجود دارد:یکی از آن دو به درازا می کشد تا آن جا که برخی می گویند، او مُرده است و برخی می گویند،کشته شده و برخی می گویند، رفته است و هیچ کس از دوست و دشمن بر جای او آگاهی ندارد، مگر آن دوست داری که حضرت سرپرستی او را به عهده دارد».
حضرت در روایتی به قطعی بودن ظهور حضرت صاحب (عج) اشاره کرده و آن رافرموده رسول خدا دانسته اند:«لو لم یبق ِ من الدنیا إلا یوم ٌ واحد، لطوّل َ الله عزّوجل ّ ذلک الیوم حتی یخرج رجل ٌمِن وُلدی، فیملئُها عدلاً وقسطاً کما ملئت جوراً وظلماً کذلک سمعت رسول َ الله یقول؛ اگر ازدنیا جز یک روز باقی نماند، قطعاً خداوند عزّوجل ّ آن روز را طول می دهد تا آن که مردی از فرزندانم خارج شود، پس زمین را از عدل و داد پُر می کند؛ چنان که از ظلم و جور پر شده.شنیدم که رسول الله (ص) چنین می فرمود».
امام حسین (ع) در برخی از روایت ها و احادیث، از علامت ها و نشانه های ظهور مهدی موعود (عج) سخن گفته اند که نشان اهمیّت ویژه مسئله ظهور نزد حضرت (ع) است. از سوی دیگر، بیان کننده آن است که مسئله مهدویّت و ظهور منجی ِ عدالت گستر در آخرالزمان در عصر امام حسین (ع)، مسئله ای شایسته توجّه و مهم بوده و مورد سؤال و پرسش بوده است. اکنون به پاره ای از این روایت ها می پردازیم:1 _ «إن ّ قدّام القائم (ع) علامات تکون من الله للمومنین و هی قول ُ الله:(ولنبلونّکم) یعنی المؤمنین قبل خروج القائم، (بشی ٍ من الخوف) من ملوک بنی العباس فی آخر سلطانهم (والجوع) لغلاء أسعارهم (ونقص ٍ فی الاموال) فسادالتجارات وقلّه الفضْل (والانفس) موت ُ ذریع (والثمرات) قلّه زکاء ما یزرع(وبشرالصابرین) عند ذلک بتعجیل خروج القائم؛ به درستی که پیش از ظهور قائم (عج) نشانه هایی وجود دارد که از طرف خداوند برای مؤمنان است آن نشانه ها کلام خداوند است که (فرمود):(ولنبلونّکم) یعنی امتحان می کنیم مؤمنان را پیش از خروج قائم (عج).(بشی من الخوف) با مقداری ترس از فرمانروایان بنی عباس در آخرسلطنتشان.(والجوع) و گرسنگی برای بالا رفتن
قیمت های کالاهایشان.(ونقص ٍ من الاموال) و کاستی در اموال، فساد و کسادی معاملات و کمی ِ سود.(والانفس) و کاستی در جان ها، مرگ ناگهانی.(والثمرات) و کاستی در میوه ها، کاهش رشد مزروعات.(وبشّر الصّابرین) و بشارت ده صابران را در هنگام صبرشان به تعجیل در خروج حضرت قائم (عج).2 _ قال (ع): «للمهدی خمس علامات ٍ: السفیانی والیمانی والصیحه من السماء و الخسف ُ بالبَیداءِ و قتل ُ النفس الزکیّه؛ برای ظهورِ مهدی (عج) پنج علامت وجود دارد:سفیانی و یمانی و صیحه آسمانی و فرو رفتن در وادی بیداء و کشته شدن جان پاک.»3 _ قال (ع): «إذا رأیتم علامه ً فی السماء، نارٌ عظیمه من قِبل َ المشرق تطلع لیالی فعندها فَرَج الناس وهی قُدّام َ المهدی (ع)؛ زمانی که نشانه ای در آسمان دیدید؛ آتش بزرگی که از ناحیه مشرق است و شب ها طلوع می کند، در هنگام (دیدن) آن آتش گشایش خواهد بود و آن آتش پیش از ظهور مهدی (عج) خواهد بود.»4 _ قال (ع): «إذا هدم حائط مسجد الکوفه ممّا یلی دارَ عبدالله ابن مسعود فعند ذلک زوال ملک القوم وعند زواله خروج المهدی (عج)؛ زمانی که دیوار مسجد کوفه از سمتی که کنار خانه عبدالله بن مسعود است، ویران شود، در آن هنگام فرمانروایی قوم (ظالِم) زایل می شود و خروج مهدی (عج) در هنگام زوال آن خواهد بود».5 _ حارث بن مغیره گفته است: «به اباعبدالله _ حسین بن علی (ع) _ عرض کردم: مهدی (عج) با چه نشانه ای شناخته می شود؟ فرمود: بالسکینه والوقار؛ با آرامش و وقار.گفتم: و (دیگر) با چه نشانه ای؟ فرمود: بمعرفه الحلال والحرام و بحاجه الناس الیه ولایحتاج إلی أحدٍ؛ «با شناختن حلال و حرام (خدا) و با نیاز مردم به او در
حالی که او به هیچ کس نیاز ندارد.»در این روایت دو نشانه برای شناختن امام حق از امام باطل بیان شده است:1 _ اطلاع و آگاهی از احکام و قوانین واقعی شرع: توضیح این که اگر مقصودِ حضرت از «معرفه الحلال والحرام» حلال و حرام واقعی و آن معارف ناب نباشد، قهراً هرکس که تقلیداً یا تحقیقاً و بر اساس اجتهاد خود به حلال و حرام الهی علم پیدا کرده باشد، مشمول روایت بوده و نشانه امام (ع) را داراست در حالی که قطعاً چنین چیزی صحیح نیست، ناگزیر باید مقصود امام (ع) از حلال و حرام، حلال و حرام واقعی و معارف ناب باشد.2 _ نیازمندی مردمان به مهدی موعود (عج) و عدم نیاز ایشان به هیچ کس : نیازمندی در جهات مختلفی تصوّر می شود، مانند نیاز مالی و اقتصادی یا نیاز علمی و فکری و نیاز عملی و قلبی. اکنون ممکن است بپرسیم مقصود حسین بن علی (ع) از نیازمردم به مهدی موعود (عج) چیست و کدام از موارد سه گانه مذکور، مورد نظر بوده است؟ به نظر می رسد که عبارت ِ «بمعرفه الحلال والحرام» اشاره ای به پاسخ دارد. به بیان دیگر،این قسمت از روایت می رساند که نیاز مردم به مهدی موعود (عج) از حیث علمی و نیز عملی است؛ یعنی، مردم برای امر هدایتشان و نیز شناخت صحیح از دین خداوند، محتاج آن حضرت هستند و نیازهای مادی و اقتصادی، گرچه ممکن است وجود داشته باشد امایک نیاز اساسی و محوری در زندگی محسوب نمی شود و از راه های دیگر، معمولاً حل می شود.6-عمیره دختر نفیل گفته است: از حسین بن علی (ع) شنیدم که می فرماید«لا یکون الامر الّذی تنتظرونه حتی یَبْرَأَ بعضُکم
من بعض ٍ ویَتْفُل َ بعضُکم فی وجوه بعض ویشهدَ بعضکم علی بعض ٍ بالکفر ویلعن َ بعضُکم بعضاً؛ «امری (ظهور حضرت مهدی«عج») که انتظارش را می کشید محقق نمی شود تا آنکه برخی از شما از برخی دیگر بیزاری جوید و برخی (از شما) بر چهره برخی دیگر آب دهان افکند و بعضی (از شما) بر علیه بعضی دیگر شهادت به کفر دهد و برخی (از شما) برخی دیگر را لعن کند».حسین بن علی (ع) در این روایت بر یک نکته اساسی و بسیار حیاتی اشاره می کنند و آن ایجاد حالت دشمنی و اختلاف و دودستگی و عدم تفاهم و دوستی در میان امّت اسلامی است. ممکن است بپرسیم چگونه اختلاف و پریشانی امت سبب ساز ظهور مهدی موعود (عج) است؟ پاسخ این سؤال با توجه به برخی روایاتی که منشأ و نشانه های ظهور حضرت صاحب (عج) را مطرح می کنند، روشن می شود. توضیح آنکه در پاره ای از روایات اشاره شده است که پیش از ظهور حضرت، جهان پر از ظلم و جور می شود. با مقایسه اینگونه روایات، با روایت مورد بحث، به این نکته می رسیم که دو دستگی و اختلاف در میان امت از مصادیق ظلم و جور است. اینکه برخی از افراد امّت اسلامی،برخی دیگر را کافر بدانند و بر آن شهادت دهند یا آنها را مورد لعن قرار دهند، مصداق روشن و واضحی از ظلم و ستم در حق دیگران است و لذا حضرت صاحب (عج) برای اصلاح این وضع و ایجاد عدالت در جامعه ظهور می فرمایند.حسین بن علی (ع) در روایت مذکور، همچنین به لزوم تلاش برای ایجاد وحدت و همدلی و یگانگی در جامعه اسلامی اشاره می کنند که امروزه هم
«وحدت ملّی» از ارکان اساسی و لازم برای مقوله «امنیت ملّی» محسوب می شود.
عمیره در ادامه روایت قبلی از حضرت (ع) می پرسد که آیا در آن زمان هیچ خیری نیست؟ حضرت فرمود:«الخیرُ کلُّه فی ذلک الزمان، یقوم قائمنا ویدفع ذلک کلَّه؛ تمامی خیر در آن زمانست که قائم ما قیام می کند و تمام آنها (بدیهای مذکور) را دفع می کند».
قال (ع): «إذا خرج المهدی (ع) لم یکن بینه وبین العرب وقریش إلا السیف و مایستعجلون بخروج المهدی (ع) والله ما لباسُه إلاّ الغلیظ ولا طعامه إلا الشعیر و ما هو إلا السیف والموت ُ تحت ظل السیف؛ زمانی که مهدی (ع) خارج شود میان او و عرب و قریش جز شمشیر نخواهد بود و چگونه در خروج مهدی (ع) طلب ِ تعجیل می کنند. به خدا سوگند که لباس او جز لباس ِ ضخیم و غذای او جز جو نیست. او جز شمشیر نیست و مرگ زیر سایه شمشیر است».
قال (ع): «لو قام المهدی (ع) لانکره الناس لانه یرجع الیهم شابا موفقاً وإن ّ من اعظم البلیه أن یخرج الیهم صاحبهم شاباً وهم یحسبونه شیخاً کبیراً؛ اگر مهدی (ع) قیام کند مردم او را انکار می کنند؛ زیرا، او در حالت ِ جوانی که به او خیر عطا شده به سویشان بازمی گردد و به درستی که از بزرگ ترین بلاها آن است که صاحب مردم، به صورت جوان به سویشان خارج شود در حالیکه آنان او را پیری سالمند می پنداشته اند.»
قال (ع): «یملک المهدی (عج) تسعه عشر سنه ً و أشهراً؛ مهدی (عج) نوزده سال وچند ماه فرمان روایی می کند.
قال (ع): «قائم هذه الامه هو التاسع من وُلدی و هو صاحب الغیبه و هو الذی یُقسم میراثه وهو حَی ّ؛ قائم این امّت، نهمین نفر از فرزندان من است و او صاحب غیبت است و او کسی است که میراثش تقسیم می شود در حالی که زنده است.»
قال (ع): «فی التاسع من ولدی سنه ٌ من یوسف و سنه ٌ من بنی عمران (ع) و هو قائمنا أهل البیت: یُصلح الله تبارک وتعالی أمرَه فی لیله واحده ٍ؛ در نهمین از فرزندانم سنتی از یوسف و سنتی از بنی عمران (ع) وجود دارد و او قائم ما اهل بیت: است که خداوند تبارک و تعالی امر او را در یک شب اصلاح می کند.»
قال (ع): «فی القائم منّا سنن ٌ من الانبیاء:: سنه ٌ من نوح ٍ وسنه ٌ من ابراهیم َ و سنه ٌ من موسی و سنه ٌ من عیسی وسنه ٌ من أیّوب َ وسنه ٌ من محمد (ص) فامّا من نوح ٍ فطول العمر وأمّا من ابراهیم فخفاء الولاده واعتزال الناس وأمّا من موسی فالخوف والغیبه وأمّا من عیسی فاختلاف الناس فیه وأمّا من أیّوب فالفرج بعد البلوی و أما من محمد فالخروج بالسیف؛ در قائم از ما سنت هایی از انبیا: وجود دارد: سنتی از نوح و سنتی از ابراهیم و سنتی از موسی و سنتی از عیسی و سنتی از ایّوب و سنتی از محمد (ص)، اما(سنت او) از نوح، طول عمر است، اما (سنت او) از ابراهیم، مخفی بودن ولادت وکناره گیری از مردم است، اما (سنت او) از موسی، ترس و غایب شدن است، اما (سنت او) ازعیسی، اختلاف مردم درباره اوست، اما (سنت او) از ایّوب، فرج پس از گرفتاری است، اما (سنت او) از محمد (ص) خروج با شمشیر است.»با امید بهره گیری هرچه بیشتر از کلمات دُربار حسین بن علی (ع) جهت تنظیم رفتارهای فردی و اجتماعی.