صحیفه رضویه : مجموعه ارزنده ای از نماز ها، دعاها وزیارت هایی که از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده ...

تالیف مرتضی مجتهدی سیستانی؛ ترجمه محمد ظریف.

ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

قسمتی از زیارت حضرت امیر المومنین صلوات الله علیه:

یَا أَنْوَارَ اللهِ فِی أَرْضِهِ الَّتِی لاَ تُطْفأ یَا عُیُونَ اللهِ فِی خَلْقِهِ أَنَا مُنْتَظِرٌ لأَمْرِکُمْ مُتَرَقِّبٌ لِدَوْلَتِکُمْ مَعَکُمْ لاَ مَعَ غَیْرِکُمْ إِلَیْکُمْ لاَ إِلی عَدُوِّکُمْ آمَنْتُ بِکُمْ وَبِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَأَبْرَأُ إِلی اللهِ مِنْ عَدُوِّکُمْ

ای نورهای جاویدان الهی ای دیدگان خداوند در میان آفریدگان من در انتظار امر شما و فرا رسیدن حکومت شما هستم من با شما هستم نه با غیر شما من به شما ایمان دارم و از دشمنانتان بیزارم(1)

ص: 4

»دو زیارت« و »دو حرم«! ... 42

موالید »سه گانه« ... 43

»چهار گوشه ضریح« ... 44

»پنج گنجِ انسان« ... 45

برتر از »شش طاق پادشاهی« ... 46

»قبله هفتم« ... 47

»امام هشتم« ... 48

»نُه فلک« ... 49

»معصوم دهم« ... 49

»یازده اختر فروزان« ... 49

»امام دوازدهم« ... 49

»سیزده بار« هدایت و رحمت ... 50

»چهارده معصوم علیهم السلام« ... 50

الفبایی درباره حرم و آداب زیارت ... 51

چند نکته دیگر ... 56

گفتار حضرت امام رضاعلیه السلام درباره کارشکنی های دشمنان اهل بیت علیهم السلام ... 58

بمب گذاری در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام ... 59

آیا بمب گذار حرم را می شناسید؟! ... 61

راهنمایی حضرت امام رضاعلیه السلام درباره شناخت افراد ... 66

دوستان منافق ... 68

عظمت حرم حضرت امام رضاعلیه السلام در کلام آن بزرگوار ... 69

توسّل به اهل بیت علیهم السلام ... 71

فضیلت نماز در حرم ائمّه علیهم السلام ... 72

فضیلت زمین نجف، کربلا و طوس ... 72

دعا در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام ... 74

»هشت« روایت از معصومین علیهم السلام درباره ثواب زیارت امام هشتم علیه السلام ... 75

ص: 6

»هشت« روایت از امام هشتم علیه السلام درباره ثواب زیارت آن حضرت ... 79

چه کسانی زیارتشان پذیرفته می شود؟ ... 85

گوشه ای از اخلاق و رفتار حضرت امام رضاعلیه السلام ... 89

هدیه حضرت امام رضاعلیه السلام ... 90

درس حضرت امام رضاعلیه السلام به نیازمندان و هشدار آن حضرت به ثروتمندان ... 91

سلام و پیام حضرت امام رضاعلیه السلام به دوستان خویش ... 92

خدّام حضرت امام رضاعلیه السلام ... 93

کودک باایمان در خدمت حضرت امام رضاعلیه السلام ... 94

درسی از این روایت ... 96

یک بحث مهمّ اخلاقی ... 97

مرگ شخصی بهتر است یا حیات همگانی؟! ... 98

اشعار دعبل در خدمت امام رضاعلیه السلام ... 100

گریستن حضرت امام رضاعلیه السلام برای امام زمان ارواحنا فداه ... 101

حضرت امام رضاعلیه السلام و گریه اهل آسمان و زمین برای امام زمان ارواحنا فداه ... 104

دعای حضرت امام رضاعلیه السلام برای امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه ... 105

فرمان حضرت امام رضاعلیه السلام به دعا نمودن برای امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه ... 106

دو نقطه مشترک در امام رضاعلیه السلام و امام زمان ارواحنا فداه ... 110

1 - بحث، اقامه برهان و دلیل ... 110

1 - حضرت امام رضاعلیه السلام و اقامه برهان و دلیل ... 110

نمونه دیگری از بحث های حضرت امام رضاعلیه السلام با دانشمندان بزرگ آن زمان ... 116

2 - امام زمان ارواحنا فداه و اقامه برهان و دلیل ... 126

2 - رأفت و مهربانی ... 127

1 - رأفت و مهربانی حضرت امام رضاعلیه السلام ... 127

جنازه یک شیعه و حضرت امام رضاعلیه السلام ... 128

جوان گنهکار ولی از دوستان حضرت امام رضاعلیه السلام ... 129

2 - مهربانی و رأفت امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه ... 131

ص: 7

یک جریان بسیار مهمّ، یا مهربانی امام رضاعلیه السلام و امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه

به دو جوان مسیحی ... 132

بخش اوّل

هشت نمازِ زیارت

1 - نماز اوّل ... 141

2 - نماز دوّم ... 142

3 - نماز سوّم ... 142

4 - نماز چهارم ... 142

5 - نماز پنجم ... 143

6 - نماز زیارت به نیابت از عدّه ای از افراد ... 144

7 - نماز زیارت به نیابت از شخص خاصّ ... 145

8 - نماز زیارت در سفر نیابتی ... 145

بخش دوّم

هشت نمازِ حاجت

1 - نماز حاجت در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام ... 147

2 - نماز حاجت یا نماز رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم که از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده است ... 148

3 - نماز حاجت، از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 149

4 - نماز دیگر برای حاجت از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 150

5 - نیز نماز دیگر برای حاجت از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 151

6 - نماز حاجت در روز جمعه از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 152

7 - نماز حاجت در روز جمعه به گونه دیگر ... 154

8 - نماز حاجت )مخصوص ازدواج( که از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده است ... 155

ص: 8

بخش سوّم

هشت نماز از حضرت امام رضاعلیه السلام

1 - نماز حضرت امام رضا علیه السلام ... 157

2 - نماز حضرت امام رضاعلیه السلام به روایت دیگر ... 157

3 - نیز نماز حضرت امام رضاعلیه السلام به روایت دیگر ... 158

4 - نماز استخاره ... 159

5 - نماز استخاره به گونه دیگر ... 159

6 - نماز استسقاء یا طلب باران ... 160

7 - نماز هنگام سفر ... 161

8 - نماز جناب جعفر طیّار ... 162

ثواب نماز جناب جعفر طیّار در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام ... 164

بخش چهارم

هشت روایت از حضرت امام رضاعلیه السلام

درباره نماز در روزهای معیّن

1 - نماز شب و صبح و روز جمعه ... 167

2 - نافله های روز جمعه ... 167

3 - نماز نافله و فریضه ظهر جمعه ... 168

4 - نماز جمعه، عید فطر و قربان ... 168

5 - نماز شب نیمه شعبان ... 169

6 - نماز در روز ششم ماه مبارک رمضان ... 170

7 - نمازهای رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در ماه مبارک رمضان ... 170

8 - نماز و دعای روز اوّل محرمّ ... 172

علّت تشریع نمازهای واجب ... 175

علّت تشریع تعداد رکعت های نمازهای واجب ... 176

ص: 9

علّت تشریع تعداد تکبیر در اوّل نمازهای واجب ... 177

علّت تشریع حمد و سوره و تسبیحات اربعه در نمازهای واجب ... 178

علّت تشریع ذکر رکوع و سجود ... 178

علّت تشریع تعداد رکوع و سجود ... 178

علّت تشریع تعداد تکبیر در نماز میّت ... 179

علّت تشریع نمازهای واجب و نافله ... 180

بخش پنجم

هشت دعا در قنوت نمازها

1 - دعا در قنوت نمازها ... 181

2 - دعای دیگر در قنوت نمازها ... 182

3 - دعای قنوت حضرت امام رضاعلیه السلام در نماز جمعه ... 182

4 - دعای قنوت در نماز عید فطر و قربان ... 183

5 - استغفار در قنوت نماز وتر ... 184

6 - دعا در قنوت نماز وتر ... 185

7 - دعای قنوت حضرت امام رضا علیه السلام برای رفع گرفتاری و نجات از شرّ ستمگران ... 186

8 - دعای قنوت در نماز کسوف ... 188

بخش ششم

هشت دعا و ذکر از ادعیه و اذکار

بعد از نمازهای واجب

1 - دعای بعد از نماز صبح ... 189

2 - دعا بعد از هر نماز واجب برای درخواست روزی ... 191

3 - ذکر »یا رَحمن یا رَحیم« بعد از هر نماز ... 192

ص: 10

4 - ذکر بعد از نماز صبح ... 192

5 - ذکر دیگر بعد از نماز صبح ... 193

6 - ذکر بعد از نماز صبح و نماز مغرب ... 193

7 - ذکر بعد از نماز عصر ... 194

8 - ذکر دیگر بعد از نماز عصر ... 194

بخش هفتم

هشت دعا از ادعیه بعد از نمازهای مستحبّ

1 - دعا بعد از نماز جناب جعفر طیّار ... 195

2 - دعای فرَج، بعد از نماز حاجت ... 196

3 - دعای حضرت امام رضاعلیه السلام پس از هشت رکعت نماز شب ... 210

4 - دعا پس از نماز در مقام جبرئیل علیه السلام ... 211

5 - دعا پس از نماز زیارت به نیابت از دیگران ... 212

6 - دعا پس از نماز زیارت به نیابت از شخص خاصّ ... 212

7 - دعا پس از نماز زیارت در سفر نیابتی ... 213

8 - دعا پس از نماز زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام از راه دور در بیست و پنجم ذیقعده ... 214

بخش هشتم

هشت دعا در سجده

1 - دعای طلب خیر در سجده ... 215

2 - دعا در سجده پس از نماز ظهر ... 216

3 - ذکر سجده شکر ... 217

4 - ذکر دیگر سجده شکر ... 217

5 - دعای حضرت امام رضاعلیه السلام در سجده ... 218

6 - دعا در سجده نماز ... 219

7 - دعا در سجده سهو ... 220

ص: 11

8 - دعای سجده هنگام مشکلات ... 220

بخش نهم

هشت دعا از دعاهای هر روز

1 - دعای مهمّی برای اداء حقوق خداوند ... 221

2 - دعای ایّام غیبت که حضرت امام رضا علیه السلام به خواندن آن دستور داده اند ... 222

دعای ایّام غیبت، به روایتی دیگر ... 228

3 - دعا برای محشورشدن با حضرت امام رضاعلیه السلام ... 236

4 - دعای محشور شدن با اهل بیت علیهم السلام ... 236

5 - دعای توبه، هنگام شنیدن اذان صبح و مغرب ... 237

6 - دعای هر روز بعد از اقامه و قبل از نماز ... 237

7 - دعای ساعت هشتم هر روز ... 238

8 - دعای دیگر در ساعت هشتم هر روز ... 239

بخش دهم

هشت عمل عبادی در رابطه با ایّام هفته

1 - نماز هدیه به حضرت امام رضاعلیه السلام در روز یکشنبه ... 241

2 - زیارت حضرت امام رضا علیه السلام و ... در روز چهارشنبه ... 243

3 - زیارت دیگر حضرت امام رضا علیه السلام در روز چهارشنبه ... 244

4 - طلب حاجت در روز پنجشنبه ... 246

5 - دعا پس از غسل روز جمعه ... 246

6 - دعای حضرت امام رضاعلیه السلام در روز جمعه ... 247

7 - صد مرتبه صلوات در روز جمعه ... 248

8 - صلوات در عصر جمعه ... 249

جواز شعر خواندن در شب جمعه و ماه مبارک رمضان ... 249

ص: 12

بخش یازدهم

هشت ماه و اعمال عبادی آن ها

1 - ماه مبارک رمضان

حضرت امام رضاعلیه السلام و نقل خطبه رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم درباره ماه مبارک رمضان ... 251

فضیلت ماه مبارک رمضان در گفتار حضرت امام رضاعلیه السلام ... 254

دعای مهمّ در سحرهای ماه مبارک رمضان ... 255

نکته ای درباره جریان ولایتعهدی حضرت امام رضاعلیه السلام ... 259

دعای حضرت امام رضاعلیه السلام هنگام ولایتعهدی ... 262

پانزدهم ماه مبارک رمضان ... 264

فضیلت شب های قدر ... 266

2 - ماه شوّال

اعمال روز عید فطر ... 267

رفتن حضرت امام رضاعلیه السلام برای خواندن نماز عید فطر ... 268

3 - ماه ذی القعده

ولادت حضرت امام رضاعلیه السلام ... 272

روز ششم و بیست و سوّم ذی القعده ... 274

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام در روز بیست و سوّم ذی القعده ... 275

فضیلت روز بیست و پنجم ذی القعده ... 275

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام در روز بیست و پنجم ذی القعده )دحو الأرض( ... 276

4 - ماه ذی الحجّه

دعای روز عرفه ... 278

نماز عید قربان ... 279

فضیلت روز عید غدیر ... 280

کلام حضرت امام رضاعلیه السلام درباره خطبه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در روز غدیر ... 282

ص: 13

5 - ماه محرّم الحرام

گفتار حضرت امام رضاعلیه السلام درباره ایّام عاشورا ... 296

روز عاشورا ... 298

لعن بر یزید و پیروان او لعنة اللَّه علیهم ... 298

دعای حضرت فاطمه علیها السلام در روز قیامت ... 299

6 - ماه صفر

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام در روز شهادت آن حضرت ... 301

کیفیّت شهادت و دفن حضرت امام رضاعلیه السلام ... 301

روایت دیگر درباره شهادت حضرت امام رضاعلیه السلام ... 307

7 - ماه رجب

ثواب روزه در ماه رجب ... 316

ثواب زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام در ماه رجب ... 318

زیارت رجبیّه ... 319

8 - ماه شعبان

ثواب روزه و استغفار در ماه شعبان ... 321

ثواب روزه و صدقه در ماه شعبان ... 322

دعا در هر روز ماه شعبان ... 322

نماز و... در شب نیمه شعبان ... 323

زیارت امام حسین علیه السلام در روز نیمه ماه رجب و نیمه ماه شعبان ... 323

دعا در روزهای آخر ماه شعبان ... 324

بخش دوازدهم

هشت دعا برای حفظشدن از گرفتاری ها

1 - دعای توجّه به خداوند در بازار برای حفظ نفْس ... 325

2 - دعا برای حفظ شدن از انواع بلا ... 326

3 - دعا برای حفظشدن از گرفتاری در سفر ... 326

ص: 14

4 - دعا برای حفظشدن در سفر در ساعت مخصوص به حضرت امام رضاعلیه السلام ... 327

5 - دعا برای حفظشدن از گرفتاری هنگام خروج از منزل ... 329

6 - دعای دیگر هنگام خارج شدن از منزل ... 329

7 - دعا برای حفظشدن در شب ... 330

8 - تسبیح حضرت زهراعلیها السلام و »آیة الکرسی« برای حفظشدن از گرفتاری ها ... 331

بخش سیزدهم

هشت دعا برای نجات از گرفتاری ها

1 - دعا برای برطرف شدن گرفتاری های مهمّ ... 333

2 - دعای دیگر هنگام گرفتاری های سخت ... 338

3 - دعا برای برطرف شدن هر درد و مرض ... 339

4 - دعای دیگر برای برطرف شدن هر درد و مرض ... 339

5 - دعا برای رهایی از چشم خوردگی ... 340

6 - دعا برای برطرف شدن سحر ... 340

7 - دعا برای برطرف شدن تب ... 341

8 - دعا برای پیدا شدن گمشده ... 342

بخش چهاردهم

هشت دعا برای نجات از شرّ ظالم

1 - نفرینِ دشمنان ... 343

2 - دعا برای غلبه بر دشمن و ناراحتی های دیگر ... 343

3 - دعای حجاب و حفظشدن از شرّ دشمنان ... 344

4 - دعا برای وارد شدن بر کسی که انسان از شرّ او می ترسد ... 345

5 - دعا برای برطرف شدن شرّ ظالم ... 346

6 - دعای دیگر برای نجات از شرّ ظالم ... 348

ص: 15

7 - دعا برای سرکوب شدن دشمن و برطرف شدن ناراحتی های دیگر ... 349

8 - دعا برای غلبه بر ظالم ... 350

بخش پانزدهم

هشت حرز از حضرت امام رضاعلیه السلام

1 - حرز حضرت امام رضاعلیه السلام یا رقعة الجیب ... 351

2 - حرز دیگری نیز به نام رقعة الجیب ... 354

3 - حِرز دیگری از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 356

4 - حرز دیگر از حضرت امام رضاعلیه السلام برای برطرف شدن بیماری ... 357

5 - حرز دیگری از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 358

6 - حرز حضرت امام رضاعلیه السلام و... ... 369

7 - حرز دیگر از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 371

8 - حرز برای حفظ از شرّ دشمنان اهل بیت علیهم السلام ... 374

بخش شانزدهم

هشت دستور برای برطرف شدن هشت بیماری

1 - دعا برای درد چشم ... 377

2 - دعا برای برطرف شدن صرع ... 377

3 - دعا برای برطرف شدن سردرد ... 378

4 - دعا برای برطرف شدن سلّ ... 378

5 - دستور برای فرزنددار شدن و برطرف شدن مریضی ... 379

6 - دعا برای رفع زگیل ... 379

7 - دستور برای بواسیر ... 380

8 - دعا برای رفع غدّه خنازیر ... 380

ص: 16

بخش هفدهم

هشت دستور برای وسعت رزق و رفع فقر

1 - دعا برای طلب رزق ... 381

2 - دعا هنگام رسیدن نعمت و کم شدن رزق و وارد شدن حزن و اندوه ... 382

3 - دعا برای طلب روزی ... 382

4 - گفتن اذان برای رفع فقر ... 383

5 - دستور برای برکت مال ... 383

6 - دعای دیگر در هر روز برای برطرف شدن فقر ... 384

7 - دعا برای حفظ چیزی که خریداری شده ... 385

8 - دعا برای حفظشدن مال از تلف شدن و... ... 385

بخش هیجدهم

هشت دعای مهمّ که حضرت امام رضاعلیه السلام خوانده اند

1 - دعای توحید ... 387

2 - دعای مهمّی در عظمت خداوند ... 389

3 - دعای مهمّ دیگری از حضرت امام رضاعلیه السلام ... 390

4 - دعای حمد و شکرگزاری ... 392

5 - دعای مهمّی برای عافیت و عاقبت بخیر شدن ... 393

6 - دعای تنزیه خداوند ... 394

7 - صلوات مهمّ حضرت امام رضا علیه السلام ... 394

8 - دعای مهمّ حضرت امام رضاعلیه السلام در لعن ... 395

بخش نوزدهم

هشت دعای بسیار مهمّ

که حضرت امام رضاعلیه السلام نقل کرده اند

1 - دعای مهمّی که حضرت امام رضاعلیه السلام و سایر اهل بیت علیهم السلام آن را می خواندند ... 399

ص: 17

2 - دعای مهمّی در ستایش خداوند ... 411

3 - دعای صباح ... 412

4 - دعای دیگر بعد از دعای صباح ... 418

5 - استغفار بسیار مهمّ ... 419

6 - نود و نُه اسم خداوند ... 427

7 - دعای مهمّ برای طلب خیر ... 429

8 - دعای مهمّ برای رفع ترس و غم ... ... 430

بخش بیستم

هشت دعای متفرّقه

1 - دعا هنگام رؤیت هلال ... 433

2 - دعا در روز دهم و یازدهم هر ماه ... 434

3 - دعای عافیت ... 435

4 - دعا هنگام خوردن غذا یا شیر ... 435

5 - دعا هنگام شادمانی ... 436

6 - دعا هنگام ناراحتی ... 436

7 - دعای حضرت امام رضاعلیه السلام پس از ولایتعهدی ... 437

8 - زیارت قبر مؤمن ... 437

بخش بیست و یکم

آثار و خواصّ هشت سوره از سوره های قرآن

1 - اثر سوره »حمد« برای رفع سردرد ... 439

تفسیر آیه شریفه »الحمد للَّه ربّ العالمین« ... 440

2 - فضیلت سوره »انعام« ... 444

3 - ثواب خواندن سوره »یس« ... 445

4 - ثواب خواندن سوره »زُمَر« ... 445

ص: 18

5 - ثواب سوره »قدر« ... 446

اثر سوره »قدر« برای رفع وحشت در روز قیامت ... 446

6 - ثواب خواندن سوره »اِذا زُلْزِلَت« ... 447

ثوابِ دیگر برای سوره »إذا زُلْزِلَت« ... 447

7 - ثواب خواندن سوره »نصر« ... 447

8 - فضیلت سوره »قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد« ... 448

ثواب خواندن سوره »توحید« در قبرستان ... 448

بخش بیست و دوّم

هشت دستور درباره بعضی از آیات و سوره ها

1 - ثواب »آیة الکرسی« ... 449

2 - خواندن آیه شریفه »إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ...« برای حفظ خانه از خرابی ... 450

3 - سه آیه برای پنهان شدن از چشم افراد بی ایمان ... 450

4 - ثواب خواندن پنجاه آیه بعد از نماز صبح ... 452

5 - خواندن صد آیه برای رفع ترس ... 453

6 - اثر سه سوره، هنگام پوشیدن لباس نو ... 453

7 - خواندن چهار سوره برای رفع چشم خوردگی ... 454

8 - پنج سوره برای رفع سردرد و دردهای دیگر ... 454

بخش بیست و سوّم

هشت ثواب برای بعضی از اذکار

1 - ثواب »صلوات« ... 455

2 - ثواب دیگر برای »صلوات« ... 456

3 - ثواب »لا إله إلاّ اللَّه« ... 456

4 - ثواب دیگر برای »لا إله إلاّ اللَّه« ... 458

ص: 19

5 - ثواب گفتن »تسبیحات اربعه« با تسبیح تربت امام حسین علیه السلام ... 458

6 - ثواب پنج ذکر و... ... 459

7 - اثر گفتن »یا عَلِیُّ یا عَظیمُ« ... 460

8 - اثر »یا مُمیت« برای نجات از نفس امّاره ... 460

بخش بیست و چهارم

هشت ذکر مهمّ دیگر از حضرت امام رضاعلیه السلام

1 - »یا حیُّ یا قیُّوم« ... 461

2 - »یا مَلِک« ... 462

3 - »یا حَفیظ« ... 462

4 - »یا باسط« ... 462

5 - »یا فَتّاح« ... 463

6 - »یا وَدُود« ... 463

7 - »یا قُدُّوس« ... 464

8 - »یا سَلام« ... 464

بخش بیست و پنجم

هشت روایت از حضرت امام رضاعلیه السلام

درباره نقش نگین انگشتر و دعای آن

1 - نقش نگین انگشتر پیامبران و ائمّه علیهم السلام ... 465

2 - نقش نگین انگشتر حضرت امام رضاعلیه السلام ... 468

3 - نقش نگین انگشتر حضرت امام رضاعلیه السلام به روایت دیگر ... 469

4 - نقش نگین انگشتر حضرت امام رضاعلیه السلام نیز به روایت دیگر ... 469

5 - همراه داشتن انگشتر عقیق زرد و فیروزه در راه زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام ... 470

ص: 20

6 - نقش نگین انگشتر فیروزه برای فرزنددار شدن ... 471

7 - انگشتر عقیق و دعا برای حفظشدن از شرّهای آسمانی و زمینی ... 471

8 - دعا هنگام دست نمودن انگشتر ... 472

بخش بیست و ششم

هشت زیارت از زیارت های حضرت امام رضاعلیه السلام

آداب زیارت ... 474

آغاز آداب زیارت ... 482

دعای اذن ورود به حرم مطهّر حضرت امام رضا علیه السلام ... 483

1 - زیارتِ اوّل حضرت امام رضا علیه السلام ... 485

2 - زیارت دوّم حضرت امام رضا علیه السلام ... 496

3 - زیارت سوّم حضرت امام رضا علیه السلام ... 499

4 - زیارت جوادیّه یا زیارت چهارم امام رضاعلیه السلام ... 501

5 - زیارت پنجم حضرت امام رضا علیه السلام ... 514

6 - زیارت ششم حضرت امام رضا علیه السلام ... 515

7 - زیارت هفتم حضرت امام رضاعلیه السلام )زیارت هفت حدیث( ... 523

8 - زیارت هشتم حضرت امام رضا علیه السلام ... 529

زیارت امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه در حرم شریف حضرت امام رضا علیه السلام ... 541

بخش بیست و هفتم

هشت دعا از دعاهای بعد از زیارت

1 - دعای اوّل )عالیة المضامین( ... 543

2 - دعای دوّم ... 551

3 - دعای سوّم ... 553

ص: 21

4 - دعای چهارم ... 554

5 - دعای پنجم ... 557

6 - دعای ششم ... 559

7 - دعای هفتم ... 560

8 - دعای هشتم، دعا بعد از زیارت به نیابت از دیگری ... 598

بخش بیست و هشتم

هشت زیارت از زیارت های جامعه

1 - زیارت »امین اللَّه« ... 603

2 - زیارت جامعه کبیره ... 607

3 - زیارت جامعه سوّم ... 620

4 - زیارت جامعه چهارم ... 645

5 - زیارت جامعه پنجم ... 665

6 - زیارت جامعه ششم ... 680

7 - زیارت جامعه هفتم ... 682

8 - زیارت جامعه هشتم ... 685

بخش بیست و نهم

هشت زیارت از زیارت های وداع

1 - زیارت وداع پس از زیارت »امین اللَّه« ... 690

2 - زیارت دوّم وداع ... 691

3 - زیارت سوّم وداع ... 693

4 - زیارت چهارم وداع ... 699

5 - زیارت پنجم وداع ... 705

ص: 22

6 - زیارت ششم وداع ... 706

7 - زیارت هفتم وداع ... 708

8 - زیارت هشتم وداع ... 709

بخش سی ام

هشت زیارت از زیارت های اهل بیت علیهم السلام

که از حضرت امام رضاعلیه السلام نقل شده است

1 - زیارت رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در حرم آن حضرت ... 711

2 - زیارتِ دیگر رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در حرم آن حضرت ... 713

3 - زیارت سوّم رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در حرم آن حضرت ... 714

4 - زیارت رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم پس از نماز واجب ... 715

5 - زیارت ائمّه علیهم السلام ... 716

6 - زیارت هنگام وداع با هر کدام از ائمّه علیهم السلام ... 722

7 - زیارت حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام و سایر ائمّه علیهم السلام ... 725

8 - زیارت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ... 728

نگاهی کوتاه به عظمت مقام حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ... 731

یک نکته مهمّ درباره شفاعت نمودن حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ... 733

منابع و مصادر کتاب ... 737

ص: 23

ص: 24

سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ (9)»

«وَسَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ (10)»

«إِنَّمَا تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ كَرِيمٍ (11)»

«إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ (12)»

«وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ (13)»

«إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ (14)»

«قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ (15)»

«قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ (16)»

«وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ (17)»

«قَالُوا إِنَّا تَطَيَّرْنَا بِكُمْ لَئِنْ لَمْ تَنْتَهُوا لَنَرْجُمَنَّكُمْ وَلَيَمَسَّنَّكُمْ مِنَّا عَذَابٌ أَلِيمٌ (18)»

«قَالُوا طَائِرُكُمْ مَعَكُمْ أَئِنْ ذُكِّرْتُمْ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ (19)»

«وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَى قَالَ يَا قَوْمِ

ص: 26

اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ (20)»

«اتَّبِعُوا مَنْ لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُمْ مُهْتَدُونَ (21)»

«وَمَا لِيَ لَا أَعْبُدُ الَّذِي فَطَرَنِي وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ (22)»

«أَأَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَةً إِنْ يُرِدْنِ الرَّحْمَنُ بِضُرٍّ لَا تُغْنِ عَنِّي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا وَلَا يُنْقِذُونِ (23)»

«إِنِّي إِذًا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (24)»

«إِنِّي آمَنْتُ بِرَبِّكُمْ فَاسْمَعُونِ (25)»

«قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ (26)»

«بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ (27)»

«وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى قَوْمِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِنْ جُنْدٍ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا كُنَّا مُنْزِلِينَ (28)»

«إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ خَامِدُونَ (29)»

«يَا حَسْرَةً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ (30)»

«أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لَا يَرْجِعُونَ (31)»

«وَإِنْ كُلٌّ لَمَّا جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ (32)»

«وَآيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْنَاهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ (33)»

«وَجَعَلْنَا فِيهَا جَنَّاتٍ مِنْ

ص: 27

نَخِيلٍ وَأَعْنَابٍ وَفَجَّرْنَا فِيهَا مِنَ الْعُيُونِ (34)»

«لِيَأْكُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَيْدِيهِمْ أَفَلَا يَشْكُرُونَ (35)»

«سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لَا يَعْلَمُونَ (36)»

«وَآيَةٌ لَهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُمْ مُظْلِمُونَ (37)»

«وَالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ (38)»

«وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ (39)»

«لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَهَا أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ (40)»

«وَآيَةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنَا ذُرِّيَّتَهُمْ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ (41)»

«وَخَلَقْنَا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ مَا يَرْكَبُونَ (42)»

«وَإِنْ نَشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلَا صَرِيخَ لَهُمْ وَلَا هُمْ يُنْقَذُونَ (43)»

«إِلَّا رَحْمَةً مِنَّا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ (44)»

«وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَمَا خَلْفَكُمْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (45)»

«وَمَا تَأْتِيهِمْ مِنْ آيَةٍ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِمْ إِلَّا كَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ (46)»

«وَإِذَا قِيلَ

ص: 28

لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (47)»

«وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (48)»

«مَا يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ يَخِصِّمُونَ (49)»

«فَلَا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَلَا إِلَى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ (50)»

«وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذَا هُمْ مِنَ الْأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ (51)»

«قَالُوا يَا وَيْلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِنْ مَرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ وَصَدَقَ الْمُرْسَلُونَ (52)»

«إِنْ كَانَتْ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ (53)»

«فَالْيَوْمَ لَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (54)»

«إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ (55)»

«هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ (56)»

«لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ (57)»

«سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ (58)»

«وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ (59)»

«أَلَمْ

ص: 29

أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (60)»

«وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ (61)»

«وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنْكُمْ جِبِلًّا كَثِيرًا أَفَلَمْ تَكُونُوا تَعْقِلُونَ (62)»

«هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ (63)»

«اصْلَوْهَا الْيَوْمَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ (64)»

«الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَا أَيْدِيهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ (65)»

«وَلَوْ نَشَاءُ لَطَمَسْنَا عَلَى أَعْيُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ فَأَنَّى يُبْصِرُونَ (66)»

«وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا وَلَا يَرْجِعُونَ (67)»

«وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ (68)»

«وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِينٌ (69)»

«لِيُنْذِرَ مَنْ كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ (70)»

«أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَامًا فَهُمْ لَهَا مَالِكُونَ (71)»

«وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْكُلُونَ (72)»

«وَلَهُمْ

ص: 30

فِيهَا مَنَافِعُ وَمَشَارِبُ أَفَلَا يَشْكُرُونَ (73)»

«وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنْصَرُونَ (74)»

«لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ (75)»

«فَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ (76)»

«أَوَلَمْ يَرَ الْإِنْسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ (77)»

«وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ (78)»

«قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ (79)»

«الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ (80)»

«أَوَلَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَى وَهُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِيمُ (81)»

«إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ (82)»

«فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ (83)»

ترجمه:(1)

ص: 31

بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ (20)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (21)»

«يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ (22)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (23)»

«وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنْشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ (24)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (25)»

«كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ (26)»

«وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ (27)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (28)»

«يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ (29)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (30)»

«سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَ الثَّقَلَانِ (31)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (32)»

«يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ (33)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (34)»

«يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنْتَصِرَانِ (35)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (36)»

«فَإِذَا انْشَقَّتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهَانِ (37)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (38)»

«فَيَوْمَئِذٍ لَا يُسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَلَا

ص: 33

جَانٌّ (39)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (40)»

«يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِي وَالْأَقْدَامِ (41)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (42)»

«هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ (43)»

«يَطُوفُونَ بَيْنَهَا وَبَيْنَ حَمِيمٍ آنٍ (44)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (45)»

«وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ (46)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (47)»

«ذَوَاتَا أَفْنَانٍ (48)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (49)»

«فِيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِ (50)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (51)»

«فِيهِمَا مِنْ كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوْجَانِ (52)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (53)»

«مُتَّكِئِينَ عَلَى فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَى الْجَنَّتَيْنِ دَانٍ (54)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (55)»

«فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ (56)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (57)»

«كَأَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ (58)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (59)»

«هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (60)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (61)»

«وَمِنْ

ص: 34

دُونِهِمَا جَنَّتَانِ (62)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (63)»

«مُدْهَامَّتَانِ (64)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (65)»

«فِيهِمَا عَيْنَانِ نَضَّاخَتَانِ (66)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (67)»

«فِيهِمَا فَاكِهَةٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ (68)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (69)»

«فِيهِنَّ خَيْرَاتٌ حِسَانٌ (70)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (71)»

«حُورٌ مَقْصُورَاتٌ فِي الْخِيَامِ (72)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (73)»

«لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ (74)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (75)»

«مُتَّكِئِينَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَعَبْقَرِيٍّ حِسَانٍ (76)»

«فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (77)»

«تَبَارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ (78)»

ترجمه:(1)

«إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا (2)»

«إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا (3)»

«إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا (4)»

«إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا (5)»

«عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا (6)»

«يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا (7)»

«وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا (8)»

«إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا (9)»

«إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا (10)»

«فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا (11)»

«وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا (12)»

«مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا (13)»

«وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلَالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلًا (14)»

«وَيُطَافُ عَلَيْهِمْ بِآنِيَةٍ مِنْ فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ

ص: 36

قَوَارِيرَا (15)»

«قَوَارِيرَ مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِيرًا (16)»

«وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيلًا (17)»

«عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلًا (18)»

«وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَنْثُورًا (19)»

«وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا (20)»

«عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا (21)»

«إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا (22)»

«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا (23)»

«فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا (24)»

«وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلًا (25)»

«وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا (26)»

«إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا (27)»

«نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَشَدَدْنَا أَسْرَهُمْ وَإِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِيلًا (28)»

«إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا (29)»

«وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا

ص: 37

أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا (30)»

«يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا (31)»

ترجمه:(1)

«وَقَالَ الْإِنْسَانُ مَا لَهَا (3)»

«يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا (4)»

«بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحَى لَهَا (5)»

«يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ (6)»

«فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ (7)»

«وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ (8)»

ترجمه(1)

در این صورت، از درد و درمان و وصل و هجران، آنچه را که خدا به آن راضی است می پسندد، نه این که فقط تسلیم باشد؛ بلکه علاوه بر مقام تسلیم در برابرخواسته خداوند، آنچه را که او بخواهد به آن راضی است.

«یکی» درد و «یکی» درمان پسندد

«یکی» وصل و «یکی» هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران

پسندم آنچه را جانان پسندد

انسان ممکن است بر اثر پاکدلی، وجود عرشی حضرت امام رضاعلیه السلام را درحرم مطهّر آن بزرگوار زیارت نموده و ببیند. و نیز ممکن است بر اثر پاکسازی قلب از آلودگی و خارج نمودن اغیار از حریم قلب که حرم خداوند است، به خاطر تجلّی حضرت امام رضاعلیه السلام بر قلب انسان، حتّی در غیر حرم آن حضرت را زیارت نماید.این گونه حالات، معمولاً مکاشفه(1) است و گاهی ممکن است مشاهده باشد.

باید توجّه داشته باشیم که گفتگوی این مطالب آسان است ولی آنان که دارای این گونه حالات هستند وجودشان همچون کبریت احمر و اکسیر اعظم است.

البتّه همان گونه که گفتیم همه کسانی که به زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام شرفیاب می شوند، هر کدام از لطف و عنایت آن حضرت توشه می گیرند.

شرفیاب می شود، و توجّه لباس او به حضرت امام رضاعلیه السلام - به وسیله شعور جمادی که از آن برخوردار است - بیشتر از خود انسان که فکرش پراکنده است، می باشد.

آیا پسندیده است که توجّه لباس ما با شعور جمادی خود بیشتر از توجّه ما باروح و شعور انسانیِ ما باشد؟!

درست است که حالت کامل حضور، کار مردان خدا و اولیاء الهی است و ازکسانی برمی آید که دنیا را «سه طلاقه» کرده اند؛ امّا ما نیز اگر قبل از شرفیابی به حرم حضرت امام رضاعلیه السلام مقداری درباره عظمت و بزرگواری آن حضرت بیندیشیم و توجّه کنیم که می خواهیم به چه بارگاهی قدم بگذاریم، بی شک در چگونگی زیارت ما اثرمی گذارد.

نه دارای زر و زیورند و نه ....؛ ولی امام رئوف حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام بر اساس ولایت مطلقه خود که مقیّد به قیدی نیست، به خاطر حکمتی که خود می دانند، از آنان دستگیری می نمایند و آنچنان زائران خود را تحت تأثیر قرارمی دهند که گویی «چهار گوشه ضریح» را همچون «چهار گوشه بیت المعمور» در عرش می بینند و آنچنان با حضرت امام رضاعلیه السلام به گفتگو می نشینند که گویی کاملاً آن حضرت را می بینند.

همه زائران باید کاری کنند که این گونه مورد توجّه و عنایت کامل حضرت امام رضاعلیه السلام قرار گیرند.

خدمت به حضرت بقیّة اللَّه الأعظم عجّل اللَّه تعالی فرجه قرار دهد.

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام بهترین فرصت و موقعیّت برای زائرین محترم است که از آن حضرت بخواهند قدرت های باطنی آنان را بیدار نموده و آن ها را با تمام وجود و باهمه توانایی های ظاهری و باطنی در راه انتظار و خدمت به امام عصر ارواحنا فداه موفّق نمایند.

پرتو نگاه مهرآمیز حضرت امام رضاعلیه السلام شامل هر دو گروه می شود و قلب آنانی راکه با صفا و اخلاص به زیارت آمده اند فروغ و روشنایی می بخشد.

این گونه کسان، مجذوب رایحه های عطرآگین معنویِ بارگاه حضرت امام رضاعلیه السلام می شوند و تلألؤ انوار پرفروغ، تابناک و شادی بخشی که در فضای حرم می درخشد،آن ها را به خود جذب می کند.

اینان نه به «عجایب هفتگانه جهان» در زمین، بلکه به «خاتون هفت قلعه»(1) آسمان نیزنمی نگرند.

اینان گنج های طالقان و دیگر یاوران امام عصر عجّل اللَّه تعالی فرجه می باشند که باقلب های محکم و استوار و آهنین خود، دمار از دشمنان نگون بخت امام عصر ارواحنافداه درمی آورند.

اینان بزرگترین قدرت های جهان را بازیچه ای بیش نمی دانند.

یاد قلب های آهنین و استوار گنج های طالقان و دیگر یاوران امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه، یاد محکم بودن طالیقون یا «هفت جوش»(2) را از خاطر ما می زداید.

برای این گونه افراد حتّی «هشت گنج»(1)، کوچکترین اهمیّت و ارزشی ندارد.

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام بسیار بیشتر از ماه های دیگر روانه مشهد مقدّس می شود، ولی با اینهمه در تمامی دوران سال و در همه «دوازده ماه» هجوم جمعیّت برای زیارت امام رضاعلیه السلام که قبله دل ها و کعبه آمال و آرزوها است همچنان ادامه دارد.

بزرگی را برطرف نماید. اهمیّتی که شب قدر و برخی از شب های دیگر و نیز برخی روزها و ماه ها دارا هستند، روشن و آشکار است.

می گویند در «شب چهاردهم» هر ماه، ساعتی وجود دارد که دعا در آن هنگام مستجاب است. با از دست دادن این زمان ها، فرصت های بزرگی را از دست می دهیم.

همچنین مکان هایی چون بارگاه نورانی حضرت امام رضاعلیه السلام دارای آثار وعظمت های مهمّی است که ما با توجّه نداشتن به آن و یا با نیّت های غیر خالص درزیارت، این فرصت های مهمّ را از دست می دهیم و به آنچه خدا و «چهارده معصوم»علیهم السلام می خواهند عمل نمی کنیم.

مانده و راه تقوا را برای همیشه پیشه سازد.

باید به رأفت و مهربانی حضرت ثامن الحجج علیهم السلام اطمینان داشته باشیم و با ثبات قدم در این عقیده به ثناگویی آن حضرت پرداخته تا بر ثواب و ثمره زیارت خودبیفزاییم و با زیارتی که همراه با معرفت و شناخت است نام ما در زمره بهترین زائران امام هشتم علیه السلام از ثری تا ثریّا، ثبت شود.

در جوار حضرت امام رضاعلیه السلام باید از جاذبه ولایت آن بزرگوار بهره مند شویم وروح و جان خود را با جلوه های رحمانی جلا داده و جرعه نوش جام ولایت و جان نثارآن حضرت باشیم.

باید از چشمه سار شفابخش حرم که برتر از چشمه خورشید است بهره مند گشته وچنان در چمن زار ولایت جای گیریم که چشم از جهان پوشیده و با چابکی برای چاره جویی و فرار از ظلمت به نور ولایت چهارده معصوم علیهم السلام پناهنده شویم.

در حرم امام هشتم علیه السلام به حمد و ستایش خداوند پرداخته و ظهور حجّت الهی امام عصر ارواحنا فداه را خواستار شویم و برای فرارسیدن «دولت کریمه امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه الشریف»(1) و حکومت آن بزرگوار، دست به نیایش بلنده نموده تا با ظهور وحضور آن حضرت، حجاب غیبت از میان برداشته شود و مردم از حیرت نجات یابند.

مشهد مقدّس نقطه آمال خلایق است، خادمان حرم دست به سینه ایستاده اند وخوشحالی در سیمای زائران امام هشتم علیه السلام موج می زند، سیل خروشان خلق باحاجت ها و خواسته های گوناگون به سوی حرم سلطان خراسان روی می آورند. ای کاش؛ همه خواستار ظهور امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه می بودند.

پنجره فولاد، درمانگاه درماندگان بی پناه است. مردم با دخیل شدن به آن، به دعا وتوسّل می پردازند و هر لحظه منتظر خروش دریای رحمت حضرت امام رضاعلیه السلام

ص: 52

هستند تا با نگاه و دلجویی آن حضرت، دلِ شکسته آنان شاد شده و با حاجت رواشده از دولت سرای آن بزرگوار بازگردند.

زائرانِ بااخلاص با ذوق تمام به زیارت می پردازند و سعی می کنند ذهاب و رفت وآمد مردم، فکر و ذهن آنان را مشوّش نکند و با توسّل به حضرت امام رضاعلیه السلام دل ازذهب و فضّه شسته، به ذکر ذات پاک الهی مشغول شده و یاد خداوند ذوالجلال راذخیره آخرت خویش قرار می دهند.

رأفت و مهربانی حضرت امام رضاعلیه السلام با زائرین، روان انسان را شاد می سازد وجلوه های رحمانی در آن روضه رضوان، آموزنده طریق خلوص و روزنه ای برای خودسازی - نه خودستایی - است.

در زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام زر و زیور زائران نفعی ندارد؛ همان گونه که زهدِزاهدان ریاکار بی ارزش است. در حرم امام هشتم علیه السلام زنده دلانی که در زورق ولایت نشسته و با قطرات اشکی که با اخلاص می ریزند، امواج عظیم رأفت آن حضرت را به خروش می آورند و کاملاً مورد توجّه قرار می گیرند.

در حرم امام هشتم علیه السلام ژنرال های لشکر و ژنده پوشان کشور با یک دید نگاه می شوند. حضرت امام رضاعلیه السلام از ژرفای افکار همه آگاهند و به آنان که ژست و قیافه خود را آراسته و نیز به ژولیدگان زبان بسته با ژرف بینی نگریسته و از اعماق قلب همه خبر دارند، و در این میان آنان که قلبی بس روشن تر از ژنراتورهای قوی دارند موردعنایت و توجّه خاصّ واقع می شوند هرچند ژنده پوش باشند.

برخی از زوّار بهترین سوغات سفر خود را آبی که از سقّاخانه برداشته اند می دانند،گویا که کوثر و سلسبیل، سرچشمه آنند و یا... آنان با نوشیدن جرعه ای از جام آن، برحضرت سیّدالشهداءعلیه السلام سلام و درود می فرستند و خدا را بر این نعمت سپاس می گویند.

درب این بارگاه همیشه به روی همه گشوده است و مردم با گرفتن شفا و سایر

ص: 53

حاجت های خود، شاهد رأفت و مهربانی امام رئوف می شوند و به شکرانه آن، به درود و صلوات می پردازند. و در هر شهر و دیار با هیجان و شادی، جریان شفایابی راحکایت می کنند و به این شیوه همه را شیفته این بارگاه می نمایند.

صاحبدلانی که از صحن ها گذشته و صادقانه به حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام مشرّف می شوند، می دانند که در طول صدها سال هر جایگاه این بارگاه، قدمگاه حضرت صاحب الزمان عجّل اللَّه تعالی فرجه است و با صدق و صفا، صورت بر این خاکِ پاک نهاده و بوسه بر آن می زنند.

هر روز در کنار ضریح ضامن آهو و در هر ضلع و گوشه حرم، هزاران نفر مهمان وضیفِ امام رضاعلیه السلام هستند. نور و ضیاء معنوی آن بارگاه، ضمیر و باطن آنان را پاک وبهشت را برای شان ضمانت می کند و نام شان در طومار بهشتیان ثبت و ضبط می گردد.

طایران قدسی که بر ایوان طلا می نشینند، می دانند که طاق کسری در برابر آن،مخروبه ای بیش نیست. کوه طور با آنهمه جلالت، شکوه و طمطراق شهر طوس راندارد. کبک و تیهو بلکه هر پرنده و طیفور، آرزوی طوف سقّاخانه اش را می کند.

برخی از ظاهرپرستان نیز می دانند: ظفرمندی ظفرمندانِ معنویّت و صاحبان ظرفیّت، در ظلّ عنایت صاحب این بقعه و بارگاه به مرحله ظهور رسیده است و با نگاه آن حضرت، ظرف دل را از ظلمت و تاریکی رها ساخته اند.

صحن عتیق با سقّاخانه زیبایی که دارد یاد علمدار کربلا حضرت ابوالفضل علیه السلام و شدّت عاطفه آن حضرت را در خاطره ها زنده می سازد، چگونه سقّای دشت کربلا با شدّت عطش از خوردن آب در روز عاشورا امتناع ورزیده و تا جان دربدن داشتند علَم را در دست داشته و با عمّال ابن زیاد لعنه اللَّه جنگیدند.

همه از غریب نوازی امام غریب علیه السلام آگاهند و می دانند که آن حضرت غمگسار غریبان هستند، غبار غم را از قلب آنان می زدایند؛ به گونه ای که فریاد و غریو شادی از قلب غمزدگان برمی خیزد.

ص: 54

فرَج و ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه و فتح و ظفر را در این بارگاه از خداوندبخواهید، و فرجام نیک را در این مکان بدست آورید تا به دریای فضایل و فیوضات راه بیابید و با توسّل به امام رئوف علیه السلام برای نجات از فریب فتنه های فراوان آخرالزمان و دوران تیره غیبت دعا کنید.

شهر مقدّس مشهد به قداست معروف است، زائرین و مجاورین آن دیار مقدّس باید قدر و احترام آن را نگه دارند و تلاش کنند که ریشه فساد و گناه در آن شهر قطع گردد. مبادا زنان و مردان از قانون شرع تجاوز کرده و با قیافه های غیرمشروع قد وقامت خود را در منظر دید دیگران قرار دهند.

کفشداران پاک دل این بارگاه - که اظهار ملال نمی کنند - کلیدداران گنجینه های قرب هستند. آنان به کاروان جویندگان کمال خوشآمد می گویند و کامیابان کوکب صبح راارج نهاده و در راه خدمتگزاری به زوّار از هر کوششی دریغ نمی ورزند.

گلدسته های حرم، گمشدگان راه را هدایت می کنند و با قد کشیده و استوار خود،گرفتاران گوشه نشین و کهنسالان قدخمیده را درس امید و ثبات قدم آموخته و به همه می آموزند که گشوده شدن گره های کور در این آستان، در گرو ایمان و یقین است، ازیأس و سرافکندگی گریزان و همچون ما سربلند باشید.

لطف و کرم حضرت امام رضاعلیه السلام زبانزد خاصّ و عامّ است، همه می توانند از این بارگاه، لاله لاهوتی، لؤلؤ لالا یا لعل گهربار بگیرند. کلید دنیا و آخرت در دستان حضرت امام رضاعلیه السلام است، هر لحظه امیدوار باشید و یأس و ناامیدی را - که لشکرنفس و شیطان است - شکست دهید.

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام مشکل گشای همه و مایه امید مردم هر مرز و بوم است. آنان که با ایمان و یقین به این بارگاه مشرّف می شوند، به امید و آرزوی خودرسیده و مدال افتخارِ لطف و عنایت حضرت امام رضاعلیه السلام را بر سینه می زنند.

در این زمان نقّاره خانه حضرت امام رضاعلیه السلام، هنگام طلوع و غروب خورشید را به

ص: 55

اطّلاع مردم می رساند؛ ولی روزی فرا می رسد که ناگهان ناکامی ها، ناگواری ها و... به پایان می رسد و از آن مکانِ مرتفع ندای «نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَریب»، بلند می شود. آن روز، نوبت نیک فرجامانِ جهان است.

با توجّه، وارد حرم مطهّر شوید؛ تا می توانید از هنگام ورود تا وقت خروج، حالت حضور در خدمت حضرت امام رضاعلیه السلام را رعایت کنید، از وهم، خیال و وسوسه بپرهیزید. از آن بزرگوار بخواهید شما را برای خدمتگزاری به مقام والای ولایت اهل بیت علیهم السلام موفّق نمایند.

همای رحمت حضرت امام رضاعلیه السلام بر سر همگان سایه می افکند و همه زوّار ازالطاف بیکران و همایونی آن امام هُمام بهره مند می گردند؛ به این جهت در هنگام زیارت، حواسّ خود را جمع نموده و هشیار باشید و همواره متوجّه آن حضرت بوده و مواظب باشید فکر شما به این سو و آن سو جلب نشود.

همیشه به یاد داشته باشید: پیامبران الهی و اولیاء خدا با پذیرش ولایت اهل بیت علیهم السلام، به کمک دین خدای یکتا و یگانه پرداخته اند. از امام هشتم علیه السلام طلب یاری کنید و با یقین از آن حضرت بخواهید شما را از یاران و یاوران امام عصر ارواحنا فداه قراردهند تا در صف یاری کنندگان دین خدا باشید.

آنان که حیا و حجاب را رعایت نمی کنند، آنان که مواظب دیدگان خود نیستند،آنان که از موسیقی های... دست برنمی دارند و... باید بدانند: آنان که «سی لحن باربد»(1)را گوش می کردند سرانجام سر به تیره خاک بردند، اینان هم که موسیقی را با «همراهِ»خود تا کنار ضریح حضرت امام رضاعلیه السلام همراهِ خود می برند و...، نیز سرانجام خواهند مرد و نه از خسرو اثری خواهد ماند و نه از پرویز! و در زیر لحد باید از سی لحن باربد و یا ... پاسخ دهند.

آیا سزاوار است انسان از گوشه و کنار ایران یا جهان، راه های طولانی را برای زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام بپیماید ولی به خاطر انجام این گونه کارها، جلالت وعظمت و زیبایی بارگاه نورانی آن حضرت را درک نکند و دلش در بند دیگران و اموردیگر باشد؟!

متأسّفانه وهّابیّت برای از بین بردن ارزش و اهمیّت زیارتِ اهل بیت علیهم السلام تلاش می کند و می خواهد عظمت و ارزش زیارت را از نظر زائرین نابود کرده و یا حداقل کم رنگ نماید. یکی از مؤثّرترین راه های آن ها برای رسیدن به این هدف، ترویج اززیارت هایی است که همراه با انجام کارهای ناپسند می باشد.

آن ها از یک سو مردم را به مسافرت های غیر سالم تشویق می کنند و از سوی دیگرمی خواهند عظمت مقام اهل بیت علیهم السلام را در نظر مردم کم رنگ نمایند. آن ها درپنهان سازی مقام اهل بیت علیهم السلام وارث و بازمانده بنی امیّه و بنی العبّاس و نشخوار کننده خوراک شیطانی معاویه و عمروعاص هستند.

هرچه آنان بکوشند که نام و یاد خاندان وحی علیهم السلام را از قلب و زبان مردم بزدایندولی خداوند خود فضیلت و جلال این خاندان را برای مردم آشکار می سازد. بهتراست در ارتباط با این گفتار، کلامی از حضرت امام رضاعلیه السلام بیاوریم:

ص: 57

یک سوّم مسلمانان را شیعیان جهان تشکیل می دهند و سرانجام دین تشیّع سراسرجهان را فرامی گیرد.

گروهی مأموریّت یافته، چگونه می توانند دینی را که خداوند خود پشتیبان آنست از میان بردارند؟ مگر نه این است که خدا وعده داده است دین خود را بر تمامی ادیان جهان پیروز گرداند؟

چرا افراد ناآگاه را - که شستشوی مغزی شده و از اندیشه های سالم دور گشته اند -برای ویران ساختن مکان های مقدّس و یا به شهادت رساندن شیعیان اجیر می کنند؟!

آیا مزدوران خودفروخته نمی دانند که هرچند با انفجار بمب، درِ و دیوار حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام آسیب دید، ولی علاقه و محبّت دوستان خاندان وحی علیهم السلام همچنان بیشتر شد و کانون شور و شوقِ آتشین آنان شعله ورتر گشت؟! به گونه ای که حاضرند هرچند با چنگ و دندان، این فریب خوردگان بدفرجام را پاره پاره نموده تااثری از آنان در صحنه گیتی باقی نماند. و نه تنها این مزدورانِ گمراه بلکه آنان را که به گمراه ساختن این ابلهان کوته فکر می پردازند، نابود سازند.

این حقیقتی است که حتّی بسیاری از دستان ناشناخته بلکه اربابان آنان نیز قبول دارند.

آنان به خوبی می دانند همان گونه که ابوسفیان ها و ابوجهل ها و معاویه ها وعمروعاص ها نتوانستند دین خدا را سرنگون سازند، این عنکبوتان جدید نیزنمی توانند با تنیدن تارِ سست و بی بنیاد خود، بنیانِ محکم و استوار تشیّع را ویران کنند.

آری؛ این نکته ای است که آنان آن را به خوبی می دانند.

ص: 60

القلب حرم اللَّه فلاتُسْکِنْ فی حرم اللَّه غیر اللَّه.(1)

قلب، حرم خداوند است؛ پس در حرم خدا، غیر خدا را جای نده.

و نیز در روایت بسیار مهمّ دیگری از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم نقل کرده است که آن حضرت فرمودند:

ناجی داود ربّه فقال: إلهی لکلّ ملک خزانة، فأین خزانتک؟

قال جلّ جلاله: لی خزانة أعظم من العرش، وأوسع من الکرسیّ،وأطیب من الجنّة، وأزین من الملکوت:

أرضها المعرفة، وسماؤها الإیمان، وشمسها الشوق، وقمرها المحبّة،ونجومها الخواطر، وسحابها العقل، ومطرها الرحمة، وأثمارها الطاعة،وثمرها الحکمة.

ولها أربعة ابواب: العلم والحلم والصبر والرضا؛ ألا وهی «القلب».(2)

داود با خدای خود مناجات کرد و گفت: خدای من؛ هر پادشاهی خزانه ای داردخزانه تو کجاست؟

خداوند جلّ جلاله فرمود: برای من خزانه ای است که از عرش، باعظمت تر و ازکرسی، وسیع تر و از بهشت، پاکیزه تر و از ملکوت، بازینت تر است:

زمینِ آن، معرفت و آسمان آن، ایمان و خورشید آن، شوق و ماه آن، محبّت وستارگان آن، خطورها و ابر آن، عقل و باران آن، رحمت و میوه های آن، طاعت ونتیجه آن، حکمت است.

و برای آن، چهار درب است: علم، حلم، صبر و رضا؛ آگاه باش که آن، قلب است.

همان طور که دیدیم از قلب، به حرم خداوند و باعظمت تر از عرش الهی و... تعبیرشده است. اگر از این حرم به خوبی پاسداری نموده و در احترام و اهمیّت آن کوشش نماییم، در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام پذیرفته شده و در آن بارگاه باعظمت، پذیرایی معنوی می شویم.

ص: 62

پس توجّه داشته باشیم که چگونه قلب ما باید با حضرت امام رضاعلیه السلام در ارتباطباشد.

ما باید قلب خود را پاک کنیم، بیگانگان را در آن جای ندهیم، از هر مالی استفاده نکنیم، به هر صدایی گوش ندهیم، به هر منظره ای ننگریم و حرمت حرم یا قلب خودرا حفظ کنیم تا چشم باطنی ما بینا و گوش باطنی ما شنوا گردد. کسی که این گونه باشدمی تواند از پذیرایی های معنوی در حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام برخوردار گردد.

بنابراین ما باید از این حرم پاسداری نموده و به آن ارج نهیم. اگر ما از نفس وهواهای نفسانی خود پیروی کنیم، در راه انهدام و نابودی این حرم گام برداشته ایم.اگر کردار، گفتار و افکار ما بر اساس فرموده های اهل بیت علیهم السلام نباشد و به گناه وخطاکاری بپردازیم؛ اگر دست از آنچه مورد تحریم شرع قرار گرفته برنداریم، اعمال ناپسند ما همچون بمبی است که در حرمِ خدا یا قلب خود منفجر می کنیم.

همچنان که انفجار بمب در حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام ما را سخت افسرده ساخت، باید توجّه داشته باشیم که گناهان ما نیز همانند بمب هایی است که با آن به تخریب قلب خود - که باید حرم الهی باشد - می پردازیم.

ما همان گونه که از عامل بمب گذاری در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام متنفّر و او رایک فرد خودفروخته و خائن می دانیم، باید بدانیم که نفس ما - که ما را وادار به تخریب قلبمان می سازد - بزرگترین دشمن ما می باشد؛ همان طور که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرموده اند:

أعدی عَدوّک نفْسِک الّتی بیْن جَنْبَیْک.(1)

دشمن ترین دشمنِ تو، نفس تو است که همراه توست.

به این نکته مهمّ باید توجّه کنیم که ممکن است چنان انسان را غفلت فرابگیرد که خدا را فراموش نموده و در اثر آن، خود را نیز فراموش نماید.

خداوند می فرماید:

ص: 63

«وَلاتَکُونُوا کَالَّذینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ».(1)

نباشید مانند کسانی که خدا را فراموش کردند، پس خداوند هم خود آنان را ازیادشان برد.

اگر انسان این گونه باشد ممکن است جرم و جنایات دیگران را به خوبی درک کندو با آب و تاب آن را برای دیگران آشکار سازد، امّا از جرم و جنایت خود نه تنها دم نمی زند بلکه اصلاً متوجّه آن نشده و خود را مجرم نمی داند تا درصدد علاج آن برآید. این گونه افراد در جهل مرکّب گرفتارند و نمی دانند که نمی دانند.

اگر انسان این گونه باشد ممکن است از بمب گذاری در حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام و جاهای دیگر آزرده شود، ولی چون خود را فراموش کرده است ازبمب گذاری و تخریبی که همواره بر قلب خود وارد می سازد کاملاً بی توجّه و از آن اطّلاعی نداشته باشد. قلبی که باید حرم خدا و جایگاه جانشینان او باشد، منزل دیوان و شیاطین گشته است. به این جهت هر چه بیشتر بر قلب خود آسیب وارد کند از آن بی خبرتر و دورتر می شود.

چون مکتب اهل بیت علیهم السلام به شیعیان دستور می دهد که شیعه باید دشمن شناس باشد، ما نه تنها باید دشمنان خارجی را بشناسیم بلکه نفس امّاره خود را نیز که دشمن ترین دشمنان ما هست، بشناسیم و بدانیم آنچه بیش از همه بر ما ضربه می زنددشمن خارجی نیست، بلکه آن، نفسِ انسان است که گاهی دشمن خارجی را نیز درقلب او جای می دهد.

در این صورت، انسان مهمّترین تخریب و بمب گذاری را در قلب خود و در وجودخویش انجام می دهد ولی - همان طور که خداوند فرموده است - آن را فراموش کرده وتوجّهی به آن ندارد.

پس ما نه تنها باید از دشمن خارجی و وسوسه ها و تبلیس ابلیس و نقشه ها و تدلیس انگلیس و حیله ها و مکّاری های آمریکا باخبر باشیم، بلکه از دشمن داخلی و نفس امّاره خویش نیز برحذر باشیم.

ص: 64

حال که دانستیم ما با گناه و کارهای خلاف، بمب گذار حرم و قلب خود هستیم،این را نیز بدانیم که اگر مردم از اوّل تا به حال، اهل بیت علیهم السلام را تنها نمی گذاردند و به گرد آنان جمع می شدند، نوبت به بمب گذاری مکان های مقدّس نمی رسید که بیگانگان دست به این جنایت های بزرگ بزنند.

همان طور که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام درباره امام عصر عجّل اللَّه تعالی فرجه فرمودند:

صاحب هذا الأمر الشرید الطرید الفرید الوحید.(1)

صاحب این امر )اظهار ولایت و قدرت در سراسر عالم هستی( رانده شده، دورشده،تنها و تک می باشد.

اگر جامعه ما در این گناه بزرگ - که طرد امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه است - شرکت نداشت، چگونه خیانتکاران می توانستند دست به این جنایت زده و به حرم مطهّرحضرت امام رضاعلیه السلام آسیب وارد نمایند؟ پس ما هر چند از کردار و اعمال آن هابی زاریم ولی به جای این که ما فدایی امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه و سایر اهل بیت علیهم السلام باشیم، با کناره گیری و غفلت از آنان سدّ راه دشمنانشان نشدیم، و راه را برای واردشدن آنان بازگذاردیم!

در نتیجه دشمنان دین، به ایجاد و تقویت فرقه های وهّابی، بهائی و... پرداختند وبا کمک دستان ناشناخته، برای رسیدن به اهداف پلید خود گام برداشتند.

حاخام های یهود با خیال خام خود برای نابودی دین الهی کوشش می کنند ولی غافل از اینکه خدایی که میلیاردها میلیارد ستارگان فروزان را آفریده، خود وعده داده است که سرانجام، خورشید عالم آفرینش حضرت مهدی عجّل اللَّه تعالی فرجه را به یاری دین می فرستد و با نابودی تاروپود دشمنان، تارهای تنیده شان از هم گسسته و نابود می شوند.

آنان اگر به پندار خود به برخی از هدف های شوم خود دست یابند ولی سرانجام کوس رسوایی آن ها در سراسر گیتی نواخته خواهد شد.

دستان ناشناخته و خودفروخته فقط سیاهی زاغ و زغن را دیده اند و به همان بسنده

ص: 65

کرده اند و چون گوش شنوا ندارند از هزاران آوای هَزاران(1) یکی را هم نشنیده اند.

ای کاش؛ آنان می دانستند که مدّت شان کوتاه و مهلت شان رو به پایان است. ای کاش؛ آنان می توانستند بفهمند: پایان شب سیه، سفید است و سرانجام سیاهی شب به پایان می رسد و انوار پرفروغ حضرت مهدی عجّل اللَّه تعالی فرجه سراسر جهان را روشن می سازد...

و اگر دریافتید که از آن هم دوری می کند باز تأنّی کنید، مبادا شما را بفریبد تامیزان عقلش را بنگرید، چه بسیار کسانی هستند که می توانند همه آن بدی هارا ترک کنند امّا به عقل متین و استوار رجوع نمی کنند، لذا آنچه را به خاطرجهل و نادانی اش تباه می سازد بیشتر است از آنچه با عقلش آن را اصلاح می کند.

حال اگر عقلش را متین یافتید باز تأنّی کنید مبادا شما را بفریبد تا بنگرید: آیابه همراهی هواهایش برخلاف عقلش عمل می کند، یا به همراهی عقلش برخلاف هواهایش عمل می کند و اینکه علاقه اش به ریاست های باطل چگونه است؟ و آیا نسبت به آن بی اعتنا هست یا نه؟ چرا که در میان مردم کسانی هستد که خسر الدنیا والآخرتند؛ یعنی دنیا و آخرت هر دو را بر باد می دهند،دنیا را بخاطر دنیا رها می کنند و می پندارند که لذّت ریاست باطل بیش از لذّت اموال و نعمت های مباح و حلال است، لذا همه آن ها را رها می کنند به خاطررسیدن به ریاست باطل.

«وَإِذا قیلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ اَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْاِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَلَبِئْسَ الْمِهاد».(1)

«و زمانی که به آن ها گفته شود: از خدا بترسید غرور و لجاجت آن ها را به گناه کشاند، برای آن ها آتش دوزخ کافی است و بد جایگاهی است».

پس او همچون شتری که جلو خود را نبیند - یعنی بدون بصیرت - گام برمی داردو او را اوّلین باطل به سوی دورترین هدف های زیانکاری می کشاند و بعد از آنکه طلب کرد آنچه را که قدرت بر آن ندارد پروردگارش او را در طغیانش کشاند، پس او آنچه را خدا حرام ساخته حلال دارد و آنچه را خداوند حلال ساخته حرام داردو باکی ندارد به آنچه از دینش از دست رود در صورتی که ریاستش که به خاطرآن، شقی و بدبخت گردیده سالم بماند.

آن ها همان کسانی هستند که خدا بر ایشان غضب کرده و مورد لعن خویش قرار

ص: 67

داده و بر ایشان عذاب خوارکننده ای آماده ساخته است.

ولی مرد، مرد کامل و مرد خوب کسی است که هوا و خواسته هایش را تابع امرخدا گردانیده و توانش را در راه خدا بذل نماید، خواری به همراه حق را نزدیکتربه عزّت جاوید و همیشگی ببیند از عزّت در باطل، و بداند ضرر و زیان کم دنیا وسختی اندکی را که تحمّل می کند او را به نعمت پایدار در سرای جاودان وفناناپذیر می رساند، ولی سرور و شادمانی فراوان دنیا که بر اثر پیروی هواهای نفسانی بدست آورده او را به عذاب پیوسته ای که هرگز زایل نمی گردد می کشاند.

این است مرد واقعی و مرد خوب، به او بپیوندید و به روش او اقتدا کنید و به وسیله او به سوی پروردگارتان توسّل جویید؛ زیرا که دعای او رد نمی گردد ونسبت به خواسته اش ناکام و ناامید نمی شود.(1)

عرض کرد: بسیار سخت و دردناک.

فرمود: مرگ را دیدار نکرده ای بلکه چیزی که تو را آگاه کند و بعضی از احوال مرگ را به تو نشان دهد دیدار کرده ای، مردم نسبت به مرگ دو نوعند: گروهی بامردن راحت می شوند، و گروهی با مردن آن ها دیگران راحت می شوند؛ پس ایمان به پروردگار و ولایت ما اهل بیت را تازه کن تا از نوع اوّل باشی و راحت شوی.

آن شخص به دستور امام علیه السلام عمل کرد، سپس عرض کرد: ای فرزند رسول خدا؛ این ها فرشتگان پروردگارند که با درود و احترام و هدایا آمده اند، بر شماسلام می کنند و در پیش روی شما ایستاده اند، به آن ها اجازه دهید که بنشینند.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: ای فرشتگان پروردگار من؛ بنشینید.

سپس به آن مریض فرمود: از این فرشتگان بپرس: آیا به آن ها دستور داده شده که در حضور من بایستند؟

مریض گفت: از آن ها پرسش نمودم، جواب دادند که اگر همه فرشتگانی که خداآفریده است در پیشگاه شما حاضر شوند همگی خواهند ایستاد و هرگزنمی نشینند تا به آن ها اجازه دهی، و خداوند به آن ها این گونه دستور داده است.(1)

حرم حضرت امام رضاعلیه السلام - همان گونه که آن حضرت فرموده اند - همواره، جایگاه رفت و آمد ملائکه است.

بدیهی است که دربار همه ائمّه اطهارعلیهم السلام از این عظمت برخوردار می باشند وفرشتگانْ همه مأمور به خضوع و تواضع نسبت به تمامی معصومین علیهم السلام می باشند.نه تنها فرشتگان، بلکه پیامبران اولوا العزم الهی نیز از مقام و منزلت آن بزرگواران آگاه بوده و در گرفتاری های بسیار سخت خداوند را به حقّ این بزرگواران خوانده ونجات یافته اند.

ص: 70

توسّل به این بزرگواران در همه جا پسندیده است و بدیهی است که اگر در حرم آن بزرگواران به آنان متوسّل شویم، اثر بسیار زیادتری خواهد داشت؛ همان گونه که نمازخواندن در حرم های معصومین علیهم السلام از آثار و ثواب های بسیار بیشتری برخورداراست.

در ایّام طوفان - که در دوران حضرت نوح علیه السلام واقع شد - چهار بقعه و سرزمین به درگاه خداوند ضجّه زدند و فریاد برآوردند: بیت المعمور که خدا آن را بالا برد،نجف، کربلا و طوس.

این روایت، صراحت دارد که سرزمین طوس مانند نجف و کربلا دارای ویژگی می باشد.

صاحب کتاب «وافی» فرموده است: ضجّه این سرزمین ها به سوی خداوند این بوده که بر اثر طوفان کسی وجود نخواهد داشت تا روی این زمین ها خداوند راعبادت کند. به خاطر این جهت، خداوند آن ها را محلّ دفن اولیاء خود قرار داد.

اوّلین محلّی که در این زمین مقدّس بنا شد «سناباد» بود که اسکندر ذوالقرنین-صاحب سدّ - آن را ساخت و تا زمان بناء شهر طوس دائر بود.(1)

2 - در روایت دیگری درباره فضیلت سرزمین طوس چنین وارد شده است: داودبن قاسم جعفری گوید: از حضرت محمّد بن علی الجوادعلیهما السلام شنیدم که فرمود:

إنّ بین جبلی طوس قبضة قبضت من الجنّة، من دخلها کان آمناً یوم القیامة من النّار.(2)

میان دو کوه طوس، قطعه ای است که از بهشت گرفته شده است؛ کسی که به آنجاوارد شود در روز قیامت از آتش دوزخ ایمن است.

از این دو روایت استفاده می شود: علاوه بر عظمت و اهمیّت حرم حضرت امام رضاعلیه السلام، شهر طوس نیز دارای عظمت و احترام است و زائرین و مجاورین محترم باید به این نکته توجّه داشته باشند و احترام این سرزمین را رعایت کنند.

پس از بیان مطالب گذشته، جریان جالبی درباره دعا و توسّل در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام نقل می کنیم و سپس به نتیجه گیری از آن می پردازیم:

ص: 73

مکان کامل شد و محکم گردید و سوگند یاد نمودم که از این صحن و سرا و از این بارگاه تا وقتی که زنده ام جدا نشوم. و حمد و ستایش مخصوص خداوند است درآغاز و انتها و آشکار و نهان، و درود و سلام بر محمّد مصطفی، آن پیامبر برگزیده وخاندان پاک او باد.(1)

ای کاش؛ می دانستیم که نه تنها آن جوان و افرادی چون او، بلکه ما همه گم شده ایم؛ زیرا از امام خود دور شده و آن حضرت را نمی یابیم و در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام و سایر ائمّه اطهارعلیهم السلام برای یافتن منجی عالم بشریّت امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه دست به دعا و توسّل بلند می کردیم.

روایت دوّم:

نعمان بن سعد گوید: امیر مؤمنان حضرت علیّ بن ابی طالب علیه السلام فرمود:

سیقتل رجل من ولدی بأرض خراسان بالسمّ ظلماً، إسمه إسمی وإسم أبیه إسم ابن عمران موسی.

ألا فمن زاره فی غربته غفر اللَّه تعالی ذنوبه ما تقدّم منها وما تأخّر، ولوکانت مثل عدد النجوم، وقطر الأمطار، وورق الأشجار.(1)

به زودی یکی از فرزندانم را در سرزمین خراسان از روی ظلم و ستم با سمّ به شهادت می رسانند، نام او نام من و نام پدرش نام پسر عمران )موسی( است.

آگاه باشید؛ هر کس او را در شهر غربت زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را بیامرزد؛ گرچه به تعداد ستارگان و قطره باران ها و برگ درختان باشد.

روایت سوّم:

قبیصة بن جابر گوید: از بازمانده اوصیاء و وارث علم پیامبران، ابوجعفر محمّدبن علی، امام باقرعلیه السلام شنیدم که فرمود:

سرور عبادت کنندگان، از پدرش سرور شهیدان، و او از پدرش سرور اوصیاء امیرمؤمنان علیهم السلام، و آن حضرت از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده است که فرمود:

ستدفن بضعة منّی بأرض خراسان، ما زارها مکروب إلّا نفّس اللَّه کربته،ولا مذنب إلّا غفر اللَّه ذنوبه.(2)

به زودی پاره ای از تن من در سرزمین خراسان دفن شود، هیچ اندوهناکی او رازیارت نکند مگر آنکه اندوهش برطرف شود، و هیچ گناه کاری او را زیارت نکندمگر آن که گناهش آمرزیده شود.

روایت چهارم:

حمزة بن حمران گوید: امام صادق علیه السلام فرموده است:

ص: 76

یقتل حفدتی بأرض خراسان فی مدینة یقال لها «طوس»، من زاره إلیها عارفاًبحقّه أخذته بیدی یوم القیامة فأدخلته الجنّة وإن کان من أهل الکبائر.

نوه ام را در خراسان در شهری بنام «طوس» به شهادت می رسانند، هر کس او رازیارت کند در حالی که معرفت به حقّ آن حضرت داشته باشد روز قیامت دست اورا گرفته وارد بهشت می کنم؛ گرچه از اهل گناهان کبیره باشد.

عرض کردم: شناخت حقّ آن حضرت، چگونه تحقّق پیدا می کند؟ فرمود:

یعلم أنّه إمام مفترض الطاعة شهید، من زاره عارفاً بحقّه أعطاه اللَّه تعالی له أجر سبعین ألف شهید ممّن استشهد بین یدی رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم علی حقیقة.(1)

بداند که او امامی است واجب الإطاعة )یعنی اطاعت او بر همگان واجب است(، و)او( شهید و شاهد )اعمال مردم( است، هر کس او را با این معرفت زیارت کندخداوند به او پاداش هفتاد هزار شهید از شهیدانی که در رکاب رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم به شهادت رسیده اند مرحمت فرماید.

روایت پنجم:

سلیمان بن حفص مروزی گوید: از حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام شنیدم که فرمود:

إنّ إبنی علیّ مقتول بالسم ظلماً ومدفون إلی جنب هارون بطوس، من زاره کمن زار رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم.(2)

فرزندم علی به وسیله سمّ از روی ظلم و ستم کشته شود و در طوس کنار هارون دفن گردد، هر کس او را زیارت کند مانند کسی است که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم را زیارت کرده باشد.

روایت ششم:

سلیمان بن حفص مروزی گفت: از حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام شنیدم که فرمود:

ص: 77

من زار قبر ولدی علیّ کان له عند اللَّه تعالی سبعون حجّة مبرورة.

هر کس قبر فرزندم علی را زیارت کند، برای او نزد خداوند تبارک و تعالی ثواب هفتاد حجِّ نیکو باشد.

عرض کردم: هفتاد حجّ؟

فرمود: آری؛ و هفتاد هزار حجّ، سپس فرمود:

ربّ حجّة لاتقبل، ومن زاره أو بات عنده لیلة کان کمن زار اللَّه تعالی فی عرشه.

چه بسیار حجّی که پذیرفته نگردد، و هر کس او را زیارت کند یا شبی نزد او بماندمانند کسی است که خداوند تعالی را در عرشش زیارت کند.

عرض کردم: مانند کسی که خدا را در عرش زیارت کند؟!

فرمود: آری؛ وقتی روز قیامت شود چهار نفر از پیشینیان و چهار نفر ازپسینیان بر عرش خداوند باشند؛ از پیشینیان نوح، ابراهیم، موسی وعیسی علیهم السلام و از پسینیان محمّد، علی، حسن و حسین علیهم السلام باشند، سپس ریسمان سنجش اعمال کشیده شود، پس زوّار قبور امامان با ما بنشینند.

آگاه باشید که بالاترین آنان از جهت رتبه و درجه، و بهترین آنان از جهت عطا وبخشش، زائرین قبر فرزندم علی می باشند.(1)

روایت هفتم:

حضرت عبدالعظیم حسنی گوید: امام جوادعلیه السلام فرمود:

ضمنت لمن زار أبی بطوس عارفاً بحقّه الجنّة علی اللَّه تعالی.(2)

من بهشت را برای کسی که پدرم را در طوس زیارت کند و به حقّ آن حضرت معرفت داشته باشد ضمانت می کنم.

ص: 78

روایت هشتم:

حضرت عبدالعظیم حسنی روایت کرده و گفته است که از امام هادی علیه السلام شنیدم فرمود:

أهل قم وأهل آبة مغفور لهم، لزیارتهم لجدّی علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام بطوس. ألا ومن زاره فأصابه فی طریقه قطرة من السماء حرّم اللَّه جسده علی النّار.(1)

اهل قم و اهل آبه گناهان شان آمرزیده شده است؛ چون جدّم علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام را در طوس زیارت می کنند.

بدانید که هر کس او را زیارت کند و در مسیر راه قطره ای باران به او برسد، خداوندجسدش را بر آتش حرام گرداند.

روایت دوّم:

شخصی از اهل خراسان به حضرت امام رضاعلیه السلام عرض کرد: ای فرزند رسول خدا؛ در خواب، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم را زیارت کردم؛ گویا به من فرمود:

چه حالی خواهید داشت هنگامی که پاره تن من در سرزمین شما دفن شود،امانت من به شما سپرده شود، و ستاره من در زمین شما پنهان گردد؟

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

أنا المدفون فی أرضکم، وأنا بضعة نبیّکم، فأنا الودیعة والنجم.

ألا ومن زارنی وهو یعرف ما أوجب اللَّه تبارک وتعالی من حقّی وطاعتی فأنا وآبائی شفعاؤه یوم القیامة، ومن کنّا شفعآئه نجی ولو کان علیه مثل وزر الثقلین الجنّ والإنس.

منم آن دفن شونده در سرزمین شما، و پاره تن پیامبرتان، و منم آن امانت و آن ستاره.

آگاه باشید که هر کس مرا زیارت کند در حالی که حقّی را که خدا برای من واجب نموده بشناسد و به طاعت من ملتزم باشد، من و پدرانم شفیعان او در روز قیامت خواهیم بود، و هر کس ما شفیع او باشیم اهل نجات و رستگاری خواهد بود؛ گرچه گناهانی مانند گناهان جنّ و انس بر عهده او باشد.

سپس فرمود: پدرم از جدّم و او از پدرانش روایت کرده است که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: کسی که مرا در خواب زیارت کند در واقع مرا زیارت کرده است؛ زیراهرگز شیطان به صورت من یا یکی از اوصیاء و جانشینان من و یا به صورت یکی از شیعیان ایشان هرگز ظاهر نمی گردد، و بدون تردید رؤیای صادقه جزئی ازهفتاد جزء از نبوّت است.(1)

روایت سوّم:

علیّ بن حسن بن فضّال از پدرش روایت کرده است که گفت: از حضرت علیّ بن

ص: 80

موسی الرضاعلیه السلام شنیدم که فرمود:

أنا مقتول ومسموم ومدفون بأرض غربة، أعلم ذلک بعهد عهده إلیّ أبی،عن أبیه، عن آبائه، عن علیّ بن أبی طالب علیهم السلام، عن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم.

ألا فمن زارنی فی غربتی کنت أنا وآبائی شفعاءه یوم القیامة، ومن کنّاشفعآئه نجی ولو کان علیه مثل وزر الثقلین.(1)

من کشته و مسموم می شوم و در سرزمین غربت دفن می گردم و آن را می دانم به عهدی که پدرم از پدرش، از پدرانش، از علیّ بن ابی طالب علیهم السلام، از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم به من سپرده است.

آگاه باشید و بدانید که هر کس مرا در غربتم زیارت کند من و پدرانم شفیع او در روزقیامت خواهیم بود، و هر کس ما شفیع او باشیم نجات یابد؛ گرچه مانند گناه جنّ وانس بر او باشد.

روایت چهارم:

اباصلت هروی گفت: نزد حضرت امام رضاعلیه السلام بودم گروهی از اهل قم شرفیاب شدند و سلام کردند و امام علیه السلام به آن ها پاسخ داد و نزدیک خود نشانید و به آن ها فرمود:

مرحباً بکم وأهلاً فأنتم شیعتنا حقّاً، وسیأتی علیکم یوم تزورونی فیه تربتی بطوس.

ألا فمن زارنی وهو علی غسل خرج من ذنوبه کیوم ولدته اُمّه.(2)

مرحبا، خوش آمدید، شما به راستی از شیعیان ما هستید و روزی می رسد که شمادر آن روز قبر مرا در طوس زیارت می کنید.

بدانید هر کس در حالی که غسل کرده باشد مرا زیارت کند، از گناهانش خارج شودمانند روزی که مادرش او را به دنیا آورده است.

ص: 81

روایت پنجم:

بزنطی روایت کرده است: حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام در نامه مبارکش که آن را قرائت کردم مرقوم فرموده بودند:

أبلغ شیعتی أنّ زیارتی تعدل عند اللَّه ألف حجّة.

به شیعیانم ابلاغ کن که زیارت من نزد خدا پاداشی معادل هزار حجّ دارد.

بزنطی گوید: به حضرت جواد الأئمّه علیه السلام عرض کردم: ثواب هزار حجّ دارد؟فرمود:

بلکه بخدا قسم ثواب هزار هزار )یعنی یک میلیون( حجّ دارد برای کسی که بامعرفت به حقّ آن حضرت، او را زیارت کند.(1)

روایت ششم:

عبدالسّلام بن صالح گوید: از حضرت امام رضاعلیه السلام شنیدم که فرمود:

إنّی ساُقتل بالسمّ مظلوماً واُقبر إلی جنب هارون الرشید ویجعل اللَّه عزّوجلّ تربتی مختلف شیعتی وأهل محبّتی، فمن زارنی فی غربتی وجبت له زیارتی یوم القیامة.

والّذی أکرم محمّداً بالنّبوة واصطفاه علی جمیع الخلیقة لایصلّی أحدمنکم عند قبری إلاّ استحقّ المغفرة من اللَّه عزّ وجلّ یوم یلقاه.

والّذی أکرمنا بعد محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بالإمامة، وخصّنا بالوصیّة، إنّ زوّار قبری أکرم الوفود علی اللَّه عزّوجلّ یوم القیامة، وما من مؤمن یزورنی فتصیب وجهه قطرة من الماء إلاّ حرّم اللَّه جسده علی النّار.(2)

همانا من به زودی با زهر جفا مظلومانه کشته می شوم و در کنار قبر هارون دفن می شوم و خداوند مرقد مرا محلّ رفت و آمد شیعیان و دوستانم قرار می دهد، هر

ص: 82

کس مرا در غربت زیارت کند بر من واجب می شود که او را در قیامت زیارت کنم.

سوگند به آنکه محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را به نبوّت گرامی داشته و او را بر همه آفریدگان برگزیده هیچ یک از شما کنار قبر من نماز نمی گزارد مگر آنکه سزاوار آمرزش پروردگار می شود روزی که او را ملاقات کند.

و سوگند به آنکه بعد از حضرت محمّدصلی الله علیه وآله وسلم ما را به امامت گرامی داشته و به وصایت مخصوص گردانیده که زائرین قبر من گرامی ترین کسانی هستند که روزقیامت بر خداوند تبارک و تعالی وارد می شوند، و هیچ مؤمنی نیست که مرا زیارت کند در حالی که قطره آبی بر چهره او اصابت کرده باشد مگر آنکه خداوند جسم او رابر آتش دوزخ حرام گرداند.

روایت هفتم:

عبدالسّلام بن صالح هروی از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت کرده است که آن حضرت داخل جایگاهی شد در سرای حمید بن قحطبه که قبر هارون بود، سپس فرمود:

هذه تربتی وفیها اُدفن، وسیجعل اللَّه هذا المکان مختلف شیعتی وأهل محبّتی، واللَّه لایزورنی منهم زائر، ولایسلّم علیّ منهم مسلم إلّا وجب له غفران اللَّه ورحمته بشفاعتنا أهل البیت.

اینجا محلّ قبر من است و در اینجا دفن می شوم، و خداوند به زودی این مکان رامحلّ رفت و آمد شیعیان و دوستانم قرار می دهد، و به خدا سوگند؛ زائری از آنان مرا زیارت نکند و سلام کننده ای از آنان بر من سلام نکند مگر آن که برای او آمرزش خداوند و رحمت او به شفاعت ما اهل بیت واجب گردد.

سپس رو به قبله ایستاد و چند رکعت نماز بجای آورد و دعاهائی خواند و چون فارغ گشت، سجده ای طولانی نمود که شمردم پانصد تسبیح در آن گفت و سپس بازگشت.(1)

ص: 83

روایت هشتم:

یاسرِ خادم گوید: حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام فرمودند:

لاتشدّ الرحال إلی شی ء من القبور إلّا إلی قبورنا. ألا وإنّی مقتول بالسمّ ظلماً ومدفون فی موضع غربة، فمن شدّ رحله إلی زیارتی استجیب دعاؤه وغفر له ذنوبه.(1)

بار سفر مبندید به سوی قبری از قبرها مگر قبور ما. بدانید که من مظلومانه با زهرجفا کشته می شوم و در محلّ غربت مدفون می گردم، هر کس برای زیارت من بارسفر بندد دعایش مستجاب و گناهانش آمرزیده شود.

در روایاتی که درباره ثواب زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام - و یا سایر اهل بیت علیهم السلام -نقل شده، از نظر مقدار و کیفیّت ثواب تفاوت هایی دیده می شود. برای حل شدن اختلافی که از این نظر در روایات وجود دارد به این نکته توجّه نمایید:

همان گونه که گفتیم مردم از سراسر عالم به زیارت حضرت علیّ بن موسی الرّضاعلیه السلام می شتابند که از نظر فرهنگ و آداب ظاهری و نیز جهات روحی و معنوی تفاوت های فراوانی با یکدیگر دارند و این در چگونگی زیارت افراد تأثیر بسیاری دارد.

بدیهی است همان گونه که در کیفیّت زیارت زوّار تفاوت های زیادی وجود دارد،در ثواب آن ها نیز باید تفاوت های فراوان وجود داشته باشد. بدیهی است هر کس ازنظر اخلاق، رفتار و عقیده، به حضرت امام رضاعلیه السلام نزدیکتر باشد، از ثواب بیشتری برخوردار است.

بنابراین، اختلاف در روایاتی که بیان کننده مقدار ثواب زائرین وجود دارد، به خاطر تفاوتی است که زائرین گرامی در مراحل روحی و چگونگی زیارتی که انجام می دهند، دارند.

ص: 84

به ما توجّه نمایند و ما را مورد لطف و عنایت خود قرار دهند؟

این پرسش بسیار مهمّی است که آگاه بودن از جواب آن، نتیجه فراوانی دربردارد.ما قبل از این که پاسخ این سئوال را بیان کنیم توجّه شما را به این جریان جلب می کنیم:

«نقل است که روزی فقیری با جامه شوخگین(1) به نزد پادشاهی درآمد، پادشاه ازآمدن او روی درهم کشید.

یکی از نزدیکان پادشاه گفت: ای بی ادب؛ این مقدار ندانسته ای که با جامه شوخگین پیش پادشاهان آمدن عیب است؟!

او در پاسخ گفت: با جامه شوخگین پیش پادشاهان آمدن عیب نیست، امّا با جامه شوخگین از پیش پادشاهان بیرون رفتن عیب است.

پادشاه را این سخن خوش آمد و او را به خلعت فراوان و گرانبها مخصوص گردانید.»(2)

در این داستان، آلودگی آن شخص نه تنها مانع لطف و کرم پادشاه نشد بلکه به خاطر اعتقادی که به جود و بخشش سلطان داشت سبب شد که از خلعت های گرانبهاو ویژه پادشاه بهره مند شود و با همه آلودگی، پادشاه را از خود شاد و مسرور کند.

نتیجه ای که از این داستان می گیریم این است: همان گونه که گاهی آلودگی های ظاهری نه تنها مانع لطف و کرم پادشاهان مجازی نمی شود، آلودگی های ظاهری وباطنی نیز گاهی نه تنها مانع جود و بخشش سلاطین واقعی - که اهل بیت علیهم السلام می باشند-نمی شود؛ بلکه گاهی سبب افزایش و زیادتر شدن لطف آنان نیز می شود و این درصورتی است که انسان از راهی وارد شود که بیشتر سبب جلب محبّت و عنایت اهل بیت علیهم السلام بشود.

برای رسیدن به این هدف، راه بلکه راه هایی مانند واسطه قرار دادن بعضی از اهل بیت علیهم السلام - مانند حضرت امام جواد علیه السلام - وجود دارد که وسیله عنایت بیشتر

ص: 86

حضرت امام رضاعلیه السلام می گردد.

در اینجا ما راهی را نشان می دهیم که از جهتی مناسب تر با وضع عموم مردم است.قبل از بیان آن، برای روشن شدن مطلب، مثالی می آوریم:

بعضی از افراد، کارشان باربری و حمل و نقل است، آنان بار مردم را بر دوش کشیده و به مقصد می رسانند. این گونه افراد گاهی آنچنان بارهای سنگین را بر دوش می کشند که از گذاردن آن به زمین عاجز می مانند و باید به کمک دیگران آن را از دوش خود به زمین بگذارند در حالی که بارهای سبک را به راحتی از دوش خود برمی دارند.بار گناهان نیز همین گونه است؛ انسان گاهی به راحتی می تواند توبه کند و خود را ازبار گناه نجات دهد، ولی گاهی آنچنان بار گناهان سنگین و کمرشکن است که انسان نمی تواند بدون کمک، خود را نجات دهد.

متأسّفانه شاید معمولاً بار گناهان انسان از نوع دوّم باشد که برای نجات و رهایی یافتن از آن باید از راه آن وارد شود.

انسانی که سال ها نفس خود را آزاد گذارده و مهار نکرده است و دمادم بر گناهان خود افزوده است؛ انسانی که به عصر غیبت معتاد شده و همیشه در ظلمت بسر برده است؛ انسانی که معتاد به غفلت و دور بودن از امام زمانش شده و خدمتی برای آن حضرت انجام نداده است؛ چگونه می تواند بدون کمک و یاری، یک باره بار اعتیاد به گناه و غفلت از امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه را کنار بگذارد؟!

چگونه می تواند با تضمین، پس از یک عمر معتاد بودن به گناه و غفلت، خود را ازآن نجات دهد؟!

برای پاسخ به این سئوال، توجّه شما را به جریان مردی که نقل کردیم با جامه آلوده به دربار پادشاه رفت و با همه آلودگی، خلعت گرانبهایی گرفت، جلب می کنیم.

اگر ما با پشت خمیده از بار گناه به حرم حضرت امام رضاعلیه السلام شرفیاب شویم،اگرچه ناپسند است ولی از این جهت که کار حضرت امام رضاعلیه السلام بخشندگی وپاکسازی است مهمّ نیست، مهمّ این است که با بار گناه به حرم وارد شویم و

ص: 87

با بار گناه برگردیم.

باید به امام رئوف حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام عرض کنیم:

بار گناه ما آنچنان سنگین و دشوار است که به تنهایی نمی توانیم آن را از دوش خودبرداریم، نیاز به کمک شما داریم، باید با یاری شما از زیر بار سنگین گناهان خارج شویم.

یقین داشته باشید اگر انسان با تمامی وجود و از اعماق قلب خود - نه با لقلقه زبان بلکه با صداقت - از حضرت امام رضاعلیه السلام کمک بخواهد و خود را عاجز از ترک گناه بداند، آن حضرت به یاری او می شتابند، بار گناه را از دوش او دور می کنند، دست اورا می گیرند و با دیدگانی پر از مهر و محبّت به او می نگرند و با نگاه معجزه گر خود اورا پاک می سازند و در او تحوّل ایجاد می کنند.

هرچند حضرت امام رضاعلیه السلام نیازی به زمینه سازی ما ندارند، ولی ما باید برای نجات خود زمینه سازی کنیم.

زمینه سازی آن، این است که مانند کسانی که خدا را فراموش کرده و خود را از یادبرده و در نتیجه توجّهی به گناهان خویش ندارند وارد حرم نشویم، بلکه درک کنیم که ما به گناه و نافرمانی و به عصر غیبت و غفلت از امام عصر عجّل اللَّه تعالی فرجه خو گرفته ومعتاد شده ایم و برای نجات از این اعتیاد، نیاز به کمک حضرت امام رضاعلیه السلام داریم.

در حرم مطهّر به این جرم معتقد باشیم و با صداقت تمام از آن حضرت بخواهیم مارا از هیولای غفلت نجات دهند.

در این صورت نگاه محبّت آمیز حضرت امام رضاعلیه السلام قلب تیره ما را شفا می بخشدو در نتیجه به گروه دلیرمردان و شیرزنانی که در میدان جهاد با نفس دلیرانه جنگیده وپیروز گشته اند، می پیوندیم.

ص: 88

در مقام و فضیلت و شخصیّت همانند او را دیده، از او باور نکنید.(1)

ترس آن داشتم که ذلّت سئوال و درخواست را به خاطر برآوردن حاجتش درچهره او ببینم، آیا این حدیث گرانقدر رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم را نشنیده ای که فرمود:

المستتر بالحسنة تعدل سبعین حجّة، والمذیع السیّئة مخذول والمستتربها مغفور له.

آنکه کار نیکوی خود را پنهان می کند ارزشی معادل هفتاد حجّ پیدا می کند و آنکه کارزشت خود را آشکار می کند خوار و مخذول و آنکه آن را بپوشاند آمرزیده شود.

آیا قول پیشینیان را نشنیده ای:

متی آته یوماً لأطلب حاجة

رجعت إلی أهلی ووجهی بمائة(1)

هرگاه روزی برای درخواست حاجتی نزد او رفتم، بسوی اهل و عیالم باز گشتم درحالی که آبرویم محفوظ ماند.

حرکت داد - تا آنکه حقوقی که برای خدا در آن ها بر من واجب شده خارج کنم.

عرض کردم: فدای شما شوم؛ شما با این موقعیّت و جایگاه ویژه، از این مطلب نگران هستید؟!

فرمود: بلی؛ پروردگارم را ستایش و سپاس می گویم بر نعمت هائی که بر من منّت گذاشته است. (1)

خدّام حضرت امام رضاعلیه السلام باید توجّه داشته باشند که مردم از تمام نقاط جهان باآداب و فرهنگ های گوناگون به زیارت آن حضرت می شتابند، بدیهی است در میان آنان کسانی هستند که نیاز به راهنمایی دارند و تندی و خشنونت با آنان اثر منفی دارد.

نباید با زوّار آن حضرت به گونه ای رفتار کنند که از آمدن به زیارت با خاطره ای دلگیرکننده به وطن بازگردند؛ زیرا آنان به خدّام حضرت امام رضاعلیه السلام با دیده احترام می نگرند و در نتیجه توقّع بیشتری از آنان دارند.

بنابراین خدّام حضرت امام رضاعلیه السلام باید از صبر و بردباری، حوصله وخویشتن داری برخوردار باشند و بدانند زوّار آن حضرت، میهمانان آن بزرگوارند و باآنان آنگونه که حضرت امام رضاعلیه السلام می پسندند رفتار نمایند.

خدّام و زوّار حضرت امام رضاعلیه السلام نه تنها در حرم باید مواظب افکار و رفتار خودباشند، بلکه باید قبل از تشرّف به خدمت آن حضرت، اگر اشتباهی انجام داده اند آن رابا اعمال پسندیده جبران کنند.

خدّام حضرت امام رضاعلیه السلام نیز توجّه داشته باشند که آن حضرت کسانی را که به مقام خدمتگزاری قبول کرده اند یاوران خود می دانند، و همان گونه که از آنان انتظاربیشتری دارند، با نگاهی پرفروغ تر به آنان می نگرند؛ زائران گرامی نیز باید به این نکته توجّه داشته باشند و به آنان احترام بگذارند.

مبادا اسب دست هایش را بلند کرده و او را به زمین پرتاب کند و با سم خود او رالگدمال نماید.

در این میان، کودک هفت ساله ای پیدا شد و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا؛آیا اجازه می دهی بر آن اسب سوار شوم و او را راه ببرم و رام کنم؟

فرمود: تو این کار را می کنی؟ عرض کرد: بلی.

فرمود: چگونه این کار را انجام می دهی؟ عرض کرد:

لأنّی قد استوثقت منه قبل أن أرکبه بأن صلّیت علی محمّد وآله الطیّبین الطاهرین مائة مرّة، وجدّدت علی نفسی الولایة لکم أهل البیت.

قبل از این که سوار او شوم از او خاطر جمع شده و اطمینان حاصل می کنم، به این وسیله که بر محمّد و آل طاهرین او صد مرتبه صلوات می فرستم و بر خودم ولایت شما اهل بیت را تجدید می کنم و تازه می گردانم.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: سوار شو.

او سوار شد، سپس فرمود: او را راه بینداز.

پس اسب را راه انداخت و پیوسته او را راه برد و دوانید تا اینکه او را خسته و ناتوان کرد به طوری که ناله اسب بلند شد و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا؛ امروز این اسب سوار مرا خسته و دردمند نمود، یا مرا معاف بدار و یا تحمّل و طاقت مراافزون کن.

پسربچّه گفت: آنچه برای تو بهتر است - که سواری دادن به مؤمن باشد - آن رادرخواست کن.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: راست گفت، بعد برای اسب دعا نمود که: خدایا؛به او تحمّل بیشتر و توان افزونتر مرحمت فرما.

اسب آرام گرفت و به راه خود ادامه داد. سپس وقتی که پسربچّه از اسب پیاده شد، حضرت امام رضاعلیه السلام به او فرمود: از این چهارپایان که در خانه اند، یا ازغلامان و کنیزان و یا اموالی که در خزانه است هر چه را می خواهی درخواست کن، همانا تو مؤمن هستی و خداوند تو را در دنیا به ایمانت مشهور ساخت.

پسربچّه گفت: ای فرزند رسول خدا؛ آیا اجازه می دهی درخواست خود را

ص: 95

مطرح کنم؟

فرمود: ای مؤمن؛ پیشنهاد کن و آنچه می خواهی مطرح نما؛ همانا خداوندتبارک و تعالی تو را به اندیشه درست توفیق دهد.

عرض کرد: سل لی ربّک التقیّة الحسنة، والمعرفة بحقوق الإخوان،والعمل بما أعرف من ذلک.

برای من از خداوند تقیّه ای نیکو و شناخت حقوق برادران و عمل کردن به آنچه شناخته ام تقاضا نما.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

قد أعطاک اللَّه ذلک، لقد سألت أفضل شعار الصالحین ودثارهم.

خداوند آن را به تو عطا فرمود، و هر آینه بهترین نشانه و زیور بندگان صالح و آنچه آبروی آن ها را حفظ می کند درخواست کردی.(1)

با استمرار این حالت و عمل کردن بر طبق افکار و اندیشه های رحمانی که بر اووارد می شود در مسیر تکامل قرار می گیرد، به گونه ای که نه تنها در فکر و اندیشه؛بلکه در اراده و خواست او نیز تحوّل ایجاد می گردد و او می تواند در صورت رضایت خداوند و اهل بیت علیهم السلام کاری را که دیگران نمی توانند انجام دهند، عملی سازد.

این تحوّل در برخی از افراد نیاز به مدّت زیاد و طولانی دارد و گاهی در بعضی ازافراد، در زمانی کوتاه صورت می گیرد.

روایتی که نقل کردیم، بشارتی است برای جامعه شیعه که حتّی کودکان در صورت درک مقام ولایت و جای دادن آن در اعماق وجودشان، می توانند از آن استفاده خارق العاده داشته باشند.

از این روایت چنین نتیجه می گیریم: ایمانِ انسان و اعتقاد و یقین او به عظمت مقام ولایت می تواند حتّی در زمان کودکی او را ممتاز و برتر از دیگران قرار دهد؛ همان گونه که آن کودک توانست کاری را انجام دهد که دیگران قدرت آن را نداشتند و حضرت امام رضاعلیه السلام او را به خاطر معرفت و ایمانش به عنوان «مؤمن» و کسی که مراحلِ ایمان راپیموده است، ستودند.

بدیهی است که این کار، چاره اساسی نیست.

انسان نیز همین گونه است تا وقتی که گرفتار نفس امّاره باشد بر فرض که یکی ازصفات رذیله آن برطرف شود، انسان را به صفت دیگری مبتلا می سازد. پس بایدراهی را بیابیم که اساسی و کارساز باشد و در نفس تحوّل ایجاد نماید.

و زندگی نه تنها برای خود بلکه برای همه انسان ها در سراسر گیتی خواهد بود.

او درک می کند که اندیشه حیات نیز، حیاتبخش و زندگی ساز است.

صحیح است که انسان می تواند با فکر مرگ، رذایل اخلاقی خود را نابود سازد، ولی با درک حیات واقعی و آگاهیِ کامل از معنای زنده بودن، می تواند قدرت های روحی وتوانایی های روانی خود را زنده سازد؛ به گونه ای که پایگاه های رذایل اخلاقی در اوویران و ریشه کن شده و جایگاهی برای آن ها باقی نماند.

آری؛ انسان می تواند به جای این که در فکر خوابیدن در قبر و فاسد شدن اعضاء وجوارح و پوسیده شدن کفنِ خویش باشد، در فکر زنده شدن انسان ها با کفن های سالم و شمشیرهای آویخته باشد.

انسان می تواند به جای اندیشیدن درباره مرگ خود، به حیات همگان و زنده شدن اجتماع بیندیشد.

انسان می تواند به جای این که قبری کوچک و تاریک را در نظر مجسّم سازد، درباره جهانی بزرگ و نورانی از تابش انوار تابناک و پرفروغ عصر ظهور امام عصر عجّل اللَّه تعالی فرجه بیندیشد.

انسان می تواند به جای این که لحظه شمار فرارسیدن مرگ باشد، صبح و شام در انتظارفرارسیدن روزگار پرشکوه دولت کریمه امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه باشد.

انسان می تواند به جای این که خود را آماده مرگ نماید، خود را آماده شهادت دررکاب حضرت بقیّة اللَّه الأعظم ارواحنا فداه نماید.

آری؛ انسان می تواند با آماده ساختن خود برای ظهور و به دست آوردن انتظارراستین، همه خوبی ها و ارزش ها را داشته باشد؛ زیرا «چون که صد آید، نود هم پیش ما است».

با به دست آوردن انتظارِ راستین - که به بیان رسول گرامی خداصلی الله علیه وآله وسلم برترین جهاد وکوشش امّت است - انسان می تواند از رذایل اخلاقی دور شده و با به دست آوردن قدرت ها و نیروهای فوق العاده، به حیات و زنده بودن راه یابد. بدیهی است که «نابرده رنج، گنج میسّر نمی شود».

ص: 99

ما باید در حرم حضرت امام رضاعلیه السلام برای بدست آوردن انتظار راستین و برای زنده شدن دل های مرده، دعا کنیم و با توسّل به آن حضرت و سوگند دادن خداوند به حقّ آن بزرگوار، ظهور حیاتبخش جهان و منجی عالم بشریّت را بخواهیم.

ما باید به شور و شوق و علاقه خود به امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه و ظهور آن بزرگوارهر چه بیشتر بیفزاییم. در این صورت از حضرت امام رضاعلیه السلام پیروی نموده ایم.

برای روشن شدن این مطلب، شعر دعبل را آورده، سپس به نکاتی در این باره می پردازیم:

به خدا قسم؛ که دست های ما بسته است.(1)

ای خزاعی؛ این دو بیت را روح القدس بر زبان تو جاری ساخت، آیا می دانی آن

ص: 102

امام قیام کننده کیست؟ و چه زمانی قیام خواهد کرد؟

عرض کردم: نه مولای من؛ تنها شنیده ام که امامی از شما خروج می کند و او زمین را از هر گونه فساد و آلودگی پاک می کند و پر از عدل و داد می گرداند همان گونه که پراز ستم شده باشد. فرمود:

ای دعبل؛ پیشوای بعد از من فرزندم محمّد است، بعد از او فرزندش علی، وپس از علی فرزندش حسن، و پس از حسن فرزندش حجّت خدا آن قیام کننده است؛ او که در دوران غیبتش باید انتظارش را کشید و در دوران ظهورش باید اطاعتش کرد، اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند، خداوند آن را طولانی گرداند تا آن حضرت خروج کند و جهان را پر از عدل و داد نماید؛ همان طور که پراز ستم شده باشد.

و امّا چه زمانی خواهد بود؟ خبر دادن از وقت است، و پدرم از پدرش، ازپدرانش، از حضرت علی علیه السلام خبر داده اند که فرمود:

شخصی از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم سؤال کرد که آن امام قیام کننده از فرزندان شما،چه زمانی خروج خواهد کرد؟

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: مَثل خروج او مَثَل قیامت است، کسی جز او از وقت آن خبر ندارد و برایش روشن و آشکار نیست، او جز ناگهانی نمی آید و خروج نمی کند(1) .(2)

ص: 103

گذارده بودند برای تعجیل فرج و ظهور آن حضرت دعا نمودند.

و این، دلیل بر شدّت علاقه، توجّه و عنایت حضرت امام رضاعلیه السلام به امام عصر عجّل اللَّه تعالی فرجه و همچنین فرا رسیدن دولت کریمه آن حضرت می باشد.

از آنجا که رفتار ائمّه علیهم السلام باید برای همه سرمشق باشد به طوری که در کردار خودپیرو آن بزرگواران باشند، همان گونه که حضرت امام رضاعلیه السلام با یاد امام عصر ارواحنا فداه شور و اشتیاق خود را ظاهر ساختند، ما نیز باید با شنیدن نام آن حضرت و یاد دولت کریمه آن بزرگوار با اظهار شوق و علاقه خود نسبت به آن بزرگوار، ارادت خود را به آن وجود مقدّس محکم و استوار نماییم.

برای ظهور امام زمان ارواحنا فداه سفارش و تأکید شده، حرم نورانی حضرت امام رضاعلیه السلام است.

ما باید مواظب باشیم وقتی که وارد حرم و بارگاه آن حضرت می شویم درباره خواسته ها و حاجت های خود دقّت کنیم و با در نظر داشتن عظمتِ ولایت و قدرت آن بزرگوار، از درخواست حاجت های بزرگ دریغ نورزیم و توجّه داشته باشیم که حاجتی مهمتر و بزرگتر از فرارسیدن فرج و ظهور منتقم آل محمّدعلیهم السلام و دوران پرشکوه حکومت آن بزرگوار نیست.

ولی متأسّفانه هدف برخی از زائرین، فقط درخواست حاجت های مادّی ازحضرت امام رضاعلیه السلام است و این کار یقیناً اشتباه است. مخصوصاً اگر انسان حاجت خود را رسیدن به ثروت های کلان و مال بی شمار قرار دهد که در بسیاری از مواردسبب طغیان صاحبان آن شده به گونه ای که هیچ گونه توجّهی به مسئولیّت خود دربرابر ثروت های انباشته خویش ندارند.

واضح است کسانی که دارای چنین ثروت هایی نیستند در برابر آن، مسئولیّتی نیزندارند.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

هر کس از خداوند به روزی کم راضی شود، خدا از او به عمل کم راضی می شود.

و روایت شده از ابن ابی شعبه حلبی و نوفلی که بر حضرت امام رضاعلیه السلام واردشدیم و به آن حضرت گفتیم که ما در وسعت رزق و فراوانی در زندگی بودیم ولی حال ما تغییر کرد و فقیر شدیم، دعا کنید که خدا آن را به ما برگرداند.

حضرت فرمود:

می خواهید چگونه بشوید؟ آیا می خواهید شاه باشید؟! آیا خوشحال می شویدکه مانند طاهر و هرثمه )که از سرکردگان مأمون بودند( باشید ولی برخلاف این عقیده و آئینی که اکنون بر آن هستید می بودید؟!

گفتم: نه واللَّه؛ مرا شاد نمی کند که دنیا و آنچه در آن است از طلا و نقره از من باشد

ص: 107

و من برخلاف این عقیده باشم که معتقد هستم.

حضرت فرمود:

حق تعالی می فرماید:

«إِعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً وَقَلیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُور»(1).

ای آل داود؛ شکر )نعمت ها( را بجای آورید و عدّه کمی از بندگان من شکرگزارند.

آن گاه فرمود: گمان خود را به خدا نیکو کن؛ همانا هر کس گمان او به خدا نیکوشد، خدا نزد گمان او است و کسی که به روزی کم راضی شد، خداوند از او عمل کم را می پذیرد، و کسی که به مال حلالِ اندک راضی شد، مؤونه او سبک می شود، و خانواده او بانشاط می باشند، و خداوند او را به درد دنیا و دواء آن بینامی کند، و او را از دنیا به سوی بهشت به سلامت بیرون می برد.(2)

بنابراین به شکر و سپاس خداوند بزرگ بپردازید و همّ و غمّ خود را فقط نیازهای مادّی قرار ندهید؛ بلکه به حاجت های معنوی بپردازید و توجّه داشته باشید که بزرگترین حاجت معنوی - که نیازهای مادّی را نیز برطرف می سازد - فرارسیدن ظهورپرشکوه امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه می باشد.

یکی از نکته های بسیار ارزشمند و اساسی این است که ما باید فرج و گشایش را -نه برای خودمان - بلکه برای اهل بیت علیهم السلام بخواهیم که نتیجه آن، گشایش و راحتی خودمان نیز می باشد. به این دلیل که هر کسی باید محمّد و آل محمّد صلوات اللَّه علیهم اجمعین نزد او مقدّم بر خود و نزدیکانش باشند.

به این مقدّمه توجّه کنید: ما می دانیم ظلم ها و ستم های فراوانی که بر اهل بیت علیهم السلام وارد شده تا ظهور حضرت بقیّة اللَّه الأعظم ارواحنا فداه ادامه دارد و شدّت ها وسختی های وارده بر خاندان وحی علیهم السلام هنوز وجود دارد. به این جهت در دعاهامی گوییم: «أللّهمّ عجّل فرجهم» و تعبیرات بسیار دیگری از این نمونه که فرج و

ص: 108

گشایش آن ها را از خداوند می خواهیم و تحقّق فرج در صورتی است که ظلم وسختی وجود داشته باشد. پس چون ظلم و ستم و سختی و شدّت هنوز بر اهل بیت علیهم السلام ادامه دارد، فرج و ظهور آن بزرگواران را از خداوند می خواهیم.

بنابراین اگر جامعه ما در سختی و شدّت به سر می برد و گرفتاری ها ما را احاطه کرده است، از آنجا که ستم ها و سختی ها بر پیامبر و آل پیامبر صلوات اللَّه علیهم هنوز ادامه دارد، ما باید برطرف شدن گرفتاری و ظلم و ستم از آنان را مقدّم بر رفع گرفتاری وظلم و ستم از خود بدانیم و برای برطرف شدن آن دعا کنیم که اگر چنین کاری انجام دهیم، در نتیجه برای خودمان نیز دعا کرده ایم.

شخصی در صحن حرم حضرت امام رضاعلیه السلام زنی را می بیند که به شدّت می گریسته است. آن زن به او می گوید: شوهر من فرار کرده و مرا با چهار دختر تنهاگذارده و چون پول اجاره خانه ندارم، صاحبخانه اساس ما را بیرون ریخته، با این وضع چکنم؟

آن شخص مقداری به آن زن کمک کرده و از اینکه نتوانسته مشکل آن زن را حلّ کند و خانه ای برای او اجاره کند غمگین به حرم مطهّر حضرت امام رضاعلیه السلام مشرّف می شود و به حضرت امام رضاعلیه السلام می گوید: آقاجان؛ به خاطر این افراد ستمدیده ومظلوم، فرج را از خداوند بخواهید و مشکل غیبت را پایان دهید.

ناگهان متوجّه می شود که حضرت امام رضاعلیه السلام به صورت الهام به او می فرمایند:

ظلم و ستمی که بر ما اهل بیت وارد شده، از همه بیشتر است.(1)

امیدواریم خداوند به زودی به صاحب امر ولایت الهی، فرمان قیام و انتقام راصادر فرماید تا با ظهور مقام ولایت خاندان وحی علیهم السلام ریشه ظلم و ستم در سراسرجهان ریشه کن شود.

ص: 109

این بحث ها که با شرکت افراد دیگر در مجلس بحث و مناظره انجام می گرفت،تأثیر بسیار مهمّی در اثبات حق بودن مکتبِ حیاتبخش شیعه داشت.

بحث های حضرت امام رضاعلیه السلام با دانشمندان بزرگ ادیان دیگر و محکوم ساختن آنان و اعتراف خود آن ها به مغلوب شدنشان فراوان است، ما نمونه ای از آن را دراینجا می آوریم:

روایت مفصّل و بسیار جالبی را محمّد بن فضل هاشمی نقل کرده است که مختصرآن چنین است:

یک روز قبل از وفات حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام خدمت آن بزرگوار شرفیاب شدم. حضرت فرمودند:

چون من از دنیا رفتم، این امانت ها را به مدینه برسان و به فرزندم علیّ بن موسی الرضاعلیهما السلام بده. و او حجّت خدا و صاحب امر امامت بعد از من است.

محمّد هاشمی گوید: چنانکه آن حضرت فرموده بود انجام دادم. در مدینه خدمت حضرت امام رضاعلیه السلام رسیدم و امانت ها را به آن حضرت رساندم و عرض کردم: من به بصره می روم و خبر وفات پدر بزرگوارت منتشر می شود و از امامت شما از من سؤال می نمایند. ای کاش؛ از راه لطف و احسان از دلیل هایی که بر مقام امامت شما هست چیزی به من نشان می دادید.

حضرت، آثار و اشیاء مخصوص حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم را - که نزد ائمّه هدی علیهم السلام بوده - به من نشان داد و فرمود: من به بصره خواهم آمد.

عرض کردم: آمدن شما به بصره در چه زمانی است؟

فرمود: سه روز بعد از ورود شما.

من از خدمت حضرت امام رضاعلیه السلام مرخّص شدم و به بصره آمدم. دوستان به دیدن من آمدند و از من سؤال کردند. جریان را برای آن ها نقل کردم.

از میان جمعیّت مردی ناصبی به نام عمرو بن هذّاب ایستاد و به من اعتراض نمودو گفت: مقام امامت برای حسن بن محمّد که بزرگ اهل بیت است و زاهد و عابد است

ص: 111

اولی می باشد، و علیّ بن موسی جوان است شاید در مسائل عاجز بماند.

حسن بن محمّد در مجلس حاضر بود و از گفتار او جلوگیری کرد و گفت: محمّدهاشمی می گوید: سه روز دیگر علیّ بن موسی به بصره تشریف می آورد، و این خوددلیل قطعی است، )تا سه روز دیگر( صبر کنید.

پس مردم متفرّق شدند. روز سوّم حضرت امام رضاعلیه السلام در منزل حسن بن محمّدتشریف آوردند و او خودش شخصاً انجام وظیفه خدمت به حضرت امام رضاعلیه السلام رامتعهّد شد.

حضرت دستور فرمودند آن جمعیّت و سایر دوستان و بزرگ یهود و نصارا را درمجلس خود حاضر نماید. او چنین کرد و برای حضرت امام رضاعلیه السلام مسندمخصوصی قرار داد.

حضرت در مجلس تشریف آوردند و ابتدا به سلام نمودند و فرمودند:

منم علیّ بن موسی بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن حسین بن علیّ بن ابی طالب )صلوات اللَّه وسلامه علیهم(.

امروز در مدینه در مسجد پیغمبر نماز صبح را که خواندم، حاکم مدینه پیش من آمد و درباره چند چیز با من مشورت نمود.

من صلاح او را بیان کردم و به او وعده کردم که وقت عصر به سوی او برگردم. هرکس هر چه می خواهد از آثار و علامات امامت از من سؤال نماید.

عمرو بن هذّاب حرکت کرد و گفت: محمد بن فضل هاشمی از جانب شماچیزهایی نقل کرده که دل های ما آن را قبول نمی کند.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: مگر او چه گفته؟

عرض کرد: می گوید شما تمام کتاب های آسمانی و تمام لغات اهل دنیا را می دانید.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: راست گفته است. هر چه می خواهید سؤال کنید.

عرض کرد: اشخاص متفرّقه ای را از روم و هند و فارس و ترک و غیره احضارکردیم تا شما را امتحان کنیم. اگر شما راست می گویید با یک یک اینها سخن گویید.

امام با تمام آن ها به زبان و لهجه خودشان تکلّم نمودند و به سؤال های هر یک

ص: 112

پاسخ دادند به گونه ای که همه متحیّر شدند و اقرار کردند که آن حضرت از همه آن هافصیحتر صحبت می کند.

در اینجا امام متوجّه عمرو بن هذّاب شده، فرمودند:

اگر به تو خبر دهم که تا چند روز دیگر خون یکی از خویشان خود را خواهی ریخت تصدیق می کنی؟

عرض کرد: خیر، تصدیق نمی کنم؛ زیرا غیب را غیر از خداوند دیگری نمی داند.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

مگر نمی دانی که خداوند فرموده است:

«عالِمُ الْغَیْبِ فَلایُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً إِلّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ»(1).

«همانا خداوند دانای غیب است و بر غیب خود کسی را آگاه نفرموده مگر آن کس راکه پسندیده است و آن پیامبر است».

و ما هم وارث پیامبر هستیم. و لذا می دانیم آنچه را که واقع شده است و آنچه راکه تا روز قیامت انجام می گیرد. تو مبتلا به ریختن خون یکی از ارحام تا پنج روزدیگر خواهی شد. و اگر نشدی بدان من امام نیستم.

و فرمود: تا چند روز دیگر نابینا می شوی و سوگند به دروغ یاد می کنی و پیس خواهی شد.

راوی گوید: به خدا قسم آنچه حضرت فرمودند پس از چند روز دیده شد و همه واقع گردید.

و بعد با بزرگ یهود و نصارا و دیگران به لغت خود آن ها احتجاج نمودند و رسالت حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم را از کتاب های خودشان ثابت فرمودند.

همه به راستی گفتار حضرت اقرار نموده، عرض کردند: اگر ریاست ما بر یهود ونصارا نبود، به شما ایمان می آوردیم.

حضرت امام رضاعلیه السلام به سؤالات همه مردم پاسخ داده و حوائج شان را مرحمت

ص: 113

نمودند و نماز ظهر را با جماعت خواندند و فرمودند: من به مدینه برمی گردم و فردانیز خواهم آمد ان شاء اللَّه تعالی.

روز بعد باز بوی بهشت همانند روز پیش فضا را تسخیر کرد، نسیم عطرآمیز همه جا را فرا گرفت، شبِ انتظار به پایان رسید و بار دیگر سعادت به روی مردم بصره روی آورد و در حالی که مردم بصره اجتماع کرده بودند، دوباره ماه مجلس طلوع کردو دیدگان را روشن نمود.

کنیزی از اهل روم را به حضورش آوردند. امام علیه السلام با زبان رومی با او تکلّم نموده،فرمودند:

ای کنیز؛ محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را بیشتر دوست داری یا عیسی را؟

- تا موقعی که محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را نمی شناختم عیسی را بیشتر دوست داشتم ولی اکنون که محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را شناختم او را بیشتر دوست دارم.

فرمود: حال که محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را شناختی عیسی را دوست نداری.

- چرا، لیکن محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را بیشتر دوست دارم.

جاثلیق به امر آن حضرت، گفتگوی آنان را برای مردم ترجمه کرد و به حضرت امام رضاعلیه السلام گفت: مردی نصرانی از اهل سِند اهل بحث و کلام است، اگر اجازه می فرمایید او را به خدمت شما بیاوریم.

فرمود: مانعی ندارد. او را آوردند و حضرت با لغت سندی با او سخن گفتند و درامر توحید و رسالت با او احتجاج نمودند تا اینکه مرد سندی شهادت به وحدانیّت خدا و رسالت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم داده، زُنّار خود را پاره کرد.

حضرت امام رضاعلیه السلام به مردم فرمود: اکنون به آنچه محمّد بن فضل می گفت ایمان آوردید؟

مردم گفتند: بلکه مقام شما بیش از آنچه محمّد گفته بود بر ما ثابت شد و همچنین محمّد به ما گفت که شما را به سرزمین خراسان می برند، آیا اینهم درست است؟!

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود: بلی درست است.

همه اقرار به امامت ایشان نمودند و متفرّق شدند. ابر رحمت بر مزرعه دل های

ص: 114

مردم بصره باریده و حجّت بر همگان تمام شده بود. خورشید هم انوار خویش را به آرامی جمع می کرد و می رفت.

مردم بصره شب را با تشرّف به خدمت حضرت ثامن الحجج علیه السلام به پایان رسانیدند.

شد روشن از فروغ سحر، طارم کبود

نقّاش صبح، رنگ شب از آسمان زدود

بگریخت از شراره مشرق، غبار شب

چون از لهیب شعله آتش غبار دود

و بالأخره شب وصال گذشت و روز فراق رسید و امام از همه خداحافظی نمودندو رفتند.

محمّد بن فضل می گوید: من به مشایعت آن حضرت رفتم. در بین راه به جایی رسیدیم که حضرت امام رضاعلیه السلام از راه خارج شدند و چهار رکعت نماز خواندند وفرمودند: ای محمّد؛ چشمان خود را ببند. اطاعت کردم.

فرمودند: چشمانت را باز کن. باز کردم، خود را درب منزلم در بصره دیدم و حضرت امام رضاعلیه السلام از نظرم ناپدید شدند.

آن حضرت به من دستور داده بودند که به کوفه بروم و به شیعیان خبر دهم که امام هشتم به کوفه تشریف می آورند و به منزل حَفْص بن عُمَیر تشریف می برند.

من به وظیفه خود عمل کردم و آن حضرت تشریف آوردند و امر فرمودندمسلمانان و دانشمندان یهود و نصارا جمع شدند و حضرت با تمام آن ها به لغت خودشان سخن گفتند و حقّانیّت خود و اجدادشان را ثابت نمودند و به جاثلیق نصارافرمودند:

آیا علم داری به آن ورقه ای که پنج اسم در آن نوشته شده بود و به همراه حضرت عیسی بود که اگر می خواست از مشرق به مغرب و یا از مغرب به مشرق برود،خدا را به یکی از آن اسماء می خواند و به یک لحظه این مسافت را طی می کرد؟

جاثلیق گفت: چنین بود، ولی من آن اسماء را نمی دانم.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

حجّت خدا و امام بعد از پیغمبر نیست مگر اینکه باید به جمیع علوم و کمالات

ص: 115

پیغمبران واقف باشد و همه کتاب های آسمانی را بداند و به تمام لغات دنیا بتواندسخن گوید و هیچ لغتی از او پوشیده نباشد و از گناه و معصیت و اخلاق فاسده به دور باشد ... .(1)

عرض کرد: ای سرور من؛ مأمون به شما سلام می رساند و می گوید: فدای شمابرادرتان؛ دانشمندان صاحب نظر و علمای علم کلام از تمام ملّت ها نزد من گردآمده اند، اگر دوست دارید گفتار آنان را بشنوید نزد ما بیائید و اگر کراهت دارید وخوش ندارید خود را به زحمت نیندازید، و اگر دوست داشته باشید ما نزد شما بیائیم این کار بر ما آسان است.

حضرت امام رضاعلیه السلام پیغام دادند:

به او سلام برسان و بگو: آنچه اراده کرده ای دانستم و من فردا صبح انشاء اللَّه به سوی تو خواهم آمد.

حسن بن محمّد نوفلی گوید: هنگامی که یاسر رفت، امام علیه السلام رو به ما کرد و فرمود:

ای نوفلی؛ تو عراقی هستی و عراقی ها دقّت نظر دارند، چه فکر می کنی درباره این کار مأمون پسر عمویت که اهل شرک و علمای ادیان را گرد آورده است؟

عرض کردم: فدای شما شوم؛ می خواهد شما را بیازماید و دوست دارد از آنچه نزد شما است از علم و دانش آگاهی پیدا کند، کار خود را بر اساس نامطمئنّی بنا کرده و بد بنائی نهاده است.

امام علیه السلام فرمود: بنای او در این باب چیست؟

عرض کردم: دانشمندان علم کلام و اهل بدعت برخلاف علماء هستند؛ زیرا عالم مطلب درست را انکار نمی کند ولی علمای ادیان و متکلّمین و اهل شرک همه اهل انکار و دروغ بافی هستند، اگر بر آنان احتجاج کنی که خداوند تبارک و تعالی یکتا ویگانه است، خواهند گفت: یکتائی او را اثبات کن، و اگر بگوئی که محمّد رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم است خواهند گفت: رسالتش را ثابت کن، سپس شخص را کلافه می کنند واو دلیل خود را باطل می کند، و با او مغالطه می کنند تا دست از حرف خود بردارد، ازآنان پرهیز کن و مواظب باش فدایت شوم.

امام علیه السلام تبسّمی کرد، سپس فرمود:

ای نوفلی؛ آیا می ترسی که آنان دلیل مرا رد کنند؟!

ص: 117

عرض کردم: نه به خدا قسم؛ هرگز در مورد شما ترسی ندارم و امیدوارم که خداوند انشاء اللَّه شما را بر آنان پیروز سازد.

امام علیه السلام فرمود:

ای نوفلی؛ آیا دوست داری بدانی که مأمون چه زمانی از کار خود پشیمان می گردد؟ عرض کردم: آری.

فرمود: زمانی که احتجاج مرا با اهل تورات به تورات شان و با اهل انجیل به انجیل شان و با اهل زبور به زبورشان و با صابئین به کلام عبری و با زردشتی ها به فارسی و با رومیان به رومی و با صاحبان نظر و علمای ادیان هر یک به زبان ولغت خودشان بشنود و چون دلیل هر یک را باطل کردم و او را محکوم نمودم و اودست از گفتار خود برداشت و سخنان مرا پذیرفت مأمون خواهد فهمیدموضعی که اتّخاذ کرده شایسته او نیست و در این هنگام است که دچار پشیمانی می شود و هیچ حرکت و نیروئی جز به وسیله خداوند نیست.

چون صبح کردیم فضل بن سهل نزد ما آمد و به امام علیه السلام عرض کرد: فدای شماشوم؛ پسرعمویت منتظر شما است و همه دعوت شدگان اجتماع کرده اند، نظر شمادر آمدن چیست؟

امام علیه السلام فرمود: تو پیش برو و من إنشاء اللَّه خواهم آمد، سپس وضو گرفت وضوی نماز و شربت سویق )شوربا که با آرد گندم و جو درست کنند( آشامید و مقداری به مامرحمت کرد، سپس از منزل بیرون آمد و ما به همراه آن حضرت بیرون آمدیم تا برمأمون وارد گشتیم، مجلس سرشار از جمعیّت بود، محمّد بن جعفر )عموی آن حضرت( به همراه گروهی از طالبیین و هاشمیین و فرماندهان لشکر حضور داشتند.

همینکه حضرت امام رضاعلیه السلام وارد شدند مأمون بپا خاست، محمّد بن جعفر و تمام بنی هاشم به احترام آن حضرت برخاستند. امام علیه السلام و مأمون نشستند و آنان ایستاده بودند تا دستور داد بنشینند.

مأمون رو به حضرت امام رضاعلیه السلام کرد و مدّتی با آن حضرت گفتگو کرد سپس به

ص: 118

جاثلیق رو کرد و گفت: ای جاثلیق؛ این پسر عموی من علیّ بن موسی است و او ازفرزندان فاطمه علیها السلام دختر پیامبر ما و پسر علیّ بن ابی طالب علیه السلام است، دوست دارم با اوبه گفتگو بپردازی، بحث کنی، دلیل آوری و انصاف را از دست ندهی.

جاثلیق گفت: ای امیر مؤمنان! چگونه با کسی بحث کنم که بر من با کتابی احتجاج می کند که من منکر آن هستم و با گفتار پیامبری استدلال می کند که من به آن ایمان ندارم.

امام علیه السلام فرمود:

ای مسیحی؛ اگر با انجیل خودت بر تو احتجاج کنم و دلیل آورم می پذیری واعتراف می کنی؟

جاثلیق گفت: مگر می توانم آنچه را که انجیل به آن گویا است رد کنم، آری بخداقسم؛ گرچه برخلاف میل من باشد به آن اقرار خواهم کرد.

آن گاه امام علیه السلام بر او از انجیل خواند و ثابت کرد برای او که پیامبر ما در انجیل ذکرشده، سپس به او از عدد حواریّون حضرت عیسی و احوال ایشان خبر داد و با دلایل فراوانی احتجاج کرد و او به آن ها اقرار کرد، سپس کتاب شعیا و غیر آن را بر او قرائت کرد تا آن که جاثلیق گفت: اکنون کسی غیر از من از تو سئوال کند، به حقّ مسیح سوگند؛ هرگز گمان نمی کردم در میان علمای مسلمان مانند شما شخصیّتی باشد.

پس از آن، حضرت امام رضاعلیه السلام رو به «رأس الجالوت» کرد و با تورات و زبور وکتاب شعیا و حیقوق بر او استدلال نمود تا آنکه ساکت ماند و پاسخی برای گفتن نداشت.

سپس امام علیه السلام «هربذ اکبر» یعنی بزرگ زردشتیان را فراخواند و بر او استدلال فرمود به گونه ای که موقعیّت خود را از دست داد و جوابی برای گفتن نداشت، آن گاه حضرت امام رضاعلیه السلام رو به حاضرین کرد و فرمود:

اگر در میان شما کسی مخالف اسلام است و می خواهد سئوالی بپرسد بدون

ص: 119

هیچ گونه شرمندگی و خجالت بپرسد.

عمران صابی - که یکی از متکلّمین بود - از جا برخاست و عرض کرد: ای دانشمند؛ اگر تو دعوت به پرسش ننموده بودی اقدام به سئوال کردن نمی نمودم، من به شهر کوفه، بصره، شام و الجزیره سفر کرده ام، متکلّمین فراوانی دیده ام، کسی راتاکنون نیافته ام که برای من اثبات کند وجود واحدی را که غیر از او کسی قائم به وحدانیّت نباشد، آیا اجازه می دهی که از شما سئوال کنم؟

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

اگر در میان این جمعیّت کسی به نام عمران صابی باشد تو همان هستی.

عرض کرد: من عمران صابی هستم.

امام علیه السلام فرمود:

سئوال کن ولی انصاف را رعایت کن و از گفتار زشت و فاسد و اندیشه های نادرست و بیراهه رفتن بپرهیز.

عمران عرض کرد: به خدا قسم؛ ای سرور من؛ تنها می خواهم چیزی را برایم ثابت کنی که بتوانم به آن تمسّک جویم و چنگ بزنم و از آن تجاوز نخواهم کرد.

امام علیه السلام فرمود: از آنچه در خاطر داری سئوال کن.

مردم ازدحام کردند و نزدیک هم آمدند، حضرت امام رضاعلیه السلام بر او استدلال فرمودو به سئوالات او پاسخ گفت و گفتگو میان آن دو به طول انجامید تا آنکه وقت نمازفرارسید، امام علیه السلام رو به مأمون کرد و فرمود: هنگام نماز است.

عمران عرض کرد: سرور من؛ اکنون که دلم نرم گردیده پاسخ مرا ناتمام نگذار،امام علیه السلام فرمود: نماز می خوانیم و بازمی گردیم، و از جا برخاست، مأمون نیز برخاست.حضرت در اندرونی نماز خواند، و مردم به امامت جعفر بن محمّد نماز را بپا داشتند.پس از انجام فریضه، امام علیه السلام به جایگاه خود بازگشت و عمران را فراخواند و فرمود:ای عمران؛ سئوال کن.

ص: 120

او سئوالات خود را پیرامون آفریدگار متعال و صفات او مطرح کرد، و امام علیه السلام به همه آن ها پاسخ داد تا آن که فرمود: آیا درست فهمیدی ای عمران؟

عرض کرد: آری؛ فهمیدم ای سرور من و گواهی می دهم که خداوند آنگونه است که توصیف نمودی و او را یکتا دانستی، و این که محمّد بنده او است که به هدایت و دین حق مبعوث گشته، سپس رو به قبله به سجده افتاد و اسلام آورد.

حسن بن محمّد نوفلی گوید: متکلّمین دیگر که در مجلس حضور داشتند وقتی عمران صابی را مشاهده کردند که با آن همه سرسختی و جدال که کسی قادر نبود او رامحکوم نماید در برابر امام علیه السلام چنین کلامی گفت، آن ها نزدیک آن حضرت نیامدند وسئوالی را مطرح نکردند تا هنگام غروب فرا رسید، مأمون و حضرت امام رضاعلیه السلام برخاستند و به داخل حجره رفتند و مردم پراکنده شدند، من در میان جمعی از یاران وهمراهانم بودم که محمّد بن جعفر کسی را به دنبال من فرستاد و من نزد او رفتم.

محمّد بن جعفر گفت: ای نوفلی؛ دیدی دوستت امروز چه کرد؟ به خدا سوگند؛هرگز گمان نمی کردم که علیّ بن موسی بتواند این گونه در این موضوعات فرو رود واو را این گونه نمی شناختیم، آیا او در مدینه کلام تدریس می کرد یا دانشمندان علم کلام گرد او می آمدند؟

گفتم: آن ها که به حجّ می رفتند نزد او شرفیاب می شدند و از حلال و حرام و احکام الهی می پرسیدند و امام علیه السلام به آن ها جواب می داد و گاهی کسی می آمد که مناظره کند وامام علیه السلام برایش استدلال می فرمود.

محمّد بن جعفر گفت: ای ابا محمّد؛ من بر او نگرانم و می ترسم که این شخص براو حسد ورزد و او را مسموم سازد یا دچار بلائی نماید، تو به آن حضرت اشاره کن که از این گونه امور خودداری کند.

گفتم: از من نمی پذیرد، این شخص جز آزمودن آن حضرت چیزی در نظرنداشت و می خواست بفهمد که آیا از علوم پدرانش چیزی نزد او هست یا نه؟

ص: 121

محمّد بن جعفر گفت: به آن حضرت بگو: عمویت این گونه اظهار فضل ها رانمی پسندد و به خاطر عللی دوست دارد که از این کارها خودداری کنی.

هنگامی که من به منزل حضرت امام رضاعلیه السلام بازگشتم گفتار عمویش محمّد بن جعفر را به ایشان رساندم.

آن حضرت تبسّمی کرد و فرمود:

خدا عمویم را حفظ کند، نمی دانم چرا از این کار خوشش نمی آید.

سپس فرمود: نزد عمران صابی برو و او رانزد من آور.

عرض کردم: فدای شما شوم؛ من جای او را می دانم، او نزد بعضی از برادران شیعه است.

فرمود: اشکال ندارد، چهارپائی برایش حاضر کنید تا بیاید.

من نزد عمران آمده و او را آوردم. امام علیه السلام به او خوش آمد گفت، جامه ای به اوخلعت داد و به او پوشانید و ده هزار درهم طلبید و به او هدیه نمود.

عرض کردم: فدایت شوم؛ کار جدّت امیرالمؤمنین علیه السلام را در خاطر ما زنده کردی.

فرمود: باید اینگونه رفتار کرد. سپس دستور فرمود شام بیاورند. مرا طرف راست خود و عمران را در طرف چپ نشانید، پس از صرف شام به عمران فرمود:

اکنون به منزل بازگرد و فردا صبح زود نزد ما بیا تا از خوراکی های اهل مدینه به تو بدهم.

پس از آن، عمران با دانشمندان علم کلام از ادیان گوناگون اجتماع می کرد و حجّت و دلیل آنان را باطل می نمود تا آنکه از او کناره گرفتند. (1)

بحث و مناظره های جالب حضرت امام رضاعلیه السلام - که همیشه همراه با غلبه وپیروزی بر خصم بود - بر محبوبیّت حضرت امام رضاعلیه السلام در سراسر کشور پهناور آن زمان افزود و علاقه و توجّه مردم در سراسر کشور به آن حضرت، آنچنان گسترش

ص: 122

پیدا کرد که ترس و هراس از دست رفتن حکومت، مأمون و سایر بنی العبّاس رافراگرفت.

به این جهت او برای حفظ موقعیّت خود و شکست شخصیّت حضرت امام رضاعلیه السلام، برنامه هایی را طرح کرد تا شاید بتواند به هدف شوم خود دست یابد؛ ولی نقشه های او همیشه با شکست روبرو می شد و سیل علاقه و ارادت مردم در سراسرکشور پهناورِ آن زمان به حضرت امام رضاعلیه السلام رو به افزایش بود؛ تا سرانجام، آن جرثومه ننگینِ تاریخ، حضرت امام رضاعلیه السلام را شهید نمود.

بحث ها و مناظره های حضرت امام رضاعلیه السلام و غلبه و پیروزی کامل آن بزرگوار برآنان، روشنگر احاطه علمی و دانش بی شمار آن حضرت بود.

آری؛ بر اثر معجزات شگفت آور و بحث های بسیار مهمّ حضرت امام رضاعلیه السلام بابزرگترین دانشمندان زمان، محبوبیّت آن حضرت در میان مردم گسترش یافت وسرانجام مأمون تصمیم به شهادت آن حضرت گرفت.

هرثمة بن اعین گفت: بر سرور و مولایم حضرت امام رضاعلیه السلام در خانه مأمون واردشدم و در آنجا شایع شده بود که حضرت امام رضاعلیه السلام وفات یافته است و این درست نبود، من وارد شدم و اجازه ملاقات می خواستم.

هرثمه گوید: در میان خدمتگزاران مورد اعتماد مأمون، جوانی بود که او را «صبیح دیلمی» می گفتند، او به حق ولایت سرورم را داشت و او را واقعاً دوست می داشت،در آن هنگام خارج شد و چون مرا دید گفت:

ای هرثمه؛ حتماً می دانی که من مورد اطمینان مأمون بر امور پنهان و آشکار اوهستم، اکنون بدان که مأمون من و سی تن از غلامان مورد اطمینان دیگرش را که اهل سرّ او بودند در ثلث اول شب خواست، بر او داخل شدیم در حالی که شبش از زیادی شمع ها همچون روز شده بود و در مقابلش شمشیرهائی بیرون آمده از نیام بود، تیز وزهرآگین شده، ما را یکی یکی خواست و از هر کدام عهد و پیمان گرفت، و در آن

ص: 123

جایگاه از خلق خدا غیر از ما کسی نبود، به ما گفت:

این کار به عهده شما است و لازم است آنچه را بدان فرمان می دهم اجرا کنید وهرگز در مورد آن مخالفت نکنید، ما سوگند یاد کردیم که فرمانش را انجام دهیم.

آن گاه گفت: هر یک شمشیری بردارید و بروید تا بر علیّ بن موسی الرضا دراتاقش وارد شوید، او را در هر حالی که دیدید نشسته یا ایستاده و یا خوابیده، با اوسخن نگوئید و شمشیرهایتان را بر او فرود آورید، و گوشت، خون، مو، مغز واستخوان او را بهم بیامیزید، سپس فرشش را بر او بیفکنید و شمشیرهای تان را با آن پاک کنید و به سوی من بازگردید و برای هر یک از شما بر این کار و کتمان آن، ده کیسه درهم و ده قطعه زمین انتخابی بدهم و نزد من تا آن زمان که زنده باشم بهره مندخواهید بود.

«صبیح» ادامه داد: ما شمشیرها را به دست گرفتیم و بر آن حضرت در اتاقش واردشدیم، به پهلو خوابیده بود و انگشتان خود را حرکت می داد و کلامی می گفت که مانفهمیدیم.

غلام ها با شمشیرها به سوی او حمله ور شدند و من در حالی که ایستاده بودم و به او نگاه می کردم شمشیرم را پائین آوردم، گویا آمدن ما را خبر داشت، او لباس به تن نکرده بود که شمشیرها بر آن اثر نکند و کارگر نباشد. فرش را بر او پیچیدند و از آنجاخارج شدند تا بر مأمون وارد گشتند، از آن ها پرسید چه کردید؟

گفتند: آنچه ما را به آن دستور دادی انجام دادیم ای امیرالمؤمنین!!

گفت: هیچ کدام این مطلب را اعاده نکنید.

چون فجر طلوع کرد و هوا روشن شد مأمون خارج شد، سر برهنه در حالی که دکمه هایش را باز کرده بود به هیئت عزادار در مجلسش نشست و وفات آن حضرت را اظهار می کرد، سپس با سر و پای برهنه برخاست به طرف حجره حضرت امام رضاعلیه السلام به راه افتاد و من به همراه او بودم، وقتی در اتاق وارد شد صدای همهمه ای از

ص: 124

او شنید، لزره بر اندامش افتاد، به من گفت: نزد او کیست؟

گفتم: نمی دانم ای امیرالمؤمنین!!

گفت: بشتابید و نگاه کنید.

صبیح گفت: به سوی اتاق شتافتیم، سرورم بود که در محرابش نشسته نمازمی خواند و تسبیح می گفت، به سوی مأمون بازگشته و گفتیم: در محراب کسی رامی بینم که نماز می خواند و تسبیح می گوید.

از این خبر بهت زده شد و دوباره به خود لرزید و گفت: شما مرا فریب دادید، خدالعنتتان کند، آن گاه از میان آن گروه رو به من کرد و گفت: ای صبیح؛ تو او رامی شناسی، نگاه کن کیست که نزد او نماز می خواند.

صبیح گفت: من داخل شدم و مأمون بازگشت، چون به درگاه در رسیدم به من فرمود: ای صبیح.

گفتم: لبّیک مولای من، و به رو افتادم.

حضرت فرمود:

برخیز خداوند تو را رحمت کند، «یُریدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ»(1).

می خواهند که با دهان های خود نور خداوند را خاموش کنند و خداوند نور خود راکامل می گرداند؛ گرچه کافران را خوش آیند نباشد.

صبیح گفت: به سوی مأمون بازگشتم، چهره او را مانند پاره ای از پاره های شب تاریک یافتم، به من گفت: ای صبیح؛ چه خبر.

به او گفتم: ای امیرالمؤمنین!! به خدا قسم او در حجره اش نشسته بود، مرا صدا زدو به من چنین گفت.

ص: 125

صبیح گفت: مأمون که از گفته من مطمئن شد، دکمه هایش را بست و دستور دادلباس هایش را آوردند، پوشید و گفت: بگوئید علیّ بن موسی از هوش رفته بود واکنون به هوش آمده است.

هرثمه گفت: من خدا را شکر کرده و بسیار سپاس گفتم، سپس بر آقایم حضرت امام رضاعلیه السلام وارد شدم، چون مرا دید فرمود:

ای هرثمه؛ آنچه «صبیح» برایت گفت به کسی بازگو مکن، مگر آن که خداوندقلبش را با محبّت و ایمان به ولایت ما آزموده است.

گفتم: اطاعت می کنم ای آقای من. فرمود:

ای هرثمه؛ به خدا قسم مکر آن ها هیچ ضرری به ما نمی زند تا آنچه نوشته شده به زمان معیّن خود برسد.(1)

حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام، از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده اند که آن بزرگوار فرمودند:

... یملأ الأرض عدلاً وقسطاً وبرهاناً.(1)

)آن حضرت( سراسر گیتی را سرشار از عدالت، قسط و برهان می سازد.

به همین جهت، یکی از القاب حضرت مهدی عجّل اللَّه تعالی فرجه «حجّت» می باشد؛زیرا آن حضرت، حجّت و دلیل را بر همه مردم تمام می کنند و هر گونه مشکلی را بابیان و دلیل و حجّت آسان می سازند.

این، یکی از وجوه مشترک میان حضرت ثامن الحجج امام هشتم علیه السلام و حضرت حجّت امام زمان ارواحنا فداه می باشد.

اکنون جریانی را می آوریم که حضرت امام رضاعلیه السلام چگونه جسد بی جان یکی ازشیعیان را در آغوشِ محبّت گرفته و اظهار لطف و مهربانی نمودند.

می شود؟ پس اگر تقصیری در اعمال ایشان دیدیم از خدا می خواهیم که او را عفوکند و اگر کار خوب از او دیدیم از خدا برای او پاداش نیکو درخواست می کنیم.(1)

او که از مستی نمی توانست خوب حرف بزند، گفت: دست خودت را بیرون آورو این کیسه را بگیر و برای مولایم بفرست تا در موارد نیاز مصرف نماید.

من کیسه را گرفتم و او رفت، نگاه کردم دیدم به اندازه شصت دینار است.

گفتم: سوگند به خدا؛ این مصداق همان فرمایش مولایم امام رضاعلیه السلام است که درمورد دوست علی علیه السلام فرمود و در نامه اش خواسته خویش را نوشت.

من همه آنچه را که حضرت خواسته بود خریدم، و طیّ نامه ای رفتار آن همسایه رانیز نوشته و برای حضرتش فرستادم.

حضرت نوشت:

این از همان موارد است.(1)

از این جریان استفاده می شود که اساس کار، ولایت و دوستی اهل بیت علیهم السلام است وسرانجام باعث نجاتِ کسانی که دارای آن هستند، می شود و پذیرش هدایای یک فردگنهکار، دلیل بر لطف و مهربانی نسبت به او می باشد.

این گونه جریانات، دلیل بر شدّت رأفت و مهربانی حضرت امام رضاعلیه السلام نسبت به دوستان و شیعیان شان می باشد. به این جهت یکی از القاب آن حضرت، «امام رئوف»است.

تاکنون مطالبی را بیان کردیم تا آنان که به آستان حضرت امام رضاعلیه السلام شرفیاب شده و به بارگاه ملکوتی آن بزرگوار وارد می شوند، بدانند انسان در همه زمان ها، از کودکی تا جوانی و بزرگسالی، تا پس از مرگ و جدایی از این جهان، می تواند در پناه مقام عظیم ولایت و مورد توجّه و عنایات اهل بیت علیهم السلام باشد.

ما باید لحظاتی را که در حرم امام رئوف حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام هستیم قدر بدانیم و آگاه باشیم که ممکن است در هنگام زیارت، بزرگترین تحوّل روحی برای ما ایجاد شود و با نگاه آن حضرت، از خاک به افلاک رسیم.

ص: 130

ما باید با دعا برای تعجیل ظهور امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه که مظهر رأفت و مهربانی خداوند در سراسر عالم هستند، به این وظیفه مهمّ و حیاتیِ خود عمل نماییم تا انشاء اللَّه با حضور در دولت کریمه آن حضرت، نظاره گر رأفت و مهربانی آن بزرگوار در سراسرجهان باشیم.

خلأ از دوران دانشجویی در من بوده و تاکنون رفع نشده است و گاهی بدان مبتلامی شوم.

همسرم گفت: اتّفاقاً من نیز چنین حالتی دارم. پی بردم که این احساس خلأدرونی، درک مشترک هر دوی ما است؛ در نتیجه تصمیم گرفتیم برای رفع آن،چاره ای بیندیشیم. در آغاز بنا گذاشتیم که بیشتر به کلیسا رفت و آمد داشته باشیم و به مسایل معنوی بپردازیم تا شاید آن خلأ برطرف شود.

ارتباطمان را با کلیسا و مسایل معنوی گسترش دادیم و در آن زمینه، کتاب هایی رانیز مطالعه کردیم؛ امّا آن خلأ و عطش معنوی رفع نشد.

چون شنیده بودیم که در کشورهای شرقی، به ویژه چین و هندوستان مذاهبی وجود دارند که مردم را به ریاضت و انجام تمرین های ویژه ای برای رسیدن به حقیقت دعوت می کنند، تصمیم گرفتیم به آن کشورها سفر کنیم، و چون چین، ازدیگر کشورهای شرقی، به آمریکا نزدیک تر است، ابتدا به چین سفر کردیم. در چین از مسئولان سفارت آمریکا خواستیم کسانی را که در آن کشور در زمینه مسایل معنوی و ریاضت سرآمدند، به ما معرّفی کنند. آن ها شخصی را به ما معرّفی کردند که می گفتند رهبر روحانیان مذهبی چین و بزرگ ترین شخصیّت معنوی آن کشور است.

با کمک سفارت، موفّق شدیم نزد او برویم و با راهنمایی و کمک او مدّتی به ریاضت مشغول شدیم، امّا کمبود معنوی و خلأ درونی ما برطرف نشد.

از چین به تبّت رفتیم. در آن جا و در دامنه های کوه هیمالیا معبدهایی بود که عدّه ای در آن ها به عبادت و ریاضت می پرداختند. به ما اجازه دادند که به یکی از معبدها راه یابیم و مدّتی به ریاضت بپردازیم.

ریاضت هایی که در آنجا متحمّل می شدیم، بسیار سخت بود؛ از جمله چهل شب روی تختی که روی آن، میخ های تیزی کوبیده بودند می خوابیدیم. پس از گذراندن مدّتی در آن جا و انجام ریاضت ها و عبادت ها، باز احساس کردیم خلأ درونی ما همچنان باقی است.

ص: 133

از آن جا به هندوستان رفتیم و با مرتاضان فراوانی تماس گرفتیم و مدّتی در آن جا به ریاضت پرداختیم، امّا نتیجه نگرفتیم و مأیوس شدیم.

سرانجام این تصوّر در ما پدید آمد که اصلاً در عالم، واقعیّتی وجود ندارد که بتواند خلأ درونی انسان را برطرف کند.

ناامیدانه تصمیم گرفتیم از طریق خاورمیانه به اروپا و سپس آمریکا رهسپار شویم.از هندوستان به پاکستان و از طریق افغانستان به ایران آمدیم و ابتدا وارد شهر بزرگ مشهد شدیم و آن را شهر عجیبی یافتیم که نمونه آن را تاکنون مشاهده نکرده بودیم:

در وسط شهر، ساختمانی جالب و باشکوه با گنبد و گلدسته های طلا که پیوسته انبوهی از مردم به آن رفت و آمد داشتند ما را به خود جلب کرد.

پرسیدم: اینجا چه خبر است و این مردم چه دینی دارند؟ گفتند: این مردم مسلمانند و کتاب مذهبی آنان قرآن است و در این شهر و در این ساختمان یکی ازرهبران مذهبی آن ها که به او امام می گویند، دفن شده است.

پرسیدم: امام کیست و چه می کند؟

گفتند: امام علیه السلام، انسان کاملی است که دارای عالی ترین مراحل کمال انسانی است واو با داشتن آن مقام، دیگر مرگی ندارد و پس از رخت بربستن از دنیا نیز زنده است.

مسلمانان چون چنین اعتقادی دارند؛ به زیارت امام شان می روند و با عرض ادب و احترام از او حاجت می خواهند و امام علیه السلام نیاز آن ها را برآورده می سازد.

گفتم: قسمت های مهمّی از قرآن را برای ما نقل کنید.

گفتند: در یکی از آیات قرآن آمده است که هر چیزی خدا را تسبیح می گوید.

آن سخنان برای ما معمّایی شد که چطور با این که امام آن ها مرده است، باز او رازنده می دانند و افزون بر این معتقدند که همه چیز، حتّی کوه ها و درختان، خدا راتسبیح می گویند! باور نکردیم و تصمیم گرفتیم برای تماشا وارد حرم رضوی شویم.

در صحن، یکی از خادمان که وسیله ای شبیه چماق با روکش نقره در دست داشت، وقتی متوجّه شد ما خارجی هستیم، از ورودمان به صحن جلوگیری

ص: 134

کرد و گفت: ورود خارجی ها ممنوع است.

گفتم: ما چندین هزار کیلومتر در دنیا سفر کرده ایم و به اماکن گوناگون واردشده ایم و هیچ کجا به ما نگفتند که ورود خارجی ممنوع است، چرا شما از ورود ماجلوگیری می کنید؟ قصد ما فقط تماشای این محلّ است و نیّت بدی نداریم. هر چه اصرار کردیم، فایده ای نداشت و از ورود ما جلوگیری کردند.

ما با ناراحتی از آن جا دور شدیم و در آن حوالی روبروی مسافرخانه ای لب جوی آب نشستیم(1)، من مدّتی به فکر فرو رفتم که نکند در عالم حقیقتی باشد که در این جانهان است و ما نمی شناسیم؟ اگر در اینجا خبری باشد و آنان ما را راه ندهند تا از آن آگاه شویم، برایمان سخت حسرت آور و رنج آور است که با آن همه زحمت، تلاش وتحمّل رنج سفر از رسیدن به آن حقیقت محروم بمانیم. بی اختیار گریه ام گرفت ومدّتی گریستم.

ناگهان این فکر به ذهنم خطور کرد که آن شخص مدفون یا امام و انسان کامل است و آن ها راست می گویند، یا دروغ می گویند و او انسان کامل نیست؛ اگر آن ها راست بگویند و به واقع او زنده است و بر همه جا احاطه دارد، خودش می داند که ما به دنبال چه هدفی این همه راه آمده ایم و باید ما را دریابد و اگر آنان دروغ می گویند، ضرورتی ندارد به تماشای آن جا برویم.

همین طور که اشک می ریختم و خود را تسلّی می دادم، دست فروشی که تعدادی آیینه، مهر و تسبیح در دست داشت، نزدم آمد و به زبان انگلیسی و با لهجه شهر خودمان گفت: چرا ناراحتی؟

سر بلند کردم و جریان را برای او گفتم که ما برای کشف حقیقت به چندین کشورسفر کرده ایم و سال ها ریاضت کشیده ایم و اکنون که به این جا آمده ایم، به حرم راهمان نمی دهند.

گفت: ناراحت نباش برو. راهتان می دهند!

ص: 135

گفتم: الآن ما به آن جا رفتیم و راهمان ندادند.

گفت: آن وقت اجازه نداشتند. من در آن لحظه فکر نکردم که چطور آن دست فروش به انگلیسی آنهم با لهجه محلّی با من حرف می زند و از کجا خبر دارد که پیش تر خادمان حرم اجازه نداشتند ما را راه بدهند و اکنون اجازه دارند، و چرا من راز دلم را برای اوگفتم؟!

سرانجام به سوی حرم راه افتادیم و وقتی به درِ صحن رسیدیم، خادم مانع ورود مانشد. پیش خود گفتم: شاید ما را ندیده است. برگشتیم و به او نگاه کردیم؛ امّا اوعکس العملی نشان نداد.

وارد صحن شدیم و به راهروی رسیدیم که جمعیّت انبوهی از آن جا وارد حرم می شدند ما نیز همراه جمعیّت وارد راهرو شدیم.

فشار جمعیّت ما را از این سو به آن سو می کشاند تا این که به درِ حرم رسیدیم؛ امّاناگهان من احساس کردم که اطرافم خالی است و هر چه جلو رفتم، پیرامونم خلوت ترمی شد و بدون مزاحمت و فشارِ جمعیّت به پنجره های ضریح مقدّس رسیدم و مشاهده کردم که درون ضریح، شخصی ایستاده است.

بی اختیار تعظیم و سلام کردم. آن حضرت با لبخند جواب سلام مرا داد و فرمود: چه می خواهی؟

من هر چه پیش تر در ذهنم بود، یکباره از ذهنم رفت و هر چه خواستم بگویم که چه می خواهم چیزی به ذهنم نیامد. فقط یک مطلب به ذهنم آمد و در محضرحضرت گفتم و آن این بود که من شنیده ام در قرآن آمده است: همه موجودات خدا راتسبیح می گویند! وقتی آن مطلب را عرض کردم، فرمود: به تو نشان می دهم.

بعد بی اختیار از حرم بیرون آمدم، باز احساس کردم که پیرامونم خلوت است وکسی مزاحم من نمی شود، خداحافظی کردم و از حرم خارج شدم امّا مبهوت مانده بودم.

وقتی از حرم خارج و به صحن وارد شدم، حالتی به من دست داد که می شنیدم هر

ص: 136

چه پیرامون من وجود دارد از در و دیوار و درخت و زمین و آسمان همه تسبیح می گویند.

با مشاهده این صحنه، دیگر چیزی نفهمیدم و بی هوش به روی زمین افتادم، پس از به هوش آمدن خود را در اتاقی بر روی تختی دیدم که عدّه ای آب به صورتم می ریختند تا به هوش آیم.

پس از آن واقعه، متوجّه شدم که در عالم، حقیقتی وجود دارد و آن حقیقت در این جااست و انسان می تواند به مقامی برسد که مرگ و زندگی برای او یکسان باشد و مرگ نداشته باشد و همچنین پی بردم که قرآن راست می گوید که همه چیز تسبیح گوی خدااست.

از این جریان چنین نتیجه می گیریم که مردم هر چند در دنیا و مادیّات غرق شده باشند، اگر از آن دل ببرند و به راستی جویای راهِ هدایت شوند، راهنمایان الهی از آنان دستگیری می کنند؛ همان گونه که در این جریان، حضرت امام رضاعلیه السلام دو جوان مسیحی را به راه راست راهنمایی نمودند.

آری؛ اگر انسان برای پیدا کردن راه، صداقت داشته باشد؛ گرچه مدّتی به بی راهه رود، سرانجام راهنمایی شده و راه اصلی را پیدا می کند.

با اطمینان و یقین می توان گفت: اگر در آنچه تاکنون خوانده اید، دقّت و توجّه کرده باشید، در فکر و اندیشه شما تأثیر نیکویی داشته است.

بنابراین تا می توانید هنگام زیارت، توجّه بیشتری داشته باشید و عظمت حضرت امام رضاعلیه السلام را - که ولایت بر ما سوی اللَّه دارند و حجّت خداوند در زمین تاکهکشان ها و... می باشند - به خاطر داشته باشید.

لحظه هایی را که در بارگاه آن حضرت و در حضورشان هستید غنیمت بشمارید وبدانید حضرت امام رضاعلیه السلام از شما چه انتظاری دارند! و با دعا نمودن برای هرچه زودتر فرارسیدن دولت کریمه امام زمان عجّل اللَّه تعالی فرجه، وظیفه خود را انجام داده و به این وسیله، لطف و عنایت حضرت امام رضاعلیه السلام را به خود بیشتر کنید.

ص: 137

از خداوند بزرگ و مهربان می خواهم که این اثر را قبول نموده و مؤثّر فرماید و ازامام رئوف حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام و حضرت بقیّة اللَّه الأعظم امام زمان ارواحنافداه طلب عفو و رأفت نموده و اگر تألیف این کتاب از ثواب برخوردار باشد، آن را به شفیعه روز جزا اخت الرّضا حضرت فاطمه معصومه علیها السلام که ریزه خواری از ریزه خواران خوان آن خاتون دو عالم هستم، هدیه می نمایم.

ملتمس دعا

مرتضی مجتهدی سیستانی

ص: 138

صحیفه رضویه

ص: 139

ص: 140

سوره «یس» خوانده می شود.(1)

خواندن این نماز که در رکعت اوّل سوره «الرحمن» و در رکعت دوّم سوره «یس»خوانده شود، اختصاص به زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام ندارد و آن را در حرم های مطهّر سایر ائمّه علیهم السلام نیز می توان خواند.

وَمَوْلایَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضا عَلَیْهِمَا السَّلامُ.(1) أَللَّهُمَّ صَلّ

و مولایم علیّ بن موسی الرضا است که بر آن دو سلام و درود باد. خداوندا؛ بر

عَلی مُحَمَّدٍ وَالِهِ، وَتَقَبَّلْهُما مِنّی، وَأْجُرْنی عَلَیْهِما أَفْضَلَ أَمَلی

محمّد و آل او درود فرست، و این دو )رکعت( را از من قبول فرما، و بر این دو )رکعت( پاداش ده به من برترین آرزو وَرَجآئی فیکَ وَفی وَلِیِّکَ، یا وَلِیَّ الْمُؤْمِنینَ.(2)

و امیدم را که به تو و به ولیّت دارم، ای ولیّ مؤمنان.

انماز زیارت

به نیابت از عدّه ای از افراد

شخص، امام را با یکی از زیارت های مخصوصه زیارت کنید، و بعد از آن، دو رکعت نماز زیارت بخوانید و سپس بگویید:

أَللَّهُمَّ ما أَصابَنی مِنْ تَعَبٍ أَوْ نَصَبٍ أَوْ سَغَبٍ أَوْ لُغُوبٍ، فَأْجُرْ

خداوندا؛ در مقابل رنج و ناراحتی و گرسنگی و خستگی که در این سفر به من رسیده،

فُلانَ بْنَ فُلانٍ عَلَیْهِ...(1) .(2)

فلانی فرزند فلانی را پاداش بده.

ص: 146

می بخشد و در بهشت که جایگاه ابدی است ساکن می گرداند.(1)

نماز حاجت از امام رضاعلیه السلام

مرحوم علّامه مجلسی فرموده: این نماز از نمازهای مشهور است و عامّه و خاصّه در کتب خود روایت کرده اند و بعضی آن را از نمازهای روز جمعه شمرده اند و ازروایت، اختصاصی معلوم نمی شود و ظاهراً در سایر روزها نیز می توان انجام داد.(1)

مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ مُوسی، ده مرتبه: بِحَقّ امام کاظم علیه السلام، به حقّ امام رضاعلیه السلام، به حقّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، ده مرتبه: بِحَقّ امام جوادعلیه السلام، به حقّ امام هادی علیه السلام، به حقّ حَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ، ده مرتبه: بِحَقِّ الْحُجَّةِ.

امام حسن عسکری علیه السلام، به حقّ حضرت حجّت علیه السلام.

)و اگر چنین کردی( پیش از آنکه از جایت برخیزی، خداوند حاجتت رابرآورده می سازد.(1)

عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ.

از رحمت دیگران بی نیاز نمایی.

سپس طرف راست صورت را به زمین بگذار و بگو:

یا مُذِلَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنیدٍ، وَمُعِزَّ کُلِّ ذَلیلٍ، وَحَقُّکَ قَدْ بَلَغَ الْمَجْهُودُای ذلیل کننده هر زورگوی عنادپیشه؛ و عزیزکننده هر خوارشده؛ سوگند به حقّ تو که در این امر تاب و توان و طاقتم مِنّی فی أَمْرٍ کَذا، فَفَرِّجْ عَنّی.

به پایان رسیده، پس فرجی و گشایشی برای من برسان.

سپس طرف چپ صورت را بر زمین بگذار و همین دعا را بخوان، سپس به سجده بازگرد و همین دعا را بخوان، که خداوند غم و غصّه ات را برطرف کندو حاجتت را برآورده فرماید.(1)

تسبیح )نماز جناب جعفر طیّار( و با همان کیفیّت جز اینکه قرائت در اینجاپانزده مرتبه است(1)، پس از نماز سجده کن و در سجده ات بگو:

أَللَّهُمَّ إِنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلی قَرارِ أَرْضِکَ فَهُوَخداوندا؛ هر معبودی از کنار عرش تا قعر و انتهای زمین هر کجا که باشدباطِلٌ سِواکَ، فَإِنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الْحَقُّ الْمُبینُ، إِقْضِ لی حاجَةً کَذاباطل و ناروا است؛ جز ذات مقدّست که سزاوار پرستش است و تنها تو هستی که خداوند حق آشکاری، حاجت مرا - که فلان وَکَذا، اَلسَّاعَةَ السَّاعَةَ.

و فلان است - در همین ساعت، در همین ساعت برآورده ساز.

و نسبت به آنچه می خواهی اصرار و التماس نما(2)، ]در «مکارم الأخلاق» افزوده است: وقتی حاجتت برآورده شد، نماز شکر بجای آور(3)].

روز چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را روزه بگیرد و روز جمعه سر خود را با گُل خطمی بشوید، پاکیزه ترین لباسش را بپوشد و خود را با بهترین عطر خوشبوسازد، سپس از مال خود به اندازه ای که ممکن است به مسلمانی صدقه دهد،سپس زیر آسمان رود - که پوششی بین او و آسمان نباشد - و دو رکعت نمازبخواند:

در رکعت اوّل یک مرتبه سوره «حمد» و سپس «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را پانزده مرتبه بخواند، سپس به رکوع رود و پانزده مرتبه آن را بخواند، سر از رکوع برداردپانزده مرتبه، به سجده رود پانزده مرتبه، سر از سجده بردارد پانزده مرتبه، به سجده رود پانزده مرتبه، و سر از سجده بردارد پانزده مرتبه آن را بخواند.

سپس برخیزد و رکعت دوّم را مانند رکعت اوّل بجا آورد، سپس تشهّد رابخواند و سلام دهد و پانزده مرتبه آن را بخواند، سپس به سجده رود و پانزده مرتبه بخواند، بعد از آن طرف راست صورت را بر زمین گذارد و پانزده مرتبه بخواند، پس از آن طرف چپ صورت را بر زمین نهد و پانزده مرتبه بخواند، آنگاه به سجده رود و در حال گریه این دعا را بخواند:

یا جَوادُ یا ماجِدُ، یا واحِدُ یا أَحَدُ یا صَمَدُ، یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ ای بخشنده؛ ای شکوهمند؛ ای یگانه؛ ای یکتا؛ ای بی نیاز؛ ای کسی که فرزند ندارد )چیزی از او تولّد نیافته و جدا نگشته( ویُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ، یا مَنْ هُوَ هکذا وَلا هکَذا غَیْرُهُ،فرزند کسی نیست )از چیزی به وجود نیامده و جدا نگشته( و احدی هم شأن او نیست، ای کسی که اینگونه ای و با این اوصافی و غیرأَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلی قَرارِ أَرْضِکَ باطِلٌ از تو هیچکس اینگونه نیست )و این اوصاف را ندارد(، گواهی می دهم که هر معبودی از عرش تا فرش جز ذات مقدّس و باعظمت وإِلّا وَجْهَکَ جَلَّ جَلالُکَ، یا مُعِزَّ کُلِّ ذَلیلٍ، وَیا مُذِلَّ کُلِّ عَزیزٍ،بلندمرتبه ات باطل است، ای عزیز کننده هر ذلیل و خوار، و ای ذلیل کننده هر عزیز و قدرتمند، تَعْلَمُ کُرْبَتی، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِهِ، وَفَرِّجْ عَنّی.

تو اندوه مرا می دانی، پس بر حضرت )محمّد( و آل او درود فرست و مرا گشایش عنایت فرما.

ص: 153

سپس طرف راست صورت را بر خاک نهد و سه مرتبه این دعا را بخواند، پس ازآن طرف چپ را بر زمین نهد و سه مرتبه دعا را بخواند.

نماز حاجت در روز جمعه ...

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

وقتی که بنده ای چنین عملی را انجام داد، خداوند حاجت او را برآورده می سازد، و باید در مورد حاجتش به خدا، به محمّد و آل محمّد علیه وعلیهم السّلام متوسّل شود و آن ها را یکی بعد از دیگری نام ببرد.(1)

انماز حاجت در روز جمعه به گونه دیگر

عنوان شکر آن بجای آور؛ در رکعت اوّل سوره «حمد» و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»، دررکعت دوّم سوره «حمد» و «قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ» را بخوان، در رکوع رکعت اوّل بگو: «اَلْحَمْدُ للَّهِِ شُکْراً، شُکْراً للَّهِِ وَحَمْداً»؛ )و در سجده آن بگو:«شُکْراً للَّهِِ وَحَمْداً»،( و در رکوع و سجده رکعت دوّم بگو:

اَلْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی قَضی حاجَتی، وَأَعْطانی سُؤْلی وَمَسْأَلَتی.(1)سپاس خداوندی را که حاجتم را برآورده نمود، خواسته و درخواست مرا عطا کرد.

انماز حاجت )مخصوص ازدواج(

که از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده است

این نماز نیز منسوب به حضرت امام رضاعلیه السلام است:

هر گاه خواستی ازدواج کنی از خداوند طلب خیر کن و در پی آن برو، سپس دورکعت نماز بخوان و دست هایت را )برای دعا( بالا ببر و بگو:

أَللَّهُمَّ إِنّی اُریدُ التَّزْویجَ فَسَهِّلْ لی مِنَ النِّسآءِ أَحْسَنَهُنَّ خَلْقاًخداوندا؛ می خواهم ازدواج کنم، پس فراهم کن برای من از زنان؛ نیکوترین آن ها را از جهت نقش و نگاروَخُلْقاً، وَأَعَفَّهُنَّ فَرْجاً، وَأَحْفَظَهُنَّ نَفْساً فِیَّ وَفی مالی،و خُلق و خوی، و پاکدامن ترین آن ها، و حفظ کننده ترین آن ها خود را در مورد من و مال من، وَأَکْمَلَهُنَّ جَمالاً، وَأَکْثَرَهُنَّ أَوْلاداً.(2)

و کاملترین آن ها از جهت زیبائی و جمال، و فراوانترین آن ها از جهت آوردن فرزند.

ص: 155

ص: 156

نماز حضرت امام رضاعلیه السلام

مرتبه سوره «حمد» و ده مرتبه سوره «هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ» خوانده می شود.(1)

به من فرمود:

إیتِ مسجد النّبیّ صلی الله علیه وآله وسلم فی غیر وقت صلاة، فصلّ رکعتین واستخر اللَّه تعالی مائة مرّة، وانظر أیّ شی ء یقع فی قلبک فاعمل به.(1)

به مسجد رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در غیر وقت نماز برو، پس دو رکعت نماز بخوان و صدمرتبه از خدا طلب خیر کن، آنگاه ببین انجام چه کاری به قلبت الهام می شود، به آن عمل کن.

انماز استسقاء یا طلب باران

هاطِلاً مُنْهَطِلاً مُتَهاطِلاً، رَغَداً هَنیئاً مَریئاً، دائِماً رَوِیّاً سَریعاً،پیوسته، پیاپی، با قطره های درشت، فراخ، گوارا، خوش عاقبت، بادوام، سیراب کننده، شتابان روان،عامّاً مُسْبِلاً نافِعاً غَیْرَ ضارٍّ، تُحْیی بِهِ الْعِبادَ وَالْبِلادَ، وَتَنْبُتُ بِهِ فراگیر، گسترده بر روی زمین، سودمند، بدون آسیب. به وسیله آن بندگان و شهرها را زنده گردانی، والزَّرْعَ وَالنَّباتَ، وَتَجْعَلُ فیهِ بَلاغاً لِلْحاضِرِ مِنَّا وَالْبادِ. أَللَّهُمّ زراعت و گیاه را برویانی، و در آن قرار دهی رساننده برای شهرنشینان و بادیه نشینان. خداوندا؛أَنْزِلْ عَلَیْنا مِنْ بَرَکاتِ سَمآئِکَ مآءً طَهُوراً، وَأَنْبِتْ لَنا مِنْ بَرَکاتِ از برکات آسمانت بر ما آبی پاک نازل کن، و از برکات أَرْضِکَ نَباتاً مُسْقِیاً، وَتُسْقیهِ مِمَّا خَلَقْتَ أَنْعاماً وَاُناسِیَّ کَثیراً.زمینت گیاهی سیراب کننده برای ما برویان، و چهارپایان و مردمان را که آفریده ای زیاد سیراب کنی.أَللَّهُمَّ ارْحَمْنا بِمَشایِخٍ رُکَّعٍ، وَصِبْیانٍ رُضَّعٍ، وَبَهآئِمٍ رُتَّعٍ،خداوندا؛ به ما رحم کن به خاطر پیران رکوع کننده و کودکان شیرخوار و حیوانات علفخوار وَشُبَّانٍ خُضَّعٍ.(1)

و جوانان فروتن.

بر تو باد به نماز جعفر بن ابی طالب؛ زیرا در آن، فضل و فضیلت فراوانی است.

... و هر وقت از شب یا روز که خواستی در صورتی که وقت نماز واجب نباشدمی توانی نماز جعفر را بخوانی و اگر خواستی آن را از نوافل حساب کن و اگر عجله داشتی آن را بدون تسبیح بخوان سپس تسبیحات آن را انجام بده.

هرگاه خواستی آن را بجا آوری نماز را با یک تکبیر شروع کن، سپس در رکعت اوّل بعد از «حمد»، سوره «عادیات»، در رکعت دوّم «إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْض»(1)،در رکعت سوّم «إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّه»، و در رکعت چهارم «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد» رابخوان و اگر خواستی در تمام رکعات بعد از سوره «حمد» می توانی «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد» را بخوانی.

و هر گاه تسبیح را در رکوع یا سجده و یا در حال قیام فراموش کردی، هر وقت به یادت آمد آن را انجام بده.

و کیفیّت آن چنین است:

بعد از قرائت «حمد» و سوره، پانزده مرتبه بگویی: «سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ للَّهِِ وَلاإِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَاللَّهُ أَکْبَرُ»، و در رکوع ده مرتبه و پس از سر برداشتن از رکوع ده مرتبه، و در سجده اوّل ده مرتبه و بین دو سجده ده مرتبه و در سجده دوّم ده مرتبه و بعد از سر برداشتن از سجده دوّم ده مرتبه تسبیحات را بگو که مجموع آن هفتاد و پنج مرتبه می شود.

سپس برخیز و رکعت دوّم را مانند رکعت اوّل انجام بده و بعد از آن، تشهّد وسلام نماز را بخوان و پس از آن، دو رکعت دیگر را مانند دو رکعت اوّل بجای آور.(2)

بنابراین، تعداد تسبیحات اربعه در چهار رکعت، سیصد مرتبه می شود.

ص: 163

و مخالفان نیز این نماز را مستحب می دانند مگر اندکی از ایشان، ولی اکثر آنان به اعتبار عداوت باطنی که با امیرالمؤمنین علیه السلام و نزدیکان آن حضرت دارند، این نماز رابه عبّاس عموی پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم نسبت داده اند.

بعد از نوافل شبانه روزی، نمازی به حسب صحّت سند و کثرت ثواب به این نمازنمی رسد.(1)

مرحوم علّامه مجلسی احکام این نماز را در چند مقصد بیان نموده که خلاصه آن را می آوریم:

اوّل: بدان که مشهور میان علما آن است که نماز جعفر را به جای نوافل شبانه روزی می توان انجام داد که به جای هر دو حساب شود و همچنین به نیّت قضای نافله می توان انجام داد و احادیث بر این مضامین وارد شده است.

دوّم: در روایات وارد شده است و اکثر علما گفته اند: کسی که ضرورتی و تعجیلی داشته باشد، می تواند نماز جعفر را بدون تسبیحات بجا آورد و تسبیحات را در راه بخواند.

سوّم: در حدیث صحیح وارد شده است: کسی که دو رکعت از نماز جعفر رابخواند و برای او کار ضروری پیش آید، می تواند دنبال آن کار برود و دو رکعت دیگررا در وقت دیگر بخواند و اگر بدون عذر چنین نکند و همه را باهم بخواند بهتراست.

چهارم: روایت معتبری از حضرت قائم علیه السلام وارد شده است که اگر کسی تسبیحات نماز جعفر را فراموش کند، هر وقت به خاطرش آمد بخواند.

پنجم: در تعیین سوره هایی که مستحبّ است در این نماز خوانده شود اختلاف است و مشهور آن است که در رکعت اوّل )بعد از سوره حمد( «إِذا زُلْزِلَت» و در دوّم«وَالْعادِیات» و در سوّم «إِذا جآءَ نَصْرُ اللَّهِ» و در چهارم «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» باید خواند.

ص: 165

و ابن بابویه و پدرش در رکعت اوّل «وَالْعادِیات» و در رکعت دوّم «إِذا زُلْزِلَت»گفته اند.

و در روایتی در رکعت اوّل «إِذا زُلْزِلَت» و در دوّم «إِذا جآءَ نَصْرُ اللَّهِ» و در سوّم «إِنَّاأَنْزَلْناهُ» و در چهارم «توحید» وارد شده است.

و در روایت صحیحی فرموده اند که در هر رکعت «قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ» و «قُلْ هُوَاللَّهُ أَحَدٌ» هر دو را بخواند.

و در روایتی وارد شده است: هر سوره را که می خواهد بخواند، و ابن بابویه گفته است: همه را با سوره «توحید» می تواند بجا آورد و ظاهراً همه خوبست؛ اگرچه اوّل و سوّم افضل است.

ششم: مشهور آن است که تسبیحات را بعد از سجده دوّم رکعت اوّل و سوّم نشسته می خواند و بعضی گفته اند بعد از برخاستن به رکعت دیگر پیش از قرائت می خواند وعمل به مشهور اولی است.

هفتم: بعضی گفته اند که چهار رکعت را به یک سلام بخواند و مشهور و اقوی دوسلام است چنانچه گذشت.

هشتم: مشهور میان علماء آنست که تسبیحات این نماز را پیش از رکوع و بعد ازقرائت باید خواند و ابن بابویه موافق بعضی از روایات قائل شده است که مخیّر است میان آنکه پیش از قرائت بخواند یا بعد از قرائت و عمل به مشهور اقوی و اولی است.(1)

ص: 166

سئوال کردم که پیش از زوال چند رکعت باید خواند؟ فرمود:

در آغاز صبح و بامدادان شش رکعت، بعد از آن شش رکعت دیگر، و پس از آن شش رکعت که مجموعاً هجده رکعت می شود و دو رکعت بعد از زوال و دو رکعت بعد از عصر که بیست و دو رکعت می گردد.(1)

انماز نافله و فریضه ظهر جمعه

می شد مردم خسته می شدند و آن را رها می کردند و بعد از نماز برای خطبه نمی نشستند و متفرّق می گشتند؛ لذا پیش از نماز قرار داده شده تا مردم به خاطر نماز بمانند و پراکنده نشوند و امّا نماز عید فطر و قربان در هر سال بیش ازدو بار نیست و آن عظمتش بیشتر از نماز و ازدحام در آن زیادتر و مردم به آن راغب ترند و اشتیاقشان افزونتر است و اگر عدّه ای متفرّق شوند بیشتر مردم باقی می مانند، و آن تعدادش در سال زیاد نیست که خسته کننده باشد و آن راسبک شمارند.(1)

در پاسخ ما فرمودند:

هنگامی که شب اوّل ماه رمضان فرارسید، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم نماز مغرب راخواند، سپس چهار رکعت نافله ای که هر شب بعد از نماز مغرب خوانده می شودبجای آورد، پس از آن هشت رکعت نماز خواند، و چون نماز عشاء و آن دو رکعت نافله نشسته بعد از آن را بجای آورد برخاست و دوازده رکعت دیگر خواند،سپس وارد منزل گردید.

مردم که مشاهده کردند رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم با فرارسیدن ماه رمضان به نمازهای خود افزود، در مورد آن از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم سئوال کردند و علّت را جویا شدند.

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: این نمازها را به خاطر برتری ماه رمضان بر سایرماههای دیگر بجا آوردم.

شب دیگر که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم اراده فرمودند نافله ها را بجای آورند، مردم پشت سر حضرت صف کشیدند و جماعت تشکیل دادند، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم رو به آن ها کرده و فرمود:

أیّها النّاس؛ إنّ هذه الصّلاة نافلة ولن تجتمع للنّافلة، فلیصلّ کلّ رجل منکم وحده، ولیقل ما علّمه اللَّه من کتابه، واعلموا أنّه لاجماعة فی نافلة.

این نمازها نافله است و نافله را نباید با جماعت خواند، هر یک از شما باید خودش به تنهائی نمازش را بخواند و آنچه خداوند از کتابش به او آموخته بگوید، بدانید که در نافله جماعت نیست.

مردم پراکنده شدند و هر کس نماز خود را خواند.

در شب نوزدهم ماه رمضان، هنگام غروب، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم غسل کرد و نمازمغرب را با غسل بجای آورد، و بعد از نماز مغرب چهار رکعت نافله همیشگی راخواند، و وارد منزل گردید.

هنگامی که بلال برای نماز عشاء اذان گفت، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم از منزل بیرون آمدو با مردم نماز عشاء را بپا داشت، و چون از آن فارغ شد دو رکعت نافله نشسته آن را بجای آورد، سپس برخاست و صد رکعت نماز در هر رکعت بعد از «حمد» ده

ص: 171

مرتبه سوره «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد» را خواند، و بعد از تمام کردن آن، نافله شب - که هر شب بجا می آورد - و نماز «شفع» و «وتر» را خواند.

در شب بیستم ماه رمضان، نمازها را مانند شب های دیگر آن ماه یعنی هشت رکعت بعد از مغرب و دوازده رکعت بعد از عشاء انجام داد.

در شب بیست و یکم هنگام غروب غسل کرد و نماز را با همان کیفیّت شب نوزدهم بجای آورد.

در شب بیست و دوّم، بیست رکعت نافله، هشت رکعت بعد از مغرب و دوازده رکعت بعد از عشاء مانند شب های دیگر ماه رمضان بجای آورد.

در شب بیست و سوّم، مانند شب بیست و یکم غسل کرد و نمازها را همانند آن شب انجام داد.

از حضرت امام رضاعلیه السلام در مورد پنجاه و یک رکعت نماز همیشگی )یعنی مجموع نمازهای یومیّه و نوافل آن را( سئوال کردند که در ماه رمضان چگونه است؟

فرمود:

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در ماه رمضان این نمازهای مخصوص را انجام می داد و آن پنجاه و یک رکعت را همان گونه که در غیر ماه رمضان بجا می آورد، می خواند وچیزی از آن ها نمی کاست.(1)

أَللَّهُمَّ أَنْتَ الْإِلهُ الْقَدیمُ وَهذِهِ سَنَةٌ جَدیدَةٌ، فَأَسْأَلُکَ فیهَاخداوندا؛ تو معبود ازلی هستی، و این سال جدید است، پس از تو درخواست می کنم که در این سال جدید مراالْعِصْمَةَ مِنَ الشَّیْطانِ وَالْقُوَّةَ عَلی هذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ،از شرّ شیطان مصون بداری و بر این نفسی که به بدی دستور می دهد قدرت و توانایی بخشی،وَالْإِشْتِغالَ بِما یُقَرِّبُنی إِلَیْکَ، یا کَریمُ، یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ،و به آنچه مرا به ساحت مقدّس تو نزدیک می کند مشغول سازی، ای بزرگوار؛ ای صاحب شکوه و عظمت و بزرگواری؛یا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ، یا ذَخیرَةَ مَنْ لا ذَخیرَةَ لَهُ، یا حِرْزَ مَنْ ای تکیه گاه کسی که تکیه گاهی ندارد؛ ای اندوخته کسی که اندوخته ای ندارد؛ ای جایگاه محکم و استوارلا حِرْزَ لَهُ، یا غِیاثَ مَنْ لا غِیاثَ لَهُ، یا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ،برای کسی که جایگاه استواری ندارد؛ ای فریادرس کسی که فریادرسی برایش نیست؛ ای پشتیبان کسی که پشتیبانی ندارد؛یا کَنْزَ مَنْ لا کَنْزَ لَهُ، یا حَسَنَ الْبَلآءِ، یا عَظیمَ الرَّجآءِ، یا عِزَّای گنج کسی که برایش گنجی نیست؛ ای دارای نعمت و آزمون نیکو؛ ای مایه امید بسیار؛ ای نیرو دهنده الضُّعَفآءِ، یا مُنْقِذَ الْغَرْقی، یا مُنْجِیَ الْهَلْکی، یا مُنْعِمُ یا مُجْمِلُ ناتوانان؛ ای نجات بخش غرق شدگان؛ ای رهاننده به هلاکت افتادگان؛ ای نعمت دهنده؛ ای نیکوکننده؛یا مُفْضِلُ یا مُحْسِنُ، أَنْتَ الَّذی سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَّیْلِ، وَنُورُای فزونی بخش؛ ای نیکوکار؛ توئی آنکه برایت سجده کرده سیاهی شب، و روشنی النَّهارِ، وَضَوْءُ الْقَمَرِ، وَشُعاعُ الشَّمْسِ، وَدَوِیُّ الْمآءِ، وَحَفیفُ روز، و نور ماه، و پرتو خورشید، و زمزمه آب، و صدای الشَّجَرِ، یا اَللَّهُ لا شَریکَ لَکَ. أَللَّهُمَّ اجْعَلْنا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ،درخت، ای خدا؛ تو هرگز شریکی نداری. خداوندا؛ ما را بهتر از آنچه گمان می کنند قرار بده،وَاغْفِرْ لَنا ما لایَعْلَمُونَ، وَلاتُؤاخِذْنا بِما یَقُولُونَ، حَسْبِیَ اللَّهُ لاو آنچه را که نسبت به ما نمی دانند بیامرز، و به آنچه درباره ما می گویند ما را مؤاخذه مفرما، تنها خداوند مرا بس است،إِلهَ إِلّا هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ، امَنَّا بِهِ، کُلّ خدائی جز او نیست، بر او توکّل کردم و او پروردگار عرش باعظمت است، به او ایمان آوردیم، همه

ص: 173

مِنْ عِنْدِ رَبِّنا، وَما یَذَّکَّرُ إِلّا اُولُوا الْأَلْبابِ، رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنااز طرف پروردگار ما است، و جز صاحبان خرد و اندیشه متذکّر نمی شوند و درک نمی کنند. پروردگارا؛ دل های ما را پس از آنکه بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا، وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً، إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.(1)ما را رهنمون گردیدی منحرف مکن، و از ناحیه خودت رحمتی بر ما ببخش که تو بسیار بخشنده ای.

و چون حضرت سیّدالشهداءعلیه السلام در دهم این ماه به سعادت شهادت رسیدند و دراکثر این دهه، محزون و غمگین بوده اند و اخبار غم انگیز و وحشت آور به ایشان می رسیده، باید که شیعیان ایشان در تمام این دهه به لوازم عزاداری آن حضرت قیام نمایند و محزون باشند، و اخبار و احادیثی را که مشتمل بر ذکر مصائب ایشان است بخوانند. و بعضی از علما گفته اند که ترک بعضی از لذایذ بکنند.

و از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده که فرمودند:

ماه محرّم ماهی بود که کافران در این ماه جنگ کردن را حرام می دانستند ومنافقانِ این امّت در این ماه، خون ما را حلال دانستند و هتک حرمت ما کردندو زنان و فرزندان ما را اسیر نمودند و آتش در خیمه های ما زدند و اموال و اسباب ما را به غارت بردند و حرمت حضرت رسول صلی الله علیه وآله وسلم را در باب ما رعایت نکردند.

به درستی که مصیبت امام حسین علیه السلام پلک چشم های ما را مجروح گردانید وآب دیده های ما را جاری ساخت و عزیز ما را ذلیل کرد و واقعه کربلا اندوه و بلا ازبرای ما تا روز قیامت مهیّا کرد.

پس باید که بر مصیبت آن حضرت، گریه کنندگان بگریند؛ به درستی که گریه برآن حضرت، گناهان بزرگ را از بین می برد.

در پایان بخش های مربوط به نمازها، هشت روایت درباره علّت تشریع نمازها ومسائل مربوط به آن را - که حضرت امام رضاعلیه السلام بیان فرموده اند - نقل می کنیم:

و نیز درباره تشریع نماز به «فضل بن شاذان» فرمودند:

همانا بندگان خدا به نماز مأمور شده اند؛ زیرا در آن، اقرار به ربوبیّت پروردگاراست و آن درستی حال عموم )مردم( است، چون در آن رها کردن همتایان وحضور در پیشگاه خداوند مقتدر است.(1)

مکر و اندیشه است؛ زیرا داد و ستد مردم در شب و گرفتن و پرداختن آنان اندک است در نتیجه انسان در نماز صبح توجّه بیشتری دارد و نسبت به نمازهای دیگر حضور قلبش افزونتر است؛ چون در شب به استراحت پرداخته و کارنکرده تا در مورد آن فکر و اندیشه نماید.

و همانا نمازهای مستحبّی سی و چهار رکعت قرار داده شد؛ زیرا نمازهای واجب هفده رکعت است، نمازهای مستحبّی یعنی نافله دو برابر آن گردید تانمازهای واجب را کامل گرداند.

و همانا نمازهای نافله در زمان های مختلف قرار داده شده نه در یک زمان؛ زیرابهترین اوقات سه وقت است: هنگام زوال خورشید یعنی ظهر، و بعد از مغرب وسحرگاهان، لذا خداوند دوست دارد که در این زمان های سه گانه برای او نمازبخوانند، و برای اینکه اگر نمازهای نافله در اوقات پراکنده تقسیم شود انجام آن راحت تر و آسانتر است از اینکه بخواهند همه آن ها را در یک زمان انجام دهند.(1)

علّت تشریع حمد و سوره و تسبیحات اربعه

در نمازهای واجب

حضرت امام رضاعلیه السلام فرموده است:

در دو رکعت اوّل نماز، قرائت )حمد و سوره( و در دو رکعت دوّم، تسبیحات واجب گشته است تا فرق باشد بین آنچه خداوند واجب کرده و آنچه رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم واجب نموده است.(1)

علّت تشریع ذکر رکوع و سجود

همانا در آن سجده قرار داده شده؛ زیرا نمازی نیست که در آن رکوع باشد مگراینکه در آن سجده نیز هست و همانا چهار سجده در آن معیّن گشته است؛زیرا هر نمازی که سجده های آن از چهار سجده کمتر باشد نماز نیست، چون کمترین مقدارِ واجب از سجود در هر نماز، چهار سجده است.

و همانا در هر رکعت نماز، یک رکوع و دو سجده قرار داده شده؛ زیرا رکوع ازکارهای در حال قیام است و سجده از کارهای در حال قعود، و نماز نشسته نیمِ نماز ایستاده است )یعنی دو رکعت آن، یک رکعت حساب می شود(، لذا سجده دوچندان شده تا با رکوع برابر گردد و میان آندو تفاوتی نباشد، چون نماز بدون تردید رکوع و سجده است.(1)

کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاغْفِرْ لی وَلِوالِدَیّ چیزی مانند او نیست، بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و مرا و پدر و مادرم را وَلِجَمیعِ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ، إِنَّکَ عَلی ذلِکَ قادِرٌ.(1)

و تمام مردان و زنان مؤمن را بیامرز، که تو بر آن توانا هستی.

أَللَّهُمَّ أَصْلِحْ عَبْدَکَ وَخَلیفَتَکَ بِما أَصْلَحْتَ بِهِ أَنْبِیآءَکَ وَرُسُلَکَ،خداوندا؛ برای بنده و جانشین خودت کارسازی کن؛ آنگونه که برای پیامبران و رسولانت به شایستگی کارسازی فرمودی،وَحُفَّهُ بِمَلآئِکَتِکَ، وَأَیِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ مِنْ عِنْدِکَ، وَاسْلُکْهُ مِنْ و گرداگرد او فرشتگانت را قرار بده، و او را از ناحیه خود به روح القدس تأیید فرما، و ازبَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَداً یَحْفَظُونَهُ مِنْ کُلِّ سُوءٍ، وَأَبْدِلْهُ مِنْ پیش رویش و پشت سرش مراقبانی را همراه او گردان تا از هر بدی او را حفظ کنند، و آرامش و آسودگی رابَعْدِ خَوْفِهِ أَمْناً، یَعْبُدُکَ لایُشْرِکُ بِکَ شَیْئاً، وَلاتَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنْ جایگزین ترس و بیم او گردان، تا )هر کس( تنها تو را عبادت و بندگی کند، و چیزی را با تو شریک نگرداند، و برای هیچ یک ازخَلْقِکَ عَلی وَلِیِّکَ سُلْطاناً، وَأْذَنْ لَهُ فی جِهادِ عَدُوِّکَ وَعَدُوِّهِ،آفریدگانت بر ولیّت سلطنت قرار مده، و به او اجازه جهاد با کسی که دشمن تو و او است مرحمت فرما، وَاجْعَلْنی مِنْ أَنْصارِهِ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ.(1)

و مرا از یاوران او قرار ده، که تو بی گمان بر هر چیز توانایی.

وَالْجَبَرُوتِ، ]وَأَهْلَ الْعَفْوِ وَالْمَغْفِرَةِ[، وَأَهْلَ التَّقْوی وَالرَّحْمَةِ،و بزرگی و جبروت سزاوار تو است و )تو( اهل عفو و آمرزش و اهل تقوا و رحمتی،أَسْأَلُکَ فی هذَا الْیَوْمِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّدٍاز تو امروز که آن را برای مسلمانان عید و برای )حضرت( محمّدصَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَالِهِ ذُخْراً وَمَزیداً، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِ وَعَلی الِهِ،- که درود خدا بر او و آل او باد - اندوخته و باعث فزونی قرار دادی می خواهم که بر او و آل او درود فرستی،وَأَسْأَلُکَ بِهذَا الْیَوْمِ الَّذی شَرَّفْتَهُ وَکَرَّمْتَهُ وَعَظَّمْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ و از تو می خواهم به )حرمت( امروز که آن را شرافت و کرامت و عظمت و برتری بخشیدی بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَالِهِ، أَنْ تَغْفِرَ لی وَلِجَمیعِ الْمُؤْمِنینَ به )حضرت( محمّد - که درود خدا بر او و آل او باد - که مرا و همه مردان وَالْمُؤْمِناتِ، وَالْمُسْلِمینَ وَالْمُسْلِماتِ، اَلْأَحْیآءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْواتِ،و زنان باایمان و مردان و زنان مسلمان، مردگان و زندگان آن ها را بیامرزی، إِنَّکَ مُجیبُ الدَّعَواتُ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

که تو اجابت کننده دعاها هستی، ای مهربانترین مهربانان.

ااستغفار در قنوت نماز وتر

و نیز از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده است که فرمود:

شما را سفارش می کنم به نماز شب، هر کس در آخر شب بپاخیزد و هشت رکعت نافله شب بخواند، پس از آن، دو رکعت به نیّت نماز شفع و یک رکعت به عنوان نماز وتر بجا آورد و در قنوت آن هفتاد مرتبه استغفار کند، خداوند او را ازعذاب قبر و عذاب دوزخ امان بخشد، و عمرش را طولانی گرداند، و روزی او راوسیع و فراوان فرماید.(1)

ادعای قنوت حضرت امام رضا علیه السلام

برای رفع گرفتاری و نجات از شرّ ستمگران

ِالْعَوْنِ الَّذی مَنْ أَعَنْتَهُ بِهِ فازَ، وَمَنْ أَیَّدْتَهُ لَمْ یَخَفْ لَمْزَ لَمَّازٍ،با کمکی که هر کس را آنگونه کمک کنی رستگار شود، و هر کسی را که تأیید نمائی از عیب جوئی دیگران و طعنه آنان نترسد،وَخُذِ الظَّالِمَ أَخْذاً عَنیفاً، وَلاتَکُنْ لَهُ راحِماً وَلا بِهِ رَؤُوفاً. أَللَّهُمّ و ستمگر را به شدّت در چنگ خود گرفتار کن، و نسبت به او رحم کننده و مهربان نباش. خدایا؛اللَّهُمَّ اللَّهُمَّ بادِرْهُمْ. أَللَّهُمَّ عاجِلْهُمْ. أَللَّهُمَّ لاتُمْهِلْهُمْ. أَللَّهُمّ خدایا؛ خدایا؛ در مورد آنان شتاب کن. خداوندا؛ عجله کن. خداوندا؛ مهلت به ایشان مده. خدایا؛غادِرْهُمْ بُکْرَةً وَهَجیرَةً وَسُحْرَةً وَبَیاتاً وَهُمْ نآئِمُونَ، وَضُحیً آنان را بامدادان، و در وسط روز، و در سحرها، و شب هنگام که در خوابند، و در میان روز که سرگرمندوَهُمْ یَلْعَبُونَ، وَمَکْراً وَهُمْ یَمْکُرُونَ، وَفُجْأَةً وَهُمْ امِنُونَ. أَللَّهُمّ و مشغولند گرفتارشان کن، و در مقابل مکر و حیله آنان بر آنان مکر کن، و در حالیکه در ایمنی و آرامش اند ناگهان بر آنان هجوم آور. خداوندا؛بَدِّدْهُمْ، وَبَدِّدْ أَعْوانَهُمْ، وَافْلُلْ أَعْضادَهُمْ، وَاهْزِمْ جُنُودَهُمْ،آنان را و یارانشان را پراکنده ساز، و هم دستان و یاورانشان را شکست بده، و لشکریان ایشان را فراری بده،وَافْلُلْ حَدَّهُمْ، وَاجْتَثَّ سَنامَهُمْ، وَأَضْعِفْ عَزآئِمَهُمْ. أَللَّهُمّ و لبه تیز شمشیرشان را بشکن، و سران و مهتران آنان را ریشه کن ساز، و پایداری و سرسختی ایشان را دچار ضعف گردان. خداوندا؛امْنَحْنا أَکْتافَهُمْ، وَمَلِّکْنا أَکْنافَهُمْ، وَبَدِّلْهُمْ بِالنِّعَمِ النِّقَمَ، وَبَدِّلْناشانه های ایشان را برای ما ببند، و ما را مالک سرزمین هایشان گردان، و نعمت های آنان را به گرفتاری و بلا تبدیل کن، و ترس مامِنْ مُحاذَرَتِهِمْ وَبَغْیِهِمُ السَّلامَةَ، وَاغْنِمْناهُمْ أَکْمَلَ الْمَغْنَمِ. أَللَّهُمّ را از ایشان و ستم ایشان به سلامتی و امنیّت مبدّل گردان، و کامل ترین غنیمت ها را از آنان به ما برسان. خداوندا؛لاتَرُدَّ عَنْهُمْ بَأْسَکَ الَّذی إِذا حَلَّ بِقَوْمٍ فَسآءَ صَباحُ الْمُنْذَرینَ.(1)از آنان بازمدار خشم و عذاب خود را؛ همان عذابی که به هر گروهی برسد، روزگار آنان را سیاه می گرداند.

ص: 187

إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ تو نیست، تو پاک و منزّهی، همانا من از ستمکاران می باشم پس ندای او را پاسخ گفتیم و او رامِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ»(1)، «حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَکیلُ از غمّ و غصّه رهانیدیم و همان گونه مؤمنان را نجات می بخشیم»، «خدا ما را بس است و او خوب دفاع کننده و پشتیبانی است فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ»(2)، ما شآءَ اللَّهُ،پس به نعمت خداوند و فضل و احسان او که هیچ بدی به او نرسد دگرگون گشتند»، آنچه خدا بخواهد )همان شود(،لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ، ما شآءَ اللَّهُ لا ما شآءَ النَّاسُ، ما شآءَهیچ جنبش و نیرویی جز به سبب خداوند نیست، آنچه خدا خواهد )همان شود( نه آنچه مردم بخواهند، آنچه اللَّهُ وَإِنْ کَرِهَ النَّاسُ. حَسبِیَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبینَ، حَسْبِیَ الْخالِقُ خدا بخواهد )همان شود( گرچه مردم را خوش آیند نباشد. پرورش دهنده مرا از پرورش یافتگان کفایت می کند، آفریننده مرامِنَ الْمَخْلُوقینَ، حَسْبِیَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقینَ، حَسْبِیَ اللَّهُ رَبّ از آفریده شدگان کفایت می کند، روزی دهنده مرا از روزی خواران کفایت می کند، خداوندی که پروردگاردعا ... برای درخواست روزی

الْعالَمینَ، حَسْبی مَنْ هُوَ حَسْبی، ]حَسْبی[ مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبی،جهانیان است مرا بس است، او که کفایت کننده است مرا، برایم کافی است، آنکه پیوسته مرا کفایت می کند برایم کافی است،حَسْبی مَنْ کانَ مُذْ کُنْتُ لَمْ یَزَلْ حَسْبی، حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلّاآنکه از ابتدایی که بوده ام مرا کفایت کرده برایم کافی است، خدا مرا بس است، جز او خدایی و معبودی نیست، هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ. (3)

بر او توکّل نمودم، و او پروردگار عرش بزرگ است.

ص: 190

خَیْرٍ خَیْراً، وَاصْرِفْ عَنّی کُلَّ ما قَضَیْتَ مِنْ شَرٍّ أَوْ فِتْنَةٍ، وَاغْفِرْخیرها و خوبی ها بهترین را به من عطا کن، و هر آنچه بدی یا فتنه مقدّر کرده ای از من دور گردان، و بیامرزلی ما تَعْلَمُ مِنّی وَما قَدْ أَحْصَیْتَ عَلَیَّ مِنْ ذُنُوبی، وَاقْضِ مرا از آنچه از من می دانی و آنچه از گناهان من شماره نموده ای، و برآورده سازحَوآئِجی ما لَکَ فیهِ رِضاً وَلی فیهِ صَلاحٌ، یا ذَا الْمَنِّ وَالْفَضْلِ،از حاجت های من آنچه خشنودی تو در آن است و مصلحت من می باشد، ای دارنده لطف و احسان،وَسِّعْ عَلَیَّ فِی الرِّزْقِ وَالْأَجَلِ، وَاکْفِنی ما أَهَمَّنی مِنْ أَمْرِ دُنْیایَ در روزی و عُمر من وسعت بده، و آنچه مرا نگران ساخته از امور دنیا وَاخِرَتی، إِنَّکَ أَنْتَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ.(1)

و آخرتم کفایتم کن، که تنها تو بر هر چیزی توانا هستی.

ادعای فرَج، بعد از نماز حاجت

وَالْقَمَرِ حُسْباناً، ذلِکَ تَقْدیرُ الْعَزیزِ الْعَلیمِ، لا إِلهَ إِلّا هُوَ الْعَزیزُو ماه را وسیله شمردن )و حساب روزها( قرار داده. آن، اندازه گیری شخص نیرومند آگاه است، خدایی جز او نیست که قوی الْحَکیمُ. وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَوَلِیُّهُ وَنَبِیُّهُ،و صاحب حکمت است. و گواهی می دهم که )حضرت( محمّد بنده و فرستاده او است، و کارگزار و پیامبر او است،وَخَلیلُهُ وَصَفِیُّهُ، وَحَبیبُهُ وَخالِصَتُهُ، وَخاصَّتُهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَأَمینُهُ و یار و برگزیده، و دوست و مخلص او است، و از میان آفریدگانش مقام مخصوص و ویژه ای دارد، و امانتدار اوعَلی وَحْیِهِ، أَرْسَلَهُ بِالْهُدی وَدینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کُلِّهِ بر وحیش است، او را به هدایت و دین و آئین حقّ فرستاده است، تا او را بر تمام ادیان پیروز گرداندوَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، بَشیراً وَنَذیراً، وَداعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ،گرچه مشرکان نپسندند و خوش آیند آن ها نباشد، او بشارت دهنده و بیم دهنده، و به فرمان خدا دعوت کننده بسوی او است،وَسِراجاً مُنیراً، صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَعَلی أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذینَ أَذْهَبَ اللَّهُ و چراغ نوردهنده و روشنی بخش است، درود و رحمت خدا بر او و اهل بیتش باد که خدا هر گونه عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَطَهَّرَهُمْ تَطْهیراً. یا مُقَوِّیَ کُلِّ ذَلیلٍ، وَمُعِزَّآلودگی و پلیدی را از وجودشان دور نموده و آنان را پاک و پاکیزه گردانیده است. ای نیرودهنده به هر خوارشده؛ و عزّت دهنده الْمُؤْمِنینَ، وَمُذِلَّ الْجَبَّارینَ، قَدْ وَحَقِّکَ بَلَغَ مِنِّی الْمَجْهُودُ،به اهل ایمان، و ذلیل کننده زورگویان؛ به حقّ تو سوگند که تلاش و کوشش من به نهایت رسیده،فَفَرِّجْ عَنّی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ. یا مُفَرِّجُ، اَلْفَرَجَ؛ یا کَریمُ،پس گشایشی در کارم ایجاد کن، ای از همه مهربانان مهربانتر. ای گشایش دهنده، گشایش؛ ای بزرگوار،اَلْفَرَجَ؛ یا عَزیزُ، اَلْفَرَجَ؛ یا جَبَّارُ، اَلْفَرَجَ؛ یا رَحْمانُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای نیرومند، گشایش؛ ای قدرتمند، گشایش؛ ای رحم کننده، گشایش؛ ای رَحیمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا جَلیلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا جَمیلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا کَفیلُ،مهربان، گشایش؛ ای بزرگ مرتبه، گشایش؛ ای نیکوسیرت، گشایش؛ ای عهده دار امور،اَلْفَرَجَ؛ یا مُنیلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُقیلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُجیرُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای برخوردارکننده، گشایش؛ ای نادیده گیرنده، گشایش؛ ای پناه دهنده، گشایش؛ ای

ص: 197

خَبیرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُنیرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُبَلِّغُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُدیلُ، اَلْفَرَجَ؛آگاه، گشایش؛ ای روشن بخش، گشایش؛ ای رساننده، گشایش؛ ای توجّه دهنده، گشایش؛یا مُحیلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا کَبیرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا قَدیرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا بَصیرُ،ای تغییردهنده، گشایش؛ ای بزرگ، گشایش؛ ای توانا گشایش؛ ای بینا،اَلْفَرَجَ؛ یا بَرُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا طُهْرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا طاهِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا قاهِرُ،گشایش؛ ای نیکوکار، گشایش؛ ای پاک، گشایش؛ ای پاک کننده، گشایش؛ ای چیره شونده،اَلْفَرَجَ؛ یا ظاهِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا باطِنُ، اَلْفَرَجَ؛ یا ساتِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای آشکار، گشایش؛ ای پنهان، گشایش؛ ای پوشاننده، گشایش؛ ای مُحیطُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُقْتَدِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَفیظُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَجَبِّرُ،دربرگیرنده، گشایش؛ ای توانمند، گشایش؛ ای حفظکننده، گشایش؛ ای قدرتمند،اَلْفَرَجَ؛ یا قَریبُ، اَلْفَرَجَ؛ یا وَدُودُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَمیدُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای نزدیک، گشایش؛ ای دوستدار، گشایش؛ ای ستوده، گشایش؛ ای مَجیدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُبْدِئُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُعیدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا شَهیدُ،شکوهمند، گشایش؛ ای آغازکننده، گشایش؛ ای بازگرداننده، گشایش؛ ای گواه،اَلْفَرَجَ؛ یا مُحْسِنُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُجْمِلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُنْعِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای احسان کننده، گشایش؛ ای نیکوکار، گشایش؛ ای نعمت دهنده، گشایش؛ ای مُفْضِلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا قابِضُ، اَلْفَرَجَ؛ یا باسِطُ، اَلْفَرَجَ؛ یا هادی،افزونی بخش، گشایش؛ ای گیرنده، گشایش؛ ای گستراننده، گشایش؛ ای هدایت کننده،اَلْفَرَجَ؛ یا مُرْسِلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا دافِعُ، اَلْفَرَجَ؛ یا رافِعُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای فرستنده، گشایش؛ ای دورکننده، گشایش؛ ای برطرف کننده، گشایش؛ ای باقی، اَلْفَرَجَ؛ یا واقی، اَلْفَرَجَ؛ یا خَلّاقُ، اَلْفَرَجَ؛ یا وَهَّابُ،ماندگار، گشایش؛ ای نگهدارنده، گشایش؛ ای بسیارآفریننده، گشایش؛ ای بخشنده،اَلْفَرَجَ؛ یا تَوَّابُ، اَلْفَرَجَ؛ یا فَتَّاحُ، اَلْفَرَجَ؛ یا نَفَّاحُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای بسیار توبه پذیر، گشایش؛ ای گشاینده، گشایش؛ ای وزنده رحمت، گشایش؛ ای

ص: 198

مُرْتاحُ، اَلْفَرَجَ؛ یا نَفَّاعُ، اَلْفَرَجَ؛ یا رَؤُوفُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عَطُوفُ،راحتی بخش، گشایش؛ ای بسیار سودرساننده، گشایش؛ ای بسیار مهربان، گشایش؛ ای بامحبّت،اَلْفَرَجَ؛ یا کافی، اَلْفَرَجَ؛ یا شافی، اَلْفَرَجَ؛ یا مُعافی، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای کفایت کننده، گشایش؛ ای شفادهنده، گشایش؛ ای عافیت دهنده، گشایش؛ ای مُکافی، اَلْفَرَجَ؛ یا وَفِیُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُهَیْمِنُ، اَلْفَرَجَ؛ یا سَلامُ،پاداش دهنده، گشایش؛ ای وفاکننده، گشایش؛ ای نگهبان، گشایش؛ ای سلامتی بخش،اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَکَبِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُؤْمِنُ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَحَدُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای صاحب رفعت و عظمت، گشایش؛ ای ایمنی دهنده، گشایش؛ ای یکتا، گشایش؛ ای صَمَدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا نُورُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُدَبِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا فَرْدُ، اَلْفَرَجَ؛ یابی نیاز، گشایش؛ ای روشنی دهنده، گشایش؛ ای تدبیرکننده، گشایش؛ ای فرد، گشایش؛ ای وَتْرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا ناصِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُونِسُ، اَلْفَرَجَ؛ یا باعِثُ، اَلْفَرَجَ؛تنها، گشایش؛ ای یاری کننده، گشایش؛ ای مونس، گشایش؛ ای برانگیزنده، گشایش؛یا وارِثُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عالِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حاکِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا بارِئُ،ای ارث برنده، گشایش؛ ای دانا، گشایش؛ ای حکم کننده، گشایش؛ ای به وجودآورنده،اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَعالی، اَلْفَرَجَ؛ یا مُصَوِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُجیبُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای بلندمرتبه، گشایش؛ ای صورت آفرین، گشایش؛ ای اجابت کننده، گشایش؛ ای قآئِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا دآئِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عَلیمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَکیمُ، اَلْفَرَجَ؛ یابرپادارنده، گشایش؛ ای جاودان، گشایش؛ ای بسیار دانا، گشایش؛ ای صاحب حکمت، گشایش؛ ای جَوادُ، اَلْفَرَجَ؛ یا بارُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا سارُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا عَدْلُ، اَلْفَرَجَ؛ یادارنده جود و بخشش، گشایش؛ ای نیکوکار، گشایش؛ ای خشنودکننده، گشایش؛ ای عدالت پیشه، گشایش؛ ای فاضِلُ، اَلْفَرَجَ؛ یا دَیَّانُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَنَّانُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مَنَّانُ، اَلْفَرَجَ؛صاحب فضل و برتری، گشایش؛ ای جزادهنده گشایش؛ ای بسیار دلسوز و رحم کننده، گشایش؛ ای زیاد لطف کننده، گشایش؛ یا سَمیعُ، اَلْفَرَجَ؛ یا خَفِیُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُعینُ، اَلْفَرَجَ؛ یا ناشِرُ،ای شنوا، گشایش؛ ای پنهان، گشایش؛ ای مددکار، گشایش؛ ای پراکنده کننده،

ص: 199

الْفَرَجَ، یا غافِرُ، اَلْفَرَجَ، یا قَدیمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُسَهِّلُ اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای آمرزنده، گشایش؛ ای بی آغاز، گشایش؛ ای آسان کننده، گشایش؛ ای مُیَسِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُمیتُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُحْیی، اَلْفَرَجَ؛ یا نافِعُ،مهیّاکننده، گشایش؛ ای میراننده، گشایش؛ ای زنده کننده، گشایش؛ ای فایده دهنده،اَلْفَرَجَ؛ یا رازِقُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُسَبِّبُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُغیثُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای روزی دهنده، گشایش؛ ای سبب ساز، گشایش؛ ای فریادرس، گشایش؛یا مُغْنی، اَلْفَرَجَ؛ یا مُقْنی، اَلْفَرَجَ؛ یا خالِقُ، اَلْفَرَجَ؛ یا راصِدُ،ای بی نیازکننده، گشایش؛ ای مال دارکننده، گشایش؛ ای آفریننده، گشایش؛ ای کمین کننده،اَلْفَرَجَ؛ یا حاضِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا جابِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حافِظُ، اَلْفَرَجَ؛ یاگشایش؛ ای حضوردارنده، گشایش؛ ای جبران کننده، گشایش؛ ای نگهدارنده، گشایش؛ ای شَدیدُ، اَلْفَرَجَ، یا غِیاثُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عآئِذُ، اَلْفَرَجَ؛ یا اَللَّهُ، اَلْفَرَجَ؛شدید، گشایش؛ ای دادرس، گشایش؛ ای پناه دهنده، گشایش؛ ای خداوند، گشایش؛یا عَظیمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَیُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا قَیُّومُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عالی،ای باعظمت، گشایش؛ ای زنده، گشایش؛ ای پاینده، گشایش؛ ای برتر،اَلْفَرَجَ؛ یا رَبُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَعْظَمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَعَزُّ اَلْفَرَجَ؛ یا أَجَلُّ،گشایش؛ ای پروردگار، گشایش؛ ای عظیمتر، گشایش؛ ای عزیزتر، گشایش؛ ای بزرگ مرتبه تر،اَلْفَرَجَ؛ یا غَنِیُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَکْبَرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَزَلِیُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَوَّلُ،گشایش؛ ای بی نیاز، گشایش؛ ای بزرگتر، گشایش؛ ای همیشگی، گشایش؛ ای نخست بدون ابتدا،اَلْفَرَجَ؛ یا اخِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا حَقُّ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُبینُ، اَلْفَرَجَ؛ یا یَقینُ،گشایش؛ ای آخر بدون نهایت، گشایش؛ ای حقّ مطلق و ثابت، گشایش؛ ای آشکار، گشایش؛ ای یقین بدون شبهه،اَلْفَرَجَ؛ یا مالِکُ، اَلْفَرَجَ؛ یا قُدُّوسُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَقَدِّسُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای صاحب اختیار، گشایش؛ ای منزّه از هر گونه عیب، گشایش؛ ای پاک از هر گونه نقص، گشایش؛یا واحِدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا أَحَدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَوَحِّدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُمِدُّ،ای یکتا، گشایش؛ ای بی همتا، گشایش؛ ای یگانه، گشایش؛ ای ادامه دهنده،

ص: 200

اَلْفَرَجَ؛ یا قَهَّارُ، اَلْفَرَجَ؛ یا راحِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُفَضِّلُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای صاحب قهر و غلبه، گشایش؛ ای رحم کننده، گشایش؛ ای برتری دهنده، گشایش؛یا مُتَرَحِّمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا قاصِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُکْرِمُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُعَلِّمُ،ای ترحّم کننده، گشایش؛ ای درهم شکننده، گشایش؛ ای گرامی دارنده، گشایش؛ ای آموزنده،اَلْفَرَجَ؛ یا مُصْطَفی، اَلْفَرَجَ؛ یا مُزَکّی، اَلْفَرَجَ؛ یا وافی، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای برگزیننده، گشایش؛ ای پاک کننده، گشایش؛ ای وفاکننده، گشایش؛یا کاشِفُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُصَرِّفُ، اَلْفَرَجَ؛ یا داعی، اَلْفَرَجَ؛ یا مَرْجُوُّ،ای برطرف کننده )اندوه(، گشایش؛ ای دگرگون کننده، گشایش؛ ای دعوت کننده، گشایش؛ ای مایه امید،اَلْفَرَجَ؛ یا مُتَجاوِزُ، اَلْفَرَجَ؛ یا فاتِحُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مَلیکُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای گذشت کننده، گشایش؛ ای فتح کننده، گشایش؛ ای دارنده هستی، گشایش؛یا مُقَدِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُؤَلِّفُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُمَهِّدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُؤَیِّدُ،ای اندازه گیری کننده، گشایش؛ ای گردآورنده، گشایش؛ ای آماده کننده، گشایش؛ ای تأییدکننده،اَلْفَرَجَ؛ یا شاهِدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا صادِقُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُصَدِّقُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای گواه، گشایش؛ ای راستگو، گشایش؛ ای تصدیق کننده، گشایش؛یا مُدْرِکُ، اَلْفَرَجَ؛ یا سابِقُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عَوْنُ، اَلْفَرَجَ؛ یا لَطیفُ،ای دریابنده، گشایش؛ ای سبقت گیرنده، گشایش؛ ای یاری دهنده، گشایش؛ ای لطف کننده،اَلْفَرَجَ؛ یا رَقیبُ، اَلْفَرَجَ؛ یا فاطِرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُفْنی، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای مراقب و دیدبان، گشایش؛ ای پدیدآورنده )و بروزدهنده استعدادها(، گشایش، ای از بین برنده، گشایش؛یا مُسَخِّرُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُمَجِّدُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مَعْبُودُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مَدْعُوُّ،ای تسخیرکننده، گشایش؛ ای شکوهمندکننده، گشایش؛ ای پرستش شده، گشایش؛ ای خوانده شده،اَلْفَرَجَ؛ یا مَرْهُوبُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُسْتَعانُ، اَلْفَرَجَ؛ یا مُلْتَجِئُ، اَلْفَرَجَ؛گشایش؛ ای ترسناک، گشایش؛ ای یاری رسان، گشایش؛ ای پناه دهنده، گشایش؛یا کَهْفُ، اَلْفَرَجَ؛ یا عُدَّةُ، اَلْفَرَجَ؛ یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ. أَللَّهُمّ ای پناهگاه، گشایش؛ ای سرمایه و ساز و برگ، گشایش؛ ای صاحب بزرگی و بزرگواری. خداوندا؛

ص: 201

بِحَقِّ هذِهِ الْأَسْمآءِ الْحُسْنی، وَالْکَلِماتِ الْعُلْیا، وَبِحَقِّ «بِسْمِ اللَّهِ به حقّ این نام های نیکو، و کلمات بلندمرتبه، و به حقّ )سوره توحید( «بنام خداوندالرَّحْمنِ الرَّحیمِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اَللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ بخشنده مهربان بگو او خداوندی است یکتا خداوند بی نیاز است تولّد نیافته و از اویُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ»(1)، أَهْلِکْ عَدُوَّ مُحَمَّدٍ وَالِ چیزی متولّد نشده و هیچ کس شبیه او نمی باشد»، دشمن محمّد و آل محمّد را به هلاکت برسان مُحَمَّدٍ. أَللَّهُمَّ إِنْ کانَ فُلانٌ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ و نابود کن. خداوندا؛ اگر فلانی دشمن خدا و دشمن رسول خدا - که درود خداعَلَیْهِ وَالِهِ وَأَهْلِ بَیْتِهِ وَذُرِّیَّتِهِ وَشیعَتِهِ، جَحَدَ حَقّاً، وَادَّعی باطِلاً،بر او و آل او باد - و )دشمن( اهل بیت آن حضرت و فرزندان و شیعیانش باشد، حقّی را انکار کرده، و باطلی را ادّعا نموده است،فَأَنْزِلْ عَلَیْهِ حُسْباناً مِنَ السَّمآءِ وَعَذاباً عاجِلاً، امینَ امینَ بر او صاعقه ای از آسمان و عذابی فوری نازل گردان، اجابت کن، اجابت کن،امینَ رَبَّ الْعالَمینَ، وَأَمانَ الْخآئِفینَ، أَدْرِکْنا فی هذِهِ الْحاجَةِ،اجابت کن پروردگار جهانیان، و ایمنی بخش بیمناکان، ما را در مورد این حاجت دریاب،وَأَغِثْنا یا إِلهی بِحَقِّ مَلآئِکَتِکَ الْمُقَرَّبینَ، وَأَنْبِیآئِکَ الْمُرْسَلینَ و به فریاد ما برس ای خدای من؛ به حقّ فرشتگان مقرّبت و پیامبران فرستاده شده الْمُطَهَّرینَ، وَبِشَفاعَةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَالِهِ. أَللَّهُمّ پاکت، و به شفاعت پیامبرت )حضرت( محمّد که درود خدا بر او و آل او باد. خداوندا؛إِنّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَالِهِ، یا أَبَا الْقاسِمِ من به واسطه پیامبرت )حضرت( محمّد - که درود خدا بر او و آل او باد - به سوی تو توجّه پیدا می کنم، ای ابوالقاسم؛یا رَسُولَ اللَّهِ، یا إِمامَ الرَّحْمَةِ، إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ،ای رسول خدا؛ ای پیشوای رحمت؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده،وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان1.

ص: 202

یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبَامقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای اباالْحَسَنِ، یا عَلِیَّ بْنَ أَبی طالِبٍ، یا أَمیرَالْمُؤْمِنینَ، یا حُجَّةَ اللَّهِ الحسن؛ ای علیّ بن ابی طالب؛ ای امیر مؤمنان؛ ای حجّت خداوندعَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنابر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده، و به وسیله توبِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ به درگاه خدا توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا فاطِمَةُمقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای فاطمه الزَّهْرآءُ، یا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ، یا سَیِّدَتَنا وَمَوْلاتَنا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکِ زهرا؛ ای دختر رسول خدا؛ ای سرور و مولای ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده،إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکِ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکِ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکِ و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهَةً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعی لَنا عِنْدَ اللَّهِ.حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن.یا أَبا مُحَمَّدٍ، یا حَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ ای ابا محمّد؛ ای حسن بن علی؛ ای زاده رسول خدا، ای حجّت خداعَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنابر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده، و به وسیله توبِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ به درگاه خدا توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا عَبْدِاللَّهِ،مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای ابا عبداللَّه؛

ص: 203

یا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ،ای حسین بن علی؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ،ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده، و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته،وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاًو تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومندعِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبَا الْحَسَنِ، یا عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ،نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای ابا الحسن؛ ای علیّ بن حسین؛یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّاای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ماتَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی به واسطه تو به سوی خدا روی آورده، و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده،اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَناو پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوندعِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا جَعْفَرٍ، یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ،شفاعت کن. ای ابا جعفر؛ ای محمّد بن علی؛ ای فرزند رسول خدا؛یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یاحاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای أَبا عَبْدِاللَّهِ، یا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ اباعبداللَّه؛ ای جعفر بن محمّد؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا

ص: 204

عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنابر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده، و به وسیله تو به درگاه خدابِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ توسّل جسته، و تو را شفیع خود گردانیده و پیشاپیش حاجت های مان حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا إِبْراهیمَ،مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای ابا ابراهیم؛یا مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ،ای موسی بن جعفر؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ،ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاًو تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومندعِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا الْحَسَنِ، یا عَلِیَّ بْنَ مُوسی،نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای اباالحسن؛ ای علیّ بن موسی؛یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّاای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ماتَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی به واسطه تو به سوی خدا روی آورده و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته و تو را شفیع خوداللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَناگردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوندعِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا جَعْفَرٍ، یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یاشفاعت کن. ای ابا جعفر؛ ای محمّد بن علی؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ،حجّت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده

ص: 205

وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبَامقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای اباالْحَسَنِ، یا عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلیالحسن؛ ای علیّ بن محمّد؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حجّت خدا برخَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه تو بسوی خدا روی آورده و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا،جسته و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم،یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا أَبا مُحَمَّدٍ، یا حَسَنَ بْنَ ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. ای ابا محمّد؛ ای حسن بن عَلِیٍّ، یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلاناعلی؛ ای فرزند رسول خدا؛ ای حجت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ ما به واسطه تو به سوی خدا روی آورده و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته و تو را شفیع إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ خود گردانیده، و پیشاپیش حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزدلَنا عِنْدَ اللَّهِ. یا وَصِیَّ الْحَسَنِ وَالْخَلَفَ الصَّالِحَ، یَابْنَ رَسُولِ خداوند شفاعت کن. ای وصیّ امام حسن، و جانشین شایسته او؛ ای فرزند رسول اللَّهِ، یا حُجَّةَ اللَّهِ عَلی خَلْقِهِ، یا سَیِّدَنا وَمَوْلانا إِنَّا تَوَجَّهْنا بِکَ خدا؛ ای حجّت خدا بر آفریدگانش؛ ای سرور و سالار ما؛ ما به واسطه توإِلَی اللَّهِ، وَتَوَسَّلْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَاسْتَشْفَعْنا بِکَ إِلَی اللَّهِ، وَقَدَّمْناکَ بسوی خدا روی آورده و به وسیله تو به درگاه خدا توسّل جسته و تو را شفیع خود گردانیده، و پیشاپیش

ص: 206

بَیْنَ یَدَیْ حاجاتِنا، یا وَجیهاً عِنْدَ اللَّهِ، إِشْفَعْ لَنا عِنْدَ اللَّهِ. أَللَّهُمّ حاجت های مان مقدّم داشته ایم، ای آبرومند نزد خدا؛ برای ما نزد خداوند شفاعت کن. خداوندا؛صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاکْشِفْ عَنَّا کُلَّ هَمٍّ، وَفَرِّجْ عَنَّابر محمّد و آل محمّد درود فرست، و از ما هر اندوهی را برطرف کن، و هر غمی راکُلَّ غَمٍّ، وَاقْضِ لَنا کُلَّ حاجَةٍ مِنْ حَوآئِجِ الدُّنْیا وَالْاخِرَةِ. أَللَّهُمّ دور کن، و برای ما هر حاجتی از حاجت های دنیا و آخرت را برآورده ساز. خداوندا؛صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَأَعِذْنا مِنْ شَرِّ جَمیعِ ما خَلَقْتَ.بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و ما را از شرّ و بدی آنچه آفریده ای پناه بده.أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَأَلْبِسْنا دِرْعَکَ الْحَصینَةَ،خداوندا؛ بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و زره محکمت را بر ما بپوشان،وَقِنا شَرَّ جَمیعِ خَلْقِکَ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ،و ما را از شرّ و بدی تمام آفریدگانت محفوظ بدار. خداوندا؛ بر محمّد و آل محمّد درود فرست،وَاحْفَظْ غُرْبَتَنا، وَاسْتُرْ عَوْرَتَنا، وَامِنْ رَوْعَتَنا، وَاکْفِنا مَنْ بَغیو دوری و بیگانگی ما را )از غیر خودت( حفظ کن، و زشتی های ما را بپوشان، و ترس و وحشت ما را ایمنی بخش، و از ستم آنانکه عَلَیْنا، وَانْصُرْنا عَلی مَنْ ظَلَمَنا، وَأَعِذْنا مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ،بر ما گردنکشی می کنند و دست دراز می نمایند کفایت کن، و ما را بر کسانی که به ما ظلم می کنند یاری فرما، و از شیطان رانده شده،وَمِنْ جَوْرِ السُّلْطانِ، وَمِنْ شَرِّ کُلِّ ذی شَرٍّ. أَللَّهُمَّ اجْعَلْنا فی و ستم سلطان و شرّ و آزار هر بدی کننده ای پناه بده. خداوندا؛ ما را درسِتْرِکَ وَفی حِفْظِکَ، وَفی کَنَفِکَ وَفی حِرْزِکَ، وَفی عِیاذِکَ پوشش خودت و در حفظ و حمایت و حراست و پناه وَفی عِزِّکَ وَفی مَنْعِکَ، عَزَّ جارُکَ وَجَلَّ ثَنآؤُکَ، وَامْتَنَعَ عآئِذُکَ،و عزّت و بازدارندگیت قرار بده، آنکه در جوار تو باشد عزیز است و مدح و ثنای تو بلندمرتبه است، و پناهنده ات در دسترس دشمن وَلا إِلهَ غَیْرُکَ، تَوَکَّلْتُ عَلَی الْحَیِّ الَّذی لایَمُوتُ، وَالْحَمْدُ للَّهِِنیست، و معبودی غیر تو نباشد، بر خداوند زنده ای که نمی میرد توکّل کردم، و حمد و ستایش مخصوص خداوندی

ص: 207

الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ وَلَمْ یَکُنْ است که فرزندی نگرفته و برای او شریکی در فرمانروائی نیست، و سرپرستی از روی لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، وَسُبْحانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَأَصیلاً،خواری و ناتوانی ندارد، و او را به بزرگی یاد می کنم، و هر صبحگاه و شامگاه خدا را تسبیح می گویم،وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ، وَصَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدٍو هیچ قدرت و نیرویی جز به سبب خداوند بلندمرتبه بزرگ نیست، و درود خدا بر محمّدوَالِهِ أَجْمَعینَ. أَللَّهُمَّ کُفَّ عَنْ عَبْدِکَ الضَّعیفِ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و همه آل او باد. خداوندا؛ از فلانی پسر فلانی بنده ضعیفت،شَرَّ فُلانِ بْنِ فُلانٍ، وَذُبَّ عَنْهُ کَیْدَهُ وَمَکْرَهُ، وَغآئِلَتَهُ وَبَطْشَهُ،شرّ و آزار فلانی پسر فلانی را باز بدار، و از او فکر و نیرنگ و بدی و چیرگی وَحیلَتَهُ وَغَمْزَهُ، وَطُمَّهُ بِالْعَذابِ طَمّاً، وَقُمَّهُ بِالْبَلآءِ قَمّاً، وَأَبِحْ و حیله و فریب و بدگوئی او را دور کن، و او را به شدّت غرق عذاب و سختی گردان و بلای فراگیرت را بر او مسلّط ساز، و حریم حَریمَهُ، وَارْمِهِ بِیَوْمٍ لا مَعادَ لَهُ، وَبِساعَةٍ لا مَرَدَّ لَها، إِنَّکَ عَلیاو را که جز بر اهلش روا نیست بر همگان مباح کن، و به روزی بینداز که بازگشتی برایش نباشد، و به ساعتی که راه رهایی برایش نباشد، که توکُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ. أَللَّهُمَّ بِحَقِّ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومینَ، وَبِحَقِّ حُرْمَتِهِمْ بر هر چیز توانایی. خداوندا؛ به حقّ امامان پاک و معصوم، و به حرمتی که لَدَیْکَ، وَمَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَکَ، أَهْلِکْهُ هَلاکاً عاجِلاً غَیْرَ اجِلٍ، وَخُذْهُ در پیشگاه تو، و جایگاه و مرتبه ای که نزد تو دارند، او را فوری و بدون تأخیر به هلاکت برسان، و مجازات کن أَخْذَ عَزیزٍ مُقْتَدِرٍ، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ. أَللَّهُمَّ بِحَقِّکَ مجازات کردن شخص نیرومند بااقتدار، به مهربانیت ای مهربانتر از همه مهربان ها. خداوندا؛ به حقّ بزرگ الْعَظیمِ، وَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَبِحَقِّ أَنْبِیآءِکَ وَرُسُلِکَ و والایت، و به حقّ محمّد و آل محمّد، و به حقّ پیامبران و رسولانت،وَبِحَقِّ هؤُلآءِ الْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومینَ، وَبِحَقِّ عِبادِکَ الصَّالِحینَ،و به حقّ امامان پاک و معصوم، و به حقّ بندگان شایسته ات،

ص: 208

وَبِحَقِّ مَنْ ناداکَ وَناجاکَ، وَدَعاکَ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ، صَلِّ عَلیو به حقّ آنانکه تو را صدا بزنند و با تو نجوا کنند، و در خشکی و دریا تو را بخوانند، برمُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ، وَتَفَضَّلْ عَلی فُقَرآءِ الْمُؤْمِنینَ محمّد و آل محمّد درود فرست، و در فرج ایشان شتاب کن، و بر مردان و زنان وَالْمُؤْمِناتِ بِالْغِنی وَالْبَرَکَةِ، وَعَلی مَرْضَی الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مؤمن فقیر به توانگری و برکت لطف کن، و بر مردان و زنان مؤمن مریض بِالشِّفآءِ وَالْعافِیَةِ، وَعَلی مَوْتَی الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ بِالْمَغْفِرَةِشفا مرحمت کن و عافیت بده، و بر مردان و زنان مؤمن که از دنیا رفته اند آمرزش وَالرَّحْمَةِ، وَعَلی غُرَبآءِ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ بِالرَّدِّ إِلی أَوْطانِهِمْ و رحمت ارزانی بدار و بر مردان و زنان مؤمن غریب به بازگشت ایشان سالِمینَ غانِمینَ، وَعَلی والِدَیْنا وَأَزْواجِنا وَذُرِّیَّاتِنا وَأَهْلِ با سلامتی و بهره مندی به وطن هایشان عنایت فرما، و بر پدران و مادران و همسران و فرزندان حُزانَتِنا بِالْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَالْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ، وَاجْعَلْ لَنا مِنْ أَمْرِناو آنانکه به ما مربوطند با رهایی ایشان از آتش و کامیابی به بهشت کرم کن، و احسان فرما در کار مافَرَجاً وَمَخْرَجاً، وَارْزُقْنا رِزْقاً حَلالاً طَیِّباً مِنْ حَیْثُ نَحْتَسِبُ فرج و گشایشی عنایت کن، و به ما روزی حلال پاک از جایی که گمان داریم وَمِنْ حَیْثُ لانَحْتَسِبُ، وَاخْتِمْ لَنا بِخَیْرٍ، وأَصْلِحْ لَنا شَأْنَنا، وَأَعِنَّاو از آنجا که گمان نداریم روزی گردان، و عاقبت و سرانجام کار ما را به خیر گردان، و شئُون ما را اصلاح کن، ولِدینِنا وَدُنْیانا، وَاقْضِ حَوآئِجَنا کُلَّها مِنْ اُمُورِ الدُّنْیا وَالْاخِرَةِ،برای دین و دنیا ما را کمک کن، و همه حاجت های دنیوی و اخروی ما رامِمَّا لَکَ فیهِ رِضًی وَلَنا فیهِ صَلاحٌ، وَأَغِثْنا وَأَدْرِکْنا، وَارْزُقْناکه خشنودی تو و مصلحت ما در آن است برآورده ساز، و به فریاد ما برس و ما را دریاب، وحَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ وَزِیارَةَ النَّبِیِّ وَالْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ، فی حجّ خانه محترم خودت و زیارت پیامبر و ائمّه طاهرین را - که سلام و درود بر آنان باد - در

ص: 209

عامِنا هذا وَفی کُلِّ عامٍ، وَاجْعَلْنا فی طاعَتِکَ مُجِدّینَ، وَفی همین امسال و در هر سالی روزی ما گردان، و ما را در اطاعت خود کوشا، و درخِدْمَتِکَ راغِبینَ، وَقِنا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ عَذابَ الْفَقْرِ وَالْقَبْرِ وَالنَّارِخدمت خود مشتاق قرار بده، و به فضل رحمتت از سختی فقر و عذاب قبر و آتش وَسَکَراتِ الْمَوْتِ، وَأَهْوالِ یَوْمِ الْقِیامَةِ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.و سختی جان کندن و وحشت های روز قیامت ما را حفظ کن، ای مهربانترین مهربانان.

سپس سجده شکر نموده و در آن، حاجت خود را بخواهد که ان شاء اللَّه برآورده می شود.(1)

دعا پس از نماز در مقام جبرئیل

وَتَضَرُّعاً وَتَمَلُّقاً، وَقآئِماً وَقاعِداً، وَراکِعاً وَساجِداً، وَراکِباًو زاری و فروتنی، و در حال ایستاده و نشسته، و رکوع و سجده، و سواره وَماشِیاً، وَذاهِباً وَجآئِیاً، وَفی کُلِّ حالاتی، وَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ و پیاده، و رفتن و آمدن، و در همه حالاتم می خوانم، و از تو می خواهم که عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَفْعَلَ بی کَذا وَکَذا.(1)

بر محمّد و آل محمّد درود فرستی، و با من «چنین و چنان» کنی.

همان گونه که می توانیم برای خود زیارت بخوانیم، می توانیم به نیابت از افراددیگر یا فرد معیّن نیز زیارت کنیم یا اصل زیارت را به نیابت از دیگری انجام دهیم.

دستور نماز این گونه زیارت ها را در «بخش نمازها» بیان کردیم و اکنون دعاهایی که پس از نماز آن ها خوانده می شود بیان می کنیم:

الصَّلاةُ وَالرُّکُوعُ وَالسُّجُودُ إِلّا لَکَ. أَللَّهُمَّ وَقَدْ جَعَلْتُ ثَوابَ نماز و رکوع و سجود جز برای تو سزاوار نیست. خداوندا؛ ثواب سَلامی وَزِیارَتی وَصَلاتی هاتَیْنِ الرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّةً مِنّی إِلی سلام و زیارت و این دو رکعت نمازم را هدیه کردم به فُلانِ بْنِ فُلانٍ، فَتَقَبَّلْ ذلِکَ مِنّی وَمِنْهُ، وَأْجُرْنی عَلَیْهِ، إِنَّکَ فلانی فرزند فلانی، آن را از من و از او بپذیر، و مرا بر آن پاداش ده، که تو عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ.(1)

بر هر چیز توانا هستی.

ادعا پس از نماز زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام

از راه دور در بیست و پنجم ذیقعده

أَللَّهُمَّ اِنَّ هاتَیْنِ الرَّکْعَتیْنِ، هَدِیَّةٌ مِنّی إِلی رُوحِ سَیِّدی وَإِمامی خداوندا؛ این دو رکعت نماز هدیه ای است از طرف من به روح پاک سرورم و امامم و پیشوایم،عَبْدِکَ وَوَلِیِّکَ، أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضا، صَلَواتُکَ بنده تو و ولیّ تو ابا الحسن علیّ بن موسی الرضا، که درودوَتَسْلیماتُکَ عَلی رُوحِهِ وَجَسَدِهِ. أَللَّهُمَّ فَبَلِّغْهُما مِنّی إِلیو سلام فراوانت بر روح پاک و جسد طاهر او باد. خداوندا؛ این هدیه مرا به رُوحِهِ، وَارْدُدْ عَلَیَّ مِنْ رُوحِهِ التَّحِیَّةَ وَالسَّلامَ. أَللَّهُمَّ وَاجْزِنی روح او برسان، و از طرف روح پاک او درود و سلامش را به من بازگردان. خداوندا؛ به من به خاطر این کارعَلی ذلِکَ أَفْضَلَ الْجَزآءِ مِنْکَ، وَفی رَسُولِکَ، وَفی وُلْدِ رَسُولِکَ،از طرف خود بهترین جزا و پاداش را مرحمت فرما، و در مورد رسولت و فرزندان رسولت، وَفی وَلِیِّکَ، وَفی وُلْدِ وَلِیِّکَ، یا وَلِیَّ الْمُؤْمِنینَ (1) .(2)

ص: 214

و درباره ولیّت، و فرزندان ولیّت چنین کن، ای سرپرست مؤمنان.

دعای طلب خیر در سجده

حَسَنَةٍ فَمِنْکَ یا کَریمُ، إِغْفِرْ لِمَنْ فی مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِهاخیر و خوبی برسد از ناحیه تو است ای بزرگوار، بیامرز هر کسی که در مشرق و مغرب عالم مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ.(1)

از مرد و زن باایمان هست.

مرتبه، و اگر نُه مرتبه بگویی افضل است.(1)

عَلی مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ، اَلنَّبِیِّ الْعَرَبِیِّ الْهاشِمیِّ، وَصَلَّی اللَّهُ بر محمّد و اهل بیت او باد، پیامبر عرب هاشمی نسب، و درود خداوند عَلی جَمیعِ الْمُرْسَلینَ وَالنَّبِیّینَ حَتَّی یَرْضَی اللَّهُ. (1)

بر همه رسولان و پیامبران تا خداوند راضی شود.

ایشان را به دعا کردن برای حضرت مهدی ارواحنا فداه و دعایی را که ایشان در موردفرزندش حضرت مهدی ارواحنا فداه سفارش می کرد.

جدّم ابوجعفر شیخ طوسی رحمه الله با طرق مختلف از یونس بن عبدالرحمان روایت کرده است که گفت: حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام همیشه و مدام دستور می داد که مردم برای حضرت مهدی ارواحنا فداه این گونه دعا کنند:

أَللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ وَخَلیفَتِکَ، وَحُجَّتِکَ عَلی خَلْقِکَ، وَلِسانِکَ خداوندا؛ از ولیّ خود و جانشین خویش، و حجّتت بر آفریدگانت، و زبان گویایت الْمُعَبِّرِ عَنْکَ بِإِذْنِکَ، اَلنَّاطِقِ بِحِکْمَتِکَ، وَعَیْنِکَ النَّاظِرَةِ عَلیکه از تو حکایت می کند، و به حکمت تو گویا است، و چشم بینایت که نظاره گربَرِیَّتِکَ، وَشاهِدِکَ عَلی خَلْقِکَ، اَلْجَحْجاحِ الْمُجاهِدِ، اَلْعآئِذِ بِکَ بندگان تو است، و گواه تو بر مخلوقاتت، آن بزرگمرد مجاهد که پناه آورنده به تو است عِنْدَکَ. وَأَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمیعِ ما خَلَقْتَ وَبَرَأْتَ، وَأَنْشَأْتَ دفاع کن، و او را از شرّ آنچه آفریده ای و پدید آورده ای، و ایجاد کرده ای وَصَوَّرْتَ، وَاحْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ، وَعَنْ یَمینِهِ وَعَنْ و صورت بخشیده ای پناه بده، و او را از پیش روی و پشت سر، و از طرف راست و از طرف شِمالِهِ، وَمِنْ فَوْقِهِ وَمِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِکَ الَّذی لایَضیعُ مَنْ حَفِظْتَهُ چپ، و از بالا و پائین محافظت فرما؛ به حفظ و حراستی که هر کس را به آن حفظ کنی ضایع و تباه بِهِ، وَاحْفَظْ فیهِ رَسُولَکَ وَابآءَهُ، أَئِمَّتَکَ وَدَعآئِمَ دینِکَ. وَاجْعَلْهُ نگردد، و در سایه آن پیامبرت و پدران او را که پیشوایان مردم از طرف تو هستند و ارکان دینت می باشند حفظ کن و نگهدار. و اوفی وَدیعَتِکَ الَّتی لاتَضیعُ، وَفی جِوارِکَ الَّذی لایُخْفَرُ، وَفی را در امانت و سپرده خودت که ضایع نمی شود، و در سایه و جوارت که مورد تعرّض قرار نگیرد، و درمَنْعِکَ وَعِزِّکَ الَّذی لایُقْهَرُ، وَامِنْهُ بِأَمانِکَ الْوَثیقِ، اَلَّذی حمایت و عزّت خویش که هرگز مقهور و مغلوب نشود قرار ده، و او را به امان مورد اطمینان خود ایمن بدار که هر کس

ص: 223

لایُخْذَلُ مَنْ امَنْتَهُ بِهِ، وَاجْعَلْهُ فی کَنَفِکَ الَّذی لایُرامُ مَنْ کانَ را به آن ایمن داری هرگز سرکوب نشود، و او را در کنف عنایت خود قرار بده که هر کس در آن قرار گرفت مورد تجاوز واقع فیهِ، وَأَیِّدْهُ بِنَصْرِکَ الْعَزیزِ، وَأَیِّدْهُ بِجُنْدِکَ الْغالِبِ، وَقَوِّهِ نشود، و او را به نصرت قوی و نیرومندت یاری کن، و به لشکر پیروزمندت تأیید نما، و به نیروی خویش بِقُوَّتِکَ، وَأَرْدِفْهُ بِمَلآئِکَتِکَ، وَوالِ مَنْ والاهُ، وَعادِ مَنْ عاداهُ،نیرومند فرما، و فرشتگانت را با او همراه ساز، و دوست بدار هر کسی که او را دوست دارد، و دشمن بدار هر کسی که با او دشمنی کند،وَأَلْبِسْهُ دِرْعَکَ الْحَصینَةَ، وَحُفَّهُ بِالْمَلآئِکَةِ حَفّاً. أَللَّهُمَّ وَبَلِّغْهُ و به او زره محکم خود را بپوشان، و گرداگرد او را با فرشتگان احاطه کن. خداوندا؛ و او را برسان أَفْضَلَ ما بَلَّغْتَ الْقآئِمینَ بِقِسْطِکَ مِنْ أَتْباعِ النَّبِیّینَ. أَللَّهُمّ به مقامی برتر از آنچه برپادارندگان عدالت از پیروان پیامبران را رسانده ای. خداوندا؛اشْعَبْ بِهِ الصَّدْعَ، وَارْتُقْ بِهِ الْفَتْقَ، وَأَمِتْ بِهِ الْجَوْرَ، وَأَظْهِرْپراکندگی امور ما را به وسیله او اصلاح کن، و گسستگی ما را به وسیله او به پیوستگی تبدیل کن، و ظلم و ستم را به وسیله او بمیران، و عدل بِهِ الْعَدْلَ، وَزَیِّنْ بِطُولِ بَقآئِهِ الْأَرْضَ، وَأَیِّدْهُ بِالنَّصْرِ، وَانْصُرْهُ و داد را به وسیله او آشکار ساز، و زمین را با طولانی ماندن او زینت بده، و او را با یاریت تأیید کن، و به وسیله رعب بِالرُّعْبِ، وَقَوِّ ناصِریهِ، وَاخْذُلْ خاذِلیهِ، وَدَمْدِمْ عَلی مَنْ نَصَبَ)بر دل ها( او را پیروز نما، و یارانش را نیرومند فرما، و آن ها را که دست از یاری او برداشتند خوار گردان، و هر کس آشکارا با اولَهُ، وَدَمِّرْ مَنْ غَشَّهُ. وَاقْتُلْ بِهِ جَبابِرَةَ الْکُفْرِ، وَعُمُدَهُ وَدَعآئِمَهُ،دشمنی می کند یا به جنگ برخاسته هلاک کن، و هر کس خدعه و خیانت می کند نابود گردان، و به وسیله او زورگویان کافر و استوانه ها و ارکان وَاقْصِمْ بِهِ رُؤُوسَ الضَّلالَةِ وَشارِعَةَ الْبِدَعِ، وَمُمیتَةَ السُّنَّةِ،آنها را به هلاکت برسان، و به وسیله او سران و رؤسای گمراهی، و بدعت گزاران، و از بین برندگان سنّت،وَمُقَوِّیَةَ الْباطِلِ، وَذَلِّلْ بِهِ الْجَبَّارینَ، وَأَبِرْ بِهِ الْکافِرینَ وَجَمیعَ و تقویت کنندگان باطل را درهم بشکن، و زورگویان را به وسیله او ذلیل کن، و ریشه کن ساز به وسیله او کافران و تمام الْمُلْحِدینَ، فی مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها،ملحدان را در شرق و غرب عالم، و در خشکی و دریای آن،

ص: 224

وَسَهْلِها وَجَبَلِها، حَتَّی لاتَدَعَ مِنْهُمْ دَیَّاراً، وَلاتُبْقِیَ لَهُمْ اثاراً.و در کوه و بیابان آن، تا آنکه کسی از آنان را باقی نگذاری، و برای آنان اثری بجای نماند.أَللَّهُمَّ طَهِّرْ مِنْهُمْ بِلادَکَ، وَاشْفِ مِنْهُمْ عِبادَکَ، وَأَعِزَّ بِهِ خداوندا؛ شهرهایت را از وجود آنان پاک گردان، و )سینه( بندگانت را از آنان شفا بخش، و مؤمنان را به واسطه الْمُؤْمِنینَ، وَأَحْیِ بِهِ سُنَنَ الْمُرْسَلینَ، وَدارِسَ حِکْمَةِ النَّبِیّینَ،آن حضرت عزیز فرما، و سنّت های رسولان، و حکمت های مندرس گشته پیامبران را به وسیله او زنده نما،وَجَدِّدْ بِهِ مَا امْتَحی مِنْ دینِکَ، وَبُدِّلَ مِنْ حُکْمِکَ، حَتَّی تُعیدَو آنچه از دین تو محو و نابود گشته، و از حکم و فرمانت دگرگون شده بازسازی فرما؛ تا آنکه دین تودینَکَ بِهِ، وَعَلی یَدَیْهِ غَضّاً مَحْضاً صَحیحاً، لا عِوَجَ فیهِ، وَلابه وسیله او و با دست مبارکش دوباره تازه و خرّم و صحیح و بی آلایش اعاده شود؛ به گونه ای که در آن هیچ کجی نباشد، و بدعتی بِدْعَةَ مَعَهُ، وَحَتَّی تُنیرَ بِعَدْلِهِ ظُلَمَ الْجَوْرِ، وَتُطْفِئَ بِهِ نیرانَ در آن راه پیدا نکند، و تا آنکه تاریکی های ظلم و ستم به نور عدالت او روشن شود، و آتش کفر به وسیله اوالْکُفْرِ، وَتُوضِحَ بِهِ مَعاقِدَ الْحَقِّ وَمَجْهُولَ الْعَدْلِ. فَإِنَّهُ عَبْدُکَ خاموش گردد، و پیچیدگی های حقّ و ناشناخته مانده های عدل به وسیله او واضح و آشکار شود؛ زیرا آن حضرت، بنده ای الَّذِی اسْتَخْلَصْتَهُ لِنَفْسِکَ، وَاصْطَفَیْتَهُ مِنْ خَلْقِکَ، وَاصْطَفَیْتَهُ است که تو او را برای خود خالص گردانیدی، و از میان آفریدگانت برگزیدی، و برعَلی عِبادِکَ، وَائْتَمَنْتَهُ عَلی غَیْبِکَ، وَعَصَمْتَهُ مِنَ الذُّنُوبِ،بندگانت برگزیدی، و بر غیب خویش امین دانستی، و از گناهان او را عصمت دادی و حفظ کردی،وَبَرَّأْتَهُ مِنَ الْعُیُوبِ، وَطَهَّرْتَهُ مِنَ الرِّجْسِ، وَسَلَّمْتَهُ مِنَ الدَّنَسِ.و ساحتش را از هر گونه عیبی مبرّا ساختی، و از هر نوع پلیدی او را پاک نمودی، و از آلودگی سالم داشتی.أَللَّهُمَّ فَإِنَّا نَشْهَدُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ، وَیَوْمَ حُلُولِ الطَّامَّةِ، أَنَّهُ لَمْ خداوندا؛ ما روز قیامت و روزی که آن حادثه وحشت زای بزرگ فرا رسد، برای اویُذْنِبْ ذَنْباً وَلا أَتی حَوْباً، وَلَمْ یَرْتَکِبْ مَعْصِیَةً، وَلَمْ یُضَیِّعْ لَکَ گواهی می دهیم که هرگز گناهی نکرده و خطا و جرمی انجام نداده، و معصیت و نافرمانی مرتکب نشده، و هرگز طاعتی را برای تو

ص: 225

طاعَةً، وَلَمْ یَهْتِکْ لَکَ حُرْمَةً، وَلَمْ یُبَدِّلْ لَکَ فَریضَةً، وَلَمْ یُغَیِّرْاز دست نداده، و )با نافرمانی( حرمت تو را هتک نکرده، و فریضه ای از فرایض تو را دگرگون نساخته، و قانونی ازلَکَ شَریعَةً، وَأَنَّهُ الْهادِی الْمَهْدِیُّ الطَّاهِرُ التَّقِیُّ النَّقِیُّ الرَّضِیّ قوانینت را تغییر نداده است، و بدون تردید او هدایت گری هدایت یافته، پاکیزه، باتقوا، پاک سرشت، پسندیده الزَّکِیُّ. أَللَّهُمَّ أَعْطِهِ فی نَفْسِهِ وَأَهْلِهِ، وَوُلْدِهِ وَذُرِّیَّتِهِ، وَاُمَّتِهِ و آراسته است. خداوندا؛ عطا کن او را در مورد خودش و خاندانش، و فرزندانش، و ذرّیه اش، و امّتش وَجَمیعِ رَعِیَّتِهِ، ما تُقِرُّ بِهِ عَیْنَهُ، وَتَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ، وَتَجْمَعُ لَهُ و همه کسانی که تحت سرپرستی او هستند؛ آنچه را که چشم او را به آن روشن نمایی، و جانش را به آن خشنود کنی، و برای اومُلْکَ الْمُمْلَکاتِ کُلِّها، قَریبِها وَبَعیدِها، وَعَزیزِها وَذَلیلِها، حَتَّی فرمانروائی همه ممالک؛ نزدیک و دور آن را، و عزیز و خوارش را فراهم فرما، تا آنکه یَجْرِیَ حُکْمُهُ عَلی کُلِّ حُکْمٍ، وَیَغْلِبَ بِحَقِّهِ کُلَّ باطِلٍ. أَللَّهُمَّ اسْلُکْ حکم و فرمان او بر هر حکم و فرمانی جاری گردد، و حقّ او هر باطلی را مغلوب گرداند. خداوندا؛بِنا عَلی یَدَیْهِ مِنْهاجَ الْهُدی، وَالْمَحَجَّةَ الْعُظْمی، وَالطَّریقَةَما را با دست مبارک او بر راه روشن هدایت، و شاهراه شریعت، و جادّه الْوُسْطی، اَلَّتی یَرْجِعُ إِلَیْهَا الْغالی، وَیَلْحَقُ بِهَا التَّالی، وَقَوِّناوسط که دور از افراط و تفریط است، و تندروها باید به سوی آن بازگردند، و عقب مانده ها خود را به آن برسانند روان ساز، و ما راعَلی طاعَتِهِ، وَثَبِّتْنا عَلی مُشایَعَتِهِ، وَامْنُنْ عَلَیْنا بِمُتابَعَتِهِ،بر اطاعت او نیرومند، و بر همراهی او ثابت و استوار گردان، و به پیروی او بر ما منّت گذار،وَاجْعَلْنا فی حِزْبِهِ الْقَوَّامینَ بِأَمْرِهِ، اَلصَّابِرینَ مَعَهُ، اَلطَّالِبینَ و ما را از حزب او که به امر و فرمانش قیام کننده اند، )و( در راه او شکیبایند، و بارِضاکَ بِمُناصَحَتِهِ، حَتَّی تَحْشُرَنا یَوْمَ الْقِیامَةِ فی أَنْصارِهِ خیرخواهی و دلسوزی نسبت به او رضا و خشنودی تو را طالبند قرار بده، تا آنکه روز قیامت ما را در زمره یاران وَأَعْوانِهِ وَمُقَوِّیَةِ سُلْطانِهِ. أَللَّهُمَّ وَاجْعَلْ ذلِکَ لَنا خالِصاً مِنْ کُلّ و مددکاران و تقویت کنندگان سلطنت و حکومت او محشور گردانی. خداوندا؛ همه اینها را که از تو خواستیم برای ما خالص و پاک

ص: 226

شَکٍّ وَشُبْهَةٍ وَرِیآءٍ وَسُمْعَةٍ، حَتَّی لانَعْتَمِدَ بِهِ غَیْرَکَ، وَلانَطْلُبَ بِهِ از هر شکّ و شبهه قرار بده که نخواهیم با آن خودنمایی کنیم، و نخواهیم به گوش دیگران برسد، تا آنجا که به خاطر آن به غیر تو تکیه وإِلّا وَجْهَکَ، وَحَتَّی تُحِلَّنا مَحَلَّهُ، وَتَجْعَلَنا فِی الْجَنَّةِ مَعَهُ، وَأَعِذْنااعتماد نداشته و به وسیله آن جز خشنودی تو را طلب نکنیم، و تا آنکه در جایگاه او ما را وارد نمائی، و در بهشت با او قرار دهی،مِنَ السَّامَةِ وَالْکَسَلِ وَالْفَتْرَةِ، وَاجْعَلْنا مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدینِکَ،و ما را از خستگی و بی حوصلگی و سستی پناه بده، و از کسانی که دینت را به وسیله او یاری می کنی،وَتُعِزُّ بِهِ نَصْرَ وَلِیِّکَ، وَلاتَسْتَبْدِلْ بِنا غَیْرَنا، فَإِنَّ اسْتِبْدالَکَ بِناو نصرت و پیروزی ولیّت را تقویت می نمائی قرار بده، و غیر ما را جایگزین ما مگردان، که این جایگزینی غَیْرَنا عَلَیْکَ یَسیرٌ، وَهُوَ عَلَیْنا عَسیرٌ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی وُلاةِبرای تو ساده و آسان، و بر ما بسی دشوار است. خداوندا؛ درود فرست بر والیان وعَهْدِهِ، وَالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ، وَبَلِّغْهُمْ امالَهُمْ، وَزِدْ فی اجالِهِمْ،فرمانداران او، و پیشوایان از فرزندان او، و ایشان را به آرزوهایشان برسان، و بر مدّت عمرشان بیفزا،وَأَعِزَّ نَصْرَهُمْ، وَتَمِّمْ لَهُمْ ما أَسْنَدْتَ إِلَیْهِمْ فی أَمْرِکَ لَهُمْ، وَثَبِّتْ و پیروزی ایشان را تقویت فرما، و آنچه را به ایشان مربوط ساخته ای در امر و فرمانت برای ایشان کامل گردان، ودَعآئِمَهُمْ، وَاجْعَلْنا لَهُمْ أَعْواناً، وَعَلی دینِکَ أَنْصاراً، فَإِنَّهُمْ مَعادِنُ پایه ها و اساس کار ایشان را ثابت و استوار نما، و ما را مددکار آنان، و یاور دینت قرار بده، که بدون تردید ایشان معدن های کَلِماتِکَ، وَأَرْکانُ تَوْحیدِکَ، وَدَعآئِمُ دینِکَ، وَوُلاةُ أَمْرِکَ، وَخالِصَتُکَ کلمات تو، و ارکان توحید تو، و ستون های دین تو، و کارگزاران و والیان امر تو، ومِنْ عِبادِکَ، وَصَفْوَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ، وَأَوْلِیآئُکَ وَسَلآئِلُ أَوْلِیآئِکَ،بندگان خالص تو، و برگزیده از میان آفریدگان تو، و اولیای تو و فرزندان اولیای تو،وَصَفْوَةُ أَوْلادِ رُسُلِکَ، وَالسَّلامُ عَلَیْهِمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ.(1)و برگزیده از میان فرزندان رسولان توأند، و درود و رحمت و برکات بی پایان الهی بر همه آنان باد.

ص: 227

وَفی جِوارِکَ الَّذی لایُحْتَقَرُ، وَفی مَنْعِکَ وَعِزِّکَ الَّذی لایُقْهَرُ.و در جوار رحمتت که حقیر و پست نمی شود؛ و در حمایت و پناه عزّتت که هرگز مقهور نمی شود.أَللَّهُمَّ وَامِنْهُ بِأَمانِکَ الْوَثیقِ الَّذی لایُخْذَلُ مَنْ امَنْتَهُ بِهِ، وَاجْعَلْهُ خدایا؛ او را در نگاهبانی محکم خود ایمن دار؛ که هر کس در آن نگاهبانی درآید مخذول و مغلوب نشود. او رافی کَنَفِکَ الَّذی لایُضامُ مَنْ کانَ فیهِ، وَانْصُرْهُ بِنَصْرِکَ الْعَزیزِ،در احاطه و سایه لطف خود که هر کس در آن قرار گیرد مورد ستم واقع نشود قرار بده، او را با یاری قدرت مندت یاری کن،وَأَیِّدْهُ بِجُنْدِکَ الْغالِبِ، وَقَوِّهِ بِقُوَّتِکَ، وَأَرْدِفْهُ بِمَلآئِکَتِکَ. أَللَّهُمّ و با سپاه غالبت تأییدش فرما، و با قوّت لایتناهی خود نیرومندش گردان، و فرشتگانت را با او همراه ساز. خدایا؛والِ مَنْ والاهُ، وَعادِ مَنْ عاداهُ، وَأَلْبِسْهُ دِرْعَکَ الْحَصینَةَ، وَحُفَّهُ دوستش را دوست بدار، و دشمنش را دشمن بدار، و زره محکم خود را بر او بپوشان؛ و گرداگرد وجودش رابِمَلآئِکَتِکَ حَفّاً. أَللَّهُمَّ وَبَلِّغْهُ أَفْضَلَ ما بَلَّغْتَ الْقآئِمینَ بِقِسْطِکَ با فرشتگان، احاطه کن. خداوندا؛ او را به برترین مرتبه ای که هر برپاکننده عدلی رامِنْ أَتْباعِ النَّبِیّینَ. أَللَّهُمَّ اشْعَبْ بِهِ الصَّدْعَ، وَارْتُقْ بِهِ الْفَتْقَ،- از پیروان پیامبران - رسانیده ای برسان. بارخدایا؛ اختلاف ها را به واسطه وجود مقدّسش برطرف گردان، و تفرقه ها و پراکندگی ها را به واسطه اووَأَمِتْ بِهِ الْجَوْرَ، وَأَظْهِرْ بِهِ الْعَدْلَ، وَزَیِّنْ بِطُولِ بَقآئِهِ الْأَرْضَ،از میان بردار. ستم را به وسیله او بمیران و عدل را ظاهر فرما، و با ماندن طولانی اش زمین را زینت بخش،وَأَیِّدْهُ بِالنَّصْرِ، وَانْصُرْهُ بِالرُّعْبِ، وَافْتَحْ لَهُ فَتْحاً یَسیراً، وَاجْعَلْ و با یاری خود تأییدش کن، و با رعب انداختن بر دل دشمنانش نصرتش بده؛ و فتح و گشایشی آسان بدو نصیب فرما، ولَهُ مِنْ لَدُنْکَ عَلی عَدُوِّکَ وَعَدُوِّهِ سُلْطاناً نَصیراً. أَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ از جانب خودت سلطنت و قدرتی ظفرمندانه بر دشمنان خود و دشمنان او، به او مرحمت فرما. خدایا؛ او را همان الْقآئِمَ الْمُنْتَظَرَ، وَالْإِمامَ الَّذی بِهِ تَنْتَصِرُ، وَأَیِّدْهُ بِنَصْرٍ عَزیزٍبرپاکننده عدل و داد قرار ده، که مورد انتظار همگان است؛ و او را امامی قرار ده که به وسیله او ما را یاری می نمایی؛ و با نصرتی وَفَتْحٍ قَریبٍ، وَوَرِّثْهُ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَمَغارِبَهَا اللّاتی بارَکْتَ باعزّت و گشایشی زودهنگام تأییدش بفرما. مشرق و مغرب زمینت را به او ارث بده؛ البتّه قلمروی که برایش مبارک

ص: 229

فیها، وَأَحْیِ بِهِ سُنَّةَ نَبِیِّکَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَالِهِ، حَتَّی لایَسْتَخْفِیَ قرار داده باشی؛ به واسطه او سنّت پیامبرت را - که درود خدا بر او و آل او باد - حیاتی دیگر بخش، تا این که بِشَیْ ءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخافَةَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ، وَقَوِّ ناصِرَهُ، وَاخْذُلْ چیزی از حق را به خاطر ترس از آفریدگان پنهان ندارد. یاورش را قوی گردان، و کسی را که خذلان و خواریش را خواهد، مخذول خاذِلَهُ، وَدَمْدِمْ عَلی مَنْ نَصَبَ لَهُ، وَدَمِّرْ عَلی مَنْ غَشَّهُ. أَللَّهُمّ و مغلوب فرما؛ کسی که با او دشمنی آشکار نماید مورد خشم خویش قرار بده؛ آن که را با او نیرنگ کند نابود کن. خداوندا؛وَاقْتُلْ بِهِ جَبابِرَةَ الْکُفْرِ وَعُمُدَهُ، وَدَعآئِمَهُ وَالقُوَّامَ بِهِ، وَاقْصِمْ بِهِ به واسطه او کافران زورگو و ارکان و سردسته های آن ها و هر آن که باعث دوام و قوام آن ها باشد را نابود کن.رُؤُوسَ الضَّلالَةِ، وَشارِعَةَ الْبِدْعَةِ، وَمُمیتَةَ السُّنَّةِ، وَمُقَوِّیَةَسران گمراهی، و سرچشمه های بدعت و هر که سنّت را بمیراند و باطل را تقویت کند، با نیروی الهی اش الْباطِلِ، وَأَذْلِلْ بِهِ الْجَبَّارینَ، وَأَبِرْ بِهِ الْکافِرینَ وَالْمُنافِقینَ،درهم شکن. سرکشان ستمگر را به وسیله او ذلیل کن و کافران و دورویان وَجَمیعَ الْمُلْحِدینَ، حَیْثُ کانُوا وَأَیْنَ کانُوا مِنْ مَشارِقِ الْأَرْضِ و همه ملحدان را به واسطه او هلاک نما؛ در هر زمان و هر مکانی که باشند؛ مشرق وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها، وَسَهْلِها وَجَبَلِها، حَتَّی لاتَدَعَ مِنْهُمْ و مغرب، دریا و خشکی، کوه و دشت؛ تا این که از آنان،دَیَّاراً، وَلاتُبْقِیَ لَهُمْ اثاراً. أَللَّهُمَّ وَطَهِّرْ مِنْهُمْ بِلادَکَ، وَاشْفِ کسی باقی نگذاری و اثری بجا نماند. خدایا؛ سرزمین خود را از وجود آن ها پاک کن مِنْهُمْ عِبادَکَ، وَأَعِزَّ بِهِ الْمُؤْمِنینَ، وَأَحْیِ بِهِ سُنَنَ الْمُرْسَلینَ،و قلب مؤمنان را با نابودی آنان شفا بخش؛ و به واسطه آن حضرت، مؤمنان را عزیز فرما، و سنّت های رسولان وَدارِسَ حِکَمِ النَّبِیّینَ، وَجَدِّدْ بِهِ ما مُحِیَ مِنْ دینِکَ، وَبُدِّلَ مِنْ و فرستادگانت را، و احکام پیامبران را - که رو به نابودی رفته است - بار دیگر زنده نما، و هر آن چه از دینت محو شده و ازحُکْمِکَ، حَتَّی تُعیدَ دینَکَ بِهِ وَعَلی یَدَیْهِ غَضّاً جَدیداً صَحیحاًاحکامت دگرگون گشته است، تازه و نو گردان؛ تا این که دین حقیقی تو به دست او؛ شاداب، تازه، جدید، خالص و

ص: 230

مَحْضاً، لاعِوَجَ فیهِ، وَلابِدْعَةَ مَعَهُ، حَتَّی تُنیرَ بِعَدْلِهِ ظُلَمَ الْجَوْرِ،صحیح بدون هیچ کژی و بدعتی گردانی. تا آن که تاریکی های ستم را با نور عدلش روشن گردانی،وَتُطْفِئَ بِهِ نیرانَ الْکُفْرِ، وَتُظْهِرَ بِهِ مَعاقِدَ الْحَقِّ، وَمَجْهُولَ و آتش فتنه های کافران را به وسیله او خاموش گردانی، و گره خوردگی ها و پیچیدگی های حقّ را به وسیله او آشکار گردانی و عدل و داد گم شده والْعَدْلِ، وَتُوضِحَ بِهِ مُشْکِلاتِ الْحُکْمِ. أَللَّهُمَّ وَإِنَّهُ عَبْدُکَ الَّذِی ناشناخته را به وسیله او ظاهر گردانی؛ مشکلات و دشواری های احکام را - با پرتوهای نورافشان او - واضح گردانی. بار خدایا؛ همانااسْتَخْلَصْتَهُ لِنَفْسِکَ، وَاصْطَفَیْتَهُ مِنْ خَلْقِکَ، وَاصْطَفَیْتَهُ عَلیاو بنده ای از بندگان توست که برای خود خالصش گردانیدی، و از میان آفریدگانت او را برگزیدی، و او راعِبادِکَ، وَائْتَمَنْتَهُ عَلی غَیْبِکَ، وَعَصَمْتَهُ مِنَ الذُّنُوبِ، وَبَرَّأْتَهُ بر بندگانت برگزیدی، و او را برای سپردن غیب خود امین یافتی، و از گناهان معصومش داشتی، و از عیب ها مبرّایش کردی،مِنَ الْعُیُوبِ، وَطَهَّرْتَهُ جمِنَ الرِّجْسِ ج، وَصَرَّفْتَهُ عَنِ الدَّنَسِ،و از هر گونه آلودگی پاکیزه اش کردی، و از ناپاکی و پلیدی به دورش گردانیدی،وَسَلَّمْتَهُ مِنَ الرَّیْبِ. أَللَّهُمَّ فَإِنَّا نَشْهَدُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ، وَیَوْمَ و از هر شکّ و شبهه ای سلامتش فرمودی. خدایا؛ ما در روز قیامت - و روزحُلُولِ الطَّامَّةِ، أَنَّهُ لَمْ یُذْنِبْ وَلَمْ یَأْتِ حَوْباً، وَلَمْ یَرْتَکِبْ لَکَ برپا شدن حادثه عظیم محشر - گواهی می دهیم که او گناهی نکرده است؛ جرمی انجام نداده مَعْصِیَةً، وَلَمْ یُضَیِّعْ لَکَ طاعَةً، وَلَمْ یَهْتِکْ لَکَ حُرْمَةً، وَلَمْ یُبَدِّلْ و معصیتی مرتکب نشده است؛ طاعتی را تباه نکرده است؛ حرمتی را هتک نکرده است؛ ولَکَ فَریضَةً، وَلَمْ یُغَیِّرْ لَکَ شَریعَةً، وَأَنَّهُ الْإِمامُ التَّقِیُّ الْهادِی واجبی را عوض ننموده است؛ و قانونی را تغییر نداده است؛ او امامی پرهیزکار، هدایت گر،الْمَهْدِیُّ الطَّاهِرُ التَّقِیُّ الْوَفِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ. أَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَیْهِ رهبری هدایت شده، پاک سرشت، باتقوا، باوفا، پسندیده و نیک سیرت است. خداوندا؛ بر اووَعَلی ابآئِهِ، وَأَعْطِهِ فی نَفْسِهِ وَوُلْدِهِ، وَأَهْلِهِ وَذُرِّیَّتِهِ وَاُمَّتِهِ و پدرانش درود فرست، و در مورد خودش، فرزندان و خانواده اش، امّت

ص: 231

وَجَمیعِ رَعِیَّتِهِ، ما تُقِرُّ بِهِ عَیْنَهُ، وَتَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ، وَتَجْمَعُ لَهُ مُلْکَ و رعیّتش، چیزی عطا کن که چشمش را به آن روشن نمایی و روانش را به آن شاد گردانی؛ و حکومت همه الْمُمْلَکاتِ کُلِّها، قَریبِها وَبَعیدِها، وَعَزیزِها وَذَلیلِها، حَتَّی ممالک - اعمّ از دور و نزدیک، قوی و ضعیف - تحت سیطره او درآید،یَجْرِیَ حُکْمُهُ عَلی کُلِّ حُکْمٍ، وَیَغْلِبَ بِحَقِّهِ عَلی کُلِّ باطِلٍ.و فرمانش بر هر حکمی نافذ باشد، و کلمه حقّش، بر هر باطلی غالب گردد.أَللَّهُمَّ وَاسْلُکْ بِنا عَلی یَدَیْهِ مِنْهاجَ الْهُدی، وَالْمَحَجَّةَ الْعُظْمی،خدایا؛ به دست مبارکش ما را بر طریق هدایت روان کن، و بر شاهراه روشن وَالطَّریقَةَ الْوُسْطی، اَلَّتی یَرْجِعُ إِلَیْهَا الْغالی، وَیَلْحَقُ بِهَا التَّالی.و راه میانه و اعتدال - که هر افراطگر پیشرو و هر تفریطپیشه عقب مانده باید بدان باز گردد - استوار فرما.أَللَّهُمَّ وَقَوِّنا عَلی طاعَتِهِ، وَثَبِّتْنا عَلی مُشایَعَتِهِ، وَامْنُنْ عَلَیْناخدایا؛ ما را بر طاعتش نیرومند گردان، و بر پیرویش ثابت قدم بدار، و با نعمت پیروی از او بر ما منّت بِمُتابَعَتِهِ، وَاجْعَلْنا فی حِزْبِهِ الْقَوَّامینَ بِأَمْرِهِ، اَلصَّابِرینَ مَعَهُ،بگذار، و ما را جزو گروه او که عهده دار امر او هستند قرار ده که به فرمانش، سر فرود می آورند، و در راهش صبر پیشه می کنند،اَلطَّالِبینَ رِضاکَ بِمُناصَحَتِهِ، حَتَّی تَحْشُرَنا یَوْمَ الْقِیامَةِ فی و از خیرخواهی او رضای تو را می طلبند. تا در نهایت، در روز قیامت، ما را درأَنْصارِهِ وَأَعْوانِهِ، وَمُقَوِّیَةِ سُلْطانِهِ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ گروه یاران و مددکاران و تقویت کنندگان حکومت بابرکتش، محشور نمایی. خداوندا؛ بر محمّد و آل مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْ ذلِکَ کُلَّهُ مِنَّا لَکَ خالِصاً مِنْ کُلِّ شَکٍّ وَشُبْهَةٍمحمّد درود فرست، و همه این ها را از ما خالص و به دور از هر شکّ و شبهه وَرِیآءٍ وَسُمْعَةٍ، حَتَّی لانَعْتَمِدَ بِهِ غَیْرَکَ، وَلانَطْلُبَ بِهِ إِلّا وَجْهَکَ،و ریا و سمعه قرار بده؛ آن گونه که با این کار، به غیر تو اعتماد نکنیم و از این کار، جز تو را نطلبیم؛وَحَتَّی تُحِلَّنا مَحَلَّهُ، وَتَجْعَلَنا فِی الْجَنَّةِ مَعَهُ، وَلاتَبْتَلِنا فی باشد که ما را در محلّ و جایگاه آن حضرت وارد نمایی، و ما را در بهشت همراه او گردانی، و در

ص: 232

أَمْرِهِ بِالسَّامَةِ وَالْکَسَلِ وَالْفَتْرَةِ وَالْفَشَلِ، وَاجْعَلْنا مِمَّنْ تَنْتَصِرُانجام فرمان او ما را به تنبلی، سستی، ضعف و گسستگی مبتلا نسازی؛ و ما را از کسانی قرار ده که بِهِ لِدینِکَ، وَتُعِزُّ بِهِ نَصْرَ وَلِیِّکَ، وَلاتَسْتَبْدِلْ بِنا غَیْرَنا، فَإِنّ دینت را به وسیله آنان یاری می کنی، و یاری ولیّت را به او تقویت می کنی، کسی را جایگزین ما مکن؛ زیرا،اسْتِبْدالَکَ بِنا غَیْرَنا عَلَیْکَ یَسیرٌ، وَهُوَ عَلَیْنا کَبیرٌ، إِنَّکَ عَلی کُلّ این جایگزینی بر تو آسان است، ولی بر ما بسی سنگین و دشوار. باور دارم که تو بر هرشَیْ ءٍ قَدیرٌ. أَللَّهُمَّ وَصَلِّ عَلی وُلاةِ عُهُودِهِ، وَبَلِّغْهُمْ امالَهُمْ،چیزی توانایی. خدایا؛ بر فرماندارانش درود فرست، و به آرزوهای )مقدّس شان( برسان،وَزِدْ فی اجالِهِمْ وَانْصُرْهُمْ وَتَمِّمْ لَهُمْ ما أَسْنَدْتَ إِلَیْهِمْ مِنْ أَمْرِو بر عمرشان بیفزا، و یاریشان فرما، و آن چه از امر دینت به آن ها مربوط ساخته ای، کامل ودینِکَ، وَاجْعَلْنا لَهُمْ أَعْواناً وَعَلی دینِکَ أَنْصاراً، وَصَلِّ عَلیتمام گردان، و ما را از مددکاران آنان قرار ده، و از یاری کنندگان دینت مقرّر فرما. برابآئِهِ الطَّاهِرینَ الْأَئِمَّةِ الرَّاشِدینَ. أَللَّهُمَّ فَإِنَّهُمْ مَعادِنُ کَلِماتِکَ،پدران پاکش، امامان رشید و راهنمای بشر، درود فرست. بارخدایا؛ آنان، معدن های کلمات تو،وَخُزَّانُ عِلْمِکَ، وَوُلاةُ أَمْرِکَ، وَخالِصَتُکَ مِنْ عِبادِکَ، وَخِیَرَتُکَ و گنجینه های دانش، و علوم تو، و سرپرستان امر تو، و بندگان مخلص تو، و نیکوکاران مِنْ خَلْقِکَ، وَأَوْلِیآئُکَ وَسَلآئِلُ أَوْلِیآئِکَ، وَصَفْوَتُکَ وَأَوْلادُاز میان بندگان تو، و دوستان تو و فرزندان اولیای تو، و برگزیدگان و فرزندان أَصْفِیآئِکَ، صَلَواتُکَ وَرَحْمَتُکَ وَبَرَکاتُکَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعینَ. أَللَّهُمّ برگزیدگان تو هستند. درود و رحمت و برکت های تو بر آنان نثار باد. خدایا؛وَشُرَکاؤُهُ فی أَمْرِهِ، وَمُعاوِنُوهُ عَلی طاعَتِکَ، اَلَّذینَ جَعَلْتَهُمْ آنان که در امر او شریک اند، و بر طاعت تو مددکاران اویند؛ کسانی که توحِصْنَهُ وَسِلاحَهُ وَمَفْزَعَهُ وَاُنْسَهُ ، اَلَّذینَ سَلَوْا عَنِ الْأَهْلِ دژ، اسلحه، پناهگاه و مایه انس او قرارشان دادی؛ آن هایی که از اهل

ص: 233

وَالْأَوْلادِ، وَتَجافُوا الْوَطَنَ، وَعَطَّلُوا الْوَثیرَ مِنَ الْمِهادِ، قَدْو اولاد خود بریدند، و ترک وطن گفتند، و تخت های استراحت را رها کردند؛رَفَضُوا تِجاراتِهِمْ، وَأَضَرُّوا بِمَعایِشِهِمْ، وَفُقِدُوا فی أَنْدِیَتِهِمْ تجارت ها را کنار گذاشتند؛ و به معیشت های خودشان ضرر زدند؛ و بدون این که ازبِغَیْرِ غَیْبَةٍ عَنْ مِصْرِهِمْ، وَحالَفُوا الْبَعیدَ مِمَّنْ عاضَدَهُمْ عَلیشهرهای شان خارج شوند، به عزلت و گوشه نشینی افتادند؛ و با هر کس که در کارها یاری شان نماید پیمان بستند؛أَمْرِهِمْ، وَخالَفُوا الْقَریبَ مِمَّنْ صَدَّ عَنْ وِجْهَتِهِمْ، وَائْتَلَفُوا بَعْدَگرچه نسبتی دور با آن ها داشتند، و با نزدیکانی که آن ها را از مقصودشان باز بدارد مخالفت ورزیدند؛ بعدالتَّدابُرِ وَالتَّقاطُعِ فی دَهْرِهِمْ، وَقَطَعُوا الْأَسْبابَ الْمُتَّصِلَةَ بِعاجِلِ از جدایی ها گردهم آمدند و اسباب به هم پیوسته دنیوی را که وسیله بهره بردن حُطامٍ مِنَ الدُّنْیا. فَاجْعَلْهُمُ اللَّهُمَّ فی حِرْزِکَ وَفی ظِلِّ کَنَفِکَ، وَرُدَّاندک از دنیا بود، قطع نمودند. بدین سان، خدایا؛ آن ها را در حفظ و حراست خود، و در سایه لطف و حمایت خویش قرار ده،عَنْهُمْ بَأْسَ مَنْ قَصَدَ إِلَیْهِمْ بِالْعَداوَةِ مِنْ خَلْقِکَ، وَأَجْزِلْ لَهُمْ مِنْ و شرّ هر آن که قصد بدی به آن ها را دارد، از آنان باز گردان؛ ودَعْوَتِکَ مِنْ کِفایَتِکَ وَمَعُونَتِکَ لَهُمْ، وَتَأْییدِکَ وَنَصْرِکَ إِیَّاهُمْ،کفایت و کمک و تأیید و یاریت را نسبت به آن ها زیاد کن،ما تُعینُهُمْ بِهِ عَلی طاعَتِکَ، وَأَزْهِقْ بِحَقِّهِمْ باطِلَ مَنْ أَرادَ إِطْفآءَآنچه ایشان را بر طاعت تو یاری شان کند، و به واسطه حقّانیّت ایشان باطل هر کسی را که می خواهدنُورِکَ، وَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِهِ. وَامْلَأْ بِهِمْ کُلَّ اُفُقٍ مِنَ الْآفاقِ،نور تو را خاموش کند نابود گردان، و بر محمّد و آل او درود فرست. خدایا؛ به وسیله آن ها تمام اُفق های عالم وَقُطْرٍ مِنَ الْأَقْطارِ قِسْطاً وَعَدْلاً وَرَحْمَةً وَفَضْلاً، وَاشْکُرْ لَهُمْ و اقطار دنیا را از عدل و قسط و رحمت و فضل خودت، پُر کن، و از آنان به عَلیحَسَبِ کَرَمِکَ وَجُودِکَ، وَما مَنَنْتَ بِهِ عَلَی الْقآئِمینَ بِالْقِسْطِاندازه کرم و بخشش خودت و آن گونه که بر برپاکنندگان عدل و داد

ص: 234

مِنْ عِبادِکَ، وَاذْخَرْ لَهُمْ مِنْ ثَوابِکَ ما تَرْفَعُ لَهُمْ بِهِ الدَّرَجاتِ،از میان بندگانت منّت گذاردی سپاسگزاری کن، و برای آن ها ثوابی ذخیره ساز که به وسیله آن به درجات و مرتبه ای رفیع برسند؛إِنَّکَ تَفْعَلُ ما تَشآءُ وَتَحْکُمُ ما تُریدُ، امینَ رَبَّ الْعالَمینَ.(1)همانا تو هر آنچه را بخواهی انجام می دهی، و بدان چه اراده نمایی حکم می کنی؛ ای پروردگار عالمیان؛ این دعاها را اجابت فرما. سیّد بزرگوار رضی الدین علیّ بن طاووس رحمه الله می فرماید: این روایت، شامل بخشی از دعاست که روایت اوّلی آن را نداشت. پس، اگر می خواهی از اهل سعادت گردی این دعا را بخوان، و در این دعاها جانب پروردگار را حفظ کن، و در پیشگاه اوکمال ادب را به جای آور.(2)

کفعمی رحمه الله در «المصباح» چنین می گوید: یونس بن عبدالرحمان از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت می کند که آن حضرت، پیوسته بر دعا کردن برای صاحب الأمر صلوات اللَّه علیه باخواندن این دعا دستور می داد: «أللّهمّ ادفع عن ولیّک وخلیفتک ...» وی، دعا را مانندآنچه گذشت تا عبارت «وهو علینا کبیر» ادامه داده، سپس این قسمت را نقل کرده است:

أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی وُلاةِ عَهْدِهِ وَالْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ، وَبَلِّغْهُمْ امالَهُمْ،خدایا؛ بر والیان عهدش و پیشوایان پس از او رحمت فرست، و به آرزوهای شان برسان،وَزِدْ فی اجالِهِمْ، وَأَعِزَّ نَصْرَهُمْ، وَتَمِّمْ لَهُمْ ما أَسْنَدْتَ إِلَیْهِمْ و بر عمرشان بیفزا، و یاری ایشان را تقویت فرما، و آن چه از دینت را به آن هامِنْ أَمْرِکَ لَهُمْ، وَثَبِّتْ دَعآئِمَهُمْ، وَاجْعَلْنا لَهُمْ أَعْواناً، وَعَلیمربوط ساخته ای کامل نما، و پایه های آن ها را استوار کن، و ما را یاران آن ها و یاوران دینِکَ أَنْصاراً، فَإِنَّهُمْ مَعادِنُ کَلِماتِکَ، وَخُزَّانُ عِلْمِکَ، وَأَرْکانُ دینت قرار ده. همانا آن ها معدن های کلمات تو، گنجینه های علم و دانش تو، استوانه های تَوْحیدِکَ، وَدَعآئِمُ دینِکَ، وَوُلاةُ أَمْرِکَ، وَخالِصَتُکَ مِنْ عِبادِکَ،توحید تو، پایه های دین تو، سرپرستان امر تو، بندگان خالص تو،وَصَفْوَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ، وَأَوْلِیآؤُکَ وَسَلآئِلُ أَوْلِیآئِکَ، وَصَفْوَةُبرگزیده از میان بندگان تو، دوستان و فرزندان دوستان تو، و برگزیدگان

ص: 235

أَوْلادِ نَبِیِّکَ، وَالسَّلامُ عَلَیْهِمْ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ. (1)

فرزندان پیامبر تو هستند؛ درود و سلام و رحمت خداوند و برکت های او بر همه آنان نثار باد.

بِاللَّهِ اَسْتَفْتِحُ، وَبِاللَّهِ اَسْتَنْجِحُ، وَبِمُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ وَالِ مُحَمَّدٍبه نام خدا و کمک او آغاز می کنم، و از او موفقیّت و رستگاری می طلبم، و به واسطه )حضرت( محمّد رسول خدا و آل محمّدأَتَوَجَّهُ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْنی بِهِمْ به خدا روی آورده و توجّه می کنم. خداوندا؛ بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و مرا به واسطه ایشان عِنْدَکَ وَجیهاً فِی الدُّنْیا وَالْاخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبینَ.(1)

در دنیا و آخرت نزد خودت آبرومند و از مقرّبان درگاهت قرار بده.

وَاُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ حَوآئِجی، وَرَغْبَتِی إِلَیْکَ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلیو او را پیشاپیش حاجت ها و درخواست هایم در پیشگاه تو مقدّم می دارم که برمُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَکْفِیَنی بِهِ، وَتُنْجِیَنی مِمَّا أَخافُهُ محمّد و آل محمّد درود فرستی، و مرا به واسطه او کفایت کنی، و از آنچه می ترسم وَأَحْذَرُهُ فی جَمیعِ أَسْفاری، وَفِی الْبَراری وَالْقِفارِ، وَالْأَوْدِیَةِو اجتناب می کنم در همه سفرهایم، و در دشت و صحرا، و درّه هاوَالْاکامِ، وَالْغِیاضِ وَالْجِبالِ، وَالشِّعابِ وَالْبِحارِ، یا واحِدُ یاو تپّه ها، و جنگل ها و کوه ها، گردنه ها و دریاها مرا رهایی بخش، ای یگانه؛ ای قَهَّارُ، یا عَزیزُ یا جَبَّارُ یا سَتَّارُ، وَأَنْ تَفْعَلَ بی کَذا وَکذا. (1)بسیار چیره شونده؛ ای نیرومند؛ ای قدرتمند؛ ای بسیار پوشنده؛ و )از تو می خواهم که( با من «چنین و چنان» کنی.

وَالْأَرْضِ، وَهُوَ یُطْعِمُ وَلایُطْعَمُ. أَسْأَلُکَ بِمُحَمَّدِنِ الْمُصْطَفی مِنَ و زمین است، و او است که روزی می دهد، و کسی به او روزی نمی دهد. از تو درخواست می کنم به حقّ )حضرت( محمّد که برگزیده شده الْخَلْقِ، اَلْمَبْعُوثِ بِالْحَقِّ، وَبِأَمیرِالْمُؤْمِنینَ الَّذی أَوْلَیْتَهُ فَأَلْفَیْتَهُ از میان آفریدگان است، و به حق، برانگیخته شده است، و به حقّ امیر مؤمنان که به او لطف و احسان کردی و او راشاکِراً، وَابْتَلَیْتَهُ فَوَجَدْتَهُ صابِراً، وَبِالْإِمامِ الرِّضا عَلِیِّ بْنِ مُوسَی شکرگزار دیدی، و مبتلایش ساختی پس او را شکیبا یافتی، و به حقّ امام رضا حضرت علیّ بن موسی الَّذی أَوْفی بِعَهْدِکَ، وَوَثَقَ بِوَعْدِکَ، وَأَعْرَضَ عَنِ الدُّنْیا وَقَدْکه به عهد و پیمان تو وفا کرد، و به وعده ات اطمینان نمود، و از دنیا روی گردانید، در حالی که أَقْبَلَتْ إِلَیْهِ، وَرَغِبَ عَنْ زینَتِها وَقَدْ رَغِبَتْ فیهِ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلیبه او روی آورده بود، و زینت آن را نخواست در حالیکه زینت دنیا به او تمایل نشان داد، که برمُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، فَقَدْ تَوَسَّلْتُ بِهِمْ إِلَیْکَ، وَقَدَّمْتُهُمْ أَمامی محمّد و آل محمّد درود فرستی، به راستی که من به واسطه ایشان به تو توسّل جسته ام، و آنان را پیشاپیش خودوَبَیْنَ یَدَیْ حَوآئِجی، أَنْ تَهْدِیَنی إِلی سَبیلِ مَرْضاتِکَ، وَتُیَسِّرَو حاجت هایم مقدّم ساخته ام تا مرا به راهی که رضا و خشنودی تو در آن است رهنمون گردی، ولی أَسْبابَ طاعَتِکَ، وَتُوَفِّقَنی لِابْتِغآءِ الزُّلْفَةِ بِمُوالاةِ أَوْلِیآئِکَ،اسباب اطاعت خود را برایم فراهم سازی، و مرا توفیق دهی برای یافتن منزلت به وسیله دوستی اولیائت،وَإِدْراکِ الْحَظْوَةِ مِنْ مُعاداةِ أَعْدآئِکَ، وَتُعینَنی عَلی أَدآءِو درک کردن حظّ و بهره از دشمنی دشمنانت، و یاری رسانی مرا در انجام دعای مهمّی در هر روز

فَرآئِضِکَ، وَاسْتِعْمالِ سُنَّتِکَ، وَتُوَفِّقَنی عَلَی الْمَحَجَّةِ الْمُؤَدِّیَةِواجباتت، و به کار گرفتن سنّتت، و هموار سازی برایم راهی را که نماز هدیه به امام رضاعلیه السلام ...

إِلَی الْعِتْقِ مِنْ عَذابِکَ وَالْفَوْزِ، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)به رهایی از عذابت و رستگاری من کشیده شود، به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

ص: 240

چهار رکعت هدیه به حضرت محمّد بن علی علیهما السلام، روز پنجشنبه چهار رکعت هدیه به حضرت جعفر بن محمّدعلیهما السلام می نماید.

سپس در روز جمعه دوباره هشت رکعت نماز می خواند، چهار رکعت را به رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم و چهار رکعت دیگر را به حضرت فاطمه علیها السلام هدیه می کند، روز شنبه چهار رکعت هدیه به حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام، روز یکشنبه چهار رکعت هدیه به حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیهما السلام، روز دوشنبه چهار رکعت هدیه به حضرت محمّدبن علی علیهما السلام، روز سه شنبه چهار رکعت هدیه به حضرت علیّ بن محمّدعلیهما السلام، روزچهارشنبه

چهار رکعت به حضرت حسن بن علی علیهما السلام و روز پنجشنبه چهار رکعت هدیه به حضرت صاحب الزمان )ارواحنا فداه( می نماید.(1)

و بعد از هر رکعت، این دعا را می خواند:

أَللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ، وَمِنْکَ السَّلامُ، وَإِلَیْکَ یَعُودُ السَّلامُ، حَیِّناخداوندا؛ )تو از هر گونه عیب و نقصی پاکی و( تو سلامت دهنده ای، و سلامت از تو است و بازگشت آن بسوی تو است،رَبَّنا مِنْکَ بِالسَّلامِ. أَللَّهُمَّ إِنَّ هذِهِ الرَّکَعاتِ هَدِیَّةٌ مِنّی إِلیپروردگارا؛ به ما از ناحیه خودت سلام و سلامت هدیه کن. خداوندا؛ این چند رکعت نماز، هدیه ای است از من به وَلِیِّکَ «فُلانِ بْنِ فُلانٍ»(2)، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَبَلِّغْهُ ولیّ تو «فلان پسر فلان»، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و این )هدیه( را به إِیَّاها، وَأَعْطِنی أَفْضَلَ أَمَلی وَرَجآئی فیکَ وَفی رَسُولِکَ وَفیهِ ...آن حضرت برسان، و برتر از آنچه آرزو و امید به تو و رسولت و این امام بزرگوار دارم به من عطا کن....

و آنچه دوست داری دعا کن و از خدا بخواه.(3)

ص: 242

مُحَمَّدٍ، أَنَا مَوْلًی لَکُمْ، مُؤْمِنٌ بِسِرِّکُمْ وَجَهْرِکُمْ، مُتَضَیِّفٌ بِکُمْ محمّد؛ من بنده شما هستم، به پنهان شما و آشکار شما ایمان دارم،فی یَوْمِکُمْ هذا وَهُوَ یَوْمُ الْأَرْبَعآءِ، وَمُسْتَجیرٌ بِکُمْ، فَأَضیفُونی در این روزی که بنام شما است یعنی روز چهارشنبه میهمان شما، و پناهنده به درگاه شما هستم، پس میهمان نوازی کنید وَأَجیرُونی بِالِ بَیْتِکُمُ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ.(1)

و مرا پناه دهید به حرمت اهل بیت پاک و پاکیزه تان.

وَالْحآئِزِ الْفَخْرِ. جَدُّهُ سَیِّدُ النَّبِیّینَ، وَأَبُوهُ سَیِّدُ الْوَصِیّینَ، وَإِلَیْهِ و صاحب فخر و بزرگواری. جدّ او سرور پیامبران، و پدرش سرور اوصیاء است، ومَابُ الْأَوَّلینَ وَالْاخِرینَ. اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا أَبَا الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ بازگشت همه پیشینیان و آیندگان به سوی او است. سلام بر تو ای ابا الحسن علیّ بن مُوسَی الرِّضا وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍموسی الرضا و رحمت خدا و برکات )بی پایان( او بر تو باد. خداوندا؛ بر محمّدوَعَلی الِ مُحَمَّدٍ، وَکَما أَکْرَمْتَهُ بِمُحَمَّدٍ رَسُولِکَ، وَجَعَلْتَهُ فِی و بر آل محمّد درود فرست، و همان گونه که او را به )حضرت( محمّد رسولت گرامی داشتی، و در موردالْحَقِّ دَلیلَکَ، فَدَعا إِلی سَبیلِکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ،حقّ دلیل و راهنمای خودت قرار دادی، پس با حکمت و با پند و اندرز نیکو مردم را به راه تو دعوت کرد،فَأَکْمِلْ لَهُ الْعَهْدَ، وَتَمِّمْ لَهُ الْوَعْدَ، وَأَیِّدْهُ وَذُرِّیَّتَهُ وَأَوْلِیآءَهُ پس پیمان را برای او کامل و وعده را برای او تمام گردان، و او و فرزندان و دوستانش رابِالنَّصْرِ وَالْجُنْدِ، لِیَخْلُصَ الدّینَ بِالْجِدِّ، فَیَعْمَلَ فی ذلِکَ بِالْجَهْدِ،با یاری و لشکر خود نیرومند و قوی گردان، تا دین را به طور جدّی و قطعی خالص گرداند، و در این راه تلاش و کوشش خود را به کار برد،وَیُصَیِّرَ لَکَ الدّینَ خالِصاً، وَالْحَمْدَ تامّاً. أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ حَیّاًو دین را برای تو خالص گرداند، و سپاسگزاری را کامل نماید. خداوندا؛ بر او در حال حیات و زندگی ووَمَیِّتاً، وَعَجِّلْ فَرَجَنا بِهِ، وَبِالْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِهِ، وَانْصُرْهُ عَلیپس از وفات درود فرست، و در فرج ما به سبب او و جانشین بعد از او شتاب فرما، و او را بر آنها که ازأَهْلِ طاعَةِ الشَّیْطانِ، وَأَعْزِزْ بِهِ الْإیمانَ، وَأَذْلِلْ بِهِ الشَّیْطانَ.(1)شیطان پیروی و فرمانبرداری می کنند یاری نما، و به واسطه او ایمان را عزّت و سرافرازی بخش، و شیطان را خوار و ذلیل گردان.

ص: 245

ذِکْرَکَ وَذِکْرَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَالِهِ، وَاجْعَلْنی مِنَ ذکر و یاد خودت و پیامبرت حضرت محمّد را - که درود خدا بر او و آلش باد - بر زبانم جاری کن، و مرا از التَّوَّابینَ وَمِنَ الْمُتَطَهِّرینَ.

توبه کنندگان و پاک شدگان قرار بده.

و اگر غسل جمعه را فراموش کردی هنگام صبح انجام دهی و عصر آن روز یافردایش به یاد آوردی، آن را انجام بده.(1)

عالِماً لایُعَلَّمُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَافْعَلْ بی ما أَنْتَ دانائی که دانش نیاموخته و تعلیم داده نشده، بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و با من چنان کن که توأَهْلُهُ، یا مَنِ اسْمُهُ دَوآءٌ، وَذِکْرُهُ شِفآءٌ، وَطاعَتُهُ غِنآءٌ، إِرْحَمْ شایسته آن هستی، ای کسی که نامش دوا، و ذکر و یادش شفا، و اطاعت او سرمایه بی نیازی است، رحم کن مَنْ رَأْسُ مالِهِ الرَّجآءُ، وَسِلاحُهُ الْبُکآءُ، سُبْحانَکَ لا إِلهَ إِلّابه کسی که تمام سرمایه اش امید، و اسلحه اش گریه است، پاک و منزّهی، هیچ معبودی جزأَنْتَ، یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ، یا بَدیعَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ، یاتو نیست، ای روی آورنده به کسی که از او روی گردانیده، ای ابتداکننده به نعمت و لطف پیش از درخواست، ای پدیدآورنده آسمان ها و زمین، ای ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ.(1)

صاحب عظمت و بزرگی و بزرگواری.

است و من گاهی می خواهم و دوست دارم برای حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام مرثیه سرائی می کنم و اکنون در ماه رمضان هستیم.

امام علیه السلام فرمود:

ارث أبا الحسن فی لیلة الجمعة وفی شهر رمضان وفی اللّیل، وفی سائرالأیّام؛ فإنّ اللَّه یکافیک علی ذلک.

برای حضرت موسی بن جعفرعلیهما السلام مرثیه سرائی کن در شب جمعه و در ماه رمضان و در شب و در هر زمانی که خواستی، که خداوند تو را بر آن پاداش می دهد.(1)

ص: 250

بهترین شب ها و ساعت هایش بهترین ساعت ها است.

ماهی که در آن به میهمانی خداوند دعوت شده و از اهل کرامت او قرار داده شده اید. نفَس های شما در آن، ثواب تسبیح دارد و خواب شما در آن، عبادت وعمل شما در آن، پذیرفته شده و دعایتان در آن، مستجاب است.

پس با نیّت های درست و دل های پاک از خدا درخواست کنید که توفیق روزه داری و تلاوت قرآن به شما مرحمت کند، که بدون تردید شقی و بدبخت کسی است که از آمرزش الهی در این ماه بزرگ محروم گردد. و با گرسنگی وتشنگی خود در این ماه گرسنگی و تشنگی روز قیامت را به یاد آورید. و برفقیران و بینوایان کمک کنید و صدقه دهید. بزرگسالان را احترام کنید و برخردسالان رحم نمائید، و صله رحم )یعنی پیوند با خویشاوندان( داشته باشید.زبان خود را از آنچه نباید گفت و چشم خود را از آنچه نباید دید و گوش خود را ازآنچه نباید شنید ببندید.

با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی نمایند، از گناهان خودتوبه کنید و به سوی خدا بازگشت نمائید و دست های خود را در اوقات نمازها به دعا بلند کنید که هنگام نمازها بهترین ساعت ها است، خداوند به سوی بندگانش نظر رحمت دارد؛ اگر با او راز و نیاز کنند به آن ها جواب می دهد، اگر اورا ندا دهند جواب گوید و اگر او را بخوانند دعایشان را مستجاب فرماید.

ای مردم؛ به راستی جان شما در گرو اعمال شما است، با استغفار خویش آن رارها کنید. و پشت شما از بار گناه سنگین است، با طولانی کردن سجده آن راسبک نمائید. و بدانید که خداوند تبارک و تعالی به عزّت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را عذاب نکند و آنان را به آتش دوزخ نترساند روزی که همگان در پیشگاه پروردگار جهانیان بپاخیزند.

ای مردم؛ هر یک از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطاری دهد، نزد خداثواب آزاد کردن یک بنده دارد و گناهان گذشته اش آمرزیده شود.

عرض کردند: همه ما چنین قدرتی نداریم.

ص: 252

فرمود: خود را از آتش برهانید گرچه با دادن نصف خرما باشد و از آتش دوربدارید گرچه با دادن لیوانی آب باشد.

ای مردم؛ هر یک از شما در این ماه اخلاقش را نیکو گرداند، بر صراط به راحتی بگذرد روزی که قدم ها بر آن بلغزد. و هر کس در این ماه نسبت به غلامان وکنیزان و خدمتگزارانش آسان بگیرد، خداوند حساب او را در قیامت آسان بگیرد. و هر کس از شرّ و بدی و آزار دیگران در این ماه خودداری کند، خداوندروز دیدارش با او از غضب خویش خودداری می کند. و هر کس یتیمی را در این ماه گرامی بدارد، خدا او را در روز ملاقات گرامی بدارد.

و کسی که با خویشاوندان خود در این ماه خوش رفتاری و مهربانی کند، خداونددر روز ملاقات با او به رحمت خویش خوشرفتاری نماید. و کسی که در این ماه رابطه خویشاوندی خود را با آنان قطع کند، خداوند در روز ملاقات رحمتش را ازاو قطع خواهد کرد. و کسی که در این ماه نماز مستحبّی بجای آورد، خداوندبرای او برات آزادی از آتش نویسد. و کسی که در این ماه فریضه ای را بجا آورد،ثواب هفتاد فریضه در غیر این ماه به او دهند.

و کسی که در این ماه بر من زیاد صلوات فرستد، خداوند میزان او را سنگین گرداند روزی که میزان ها سبک باشند. و کسی که در این ماه آیه ای از قرآن بخواند پاداش یک ختم قرآن در غیر این ماه دارد.

ای مردم؛ درهای بهشت در این ماه گشوده شده است، از خدا بخواهید که آن رابه روی شما نبندد. و درهای دوزخ بسته شده است، از پروردگار خویش درخواست کنید که آن را به روی شما باز نگرداند. و شیاطین در بند هستند، ازخدا بخواهید که آن ها را بر شما مسلّط نسازد.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: من از جا برخاستم و عرض کردم: ای رسول خدا؛بهترین اعمال در این ماه چیست؟

فرمود: ای اباالحسن؛ برترین اعمال در این ماه، پارسائی و پرهیزکردن از آنچه خدا حرام کرده می باشد.

ص: 253

سپس رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم گریست، علّت گریه اش را سؤال کردم، فرمود: علی جان؛ گریه ام برای مصیبتی است که در این ماه بر تو وارد می شود؛ گویا می بینم که تو در حال نمازی در پیشگاه پروردگارت و آن شقی ترین اوّلین و آخرین وهمتای پی کننده ناقه ثمود، ضربتی را بر فرق تو زده که محاسنت را با خون سرت خضاب نموده است.

عرض کردم: این جریان با سلامت دینم صورت می گیرد؟

فرمود: آری؛ تو در سلامت دینت هستی.

سپس فرمود: علی جان؛ هر کس تو را بکشد مرا کشته است، و هر کس با تودشمنی کند با من دشمنی کرده، و هر کس تو را دشنام دهد مرا دشنام داده است؛ زیرا که تو نسبت به من مانند جان من هستی، روح تو از روح من و طینت تو از طینت و سرشت من است، خداوند تبارک و تعالی من و تو را آفریده وبرگزیده است؛ مرا برای نبوّت و تو را برای امامت اختیار فرموده است. پس هرکس امامت تو را انکار کند، در حقیقت نبوّت مرا انکار کرده است.

ای علی؛ تو وصیّ من و پدر فرزندانم و همسر دخترم و جانشینم بر امّتم درزندگی و پس از مرگ من هستی. امر و فرمان تو، امر و فرمان من و نهی تو، نهی من است، به آن کسی که مرا به پیامبری مبعوث نمود و مرا بهترین آفریده اش قرار داد سوگند یاد می کنم که تو حجّت خدا بر مخلوقات او و امین اسرار او وجانشین بر بندگانش می باشی.(1)

زیارت کند و ده روز باقی مانده از ماه رمضان را اعتکاف کند گویا کنار قبرپیامبرصلی الله علیه وآله وسلم اعتکاف کرده و کسی که کنار قبر رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم اعتکاف کند برای او از حجّ و عمره بعد از حجّ واجب بهتر است.(1)

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

کسی که امام حسین علیه السلام را در ماه رمضان زیارت کند باید سعی و تلاش کندکه شب بیست و سوّم آن را - که به لیلة الجهنی معروف است - از دست ندهد؛ زیرا آن شبی است که امید می رود شب قدر باشد و کمترین مقداراعتکاف، یک ساعت بین نماز مغرب و عشاء است، کسی که آن یک ساعت را اعتکاف کند بهره خود را برده است، یا فرمود: به سهم و نصیب خود ازشب قدر رسیده است.(2)

إِنّی أَسْأَلُکَ بِبَهآئِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ جَمالِکَ بِأَجْمَلِهِ از تو درخواست می کنم به تمام شکوه و درخشندگی ات. خداوندا؛ همانا از تو درخواست می کنم از جمال و زیبائی ات به زیباترین وَکُلُّ جَمالِکَ جَمیلٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِجَمالِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی آن و همه زیبائی هایت زیبا است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام جمال و زیبائی هایت. خداوندا؛ هماناأَسْأَلُکَ مِنْ جَلالِکَ بِأَجَلِّهِ وَکُلُّ جَلالِکَ جَلیلٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ از تو درخواست می کنم از جلال و بزرگی ات به بزرگترین آن و همه جلال و بزرگی ات بزرگ است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم بِجَلالِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ عَظَمَتِکَ بِأَعْظَمِها وَکُلّ به تمام جلال و بزرگی ات. خداوندا؛ همانا از تو درخواست می کنم از عظمت تو به عظیم ترین آن، و همه عَظَمَتِکَ عَظیمَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِعَظَمَتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی عظمت تو عظیم است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام عظمتت. خداوندا؛ هماناأَسْأَلُکَ مِنْ نُورِکَ بِأَنْوَرِهِ وَکُلُّ نُورِکَ نَیِّرٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ از تو درخواست می کنم از نور تو به نورانی ترین آن، و همه نور تو نورانی است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم بِنُورِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ رَحْمَتِکَ بِأَوْسَعِها وَکُلّ به تمام نورت. خداوندا؛ همانا از تو درخواست می کنم از رحمت تو به گسترده ترین آن، و همه رحمتت رَحْمَتِکَ واسِعَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی گسترده است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام رحمتت. خداوندا؛ هماناأَسْأَلُکَ مِنْ کَلِماتِکَ بِأَتَمِّها وَکُلُّ کَلِماتِکَ تآمَّةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی از تو درخواست می کنم از کلمات تو به کاملترین آن، و همه کلمات تو کامل است. خداوندا؛ ازأَسْأَلُکَ بِکَلِماتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ کَمالِکَ بِأَکْمَلِهِ تو درخواست می کنم به تمام کلماتت. خداوندا؛ همانا از تو درخواست می کنم از کمالت به کاملترین آن وَکُلُّ کَمالِکَ کامِلٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِکَمالِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی و همه کمالات تو کامل است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام کمالاتت. خداوندا؛ هماناأَسْأَلُکَ مِنْ أَسْمآئِکَ بِأَکْبَرِها وَکُلُّ أَسْمآئِکَ کَبیرَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی از تو درخواست می کنم از نام هایت به بزرگترین آن، و همه نام هایت بزرگ است. خداوندا؛

ص: 256

أَسْأَلُکَ بِأَسْمآئِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ عِزَّتِکَ بِأَعَزِّهااز تو درخواست می کنم به تمام نام هایت. خداوندا؛ همانا از تو درخواست می کنم از عزّتت به عزیزترین آن وَکُلُّ عِزَّتِکَ عَزیزَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی و همه عزّت تو عزیز است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام عزّت و توانمندیت. خدایا؛أَسْأَلُکَ مِنْ مَشِیَّتِکَ بِأَمْضاها، وَکُلُّ مَشِیَّتِکَ ماضِیَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی از تو درخواست می کنم از مشیّت و خواسته ات به اجرا شونده ترین آن، و همه خواسته ات اجراشونده است. خداوندا؛ از توأَسْأَلُکَ بِمَشِیَّتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ قُدْرَتِکَ بِالْقُدْرَةِدرخواست می کنم به تمام مشیّت و خواسته ات. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از قدرت و توانائی ات الَّتِی اسْتَطَلْتَ بِها عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ، وکُلُّ قُدْرَتِکَ مُسْتَطیلَةٌ. أَللَّهُمّ که بر هر چیز غلبه و برتری دارد، و همه قدرت و توانائی ات غلبه دارنده است. خداوندا؛إِنّی أَسْأَلُکَ بِقُدْرَتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ عِلْمِکَ بِأَنْفَذِهِ از تو درخواست می کنم به تمام توانائی ات. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از علم و دانشت به نافذترین آن وَکُلُّ عِلْمِکَ نافِذٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِعِلْمِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی و همه علم و دانش تو نافذ است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به همه علم و دانشت. خدایا؛أَسْأَلُکَ مِنْ قَوْلِکَ بِأَرْضاهُ وَکُلُّ قَوْلِکَ رَضِیٌّ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ از تو درخواست می کنم از گفتارت به پسندیده ترین آن و همه گفتار تو پسندیده است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم بِقَوْلِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ مَسآئِلِکَ بِأَحَبِّها إِلَیْکَ، وَکُلّ به تمام گفتارت. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از خواسته شده هایت به محبوبترین آن ها، و همه مَسآئِلِکَ إِلَیْکَ حَبیبَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِمَسآئِلِکَ کُلِّها. أَللَّهُمّ خواسته شده هایت محبوب و دوست داشتنی است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام خواسته شده هایت. خدایا؛إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ شَرَفِکَ بِأَشْرَفِهِ وَکُلُّ شَرَفِکَ شَریفٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی از تو درخواست می کنم از شرافت و بزرگواریت به شریفترین آن و همه شرف تو شریف و بزرگوار است. خداوندا؛أَسْأَلُکَ بِشَرَفِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ سُلْطانِکَ بِأَدْوَمِهِ،از تو درخواست می کنم به تمام شرافتت. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از سلطنت تو به پایدارترین آن،

ص: 257

وَکُلُّ سُلْطانِکَ دآئِمٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِسُلْطانِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی و همه سلطنت تو پایدار است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام سلطنتت. خدایا؛ از توأَسْأَلُکَ مِنْ مُلْکِکَ بِأَفْخَرِهِ وَکُلُّ مُلْکِکَ فاخِرٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ درخواست می کنم از فرمانروایی تو به ارزشمندترین آن و همه فرمانروائی تو افتخارآمیز و ارزشمند است. خداوندا؛ از تو درخواست بِمُلْکِکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ عُلُوِّکَ بِأَعْلاهُ وَکُلُّ عُلُوِّکَ می کنم به تمام فرمانروائیت. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از برتری تو به برترین آن و همه برتری تو برتر وعالٍ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِعُلُوِّکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ مَنِّکَ بلندمرتبه است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام برتری هایت. خدایا؛ از تو درخواست می کنم از لطف و احسان توبِأَقْدَمِهِ وَکُلُّ مَنِّکَ قَدیمٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِمَنِّکَ کُلِّهِ. أَللَّهُمّ به دیرینه ترین آن و همه لطف تو دیرینه است. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به تمام لطف و احسانت. خدایا؛إِنّی أَسْأَلُکَ مِنْ ایاتِکَ بِأَکْرَمِها وَکُلُّ ایاتِکَ کَریمَةٌ. أَللَّهُمَّ إِنّی از تو درخواست می کنم از آیات و نشانه هایت به گرامی ترین آن و همه آیات و نشانه هایت گرامی است. خداوندا؛أَسْأَلُکَ بِایاتِکَ کُلِّها. أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِما أَنْتَ فیهِ مِنَ الشَّأْنِ از تو درخواست می کنم به همه آیات و نشانه هایت. خداوندا؛ از تو درخواست می کنم به مرتبه ای که تو در آن هستی از شأن وَالْجَبَرُوتِ، وَأَسْأَلُکَ بِکُلِّ شَأْنٍ وَحْدَهُ، وَجَبَرُوتٍ وَحْدَها.و منزلت و قدرت. و از تو درخواست می نمایم به حرمت هر شأن و منزلت یگانه، و هر بزرگی و قدرت بی همتا.أَللَّهُمَّ إِنّی أَسْأَلُکَ بِما تُجیبُنی بِهِ حینَ أَسْأَلُکَ، فَأَجِبْنی یا اَللَّهُ،خداوندا؛ همانا من از تو درخواست می کنم به آنچه به آن پاسخ می دهی مرا هنگامی که درخواست کنم، پس به من جواب بده، وَافْعَلْ بی کَذا وَکَذا.

و نسبت به من چنین و چنان کن.

... ولایتعهدی امام رضاعلیه السلام

و حاجت خود را ذکر می کنی که ان شاء اللَّه برآورده می شود و آن را به تو عطامی کنند.(1)

ص: 258

من به من رسیده است، این سخن را پنهان دار و تا من زنده ام با کس نگوی.

و بالجمله پیوسته آنجناب از سوء معاشرت مأمون، درد در دل نازنینش بود و به کسی نمی توانست اظهار کند و آخر کار چندان به تنگ آمده بود که از خدا مرگ خود رامی خواست، چنانچه یاسر خادم گفته: در هر روز جمعه که آن حضرت از مسجدجامع مراجعت می کرد به همان حالتی که عرق دار و غبارآلود بود، دست ها به درگاه الهی برمی داشت و عرضه می کرد:

أللّهمّ إن کان فرَجی ممّا أنَا فیه الْمَوْت، فعَجِّلْ لِیَ السَّاعَةَ.

خداوندا؛ اگر فرج من و رهائیم از این گرفتاری به مرگ من حاصل می شود آن راتعجیل فرما.

و آن حضرت، پیوسته در غم و حزن بود تا از دنیا رحلت فرمود.

و اگر شخص متفطّن در وضع معاشرت و سلوک مأمون با آن حضرت تأمّل کندتصدیق این مطلب را خواهد نمود.

آیا عاقلی تصوّر می کند که مأمونِ دنیاپرست - که به جهت طلب خلافت و ریاست دستور داد برادرش محمّد امین را در کمال سختی بکشند و سرش را برای او آورند، ودر صحن خانه خود او را بر چوبی نصب کنند و سپاهیان خود را دستور داد که هرکسی برخیزد و بر این سر لعنت کند و جایزه خود را بگیرد، آیا چنین کسی که این قدرطالب خلافت و ملک است، - حضرت امام رضاعلیه السلام را از مدینه به مرو می طلبد و تا دوماه اصرار می کند که من می خواهم خود را از خلافت خلع کنم و لباس خلافت را بر توبپوشانم، جز شیطنت و نفاق نکته دیگر در نظر اوست؟ در حالی که خلافت، قرّةالعینِ مأمون بود و در حقّ سلطنت گفته اند: «الملک عقیم» و برادرش امین خوب او راشناخته بود؛ چنانچه به احمد بن سلام هنگامی که او را دستگیر کرده بودند گفت: آیامأمون مرا می کشد؟ احمد گفت: ترا نخواهد کشت چه آنکه علاقه رحِم، دل او را برتو مهربان خواهد کرد. امین گفت: «هیهات؛ الملک عقیم لا رحِم له».

در کتاب «ایجاج الاحزان : 66» نامه مامون را به حضرت امام رضا علیه السلام دربارهء ولایتعهدی نقل کرده و دعایی از آن حضرت در این باره آورده است.

ص: 260

در هر صورت، مأمون ابداً میل نداشت که از حضرت امام رضاعلیه السلام فضیلت ومنقبتی ظاهر شود، چنانچه از ملاحظه روایات رفتن آن حضرت به نماز عید و غیره این مطلب واضح و آشکار است.

و در ذیل حدیث رجاء بن ابی ضحّاک است که وقتی او فضائل و عبادات حضرت امام رضاعلیه السلام را برای مأمون نقل کرد، مأمون گفت: مردم را به اینها که گفتی خبر نده، وبرای مصلحت از روی شیطنت گفت: به جهت آنکه می خواهم فضایل آن جناب جزاز زبان من ظاهر نشود.

و در آخر کار، وقتی دید هر روز انوار علم و کمال و آثار رفعت و جلال آن حضرت بر مردم ظاهر می شود و محبّت آن حضرت در دل های ایشان جا می کند،آتش حسد در کانون سینه اش مشتعل شد و در مقام تدبیر آن حضرت برآمد و آن حضرت را مسموم نمود.

چنانچه شیخ صدوق رحمه الله از احمد بن علی روایت کرده است که گفت: از ابوالصلت هروی پرسیدم: چگونه مأمون به قتل حضرت امام رضاعلیه السلام راضی شد؛ با آن اکرام ومحبّتی که نسبت به او اظهار می کرد و او را ولیعهد گردانیده بود؟

ابوالصلت گفت: مأمون برای این، آن حضرت را گرامی می داشت که فضیلت وبزرگواری او را می دانست، و ولایتعهد را به او تفویض کرد برای آنکه مردم آن حضرت را چنان بشناسند که در دنیا راغب است، و محبّت او از دل های مردم کم شود؛ چون دید که این، باعث زیادتی محبّت و اخلاص مردم شد، علمای جمیع فرق را از یهود، نصاری، مجوس، صائبان، براهمه، ملحدان، دهریان و علمای جمیع ملل و ادیان را جمع کرد که با آن حضرت مباحثه و مناظره نماید شاید که بر او غالب شوندو در آن جناب عجز و نقصی ظاهر شود و به این سبب اعتقاد مردم نسبت به آن حضرت ضعیف گردد و این تدبیر نیز برخلاف مقصود او نتیجه داد و همگی آن هامغلوب آن حضرت گردیدند و اقرار به فضیلت و جلالت آن جناب نمودند.(1)

ص: 261

وزیرش حسن بن سهل به او توصیه کرد یکی از نوادگان زیاد بن ابیه، والی اموی معروف را انتخاب کند. این فرد پیشنهادشده محمّد بن ابراهیم زیادی بود. مأمون اورا حاکم یمن نمود و سلیمان بن هشام بن عبدالملک اموی را به وزارت او گماشت(1).بدین سان، چنین شد که حکمران و وزیرش هر دو به امویان وابستگی داشتند و این درحالی است که ما از دشمنی شدید آنان با دودمان علوی به خوبی آگاهیم.

حکمران تازه - محمّد بن ابراهیم زیادی - توانست تهامه را فتح کند. او بنای شهرزبید را طرح ریزی کرد و آن را پایتخت خود برگزید(2) و بر روح تمرّدی که قبایل یمنی داشتند غلبه کرد. وی که بنا به توصیف ابن خلدون نسبت به دودمان علیّ بن ابی طالب علیه السلام سخت کینه می ورزید(3)، یاران و هواداران علویان را تعقیب کرد.

قدرت «محمّد زیادی» رو به فزونی نهاد و موفّق شد پایه های حکومت بنی زیاد رادر یمن محکم کند. این حکومت با آنکه پیوسته از خلیفگان عبّاسی در خطبه ها نام می برد و خراج و هدایا را به سوی آنان روانه می کرد، نوعی حکومت خودمختار وبرخوردار از استقلال داخلی شناخته شده است(4).

«محمّد زیادی» در طول حیاتش بر یمن حکم راند و فرزندانش حکمرانی را پیاپی از او ارث بردند. سپس برخی از وابستگان و غلامان ایشان زمام حکومت را به دست گرفتند و تا سال 553 ه ق با این عنوان حکم راندند. این دولت را که نخستین دولت مستقلّی است که سرزمین یمن را تجربه کرد(5)، دولت زیادیان می خواندند. پایه های این استقلال با ضعف دولت عبّاسیان استحکام یافت.

«محمّد زیادی» با قدرتی که مأمون به او تفویض کرده بود و با علاقه ای که مأمون به تقویت حکمرانی او داشت فرمانروایی کرد. چه مأمون با هزار سواره نظام که در میان

ص: 263

آنان هفتصد تن از خراسانی ها بودند، او را یاری داد. بعدها قلمرو دولت زیادیان توسعه یافت و حضرموت، دیار کِنده، شحر، برباط، لحج، عدن و فلات های واقع میان این آبادی ها را شامل گردید(1).(2)

پانزدهم ماه مبارک رمضان

عرض کرد: «شبّر».

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: زبان من عربی است.

جبرئیل عرض کرد: نام او را «حسن» بگذار.

اسماء گوید: رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم او را «حسن» نامید و هنگامی که روز هفتم ولادت اورسید، از طرف او دو قوچ فربه عقیقه کرد و یک ران و یک دینار به قابله مرحمت فرمود، سپس سر حسن علیه السلام را تراشید و به وزن موی او نقره صدقه داد و مادّه خوش بوئی به سر او مالید، سپس فرمود: ای اسماء؛ خون به پیشانی و سر طفل مالیدن از کارهای جاهلیّت است.

اسماء گوید: پس از گذشت یکسال حسین علیه السلام به دنیا آمد و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نزدما آمد و فرمود: ای اسماء؛ پسرم را بیاور. من او را در حالی که در پارچه سفیدی بود به آن حضرت دادم، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه گفت و آن گاه در دامان خود نهاد و گریه کرد.

عرض کردم: پدر و مادرم فدای شما؛ چرا گریه می کنید؟

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: بر این پسرم.

عرض کردم: او که تازه به دنیا آمده است.

فرمود: او را پس از من گروه ستمگری می کشند، خداوند شفاعت مرا شامل حال آنان نگرداند.

سپس فرمود: ای اسماء؛ این خبر را به فاطمه ام نگو؛ زیرا که نوزادش تازه تولّدیافته است.

سپس به علی علیه السلام فرمود: این پسرم را چه نام نهاده ای؟

عرض کرد: ای رسول خدا؛ هرگز در نامگذاری او بر شما پیشی نگرفته ام، ولی دوست داشتم او را «حرب» بنامم.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: من نیز پروردگارم را در نامگذاری او پیشی نخواهم گرفت، در این هنگام جبرئیل فرود آمد و عرض کرد: خداوند والای بلند مرتبه به شما سلام می رساند و می فرماید: جایگاه علی علیه السلام نسبت به تو مانند جایگاه

ص: 265

هارون نسبت به موسی است، این پسر را بنام پسر هارون نامگذاری کن.

رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود: نام فرزند هارون چیست؟

عرض کرد: «شبیر».

پیامبر فرمود: زبان من عربی است.

جبرئیل عرض کرد: نام او را «حسین» بگذار.

روز هفتم ولادت که فرارسید، رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم از طرف او دو قوچ فربه را عقیقه کرد و به زن قابله یک ران آن و یک دینار مرحمت فرمود، سپس سر حسین علیه السلام را تراشید و به وزن موی او نقره داد و مادّه خوش بوئی بنام «خلوق» بر سر او مالیدو فرمود: ای اسماء؛ مالیدن خون بر سر و پیشانی طفل از کارهای دوران جاهلیّت است.(1)

هفت تکبیر را مقدّم داشته و به آن شروع کرده، و در رکعت دوّم پنج تکبیر قرارداده شده؛ چون تکبیرة الإحرام در روز و شب پنج تکبیر است، برای اینکه عددتکبیرها در هر یک از دو رکعت، فرد باشد.(1)

با شروطی که از تو می خواهم آن را می پذیرم.

مأمون عرض کرد: هر شرطی که می خواهی بخواه، امام علیه السلام نوشت:

من در امر ولایتعهدی وارد می شوم به شرط آنکه هیچگونه امر و نهی نداشته باشم، قضاوت نکنم، و چیزی را تغییر ندهم و از همه این امور اجرائی معاف باشم.

مأمون شروط امام علیه السلام را پذیرفت، آنگاه کارگزاران و قضات و فرماندهان و سران لشکر و همه فرزندان عبّاس را دعوت کرد که با آن حضرت به ولایتعهدی بیعت کنند،آن ها بر او خروشیدند و اختلاف کلمه در میان آنان پیدا شد.

مأمون اموال فراوانی به سران و فرماندهان بخشید و همه آنان را راضی نمود جزسه نفر به نام های عیسی جلودی، علیّ بن عمران، و ابو یونس که از بیعت با حضرت امام رضاعلیه السلام سرباز زدند، لذا آن ها را در زندان انداخت و بیعت صورت گرفت و این خبر را به همه شهرها اعلام کردند و بر درهم و دینار به نام آن حضرت سکّه زدند و درمنبرها خطبه بنام او خواندند، و مأمون در این راه - برای انجام هدف شوم و پشت پرده ای که قصد انجام آن را در آینده داشت - خرج فراوان و مال بسیاری مصرف کرد.

چون هنگام عید فرا رسید، مأمون کسی را نزد حضرت امام رضاعلیه السلام فرستاد و از اوخواست که برای نماز عید حضور پیدا کند و خطبه بخواند تا دل های مردم مطمئن گردد و فضل و دانش او را همگان بشناسند و دل های آنان بر این دولت مبارک قرارگیرد. امام علیه السلام پیغام داد:

از قراردادی که میان من و تو در هنگام پذیرش ولایتعهدی صورت گرفته باخبری و هنوز آن شروط را از یاد نبرده ای.

مأمون پاسخ داد: با این کار می خواهم این مطلب در دل های عموم مردم و همه مأموران لشکری و کشوری رسوخ پیدا کند و دل های آنها مطمئن گردد و به آنچه خداوند از فضیلت و برتری به شما داده اقرار کنند.

ص: 269

و چون مدّتی بین آن ها کلمات رد و بدل شد و مأمون بر آن اصرار ورزید، امام علیه السلام فرمود:

... اگر مرا از این کار معاف داری بیشتر مایلم، ولی اگر نمی پذیری من با همان هیئتی که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم و علیّ بن ابی طالب علیه السلام برای نماز بیرون می رفتندخارج می شوم.

مأمون عرض کرد: آنگونه که دوست داری انجام بده.

از آن طرف، مأمون به همه سران لشکر و مردم دستور داد که بامداد عید، درب خانه حضرت امام رضاعلیه السلام اجتماع کنند، زن و مرد و کودک همگی بر سر راه ها نشستندو کوچه ها پر از جمعیّت گردید و سران و فرماندهان لشکر اطراف خانه حضرت امام رضاعلیه السلام گرد آمدند.

همینکه خورشید طلوع کرد، حضرت امام رضاعلیه السلام غسل کرد و عمّامه سفیدرنگی که از پنبه بود بر سر مبارک نهاد و یک طرف آن را روی سینه و طرف دیگر آن را برشانه اش رها کرد و آماده گردید، سپس به همه موالیانش دستور داد: آنچه من انجام دادم شما هم انجام دهید.

آنگاه عصائی بدست گرفت و خارج شد و ما پیشاپیش آن حضرت بودیم درحالی که با پای برهنه راه می رفت، پاچه های شلوار را تا نیمی از زانو بالا زده، و جامه را از روی پاها نیز بالا زده بود، پس چون حرکت کرد و ما پیشاپیش او براه افتادیم سرمبارک خود را به سوی آسمان بالا برد و چهار تکبیر گفت، بگونه ای که ما خیال کردیم همه هوا و فضا و دیوارها با او همصدا شدند.

سران لشکر و مأموران همگی خود را آراسته و سلاح پوشیده با زیباترین هیئت درکنار در ایستاده بودند، ما با این هیئت پای برهنه، دامن به کمر بسته بر آنان ظاهر شدیم و حضرت امام رضاعلیه السلام بیرون آمد کنار درب خانه توقّف کوتاهی کرد و فرمود:

اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ عَلی ما هَدانا، اَللَّهُ أَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِالْأَنْعامِ، وَالْحَمْدُ للَّهِِ عَلی ما أَبْلانا.

ص: 270

خدا بزرگتر است، خدا بزرگتر است، خدا را به بزرگی می ستایم که ما را هدایت کرد، خدا را به بزرگی می ستایم که ما را از گوشت چهارپایان روزی داد، ستایش سزاوار خداوند است بر نعمتهائی که به ما بخشید.

و صدای مبارک خود را به آن جملات بلند کرد و ما صدای خود را بلند کردیم،ناگهان مرو از صدای ناله و گریه به لرزه درآمد، امام رضاعلیه السلام سه مرتبه این جملات راتکرار کرد، فرماندهان و سران لشکر با دیدن حضرت امام رضاعلیه السلام همگی خود را ازمرکبها بر زمین انداختند و کفش ها را از پاهای خود بیرون آوردند، و مرو یکپارچه ضجّه و ناله گردید بگونه ای که مردم نمی توانستند از گریه و ناله خودداری کنند.

حضرت امام رضاعلیه السلام راه می رفت و در هر ده قدمی که برمی داشت توقّف کوتاهی می نمود و چهار مرتبه تکبیر می گفت، ما می پنداشتیم که آسمان و زمین و همه در ودیوارها با او همصدا می شوند.

این خبر به مأمون رسید، فضل بن سهل به او گفت: ای امیرالمؤمنین! اگر امام رضابه مصلّی و جایگاه آماده شده برای نماز با این کیفیّت برسد مردم همه شیفته اومی گردند و از تو برمی گردند، نظر من این است که از او بخواهی بازگردد.

مأمون فوراً کسی را نزد امام علیه السلام فرستاد و از او درخواست رجوع کرد، حضرت امام رضاعلیه السلام کفش های خود را خواست و پوشید و از آنجا بازگشت.(1)

محمّد بن فضیل گوید: حضرت امام رضاعلیه السلام به بعضی از غلامان خود در روز فطر -در حالی که برایش دعا می کرد - فرمود:

یا فُلان؛ تَقَبَّلَ اللَّهُ مِنْکَ وَمِنَّا.

فلانی؛ خداوند از تو و از ما قبول فرماید.

سپس ماند تا روز عید قربان شد، به او فرمود:

ص: 271

یا فُلان؛ تَقَبَّلَ اللَّهُ مِنَّا وَمِنْکَ.

فلانی؛ خداوند از ما و از تو قبول فرماید.

محمّد بن فضیل گوید: به آن حضرت، عرض کردم: ای پسر رسول خدا؛ در فطرچیزی فرمودی و در قربان چیزی غیر از آن می فرمائی. فرمود:

آری؛ در فطر به او گفتم: خداوند از تو و از ما قبول فرماید؛ زیرا او همانند کار من انجام داد و من و او در انجام کار مساوی بودیم، و در عید قربان گفتم: خداوند ازما و از تو قبول فرماید؛ چون برای ما ممکن است قربانی کنیم و برای او امکان ندارد که قربانی کند، پس ما کاری غیر از کار او کردیم.(1)

فرمود: چرا، یک نفر آمده، برخیز و به سوی او برویم.

هر دو بر مرکب سوار شدیم و به نزد او رفتیم، دیدم مردی از اهل مغرب است که چند برده با خود دارد، امام کاظم علیه السلام به او فرمود:

کنیزهای خود را نشان بده.

وی نُه کنیز برای ما نشان داد که هر کدام از آن ها را نشان می داد امام کاظم علیه السلام می فرمود: این را نمی خواهم.

در این موقع امام کاظم علیه السلام به او فرمود: کنیز دیگری نشان بده.

وی گفت: دیگر کنیزی ندارم.

حضرت فرمود: چرا؛ کنیز دیگری نشان بده.

گفت: سوگند به خدا؛ فقط یک کنیز دارم که آن هم بیمار است.

حضرت فرمود: اگر اشکالی ندارد او را نشان بده.

او از نشان دادن آن کنیز امتناع ورزید و امام علیه السلام بازگشت. فردا صبح امام علیه السلام مرا نزداو فرستاد و فرمود:

به او بگو: نهایت قیمت آن کنیز چقدر است؟ وقتی گفت: فلان مبلغ، تو بگو:خریدم.

فردا صبح نزد او رفتم و گفتم: آن کنیز را چند می فروشی؟

گفت: کمتر از فلان مبلغ نمی فروشم.

گفتم: به همان مبلغ خریدم.

گفت: )من هم پذیرفتم( کنیز مال تو، ولی به من بگو: آن شخصی که دیروز با توبود، کیست؟

گفتم: شخصی از بنی هاشم بود.

گفت: از کدام بنی هاشم؟

گفتم: بیش از این در مورد او نمی دانم.

او گفت: من همینک داستان این کنیز را برایت تعریف می کنم: من او را ازدورترین منطقه مغرب خریدم، زنی از اهل کتاب مرا دید و گفت: این چه کنیزی

ص: 273

است که نزد توست؟

گفتم: او را برای خودم خریده ام.

گفت: سزاوار نیست که چنین کنیزی نزد چون تو باشد، این کنیز شایسته است نزدبهترین فرد روی زمین باشد، اندکی پیش او نمی ماند جز این که از او فرزندی متولّدخواهد شد که شرق و غرب عالم تابع او می شوند.

هشام بن احمد گوید: من آن کنیز را خدمت مولایم امام کاظم علیه السلام آوردم و چیزی نگذشت که حضرت امام رضاعلیه السلام از او متولّد شد.(1)

در کتاب «درّ» گفته است: مأمون در روز جمعه اوّل ماه رمضان سال 202، آن حضرت را با زهری که در انگور پنهان کرده بود در شهر طوس در سناباد مسموم کرد.(1)

شهادت آن حضرت، در روز چهاردهم و بیست و یکم ماه مبارک رمضان نیز نقل شده است.

علّامه حلّی رحمه الله در کتاب «منتهی المطلب» نیز چنین آورده، امّا رئیس المحدّثین ابوجعفر کلینی رضوان اللَّه تعالی علیه در «کافی»، و شیخ طوسی روّح اللَّه تعالی ضریحه در «تهذیب»روایت کرده اند که: حضرت علیّ بن موسی الرضا صلوات اللَّه علیه فرموده است:

در بیست و پنجم ذیقعده، خدا کعبه را بنا نهاده و آن اوّل رحمتی است که برروی زمین نهاده شده است، خداوند آن را پناهگاه و محلّ امن برای مردم قرارداده، پس هر کس آن روز را روزه بگیرد برای او روزه شصت ماه بنویسد.(1)

و به عربی: «أغتسل غُسل زیارة أبی الحسن الرضاعلیه السلام عن البُعد فی یوم دَحوالأرض لنَدْبه قُربة إلی اللَّه».

پس اگر در یکی از مشاهد ائمّه معصومین علیهم السلام واقع باشد، و خواهد که در تحت قبّه آن معصوم، حضرت امام رضاعلیه السلام را زیارت نماید، زیارت را بر نماز زیارت مقدّم دارد، و اگر در حرم هیچ معصومی نباشد، باید که به صحرا بیرون رود، یا پشت بام خانه خود، یا بر موضعی مرتفع زیر آسمان که هیچ سقفی نباشد برآید، و نماز زیارت را بر زیارت مقدّم داشته، اوّل دو رکعت نماز زیارت بخواند، و افضل آن است که شش رکعت نماز زیارت بجا آورد، یا چهار رکعت هر دو رکعت به یک سلام.

نیّت آن به فارسی: نماز زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام از دور در روز دَحو الأرض می گذارم از برای آن که سنّت است قربة إلی اللَّه.

و به عربی: «اُصلّی صلاة زیارة مولای الرضاعلیه السلام عن البُعد فی یوم دحو الأرض لندبها قربة إلی اللَّه».

و چون از نماز فارغ شود، تسبیح حضرت فاطمه زهراءعلیها السلام بگوید، پس سر به سجده نهاده، پیشانی و بینی را بر تربت مبارکه امام حسین علیه السلام گذاشته، بگوید:

أَللَّهُمَّ اِنَّ هاتَیْنِ الرَّکْعَتیْنِ، هَدِیَّةٌ مِنّی إِلی رُوحِ سَیِّدی وَإِمامی خداوندا؛ این دو رکعت نماز هدیه ای است از طرف من به روح پاک سرورم و امامم و پیشوایم، عَبْدِکَ وَوَلِیِّکَ، أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضا...(1).

بنده تو و ولیّ تو ابا الحسن علیّ بن موسی الرضا... .

پس سر از سجده برداشته، به زیارت برخیزد، و متوجّه جانب مشهد مقدّس رضوی ایستاده، نیّت زیارت کند به فارسی:

زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام می کنم از دور در روز «دَحو الأرض» از جانب خود وپدر و مادرم، و از جانب جمیع مؤمنین و مؤمنات، از برای آن که سنّت است قربة إلی اللَّه.

ص: 277

و به عربی: «أزور سیّدی ومولای وإمامی أبا الحسن علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام عن البُعد فی مقامی هذا عنّی وعن والدیّ، وعن جمیع المؤمنین والمؤمنات، لنَدبها قربةإلی اللَّه».

سپس مرحوم میرداماد «زیارت جوادیّه» را - که در «بخش زیارت های حضرت امام رضاعلیه السلام» می آوریم - نقل کرده است.(1)

عَصَمْتَنی مِنْهُ، یا جَوادُ یا کَریمُ، یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ. (1)اگر خواسته بودی مرا از آن حفظ می کردی، ای بخشنده؛ ای بزرگوار؛ ای صاحب بزرگی و بزرگواری.

نماز عید قربان

مأمون روز عیدی برایش مشکل مزاجی پیش آمد کرد که او را از رفتن به نمازبازداشت، به حضرت امام رضاعلیه السلام عرض کرد: ای اباالحسن؛ شما برخیزید و نماز رابا مردم بپا دارید.

حضرت امام رضاعلیه السلام خارج شد در حالی که پیراهن کوتاه سفیدرنگ پوشیده وعمّامه سفید پاکیزه ای بر سر نهاده که هر دو از پنبه بود و چوبی در دست گرفته، به طرف جایگاه نماز پیاده به راه افتاد و می فرمود:

اَلسَّلامُ عَلی أَبَوَیَّ ادَمَ وَنُوحٍ، اَلسَّلامُ عَلی أَبَوَیَّ إِبْراهیمَ وَإِسْماعیلَ،اَلسَّلامُ عَلی أَبَوَیَّ مُحَمَّدٍ وَعَلِیٍّ، اَلسَّلامُ عَلی عِبادِ اللَّهِ الصَّالِحینَ.

سلام بر پدرانم آدم و نوح، سلام بر پدرانم ابراهیم و اسماعیل، سلام بر پدرانم محمّد و علی، سلام بر بندگان شایسته خداوند.

همینکه مردم او را مشاهده کردند با شتاب به سویش آمده و برای بوسیدن دست مبارکش هجوم آوردند. بعضی از کسان و بستگان مأمون که وضع را چنین دیدند فوراًنزد خلیفه آمدند و گفتند: مردم را دریاب و نماز را خودت با آن ها بپادار وگرنه الآن است که خلافت را از دست بدهی، و او را وادار کردند که با شتاب بیرون رود.

حضرت امام رضاعلیه السلام به خاطر جمعیّت و شلوغی به محلّ برگزاری نماز نرسیده بوده، در این هنگام مأمون پیشی گرفت و به نماز ایستاد تا مردم با او نماز را بپا دارند.(2)

در کتاب «ایجاج الأحزان» این موضوع را نقل کرده و تصریح نموده است که این جریان در روز عید قربان واقع شده است.(3)

ص: 279

فضیلت روز عید غدیر

نشسته اند که بدن آن ها از مروارید و بال های آن ها از یاقوت است و با صداهای گوناگون آواز می خوانند.

روز غدیر که فرارسد اهل آسمان ها به آن قصر وارد شوند، تسبیح و تقدیس و تهلیل خدا گویند، پرندگان به پرواز درآیند و بر روی آن آب نشینند و در آن خاکی که مشک و عنبر است بغلطند، چون فرشتگان اجتماع کنند، آن ها پرواز کنند و آنچه باخود دارند فرو ریزند، و آنچه بر سر حضرت زهراعلیها السلام ریخته اند به یکدیگر هدیه کنند، و روز که پایان پذیرد ندائی بلند شود:

به جایگاههای خود بازگردید که تا سال آینده مثل امروز به خاطر گرامی داشت)حضرت( محمّد و علی علیهما السلام از خطا و لغزش ایمن گشتید.

سپس حضرت امام رضاعلیه السلام رو به من کرد و فرمود:

یابن أبی نصر؛ أین ما کنت فاحضر یوم الغدیر عند أمیرالمؤمنین علیه السلام؛ فإنّ اللَّه تبارک وتعالی یغفر لکلّ مؤمن ومؤمنة ومسلم ومسلمة ذنوب ستّین سنة، ویعتق من النار ضِعف ما أعتق من شهر رمضان ولیلة القدر ولیلةالفطر، وَلَدرهم فیه بألف درهم لإخوانک العارفین، وأفضل علی إخوانک فی هذا الیوم وسُرّ فیه کلّ مؤمن و مؤمنة.

ای پسر ابی نصر؛ در روز غدیر هر کجا باشی خود را نزد امیرالمؤمنین علیه السلام برسان وآنجا حضور پیدا کن که خداوندتبارک و تعالی گناهان شصت ساله هر زن و مردمؤمن و هر زن و مرد اهل تسلیم را بیامرزد، و دو برابر مقداری که در ماه رمضان وشب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد کرده است در آن روز آزاد گرداند، و برای هردرهم که به برادران بامعرفت دهی هزار درهم پاداش دهد، در این روز نسبت به برادرانت احسان کن و هر مرد و زن مؤمنی را شادمان گردان.

سپس فرمود:

ای اهل کوفه؛ به شما خیر فراوانی عنایت شده است و همانا برخی از شما ازکسانی هستید که خدا دل های آنان را برای ایمان آزموده است، آن ها خوارشمرده شده و مورد قهر و غلبه قرار گرفته و امتحان شده اند، بلا بر ایشان سرازیر

ص: 281

می گردد و سپس خداوندی که برطرف کننده گرفتاری های بزرگ است آن رابرطرف می کند.

واللَّه لو عرف النّاس فضل هذا الیوم بحقیقته لصافحتهم الملائکة فی کلّ یوم عشر مرّات.

به خدا قسم؛ اگر مردم فضیلت این روز را آنگونه که هست می شناختند فرشتگان باآنان هر روز ده مرتبه مصافحه می کردند.(1)

سخنانی فرمود که آنچه از آن سخنان محفوظ مانده، چنین است:

ستایش سزاوار خداوندی است که ستایش را بدون آنکه نیازی به ستایشگرانش داشته باشد راهی از راههای اعتراف به الوهیّت و ربوبیّت و یکتائی خویش، ووسیله ای برای افزودن رحمتش، و راهی برای جویندگان فضل و احسانش قرارداد، و حقیقت اعتراف را به اینکه او منعِم است بر آفریدگانش در باطن لفظپنهان داشت گرچه بزرگ باشد.

و گواهی می دهم که خدائی جز خداوند یکتا نیست و شریکی ندارد، آنگونه گواهی که از اخلاص باطنی سرچشمه گرفته و زبان به آن گویا گشته، عبارتی راکه از صداقت نهانی برآمده است که او آفریننده، به وجود آورنده، صورت آفرین است، برایش نام هائی نیکو است، همانند او چیزی نیست؛ زیرا هر چیزی ازاراده و خواست او پدید آمده اند و لذا هیچگونه شباهتی با پدیدآورنده ندارد.

و گواهی می دهم که محمّد بنده و فرستاده او است، او را در عالم ذر و قبل ازآفرینش جهان از روی علم و آگاهی بر دیگر امّت ها برگزید و ویژگی داد و او باهمنوعانش همانند نیست، او را به عنوان فرمان دهنده و بازدارنده از طرف خودش انتخاب کرد و در هر کجای عالم جانشین خود ساخت؛ زیرا خداوند قابل مشاهده نیست، دیدگان او را نمی بینند و خطورات فکر و اندیشه او رادربرنمی گیرند و گمان های پنهان و پوشیده در اسرار نمی توانند برایش مثالی بیابند.

خدائی جز او که پادشاهی قدرتمند است وجود ندارد، اعتراف به نبوّت پیامبرش را با اعتراف به الوهیّت خویش مقرون ساخته، و او را به خاطرگرامی داشت خود امتیازاتی بخشید که هیچ یک از آفریدگانش را در آن شرکت نداد، و تنها او شایستگی آن را دارد که از خواصّ و اهل خلّت و دوستی ویژه باشد؛ زیرا آنکه دگرگونی )تغییر در عقیده( با او آمیخته گردد از خواصّ نباشد،و کسی که دچار شک گردد شایسته خلّت و دوستی ویژه نباشد.

و مردمان را دستور داد که بر او درود فرستند و با این فرمان، کرامت وی را افزون نمود و راهی به سوی اجابت برای دعا کننده گشود، پس خداوند بر او درود

ص: 283

فرستد، گرامی اش دارد، شرافت بخشد و بزرگ بدارد، و آنقدر افزون گرداند که پایانی برایش نباشد و برای همیشه پیوسته باشد و قطع نگردد و همانا خداوندتبارک و تعالی پس از پیامبرش - که درود خداوند بر او و آل او باد - گروهی ازخاصّان را از میان آفریدگانش برای خویش برگزید، آنان را به برتری خود برتری بخشید، و تا مرتبه او بالا برد، و آنان را دعوت کننده حقیقی به سوی خود وراهنمایانی که در هر دوران و زمانی به او ارشاد کنند قرار داد.

آنان را در عالم پیشین پیش از هر آفریده و پدید آمده به صورت نورهایی آفرید وآنان را به ستایش خود گویا ساخت و سپاس و تمجید خود را به آنها الهام نمود وحجّت قرار داد بر هر که به مالک ربوبیّت و سلطان عبودیّت اعتراف دارد، و به وسیله آنان زبان کسانی را که گنگ بود و توانائی گفتن نداشت به انواع لغت هاگویا ساخت تا به خداوندی او اعتراف کنند و اینکه او پدیدآورنده آسمانها و زمین است.

و ایشان را بر آفرینش خود گواه گرفت و آنچه از امر و فرمان خود خواست به عهده ایشان نهاد، آنان را مترجم خواسته خود وزبان بیان کننده اراده اش قرارداد، بندگانی که «در گفتار بر او پیشی نمی گیرند، به دستور او عمل می کنند، اوآنچه پیش روی آنان و آنچه پشت سر ایشان است می داند، و جز برای کسانی که او بپسندد شفاعت نمی کنند و خود از ترس او هراسانند»(1).

به احکام او حکم می کنند و سنّت او را اجرا می نمایند و حدود او را برپا می دارندو آنچه واجب فرموده انجام می دهند. او آفریدگان را در مبهمات ناشنوا و درتاریکی ها همچون گنگ ها رها نکرده است، بلکه برای آنان خردهائی قرار داده که با ظاهر ایشان آمیخته و در کالبدهایشان پخش گردیده و در جان آنان استوارساخته و حواسّشان را برده آن گردانیده، پس به وسیله آن بر گوش ها، دیدگان،افکار و خاطره ها اقرار گرفت و آنان را به وسیله آن پای بند حجّتش نمود وراهش را به آنان نشان داد. وآنان را از آنچه با زبان های رسا گواهی داده به آنچه

ص: 284

پایدار ساخته در آن از قدرت و حکمتش گویا ساخته، و به وسیله آن نزد ایشان بیان کرد «تا کسی که باید هلاک شود با دلیل روشن هلاک گردد و کسی که زنده گردیده با دلیلی واضح زنده باشد و خداوند بدون تردید شنوا و دانا است»(1).

ای گروه مؤمنان؛ امروز خداوند تبارک و تعالی دو عید بزرگ ارزشمند را برای شما فراهم آورده است؛ دو عیدی که هر کدامش جز به دیگری استوار نمی ماندتا آنکه کار نیکو و لطف خود را نزد شما کامل گرداند و شما را به راه رشدش آگاه نماید و پیرو آثار روشن جویندگان به نور هدایتش فرماید، و شما را در راه اعتدالش راه برد، و بخشش گوارایش را بر شما فراوان کند، پس جمعه را هنگام تجمّع و گردآمدن قرار داد و بسوی آن فراخواند تا آنچه پیش از آن بوده پاک گرداند و آنچه کاسبی های بد از آن جمعه تا این جمعه ایجاد کرده از آلودگی،شستشو دهد، و یادآور مؤمنان و بیانگر بیم و هراس پرواپیشگان باشد، و ثواب وپاداش اعمال را در آن دوچندان مقداری که برای اهل طاعت خود در پیش از آن می بخشد قرار داده است، و آن را ناتمام قرار داده مگر با انجام دادن آنچه به آن امر فرموده و خودداری کردن از آنچه نهی کرده و بازداشته، و گردن نهادن به اطاعتش در آنچه به سوی آن فراخوانده و تشویق نموده است. و او توحیدش راجز با اعتراف به نبوّت پیامبرش نمی پذیرد، و هیچ دینی را جز با پذیرش ولایت آنکس که به ولایت او فرمان داده قبول نمی کند. و اسباب طاعتش جز با چنگ زدن به دست آویزهای او و دست آویزهای اهل ولایتش فراهم نمی گردد.

پس خداوند در روز غدیر )روزی که به خاطر گرمای زیاد آن، زیر درختان بزرگ یا چادر بزرگی گرد آمده بودند( بر پیامبرش - که درود خدا بر او و آل او باد - نازل فرمود آنچه بیانگر خواست و اراده او در مورد خالصان و برگزیدگانش بود، ودستور داد آن را ابلاغ نماید و از اهل انحراف و نفاق بیمی به خود راه ندهد وبرایش ضمانت کرد که او را از آزار آنان حفظ فرماید، و از باطن پنهان اهل شک ودرون اهل ارتداد و از دین برگشته با رمز و اشاره پرده برداشت به گونه ای که مؤمن

ص: 285

و منافق آن را فهمید. پس روی گردان رو گردانید و آن که ثابت بود بر حقّ ثابت واستوار ماند، نادانی منافقان و تعصّب خارج شدگان از دین زیادتر شد، چنگ ودندان خود را تیز کردند، بر بازوها فشار آوردند، گوینده ای گفت، فریادزننده ای فریاد زد، و در دام افتاد آن کس که در دام افتاد، و خارج شونده از دین به خروج خود ادامه داد.

گروهی با زبان بدون حقیقتی که از ایمان سرچشمه گرفته باشد اعتراف کردند،و گروهی با زبان و ایمان راستین اقرار نمودند، و خداوند دین خود را کامل گردانید و چشمان پیامبرش - که درود خدا بر او و آل او باد - و چشمان مؤمنان وپیروان او را روشن گردانید، و شد آنچه بعضی از شما گواه آن بودید و به برخی ازشما خبرش رسید و نشانه و حجّت نیکوی خداوند بر شکیبایان کامل گردید.

و خداوند آنچه فرعون و هامان و قارون و لشکریان ایشان بنا نهاده و اصل واساس قرار داده بودند ویران ساخت، و عدّه ای پست و فرومایه از گمراهان باقی ماندند که در تباهی مردم هیچ کوتاهی نمی کنند، خدا آنان را در سرزمینشان هدف قرار می دهد و آثارشان را از بین می برد، و نشانه های ایشان را از میان برمی دارد، و به زودی حسرت ها و تأسّف ها را به دنبال آنان روانه می کند و آنان را به کسانی که دست خود را به ستمکاری گشودند و گردنکشی کردند و بر دین خدا توانائی یافتند تا آن را دگرگون سازند و حکم خدا را تغییر دهند ملحق می سازد، و به زودی نصرت و یاری خداوند به سود محبوبش و به زیان دشمنش فرامی رسد و «خداوند باریک بین و آگاه است»، و کمتر از آنچه شنیدید شما راکفایت می کند و رساننده است.

پس بیندیشید - خدا شما را رحمت کند - در آنچه خداوند شما را به سوی آن فراخوانده و بر آن برانگیخته و تشویق نموده است. آهنگ راه او را بنمائید و مسیرروشن او را بپیمائید «و از راه های گوناگون پیروی نکنید که شما را از راه اصلی که راه خدا است دور کند»(1).

ص: 286

إنّ هذا یوم عظیم الشّأن، فیه وقع الفرج، ورُفعت الدّرج، ووضحت الحجج.

وهو یوم الإیضاح والإفصاح عن المقام الصُّراح، ویوم کمال الدّین، ویوم العهد المعهود، ویوم الشّاهد والمشهود، ویوم تبیان العقود عن النّفاق والجُحود، ویوم البیان عن حقایق الإیمان، ویوم دَحْر الشّیطان، ویوم البُرهان.

هذا یوم الفَصل الّذی کنتم تُوعدون، هذا یوم الملإ الأعلی الّذی أنتم عنه معرضون، هذا یوم الإرشاد، ویوم مِحْنة العباد، ویوم الدّلیل علی الرّوّاد.

هذا یوم أبدی خفایا الصّدور ومضمرات الاُمور، هذا یوم النّصوص علی أهل الخصوص.

هذا یوم شیث، هذا یوم إدریس، هذا یوم یوشع، هذا یوم شمعون، هذایوم الأمن المأمون.

هذا یوم إظهار المصون من المکنون، هذا یوم إبلاء السّرائر.

بدون تردید امروز روزی است که شأن آن عظیم است و موقعیّت های خطیری دارد،در آن گشایش اتّفاق افتاد، درجه ها و مراتب بالا برده شد، و حجّت ها واضح وآشکار گردید.

امروز روز واضح ساختن و پرده برداشتن از مقام پاک امامت است، روز کامل شدن دین است، روز آن عهدی است که از دیرزمان بسته شده، روز گواه و گواه گرفته شده است، روز آشکارشدن پیمان ها و قراردادهایی است که از روی نفاق و انکار حقایق بسته شده، روز بیان حقیقت ایمان است، روز راندن و دور کردن شیطان و روز دلیل روشن و آشکار است.

امروز روز جداسازی است که شما وعده داده می شدید، امروز روز خبر بزرگ است که شما از آن روی برمی گردانید، روز ارشاد و راهنمایی است، روز آزمایش بندگان است، روز دلیل بر جستجوگران و ره پویان است.

امروز روز ظاهرشدن پنهانی های سینه ها و کارهای پوشیده است، روز نصّ و

ص: 287

تصریح صریح بر اهل شایستگی و خاصّان است.

امروز روز «شیث» است، روز «ادریس» است، روز «هود» است، روز «یوشع»است، روز «شمعون» است، )کنایه از این که روز تعیین وصیّ و جانشین است(.

امروز روز امنی است که ایمن شده، روز ظاهر کردن چیزی است که مصون ومحفوظ مانده از پنهانی ها، روز پرده برداشتن از رازها و اسرار است.

پس امام علیه السلام پیوسته می فرمود: امروز روزِ، امروز روزِ... تا آن که فرمود:

پس خدا را مراقب خود بدانید و از او پروا کنید و کلام او را بشنوید و فرمانش رااطاعت کنید و از مکر و حیله پرهیز کنید و با او نیرنگ نزنید، و درون خود راتفتیش کنید و فساد نکنید، و با توحید و یکتا دانستن او و اطاعت از آنکه دستوربه اطاعت او داده به خدا تقرّب جوئید «و به دست آویزهای کافران چنگ نزنید»و به گمراهی متمایل نشوید تا با پیروی از آنانکه خود گمراهند و مردمان را به گمراهی می کشانند از راه رشد و هدایت دور و به بیراهه دچار شوید.

خداوند فرموده است - که گوینده ای ارجمند است - در مورد گروهی که آنان را درکتابش با مذمّت و سرزنش یاد کرده است که گفتند:

«إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَکُبَرآءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبیلاَ رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَیْنِ مِنَ الْعَذابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْناً کَبیراً».(1)

ما اطاعت کردیم سروران و بزرگان خود را و آن ها ما را گمراه ساختند پروردگارا؛آنان را دوچندان عذاب کن و مورد لعن فراوان خویش قرار بده.

و خداوند تبارک و تعالی فرمود: هنگامی که در میان آتش احتجاج می کنند،اشخاص ضعیفِ ناتوان به مستکبرین و زورگویان می گویند: ما پیرو شما بودیم،آیا اکنون می توانید چیزی از عذاب خدا را از ما دور کنید؟ گویند: اگر خدا ما راهدایت می کرد ما هم به شما راه را نشان می دادیم.

آیا می دانید استکبار چیست؟ استکبار؛ رها کردن طاعت کسی است که به

ص: 288

اطاعت او فرمان داده شده اید، و بزرگی کردن بر کسی است که به پیروی اوفراخوانده شده اید، و قرآن زیاد در این مورد سخن می گوید، اگر شخص اندیشمند در آن بیندیشد او را از بدی بازمی دارد و پند می دهد.

ای مؤمنان؛ بدانید خداوند عزیز و بلندمرتبه فرموده است:

«إِنَّ اللَّهَ یُحِّبُ الَّذینَ یُقاتِلُونَ فی سَبیلِهِ صَفّاً کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ».(1)

بدون تردید خداوند دوست دارد کسانی را که در راه او به پیکار صف می کشند که گویا بنائی آهنین هستند.

آیا می دانید «راه خدا» چیست و چه کسی «راه او» است؟ و چه کسی صراط او وطریق او است؟

أنا صراط اللَّه الّذی من لم یَسلکْه بطاعة اللَّه فیه هُوی به إلی النّار، وأناسبیله الّذی نصبنی للإتّباع بعد نبیّه صلّی اللَّه علیه وآله. أنا قسیم الجنّةوالنّار، وأنا حجّة اللَّه علی الفجّار ونور الأنوار.

من صراط خدا هستم که اگر کسی به خاطر اطاعت خدا آن را نپیماید در آتش سرنگون گردد. و من راه او هستم که برای پیروی کردن مردم پس از پیامبرش - که درود خدا بر او و آل او باد - مرا منصوب کرد. من تقسیم کننده بهشت و دوزخم، ومن حجّت خدا بر بدکاران و نیکوکارانم، و روشنی بخش نورها هستم.

پس از خواب غفلت بیدار شوید و پیش از فرارسیدن مرگ به کارکردن شتاب کنید و به سوی آمرزش پروردگارتان پیشی بگیرید، پیش از آنکه دیواری زده شود که باطن آن و داخلش رحمت و ظاهر آن و خارجش عذاب باشد )میان مؤمنان و منافقان این دیوار زده می شود؛ یک طرف آن که داخل آن است مؤمنان و طرف دیگرش منافقان هستند(. پس هر چه ندا کنید کسی ندای شمارا نشنود و هر چه ضجّه زنید و ناله و فریاد برآورید کسی به ناله های شما اعتنانکند، و پیش از آن که استغاثه کنید و کسی به داد شما نرسد به اطاعت ها و انجام

ص: 289

دستورات الهی شتاب کنید، پیش از آن که وقت از دست برود و از بین برنده لذّت ها - یعنی مرگ - به سراغتان آید که دیگر هیچ راه گریزی و هیچ چاره ای برای رهائی نباشد.

خدای شما را رحمت کند پس از پایان یافتن این تجمّع و گردهم آئی باتوسعه دادن بر اهل و عیال خود و نیکی کردن به برادرانتان آن ها را دیدار کنید وشکر پروردگار را به خاطر نعمت هائی که به شما بخشیده بجای آورید، گردهم آئید خداوند پراکندگی شما را برطرف کند، و به یکدیگر نیکی کنید خداونداُنس و الفت شما را زیاد گرداند، و نعمت های الهی را به یکدیگر هدیه کنیدهمانطور که خداوند پاداش گوارائی که چندین برابر عیدهای پیش از آن و بعد ازآن است به شما عطا کند، و این عطا و بخشش الهی تنها مخصوص امروز و مثل امروز است، نیکی کردن در آن، مال را بارور می سازد و به عمر شما می افزاید، ومهر و محبّت و دلسوزی داشتن به یکدیگر باعث جلب رحمت خدا و لطف اومی گردد، پس خودتان شادمان باشید و برادران خود را با لباس نیکو و بوی خوش و طعام دادن شاد گردانید.

و از آنچه در توان دارید و جود و بخشش کردن از آنچه برایتان موجود است امکاناتی برای برادرانتان و اهل و عیالتان فراهم آورید. گشاده روئی را در میان خود آشکار سازید و یکدیگر را با چهره خندان و شادمان ملاقات کنید وسپاسگزار خداوند باشید بر آنچه به شما مرحمت فرموده است و کسانی را که امید و آرزوی خیر نسبت به شما دارند با خیر بیشتر دیدار کنید، و با ناتوانان درخوردنی های تان و آنچه در توان دارید به مقدار امکان خویش همیاری نمائید،یک درهم که امروز در راه خدا انفاق کنید معادل صد هزار درهم پاداش دارد و اگرخدا بخواهد بر آن پاداش می افزاید، و روزه امروز از اموری است که خداوندتبارک و تعالی مردم را به آن فراخوانده، و پاداش بزرگی برای آن به عهده گرفته است تا آنجا که اگر بنده ای از بندگان به عنوان مثال از آغاز دنیا تا انتهای آن روزها را روزه بدارد و شب ها را به شب زنده داری سپری کند به مرتبه آن کسی که امروز را مخلصانه روزه بگیرد نمی رسد.

ص: 290

کسی که ابتداءً )یعنی بدون تقاضا( برادر مؤمنش را مساعدت نماید و از روی میل به او نیکی کند و به او وام دهد پاداش کسی را دارد که امروز را روزه گرفته وشب آن را به عبادت پرداخته است و کسی که مؤمنی را در شام روز غدیر افطاری دهد گویا فئامی را و فئامی را و... )ده مرتبه آن را تکرار فرمود( افطاری داده است.

شخصی برخاست و عرض کرد: ای امیر مؤمنان؛ «فئام» چیست؟

امام علیه السلام فرمود: صد هزار پیامبر و صدّیق و شهید است، پس چگونه خواهد بودپاداش کسی که گروهی از مردان و زمان مؤمن را افطاری دهد؟ و من ضامنم نزدخداوند که او را از کفر و فقر امان دهد، و اگر در همان شب یا همان روز یا روز بعداز آن تا عید غدیر آینده بمیرد و کبیره ای مرتکب نشده باشد، پس پاداش او برخداوند تبارک و تعالی است.

و کسی که وام بگیرد برای برادرانش و آنان را کمک کند، من ضامنم که اگرخداوند او را باقی بدارد آن را بپردازد، و اگر خدا جان او را گرفت من عهده دار آن باشم.

زمانی که یکدیگر را ملاقات می کنید همراه سلام کردن مصافحه کنید )دست دردست یکدیگر بگذارید( و انعام دادن را امروز آسان بگیرید.

و این مطالب را باید افراد جامعه به آنان که غایبند و آنان که گواهند به کسانی که جدا و دور هستند برسانند، و باید توانگر بر فقیر، و نیرومند بر ناتوان لطف وعنایت داشته باشد، رسول خدا - که درود بر او و آل او باد - مرا به آن فرمان داده است.

سپس آن حضرت، خطبه جمعه را شروع کرد و نماز جمعه اش را نماز عید قرارداد، و پس از نماز با فرزندان و شیعیانش به منزل حضرت ابومحمّد امام حسن مجتبی علیه السلام رفتند و غذائی را که آماده کرده بودند تناول نمودند و پس از آن،ثروتمند و فقیر آنان با هدایا و جوائز به سوی اهل و عیال خویش بازگشتند.(1)

ص: 291

نویسنده کتاب «النشر والطیّ» نقل کرده است: حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

آن گاه که روز قیامت فرا می رسد، چهار روز همانند عروس به سوی حجله، به درگاه الهی برده می شوند.

عرض شد: این روزها کدامند؟

فرمود: روز عید قربان، روز عید فطر، روز جمعه و روز عید غدیر و به راستی که عید غدیر در مقایسه با عید قربان، فطر و جمعه همانند ماه در میان ستارگان می درخشد.

روز غدیر، همان روزی است که خداوند، ابراهیم خلیل را از آتش نجات داد و آن حضرت آن روز را برای سپاسگزاری از خدا، روزه گرفت و همان روزی است که خداوند دین خود را - به واسطه تعیین پیامبر، امیر مؤمنان علی علیهما السلام را به عنوان جانشین خود - کامل گردانید و فضیلت و جانشینی او را تبیین کرد و آن حضرت این روز را روزه گرفت.

روز غدیر، روز کمال و روز به خاک مالیده شدن شیطان و روزی است که اعمال شیعیان و دوستداران خاندان حضرت محمّدصلی الله علیه وآله وسلم مورد پذیرش قرارمی گیرند و همان روزی است که خداوند به اعمال مخالفان روی آورده و آن راهمانند گرد پراکنده، نابود می کند.

و همان روزی است که خداوند به حضرت جبرئیل علیه السلام دستور داد که تخت کرامت الهی را در مقابل بیت المعمور بگذارد و در این روز جبرئیل علیه السلام آن را بلندمی کند و همه فرشتگان از همه آسمان ها به سوی آن گرد می آیند و حضرت محمّدصلی الله علیه وآله وسلم را ستوده و برای شیعیان امیر مؤمنان و دیگر ائمّه علیهم السلام ودوستداران آنان از فرزندان آدم علیه السلام طلب آمرزش می کنند.

و همان روزی است که خداوند به فرشتگان گرامی که اعمال بندگان رامی نویسند، دستور می دهند که تا سه روز بعد از عید غدیر دست از نوشتن گناهان دوستداران و شیعیان اهل بیت بردارند و به خاطر کرامت محمّد و علی وامامان دیگرعلیهم السلام هیچ یک از خطاهای آنان را ننویسند.

ص: 292

و همان روزی است که خداوند آن را ویژه محمّد و آل محمّد و نزدیکان آنان قرار داده است و همان روزی است که خداوند منزلت هر کس را که در آن به عبادت بپردازد و بر اهل خانواده و خویشتن و برادرانش توسعه دهد، بالا برده واو را از آتش جهنّم نجات می بخشد و همان روزی است که خداوند از تلاش شیعیان در آن روز سپاسگزاری نموده و گناهانشان را بخشیده و اعمالشان رامی پذیرد.

روز غدیر، روز زدودن اندوه و ریختن بار گناه، روز پاداش و عطا، روز گسترش دانش، روز بشارت و بزرگ ترین عید و روزی است که دعا در آن مستجاب می گردد.

روز غدیر، روز جایگاه عظیم، روز پوشیدن جامه های]های زیبا[ و برکندن جامه های سیاه و روزی است که ]ولایت[ در آن شرط شد. روز غدیر، روزبرطرف شدن اندوه ها و چشم پوشی از شیعیان گناهکار امیر مؤمنان علیه السلام، روزپیشتازی و روزی است که در آن باید بر محمّد و آل محمّد بسیار صلوات فرستاد.

روز غدیر؛ روز خشنودی، روز عید اهل بیت محمّدصلی الله علیه وآله وسلم، روز قبولی اعمال،روز زیاده خواهی ]از خداوند[، روز استراحت مؤمنان، روز معامله و دوستی ونیل به رحمت الهی، روز تزکیه و خودسازی، روز ترک گناهان به ویژه گناهان کبیره و روز عبادت و افطاری دادن به روزه داران است؛ زیرا هر کس در این روز به روزدار مؤمنی افطاری دهد، همانند آن است که «فِئام فئام» نفر را افطاری داده باشد، تا این که ده «فئام» را برشمرد.

سپس فرمود: آیا می دانید «فئام» یعنی چه؟

عرض شد: خیر.

فرمود: یعنی صد هزار نفر. همچنین روز غدیر، روز تهنیت و تبریک گفتن شمابه یکدیگر است. بنابراین، هرگاه مؤمنی در این روز با برادر مؤمن خود برخوردکرد، بگوید:

ص: 293

اَلْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّکینَ بِوِلایَةِ أَمیرِستایش خدا را که ما را از چنگ زنندگان به ولایت امیر الْمُؤْمِنینَ وَالْأَئِمَّةِعلیهم السلام.

مؤمنان و دیگر امامان علیهم السلام قرار داد.

نیز امروز، روز تبسّم در برخورد با مؤمنان است. بنابراین، هر کس در روز غدیرهنگام برخورد با برادر مؤمن خود به روی او تبسّم کند، خداوند در روز قیامت بانظر رحمت به او می نگرد و هزار حاجت او را برآورده می کند و قصری از مرواریدسپید در بهشت برای او بنا می نهد و روی او را برافروخته و زیبا می گرداند.

و روز غدیر، روز آرایش است. بنابراین، هر کس برای روز غدیر خود را بیاراید،خداوند همه خطاهای او - اعمّ از کوچک و بزرگ - را می آمرزد و فرشتگانی را به سوی او گسیل می دارد که تا روز عید غدیر سال آینده اعمال نیک فراوان برای اوبنویسند و درجات او را بالا می برند، به طوری که اگر بمیرد، شهید و اگر زنده بماند، نیکبخت به شمار می آید.

و هر کس در این روز مؤمنی را اطعام کند، مانند آن است که همه پیامبران وصدّیقان را روزی داده باشد و هر کس به دیدار مؤمنی برود، خداوند در قبر اوهفتاد نور وارد می کند و نیز قبر او را توسعه می دهد و در هر روز هفتاد هزارفرشته در قبر به دیدار او آمده و به او بشارت بهشت را می دهند.

در روز غدیر بود که خداوند، ولایت خود را بر همه اهل آسمان های هفتگانه عرضه کرد و اهل آسمان هفتم به پذیرش آن از همه پیشی گرفتند و در اثر آن،عرش بدان آراسته شد، آن گاه اهل آسمان زیرین به پذیرش آن شتافتند و دراثر آن به ستارگان آراسته شد.

ص: 294

سپس ولایت بر زمین ها عرضه گردید و «مکّه» به پذیرش آن شتافت و در اثر آن به «کعبه» آراسته شد، سپس «مدینه» به پذیرش آن شتافت و در اثر آن به وجودمحمّد مصطفی صلی الله علیه وآله وسلم آراسته شد، سپس «کوفه» به پذیرش آن شتافت و در اثرآن به وجود امیر مؤمنان علیه السلام آراسته شد.

بعد ولایت بر کوه ها عرضه شد و اوّلین کوه هایی که بدان اقرار کردند، سه کوه بودند: کوه عقیق، کوه فیروزه و کوه یاقوت که در اثر اعتراف به آن، کوه های این جواهرات و این جواهرات، بهترین جواهرات گردیدند، سپس کوه های دیگر به پذیرش آن شتافتند و در اثر آن معدن طلا و نقره گردیدند و هر کوهی که بدان اعتراف نکرد و آن را نپذیرفت، بی حاصل گردید.

نیز در این روز بود که ولایت بر آب ها عرضه شد و هر آبی که آن را پذیرفت،شیرین گردید و هر آبی که انکار کرد، شور و تلخ گردید.

و نیز بر گیاهان عرضه شد و هر گیاهی که آن را پذیرفت، شیرین و گوارا گردید وهر گیاه نپذیرفت، تلخ گردید.

سپس بر پرندگان عرضه گردید و هر پرنده ای که آن را پذیرفت، صدایش بلند ورسا گردید و هر پرنده ای که آن را انکار کرد، لال و ناگویا گردید.

مثَل مؤمنان در پذیرش ولایت امیر مؤمنان در روز غدیر خم، همانند ماجرای سجده فرشتگان در برابر حضرت آدم علیه السلام بود، چنان که مثَل انکار ولایت امیرمؤمنان در روز غدیر همانند انکار ابلیس بود و در این روز بود که آیه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ»(1) نازل شد.

خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرده مگر آن که روز بعثت او در نزد او همانندروز غدیر بوده است و حرمت آن را شناسانده است؛ زیرا که وصیّ و جانشین بعد از آن پیامبر را در آن روز برای امّت او تعیین کرده است.(2)

ص: 295

ماه محرّم الحرام

گریستند و به درستی که چهار هزار فرشته، به سوی زمین آمدند برای یاری آن حضرت، ولی زمانی رسیدند که آن حضرت شهید شده بود. پس ایشان نزد قبرآن حضرت ژولیده مو و گردآلوده اند تا آنکه قائم آل محمّد صلوات اللَّه علیه ظاهرشود، پس ایشان یاوران آن حضرت باشند و شعار ایشان در جنگ این کلمه است: «یا لثارات الحسین علیه السلام».

ای پسر شبیب؛ خبر داد مرا پدرم از پدرش از جدّش که چون جدّم حسین علیه السلام شهید شد، آسمان، خون و خاک سرخ بارید.

ای پسر شبیب؛ اگر بر حسین علیه السلام گریه کنی تا آب از دیدگانت بر رویت جاری شود، حق تعالی هر گناه صغیره و کبیره تو را بیامرزد.

ای پسر شبیب؛ اگر خواهی که در قیامت هیچ گناهی بر تو نباشد، آن حضرت رازیارت کن.

ای پسر شبیب؛ اگر خواهی که در غرفه های بهشت با رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم وخاندانش ساکن شوی، بر قاتلان آن حضرت لعنت کن.

ای پسر شبیب؛ اگر خواهی که مثل ثواب کسی داشته باشی که با آن حضرت شهید شده باشد، هرگاه که او را یاد کنی بگو:

یا لَیْتَنی کُنْتُ مَعَهُمْ، فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظیماً.(1)

ای کاش؛ با ایشان بودم، تا به رستگاری بزرگی نائل می گردیدم.

ای پسر شبیب؛ اگر خواهی که در درجات بالای بهشت با ما باشی، از برای حزن ما محزون باش و از برای شادی ما شاد باش، و بر تو باد به محبّت و ولایت ما؛ اگرمردی سنگی را دوست بدارد، خدا او را در روز قیامت با آن محشور گرداند.(2)

روز اوّل ماه محرّم، روزی است که حق تعالی دعای حضرت زکریّا را درباره داشتن فرزند مستجاب فرمود و حضرت یحیی را به او عطا کرد، چنانچه از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت شده است.

ص: 297

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

هر کس این روز را روزه بگیرد و دعا کند، حق تعالی دعای او را نیز مستجاب کند.(1)

را در کنار طشت می ریخت، پس هر کس از شیعیان ما است باید آشامیدن شراب و بازی کردن با شطرنج را رها کند، و هر کس نگاهش به شراب وشطرنج افتاد باید یاد مظلومیّت امام حسین علیه السلام کند و یزید و خاندان یزید وپیروان او را لعنت کند، خداوند هم به پاداش این عمل، گناهان او را گرچه به عدد ستارگان باشد می آمرزد و از بین می برد.(1)

عبدالسلام بن صالح هروی گوید: از حضرت امام رضاعلیه السلام شنیدم که فرمود:

اوّل کسی که در اسلام برایش فقّاع )یعنی آبجو( ساختند، یزید ملعون در شام بود. آن را حاضر کردند در حالی که سر سفره نشسته و کنار آن، سر بریده امام حسین علیه السلام را قرار داده بود، آن خبیث از آن شراب می آشامید و به یارانش می داد و می گفت: «بنوشید که این شراب مبارکی است، و از برکت آن همین بس که ما اوّلین کسانی هستیم که می نوشیم در حالی که سر دشمن ما پیش روی مااست و کنار آن، سفره گسترانیده ایم، می خوریم در حالی که نفوس ما آرام گرفته و دل هایمان آرامش یافته است».

پس هر کس از شیعیان ما است، باید از آشامیدن این شراب بپرهیزد؛ زیراآشامیدنیِ دشمنان ما است و اگر پرهیز نکند او از ما نیست، به راستی پدرم ازپدرش از پدرانش، از امیرالمؤمنین علیهم السلام روایت کرد که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

لباس دشمنان مرا نپوشید، طعام دشمنان مرا نخورید، و راه دشمنان مرانپوئید که از دشمنان من شوید؛ همان گونه که آن ها دشمن من هستند.(2)

دخترم فاطمه علیها السلام در قیامت وارد محشر شود در حالی که پیراهنی خون آلود به همراه دارد. او به رکنی از ارکان عرش بیاویزد و بگوید:

یا أحکم الحاکمین؛ احکم بینی وبین قاتل ولدی.

ای حکیم ترین حاکمان؛ بین من و قاتل فرزندم حکم کن.

امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

ویَحْکُم لابنتی فاطمة وربّ الکعبة.(1)

به پروردگار کعبه سوگند که خداوند برای دخترم فاطمه حکم خواهد کرد.

ابوالقاسم طائی از پدرش روایت کرده است که گفت: حضرت علیّ بن موسی الرضاعلیه السلام از پدرش، از پدرانش علیهم السلام، از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام، و آن حضرت ازرسول خداصلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده که فرمود:

موسی بن عمران دست ها را بلند کرد و از پروردگارش درخواست کرد و عرضه داشت: پروردگارا؛ برادرم هارون از دنیا رفت، او را بیامرز.

خداوند تبارک و تعالی به او وحی فرمود:

یا مُوسی؛ لو سألتنی فی الأوّلین والآخرین لأجبتک؛ ماخلا قاتل الحسین بن علیّ، فإنّی أنتقم له من قاتله.(2)

ای موسی؛ اگر در مورد اوّلین و آخرین درخواست کنی به تو پاسخ می دهم جز درمورد قاتل حسین بن علی علیهما السلام؛ زیرا که من از قاتل حسین علیه السلام برای او انتقام خواهم گرفت.

ص: 300

و آن خاکی بود که از نزدیک در برداشته بودم، آن را به ایشان دادم، از من گرفت وبوئید و سپس بر زمین ریخت و فرمود:

برای من در اینجا قبری حفر می شود، پس سنگ بزرگی ظاهر می گردد که اگرهمه کلنگ هائی که در خراسان است برای کندن آن گردآید کندنش میسّرنشود.

سپس در مورد خاکی از نزد پا و خاکی که از نزد سر آورده بودم مانند آن را گفت،آنگاه فرمود:

آن خاک دیگر را به من بده که آن از تربت من است.

سپس فرمود: برای من در اینجا گودالی حفر کنند، تو به آن ها امر کنی که تاهفت پلّه به پائین بکَنند و قبری برای من شکافته شود، اگر نپذیرفتند جزاینکه لحد بچینند، آن ها را امر می کنی که لحد را دو زراع و یک وجب قرار دهندهمانا خداوند آن را به اندازه ای که بخواهد وسیع گرداند.

و چون چنین کردند نزد سرم رطوبتی می بینی و کلامی را که به تو می آموزم می گوئی: آبی می جوشد تا آنکه قبر پر از آب شود و در آن ماهی های کوچکی می بینی، برای آن ها نانی که به تو می دهم ریز کن، آن ها نان ها را می خورند، وچون چیزی از آن باقی نماند ماهی بزرگی خارج می شود و ماهی های کوچک رامی بلعد تا هیچ کدام از آن ها نمانند و سپس پنهان می گردد و چون پنهان گشت دست خود را بر آب بگذار و به کلماتی که یادت می دهم تکلّم کن، آب فرومی رود و چیزی از آن نمی ماند، و این کار را جز در حضور مأمون انجام مده.

آنگاه فرمود: ای اباصلت؛ فردا بر این فاجر وارد می شوم، اگر از نزد او با سربرهنه خارج شدم با من سخن بگو و من به تو پاسخ می دهم، و اگر هنگام بازگشتن سر را پوشیده بودم با من صحبت مکن.

اباصلت گفت: فردا چون صبح کردیم، امام علیه السلام لباس های خود را پوشید و درمحراب به انتظار نشست، در همین حال ناگهان غلام مأمون وارد شد و به آن حضرت

ص: 302

گفت: امیرالمؤمنین! را اجابت کن.

حضرت امام رضاعلیه السلام نعلین بپا کرد و ردایش را پوشید و به راه افتاد و من به دنبال آن حضرت رفتم تا بر مأمون وارد شد. در پیش روی او طبقی از انگور و طبق های دیگری از میوه بود و به دست او شاخه انگوری بود که مقداری از آن را خورده بود،چون حضرت امام رضاعلیه السلام را دید از جا برخاست با او معانقه کرد و پیشانیش را بوسیدو آن حضرت را کنار خود نشانید، سپس شاخه انگور را به او داد و گفت: ای پسررسول خدا؛ انگوری بهتر از این ندیده ام.

امام علیه السلام فرمود:

چه بسا انگور خوبی که از بهشت می باشد.

گفت: از آن بخور. حضرت امام رضاعلیه السلام فرمود:

مرا از آن معاف بدار.

گفت: گریزی از آن نیست، چه چیزی تو را از خوردن بازمی دارد، شاید ما را متّهم می کنی؟ خوشه انگور را گرفت و خودش مقداری از آن را خورد، سپس به حضرت امام رضاعلیه السلام داد، و آن حضرت سه دانه تناول فرمود و آن را رها کرد و از جا برخاست،مأمون گفت: کجا می روید؟ فرمود:

به آنجائی که مرا روانه ساختی.

آن گاه ردای خود را به سر کشیده و خارج شد. لذا طبق دستور امام علیه السلام با او صبحت نکردم تا داخل خانه شد، فرمود: درب خانه را ببندید.

در را بستند و او وارد بستر شد، من در صحن حیاط اندوهناک و محزون ایستاده بودم، در این هنگام ناگهان جوان خوش سیمائی که شبیه ترین مردم به حضرت امام رضاعلیه السلام بود بر من وارد شد، به سوی او شتافتم و عرض کردم: از کجا وارد شدی درحالی که درها بسته بود. فرمود:

کسی که مرا به آنی از مدینه به اینجا آورد، از در بسته نیز وارد خانه کرد.

ص: 303

گفتم: شما کیستید؟ به من فرمود:

ای اباصلت؛ من حجّت خدایم بر تو، من محمّد بن علی هستم.

سپس به سوی پدرش رفت و دستور داد که من نیز به همراه او بر آن حضرت واردشوم، چون نظر حضرت امام رضاعلیه السلام به فرزندش افتاد، فوراً از جا برخاست با اومعانقه کرد، به سینه اش چسبانید و پیشانی او را بوسید، سپس او را به کنار بستر خودبرد، محمّد بن علی علیهما السلام او را دربرگرفت و او را می بوسید و پدرش با وی مطالبی راآهسته می گفت که من نفهمیدم، کفی سفیدتر از برف بر دو لب حضرت امام رضاعلیه السلام دیدم و محمّد بن علی علیهما السلام را مشاهده کردم که با زبانش آن را می لیسید سپس دست خود را میان دو لباس و سینه اش داخل کرد و چیزی شبیه گنجشک از آن بیرون آورد وابوجعفرعلیه السلام آن را بلعید، و در این هنگام حضرت امام رضاعلیه السلام وفات یافت.

ابوجعفرعلیه السلام به من فرمود:

ای اباصلت؛ برخیزمحلّی را برای غسل دادن پدرم آماده کن و برایم آب ازصندوق خانه بیاور.

عرض کردم: نه جائی برای شستشو است و نه آبی در صندوق خانه هست.

فرمود:

آنچه به تو دستور می دهم انجام بده.

داخل صندوق خانه شدم، در آن آب و جای شستن دیدم، برداشته و بیرون آوردم و لباس هایم را بالا زدم تا او را غسل دهم، به من فرمود:

تو کنار برو ای اباصلت؛ زیرا غیر از تو کسی هست که مرا کمک کند.

پس آن بدن مطهّر را غسل داد و سپس فرمود:

بار دیگر وارد صندوقخانه شو و زنبیلی که در آن کفن و حنوط است برایم بیاور.

وارد صندوق خانه شدم و در آنجا زنبیلی دیدم که هرگز ندیده بودم، برداشته و نزد

ص: 304

آن حضرت آوردم، بدن پاک پدر را کفن کرد و بر آن نماز خواند، پس از آن فرمود:

تابوت برایم بیاور.

عرض کردم: نزد نجّار روم و سفارش کنم تابوتی درست کند؟

فرمود: در میان صندوقخانه برو، آنجا تابوتی هست بیاور.

داخل شدم تابوتی در آنجا یافتم که تا آن زمان ندیده بودم، آن را برایش آوردم،بدن پدر را برداشته در تابوت گذاشت و پاهایش را صاف کرد آنگاه دو رکعت نمازخواند و هنوز نماز را به پایان نرسانده بود که تابوت بالا رفت و سقف شکافت و از آن تابوت خارج شد و رفت.

عرض کردم: ای فرزند رسول خدا؛ اگر مأمون هم اکنون پیش ما آید و حضرت امام رضاعلیه السلام را مطالبه کند چه کنیم؟ فرمود:

ساکت باش، او بازمی گردد، ای اباصلت؛ هیچ پیامبری نیست که در مشرق بمیرد و وصیّ او در مغرب بمیرد مگر آن که خداوند بین ارواح و اجساد ایشان جمع کند.

و هنوز حدیث را تمام نکرده بود که سقف شکافته شد و تابوت پائین آمد و برزمین نهاده شد، ابوجعفرعلیه السلام بدن مطهّر پدر را از تابوت بیرون آورد و در میان بسترش قرار داد؛ گویا هنوز غسل داده نشده و کفن بر او پوشیده نگشته است، سپس فرمود:

ای اباصلت؛ بلند شو و در را برای مأمون باز کن.

در را باز کردم مأمون و غلامان او پشت در بودند، پس وارد شدند در حالی که گریان و محزون بودند، گریبان چاک زده و بر سرش می زد و می گفت: واسیّداه؛ ای آقای من؛ مصیبت تو مرا دردمند نمود، سپس وارد خانه شد و نزدیک سر آن حضرت نشست و گفت: شروع کنید به تجهیز او، و دستور داد به کندن قبر، من آن محلّ را گودکردم، همه چیز آنطور که حضرت امام رضاعلیه السلام توصیف کرده بود ظاهر شد.

بعضی از هم نشینانش به او گفتند: آیا عقیده نداشت که او امام است؟

ص: 305

گفت: بلی، امام نمی باشد مگر پیشاپیش مردم و جلوتر از آنان، آنگاه دستور داد که در قبله برایش جایی را حفر کنند.

گفتم: به من دستور داده که هفت پلّه پائین روم و برایش قبرش را بشکافم.

گفت: به آنچه اباصلت به آن دستور می دهد انجام بده، جز قبر - که آن را اباصلت می شکافد - ولی برایش گود بکَن و لحد درست کن.

و هنگامی که برای مأمون رطوبت و ماهی ها و غیر آن ظاهر شد گفت: علیّ بن موسی علیهما السلام همواره در دوران زندگی اش عجائبی را به ما نشان می داد و اکنون پس ازمرگ از آن عجائب به ما می نمایاند.

وزیری که همراه او بود گفت: آیا می دانی حضرت امام رضاعلیه السلام با این کار، چه خبری به تو داد؟

گفت: نه.

گفت: خبر می دهد که ای بنی عباس، حکومت شما با زیادی تعدادتان و بلندی مدّتتان مانند این ماهی ها است، مهلت شما پایان یابد و آثارتان منقطع گردد و دولتتان ازبین رود و خدا شخصی از ما را بر شما مسلّط نماید و او همه شما را نابود گرداند.

به او گفت: راست گفتی همینطور است، سپس به من گفت: ای اباصلت؛ آن کلامی را که به آن تکلّم کردی به من یاد بده.

گفتم: به خدا قسم آن را در همین لحظه فراموش کردم و راست می گفتم.

مأمون دستور به حبس من داد، حضرت امام رضاعلیه السلام دفن گردید و من یکسال درزندان ماندم تا آنکه سینه ام تنگ شد، شبی را تا سحر بیدار ماندم و خداوند تبارک وتعالی را خواندم به دعائی و در آن از محمّد و آل محمّدعلیهم السلام یاد کردم و از خداوند به حقّ آن ها درخواست کردم که بر من گشایشی مرحمت فرماید، دعایم تمام نشده بودکه ابوجعفر محمّد بن علی علیهما السلام بر من وارد شد و فرمود:

ای اباصلت؛ سینه ات تنگ شده؟

ص: 306

عرض کردم: آری بخدا قسم.

فرمود: برخیز و بیرون برو.

سپس با دست مبارکش بر آن بندها و زنجیرها زد و آن ها را باز نمود و دست مراگرفت و از آنجا بیرون آورد، نگهبانان و غلامان مرا می دیدند ولی قدرت حرف زدن نداشتند واز در خانه خارج شدم، سپس فرمود:

برو در امان خدا و بدانکه هرگز به او نمی رسی و او هرگز به تو نمی رسد.

اباصلت گفت: پس از آن جریان، تاکنون مأمون را ندیدم.(1)

تصمیم گرفته مرا با انگور و انار سمّی مسموم کند.

او نخی را در سم فرو می برد و با نخ آن سم را جذب انگور می کند، و امّا انار، همانااو سم را در کف دست یکی از غلامانش می ریزد و انار را با دستش می مالد تادانه هایش به آن سم آغشته گردد.

او در روز آینده مرا فرا می خواند، آن انار و انگور را نزد من می آورد و از من می خواهد که از آن دو بخورم و من می خورم تا حکم الهی و قضاء پروردگار درمورد من اجرا گردد.

وقتی من از دنیا رفتم خواهد گفت: من او را با دست خویش غسل می دهم،وقتی چنین گفت، از طرف من به او بگو - و بین تو و او کسی نباشد - : حضرت امام رضاعلیه السلام به من فرموده است: به غسل دادن و کفن کردن و دفن من نپرداز که اگر چنین کنی آنچه از عذاب که از تو تأخیر افتاده به سرعت به سراغت آید و آن بلای دردناکی که از آن حذر می کنی بر تو وارد شود، او با این گفته تو خودداری می کند و بازمی ایستد.

هرثمه گوید: عرض کردم ای سرور من؛ چنین خواهد کرد؟! فرمود:

هنگامی که تو را برای غسل دادن من رها کرد و آزاد گذاشت، در مکان بلندی ازساختمانش می نشیند که مشرف بر محل غسل من است تا نگاه کند.

ای هرثمه؛ تو متعرّض هیچ یک از کارهای غسل من مشو تا خیمه ای سفید رامشاهده کنی که در جانبی از خانه زده شده، وقتی آن را دیدی مرا در لباس هایم که در آن هستم بردار و در آن خیمه بگذار و خودت پشت خیمه بایست وهمراهانت نزد تو باشند، پرده خیمه را بالا نزن که مرا ببینی؛ زیرا هلاک می شوی.

مأمون از بلندی بر تو می نگرد و می گوید: ای هرثمه؛ آیا شما عقیده نداریدامام را جز امامی مانند او غسل می دهد؟ پس چه کسی ابا الحسن علیّ بن موسی را غسل می دهد در حالیکه پسرش محمّد در مدینه از شهرهای

ص: 308

حجاز است و ما در طوسیم؟

وقتی چنین گفت، به او جواب بده و بگو: ما می گوئیم: امام را جز امامِ پس از اونباید کسی غسل دهد، و اگر زورگوئی چنین کاری کرد امامت امام به خاطرستمگری و زورگوئی غسل دهنده باطل نخواهد شد و نیز امامت امام بعد از او به اینکه کسی بر غسل پدرش چیره گشته است باطل نمی گردد، اگر حضرت امام رضاعلیه السلام را اجازه می دادند در مدینه باشد، پسرش محمّد آشکار و بی پرده او راغسل می داد، اکنون هم کسی جز او بدن امام را غسل نمی دهد، ولی به صورت مخفی و پنهان است.

هنگامی که خیمه را بالا زدند مرا می بینی که در کفن پیچیده شده ام، بدن کفن پوشیده مرا بر تابوتم بگذار و آن را بردار، چون اراده کند قبر مرا حفر کندمی خواهد قبر پدرش هارون را قبله قبر من قرار دهد و آن هرگز نخواهد شد، ووقتی کلنگ ها را بر زمین زنند هیچگونه تأثیری بر زمین نگذارد و چیزی ولو به اندازه ناخن چیده شده ای حفر نگردد، چون تلاش خود را کردند و کار بر آنان دشوار گردید از طرف من به مأمون بگو:

او به من دستور داده است که یک کلنگ در قبله قبر پدرت هارون بر زمین زنم، ووقتی زدی در زمین فرو می رود و قبری کنده شده و ساخته و آماده آشکار شود ووقتی قبر ظاهر شد مرا در آن قرار مده تا آنکه از میان آن، آب سفیدرنگی بجوشد و قبر را پر کند به طوری که هم سطح زمین گردد، آنگاه یک ماهی به طول قبر در آن نمایان گردد و حرکت کند، تا مادامی که ماهی تحرّک دارد مرادر قبر وارد نکنید و زمانی که ماهی پنهان گردید و آب فرو نشست مرا در قبرپائین ببر و در لحد بگذار و اجازه نده که آن ها خاک بر من بریزند؛ زیرا قبرخودش پوشیده می شود و پر می گردد.

هرثمه گفت: عرض کردم، اطاعت می کنم ای سَرورم، سپس به من فرمود:

آنچه با تو عهد کردم حفظ کن و به آن عمل کن و مخالفت منما.

عرض کردم: پناه می برم بخدا از اینکه با فرمان شما مخالفت کنم.

ص: 309

هرثمه گفت: آن گاه گریان و محزون بیرون آمدم و پس از آن همواره مانند دانه ای که در تابه بریان شود بودم و جز خدا کسی از حال من آگاه نبود، سپس مأمون مراخواند نزد او رفتم و پیوسته ایستاده بودم تا روز بالا آمد، آنگاه مأمون به من گفت: ای هرثمه؛ برو نزد ابوالحسن و از طرف من به او سلام برسان و به او بگو: شما پیش مامی آئی یا ما پیش تو آئیم، اگر گفت: پیش او می آیم، از او بخواه که زودتر بیاید.

هرثمه گفت: نزد امام رفتم و چون مرا دید به من فرمود:

ای هرثمه؛ آیا آنچه به تو سفارش کردم به خاطر داری؟

عرض کردم: بلی، فرمود: کفش های مرا بیاور که من می دانم برای چه تو رافرستاده است.

هرثمه گفت: نعلین حضرت را حاضر کردم، آن را پوشید و به راه افتاد، وقتی داخل مجلس شد مأمون از جا برخاست و با آن حضرت معانقه کرد و پیشانیش رابوسید و کنار خود بر روی تخت نشانید، و آن گاه شروع کرد به صحبت کردن و از هرطرف سخن گفتن تا مدّتی گذشت، سپس به یکی از غلامانش گفت انگور و اناربیاورد.

هرثمه گفت: چون آن را شنیدم نتوانستم صبر کنم و لرزه بر اندامم افتاد، خوش نداشتم که حالت من بر مأمون ظاهر شود، آرام آرام به عقب برگشتم تا از مجلس بیرون رفتم و در گوشه ای از حیاط خود را افکندم، نزدیک زوال خورشید احساس کردم سرورم از نزد مأمون خارج گشته و به منزل برگشته است، سپس دیدم از طرف مأمون دستوری صادر گشته که پزشکان و پرستاران را حاضر کنند و به بالین آن حضرت ببرند، سؤال کردم چه شده است؟

به من گفتند: بیماری بر علیّ بن موسی علیهما السلام عارض شده است مردم در شکّ و تردیدبودند و من یقین داشتم که از کجا عارض شده است به خاطر آنچه از او می دانستم.

هرثمه گفت: هنگامی که ثلث دوّم شب فرا رسید، صدای صیحه و ناله از خانه بالارفت، من شتافتم در میان آنان که می شتافتند و خود را به آنجا رسانیدم، مأمون را دیدم

ص: 310

با سر برهنه، دکمه ها را باز کرده، به حالت عزا ایستاده و گریه می کرد.

هرثمه گفت: من هم در میان آنان که ایستاده بودند ایستادم و آه سرد و اندوهباری کشیدم، آن شب را صبح کردیم، مأمون برای تعزیه نشست، پس از مدّتی برخاست وخود را کنار جنازه سرورم رسانید و گفت: جائی را آماده کنید می خواهم خودم بدن اورا غسل دهم، من نزد او رفتم و آنچه مولایم در خصوص غسل و کفن و دفن فرموده بود به او گفتم، گفت: من متعرّض آن کار نمی شوم، خودت هر چه می دانی ای هرثمه انجام بده.

هرثمه گفت: من ایستاده بودم تا آن که دیدم خیمه ای زده شد، من و کسانی که درخانه بودند در پشت خیمه بودیم، من صدای تکبیر و تهلیل و تسبیح و بالا و پائین رفتن ظرفها و ریختن آب را می شنیدم و بوی خوش عطری به مشامم می رسید که ازآن خوش بوتر عطری را استشمام نکرده بودم.

هرثمه گفت: ناگهان مأمون از جائی که مشرف بود فریاد زد: ای هرثمه؛ آیا شماعقیده ندارید که امام را جز امامی مانند خودش غسل نمی دهد؟ محمّد بن علی فرزنداو کجا است که بیاید و او را غسل دهد. او در مدینه و این در طوس.

به او گفتم: ما می گوئیم که امام را نباید جز امامی مثل او غسل دهد، پس اگر کسی ستم کرد و امام را غسل داد، امامت امام به خاطر ستم و تعدّی غسل دهنده باطل نمی شود و امامت امامی که بعد از او است با چیره شدن ظالمی بر غسل پدرش باطل نمی شود اگر حضرت امام رضاعلیه السلام در مدینه آزاد و رها بود، پسرش محمّد او را آشکارغسل می داد و اکنون او را جز او کسی غسل نمی دهد ولی به صورت پنهان.

مأمون ساکت شد و چیزی نگفت: سپس خیمه بالا رفت و آقایم را دیدم که بدن مبارکش در کفن پیچیده شده است، او را در تابوت نهاده و مأمون با تمام حاضران برآن جنازه نماز خواندند، آن گاه جنازه را برداشته تا به کنار قبر آمدیم، عدّه ای را دیدم که پائین قبر هارون کلنگ بر زمین می زنند تا قبر هارون را قبله برای قبر امام قرار دهنداما کلنگ ها بر زمین اثر نمی کرد و ذرّه ای از خاک زمین کنده نمی شد.

ص: 311

مأمون رو به من کرد و گفت: وای بر تو ای هرثمه؛ زمین را نمی بینی که چگونه ازکندن قبری برای او خودداری می کند و مانع می گردد؟

گفتم: ای امیرالمؤمنین!! او به من امر کرده که یک کلنگ در قبله قبر پدرت بر زمین زنم و جز یک کلنگ نزنم.

گفت: با یک کلنگ زدن چه می شود؟

گفتم: او خبر داده است که روا نیست قبر پدر تو قبله قبر او باشد. و چون من یک کلنگ بزنم قبری آماده ظاهر گردد بدون آنکه دستی آن را بکند و ضریحی در وسط آن آشکار گردد.

مأمون گفت: سبحان اللَّه؛ چقدر این سخن عجیب است و من از امر ابوالحسن علیه السلام تعجّب نمی کنم اکنون تو کلنگ را بزن تا ببینم چه می شود؟

هرثمه گفت: کلنگ را در دست گرفتم و در سمت قبله قبر هارون بر زمین زدم،قبری کنده شده و آماده ظاهر شد و ضریحی در وسط آن آشکار گشت ومردم به آن نگاه می کردند.

مأمون گفت: بدن را در میان قبر بگذار ای هرثمه.

گفتم: ای امیرالمؤمنین!! آقایم دستور داده است که او را در میان قبر وارد نکنم تاآبی سفیدرنگ از آن جاری گردد و قبر از آن آب پر شود تا آن که آب به سطح زمین رسد، سپس یک ماهی به طول قبر در آن حرکت می کند، وقتی ماهی پنهان شد و آب فرو رفت او را در کنار قبر برم و در میان لحد قرارش دهم.

مأمون گفت: هر چه به تو دستور داده عمل کن.

هرثمه گفت: منتظر ظاهر شدن آب و ماهی شدم که ناگهان پدیدار گشت، سپس پنهان شد و آب فرو نشست و مردم نگاه می کردند، آن گاه جنازه را کنار قبر قرار دادم پس قبر با پارچه سفید رنگی که من آن را پهن نکردم پوشیده شد، سپس به وسیله غیردست من و دست حاضران به طرف قبرش پائین برده شد، مأمون به مردم اشاره کردکه با دستهای تان خاک بیاورید و در قبر بریزید.

ص: 312

گفتم: چنین دستور نده ای امیرالمؤمنین!!

گفت: وای بر تو؛ پس چه کسی آن را پر می کند؟

گفتم: به من فرموده که خاک بر او ریخته نشود و خبر داده است که قبر از جانب خودش پر می شود، سپس با سطح زمین منطبق و چهارگوش می گردد، مأمون به مردم اشاره کرد که خودداری کنید، و آن ها آنچه در دست شان از خاک بود رها کردند،سپس قبر پر شد و با سطح زمین منطبق و چهارگوش گردید، مأمون بازگشت و من نیزبازگشتم.

پس از چندی مأمون مرا خواند، با من خلوت کرد و گفت: ای هرثمه؛ تو را بخداسوگند می دهم و از تو می خواهم آنچه از ابوالحسن )قدس اللَّه روحه( شنیدی به من راست بگوئی.

هرثمه گفت: به او گفتم: ای امیرالمؤمنین!! آنچه به من گفته بود به تو خبر دادم.

گفت: به خدا سوگندت می دهم که راست بگوئی نسبت به آنچه به تو خبر داده غیراز آنچه گفتی.

هرثمه گفت: گفتم ای امیرالمؤمنین!! از چه چیزی از من سؤال می کنی؟

گفت: ای هرثمه؛ آیا چیزی غیر از آنچه گفتی با تو مخفیانه در میان گذاشت؟

گفتم: آری.

گفت: آن چیست؟

گفتم: خبر انگور و انار.

هرثمه گفت: تا آن را گفتم، مأمون رنگ چهره اش تغییر کرد، گاهی زرد و گاهی سرخ و گاهی سیاه می شد، سپس غش کرد و بر زمین افتاد، از او شنیدم در حال بیهوشی اش که فریاد می زد و می گفت:(1)

ص: 313

وای بر مأمون از سوی خدا؛ وای بر مأمون از رسول خدا؛ وای بر او از علیّ بن ابی طالب؛ وای بر مأمون از فاطمه زهرا؛ وای بر مأمون از حسن و حسین؛ وای بر مأمون از علیّ بن الحسین؛ وای بر مأمون از محمّد بن علی؛ وای بر مأمون از جعفر بن محمّد؛ وای بر مأمون از موسی بن جعفر؛ وای بر مأمون از علیّ بن موسی الرضا، به خدا این خسران و زیانی است آشکار.

این را می گفت و تکرار می کرد، چون دیدم این حالت او به طول انجامید از اوروی گرداندم و در یک طرف خانه نشستم.

هرثمه گفت: پس از مدّتی مأمون نشست و مرا خواند، بر او داخل شدم درحالی که مثل انسان مست نشسته بود، گفت: به خدا قسم؛ تو بر من عزیزتر از اونیستی بلکه همه اهل زمین و آسمان از او عزیزتر نیستند، بخدا قسم اگر به من برسدکه تو از آنچه دیدی و شنیده ای چیزی را دوباره گفته ای، تو را هلاک خواهم کرد.

گفتم: ای امیرالمؤمنین!! اگر بر چیزی از آن از سوی من مطّلع شدی، خون من برتو مباح باشد.

گفت: نه بخدا قسم؛ مگر آن که عهد و پیمانی بر کتمان این امر و ترک اعاده آن به من بدهی، پس عهد و پیمان گرفت از من و نسبت به آن تأکید کرد.

هرثمه گفت: وقتی از او رو گرداندم، دو دستش را بر هم می زد و می گفت:

«یَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلایَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ یُبَیِّتُونَ مالایَرْضی مِنَ الْقَوْلِ وَکانَ اللَّهُ بِما یَعْمَلُون مُحیطاً»(1).

می خواهند از مردم پنهان کنند و حال آنکه نمی توانند از خداوند پنهان کنند، و او باآنها است آن هنگام که گفتاری را که نمی پسندد شبانه تدبیر می کنند و خداوند به آنچه آنجام می دهند کاملاً احاطه دارد و آگاه است.(2)

ص: 314

مرحوم محدّث قمی می نویسد: آخر کلامی که از آن حضرت شنیده شد، این آیه مبارکه بود:

«قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذینَ کَتَبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْل إِلی مَضاجِعِهِمْ...».(1)

بگو: ای پیغمبر؛ اگر در خانه های خود هم بودید باز آنان که سرنوشت آنان درقضای الهی کشته شدن است از خانه به قتلگاه به پای خود البتّه بیرون می آمدند.

و به روایت شیخ مفید، حضرت بعد از خوردن زهر، دو روز زنده بود و وفات کرد. مأمون یک روز و یک شب، وفات آن جناب را پنهان داشت. محمّد بن جعفرصادق را با جماعت آل ابوطالب که حاضر بودند، طلبید و خبر وفات آن جناب را به ایشان اظهار کرد و گریست و حزن شدید اظهار کرد. پس ایشان را به نزد آن جناب آورد و بدن آن حضرت را به ایشان نمود و گفت: گواه باشید که آسیبی از ما به اونرسیده است.

پس با جنازه آن حضرت خطاب کرد: ای برادر! بر من گران است که تو را بدین حالت ببینم و می خواستم که پیش از تو بمیرم و تو خلیفه و جانشین من باشی ولکن باتقدیر خدا چه می توان کرد!

پس جنازه آن حضرت را بعد از غسل و تکفین حرکت دادند و در همین موضعی که فعلاً مدفون است، دفن نمودند. قبر شریفش در خانه حمید بن قحطبه در قبله قبررشید است و در وقت غسل و تکفین و نماز و دفن، پسرش حضرت جوادعلیه السلام حاضربود و این امورات بر دست آن جناب واقع می شد و مردم نمی دانستند.

در بعضی روایات است که مأمون از ترس آن که مبادا مردم فتنه کنند، جنازه حضرت را در شب حرکت داد و دفن نمود صلوات اللَّه علیه.

من سرّه أن یری قبراً برؤیته

یفرّج اللَّه عمّن زاره کربه

فلیأت ذا القبر إنّ اللَّه أسکنه

سلالة من رسول اللَّه منتجبه(2)

ص: 315

کسی که دوست دارد قبری را با دیدگان خود ببیند، که خداوند گشایش می دهدگرفتاری کسی که او را زیارت کند؛

پس به زیارت صاحب این قبر بیاید که خداوند در آن، از سلاله پاک و منتخب پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم جای داده است.

و هر کس هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد، درهای هفت آسمان برای روح اوگشوده گردد چون بمیرد تا آنکه به ملکوت اعلی رسد. و هر کس هشت روز از ماه رجب را روزه بگیرد، درهای هشتگانه بهشت برای او گشوده گردد. و هر کس پانزده روز از ماه رجب را روزه بگیرد، هر حاجتی که دارد برآورده شود مگر آنکه درخواست او در گناه یا قطع رحم باشد.

و هر کس تمام ماه رجب را روزه بگیرد از گناهانش بیرون آید مانند روزی که ازمادر متولّد گشته باشد و از آتش دوزخ آزاد و همراه برگزیدگان نیکوکار واردبهشت شود.(1)

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

من صام یوم الثامن والعشرین من رجب، کان صومه لذلک الیوم کفّارةتسعین سنة.(2)

کسی که روز بیست و هشتم ماه رجب را روزه بگیرد روزه او در آن روز، کفّاره نودسال است.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

من صام یوم التاسع والعشرین من رجب، کان صومه ذلک الیوم کفّارةمائة سنة.(3)

کسی که روز بیست و نهم ماه رجب را روزه بگیرد روزه او در آن روز، کفّاره صدسال است.

حضرت امام رضاعلیه السلام فرمودند:

من صام یوم الثلاثین من رجب غفر اللَّه له ما تقدّم من ذنبه وما تأخّر.(4)

ص: 317

کسی که روز سی ام ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهان گذشته و آینده او رامی آمرزد.(1)

زیارت رجبیّه

که در حرم های مطهّر ائمّه علیهم السلام در ماه رجب خوانده می شود

جناب ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی قدس سره )سوّمین نایب خاصّ امام عصر ارواحنافداه( می فرماید: اگر کسی این زیارت را در یکی از حرم ها و زیارتگاه های اهل بیت پیامبرعلیهم السلام بخواند، حتماً با برآورده شدن حاجتش از آنجا بازخواهد گشت و دعای اودر مورد دین و دنیا به اجابت خواهد رسید. اگر قصد این زیارت را داشتی، بر درگاه حرم مطهّر امام علیه السلام بایست و بگو:

اَلْحَمْدُ للَّهِِ الَّذی أَشْهَدَنا مَشْهَدَ أَوْلِیآئِهِ فی رَجَبٍ، وَأَوْجَبَ عَلَیْناستایش ویژه خداوندی است که ما را در این ماه رجب به زیارتگاه و محلّ حضور اولیای خود حاضر گردانید، و حقوقی چند که مِنْ حَقِّهِمْ ما قَدْ وَجَبَ، وَصَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدِنِ الْمُنْتَجَبِ، وَعَلیاز حقّ ایشان بر ما لازم بود، واجب نمود؛ و درود پیوسته خداوند بر محمّد برگزیده، و برأَوْصِیآئِهِ الْحُجُبِ. أَللَّهُمَّ فَکَما أَشْهَدْتَنا مَشْهَدَهُمْ، فَأَنْجِزْ لَنااوصیای او که پرده دار حریم الهی هستند، نثار باد. بارالها؛ همان گونه که ما را به حضور ایشان حاضر گردانیدی، پس وعده ایشان مَوْعِدَهُمْ، وَأَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ غَیْرَ مُحَلَّئینَ عَنْ وِرْدٍ فی دارِ المُقامَةِرا نیز برای ما وفا کن، و ما را به محلّ ورودشان برسان که پس از آن، از ورود به جایگاه بهشت ابدی وَالْخُلْدِ، وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ إِنّی قَصَدْتُکُمْ، وَاعْتَمَدْتُکُمْ بِمَسْأَلَتی و جاودانی نیز محروم نشویم. سلام بر شما؛ من به قصد دیدار شما آمده ام؛ و در موردوَحاجَتی، وَهِیَ فَکاکُ رَقَبَتی مِنَ النَّارِ، وَالْمَقَرُّ مَعَکُمْ فی دارِدرخواست و نیازم که رهایی من از جهنّم، و ماندگاری من در بهشت در نزد شما،الْقَرارِ، مَعَ شیعَتِکُمُ الْأَبْرارِ، وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ همراه با شیعیان نیکوکار شماست، به شما اعتماد نموده ام. سلام بر شما به خاطر آن که شکیبایی ورزیدید و صبر نمودید؛ پس چه خوب است عُقْبَی الدَّارِ. أَنَا سآئِلُکُمْ وَامِلُکُمْ فیما إِلَیْکُمُ التَّفْویضُ، وَعَلَیْکُمُ عاقبت این خانه )در آخرت(. من خواستار و آرزومند شما در مورد آنچه به شما واگذار شده هستم؛ و آنچه

ص: 319

التَّعْویضُ، فَبِکُمْ یُجْبَرُ الْمَهیضُ، وَیُشْفَی الْمَریضُ، وَما تَزْدادُعوض کردن آن به عهده شماست، زیرا تنها به وسیله شما شکسته جبران می شود، و بیمار بهبود می یابد، و به وسیله شماالْأَرْحامُ وَما تَغیضُ، إِنّی بِسِرِّکُمْ مُؤْمِنٌ، وَلِقَوْلِکُمْ مُسَلِّمٌ، وَعَلَی کمی و فزونی در ارحام انجام می پذیرد. من به طور واقعی به سرّ شما ایمان دارم، و تسلیم گفتارتان هستم، واللَّهِ بِکُمْ مُقْسِمٌ فی رَجْعی بِحَوآئِجی، وَقَضآئِها وَإِمْضآئِها،خدا را به شما سوگند می دهم که تنها با پاسخ مثبت به خواسته هایم مرا برگرداند و آن ها را برآورده و امضاشده وَإِنْجاحِها وَإِبْراحِها، وَبِشُؤُونی لَدَیْکُمْ وَصَلاحِها. وَالسَّلامُ و حتمی و انجام شده نماید و همه کارهایم نزد شما را اصلاح فرماید. و سلام عَلَیْکُمْ سَلامَ مُوَدِّعٍ، وَلَکُمْ حَوآئِجَهُ مُودِعٌ، یَسْأَلُ اللَّهَ إِلَیْکُمُ بر شما، سلام کسی که دارد خداحافظی می کند و خواسته هایش را نزد شما سپرده، تا برآورده شود. از خدا می خواهد که دوباره نزدالْمَرْجِعَ، وَسَعْیُهُ إِلَیْکُمْ غَیْرُ مُنْقَطِعٍ، وَأَنْ یَرْجِعَنی مِنْ حَضْرَتِکُمْ شما بیاید، و رفت و آمد او به این مکان مبارک و نزد شما پیوسته باشد، و مرا برگرداند از حضورتان خَیْرَ مَرْجِعٍ، إِلی جَنابٍ مُمْرِعٍ، وَخَفْضِ جعَیْشٍ ج مُوَسَّعٍ، وَدَعَةٍبه بهترین بازگشت به سوی آستانه ای خرّم و سرسبز و باآسایش و پروسعت، با راحتی وَمَهَلٍ إِلی حینِ الْأَجَلِ، وَخَیْرِ مَصیرٍ وَمَحَلٍّ فِی النَّعیمِ الْأَزَلِ،و آسانی تا هنگام مرگ، و بهترین سرانجام و جایگاه در بهشت همیشگی،وَالْعَیْشِ الْمُقْتَبَلِ، وَدَوامِ الْاُکُلِ، وَشُرْبِ الرَّحیقِ وَالسَّلْسَلِ،و زندگی خوشی نو و پسندیده، و خوراک همیشگی و آشامیدنی ناب و خالص و گوارای دایم و باوَعَلٍّ وَنَهَلٍ، لاسَأَمَ مِنْهُ وَلا مَلَلَ، وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ وَتَحِیَّاتُهُ خوردنی دوباره و سیراب گشتن بدون این که هیچ خستگی و ملال و دلتنگی در آن ها باشد. و رحمت و برکات و تحیّت ها و احترامات خداوندی عَلَیْکُمْ، حَتَّی الْعَوْدِ إِلی حَضْرَتِکُمْ، وَالْفَوْزِ فی کَرَّتِکُمْ،تا بازگشت به حضور شما و کامیابی در رجعت شماثواب روزه و استغفار در...

وَالْحَشْرِ فی زُمْرَتِکُمْ، وَالسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَکاتُهُ و محشور شدن در زمره شما، بر شما نثار باد. و سلام و رحمت و برکات الهی

ص: 320

عَلَیْکُمْ، وَصَلَواتُهُ وَتَحِیَّاتُهُ، وَهُوَ حَسْبُنا وَنِعْمَ الْوَکیلُ.(1)بر شما باد؛ و درودها و احترامات ویژه خداوندی نثارتان باد، و او برای ما بس است و چه پشتیبانی شایسته و نیکوست.

در اعمال ماه شعبان از حضرت امام رضاعلیه السلام نقل می کنیم که زیارت امام حسین علیه السلام در نیمه ماه رجب و نیمه ماه شعبان بهتر از زمان های دیگر است.