مشخصات کتاب

سرشناسه : علی بن طاووس

عنوان و نام پدیدآور : سوگنامه کربلا لهوف ابن طاووس(ره)/اعراب گذاری و ترجمه محمد طاهردزفولی

مشخصات نشر : قم: مومنین، 1385

مشخصات ظاهری : 448ص.

شابک : 9646815006

وضعیت فهرست نویسی : در انتظار فهرستنویسی

یادداشت : چاپ هفتم

شماره کتابشناسی ملی : 1076899

مقدمه

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای می فرماید :

( . . . . وقتی ((لهوف )) آمد ، تقریبا همه مقاتل ، تحت الشعاع قرار گرفت . این مقتل بسیار خوبی است ؛ چون عبارات ، بسیار خوب و دقیق و خلاصه انتخاب شده است .

شهید محراب آیت الله قاضی تبریزی رحمه الله می فرماید :

کتاب لهوف سید ابن طاوس - رحمه الله علیه - نقلیاتش بسیار مورد اعتماد است و در میان کتب مقاتل ، کتاب مقتلی به اندازه اعتبار و اعتماد ، به آن نمی رسد . . . .

شرح حال ابن طاوس و اهمیّت کتاب لهوف

علی بن موسی بن جعفر معروف به ((ابن طاوس )) در سال 589 هق در شهر دانشمند خیز و عالم پرور ((حلّه )) چشم به جهان گشود . ابن طاوس در آن شهر علم و اجتهاد رشد یافت و از محضر پدر بزرگوارش بهره کافی برد و همانطور که خود می گوید :

پدر و نیز جدّ وی ((ورّام )) بیشترین نفوذ را بر وی در سالهای رشدش داشته اند و به او فضیلت ، تقوی و تواضع را یاد داده اند .

علمای دیگری که ابن طاوس در نزد آنان درس خوانده عبارتند از : ابوالحسن علی بن یحیی الخیّاط حلّی ، حسین بن احمد السّوراوی

تولد امام حسین علیه السّلام

متن عربی

رَاءَیْتُ فی مَنامی قَبْلَ مَوْلِدِهِ کَاءَنَّ قِطْعَهً مِنْ لَحْمِ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله قُطِعَتْ فَوُضِعَتْ فی حِجْری ، فَفَسَّرْتُ ذلِکَ عَلی رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله ، فَقالَ : ((خَیْرا رَاءَیْتِ ، إِنْ صَدَقَتْ رُؤْیاکِ فَإِنَّ فاطِمَهَ سَتَلِدُ غُلاما فَاءَدْفَعُهُ إِلَیْکِ لِتُرْضِعیهِ)) .

قالَتْ : فَجَرَی الاَْمْرُ عَلی ذلِکَ .

فَجِئْتُ بِهِ یَوْما ، فَوَضَعْتُهُ فی حِجْرِهِ ، فَبَیْنَما هُوَ یُقَبِّلُهُ فَبالَ ، فَقَطَرَتْ مِنْ بَوْلِهِ قَطْرَهٌ عَلی ثَوْبِ النَّبِیِّ صلّی اللّه علیه و آله ، فَقَرَصْتُهُ ، فَبَکی ، فَقالَ النَّبیُّ صلّی اللّه علیه و آله کَالْمُغْضِبِ : ((مَهْلا ! یا اُمَّ الْفَضْلِ ، فَهذا ثَوْبی یُغْسَلُ ، وَ قَدْ اءَوْجَعْتِ اِبْنی )) .

قالَتْ : فَتَرَکْتُهُ فی حِجْرِهِ ، وَقُمْتُ لاِ آتیهِ بِماءٍ ، فَجِئْتُ ، فَوَجَدْتُهُ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَبْکی .

فَقُلْتُ : مِمَّ بُکاؤُکَ یا رَسُولَ اللّهِ ؟

فَقالَ : ((إِنَّ جَبْرَئیلَ علیه السّلام اءَتانی ، فَاءَخْبَرَنی اءَنَّ اءُمَّتی تَقْتُلُ وَلَدی

متن عربی

قالَ رُواهُ الْحَدیثِ : فَلَمّا اءَتَتْ عَلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام مِنْ مَوْلِدِهِ سَنَهٌ کامِلَهٌ ، هَبَطَ عَلی رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله إِثْنا عَشَرَ مَلَکا : اءَحَدُهُمْ عَلی صُورَهِ الاَْسَدِ ، وَالثّانی عَلی صُورَهِ الثَّوْرِ ، وَالثّالِثُ عَلی صُورَهِ التِّنّینِ ، وَالرّابِعُ عَلی صُورَهِ وُلْدِ آدَمَ ، وَالثَّمَانِیَهُ الْب اقُونَ عَلی صُوَرٍ شَتّی ، مُحَمَرَّهً وَجُوهُهُمْ [باکِیَهً عُیُونُهُمْ] ، قَدْ نَشَرُوا اءَجْنِحَتَهُمْ ، وَ هُمْ یَقُولُونَ : یا مُحَمَّدُ ، سَیَنْزِلُ بِوَلَدِکَ الْحُسَیْنِ بْنِ فاطِمَهَ ما نَزَلَ بِهابیلَ مِنْ قابیلَ ، وَ سَیُعْطی مِثْلُ اءَجْرِ هابیلَ ، وَ یُحْمَلُ عَلی قاتِلِهِ مِثْلُ وِزْرِ قابیلَ .

وَلَمْ یَبْقَ فِی السَّمواتِ مَلَکٌ إِلاّ وَ نَزَلَ إِلَی النَّبیِّ صلّی اللّه علیه و آله ، کُلُّ [یُقْرِؤُهُ السَّلامَ ، ] وَ یُعَزَّیْهِ فِی الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، وَ یُخْبِرُهُ بِثَوابِ ما یُعْطی ، وَ یَعْرُضُ عَلَیْهِ تُرْبَتَهُ ، وَالنَّبیُّصلّی اللّه علیه و آله یَقُولُ : ((اءَللَّهُمَّ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ ، وَاقْتُلْ مَنْ قَتَلَهُ ، وَ لا تُمَتَّعْهُ بِما طَلَبَهُ)) .

قالَ : فَلمّا اءَتی عَلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام سَنَتانِ مِنْ مَوْلِدِهِ خَرَجَ النَّبیُّ صلّی اللّه علیه و سلّم فی سَفَرٍ لَهُ ، فَوَقَفَ فی بَعْضِ الطَّریقِ ، فَاسْتَرَجَعَ وَ دَمَعَتْ عَیْناهُ .

ترجمه

راویان حدیث چنین گفته اند که چون یک سال تمام از عمر شریف آن جناب گذشت ، دوازده فرشته بر رسول مجید نازل گردید ؛ یکی به صورت شیر ، دومی به صورت گاو ، سومی به صورت اژدها ، چهارمی به صورت انسان و هشت مَلَک دیگر هم به شکل های مختلف بودند با روهای قرمز و بالهای خود را پهن نموده و می گفتند :

متن عربی

وَ قالَ النَّبیُّ صلّی اللّه علیه و آله : ((اءَتَبْکُونَ وَلا تَنْصُرُونَهُ)) .

ثُمَّ رَجَعَ - صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ - وَ هُوَ مُتَغَیِّرُ اللَّوْنِ مُحَمَّرُ الْوَجْهِ ، فَخَطَبَ خُطْبَهً اءُخْری مُوجَزَهً وَ عَیْناهُ تَهْمَلانِ دُمُوعا ثُمَّ قالَ :

((اءَیُّهَا النّاسُ إِنّی قَدْ خَلَّفْتُ فیکُمُ الثَّقَلَیْنِ : کِتابَ اللّهِ ، وَعِتْرَتی وَ اءُرُومَتی وَ مِزاجَ مائی وِ ثَمَرَهُ فُؤ ادی وَمُهْجَتی لَنْ یَفْتَرِقا حَتّی یَرِدا عَلَیَّ الْحَوْضَ ، وَقَدْ اءَبْغَضْتُمْ عِتْرَتی وَ ظَلَمْتُمُوهُمْ اءَلا وَ إِنّی اءَنْتَظِرُهُما ، وَ إِنّی لا اءَسْأَلُکُمْ فی ذلِکَ إِلاّ ما اءَمَرَنی رَبّی اءَنْ اءَسْأَلُکُمُ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی ، فَانْظُرُوا اءَلاّ تَلْقَونی غَدا عَلَی الْحَوْضِ .

اءَلا وَ

متن عربی

فَاءَقُولُ لَهُمْ : کَیْفَ خَلَّفْتُمُونی مِنْ بَعْدی فی اءَهْلی وَ عِتْرَتی وَ کِتابِ رَبّی ؟

فَیَقُولُونَ : اءَمَّا الْکِتَابَ فَضَیَّعْناهُ ، وَ اءَمّا عِتْرَتَکَ فَحَرَصْنا عَلی اءَنْ نَبیدَهُمْ عَنْ آخِرِهِمْ عَنْ جَدیدِ الاَْرْضِ .

فَاءُوَلّی وَجْهی عَنْهُمْ ، فَیَصْدُرُونَ ظِماءً عِطاشا مُسْوَدَّهً وُجُوهُهُمْ .

ثُمَّ تَرِدُ عَلَیَّ رایَهٌ اءُخْری اءَشَدُّ سَوادا مِنَ الاُْولی ، فَاءَقُولُ لَهُمْ : کَیْفَ خَلَّفْتُمُونی فِی الثَّقَلَیْنِ الاَْکْبَرِ وَالاَْصْغَرِ : کِتابُ رَبّی ، وَعِتْرَتی ؟

فَیَقُولُونَ : اءَمَّا الاَْکْبَرَ فَخالَفَنا ، وَ اءَمَّا الاَْصْغَرَ فَخَذَلْناهُمْ وَمَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ .

فَاءَقُولُ : إِلَیْکُمْ عَنّی ، فَیَصْدُرُونَ ظِماءً عِطاشا مُسْوَدَّهً وُجُوهُهُمْ .

ثُمَّ تَرِدُ عَلَیَّ رایَهٌ اءُخْری تَلْمَعُ وُجُوهُهُمْ نُورا ، فَاءَقُولُ لَهُمْ : مَنْ اءَنْتُمْ ؟

فَیَقُولُونَ : نَحْنُ اءَهْلُ کَلِمَهِ التَّوْحیدِ وَالتَّقْوی

ترجمه

پس من خواهم گفت که بعد از من چگونه بودید در حق اهل بیت و عترت من و در حق کتاب پروردگار من ؟

جواب می گویند : اما کتاب را ، پس آن را ضایع نمودیم و اما عترت تو را ، پس راغب و حریص بودیم که ایشان را تماما هلاک نمائیم و از روی زمین برداریم .

پس من روی از ایشان بگردانم و از نزد من ، تشنه با روهای سیاه برگردند پس از آن ، گروه دیگر با عَلَم به نزد من آیند که از گروه اول سیاه تر ،

پس به ایشان گویم : پس از وفات من چگونه رفتار نمودید بر دو ((ثقل )) که در میان شما گذارده بودم ؛ یکی بزرگ و دیگری کوچک ، که بزرگ کتاب خدا و کوچک عترت من بودند .

جواب گویند : امّا ثقل بزرگ را که کتاب خدا بود ، مخالفت حکم آن نمودیم

متن عربی

نَحْنُ اءُمَّهُ مُحَمَّدٍ صلّی اللّه علیه و آله ، وَنَحْنُ بَقِیَّهُ اءَهْلِ الْحَقِّ ، حَمَلْنا کِتابَ رَبِّنا فَاءَحْلَلْنا حَلالَهُ وَ حَرَّمْنا حَرامَهُ ، وَ اءَحْبَبْنا ذُرِّیَّهَ نَبِیِّنا مُحَمَّدٍ صلّی اللّه علیه و آله ، فَنَصَرْناهُمْ مِنْ کُلِّ ما نَصَرْنا مِنْهُ اءَنْفُسَنا ، وَ قاتَلْنا مَعَهُمْ مَنْ ناواهُمْ .

فَاءَقُولُ لَهُمْ : اءَبْشِرُوا فَاءَنَا نَبِیُّکُمْ مُحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ لَقَدْ کُنْتُمْ فی دارِ الدُّنْیا کَما وَصَفْتُمْ ، ثُمَّ اءَسْقیهِمْ مِنْ حَوْضی ، فَیَصْدُرُونَ مَرْوِیّینَ مُسْتَبْشِرینَ ، ثُمَّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ خالِدینَ فیها اءَبَدَ الاَّْبِدینَ .

قالَ : وَ کانَ النّاسُ یَتَعاوَدُونَ ذِکْرَ قَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، وَ یَسْتَعْظِمُونَهُ وَ یَرْتَقِبُونَ قُدُومَهُ .

فَلَمّا تُوُفِّی مُعاوِیَهُ بْنُ اءَبی سُفْیانَ لَعَنَهُ اللّهُ - وَ ذلِکَ فی رَجَب سَنَهَ سِتّینَ مِنَ الْهِجْرَهِ- کَتَبَ یَزیدُ بْنُ مُعاوِیَه إِلَی الْوَلیدِ بْنِ عُتْبَهَ وَ کانَ اءَمیرا بِالْمَدینَهِ یَاءْمُرُهُ بِاءَخْذِ الْبَیْعَهِ لَهُ عَلی اءَهْلِها وَ خاصَّهً عَلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلیّ علیهماالسّلام ، وَ یَقُولُ لَهُ : إِنْ اءَبی عَلَیْکَ فَاضْرِبْ عُنُقَهُ وَابْعَثْ إِلَیَّ بِرَاءْسِهِ .

فَاءَحْضَرَ الْوَلیدُ مَرْوانَ بْنَ الْحَکَمِ وَاسْتَشارَهُ فی

. ترجمه

مائیم اُمّت محمد صلّی اللّه علیه و آله ؛ ما بقیه اهل حقّ هستیم ، کتاب پروردگار خود را برداشته ایم و حلال آن را حلال دانسته ایم و حرام آن را حرام شمردیم و ذرّیه پیغمبر خود را دوست می داشتیم و ایشان را یاری کردیم از هر چیزی که خود را از آن یاری نمودیم و با هر کس که قصد جنگ با ایشان داشت قتال کردیم .

پس به ایشان گویم که شما را بشارت باد ! مَنَم محمد پیغمبر شما و اَلحقّ در دار دنیا چنان بودید که

متن عربی

اءَمْرِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام .

فَقالَ : إِنَّهُ لا یَقْبَلُ ، وَلَوْ کُنْتُ مَکانَکَ لَضَرَبْتُ عُنُقَهُ .

فَقالَ الْوَلیدُ : لَیْتَنی لَمْ اءَکُ شَیْئا مَذْکُورا .

ثُمَّ بَعَثَ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، فَجاءَهُ فی ثَلاثینَ رَجُلا مِنْ اءَهْلِ بَیْتِهِ وَمَوالیهِ ، فَنَعَی الْوَلیدُ إِلَیْهِ مَوْتَ مُعاوِیَهَ ، وَ عَرَضَ عَلَیْهِ الْبَیْعَهَ لِیَزیدَ .

فَقالَ : ((اءَیُّهَا الاَْمیرُ ، إِنَّ الْبَیْعَهَ لا تَکُونُ سِرّا ، وَ لکِنْ إِذا دَعَوْتَ النّاسَ غَدا فَادْعُنا مَعَهُمْ)) .

فَقالَ مَرْوانُ :

متن عربی

الْخَمْرِ قاتِلُ النَّفْسِ الْمُحَرَّمَهِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ لَیْسَ لَهُ هذِهِ الْمَنْزِلَهِ ، وَمِثْلی لایُبایِعُ بِمِثْلِهِ ، وَلکِنْ نُصْبِحُ وَتُصْبِحُونَ وَنَنْظُرُ وَتَنْظُرُونَ اءَیُّنا اءَحَقُّ بِالْخِلافَهِ وَالْبَیْعَهِ)) .

ثُمَّ خَرَجَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام ، فَقالَ مَرْوانُ لِلْوَلیدِ : عَصَیْتَنی .

فَقالَ : وَیْحَکَ یا مَرْوانُ ، إِنَّکَ اءَمَرْتَ بِذِهابِ دینی وَدُنْیایَ ، وَاللّهُ ما اءُحِبُّ اءَنَّ مُلْکَ الدُّنْیا بِاءَسْرِها لی وَإِنَّنی قَتَلْتُ حُسَیْنا ، وَاللّهِ ما اءَظُنُّ اءَحَدا یَلْقَی اللّهَ بِدَمِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام إِلاّ وَ هُوَ خَفیفُ الْمیزانِ ، لا یَنْظُرُ اللّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقیامَهِ وَ لایُزَکّیهُ وَ لَهُ عَذ ابٌ اءَلیمٌ .

قالَ : وَ اءَصْبَحَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام ، فَخَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یَسْتَمِعُ الاَْخْبارَ ، فَلَقِیَهُ مَرْوانُ ، فَقالَ : یا اءَبا عَبْدِ اللّهِ ، إِنّی لَکَ ناصِحٌ فَاءَطِعْنی تَرْشُدْ .

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((وَ ما ذاکَ ، قُلْ حَتّی اءَسْمَعُ)) .

فَقالَ مَرْوانُ : إِنّی آمُرُکَ بِبَیْعَهِ یَزیدَ بْنِ مُعاوِیَهَ ،

ترجمه

و شرابخوار و کشنده نفس محترمه ، آشکارا به فسق مشغول است ، مانند من ، کسی با او بیعت نخواهد نمود و لکن چون صبح فردا شود ، ما و شماهر دو - نظر در امور خویش نماییم که چه کس از میان ما سزاوار به خلافت و بیعت خلق با او باشد .

پس از ادای این کلمات ، امام علیه السّلام از نزد ولید ، بیرون آمد .

مروان لعین به ولید گفت : با راءی من مخالفت کردی و عصیان نمودی .

ولید گفت : وای بر تو باد ! به من اشاره کردی به امری که دین و دنیای مرا از دست بدهی ؛ برو ، به خدا سوگند ! که دوست نمی دارم

متن عربی

فَإِنَّهُ خَیْرٌ لَکَ فی دینِکَ وَ دُنْیاکَ .

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((إِنّا للّهِِ وَإِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، وَ عَلَی الاِْسْلامِ السَّلامُ ، إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الاُْمَّهُ بِراعٍ مِثْلِ یَزیدِ ، وَلَقَدْ سَمِعْتُ جَدّی رَسُولُ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله یَقُولُ : اءَلْخِلافَهُ مُحَرَّمَهٌ عَلی آلِ اءَبی سُفْیانَ)) .

وَ طالَ الْحَدیثُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَرْوانَ حَتّی إِنْصَرَفَ مَرْوانُ وَ هُوَ غَضْبانٌ .

یَقُولُ عَلیُّ بْنُ مُوسی بْنِ جَعْفَرٍ بْنِ مُحَمَّدٍ بْنِ طاوُوس مُؤَلِّفُ هذَا الْکِتابِ : وَالَّذی تَحَقَّقْناهُ اءَنَّ الْحُسَیْنَ علیه السّلام کانَ عالِما بِمَا انْتَهَتْ حالُهُ إِلَیْهِ ، وَ کانَ تَکْلیفُهُ مَا اعْتَمَدَ عَلَیْهِ .

اءَخْبَرَنی جَماعَهٌ

متن عربی

عَلَی الْحَسَنِ علیه السّلام ، فَلَمّا نَظَرَ إِلَیْهِ بَکی ، فَقالَ : ما یُبْکیکَ ؟ قالَ : اءَبْکی لِما یُصْنَعُ بِکَ ، فَقالَ الْحَسَنُ علیه السّلام : إِنَّ الَّذی یُؤْتی إِلَیَّ سَمُّ یُدَسُّ إِلَیَّ فَاءُقْتَلُ بِهِ ، وَلکِنْ لا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یا اءَبا عَبْدِاللّهِ ، یَزْدَلِفُ إِلَیْکَ ثَلاثُونَ اءَلْفَ رَجُلٍ یَدَّعُونَ اءَنَّهُمْ مِنْ اءُمَّهِ جَدِّنا مُحَمَّدٍ صلّی اللّه علیه و آله ، وَ یَنْتَحِلُونَ الاْ سْلامَ ، فَیَجْتَمِعُونَ عَلی قَتْلِکَ وَ سَفْکِ دَمِکَ وَانْتِهاکِ حُرْمَتِکَ وَسَبْیِ ذَراریکَ وَ نِسائِکَ وَانْتِهابِ ثَقْلِکَ ، فَعِنْدَها یَحِلُّ اللّهُ بِبَنی اءُمَیَّهَ اللَّعْنَهَ وَتَمْطُرُ السَّماءُ دَما وَرِمادا ، وَیَبْکی عَلَیْکَ کُلُّ شَیْءٍ حَتّی الْوُحُوشِ وَالْحیتانِ فِی الْبِحارِ .

وَحَدَّثَنی جَماعَهٌ مِنْهُ مَنْ اءَشَرْتُ إِلَیْهِ ، بِإِسْنادِهِمْ إِلی عُمَرَی النَّسّابَهِ - رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ - فیما ذَکَرَهُ فی آخِرِ ((کِتابِ الشّافی فِی النَّسَبِ)) ، بإِسْنادِهِ إِلی جَدِّهِ مُحَمَّد بْنِ عُمَرَ قالَ : سَمِعْتُ اءَبی عُمَرَ بْنَ عَلِیٍّ بْنِ اءَبی طالِبٍ علیه السّلام یُحَدِّثُ اءَخْوالی آلَ عَقیلٍ قالَ :

لَمّا إِمْتَنَعَ اءَخی الْحُسَیْنُ علیه السّلام عَنِ الْبَیْعَهِ لِیَزیدَ بِالْمَدینَهِ ، دَخَلْتُ عَلَیْهِ فَوَجَدْتُهُ خالیا ، فَقُلْتُ لَهُ :

ترجمه

چون چشم امام حسن علیه السّلام به برادر خود افتاد گریه نمود ! امام حسین علیه السّلام عرض نمود : سبب گریه شما چیست ؟ امام حسن علیه السّلام فرمود : گریه می کنم از جهت آنچه که بر سر تو می آید ! سپس فرمود که شهادت من به آن زهری است که به سوی من می آورند و به پنهانی به من می خورانند و من به آن زهر کشته می شوم و لکن هیچ روزی به مانند روز تو نخواهد بود ، ای

متن عربی

جُعِلْتُ فِداکَ یا اءَبا عَبْدِ اللّهِ حَدَّثَنی اءَخُوکَ اءَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ ، عَنْ اءَبیهِ عَلَیْهِمَا السَّلامُ ، ثُمَّ سَبَقَتْنی الدَّمْعَهُ وَ عَلا شَهیقی .

فَضَمَّنی إِلَیْهِ وَ قالَ : حَدَّثَکَ

متن عربی

بِقَتْلِ اءَنْفُسِهِمْ ، فَقالَ تَعالی :

(فَتُوبُوا إِلی بارِئکُمْ فَاقْتُلوا اءَنْفُسْکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئُکُمْ) .

وَلَعَلَّهُ یَعْتَقِدُ اءَنَّ مَعْنی قَوْلِهِ تَعالی : (وَ لا تُلْقُوا بِاءَیْدیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَهِ) اءَنَّهُ هُوَ الْقَتْلُ ، وَ لَیْسَ الاَْمْرُ کَذلِکَ ، وَ إِنَّمَا التَّعَبُّدُ بِهِ مِنْ اءَبْلَغِ دَرَجاتِ السَّعادَهِ .

وَ لَقَدْ ذَکَرَ صاحِبُ الْمَقْتَلِ الْمَرْویّ عَنْ مَوْلانَا الصّادِقَ علیه السّلام فی تَفْسیرِ هذِهِ الاَّْیَهِ : [ما یَلیقُ بِالْعَقْلِ] :

فَرَوی عَنْ اءَسْلَمَ قالَ : غَزَوْنا نَهاوَندَ - وَ قالَ غَیْرُها- وَاصْطَفَینا وَالْعَدُوُّ صَفَّیْنِ لَمْ اءَرَ اءَطْوَلَ مِنْهُما وَلا اءَعْرَضَ ، وَالرُّومُ قَدْ اءَلْصَقُوا ظُهُورَهُمْ بِحائِطِ مَدینَتِهِمْ ، فَحَمَلَ رَجُلٌ مِنّا عَلَی الْعَدُوِّ .

فَقالَ النّاسُ : لا إِلهَ إِلا اللّهُ اءَلْقی نَفْسَهُ إِلَی التَّهْلُکَهِ .

فَقالَ اءَبُو اءَیُّوبَ

متن عربی

بِنُصْرَهِ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله وَ تَرَکْنا اءَهالینا وَ اءَمْوالَنا اءَنْ نُقیمَ فیها وَ نُصْلِحَ ما فَسَدَ مِنْها ، فَقَدْ ضاعَتْ بِتَشاغُلِنا عَنْها ، فَاءَنْزَلَ اللّهُ إِنکارا لِما وَقَعَ فی نُفُوسِنا مِنَ التَّخَلُّفِ عَنْ نُصْرَهِ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله لا صْلاحِ اءَمْوالِنا : (وَ لا تُلْقُوا بِاءَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَهِ) ، مَعْناهُ : إِنْ تَخَلَّفْتُمْ عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله وَ اءَقَمْتُمْ فی بُیُوتِکُمْ اءَلْقَیْتُمْ بِاءَیْدیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَهِ وَ سَخَطَ اللّهُ عَلَیْکُمْ فَهَلَکْتُمْ ، وَ ذلِکَ رَدُّ عَلَیْنا فیما قُلْنا وَ عَزَمْنا عَلَیْهِ مِنَ الاِْقامَهِ ، وَ تَحْریضٌ لَنا عَلَی الْغَزْوِ ، وَ ما اءُنْزِلَتْ هذِهِ الاَّْیَهُ فی رَجُلٍ حَمَلَ الْعَدُوِّ وَ یُحَرِّضُ اءَصْحابَهُ اءَنْ یَفْعَلُوا کَفِعْلِهِ اءَوْ یَطْلُبُ الشَّهادَهَ بِالْجِهادِ فی سَبِیلِ اللّهِ رَجاءً لِثَوابِ الاَّْخِرَهِ .

اءَقُولُ : وَ قَدْ نَبَّهْناکَ عَلی ذلِکَ فی خُطْبَهِ هذَا الْکِتابِ ، وَ سَیاءْتی ما یَکْشِفُ عَنْ هذِهِ الاَْسْبابِ .

قالَ رُواهُ حَدِیثِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام مَعَ الْوَلیدِ بْنِ عُتْبَهِ وَ مَرْوان :

فَلَمّا کانَ الْغَداهُ تَوَجَّهَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام إِلی مَکَّهَ لِثَلاثٍ مَضَیْنَ مِنْ شَعْبانَ سَنَهَ سِتّینَ .

ترجمه

یاری نمودن پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و عیال و اموال خویش را وا گذاردیم و ترک نمودیم که در نزد آنها بمانیم و آنچه را که فاسد گردیده اصلاح آن نمائیم . سپس رفته رفته به واسطه آنکه از آنها غفلت نمودیم ضایع گردیدند و از این جهت ، خداوند تعالی این آیه را نازل فرمود از جهت آنچه که در خواطر مُخَمّر داشتیم و خیال نمودیم که از یاری پیغمبر دست برداریم و به اصلاح خود بکوشیم . معنی آیه

متن عربی

فَاءَقامَ بِها باقِی شَعْبانَ وَ شَهْرَ رَمَضانَ

وَشَوّالَ وَذِی الْقَعْدَهِ .

قالَ : وَجاءَهُ عَبْدُ اللّهِ بْنِ الْعَبّاسِ رضی اللّهُ عنه وَعَبْدُ اللّهِ بْنِ الزُّبَیْرِ ، فَاءَشارا عَلَیْهِ بِالاْ مْساکِ .

فَقالَ لَهُما : ((انَّ رَسُولَ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله قَدْ اءَمَرَنی بِاءَمْرٍ ، وَ اءَنَا ماضٍ فیهِ))

متن عربی

قالَ : وَ سَمِعَ اءَهْلُ الْکُوفَهِ بِوُصُولِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام إِلی مَکَّهَ وَ امْتِناعِهِ مِنَ الْبَیْعَهِ لِیَزیدَ ، فَاجْتَمَعُوا فی مَنْزِلِ سُلَیْمانَ بْنِ صُرَدِ الْخُزاعی ، فَلَمّا تَکامِلُوا قامَ فیهِمْ خَطیبا . وَ قالَ فی آخِرِ خُطْبَتِهِ : یا مَعْشَرَ الشّیعَهِ ، اِنَّکُمْ قَدْ عَلِمْتُمْ بِاءَنَّ مُعاوِیَهَ قَدْ هَلَکَ وَ صارَ إِلی رَبِّهِ وَ قَدَمَ عَلی عَمَلِهِ ، وَ قَدْ قَعَدَ فی مَوْضِعِهِ ابْنُهُ یَزیدُ ، وَ هذَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلیٍّ علیهماالسّلام قَدْ خالَفَهُ وَ صَارَ إِلی مَکَّهَ هارِبا مِنْ طَواغیتِ آلِ اءَبی سُفْیانٍ ، وَ اءَنْتُمْ شیعَتُهُ وَ شیعَهُ اءَبیهِ مِنْ قَبْلِهِ ، وَ قَدِ احْتاجَ إِلی نُصْرَتِکُمُ الْیَوْمَ ، فَإِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ اءَنَّکُمْ ناصِرُوهُ وَمُجاهِدُو عَدُوِّهِ فَاکْتِبُوا إِلَیْهِ ، وَ إِنْ خُفْتُمُ الْوَهْنَ وَالْفَشَلَ فَلا تَغَرُّوا الرَّجُلَ مِنْ نَفْسِهِ .

قالَ : فَکَتَبُوا إِلَیْهِ :

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

إِلی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اءَمِیرِ الْمُؤْمِنینَ علیهماالسّلام ، مِنْ سُلَیْمانِ بْنِ صُرَدِ الْخَزاعیّ وَالْمُسَیَّب بْنِ نَجَبَهَ وَ رِفاعَهَ بْنِ شَدّادٍ وَحَبیبِ بْنِ مُظاهِرٍ وَ عَبْدِ اللّهِ بْنِ وائِلٍ وَ سائِرِ شیعَتِهِ مِنَ

متن عربی

سَلامُ اللّهِ عَلَیْکَ ، اءَمّا بَعْدُ ، فَالْحَمْدُ للّهِِ الَّذی قَصَمَ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّ اءَبیکَ مِنْ قَبْلُ ، اءَلْجَبّارَ الْعَنیدَ الْغَشُومَ الظَّلْمُومَ الَّذِی ابْتَزَّ هذِهِ الاُْمَّهَ اءَمْرَها ، وَ غَصَبَها فَیْاءَها ، وَ تَاءَمَّرَ عَلَیْها بِغَیْرِ رِضیً مِنْها ، ثُمَّ قَتَلَ خِیارَها وَاسْتَبْقی شِرارَها ، وَجَعَلَ مالَ اللّهِ دُولَهً بَیْنَ جَبابِرَتِها وَ عُتاتِها ، فَبُعْدا لَهُ کَما بَعُدَتْ ثَمُودُ .

ثُمَّ إِنَّهُ لَیْسَ عَلَیْنا إِمامٌ غَیْرُکَ ، فَاقْبَلْ لَعَلَّ اللّهَ یَجْمَعُنا بِکَ عَلَی الْحَقِّ ، وَالنُّعْمانُ بْنُ بَشیرٍ فی قَصْرِ الاِْم ارَهِ ، وَلَسْنا نَجْتَمِعُ مَعَهُ فی جُمُعَهٍ وَلا جَماعَهٍ ، وَلا نَخْرُجُ مَعَهُ إِلی عیدٍ ، وَلَوْ بَلَغْنا اءَنَّکَ قَدْ اءَقْبَلْتَ اءَخْرَجْناهُ حَتّی یَلْحَقَ بِالشّامِ ، وَالسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ یَا بْنَ رَسُولِ اللّهِ وَ عَلی اءَبیکَ مِنْ قَبْلِکَ ، وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ .

ثُمَّ سَرَّحُوا الْکِتابَ ، وَلَبِثُوا یَوْمَیْنِ آخَرَیْنِ وَ اءنْفَذُوا جَماعَهً مَعَهُمْ نَحْوَ مِاءَهٍ وَ خَمْسینَ صَحیفَهً مِنَ الرَّجُلِ وَالاِْثْنَیْنِ وَالثَّلاثَهِ وَالاَْرْبَعَهِ ، یَسْاءَلُونَهُ الْقُدُومَ عَلَیْهِمْ .

ترجمه

امّا بعد ؛ حمد و سپاس آن خداوند ی را سزاست که آن کس را که دشمن تو و دشمن پدر تو از سابق بود هلاک نمود . آن مرد جبّار و عنید و ستمکار که امور این امّت را به ظلم تصرف کرد و غنیمت ها و اموال ایشان را غصب نمود و بدون آنکه امت راضی باشد آن مرد بر ایشان امیر و حکمران گردید . پس از آن ، اَخْیار و نیکوکاران را کشت و ناپاکان و اشرار را باقی گذارد و مال خدا را سرمایه دولتمندی ظالمان و سرکشان قرار داد .

متن عربی

وَ هُوَ مَعَ ذلِکَ یَتَاءَبّی فَلا یَجیبُهُمْ .

فَوَرَدَ عَلَیْهِ فی یَوْمٍ واحِدٍ سِتَّماءَهُ کِتابٍ ، وَ تَواتَرَتِ الْکُتُبُ حَتّی اجْتَمَعَ عِنْدَهُ مِنْها فی نَوْبٍ واحِدٍ مُتَفَرِّقَهٍ إِثْنی عَشَرَ اءَلْفِ کِتابٍ .

ثُمَّ قَدَمَ عَلَیْهِ هانِی بْنُ هانِی السَّبیعی وَ سَعیدُ بْنُ عَبْدِ اللّهِ الْحَنَفی بِهذَا الْکِتابِ ، وَ هُوَ آخِرُ ما وَرَدَ عَلَیْهِ علیه السّلام مِنْ اءَهْلِ الْکُوفَهِ ، وَ فیهِ :

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ

متن عربی

وَسَعیدِ بْنِ عَبْدِ اللّهِ الْحَنَفی : ((خَبِّرانی مَنْ إِجْتَمَعَ عَلی هذَا الْکِتابِ الَّذی کُتِبَ بِهِ وَسُوِّدَ إِلَیَّ مَعَکُما ؟ )) .

فَقالا : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ ، شَبَثُ بْنُ رِبْعی ، وَ حَجّارُ بْنُ اءَبْجَر ، وَ یَزیدُ بْنُ الْحارِثِ ، وَ یَزیدُ بْنُ رُوَیْمٍ ، وَ عُرْوَهُ بْنُ قَیْسٍ ، وَ عَمْرو بْنُ الْحَجّاجِ ، وَ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَیْرِ بْنِ عُطارِدٍ .

قالَ : فَعِنْدَها قَامَ الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، فَصَلّی رَکْعَتَیْنِ بَیْنَ الرُّکْنِ وَالْمَقامِ ، وَ سَاءَلَ اللّهَ الْخَیْرَهَ فی ذلِکَ .

ثُمَّ طَلَبَ مُسْلِمَ بْنَ عَقیلٍ وَ اءَطَّلَعَهُ عَلَی الْحالِ ، وَ کَتَبَ مَعَهُ جَوابَ کُتُبِهِمْ یَعِدُهُمْ بِالْوُصُولِ إِلَیْهِمْ وَ یَقُولُ لَهُمْ ما مَعْناهُ : ((قَدْ نَقَذْتُ إِلَیْکُمُ ابْنَ عَمّی مُسْلِمَ بْنَ عَقیلٍ لِیُعَرِّفَنی ما اءَنْتُمْ عَلَیْهِ مِنَ رَاءْیٍ جَمیلٍ)) .

فَسَارَ مُسْلِمٌ بِالْکِتابِ حَتّی دَخَلَ إِلَی الْکُوفَهِ ، فَلَمّا وَقَفُوا عَلی کِتابِهِ کَثُرَ إِسْتِبْشارُهُمْ بِإِتْیانِهِ إِلَیْهِمْ ، ثُمَّ اءَنْزَلُوهُ فی دارِ الْمُختارِ بْنِ اءَبی عُبَیْدَهَ الثَّقَفی ، وَ صارَتِ الشّیعَهُ تَخْتَلِفُ إِلَیْهِ .

فَلَمَّا اجْتَمَعَ إِلَیْهِ مِنْهُمْ جَماعَهٌ قَرَاءَ عَلَیْهِمْ کِتَابَ

ترجمه

و سعید بن عبداللّه حنفی را فرمود که به من خبر دهید که این نامه را چه کسانی نوشته اند و که به شما داده ؟

عرض نمودند : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ ! شَبَث بن رِبْعی ، حَجّار بن اءَبْجَر ، یزید بن حارث ، یزید بن رُوَیْم ، عُروه بن قیس ، عمرو بن حجّاج و محمد بن عمیر بن عطار نوشته اند .

پس آن جناب برخاست و دو رکعت نماز در میان ((رکن )) و ((مقام )) به جای آورد و در این باب از خدای متعال طلب خیر نمود . سپس جناب مسلم

متن عربی

الْحُسَیْنِ علیه السّلام وَ هُمْ یَبْکُونَ ، حَتّی بایَعَهُ مِنْهُمْ ثَمانِیَهَ عَشْر اءَلْفا .

وَ کَتَبَ عَبْدُ اللّهِ بْنِ مُسْلِم الْباهِلیّ وَ عِمارَهُ بْنُ الْوَلیدِ وَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ إِلی یَزیدَلَعْنَهُ اللّهِ عَلَیْهِ- یُخْبِرُونَهُ بِاءَمْرِ مُسْلِمِ بْنِ عَقیلٍ وَیَشیرُونَ عَلَیْهِ بِصِرْفِ النُّعْمانِ بْنِ بَشیرٍ وَ وَلایَهِ غَیْرِهِ .

فَکَتَبَ یَزیدُ إِلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ - وَکانَ والِیا عَلَی الْبَصْرَهِ - بِاءَنَّهُ قَدْ وَلاّ هُ الْکُوفَهَ وَضَمَّها إِلَیْهِ ، وَ یُعَرِّفُهُ اءَمْرَ مُسْلِمِ بْنِ عَقیلٍ وَ اءَمْرَ الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، وَ یُشَدِّدُ عَلَیْهِ فی تَحْصیلِ مُسْلِمٍ وَ قَتْلِهِ ، فَتَاءَهَّبَ عُبَیْدُ اللّهِ لِلْمَسیرِ إِلَی الْکُوفَهِ

متن عربی

تَرَوْنَ مَوْضِعی مِنْکُمْ وَ حَسَبی فیکُمْ ؟

فَقالُوا : بَخٍّ بَخٍّ ، اءَنْتَ وَاللّهِ فَقَرَهُ الظَّهْرِ وَرَاءْسُ الْفَخْرِ ، حَلَلْتَ فِی الشَّرَفِ وَسَطا ، وَ تَقَدَّمْتَ فیهِ فَرَطا .

قالَ : فَإِنّی قَدْ جَمَعْتُکُمْ لاَِمْرٍ اءُریدُ اءَنْ اءُشاوِرَکُمْ فیهِ وَ اءَسْتَعینَ بِکُمْ عَلَیْهِ .

فَقالُوا : وَاللّهِ إِنّا نَمْنَحُکَ النَّصیحَهَ وَ نْجَهَدُ لَکَ الرَّأْیَ ، فَقُلْ نَسْمَعْ .

فَقالَ : إِنَّ مُعاوِیَهَ قَدْ ماتَ ، فَاءَهْونْ بِهِ وَاللّهِ هالِکا وَمَفْقُودا .

اءَلا وَ إِنَّهُ قَدْ إِنْکَسَرَ بابُ الْجَوْرِ وَالاِْثْمِ ، وَ تَضَعْضَعَتْ اءَرْکانُ الظُّلْمِ .

وَ قَدْ کانَ اءَحْدَثَ بَیْعَهً عَقَدَ بِها اءَمْراً وَ ظَنَّ اءَنَّهُ قَدْ اءَحْکَمَهُ .

وَ هَیْهاتَ وَالَّذی اءَرادَ ، اجْتَهَدَ وَاللّهِ فَفَشَلَ ، وَ شاوَرَ فَخُذِلَ .

وَ قَدْ اءَقامَ إِبْنَهُ یَزیدَ - شارِبَ الْخُمُورِ وَرَاءْسَ الْفُجُورِ - یَدَّعِی الْخِلافَهَ عَلَی الْمُسْلِمینَ وَیَتَاءَمَّرُ عَلَیْهِمْ

ترجمه

بنی تمیم ، آیا مرا در حق خویش چگونه به جا آوردید و حسب و موقعیت مرا در میان خود چگونه یافتید ؟

همگی یک صدا گفتند : بَخٍ بَخٍ ؛ بسیار نیکو و به خدا سوگند که تو را مانند استخوانها و فقرات پشت و کمر خود و سر آمد فخر و نیکنامی و در نقطه وسط شرافت و بزگواری ، یافتیم . حقّ سابقه بزرگواری مر توراست و تو را در سختی ها ذخیره خود می دانیم . گفت : اینک شما را در اینجا جمع نموده ام از برای امری که می خواهم در آن امر با شما هم مشورت کنم و هم از شما اعانت طلبم .

همگی یک صدا در جواب گفتند : به خدا قسم که ما همه شرط نصیحت به جا آوریم و کوشش خود را در راءی و

متن عربی

بِغَیْرِ رِضیً مِنْهُمْ ، مَعَ قَصْرِ حِلْمٍ وَ قِلَّهِ عِلْمٍ ، لا یَعْرِفُ مِنَ الْحَقِّ مَوْطِئَ قَدَمِهِ ، فَاءُقْسِمُ بِاللّهِ قَسَما مَبْرُورا لَجِهادُهُ عَلَی الدّینِ اءَفْضَلُ مِنْ جِهادِ الْمُشْرِکینَ .

وَ هذَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ إِبْنُ بِنْتِ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله ، ذُو الشَّرَفِ الاَْصیلِ وَالرَّأْی الاَْثیلِ ، لَهُ فَضْلٌ لا یُوصَفُ وَ عِلْمٌ لا یُنْزَفُ .

وَ هُوَ اءَوْلی بِهذَا الاَْمْرِ ، لِسابِقَتِهِ وَ سِنِّهِ وَ قِدَمِهِ وَ قَرابَتِهِ ، یَعْطِفُ عَلَی الصَّغیرِ وَ یَحْنُو عَلَی الْکَبیرِ ، فَاءَکْرِمْ بِهِ راعِیَ رَعِیَّهٍ وَ إِمامَ قَوْمٍ ، وَ جَبَتْ للّهِِ بِهِ الْحُجَّهُ وَ بَلَغَتْ بِهِ الْمَوْعِظَهُ .

فَلا تَعْشَوْا عَنْ نُورِ الْحَقِّ وَ لا تَسْعَکُوا فی وَهْدَهِ

متن عربی

بِدِرْعِها ، مَنْ لَمْ یُقْتَلْ یَمُتْ وَ مَنْ یَهْرِبْ لَمْ یُفَتْ ، فَاءَحْسِنُوا رَحِمَکُمُ اللّهُ رَدَّ الْجَوابِ .

فَتَکَلَّمَتْ بَنُو حَنْظَلَه ، فَقالُوا :

یا اءَبا خالِدٍ نَحْنُ نَبْلُ کِنانَتِکَ وَفارِسُ عَشیرَتِکَ ، إِنْ رَمَیْتَ بِنا اءَصَبْتَ ، وَإِنْ غَزَوْتَ بِنا فَتَحْتَ ، لا تَخُوضُ وَاللّهِ غَمْرَهً إِلاّ خُضْناها ، وَ لا تَلْقی وَاللّهِ شِدَّهً إِلاّلَقَیْن اها ، نَنْصُرُکَ بِاءَسْیافِنا وَ نَقیکَ بِاءَبْدانِنا ، إِذا شِئْتَ فَافْعَلْ .

وَ تَکَلَّمَتْ بَنُو سَعْد بْنِ یَزیدٍ ، فَقالُوا :

یا اءَبا خالِدٍ إِنَّ اءَبْغَضَ الاَْشْیاءِ إِلَیْنا خِلافُکَ وَالْخُرُوجُ عَنْ رَاءْیِکَ ، وَ قَدْ کانَ صَخْرُ بْنُ قَیْسٍ اءَمَرَنا بِتَرْکِ الْقِتالِ فَحَمَدْنا اءَمْرَنا وَ بَقِیَ عِزُّنا فینا ، فَاءَمْهِلْنا نُراجِعِ الْمَشْوَرَهَ وَ یَاءْتیکَ رَاءْیُنا .

وَ تَکَلَّمَتْ بَنُو عامِرِ بْنِ تَمیمٍ فَقالُوا :

یا اءَبا خالِدٍ نَحْنُ بَنُو اءَبیکَ وَحُلَفاؤُکَ ، لا نَرْضی إِنْ غَضَبْتَ وَلا نَقْطُنُ إِنْ ضَعَنْتَ .

وَالاَْمْرُ إِلَیْکَ ، فَادْعُنا نُجِبْکَ وَ اءَمُرْنا نُطِعْکَ ،

ترجمه

و زره جنگ را در بردارم ، هرکس کشته نشد عاقبت بمیرد و آنکه فرار کرد از مرگ جان به سلامت نخواهد برد . خدا شما را رحمت کناد ، پاسخ مرا نیکو دهید و جواب پسندیده بگویید . پس طایفه بنی حنظله به تکلّم آمدند و گفتند : ای ابا خالد ، ماییم تیر ترکش و سواران شجاع عشیره تو ؛ اگر ما را به سوی نشانه افکنی به هدف خودخواهی رسید و اگر با دشمنان در آویزی و جنگ نمایی فتح و پیروزی از آن تو باشد . به خدا قسم که در هیچ ورطه فرو نمی روی جز آنکه ما نیز با تو خواهیم رفت و با هیچ شدّت و سختی رو برو

متن عربی

وَالاَْمْرُ إِلَیْکَ إِذا شِئْتَ .

فَقالَ : وَاللّهِ یا بَنی سَعْدٍ لَئِنْ فَعَلْتُمُوها لا رَفَعَ اللّهُ السَّیْفَ عَنْکُمْ اءَبَدا ، وَلا زالَ سَیْفُکُمْ فیکُمْ .

ثُمَّ کَتَبَ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام :

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

اءَمّا بَعْدُ :

فَقَدْ وَصَلَ إِلَیَّ کِتابُکَ ، وَ فَهِمْتُ ما نَدَّبْتَنی إِلَیْهِ وَ دَعَوْتَنی لَهُ مِنَ الاَْخْذِ بِحَظّی مِنْ طاعَتِکَ وَالْفَوْزِ بِنَصیبی مِنْ نُصْرَتِکَ .

وَ اءَنَّ

متن عربی

صُدُورِها بِماءِ سَحابَهٍ مُزْنٍ حَتّی اسْتَهَلَّ بَرْقُها فَلَمَعَ .

فَلَمّا قَرَاءَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام الْکِتابَ قالَ :

((ما لَکَ آمَنَکَ اللّهُ یَوْمَ الْخَوْفِ وَاءَعَزَّکَ وَاءَرْواکَ یَوْمَ الْعَطَشِ الاَْکْبَرِ)) .

فَلَمّا تَجَهَّزَ الْمُشارُ إِلَیْهِ لِلْخُرُوجِ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام بَلَغَهُ قَتْلُهُ قَبْلَ اءَنْ یَسیرَ ، فَجَزَعَ مِنْ إِنْقِطاعِهِ عَنْهُ .

وَاءَمَّا الْمُنْذِرُ بْنُ الْجارُودِ :

فَإِنَّهُ جاءَ بِالْکِتابِ وَالرَّسُولِ إِلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ ، لاَِنَّ الْمُنْذِرَ خافَ اءَنْ یَکُونَ الْکِتابُ دَسیسا مِنْ عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ .

وَکانَتْ بَحْرِیَّهُ بِنْتُ الْمُنْذِرِ زَوْجَهً لِعُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ .

فَاءَخَذَ عُبَیْدُ اللّهِ الرَّسُولَ فَصَلَبَهُ .

ثُمَّ صَعَدَ الْمِنْبَرَ فَخَطَبَ وَتَوَعَّدَ اءَهْلِ الْبَصْرَهِ عَلَی الْخِلافِ وَإِثارَهِ الاِْرْجافِ .

ثُمَّ باتَ تِلْکَ اللَّیْلَهَ . فَلَمّا اءَصْبَحَ إِسْتَنابَ عَلَیْهِمْ اءَخاهُ عُثْمانَ بْنَ زِیادٍ ، وَاءَسْرَعَ هُوَ إِلی قَصْرِ الْکُوفَهِ .

ترجمه

به بند فرمانت در آورده ام و کینه های دیرینه سینه هایشان را فرو شسته ام به نصیحتی که مانند باران که از ابر سفید فرو ریزد ، آن زمانی که پاره های ابر از برای ریختن باران به صدا در آیند آنگاه درخشنده شوند . چون جناب ابی عبد اللّه علیه السّلام نامه آن مؤ من مخلص را قرائت نمود و بر مضمونش اطلاع یافت از روی شادی و انبساط فرمود :

تو را چه شد خدایت ایمن کناد در روز خوف و تو را عزیز دارد و پناه دهاد در روز قیامت از تشنگی . یزیدبن مسعود در تهیه خروج (از شهر بصره ) بود و عزم رسیدن به خدمت آن امام مظلوم نموده که خبر وحشت اثر شهادت آن جناب به او رسید که قبل از آنکه از بصره بیرون آید . پس آغاز جزع و زاری

متن عربی

فَلَمّا قارَبَها نَزَلَ حَتّی اءَمْسی ، ثُمَّ دَخَلَها لَیْلا ، فَظَنَّ اءَهْلُها اءَنَّهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام ، فَتَباشَرُوا بِقُدُومِهِ وَدَنَوْا مِنْهُ .

فَلَمّا عَرَفُوا اءَنَّهُ ابْنُ زِیادٍ تَفَرَّقُوا عَنْهُ .

فَدَخَلَ قَصْرَ الاِْمارَهِ وَباتَ لَیْلَتَهُ إِلَی الْغَداهِ .

ثُمَّ خَرَجَ وَصَعَدَ الْمِنْبَرَ وَخَطَبَهُمْ وَتَوَعَدَّهُمْ عَلی مَعْصِیَهِ السُّلْطانِ وَوَعَدَهُمْ مَعَ الطّاعَهِ بِالاِْحْسانِ .

فَلَمّا سَمِعَ مُسْلِمُ بْنُ عَقیلٍ بِذلِکَ خافَ عَلی نَفْسِهِ مِنَ الاِْشْتهارِ ، فَخَرَجَ مِنْ دارِ الْمُخْتارِ وَقَصَدَ دارَ هانی بْنِ عُرْوَهَ ، فَآواهُ وَکَثُرَ اخْتِلافُ الشّیعَهِ إِلَیْهِ ، وَ کانَ عُبَیْدُ اللّهِ بْنِ زِیادٍ قَدْ وَضَعَ الْمَراصِدَ عَلَیْهِ .

فَلَمّا عَلِمَ اءَنَّهُ فی دارِ هانی دَعا مُحَمَّدَ بْنَ الاَْشْعَثِ وَ اءَسْماءَ

متن عربی

وَمُرُوهُ اءَنْ لا یَدَعَ ما یَجِبُ عَلَیْهِ مِنْ حَقِّنا ، فَإِنِّی لا اءُحِبُّ اءَنْ یَفْسُدَ عِنْدی مِثْلُهُ ؛ لاَِنَّهُ مِنْ اءَشْرافِ الْعَرَبِ .

فَاءَتَوْهُ حَتّی وَقَفُوا عَلَیْهِ عَشِیَّهً عَلی بابِهِ ، فَقالُوا : ما یَمْنَعُکَ مِنْ لِقاءِ الاَْمیرِ ، فَإِنَّهُ قَدْ ذَکَرَکَ وَ قالَ : لَوْ اءَعْلَمُ اءَنَّهُ شاکٍ لَعُدْتُهُ .

فَقالَ لَهُمُ : الشَّکْوی تَمْنَعُنی .

فَقالُوا لَهُ : إِنَّهُ قَدْ بَلَغَهُ اءَنَّکَ تَجْلِسُ عَلی بابِ دارِکَ کُلَّ عَشِیَّهٍ ، وَقَدِ اسْتَبْطاکَ ، وَالاِْبْطاءِ وَالْجَفاءِ لا یَحْتَمِلُهُ السُّلْطانُ مِنْ مِثْلِکَ ، لاَِنَّکَ سَیِّدٌ فی قَوْمِکَ ، وَنَحْنُ نُقْسِمُ عَلَیْکَ إِلاّ ما رَکِبْتَ مَعَنا إِلَیْهِ .

فَدَعا بِثِیابِهِ فَلَبِسَها ثُمَّ دَعا بِبَغْلَتِهِ فَرَکِبَها ، حَتّی إِذا دَنا مِنَ الْقَصْرِ کَاءَنَّ نَفْسَهُ قَدْ اءَحَسَّتْ بِبَعْضِ الَّذی کانَ ، فَقالَ لِحَسّانِ بْنِ اءَسْماءِ بْنِ خارِجَه :

یَابْنَ اءَخی إِنّی وَاللّهِ مِنْ هذَا الرَّجُلِ الاَْمیرِ لَخائِفٌ ، فَما تَری ؟

فَقالَ : وَاللّهِ یا عَمِّ ما اءَتَخَوَّفُ عَلَیْکَ شَیْئا ، فَلا تَجْعَلُ عَلی نَفْسِکَ سَبیلا .

ترجمه

خویش می نشیند و اگر دانستمی که او را عارضه ای است همانا به عیادتش می شتافتم ؛ پس شما به نزدش رفته او را ملاقات نمایید و به فرمائیدش ادای حقوق واجبه ما را بر ذمّتش فرو نگذارد ؛ زیرا که ما را محبوب نیست که امر چنین شخصی از اشراف و سروران عرب در نزدم فاسد و ناچیز آید . فرستادگان آن لعین به نزد هانی آمدند و شبانگاهی بر درب خانه اش بایستادند و پیغام ابن زیاد لعین را به او رساندند ، گفتندش تو را چه رسیده که به دیدن امیر نشتافتی و او را ملاقات نفرمودی ؛ زیرا او به یاد تو افتاده

متن عربی

وَلَمْ یَکُنْ حَسّانٌ یَعْلَمُ فی اءَیِّ شَیْءٍ بَعَثَ إِلَیْهِ عُبَیْدُ اللّهِ بْنِ زِیادٍ .

فَجاءَ هانی وَالْقَوْمُ مَعَهُ حَتّی دَخَلُوا جَمیعا عَلی عُبَیْدِ اللّهِ ، فَلَمّا رَاءی هانیا قالَ : اءَتَتْکَ بِخائِنٍ رِجْلاهُ .

ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلی شُرَیْحٍ الْقاضی - وَکانَ جالِسا عِنْدَهُ - وَ اءَشارَ إِلی هانی وَ اءَنْشَدَ بَیْتَ عُمْرو بْنِ مَعْدی کَرَبَ الزُّبَیْدی :

اءُریدُ حَیاتَهُ وَیُریدُ قَتْلی

عَذیرَکَ مِنْ خَلیلِکَ مِنْ مُرادٍ

فَقالَ لَهُ هانی : وَما ذاکَ اءَیُّهَا الاَْمیرُ ؟

فَقالَ لَهُ : ایهٍ یا هانی ، ما هذِهِ الاُْمُورُ الَّتی تُرَبِّصُ فی

متن عربی

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : عَلَیَّ بِمَعْقِلٍ مَوْلایَ - وَکانَ مَعْقِلٌ عَیْنَهُ علی اءَخْبارِهِمْ ، وَ قَدْ عَرَفَ کَثیرا مِنْ اءَسْرارِهِمْ- فَجاءَ مَعْقِلٌ حَتّی وَقَفَ بَیْنَ یَدَیْهِ .

فَلَمّا رَآهُ هانی عَرَفَ اءَنَّهُ کانَ عَیْنا عَلَیْهِ ، فَقالَ : اءَصْلَحَ اللّهُ الاَْمِیرَ وَاللّهِ ما بَعَثْتُ إِلی مُسْلِمٍ وَلا دَعَوْتُهُ ، وَلکِنْ جاءَنی مُسْتَجیرا ، فَاسْتَحْیَیْتُ مِنْ رَدِّهِ ، وَدَخَلنی مِنْ ذلِکَ ذِمامٌ فَآوَیْتُهُ ، فَاءَمّا إِذْ قَدْ عَلِمْتَ فَخَلِّ سَبیلی حَتّی اءَرْجِعَ إِلَیْهِ وَآمُرُهُ بِالْخُرُوجِ مِنْ داری إِلی حَیْثُ شاءَ مِنَ الاَْرْضِ ، لاََخْرُجَ بِذلِکَ مِنْ ذِمامِهِ وَجَوارِهِ .

فَقالَ لَهُ ابْنُ زِیادٍ : وَاللّهِ لا تُفارِقُنی اءَبَدا حَتّی تَاءْتِیَنی بِهِ .

فَقالَ : وَاللّهِ لا آتیکَ بِهِ اءَبَدا ، آتیکَ بِضَیْفی حَتّی تَقْتُلَهُ !

فَقالَ : وَاللّهِ لَتَاءْتِیَنی بِهِ .

قالَ : وَاللّهِ لا آتیکَ بِهِ .

فَلَمّا کَثُرَ الْکَلامُ بَیْنَهُما ، قامَ مُسْلِمُ بْنُ عَمْرو

ترجمه

عبیداللّه - عَلَیْهِ اللَّعْنَه - گفت : بلی ، به خانه خود آورده ای .

هانی باز فرمود : من نکرده ام ؛ خدا امر امیر را به اصلاح آورد .

ابن زیاد ، ((مَعْقِل )) غلام خود را طلبید و همین ((مَعْقِل )) پلید ، جاسوس ابن زیاد بود و بر اخبار شیعیان و به بسیاری از اسرار ایشان پی برده بود .

مَعْقل پلید آمد و در حضور ابن زیاد بایستاد . چون هانی او را بدید دانست که آن ملعون جاسوس ابن زیاد بوده ؛ پس هانی به ابن زیاد ، فرمود : اءَصْلَحَ اللّهُ الاَْمِیر ! من به طلب مسلم بن عقیل نفرستادم و او را دعوت نکرده ام ولی او خود به خانه من آمد و به من پناه آورد ، پس من

متن عربی

الْباهِلی فَقالَ : اءَصْلَحَ اللّهُ الاَْمیرَ خَلِّنی وَإِیّاهُ حَتّی اءُکَلِّمَهُ ، فَقامَ فَخَلّی بِهِ ناحِیَهًوَهُما بِحَیْثُ یَراهُما ابْنُ زِیادٍ وَ یَسْمَعُ کَلامَهُما- إِذَا ارْتَفَعَ اءَصْواتُهُما .

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ : یا هانی اءُنْشِدُکَ اللّهَ اءَنْ لا تَقْتُلَ نَفْسَکَ وَ لا تَدْخُلَ الْبَلاءَ عَلی عَشیرَتِکَ ، فَوَاللّهِ إِنّی لاََنْفَسُ بِکَ عَنِ الْقَتْلِ ، إِنَّ ه ذَا الرَّجُلَ إِبْنُ عَمِّ الْقَوْمِ وَلَیْسُوا بِقاتِلیهِ وَلا ضاریهِ ، فَادْفَعْهُ إِلَیْهِ ، فَإِنَّهُ لَیْسَ عَلَیْکَ بِذلِکَ مَخْزاهٌ وَلامَنْقَصَهٌ ، وَإِنَّم ا

متن عربی

فَقالَ هانی : إِذَنْ وَاللّهِ تَکْثُرُ الْبارِقَهُ حَوْلَ دارِکَ .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : والَهْفاهُ عَلَیْکَ ، اءَبِالْبارِقَهِ تُخَوِّفُنی - وَهانی یَظُنُّ اءَنَّ عَشیرَتَهُ یَسْمَعُونَهُ- ثُمَّ قالَ : اءُدْنُوهُ مِنّی ، فَاءُدْنِیَ مِنْهُ ، فَاسْتَعْرَضَ وَجْهَهُ بِالْقَضیبِ ، فَلَمْ یَزَلْ یَضْرِبُ اءَنْفَهُ وَجَبینَهُ وَخَدَّهُ حَتّی کَسَرَ اءَنْفَهُ وَسَیْلَ الدِّماءُ عَلی ثِیابِهِ وَنَثَرَ لَحْمُ خَدِّهِ وَجَبینِهِ عَلی لِحْیَتِهِ وَانْکَسَرَ الْقَضیبُ .

فَضَرَبَ هانی یَدَهُ إِلی قائِمِ سَیْفِ شُرَطِیٍّ ، فَجاذَبَهُ ذلِکَ الرَّجُلُ .

فَصاحَ ابْنُ زِیادٍ : خُذُوهُ ، فَجَرُّوهُ حَتّی اءَلْقَوْهُ فی بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ الْقَصْرِ وَاءَغْلَقُوا عَلَیْهِ بابَهُ ، وَقالَ : إِجْعَلُوا عَلَیْهِ حُرَّسا ، فَفُعِلَ ذلِکَ بِهِ .

فَقامَ اءَسْماءُ بْنُ خارِجَهَ إِلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ - وَقیلَ : إِنَّ الْقائِمَ حَسّانُ بْنُ اءَسْماءَ- فَقالَ :

اءَرْسَلَ غَدَرَ سائِرَ الْقَوْمِ ، اءَیُّهَا الاَْمِیرُ اءَمَرْتَنا اءَنْ نَجیئَکَ بِالرَّجُلِ ، حَتّی إِذا جِئْناکَ بِهِ هَشَمْتَ وَجْهَهُ وَسَیَّلْتَ دِماءَهُ عَلی لِحْیَتِهِ وَزَعَمْتَ اءَنَّکَ تَقْتُلُهُ .

ترجمه

هانی گفت : به خدا اگر چنین کنی شمشیرها بر دور خانه تو بسیار شود ، یعنی اصحاب و عشیره من ، تو و اصحابت را به قتل خواهند رسانید . ابن زیاد فریاد برآورد که والَهْفاهُ ! مرا از شمشیر می ترسانی ؟

هانی را چنان گمان بود که خویشان او سخن او را خواهند شنید و او را یاری خواهند نمود . ابن زیاد ملعون گفت : او را نزد من آرید . پس ((هانی )) را نزدیک آن شقی آوردند . آن لعین با چوبی که در دست نحس خود داشت صورت آن بزرگوار را خراشید و مکرّر چوب خود را بر بینی و پیشانی نازنین و برگونه صورت او می زد .

متن عربی

فَغَضَبَ ابْنُ زِیادٍ مِنْ کَلامِهِ وَ قالَ : وَاءَنْتَ هاهُنا !

وَاءَمَرَ بِهِ فَضُرِبَ حَتّی تَرَکَ وَقُیِّدَ وَحُبِسَ فی ناحِیَهٍ مِنَ الْقَصْرِ .

فَقالَ : إِنّا للّهِِ وَإِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، إِلی نَفْسی اءَنْعاکَ یا هانی .

قالَ الرّاوِی : وَبَلَغَ عَمْرو بْنَ الْحَجّاجِ اءَنَّ هانِیا قَدْ قُتِلَ - وَکانَتْ رُوَیْحَهُ إِبْنَهُ عَمْروٍ هذا تَحْتَ هانی بْنِ عُرْوَهَ- فَاءَقْبَلَ عَمْروٌ فی مَذْحِجَ کافَّهً حَتّی اءَحاطَ بِالْقَصْرِ وَ نادی : اءَنَا عَمْرُو بْنُ الْحَجّاجِ وَهذِهِ فُرْسانُ مَذْحِجَ وَوُجُوهُها لَمْ تَخْلَعْ طاعَهً وَلَمْ تُفارِقْ

متن عربی

الاِْمارَهِ ، وَاقْتَتَلَ اءَصْحابُهُ وَ اءَصْحابُ مُسْلِمٍ .

وَجَعَلَ اءَصْحابُ عُبَیْدِ اللّهِ الَّذینَ مَعَهُ فِی الْقَصْرِ یَتَشَرَّفُونَ مِنْهُ وَیُحَذِّرُونَ اءَصْحابَ مُسْلِمٍ وَیَتَوَعَّدُونَهُمْ بِجُنُودِ الشّامِ ، فَلَمْ یَزالُوا کَذلِکَ حَتّی جاءَ اللَّیْلُ .

فَجَعَلَ اءَصْحابُ مُسْلِمٍ یَتَفَرَّقُونَ عَنْهُ ، وَیَقُولُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ :

ما نَصْنَعْ بِتَعْجیلِ الْفِتْنَهِ ، وَیَنْبَغی اءَنْ نَقْعُدَ فی مَنازِلِنا وَنَدَعَ هؤُلاءِ الْقَوْمِ حَتّی یُصْلِحَ اللّهُ ذ اتَ بَیْنِهِمْ .

فَلَمْ یَبْقِ مَعَهُ سِوی عَشْرَهِ اءَنْفُسٍ .

فَدَخَلَ مُسْلِمُ الْمَسْجِدَ لِیُصَلّی الْمَغْرِبَ ، فَتَفَرَّقَ الْعَشَرَهُ عَنْهُ .

فَلَمّا رَاءی ذلِکَ خَرَجَ وَحیدا فی دُرُوبِ الْکُوفَهِ ، حَتّی وَقَفَ عَلی بابِ إِمْراءَهٍ یُقالُ لَها طَوْعَهُ ، فَطَلَبَ مِنْها ماءً فَسَقَتْهُ .

ثُمَّ اسْتَجارَها فَاءَجارَتْهُ .

فَعَلِمَ بِهِ وَلَدُها ، فَوُشِیَ الْخَبَرُ إِلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ .

ترجمه

عبیداللّه از خوف ازدحام در قصر متحصّن گردید . اصحاب آن پلید با اصحاب جناب مسلم به هم در آویختند و مشغول جنگ شدند و گروهی که با ابن زیاد در دارالاماره بود از بالای قصر که مُشْرِف به اهل کوفه بود ، اصحاب مسلم را بیم می دادند و ایشان را به آمدن سپاه شام تهدید می کردند و به همین منوال بودند تا شب در آمد . کسانی که با حضرت مسلم بودند رفته رفته متفرّق گردیدند .

بعضی از ایشان به یکدیگر می گفتند که ما را چه کار که سرعت و تعجیل در فتنه انگیزی کنیم ، سزاوار آنکه در منزل خویش بنشینیم و بگذاریم تا خدای متعال امر این گروه را به اصلاح آورد ؛ بالاخره بجز ده نفر ، کسی با جناب مسلم بن عقیل باقی نماند ! ! چون به مسجد داخل شد ، آن ده نفر نیز او

متن عربی

فَاءَحْضَرَ مُحَمَّدَ بْنَ الاَْشْعَثَ وَضَمَّ إِلَیْهِ جَماعَهً وَاءَنْفَذَهُ لاِحْضارِ مُسْلِمٍ .

فَلَمّا بَلَغُوا دارَ الْمَرْاءَهِ وَسَمِعَ مُسْلِمٌ وَقْعَ حَوافِرِ الْخَیْلِ ، لَبَسَ دِرْعَهُ وَرَکِبَ فَرَسَهُ وَجَعَلَ یُحارِبُ اءَصْحابَ عُبَیْدِ اللّهِ - لَعَنَهُ اللّهُ- .

حَتّی قَتَلَ مُسْلِمٌ مِنْهُمْ جَماعَهً فَنادی إِلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ اءَشْعَثَ : یا مُسْلِمُ لَکَ الاَْمانُ .

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ : وَاءَیُّ اءَمانٍ لِلْغَدَرَهِ الْفَجَرَهِ .

ثُمَّ اءَقْبَلَ یُقاتِلُهُمْ وَیَرْتَجِزُ بِاءَبْیاتِ حِمْرانِ بْنِ مالِکِ الْخَثْعَمِیّ یَوْمَ الْقَرَنِ حَیْثُ یَقُولُ :

اءَقْسَمْتُ لا اءُقْتَلُ إِلاّ حُرّا

وَإِنْ رَاءَیْتُ الْمَوْتَ شَیْئاً نُکْرا

اءَکْرَهُ اءَنْ اءُخْدَعَ اءَوْ اءُغَرّا

اءَوْ اءَخْلِطَ الْبارِدَ سُخْناً مُرّا

کُلُّ امْرِیً یَوْما یُلاقی شَرّا

اءَضْرِبُکُمْ وَلا اءَخافُ ضَرّا

فَنادُوا إِنَّهُ لا تَکْذِبُ وَلا تَغُرُّ ، فَلَمْ یَلْتَفِتْ إِلی

ترجمه

آن ملعون ، محمدبن اشعث را طلب کرده و گروهی را با او روانه نمود تا حضرت مسلم علیه السّلام را حاضر سازند . چون فرستادگان به در خانه ((طَوْعَه )) رسیدند . آواز سُم مَرْکَبها به گوش آن جناب رسیده ، زره خود را برتن بیاراست و سوار بر اسب گردیده با اصحاب ابن زیاد - لَعَنَهُمُ اللّهُ - در آویخت و مشغول جنگ شد تا گروهی از ایشان را به دارالبوار فرستاد .

پس محمد بن اشعث بی دین فریاد به او زد که ای مسلم ! تو در امانی . مسلم فرمود : اماننامه فاجران غدّار ، ارزشی ندارد . مسلم باز با آنان در آویخت و به جنگ و حرب اَشْقیا مشغول گردید و اشعار حمران بن مالک خثعمی را که در روز ((قَرَن )) انشاء نموده بود به طور رَجَز می خواند :

((اءَقْسَمْتُ لا اءُقْتَلُ إِلاّ حُرّا)) ؛ یعنی : سوگند خورده ام که جز به طریق مردانگی کشته نگردم

متن عربی

ذلِکَ ، وَتَکاثَرُوا عَلَیْهِ بَعْدَ اءَنْ اءُثْخِنَ بِالْجَراحِ ، فَطَعَنَهُ رَجُلٌ مِنْ خَلْفِهِ ، فَخَرَّ إِلَی الاَْرْضِ ، فَاءُخِذَ اءَسیرا .

فَلَمّا اءُدْخِلَ عَلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ لَمْ یُسَلِّمْ عَلَیْهِ .

فَقالَ لَهُ الْحَرَسِیُّ : سَلِّمْ عَلَی الاَْمیرِ .

فَقالَ لَهُ : اُسْکُتْ یا وَیْحَکَ وَاللّهِ ما هُوَ لی بِاءَمیرٍ .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : لا عَلَیْکَ سَلَّمْتَ اءَمْ لَمْ تُسَلِّمْ ، فَإِنَّکَ مَقْتُولٌ .

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ : إِنْ قَتَلْتَنی فَلَقدْ قَتَلَ مَنْ هُوَ شَرُّ مِنْکَ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنّی ، وَبَعْدُ فَإِنَّکَ لا تَدَعُ سُوءَ الْقِتْلَهِ وَقُبْحَ الْمُثْلَهِ وَخُبْثَ السَّریرَهِ وَلَؤْمَ الْغَلَبَهِ ، لا اءَحَدَ اءَوْلی بِه ا مِنْکَ .

فَقالَ لَهُ ابْنُ زِیادٍ : یا عاقُّ یا شاقُّ ، خَرَجْتَ عَلی إِمامِکَ وَشَقَقْتَ عَصی الْمُسْلِمینَ ، وَاءَلْقَحْتَ الْفِتْنَهَ بَیْنَهُمْ .

فَق الَ لَهُ مُسْلِم : کَذَبْتَ یَابْنَ زِیادٍ ، إِنَّما شَقَّ عَصَی

ترجمه

مسلم بن عقیل اصلا التفاتی به جانب آنان نفرمود و چون زخم بسیار و جراحت بی شمار بر بدن نازنینش رسید و به این واسطه سست و ضعیف گردید . گروه شقاوت آئین ، بر سر او هجوم آوردند و او را احاطه نمودند . نگاه ملعونی از عقب سر آن جناب در آمد و نیزه بر پشت آن حضرت زد که از صدمه آن نیزه ، بر زمین افتاد . پس آن جماعت بی سعادت آن شیر بیشه شجاعت را اسیر و دستگیر نمودند و به نزد ابن زیاد بدبنیاد بردند . چون آن جناب را داخل مجلس ابن زیاد بدبنیاد نمودند سلام بر آن کافر بی دین ننمود .

یکی از پاسبانان آن لعین گفت : بر امیر سلام کن ! آن جناب فرمود :

متن عربی

الْمُسْلِمینَ مُعاوِیَهُ - لَعَنَهُ اللّهُ- وَابْنُهُ یَزیدُ - لَعَنَهُ اللّهُ- ، وَ اءَمَّا الْفِتْنَهُ فَإِنَّما اءَلْقَحَها اءَنْتَ وَ اءَبُوکَ زِیادُ بْنُ عُبَیْدٍ عَبْدِ بَنی عِلاجٍ مِنْ ثَقیفٍ ، وَ اءَنَا اءَرْجُو اءَنْ یَرْزُقَنِی اللّهُ الشَّهادَهَ عَلی یَدَی شَرُّ الْبَرِیَّهِ .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : مَنَّتْکَ نَفْسُکَ اءَمْرا ، حالَ اللّهُ دُونَهُ وَ لَمْ یَرَکَ لَهُ اءَهْلا وَجَعَلَهُ لاَِهْلِهِ .

فَقالَ مُسْلِمٌ : وَمَنْ اءَهْلُهُ یَابْنَ مَرْجانَهَ ؟

فَقالَ : اءَهْلُهُ یَزیدُ بْنُ مُعاوِیَهَ !

فَقالَ مُسْلِمٌ : اءَلْحَمْدُ للّهِِ ، رَضینا بِاللّهِ حَکَما بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : اءَتَظُنُّ اءَنَّ لَکَ مِنَ الاَْمْرِ شَیْئا .

فَقالَ مُسْلِمٌ : وَاللّهِ ما هُوَ الظَّنُّ ، وَلکِنَّهُ الْیَقینُ .

فَقالَ

متن عربی

رِضیً مِنْهُمْ وَحَمَلْتُمُوهُمْ عَلی غَیْرِ ما اءَمَرَکُمْ اللّهُ بِهِ ، وَعَمِلْتُمْ فیهِمْ بِاءَعْمالِ کَسْری وَقَیْصَرَ ، فَاءَتَیْناهُمْ لِنَاءْمُرَ فیهِمْ بِالْمَعْرُوفِ وَنَنْهی عَنِ الْمُنْکَرِ وَنَدْعُوهُمْ إِلی حُکْمِ الْکِتابِ وَالسُّنَّهِ ، وَکُنّا اءَهْلُ ذلِکَ کَما اءَمَرَ رَسُولُ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله .

فَجَعَلَ ابْنُ زِیادٍ - لَعَنَهُ اللّهُ- یَشْتِمُهُ وَیَشْتِمُ عَلِیّا وَالْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ علیهم السّلام !

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ : اءَنْتَ وَ اءَبُوکَ اءَحَقُّ بِالشَّتْمِ ، فَاقْضِ ما اءَنْتَ قاضٍ یا عَدُوَّ اللّهِ .

فَاءَمَرَ ابْنُ زِیادٍ بُکَیْرَ بْنَ حَمْرانَ اءَنْ یَصْعَدَ بِهِ إِلی اءَعْلاَ الْقَصْرِ فَیَقْتُلَهُ ، فَصَعَدَ بِهِوَهُوَ یُسَبِّحُ اللّهَ تَعالی وَیَسْتَغْفِرُهُ وَیُصَلّی عَلی نَبِیِّهِ صلّی اللّه علیه و آله فَضَرَبَ عُنُقَهُ ، وَنَزَلَ وَهُوَ مَذْعُورٌ .

فَقالَ لَهُ ابْنُ زِیادٍ : ما شاءْنُکَ ؟

فَقالَ : اءَیُّهَا الاَْمیرُ رَاءَیْتُ ساعَهً قَتَلْتُهُ رَجُلا اءَسْوَدَ سَیِّئَی الْوَجْهِ حَذائی عاضّا عَلی إِصْبَعِهِ - اءَوْ قالٍ شَفَتَیْهِ- فَفَزَعْتُ فَزَعا لَمْ اءَفْزَعْهُ قَطُّ .

ترجمه

شما خلق را واداشتید به آنچه خدای امر به آنها نفرموده و کار اسلام را در میان مردم به مانند پادشاهان فارس و روم جاری ساختید .

ما آمدیم از برای آنکه معروف را به مردم امر و منکر را از آنها نهی کنیم و ایشان را دعوت به احکام قرآن و سنّت رسول حضرت سبحان نمودیم و ما شایسته این منصبِ امر و نهی بودیم و برای همین نیز قیام کردیم . ابن زیاد نانجیب به ناسزا جناب امیرمؤ منان علیه السّلام و دو سیّد جوانان جناب حسن و حسین علیهماالسّلام و جناب مسلم بن عقیل - رضوان اللّه علیه - را نام می برد و اهانت می نمود . مسلم فرمود : تو و پدرت سزاوارترید به

متن عربی

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : لَعَلَّکَ دَهِشْتَ .

ثُمَّ اءَمَرَ بِهانی بْنِ عُرْوَهَ - رَحِمَهُ اللّهُ- ، فَاءُخْرِجَ لِیُقْتَلَ .

فَجَعَلَ یَقُولُ :

وامَذْحِجاهُ وَاءَیْنَ مِنّی مَذْحِجُ ! واعَشیرتاهُ وَاءَیْنَ مِنّی عَشیرَتی !

فَقالُوا لَهُ : یا هانی مُدَّ عُنُقَکَ .

فَقالَ : وَاللّهِ ما اءَنَا بِها بِسَخِیٍّ ، وَما کُنْتُ لاُِعینَکُمْ عَلی نَفْسی .

فَضَرَبَهُ غُلامٌ لِعُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ یُقالُ لَهُ رَشیدٌ - لَعَنَهُ اللّهُ- فَقَتَلَهُ .

وَفی قَتْلِ مُسْلِمٍ وَ هانی یَقُولُ عَبْدُاللّهِ بْنِ زُبَیْرِ الاَْسْدی .

وَیُقالُ : إِنَّهُ لِلْفَرَزْدَقِ :

فَإِنْ کُنْتِ لا تَدْرینَ

متن عربی(37)

متن عربی(38)

متن عربی

وَرُوِیَ اءَنَّهُ علیه السّلام لَمّا عَزَمَ عَلَی الْخُرُوجِ إِلَی الْعِراقِ قامَ خَطیبا ، فَقالَ :

((اءَلْحَمْدُ للّهِِ ما شاءَ اللّهُ وَلا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ وَ صَلَّی اللّهُ عَلی رَسُولِهِ وَسَلَّمَ .

خُطَّ الْمَوْتُ عَلی وُلْدِ آدَمَ مَخَطَّ الْقِلادَهِ عَلی جِیْدِ الْفَتاهِ ، وَما اءَوْلَهَنی إِلی اءَسْلا فی إِشْتیاقَ یَعْقُوبَ إِلی یُوسُفَ .

وَ خَیْرَ لی مَصْرَعٌ اءَنَا لاقیهِ ، کَاءَنّی بِاءَوْصالی تَقَطَّعُها عُسْلانُ الْفَلَواتِ بَیْنَ النَّواویسِ وَ کَرْبَلاءِ ، فَیَمْلاََنَّ مِنّی اءَکْراشا جُوَّفا وَ اءَجْرِبَهً سَغْبا ، لا مَحیصَ عَنْ یَوْمِ خُطَّ بِالْقَلَمِ .

رِضَی اللّهِ رِضانا اءَهْلَ الْبَیْتِ ، نَصْبِرُ عَلی بَلائِهِ وَیُوَفّینا اءَجْرَ الصّابِرینَ ، لَنْ تَشُذَّ عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله لَحْمَتُهُ ، وَهِیَ مَجْمُوعَهٌ لَهُ فی حَظیرَهِ الْقُدْسِ ، تَقَرُّ بِهِمْ عَیْنُهُ وَیُنْجَزُ بِهِمْ وَعْدُهُ ، مَنْ کانَ باذِلا فینا مُهْجَتَهُ وَمُوَطِّنا عَلی لِقَاءِ اللّهِ نَفْسَهُ فَلْیَرْحَلْ مَعَنا ، فَإِنَّنی راحِلٌ مُصْبِحا إِنْ شاءَ اللّهُ

متن عربی

وَرَوی اءَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرَ الطَّبَرِی الاِْمامیِّ فی کِتابِ ((دَلائِلِ الاِْمامَهِ)) قالَ :

حَدَّثَنا اءَبُو مُحَمَّدٍ سُفْیانُ بْنُ وَکیعٍ ، عَنْ اءَبیهِ وَکیعٍ ، عَنِ الاَْعْمَشِ قالَ :

قالَ اءَبُو مُحَمَّدٍ الْواقِدِیُّ وَزُرارَهُ بْنُ خَلَجٍ :

لَقینا الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلامُ -قَبْلَ اءَنْ یَخْرُجَ إِلَی الْعِراقِ فَاءَخْبَرْناهُ ضَعْفَ النّاسِ بِالْکُوفَهِ وَاءَنَّ قُلُوبَهُمْ مَعَهُ وَسُیُوفَهُمْ عَلَیْهِ .

فَاءَوْمَاءَ بِیَدِهِ نَحْوَ السَّماءِ فَفُتِحَتْ اءَبْوابُ السَّماءِ وَنَزَلَتِ الْمَلائِکَهُ عَدَدا لایُحْصیهِمْ إِلا اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَق الَ علیه السّلام :

((لَوْلا تَقارُبُ الاَْشْیاءِ وَهُبُوطُ الاَْجْرِ لَقاتَلْتُهُمْ بِهؤُلاءِ ، وَلکِنْ اءَعْلَمُ یَقینا اءَنَّ هُناکَ مَصْرَعی وَ مَصْرَعَ اءَصْحابی لا یَنْجُو مِنْهُمْ إِلاّ وَلَدی عَلِیُّ)) .

وَرَوی مُعَمَّرُ بْنُ الْمُثَنّی فی مَقْتَلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، فَقالَ ما هذا لَفْظُهُ :

فَلَمّا کانَ یَوْمُ التَّرْوِیَهِ قَدَمَ عُمَرُ بْنُ سَعْدِ بْنِ اءَبی

ترجمه

ابو جعفر محمد بن جریر طبری امامی المذهب - عَلَیْهِ الرَّحْمَه - در کتاب ((دلائل الامامه )) خود روایت نموده که گفت از برای ما حدیث کرد ابو محمد سفیان بن وکیع از گفته پدر خویش و او از ((اَعْمش )) . روایت کرده که ابو محمد واقدی و زراره بن خلج چنین گفتند که ما به شرف ملاقات جناب ابی عبداللّه الحسین علیه السّلام رسیدیم قبل از آنکه ایشان از مکّه معظّمه نهضت به سوی عراق فرماید ؛ پس ضعف حال اهل کوفه را به خدمتش عرضه داشتیم و گفتیم با اینکه دلهایشان مایل خدمت آن جناب است و لکن شمشیرهایشان را بر روی او کشیده اند .

امام حسین علیه السّلام به دست مبارک خود اشاره به سوی آسمان نمود ، پس درهای آسمان باز شد و ملائکه بسیار نازل گردید به عددی که

متن عربی

وَقّاصٍ إِلی مَکَّهَ فی جُنْدٍ کَثیفٍ ، قَدْ اءَمَرَهُ یَزیدُ اءَنْ یُناجِزَ الْحُسَیْنَ الْقِتالَ إِنْ هُوَ ناجَزَهُ اءَوْ یُقاتِلَهُ إِنْ قَدَرَ عَلَیْهِ ، فَخَرَجَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام یَوْمَ التَّرْوِیَهِ .

وَرُویتُ مِنْ کِتابِ اءَصْلٍ لاَِحْمَدِ بْنِ الْحَسَیْنِ بْنِ عُمَرَ بْنِ بَریدَهَ الثِّقَهِ وَعَلَی الاَْصْلِ اءَنَّهُ لِمُحَمَّدِ بْنِ داوُدَ الْقُمِّی بِالاِْسْنادِ عَنْ اءَبی عَبْدِ اللّهِ علیه السّلام قالَ : سارَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِیَّهِ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام فِی اللَّیْلَهِ الَّتی اءَرادَ الْحُسَیْنُ الْخُرُوجَ صَبیحَتَها عَنْ مَکَّهَ .

فَقالَ لَهُ : یا اءَخی ، إِنَّ اءَهْلَ الْکُوفَهِ مَنْ قَدْ عَرَفْتَ غَدْرَهُمْ بِاءَبیکَ وَ اءَخیکَ ، وَ قَدْ خِفْتُ اءَنْ یَکُونَ حالُکَ کَحالِ مَنْ مَضی ، فَإِنْ رَاءَیْتَ اءَنْ تُقیمَ فَإِنَّکَ اءَعَزُّ مَنْ بِالْحَرَمِ وَاءَمْنَعُهُ .

فَقالَ : ((یا اءَخی قَدْ خِفْتُ اءَنْ یَغْتالَنی یَزیدُ بْنُ مُعاوِیَهَ فِی

متن عربی

وَلا یُقْدَرُ عَلَیْکَ اءَحَدٌ .

فَقالَ : ((اءَنْظُرُ فیما قُلْتَ)) .

فَلَمّا کانَ فِی السَّحَرِ إِرْتَحَلَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام ، فَبَلَغَ ذلِکَ ابْنَ الْحَنَفِیَّهِ ، فَاءَتاهُ ، فَاءَخَذَ زِمامَ ناقَتِهِ وَقَدْ رَکِبَها فَقالَ : یا اءَخی اءَلَمْ تَعِدْنی النَّظَرَ فیما سَاءَلْتُکَ ؟

قالَ : ((بَلی )) .

قالَ : فَما حَداکَ عَلَی الْخُرُوجِ عاجِلا ؟

فَقالَ : ((اءَتانی رَسُولُ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله بَعْدَما فارَقْتُکَ ، فَقالَ : یا حُسَیْنُ ، اءُخْرُجْ ، فَإِنَّ اللّهَ قَدْ شاءَ اءَنْ یَراکَ قَتیلا)) .

فَقالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِیَّهِ : إِنّا للّهِِ وَإِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، فَما مَعْنی حَمْلُکَ هَؤُلاءِ النِّساءِ مَعَکَ وَاءَنْتَ تَخْرُجُ عَلی مِثْلِ هذَا الْحالِ ؟

قالَ : فَقالَ لَهُ : ((قَدْ قالَ لی : قَدْ شاءَ اءَنْ یَراهُنَّ سَبایا)) ، وَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَمَضی .

وَذَکَرَ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ الْکُلَیْنی فی کِتابِ الرَّسائِلِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ ،

ترجمه

آن جناب فرمود : در این باب ، باید نظری نمود .

چون هنگام سحر شد ، حکم فرمود موکب شریف را از مکه معظمه کوچ دهند و روانه راه شد . چون خبر به محمدبن حنفیّه رسید به خدمتش شتافت و زمام ناقه را که بر آن سوار بود گرفت عرضه داشت :

یا اءَخی ! وعده فرمودی که در آنچه عرضه داشتم تاءملی فرمایی ؟

امام حسین علیه السّلام فرمود : چنین است .

محمد گفت : پس چه چیز تو را واداشت که با این سرعت ، عزم خروج از مکه نمودی ؟ فرمود : آن هنگام که از نزدت جدا شدم ، رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به نزد من آمد (یعنی در عالم خواب .

متن عربی

عَنْ اءَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ ، عَنْ صَفْوانَ ، عَنْ مَرْوانَ بْنِ إِسْماعیلَ ، عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرانَ ، عَنْ اءَبی عَبْدِ اللّهِ علیه السّلام قالَ : ذَکَرْنا خُرُوجَ الْحُسَیْنِ علیه السّلام وَتَخَلُّفَ ابْنِ الْحَنَفِیَّهِ عَنْهُ ، فَقالَ اءَبُو عَبْدِ اللّهِ علیه السّلام : یا حَمْزَهُ إِنّی سَاءُحَدِّثُکَ بِحَدیثٍ لا تَسْاءَلُ عَنْهُ بَعْدَ مَجْلِسِنا هذا :

إِنَّ الْحُسَیْنَ علیه السّلام لَمّا فَصَلَ مُتَوَجِّها ، اءَمَرَ بِقِرْطاسٍ وَکَتَبَ :

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ إِلی بَنی هاشِمٍ ، اءَمّا بَعْدُ ، فَإِنَّهُ مَنْ لَحِقَ بی مِنْکُمْ إِسْتَشْهَدَ ، وَمَنْ تَخَلَّفَ عَنّی لَمْ یَبْلُغِ الْفَتْحَ ، وَالسَّلامُ .

وَذَکَرَ الْمُفیدُ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمانِ رضی اللّهُ عنه فی کِتابِ ((مَوْلِدِ النَّبِی صلّی اللّه علیه و آله وَمَوْلِدِ الاَْوْصِیاءِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ)) ، بِاءَسْنادِهِ إِلی اءَبی

متن عربی

الْحِرابُ عَلی نُجُبٍ مِنْ نُجُبِ الْجَنَّهِ ، فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ وَقالُوا : یا حُجَّهَ اللّهِ عَلی خَلْقِهِ بَعْدَ جَدِّهِ وَاءَبیهِ وَاءَخیهِ ، إِنَّ اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ اءَمَدَّ جَدَّکَ رَسُولَ اللّهِصلّی اللّه علیه و آله بِن ا فی مَواطِنَ کَثیرَهٍ ، وَاءَنَّ اللّهَ اءَمَدَّکَ بِنا .

فَقالَ لَهُمْ : الْمَوْعِدُ حُفْرَتی وَبُقْعَتِی الَّتی اءَسْتَشْهِدُ فیها ، وَهِیَ کَرْبَلاءُ ، فَإ ذا وَرَدْتُها فَاءْتُونی .

فَقالُوا : یا حُجَّهَ اللّهِ ، إِنَّ اللّهَ اءَمَرَنا اءَنْ نَسْمَعَ لَکَ وَنُطیعَ ، فَهَلْ تَخْشی مِنْ عَدُوٍّ یَلْقاکَ فَنَکُونَ مَعَکَ ؟

فَقالَ : لا سَبیلَ لَهُمْ عَلَیَّ وَلا یَلْقُونی بِکَریهَهٍ اءَوْ اءَصِلَ إِلی بُقْعَتی .

وَاءَتَتْهُ اءَفْواجٌ مِنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ ، فَقالُوا لَهُ :

یا مَوْلانا ، نَحْنُ شیعَتُکَ وَاءَنْصارُکَ فَمُرْنا بِما تَشاءُ ، فَلَوْ اءَمَرْتَنا بِقَتْلِ کُلِّ عَدُوٍّ لَکَ وَاءَنْتَ بِمَکانِکَ لَکَفَیْناکَ ذلِکَ .

فَجَزاهُمْ خَیْرا وَقالَ لَهُمْ : اءَما قَرَءْتُمْ کِتابَ اللّهِ الْمُنْزَلَ عَلی جَدّی رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله فی قَوْلِهِ : (قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فی بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلی مَضاجِعِهْم ) ، فَإ ذا اءَقَمْتُ فی مَکانی فَبِماذا یُمْتَحَنُ

ترجمه

گردیده و بر آن حضرت سلام نمودند و عرض کردند : ای حجت خدا بعد از رسول خدا و امیرالمؤ منین و امام حسن علیهم السّلام بر جمیع عالم ، به درستی که خدا مدد نمود جدّت صلّی اللّه علیه و آله را به وسیله ما در موارد بسیار و همانا حق تعالی ما را از برای امداد و یاری تو فرستاده .

امام علیه السّلام فرمود : وعده گاه ما در آن حفره و بقعه ای است که در آن شهید می شوم و نام آن ((کربلا)) است ؛ چون

متن عربی

هذَا الْخَلْقُ الْمَتْعُوسُ ، وَبِماذا یُخْتَبَرُونَ ، وَمَنْ ذا یَکُونُ ساکِنَ حُفْرَتی .

وَقَدِ اخْتارَهَا اللّهُ تَعالی لی یَوْمَ دَحَا الاَْرْضَ ، وَجَعَلها مَعْقَلا لِشیعَتِنا وَمُحِبّینا ، تُقْبَلُ اءَعْمالُهُمْ وَصَلواتُهُمْ ، وَیُجابُ دُعاؤُهُمْ ، وَتَسْکُنُ شیعَتُنا

متن عربی

هُناکَ عِیْرا تَحْمِلُ هَدِیَّهً قَدْ بَعَثَ بِها بَحیرُ بْنُ رَیْسان الْحِمْیَری عامِلُ الْیَمَنِ إِلی یَزیدِ بْنِ مُعاوِیَهَ فَاءَخَذَ علیه السّلام الْهَدِیَّهَ ، لاَِنَّ حُکْمَ اءُمُورِ الْمُسْلِمینَ إِلَیْهِ .

ثُمَّ قالَ لاَِصْحابِ الْجِمالِ : ((مَنْ اءَحَبَّ اءَنْ یَنْطَلِقَ مَعَنا إِلَی الْعِراقِ وَفَیْناهُ کِراهُ وَاءَحَسَّنا صُحْبَتَهُ ، وَمَنْ اءَحَبَّ اءَنْ یُفارِقَنا اءَعْطَیْناهُ کِراهُ بِقَدْرِ ما قَطَعَ مِنَ الطَّریقِ)) .

فَمَضی مَعَهُ قَوْمٌ وَامْتَنَعَ قَوْمٌ آخَرُونَ .

ثُمَّ سارَ علیه السّلام حَتّی بَلَغَ ذاتَ عِرْقٍ ، فَلَقِیَ بِشْرَ بْنَ غالِبٍ وارِدا مِنَ الْعِراقِ ، فَسَاءَلَهُ عَنْ اءَهْلِها .

فَقالَ : خَلَّفْتُ الْقُلُوبَ مَعَکَ وَالسُّیُوفَ مَعَ بَنی اءُمَیَّهَ .

فَقالَ علیه السّلام : ((صَدَقَ اءَخُو بَنی اءَسَدٍ ، إِنَّ اللّهَ یَفْعَلُ ما یَشاءُ وَیَحْکُمُ ما یُریدُ))

متن عربی

تَسْرَعُ بِکُمْ إِلَی الْجَنَّهِ)) .

فَقالَ لَهُ ابْنُهُ عَلِیُّ : یا اءَبَهِ اءَفَلَسْنا عَلَی الْحَقِّ ؟

فَقالَ : ((بَلی یا بُنَیَّ وَاللّهِ الَّذی إِلَیْهِ مَرْجَعُ الْعِبادِ)) .

فَقالَ لَهُ : یا اءَبَهِ إِذَنْ لا نُبالی بِالْمَوْتِ .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((فَجَزاکَ اللّهُ یا بُنَیَّ خَیْرَ ما جَزا وَلَدا عَنْ والِدِهِ)) .

ثُمَّ باتَ علیه السّلام فِی الْمَوْضِعِ الْمَذْکُورِ ، فَلَمّا اءَصْبَحَ ، فَإِذا هُوَ بِرَجُلٍ مِنْ اءَهْلِ الْکُوفَهِ یُکَنّی اءَباهِرَّهِ الاَْزْدی ، قَدْ اءَتاهُ سَلَّمَ عَلَیْهِ .

ثُمَّ قالَ : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ مَا الَّذی اءَخْرَجَکَ مِنْ حَرَمِ اللّهِ وَحَرَمِ جَدِّکَ رَسُولِ اللّهِصلّی اللّه علیه و آله ؟

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((وَیْحَکَ یا اءَبا هِرَّهَ ، إِنَّ بَنِی اءُمَیَّهَ اءَخَذُوا مالِی فَصَبَرْتُ ، وَشَتَمُوا عِرْضی فَصَبَرْتُ ، وَطَلَبُوا دَمی فَهَرَبْتُ ، وَاءَیْمُ اللّهِ لَتَقْتُلَنِی الْفِئَهُ الْباغِیَهُ وَلَیَلْبِسَنَّهُمُ اللّهُ ذُلاًّ شامِلا وَسَیْفا قاطِعا ، وَلَیُسَلِّطَنَّ اللّهُ عَلَیْهِمْ مَنْ یَذُلُّهُمْ ، حَتّی یَکُونُوا اءَذَلَّ مِنْ قَوْمِ سَبَا إِذْ

ترجمه

به تعجیل به سوی بهشت می برد . در این هنگام فرزند دلبندش حضرت علی اکبر عرض نمود : ای پدر ، مگر ما بر حق نیستیم ؟

امام علیه السّلام فرمود : به خدا سوگند ، آن خدایی که بازگشت همه بندگان به سوی اوست ، ما بر حق هستیم .

حضرت علی اکبر عرض کرد : حال که چنین است باک از مردن نداریم .

حضرت امام علیه السّلام فرمود : ای فرزند ، خدا تو را جزای خیر دهد ، جزایی که فرزندان را در عوض نیکی ، نسبت به پدر خویش می دهد . پس قره العین رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله آن شب را در منزل به

متن عربی

مَلَکَتْهُمْ إِمْرَاءَهٌ مِنْهُمْ فَحَکَمَتْ فی اءَمْوالِهِمْ وَدِمائِهِمْ .

ثُمَّ سارَ علیه السّلام ، وَحَدَّثَ جَماعَهٌ مِنْ بَنِی فَزارَهَ وَبَجیلَهَ قالُوا : کُنّا مَعَ زُهَیْرِ بْنِ الْقَیْنِ لَمّا اءَقْبَلْنا مِنْ مَکَّهَ ، فَکُنّا نُسایِرُ الْحُسَیْنَ علیه السّلام حَتّی لَحِقْناهُ فَکانَ إِذا اءَرادَ النُّزُولَ اعْتَزَلْناهُ فَنَزَلْنا ناحِیَهً .

فَلَمّا کانَ فی بَعْضِ الاَْیّامِ نَزَلَ فی مَکانٍ ، فَلَمْ نَجِدْ بُدّا مِنْ اءَنْ نُنازِلَهُ فیهِ ، فَبَیْنَما نَحْنُ نَتَغَدّی مِنْ طَعامٍ لَنا إِذْ اءَقْبَلَ رَسُولُ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَتّی سَلَّمَ عَلَیْنا .

ثُمَّ قالَ : یا زُهَیْرُ بْنُ الْقَیْنِ إِنَّ اءَبا

متن عربی

وَقالَ لاِِمْرَأَتِهِ : اءَنْتِ طالِقٌ ، فَإِنِّی لا اُحِبُّ اءَنْ یُصیبَکِ بِسَبَبی إِلاّ خَیْرٌ ، وَقَدْ عَزَمْتُ عَلی صُحْبَهِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام لاُِفْدیهِ بِرُوحی وَ اءَقیهِ بِنَفْسی .

ثُمَّ اءَعْطاها مالَها وَسَلَّمَها إِلی بَعْضِ بَنی عَمِّها لِیُوصِلَها إِلی اءَهْلِها .

فَقامَتْ إِلَیْهِ وَبَکَتْ وَوَدَّعَتْهُ .

وَقالَتْ : کانَ اللّهُ عَوْنا وَمُعینا ، خارَ اللّهُ لَکَ ، اءَسْاءَلُکَ اءَنْ تَذْکُرَنی فِی الْقِیامَهِ عِنْدَ جَدِّ الْحُسَیْنِ علیه السّلام .

ثُمَّ قالَ لاَِصْحابِهِ : مَنْ اءَحَبَّ مِنْکُمْ اءَنْ یَصْحَبَنی ، وَإِلاّ فَهُوَ آخِرُ الْعَهْدِ مِنّی بِهِ .

ثُمَّ سارَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام حَتّی بَلَغَ زُبالَهَ ، فَاءَتاهُ فیها خَبَرُ مُسْلِمِ بْنِ عَقیلٍ ، فَعَرَفَ بِذلِکَ جَماعَهٌ مِمَّنْ تَبِعَهُ ، فَتَفَرَّقَ عَنْهُ اءَهْلُ الاَْطْماعِ وَالاِْرْتِیابِ ، وَبَقِیَ مَعَهُ اءَهْلُهُ وَخِیارُ الاَْصْحابِ .

قالَ الرّاوی : وَارْتَجَّ الْمَوْضِعُ بِالْبُکاءِ وَالْعَویلِ لِقَتْلِ مُسْلِمِ بْنِ عَقیلٍ ، وَسالَتِ الدُّمُوعُ عَلَیْهِ کُلُّ مَسیلٍ .

ثُمَّ إِنَّ الْحُسَیْنَ علیه السّلام سارَ قاصِدا لِما

متن عربی

فَلَقِیَهُ الْفَرَزْدَقُ الشّاعِرُ ، فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَقالَ :

یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ ، کَیْفَ تَرْکَنُ إِلی اءَهْلِ الْکُوفَهِ وَهُمُ الَّذینَ قَتَلُوا ابْنَ عَمِّکَ مُسْلِمَ بْنَ عَقیلٍ وَشیعَتَهُ ؟

قالَ : فَاءَسْتَعْبَرَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام باکِیا ، ثُمَّ قالَ :

((رَحِمَ اللّهُ مُسْلِما ، فَلَقَدْ صارَ إِلی رَوْحِ اللّهِ وَرَیْحانِهِ وَجَنَّتِهِ وَرِضْوانِهِ ، اءَما اءَنَّهُ قَدْ قَضی ما عَلَیْهِ وَبَقِیَ ما عَلَیْنا)) .

ثُمَّ اءَنْشَاءَ یَقُولُ :

1 - ((فَإِنْ تُکُنِ الدُّنْیا تُعَدَّ نَفیسَهً

فَإِنَّ ثَوابَ اللّهِ اءَعْلا وَ اءَنْبَلُ

2 - وَإِنْ تَکُنِ الاَْبْدانُ لِلْمَوْتِ اءُنْشِئَتْ

فَقَتْلُ امْرَءٍ بِالسَّیْفِ فِی اللّهِ اءَفْضَلُ

3 - وَإِنْ تَکُنِ الاَْرْزاقُ قِسْما مُقَدَّرا

فَقِلَّهُ حِرْصِ الْمَرْءِ فِی السَّعْی اءَجْمَلُ

4 - وَإِنْ تَکُنِ الاَْمْوالُ لِلتَّرْکِ جَمْعُها

فَما بالُ مَتْرُوکٍ بِهِ الْمَرْءُ یَبْخَلُ

قالَ الرّاوی : وَکَتَبَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام کِتابا إِلی

ترجمه

داعی حق جلّ و علا از آن منزل کوچ کرده و روانه راه گردید . فرزذق شاعر به شرف خدمتش فایز شد و بر آن حضرت سلام کرد و عرضه داشت : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ ، چگونه اعتماد به سخن اهل کوفه نمودی و حال آنکه ایشان پسر عمویت جناب مسلم بن عقیل و یاران او را مقتول ساختند ؟ !

راوی گفت : سیلاب اشک از دیده مبارک آن جناب روان گردید و فرمود : خدا رحمت کناد مسلم را ، به درستی که رفت به سوی روح و ریحان و جَنّت و رضوان پروردگار و به درستی که او به جا آورد آنچه را که بر او مکتوب و مقدّر گردیده بود و باقی مانده است بر ما که به جا آوریم . سپس این ابیات را انشاء فرمود :

1 - یعنی اگر دنیا متاع نفیس شمرده شده باشد ، ثواب

متن عربی

سُلَیْمانَ بْنِ صُرَدِ وَالْمُسَیِّبِ بْنِ نَجْبَهَ وَرَفاعَهَ بْنَ شَدّادٍ وَجَماعَهٍ مِنَ الشّیعَهِ بِالْکُوفَهِ ، وَبَعَثَ بِهِ مَعَ قَیْسِ بْنِ مُسْهَرِ الصَّیْداوی .

فَلَمّا قارَبَ دُخُولَ الْکُوفَهِ إِعْتَرَضَهُ الْحُصَیْنُ بْنُ نُمَیر صاحِبُ عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ لِیُفَتِّشَهُ ، فَاءَخْرَجَ الْکِتابَ وَمَزَّقَهُ ، فَحَمَلَهُ الْحُصَیْنُ إِلَی ابْنِ زِیادٍ .

فَلَمّا مُثِلَ بَیْنَ یَدَیْهِ قالَ لَهُ : مَنْ اءَنْتَ ؟

قالَ : اءَنَا رَجُلٌ مِنْ شیعَهِ اءَمِیرِ الْمُؤْمِنینَ عَلِیِّ بْنِ اءَبی طالِبٍ وَإِبْنَهِ علیهماالسّلام .

قالَ : فَلِماذا خَرَقْتَ الْکِتابَ ؟

قالَ : لِئَلاّ تَعْلَمَ ما فیهِ !

قالَ : مِمَّنِ الْکِتابُ وَإِلی مَنْ ؟

قالَ مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهماالسّلام إِلی جَماعَهٍ مِنْ اءَهْلِ الْکُوفَهِ لا اءَعْرِفُ اءَسْماءَهُمْ .

فَغَضِبَ ابْنُ زِیادٍ وَقالَ : وَاللّهِ لا تُفارِقُنی حَتّی تُخْبِرَنی بِاءَسْماءِ هؤُلاءِ الْقَوْمِ ، اءَوْ تَصْعَدَ الْمِنْبَرَ فَتَلْعَنَ الْحُسَیْنَ وَاءَباهُ وَاءَخاهُ ، وَإِلاّ قَطَّعْتُکَ إِرْبا إِرْبا .

ترجمه

سُلیمان بن صُرَد خُزاعی ، مُسیّب بن نَجَبَه ، رِفاعه بن شَدّاد و عدّه ای دیگر از گروه شیعه و محبّان و آن فرمان را به وسیله قیس بن مصهر ( مسهر در نسخه بدل ) صیداوی به کوفه ارسال فرمود ؛ قیس به حوالی شهر کوفه رسید حُصَیْن بن نُمیر - لَعْنَهُ اللّهِ عَلَیْهِ - گماشته ابن زیاد - لَعْنَهُ اللّهِ عَلَیْهِ - به او برخورد تا از حال او تفتیش نماید .

قیس پس از اطلاع از غرض حُصَین ، آن نامه عنبر شمامه را پاره پاره نمود .

حُصین لعین ، آن مؤ من پاک دین را گرفته در حضور ابن زیاد بد نهاد آورد ؛ چون در حضور آن لعین بایستاد ، آن شقی از او سؤ ال نمود : تو کیستی ؟

قیس در جواب فرمود :

متن عربی

فَقالَ قَیْسُ : اءَمَّا الْقَوْمُ فَلا اءُخْبِرُکَ بِاءَسْمائِهِمْ ، وَاءَمّا لَعْنُ الْحُسَیْنِ وَاءَبیهِ وَاءَخیهِ فَاءَفْعَلُ .

فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ ، فَحَمِدَ اللّهَ وَاءَثْنی عَلَیْهِ وَصَلّی عَلَی النَّبِیِّصلّی اللّه علیه و آله ، وَاءَکْثَرَ مِنَ التَّرَحُّمِ عَلی عَلِیٍّ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ ، ثُمَّ لَعَنَ عُبَیْدَ اللّهِ بْنَ زِیادٍ وَاءَباهُ ، وَلَعَنَ عُتاهَ بَنی اءُمَیَّهَ عَنْ آخِرِهِمْ .

ثُمَّ قالَ : اءَیُّهَا النّاسُ ، اءَنَا رَسُولُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهماالسّلام إِلَیْکُمْ ، وَ قَدْ خَلَّفْتُهُ بِمَوْضِعٍ کَذا وَکَذا ، فَاءَجیبُوهُ .

فَاءُخْبِرَ ابْنُ زِیادٍ بِذلِکَ ، فَاءَمَرَ بِإِلْقائِهِ مِنْ اءَعْلا الْقَصْرِ ، فَاءُلْقِی مَنْ هُناکَ ، فَماتَ رحمه اللّه .

فَبَلَغَ الْحُسَیْنَ علیه السّلام مَوْتُهُ ، فَاسْتَعْبَرَ بِالْبُکاءِ ، ثُمَّ قالَ : ((اءَللّهُمَّ اجْعَلْ لَنا وَلِشیعَتِنا مَنْزِلا کَریما وَاجْمَعْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ فی مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِکَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٍ)) .

وَرُوِیَ اءَنَّ ه ذَا الْکِتابَ کَتَبَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام مِنَ الْحاجِزِ .

ترجمه

قیس فرمود : امّا نام آن گروه را اظهار نخواهم کرد و از ناسزا گفتن بر امام حسین و پدر و برادر او ، مضایقه ندارم و به جا خواهم آورد ! ؟ سپس آن مؤ من ممتحن بر منبر بالا رفت شرایط حمد و ثنای الهی و صلوات بر حضرت رسالت پناه صلّی اللّه علیه و آله را به جای آورد ، پس از آن ، از خدای متعال طلب نزول رحمت بر روح مطهر و روان اَنْوَر بر گزیده داور ، جناب امیرالمؤ منان و دو فرزند دلبند او نمود و بعد از آن ، عبیداللّه و پدر آن لعین و عُتاه و باغیان بنی امیه را به لعن بسیار یاد نمود و آنچه را که

متن عربی

وَقیلَ : غَیْرُ ذلِکَ .

قالَ الرّاوی : وَ سارَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام حَتّی صارَ عَلی مَرْحَلَتَیْنِ مِنَ الْکُوفَهِ ، فَإِذا بِالْحُرِّ بْنِ یَزیدَ فِی اءَلْفِ فارِسٍ .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((اءَلَنا اءَمْ عَلَیْنا ؟ )) .

فَقالَ : بَلْ عَلَیْکَ یا اءَبا عَبْدِ اللّهِ .

فَقالَ : ((لا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ)) .

ثُمَّ تَرَدَّدَ الْکَلامُ بَیْنَهُما ، حَتّی قالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((فَإِذا کُنْتُمْ عَلی خِلافِ ما اءَتَتْنی بِهِ کُتُبُکُمْ وَقَدِمَتْ بِهِ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ

متن عربی

قالَ : فَوَرَدَ کِتابُ عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ إِلَی الْحُرِّ یَلُومُهُ فی اءَمْرِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام ، وَیَاءْمُرُهُ بِالتَّضْییقِ عَلَیْهِ .

فَعَرَضَ لَهُ الْحُرُّ وَاءَصْحابُهُ وَمَنَعُوهُ مِنَ الْمَسیرِ .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((اءَلَمْ تَاءْمُرْنا بِالْعُدُولِ عَنِ الطَّریقِ ؟ )) .

فَقالَ الْحُرُّ : بَلی ، وَلکِنْ کِتابُ الاَْمیرِ عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ قَدْ وَصَلَ یَاءْمُرُنی فیهِ بِالتَّضْییقِ عَلَیْکَ ، وَقَدْ جَعَلَ عَلَیَّ عَیْنا یُطالِبُنی بِذلِکَ .

قالَ الرّاوی : فَقامَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام خَطیبا فی اءَصْحابِهِ ، فَحَمَدَ اللّهُ وَاءَثْنی عَلَیْهِ وَذَکَرَ جَدَّهُ فَصَلّی عَلَیْهِ ، ثُمَّ قالَ :

((إِنَّهُ قَدْ نَزَلَ بِنا مِنَ الاَْمْرِ ما قَدْ تَرَوْنَ ، وَإِنَّ الدُّنْیا قَدْ تَنَکَّرَتْ وَتَغَیَّرَتْ وَاءَدْبَرَ مَعْرُوفُها وَاسْتَمَرَّتْ حِذاءً ، وَلَمْ تَبْقَ مِنْها إِلاّ صَبابَهٌ کَصَبابَهِ الاِْناءِ ، وَخَسْیسِ عَیْشٍ کَالْمَرعْی الْوَبیلِ .

اءَلا تَرَوْنَ إِلَی الْحَقِّ لا یُعْمَلُ بِهِ ، وَإِلَی الْباطِلِ لا یُتَناهی عَنْهُ ، لِیَرْغَبَ الْمُؤْمِنُ فی لِقاءِ رَبِّهِ مُحِقّا ، فَإِنّی

ترجمه

راوی گوید : در آن هنگام نامه ابن زیاد بد فرجام به حرّ بن یزید ریاحی رسید و این نامه مشتمل بود بر ملامت و سرزنش حرّ که در امر فرزند امام علیه السّلام ، مسامحه نموده و در آن نامه ، لعنت ضمیمه ، امر اکید نموده که کار را بر فرزند سیّد ابرار سخت و مجال را بر او دشوار گیرد . پس حُرّ با اصحاب خود دوباره سر راه بر نور دیده حیدر کرّار گرفتند و او را از رفتن مانع گردیدند . امام علیه السّلام فرمود : مگر نه این است که ما را امر کردی از راه مرسوم عدول نماییم ؟ ! حُرّ عرضه داشت : بلی ! و

متن عربی

لا اءَری الْمَوْتَ إِلاّ سَعادَهً وَالْحَیاهَ مَعَ الظّالِمینَ إِلاّ بَرَما)) .

فَقامَ زُهَیْرُ بْنُ الْقَیْنِ ، فَقالَ :

لَقَدْ سَمِعْنا - هَداکَ اللّهُ- یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ مَقالَتَکَ ، وَلَوْ کانَتِ الدُّنْیا باقِیَهً وَکُنّا فیها مُخَلَّدینَ لاََّثَرْنَا النُّهُوضَ مَعَکَ عَلَی الاِْقامَهِ فیها .

قالَ الرّاوی : وَقامَ هِلالُ بْنُ نافِعِ الْبَجَلّی ، فَقالَ :

وَاللّهِ ما کَرِهْنا لِقاءَ رَبِّنا ، وَإِنّا عَلی نِیّاتِنا وَبَصائِرِنا ، نُوالی مَنْ والاکَ وَنُعادی مَنْ عاداکَ .

قالَ

متن عربی

فَلَمّا وَصَلَها قالَ : ((مَا اسْمُ هذِهِ الاَْرْضِ ؟ )) .

فَقیلَ : کَرْبَلاءَ .

فَقالَ علیه السّلام : اءَللّهُمَّ إِنّی اءَعُوذُ بِکَ مِنَ الْکَرْبِ وَالْبَلاءِ .

ثُمَّ قالَ : هذا مَوْضِعُ کَرْبِ وَبَلاءٍ اءَنْزِلُوا ، هاهُنا مَحَطُّ رِحالِنا وَمَسْفَکُ دِمائِنا ، وَهاهُنا وَاللّهِ مَحَلُّ قُبُورِنا ، وَهاهُنا وَاللّهِ ، بِهذا حَدَّثَنی جَدّی رَسُولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ .

فَنَزَلُوا جَمیعا ، وَنَزَلَ الْحُرُّ وَاءَصْح ابُهُ ناحِیَهً ، وَجَلَسَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام یَصْلِحُ سَیْفَهُ وَیَقُولُ :

یا دَهْرُ اءُفٍّ لَکَ مِنْ خَلیلِ

کَمْ لَکَ بِالاِْشْراقِ وَالاَْصیلِ

مِنْ طالِبٍ وَصاحِبٍ قَتیلِ

وَالدَّهْرُ لا یَقْنَعُ بِالْبَدیلِ

وَکُلُّ حَیٍّ سالِکُ سَبیلِ

ما اءَقْرَبَ الْوَعْدَ إِلَی الرَّحیلِ

وَإِنَّمَا الاَْمْرُ إِلَی الْجَلیلِ

ترجمه

بود و چون به کربلا رسید ، فرمود : نام این زمین چیست ؟

عرضه داشتند که این زمین کربلا است .

فرمود : خداوندا ! به تو پناه می برم از ((کَرْب )) و ((بلاء)) .

پس از آن فرمود : این کرب و بلا است .

((انْزِلُوا ، هاهُنا مَحَطُّ رِحالِنا وَمَسْفَکُ دِمائِنا)) ؛ پیاده شوید که اینجاست محل افتادن بارهای ما و مکان ریخته شدن خونهای ما ؛ اینجاست آرامگاه ما .

جدّم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله مرا از این واقعه آگاه ساخته . . .

یاران امام حسین علیه السّلام پس از شنیدن این سخنان همگی از مَرْکَبهای خود فرود آمدند و حُرّ با اصحابش نیز در کناری منزل گرفتند و جناب سیّد مظلومان - عَلَیْهِ الصَّلاهُ وَالسَّلامُ - بر روی زمین بنشست که شمشیر خود را اصلاح و آماده نماید و این اشعار را زمزمه فرمود :

((یا دَهْرُ اءُفٍّ لَکَ مِن خَلیلِ . . . )) ؛ ای روزگار ! اُفّ باد مر تو را ،

متن عربی

قالَ الرّاوی : فَسَمِعَتْ زَیْنَبُ بِنْتُ فاطِمَهَ علیهماالسّلام ذلِکَ ، فَقالَتْ : یا اءَخی هذا کَلامُ مَنْ قَدْ اءَیْقَنَ بِالْقَتْلِ .

فَقالَ : ((نَعَمْ یا اءُخْتاهُ)) .

فَقالَتْ زَیْنَبُ : واثَکْلاهُ ، یَنْعی إِلَیَّ الْحُسَیْنُ نَفْسَهُ .

قالَ : وَبَکَی النِّسْوَهُ ، وَلَطَمْنَ الْخُدُودَ ، وَشَقَقْنَ الْجُیُوبَ .

وَجَعَلَتْ اءُمُّ کُلْثُومُ تُنادی : وامُحَمَّداهُ واعَلِیّاهُ وااءُمّاهُ وااءَخاهُ واحُسَیْناهُ واضیعَتاهُ بَعْدَکَ یا اءَبا عَبْدِ اللّهِ .

قالَ : فَعَزّاهُنَّ الْحُسَیْنُ علیه السّلام وَقالَ لَها : ((یا اءُخْتاهُ ! تَعَزَّیْ بِعَزاءِ اللّهِ ، فَإِنَّ سُکّانَ السَّمواتِ یَفْنُونَ ، وَاءَهْلَ الاَْرْضِ کُلُّهُمْ یَمُوتُونَ ، وَجَمیعِ الْبَرِیَّهِ یَهْلِکُونَ)) .

ثُمَّ قالَ : ((یا اءُخْتاهُ یا اُمَّ کُلْثُومٍ ، وَاءَنْتِ یا زَیْنَبُ ، وَاءَنْتِ یا فاطِمَهُ ، وَاءَنْتِ یا رُبابُ ، اءُنْظُرْنَ إِذا اءَنَا قُتِلْتُ فَلا تَشْقُقْنَ عَلَیَّ جَیْبا وَلا تَخْمِشْنَ عَلَیَّ وَجْها وَلا تَقُلْنَ عَلَیَّ هَجْرا)) .

ترجمه

راوی گفته که علیا مکرّمه زینب خاتون دختر فاطمه زهرا علیهاالسّلام ، این کلمات را از برادر خود شنید ، عرضه داشت : این سخنان از آنِ کسی است که یقین به کشته شدن خویش دارد .

امام حسین علیه السّلام فرمود : بلی چنین است ! ای خواهر ، من هم در قتل خود بر یقینم .

آن مخدره فریاد و اثَکْلاهُ بر آورد که حسین علیه السّلام دل از زندگانی برگرفته و خبر مرگ خویشتن را به من می دهد .

راوی گوید : زنان حرم یک مرتبه همگی به گریه و الم افتادند و لطمه به صورت زدند و گریبانها پاره نمودند و جناب اُمّکلثوم فریاد برآورد ((وا مُحَمَّداهُ ، وا عَلیّاهُ ، واحَسَناهُ)) که ما بعد از تو ای اباعبداللّه به خواری اندر خاک مذلّت برگیریم .

متن عربی

وَرُوِیَ مِنْ طَریقٍ آخَرَ : اءَنَّ زَیْنَبَ لَمّا سَمِعَتْ مَضْمُونَ الاَْبْیاتِ - وَکانَتْ فی مَوْضِعٍ آخَرَ مُنْفَرِدَهً مَعَ النِّساءِ وَالْبَناتِ- خَرَجَتْ حاسِرَهً تَجُرُّ ثَوْبَها ، حَتّی وَقَفَتْ عَلَیْهِ وَقالَتْ : واثَکْلاهُ ، لَیْتَ الْمَوْتَ اءَعْدِمَنی الْحَیاهَ ، الْیَوْمَ ماتَتْ اءُمّی فاطِمَهُ الزَّهْراءِ ، وَاءَبی عَلِیُّ الْمُرْتَضی ، وَاءَخِی الْحَسَنُ الزَّکِیُّ ، یا خَلیفَهَ الْماضِینَ وَثِمالَ الْباقینَ .

فَنَظَرَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام إِلَیْها وَقالَ : ((یا اءُخْتاهُ لا یَذْهَبَنَّ حِلْمَکِ الشَّیْطانُ)) .

فَقالَتْ : بِاءَبی اءَنْتَ وَاءُمّی اءَسَتُقْتَلُ ؟ نَفْسی لَکَ الْفِداءُ .

فَرَدَّ غُصَّتَهُ وَتَرْقَرَقَتْ عَیْناهُ بِالدُّمُوعِ ، ثُمَّ قالَ : ((لَوْ تُرِکَ الْقَطا لَنامَ)) .

فَقالَتْ : یا وَیْلَتاهُ ، اءَفَتَغْتَصِبُ نَفْسَکَ إِغْتِصابا ، فَذلِکَ اءَقْرَحُ لِقَلْبی وَاءَشَدُّ عَلی نَفْسی ، ثُمَّ اءَهْوَتْ إِلی جَیْبِها فَشَقَّتْهُ وَخَرَّتْ مَغْشِیَّهً عَلَیْها .

فَقامَ علیه السّلام فَصَبَّ عَلی وَجْهِهَا الْماءَ حَتّی اءَفاقَتْ ،

ترجمه

و در روایت دیگر به این طریق وارد شده که علیا مکرمه زینب خاتون با سایر زنان و دختران در گوشه ای نشسته بودند و چون آن مخدره مضمون این ابیات را از برادر خود شنید بی اختیار بیرون آمد در حالتی که مقنعه بر سر نداشت لباس خود را بر روی زمین می کشید تا آنکه بر بالای سر امام علیه السّلام بایستاد و فریاد برآورد : ((واثَکْلاهُ لَیْتَ . . . )) ؛ یعنی ای کاش مرگ من می رسید و زندگانی من تمام می شد ! امروز است که احساس می کنم مادرم فاطمه زهرا و پدرم علی مرتضی و برادرم حسن مجتبی علیه السّلام از دنیا رفتند ؛ ای جانشین رفتگان و پناه باقی ماندگان ! چون امام حسین علیه السّلام خواهر خود را به

متن عربی

ثُمَّ عَزّاها علیه السّلام بِجُهْدِهِ وَذَکَّرَهَا الْمُصیبَهَ بِمَوْتِ اءَبیهِ وَجَدِّهِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اءَجْمَعینَ .

وَمِمّ ا یُمْکِنُ اءَنْ یَکُونَ سَبَبا لِحَمْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام لِحَرَمِهِ مَعَهُ وَلِعِیالِهِ :

اءَنَّهُ لَوْ تَرَکَهُنَّ بِالْحِجازِ اءَوْ غَیْرِها مِنَ الْبِلادِ کانَ یَزیدُ بْنُ مُعاوِیَهَ - لَعَنَهُ اللّهُ- قَدْ اءَنْفَذَتْ لِیَاءْخُذَهُنَّ إِلَیْهِ ، وَصَنَعَ بِهِنَّ مِنَ الاِْسْتیصالِ وَسَیِّئَ الاَْعْمالِ ما یَمْنَعُ الْحُسَیْنَ علیه السّلام مِنَ الْجِهادِ وَالشَّهادَهِ ، وَیُمْتَنَعُ علیه السّلام - بِاءَخْذِ یَزیدَ بْنِ مُعاوِیَهَ لَهُنَّ- عَنْ مَقاماتِ السَّعادَهِ .

ترجمه

پس امام علیه السّلام برخاست که خواهر را به هوش آورد و آب بر صورت او پاشید تا به حال افاقه برگردید و با کمال جهد و کوشش خواهر را تسلّی می داد و او را موعظه فرمود و پند داد و مصیبت شهادت پدر بزرگوار و وفات جد عالی مقدار را به یاد او آورد تا تسلی یابد . صَلَوَاتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اءَجْمَعینَ .

از جمله اموری که می توان سبب بوده باشد از برای آنکه حضرت سیدالشهداء علیه السّلام و سرور اتقیاء امام مظلوم علیه السّلام حرم مُطهّر و عترت اءَطْهَر خود را باخود به کربلای پر بلا آورده باشد یکی آن است که اگر آن جناب اهل بیت را در حجاز یا در غیر حجاز از سایر بلاد باز می گذاشت و خود متوجه عراق پرنفاق می گردید ، یزید پلید گماشتگان خود را مقرّر می نمود که استیصالشان نمایند و صدمات بی نهایات و سوء رفتار و کردار با عترت سیّد اَبرار ، به جای آورند و سراپرده حرم محترم و اهل بیت سیّد اُمَم را ماءخوذ می داشت و به این واسطه فوز جهاد و درک

متن عربی(1)

متن عربی

فَقامَ علیه السّلام وَاءَتَّکی عَلی قائِمِ سَیْفِهِ وَنادی بِاءَعْلی صَوْتِهِ ، فَقالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْرِفُونَنی ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ ، اءَنْتَ ابْنُ رَسُولِ اللّهِ وَسِبْطِهِ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ جَدّی رَسُولُ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ اءُمّی فاطِمَهَ بِنْتُ مُحَمَّدٍ ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ اءَبی عَلِیَ بْنَ اءَبی طالِبٍ ؟ )) . قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ جَدَّتی خَدیجَهَ بِنْتَ خُوَیْلِدٍ اءَوَّلُ نِساءِ هذِهِ الاُْمَّهِ إِسْلاما ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

ترجمه

نخستین سخنرانی امام علیه السلام در کربلا

پس از آن ، امام مظلوم برپاخاست و تکیه بر قائمه شمشیر خود نمود و به آواز بلند این کلمات را ادا فرمود :

ای مردم ! شما را به خدا سوگند می دهم ، آیا مرا می شناسید و عارف به حق من هستید ؟ در جواب آن جناب همگی گفتند : بلی تو را می شناسیم ، تویی فرزند رسول صلّی اللّه علیه و آله و قره عین البتول که دختر پیغمبر است . پس تویی سِبْط آن جناب .

امام حسین علیه السّلام فرمود : شما را به خدا سوگند که آیا می دانید که جدّ بزرگوار من رسولِ پروردگار عالمیان است ؟

گفتند : خدا شاهد است که می دانیم !

امام علیه السّلام فرمود : شما را به خدا سوگند ، آیا می دانید که جدّه من خدیجه بنت خُوَیْلد است و او اوّل زنی بود در این اُمّت

متن عربی

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ حَمْزَهَ سَیِّدَ الشُّهَداءِ عَمُّ اءَبی ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ جَعْفَرَ الطَّیّارَ فِی الْجَنَّهِ عَمّی ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ هذا سَیْفُ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله اءَنَا مُتَقَلِّدُهُ ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ هذِهِ عِمامَهُ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله اءَنَا لابِسُها ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((اءُنْشُدُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّ عَلِیّا علیه السّلام کانَ اءَوَّلُ النّاسِ إِسْلاما واءَعْلَمَهُمْ عِلْما وَاءَعْظَمَهُمْ حِلْما وَاءَنَّهُ وَلِیُّ کُلُّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَهٍ ؟ )) .

قالُوا : اءَللّهُمَّ نَعَمْ .

قالَ : ((فَبِمَ تَسْتَحِلُّونَ دَمی وَاءَبی صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ الذّائِدُ عَنِ الْحَوْضِ ، یَذُودُ عَنْهُ رِجالا کَما یُذادُ الْبَعیرُ الصّادِرُ عَلَی الْماءِ ، وَلِواءُ الْحَمْدِ بِیَدِ اءَبی یَوْمَ الْقِیامَهِ ؟ ! ! )) .

ترجمه

امام حسین علیه السّلام فرمود : شما را به خدا قسم می دهم ، آیا می دانید که جعفر طیّار در بهشت عنبر سرشت ، عموی من است ؟

گفتند : خداوندا ما می دانیم که چنین است !

باز آن امام برگزیده خداوند بی نیاز به آن گروه ستم پرداز ، فرمود : شما را به خدا سوگند که می دانید این شمشیری که در میان بسته ام همان شمشیر سیّد اَبرار است ؟

گفتند : بلی ، به خدا این را هم می دانیم !

امام حسین علیه السّلام فرمود : شما را به خدا قسم ، اطلاع دارید که عمامه ای که بر سر من است همان عمامه احمد

متن عربی

قالُوا : قَدْ عَلِمْنا ذلِکَ کُلَّهُ وَنَحْنُ غَیْرُ تارِک یکَ حَتّی تَذُوقَ الْمَوْتَ عَطْشانا ! ! !

فَلَمّا خَطَبَ هذِهِ الْخُطْبَهَ وَسَمِعَ بَناتُهُ وَاءُخْتُهُ زَیْنَبُ کَلامَهُ بَکَیْنَ وَنَدَبْنَ وَلَطَمْنَ وَارْتَفَعَتْ اءَصْواتُهُنَّ .

فَوَجَّهَ إِلَیْهِنَّ اءَخاهُ الْعَبّاسَ وَعَلِیّا إِبْنَهُ وَقالَ لَهُما : ((سَکِّتاهُنَّ فَلَعَمْری لَیَکْثُرَنَّ بُکاؤُهُنَّ)) .

قالَ الرّاوی : وَوَرَدَ کِتابُ عُبَیْدِ اللّهِ عَلی عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ یَحِثُّهُ عَلی تَعْجیلِ الْقِتالِ ، وَیَحُذِّرُهُ مِنَ التَّاءْخیرِ وَالاِْهْمالِ ، فَرَکِبُوا نَحْوَ الْحُسَیْنِ علیه السّلام .

وَاءَقْبَلَ شِمْرُ بْنُ ذِی الْجَوْشَنِ - لَعَنَهُ اللّهُ- فَنادی : اءَیْنَ بَنُو اءُخْتی عَبْدُ اللّهِ وَجَعْفَرُ وَالْعَبّاسُ وَعُثْمانُ ؟

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((اءَجیبُوهُ وَإِنْ کانَ فاسِقا ، فَإِنَّهُ بَعْضُ اءَخْوالِکُمْ)) .

فَقالُوا لَهُ : ما شَاءْنُکَ ؟

فَقالَ : یا بَنی اءُخْتی اءَنْتُمْ آمِنُونَ ، فَلا تَقْتُلُوا اءَنْفُسَکُمْ مَعَ اءَخیکُمُ الْحُسَیْنِ ، وَاءَلْزِمُوا طاعَهَ اءَمِیرِالْمُؤْمِنینَ یَزیدَ بْنَ مُعاوِیَهَ .

ترجمه

گفتند : همه این فضایل که شمردی بر آنها علم و اقرار داریم و با وجود این دست از تو بر نمی داریم تا آنکه تشنه کام شربت مرگ را بچشی ! ؟ چون آن سیّد مظلومان و آن امام انس و جان ، خطبه خویش را اتمام نمود خواهران و دخترانش استماع کلام او را کردند ، صداها به گریه و ندبه برآوردند و سیلی به صورت خود نواختند و صداها به ناله بلند نمودند . امام علیه السّلام برادر خود حضرت عباس و فرزندش علی اکبر علیهماالسّلام را به سوی اهل حرم فرستاد و فرمود : ایشان را ساکت نمایید ، به جان خودم قسم که آنها گریه های بسیار در پیش دارند .

جواب دندانشکن عباس علیه السّلام به شمر لعین

راوی گوید : فرمان عبیداللّه بن

متن عربی

قالَ : فَناداهُ الْعَبّاسُ بْنُ عَلِیٍّ :

تَبَّتْ یَداکَ وَلُعِنَ ما جِئْتَ بِهِ مِنْ اءَمانِکَ یا عَدُوَّ اللّهِ ، اءَتَأْمُرْنا اءَنْ نَتْرُکَ اءَخانا وَسَیِّدَنَا الْحُسَیْنَ بْنَ فاطِمَهَ وَنَدْخُلَ فی طاعَهِ اللُّعَناءِ اءَوْلادِ اللُّعَناءِ .

قالَ : فَرَجَعَ الشِّمْرُ إِلی عَسْکَرِهِ مُغْضِبا .

قالَ الرّاوی : وَلَمّا رَاءَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام حِرْصَ الْقَوْمِ عَلی تَعْجیلَ الْقِتالِ وَقِلَّهَ انْتِفاعِهِمْ بِالْمَواعِظِ الْفِعالِ وَالْمَقالِ قالَ لاَِخیهِ الْعَبّاسِ :

((إِنِ اسْتَطَعْتَ اءَنْ تَصْرِفَهُمْ عَنّا فی هذَا الْیَومِ فَافْعَلْ ، لَعَلَّنا نُصَلّی لِرَبِّنا فی هذِهِ اللَّیْلَهِ ، فَإِنَّهُ یَعْلَمُ اءَنّی اءُحِبُّ الصَّلاهَ لَهُ وَتِلاوَهَ کِتابِهِ)) .

قالَ الرّاوی :

متن عربی

قالَ الرّاوی : وَجَلَسَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام فَرَقِدَ ، ثُمَّ اسْتَیْقَظَ وَقالَ : ((یا اءُخْتاهُ إِنّی رَاءَیْتُ السّاعَهَ جَدّی مُحَمَّدا صلّی اللّه علیه و آله وَاءَبی عَلِیّا وَاءُمّی فاطِمَهَ وَاءَخی الْحَسَنَ وَهُمْ یَقُولُونَ : یا حُسَیْنُ إِنَّکَ رائِحٌ إِلَیْنا عَنْ قَریبٍ)) .

وَفی بَعْضِ الرِّوایاتِ : ((غَدا)) .

قالَ الرّاوی : فَلَطَمَتْ زَیْنَبُ وَجْهَها وَصاحَتْ وَبَکَتْ .

فَقالَ لَهَا الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((مَهْلا ، لا تُشْمِتِی الْقَوْمَ بِنا)) .

ثُمَّ جاءَ اللَّیْلُ ، فَجَمَعَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام اءَصْحابَهُ ، فَحَمِدَ اللّهَ وَاءَثْنی عَلَیْهِ ، ثُمَّ اءَقْبَلَ عَلَیْهِمْ وَقالَ : ((اءَمّا بَعْدُ ، فَإِنّی لا اءَعْلَمُ اءَصْحابا اءَصْلَحَ مِنْکُمْ ، وَلا اءَهْلَ بَیْتٍ اءَفْضَلَ مِنْ اءَهْلِ بَیْتی ، فَجَزاکُمُ اللّهُ عَنّی جَمیعا خَیْرا ، وَهذَا اللَّیْلُ قَدْ غَشِیَکُمْ فَاتَّخِذُوهُ جَمَلا ، وَلْیَاءْخُذْ کُلُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بِیَدِ رَجُلٍ مِنْ اءَهْلِ بَیْتی ، وَتَفَرَّقُوا فی سَوادِ هذَا اللَّیْلُ وَذَرُونی وَهؤُلاءِ الْقَوْمِ ، فَإِنَّهُمْ لا یُریدُونَ غَیْری )) .

ترجمه

خامس آل عبا ، مهلت دادند . راوی گوید : امام حسین علیه السّلام بر روی زمین بنشست و لحظه ای او را خواب ربود ، پس بیدار شد و به خواهر خود فرمود : ای خواهر ! اینک در همین ساعت جدّ بزرگوارخود حضرت محمد مصطفی صلّی اللّه علیه و آله و پدر عالی مقدار خویش علی مرتضی و مادرم فاطمه و برادرم حسن علیهم السّلام را در خواب دیدم که فرمودند : ای حسین ! عنقریب نزد ما خواهی بود . و در بعضی روایات چنین آمده است که فردا به نزد ما خواهی بود . راوی گوید : علیای مخدّره زینب خاتون پس از شنیدن این سخنان از آن امام

متن عربی

فَقالَ لَهُ إِخْوَتُهُ وَاءَبْناؤُهُ وَاءَبْناءُ عَبْدِ اللّهِ بْنِ جَعْفَرٍ : وَلِمَ نَفْعَلُ ذلِکَ لِنَبْقی بَعْدَکَ ! لا اءَرانَا اللّهُ ذلِکَ اءَبَدا ، وَبَدَاءَهُمْ بِهذَا الْقَوْلِ الْعَبّاسُ بْنُ عَلِیٍّ ، ثُمَّ تابَعُوهُ .

قالَ الرّاوی : ثُمَّ نَظَرَ إِلی بَنی عَقیلٍ فَقالَ : ((حَسْبُکُمْ مِنَ الْقَتْلِ بِصاحِبِکُمْ مُسْلِمٍ ، إِذْهَبُوا فَقَدْ اءَذِنْتُ لَکُمْ)) .

وَرُوِیَ مِنْ طَریقٍ آخَرَ قالَ :

فَعِنْدَها تَکَلَّمَ إِخْوَتُهُ وَجَمیعُ اءَهْلِ بَیْتِهِ وَقالُوا : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ فَماذا یَقُولُ النّاسُ لَنا وَ ماذا نَقُولُ لَهُمْ ،

متن عربی

لا وَاللّهِ لا یَرانی اللّهُ اءَبَدا وَاءَنَا اءَفْعَلُ ذلِکَ حَتّی اءَکْسِرَ فی صُدُورِهِمْ رُمْحی وَاءَضْرُبُهُمْ بِسَیْفی ما اءَثْبَتَ قائِمُهُ بِیَدی ، وَلَوْ لَمْ یَکُنْ لی سِلاحٌ اءُقاتِلُهُمْ بِهِ لَقَذَفْتُهُمْ بِالْحِجارَهِ ، وَلَمْ اءُفارِقْکَ اءَوْ اءَمُوتَ مَعَکَ .

قالَ : وَقامَ سَعیدٌ بْنُ عَبْدِ اللّهِ الْحَنَفیّ فَقالَ :

لا وَاللّهِ یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ لا نُخَلّیکَ اءَبَدا حَتّی یَعْلَمَ اللّهُ اءَنّا قَدْ حَفِظْنا فیکَ وَصِیَّهَ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ صلّی اللّه علیه و آله ، وَلَوْ عَلِمْتَ اءَنّی اءُقْتَلُ فیکَ ثُمَّ اءُحْیی ثُمَّ اءُخْرَجُ حَیّا ثُمَّ اءُذْری - یُفْعَلُ بی ذلِکَ سَبْعینَ مَرَّهً- ما فارَقْتُکَ حَتّی اءَلْقی حِم امی دُونَکَ ، فَکَیْفَ وَإِنَّما هِیَ قَتْلَهٌ واحِدَهٌ ثُمَّ اءَنالُ الْکَرامَهَ الَّتی لاانْقِض اءَ لَها اءَبَدا ؟ !

ثُمَّ قامَ زُهَیْرٌ بْنُ الْقَیْنِ وَقالَ : وَاللّهِ یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ لَوَدَدْتُ اءَنّی قُتِلْتُ ثُمَّ نُشِرْتُ اءَلْفَ مَرَّهٍ وَإِنَّ اللّهَ تَعالی قَدْ دَفَعَ الْقَتْلَ عَنْکَ وَعَنْ هؤُلاءِ الْفِتْیَهِ مِنْ إِخْوانِکَ

متن عربی

نَحْنُ قُتِلْنا بَیْنَ یَدَیْکَ نَکُونُ قَدْ وَفَیْنا لِرَبِّنا وَقَضَیْنا ما عَلَیْنا .

وَقیلَ لِمُحَمَّدٍ بْنِ بَشیرٍ الْحَضْرَمِیّ فی تِلْکَ الْحالِ ، قَدْ اءُسِّرَ إِبْنُکَ بِثَغْرِ الرَّی .

فَقالَ : عِنْدَ اللّهِ اءَحْتَسِبُهُ وَنَفْسی ، ما کُنْتُ اءُحِبُّ اءَنْ یُوسَرَ وَاءَنَا اءَبْقی بَعْدَهُ .

فَسَمِعَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام قَوْلَهُ فَقالَ :

((رَحِمَکَ اللّهُ ، اءَنْتَ فی حَلٍّ مِنْ بَیْعَتی ، فَاعْمَلْ فی فَکاکِ إِبْنِکَ)) .

فَقالَ : اءَکَلْتَنی السِّباعُ حَیّا إِنْ فارَقْتُکَ .

قالَ : فَاءَعْطِ إِبْنَکَ هذِهِ الاَْثْوابَ الْبُرُودَ یَسْتَعینُ بِها فی فِداءِ اءَخیهِ .

فَاءَعْطاهُ خَمْسَهَ اءَثْوابٍ قیمَتُها اءَلْفُ دینارٍ .

قالَ الرّاوی : وَباتَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام وَاءَصْحابُهُ تِلْکَ اللَّیْلَهَ وَلَهُمْ دَوِیُّ کَدَوِیِّ النَّحْلِ ، ما بَیْنَ راکِعٍ وَساجِدٍ وَقائِمٍ وَقاعِدٍ .

فَعَبَرَ إِلَیْهِمْ فی تِلْکَ اللَّیْلَهِ مِنْ عَسْکَرِ عُمَرَ بْنِ

ترجمه

و عرضه ها داشتند که جانهای ما به فدای تو باد ، ما تو را به دستها و روی های خویش حراست می کنیم تا آنکه در حضور تو کشته شویم و به عهد پروردگار خود وفا نموده و آنچه بر ذمّت ما واجب است به جای آورده باشیم . و در این حال ، محمدبن بشیر حضرمی را گفتند که فرزند تو در سرحدّ ری اسیر کفّار گردیده . حضرمی گفت : او را و خود را در نزد خدا احتساب می کنم و مرا محبوب نیست که او اسیر باشد و من بعد از او زندگانی نمایم . چون امام حسین علیه السّلام این سخن را از او بشنید فرمود : خدا تو را رحمت کناد ؛ تو را از بیعت خود ، حلال نمودم برو و کوشش نما که فرزندت را از اسیری برهانی .

آن مؤ من پاک

متن عربی

سَعْدٍ إِثْنانِ وَثَلاثُونَ رَجُلا . وَکَذا کانَتْ سَجِیَّهُ الْحُسَیْنِ علیه السّلام فی کَثْرَهِ صَلاتِهِ وَکَمالِ صِفاتِهِ .

وَذَکَرَ ((ابْنُ عَبْدَ رَبِّهِ فِی الْجُزْءِ الرّابِعِ مِنْ کِتابِ ((الْعِقْدِ)) قالَ :

قیلَ لِعَلیٍّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهماالسّلام : ما اءَقَلَّ وُلْدَ اءَبیکَ ؟

فَقالَ : اءَلْعَجَبُ کَیْفَ وُلِدْتُ لَهُ ، کان یُصَلّی فِی الْیَوْمِ وَاللَّیْلَهِ اءَلْفَ رَکْعَهٍ ، فَمَتی ک انَ یَتَفَرَّغُ لِلنِّساءِ .

قالَ : فَلَمّا کانَ الْغَداهُ اءَمَرَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام بِفُسْطاطٍ فَضُرِبَ وَاءَمَرَ بِجَفْنَهٍ فیها مِسْکٌ کَثیرٌ وَجُعِلَ فیها نُورَهٌ ، ثُمَّ دَخَلَ لِیَطْلِیَ .

فَرُوِیَ : اءَنَّ بُرَیْرَ بْنَ خُضَیْرٍ الْهَمْدانی وَعَبْدَ الرَّحْمنِ بْنَ عَبْدِ رَبِّهِ الاَْنْصاری وَقَفا عَلی بابِ الْفُسْطاطِ لِیَطْلِیا بَعْدَهُ

متن عربی

نَصیرُ إِلَیْهِ ، فَوَاللّهِ ما هُوَ إِلاّ اءَنْ نَلْقی هؤُلاءِ الْقَوْمَ بِاءَسْیافِنا فَنُعالِجَهُمْ بِها ساعَهً ، ثُمَّ نُعانِقُ الْحُورَ الْعَیْنَ .

قالَ الرّاوی :

وَرَکِبَ اءَصْحابُ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ .

فَبَعَثَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام بُرَیْرا بْنَ خُضَیْرٍ فَوَعَظَهُمْ فَلَمْ یَسْمَعُوا وَذَکَّرَهُمْ فَلَمْ یَنْتَفِعُوا .

فَرَکِبَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام ناقَتَهُ - وَقیلَ : فَرَسَهُ- فَاسْتَنْصَتَهُمْ فَاءَنْصَتُوا .

فَحَمِدَ اللّهَ وَاءَثْنی عَلَیْهِ وَذَکَرَهُ بِما هُوَ اءَهْلُهُ ، وَ صَلّی عَلی مُحَمَّدٍ صلّی اللّه علیه و آله وَ عَلَی الْمَلائِکَهِ وَالاَْنْبیاءِ وَالرُّسُلِ ، وَاءَبْلَغَ فی الْمَقالِ .

ثُمَّ قالَ :

((تَبّا لَکُمُ اءَیَّتُهَا الْجَماعَهُ وَتَرْحا حینَ إِسْتَصْرَخْتُمُونا والِهینَ فَاءَصْرَخْناکُمْ مُوجِفینَ .

سَلَلْتُمْ عَلَیْنا سَیْفا لَنا فی ایمانِکُمْ .

ترجمه

مگر آنکه یک ساعت به شمشیرهای خویش با این قوم به کار جنگ کوشش بیاوریم و بعد از آن با حور العین هم آغوش خواهیم بود .

سخنرانی امام علیه السّلام در صبح عاشورا

راوی گوید : لشکر عنید عمر نحس پلید سوار شدند ، پس حضرت امام علیه السّلام ، بُریر بن خُضَیْر را اَشْقیا را موعظه نماید و آن مؤ من ناصح در مقابل آن گروه طالح شرط موعظه و نصیحت را به جا آورد ولی آنها گوش به نصایح او ندادند و ایشان را متذکّر ساخت ولی نفعی نبردند ؛ پس خود آن حضرت به نفس نفیس مقدّس بر شتر خویش و به قولی بر اسب خود سوار گردید و از ایشان بخواست که ساکت شوند ، پس ساکت شدند . آنگاه امام علیه السّلام حمد و ثنای الهی نمود و ذکر خدا به آنچه که ذات مقدّس حق را سزاوار است به جا آورد و بر ملائکه و انبیا و مُرسلین ، درود فرستاد و در

متن عربی

وَحَشَشْتُمْ عَلَیْنا نارا إِقْتَدَحْناها عَلی عَدُوِّنا وَعَدُوِّکُمْ .

فَاءَصْبَحْتُمْ اءُلَبّاً لاَِعْدائِکُمْ عَلی اءَوْلِیائِکُمْ بِغَیْرِ عَدْلٍ اءَفْشَوْهُ فیکُمُ وَلا اءَمَلٍ اءَصْبَحَ لَکُمْ فیهِمْ .

مَهْلا - لَکُمُ الْوَیْلاتُ - تَرَکْتُمُونا وَالسَّیْفُ مِشیَمٌ وَالْجَاءْشُ طامِنُ وَالرَّاءْی لَمّا یَسْتَحْصِفُ ، وَلکِنْ اءَسْرَعْتُم إِلَیْها کَطَیْرَهِ الذُّبابِ ، وَتَد اعَیْتُمْ إِلَیْها کَتَهافَتِ الْفَر اشِ .

فَسُحْقا لَکُمْ یا عَبیدَ الاُْمَّهِ ، وَشِذاذَ الاَْحْزابِ ، وَنَبَذَهَ الْکِتابِ ، ومُحَرِّفی الْکَلِمَ ، وَعَصَبَهَ الاَّْثامِ ، وَنَفَثَهَ الشَّیْطانِ ، وَمُطْفِیَ السُّنَنِ .

اءَهؤُلاءِ تَعْضُدُونَ ، وَعَنّا تَتَخاذَلُونَ ؟ !

اءَجَلْ وَاللّهِ غَدْرٌ فیکُمُ قَدیمٌ .

وَشَجَتْ إِلَیْهِ اءُصُولُکُمْ .

وَتَاءَزَّرَتْ عَلَیْهِ فُرُوعُکُمْ .

ترجمه

می کشیدید که آن شمشیر از خود ما در دست شما بود و شعله ور نمودید بر سوزانیدن ما آتشی را که ما خود بر سوزانیدن دشمنان خود و دشمنان شما ، افروخته بودیم . ای مردم ! شما جمع شده اید برای یاری و نصرت آنانکه اعدای شمایند (بنی اُمیّه ) و همراه شدید بر ضرر و هلاکت آن کسانی که فی الحقیقه دوستان و خیر خواهان شما بودند (اهل بیت علیهم السّلام ) با آنکه بنی امیّه هیچ عدل و دادی در میان شما واقع نساختند و هیچ گونه آرزوی شما را بر نیاوردند ؛ آرام باشید و پا از گلیم خود بیرون نگذارید . چندین وای بر شما باد ! ما را فرو گذاشتید و یاری ما را ترک نمودید در حالتی که هنوز شمشیرها از غلاف بیرون نیامده و دلها آرام است و راءی ها بر شعله ور شدن اثر جنگ استوار نگردیده بود . همانا خود به سوی فتنه شتافتید مانند مگسی که پرواز کند و از هر کرانه بر فساد گرد

متن عربی

فَکُنْتُمْ اءَخْبَثَ شَجَرٍ شَجا لِلنّاظِرِ وَاءُکْلَهٌ لِلْغاصِبِ .

اءَلا وَإِنَّ الدَّعِیَّ ابْنَ الَّدعِی قَدْ رَکَزَ بَیْنَ اثْنَتَیْنِ : بَیْنَ السِّلَّهِ وَالذِّلَهِ .

وَهَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّهُ .

یَاءْبَی اللّهُ لَنا ذلِکَ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَحُجُورٌ طابَتْ وَطَهُرَتْ وَاءُنُوفٌ حِمِیَّهٌ وَنُفُوسٌ اءَبِیَّهٌ : مِنْ اءَنْ تُؤْثِرَ طاعَهَ اللِّئامِ عَلی مَصارِعِ الْکِرامِ .

اءَلا وَإِنّی زاحِفٌ بِهذِهِ الاُْسْرَهِ مَعَ قِلَّهِ الْعَدَدِ وَخَذْلَهِ النّاصِرِ)) .

ثُمَّ اءَوْصَلَ کَلامَهُ علیه السّلام بِاءَبْیاتِ فَرْوَهَ بْنِ مُسَیْکِ الْمُرادی :

((فَإِنْ نَهْزِمْ فَهَزّامُونَ قِدْما

وَإِنْ نُغْلَبْ فَغَیْرُ مُغَلِّبینا

وَما إِنْ طِبُّنا جُبْنٌ وَلکِنْ

مَنایانا وَدَوْلَه آخَرینا

ترجمه

که آن را پرورش داده ، از آن تناول کند گلویش را سخت فرو گیر و اگر ستمکار از آن غاصبانه خورد بر ایشان گوارا شود . اینک عبید اللّه زنا زاده فرزند زنا زاده پا استوار نموده که من یکی از دو مطلب را اختیار نمایم : یکی کشته شدن و دیگری ذلیل او بودن ؛ اختیار ذلّت و خواری از سجیّه ما بسیار دور است نه آن را خدا و رسولش بر ما می پسندد و نه مؤ منان پاک دین و نه آن دامن ها که از لوث دنائت پاکیزه است و نه صاحبان همّت عالیه و نه آن نفوس که دریغ دارند و ترجیح نمی دهند فرمانبرداری نانجیبان را بر آنکه چون جوانمردان بزرگ همّت در میدان جنگ به مردانگی کشته گردند . آگاه باشید که من با این عشیره خویش با وجود یاران کم ، برای جنگ با شما آماده ام ؛ پس آن سرور مردان روزگار و فرزند حیدر کرّار وصل نمود کلام خود را به ابیات فروه بن مسیک مرادی : ((فَاِنْ نَهْزِمْ . . . )) ؛ یعنی هرگاه

متن عربی

إِذا مَا الْمَوْتُ رَفَّعَ عَنْ اءُناسٍ

کَلاکِلَهُ اءَناخَ بِآخِرینا

فَاءَفْنی ذلِکُمْ سَرَواتِ قَوْمی

کَما اءَفْنی الْقُرُون الاَْوَّلینا

فَلَوْ خِلْدَ الْمُلُوکُ إِذا خُلِدْنا

وَلَوْ بَقِیَ الْکِرامُ إِذاً بَقینا

فَقُلْ لِلشّامِتینَ بِنا : اءَفیقُوا

سَیَلْقیَ الشّامِتُونَ کَما لَقینا))

ثُمَّ قالَ :

((اءَیْمُ وَاللّهِ لا تَلْبَثُونَ بَعْدَها إِلاّ کَرَیْثِ ما یُرْکَبُ الْفَرَسُ حَتّی یَدُورَ بِکُمْ دَوْرَ الرَّحی وَتَقْلَقَ بِکُمْ قَلَقَ الْمِحْوَرِ ، عَهْدٌ عَهْدَهُ إِلَیَّ اءَبی عَنْ جَدّی ، فَاءَجْمَعُوا اءَمْرَکُمْ وَشُرَکاءَکُمْ ، ثُمَّ لا یَکُنْ اءَمْرُکُمْ عَلَیْکُمْ غُمَّهٌ ، ثُمَّ اقْضُو إِلَیَّ وَلا تُنْظِرُونَ .

إِنّی تَوَکَّلْتُ عَلَی اللّهِ رَبّی وَرَبِّکُمْ ، ما مِنْ دابَّهٍ إِلاّ هُوَ آخِذٌ بِناصِیَتها ، إِنَّ رَبّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ .

اءَللّهُمَّ احْبِسْ عَنْهُمْ قَطَرَ السَّماءِ ، وَابْعَثْ عَلَیْهِمْ

ترجمه

دچار مرگ گردیده اند . اگر پایندگی در دنیا مر پادشاهان را میسّر بودی ، البتّه ما نیز پایدار بودیم و چنانکه اگر بقاء مردمان کریم را ممکن باشد ، ما نیز در دنیا باقی بودیم ؛ پس به شماتت کنندگان بگو که از مستی غرور به خود آیند و از شماتت ما خود داری نمایند ؛ زیرا مرگی که ما را در بر گرفته ، آنها را نیز در بر خواهد گرفت . امام حسین علیه السّلام پس از خواندن این اشعار ، فرمود : به خدا سوگند ! پس از این فتنه که انگیزید و خون مرا به ناحق بریزید ، کامران نخواهید بود الاّ به اندازه آن مقدار که کسی بر اسب نشیند ، که دور زمانه بر شما دگرگون شود و روزگار مانند سنگ آسیا ، شما را به گردش آورد و چنان در اضطراب افکند که در سرگردانی مانند چرخی باشید که گرد محور خود بگردد و اینکه خبر

متن عربی

سِنینَ کَسِنَیْ یُوسُفَ .

وَسَلِّطْ عَلَیْهِمْ غُلامَ ثَقیفٍ یَسُومُهُمْ کَاءْسا مُصْبَرَهً .

فَإِنَّهُمْ کَذَّبُونا وَخَذَلُونا .

وَاءَنْتَ رَبُّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَإِلَیْکَ اءَنَبْنا وَإِلَیْکَ الْمَصیرُ)) .

ثُمَّ نَزَلَ علیه السّلام وَدَعا بِفَرَسِ رَسُولِ اللّهِصلّی اللّه علیه و آله اءَلْمُرْتَجِزِ ، فَرَکِبَهُ وَعَبّی اءَصْحابَهُ لِلْقِتالِ .

فَرُوِیَ عَنِ الْباقِرِ علیه السّلام : ((اءَنَّهُمْ کانُوا خَمْسَهً وَاءَرْبَعینَ فارِسا وَمِاءَهِ راجِلٍ)) . وَرُوِیَ غَیْرُ ذلِکَ .

قالَ الرّاوی : فَتَقَدَّمَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ وَرَمی نَحْوَ عَسْکَرِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام بِسَهْمٍ وَقالَ :

اشْهَدُوا لی عِنْدَ الاَْمیرِ : اءَنّی اءَوَّلُ مَنْ رَمی ، وَاءَقْبَلَتِ السِّهامُ مِنَ الْقَوْمِ کَاءَنَّهَا الْقَطْرُ .

فَقالَ علیه السّلام لاَِصْحابِهِ : ((قُومُوا رَحِمَکُمُ اللّهُ إِلَی الْمَوْتِ ، إِلَی الْمَوْتِ الَّذی لا بُدَّ مِنْهُ ، فَإِنَّ هذِهِ السِّهامُ رَسُلُ الْقَوْمِ إِلَیْکُمْ)) .

ترجمه

قحط و خشکسالی را مانند سالهای خشکسالی عصر حضرت یوسف علیه السّلام بر این مردم بگمار و جوان بنی ثقیفی را بر آنها مسلّط کن (مراد ((مُختار)) یا ((حَجّاج )) است ) که شرب ناگوار مرگ را به آنها بچشاند ؛ زیرا این مردم به ما دورغ گفتند و ترک یاری ما نمودند و تویی پروردگار ما و بر تو توکّل کردیم و به تو رو آورده ایم و بازگشت هر بنده ای به سوی تو خواهد بود . امام حسین علیه السّلام پس ادای این کلمات از مرکب پیاده شد و اسب خاص رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله را که مسمّی به ((مرتجز)) بود طلب فرمود و بر آن اسب سوار شد و به قصد جدال وعزم قتال قلیل ، لشکر خود را بیاراست . و از حضرت امام محمد باقر علیه السّلام منقول است که اصحاب آن جناب ،

متن عربی

فَاقْتَتَلُوا ساعَهً مِنَ النَّهارِ حَمْلَهً وَ حَمْلَهً ، حَتّی قُتِلَ مِنْ اءَصْحابِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام جَماعَهٌ .

قالَ : فَعِنْدَها ضَرَبَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام یَدَهُ عَلی لِحْیَتِهِ وَجَعَلَ یَقُولُ : ((إِشْتَدَّ غَضَبُ اللّهِ عَلَی الْیَهُودِ إِذْ جَعَلُوا لَهُ وَلَدا ، وَاشْتَدَّ غَضَبُهُ عَلَی النَّصاری إِذْ جَعَلُوهُ ثالِثَ ثَلاثَهٍ ، وَاشْتَدَّ غَضَبُهُ عَلَی الْمَجُوسِ إِذْ عَبَدُوا الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دُونَهُ ، وَاشْتَدَّ غَضَبُهُ عَلی قَوْمٍ اتَّفَقَتْ کَلِمَتُهُمْ عَلی قَتْلِ ابْنِ بِنْتِ نَبِیِّهِمْ . اءَما وَاللّهِ لا اءُج یبُهُمْ إِلی شَیْءٍ مِمّا یُریدُونَ حَتّی اءَلْقَی اللّهَ تَعالی وَاءَنَا مُخَضَّبٌ بِدَمی )) .

وَرُوِیَ عَنْ مَوْلانَا الصّادِقِ علیه السّلام اءَنَّهُ قالَ : ((سَمِعْتُ اءَبی یَقُولُ : لَمَّا الْتَقَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام وَ عُمَرُ بْنُ

متن عربی

((اءَما مِنْ مُغیثٍ یُغیثُنا لِوَجْهِ اللّهِ ، اءَما مِنْ ذابٍّ یَذُبُّ عَنْ حَرَمِ رَسُولِ اللّهِ)) .

قالَ : فَإِذَا الْحُرُّ بْنُ یَزیدَ الرّیاحی قَدْ اءَقْبَلَ عَلی عُمَرِ بْنِ سَعْدٍ ، فَقالَ لَهُ : اءَمُقاتِلٌ اءَنْتَ هذَا الرَّجُلَ ؟

فَقالَ : إِیْ وَاللّهِ قِتالاً اءَیْسَرُهُ اءَنْ تَطِیرَ الرُّؤُوسُ وَتَطِیحَ الاَْیْدی .

قالَ : فَمَضَی الْحُرُّ وَوَقَفَ مَوْقِفا مِنْ اءَصْحابِهِ وَاءَخَذَهُ مِثْلُ الاِْفْکِلْ .

فَقالَ لَهُ الْمُهاجِرُ بْنُ اءَوْسٍ : وَاللّهِ إِنَّ اءَمْرَکَ لَمُریبٌ ، وَلَوْ قیلَ : مَنْ اءَشْجَعُ اءَهْلِ الْکُوفَهِ لَما عَدَوْتُکَ ، فَما هذَا الَّذی اءَراهُ مِنْکَ ؟

فَقالَ : إِنّی وَاللّهِ اءُخَیِّرُ نَفْسی بَیْنَ الْجَنَّهِ وِالنّارِ ، فَوَاللّهِ لا اءَخْتارُ عَلَی الْجَنَّهِ شَیْئا وَلَوْ قُطِّعْتُ وَاءُحْرِقْتُ .

ثُمَّ ضَرَبَ فَرَسَهُ قاصِدا إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام وَیَدُهُ عَلی رَاءْسِهِ وَهُوَ یَقُولُ :

اءَللّهُمَّ إِنّی تُبْتُ إِلَیْکَ فَتُبْ عَلَیَّ ، فَقَدْ اءَرْعَبْتُ قُلُوبَ اءَوْلِیائِکَ وَاءَوْلادِ بِنْتِ نَبِیِّکَ .

ترجمه

پس آن حضرت لقای خدا را اختیار نمود و نصرت آسمان و کمک فرشتگان الهی را نپذیرفت . راوی گوید : پس از آن ، امام حسین علیه السّلام در مقابل لشکر کوفیان ، فریاد برآورد که آیا فریادرسی هست که از برای رضای پروردگار به فریاد ما برسد ؟ آیا کسی هست که از حرم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله ، شرّ دشمنان را دفع نماید ؟ راوی گوید : در این هنگام حُرّ بن یزید ریاحی رو به سوی عمرسعد پلید آورد و فرمود : آیا با این مظلوم جنگ خواهی کرد ؟ ! عمرسعد گفت : به خدا قسم ، جنگی خواهم نمود که آسانترین مرحله اش این باشد که سرها از بدنها به پرواز در آید و دستها

متن عربی

وَقالَ لِلْحُسَیْنُ علیه السّلام : جُعِلْتُ فِداکَ اءَنَا صاحِبُکَ الَّذی حَبَسَکَ عَنِ الرُّجُوعِ وَجَعْجَعَ بِکَ ، ما ظَنَنْتُ اءَنَّ الْقَوْمَ یَبْلُغُونَ بِکَ ما اءَری ، وَاءَنا تائِبٌ إِلَی اللّهِ ، فَهَلْ تَری لی مِنْ تَوْبَهٍ ؟

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((نَعَمْ یَتُوبُ اللّهُ عَلَیْکَ فَاءَنْزِلْ)) .

فَقالَ : اءَنَا لَکَ فارِسا خَیْرٌ مِنّی راجِلاً ، وَإِلَی النُّزُولِ یَصیرُ آخِرُ اءَمْری .

ثُمَّ قالَ : فَإِذا کُنْتُ

متن عربی

((اءَنْتَ الْحُرُّ - کَما سَمَّتْکَ اءُمُّکَ حُرّا- فِی الدُّنْیَا وَالاَّْخِرَهِ)) .

قالَ الرّاوی :

وَخَرَجَ بُرَیْرٌ بْنُ خُضَیْرٍ ، وَکانَ زاهِدا عابِدا ، فَخَرَجَ إِلَیْهِ یَزیدُ بْنُ مَعْقِل وَاتَّفَقا عَلَی الْمُباهَلَهِ إِلَی اللّهِ : فی اءَنْ یَقْتُلَ الْمُحِقُّ مِنْهُمَا الْمُبْطِلَ ، فَتَلاقَیا ، فَقَتَلَهُ بُرَیْرٌ .

وَلَمْ یَزَلْ یُقاتِلُ حَتّی قُتِلَ رَضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

قالَ الرّاوی :

وَخَرَجَ وَهْبٌ بْنُ حُبابِ (جَناحِ) الْکَلْبی ، فَاءَحْسَنَ فِی الْجلادِ وَبالَغَ فِی الْجِهادِ ، وَکانَ مَعَهُ امْرَاءَتُهُ وَوالِدَتُهُ ، فَرَجَعَ إِلَیْهِما وَقالَ :

یا اءُمّاهُ ، اءَرَضَیْتِ اءَمْ لا ؟

فَقالَتْ :

لا ، ما رَضَیْتُ حَتّی تُقْتَلَ بَیْنَ یَدَیِ الْحُسَیْنُ علیه السّلام .

ترجمه

در آن گیرو دار ، گروهی از شجاعان و دلیران اهل کوفه را به خاک هلاکت انداخت تا آنکه شربت شهادت نوشید و روح پاکش با حورالعین هم آغوش گردید . چون بدن مجروح حرّ را خدمت امام حسین علیه السّلام آوردند ، سِبْط خواجه لَوْلاک باکمال راءفت و ملاطفت ، خاک را از صورت او پاک نمود و فرمود : ((اءَنْتَ الْحُرُّ . . . )) ؛ تویی آزادمرد ، چنانکه مادرت تو را ((حرّ)) نام نهاده و تویی جوانمرد آزاد در دنیا و آخرت ! راوی گوید : بُریر بن خُضَیْر به قصد جهاد با اهل عناد ، بیرون دوید و او مردی پارسا و از جمله از زُهّاد و عُبّاد بود . پس یزیدبن مَعْقِل بدآیین ، برای مبارزه حرّ ، از لشکر عمرسعد لعین ، بیرون آمد . پس از ملاقات ، هر دو اتفاق بر این کردند که مباهله نمایند بر این نیّت که هر یک از ایشان که بر باطل است به دست آنکه بر

متن عربی

وَقالَتْ إِمْراءَتُهُ : بِاللّهِ عَلَیْکَ لا تَفْجَعْنی فی نَفْسِکَ .

فَقالَتْ لَهُ اءُمُّهُ :

یا بُنَیَّ اءُعْزُبْ عَنْ قَوْلِها وَارْجِعْ فَقاتِلْ بَیْنَ یَدَی إِبْنِ بِنْتِ نَبِیِّکَ تَنَلْ شَفاعَهَ جَدِّهِ یَوْمَ الْقِیامَهِ .

فَرَجَعَ ، وَلَمْ یَزَلْ یُقاتِلُ حَتّی قُطِعَتْ یَداهُ ، فَاءَخَذَتْ إِمْرَاءَتُهُ عَمُودا ، فَاءَقْبَلَتْ نَحْوَهُ وَهِیَ تَقُولُ : فِداکَ اءَبی وَاءُمّی قاتِلْ دُونَ الطَّیِّبِینَ حَرَمِ رَسُولِ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله ، فَاءَقْبَلَ لِیَرُدَّها إِلَی النِّساءِ ، فَاءَخَذَتْ بِثَوْبِهِ ، وَقالَتْ : لَنْ اءَعُودَ دُونَ اءَنْ اءَمُوتَ مَعَکَ .

فَقالَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((جُزیتُمْ مِنْ اءَهْلِ بَیْتی خَیْرا ، إِرْجِعی إِلَی النِّساءِ یَرْحَمُکِ اللّهُ)) ، فَانْصَرَفَتْ إِلَیْهُنَّ .

وَلَمْ یَزَلِ الْکَلْبی یُقاتِلُ حَتّی قُتِلَ ، رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

ثُمَّ خَرَجَ مُسْلِمٌ بْنُ عَوْسَجَهَ ، فَبالَغَ فی قِتالِ الاَْعْداءِ ، وَصَبَرَ عَلی اءَهْوالِ الْبَلاءِ ، حَتّی سَقَطَ إِلَی

ترجمه

خود گفت : آیا تو از من راضی شدی ؟ مادرش گفت : من از تو راضی نخواهم شد تا آنکه در حضور امام علیه السّلام کشته شوی .

زوجه اش نیز گفت : تو را به خدا سوگند می دهم مرا به عزای خودت منشان . مادرش گفت : ای فرزندم ! به سخن او گوش مده و از راءی همسرت کناره جستن را اَوْلی بدان و به سوی میدان برگرد تا در حضور پسر دختر پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله کشته شوی که در روز قیامت به شفاعت جدّ بزرگوار او برسی ؛ پس ((وهب )) رو به میدان بلا آورده و جنگ جانانه نمود تا آنکه دستهایش از بدن جدا گردید .

در این هنگام همسر او عمودی برداشت و به یاری ((وهب )) شتافت در حالی

متن عربی

الاَْرْضِ وَبِهِ رَمَقٌ ، فَمَشی إِلَیْهِ الْحُسَیْنُ علیه السّلام وَمَعَهُ حَبیبٌ بْنُ مُظاهِرٍ .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام : ((رَحِمَکَ اللّهُ یا مُسْلِمُ ، فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَمِنْهُمُ مَنْ یَنْتَظِرُ وَما بَدَّلُوا تَبْدیلاً)) .

وَدَنا مِنْهُ حَبیبٌ ، فَقالَ : عَزَّ عَلَیَّ مَصْرَعُکَ یا مُسْلِمُ اءَبْشِرْ بِالْجَنَّهِ .

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ قَوْلاً ضَعیفا : بَشَّرَکَ اللّهُ بِخَیْرٍ .

ثُمَّ قالَ لَهُ حَبیبٌ :

لَوْلا اءَنَّنی اءَعْلَمُ اءَنّی فِی الاَْثَرِ لاََحْبَبْتُ اءَنْ تُوصِیَ إِلَیَّ بِکُلِّ ما اءَهَمَّکَ .

فَقالَ لَهُ مُسْلِمٌ : فَإِنّی اءُوصیکَ بِهذا - وَاءَشارَ بِیَدِهِ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام فَقاتِلْ دُونَهُ حَتّی تَمُوتَ .

فَقالَ لَهُ حَبیبٌ : لاََنْعُمَنَّکَ

متن عربی

فَقاتَلَ قِتالَ الْمُشْتاقینَ إِلَی الْجَزاءِ وَبالَغَ فی خِدْمَهِ سُلْطانِ السَّماءِ حَتّی قَتَلَ جَمْعا کَثیرا مِنْ حِزْبِ ابْنِ زِیادٍ ، وَجَمَعَ بَیْنَ سَدادٍ وَجِهادٍ .

وَکانَ لا یَاءْتی إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام سَهْمٌ إِلا اتَّقاهُ بِیَدِهِ وَلا سَیْفٌ إِلاّ تَلَقّاهُ بِمُهْجَتِهِ .

فَلَمْ یَکُنْ یَصِلُ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام سُوءٌ ، حَتّی اءُثْخِنَ بِالْجِراحِ .

فَالْتَفَتَ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام وَقالَ :

یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ اءَوْفَیْتُ ؟

قالَ :

((نَعَمْ ، اءَنْتَ ؟ اءَمامی فِی الْجَنَّهِ ، فَاقْرَاءْ رَسُولَ اللّهِ صلّی اللّه علیه و آله عَنِّی السَّلامَ وَاعْلَمْ اءَنّی فِی الاَْثَرِ)) .

فَقاتَلَ حَتّی قُتِلَ رَضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

ترجمه

پس ((عمرو)) همچون شیرشکار در میان گروه نابکار ، در افتاد و مشتاقانه همچو عاشقان بی باک ، مردانه و چالاک ، به امید ثواب روز جزاء و به قصد خدمتگذاری سلطان سماء ، یک و تنها ، خویش را به دریای لشکر دشمن زد و جمعی از نیروهای ابن زیاد غدار را به دار البوار فرستاد . آن بزرگوار گاهی با تیغ زبان ، زیان آن گروه بی ایمان را منع می نمود و آنها را به نصایح مشفقانه موعظه می فرمود و گاهی هم به کار جنگ مشغول بود و هیچ تیری به جانب امام علیه السّلام پرتاب نمی شد مگر اینکه آن تیر را به دست خود می گرفت و هیچ شمشیری به سوی امام فرود نمی آورد مگر آکه به تن و جان خویش آن را می خرید و تا جان در بدن داشت خود را سپر بلاگردان امام مظلومان سیدالشهداء وارد نگردید تا آنکه از کثرت جراحات ، ضعف بدن آن بزرگوار مستولی گردید . پس نگاه مشتاقانه ای

متن عربی

ثُمَّ بَرَزَ جَوْنٌ مَوْلی اءَبی ذَرٍّ ، وَکانَ عَبْدا اءَسْودَ .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام :

((اءَنْتَ فی إِذْنٍ مِنّی ، فَإِنَّما تَبَعْتَنا طَلَبا لِلْعافیَهِ ، فَلا تَبْتَلْ بِطَریقِنا .

فَقالَ : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ اءَنَا فِی الرَّخاءِ اءَلْحَسُ قِصاعَکُمْ وَفِی الشِّدَّهِ اءَخْذُلُکُمْ .

وَاللّهِ إِنَّ ریحی لَمُنَتْنٌ وَإِنَّ حَسَبی لَلَئیمٌ وَلَوْنی لاََسْوَدُ ، فَتَنَفَّسْ عَلَیَّ بِالْجَنَّهِ ، فَیَطیبَ ریحی وَیَشْرُفَ حَسَبی وَیَبیضّ وَجْهی ، لا وَاللّهِ لا اءُفارِقُکُمْ حَتّی یَخْتَلِطَ هذَا الدَّمُ الاَْسْوَدُ مَعَ دِمائِکُمْ . ثُمَّ قاتَلَ حَتّی قُتِلَ ، رَضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

ثُمَّ بَرَزَ عَمْرُ بْنُ خالِدٍ الصَّیْداوی ، فَقالَ لِلْحُسَیْنِ :

یا اءَبا عَبْدِ اللّهِ ، جُعِلْتُ فِداکَ قَدْ هَمَمْتُ اءَنْ اءَلْحَقَ بِاءَصْحابِکَ ، وَکَرِهْتُ اءَنْ اءَتَخَلَّفَ فَاءَراکَ وَحیدا فَریدا بَیْنَ اءَهْلِکَ قَتیلاً .

فَقالَ لَهُ الْحُسَیْنُ علیه السّلام :

ترجمه

عمرو بن قرظه جنگ را ادامه داد تا اینکه شربت شهادت سرکشید و به سرای دیگر پرکشید . پس از او ، ((جون )) مولای ابوذر که غلامی سیاه بود شرفیاب حضور سیّدالشهدا گردید و اذن جهاد طلبید . آن حضرت فرمود : به هر جا که خواهی برو ؛ زیرا تو با ما آمده ای برای طلب عافیت ، چون قدم در میدان جنگ نهادی حالا در راه ما خود را در آتش بلا میفکن . ((جون )) عرض نمود : یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ ! من در زمان خوشی و هنگام آسایش ، کاسه لیس خوان نعمتت بودم اکنون که هنگام سختی و دشواری است چگونه توانم شما را تنها گذاشته و بروم ؟ ! به خدا سوگند که رایحه من بد و حَسَبم پست و رنگم سیاه است ، اینکه بر من منّت گذار

متن عربی

((تَقَدَّمْ فَإِنّا لاحِقُونَ بِکَ عَنْ ساعَهٍ)) .

فَتَقَدَّمَ فَقاتَلَ حَتّی قُتِلَ رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

قالَ الرّاوی :

وَجاءَ حَنْظَلَهُ بْنُ سَعْدِ الشَّبامی ، فَوَقَفَ بَیْنَ یَدَیِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام یَقیهِ السِّهامَ وَالسُّیُوفَ وَالرِّماحَ بِوَجْهِهِ وَنَحْرِهِ .

وَاءَخَذَ یُنادی :

یا قَوْمِ إِنّی اءَخافُ عَلَیْکُمْ مِثْلَ یَوْمِ الاَْحْزابِ مِثْلَ دَاءْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَعادٍ وَثَمُودَ وَالَّذینَ مِنْ بَعْدِهِمْ ، وَمَا اللّهُ یُریدُ ظُلْما لِلْعِبادِ .

وَیا قَوْمِ إِنّی اءَخافُ عَلَیْکُمْ مِثْلَ یَوْمَ التَّنادِ ، یَوْمَ تَولُّونَ مُدْبِرینَ ما لَکُمْ مِنَ اللّهِ مِنْ عاصِمٍ ، یا قَوْمِ لا تَقْتُلُ حُسَیْنا فَیَسْحِتُکُمُ اللّهُ بِعَذابٍ وَقَدْ خابَ مَنِ افْتَری .

ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام وَقالَ :

اءَفَلا نَرُوحُ إِلی رَبِّنا وَنَلْحَقُ بِاءَصْحابِنا ؟

ترجمه

حضرت سیّدالشهداء علیه السّلام به او فرمود : قدم به میدان بِنِه که ما نیز پس از ساعتی دیگر ، به شما ملحق خواهیم شد . پس آن مخلص پاک دین در مقابل لشکر کین ، آمد و جهاد نمود تا گوی شهادت ربود . رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ . راوی گوید : حنظله بن اسعد شامی - رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ - در مقابل نور دیده رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و قرَّه العین بتول ، بایستاد و هر چه تیر و نیزه و شمشیر به سوی آن حضرت می آمد ، صورت و گردن خود را در مقابل باز می داشت و آنها را به دل و جان در راه حسین علیه السّلام خریدار بود و به آواز بلند فریاد می زد و آیات قرآن را تلاوت می نمود : (( . . . یا قَوْمِ إِنّی . . . ))(19) ؛ ای قوم من ! بر شما می ترسم

متن عربی

فَقالَ لَهُ :

بَلی رُحْ إِلی ما هُوَ خَیْرٌ لَکَ مِنَ الدُّنْیا وَما فیها وَإِلی مُلْکٍ لا یَبْلی )) .

فَتَقَدَّمَ ، فَقاتَلَ قِتالَ الاَْبْطالِ ، وَصَبَرَ عَلَی احْتِمالِ الاَْهْوالِ ، حَتّی قُتِلَ ، رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

قالَ : وَحَضَرَتْ صَلاهُ الظُّهْرِ ، فَاءَمَرَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام زُهَیْرا بْنَ الْقَیْنِ وَسَعیدا بْنَ عَبْدِ اللّهِ الْحَنَفیّ اءَنْ یَتَقَدَّما اءَمامَهُ بِنِصْفِ مَنْ تَخَلَّفَ مَعَهُ ، ثُمَّ صَلّی بِهِمْ صَلاهَ الْخَوْفِ .

فَوَصَلَ إِلَی الْحُسَیْنِ علیه السّلام سَهْمٌ ، فَتَقَدَّمَ سَعیدٌ بْنُ عَبْدِ اللّهِ الْحَنَفِیّ ، وَوَقَفَ یَقیهِ بَنْفْسِهِ ما زالَ ، وَلا تَخَطّی حَتّی سَقَطَ إِلَی الاَْرْضِ وَهُوَ یَقُولُ :

اءَللّهُمَّ الْعَنْهُمْ لَعْنَ عادٍ وَثَمُودَ .

اءَللّهُمَّ اءَبْلِغْ نَبِیَّکَ عَنِّی السَّلامَ ، وَاءَبْلِغْهُ ما لَقیتُ مِنْ اءَلَمِ الْجِراحِ ، فَإِنّی اءَرَدْتُ ثَوابَکَ فی نُصْرَهِ ذُرِّیَّهِ نَبِیِّکَ .

ترجمه

پس از موعظه ، ملتفت کعبه مراد و امام عِباد ، گردید وعرض نمود : آیا وقت آن نشده که به سوی پروردگار خود رویم و به برادران خویش ملحق شویم ؟ سیّدالشهداء علیه السّلام در جواب آن یار با وفا ، فرمود : بلی ، برو به سوی آنچه که از دنیا ومافیها برای تو بهتراست و به سوی سلطنت آخرت که هرگز آن را زوال و نابودی نباشد . پس حنظله بن اسعد چون شیر شکار ، قدم در مِضْمار کارزار نهاد و جنگ پهلوانان را پیشنهاد خاطره های سعادتمند خود ساخت و شکیبایی را بر ترسهای بلا ، شعار خویش نمود تا آنکه به دست فرقه اَشْقِیا به شهادت نائل آمد .

برگزاری نماز ظهر عاشورا

راوی گوید : وقت نماز ظهر رسید ، حضرت امام علیه السّلام زُهیر بن قین و سعیدبن عبداللّه

متن عربی

ثُمَّ قَضی نَحْبَهُ رِضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ ، فَوُجِدَ بِهِ ثَلاثَهَ عَشَرَ سَهْما سِوی ما بِهِ مِنْ ضَرْبِ السُّیُوفِ وَطَعْنِ الرِّماحِ .

قالَ الرّاوی :

وَتَقَدَّمَ سُوَیْدٌ بْنُ عَمْرو بْنِ اءَبِی الْمُطاعِ ، وَکانَ شَریفاً کَثیرَ الصَّلاهِ ، فَقاتَلَ قِتَالَ الاَْسَدِ الْباسِلِ ، وَبالَغَ فِی الصَّبْرِ عَلَی الْخَطَبِ النّازِلِ ، حَتّی سَقَطَ بَیْنَ الْقَتْلی وَقَدْ اءُثْخِنَ بِالْجِر احِ ، ولَمْ یَزَلْ کَذلِکَ وَلَیْسَ بِهِ حِراکٌ حَتّی سَمِعَهُمْ یَقُولُونَ : قُتِلَ الْحُسَیْنُ ، فَتَحامَلَ وَاءَخْرَجَ مِنْ خُفِّهِ سِکّینا ، وَجَعَلَ یُقاتِلُهُمْ بِها حَتّی قُتِلَ ، رَضْوانُ اللّهِ عَلَیْهِ .

قالَ : وَجَعَلَ اءَصْحابُ الْحُسَیْنِ علیه السّلام یُسارِعُونَ إِلَی الْقَتْلِ بَیْنَ یَدَیْهِ ، وَکانُوا کَما قیلَ :

1 - قَوْمٌ إِذا نُودُوا لِدَفْعِ مُلِمَّهٍ

وَالْخَیْلُ بَیْنَ مُدَعِّسٍ

متن عربی

1 - لُبِسُوا الْقُلُوبَ عَلَی الدُّرُوعِ کَاءَنَّهُمْ

یَتَهافَتُونَ إِلی ذِهَابٍ الاَْنْفُسِ

فَلَمّا لَمْ یَبْقَ مَعَهُ سِوی اءَهْلِ بَیْتِهِ ، خَرَجَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السّلام - وَکانَ مَنْ اءَصْبَحِ النّاسِ وَجْهاً [وَاءَحْسَنِهِمْ خُلْقا]- فَاسْتَاءْذَنَ اءَباهُ فِی الْقِتالِ ، فَاءَذِنَ لَهُ .

ثُمَّ نَظَرَ إِلَیْهِ نَظَرَ آیسٍ مِنْهُ ، وَاءَرْخی علیه السّلام عَیْنَیْهُ وَبَکی .

ثُمَّ قالَ : ((اءَللّهُمَّ اشْهَدْ ، فَقَدْ بَرَزَ إِلَیْهِمْ غُلامٌ اءَشْبَهُ النّاسِ خَلْقا وَخُلُقا وَمَنْطِقا بِرَسُولِکَ صلّی اللّه علیه و آله ، وَکُنّا إِذَا اشْتَقْنا إِلی نَبِیِّکَ نَظَرْنا إِلَیْهِ)) .

فَصاحَ وَقالَ : ((یابْنَ سَعْدٍ قَطَعَ اللّهُ رَحِمَکَ کَما قَطَعْتَ رَحِمی )) .

فَتَقَدَّمَ علیه السّلام نَحْوَ الْقَوْمِ ، فَقاتَلَ قِتالاً شَدیدا وَقَتَلَ جَمْعا کَثیرا .

ترجمه

1 - در حالتی که لشکر دشمن دو فرقه باشند ، فرقه ای با نیزه های افراشته روی آورند و فرقه ای دیگر صف آراسته شده بیایند ، آن یاران باوفا بدون هیچ واهمه و خوف ، دلهای قوی را چو آهن گویا که بر روی زره می پوشند ، و مانند پروانه ، خود را بر آتش بلا می افکنند و در دادن جانهای خویش بی اختیارند . خلاصه ، چون همه یاران و اصحاب امام شربت شهادت نوشیدند و مقتول اَشْقیا گشتند و کسی از اصحاب باقی نماند مگر اهل بیت و خویشان آن حضرت ، پس فرزند دلبند امام مستمند و نوجوان رشید آن مظلوم وحید که نام نامیش علی بن الحسین بود و در صباحت منظرگوی سبقت از همه خلق ربوده و در زمانه بی عدیل و بی نظیر بود ، اذن جهاد از پدر بزرگوار درخواست نمود ، پدر نیز اذنش بداد ؛ پس نظر حسرت

متن عربی

ثُمَّ رَجَعَ إِلی اءَبیهِ وَقالَ : یا اءَبَتِ ، اءَلْعَطَشُ قَدْ قَتَلَنی ، وَثِقْلُ الْحَدیدِ قَدْ اءَجْهَدَنی ، فَهَلْ إِلی شَرْبَهٍ مِنْ الْماءِ سَبیلٌ ؟

فَبَکَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام وَقالَ : ((واغَوْثاهُ ، یا بُنَیَّ قاتِلْ قَلیلاً ، فَما اءَسْرَعَ ما تَلْقی جَدَّکَ مُحَمَّدا علیه السّلام ، فَیَسْقیکَ بِکَاءْسِهِ الاَْوْفی شَرْبَهً لا تَظْمَاءُ بَعْدَها اءَبَدا)) .

فَرَجَعَ علیه السّلام إِلی مَوْقِفِ النِّزالِ ، وَقاتَلَ اءَعْظَمَ الْقِتالِ ، فَرَماهُ مُنْقِذُ بْنُ مُرَّهِ الْعَبْدی بِسَهْمٍ فَصَرَعَهُ ، فَنادی : یا اءَبَتاهُ عَلَیْکَ مِنِّی السَّلامُ ، هذا جَدّی یَقْرَؤُکَ السَّلامُ وَیَقُولُ لَکَ : عَجِّلِ الْقُدُومَ عَلَیْنا ، ثُمَّ شَهَقَ شَهْقَهً فَماتَ .

فَجاءَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام حَتّی وَقَفَ عَلَیْهِ ، وَوَضَعَ خَدَّهُ عَلی خَدِّهِ وَقالَ :

((قَتَلَ اللّهُ قَوْما قَتَلُوکَ ، ما اءَجْراءَهُمْ عَلَی اللّهِ

متن عربی

قالَ الرّاوی : وَخَرَجَتْ زَیْنَبُ إِبْنَهُ عَلِیٍّ تُنادی : یا حَبیباهُ یَابْنَ اءَخاهُ ، وَجاءَتْ فَاءَکَبَّتْ عَلَیْهِ .

فَجاءَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام فَاءَخَذَها وَرَدَّها إِلَی النِّساءِ .

ثُمَّ جَعَلَ اءَهْلُ بَیْتِهِ یَخْرُجُ مِنْهُمُ الرَّجُلُ بَعْدَ الرَّجُلِ ، حَتّی قَتَلَ الْقَوْمُ مِنْهُمْ جَماعَهً ، فَصَاحَ الْحُسَیْنُ علیه السّلام فی تِلْکَ الْحالِ : صَبْرا یا بَنی عُمُومَتی ، صَبْرا یا اءَهْلَ بَیْتی صَبْرا ، فَوَاللّهِ لا رَاءَیْتُمْ هَوانا بَعْدَ هذَا الْیَوْمِ اءَبَدا .

قالَ الرّاوی : وَخَرَجَ غُلامٌ کَاءَنَّ وَجْهَهُ شِقَّهَ قَمَرٍ ، فَجَعَلَ یُقاتِلُ ، فَضَرَبَهُ ابْنُ فُضَیْلٍ الاَْزْدی عَلی رَاءْسِهِ ، فَفَلَقَهُ ، فَوَقَعَ الْغُلامُ لِوَجْهِهِ وَصاحَ : یا عَمّاهُ .

فَجَلَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام کَما یَجْلِی الصَّقْرُ ، وَشَدَّ شِدَّهَ لَیْثٍ اءُغْضِبَ ، فَضَرَبَ ابْنَ فُضَیْلٍ بِالسَّیْفِ ، فَاتَّقاها بِساعِدِهِ فَاءَطَنَّها مِنْ لَدُنِ الْمِرْفَقِ ، فَصاحَ صَیْحَهً سَمِعَهُ اءَهْلُ الْعَسْکَرِ ، فَحَمَلَ اءَهْلُ الْکُوفَهِ لِیَسْتَنْقِذُوهُ ، فَوَطَاءَتْهُ الْخَیْلُ حَتّی هَلَکَ .

ترجمه

راوی گوید : در این هنگام زینب خاتون صلّی اللّه علیه و آله از خیمه بیرون دوید در حالتی که ندا می کرد : یا حَبیباهُ یَابْنَ اءَخاهُ ! پس آن مخدّره آمد و خود را بر روی بدن پاره پاره علی اکبر افکند ، امام حسین علیه السّلام تشریف آورد و خواهر را از روی جنازه علی اکبر بلند کرد به نزد زنان برگردانید .

پس از آن یکایک مردان اهل بیت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یکی بعد از دیگری روانه میدان گردیدند تا آنکه جماعتی از ایشان به دست آن بدکیشان به درجه رفیع شهادت رسیدند . پس حضرت سیدالشهداء علیه السّلام آواز به صیحه و فریاد بلند نمود و فرمود : ای

متن عربی

قالَ : وَانْجَلَتِ الْغَبْرَهُ ، فَرَاءَیْتُ الْحُسَیْنَ علیه السّلام قائِما عَلی رَاءْسِ الْغُلامِ وَهُوَ یَفْحَصُ بِرِجْلِهِ ، وَالْحُسَیْنُ علیه السّلام یَقُولُ : ((بُعْدا لِقَوْمٍ قَتَلُوکَ ، وَمَنْ خَصَمَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ فیکَ جَدُّکَ)) .

ثُمَّ قالَ : عَزَّ وَاللّهِ عَلی عَمِّکَ اءَنْ تَدْعُوهُ فَلا یُجیبُکَ ، اءَوْ یُجیبُکَ فَلا یَنْفَعُکَ صَوْتُهُ ، هذا یَوْمٌ وَاللّهِ کَثُرَ واتِرُهُ وَقَلَّ ناصِرُهُ)) .

ثُمَّ حَمَلَ الْغُلامَ عَلی صَدْرِهِ حَتّی اءَلْقاهُ بَیْنَ الْقَتْلی مِنْ اءَهْلِ بَیْتِهِ .

قالَ الرّاوی :

وَلَمّا رَاءَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام مَصارِعَ فِتْیانِهِ وَاءَحِبَّتِهِ

متن عربی

بابِ الْخَیْمَهِ وَقالَ لِزَیْنَبَ : ((ناوِلینی وَلَدِی الصَّغیر حَتّی اءُوَدِّعَهُ)) .

فَاءَخَذَهُ وَاءَوْمَاءَ إِلَیْهِ لِیُقَبِّلَهُ ، فَرَماهُ حَرْمَلَهُ بْنُ الْکاهِلِ بِسَهْمٍ ، فَوَقَعَ فی نَحْرِهِ فَذَبَحَهُ . فَقالَ لِزَیْنَبَ : ((خُذیهِ)) .

ثُمَّ تَلْقَی الدَّمَ بِکَفَّیْهِ حَتّی إِمْتَلاََتا ، وَرَمی بِالدَّمِ نَحْوَ السَّماءِ وَقالَ :

((هَوِّنْ عَلَیَّ ما نَزَلَ بی ، إِنَّهُ بِعَیْنِ اللّهِ)) .

قالَ الْباقِرُ علیه السّلام : ((فَلَمْ یَسْقُطْ مِنْ ذلِکَ الدَّمِ قَطْرَهٌ إِلَی الاَْرْضِ ! )) .

قالَ الرّاوی : وَاشْتَدَّ الْعَطَشُ بِالْحُسَیْنِ علیه السّلام ، فَرَکَبَ الْمُسَنّاهُ یُرِیدُ الْفُراتَ ، وَالْعَبّاسُ اءَخُوهُ بَیْنَ یَدَیْهِ ، فَاعْتَرَضَتْهُما خَیْلُ ابْنُ سَعْدٍ .

فَرَمی رَجُلٌ مِنْ بَنِی دَارِمِ الْحُسَیْنَ علیه السّلام بِسَهْمٍ فَاءَثْبَتَهُ فی حَنَکِهِ الشَّریفِ . فَانْتَزَعَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ السَّهْمَ وَبَسَطَ یَدَیْهِ تَحْتَ حَنَکِهِ حَتّی امْتَلاََتْ ر احَتاهُ مِنَ الدَّمِ ، ثُمَّ رَمی بِهِ وَقالَ :

ترجمه

امیدوار شود به ثوابها و اجری که در نزد خدای تعالی موجود است ؟

شهادت حضرت علی اصغر

پس زنان حرم و دختران محترم رسول اکرم صداها به ناله و گریه بلند نمودند . آن حضرت با دل پر از حسرت ، به سوی خیمه رجعت نمود و زینب خاتون علیهاالسّلام را فرمود که فرزند دلبند صغیر مرا بیاور تا با او وداع نمایم و چون او را آورد ، امام مظلوم طفل معصوم را گرفت و همین که خواست از راه راءفت و کمال مرحمت خم شده او را ببوسد ، حرمله بن کاهل اسدی پلید - لَعَنَهُ اللّهُ - از خدا حیا ننمود تیری به جانب آن نوگل بوستان احمدی انداخت که تیر به گلوی نازک آن طفل معصوم اصابت نمود به طوری که گویا گلو را ذبح نمایند ، گوش

متن عربی

((اءَللّهُمَّ إِنّی اءَشْکُو إِلَیْکَ ما یَفْعَلُ بِابْنِ بِنْتِ نَبِیِّکَ)) .

ثُمَّ اقْتَطَعُوا الْعَبّاسَ عَنْهُ ، وَاءَحاطُوا بِهِ مِنْ کُلِّ جانِبٍ وَمَکانٍ ، حِتّی قَتَلُوهُ قَدَّسَ اللّهُ رُوحَهُ ، فَبَکَی الْحُسَیْنُ علیه السّلام بُکاءً شَدیدا ، وَفی ذلِکَ یَقُولُ الشّاعِرُ :

اءَحَقُّ النّاسِ اءَنْ یُبْکی عَلَیْهِ

فَتیً اءَبْکَی الْحُسَیْنَ بِکَرْبَلاءِ

اءَخُوهُ وَابْنُ والِدِهِ عَلِیٍّ

اءَبُو الْفَضْلِ الْمُضَرَّجُ بِالدِّماءِ

وَمَنْ واساهُ لا یَثْنیهِ شَیْءٌ

وَجادَلَهُ عَلی عَطَشٍ بِماءٍ

قالَ الرّاوی :

ثُمَّ اءَنَّ الْحُسَیْنَ علیه السّلام دَعَا النّاسَ إِلَی الْبِرازِ ، فَلَمْ یَزَلْ یَقْتُلُ کُلَّ مَنْ بَرَزَ إِلَیْهِ ، حَتّی قَتَلَ مَقْتَلَهً عَظیمَهً ، وَهُوَ فی ذلِکَ یَقُولُ :

اءلْقَتْلُ اءَوْلی مِنْ رُکُوبِ الْعارِ

وَالعارُ اولی

متن عربی

قالَ بَعْضُ الرُّواهِ :

وَاللّهِ ما رَاءَیْتُ مَکْثُورا قَطُّ قَدْ قُتِلَ وُلْدُهُ وَاءَهْلُ بَیْتِهِ وَاءَصْحابُهُ اءَرْبَطَ جَاءْشا مِنْهُ ، وَإِنَّ الرِّجالَ کانَتْ لَتَشِدُّ عَلَیْهِ فَیَشِدُ عَلَیْها بِسَیْفِهِ فَتَنْکَشِفُ عَنْهُ انْکِشافَ الْمِعْزی اذا شَدَّ فیهَا الذَّئْبُ .

وَلَقَدْ کانَ یَحْمِلُ فیْهِمْ ، وَ قَدْ تَکَمَّلُوا ثَلاثینَ اءَلْفا ، فَیُهْزَمُونَ بَیْنَ یَدَیْهِ کَاءَنَّهُمُ الْجَرادُ الْمُنْتَشِرُ ، ثُمَّ یَرْجِعُ إِلی مَرْکَزِهِ وَ هُوَ یَقُولُ : ((لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلاّ بِااللّهِ الْعَلِیَّ الْعَظیمِ)) .

قالَ الرّاوی :

وَلَمْ یَزَلْ عَلَیْهِالْسلام یُقاتِلُهُمْ حَتّی حالُوا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ رَحْلِهِ .

فَصاحَ بِهِمْ :

((وَیْحَکُمْ یا شیعزهَ آل اءبی سُفْیانَ ، إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دینُ وَُکْنُتْم لا تَخافُونَ الْمَعادِ فَکُونُوا اءحْرارا فی دُنْیاکُمْ هذِهِ وَ ارْجِعُوا إِلی اءَحْسابِکُمْ إِنْ کُنتُمْ عَرَبا کَما تَزْعُمُونَ)) .

ترجمه

خلاصه ، بعضی از راویان اخبار در بیان شجاعت آن فرزند حیدر کرار ، تعجب خود را چنین اظهار نموده اند که به خدا سوگند ، هرگز ندیدم کسی را که دچار لشکر بسیار گردیده و دشمنان بی شمار او را در میان احاطه نموده باشند با آنکه فرزندان و اهل بیت و اصحاب او شربت مرگ نوشیده و به دست دشمنن مقتول گردیده باشند که قوی دل تر باشد از حسین بن علی علیه السلام . در این حال بود که مردان کارزار بر آن جناب حمله آوردند ، پس آن حضرت نیز با شمشیر تیز به آنها حمله نمود ، چنان حمله ای که از ضربت شمشیر آتشبارش بر روی هم می ریختند و صف ها را می شکافتند مانند آنکه گرگی بی باک در میان گله بزها ، به خشمناکی در افتد و حمله بر آن منافقان سنگدل

متن عربی

قالَ فَناداهُ شِمْرُ : ما تَقُولُ یَابْنَ فاطِمَهَ

قالَ : ((اءَقُولُ : اءَنَا الَّذی اءُقاتِلُکُمْ وَ تُقاتِلُونَنی وَ النَّساءُ لَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُناحُ فَاْمنَعُوا عُتاتَکُمْ وَ جُهّالَکُمْ وَ طُغاتَکُمْ مِنَ التَّعَرُّضِ لِحَرَمی ما دُمْتُ حَیّا))

فَقالَ شِمْرُ : لَعنَه اللّه لَکَ ذلِکَ یَابْنَ فاطِمَهَ وَ قَصَدُوهُ بِالْحَرْبِ فَجَعَلَ یَحْمِلُ عَلَیْهِمْ وَ یَحْمِلُونَ عَلَیْهِ ، وَ هُوَ مَعَ ذلِکَ یَطْلُبُ شَرْبَهً مِنْ ماءٍ فَلا یَجِدْی حَتّی أَصابَهُ اثْنَتانِ وَ سَبْعُونَ جِراحَهً فَوَقَفَ یَسْتَر یحُ ساعَهً وَ قَدْ ضَعُفَ عَنِ الْقِتالِ فَبَیْنَما هُوَ واقِفُ إِذْ أَتاهُ حَجَرُ ، فَوَقَعَ عَلی جَبْهَتِهِ فَأَخَذَ الثَّوْبَ لِیَمْسَحَ الدَّمَ عَنْ جَبْهَتِهِ فَأَتاهُ سَهْمُ مَسْمُومُ لَهُ ثَلاثَ شُعَبٍ فَوَقَعَ عَلی قَلْبِهِ ، فَقالَ عَلَیهِالْسلام : ((بِسْمِ اللّه

متن عربی

فَکُلّما أَتاهُ رَجُلُ انْصَرَفَ عَنْهُ ، کَراهیهً أَنْ یَلْقَی اللّه بِدَمِهِ حَتّی جاءَهُ رَجُلُ مِنْ کِنْدَهَ یُقالُ لَهُ مالِکُ بْنُ الَّنسْرِ- لَعَنَهُ اللّهُ ، فَشَتَمَ الْحُسَیْنَ ع وَ ضَرَبَهُ عَلی رأُسِهِ الشَّریفِ بِالسَّیْفِ ، فَقَطَعَ اْلبُرْنُسَ وَ وَصَل ز السَّیْفُ إِلی رَأْسِهِ وَ امْتَلاَ الْبُرْنُسُ دَماً . قالَ الرّاوی فَاسْتَدْعَی الْحُسَیْنُ ع بِخِرْقَهٍ فَشَدَّ بِها رَأْسَهُ ، وَ اسْتَدْعَی بِقَلَنْسُوَهٍ فَلَبِسَها وَ اعْتَمَّ عَلَیْها فَلَبِثُوا هُنَیْئَهً ثُمَّ عادُوا إِلَیْهِ وَ أَحاُطوا بِهِ .

فَخَرَجَ عَبْدُ اللّه بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلی ع - وَ هُوَ غُلامُ لَمْ یُراهِقْ مِنْ عِنْدِ النَّساءِ ، فَشَدَّ حَتّی وَقَفَ إِلی جَنْبِ الْحُسَیْنِ ع ، فَلَحِقَتْهُ زَیْنَبُ إِبْنَهُ عَلِی ع لِتَحْبِسَهُ ، فَأَبی وَ امْتَنَعَ إِمْتِناعاً شَدیداً وَ قالَ :

وَ اللّهِ لا أُفارِقُ عَمّی !

فَأَهْوی (اءبَحْرُ) بْنُ کَعْبٍ وَ قیلَ : حَرْمَلَهُ بْنُ الْکأ هِلِ - إِلَی الْحُسَیْنِ ع بِالسَّیْفِ .

فَقالَ لَهُ الْغُلامُ :

وَیْلَکَ یَابْنَ الْخبیثَهِ أَتَقْتُلُ عَمّی ؟ !

ترجمه

زخمها و جراحات ، ضعیف و ناتوان گشته بود لذا قدرت جنگیدن را نداشت و هر کس نزدیک ایشان می آمد برای اینکه مبادا در قیامت با خدا ملاقات نماید در حالی که خون آن مظلوم برگردنش باشد ، باز می گشت و از آنجا دور می شد تا آنکه مردی از طایفه ((کنده )) آمد که نام نحسش مالک بن یسر بود آن زنازاده چند ناسزا به زبان بریده جاری کرد و ضربت شمشیر بر سر مبارکش فرود آورد که عمامه امام شکافته شد و عمامه اش از خون لبریز گشت .

شهادت عبدالله بن حسن علیه السّلام

راوی گوید : امام علیه السّلام از اهل حرم دستمالی را طلب فرمود و سر

متن عربی

فَضَرَبَهُ بِالسَّیْفِ ، فَاتَّقاها الْغُلامُ بِیَدِهِ ، فَاءَطَنَّها الَی الْجِلْدِ فَاذا هِیَمُعَلَّقَهُ .

فَنادَی الْغُلامُ : یا عَمّاهُ !

فَاءَخَذَهُ الْحُسَیْنُ ع فَضَمَّهُ الَیهِ وَ قالَ : ((یَابْنَ اءخی ، اصْبِرْ عَلی ما نَزَلَ بِکَ وَاحْتَسِبْ فی ذلِکَ الْخَیْرَ ، فَانَّ اللّهَ یُلْحِقُکَ بِآبائِکَ الصّالِحینَ . ))

قالَ : فَرَماهُ حَرْمَلَهُ بْنُ الْکاهِلِ بِسَهْمٍ ، فَذَبَحَهُ وَ هُوَ فی حِجْرِ عَمَّهِ الْحُسَیْنِ ع .

ثُمَّ انَّ شِمْرَ بْنِ ذِی الْجَوْشَنِ حَمَلَ عَلی فُسْطاطِ الحُسَیْنِ

متن عربی

عَلَیْهِ الذِّلَّهُ)) .

فَاءَخَذَ ثْوبا خَلِقا ، فَخَرَقَهُ وَ جَعَلَهُ تُحْتَ ثِیابِهِ ، فَلَمّا قُتِلَ ع جَرَّدُوهُ مِنْهُ علیه السلام .

ثُمَّ اسْتَدعی ع بِسَراویلَ مِنْ حَبَرَهٍ ، فَفَرَزَها وَ لَبَسَها ، وَ اِنَّما فَرَزَها لِئَلا یَسْلُبَها ، فَلَما قُتِلَ سَلَبَها بَحْرُ بْنُ کَعْبٍ - لعنه الله - وَ تَرَکَ الْحُسَیْنَ ع مُجَرَّدا ، فَکانَتْ یَدا بَحْرٍ بَعْدَ ذلِکَ تَیْبَسانِ فِی الصَّیْفِ کَاءَنَهُما عُودانِ یابِسانِ وَ تَتَرَطّبانِ فِی الشِّتاءِ فَتَنْضَحانِ قَیْحا وَ دَما الی اءَنْ اءَهْلَکَهُ اللّهُ تعالی .

قالَ : وَ لَمّا اءُثْخِنَ الْحُسَیْنُ ع بِالْجِراحِ ، وَ بَقِیَ کَالْقُنْفُذِ ، طَعَنَهُ صالِحُ بْنُ وَهَبِ الْمُزَنی عَلی خاصِرَتِهِ طَعْنَهً ، فَسَقَطَ الْحُسَیْنُ ع عَنْ فَرَسِهِ الَی الاءرْضِ عَلی خَدِّهِ الاءیْمَنِ .

ثُمَّ قامَ صلوات الله علیه .

قالَ الرّاوی :

ترجمه

پس چنین جامه ای آوردند که عرب آن را ((تبان )) می گویند امام حسین علیه السّلام آن لباس را نپذیرفت و فرمود : نمی خواهم ، این لباس کسی است که داغ ذلت و خواری به او زده شده باشد سپس جامه کهنه ای آوردند امام علیه السّلام آن را پاره نمود و در زیر جامه های خود پوشید و علت پاره کردن آن لباس این بود تا آن را از بدن شریف آن جناب بیرون نیاورند و چون به درجه شهادت رسید ، آن را از بدن شریفش بیرون آوردند سپس آن حضرت لباسی که نام آن در میان عربا معروف به ((سراویل )) است و از جنس حبره بود ، طلب داشت و آن را پاره نمود و بر تن خود پوشید و علت پاره کردن آن لباس ، این بود تا آن را از بدن

متن عربی

وَ خَرَجَتْ زَیْنَبُ مِنْ بابِ الْفُسْطاطِ وَ هِیَ تُنادی : وا اءَخاهُ ، وا سَیّداهُ ، وا اءَهْلَ بَیْتاهُ ، لَیْتَ السَّماءَ اُطْبِقَتْ عَلَی الارْضِ ، وَ لَیْتَ الجِبالَ تَدَکْدَکَتْ عَلَی السَّهْلِ .

قالَ : وَصاحَ شِمْرُ بِاءَصْحابِهِ : ما تَنْتَظِرونَ بِالرَّجُلِ .

قالَ : فَحَمَلُوا عَلَیْهِ مِنْ کُلِّ جانِبٍ .

فَضَرَبَهُ زُرْعَهُ بْنُ شَریکٍ عَلی کَتِفِهِ الْیُسری ، فَضَرَبَ الْحُسَیْنُ ع زُرْعَهَ فَصَرَعَهُ .

وَ ضَرَبَهُ آخَرُ عَلی عاتِقِهِ المُقَدَّسِ بِالسَّیْفِ ضَرْبَهً کَبا ع بِها عَلی وَجْهِهِ ، وَ کانَ قَدْ اءَعیی ، فَجَعَلَ یَنُوءُ وَ یَکُبُّ .

فَطَعَنَهُ سِنانُ بْنُ اءَنَسٍ النَّخَعی فی تَرْقُوَتِهِ .

ثُمَّ انْتَزَعَ الرُّمْحَ فَطَعَنَهُ فی بَوانی

متن عربی

فَسَقَطَ ع ، وَ جَلَسَ قاعِدا .

فَنَزَعَ السَّهْمَ مِنْ نَحْرِهِ ، وَ قَرَنَ کَفَّیْهِ جَمیعا .

وَ کُلَّمَا امْتَلاَ تا مِنْ دِمائِهِ خَضَبَ بِها رَاْ سَهُ وَ لِحْیَتَهُ وَ هُوَ یَقُولُ :

((هَکذا اَ لْقَی اللّه مُخَضَّبا بِدَمی مَغْصُوبا عَلَیَّ حَقَّی ))

فَقالَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ - لَعَنَهُ اللّهُ - لِرَجُلٍ عَنْ یَمینِهِ :

إِنْزَلْ وَ یْحَکَ إِلَی الْحُسَیْنِ ع فَأَرِحَهُ .

فَبَدَرَ إِلَیْهِ خَوْلِیُّ بْنُ أَنَسٍ النَّخَعَی - لَعَنَهُ اللّهُ - فَضَرَبَهُ بِالسّیْفِ فی حَلْقِهِ الشَّریفِ وَ هُوَ یَقُولُ :

وَ اللّهِ إِنّی لاَ جْتَزُّ رَأْسَکَ وَ أَعْلَمُ أَنَّکَ ابْنُ رَسُولِ اللّهِ ص وَ خَیْرُ النّاسِ أَبا وَ أُمّا ! ! !

ثُمَّ اجْتَزَّ رَاْ سَهُ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

وَ فی ذلِکَ یَقُولُ الشّاعِرُ :

ترجمه

صندوق علوم لدنی بود فرو برد سپس اشقی الاولین و الاخرین ، سنان مشرک لعین ، آن نقطه دایره بلا را نشان تیر جفا نمود و آن تیر بلا بر گلوی آن زیب سینه و آغوش سید دو سرا ، وارد آمد و از صدمه آن ، گوشواره عرش رب الارباب بر فرش تراب قرار گفت . باز از غایت غیرت و مردانگی برخاست و بر روی زمین نشست و آن تیر را از گلو بیرون کشید و هر دو دستش را در زیر گلوی مبارک می گرفت و چون پر از خون می گردید بر سر و محاسن شریف می مالید و می فرمود : که به همین حال خدا را ملاقات می نمایم که به خون خود آغشته و حق مرا غصب نموده باشند پس عمربن سعد نحس لعین به خبیثی که در طرف یمین او بود ، گفت : وای بر تو

متن عربی

فَأَیُّ رَزِیَّهٍ عَدَلَتْ حُسَیْنا غَداهَ تُبیرُهُ کَفّا سِنانٍ

وَ رَوی أَبُو طاهِرٍ مذحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الْبُرْسی فی کِتابِهِ ((مَعَالِمِ الدّینِ)) ، عَنِ الصّادِقِ ع قالَ :

((لَمّا کانَ مِنْ أَمْرِ الْحُسَیْنِ ع ما کانَ ، ضَجَّتِ الْمَلائِکَهُ إِلَی اللّهِ بِالْبُکاءِ وَ قالُوا : یا رَبَّ هذَا الْحُسَیْنُ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ بِنْتِ نَبِیِّکَ

قالَ : فَأَقامَ اللّهُ ظِلَّ الْقائِمِ ع وَ قالَ : بِهذا اءَنْتَقِمُ لِهذا))

وَ رُوِیَ :

أَنَّ سِنانا هذا أَخَذَهُ الْمُخْتارُ فَقَطَعَ أَنامِلَهُ أَنْمَلَهً أَنْمَلَهً ثذمَّ قَطَعَ یَدَیْهِ وَ رِجْلَیْهِ وَ أَغْلی لَهُ قِدْرا فیها زَیْتُ وَ رَماهُ فیها وَ هُوَ یَضْطَرِبُ .

قاَل الرّاوی :

وَ ارْتَفَعَتْ فِی السَّماءِ فی ذَلِکَ الْوَقْتِ

متن عربی

فَلَبِثُوا کَذلِکَ ساعَهً ، ثُمَّ انْجَلَتْ عَنْهُمْ .

وَ رَوی هِلالُ بْنُ نافِعٍ قالَ :

إِنّی لَواقِفُ مَعَ أَصْحابِ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ لَعَنَه اللّهِ إِذْ صَرَخَ صارِخُ :

أَبْشِرْ أَیُّهَا اْلا میرُ فَهذا شِمْرُ قَدْ قَتَلَ الْحُسَیْنَ ع .

قالَ : فَخَرَجَتْ بَیْنَ الصَّفَّیْنِ ، فَوَقَفْتُ عَلَیْهِ ، فَإِنَّهُ ع لَیَجُودُ بِنَفْسِهِ ، فَوَ اللّهِ ما رَأَیْتُ قَتیلا مُضَمَّخا بِدَمِهِ أَحْسَنَ مِنْهُ وَ لا أَنْوَرَ وَجْها ، وَ لَقَدْ شَغَلَنی نُورُ وَجْهِهِ وَ جَماُل هَیْاءَتِهِ عَنِ الْفِکْرَهِ فی قَتْلِهِ . فَاسْتَسْقی فی ترلْکَ الْحاِل ماءً فَسَمِعْتُ رَجُلا یَقُولُ لَهُ :

وَ اللّه لا تَذوقُ الماءَ حَتی تَرِدَ الحامِیَهَ فَتَشْرَبَ مِنْ حَمیمِها ! !

فَقالَ لَهُ الحُسَیْنُ علیه السلام :

یا وَیْلَکَ ! اءَنَا لا اءَرِدُ الحامِیَهَ وَ لا اءَشْرَبُ مِنْ حَمیمِها ، بَلْ اءَردُ عَلی جَدّی رَسُولِ اللّهِ ص وَ اءَسْکُنُ مَعَهُ فی دارِهِ فی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلیکٍ مُقْتَدِرٍ ، وَ اءَشْرَبُ مِنْ ماءٍ غَیْرِ آسِنٍ ، وَ اءَشْکُو اءلَیْهِ ما ارْتَکَبْتُمْ مِنی وَ فَعَلْتُمْ بی )) .

ترجمه

دشمن گمان کرد که عذاب خدا بر آنان نازل گردیده و ساعتی بر این حال بودند تا آنکه غبار فرو نشست و اوضاع به حال اول برگشت .

هلال بن نافع روایت کرده که می گفت : من با لشکر عمر سعد نحس ایستاده بودم که شنیدم کسی را که فریاد می زند : ایها الامیر ! تو را بشارت باد که اینکه شمر بن ذی الجوشن ، حسین را به قتل رسانید .

هلال گفت : من در میان دو صف لشکر آمدم و بر بالای سر آن جناب ایستادم در حالتی که آن مظلوم مشغول جان دادن بود ؛ به خدا سوگند که

متن عربی

قالَ : فَغَضِبُوا بِاءَجْمَعِهِمْ ، حَتّی کَاءَنَّ اللّهَ لَمْ یَجْعَلْ فی قَلْبِ اءَحَدٍ مِنْهُمْ مِنَ الرَّحْمَهِ شَیْئا ، فَاجْتَزُّوا رَاءسَهُ وَ اءِنَّهُ لِیُکَلِّمُهُمْ ، فَتَعَجَّبْتُ مِنْ قِلَّهِ رَحْمَتِهِمْ وَ قُلْتُ : وَ اللّهِ لا اءُجامِعُکُمْ عَلی اءَمْرٍ اءَبَدا .

قال :

ثُمَّ اءَقْبَلوا عَلی سَلَبِ الْحُسَیْنِ ع فَاءَخَذَ قَمیصَهُ اءسْحاقُ بْنُ حَوْبَهَ الْحَضْرَمی ، فَلَبِسَهُ فَصارَ اءَبْرَص وَامْتَعَطَ شَعْرُهُ .

وَ رُوِیَ :

اءَنَّهُ وُجِدَ فی قَمیصِهِ مِاءَهُ وَ بِضْعَ عَشَرَهَ ما بَیْنَ رَمْیَهٍ وَ ضَرْبَهٍ

متن عربی

وَاءَخَذَ عِمامَتَهُ اءَخْنَسُ بْنُ مُرْثَدِ بْنِ عَلْقَمَهَ الْحَضْرَمی فَاعْتَمَّ بِها فَصارَ مَعْتذوها .

وَ اءَخَذَ نَعْلَیْهِ الاسْوَدُ بْنُ خالِدٍ .

وَ اءَخَذَ خاتَمَهُ بَجْدَلُ بْنُ سَلیمٍ الْکَلْبی ، فَقَطَعَ اءِصْبَعَهُ ع مَعَ الْخاتَمِ .

وَ هَذا اءَخَذَهُ الْمُخْتارُ فَقَطَعَ یَدَیْهِ وَ رِجْلَیْهِ وَ تَرَکَهُ یَتَشَحَّطُ فی دَمِهِ حِتی هَلَکَ .

وَ اءَخَذَ قَطیفَهً لَهُ ع کانَتْ مِنْ خَزٍّ قَیْسُ بْنُ الاشْعَثِ .

وَ اءَخَذَ دِرْعَهُ البَتْراءُ ، عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ فَلَمّا قُتِلَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ وَهَبَهَا الْمُخْتارُ لابی عُمْرَهَ قاتِلِهِ .

وَ اءَخَذَ سَیْفَهُ جُمیعُ بْنُ الخَلِقِ الاودی .

وَ قیلَ : رَجُلُ مِنْ بَنی تَمیمٍ یُقالُ لَهُ الاءَسْوَدُ بْنُ حَنْظَلَهَ .

وَ فی رِوایَهِ ابْنِ سَعْدٍ اءَنَّهُ :

اءخذ سَیْفَهُ الْفَلافِسُ النَّهْشَلی .

ترجمه

در روایت است که آن کافر شریر از معجزه فرزند بشیر و نذیر ، پاهای نحسش فلج شد و خود نیز زمین گیر گردید عمامه آن سرور را که رشک خورشید انور بود ملعونی که او را اخنس بن مرثد بن علقمه حضرمی ابتر می گفتند از سر آن سرفراز منصب شهادت و فرزند ساقی کوثر برداشت و بعضی گفتند که جابربن یزید اودی ، عمامه امام را در بود و آن را بر سر خود پیچید و از اثر ضیای آن عمامه مهر آسا ، خفاش عقل و هوشش به ظلمتگاه عدم فرار نمود و آن ملعون دیوانه شد ، نعلین بیضای آن کلیم طور سعادت را اسود بن خالد مردود بدتر از فرعون و نمرود ، از پای حضرت بربود . انگشتر سلیمان ملک شهادت را به جدل بن سلیم کلبی بیرون آورد و آن ظالم یهودی ، انگشت مبارک حضرت را - که مدار عوالم امکان منوط

متن عربی

وَ زادَ مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیّا : اءَنَّهُ وَقَعَ بَعْدَ ذلِکَ اِلی بِنْتِ حَبیبٍ بْنِ بُدَیْلُ .

وَ هذَا السَّیْفُ المَنْهُوبُ لَیْسَ بِذِی الْفقارِ ، فَانَّ ذلِکَ کانَ مَذْخورا وَ مَصُونا مَعَ اءَمْثالِهِ مِنْ ذَخائِرِ النُبُوَّهِ وَ الامامَهِ ، وَ قَدْ نَقَلَ الرُّواهُ تَصدیقَ ما قُلْناهُ وَ صُورَهَ ما حَکَیْناهُ .

قَالَ الرّاوی : وَ جاءَتْ جارِیَهُ مِنْ ناحِیَهِ خِیَمِ الْحُسَیْنِ ع .

فَقَالَ لَها رَجُلُ : یا اءَمَهَ اللّهِ اِنَّ سَیِّدَکَ قُتِلَ .

قالَتِ الْجارِیَهُ : فَاءَسْرَعْتُ الی سَیِّداتی وَ انا اَصیحُ ، فَقُمْنَ فی وَجْهی وَ صِحْنَ .

قالَ : وَ تَسابَقَ الْقَوْمُ عَلی نَهْبِ بُیُوتِ آلِ الرَّسُولِ وَ قُرَّهِ عَیْنِ الْبَتُولِ ، حَتی جَعَلُوا یَنْتَزِعُونَ مِلْحَفَهَ الْمَرْاءَهِ عَنْ ظَهْرِها ، وَ خَرَجَ بَناتُ رَسُولِ اللّهِ ص وَ حَریمِهِ یَتَساعَدْنَ عَلَی الْبُکاءِ وَ یَنْدُبْنَ

متن عربی

بَکْرٍ بْنِ وائِلِ کانَتْ مَعَ زَوْجِها فی اءَصْحابِ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ .

فَلَمّا رَاءَتِ الْقَوْمَ قَدِ اقْتَحَمُوا عَلی نِسَاءِ الْحُسَیْنِ ع فی فُسْطاطِهِنَّ وَ هُمْ یَسْلُبُونَهُنَّ ، اءَخَذَتْ سَیْفا وَ اءَقْبَلَتْ نَحْوَ الفُسْطاطِ وَ قالَتْ :

یا آلَ بَکْرٍ بْنِ وائِلٍ اءَتُسْلَبُ بَناتُ رَسُولِ اللّهِ ؟ !

لا حُکْمَ الا للّهِ ، یا لَثاراتِ رَسُولِ اللّهِ ، فَاءَخَذَها زَوْجَها فَرَدَّها الی رَحْلِهِ .

قَالَ الرّاوی :

ثم اءُخْرَجوا النِّساءَ مِنَ الخَیْمَهِ وَاءشْعَلُوا فِیهَا النّارَ ، فَخَرَجْنَ حَواسِرَ مُسْلَباتٍ حافیاتٍ باکیاتٍ یَمْشینَ سَبایا فی اءَسْرِ الذِّلَّهِ .

وَ قُلْنَ :

بِحَقِ اللّهِ الا ما مَرَرْتُمْ بِنا عَلی مَصْرَعِ الحُسَیْنِ ، فَلَمّا نَظَرَ النِّسْوَهُ اِلی الْقَتْلی صِحْنَ وَ ضَرَبْنَ وُجُوهَهُنَّ .

قالَ : فَوَ اللّهِ لا اءَنْسی زَیْنَبَ ابْنَهَ عَلِیٍّ وَ هِیَ تَنْدُبُ الْحُسَیْنَ ع وَ تُنادی بِصَوْتٍ حَزینٍ وَ قَلْبٍ کَئیبٍ :

ترجمه

لشکریان بر سر زنان و حرم حسین علیه السّلام هجوم آورده اند و در خیمه ها داخل شده اند و به غارت اهل بیت مشغولند ، شمشیری برداشته و به جانب خیمه ها شتافت و فریاد استغاثه بر آورد که ای آل بکربن وائل ! آیا سزاوار است که دختران رسول صلی الله علیه و اله را برهنه نمایند ! ؟ غیرت شما کجاست ؟ ! ((لا حکم الا الله ، یالثارات رسول الله )) ! !

شوهر این زن او را گرفته و به خیمه اش برگردانید .

راوی گوید : پس از غارت خیمه ها طاهرات ، آن گروه شقاوت سمات ، زنان آل طاها را از خیمه ها بیرون نمودند و آتش ظلم و عدوان بر آن خیمه ها که مهد امان و پناهگاه عالمیان بود ، بر افروختند و زنان

متن عربی

وامُحَمَّداهُ ، صَلّی عَلَیْکَ مَلائِکَهُ السَّماءِ . هذا حُسَیْنُ بِالْعَراءِ ، مُرَمَّلُ بِالدِّماءِ ، مُقَطَّعُ الاعْضاءِ ، واثَکْلاهُ ، وَ بَناتُکَ سَبایا ، الَی اللّهِ الْمُشْتَکی وَ الی مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفزی وَ اِلی عَلیٍّ المُرْتَضی وَ اِلی فاطِمَهَ الزَّهراءِ ، و الی حَمزَهَ سَیِّدِ الشُّهَداء . وامُحَمَّداهُ ، وَ هذا حُسَیْنُ بِالعَراءِ ، تَسْفی عَلَیْهِ رِیحُ الصَّباءِ ، قَتیلُ اءَولادِ الْبَغایا . واحُزْناهُ ، واکَرْباهُ عَلَیْکَ یا اءبا عَبْدِ اللّهِ ، اءَلْیَوْمَ ماتَ جَدّی رَسُولُ اللّه .

یا اءَصْحابَ مُحَمَّدٍ ، هولاءِ ذُرِّیَّهُ الْمُصْطفی یُساقُونَ سَوْقَ السَّبایا . وَ فی بعْضِ الرَّوایاتِ : وامُحَمَّداهُ ، بَناتُکَ سَبایا ،

متن عربی

بِاءَبی مَنْ شَیْبَتُهُ تَقْطُرُ بِالدَّماءِ ، بِاءبی مَنْ جَدُّهُ رَسُولُ الهِ السَّماءِ ، بِاءَبی مَنْ هُوَ سِبْطُ نَبِیِّ الْهُدی ، بِاءَبی مُحَمَّدُ الْمُصطَفی ، بِاءبی عَلِیُّ الْمُرْتَضی ، بِاءَبی خَدیجَهُ الْکُبْری ، بِاءبی فَاطِمَهُ الزَّهراءِ سَیِّدَهُ النِّساءِ ، بِاءَبی مَنْ رُدَّتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ حَتّی صَلّی .

قَالَ الرّاوی : فَاءبْکَتْ وَ اللّهِ کُلَّ عَدُوٍّ وَ صَدیقٍ ! ثُمَّ اءَنَّ سُکَیْنَهَ اعْتَنَقَتْ جَسَدَ الْحُسَیْنِ ع ، فَاجْتَمَعَ عِدَّهُ مِنَ الاعْرابِ حَتّی جَرُّوها عَنْهُ .

قَالَ الرّاوی : ثُمَّ نادی عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ فی اءصْحابِهِ : مَنْ یَنْتَدِبُ لِلْحُسَیْنِ فَیُوَطِّی الْخَیْلَ ظَهْرَهُ ؟ فَانْتَدَبَ مِنْهُمْ عَشَرَهُ وَ هُمْ اسْحاقُ بْنُ حَوْبَهَ الَّذی سَلَبَ الْحُسَیْنِ ع قَمیصَهُ ، وَاءَخْنَسُ بْنُ مَرْثَدٍ ، وَ حَکیمُ بْنُ طُفَیْلٍ السَّنْبِسی ، وَ عُمَرُ بْنُ صُبَیْحٍ الصَّیْداوی ، وَ رَجاءُ بْنُ مُنْقِذٍ الْعَبْدی ، وَ سالِمُ بْنُ خَثْیَمَهَ الْجُعْفی ، وَ واحِظُ بْنُ ناعِمٍ ، وَ هانی بْنُ شَبَثِ الْحَضْرَمی ، وَ اءُسَیْدُ بْنُ مالِکٍ لَعَنَهُمُ اللّهُ ، فَدَاسُوا الْحُسَیْنَ ع بِحَوافِرِ خَیْلِهمْ حَتّی رَضُّوا ظَهْرَهُ وَ صَدْرَهُ .

ترجمه

پدرم به فدای او که فرزند زاده رسول الله آسمانهاست .

پدرم به فدای او که سبط نبی هدی است جانم به فدای محمد مصطفی و خدیجه کبری و علی مرتضی و فاطمه زهراء سیده زنان . جانم به فدای آن کس که آفتاب بر او از مغرب بازگشت و طلوع دیگر نمود تا او نماز گزارد .

راوی گفت : به خدا سوگند ! زینب کبری علیه السّلام با این سخنان سوزناک دوست و دشمن را بگریاند سپس سکینه خاتون ، جنازه پدر خود حسین علیه السّلام را در آغوش کشید ، پس گروهی از اعراب

متن عربی

قَالَ الرّاوی : وَ جاءَ هولاءِ الْعَشَرَهِ حَتّی وَقَفُوا عَلَی ابْنِ زِیادٍ فَقالَ اءُسَیْدُ بْنُ مالِکٍ اءَحَدُ الْعَشَرَهِ :

نَحْنُ رَضَضْنا الصَّدْرَ بَعْدَ الظَّهْرِ

بِکُلِّ یَعْبوبٍ شَدیدٍ الاسْرِ

فَقَالَ ابْنَ زِیادٍ مَنْ اءَنْتُمْ ؟

قالُوا : نَحْنُ الَّذینَ وَطِئنا بِخُیُولِنا ظَهْرَ الْحُسَیْنَ حَتّی طَحَنّا حَناجِرَ صَدْرِهِ .

قالَ : فَاءَمَرَ لَهُمْ بِجائِزَهٍ یَسیرَهٍ .

قالَ : اءبُو عُمَرُ الزّاهِدُ : فَنَظَرْنا الی هولاءِ الْعَشَرَهِ ، فَوَجَدْناهُمْ جَمیعا اءوْلادَ زِنا .

وَ هولاءِ اءَخَذَهُمُ الْمُخْتارُ ، فَشَدَّ اءَیْدیَهُمْ وَ اءَرْجُلَهُمْ بِسُکَکِ الْحَدیدِ ، وَ اءوْطاء الْخَیْلَ ظُهُورَهُمْ حَتّی هَلَکُوا .

وَ

متن عربی

لَمْ اءَطْعَنْ وَ لَمْ اءضْرِبْ وَ لَمْ اءَرْمِ ، فَلَمّا قُتِلَ رَجَعْتُ اِلی مَنْزِلی وَ صَلَّیْتُ الْعِشَاءَ الاخِرَهَ وَ نُمْتُ .

فَاءتانی آتٍ فی مَنامی ، فَقالَ : اءَجِبْ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله !

فَقُلْتُ : ما لی وَلَهُ ؟

فَاءَخَذَ بِتَلابیبی وَ جَرَّنی الَیْهِ ، فَاءذَا النَّبی ص جالِسُ فی صَحْراءَ ، حاسِرُ عَنْ ذِراعَیْهِ ، آخِذُ بِحَرْبَهٍ ، وَ مَلَکُ قائِمُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ فی یَدِهِ سَیْفُ مِنْ نارٍ فَقَتَلَ اءَصْحابِیَ التَّسْعَهَ ، فَلَمّا ضَرَبَ ضَرْبَهً الْتَهَبَتْ اءنْفُسُهُمْ نارا .

فَدَنَوْتُ مِنْهُ وَ جَثَوْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ قُلْتُ : اءَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا رَسُولَ اللّهِ ، فَلَمْ یَرُدَّ عَلَیّ ، وَ مَکَثَ طَویلا .

ثُمَّ رَفَعَ رَأْسهُ وَ قالَ : یا عَدُوُّ اللّهِ إِنْتَهَکْتَ حُرْمَتی وَ قَتَلْتَ عِتْرَتی وَ لَمْ تَرْعِ حَقْی وَ فَعَلْتَ ما فَعَلْتَ .

فَقُلْتَ : یا رَسُولَ اللّهِ ، وَ اللّهِ ما ضَرَبْتُ بِسَیْفٍ ، وَ لا طَعَنْتُ . بِرُمْحٍ وَ لا رَمَیْتُ بِسَهْمٍ .

ترجمه

آوردم و به خواب رفتم پس در عالم رویا شخصی به نزد من آمد و به من گفت :

رسول خدا علیه السّلام تو را طلب نموده ، به نزد پیامبر بیا .

گفتم : مرا با رسول چه کار است ! ؟

پس آن شخص گریبان مرا گرفت و کشان کشان تا به خدمت پیامبر آورد .

پس آن جناب را دیدم در صحرایی نشسته و آستین های خود را تا مرفق بالا زده و حربه ای در دست دارد و فرشته ای در پیش روی آن حضرت صلی الله علیه واله ایستاده و شمشیری از آتش در دست دارد و آن نه نفر دیگر هم حاضر بودند .

آن فرشته آن

متن عربی

فَقالَ : صَدَقْتَ ، وَ لکِنِّ کَثَّرتَ السَّوادَ ، اءُدْنُ مِنّی فَدَنَوْتُ مِنْهُ ، فَإِذا طَشْتُ مَمّلُوُّ دَما .

فَقالَ لی : هذا دَمُ وَلَدِی الْحُسَیْنِ ع ، فَکَحَلَنی مِنْ ذلِکَ الدَّمِ ، فَانْتَبَهْتُ حَتَّی السّاعَهَ لا اءُبْصِرُ شَیْئا .

وَ رُوِیَ عَنِ الصّادِقِ ع ، یَرْفَعُهُ اِلَی النَّبِیِّ ص اءَنَّهُ قالَ :

((اِذا کازن یَوْمَ الْقِیامَهِ نُصِبَ لِفاطِمَهَ ع قُبَّهُ مِنْ نُورٍ ، وَ یَقْبَلُ الْحُسَیْنُ ع وَ رَأْسَهُ فی یَدِهِ .

فَاِذا رَأَتْهُ شَهَقَتْ شَهْقَهً لا یَبْقی فی الْجَمْعِ مَلَکُ مُقَرَّبُ وَ لا نَبِیُّ مُرْسَلُ اِلاّ بَکی لَها .

فَیُمَثِّلُهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَها فی أَحْسَنِ صُورَهٍ(23) وَ هُوَ یُخاصِمُ قَتَلَتَهُ بِلا رَاءسٍ .

فَیَجْمَعُ اللّهِ لی قَتَلَتَهُ وَ الْمُجَهِّزینَ عَلَیْهِ وَ مَنْ شَرَکَ فی دَمِهِ ، فَأَقتُلُهُمْ حَتّی آتِیَعَلی آخِرِهِمْ

ثُمَّ یُنْشَرُونَ فَیَقْتُلُهُمْ أَمِیرُ الْمُؤْمِنینَ ص .

ثُمَّ یُنْشَرُونَ فَیَقْتُلُهُمْ الْحَسَنُ ع

ترجمه

رسول خدا فرمود : راست می گویی و لکن سیاهی لشکر بودی و بر تعداد آنها افزودی آنگاه فرمود : به نزدیک من بیا و چون نزدیک شدم در خدمتش طشتی پر از خون دیدم ، پس حضرت فرمود : این خون فرزندم حسین است و سپس از آن خون مانند سرمه در چشمانم کشید و وقتی از خواب بیدار گشتم ، دیدم دیگر چشمم جایی را نمی بیند از حضرت صادق علیه السّلام مروی است که مرفوعا از رسول خدا صلی الله علیه واله روایت نموده که چون روز قیامت شود از برای فاطمه زهرا قبه ای از نور نصب می نمایند و حسین علیه السّلام به محشر می آید در حالتی که سر خود را بر روی دست گرفته و سر بر بدن ندارد و

متن عربی

ثُمَّ یُنْشَرُونَ فَیَقْتُلُهُمُ الْحُسَیْنُ ع

ثُمَّ یُنْشَرُونَ فَلا یَبْقی مِنْ ذُرِّیَّتِنا اءَحَدُ اءلاّ قَتَلَهُمْ . فَعِنْدَ ذلِکَ یَکْشَفُ الْغَیْظُ وَ یُنْسَی الْحُزْنُ)) .

ثُمَّ قَاَل الصّادِقُ ع :

((رَحِمَ اللّهُ شیعَتَنا شیعَتَنا ، هُمْ وَ اللّهِ الْمُؤْمِنُونَ وَ هُمْ الْمُشارِکُونَ لَنا فِی الْمُصیبَهِ بِطِوُلِ الْحُزْنِ وَ الْحَسْرَهِ))

وَ عِنَ النَّبِیِّ ص أَنَّهُ قالَ :

((اذا کانَ یَوْمَ الْقِیامَهِ تَاءْتی فاطِمَهُ ع فی لُمَّهٍ مِنْ نِسائِها .

فَیُقالُ لَها : اءُدْخُلِی الْجَنَّهَ .

فَتَقُولُ : لا اءُدْخُلُ حَتّی اءَعْلَمَ ما صَنَعَ بِوَلَدی مِنْ بَعْدی .

فَیُقالُ : لَها اءُنْظُری فی قَلْبِ الْقِیامَهِ ، فَتَنْظُرُ اِلَی الْحُسَیْنِ ع قائِما لَیْسَ عَلَیْهِ رَاءْس ، فَتَصْرخُ صَرْخَهً

متن عربی

قالَ : ((فَیَغْضَبُ اللّهُ عَزّ وَ جَلَّ لَها عِنْدَ ذلِکَ ، فَیَاءْمُرُ نارا یُقالُ لَها هَبْهَبْ قَدْ اءوْقَدَ عَلَیْها اءَلْفَ عامٍ حَتْی اسْوَدَّتْ ، لا یَدْخُلُها رَوْحُ اءَبَدا وَ لا یَخْرُجُ مِنْها غَمُّ اءَبَدا .

فَیُقالُ لَها : الْتَقَطَی قَتَلَهَ الْحُسَیْنِ ع ، فَتَلْتَقِطُهُمْ ، فَاذا صارُوا فی حَوْصِلَتِها صَهَلَتْ وَ صَهَلُوا بِها وَ شَهَقَتْ وَ شَهَقُوا بِها وَ زَفَرَتْ وَ زَفَرُوا بِها .

فَیَنْطِقُونَ بِاءلْسِنَهٍ ذَلِقَهٍ ناطِقَهٍ : یا رَبِّ بِمَ اءَوْجَبْتَ لَنَا النّارَ قَبْلَ عَبَدَهِ الاْ وْثانِ ؟

فَیَاءْتیهِمُ الْجَوابُ عَنِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : لَیْسَ مَنْ عَلِمَ کَمَنْ لا یَعْلَمُ)) .

رَوی هَذِهِ الْحَدیثَیْنِ ابْنُ بابَوَیْهِ فی کِتابِ ((عِقابِ الاْ عْمالِ)) .

وَ رَاءَیْتُ فِی الْمُجَلَّدِ الثَّلاثینَ مِنْ ((تَذْییلِ شَیْخِ الْمُحَدَّثینَ بِبَغْدادَ مُحَمَّدِ بْنِ الْنَّجارِ فی تَرْجمَهِ فاطِمَهَ بِنْتِ اءَبِی الْعَبَّاسِ الاْ زدی بِاسْنادِهِ عَنْ طَلْحَهَ قال : سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ ص یقول : اِنَّ مُوسَی بْنَ عِمْرانَ سَئَلَ رَبَّهُ قالَ : یا رَبَّ ! اِنَّ اءَخی هارُونَ ماتَ فَاغْفِرْ لَهُ

ترجمه

در آن هنگام خدای عزوجل از برای داد خواهی فاطمه علیه السّلام ، به غضب می آید ، پس امر می کند آتشی را که نام او ((هب هب )) است و هزار سال افروخته شده تا آنکه به غایت سیاه گردیده که هرگز نسیم روحی در آن داخل نمی گردد و هیچ غم و اندوهی از درون آن خارج نمی شود پس خطاب به آن آتش می رسد که به مانند دانه ، آن کسانی را که حسین علیه السّلام را کشتند ، بر چین ؛ آتش آنان را از میان مردم بر می چیند و چون در میان آتش هَبْ هَبْ جای گرفتند

متن عربی

فَاءَوْحَی اللّهُ الَیْهِ : یا مُوسَی بْنَ عِمْرانَ ! لَوْ سَئَلْتَنی فِی الاْ وَّلینَ وَ الاَّْخِرینَ لاََجَبْتُکَ ، ما خَلا قاتِلَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اءَبی طالِبٍ - صَلَواتُ اللّهِ وَ سَلامُهُ عَلَیْهِما- .

ترجمه

از پروردگار خود سؤ ال نمود که پروردگارا ، برادرم هارون از دنیا رفته او را بیامرز پس خدای عزوجل وحی به سوی موسی فرستاد که ای موسی بن عمران ! اگر از من درخاست نمایی که اولین و آخرین مردم را بیامرزم ، می آمرزم مگر کشندگان حسین بن علی بن ابی طالب علیه السّلام

متن عربی

و لا غِطاءٍ مُکَشَّفَاتِ الْوُجُوهِ بَیْنَ الاْءَعْداءِ ، وَ ساقُوهُنَّ کَما یُساقُ سَبْیُ التُرْکِ وَ الرُّومِ فی اءَشَدِّ الْمَصائِبِ وَ الْهُمُومِ .

وَ لِلّهِ دَرُّ قائِلِه :

یُصَلّی عَلَی الْمَبْعُوثِ مِنْ آلِ هاشِمٍ

وَ یُغْزی بَنُوهُ اِنْ ذا لَعَجیبُ

وَ قالَ آخَرُ :

اءَتَرْجُو اءُمَّهٌ قَتَلَتْ حُسَیْنا

شَفاعَهَ جَدِّهِ یَوْمَ الْحِسابِ

وَ رُوِیَ : اءَنَّ رُؤ وسَ اءصْحابِ الْحُسَیْنِ ع کانَتْ ثمانِیَهً وَ سَبْعینَ رَاءسا ، فَاقْتَسمَتْهَا الْقَبائِلُ ، لِتَقَرَّبَ بِذلِکَ اِلی عُبَیْدِ اللّهِ بْنِ زِیادٍ وَ اِلی یَزِیدَ بْنِ مُعاوِیَهَ :

فَجاءَتْ کِنْدَهُ بَثَلاثَهَ عَشَرَ رَاءْسا ، وَ صاحِبُهُمْ قَیْسُ بْنُ الاْ شْعَثِ .

وَ جاءَتْ هَواِزنُ بِاثْنی عَشَرَ رَاءْسا ، وَ صاحِبُهُمْ شِمْرُ بْنُ ذِی الْجَوْشَنِ . لَعَنَهم اللّهِ .

وَ جاءَتْ تَمیمُ بِسَبْعَهَ عَشَرَ رَاءْسا .

ترجمه

بی هودج شتران ، سوار نمودند زنان آل عصمت و طهارت را که امانتهای انبیاء بودند مانند اسیران ترک و روم با شدت مصیبت و کثرت غم و غصه ، به اسیری می بردند .

شاعر عرب این مصیبت عظمی را به رشته نظم در آورده :

((یصلی علی المبعوث من . . . )) ؛ این قضیه بسیار شگفت آور است که مردم بر پیغمبر مبعوث که از آل هشام است ، تحیت و درود بر روح پاکش می فرستند و از طرف دیگر ، فرزندان و خاندان او را به قتل می رسانند ! !

آیا آن امتی که امام حسین علیه السّلام را به ظلم و ستم به شهادت رساندند ، می توانند در روز قیامت از جد بزرگوارش امید شفاعت داشته باشند ! ؟ روایت است که سرهای مطهر اصحاب امام حسین علیه السّلام هفتاد و هشت سر نورانی بودند قبیله های اعراب برای تقرب

متن عربی

و جاءَتْ بَنُو اءَسَدٍ بِسِتَّهَ عَشَرَ رَاءْسا وَ جاءَتْ مَذْحِجُ بِسَبْعَهِ رُؤ وُسٍ وَ جاءَ سَائِرُالناسِ بِثَلاثَهَ عَشَرَ رَاءسا . قَاَل الرّاوی : وَ لَمَّا انْفَصَلَ ابْنُ سَعْدٍ لَعَنَه اللّهِ عَنْ کَربْلاء خَرَجَ قَوْمُ مِنْ بَنِی اءَسَدٍ فَصَلُّوا عَلی تَلْکَ الْجُثَثِ الطَّوَاِهِر الْمُرُمَّلَهِ بِالدِّماءِ ، وَ دَفَنُوها عَلی ما هِیَ الاَّْنَ عَلَیَهْ وَ سارَ ابْنُ سَعْدٍ بِالَّسبْی الْمُشارِ اِلَیْهِ فَلَمّا قارَبُوا الْکُوفَهَ اِجْتَمَعَ اءَهْلُها لِلنَّظَرِ اِلَیْهِنَّ .

قَاَل الرّاوی : فَاءَشْرَفَتْ اِمْراءهُ مِنْ الْکُوفِیّاتِ ، فَقالَتْ : مِنْ اءَیِّ الاْ ساری اءَنْتَنَّ ؟

فَقُلْنَ نَحْنُ اءُساری آلِ مُحَمَدٍ ص .

فَنَزَلَتْ مِنْ سَطْحِها ، فَجَمَعَتْ مُلاءً وَ اءُزُرا وَ مَقانِعَ ، فَاءَعْطَتْهُنَّ فَتَغَطَّیْنَ . قَالَ الرّاوی : وَ کانَ مَعَ النِّساءِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع ، قَدْ نَهَکَتْهُ الْعِلَّهُ ، وَالْحَسَنُ بْنُ الْحَسَنُ الْمُثَنّی ، وَ کانَ قَدْ واسی عَمَّهُ و امامَهُ فی الصَّبْرِ عَلی ضَرْبِ السُّیُوفِ وَ طَعْنِ الرَّماحِ ، وَ اِنَّما اُرْتُثَّ وَ قَدْ اءُثْخِنَ بِالْجِراحِ .

ترجمه

به خاکسپاری شهدای گلگون کفن

راوی گوید : چون ابن سعد لعین بیرون آمد از آن سرزمین ، رفت به سوی کوفه با دستهای خونین ، جماعتی از طایفه بنی اسد از خانه های خود بیرون آمدند و بر آن اجساد طیبه و طاهره ، نماز گزاردند و آن شهدا را به خاک سپردند در همان مکانی که اینک قبرهای آنهاست ابن سعد لعین ، اسیران آل رسول صلی الله علیه و آله را برداشت و قبه همراه خود به کوفه رسانید و چون اهل بیت نزدیک کوفه رسیدند ، مردم برای تماشای اسیران به اطراف شهر آمدند در این هنگام زنی از زنان کوفه بر پشت بام آمد و

متن عربی

وَ رَوی مُصَنِّفُ کِتابِ ((الْمَصابیحِ)) :

اءَنَّ الْحَسَنَ بْنَ الْحَسَنِ الْمُثَنّی قَتَلَ بَیْنَ یَدَی عَمِّهِ الْحُسَیْنِ ع فی ذلِکَ الْیَوْمِ سَبْعَهَ عَشَرَ نَفْسا وَ اءَصابَهُ ثمانیَهَ عَشَرَ جِراحا ، فَاءَخَذَهُ خالُهُ اءَسْماءُ بْنُ خارِجَهَ ، فَحَمَلَهُ الَی الْکُوفَهِ وَ داواهُ حَتّی بَرِءَ ، وَ حَمَلَهُ اِلَی الْمَدینَهِ .

وَ کانَ مَعَهُمْ اءَیْضا زَیْدُ وَ عَمْرو وَلَدا الْحَسَنِ السِّبْطِ ع .

فَجَعَلَ اءَهْلُ الْکُوفَهِ یَنوحُونَ وَ یَبْکُونَ .

فَقالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع :

((اءَتَنُوحُونَ وَ تَبْکُونَ مِنْ اءَجْلِنا ؟ ! ! فَمَنِ الَّذی قَتَلَنا .

قالَ بَشیرُ بْنُ خزیم الاسْدی وَ نَظَرْتُ الی زَیْنَبَ اِبْنَهِ عَلِیٍّ یَوْمَئِذٍ ، فَلَمْ اءَرْ خَفِرَهً قَطُّ اءَنْطَقَ

متن عربی

اءَتَبْکُونَ ؟ ! فَلا رَقَاءَتِ الدَّمْعَهُ ، وَ لا هَدَاءَتِ الرَّنَّهُ ، اِنَّمَا مَثَلُکُمْ کَمَثَلِ الَّتی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّهٍ اءَنْکاثا ، تَتَّخِذونَ اءَیْمانَکُمْ دَخَلا بَیْنَکُمْ .

اءَلا وَ هْلْ فیکُمْ الا الصَّلَفُ وَ النَّطَفُ ، وَالصَّدْرُ الشَّنِفُ ، وَ مَلَقُ الاماءِ ، وَ غَمْزُ الاعْداءِ ؟ !

اءَوْ کَمَرْعی عَلی دِمْنَهٍ .

اءَوْ کَفِضَّهٍ عَلی مَلْحُودَهٍ ، اءَلا ساءَ ما قَدَّمْتُمْ لِاءَنْفُسِکُمْ اءَنْ سَخِطَ اللّهُ عَلَیْکُمْ وَ فی الْعَذابِ اءَنْتُمْ خالِدوُنَ .

اءَتَبْکُونَ وَ تَنْتَحِبونَ ؟ !

ایْ وَ اللّهِ فَابْکُوا کَثیرا ، وَاضْحَکُوا قَلیلا .

فَلَقَدْ ذَهَبْتُمْ بِعارِها وَ شَنارِها ، وَ لَنْ تَرْحَضُوها بِغَسْلٍ بَعْدَها اءَبدا .

وَ اءَنّی تَرْحَضُونَ قَتْلَ سَلیلِ خاتَمِ النُّبُوَّهِ ، وَ مَعْدِنِ الرِّسالَهِ ، وَ سَیِّدِ شَبابِ اءَهْلِ الْجَنَّهِ ، وَ مَلاذِ خِیَرَتِکُمْ ، وَ مَفْزَعِ نازِلَتِکُمْ ، وَ مَنارِ حُجَّتِکُمْ ، وَ مِدْرَهِ سُنَّتِکُمْ .

اءَلا ساءَ ما تَزِرونَ ، وَ بُعْدا لَکُمْ وَ سُحْقا ، فَلَقَدْ

ترجمه

و ناله هایتان فرو منشیناد ! جز این نیست که مثل شما مردم مثل آن زن است که رشته خود را بعد از آنکه محکم تابیده شده باشد تاب آن را باز گرداند شما ایمان خود را مایه دغلی و مکر و خیانت در میان خود می گیرید ؛ ایا در شما صفتی هست الا به خود بستن بی حقیقت و لاف و گزاف زدن و به جز الایش به آنچه موجب عیب و عار است و مگر سینه ها مملو از کینه و زبان چاپلوسی مانند کنیزکان و چشمک زدن مانند کفار و دشمنان دین . (26)

یا گیاهی را مانید که در منجلابها می روید که قابل خوردن نیست یا به نقره ای مانید که

متن عربی

خَابَ السَّعْیُّ ، وَ تَبَّتِ ، الایْدی ، وَ خَسِرَتِ الصَّفْقَهُ ، وَ بُؤْتُمْ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ ، وَ ضُرِبَتْ عَلَیْکُمُ الذِّلَّهُ وَالْمَسْکَنَهُ .

وَیْلَکُمْ یا اءَهْلَ الْکُوفَهِ ، اءَتَدْرُونَ اءَیَّ کَبِدٍ لِرَسُولِ اللّه فَرَیْتُمْ ؟ !

وَ اءَیَّ کَریمَهٍ لَهُ اءَبْرَزْتُمْ ؟ ! وَ اءَیَّ دَمٍ لَهُ سَفَکْتُمْ ؟ !

وَ اءَیَّ حُرْمَهٍ لَهُ انْتَهَکْتُمْ ؟ ! لَقَدْ جِئْتُمْ بِها صَلْعاءَ عَنْقاءَ سَوْداءَ فَقُماءَ .

وَ فی بَعْضِها : خَرْقاءَ شَوْهاءَ ، کَطِلاعِ الارْضِ وَ مِلاءِ السَّماءِ .

اءَفَعَجِبْتُمْ اءَنْ مَطَرَتِ السَّماءُ دَما ، وَ لَعَذَابُ الاخِرَهِ اءَخْزی وَ اءَنْتُمْ لا تُنْصَرُونَ ، فَلا یَسْتَخِفَّنَّکُمْ الْمَهْلُ ، فَاءنَّهُ لا یَحْفُزُهُ البِدارُ وَ لا یَخافُ فَوْتَ الثّارِ

متن عربی

وَ رَاءَیْتُ شَیْخا واقِفا الی جَنْبی یَبْکی حَتَّی اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ وَ هُوَ یَقُولُ :

بِاءَبی اءَنْتُمْ وَ اءُمّی کُهُولُکُمْ خَیْرُ الْکُهُولِ ، وَ شَبابُکُمْ خَیْرُ الشَّبابِ وَ نِساؤ کُمْ خَیْرُ النِّساءِ ، وَ نَسْلُکُمْ خَیْرُ نَسْلٍ ، لا یُخزی وَ لا یَبْزی .

وَ رَوی زَیْدُ بْنُ مُوسی قالَ :

حَدَّثَنی اءَبی ، عَنْ جَدی ع قالَ :

خَطَبَتْ فاطِمَهُ الصُّغْری بَعْدَ اءَنْ وَرَدَتْ مِنْ کَرْبَلاءَ ، فَقالَتْ :

ژاءَلْحَمْدُ لِلِّه عَدَدَ الرَّمْلِ وَالْحَصی ، وَزِنَهَ الْعَرْشِ الَی الثَّری ، اءَحْمَدُهُ وَ اءَوْمِنُ بِهِ وَ اءَتَوَکَّلُ عَلَیْهِ .

وَ اءَشْهَدُ اءَنْ لا الهَ الا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ ، وَ اءَنَّ مُحَمَّدا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ، وَ اءَنَّ ذُرِّیَّتَهُ ذُبِحُوا بِشَطِّ الفُراتِ بِغَیْرِ ذَحْلٍ وَ لا تِراتٍ .

اَللّهُمَّ اِنی اءعُوذُ بِکَ اءَنْ اءَفْتَرِیَ عَلَیْکَ الْکَذِبَ ، وَ اءَنْ اءَقُولَ عَلَیْکَ خِلافَ ما اءَنْزَلَتْ مِنْ اءَخْذِ الْعُهُودِ لِوَصِیَّهِ عَلِی بْنِ اءَبی طالِبٍ ع ، الْمَسْلُوبِ حَقُهُ ، اَلْمَقْتُولِ بِغْیِرْ

ترجمه

پیر مردی را دیدم در پهلویم ایستاده چنان گریه می کرد که ریشش از اشک چشمانش تر شده بود و همی گفت : پدر و مادرم به فدای شما باد ؛ پیران شما از بهترین پیران عالمند و جوانان شما بهترین جوانان و زنانتان بهترین زنان و نسل شما بهترین نسلهاست و این نسل خوار و مغلوب ناکسان نمی گردد .

سخنرانی فاطمه صغری سلام الله علیها

زید بن موسی بن جعفر علیه السّلام گفت : پدرم به من خبر داد که از جدم روایت نموده بود که چنین فرمود : فاطمه صغری پس از آنکه از کربلا به شهر کوفه رسید ، خطبه ای به این مضمون خواند : ((الحمدلله . . .

متن عربی

ذَنْبٍ کما قُتِلَ وَلَدُهُ بِالاْ مْسِ فی بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ اللّهِ فیهِ مَعْشَرُ مُسْلِمَهُ بِاءَلْسِنَتِهِْم ، تَعْسا لرءوسهم ما دفعت عنه ضیما فی حَیاتِهِ وَ لا عَنْدِ مَماتِهِ حَتّی قَبَضْتَهُ اِلَیْکَ مَحْمُودَ النَّقیبَهِ طَیِّبَ الْعَریکَهِ ، مَعْرُوفَ الْمَناقِبِ ، مَشْهُورَ الْمَذاهِبِ لَمْ تَاءْخُذْهُ اللّهُمَّ فیکَ لَوْمَه لائِمٍ وَ لا عَذْلُ عاذِلٍ .

هَدَیْتَهُ یا رَبِّ لِلاْسلامِ صَغیرا ، وَ حَمِدْتَ مَناقِبَهُ کَبیرا ، وَ لَم یَزَلْ ناصِحا لَکَ وَ لِرَسُولِکَ حَتّی قَبَضْتَهُ اِلَیْکَ ، زاهِدا فی الدُّنیا غَیْرَ حَریصٍ عَلَیْها ، راغِبا فی الا خِرَهِ مُجاهِدا لَکَ فی سَبیلِکَ رَضیتَهُ

متن عربی

اءَکْرَمَنَا اللّهِ بِکَرامَتِهِ وَ فَضَلّنا بِنَبِیَّهِ مُحَمَّدٍ ص عَلی کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقَ تَفْضیلا بیِّنا .

فَکَذَّبْتُمُونا ، وَ کَفَّرْتُمُونا .

وَ رَاءَیْتُمْ قِتالنا حَلالا وَ اءَمْوالَنا نَهْبا .

کَاءَنَّنا اءَوْلادُ تُرْکٍ وَ کإ بُلَ کَما قَتَلْتُمْ جَدَّنا بِالاْْمسِ ، وَ سُیُوفُکُم تَقْطُرُ مِنْ دمائنا اءَهْلَ الْبَیْتِ لِحِقْدٍ مُتَقَدَّمٍ .

قَرِّتْ لِذلِکَ عُیُونُکُمْ ، وَ فَرِحِتْ قُلُوبُکُمْ .

اِفْتِراءً عَلَی اللّهِ وَ مَکْرا مَکَرْتُمْ وَ اللّهِ خَیْرُ الْماکِرینَ .

فَلا تَدْعُوَنَّکُمْ اءَنْفُسُکْم اِلی الْجَذَلِ بِما اءَصَبْتُمْ مِنْ دِمائِنا وَ نالَتْ اءَیْدِیْکُمْ مِنْ اءَمْوالِنا .

فَاِ نَّ ما اءَصابِنا مِنْ المَصائِبِ الْجَلَیلَهِ وَ الرَّزایَا الْعَظیمَهِ فی کِتابٍ مِنْ قَبْلِ اءَنْ نَبْرَاءها اَنْ ذلِکَ عَلَی اللّهِ یَسیرُ .

لِکَیْلا تَاءْسُوا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرحُوا بِما آتاکُمْ وَ اللّهِ لا یُحْبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ .

ترجمه

ما را (به تحمل و صبوری و ظلم های شما) مبتلا ساخت و شما را به وجود ما (که جز حق گفتار و کردار نداریم ) امتحان نمود و امتحان ما را نیکو مقرر فرمود و علم و فهم را در نزد ما قرار داد ؛ پس ماییم صندوق علم الله و ظرف فهم و حکمت باری تعالی و ماییم حجت حق بر روی زمین در بلاد او از برای بندگان خدا ما را به کرامت خویش گرامی داشته و به واظسه محمد مصطفی صل الله علیه و اله بر بسیاری از مخلوقات فضیلت داد به فضیلت داد به فضیلتی ظاهر و هویدا ؛ پس شما امت ما را به دروغ نسبت دادید و از دین ما را خارج دانستید و چنین پنداشتید که کشتن ما حلال و اموال ما هدر و غنیمت است ، مصل آنکه ما از اسیران

متن عربی

تَبّا لَکُمْ ، فَانْتَظِرُوا اللَّعْنَهَ وَالْعَذابَ ، فَکَاءنَّ قَدْ حَلَّ بِکُمْ ، وَ تَواتَرَتْ مِنَ السَّماءِ نَقِماتُ ، فَیُسْحِتُکُمْ بِعَذابِ وَ یَذیقُ بَعْضُکُمْ بَاءسَ بَعْضٍ ثُمَّ تُخَلَّدُونَ فی الْعَذابِ الالیمِ یَوْمَ الْقِیامَهِ بِما ظَلَمْتُمُونا ، اءَلا لَعْنَهُ اللّهِ عَلَی الظّالِمینَ .

وَیْلَکُمْ ، اءَتَدْرُونَ اءَیَّهُ یَدٍ طاعَنَتْنا مِنْکُمْ ؟ ! وَ اءَیَّهُ نَفْسٍ نَزَعَتْ الی قِتالِنا ؟ ! اءَمْ بِاءَیَّهِ رِجْلٍ مَشَیْتُمْ اِلَیْنا تَبْغُونَ مَحارَبَتَنا ؟ !

قَسَتْ وَ اللّهِ قُلُوبُکُمْ ، وَ غَلْظَتْ اءَکْبادُکُمْ ، وَ طُبِعَ عَلی اءَفْئِدَتِکُمْ ، وَ خُتِمَ عَلی اءسْماعِکُمْ وَ اءَبْصارِکُمْ (سَوَّلَ لَکُمُ الشَّیْطانُ وَ اءَمْلی لَکُمْ وَ جَعَلَ عَلی بَصَرِکُمْ) غِشاوَهً فَاءَنْتُمْ لا

متن عربی

نَحْنُ قَتَلْنا عَلِیّا وَ بَنی عَلِیٍّ

بِسُیُوفٍ هِنْدِیَّهٍ وَ رِماحْ

وَ سَبَیْنا نِساءَهُمْ سَبْیَ تُرْکٍ

وَ نَطَحْناهُمْ فَاءَیُّ نِطاحْ

بِفیکَ اءَیُّهَا الْقائِلُ الْکَثْکَثُ وَ الاثْلَبُ ، افْتَخَرْتَ بِقَتْلِ قَوْمٍ زَکَّاهُمُ اللّهُ وَ اءَذْهَبَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهیرا ، فَاءکْظِمْ وَاقْعِ کَما اءَقْعی اءَبُوکَ ، فَانَّما لِکُلِّ امْرءٍ مَا اکْتَسَبَ وَ ما قَدَّمَتْ یَداهُ .

اءَحَسَدْتُمُونا - وَیْلا لَکُمْ - عَلی ما فَضَّلْنا اللّهُ . شِعْرُ :

فَما ذَنْبُنا انْ جاشَ دَهْرا بُحُورُنا

وَ بَحْرُکَ ساجٍ لا یُوارِی الدَّعامِصا

((ذلِکَ فَضْلُ اللّهِ یُؤ تیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ وَ مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللّهُ لَهُ نُورا فَما لَهُ مِنْ نُورٍ . ))

قالَ : وَارْتَفَعَتِ الاصْواتُ بِالْبُکاءِ والنَّحیبِ ، وَ قالُوا : حَسْبُکِ یَابْنَهَ الطَّیِّبینَ ، فَقَدْ اءَحْرَقْتِ قُلُوبَنا وَ اءَنْضَحْتِ نُحُورَنا وَ اءَضْرَمْتِ اءَجْوافَنا ، فَسَکَتَتْ .

ترجمه

((نحن قتلنا . . . )) یعنی ما کشتیم علی و فرزندان علی را با شمشیرهای هندی و نیزه ها و زنان ایشان را اسیر نمودیم مانند اسیران ترک و ایشان را شکست دادیم چه شکستی !

ای گوینده چنین سخنان ، خاک بر دهانت باد ! ای بخر می کنی به کشتن گروهی که خداوند تعالی ایشان را پاک و پاکیزه گردانیده است و رجس و پلیدی را از ایشان برداشته ای شخص پلید ! خشم خود را فرو بنشان و چون سگ بر دم خود بنشین چنانکه پدرت نشست . همانان برای هر کی همان جزای است که کسب نموده و به دست خویش به سوی قیامت پیش فرستاده است آیا بر ما حسد می بردید ؟ وای بر شما به واسطه آنچه که خدای تعالی ما را فضیلت داده و این شعر را

متن عربی

قالَ : وَ خَطَبَتْ اءُمُّ کُلْثُومٍ اِبْنَهُ عَلِیٍّ ع فی ذَلِکَ الْیَوْمِ مِنْ وَراءِ کِلَّتِها ، رافِعَهً صَوْتَها بِالْبُکاءِ ، فَقالَتْ :

یا اءَهْلَ الْکُوفَهِ ، سُوْءا لَکُمْ ، ما لَکُمْ خَذَلْتُمْ حُسَیْنا وَ قَتَلْتُمُوُهُ وَ انْتَهَبْتُمْ اءَمْوالَهُ وَ وَرِثْتُمُوهُ وَ سَبَیْتُمْ نِساءَهُ وَ نَکَبْتُمُوهُ ؟ ! فَتَبّا لَکُمْ وَ سُحْقا .

وَیْلَکُمْ ، اءَتَدْرونَ اءَیُّ دَواهٍ دَهَتْکُمْ ؟ وَ اءَیَّ وِزْرٍ عَلی ظُهُورِکُمْ حَمَلْتُمْ ؟ وَ اءَیَّ دِماءٍ سَفَکْتُمُوها ؟ قَتَلْتُمْ خَیْرَ رِجالاتٍ بَعْدَ النَّبِیِّ ص ، وَ نُزِعَتِ الرَّحْمَهُ مِنْ قُلُوبِکُمْ اءَلا اِنَّ حُزْبَ اللّهِ هُمُ الغالِبُونَ وَ حِزْبُ الشَیْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ .

ثُمَّ قالَتْ :

قَتَلْتُمْ اءَخی صَبْرا

متن عربی

وَ اءنّی لابْکی فی حَیاتی عَلی اءَخی

عَلی خَیْرِ مَنْ بَعْدَ النَّبِیِّ سَیُولَدُ

بِدَمْعٍ غَریزٍ مُسْتَهِلٍّ مُکَفْکَفٍ

عَلَی الْخَدِّ مِنّی دائِما لَیْسَ یُحْمَدُ

قَالَ الرّاوی : فَضَجَّ النّاسُ بِالبُکاءِ وَالنَّحیبِ وَالنَّوْحِ ، وَ نَشَرَ النِّساءُ شُعُورَهُنَّ وَ وَضَعْنَ التُرابَ عَلی رؤ وسِهِنَّ ، وَ خَمَشَ وُجُوهَهُنَّ وَ لَطَمْنَ خُدُودَهُنَّ ، وَ دَعَوْنَ بِالْوَیْلِ وَالثُّبُورِ ، وَ بَکَی الرِّجالُ وَ نَتَفُوا لِحاهُمْ ، فَلَمْ یُرَ باکِیَهً وَ باکٍ اءَکْثَرُ مِنْ ذلِکَ الْیَوْمِ .

ثُمَّ اءَنَّ زَیْنَ الْعابِدینَ ع اءَوْماء الَی النّاسِ اءَنِ اسْکُتُوا ، فَسَکَتُوا ، فَقامَ قائِما ، فَحَمَدَ اللّهَ وَ اءَثْنی عَلَیْهِ وَ ذَکَرَ النَّبِیِّ بِما هُوَ اءَهْلْهُ فَصَلّی عَلَیْهِ ، ثُمَّ قالَ :

((اءَیُّها النّاسُ مَنْ عَرَفَنی فَقَدْ عَرَفَنی ، وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْنی فَاءَنَا اءُعَرِّفُهُ بِنَفْسی :

اءَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اءَبی طالِبٍ .

اءَنَا ابْنُ الْمَذْبُوحِ بِشَطِّ الْفُراتِ مِنْ غَیْرِ ذَحْلٍ وَ لا تِراتٍ .

ترجمه

قیامت در دوزخ سقر ، به یقین و حق ، جاویدان خواهید بود و اینک من در مدت زندگانی خود گریانم و در تمام عمر خود بر برادرم حسین علیه السّلام اشک خواهم ریخت ، بر آن کس گریه می کنم که پس از رسول صل الله علیه و اله بهترین مردم روی زمین بود پیوسته از چشمانم اشک مانند باران بر گونه هایم جاری است که آن را تمامی نیست .

راوی گوید : مردم همگی صداها به گریه و نوحه بلند نمودند و زنان کوفه موها پریشان و خاک مصیبت بر سر ریختند و صورتها خراشیدند و لطمه بر روی خود زدند و فریاد و اویلا بر آوردند و مردان کوفی نیز به گریه افتادند و ریش ها را کندند

متن عربی

اءَنَا ابْنُ مَنِ انْتُهِکَ حَریمُهُ وَ سُلِبَ نَعیمُهُ وَانْتُهِبَ مالُهُ وَ سُبِیَ عِیالُهُ .

اءَنَا ابْنُ مَنْ قُتِلَ صَبْرا وَ کَفی بِذلِکَ فَخْرا .

اءَیُّهَا النّاسُ ، ناشَدْتُکُمُ اللّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ اءَنَّکُمْ کَتَبْتُمْ الی اءَبی وَ خَدَعْتُمُوهُ وَ اءَعْطَیْتُمُوهُ مِنْ اءَنْفُسِکُمْ الْعَهْدَ وَالْمیثاقَ وَالْبَیْعَهَ وَ قاتَلْتَمُوهُ وَ خَذَلْتُمُوهُ ؟ ! فَتَبّا لِما قَدَّمْتُمْ لانْفُسِکُمْ وَ سَوْءا لِرَاءیِکُمْ بِاءَیَّهِ عَیْنٍ تَنْظُرونَ الی رَسولِ اللّه ص اذْ یَقُولُ لَکُمْ : قَتَلْتُمْ عِتْرَتی وَانْتَهَکْتُمْ حُرْمَتی فَلَسْتُمْ مِنْ اءُمَّتی ؟ !

قَالَ الرّاوی : فَارْتَفَعَتْ اءَصْواتُ مِنْ کُلِّ ناحِیَهٍ ، وَ یَقُولُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ : هَلَکْتُمْ وَ ما تَعْلَمُونَ .

فَقالَ : ((رَحِمَ اللّهُ امْراء قَبِلَ نَصیحَتی وَ حَفِظَ

متن عربی

حَرْبُ لِحَرْبِکَ وَ سِلْمُ لِسِلْمِکَ ، لَنَاءْخُذَنَّ یَزیدَ وَ نَبْرَاءُ مِمَّنْ ظَلَمَکَ وَ ظَلَمنا .

فَقالَ ع : ((هَیْهاتَ هَیْهاتَ ، اءَیَّتُها الْغَدَرَهُ الْمَکَرَهُ ، حیلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ شَهْواتِ اءَنْفُسِکُمْ ، اءَتُریدُونَ اءَنْ تَاءْتُوا الَیَّ کَما اءَتَیْتُمْ الی اءَبی مِنْ قَبْلُ ؟ !

کَلا وَ رَبِّ الرّاقِصاتِ ، فَانَّ الْجَرْحَ لَمّا یَنْدَمِلُ ، قُتِلَ اءَبی ص بِالامْسِ وَ اءَهْلُ بَیْتِهِ مَعَهُ ، وَ لَمْ یُنْسَ ثَکْلُ رَسُولِ اللّهِ ص وَ ثَکْلُ اءَبی وَ بَنی اءَبی ، وَ وَجَدَهُ بَیْنَ لِهاتی وَ مِرارَتُهُ بَیْنَ حَناجِری وَ حَلْقی ، وَ غُصَصُهُ تَجْری فی فِراشِ صَدْری .

وَ مَساءَلَتی اءَنْ لا تَکونُوا لَنا وَ لا عَلَیْنا)) .

ثُمَّ قالَ :

((لا غَرْوَ اِنْ قُتِلَ الْحُسَیْنُ وَ شَیْخُهُ

قَدْ کانَ خَیْرا مِنْ حُسَیْنٍ وَ اءَکْرما

فَلا تَفْرَحُوا یا اءَهْلَ کُوفانَ بِالَّذی

اءَصابَ حُسَیْنا کانَ ذلِکَ اءَعْظَما

قَتیلٌ بِشَطِّ النَّهْرِ رُوحی فداؤُهُ

جَزَاءُ الَّذی اءَرْداهُ نارُ جَهَنَّما))

ثُمَّ قالَ : رَضینا مِنْکُمْ رَاءْسا بِراءْسٍ ، فَلا یَوْمَ لَنا و لا عَلَیْنا)) .

ترجمه

دشمنیم و با دوستانت دوستیم ما یزید پلید را به فتراک بسته به خدمت آوردیم و از آن کسی که بر تو و در حقیقت بر ما ستم روا داشت از او بیزاری می جوییم امام سجاد علیه السّلام فرمود : ((هیهات هیهات . . . . )) ؟ ! یعنی هیهات هیهات ! ای مردم غدار مکار ، آنچه نفس شما به آن میل نموده ، نخواهید رسید ؛ تصمیم دارید همانطور که به پدرانم ستم نمودید بر من نیز همان سلوک روا دارید ؟ ((کلا رورب الراقصات ))(32) ؛ به پروردگار شتران هروله کننده سوگند ! که چنین امری واقع نخواهد شد ؛ زیرا هنزم جراحت

متن عربی

قَالَ الرّاوی :

ثُمَّ اءَنَّ ابْنَ زِیادٍ جَلَسَ فِی الْقَصْرِ ، وَ اءَذِنَ اذْنا عامّا ، وَ جِی ءَ بِرَاءْسِ الْحُسَیْنِ ع فَوَضَعَ بَیْنَ یَدَیْهِ ، وَ اءَدْخِلَ نِسَاءُ الْحُسَیْنِ ع وَ صِبْیانُهُ الَیْهِ .

فَجَلَسَتْ زَیْنَبُ اِبْنَهُ عَلِی ع مُتَنَکِّرَهً ، فَسَاءَل عَنْها ، فَقیلَ : هذِهِ زَیْنَبُ اِبْنَهُ عَلِی ع .

فَاءَقْبَلَ عَلَیْها

متن عربی

قَالَ الرّاوی : فَغَضِبِ وَ کَاءَنَّهُ هَمَّ بِها .

فَقالَ لَهُ عِمْرو بْنُ حُرَیْثٍ : اَیُّهَا الاْمیرُ اِنَّها اِمْرَاَهُ ، وَالْمَراَهُ لاتُوْ خَذُ بِشَی ءٍ مِنْ مِنْطِقِها .

فَقالَ : لَهَا ابْنُ زِیاد : لَقَدْ شَفَی اللّهِ قَلْبی مِنْ طاغِیَتِکَ الْحُسَیْنِ وَ الْعُصاهِ الْمَرَدَهِ مِنْ اءَهْلِ بَیْتِکَ ! ! !

فَقالَتْ : لَعَمْری لَقَدْ قَتَلْتَ کَهْلی ، وَ قَطَعْتَ فَرْعی وَ اجْتزثَثْتَ اءَصْلی فَإ ن کانَ هذا شِفاؤُکَ فَقَدِ اشْتَفَیْتَ

فَقالَ اِبْنُ زِیادٍ : هذِهِ سَجّاعَهُ ، وَ لَعَمْری لَقَدْ کانَ اءَبُوکَ شاعِرا .

فَقالَتْ : یَابْنَ زِیادٍ ما لِلْمَراءَهِ وَ السَّجاعَهِ .

ثُمَّ الْتَفَتَ ابْنُ زِیادٍ اِلی عَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع فَقالَ : مَنْ هذا ؟

فَقیلَ : عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ .

فَقالَ : اءَلَیْسَ قَدْ قَتَلَ اللّهِ عَلیا بْنَ الحُسَیْنِ ؟ !

فَقالَ عَلِیُّ ع : ((قَدْ کانَ لی اءَخُ یُسَمّی عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ قَتَلَهُ النّاسُ)) .

ترجمه

راوی گوید : با شنیدن این گفتار از دختر حیدرکرار ، ابن زیاد بدرکردار در خشم شد چون مار ، چنانکه می نمود که تصمیم به قتل آن مخدره دارد پس عمرو بن حریث به آن ملعون ، گفت :

ای ابن زیاد ! این زن است و طائفه زنان را بر سخنانشان مواخذه نمی کنند .

بازا ابن زیاد شقی بی حیا ، زبان بریده به این سخنان گویا نمود که به تحقیق که خدا سینه مرا شفا داد با کشتن حسین و سرکشان اهل بیتش زینب کبری علیه السّلام فرمود : به جان خودم سوگند ! تو سرور و مولای مرا کشتی و شاخ های درخت خاندان مرا بردید و ریشه زندگی مرا قطع کردی ، پس اگر اینها مایه شفای درد تو است ،

متن عربی

فَقالَ : بَلِ اللّهُ قَتَلَهُ .

فَقالَ عَلِیّ ع : اللّهُ یَتَوَفَّی الاْ نْفُسَ حینَ مَوْتِها وَ الَّتی لَمْ تَمُتْ فی مَنامِها .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : وَبِکَ جُرْاءَهُ عَلی جَوابی اِذْهَبُوا بِهِ فَاضْرِبُوا عُنُقَهُ .

فَسَمِعَت ط بِهِ عَمَّتُهُ زَیْنَبَ ، فَقالَتْ : یا ابْنَ زِیادٍ اِنَّکَ لَمْ تُبْقِ مِنّا اءَحَدا ، فَإِنْ کُنْتَ عَزَمْتَ عَلی قَتْلِهِ فَاقْتُلْنی مَعَهُ .

فَقالَ عَلِیُّ ع لِعَمَّتِهِ : ((اءُسْکُتی یا عَمَّهَ حَتّی اءُکَلَّمَهَ)) ثُمَّ اءَقْبَلَ ع فَقالَ ((اءبِالْقَتْلِ تُهَدَّدنی یا ابْنَ زِیادٍ اءما عَلِمْتَ اءَنَّ الْقَتْلَ لِنا عادَهُ وَ کَرامَتُتنا الشَّهادَهُ .

ثُمَّ اءَمَرَ ابْنُ زِیادٍ بِعَلِی بْنَ الْحُسَیْنِ ع وَ اءَهْلِ بَیْتِهِ فَحُمِلُوا اِلی بَیْتِ فی جَنْبِ الْمَسجِدِ الاْ عْظَمِ .

فَقالَتْ زَیْنَبُ اِبْنَهُ عَلِی ع : لا یَدْخُلَنّ عَلَیْنا عَرَبِیَهُ اِلاّ اءُمُ وَلَدٍ اءَو مَمْلُوکَهُ فَإِنَّهُنَّ سُبینَ کَما سُبینا . ثُمَّ اءَمَرَ اْبنُ زِیادٍ بِرَاءسِ الْحُسَیْنِ ع ، فَطیفَ بِهِ فی سُکَک الْکُوفَهِ .

ترجمه

ابن زیاد گفت : چنین نیست بلکه به دست خدا کشته شد .

آن حضرت این آیه را تلاوت فرمود : ((الله یتوفی )) ؛ خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می کند و ارواحی را که نمرده اند نیز به هنگام خواب می گیرد .

ابن زیاد گفت : آیا تو را جرات بر جواب من است ، این مرد را ببرید و گردنش را بزنید .

زینب خاتون علیه السّلام فرمود : ای پسر زیاد ! از ما احدی را زنده نذاشتی ، اگر می خواهی او را بکشی پس مرا هم به قتل برسان !

حضرت سید الساجدین علیه السّلام هب عمه مکرمه خود ، فرمود : ای عمه ! لحظه ای آرام باش تا با این

متن عربی

وَ یَحِقّ لی اءنْ اءَتَمَّثلَ هُنا اءبْیاتا لِبَعْضِ ذَوِی الْعُقُولِ ، یَرْثِی بِها قَتیلا مِنْ آلِ الرَّسُولِ ص فَقالَ :

رَاءْسُ ابْنِ بِنْتِ مُحَمَّدٍ وَ وَصِیِّهِ

لِلنّاظِرینَ عَلی قَناهٍ یُرْفَعُ

وَ الْمُسْلِمُونَ بِمَنْظَرٍ وَ بِمَسْمَعٍ

لا مُنْکِرُ مِنْهُمْ وَ لا مُتَفَجَّعُ

کَحُلَتْ بِمَنْظَرِکَ الْعُیُونُ عَمایَهً

وَ اءَصَمَّ رُزْءُکَ کُلَّ اءُذُنِ تَسْمَعُ

اءَیْقَظْتَ اءَجْفانا وَ کُنْتَ لَها کرَی

وَ اءَنَمْتَ عَیْنا لَمْ تَکُنْ بِکَ تَهْجَعُ

ما رَوْضَهُ اِلا تَمَنَّتْ اءَنَّها

لَکَ حُفْرَهُ وَ لِخَظِّ قَبْرِکَ مَضْجَعُ

قَالَ الرّاوی :

ثُمَّ اَنَّ اِبْنَ زِیادٍ صَعِدَ الْمِنْبَرَ فَحَمَدَ اللّهَ وَ اءَثْنی عَلَیْهِ وَ قالَ فی بَعْضِ کَلامِهِ : اَلْحَمْدُ اِللّهِ الَّذی اءَظْهِرِ الْحَقَّ وَ اءَهْلَهُ وَ نَصَرَ اءَمِیرَ الْمُؤ مِنینَ وَ اءَشْیاعَهُ وَ قَتَلَ الْکَذَّابَ بْنَ الْکَذّابِ ! ! !

ترجمه

رسول خدا صلی الله علیه و آله انشاء نموده و در اینجا ذکر کنیم : ((راس ابن . . . . )) ؛ یعنی بسیار شگفت است که سر فرزند دختر پیامبر و نور دیده وصی پیامبر را بر بالای نیزه نمایند تا مردم به آن نظاره کنند و در همان حال آنانکه خود را از اهل اسلام می دانند این داهیه عظمی را ببیند و به گوش خود بشنوند و مع ذلک نه در مقام انکار این امر تشنیع باشند و نه بر این مصیبت عظمی گریه و ناله نمایند ای نور چشم زهرا دیدار رویت چشمان کور را بینا و اندون ذکر مصیبت تو گوشهای شنوا را کر نموده .

تو با شهادتت چشمان دوستانت را که از خیال تو راحت بودند ، بیدار کردی و چشمان دوستانت را که هرگز از ترس شوکت تو به خواب نمی رفت خوابانیدی ای حسین ! هیچ بقعه ای در روی زمین

متن عربی

فْما زادِ عَلی هذَا الْکلامِ شَیْئا ، حَتّی قامَ اِلَیْهِ عَبْدُ اللهِ بْنِ عَفیفِ الاْ زدی وَ کانَ مِنْ خِیارِ الشّیعَهِ وَ زُهّادِها وَ کانَتْ عَیْنُهُ الْیُسْری ذَهَبَتْ فی یَوْمَ الْجَمَلِ وَ الاْ خْری فی یَوْمَ صِفّینَ وَ کانَ یُلازِمُ الْمَسْجِدَ الاْ عْظَمَ فَیُصَلَّی فیهِ اِلََی اللَّیْلِ فَقالَ : یا بْنَ مَرْجانَهَ ، اَنَّ الْکَذّابِ اءَنْتَ وَ اءَبُوکَ وَ مَنِ اِسْتَعْمَلَکَ وَ اءَبُوهُ یا عَدُوَّ اللّهِ ، اءَتَقْتُلُونَ اءَوْلاَدَ النَّبِییّنَ وَ تَتَکّلَمُونَ بِهذَا الْکَلامِ عَلی مَنابِرِ المُؤ مِنینَ .

قَال الّراوی : فَغَضِبَ ابْنُ زِیادٍ وَ قالَ : مَنْ هذَا الْمُتَکَلَّمُ ؟

فَقالَ : اءَنَا الْمُتَکَلَّمُ یا عَدُّوُ اللّهِ ، اءَتَقْتُلُ الذُرّیَهَ الطّاهِرَهَ الَّتی قَدْ اءَذْهَبَ اللّهِ عَنْهَا الرِّجْسَ وَ تَزْعَمُ اءَنَّکَ عَلْی دِینِ الاْ سْلامِ .

واغَوْثاهُ اءَیْنَ اءَوْلادُ الْمُهاجِریْنَ وَ الاَنْصارِ یَنْتَقِمُونَ مِنْ طاغیِتکَ اللَّعینِ بْنِ اللَّعینِ عَلی لِسانِ مُحَمْدٍ رَسُولِ رَبِّ الْعالَمین .

قالَ الّراوی : فَاْزدادَ غَضَبُ ابْنِ زِیادٍ

ترجمه

پس مجال زیاده از این سخنان بر ابن زیاد نماند که عبدالله بن عفیف ازدی - رضوان الله علیه - از جای برخاستت و او مردی بود از اخیار شیعه شاه اولیاء علی مرتضی علیه السّلام و از جمله زهاد بود و چشم چپ او در رکاب حضرت امیر علیه السّلام در جنگ جمل از دستش دفته بود و دیده دیگرش را هم در جنگ صفین تقدیم امیر المؤ منین علیه السّلام نموده بود و پیوسته ایام را در مسجد جامع کوفه تا شب به عبادت مشغول بود - و فرمود : ای ابن زیاد ! کذاب تویی و پدر و آن کسی که تو را امیر کرده و پدر آن لعین .

همانا ای دشمن خدا

متن عربی

حَتّی انْتَفَخَتْ اءَوْداجُهُ وَ قالَ : عَلَیَّ بِهِ فَتَبادَرَتِ الْجَلاوِزَهُ مِنْ کُلِّ ناحِیَهٍ لِیَاءخُذُوُه ، فَقامِتَ الاشْرافُ مِنَ الاْزْدِ مِن بَنِی عَمَهَّ فَخَلَّصُوهُ مِنْ اءَیْدِی الْجَلاوِزَهِ وَ اءَخْرَجُوهُ مِنْ بابِ الْمَسْجِدِ وَ انْطَلَقُوا بِهِ اِلی مَنْزِلِهِ .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : اِذْهَبُوا اِلی هذَا الاْ عْمی اءَعْمَی الاْ زْدِ ، اءَعْمَی اللّهُ قَلْبَهُ کَما اءَعْمی عَیْنَهُ فَاءْتُونی بِهِ .

ق الَ : فَانْطَلَقوا اِلَیْهِ ، فَلَمّا بَلَغَ ذلِکَ الاْ زدَ اجْتَمَعوُا وَ اجْتَمَعَتْ مَعَهُمْ قَبائِلُ الْیَمَنِ لِیَمْنَعُوا صاحِبَهُمْ .

قالَ : وَ بَلَغَ ذلِکَ ابْنَ زِیادٍ فَجَمَعَ قَبائِلَ مُضَرَ وَ ضَمَّهُمْ اِلی مُحَمَدٍ بْنِ الاَ شعَثِ وَ اءَمَرَهُمْ بِقِتالِ الَقَومِ .

قَالَ الراوِی : فَاقَتَتَلُوا قِتالا شَدیدا

متن عربی

فَجَعَلَ یَذُبُّ عَنْ نَفْسِهِ وَ یَقُولُ :

اءَنَا ابْنَ ذِی الْفَضَلِ عَفِیفِ الّطاهِرِ

عَفیفُ شَیْخی وَ ابْنُ اءُمَّ عامِرِ

کَمْ دارٍع مِنْ جَمْعِکُمْ وَ حاسِرٍ

وَ بَطَلٍ جَدَلْتُهُ مُغاوِرٍ

قالَ : وَ جَعَلتَ اِبْنَتَهُ تَقُولُ : یا اءَبَتِ لَیْتَنی کُنْتُ رَجُلاً اءُخاصِمُ بَیْنَ یَدَیْکَ هؤُلاءِ الْفَجَرَهُ قاتِلِی الْعِتْرَهِ الْبَرَرَهِ

قالَ : وَ جَعَلَ الْقَوْمُ یَدُورُونَ عَلَیْهِ مِنْ کُلُّ جَهَهٍ کَذا حَتی تَکاثِرُوا عَلَیهِ وَ اءَحاطُوا بِهِ .

فَقالَتْ اِبْنَتُهُ : وا ذُلاْهُ یُحاطُ بِاءَبی وَ لَیْسَ لَهُ ناصِرُ یَسْتَعینَ بِهِ .

فَجَعَلَ یُدیرُ سَیْفِهُ وَ یَقُولُ :

اءُقْسِمُ لَوْ یَفْسَحُ لی عَنْ بَصَری

ضاقَ عَلَیْکُمْ مَوْردِی وَ مَصْدَری

ترجمه

شمشیر را به دست گرفت ماءموران را از خود دور می ساخت و این ابیات را به رجز می خواند : ((انا ابن ذی . . . . )) ؛ یعنی منم فرزند عفیف که پاک از عیوب است و صاحب فضیلتهاست پدرم ((عفیف )) و من فرزند ام عامرم (که در نجابت و اصالت معروف است ) چه بسیار اوقات در صفین و غیره با مردان شجاع و زره پوش شما جنگیدم (و ایشان را به خاک هلاکت انداختم ) .

راوی گوید : دخترش در مقام افسوس به پدر می گفت : ای کاش من نیز مرد بودم و امروز در حضور چون تو پدر غیور ، با دشمنان بدتر از کافر ، می جنگیدم !

راوی گوید : آن قوم بی حیا از هر جانب بر دور عبدالله حلقه زدند و او به تنهایی دشمن را از خود دفع می نمود و آنها را قدرتی نبود که بر او دست یابند و از هر طرف که می خواستند هجوم آوردند ، دختر به پدر می گفت

متن عربی

قَالَ الرّاوی فَما زالُوا بِهِ حَتّی اءَخَذُوهُ ، ثُمَّ حُمِلَ فَاءَدْخِلَ عَلَی ابْنِ زِیادٍ فَلَمّا رَآهُ قالَ اَلْحَمْدُ للهِ الَّذی اءَخْزاکَ فَقالَ لَهُ عَبْدُ اللهِ بَنْ عَفیفٍ یا عَدُوَّ اللهِ وَ بِماذا اءَخْزانِیَ اللهُ .

اءُقْسِمُ لَوْ فُرِّجَ لی عَنْ بَصَری

ضاقَ عَلَیْکمُ مَوْردی وَ مَصْدَری

فَقالَ لِهُ ابْنُ زِیادٍ : ماذا تَقُولُ یا عَبْدَ اللهِ فِی اَمِیرِ الْمُومِنینَ عُثْمانَ بْنِ عَفّانَ ؟

فَقالَ یا عَبْدَ بَنی عِلاجٍ یا ابْنَ مَرْجانَهَ وَ شَتَمَهُ ما اءَنْتَ وَ عُثْمانَ بْنَ عَفّانَ اءَساءَ اءَمْ اءَحْسَنَ وَ اءَصْلَحَ اءَمْ اءَفْسَدَ وَ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی وَلِیُّ خَلقِهِ یَقْضی بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ عُثْمانَ بِالْعَدْلِ وَ الْحَقَّ وَ لکِنْ سَلْنی عَنْکَ وَ عَنْ اَبیکَ وَ عَنْ یَزیدَ وَ اءَبیه .

فَقالَ ابْنَ زِیادٍ : وَ اللهِ لا سَاءَلْتُکَ عَنْ شیْءٍ اءَوْ تَذُوق الْمَوتَ غُصَّهً بَعْدَ غُصَّهٍ فَقالَ عَبْدُ اللهِ بْنِ عَفیفٍ : الْحَمْدُ للهِ رَبی الْعالَمینَ

متن عربی

وَ سَاءَلْتُ اللّهَ اءَنْ یَجْعَلَ ذلِکَ عَلَی یَدَی اءَلْعَنِ خَلْقِهِ وَ اءَبْغَضهِمْ اِلَیهِ فَلَمّا کُفَّ بَصَری یَئسِتُ مِنَ الَّشهادَهِ وَ الاْنَ فَالْحَمْدُ للهِ الّذی رَزَقْنیها .

فَقالَ ابْنُ زِیادٍ : اِضْرِبُوا عُنُقَهُ فَضُرِبَتْ عُنُقُهُ وَ صُلِبَ فِی الّسَبخَهِ . قالَ الّروی : وَ کَتَبَ عُبَیْدَ اللهِ بْنُ زِیادٍ اِلی یَزیدَ بْنِ مُعْاوِیَهَ یُخْبِرُه بِقَتْلِ الْحُسَیْنِ وَ خَبَرِ اءَهْلِ بِیْتِهِ وَ کَتَبَ اءَیْضا اِلی عَمْروٍ بْنِ سَعیدٍ بْنِ الْعاصِ اءَمِیرِ الْمَدیَنهِ بِمِثْلِ ذلِکَ . فَاءَما عَمْروُ ، فَحینَ وَ صَلَهُ الْخَبَرُ صَعِدَ الْمَنْبَرَ وَ خَطَبَ الّناسَ وَ اءَعْلَمَُهْم ذلِکَ فَعَظُمَتْ واعیهُ بَنی هاشِمٍ وَ اءَقامُوا سُنَنَ الْمَصائِبِ وَ الْماءتِمِ وَ کانَتْ زَیْنَبُ بِنْتُ عَقیلٍ بْنِ اءَبی طالِبٍ تَنْدِبُ الحْسَیْنَ ع وَ تَقُولُ :

ماذا تَقُولُونَ اِذْ قَالَ الَّنبِیُ لَکُمْ

ماذا فَعَلْتُمُ وَ اءَنْتُمْ آخِرُ الاْ مَمِ

بِعِتْرَتی وَ اءَهْلِ مُفْتَقَدی

مِنْهُمْ اءُساری وَ مِنْهُمْ ضُرّجُوا بِدَمِ

ترجمه

نومید شدم و حمد خدا را که الان شهادت را نصیبم ساخته و مرا آگاه نموده بر آنکه دعایت را که در زمان دیرین نمودی به اجابت مقرون فرمودم .

ابن زیاد حکم نمود که گردنش را بزنید پس به حکم آن لعین ، آن مؤ من پاک اهل یقین را شربت شهادت چشانیدند و در موضعی که آن را ((سبخه )) و زمین شوره زار گویند بردارش کشیدند .

راوی گوید : عبیدالله بن زیاد لعین یک نامه به جانب یزید بن معاویه روانه داشت مستمل بر خبر قتل سید شباب اهل جنت امام حسین علیه السّلام و اسیری اهل بیت آن حضرت ؛ و نامه دیگر متضمن همین خبر به سوی مدینه به عمروبن سعید بن عاص - والی مدینه - فرستاد و چون این

متن عربی

ما کانَ هذا جَزائی اِذْ نَصَحْتُ لَکُمْ

اءَنْ تَخْلُفُونی بِسُوءٍ فی ذَوِی رَحِمی

قالَ :

فَلَمّا جَاءَ اللَّیْلُ سَمِعَ اءَهْلُ الْمَدینَهِ هاتِفا یُنادی وَ یَقُولُ :

اءَیُّها الْقاتِلُونَ جَهْلا حُسَیْنا

اءَبْشِرُوا بِالْعَذابِ وَ التَّنْکیل

کُلُ اءَهْلِ السَّماءِ یَدْعُو عَلَیْکُمْ

مِنْ نِبّیَ وَ مالِکٍ وَ قَتیلِ

وَ اءَما یَزیدُ بْنُ مُعاوِیَهَ فَإِنَّهُ لَمّا وَصَلَ کِتابُ عُبِیْدُ اللهِ بَنْ زِیادِ وَ وَقَفِ عَلَیْهِ اءَعادِ الْجَوابِ اِلَیْهِ یَاءْمُرُهُ فیهِ بِحَمْلِ رَاءْسِ الْحُسَیْنِع وَرُوؤُسِ مَنْ قُتِلَ مَعَهُ وَ بِحَمْلِ اءَثْقالِهِ وَ نِسائِهِ وَ عِیالِهِ .

فَاسْتَدْعَی ابْنُ زِیادٍ بِمُحَفّرٍ بْنِ ثَعْلَبَهَ الْعائِذی ، فَسَلَّمَ اِلَیْهِ الرُؤُوسَ وَ الاْ ساری وَ النّساءِ .

فَسارَ بِهِمْ مُحَفّرُ اِلَی الشّامِ کَما یُسارُ بِسَبایَا الْکُفّارِ ، یَتَصَفَّحُ وُجُوهَهُنَّ اءَهْلُ الاْ قْطارِ .

ترجمه

در اسیر و دستگیر کردید و برخی را به خونشان آغشته ساختید ؛ این قسم رفتار پاداش نصیحت های من نبود که شما را پند دادم به اینکه مبادا بعد از من با خویشان من رفتار بد و ناخوشایند نمایید ! چون آن روز به شب رسید ، جمیع اهل مدینه صدای هاتفی را شنیدند که این ابیات را به آواز بلند می خواند : ((ایها . . . . . )) ؛ یعنی ای گروهی که حسین بن علی را کشتید و هب حق او جاهل بودید ، بشارت باد مرا شما را به عذاب و شکنجه روز قیامت ، همه اهل آسمان از پیغمبران و مالک دوزخ و هم قبایل ملائکه برای شما نفرین می کنند . شما لعنت کرده شدید بر زبان سلیمان بن داود و موسی بن عمران و عیسی بن مریم .

فرستادن اسیران به شام

اما یزید بن معاویه - علیهما الهاویه - ، چون نامه ابن

متن عربی

رَوی ابْنُ لَهیعَهَ وَ غَیْرُهُ حَدیثا اءَخَذْنا مِنْهُ مَوْضِعَ الْحاجَهِ ، قالَ :

کُنْتُ اءَطُوفُ بِالْبَیْتِ ، فَاذا اءَنَا بِرَجُلٍ یَقُولُ : اءَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ ما اءَراکَ فاعِلا .

فَقُلْتُ لَهُ : یا عَبْدَ اللّهِ ! اتَّقِ اللّهَ وَ لا تَقُلْ هذا ، فَانَّ ذُنُوبَکَ لَوْ کانَتْ مِثْلَ قَطْرِ الامْصارِ وَ وَرَقِ الاشْجارِ فَاسْتَغْفَرْتَ اللّهَ غَفَرَها لَکَ ، انَّهُ غَفُورُ رَحیمُ .

قالَ : فَقالَ لی :

اءُدْنُ مِنّی حَتّی اءُخْبِرَکَ بِقِصَّتی ، فَاءَتَیْتُهُ ، فَقالَ : اعْلَمْ اءَنَّنا کُنّا خَمْسینَ نَفَرا مِمَّنْ سارَ مَعَ رَاءْسِ الْحُسَیْنِ ع الی الشّامِ ، فَکُنّا اذا اءَمْسَیْنا وَضَعْنَا الرَّاءْسَ فی تابُوتٍ وَ شَرِبْنا الخَمْرَ حَوْلَ التّابُوتِ ، فَشَرِبَ اءَصْحابی لَیْلَهً حَتّی سَکَرُوا ، وَ لَمْ اءَشْرَبْ مَعَهُمْ . فَلَمّا جَنَّ اللَّیْلُ سَمِعْتُ رَعْدا وَ رَاءَیْتُ بَرْقا ، فَاذا اءَبْوابُ السَّماءِ قَدْ

متن عربی

فَدَنا جَبْرَئیلُ مِنَ التّابُوتِ ، فَاءَخْرَجَ الرَّاءْسَ وَ ضَمَّهُ الَی نَفْسِهِ وَ قَبَّلَهُ ، ثُمَّ کَذلِکَ فَعَلَ الانْبیاءُ کُلُّهُمْ ، وَ بَکَی النَّبِیُّ ص عَلی رَاءْسِ الْحُسَیْنِ ع وَ عَزّاه الانْبیاءُ .

وَ قالَ لَهُ جَبْرَئیلُ : یا مُحَمَّدُ ، انَّ اللّهَ تَعالی اءَمَرَنی اءَنْ اءُطیعَکَ فی اءُمَّتِکَ ، فَانْ اءَمَرْتَنی زَلْزَلْتُ الارْضَ بِهِمْ ، وَ جَعَلْتُ عالیَها سافِلَها کَما فَعَلْتُ بِقَوْمِ لُوطٍ .

فَقالَ النَّبِیُّ : لا جَبْرَئیلُ ، فَانَّ لَهُمْ مَعِی مَوْقِفا بَیْنَ یَدَیِ اللّهِ یَوْمَ الْقِیامَهِ .

ثُمَّ جَاءَ الْمَلائِکَهُ نَحْوَنا لِیَقْتُلُونا .

فَقُلْتُ : اءلامانَ ، اءلامانَ یا رَسُولَ اللّهِ .

فَقالَ : اذْهَبْ ، فَلا غَفَرَ اللّهُ لَکَ .

وَ رَاءَیْتُ فی ((تَذْییل )) مُحَمَّدٍ بْنِ النَّجّارِ شَیْخِ الْمُحَدَّثینَ بِبَغْدادَ فی تَرْجِمَهِ عَلِی بْنِ نَصْرِ الشُّبُوْکی بِاسْنادِهِ زِیادَهً فی هذَا الْحَدیثِ ما هذا لَفْظُهُ :

قالَ : لَمّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِی وَ حَمَلُوا بِرَاءْسِهِ جَلَسُوا یَشْرَبُونَ وَ یَجِیی ءُ بَعْضُهُمْ بَعْضا بِالرَّاءْسِ فَخَرَجَتْ یَدُ وَ کَتَبَتْ بِقَلَمٍ حَدیدٍ عَلَی الْحائِطِ :

ترجمه

جبرئیل به نزدیک آن تابوت که سر مطهر در آن بود رفته و آن را بیرون آورد و بر سینه خود چسبانید و بوسید سایر انبیاء علیه السّلام هم مانند جبرئیل ، آن سر مبارک را زیارت می کردند و حضرت رسول به محض دیدن سر نازنین ، گریه می نمود و انبیاء علیه السّلام به او تعزیت می گفتند .

جبرئیل به خدمتش عرضه داشت : یا محمد ! به درستی که خداوند عزوجل مرا امر فرموده که مطیع فرمانت باشم به آنچه که در حق خداوند عزوجل مرا امر فرموده که مطیع فرمانت باشم به آنچه که در حق آمت خود بفرمایی به جا

متن عربی

اءَتَرْجُو اءُمَّهٌ قَتَلَتْ حُسَیْنا

شَفاعَهَ جَدِّهِ یَوْمَ الْحِسابِ

قالَ فَلَمّا سَمِعُوا بِذلِکَ تَرَکُوا الرَّاءْسَ وَ هَزِمُوا .

قَالَ الرّاوی : وَ سَارَ الْقَوْمُ بِرَاءْسِ الْحُسَیْنِ وَ نِسائِهِ وَالاسْری مِنْ رِجالِهِ ، فَلَمّا قَربُوا مِنْ دِمَشْقَ دَنَتْ اءُمُّ کُلْثُومٍ مِنَ الشِّمْرِ - وَ کانَ مِنْ جُمْلَتِهِمْ - فَقالَتْ :

لی الَیْکَ

متن عربی

وَ رُوِیَ اءَنَّ بَعْضَ التّابِعینَ لَمّا شاهدَ رَاءْسَ الْحُسَیْنِ ع بِالشّامِ اءَخْفی نَفْسَهُ شَهْرا مِنْ جَمیعِ اءَصْحابِهِ ، فَلَمّا وَجَدُوهُ بَعْدَ اذْ فَقَدُوهُ سَاءَلُوهُ عَنْ سَبَبِ ذلِکَ ، فَقالَ : اءَلا تَرَوْنَ ما نَزَلَ بِنا ، ثُمَّ اءَنْشَاءَ یَقُولُ :

جاؤُا بِرَاءْسِکَ یَابْنَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ

مُتَرَمِّلا بِدِمائِهِ تَرْمیلا

وَ کَاءَنَّما بِکَ یَابْنَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ

قَتَلُوا جِهارا عامِدینَ رَسولا

قَتَلُوکَ عَطْشانا وَ لَمّا یَتَرَقَّبُوا

فی قَتْلِکَ التَّنْزیلَ وَ التَّاءْویلا

وَ یُکَبِّرُونَ بِاءَنْ قُتِلْتَ وَ اءِنَّما

قَتَلُوا بِکَ التَّکْبیرَ وَالتَّهْلیلا

قالَ الرّاوی : جاءَ شَیْخُ ، فَدَنا مِنْ نِساءِ الْحُسَیْنِ ع وَ عِیالِهِ وَ هُمْ فی ذلِکَ الْمَوْضِعِ - وَ قالَ : اءَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی قَتَلَکُمْ وَ اءَهْلَکَکُمْ وَ اءَراحَ الْبِلادَ مِنْ رِجالِکُمْ وَ اءَمْکَنَ اءَمِیرَ الْمُؤ مِنینَ مِنْکُمْ ! ! !

فَقالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع : ((یا شَیْخُ ! هَلْ

ترجمه

روایت شده است که یکی از فضلای تابعین اصحاب رسول صلی الله علیه و آله چون سر مطهر حضرت سید الشهداء علیه السّلام را در میان آن جمع مشاهده کرد ، مدت یک ماه از اهل و اولاد و اصحاب خود متواری گشته و پنهان شد ؛ چون او را یافتند و علت اختفایش را پرسیدند ، گفت : آیا نمی بینید که چه خاک بر سر ما ریخته شد و چه مصیبت بزرگی بر ما نازل گردید ! بعد از آن اشعاری را آشناء نمود که معنی اش چنین است : ای دختر زاده رسول خدا ! مردم سر نازنین به خون آغشته ات را آوردند و این عمل چنان است که آشکارا و از روی عمد ، رسول خدا را کشته باشند ؛ تو را با لب تشنه شهید نمودند که نه

متن عربی

قَرَاءْتَ الْقُرْآنَ ؟ )) .

قالَ : نَعَمْ .

قالَ : ((فَهَلْ عَرَفْتَ هَذِهِ الایَهَ : (قُلْ لا اءَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اءَجْرا إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی ) ؟ .

قَالَ الشَّیْخُ : قَدْ قَرَاءْتُ ذلِکَ .

فَقالَ لِهُ عَلِیُّ ع : ((نَحْنُ الْقُربی یا شَیْخُ ، فَهَلْ قَرَاءْتَ فی بَنی اسْرائیلَ : (وَ آتِ ذَاالْقُرْبی حَقَّهُ) ؟ .

فَقالَ الشَّیْخُ : قَدْ قَرَاءْتُ ذلِکَ .

فَقالَ : ((فَنَحْنُ الْقُرْبی یا شَیْخُ ، فَهَلْ قَرَاءْتَ هَذِهِ الایَهَ : (وَاعْلَمُوا اءَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبی ) .

قالَ : نَعَمْ .

فَقالَ ع : ((فَنَحْنُ الْقُربی یا شَیْخُ ، وَ هَلْ قَرَاءْتَ هَذِهِ الایَهَ : (اِنَّما یُرِیدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اءَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا) ؟ .

قَالَ الشَّیْخُ : قَدْ قَرَاءْتُ ذلِکَ . فَقالَ علی ع : ((نَحْنُ اءَهْلُ

متن عربی

قَالَ الرّاوی : بَقِیَ الشَّیْخُ ساکِتا نادِما عَلی ما تَکَلَّمَ بِهِ ، وَ قَالَ : تَاللّهِ انَّکُمْ هُمْ ؟ !

فَقالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع : ((تَاللّهِ انّا لَنَحْنُ هُمْ مِنْ غَیْرِ شَکٍّ ، وَ حَقِّ جَدِّنا رَسُولِ اللّهِ ص انّا لَنَحْنُ هُمْ)) .

قالَ : فَبَکَی الشَّیْخُ وَ رَمی عِمامَتَهُ ، ثُمَّ رَفَعَ رَاءْسَهُ الَی السَّماءِ وَ قالَ : اءللّهُمَّ انّی اءَبْرَءُ اِلَیْکَ مِنْ عَدُوِّ آلِ مُحَمَّدٍ ص مِنَ الْجِنِّ وَالاْنْسِ .

ثُمَّ قالَ : هَلْ لی مِنْ تَوْبَهٍ ؟

فَقالَ لَهُ : ((نَعَمْ ، انْ تُبْتَ تَابَ اللّهُ عَلَیْکَ وَ اءَنْتَ مَعَنا)) .

فَقالَ : اءَنا تائِبُ .

فَبَلَغَ یَزیدَ بْنَ مُعاوِیَهَ حَدِیثُ الشَّیْخِ ، فَاءَمَرَ بِهِ فَقُتِلَ .

قَالَ الرّاوی : ثُمَّ اءُدْخِلَ ثَقَلُ الْحُسَیْنِ ع وَ نِساؤُهُ وَ مَنْ تَخَلَّفَ مِنْ اءَهْلِهِ عَلی یَزیدَ ، وَ هُمْ مُقَرَّنُونَ فی الْحِبالِ .

ترجمه

راوی گوید : آن پیرمرد پس از استماع این کلام از فرزند خیر الانام زبان از گفتار فروبست و از گفته های خود پشیمان گشت و از روی شگفت و تحجب ، آن حضرت را سوگند داد که آیا شما همان اهل بیت حضرت رسول هستید ؟ !

امام زین العابدین علیه السّلام فرمود : به خدا سوگند که ما همان اهل بیت پیامبریم و در این خصوص مجال هیچ شک و شبهه ای نیست و به حق جد ما رسول صلی الله علیه و آله سوگند که ماییم اهل بیت خاتم الانبیاء

پیرمرد چون از حقیقت حال مطلع گشت اشک از چشمانش جاری گردید و عمامه را از سر برداشت و بر زمین انداخت و سر را به سوی آسمان بلند نمود و گفت : خداوندا ! من

متن عربی

فَلَمّا وَقَفُوا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُمْ عَلی تِلْکَ الْحالِ قالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع : ((اءُنْشِدُکَ اللّهُ یا یَزیدُ ، ما ظَنُّکَ بِرَسُولِ اللّهِ ص لَوْ رَآنا عَلی هذِهِالصِّفَهِ)) ، فَاءَمَرَ یَزیدُ بِالْحِبالِ فَقُطِعَتْ . ثُمَّ وَضَعَ رَاءْسَ الْحُسَیْنِ ع بَیْنَ یَدَیْهِ ، وَ اءَجْلَسَ النِّساءَ خَلْفَهُ لِئَلا یَنْظُرْنَ الَیْهِ ، فَرآهُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع فَلَمْ یَاءْکُلِ الرُّؤُوسَ بَعْدَ ذلِکَ اءَبَدا .

وَ اءَمّا زَیْنَبُ ، فَانَّها لَمّا رَاءَتْهُ اءَهْوَتْ الی جَیْبِها فَشَقَّتْهُ ، ثُمَّ نادَتْ بِصَوْتٍ حَزینٍ یَفْزَعُ الْقُلُوبَ : یا حُسَیْناهُ ، یا حَبیبَ رَسُولِ اللّهِ ، یَابْنَ مَکَّهَ وَ مِنی ، یَابْنَ فَاطِمَهَ الزَّهْراءِ سَیِّدَهِ النِّساءِ ، یَابْنَ بِنْتِ الْمُصْطَفی .

قَالَ الرّاوی : فَاءَبْکَتْ وَاللّهِ کُلُّ مَنْ کانَ حاضِرا فی الْمَجْلِسِ ، وَ

متن عربی

قالَ : ثُمَّ دَعا یَزیدُ بِقَضیبِ خَیْزُرانَ ، فَجَعَلَ یَنْکُتْ بِهِ ثَنَایَا الْحُسَیْنِ ع .

فَاءَقْبَلَ عَلَیْهِ اءَبُو بَرَزَه الاسْلَمی وَ قالَ : وَیْحَکَ یا یَزیدُ ، اءَتَنْکُتُ بِقَضیبِکَ ثَغْرَ الْحُسَیْنِ ع ابْنِ فاطِمَهَ ؟

اءَشْهَدُ لَقَدْ رَاءَیْتُ النَّبِیَّ ص یَرْشُفُ ثَنایاهُ وَ ثَنایا اءَخِیهِ الْحَسَنِ ع وَ یَقُولُ : اءَنْتُما سَیِّدا شَبابِ اءَهْلِ الْجَنَّهِ ، قَتَلَ اللّهُ قاتِلَیْکُما وَ لَعَنَهُ وَ اءَعَدَّ لَهُ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصیرا .

قَالَ الرّاوی : فَغَضِبَ یَزیدُ وَ اءَمَرَ بِاخْراجِهِ ، فَاءَخْرِجَ سَحْبا .

قالَ : وَ جَعَلَ یَزیدُ یَتَمَثَّلُ بِاءَبْیاتِ ابْنِ الزَّبَعْری وَ یَقُولُ :

لَیْتَ اءَشْیاخی بِبَدرٍ شَهِدُوا

جَزَعَ الْخَزْرَجِ مِنْ وَقْعِ الاسَلْ

فَاءَهَلُّوا وَسْتَهَلُّوا فَرَحا

ثُمَّ قالُوا : یا یَزیدُ لا تُشَلْ

قَدْ قَتَلْنا الْقَوْمَ مِنْ ساداتِهِمْ

وَ عَدَلْناهُ بِبَدرٍ فَاعْتَدَلْ

ترجمه

در این بین یزید لعین چوب خیزران طلبید مکرر با آن چوب به دندان مبارک فرزند رسول الله صلی الله علیه و آله می زد .

در این هنگام ابو برزه اسلمی خطاب به آن بدتر از ارمنی ، نمود و گفت : وای بر تو ای یزید ! به چه جرات چنین جسارتی می نمایی و با چوب ، به گوهر دندان حسین فرزند فاطمه اطهر می زنی ؟ من گواهی می دهم که به چشم خود دیدم که رسول خداصلی الله علیه و آله دنداهای ثنایای حسن و حسن را می بوسید و می فرمود : ((انتما سیدا . . . )) شما دو نفر سید و سرور جوانان اهل بهشت هستید ، خدا بکش کشندگان شما را و لعنت کند آنها را و جایگاه ایشان جهنم باد که بد جایگاهی است .

روای گوید : پس یزید از این سخنان به خشم آمد

متن عربی

لَعِبَتْ هاشِمُ بِالْمُلْکِ فَلا

خَبَر جاءَ وَ لا وَحْیٌ نَزَلْ

لَسْتُ مِنْ خِنْدِفَ انْ لَمْ اءَنْتَقِمْ

مِن بَنی اءَحْمَدَ ما کانَ فَعَلْ

قَالَ الرّاوی : فَقامَتْ زَیْنَبُ ابْنَهُ عَلِی وَ قالَتْ :

اءلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ .

وَ صَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اءَجْمَعینَ ، صَدَقَ اللّهُ کَذلِکَ یَقُولُ :

(ثُمَّ کانَ عاقِبَهُ الَّذِینَ اءَساؤُا السُّوای اءَنْ کَذَّبُوا بِآیاتِ اللّهِ وَ کانُوا بِها یَسْتَهْزِؤُنَ) .

اءَظَنَنْتَ یا یَزیدُ - حَیْثُ اءَخَذْتَ عَلَیْنا اءَقْطَارَ الارْضِ وَ آفاقَ السَّماءِ فَاءَصْبَحْنا نُساقُ کَما تُساقُ الاماءِ - اءَنَّ بِنا عَلَی اللّهِ هَوانا ، وَ بِکَ عَلَیْهِ کَرامَهً ! !

وَ اءَنَّ ذلِکَ لِعَظیمَ خَطَرِکَ عِنْدَهُ ! !

فَشَمَخْتَ بِاءَنْفِکَ وَ نَظَرْتَ فی عَطْفِکَ ، جَذْلانَ مَسْرورا ، حینَ رَاءَیْتَ الدُّنْیا لَکَ مُسْتَوْسِقَهً ، وَالامُورَ

ترجمه

شود و بگویند م یزید دستت شل مباد که این چنین عمل نمودی و انتقام از بنی هاشم گرفتی . (این بیت از اشعار خود یزید است ) .

ما بزرگان خزرج را در جنگ احد کشتیم و این معامله را با معامله بدر برابر داشتیم و جنگ بدر بر جنگ احد زیادتی ننمود .

بنی هاشم به لعب ، هوای سلطنت داشتند و اسلام را بهانه کردند ؛ نزول وحی را حقیقتی نبود (مراد آن کافر از بنی هاشم جسارتت است نسبت به حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله ) از نسل خندف نبودمی آگر از اولاد احمد مختار انتقام خون کشتگان بدر را نمی کشیدم . (39)

سخنرانی زینب کبری علیه السّلام درمجلس یزید

راوی گوید : در آن هنگام زینب کبری علیه السّلام بر پا خاست و این خطبه را که دقایق نکاتش موسس دقایق ایمان و لطایف بیانش مزین کاخ ایقان است

متن عربی

مُتَّسِقَهً ، وَ حینَ صَفا لَکَ مُلْکُنا وَ سُلْطانُنا ، فَمَهْلا مَهْلا ، اءَنَسیتَ قَوْلَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ :

(وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا اءَنَّما نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِاءَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْما وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِینٌ) .

اءَمِنَ الْعَدْلِ یَابْنَ الطُّلَقاءِ تَخْدیرُکَ حَرائِرَکَ وَ امائَکَ وَ سُوقَکَ بَناتِ رَسُولِ اللّهِ سَبایا ؟ ! قَدْ هَتَکْتَ سُتُورَهُنَّ ، وَ اءَبْدَیْتَ وُجُوهَهُنَّ ، تَحْدو بِهِنَّ الاعْداءُ مِنْ بَلَدٍ الی بَلَدٍ ، وَ یَسْتَشْرِفُهُنَّ اءَهْلُ الْمَنازِلِ وَ الْمَناقِلِ ، وَ یَتَصَفَّحُ وُجُوهَهُنَّ الْقَریبُ وَالْبَعیدُ ، وَالدَّنِیُّ وَالشَّریفُ ، لَیْسَ مَعَهُنَّ مِنْ رِجالِهِنَّ وَلِیٍُّّ ، وَ لا مِنْ حَماتِهِنَّ حَمِیُّ .

وَ کَیْفَ تُرْتَجی مُراقَبَهُ مَنْ لَفَظَ فُوهُ اءَکْبادَ الازْکِیاءِ ، وَ نَبَتَ لَحْمُهُ بِدِماءِ الشُّهَداءِ ؟ !

وَ کَیْفَ لا یَسْتَبْطاءُ فی بُغْضِنا اءَهْلَ الْبَیْتِ مَنْ نَظَرَ الَیْنا بِالشَّنَفِ

متن عربی

لاهَلُّوا وَسْتَهَلُّوا فَرحَا

ثُمَّ قالُوا : یا یَزیدُ لا تُشَلْ

مُنْتَحِیا عَلی ثَنایا اءَبی عَبْدِ اللّهِ سَیِّدِ شَبابِ اءَهْلِ الْجَنَّهِ تَنْکُتُها بِمِحْصَرَتِکَ .

وَ کَیْفَ لا تَقُولُ ذلِکَ ، وَ قَدْ نَکَاءْتَ الْقَرْحَهَ ، وَاسْتَاءْصَلْتَ الشَّافَهَ بِاراقَتِکَ دِماءَ ذُرِّیَّهِ مُحَمَّدٍ ص وَ نُجُومِ الارْضِ مِنْ آلِ عَبْدِالْمُطَّلِبِ ؟ ! وَ تَهْتِفُ بِاءَشْیاخِکَ ، زَعَمْتَ اءَنَّکَ تُنادیهِمْ !

فَلَتَرِدَنَّ وَشیکا مَوْرِدَهُمْ ، وَ لَتَوَدَّنَّ اءَنَّکَ شُلِلْتَ وَ بُکِمْتَ وَ لَمْ تَکُنْ قُلْتَ ما قُلْتَ وَ فَعَلْتَ ما فَعَلْتَ .

اءللّهُمَّ خُذْ بِحَقِّنا ، وَانْتَقِمْ مِمَّنْ ظَلَمْنا ، وَ احْلُلْ غَضَبَکَ بِمَنْ سَفَکَ دَمائِنا وَ قَتَلَ حُماتَنا .

فَوَاللّهِ ما فَرَیْتَ الا جِلْدَکَ ، و لا حَزَزْتَ الاّ لَحْمَکْ .

وَ لَتَرِدَنَّ عَلی رَسُولِ اللّهِ ص بِما تَحَمَّلْتَ مِنْ سَفْکِ دِماءِ ذُرِّیَّتِهِ ، وَانْتَهَکْتَ مِنْ حُرْمَتِهِ فی عِتْرَتِهِ وَ لُحْمَتِهِ ، وَ حَیْثُ یَجْمَعُ اللّهُ شَمْلَهُمْ وَیَلُمُّ شَعْثَهُمْ

ترجمه

از دهان آنها فروریخته و گوشت تن هایشان از خون شهیدان روییده !

و چگونه در بغض وعدوات ما اهل بیت رسول صلی الله علیه و آله کوتاهی تواند نمود آن کس که همیشه به چشم دشمنی و به دیده حسد و کینه به سوی ما نگریسته و اینک تو با چوپ خود دندانهای ثنایای ابی عبدالله سید شباب اهل جنت را آزرده می داری و نه این گناه را به چیزی شمری و نه این امر شنیع را عظیم می پنداری ! ای یزید ! اینک تو به پدران خود مباهات داری و همی گویی که ((اگر بودند از روی شادی بگفتندی که ای یزید ، دستت شل مباد که چنین انتقام از بنی هاشم کشیدی ! )) اینک هم با تکبر و غرور چوب بر

متن عربی

وَ یَاءْخُذُ بِحَقِّهِمْ :

(وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبِیلِ اللّهِ اءَمْواتا بَلْ اءَحْیاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرِزَقُونَ) .

وَ حَسْبُکَ بِاللّهِ حاکِما ، وَ بِمُحَمَّدٍ ص خَصیما وَ بِجَبْرَئیلَ ظَهیرا .

وَ سَیَعْلَمُ مَنْ سَوَّلَ لَکَ وَ مَکَّنَکَ مِنْ رِقَابِ الْمُسْلِمینَ .

بِئْسَ لِلظّالِمینَ بَدَلا وَ اءَیُّکُمُ شَرُّ مَکانا وَ اءَضْعَفُ جُنْدا .

وَ لَئِنْ جَرَّتْ عَلَیَّ الدَّواهی مُخاطَبَتَکَ ، اءنّی لاسْتَصْغِرُ قَدْرَکَ ، وَ اءَسْتَعْظِمُ تَقْریعَکَ ، وَ اءَسْتَکْثِرُ تَوْبیخَکَ ، لکِنِ الْعُیُونُ عُبْری ، وَالصُّدُورُ حَرّی .

اءَلا فَالْعَجَبُ کُلُّ الْعَجَبِ لِقَتْلِ حِزْبِ اللّهِ النُّجَباءِ بِحِزْبِ الشَّیْطَانِ الطُّلَقاءِ .

فَهذِهِ الایْدی تَنْطِفُ مِنْ دِمائِنا ، وَ الافْواهُ تَتَحَلَّبُ مِنْ لُحُومِنا

متن عربی(38)

متن عربی

یا صَیْحَهً تُحْمَدُ مِنْ صَوائِحِ

ما اءَهْوَنَ الْمَوْتَ عَلَی النَّوائِحِ

قَالَ الرّاوی : ثُمَّ اسْتَشارَ اءَهْلَ الشّامِ فیما یَصْنَعُ بِهِمْ .

فَقالُوا : لا تَتَّخِذْ مِنْ کَلْبِ سُوءٍ جَرْوا .

فَقالَ لَهُ النُّعْمانُ بْنُ بَشیرٍ :

اءُنْظُرْ ما کانَ الرَّسُولُ یَصْنَعُ بِهِمْ فَاصْنَعْهُ بِهِمْ .

وَ نَظَرَ رَجُلُ مِنْ اءَهْلِ الشّامِ الی فاطِمَهَ ابْنَهِ الْحُسَیْنِ ع .

فَقالَ : یا اءَمِیرَالْمؤ مِنینَ هَبْ لی هذِهِ الْجارِیَهُ .

فَقالَتْ فاطِمَهُ لِعَمَّتِها :

یا عَمَّتاهُ اءُیْتِمْتُ وَاءُسْتَخْدَمُ ؟

فَقالَتْ زَیْنَبُ :

لا ، وَ لا کَرامَهُ لِهذَا الْفاسِقِ .

فَقالَ الشّامِیُّ :

مَنْ هذِهِ الْجارِیَهُ ؟

فَقالَ لَهُ یَزیدُ :

ترجمه

مسئلت دارم که شهیدان دشت بلا را ثواب کامل و مزید را اجر عطا فرماید وبر باز ماندگان ایشان نیکو خلیفه باشد ؛ زیرا حضرتش رحیم و ذات اقدسش و دود و کریم است و (حسبنا الله . . . (43)))(44) .

خلاصه ، چون خطبه پاره تن حضرت زهرا علیه السّلام به انجام رسید ، یزید پلید سخن نتوانست گوید جز آنکه بر سبک اوباش این شعر را بخواند :

خلاصه ، چون خطبه پاره تن حضرت زهرا ع به انجام رسید ، یزید پلید سخن نتوانست گوید جز انکه بر سبک اوباش این شعر را بخواند : ((یا صیحه . . . )) ؛ بسا ناله زنان داغدار که به نزد کسان ، شایسته است و چه سهل و آسان است مردن بر زنانی که از درد مصیبت می نالند . راوی گوید : سپس یزید عنید با اهل شام مشورت در میان آورد که نسبت به اسیران چسان سلوک دارد و با ایشان چگونه رفتار نماید ؟ آن سگهای ناسپاس سخن به زشتی گفتند و در مشورت خیانت کردند و

متن عربی

هذِهِ فاطِمَهُ ابْنَهِ الْحُسَیْنِ ، وَ تِلْکَ عَمَّتُها زَیْنَبُ ابْنَهُ عَلِیٍّ .

فَقَالَ الشّامَیُّ : اءَلْحُسَیْنُ بْنُ فاطِمَهَ ع وَ عَلِیُّ بْنُ اءَبی طالِبٍ ؟ !

قالَ : نَعَمْ .

فَقَالَ الشّامِیُّ : لَعَنَکَ اللّهُ یا یَزیدُ ، اءَتَقْتُلُ عِتْرَهَ نَبِیِّکَ وَ تَسْبیُ ذُرِّیَّتَهُ ، وَ اللّهِ ما تَوَهَّمْتُ الاّ اءَنَّهُمْ سَبْیُ الرُّومِ .

فَقالَ یَزیدُ : وَاللّهِ لالْحِقَنَّکَ بِهِمْ ، ثُمَّ اءَمَرَ بِهِ فَضُرِبَ عُنُقُهُ .

قَالَ الرّاوی : وَ دَعا یَزیدُ بِالْخاطِبِ ، وَ اءَمَرَهُ اءَنْ یَصْعُدَ الْمِنْبَرَ فَیَذُمَّ الْحُسَیْنَ وَ اءَباهُ ص فَصَعَدَ ، وَ بالَغَ فی ذَمِّ اءَمِیرِالمَؤْمِنینَ عَلِیّ بْنِ اءَبی طالِبٍ وَالْحُسَیْنِ الشَّهیدِ ، وَالْمَدْحِ لِمُعاوِیَهَ وَ یَزیدَ .

فَصاحَ بِهِ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع : ((وَیْلَکَ اءَیُّهَا الْخاطِبُ ، اشْتَرَیْتَ مَرْضاهَ الْمَخْلُوقِ بِسَخَطِ الْخالِقِ ، فَتَبَوَّاءْ مَقْعَدُکَ مِنَ النّارِ)) .

ترجمه

فاسق میسر نیست .

مرد شامی گفت : مگر این کنیزک کیست ؟

یزید گفت : فاطمه دختر حسین است و آن یکی نیز زینب دختر علی بن ابی طالب می باشد .

مرد شامی گفت : آن حسین که پسر فاطمه و فرزند علی بن ابی طالب است ؟ !

یزید گفت : آری ، چنین است !

مرد شامی گفت : ای یزید ! لعنت حق بر تو باد ؛ عترت پیغمبر را به قتل می رسانی و آنان را اسیر می نمائی ؟ ! به خدا سوگند که هیچ خیالی درباره اینان نکردم جز آنکه آنان را اسیران روم پنداشتم !

یزید گفت : تو را نیز به اینان ملحق سازم . آنگاه حکم نمود آن مرد شامیم را گردن زدند .

راوی گوید : یزید حکم نمود که خطبه خوان بر منبر رود تا حسین پدر بزرگوارش را

متن عربی

وَ لَقَدْ اءَحْسَنَ ابْنُ سِنَانَ الْخَفاجِی فی وَصْفِ اءَمِیرِ الْمُؤ مِنینَ ص حَیْثُ یَقُولُ :

اءَعَلَی الْمَنابِرِ تُعْلِنُونَ بِسَبِّهِ

وَ بِسَیْفِهِ نُصِبَتْ لَکُمْ اءَعْوادُها

قَالَ الرّاوی : وَ وَعَدَ یَزیدُ - لَعَنَهُ اللّهُ - عَلِیّا بْنَ الْحُسَیْنِ ع فی ذَلِکَ الْیَوْمِ اءَنَّهُ یَقْضی لَهُ ثَلاثَ حاجاتٍ .

ثُمَّ اءَمَرَ بِهِمْ الی مَنْزِلٍ لا یَکِنُّهُمْ مِنْ حَرٍّ وَ لا بَرْدٍ ، فَاءَقامُوا فیهِ حَتّی تَقَشَّرَتْ وُجُوهُهُمْ ، وَ کانوُا مُدَّهَ مَقامِهِمْ فی الْبَلَدِ الْمُشارِ الَیْهِ یَنُوحُونَ عَلَی الْحُسَیْنِ ع .

قالَتْ سُکَیْنَهُ : فَلَمّا کانَ فی الْیَوْمِ الرّابِعِ مِنْ مَقامِنا رَاءَیْتُ فی الْمَنامِ رَاءَیْتُ فِی الْمَنامِ ، وَ ذَکَرَتْ مَناما طَویلا تَقُولُ فی آخِرِهِ : وَ رَاءَیْتُ امْرَاءَهً راکِبَهً فی هَوْدَجٍ وَیَدُها مَوْضُوعَهُ عَلی رَاءْسِها ، فَسَاءَلْتُ عَنْها ، فَقیلَ لی : فاطِمَهُ ابْنَهُ مُحَمَّدٍ ص اءُمُّ اءَبیکِ .

ترجمه

حسن بن سنان خفاجی چه نیکو در مدح امیر مؤ منان سروده است : ((اعلی المنابر . . . )) ؛ (خطاب به بنی امیه و اتباع ایشان کرده می گوید : ) شما آشکار بر بالای منبر ما به امام علی ع ناسزا می گوئید و حال آنکه با شمشیر او منبرها برای شما مهیا گردیده .

راوی گوید : یزید به امام زین العابدین ع در همان روز وعده بر آوردن سه حاجت نمود و حکم کرد که آل رسول ع را در منزلی جای دادند که نه از سر ما و نه از گرما ، آنان را حفظ نمی نمود و ایشان در آن منزل مقیم بودند چندان که چهره های ایشان پوست انداخت و در همه آن مدت زمانی که در شهر شام اقامت داشتند ، کار ایشان گریه

متن عربی

فَقُلْتُ : وَاللّهِ لانْطَلِقَنَّ الَیْها وَ لاخْبِرَنّها ما صُنِعَ بِنا . فَسَعَیْتُ مُبادِرَهً نَحْوَها ، حَتّی لَحِقْتُ بِها وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْها اءَبْکی وَ اءَقُولُ :

یا اءُمَّتاهُ جَحَدُوا وَ اللّهِ حَقِّنا ، یا اءُمَّاهُ بَدَّدُوا وَ اللّهِ شَمْلَنا ، یا اءُمَّتاهُ اسْتَباحُوا وَ اللّهِ حَریمَنا ، یا اءُمَّتاهُ قَتَلُوا وَ اللّهِ الْحُسَیْنَ اءَبانا .

فَقالَتْ لی : کَفّی صَوْتَکَ یا سُکَیْنَهُ ، فَقَدْ قَطَّعْتِ نِیاطَ قَلْبی ، وَ اءَقْرَحْتِ کَبَدی ، هَذا قَمیصُ اءَبیکِ الْحُسَیْنِ ع لا یُفاررقُنی حَتّی اءَلْقَی اللّهَ بِهِ .

وَ رَوی ابْنُ لَهیعَهَ ، عَنْ اءَبِی الْاءسْوَدِ مُحَمَّدٍ بْنِ عَبْدُ الرَّحْمنِ قالَ : لَقِیَنی رَاءْسُ الْجالُوتِ فَقالَ : وَاللّهِ ، انَّ بَیْنی وَ بَیْنَ داوُدَ سَبْعینَ اءَبا ، وَ انَّ الْیَهُودَ تلْقانی فَتُعَظِّمُنی ، وَ اءَنْتُمْ لَیْسَ وَ بَیْنَ نَبِیِّکُمْ الاّ اءَبُّ واحِدُ قَتَلْتُمْ وَلَدَهُ . ! !

وَ رُوِیَ عَنْ زَیْنِ الْعابِدینَ ع اءَنَّهُ قالَ : ((لَمّا اءُتِیَ بِرَاءْسِ الْحُسَیْنِ ع الی یَزیدَ کانَ یَتَّخِذُ مَجالِسَ الشُّرْبِ ، وَ یَاءْتی بِرَاءْسِ الْحُسَیْْنِ ع وَ

متن عربی

یَدَیْهِ وَ یَشْرِبُ عَلَیْهِ .

فَحَضَرَ ذاتَ یَوْمٍ فی مَجْلِسِهِ رَسُولُ مَلِکِ الرُّومِ وَ عُظَمائِهِمْ ، فَقالَ : یا مَلِکَ الْعَرَبِ ، هذا رَاءْسُ مَنْ ؟ فَقالَ لَهُ یَزیدُ : ما لَکَ وَ لِهذَا الرَّاءْسِ ؟ فَقالَ : انّی اذا رَجَعْتُ الی مُلْکِنا یَسْاءَلُنی عَنْ کُلِّ شَیْء رَاءَیْتُهُ ، فَاءَحْبَبْتُ اءَنْ اءُخْبِرَهُ بِقِصَّهِ هذَا الرَّاءْسِ وَ صاحِبِهِ ، حَتّی یُشارِکَکَ فی الْفَرَحِ وَ السُّرُورِ .

فَقالَ لَهُ یَزیدُ هذا رَاءْسُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِی بْنِ اءَبی طالِبٍ . فَقَالَ الرُّومِیُّ : وَ مَنْ اءُمُّهُ ؟

فَقالَ : فاطِمَهُ ابْنَهُ رَسُولِ اللّهِ . فَقَالَ النљΘՙҘјǙƙʙљϠ: اءُفٍ لَکَ وَلدینکَ ، لی دینُ اءَحْسَنُ مِنْ دینکَ ، انَّ اءَبی مِنْ حَوافِدِ داوُد ، وَ بَیْنی وَ بَیْنَهُ آباءُ کَثیرَهُ ، وَالنَّصاری یُعَظِّمُونَنی وَ یَاءْخُذُونَ مِنْ تُرابِ اءَقْدامی تَبَرُّکا بی بِاءَنّی مِنْ حَوافِدِ داوُدَ ع وَ اءَنْتُمْ تَقْتُلُونَ ابْنَ بِنْتِ نَبِیِّکُمْ ، وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ نَبِیِّکُمْ الاّ اءُمُّ واحِدَهُ ، فَاءَیُّ دینٍ دینُکُمْ ؟ ! ! ثُمَّ قالَ لِیَزیدَ : هَلْ سَمِعْتَ حَدیثَ کَنِیسَهِ الْحافِرِ ؟

ترجمه

گفت : ای پادشاه عرب ! این سر کیست ؟

یزید گفت : تو را با او چه کار است ؟

سفیر گفت : سؤ ال من به این خاطر است که وقتی به نزد پادشاه خود بر می گردم از همه اموری که دیده ام از من پرسش خواهد کرد ، چون ذکر حال این سر را در خدمتش برم در فرح و سرور با تو شریک خواهد بود .

یزید لعین گفت : این سر از آن حسین بن علی بن ابی طالب است .

رومی گفت : مادرش کیست ؟

یزید گفت : فاطمه دختر رسول خدا

متن عربی

فَقالَ لَهُ : قُلْ حَتّی اءَسْمَعَ .

فَقالَ : انَّ بَیْنَ عَمّانَ وَالصّینِ بَحْرُ مَسیرَهُ سَنَهُ ، لَیْسَ فیها عِمْرانُ الاّ بَلَدَهُ واحِدَهُ فی وَسَطِ الْماءِ ، طُولُها ثَمانُونَ فَرْسَخا فی ثمانینَ فَرْسَخا ، ما عَلی وَجْهِ الارْضِ بَلَدَهُ اءَکْبَرُ مِنْها ، وَ مِنْها یُحْمَلُ الْکافُورُ وَالْیاقُوتُ ، اءَشْجارُهُمْ الْعُودُ وَالْعَنْبَرُ ، وَ هِیَ فی اءَیْدِی النَّصاری ، لا مِلْکَ لاحَدٍ مِنَ الْمُلُوکِ فیها سِواهُمْ ، وَ فی تِلْکَ الْبَلَدَهِ کَنائِسُ کَثیرَهُ ، اءَعْظَمُها کَنیسَهُ تُسَمّی کَنِیسَهُ الْحافِرِ ، فی مِحْرابِها حُقَّهُ ذَهَبٍ مُعَلَّقَهً ، فیها حافِرُ یَقُولُونَ : انَّهُ حافِرُ حِمارٍ کانَ یَرْکَبُهُ عیسی ع ، وَ قَدْ زَیَّنُوا حَوْلَ الْحُقَّهِ بالذَّهَبِ وَالدّیباجِ ، یَقْصُدُها فی کُلِّ عامٍ عالَمُ مِنَ النَّصاری ، وَ یَطُوفُونَ حَوْلَها وَ یُقَبِّلُونَها وَ یَرْفَعُونَ حَوائِجَهُمْ الَی اللّهِ تَعالی عِنْدَها ، هذا شَاءّنُهُمْ وَ دَاءْبُهُمْ بِحافِرِ حِمارٍ یَزْعُمُونَ اءَنَّهُ حافِرُ حِمارٍ کانَ یَرْکَبُهُ عیسی ع نَبِیُّهُمْ ، وَ اءَنْتُمْ تَقْتُلُونَ ابْنَ بِنْتِ نَبِیِّکُمْ ، فَلا بَارَکَ اللّهُ

متن عربی

فی بِلادِهِ .

فَلَمّا اءَحَسَّ النَّصْرانی بِذلِکَ ، قالَ لَهُ : اءَتُریدُ اءَنْ تَقْتُلَنی ؟

قالَ : نَعَمْ .

قالَ : اعْلَمْ اءَنّی رَاءَیْتُ الْبارِحَهَ نَبِیِّکُمْ فِی الْمَنامِ یَقُولُ : یا نَصْرانی اءَنْتَ مِنْ اءَهْلِ الْجَنَّهِ ، فَتَعَجَّبْتُ مِنْ کَلامِهِ ، وَ اءنَا اءَشْهَدُ اءَنْ لا اله الاّ اللّهُ وَ اءَنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّهِ .

ثُمَّ وَثَبَ الی رَاءْسِ الْحُسَیْنِ ع ، وَ ضَمَّهُ الی صَدْرِهِ وَ جَعَلَ یُقَبِّلُهُ وَ یَبْکی حَتّی قُتِلَ)) .

قالَ : وَ خَرَجَ زَیْنُ الْعابِدینَ ع یَوْما یَمْشی فی اءَسْواقِ دَمِشْقَ ، فَاسْتَقْبَلَهُ الْمِنْهالُ بْنُ عَمْروٍ ، فَقالَ : کَیْفَ اءَمْسَیْتَ یابْنَ رَسُولِ اللّهِ ؟

قالَ : ((اءَمْسَیْنا کَمِثْلِ بَنی اسْرائیلَ فی آلِ فَرَْعْونَ ، یُذَبِّحُونَ اءَبْناءَهُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَهُمْ .

یا مِنْهالُ اءَمْسَتِ الْعَرَبُ تَفْتَخِرُ عَلَی الْعَجَمِ بِاءَنَّ مُحَمَّدا عَرَبِیُّ ، وَ اءَمْسَتْ قُرَیْشُ تَفْتَخِرْ علی سائِرِ

ترجمه

نصرانی گفت : ای یزید ! اینک می خواهی مرا به قتل برسانی ؟ یزید : گفت : آری .

نصرانی گفت : پس گوش کن تا خواب خود را در این باب بر تو بازگو نمایم . شب گذشته حضرت رسول ص را در خواب دیدم ، به من فرمود : ای نصرانی ! تو از اهل بهشت هستی . من از فرمایش حضرت محمد ص در تعجب شدم و اینک شهادت می دهم که ((اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله )) .

سپس این تازه مسلمان برخاست و سر مطهر امام شهید را بر داشت و به سینه چسبانید و پیوسته آن را می بوسید و گریه می کرد تا اینکه به شهادت نائل آمد .

فرمایش امام سجاد ع به منهال بن عمرو

راوی گوید

متن عربی

الْعَرَبِ بِاءَنَّ مُحَمَّدا مِنْها ، وَ اءَمْسَیْنا مَعْشَرَ اءَهْلِ بَیْتِهِ وَ نَحْنُ مَغْصُوبُونَ مَقْتُولُونَ مُشَرَّدُونَ ، فَانّا لِلّهِ وَ انّا الَیْهِ راجِعُونَ مِمّا اءَمْسَیْنا فیهِ یا مِنْهالُ)) .

وَ لِلّهِ دَرُّ مَهْیارٍ حَیْثُ یَقُولُ :

یُعَظِّمُونَ لَهُ اءَعوادَ مِنْبَرِهِ

وَ تَحْتَ اءَقْدامِهِمْ اءَوْلادُهُ وُضِعُوا

بِاءَیِّ حُکْمٍ بَنُوهُ یَتْبَعُونَکُمْ

وَ فَخْرُکُمْ اءَنَّکُمْ صَحْبٌ لَهُ تُبَّعُ

وَ دَعا یَزیدُ یَوْما بِعَلی بْنِ الْحُسَیْنِ ع وَ عَمْروٍ بْنِ الْحَسَنِ ، وَ کانَ عَمْروُ صَغیرا یُقالُ : انَّ عُمْرَهُ احْدی عَشَرَهَ سَنَهً . فَقالَ لَهُ : اءَتُصارِعُ هذا ، یَعْنی ابْنَهُ خالِدا ؟

فَقالَ لَهُ عَمْروُ : لا ، وَ لکِنْ اءَعْطِنی سِکّینا وَ اءَعْطِهِ سِکِّینا ، ثُمَّ اءُقاتِلُهُ . فَقالَ یَزیدُلَعَنَهُ اللّهُ :

شِنْشِنَهٌ اءَعْرِفُها مِنْ اءَخْزَمِ

هَلْ تَلِدُ الْحَیَّهُ الاّ الْحَیَّهَ

وَ قالَ لِعَلیٍّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع : اءُذْکُرْ حاجاتِکَ الثَّلاثَ الَّتی وَعَدْتُکَ بِقَضائِهِنَّ ؟ فَقالَ لَهُ :

ترجمه

بیت آن پیامبریم ، ببین چگونه حق ما را غضب کرده و مردان ما را شهید کرده و باقی ماندگان را پراکنده ساختند و آوراه نمودند ، از این حالی که ما راست باید گفت :

((انا لله و انا الیه راجعون )) .

ابن طاوس گوید :

خدای پاداش خیر دهاد مهیار دیلمی را که چه نیکو در این مناسبت سروده است :

((یعظمون له . . . ))(45)

یزید پلید در بعضی از این ایام که اسیران در شام بودند ، امام سجاد و عمرو بن حسن را به نزد خود طلبید و در آن موقع عمرو طفل صغیر بود ، گویند یازده سال بیشتر نداشت ، یزید به او گفت :

با پسر من کشتی می گیری ؟

عمرو یازده ساله گفت : نه ، ولکن حاضرم خنجری به او بدهی و خنجری

متن عربی

((اءلاولی : اءَنْ تُریَنی وَجْهَ سَیِّدی وَ مَوْلایَ وَ اءَبی ، اءَلْحُسَیْنِ فَاءَتَزَوَّدُ مِنْهُ وَ اءَنْظُرُ الَیْهِ وَ اءُوَدِّعُهُ . وَالثّانِیهُ : اءَنْ تَرُدَّ عَلَیْنا ما اءُخِذَ مِنّا . وَالثّالِثَهُ : انْ کُنْتَ عَزَمْتَ عَلی قَتْلی اءَنْ تُوَجِّهِ مَعَ هولاءِ النِّسْوَهِ مَنْ یَرُدُّهُنَّ الی حَرَمِ جَدِّهِنَّ)) . فَقالَ : اءَمّا وَجْهُ اءَبیکَ فَلَنْ تَراهُ اءَبَدا ، وَ اءَمّا قَتْلُکَ فَقَدْ عَفَوْتُ عَنْکَ ، وَ اءَمَّا النِّساءُ فَلا یَرُدُّهُنَّ الَی الْمَدینَهِ غَیْرُکَ ، وَ اءَمّا ما اءُخِذَ مِنْکُمْ فَانّی اءُعَوِّضُکُمْ عَنْهُ اءَضْعافَ قَیمَتِهِ . فَقالَ ع : ((اءَمّا مالُکَ فَلا نُریدُهُ ، وَ هُوَ مُوَفَّرُ عَلَیْکَ ، وَ انَّما طَلَبْتُ ما اءُخِذَ مِنّا ، لانَّ فیهِ مِغْزَلُ فاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ وَ مَقْنَعَتُها وَ قَلادَتُها وَ قَمیصُها)) .

فَاءَمَرَ بِرَدِّ ذلِکَ ، وَ زادَ عَلَیْهِ مِاءَتَیْ دینارٍ ، فَاءَخَذَها زَیْنُ الْعابِدینِ ع وَ فَرَّقَها عَلَی الْفُقَراءِ وَالْمَساکینَ .

ثُمَّ اءَمَرَ بِرزدِّ الاساری وَ سَبایَا الْبَتُولِ الی اءَوْطانِهِمْ بِمَدیِنَهِ الرَّسُولِ . وَ اءَمّا رَاءْسُ الْحُسَیْنِ ع ، فَرُوِیَ اءَنَّهُ اءُعیدَ فَدُفِنَ بِکَرْبَلاءَ مَعَ جَسَدِهِ الشَّریفِ ، وَ کانَ عَمَلُ الطّائِفَهِ عَلی هذَا الْمَعْنَی الْمُشارِ الَیْهِ .

وَ رُوِیَتْ آثارُ کَثیرَهُ مُخْتَلِفَهُ غَیْرُ ما ذَکَرْناهُ تَرَکْنا وَضْعَها کَیْلا یَنْفِسَخَما شَرَطْناهُ مِنْ اخْتِصَارِ الْکِتابِ .

ترجمه

حضرت علیه السّلام فرمود : اول آنکه سر مبارک سید و پدر و مولای من حضرت سیدالشهداء علیه السّلام را به من نشان دهی تا از دیدارش مستفیض شوم ؛ دوم آنکه هر چه اموال ما به غارت برده اند باز گردانی ؛ سوم اینکه اگر عزم کشتن مرا داری شخص امینی را با این زنان روانه دار تا آنان را به حرم جدشان رسول صلی الله علیه

متن عربی

قَالَ الرّاوی : وَ لَمّا رَجَعَ نِساءُ الْحُسَیْنِ ع وَ عِیالُهُ مِنَ الشّامِ وَ بَلَغُوا الَی الْعِراقِ ، قالُوا لِلدَّلیلِ : مُرُّ بِنا عَلی طَریقِ کَرْبَلاءَ .

فَوَصَلُوا الی مَوْضِعِ الْمَصْرَعِ ، فَوَجَدُوا جابِرا بْنَ عَبْدِ اللّهِ الانْصاری رَحِمَهُ

متن عربی

قالَ الرّاوی : ثُمَّ انْفَصَلُوا مِنْ کَرْبلاءَ طالِبینَ الْمَدینَهَ .

قالَ بَشیرُ بْنَ حَذْلَمٍ : فَلَمّا قَرُبْنا مِنْها نَزَلَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع ، فَحَطَّ رَحْلَهُ وَ ضَرَبَ فُسْطاطَهُ وَ اءَنْزَلَ نِساءَهُ .

وَ قالَ : ((یا بَشیرُ ، رَحِمَ اللّهُ اءَباکَ لَقَدْ کانَ شاعِرا ، فَهَلْ تَقْدِرُ عَلی شَی ء مِنْهُ ؟ )) .

قُلْتُ : بَلی یَابْنَ رَسُولِ اللّهِ انّی لَشاعِرُ .

قالَ : ((فَادْخُلِ الْمَدینَهِ وَانْعَ اءَبا عَبْدِ اللّهِ)) .

قالَ بَشیرُ ، فَرَکِبْتُ فَرَسی وَ رَکَضْتُ حَتّی دَخَلْتُ الْمَدینَهَ ، فَلَمّا بَلَغْتُ مَسْجِدَ النَّبِیِّ ص رَفَعْتُ صَوْتی بِالْبُکاءِ ، وَ اءَنْشَاءْتُ اءَقُولُ :

یا اءَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقامَ لَکُمْ بِها

قُتِلَ الْحُسَیْنُ فَاءَدْمُعی مِدْرارُ

اءَلْجِسْمُ مِنْهُ بِکَرْبَلاءَ مُضَرَّجٌ

وَ الرَّاءْسُ مِنْهُ عَلَی الْقَناهِ یُدارُ

قالَ : ثُمَّ قُلْتُ : هذا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع مَعَ عَمّاتِهِ

ترجمه

راوی گوید : ال رسول صلی الله علیه و آله بعد از ادای وظایف ماتمداری و سوگواری ، از زمین کربلا با هزاران حسرت و ابتلاء به سوی مدینه خاتم انبیاء رو آوردند بشیربن حذلم گوید : چون به حوالی مدینه رسیدم ، امام سجاد علیه السّلام از مرکب فرود آمد و امر فرمود که بارها را از شتران به زیر انداختند و خیمه های حرم را بر پا نمودند و زنان آل عصمت و طهارت را از محمل ما فرود آوردند ، آنگاه فرمود : ای بشیر ! خدا پدرت را رحمت کند که مردی شاعر بود ، آیا تو هم بر گفتن شعر توانا هستی ؟ بشیر عرضه داشت : من نیز طبع شعری ام گویاست .

امام سجاد علیه السّلام فرمود : به سوی مدینه رو و به اهل مدینه خبر شهادت ابی

متن عربی

وَ اءَخَواتِهِ قَدْ حَلُّوا بِساحَتِکّمْ وَ نَزَلُوا بِفِنائِکُمْ ، وَ اءَنَا رَسُولُهُ الَیْکُمْ اءُعَرِّفُکُمْ مَکانَهُ . قالَ : فَما بَقَیتْ فی الْمَدینَهِ مُخَدَّرَهُ وَ لا مُحَجَّبَهُ الاّ بَرَزْنَ مِنْ خُدُورِهِنَّ مَکْشُوفَهً شُعُورُهُنَّ مُخَمَّشَهً وُجُوهُهُنَّ ، ضارِباتٍ خُدُودَهُنَّ ، یَدْعُونَ بِالْوَیْلِ وَالثُّبُورِ ، فَلَمْ اءَرَ باکِیا وَ لا باکِیَهً اءَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ الْیَوْمِ ، وَ لا یَوْما اءَمَرَّ عَلَی الْمُسْلِمینَ مِنْهُ بَعْدَ وَفاهِ رَسُولِ اللّهِ ص . وَ سَمِعْتُ جارِیَهً تَنُوحُ عَلَی الْحُسَیْنِ ع وَ تَقُولُ :

نَعی سَیِّدی ناعٍ نَعاهُ فَاءَوْجعا

فَاءَمْرَضَنی ناعٍ نَعاهُ فَاءَفْجعا

وَ عَیْنَیَّ جُودا بِالدّذمُوعِ وَ اسْکِبا

وَجُودا بِدَمْعٍ بَعْدَ دَمْعِکُما مَعا

عَلی مَنْ دَهی عَرْشَ الْجَلیلِ فَزَعْزَعا

وَ اءَصْبَحَ الدّینِ وَالْمَجْدِ اءَجْدَعا

عَلَی ابْنِ نَبِیِّ اللّهِ وَ ابْنِ وَصِیِّهِ

وَ انْ کانَ

متن عربی

بِاءَبی عَبْدِ اللّهِ ع ، وَ خَدَشْتَ مِنّا قُرُوحا لَمّا تَنْدَمِلُ ، فَمَنْ اءَنْتَ یَرْحَمُکَ اللّهُ ؟

قُلْتُ : اءَنَا بَشیرُ بْنُ حَذْلَمٍ وَجَّهَنی مَوْلایَ عَلِیٍُّّ بْنُ الْحُسَیْنِ ، وَ هُوَ نازِلُ فی مَوْضِعٍ کَذا وَ کَذا مَعَ عِیالِ اءَبی عَبْدِ اللّهِ الْحُسَیْنِ وَ نِسائِهِ .

قالَ : فَتَرَکُونی مَکانی وَ بادَرو ، فَضَرَبْتُ فَرَسی حَتّی رَجَعْتُ الَیْهِمْ ، فَوَجَدْتُ النّاسِ قَدْ اءَخَذُوا الطُّرُقَ وَالْمَواضِعَ ، فَنَزَلْتُ عَنْ فَرَسی وَ تَخَطَّیْتُ رِقابَ النّاسِ ، حَتّی قَرُبْتُ مِنْ بابِ الْفُسْطاطِ ، وَ کانَ عَلِیُّ بْنُ الحُسَیْنِ داخِلا فَخَرَجَ وَ مَعَهُ خِرْقَهُ یَمْسَحُ بِها دُمُوعَهُ ، وَ خَلْفَهُ خادِمُ مَعَهُ کَرْسِیُّ ، فَوَضَعَهُ لَهُ وَ جَلَسَ عَلَیْهِ وَ هُوَ لا یَتَمالَکُ مِنَ الْعَبْرَهِ ، فَارْتَفَعَتْ اءَصْواتُ النّاسِ بِالْبُکاءِ وَ حَنینُ الْجَواری وَالنِّساءِ ، وَالناسُ مِنْ کُلِّ ناحِیَهٍ یَعَزُّونَهُ ، فَضَجَّتْ تِلْکَ الْبُقْعَهُ ضَجَّهً شَدیدَهً .

فَاءَوْمَاءَ بِیَدِهِ اءَنْ اسْکُتُوا ، فَسَکَنَتْ فَوْرَتُهُمْ .

فَقالَ : ((اءَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ ، الرّحْمنِ الرّحیمِ ، مالِکِ یَوْمِ الدّینِ ، بارِی ءِ الْخَلائِقِ اءَجْمَعینَ ،

ترجمه

که بهبودیش نبود ؛ تو کیستی ، خدا بر تو رحمت کناد ؟ گفتم : من بشیر حذلم هستم که مولای من زین العابدین فرستاد و اینک در فلان مکان ، خود و اهل حرم ابی عبدالله علیه السّلام و زنان ، فرود آمده اند .

بشیر گوید : اهل مدینه مرا تنها گذاردند و به سرعت تمام به خدمت امام سجاد علیه السّلام شتافتند ؛ من نیز تازیانه به اسبم زدم تا به خدمت آن جناب مراجعت نمایم ، وقتی به آنجا رسیدم دیدم ازدحام مردم همه راهها و مکانها را پر نموده ؛ لذا مجبور گشتم از اسب

متن عربی

الَّذی بَعْدَ فَارْتَفَعَ ف ی السَّمواتِ الْعُلی ، وَ قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوی ، نَحْمَدُهُ عَلی عَظائِمِ الامُورِ ، وَ فَجَائِعِ الدُّهُورِ ، وَ اءَلَمِ الْفَواجِعِ ، وَ مَضاضَهِ اللَّواذِعِ ، وَ جَلِیلِ الرُّزْءِ ، وَ عَظِیمِ الْمَصَائِبِ الْفاظِعَهِ الْکاظَّهِ الْفادِحَهِ الْجَائِحَهِ .

اءَیُّهَا الْقَوْمُ ، انَّ اللّهَ وَ لَهُ الْحَمْدُ ابْتَلانا بِمَصائِبَ جَلیلَهٍ ، وَ ثُلْمَهٍ فی الاسْلامِ عَظیمَهٍ : قُتِلَ اءَبُو عَبْدِ اللّهِ الحسین ع وَ عِتْرَتُهُ ، وَ سُبِیَ نِساؤُهُ وَ صِبْیَتُهُ ، وَ دارُوا بِرَاءْسِهِ فی الْبُلْدانِ مِنْ فَوْقَ عامِلِ السِّنانِ ،

متن عربی

اءَمْ اءَیُّ فُؤ ادٍ لا یَحِنُّ الَیْهِ ؟ ! اءَمْ اءَیُّ سَمْعٍ یَسْمَعُ هذِهِ الثُّلْمَهَ الَّتی ثُلِمَتْ فی الاسلام وَ لا یُصَمُّ ؟ !

اءَیُّهَا النّاسُ ، اءَصْبَحْنا مَطْرودینَ مُشَرَّدینَ مَذُودینَ شاسِعینَ عَنِ الامْصارِ ، کَاءنَّنا اءَوْلادُ تُرْکٍ اءَوْ کابُلَ ، مِنْ غَیْرِ جُرْمٍ اجْتَرَمْناهُ ، وَ لا مَکْرُوهٍ ارْتَکَبْناهُ ، وَ لا ثُلْمَهٍ فی الاسْلامِ ثَلَمْناها ، ما سَمِعْنا بِهذا فی آبائِنَا الاوَّلینَ ، انْ هذا الاّ اخْتِلاقُ .

وَ اللّهِ ، لَوْ اءَنَّ النَّبِیَّ تَقَدَّمَ الَیْهِمْ فی قِتالِنا کَما تَقَدَّمَ الَیْهِمْ فی الْوِصایَهِ بِنا لَما زادُوا عَلی ما فَعَلُوا بِنا ، فَانّا لِلّهِ وَ انّا الَیْهِ راجِعُونَ ، مِنْ مُصیبَهٍ ما اءَعْظَمَها وَ اءَوْجَعَها وَ اءَفْجَعَها وَ اءَکَظَّها وَ اءَفْظَعَها وَ اءَفْدَحَها ، فَعِنْدَ اللّهِ نَحْتَسِبُ فیما اءَصابَنا وَ اءَبْلَغَ بِنا ، انَّهُ عَزیزُ ذُو انْتِقامِ)) .

قَالَ الرّاوی : فَقامَ صُوحانُ بْنُ صَعْصَعَهَ بْنِ صُوحانَ - وَ کانَ زَمِنا - فَاعْتَذَرَ الَیْهِ ص بِما عِنْدَهُ مِنْ زَمانَهِ رِجْلَیْهِ ، فَاءَجابَهُ بِقَبُولِ مَعْذِرَتِهِ وَ حُسْنِ الظَّنِّ بِهِ وَ شَکَرَ لَهُ وَ تَرَحَّمَ عَلی اءَبیهِ .

ترجمه

کدام دلی است که فریاد و ناله را فرو گذاشت ؟ کدام گوش خبر وحشت اثر این رخنه که بر اسلام وارد گردید ، بشنید و گریه نکرد ؟

ای مردم ! صبح طالع ما بدان تیرگی رسید که مطرود و بی اعتبار و دور از بلاد و انصار ، شهره هر دیار گردیدیم ، گویا ما از اهالی ترکستان و کابل هستیم ، (که چنین بر خوردی با ما می کنند) بودن آنکه جرمی کرده و یا کار ناپسندی به جا آورده یا آنکه رخنه در دین نموده باشیم .

همانا چنین

متن عربی

قالَ عَلِیُّ بْنُ مُوسی بْنِ جَعْفَرٍ بْنِ مُحَمَّدٍ بْنِ طاوُسِ جامِعُ هذَا الْکِتابِ :

ثُمَّ انَّهُ ص رَحَلَ الَی الْمَدینَهِ بِاءَهْلِهِ وَ عَیالِهِ ، وَ نَظَرَ الی مَنازِلِ قَوْمِهِ وَ رِجالِهِ ، فَوَجَدَ تِلْکَ الْمَنازِلَ تَنُوحُ بِلِسانِ اءَحْوالِها ، وَ تَبُوحُ بِاعْلانِ الدُّمُوعِ وَ ارْسالِها ، لِفَقْدِ حُماتِها وَ رِجالِها ، وَ تَنْدُبُ عَلَیْهِمْ نَدْبَ الثَّواکِلِ ، وَ تَسْاءَلُ عَنْهُمْ اءَهْلَ الْمَناهِلِ ، وَ تُهَیِّجُ اءَحْزانَهُ عَلی مَصارِعَ قَتْلاهُ ، وَ

متن عربی

کَمْ لَیْلَهٍ شَرَّدُوا بِاکْرامِهِمْ وَ حَشْتی ، وَ شَیَّدُوا بِاءنْعامِهِمْ حُرْمَتی ، وَ اءَسْمَعُونی مُناجاهَ اءَسْحارِهِمْ ، وَ اءَمْتَعَونی بِابْداعِ اءَسْرارِهِمْ ؟

وَ کَمْ یَوْمٍ عَمَّرُوا رَبْعی بِمَحافِلِهِمْ ، وَ عَطَّرُوا طَبْعی بِفَضائِلِهِمْ ، وَ اءَوْرَقُوا عُودی بِماءِ عُهُودِهِمْ وَ اءَذْهَبُوا نُحُوسی بِنَماءِ سُعُودِهِمْ ؟

وَ کَمْ غَرَسُوا لی مِنَ الْمَناقِبِ ، وَ حَرَسُوا مَحَلّی مِنَ النَّوائِبِ ؟

وَ کَمْ اءَصْبَحْتُ بِهِمْ اءَتَشَرَّفَ عَلَی الْمَنازِلِ وَ الْقُصُورِ ، وَ اءَمیسُ فی ثَوْبِ الْجَذَلِ وَالسُّرُورِ ؟

وَ کَمْ اءعاشُوا فی شِعابی مِنْ اءَمْواتِ الدُّهُورِ .

وَ کَمْ انْتاشُوا عَلی اءَعْتابی مِنْ رُفاتِ الْمَحْذُورِ .

فَقَصَدَنی فیهِمْ سَهْمُ الْحِمامِ ، وَ حَسَدَنی عَلَیْهِمْ حُکْمُ الایّامِ ، فَاءَصْبَحُوا غُرباءَ بَیْنَ الاعْداءِ ، وَ غَرَضا لِسِهامِ الاعْتِداءِ ، وَاءَصْبَحْتِ الْمَکارِمُ تَقْطَعُ بِقَطْعِ اءَنامِلِهِمْ ، وَ الْمَنَاقِبُ تَشْکُو لِفَقْدِ شَمائِلِهِمْ ، وَالْمَحاسِنُ تُزُولُ بِزَوالِ اءَعْضائِهِمْ وَ الاحْکامُ تَنُوحُ لِوَحْشَهِ اءَرْجائِهِمْ .

ترجمه

چه شبها که وحشت تنهایی من به اکرام آنان نابود شده و بنیان حرمتم به انعامشان مستحکم گشته و به نعمتهای دلنواز مناجات سحری سماع محفل مرا زنده می داشتند و سینه مجروحم را به ودایع اسرار نهانی مرهم می گذاشتند ؛ چه روزگارها که به محفل انس آنان خانه دلم معمر و مشام طبعم به فضایل ایشان معطر بود و برگ شاخه امیدم به آبیاری دیدارشان خرم و شاداب و خزان نحوست به مساعدت لطفشان نایاب بود ؛ بسا شاخه منفعت که در مزرعه آرزویم کشتند و ساحت عزتم را از آفت نوائب در نوشتند ؛ چه بسا صبح عیشم که به برکت و جود آنان ، برروی کاخهای مراد خرامان و در لباس کامرانی شادمان بوده است بسا آرزوها بر نیامده را که

متن عربی

فَیا لِلّهِ مِنْ وَرِعٍ اءُریقَ دَمُهُ فی تِلْکَ الْحُرُوبِ وَ کَمالٍ نَکَسَ عَلَمُهُ بِتِلْکَ الْخُطُوبِ .

وَ لَئِنْ عُدِمْتُ مُساعَدَهَ اءَهْلِ الْمَعْقُولِ ، وَ خَذَلَنی عِنْدَ الْمَصائِبِ جَهْلِ الْعُقُولِ ، فَانَّ لی مُسْعِدا مِنَ السُّنَنِ الدّارِسَهِ وَالاعْلامِ الطّامِسَهِ ، فَانَّها تَنْدُبُ کَنَدْبی وَ تَجِدُ مِثْلَ وَجْدی وَ کَرْبی .

فَلَوْ سَمِعْتُمْ کَیْفَ یَنُوحُ عَلَیْهِمْ لِسانُ حالِ الصَّلواتِ ، وَ یَحِنُّ الَیْهِمْ انْسانُ الْخَلَواتِ ، وَ تَشْتاقُهُمْ طَوِیَّهُ الْمَکارِمِ ، وَ تَرْتاحُ الَیْهِمْ اءَنْدِیَهُ الاکارِمِ ، وَ تَبْکیهِمْ مَحارِیبُ الْمَساجِدِ ، وَ تُنادیهِمْ مئآرِیبُ الْفَوائِدِ ، لِشَجاکُمْ سِماعُ تِلْکَ الْواعِیَهِ النّازِلَهِ ، وَ عَرَفْتُمْ تَقْصیرَکُمْ فی هذِهِ الْمُصیبَهِ الشّامِلَهِ .

بَلْ ، لَوْ رَاءَیْتُمْ وَجْدتی وَانْکِساری وَ خُلُوَّ مَجالِسی وَ آثاری ، لَرَاءَیْتُمْ ما یُوجِعُ قَلْبَ الصَّبُورِ وَ یُهَیِّجُ اءَحْزانَ الصُّدورِ ، وَ لَقَدْ شَمَتَ

متن عربی

عِنْدَهُ وَاسْتَوْطَنُوهُ ، لَیْتَنی کُنْتُ انْسانا اءُفْدیهِمْ حَزَّ السُّیُوفِ ، وَ اءَدْفَعُ عَنْهُمْ حَرَّ الْحُتُوفِ ، وَاءحْوَلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اءَهْلِ الشَّنآنِ ، وَ اءَرُدُّ عَنْهُمْ سِهَامِ الْعُدْوانِ .

وَ هَلا اذْ فاتَنی شَرَفُ تِلْکَ الْمُواسَاهِ الْواجِبَهِ ، کُنْتُ مَحَلا لِضَمِّ جُسُومِهِمِ الشّاحِبَهِ ، وَ اءَهْلا لِحِفْظِ شَمائِلِهِمْ مِنَ الْبَلاءِ ، وَ مَصَوْنا مِنْ لَوْعَهِ هذَا الْهَجْرِ وَ الْقَلاء .

فَآهُ ثُمَّ آهُ ، لَوْ کُنْتُ مَخَطّا لِتِلْکَ الاجْسادِ وَ مَحَطّا لِنُفُوسِ اءُولئِکَ الاجْوادِ ، لَبَذَلْتُ فی حِفْظِها غَایَهَ الْمَجْهُودِ ، وَ وَفَیْتُ لَها بِقَدیمِ الْعُهُودِ ، وَ قَضَیْتُ لَها بَعْضَ الْحُقُوقِ الاوائِلِ ، وَ وَقَّیْتُها جُهْدی مِنْ وَقْعِ تِلْکَ الْجَنادِلِ ، وَ خَدَمْتُها خِدْمَهَ الْعَبْدِ الْمُطیعِ ، وَ بَذَلْتُ لَها جُهْدَ الْمُسْتَطیعِ ، وَ فَرَشْتُ لِتِلْکَ الْخُدُودِ وَ الاوْصالِ فِراشَ الاکْرامِ وَ الاجْلالِ ، وَ کُنْتُ اءَبْلُغُ مُنْیَتی مِنْ اعْتِناقِهِا وَ اءُنَوِّرُ ظُلْمَتی باشْراقِها .

فَیا شَوقاهُ الی تِلْکَ الامانی ، وَ یا قَلْقاهُ لِغَیْبَهِ اءَهْلی وَ سُکّانی ، فَکُلُّ حَنینٍ یَقْصُرَ عَنْ حَنینی ، وَ کُلُّ

ترجمه

ای کاش از جنس بشر بودی تا خود را به دم شمشیر داده فدای ایشان نمودی تا خرمن عمر آنان به آتش مرگ نسوختی و از آنان که نیزه بر رویشان کشیدند ، جوشش سینه خود را به انتقام فرومی نشانیدم و تیر دشمن را از ایشان بر می گردانیم و افسوس که چون این شرف مواسات واجب از من فوت گردید .

ای کاش آرامگاه آن پیکرهای پاک بودم و اجساد آنها را حفظ می نمودم .

آه اگر من منزلگاه این اجساد شهدا بودم ، البته در محافظت آنها نهایت کوشش را می نمودم و عهد قدیم را رعایت کرده

متن عربی

دَواءِ غَیْرِهِمْ لا یَشْفینی ، وَ ها اءَنا قَدْ لَبِسْتُ لِفَقْدِهِمْ اءَثْوابَ الاحْزانِ ، وَ اءَنَسْتُ مِنْ بَعْدِهِمْ بِجِلْبابِ الاشْجانِ ، وَ یَئِسْتُ اءَنْ یَلم بِی التَّجَلُّدُ وَالصَّبْرُ ، وَ قُلْتُ :

یا سَلْوَهَ الایّامِ مَوْعِدُکَ الْحَشْرِ . وَ لَقَدْ اءَحْسَنَ ابنُ قُتَیْبَهَ رَحْمَهُ اللّهِ وَ قَدْ بَکی عَلَی الْمَنازِلِ الْمُشارِ الَیها ، فَقالَ :

مَرَرْتُ عَلی اءَبْیاتِ آلِ مُحَمَّدٍ

فَلَمْ اءَرَها اءَمْثالَها یَوْمَ حَلَّتِ

فَلا یُبْعِدُ اللّهُ الدِّیارَ وَ اءَهْلَها

وَ انْ اءَصْبَحَتْ مِنْهُمْ بِزَعْمی تَخَلَّتِ

اءَلا انَّ قَتْلَی الطَّفِّ مِنْ آلِ هاشِمٍ

اءَذَلَّتْ رِقابَ الْمُسْلِمینَ فَذَلَّتِ

وَ کانُوا غِیاثا ثُمَّ اءَضْحَوا رَزِیَّهً

لَقَدْ عَظُمَتْ تِلْکَ الرَّزایا وَ جَلَّتِ

اءَلَمْ تَرَ اءَنَّ الشَّمْسً اءَضْحَتْ مَریضَهً

لِفَقْدِ حُسَیْنِ وَالْبِلادُ اقْشَعَرَّتِ

فَاءسْلُکْ اءَیُّهَا السّامِعُ بِهذِهِ الْمَصائِبِ مَسْلَکَ الْقُدْوَهِ

متن عربی(59)

متن عربی

قَدْ غُمِرا مِنَ الدُّمُوعِ .

فَقُلْتُ : یا مَوْلایَ ، اءَما آنَ لِحُزْنِکَ اءَنْ یَنْقَضِیَ ؟ وَ لِبُکائِکَ اءَنْ یَقِلَّ ؟

فَقالَ لی : ((وَیْحَکَ ، انَّ یَعْقُوبَ بْنَ اسْحاقَ بْنِ ابْراهیمَ کانَ نَبِیّا ابْنَ نَبِی لَهُ اثْنی عَشَرَ ابْنا ، فَغَیَّبَ اللّهُ سُبْحانَهُ واحِدا مِنْهُمْ فَشابَ رَاءْسُهُ مِنَ الْحُزْنِ وَاحْدَوْدَبَ ظَهْرُهُ مِنَ الْغَمِّ وَالْهَمِّ وَ ذَهَبَ بَصَرُهُ مِنَ الْبُکاءِ وَ ابْنُهُ حَیُّ فی دارِ الدُّنْیا ، وَ اءَنا رَاءَیْتُ اءَبی وَ اءَخی وَ سَبْعَهَ عَشَرَ مِنْ اءَهْلِ بَیْتی صَرْعی مَقْتُولینَ ، فَکَیْفَ یَنْقَضی حُزْنی وَ یَقِّلُ بُکائی ؟ ! )) .

وَ ها

متن عربی

وَ هاهُنا مُنْتَهی ما اءَرَدْناهُ ، وَ مَنْ وَقَفَ عَلی تَرْتیبِهِ وَرَسْمِهِ مَعَ اخْتِصارِهِ وَ صِغَرِ حَجْمِهِ عُرفَ تَمیزُهُ عَلی اءَبْناءِ جِنْسِهِ وَ فُهِمَ فَضیلَتُهُ فی نَفْسِهِ .

وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رِبِّ العالَمینَ وَ صَلاتُهُ وَ سَلامُهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ .

ترجمه

مؤ لف گوید :

مؤ لف گوید : در این جا نوشته ما به پایان می رسد و هر کس از مطالعه کنندگان با دقت و امعان نظر آن را ملاحظه نماید خواهد دانست که به انحصار و صغر حجم چگونه بر امثال خود امتیاز و رجحان دارد .

مترجم گوید : اگر چه در اول ترجمه به عرض اخوان رسانید که ترجمه این کتاب شریف در اندک زمانی ختم گردید و لکن چون در ایام ماه مبارک رمضان سال 1321 ه . ق بنای طبع گردید ، تفسیر از اسلوب اول به نظر قاصر ارجح آمد فلهذا با کمال جهد و کوشش متصدی اعراب و تصحیح لغات و تعلیق بعضی حواشی مفیده و تلفیق متن با ترجمه گردیدم و اشهد بالله کمال زحمت و مشقت در این باب اتفاق افتاده بخصوص در تصحیح و ماخذلغات و از جمله ، مشقت فوق العاده آنکه در مقابله نمودن یک جز و از اول کتاب فی الجمله تسامح گردید ، چون این احقر مطلع گردیدم زحمت را بر خود قرار دادم که تمام جزو اول را مرور نموده و کاملا تصحیح نمایم .

امید از اخلاق کریمه اهل کمال و ارباب فضل آن است که بر لغزشها و خطایای واقفه ذیل عفو بپوشانند که هیچ انسانی از خطا محفوظ نیست .

25 ماه ذی الحجه الحرام ، سال

1 تا 20

1-رک : کتاب ارزنده ((کتابخانه ابن طاوس )) تاءلیف آقای اتان کلبرگ .

2-آیت اللّه سیّد عزّالدین زنجانی : ((کیهان فرهنگی )) ش 8، سال 1368 ش ..

3-((المراقبات )) ص 69.

4-همان ماءخذ، ص 124.

5-ر. ک ((مواعظ شوشتری )).

6-((تحقیقی درباره اربعین )) ص 8، چاپ تبریز.

7-((روزنامه قدس )) مورخه 19/2/77، ص 6.

8- ((کتابخانه ابن طاوس و احوال و آثار او)) ص 76.

9- ر.ک : ((ریحانه الادب )) 8/79.

10-برای اینکه متن کامل لهوف تقدیم خوانندگان شود، اینجانب دیباجه کتاب را ترجمه نمودم . (ویراستار)

11- سوره بقره (2)، آیه 54.

12- سوره بقره (2)، آیه 195.

13- اشعار مترجم لهوف

هان ! خط فرمان حق اندر بلا

مرگ هر کس را از این دار فنا

هست چون جای قلادی مهوشان

عاشقان را