چلچراغ اشك مناجات و مدايح و مراثى اهل بيت عليهم السلام

مشخصات كتاب

سرشناسه : كارگر، رحيم 1349 - عنوان و نام پديدآور : چلچراغ اشك مناجات و مدايح و مراثي اهل بيت ع / گردآورنده رحيم كارگر (پارسا).

مشخصات نشر : تهران نشر مشعر 1385

مشخصات ظاهري : 342 ص

شابك : 10000 ريال 964-6293-63-8 ؛ 14000 ريال

وضعيت فهرست نويسي : فاپا (چاپ دوم)

يادداشت : چاپ اول: 1378 (فيپا).

يادداشت : چاپ دوم.

عنوان ديگر : اشعار مراثي و مدايح ائمه اطهار(ع .

موضوع : شعر مذهبي -- قرن 14 -- مجموعه ها

رده بندي كنگره : PIR4190/ك 22چ 8 1385

رده بندي ديويي : 8فا1/6208

شماره كتابشناسي ملي : م 79-876

ص: 1

اشاره

ص: 23

به پناه آمده ايم

بندگانيم و به درگاه خدا آمده ايم چون فقيران به تمناى نوا آمده ايم

ما كه گِرد يكى خانه طوافى داريم به گِدايى به سرِ خوان خدا آمده ايم

ما نه مشتاق به سنگيم و نه وابسته به گِل به وصال تو به سر نى كه به پا آمده ايم

آرزومندى و درويشى و بى سامانى جمع در ما و به اميد غنا آمده ايم

كوله بار گنه از كوه صفا سنگين تر خالى از غير و در اين جا به پناه آمده ايم

از سر خاكِ غريب حَسَن عليه السلام و امّ البنين عليها السلام خون جگر، شِكوه كنان، سوى خدا آمده ايم

تا بگوييم گلستان خزان است بقيع از احد، وز سر قبر شهدا آمده ايم

(محتشم)

شعله آه

ص: 24

يا رب از فرط گنه نامه سياهم چه كنم گر نبخشى زره لطف گناهم چه كنم

بسته گرديده زهر سو به رُخم راه نجات ندهى گر تو در اين معركه راهم چه كنم

جز تو ما را نبود پشت و پناهى به جهان بى پناهم ندهى گر تو پناهم چه كنم

يوسف افتاد بچاه از اثر بى گنهى من زفرط گنه افتاده به چاهم چه كنم

بخشش و لطف تو پاينده تر از كوه بود من كه ناچيزتر از يك پَرِ كاهم چه كنم

به هدف گر نخورد تير دعايم هيهات به اثر گر نرسد شعله آهم چه كنم

سايه لطف تو از لطف اگر روز معاد نشود شامل احوال تباهم چه كنم

كس به روى من «ژوليده» نگاهى نكند نكنى گر تو هم از مهر نگاهم چه كنم

(ژوليده نيشابورى)

***

كار آتش

كار آتش به صفِ معركه بگداختن است نَفس سركش هدفش كار خرد ساختن است

ص: 25

علّت غفلت انسان ز خدا، آز و هواست حاصل آز و هوا هستى خود باختن است

هيچ كارى به جهان بهر بشر نيست محال هدف از خلقت ما اسب عمل تاختن است

هر كه با تيغِ زبان تيغِ ستم خيز كند حاصلش نسل خود از ريشه برانداختن است

راز بدبختى و بيچارگى نوع بشر خويش را از نظر مرتبه نشناختن است

سيلى از مالك دوزخ به جهنّم خوردن مزدِ سر از خطِ فرمان خدا تافتن است

زاد راهى به كف اى رهگذر آور كه به دهر كار عمر گذران تيغ اجل آختن است

پاى ميزانِ عمل رمز سرافرازى ما پرچم بندگى خويش برافراختن است

شعر «ژوليده» بود سنبل شخصيّت او راز آن در گرو خواندن و پرداختن است

(ژوليده نيشابورى)

***

ميهمان تو

الهى! بنده اى گم كرده راهم بده راهم كه سرتاپا گناهم

اگر عمرى به غفلت زيست كردم تمام هستيم را نيست كردم

به هر در، حلقه كوبيدم خدايا لباس يأس پوشيدم خدايا

اسير نفس هر جايى شدم من مقيم شهر رسوايى شدم من

ص: 26

نچيدم گل زشاخ آرزويى ندارم پيش مردم آبرويى

كنم با عجز و لابه بر تو اظهار گنه كارم گنه كارم گنه كار

تو رحمان و رحيم و مهربانى منم مهمان تو، تو ميزبانى

تو سوز سينه ام را ساز كردى در رحمت به رويم باز كردى

تو گفتى توبه كن، من مى پذيرم ترحم كن اميرا من فقيرم

الهى! هرچه هستم هر كه هستم سر خوان عطاى تو نشستم

يقين دارم كه با اين شرمسارى نجاتم مى دهى از خوار و زارى

اگر كوه گنه گرديده بارم يقين دارم على را دوست دارم

ببخشا اى همه آگاهى من گناهم را به خاطرخواهى من

الهى! گرچه هستم غرق عصيان پشيمانم پشيمانم پشيمان

(ژوليده نيشابورى)

***

پريشان روزگار

الهى! عاشقى شب زنده دارم چو مشتاقان زعشقت بيقرارم

زكوى خويش نوميدم مگردان كه جز كوى تو اميدى ندارم

الهى! در دلم نورى بيفروز كه باشد مونس شب هاى تارم

زلطفت جز گل اميدوارى نرويد از دل اميدوارم

الهى! بنده اى برگشته احوال گدايى روسياه و شرمسارم

تهيدست و اسير و دردمندم سيه روز و پريشان روزگارم

الهى! گر بخوانى ور برانى تويى مولا و صاحب اختيارم

از آن ترسم به رسوايى كشد كار مبادا پرده بردارى زكارم

الهى! اشك عذر ازديده جارى است ترحم كن به چشم اشكبارم

ص: 27

نظر بر حال زارم كن كه جز تو ندارد كس خبر از حال زارم

الهى! عزّت و خوارى است از تو مگردان پيش چشم خلق خوارم

الهى! گر كند غم بر دلم روى تويى در خلوتِ دل غمگسارم

يقين دارم كزين گرداب هايل رهاند رحمت پروردگارم

الهى! ناتوانم كو توانى؟ كه شكر لطف و احسانت گزارم

بيانى كو كه الطافت ستايم زبانى كو كه انعامت شمارم

الهى! تا نسيم رحمت تست زغم بر چهره ننشيند غبارم

مگر عفو تو گرداند مرا پاك كه سر از شرمسارى برنيارم

«رسا» بر شاعرانم فخر اين بس كه مدّاح شه والاتبارم

***

(دكتر قاسم رسا)

غرق گنه

غرق گنه نااميد مشو زدرگاه ما كه عفو كردن بود در همه دم كار ما

توبه شكستى بيا هرآنچه هستى بيا اميدوارى بجوى زنام غفّار ما

بنده شرمنده تو، خالق بخشنده من بيا بهشتت دهم مرو تو در نار ما

در دل شب خيز و ريز قطره اشكى ز چشم كه دوست دارم كند گريه گنهكار ما

خواهم اگر بگذرم ز جمله عاصيان كيست كه چون و چرا، كند زكردار ما

(حبيب چايچيان «حسان»)

يك عمر عصيان

ص: 28

تو بخشنده هر گناهى الهى به جز تو نباشد پناهى الهى

به اين بنده ناتوانت كمك كن كه ابليس دارد سپاهى الهى

زيك عمر عصيان، نشانى نماند زرحمت كنى، گر نگاهى الهى

به نيكى مبدل نمايى بدى را چه خواهى ببخشى گناهى الهى

چو رحم تو سبقت زقهر تو گيرد در آن دم چه كوهى چه كاهى الهى

ولى هر كه با مرتضى آشنا نيست ندارد به عفو تو راهى الهى

به باغ ولايش به رسم گدايان منم ره نشين چون گياهى الهى

به قلب «حسان» مهر جانبخش او را فزون كن دمادم، الهى، الهى

(حبيب چايچيان «حسان»)

***

شرمسار

الهى! اى دواى درد جانم بشوى اين ظلمت و زنگ از روانم

ترحّم كن ندارم توشه راه مگر لاتقنطوا من رحمةاللَّه

يكى وامانده از راه و ذليلم به چاه تن فتاده بى دليلم

ص: 29

اسيرم خائفم بى خانمانم گدايم بى نوايم ميهمانم

سيه رويم تهيدستم فكارم گنهكارم تباهم شرمسارم

بده راهى تو اين شرمنده ات را نوازش كن به رحمت بنده ات را

مرا با عفو خود بنماى درمان نجاتم ده نجات از نفس و شيطان

به حالم در همه حالى نظر كن زجرم و هر گناه من گذر كن

به جز جود و به جز لطفت الهى مرا نبود در اين عالم پناهى

***

(حبيب چايچيان «حسان»)

شب فيض

خيز، اى بنده محروم و گنهكار بيا يك شب اى خفته غفلت زده بيدار بيا

بس شب و روز كه در زير لَحَد خواهى خفت دَم غنيمت بشمار امشب و بيدار بيا

شب فيض است و در توبه و رحمت باز است خيز، اى عبد پشيمان و خطاكار بيا

پرده شب كه بود آيت ستّارى من دور از ديده مردم، به شب تار بيا

اين تويى، بنده آلوده و شرمنده من اين منم، خالق بخشنده ستّار بيا

مگشا دست نيازت به عطاى دگران دل به من بسته و بگسسته زاغيار بيا

فرصت از دست مده، مى گذرد اين لحظات منشين غافل و بى حاصل و بيكار بيا

انديشه ساحل

گول زرق و برق زر را مى خورى اى دل چرا؟ زندگى را مى كنى بر خويشتن مشكل چرا

غنچه گل شد، گل خزان گرديد و بلبل شد خموش مانده اى اى باغبان، حيران و پا در گِل چرا

عمر طى شد، نوجوانى رفت و پيرى سررسيد حبّ دنيا را نمى سازى برون از دل چرا

چهره پرچين گشت و قامت دال و موى سر سپيد از مكافات عمل بنشسته اى غافل چرا

كاخ ها گرديد كوخ و كوخ ها گرديد كاخ زاد راهى برنمى دارى از اين منزل چرا

نوح رفت و كشتى اش بشكست و طوفان شد تمام غافلى اى بى خبر زانديشه ساحل چرا

كاروان مرگ هر دم مى زند كوس رحيل برنمى خيزى براى بستن محمل چرا

عمر چون رفت از كفت ديگر نمى آيد به كف اين سخن حقّ است، حق را مى كنى باطل چرا

مزرع كشت است دنيا از براى آخرت برنمى دارى از آنچه كشته اى حاصل چرا

مرگ مأمور است و معذور از براى بردنت راحت و آسوده خوابيدى در اين منزل چرا

از من «ژوليده» بشنو اى به دنيا بسته دل حب دنيا را نمى سازى برون از دل چرا

(ژوليده نيشابورى)

ص: 31

مى نشينم چو گدا كنج سرايت اى دوست تا كه بينم همه شب لطف و عطايت اى دوست

آتش هجر تو در سينه سوزان من است گاه گاهى نظرى كن به گدايت اى دوست

هاتف جان من غم زده با سوز و گداز سر نهاده است به درگاه وَلايت اى دوست

شهريار دل و جانِ منِ آشفته تويى طالبم طالب آن جود و سخايت اى دوست

چشمه سارى است دو چشمان گناه آلودم اشك من در طلب عفو و رضايت اى دوست

سرزمين دل پاييزى من، ويران است روشنى بخش دلم را به لقايت اى دوست

دردمندانه به كوى تو پناه آوردم واثقم تا بنوازى به دعايت اى دوست

طور اميد وجودم، شده كنعان بلا يوسف عشق من افتاده به پايت اى دوست

گرچه تقصير من افزون شده در محضر تو ليك بردار زمن تيغ بلايت اى دوست

عالمى واله و مفتون تواند و «پارسا» نيز دارد همه دم، شوق لقايت اى دوست

(رحيم كارگر «پارسا»)

در مناجات

ص: 32

راه گم كردم، چه باشد گر به راه آرى مرا رحمتى بر من كنى واندر پناه آرى مرا

مى نهد هر ساعتى بر خاطرم بارى چو كوه خوف آن ساعت كه با روى چو كاه آرى مرا

راه باريك است و شب تاريك، پيش خود مگر با فروغ نور آن روى چو ماه آرى مرا

رحمتى دارى كه بر ذرّات عالم تافته است با چنان رحمت عجب گر در گناه آرى مرا

شد جهان در چشم من چون چاه تاريك از فزع چشم آن دارم كه بر بالاى چاه آرى مرا

دفتر كردارم آن ساعت كه گويى: باز كن از خجالت پيش خود در آه آه آرى مرا

اسب خيرم لاغر است و خنجر كردار كُند آن نمى ارزم كه در قلب سپاه آرى مرا

لاف يكتايى زدم چندان كه زير بار عُجب بيم آنستم كه با پشت دوتاه آرى مرا

هر زمان از شرم تقصيرى كه كردم در عمل همچو كشتى زآب چشم اندر شناه آرى مرا

خاطرم تيره است و تدبيرم كژ و كارم تباه با چنين سرمايه كى در پيشگاه آرى مرا

گر حديث من به قدر جرم من خواهى نوشت همچو روى نامه با روى سياه آرى مرا

ص: 33

بندگى گر زين نمط باشد كه كردم «اوحدى» آه از آن ساعت كه پيش تخت شاه آرى مرا

(اوحدى مراغه اى)

***

توبه كردم

خم شدم از بار عصيان، بارالها توبه كردم گشتم از كرده پشيمان، بارالها توبه كردم

نفس، سركش؛ حرص، غالب؛ فكر، اندك؛ وهم، افزون رفته ام دنبال شيطان، بارالها توبه كردم

رطب و يابس را نوشتى در كتاب خويش، قرآن گر نخواندم بنده قرآن، بارالها توبه كردم

انبيا و اوليا گفتند هر خوب و بدى را گر نمودم ترك آنان، بارالها توبه كردم

در اصول و در فروع دين اگر اهمال كردم برخلاف حكم و فرمان، بارالها توبه كردم

گر به نفس خود ستم كردم و يا بر بندگانت مى كنم من بعد جبران، بارالها توبه كردم

گر كه كردم ترك بيعت، اى خدا، معذور دارم يا شكستم عهد و پيمان، بارالها توبه كردم

گر زدم بر خلق تهمت يا كه هستم اهل غيبت يا كه بودم اهل بهتان، بارالها توبه كردم

از غرور و كبر، نافرمانيى گر سر زد از من مست بودم، قول رندان، بارالها توبه كردم

ص: 34

بايدم برتر شوم من از مَلَك، امّا نگشتم بل شدم بدتر زحيوان، بارالها توبه كردم

از در دربار شاهى گر شدستم من فرارى آمدم با آه و افغان، بارالها توبه كردم

كاروان از پيش رفته، بار من افتاده در گل مانده تنها در بيابان، بارالها توبه كردم

عذر بدتر از گناه است، از كه گريم وز كه نالم خود شدم از اهل عصيان بارالها توبه كردم

راه بنمودى نرفتم، امر فرمودى نكردم هستم از كرده پشيمان، بارالها توبه كردم

گر گنهكار و پليدم يا خطاكار و كثيفم گويم اينك از دل و جان، بارالها توبه كردم

بارالها بنده «مفتون» را به اين جرم و گنه ها عفو كن بر شاه مردان، بارالها توبه كردم

(مفتون همدانى)

***

طواف كعبه

خوشا به نيمه شبى با خدا صفا كردن زبان حال گشودن زدل دعا كردن

تمام لذّت عالم نمى رسد قدرش به يك دقيقه مناجات، با خدا كردن

به صد هزار قبولى عمره مى ارزد به دهر يك گره از كار خلق وا كردن

ص: 35

به ادّعا نتوان برد بهره اى فردا كه بهره از عمل آيد نه ادّعا كردن

در اين سراى دو در، از درى درآ اى دوست كه حاجتى بتوان از كسى روا كردن

براى جلب رضاى خدا بكوش اى دل كه مشكل است خدا را زخود رضا كردن

به زرق و برق زر اى دل مناز، مى بازى كه كار زر، بود از حق تو را جدا كردن

بهشت برگ عبورش محبّت مولاست خوشا به حبّ على دورى از خطا كردن

(ژوليده نيشابورى)

***

توكل

هر كه بر لطف خداى خود توكّل مى كند گر كشد بار غم عالم تحمّل مى كند

بيمى از آتش مكن وقت توكّل چون خليل كز توكّل آتش نمرود هم گُل مى كند

جام گردون از غم عالم نمى گردد تهى قدر وسعش هر كسى از آن تناول مى كند

بيشتر از خوان دوزخ نان غفلت مى خورد هر كه عمر خويش را صرف تغافل مى كند

نيست در قاموس هستى هيچ كارى بى حساب كار را هر كس به مبناى تعادل مى كند

ص: 36

خط و مشى زندگى را نيست جبر انتخاب هر كسى با فكر خود سير تكامل مى كند

در سرابِ زندگى لب تشنه از حق غافليم ورنه زير پاى ما صد چشمه قل قل مى كند

(ژوليده نيشابورى)

***

شرمساريم

خداوندى چنين بخشنده داريم كه با چندين گنه اميدواريم

كه بگشايد درى كايزد ببندد بيا با هم در اين درگه بناليم

خدايا! گر بخوانى ور برانى جز انعامت در ديگر نداريم

سرافرازيم اگر بر بنده بخشى وگرنه از گنه سر برنياريم

زمشتى خاك ما را آفريدى چگونه شكر اين نعمت گزاريم

تو بخشيدى روان و عقل و ايمان وگرنه ما همان مشت غباريم

تو با ما روز و شب در خلوت و ما شب و روزى به غفلت مى گذاريم

نگفتم خدمت آورديم و طاعت كه از تقصير خدمت شرمساريم

مباد آن روز در درگاه لطفت به دست نااميدى سر بخاريم

خداوندا! به لطفت با صلاح آر كه مسكين و پريشان روزگاريم

(سعدى شيرازى)

***

نجواى شب

چه شب است يا رب امشب كه شكسته قلب ياران چه شبى كه فيض و رحمت، رسد از خدا چو باران

ص: 37

چه شبى كه تا سحرگاه، زفرشتگان «اللَّه» بركات آسمانى، برسد به جان نثاران

شب انس و آشنايى است، شب عاشقان مهدى است شب وصل هر جدايى است، شب اشك رازداران

شب تشنگان ديدار، شب ديدگان بيدار شب سينه هاى سوزان، شب سوز سوگواران

شب قلب هاى لرزان، شب چشم هاى گريان شب بندگان خالص، شب راز رستگاران

شب توبه و انابت، شب صدق و معنويت شب گريه و مناجات، شب شور و شوق ياران

شب نغمه هاى ياربّ، شب ذكر «توبه» بر لب شب گوش دل سپردن، به سرود جويباران

چه بسا كه تا سحرگاه، سفر شبانه رفتيم كه مگر نسيم لطفى، بوَزَد در اين بهاران

چه خوش است يا رب امشب، كه خطاى ما ببخشى ز كرم كنى نگاهى به جميع شرمساران

تو خدايى و خطاپوش، تو بزرگ و اهل احسان گنه از غلام مسكين، كرم از بزرگواران

تو انيس خلوت دل، تو پناه قلب خسته تو طبيب چاره سازى، تو كريم روزگاران

دل دردمند ما را، تو شفايى و تو درمان به تو مبتلا و محتاج، نه منم، كه صد هزاران

ص: 38

به خدائيت خدايا، به مقام اوليايت به فرشتگان، رسولان، به خشوع خاكساران

شب دلشكستگان را به سحر رسان، خدايا ز فروغ خود بتابان، به دل اميدواران

(جواد محدّثى)

***

نتيجه بدى

اى دل زچه رو طاعت دادار نكردى؟ خوفى زعذاب و شَرَرِ نار نكردى؟

يك عمر تو را داد خدا مهلت و هيهات دل را بَرى از صحبت اغيار نكردى؟

گفتم كه مكن پيروى از نفس بدانديش كردى تو از او پيروى و عار نكردى؟

گفتم كه مرو از ره بيراهه كه چاه است رفتى و هراسى زشب تار نكردى؟

گفتم به ره خير بكن سيم و زر ايثار بس سيم گرفتى و زر ايثار نكردى؟

گفتم كه مزن تيشه تو بر ريشه اسلام رحمى تو بر اين نخل پر ازبار نكردى؟

مزد زحمات على و آل ندادى شرمى ز رخ احمد مختار نكردى؟

دستى به سر طفل يتيمى نكشيدى وز پاى به ره مانده برون خار نكردى؟

ص: 39

در مرگ كسى قطره اشكى نفشاندى همدردى خود را به كس اظهار نكردى؟

جز فتنه و شر از تو دگر كار نيايد از خير چه ديدى كه تو اين كار نكردى؟

صد بار بدى كردى و ديدى ثمرش را نيكى چه بدى داشت كه يك بار نكردى؟

«ژوليده» مزن دَم به عمل كوش كه كارى از بهر خود از گفتن اشعار نكردى؟

(ژوليده نيشابورى)

***

سفر عشق

واى از آن دل كه درى رو به خدا باز نكرد تا فراسوى ملك، همت پرواز نكرد

بال نگشود و خيال و سر پرواز نداشت با شهيدان خدا زمزمه اى ساز نكرد

در حصار تن خود ماند و وجودش پوسيد خطر عشق نكرد و سفر آغاز نكرد

ديد نجواى شب و حادثه و سوز دعا پر به خلوتكده زمزمه ها باز نكرد

عرق شرم به پيشانى خود، هيچ نديد خويش را با نفس لاله هم آواز نكرد

بارها شاهد خاكستر نخلى سرسبز بود اما سفرى آن طرف راز نكرد

ص: 40

اى صدافسوس كه اين فرصت بشكوه گذشت مى توانست ولى حيف كه اعجاز نكرد

(غلامرضا كاج)

***

خداوندا ببخش!

گر گناهى كردم و دارم، خداوندا ببخش چون گنه را عذر مى آرم، خداوندا ببخش

پاى خجلت را روايى نيست بر درگاه تو دست حاجت پيش مى دارم، خداوندا ببخش

گر گناهم سخت بسيار است رحمت نيز هست بر گناه سخت بسيارم، خداوندا ببخش

چون پذيرفتار بدرفتار نادانان تويى بر من نادان و رفتارم، خداوندا ببخش

پيشت از روز «الست» آوردم اقرار «بلى» هم بر آن پيشينه اقرارم، خداوندا ببخش

بخششت عام است و مى بخشى سزاى هر كسى گر به بخشايش سزاوارم، خداوندا ببخش

نااميدى بردم از ياران، كه مى اندوختم روز نوميدى تويى يارم، خداوندا ببخش

آبرويم نيست اندر جمع خاصان را، ولى آب چشمم هست و مى بارم، خداوندا ببخش

عالِمى بر عيب و تقصيرم تو، يارب! دست گير واقفى بر غيب و اسرارم، خداوندا ببخش

ص: 41

گفته اى: بر زارى افتادگان بخشش كنم اينك آن افتاده زارم، خداوندا ببخش

گر به دلدارى دل مجروح من ميلى نمود بر دل مجروح و دلدارم، خداوندا ببخش

ور چشيدم شربتى بيخود زروى آرزو زآرزوى خود، به آزارم، خداوندا ببخش

«اوحدى» وار از گناه خود فغانى مى كنم بر فغان اوحدى وارم، خداوندا ببخش

(اوحدى مراغه اى)

***

پشيمان آمدم

اين منم، بيدار، از هول گناه مى كنم، بر آسمان شب، نگاه

اين منم، از راه دور افتاده اى رايگان، عمر خود از كف داده اى

اين منم، در دستِ غفلت ها اسير اى خداى مهربان، دستم بگير

گرچه من پا تا به سر، آلوده ام رُخ به درگاه تو آخر سوده ام

جانم از غم سوزد و، دارم خروش اى خداى رازدار پرده پوش

آمدم، با چشم گريان آمدم گر گنه كارم، پشيمان آمدم

ص: 42

يا رئوف يا رحيم و يا رفيع چارده معصوم را آرم شفيع

ناگهان، آمد به گوش دل ندا مژده اى از رحمت بى انتها:

«يا عِبادى، الَّذِينَ اسْرَفُواْ» از نويد رحمتم، «لا تَقْنَطُواْ»

با چنين رأفت كه مى خوانى مرا كى خداوندا، بسوزانى مرا

كى شود نوميد، از رحمت «حسان» تا كه دارد چون تو ربّى مهربان

(چايچيان «حسان»)

***

مهمان حرم

شكر خدا زيارت پيغمبر آمديم توفيق يار شد كه سوى اين در آمديم

ما لايق حضور تو هرگز نبوده ايم لطف تو بود اين كه به اين محضر آمديم

آلوده ايم و از گنه خويش شرمسار با دست هاى خالى و چشم تر آمديم

اى مهربانِ بنده نواز و بزرگوار ما خائف از محاسبه محشر آمديم

ما دلشكسته ايم، وليكن اميدوار ما را زخود مران كه بر اين باور آمديم

ص: 43

با آرزوى ديدن مهدى «عج» در اين ديار از مروه تا صفاى تو چون هاجر آمديم

بوى گلى است در عرفات از حضور تو سوى گل وجود تو ما با سر آمديم

ما داغدار كوچِ هزاران ستاره ايم گريان ولى زداغِ گل ديگر آمديم

داغ بزرگ، مدفن پنهان فاطمه است ما در پى زيارتِ اين مادر آمديم

(جواد محدثى)

***

شرمنده ام

در درگهت، يكى زغلامانم نام تو، زينتِ لب و دندانم

تو برتر از هرآنچه به وصف آيد من كمتر از هرآنچه كه مى دانم

غفّارى و كريم و خطاپوشى من صاحب معاصىِ پنهانم

شايد مرا نگاهِ تو گيرد دست ورنه فريب خورده شيطانم

تو آن خداى خالق و رحمانى من، بنده حقير و پشيمانم

بگذشته از شماره و حدّ و حصر اندازه خطا و گناهانم

با اين همه گناه كه من دارم چون ادّعا كنم كه مسلمانم؟

در چاهِ نفس خويش گرفتارم از جهل خويش سر به گريبانم

شرمنده ام، زيان زده ام، خامم من بنده فرارى و ترسانم

خاكم، گِلم، كَفَم، خس و خاشاكم خارم، خَسَم، فقيرم و نادانم

تا كى به درگهِ كرمت دوزم اين ديدگان خسته و گريانم

آن كس كه نيست لايقِ احسانت آن كس كه هست شيفته، من آنم

ص: 44

يك لحظه گر نظر فكنى بر من يك عمر، سرفرازم و خندانم

سيلابِ خون به چهره زردِ من جارى شده زديده گريانم

چون دل، سراى توست، نه بيگانه در راه دل نشسته و دربانم

حاشا كه جز تو، ره به دلم يابد جانم فدايت، اى همه جانانم

(جواد محدّثى)

***

يا قاضى الحاجات

يا رب به ما تو قدرت ترك خطا بده توفيق بندگى بدون ريا بده

از بحر بى كرانه الطاف خويشتن بر آنچه لايقيم به ما اى خدا بده

از ما بگير كينه و كبر و حسد ولى بر ما صفاى باطن و صدق و صفا بده

ما مجرم و تو مجرى ديوان كيفرى حكم برائت گنه ما به ما بده

ما بنده ايم ذات تو بخشنده و رحيم از خوان نعمتت نعمتى بر گدا بده

خون شد زهجر كربُ و بلا قلب شيعيان بر دست ما تو تذكره كربلا بده

گويد به طعنه خصم كه مهديتان كجاست لطفى نما و مهدى ما را به ما بده

ص: 45

«ژوليده» عاشق است ولى عاشق حسين يا رب مريض عشق و صفا را شفا بده

(ژوليده نيشابورى)

***

هوس

هوس هرجا نهد پا را تمنّا مى شود پيدا چنانكه اسم هر كس از مسمّا مى شود پيدا

به دنيا دل مبند اى دل كه دنيا جاودانى نيست كه معيار على از ترك دنيا مى شود پيدا

در اين دنيا بكن كارى كه بتوان بهره بردارى كه قدر عمر ما در روز عقبا مى شود پيدا

زسيما پى توان بردن كه در طينت چه مى باشد بلى هرجا كه صورت هست، معنا مى شود پيدا

به زور و زر مناز اى دل كه حق فرموده در قرآن مقام و ارزش انسان زتقوا مى شود پيدا

مشو از مرگ خود غافل كه بهر بردنت اى دل اگر پيدا نشد امروز، فردا مى شود پيدا

مكن سرپيچى از حظِّ على و آل چون فردا تو را خطّ امان از حبّ مولا مى شود پيدا

(ژوليده نيشابورى)

***

چشمه لطف

الهى بى پناهان را پناهى به سوى خسته حالان كن نگاهى

ص: 46

مرا شرح پريشانى چه حاجت كه بر حال پريشانم گواهى

خدايا تكيه بر لطف تو دارم كه جز لطفت ندارم تكيه گاهى

دل سرگشته ام را رهنما باش كه دل بى رهنما افتد به چاهى

نهاده سر به خاك آستانت گدايى، دردمندى، عذرخواهى

گرفتم دامن بخشنده اى را كه بخشد از كرم كوهى به كاهى

خوشا آن كس كه بندد با تو پيوند خوشا آن دل كه دارد با تو راهى

زنخل رحمت بى انتهايت بيفكن سايه بر روى گياهى

به آب چشمه لطفت فرو شوى اگر سر زد خطايى، اشتباهى

مران يا ربّ زدرگاهت «رسا» را پناه آورده سويت بى پناهى

(دكتر قاسم رسا)

***

قدر و بها

هر كه عارى از ريا گردد صفايش مى دهند چون كه گردد باصفا بر ديده جايش مى دهند

اهل تقوا را به محشر امتياز ديگريست گرچه اين جا بيشتر جام بلايش مى دهند

بى بها بودن به نزد خلق گنجى پربهاست خاك چون آدم شود قدر و بهايش مى دهند

هر كسى از راه فهمش مى كند درك سخن هرچه سوزِ نى فزون باشد نوايش مى دهند

ص: 47

آب حيوان خضر را رمز نجات مرگ نيست فانى فى اللَّه را آب بقايش مى دهند

همچو يوسف در جوانى ترك شهوت كن كه نفس هرچه كام دل برآرد اشتهايش مى دهند

از مقام لا به الّااللَّه انسان مى رسد هر كه اين معنى نداند حكم لايش مى دهند

قفل جنّت را كليدى هست در دست على هر كه را خواهد على اذن سرايش مى دهند

(ژوليده نيشابورى)

***

اشتباه

گذشت عمر و بيا غفلت از اله مكن بس است خيره سرى ديگر اشتباه مكن

هر آنچه نامه نوشتى تو از گناه بس است بيا و توبه كن و نامه اى سياه مكن

به ميهمانى خود خوانده ات خدا اينك بيا و وقت گرانمايه را تباه مكن

به درك اين زمانه اگر نكوشيدى بيا و غفلت از اين مابقىِ ماه مكن

اگر كه چشم شفاعت به مرتضى دارى به چشم بد به كسى در جهان نگاه مكن

براى آن كه به مقصد رسى بدون خطر بيا و نفس دنى را رفيق راه مكن

ص: 48

كليد گنج سعادت بُوَد به دست عمل بكوش در عمل و ترك پايگاه مكن

شعار شاعر «ژوليده» روز و شب اين است گذشت عمر و بيا غفلت از گناه مكن

(ژوليده نيشابورى)

***

دوبيتى هاى دردمندى

(1)

خدايا! بر در تو بنده توست همى خواهان آن گلْ خنده توست

تو روى نازنين از من مگردان بزرگى و كرم زيبنده توست

(2)

خدايا! اى رحيم بنده پرور بكن ابر كرم را سايه گستر

نمى بينم به جز ذاتت غفورى بميرانم كنون پاك و مطهّر

(3)

خداوندا! طمع دارم فراوان به لطف و بخششت با چشم گريان

سزاوار عذابى جانگزايم ببخشا اى طبيب دردمندان

(4)

خدايا! شرمسارم شرمسارم به غير از كوى تو جايى ندارم

دل من برده نفس پلشت است به لطف و رحمتت چشم انتظارم

(5)

خداوندا! شبى دمساز خود كن مرا پروانه جانباز خود كن

چشمان شهد وصالت را به جانم اسير درگه پر راز خود كن

(6)

خداوندا! منم عبد گنه كار اسير نفس بند انديش و بدكار

مرا شرم آيد از گفتار و كردار تويىُّ و من، من عاصىّ و تو غفّار

(7)

خدايا! جرمم از حد گشته افزون شده قلبم سياه و دل پر از خون

مرا رنجى است جانكاه و كشنده به فريادم برس اكنون! اكنون!

(8)

خدايا! روشنى بخش جهانى حبيب و مونس صاحب دلانى

مرا مغضوب درگاهت نميران تو غفّار الذنوب و مهربانى

(9)

خدايا! گفته اى تو به پذيرم گنه كاران بد را دستگيرم

من بد را ببخشا و بيامرز بكن لطفى كه با عشقت بميرم

(10)

خداوندا! منم با ناله همدم شريك غصّه ها و محنت و غم

قبولم كن كه هستم شرمسارت تمام كرده هايم ناقص و كم

(رحيم كارگر «پارسا»)

***

انديشه

لحظه اى خود را بيا از خويشتن بيگانه كن ديدنى ها را فداى ديدن جانانه كن

تا به كى مِى از سبوى غير مى نوشى بيا از سبوى رحمت حق باده در پيمانه كن

ص: 50

گنج در ويرانه پنهان ست بايد رنج كرد گنج بى رنج ار كه خواهى خويش را ويرانه كن

تا نگردد از پريشانى پريشان خاطرت هر كجا ديدى پريشان گيسوانى شانه كن

هر كجا ديدى كه عقل تو حريف نفس نيست عقل را بگذار و خود را در جهان ديوانه كن

همچو شمعى فيض بخش ديگران باش و بسوز در مقام جانفشانى خويش را پروانه كن

بهر تاريكى گورِ خويش شمعى برفروز فكر فردا و حساب خالق جانانه كن

در مقام خاكسارى همچنان خورشيد باش خدمت خلق خدا با همّتى مردانه كن

پند عبرت مى دهد «ژوليده» با پندش تو را تا نگرديدى اسير دام ترك دانه كن

(ژوليده نيشابورى)

***

مناجات

الهى مرده ام من زنده ام كن فقيرم دولت پاينده ام كن

الهى راه را گم كرده ام من ازين جويندگى يابنده ام كن

الهى سوختم در آتش جهل رها از آتش سوزنده ام كن

اگر عمرى گنه كردم الهى كرم بر عمر باقى مانده ام كن

غلامم سرخط آزادى ام ده زغفلت برده ام من بنده ام كن

اگر شرمى نكردم از تو يا رب تو با بخشندگى شرمنده ام كن

ص: 51

به آب رحمتت پاك از سياهى در اين شام سيه پرونده ام كن

تهى دستم بگير از لطف دستم زپا افتاده ام پوينده ام كن

غمم از حد گذشته شادى ام بخش سراپا گريه ام من، خنده ام كن

من «ژوليده» مى گويم به زارى الهى مرده ام من، زنده ام كن

(ژوليده نيشابورى)

***

خطا كردم

الهى گرچه يك عمرى به نفس خود جفا كردم ندانستم، نفهميدم كه اين كار خطا كردم

تو گفتى اين جهان سجن است و انسان هست زندانى در اين زندان فتادم هستى خود را فنا كردم

گنه كارم ولى دل بر اميد رحمتت بستم زخوف آتش قهرت توسل بر رجا كردم

به مهمانى خود در خانه خود دعوتم كردى سر خوانت نشستم، توبه نزدت بارها كردم

نمك خوردم شكستم با نمكدان توبه خود را ولى از بس رئوفى تو، به تو من التجا كردم

(ژوليده نيشابورى)

***

كبوتر حرم

كجا روم كه درِ لطف تو به من باز است شها زتوست در عالم هر آنچه آواز است

ص: 52

كسى به باب دگر مى رود كه انديشد كه بسته بابِ تو و باب ديگران باز است

كبوترى كه وطن كرد بر درِ حَرَمت كجا دگر به سرِ او هواى پرواز است

كسى كه از دم گرم تو ذوق صحبت يافت كجا دگر به دم سرد خلق دمساز است

كسى كه نازكشى چون تو نازنين دارد بجاست بر مَلك و بر فَلَك گَرَش ناز است

خوش آنكه در ملأ عام با تو همدوش است خوش آنكه در حرمِ خاص با تو همراز است

براى رهرو كوى تو راه نزديك است زبهر قاصد بابت، مدام در باز است

بيامديم به باب اللهى به درگه تو كرم نما و عطا كن كه جاى اعزاز است

انَّما الدُّنْيا فَناءٌ لَيْسَ لِلدُّنْيا ثَباتٌ ها حَبيبى قُمْ ادِرْ مِنْ كَأْسِكَ الْعَذْبَ الْفُراتَ (1)

(عارف تهرانى)

***

خسته دل

الهى جز تو من يارى ندارم تو را دارم به كس كارى ندارم

روانم تيره از دود گناه است دلم مهجور و روى من سياه است

ص: 53

چه سازم من چه گويم من الهى به سوى خود مرا بگشاى راهى

نشد غير از گنه از من پديدار همه آثار ذلت شد نمودار

زمن عزم گنه را دور گردان دلم را از كرم پرنور گردان

مرا از بند غم آزاد گردان به مهر و عفو خود دلشاد گردان

علاجى كن علاج، اين خسته دل را ترحّم كن تو اين، بشكسته دل را

اگر از رحمتت من دور مانم سيه رو گردم و رنجور مانم

(انصاريان)

***

كريما ...

كريما به رزق تو پرورده ايم به انعام و لطف تو خو كرده ايم

گدا چون كرم بيند و لطف و ناز نگردد زدنبال بخشنده باز

چو ما را به دنيا تو كردى عزيز به عقبى همين چشم داريم نيز

خدايا به عزّت كه خوارم مكن به ذُلّ گنه شرمسارم مكن

به لطفم بخوان و مران از درم ندارد بجز آستانت سرم

تو دانى كه مسكين و بيچاره ايم فرومانده نفس امّاره ايم

به مردان راهت كه راهى بده وزين دشمنانم پناهى بده

خدايا به ذات خداونديت به اوصاف بى مثل و ماننديت

به لبّيك حجّاج بيت الحرام به مدفون يثرب عليه السلام

به طاعات پيران آراسته به صدق جوانان نوخاسته

كه چشمم ز روى سعادت مبند زبانم به وقت شهادت مبند

(سعدى شيرازى)

قلب خسته

ص: 54

الهى اى انيس شام تارم به غير از لطف تو يارى ندارم

الهى اين من و اين قلب خسته دل سوزان و اين پشت شكسته

الهى اين من و اين خوارى من به روز و شب ببين اين زارى من

الهى اين من و تنهايى من الهى اين من و رسوايى من

الهى اين من و اين تيره روزى بود حق گر مرا فردا بسوزى

سزاوار عقاب و هم عذابم به وحشت از غم روز حسابم

همان روزى كه روز شرمسارى است همان روزى كه مجرم غرق خوارى است

***

بى نوا

درى بگشا زرحمت يا الهى به روى بى پناه عذرخواهى

نوازش كن تو بارى خسته اى را عنايت كن تو دل بشكسته اى را

خداوندا زدوشم بار بردار به روز حشرم از ذلت نگه دار

در اين ملك فنا من بى نوايم اسير نفس و دربند هوايم

دريغ از من مكن يا رب عطا را بشوى از دفترم جرم و خطا را

طبيبا اى شفاى دردمندان كريما اى اميد مستمندان

ص: 55

ببخشا از گنهكاران گناهان بگير از لطف، دست بى پناهان

پريشان خاطران را شاد گردان گرفتاران زبند آزاد گردان

(انصاريان)

***

جمال يار

اى كه مى خواهى جمال بى منال يار را در حريم دل چرا ره مى دهى اغيار را

ديدن ناديده را عشق خودى ها حائل است از خودى بگذر كه تا بى پرده بينى يار را

درس هشيارى برو در مكتب مستان بخوان زانكه اين مكتب به مستى مى كشد هشيار را

در مسير عشق همچون ميثم خرمافروش با على باش و به گردن نه طناب دار را

«روزه دارى» را دهان بسته تنها شرط نيست طاقت اشتر به ما ثابت كند اين كار را

پاك كن زآيينه دل گرد خودبينى كه كور با عصايى مى كند پيدا رهِ هموار را

گر كه در حصن امان خواهى زحق اذن دخول در كف نفس دنى هرگز مده افسار را

در مذاق اهل عالم حرف حق تلخ است تلخ زهر گردد چون شكر، دارو شود بيمار را

ص: 56

در مقام خاكسارى همچنان «ژوليده» باش كز مسير خاكسارى يافت اين آثار را

(ژوليده نيشابورى)

***

بقا

لحظه اى در خود فنا شو تا بقا پيدا كنى از منيّت ها جدا شو تا منا پيدا كنى

حاصلى ما و تو را از ارتباط خلق نيست سعى كن تا ارتباطى با خدا پيدا كنى

تا توانى در رفاقت با خدا يكرنگ باش صاف شو در زندگانى تا صفا پيدا كنى

بگذر از قدر و بها و خاكسارى پيشه كن تا مقامى برتر از شيخ بها پيدا كنى

همچو زرگر روز و شب دنبال سيم و زر مگرد بگذر از زر تا به عالم كيميا پيدا كنى

ديدن ناديده را چشم خدابين لازم است از خودى بيگانه شو تا آشنا پيدا كنى

تا نگردى لا ز الّااللَّه، اللَّهى بجو جستجو كن تا كه اللَّه را ز لا پيدا كنى

***

(ژوليده نيشابورى)

دون همّتان

هر كه خود را بيشتر پابند دِرهم مى كند بيشتر خود را اسير محنت و غم مى كند

ص: 57

وه چه بدبخت است آنكه با وجود ذات حق سر بر دون همّتان از بهر نان خم مى كند

روزى هر روزه ما را دهد روزى رسان در عوض روزى زعمر ما و تو كم مى كند

گريه ابر بهاران بين كه از همبستگى چشمه، نهر و نهر، رود و رود را يم مى كند

در ضمير خويش هرگز ره مده فكر گناه فكر هر كارى تو را بر آن مصمّم مى كند

از «فَمَنْ يَعْمَل» كه حق فرموده در قرآن بدان خير و شر را ذات حق تفكيك از هم مى كند

تفرقه هرجا فتد كارش زهم پاشيدگى است اى بنازم آن كه با حق رشته محكم مى كند

(ژوليده نيشابورى)

***

اتّكا

هر كس كه اتّكا به زر و زور مى كند خود را زفيض رحمت حق دور مى كند

در ملك جان زياده مكن آرزو، كه مرگ آهنگ آرزوى تو در گور مى كند

بشكن غرور خويش كه در ارتكاب جرم شيطان كمك به آدم مغرور مى كند

دنيا چو دام و دانه آن مكر و صيد را با يك نگاه لال و كر و كور مى كند

ص: 58

گر بار منّتى نتوانى برى به دوش كارى بكن كه با عملش مور مى كند

(ژوليده نيشابورى)

***

سحر رسيد

شد وقت آن كه درد نهان را دوا كنيم روى نياز خويش به سوى خدا كنيم

اى خفتگان بستر راحت سحر رسيد خيزيد تا كه چاره جرم و خطا كنيم

بيگانگى بس است زدرگاه كردگار خود را دمى به خالق خود آشنا كنيم

تا صبح عمر ما ننموده است رو به شام كارى براى خجلت روز جزا كنيم

بهر نجات آتش دوزخ به صد اميد دست دعا بلند به سوى خدا كنيم

تا كاسه هاى ديده نگرديده پر زخاك چشمى به حال بى كسى خويش وا كنيم

شيطان نهاده بند گناهان به پاى ما بهر رها نمودن خود دست و پا كنيم

(نغمه هاى مناجاتى، ص 224)

***

اميدواران

آمد به درت اميدوارى كو را به جز از تو نيست يارى

ص: 59

محنت زده اى نيازمندى خجلت زده اى گناهكارى

از گفته خود سياه رويى وز كرده خويش شرمسارى

شايد زدر تو باز گردد نوميد چنين اميدوارى

(چايچيان «حسان»)

***

باب رحمت

آمدم، آمدم به سوى تو باز اى خداى كريم بنده نواز

پاى تا سر همه نيازم من از كرم سايه بر سرم انداز

آبروى گداى خويش مريز دستم آخر سوى تو است دراز

بسته اى راه نااميدى را كرده اى چون كه باب رحمت باز

(چايچيان «حسان»)

***

يا ربّ!

يا رب مرا به سلسله انبيا ببخش بر شاه اوليا، على مرتضى ببخش

يا رب گناه من بود از كوه ها فزون جرم مرا به فاطمه، خيرالنسا ببخش

هر كار كرده ام، همه بد بوده و غلط يا رب مرا تو بر حسن مجتبى ببخش

يا رب اگر كه جود و سخايى نكرده ام ما را تو بر سخاوت اهل سخا ببخش

ص: 60

يا رب مرا به رحمت بى منتها ببخش يعنى به ساحت حرم كبريا ببخش

يا رب گناهكار و ذليل و محقّرم عصيان من به شوكت عزّوعلا ببخش

يا رب تو را به جاه و جلالت دهم قسم جرم گذشته عفو كن و ماجرا ببخش

يا رب مرا ببخش به اهل صلات و صوم يعنى به نور صفوت اهل صفا ببخش

يا رب تو را به نور جمالت دهم قسم كز ظلمتم رهان و به نور هدا ببخش

يا رب به نور ظلمت خاصان درگهت اين بنده را به ختم همه انبيا ببخش

يا رب از اين معاصى بسيار بى شمار مستوجب عقوبتم؛ امّا مرا ببخش

(مفتون همدانى)

***

استغفارها

اى شفاى علّت بيمارها پيش تو آسان، همه دشوارها

اى سرور سينه صاحبدلان اى فروغ ديده بيدارها

اى به كينه ذات تو نابرده پى عقل ها، انديشه ها، پندارها

اى رهانيده زطوفان بلا كشتى بى ناخدا را بارها

ريخته باران رحمت بى دريغ بر سر گل ها، به پاى خارها

كرده از ابر كرامت بهره مند خشك و تر، گلزارها، نى زارها

ص: 61

با خيال نرگس جادوى تو در ضمير عارفان گلزارها

مى كنم اقرار بر يكتايى ات دور باد از جان من انكارها

روز رستاخيز چشم پرسرشك با تو و لطف تو دارد كارها

تا چه خواهى كرد با شرمنده اى كز گنه دارد به كف طومارها

گر نگردد دستگيرم عفو تو واى بر من، با چنين كردارها

اين تو و اين لطف بى پايان تو اين من و اين بانگ استغفارها

(باقر زاده «بقا»)

***

به چهارده معصوم

خدايا به اعزاز اين چند تن كه هستند فخر زمين و زمن

به حق تو اى داور آب و خاك بدين چارده نام معصوم پاك

به نور محمد چراغ سُبُل سر و سرور و سرو باغ رسل

على ولى شير پروردگار سپهدار دين شاه دلدل سوار

به زهرا كه او دخت پيغمبر است كه در عرش او زهره خنياگر است

به خلق حسن افتخار زمن كه خلقش حسن بود و نامش حسن

به خون حسين آن كه در كربلا بيفزود او را بلا بر بلا

به سجّاده زينت العابدين به باقر شناساى علم اليقين

محمد كه همنام پيغمبر است كه نعلين او عرش را زيور است

به جعفر گل روضه اصطفا كش افزون بُد از صبح صادق صفا

به موساى كاظم به ميقات او به قرب و مقام و مقامات او

به قدر على بن موسى الرضا شهيد خراسان به ظلم و جفا

به زهد محمد كه نعتش تقى است كه در دين چوباباى خودمتّقى است

ص: 62

به شمع شبستان اهل يقين على النّقى نِقوة المهتدين

به شهد شكر لذّت عسكرى كه همچون حسن بُد به دين پرورى

به مهدى قائم امام انام سلامٌ عليهم، عليهم سلام

كه در دين و دنيا مرا چند كار برآرى به فضل خود اى كردگار

يكى حاجتم را نمانى به كس برآرنده آن تو باشى و بس

دويم روزى من زجايى رسان كه منّت نبايد كشيد از خسان

سيم چون به مرگم اشارت بود به «الّا تخافوا» بشارت بود

چهارم چنانم سپارى به خاك كه باشم زآلودگى گشته پاك

ششم آن كه رويم زشرم گناه در انبوه محشر نباشد سياه

به هفتم به نيكوترين حال من بچربد ترازوى اعمال من

به هشتم به هنگام بيم فزع زبان را نبايد نمودن جزع

نهم آن كه بر من به كردار زشت نبندند درهاى خرّم بهشت

دهم آن كه بر سير بالاى پُل بود گردن آزادم از بند و غل

ده و يك چو دوزخ زبانه كشد مرا لطف تو بر كرانه كشد

ده و دو چو سرعت بود در حساب بود بر من آسان سؤال و جواب

سه و ده كه آن نامه هاى درشت به دست چپم نايد از سوى پشت

ده و چارمين آن كه بى ماجرا ببخشى بدين چارده تن مرا

(حسام خوسفى)

***

يا رب

وقت است اگر به دعوت ادْعونى استَجِب دستى برآوريم به درگاه كبريا

ص: 63

يا رب به حق نقطه انّى انَا الغَفور كاندر بسيط مركز عالم نيافت جا

يا رب به حق آيت لاتَقنُطوا كه هست سرمايه سعادت و پيرايه رجا

يا رب به حق خامه مشكل گشاى «كُن» كاو بست نقش نام تو بر لوح از ابتدا

يا رب به حق عرش كه تمجيد قدر او مفهوم نيست كان ز كجا بود تا كجا

يا رب به حق صاحب صور و به نفخ او آن دم كه گوش را نبود هوش از كجا

يا رب به آب ديده كرّوبيان پاك كز خوف، چشمشان نبود خالى از بُكا

يا رب به حق كوثر و تسنيم و سلسبيل كان بر حبيب حضرت خود كرده اى عطا

يا رب به حق ابر بهاران كه مى رسد هر شب ز فيض شبنم او خاك را نما

يا رب به حق غنچه كه از شرم عندليب چون نوعروس مانده پس پرده حيا

يا رب به تاب طرّه سنبل كه دم به دم چون زلف دلبران بگشايد ز هم صبا

يا رب به ساز بلبل عاشق كه هر سحر بر بوى گل ز روى چمن بركشد نوا

ص: 64

يا رب به انبياى معظّم كه كرده اند بى اجر و مزد حكمت تنزيل را ادا

يا رب به حق چارده معصوم متّقى آنها كه در سفينه چو نوحند ناخدا

يا رب به حق عفّت مريم كه پاك بود از زلّت فواحش و از تهمت زنا

يا رب به حسن و مال خديجه كه صرف كرد در مقدم رسول تو بى شبهه و ريا

يا رب به حق چادر عصمت كه كرده اند دوشيزگان قدس بدو روى التجا

يا رب به دعوتى كه اجابت قرين اوست يا رب به حاجتى كه كند لطف تو روا

يا رب در آن زمان كه تو مانى و ما و بس رحمت كنى و باز نگيرى ز ما عطا

مستوجب عذاب اليم و عقوبتيم ما را اگر به شرطِ عمل، مى دهى جزا

چون جان وداع قالب خاكى ما كند آه ار عنايت تو نباشد در آن عَنا

«ابن حسام» را عملى موجب ثواب گر نيست هست رحمت عام تو ملتجا

اميد من به رحمت بى منتهاى توست يا منتهى الرّجا مكن اميد من هَبا

ص: 65

دعوت چو بى درود محمّد تمام نيست صلّوا عليه، سيّدنا، اكرم الورى

(حسام خوسفى)

***

رحمت بى منتها

يا رب! گناه اهل جهان را به ما ببخش ما را سپس به رحمت بى منتها ببخش

هرچند ما نه ايم سزاوار رحمتت ما را بدان چه نيست سزاوار ما ببخش

گفتى كه مستجاب كنم گر دعا كنى توفيق هم عطا كن و حال دعا ببخش

بگذر از آن گناه كه سدّ ره دعاست هم بر دعاى ما اثرى برملا ببخش

قصد از دعا، اجابت امر است، ورنه من خود كيستم كه با تو بگويم خطا ببخش

ما را شبى به باغ پر از نرگس فلك يعنى: بدين كواكب نرگس نما، ببخش

تا بشكفد به گلشن دل ها گل اميد ما را به فيض لطف نسيم صبا ببخش

ما را اميد عفو تو مغرور كرد و بس گر شد خطا، بدين سخن بى ريا ببخش

اين اولين گذشت تو نبود ز جرم ما بخشيده اى چنان كه به ما بارها ببخش

ص: 66

تا همچو ديگران به نوايى مگر رسيم ما را به سوز سينه هر بينوا ببخش

دل هاى ما كه تيره شد از زنگ معصيت يا رب! به نور معرفت خود، صفا ببخش

دور ار ز كاروان سعادت فتاده ايم ما را به رهروان طريق وفا ببخش

آلوده از نخست نبوديم كامديم ما را به حسن سابقه، روز جزا ببخش

اشك ندامتى نفشانديم اگر ز چشم ما را به چارده گهر پربها ببخش

روزى كه هر كسى به شفيعى برد پناه ما را به آبروى شه انبيا ببخش

گر از خواص امّت مرحومه نيستيم ما را به لطف عام شه اوليا ببخش

ما را ز اهل بيت ولايت اميدهاست تقصير ما به حرمت خيرالنسا ببخش

گيرم به ما معاويه نفس، چيره شد ما را به رأفت حسن مجتبى ببخش

تا بر حسين عقل سليم اقتدا كنيم عصيان ما به خامس آل عبا ببخش

از شيخ و شاب چون همه بيمار غفلتيم در سايه امام چهارم، شفا ببخش

ص: 67

در راه علم و معرفت از ما قصور شد ما را به علم باقر احمدسخا ببخش

تا جز طريق صدق و صفا راه نسپريم ما را به زهد صادق حيدرعطا ببخش

زين تنگناى محبس تن تا برون رويم ما را به حلم موسى جعفر، بيا ببخش

از قربت ار به غربت دنيا فتاده ايم عصيان ما به ساحت قدس رضا ببخش

ما را به آبروى جواد آن سپهر جود يعنى تقى به علم و عمل مُرْتَقى (1) ببخش

يا رب، به سيّدالنقبا شاه دين، نقى ما را به راه دين، نظر كيميا ببخش

هرچند رحمت تو فزون تر ز جرم ماست ما را به حق عسكرى ذوالعطا، ببخش

عمرى ز ما اگرچه نديدى به جز خطا يا ذاالكرم به مهدى صاحب لوا ببخش

ما را بدان دقيقه كه گلگون بِراق عشق بى مصطفى شد از ستم اشقيا ببخش

بر آن دمى كه دلدل ميدان پردلى بى مرتضى شد از ره جور و جفا ببخش

يا رب، بدان دقيقه كه عنقاى قاف عشق رو كرد در حريم شه كربلا ببخش

ص: 68

يعنى كه ذوالجناح فلك سير شاه دين بى شاه شد به سوى حرم برملا ببخش

يا رب، بدان دقيقه و ساعت كه اهل بيت واقف شدند زان خبر غمفزا ببخش

(صابر همدانى)

***

در مناجات بارى تعالى

الهى مرا محرم راز كن در معرفت بر دلم باز كن

دلى ده كه باشد شناساى تو زبانى كه بستايد آلاى تو

چو با من در اول كرم كرده اى به فضل خودم محترم كرده اى

در آخر همان كن كه كردى نخست كه در هر دو حالت اميدم به توست

چو لطفت مرا رايگان آفريد خردمنديم داد و جان آفريد

هم آخر به لطف خودم دستگير به فضلت مرا رايگان درپذير

چو دانى كه بى زاد و بى توشه ام هم از خرمن خويش ده خوشه ام

مبر آبم اى آبرويم به تو اميد من و آرزويم به تو

به روى من از كرده ناپسند درى را كه هرگز نبستى مبند

ز رحمت به رويم ز پيشم مران به قهر از در لطفِ خويشم مران

كه برگيردم گر توام بفكنى كه بپذيردم گر توام رد كنى؟

اگر لطف تو برنگيرد مرا كرا زهره كاندر پذيرد مرا

مخوف است راهم دليلى فرست گذر آتش آمد خليلى فرست

اگر دوزخ اين ناسزا را جزاست تو آن كن كه از رحمت تو سزاست

من ار بى رهم از لئيمى خويش تو مگذار راه كريمىّ خويش

خط عفو دركش خطاى مرا ببخش از كرم كرده هاى مرا

ص: 69

مدر پرده من كه بى پرده ام به رويم ميار آن چه من كرده ام

به آب كرم دفترم را بشوى مريز اين سيه نامه را آبرو

اگر من گنهكارم اى كردگار تو آمرزگارى و پروردگار

سراپاى من گرچه آلايش است اميدم ز عفو تو، بخشايش است

(حسام خوسفى)

***

دوبيتى ها و رباعيات

رفتار تو با من اى خداوند كريم آن است كه بوده با مسيحا و كليم

گويى كه نديده اى گناهى از من از بس كه رحيمى و غفورى و حليم

***

گر برانى ور بخوانى زين درم غير از اين نيست جاى ديگرم

خانه ات را حلقه بر در مى زنم گرد بام خانه ات پر مى زنم

***

بارالها بر درت روى سياه آورده ام عمر از كف رفته و بار گناه آورده ام

راه تاريك است وليكن آيه «لاتقنطوا» روشنى با خود من گم كرده راه آورده ام

***

شد عمر و به طبع خواهشم هست هنوز صد نعل گنه در آتشم هست هنوز

ص: 70

با آن كه نه روى توبه مانده است و نه عذر از دوست اميد بخششم هست هنوز

***

اى باب هدايتت به خلقان همه باز اشيا همه را به درگهت روى نياز

هرچند كنم گناه آرم به تو روى هرچند غلط كنم ره آيم به تو باز

***

بر بنده روسياه يا رب تو ببخش بر عاجز بى پناه يا رب تو ببخش

از عفو و عطا ملول هرگز نشوى من هرچه كنم گناه يا رب تو ببخش

***

ابروى تو قبله نمازم باشد ياد تو گره گشاى رازم باشد

از هر دو جهان برفكنم روى نياز گر گوشه چشمت به نيازم باشد

***

رباعيات حاجتمندى

(1)

اللَّه كه كافى المهمّات تويى اللَّه كه سامع المناجات تويى

حاجات مرا برآر كاندر همه حال ذوالعفو و برآرنده حاجات تويى

(2)

يا رب غلطم فزون ز مقدار بود روزم سيه از خطاى بسيار بود

با اين همه نيست افتخارم به كسى فخرم همه بر خداى غفار بود

(3)

يا رب چو من ار گناهكارى باشد غفران ترا در انتظارى باشد

ص: 71

عفوت ز پى گناه كاران گردد چون يار كه در سراغ يارى باشد

(4)

اى آن كه به جز تو هرگزم يار نبود در شدت و محنتم نگه دار نبود

در مهلكه ها كه بسته بد راه نجات افتادم و جز توام مددكار نبود

(صفى عليشاه)

***

رباعيات پشيمانى

(1)

يا رب ز كرم درى به رويم بگشا راهى كه در او نجات باشد بنما

مستغنيم از هر دو جهان كن به كرم جز ياد تو هرچه هست بر از دل ما

(2)

يا رب ز كرم حال دعا بخش مرا از حال دعا جرم و خطا بخش مرا

تا امشب اگر مرا نيامرزيدى امشب به على مرتضى بخش مرا

(3)

يا رب مددى كه بى پناهيم همه اى بحر كرم غرق گناهيم همه

اى باعث روسفيدى روسيه ان بر ما نظرى كه روسياهيم همه

(4)

يا رب تو به فضل خويش دلشادم كن گشتم ز گنه خراب آبادم كن

بگريختم از درگه تو يك چندى بد كردم و بازگشتم آزادم كن

(5)

يا رب مكن اندر صف محشر خجلم من كرده گناه و پيش خود منفعلم

اندر دو جهان ببخش و رحمى بنما چون غير تو امّيد نباشد به دلم

(6)

عصيان خلايق از چه صحرا صحراست در پيش عنايت تو يك برگ گياست

هرچند گناه ما كشتى كشتى است غم نيست كه رحمت تو دريا درياست

(ابوسعيد ابوالخير)

***

اشك مى غلطد به مژگانم به جرم روسياهى اى پناه بى پناهان موسپيدم روسياهم

روز و شب از ديدگان اشك پشيمانى فشانم تا بشويم شايد از اشك پشيمانى گناهم

***

گر من گنه جمله جهان كردستم لطف تو اميد است بگيرد دستم

ص: 73

گويى كه به وقت عجز دستت گيرم عاجزتر از اين مخواه كه اكنون هستم

***

اگر كه مزرع دل را كنيم زير و زبر به غير مهر تو در آن زمين گناهى نيست

ز خاك سر چو برآريم از بضاعتمان به دست غير يكى نامه سياهى نيست

***

روزى كه زير خاك تن ما نهان شود وآنها كه كرده ايم يكايك عيان شود

يا ربّ به فضل خويش ببخشاى بنده را آن دم كه عازم سفر آن جهان شود

***

هله نوميد نباشى كه تو را يار براند گرت امروز براند نه كه فردات بخواند

جملگى ملك سليمان به يكى مور ببخشد بدهد هر دو جهان را و دلى را نرماند

***

ره از همه جا بسته ولى راه تو باز است عالم همه را بر در تو روى نياز است

هرچند نيم لايق بخشايشت امّا چشم طمعم بر در احسان تو باز است

***

ما عبد ضعيف درگه اللَّه ايم گوينده لا اله الّا اللَّه ايم

ص: 74

در خط على و آل پاينده چو كوه از بعد محمد بن عبداللَّه ايم

***

قدر اين عمر گران را نه تو دانى و نه من اسب آمال جهان را نه تو رانى و نه من

گيرم از لطف خدا عمر دوصد نوح كنى باخبر باش كه آخر نه تو مانى و نه من

***

سعى كن حرص و طمع خانه خرابت نكند غافل از واقعه روز حسابت نكند

اى كه دم مى زنى از نوكرى احمد و آل آن چنان باش كه ارباب جوابت نكند

***

روز محشر كه بسنجند گناه من و تو عضوعضو من و تو هست گواه من و تو

اگر از آل محمد نرسد خط امان در پس معركه افتاد كلاه من و تو

بخش دوم: سوگنامه اهل بيت عليهم السلام

فصل 1: هم نوا با رسول صلى الله عليه و آله، هم راز با بقيع

مرآت خدا

ص: 77

فصل 1: هم نوا با رسول صلى الله عليه و آله، هم راز با بقيع

مرآت خدا

ماتم جانسوز ختم الانبيا شد اى دريغ لاله آسا قلب شاه اوليا شد اى دريغ

رفت از دنيا سفير بارگاه قرب دوست زين مصيبت، عالمى ماتمسرا شد اى دريغ

آسمان، خون گريد از داغ رسول عالمين در زمين، طوفان غم يكسر به پا شد اى دريغ

مى رسد امشب، صداى ناله زهرا به گوش اشك غم، جارى زچشم مرتضى شد اى دريغ

زآتش غم، آب شد شمع وجود فاطمه در نقاب خاك، مرآت خدا شد اى دريغ

آنكه ديده رنج و غم، در مدت بيست و سه سال بهر احياى شريعت، او فدا شد اى دريغ

ص: 78

چشم پاك اختران، در ماتم خورشيد دين «حافظى» دريايى از اشك عزا شد اى دريغ

***

(محسن حافظى)

داغ جگر سوز

هنگامه رنج و غم و ماتم شده امشب گريان، زغمى ديده عالم شده امشب

آهنگ سرشكم، كه رسد بر لب مژگان با اين دل سودا زده همدم شده امشب

پايان شب آخر ماه صفر است اين يا آنكه زنو ماه محرّم شده امشب

مهتاب، رخ خويش نهان كرد زماتم چون رحلت پيغمبر خاتم شده امشب

از داغ جگر سوز نبى سيّد ابرار نخل قد زهرا و على خم شده امشب

شد كار فلك، خون جگر خوردن از اين غم گردون، ز محن با رخ درهم شده امشب

سيماى جهان، غرقه خون دل «ياسر» در سوگ رسول اللَّه اعظم شده امشب

***

(محمود تارى «ياسر»)

اى شهر مدينه

اى شهرپيمبر، كه تويى مدفن اطهار در خاك تو پنهان شده گنجينه اسرار

***

ص: 79

آرامگه نور خدا جان جهانى برپاى و سرافراز، به هر دور زمانى

پاكيزه تر از تربت تو، نيست مكانى شوينده ناپاكى قلب همگانى

خفته ست در آغوش تو چون آيت غفّار اى شهر مدينه، كه پر از آيت نورى

با اين همه انوار، مگر وادى طورى سوى تو شتابيم كه ميعاد حضورى

آيينه آيات خداوند غفورى

چون باب سلامىّ و دَرِ رحمت دادار خاك تو سراپرده قرآن مبين است

اين تربت پاك تو مگر عرش برين است خورشيد نبوّت، به برت پرده نشين است

باب حرمت، مَهْبطِ جبريل امين است

آيند ز اطراف جهان، سوى تو زُوّار پُراختر تابنده، بقيع تو سراسر

اين جا بُوَد از پيكر سجّاد منوّر اين جاست حسن، پور على، سبط پيمبر

هم باقر و هم صادق و صد گوهر ديگر

اى دامن پُرمهر تو منزلگه اطهار بسيار گل از روضه رضوان تو چيدم

بس در حرم نور تو، خورشيد تو ديدم

ص: 80

بس كوكب رخشان، كه حضورش برسيدم با ياد «بلال» تو، اذان تو شنيدم

از راز نهانت نشدم ليك خبردار كو ماه دل آراى تو، اى شهر مدينه؟

كو فاطمه، كو آن گل بى مثل و قرينه؟ آن گوهر بشكسته كجا گشته دفينه؟

اى واى، چه غم ها كه تو را هست به سينه

تا حشر بُوَد احمد ازين داغ عزادار كو مام حسين و حسن و همسر حيدر؟

ازجمله زنان برتر و والاتر و بهتر كو بضعه طاها و چه شد عصمت داور؟

كو دخت نبى، ركن على آيت كوثر

مشكات دل افروز بشر در همه ادوار گشتم همه جا را، و نجستم اثر از او

اى شهر مدينه، چه شد آن گلبن مينو؟

آن درگه و آن قتلگه محسن او كو؟ آن جا كه شكستند ورا سينه و پهلو

گويى شنوم ناله او از در و ديوار اى خاك مدينه كه گرفتيش در آغوش

با آن دل بشكسته و، آن سينه و پهلوش هرگز نشود شعله غم هاى تو خاموش

بشكن قلم شعر «حسانا» و بده گوش

***

(چايچيان «حسان»)

يك باغ گل!

ص: 81

تا قصّه او را شنوى از لب مسمار اى خاك تو به چشم مَلك توتيا بقيع!

اى محترم تر از حرم كبريا بقيع! يك باغ گل به دامن تو جا گرفته است

از گلشن خزان زده مصطفى بقيع! با قطره هاى اشك، دل از دست مى دهد

بگذارد آن كه گرد حريم تو پا، بقيع! اى شاهد خزان شدن باغ آرزو!

بر قصّه هاى غصّه خود لب گشا، بقيع! آغوش تو، به پاكى دامان فاطمه ست

اى تربت چهار ولىّ خدا بقيع! بر برگ برگ دفتر تو نقش بسته است

با خط خون، حديث غم لاله ها، بقيع! خاك تو و سكوت شب و اشك مرتضى

با ما بگو حكايت آن ماجرا، بقيع!

***

(محمّد نعيمى)

شبهاى بقيع

در جهان، هم شأن و همتايى، كجا دارد بقيع چون كه يك جا، چار محبوب خدا دارد بقيع

نور چشمان رسول و، پور دلبند بتول صادق و سجّاد و باقر، مجتبى دارد بقيع

خلق شد عالم ز يُمنِ خلقت آل عبا يك تن از آن پنج تن آل عبا دارد بقيع

ص: 82

همدم دلدادگان و محرم محراب راز هست زين العابدين، بنگر چه ها دارد بقيع

حاصل آيات قرآن، باقر علم رسول وارث فضل و كمال انبيا دارد بقيع

صادق آل محمّد، ناشر احكام حق دين و دانش را، رئيس و پيشوا دارد بقيع

در نظر آيد، زمين بر چرخ سنگينى كند بس كه خاكش گوهر سنگين بها دارد بقيع

گرچه تاريك است و در ظاهر ندارد يك چراغ همچو ايوان نجف نور و صفا دارد بقيع

رازها گويد به گوش شب در اين جا كهكشان رمزها از خلقت ارض و سما دارد بقيع

اختران حيران و مه مات است و شب غرق سكوت يا كه پاس احترام اوليا دارد بقيع؟

سايه ها نجواكنان بر مدفن اين چار تن كرده شب گيسو پريشان؟ يا عزا دارد بقيع؟

سر به ديوارش زند هر كس از اين جا بگذرد در سكوتش، ناله ها و گريه ها دارد بقيع

چار معصومند و دورند از حريم جدّشان شكوه ها از دشمنان مصطفى دارد بقيع

مى كند محكوم ظالم را، به هر دور زمان گفته ها با زائران آشنا دارد بقيع

بشنو از اين قبرها، بانگ: انَا الْمَظْلوم را تا كه مهدى باز آيد، اين ندا دارد بقيع

ص: 83

تا شود ثابت، كه نور حق نمى گردد خموش گرچه ويران شد، جلال كبريا دارد بقيع

ناله امُ البَنين با اشك زهرا همدم است در غبار غم جمال كربلا دارد بقيع

چون «حسان» اين جا بود، شب ها، مسير فاطمه تا كه نامحرم نيايد، انزوا دارد بقيع

(چايچيان «حسان»)

***

راز نهان

برگشا مُهر خاموشى از زبانت اى بقيع! جاى زهرا را بگو با زائرانت اى بقيع!

ديده گريان ما را بنگر و با ما بگو در كجا خوابيده آن آرام جانت اى بقيع!

لطف كن، گم كرده ما را نشان ما بده بشكن اين مُهر خموشى از زبانت اى بقيع!

گر دهى بر من نشان از قبر زهرا تا ابد برندارم سر ز خاك آستانت اى بقيع!

گفت مولا رازِ اين مطلب مگو با هيچ كس خوب بيرون آمدى از امتحانت اى بقيع!

گر ندارى اذن از مولا كه سازى برملا لااقل با ما بگو از داستانت اى بقيع!

فاطمه با پهلوى بشكسته شد مهمان تو دِه خبر ما را ز حال ميهمانت اى بقيع!

ص: 84

آرزو دارد به دل خسرو كه تا صاحب زمان برملا سازد مگر راز نهانت اى بقيع!

(محمّد خسرو نژاد)

***

اين جا بقيع است

اى راهيان شهر نور اين جا بقيع ست اين خاك عنبربوى مشك آسا، بقيع ست

اين جا هزاران داستان ناگفته دارد اين جا دوصد سرّ نهان بنهفته دارد

سوز جگرها بس در اين خاك بقيع ست بيرون ز حدّ عقل ادراك بقيع ست

آيينه آيين حق را قبر اين جاست خاكش عجين با زهر تلخ و صبر اين جاست

اين خاك تا عرش خدا ره توشه دارد ركن و حطيم و كعبه در هر گوشه دارد

بيمار عشق سرمدى را تربت اين جاست يك شهر نى، يك دهر حزن و غربت اين جاست

اين جا به «كرّمنا بنى آدم» طرازست از اين زمين تا عرش رحمان راه، بازست

ايمان و عشق و سرّ حق را جوهر اين جاست انهار نور و چشمه سار كوثر اين جاست

روح عروج «ارجعى» پوياست اين جا خاكش قرين با تربت زهراست اين جا

ص: 85

عطرى ز بوى بقعه زهرا در اين جاست حزنى ز اندوه شب مولا در اين جاست

داناى اسرار نهانِ اين جهان كو فرزند زهرا، مهدى صاحب زمان كو

كو آن كه از هر بى نشان دارد نشانه؟ كو آن كه باشد آگه از دفن شبانه؟

كو آن كه ريزد اشك و از سيلى بگويد با سوز دل از صورت نيلى بگويد

تا از مزار مخفى مادر بگويد تا از جفاى خصم بدگوهر بگويد

اى دست حق، وى حجّت خلّاق دادار زنجير و غُل از گردن بيمار بردار

(محمّد آزادگان «واصل»)

***

بغض غريب

غُربت آبادِ ديار آشناييها، بقيع! همدم ديرينه غم هاى ناپيدا بقيع!

در تو حتّى لحظه ها هم بى قرارى مى كنند اى تمام واژه هاى درد را معنى بقيع!

سنگ فرش كوچه هايت، داغ هاى سينه سوز شمع فانوس نگاهت چشم خون پالا بقيع!

تو بلور روشنايى هاى شهر يثربى چون نگينى مانده در انگشتر بطحا بقيع!

ص: 86

هم صدا با قرن ها مظلومى آل رسول حنجرى كو تا در اين غربت كند آوا بقيع!

وسعت غم هاى تو، دل هاى ما را مى برد تا خدا، تا عشق، تا تنهايى مولا بقيع!

قصّه مظلومى اش را با تو گفت آن شب كه داشت در گلو بغض غريب ماتم زهرا بقيع!

در هجوم تيرگى ها در شب سردِ سكوت حسرتى مى بُرد خورشيد جهان آرا بقيع!

اى بهشت آرزو؛ گم كرده جان هاى پاك اى زيارتگاه يك عالم دل شيدا بقيع!

آنچه از ايل شقاوت رفت بر آل على شرح غم هاشان گذشت از خاطرت آيا بقيع؟

اى مزار پنج خورشيد از سپهر روشنى اى شكوه نور در آيينه غَبْرا بقيع!

تا تن پاك امام صبر شد آماج تير صبر هم آن جا گريبان چاك زد، آن جا بقيع!

(جعفر رسول زاده «آشفته»)

***

فصل 2: در عزاى امير مؤمنان عليه السلام

شرح ماتم

ص: 87

دلى دارم پر از خون از جفاى روزگار امشب كه روزم تيره گرديده است از شام تار امشب

هزاران زخم در دل دارم از يك زخم اى مردم چه گويم من ز زهر و جور تيغ آبدار امشب

به محراب عبادت گشت مُنشق تارك حيدر به سوى جنّت المأوا على شد رهسپار امشب

حسين و مجتبى نالند از داغ پدر امّا چو ابر نوبهارى با دو چشم اشكبار امشب

حسن را اين وصيّت مرتضى فرمود قبل از مرگ كه چون دُر، پند من در گوش جان كن گوشوار امشب

حسن جان از حسين جان، مبادا دست بردارى كه مى گريد حسينم بى كس و بى غمگسار امشب

ص: 88

ابوالفضلم، تو هم در كربلا يار حسينم باش بماند با تو از من اين وصيّت يادگار امشب

يتيمان جهان بار دگر داغ پدر ديدند نشست از اين مصيبت بر رخ آنان غبار امشب

مبادا ابن ملجم را فزون از حد بيازارى كه شايد باشد او از كرده خود شرمسار امشب

به شرح ماتمش «حدّاد» عالم را خبر كردى ببار از ديده خونين، چو ابر نوبهار امشب

(حاج عباس حدّاد)

***

شهيد محراب

فضاى كوفه غمبار است امشب غم از هرسو پديدار است امشب

سحاب غم گرفته روى مه را زمين و آسمان تار است امشب

همه ذرّات عالم بى قرارند هراسان چرخ دوّار است امشب

همه افلاك در سوز و گدازند شب افشاى اسرار است امشب

سرشگ از ديده جبريل جارى بسان درّ شهوار است امشب

ملايك در سما سر در گريبان نبى را ديده خونبار است امشب

نداى قَدقُتل مى آيد از عرش جهان مبهوت و افگار است امشب

چه در سر دارد آيا ابن ملجم كه لرزان عرش دادار است امشب

به محراب عبادت شاه مردان قتيل تيغ اشرار است امشب

ميان خاك و خون چون مرغ بسمل على سلطان احرار است امشب

عدالت را به خاك و خون كشيدند ز خون محراب گلزار است امشب

براى بهترين فرزند آدم همه عالم عزادار است امشب

ص: 89

[ستون خيمه اشراق بشكست رسول حق عزادار است امشب

رخ مهتابى فرزند كعبه ز شوق وصل گلنار است امشب

[بگفتا «فزت ربّ الكعبه» زيرا شب ديدار با يار است امشب

به گردون آه فرزندان زهرا جگرسوز و شرربار است امشب

ز چشم آسمان گر خون ببارد در اين ماتم سزاوار است امشب

ترا «فولادى» ار داغ على نيست چرا غم يار و غمخوار است امشب

(حسين فولادى)

***

افلاك بر خاك

ترتيل بيا به گريه خوانيم سيل از رخ هر دو ديده رانيم

امشب شب گريه است و ناله داغ است به دل بسان لاله

اى واى شكسته كاسه جم از ضربتِ تيغ ابن ملجم

گويا كه چو فرق فجر بشكفت آن ضارب تيغ يا على گفت

با نيل رقابتى مگر داشت فرقى كه شكاف تيغ برداشت

آن روز على نبود در خاك افلاك فتاده بود بر خاك

آهنگ حزين فُزْتُ يا رب پيچيد در آسمان در آن شب

خنديد به تيغ فرق دريا بشكفت دريغ فرق دريا

هستى همه هستى اش ز كف داد روزى كه على به خاك افتاد

ترتيل بيا به گريه خوانيم خون از دل هر دو ديده رانيم

خون گريه ماست زاد توشه از گوشه چشم خوشه خوشه

هر ذره من على على گوست هر قطره اشك من على جوست

ما را به زبان زبانه از تُست اين شعله عاشقانه از تُست

ص: 90

تا كينه و جهل با هم آميخت خونش دل و ديده را به هم ريخت

اى شير هميشه بيشه حق قائم به تو مانده ريشه حق

لب هاى تو نور بخش مى كرد دستان تو عشق پخش مى كرد

اى تيغ زبان بى قرارت همدوش زبان ذوالفقارت

يك دست تو در جهاد با تيغ يك دست دگر عقيده، تبليغ

يك دست به عرصه تيغ مى زد يك دست قلم بليغ مى زد

با تيغ قلم جهاد بشكوه با تيغ دودم جهاد نستوه

معناى حيات تو دو چيز است تيغ و قلم تو هر دو تيز است

يعنى كه حيات در ممات است يعنى كه ممات ما حيات است

اى صاحب ذوالفقار عرفان بر جسم جهان وجود تو جان

در هر دو جهت جهاد كردى در راه عقيده، رادمردى

خصمى كه به راه هرزه افتاد از هيمنه ات به لرزه افتاد

افسانه اى از حقيقتى جو گنجينه اى از فضيلتى تو

آدم اگر او ز خاك و آب است نام تو ولى ابوتراب است

***

(امير على مصدّق)

نخل بارور

روا باشد كه گردد آسمان زير و زبر امشب كه شد فرق على شير خدا شقّ القمر امشب

ز خون فرق حيدر دامن محراب گلگون شد به خاك افتاد از بيداد، نخلى بارور امشب

شد از نيرنگ و تزوير رياكاران بداختر على در دامن محراب در خون غوطه ور امشب

ص: 91

منادى اين ندا بين زمين و آسمان درداد على زين دار فانى كرد آهنگ سفر امشب

چو شمشير عدو بر تارك حيدر فرود آمد به جنّت دست ماتم زد به سر خيرالبشر امشب

فغان زاندم كه مولا را به سوى خانه آوردند چو از احوال بابا گشت زينب باخبر امشب

كشيد از سر به آه و ناله آن دم معجر خود را فغان سرداد كلثوم از مصيبت تا سحر امشب

به دور بسترش آزادگانش جمع گرديدند پريشان بهر باب خويش هر يك نوحه گر امشب

مزن «محبوب» ديگر دم از اين ماتم كه در عالم زدى از سوز دل آتش به جان خشك و تر امشب

(احمد مشجّرى «محبوب»)

***

مُحاق خون

به محراب شفق، منشق سر مهتاب مى بينم الهى هاله اى از غم، در اين محراب مى بينم

على و مسجد و عدل و شجاعت جملگى در خون تمام انبيا را اين چنين بى تاب مى بينم

نداى «فُزتُ ربّ الكعبه» را مولا چه سان گفت؟ كه عرش و فرش را لرزان و در ارعاب مى بينم

نماز عشق او با اشك ياران كرده همراهى لهيب غصّه ها را در دل احباب مى بينم

ص: 92

هلا روح الامين! بشتاب، ميقات وصال است اين دعاى شير حق را مستجاب الباب مى بينم

فراق لاله گون او، چنان سخت و غم افزا شد كه چشمان يتيمان را چنين پر آب مى بينم

هلال صورت او در مُحاق خون چون پنهان شد پيمبر را سيه پوشيده با اصحاب مى بينم

چه صبحى بود آن صبح دل آزار و ستم پيشه؟! شرار اشك زينب را چونان سيلاب مى بينم

على عليه السلام، آيينه دار مهر و خوبى هاى اين عالم جهان را بى وجود او، سراب آب مى بينم

خموش اى پارسا! آتش زدى بر خرمن جان ها جهانى را ز هجر مرتضى بى تاب مى بينم

(رحيم كارگر «پارسا»)

***

چلچراغ اشك

اى آسمان غم زده، امشب، شب على است مطلوب اولياى خدا، مطلب على است

امشب به كوفه ديده بيدار اختران مثل هميشه محو نماز شب على است

مسجد گرفته ماتم و گلدسته غريب چشم انتظار زمزمه يا رب على است

در دوردست حادثه قلب صبور چاه لبريز سوز سينه و تاب و تب على است

ص: 93

دلجويى از خرابه نشينان مستمند درس محبّتى است كه در مكتب على است

همكاسه فقير شدن رسم مرتضاست دمساز با يتيم شدن مذهب على است

تصوير هرچه غم كه تصوّر كند كسى در چلچراغ اشك غم زينب على است

آيينه جمالش اگر غرقه خون شود ذكر جميل فاطمه نقش لب على است

***

(مشهدى «شفق»)

هواى جنّت

ز سيل اشك ديده، خاك را گِل مى كنم امشب نباشد محرمم كس، راز با دل مى كنم امشب

نظر بر آسمان مى افكنم گه بر مه و انجم گه از منزل برون، گه رو به منزل مى كنم امشب

روان گردم سحرگاهان به سوى مسجد كوفه ز خواب صبحدم بيدار، قاتل مى كنم امشب

ز ضرب تيغ خصم دون، سرم شق القمر گردد ز خون زخم سر پيمانه كامل مى كنم امشب

هواى جنّت و خلد برينم آرزو باشد به سوى قرب حق طىّ مراحل مى كنم امشب

«افق» باشد گدا و خوشه چين خرمن مولا جُوى از خرمن لطف تو حاصل مى كنم امشب

***

(سيد حسن حسن زاده «افق»)

خون فَلَق

ص: 94

نيست جز بر اثر كوكبه طاعت حق كه به محراب شب تيره شود مه منشق

اختر از ديده مهتاب چكد وقت سحر شب سيه پوش كند هيمنه خون شفق

حق كشى، دامن شب را چو بيالود، نشست مرغ حق، شب همه شب نوحه گر از ماتم حق

صبحدم مهر سرآسيمه برآيد ز افق زان كه شد مهر ولا كشته به هنگام فلق

شد شهيد ره ايمان و وفا رهبر عدل آن كه زو ملك شريعت به نظام است و نسق

مشهدش خانه حق مولد او كعبه دوست نام آن پاك هم از حضرت اعلا مشتق

بر سپهر دل عاشق غم او همچو «شهاب» اهرمن سوز شد از پرتو ذات مطلق

***

(شهاب تشكّرى «شهاب»)

بال شوق

گذر دارد زمان بر جادّه شب سوگوار امشب مه از غم كرده روى خويش پنهان در غبار امشب

چه افتاده است يا رب در حريم گنبد گردون كه مى ريزند انجم اشك حسرت در كنار امشب

مگر كشتند در محراب آن دلداده حق را كه دل در سينه مى گريد ز ماتم زار زار امشب

ص: 95

نسيم مويه گر غمگين به گوش نخل مى گويد دوتا شد پشت چرخ از سوگ آن يكتاسوار امشب

ز تيغ شب پرستان در حريم مسجد كوفه رخ فرزند قرآن شد ز خون سر، نگار امشب

على مولود كعبه حجّت حق يار محرومان به خون غلطيد و شد فارغ ز رنج و انتظار امشب

سوى معبود شد، زندانى زندان آب و گل شد از «فُزت و ربّ الكعبه» اين راز آشكار امشب

على در چاه غم فرياد زد تنهايى خود را شنو پژواك آن را از وراى شام تار امشب

بنال اى همنوا با من سرشك از ديده جارى كن كه خون مى گريد از اين قصه چاه رازدار امشب

گل گلزار مسكينان مگر شد از خزان پرپر كه مى بارند اشك از ديده چون ابر بهار امشب

دگر آن ناشناس مهربان از در نمى آيد كه بنوازد يتيمان را به لطف بى شمار امشب

دلا پرواز كن سوى نجف آن قبله دل ها سلام ما به بال شوق بر تا آن ديار امشب

بگو اى يار محرومان شب قدرت مبارك باد ترا قدر آفرين داده است قدر بى شمار امشب

«سپيده» سر به درگاه على بهر شفاعت نه مگر در پرتو لطفش دلت يابد قرار امشب

***

(سپيده كاشانى)

نخلستان خاموش

ص: 96

زمين و آسمان امشب غم و دردى دگر دارد به پشت تيره ابرى، ماه چشمى پرگهر دارد

نواى مرغكانِ نغمه خوان در سينه بشكسته به هر سو بنگرى مرغى سر از غم زير پر دارد

به نخلستان گذر كردم كه جويم حال مولا را بديدم از دل غمگين من غم بيشتر دارد

هزاران بوسه بر پاى على اى خاك نخلستان بزن امشب كه آن مولا سحر عزم سفر دارد

به گوش جان شنو امشب مناجات على اى دل كه اين باشد كلام آخر و سوزى دگر دارد

به مسجد مى رود مولا پى انجام امرِ حق دل و جانى همه تسليم امر دادگر دارد

دمى ديگر چو بگذارد به محراب عبادت رخ ز تيغ كين سرى پُرخون رخى هم رنگ زر دارد

على مهمان كلثومش بود افطار آخر را كه از نان و نمك قوت غذايى مختصر دارد

به خون غلتيده در محراب، شير بيشه تقوا در آن حالت نواى ديگر و شور دگر دارد

به ناگه نغمه «فُزتُ و رب الكعبه» زد مولا بلى هر گفته كز دل سركشد بر دل اثر دارد

(سيد تقى قريشى «فراز»)

***

امام عاشقان

ص: 97

شد امشب شمع جمع كودكان بينوا خاموش عدالت شد يتيم و گشت كانون وفا خاموش

ز بانگ قَدقُتِل جبريل آورده پيام خون شده نور هدى از صرصر جور و جفا خاموش

به موج خون فتاده ناخداى كشتى عصمت ز طوفان بلا شد شمع فانوس وفا خاموش

دريغا گشت از شمشير زهرآگين خصم دون چراغ پرفروغ مكتب و دين خدا خاموش

به قامت بست قدقامت، امام عاشقان ليكن به گاه سجده شد از تيغ اشقى الاشقيا خاموش

بهار عدل و آزادى خزان شد از سموم كين چراغ لاله شد در دامن دشت صفا خاموش

اگر با خون او آباد گشته كاخ عدل و داد وليكن شد چراغ روشن ويرانه ها خاموش

چه حالى داشت هنگامى كه زينب ديد در بستر نوابخش جهان يكباره گرديد از نوا خاموش

شرر زد «حافظى» بر دفتر دل خامه ات زيرا به بستان ولا شد بلبل دردآشنا خاموش

***

(محسن حافظى)

معراج از محراب

مسجد كوفه ببين عزم سفر كرد على با دلى خون ز تو هم قطع نظر كرد على

ص: 98

مسجد كوفه مگر مسجدالاقصايى تو كه ز محراب تو تا عرش سفر كرد على

رفت آن شب كه به مهمانى امّ كلثوم دخترش را ز غمى سخت خبر كرد على

خبر از كشتن خود داد به تكبير و فسوس هر زمان جانب افلاك نظر كرد على

كس چو او روزه يك ساعته هرگز نگرفت چون كه افطار به هنگام سفر كرد على

گرچه جانش سفر تير بلا بود، آخر پيش شمشير ستم فرق سپر كرد على

ريخت بر دامن محراب ز فرق سر او آنچه اندوخته از خون جگر كرد على

گرچه در هر نفسى بود على را معراج غوطه در خون زد و معراج دگر كرد على

(سيد رضا مؤيّد)

***

قائمه عرش

شمشير خصم تارك حيدر شكسته است محراب، همچو لاله در خون نشسته است

فلك نجات و قائمه عرش كردگار از موج خيز حادثه بى تاب و خسته است

آزادمرد صف شكن خيبر و احد چشم از جهان و هر چه در او هست، بسته است

ص: 99

مولا چو شمع ز آتش بيداد آب شد تار حيات و رشته عمرش گسسته است

«تائب» كسى كه درد دل خود به چاه گفت، از قيد اين جهان تبه كار رسته است

(حسين اخوان «تائب»)

***

هنگام سجود

پيچيد به كوفه اين خبر در رمضان شد شام غم على سحر در رمضان

هنگام سجود شد دوتا فرق على يعنى كه دونيمه شد قمر در رمضان

***

(سيد تقى قريشى «فراز»)

شب قدر على عليه السلام

پيشانى عدل و عدالت را شكستند آن دسته اى كه با على پيمان ببستند

معصوم را ديدى كه مظلومانه كشتند در سجده گاهى ناجوانمردانه كشتند

يا رب چه صبحى در پى شب هاى او بود «فُزتُ وربّ الكعبه» بر لب هاى او بود

تا كى شود بى حرمتى در اين ليالى وقت نماز و كشتن مولى الموالى

اسطوره علم و ولايت را شكستند ديديد اركان هدايت را شكستند

ديگر اذان گويى نماند از بهر كوفه بگرفت رنگ خون تمام شهر كوفه

ص: 100

ديگر كه، نان و آب بر ايتام آرد ديگر كه بر دامن، سر آنان گذارد

ديگر ز سرها، هوش و از تن، عقل ها رفت شب زنده دارى در كنار نخل ها رفت

آخر همان خار به ديده رفته اش كشت آن استخوان در گلو بگرفته اش كشت

بانگ منادى را چو بشنيد ام كلثوم ديگر يتيمى گشتنش گرديد معلوم

آن كس كه اقضى الناس بود و اشجع الناس تاول زده بر دست زهرايش ز دستاس

مهر و ولايش «اشعرى» در حشر كافى است مظلوم تر از فاطمه غير از على كيست

***

(عبدالحسين اشعرى)

پيشانى خورشيد

پيشانى او به مرگ خنديد، شكافت چون ماه كه تا روى نبى ديد، شكافت

«با دست نبى رقابتى داشت مگر» آن تيغ كه پيشانى خورشيد، شكافت

(قيصر امين پور)

***

امير دادگستر

از تيغ زهرآلود دژخيمى ستمگر محراب شد يادآور درياى احمر

ص: 101

ديگر چه كس داد ضعيفان را ستاند افتاد از پا آن امير دادگستر

شب باوران خورشيد را در خون كشيدند خون گريه كن در سوگ او اى صبح باور

كو، آن كه بردوشش كشاند در دل شب قوت يتيم و دردمند و زار و مضطر

اى واى من ناراستان ديدى چه كردند با راستين احياگر راه پيغمبر

از رويداد آن شب خونين عجب نيست گر خون ببارد ديده ها تا صبح محشر

از ماتم جانكاه او هر رادمردى دست مصيبت مى زند بر سينه و سر

(على نسائى «شيدا»)

***

خوناب شفق

(1)

چون تيغ ستم فرق على را بشكافت خورشيدسراسيمه زمشرق بشتافت

خوناب شفق ز چشم خون پالا ريخت چون كاسه چشمِ چشم حق پرخون يافت

(2)

دروازه شهر علم بستند امشب نظم دو جهان ز هم گسستند امشب

ص: 102

بر سر نزنى چرا كه با تيغ ستم فرق سر مرتضى شكستند امشب

(3)

در مسجد كوفه شير مست افتاده در پيش خدا، خداپرست افتاده

غلطيده به خون خود على در محراب اركان وجود را شكست افتاده

(4)

از چيست بُوَد مسجد كوفه خاموش آواز على دگر نيايد بر گوش

از ضربت تيغ زهرآگين مولا افتاده به محراب عبادت مدهوش

(5)

امامى گشت شهره عالم عبادتش دلجويى از ستمزدگان بود عادتش

در كعبه شد تولد و در سجده شد شهيد نازم به آن ولادت و بر آن شهادتش

(سيد مصطفى آرنگ)

***

وصف على عليه السلام

بايد ز قلب ظلمت شب كسب نور كرد وز كسب نور ديده خفاش كور كرد

ص: 104

خدايا! گرچه من مُهر خموشى بر دهن دارم درون سينه يك دنيا غم و رنج و محن دارم

به محراب دعا، خير از براى غير مى خواهم اگرچه خاطرى آزرده از اهل وطن دارم

سر از خاك سيه بردار اى پيغمبر رحمت! كه من دلگيرم و با حضرتت ميل سخن دارم

حكايت مى كند از سوز و و سازم يا رسول اللَّه! شكايت ها كه از اين امّت پيمان شكن دارم

درخت سايبانم را شكستند و، منِ غمگين خدا را خلوتى در گوشه بيت الحزن دارم

چرا پروا نكردند و زدند آتش به جان من مگر چون شمع، من كارى به غير از سوختن دارم؟!

ص: 105

به دست و سينه ام چون لاله نقش ماتمست، امّا اگرچه داغدارم من، حجاب از پيرهن دارم

تحمّل مى كنم رنج و مصيبت را، به امّيدى كه گيرد دخترم سرمشق از صبرى كه من دارم

سخن در پرده مى گويم كه مولا نشنود، زيرا هنوز آثارى از آن حق كُشى ها بر بدن دارم

ز من شرح پريشانى مپرس اى دل كزين حسرت پريشان خاطرى همچون «شفق» در انجمن دارم

***

(محمّد جواد غفور زاده «شفق»)

سايبان

بر ديده ام، كه موج زند قطره هاى اشك اى كاش بوده جلوه رويت به جاى اشك!

بعد از غروب ماه رخت، خانه ام پدر! ماتم سراى دل شد و خلوت سراى اشك

دود دلم ز سينه برآيد به جاى آه خون دلم ز ديده بريزد به جاى اشك

وقتى كه همرهان ز برم پا كشيده اند اشكم انيس گشته، بنازم وفاى اشك

روز و شبم كه مى گذرد با هزار درد پيوند مى زنند به هم دانه هاى اشك!

تا نخل سايبان مرا قطع كرده اند هر روز مى روم به «احُد» پابه پاى اشك!

***

(سيّد رضا مؤيّد)

آشيان فاطمه

ص: 106

عاقبت از بند غم شد خسته جان فاطمه پرگرفت از آشيان مرغ روان فاطمه

گر بسوزد عالمى از اين مصيبت نى عجب سوخته يكسر زآتش كين آشيان فاطمه

وامصيبت بعد مرگ احمد ختمى مآب دادن جان بود هردم آرمان فاطمه

آسمان شد نيلگون چون ديد نيلى روى او خُرد شد از ضربت در استخوان فاطمه

محسن شش ماهه اش در راه داور شد شهيد ريخت خون در ماتمش از ديدگان فاطمه

نيمه شب بهر تدفينش مهيّا شد على عاقبت شد در دل غبرا مكان فاطمه

منع كرد از ناله طفلان را ولى ناگه ز دل ناله ها زد همسر والانشان فاطمه

اى فلك ترسم شوى وارون كه افكندى شرر از غم مرگش به جان كودكان فاطمه

نيست «مردانى» نشان از تربت پاكش ولى مهدى يى آيد كند پيدا نشان فاطمه

***

(محمّد على مردانى)

بيا فاطمه شد زمان وصال

پس از رحلت گل، رسول بهار على ماند و زهرا و شبهاى تار

پدر رفت و او روزه غم گرفت دل داغدارش، محرّم گرفت

ص: 107

پدر رفت و بيمار شد روح او تو اى دل، ز بيمارى گل بگو

گل فاطمه از ستم خسته بود به كنج قفس، مرغ پر بسته بود

در خانه را بسته بود و غريب به اندوه مى خواند «امّن يجيب»

كه حق روح او را اجابت كند نصيب دل او شهادت كند

قفس بشكند او پرستو شود دلش مست آواز «هو هو» شود

به سوى خدا، بال و پر وا كند جمال خدا را تماشا كند

به دل داشت آيينه يك آرزو كه كى مى رسد وقت پرواز او؟

كه تا از خدا اين بشارت رسيد كه زهرا زمان شهادت رسيد

سفير شهادت صلا مى زند و روح تو را، حق صدا مى زند

رسول خدا تشنه بوى توست به شوق وصال گل روى توست

بيا فاطمه شد زمان وصال اذان شهادت بگو اى بلال

بيا باز «اللّه اكبر» بگو كه از بند تن پر كشد روح او

اذان شهادت بگو اى بلال كه زهرا شود مست عطر وصال

و اين گونه شد روح غربت شهيد و زهرا به سوى خدا پركشيد

***

(رضا اسماعيلى)

گلبن عفاف

زهرا كه بود بار مصيبت به شانه اش مهمان قلب ماست غم جاودانه اش

درياى رحمت ست حريمش، از آن سبب فُلك نجات تكيه زده بر كرانه اش

شب هاى او به ذكر مناجات شد سحر اى من فداى راز و نياز شبانه اش

ص: 108

باللَّه كه با شهادت تاريخ، كس نديد آن حق كُشى كه فاطمه ديد از زمانه اش

مى خواست تا كناره بگيرد ز ديگران دلگير بود و كلبه احزان، بهانه اش

تا شِكوه ها ز امّت بى مهر سر كند ديدند سوى قبر پيمبر، روانه اش

طى شد هزار سال و، گذشت زمان نبرد گرد ملال از در و ديوار خانه اش

افروختند آتش بيداد آن چنان كآمد برون ز سينه زهرا زبانه اش

آن خانه اى كه روح الامين بود مَحرمش يادآور هزار غمست آستانه اش

گلچين روزگار از آن گلبن عفاف بشكست شاخه اى كه جدا شد جوانه اش!

شرم آيدم ز گفتنش، اى كاش مى شكست دستى كه ماند بر رخ زهرا نشانه اش!

تنها نشد شكسته دل از ماتمش، على درهم شكست چرخ وجود استوانه اش

(غفورزاده «شفق»)

***

جانم سوخت!

خدا! ز سوز دلم آگهى، كه جانم سوخت دلم ز فرقت ياران مهربانم سوخت

ص: 109

چو ديد دشمن ديرينه، انزواى مرا ز كينه آتشى افروخت كآشيانم سوخت

هنوز داغ پيمبر به سينه بود مرا كه مرگ فاطمه ناگاه جسم و جانم سوخت

اميد زندگى و، يار غمگسارم رفت ز مرگ زودرسش قلب كودكانم سوخت

دمى كه گفت: على جان! دگر حلالم كن به پيش ديده ز مظلوميَش، جهانم سوخت

به حال غربت من مى گريست در دم مرگ ز مهربانى او، طاقت و توانم سوخت

گشود چشم و سفارش ز كودكانش كرد نگاه عاطفه آميز او، روانم سوخت

چو خواست نيمه شب او را به خاك بسپارم از اين وصيّت جانسوز، استخوانم سوخت

(حسين فولادى)

***

چشم انتظارى!

درين شب ها ز بس چشم انتظارى مى برد زهرا پناه از شدّت غم ها، به زارى مى برد زهرا!

ز چشم اشكبار خود، نه تنها از منِ بى دل كه صبر و طاقت از ابر بهارى مى برد زهرا

اگر پشت فلك خم شد چه غم؟! بار امانت را به هجده سالگى با بردبارى مى برد زهرا

ص: 110

زيارت مى كند قبر پيمبر را به تنهايى بر آن تربت گلاب از اشكِ جارى مى برد زهرا

همه روزش اگر با رنج و غم طى مى شود، امّا همه شب لذّت از شب زنده دارى مى برد زهرا

نهال آرزويش را شكستند و، يقين دارم به زير گِل، هزار امّيدوارى مى برد زهرا

اگرچه پهلويش بشكسته، در هر حال زينب را به دانشگاه صبر و پايدارى مى برد زهرا

شنيد از غنچه نشكفته اش فرياد يا محسن! جنايت كرده گلچين، شرمسارى مى برد زهرا

به باغ خاطرش چون ياد محسن زنده مى گردد قرار از قلب من با بى قرارى مى برد زهرا

به هر صورت كه از من رخ بپوشد، باز مى دانم كه از اين خانه با خود يادگارى مى برد زهرا

(غفورزاده «شفق»)

***

سراپاى على گريد!

نه چون پروانه ام كز سوز غم بال و پرم سوزد من آن شمعم كه از شب تا سحر پا تا سرم سوزد

همان بهتر نگردد هيچ كس نزديك اين بستر كه دانم هر كسى آيد كنار بسترم، سوزد

گذارد دست خود بر سينه سوزان من زينب ولى من بيم آن دارم كه دست دخترم سوزد

ص: 111

مگير اى رهبر مظلوم! زانو در بغل ديگر كه اين ديدار طاقت سوز، جان و پيكرم سوزد

نه تنها چشم عين اللَّه، سراپاى على گريد چو از من مى كند پنهان، به نوع ديگرم سوزد

چنان چيدند امّت نارسيده ميوه دل را كه هرگه مى كنم يادش، ز غم برگ و برم سوزد

***

(على انسانى)

بهانه

كمان كشيد غم و سينه را نشانه گرفت چنان، كه آتش دل تا فلك زبانه گرفت!

خدا گُواست كه خورشيد از حرارت سوخت از آتشى كه از آن سوىِ در به خانه گرفت!

در آن چمن كه دل باغبان چو شمع گداخت چگونه بلبل دلخسته آشيانه گرفت؟!

شفق ز ديده دل خون گريست، چون زهرا براى گيسوى زينب به دستْ شانه گرفت!

ز بس كه فاطمه رنجيده بود از امّت دل از حيات خود آن گوهر يگانه گرفت

على چه كرد و چه گفت اى خدا در آن شب تار كه زينب از غم بى مادرى، بهانه گرفت؟!

براى آن كه بماند نهان ز چشم رقيب على، مراسم تدفين او شبانه گرفت!

***

(حسين صالحى خمينى)

وصيّت

ص: 112

مى گفت: يا على! بكن از خود بِحِل مرا گفت: اى عزيز جان! مكن از خود خجل مرا

گفتا: مرا به گِل كن و آبى ز ديده پاش! گفتا: چه كار بى تو به اين آب و گل مرا؟!

گفتا: مرا ز دل مبر و، ياد كن مرا گفتا: بلى، اگر نرود با تو دل مرا!

گفتش: بدى كه ديده اى، از لطف درگذر گفت: اى خوشى نديده! تو خود كن بِحِل مرا

گفتش كه: مهر مگسل ازين كودكان من گفت: ار گذارد اين الم جان گسل مرا

اين گفت و جستجوى حسين و حسن نمود آغوش از دو گل، چمن ياسمن نمود

***

(وصال شيرازى)

نغمه هاى تنهايى على عليه السلام

الهى! كوثرم كو؟ دلبرم كو؟ گلم كو؟ هستى ام كو؟ گوهرم كو؟

على تنها و دلخون مانده افسوس يگانه مونس و تاج سرم كو؟

(2)

الهى! كلبه ام را غم گرفته دل محزون من ماتم گرفته

شرار شعله هاى در نديدم گلم را خصم از دستم گرفته

(3)

الهى! سينه من كوى درد است گلستان سرورم سرد سرد است

ص: 113

عزيزم فاطمه از رنج مسمار رخ مهتابى اش غمگين و زرد است

(4)

الهى! دست من را بسته بودند حريم خانه ام بشكسته بودند

به ضرب تازيانه آن جماعت تن مرضيه را آزرده بودند

(5)

الهى! غمگسارم، سوگوارم شبست و طاقت رفتن ندارم

فلك با من سرسازش ندارد بدون فاطمه نالان و زارم

***

دريغا!

گذشته نيمه اى از شب، دريغا رسيده جانِ شب بر لب، دريغا

چراغ خانه مولاست، خاموش كه شمع انجمن آراست خاموش

فغان تا عالم لاهوت مى رفت به روى شانه ها، تابوت مى رفت

على زين غم چنان مات ست و مبهوت كه دستش را گرفته دست تابوت!

شگفتا! از على، با آن دليرى كند تابوت زهرا، دستگيرى!

به مژگان ترش ياقوت مى سُفت سرشك از ديده مى باريد و مى گفت

كه: اى گل نيستى تا بوت بويم مگر بوى تو از تابوت بويم

ص: 114

جدا از تو دل، آرامى ندارد على بى تو دلارامى ندارد

چنان در ماتمش از خويش مى رفت كه خون از چشم غير و خويش مى رفت

كه ديده در دل شب، بلبلى را كه زيرِ گل نهان سازد گلى را

ز بيتابى، گريبان چاك مى كرد جهانى را به زير خاك مى كرد

على با دست خود، خشت لحد چيد بساط ماتم خود تا ابد چيد

دل خود را به غم دمساز مى كرد كفن از روى زهرا باز مى كرد

تو گويى ز آن رخ گرديده نيلى به رخسار على مى خورد سيلى!

از آن دامان خود پر لاله مى كرد كه چون نى، بندبندش ناله مى كرد

على، در خاك زهرا را نهان كرد نهان در قطره، بحر بى كران كرد

گُل خود را به زير گِل نهان ديد بهار زندگانى را، خزان ديد

شد از سوز درون، شمع مزارش على با آب و آتش بود كارش!

ص: 115

چنان از سوز دل، بيتاب مى شد كه شمع هستىِ او، آب مى شد

غم پروانه اش، بيتاب مى كرد على را قطره قطره آب مى كرد

چو بر خاك مزارش ديده مى دوخت سراپا در ميان شعله مى سوخت

مگر او گيرد از دست خدا، دست كه دشمن بعد او، دست على بست

(محمّد على مجاهد «پروانه»)

***

ذات ازلى

مى زد به رُخَم ولى، ولى را مى كشت آن مظهر ذات ازلى را مى كشت

مى ديد كه جان او به جانم بسته ست با كشتن من، خصمْ على را مى كشت

داغ پدر

اى فلك! داغ پدر، سوخت مرا هجر آن پاك گهر، سوخت مرا

داغ مادر به دلم بود هنوز كه غم مرگ پدر، سوخت مرا

غم مرگ پدر از ياد نرفت كه دل از داغ پسر سوخت، مرا

دارم امّيد كه سوزد ثمرش ظالمى را كه، ثمر سوخت مرا

گرچه آتش شود از آب خموش زينب از اشك بصر سوخت مرا

اشك زينب به دلم آتش زد زآه كلثوم، جگر سوخت، مرا

ص: 116

من حمايت ز على مى كردم دشمن افروخت شرر، سوخت مرا

دادخواهى كنم از او فردا دشمن امروز اگر سوخت مرا

«آصفى» بس كن و بگذر، كه فلك از غم مرگ پدر سوخت مرا

(مهدى آصفى)

***

بر مزار حضرت زهرا عليها السلام

با آنهمه جلالت و عزّت كه زاده شد يا رب، مراسم شب دفنش، چه ساده شد

طاها مگر كه بار دگر دفن شد به خاك بر خاك، چون كه صورت زهرا نهاده شد

آن شهسوار وادى صبر و توان، على بى تاب شد، ز مركب طاقت پياده شد

سرّ خدا به دست يَدُ اللّه شد نهان بر قبر او ز غيب، حجاب اوفتاده شد

رسم است، بر قبور عزيزان، دهند آب بر قبر او، ز اشك على، آب داده شد

***

(حسان)

دانشگاه زهرا عليها السلام

پناه عالمى، درگاه زهراست بشر حيران، ز قدر و جاه زهراست

صراط او، صراط المستقيم است كه راه رستگارى، راه زهراست

ص: 117

تمام نور خورشيد نبوّت نمايان از جمال ماه زهراست

على در شاهراه عشق و توحيد هماره همدم و همراه زهراست

شرف، اين بس اميرالمؤمنين را كه مهرش در دل آگاه زهراست

به هرجا، شمع دانش، مى دهد نور ز نور علم دانشگاه زهراست

ز سوز گفته «عجل وفاتى» نمايان غصّه جانكاه زهراست

ز جور ظالمان، اظهار نفرت به صبح و شام، اشك و آه زهراست

اگر مخفى بُود، قبرش عجب نيست كه رمز نام «سرّ اللّه» زهراست

صداى شيون از هر سو بلند است كه ختم عمر بس كوتاه زهراست

بياييد اى گُنهكاران، بگرييم جلاى دل، غم دلخواه زهراس

(حسانا) مى كشد اين غم على را كه او خانه، قربانگاه زهراست

(حسان)

حقيقت گمنام

ص: 118

ما مى رويم و ديده ما بين كوچه هاست مثل غبار سر به هوا، بين كوچه هاست

ما مى رويم و خاطره سوختن هنوز چون دامن نسيم رها بين كوچه هاست

اى آينه ببين كه غبار نگاه ما در جستجويت آبله پا، بين كوچه هاست

از اين سكوت ريخته در پاى نخل و چاه پيداست اينكه رد صدا بين كوچه هاست

مى پرسم از تو باز كه از مسجدالنبى آيا چقدر فاصله تا بين كوچه هاست

دنبال اين حقيقت گمنام چشم ما يا در بقيع مانده و يا بين كوچه هاست

***

(محمّد كامرانى)

سينه سيناى عصمت

سينه اى كز معرفت گنجينه اسرار بود كى سزاوار فشار آن در و ديوار بود

طور سيناى تجلّى مشعلى از نور شد سينه سيناى عصمت مشتعل از نار بود

ناله زهرا زد اندر خرمن هستى شرر گويى اندر طور غم چون نخل آتش بار بود

ص: 119

آن كه كردى ماه تابان پيش او پهلو تهى از كجا پهلوى او را تاب اين آزار بود

صورتى نيلى شد از سيلى كه چون نيل سياه روى گيتى زين مصيبت تا قيامت تار بود

***

(غروى اصفهانى «مفتقر»)

در فراق تو

رنگ خزان گرفت بهار جوانى ام در دشت غم نشست گل شادمانى ام

بعد از تو اى پيمبر رحمت به روزگار امّت نگر، چه خوب كند قدردانى ام!

شب ها به ياد ماه رخت اختران چرخ نظاره گر شوند به اختر فشانى ام

بابا ز جاى خيز و ببين زير بار غم بشكست در فراق تو پشت كمانى ام

وقت دعا زحق، طلب مرگ مى كنم از بس كه بى علاقه به اين زندگانى ام

از جور چرخ پير و ز بيداد روزگار با قامت خميده به فصل جوانى ام

شد «حافظى» به پاى على هستى ام فدا تاريخ شاهد است بر اين جانْ فشانى ام

***

(محسن حافظى)

غم خوار على

ص: 120

من بيمار، مداوا نكند خوشنودم غم طبيبم شده و مرگ شده بهبودم

هيچ كس نيست كه بارى ز دلم بردارد عاقبت داغ و غم و درد كند نابودم

اشك بس ريخته ام، هركه ببيند گويد سرو بشكسته خم گشته كنار رودم!

گه ز حق، مرگْ طلب مى كنم و گه گويم كاش مى بودم و غمخوار على مى بودم

زير اين چرخ، على دوست تر از فاطمه نيست سند مستندم، بازوى خون آلودم!

من نفس مى زدم و او كف افسوس به هم من چه سان گويم و او چون شِنَود بدرودم

اى اجل پا به سر من ز محبّت بگذار جز تو كس نيست كه از لطف كند خوشنودم

***

(على انسانى)

صحراى محشر

روز وفات حضرت زهراى اطهر است عالم پر از مصيبت و دل ها مكدّر است

ص: 121

خشكيده چون نهال برومند عمر او چشم جهانيان همه از اشك غم تر است

عالم ز بس كه پر شده از ناله هاى زار مردم گمان برند كه صحراى محشر است

امروز از شكنجه و غم مى رود به خاك جسمى كه در شكوه ز افلاك برتر است

پنهان به خاك تيره شود با همه فروغ رويى كه تابناك چو خورشيد خاور است

آن چهره اى كه زهره برد روشنى از او آن صورتى كه بر سر خورشيد افسر است

پژمرده در بهار جوانى شد، اى دريغ! پژمردگى نه درخور سرو و صنوبر است

اين مرگ زودرس كه شرر زد به جان او از آتش مصيبت مرگ پيمبر است

او طاقت جدايى و مرگ پدر نداشت زيرا كه سال هاست عزادار مادر است

جز اندكى، درنگ به عالم نكرد و رفت بعد از پدر كه مرگ به كامش چو شكّر است

در انزوا به كشور خود مى رود به خاك «آن نازنين كه خال رخ هفت كشور است»

خواهد كه نشنوند خسان بوى تربتش با آن كه همچو مشك زمينش معطّر است

ص: 122

با ديده اى كه ريزد از او خون به جاى اشك زينب نشسته بر سر بالين مادر است

هم زار و دلشكسته از آن مرگ جانگداز هم خسته دل ز رنج دو غمگين برادر است

آن كودكان كه زاده دخت پيغمبرند هريك ز قدر، با همه عالم برابر است

آن يك به گلستان صفا لاله بود و گل وين يك به آسمان شرف ماه و اختر است

اكنون ز مرگ مادر خود هر دو تن ملول دامانشان ز اشك پر از لعل و گوهر است

گنج مرادشان چو نهان مى شود به خاك خوناب اشكشان همه ياقوت احمر است

بر سر زند حسين و كَنَد موى خود حسن زينب دهان گشوده به اللَّه اكبر است

فريادشان به ناله و زارى بلند شد امّا دريغ و درد كه گوش جهان كر است

تلخ است و جانگداز ز مادر جدا شدن از بهر كودكى كه چنين نازپرور است

آن هم چه مادرى؟ كه وفاى مجسّم است آن هم چه مادرى؟ كه صفاى مصوّر است

آن مادرى كه بانوى زن هاى عالم است پيغمبرش پدر شد، مولاش شوهر است

ص: 123

آن مادرى كه آسيه كمتر كنيز او است آن مادرى كه مريم عذراش خواهر است

اطفال را كه خانه بود جايگاه امن بس دلگشاست سايه مادر كه بر سر است

(ابوالحسن ورزى)

***

يا فاطمةالزهراء

اين چه غوغايى است كاندر ماسوا افتاده است لرزه بر عرش خدا زين ماجرا افتاده است

اين چه آشوبى است كز طوفان غم بار دگر نوح با كشتى به گرداب بلا افتاده است

آتش نمروديان افتاده در جان خليل كز شرارش آتشى بر جان ما افتاده است

گريه كن اى آسمان كز فرط غم در رود نيل زين مصيبت از كف موسى عصا افتاده است

ناله كن اى دل كه از سوز دل و اشك مسيح لرزه بر اركان عرش كبريا افتاده است

شهپر جبريل مى سوزد كه از بيداد خصم آتشى در مهبط وحى خدا افتاده است

باغبان در خواب و گل در باغ و گلچين در كمين بلبل شوريده از شور و نوا افتاده است

يا رسول اللَّه برخيز و ببين كز ضرب در پشت درب خانه زهرايت ز پا افتاده است

ص: 124

در بهار زندگى از يورش باد خزان غنچه نشكفته اى از گل جدا افتاده است

(ژوليده نيشابورى)

***

دريا گريستم

جانا! من از فراق تو، دريا گريستم امّا گمان مدار كه بيجا گريستم

آن قدْر گويمت كه درين چند روز عمر هر روز داغ ديدم و شب ها گريستم

دانستم اين كه گريه و زارىّ و اشك و آه بر دردِ بى دواست مداوا گريستم

پرپر چو شد ز باد خزان غنچه گلم از هجر گل چو بلبل شيدا گريستم

دشمن چو كرد از منِ غمديده منعِ اشك رفتم ز شهر و در دل صحرا گريستم

پهلو شكسته اند و دلم خسته اند و، باز هستند مدّعى ز چه بابا! گريستم!!

بسيار گريه كردم، امّا نه بهر خويش ديدم على ست بى كس و تنها گريستم

خود آگهى پدر! كه ز بس رنج ديده ام بودم پس از تو تا كه به دنيا گريستم

(حسين غلامى)

***

غربت بقيع

ص: 125

حسرت گرفته باز حصار مدينه را غم تيره كرده است ديار مدينه را

از غربت بقيع كه غمخانه على ست گلرنگ خون زدند حصار مدينه را

آثار خون فاطمه و غربت على پر كرده است گوشه كنار مدينه را

در كوچه هاى شهر چو ماه على گرفت رنگى دگر نماند عذار مدينه را

زآن گل كه از جسارت مسمارِ در شكفت نقش خزان زدند بهار مدينه را

در خلوت بقيع به جز اشك مهدى اش شمعى كجا بود شب تار مدينه را

من جان نثارِ مكتب اويم، مؤيّدم دارم ازو اميد جوار مدينه را

(سيّد رضا مؤيّد)

***

نور على نور

على چون جسم زهرا را كفن كرد شقايق را نهان در ياسمن كرد

دو نور ديده اش از ره رسيدند به زارى جانب مادر دويدند

خود افكندند بر آن جسم رنجور عيان شد معنى نورٌ على نور

بغل بگشاد و در آغوششان برد چنان ناليد كز سر هوششان برد

ايا مادر! دلت از ما رميده چو اشك افكنده اى ما را ز ديده

ص: 126

بيا مادر يتيمان را به بر گير وز آفت جوجگان را زير پر گير

گل و بلبل به نغمه ناله سر كرد بغل بگشاد و گل ها را به بر كرد

(شيخ محمّد نهاوندى)

***

حديث دل

بس كه دل بى ماه رويت در دلِ شب ها گريست آسمان ديده ام زين غصّه يك دريا گريست

باغبان عشق، در سوگت نه تنها ناله كرد اى گل پرپر به حالت بلبل شيدا گريست

بارالها! بين ديوار و درى، آن شب چه شد؟ كآسمان بر حال زار زُهره زهرا گريست

گشت خون آلوده چشم اختران آسمان بس كه زهرا تا سحر بر غربت مولا گريست

شد كوير تشنه سيراب اى فلك از بس على داغ بر دل، لاله آسا، در دل صحرا گريست

تا نبينند اشك او را، تا سحر هر شب على يا حديث دل به چَهْ گفت از غريبى، يا گريست

شير ميدان شجاعت بود و يك دنياى صبر من ندانم اى فلك با او چه كردى تا گريست

سوخت همچون شمع و از او غير خاكستر نماند بس كه از داغ تو خورشيد «جهان آرا» گريست

(جواد جهان آرايى)

گريه بى شيون

ص: 127

شمع اين مسأله را بر همه كس روشن كرد كه توان تا به سحر گريه بى شيون كرد

به سر تربت زهرا، على از خون جگر ناله ها در دل شب بى خبر از دشمن كرد

غم آن پهلوى بشكسته و بازوى سياه رخ نيلى، همه در قلب على مسكن كرد!

تنگ شد سينه بى كينه آن جان جهان كآرزوى سفر جان ز ديار تن كرد

گفت: اى كاش كه جان از بدن آيد بيرون! هجر تو گلشن دنيا به على، گلخن كرد

(عارفى ملايرى «جوكار»)

***

اى دريغ!

نور حق در ظلمت شب رفت در خاك، اى دريغ! با دلى از خون لبالب رفت در خاك، اى دريغ!

طلعت بيت الشَّرف را، زُهره تابنده بود آه! كآن تابنده كوكب رفت در خاك، اى دريغ!

آفتاب چرخ عصمت با دلى از غم كباب با تنى بيتاب و پرتب رفت در خاك اى دريغ!

پيكرى آزرده از آزار افعى سيرتان چون قمر در برج عقرب رفت در خاك، اى دريغ!

ص: 128

ليلى حُسن قِدَم، با عقل اقدم همقدم اوّلين محبوبه رب رفت در خاك، اى دريغ!

حامل انوار و اسرار رسالت آن كه بود جبرئيلش طفل مكتب، رفت در خاك اى دريغ!

***

(غروى اصفهانى «مفتقر»)

چه پاداش گرانقدرى!

دلم از خون شده دريا و چشمم چشمه جويى خدا را تا بگريم بيشتر اى اشك! نيرويى!

قدَم خم گشته در پاى سرشك خود، بِدان ماتم كه سروى، قامتش در هم شكسته بر لب جويى

چنان در شهر خود گشتم غريب و بى كس و تنها كه غير از چشم گريانم، ندارم يار دلجويى ..

به خون ديده بنويسيد بر ديوار اين كوچه كه اين جا كشته راه ولايت گشته، بانويى

گرفتم در ميان كوچه، پاداش رسالت را! چه پاداش گرانقدرى! چه بازوبند نيكويى!

مدينه! ثبت كن اين را، كه در امواج دشمن ها حمايت كرد از دست خدا بشكسته بازويى

***

(غلام رضا سازگار «ميثم»)

امشب سپيده جامه به تن چاك مى كند طوفان غم به معركه كولاك مى كند

اشك پدر به چهره سرازير و دخترش با دست هاى كوچك خود پاك مى كند

مى سوزد هنوز!

در عزايت اين دل ديوانه مى سوزد هنوز شمع، خاموش ست و اين پروانه مى سوزد هنوز

در ميان سينه، قلب داغدار شيعيان از براى محسن دُردانه، مى سوزد هنوز

ناله جانسوز زهرا مى رسد هردم به گوش از شرارش اين دل ديوانه مى سوزد هنوز

مرغ خونين بال و پر را، زآشيان صيّاد برد در ميان شعله ها، كاشانه مى سوزد هنوز

زآن شرر كاندر گلستان ولا افروختند گل فتاد از شاخه و، گلخانه مى سوزد هنوز

در غم زهرا ز سوز آشنا كم گو «فراز»! در عزاى فاطمه، بيگانه مى سوزد هنوز

(سيد تقى قريشى «فراز»)

***

اى بلال!

نام گل بردىّ و بلبل گشت خاموش اى بلال! مادر مظلومه ما رفت از هوش، اى بلال!

بوستان وحى را بيت الحزن كردى، بس ست با اذان خود مكن ما را سيه پوش، اى بلال!

دير اگر خاموش گردى، زودتر گردد ز تو مادر ما را چراغ عمر، خاموش، اى بلال!

ص: 130

مادر ما بر اذانت گوش داد، اينك تو هم بر صداى گريه زينب بده گوش، اى بلال!

مرگ پيغمبر، شكسته قامت ما را به هم بار غم مگذار ما را بر سر دوش، اى بلال!

غنچه، پرپر گشت و گل از دست رفت و باغ، سوخت كرد حقّ باغبان، گلچين فراموش، اى بلال!

گرد غم بر روى ما بنشسته و، دانسته ايم خاك گيرد لاله ما را در آغوش، اى بلال!

تا زبان حال ما يكسر به نظم «ميثم» است اشك و خون از چشم اهل دل زند جوش، اى بلال!

(غلام رضا سازگار «ميثم»)

***

شكوفه زيباى احمدى

هرگز كسى نظير تو پيدا نمى شود همتا كسى به عصمت كبرا نمى شود

اى كوثرى كه خير كثير از وجود توست اسلام، جز به فيض تو، احيا نمى شود

هر چند دختران دگر داشت مصطفى هر دخترى كه «امّ ابيها» نمى شود

بعد از تو اى شكوفه زيباى احمدى لبهاى من، به خنده دگر، وا نمى شود

چون خواستم كه دفن كنم پيكر تو را ديدم بدون يارى طاها، نمى شود

ص: 131

دادم تو را به دست نبى، چونكه هيچ كس بر دفن جان خويش مهيّا نمى شود

خواهم كنار قبر تو، نالم شبانه روز امّا به پيش ديده اعدا، نمى شود

اين عمر تندپا، ز فراق تو، كُند شد امروزم اى خدا، ز چه فردا نمى شود

آيد به گوشم از در و ديوار، ناله ات يكدم خموش، نغمه غمها نمى شود

الهام صبر، هر شبه گيرم، ز قبر تو قلب على، و گرنه شكيبا نمى شود

گريم نهان، به ياد تو زهرا، تمام عمر داغ تو آتشى است، كه اطفا نمى شود

جز در ظهور حضرت مهدىّ منتقم راز نهان قبر تو افشا نمى شود

(حسان)

***

بهانه!

مرد اگر خانه به گلزار جنان برگيرد دل او، باز هواى سر و همسر گيرد

گرچه فرزند، عزيزست چه دختر چه پسر بيشتر مهر پدر جانب دختر گيرد

بارها گفت نبى: فاطمه چون جان منست كه گمان داشت كسى جان پيمبر گيرد؟!

ص: 132

بارها گفت كه آزار وى، آزار منست كاش مى بود كه گفتار خود از سر گيرد

كاش مى بود در آن كوچه، نَبى تا كه مگر راه بر قاتل دختر، پىِ كيفر گيرد

كاش مى بود كه از خادمه دختر خويش خبرى از سبب سوختن در گيرد

كاش مى بود پيمبر كه ز اسما پرسد كه: چرا دختر من روى ز همسر گيرد؟!

كاش مى بود كه آن شب، جسد فاطمه را گاه بر دوشْ على، گاه پيمبر گيرد

كاش مى بود كه اطفال يتيم او را بدهد تسليت و بوسد و در بر گيرد

كاش مى بود در آن نيمه شبها، كه حسين خيزد از خواب و بهانه پىِ مادر گيرد

چه غم از وحشت فرداست؟ كه «آواره» او دامن فاطمه را در صف محشر گيرد

(تعجبى همدانى «آواره»)

***

در همه جا تنها بود!

آن كه بعد پدر در همه جا تنها بود نور چشمان نبى، فاطمه زهرا بود!

گل مينوى بهشتى به جوانى پژمرد آن كه عطر نفسش، بوى خوش گلها بود

ص: 133

پاره جسم نبى را ز جفا آزردند مأمن فاطمه، بيت الحزَن صحرا بود!

همه گفتند: على بعد وى از پا افتاد كوه صبرى كه چنان ثابت و پابرجا بود!

تا جگر گوشه محراب خدا را كشتند چشم حيدر ز غمش يكسره خون پالا بود

رفت زهرا و على زآتش داغش همه عمر سوخت چون شمع سراپاى، اگر بر پا بود!

بارد از ديده خود خون جگر «جيرودى» بس كه آن ماتم جانسوز، توان فرسا بود

(كاظم جيرودى)

***

نشان مرگ!

امشب به نخل آرزويم برگ پيداست بر چهره زردم نشان مرگ پيداست

امشب مرا در بستر خود واگذاريد بيمار بيت وحى را، تنها گذاريد

دوران هجرم رو به اتمامست امشب خورشيد عمرم بر لب بامست امشب

چون روز آخر بود، كارِ خانه كردم گيسوى فرزندان خود را شانه كردم

ديدى چه حالى در نمازم بود اسْما؟! اين آخرين راز و نيازم بود، اسْما!

ص: 134

آخر نگاه خويش را، سويم بيفكن مى خوابم اينك، پرده بر رويم بيفكن

ديدى اگر خامش به بستر خفته ام من راحت شدم، پيش پيمبر رفته ام من!

شب ها برايم بزم اشك و غم بگيريد در خانه آتش زده، ماتم بگيريد!

از من بگو با زينب آزاده من برچيده نگذارد شود سجّاده من

من رفتم امّا، يادگارم- زينب- اين جاست روح مناجات و دعايم، هرشب اين جاست

(غلام رضا سازگار «ميثم»)

***

زهرا عليها السلام را نمى ديد

شب بود و چشم خفتگان در خواب خوش بود بيدار مردى اشك چشمش، آب خوش بود

در خاك پنهان كرده خونين لاله اش را آزرده جسم يار هجده ساله اش را

اشكش به رخ، چون انجم از افلاك مى ريخت بر پيكرِ تنهااميدش، خاك مى ريخت

در ظلمت شب، بى صدا چون شمع مى سوخت تنهاى تنها، بى خبر از جمع مى سوخت

گويى كه مرگ يار را باور نمى داشت از خاك قبر همسرش، سر برنمى داشت

ص: 135

مى خواست كم كم گم شود در آسمان، ماه چون عمر يارش، عمر شب را ديد كوتاه

بوسيد در درياى اشك ديده، گِل را برداشت صورت از زمين، بگذاشت دل را!

بگذاشت جانش را در آن صحرا، شبانه با پيكرى بى جان، روان شد سوى خانه

آن جا كه خاكش را به خون آغشته بودند هم آرزو، هم شاديش را كشته بودند

آن جا كه جز غم هاى دنيا را نمى ديد در هر طرف مى گشت و زهرا را نمى ديد ...

دوش آن تن آزرده را مولا چو برداشت با جان خود مخفى درون خاك بگذاشت

خون دلش با اشك چشمش در هم آميخت از پهلوى زهراى او خونابه مى ريخت

(غلام رضا سازگار «ميثم»)

***

مبادا!

مبادا باغبانى در بهاران خزانِ نخل بارآور ببيند

مبادا در بهار زندگانى كه نخلى، چيده برگ و بر ببيند

مبادا عندليبى لانه خويش ز برق فتنه در آذر ببيند

چه حالى دارد آن مرغى كه از جفت بجا در لانه مشتى پر ببيند

وزآن جانسوزتراحوال مرغى است كه جاى لانه، خاكستر ببيند

ندارد كودكى طاقت كه نيلى ز سيلى صورت مادر ببيند

ص: 136

گل سرخ ست مادر، كى تواند رخ خود را چو نيلوفر ببيند

هزاران بار اجل بر مرد خوشتر كه سيلى خوردن همسر ببيند

چه حالى مى كند پيدا خدايا! اگر اين صحنه را، حيدر ببيند؟

مگو رو كرده پنهان تا مبادا رخش را، ساقى كوثر ببيند

تواند آن كه مولا بى نگاهى رخ محبوبه داور ببيند

خسوف مه، كسوف آفتاب ست نخواهد خصم بداختر ببيند

ميان شعله، در از درد ناليد كه يا رب قاتلش كيفر ببيند

ولى از روى مولا شرم دارد كه مسمارش به خون اندر ببيند

چه سان مولاازين پس خانه خويش تهى از دخت پيغمبر ببيند؟

نهان كن چادر و سجّاده اش را مبادا زينب مضطر ببيند

برو ديوار و در را شستشو كن مگر اين صحنه را كمتر ببيند

(محمّد على مجاهدى «پروانه»)

***

مادر نمى ماند!

چرا مادر نماز خويش را بنشسته مى خواند؟! ز فضّه راز آن پرسيدم و گويا نمى داند!

نفَس از سينه اش آيد به سختى، گشته معلومم كه بيش از چند روزى پيش ما، مادر نمى ماند!

به جان من، تو لب بگشا مرا پاسخ بده فضّه! كه ديده مادرى از دختر خود رو بپوشاند؟!

الهى! مادرم بهر على جان داد، لطفى كن كه جاى او، اجل جان مرا يكباره بستاند!

ص: 137

به چشم نيمْ باز خود، نگاهم مى كند گاهى كند از چهره تا اشك غمم را پاك و نتواند!

دلم سوزد بر او، امّا نمى گريم كنار او مبادا گريه من، بيشتر او را بگرياند!

كنار بسترش تا صبحدم او را دعا كردم كه بنشيند، مرا هم در كنار خويش بنشاند

بسى آزار از همسايگانش ديد و، مى بينم دعا درباره همسايگانش بر زبان راند!

چه در برزخ، چه در محشر، چه در جنّت، چه در دوزخ به غير از وصف او، «ميثم» نمى خواند

(سازگار «ميثم»)

***

كه شكسته پر تو؟!

اى هماى ملكوتى! كه شكسته پر تو؟! كه به زير پر و بال ست ز محنت، سر تو!

اى بهارى كه شد از فيض تو، هستى خرّم گشته پژمرده چو پاييز چرا منظر تو؟!

ترجمان غم پنهانى و رنجورى توست اين همه گريه اطفال تو بر بستر تو

سبب رنج و دواى تو ز من مى طلبند پرسش انگيزْ نگاه پسر و دختر تو

چهره از من ز چه پنهان كنى اى دخت رسول؟! عليّم من، پسرِ عمّ تو و همسر تو!

ص: 138

واى از آن لحظه و آن منظره طاقت سوز ديدن ميخ در و غرقه به خون پيكر تو

درد دل هاى تو با جسم تو شد دفن به خاك سوخت جان على از قصّه دردآور تو

(تعجّبى همدانى «آواره»)

***

يا فِضَّةُ خُذِينى!

هرگه كه ياد آرم، زين آستانه مادر! گردد ز ديده چون سيل، اشكم روانه مادر!

ياد آرم از صداى: يا فِضَّةُ خُذِينى! تا مى كنم نظاره، بر درب خانه مادر!

باللَّه على ست مظلوم، از روى توست پيدا كز غربتش به صورت، دارد نشانه مادر!

گويى ز درد و محنت، دستت نداشت قدرت موى مرا نكردى، امروز شانه مادر!

لب بسته اى ز يا رب، جاى تو اين دل شب ريزد ز چشمْ زينب اشك شبانه مادر!

***

(سازگار «ميثم»)

روزهاى آخر!

ياد آن روزى كه ما هم سايه بر سر داشتيم همچو طفلان دگر، در خانه مادر داشتيم

جدّ ما- پيغمبر- از ما چهره پنهان كرد و باز يادگارى همچو زهرا از پيمبر داشتيم

ص: 139

مادر مظلومه ما نيز رفت از دست ما مرگ او را كى به اين تعجيل باور داشتيم؟!

اندر آن روزى كه آتش بر سراى ما زدند ما در آن جا، حال مرغ سوخته پر داشتيم!

آمد و، رفت از جهان محسن در آن غوغا، دريغ! آرزوى ديدن روى برادر داشتيم

مادر ما، خود ز حق مى خواست مرگ خويش را ورنه ما بهرش دعا با ديده تر داشتيم

روزهاى آخر عمرش ز ما رومى گرفت! چون على، ما هم ازين غم دلْ پراخگر داشتيم!

در شب دفنش به ما معلوم شد اين طُرفه راز تا ز روى نيلگونش بوسه اى برداشتيم!

از كفن دستش برآمد، جسم ما دربرگرفت جسم او را همچو جان ما نيز دربرداشتيم

از فراق روى مادر، با پدر هر روز و شب دو برادر بزم ماتم با دو خواهر، داشتيم!

با فغان گويد «مؤيد» آنچه را «ميثم» بگفت: (اى خوش آن روزى كه ما در خانه، مادر داشتيم!)

(سيّد رضا مؤيّد)

***

سجّاده نماز تو!

رفتىّ و هست ياد تو در خاطرم هنوز مرگ تو ديدم و، نبوَد باورم هنوز!

ص: 140

با آن كه روز و شب ز فراقت گريستم نقش رخت نرفته ز چشم ترم هنوز

زهراى من! كه سوخت سراپاى تو چو شمع مى سوزد از فراق تو، پا تا سرم هنوز!

شمعى كه در عزاى تو افروختم ز آه باشد چراغ محفل حُزن آورم هنوز

ياد تو بس كه مونس جان و دلم بوَد احساس مى كنم كه تويى در برم هنوز!

شب ها كه بى تو جانب محراب مى روم گيرد بهانه ات، دل غمپرورم هنوز!

زآن غم، كه وقت غسل تو بر جان من نشست گل هاى داغ، سر زند از پيكرم هنوز!

از پهلوى شكسته تو، دلشكسته ام وز قبر بى نشان تو، تنهاترم هنوز!

بى اختيار، مى فكند موقع نماز سجّاده نماز تو را، دخترم هنوز!

اين شعر جانگداز، «مؤيّد» سرود و گفت: باشد گواه داغ تو، چشم ترم هنوز

(سيّد رضا مؤيّد)

***

يا زهرا عليها السلام

داغت آتش زده بر جان و تنم يا زهرا شعله ها سركشد از پيرهنم يا زهرا

ص: 141

از غم مرگ تو داغى كه مرا گشته نصيب آتش افروخته در جان و تنم يا زهرا

بعد فقدان تو اى نوگل گلزار وجود سير از گردش باغ و چمنم يا زهرا

شامگاهان به سر قبر تو با حال پريش بى تو خاموش شده انجمنم يا زهرا

يك طرف ناله زينب ز دلم برده قرار يك طرف اشك حسين و حسنم يا زهرا

ياد آن پهلوى بشكسته و رخسار كبود به نظر آورم و دم نزنم يا زهرا

رفتى و بى تو شدم يكّه و تنها و غريب چه كنم بى تو غريب وطنم يا زهرا

همدم ناله من چاه بيابان شده است محرمى نيست كه گويم سخنم يا زهرا

در غمت با دل بشكسته «براتى» گويد داغت آتش زده بر جان و تنم يا زهرا

(عبّاس براتى پور)

***

زبان حال فضه

من آن عصاره عشق و عقيده را ديدم جهاد ظلمت و صبح سپيده را ديدم

چو بر جمال دل آراى او نظر كردم در او صفات خداى نديده را ديدم

ص: 142

به گاه يورش باد خزان به گلشن دين بهار و عصمت و صدها جريده را ديدم

در آستانه در تا كمك ز من طلبيد دويدم و گُلِ از شاخه چيده را ديدم

كنار آن گل پرپر ز كينه گلچين فتاده غنچه در خون تپيده را ديدم

صداى خنده ظلمت شنيدم و گفتم كه اشك چشم فروغ دو ديده را ديدم

ز ضرب ميخ در خانه يا رسول اللَّه به لوح سينه زهرا قصيده را ديدم

چو دست بسته على را ز خانه اش بردند دفاع بانوى قامت خميده را ديدم

(ژوليده نيشابورى)

***

غم زهرا عليها السلام

آمد به يادم از غم زهرا و ماتمش آن محنت پياپى و رنج دمادمش

آن ديده پرآتش و آن آه آتشين آن قلب پر ز حسرت و آن حال درهمش

آن دست پر ز آبله و آن شانه كبود آن پهلوى شكسته و آن قامت خمش

در وى كه بود داغ پدر آخرالدّواش زخمى كه تازيانه همى بود مرهمش

ص: 143

از ديده سرشك فشان در غم پدر وز ديده نظاره به حال پسر عمش

يك سو سرير و تخت سليمان دين تهى يك سو به دست اهرمن افتاده خاتمش

توحيد را بديد خراب است كشورش اسلام را بديد نگون است پرچمش

امّ الكتاب محو و امام مبين غريب منسوخ نصّ واضح و آيات محكمش

گه ياد كردى از حسن و هفتم صفر گه از حسين و عاشر ماه محرمش

آتش زدى به جان سماعيل و هاجرش خون ريختى ز ديده عيسى و مريمش

از گريه اش ملايك گردون گريستند كرّوبيان به ماتم او خون گريستند

(اديب الممالك فراهانى)

***

چرا سوخت؟

در سوگ و عزا نشسته حيدر، يا ربّ! مى گفت غمين و افسرده مكرّر، يا ربّ!

پروانه مصطفى چرا سوخت؟ چرا؟ در آتش پرشراره در، يا ربّ!

***

آن روز

ص: 144

آن روز كه در شراره، سنبل مى سوخت بيش از همه در ميانه، بلبل مى سوخت

آن دم كه ز باغ، باغبان را بردند در شعله هنوز غنچه و گل، مى سوخت!

***

طاير قدس

تو مظهر ذات لايزالى، زهرا! مجموعه اوصاف كمالى، زهرا!

با اين همه اعتبار، اى طاير قدس پرسوخته و شكسته بالى زهرا!

كشتى اهل ولا

كيست يا رب آن كه پشت در ز پا افتاده است از غمش شور و نوا در ماسوا افتاده است

كيست يا رب تا بگويد آن زپاافتاده كيست گر ز پا افتاده در آتش چرا افتاده است

گر ببارد خون ز چشم چرخ گردون نى عجب زين شرر كاندر دل ارض و سما افتاده است

اى مرگ بيا!

غرقاب غمم دگر مرا ساحل نيست جز اشك فراق، ديگرم حاصل نيست

اى مرگ بيا! كه زندگى كردن من بى فاطمه، جز خوردنِ خون دل نيست!

آه!

مى رفت علىّ و مى كشيد از دل آه وز همسر خويش برنمى داشت نگاه

ديدند كه با خويش، على مى گويد: لا حول وَلا قوَّةَ الّا باللَّه

دست تو مگر؟!

اى دست خدا! به پاى تو شير نبود شمشير اگر نبود، تكبير نبود

آن روز كه تازيانه بود و زهرا دست تو مگر به دست شمشير نبود؟!

***

ماه گرفت!

گويند كه: چون خصم بر او، راه گرفت بر فاطمه راه، خصم گمراه گرفت

برخاست خروش از همه عالم كه: بلال! برخيز و برو اذان بگو، ماه گرفت!

***

پيدا بود!

شب بود و كفن پوشْ تنِ زهرا بود تاريك، جهان در نظر مولا بود

دردى كه نهان داشت به زحمت زهرا از چهر شكسته على پيدا بود

دو شاهد صادق!

خون ريخت ز سينه اش، ز مسمار بپرس بازوش كبود شد، ز اغيار بپرس

دو شاهد صادق ار ز من مى طلبى برخيز و برو از در و ديوار بپرس!

تمام هستيم بود همين!

آن شب كه ابوتراب با قلب حزين بسپرد تن امِ ابيها به زمين

دانى كه چرا خاك ز دستش افشاند؟ يعنى كه: تمام هستيَم بود همين!

يا على مى گفتم!

مى زد چو بلا صلا، بلى مى گفتم اندوه نبى را به ولى مى گفتم

در لحظه برخاستن از بستر درد تابم كه نبود، يا على مى گفتم!

مرتضى تنها بود!

شب بود و بقيع و مرتضى تنها بود بگداخته چون شمع، ز سر تا پا بود

مى سوخت و قطره قطره آبش مى كرد آن آتش غم كه قاتل زهرا بود!

پنهان مانده ست!

قدر تو چو تربت تو، پنهان مانده ست از ديده شب، سپيده پنهان مانده ست

ص: 147

دانى كه جدا از تو دل ما چونست؟! مانند تنى كه دور از جان مانده ست!

ديدار خدا

گفتم به پدر مادر مظلومه كجا رفت درپاسخ من گفت به ديدار خدا رفت

گفتم كه پدر مادر ما بود مريضه گفتاكه مخورغصه به دنبال دوا رفت

در ماتم سحر

امشب على زسوز جگر گريه مى كند در ماتم سپيده سحر گريه مى كند

مادر ز خانه رفته و دختر بسان ابر تنها نشسته بهر پدر گريه مى كند

گل محمّد

سرچشمه فيض حى سرمد زهرا مادر به نبى و آل احمد زهرا

در گلشن هستى گل بى خار يكى است آن هم گل گلزار محمد زهرا

پهلو شكسته

من آن گلم كه ديده ز گلزار بسته ام از بس كه ديده ام ستم از خار خسته ام

بنشسته گر بخوانم از اين پس نماز خويش يا ربّ مرا ببخش كه پهلو شكسته ام

***

پس از محسن

ص: 148

يا فاطمه چيدند گل ياسمنت را تاراج نمودند عقيق يمنت را

آن فرقه كه پهلوى تو از كينه شكستند كشتند پس از كشتن محسن حسنت را

***

امانتى گران

اين كه نزد تو آرمش اى خاك بِهْ ز جان دوست دارمش اى خاك

اين كه بينى امانتى است گران كه به تو مى سپارمش اى خاك

گل بهشتى

با غنچه گلى به پاى خس افتاده از ضربت ميخ از نفس افتاده

مولا ز غم گل بهشتى بويش چون بلبل خسته در قفس افتاده

فصل 4: در رثاى امام مجتبى عليه السلام

مصيبت عظما

رسد نواى غم افزا مرا به گوش امشب پيام غم رسد از نغمه سروش امشب

چه روى داده خدايا كه اين چنين در عرش برآورند ملايك ز دل خروش امشب

عزا عزاى چه آزاده ايست كز ماتم شوند مردم عالم سياه پوش امشب

شب عزاى پيمبر بود گمان دارم على ز داغ نبى مى رود ز هوش امشب

عجب مدار اگر زين مصيبت عظما فتاده عالم هستى ز جنب و جوش امشب

على كه لنگر عرش خداست مى لرزد كه جسم جان جهان را كشد به دوش امشب

چه روى داده كه از غرفه هاى باغ بهشت نواى واحَسنا مى رسد به گوش امشب

ص: 150

چه آتشى شده از آب آن سبو روشن كه شد چراغ امامت از آن خموش امشب

بريز اشك عزا «خسرو» از براى حسن برآر بهر پيمبر ز دل خروش امشب

(محمّد خسرونژاد)

***

ياس و ياسمن

مدينه شد ز داغ مصطفى بيت الحزن امشب فضاى عالم هستى بود غرق محن امشب

مكن اى آسمان روشن چراغ ماه را كز كين چراغ لاله شد خاموش در صحن چمن امشب

نه تنها ماتم جان سوز پرچمدار توحيد است كه هستى شد سيه پوش امام ممتحن امشب

گهى گريم ز داغ جانگداز حضرت خاتم گهى نالم چو نى در سوگ فرزندش حسن امشب

فدا شد ناخداى فلك حق در بحر طوفان زا كه شد درياى ديده در عزايش موج زن امشب

دهد غسل از سرشك ديدگان با زارى و شيون علىّ بت شكن جسم نبى بت شكن امشب

نمى دانم چه حالى مى كند پيدا امير عشق چو مى سازد تن آن جان جانان را كفن امشب

شد از داغ دو ماتم قلب زهرا لاله سان خونين كه در دشت بلا گم كرده ياس و ياسمن امشب

ص: 151

چراغ انجمن آرا شده خاموش و اهل دل كند روشن چراغ آه در هر انجمن امشب

سرآمد بر همه غم هاست داغ ماتم خاتم كه امّت را برون رفته است روح از ملك تن امشب

شرر زد «حافظى» بر دفتر دل خامه ات كاين سان كه آتش مى زنى بر جان، تو با سوز سخن امشب

(محسن حافظى)

***

در رثاى امام مجتبى عليه السلام

مهرت به كاينات برابر نمى شود داغى ز ماتم تو فزون تر نمى شود

از داغ جانگداز تو اى گوهر وجود سنگ است هر دلى كه مكدّر نمى شود

ظلمى كه بر تو رفت ز بيداد اهل ظلم بر صفحه خيال مصوّر نمى شود

تنها جنازه تو شد آماج تير كين يك ره شد اين جنايت و ديگر نمى شود

بى بهره از فروغ و لاى تو يا حسن مشمول اين حديث پيمبر نمى شود

فرمود ديده اى كه كند گريه بر حسن آن ديده كور وارد محشر نمى شود

دارم اميد بوسه قبر تو در بقيع امّا چه مى توان كه ميسّر نمى شود

ص: 152

با اين ستم كه بر تو و بر مدفنت رسيد ويران چرا بناى ستمگر نمى شود

آن را چه دوستى است «مؤيّد» كه ديده اش از خون دل ز داغ حسن تر نمى شود

***

(سيّد رضا مؤيّد)

در شهادت حضرت امام حسن عليه السلام

زآن طشت پر ز [اشك خون در مقابلش پيدا بود كه زهر چه كرده است با دلش

مظلوم چون على و به مظلوميش گواه آن [خانه نبى كه بود در مقابلش

او حاصل نبوّت و بيداد دشمنان از آب شعله خيز، شرر زد به حاصلش

عمر حسن ز عمر على سخت تر گذشت تا آن كه مرگ آمد و حل كرد مشكلش

از ورطه اى كه بود كران تا كران ملال موجى زد و رساند، شهادت به ساحلش

هر مرد راست محرم دل همسرش، ولى غربت ببين كه همسر او گشته قاتلش

از زهر، پاره پاره و از صبر، ريزريز قرآن برگ شهادت بود دلش

چشمش به لطف اوست «مؤيّد» كه دم زند گاه از مصائب وى و گاه از فضايلش

***

(سيّد رضا مؤيّد)

خزان گلشن آل رسول صلى الله عليه و آله

ص: 153

چندان كه ديده در غم آل عبا گريست يا خون دل به دامن ما كرد يا گريست

دل، مبتلاى آتش غم گشت تا كه سوخت شد ديده بى فروغ ز اندوه تا گريست

گه سينه در رثاى نبى ناله كرد، زار گه ديده در عزاى حسن، گه رضا گريست

از داغِ سينه سوز حبيبان كردگار خيل ملك به بارگه كبريا گريست

حوّا كنار مريم و هاجر به سينه كوفت آسيه با خديجه و خيرالنّسا گريست

تنها به جنّ و انس، پريشان گريستند روح الامين به عرش از اين ماجرا گريست

بيگانه زين مصيبت عظماست بى قرار آن جا كه با تمام وجود آشنا گريست

آرى خزان گلشن آن رسول شد چون ابر نوبهار، اگر چشم ها گريست

تير به تابوت

لاله اى بود كه با داغ جگر سوخته بود آتشى در دل سودا زده افروخته بود

شرم دارم كه بگويم تن مسموم تو را خصم با تير به تابوت به هم دوخته بود

ص: 154

راز دل را همه با همسر خود مى گويند حسن از همسر خودكامه خود سوخته بود

جگرش پاره شد از نيشتر زخم زبان در لگن خون دلى ريخت كه اندوخته بود

ارث از مادر خود بُرد غم و رنج و محن صبر و تسليم و رضا از پدر آموخته بود

(اخوان كاشانى «تائب»)

***

در مرثيت امام حسن مجتبى عليه السلام

اى دل خون شده! ايّام عزاى حسن ست كز ثَرى تا به ثريّا همه بيت الحزن ست

پيرهن چاك زنم در غم آن گوهر پاك گز غمش چاك ملك را به فلك پيرهن ست

قسمت آل عبا اى فلك از گردش تو گوئيا درد و غم و رنج و بلا و محن ست

بشكنى گوهر دندان نبى گاه به سنگ گاه بر بازوى حيدر ز جفايت رسن ست

گه دَرِ كينه به پهلوى بتول عَذرا مى زنى، كينه بلى عادت چرخ كهن ست

گه بود خنجر خونخوار تو بر خلق حسين گه ز تو سوده الماس به كام حسن ست

خاطرم از الَمِ اين يك، دارالالم ست سينه ام از حَزَنِ آن يك، بيت الحزن ست

ص: 155

عرش از بوى يكى پر بود از ناقه چين خاك از خون يكى پر ز عقيق يمن ست

هر كه گويد چو «طرب» مرثيه آل عبا به يقين جنّت فردوس مر او را وطن ست

(نصر اصفهانى «طرب»)

***

جگر گوشه زهرا عليها السلام

تا آتش زهر ستم افروخته شد پروانه دين بال و پرش سوخته شد

سوزد جگر از داغ جگرگوشه زهرا بر چوبه تابوت تنش دوخته شد

قمر پاره پاره

طومار جان جنّ و بشر پاره پاره گشت قرآن به چشم اهل نظر، پاره پاره گشت

بى پرده چون به شرّ گروهى بشرنما صد پرده از حريم بشر پاره پاره گشت

برزد شبى شراره ظلمت به قلب نور دل از سپيده، وقت سحر پاره پاره گشت

آبى به جاى رفع عطش ريخت آتشى بر دل، كه تا بروز شُمَر پاره پاره گشت

از قلب كلّ هستى و از پيكر وجود آتش گرفت جان و جگر پاره پاره گشت

دردا كه از سپهر بنى هاشم، آن كه بود يك مه دو جا به ماه صفر، پاره پاره گشت

ص: 156

يك جا به زهر فتنه و يك جا به تير كين يك جسم خسته از دو شرر پاره پاره گشت

قلبى كه بود در اثر زهر، چاك چاك با تير كينه بار دگر پاره پاره گشت

در پيش چشم آن همه اختر، چنان شهاب باريد تير شب كه قمر پاره پاره گشت

باران تير بر كفن و بر بدن نشست جيب صدف دريد و گهر پاره پاره گشت

اى دل دگر مجو هنر حُسن، بى حَسَن شيرازه كتاب هنر پاره پاره گشت

(محمّد موحّديان «امير»)

***

زهر كين

اى علوى ذات و خدايى صفات صدر نشين همه كائنات

سيد و سالار شباب بهشت دست قضا و قلم سرنوشت ...

صبر هم از صبر تو بى تاب شد كوزه شد و زهر شد و آب شد

بعد شهادت نكشيد از تو دست تير شد و بر تن پاكت نشست

سبزه برآمد ز گلستان دين تا رخ تو سبز شد از زهر كين

ريشه دين گشت همايون درخت تا ز تو خورد آن جگر لخت لخت

ملّت اسلام كه پاينده باد مشعل توحيد كه تابنده باد

هر دو رهين خدمات تواند شكرگزارنده ذات تواند

(رياضى يزدى «رياضى»)

فصل 5: در سوگ ابا عبداللَّه عليه السلام

عَرَفات محبّت

ص: 157

عاشق چو رو به كعبه عشق و وفا كند احرام خود ز كسْوَت صبر و رضا كند

در پيش، راه باديه گيرد غريب وار ترَك عشيره و بَلَد و اقربا كند

بى اعتنا به زحمت و رنج مسافرت در هر قدم تحمّل خار جفا كند

آن جا كه موقِفِ عَرَفات محبّتست در پيشگاه دوست، سر و جان را فدا كند

از صدق چون نهاد قدم در مناى عشق نقدينه حيات خود از كف رها كند

در مشعرالحرام وفا چون گشود بار از آه خويش، مشعل سوزان به پا كند

بر گِرد خيمه گاه بگردد پى وداع با چشم اشكبار طواف النّسا كند

ص: 158

از مروه خيام، شتابان به قتلگاه رو آرد و به هروله قصد صفا كند

پس در كنار زمزم اخلاص، تشنه لب بنشيند و به زمزمه ياد خدا كند

آن گاه دست وروى بشويدبه خون خويش برخيزد و نماز شهادت به پا كند

قربان عاشقى كه حديث مصيبتش ايّام را هر آينه ماتمسرا كند

بى اختيار خون چكد از ديده «جلى» هرگه كه ياد واقعه كربلا كند

(ابوتراب جلى)

***

كشته محبت

به قتلگه ز سر شوق گفت شاه حجاز (منم كه ديده به ديدار دوست كردم باز)

بدين شرف كه شدم كشته محبت تو (چه شكر گويمت اى كارساز بنده نواز)

ز شاهراه شهادت چو بگذرى اى دوست (بسا كه بر رخ دولت كنى كرشمه و ناز)

به خون، وضو نكند گر قتيل راه وفا (به قول مفتى عشقش درست نيست نماز)

به آستان جلالت جبين به عجز نهم (كه كيمياى مرا دست خاك كوى نياز)

ص: 159

سرم به عرش سنان بهْ، تنم به فرش تراب (كه مرد راه نينديشد از شيب و فراز)

ازل به گوش دلم پير مى فروشان گفت: (در اين سراچه بازيچه غير عشق، مباز)

به عشق دوست قسم، هر بلا رود سرم (من آن نيم كه از اين عشق بازى آيم باز)

(محمّد عابد تبريزى «عابد»)

***

غروب آتشين

صد نوا خيزد ز ناى نينوايت، يا حسين نغمه هاى عشق باشد در نوايت، يا حسين

ميزند آتش، به قلب دوستانت دم به دم داستان جانگداز كربلايت، يا حسين

زد شرر بر قلب خونين تو، در دشت بلا داغ مرگ اكبر گلگون قبايت، يا حسين

جان فدا كردى به راه مكتب آزادگى جان هر آزاده اى گردد، فدايت يا حسين

من چه در وصف تو گويم، اى شهيد حق كه هست خونبهاى خون تو، خون خدايت يا حسين

كى شود ريزه خور خوان خوانين، آنكه هست ريزه خوار خوان احسان و عطايت يا حسين

بسكه مشتاق حريم با صفايت، گشته ام پر زند مرغ دل من، در هوايت يا حسين

ص: 160

در غروب آتشين، دشمن پى غارتگرى زد شرار ظلم و كين بر خيمه هايت يا حسين

«حافظى» فخر و مباهات بود اين بس، كه هست پيشه او، گفتن مدح و ثنايت يا حسين

(محسن حافظى)

***

اشرف انسانها

اى ياد تو در عالم، آتش زده بر جانها هر جا ز فراق تو، چاك است گريبانها

نامت چو به لب آيد، همواره بود با آه از شوق تو در دلها، برپا شده طوفانها

اى گلشن دين سيراب، با اشك محبّانت از خون تو شد رنگين، هر لاله به بستانها

بسيار حكايتها، گرديده كهن امّا جانسوز حديث تو، تازه است به دورانها

يك جان به ره جانان، دادى و خدا داند كز ياد تو چون سوزد، تا روز جزا جانها

در دفتر ازادى، نام تو به خون ثبت است شد ثبت به هر دفتر، با خون تو عنوانها

اينسان كه تو جان دادى، در راه رضاى حق آدم به تو مى نازد، اى اشرف انسانها

قربانى اسلامى، با همّت مردانه اى مفتخر از عزمت، همواره مسلمانها

ص: 161

قربانگه عشق تو، شد قبله اهل دل زين كعبه جان افزا، آرايش ايمانها

چراغ لاله

اى زمين كربلا، من ياسمن گم كرده ام سوسن و نسرين و ياس و نسترن گم كرده ام

اى زمين كربلا، در زير تيغ و نيزه ها هم گل و هم بلبل شيرين دهن گم كرده ام

اى زمين كربلا، در اين ديار پر بلا پيكرى صد چاك و بى غسل و كفن گم كرده ام

اى زمين كربلا، من زينب غمديده ام كه حسينم را در اين دشت محن گم كرده ام

اى زمين كربلا، قلب پر از داغم ببين من چراغ لاله در صحن چمن گم كرده ام

من غريب اين ديارم، اى زمين كربلا كه در اينجا، خسرو دور از وطن گم كرده ام

آب شد شمع وجودم، ز آتش داغ حسين در بر پروانه، شمع انجمن گم كرده ام

آنكه بودى خاتم ختم رسولان را، نگين من در اين صحرا، ز جور اهرمن گم كرده ام

قيامت برخاست!

قامتت را چو قضا بهر شهادت آراست با قضا گفت مشيّت كه: قيامت برخاست!

ص: 162

هر طرف مى نگرم، روى دلم جانب تست عارفم بيت خدا را، كه دلم قبله نماست

دشمنت كشت، ولى نور تو خاموش نشد آرى آن نور، كه فانى نشود نور خداست

بيدق سلطنت افتاد كيان را، ز كيان سلطنت، سلطنت تست كه پاينده لواست

نه بقا كرد ستمگر، نه به جا ماند ستم ظالم از دست شد و خانه مظلوم به جاست

زنده را، زنده نخوانند كه مرگ از پى اوست بلكه زنده ست شهيدى كه حياتش ز قفاست

دولت آن يافت كه در پاى تو سر داد ولى اين قَبا، راست نه بر قامت هر بى سر و پاست

رفت و بر عرشه نى تا سرت اى عرش خدا كرسى و لوح و قلم بهر عزاى تو بپاست

كربلا بود و حسين عليه السلام

ظهر عاشورا، زمين كربلا بود و حسين پيش خيل دشمنان، تنها خدا بود و حسين

هر طرف پَرپر گلى از شاخه اى افتاده بود و اندر آن گلشن، خزان لاله ها بود و حسين

داشت در آغوش گرمش، آخرين سرباز را زآن همه ياران، على اصغر به جا بود و حسين!

آخرين سرباز هم غلطيد در خون گلو بعد از آن گل، خيمه ها ماتمسرا بود و حسين

ص: 163

يك طرف جسم علمدار رشيد كربلا غرقه در خون، دستش از پيكر جدا بود و حسين!

عون و جعفر، اكبر و اصغر به خون خود خضاب كربلا چون لاله زاران باصفا بود و حسين

تيرباران شد تن سالار مظلومان «فراز»! هر طرف از شش جهت تير بلا بود و حسين

(سيد تقى قريشى «فراز»)

***

به سوى دوست

مهر ز نور شد تهى، روح شد از بدن جدا خانه نهاده پشت سر، صاحب خانه خدا

آن كه به دست او بود، نقشه حكمت قدَر از حرم خدا برون، مى شود از بدِ قضا!

شورِ كجاست در سرش؟ از چه شتاب مى كند؟ سوى كدام منزلش قافله مى زند دَرا؟

كيست امير كاروان؟ حافظ عزّت حرم جان نماز و صوم و حج، روح عبادت و دعا

كجاوه ها به ناقه ها بسته و در ميانشان پردگيان آل حق، عصمت ختم الانبيا

قافله رفت ساربان! حُدى بخوان، ناقه بران! منزل عشق پيش رو، خانه دوست در قفا

كجا گريزد از اجل هُژَبْر بيشه ازل؟ تا نرسد به دين خلل، حجّ ادا كنم قضا

ص: 164

آن چه ز بيش و كم رسد، رنج رسد، الم رسد جان مرا چه غم رسد، چون به خداست التجا

من ز تبار احمدم، سُلاله هدايتم قبول بيعت ستم، مرا كجا بود روا؟!

نهاده ايم جان به كف، در پى مردى و شرف گر همه خصمْ، صف به صف تيغ كشد به روى ما

اى گل باغ عاشقى! چشم و چراغ عاشقى! با دل ما چه كرده اى كز تو نمى شود جدا؟

اى حرم تو كوى دل، مهر تو آبروى دل مى زنم از سبوى دل، مى به محبّت شما

سينه سراچه غمت، گريه نثار ماتمت وين دل «آشفته» كند مويه به ياد كربلا

(جعفر رسول زاده «آشفته»)

***

باغى از آتش!

عشق، تا گل كرد چون خورشيد روى نيزه ها شانه هاى آسمان لرزيد، روى نيزه ها

بوى خون پيچيد در پسْ كوچه هاى آسمان ابرهاى غصّه تا باريد، روى نيزه ها

باغى از آتش فراهم بود و، در آشوب خون شعله هاى داغ مى رقصيد، روى نيزه ها

يك طرف فوج ستاره، خسته در شولاى خون يك طرف انبوهى از خورشيد، روى نيزه ها

ص: 165

اين كدامين دست گلچين بود آيا كاين چنين دسته گل ها را يكايك چيد روى نيزه ها؟!

چشم هايى مضطرب مى ديد در بُهت عطش چشمه خون خدا جوشيد، روى نيزه ها

در ميان پرده هاى خون و، در حجم سكوت بانگ سرخ نينوا پيچيد، روى نيزه ها

زخمه زخمه در سكوت و، پرده در پرده غروب آسمان در آسمان خورشيد، روى نيزه ها

در طلوع داغ زينب، چشم مبهوت زمان باغى از گل هاى پرپر ديد، روى نيزه ها

در هجوم بادهاى فتنه، در طوفان خشم باغ سرخ كربلا روييد، روى نيزه ها!

(سيّد مهدى حسينى)

***

اشك و عطش

برخاسته از دشت بلا خط غبارى پيچيده به عالم سخن از يكّه سوارى

سجّاده نشين حرم عشق مهيّاست تا بهر شهادت بشتابد به كنارى

شد بدرقه راه گل حضرت زهرا عليها السلام بى تابى و اشك و عطش و ناله و زارى

تنهايى و شرمندگى و سوز و حرارت آورده بر آن اختر تابان چه فشارى

ص: 166

اندر طلب دوست چنان واله و شيدا انگار نمانده است در او صبر و قرارى

او در پى ميعاد الهى است روانه تاريك پرستان همه مست و در خمارى

شمشير جفاى كوفه خيزبرداشت آلاله دل به گريه آمد بارى

ناگاه بيفتاد سرماه منيرش بر دشت بلا، كوى جفا، خاك صحارى

عالم به عزا نشست و جان ها همه در غم بشكسته ستون عرش آرى آرى

زهرا و فرشتگان حق آمده بودند تا بوسه بگيرند از آن جسم بهارى

سيناى دل شاعر نالان شده خونى از قصّه جانكاه شه حضرت بارى

(رحيم كارگر «پارسا»)

***

جلوه گاه حق

تا ابد جلوه گه حقّ و حقيقت سرِ تست معنى مكتب تفويض، على اكبر تست

اى حسينى كه تويى مظهر آيات خداى اين صفت از پدر و جدّ تو در جوهر تست

درس آزادگى عبّاس به عالم آموخت زآن كه شد مست از آن باده كه در ساغر تست

ص: 167

طفل شش ماهه تبسّم نكند، پس چه كند؟! آن كه بر مرگ زند خنده على اصغر تست

اى كه در كرب وبلا بى كس و ياور گشتى چشم بگشا و ببين خلق جهان ياور تست

خواهر غمزده ات ديده سرت بر نى و گفت: آن كه بايد به اسيرى برود خواهر تست

اى حسينى كه به هر كوى عزاى تو به پاست عاشقان را نظرى در دَم جانپرور تست

خواست «مهران» بزند بوسه سراپاى تو را ديد هرجا اثر تير ز پا تا سر تست

(احمد مهران)

***

بازار شهادت

عاشق صادق به بازار فنا سر مى فروشد ترك هستى كرده خنجر زير خنجر مى فروشد

با گلو صد بوسه از جان مى دهد بر تيغ كارى آن كه خود را در مناى عشق داور مى فروشد

هر سرى پرشورتر باشد چو مهر عالم آرا ذرّه ذرّه جنس را در عالم ذرّ مى فروشد

از كمان عشق پيكان مى خورد تا پر وليكن عشق پيكانش به نرخ جان مكرّر مى فروشد

انبيا در پيشگاه قرب حق لاحول گويان كاز عَرَض بگذشته است اين شاه، جوهر مى فروشد

ص: 168

گاه عون و جعفر و عباس مى سازد فدايى گاه روى دست خود شش ماهه اصغر مى فروشد

گاه مسلم مى فرستد كوفه گه اكبر به ميدان جنس خود را هر كجا باشد مقدّر مى فروشد

مى دهد انگشت و انگشتر به راه دوست آرى هر چه دارد رايگان در راه داور مى فروشد

در گلستان ولايت بلبل گلزار معنى هر گلى از تشنگى گرديد پرپر مى فروشد

اهل بيت موپريشان را به بازار اسيرى از دل و جان برده با جمع مكسّر مى فروشد

چون شريح آن كس كه شد ظاهر صلاح خلق «حدّاد» آن بهيمه بر خلايق هيمه تر مى فروشد

(حاج عبّاس حدّاد)

***

ماجراى غم

نه دل ز داغ تو همچون كباب مى سوزد زآتش لب خشك تو آب مى سوزد

قسم به پيكر در آفتاب مانده تو كه تا به روز جزا آفتاب مى سوزد

بگو به دل كه چو مى پرسد ماجراى غمت؟ كه در جواب سؤالش جواب مى سوزد

ز مهد خالى اصغر چو ياد مى آرد خدا گواست چگونه رباب مى سوزد

ص: 169

چگونه شرح غمت را نويسم و خوانم كه هم قلم به كف و هم كتاب مى سوزد

شراره اى به سرشكم زدى كه حتى شب به ديده خواب نيايد كه خواب مى سوزد

ز جسم روى ترابش مگوى «هارونى» كه پاى تا به سر بوتراب مى سوزد

(هارونى)

***

چشمه فرياد

سِرِّ نى در نينوا مى مانْد، اگر زينب نبود كربلا در كربلا مى ماند، اگر زينب نبود

چهره سرخ حقيقت بعد از آن طوفانِ رنگ پشت ابرى از ريا مى ماند، اگر زينب نبود

چشمه فرياد مظلوميّتِ لب تشنگان در كوير تَفْته جامى ماند، اگر زينب نبود

زخمه زخمى ترين فرياد در چنگ سكوت از طراز نغمه وامى ماند، اگر زينب نبود

ذوالجناح دادخواهى، بى سوار و بى لگام در بيابان ها رها مى ماند، اگر زينب نبود

در عبور از بستر تاريخ، سيل انقلاب پشت كوه فتنه ها مى ماند، اگر زينب نبود

(قادر طهماسبى «فريد»)

***

خورشيد را ...

ص: 170

دشت مى بلعيد كم كم پيكر خورشيد را بر فراز نيزه مى ديدم سر خورشيد را

آسمان گو تا بشويد با گلاب اشكها گيسوان خفته در خاكستر خورشيد را

بوريايى نيست در اين دشت تا پنهان كند پيكر از بوريا عريان تر خورشيد را

چشم هاى خفته در خون شفق را وا كنيد تا ببيند كهكشان پرپر خورشيد را

نيمى از خورشيد در سيلاب خون افتاده بود كاروان مى برد نيم ديگر خورشيد را

كاروان بود و گلوى زخمى زنگوله ها ساربان دزديده بود انگشتر خورشيد را

***

خورشيد در شام غريبان

نازم به خورشيدى كه در شام غريبان بر نيزه ها قرآن به لب با ماه مى رفت

حتى سر بى پيكر غرقاب خونش ... يك نيزه بالاتر ز دشمن راه مى رفت

(2)

درد حسين عليه السلام از جنس فرياد على عليه السلام بود

تكرار شد ظلمى كه بر شير خدا رفت آه على از چاه غربت سربرآورد

پيچيده شده در نى، نوا، تا نينوا رفت

(3)

از مجتبى اين درد را ميراث بُرديم اين تشنگى تكرارآن خون جگر بود

روزى كه بر ما تيغها را تشنه كرديد ما خونمان از دشنه هاتان، تشنه تر بود

(4)

چشم فرات از ديدن ما موج مى زد روزى كه جولان در كنار آب كرديم

ماكى فغان از تشنگى كرديم، هيهات تيغ شما را ما زخون سيراب كرديم

حماسه پرپر

تيغى پليد در شد و حنجر به خون نشست خون، جوش عاشقى زد و پيكر به خون نشست

برخاست آتش از دل گلها و غنچه ها وقتى كه آن حماسه پرپر به خون نشست

باور نكرد زينب عليها السلام و همشانه دلش ايمان به درد آمد و باور به خون نشست

كم كم در امتداد افق مثل يك شهيد خورشيد لحظه هاى مقدر به خون نشست

و آنگاه در غروب غريبى، سر حسين عليه السلام يك ارتفاع نيزه فراتر به خون نشست

حسين مظهر آزادگى

تا كه از كف پسرى تازه جوان داد حسين عالمى را ز غم خويش تكان داد حسين

ص: 172

تا كه گلبوسه ز لب هاى پسر چيد لبش قدرت عاطفه خويش نشان داد حسين

تا كه خاموش شد از زمزمه «يا وَلَدى» عشق فرياد برآورد كه جان داد حسين

جذبه عشق بنازم كه پس از داغ جوان حكمت صبر نشان بر همگان داد حسين

گفت بر هاشميون نعش على را ببرند كز غم داغ پسر تاب و توان داد حسين

نقد جان داد و به حق جان جهان را بخريد در كف خلق جهان خط امان داد حسين

سيدالشهدا عليه السلام

اى كه دل ها همه از داغ غمت غمگين است وى كه از خون تو صحراى بلا رنگين است

نرود ياد لب تشنه ات از خاطره ها هر كه را مى نگرم از غم تو غمگين است

زان فداكارى و جانبازى مردانه تو به لب خلق جهان تا به ابد تحسين است

نازم آن همت والا كه تو را بود حسين كه قيامت سبب رشد و بقاى دين است

جان ز كف دادن و تسليم به ظالم نشدن آرى آرى به خدا همت عالى اين است

ص: 173

جاودان خاطره نهضت خونين تو شد چون كه دين زنده از آن خاطره خونين است

جان به قربان تو اى كشته كه خود فرمودى مرگ با نام به از زندگى ننگين است

زان جفايى كه به جان تو روا داشت يزيد تا ابد ديده تاريخ بر او بدبين است

ميهمان كشتن و آنگاه اسيرى عيال اين گناهى است كه مستوجب صد نفرين است

هر كه از صدق و صفا دست به دامان تو زد عزت هر دو جهانش به خدا تأمين است

چه كنم گر نكنم گريه به مظلومى تو گريه آبى است كه بر آتش دل تسكين است

تا منظم به جهان گردش ليل است و نهار تا منوّر به فضا مهر و مه و پروين است

بر تو و بر همه ياران شهيد تو درود كه ز خون شهدا عزّت دين تضمين است

غير نام تو نباشد به زبان «خسرو» را كه ز نام تو بود گر سخنش شيرين است

***

(محمّد خسرو نژاد)

كنار شط!

آن دم كه ز غربت آشكارا دَم زد طومار ستمگران دون، بر هم زد

لبْ تشنه، كنار شطّ موّاج فرات پا بر سر زندگانى عالم زد

***

(عبّاس براتى پور)

خنجر بگذاشت!

ص: 174

دشمن كه به حنجر تو، خنجر بگذاشت خاموش، طنينِ ناىِ تو مى پنداشت

غافل! كه به هر كجا روان بود سَرَت بند ستم از پاى جهان برمى داشت

(براتى پور)

***

فراوان مى خورد!

آن نى، كه بر آن خشكْ نيستان مى خورد آب از لب جوىِ لب و دندان، مى خورد

لبْ تشنه، ز جويبار قرآن مى خورد مى خورد فراوان و، فراوان مى خورد!

***

پرسش سوزان!

لب تشنه ام، از سپيده آبم بدهيد جامى ز زلال آفتابم، بدهيد

من پرسش سوزان حسينم، ياران! با حنجره عشق، جوابم بدهيد

در قحط وفا!

خون، رنگ سياهِ دل صحرا را، برد موج عطش، آبروى دريا را برد

زد نعره بشير و، گفت: در قحط وفا عشق آمد و، لاله هاى زهرا را برد!

***

(احد ده بزرگى)

كنار دريا جان داد

آن روز، غريبانه و تنها، جان داد پرورده آسمان، به صحرا جان داد

ص: 175

اسرار شگفت عشق، معنا مى شد وقتى كه عطش كنار دريا، جان داد!

(مؤمنى)

***

تفسير قرآن!

شوريده سرى كه شرح ايمان مى كرد هفتاد و دو فصل سرخ، عنوان مى كرد

با ناىِ بريده نيز، بر منبرِ نى تفسير خجسته اى ز قرآن مى كرد!

(حسينى)

***

در كنارش جان داد!

آيينه احمدى، شكست وافتاد! بر دامن لاله آسمان، داغ نهاد

آن دم كه نهاد چهره بر چهره او گفتند: حسين در كنارش، جان داد!

***

(آشفته)

در مَسْلَخْ!

در مسلخ خويش، عشقبازى كردند با خون گلو، حماسه سازى كردند

هفتاد و دو خيمه عطشناك، آن روز با حَلق بريده، سرفرازى كردند!

(اسرافيلى)

***

شرمسار

زان فاجعه، ديده اشكبارست هنوز دروازه كوفه، سوگوارست هنوز

از سوز لبان تشنه عاشورا درياى فرات، شرمسارست هنوز!

***

(اسرافيلى)

با پاى برهنه!

ص: 176

زآن فتنه خونين كه به بار آمده بود خورشيد ولا، بر سر دار آمده بود

با پاى برهنه، دشت ها را زينب دنبال حسين، سايه وار آمده بود

(اسرافيلى)

***

بميرم ...!

خروش و ناله، آواى حرم شد نگاه مهربانان، غرق غم شد

ز مرگ سرخت اى ماه عطشناك بميرم، قامت خورشيد خم شد!

(م. پاييز)

***

رسولِ آه!

آن سو نگران، نگاه پيغمبر بود خورشيد، رسولِ آه پيغمبر بود

اى تيغ پليد! مى شكستى اى كاش آن حنجره، بوسه گاه پيغمبر بود!

(باقرى)

***

بارقه

مه، بارقه اى ست در شبستان حسين شب، حادثه اى ز درد پنهان حسين

هر صبح، ز دامن افق، خون آلود خورشيد برآيد از گريبان حسين

***

(مشفق)

اى كعبه دل!

اى كعبه دل! قلب سليم تو شكست پيشانى تو، دست كريم تو، شكست!

زمزم، به نشانه عزا گريان بود آن روز كه حرمت حريم تو، شكست

***

(رحمانى)

اى جارىِ روسياه!

ص: 177

در آتش تب، ز هاىْ هايت مى سوخت هفتاد و دو حنجره، به پايت مى سوخت

اى جارىِ روسياه! اى شطّ فرات! لب هاى حسين از برايت مى سوخت!

(سهرابى نژاد)

***

در كنج خرابه!

زهراى حزين به اشك و آه آمده بود جبريل پريشان به نگاه، آمده بود

در كنج خرابه، در ميان طبقى خورشيد به مهمانى ماه آمده بود!

***

(م. پاييز)

بر محمل خاك و خون!

بر محمل خاك و خون، فتادند همه جان بر سر ايثار، نهادند همه

هفتاد و دو افتخار همراه حسين در روز شرف دوباره زادند همه

***

در اوج عطش!

خود را چو ز نسل نور مى ناميدند رفتند و، به كوى دوست آراميدند

سيراب شدند، زآن كه در اوج عطش آن حادثه را به شوق، آشاميدند!

***

اى تيغ!

ص: 178

مهرست رُخَش، بر او سحر بوسه زده ست بر هر قدمش، دو صد خطر بوسه زده ست

اى تيغ! ازين خيال بد بيرون شو! بر حنجره اش، پيامبر بوسه زده ست

(سنجرى)

***

قطعه سرخ!

آن روز كه آهنگ سفر داشت حسين از راز شهادتش، خبر داشت حسين

از بهر سرودنِ يكى قطعه سرخ هفتاد و دو واژه در نظر داشت حسين!

(خدّامى)

***

هفتاد و دو لاله!

دل، غير خدا ز هرچه برداشت، حسين بر قلّه عشق، پرچم افراشت حسين

تا حاصل انقلاب خود بردارد هفتاد و دو لاله در زمين كاشت حسين

***

(همدانى)

در خيمه دل!

چون شمع كه در شعله سركش، مى سوخت پروانه خسته دل، مشوّش مى سوخت

ص: 179

سجّاده نشين عشق، چون لاله اشك در خيمه دل ميان آتش مى سوخت!

***

(ده بزرگى)

با سر آمدى

بيا بابا بده نوشم كه دل آزرده از نيشم مرا با خود ببر بابا كه من بيگانه از خويشم

به جان مادرت زهرا پدر جان از تو ممنونم كه من با پا تو را خواندم تو با سر آمدى پيشم

***

بى رقيّه

اى صيد به خون تپيده برخيز اى سر ز قفا بريده برخيز

زينب ز خرابه بى رقيه در خدمت تو رسيده برخيز

***

لب بر نداشت

گرچه آن طفل سه ساله تاب در پيكر نداشت تاب سيلى داشت تاب ديدن آن سر نداشت

تا سر بابا در آغوشش گرفت آن نازنين بر لب او لب نهاد و از لبش لب برنداشت

***

يزيد پست

من تن به زير بار مذلت نمى دهم نورم عنان خويش به ظلمت نمى دهم

ص: 180

جان مى دهم ز دست ولى با يزيد پست دست از براى دادن بيعت نمى دهم

***

جان پدر

پسر از بهر جانبازى به ميدان ظفر مى رفت پدر را سيل اشك از ديده همراه پسر مى رفت

پسر تنها نمى رفت از براى بذل جان زيرا پسر مى رفت و دنبال سرش جان پدر مى رفت

***

قدر زينب

خدا در مكتب صبر على پرداخت زينب را براى كربلا با شير زهرا ساخت زينب را

بسان ليلةالقدرى كه پنهان است قدر او كسى غير از حسين بن على نشناخت زينب را

***

غم مخمور

من صغيرم ذات حق نام كبيرم مى دهد سرخط جانبازى از ميدان تيرم مى دهد

گر تو را شيرى به پستان نيست مادر غم مخور خصم از پستان تير خويش شيرم مى دهد

***

عباس

در لجه خون چرا نشستى عباس بر يارى من برآر دستى عباس

ص: 181

دستى به كمر گرفته و مى گويم رفتى كمر مرا شكستى عباس

تشنه جان داد

آن حسينى كه خدا كرده دو صد تحسينش دو امير است و بود خلق جهان مسكينش

آب مهريه زهرا و لب آب فرات تشنه جان داد كه تا زنده بماند دينش

***

تير بلا

آن حسينى كه شرف يافته دين از شرفش سر و جان داد ز كف تا نرود دين ز كفش

هدف تير بلا ساخت على اصغر خويش تا كه سرمشق بگيرد بشر از اين هدفش

فصل 6: از مدينه تا سامرا

مصيبت امام سجاد عليه السلام

ص: 182

دل سودازده ام ناله و فرياد كند هر زمان ياد غم سيد سجاد عليه السلام كند

بى گمان اشك به رخساره بريزد از چشم هر كه يادى ز گرفتارى آن راد كند

بود در تاب تب و بسته به زنجير ستم آن كه خلقى ز كرم از الم آزاد كند

به جز از شمر ستمگر نشنيدم دگرى با تن خسته كسى اين همه بيداد كند

تن تب دار و اسيرى و غم كوفه و شام واى اگر شِكوه اين قوم بر اجداد كند

خون ببارد ز غم مرگ پدر در همه عمر چون كه از واقعه كرب و بلا ياد كند

غير زينب كه بد آن قافله را قافله دار كس نبودى كه بر آن غمزده امداد كند

ص: 183

نتوان ماتم سجاد نوشتن «خسرو» دل اگر سنگ بود ناله و فرياد كند

(محمّد خسرو نژاد)

***

يعقوب آل عصمت

اى تشنه اى كه بر لب دريا گريستى از ديده خون ز مرگ احبّا گريستى

تنها نه بر تشنه لبان اشك ريختى ديدى چو كام تشنه سقا گريستى

بيمار و زار و خسته و بى يار و بى معين عمرى درين مصيبت عظما گريستى

يعقوب آل عصمت اگر خوانمت رواست چون در فراق يوسف زهرا گريستى

آن جا پدر ز هجر پسر گريه كرد ليك اين جا تو در مصيبت بابا گريستى

چل سال بعد واقعه جانگداز طف در آتش فراق تو تنها گريستى

گاهى به ياد وقعه خونين كربلا گاهى به ياد شام غم افزا گريستى

بگذشت چون به پيش رخت سروقامتى بر قلب داغديده ليلا گريستى

در ماتم سه ساله بى ياور حسين بر سوز آه زينب كبرى گريستى

ص: 184

بودى مدام صائم و قائم تمام عمر روز اشك غم فشاندى و شب ها گريستى

«مردانى» از مصيبت جانسوز عابدين تا باشدت ذخيره به فردا گريستى

(محمّد على مردانى)

***

غرق محن

مدينه من بسى درد و غم و رنج و محن ديدم نبيند هيچ كس اين روزهايى كه من ديدم

مدينه گو: حسينت كو كه تا گويم به دشت خون تن صدچاك او بر خاك، بى غسل و كفن ديدم

مدينه شد بهار ما خزان در دامن صحرا كنار يكدگر پژمرده ياس و ياسمن ديدم

مدينه گو: چرا عباس را همره نياوردى كه تا گويم جدا دست علم گيرش ز تن ديدم

اگر گويى كجايند اكبر و اصغر، دهم پاسخ كه من آن غنچه و گل، چيده در صحن چمن ديدم

مدينه شام رفتم كوفه رفتم كربلا رفتم به هر جا رو نهادم بحر غم را موج زن ديدم

مدينه در كنار تربت گل هاى عاشورا هزاران بلبل خوش نغمه را غرق محن ديدم

مدينه با چراغ آه مى آيم به سوى تو كه من در بزم خون، خاموش شمع انجمن ديدم

ص: 185

به طبع «حافظى» افروختم صد شعله سوزان چو او را سوز و شور و حال در ساز سخن ديدم

(محسن حافظى)

***

آتش غم

مدينه خاطر افسرده ما را تسلّا كن براى از سفربرگشته گان آغوش خود وا كن

مدينه شد همه گل هاى ما پرپر به دشت خون تو هم مانند بلبل نغمه جانسوز برپا كن

مدينه با حسينم رفته بودم از ديار تو كنون زينب به سويت بى حسين آيد تماشا كن

مدينه از غم مرگ ابوالفضل و على اكبر تسلّى خاطر ام البنين و امّ ليلا كن

مدينه شد بهار ما خزان از كينه گلچين فغان از داغ پرپر گشتن گل هاى زهرا كن

مدينه خيز و استقبال كن از آل پيغمبر براى دل تسلّايى ما خود را مهيّا كن

مدينه لاله هاى بوستان عشق پرپر شد تو هم در سوگ آنها ديده خود را چو دريا كن

مدينه آب شد از آتش غم جسم و جان من تو هم از اين غم جانسوز خود را شمع آسا كن

مدينه از سفر سوغات ها آورده ام با خود تو بهر ديدن هر يك از آن ها چشم خود وا كن

ص: 186

مدينه «حافظى» مرغ دلش پر مى زند سويت طلب او را براى خاك بوسيت در اين جا كن

(محسن حافظى)

***

زخم دل ها

اى زمين و آسمانها، سوگوار غُربتت آفتاب صبحدم، سنگ مزار غربتت

بر جبين فصلها، هر يك نشان داغ توست اى گريبان خزان چاك، از بهار غربتت

يك بقيع اندوه و ماتم، يك مدينه اشك و خون سينه هامان يك به يك، آينه دار غربتت

پاك شد آينه از زنگ، اى تماشايى ترين! شستشو داديم دل را، با غبار غربتت

شب سيه پوش، از غم و اندوه بى پايان توست شرمگين خورشيد، از شبهاى تار غربتت

اى بقيعت عاشقان را كعبه عشق و اميد سينه چاكيم از غم تو، بى قرار غربتت

شهر يثرب، داغدار خاطرات رنج توست خم شده پشت مدينه، زير بار غربتت

مى تپد دلهاى عاشق، در هواى نام تو يا غمى خو كرده هر يك، در كنار غربتت

كاش مى شد، روشناى تربت پاك تو بود چلچراغ اشك ما، در شام تار غربتت

ص: 187

دايره در دايره پژواكى از اندوه توست هيچ داغى نيست بيرون، از مدار غربتت

دامن اشكى فراهم داشتم، يك سينه آه ريختم در پاى تو كردم نثار غربتت

آشناى زخم دلها، غربت معصوم توست من دلى دارم پريشان، از تبار غربتت

در مرثيت حضرت امام باقر عليه السلام

زمين و آسمان اى شيعه در حزن و غمست امشب همه اوضاع عالم زين مصيبت درهمست امشب

امام پنجمين شد كشته از زهرِ هشام دون مدينه، غم سرا از اين غم و اين ماتمست امشب

يتيم و بى پدر گرديد اكنون حضرت صادق به بر او را ز مرگِ باب، زانوى غمست امشب

ولى راحت شد از رنج و مشقّت حضرت باقر به جنَّت ميهمان نزد رسول اكرمست امشب

عزيزانش چو بلبل زين مصيبت وا آباگويان به اندوه و غم و محنت سراسر عالمست امشب

هر آن چه اشك ريزى اين زمان از ديدگان «تابع» ز بهر حجّت حق، گرچه خون بارى، كمست امشب

***

(محمّد على تابع «تابع»)

سخنى با هفتمين معصوم

اى فروزان گهرِ پاكِ بقيع گل پرپرشده در خاك بقيع

ص: 188

با سلامت كنم آغاز كلام اى ترا! ختم رُسُل گفته سلام

پنجمين حجّت و هفتم معصوم بابى انْتَ كه گشتى مسموم

اى فداى حق و قربانى دين! كرده يك عمر نگهبانى دين!

تنت از درد و الم كاسته شد تا كه دين قامتش آراسته شد

اى ز آغاز طفوليت خويش بوده در رنج و غم و درد، پريش

از عدو ظلم و شرارت ديده چون پدر رنج اسارت ديده

خار در پا و رَسَن در بازو رفته اى با اسرا در هر سو

كرده خون خاطرت اى شمع ولا محنت واقعه كرب وبلا

كربلا ديده اى و كوفه و شام اى شهيد از اثر ظلم هشام

آتش غم پر و بالت را سوخت زهر كين، شعله به جانت افروخت

اثر زهرِ به زين آلوده كرده اعضاى ترا فرسوده

نزد حق يافته فيض ديدار جسم تو خفته و روحت بيدار

خود تو مظلومى و قبر تو خراب ديده دهر ازين غصه پر آب

شيعه را دل ز عزايت شده داغ كه بود قبر تو بى شمع و چراغ

ظلمِ اين امتِ دور از ادراك كرده يكسان حَرمت را با خاك

با چنين ظلم و ستم از اعدا بهتر اينست كه قبر زهرا

مخفى از ديده دشمن گردد تا ز هر حادثه ايمن گردد

(سيّد رضا مؤيّد)

***

مسموم جفا

آسمان اشك غم از ديده ما بيرون كرد دل ما را ز غم و غصّه لبالب خون كرد

ص: 189

هر دلى رسته ز غم بود، به غم كرد دچار هر سرى لاف زد از عقل و خرد مجنون كرد

هر كه در دايره عشق و وفا گام نهاد چرخش از دايره عشق و وفا بيرون كرد

پنچمين حجت حق حضرت باقر كه خدا بهر او خلقت اين دايره گردون كرد

گشت مسموم جفا از اثر زهر وليد شيعيان را به جهان غمزده و محزون كرد

چه دهم شرح غمش را كه ندانم به خدا با دل خسته او زهر هلاهل چون كرد

گويم آن قدر كه تا بر سر زين جاى گرفت آسمان زين فلك از غم او وارون كرد

قدر اين گوهر يكدانه ندانست فلك كه غريبانه به زير لحدش مدفون كرد

مى رود اشگ غم از چشم ملايك «خسرو» شعر جانسوز تو چون چشم ملك جيحون كرد

(محمّد خسرو نژاد)

***

شهادت امام صادق عليه السلام

تا آن زمان كه در تو نباشد اميد كار بهبود كار خويش ز گردون طمع مدار

دستى بزن به دامن همت ز جاى خيز تا كى به گوشه اى بنشينى اميدوار

ص: 190

يكدم فلك به كام دل اهل دل نگشت دارى دگر چه از فلك سفله انتظار

كى در نهاد چرخ وفا بوده از نخست دنيا كجا به قدر جوى دارد اعتبار

دنيا بهشت كافر و زندان مؤمن است نبود براى هيچ يك از اين دو پايدار

بر مال و جاه و قدرت دنيا مبند دل دائم به يك قرار نمانده است روزگار

دوران زندگانى ما امتحان ماست كس را از اين معاينه نبود ره فرار

صادق رئيس مذهب ما آن كه در جهان هر كس گرفت دامن او گشت رستگار

خورشيد آسمان امامت ولى حق بخشنده و كريم و بزرگ و بزرگوار

در زندگى به غير بلا در جهان نديد با آن كه بود گردش چرخش در اختيار

شيخ الائمه حجت حق آن كه در جهان پيوسته از جفاى فلك بود دل فكار

هرگز روا نبود به عالم كه تا رود اين گونه ظلم با ولى خاص كردگار

شد عاقبت ز كينه منصور دون شهيد موسى بن جعفر از غم او گشت بى قرار

اين غم به جان شيعه ما مى زند شرر كو را در آفتاب بود تربت و مزار

ص: 191

اى رهبر بزرگ تشيع كه تا ابد ماييم و ديده اى به عزاى تو اشگبار

جان هاى دوستان تو از غم بود كباب دل هاى شيعيان تو گرديده داغدار

شرح غم شكسته دلان مختصر خوش است شيرين بود حكايت «خسرو» به اختصار

***

(محمّد خسرو نژاد)

داغى گران

بسته بر شادىّ و عشرت غصه و غم راه را عقده از غم بر رخ دل بسته راه آه را

بر دلم داغى گران باشد كه جانم سوخته مانم آيا با كه گويم اين غم جانكاه را؟

شد رئيس مذهب ما از جفا خونين جگر اين مصيبت كرده دلخون مردم آگاه را

آن كه با خون جگر بر شيعيان هموار كرد در خط سرخ ولايت تا قيامت راه را

زهر كين نوشيد امّا با عدو سازش نكرد كرد تا رسواى عالم دشمن بدخواه را

(محمّد موحديان «اميد»)

***

در شهادت صادق آل محمّد عليه السلام

زين ماتمى كه چشم ملايك ز خون، ترست گويا عزاى صادق آل پيمبرست

ص: 192

يا رب چه روى داده، كزين سوگ جانگداز خلقى پريش خاطر و دل ها پرآذرست

مُلك و مَلَك به ناله و افغان و اشك و آه چون داغدار، حضرت موسى بن جعفرست

خون مى رود ز فرط غم از چشم شيعيان زيرا كه قلب عالم امكان مكدَّرست

منصور، شاد گشت ز قتل خديو دين امّا به خُلد، غمزده زهراى اطهرست

او گرچه كشت خسرو دين را ولى به دهر نامش به ننگ تا به ابد ثبت دفترست

تن درنداد بر ستم و اين كلام نغز بر پيروان حقّ و عدالت مقرّرست:

آزادْمرد، تن به زبونى نمى دهد مرگ از حيات در نظر مرد خوشترست

تنها نه اشكبارْ چشم «صفا» زين عزا بود دل هاى شيعيان همه از غم مكدّرست

(على سهرابى تويسركانى «صفا»)

***

چلچراغ حضرت صادق عليه السلام

لبالب شد ز خون دل اياغ حضرت صادق دلم چون لاله مى سوزد ز داغ حضرت صادق

چو در خاك مدينه زائرش منزل كند از جان به هرجا اشك مى گيرد سراغ حضرت صادق

ص: 193

در اين شب ها بود روشن مزار بى رواق او كه باشد اشك مهدى چلچراغ حضرت صادق

خزان هرگز نمى گردد بهار دانش و بينش از آن گل ها كه بشكفته به باغ حضرت صادق

معطر مى كند بوى دل آويزش فضاى جان همان گل هاى علم باغ و راغ حضرت صادق

نشسته در عزا موسى بن جعفر با دلى سوزان زند آتش به جانش سوز داغ حضرت صادق

ز شعر جانگدازت شعله خيزد «حافظى» زيرا شد از خون جگر لبريز اياغ حضرت صادق

(محسن حافظى)

***

مناجات موسى بن جعفر عليهما السلام

ديشب درون محبسِ بيداد هارون مى گفت موسى با رضايش قصه خون

ديشب پدر را سر به دامان پسر بود چشم پسر محو تماشاى پدر بود

ديشب پدر سوز دلش را ساز مى كرد بهر پسر افشا هزاران راز مى كرد

لعل لبش لب تشنگان را نوش مى داد او راز مى گفت و رضايش گوش مى داد

مى گفت: اى نور دل شمع شب تار يك لحظه اى از گردنم زنجير بردار

ص: 194

از بس كه با كُند ستم من آشنايم كوبيده گشته گوشت هاى ساق پايم

بينى اگر گلبرگ رويم گشته نيلى نَبْود عجب زيرا ز دشمن خورده سيلى

ديشب كه مى زد از ره كين وحشيانه سندى شاهك بر تن من تازيانه

(ژوليده نيشابورى)

***

مصيبت موسى بن جعفر عليهما السلام

گوشه زندان مكان موسى جعفر چرا اين همه ظلم و ستم با آل پيغمبر چرا

گر سر خصمى ندارد با نكويان روزگار (مى كند آيينه را محتاج خاكستر چرا)

جاى هارون ستمگر بر سرير عزّ و ناز كنج زندان جايگاه موسى جعفر چرا

آن كه نظم عالم امكان بود در دست او كُند و زنجير ستم بر پاى آن سرور چرا

گفته اش جز گفته قرآن و پيغمبر نبود بسته در بند جفا آن حجت داور چرا

حجت يزدان بود در بند نامردان اسير آسمان زين غم نمى پاشد ز يكديگر چرا

مى رسد از بعد پيغمبر خداوندا چنين بر مسلمانان ستم از فرقه كافر چرا

ص: 195

در شگفتم اين معمّا را، نمى گيرد هنوز؟ آتش قهر خدا از كافران، كيفر چرا

آن كه جان عالم هستى طفيل هست اوست در غريبى جان دهد بى مونس و ياور چرا

تا ابد «خسرو» مرا اين مشكل لاينحل است شيعيان را گوشه زندان بود رهبر چرا

(محمّد خسرو نژاد)

***

معراج عشق

چاه زندان قتلگاه يوسف زهرا شده چشم يعقوب زمان در ماتمش دريا شده

اختران اشك جارى ز آسمان ديده گشت چون نهان ماه رخش در هاله غم ها شده

بس كه جانسوز است داغ آن امام عاشقان در عزايش غرق ماتم خانه دل ها شده

اى طرفداران قرآن و شريعت بنگريد موسى جعفر شهيد مكتب تقوا شده

او نه تنها تازيانه خورده از دست ستم صورتش نيلى ز سيلى چون رخ زهرا شده

ناله جانسوز معصومه ز دل برخواسته در مدينه دخترى امروز بى بابا شده

اين عزاى كيست كه اين گونه جهان ماتم سراست گوئيا برپا دوباره شور عاشورا شده

ص: 196

اين عزاى حجت حق موسى جعفر بود كز غم جانسوز او افسرده قلب ما شده

«حافظى» شد ژرف زندان بهر او معراج عشق عاشق صادق سوى معشوق رهپيما شده

***

(محسن حافظى)

عاشق صادق

چشم گردون در عزاى موسى جعفر گريست ديده خورشيد بر آن ماه خوش منظر گريست

گرچه او پروانه حق بود امّا همچو شمع در مناجاتش ز هجر دوست پا تا سر گريست

ژرف زندان بهر او معراج قرب دوست بود عاشق صادق ز هجران رخ دلبر گريست

گه به ياد مادرش زهرا فغان از دل كشيد گاه بر مظلومى شير خدا حيدر گريست

ديده عشاق از داغ امام عاشقان در دل صحراى غم يك آسمان اختر گريست

حضرت معصومه زين ماتم فغان از دل كشيد در مدينه از غم مرگ پدر دختر گريست

در عزاى ناخداى فلك تسليم و رضا پور دلبندش رضا در موج غم گوهر گريست

«حافظى» شمع وجودت آب شد از اين الم آتشين طبعت ز نوك خامه بر دفتر گريست

***

(محسن حافظى)

امام موسى بن جعفر عليهما السلام

ص: 197

اين سان كه چشم اهل دل از خون دل تر است بهر عزاى حضرت موسى ابن جعفر است

خاك زمين شهر مدينه ز داغ او چون آسمان سينه ما لاله پرور است

از ياد زهر و سينه سوزان آن امام چشم مواليان حزينش ز خون تر است

پور امام صادق رهبر به مسلمين نور دو چشم فاطمه و جان حيدر است

با آن كه بود قدرت او قدرت على با آن كه علم و دانش او چون پيمبر است

اما صلاح و مصلحت روزگار بود تسليم محض در بر خلّاق اكبر است

عمرش اگرچه گوشه زندان به سر رسيد اما عنايتش به جهان سايه گستر است

او عاشق لقاى خدا بود و در جهان زندان و قصر در نظر او برابر است

يك روز با صبورى و يك روز با جهاد ترويج دين براى امامان مقدر است

زندان ز شأن و منزلتش هيچ كم نكرد يك موى او ز جمله آفاق برتر است

ما ذره ايم در بر نور جمال او او مهر آسمان بود و ذره پرور است

ص: 198

فردا كه هر كسى به شفيعى برد پناه چشم تمام خلق به موسى بن جعفر است

«خسرو» چه غم ز كثرت عصيان ترا بود او شافع گناه تو در روز محشر است

(محمّد خسرو نژاد)

***

در انتظار پسر

گرچه از زهر جفا دل پرشرر دارد رضا آتشى در دل ز هجران پسر دارد رضا

در ميان حجره در بسته مى پيچد به خود ديدگان بى فروغش را پدر دارد رضا

تا بيايد از مدينه نور چشمانش تقى انتظار ديدن نور بصر دارد رضا

در غريبى مى دهد جان و در آن حالت هنوز انتظار خواهر خود را مگر دارد رضا

دورى از اهل و عيال و دوستان، خود بس نبود كز جفاى خصم دون خون در جگر دارد رضا

دست ما «خسرو» به دامانش كه در روز جزا آبرو پيش خداى دادگر دارد رضا

***

(محمّد خسرو نژاد)

پاره قلب پيمبر صلى الله عليه و آله

خراسان، در عزاى ميهمانت سوگوارى كن تو هم مثل مدينه، در غم او بى قرارى كن

ص: 199

خراسان، لاله دامان زهرا در تو پرپر شد به داغ لاله ها سوگند، بر او سوگوارى كن

خراسان، پاره قلب پيمبر پاره شد قلبش بنال و در غمش، خون دل از هر ديده جارى كن

خراسان، تا نگويد كس رضا را نيست غمخوارى به جاى خواهرش معصومه بر اين كشته، زارى كن

خراسان، زهر كارى، خانه خلوت، ميهمان تنها تو او را در كنار حجره در بسته، يارى كن

خراسان، خوب از مهمان خود كردى پذيرايى از اين مهمان نوازى پيش زهرا شرمسارى كن

خراسان، در كنار جسم پاك يوسف زهرا ز صورت پاك تو اشك جواد و آه و زارى كن

خراسان، تا برآيد ناله از باغ وگل و بلبل فغان بر باغبان، در فصل گلهاى بهارى كن

خراسان، تا اميد نا اميدان در جهان باشى چو «ميثم» بر در اين آستان، اميدوارى كن

(سازگار «ميثم»)

***

جگر گوشه نبود؟

ديد چون نيست، به جز غصّه انيس دگرش زهر يارش شد و بنشست، كنار جگرش

نه به غير از دل او غمخور او بود كسى نه به دامان كسى جز به سر خاك، سرش

ص: 200

گفت بر عترت خود از پى من گريه كنيد خود خبر داد كه برگشت ندارد، سفرش

بارها تا به در حجره نشست و برخاست اولش بود ولى داد ز آخر، خبرش

دست مولا به دل و دست غلامش بر سر چشم او بر وى و او چشم به راه پسرش

جگر پاره به جا بود و جگر گوشه نبود حجره در بسته، ولى باز به در چشم ترش

شهادت امام جواد عليه السلام

نه تنها اين دل ما بر جواد ابن رضا سوزد كه بر احوال او جان تمام ماسوا سوزد

از آن آتش كه زد زهر ستم بر جان آن مولا فلك نالد ملك گريد زمين لرزد سما سوزد

شهيد از كينه همسر چو شد آن نوگل زهرا به جنّت زين غم عظما دل خيرالنّسا سوزد

چو ديد از او به جز خوبى؟ كه آخر كرد مسمومش دل اهل ستم بر حال مظلومان كجا سوزد

به جان سبط خيرالمرسلين زد آن چنان آتش كه از داغش به رضوان جان ختم الانبيا سوزد

نترسيد از خدا و پيكرش را روى بام افكند چنان كز بهر آن مولا دل مرغ هوا سوزد

ص: 201

خدا لعنت كند آن همسر نامهربانش را به دوزخ پيكرش در آتش قهر خدا سوزد

ز ياد شيعيان هرگز نخواهد رفت اين ماتم دل از ياد غريبيش به هر صبح و مسا سوزد

نسوزد هر كه را دل بر جواد ابن الرضا «خسرو» تنش در آتش قهر خدا روز جزا سوزد

***

(محمّد خسرو نژاد)

شمع عشق

ايّام سوگوارى ابن الرضا بود اى اهل دل عزاى عزيز خدا بود

جارى كنم ز ديده خود سيل اشك را در ماتمى كه فاطمه صاحب عزا بود

از جور امّ فضل غريبانه جان سپرد آن كو امام و رهبر اهل ولا بود

همچون حسين با لب عطشان شهيد شد كز ماتمش جهان همه ماتمسرا بود

فرياد آب آب ز حجره رسد به گوش چون تشنه لب ز آتش زهر جفا بود

بر گرد شمع عشق چو پروانه شد فدا آن عاشقى كه مظهر عشق و وفا بود

امشب بگير دامن او را تو «حافظى» كو مظهر عنايت و لطف خدا بود

***

(محسن حافظى)

سوز درد

ص: 202

دست ستم بناى عدالت خراب كرد وز آتش الم دل ما را كباب كرد

اى واى امّ فضل امام جواد را مسموم از عناد به فصل شباب كرد

با اين ستم كه كرد به فرزند فاطمه افسرده قلب حضرت ختمى مَآب كرد

مانند شمع زآتش زهر جفاى خويش جسم عزيز فاطمه را نيز آب كرد

چون ديد آن كنيز امام غريب را لب تشنه جان دهد، به سوى او شتاب كرد

با ظرف آب رفت سوى حجره امام آن گاه ديد رو به جنان آن جناب كرد

بگرفت ظرف آب و به روى زمين بريخت آن دشمنى كه ظلم و ستم بى حساب كرد

***

(محسن حافظى)

شمع برفروخته

دل را شراره غم تو پُرشرار كرد داغ تو قلب خسته دلان داغدار كرد

اى سرو بوستان ولا از غم تو چرخ جارى ز ديده اشك چو ابر بهار كرد

با كشتن تو قاتلت اى هادى امم خود را به نزد ختم رسل شرمسار كرد

ص: 203

هرگز نديده ديده تاريخ تاكنون چون قاتل تو كو ستم بى شمار كرد

دشمن فكند گوشه زندان ز راه كين هر كس ز مهر، دوستيت اختيار كرد

رويش سياه باد كه آن خصم بدمنش روز زمانه تيره تر از شام تار كرد

در ماتم تو چاك گريبان خويش را فرزند داغدار تو با حال زار كرد

بر تربت تو مادر پهلو شكسته ات اشك از بصر چو گوهر غلطان نثار كرد

اى شمع برفروخته عشق، اهل دل طوف حريم پاك تو پروانه وار كرد

باشد گداى خاك نشينت كسى كه او خود را مقيم درگهت اى شهريار كرد

هركس غلام كوى تو گرديد بى گمان بر صاحبان تاج و نگين افتخار كرد

از لطف خويش «حافظى» دل شكسته را يزدان به سفره كرمت ريزه خوار كرد

(محسن حافظى)

***

در رثاى امام هادى عليه السلام

به روى خاك غربت سر نهادم يا رسول اللَّه ز دست دشمنان از پا فتادم يا رسول اللَّه

ص: 204

ز آه آتشين و آب چشم و ناله جانسوز بساط ظلم را بر باد دادم يا رسول اللَّه

به زندان از غم موسى ابن جعفر جدّ مظلومم برآمد آه سوزان از نهادم يا رسول اللَّه

على را نور عينم من، گل باغ حسينم من ببين قرزند دلبند جوادم يا رسول اللَّه

فراز قلّه كوهى مرا برد از پى تهديد همان كو داشت اندر دل عنادم يا رسول اللَّه

ز سوز زهر خصم دون شدم مسموم در غربت ز كف جان در ره جانانه دادم يا رسول اللَّه

نگردد محو در تاريخ، شعر «حافظى» هرگز چو با سوز درونش كرده يادم يا رسول اللَّه

(محسن حافظى)

***

در رثاى امام حسن عسكرى عليه السلام

امروز عسكرى ز جهان ديده بسته است قلب جهان و قطب زمان، دل شكسته است

آن حجت خداى ز بيداد معتصم پيوند زندگانيش از هم گسسته است

صاحب عزاست صاحب عصر، اندرين عزا روحش به چارسالگى از كينه خسته است

بر چهره امام زمان، آن دُر يتيم از باد ظلم گرد يتيمى نشسته است

ص: 205

در خانه اى كه مركز اندوه و ماتم است دشمن كمر به غارت آن خانه بسته است

از لطف آن كه ناز كند بَرد بر خليل صاحب زمان ز آتش بيداد رسته است

اندر بقيع و سامره و كربلا و طوس گل هاى فاطمه بنگر دسته دسته است

(سيّد رضا مؤيّد)

***

گلاب اشك

مى زند آتش به قلبم سوز داغ عسكرى گيرد امشب اشك من هر دم سراغ عسكرى

شد به سن كودكى فرزند دلبندش يتيم گشت دُرّ اشك مهدى چلچراغ عسكرى

در دل صحراى غم ها و به دشت سرخ عشق لاله سان شد قلب ما خونين ز داغ عسكرى

بس كه اندوه فراوان ديد از جور خسان شد لبالب از مى غم ها اياغ عسكرى

با گلاب اشك و با سوز درون گويد سخن «حافظى» آن بلبل خوش خوان باغ عسكرى

***

(محسن حافظى)

اختر پُرنور ولايت

اى نخل رياض علوى برگ و برت سوخت از آتش بيداد ز پا تا به سرت سوخت

ص: 206

اى يازدهم اختر پر نور ولايت خورشيد ز هجر رخ همچون قمرت سوخت

اى پاره قلب نبى و زاده زهرا از آتش زهر ستم و كين جگرت سوخت

از داغ جهان سوزِ تو در دشت محبّت چون لاله سوزان دل مهدى پسرت سوخت

چون مشعل افروخته در سوگ و عزايت اى واى دل مهدى نيكوسيرت سوخت

در فصل شباب از ستم و كينه دشمن چون شمع شب افروز ز پا تا به سرت سوخت

اى جان جهان «حافظى» سوخته دل گفت قلب همه از داغ دل پرشررت سوخت

(محسن حافظى)

***

فصل 7: در هجران امام زمان (عج)

اى غايب از نظر!

ص: 207

عمرى به آرزوى وصال تو سوختيم با ياد آفتاب جمال تو سوختيم

ما را اگرچه چشم تماشا نداده اند اى غايب از نظر! به خيال تو سوختيم

اى شام هجر! كى سپرى مى شوى؟ كه ما در آرزوى صبح زوال تو سوختيم

ما را چو مرغكان هوس آب و دانه نيست امّا ز حسرت لب و خال تو سوختيم

چندى به گفتگوى فراق تو، ساختيم عمرى به آرزوى وصال تو، سوختيم

(عبّاس خوش عمل)

***

كتاب مبين

ص: 208

در سرى نيست كه سوداى سر كوى تو نيست دل سودازده را جز هوس روى تو نيست

سينه غمزده اى نيست كه بى روى و ريا هدف تير كمانخانه ابروى تو نيست

جگرى نيست كه از سوز غمت نيست كباب يا دلى تشنه لعلِ لبِ دلجوى تو نيست

عارفان را ز كمند تو گريزى نبوَد دام اين سلسله جز حلقه گيسوى تو نيست

نسخه دفتر حُسن تو، كتابى ست مبين ور بُوَد نكته سربسته، به جز موى تو نيست

ماهِ تابنده بود، بنده آن نورِ جبين مهر رخشنده به جز غُرّه نيكوى تو نيست

خضر عمرى ست كه سرگشته كوى تو بود چشمه نوش، به جز قطره اى از جوى تو نيست

نيست شهرى كه ز آشوب تو، غوغايى نيست محفلى نيست كه شورى ز هياهوى تو نيست

***

(غروى اصفهانى «مفتقر»)

اى آشكار پنهان!

خورشيد رخ مپوشان در ابر زلف، يارا! چون شب، سيه مگردان روز سپيد ما را

ما را ز تاب زلفت، افتاد عقده بر دل بر زلف خَم به خَم زن، دست گره گشا را

ص: 209

فخر جهانيان شد، ننگ صنم پرستى جانا ز پرده بنماى، روى خدانما را

اى آشكارِ پنهان! بُرقَع ز رخ برافگن تا جلوه ات ببينم، پنهان و آشكارا

بى جلوه ات ندارد، ارض و سما فروغى اى آفتاب تابان، هم ارض و هم سما را

بازآ كه از قيامت، برپا شود قيامت تا نيك و بد ببيند در فعل خود، جزا را

اى پرده دار عالم! در پرده چند مانى؟! آخر ز پرده بنگر، ياران آشنا را

بازآ! كه بى وجودت، عالم سكون ندارد هجر تو، در تزلزل افگند ماسوا را

حاجت به تست ما را، اى حجّت الهى! آرى به سوى سلطان، حاجت بود گدا را

عمرى گذشت و مانديم، از ذكر دوست غافل از كف به هيچ داديم، سرمايه بقا را!

ما را فكنده غفلت، در بستر هلاكت درمان كن اى مسيحا! اين درد بى دوا را

اى پرده دار عالم! در پرده چند پنهان؟! بازآ و روشنى بخش، دل هاى باصفا را

***

(فؤاد كرمانى)

هديه ناقابل

اى كه عشق تو بود مونس جان و دل ما وى كه مهر تو عجين گشته در آب و گل ما

ص: 210

دل ما گشته زدورى تو كاشانه غم تا نيايى بَرِ ما غم نرود از دل ما

مشكلى گشته به ما هجر تو و طعن رقيب جز به وصلت به خدا حل نشود مشكل ما

شوق ديدار تو ما را دهد اميد حيات ترسم آخر غم هجر تو شود قاتل ما

تو شبى محفل ما را زرخت روشن كن اى كه نام تو بود روشنى محفل ما

ما كه در بحر جهان كِشتى سرگردانيم اى نجى اللَّه ثانى بنما ساحل ما

ما نكِشتيم كه تا جان به فداى تو كنيم بپذير از كرم اين هديه ناقابل ما

نظر از «خسرو» دلخسته خود باز مگير اى كه لطف تو بود صبح و مسا شامل ما

(محمّد خسرونژاد «خسرو»)

***

صيد حرم

آن كه در پرده، دل خلق جهانى بربايد چه قيامت شود آن لحظه كه از پرده برآيد؟!

بر فلك آن نه هلال ست، كه انگشتِ تماشا مه برآورده، كه ابروى تو بر خلق نُمايد!

گر چنين طرّه پريشان گذرى جانب بستان تا قيامت نفَس باد صبا غاليه سايد

ص: 211

بگشا ناوَك مژگان و به خون كش پر و بالم تا نگويند كه بر صيد حرم تيغ نشايد

(يغماى جندقى)

***

صدبار اگر ببينم تو را!

من كيستم تا هر زمان، پيش نظر بينم تو را؟ گاهى گذر كن سوى من، تا در گذر بينم تو را

افتاده بر خاك درت، خوش آن كه آيى بر سرم تو زير پا بينىّ و من، بالاى سر بينم تو را

يك بار بينم روى تو، دل را چه سان تسكين دهم؟! تسكين نيابد جان من، صدبار اگر بينم تو را

از ديدنت بى خود شدم، بنشين به بالينم دمى تا چشم خود بگشايم و، بار دگر بينم تو را

گفتى كه: هر كس يك نظر بيند مرا، جان مى دهد من هم به جان در خدمتم، گر يك نظر بينم تو را

تا كى «هلالى» را چنين زين ماه مى دارى جدا؟ يا رب كه اى چرخ فلك! زير و زبر بينم تو را

***

(هلالى جغتايى)

پناه دو جهان

مى نشينم چو گدا بر سر راهت اى دوست شايد افتد به من خسته نگاهت اى دوست

به اميدى كه ببينم رخ زيباى ترا مى نشينم همه شب بر سر راهت اى دوست

ص: 212

گاهگاهى به من زار نگاهى بنما دل خوشم با نگهِ گاه به گاهت اى دوست

تا شب تيره ما روز دل افروز شود پرده بردار از آن چهره ماهت اى دوست

تو پناه دو جهانى چه شود اين دل ما دمى آرام بگيرد به پناهت اى دوست

به درازاى زمان است و چنان طالع من شب يلداى غم و زلف سياهت اى دوست

چشم دنيا شده چون ديده يعقوب سفيد همچو يوسف كه فكنده است به چاهت اى دوست

خيز و بر مسند اجلال و شرف تكيه بزن تا ببينند همه عزّت و جاهت اى دوست

آسمان را شكند طرف كلاهم از شوق گر مرا نيز بخوانى زسپاهت اى دوست

«خسروا» روسيه و بنده دربار توام نظرى كن تو بر اين عبد سياهت اى دوست

(محمد خسرو نژاد «خسرو»)

***

ناله، ناله هجران

عالمى زهجرانت عاشقانه مى سوزد شهر انتظار ما، خانه خانه مى سوزد

آتشى به پا گشته، زين فراق طولانى قلب لاله گون ما، اين ميانه مى سوزد

ص: 213

مهر پر فروغ صلح، رخت بسته از عالم بى تو آرزوهامان، دانه دانه مى سوزد

اى منادى رحمت بانگ آمدن سر ده گل ستان عدل و داد، بى نشانه مى سوزد

از شراره ظلمت، طفل عشق ما نالان نغمه هاى حق خواهى، اين زمانه مى سوزد

رونقى فزون دارد، كاخ بت پرستى ها كعبه وحرم اينك، مخفيانه مى سوزد

ملك دين حق تاراج گشته از تباهى ها سرو قامت ياران، بى بهانه مى سوزد

گشته همچو افسانه، خال دلرباى تو چشم خونفشان ما، زين فسانه مى سوزد

ناله، ناله هجران، خلق جملگى حيران آفتاب شوق ما، غمگنانه مى سوزد

تشنه وصال تو، عاشق جمال تو پير اشتياق ما، عارفانه مى سوزد

كن ترحمى برما دلبرا نظر فرما كهكشان شعر ما، بى كرانه مى سوزد

سوز پارسا را بين، درد جانگزا را بين مرغك نشاط او، بى ترانه مى سوزد

(رحيم كارگر «پارسا»)

***

همه هست آرزويم ...!

ص: 214

همه هست آرزويم كه ببينم از تو رويى چه زيان تو را كه من هم برسم به آرزويى؟!

به كسى جمال خود را ننموده يىّ و بينم همه جا به هر زبانى، بود از تو گفتگويى!

غم و درد و رنج و محنت، همه مستعدّ قتلم تو ببُر سر از تن من ببَر از ميانه، گويى!

به ره تو بس كه نالم، ز غم تو بس كه مويَم شده ام ز ناله، نالى شده ام ز مويه، مويى

همه خوشدل اين كه مطرب بزند به تار، چنگى من از آن خوشم كه چنگى بزنم به تار مويى!

چه شود كه راه يابد سوى آب، تشنه كامى؟ چه شود كه كام جويد ز لب تو، كامجويى؟

شود اين كه از ترحّم، دمى اى سحاب رحمت! منِ خشكْ لب هم آخر ز تو تر كنم گلويى؟!

بشكست اگر دل من، به فداى چشم مستت! سر خمِّ مى سلامت، شكند اگر سبويى

همه موسم تفرّج، به چمن روند و صحرا تو قدم به چشم من نه، بنشين كنار جويى!

نه به باغ ره دهندم، كه گلى به كام بويَم نه دِماغ اين كه از گل شنوم به كام، بويى

ز چه شيخ پاكدامن، سوى مسجدم بخواند؟! رخ شيخ و سجده گاهى، سرِ ما و خاك كويى

ص: 215

بنموده تيره روزم، ستم سياه چشمى! بنموده موسپيدم، صنم سپيدرويى!

نظرى به سوى «رضوانى» دردمند مسكين كه به جز درت، اميدش نبود به هيچ سويى

(فصيح الزمان شيرازى «رضوانى»)

***

برق شو!

تا به كى در پرده مانى ماه من! روشنگرى كن تا كنى هر دلبرى را عاشق خود، دلبرى كن

جلوه اى كن! زهره را چون ذرّه محو خويش گردان رخ نما و مشترى را بر رخ خود مشترى كن

تا به كى از دورى ماه رخت كوكب شمارم؟ چرخ دين را مهر شو، در آسمان روشنگرى كن

شاهباز دين ز هر سو مى خورد تيرى، خدا را طاير بشكسته بال دين حق را شهپرى كن

قاف تا قاف جهان پر شد ز ظلم اى حجّت حق تكيه زن بر مسند عدل الهى، داورى كن

موج بحر كفر، پهلو مى زند بر ساحل دين نوح شو، توفان به پا كن! فُلْك دين را لنگرى كن

تا نداده حق پرستى جاى خود بر بت پرستى بت شكن شو چون خليل و دفع خوى آزرى كن

تا به كى چرخ ستمگر بر مدار ظلم گردد؟ تا كند اندر مدار عدل گردش، محورى كن!

ص: 216

كفر را از ريشه بركن، ظلم را از بن برافگن برق شو! از دشمنان خرمن بسوزان، تُنْدَرى كن

تا به كى اى گوهر دين! از صدف بيرون نيايى؟ ناخدا شو! كشتى دين خدا را رهبرى كن

تيغ بركش از نيام و قصد جان دشمنان كن پاى برزن بر ركاب و حمله هاى حيدرى كن

اى همه جان ها به لب از هجر رويت، چهره بگشا! وى همه آثار هستى از تو مشتق، مصدرى كن

(محمّد على مجاهد «پروانه»)

***

گوهر يكدانه

اى نهان ساخته از ديده ما صورت خويش بدر از پرده غيب آى و نُما طلعت خويش

طاق شد، طاقت ياران بگشا پرده ز رخ اى نهان ساخته از ديده ما صورت خويش

نه همين چشم به راه تو مسلمانانند عالمى را نگران كرده اى از غيبت خويش

آمد از غيبت تو، جان به لب منتظران همه دادند ز كف حوصله و طاقت خويش

بى رُخت بسته به روى همه، درهاى اميد بگشا بر رخ احباب در از رحمت خويش

گرچه غرقيم به درياى گناهان، ليكن شرمساريم و خجالت زده از غفلت خويش

ص: 217

روى دل سوى تو داريم به صد عجز و نياز جز تو ابزار نداريم به كس حاجت خويش

جز تو ما را نبود ملجأيى اى حجّت حق باد سوگند تو را بر شرف و عصمت خويش

«دست ما گير كه بيچارگى از حد بگذشت» بگشا مشكل ما را به يَدِ همّت خويش

روزگارى ست كه از جهل و نفاق و نخوت هر كس از رنج كسان مى طلبد راحت خويش!

تا كه بر كار خلايق سر و سامان بخشى گير با دست خدايى علَم نهضت خويش

تويى آن گوهر يكدانه درياى شرف كه خداوند جهان خواند ترا حجّت خويش

ساخت حق، آينه غيب نما روى تو را نگرد خواست در آن آينه تا طلعت خويش

روز ميلاد همايون تو، عيدى ست كه حق در چنين روز عيان ساخت مهين آيت خويش

يافت زآن روى شرف، نيمه شعبان كامروز شامل حال جهان كرد خدا، رحمت خويش

قرب حق يافت به تحقيق، كسى كو به صفا با تو پيوست و گسست از دگران الفت خويش

(محمّد على فتى تبريزى)

***

چشم به راه

ص: 218

به تماشاى طلوع تو، جهانْ چشم به راه به اميد قدمت، كون و مكان چشم به راه

به تماشاى تو اى نورِ دلِ هستى، هست آسمان، كاهكشان كاهكشان چشم به راه

رخ زيباى تو را، ياسمن آيينه به دست قد رعناى تو را سروِ جوان چشم به راه

در شبستان شهود اشك فشان دوخته اند همه شب تا به سحر خلوتيان چشم به راه

ديدمش فرشى از ابريشم خون مى گسترد در سراپرده چشمان خود آن چشم به راه!

نازنينا! نفَسى اسبِ تجلّى زين كن كه زمين، گوش به زنگ ست و زمان، چشم به راه

آفتابا! دمى از ابر برون آ، كه بُوَد بى تو منظومه امكان، نگران، چشم به راه

***

(زكريّا اخلاقى)

شوق تماشا

اى آن كه بود منزل و مأواى تو چشمم بازآ! كه نباشد به جز از جاى تو چشمم

در راه تو، با ديده حسرت نگرانم دارد همه دم شوق تماشاى تو چشمم

گر قابل ديدار جمال تو نباشد اى كاش كه افتد به كف پاى تو چشمم

ص: 219

تا چند دهى وعده ديدار به فردا شد تار، در انديشه فرداى تو چشمم

تا كور شود ديده بدخواه تو، بگذار يك لحظه فتد بر قد رعناى تو چشمم

تا عكس تو، در آينه ديده ام افتد بازست هماره به تمنّاى تو چشمم

بازآى و قدم نه به سر ديده، كه شايد روشن شود از پرتو سيماى تو چشمم

چون ديده نرگس كه شد از روى تو روشن دارد هوس نرگس شهلاى تو چشمم

(محمّد خسرو نژاد)

***

كاش ...!

كاشكى آه شب اثر مى داشت شب تنهايى ام، سحر مى داشت

كاش تا شهر آرزو، يك چند مرغ جان رخصت سفر مى داشت

قفسم را، به جانب صحرا روزنى بود، يا كه در مى داشت

سوختم، زانفعال بى ثمرى! اين شجر كاش بار و بر مى داشت

جان ز هجران به لب رسيد، اى كاش! يار از چهره پرده برمى داشت

ص: 220

نقد جانى كه بود، آورديم با يكى جلوه، كاش برمى داشت!

كاش بر اين بضاعت مزجات يوسف مصر جان، نظر مى داشت

«واصل» از بهر دوست مى افشاند جان و دل، صدهزار اگر مى داشت

بوى گل خيزد از گِلَش، كه به دل مهر موعود منتظر مى داشت

(محمّد آزادگان «واصل»)

***

ماه دل افروز

اى روشنى ديده احرار كجايى؟ وى ماه دل افروز شب تار كجايى؟

اى دسته گل سرسبد باغ رسالت وى وارث پيغمبر مختار كجايى؟

جان ها ز فراق مه رويت به لب آمد هستيم همه طالب ديدار كجايى؟

اى منتقم خون شهيدان فضيلت وى رهبر مردان فداكار كجايى؟

اى مظهر جانان تو بيا تا كه به پايت سازيم سر و جان خود ايثار كجايى؟

گلشن شود از مقدم تو ساحت گيتى اى باغ طرب را گل بى خار كجايى؟

ص: 221

بر «حافظى» سوخته دل كن نظر از لطف اى بر همگان سيّد و سالار كجايى؟

(محسن حافظى)

***

زنده مسيحا به دمت

اى كه باشد ز شرف عرش الهى، حرَمت قاف تا قاف جهان، سايه نشين علَمت

ريزه خوارند همه خلق ز خوان كرمَت اى شه كشور جان! جان به لب آمد ز غمت

چه شود بر سر ما رنجه نمايى قدمت؟ اى سلاطين جهان پيش تو كمتر ز خَدم

بر درت از پى خدمت همه قد كرده علَم چه سليمان وچه دارا و چه كاووس و چه جم

هست در سايه لطف تو عرب تا به عجم آفتاب عرَبت خوانم و ماه عجمت

يوسف از نور تو شد صاحب رخسار صَبيح بود موسى ز تو، سرگرم مناجات فصيح

فارغ از كشته شدن، شد به وجود تو ذبيح زنده مى كرد اگر مرده ز اعجاز، مسيح

تو همانى كه بود زنده مسيحا به دمَت تا به كى در عقب ابر، نهان باشد مهر؟

تا كه روشن كنى آفاق، گشا پرده ز چهر

ص: 222

عالمى ريزه خورِ خوانِ عطاى تو ز مهر سفره جود تو گسترده شب و روز، سپهر

ماه و خورشيد، دو قُرصند به خوانِ نِعَمَت روز محشر كه بود خم، قد شمشادىِ خلق

نيست غير از تو و اجداد تو كس هادىِ خلق نظر لطف تو گردد سبب شادىِ خلق

چون نويسى تو، زآتش خطِ آزادىِ خلق دارم اميد كه «شوقى» نفتد از قلمت!

***

(ميرزا جواد اصفهانى)

هجرنامه

ز كعبه عزم سفر كن، به اين ديار بيا! چو عطر غنچه نهان تا كى؟ آشكار بيا!

حريم دامن نرجس شد از تو رشگ بهار گل يگانه گلزار روزگار، بيا!

تويى، تو نور محمّد، تو جلوه اى ز على تو سيف منتقمى، عدل پايدار بيا!

زاشك و خون دل، اين خانه شستشو داديم بيا به مشهد عشّاق بى قرار! بيا!

زمان، گذرگه پژواكِ نام نامى تست زمين ز رأى تو گيرد مگر قرار، بيا!

ميان شعله غم سوخت هجرنامه ما بيا كه گويمت آن رنج بى شمار، بيا!

ص: 223

زلال چشمه تويى، روح سبزه، رمز بهار بيا كه با تو شود فصل ها، بهار بيا!

براى آن كه نشانى تو اى مبشّر نور درخت خشك عدالت به برگ و بار، بيا!

براى آمدنت، گرچه زود هم ديرست! شتاب كن كه برآرى ز شب دمار، بيا!

بيا كه دشت شقايق به داغ، آذين گشت تو اى تسلّى صحراى سوگوار، بيا!

حريق فاجعه، گل هاى عشق مى سوزد فرونشان به قدوم خود اين شرار، بيا!

بتاب از پس دندانه هاى قصر سحر بزن حجاب به يك سو، سپيده وار بيا!

نگاه منتظرانت فسرد و مى ترسم كه پژمُرَد همه گل هاى انتظار، بيا!

(سپيده كاشانى)

***

اى حجّت خدا

اى سرورى كه بر سر ما افسرى بيا اى دلبرى كه از كف ما دلبرى بيا!

دلهاى شيعيان ز غمت گشته غرق خون اى حجت خداپسر عسكرى بيا!

***

درد فراق

ص: 224

سوز هجران تو داريم كجايى اى دوست! جمله بى صبر و قراريم كجايى اى دوست!

شمع ميقات بيفروز به تنگ آمده ايم در شب تيره و تاريم كجايى اى دوست!

زمزم ديده ما چشمه خوناب شده بى تو دل خسته و زاريم كجايى اى دوست!

شفق چهره تو آينه صلح و صفاست واله خال عذاريم كجايى اى دوست!

سال ها منتظر روى دل آراى توايم حسرت وصل تو داريم كجايى اى دوست!

بهر ديدار تو و رايت زهرايى تو جملگى لحظه شماريم كجايى اى دوست!

گلشن شادى ما رو به خزان است خزان طالب فيض بهاريم كجايى اى دوست!

آتش درد فراق تو جهانسوز شده بانگ و فرياد برآريم: كجايى اى دوست!

(رحيم كارگر «پارسا»)

***

بخش سوم: ثناى پيشوايان نور

فصل 1: ميلاديّه ها

محمّد صلى الله عليه و آله امام المتّقين

ص: 227

فصل 1: ميلاديّه ها

محمّد صلى الله عليه و آله امام المتّقين

السلام اى سايه ات خورشيد ربّ العالمين آسمان عزّ و تمكين، آفتاب داد و دين

مُظهر تنزيل «بلّغ»، مَظهر اسرار غيب مطلع «يتلوه شاهد» مقطع حبل المتين

معنى هر چار دفتر، خواجه هر هشت خلد داور هر شش جهت، اعظم اميرالمؤمنين

صورت معنى فطرت باعث ايجاد خلق بهترينِ نسل آدم، نفس خيرالمرسلين

صاحب «يوفون بالنذر» آفتاب انّما قرةالعين لعمرك نازش روح الامين

در جهان از روى حشمت چون جهانى در جهان در زمين از روى رفعت، آسمانى بر زمين

مثل تو چون شبه ايزد در همه عالم محال ور بود ممكن نه الّا رحمة للعالمين

كاتب ديوان امرت، موسى درياشكاف پرده دار بام قصرت، عيسى گردون نشين

از عطاى دست فياض تو دريا مستفيض وز رياض نزهت طبع تو رضوان خوشه چين

عالم علم لدنى، رازدار لو كشف ناصر دين نفس پيغمبر امام المتقين

ناشنيده از زمان مهد تا پايان عمر بى رضاى حق ز تو حرفى كرام الكاتبين

(مولانا حسن كاشانى)

***

ميلاد خاتم الانبياء

سحر از عالم غيبى سروش دلنشين آمد كه غم را ز دل ها برد، با شادى قرين آمد

بباريد از سحاب رحمت حق، مشك بر كعبه شميم روح افزا از بهشت عنبرين آمد

تجلى كرد انوار الهى باز در بطحا جهان از پرتوش برتر ز فردوس برين آمد

به حكم ذوالمنن از آسمان ها رانده شد ابليس چو با خيل ملك از عرش جبريل امين آمد

فضاى مكه پر شد از ملائك بهر مولودى كه بالاتر ز خلق اولين و آخرين آمد

چنان شورى به پا شد بهر او در كشور هستى تو گفتى انقلابى همچو روز واپسين آمد

ص: 229

همه قدّوسيان در صف همه كرّوبيان برپا كه طاووس جلال كبريا آن نازنين آمد

به صبح هفده شهر ربيع از مطلع عزّت عيان شد طالع مسعود و ختم مرسلين آمد

چو خورشيد جلال احمدى تابيد در عالم ز ايزد بر جمال او هزاران آفرين آمد

چو مولودى كه فرموده خدا در شأن او لولاك تمام آفرينش سايه، او ركن ركين آمد

بود نامش محمد صلى الله عليه و آله كنيه ابوالقاسم لقب طه هماى رحمت حق رحمة للعالمين آمد

شكست ايوان كسرى و سلاطين محو، آن روزى كه شاهنشاه اقليم بقاى ملك دين آمد

***

(محمّد تقى مقدّم)

ميلاد پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله

جهان سرسبز و خرم گشت از ميلاد پيغمبر منور قلب عالم گشت از ميلاد پيغمبر

بده ساقى مى باقى كه غرق عشرت و شادى دل اولاد آدم گشت از ميلاد پيغمبر

تعالى اللَّه از اين نعمت كز او اسباب آسايش براى ما فراهم گشت از ميلاد پيغمبر

ز لطف و رحمت ايزد ز يمن مقدم احمد ظهور حق مسلم گشت از ميلاد پيغمبر

ص: 230

به شام هفده ماه ربيع و سال عام الفيل رسالت ختم خاتم گشت از ميلاد پيغمبر

بشارت ده به مشتاقان كه ز امر قادر منّان دل ما عارى از غم گشت از ميلاد پيغمبر

ز ناموس قدر بشنو تو گلبانگ خطر زيرا سر نابخردان خم گشت از ميلاد پيغمبر

بناى جهل ويران شد ز يمن منجى ات تارك جهان از علم اعلى گشت از ميلاد پيغمبر

دوصد اعجاز شد ظاهر كه در عرش عُلى حيران دوصد عيسى بن مريم گشت از ميلاد پيغمبر

بشد درياچه ساوه تهى از آب و برعكسش سماوه همچنان يم گشت از ميلاد پيغمبر

بشد اين فارس چون شمعى، بشد آتشكده خاموش جهان حق مجسم گشت از ميلاد پيغمبر

ز يمن مقدمش منشق جِدار طاق كسرى شد كه حيران خسرو جم گشت از ميلاد پيغمبر

بناى ظلم شد ويران ولى در سايه ايمان بناى عدل محكم گشت از ميلاد پيغمبر

قدم در ملك هستى زد چو ختم الانبياء احمد مقام ما مقدم گشت از ميلاد پيغمبر

نواى بانگ جاء الحق به باطل چيره شد اى دل نظام دين منظم گشت از ميلاد پيغمبر

ص: 231

ز حسن پرتو رويش خجل در مغرب و مشرق مه و خورشيد اعظم گشت از ميلاد پيغمبر

من «ژوليده» مى گويم بگو بر دوستارانش كه شرّ دشمنان كم گشت از ميلاد پيغمبر

(ژوليده نيشابورى)

***

سرود ميلاد رسول اكرم صلى الله عليه و آله

مژده كه ميلاد شه خاتم است عيد سعيد نبى اكرم است

مژده كه مسرورى عالم رسيد خرمى عالم و آدم رسيد

هادى كل سيد خاتم رسيد منجى عالم نبى اكرم رسيد

خرم از او خاطره عالم است عيد سعيد نبى اكرم است

عالم ايجاد از او خرم است عيد سعيد نبى اكرم است

زان كه ظهور نبى اعظم است عيد سعيد نبى اكرم است

اهل ولاء خرّمى عالم است عيد سعيد نبى اكرم است

مژده كه پير فلك آمد جوان گشت منور همه كون و مكان

از رخ دلجوى شه انس و جان فخر بشر خاتم پيغمبران

آن كه از او فخر بنى آدم است عيد سعيد نبى اكرم است

***

فروغ لايزال

(در تقارن ميلاد مسعود حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و امام جعفر صادق عليه السلام)

اى به ذكر روى تو، تسبيح گردان ماه و مهر وى به روز و شب جمالت را ثناخوان ماه و مهر

ص: 232

با خيالت رو به ذكر ياجميل آورده اند بيش ازين در آتش حسرت مسوزان ماه و مهر

آسمان با صدهزاران ديده مى جويد تو را رونما، تا رونما آرد به دامان ماه و مهر

در حجاب نور مستورى، ولى با اين همه با نگاهى دل ز كف دادند آسان ماه و مهر

از فروغ روى تو هفت آسمان روشن شده ست اى رخت را روز و شب آيينه گردان ماه و مهر

چشمشان در خواب هم هرگز نبيند خواب را در رخ تو مات و حيرانند اينسان ماه و مهر

مدّعا را با دو شاهد آسمان اثبات كرد: از سحرخيزان و از شب زنده داران، ماه و مهر

در گذرگاه تجلّى اى فروغ لايزال با دو جلوه از تو شد اينسان فروزان ماه و مهر

با تو رونق نيست بازار مه و خورشيد را بِهْ كه تا نگشوده بربندند دكّان ماه و مهر

رزقِ نور كهكشان ها در فروغ حسن تست اى دو قرصِ نان تو را بر خوانِ احسان، ماه و مهر

دورباش چشم بد را نيست حاجت، تا كه هست مجمره گردان فلك، اسپندريزان ماه و مهر

كهكشان در كهكشان گسترده طيف نور او ذرّه اويند در گردون فراوان ماه و مهر

ص: 233

چون رُخش را گاه مه خوانند و، گاهى آفتاب زين شرف سايد سر خود را به كيوان ماه و مهر

چشم من ماتِ جمال مصطفى بادا، كه هست اندرين آيينه سرگردان و حيران، ماه و مهر

اى شبستان تجلّى از تو روشن همچو روز وى به يمن جلوه ات اين گونه رخشان ماه و مهر

كرده ميلاد تو را با حضرت صادق قرين تا خدا امشب كند با هم نمايان ماه و مهر

شايگان آورده، گنج شايگانم آرزوست! اى به چرخِ جود تو رخشان هزاران ماه و مهر

اى به درگاه جلالت چار اركان خاكبوس هفت اختر مشعل افروز و، دو دربان: ماه و مهر

از سر «پروانه» خود سايه رحمت مگير هست تا در سايه مهرت خرامان ماه و مهر

***

(محمّد على مجاهدى «پروانه»)

ميلاد حضرت رسول (ص) و امام جعفر صادق (ع)

ميلاد حضرت رسول صلى الله عليه و آله و امام جعفر صادق عليه السلام

به روزى در جهان ظاهر دو شمس عالم آرا شد به فردوس برين رقصان شجر مانند حورا شد

زِه ها زِه حَبّذا اين روز، روز وجد كبرى شد سحرگه معنى نور على نور آشكارا شد

چو خوش باشد دو مولودى كنم اعلام عالم را

ص: 234

شدم از عشق هر يك زان دو سرور واله و مجنون دل آشفته ام باشد به حبّ هر يكى مرهون

يكى كنزاللَّه مكنون يكى سراللَّه مخزون دو فيروزى دو دلشادى بشارت مى دهم اكنون

ظهور صادق و عيد محمد فخر عالم را

پى تشريف ميلاد نبى دانى كه چون گرديد سرير خسروان دهر آندم واژگون گرديد

ز رودِ خشك و بى آب سماوه نم برون گرديد محمد چون ولادت يافت بت ها سرنگون گرديد

دو مولود درخشان كرد نورانى دو عالم را

منور گشت از نورش تمام كوچه و برزن مصفا كرد گيتى را رخش چون صحنه گلشن

تولايش به حفظ جان نكوتر باشد از جوشن جهان شد از قدوم صادق آل نبى صلى الله عليه و آله روشن

به بام شادمانى ها بزن اى شيعه پرچم را

مه برج امامت سرور ما نجل پيغمبر صلى الله عليه و آله دُرّ درج ولايت، ياور ما، حجّت داور

بلى درياى رحمت، پرورد مانند اين گوهر رئيس مذهب شيعه، پناه مسلمين يكسر

ملك تبريك گويد بر فلك اين جشن درهم را

(قاضى زاهدى)

***

خلوتىِ راز

ص: 235

(در تقارن ميلاد حضرت نبىّ اكرم صلى الله عليه و آله و امام صادق عليه السلام)

گاهِ سُرور است و گاهِ شادىِ بى حد دولت عيش و سرور باد مخلَّد

مى رسدآنَك صلاكه تا كى و تا چند پاى دلِ اهلِ دل به بند، مقيّد؟

تا به سرانگشتِ طبع نادره مضمون زلف عروس سخن كنيم مجعَّد

مژده كه آمد خبر ز خلوتىِ راز پرده ز رخ برگشود شاهدِ سرمد

آينه ذات، در تجلّى و اشراق نورِ احَد جلوه گر ز طلعت احمد

خاتم خيل رسل، رسول خداوند احمد ومحمود و مصطفى و محمّد

روح لطيفى كه در دو كون نگنجد بهر تماشا كنون شده ست مُجَسَّد

آن كه تنِ خاكى اش لطيف تر آمد در نظرِ اهلِ دل ز روحِ مجرّد

آن كه نهد پيش بارگاه جلالش از سر تعظيم، جبرئيل امين، خَدْ

گشته دو چندان شكوه و شوكت امروز از فرِ ميلاد جعفر بن محمّد

آن كه قوام جهان ازوست مسلّم وان كه اساس مكان ازوست مشيَّد

آن كه بود مستنير مهرِ منيرش روز وشبان، ماه ومهرو زُهرِه و فَرقَد

سيره احمد ازوست سارى و جارى دين خدا را ازو جلالت و سَودَدْ

پيرو او ناجى ست و صالح و مؤمن منكر او، طاغى ست و طالح و مرتد

پيش رخش مهر چرخ، ذرّه ناچيز نزد دو گيسوش، شب بياض مُسوَّد

مى برم اينك سخن به نقطه پايان تا نكشد دوست بر چكامه خطِ رد

حجّت ثانى عشر! به گاه نيايش مسألت ما بود ز درگه ايزد

كزتو جدا، شيعه راه خويش مَپوياد! بى تو محال است ره بريم به مقصد

شوكت اسلام باد بيشتر از پيش عمر تو اى خضر راه! باد مؤيّد

***

(سيّد رضا مؤيّد)

مولود كعبه

ص: 236

مادرى باردار و اشك افشان ديده گريان و لعل لب خندان

تن او خسته از گرانبارى بار او بود كوهى از ايمان

پاى او مانده بود از رفتار ناى او پر ز ناله و افغان

تكيه بر خانه خدا داده دست او سوى خالق سبحان

كعبه را سعى او صفا مى داد ناله اش مى گشود قفل زبان

كاى خداوند قادر و دانا اى ز تو گردش زمين و زمان

اى فنا از تو يافت راز بقا اى همه فانى و تو جاويدان

گشته امشب به تو پناهنده دردمندى حقير و سرگردان

تو طبيبى و ذكر توست شفا دردمندم من و تويى درمان

آمدم تا كنى به رحمت خويش درد زاييدن مرا آسان

بى پناهم مرا پناهى ده كه مرا نيست جز تو پشتيبان

اين بگفت و شد از سخن خاموش كآمدش اين ندا ز عالم جان

كاى مقام تو برتر از مريم خادم درگهت دوصد غِلمان

ايستاده به خدمتت هاجر دست بر سينه گوش بر فرمان

ساره و آسيه كمر محكم بسته از بهر خدمتت به ميان

خانه را بهر تو غرق كردم كه منم ميزبان تويى مهمان

متجلّى چو گشت نور على هستى آمد به وجد دست افشان

جبرئيل امين به احمد گفت اين بود پاسدار حصن امان

اين بود چون تو بانى خلقت بعد تو هست بهترين انسان

از زبور و صحف بود آگه چون بود رمز و راز علم بيان

گر ز تورات طالبى خواندن كو بود اصل قسط را ميزان

بهرت انجيل را كند تفسير زآن كه او هست ناطق قرآن

ص: 237

مى كند حق به شأن او نازل سوره «هل اتى عَلَى الْانسان»

دين تو مى شود از او كامل مى دهد او به شرع تو سامان

آدم از او گرفت خطّ برات نوح را ناجى او شد از طوفان

بر خليل خدا به خاطر او باغ گل گشت آتش سوزان

تا كه موسى به او توسّل جست گشت در دست او عصا ثَعبان

نه قدم در حرم كه آمدنت انتظار مرا بود پايان

در حرم تا كه ديده باز كنى آن چه ناديدنى است بينى آن

مريم آمد رهش ندادم من راندمش گرچه بود اهل جنان

اين سعادت از آن توست بيا چون براى تو شد بناى مكان

اين شنيد و جدار خانه شكافت كز تعجب زمانه شد حيران

داخل خانه گشت و شد مُحرِم راز آن ماند در حرم پنهان

بود مهمان حق سه شب چون بود محرم راز حضرت سبحان

سيزده روزه شد رجب كه جدار همچنان پسته اى گشود دهان

مادرى رفت و با پسر برگشت كه شود جان عالمش قربان

قبله دل برون ز كعبه گل آمد از امر خالق منّان

با دوصد جلوه جلوه گر گرديد آن كه خوانده خداش الرّحمان

***

(ژوليده نيشابورى)

حضرت على عليه السلام

از افق سر را برون خورشيد تابان كرده امشب ماه خود را زير ابر از شرم پنهان كرده امشب

كوى و برزن را معطر كرده از گل هاى رنگين كوه و صحرا را دوباره حق گلستان كرده امشب

ص: 238

نطق خاموش مرا گويا مثال عندليبان بهر توصيف صفات شاه مردان كرده امشب

هاتفى بر من بشارت داد و گفت از فرط شادى لطف خود را شامل ما حىّ سبحان كرده امشب

خانه خود را قرق بنموده از اغيار و آن گه مكّه را با پرتو خود نور باران كرده امشب

بهر استقبال و تجليل از شه ملك ولايت ملك هستى را به سان باغ رضوان كرده امشب

سفره احسان خود آراست از بهر احسان فاطمه بنت اسد را باز مهمان كرده امشب

دسته دسته حور و غلمان را خدا آماده خدمت از دل و جان بهر مام شاه مردان كرده امشب

از وصال ساقى كوثر على ذرات عالم ذات خود را حق نمايان وه چه آسان كرده امشب

خواست تا ثابت كند حق على را ذات مطلق عين و لام و ياى خود را بهرش عنوان كرده امشب

آمد آن شاهى كه روشن از جمال كبريايى از سمك چون ماه تابان تا به كيوان كرده امشب

فاطمه بنت اسد شد فارغ و جبرئيل گفتا شاهكار خلقتش را حق نمايان كرده امشب

بس كه زيبا خلق كرده صورت محبوب خود را عالمى را در شگفت و مات و حيران كرده امشب

ص: 239

در دل «ژوليده» نبود جز ولاى شاه مردان زين سبب خود را به مدح او غزلخوان كرده امشب

(ژوليده نيشابورى)

***

على شاهكار خلقت

اى شاهكار خلقت خامه صنع خدا على از خلقت تو گفته خدا مرحبا على

اى خانه زاد خانه خلاق بى زوال اى از تو محترم حرم كبريا على

لايق تر از تو نيست كه گردد در اين جهان بعد از نبى به خلق خدا رهنما على

گويم چه از صفات تو اى مظهر صفات جايى كه كرده وصف تو را هل اتى على

آدم به وقت توبه تو را كرد واسطه تا شد خدا به توبه آدم رضا على

لطف تو شد به نوح نبى ساحل نجات اى ناخداى كشتى لطف خدا على

بر تخت گُل نشست در آتش خليل و گفت آتش كند ز نام تو شرم و حيا على

موسى عصا فكند و عصا گشت اژدها تا زد صدا ز ناى محبت تو را على

مادر نزاده است و نزايد نظير تو زيرا تويى سواى همه ماسوا على

على شاهكار خلقت

اى شاهكار خلقت خامه صنع خدا على از خلقت تو گفته خدا مرحبا على

اى خانه زاد خانه خلاق بى زوال اى از تو محترم حرم كبريا على

لايق تر از تو نيست كه گردد در اين جهان بعد از نبى به خلق خدا رهنما على

گويم چه از صفات تو اى مظهر صفات جايى كه كرده وصف تو را هل اتى على

آدم به وقت توبه تو را كرد واسطه تا شد خدا به توبه آدم رضا على

لطف تو شد به نوح نبى ساحل نجات اى ناخداى كشتى لطف خدا على

بر تخت گُل نشست در آتش خليل و گفت آتش كند ز نام تو شرم و حيا على

موسى عصا فكند و عصا گشت اژدها تا زد صدا ز ناى محبت تو را على

مادر نزاده است و نزايد نظير تو زيرا تويى سواى همه ماسوا على

ص: 240

كفو بتول و عِدْل رسول خدا تويى هستى پدر بر حسن مجتبى على

دست خداست دست تو اى دستگير حق دستم بگير تا نيفتم زپا على

(ژوليده نيشابورى)

***

بساط نشاط

بوى گل و سنبل است يا كه هواى بهار زمزمه بلبل است يا كه نواى هزار

نفِحه روح القدس مى رسد از بزم انس يا كه نسيم صبا مى وزد از كوى يار

صفحه روى زمين همچو بهشت برين از چه چنين عنبرين، وز چه چنين مشكبار

لاله خودرو برست، ژاله به رويش نشست بوى خوشش كرد مست هر كه بدى هوشيار

چرخ مرصّع كمر چتر ملمّع به سر گوهر انجم كند بر سر مردم نثار

هم به بسيط زمين، پهن بساط نشاط هم به محيط فلك، سور و سرور استوار

صبح ازل مى دمد از افق لم يزل شام ابد مى رمد از دم شمس النّهار

مظهر غيب مصون مظهر مافى البطون از افق كاف و نون سرزده خورشيدوار

ص: 241

مالك ملك وجود شمع شبستان جود شاهد بزم شهود پرده گرفت از عذار

از افق لامكان عين عيان شد عيان قطب زمين و زمان كون و مكان را مدار

روح نفوس و عقول اصل اصيل اصول نفس نفيس رسول خسرو والاتبار

دافع هر شكّ و ريب پاك ز هر نقص و عيب فالق اصباح غيب از پس شب هاى تار

ناظم سرّ و علن بت فكن و بت شكن غرّه وجه الزَّمنُ دُرّه رأس الفخار

شاخه طوبى مثال در چمن اعتدال ماه فروزان جمال در فلك اقتدار

قبّه خرگاه او قبله اهل كمال پايه درگاه او ملتزم و مستجار

طفل دبستان اوست حامل وحى اله بلبل بستان اوست پيك خداوندگار

قاسم ارزاق كيست ريزه خور خوان او قابض ارواح كيست بنده فرمانگذار

صاحب تيغِ دوسر از دم او مفتخر روح قدس فيض بر از در او بى شمار

مظهر و مجلاى حقّ طور تجلّاى حق برد به يك جلوه از سينه سينا قرار

ص: 242

نيّر انجم خدم تافت ز اوج حرم شد ز حضيض عدم نور وجود آشكار

گوهر بحر قِدم از صدف آمد برون فلك محيط كرم در حرم آمد كنار

كعبه پر از نور شد جلوه گه طور شد سرّ «انا اللّه» «ز نور» گشت عيان نى «ز نار»

مكّه شد از بوى او رشك ختا و ختن وز چمن روى او گلشن دارالقرار

(غروى اصفهانى)

***