تَتَمَتَّعْ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا بِالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَمْ تَتَشَاغَلْ إِلَّا بِالْمَتْجَرِ الرَّابِحِ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنَ الْفَرِحِينَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ يَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ وَ تِلْكَ مَنْزِلَةُ كُلِّ شَهِيدٍ فَكَيْفَ مَنْزِلَةُ الْحَبِيبِ إِلَي اللَّهِ الْقَرِيبِ إِلَي رَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه و آله و سلم زَادَكَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فِي كُلِّ لَفْظَةٍ وَ لَحْظَةٍ وَ سُكُونٍ وَ حَرَكَةٍ مَزِيداً يُغْبَطُ وَ يَسْعَدُ أَهْلُ عِلِّيِّينَ بِهِ يَا كَرِيمَ النَّفْسِ يَا كَرِيمَ الْأَبِ يَا كَرِيمَ الْجَدِّ إِلَي أَنْ يَتَنَاهَي رَفَعَكُمُ اللَّهُ مِنْ أَنْ يُقَالَ رَحِمَكُمُ اللَّهُ وَ افْتَقَرَ إِلَي ذَلِكَ غَيْرُكُمْ مِنْ كُلِّ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ ثُمَّ تَقُولُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رِضْوَانُهُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ فَاشْفَعْ لِي أَيُّهَا السَّيِّدُ الطَّاهِرُ إِلَي رَبِّكَ فِي حَطِّ الْأَثْقَالِ عَنْ ظَهْرِي وَ تَخْفِيفِهَا عَنِّي وَ ارْحَمْ ذُلِّي وَ خُضُوعِي لَكَ وَ لِلسَّيِّدِ أَبِيكَ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْكُمَا ثُمَّ انْكَبَّ عَلَي الْقَبْرِ وَ قُلْ زَادَ اللَّهُ فِي شَرَفِكُمْ فِي الْآخِرَةِ كَمَا شَرَّفَكُمْ فِي الدُّنْيَا وَ أَسْعَدَكُمْ كَمَا أَسْعَدَ بِكُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّكُمْ أَعْلَامُ الدِّينِ وَ نُجُومُ الْعَالَمِين

السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُه . (1)

بوده تا بتوانم به خاطر تعظيم شعائر حسيني، خدمتي به جامعه مدّاحان عزيز و گرانمايه كشور كرده باشم. از اين رو مطالبي كه به نظر مباركتان مي رسد از مقاتل صحيح جمع آوري شده و اقوال مشهور و معتبريست كه بزرگان از علما و مورّخين شيعه در كتب خويش نقل كرده اند.

آنچه نزد علماء طبق روايات معتبره مسلّم و ثابت مي باشد اين است كه حضرت علي اكبر عليه السلام اوّلين شهيد از بني هاشم بوده لذا در زيارت رجبيّه، مرحوم سيّد بن طاووس در كتاب شريف اقبال به سند خويش ضمن اعمال روز عاشورا روايت كرده، حضرت بقيّة الله الاعظم امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشّريف اين چنين مي فرمايند:

«اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا اَوَّلَ قَتيلٍ مِنْ نَسْلِ خَيْرِ سَليلٍ مِنْ سُلالَةِ اِبْراهيمَ الْخَليلِ …».

ضمناً اشعاري هم كه در اين مجموعه جمع آوري شده و در اختيار شما قرار مي گيرد سعي شده سروده هايي باشد كه بر طبق روايات اهل بيت: باشد. لذا از همه ي خوانندگان محترم تقاضامندم با پيشنهادات سازنده و مفيد خود ما را راهنمايي فرمايند.

شماره ي بعدي اين جزوه راجع به علمدار كربلا حضرت اباالفضل العبّاس عليه السلام مي باشد كه ان شاءالله به زودي در اختيار شما عزيزان قرار خواهد گرفت.

التماس دعا

محمّد حسين رفوگران

ذي القعده 1430 هجري قمري

را ياري مي كنند. در شادي و سرور ما خوشحالند و در حزن ما محزون مي گردند. جان و مال خود را در راه ما مي بخشند. ايشان از ما هستند و بازگشتشان به سوي ما خواهد بود.

از حديث بالا استفاده مي شود يكي از وظايف واجب و لازم براي تمامي شيعيان و پيروان آن ها، نصرت و ياري آن ذوات مقدّسه: مي باشد لذا هر كس به نوعي بايد خدمتي داشته باشد.

1 - با زبان

در اين خصوص از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده:

هنگامي كه حسّان بن ثابت در قضيّه ي غدير شعري خواند، حضرت فرمودند:

«لا تَزَالُ يَا حَسَّانُ مُؤَيَّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ مَا نَصَرْتَنَا بِلِسَانِك». (3) همواره به وسيله ي روح القدس مؤيّد باشي تا آن گاه كه ما را به زبان خود ياري مي كني.

يا از حضرت رضا عليه السلام نقل شده كه فرمودند:

«رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْيَا أَمْرَنَا فَقُلْتُ لَهُ وَ كَيْفَ يُحْيِي أَمْرَكُمْ؟ قَالَ يَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ يُعَلِّمُهَا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ كَلَامِنَا لاَتَّبَعُونَا». (4)

خدا رحمت نموده و بيامرزد بنده اي را كه كار (طريقه و روش) ما را زنده (و بر پا) دارد، به آن حضرت عرض كردم:

و چگونه كار شما را زنده گرداند؟

حضرت فرمودند:

علوم و دانش هاي ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوي ما را (بي آنكه چيزي از آن كاسته و يا بر آن بيفزايند) بدانند هر آينه از ما پيروي (و طبق آن عمل) مي كنند.

2 - با مال

علاّمه ي بزرگوار، مجلسي؛ در يك حديث طولاني از كتاب شريف كامل الزّيارات از حضرت امام صادق عليه السلام نقل مي كند:

از حضرت سؤال شد كسي كه در راه زيارت

امام حسين عليه السلام پولي را خرج كند چه خصوصيّتي دارد حضرت فرمودند:

«دِرْهَمٌ بأَلْفِ دِرْهَمٍ»

در مقابل هر درهمي، هزار درهم عوض داده مي شود. (5)

در خصوص انجام دادن اعمال حج و عمره هم روايتي از امام صادق عليه السلام آمده كه حضرت فرمودند:

خداوند عوض مي دهد درهمي را به هزار درهم. (6)

اين گونه خرج كردن نوعي صله ي امام حسين عليه السلام است، چون ثواب صله ي امام در اين حديث اين گونه مشخص شده است.

«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ دِرْهَمٌ يُوصَلُ بِهِ الْإِمَامُ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفَيْ أَلْفِ دِرْهَمٍ فِيمَا سِوَاهُ مِنْ وُجُوهِ الْبِر». (7)

امام صادق عليه السلام فرمودند:

يك درهم كه به امام برسد، بهتر است از دو ميليون درهمي كه در راه خير ديگر صرف شود.

يا در حديث ديگري چنين نقل شده:

«عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَيَّاحٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ:

قَالَ لِي أَبُوعَبْدِاللَّهِ عليه السلام يَا مَيَّاحُ دِرْهَمٌ يُوصَلُ بِهِ الْإِمَامُ أَعْظَمُ وَزْناً مِنْ أُحُد». (8)

حسن بن ميّاح از پدرش نقل مي كند:

امام صادق عليه السلام به من فرمودند:

اي ميّاح! يك درهم كه به امام برسد، از كوه اُحُد سنگين تر است.

3 - با قلم

از حديثي كه راويان حديث شيعه و سنّي آن را نقل كرده اند استفاده مي شود، نوشتن فضائل حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام سبب مي شود ملائكه تا زماني كه آن نوشته در عالم هست براي نويسنده ي آن استغفار مي نمايند. (9)

با توجه به مطالب فوق و تمام رواياتي كه ذكر آن در اين مقدّمه ممكن نيست بايد در مقابله با هجوم فرهنگي دشمنان تشيّع مخصوصاً وهابيّون كثيف و خبيث كه هر روز شبهه اي جديد مطرح كرده و اذهان مردم مخصوصاً جوانان عزيز ما را مشوّش مي كنند، كمر همّت را محكم

بسته و با استفاده از تمامي امكانات موجود قدم به ميدان گذاشت و از حريم مقدّس اهل بيت: دفاع كرد.

يكي از مواردي كه توسط بعضي افراد مغرض و يا ناآگاه در جامعه انتشار يافته، مطالب و اشعار غير معقول و حتّي گاهي غيرمشروع است كه در محافل و مجالس مذهبي مورد استفاده قرار مي گيرد، لذا توجّه دادن تمامي شركت كنندگان در اين مجالس به مطالب و اشعار صحيح از اهميّت ويژه اي برخوردار است.

برادر عزيز و گرانقدرمان مداح اهلبيت عصمت و طهارت: جناب آقاي محمّد حسين رفوگران اين زحمت را تقبّل كرده و از مقاتل و تواريخ صحيح و معتبر مطالبي را در خصوص حضرت علي اكبر عليه السلام همراه با اشعار مناسب جمع آوري نموده و به جامعه ي مدّاحان و تمامي عاشقان اهل بيت: مخصوصاً حضرت سيّدالشّهداء عليه السلام تقديم مي نمايد، باشد كه اين مجموعه ذخيره اي براي قيامت همه ي ما بوده و سبب سربلندي در مقابل امام حسين عليه السلام گردد.

سيّد محمّد قائم فرد

امور فرهنگي مجتمع فاطميه ي اصفهان

ذي القعده 1430 هجري قمري

اين كه بعضي سنّ آن جناب را 17 يا 18 يا 19 سال نقل كرده اند، با اين اتفاق مغاير است، مضافاً بر اين كه شاهدي بر قول خود ندارند. (12)

ابن شهر آشوب؛ مي نويسد:

علي اكبر هيجده سال داشت، و گفته شده 25 ساله بوده است. (13)

محدث قمي؛ مي گويد:

در سن علي اكبر اختلافي عظيم است، ابن شهر آشوب و محمد بن ابي طالب گويند، 18 ساله بوده و شيخ مفيد او را 19 ساله دانسته (14)، بنابراين از امام زين العابدين عليه السلام كوچك تر بوده است.

و بعضي گويند 25 ساله بوده و غير از اين هم گفته اند. پس علي اكبر از برادرش امام سجّاد عليه السلام بزرگتر بود و اين اصح و اشهر اقوال است.

از شيخ اجل ابن ادريس در خاتمه كتاب حج نقل مي كند كه حضرت علي اكبر عليه السلام بزرگتر بوده، و آن جناب در زمان خلافت عثمان متولّد شده است، و از جدّش اميرالمؤمنين عليه السلام روايت كرده است، و شعراء در مدح او اشعار سروده اند.

آن گاه ابن ادريس در ردّ كساني كه مي گويند علي اكبر كوچك تر بوده مي نويسد:

در اين باب بايد به خبره اين فن كه علماء نسب و تاريخ و اخبارند، مانند زبير بن بكار رجوع نمود، و نام جمعي را مي برد كه همگي علي اكبر عليه السلام را بزرگتر مي دانند و بر اين قول اتفاق دارند.

سپس محدث قمي؛ مي فرمايد:

در اين جا گفتار ابن ادريس كه فارس اين ميدان است، و با تتبع كافي به صراحت سخن گويد، كافي است، و مضمون اشعاري كه در مدح او وارد شده، و گفتار معاويه ملعون در حق او (كه خواهد آمد) مؤيد است (15).

مرحوم

ملا هاشم مي نويسد:

شهيد در (دروس) و كفعمي فرموده اند كه: آن حضرت 25 ساله بوده كه دو سال از حضرت زين العابدين عليه السلام بزرگتر بوده، و احتمالاً اين قول اقوي باشد.

اولاً به جهت اين كه همه محدثين و مورخين علي شهيد را علي اكبر نوشته و حضرت زين العابدين عليه السلام علي اصغر.

و ثانياً: در مقاتل نقل شده كه حضرت زين العابدين عليه السلام در مجلس ابن زياد (در جواب آن ملعون كه گفت:

مگر علي كشته نشد) فرمودند:

«كانَ لِي اَخٌ اَكْبَر مِنِّي يُسَمَّي عَلِيّاً فَقَتَلْتُمُوهُ»

آن كه او را كشتند برادر بزرگترم علي بوده.

و ثالثاً: در (سرائر) و در مقاتل در احوال حضرت علي اكبر عليه السلام نوشته اند:

آن جناب در خلافت عثمان به دنيا آمده و از جدّش اميرالمؤمنين عليه السلام روايت كرده است، و كفعمي و شهيد اول در (دروس) همين را اختيار كرده اند. (16)

مرحوم عمادزاده نيز همين قول را اختيار كرده، و از بسياري مورّخين نقل كرده كه آنها حضرت علي اكبر عليه السلام را از امام سجّاد عليه السلام بزرگتر مي دانند (17).

موحوم مقرّم از بيش از 28 نفر از علماء و مورخين شيعه و سنّي نقل نموده كه: آن جناب از برادرش امام سجّاد عليه السلام بزرگتر بوده است.

امّ ولد پدر آن زن تزويج نمود؟

فرمودند:

بلي، گفت:

به ما خبر رسيده كه حضرت سجّاد عليه السلام چنين نمودند؟ - يعني دختر امام حسن مجتبي عليه السلام و كنيز ام ولد آن حضرت تزويج كرده اند - امام رضا عليه السلام فرمودند:

چنين نيست بلكه حضرت سجّاد عليه السلام دختر امام حسن عليه السلام ، و نيز امّ ولد از حضرت علي اكبر عليه السلام - كه در كربلا شهيد شده بود - را تزويج نمودند (18).

و در زيارت حضرت علي اكبر عليه السلام - كه ابوحمزه از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده آمده است: «… صَلَّي اللَّهُ عَلَيْكَ وَ عَلَي عِتْرَتِكَ وَ أَهْلِ بَيْتِكَ وَ آبَائِكَ وَ أَبْنَائِكَ وَ أُمَّهَاتِكَ الْأَخْيَارِ الْأَبْرَارِ الَّذِينَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِيراً

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ ابْنَ اميرالمؤمنين وَ ابْنَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنِ اسْتَخَفَّ بِحَقِّكُمْ وَ قَتَلَكُمْ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ بَقِيَ مِنْهُمْ وَ مَنْ مَضَي نَفْسِي فِدَاؤُكُمْ وَ لِمَضْجَعِكُمْ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْكُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً ثُمَّ ضَعْ خَدَّكَ عَلَي الْقَبْرِ وَ قُلْ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ ثَلَاثاً …» (19)

يعني صلوات خداوند بر تو و بر اقوام و خاندان و پدران و فرزندان و مادرانت، (پدران) نيكوئي كه خداوند پليدي را از آنها دور نمود و آنها را پاكيزه قرار داد. سلام بر تو اي فرزند رسول خدا و اي فرزند اميرالمؤمنين و حسين بن علي رحمت و بركات خدا بر شما باد و خدا لعنت كند قاتل تو را و خدا لعنت كند كسي كه حقّ شما را كوچك شمرد و شما

را كشت. خدا لعنت كند كساني كه از آنها باقيمانده اند و گذشتگان از آنها. جان من فداي شما و قبر شما باد. سلام و صلوات خدا بر شما باد. پس گونه ات را بر قبر بگذار و سه مرتبه بگو: صلوات خداوند بر تو باد اي اباالحسن …

آنكه تو را به دنيا آورد، و كسي كه تو را تعليم نموده، و ديگر پدر زن».

محدّث قمّي؛ مي نويسد:

در اين مدّتي كه آن حضرت در دنيا بود، عمر شريف خود را صرف عبادت و زهادت و اطعام مساكين و اكرام مسافرين، و سعه ي در اخلاق و توسعه در ارزاق فرموده به حدّي كه در مدحش گفته شده:

لَمْ تَرَ عَيْنٌ نَظَرَتْ مِثْلَهُ

مِنْ مُحْتَفٍ يَمْشِي وَ لا ناعِلٍ

هيچ ديده اي مانند او نديده است، نه كسي كه پابرهنه راه مي رود و نه كفش پوشيده.

و در زيارتش خوانده مي شود:

«اَلسَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ الشَّهِيدُ الْمُكَرَّمُ وَ السَّيِّدُ الْمُقَدَّمُ الَّذِي عَاشَ سَعِيداً وَ مَاتَ شَهِيداً وَ ذَهَبَ فَقِيداً فَلَمْ تَتَمَتَّعْ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا بِالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَمْ تَتَشَاغَلْ إِلَّا بِالْمَتْجَرِ الرَّابِحِ».

چگونه چنين نباشد آن جواني كه اشبه مردم به رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم بود و آداب را از دو سيّد جوانان اهل بهشت اخذ نموده، چنانكه عبارت زيارت مرويّه معتبره آن حضرت: «اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يَابْنَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ» دلالت بر اين مطلب دارد (25).

حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام بسيار او را دوست مي داشت، حتّي اينكه او را مدح نموده، اشعاري در مدح او مي سرود، از آن جمله ابن ادريس در سرائر ذكر كرده كه حضرت امير عليه السلام در شأن او فرموده:

لَمْ تَرَ عَيْنٌ نَظَرَتْ مِثْلَهُ

مِنْ مُحْتَفٍ يَمْشِي وَ لا ناعِلٍ (26)

ابوالفرج اصفهاني در مقاتل الطالبيّين از مغيره نقل مي كند كه روزي معاويه گفت:

امروز سزاوارترين مردم به خلافت كيست؟

گفتند:

تو، گفت:

چنين نيست بلكه امروز سزاوارترين مردم بر اين امر عليّ بن الحسين عليهما السلام (علي اكبر عليه السلام ) است. چون جدّش رسول خدا صلي الله عليه

و آله و سلم مي باشد و شجاعت بني هاشم و سخاوت بني اميّه و جمال و بزرگ منشي ثقيف در او جمع است (27).

الْقَوْمِ فَقَدْ بَرَزَ إِلَيْهِمْ غُلَامٌ أَشْبَهُ النَّاسِ خَلْقاً وَ خُلُقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِكَ صلي الله عليه و آله و سلم كُنَّا إِذَا اشْتَقْنَا إِلَي نَبِيِّكَ نَظَرْنَا إِلَي وَجْهِه»

خدايا گواه باش، جواني كه در خلقت و سيرت و گفتار، شبيه ترين مردم به پيغمبرت بود به جنگ اين مردم رفت، هرگاه به ديدن پيغمبرت مشتاق مي شديم به صورت اين جوان نگاه مي كرديم.

خدايا بركات زمين را از ايشان باز دار، و آنها را پراكنده ساز، و ميان آنها جدايي افكن، و آنها را متفرّق و متشتّت فرما، و واليان را هرگز از ايشان راضي مگردان، كه اين جماعت ما را طلب كردند تا ياري كنند، ولي شمشير بر روي ما كشيدند.

پس آن حضرت بانگ بر عمر سعد زد كه از ما چه مي خواهي، خداوند رحم تو را قطع كند، و هيچ كار بر تو مبارك نگرداند، و بعد از من كسي را بر تو مسلّط كند كه در بستر سرت را ببرد، چنان كه رحم مرا قطع كردي و قرابت و خويشي مرا با رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مراعات نكردي.

پس به آواز بلند اين آيه را تلاوت فرمود:

إِنَّ اللَّهَ اصْطَفي آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَي الْعالَمينَ * ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ» (33).

خداوند برگزيد آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر جهانيان * نسلي را از برخي برتر قرار داد و خداوند شنوا و داناست (34).

در بسياري از كتب است كه چون شاهزاده عازم جنگ شد، امام به او فرمود:

با مادر و برادر و عمه هايت وداع نما. پس به خيام حرم

آمد و با صداي بلند فرمود:

«اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا اَخاهُ، وَ عَلَيْكُنَّ يا اَهْلَ بَيْتاهُ، هذا آخِرُ السَّلامِ وَ آخِرُ الْكَلامِ وَ الْلِّقاءُ فِي الْجَنَّةِ».

چون صداي جانفزاي علي اكبر عليه السلام به گوش پرده نشينان حرم رسيد همگي به دور او حلقه ماتم زدند، و دستها در آغوشش در آوردند، و چندان ناله و گريه كردند كه بيهوش شدند. امام سجّاد عليه السلام فرمود:

روز عاشورا به مرضي شديد گرفتار بودم، در آن حال ديدم يكي آهسته آهسته دست و پاي مرا مي بوسد. نگاه كردم ديدم برادرم علي اكبر عليه السلام است كه در كمال ادب بر روي پايم افتاده و صورت خود به كف پايم مي مالد، گفتم:

اي برادر، چه شده ست كه حالت دگرگون و اشكت جاري است؟ پاسخ داد:

پدرم تنها مانده، يارانش كشته شده اند، اينك قصد آن دارم كه جانم را نثارش كنم.

شاهزاده مادر و برادر و عمّه ها را وداع نمود و به نزد پدر بزرگوار آمد، شاه مظلومان به دست خود اسلحه بر او پوشانيد و به روايتي عمّامه ي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را بر سرش بست و او را به سوي ميدان فرستاد (35).

در كتاب روضة الاحباب نقل شده كه امام حسين عليه السلام به دست خود سلاح جنگ به قامت علي اكبر عليه السلام پوشانيد، و كلاه خودي فولادي بر سر او گذاشت و كمربند چرمي كه از علي مرتضي عليه السلام به يادگار داشت، بر كمر وي بست (و شمشير مصري بر ميان او حمائل كرد) و اسب عقاب را به او داد تا سوار شود، و او را بدين گونه روانه ميدان كرد (36).

خدا بسوز دلم واقفي

كه جانم رفت

ز جان عزيزترم اكبر جوانم رفت (37)

پس آن شاهزاده به ميدان رفت، جميع لشكر حيران جمال نوراني او شدند. چون به ميدان رسيد بر آن سپاه تاخت و قوت بازويش كه نشانه اي از شجاعت حيدري بود بروز داده و رجز مي خواند.

اَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ

نَحْنُ وَ بَيْتِ اللهِ اَوْلي بِالنَّبِيِّ

من علي فرزند حسين بن علي هستم، سوگند به خدا ما از هر كس به پيغمبر اولاتريم.

پس حمله مي كرد و آن نامردان شقي را مي كُشت، و به هر جانب رو مي كرد گروهي را به خاك هلاكت مي افكند، آن قدر از ايشان كشت تا آن كه صداي ضجه و شيون از آنها بلند شد.

به سند معتبر روايت شده كه با آن عطش كه داشت 120 نفر را كشت.

در اين هنگام حرارت آفتاب و غلبه تشنگي و كثرت زخمها و سنگيني اسلحه او را به سختي انداخت، لذا به سوي پدر شتافت و عرض كرد:

«يا اَبَةَ، اَلْعَطَشُ قَدْ قَتَلَنِي وَ ثِقْلُ الْحَديدِ اَجْهَدَني، فَهَلْ اِلي شَرْبَةٍ مِنَ الْماءِ سَبيلٌ؟ اَتَقَوِّي بِها عَلَي الأعْداءِ». اي پدر، تشنگي مرا كشت، و سنگيني اسلحه مرا به زحمت انداخته و توانم را برده است. آيا راهي به سوي قطره آبي هست تا بر دفاع دشمن قوّت يابم (38).

حضرت گريست و فرمود:

«يا بُنَيَّ يَعِزُّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلي عَلِيِّ بْنِ اَبي طالِبٍ وَ عَلَيَّ اَنْ تَدْعُوهُمْ فَلا يُجيبُوكَ وَ تَسْتَغيثَ بِهِمْ فَلا يُغْيثُوكَ». اي پسرم، بسي دشوار است بر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و علي مرتضي عليه السلام و بر من، كه آنها را بخواني، تو را اجابت نكنند، و به آنها استغاثه كني به

فريادت نرسند.

به روايتي سيد بن طاووس؛ فرمود:

پسر جانم، اندكي جنگ كن، به زودي جدّ خويش را ملاقات كني، و او كاسه اي لبريز از آب به تو خواهد داد كه بعد از آن ديگر تشنه نشوي.

و به او فرمود:

اي فرزند، زبانت را بيرون بياور. پس زبان او را در دهان گرفت و مكيد، و انگشتر خود را به دهانش نهاد و فرمود:

به ميدان بازگرد كه اميدوارم پيش از شام جدّت جامي لبريز از آب به تو بنوشاند، كه بعد از آن هرگز تشنه نشوي.

آن جوان به ميدان بازگشت و كارزار عظيمي نمود، و هشتاد نفر ديگر را كشت كه تعداد كشتگانش به دويست تن رسيد.

مردم كوفه از كشتن وي پرهيز مي كردند، تا اين كه چشم مرة بن منقذ عبدي ملعون (39) به او افتاد و گفت:

گناه عرب به گردن من باشد اگر باز اين گونه بر لشكر حمله كند (چون 12 حمله نموده بود) و داغش را به دل پدرش نگذارم.

در اين ميان كه به مردم حمله مي كرد، آن ملعون سر راه بر او گرفت و نيزه به او زد و او را به خاك انداخت و لشكر دورش را گرفتند و با شمشير او را پاره پاره كردند.

به روايت بحارالانوار: مرة بن منقذ بر فرق آن جوان ضربتي زد كه تاب و توان از او برفت، لشكر با شمشير بر او مي زد و او دست به گردن اسب خود كرد، و اسب كه گويا تير به چشمش خورده، و يا خون آن حضرت چشمانش را فرا گرفته بود. او را ميان لشكر دشمن برد،

«فَقَطَّعُوهُ بِسُيُوفِهِمْ اِرْباً اِرْباً»

لشكر با شمشير خود او را پاره پاره كردند.

چون

جان به گلويش رسيد فرياد زد:

«يا اَبَتاهُ هذا جَدِّي رَسُولُ اللهِ صلي الله عليه و آله و سلم قَدْ سَقانِي بِكَأسِهِ الأوْفي شَرْبَةً لا اَظْمَأ بَعْدَها اَبَداً، وَ هُوَ يَقُولُ اَلْعَجَلْ اَلْعَجَلْ، فَاِنَّ لَكَ كَاْسَاً مَذْخُورَةً حَتَّي تَشْرَبَهَا السَّاعَةَ».

پدر جان، اين جدّم رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است كه جامي پر به من نوشانيد كه ديگر تشنه نشوم، و مي گويد:

بشتاب بشتاب كه جامي هم براي تو آماده كرده ام، تا در اين ساعت بنوشي.

به روايت مرحوم سيد بن طاووس؛ صدا زد:

«يا اَبَتاهُ عَلَيْكَ السَّلامُ، هذا جَدِّي (رَسُولُ اللهِ) يُقْرِئكَ السَّلامُ وَ يَقُولُ لَكَ: عَجِّلِ الْقُدُومَ عَلَيْنا».

پدر جان، خداحافظ، اين جدّم رسول خداست كه به تو سلام مي رساند و مي گويد:

هر چه زودتر نزد ما بيا.

پس فريادي برآورد و مرغ روحش از قفس تن پرواز نمود.

امام حسين عليه السلام آمد بر بالينش نشست

«وَ وَضَعَ خَدَّهُ عَلي خَدِّهِ، وَ قالَ: قَتَلَ اللهُ قَوْماً قَتَلُوكَ، ما اَجْرَأهُمْ عَلَي اللهِ وَ عَلي انْتِهاكِ حُرْمَةِ الرَّسُولِ صلي الله عليه و آله و سلم عَلَي الدُّنْيا بَعْدَكَ الْعَفا».

آن حضرت صورت خود را بر صورت علي گذاشت و فرمود:

خدا بكشد آن گروهي كه تو را كشتند، چه جرأتي نسبت به خداوند و بر شكستن حرمت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم دارند. بعد از تو خاك بر سر دنيا باد.

در روضة الصّفا آمده كه امام حسين عليه السلام بر بالين جوانش با صداي بلند گريست و تا آن زمان كسي از دشمن صداي گريه او را نشنيده بود (40).

ابي مخنف مي نويسد:

سپس بر قوم مارقين حمله كرد و 180 نفر را كشت. از طرفي ملعوني كمين كرد و عمودي

آهنين بر سرش زد كه با سر به زمين آمد.

حضرت نشست و صدا زد:

پدر جان خداحافظ، اين جدم رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم و اميرالمؤمنين عليه السلام ، و اين جدّه ام فاطمه زهرا عليها السلام و خديجه كبري عليها السلام هستند كه مي گويند:

«اَلْعَجَل». آنها مشتاق ديدار تو هستند (41).

مرحوم واعظ قزويني از مقتل شيخ حرّ عاملي نقل مي كند كه حضرت هنوز چند قدم به كشته علي اكبر عليه السلام مانده بود، كه خود را از مركب به زير انداخت، زانو به زانو خود را به جوانش رسانيد. اوّل نگاهي به آن بدن قطعه قطعه كرد، ديد سنگدلان جاي سالمي در بدن آن جوان نگذاشته اند، و از ضربت تير و شمشير و نيزه و خنجر جسم جوانش را مشبّك كرده اند. بعد، «صاحَ الإمامُ سَبْعَ مَرّاتٍ». امام عليه السلام هفت مرتبه فرياد كشيد:

«آهْ وا وَلَداهُ، آهْ وا عَلِيّاً، وا ثَمَرَةَ فُؤاداهُ، وَلَدي قَتَلُوكَ».

يا كَوْكَباً ما كانَ اَقْصَرَ عُمْرَهُ

وَ كَذا تَكُونُ كَواكِبُ الأسْحارِ

اي ستاره من، چه زود عمرت به پايان رسيد، ستارگان سحري اين گونه هستند.

علي با پدر حرف بزن …

«فَجَعَلَ يَمْسَحُ الدَّمَ عَلي ثَناياهُ الشَّريفَةِ». آقا با دست مبارك، خون از دندانهاي عزيزش پاك مي كرد، و شروع كرد دندانهاي علي را بوسيدن … «فَاذا نَطَقْتُ فَاَنْتَ مَنْطِقي، وَ اِذا سَكَتْتُ فَاَنْتَ فِي مِضْمارِي، وَلَدي وَلَدي وَلَدي وَلَدي، فَوَضَعَ خَدَّهُ عَلي خَدِّهِ، وَ قالَ: اَمَّا اَنْتَ فَقَدْ اِسْتَرَحْتَ مِنْ هَمِّ الدُّنْيا وَ غَمِّها، وَ صِرْتَ اِلي رَوْحٍ وَ راحَةٍ، وَ بَقِيَ اَبُوكَ فَريداً وَحيداً، وَ ما اَسْرَعَ لَحُوقِي بِكَ». چون سخن بگويم تو ورد زبان مني، و چون سكوت كنم تو نقش دل مني،

فرزندم، فرزندم، فرزندم، فرزندم، پس صورت بر صورت او گذاشت و فرمود:

تو از هم و غم دنيا راحت شدي و به سوي رحمت خدا و بهشت رفتي، ولي پدرت يكه و تنها ماند، و چه زود است ملحق شدن من به تو (42).

امام صادق عليه السلام در زيارت آن حضرت مي فرمايند:

«بَاَبِي اَنْتَ وَ اُمِّي مِنْ مَذْبُوحٍ وَ مَقْتُولٍ مِنْ غَيْرِ جُرْمٍ، بَاَبِي اَنْتَ وَ اُمِّي دَمُكَ الْمُرْتَقي بِهِ اِلي حَبيبِ اللهِ، بَاَبِي اَنْتَ وَ اُمِّي مِنْ مُقَدَّمٍ بَيْنَ يَدَيْ اَبيكَ يَحْتَسِبُكَ وَ يَبْكي عَلَيْكَ، مُحْتَرِقَاً عَلَيْكَ قَلْبُهُ، يَرْفَعُ دَمَكَ بِكَفِّهِ اِلي اَعْنانِ السَّماءِ لا يَرْجِعُ مِنْهُ قَطْرَةٌ، وَ لا تَسْكُنُ عَلَيْكَ مِنْ اَبيكَ زَفْرَةٌ».

پدر و مادرم قربان تو سر بريده و كشته بي گناه، پدر و مادرم فداي تو كه خونت تا نزد حبيب خدا بالا رفت. پدر و مادرم قربانت كه در برابر پدر به ميدان شتافتي و او تو را در راه خدا داد و بر تو مي گريست و دلش براي تو آتش گرفت، و خونت را با دست خود تا دل آسمان مي پاشيد كه قطره اي از آن بر نمي گشت، و ناله اش براي تو خاموش نمي شد (43).

مي توان گفت:

آن حضرت بر بالين جوانش نشست مانند نشستن جوان مُرده ها، از داغ او خاك نشين شده، دل از مرگ جوان آتش گرفته، از چشمهايش اشك روان است.

سينه اش پر غم، اعضاء از كار افتاده، جوارح سست شده، لرزه به استخوانها افتاده، دل از دنيا بر كنده، روز روشن در نظرش تار شده، از جان سير و از زندگي دلگير گشته، گاهي صدا مي زند جواب نمي شنود، گاهي مي پرسد حرف نمي زند. گاهي به قاتلانش نفرين مي كند.

گاهي خون از لب و

دندانش پاك مي كند، گاهي صورت به زخم هاي بدنش مي مالد، گاهي مي فرمايد:

بابا راحت شدي و يا مي فرمايد:

پدر پيرت را تنها گذارده اي و يا مي گويد:

من هم شتابان به تو مي رسم.

جوانان بني هاشم بالاي سرش حلقه ماتم زده، گريبانها دريده اند، و سينه ها خراشيده اند.

حميد بن مسلم مي گويد:

زني را ديدم مانند آفتاب تابان، بي تابانه از خيمه بيرون دويد و فرياد «وَا وِيْلاهُ، وَا ثَبُوراهُ» مي كشيد و مي گفت:

اي نور ديده اخيار، و اي ميوه دل و نور چشمان من، پس جسد مطهر آن شاهزاده را در بر كشيد.

پرسيدم:

اين زن كيست؟

گفتند:

زينب عليها السلام دختر علي عليه السلام است.

پس آن حضرت دست خواهر بگرفت و او را به سوي خيمه برگردانيد.

آن گاه رو به جوانان كرد و فرمود:

«اِحْمِلُوا اَخاكُمْ»

برادر خود را برداريد.

او را از قتلگاه برداشتند و آوردند و جلو خيمه اي كه برابر آن مي جنگيدند گذاشتند (44).

شيخ مفيد؛ نقل كرده كه زينب عليها السلام خواهر امام حسين عليه السلام از خيمه بيرون دويده، فرياد مي زد:

«يا اُخَيَّاهُ وَ ابْنَ اُخَيَّاهُ».

اي برادرم و اي فرزند برادرم و شتابانه آمد تا خود را روي نعش علي اكبر انداخت.

امام حسين عليه السلام سر خواهر را بلند كرده و او را به خيمه بازگردانيد، و به جوانان خود فرمود:

برادر خود را برداريد. جوانان آمده او را برداشتند، و جلو خيمه اي كه در برابر آن مي جنگيدند، بر زمين نهادند (45).

عمارة بن واقد گويد:

در آن حال زني را ديدم از خيمه حسين عليه السلام بيرون آمد و ندا مي كرد:

«وَاوَلَداهُ وَامُهْجَةَ قَلْباهُ، يا لَيْتَنِي كُنْتُ قَبْلَ هذَا الْيَوْمِ عَمْياءَ، اَوْ كُنْتُ وُسِدْتُ تَحْتَ اَطْباقِ الثَّري». اي عزيز مادر، كاش پيش از اين كور شده بودم، يا مرده بودم و اين حالت را

نمي ديدم، چون به نزد آن نعش رسيد خود را روي آن انداخت، سيّدالشّهداء عليه السلام تشريف آورد و عبايي بر سرش انداخت و دست او را گرفته سوي خيمه برگردانيد (46).

در بعضي كتب معتبره از شيخ مفيد؛ و او به اسناد خود از جابر بن عبدالله انصاري روايت كرده كه چون عليّ بن الحسين عليهما السلام شهيد شد، امام عليه السلام گريان و نالان وارد خيمه شد و از خود مأيوس بود. سكينه آمد و عرض كرد:

«مالِي أراكَ تَنْعي نَفْسَكَ وَ تَديرُ طَرْفَكَ، أيْنَ أخِي عَلِيّ».

شما را چه شده است! مي بينم كه نزديك است روحت پرواز كند و جان باخته اي، و چشم من به سو و آن سو مي گرداني، برادرم علي كجاست؟

امام فرمودند:

اين گروه لئام او را كشتند. سكينه از شنيدن اين خبر فرياد؛ «وَاأخاهُ وَامُهْجَةَ قَلْباهُ» برآورد و خواست از خيمه بيرون رود آن حضرت منع نموده و فرمودند:

اي سكينه:

«اِتّقِي اللهَ وَاسْتَعْمَلِي الصَّبْرَ».

از خدا بپرهيز و صبر پيشه كن.

گفت:

«يا أبَتاهُ، كَيْفَ تَصْبِر مَنْ قُتِلَ أخُوها، وَ شُرِدَ أبُوها».

پدر جان چگونه صبر كند كسي كه برادرش كشته و پدرش آواره شده است.

حضرت فرمودند:

«إنَّا لِلّهِ وَ إنَّا اِلَيْهِ راجِعُونَ» (47).

شيخ صدوق؛ از حاجب ابن زياد نقل كرده كه چون سر حسين عليه السلام را براي ابن زياد آوردند، دستور داد آن را در تشت طلا برابرش نهادند و با چوب دستي به دندانهايش مي زد و مي گفت:

«لَقَدْ أَسْرَعَ الشَّيْبُ إِلَيْكَ يَا ابَا عَبْدِاللَّه» (48).

يعني يا اباعبدالله چه زود پير شدي.

و گفته اند:

حضرت زينب كبري عليها السلام در جواب فرمود:

اي پسر زياد، برادرم پير نبود، ولي داغ عليّ اكبر عليه السلام او را پير نمود (49).

«قَالَ ابْنُ أَبِي لَيْلَي

لِلصَّادِقِ عليه السلام أَيُّ شَيْ ءٍ أَحْلَي مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ الْوَلَدُ الشَّابُّ فَقَالَ أَيُّ شَيْ ءٍ أَمَرُّ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ قَالَ فَقْدُهُ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنَّكُمْ حُجَجُ اللَّهِ عَلَي خَلْقِهِ» (50).

ابن ابي ليلا به امام صادق عليه السلام عرض كرد:

در ميان مخلوقات خداوند عزّوجلّ چه چيز از همه چيز شيرين تر است؟

فرمودند:

فرزند جوان. عرض كرد از بين مخلوقات خدا چه چيز تلخ تر است؟

حضرت فرمودند:

از دست دادن آن جوان. پس گفت:

گواهي مي دهم كه شما حجّت هاي خدا بر مردم هستيد.

و گريه مي كرد و نزديك بود از شدّت همّ و غم جان دهد كه نمي تواند او را سيراب كند.

سوّم:

چون حضرت علي اكبر عليه السلام به زمين آمد و فرياد برآورد:

پدر جان خداحافظ، حضرت سكينه گويد:

چون پدرم صدايش را شنيد نزديك بود بميرد، چشمانش همانند شخص محتضر گشته بود، به اطراف خيمه نگاه مي كرد و نزديك بود روح از جسد مباركش بيرون آيد، در وسط خيمه فرياد برآورد:

فرزندم، خدا بِكُشد كساني كه تو را كشتند.

چون حضرت زينب عليها السلام صداي برادر را شنيد، فرياد زد:

«يا حَبيبَ قَلْباهُ، وَاثَمَرَةَ فُؤاداهُ» كاش پيش از اين روز كور شده بودم، زنان دسته جمعي فرياد كردند:

حضرت حسين عليه السلام به آنها فرمود:

ساكت شويد چون گريه ها در پيش داريد.

السلام ليلي براي علي اكبر عليه السلام دعا نمود و بازگشت او را از خداوند خواست، و اين مطلب را تأييد مي كند اتّفاق همه مورّخين و مقتل نويسان كه حضرت علي اكبر عليه السلام جنگ را رها كرده و به خيمه ها بازگشت، و اين عمل هيچ مناسبتي ندارد، خصوصاً با شوق فراوان آن بزرگوار به شهادت، ناچار بايد گفت كه دعاي مادر بود كه آن حضرت به خيمه ها بازگشت نمود.

حال اگر اين بانوي بزرگوار در كربلا بوده چه حالي داشت هنگامي كه بدن غرق به خون جوانش را ديد!!

ابروي او

ماه منير از مشرق خورشيد خاور آمده

ساقي ميِ گلنار را آماده كن آماده كن

امشب بساط يار را آماده كن آماده كن

مستم خم سرشار را آماده كن آماده كن

داروي اين بيمار را آماده كن آماده كن

پيمانه دلدار را آماده كن آماده كن

چون باده نوش كوچه ي ساقي كوثر آمده

سبزينه شالي در كمر عمّامه پيچيده به سر

دُردانه دُلدل سوار در زين رفرف مستقر

بر ملك هستي پادشه والا نسب والا گهر

او هفت شهر عشق را گرديده گشته مشتهر

اكبر چه اكبر مظهر پيغمبر خير البشر

بر جنگ مرحب گوئيا فتاح خيبر آمده

امشب رسيده دلبري كو دلربايي مي كند

هم دلربايي مي كند، هم دلگشايي مي كند

او همچنان شهزاده ست تا حق خدايي مي كند

بر درگه او حاتم، طائي گدايي مي كند

الطاف او عشّاق را كرب و بلايي مي كند

خوش زاد را دلخوش بود، شهزاده اكبر آمده

باد

بر حُجّت دادگر مبارك

در باغ نبوّت و ولايت

سرسبزترين شجر مبارك

فرزند بدين جلالت و قدر

بر مادر و بر پدر مبارك

زينب شده بود پاي بستش

عبّاس گرفت روي دستش

اين حُسن نبيست يا رخ اوست

اين تيغ عليست يا دو ابروست؟

اين رشته ي جان ماست يا زلف

اين سلسله ي دل است يا موست؟

اين قامت اوست يا قيامت

يا سرو بلند بر لب جوست؟

اين يك ملك است يا هوالحق

اين يك بشر است يا هوالهوست؟

زيبايي انبياء خلاصه

در مصحف روي آن خدا روست

هم چار امام محو رويش

هم ختم رسل ورا ثناگوست

در بر بگرفته همچو جانش

از بس كه حسين داردش دوست

رويش همه را چراغ ايمان

كويش همه را بهشت مينوست

گلبوسه ي باب بر، جبينش

هر چيز به جاي خويش نيكوست

از او نشوم جدا اگر چه

دشمن كند از تنم جدا پوست

خاك در اوست آبرويم

هر جا كه روم كنار اويم

اي يوسف مصر عشق بازي

عشق از تو نموده سرفرازي

افتاده به پات سربلندي

گرديده گدات بي نيازي

يوسف به ثنات لب گشوده

در مصر به نغمه ي حجازي

از ماست هماره چاره جويي

از توست هميشه چاره سازي

رخسار تو شمع دلفروزي

لبخند تو روح دلنوازي

بر دادن جان به راه جانان

پيش از شهدا تو پيشتازي

جز عشق تو اي حقيقت عشق

عشق دگران، بود مجازي

لبخند تو از شب ولادت

با قلب حسين كرده بازي

اوصاف تو را حسين گويد

ما را نرسد زبان درازي

تنها نه عليّ اكبري تو

زهرا و حسين و حيدري تو

تقوي قمر زاد

عروس حضرت زهرا پسر زاد

به خَلق و خُلق و خو پيغامبر زاد

كه خير الخلق را خير البشر زاد

شگفتا باز احمد آفريدند

محمّد را محمّد آفريدند

سراپا نخله ي طور است اين طفل

همه نورٌ علي نور است اين طفل

تمام شور عاشور است اين طفل

بگو قرآن منشور است اين طفل

كلام يوسف زهرا گواهيست

كه او ممسوس در ذات الهيست

تماشايش ز زهرا مي برد دل

تجلّايش ز بابا مي برد دل

نه او تنها ز ليلا مي برد دل

ز اهل البيت يكجا مي برد دل

حسين بن علي را نور عين است

علي آري عليّ بن الحسين است

دعاي نور در مرآت رويش

نواي وحي در خون گلويش

حديث عشقِ بابا گفتگويش

نگاه حضرت عبّاس سويش

امامت از جمالش در تجلاّست

نگاهش گه به زينب گه به ليلاست

دو چشمش چشم حق بين پيمبر

دو ابرو ذوالفقار شير داور

دو بازو بازوي عبّاس و حيدر

دو لعل لب نه، دو ياقوت احمر

از او بيت ولايت گشته گلشن

حسين بن علي چشم تو روشن

سيادت بنده ي او بنده ي او

شهادت زنده ي او زنده ي او

شرف، ايمان، ادب، پاينده ي او

پيام كربلا در خنده ي او

چه گويم هر چه گويم بهتر است اين

تعالي الله عليّ اكبر است اين

دلش درياي ايمان حسين است

درون پيكرش جان حسين است

جمالش عيد قربان حسين است

ببوسيدش كه قرآن حسين است

به خاكش دل به پايش جان فشانيد

به چشم و ابرويش قرآن بخوانيد

سلام الله بر ماه جمالش

صفات الله در خلق و خصالش

جلال الله زهي قدر و جلالش

ولي الله بيناي كمالش

رخش ناديده شمع محفل ماست

زيارتنامه اش لوح دل ماست

سلام از مات اي روح معاني

علي اكبر رسول الله ثاني

نبوّت را كتاب آسماني

ولايت را فروغ جاوداني

علي، زهرا، پيمبر بر تو نازد

پدر تا صبح محشر بر تو نازد

تو حق را از ازل در خويش ديدي

تو در قلب پدر شور

آفريدي

تو دل از هر چه جز جانان بريدي

تو بانگ ارجعي را مي شنيدي

به پاس حق مقاوم ايستادي

به «ميثم» نه به عالم درس دادي

مرهم اوست

حسين بن علي بايد بگويد

ثنايش را، كه مدح ما كم اوست

نماز عشق را گر قبله پرسي

همان محراب ابروي خم اوست

نيازي نيست بر آب فراتش

كه چشم خلق عالم زمزم اوست

اگر چه دور افتادم ز كويش

دلم سرگرم سير عالم اوست

مزارش شهر دل را زيب و زين است

زيارت نامه اش قلب حسين است

الا اي سر به سر آيت در آيت

جمالت ماه و خورشيد ولايت

تمام آيه هاي نور دارند

ز خطّ و خال و ابرويت حكايت

قدت طوبي لبت كوثر دلت بحر

گل رويت بهشت بي نهايت

تويي منصوص در ذات خداوند

ز لب هاي حسين است اين روايت

تو را بايد به اوج تشنه كامي

كند پيغمبر اكرم سقايت

كند بهر شفاعت روز محشر

همان رخسار خونينت كفايت

كلامت، جذبه ات، راهت، نگاهت

هدايت، در هدايت، در هدايت

فدايت گردم اي چشم الهي

به ميثم كن نگاهي گاه گاهي

كه خود شاهد رخسار دل آراي محمّد شده اينك، همگي چشم گشودند به سويش، به گمانم كه گره خورده دل نور دل فاطمه بر طرّه ي مويش، شده جا در بغل عمّه و آغوش عمويش، نگه ماه بني هاشميان بر گل رويش، نفسش نفخه ي صور و نگهش آينه ي نور و قدش نخله ي طور و به دمش معجز عيسا، به لبش منطق موسي، همه ماتش همه مستش همه دادند به هم دست به دستش، همه گل بوسه گرفتند ز پيشاني و لعل لب و خورشيد جمالش همه دادند سلامش همه ديدند به مهر رخ او وجه خدا را.

نگه از دامن مادر به گل روي پدر دوخته گويي، كه ز شيري به تجلاي الهي شده چون شعله ي افروخته، سر تا به قدم سوخته، از روز ولادت بسي آموخته اين درس كه بايد به جراحات تنش آيه ي ايثار و شهادت همه تفسير شود، سينه ي پاكش هدف تير شود، طعمه ي شمشير شود، با نگه خود به پدر كرده ز گهواره اشاره كه منم كشته ي راهت، تو رسول اللّهي و من چو علي شير سپاهت، بنواز اي پدر عالم هستي، علي اكبر پسرت را به نگاهت، منم آن كودك شيري كه ز شيري دل خود را به تو بستم، به فدايت همه هستم، تن و جان و سر و دستم، من و آن عهد كه در عالم زر بستم و هرگز نشكستم، پسر فاطمه از جام تولاي تو مستم، تو دعا كن تو دعا كن كه سرافراز كنم تا صف محشر شهداء را.

چه برازنده بود نام علي بهر من آن هم ز لب تو، كه وجودم همه گرديده پر از تاب

و تب تو، به خدايي خدا پيشتر از آمدنم بوده دلم در طلب تو، به جز اين نيست كه باشد حَسَب من حَسَب تو نَسَب من نَسَب تو، به خدا مثل علي در صف پيكار برآرم ز جگر نعره و يكباره زنم چون شرر نار به قلب صف اشرار، كه گويد به من احسن به صف كرب و بلا حيدر كرّار و زند خنده به شمشير و به آن صولت و آن نيرو و آن غيرت و آن شوكت و عزّ و شرفم احمد مختار، سزد از دل گهواره به عالم كند اعلام كه اي خلق جهان من به نبي نور دو عينم، به همه خلق ندا مي دهم امروز كه فردا به صف كرب و بلا يار حسينم، عجبا مي نگرم در بغل مادر خود معركه ي كرب و بلا را.

اي نبي روي و علي صولت و زهرا صفت و فاطمه رفتار و حسن خو، تو كه هستي كه ربودي دل ليلا و حسين و حسن و زينب و عباس و علي را، تو نبي يا كه علي يا كه حسن يا كه حسيني، تو همان خون خدا يا پسر خون خدايي، تو همان صدق و صفايي، تو همه مهر و وفايي، تو به هر زخم شفايي، تو به هر درد دوايي، تو عزيز دل آقاي تمام شهدايي، تو همان يوسف خونين بدن آل عبايي، گل پرپر شده ي گلبن ايثار و ولايي، نه تو قرآن ز هم ريخته از نيزه و شمشير جفايي، تو همه صبر و ثباتي، تو همان باب نجاتي، تو به لعل لب خشكيده ي خود خضر حياتي، تو در امواج عطش آبروي آب فراتي

كه ز داغ لبت آتش زده دريا دل ما را.

نظري تا كه چو جان تربت پاك تو در آغوش بگيرم، به ضريحت بزنم بوسه و از شوق، همان لحظه بميرم، عجبا قبر تو با قبر حسين از چه يكي شد، تو مگر جان حسيني نه، تو قرآن حسيني، پدر و مادر و جان و همه هستم به فدايت، منم و مهر و ولايت، منم و حال و هوايت، سگ اين كويم و جايي نروم از سر كويت، چه بخواني چه براني، كرم و لطف تو بود عادت تو، عجز و گداييست همه عادت من، گفتم و گويم به دو عالم نفروشم كفي از خاك درت را، به خدا سلطنت اين است كه خاك قدم خيل گدايان تو باشم، ندهم اين سمت از دست، به دستم بگذارند اگر مهر و مه و ارض و سما را.

ديگر

و يا كه مكّه شده خانه ي امام حسين

و يا ز كعبه درخشيده حيدري ديگر

دوباره فاطمه آورده يك امام حسن

و يا عيان ز حسين است منظري ديگر

مگر كه امّ بنين باز زاده عبّاسي

ظهور كرده ز عبّاس، منظري ديگر

مگر دوباره حسيني دگر ظهور كند

كه باز جلوه كند روي اكبري ديگر

به جز در حرمش را كه باب قرب خداست

خداشناس نيم گر زنم دري دگر

همين بس است مرا لطف و رحمت و كرمش

كه جان كبوتر بام و دلم بود حرمش

قدش چو نخله ي طوبي و هر دلي چمنش

رخش چراغ وجود و وجود، انجمنش

عجب مدار اگر آيد از رياض بهشت

زند رسول خدا بوسه بر لب و دهنش

ز مكتب «اَوَ لَسنا عَلَي الحَقِّ» اش پيداست

كه جان تازه دهد بر حسين، با سخنش

هزار قافله دل از پيمبران خدا

زدند چنگ محبّت به زلف پر شكنش

تن مطهّرش از جان پاك نيكوتر

سلام خلق و سلام خدا به جان و تنش

عجب ندارم اگر بشنوند بوي بهشت

هزار يوسف مصري ز بوي پيرهنش

قرار مي دهد از دست، روي دست پدر

ز بس كه عاشق شمشيرها بود بدنش

گشوده ديده به رخسار دلرباي حسين

به عالم آمده تا جان كند فداي حسين

نخورده شير بود تشنه كام جام الست

به غير دوست زده پشت پا به هر چه كه هست

علي، حسين، حسن، زينبين يا عبّاس

به هم دهند و را همچو لاله دست به دست

دو دست در دل قنداقه و دو چشم به دست

دلش به سلسله ي زلف يار شد پابست

گرفت جان به كف و ايستاد بر سر پا

به زخم هاي تنش چوبه هاي تير نشست

سلام عشق بر آن عاشق خداجويي

كه هر چه را كه به جز عهد دوست بود، شكست

روا بود كه ننوشند خلق، آب حيات

ز جام او كه

ز جام عطش بود سرمست

اگر نبود خطا، آشكار مي گفتم

كه اين پسر بود از كودكي حسين پرست

جهان فداش كه تا پاي جان حسيني بود

هنوز نامده در اين جهان حسيني بود

الا تمام محمّد به خلق و خوي و مرام

به خلق و خوي و مرام محمّديت سلام

تويي شهيد ولايت كه از وليّت درود

تويي علي كه وليّ خدات گفته سلام

شب ولادت تو آسمان به حيرت گفت:

كه صبح يازدهم كس نديده ماه تمام

قيام ها به قيام تو متصّل بايد

كه زندگيت سراسر قيام بود قيام

تويي كه از شب ميلاد بر قد و قامت

قُماط (53) بود به حج شهادتت احرام

شهادت تو به توحيد آبرو بخشيد

ولايت تو همان دين ماست در اسلام

اگر چه نيست نكوتر عبادتي ز نماز

بدون مهر تو حتّي بود نماز حرام

هماره نور دهد مشعل هدايت تو

تمام طاعت «ميثم» بود ولايت تو

رخ او كرد چو غنچه بويش

گفت اي نوگل من يوسف ليلا هستي

بهتر از ماه شب عيد تو زيبا هستي

خوبرويان جهان محو جمالش هستند

باكمالان نه همين مات كمالش هستند

عرشيان باخبر از جاه و جلالش هستند

فرشيان عاشق ديدار وصالش هستند

بنگرد هر كه ورا جلوه ي سرمد ديده

هم علي اكبر و هم روي محمّد ديده

در وجودش ز ازل روح عبادت ديدند

روي پيشاني او نور سعادت ديدند

در قد و قامت او شور رشادت ديدند

قدسيان در دل او شوق شهادت ديدند

شادي و غم شب ميلاد علي درهم شد

غم چو آمد طرب و شوق و مسرّت كم شد

كاش ما آينه دار گل مولا باشيم

همه جا آبروي اهل تولاّ باشيم

اي «وفايي» همه آسوده به فردا باشيم

گر محبّان علي اكبر ليلا باشيم

هر كه در راه خدا با علي اكبر باشد

روز محشر همه جا با علي اكبر باشد

يا علي اكبر

گيسوي تو خم به خم است يا علي اكبر * چون فاطمه عمرت كم است يا علي اكبر

خوش آمدي خوش آمدي يا علي اكبر

-

تا از لعل خشكت بابا بوسه گيرد

جا دارد فرات از اين خجلت بميرد

اي يوسف كرب و بلا يا علي اكبر * شبيه خاتم الانبياء يا علي اكبر

حبيب ما طبيب ما يا علي اكبر * ببين كه افتادم ز پا يا علي اكبر

خوش آمدي خوش آمدي يا علي اكبر

-

آمده سحر، عروس زهرا زاده پسر

پسر نه بلكه قرص قمر، يا علي اكبر خوش آمدي

-

مدينه از ولادتش غرق سرور است و شعف

مردم براي ديدنش شب تا سحر كشيده صف

خجل ز رويش ماه فلك، مست جمالش حور و ملك

به سفره ي كربلا نمك، يا علي اكبر خوش آمدي

-

منم كه دلبسته ي آن زلف چو زنجير توأم

مؤذّن كرب و بلا من مست تكبير توأم

اي ابروي تو شمشير عشق، اي به لب تو تفسير عشق

تو برده اي دل از پير عشق، يا علي اكبر خوش آمدي

-

چه مي شود چه مي شود اي ماه كنعان حسين

با پاي دل سفر كنم به سوي بين الحرمين

اي دلبر من دلخون منم، يوسف ليلا مجنون منم

از كربلايت بيرون منم، يا علي اكبر خوش آمدي

گوشه خواهم

بر گيسويت اسيرم *** بگو بمير مي ميرم

مولا يا علي اكبر *** مولا يا علي اكبر

-

كربلا شد سربسر چشم تماشا

تا ببيند يوسف كرب و بلا را

سرو بستان ليلاست *** ماه كعنان ليلاست

مولا يا علي اكبر *** مولا يا علي اكبر

الانبياء را

حسين بن علي گفت *** به آواي جلي گفت

علي اكبر مولا خوش آمد

-

مشامم پر شده از عطر و بويش

تمام دلبران در گفتگويش

عروس فاطمه بوسيده رويش

كشيده شانه بر هر تار مويش

گلم از در درآمد *** دوباره حيدر آمد

علي اكبر مولا خوش آمد

-

به مانندش دگر چشمي نديده

نه چشمي ديده و نه كس شنيده

ببين زينب در آغوشش كشيده

حسين بن علي نازش خريده

همه او را ببوييد *** همه با هم بگوييد

علي اكبر مولا خوش آمد

-

ز كنعان آمده يوسف تماشا

كه بيند يوسف كرب و بلا را

زيارت مي كند دلدار ما را

نوابخش تمام نينوا را

بگويد ماه كنعان *** بگويد از دل و جان

علي اكبر مولا خوش آمد

-

كبوتر روي بام اكبرم من

فقط در ذكر نام اكبرم من

سراپا مست جام اكبرم من

غلامم من غلام اكبرم من

مه بدر من آمد *** شب قدر من آمد

علي اكبر مولا خوش آمد

-

فداي روي چون ماهت علي جان

نشستم بر سر راهت علي جان

منم سائل به درگاهت علي جان

فداي عمر كوتاهت علي جان

بود اين آرزويم *** كه در شش گوشه گويم

علي اكبر مولا خوش آمد

-

حسين نور عين

-

جنّ و انس و ملك از سوي نه فلك در قدم هاي او گل فشانند

قدسيان در سما عاشقان در زمين ياد ميلاد او نغمه خوانند

آمد آمد گل باغ حسين *** آمد آمد به حسين نور عين

-

اين علي اكبر است يا كه پيغمبر است كه گل روي او شد نمايان

تهنيت از همه بر نبي فاطمه كه شكوفا شده نخل ايمان

آمد آمد گل باغ حسين *** آمد آمد به حسين نور عين

-

دل دلدادگان لب دردي كشان تشنه ي جرعه اي از سبويش

در سما و زمين شده دلها اسير در خم و پيچ هر تار مويش

آمد آمد گل باغ حسين *** آمد آمد به حسين نور عين

-

گشت و روانِ باب وي

چون نگاه حسرتش بودي ز پي

زبان را مي مكيد

لاله، برگ ارغوان را مي مكيد

با دو چشمِ تر عزيز ذات رب

بوسه اي برچيد از آن خُشك لب

ديده آنگه بر رخ هم دوختند

شمع سان افروختند و سوختند

آن سليماني مقام مهر كيش

كرد بيرون خاتم از انگشت خويش

داد انگشتر به آن جان جهان

تا كه خاتم را گذارد در دهان

گفت رو از نو به ميدان نبرد

جدّ تو خواهد تو را سيراب كرد

از شرابي كه پس از آن هيچگه

تشنگي در تو نخواهد يافت ره

به جانان هديه كرد

حق تعالي هم قبول اين فديه كرد

استقبالش

گفت اي سرو، قد دلجويت

ليله ي قدر پدر، گيسويت

اي رخت بدر و هلال ابرويت

صبر كن سير ببينم رويت

هم كنم سير تماشاي تو را

هم ببينم قدّ و بالاي تو را

اي به زلفت دل من وابسته

دل، بر آن دلبر يكتا بسته

در خم زلف تو دلها بسته

اشك من راه تماشا بسته

من نگويم مرو اي ماه، برو

ليك قدري بر من راه برو

اي جگرگوشه ي من اي پسرم

هيچ داني كه چه آري به سرم

مرو اينگونه شتابان ز برم

مكن از موي خود آشفته ترم

نه همين از پي خود مي كِشي ام

اي مسيحا دم من مي كُشي ام

به سوي مرگ پسر راهسپر

پدر استاده و مي كرد نظر

همچنان سوي فلك، دستِ پدر

كه نوا آمدش از نايِ پسر

رنگ رخ باخت ز بانگ پسرش

باخبر شد كه چه آمد به سرش

بر دلش پرتو اميد بتافت

چون نسيمي به سوي گل بشتافت

آمد و سينه ي ميدان بشكافت

پسرش يافت ولي زنده نيافت

گفت اي چشم و چراغ دل من

رفت بر بادِ ستم حاصل من

بردي از خانه ي دل نور اميد

شوق و ذوق از دل من دست كشيد

تا به من بانگ تو در خيمه رسيد

ديد زينب ز رُخم رنگ پريد

آمدم با چه شتابي سويت

بلكه زنده كنم اي گل بويت

سپه كوفه ز دور استاده

به تماشاي شه و شهزاده

بر روي نعش، پدر افتاده

همه گفتند يقين جان داده

بي گمان جان پدر بر لب بود

آنكه جان داد بدو زينب بود

كاست از جان و به همّت افزود

تا كه از نعش جدايش بنمود

پدر از بسكه دلش سوخته بود

لعلِ بي آب، به نفرين بگشود

گفت اي خصميِ بيدادگرم

كُشتي آخر به عداوت پسرم

آتشم در دل و جان افكندي

بگرفتي ز دلي دلبندي

ريشه ي نخل اميدم كندي

حال بر سوز دلم مي خندي

گر چه باشد به كنارت پسرت

حق نهد داغ پسر بر جگرت

سر در قدم ماست اگر بگذارند

عاشقان را سر سوداست اگر بگذارند

ما و اين كشتي طوفان زده در موج بلا

ساحل ما دل درياست اگر بگذارند

دشت از هُرم عطش سوخته و سايه ي غم

سايبان گل زهراست اگر بگذارند

آب بر آتش لب هاي عطشناك زدن

آرزوي من و سقّاست اگر بگذارند

دوش در گلشن ما بلبل شيدا مي گفت:

باغ گل وقف تماشاست اگر بگذارند

هر چه گل بود ز تاراج خزان پرپر شد

وقت دلجويي گل هاست اگر بگذارند

طفل شش ماهه ي من زينت آغوش من است

جاي اين غنچه همين جاست اگر بگذارند

اين به خون خفته كه عالم ز غمش مجنون ست

تشنه بوسه ي ليلاست اگر بگذارند

چهره اش آينه ي حسن رسول الله ست

آري اين آينه ي زيباست اگر بگذارند

اين گل سرخ كه از گلبن توحيد شكفت

آبروي چمن ماست اگر بگذارند

در عقيق لب من موج زند خاصيتي

كه شفابخش مسيحاست اگر بگذارند

يوسف مصر وجودم من و اين پيراهن

جامه ي روز مباداست اگر بگذارند

خيمه ي عشق اگر طُعمه ي آتش گردد

راهي از خيمه به صحراست اگر بگذارند

ريشه در خون و شرف نهضت ما دارد و بس

سند روشن فرداست اگر بگذارند

ز جاي كن ادب، آمده باب تشنه لب

آب ز چشم من طلب، جان پدر فداي تو

چسان تو را نظر كنم، ديده ز اشك تر كنم

پسر پسر پسر كنم، ز داغ جانگزاي تو

سوخته اي جگر مرا، شكسته اي كمر مرا

كشته اي اي پسر مرا، مي رسم از قفاي تو

بود

كه از گذشت زمانش نه برگ بود و نه بر

امام دست مبارك بر آن درخت نهاد

كه شد ز معجز دستش دوباره سبز شجر

عيان به شاخه او گشت خوشه ي انگور

چه خوشه اي كه همه حبّه هاي آن گوهر

به دست خويش ورا چيد و دانه دانه نمود

نهاد در دهن پاك آن فروغ بصر

نخواست تا كه عزيز دلش شود غمگين

براي خوشه ي انگور حجّت داور

فتاد باز دلم ياد روز عاشورا

ز لحظه اي كه علي آب خواست ز آن سرور

ندانم آنكه به فرزند فاطمه چه گذشت

فتاد چون نگهش بر لبان خشك پسر

دو ديده تا رود و لب خشك و تن همه مجروح

صداي العطش زد به قلب باب شرر

نبود قطره ي آبي كه تر كند لب او

كشيد خجلت و آهش به آسمان زد سر

سرشك بود كه از ديده ي پدر مي ريخت

گرفت نور دل خويش را چو جان در بر

دهان گشود و بگفتا زبان بيار علي

پسر گفت لبي كز سرشك بودي تر

نگاه زينب كبري به اشك چشم حسين

نگاه حضرت عبّاس بر علي اكبر

چو جان ز خويش علي را جدا نمود امام

تو گويي آنكه زدي مرغ روحش از تن پر

بگفت اي پسرم باز شو سوي ميدان

كه آب بر تو نگه داشته ست پيغمبر

برو كه منتظرت ايستاده اند سپاه

كه پاره پاره شود جسمت از دم خنجر

برو كه خواسته از من خداي حيّ ودود

تو پيش ديده ي من مثل گل شوي پرپر

هزار حيف از آن مصحف شريف كه شد

ورق ورق همه از تير و نيزه و خنجر

كسي نبود كه زخمي بر آن بدن نزند

دلي نبود كه سوزد بر او در آن لشكر

هزار زخم به يك تن چگونه شرح دهم

هزار قاتل و يك كشته چون كنم باور

شنيده ام كه سر نعش او كشيد حسين

صداي يا ولدي

هفت مرتبه ز جگر

خوش باش خدا را چه مي كني «ميثم»

به قلب شيعه مزن بيشتر از اين آذر

پژمرده گل نسترنش

لب بابا به لب خشك علي بود و علي

اشك از ديده و خون بود روان از دهنش

(ميثم) آن لحظه كه اين نظم جهان سوز سرود

بود در آتش دل حال خوش سوختنش

علي اكبر آمدي مشهور

از جلال و بزرگي و اكرام

با تو بايد سپرد خط شرف

از تو بايد گرفت درس قيام

-

اي قدت سرو بوستان كمال

خوش خرامان روي به عزم قتال

زينبت پشت سر گلاب افشان

فاطمه پيش رو به استقبال

لختي آهسته رو كه كرده غمت

الف قامت پدر را دال

كرده دست دعا بلند پدر

كاي خداوند قادر متعال

بارالها ببين كه از بدنم

جان شيرين شود جدا به چه حال

-

تا فرس تاختي به عزم نبرد

خصم غالب تهي به ميدان كرد

هر كه ديدت ز دور با خود گفت

خاتم الانبياست اين، برگرد

فرد از جمع مي گريزد ليك

جمع ها را فرار بُد ز تو فرد

نه به جمع و نه فرد آن لشكر

در مصاف تو بود هم آورد

جان عالم فداي آن پدري

كه پسر همچو مرتضي پرورد

-

مي زدي سخت بر صف دشمن

همچو يزدان به قلب اهريمن

به حرم تاختي كه بار دگر

دل به وصل پدر كني روشن

تو عطش را بهانه مي كردي

او لب خشك خود نشان دادن

با تبسم دو دست خويش گشود

گفت آت لسانك اي مه من

بر لبت لب نهاد و باز آمد

گوئيا جان رفته اش به بدن

-

باز اي چون علي تو را شمشير

حمله بردي به خصم با شمشير

حمله ور گشت خصم بر بدنت

گاه با نيزه گاه با شمشير

آه اي ماه برج يكتايي

كرد فرق تو را دو تا شمشير

كرد در پيش ديدگان پدر

عضو عضوت ز هم جدا شمشير

هيچكس باورش نبود چنين

كه تو را افكند ز پا شمشمير

-

قامتت تا ز صدر زين افتاد

عرش گويي كه بر زمين افتاد

ني خطا گفتمي كه در يم خون

مظهر عالم آفرين افتاد

كس نداند به جز خدا و حسين

چه به آن جسم نازنين افتاد

رنگ بابا پريد و آه كشيد

كه جوانم ز صدر زين افتاد

از دم تيغ قطعه قطعه شدن

قسمت اهل حق چنين

افتاد

-

با سكوت تو بانگ وا ولدا

شد بلند از لب ولي خدا

چهره بر چهره ات نهاد و نمود

گريه در پيش خنده ي اعدا

از درون دل شكسته كشيد

هفت نوبت نواي وا ولدا

تا كه جان را بقا بود (ميثم)

مي دهد از تو اين سرود ندا

دين حق را بقا ز مكتب توست

اَوَ لَسنا عَلَي الحَقِّ از لب توست

را كنند از هم جدا

زخم تو مشكل گشايي مي كند

مرگ از تو دلربايي مي كند

من خليل الله، تو اسماعيل من

داغ تو تسبيح من تهليل من

جسم مجروحت گلستان من است

فرق خونين تو قرآن من است

خون گلاب و خاك صحرا مُشك توست

آبروي من دهان خشك توست

زخم ما را خنده بر شمشيرهاست

چشم ما چشم انتظار تيرهاست

گر چه خشك از تشنگي لب هاي توست

رو كه جدّم مصطفي سقّاي توست

ما به راه دوست هستي باختيم

بعد از آن در قلب دشمن تاختيم

فشاندم

فرياد به آسمان رساندم

بالاي سر تو روضه خواندم

تو رفتي و من غريب ماندم

آيينه ي من چرا شكستي

همچون دل من به خون نشستي

بي تو نفس است آه سردم

چون شمع، ميان جمع فردم

بهر تو بلند گريه كردم

خوب است به خيمه برنگردم

بنشينم و در برت بگيرم

تا بر سر كشته ات بميرم

زخم تو عنايت هو الهوست

داغ تو گليست هديه بر دوست

جان تو نثار حضرت اوست

بر دوست رضاي دوست نيكوست

ميثم هدفش رضايت ماست

دلباخته ي ولايت ماست

به هر سوي در آن عرصه ي خون خصم فراري كه علي داد به ابرو گره و ريخت به هم ميمنه و ميسره و گاه دريدي زره و قلب و دل و حنجره و خواست شود كار عدو يكسره، ناگاه ز كمين جست يكي خصم ستمكار كه بد مُنقد خونخوار، زدي تيغ شرربار، به فرق خَلَف حيدر كرّار، كه فوّاره زد از فرق علي خون و زد آتش جگر خون خدا را.

را گفتم كه چشم خويش را واكن، نشد ممكن

تو چشم خويش را بستي و من هم منفعل گشتم

اگر «ياسر» ز جاي خويش نتوانم كه برخيزم

پدر بودم، ز داغ لاله ي خود مضمحل گشتم

من اي تازه جوان راه برو

تا كه يكبار دگر جلوه نمايي پسرم

بنشسته به حرم منتظر تو زينب

به اميدي كه ز ميدان تو بيايي پسرم

ديدم از كينه تنت چون گل پرپر بر خاك

گفتم اي واي شده وقت جدايي پسرم

تو برفتي به جنان و ز تنم جان بردي

من ندارم ز غمت راه رهايي پسرم

از حرم با دل خونين ز پي ات آمده ام

مي زنم بر سر و گويم كه كجايي پسرم

تو ز حامد كه بود ريزه خور سفره ما

بپذير از كرم اين نوحه سرايي پسرم

ببينم آن قد و بالاي تو

با شهادت قرب خود تكميل كن

بهر ديدار خدا تعجيل كن

اي ملك را خاك پايت توتيا

اشبه النّاسي به ختم الانبيا

از جمالت باغ جنّت منجليست

ديده بر راه تو زهرا و عليست

اين سخن را چون علي اكبر شنيد

از بر بابا سپندآسا پريد

شد سوار آن وارث باغ فدك

خنده بر لب بر عقاب تيزتك

زير لب مي گفت با گرگ اجل

بهر من شيرين تري تو از عسل

تا مرا سازي به چنگ خود شكار

هيجده سال است دارم انتظار

اين بگفت و سوي ميدان تاخت او

لنگر كشتي به آب انداخت او

روز دشمن را چو شام تار كرد

لشكر ابليس تار و مار كرد

بار ديگر سوي بابا بازگشت

بهر بابا پاي تا سر ناز گشت

گفت اي بابا به تن تابم بده

از عطش بي تابم و آبم بده

گر بنوشم جرعه اي آب روان

زنده نگذارم تني از كوفيان

چون پدر اين حرف از اكبر شنيد

از جگر جانسوز آهي بركشيد

گفت بازآ اي مرا آرام جان

بر دهان من بنه اينك زبان

تا زبان را هشت آن نيكو شعار

از لب خشك پدر شد شرمسار

گفت نور ديده ي ختمي مآب

اي علي اي در شجاعت بوتراب

عن قريباً عشق بي تابت كند

در جنان جدّ تو سيرابت كند

بار ديگر سوي ميدان شد علي

ناگهان نايش برآمد در خروش

كاي پدر شد شمع هستيم خموش

تا پدر از حال او آگاه شد

سينه سوزان سوي قربانگاه شد

تا كه چشمش بر علي اكبر فتاد

مرغ روحش در قفس پرپر فتاد

آن چنان آهي ز سوز دل كشيد

كز غمش زهرا گريبان را دريد

گفت اي بابا برايم ناز كن

ديده را از خواب شيرين باز كن

اي علي اي جرعه نوش بندگي

بعد تو ديگر نخواهم زندگي

خيز از جا تا تماشايت كنم

رهسپار كوي ليلايت كنم

بار ديگر ديده را واكن پسر

قلب بابا

را تسلي كن پسر

جسم نازنين آخر

نشان ناوك و تير و سنان و خنجر شد

ستاده شه به در خيمه گه نظر مي كرد

كه پاره پاره تن شاهزاده اكبر شد

به گريه گفت پدر جان تو را خداحافظ

بيا كه وعده ديدار روز محشر شد

دمي كه خامه اش اين شرح را رقم مي زد

فغان و ناله جودي به چرخ اخضر شد

دو چشم شيعيان تا روز محشر مي رود

خداحافظ

خواهرم برو جانا كن خبر جوانان را

تا شوند همگامم اكبرا خداحافظ

اي خداي سبحاني مانده خون قرباني

بر لباس احرامم اكبرا خداحافظ

و فداي تو كنم جان و تن و هم سر و پا را.

***

شه دين گفت كه اي نور دو چشمان ترم، اكبر والاگهرم، دلكش و زيبا پسرم، تالي جدّ و پدرم، مهجت قلب كدرم، نيست مرا طاقت هجران، به خدا بر پدرت سخت، بود سخت كه همچون تو شوي كشته و من زنده بمانم، علي اكبر ز پس گريه ي بسيار، گرفت از پدرش رخصت پيكار، شتابيد سوي لشكر كفّار، چو جدّش علي آن سيد ابرار، به آواز رسا گفت كه اي لشكر بي شرم و حيا، پيرو اولاد زنا، تابع بن سعد دغا، از چه بما ظلم نموديد، كه آبي كه خورد زو همه ي وحش و طيور و حيوانات و نباتات به ما منع نموديد، مگر ما نه ز اولاد رسوليم، جگرگوشه ي زهراي بتوليم، چو لشكر بشنيدند، تمامي ز جگر نعره كشيدند، به بن سعد بگفتند كه اي كافر غدّار، و اي زشت سيه كار، و اي شوم تبهكار، چه كرده ست به تو احمد مختار، كه ما را تو كني راهي پيكار و كنون حرب به آن شاه روا داري و خواهي كشيش از دم شمشير، زهي سخت دلي كو به تواند كه كشد تيغ بر اين تازه جواني كه به بالاست چو شمشاد، چو سروي بود آزاد، به لب قند و به رخ ماه، به اورنگ ادب شاه، چو بن سعد لعين ديد، چنين بانگ برآورد، مر اين نيست پيمبر علي اكبر و فرزند رشيد شه دين است، زبانش شكرين است، بيانش نمكين است، همين ماه جبين است، كه مرگش به كمين است، همانا پدرش بي كس و بي يار و معين است، كه او را به

صف حرب فرستاده و تن داده كه او كشته شود ليك بجوشيد و بكوشيد، به تن اسلحه ي حرب بپوشيد، ز تيغش حذر آريد، ضعيفش نشماريد، كه او سخت دليريست، كه گر تيغ كشد حمله نمايد نگذارد به شما دست ستيز و ندهد راه گريز و بربايد ز دم تيغ سر از گردن گُردان و كند حمله چو شيران و تني زنده نگذارد و اي قوم تمامي همه يكباره بر او حمله نمائيد،

چو لشكر بشنيدند، تمامي ز ميان تيغ كشيدند، چو پرگار مر آن نقطه ي توحيد فراگير نمودند، چو شهزاده چنان ديد، بغرّيد چو شيري كه كند حمله به روباه، برآورد ز دل نعره ي الله، برانگيخت سوي معركه يكسر، كه همي آخت به سرهاي همه خنجر بران و بدريد صف لشكر و چون حيدر صفدر، زده بر ميمنه و ميسره بر ميسره و ميمنه و قلب و جناح صف لشكر، بپراكند عدو از تف تيغش همه چون مور و ملخ كشته پراكنده نماندند تني زنده مگر آنكه دويدند، تمامي طمع از خويش بريدند، ره چاره به جز مرگ نديدند، چنان كُشت ز كفّار، كه از خون همه سيل پديدار، شد از كشته يشان پشته همي ساخت نمودار

دگر باره سوي باب روان گشت، كه اي باب ببين مي كشدم تشنگي و اسلحه ي جنگ گران است مرا بر بدن آيا بتواني كه چشاني به لبم قطره ي آبي؟

شه دين گفت بر او يا ولدي، هات لسانك كه زبان را به دهان شه دين برد و فرو يافت حيات ابدي، تاخت به ميدان و شه تشنه لبان دست برآورد، كه يا رب به رضاي تو و در راه وفاي تو فرستم به

سوي جنگ، جواني كه بود اشبه مردم به رسول الله و از خصلت و وز خلق كسي نيست كه او را بود اشبه به پيمبر و نه از حُسن نكوتر

غرض آن شير بچّه، باز به ميدان عدو تاخت، همي كار عدو ساخت، كه ناگه ز كمين منقد بن مره ز كين تاخت، بزد تيغ مر او را به جبين ديده ي حق بين علي گشت پر از خون و ز خون گشت چو جيحون و چو بن سعد لعين ديد، چنين بانگ به لشكر زد و گفتا كه كمان ها به زه آريد، بر او تير بباريد، چو آن لشكر غدّار، ز سردار خود اين حرف شنيدند، تمامي ز ميان تيغ كشيدند، تن نازك او را كه چو گل بود دو صد چاك نمودند، چو شهزاده دگر تاب سواريش نماند از زبر زين به زمين گشت نگونسار، ز دل نعره برآورد كه اي باب خدا يار تو بادا شه دين ناله ي او را چو شنيد، اسب همي تاخت، همي كار عدو ساخت، به هر گام كه برداشت، به هر تيغ كه افراشت، همي گفت كه بابا علي اكبر، به كجايي به سر نعش پسر آمد و ز خاك در آغوش كشيدش ز جگر نعره برآورد به نوعي كه فلك تاب نياورد، ملك آه برآورد، روان هاي عدو خواست كه قالب تهي آرند و پس آن گاه همي ريخت سرشك از بصر و گفت كه اي سرو روان چمنم، يوسف گل پيرهنم، ساخت تو را گرگ اجل كار، نه بگذاشت بچينم گلي از گلشن عيشت و مرا كرد به داغ تو گرفتار، ز جا خيز پدر را بنگر بي كس

و بي يار، مگر آنكه مرا هست يكي عابد بيمار، تو را فرقه ي خونخوار، چه ظلمي به سر آورد، كه برج اسد زين عقاب تو و خورشيد تهي گشته، خدا قطع كند نسل همه اين سپه شوم دغا را.

ميدان ز حرم رفتنت

چون تو كفن پوش شدي در منا

ريخت برون از حرم، آل عبا

حجّت حق گفت رهايش كنيد

راحل عشق است دعايش كنيد

رفتي و بودي ز منيّت بري

جان حسيني تو علي اكبري

رفعت تو قابل توصيف نيست

نمره ي تو نمره ي عشق است، بيست

مدرك تحصيل تو عالي بود

فيض شهادت متعالي بود

قبر تو هر چند به پايين پاست

جايگهت در حرم كبرياست

همدم و همسايه ي پيغمبري

جان حسيني تو علي اكبري

خال لبت جانب هندم كشد

رشته ي زلفت به كمندم كشد

نافه ي چين بوي تو را كي دهد

نرگس مستت همه را مِي دهد

گر بروي جانب ايران زمين

مدح كنندت شعراي امين

با قلم فارسي و آذري

جان حسيني و علي اكبري

راز دل مضطر بگويم

دردمندم، درد من درمان ندارد جز شهادت

از حسين آموختم اين ذكر را از بر بگويم

من گل باغ حسينم لاله ام، داغ حسينم

مي روم در مقتل عشّاق تركِ سر بگويم

رفت آن عاشق جهادي كرد در راه عقيده

آفرين گويد جهاني زآن جهادش گر بگويم

سينه در تاب و تب افتاد آن عزيز از مركب افتاد

گفت با جانان خوشم از ساقي و ساغر بگويم

اي خليل كربلا درياب اسماعيل خود را

تا تو را در واپسين دم شرح جان پرور بگويم

مصطفي آمد ز رضوان و مرا سيراب فرمود

رخصتي تبريك بر اولاد پيغمبر بگويم

كاسه اي ديگر به كف دارد تو را مي خواند اكنون

سوره ي كوثر بخوان كز جرعه ي كوثر بگويم

پيكرم بر دفتري مانَد كه شيرازه ندارد

عالمي سوزد اگر يك باب از اين دفتر بگويم

زير باران سنان و تير و شمشيرم وليكن

رسم مردان نيست درد دل بر اين لشكر بگويم

دوست دارم سر به دامانت نهم در اين بيابان

بر امامم از جفاي فرقه ي كافر بگويم

دوست دارم پيكرم بر خيمه ها تشييع گردد

تا سخن در آخرين ديدار با خواهر بگويم

دوست دارم هم تو آيي در برم هم زينب آيد

تا به گوش عمّه ام از غربت مادر بگويم

همچون عمو عباس داشت

تا كه يوسف حسن او را يافته

نام يوسف را ز خود برداشته

چونكه ثارالله باشد نور عين

هست اكبر شيشه ي عمر حسين

در قيامت او قيامت مي كند

نه قيامت عرضه قامت مي كند

كيست او؟ او اكبر ليلا بود

در شباهت حضرت طه بود

من شدم در مدح او مجنون و مست

ديگر اينجا مي شوم اكبرپرست

واي از آن دم وداعش در حرم

قامت ليلا شد از آن لحظه خم

وقت رفتن بوسه دستِ يار زد

صد شرر بر قامت دلدار زد

رفت ميدان وه چه ميدان رفتني

بود جنگ و رزم اكبر ديدني

تيغ مي زد همچو حيدر بر عدو

دشمن از ترسش نمي شد رو به رو

كار داد آخر به دستش تشنگي

برد از او جان و هستش تشنگي

از عطش چشمان او بي سو شده

خستگي اش پيش دشمن رو شده

حمله آوردند سويش دشمنان

با عمود و تيغ و شمشير و سنان

چونكه كينه داشتند از مرتضي

فرق او كردند از كينه دو تا

خواست برگردد علي امّا دريغ

بر سرش باران نيزه سنگ و تيغ

از عطش از زخم كاري خسته بود

خون او چشمان اسبش بسته بود

راه گم كرد و ز صاحب شد خجل

رفت در بين سپاهي سنگدل

كينه هاشان وايِ من لبريز بود

بهر كشتن تيغ هاشان تيز بود

يك نفر بر گيسوي او چنگ زد

ديگري بر صورت او سنگ زد

يك نفر دست علي را مي بريد

يك نفر با اسب رويش مي دويد

يك نفر تير و كمان در دست داشت

يك نفر پا روي سينه اش مي گذاشت

عدّه اي دور بدن در هلهله

غرق شادي شمر و حرب و حرمله

مهربان بابش سوي ميدان دويد

نزد اكبر زودتر زينب رسيد

گفت اكبر، واي تنها گشته اي

من بميرم ارباً اربا گشته اي

جان بابا چشم خود را باز كن

گفتگو با عمّه ات آغاز كن

جام رفتن را به پيشم سرمكش

پاي خود را بر زمين اكبر مكش

اي عصاي

پيريم، پيرم مكن

پيش خصم خود زمين گيرم مكن

خيز و از جا آبرويم را بخر

عمّه را از پيش نامحرم ببر

گرد پيري بر سر و رويم نشست

داغت اكبر قامت من را شكست

كم است

نيزه داران سينه ام را بشكنيد

سنگ ها، آيينه ام را بشكنيد

عاقبت گرديد آن گل نقش خاك

پيش چشم باغبان شد چاك چاك

ريخت خون از برگ برگ لاله اش

كُشت بابا را صداي ناله اش

آمد و چون جان در آغوشش گرفت

بوسه از لبهاي خاموشش گرفت

ناله زد كاي جان رفته از تنم

از فراقت اشك دامن دامنم

اي فداي پاره پاره پيكرت

اي پدر را كشته با زخم سرت

ديده بستي، يا ز من دل كنده اي

دست و پا زن تا ببينم زنده اي

جان بابا عمّه آمد از حرم

زخم فرقت را بپوشان اكبرم

خيز و از جا، آبرويم را بخر

عمّه را از بين نامحرم ببر

سخت زمين افتادم

همه خوشحال كه بال و پر من ريخته ست

جگرم را ز رهت ساختم امّا حالا

تكّه تكّه زِرِهت در بر من ريخته ست

اينكه گفتي كه عطش مي كشدم كشت مرا

لب تو خون ز دو چشم ترِ من ريخته ست

زندگي بي تو مرا نيست به جز جان كندن

زهر هجران تو در حنجر من ريخته ست

رويت انبياء

دم به دم مشتاق كويت اولياء

بي عصا تو كار موسي مي كني

هر نفس كار مسيحا مي كني

اولين فرد بني هاشم تويي

دين حق را اي علي قائم تويي

تو شهيد اوّليني بر حسين

روز محشر هم قريني با حسين

مادرت ليلا بود مجنون تو

دين پيغمبر بود مديون تو

ماه رخسار تو چون ماه شب است

عاشق ديدار رويت زينب است

شيعه با نام تو ياد كربلاست

با تو هر جا محفل گريه به پاست

كربلا را تو نمودي كربلا

كربلا از داغ تو دارُالبلا

روز عاشورا تو در ميدان عشق

داده اي همچون حسين جولان عشق

بهر ياري حسين برخاستي

آمدي و اذن ميدان خواستي

جان تازه بر دل و جانت بداد

بي مهابا اذن ميدانت بداد

قبل رفتن گفت شه با اكبرش

اكبر آن زيبا گل مه پيكرش

مي روي اكبر، عزيز و ياورم

هستي بابا، گل پيغمبرم

پيش بابا، تو كمي راه برو

كن نظر بر من و اين آه، برو

راه رفتي پيش چشمان حسين

ديدي اكبر چشم گريان حسين

تا كه اكبر سوي ميدانگاه رفت

روح از جسم حسين يكباره رفت

تا كه او عازم سوي ميدان شدي

دشمن از ديدار او، حيران شدي

زد صلا دشمن پيمبر آمده

يا به عزم جنگ حيدر آمده

دشمن از هر سو ره اكبر گرفت

انتقام بدر و هم خيبر گرفت

چون كه دشمن شبه پيغمبر شناخت

نيزه اي زد، پهلوي اكبر شكافت

زد صدا بابا به فريادم برس

بين دشمن من فتادم از فرس

او سراسيمه به ميدان تاخته

اكبرش را بين ميدان يافته

ديد اكبر ارباً اربا گشته ست

او فداي دين مولا گشته ست

گفت مولا اكبرم روحي فداك

جسم تو از چه بگشته چاك چاك

خيز و از جا جوابم را بده

پاسخ اين ناله هايم را بده

تو كه در عالم شبيهي بر نبي

نور زهرا داري و وجه علي

همچو عمويت اباالفضل دلير

اي ز محرومان عالم دستگير

از (رضا) دستي بگير اي ذوالكرم

من نخواهم چيز

ديگر جز حرم

در صفتت سُفته ست

بعد حسين آن به دو عالم امام

بر تو فرستاده درود و سلام

باغ شرف از نفست گل كند

عشق به نام تو توسّل كند

حُسنِ حَسن آيه ي زيبايي ات

علم علي شاهد دانايي ات

هر كه بديد آن رخ چون ماه را

كرد زيارت نبي الله را

گوهر پرورده ي درياي عشق

يوسف و بازار تو صحراي عشق

فاطميان را تو شكوه ابد

هاشميان را تو گل سرسبد

آينه ي لم يزلي يا علي

جان حسين بن علي يا علي

صبح قيامت اثر كربلا

روز وفا روز شهادت بلا

چون ورق سرخ سحر باز شد

با نفس گرم تو آغاز شد

خواست مؤذّن كه صلا بر دهد

نغمه ي تكبير اذان سر دهد

گفت حسينش بنشين مرحبا

اي پسرم خيز علي جان بيا

خيز و تو امروز اذان ساز كن

دفتر ايثار مرا باز كن

وه كه اذان تو در آن جا چه كرد

با دل ذرّيه ي زهرا چه كرد

ليليِ حُسن قدمت مست ناز

اهل نظر را نظرت كارساز

خلقت تو نُورٌ عَلي نُور شد

يك نظرت بارقه ي طور شد

بود عصايي كه به دست كليم

با همه اعجاز كريم و رحيم

شاخه اي از نخله ي طور تو بود

و آن يد و بيضاش ز نور تو بود

طور مناجات تو شمشير بود

و آن شجر طور تو از تير بود

اي لبت از مُهر عطش داغ تر

وز عرق شرم رخت باغ تر

جان تو پرورده ي جان حسين

بر دهنت جاي لبان حسين

اي كه تو را عشق زبردست كرد

بوسه ي گرم پدرت مست كرد

عرشي و گرديده نگون روي خاك

جان جهان با بدن چاك چاك

اي قلم از شرح كمالت خجل

با تو فتاده ست سر و كار دل

قبله ي اميد دلم روي توست

كعبه ي شش گوشه ي من كوي توست

اي شده مدفون به جوار پدر

وي به حسين از همه نزديك تر

جلوه ي اخلاص سرا پاي توست

زير قدم هاي پدر جاي توست

اي سر

من خاك قدم هاي تو

مُهر دلم مِهر و تولاّي تو

با نظر لطف ثنايم بخوان

باز سوي كرب و بلايم بخوان

اي به جگر گوشه ي زهرا جگر

باز نگيري ز مؤيّد نظر

زودم كنيد

الوداع اي مادر ناكام من

ماند آخر بر زبانت نام من

مادرا برخيز زلفم شانه كن

خود به دور شمع من پروانه كن

من ز بهر دادن جان مي روم

سوي مهمانگاه جانان مي روم

وقت دير است و مرا از جان ملال

مادرا كن شير خود بر من حلال

الوداع اي خواهران زار من

كه بُوَد اين واپسين ديدار من

خواست چون رفتن به ميدان وغا

در حرم شور قيامت شد به پا

خواهران و عمّه گان و مادرش

جمع گرديدند بر گرد سرش

گفت ليلي كاي فدايت جان من

نازپرور سرو سروستان من

خوش خرامان مي روي آزاد رو

شير من بادا حلالت شاد رو

اي خدا قرباني من كن قبول

كن سفيد اين روي من نزد بتول

آن شير دلاور يك تنه

زد يلان را ميسره بر ميمنه

پُر دلان را شد دل اندر سينه خون

لخت لخت از چشم جوشن شد برون

شير بچّه از عطش بي تاب شد

با لب خشكيده سوي باب شد

گفت شاها تشنگي تابم ربود

آمدم نك سويت اي درياي جود

برده ثقل آهن و تاب هجير (63)

صبرم از پا، دستگيرا! دست گير

شه زبان او گرفت اندر دهان

گوهري در درج لعل آمد نهان

شد ز آب هفت دريا شسته دست

سوي بزم رزمگه سرشار و مست

موج تيغ آن سليل ارجمند

لطمه بر درياي لشكرگه فكند

قد و بالاي تو

اين بيابان جاي خواب ناز نيست

كايمن از صياد تيرانداز نيست

بيش از اين ديگر دلم را خون مكن

زاده ي ليلي مرا مجنون مكن

خيز تا بيرون از اين صحرا رويم

نك به سوي خيمه ي ليلا رويم

رفتي و بردي ز چشم باب خواب

اكبرا! بي تو جهان بادا خراب

شاهزاده چون صداي شه شنفت

از شعف چون غنچه ي خندان شكفت

چشمِ حسرت باز سوي باب كرد

شاه را بدرود گفت و خواب كرد

زينب از خيمه برآمد با قلق (68)

ديد ماهي خفته در زير شفق

از جگر ناليد كاي ماهِ تمام

بي تو بر من زندگي بادا حرام

شه به سوي خيمه آوردش ز دشت

وه چه گويم من چه بر ليلا گذشت

خصالش

حسين بود شمس و علي هلالش

نوجوان اكبرم ** شبه پيغمبرم

اكبر من گشته كفن پوش ** مادر او افتاده مدهوش

ز دستم و من دستم بود به زانو

لاله پرپر من * علي اكبر من

× × × × × ×

داغ تو كرده پيرم اي پسر جوانم

خواهم كه خيزم از جا امّا نمي توانم

آتش زدي ز آهت بربود و هست بابا

شد دست عمّه تو عصاي دست بابا

لاله پرپر من * علي اكبر من

× × × × × ×

شكسته اي ز داغت هم بال و هم پرم را

چشمم دگر نبيند گم كرده ام حرم را

ره را بره نشانم اي آرزوي خيمه

خيز و ببر علي جان من را به سوي خيمه

لاله پرپر من * علي اكبر من

× × × × × ×

پيرم و ناتوان * بابا علي اكبر (2)

-

من علي اكبر (2)

-

نور نگاهم بردي اي ماه خيمه

خيز و ببين گم كردم من راه خيمه

اي گل چيده * سرو خميده

نور دو چشمان من علي اكبر (2)

-

/ 112، مثير الاحزان / 68.

(29) – ارشاد؛ 2 / 109.

(30) - سرائر / 153.

(31) - بحار الانوار: 45 / 65.

(32) - همه مقاتل معتبر نوشته اند كه امام حسين عليه السلام فوراً به فرزند خود اجازه ميدان داد، آيا جهت آن چه بوده است؟ ممكن است چون فرزند خودش بود مي خواست بدون مهلت براي پروردگارش فدا كند و شايد طاقت نداشت در آن حالت فرزندش را مشاهده نمايد.

(33) - سوره ي آل عمران، آيه هاي 33 و 34.

(34) - نفس المهموم / 308 - بحار الانوار: 45 / 42 - مقتل خوارزمي: 2 / 30 و …

(35) - تذكرة الشّهداء / 197.

(36) - ناسخ التواريخ: 2 / 350 و به همين مضمون رياض القدس: 2 / 7.

(37) - انوارالشّهادة / 151 فصل 13.

(38) - از كثير بن شاذان؛ نقل است كه گفت:

روزي خدمت امام حسين عليه السلام بودم كه فرزندش علي اكبر در غير موسمش از پدر درخواست انگور نمود. امام حسين عليه السلام از طريق اعجاز از استوانه مسجد برايش انگور و موز آوردند و به او داده فرمودند:

«ما عندالله لاوليائه اكبر» (فرسان الهيجاء: 1 / 299 به نقل از مدينة المعاجز و …) شايد به همين دليل بود كه از پدر بزرگوارش آب مطالبه نمود كه آن حضرت از طريق اعجاز او را سيراب نمايد تا به ميدان برگشته با دشمنان خدا مصاف دهد.

(39) - در زيارت ناحيه ي مقدسه (بحارالانوار: 45 / 65) و بسياري از كتب چون ارشاد شيخ مفيد و مقتل مقرّم و مثير الاحزان و كامل ابن اثير و تاريخ طبري (5 / 446) و اخبار الطوال و مقاتل الطالبيين مطابق متن

(مرة بن منقذ) آمده، ولي در لهوف مرحوم سيد بن طاووس و مقتل عوالم و بحار الانوار (44 / 45) (منقذ بن مرة) ذكر شده ست

(40) - بحار الانوار: 45 / 43 - لهوف / 113 - مقتل خوارزمي: 2 / 30، نفس المهموم / 308.

(41) - مقتل ابي مخنف / 127، وقايع الايام خياباني / 398.

(42) - رياض القدس: 2 / 22.

(43) - كامل الزيارات / 239 ب 79 قسمتي از زيارت 18.

(44) - بحار الانوار: 45 / 44، جلاء العيون / 406.

(45. ) – ارشاد؛ 2 / 110.

(46) - مهيج الاحزان / 215 م 10.

(47) - بحارالانوار 45 / 154 – امالي صدوق / 165 م 31 ح 3. .

(48) - مهيّج الاحزان / 216 – وقايع الايّام خياباني / 402.

(49) - نهضت حسيني 2 / 202 به نقل از انوارالمجالس / 154.

(50) - من لا يحضره الفقيه 1 / 188 ح 569.

(51) - نفس المهموم / 315.

(52) - خطيب توانا مرحوم سيد مرتضي يرقعي كه در مقتل تبحر خاصّي داشت، معتقد بود كه، حضرت ليلا در كربلا حضور داشت، و روزي براي اين مطلب از 25 منبع معتبر مدرك نقل كرد. ابن شهر آشوب مي نويسد:

چون حضرت علي اكبر عليه السلام به خيمه بازگشت مادرش به او مي نگريست، ولي صحبت نمي كرد. امّا اسم مادرش را «شهربانو» ذكر مي كند. مناقب: 4 / 109.

(53) - ريسماني كه پاي كودك را به گهواره بندند.

(54) - اين روايت در كتاب فرسان الهيجاء، حاج شيخ ذبيح الله محلاتي؛ نقل شده است.

(55) - به فتح هر دو راء و سكون هر دو فاء: نام مركب حضرت رسول صلي الله عليه

و آله و سلم.

(56) - نام اسب حضرت علي اكبر عليه السلام.

(57) - بر وزن روان، از نَويدن به معني خرامان در اينجا به معني نالان.

(58) - به فتح خاء و تشديد دال: به معناي رخسار.

(59) - من فرزند پرنده عرش آشيانم.

(60) - صفير، بانگ و فرياد مرغان و جز آنها.

(61) - به كسر و فتح اول، سپهر و هر چه بدان چيزي را نگه دارند.

(62) - شمشير برّنده.

(63) - نيمروز و گرماي نيمروز.

(64) - درختيست بسيار سخت كه از چوب آن تير و نيزه و زين اسب درست كنند البته اينجا كنايه از تير خدنگ است.

(65) - نام قاتل حضرت علي اكبر عليه السلام.

(66) - فلق به فتح اول و دوم به معناي سپيده دم و صبح.

(67) - به كسر اوّل بر وزن «ديد» به معني گردن است جمع اجياد و جيود.

(68) - به فتح اوّل و دوّم؛ اضطراب.