كنه ذات او بركسي ممكن نيست، (3) احاطه بر وجود مقدس حضرت فاطمه ي زهرا (س) نيز ممكن نيست.

البته بدون شك اهل بيت پيامبر اكرم (ص) مانند خداي تبارك و تعالي در آن وسعت و عدم تناهي نمي باشند، جز اينكه بدون ترديد از همه ممكنات سعه وجوديشان بيشتر است، به طوري كه ديگران در مقابل ايشان به منزله ي قطره اي در برابر درياي پهناورند. و پيامبر خدا (ص) مي فرمايد:

«سميت ابنتي فاطمه لأنّ الخلق فطموا عن معرفتها» (4)

و در حقيقت حضرت زهرا (س) از كليّه ي پيامبران به جز خاتم الانبياء (ص) بالاتر است چنانچه أدلّه ي فراواني گواه اين مطلب است كه در نوشته ي حاضر بحث خواهد شد.

از روايات ديگري چنين ظاهر مي شود (زماني كه خداي متعال حضرت زهرا (س) را آفريد در بين موجودات شبيه و مانند، همچنين كفوي براي آن حضرت وجود نداشت.

در آن موقع خداي قادر متعال اميرالمؤمنين علي (ع) را آفريد كه در اين زمينه روايات متعددي وارد شده است: (5)

آن حضرت بر تمام فرزندان پاك و معصومش (ع) حجّت است پس چگونه با وجود روايات و دلائل بي شماري كه وجود دارد آن حضرت از انبياء برتر نباشد؟ (6)

در اين باره حضرت امام حسن عسكري (ع) مي فرمايند:

و هي حجّه علينا

و ايشان بر همه ما حجّت است. (7)

باز امام زمان حضرت وليّ عصر (عج) مي فرمايند:

«و في ابنه رسول الله لي اسوه حسنه» (8)

و در دخت رسول خدا براي من (كه بر خلايق حجّتم) الگوي نيكوئي است.

و امام حسين (ع) در اين باره مي فرمايد:

(اُمّي خيرٌ مِنّي) (9).

(مادرم از من بهتر است).

ايشان همانند ائمّه هدي (ع) داراي ولايت تكويني و تشريعي است.

زيرا خداوند متعال آنان را واسطه ي خلقت عالم

و علّت غايي آفرينش جهان هستي قرار داده است و ائمه (ع) سبب لطف و افاضه ي خير و بركت بر تمام ممكنات مي باشند.

از معصوم (ع) روايت شده:

اگر ائمه معصومين (ع) روي زمين نباشند، زمين درهم فرو مي رود و نظمش از هم مي پاشد. (10)

آنان سبب برپايي عالمند؛ همانند عناصر اربعه (11) كه قيام ماديّات است.

و اگر اين عناصر نباشد زمين وعالم مادي فرو پاشيده و منهدم خواهد شد.

در حديث كساء كه از احاديث قدسيّه است، مقام واسطه ي فيض را براي حضرت فاطمه (س) ثابت مي كند. چنانچه روايات ديگري او را عالم و آگاه به غيب معرفي مي نمايد.

بر ماست كه با مطالعه ي كمالات و فضائل و مناقب و دقت در سيره ي آن بانوي دو سرا كه مجموعه ي صفات يك انسان كامل است و بهره مندي از سيره و روش هاي آن حضرت و درسهاي عبرت آموز، پند بگيريم و بدانيم كه مهمترين درس آن حضرت دفاع از حريم ولايت مطلقه است، آن بانوي بزرگ زماني به اين احساس رسيدند كه «مسير ولايت و امامت مطلقه» به مخاطره افتاده و دشمنان «قرآن و عترت» همان دو امانتي كه رسول خدا (ص) پس از خود به وديعه گذاشت، از طريق منزوي كردن اهل بيت (ع) كه به شهادت، نص قرآن و حديث ثقلين، عدل قرآن و نگهبان اسلامند، سعي در نابودي روح و مغز اسلام كردند.

«يريدون ليطفئوا نورالله بافواههم و الله متم نوره ولو كره الكافرون» (12)

بانوي دو عالم فاطمه زهرا (س) نخست از راه استدلال و خطابه مبارزه خود را آغاز نموده و سپس عملاً وارد معركه شد، اگر چه ابتدا به قيمت مصادره ي فدك و پس از

آن سوخته شدن درب خانه و سيلي خوردن و كبودي صورت و تازيانه خوردن و تورم شديد بازو و سپس سقط جنين و بيماري و ديگر مصائب و بالاخره به شهادت آن حضرت تمام شد لكن با تحمل اين مظلوميت ها سرانجام غاصبين حق علي (ع) كه در حقيقت همان دشمنان خدا و رسولش مي باشند رسواي تاريخ كرد و بر مشروعيت حكومت غاصبانه آنان خط بطلان كشيد. و در نتيجه ي اين مبارزات و با توجه به مقام شامخ آن حضرت عالي ترين سند را براي اثبات مظلوميت امامش يعني حضرت علي بن ابيطالب (ع) و همچنين اثبات حقانيت افكار و عقايد شيعه ي اماميه ي كه تنها فرقه ناجيه اند بر صفحه هاي تاريخ حك نمود.

آن حضرت با مخفي نگه داشتن قبر خود و اجازه ندادن براي مراسم تشييع پيكر پاكش، تمام تلاشهاي بد انديشاني كه سعي در پاك كردن دامن جنايتكاران تاريخ صدر اسلام از لوث اين ستمها را دارند، نقش بر آب و رسواي تاريخ نمود.

آري فرزندان و محبّين آن حضرت به مصداق آيه ي كريمه ي «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطانا» (13) انتقام خون فاطمه (س) را به حضرت بقيه الله الاعظم (عج) واگذار مي نمايند.

آنچه گفته شد قطره هايي از درياي بي كراني است كه هرچه آرزو و همت شناوري در آن بيشتر باشد، موج هاي بلند فضائل و كمالاتش، بركشيده مي شود و ذهن و ضمير آدمي را سيراب ميسازد. معرفي و تبيين اين سيره و فضائل و كمالات به جامعه خصوصاً نسل عزيز جوان نيازي ضروري به حساب مي آيد.

لذا با توجه به اهميت موضوعات مذكور، خلاصه اي از سيره و روش زندگاني آن حضرت را

مطابق آنچه كه مورد اتفاق و يا مشهور در ميان مورّخان و معتمدان اصحاب حديث است به طور فشرده و با حفظ امانت توسط محقق گرانقدر جناب حجه الاسلام و المسلمين حاج علي غزالي اصفهاني تبيين و در دسترس علاقه مندان قرارگرفته، اميد آنكه مورد رضايت علاقه مندان به ساحت مقدسش قرار گيرد.

آب دريا را اگر نتوان كشيد هم به قدر تشنگي بايد چشيد

فاطميه 1430.

نور نبي اكرم (ص) (بزرگترين رهبر جهانيان) به وديعت گذارده شده بود؛ بايد شخصي پاك و پيراسته از هر گونه آلودگي باشد.

از حكايات و كلمات كوتاه و حكمت آميز وي چنين استفاده مي شود كه، وي در آن محيط تاريك، در شماره ي مردان موحد و معتقد به معاد بوده است.

او پيوسته مي گفت:

«مرد ستمگر در همين سراي زندگي به سزاي خود مي رسد و اگر اتفاقاً عمر او سپري شود و سزاي عمل خود را نبيند، در روز واپسين به سزاي كردار خود خواهد رسيد.» (14)

آمد.

وي فرمود:

در شگفتم كه چرا مردم در اخلاص او ترديد دارند در صورتي كه، هيچ زن مسلماني نبايد بعد از گزينش اسلام در حباله ي شوهر كافر خود بماند و فاطمه بنت اسد، از سابقات در اسلام است و از آن زناني است كه خيلي جلوتر به پيامبر ايمان آورد و همين زن مسلمان در نكاح ابوطالب بود تا روزي كه وي رخ در نقاب خاك كشيد.

3 - امام باقر (ع) مي فرمايد:

ايمان ابوطالب (ع)، بر ايمان بسياري از مردم ترجيح دارد و اميرمؤمنان (ع) دستور مي داد از طرف وي حج به جا آورند.

4 - امام صادق فرمود:

حضرت ابوطالب (ع) به سان اصحاب كهف است، در دل ايمان داشتند و تظاهر به شرك مي نمودند، از اين جهت دو بار مأجور خواهند بود.

طرف ديگر چون دست تقدير ميخواست كه گلهاي بهار زندگي او را مانند برگ خزان، پژمرده كند؛ موجي از اضطراب و احساسات در دل او پديد آمده بود.

چنانكه خود عبدالمطلب، در كشاكش دو نيروي قوي «ايمان و عقيده»، «عاطفه و علاقه» قرار گرفته بود و اين جريان در روح هر دو، يك سلسله ناراحتيهاي جبران ناپذير پديد آورده بود.

ولي چون مشكل به صورتي كه بيان شد، حل گرديد، عبدالمطلب به اين فكر افتاد كه بلافاصله اين احساسات تلخ را به وسيله ي ازدواج عبدالله به آمنه جبران كند و رشته ي زندگي او را كه به سر حد گسستن رسيده بود؛ با اساسيترين رشته هاي حيات پيوند دهد.

از اين جهت، عبدالمطلب هنگام مراجعت از قربانگاه، در حالي كه دست فرزند خود را در دست داشت؛ يكسره به سوي خانه ي «وهب بن عبد مناف بن زهره» رفت و دختر او آمنه را، كه به پاكي و عفّت معروف بود، به عقد عبدالله در آورد و نيز در همان مجلس «دلاله»، دختر عموي آمنه را خود تزويج كرد و حمزه عموي محمد (ص) كه هم سال پيامبر بود، از او متولد شد.

مورّخ معاصر عبدالوهّاب (استاد تاريخ در دانشگاه مصر كه پاورقي هاي مفيدي بر تاريخ ابن اثير نوشته است)

جريان فوق را يك امر غير عادي تلقي كرده و مي نويسد:

رفتن عبدالمطلب در همان روز (كه احساسات مردم موج مي زد و اشك شوق و سرور از ديدگان مردم سرازير بود)، به خانه ي وهب آن هم به منظور خواستگاريِ دو دختر يكي براي خود و ديگري براي عبدالله از موازين عرف و عادت بيرون است.

آنچه در آن روز تاريخي براي او زيبنده و

شايسته بود، فقط استراحت و رفع خستگي بود؛ تا هر دو از خستگي هاي روحي خود بكاهند و سپس سراغ كار ديگر بروند.

ولي ما معتقديم كه:

اگر مورّخ مزبور، موضوع را از دريچه ديگر مطالعه مي كرد، تصديق آن براي وي سهل و آسان بود.

عبدالمطلب، براي زفاف وقتي را معين كرد و پس از فرا رسيدن آن، مراسم عروسي بر حسب معمولِ قريش، در خانه ي آمنه برقرار شد و مدتي عبدالله و آمنه با هم بودند، تا آنكه عبدالله براي تجارت به سوي شام رهسپار شد و در موقع مراجعت از جهان رخت بر بست. (15)

را شكست و وصل آنها را مبدّل به فراق و مرگ ساخت و حسرت و آرزوهاي بسيار به خاك بردند اما همه آنچه را مي خواستند در فرزند برومندشان بروز كرد و آنها را زنده نام و جاويد گردانيد.

آمنه از رواه به حساب رفته و از او روايت مي كنند كه گفت چون فرزندم متولد شد ديدم دو دست بر خاك نهاده و سر به سجده گذاشت و سپس دستها به آسمان بلند كرد و دعائي خواند.

آمنه در سال 576 از مكه به مدينه رفت و ام ايمن كنيز خود را همراه داشت كه در (اَبوا) بين مكه و مدينه مريض شد و از جهان درگذشت و براي اولين بار بار سنگيني از فراق و مرگ مادر را بر دوش محمد (ص) گذاشت. پيغمبر (ص) شش ساله بودند كه كاملاً فراق مادر دل او را جريحه دار نمود، مضافاً به آنكه گاهي سراغ پدر هم مي گرفت ام ايمن پس از آمنه پرستار و به منزله مادر آن حضرت بود. (16)

را با اسماء مخصوص خود توصيف مي نمايد و مي فرمايد:

«لقد جائكم رسولٌ من انفسكم عزيز عليه ما عنتّم حريص عليكم بالمؤمنين رئوف رحيم» (19)

به يقين، رسولي از خود شما به سويتان آمد كه رنجها و مشكلات شما بر او دشوار است، او اصرار بر هدايت شما دارد و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.

آنچه در اين آيه با عظمت تعجب آميز مي باشد، اين است كه پروردگار عالم دو اسم (رئوف و رحيم) از اسماء مبارك خويش را كه از اسماء توقيفيه است، براي حضرت به كار برده و اين نشانه ي صفات الهي آن بزرگوار است.

از اين دو آيه مورد بحث استفاده مي شود، كه آن سرور كائنات و اشرف موجودات، اقيانوس رأفت و رحمت براي تمام عالميان بود.

او خودش را براي ارشاد و هدايت تمام توده هاي مردم وقف كرده بود و دوست و دشمن، مسلمان و كافر، كوچك و بزرگ، همه و همه از فيض عطوفت وي بهره مند مي شدند، زيرا رسالت رسول خدا (ص) جهاني و جاوداني بوده و شعاع پرنور وجودي او براي كل عالم پرتوافكن بوده است.

چنانچه قرآن مجيد به اين حقيقت اشاره نموده و مي فرمايد:

«و ما ارسلناك الا كافّهً للناس بشيرا و نذيراً» (20)

ما تو را نفرستاديم جز براي همه مردم، تا آنان را به پاداش هاي الهي بشارت داده و از عذاب او بترساني.

خوانندگان عزيز توجه دارند كه اين آيه از جمله آياتي است كه رسالت آن حضرت را براي كافّه ي مردم اعلان مي نمايد و در دو آيه (انبياء/ 107 و توبه/ 128) نيز، رأفت و رحمت آن بزرگوار را براي توده هاي مردم بيان مي كند.

كنيم، - چنانچه در حديث نيز آمده است - بايد بگوييم:

اخلاق او، «قرآن» بود (22) زيرا، او تجسم قرآن به حساب مي آمد و در زندگي اش به تمام دستورات قرآن عمل مي كرد. (اين ادعا، از نظر كلام اللَّه مجيد مورد تأييد است). (23) و در آيه چهارم سوره قلم نيز خداوند متعال اخلاق آن حضرت را فوق العاده (عالي) تعريف مي كند و مي گويد:

اي رسول گرامي اسلام!

تو اخلاق عظيم و برجسته اي داري. (24)

و در يك آيه ي ديگر نيز به آثار پربركت آن پرداخته و مي فرمايد:

به وسيله رحمت الهي در برابر مردم، مهربان و نرم شدي و چنانچه خشن و سنگدل بودي، از اطراف تو پراكنده مي شدند … (25)

همان طوري كه قرآن مجيد مي گويد، آن بزرگوار اهل درد و اهل دل بود و مشكلات مردم را لمس مي كرد. و به احوالات نيازمندان رسيدگي مي نمودند، تا جايي كه حضرت امام صادق (ع) مي فرمايند:

پيامبر خدا (ص) اصلاً نان گندم نخورد و از نان جو نيز هرگز سير نشد. (26)

و همسر آن حضرت (عايشه) مي گويد:

رسول گرامي اسلام در عمرش از نان جو حتّي دو روز متوالي سير نشد تا اينكه از دنيا رفت. (27)

آري او تمام ثروت همسرش حضرت خديجه (س) را كه به وي بخشيده بود، در راه اعتلاي اسلام، به نيازمندان مسلمان داد و حتي در برابر درخواست فقيري كه چيزي نداشت، تنها پيراهنش را از تنش درآورد و به او داد و خود از رفتن به مسجد بازماند. (28) و در بخش برخورد با مردم و مهرباني با آنان تا آنجا پيش رفت كه در جنگ احد، چون مورد تهاجم كفار قريش قرار گرفت و زخمهاي بي شماري بر بدن

نازنينش وارد گشت، اصحاب آن حضرت درخواست كردند كه وي دشمنان را نفرين كند. ولي او مي گفت:

«من براي نفرين و لعنت مردم نيامده ام، بلكه هدف از بعثتم دعوت مردم و هدايت و شفقت آنان است.

سپس فرمود:

خداوندا!

قوم مرا هدايت كن كه آنان نادانند. (29)

و در برابر بديها و خيانتهاي شَيّادان قريش، وقتي مكه را در ماجراي فتح مكه تسخير كرد، همه را مورد عفو و رحمت خود قرار داد، اگر چه در ميان آنان هبار بن اسود و وحشي (غلام ابوسفيان) و عكرمه بن ابي جهل و … كساني بودند، كه دختر حامله پيامبر را ترسانده و

تحت تعقيب و شكنجه قرار داده، جنينش را كشته بودند و حمزه سيدالشهداء را شهيد كرده بودند و بيست سال تمام تا آن وقت، در رأس مهاجمين و خيانت پيشگان با اسلام و مسلمين به مبارزه برخاسته بودند. (30)

خلاصه رسول خدا (ص)، در تمام سجاياي اخلاقي و كمالات انساني به آخرين درجه ي كمال نائل آمد، «انما بعثت لاتمم مكارم الاخلاق» (31) را به تجسم عملي رسانيد و افتخارات دخترش حضرت زهرا (س) را دو چندان كرد.

پيغمبر فرزند عبداللَّه بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصي باشند پس خديجه با پيغمبر با چند فاصله عموزاده اند.

مشغول بودند او با سه نفر ديگر جلسه ي سرّي تشكيل دادند و درباره ي مردم به بحث و گفتگو پرداخته به اين نتيجه رسيدند كه مردم در عبادت بتها سخت در اشتباهند دين حضرت ابراهيم (ع) را از دست داده و بتهائي را مي پرستند كه نه مي شنوند و نه مي بينند و هيچ نفع و ضرري ندارند. سپس تصميم گرفتند در شهرها متفرّق شوند تا دين واقعي حضرت ابراهيم (ع) را بيابند. عالم بزرگ ورقه (32) از دانشمندان بود، وقتي كه بر پيغمبر وحي نازل شد و جريان نزول جبرئيل را براي خديجه شرح داد، خديجه براي بررسي قضيه نزد پسر عمويش ورقه رفت، جريان را برايش عنوان كرد و از حادثه تازه جويا شد.

داشت كه تجارت خود را به دور از آلودگي ها و عاري از درآمدهاي ناصحيح، انجام دهد و از عوايدي كه از راههايي چون احتكار، كم فروشي، گران فروشي، رباخواري و نظاير آن بدست مي آيد، مصون دارد. بر اين اساس خديجه (س) هرگز تجارت خود را، به اين گناهان نابخشودني آلوده نكرد و داد و ستدهايش را جز از راههاي مشروع و اصولي انجام نداد.

همين خصوصيات انساني و روش و رفتار معقول و منطقي باعث شده بود كه اطمينان و اعتماد گروهها و طبقات مختلف مردم، به او جلب شود و راه پيشرفت و ترقي از راههاي مشروع و افزايش درآمدهاي حلال، براي او هموار گردد. تا جايي كه درباره موفقيتهاي تجاري او و ثروت سرشاري كه از اين راه فرا دست آورده بود، در كتب و متون تاريخي مختلف نوشته اند:

«هزاران شتر در دست خدمه و كاركنان خديجه (س) بود كه در اطراف كشورهايي چون مصر، شام و حبشه در راه تجارت، مشغول رفت و آمد و داد و ستد و نقل و انتقال كالاهاي تجاري بودند» (35)

مكه توأم با اداي احترام به امين، گسترده شده بود، خديجه (س) را نيز به سوي اين جوان درستكار و امانتدار، جلب و جذب كرد به طوري كه در پي ملاقاتي كه در حضور ابوطالب (ع) با محمد امين (ص) انجام داد، وي را به عنوان قافله سالار كاروان تجارتي و سرپرست امور مربوط به داد و ستدهاي خود برگزيد بدين سان پيامبر عالي قدر اسلام در دوران جواني، چندين بار با كاروان خديجه (س) به سفرهاي تجارتي رفت و با هوش سرشار و انديشه منطقي و داد و ستدهاي معقول و درست، سود فراوان به دست آورده به مكه بازگشت. همين توفيق غير منتظره در امر تجارت كه خديجه (س) پيش از آن هرگز نظيرش را نديده بود، توجه و اعتماد و اطمينان خردمندترين زن حجاز را بيش از پيش به درستي و امانتداري محمد امين (ص)، جلب كرد. آنچه بدين سان خديجه (س) در وجود اين جوان پاك و پاك سرشت، يافته بود، چنان باعث دگرگوني فكر و انديشه و ديدگاهش شد، كه يكسره در مسير زندگي و طرز تفكر خود، تجديد نظر كرد.

اما خصوصيات بي مانند محمد (ص) اين انديشه را از ذهن او زدود. عظمت روح و تعالي فكر و والايي روش زندگي محمد (ص) براي او چنان جاذبه اي داشت كه يك باره از تصميم پيشين خود گذشت و آن استقلال طلبي خاص خود را كنار گذاشت و تصميم گرفت از آن پس زندگي خود را با زندگي چنان مرد يگانه اي پيوند زند و در هم بياميزد.

جاذبه، صداقت، راستي و پاكي محمد امين (ص) چنان بود كه حتي بر غرور خديجه (س)

نيز، فائق آمد.

به طوري كه خود داوطلبانه قدم پيش گذاشت و به آن جوان والا و بي مانند پيشنهاد ازدواج داد. يك روز محمد (ص) را به ملاقات خود طلبيد و در اين ديدار، پرده از راز دل برگرفت. و به صراحت از آنچه در انديشه داشت، سخن گفت:

«اي محمد (ص) من تو را مردي شريف و امانتدار و انساني در اوج اصالت و صداقت و پاكي و راستي يافتم، كه خود را پاك و مطهر نگاه داشتي و كمترين غباري از ناچيزترين آلودگيها بر دامنت ننشسته است.

تو خوش خلق امين و راستگويي، از راست گفتن به هيچ قيمتي باك نداري و اصالتهاي انساني خود را در برابر هيچ چيز از دست نمي دهي. اين خصوصيات انساني و خصلتهاي برجسته و شايسته ات، مرا چنان جلب و جذب كرده است كه اكنون ميل دارم پيشنهاد همسري و هم آشياني با تو را مطرح كنم. اگر با پيشنهاد من توافق داري من آماده ام تا هر وقت كه مناسب باشد، مراسم ازدواج را به جا آوريم.» (36)

آري بدين سان خديجه (س) علي رغم رسوم و سنتهايي كه در سرزمين حجاز آن روز رايج بود، شايد نخستين زني بود كه به جاي انتظار خواستگاري از سوي مرد، خود قدم به ميدان مي گذاشت تا از شوهر آينده اش خواستار ازدواج شود. البته خضوع و فروتني يك زن در برابر فضائل و ملكات والاي انساني، هيچ گونه شگفتي ندارد چون زن فطرتاً عاشق فضيلتها و كمالات مي باشد.

چه شده بود، چه پيش آمده بود، كه يكباره يك زن برجسته و سرشناس عرب، زني از اشراف كه در ميان رسوم و سنتهاي دست و پاگير

اشرافي زندگي كرده بود، ناگهان همه آن قيد و بندها را مي گسست و همه سنتها را زير پا مي نهاد و بدين سان سرفراز و بالنده پيش مي آمد تا در برابر چشمان حيرت زده اين و آن دست به كاري زند كه پيش از آن، شايد هيچ زني از خانواده هاي معمولي و فرودست، بدان دست نيازيده بود؟

راز و رمز اين ماجرا تنها در يك نكته نهفته بود:

در اين كه زني با شخصيت برجسته و اعتبار بي مانندش، زني كه بسياري از زنان و حتي بسياري از مردان، در برابرش تواضع نشان مي دادند، اكنون در برابر فضايل برجسته و ملكات والاي انساني كه پرتو آن در وجود محمد امين (ص) نور مي افشاند، خود را خاضع و فروتن مي ديد. و اين هيچ جاي شگفتي ندارد.

آري، اين خديجه (س) بود كه در برابر شخصيت متعالي و فضايل برجسته و خصوصيات و ارزشهاي والاي انساني و خصلتهاي ملكوتي محمد (ص) چنان خاضع و فروتن شده بود كه ديگر براي هيچ كدام از آن آداب و رسوم و سنتهاي اشرافي ارزشي قائل نبود.

اين بانوي برجسته و با شخصيت، همان زني بود كه بر زنان و مردان بسيار، فرمان مي راند، همان زني بود كه چون كاروانهاي تجاري پر بارش در جاده هاي عربستان و سرزمينهاي دور و نزديك آن به راه مي افتاد، چشمها را خيره مي كرد و آرزو و اشتياق هم سخني با او را، در دلها شعله ور مي ساخت. همان زني بود كه پيش از آن بارها و بارها، ديده شده بود كه اشراف و رجال عرب و سران و اقوام و طوايف، با ثروت هاي هنگفت و شهرت و موقعيت فراواني كه داشتند، به

خواستگاريش مي آمدند، ولي او تقاضاي آنان را نمي پذيرفت و شايد اساساً آنها را شايسته و لايق خواستگاري خويش نمي ديد.

اما اكنون همين زن برجسته و محترم، همين زني كه در تمامي سرزمين حجاز، زني مانند او نبود، با شور و اشتياق فراوان و با علاقه و عاطفه اي وصف ناشدني، خود قدم به ميان نهاده بود و در طرح پيشنهاد ازدواج، با محمد (ص) پيشقدمي و پيشگامي مي كرد.

چنين بود كه مقدمات ازدواج محمد (ص) و خديجه (س)، صورت پذيرفت و گفتگو درباره ي اين ازدواج فرخنده، به مرحله ي تصميم و تدارك رسيد. خديجه (س) در اين ازدواج، نه تنها آداب و رسوم خواستگاري را دگرگونه ساخت، بلكه همه ي سنتهاي دست و پاگير ازدواج را كه آن زمان در ميان اعراب جاهلي رواج داشت، زير پا نهاد. حتي در مورد مهريه نيز دست به كاري زد كه پيش از آن، كسي نظيرش را نديده بود.

با آن كه خواستگاران قبلي ثروتهاي كلان و نقدينه هاي گران، در اختيار داشتند و مهريه هاي سنگين و خيره كننده عرضه مي داشتند، باز خديجه (س) در مورد محمد (ص) رفتاري ديگر در پيش گرفت. بدين معني كه مهريه را نيز به جاي آن كه از سوي مرد باشد، او از مال و ثروت خود قرار داد و مبلغ چهار هزار ديناري را كه به عنوان مهريه از آن سخن رفته بود، از دارايي سرشار خود به محمد (ص) هديه داد.

خديجه (س) با اين برنامه درخشان اخلاقي و با اين رفتار خيره كننده كه در عين عظمت و شخصيت و سرافرازي، حكايت از فروتني و تواضعي باشكوه داشت، نشان داد كه به راستي برجستگي و امتياز اصلي و

اساسيش از جهت ثروتِ سرشار و اعتبار تجاري او نيست. بلكه آنچه بدو عميقاً ارزش و شخصيت و برجستگي مي بخشيد، شكوه انديشه و طرز تفكر و والائي ديدگاههاي معنوي او است كه نسبت به ديگر زنان ممتاز، سرفرازش مي كند.

آري او با چنين رفتار غافلگير كننده و شگفتي كه از خود نشان داد، آشكارا به اثبات رساند كه در مسأله ي ازدواج هيچ يك از ديدگاههاي رايج در ميان زنان آن زمان را ندارد. نشان داد كه در مسأله ي ازدواج به هيچ روي چشم به ثروت و مكنت شوهر آينده اش اندوخته است، در انتظار مردي با ثروت كلان نيست، انتظار عرضه داشتن مهريه سنگين ندارد، از شوهر خود رياست و اشرافيت و شهرت مادي و دنيايي نمي خواهد. بلكه در انتظار همسري است كه ثروتهاي معنوي اش چون آبشار، سرشار و چون دانه هاي باران، بي شمار باشد. همسري مي خواهد كه فضائل و ملكات برجسته و معناي عميق و دقيق و راستين انسانيت در وجودش متجلي باشد.

آري، او شوهري مي خواست كه از لحاظ فضيلت و معنويت برجسته ترين مردان زمان و زمانه باشد و پيدا است كه چنين كسي جز پيامبر (ص) هيچكس ديگر، نمي توانست باشد.

اسلام (ص)، نور و شكوه و زيبايي معنوي پيدا كرد. ولي هنوز كسي نمي دانست كه اين خانه به زودي خانه شرافت، محل نزول وحي و نزول گاه جبرئيل و ديگر فرشتگان آسماني خواهد شد.

پس از انجام مراسم و اجراي خطبه ي عقد، محمد (ص) از جاي برخاست و به سوي در به راه افتاد. طرز رفتار و شكل حركتش نشان مي داد كه تصميم دارد مجلس را ترك گويد و از آن خانه بيرون رود تا خانه خود را براي ورود همسر ارجمندش آماده سازد. اما ناگهان صداي خديجه (س) در قفاي محمد (ص) به اين كلمات بلند شد:

«اي محمد (ص) كجا مي روي، كه اكنون خانه من، خانه تو است و كليد همه صندوقها در اختيار تو و من از امروز كنيز و فرمانبردار تو هستم».

بدين سان خانه خديجه (س)، كاشانه ي آرامش و سعادت مشترك اين دو شخصيت بزرگوار و برجسته شد و از آن پس محمد (ص) به آن خانه نقل مكان كرد تا آرامش گم گشته اي را كه در سنين كودكي با مرگ پدر و مادر از دست داده بود، در اين خانه بازيابد. و در آن محيط امن و آرامش، با آسودگي و فراغ بال در مسير افكار و انديشه هاي والاي خود پيش رود.

اما نكته ي مهم و چشمگير ديگري هم در اين ازدواج وجود داشت و آن اين بود كه چنين پيمان زناشويي ساده و ايثارگرانه اي، براي پيامبر اسلام (ص) ارزشي داشت كه خداوند متعال، با حكمت بالغه اش، 15 سال بعد آن را به منصه ظهور درآورد. بدين سان كه بر اثر اين پيوند زناشويي، تمامي ثروت خديجه (س) در اختيار حضرت محمد (ص) قرار گرفت و

آن حضرت نيز پس از مبعوث شدن به پيامبري، تمام آن ثروت هنگفت را در راه پيشرفت اسلام و در راه خدا صرف كرد.

خديجه (س) براي پيامبر اسلام (ص) نمونه يك همسر فداكار و ايثارگر بود.

از همان آغاز زندگي مشترك تا آخرين لحظه ي حيات پرثمر خويش، در تمام مدت بهترين يار و ياور و مهربانترين مونس پيامبر (ص) محسوب مي شد. در روزهاي آرامش نزديك ترين همدم پيامبر (ص)، در ايام دشواري و در گيرودار شدايد زندگي صبورترين و پر تحمل ترين مددكار و در تمام حوادث سخت و مصيبتهاي پي درپي قوي ترين پشتيبان و همقدم رسول اكرم (ص) بود.

در تمام شدايد و دشواريهايي كه در سالهاي بعد از بعثت براي پيامبر (ص) و مسلمانان رخ مي داد، خديجه (س) نه تنها مونس پيامبر و موجب تسلي خاطرش بود، بلكه چون مادري مهربان براي تمام مسلمانها نيز مايه ي اميد و دل گرمي و قوت قلب به شمار مي رفت و با صبر و شكيبايي بي حساب و قدرت تحمل شگفت انگيز و پايداري و مقاومت شگرفش سرمشق ديگران نيز قرار مي گرفت. علاوه بر آن هرگز از بذل مال فراوانش در راه هدف الهي پيامبر (ص) و گسترش و تقويت اسلام دريغ نورزيد. با آن قدرت مالي و شهرت و مقامي كه داشت و با آن كه قادر بود بهترين زندگي ها را داشته باشد و در كمال نعمت، رفاه و آسايش به سر برد، ولي تمام مظاهر زندگي دنيوي را دور ريخت و در عوض با تمام ناملايماتي كه به خاطر زندگي با پيامبر (ص) بر او روي آورده بود دست و پنجه نرم كرد. سالها، با زجر و شكنجه شوهر بزرگوارش، با تهديدهايي

كه بر زندگي هر دو سايه انداخته بود و با تن دادن به تبعيد و محاصره و حتي تحمل روزهاي گرسنگي و شبهاي بيداري، به آساني كنار آمد، تا هر روز قدمي تازه در راه نيل به اهداف عاليه ي اسلام و پياده كردن برنامه هاي قرآن و پيشرفت مكتب انسان ساز اسلام بردارد.

نبردم وقتي شنيدم كه پروردگارش او را به بهشت وعده داده است» (38)

اين سخن عايشه، دور از واقعيت نبوده است.

چون مي دانيم كه خديجه (س) نخستين همسري است كه پيامبر اكرم (ص) قبل از آغاز رسالت اختيار كرده و مدتي طولاني، نزديك به 25 سال با وي زندگي كرده است.

با اينكه حضرت رسول (ص)، پس از وفات خديجه (س) با برخي از زنان ديگر مانند عايشه، صفيه، ام سلمه و … هم وصلت نموده، ولي در تمام مدتي كه همسران ديگري در خانه داشت، باز از خديجه به شايستگي ياد مي كرد، نام او را با احترام مي برد و همواره خاطره ي او را گرامي و عزيز مي داشت، چنان كه درباره اش مي فرمود:

«هرگز خداوند متعال بهتر از او را بر من نصيب نفرموده است.

او روزي كه من نياز به كمك داشتم، به ياري ام آمد و دستم را با مهر و عطوفت گرفت؛ روزي به من ايمان آورد كه جهانيان نسبت به من كفر مي ورزيدند و روزي مرا تصديق كرد كه جهانيان تكذيبم مي كردند، خداوند از او به من اولاد عنايت كرد.» (39)

اين سخنان صريح و بي شائبه از زبان مبارك پيامبر گرامي اسلام (ص) به خوبي مي رساند كه خديجه از چه موقعيت ممتازي در نزد پيامبر (ص)، از چه روحيه ي والايي در زندگي و از چه شخصيتي برخوردار بوده است.

عايشه مي گويد:

روزي نمي شد كه پيامبر اسلام (ص) از خديجه (س) ذكر خيري به ميان نياورد. به حدي كه روزي غيرت و تعصب زنانه بر من غالب شد و با همان حال (حسادت) گفتم:

آيا او زن سالخورده اي نبود كه خداوند متعال بهتر از او نصيب تو كرده است؟

منظور عايشه از اين سخن، ابراز

وجود و بيان ارزش خودش بوده است، زيرا خود را كه زني بسيار جوان بود با حضرت خديجه (س) مقايسه كرده و خواسته است كه امتياز جواني خود را مطرح كند. اما خودش ادامه مي دهد:

«پيامبر اسلام (ص) به شدت غضبناك شد، به حدي كه موهاي جلوي سر مباركش از شدت غضب تكان خورد و آنگاه آن جملات تحسين آميز را كه در بالا نقل كرديم درباره خديجه بيان فرمود.»

و باز عايشه مي گويد:

«هر وقت در منزل گوسفندي ذبح مي شد، پيامبر اسلام (ص) مي فرمودند:

از گوشت آن براي دوستان خديجه (س) هم بفرستيد.

روزي به اين وضع اعتراض كردم، ولي پيغمبر (ص) فرمودند:

«من دوستان خديجه (س) را نيز دوست مي دارم.»

آنچه ذكر شد فقط مشتي از خروار بود.

وگرنه احاديث بسيار زيادي در دست داريم كه از طريق اهل سنت هم نقل شده است و همه از اوصاف درخشان و شخصيت ممتاز و احترام فوق العاده خديجه سخن مي گويند:

از جمله در احاديث فراوان از طريق علماي عامه و خاصه، آمده است كه:

كاملترين و بهترين زنان از نظر ايمان چهار تن بوده اند كه عبارتند از آسيه دختر مزاحم (همسر فرعون)، مريم دختر عمران (س) (مادر حضرت عيسي مسيح (ع)) خديجه (س) دختر خويلد، فاطمه دختر پيامبر اسلام (ص).

لذا به خاطر همين اوصاف و فضايل، همين شخصيت و بزرگواري، همين كارداني و شايستگي و عطوفت و درايت و ساير امتيازات فوق العاده آن بانوي عزيز بود كه پيامبر اسلام (ص)، مادامي كه خديجه كبري (س) زنده بود، با زن ديگري ازدواج نكرد و با آن كه در آن زمان، شرايط خاص زماني و مكاني و سنت هاي قومي و منطقه اي تعداد زوجات را به صورت امري

كاملاً عادي مي نگريست و مردان بسياري در يك زمان چند همسر در خانه داشتند و با آن كه قوانين اسلام نيز با تحقق شرائط لازم اين اجازه را در اختيار هر فرد عادي هم مي گذاشت - چه رسد به پيامبر خدا - باز هم رسول اكرم (ص) هرگز در طول حيات خديجه (س) از اين حق خود استفاده نكرد.

ناتوان نمي سازد (و به بيماريهاي سخت جسماني كه باعث عدم تعادل و زمينگيري شوند، دچار نمي كند) چون تو در زندگي خود هميشه صله رحم داشته و داري، مهماني مي دهي و مهمان دوستي و مهمان نوازي مي كني، از مستمندان و درماندگان دستگيري مي كني و فريادرس مظلومان هستي». (40)

نكته مهم آن كه خديجه (س) در حساس ترين شرايط زندگي پيامبر اسلام (ص) - چه آن زمان كه وجود مباركش در آستانه ي نزول وحي قرار داشت و همه چيز دگرگون شده بود و چه آن زمان كه وحي الهي بر قلب پاكش نازل مي شد و جهاني را به لرزه درمي آورد - همواره ايشان را به خوبي درك مي كرد. او را به طور صحيح شناخت و به واقعيت هاي والاي وجودش پي برد. رسالت او را به روشني فهميد و آن را با تمام جانش پذيرفت و با همه توان خود در راه تثبيت و گسترش آن ايستادگي كرد. و به راستي كه كمتر همسري مي تواند اين چنين حساس و فهميده، با كمال، عميق، عالم و واقع بين باشد.

چنين بانويي، با چنين اوصاف والايي، علاوه بر تمام امتيازاتش بهترين شريك غم و اندوه پيامبر (ص) نيز بود.

و اين صفتي است كه هرگاه زني متصف بدان باشد، يكي از مهمترين عوامل موفقيت در زندگي مرد و در تحكيم اصول و مباني خانوادگي او به شمار خواهد رفت، به طوري كه هرگز زيبايي و جمال و ساير نشانه ها و خصوصيات زنانگي نمي تواند جاي آن را پر سازند. توجه بدين امر، در زندگي خانوادگي خديجه (س) كاملاً مشهود و آشكار بوده و اسناد معتبر حاكي از آن است.

«ابن اسحاق» يكي از سيره نويسان اوليه و معروف اسلام

در اين باره مي گويد:

«پيامبر اسلام (ص) هر چيز مكروهي را كه مي ديد و مي شنيد و هر ناروايي را كه بر او وارد مي گرديد، محزون و متأثرش مي ساخت، هنگام بازگشت به خانه با خديجه (س) در ميان مي گذاشت. و خداوند به وسيله خديجه (س)، آن مكروه و ناروا را، فَرَج و گشايش عنايت مي فرمود. خديجه (س) همواره او را به ثبات و مقاومت دعوت مي كرد و با درايت و عطوفت خود، دردها و رنجها و آلام پيامبر (ص) را تسكين مي داد (و چنين شريك زندگي و غمگسار مهرباني هميشه يار و مددكار پيامبر (ص) بود) تا روزي كه خديجه (س) از دنيا رفت و يك غمخوار فهيم و مصاحب و مشاور مهربان و صميمي از دست رفت …»

اين سيره نويس قديمي همچنين اعتراف مي كند كه:

مقام معنوي و اخلاقي حرمت بي مانند خديجه (س) به جايي رسيد كه مورد عنايت خاص الهي قرار گرفت. چنان كه روزي جبرئيل به هنگام نزول وحي گفت:

«اي پيامبر (ص)، سلام پروردگار يكتا را به خديجه (س) برسان».

پيامبر اسلام (ص) نيز به خديجه (س) گفت:

«اي خديجه (س)، اينك جبرئيل درود پروردگار را به تو ابلاغ مي كند».

آنگاه خديجه (س) در پاسخ گفت:

«خداوند خود سلام است و آغاز سلام و درود از اوست و درود و سلام بر جبرئيل …»

الهي راه نشان داد». (41)

چگونه بوده است؟

فرمود:

چون خديجه (س) بر رسول خدا شوهر كرد زنان او را ترك كردند و نزد او نرفتند و بر او سلام ندادند و نگذاشتند زني نزد او رود، خديجه (س) به وحشت افتاد از تنهايي و بي تابي و اندوهش مايه نگراني بر او بود.»

«آري، چون خديجه (س) به ازدواج رسول خدا (ص) درآمد زنان مكه رابطه ي خود را با خديجه (س) قطع كردند و ديگر به خانه او نمي آمدند. و در هنگام ملاقات به او سلام نمي كردند. رفت و آمد ديگران به خانه خديجه (س) را مراقبت كرده، مانعِ رفتن آنان به خانه او مي شدند. زنان مكه خديجه (س) را تنها گذاردند، ديگر با او دوستي نمي كردند. خديجه (س) از اين موضوع غمگين و ناراحت بوده و وحشت او را فرا گرفته بود.»

اين ترك رفت و آمد و محاصره ي روحي خديجه (س) با مبعوث شدن پيامبر (ص) به رسالت شديدتر شد. در اين زمان چون رسول خدا (ص) را دشمن خود مي دانستند هر گونه ارتباطي را با خديجه (س) كه حامي اصلي رسول خدا (ص) بود قطع كردند و خديجه (س) را در آن شرايط سخت تنهاي تنها گذاردند.

مشتق است.

و از اسم «فاطر» او، نام زهراي اطهر، فاطمه (س) اشتقاق پيدا كرد. پس وقتي كه آن انوار را آفريد، اينها را در ميثاق قرار داد، پس در طرف راست عرش جا گرفتند. و خدا فرشتگان را از نور آفريد پس وقتي كه فرشتگان به اين انوار نظر كردند، امر و شأن اينها را بزرگ شمردند و تسبيح را از آنها فراگرفتند و اين مطابق با گفته ي فرشتگان است كه در قرآن آمده است:

به حقيقت ما (در انتظار اوامر الهي در تدبير عالم) صف كشيده ايم. و به راستي ما تسبيح كننده ايم. و آن هنگام كه آدم (ع) را آفريد آدم به سوي اين انوار از طرف راست عرش با دقت نظر نموده عرض كرد:

اي صاحب اختيار من!

آنان كيستند؟

خداي متعال در پاسخ فرمود:

اي آدم (ع)!

آنها برگزيدگان من و خواص من هستند، اينها را از نور عظمت و بزرگي ام آفريده ام و از اسمهاي خودم اسمي را براي اينها برگرفتم، پس عرض كرد:

اي پروردگارم!

به حقي كه تو بر اينها داري اسمهاي اينها را به من بياموز،

پس خداي متعال فرمود:

اي آدم (ع)!

اين اسمها نزد تو امانت باشد (كه) سرّ و رازي از راز من است.

غير تو نبايد بر آن آگاه شود جز به اذن من.

عرض كرد:

پروردگارم قبول كردم. خداوند پس از گرفتن اين پيمان، اسمهاي آنها را به آدم (ع) تعليم داد. و به فرشتگان عرضه كرد، هيچ كدام به آنها عالم نبودند، پس در پاسخ قول خداي متعال كه فرمود:

مرا از نامهاي اينها خبر دهيد اگر راست مي گوييد.

عرض كردند:

منزهي تو! براي ما علمي نيست جز آنچه به ما آموخته اي. همانا تو عالم و داراي حكمتي. (آنگاه

خداوند) فرمود:

اي آدم (ع)!

فرشتگان را به اسمهاي آن انوار خبر ده، پس وقتي كه اينها را به اسماء خبر داد، فرشتگان دانستند كه اين مطلب (در نزد آدم (ع)) به امانت گذاشته شده و آدم (ع) به سبب آگاهي از آن، فضيلت و برتري يافته است.

سپس امر به سجده ي آدم (ع) شدند؛ زيرا كه سجده ي ملائكه، فضيلتي براي آدم (ع) و عبادت براي خداي متعال بود.

چون كه سجده ي ملائكه، سزاوار آدم (ع) بود» (44)

هر يك از آنان را در دل داشته باشد، او را در آتش دوزخ مي افكنم …

اي آدم، اين پنج تن (ع)، برگزيدگان من هستند و نجات و هلاك هر كس وابسته به حبّ و بغضي است كه نسبت به آنان دارد.

اي آدم، هر وقت از من حاجتي مي خواهي، به آنان توسل كن.

ابوهريره مي گويد، پيامبر اكرم (ص) در ادامه سخن فرمود:

ما پنج تن (ع) كشتي نجاتيم، هر كس با ما باشد، نجات يابد و هر كس كه از ما روگردان شود هلاك گردد. پس هر كس حاجتي از خدا مي خواهد، پس به وسيله ما اهل بيت (ع) از حضرت حق تبارك و تعالي مسئلت نمايد».

حقيقت آن است كه پنج تن (ع) مقدّس رمز خلقتند.

و در روايت است:

يا أحمَدُ!

لَو لاكَ لَما خَلَقتُ الأفلاكَ و لَو لا عَلِيُّ لَما خَلَقتُكَ و لَو لا فاطِمَهُ لَما خَلقُتُكما. (45)

اي احمد!

اگر تو نبودي آسمان و زمين را نمي آفريدم و اگر علي نبود تو را نمي آفريدم و اگر فاطمه (س) نبود شما را نمي آفريدم (يعني شمايان رمز خلقتيد) و فاطمه (س) حوريّه اي بود كه چند صباحي لباس آدميان در بر نمود. (46)

(ع) بنده ي مقربت ببخش.

از آنچه ديده بودم، در من وحشت و ترديد بزرگي ايجاد شد. وقتي نماز رسول خدا (ص) به پايان رسيد، خطاب به من فرمودند:

اي پسر مسعود، آيا كافر شدي بعد از آنكه ايمان آورده بودي؟

عرض كردم، ابداً چنين نيست يا رسول اللَّه، بلكه ديدم علي (ع) را كه خداوند را به حق شما طلب مي كرد و شما را ديدم كه خدا را به حق علي (ع) مي خوانديد. پس ترديد كردم كه كداميك از شما نزد خداي عزوجل برتريد.

پيامبر (ص) فرمودند:

اي پسر مسعود!

بنشين.

پس من در مقابل، رسول خدا (ص) نشستم.

آن حضرت فرمودند:

«ان اللَّه خلقني و علياً من نور قدرته قبل ان يخلق الخلق بِاَلفَي عام اذ لا تسبيح و لا تقديس»

خداوند من و علي (ع) را از نور عظمت و بزرگي خود خلق كرد:

دو هزار سال قبل از آنكه ساير خلائق را بيافريند. زماني كه هيچ تسبيح و تقديسي وجود نداشت.

«ففتق نوري، فخلق منه السموات و الارضين و انا واللَّه اجل من سماوات و الارضين.»

پس نور مرا شكافت و از نور من آسمانها و زمين را آفريد به خداي تبارك و تعالي قسم كه من از آسمانها و زمين ها برترم.

«و فتق نور علي بن ابي طالب (ع) فخلق منه العرش و الكرسي و علي بن ابي طالب (ع) واللَّه افضل من العرش و الكرسي» و چون نور علي (ع) را منتشر ساخت، عرش و كرسي از نور او خلق گرديد؛ به پروردگار قسم كه علي (ع) از عرش و كرسي افضل است.

«و فتق نور الحسن (ع) فخلق منه اللوح و القلم و الحسن (ع) واللَّه افضل من اللوح و القلم».

سپس نور حسن (ع)

را باز كرد و لوح و قلم از نور حسن (ع) به وجود آمد و به خدا قسم كه حسن (ع) از لوح و قلم نيز برتر است.

«و فتق نور الحسين (ع) فخلق منه الجنان و الحور العين و الحسين (ع) واللَّه افضل من الحور العين.»

و چون هستي را از نور حسين (ع) معطر كرد، بهشت و حوريان زيباروي، از نور او پديدار گشتند؛ واللَّه حسين از حورالعين برتر است.

«ثم اظلمت المشارق و المغارب فشكت الملائكه الي اللَّه تعالي ان يكشف عنهم تلك الظلمه فتكلم اللَّه جل جلاله كلمه فخلق منها روحا ثم تكلم بكلمه فخلق من تلك الكلمه نورا فاضاف النور الي تلك الروح و اقامها مقام العرش فزهرت المشارق و المغارب فهي فاطمه الزهراء (س) و لذلك سميت الزهراء لان نورها زهرت به سماوات.»

سپس همه ي هستي از شرق تا به غرب تاريك ماند. ملائكه بر پروردگار از آن همه تاريكي و ظلمت شكايت كردند و خواستند كه پروردگار تاريكي را از ايشان برطرف كند. پروردگار در اجابت خواسته ي آنان كلمه اي فرمود، از آن كلمه روحي خلق گرديد، سپس كلمه اي ديگر فرمود و از آن كلمه نوري خلق شد پس آن نور را به آن روح اضافه كرد و آن را در بلندترين مكان عرش قرار داد. همه عالم از شرق تا به غرب نوراني شد. آن روح آميخته به نور از لطف پروردگار كسي نيست، جز فاطمه زهرا (س) و به همين دليل او را زهرا (س) ناميدند، زيرا نورش آسمانها را روشن ساخت. در ادامه ي اين روايت زيبا پيامبر (ص) مي فرمايند:

«يابن مسعود اذا كان يوم القيامه يقول اللَّه جل جلاله لي و

لعلي ادخلا الجنه من شئتما و ادخلا النار من شئتما و ذلك قوله تعالي

«القيا في جهنم كل كفار عنيد * فالكافر من جحد نبوتي و العنيد من جحد بولايه علي بن ابي طالب (ع) و عترته و الجنه لشيعته و لمحبيه.

«اي پسر مسعود، چون روز قيامت فرا رسد، پروردگار به من و علي (ع) مي فرمايد:

هر كس را كه مي خواهيد به بهشت داخل كنيد و به جهنم بفرستيد هر كس را كه مي خواهيد.

و اين قول پروردگار در قرآن مجيد است كه:

القيا في جهنم كل كفار عنيد» (47)

هر كافر متكبر لجوج را به جهنم افكنيد، پس كافر كسي است كه از نبوت من سرپيچي كند و عنيد كسي است كه از ولايت علي بن ابي طالب (ع) و عترتش و محبت كردن به شيعيان و دوستانش سر باز زند.» (48)

و در روايت ديگري است كه:

خداوند نور پنج تن (ع) را از نور عظمتش آفريد و آسمان و زمين را از نور پيامبر اكرم (ص) و عرش و كرسي را از نور علي (ع) و لوح و قلم را از نور حسن (ع) و حورالعين را از نور حسين (ع) آفريد. مشرق و مغرب عالم در ظلمت و تاريكي بود.

فرشتگان از اين ظلمت به خدا شكايت كردند و خدا را به اين انوار قسم دادند كه ظلمت را بردارد.

اين بود كه خداوند روح و نور فاطمه (س) را آفريد و مشرق و مغرب آفرينش روشن شد.

نضح فجبل طينتنا من فضل طينه اميرالمؤمنين (ع) و كانت لطينتنا نضح فجبل طينه شيعتنا من نضح طينتنا، فقلوبهم نحن إلينا و قلوبنا تعطف عليهم تعطف الوالد علي الولد و نحن خير لهم و هم خير لنا و رسول اللَّه (ص) لنا خير و نحن له خير». (49)

يعني:

«خداوند محمد (ص) را از طينت و سرشتي كه از گوهري در زير عرش بود خلق فرمود و طينت محمد (ص) را تراوشي بود كه خداوند طينت اميرالمؤمنين را از همان تراوش طينت رسول خدا خلق نمود. و طينت اميرالمؤمنين (ع) را نيز تراوشي بود كه خداوند طينت ما را از باقيمانده ي طينت اميرالمؤمنين (ع) خلق كرد و براي طينت ما نيز تراوشي بوده كه خداوند شيعيان ما را از همان تراوش طينت ما خلق فرموده است.

دلهاي شيعيان ما مشتاق ما هستند و دلهاي ما نيز - بمانند مهرباني و شفقت پدر به فرزند - به آنان توجّه دارد. ما براي شيعيانمان بهترين ها هستيم و شيعيان ما براي ما بهترين ها هستند، رسول خدا نيز براي ما بهترين است و ما هم براي او بهترين ها هستيم».

را فراموش نمود (زيرا شاهد يك زيبائي بي سابقه و حسن بي نظير بود)، لذا روي به جبرئيل كرد و پرسيد اين صورت كيست؟

جبرئيل گفت:

اين فاطمه است و آن تاجش احمدنما، گردنبندش حيدرنما و دو گوشواره اش نشانگر حسن و حسين است.

آنگاه حضرت آدم (ع) سر خويش را به سوي قبه نور بلند كرد و در آنجا اين پنج اسم را كه با خط نور نوشته شده بود ديد:

من محمودم و اين محمّد (ص) است، من اعلي هستم و اين علي (ع) است، من فاطرم و اين فاطمه (س) است، من محسنم و اين حسن (ع) است و احسان از من است و اين حسين (ع) است. (50)

اينكه اقرار به ولايت شما نمايد.

اي محمد (ص)، آيا دوست داري آنان را ببيني؟

گفتم:

آري، پروردگارا!

فرمود:

نگاه كن، من به طرف راست عرش نگريستم و اسم خود را ديدم و اسم علي و فاطمه و حسن و حسين و علي و محمد و جعفر و موسي و علي و محمد و علي و حسن را (ع) و اسم مهدي (عج) را در وسط آن به گونه اي ديدم كه گويا ستاره اي درخشان است.

خداوند فرمود:

اي محمد (ص)!

اينان حجت هاي من بر آفريدگانم مي باشند و اين (اشاره به حضرت مهدي (عج)) آن كسي است كه از فرزندان تو، به شمشير قيام مي كند و از دشمنانم انتقام مي گيرد. (52)

(س) بر طبق دستور رسول (ص) خدا رفتار كرد و در آن مدت از مفارقت همسر محبوب خويش و اندوه تنهايي مي گريست.

چون چهل روز بدين منوال سپري شد، فرشته خدا فرود آمد.

غذائي از بهشت آورد و عرض كرد:

امشب از اين غذاهاي بهشتي تناول كن. رسول خدا (ص) با آن غذاهاي روحاني و بهشتي افطار كرد. هنگامي كه برخاست تا آماده نماز و عبادت شود، جبرئيل نازل شد و عرض كرد:

اي رسول گرامي خدا (ص)، امشب از نماز مستحبي بگذر و به سوي خانه خديجه (س) حركت كن زيرا خدا اراده نموده كه از صلب تو فرزند پاكيزه اي بيافريند.

پيغمبر اكرم (ص) با شتاب رهسپار خانه ي خديجه (س) شد.

خديجه (س) مي گويد:

در آن شب طبق معمول، درب خانه را بسته و در بستر استراحت مينمودم. ناگهان صداي كوبيدن در بلند شد.

گفتم:

كيست؟ كه جز محمد (ص) كسي سزاوار نيست درب اين خانه را بكوبد. آهنگ دلنشين پيغمبر (ص) بگوشم رسيد كه فرمود:

باز كن، محمد (ص) هستم. شتابان در را باز كردم. با روي گشاده وارد خانه شد. طولي نكشيد كه نور فاطمه (س) از صلب پدر به رحم مادر وارد شد.

مطلب ديگر آنكه:

اعتكاف چهل روزه ي حضرت در خانه فاطمه بنت اسد و شب زنده داري و روزه هاي مكرر و كناره گيري از مردم و از همسر بزرگوارش خديجه، شباهتي به دوران آغازين نزول وحي و روزهاي نخستين قبل از بعثت داشت.

آري؛ در آن ايام آماده ي پذيرش تحفه الهي بود كه به زودي منشأ پيدايش امامت و ولايت مي شد، بلكه او ريشه اصلي درخت نبوت بود، همانگونه كه از حضرت باقر (ع) وارد شده است. (53)

مطلب ديگر آنكه حضرت سنّت و روش

هميشگي خود را در هنگام افطار ترك كرده و آن غذا را به خود اختصاص داده و ديگران را از ورود به آن خانه منع كرد.

نكته ديگر آنكه:

سنت خود را در تطهير و وضو گرفتن به هنگام ورود به خانه و آماده شدن براي نماز قبل از خوابيدن ترك كرد، كه اين رها كردن سنت جاريه، دلالت بر اهميت آن موضوع دارد.

بر خلق مي باشند. (54)

نوشته اند كه:

فاطمه (س) پنج سال بعد از بعثت تولد يافت. مدرك آنان احاديث است كه در اين باره از ائمه (ع) صادر شده است.

ابوبصير روايت كرده كه امام صادق (ع) فرمود:

در بيستم ماه جمادي الثاني در هنگامي كه پيغمبر (س) چهل و پنج ساله بود به دنيا آمد.

هشت سال با پدرش در مكه بود.

و ده سال در مدينه با پدرش زندگي كرد. بعد از پدر بزرگوارش هفتاد و پنج روز زنده ماند و در روز سوم جمادي الثاني در سال يازدهم هجري وفات نمود.

دلائل الامامه ص 10).

امّا بر خوانندگان محترم مخفي نيست كه وفات حضرت زهرا (س) در سوم جمادي الثاني با داستانِ هفتاد و پنج روز زنده ماندن آن حضرت سازگار نيست و با نود و پنج روز مناسب تر است.

لذا بعيد نيست كه لفظ «تسعين» نقل، با لفظ «سبعين» اشتباه شده باشد.

حبيب سجستاني مي گويد:

از حضرت ابوجعفر (ع) شنيدم كه مي فرمود:

فاطمه (س) دختر محمد (ص)، پنج سال بعد از بعثت رسول خدا تولد يافت و در هنگام وفات هيجده سال و هفتاد و پنج روز از عمر شريفش گذشته بود

اصول كافي، ج 1 ص 457).

در روايتي وارد شده كه فاطمه (س) در هنگام عروسي نه ساله بود.

سعيد بن مسيّب مي گويد:

به حضرت علي بن الحسين (ع) عرض كردم:

پيغمبر در چه سالي فاطمه (س) را به علي (ع) تزويج نمود؟

فرمود:

يكسال بعد از هجرت و در آن تاريخ فاطمه (س) نه ساله بود

روضه كافي چاپ نجف سال 1385 هجري ص 281).

در كتاب فرائد السمطين، ج 1 ص 88 مي نويسد:

ابابكر و عمر از پيامبر (ص) تقاضا كردند كه با فاطمه (س) ازدواج كنند در جواب فرمود:

هنوز كوچك است.

ولي

وقتي علي بن ابي طالب (ع) خواستگاري كرد مورد قبول قرار گرفت. اين حكايت نيز با تولد بعد از بعثت سازگارتر است، زيرا اگر قبل از بعثت تولد يافته بود در آن زمان 18 ساله بود و دختر 18 ساله صغير نيست.

از امثال اين احاديث استفاده مي شود كه تولد فاطمه (س) بعد از بعثت رسول اكرم (ص) واقع شده است.

صاحب كتاب «كشف الغمه» روايتي نقل كرده كه در خود آن حديث تناقضي وجود دارد:

امام محمد باقر (ع) فرمود:

فاطمه (س) پنج سال بعد از بعثت به دنيا آمد، در همان سالي كه قريش مشغول ساختن خانه ي كعبه بودند. و در هنگام وفات هيجده سال و هفتاد و پنج روز از عمر شريفش گذشته بود

كشف الغمه، ج 2 ص 75).

چنان كه ملاحظه مي فرماييد در خود اين حديث تناقض است.

زيرا از يك طرف مي گويد:

فاطمه (س) پنج سال بعد از بعثت بدنيا آمد و در هنگام وفات هيجده ساله بود.

از طرف ديگر مي گويد:

در هنگام تولد آن جناب، قريش مشغول ساختن خانه ي كعبه بودند. در صورتي كه اين دو مطلب قابل جمع نيستند زيرا خانه ي خدا پنج سال قبل از بعثت تجديد بنا شد نه بعد از بعثت. بهر حال بايد در اين حديث اشتباهي رخ داده باشد. يا بايد گفت كلمه ي «قبل البعثه» اشتباهاً به كلمه ي «بعد البعثه» تبديل شده يا جمله ي «و قريش تبني البيت» از طرف راوي اضافه شده است.

كفعمي در مصباح مي نويسد:

فاطمه (س) در روز جمعه بيستم جمادي الثاني سال دوم بعثت به دنيا آمد (بحارالانوار، ج 43 ص 9).

چنانكه ملاحظه فرموديد در بين علماي اسلام در مورد تاريخ تولّد زهرا (س) اختلاف شديدي وجود دارد،

اما چون اهل بيت تولد آن حضرت را پنج سال بعد از بعثت دانسته اند قولشان بر قول تاريخ نويسان عامّه مقدّم است.

زيرا ائمه ي اطهار و اهل بيت پيغمبر و فرزندان زهرا (ع)، بهتر از ديگران از سن مادرشان خبر دارند.

ممكن است كسي بگويد كه:

خديجه (س) در سال دهم بعثت وفات نمود و در هنگام وفات شصت و پنج ساله بود.

بنابراين، اگر فاطمه (س) در سال پنجم بعثت تولد يافته باشد بايد خديجه در سن پنجاه و نه سالگي آبستن شده باشد. چگونه مي توان اين مطلب را باور كرد؟!

ما در پاسخ به اين اشكال مي توانيم دو مطلب را بگوييم:

اولا:

اين موضوع مسلّم نيست كه خديجه (س) در هنگام وفات شصت و پنج ساله باشد. بلكه بنابر قول ابن عباس بايد سنش در موقع آبستن شدن به فاطمه (س)، در حدود چهل و هشت سالگي باشد. زيرا ابن عباس مي گويد خديجه (س) در سن بيست و هشت سالگي با پيغمبر (ص) عروسي كرد (كشف الغمه ج 2 ص 139) و قول ابن عباس نيز بر سايرين تقدّم دارد. زيرا خويشان پيغمبر (ص) بهتر از ديگران از وضع داخلي خودشان اطلاع دارند.

بنابراين روايت، خديجه (س) در هنگام بعثت رسول خدا (ص)، چهل و سه ساله بوده و در سال پنجم بعثت كه سال تولد فاطمه (س) است در حدود چهل هشت سال عمر داشته و آبستن شدن در اين سنين غير عادي نيست.

ثانيا:

اگر قول ابن عباس را هم قبول نكنيم و بگوييم خديجه در سن چهل سالگي ازدواج كرده و قاعدتا بايد در سن پنجاه و نه سالگي آبستن شده باشد، باز هم امر محالي نيست زيرا فقها و دانشمندان نوشته اند كه زنهاي

قرشي تا سن شصت سالگي عادت مي شوند و آبستن شدن نيز برايشان امكان دارد. خديجه هم از طائفه قريش و مشمول اين قاعده است.

به علاوه، درست است كه آبستن شدن زن در اين سنين نادر الوقوع است ليكن در تاريخ نمونه هايي داشته و دارد.

در خاتمه لازم است بدين نكته توجه داشته باشيد كه اختلافي كه در مورد تاريخ تولد فاطمه (س) ديده مي شود، به سن شريفش هنگام ازدواج و وفات نيز سرايت مي كند. زيرا اگر تاريخ تولد را پنج سال قبل از بعثت بدانيم بايد در هنگام ازدواج در حدود هيجده ساله باشد و در هنگام وفات، بيست و هشت ساله، اما اگر پنج سال بعد از بعثت متولد شده باشد، بايد در هنگام عروسي در حدود نه ساله باشد و در هنگام وفات هيجده ساله.

مكان تولد حضرت زهرا (س) در شهر مكه و در خانه خديجه (س) اتفاق افتاد. اين خانه در محلّه اي است كه در گذشته به آن «زقاق العطارين» يعني كوچه عطارها مي گفتند. رسول خدا (ص) تا هنگام هجرت، در آن خانه ساكن بود.

خانه مباركي كه بارها در آن فرشته وحي بر پيامبر (ص) نازل گرديد. اين خانه بعدها به صورت مسجد درآمد. (57)

و از آنجا كه محل نزول وحي و بخشي از قرآن، زيستگاه پيامبر (ص) و مكان تولد حضرت زهرا (س) بود، در نظر عموم مسلمين ارزش معنوي و قداستي خاص داشت.

و از اين رو بارها در طول تاريخ هم زمان با تعمير و توسعه مسجد الحرام، نسبت به مرمت بناي آن اقدام كردند. (58)

زنان قريش پيام فرستاد تا بيايند و او را در امر وضع حمل كمك كنند و كارهاي مربوط به اين برهه كه مخصوص زنان است برعهده گيرند. اما زنان قريش پاسخ دادند كه ما نخواهيم آمد، چرا كه سخن ما را نشنيده انگاشتي و با محمد (ص) يتيم ابوطالب، پيمان زناشوئي بستي. خديجه (س) از اين پاسخ رنجيده خاطر گشت، اما در يكي از همين روزها در حالي كه او همچنان در بستر آرميده بود، چهار زن گندمگون و بلندبالا مشاهده نمود كه بر او وارد شدند. خديجه (س) كه از ديدن آنان در هراس شده بود به تكاپو افتاد اما يكي از زنان او را آرام نمود و گفت:

اي خديجه (س)!

اندوهگين و هراسناك مباش، ما از جانب خدا به سويت آمده ايم و خواهران تو هستيم، من ساره همسر ابراهيم خليلم و اين آسيه همسر فرعون است و آن يكي مريم دختر عمران و چهارمين ما صفورا دختر شعيب است.

در اين هنگام چهار زن در چهار سوي خديجه (س) قرار گرفتند و حضرت خديجه (س) حمل خود را بر زمين نهاد و نوري از او ساطع گرديد كه در شرق و غرب عالم پرتوافكن شد. نوري كه به خانه هاي مكه راه يافت و همه را در حيرت فرو برد.

پس از آن ده فرشته همراه با طشت و اِبريقي مملوّ از آب كوثر از آسمان فرود آمدند. آن بانويي كه در پيش روي خديجه (س) قرار داشت مولود را با آن آب شستشو داده دو جامه كه از شير سفيدتر و از عنبر خوشبوتر بود بيرون آورد. با يكي تن مولود را پوشاند و ديگري را

مقنعه او قرار داد. آنگاه دست خود را بر لبان كودك نهاد و او را به سخن گفتن وادار نمود، فاطمه (س) دهان گشود و چنين فرمود:

اشهد ان لا اله اللَّه و اشهد ان محمد رسول اللَّه سيد الانبياء و ان بعلي سيد الاوصياء و ولدي ساده الاسباط.

آنگاه يكايك بانوان را سلام داده به نامشان خواند. آنها هم با رويي گشاده مولود فرخنده را مورد ملاطفت قرار دادند. حوريان بشارت تولد او را به آسمانها بردند. در آسمان از يمن قدوم او نوري پديدار آمد و ساطع گرديد كه تا آن زمان سماواتيان چنين نوري را رؤيت ننموده بودند. بانوان خديجه (س) را شادباش گفته از ميمنت و مباركي و طهارت نسلش سخنها گفتند. خديجه (س) با سروري زايد الوصف كودك را در آغوش كشيد و با دنيايي اميد و آرزو پستان در دهان او گذارد.

و يجعلهم خلفاءها في ارضه بعد انقضاء وحيه»

حضرت قرار دادند.

عالي انساني در صديقه طاهره (س) جمع بود و ايشان در برابر هر صفت نيك، داراي لقبي خاص هستند. اين نُه نام از شهرت والايي برخوردار است.

به يكي از دوستان خطاكار حضرت فاطمه (س)، فرمان مي دهند به طرف جهنم برو. فاطمه ي زهراء (س) روي پيشاني او را مي خواند:

(بر روي پيشاني او نوشته شده است) «دوستدار زهراء».

«فاطمه ي زهراء (س) به درگاه خداوند عرضه مي دارد:

خدايا! پروردگارا!

نام مرا «فاطمه» نهادي و فرمودي:

«به خاطر تو، دوستدارانت و دوستداران فرزندانت را از آتش جهنم رهايي مي بخشم.» وعده ي تو هميشه حق بوده و هيچگاه خلاف وعده ي خود عمل نكرده اي»

«خداوند متعال مي فرمايد:

فاطمه جان!

چنين است كه مي گويي. من تو را فاطمه نام نهادم و هر كس كه تو را دوست بدارد، يا فرزندان تو را دوست بدارد، او را از آتش جهنم رهايي مي بخشم، وعده من راست است و من خلاف وعده خود عمل نمي كنم. من اين بنده ام را به طرف جهنم فرستادم تا تو او را شفاعت كني و فرشتگان و پيامبران من و هر كس در محشر است مقام تو را پيش من ببينند. هر كس را كه مؤمن و (محب) يافتي دستش را بگير و داخل بهشت نما.» (66)

(72)

نيز به قتل رساندند. و در اين مسير چه وقايع دردناكي كه براي ذريه ي فاطمه ي زهرا (س) به وجود آوردند و فرزندان زهراء (س) را از دم تيغ گذراندند. با همه ي آنچه كه گفته شد، لكن از بركت نسل فاطمه زهراء (س)، سادات سر تا سر جهان را نورافشاني مي كنند. قريب به محال است جايي را بيابيم كه يكي از اولاد فاطمه ي زهرا (س) در آنجا نباشد. «مباركه»، دلالت بر بركت در ذريه آن حضرت مي كند، همچنان كه كوثر بر كثرت اولاد حضرت زهراء (س) دلالت دارد.

را جمع كردند. سپس بر روي آنها يك عبا قرار دادند و فرمودند:

خدايا!

اينان، اهل بيت من هستند، رجس و پليدي را از آنها بردار و آنان را پاكيزه گردان.

ام سلمه در اين هنگام نزديك در ايستاده بود عرضه داشت:

يا رسول اللَّه (ص) آيا من هم در بين آنها هستم؟

پيامبر (ص) فرمودند:

«تو در بين ايشان نيستي، اما از نيكان مي باشي.» (79)

حديث كساء، از روايات مشهور است.

اين روايت در ميان شيعيان از شهرت خاصي برخوردار است.

مفاتيح الجنان را كه ورق بزنيم به حديث كساء مي رسيم، يعني حديث كساء در دل ادعيه ي ما جاي گرفته است و كمتر حاجتمندي است كه در مواقع اضطرار به حديث كساء پناه نبرد.

فم الحسين فيمصه حتي يروي فأنبت اللَّه عز و جل لحمه من لحم رسول اللَّه (ص) و لم يرضع من فاطمه (س) و لا من غيرها لبنا قطّ …». (85)

عبدالرحمن بن المثني گويد:

به امام صادق (ع) عرض كردم:

فدايتان شوم چرا فرزندان امام حسين (ع) بر فرزندان امام حسن (ع) برتري دارند (فرزندان امام حسين (ع) امام قرار گرفتند اما فرزندان امام حسن چنين نشدند) در حالي كه هر دو از يك پدر و مادر هستند.

حضرت صادق (ع) جبرئيل بر پيامبر (ص) نازل شد و گفت:

خداوند فرزندي به شما خواهد داد كه امتت پس از شما او را خواهند كشت.

پيامبر اكرم (ص) به جبرئيل فرمودند:

به چنين فرزندي نياز ندارم و سه مرتبه اين كلام را تكرار فرمودند و سپس اميرالمؤمنين (ع) را در جريان اين سخن قرار دادند كه جبرئيل از طرف خداوند به ايشان خبر داده است كه پسري براي تو به دنيا مي آيد، امتم بعد از من او را مي كشند، حضرت امير (ع) عرضه داشتند:

اي رسول اللَّه!

چنين فرزندي را نمي خواهم.

سه مرتبه اين كلام را به حضرت رسول فرمود و سپس حضرت محمد (ص) افزود:

امامت و وراثت بايد از طريق فرزندان همين پسر شهيد منتقل گردد پس به دنبال فاطمه (س) فرستاده و به او پيام داد:

خداوند بشارت پسري را مي دهد كه امتم پس از من او را مي كشند فاطمه (س) عرضه داشت:

پدر جان!

به چنين فرزندي احتياجي ندارم سه مرتبه اين سخن تكرار شد، پس از آن پيامبر به فاطمه (س) خبر دادند كه امامت و وراثت بايد از طريق همين فرزند منتقل گردد. فاطمه زهرا (س) به پدر گفتند:

راضي به رضاي خداوند هستم (اگر او چنين

مي خواهد من حرفي ندارم) پس فاطمه زهرا به امام حسين (ع) باردار شدند و بعد از شش ماه سيّدالشهداء (ع) به دنيا آمدند (هيچ نوزادي شش ماهه، زنده نمانده مگر امام حسين (ع) و حضرت عيسي (ع)) سرپرستي امام حسين را به ام سلمه سپردند.

پيامبر (ص) هر روز مي آمدند و زبان مباركشان را در دهان امام حسين (ع) قرار مي دادند و او زبان رسول اللَّه (ص) را مي مكيدند و تمام وجود امام حسين (ع)، اين گونه رشد كرد.

(س) و سرور همه ي زنان از اول عالم تا آخر جهان. (86)

ما يكون.»

حماد بن عثمان مي گويد:

از امام صادق (ع) شنيدم كه فرمودند:

در سال 128 ه.ق، زنادقه ظهور خواهند كرد، زيرا من مصحف فاطمه (س) را نگاه كردم و اين مطلب را آنجا ديدم.

گفتم:

مصحف فاطمه (س) چيست؟

فرمودند:

وقتي كه پيامبر اكرم (ص) رحلت كردند، غم و غصه ي بي حدي كه فقط خدا (مقدار آن را) مي داند، بر فاطمه زهرا (س) وارد شد. خداوند ملكي فرستاد تا حضرت زهرا (س) را تسلي خاطر دهد و با ايشان سخن بگويد.

حضرت فاطمه (س) از اين جريان به اميرالمؤمنين (ع) گلايه كردند.

علي (ع) فرمودند:

هرگاه ملك را ديدي و صداي او را شنيدي مرا خبر كن. زهرا (س)، علي (ع) را از آمدن ملك آگاه ساختند اميرالمؤمنين (ع) آنچه را كه مي شنيد، مي نوشت، تا اينكه كتابي از آن مطالب نوشته شد.

سپس امام صادق (ع) فرمودند:

«اما در «مصحف فاطمه (س)» حلال و حرام خدا نيست، بلكه وقايعي كه اتفاق خواهد افتاد (تا روز قيامت) همه درون آن است.» (88)

و أمّا مصحف فاطمه (س) ففيه ما يكون من حادث و أسماء من يملك إلي أن تقوم الساعه و امّا الجامعه، فهو كتاب طوله سبعون ذراعاً، املاء رسول اللَّه (ص) من فلق فيه و خطّ علي بن ابي طالب (ع) بيده فيه واللَّه جميع ما تحتاج إليه الناس إلي يوم القيامه حتي أنّ فيه أرش الخدش و الجلده و نصف الجلده» (89)

امام صادق (ع) مي فرمودند:

ما غابر و مزبور را مي دانيم، ما مسائل قلبي و نيَّات را مي دانيم. ما «نقري» كه در گوشها مي رود را مي دانيم.

«جفر قرمز» و «جفر سفيد» را مي شناسيم. در نزد ما «مصحف فاطمه (س)» است.

در پيش ما «جامعه اي» است كه همه چيزهايي كه انسان به آن نياز دارد در آن هست.

سؤال شد:

اين كلام يعني چه؟

امام (ع) فرمودند:

«غابر»، يعني دانستن آنچه واقع مي شود. «مزبور»، يعني دانستن آنچه قبلاً رخ داده است.

اما «مسائل قلبي و نيات»، اوهام ذهني ديگران است كه ما مي دانيم. «نقرِ» در گوشها، سخن ملائكه مي باشد كه ما آنها را مي شنويم، ولي خودشان را نمي بينيم.

«جفر قرمز» ظرفي است كه اسلحه پيامبر (ص) در آن است و آن سلاح تا زمان امام مهدي، قائم اهل بيت (ع) خارج نخواهد شد.

اما «جفر سفيد» آن ظرفي است كه تورات موسي (ع) و انجيل عيسي (ع) و زبور داوود (ع) و كتاب اولي خداوند در آن است.

اما «مصحف فاطمه (س)»، پس آنچه از حوادث رخ خواهد داد و اسامي پادشاهان تا روز قيامت در آن آمده است.

اما «جامعه» كتابي است كه طول آن هفتاد ذرع است (شايد كنايه از كثرت معارف آن كتاب باشد) پيامبر (ص) مطالب آن را فرموده است و حضرت علي (ع) آن را

نوشته اند و به خدا قسم!

در آن تمام آنچه انسان تا روز قيامت نياز دارد، نوشته شده است، حتي در كتاب جامعه، مقدار خسارت بسيار كم نيز وجود دارد، يك شلاق و نصف شلاق نيز در آن بيان شده است.»

چه نوري است؟

وحي شد كه اين يكي از نورهاي من است، در آسمان جايش دادم و او را از طريق پيامبر (ص) متولد گردانيدم و او را بر همه پيامبران (ع) برتري دادم و از آن نور، ائمه ي هدي (ع) به وجود آمدند، تا دستورات مرا اجرا نمايند و مردم را هدايت كنند، آنها بعد از قطع شدن وحي، جانشينان من در زمين هستند.» (91)

(س)، فيرونها جالسه تسبح اللَّه و تمجده و نور وجهها يزهر بالحمره فيعلمون ان الذي رأوا كان من نور وجه فاطمه (س) فلم يزل ذلك النور في وجهها حتي ولد الحسين (ع) فهو يتقلب في وجوهنا إلي يوم القيامه في الأئمه منا أهل البيت إمام بعد إمام.» (96)

ابان بن تغلب مي گويد:

از امام صادق (ع) سؤال كردم:

اي فرزند پيامبر (ص)

چرا فاطمه (س) را، «زهراء» گويند؟

فرمودند:

فاطمه (س) براي اميرالمؤمنين (ع) در طول روز سه بار مي درخشيد. نور او در هنگام نماز صبح، زماني كه مردم در خواب بودند، حياط خانه آنها را نورافشاني مي كرد. همه متعجّب شدند، خدمت پيامبر (ص) رسيدند و سؤال كردند اين نور چه بود كه ما ديديم؟

پيامبر (ص) آنها را به منزل فاطمه زهرا (س) فرستادند. وقتي كه به منزل فاطمه ي زهرا (س) آمدند، ديدند آن حضرت روي سجاده خود نشسته اند و در حال نماز هستند و نور از صورت فاطمه زهرا (س) از ميان محراب مي درخشد. همه دريافتند آنچه ديده اند نور فاطمه (س) بوده است.

هنگام ظهر، وقتي براي نماز آماده شدند، نوري زرد رنگ از ايشان ساطع گشت كه تمام خانه هاي مدينه را فراگرفت. رنگ صورت و لباس همه ي مردم زرد شد. پيش پيامبر (ص) آمدند و از آنچه ديده بودند سؤال كردند. باز پيامبر (ص) آنها را به منزل فاطمه (س) فرستادند. اين بار نيز حضرت فاطمه (س) را در محراب ديدند در حالي كه از صورت ايشان براي پيامبر (ص) و علي (ع) نوري زرد رنگ مي درخشيد. فهميدند آنچه ديده اند از نور فاطمه (س) بوده است.

و هنگامي كه خورشيد غروب نمود، صورت زهراء (س) قرمز گشت و نوري قرمز از

ايشان مي درخشيد اين نور داخل منازل مردم مدينه گشت، خانه هاي مردم قرمز شد و در تعجب فرو رفتند. مردم دوباره پيش پيامبر (ص) رفتند و از اين مطلب سؤال كردند، پيامبر (ص) آنها را به منزل فاطمه ي زهراء (س) فرستاد، آنها به منزل فاطمه (س) آمدند و ايشان را روي سجاده ديدند، در حالي كه خداوند را تسبيح مي گفت و

از سيماي ملكوتي ايشان نوري قرمز مي درخشيد، دريافتند آنچه ديده بودند از نور سيماي فاطمه (س) بوده است.

اين نور در سيماي فاطمه (س) بود، تا زماني كه امام حسين (ع) متولد گشتند، از آن به بعد اين نور در سيماي هر يك از اهل بيت (ع) بود و تا قيامت از چهره همه امامان درخشش خواهد داشت.»

خلقتي از فرشتگان دارد كه در پوستي از انسانها قرار گرفته است.» (111)

فرمودند:

تو يك زن موفقه و رشيده هستي كه از سوي خداوند مورد الهام واقع شده و از طرف او هدايت يافته اي. بعد فرمودند:

يا علي (ع)!

درباره ي باقي حنوط سخن بگو. اميرالمؤمنين (ع) عرضه داشتند:

نصف باقي مانده، از آن زهراء (س) باشد درباره بقيه ي آن خودتان رأي دهيد.

پيامبر (ص) به اميرالمؤمنين (ع) فرمودند:

باقيمانده ي آن هم براي خود شماست، آن را بگيريد.»

خود از طريق نام فاطمه زهرا (س) بهره مي جستند، همانطور كه امام حسين (ع) در روز عاشورا خود را فرزند فاطمه زهرا (س) معرفي كردند و فرمودند:

و «فاطمه امّي إبنه الطُّهر أحمد» (120)

و همانگونه كه فرزدق، امام سجاد (ع) را در كنار حرم امن الهي، براي هشام چنين معرفي مي كند:

«هذا إبْنُ سَيِّدَه النِسَوانِ فاطِمَه.» (121)

همه ي ائمه ي هدي (ع) از اينكه خود را منتسب به حضرت زهرا (س) مي دانستند، افتخار مي كردند، لذا در هنگام معرفي، خود را فرزند فاطمه مرضيه (س) معرفي مي نمودند.

ما را خلق نمود و ما را به منزله ي ستارگان قرار داد، هرگاه يكي از ستارگان مخفي شود، ستاره اي ديگر مي درخشد. پس من خورشيد هستم، هرگاه مخفي شدم به ماه متمسّك شويد.

سؤال نموديم:

ماه كيست؟

فرمود:

برادرم، جانشينم، حاكم دينم، پدر فرزندانم و خليفه من در نزد اهل بيتم (ع).

گفتيم: دو ستاره قطبي (فرقدان) چه كساني هستند؟

فرمود:

حسن و حسين (ع). سپس مكثي نمودند و فرمودند:

اينها را كه شناختيد، امّا فاطمه (س)، او «زهره ي» اهل بيت طهارت (ع) است.

اينها همه با قرآن همراه هستند و از همديگر جدا نمي شوند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند.» (125)

قال رسول اللَّه (ص):

«فاطمه هي الزُّهره.»

پيامبر اكرم (ص) فرمودند:

فاطمه، «زهره» و درخشنده مي باشد.» (126)

و ليغضبن لغضبك، فالويل ثم الويل ثم الويل للظالمين، ثم بكي رسول اللَّه (ص) قال علي (ع):

فواللَّه لقد حسبت بضعه مني قد ذهبت لبكائه حتي هملت عيناه مثل المطر، حتي بلت دموعه لحيته و ملاءه كانت عليه و هو يلتزم فاطمه لا يفارقها و رأسه علي صدري و أنا مسنده، و الحسن و الحسين يقبلان قدميه و يبكيان بأعلا أصواتهما قال علي (ع):

فلو قلت:

إنّ جبرئيل في البيت لصدقت، لأنّي كنت أسمع بكاء و نغمه لا أعرفها و كنت أعلم أنّها أصوات الملائكه لا أشك فيها، لأن جبرئيل لم يكن في مثل تلك الليله يفارق النبي (ص) و لقد رأيت بكاء منها أحسب أن السماوات و الأرضين قد بكت لها، ثم قال لها، يا بنيّه!

اللَّه خليفتي عليكم و هو خير خليفه والذي بعثني بالحق لقد بكي لبكائك عرش اللَّه و ما حوله من الملائكه و السماوات و الأرضون و ما فيهما يا فاطمه!

والذي بعثني بالحق لقد حرمت الجنّه علي الخلائق حتّي أدخلها و أنّك لأوّل خلق اللَّه يدخلها بعدي كاسيه حاليه ناعمه يا فاطمه!

هنيئا لك، والّذي بعثني بالحق أنّك لسيده من يدخلها من النساء، والّذي بعثني بالحق أنّ جهنّم لتزفر زفرّه لايبقي ملك مقرّب و لانبيّ مرسل ألّا صعق، فينادي إليها أن يا جهنّم! يقول لك الجبّار:

إسكني بعزّي و إستقرّي حتّي تجوز فاطمه بنت محمد (ص) إلي الجنان، لا يغشاها قتر و لا ذلّه و الّذي بعثني بالحق ليدخلن حسن و حسين، حسن عن يمينك و حسين عن يسارك و لتشرّفن من أعلي الجنان بين يديّ اللَّه في المقام الشريف و لواء الحمد مع علي بن ابي طالب (ع) يكسي إذا كسيت و يحبي إذا حبيت، والذي

بعثني بالحق لأقومن بخصومه أعدائك و ليندمّن قوم أخذوا حقّك و قطعوا مودّتك و كذبوا علي و ليختلجنّ دوني فأقول: اُمّتي اُمّتي فيقال:

إنّهم بدّلوا بعدك و صاروا إلي السعير.» (137)

امام كاظم (ع) از پدران خود (ع) نقل فرمودند:

در شبي كه صبح آن پيامبر (ص) از دنيا رفتند پيامبر (ص) حضرت علي و فاطمه و حسن و حسين (ع) را خواستند و در را به روي بقيه بستند. ابتدا فاطمه زهراء (س) را صدا نمودند و مدتي طولاني از شب را با او خلوت نمودند. وقتي اين ملاقات طول كشيد، حضرت امير (ع) همراه با فرزندان بيرون آمدند و در آستان در ايستادند. مردم نيز پشت در ايستاده بودند، زنان پيامبر (ص) به حضرت علي (ع) و فرزندان ايشان نگاه مي كردند.

عايشه به حضرت امير (ع) گفت:

چرا رسول خدا (ص) شما را در اين ساعت مهم از اطاق بيرون كردند و با دخترش خلوت نمودند؟

اميرالمؤمنين (ع) به او فرمودند:

من از آنچه در خلوت مي گذرد با خبرم!

آنها درباره مسائلي كه تو و پدرت و دو يار پدرت به وجود خواهيد آورد، سخن مي گويند.

حضرت علي (ع) گفتند:

پيش پيامبر (ص) آمدم، ايشان در حال جان دادن بودند، نتوانستم خودم را كنترل كنم و به اين حال پيامبر گريستم.

پيامبر (ص) فرمود:

علي جان!

الآن زمان گريه ي تو نيست، من به سوي خداوند و نعمتهاي او مي شتابم، اما گريه و غم و غصه من براي تو و همسرت مي باشد پس از من، حق شما را ضايع مي كنند و همگي بر شما ظلم روا مي دارند.

اي علي!

من فاطمه (س) را به مطالبي وصيت كردم و چيزهايي به او گفته ام كه برايت بگويد، هرچه فاطمه (س) گفت،

آن را تنفيذ كن، زيرا او بسيار راستگو و صادق است.

سپس زهرا را در آغوش گرفت و سرش را بوسه زد و فرمود:

فاطمه جان!

پدرت فدايت باد. صداي گريه زهرا (س) بلند شد.

پيامبر (ص)، زهرا (س) را به سينه خود چسباند و فرمودند:

اما زهراي من!

خداوند انتقام شما را از آنان مي گيرد و خداوند به غضب تو غضبناك مي گردد. جهنم، منزلگاه اين ظالمان باد، سپس رسول خدا (ص) گريستند.

به خدا قسم!

گمان مي كردم بخشي از وجودم در گريه پيامبر (ص) از دست رفت، مانند ابر بهاري گريه مي كردند تا آنكه صورت و محاسنشان از اشك تر شد.

پيامبر (ص) از فاطمه (س) جدا نمي شد. سر مبارك پيامبر (ص) بر روي سينه من بود حسن و حسين (ع) پاهاي آن حضرت را بوسه مي زدند و با صداي بلند گريه مي كردند. اگر بگويم جبرئيل آنجا بود، دروغ نگفته ام، زيرا صداي گريه و زاري مي شنيدم كه برايم آشنا نبود، اما كسي را نمي ديدم، شك ندارم كه صداي فرشته اي بود و مگر مي شود، جبرئيل در اين شب هولناك يار ديرينه ي خود را تنها بگذارد؟!

آن شب، فاطمه زهراء (س) چنان گريه مي نمودند كه گمان مي كنم زمين و آسمان بر او ناله و گريه مي كردند، سپس پيامبر (ص) فرمود:

اي دخترم!

خداوند پشتيبان شما خواهد بود.

به همان خدايي كه مرا برانگيخت، عرش خداوند و آنچه در اطراف اوست، از زمين و آسمان و ما بين اين دو، از گريه تو گريستند. به همان خدايي كه مرا برانگيخت، بهشت بر مردم حرام است، تا آنكه من وارد بهشت گردم و پس از من، تو اولين كسي هستي كه بر بهشت قدم مي نهد.

فاطمه جان!

گوارايت باد. به همان خدايي كه

مرا برانگيخت، تو سرور زنان بهشت هستي. به همان خدايي كه مرا برانگيخت، جهنم شعله اي مي كشد كه هيچ پيامبر و يا فرشته مقربي از هراس او در امان نيست و همگي بي هوش مي شوند، يك منادي صدا مي زند:

اي جهنم! خداوند به تو مي گويد:

آرام باش تا فاطمه (س)، دختر محمد (ص)، عبور نمايد و به بهشت روانه گردد، هيچ دود و آتشي به او آسيب نمي رساند. به همان خدايي كه مرا برانگيخت، حسن (ع) از طرف راست و حسين (ع) از طرف چپ، تو را همراهي مي كنند و به بالاترين مكان بهشت در پيشگاه خداوند متعال، در مقامي شريف در كنار علي بن ابي طالب (ع) جاي مي گيريد.

به همان خدايي كه مرا برانگيخت، از دشمنانت دادخواهي خواهم نمود و كساني كه حقّ تو را غصب كردند، رشته محبت ترا بريدند، بر من دروغ بستند، همه را پشيمان و خجل خواهم نمود. پس مي گويم:

«اي امت من! اي امت من!

جواب مي رسد:

امتت، پس از شما دگرگون شدند و جهنمي گشتند.»

نزل بنا فأنزلناه فلمّا كان صبيحه ليلته غداً فكتب هذا الكتاب و مضي قلت:

أيّ رجل كان؟

قالوا:

رجل عليه أطمار رثه تعلوه هيبه و جلاله و بين عينيه نور شديد لم يزل ليلته قائماً و راكعاً و ساجداً الي أن إنبلج له الفجر فكتب و إنصرف. (145)

ذوالنون مصري مي گويد:

براي سياحت و سير و سفر به قصد شهري در عراق (سماوه) از مصر خارج شدم، در مسير به شهري در سوريه رسيدم، در نزديكي اين شهر خانه هايي قديمي ديدم كه عادي بودند، وقتي اين خانه ها را دور زدم و داخل آنها شدم، همه ي منازل از سنگ بود، اطاقها و سقفها و ديوارها از سنگ بودند به گونه اي كه آنها را به صورت منزل تراشيده بودند. در ميان اين اطاقها مي گشتم ناگاه نوشته اي را به ديوار آن ديدم، آن را خواندم، اين شعر بود:

من فرزند مني و مشعر و زمزم و مكه و خانه كعبه هستم.

جدّ من پيامبر اكرم محمّد مصطفي (ص) است.

پدرم آن كسي است كه ولايتش بر هر مسلماني واجب است.

مادرم بتول (س) بود هم او كه از درخشش صورتش همه جا نوراني مي گشت، همان زني كه در پاكي همانند مريم (س) بود.

دو فرزند پيامبر (حسن و حسين (ع)) عمو و پدرم هستند، همانهايي كه نُه (9) فرزندشان ستاره هاي درخشان آسمان ولايتند.

هرگاه كسي به ريسمان ولايت آنان چنگ زند در زماني كه رستگاران نجات يابند، آنان نيز از آتش رها گشته و در بهشت متنعّم مي شوند.

اينان پيشوايان دين، پس از رسول اللَّه هستند اگر اين مطلب را نمي داني بدان و آگاه باش، من فرزند علي و فاطمه هستم …

«ذوالنون گويد:

دانستم كه اين نوشته ي يكي از فرزندان علي (ع)

است كه به آنجا گريخته و اين واقعه در زمان حكومت هارون بوده است.

از ساكنين آنجا سؤال نمودم:

آيا مي دانيد چه كسي اين مطلب را نوشته است؟

گفتند:

نه، ما او را نمي شناسيم، او يك شب آمد ما او را منزل داديم و فرداي آن شب، اين نوشته را نوشت و رفت.

گفتم:

چگونه مردي بود؟

گفتند:

مردي با هيبت و جلالت، كه از ميان دو چشمش نوري درخشان بود، شبي كه در اينجا بود، يا در ركوع بود و يا سجود و يا قيام، تا صبح شد، آنگاه اين مطالب را نوشت و رفت.

(در ذيل روايت، علامه ي مجلسي احتمال داده اند نويسنده ي آن شعر، امام كاظم (ع) باشند.)»

(س) در روز قيامت، مرا آگاه كن.

پيامبر اكرم (ص) خندان جلو آمدند، فرمودند:

به خدايي كه جانم در دست اوست، فاطمه ي زهرا (س) از عرصه قيامت عبور مي كنند، در حالي كه بر شتري نشسته اند و بر آن شتر هودجي از نور است، داخل آن، بانويي (انسيّه، حوراء، عزيزه) نشسته، جبرئيل در طرف راست و ميكائيل در طرف چپ، اميرالمؤمنين (ع) پيشاپيش و حسنين (ع) پشت سر حضرت زهراء (س) در حركتند. خداوند نيز آن حضرت را محافظت مي كند. آنها از عرصه ي قيامت عبور مي نمايند. ناگهان از طرف خداوند ندايي به گوش مي رسد:

اي مردم!

چشمهايتان را ببنديد، سرهايتان را به زيرا اندازيد، اين، فاطمه (س)، دختر حضرت محمد (ص)، پيامبر شما و همسر علي (ع)، امام شماست، مادر حسن و حسين (ع) است.

پس حضرت فاطمه ي زهراء (س) از پل صراط مي گذرد. آنگاه كه داخل بهشت مي شود و به آنچه خداوند براي او آماده كرده است نظر مي افكند، مي گويد:

«بسم اللَّه الرحمن الرحيم الحمد للَّه الذي أذهب عنا الحزن إنّ ربّنا لغفور شكور الذي احلنا دار المقامه من فضله لا يمسنا فيها نصب و لا يمسنا فيها لغوب» خداوند به او وحي مي كند:

«اي فاطمه!

اگر از من درخواستي داري، بگو كه بر تو ارزاني خواهم داشت.» فاطمه (س) عرض مي كند:

من تو را مي خواهم، كه بالاترين درخواستم، در حضور تو بودن است.

و درخواست دارم كه دوستانم و دوستان اهل بيتم را عذاب نكني. خداوند وحي مي فرستد: اي فاطمه!

به عزت و جلالم، به مقام خداوندي خودم قسم!

دو هزار سال پيش از آنكه زمين و آسمان را خلق كنم، بر خود عهد نمودم كه عاشقان تو و دوستان فرزندانت را عذاب نكنم. (147)

الرّجل: حصلت له حقيقه العِلم،

العِلْم: إدراك الشي ء بحقيقته،

العَليم: المتصف بالعلم.

زني را كه دانش فراوان داشته باشد، «عليمه» گويند. صديقه كبري (س) بر همه علوم، آگاه بودند، تا آنجا كه ائمّه ي اطهار (س) براي روشن شدن حوادث آينده، به «صحيفه ي فاطميه» مراجعه مي كردند.

أن تجيبيني من مسأله أسالك فإذا أنت فرغت من الطّواف قفي لي عند سوق الطعام حتي آتيك و أنت مثابه مأجوره. فإفترقنا، فلما فرغت من الطّواف و أردت الرجوع إلي منزلي جعلت طريقي علي سوق الطعام و إذا أنا بها جالسه في معزل عن الناس فأقبلت عليها و إعتزلت بها و أهديت إليها هديه و لم أعتقد أنها صدقه ثم قلت لها:

يا فضه!

أخبريني عن مولاتك فاطمه الزهراء (س) و ما الّذي رأيت منها عند وفاتها بعد موت أبيها محمّد (ص) قال ورقه: فلمّا سمعت كلامي تغّر غرت عيناها بالدّموع، ثم إنتحبت نادبه و قالت:

يا ورقه بن عبداللَّه! هيجت علي حزناً ساكناً و اشجاناً في فؤادي كانت كامنه فإسمع الآن ما شاهدت منها (س) إعلم أنّه لمّا قبض رسول اللَّه (ص) إفتجع له الصّغير و الكبير و كثر عليه البكاء عليه البكاء و قلّ العزاء و عظم رزوه علي الأقرباء و الأصحاب و الأولياء و الأحباب و الغرباء و الأنساب و لم تلق إلّا كلّ بك و باكيه و نادب و نادبه و لم يكن في أهل الأرض و الأصحاب و الأقرباء و الأحباب أشدّ حزناً و أعظم بكاءً و إنتحاباً من مولاتي فاطمه الزهراء (س) و كان حزنها يتجدّد و يزيد و بكاؤها يشتدّ فجلست سبعه أيّام لايهدالها أنين و لايسكن منها الحنين كل يوم جاء كان بكاؤها اكثر من اليوم الأوّل فلما في اليوم الثامن أبدت ما كتمت من الحزن فلم تطق صبراً إذ خرجت و صرخت فكانها من فم رسول اللَّه (ص) تنطق فتبادرت النسوان و خرجت الولائد و الوالدان و ضجّ الناس بالبكاء و النحيب و جاء الناس من كل مكان و اطفئت المصابيح

لكيلا تتبين صفحات النساء و خيل إلي النسوان أنّ رسول اللَّه (ص) قد قام من قبره و صارت الناس في دهشه و حيره لما قد رهقهم و هي (س) تنادي و تندب أباه واأبتاه واصفيّا وامحمّداه وا اباالقاسماه و اربيع الأرامل و اليتامي من للقبله و المصلي و من لابنتك الوالهه الثكلي، ثم أقبلت تعثر في اذيالها و هي لاتبصر شيئاً من عبرتها و من تواتر دمعتها حتي دنت من قبر أبيها محمد (ص) فلما نظرت إلي الحجره وقع طرفها علي الماذنه فقصرت خطاها و دام نحيبها و بكاها الي ان اغمي عليها فتبادرت النسوان إليها فنضحن الماء عليها و علي صدرها و جبينها حتي أفاقت فلما افاقت من غشيتها قامت و هي تقول رفعت قوتي و خانني جلدي و شمت بي عدوي و الكمد قاتلي.

يا أبتاه!

بقيت والهه وحيده و حيرانه «فريده» فقد إنخمد صوتي و انقطع ظهري و تنغص عيشي و تكدر دهري فما أجد

يا أبتاه!

بعدك أنيساً لوحشتي و لا رادّاً لدمعتي و لا معيناً لضعفي فقد فنّي بعدك محكم التنزيل و مهبط جبرئيل و محلّ ميكائيل إنقلبت بعدك

يا أبتاه!

الأسباب و تغلّقت دوني الأبواب فأنا للدّنيا بعدك قاليه و عليك ما ترددت أنفاسي باكيه لاينفد شوقي إليك و لا حزني عليك …» (150)

ورقه بن عبداللَّه ازدي مي گويد:

از منزل خارج شدم و به اميد ثواب و اجر خداوند متعال، براي انجام مناسك حج به زيارت بيت الحرام مشرف شدم. در حالي كه طواف مي كردم خانمي سبزه رو، شيرين گفتار و خوش كلام ديدم كه با لهجه اي فصيح ندا مي داد:

«اللَّهمّ رب الكعبه الحرام و الحفظه الكرام و زمزم و المقام و المشاعر العظام و ربّ محمد خير الأنام

(ص) البرره الكرام أسالك أن تحشرني مع ساداتي الطاهرين و أبنائهم الغرّ المجّلين الميامين.»

اي حجّاج!

آگاه باشيد كه بزرگان من از بهترين مردم بودند، از برگزيدگان خوبان بودند، كساني كه عظمت آنها بر هر عظمتي، برتري داشت، لباس فخري كه بر تن داشتند، در هر زماني ياد آنها را زنده داشت.

به او گفتم:

اي خانم!

گمان مي كنم از خدمتكاران اهل بيت (ع) باشي. جواب داد:

بلي.

گفتم:

خدمتكار چه كسي از اهل بيت بودي؟

گفت:

من فضه هستم، خدمتكار فاطمه ي زهرا (س)، دختر حضرت محمّد (ص) كه بر او و شوهر و دو فرزندش درود باد!

بدو گفتم:

آفرين بر شما!

من بسيار مشتاق بودم تا سخنان شما را بشنوم، خواهان فرصتي هستم تا مطلبي را با شما در ميان بگذارم، هرگاه از طواف فارغ شدي، در بازار غذا فروشان بايستيد تا من بيايم، خداوند به شما ثواب و اجر عنايت كند. اين كلام را كه گفتيم، از همديگر جدا شديم.

«زماني كه از طواف فارغ شدم و مي خواستم به منزل مراجعت كنم، راهم را به طرف بازار طعام قرار دادم، ايشان را يافتم و در كنارش، به دور از مردم نشستم و هديه اي به او دادم كه مرادم صدقه نبود.

به او گفتم:

اي فضه!

از بانوي خود فاطمه ي زهرا (س) برايم بگو، بعد از رحلت پدرش، حضرت محمد (ص) و هنگام شهادت حضرت فاطمه ي زهراء (س) چه ديدي؟

«ورقه مي گويد:

زماني كه فضّه اين سخن مرا شنيد چشمانش پر از اشك شد، ناله اي سر داد و گفت:

اي ورقه بن عبداللَّه!

غم و اندوهي را كه مدّتي فراموش شده بود تازه نمودي. غم جانكاهي كه در قلبم پنهان كرده بودم، آشكار كردي، پس بشنو كه از آن بانو (س) چه ديدم.

«آنگاه كه پيامبر (ص)

از دنيا رفتند، كوچك و بزرگ در مصيبت او فرو رفتند، گريه ي بر او بسيار بود و تسلي دهنده و آرامشي در ميان نبود.

اين مصيبت بر خويشاوندان و اصحاب و دوستان و حتي غريبه ها سنگين بود، با كسي برخورد نمي كردي مگر اينكه گريان بود و ناله سر مي داد. در بين تمام اهل زمين از اصحاب و دوستان و خويشاوندان، كسي از بانويم فاطمه ي زهرا (س) اندوه و گريه و ناله ي بيشتر نداشت.

غم و اندوه او زياد مي گشت و تازه مي شد و گريه ي او شدت مي يافت. هفت روز صبر نموديم، ناله ها و فريادهاي او خاموش نگشت، هر روز كه مي آمد، گريه ي او از روز پيشين بيشتر مي شد، روز هشتم كه رسيد، آنچه از غم و اندوه پنهان نموده بود، به يكباره آشكار كرد. طاقت صبر و شكيبايي نداشتند، از خانه خارج مي شدند و ناله سر مي داد، به گونه اي سخن مي گفتند كه گويي پيامبر (ص) سخن مي گويند، زنها به سوي او شتافتند و فرزندان، از خانه ها خارج شدند، مردم ناله سر مي دادند و گريه مي كردند، مردم از همه جا جمع شدند، چراغها را خاموش كردند تا كسي صورت زنها را نبيند، زنان گمان مي كردند پيامبر (ص) از قبر بيرون آمده، همه در وحشت و اضطراب به سر مي بردند، فاطمه ي زهراء (س) ناله و فرياد مي زد:

وامحمّداه!

وا اباالقاسماه!

«گامهايشان لغزان شد، از بس گريه مي كردند و اشك، مدام از چشمانشان جاري بود، ديگر جايي را نمي ديدند. جلو آمدند تا نزديك قبر پيامبر (س) شدند، پس نگاهي به حجره انداختند، همان جا كه در كنارش مأذنه قرار داشت، گامهايشان را كوتاه برمي داشتند، گريه و ناله شان ادامه داشت تا اينكه بي هوش شدند،

زنان به طرف او دويدند، آب بر سر و روي او ريختند تا به هوش آمد، زماني كه به هوش آمدند، ايستادند و عرضه داشتند:

توانم ناتوان شده است، بدنم ياريم نمي كند، دشمنم سركوفت مي زند، غم و اندوه مرا مي كشد.

پدرجان!

تنها، با غم بسيار، حيران و مضطرب مانده ام. صدايم خاموش شده، پشتم شكسته، زندگي ام نابود شده، روزگارم تيره و تار است.

پدرجان!

بعد از تو هيچ مونسي به هنگام تنهايي ام ندارم. كسي نيست كه اشكهايم را بزدايد، كمكي براي ناتواني هايم نمي يابم، بعد از تو فراموش شد كه قرآن بر ما نازل شده، خانه ما محل رفت و آمد جبرئيل بوده، ميكائيل به منزل ما مي آمده.

پدر جان!

بعد از تو همه چيز دگرگون شد، درها همه بر رويم بسته است، بعد از تو ديگر هيچ مهري بر اين دنيا ندارم، هميشه بر تو گريانم شوق ديدار تو و غم جانكاه رفتنت، هيچگاه از من جدا نمي شود.»

فوت پسر پيامبر (ص) براي حضرت انتخاب كرده بود (سوره فوق نازل شد و پيغمبر اكرم (ص) را به نعمتهاي بسيار و كوثر بشارت داد و دشمنان او را ابتر خواند).

توضيح اينكه، پيغمبر اكرم (ص) دو فرزند پسر از بانوي گرامي اسلام، حضرت خديجه (س) داشتند:

يكي قاسم و ديگري طاهر كه او را عبداللَّه نيز مي ناميدند و اين هر دو، در مكّه از دنيا رفتند و پيغمبر اكرم (ص) فاقد فرزند پسر شد. اين موضوع زبان بدخواهان قريش را گشود. كلمه ي «ابتر» را براي حضرتش انتخاب كردند. پيغمبر اكرم (ص) در سال هشتم هجري در مدينه از ماريه ي قبطيه، صاحب فرزند ذكور ديگري به نام ابراهيم شد، ولي اتفاقاً او نيز قبل از آنكه به دو سالگي برسد چشم از دنيا پوشيد و وفات او قلب پيامبر (ص) را آزرد.

عربها طبق سنت خود براي فرزند پسر اهميت فوق العاده اي قائل بودند و او را تداوم بخش برنامه هاي پدر مي شمردند. بعد از اين ماجرا آنها فكر مي كردند با رحلت پيغمبر اكرم (ص) برنامه هاي او به خاطر نداشتن فرزند ذكور تعطيل خواهد شد و خوشحال بودند.

سوره ي كوثر نازل شد و خداوند در اين سوره به طور اعجاب آميزي به آنها پاسخ گفت و خبر داد كه دشمنان او ابتر خواهند بود و برنامه اسلام و قرآن هرگز قطع نخواهد شد. بشارتي كه در اين سوره داده شد از يك سو ضربه اي بود بر اميدهاي دشمنان اسلام و از سوي ديگر تسلي خاطري براي رسول اللَّه (ص) بود كه بعد از شنيدن آن لقب زشت و توطئه ي دشمنان، قلب پاكش غمگين و مكدر شده بود. (154)

كوثر يك معني جامع و وسيع

دارد و آن، خير وسيع و فراوان است و مصاديق آن زياد است، ولي بسياري از بزرگان علماي شيعه وجود مبارك فاطمه ي زهراء (س) را يكي از روشنترين مصداقهاي آن دانسته اند، چرا كه شأن نزول آيه مي گويد:

آنها پيغمبر اكرم (ص) را متهم مي كردند كه بلا عقب است.

قرآن ضمن نفي سخن آنها مي گويد:

«ما به تو كوثر داديم.»

از اين تعبير استفاده مي شود كه اين خير كثير، همان فاطمه ي زهرا (س) است، زيرا نسل و ذريّه پيامبر (ص) به وسيله همين دختر گرامي در جهان انتشار يافت، نسلي كه نه تنها فرزندان جسماني پيامبر (ص) بودند، بلكه آيين او و تمام ارزشهاي اسلام را حفظ كردند و به آيندگان ابلاغ نمودند، نه تنها امامان معصوم (ع) كه حساب مخصوص به خود دارند، بلكه هزاران نفر از فرزندان فاطمه (س) در سراسر جهان پخش شدند كه در ميان آنها علماي بزرگ، نويسندگان، فقها، محدّثان، مفسرانِ والامقام و فرماندهانِ بزرگي بودند كه با ايثار و فداكاري در حفظ آيين اسلام كوشيدند.

در اينجا به بحث جالبي از فخررازي برخورد مي كنيم كه در ضمن تفسيرهاي مختلف كوثر مي گويد:

«قول سوم اين است كه اين سوره به عنوان ردّ بر كساني نازل شده كه عدم وجود اولاد را بر پيغمبر اكرم (ص) خرده مي گرفتند، بنابراين معناي سوره اين است كه:

خداوند به او نسلي مي دهد كه در طول زمان باقي مي ماند.

ببينيد! چه تعداد از فرزندان حضرت زهرا (س) را شهيد كردند، در عين حال جهان مملو از آنهاست؛ اين در حالي است كه از بني اميه (كه دشمنان اسلام بودند) شخص قابل ذكري در دنيا باقي نمانده، سپس بنگر و ببين چقدر از علماي بزرگ

در ميان آنهاست مانند «باقر» و «صادق» و «رضا» و «نفس زكيه» (155) و …» (156)

كوثري كه به پيامبر (ص) عنايت شده است همان كثرت نسل و ذرّيه آن حضرت است، پس مراد از كوثر يا فقط كثرت ذريّه آن حضرت است و يا مراد از كوثر خير بسيار است، كه در ضمن آن كثرت نسل پيامبر (ص) نيز مورد نظر است، زيرا اگر كثرت نسل پيامبر (ص) ملحوظ نباشد، آيه ي اخير «إنَّ شانئك هو الأبتر»

دشمن تو بي نسل خواهد ماند و او ابتر خواهد شد.) بدون فايده خواهد بود، پس آيات قبل بايد پيرامون نسل پيامبر (ص) باشد، تا اين سخن، ابتر بودن دشمن پيامبر (ص) معنا دهد و بي فايده نباشد. (157)

را ميل نماييد.

گفتم:

اي دوست من، اين سيب هديه خداوند است، چگونه آن را بخورم؟

گفت:

شما امر شده ايد كه اين سيب را بخوريد. پس آن را شكافتم، ناگهان نوري از آن درخشيد. از آن نور در هراس شدم.

گفت:

بخور! اين نور، نور فاطمه ي منصوره (س) است.

گفتم:

منصوره كيست؟!

گفت:

دختر شما خواهد بود كه اسمش در آسمانها منصوره است و در زمين فاطمه.

سؤال كردم:

چرا در آسمان و زمين به او منصوره و فاطمه مي گويند.

گفت:

در زمين فاطمه است، زيرا شيعيان او، از آتش جهنّم گرفته شده اند و از دشمنانش حب او را گرفته اند. و در آسمان او را منصوره گويند به خاطر سخني كه خداوند در آيه

«و يومئذ يفرح المؤمنون بنصراللَّه» دارد، يعني ياري رسانيدن فاطمه زهراء (س) به ياران و دوستان خود.» (170)

براي نامگذاري مناسب است، اما به مناسبت ذكر اسامي و القاب آن حضرت، ذكر كنيه هاي ايشان نه تنها خالي از لطف نخواهد بود، بلكه عين لطف است.

مي دهد.

برخي از محقّقين، از معاني «اُمّ» كمك گرفته و وجوهي را براي معناي اين كنيه ذكر نموده اند و گفته اند يكي از معاني «اُمّ» اصل و ريشه هر چيز است.

فاطمه ي زهراء (س) ريشه ي شجره ي طيّبه نبوت است و براي تقويت سخن خود به روايت ذيل نيز تمسّك جسته اند.

قال الباقر (ع):

«الشجره الطيّبه، رسول اللَّه (ص) و فرعها، علي (ع) و عنصر الشّجره، فاطمه (س) و ثمرتها، أولادها و أغصانها و أوراقها، شيعتها.» (182)

امام باقر (ع) فرمود:

درخت پاكي و طهارت، پيامبر اكرم (ص) است، كه شاخه ي آن علي (ع)، ريشه هاي آن فاطمه ي زهرا (س)، ميوه ي آن حسن و حسين و زينب و اُمّ كلثوم (ع)، شاخ و برگ اين درخت شيعيان آنها مي باشد.

قال رسول اللَّه (ص):

«أنا شجره و فاطمه أصلها و علي لقاحها، و الحسن و الحسين ثمرها.» (183)

پيامبر اكرم (ص) فرمود:

من درخت پاكي و فاطمه (س) ريشه هاي آن و علي (ع) پيوند و ماده باروري آن و حسن و حسين (ع) ميوه هاي اين درختند.

مزاج مخصوص او كاملاً هماهنگي و تناسب دارد، كودك مدت نه ماه در رحم مادر، شريك غذا و هوا و خون او بوده و مستقيما از مادرش ارتزاق مي كرده است.

و از اين جهت، تركيبات مخصوص شير مادر، با ساختمان ويژه بدن طفل كاملاً تناسب دارد. علاوه بر اين، در شير مادر تقلّب راه ندارد و ميكروبهاي بيماري زا در آن نيست.

خديجه كبري (س) چون مي دانست كه آغوش پر مهر و محبت مادر و شير خوردن كودك از پستانش، چه نقش بزرگي را در زندگي آينده نوزاد ايفاء مي كند و براي سعادت او چه تأثيرات قابل توجهي دارد، ترجيح داد كه فاطمه (س) عزيز را در آغوش گرم خويش پرورش دهد و به وسيله شير پاك خودش كه از منبع شرافت و نجابت، دانش، فضيلت، بردباري، فداكاري و شجاعت سرچشمه مي گرفت غذا دهد.

راستي مگر غير از شير پستان خديجه، شير ديگري مي توانست چنين عنصر پاك و كانون معرفت و شجاعتي را رشد و نمو دهد و ميوه ي پربركت باغ نبوت را به ثمر رساند؟.

دوران شيرخوارگي و ايّام كودكي زهرا (س) در محيط بسيار خطرناك و اوضاع بحراني و انقلابي صدر اسلام گذشت كه بدون شك در روح حسّاس آن كودك تأثيرات شاياني داشته است.

زيرا نزد دانشمندان اين مطلب به اثبات رسيده كه محيط نشو و نماي كودك و افكار و احساسات پدر و مادر در روحيّات و شكل گيري شخصيت او كاملاً مؤثّر مي باشند.

از اين جهت، ناچاريم اوضاع و حوادث صدر اسلام را به طور خلاصه يادآور شويم تا خوانندگان بتوانند وضع فوق العاده و بحراني دوران نشو و نماي دختر گرامي پيغمبر (ص) را پيش خود

مجسم سازند.

رسول خدا (ص) در سن چهل سالگي به رسالت مبعوث شد. در آغاز دعوت، با مشكلات بزرگ و حوادث سخت و خطرناكي مواجه بود.

يك تنه مي خواست با جهان كفر و بت پرستي مبارزه كند. تا چند سال مخفيانه تبليغ مي كرد و از ترس دشمنان جرأت نداشت دعوتش را علني كند. بعداً از جانب خدا دستور رسيد كه مردم را آشكارا به دين اسلام دعوت كن و از مشركين باك به دل راه مده. (186)

پيغمبر اكرم (ص) به دستور خدا دعوتش را علني كرد. آشكارا در مجامع عمومي مردم را به سوي آيين مقدّس اسلام دعوت مي نمود و روز بروز بر تعداد مسلمانان افزوده مي شد.

وقتي دعوت پيغمبر (ص) علني شد اذيت و آزار دشمنان نيز شدت يافت. رسول خدا (ص) را اذيت مي كردند. مسلمانان را تحت شكنجه و عذاب قرار مي دادند. بعضي را مقابل آفتاب سوزان حجاز روي ريگهاي داغ مي خوابانيدند و سنگهاي سنگين روي سينه شان قرار مي دادند و بعضي را مي كشتند.

مسلمانان به قدري سختي و عذاب كشيدند كه به ستوه آمده جانشان به لب رسيد. به طوريكه ناچار شدند از خانه و زندگي دست بردارند و به كشور ديگري هجرت نمايند. گروهي از مسلمانان از رسول خدا (ص) اجازه گرفتند و رهسپار حبشه شدند. (187)

وقتي كفار به وسيله اذيت و آزار نتوانستند از پيشرفت و توسعه اسلام مانع جلوگيري كنند و ديدند مسلمانان اذيت و آزار را تحمّل مي كنند ولي دست از عقيده شان برنمي دارند، انجمني برپا ساخته همگي تصميم گرفتند كه محمد (ص) را به قتل رسانند.

ابوطالب از تصميم خطرناك آنان آگاه شد و براي حفظ جان رسول خدا (ص) آن حضرت را با گروهي

از بني هاشم به درهّ اي كه «شِعب ابوطالب» ناميده مي شد، منتقل ساخت.

ابوطالب و ساير بني هاشم در حفظ و حراست رسول خدا (ص) كوشش مي نمودند. حمزه عموي پيغمبر (ص) شبها با شمشير برهنه اطرافش پاس مي داد. دشمنان وقتي از كشتن رسول خدا (ص) نااميد شدند زندانيان شعب ابوطالب را در فشار اقتصادي قرار دادند و خريد و فروش با آنان را ممنوع ساختند.

مسلمان در حدود سه سال در آن زندان سوزان با فشار و ناراحتي و گرسنگي به سر بردند و با مختصر غذائي كه به طور مخفيانه برايشان فرستاده مي شد زندگي نمودند. بسا اوقات فرياد اطفالشان از گرسنگي بلند بود.

فاطمه زهرا (س) در چنين روزگار بحراني و در چنين محيط خطرناك و وحشت آوري به دنيا آمد و رشد و نمود كرد. خديجه كبري در چنين اوضاع و شرائطي نوزاد عزيرش را شير مي داد. مدّت ايام شيرخوارگي زهرا (س) در شعب ابوطالب سپري شد. در همانجا از شير خوردن باز گرفته شد. در همان ريگستان سوزان راه رفتن آموخت. در همان محيط قحطي لب به غذا گشود. هنگامي كه سخن گفتن ياد مي گرفت فرياد و ناله اطفال گرسنه ي «شعب» را مي شنيد. در وسط شب كه از خواب بيدار مي شد خويشانش را مي ديد كه با شمشيرهاي برهنه اطراف پدرش پاس مي دادند.

در حدود سه سال طول كشيد كه فاطمه (س) به غير از زندان سوزان شعب چيزي نديد و از دنياي خارج خبري نداشت.

فاطمه (س) در سن پنج سالگي بود كه پيغمبر (ص) و بني هاشم از تنگناي شعب نجات يافته به خانه و زندگي خودشان مراجعت نمودند. مناظر زندگي جديد و نعمت آزادي و توسعه در خوراك و پوشاك

و منزل براي زهرا (س) تازگي داشت و شادمان و مسرور بود.

آشكار است كه فاطمه (س) از همان آغاز طفوليت همزمان با رشد و شكوفايي آئين عالمگير اسلام، ناظر آن همه تلاشها و كوششهاي پرثمر پدر گرامي و فداكارش و شاهد همراهي ها و ايثارگريهاي مادر رنجديده و وفادارش بوده است.

آن طفل خردسال، با چشم خود مي ديد و با احساس لطيف كودكانه اش در مي يافت كه پدر و مادر بزرگوارش چگونه با آن همه مشكلات عظيم روبرو مي گردند و با چه اتّكاء و اتّكال بي مانندي به عنايات الهي در برابر مصائب ايستادگي مي كنند و با چه روحيه پرتوان و قلب سرشار از اميد و شوق و نشاطي در حل معضلات و گرفتاريهاي مسلمانان زجر ديده، با جديت و تلاش گام برمي دارند و در هر گام به موفقيت نزديكتر مي شوند.

در آن دوران، هم پيامبر گرامي (ص) و خانواده ارجمندش و هم تمامي مسلمين و يارانش، از هر طرف مورد تهاجم دشمنان مشرك قرار داشتند. مشركين به انواع گوناگون، مسلمانان را آزار مي دادند، شكنجه مي كردند، زير ضربه هاي تازيانه مي گرفتند زخم مي زدند، از خانه و كاشانه ي خود مي راندند، در محاصره ي اقتصادي قرار مي دادند و در مجموع جان و مال مسلمانان از سوي دشمنان در امان نبود.

و فاطمه (س) نيز در اوج آن تلخي ها و مشكلات، با وجود خردسالي، تمام آن حوادث رنج آميز و مرارتهاي طاقت فرسا را مي ديد و لمس مي كرد. آواي دردناك و ناله هاي سينه سوز مسلمين مستضعف را كه روي صخره هاي سوزان عربستان به اين سوي و آن سو كشيده مي شدند، با گوش جان مي شنيد. ولي دريغا كه نمي توانست پدر بزرگوار خود و ياران اسلام را ياري دهد و از آن همه رنج و تلخي رهايي بخشد. از اين رو،

آرام و خاموش، تماشاگر تمام آن صحنه هاي دردناك بود و از درد و بي تابي به خود مي پيچيد. او آن همه ناراحتي ها و شدت فشار را بر دوش و جان پدر احساس مي كرد و روح حسّاس و ظريفش متأثّر و متألّم مي شد، حال آن كه مجال و توان فرياد كشيدن هم نداشت.

همه دردها را به درون سينه مي ريخت و بغضهاي گلوگيرش را فرو مي خورد و دم بر نمي آورد. فقط گاهي شبها كه از صداي ناله و ضجه كودكان گرسنه و آواي دردآلود بيچارگان و مستضعفان بيدار مي ماند، چشم به ستاره هاي آسمان صاف عربستان مي دوخت و در عالم كودكي اشك مي ريخت.

او در آن سنين طفوليت و شكنندگي، رنج همه ي مسلمين و محرومين را مي ديد و بالاتر از همه، رنج پدر بزرگوارش را كه به تنهايي بيش از همه در رنج بود و غير از دردهاي خود، بار غم ديگران را نيز بر دل مي گرفت و بر دوش مي كشيد. پدر عاليقدرش را مي ديد كه چگونه يكي از نابكاران حيوان صفت قريش، مشت هاي خود را پر از خاك و خاكروبه و زباله و آلودگي كرده و بر سر و صورت نوراني او مي پاشيد و چهره ي زيبا و قامت رعنايش را آلوده مي ساخت و آنگاه آن دختر خردسال و نازك دل و مهربان، پدر را در آغوش مي كشيد و در حالي كه اشك در چشم و بغض در گلو داشت، با دستهاي كوچك و ظريفش آن آلودگي ها را شستشو مي داد و سر و صورت پدر را پاك مي كرد. آري اين صحنه ها را مي ديد و از شدت تأثر، اشك در چشمانش حلقه مي زد و به ياد مادر تازه درگذشته اش مي افتاد و دلش

آتش مي گرفت، اما با اين همه سعي داشت پدر، اين حالت را نبيند و رنج و دردش افزون تر نشود.

ولي پدر، كه همه چيز برايش روشن و آشكار بود، رنج دختر كوچك را مي ديد و با آن لحن آسماني و صداي زيبا و پر طنين كه فرشتگان آسمان براي شنيدنش صف مي بستند، دختر خردسال و مهربان را دلداري مي داد و مي گفت:

دخترم!

گريه نكن و غمگين مباش خداوند يار و ياور تو است و سرانجام فتح و پيروزي عطا خواهد كرد.

بلي، دوران كودكي فاطمه (س) بدين گونه مي گذشت. آن صدمه ها و لطمه هاي روحي، دختر خردسال را به تحمّل رنج و درد، عادت مي داد و توان و مقاومتش را مي افزود و چون فولاد آبديده اش مي كرد. باعث مي شد كه نيروي صبر و استقامت و پايداريش هر چه بيشتر تحكيم يابد. و از آن جا كه دوران كودكي او همزمان با بحران مشكلات تبليغي پدر بزرگوارش رسول اللَّه (ص) بود، اما در جريان اين بزرگتر شدن، چه رنج هاي عظيمي را مي ديد و تحمل مي كرد، فقط خدا مي داند و بس …

در آن زمان پيامبر اسلام (ص)، از طرف قريش، هر روز با مشكلات جديدي روبرو مي شد. هر روز با مسايل حاد اقتصادي و فكري، تهديد مي گشت و مشركين بر سر راه او و در ارتباط با دعوت عظيم تاريخ ساز و جهان شمول وي، موانع و مخاطرات تازه اي ايجاد مي كردند. فاطمه (س) هنوز كودكي بيش نبود كه گاهي مي ديد دشمنان قسم خورده ي اسلام در تعقيب جدي پدرش هستند و قصد جان عزيزش را دارند. گاهي مي ديد كه در ابراز كينه و دشمني، دنائت و پستي را به جايي مي رساندند كه وقتي پيامبر (ص) مشغول

تلاوت قرآن و سجده بر درگاه الهي بود، شكمباره و أمعا و احشاي گوسفندي را بر اندام و لباس تميز او مي افكندند و آنگاه او اشك مي ريخت و با دستان كوچكش آنها را از لباس پدر پاك مي كرد. سپس در حالي كه قلب پر عطوفتش مالامال از درد و اندوه بود، خود را خسته و كوفته به خانه مي رسانيد و در گوشه اي خلوت، اشك بر دامن مي افشانيد تا كسي او را گريان نبيند. روزي ديگر مشاهده مي كرد كه خانواده اش و ياران پدرش، از خانه و كاشانه خود رانده مي شوند و با اتكاي به خداوند و به خاطر هدف متعالي خود همه رنجها را به جان مي خرند و دم نمي زنند. آري او مي ديد كه مسلمين رنجديده، سه سال و اندي در آن درّه ي محدود و در آن تنگناي اقتصادي و اجتماعي اقامت مي كنند بي آنكه كمترين سستي و فتوري در اصول اعتقاد و ايمان پايدارشان ايجاد شود …

و سخت تر و تلخ تر از همه آن كه هنوز بيش از چندين بهار از عمر مباركش سپري نشده بود كه ضربه ي بزرگ روحي بر او وارد آمد و مادر مهربان و تنها مونس شب هاي تاريك و دردآلودش را از دست داد … در اينجا بود كه غمي سياه و اندوهي جانكاه سايه هولناك خود را بر وجود مبارك فاطمه (س) افكند و او را با سختي ها و مرارت ها و ناراحتي هاي روحي، همدم و همراه ساخت …

مردان علي را. (188)

و نيز در عظمت مقام فاطمه (س) همين بس كه چون فاطمه (س) بر پيامبر (ص) وارد مي شد آن حضرت به احترامش برمي خاست و رويش را مي بوسيد و به او خوش آمد مي گفت و سپس دستش را مي گرفت و بر جاي خودش مي نشاند. (189)

و همواره عادت آن حضرت بر اين بود كه به هنگام سفر با آخرين نفري كه خداحافظي مي كرد. فاطمه (س) بود و به وقت بازگشت پيش از همه به ديدار او مي شتافت.

برخورد فاطمه (س) با پدر برخوردي مؤدّبانه و بسيار متواضعانه بود، به گونه اي كه فاطمه (س) بيش از همه در تكريم و تعظيم مقام رسالت سعي نموده و پيشه ي كمال ادب و وقار در رفتار او مشهود بود.

گرچه رابطه اين دختر و پدر بسيار عاطفي و سراسر محبّت و صميميت بود، اما اين مانع احترام نسبت به پيامبر (ص) نمي شد. فاطمه (س) فرمود:

وقتي آيه ي 63 سوره ي نور نازل شد (190) ديگر شرم كردم به پيامبر (ص) بابا بگويم و او را پيامبر خدا صدا كردم.

حضرت از من روي برگرداند. چند بار به همين ترتيب صدا كردم. و او جواب نداد. سپس فرمود:

فاطمه جان اين آيه درباره تو و خاندانت نازل نشده است.

در رابطه با جفاكاران خودخواه فرود آمده است.

«أنت منّي و انا منك. قولي يا ابه، فانّها أحيي للقلب و أرضي للرّب»

«تو از مني و من از تو هستم. تو بگو بابا زيرا اين سخن، دل را زنده و خدا را خشنود مي سازد» (191)

در اكرام نسبت به پيامبر (ص) همين بس كه او مشغول نماز (مستحبي) بود، چون صداي پيامبر (ص) را شنيد نماز را رها كرد و

به سوي آن حضرت آمد و به او سلام كرد.

پيامبر (ص) پس از جواب دست بر سر او كشيد و فرمود:

دخترم حالت چطور است؟ خدا تو را مورد رحمت و غفران قرار دهد. (192)

سال بعد همراه بود با، آزرده خاطري هاي خديجه (س) به خاطر عملكرد كفار و فشارهاي رواني حاكم بر خانه رسول خدا (ص) كه همه و همه در روح لطيف و پراحساس دختر كوچك خانه ي وحي و ارتباط او با مادر اثرگذار بود.

در عين حال كهولت سن خديجه (س) نيز بر ارتباط بين اين مادر و دختر بي تأثير نبوده است.

اما همين دوران كوتاه آنچنان عشقي از وجود مبارك مادر در دل فاطمه (س) ايجاد كرده بود كه، سالها بعد از آن هرگاه نام خديجه (س) در حضور فاطمه (س) مي آمد، اشك از چشمان نازنين فاطمه (س) جاري مي شد. بي تابي هاي فاطمه (س) بعد از فوت خديجه (س) نيز خود بيانگر اين وابستگي عاطفي فاطمه (س) به مادر مي باشد.

نمي كرد. مهتران مكه و ثروتمندان شهر مي دانستند اگر به قصد جان محمد (ص) برخيزند، بني هاشم خاموش نمي نشينند و بسا كه تيره هاي ديگر نيز به حمايت آنان برخيزند. ناچار درون پر تلاطم خود را با آزار آرام مي كردند. دشنام، ريشخند، سنگ پراني، دهن كجي و تهمت، حربه هائي كه ناتوانان از آن استفاده مي كنند. تقدير چنين بود كه فاطمه (س) شاهد همه اين منظره ها باشد و پس از تحمل اين رنج ها آن دو صحنه دلخراش را نيز ببيند.

اكنون فاطمه (س) ديگر دختر خانواده نيست. او جانشين عبداللَّه، عبدالمطلب، ابوطالب و خديجه (س) است.

(اُمّ أبيها) چه كنيه ي مناسبي! مام پدر. او بايد وظيفه ي مادرش را عهده دار شود. بايد براي پدرش هم دختر و هم مادر باشد.

خديجه (س) از طرف ما (از كفنهاي بهشتي) است.

كاخي از مرواريد كه اطاقهايش از طلا و ستونهايش از ياقوت سرخ است جاي دارد. او در كنار آسيه همسر فرعون و مريم دختر عمران دو زن از زنان برگزيده عالم ميهمان نِعَم پروردگار است.

پيامبر (ص) پيغام پروردگار را به فاطمه (س) ابلاغ كرد، فاطمه (س) كه درياي معرفت و دانش و بينش بود.

با شنيدن پيغام پروردگار آرام گرفت. و فرمود:

«ان اللَّه هو السلام و منه السلام و اليه السلام.» (195)

پروردگار من خود سر منشاء و آغاز سلام است، سلام مخصوص اوست و به او باز مي گردد. سپس سر را به دامان پدر گذارد و رضايت خود را بر رضاي پروردگار اعلام كرد.

خانه شد و ديد كه «عايشه» پرخاشگرانه به دخت گرانمايه اش فرياد مي كشد كه:

«اي دختر خديجه!

به خدا قسم تو مي پنداري كه مادرت بر ما برتري داشته است!»

او چه برتري بر ما داشته است؟ او هم همانند ما زن بود و همسر پيامبر (ص)!!

پيامبر گرامي سخن «عايشه» را شنيد. هنگامي كه چشم فاطمه (س) به چهره نور افشان پدر افتاد، باران اشك از ديدگانش فرو باريد اما لب نگشود.

پيامبر (ص) پيشتر رفت و فرمود:

دختر گرانمايه محمد (ص)! چرا گريه مي كني؟

او در پاسخ پدر گفت:

«عايشه» از مادرم سخن به ميان آورد و او را تحقير كرد …

پيامبر گرامي خشمگين شد و فرمود:

هان اي «حميرا»!

بس كن، بس و از روش خويش دست بردار كه خداوند در بانوي پرمهر و محبتي كه فرزند آورد، خير و بركت قرار داده است و خديجه (س) كه درود و مهر خدا بر او باد، براي من چنين بانويي بود.

خدا از او به من فرزنداني چون «طاهره»، «قاسم»، «رقيه»، «ام كلثوم» و «زينب» را ارزاني داشت و تو كسي هستي كه خدا تو را نازا خواسته و فرزندي براي من نزاده اي.

آري متأسفانه «عايشه» موضع گيريهاي ناپسند و نادرستي در برابر بانوي بانوان «فاطمه» (س) از خود به نمايش نهاد و اين رويارويي ها نشانگر حسادت و كينه توزي ژرف و ريشه دار اوست. به گونه اي كه از ديگر همسران پيامبر (ص) هرگز نه چنين رويارويي ها و موضع گيريهايي در برابر دخت سرفراز پيامبر (ص)، ديده شد و نه چنين سخناني شنيده شد.

از آن جمله:

1 - به هنگامه مطالعه ي ماجراي غم بار «فدك» خواهيد خواند كه:

همين زن (عايشه) در برابر پدرش «ابي بكر» به ناروا گواهي داد كه پيامبران از

خود چيزي به ارث نمي گذارند تا بدين وسيله دخت گرانمايه پيامبر (ص) را از ارث پدرش محروم سازد.

2 - و نيز از لغزش هاي نابخشودني او اين است كه هنگامي كه خبر جانسوز شهادت فاطمه به او رسيد، تبسم كرد.

3 - دخت ارجمند پيامبر (ص) به «اسماء» سفارش كرد كه به «عايشه» اجازه ندهد تا در واپسين ساعات زندگي اش در اين سرا در كنار بستر او حضور يابد و نيز اجازه ندهد تا در كنار پيكر مطهّرش حاضر گردد. و اين نشانگر ناخشنودي و خشم آن حضرت از رفتار و كردار ناهنجار نامبرده است.

و مي دانيم كه پيامبر (ص) فرمود:

«ان اللَّه يغضب لغضب فاطمه و يرضي لرضاها.»

«خداوند با خشم فاطمه (س) خشمگين مي گردد و با خشنودي او خشنود.»

يادآوري مي گردد كه در روايتي كه گذشت تصريح شده است كه همه دختران بانوي بزرگ حجاز «خديجه كبري»، از پيامبر گرامي (ص) بودند و نه از شوهر ديگر و تنها اين روايت نيست كه اين نكته را بيان مي كند بلكه دلائل بسيار ديگري نيز هست كه همه آنان دختران حقيقي پيامبر گرامي (ص) بودند.

با فاطمه (س) يك صد شتر گران قيمت و ده هزار دينار طلا مهريه دهيم.

«فغضب النبي (ص) من مقالتهما … و قال لعبد الرحمن:

انك تهول علي بمالك؟!» (198)

رسول خدا (ص) از سخن آنان به خشم آمده و به عبدالرحمن فرمودند:

آيا مي خواهي از طريق مال دنيا مرا فريب دهي؟!

در احاديث ديگري از طريق شيعه و سني آمده است كه خليفه اول و دوم نيز به ترتيب به خواستگاري فاطمه (س) آمدند و خيلي سماجت كردند، ولي جوابي گرفتند كه ديگران مأيوسانه گرفته بودند.

اينك توجه خوانندگان عزيز را به چند حديث در اين زمينه جلب مي كنم:

1 - ان ابابكر و عمر خطبا فاطمه (س)، فردهما رسول اللَّه (ص) و قال:

لم اومر بذلك، فخطبها علي (ع) فزوّجه اياها. (199)

حكم بن ظهير از سدي نقل مي كند كه:

ابوبكر و عمر هر دو به خواستگاري حضرت فاطمه (س) آمده، ولي رسول خدا (ص) هر دو را رد كرد و فرمود:

من به اين كار مأمور نيستم. سپس علي (ع) از او خواستگاري نمود، حضرت فاطمه (س) را به ازدواج او درآورد.

2 - عن علي (ع):

خطب ابوبكر و عمر فاطمه (س) الي رسول اللَّه (ص) فابي رسول اللَّه عليهما.

فقال عمر: انت لها يا علي! … (200)

علي (ع) نقل مي كند:

ابوبكر و عمر براي خواستگاري فاطمه (س) آمدند، ولي پيامبر خدا (ص) خواستگاري آنان را نپذيرفت، آنگاه عمر گفت:

يا علي (ع) تو به سراغ او برو …

3 - عن عبداللَّه بن بريده، عن ابيه:

ان ابابكر و عمر خطبا فاطمه (س) الي النبي (ص)

فقال:

انها صغيره، فخطبها علي (ع) فزوّجها منه. (201)

عبداللَّه بريد از پدرش نقل مي كند:

ابوبكر و عمر از فاطمه (س) دختر پيامبر خدا (ص) خواستگاري كردند، ولي پيامبر

(ص) فرمود:

او صغير است و چون علي (ع) خواستگاري كرد به او تزويج فرمود.

4 - عن انس بن مالك:

جاء ابوبكر الي النبي فقعد بين يديه

فقال:

… تزوجني فاطمه!

فسكت عنه، او قال:

اعرض عنه، فرجع ابوبكر الي عمر فقال:

هلكت و اهلكت.

قال:

و ماذاك؟

قال:

خطبت فاطمه الي النبي فاعرض عني

قال:

مكانك حتي آتي النبي فاطلب مثل الذي طلبت، فاتي عمر النبي فقعد بين يديه فقال:

يا رسول اللَّه،!

تزوجني فاطمه!

فاعرض عنه … (202)

انس بن مالك، كه يكي از دشمنان اميرالمؤمنين (ع) و از طرفداران سرسخت خلفاي ثلاثه به شمار مي آيد، مي گويد:

ابوبكر به حضور پيامبر خدا (ص) رسيده و از خدمات و سوابق خويش بسيار تعريف كرد. آنگاه گفت مي خواهم دخترت فاطمه (س) را به من تزويج كني.

پيامبر اسلام (ص) چون اين سخن بشنيد، با وي سخني نگفته و از او چهره برگردانيد و ابوبكر با شرمندگي به پيش عمر آمد و چنين اظهار داشت:

من ديگر هلاك شدم. عمر گفت:

مگر چه شده؟

ابوبكر جواب داد:

من به خواستگاري فاطمه (س) رفته بودم، ولي …

عمر گفت:

اجازه بده من نيز خواستگاري كنم، اين بگفت و به سراغ خانه پيامبر (ص) آمد و مو به مو سخنان ابوبكر را تكرار كرد، ولي جواب همان بود كه رفيق ديرينش شنيده بود.

لذا عمر با شرمندگي بيشتر به نزد ابوبكر برگشت و چنين سخن آغاز كرد:

او منتظر فرمان الهي است،

هان رفيق!

هرچه زودتر بلند شو تا به سراغ علي (ع) رويم و از او درخواست كنيم كه مانند ما به خواستگاري فاطمه (س) برخيزد …

اين احاديث كه همگي آنها از طريق اهل سنت نقل گرديد، مي رساند كه شيوخ عرب و بزرگان قريش و از جمله خلفاي ثلاثه با تمام سماجت از فاطمه زهرا (س) خواستگاري

كرده و از خود مدح و ستايش نموده اند … ولي پيامبر خدا (ص) همه آنان را رد كرده و طبق فرمان الهي با درخواست اميرالمؤمنين (ع) موافقت نموده است.

هرگز غير از آنچه را كه خدا دوست دارد نمي خواهد و به آن اعتبار نمي دهد.

علي (ع) پيغمبر خدا (ص) را بيش از هر كس مي شناسد كه روح او آسماني و ملكوتي است هرگز گرفتار قيد و بند ماديات زودگذر نشده و نمي شود، اما لازم است در اين عقيده از ديگران نيز گواهي و اعتراف بگيرد، لازم است آنها كه در امر ازدواج رقيب او هستند و به غرور مال و دارايي خود از فاطمه (س) خواستگاري كرده اند، اقرار كنند كه درهم و دينار، ملاك فضيلت نيست. ملاك، تقوي است كه آنها فاقد آن مي باشند و اين اعتراف، بر آنها حجّتي بزرگ بوده باشد. حجتي بزرگ براي روزهايي كه در پيش خواهد بود.

آنها كه به آن حضرت گفته بودند كه شما در مورد خواستگاري دختر پيامبر (ص) قدم به جلو بگذاريد، در دنباله سخنان خود گفتند:

اي علي (ع)!

تو از ما بهتر مي داني كه رسول خدا (ص) در بند مال و متاع دنيا نيست. آنچه در نظرش گرانبها است در تو وجود دارد او جز به تقوي و دانش به چيزي اهميت نمي دهد. علي (ع) كه در مزرعه اي مشغول آبياري درختان بود از كار دست كشيد و شتر خود را به خانه آورد و سر و صورت خود را شستشو داد و به خدمت رسول خدا (ص) شرفياب شد و درب خانه آن حضرت را كوبيد، رسول خدا (ص) به ام سلمه رضي الله عنها فرمود ببين كيست درب خانه را مي كوبد؟

ام سلمه رضي الله عنها پرسيد:

كيست؟

بانگي دلنشين شنيده شد كه باز كنيد منم.

اين صدا خوش تر از هر چيزي پيامبر (ص) بود فرمود:

زودتر باز كن اي ام سلمه اين،

آن كس است كه خدا و رسولش دوستدار او هستند.

ام سلمه رضي الله عنها عرض كرد:

كيست او يا رسول اللَّه كه اين چنينش بلند مي ستايي؟

فرمود:

اي ام سلمه رضي الله عنها آرام باش او مردي است كه در حوادث سخت و بزرگ هرگز ناتوان و زبون نمي شود، اظهار ضعف و سستي نمي كند. او برادر و پسر عموي من، محبوبترين خلق خدا در نزد من است.

ام سلمه رضي الله عنها با شتاب رفت و در را گشود.

حضرت علي (ع) وارد شد و سلام كرد و به اذن رسول خدا (ص) نشست اما سر بزير انداخت.

رسول خدا (ص) فرمود:

پسر عموي عزيز، گويا به حاجتي آمده است و از حياء اظهار نمي كند، ولي دوست دارم كه آشكارا هر چه هست، بگويد قصّه چيست؟

علي (ع) كه گويي منتظر چنين صحبتي بود.

عرض كرد:

آري يا رسول اللَّه مرا حاجتي است كه از علي (ع) شرم دارم، ولي كرامت رسول خدا (ص) و محبّت خاصّي كه به من دارد اجازه مي دهد كه آشكارا بگويم.

اي رسول خدا پدر و مادرم فداي تو باد، تو همان بزرگواري هستي كه مرا در كودكي از پدر و مادرم گرفتي و مرا از غذاي خود پروراندي، به آداب خود مؤدّبم فرمودي؟

تو براي من از پدر و مادر مهربانتر و خوبتر بودي، امروز اندوخته ي دنيا و آخرت من نيز تو هستي، دوست دارم همانطور كه خداوند بازوي مرا به وجود تو نيرومند كرد، از بركت تو، مرا به همسري نيكو نيز برساند، من به اين اميد به سوي حضرتت شتافته ام؛ زيرا دختري را كه من خواستار او هستم در خانه صاحب اختيار من زندگي مي كند.

رسول خدا (ص) از خوشحالي چهره اش شكفته و متبسّم گشت،

آري علي جان چنين است كه مي گويي ولي براي اين كار چه تهيه كرده اي؟

يا رسول اللَّه بر آنچه مالك آن هستم شما داناتر هستيد و شما خوب مي دانيد كه جز يك زره و شمشير و شتر آبكش چيزي از متاع دنيا برنگرفته ام.

رسول خدا (ص) فرمود:

بسيار خوب، من امشب با فاطمه (س) در اين مورد صحبت مي كنم، اميد است فردا تو را آنچنان كه دوست داري ملاقات نمايم.

آري همواره به حكم قرآن پاكان نصيب پاكان هستند

«الطيّبات للطيّبين و الطيّبين للطيّبات»

زنان پاك طينت مخصوص مردان پاك نهاد و مردان پاك براي زنان پاك سرشت ذخيره شده اند.

در برخي از كتب اين گونه آورده اند، برخي از صحابه از حضرت اميرالمؤمنين علي (ع) پرسيدند كه چرا به خواستگاري حضرت زهرا (س) نمي رويد؟

ايشان در جواب فرمودند كه من چيزي ندارم.

گفتند پيغمبر (ص) از شما چيزي نمي خواهد و پس از آن علي (ع) به خانه پيغمبر (ص) رفت و از شرم و حيا نتوانست چيزي بگويد و منظور خود را به عرض برساند. بدون نتيجه برگشت روز دوم به محضر رسول خدا (ص) شرفياب شد. باز هم عرق شرم بر پيشاني مباركش نشست و بدون نتيجه برگشت، ولي روز سوم كه به حضور سرور كاينات رسيد. پيغمبر (ص) خودش فرمود:

يا علي آيا حاجتي داري؟

عرض كرد آري. رسول خدا (ص) بلافاصله فرمود:

بگو، گمانم به خواستگاري زهرا (س) آمده اي!

عرض كرد آري، يا رسول اللَّه. در اين موقع جبرئيل نازل شد و گفت:

يا محمد (ص) خداوند سبحان امر فرموده است كه فاطمه (س) را به ازدواج علي مرتضي (ع) درآوري. (204)

جل خلق اميرالمؤمنين، لم يكن لفاطمه (س) كفو علي وجه الارض، آدم فمن دونه». (205)

«اگر خداي عز و جل اميرالمؤمنين (ع) را نمي آفريد، - از اولين و آخرين - فاطمه (س) را بر روي زمين نظير و همتائي وجود نداشت».

علي (ع) و فاطمه (س) هر دو صاحب ولايت، هر دو داراي مقام عصمت و طهارت و هر دو از اركان توحيد و ايمانند.

امام ششم با عبارت ديگري مي فرمايد:

«لو لا ان اميرالمؤمنين تزوجها، لما كان لها كفو الي يوم القيامه علي وجه الارض، آدم فمن دونه». (206)

تشخيص «ركن بودن» و يا «كفو و همتا بودن» بشري با بشر ديگر، مطلبي است كه فهم انسان از درك آن عاجز و ناتوان است و تنها خداي تعالي «واللَّه يعلم ما خلق» كه از ضمائر مخلوقات خويش آگاه است مي داند و مي تواند معين كند چه كسي كفو، نظير و همانند كيست و همتاي هر موجودي در عالم كدامست.

لذا اختيار فاطمه (س) براي همسري علي (ع)، يك انتخاب الهي است، خداي تعالي خود براي زهرا (س) زوجي را كه كفو و همتاي اوست برمي گزيند و در اين عقد آسماني خود خطبه مي خواند و شهود اين ازدواج مقدس، پيامبر اكرم (ص) جبرئيل و فرشتگان هستند؛ بايد اينچنين باشد، زيرا جز خداي خالق يكتا چه كسي مي داند كفو و همانند زهرا (س) كيست، زهرايي كه همتا ندارد و هيچ بشري جز علي (ع) شبيه و نظير او نيست و در نتيجه ي همين جهل و ناداني و ناتواني بشر در شناخت مقام شامخ زهرا (س) است كه مي بينيم ابوبكر و عمر نيز خواستار ازدواج با فاطمه (س) مي شوند و پيامبر اكرم (ص) در

جواب آنان چنين مي فرمايد:

فاطمه (س) از آن خداست و من در اين مورد هيچ گونه اختياري ندارم

«واللَّه يعلم ما خلق»

و تنها خدا كه خالق زهرا (س) است مي داند كفو، همسر و زوج شايسته او كيست، من و دخترم اگر چه صاحب مقام ولايتيم، ولي خداي متعال بر من و او ولايت دارد و انتخاب و تعيين همسر فاطمه (س) امري است خدايي.

شايسته و سازنده بگيرند. بر اين اساس، مشاوره با پدر و مادر و جلب نظر و رضايت آنان، از شرايط اصلي ازدواج دختران قرار مي گيرد و برخي آن را از جمله فرايض و واجبات و اركان به شمار آورده و تخطّي از آن را كاري ناروا و در حد اسقاط واجب دانسته اند.

با اين همه بايد توجّه داشت كه اين اجازه و رضايت هم بايستي جنبه ي صحيح و عقلاني و منطقي داشته باشد و اگر از روي ناداني و دشمني يا لجاجت، مسأله ي مخالفت پدر و مادر مطرح شود و يا پدر و مادر از اين قدرت خود سوءاستفاده كرده و آن را بدون جهت و دليل عقلاني به كار گيرند و تنها خودخواهي و تمايلات غير منطقي خود را در نظر داشته باشند، چنين حقّي از آنان سلب مي گردد. آنچنان كه رضايت و آزادي دختر نيز در انتخاب همسرِ شايسته و دلخواه، كاملاً مورد نظر و توجّه شارع مقدس اسلام قرار گرفته و در اين مورد براي دختران مسلمان حقوقي منظور شده است كه نظير آن را با آن همه وسعت و عمق و توجه در هيچ جاي ديگر نمي توان پيدا كرد.

پيامبر اكرم (ص) كه خود پايه گذار و مجري برنامه هاي الهي و پياده كننده قوانين آسماني در روي زمين است، دخترش فاطمه (س) را در انتخاب شوهر آزاد گذاشت و بدون اين كه كمترين تحميل و فشاري در اين باره روا دارد، براي آزادي عقيده او و رعايت حقوق اسلاميش كمال احترام را قائل شد تا اين امر، سرمشقي براي جامعه و تاريخ اسلام باشد. نكته مهم در اينجا آن بود كه پيامبر (ص)

به خوبي مي دانست كه در امر ازدواج فاطمه، نه فقط سرنوشت آينده ي او، بلكه خير و مصلحت جوامع بشري و نسل هاي آتي اسلام مطرح است.

با اين كه پيامبر اسلام (ص) چند دختر شوهر داده بود، ولي هرگز ديده نشده بود كه اراده و اختيار را از آنان سلب كرده باشد. هنگامي كه علي بن ابيطالب (ع) سرباز شجاع و دلاور اسلام براي خواستگاري زهراي مرضيه (س) نزد پيامبر اسلام (ص) رفت، پيامبر اسلام (ص) فرمودند:

«تاكنون چند نفر ديگر به خواستگاري آمده اند و من شخصاً اين مسأله را با دخترم در ميان گذاشته ام. اما او به علامت نارضائي چهره خود را برگردانده است.

اكنون نيز خواستگاري تو را به اطلاع او مي رسانم».

و آگاهي و دانايي تصميم به ازدواج بگيرد اما در مورد خواستگاري علي (ع) از «فاطمه» (س) نياز به اين مراحل نبود، چرا كه علي (ع) چهره اي شناخته شده تر از آن داشت كه نياز به معرفي داشته باشد و خود دخت فرزانه پيامبر (ص) او را به شايستگي مي شناخت و از سابقه ي درخشان، ويژگيهاي اخلاقي، كمالات انساني، درايت و جوانمردي او آگاه بود.

به همين جهت هم، پيامبر گرامي به همين بسنده كرد كه بگويد:

«فاطمه» جان!

«علي» (ع) همين كسي است كه خويشاوندي، برتري و پيشتازيش در اسلام برايت روشن است و من از پروردگار خويش همواره خواسته ام كه شايسته ترين و محبوب ترين انسانها را به همسري تو برگزيند و اينك اين «علي» است كه خواهان توست، نظرت در مورد پيشنهاد او چيست؟

فاطمه (س) سخنان پيامبر (ص) را تا آخرين واژه به دقّت شنيد و به جاي پاسخ صريح، سكوت پر معنا را برگزيد بي آنكه علائم و نشانه هاي نارضايتي و عدم موافقت از خود نشان دهد.

پيامبر (ص) به دقت بر سيماي دخترش نگريست و از سيماي پرشكوه او شوق و رغبت پيوند با علي (ع) را خواند. اينجا بود كه برخاست و فرمود:

الله ا كبر … سكوتها اقرارها و رضاها. (207)

سكوت پر معناي او نشانگر موافقت و رضايت اوست، آري، او با اين پيوند موافق و راضي است.

علي ان اللَّه عزّ و جلّ اكرمك كرامهً لم يكرم بمثلها احداً و ان اللَّه تعالي اذا اكرم وليّه و احبّه اكرمه بما لاعين رات و لا اذن سمعت.)

بشارت باد بر تو يا علي (ع)، خداوند بزرگ تو را كرامتي فرمود كه به هيچكس همانند آن ننموده است و خداي بزرگ چون بخواهد دوستش را مورد تكريم قرار دهد به چيزي او را گرامي خواهد داشت كه هيچ چشمي نديده و هيچ گوشي نشنيده باشد.

علي (ع) به منظور تشكّر از اين موهبت الهي گفت:

«رب اوزعني ان اشكر نعمتك التي انعمت علي و علي والدي و ان اعمل صالحا ترضيه و اصلح لي في ذريتي.» (208)

پروردگارا مرا ياري كن تا شكر نعمتي را كه به من عطا فرمودي به جاي آورم …

هجرت تزويج واقع شد.

3. بحارالانوار: ج 19 ص 116 از روضه كافي.

4. بحارالانوار: ج 43 ص 6 از مناقب نقل كرده كه جابر مي گويد:

وقتي پيامبر (ص) به مدينه آمد دو سال بعد در اول ذي حجه الحرام فاطمه (س) را به علي (ع) تزويج كرد و روز ششم ذي حجه نيز روايت شده، در روز سه شنبه ششم ذي حجه بعد از جنگ بدر عروسي فاطمه (س) بود.

5. مناقب ابن شهرآشوب كه بحار از آن نقل كرده همانگونه كه گذشت.

6. حليه الابرار، بحراني: ج 1 ص 96 حديث كافي را نقل كرده و در وقت ازدواج حضرت را نه ساله ذكر كرده است.

7. نزل الابرار، بدخشاني 1126 ه: در ص 132 مي گويد:

پيامبر اكرم (ص) فاطمه (س) را در سال دوم هجرت در ماه رجب يا رمضان به علي (ع) تزويج كرد و در آن روز فاطمه (س) نه سال داشت.

8. الدمعه الساكبه، بهبهاني 1285 ه: ج 1 ص 235 از كافي نقل كرده: فاطمه (س) هشت سال با پدرش در مكه بود.

بعد به مدينه هجرت كرد و يك سال پس از ورود به مدينه پيامبر (ص) او را به علي (ع) تزويج كرد و هنگامي كه پيامبر (ص) از دنيا رفت او هيجده سال داشت و بعد از پدرش هفتاد و دو روز زنده بود.

9. الدمعه الساكبه در همان صفحه از «كشف الغمه» نقل كرده كه:

فاطمه (س) هشت سال با پدرش در مكّه بود و بعد به مدينه مهاجرت كرد و ده سال با پدرش در مدينه بود و عمرش در وفات پدر هيجده سال بود و بعد از وفات پدر هفتاد و پنج روز با اميرالمؤمنين (ع) زندگي

كرد.

10. رياحين الشريعه، ص 77 مي گويد:

بنابراين ولادت فاطمه (س) در روز جمعه بيستم جمادي الاخري شش هزار و دويست و هشت سال بعد از هبوط آدم صفي (ع) بود، (و نزول رسول خدا (ص) در مدينه روز شنبه دوازدهم شهر ربيع الاول سال شش هزار و دويست و شانزده بعد از هبوط بوده) و از روز ورود فاطمه (س) به مدينه تا اول شهر رجب سال دوم هجرت - كه ماه تزويج فاطمه (س) با علي (ع) بود - يك سال و ده روز قمري بود، چون سالهاي شمسي را به سال قمري نقل كنيم، عمر فاطمه در وقت زفاف نه سال و سه ماه قمري خواهد بود.

11. در رياحين الشريعه ص 77 آمده:

قول حق اين است كه ماه ربيع الاول حضرت رسول (ص) به مدينه هجرت فرمودند و ابتداي سال هجرت نبوي قرار دادند و بعد از يك سال كه ربيع الثاني ديگر سال هجرت مي شود، رسول خدا (ص) در ماه رمضان آن سال به غزوه ي بدر رفته و فاطمه ي زهرا (س) در اين ربيع الثاني از سن مباركش نه سال گذشته به حد بلوغ رسيده بود.

12. رياحين الشريعه: ص 79 مي گويد:

چون از سن مبارك بتول عذرا (س) نه سال گذشت و در حجره ي ام سلمه رضي الله عنها به كمال رشد (جسمي) رسيد، از اطراف و اكناف از اهل مدينه و عظماي قبائل رؤساي عشاير به اين قصد و خيال باطل به هيجان آمدند و حركت كردند …

13. منتخب التواريخ ص 92 مي گويد:

گفته شد ولادت حضرت در جمادي الاخري پنج سال بعد از بعثت و ظاهراً در آخر سال چهارم بوده، كه از روز بعثت تا

روز ولادت مخدره چهار سال و دو ماه و بيست و سه روز گذشته است، پس سن مخدّره در وقت هجرت هفت سال و هشت ماه و ده روز بوده. پس در حين زفاف مخدره بر مختار ما نه سال و هفت ماه و يك روز مي شود.

14. منتخب التواريخ ص 92 از كافي و دروس نقل مي كند:

ولادت حضرت در سال پنجم بعثت و ولادت حضرت مجتبي (ع) در نيمه ي رمضان سال دوّم بوده است.

بنابراين وقت زفاف، حضرت هشت سال و هفت ماه داشته اند.

صاحب منتخب التواريخ بعد از نقل اين قول مي گويد:

«و اين بعيد است» و شايد استبعاد به خاطر اين است كه در هشت سال و هفت ماه هنوز به سن بلوغ نرسيده، ولي بنا به قول اول استبعاد ندارد، زيرا به سن بلوغ رسيده؛ اگر چه در قول دوم مي توان رفع استبعاد كرد؛ زيرا قبل از بلوغ عقد ازدواج جاري مي شود و عروسي متعارف نمي شود و آن نيز با فاصله بين عقد و عروسي و زفاف حل مي شود.

15. ناسخ التواريخ جلد حضرت فاطمه (س) ج 1 ص 35 همان قول اول رياحين الشريعه ص 77 است كه ظاهراً به خاطر تقدّم ناسخ، رياحين از ناسخ نقل كرده است.

16. در كتاب فاطمه الزهراء (س) (ملا داود كعبي) ص 30 مي گويد:

تولد فاطمه (س) در مكه، در ساعات آخر شب جمعه، پنج سال بعد از بعثت بوده و هشت سال با پدرش در مكه بود و بعد به مدينه هجرت كرد و در آنجا دو سال با پدرش بود و بعد از پدرش اندك مدتي با علي (ع) بود و ازدواج او با علي (ع) دو سال

پس از ورود به مدينه بود.

17. ملا داود كعبي در فاطمه الزهراء (س) ص 35 مي گويد:

ازدواج زهرا (س) در ماه رمضان و زفافش در ذي حجّه سال دوم هجرت است.

18 - در خصائص فاطميه، كجوري ص 352، مي گويد:

چون سن مبارك حضرت از نه سال گذشت و در حجره ي ام سلمه به كمال رشد رسيد بدين قصد … و اين قول به قرينه ي اينكه عيناً در الفاظ و معاني با ناسخ يكسان است، از او نقل شده است.

در همان صفحه مي گويد:

آنچه حقير حق مي داند اين است كه در ماه ربيع الاول حضرت رسول (ص) هجرت به مدينه كرد و ابتداي سال هجرت نبوي قرار داد و بعد از يك سال كه ربيع الثاني ديگر سال دوم مي شود، رسول خدا (ص) در ماه رمضان آن سال به غزوه ي بدر رفتند و فاطمه زهرا (س) در اين ربيع الثّاني دوم از سن مباركش نه سال گذشته و به حد بلوغ رسيده بود.

19. خصائص فاطميه در همين صفحه يك سال بعد از هجرت و دخول به سال دوم را از كليني نقل مي كند و مي گويد:

حق همين است.

20 - حبيب السير، خواند مير جلد اول جزء سوم، مي گويد:

در سال دوم از هجرت ميان شاه مردان و سيده ي بانوان عقد مناكحت منعقد گشت.

بعد از ص 15 مي گويد:

و در آن زمان زهرا (س) به روايت اهل بيت (ع) نه ساله بود.

21. در مستدرك السفينه ج 8 ص 244 مي گويد:

ازدواج فاطمه (س) در سال اول هجرت بوده و آن روز حضرت نه سال داشته است.

22. تذكره الهداه، ميرزا محمد نظام العلماء نائيني: ص 20 در حالات حضرت زهرا (س) با نظم مي گويد:

قد زوّجت من والد الكرام في

اوّل ذي حجّه الحرام

او سادس منها علي ما رويا زوّجها بالمرتضي خير الوري

و المجلسي بالروايتان نص و ما صرّح بالرجحان

من بعد عام قد مضي في الطيّبه من هجره كانت زواج فاطمه

و هي ابنه التسع من السنينا حال الزوّاج هكذا روينا

زفافها الي امير العرب قد كان في محرم في الاقرب

قد كان في احدي و عشرين كما روي الصدوق ليله فليعلما

در اين نظم تصريح كرده كه فاطمه (س) هنگام ازدواج نه سال داشته است.

23. سيره المصطفي (ص)، هاشم معروف حسني ص 326 از جلد دوم اعيان الشيعه نقل مي كند:

عمر زهرا (س) بين نه و ده و يازده سال بوده است.

24. اعيان الشيعه: جزء دوم، طبق سيره المصطفي (ص) همانطور كه نقل شد.

25. كشف الغمه: جزء دوم همانگونه كه از الدمعه الساكبه گذشت.

26. مرحوم سپهر در ناسخ التواريخ، جلد حضرت رسول اكرم (ص) ج 1 ص 95 مي گويد:

تزويج فاطمه (س) با علي (ع) در سال دوم هجرت بود.

و سال ميلاد فاطمه (س) در بيستم جمادي الاخري سال شش هزار و دويست و هشت بعد از هبوط آدم صفي (ع) بود و از آن زمان تا ماه رجب سال دوم هجرت نه سال و ده روز قمري باشد و وفات آن حضرت نيز در اين ماه بود.

و او از بعضي مخالفان نقل كرده:

كه اگر فاطمه (س) هنگام زفاف نه ساله بوده، لازم مي شود كه امام حسن (ع) را در ده سالگي آورده باشد و اين از عادت بعيد است؛ جز اينكه بگوئيم: از پيغمبر زادگان - خاصّه از آن حضرت - عجيب نباشد.

و اقتصادي براي ازدواج در اختيار دارد؟

آن حضرت پاسخ داد:

پدر و مادرم فدايت باد!

به خداي سوگند شرايط اقتصادي من بر شما پوشيده نيست. همه ي ثروت من در حال حاضر يك شمشير، يك زره براي جهاد و يك شتر آبكش براي كسب و كار است.

آري!

اين دارايي علي (ع) است و اين تمامي امكانات مالي و اقتصادي اوست كه مي خواهد با دخت يگانه ي پيامبر (ص) پيمان زندگي ببندد.

پيامبر گرامي (ص) در برابر صداقت و جوانمردي وصف ناپذير امير مؤمنان (ع) در اوج كرامت و بزرگواري فرمود:

علي جان!

اما در مورد شمشيرت، نظرم اين است كه شما به او نيازمندي تا به وسيله ي آن در راه خدا و دفاع از حقوق و امنيت انسانها به جهاد برخيزي و دشمنان تجاوز كار خدا را سر جايشان بنشاني. در مورد شترت نيز، نظرم اين است كه آن هم وسيله ي كار و درآمد توست. به وسيله ي آن، هم نخلستانت را آب مي دهي و براي خانواده ات هزينه ي زندگي فراهم مي آوري و هم زاد و توشه ي سفرت را جابجا مي نمايي. پس از تعيين زره حضرت علي (ع) به عنوان مهريه حضرت زهرا (س) حضرت رسول اكرم (ص) فرمودند:

اما من دخت فرزانه ام را به ازدواج تو در خواهم آورد و در برابر اين پيمان براي زندگي مشترك و به نشان صفا و صداقت، اينك زره ات را بفروش و پول آن را بياور تا ترتيب اين كار را بدهم.

امير مؤمنان (ع) به دستور پيامبر (ص) به بازار شتافت و زره اش را به حدود پانصد درهم فروخت و پول آن را به پيشواي بزرگ توحيد و آزادگي تقديم داشت.

و مقرر گرديد كه اين پول، «مهر» برترين و

والاترين بانوي جهان هستي، سالار زنان گيتي و دخت فرزانه ي سالار پيام آوران خدا، محسوب مي گردد.

پيامبر گرامي (ص) بدينسان و با اين مقدمات، دخت نمونه ي خويش را به ازدواج امير مؤمنان (ع) درآورد و با همين سادگي و سهولت اين پيوند پرشكوه انجام پذيرفت تا زنجيرهاي گران اوهام، خرافات و تقليدهاي نا به جا كه بر دست و پاي مردم پيچيده شده بود، همه را در هم نوردد و مردمي كه در مقام و منزلت علمي، عقيدتي و معنوي هرگز با اين خاندان با شكوه قابل مقايسه نيستند، تا از شيوه ي انساني و آزادمنشانه ي آنان پيروي كنند.

پيامبر (ص) دخت گرانمايه اش را كه سالار زنان گيتي بود با مهريه اي اندك به عقد شهسوار اسلام درآورد تا دختران آزاده، روشنفكر و انديشمند مسلمان، خويشتن را از اين قيد و بندها، آداب و رسوم غلط، مهريه هاي سنگين و تشريفات كمرشكن رها سازند و از ازدواج سهل و آسان، بر اساس صفا، عشق پاك و وفا سر باز نزنند.

كه نزديك آن شهر قرار داشت).

و تو اي محمد (ص) مهر زهرا (س) را پانصد درهم قرار ده تا سنّتي باشد از براي امت تو.

شايان ذكر است كه در آن زمان پانصد درهم نقره معادل دو مثقال و نُه نخود زر خالص بود.

«احمد بن يوسف دمشقي» در كتاب خويش «اخبارالدّوَل و آثار الاول» در اين مورد آورده است كه:

دخت ارجمند پيامبر (ص) هنگامي كه شنيد پدر گرانمايه اش پس از رضايت او، وي را به ازدواج علي (ع) درآورده و صداق او را بسيار اندك قرار داد، به آن حضرت گفت:

«اي پيامبر خدا!

دختران مردم عادي نيز همين گونه ازدواج مي كنند و مهريه ي آنان از همين درهم ها و دينارهاي دنيوي است، پس فرق ما و آنان چيست؟

من از شما تقاضا مي كنم كه اين مهريه دنيوي و مادي را به شوي گرانقدرم علي (ع) بازگرداني و خود از خدا بخواهي كه مهريه ي مرا شفاعت گناهكاران امت قرار دهد.»

درست پس از اين خواسته ي فاطمه (س) بود كه فرشته ي وحي فرود آمد و لوحي از حرير با خود آورد كه در آن اين گونه نوشته شده بود:

«خداوند مهريه ي فاطمه (س) را شفاعت گناهكاران امّت پدرش قرار داد.»

و به همين دليل هم بانوي بانوان، آن سند آسماني را نگاه داشت تا به هنگامه ي مرگ در درون كفن او قرار دهند و فرمود:

«هنگامي كه در روز رستاخيز برانگيخته شدم، اين سند آسماني را بدست مي گيرم و طبق آن از گناهكاران امّت پيامبر (ص)، به اذن خدا و خواست او، شفاعت مي نمايم.» اين روايت همانگونه كه از نظرتان گذشت نمايشگر عظمت و شكوه بانوي بانوان و همّت والاي اوست، چرا كه او از

پدرش مي خواهد كه اين موقعيت رفيع و اين مقام پرفراز را براي او بخواهد و دعاي پيامبر (ص) نيز مورد پذيرش قرار مي گيرد و در برابر خواسته ي پيامبر (ص) آن سند آسماني فرود مي آيد كه به خواست خدا در روز رستاخيز حقيقت آن براي همه روشن مي شود.

در اين مورد «صفوري» در كتاب خويش «نزهه المجالس» از «نسفي» آورده است كه:

«فاطمه (س) از پيامبر (ص) گرامي تقاضا كرد كه خداوند مهريه ي او را شفاعت امت پيامبر (ص) در روز رستاخيز قرار دهد و پذيرفته شد و در آن روز است كه مهريه ي خويش را خواهد خواست.»

به هر حال روايات بسياري از امامان نور بيانگر آن است كه خداي جهان آفرين در روز رستاخيز جزء مهريه ي فاطمه (س) شفاعت او را در حق گناهكاران امت پيامبر (ص)، قرار داده است.

سند آمده كه يكي از فرشتگان به نام راحيل عرض كرد:

بارالها بركت آنها در چيست؟

خطاب شد:

محبتِ آنها را بر جميع خلايق واجب گردانيدم و آنها را حجّت خود بر خلق قرار دادم و به عزت و جلال خودم كه ذريه ي آنها را خزانه دار خود در زمين ساخته و تمام معادن عالم را به دست آنها سپردم و پس از انبياء به وجود آنها بر خلق احتجاج مي كنم.

در «كشف الغمه» از انس بن مالك روايت مي كند كه گفت:

من در حضور حضرت خاتم الانبيا (ص) بودم كه آثار وحي در جبينش ظاهر گشت و پس از لحظه اي فرمود:

اي انس مي داني كه جبرئيل به من چه پيغام آورده؟

گفتم:

نه يا رسول اللَّه فرمود:

جبرئيل به من از جانب خدا پيغام آورد كه خدا فرمان داده تا فاطمه (س) را به علي (ع) تزويج كنم آنگاه به من فرمود:

برو ابوبكر و عمر و عثمان و طلحه و زبير و انصار را خبر كن تا حاضر شوند، من اطاعت كردم چون مجلس به مهاجر و انصار آراسته شد؛ علي (ع) را خواست و فرمود يا علي پروردگار مرا امر فرموده كه فاطمه (س) را براي تو عقد كنم به چهار مثقال نقره آيا راضي هستي؟

عرض كرد:

يا رسول اللَّه راضي هستم، همه ي حضّار مباركباد گفتند، سپس رسول خدا (ص) به منبر رفت خطبه عقد را ايراد فرمود.

و امرا مفترضا نسخ بها الاثام و اوشح بها الارحام و الزمها الانام فقال عزّوجلّ و هو الذي خلق من الماء بشرا فجعله نسبا و صهرا و كان ربك قديرا فامر الله يجري قضائه و قضائه يجري الي قدره و قدره يجري الي اجله فلكل قضاء قدر و لكل اجل كتاب يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الكتاب.

ثم ان الله تعالي امرني ان ازوج فاطمه من علي و قد زوجته علي اربعماه مثقال فضه، ارضيت يا علي؟

فقال علي:

رضيت عن الله و عن رسوله.

فقال (ص) جمع الله شملكما و اسعد جدكما و بارك عليكما و اخرج منكما كثيراً طيباً.» (211)

سپاس خداوندي را سزاوار است كه بندگان را به نعمت عبوديت مقرّب داشت و به قدرت اطاعت مكرّم فرمود و به سلطنت و صولت مطيع و منقاد ساخت و به عذاب و نعمت بيمناك فرمود خدايي كه امرش در آسمانها و زمين نافذ است، خداوندي كه موجودات را به قدرت خود آفريد و به حكمت خود از هم متمايز و مشخص فرمود و به عزت ايمان رشته شخصيت آنها را مستحكم و به دين و فضيلت گرامي داشت و به نبوت محمد (ص) بر آنها منّت نهاد.

آن خدايي كه مصاهرت و دامادي را سبب خويشاوندي قرار داد و بدين وسيله افراد و اقوام را به هم ملحق فرموده و الفت داد و امر فرمود اين فريضه را همه اطاعت كنند و از سنّت هاي خداوندي خويش قرار داد و با اين دستور، آثار بت پرستي را محو و معدوم كرد و ارحام مادران را به ازدواج و دامادي زينت داد و مردم را به اين دستور و

اجراي آن ملزم كرد.

آنگاه فرمود:

خداوند عزّوجلّ آن خالقي است كه بشر را از آب خلق فرمود و ميانشان سبب و نسب قرار داد و پروردگارت توانا است.

پس فرمان خداست كه قضايش را اجرا مي كند و قضاي او است كه بر قدرش جاري مي گردد و قدرش به سوي اجلي روانه مي شود و براي هر اجلي كتابي است با اين همه، اختيار كل به طور مطلق در دست او است آنچه را بخواهد محو يا اثبات مي كند و نزد او است، ام الكتاب (لوح محفوظ) سپس فرمود:

پروردگار عالم مرا امر كرد كه تزويج كنم فاطمه (س) را به علي (ع) و هم اكنون به قصد انشاء و به امر حق، فاطمه (س) را به عقد ازدواج علي (ع) درآوردم به مهر چهارصد مثقال نقره. آنگاه رو كرد به علي (ع) و فرمود:

يا علي (ع) آيا راضي هستي؟

علي (ع) از جاي خود برخاست گفت:

از خدا راضي و از رسول (ص) او خشنودم. پس از آن رسول خدا (ص) در حق آنها دعا كرد و گفت:

خداوند مشكلات شما را بر طرف نمايد. و شما را خوشبخت كرده و سعادتمند گرداند و بر شما مبارك باد اين ازدواج با ميمنت و فرزندان پاك و پاكيزه از شما به عمل آيد. آنگاه از منبر بزير آمد و فرمود:

«انما انا بشر مثلكم اتزوج فيكم و ازوجكم الا فاطمه (س) فان تزويجها نزل من السماء.» (212)

من يك نفر همانند شما هستم به شما زن مي دهم و از شما زن مي گيرم جز فاطمه (س) كه تزويج او در آسمان انجام گرفته است.

و صلّي الله علي محمّد صلوه تزلفه تحطيه و النكاح ممّا امر الله عزّوجلّ به و رضيه و مجلسنا هذا مما قضاه الله و اذن فيه و قد زوّجني رسول الله ابنته فاطمه و جعل صداقها درعي هذا و قد رضيت بذلك فاسئلوه و اشهدوا. (213)

سپاس و شكر خداوندي را سزا است كه الطاف و نعمت هايش شامل حال همه ي بندگان است پروردگاري نيست جز او و شهادت مي دهم بر وحدانيت ذات پاكش، شهادتي رسا و با اعتقادي كامل و درود و سلام حق بر محمد (ص)، درودي همواره و فراگير و باقي، اما بعد، مجلس ما در مورد يكي از سنتهاي مقدس الهي تأسيس گرديده. موضوع اين مجلس، نكاح است كه پروردگار بدان امر فرموده و رضا داده است.

و رسول خدا (ص) به فرمان خداوند متعال دخترش فاطمه (س) را بر من تزويج فرموده و مهر او را اين زره آهنين من قرار داده است، من نيز بدان رضا دادم، شما حاضران، اين موضوع را از او بپرسيد و شهادت دهيد كه دخترش فاطمه (س) به همسري من درآمده است.

در اين موقع حاضران مجلس از رسول خدا (ص) مراتب را پرسيدند رسول خدا (ص) فرمود كه آري چنين است؛ آنگاه همگي دست به دعا برداشته و براي عروس و داماد از خداوند متعال بركت و خير طلب نموده و به آنها تبريك گفتند.

و در پايان مجلس، رسول خدا (ص) به زنان خود امر فرمود تا به خوشحالي اين جشن شادماني كنند و بساط سرور بگسترند. ولي برخلاف انتظار، رسول خدا (ص) چون به نزد دخترش فاطمه رسيد او را گريان يافت فرمود:

«ما يبكيك؟

فوالله لو كان في

اهل بيتي خير منه ما زوجتكه و ما انا زوجتك ولكن الله زوجك و اصدق عنك الخمس مادامت السموات و الارض.» (214)

دخترم چه چيزي باعث گريه ات شده است؟

به خدا قسم اگر كسي در ميان اهل بيت من بهتر از علي بود تو را به او تزويج مي كردم، لكن تزويج تو به علي تزويج الهي است و به فرمان خدا اين ازدواج صورت گرفته و مهر تو را يك پنجم دنيا قرار داده است.

بن ابيطالب (ع) آقاي اوصياء بر اينكه براي او باشد به امر پروردگار جهانيان پنج يك همه ي دنيا، زمين آن و آسمان آن، بيابان آن و درياي آن، كوههاي آن و همواري هاي آن.

و وحي فرستاد خدا به سوي ايشان كه من تزويج كردم ولي خود و وصي پيغمبر خود علي بن ابيطالب (ع) را با سيده زنهاي جهانيان فاطمه زهراء (س)

آن مشك و عنبر آميخته و در هر قبه اي حوريه اي است و براي هر قبه اي صد در قرار داده كه در هر دري دو چشمه جاري و دو درخت است و هر قبه اي مفروش و در اطراف آن آيه الكرسي نوشته شده.

گفتم:

اي جبرئيل اين بهشت را خدا براي چه كسي آفريده؟

گفت:

خدا آن را براي فاطمه (س) و علي (ع) آفريده و اين غير از بهشتهاي ايشان است، تحفه اي است كه خدا به ايشان هديه داده، چشمت روشن باد اي رسول خدا (ص) و رحمت هميشگي خدا بر تو باد.

خانواده قرار داد.

ثانياً:

به همه ي آنهايي كه درباره ي حضرت فاطمه (س) و حضرت علي (ع) سطحي فكر مي كردند و آنان را در رديف افراد عادي و معمولي تلقي مي كردند، تفهيم كرد كه چنانكه ذكر شد امر ازدواج فاطمه (س) به خدا مربوط مي باشد و مي بايستي اين مطلب را به همه مردم اعلان كند تا موضع اين زوج ويژه، مخصوصاً براي آينده در ميان مردم معلوم باشد.

ثالثاً:

شخصيت و عزت و حرمت علي (ع) را در نزد خداوند به مردم اعلام نمايد تا مردم بدانند كه او با ديگران فرق دارد. بنابراين داستان مراسم عقد ازدواج علي (ع) و فاطمه (س) در مسجد، آن هم در ميان انبوه جمعيت مهاجر و انصار حاوي دو نكته بود.

يك طرف قضيه، مردمي و اجتماعي، طرف ديگر قضيه سياسي و آموزنده بود. (215)

كار خدا را سر جايشان بنشاني.

در مورد شترت نيز نظرم اين است كه آن وسيله ي كار و درآمد توست. به وسيله ي آن هم نخلستانت را آب مي دهي و براي خانواده ات هزينه ي زندگي فراهم مي آوري و هم زاد و توشه ي سفرت را جابجا مي نمايي.

پس از تعيين زره حضرت علي (ع) به عنوان مهريه ي حضرت زهرا (س) حضرت رسول اكرم (ص) فرمودند:

اما من دخت فرزانه ام را به ازدواج تو در خواهم آورد و در برابر اين پيمان براي زندگي مشترك و به نشان صفا و صداقت، اينك زره ات را بفروش و پول آن را بياور تا ترتيب اين كار را بدهم.

امير مؤمنان (ع) به دستور پيامبر (ص) به بازار شتافت و زره مورد اشاره را به حدود پانصد درهم فروخت و پول آن را به پيشواي بزرگ توحيد و آزادگي تقديم داشت.

بعد از آنكه اميرالمؤمنين (ع) زره جنگ خود را به پانصد درهم فروختند و مهريه ي حضرت زهرا (س) قرار دادند مبلغ آنرا به رسول اكرم (ص) دادند.

امام صادق (ع) در ضمن روايتي مي فرمايد:

رسول خدا درهم ها را در دامنش ريخت و مشتي از آن را كه شصت و سه يا شصت و شش درهم مي شد به ام ايمن داد تا لوازم خانه خريداري كند، مشتي ديگر را به اسماء بنت عميس داد تا عطر و گلاب بخرد و مشتي را به ام سلمه داد تا غذا تهيه كند و عمار و ابوبكر و بلال را براي خريد چيزهائي فرستاد كه براي خود حضرت زهرا (س) لازم بود، از جمله وسائلي كه براي حضرت خريداري شد اقلام ذيل بود:

1 - يك پيراهن به هفت درهم.

2 - يك روسري به چهار

درهم،

3 - قطيفه سياه (حوله) خيبري،

4 - تختخواب با روتختي

5 - دو دست رختخواب از پارچه مصري كه محتواي يكي از آن دو ليف خرما و ديگري پشم گوسفند بود،

6 - چهار پشتي از پشم طائف با محتوائي از گياهي به نام اذخر،

7 - پرده اي از پشم

8 - حصيري هجري (216)

9 - آسياي دستي،

10 - دلوي چرمي،

11 - ظرفي مسي براي درست كردن حناء،

12 - كاسه اي براي شير،

13 - ظرفي براي آب،

14 - آفتابه اي قيراندود،

15 - سبوئي سبز رنگ،

16 - دو كوزه سفالي

17 - فرشي از پوست،

18 - عبائي قطواني (217)

19 - مشك آب.

كه گويد:

فاطمه (س) نزد رسول خدا (ص) آمده و گفت:

اي رسول خدا (ص)، من و پسر عمويم جز يك پوست گوسفند چيز ديگري نداريم كه هم روي آن مي خوابيم و هم شترمان را بر روي آن علوفه مي دهيم.

حضرت فرمود:

دخترم صبر كن، همانا موسي بن عمران ده سال با همسرش زندگي كرد و جز يك عباي قطواني (يعني عبائي سفيد كه نخ هاي بسياري در حاشيه اش آويزان بود) نداشتند. (222)

خدا (ص) عنوان كردند و سخن را از اينجا آغاز كرده كه گفتند:

اي رسول خدا (ص) به راستي اگر خديجه (س) زنده بود با انجام مراسم عروسي فاطمه (س) ديدگانش روشن مي شد!

با شنيدن نام خديجه (س) اشك از ديدگان پيغمبر (ص) جاري شد و به ياد آن بانوي فداكار و مهربان افتاده فرمود:

خديجه (س)! و كجا همانند خديجه (س) زني يافت مي شود؟

در آن هنگام كه مردم مرا تكذيب كردند او مرا تصديق نمود و در راه پيشرفت و ترويج دين خدا مرا ياري كرد و دارايي خود را در اختيار من قرار داد و بانويي كه خداي عزوجل مرا مأمور كرد تا او را مژده دهم كه خانه اي از زمرد در بهشت بدو عطا خواهد كرد …

ام سلمه كه اين سخنان را شنيد و دگرگوني حال پيغمبر (ص) را ديد عرضه داشت:

پدر و مادر ما به قربانت!

شما هر اندازه درباره ي خديجه بفرماييد درست و صحيح است، جز آنكه از دنيا رفت و به سوي پروردگار خويش بازگشت و خداي تعالي ما را با او در بهترين جايگاه بهشت جاي دهد.

اما موضوعي كه ما به خاطر آن خدمت شما آمده ايم آن است كه برادر و پسر عموي شما علي بن ابيطالب (ع) مايل است تا شما درباره اش محبتي نموده اجازه دهيد همسرش فاطمه (س) را به خانه ي خود ببرد و بدين ترتيب سر و ساماني به زندگي او بدهيد!

پيغمبر پرسيد:

چرا خود علي (ع) در اين باره به من مراجعه نكرده؟

عرض شد:

حيا و شرم مانع او از اين كار گرديده است.

ام ايمن از طرف رسول خدا (ص) مأمور شد، تا علي (ع) را خبر كرده به نزد آن حضرت

ببرد و چون بيامد پيش روي پيغمبر (ص) نشست و از شرم سر خود را به زير افكند، رسول خدا (ص) بدو فرمود:

آيا مايل هستي همسرت را به خانه ببري؟

علي (ع) همچنان كه سرش به زير بود پاسخ داد:

آري پدر و مادرم به فدايت!

پيغمبر (ص) نيز با خوشحالي موافقت خود را براي انجام اين كار اعلام كرده و به دنبال آن فرمود:

همين امشب يا فردا شب ترتيب اين كار را خواهم داد.

علي (ع) برخاست و رسول خدا (ص) نيز به زناني كه در آنجا بودند (و شايد انتظار موافقت پيغمبر اسلام (ص) را مي كشيدند تا هر كدام به نحوي در اين جشن فرخنده كاري كرده و خدمتي انجام دهد) دستور داد مقدمات عروسي را فراهم نموده و فاطمه (س) را زينت كنند و خوشبويش سازند و اتاقي را براي زفاف و عروسي او فرش كنند.

و روغن با تو باشد (224) و بر طبق نقل مرحوم راوندي در خرايج، پيغمبر اسلام (ص) مقداري غذا و حلوا درست كرد و به علي (ع) فرمود:

مردم را دعوت كن. (225)

و در روايتي كه مرحوم اربلي در «كشف الغمه» روايت كرده چنين است كه علي (ع) گويد:

رسول خدا (ص) از همان پول زره خودم كه قبلاً فروخته بودم مقداري را به ام سلمه سپرده بود و هنگام عروسي ده درهم از آن پول را از ام سلمه گرفت و به من داد و فرمود:

با اين پول مقداري روغن و قدري خرما و كشك خريداري كن و من چنان كردم و خود آن

حضرت آستين را بالا زد و سفره اي چرمي طلبيد و آن خرما و روغن و كشك را مخلوط كرده و غذايي تهيه نمود و از مردم با همان غذا پذيرايي شد. (226)

و در نقل ديگري از آن حضرت حديث كرده كه به علي (ع) فرمود:

«يا علي لابد للعرس من وليمه»

«علي جان!

در عروسي بايد وليمه داد.»

و به دنبال آن روايت كرده كه سعد گفت:

من گوسفندي براي اين وليمه مي دهم و گروه ديگري از انصار نيز هر كدام در حدود توانايي خود چيزي تهيه كردند و مراسم وليمه انجام گرديد، كه اين روايت را بيشتر اهل سنت؛ نيز مانند طبري و ابن حجر و سيوطي و ديگران نقل كرده اند. (227)

به هر صورت وليمه تهيه شد و پيغمبر خدا (ص) به علي (ع) فرمود:

اكنون برخيز و هر كه را مي خواهي براي صرف غذا دعوت كن، علي (ع) گويد:

من به مسجد آمدم و ديدم گروه بسياري از اصحاب در مسجد حضور دارند، خواستم برخي را دعوت كنم و برخي

را نكنم، حيا مانع من شد و از اين رو بر بلندي بالا رفتم و با اين جمله كه با صداي بلند گفتم:

«اجيبوا الي وليمه فاطمه»!

(شما را به صرف وليمه ي) عروسي فاطمه دعوت مي كنم!

همه را دعوت نمودم و مردم دسته دسته به راه افتادند ولي من از زيادي مردم و كمي غذا به خجلت فرو رفتم و رسول خدا اين مطلب را دانست و مرا دلداري داده فرمود:

علي جان غصه مخور من به درگاه خداي تعالي دعا مي كنم تا در غذا بركت دهد.

و همين طور هم شد كه همگي آن جمعيت بسيار از غذاي اندك خوردند و سير شدند و همه را كفايت كرد.

و در نقل ديگري است كه پيغمبر (ص) فرمود:

بگو مردم ده نفر ده نفر بيايند و غذا بخورند و هر دسته ي ده نفري كه مي آمدند رسول خدا (ص) خود براي آنها غذا مي كشيد و بدانها مي داد و مي خوردند و چون سير مي شدند از اتاق خارج شده و ده نفر ديگر مي آمدند و بدين ترتيب همگي را غذا داد.

چون مدعوين غذا خوردند، رسول خدا (ص) ظرفي هم براي زنان فرستاد و ظرفي هم جداگانه براي داماد و عروس كشيد و فرمود:

«هذا لفاطمه و بعلها»

(اين مال فاطمه و شوهرش!

و بر طبق حديثي كه ابن شهرآشوب روايت كرده دو روز اين كار تكرار شد و روز سوم نيز ابوايوب انصاري وليمه داد و مردم مهمان او بودند.

نمايانگر اين شادماني است، بخوانند ليكن سخناني نباشد كه خدا را خوش نيايد. آنان عروس را بر استري (كه شهباء نام داشت) يا بر شتري نشاندند و به روايتي نام آن استري كه عروس را بر آن سوار كردند دُلدُل بود.

سلمان فارسي زمام دار استر بود، حمزه، عقيل، جعفر و ديگر بني هاشم در پس آن مي رفتند، زنان پيغمبر (ص) پيشاپيش عروس بودند و چنين مي خواندند.

ام سلمه مي خواند:

سرن بعون الله يا جاراتي واشكرنه في كل حالات

واذكرن ما انعم رب العلي من كشف مكروه و آفات

فقد هدانا بعد كفر و قد انعشنا رب السماوات

و سرن مع خير نساء الوري تفدي بعمات و خالات

يا بنت من فضله ذوالعلي بالوحي منه و الرسالات. (228)

ترجمه:

برويد اي هووهاي من به ياري خدا و سپاس گوييد خداوند تعالي را در تمام حالات

و بياد آريد كه خداوند بزرگ بر ما منت نهاد بلاها و آفات را برطرف كرد.

نامسلمان بوديم ما را هدايت فرمود و ضعيف بوديم ما را توانايي و نيرو بخشيد.

و برويد همراه بهترين زنان كه فداي او باد همه خويشان، عمه ها و خاله ها.

اي دختر آن پيغمبري كه خداوند متعالي برتري داد او را بر ديگران به پيغمبري و وحي از آسمان. حفصه دختر عمر چنين مي خواند:

فاطمه خير النساء البشر و من له وجه كوجه القمر

فضلك الله علي كل الوري بفضل من خص باي الزمر

زوجك الله فتي فاضلاً اعني علياً خير من في الحضر

فسرن جاراتي بها انها كريمه بنت عظيم الخطر (229)

ترجمه:

فاطمه (س) بهترين زنان از جنس بشر است و كيست مثل فاطمه (س) كه چهره اش مانند ماه باشد.

خدايت برتري داد بر جهانيان به فضيلت پدري كه مخصوص او گردانيد آيات قرآن را.

تو را

به ازدواج جوانمردي فاضل در آورد، يعني علي (ع) كه بهتر است از همگان.

پس ببريد. اي هووهاي من او را كه بزرگوار است و دختر بهترين پيامبران.

بزرگ بزرگان مورخان از ديگر زنان و همسران پيامبر (ص) مطالبي را نقل كرده اند كه براي پرهيز از طولاني شدن، از آوردن همه آنها خودداري نموده و فقط سرودي را كه معاذه مادر سعد بن معاذ مي خوانده نقل مي كنيم:

آورده اند كه معاذه نيز چنين مي خواند:

اقول قولاً فيه ما فيه واذكر الخير و ابديه

محمد خير بني آدم ما فيه من كبر ولاتيه

بفضله عرفنا رشدنا فالله بالخير مجازيه

و نحن مع بنت نبي الهدي ذي شرف قد مكنت فيه

في ذروه شامخه اصلها فما اري شيئاً يدانيه. (230)

سخني جز آنكه بايد نمي گويم و به جز راه نكو نمي پويم، نيكو مي گويم و نيكويي را فاش مي نمايم.

محمد (ص) بهترين فرزندان آدم است و از لاف و خودپسندي در امان است.

به بركت وجود آن حضرت ما راه رشد و درستكاري خود را دريافتيم، پس خدا به نيكي پاداش مي دهد.

و ما به همراه دختر پيغمبر (ص) صاحب شرف، شرافت.

و بزرگي در وجودش ريشه دارد صاحب بزرگي و جلال است كسي كه همتاي او را در جهان نمي بينم.

نويسنده كتاب زندگاني فاطمه زهرا (س) (231) كه خود از استادان زبده است در پايان اين مطالب نوشته: «چنانكه نوشته شده اين روايت را بدين صورت از مناقب ابن شهرآشوب آوردم و او سند خود را كتاب مولد فاطمه (س) و روايت ابن بابويه كه از بزرگان علماي اماميّه است، معرّفي مي كند. اما پذيرفتن داستان بدين صورت دشوار است، نخست چيزي كه ما را دچار ترديد مي سازد اين است كه مي گويد:

زنان (ص) پيشاپيش

استر فاطمه (س) راه مي رفتند. اين مؤلف خود عروسي زهرا (س) را در ذوالحجه به سال دوم هجري نوشته است در حالي كه ام سلمه سال چهارم هجري و حفصه پس از جنگ بدر به همسري پيغمبر (ص) در آمده اند و در سال عروسي زهرا (س) تنها سوده و عايشه در خانه پيغمبر (ص) به سر مي بردند … و در پايان حضور جعفر طيار برادر حضرت علي (ع) را مطرح كرده و مي گويد:

جعفر در اين تاريخ در حبشه بوده است.

و از كتاب سيره ابن هشام نقل مي كند كه جعفر در سال هفتم هجري پس از فتح خيبر به همراه همسرش اسماء بنت عميس از حبشه به مدينه بازگشت و مي نويسد كه پيغمبر (ص) هنگام بازگشت جعفر از حبشه فرمود:

به كدام يك از اين دو شادمان باشم فتح خيبر يا بازگشت جعفر» (232)

در بحار نيز چنين مي خوانيم:

اسماء بنت عميس كه پس از اين داستانش ذكر خواهد شد كه در شب زفاف حضرت زهرا (س) متكفل رفع نيازمنديهاي عروس بوده در زمان عروسي حضرت زهرا (س) به همراه شوهرش در حبشه به سر مي برده و در سال هفتم هجري از حبشه به مدينه برگشته اند.

اين بانو ابتدا همسر جعفر طيار بود و پس از شهادت همسرش به همسري ابوبكر درآمد (و فرزندي به نام محمد از او به دنيا آمد) اين پسر، همان است كه از ياران حضرت علي (ع) شد و آن حضرت مي فرمود نگوييد محمد بن ابي بكر، بلكه بگوئيد محمد بن علي به خاطر فضايلي كه در اين جوان وجود داشت، بعد از مرگ ابوبكر، اسماء بنت عميس به همسري علي (ع) درآمد. (233)

و نيز

در همان سند آمده كه آن بانويي كه به نام اسماء در عروسي حضرت زهرا (س) بوده اسماء دختر يزيد بن سكن انصاري است، كه به غلط اسماء بنت عميس نقل شده است

و ديگر اين كه كنيه اين خانم ام سلمه است كه به او خطيبه النساء مي گفتند؛ در مدينه اين خانم را معمولاً به خواستگاري دخترها مي فرستادند. پس نه اسماء، اسماء بنت عميس است و نه ام سلمه همسر رسول خدا (ص).

و بعضي نيز نقل كرده اند:

اسماء بنت عميس در عروسي نبوده بلكه سلمي بنت عميس همسر حمزه بوده است. (234)

و دستور داد با بقيه ي آن دهانش را بشويد و وضو بگيرد. سپس روي عروس و داماد را بوسيد. دست به جانب آسمان برداشت و گفت:

خدايا اين عروسي را مبارك گردان و نسل پاك و پاكيزه اي از ايشان بوجود آور.

وقتي خواست از حجله خارج شود فاطمه (س) دامنش را گرفت و گريه كرد.

فرمود:

دختر عزيزم!

من ترا به بردبارترين و دانشمندترين مردم تزويج كردم.

سپس برخاست و تا درب حجله آمد.

چوب در را با دو دست مبارك گرفت و فرمود:

خدا شما و نسلتان را پاك و پاكيزه گرداند. با دوستان شما دوست هستم و با دشمنانتان دشمن. اكنون وداع مي كنم و شما را به خدا مي سپارم.

برايش مادري كنم.

وقتي پيغمبر نام خديجه (س) را شنيد بي اختيار اشكش جاري شد و فرمود:

ترا به خدا براي همين جهت مانده اي؟

عرض كرد:

آري. پيغمبر (ص) فرمود:

پس به وعده ات عمل كن. (235)

آيه (اسراء/ 29) نازل شد:

«و بيش از حد دستت را مگشا تا مورد سرزنش قرار گيري و از كار فرمايي».

پيامبر (ص) تحت تأثير محبتها و خلوص دخترش زهرا (س) قرار گرفت قطره هاي اشك از چشمانش سرازير شد، فاطمه (س) را به نشانه ي محبت به سينه اش چسبانيد. (236)

شد و تا پايان زندگي خانوادگي شان در آنجا ساكن بودند.

خانه اي كه در اختيار حضرت علي (ع) و حضرت زهرا (س) قرار گرفت خانه ا ي نبود، بلكه اطاقي گلين بود كه سقف آن را با چوب خرما و حصير پوشانده و آن را گل اندود كرده بودند. فاصله ي سقف آن از كف به اندازه اي بود كه دست به راحتي به سقف مي رسيد. آري اين بود كلبه ي حضرت زهرا (س) كه از صفايش نور خدا جلوه گر بود.

خداوند در قرآن پيرامون معنويت و فضيلت ايشان فرموده:

«در خانه هايي چون خانه ي انبياء خدا رخصت داده كه آنجا رفعت يابد و در آن ذكر نام خدا شود و صبح و شام تسبيح و تقديس ذات پاك او كنند.»

وقتي اين آيه نازل شد، ابوبكر از پيامبر (ص) پرسيد:

آيا خانه ي حضرت فاطمه (س) و حضرت علي (ع) از اين خانه هاست؟

پيامبر (ص) فرمودند:

بله، خانه ي آنان از با فضيلت ترين اين خانه هاست. (237)

داد و فرمود:

دخترم نه پدر تو فقير است و نه شوهرت.

دخترم!

خزينه هاي زمين را از طلا و نقره به من عرضه كردند، ولي من نعمتهاي آخرت را كه در پيشگاه پروردگار است بر مال دنيا ترجيح دادم.

دخترم!

به خدا سوگند من كمال خيرخواهي را درباره ي تو انجام داده ام، زيرا شوهري براي تو انتخاب كردم كه از ديگران زودتر اسلام آورده و علم و دانشش از همگان بيشتر و حلم و بردباريش از ديگران زيادتر است.

دختركم خداي عزوجل از ميان تمام مردان دو مرد را برگزيد كه يكي پدر تو و ديگري همسر توست، دخترم!

شوهر تو خوب شوهري است، نافرمانيش نكني.

سپس علي (ع) را صدا زد و چون وارد اتاق شد سفارش فاطمه (س) را بدو كرد و فرمود:

نسبت به همسرت مهربان باش و با او مدارا كن و به راستي فاطمه (س) پاره ي تن من است و هر چه او را متألم و ناراحت سازد مرا ناراحت و متألم ساخته است و هر چه او را خوشحال و مسرور سازد مرا خوشحال كرده، من اكنون شما را به خدا مي سپارم و با شما خداحافظي مي كنم.

حضرت علي (ع) دنبال حديث فرمود:

به خدا سوگند از آن روز به بعد تا فاطمه (س) زنده بود كاري نكردم كه او را به خشم درآورد و بر هيچ كاري او را مجبور ننمودم و او نيز هيچگاه مرا به خشم نياورد و در هيچ كاري نافرماني مرا نكرد و به راستي هر وقت بدو نظر مي كردم غم و اندوه هايم برطرف مي شد.

بخاري و صحيح مسلم (238) و غير آنها خودنمايي مي كند و آقايان بدون تحقيق و تعمق در ريشه يابي اين مجعولات و بررسي اسناد آن، چنين تهمت بزرگي را به مقام والاي صاحب ولايت خليفه ي بلافاصل پيامبر (ص) مي چسبانند.

تحقيق مسأله

اگر چه تجديد فراش و انتخاب بيش از يك همسر با شرائط خاصّي در شرع مقدّس اسلام جائز است و خداوند متعال در قرآن مجيد سوره ي نساء آيه ي سوم، به آن تصريح مي كند، ولي ازدواج مجدّد اميرالمؤمنين (ع) با وجود زهرا (س) اساساً جايز نبود و مولاي متقيان شرعاً نمي توانست به چنين امري اقدام كند؛ چنانچه در حديثي حضرت امام صادق (ع) مي فرمايند:

«حرم اللَّه علي علي النساء مادامت فاطمه (س) حيّه، لانها طاهره لا تحيض.»

خداوند متعال زنان را براي حضرت علي (ع) مادامي كه حضرت زهرا (س) در قيد حيات بوده است حرام كرده بود، زيرا آن حضرت هرگز عادت ماهانه نداشته است. (239)

در اين زمينه روايات ديگري نيز آمده (240) و چنين استفاده مي شود، كه حضرت زهرا (س) در مسائل زوجيت، مشكلي نداشت و اميرالمؤمنين علي (ع) نيز علاوه بر اينكه عاملي براي تجديد فراش نمي ديد، موقعيت فاطمه (س) را در پيشگاه خدا و رسول او مي دانست و از حكم خدا آگاه بود، با اين وضع چگونه دست به خواستگاري دختر ابوجهل زده و پيامبر خدا (ص) و فاطمه (س) را رنجيده خاطر نموده است؟!

و اما حديث مجعول از پيامبر الهي (ص)، در واقع از طريق دو نفر ذكر شده:

يكي ابوعلي الحسين بن علي بن يزيد الكرابيسي البغدادي است، كه از دشمنان سرسخت اهل بيت به شمار مي آيد و قهراً حديث منقول از وي در ذم آنان

قبول نيست. دوّمي «ابوهريره» ي كذّاب است، كه نان را به نرخ روز خورده و هزاران حديث جعل كرده كه اين حديث يكي از آنها مي باشد و اهل تحقيق و تعمّق نمي توانند به سخنان چنين افرادي اعتماد كنند.

ابن ابي الحديد كه از عالي ترين دانشمندان و محقّقين اهل سنت است مي نويسد:

ابوهريره از جمله دروغگويان تاريخ و ناقلين احاديث جعلي و غير واقعي بود كه از جمله اين حديث مجعول را ساخت.

او (ابوهريره) چون وارد شام شد، به طمع مال و مقام دنيا، حديثي را به زبان رسول خدا (ص) نسبت داد، كه نتيجه ي آن، نفرين و جسارتي به علي بن ابيطالب (ع) مي شد و از اين طريق به فرمانداري مدينه منصوب گشت.

اين راوي كذّاب، چنان دروغي به پيامبر (ص) نسبت داد، كه حتي خليفه ي دوم را نيز به خشم آورد و عمر با تازيانه اش او را تعزير كرد. (241)

خوانندگان عزيز توجه دارند، كه براي لكه دار كردن مقام الهي و آسماني ولايت، دست به چه توطئه ها مي زنند و از چه عناصر نامطلوب و مزدور و دنياپرست استفاده مي كنند؟

خدا نگهدار به خانه ي دخترش فاطمه (س) آمد و ضمن سخناني، به سفارشهاي لازم در مورد مولود مباركي پرداخت كه به زودي جهان را به نور وجودش نور باران خواهد ساخت.

و از جمله توصيه فرمود كه:

او را پس از ولادت در پوشش زرد رنگ قرار ندهند.

پس از رفتن پيامبر (ص)، نخستين فرزند خانه ي نور در روز پانزدهم رمضان به سال سوم هجري ديده به جهان گشود. روز ولادت آن مولود مبارك، روز پر شكوهي بود.

«اسماء بنت عميس» در لحظات طلوع خورشيد جهان افروز وجود حضرت مجتبي (ع) از افق امامت، در آنجا حضور داشت و به همراه او بانوان ديگري نيز بودند. آنان مولود مبارك را بي آنكه از توصيه ي پيامبر گرامي (ص) آگاه باشند، در پارچه ي زيبا و تميزي كه زرد رنگ بود قرار دادند.

پيامبر گرامي (ص) از سفر بازگشت و به ديدار دخت سرفراز خويش شتافت. آنگاه به بانوان حاضر فرمود:

فرزندم را بياوريد. و پرسيد كه نامش را چه برگزيده ايد؟

فاطمه (س) پيش از آن به شوي گرانمايه اش پيشنهاد كرده بود كه نامي پرشكوه و باعظمت در نظر گيرد اما آن حضرت ضمن احترام به دخت پيامبر (ص) فرموده بود كه در اين مورد بر پيشواي بزرگ توحيد پيشي نخواهد گرفت. از اين رو هنوز نام و نشان انتخاب نشده بود.

نوزادِ نور را به جدّ گرانقدرش تقديم داشتند و آن حضرت پس از آنكه او را در آغوش گرفت، فرمود:

مگر فراموش كرديد كه از شما خواستم او را پس از ولادت در پوشش زرد قرار ندهيد؟

آن پوشش را از مولود مبارك برگرفت و پوشش سپيدي بر او افكند و رو به امير مؤمنان (ع) نمود و

پرسيد:

نامش را چه برگزيده ايد؟

امير مؤمنان (ع) گفت:

ما هرگز در گزينش نام فرزندمان بر شما پيشي نمي گيريم.

پيامبر گرامي نيز فرمود:

من هم بر پروردگار بزرگ خويش پيشي نمي گيرم.

درست در اين لحظات بود كه آفريدگار هستي به فرشته ي وحي پيام داد كه:

«براي بنده ي محبوب و پيامبر برگزيده ام، فرزندي ولادت يافته است.

از اين رو در بيت رفيع رسالت و امامت فرود آي و ضمن تقديم سلام و درود و صميمانه ترين تبريك ها و تهنيت ها، به او بگو كه؛ علي (ع) براي شما به سان هارون براي موسي (ع) است.

از اين رو نام فرزند هارون را بر فرزند «علي» (ع) برگزين.»

فرشته ي وحي به دستور خدا فرود آمد و مراتب تبريك و تهنيت پروردگار هستي را به پيامبر (ص) رسانيد و گفت:

«اي پيامبر خدا!

پروردگارت دستور داده است كه اين مولود مبارك را به نام فرزند «هارون» نامگذاري كنيد.»

پيامبر (ص) پرسيد:

نام او چه بود؟

فرشته ي وحي گفت:

او «شُبَّر» نام داشت. (242)

پيامبر (ص) فرمود:

من به واژه ي عربي سخن مي گويم …

فرشته ي وحي گفت:

نام او را «حسن» (ع) انتخاب بفرماييد.

بدينسان پيامبر (ص) مهر، نام آن پاره ي ماه را «حسن» نهاد. در گوش راست او اذان گفت و گوش چپ او را با نام و ياد خدا قرين ساخت و اقامه خواند.

هفتمين روز ولادت نور بود كه پيامبر گرامي دو رأس قوچ كبود رنگ به عنوان «عقيقه» فرزند گرانقدرش «حسن» (ع)، قرباني كرد و يك ران يكي از آنها را همراه يك دينار به بانوي قابله داد.

سر مبارك نوزاد را تراشيد و هم وزن موي سر آن، نقره به عنوان صدقه به فقرا و بينوايان داد. آنگاه سر نوراني نوزاد را به ماده ي خوشبو و عطرآگيني كه از

زعفران و چيزهايي مشابه تركيب شده بود معطر ساخت و در آن فرصت، يكي از آداب و رسوم جاهليت را به باد انتقاد گرفت و نكوهش كرد و فرمود:

«مردم عصر جاهليت سر نوزاد را با خون رنگين مي نمودند كه كار بسيار ناپسندي است.»

و سرانجام نوزاد مبارك را بوسه باران ساخت و او را مورد مهر وصف ناپذير خويش قرار داد …

است …»

پيامبر (ص) فرمود:

خواب خوشي رفته اي و خواب نيكويي ديده اي. پيام خواب تو اين است كه دخت گرانمايه ام «فاطمه» (س)، «حسين» (ع) را به دنيا خواهد آورد و تو هستي كه او را پرستاري و نگهداري خواهي كرد و «حسين» (ع) همان پاره اي از وجود من است كه در خانه ي شما قرار مي گيرد.

اين جريان گذشت و پس از مدتي حسين (ع) از افق سراي امامت و رسالت طلوع كرد. «ام ايمن» او را در آغوش گرفت و نزد جدّ گرانقدرش پيامبر (ص) آورد. آن حضرت حسين (ع) را از او گرفت و فرمود:

«آفرين خدا بر اين كودك نورسيده و بر او كه او را در آغوش فشرده و به سوي من آورده است.»

آنگاه فرمود:

ام ايمن اين پيام آن رؤياي توست.

علاوه بر خواب «ام ايمن» همسر «عباس»، عموي پيامبر (ص) نيز خوابي نظير اين خواب ديده بود و پيامبر گرامي (ص) نيز پيشگويي فرموده بود.

لحظات ولادت حسين (ع) گروهي از بانوان مسلمان، از جمله صفيّه، دختر عبدالمطلب عمه ي پيامبر (ص) و نيز «اسماء بنت عميس» و «ام سلمه» … حضور داشتند.

پس از طلوع خورشيد جهان افروز وجود حسين (ع) پيامبر (ص) فرمود:

عمه!

فرزندم را بياور!

صفيه عرض كرد:

اي پيامبر خدا (ص)!

تازه به دنيا آمده است و هنوز آماده نشده است …

پيامبر (ص) فرمود:

خداوند او را پاك و پاكيزه ساخته است، بياور …

آنگاه فرشته ي وحي فرود آمد و به آن حضرت پيام خداي را تقديم داشت و خواست كه نام پسر دوم «هارون» را - كه به زبان عبري «شبير» و به زبان عرب «حسين» گفته مي شد براي نوزاد مبارك برگزيند.

و از پي آن انبوهي از فرشتگان فرود آمدند و طلوع خورشيد وجود

حسين (ع) را به جدّ گرانقدرش تبريك گفتند و در همان ساعت، شهادت پر افتخارش را نيز به پيامبر خدا تسليت عرض كردند.

پيامبر گرامي (ص) فرزند دلبند خويش را گرفت، زبان مبارك را در كام او نهاد و او زبان وحي و رسالت را مكيد، به گونه اي گوشت بدنش از آن رويش كرد و استخوانهايش استواري و استحكام يافت. و آورده اند كه حسين (ع) نه از مادر شير نوشيد و نه از هيچكس ديگر.

علامه ي «بحرالعلوم» در اين مورد اين گونه سروده است:

لله مرتضع لم يرتضع ابدا من ثدي انثي و من «طه» مراضعه

يعطيه ابهامه آنا فاونه …

خداي را! خداي را!

كودك شيرخواري كه هرگز از پستان بانويي شير ننوشيد و شير دهنده ي او به خواست خدا پيامبر خدا بود.

او گاهي انگشت شست و زماني، زبان خويش را در كام آن كودك پرشكوه مي نهاد و از اين راه بود كه سازمان وجود او به اوج كمال رسيد.

درست هفتمين روز طلوع دومين اختر تابناك از افق سراي «فاطمه» (س) بود كه پيامبر دستور داد، سر كودك را تراشيدند و به وزن موهاي سرش نقره در راه خدا انفاق گرديد و براي سلامتي او و سپاس به بارگاه خدا، صدقه داده شد.

جوانان بهشت هستند، چه چيزي مي تواند بنويسد؟

راستي كه او ميوه ي فضيلت ها و ثمره ي عظمت هايي بود كه هاله اي از شرف و پاكي و قداست و شكوه از هر سو او را در ميان گرفته بود.

و او همان كسي است كه ابن عباس خطبه فدك فاطمه (س) را از او روايت كرده است و حفظ اين خطبه در سن 5 يا 6 سالگي بالغيت و جامعيت دلالت بر كمال رشد و فهم و دانايي او مي كند. (244)

اما راستي چقدر دردناك است كه بگوييم تاريخ در مورد او ستم و بيداد روا داشت، همانگونه كه در مورد پدر و مادر گرانمايه اش، چنان كه تاريخ آنسان كه شايسته و بايسته است زندگي او را پي نگرفت و آنگونه كه زيبنده ي شخصيت بانوي انديشمند و فرزانه ي «بني هاشم» و نواده ي پيامبر خدا (ص) و قهرمان بزرگ ايمان و شجاعتي چون «زينب» (س) باشد، زندگي او را ترسيم و تبيين ننموده است.

براي او نامي شايسته برگزين.

علي (ع) فرمود:

من در نامگذاري فرزندم بر پيامبر خدا پيشي نمي گيرم.

آن روز پيامبر (ص) در سفر بود.

هنگامي كه آمد، به خانه ي «فاطمه» (س) وارد شد. از او خواستند تا نامي بر نوزاد خاندان رسالت برگزيند كه فرمود:

«من بر پروردگارم سبقت نمي جويم.»

در اين لحظات بود كه فرشته ي وحي فرود آمد و با تقديم سلام و تهنيت خدا به پيامبرش گفت:

«اي پيامبر خدا (ص)!

نام اين نوزاد مبارك «زينب» (س) است، چرا كه خدا اين نام زيبا و شايسته را براي او برگزيده است.»

و سيطره ي استبدادي خويش را به ضرب زور و فريب و خيانت و تطميع به جهان اسلام تحميل كرد.

پس از سالياني چند ناگهان آن بانوي قهرمان با رخداد ديگري كه به راستي بزرگترين فاجعه ي تاريخ بود، روبرو گرديد. فاجعه ي تكان دهنده و خونباري كه داراي ابعاد گوناگون و مسيري طولاني بود.

اما شگفت اينجاست كه اين بانوي قهرمان در برابر اين حوادث سخت و ش كننده، قهرمانانه و نستوه، پايداري ورزيد و بي آنكه احساس شكست يا پريشاني نمايد و يا اعصاب پولادين خويش را از دست بدهد و يا بر هوشمندي و آگاهي و درايتش خدشه اي وارد آيد، رسالت سترگ و پرشكوه خويش را از آغاز تا انجام به شايستگي انجام داد و پا به پاي انجام وظيفه و رساندن پيام، به مدينه بازگشت. (245)

مي آمد.

آن بانوي قهرمان نيز از كساني است كه مورد ستم و بيداد تاريخ قرار گرفته و با دردها و رنجهايي روبرو گرديده است كه مردان نيرومند نيز توان پايداري در برابر آنها را ندارند. (246)

تموت من ذلك الضرب. (249)

پيامبر (ص) فرمود:

حضرت زهرا (س) زده مي شود در حالي كه باردار است.

در اثر اين ضربت فرزندي كه همراه دارد سقط مي شود و خود او در اثر همان ضربت از دنيا مي رود.

به روي بانو مي افتد. درياي عصمت و حيا با مهاجمين بي حيا روبه رو مي شود. بر دستش تازيانه مي زنند تا در را رها كند.

در با ميخش و با ناهمواريش سينه را مي شكافد و خون جاري مي كند. استخوان پهلو از درون مي شكند و خون جاري مي شود!

لابد اينها براي كشتن فرزندي كه كنار اين پهلو و سينه به تلاطم افتاده كم است؟!

حمله كنندگان سقيفه يك نفر نيستند. دستور خود را هم از پيش گرفته اند. آن سيلي كه گوشواره را مي شكند، تازيانه اي كه بازو را سياه مي كند و بر سر و كتف بانو مي خورد و بي محابا از هر سو فرود مي آيد و خون جاري مي كند، پايي - كه شكسته باد - بر بانوي باردار ضربه مي زند. آيا با همه ي اينها هنوز محسن (ع) زنده است؟

بايد بپرسيم هنوز مادر زنده است؟!!

با اين همه وحشت و ضربت و جراحت … مادر (س) چه گفت؟

چه كرد؟

فضّه چه كمكي ميتوانست بنمايد؟

اميرالمؤمنين (ع) چه كرد؟

بچه ها (ع) چه حالي داشتند؟

محسن (ع) كجا رفت؟

تاريخ، اين داستان جگرسوز را با تمام تلخي هايش حفظ كرده تا معلوم شود فاطمه و محسنش (ع) باهم و از يك سبب به شهادت رسيدند!! چه ضرباتي و چه حملاتي كه مرد را از پا درمي آورد، چه رسد به بانويي كه كنار قلبش يادگار زيبايي پيامبر (ص) را در آغوش گرفته است.

رجل بذل ماله لذريتي عند الضيق

و رجل احب ذريتي باللسان و القلب

و رجل سعي في حوائج ذريتي.» (250)

من در پيشگاه خدا براي چهار دسته شفاعت خواهم كرد:

1 - به كساني كه فرزندانم را به هر نحوي ياري كند.

2 - به اشخاصي كه در زمان نيازمندي به كمك مالي آنان بشتابند.

3 - افرادي كه با دل و زبان فرزندانم را دوست بدارند.

4 - مرداني كه در رفع حاجت آنان تلاش نمايند.

و در يك حديث ديگر كه شبيه اين روايت است، در بند اول آن مي فرمايند:

«كساني كه به فرزندان من بعد از من احترام كنند.»

المكرم لذريتي من بعدي … (251)

اين حديثها مي رساند كه احترام فرزندان فاطمه (س) باعث خشنودي و رضايت خاطر رسول خدا (ص) گرديده و در نتيجه شفاعت آن حضرت را به دنبال خواهد داشت و بالعكس ظلم و ستم و هر گونه بي احترامي به آنان، موجب خشم خدا و پيامبر و سرانجام گرفتاري به قهر خدا خواهد گرديد.

چنانچه در حديثي رسول خدا (ص) پس از شمردن كيفر ستمگران به حضرت زهرا (س)، در مورد ستم به فرزندان و شيعيان آن حضرت مي فرمايند:

«… ويل لمن يظلم ذريتها و شيعتها. (252)

واي از كيفر شديد كساني كه به فرزندان و شيعيان فاطمه (س) ستم كنند.»

و بالاخره در يك فرازي از سخنان آن حضرت در اين باره آمده است:

«ان فاطمه احصنت فرجها فحرمها اللَّه و ذريتها علي النار.» (253)

فاطمه (س) خود را از گناه و آلودگي مصون داشت و متقابلا خداوند نيز او و فرزندانش را بر آتش جهنم حرام ساخت.

اين حديث ضمن اينكه اشعار دارد كه قوانين الهي و كيفر و پاداش اخروي بر

مبناي عمل استوار است و فاطمه ي زهرا (س) از طريق مصونيت و عصمت به كمالات عاليه رسيده است، در عين حال احترام خداوندي بر فرزندان فاطمه (س) را نيز در بر دارد. (254)

بما كسبت رهينه» (257)

و به زن و مرد و صاحب هر نژادي پاداش يكسان عطا مي كند.

«من عمل صالحا من ذكر او انثي …» (258)

و متخلفان را عادلانه به كيفر مي رساند و هيچ تبعيض و روابط موهوم در ميان نخواهد بود.

«من يعمل سوءاً يجزبه و لايجد له من دون الله وليّا و لا نصيرا (259)»

و فقط اصل اساسي در پيشگاه خدا بر مبناي تقوا استوار است.

«ان اكرمكم عنداللَّه اتقيكم» (260)

و هيچ گونه قوم و خويشاوندي با پيامبران بدون عمل صالح كارساز نخواهد بود و در اين رابطه، پسر پيامبر اولي العزم از صف بندگان الهي رانده مي شود و ارتباط او با پدرش منفصل مي گردد

«يا نوح انه ليس من اهلك، انّه عمل غير صالح» (261)

و عموي پيامبر خدا مورد نفرين و لعنت پروردگار عالم قرار مي گيرد.

«تبت يدا ابي لهب و تبّ …» (262)

آري هرچه انسان به پيامبر (ص) و فاطمه (س) و شخصيتهاي الهي نزديكتر باشد، به همان نسبت تكليف و مسئوليتش سنگين تر خواهد بود و بر همين اساس پروردگار عالم بر زنان پيامبر هشدار داده و مي فرمايد:

اگر شما خلافي را مرتكب شويد، دو كيفر خواهيد ديد، يكي در سزاي اعمال، ديگري به جهت اينكه دامن رسول خدا را لكّه دار كرده ايد.

«يا نساء النبي من يأت منكنّ بفاحشه مبيّنه يضاعف لها العذاب ضعفين …» (263)

يادآوري اين نكته ضروري است، كه آيات قرآن مجيد در هر مورد نازل شود و شأن نزول آن هرچه باشد، در تكليف و دستورات آن، همگان يكسانند. بنابراين از اين آيات نتيجه مي گيريم كه سادات و فرزندان صالح حضرت فاطمه (س) بسيار گرامي بوده، ولي آن دسته افرادي كه از نسبت و نسب خود سوء

استفاده كنند، مثل ساير مردم در پيشگاه خدا كيفر خواهند ديد.

پيوند قرابتي را منفصل مي داند.

در اين رابطه حضرت امام سجاد (ع) مي فرمايند:

راي نيكوكاران بني هاشم دو پاداش و گناهكارانشان نيز دو كيفر و عذاب خواهند نمود.

(لمحسننا كفلان من الاجر و لمسيئنا ضعفان من العذاب (265)

و در دو حديث جداگانه از حضرت امام صادق و امام رضا (ع) سؤال نمودند:

اينكه پيامبر خدا (ص) فرموده اند:

«آتش بر فرزندان فاطمه (س) حرام است» چگونه است؟

حضرات در جواب فرمودند:

مراد از اين حديث فرزندان بلا واسطه فاطمه اند و آنان حسن و حسن و زينب و ام كلثوم (ع) مي باشند.

(نعم عني بذلك الحسن و الحسين و زينب و ام كلثوم (ع) المعتقون من النّار هم ولد بطنها …) (266)

غير از فرزندان بلاواسطه فاطمه (س)، كه آن هم فرزندان بي نظير و پرهيزگارترين افرادند، بقيه سادات با ديگران تفاوتي ندارند و هر كس به سزاي اعمالش خواهد رسيد. (267)

بيشتر باشد. اين را بدان كه تو آن وقت از ما اهل بيت هستي كه مطيع خدا باشي و چنانچه چنين نباشي از ما نيستي. (268)

چنانچه در اين حديث آمده است، زيد به نسبت خود افتخار مي كرد

(يقول نحن نحن و يفتخر عليهم

و چنين تصور مي نمود كه او با داشتن خلاف باز هم اهل بهشت است و امام رضا (ع) اين توهم غلط را محكوم نموده و صريحاً فرمود:

با اين ويژگي اهل بهشت نيستي، حتّي پيوند ارتباطي زيد را به اطاعت خدا و عمل صالح مشروط كرد. بنابراين آن گروه افرادي كه خود را به فاطمه (س) نسبت مي دهند و در عمل، خلاف آن حركت مي كنند، بدون ترديد مثل ساير مردم كيفر و عذاب متناسب خواهند ديد. (269)

كرده است.

امام (ع) در يكي از اين نامه ها به صورت فشرده و مختصر به «زياد بن أبيه» فرماندار غاصب معاويه غاصب مي نويسد:

«از حسن، فرزند فاطمه (س)، به زياد فرزند سميّه!

بدان كه رسول خدا (ص) فرمودند:

فرزند متعلق به فراش و رختخواب پاك زناشويي است و نصيب زناكار به جاي فرزند سنگ است!

والسلام» (270)

اين نامه از يك حقيقت تاريخي پرده برمي دارد و براي پژوهندگان حقيقت، به ويژه مورخين حقيقت جو، سندي محكم و مسلم است و آن اين كه مسأله ي روابط نامشروع سميّه، زن عبيداللَّه را افشاء مي سازد كه با ابوسفيان، آن منافق دغل باز و حيله باز، روابط زشت و نادرستي داشته است.

نامه ي مزبور، پس از اهانتها و جسارتها و گستاخي هاي بي شرمانه و هرزه درايي ها و ياوه گويي هاي مكررّي كه از سوي «زياد» نسبت به ساحت مقدس و شامخ امام حسن (ع) روا داشته شده بود، نگاشته شده و حقيقت ذات و نهاد آن هرزه گوي هتاك را فاش ساخته و به تاريخ سپرده است.

علاوه بر اين اسناد و مكاتبات، امام حسن (ع) بارها در مقام محاجّه با معاويه، به اصالت نسبت و پاكي گوهر و طهارت و قداست مادر بزرگوار خويش استناد كرده است.

و اين امر حاكي از عمق نفوذ عظمت مادر و تأثير عميق مقام شامخ آن وجود گرامي، در قلب و روح فرزند دلبندش امام حسن مجتبي (ع) است.

دامنه ي اين نفوذ و تأثير تا بدانجا گسترده بود كه امام بزرگوار (ع)، نه تنها در تمام طول زندگي پاك و پر ثمرش، همواره يادآور مادر و از بزرگي ها و قداست و عصمت او ياد مي كرد و حقايق ارزنده اي را در اين باب در اختيار عاشقان اهل بيت (ع) قرار مي داد، بلكه

حتي به هنگام شهادت و در آخرين لحظات زندگي نيز ياد و نام مادر و بازگويي خاطرات و محبتّهاي او بر لبهايش جاري بود.

كم رنگتر و قابل تحمّل تر مي شدند. چنان كه غم سنگين رحلت جد بزرگوارشان، رسول حق و رحمت را، هر چند كه بسيار عميق و دلشكن و طاقت فرسا بود، در سايه ي وجود چنان مادر بي همتايي، كمتر احساس مي كردند و تاب و توان تحمل چنان غمي را در كنار مادر خود به دست مي آوردند. زيرا آن دو فرزند دلبند، در هر حادثه و پيشامدي، بيشتر به دامن مهر مادر پناه برده و بيشتر با او انس و الفت گرفته و دلخوش كرده بودند، پيوند معنوي و قلبي شان هر روز محكمتر و ناگسستني تر شده بود … تا وقتي كه آن حادثه ي لرزاننده و دلسوز پيش آمد …

آري، شدت انس و علاقه و اخلاص آنان نسبت به مادر، در آن روز تلخ و سياه، در آن روز بغض و اشك، در روز غم آلود از دست دادن مادر عزيز، به اوج خود رسيد:

هنگامي كه حالت احتضار مادر را احساس كردند، با وجود آن همه صبر و بردباري و آن همه متانت و شكيبايي، هم نتوانستند آرام بگيرند و در آرامش بمانند. باز نتوانستند از بي تابي خودداري كنند و خود را روي پيكر عطرآگين و در حال احتضار مادر نيفكنند و با سخنان گرم و پرشور، با گفتار مهرآميز و با صداي بغض آلود، مورد خطاب قرارش ندهند و شور و بي تابي و اندوه و درددل و سوز درون خود را بيان نكنند …

در آن لحظات تلخ و غم آلود، تنها كوشش و فعاليت «اسماء» دختر عميس بود كه توانست آنان را از مادر جدا كند و به سراغ پدر گرامي شان علي (ع) گسيل دارد، كه تفصيل آن در كتابهاي معتبر مقتل به

شكلي مؤثر و پر سوز آمده است. (271)

و از آن پس بود كه همواره نام و ياد فاطمه ي زهرا (ع) بر زبان حسنين (ع) جاري و در دلهايشان پايدار بود …

يكي از پرشورترين يادآوريهاي امام حسين (ع) از مادر عزيزش در لحظه ي بسيار حساس و سرنوشت ساز حركت به سوي كربلا است.

در آن هنگام كه لحظات مي رفتند تا عظيم ترين حادثه ي تاريخ خونبار اسلام را در تداوم توقّف ناپذير خويش ثبت كنند، امام حسين (ع) با شكيبايي و متانتي كه از چنان بزرگمرد جاودانه اي سزاوار و شايسته است، با تعبيري بسيار زيبا و با شكوه از مادر عزيز ياد مي كند و با زيباترين و شايسته ترين كلمات، طهارت و عصمت و عظمت مادر خويش را بيان مي دارد. آن جا كه مي فرمايد:

«الا إن الدعي بن الدعي قد ركزني بين اثنين، بين الذّله و السلّه، هيهات مني الذله يأبي اللَّه ذلك لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طابت و طهرت». (272)

(عبيداللَّه بن زياد، مرا بين دو امر، مخيّر ساخته است) كه يكي از آن دو را انتخاب كنم يا تن به شمشير دهم و كشته شوم، يا ذلّت و زبوني را اختيار كنم و با او بيعت نمايم. ولي هرگز دامن ما به ذلّت آلوده نخواهد شد. زيرا دامنهاي پاكي كه مرا تربيت كرده، همواره از پذيرش ذلّت اِبا و اجتناب دارد. من در دامن صديقه اطهر (س) بار آمده ام و از پستان فضيلت و شرف شير نوشيده ام. خانه ي كوچك ما، كانون فضيلت و شخصيت بوده و هرگز زبوني و خواري به آن راه پيدا نكرده است.

من در دامنهايي تربيت شده ام كه عمري با آزادگي و عزّت و

سربلندي زندگي كرده اند. آنان هرگز رضايت نمي دهند كه من زير بار ذلّت و پستي و قبول بيعت از فردي فرومايه همچون يزيد بروم …

آري، حتي در آن بحبوحه ي مرگ و زندگي، در لحظاتي كه امام مي دانست لحظات تاريخي شهادت سرخ خويش و ياران و عزيزان خانواده اش فاصله ي چنداني ندارد، باز به ياد مادر عزيز بود و افتخار مي كرد كه در چنان دامن پاكي تربيت يافته است …

اين تذكّرها و يادآوريها از تمام مواقف كربلا و عاشورا در رجزها و حماسه ها، در شهادتها و بر سر شهداء بارها و بارها تكرار و يادآوري شده است.

زندگي پر ثمرش انس گرفته و بر جزئيات آن واقف بودند.

امام سجاد (ع) روزي پاي صحبت اسماء دختر عميس، كه مدّتي خدمتگزار خاندان رسالت بود و سعادت ديدار و همنشيني زهراي اطهر (س) نصيبش شده بود، نشست. در آن روز، آن بانوي مؤمنه با شور و اشتياقي وافر، داستاني را اين چنين توصيف كرد:

«روزي خدمت مادربزرگ شما زهرا (س) نشسته بودم كه رسول خدا (ص) از در، درآمد و وارد منزل شد. زهرا (س) مادر گرامي شما، گردنبندي از طلا بر سينه داشت كه علي (ع) آن را به تازگي از راه درآمدِ شخصيِ خويش، براي همسرش خريداري كرده و به آن سرور بانوان عالم هديه كرده بود.

پيامبر اسلام، با توجه به شرايط زندگي آن روز، كه قدرت مسلمين رو به افزايش و زندگي شان رو به وسعت و راحت بود و دوران سختي ها و مرارتها به پايان مي رسيد، از مشاهده ي آن گردن بند بر سينه ي دختر گرامي خويش خوشحال شدند. ولي با اين حال، باز هم دختر خود را مورد خطاب قرار داده و فرمودند:

دخترم، مبادا گفتارها و شعارهاي مردم كه با لحني تجليل آميز مي گويند «فاطمه (س) دختر رسول اللَّه است»، تو را مغرور سازد و تحت تأثير اين غرور واقع شوي و پوشش ستمگران و طاغوتها و جبّاران را بر تن كني! …

رسول خدا (ص) همين يك جمله را فرمودند و لحظاتي بعد، خانه را ترك گفتند و بيرون رفتند. به محض خروج ايشان فاطمه ي زهرا (س) فوراً گردن بند را پاره كرد و آن را از گردن فرو كشيد و از خود دور ساخت و ديگر هرگز آنرا به كار نبرد. بلكه خيلي زود آن گردن بند

را فروخت و با پول آن غلامي را از صاحبش خريد و در راه خدا آزادش كرد. اين خبر به گوش رسول خدا (ص) رسيد و باعث خرسندي فراوان حضرتش گرديد. چنانكه دخترش را بسيار دعا كرد و از اين عمل خير، ابراز رضايت فراوان فرمود و حتي با الفاظي همچون «چنين دختري را قربان بروم (فداها ابوها)»، از دختر عزيز خويش ذكر خير فرمود.» (273)

به امر اربابش به فاطمه (س) زد و آن حضرت بچه اش را سقط كرده و شديداً مريض شد و سپس وفات نمود.

و كان سبب وفاتها ان قنفذاً مولي عمر لكزها بنعل السّيف بامره فاسقطت محسنا و مرضت من ذلك مرضا شديدا … (275)

و همچنين سكوني (از علماي بزرگ اهل سنّت در عصر آن حضرت) مي گويد:

من وارد محضر امام صادق (ع) شدم، قيافه ام گرفته و محزون بود.

حضرت از علت آن پرسيد.

جواب دادم: خداوند دختري به من داد.

حضرت فرمودند:

اي سكوني!

سنگيني آن بر زمين و روزيش با خداست، او عمر خودش را مي كند و از روزي خويش مي خورد، تو چرا ناراحتي؟

سپس فرمود:

اسم او را چه گذاشتي؟

گفتم:

فاطمه!

امام چون نام فاطمه (س) را شنيد سه بار فرمود:

آه، آه، آه،

گويا با شنيدن اين نام تمام مصائب و مظلوميتهاي مادر را تداعي كرد و لذا دست خويش را بر پيشانيش گذاشته و خطاب به من فرمود:

چون نام او را فاطمه گذاشته اي، مبادا بر وي ناسزا بگويي و يا او را لعن كني و يا بزني. (276)

كه با يادآوري و تشريح و تحليل ابعاد آن، حقايق مسلمي را درباره ي حقانيت خاندان رسالت فاش و بيان مي فرمود.

داستاني كه ذيلاً نقل مي شود، گوشه اي از علاقه ي شديد و ارتباط قلبي و معنوي امام (ع) را با مادر محبوبش (س) نشان مي دهد؛ همچنين آشكار مي سازد كه حقوق پايمال شده ي زهراي اطهر (س) همواره موردنظر و توجه فرزندان گرامي اش قرار داشته و آن بزرگواران پيوسته درصدد باز پس گرفتن و استيفاي حقوق مادر محبوب خويش بوده اند.

ابتدا بايد بگوييم كه:

مهدي عباسي خليفه ي جائر و ظالم عهد امامت موسي بن جعفر (ع)، در اوايل حكومت غاصبانه ي خويش، برخورد شديدي با امام معصوم (ع) نداشت.

تنها يك بار در مدينه ملاقاتي با امام داشت كه طي آن، از محضر امام در مورد تحريم خمر و مسكرات كه معمولاً در دربار خلفاي عبّاسي مصرف مي شد، سؤالي مطرح ساخت. در آن ديدار، خليفه ي نابكار، چنان پاسخ عميق، دقيق، عالمانه و قانع كننده اي از امام (ع) دريافت داشت كه با وجود قلب سياه و انديشه ي تباه خود، باز هم نتوانست اعجاب و شگفتي خود را مخفي نگه دارد و علم وافر و عميق و دانش عظيم امام (ع) را مورد تأييد و تصديق قرار ندهد.

بار دوّم، ملاقات مهدي عباسي و امام معصوم (ع)، هنگامي صورت گرفت كه ظاهراً مهتدي درصدد رد مظالم پدرش منصور برآمده بود.

يعني ظاهراً مي خواست اموالي را كه توسط منصور، از امام صادق (ع) ضبط و تصرف شده بود، به فرزند بزرگوارش امام موسي بن جعفر (ع) برگرداند. لذا در آن ملاقات از امام (ع) پرسيد:

حدود فدكي كه از مادرتان فاطمه غصب شده چقدر و چگونه است و حد

و مرز آن چيست؟

حدود آن را برايم مشخص كنيد تا به شما باز گردانم.

امام در پاسخ مهدي، حد و مرزي را براي فدك تعيين كرد كه درست با وسعت امپراطوري مسلمين در عهد خلافت مهدي مطابقت مي كرد به اين ترتيب كه امام فرمود:

پس تو مي خواهي حد و مرز فدك را بداني؟

گوش كن تا برايت بگويم …

يك سمت آن، كوه احد؛

سمت ديگرش، عريش مصر؛

مرز سوّم آن، درياي احمر؛

و مرز چهارمش، دومه الجندل …

مهتدي در پي بيانات امام (ع)، با تحيّر و پريشاني گفت:

آيا همه ي اينها كه گفتي حدود فدك است؟

امام فرمود:

آري، همه ي اين سرزمينها از مناطقي است كه با لشكركشي و جنگ باز ستانده نشده است.

مهتدي از آن روز كينه و دشمني امام را بر دل گرفت و درصدد نابودي آن حضرت برآمد، زيرا خطر را بالاي سر خود احساس كرد. او آن روز متوجه شد كه هدف امام، فقط بيان حدود فدك خالي و باز پس گرفتن آن نيست؛ بلكه مراد و منظور اصلي باز ستاندن حكومت و خلافت است كه به زور و عنف از خاندان رسالت گرفته شده و چيزي جز غصب حقوق اهل بيت (ع) نبوده است.

او فهميد كه هنوز فرزندان علي (ع) و زهرا (س)، حق خود را فراموش نكرده اند و با تمام قوا درصدد استيفاي آن هستند، لذا تنها فدك را نمي خواهند، بلكه مي خواهند حكومت ظلم و جور و فساد را از بيخ و بن براندازند.

آنگاه مهتدي در پاسخ امام (ع) گفت:

اينها كه گفتي خيلي زياد است». (277)

و البته چنان كه معلوم است، هرگز حقوق اهل بيت عصمت و طهارت را باز پس نداد سهل است كه از آن پس با تمام

قوا درصدد ايذا و آزار و نابودي امام (ع) برآمد و اين هدف شوم را تا سرحد شهادت امام بزرگوار (ع) نيز دنبال كرد.

در حديث ديگري از آن حضرت (ع) آمده است كه فرمود:

آنان كساني هستند كه بتوانند با ايمان و توحيد و اخلاص به ملاقات پروردگار خود بشتابند و شيعه بودن و پيروي از فاطمه (س) را عملاً به اثبات رسانند، نه آن كه فقط به زبان و در ظاهر خود را پيروان فاطمه (س) بنامند.

مي خواند و دقايقي طولاني، در حالت شور و جذبه ي روحاني به سر مي برد».

براي درك شدّت اين مهر و علاقه بايد دانست كه هرگز ديده نشد، حتّي براي يكبار، كه امام (ع) به مسجد نبوي (ص) برود ولي سراغ مادرش را نگيرد و يا بدون راز و نياز با روح قدسي آن بزرگوار به خانه ي خود برگردد.

و باز براي پيگيري و بيان گوشه ي ديگري از اين علاقه و ارادت امام (ع) نسبت به مادر عزيزش، كافي است كه داستان ازدواج آن حضرت (ع) را در نظر گرفت، به جوانب آن نظر افكند.

در بررسي چگونگي ازدواج امام جواد (ع)، بيش از پيش متوجّه مي شويم كه وي چه احترام و فضيلتي براي مادرش قائل بوده و چگونه برتري و والايي مادر عزيز را، از هر جهت در نظر داشته است.

مي دانيم كه امام جواد (ع)، داماد خليفه ي وقت مأمون عباسي شده بود.

لذا در وصلت او با «أمّ فضل» لعنه الله عليها دختر خليفه، كه از خانداني مرفّه و پرتجمل بود، انتظار مي رفت كه هزاران درهم و دينار از طرف پدر عروس در آن محفل عروسي خرج شود و طبق آنگونه مراسم، مهريه و كابين نيز به تناسب ثروت و امكانات پدر عروس، بسيار چشمگير باشد و

قوس تصاعدي طي كند و با ارقام درشت رقم زده شود.

ولي امام جواد (ع) به خاطر علاقه و احترام و فضيلت فراواني كه براي مادرش قائل بود، حاضر نشد مهريه ي همسرش بيش از پانصد درهم - كه همان مهريه ي مادرش زهرا (س) بود - تعيين گردد.

ارادت خاصي نسبت به ساحت مقدس مادرش زهرا (س) داشت.

امام معصوم، اين علاقه و ارادت را، بارها و بارها ضمن گفتگوها و مباحثاتي كه با ملحدين و زنادقه و ديگر گروههاي مخالف مكتب اهل بيت (ع) داشته است، با زيباترين بيان و رساترين كلام اظهار كرده و همواره به وجود گرامي اش و خاندان اهل بيت (ع) افتخار نموده است.

در ميان دعاها و تعليمات عاليه ي آن بزرگوار، جامع تر و گوياتر از «زيارت جامعه» را، كه از تعليمات زيبا و عميق آن حضرت است پيدا نكرديم. امام معصوم، ارادت و علاقه ي خاص خويش را نسبت به مادرش زهرا (س) و اهل بيت مطهر و خاندان پاك رسالت و مهبط نزول وحي، در همان زيارت جامعه بارها ابراز داشته و طي همين دعاي باشكوه فرموده است:

«سلام و درود بر شما باد، اي خاندان نبوت و رسالت.

سلام و درود بر شما باد، اي مراكز رفت و آمد فرشتگان آسماني و اي محل نزول وحي الهي. سلام و درود بر شما باد، اي پيشوايان ملل و عناصر نيكوكار و سياستمداران پاك و تدبير ورزان امور مردم. سلام و درود بر شما باد، اي كليدهاي ايمان و امناي رحمان و عصاره ي پيامبران، سلام و درود بر شما باد، اي مراكز معرفت و شناخت خدا و معادن حكمت الهي و رازداران اسرار بزرگ، سلام و درود بر شما باد، اي حاملان كتاب خدا و اوصياي پيامبر و ذريه ي رسول خدا (ص) و رحمت و بركات الهي بر شما باد». (279)

خود را نسبت به آن بزرگوار بيان مي فرمود.

ابن شهرآشوب، صاحب «مناقب» در كتاب خود از «ابي هاشم» و او از امام حسن عسكري (ع) نقل مي كند:

«كه روزي خطاب به حاضران فرمودند:

آيا مي دانيد كه مادرم فاطمه (س) چرا «زهراء» (يعني درخشنده رو) ناميده شدند؟

حاضران عرض كردند:

چه بهتر كه خودتان بفرماييد!

امام (ع) در توضيح آن نام زيبا فرمودند:

چون صورت مادرم در روز همانند خورشيد و هنگام غروب همچون ماه و در دل شبها چونان ستارگان آسمان بر جدم علي (ع) پرتو افكن و تابان بود، از اين جهت او را زهرا و درخشنده رو ناميدند». (280)

فاطمه (س) مي فرمايد:

«و في ابنه رسول اللَّه صلي الله عليه و آله لي اسوه حسنه.» (282)

در حالات و رفتار فاطمه (س) دختر پيامبر خدا (ص)، براي من سرمشق خوبي وجود دارد.

اين حديث، فاطمه ي زهرا (س) را اسوه و الگو براي امام زمان (ع) نقل مي كند و مي رساند كه فاطمه (س) نقش رهبري دارد و ائمه ي اطهار (ع) از او سرمشق مي گيرند.

حضرت امام حسن عسكري (ع) نيز با تعبير كلي تر مي فرمايند:

«نحن حجه اللَّه علي الخلق و فاطمه حجه علينا.» (283)

ما براي تمام مخلوقات حجت هستيم و فاطمه (س) مادرمان حجت ما مي باشد.

اين حديث نيز ضمن ياد امام حسن عسكري از مادرش، آن حضرت را پيشواي ائمه ذكر مي كند و بالاخره حضرت امام باقر (ع) در يك حديث فوق العاده و عرفاني مي فرمايند:

اطاعت فاطمه (س) براي تمام مخلوقات عالم از جن و انس و پرندگان و حيوانات، حتي براي انبيا و ملائكه واجب گرديده است.

«لقد كانت (س) مفروضه الطاعه علي جميع من خلق اللّه من الجنّ و الانس و الطّير و الوحش و الانبياء و الملائكه.» (284)

اين اطاعت اگر چه تكويني است نه تشريعي، ولي عظمت فاطمه (س) را به ساير مخلوقات جهان حتّي انبياي پيشين در بر دارد.

ميان حضرت فاطمه (س) هم مي خواست به اين برنامه عمل كند، رسول اكرم (ص) از او خواست كه به پدر، «پدر» بگويد، حديثي كه مي خوانيد در همين رابطه است:

عن الصادق (ع) قالت فاطمه (س):

لما نزلت:

«لا تجعلوا دعاء الرّسول بينكم كدعاء بعضكم بعضاً (285)»

«هبت رسول اللَّه (ص) ان اقول له:

يا ابه فكنت اقول: يا رسول اللَّه فاعرض عني مرّه او اثنتين او ثلاثا، ثم اقبل علي فقال:

يا فاطمه انهالم تنزل فيك و لا في اهلك و لا في نسلك، انت منّي و انا منك.

انما نزلت في اهل الجفاء و الغلظه من قريش اصحاب البذخ و الكبر، قولي:

يا ابه، فانها احيي للقلب و ارضي للرّب.»

از امام صادق (ع) روايت شده كه حضرت فاطمه (س) فرمود:

وقتي كه آيه ي

«لا تجعلوا دعاء الرسول بينكم كدعاء بعضكم بعضاً»

يعني پيغمبر (ص) را مثل يكديگر صدا نزنيد نازل شد، من هم ترسيدم از اينكه به آن حضرت) (اي پدر) بگويم. لذا آن حضرت را يا رسول اللَّه مي گفتم.

حضرت فرمود:

اي فاطمه (س) اين آيه درباره ي تو و خانواده ات و نسلت نازل نشده، تو از مني و من از تو هستم، بلكه درباره ي جفاكاران و درشت خويان از قريش و گردنكشان و اهل كبر و غرور نازل شد، شما: (اي پدر) بگو كه قلبم را زنده مي كند و خدا را خشنود مي نمايد. (286)

مرض النّبي (ص)، دخلت فاطمه فاكبت عليه فقبّلته، ثم رفعت راسها فبكت ثم اكبت عليه، ثم رفعت راسها فضحكت فقلت:

ان كنت لاظن ان هذه من اعقل نسائنا فاذا هي من النساء، فلما توفي النبي (ص)، قلت لها:

ارايت حين اكببت عليه فرفعت راسك فضحكت، ما حملك ذلك؟!

قالت:

اني اذا لبذره اخبرني اني اسرع اهله لحوقا به فذلك حين ضحكت.»

فاطمه (س) در قيام و قعودش شبيه پيامبر (ص) است …

از عايشه نقل شده است كه گفت:

كسي را شبيه تر از فاطمه (س) به رسول خدا (ص) از نظر رفتار و روش فردي در قيام و قعود نديدم. (288)

هنگامي كه فاطمه (س) بر پيامبر (ص) وارد مي شد، پيامبر (ص) پيش پاي او قيام مي كرد و او را مي بوسيد و در جاي خود مي نشاند و متقابلا هنگامي كه پيامبر (ص) بر فاطمه (س) وارد مي شد، فاطمه (س) پيش پاي پدر قيام كرده او را مي بوسيد و در جاي خود مي نشاند.

چون پيامبر (ص) مريض شد، فاطمه (س) وارد شد و خودش را به روي پدر افكند و او را بوسيد، بعد سرش را بلند كرد و گريه كرد، دوباره خودش را به روي پدر افكند، بعد سرش را بلند كرد و خنديد.

گفتم:

گمان مي كردم كه او (فاطمه) (س) داناترين زنان ما است، در حالي كه او هم زني از زنهاست.

چون پيامبر (ص) وفات يافت به او گفتم:

هنگامي كه خودت را به روي رسول خدا (ص) افكندي، سپس سرت را بلند كردي و خنديدي چه شد؟

چرا خنديدي؟!

حضرت فاطمه (س) فرمود:

من در آن هنگام مانند كسي بودم كه هستي اش را از دست داده است.

پيامبر (ص) به من خبر داد نزديكترين كس كه به او ملحق

مي شود من هستم، در اين هنگام خنديدم.

پاره ناني آن حضرت را سير كرد، در حالي كه پيامبر خدا (ص) سه روز بود كه طعامي ميل نكرده بود و فاطمه (س) دلش به حال پدر مي سوخت و از شدت عاطفه گريه مي كرد. (290)

از حضرت علي (ع) نقل شده است:

ما مشغول كندن خندق بوديم - كه بدين وسيله از تهاجم دشمن جلوگيري نماييم - ناگاه فاطمه (س) به حضور پدر رسيد و پس از عرض ادب، پاره ناني را به آن حضرت تقديم داشته و گفت:

پدر!

اين نانها را براي حسنين (ع) پخته بودم، اينك اينها را براي شما آوردم.

پيامبر خدا (ص) آن نان را گرفت و گفت:

فاطمه جان!

اين نخستين طعامي است، كه در طول سه روز، پدرت ميل مي كند. (291)

در روزگار ديگر رسول خدا (ص) به شدت گرسنه بود و نمي توانست تحمل كند، بدين منظور سر به بيوتات همسرانش زد، ولي چاره اي نشد، سپس به خانه فاطمه آمد، با كمال تأسف آنجا نيز طعامي نبود، پيامبر الهي (ص) با تمام گرسنگي از خانه دختر برگشت، در اين ميان دو عدد نان و مقداري گوشت از يكي از همسايه ها به دست زهرا (س) رسيد، آن بانوي ايثارگر آنها را در ظرفي گذاشت و يكي از فرزندانش را به دنبال پدر فرستاد و چنين گفت:

سوگند به خدا، رسول خدا را بر خود و فرزندانم مقدّم مي دارم. (292)

رسول خدا (ص) دوباره وارد خانه ي دختر شد و از رسيدن تحفه و طعام آگاه گشت، در اين بين فاطمه (س) غذا را به حضور پدرش آورد، ولي دست غيبي را كه از لطف خدا سرچشمه گرفته بود، بالاي سرش ديد، زيرا ظرف غذا پر از طعام بود، همگي

كنار هم نشسته، خوردند و سير شدند و سپس زنان و همسران رسول خدا (ص) و همسايه هاي حضرت فاطمه (س) نيز از آن بهره مند گشتند. (293)

از مجموع اين قضايا نتيجه مي گيريم كه فاطمه (س) به پدر و ساير اعضاي خانواده اش نيز فوق العاده ايثارگري كرده و پيوسته براي سلامتي آنان تلاش نموده است.

حتّي در تاريخ و كتب تفسير و حديث شيعه و سني آمده است كه امام حسن و امام حسين (ع) مريض شدند، فاطمه (س) همراه با همسرش نذر كردند كه اگر آن دو بزرگوار خوب شوند، آنان سه روز روزه بگيرند …

پس از شفاي فرزندان فاطمه (س)، آن حضرت شخصاً براي شمعون يهودي كار كرد و از اجرت آن مقداري جو گرفت و سه روز روزه گرفت. هنگام افطار غذايش را - همچون ساير اعضاي خانواده اش - به ترتيب به مسكين، يتيم و اسير داد و سوره ي دهر در حق آنان نازل شد. (294)

و بدين طريق به جهان و جهانيان ثابت كرد كه وي تا چه حدي به بچه هايش ايثارگر است و در حق ساير مردم نيز تا آنجا ايثار كرد كه سه روز گرسنگي را تحمل كرد، ولي اسير كافر را سير نمود.

رفت و پس از سه روز از آنجا به مدينه هجرت نمود. (295)

علي (ع) به دستور پيامبر (ص) امانتهاي مردم را به صاحبانش رد كرد و پس از سه روز فاطمه ي زهرا (س) را به اتفاق مادر خود فاطمه دختر اسد و فاطمه دختر زبير، نيمه شب سوار شترها كرد (296) و راه مدينه را در پيش گرفت. اين هجرت خطراتي در پيش داشت زيرا دشمنان در پي آنان تاختند و در بين راه در منزل «ضجنان» به مهاجران رسيدند. علي (ع) بانوان را در پناهگاهي پياده نمود آنگاه با شمشير آخته بر دشمن حمله كرد و آنان گريختند.

«در اين هجرت زهرا (س) به اتفاق دو بانوي مهاجر و سرپرستي علي (ع) مسير طولاني مكه به مدينه را در زير آفتاب سوزان طي نمود و در روز پنجشنبه 15 ربيع الاول مطابق با هفتم مهر ماه به قُبا در نزديك مدينه رسيد و به خانه ي «سعد بن خيثمه» (297) وارد شد، خانه سعد مجاور ركن غربي و در جلو مسجد قُبا قرار داشت.

و اطرافيان صدا به خنده بلند كردند و پيامبر (ص) را به باد مسخره گرفتند.

بعضي از ياران، منظره را ديدند اما دشمن بيرحم چنان آماده بود كه توانائي بر دفاع نداشتند، ولي هنگاميكه اين خبر به گوش دختر كوچكش فاطمه (س) رسيد به سرعت به مسجدالحرام آمد و آن را برداشت و با شجاعت مخصوص خودش، ابوجهل و يارانش را نفرين كرد. (299)

شهيدان مي گريست و آنان را دعا مي كرد. (301)

هنگام جنگ احد هنگامي كه فاطمه (س) و صفيه به رسول خدا (ص) رسيدند به آن حضرت (ص) نظر افكندند، حضرت به علي (ع) فرمود عمه ام را از من دور نگه داريد ولي فاطمه (س) را مانع نشويد. وقتي فاطمه (س) به حضرت نزديك شد و چهره ي حضرت را زخمي و دهان حضرت را آغشته به خون ديد، فرياد زد و شروع كرد به پاك كردن خونها و مي گفت:

خشم خداوند بر كسي كه چهره ي رسول خدا را خونين كرده شدّت يابد. (302)

فاطمه (س) فريادي زد و دستش را بر بالاي سرش گذاشت و با حالت فرياد و ناله با ديگر زنان هاشمي و قريشي از خانه بيرون آمد. (303)

علي (ع) با سپر خود آب مي آورد و فاطمه (س) خونها را از چهره ي حضرت مي شست حصيري را گرفته و سوزانده و خاكستر آن را بر روي زخمها مي پاشيد.

در حاشيه ي بحارالانوار آمده است:

علي (ع) با سپر خود آب مي آورد، وقتي فاطمه (س) ديد خونها را كه مي شويد بند نمي آيد، تكه حصيري را گرفته و آتش زد و خاكستر آن را روي زخم پاشيد تا خون بند آمد. (304)

اذان نگو كه فاطمه (س) بيهوش شده است.

بلال اذانش را قطع كرد. وقتي فاطمه (س) به هوش آمد به بلال فرمود:

اذان را تمام كن.

عرض كرد:

اجازه بده بقيه را نگويم زيرا براي شما مي ترسم. (305)

از حضرت علي (ع) نقل شده است كه فرمود:

حضرت رسول (ص) را در پيراهن مباركش غسل دادم و فاطمه (س) گفت:

آن پيراهن را به من نشان بده!

همين كه بوي پيراهن به مشام او رسيد از هوش رفت:

من كه اين حالت را از او مشاهده كردم پيراهن را از او پنهان نمودم. (306)

پدر، فرياد اي اباالقاسم، فرياد اي احمد،

فرياد از كمي ياران و ياوران،

فرياد از ناله بسيار،

فرياد از مشكلات فراوان.

فرياد از مصيبت و اندوه زياد،

فرياد از مصيبت جانكاه.

پس از آن سخنان دردآلود و غمبار صيحه اي زد و بيهوش بر زمين افتاد. (307)

دلتان آمد كه خاك بر روي رسول خدا (ص) بريزيد؟ (308)

اي پدر!

دنيا به ديدار تو با رونق و بها بود و امروز در سوگواري تو انوار او بريده و گلهاي او پژمرده است و خشك و تر آن حكايت از شبهاي تاريك مي كند.

اي پدر!

همواره بر تو دريغ و افسوس مي خورم تا روز ملاقات.

اي پدر، از آن لحظه كه جدايي پيش آمد، خواب از چشمم گريخت.

اي پدر!

كيست از اين پس كه بيو گان و مسكينان را رعايت نمايد و امّت را تا قيامت هدايت فرمايد.

اي پدر!

ما در محضر تو عظيم و عزيز بوديم و بعد از تو ذليل و زبون آمديم.

كدام سرشك است كه در فراق تو روان نمي شود؟

كدام حزن و اندوه است كه بعد از تو پيوسته نمي گردد؟

كدام چشم است كه پس از تو سرمه ي خواب مي كشد؟

تو بودي بهارِ دينِ يزدان و نور پيغمبران (ع).

چه شده كه كوهسارها را كه فرو نمي ريزد؟

و چه پيش آمد درياها را كه فرو نمي رود،؟

چگونه است كه زلزله ها زمين را فرا نمي گيرد؟

اي پدر!

در بلا و رنجي عظيم و مصيبتي شگرف افتادم و در زير بار گران و هولناك ماندم.

اي پدر!

فرشتگان بر تو بگريستند و افلاك از حركت ايستادند و منبر تو بعد از تو وحشت انگيز و بدون استفاده گشت و محراب مناجات تو معطل ماند و قبر تو به پوشيده داشتن تو خوشحال گشت و بهشت به زيارت تو و دعاي تو

مشتاق آمد. (309)

حضرت زهراء (س) پس از دفن پيامبر (ص) بي تابانه از منزل بيرون آمد و در حالي كه از گريه و درد، ناي رفتن نداشت.

خود را به قبر پدر رساند و آنگاه كه جايگاه اذان و محراب را مشاهده فرمود، فريادي برآورد و بيهوش، نقش زمين شد.

زنان مدينه كه وضع را چنان ديدند، به سوي او دويدند و آب بر سر و صورت آن حضرت پاشيدند تا به هوش آمد.

سپس در حالي كه بر قبر پدر خيره شده بود فرمود:

پدر جان قوّتم رفته و خويشتن داريم را از دست داده ام و دشمن سرزنش كننده ام شده و حزن و اندوه دروني مرا مي كشد.

پدر جان!

يكّه و تنها باقي مانده و در كار خويش حيران و سرگردانم صدايم خفته و پشتم شكسته و زندگيم در هم ريخته و روزگارم تيره شده است.

پدر جان!

پس از تو براي وحشتم انيسي نمي يابم و مانعي براي گريه ام و ياوري براي ضعفم پيدا نمي كنم،

آري پدر! بعد از تو نزول قرآن و محل هبوط جبرئيل و مكان ميكائيل از بين رفت، پدر جان!

پس از تو روابط انساني دگرگون شد و درها به روي من بسته گرديد.

پدر عزيزم!

من بعد از تو از دنيا نفرت دارم و تا زماني كه نفسم برآيد بر تو گريه خواهم نمود. پدر جان شوق من نسبت به تو پاياني ندارد و حزن من بعد از تو انجامي. فرياد اي پدر!

فرياد اي پروردگار جهانيان. (310)

حضرت زهراء (س) با ياد روزگاران شيرين محبت هاي رسول خدا (ص) خطاب به كودكان خود مي فرمود:

كجاست پدر مهربان شما دو فرزندم كه شما را عزيز و گرامي مي داشت؟

و همواره شما را بر روي دوش

خود مي گرفت و نمي گذاشت بر روي زمين راه رويد. ديگر هرگز او را نمي بينم كه اين درب منزل را باز كند و شما را بر دوش خود گيرد، همان رفتاري كه همواره انجام مي داد. (311)

عادي، حيا را نيز مانند لباس به اندامش بپوشاند. (314)

حضرت فاطمه (س) در طول مدت شوهرداري خود با اميرالمؤمنين (ع)، در هيچ فرصتي حريم آن حضرت را ناديده نگرفت و در مورد شخصيت آن بزرگوار كوتاهي نكرد. تا جايي كه اميرالمؤمنين در اين باره مي فرمايند:

«فواللَّه ما اغضبتها … و لا اغضبتني و لاعصت لي امراً و لقد كنت انظر اليها فتنكشف عنّي الهموم و الاحزان.» (315)

سوگند به خدا زندگي با صفاي من و فاطمه (س) طوري بود كه نه من او را به خشم آوردم و نه او مرا به خشم آورد و نافرماني كرد، حتّي غصّه هاي ديگرم با حضور او و تماشاي جمالش برطرف مي گرديد.

اين حديث شريف كه از دل آتشين علي (ع) در فراق فاطمه (س) برخاسته است، نشان مي دهد كه دختر رسول خدا (ص) تا چه ميزاني در اطاعت شوهر بود و كوچكترين اسائه ي ادب از او ديده نشد.

در جاي ديگري از اميرالمؤمنين مي خوانيم كه آن حضرت زن و بچه هايش را در وضع بسيار اسفناك گرسنگي ديد، به فاطمه (س) گفت:

چرا از وضع خود و درد گرسنگي بچه هايم مرا آگاه نساخته اي؟

فاطمه (س) در جواب فرمودند:

«يا ابالحسن!

اني لاستحيي من الهي ان اكلفك ما لاتقدر عليه!» (316)

يا اباالحسن (ع)!

من از خدايم شرم و حيا مي كنم تو را به كاري بگمارم كه قدرت تهيه آن را نداري.

اگر چه تأمين رفاه زندگي زن و بچه براي شوهر در حدّ معمول واجب است، ولي روح ايثارگري خاندان رسالت و ولايت در تمام ابعاد زندگي، باعث شده بود كه خانواده ي اميرالمؤمنين (ع) پيوسته در فقر و پريشاني به سر برند و لذا فاطمه (س) از وضع مالي شوهرش

آگاه بود و مي دانست كه وي قدرت تهيّه مايحتاج خانه را ندارد. از اين جهت شرم و حياي حضرت فاطمه (س) كه از ايمان و اعتقاد او به خدا سرچشمه مي گرفت مي گويد:

«من از خدايم شرم مي كنم …»

اين درسي است به تمام بانوان محترم كه گرفتار زرق و برق و تشريفات كمرشكن روزگار فاجعه آميز ما نگردند و درآمد و امكانات شوهرانشان را مراعات كنند …

نيرو كند و خودش را براي كار و انجام وظيفه آماده نمايد و رياست اين آسايشگاه مهم به عهده ي زن واگذار شده است.

(ع) شيرين مي كرد و در برابر مشكلات مالي عقب نشيني نمي نمود.

حضرت علي (ع) مي فرمايند:

«تزوّجت فاطمه (س) و ما كان لي فراش و صدقتي اليوم لو قسمّت علي بني هاشم لو سعتهم.» (320)

من در حالي با حضرت زهرا (س) ازدواج كردم، كه زيراندازي در خانه نداشتم، در حالي كه در همان تاريخ احسان و بخشش من به نيازمندان به قدري زياد بود كه اگر به بني هاشم تقسيم مي شد همه ي آنان را غني و بي نياز مي كرد.

اين حديث نشان مي دهد كه فاطمه (س) دختر پيامبر (ص) با چه مشكلاتي در خانه علي (ع) دست و پنجه نرم كرده و خم به ابرو نياورده است.

و در يك روايت ديگر از طريق امام صادق (ع) از جابر بن عبداللَّه انصاري نقل شده كه:

روزي رسول خدا (ص) به خانه دخترش فاطمه (س) وارد شد، ولي زهرا (س) را در حالتي ديد، كه در نتيجه چشمان مباركش پر از اشك گرديد، زيرا لباس آن حضرت بسيار نامناسب بود.

زهرا با آن وضع از يك طرف مشغول آرد كردن جو و تهيه ي نان و از طرف ديگر به بچه اش شير مي داد، پيامبر الهي (ص) فرمودند:

اي دختر عزيزم!

اين گونه تلخيها را در دنيا براي رسيدن به پاداش و شيرينيهاي اُخروي پذيرا باش و صبر و بردباري را از دست نده.

آن بانوي گرامي اسلام گفتند:

«يا رسول اللَّه الحمداللَّه علي نعمائه، و الشكر علي آلائه فانزل اللَّه تعالي:

«و لسوف يعطيك ربّك فترضي». (321)

اي رسول خدا (ص)!

سپاس خدايي را كه نعمتهايش را ارزاني داشته و باز شكر در برابر عطاياي بي پايان الهي. در اين حال اين آيه نازل شد كه:

اي پيامبر (ص)!

ما آن قدر پاداش خواهيم داد كه راضي شوي. (322)

اين

حديث و قضيه ي تاريخي نشان مي دهد كه فاطمه (س) دختر رسول خدا (ص) در برابر مشكلات و نارساييهاي مالي هيچ گونه تغييري نداشت و سپاس الهي را به جا مي آورد.

حضرت زهرا (س) در كنار ساير تحملات خود در برابر سختيها، روزهاي زيادي را به گرسنگي گذرانيد، ولي دردش را به كسي نگفت و حتي به رخ علي (ع) نياورد و تا دم مرگ و شهادت چيزي از شوهر درخواست نكرد.

دختر پيامبر (ص) در خانه ي مولي علي (ع) با سختيها اُنس گرفت و درد گرسنگي چشيد، بچه هايش را نيز با اين روش عادت داد، تا رنگ رخسارشان از ناتواني و گرسنگي زرد شد …

حضرت امام باقر (ع) از جابر بن عبداللَّه انصاري نقل مي كنند كه:

روزي پيامبر خدا (ص) وارد خانه ي دخترش شد و پس از سلام و احوالپرسي فرمود:

«مالي اري وجهك اصفر؟

قالت:

يا رسول اللَّه!

الجوع …» (323)

چرا رنگ رخسارت اين قدر پريده است؟

فاطمه (س) گفت:

اي پيامبر خدا (ص)!

از گرسنگي به اين حالت افتاده ام …

اين حديث نشان مي دهد كه وضع فاطمه ي زهرا (س) از گرسنگي به جايي رسيده بود، كه رنگ رخسارش تغيير يافته بود و پدر بزرگوارش با ديدن او نگران گرديده و از عوامل پريشاني دروني و تغيير چهره سؤال نموده است.

و از سوي ديگر مي دانيم كه آن بانوي عزيز اسلام تا به يك حالت اضطراري نمي رسيد، گرسنگي خود را حتّي به پدرش رسول گرامي اسلام (ص) نيز نمي گفت.

در يك داستان ديگر آمده است:

پيامبر الهي روزي به خانه علي بن ابيطالب (ع) آمد، تا با فرزندانش ديدار كند، در اين هنگام با امام حسن و امام حسين (ع) ملاقات نمود، آنان زبان به شكوه باز كردند و گفتند:

اي

رسول خدا (ص)!

به مادرمان بسپار كه به ما غذا دهد و ما را گرسنه نگه ندارد. رسول خدا (ص) كه خود در اين حال از درد گرسنگي سنگ به شكمش بسته بود، به فاطمه (س) گفت:

اطعمي ابني قالت:

«ما في بيتي شي ء الا بركه رسول اللَّه …»

به بچه هاي من طعام ده. زهرا (س) گفت:

در خانه ام چيزي جز بركت شما نيست …

چون پيامبر خدا (ص) سخن زهرا (س) را شنيد، با آب دهانش بچه ها را به بازي گرفت و مشغول كرد و از اين طريق آنان را به خواب شبانه وادار ساخت … (324)

از اين حديث نيز استفاده مي كنيم كه فاطمه ي زهرا (س) در طول خانه داريش چه روزگار سختي را گذرانيده و گرسنگي را براي خود و فرزندانش پذيرا گشته است.

بوده و بالأخص به حوادث جبهه و جنگ كاملاً عنايت داشته است.

نه تنها پدر و شوهرش را تشويق مي نموده بلكه در مواقع لزوم در صحنه حضور داشته و كارهائي را انجام مي داده است.

در تاريخ نوشته اند:

بعد از جنگ احد، وقتي فاطمه (س) صورت خون آلود پدر را ديد او را در بغل گرفته، گريه مي كرد و خونها را از چهره پدر پاك مي كرد. اميرالمؤمنين (ع) آب آورد و فاطمه صورت پدر را مي شست، ولي خون قطع نمي شد، سرانجام فاطمه (س) قطعه حصيري را سوزاند و خاكسترش را روي زخم ريخت تا خون قطع شد. (326)

نوشته اند وقتي رسول خدا (ص) از جنگ احد برگشت شمشيرش را به فاطمه (س) داد و فرمود:

خون هايش را بشوي.

علي بن ابي طالب (ع) نيز شمشيرش را به فاطمه (س) داد و فرمود:

خون هايش را بشوي. (327)

فاطمه (س)، هميشه شوهرش را تحسين و تشويق مي كرد، فداكاري ها و شجاعت هايش را مي ستود، بدين وسيله دلش را گرم و براي جنگ آينده آماده اش مي نمود و به وسيله ي نوازشهاي بي شائبه، تن خسته و جراحات بدنش را تسكين مي داد.

علي (ع) مي فرمايد:

وقتي به خانه مي آمدم و به زهرا (س) نگاه مي كردم تمام غم و غصه هايم برطرف مي شد. (328)

فاطمه (س) هرگز بدون اجازه علي (ع) از خانه خارج نشد. هيچگاه او را غضبناك نكرد. زيرا مي دانست كه اسلام مي گويد:

هر زني كه شوهرش را غضبناك كند خدا نماز و روزه اش را قبول نمي كند تا اين كه شوهرش راضي شود. (329)

فاطمه (س) در خانه ي علي (ع) هرگز دروغ نگفت، خيانت نكرد و هيچگاه از دستوراتش سرپيچي ننمود. علي (ع) مي فرمايد:

به خدا سوگند هرگز كاري نكردم كه فاطمه (س) غضبناك شود. فاطمه (س) هم هيچگاه

مرا خشمناك ننمود. (330)

عطر آوردند و در كف دست من ريختند، بوي خوشي داشت كه هرگز به مشامم نرسيده بود.

پيامبر اكرم (ص) به عمّار ياسر مأموريت داد، براي شب عروسي حضرت زهرا (س) عطرهاي خوشبو تهيه نمائيد، عمار ياسر مي گويد:

عطر خوبي تهيه كرده به منزل حضرت فاطمه (س) بردم و گفتم پدر شما، رسول خدا (ص) مرا امر كرد تا اين عطر را فراهم نمايم.

عشق و علاقه ي شديد زهرا (س) به آن حضرت را مي رساند، هرچند ممكن است نسبت به بچه هاي كوچك نيز غذا و طعامي غير از آن داده باشد.

نباشد، ولي بايد شئون وظايف مشخّص باشد و هريك به تناسب توان، تخصص و حوصله ي خويش، انجام كاري را به عهده بگيرد …

حضرت علي (ع) و فاطمه (س)، براي تقسيم كار به حضور پيامبر خدا (ص) رسيده و درخواست نمودند آن حضرت تكليف هريك را در امور خانه مشخص فرمايند. چنانچه حضرت امام باقر (ع) مي فرمايند؛ رسول خدا (ص) نيز چنين تقسيم كار كردند:

«فقضي علي فاطمه (س) بخدمه مادون الباب و قضي علي عليّ (ع) بما خلفه …» (337)

به اميرالمؤمنين (ع) دستور دادند كارهاي خارج خانه را انجام دهند و به دخترش فاطمه (س) نيز فرمودند كه او كارهاي داخل خانه را اداره نمايند و آن بانوي دو عالم از اين تقسيم كار شديداً خوشحال شد.

و امام صادق (ع) مي فرمايند:

«كان اميرالمؤمنين يحتطب و يستقي و يكنس و كانت فاطمه تطحن و تعجن و تخبز.» (338)

«جدّم اميرالمؤمنين (ع) در انجام كارهاي خانه، هيزم جمع مي كرد، آب مي كشيد و مي آورد و خانه را جارو مي فرمود و مادرم زهرا (س) نيز جوها را آرد مي كرد، سپس خمير مي نمود و آنگاه نان مي پخت.

از اين دو حديث استفاده مي شود كه حضرت اميرالمؤمنين (ع) و فاطمه ي زهرا (س) با انضباط خاص، وظايف خانه را انجام مي دادند و كار آنان مشخّص بود و در عين حال مولاي متقيان علي (ع) علاوه بر كارهاي خارج از خانه، در امور داخلي خانه نيز به همسرش كمك مي كرد. كلمه ي «يكنس: جارو مي كرد» به اين موضوع دلالت دارد.

در حديث داريم كه روزي رسول خدا (ص) وارد خانه ي دخترش زهرا (س) شد و مشاهده كرد كه دختر و دامادش هر دو مشغول كارند و به كمك يكديگر

در كنار آسياب دستي نشسته و به آرد كردن مي پردازند، پس از سلام و احوال پرسي فرمودند:

اَيُّكُما اَعيي؟

كداميك خسته تريد تا من به جاي او بنشينم و كار را به پايان برسانم؟!

علي (ع) عرض كرد:

يا رسول اللَّه (ص)! دخترت فاطمه (س) … (339)

اين حديث نيز مي رساند كه حضرت اميرالمؤمنين (ع) به كارهاي مربوط به داخل خانه به فاطمه (س) كمك مي كرد …

حضرت زهرا (س) علاوه بر اينكه امور مربوط به خانواده را در داخل و خارج خانه با شوهرش تقسيم كرده بود، با خادمه ي اهل بيت (ع) جناب فضّه نيز كارهاي خويش را به طور منظّم و با تناوب انجام مي دادند. اگر فضّه يك روز كار مي كرد، روز ديگر استراحت مي نمود و حضرت خود به كارها مي پرداخت.

اينك توجه شما را به يك واقعه تاريخي در اين زمينه جلب مي كنم:

حضرت سلمان مي گويد:

وارد خانه علي (ع) شدم، ناگاه مشاهده كردم دختر پيامبر (ص) مشغول دستاس و آرد كردن است، او در اين كار آن چنان به زحمت افتاده بود، كه دستهايش ورم كرده بود.

در حالي كه حضرت امام حسين (ع) - كه كودكي صغير بود - از گرسنگي بي تابي مي كرد.

سلمان مي گويد:

دلم به حال او سوخت و لذا اظهار داشتم:

اي دختر رسول خدا! چرا از فضه كمك نمي گيري؟

حضرت جواب داد:

پدرم او را به من سفارش كرده است، من بايد با او به عدالت رفتار كنم ما كارها را ما بين خود تقسيم كرده ايم يك روز او كار مي كند و روز ديگر من و امروز نوبت استراحت او مي باشد.

سلمان مي گويد:

گفتم:

من آزاد شده ي پدر تو هستم، اجازه ده من به جاي تو اين كار را انجام دهم. تا اينكه به آرد كردن مشغول شدم

و وقت نماز رسيد، آماده ي رفتن به مسجد شدم، بعد از اقامه نماز آنچه را ديده بودم به مولايم علي (ع) گفتم. آن حضرت چون سخنان مرا شنيد، شروع به گريه كرد و سپس به سراغ فاطمه (س) رفت و با تبسّم برگشت و گفت:

ديدم فاطمه (س) خوابيده و حسين (ع) نيز در كنار مادرش در خواب مي باشد و آسياب دستي بدون مباشرت كسي كار مي كرد، پيامبر خدا (ص) تبسّم كنان فرمودند:

يا علي (ع)!

براي خداوند در روي زمين ملائكه اي است كه به محمّد و آل محمّد (ص) خدمت مي كنند.

اين قضيه مي رساند كه نظم و تقسيم كار در تمام شئون زندگي حضرت فاطمه (س) حاكم بود.

در طول زندگي آنان نه تنها كوچكترين اختلافي پيش نيامده است، بلكه مشكلات خارجي و اجتماعي با ديدار محبّت آميز مرتفع مي گرديد.

به همين جهت بود، كه چون اميرالمؤمنين (ع) را به زور و اجبار براي بيعت با غاصبين خلافت به مسجد آوردند، آن بانوي دو عالم به دنبال علي (ع) در كنار قبر رسول خدا (ص) قرار گرفت و فرمود:

«هر آينه اگر پسر عمويم علي (ع) را رها نسازيد، سوگند به خدا موهايم را پريشان نموده و پيرهن پدرم را بر سر گرفته و شما را نفرين مي كنم …»

اين روايت كه از طريق امام صادق (ع) از حضرت سلمان نقل شده، آمده است:

«در اين هنگام آثار بلاي آسماني پديدار گشت و سلمان از فاطمه (س) شفاعت كرد كه آن حضرت نفرين ننمايد، همزمان علي (ع) را نيز آزاد كردند … (341)

«عن ابي عبداللَّه (ع):

لما استخرج اميرالمؤمنين (ع) من منزله خرجت فاطمه (س) حتّي انتهت الي القبر فقالت:

خلّوا عن ابن عمّي فوالذي بعث محمداً (ص) بالحق لئن لم تخلّوا عنه لانشرنّ شعري و لاضعنّ قميص رسول اللَّه (ص) علي رأسي و لاصرخن الي اللَّه … قال سلمان: فرأيت واللَّه اساس حيطان المسجد تقلّعت من اسفلها …»

و در يك روايت ديگر آمده است كه حضرت زهرا (س) اگر چه در بستر بيماري بود و غمها و غصه هاي فراواني كه در اثر فشار و جنايت مهاجمين خونخوار به خانه ي آن حضرت پيش آمده بود، وي را فراگرفته بود، ولي پيوسته به ياد علي (ع) و آينده آن بزرگوار در تشويش و اضطراب به سر مي برد و حتي در هنگام مرگ سكرات موت را فراموش كرده و در مورد مصائب آتي

اميرالمؤمنين (ع) گريه مي كرد. چنانچه حضرت امام صادق (ع) نقل مي كنند:

«لما حضرت الوفات بكت.

فقال لها اميرالمؤمنين (ع):

يا سيدتي!

ما يبكيك؟

قالت:

ابكي لما تلقي بعدي!

فقال:

لاتبكي فواللَّه ان ذلك لصغير عندي …» (342)

چون وقت شهادت فاطمه (س) فرا رسيد شروع به گريه كرد، حضرت علي (ع) با يك تعبير عالي و تعجب آميز پرسيد:

«اي سرور» من چرا گريه مي كني؟!

جواب داد:

براي آن مشكلاتي كه بعد از من با آنها مواجه خواهي شد.

حضرت فرمودند:

تو گريه نكن همه ي اينها براي من آسان است.

تعبير: «يا سيّدتي» در اين حديث، نشان عظمت فاطمه ي زهرا (س) از ديدگاه اميرالمؤمنين (ع) است و همچنين گريه فاطمه (س) براي علي (ع) آن هم در حال مرگ و سكرات آن، كه معمولاً هر كسي به فكر خود مي باشد، شدت علاقه ي فاطمه (س) به اميرالمؤمنين (ع) را در بر دارد. و بالاخره چون خبر شهادت زهرا (س) را به علي (ع) دادند، آن حضرت در حال حركت به زمين افتاد و هرچه خواست بلند شود ممكن نشد. (343) و در نقلي ديگر حالت غشوه به او دست داد. (344)

همه ي اين احاديث و قضاياي تاريخي نشان مي دهد، كه در ميان علي (ع) و فاطمه (س) محبّت، عشق و علاقه ي فوق العاده اي حاكم بود، كه در فراق فاطمه (س)، علي (ع) به حالت غشوه مي افتد و صبر و توانش به ناتواني و كم صبري تبديل مي گردد، فاطمه (س) نيز هرگز علي (ع) و ياري علي (ع) را فراموش نمي كند. و در هنگام سكرات مرگ كه لحظات بسيار دشواري به حساب مي آيد، به ياد گرفتاري و مصائب آن حضرت اشك مي ريزد. (345)

و حسين (ع) منزل نيستند. احوالشان را پرسيد. فاطمه (س) عرض كرد:

امروز در خانه ي ما چيزي براي خوردن وجود نداشت.

علي (ع) وقتي خواست بيرون برود، فرمود:

حسن و حسين (ع) را با خودم بيرون مي برم، مبادا گريه كنند و از تو مطالبه ي غذا نمايند. رسول خدا (ص) در جستجوي علي (ع) بيرون رفت.

او را در نخلستان يافت، كه مشغول آبكشي بود.

حسن و حسين (ع) را مشغول بازي ديد و مقداري خرما نيز در نزدشان بود.

به علي (ع) فرمود:

قبل از اينكه هوا گرم شود حسن و حسين را به خانه بر نمي گرداني؟

عرض كرد:

يا رسول الله وقتي از خانه خارج شدم غذايي در خانه نداشتيم. صبر كنيد تا قدري خرما براي فاطمه (س) تهيه كنم. من با اين يهودي قرار گذاشته ام در مقابل هر دلو آب يك دانه خرما بگيرم. وقتي قدري خرما تهيه شد آنها را در دامن ريخت و حسن و حسين (ع) را برداشت و به منزل بازگشت. (346)

انه امر لابد منه …» (348)

پناه به خدا، تو نسبت به امور و احكام الهي داناتري، نيكوكاري، تقوا، تقرّب و خشيت تو نسبت به خدا بيشتر است.

اين را بدان كه جدايي و مفارقت تو فوق العاده براي من سنگين است، ولي اين كار چاره پذير نيست.

اين فرازها نشان مي دهد كه آن بانوي گرانقدر، آن قدر براي مولاي متقيان علي (ع) عظمت قائل است، كه در مقام كسب رضايت خاطر مولا بوده است، هرچند كار خلاف و قصور جزيي نيز از او صادر نشده بود.

به اين مناسبت بود كه اميرالمؤمنين (ع) چون پيكر پاك فاطمه (س) را بر خاك سپرد، دست دعا به سوي آسمان برداشت و در حق زهرا (س) چنين دعا كرد:

«اللّهم انّي راض عن ابنه نبيّك،

اللّهم انّها قد اوحشت فآنسها،

اللّهم انها قد هجرت فصلها،

اللّهم انّها قد ظلمت فاحكم لها و انت خير الحاكمين.» (349)

خدايا!

من از دختر پيامبرت (ص) راضي هستم. بارالها!

فاطمه (س) نگران و مضطرب بود، تو او را آرامش بخش،

خداوندا!

زهرا (س) از دوستان و فرزندان مفارقت كرد، تو او را وصل كن.

پروردگارا!

به فاطمه (س) ظلم كردند، تو خود حاكم باش كه تو بهترين حكم كننده اي.

همه ي اين فرازها نشان مي دهد كه فاطمه ي زهرا (س) با داشتن مقام عصمت نسبت به حقوق شوهر چقدر ارزش قائل بوده و چه سان نگران بوده است كه نسبت به مقام بلند شوهرش علي بن ابيطالب (ع) مسئول باشد و لذا علي (ع) رضايت خويش را در مورد فاطمه (س) اعلان مي نمايد …

به همين جهت حضرت امام باقر (ع) مي فرمايند:

«براي زن هيچ شفاعتي به اندازه ي رضايت شوهر مفيد و ثمربخش نيست …». (350)

هنگام وفات و شهادت كساني مسئوليت سرپرستي و مشاوره با آن حضرت را داشته اند.

بعد از رحلت مادر بزرگوارشان خديجه ي كبري (س)، سرپرستي و سپس مشاورت آن حضرت بر عهده ي فاطمه بنت اسد (س) گذاشته مي شود تا سال چهارم هجرت يعني سالي كه امام حسن مجتبي (ع) به دنيا آمدند در اين سال بعد از رحلت فاطمه بنت اسد (س) امر مشاوره و همفكري حضرت زهرا (س) به ام سلمه محول مي شود و ام سلمه (س) تا زمان شهادت حضرت زهرا (س) در كنار ايشان بوده است.

نكته ي مورد توجّه در اين ماجرا اين است كه پيامبر اكرم (ص) حتي بعد از ازدواج حضرت زهرا (س) مشاوره را براي ايشان لازم مي دانند. وقتي مسئله شنيدني تر مي شود كه ما زهرا (س) را داراي مقام عصمت بدانيم.

نكته ديگر اينكه آنهائي كه تأسّي به حضرت زهرا (س) را براي خود فرض و حتم مي دانند بايد متوجه باشند كه انسان هميشه محتاج مشاوره است.

و اين نكته براي نوعروسان جاي دقّت بسيار دارد.