از خدا چه بخواهیم ؟ : دعاها و ذکرهای قرآنی شامل دعاهای قرآنی٬ ذکرهای قرآنی ....

اهدا

به گل نرگس، مهدی فاطمه، یوسف زهرا علیهما السلام که همه جهان به یمن وجود ایشان زنده اند.

فهرست

تصویر

ص:7

مقدمه

از خدا چه بخواهیم؟

ما که به مصالح و منافع و نیازهای واقعی خود آگاه نیستیم، نمی دانیم از خدا چه بخواهیم؟ لذا گاه دعایی می کنیم که به صلاح ما نیست؛ «وَیَدْعُ الاِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعائَهُ بِالخَیْرِ».(2) شاید به همین جهت است که دعای مان مستجاب نمی شود. گرچه مستجاب نشدن دعا نیز بدون اجر و پاداش نیست، و چه حسنات و درجاتی که بدین جهت به مؤمن می دهند که حتی چنین افرادی در روز قیامت می گویند: «ای کاش هیچ دعایی از ما اجابت نمی شد!».

با این حال، عدم اجابت دعا ممکن است علل دیگری هم داشته باشد؛ از جمله: 1 - گناه کردن، 2 - ظلم و ستم به دیگران، 3 - مصلحت نبودن اجابت آن، 4 - شک در اجابت دعا، 5 - نارضایتی والدین، 6 - نفاق، 7 - موجب خودبینی شدن، 8 - خدا دوست دارد که بنده اش همیشه با او در ارتباط باشد. و …

ص:18

شرط اجابت دعا:

برای اجابت دعا باید زمینه هایی را فراهم کرد؛ از جمله:

1 - همه چیز را از خدا بدانیم. 2 - حقوق الهی را رعایت کنیم. 3 - در پی کسب و کار و لقمه حلال باشیم. 4 - با اخلاص و توجّه کامل از خدا بخواهیم. 5 - از خدا بخواهیم، نه اینکه فقط بخوانیم. 6 - در آغاز و پایان هر دعا، بر پیامبر و اهل بیت علیهم السلام صلوات بفرستیم؛ «چون این یک دعای مستجاب است و خدا بزرگ تر از آن است که اول و آخر دعا را قبول کند و دعای میانی را رد نماید».

فصل اول، دعاهای قرآنی؛

این آیات غالباً آیاتی است که با «ربّ» و «ربّنا» شروع شده است.

فصل سوم، ذکرهای مخصوص پیامبران؛

آیاتی که به برخی از پیامبران خدا اشاره دارد، و از ایشان نقل شده است که در آن، گاه از خدا چیزی درخواست می کردند یا مناجاتی با خدا داشته اند.

دعاهای قرآنی

درخواست آمرزش و رحمت

آمرزش گناهان

کمتر انسانی می توان پیدا کرد که گناه نداشته باشد، غیر از معصومان، لذا در دعاهای مان بیش و پیش از هر چیزی باید به گناه و معصیت خودمان توجّه کنیم که اگر از این رذایل پاک شویم از عواقب دنیوی و اخروی مصون خواهیم ماند، قلبمان پاک و صاف می شود و برای دریافت هرگونه رحمت و برکت الهی آماده می شود:

1 - «رَبَّنا إِنَّنا آمَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَقِنا عَذابَ النّارِ»؛(3)

«پروردگارا! ما ایمان آورده ایم؛ پس گناهان ما را بیامرز، و ما را از عذابِ آتش، نگاهدار!»

ص:26

آمرزش برای پدر و مادر

پدر و مادر از سزاوارترین نزدیکان و خویشانی هستند که هر کسی وظیفه دارد در کنار احترام و ادب نسبت به آنان، برایشان دعا کند؛ چه زنده باشند و چه مرده باشند؛ چون بیشترین حقی که بر گردن انسان است حقّ والدین است، پس وظیفه داریم که برایشان دعا کنیم:

1 - «رَبَّنَا اغْفِرْلِی وَلِوالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الحِسابُ»؛(1)

پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا می شود، بیامرز!

2 - «رَبِ ّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً»؛(2)

«پروردگارا! همان گونه که آن ها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمت شان قرار ده!»

3 - «رَبِ ّاغْفِرْلِی وَلِوالِدَیَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالمُؤْمِناتِ وَلا تَزِدِ الظّالِمِینَ إِلّا تَباراً»؛(3)

پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم و تمام کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند، و جمیع مردان و زنان با ایمان را بیامرز؛ و ظالمان را جز هلاکت میفزا!»

ص:28

آمرزش برای برادران

آمرزش خواستن برای برادران؛ چه برادر تنی و چه برادر ایمانی، علاوه بر این که سبب آمرزیدن گناهان و بخشش خطاهای خود و دیگران می شود، دل های مؤمنان را نیز به یکدیگر مهربان، و دوستی ها را زیاد می کند:

1 - «رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِأَخِی وَأَدْخِلْنا فِی رَحْمَتِکَ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرّاحِمِینَ»؛(3)

«پروردگارا! من و برادرم را بیامرز، و ما را در رحمت خود داخل فرما، و تو مهربانترین مهربانانی!»

2 - «رَبَّنَا اغْفِرْلَنا وَلِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالإِیمانِ وَلا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُوفٌ رَحِیمٌ»؛(4)

«پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دلهای مان حسد و کینه ای نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمی!»

* * *

ص:29

آمرزش برای خود

حال که برای پدر و مادر و برادران خود و سایر مؤمنان دعا کردیم، اینک از خدا می خواهیم که نظری هم به ما کند و از گناهان ما درگذرد:

1 - «رَبِ ّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَیْرُ الرّاحِمِینَ»؛(1)

«پروردگارا! مرا ببخش و رحمت کن؛ و تو بهترین رحم کنندگانی!

2 - «رَبِ ّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی»؛(2)

«پروردگارا! من به خویشتن ستم کردم؛ مرا ببخش!»

3 - «رَبِ ّ اغْفِرْ لِی وَهَبْ لِی مُلْکاً لا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِی إِنَّکَ أَنْتَ الوَهّابُ»؛(3)

پروردگارا! مرا ببخش و حکومتی به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ کس نباشد، که تو بسیار بخشنده ای!

4 - «رَبِ ّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَسْئَلَکَ ما لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَإِلّا تَغْفِرْ لِی وَتَرْحَمْنِی أَکُنْ مِنَ الخاسِرِینَ»؛(4)

«پروردگارا! من به تو پناه می برم که از تو چیزی بخواهم که

ص:30

امید به آمرزش و رحمت الهی

همه ما می دانیم که خطا کاریم و گناه بسیار داریم، این همه نعمت های خدا را استفاده می کنیم؛ ولی نمی توانیم شکر آن را به جا بیاوریم، فقط یک سرمایه داریم و آن امید به رحمت الهی است که خود موجب فزونی رحمت و روزی و آمرزش است:

1 - «إِنّا نَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَلَنا رَبُّنا خَطایانا أَنْ کُنّا أَوَّلَ المُؤْمِنِینَ»؛(1)

ما امیدواریم که پروردگارمان خطاهای ما را ببخشد، چرا که ما نخستین ایمان آورندگان بودیم!»

2 - «لَئِنْ لَمْ یَرْحَمْنا رَبُّنا وَیَغْفِرْلَنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الخاسِرِینَ»؛(2)

«اگر پروردگارمان به ما رحم نکند، و ما را نیامرزد، بطور قطع از زیانکاران خواهیم بود!»

* * *

توبه و پشیمانی از گناه

توبه به معنای پشیمانی از گناه و بازگشت به خداست؛ یعنی در حقیقت گناه کردن باعث دوری و روی گردانی از خداست و انسان با توبه نمودن، به سوی خدا برمی گردد. لکن توبه باید واقعی و به تصریح قرآن، توبه نصوح باشد(3) یعنی برگشت واقعی و حقیقی باشد و عزم داشته باشد که

ص:32

اجابت دعا (خدا را بخوانید)

شما دعا کنید خدا حتماً اجابت را تضمین نموده است:

«وَإِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»؛(1)

و هنگامی که بندگان من، از تو در باره من سؤال کنند، (بگو:) من نزدیکم! دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می گویم! پس باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند (و به مقصد برسند)!

* * *

هدایت به راه راست

این دعایی است که هر روز حداقل 10 بار در نمازهای واجب از خداوند می خواهیم که ما را به راه راست هدایت کند و به اجابت آن نیز امید داریم:

1 - «اِهْدِنَا الصِّراطَ المُسْتَقِیمَ * صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ المَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّآلِّینَ»؛(2)

ما را به راه راست هدایت کن؛ راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی؛ نه کسانی که بر آنان غضب کرده ای؛ و نه گمراهان.

2 - «عَسَی رَبِّی أَنْ یَهْدِیَنِی سَوآءَ السَّبِیلِ»؛(3)

«امیدوارم پروردگارم مرا به راه راست هدایت کند!»

* * *

ایمان و اسلام، شرط پذیرش

شرط اوّل پذیرش اعمال خوب انسان و آمرزش گناهان، ایمان آوردن به خداوند متعال و سایر اصول ضروری اسلام است:

1 - «رَبَّنا آمَنّا فَاکْتُبْنا مَعَ الشّاهِدِینَ»؛(1)

«پروردگارا! ایمان آوردیم؛ پس ما را با گواهان (و شاهدان حق، در زمره یاران محمد) بنویس!

2 - «رَبَّنا آمَنّا بِما أَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشّاهِدِینَ»؛(2)

پروردگارا! به آنچه نازل کرده ای، ایمان آوردیم و از فرستاده (تو) پیروی نمودیم؛ ما را در زمره گواهان بنویس!»

3 - «وَما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَما جآءَنا مِنَ الحَقِ ّ وَنَطْمَعُ أَنْ یُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ القَوْمِ الصّالِحِینَ»؛(3)

ص:36

قدم نهادن در مسیر حق و صدق

هرگونه توفیق و هدایت به راه حقّ و راست، به عنایت خداوند است، بنابراین از او می خواهیم که:

«رَبِ ّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً»؛(2)

«پروردگارا! مرا (در هر کار،) با صداقت وارد کن، و با صداقت خارج ساز! و از سوی خود، حجتی یاری کننده برایم قرار ده!»

* * *

مسلمان مردن

این که می گویند مهم ترین دعایتان این باشد که عاقبت به خیر شوید (اللهم اجعل عاقبة امرنا خیراً) چون با همان حال است که روز قیامت برانگیخته خواهیم شد، لذا باید از خدا بخواهیم که با حال اسلام بمیریم تا با حال اسلام نیز زنده شویم:

1 - «فاطِرَ السَّماواتِ وَالأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَأَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ»؛(1)

ای آفریننده آسمانها و زمین! تو ولیّ و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!»

2 - «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَتَوَفَّنا مُسْلِمِینَ»؛(2)

بار الها! صبر و استقامت بر ما فرو ریز! (و آخرین درجه شکیبائی را به ما مرحمت فرما!) و ما را مسلمان بمیران!»

* * *

توکل بر خدا

توکل مهم ترین پناهگاه خداوند است که هر که به آن درآید کارهایش به سامان خواهد بود، لکن این مهم، جای حرکت و فعالیت شخص را نمی گیرد:

1 - «رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَإِلَیْکَ أَنَبْنا وَإِلَیْکَ المَصِیرُ»؛(2)

پروردگارا! ما بر تو توکّل کردیم و به سوی تو بازگشتیم، و همه فرجام ها به سوی تو است!

2 - «عَلَی اللَّهِ تَوَکَّلْنا رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلْقَوْمِ الظّالِمِینَ»؛(3)

«تنها بر خدا توکل داریم؛ پروردگارا! ما را مورد شکنجه گروه ستمگر قرار مده!

ص:40

پناه به خدا

انسان دارای دشمنان زیادی است که از مهم ترین آنان، شیطان و اعوان و انصار اوست. و طبق یکی از آیات قرآن کریم، شیطان و لشکریان او به گونه ای هستند که آن ها ما را می بینند امّا ما آن ها را نمی بینیم؛(1) لذا اگر ما بخواهیم در مقابل او پیروز شویم باید از خداوند متعال کمک بگیریم و در دژ محکم الهی پناهنده شویم:

1 - «رَبِ ّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطِینِ * وَأَعُوذُ بِکَ رَبِ ّ أَنْ یَحْضُرُونِ»؛(2)

و بگو: «پروردگارا! از وسوسه های شیاطین به تو پناه می برم! و از اینکه آنان نزد من حاضر شوند (نیز) -ای پروردگار من- به تو پناه می برم!»

2 - «رَبِ ّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَسْئَلَکَ ما لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَإِلّا تَغْفِرْ لِی وَتَرْحَمْنِی أَکُنْ مِنَ الخاسِرِینَ»؛(3)

ص:42

بازگشت به خدا

خدایا ما به جهانی غیر از این دنیا و به روز جزا اعتقاد داریم؛ یعنی روزی که دوباره زنده می شویم تا به اعمال ما رسیدگی شده، پاداش و کیفر کردار خود را ببینیم، بنابراین:

1 - «وَاکْتُبْ لَنا فِی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ إِنّا هُدْنا إِلَیْکَ»؛(1)

و برای ما، در این دنیا و سرای دیگر، نیکی مقرّر فرما؛ چه اینکه ما به سوی تو بازگشت کرده ایم!

2 - «إِنّا إِلی رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ»؛(2)

ما به سوی پروردگارمان باز می گردیم!

* * *

تسلیم بودن به فرمانهای الهی

مطابق تعلیمی که این آیه شریفه می دهد، از خدا بخواهیم که هم خودمان و هم فرزندانمان تسلیم امر پروردگار باشیم:

«رَبَّنا وَاجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَأَرِنا

ص:43

امتحان و تکلیف سخت الهی

معروف است که دنیا دار امتحان و تکلیف است. خدا انسان را به زمین آورده تا او را امتحان و آزمایش کند و این موضوع برای هیچ کسی استثنا نشده، برای همه، انواع تکالیف و امتحانات و ابتلائات را آماده فرموده، که برخی رد و برخی قبول می شوند. امّت های گذشته مبتلا به امتحانات سختی شده بودند و اینک از خدا می خواهیم که این امتحان را بر ما آسان کند:

1 - «رَبَّنا وَلا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا»؛(2)

پروردگارا! تکلیف سنگینی بر ما قرار مده، آن چنان که (به خاطر گناه و طغیان،) بر کسانی که پیش از ما بودند، قرار دادی!

ص:44

درخواست صبر

صبر و پایداری در عقیده و عمل، و پیروزی در جهاد و کارزار، چیزی است که باید از خدا کمک گرفت، آن چنان که پیروان موسی و همراهان داوود و طالوت چنین خواستند و موفق شدند:

1 - «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(2)

«پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز! و قدم های ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز بگردان!

2 - «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَتَوَفَّنا مُسْلِمِینَ»؛(3)

ص:45

درخواست شفاعت و توسّل جهت آمرزش

آمرزش گناهان، فقط از خدا بر می آید و شفاعت هیچ کسی را هم نمی پذیرد؛ مگر کسانی را که خود اجازه داده باشد؛ از جمله پیامبران که شاهدش نیز همین آیه است که فرزندان یعقوب، پیامبر زمان خود را شفیع قرار دادند، او هم قبول کرد و خدا نیز تأیید فرموده است:

«یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنّا کُنّا خاطِئِینَ»؛(1)

«پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم!»

* * *

ثمره دوری از اعمال زشت

خداوند متعال از انسان خواسته که فقط گناه نکند، اگر گناه را ترک نمود، دنیا و آخرتش بهشت خواهد شد:

«وَقِهِمُ السَّیِّئاتِ وَمَنْ تَقِ السَّیِّئاتِ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذلِکَ هُوَ الفَوْزُ العَظِیمُ»؛(2)

و آنان را از بدیها نگاه دار، و هر کس را که در آن روز از بدیها نگاه داری، مشمول رحمتت ساخته ای؛ و این است همان رستگاری عظیم!

* * *

خیرخواهی و اظهار نیاز

تنها سرمایه ما برای رفتن به درگاه خداوند متعال، اظهار عجز و نیاز است و او نیز جز نیاز چیزی را خریدار نیست:

«رَبِ ّ إِنِّی لِما أَنزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ»؛(2)

«پروردگارا! هر خیر و نیکی بر من فرستی، به آن نیازمندم!» * * *

درخواست شرح صدر، باز شدن زبان و نفوذ کلام

شرح صدر و زبان گویا و نفوذ کلام، از نعمت های الهی است که خداوند شامل حال بعضی از افراد می کند، ما نیز مانند حضرت موسی از خدا بخواهیم تا عنایت فرماید:

«رَبِ ّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی * وَیَسِّرْلِی أَمْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی * یَفْقَهُوا قَوْلِی»؛(2)

«پروردگارا! سینه ام را گشاده کن؛ و کارم را برایم آسان گردان! و گره از زبانم بگشای؛ تا سخنان مرا بفهمند!

* * *

درخواست رسیدن به کمال

این سخن مؤمنان واقعی و ره یافتگان است که با ایمان و عمل صالح به مقامات بلندی دست یافته اند، امّا هنوز آن را کم می دانند:

«رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَاغْفِرْلَنا إِنَّکَ عَلی کُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ»؛(2)

«پروردگارا! نور ما را کامل کن و ما را ببخش که تو بر هر چیز توانائی!»

* * *

درخواست حکمت

حکمت بزرگ ترین نعمت خداست، و به تصریح قرآن کریم، این نعمت به هر که داده شد، خیر کثیر به او داده شده: (3)

«رَبِ ّ هَبْ لِی حُکْماً وَأَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ»؛(4)

پروردگارا! به من علم و دانش ببخش، و مرا به صالحان ملحق کن!

* * *

ص:51

درخواست روزی

روزی حلال که از جانب خداوند رسیده باشد، البته که موجب عید و برکت است:

1 - «اَللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّمآءِ تَکُونُ لَنا عِیداً لِأَوَّلِنا وَآخِرِنا وَآیَةً مِنْکَ وَارْزُقْنا وَأَنْتَ خَیْرُ الرّازِقِینَ»؛(1)

خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده ای بر ما بفرست! تا برای اول و آخر ما، عیدی باشد، و نشانه ای از تو؛ و به ما روزی ده! تو بهترین روزی دهندگانی!»

2 - «رَبِ ّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالیَوْمِ الآخِرِ»؛(2)

«پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار ده! و اهل آن را -آن ها که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده اند- از ثمرات (گوناگون)، روزی ده!»

* * *

جهت افزایش علم

این دستور خداست که به پیامبرش فرموده از من بخواه تا بر علم تو بیفزایم و چه دعایی بهتر از این که خدا ما را به آن راهنمایی می کند:

«رَبِ ّ زِدْنِی عِلْماً»؛(2)

«پروردگارا! علم مرا افزون کن!»

جهت آسایش و امنیت

«رَبِ ّ اجْعَلْ هذَا البَلَدَ آمِناً وَاجْنُبْنِی وَبَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ الأَصْنامَ»؛(2)

«پروردگارا! این شهر [مکّه]را شهر امنی قرار ده! و من و فرزندانم را از پرستش بت ها دور نگاه دار!

* * *

برپا کنندگان نماز

انسان هم باید خودش اهل نماز باشد و آن را به موقع انجام

ص:56

نداشتن کینه نسبت به مؤمنین

این از اوصاف مؤمنان واقعی و از اوصاف بهشتیان است که قرآن کریم آنان را وصف نموده است؛ هیچ غلّ و غشّ و کینه ای نسبت به یکدیگر ندارند، هر چه خوبی برای خود می خواهند برای برادران ایمانی خود هم می خواهند: (2)

«رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَلِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالإِیمانِ وَلاتَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُوفٌ رَحِیمٌ»؛(3)

«پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی

ص:57

پذیرش اعمال

هر عملی تا نزد خدا مقبول نگردد مانند گرد و غبار هوا خواهد شد و تنها عملی مقبول است که همراه با تقوا باشد: (1)

«رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ العَلِیمُ»؛(2)

«پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی!

* * *

نجات از آتش جهنم

در هر مورد که معصیت خدا و نافرمانی او را می کنیم، در هر لحظه که گناهی از ما سر می زند، در حقیقت آتشی برای خود می افروزیم که سوز آن دامن خودمان را می گیرد. راه خاموش کردن این آتش، ترک گناه، جبران آن و انجام عمل خیر است:

1 - «رَبَّنا إِنَّنا آمَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَقِنا عَذابَ النّارِ»؛(2)

«پروردگارا! ما ایمان آورده ایم؛ پس گناهان ما را بیامرز، و ما را از عذابِ آتش، نگاهدار!»

2 - «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النّارِ»؛(3)

بار الها! این ها را بیهوده نیافریده ای! منزهی تو! ما را از عذاب آتش، نگاه دار!

ص:59

نجات از بت پرستی

از بزرگ ترین گناهان کبیره، شرک و بت پرستی است، اگر چه بت هر زمانی به شکل و قیافه ی زمان خود است، گاه بت چوبی است و گاه خرما و استکبار و خدایان ساختگی دیگر:

«رَبِ ّ اجْعَلْ هذَا البَلَدَ آمِناً وَاجْنُبْنِی وَبَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ الأَصْنامَ»؛(1)

«پروردگارا! این شهر [مکه] را شهر امنی قرار ده! و من و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاه دار!

* * *

نجات از فاسقان

«رَبِ ّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلّا نَفْسِی وَأَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنا وَبَیْنَ القَوْمِ الفاسِقِینَ»؛(1)

«پروردگارا! من تنها اختیار خودم و برادرم را دارم، میان ما و این جمعیّت گنهکار، جدایی بیفکن!»

* * *

نجات از فتنه و فریب زنان

«رَبِ ّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمّا یَدْعُونَنِی إِلَیْهِ وَإِلّا تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَأَکُنْ مِنَ الجاهِلِینَ»؛(2)

«پروردگارا! زندان نزد من محبوبتر است از آنچه این ها مرا به سوی آن می خوانند! و اگر مکر و نیرنگ آن ها را از من باز نگردانی، به سوی آنان متمایل خواهم شد و از جاهلان خواهم بود!»

* * *

حفظ آبرو و رسوا نشدن در قیامت

در این دنیا انسان هر کاری که در نهان انجام بدهد مخفی خواهد ماند و کسی جز خود و خدایش خبر ندارد و خدا نیز که ستّار است؛ امّا روز قیامت روز برملا شدن همه نهان ها و مخفی کاری ها است و از همین الان هم فرموده که فردا چه خبر است، هر که می خواهد رسوا نشود نباید گناه کند، حال اگر از روی نفهمی و جهالت و غرور، مرتکب خلاف شدیم باید

ص:65

درخواست خانه بهشتی

خانه بهشتی ما را چیزی جز ایمان صحیح و عمل صالح ما درست نمی کند، هر ذکری که بگوییم، هر عمل خیری که انجام دهیم یک آجر بر بنای خانه ما و درختی به بوستان بهشتی ما افزوده می شود؛ البته به شرطی که با گناه آن را تخریب نکنیم:

«رَبِ ّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ القَوْمِ الظّالِمِینَ»؛(3)

ص:66

نکو نام شدن و ماندن

نام نیک داشتن، نکو نام زیستن و آبروداری کردن، هم از وظایف هر انسانی است و هم از نعمت های خداست:

«وَاجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الآخِرِینَ»؛(1)

و برای من در میان امّتهای آینده، زبان صدق (و ذکر خیری) قرار ده!

* * *

حشر با نیکان

«رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادِی لِلإِیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَکَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَتَوَفَّنا مَعَ الأَبْرارِ»؛(2)

پروردگارا! ما صدای منادی (تو) را شنیدیم که به ایمان دعوت می کرد که: «به پروردگار خود، ایمان بیاورید!» و ما ایمان آوردیم؛ پروردگارا! گناهان ما را ببخش! و بدی های ما را بپوشان! و ما را با نیکان (و در مسیر آن ها) بمیران!

* * *

پیروزی بر مفسدان

برای جهاد و مبارزه با کافران و مفسدان و ظالمان باید از همه ابزار و وسایل کمک گرفت که یکی از آنان دعاست:

«رَبِ ّ انصُرْنِی عَلَی القَوْمِ المُفْسِدِینَ»؛(3)

«پروردگارا! مرا در برابر این قوم تبهکار یاری فرما!»

* * *

ص:69

پیروزی بر کافران

1 - «رَبَّنا وَلا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَاعْفُ عَنّا وَاغْفِرْ لَنا وَارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلینا فَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(1)

پروردگارا! آنچه طاقت تحمل آن را نداریم، بر ما مقرّر مدار! و آثار گناه را از ما بشوی! ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده! تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را بر جمعیّت کافران، پیروز گردان!

2 - «رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(2)

«پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز! و قدمهای ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز بگردان!

3 - «رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَإِسْرافَنا فِی أَمْرِنا وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(3)

«پروردگارا! گناهان ما را ببخش! و از تندروی های ما در کارها، چشم پوشی کن! قدم های ما را استوار بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز گردان!

* * *

ص:70

نفرین بر ظالمان

1 - «رَبَّنَا اطْمِسْ عَلی أَمْوالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلی قُلُوبِهِمْ فَلا یُؤْمِنُوا حَتّی یَرَوُا العَذابَ الأَلِیمَ»؛(1)

پروردگارا! اموالشان را نابود کن! و (بجرم گناهانشان،) دل هایشان را سخت و سنگین ساز، به گونه ای که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند!»

2 - «رَبِ ّ اغْفِرْ لِی وَلِوالِدَیَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالمُؤْمِناتِ وَلا تَزِدِ الظّالِمِینَ إِلّا تَباراً»؛(2)

پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم و تمام کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند، و جمیع مردان و زنان باایمان را بیامرز؛ و ظالمان را جز هلاکت میفزا!»

* * *

ذکرهای قرآنی

ذکر قبل از شروع نماز

برای ورود به نماز که خلوتگاه گفتگوی خدا و بنده است، باید کسب آمادگی کرد، مقدماتی را باید فراهم نمود، تا تمرکز و حضور قلب حاصل شود؛ لذا فرمودند قبل از تکبیرة الاحرام این ذکرها گفته شود:

1 - « … إِنَّ صَلاتِی وَنُسُکِی وَمَحْیایَ وَمَماتِی للَّهِ ِ رَبِ ّ العالَمِینَ * لا شَرِیکَ لَهُ وَبِذلِکَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ المُسْلِمِینَ»؛(1)

بگو: «نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه برای خداوند پروردگار جهانیان است. همتایی برای او نیست؛ و به همین مأمور شده ام؛ و من نخستین مسلمانم!»

2 - «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَالأَرْضَ حَنِیفاً وَما أَنَا مِنَ المُشْرِکِینَ»؛(2)

من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمان ها و زمین را آفریده؛ من در ایمان خود خالصم؛ و از مشرکان نیستم!

* * *

ذکر بعد از هر نماز (آیه شهادت)

می گویند اگر می خواهید با خدا حرف بزنید دعا کنید، اگر می خواهید خدا با شما حرف بزند قرآن بخوانید و اگر می خواهید با خدا گفت و گو کنید نماز بخوانید که هم قرآن دارد و هم دعا، بعد از این گفت و گو نیز ذکرهای متعددی از قرآن برای بعد از نماز وارد شده است:

1 - «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ وَالمَلآئِکَةُ وَأُولُوا العِلْمِ قآئِمَاً بِالقِسْطِ لا إِلهَ إِلّا هُوَ العَزِیزُ الحَکِیمُ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الإِسْلامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِینَ أُوتُوا الکِتابَ إِلّا مِنْ بَعْدِ ما جآءَهُمُ العِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ وَمَنْ یَکْفُرْ بِآیاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الحِسابِ»؛(1)

خداوند، (با ایجاد نظام واحدِ جهانِ هستی،) گواهی می دهد که معبودی جز او نیست؛ و فرشتگان و صاحبان دانش، (هر کدام به گونه ای بر این مطلب،) گواهی می دهند؛ در حالی که (خداوند در تمام عالم) قیام به عدالت دارد؛ معبودی جز او نیست، که هم توانا و هم حکیم است. دین در نزد خدا، اسلام (و تسلیم بودن در برابر حق) است. و کسانی که کتاب آسمانی به آنان داده شد، اختلافی (در آن) ایجاد نکردند، مگر بعد از آگاهی و علم، آن هم به خاطر ظلم و ستم در میان خود؛ و هر کس به آیات خدا کفر ورزد، (خدا به حساب او می رسد؛ زیرا) خداوند، سریع الحساب است.

ص:77

ذکر مخصوص نماز غفیله

نماز غُفیله که دو رکعت است و بعد از نماز مغرب خوانده می شود دارای برکات و ثواب و آثار زیادی است که چون بسیاری از مردم از این همه نعمت غافل هستند به نماز غفیله نامیده شده، دستور این نماز به این صورت است که بعد از سوره حمد این چند آیه در رکعت اول و آیه دیگر نیز در رکعت دوم خوانده می شود:

1 - «وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِینَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الغَمِ ّ وَکَذلِکَ نُنجِی المُؤْمِنِینَ»؛(1)

و ذاالنون [یونس] را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت؛ و چنین می پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو

ص:79

ذکر بعد از نماز مغرب

تعقیبات نماز، یعنی بعد از هر نمازی انسان کمی تأمل کند، ذکری بگوید، دعایی بخواند، که آن لحظه محل استجابت

ص:80

ذکر بعد از نماز عشا

از مهم ترین تعقیبات نماز عشا همین چند آیه پایان سوره بقره است که به «آمن الرسول» معروف است:

«آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلآئِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقالُوا سَمِعْنا وَأَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَإِلَیْکَ المَصِیرُ * لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلّا وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَعَلَیْها مَا اکْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَلاتَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَلاتُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَاعْفُ عَنّا وَاغْفِرْ لَنا وَارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلینا فَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(1)

پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است. (و او، به تمام سخنان خود، کاملاً مؤمن می باشد.) و همه مؤمنان (نیز)، به خدا و فرشتگان او

ص:82

دعای قبل از خواب و برای بیدار شدن به موقع

این آیه همانند ساعت زنگ دار عمل می کند، کافی است اعتقاد داشته باشی و قبل از خواب، آن را قرائت کنی، هر ساعتی اراده کرده باشی فرشته ای تو را بیدار می کند، امام صادق علیه السلام فرمود کسی نیست که آخر سوره کهف را هنگام

ص:83

ذکر نیمه شب ها، قبل از نماز شب

مردان الهی و انسان شب زنده دار، در تاریکی شب وقتی از رختخواب گرم و نرم برمی خیزد تا به نماز شب و تهجّد به درگاه خدا بپردازد، هنگامی که به آسمان پرستاره نگاه می کند، با خدای خودش چنین نجوا و راز و نیاز می کند: (3)

«إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمواتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ

ص:84

ذکر نماز دهه ذیحجه

ده شب اول ماه ذیحجه که همان ده شبی است که بر سی شب وعده خدا با موسی اضافه شد، از مهم ترین روزهای سال برای عبادت و بندگی و نیز انجام اعمال حجّ است، علاوه بر آداب مخصوص و دعاهای ویژه، دو رکعت نماز نیز وارد شده، اگر کسی ده شب اول ماه ذی حجه بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز بخواند که بعد از سوره حمد و توحید، این آیه را قرائت کند، امید است در ثواب حاجیان شریک شود: (1)

«وَواعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَأَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَقالَ مُوسی لِأَخِیهِ هارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ وَلا تَتَّبِعْ سَبِیلَ المُفْسِدِینَ»؛(2)

و ما با موسی، سی شب وعده گذاشتیم؛ سپس آن را با ده شب (دیگر) تکمیل نمودیم؛ به این ترتیب، میعاد پروردگارش (با او)، چهل شب تمام شد. و موسی به برادرش هارون گفت:

ص:86

ذکر نماز روز اول هر ماه قمری

در روز اوّل هر ماه قمری، دو رکعت نماز به جا آورده می شود، در رکعت اوّل بعد از حمد، سی مرتبه سوره توحید، و در رکعت دوّم بعد از حمد، سی مرتبه سوره قدر بخواند و بعد از نماز تصدّقی کند. چون چنین کند سلامتی خود را در آن ماه از حق تعالی بخرد و از بعضی روایات نقل است که بعد از نماز این چند آیه را بخواند: (1)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَما مِنْ دآبَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلّا عَلَی اللَّهِ رِزْقُها وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَمُسْتَوْدَعَها کُلٌّ فِی کِتابٍ مُبِینٍ، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَإِنْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا کاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ، وَإِنْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلا رآدَّ لِفَضْلِهِ، یُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشآءُ مِنْ عِبادِهِ، وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً، ما شآءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ، حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ، وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ، لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِینَ، رَبِّ إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ، رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَأَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ.(2)

ص:87

سپاس و ستایش خداوند در انجام هر کاری

تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر خداوند باید ورد زبان هر مسلمان شاکر و سپاس گزاری باشد:

1 - «سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولاً»؛(1)

«منزّه است پروردگار ما، که وعده هایش به یقین انجام شدنی است!»

این زبان بهشتیان است که همواره به تسبیح و تحیت و سلام و حمد خدا مشغول است، پس چه خوب که ما نیز زندگی و روز بهشتی گونه داشته باشیم:

2 - «دَعْواهُمْ فِیها سُبْحانَکَ اللَّهُمَّ وَتَحِیَّتُهُمْ فِیها سَلامٌ وَآخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الحَمْدُ للَّهِ ِ رَبِ ّ العالَمِینَ»؛(2)

گفتار (و دعای) آن ها در بهشت این است که: «خداوندا، منزهی تو!» و تحیّت آن ها در آنجا: سلام؛ و آخرین سخنشان این است که: «حمد، مخصوص پروردگار عالمیان است!»

* * *

جهت اجابت دعا (آیه ملک)

در مواقع مختلف و جهت اجابت خواسته ها و دعاها مؤثر است و ثواب فراوان دارد:

«قُلِ اللَّهُمَّ مالِکَ المُلْکِ تُؤْتِی المُلْکَ مَنْ تَشآءُ وَتَنْزِعُ المُلْکَ مِمَّنْ تَشآءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشآءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشآءُ بِیَدِکَ الخَیْرُ إِنَّکَ عَلی کُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ * تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهارِ وَتُولِجُ النَّهارَ فِی اللَّیْلِ وَتُخْرِجُ الحَیَّ مِنَ المَیِّتِ وَتُخْرِجُ المَیِّتَ مِنَ الحَیِ ّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشآءُ بِغَیْرِ حِسابٍ»؛(2)

بگو: «بارالها! مالک حکومتها تویی؛ به هر کس بخواهی، حکومت میبخشی؛ و از هر کس بخواهی، حکومت را می گیری؛ هر کس را بخواهی، عزت می دهی؛ و هر که را بخواهی خوار می کنی. تمام خوبیها به دست توست؛ تو بر هر چیزی قادری. شب را در روز داخل می کنی، و روز را در شب؛ و زنده را از مرده بیرون می آوری، و مرده را زنده؛ و به هر کس بخواهی، بدون حساب، روزی میبخشی».

* * *

ص:90

ذکرهای توکل بر خدا

یک انسان مسلمان مؤمن همیشه و در هر کار و در همه حال، توکل و توجّه اش به خداست، وظیفه و کارش را انجام می دهد؛ امّا با توکل بر خدا، تا به نتیجه خوب برسد، چه خوب است همان طور که در دل بر خدا توکل می کنیم این ذکرهای توکل را بر زبان نیز جاری نماییم:

1 - «فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ العَرْشِ العَظِیمِ»؛(1)

بگو: «خداوند مرا کفایت می کند؛ هیچ معبودی جز او نیست؛ بر او توکّل کردم؛ و او صاحب عرش بزرگ است!»

2 - «وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدْراً»؛(2)

و هر کس بر خدا توکّل کند، کفایت امرش را می کند؛ خداوند فرمان خود را به انجام می رساند؛ و خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است!

3 - «وَما لَنا أَلّا نَتَوَکَّلَ عَلَی اللَّهِ وَقَدْ هَدانا سُبُلَنا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلی ما آذَیْتُمُونا وَعَلَی اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ المُتَوَکِّلُونَ»؛(3)

ص:91

کارها را به خدا سپردن

همه چیز از خداست، به دست خداست، برای خداست و به قدرت خداست، او که بر هر کاری عالم و قادر است، پس ما هم همه کارهایمان را به او میسپاریم:

«وَأُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالعِبادِ»؛(3)

من کار خود را به خدا واگذارم که خداوند نسبت به بندگانش بیناست!»

* * *

برای ورود به منزل و راه و کار جدید

هر کاری و راهی و هر منزلی، آن گاه مبارک یعنی پر خیر و برکت است که با عنایت خداوند متعال باشد، پس از او درخواست می کنیم:

«رَبِ ّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبارَکاً وَأَنْتَ خَیْرُ المُنْزِلِینَ»؛(2)

«پروردگارا! ما را در منزلگاهی پربرکت فرود آر، و تو بهترین فرود آورندگانی!»

* * *

جهت محفوظ ماندن از دید دشمن

این از موثق ترین و مطمئن ترین ذکرهایی است که هر که خوانده و با نیت خالص خوانده، نفع برده است و تجربه های فراوانی موجود است؛ از جمله روایت شده آن گاه که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در لیلة المبیت یعنی شب هجرت از جلوی چشم کفار قریش از منزل بیرون آمد این آیه را خواند و آنان همه کور شدند، رزمندگان اسلام نیز در دوران دفاع مقدّس هشت ساله ایران موارد زیادی را تجربه و نقل کرده اند:

ص:95

در فراز و نشیب های زندگی

ذکری که نوح نبی علیه السلام به هنگام طوفان آسمان و زمین و تلاطم حوادث سخت به دستور خدا قرائت کرد و کشتی آنان به راحتی و سلامت بر روی آب حرکت و سکون پیدا می کرد و از امام رضاعلیه السلام نقل شده که قبل سوار شدن بر کشتی بخوانند: (2)

«بِسْمِ اللَّهِ مَجْرها وَمُرْس(3)ها إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَحِیمٌ»؛(4)

ثث @@@ئلاًلاًف لاًلاًلاًف لاًلاًلاًئلاًلاًلاًلاًلاًلاًض لاًلاًض لاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًیصلاًلاًیصلاًصلاًض؟لاًض؟لاًلاًلا؟لاًلاًٍ؟لاًلاًلا؟لاًلاًلا؟لاًلاًلا؟ئ؟ئ؟ئ؟ئصئصئصئلاًئلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًصلاًئ

چچ ئئئئئلاًلاًِلاًلاًکلاًلاًکلاًلاًلاًلاًی لاًلاً؟لاًلاً؟لاًض؟لاًلاًلا؟لاًلاًلا؟لاًئئئئئ «به نام خدا بر آن سوار شوید! و هنگام حرکت و توقف کشتی، یاد او کنید، که پروردگارم آمرزنده و مهربان است!»

* * *

هنگام برخاستن از مجلس

از امام محمّد باقرعلیه السلام نقل شده است: هرکه خواهد در قیامت ثواب کامل بیابد، در وقتی که می خواهد از مجلسی برخیزد این آیات را بگوید و در حدیث دیگر منقول است که این کفاره گناهان آن مجلس است: (2)

«سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمّا یَصِفُونَ وَسَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلینَ وَالْحَمْدُ للَّهِ ِ رَبِّ الْعالَمین»؛(3)

منزّه است پروردگار تو، پروردگار عزّت (و قدرت) از آنچه آنان توصیف می کنند. و سلام بر رسولان! حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است!

* * *

ذکر قبل از سفر

در حدیث معتبر از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل است که حضرت رسول صلی الله علیه وآله فرمود: هرکه به سفری رود و با خود عصایی از چوب بادام تلخ بردارد و این آیات را بخواند، حق تعالی او را ایمن گرداند از هر حیوان درنده و هر دزدی و هر صاحب زهری تا به اهل خود برگردد، و با او هفتاد و هفت ملک باشند که برای او استغفار کنند تا برگردد و عصا را بگذارد. این است آیات:

«وَلَمّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ قالَ عَسی رَبّی اَنْ یَهْدِیَنی سَوآءَ السَّبیلِ، وَلَمّا وَرَدَ ماءَ مَدْیَنَ وَجَدَ عَلَیْهِ اُمَّةً مِنَ النّاسِ یَسْقُونَ، وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَاَتَیْنِ تَذُودانِ، قالَ ما خَطْبُکُما قالَتا لا نَسْقِی حَتّی یُصْدِرَ الرِّعاءُ وَاَبُونا شَیْخٌ کَبیرٌ، فَسَقی لَهُما ثُمَّ تَوَلّی اِلی الظِّلِّ فَقالَ رَبِّ اِنِّی لِما اَنْزَلْتَ اِلَیَّ مِنْ خَیرٍ فَقیرٌ، فَجائتْهُ اِحْدهُما تَمْشِی عَلَی اسْتِحْیاءٍ قالَتْ اِنَّ اَبِی یَدْعُوکَ لِیَجْزِیَکَ اَجْرَما سَقَیْتَ لَنا،

ثث @@@ئلاًلاًف لاًلاًلاًف لاًلاًلاًئلاًلاًلاًلاًلاًلاًض لاًلاًض لاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًیصلاًلاًیصلاًصلاًض؟لاًض؟لاًلاًلا؟لاًلاًٍ؟لاًلاًلا؟لاًلاًلا؟لاًلاًلا؟ئ؟ئ؟ئ؟ئصئصئصئلاًئلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًلاًصلاًئ فَلَمّا جائَهُ وَقَصَّ عَلَیْهِ الْقَصَصَ، قالَ لا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ القَوْمِ الظّالِمینَ، قالَتْ

ص:98

ذکرهای پیامبران

ذکر آدم و حوا (برای طلب بخشش)

آن گاه که با وسوسه شیطان دچار لغزش گردیدند، وقتی متوجه و متذکر شدند، توبه نموده و طلب بخشش کردند:«قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَتَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ الخاسِرِینَ»؛(1)گفتند: «پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم! و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی، از زیانکاران خواهیم بود!»

* * *

ذکر ابراهیم (برای دفع اندوه)

هنگامی که دچار غم و اندوه می شد، ذکر پایانی این آیه را تلاوت می نمود:«قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْراهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَءآؤُا مِنْکُمْ وَمِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنا بِکُمْ وَبَدا بَیْنَنا وَبَیْنَکُمُ العَداوَةُ وَالبَغْضآءُ أَبَداً حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلّا قَوْلَ إِبْراهِیمَ لِأَبِیهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیْ ءٍ رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَإِلَیْکَ أَنَبْنا وَإِلَیْکَ المَصِیرُ»؛(1)

برای شما سرمشق خوبی در زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود داشت، در آن هنگامی که به قوم (مشرک) خود گفتند: «ما از شما و آنچه غیر از خدا می پرستید بیزاریم؛ ما نسبت به شما کافریم؛ و میان ما و شما عداوت و دشمنی همیشگی آشکار شده است؛ تا آن زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید! -جز آن سخن ابراهیم که به پدرش [عمویش آزر]گفت (و وعده داد) که برای تو آمرزش طلب می کنم،

ص:103

ذکر ابراهیم (دعا در حقّ مردم)

«رَبَّنا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنْتَ العَزِیزُ الحَکِیمُ»؛(1)

پروردگارا! در میان آن ها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آن ها را کتاب و حکمت بیاموزد، و پاکیزه کند؛ زیرا تو توانا و حکیمی (و بر این کار،

قادری)!»

* * *

ذکر ابراهیم (یقین به قیامت با زنده شدن مردگان)

می خواست مطمئن شود و قلبش آرام گیرد که مردگان چگونه زنده می شوند، و خدا گوشت پرندگان را که مخلوط شده بود را دوباره زنده کرد:

«رَبِ ّ أَرِنِی کَیْفَ تحی الموتی»(1)

خدایا به من نشان بده چگونه مردگان را زنده می کنی؟

ذکر ایّوب (نجات از شیطان)

«وَاذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادی رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَعَذابٍ»؛(1)و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامی که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است.

* * *

ذکر سلیمان (توفیق شکرگزاری)

حضرت سلیمان تنها پیامبری بود که در دنیا به خواست خدا بر تمام عالم حکومت می کرد و همه امور در اختیار و تسخیر وی بود، خدا به او دانشی عظیم عطا فرمود، از آن جمله فهم سخن پرندگان و چرندگان بود، آن گاه که با لشکر خود از منطقه ای عبور می کرد و به سرزمین مورچگان رسیدند، مورچه ای فریاد زد: ای رفقا! به خانه های خود بروید که سلیمان و همراهانش شما را پایمال نکنند، چون آن ها متوجه نیستند و نمی فهمند، سلیمان فهمید، لذا تبسمی نمود و عرض کرد:

«رَبِ ّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلی والِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضیهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبادِکَ الصّالِحِینَ»؛(1)

«پروردگارا! شکر نعمتهایی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشته ای به من الهام کن، و توفیق ده تا عمل صالحی که موجب رضای توست انجام دهم، و مرا به رحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد کن!»

* * *

ص:108

ذکر سلیمان (شروع هر کار)

در ابتدای هر کار و هر سخن و نامه و پیامی باید با ذکر و نام خدا شروع کرد که فرمودند: هر کاری که بدون بسم اللَّه شروع شود، ابتر و ناقص خواهد بود.(1) لذا حضرت سلیمان وقتی ملکه سبأ را به خدا پرستی دعوت کرد نامه خود را با بسم اللَّه شروع نمود:

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ»؛(2)

به نام خداوند بخشنده مهربان

* * *

ذکر طالوت (ایستادگی در جهاد)

بنی اسرائیل دارای سپاه عظیمی بود، طالوت به فرماندهی این سپاه منصوب شد، لکن بسیاری از آنان از آزمون و امتحان نوشیدن آب از آن نهر، مردود شدند؛ لذا طالوت با تعداد کمی در مقابل لشکر جالوت قرار گرفت. برخی ناامید و ناراحت شدند ولی طالوت گفت صبر و توکل داشته باشید که پیروزید و پیروز شدند:

«وَلَمّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَجُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَی القَوْمِ الکافِرِینَ»؛(2)

و هنگامی که در برابر (جالوت) و سپاهیان او قرارگرفتند گفتند: «پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما

ص:110

ذکر عیسی (درخواست روزی)

این تقاضای حواریون عیسی بود که از خدا بخواه تا برای ما غذای آماده از آسمان نازل شود تا یقین کنیم که تو راست می گویی. همان طور که برای مادرش مریم از آسمان غذای آماده و میوه های مختلف بهشتی می آمد:

«قالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مآئِدَةً مِنَ السَّمآءِ تَکُونُ لَنا عِیداً لِأَوَّلِنا وَآخِرِنا وَآیَةً مِنْکَ وَارْزُقْنا وَأَنْتَ خَیْرُ الرّازِقِینَ»؛(1)

عیسی بن مریم عرض کرد: «خداوندا! پروردگارا! از آسمان مائده ای بر ما بفرست! تا برای اول و آخر ما، عیدی باشد، و نشانه ای از تو؛ و به ما روزی ده! تو بهترین روزی دهندگانی!»

* * *

ذکر موسی (درخواست بخشش)

پیامبری که بیش از همه در آیات مختلف قرآن، داستان زندگی و رسالتش بیان شده:

«قالَ رَبِ ّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحِیمُ»؛(2)

(سپس) عرض کرد: «پروردگارا! من به خویشتن ستم کردم؛ مرا ببخش!» خداوند او را بخشید، که او غفور و رحیم است!

* * *

ذکر موسی (شرح صدر)

(موسی) گفت: «پروردگارا! سینه ام را گشاده کن؛ و کارم را برایم آسان گردان! و گره از زبانم بگشای؛ تا سخنان مرا بفهمند!

* * *

ذکر نوح (پیروزی بر دشمنان)

پیامبر طوفان ها، پیامبری با عمر طولانی، با تبلیغ 950 ساله، لکن با کمترین نتیجه در برابر قوم جاهل و لجوج خود:

«قالَ رَبِ ّ انْصُرْنِی بِما کَذَّبُونِ»؛(1)

(نوح) گفت: «پروردگارا! مرا در برابر تکذیب های آنان یاری کن!»

* * *

ذکر هود (پیروزی بر دشمنان)

«قالَ رَبِ ّ انْصُرْنِی بِما کَذَّبُونِ»؛(2)

(پیامبرشان) گفت: «پروردگارا! مرا در برابر تکذیب های آنان یاری کن!»

* * *

ذکر هود (نفرین بر کافران)

«وَقِیلِهِ یا رَبِ ّ إِنَّ هؤُلآءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ * فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَقُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ»؛(1)

«پروردگارا! این ها قومی هستند که ایمان نمی آورند» (غافل می شوند؟!) پس (اکنون که چنین است) از آنان روی برگردان و بگو: «سلام بر شما»، امّا بزودی خواهند دانست!

* * *

ذکر یوسف (در نعمت های الهی و عاقبت به خیری)

«رَبِ ّ قَدْآتَیْتَنِی مِنَ المُلْکِ وَعَلَّمْتَنِی مِنْ تَأْوِیلِ الأَحادِیثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَالأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَأَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ»؛(2)

پروردگارا! بخشی (عظیم) از حکومت به من بخشیدی، و مرا از علم تعبیر خوابها آگاه ساختی! ای آفریننده آسمان ها و زمین! تو ولیّ و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!»

* * *

ذکر یونس (دفع غم و اندوه)

پیامبری که با همین ذکر، خدا او را از شکم ماهی نجات داد:

« … لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِینَ»؛(1)

(«خداوندا!) جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم!»

* * *

ص:118

آیات عافیت

شفا گرفتن از قرآن

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی به پیامبرصلی الله علیه وآله از درد سینه شکایت کرد، در جواب فرمود: از قرآن شفا بجو که فرموده است: (1)

«یا أَیُّهَا النّاسُ قَدْ جآءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَشِفآءٌ لِما فِی الصُّدُورِ وَهُدیً وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ»؛(2)

ای مردم! اندرزی از سوی پروردگارتان برای شما آمده است؛ و درمانی برای آنچه در سینه ها است؛ (درمانی برای دل های شما؛) و هدایت و رحمتی است برای مؤمنان!

* * *

جهت باز شدن مشکل و گره بسته شده

جهت باز شدن مشکل و گره بسته شده(2)طلسم کسی که او را بر زنش بسته باشند، این دعا را نقل کرده است که بنویسد و با خود نگاه دارد: (3)ة المتقین، ص 281. (4) امام صادق علیه السلام فرمود: چون امری بر تو مشکل شود وقت ظهر دو رکعت نماز بخوان و در رکعت اوّل حمد و توحید

ص:121

جهت شفای هر بیماری و برآورده شدن حاجات

از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده که خداوند دعای

ص:122

جهت رفع سردرد

از امام علی النقی علیه السلام نقل شده که این آیه را روی مقداری آب بخوانند و سپس آن را بخورند: (5)

ص:123

جهت سر درد

در روایتی از امام باقرعلیه السلام است که فرمود: برای دفع درد سر، دست را بر بالای سر بگذارد، بگوید: (2)

«لَو کانَ مَعَهُ الِهَةٌ کَما یَقُولُونَ اِذاً لَابْتَغُوا اِلی ذِی العَرْشِ سَبیلاً)؛ (وَاِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوا اِلی ما اَنْزَلَ اللَّهُ وَاِلَی الرَّسوُلِ رَاَیْتَ الْمُنافِقینَ یَصُدُّونَ عَنْکَ صُدُوداً»؛(3)

« … اگر آنچنان که آن ها می گویند با او خدایانی بود، در این صورت، (خدایان) سعی می کردند راهی به سوی (خداوند) صاحب عرش پیدا کنند. و هنگامی که به آن ها گفته شود: «به سوی آنچه خداوند نازل کرده، و به سوی پیامبر بیایید»، منافقان را می بینی که (از قبول دعوت)ِ تو، اعراض می کنند!

* * *

ص:124

جهت رفع صداع

جهت رفع صداع(1)«إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَالأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَلَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً»؛(2)

خداوند آسمان ها و زمین را نگاه می دارد تا از نظام خود منحرف نشوند؛ و هرگاه منحرف گردند، کسی جز او نمی تواند آن ها را نگاه دارد، او بردبار و غفور است!

* * *

جهت شفای درد چشم

استمداد از خدا که نور و روشنایی همه نور هاست و قرائت آیه ای از قرآن که به آیه نور معروف است:

«اَللَّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکوةٍ فِیها مِصْباحٌ المِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَلا غَرْبِیَّةٍ یَکادُ زَیْتُها یُضِی ءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلی نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشآءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الأَمْثالَ لِلنّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِ ّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ» (1)

خداوند نورِ آسمان ها و زمین است؛ مَثَل نور خداوند همانند چراغ دانی است که در آن چراغی (پرفروغ) باشد، آن چراغ در حبابی قرار گیرد، حبابی شفاف و درخشنده همچون یک ستاره فروزان، این چراغ با روغنی افروخته می شود که از درخت پربرکت زیتونی گرفته شده که نه شرقی است و نه غربی؛ (روغنش آنچنان صاف و خالص است که) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله ور شود؛ نوری است بر فراز نوری؛ و خداوند هر کس را بخواهد به

ص:126

جهت سلامت چشم از آفات

قرائت و تکرار این آیه در هر روز سفارش شده است: (1)

«فَجَعَلْناهُ سَمِیعاً بَصِیراً»؛(2)

ما انسان را از نطفه مختلطی آفریدیم، و او را می آزماییم؛ (بدین جهت) او را شنوا و بینا قرار دادیم!

* * *

جهت درد گوش

در روایت وارد شده است که برای درد گوش به روغن یاسمن یا روغن بنفشه هفت مرتبه این آیات را بخواند و سپس آن روغن را در گوش بچکاند: (1)

«کَاَنْ لَمْ یَسْمَعْها کَاَنَّ فی اُذُنَیْهِ وَقْراً)؛ (اِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ

ص:128

جهت شفای درد سینه

جهت شفای درد سینه(2)«وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْساً فَادّارَءْتُمْ فِیها وَاللَّهُ مُخْرِجٌ ما کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ * فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها کَذلِکَ یُحْیِ اللَّهُ المَوْتی وَیُرِیکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ»؛(3)

و (به یاد آورید) هنگامی را که فردی را به قتل رساندید؛ سپس درباره (قاتل) او به نزاع پرداختید؛ و خداوند آنچه را مخفی میداشتید، آشکار می سازد. سپس گفتیم: «قسمتی از گاو را به مقتول بزنید! (تا زنده شود، و قاتل را معرفی کند.) خداوند این گونه مردگان را زنده می کند؛ و آیات خود را به شما نشان می دهد؛ شاید اندیشه کنید!»

جهت خون دماغ

برای قطع خون دماغ نقل شده که این آیه را بر پیشانی او بنویسد: (2)

«وَقیلَ یا اَرْضُ ابْلَعی مائَکِ وَیا سَماءُ اَقْلِعی وَغیضَ الْماءُ وَقُضِیَ اْلامْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُودیّ وَقیلَ بُعْداً لِلْقَوْمِ الظّالِمینَ»؛(3)

و گفته شد: «ای زمین، آبت را فرو بر! و ای آسمان، خودداری کن! و آب فرو نشست و کار پایان یافت و (کشتی) بر (دامنه کوه) جودی، پهلو گرفت؛ و (در این هنگام،) گفته شد:» دور باد قوم ستمگر (از سعادت و نجات و رحمت خدا!)

* * *

جهت شفای درد شکم و قولنج

ابتدا این آیه را می خوانی و سپس هفت مرتبه سوره حمد را: (1)

«وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِینَ»؛(2)

و ذاالنون [یونس] را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت؛ و چنین می پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت،) در آن ظلمت ها(ی متراکم) صدا زد: («خداوندا!) جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم!»

* * *

جهت شفای درد ناف

امام صادق علیه السلام در جواب شخصی که از درد ناف شکایت کرده بود، فرمود: دست بر آن موضع بگذار و سه مرتبه بگو: (3)

«وَإِنَّهُ لَکِتابٌ عَزِیزٌ * لا یَأْتِیهِ الباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ»؛(4)

ص:133

جهت درد مثانه

امام صادق علیه السلام در جواب کسی که از درد مثانه شکایت داشت، فرمود: این آیات را سه مرتبه وقت خواب و یک مرتبه هنگام بیدار شدن بخوان: (1)

«أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْکُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ وَما لَکُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِن وَلِیٍ ّ وَلَانَصِیرٍ»؛(2)

آیا نمی دانستی که خداوند بر هر چیز توانا است؟! آیا نمی دانستی که حکومت آسمان ها و زمین، از آن خداست؟! (و حق دارد هرگونه تغییر و تبدیلی در احکام خود طبق مصالح بدهد؟!) و جز خدا، ولی و یاوری برای شما نیست. (و اوست که مصلحت شما را می داند و تعیین می کند).

* * *

ص:134

جهت ترس در خواب و یا بی خوابی

از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده که چون در خواب می ترسد یا از دردی، بی خوابی بر او غالب شده این آیه را بخواند: (1)

«فَضَرَبْنا عَلَی آذانِهِمْ فِی الْکَهْفِ سِنِینَ عَدَداً) (ثُمَّ بَعَثْناهُمْ لِنَعْلَمَ أَیُّ الْحِزْبَیْنِ أَحْصَی لِما لَبِثُوا أَمَداً»؛(2)

ما (پرده خواب را) در غار بر گوششان زدیم، و سال ها در خواب فرو رفتند. سپس آنان را برانگیختیم تا بدانیم (و این امر آشکار گردد که) کدام یک از آن دو گروه، مدّت خواب خود را بهتر حساب کرده اند.

* * *

جهت شفای درد خاصره

شخصی به امام باقرعلیه السلام از درد تهیگاه شکایت کرد، حضرت فرمود: بعد از نماز دست بر مواضع سجده بزن و سپس به موضع درد بمال و این آیات را بخوان: (1)

«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَأَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ * فَتَعالَی اللَّهُ المَلِکُ الحَقُّ لا إِلهَ إِلّا هُوَ رَبُّ العَرْشِ الکَرِیمِ * وَمَن یَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لَا بُرْهانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الْکافِرُونَ * وَقُل رَّبِ ّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنتَ خَیْرُ الرَّاحِمِینَ»؛(2)

آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم، و به سوی ما باز نمی گردید؟ پس برتر است خداوندی که فرمانروای حقّ است (از این که شما را بی هدف آفریده باشد)! معبودی جز او نیست؛ و او پروردگار عرش کریم است! و هر کس معبود دیگری را با خدا بخواند -و مسلّماً هیچ دلیلی بر آن نخواهد داشت- حساب او نزد پروردگارش خواهد بود؛ یقیناً کافران رستگار نخواهند شد! و بگو: «پروردگارا! مرا ببخش و رحمت کن؛ و تو بهترین رحم کنندگانی!

* * *

ص:136

جهت درمان ثالول (میخچه)

البته همراه با دستور خاصی است که در مفاتیح الجنان آمده است: (1)

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِذا وَقَعَتِ الواقِعَةُ * لَیْسَ لَوَقْعَتِها کاذِبَةٌ * خافِضَةٌ رافِعَةٌ * إِذا رُجَّتِ الأَرْضُ رَجّاً * وَبُسَّتِ الجِبالُ بَسّاً * فَکانَتْ هَبآءً مُنْبَثّاً»؛(2) «وَیَسْئَلُونَکَ عَنِ الجِبالِ فَقُلْ یَنْسِفُها رَبِّی نَسْفاً * فَیَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً * لا تَرَی فِیها عِوَجاً وَلا أَمْتاً»؛(3)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر هنگامی که واقعه عظیم (قیامت) واقع شود، هیچ کس نمی تواند آن را انکار کند! (این واقعه) گروهی را پایین می آورد و گروهی را بالا می برد! در آن هنگام که زمین بشدّت به لرزه درمی آید، و کوه ها در هم کوبیده می شود، و بصورت غبار پراکنده درمی آید، و از تو درباره کوه ها سؤال می کنند؛ بگو: «پروردگارم آن ها را (متلاشی کرده) برباد می دهد! سپس زمین را صاف و هموار و بی آب و گیاه رها می سازد … به گونه ای که در آن، هیچ پستی و بلندی نمی بینی!»

* * *

ص:137

جهت شفای درد پا

امام حسین علیه السلام در جواب کسی که از درد پا شکایت کرد، فرمود: این آیات را بخوان: (1)

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً * لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَما تَأَخَّرَ وَیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَیَهْدِیَکَ صِراطاً مُسْتَقِیماً * وَیَنْصُرَکَ اللَّهُ نَصْراً عَزِیزاً * هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ المُؤْمِنِینَ لِیَزْدادُوا إِیماناً مَعَ إِیمانِهِمْ وَللَّهِ ِ جُنُودُ السَّماواتِ وَالأَرْضِ وَکانَ اللَّهُ عَلِیماً حَکِیماً»؛(2)

ما برای تو پیروزی آشکاری فراهم ساختیم! … تا خداوند گناهان گذشته و آینده ای را که به تو نسبت می دادند ببخشد (و حقّانیت تو را ثابت نموده) و نعمتش را بر تو تمام کند و به راه راست هدایتت فرماید؛ و پیروزی شکست ناپذیری نصیب تو کند. او کسی است که آرامش را در دل های مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند؛ لشکریان آسمان ها و زمین از آن خداست، و خداوند دانا و حکیم است.

* * *

برای طلب فرزند

در حدیث از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود: برای طلب فرزند در سجده این دو آیه را بخواند: (3)

1 - «رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً اِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ»؛ «رَبِّ لا تَذَرْنی فَرْداً وَاَنْتَ خَیْرُ الْوارِثینَ»؛(4)

خداوندا! از طرف خود، فرزند پاکیزه ای (نیز) به من عطا فرما، که تو دعا را می شنوی! پروردگار من! مرا تنها مگذار (و فرزند برومند ی به من عطا کن)؛ و تو بهترین وارثانی!

در حدیث دیگر از امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده است: شخصی شکایت کرد که من بچه دار نمی شوم. حضرت فرمود: چون خواهی به نزد زن خود بروی، این سه آیه را

ص:139

جهت آسان زاییدن

جهت آسان زاییدن(2)1 - «فَأَجآءَهَا المَخاضُ إِلی جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ یا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هذا وَکُنْتُ نَسْیاً مَنسِیّاً * فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاّ تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیّاً وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ

ص:141

جهت ایمنی از سوختگی و غرق شدن

شخصی از امیرالمؤمنین علیه السلام سؤال کرد: خبر دهید مرا از آنچه وسیله ایمنی از سوختگی و غرق شدن است؟ فرمود: این آیات را بخوان: (1)

«إِنَّ وَلِیِّیَ اللَّهُ الَّذِی نَزَّلَ الکِتابَ وَهُوَیَتَوَلَّی الصّالِحِینَ» «وَما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلی بَشَرٍ مِنْ شَیْ ءٍ قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الکِتابَ الَّذِی جآءَ بِهِ مُوسی نُوراً وَهُدیً لِلنّاسِ تَجْعَلُونَهُ قَراطِیسَ تُبْدُونَها وَتُخْفُونَ کَثِیراً وَعُلِّمْتُمْ ما لَمْ تَعْلَمُوا أَنْتُمْ وَلا آبآؤُکُمْ قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِی خَوْضِهِمْ یَلْعَبُونَ»؛(2)

ولی و سرپرست من، خدایی است که این کتاب را نازل کرده؛ و او همه صالحان را سرپرستی می کند. آن ها خدا را

ص:143

جهت دفع وسوسه

«هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظّاهِرُ وَالباطِنُ وَهُوَ بِکُلِ ّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ»؛(1)

اوّل و آخر و پیدا و پنهان اوست؛ و او به هر چیز داناست.

* * *

جهت دفع شیاطین و جادوگران در بیابان

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: هر که در بیابان بی سکنه باشد که باید شب را به صبح برساند، این آیات را بخواند تا فرشته ها او را حفظ کنند و شیاطین از او دور شوند: (2)

«إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّامٍ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی العَرْشِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثاً وَالشَّمْسَ وَالقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الخَلْقُ وَالأَمْرُ تَبارَکَ اللَّهُ رَبُّ العالَمِینَ اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْیَةً إِنَّهُ لا یُحِبُّ المُعْتَدِینَ وَلا تُفْسِدُوا فِی الأَْرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ المُحْسِنِینَ»؛(3)

پروردگار شما، خداوندی است که آسمان ها و زمین را در شش روز [شش دوران] آفرید؛ سپس به تدبیر جهان هستی

ص:145

جهت امان از زمینی که حیوانات درنده دارد

شخصی به امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کرد: سرزمین من پر از درنده است که به خانه ما می آیند، فرمود: این دو آیه را بخوان: (1)

«لَقَدْجآءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌعَلَیْهِ ماعَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَحِیمٌ * فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ العَرْشِ العَظِیمِ»؛(2)

ص:146

جهت دفع عقرب گزیدگی

از امام علی علیه السلام نقل شده که فرمود: اگر کسی از عقرب ترسد، این آیات را بخواند: (1)

«سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی العالَمِینَ * إِنّا کَذلِکَ نَجْزِی المُحْسِنِینَ * إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا المُؤْمِنِینَ»؛(2)

سلام بر نوح در میان جهانیان باد! ما این گونه نیکوکاران را پاداش می دهیم! چرا که او از بندگان باایمان ما بود!

* * *

جهت دفع حمله حیوان درنده

و چون سگ برروی تو فریاد کند و حمله کند، این آیه را بخوان: (2)

«یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْاِنْسِ اِنِ اسْتَطَعْتُمْ اَنْ تَنْفُذُوا مِنْ اَقْطارِ السَّمواتِ وَالْاَرْضِ فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ اِلّا بِسُلْطانٍ»؛(3)

ای گروه جنّ و انس! اگر می توانید از مرزهای آسمان ها و زمین بگذرید، پس بگذرید، ولی هرگز نمی توانید، مگر با نیرویی (فوق العاده)!

* * *

جهت برگشتن گم شده

پاسخ امام است به فردی که به امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کرد: برده ام گریخته است، و حضرت فرمود: این آیه را بخوان: (1)

«أَوْ کَظُلُماتٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍ ّ یَغْشاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحابٌ ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ إِذا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَراها وَمَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ»؛(2)

یا همچون ظلماتی در یک دریای عمیق و پهناور که موج آنرا پوشانده، و بر فراز آن موج دیگری، و بر فراز آن ابری تاریک است؛ ظلمت هایی است یکی بر فراز دیگری، آنگونه که هر گاه دست خود را خارج کند ممکن نیست آن را ببیند! و کسی که خداوند نوری برای او قرار نداده، نوری برای او نیست.

* * *

جهت رفع ترس از خرابی خانه

از سفارشات پیامبرصلی الله علیه وآله به امام علی علیه السلام بوده است و نیز امام صادق علیه السلام فرمود اگر از خرابی خانه در زلزله می ترسی، بخوان: (2)

«إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّمواتِ وَالأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَلَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً»؛(3)

خداوند آسمان ها و زمین را نگاه می دارد تا از نظام خود منحرف نشوند؛ و هرگاه منحرف گردند، کسی جز او نمی تواند آن ها را نگاه دارد، او بردبار و غفور است!

* * *

ص:150

سوره زلزال (جهت ایمنی از زلزله)

امام صادق علیه السلام فرمود: از زیاد خواندن سوره زلزال خسته نشوید؛ زیرا هر که نمازهای نافله خود را با آن بخواند، خداوند هرگز او را به زمین لرزه دچار نکند و به برق گرفتگی نمیرد: (1)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

إِذا زُلْزِلَتِ الأَرْضُ زِلْزالَها * وَأَخْرَجَتِ الأَرْضُ أَثْقالَها * وَقالَ الإِنْسانُ ما لَها * یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحی لَها * یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النّاسُ أَشْتاتاً لِیُرَوْا أَعْمالَهُمْ * فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ * وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یَرَهُ(2)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر. هنگامی که زمین شدیداً به لرزه درآید، و زمین بارهای سنگینش را خارج سازد! و انسان می گوید: «زمین را چه می شود (که این گونه می لرزد)؟!» در آن روز زمین تمام خبر هایش را بازگو می کند؛ چرا که پروردگارت به او وحی کرده است! در آن روز مردم بصورت گروه های پراکنده (از قبرها) خارج می شوند تا اعمالشان به آن ها نشان داده شود! پس هر کس هم وزن ذرّه ای کار خیر انجام دهد آن را می بیند! و هر کس هم وزن ذرّه ای کار بد کرده آن را می بیند!

* * *

ص:151

جهت ترس از ساحر و ظالم

امام علی علیه السلام فرمود: اگر از ساحر یا ظالمی ترس داری، بعد از نماز شب و قبل از شروع به نماز صبح، رو به جانب خانه وی کن و هفت مرتبه بگو: (1) بسم اللَّه و باللَّه،

« … سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَنَجْعَلُ لَکُما سُلْطاناً فَلَا یَصِلُونَ إِلَیْکُما بِایاتِنا أَنتُما وَمَنِ اتَّبَعَکُما الْغالِبُونَ»؛(2)

«بزودی بازوان تو را بوسیله برادرت محکم (و نیرومند) می کنیم، و برای شما سلطه و برتری قرار می دهیم؛ و به برکت آیات ما، بر شما دست نمی یابند؛ شما و پیروانتان پیروزید!»

* * *

جهت دوری شیطان و حفظ قرآن

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: هر که این آیات را بخواند، در جان و مالش بد نبیند و شیطان به او نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند.(1) آیات چنین است: چهار آیه اول بقره/ آیة الکرسی / سه آیه آخر بقره.

«الم * ذَلِکَ الْکِتابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِّلْمُتَّقِینَ * الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَواةَ وَمِمّا رَزَقْناهُمْ یُنفِقُونَ * وَالَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمآ أُنزِلَ إِلَیْکَ وَما أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَبِالأَْخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ» (2)

«اللَّهُ لَآ إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَّهُ ما فِی السَّماوَاتِ وَما فِی الْأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِندَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَما خَلْفَهُمْ وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیْ ءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِما شَآءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا یَُودُهُ حِفْظُهُما وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ * لَآ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِ ّ فَمَن یَکْفُرْ بِالطَّغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَی لَا انفِصامَ لَها وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ * اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَآؤُهُمُ الطّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولَئِکَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فِیها خَلِدُونَ» (3)

ص:153

خواندن این سوره ها در مواقع مختلف

سوره تکاثر

برای دفع وحشت قبر:

پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله فرمود: هر که وقت خواب سوره تکاثر را بخواند از فتنه قبر محفوظ بماند: (1)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

أَلْه(2)کُمُ التَّکاثُرُ * حَتّی زُرْتُمُ المَقابِرَ * کَلّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ * ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ * کَلّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الیَقِینَ * لَتَرَوُنَّ الجَحِیمَ * ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَیْنَ الیَقِینِ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ(3)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر افزون طلبی (و تفاخر) شما را به خود مشغول داشته (و از خدا غافل نموده) است. تا آنجا که به دیدار قبرها رفتید (و قبور مردگان خود را بر شمردید و به آن افتخار کردید)! چنین نیست که می پندارید، (آری) بزودی خواهید دانست! باز چنان نیست که شما می پندارید؛ بزودی خواهید دانست! چنان نیست که شما خیال می کنید؛ اگر شما علم الیقین (به آخرت) داشتید (افزون طلبی شما را از خدا غافل نمی کرد)! قطعاً شما جهنّم را خواهید دید! سپس (با ورود در آن) آن را به عین الیقین خواهید دید. سپس در آن روز (همه شما) از نعمت هایی که داشته اید بازپرسی خواهید شد!

* * *

ص:159

سوره قدر

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که برای محفوظ ماندن، یک کوزه تازه بگیر و در آن آب بریز و 30 بار سوره قدر را بخوان، آن گاه از آن بخور و وضو بگیر: (1)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ القَدْرِ * وَما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ القَدْرِ * لَیْلَةُ القَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ المَلآئِکَةُ وَالرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِ ّ أَمْرٍ * سَلامٌ هِیَ حَتّی مَطْلَعِ الفَجْرِ(2)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل کردیم! و تو چه می دانی شب قدر چیست؟! شب قدر بهتر از هزار ماه است! فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل می شوند. شبی است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده!

* * *

سوره کافرون

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

قُلْ یا أَیُّهَا الکافِرُونَ * لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ * وَلا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ وَلا أَنَا عابِدٌ ما عَبَدْتُمْ وَلا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ * لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ(2)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر، بگو: ای کافران! آنچه را شما می پرستید من نمی پرستم! و نه شما آنچه را من می پرستم می پرستید، و نه من هرگز آنچه را شما پرستش کرده اید می پرستم، و نه شما آنچه را که من می پرستم پرستش می کنید؛ (حال که چنین است) آیین شما برای خودتان، و آیین من برای خودم!

* * *

ص:161

سوره فلق

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِ ّ الفَلَقِ * مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ * وَمِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ * وَمِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِی العُقَدِ وَمِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ(1)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر، بگو: پناه می برم به پروردگار سپیده صبح، از شرّ تمام آنچه آفریده است؛ و از شرّ هر موجود شرور هنگامی که شبانه وارد می شود؛ و از شرّ آن ها که با افسون در گره ها میدمند (و هر تصمیمی را سست می کنند)؛ و از شرّ هر حسودی هنگامی که حسد می ورزد!

* * *

درخواست های نابجا

مقدمه

این که می گویند هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد، کاملاً حساب شده و حکیمانه است، خدا به انسان فرموده دعا کن که هر چه از من بخواهی به تو خواهم داد؛ امّا این خواستن و دعا کردن باید به جا و به موقع باشد، دعا و عمل و عبادت، مخصوص دنیا و تا موقعی است که مرگ فرا نرسیده، یا باید چیزی از خدا خواست که امکان داشته باشد، چیزی که محال است، قدرت به آن تعلق نمی گیرد؛ هر چند قدرت خدا باشد، مثل دیدن خدا با چشم سر:

خدا دیدنی نیست!

آری خدا را با چشم سر نمی توان دید، حتی برای موسی:

«وَلَمّا جآءَ مُوسی لِمِیقاتِنا وَکَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِ ّ أَرِنِی أَنْظُرْ إِلَیْکَ قالَ لَنْ تَرانِی وَلکِنِ انْظُرْ إِلَی الجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکانَهُ فَسَوْفَ تَرانِی فَلَمّا تَجَلّی رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکّاً وَخَرَّ مُوسی صَعِقاً فَلَمّا أَفاقَ قالَ سُبْحانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَأَنَا أَوَّلُ المُؤْمِنِینَ»؛(1)

و هنگامی که موسی به میعادگاه ما آمد، و پروردگارش با او سخن گفت، عرض کرد: «پروردگارا! خودت را به من نشان ده، تا تو را ببینم!» گفت: «هرگز مرا نخواهی دید! ولی به کوه بنگر، اگر در جای خود ثابت ماند، مرا خواهی دید!» اما هنگامی که پروردگارش بر کوه جلوه کرد، آن را همسان خاک قرار داد؛ و موسی مدهوش به زمین افتاد. چون به هوش آمد، عرض کرد: «خداوندا! منزهی تو (از این که با چشم تو را ببینم)! من به سوی تو بازگشتم! و من نخستین مؤمنانم!»

* * *

ص:165

ای کاش مشرک نبودم!

وقتی کار از کار بگذرد، ای کاش ای کاش گفتن فایده ندارد:

«وَأُحِیطَبِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ یُقَلِّبُ کَفَّیْهِ عَلی ما أَنْفَقَ فِیها وَهِیَ خاوِیَةٌ عَلی عُرُوشِها وَیَقُولُ یالَیْتَنِی لَمْ أُشْرِکْ بِرَبِّی أَحَداً»؛(1)

(به هر حال عذاب الهی فرا رسید،) و تمام میوه های آن نابود شد؛ و او بخاطر هزینه هایی که در آن صرف کرده بود، پیوسته دست های خود را به هم می مالید - در حالی که تمام باغ بر داربست هایش فرو ریخته بود- و می گفت: «ای کاش کسی را همتای پروردگارم قرار نداده بودم!»

* * *

ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت می کردیم!

آری، کاش اطاعت می کردید! امّا چرا نکردید؟

«یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النّارِ یَقُولُونَ یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا»؛(1)

در آن روز که صورت های آنان در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از کار خویش پشیمان می شوند و) می گویند: «ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم!»

* * *

ما فقط دنیا را می خواهیم!

و کسی که فقط دنبال دنیا باشد، آخرت چیزی ندارد:

«فَمِنَ النّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَما لَهُ فِی الآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ»؛(2)

بعضی از مردم می گویند: «خداوندا! به ما در دنیا، (نیکی) عطا کن!» ولی در آخرت، بهره ای ندارند.

* * *

ای کاش به دنیا باز می گشتیم!

«فَلَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً فَنَکُونَ مِنَ المُؤْمِنِینَ»؛(1)

ای کاش بار دیگر (به دنیا) بازگردیم و از مؤمنان باشیم!»

* * *

تقصیر دیگران بود که ما را گمراه کردند!

خدا به همه عقل و چشم و گوش داده است، و هر کسی مسؤول کار خود است:

«وَقالُوا رَبَّنا إِنّاأَطَعْنا سادَتَنا وَکُبَرآءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا»؛(2)

و می گویند: «پروردگارا! ما از سران و بزرگان خود اطاعت کردیم و ما را گمراه ساختند!

* * *

آیا قرآن را تغییر نمی دهید؟!

قرار نیست همه کارها طبق میل شما باشد:

«وَإِذا تُتْلی عَلَیْهِمْ آیاتُنا بَیِّناتٍ قالَ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقآءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ ما یَکُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقایِ نَفْسِی إِنْ أَتَّبِعُ إِلّا ما یُوحی إِلَیَّ إِنِّی أَخافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ»؛(1)

و هنگامی که آیات روشن ما بر آن ها خوانده می شود، کسانی که ایمان به لقای ما (و روز رستاخیز) ندارند می گویند: «قرآنی غیر از این بیاور، یا آن را تبدیل کن! (و آیات نکوهش بتها را بردار)» بگو: «من حق ندارم که از پیش خود آن را تغییر دهم؛ فقط از چیزی که بر من وحی می شود، پیروی می کنم! من اگر پروردگارم را نافرمانی کنم، از مجازات روز بزرگ (قیامت) می ترسم!»

* * *

آیا مرگ به تأخیر نمی افتد!

مرگ حتی برای لحظه ای هم تأخیر نمی افتد:

«وَأَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْناکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ المَوْتُ فَیَقُولَ رَبِ ّ لَوْلا أَخَّرْتَنِی إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکُنْ مِنَ الصّالِحِینَ * وَلَنْ یُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْساً إِذا جآءَ أَجَلُها وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»؛(1)

از آنچه به شما روزی داده ایم انفاق کنید، پیش از آن که مرگ یکی از شما فرا رسد و بگوید: «پروردگارا! چرا (مرگ) مرا مدت کمی به تأخیر نینداختی تا (در راه خدا) صدقه دهم و از صالحان باشم؟!» خداوند هرگز مرگ کسی را هنگامی که اجلش فرا رسد به تأخیر نمی اندازد، و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است.

* * *

صبر کنید تا جبران کنیم!

مجازات شما همان جبران و عکس العمل کارهایتان است:

«وَهُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ الَّذِی کُنّا نَعْمَلُ أَوَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَجآءَکُمُ النَّذِیرُ فَذُوقُوا فَما لِلظّالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ»؛(2)

آن ها در دوزخ فریاد می زنند: «پروردگارا! ما را خارج کن تا عمل صالحی انجام دهیم غیر از آنچه انجام می دادیم!» (در پاسخ به آنان گفته می شود:) آیا شما را به اندازه ای که هر کس اهل تذکّر است در آن متذکّر می شود عمر ندادیم، و انذارکننده (الهی) به سراغ شما نیامد؟! اکنون بچشید که برای ظالمان هیچ یاوری نیست!

* * *

ص:174

ای کاش شکرگزار بودیم!

زوال نعمت به دست خود شماست:

«وَجَعَلْنا بَیْنَهُمْ وَبَیْنَ القُرَی الَّتِی بارَکْنا فِیها قُریً ظاهِرَةً وَقَدَّرْنا فِیهَا السَّیْرَ سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَأَیّاماً آمِنِینَ * فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا وَظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَجَعَلْناهُمْ أَحادِیثَ وَمَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِ ّ صَبّارٍ شَکُورٍ»؛(1)

و میان آن ها و شهرهایی که برکت داده بودیم، آبادی های آشکاری قرار دادیم؛ و سفر در میان آن ها را بطور متناسب (با فاصله نزدیک) مقرّر داشتیم؛ (و به آنان گفتیم:) شبها و روزها در این آبادی ها با ایمنی (کامل) سفر کنید! ولی (این ناسپاس مردم) گفتند: «پروردگارا! میان سفرهای ما دوری بیفکن» (تا بینوایان نتوانند دوش به دوش اغنیا سفر کنند! و به این طریق) آن ها به خویشتن ستم کردند! و ما آنان را داستانهایی (برای عبرت دیگران) قرار دادیم و جمعیّتشان را متلاشی ساختیم؛ در این ماجرا، نشانه های عبرتی برای هر صابر شکرگزار است.

ای کاش با مجاهدان بودیم!

کسی که پیروزی و رستگاری را می خواهد، باید مجاهده کند

«وَلَئِنْ أَصابَکُمْ فَضْلٌ مِنَ اللَّهِ لَیَقُولَنَّ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُ

ص:176

ای کاش گمراه نمی شدیم!

گمراه شده و گمراه کننده، همیشه یکدیگر را لعن می کنند و از هم بیزاری می جویند:

«قالَ الَّذِینَ حَقَّ عَلَیْهِمُ القَوْلُ رَبَّنا هؤُلآءِ الَّذِینَ أَغْوَیْنا أَغْوَیْناهُمْ کَما غَوَیْنا تَبَرَّأْنا إِلَیْکَ ما کانُوا إِیّانا یَعْبُدُونَ»؛(2)

گروهی (از معبودان) که فرمان عذاب درباره آن ها مسلم شده است می گویند: «پروردگارا! ما این ها [عابدان را گمراه کردیم؛ (آری) ما آن ها را گمراه کردیم همان گونه که خودمان گمراه شدیم؛ ما از آنان به سوی تو بیزاری می جوییم؛ آنان در حقیقت ما را نمی پرستیدند (بلکه هوای نفس خود را پرستش می کردند)!»

* * *

وای بر ما! چقدر کوتاهی کردیم!

واقعاً که هر لحظه کوتاهی از عمر، خسارت جبران ناپذیر دارد:

«قَدْ خَسِرَ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِلِقآءِ اللَّهِ حَتّی إِذا جآءَتْهُمُ السّاعَةُ بَغْتَةً قالُوا یا حَسْرَتَنا عَلی ما فَرَّطْنا فِیها وَهُمْ یَحْمِلُونَ أَوْزارَهُمْ عَلی ظُهُورِهِمْ أَلا سآءَ ما یَزِرُونَ»؛(2)

آن ها که لقای پروردگار را تکذیب کردند، مسلماً زیان دیدند؛ (و این تکذیب، ادامه می یابد) تا هنگامی که ناگهان قیامت به سراغشان بیاید؛ می گویند: «ای افسوس بر ما که درباره آن، کوتاهی کردیم!» و آن ها (بار سنگین) گناهانشان را بر دوش می کشند؛ چه بد باری بر دوش خواهند داشت!

* * *

پشیمانی چه سود؟!

وقتی سرمایه وجود خود را از دست دادند و مردند، دیگر هیچ ندارند و با هیچ، نمی توان سود کرد:

«هَلْ یَنْظُرُونَ إِلّا تَأْوِیلَهُ یَوْمَ یَأْتِی تَأْوِیلُهُ یَقُولُ الَّذِینَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جآءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِ ّ فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعآءَ فَیَشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیْرَ الَّذِی کُنّا نَعْمَلُ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ»؛(2)

آیا آن ها جز انتظار تأویل آیات (و فرا رسیدن تهدیدهای الهی) دارند؟ آن روز که تأویل آن ها فرا رسد، (کار از کار گذشته، و پشیمانی سودی ندارد؛ و) کسانی که قبلاً آن را فراموش کرده بودند می گویند: «فرستادگان پروردگار ما، حق را آوردند؛ آیا (امروز) شفیعانی برای ما وجود دارند که برای ما شفاعت کنند؟ یا (به ما اجازه داده شود به دنیا) بازگردیم، و اعمالی غیر از آنچه انجام می دادیم، انجام دهیم؟!» (ولی) آن ها سرمایه وجود خود را از دست داده اند؛

ص:179

وعده الهی فرا رسید!

اکنون به یقین رسیدند که خبری هست و آنچه پیامبران خدا می گفتند راست بوده، ولی چه سود از این یقین!

«فَحَقَّ عَلَیْنا قَوْلُ رَبِّنا إِنّا لَذآئِقُونَ»؛(1)

اکنون فرمان پروردگارمان بر همه ما مسلّم شده، و همگی از عذاب او می چشیم!

* * *

ما را از جهنم نجات دهید!

اگر کسی هنگام عذاب بخواهد چانه بزند و پر حرفی کند که ما را نجات دهید، خدا به او می فرماید: گم شو! (اخسؤوا، عبارتی است که عرب برای دور کردن سگ می گوید):

«رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنّا ظالِمُونَ قالَ اخْسَؤُوا فِیها وَلا تُکَلِّمُونِ»؛

پروردگارا! ما را از این (دوزخ) بیرون آر، اگر بار دیگر تکرار کردیم قطعاً ستمگریم (و مستحق عذاب)!» (خداوند) می گوید: «دور شوید در دوزخ، و با من سخن مگویید!

* * *

نفرین جهنمی ها بر یکدیگر

برخلاف بهشتی ها که با سلام و صلوات با هم ملاقات می کنند و بر یکدیگر درود و تحیت می فرستند، جهنمی ها همان طور که در دنیا بد اخلاق و بد زبان بودند، در آنجا نیز با فحش و نفرین به هم، روزگار می گذرانند:

«قالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الجِنِ ّ وَالإِنْسِ فِی النّارِ کُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتّی إِذَا ادّارَکُوا فِیها جَمِیعاً قالَتْ أُخْرهُمْ لِأُولاهُمْ رَبَّنا هؤُلآءِ أَضَلُّونا فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النّارِ قالَ لِکُلٍ ّ ضِعْفٌ وَلکِنْ لا تَعْلَمُونَ»؛

(خداوند به آن ها) می گوید: «در صفّ گروه های مشابه خود از جنّ و انس در آتش وارد شوید!» هر زمان که گروهی وارد می شوند، گروه دیگر را لعن می کنند؛ تا همگی با ذلّت در آن قرار گیرند. (در این هنگام) گروه پیروان درباره پیشوایان خود می گویند: «خداوندا! این ها بودند که ما را گمراه

ص:182