فهرستگان نسخه های خطی ایران (فخنا) جلد 4 حرف اصا

مشخصات کتاب

فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

سرشناسه: درایتی، مصطفی، 1334 - ، گردآورنده

عنوان و نام پدیدآور: فهرستگان نسخه های خطی ایران (فخنا) جلد 4 حرف اصا / به کوشش مصطفی درایتی .

مشخصات نشر: تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1390.

مشخصات ظاهری: ج.

شابک: دوره: 9-271-466-964-978 ؛ ج. 4: 4-275-446-964-978

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

مندرجات: ج. 4.اصابه - انژکسیون

موضوع: نسخه های خطی -- ایران – فهرستگان ها

شناسه افزوده: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

رده بندی کنگره : 1390 36د والف/ Z6620

رده بندی دیویی: 011/31

شماره کتابشناسی ملی: 2596708

محرر الرقمي: محمد رضا دهقانزاد

ص: 1

اشاره

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

ص: 2

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران

فهرستگان

نسخه های خطی ایران (فنخا)

جلد چهارم

اصابة - انژکسیون

به کوشش:

مصطفی درایتی

نسخه شناسی/1

ص: 3

سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران

فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)

مولف: مصطفی درایتی | Derayatimostafa@yahoo.com

ویراستار: دکتر مجتبی درایتی

چاپ اول: 1390

ناشر: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

شمارگان: 1000 نسخه

مدیریت فنی و کامپیوتر: مهندس امین رشیدی، مهندس محبوبه درایتی

آماده سازی اطلاعات: علی علیزاده یزدی، حسین متدین طوسی

تقی چیت سازیزدی، ابراهیم ملکی، عباسعلی علیزاده یزدی

تایپ و تصحیح: طاهره موسوی فر، سمیرا عابد پور، ملیحه فولادی، ملیحه اسلامی

طرح روی جلد: برگرفته از جلد نسخه خطی کلیات سعدی دوره صفوی

با شماره ثبت 19165 کتابخانه ملی

خوشنویسی روی جلد:مهدی فلاح

صفحه آرایی: مهندس محبوبه درایتی

ناظر چاپ: نصرت ا... امیرآبادی

چاپ و صحافی: قلم قم

نشانی: تهران بزرگراه شهید حقانی (غرب به شرق)، بعد از ایستگاه مترو، بلوار کتابخانه ملی

تلفن فروشگاه: 81623318- 81623315-889

946 دورنگار: 88947496

وب سایت: www.nlai.ir | پست الکترونیک انتشارات: Publication@nlai.ir

ص: 4

مرکزالوثائق والمكتبة الوطنية في الجمهورية الاسلامية الايرانية

الفهرس الموحّد

للمخطوطات الإيرانية

المجلد الرابع

اصابة - انژکسیون

اعداد:

مصطفى الدرایتی

ص: 5

ص: 6

رموز واختصارات

آتشی: مجموعه آقای سید علی آتشی در یزد

آثار ملی: کتابخانه آثار ملی کاشان

آغاز: برابر: آغاز برابر نمونه کتاب

آغاز و انجام برابر : آغاز و انجام برابر نمونه کتاب

احتمالاً غير همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته است که نام مشترک دارند و ما به احتمال آنها را متفاوت می دانیم

احتمالاً همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته که نام مشترک دارند ولی ما احتمال می دهیم برخی از آنها یک اثر است ولی مطمئن نیستیم.

احتمالا بعضا همانند: در مورد نسخه هایی به کار رفته که نام مؤلف آنها معلوم نیست ولی نام مشترک دارند و تعدادی نسخه به این نام معرفی شده است و برخی از آنها احتمال می رود یک کتاب باشند ولی مطمئن نیستیم

ادبیات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران؛ با نام شهر مشهد: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ با نام شهر اصفهان: دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان .

اصغرزاده: مجموعه اصغرزاده

كلب الفبائی: فهرست الفبائی نسخه های خطی کتابخانه آستان قدس رضوی.

الهيات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده الهيات دانشگاه تهران، با نام شهر مشهد: دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد .

امام جمعه: کتابخانه امام جمعه زنجان

امام صادق: مدرسه امام صادق چالوس و مدرسه امام صادق قزوین و کتابخانه مؤسسه امام صادق قم و کتابخانه حوزه علمیه امام صادق اردکان یزد. که هرکدام با قرینه نام شهر قبل از آن قابل تشخیص است.

امام عصر: کتابخانه مدرسه امام عصر شیراز

امام هادی: کتابخانه عمومی امام هادی در مشهد

امیر کبیر: کتابخانه امیر کبیر در باغشاه فین

امیرالمؤمنین: کتابخانه امیر المؤمنین بشرویه

انجام بر ابر: انجام برابر نمونه کتاب.

اندازه: اندازه صفحه.

اوراق عتیق: مجموعه ای به همین نام که به کوشش محمد حسین حکیم از طریق کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.

اهدائی ف: فهرست نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی، تالیف رضا استادی

اهدائی رهبر: مجموعه فهارس نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی که چندین جلد آن منتشر شده است.

بی تا: بدون تاریخ کتابت.

بی کا: بدون کاتب.

پ: پشت

ص: 7

تا: تاریخ کتابت.

جا: محل کتابت.

چهل ستون: مدرسه چهل ستون تهران

حجتیه: کتابخانه مدرسه حجتیه

حججی: کتابخانه آیه الله حججی نجف آباد

حقوق دانشکده حقوق دانشگاه تهران

حوزه علمیه: حوزه علمیه آشتیان

خاتم الانبیاء:کتابخانه مدرسه خاتم الانبیاء (صدر) بابل

دائرة المعارف: کتابخانه مرکز دائره المعارف بزرگ سلامی

دار الحديث: کتابخانه مرکز دار الحدیث در قم

دانشگاه:کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

د.ث: به معنای دفتر ثبت کتابخانه مجلس شورای اسلامی است.

دهگان: مجموعه ابراهیم دهگان اراک.

دیانی: کتابخانه شيخ محمد علی دیانی بیرجند

ذكاء، یحیی: مجموعه ذكاء يحيى

ر: رو

رایانه: رایانه کتابخانه ملی ایران و کتابخانه آستان قدس رضوی و در مواردی کتابخانه مسجد گوهرشاد. لازم به ذکر است که شماره بعد از آن در مورد کتابخانه ملی غیر قابل پیگیری است و منظور شماره صفحاتی است که متن پیاده شده فایل آن می باشد که در اختیار ماست و برای کنترل کار خود ما می باشد.

رضوی:کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

روضاتی: مجموعه شخصی سید احمد روضاتی

سپهسالار: کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار)

سریزدی: کتابخانه مسجد حظیره (سریزدی)

سعید نفیسی: نسخه های خطی مرحوم سعید نفیسی

سم: سانتیمتر

سناف: فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس سنا (که مجموعه آن به کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتقل شده است.

سلطنتی: کتابخانه کاخ گلستان (سلطنتی)

شاهچراغ: کتابخانه آستانه حضرت شاهچراغ شیراز

شیخ علی حیدر: مکتبه شیخ علی حیدر (مؤید)، این مجموعه شخصی که ظاهراً هنگام جنگ کویت توسط صاحب آن از کویت به ایران منتقل شده بود ابتدا در قم نگهداری می شد و بعد دچار مشکلاتی شد و معلوم نبود در چه محلی نگهداری می شود. آخرین اطلاع این است که این مجموعه به شهر مشهد و به آستان قدس رضوی انتقال یافته است و ضمن مجموعه اهدائی رهبری نگهداری می شود.

ص: صفحه

صادقیه: کتابخانه مدرسه فتحعلی بیگ (صادقیه) دامغان

طبسی: کتابخانه طبسی حائری در قم

عبدالعظیم: آستان مقدس حضرت عبدالعظیم در شهر ری

ص: 8

عکسی: این تعبیر در دو جا به کار رفته است: یکی در کنار شماره برخی از نسخه ها که به معنای آن است که نسخه عکسی است و باید برای یافتن نسخه در کتابخانه معرفی شده، به عکسی بودن توجه شود؛ و دوم در معرفی مأخذ است که منظور فهرست عکسی آن کتابخانه می باشد.

علامه طباطبائی: کتابخانه علامه طباطبائی شیراز که نام شیراز در قبل از آن آمده است.

علامه طباطبائی: مکتبه علامه طباطبائی قم که نام شهر قم در قبل از آن آمده است.

علوم پزشکی: کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی تهران

عمومی ساری کتابخانه عمومی ساری

عمومی با کلمه قبل سمنان: کتابخانه عمومی سمنان

عمومی: با کلمه قبل مراغه:کتابخانه عمومی مراغه

غير همانند: در مورد نسخه هایی که نام آنها یکی است ولی نسخه ها متفاوت است و به دلیل صرفه جویی و جلوگیری از تکرار، نام مکرر آنها حذف شده است.

ف: این رمز در مورد مأخذ به کار رفته است و هنگامی که برای یک کتابخانه فهرستی به نام همان کتابخانه به صورت مستقل منتشر شده باشد، نام مأخذ آن با رمز «ف:» به معنای فهرست، به کار رفته است و اگر نام مأخذ با نام کتابخانه متفاوت باشد، نام مأخذذکر شده است.

فاضل: کتابخانه آیه الله فاضل خوانساری

فاضل قائینی:کتابخانه فاضل قائینی قم

فرهاد معتمد: مجموعه فرهاد معتمد

فرهنگ و هنر: کتابخانه فرهنگ و هنر مشهد

فرهنگ و ارشاد: کتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان

فیاض: مجموعه دکتر علی اکبر فیاض

فیضیه: کتابخانه مدرسه فیضیه قم

فیلمها: فهرست فیلم های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

قاضی طباطبائی: مجموعه محمد علی قاضی طباطبائی تبریز

قمر بنی هاشم: کتابخانه قمر بنی هاشم دامغان

کا: کاتب

كاتب = مؤلف: نسخه به خط مؤلف است.

کاظمینی: کتابخانه میرزا محمد کاظمینی

گ: برگ.

گلپایگانی: کتابخانه عمومی حضرت آیة الله العظمی گلپایگان .

گوهرشاد: کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.

مجلس: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

محدث ارموی مخ:فهرست مجموعه نسخه های خطی محدث ارموی، مخطوط

محمد هلال: کتابخانه امامزاده محمد هلال آران کاشان، مخطوط.

مختصر ف: فهرست مختصر نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی که در سال 1387 منتشر شده است.

مخ: به معنای مخطوط بودن فهرست می باشد.

مدارک فرهنگی سازمان مدارک فرهنگی انقلاب

ص: 9

مدرسه غرب: کتابخانه مدرسه غرب همدان

مدرسی: کتابخانه سید محمد مدرسی در یزد

مرعشی: کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی

مرکز احیاء: مرکز احیاء میراث اسلامی، قم.

مرکز مطالعات: کتابخانه پژوهشگاه علوم و تحقیقات اسلامی قم

مروی: کتابخانه مدرسه مروی تهران

مسجد اعظم: کتابخانه مسجد اعظم قم

مطالعات فرهنگی: کتابخانه (پژوهشگاه) مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی

معصومیه: آستان مقدسه حضرت معصومه علیها سلام

مفتاح: مجموعه محمد حسین مفتاح الله ملک: کتابخانه ملک

ملی: با نام قبلی تهران: کتابخانه ملی ایران؛ با نام قبلی شیراز: کتابخانه ملی شیراز؛ با نام قبلی تبریز: کتابخانه ملی تبریز.

مهدوی: مجموعه دکتر اصغر مهدوی

موزه ملی: کتابخانه موزه ملی ایران (موزه ایران باستان)

مؤسسه آیه الله بروجردی: مؤسسه حضرت آیة الله العظمی بروجردی.

مولوی عبد المجید مولوی (قسمتی از این مجموعه به کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردسی مشهد منتقل شده است.)

مینوی: مجتبی مینوی

لم نجومی: مجموعه سید مرتضی نجومی

لم نسخه پژوهی: مجموعه ای با همین عنوان که چند شماره از آن از طرف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و به کوشش ابوالفضل حافظیان منتشر شده است.

نشریه: نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

نک: این علامت به معنای «نگاه کنید» می باشد و در موارد ارجاع به کار رفته است . ارجاع دو گونه است: گاهی عنوان ارجاع داده شده کلا در جای دیگری که راهنمائی شده، ثبت شده است و گاهی قسمتی از عنوان ارجاعی در محل دیگری ثبت شده است که در واقع به معنای «نیز نگاه کنید» می باشد.

نواب: کتابخانه مدرسه نواب مشهد

نمازی: کتابخانه مدرسه نمازی خوی

نوربخش: کتابخانه نوربخش (خانقاه نعمت اللهی تهران)

وابسته به: این اصطلاح در جایی به کار رفته که کتاب معرفی شده به اثری دیگر وابسته است و بیشتر در موردشرحها، حاشیه ها، تعلیقه های منتخبها، مختصرها، گزیده ها، و ترجمه ها به کار رفته است و نام کامل اثر اصلی، همراه با نام مؤلف آن معرفی شده است و در صورت نیاز می توانید به اثر اصلی مراجعه کنید.

وزیری: کتابخانه وزیری یزد

همانند: این کلمه در جایی به کار رفته، که اثر معرفی شده فاقد نام مؤلف است و چند نسخه از آن در کشور وجود دارد و به معنای آن است که نسخه ها یک اثر است.

ص: 10

آوانگاری و اختصارات

آوانگاری و اختصارات

در آوانگاری عناوین کتاب ها چند نکته هست که باید یاد آوری شود:

1- در آوانگاری فقط حروفی که تلفظ می شوند، ضبط می گردند. مثال: آداب الشريعة = adab-os saria

2- عنوان کتاب های فارسی با تلفظ فارسی و عنوان کتاب های عربی با تلفظ عربی آوانگاری شده اند.

مثال: آداب صوفیه= adab-e sufiye

آداب الصوفية= adab-us sufiya

3- کلمات و ترکیباتی که از زبانهای دیگر (از جمله عربی) به فارسی وارد گردیده، با تلفظ متداول در فارسی ضبط شده است.

مثال: اسطرلاب =ostorlab

ابواب الجنان = jenan ol-abvab

4- چون در آوانگاری مقصود فقط نشان دادن تلفظ کلمات است، حروف اول عناوین مانند دیگر حروف کوچک نوشته شده است.

5- برای آوانگاری کلماتی که بارها تکرار شده اند، از اختصار استفاده شده است.

جدول 11-1

الف- آوانگاری کلمات و ترکیبات فارسی:

1. مصوت ها:

جدول 11-2

2. صامت ها:

جدول 11-3

ص: 11

ب - آوانگاری کلمات و ترکیبات عربی :

1. مصوت ها:

جدول 12-1

2. صامت ها:

جدول 12-2

ص: 12

اصا

اشارة

ص: 13

ص: 14

اصابة

اصابة المبتدی و غاية المنتهی / رمل / عربی

işābat-ul-mubtadā wa gāyat-ul-muntahā

رومی، ابوالقاسم بن عبد الجليل، ق 8 قمری

rūmī, ab-ol-qāsem-e-bn-e 'abd-ol-jalīl (- 14c)

بخشی از «اصابة المبتدی و غاية المنتهی» که در رمل نگاشته است، در 14 «فصل».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 821/11

آغاز: هذه نبذة في كتاب «اصابة المبتدی و غاية المنتهی» في علم الرمل جمع الامام الفاضل ابي القسم ابن عبدالصمد بن عبد الجليل الرومي رحمه الله و هي خمسة. الفصل الأول في أحكام البربر. فاقول ان البيوت الاثني عشر و الأشكال الستة عشر هي بمنزلة الدليل و المدلول عليها هي الأشياء التي تنسب اليها من الكائنات؛ انجام: و التزویج و الشر أو ما أشبه ذلك. و الله تمت الرسالة بحمدالله و توفيقه و حسبنا الله و نعم الوكيل. نعم المولی و نعم النصير.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1317ق، 10گ (51- 60پ) [ف: 4-963]

الاصابة في تمييز الصحابة / رجال / عربی

al-işāba fī tamyīz-iş şaḥāba

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری

ebn-e hajar-e ‘asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)

این اثر از مهمترین کتابهای ابن حجر در علم رجال است. او اسامی همه اصحاب را که در «اسد الغابه» ابن اثیر جزری و «الاستیعاب» ابن عبدالبر نمری و ذیل آن می باشد نقل و بسیاری را نیز به آنها افزوده و به ترتیب حروف هجا در پنج مجلد بزرگ تنظیم نموده است. پیش از شروع كتاب مقدمه ای در 3 «فصل» و یک «خاتمه» دارد. در آن حدود 1500 صحابی معروف شده اند. آغاز: بسمله، وصلى الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم الحمدلله الذي أحصى كل شيء عددا و رفع بعض خلقه على بعض فكانوا طرائق قددا ... اما بعد فان من اشرف العلوم الدينية علم الحديث النبوي و من اجل معارفه تمييز اصحاب رسول الله صلی الله عليه و سلم عن خلف بعدهم.

چاپ: این کتاب در مصر 1323 جزء 1 الى 2 بطبع السعاده و جزء 3 إلى 8 چاپ المطبوعات الشرقيه و كلكته جزء 20 سال 1848 الى 1897 چاپ گردیده است؛ قاهره، مكتبة الكليات الأزهرية، تحقيق طه زینی، 1388- 1389ق، 13ج؛ بیروت، دار الكتب العلمية، 1415ق، 8ج.

[دنا 1030/1 (5 نسخه)؛ الفهرس الشامل للتراث العربی المخطوط، الحدیث النبوی و علومه، 195/1 -198؛ فهرست ظاهریه، تاریخ 64/2 -67]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28048

آغاز: بسمله، عمرو بن العاص بن وائل بن هاشم بن سعيد بالتصغير بن سهم عمرو بن ... کعب بن لوي القرشي السهمی امیر مصر یکنی ابا عبدالله؛ انجام: و انما اورد لها رواية عن عائشة فقيل عن ام يحيى عن عايشة و قيل عن ام نجيح عن عايشة و بالله التوفيق آخر کتاب النساء من الاصابة

جلد 2، از «عبدالرحمن» تا پایان «حرف الياء» است و پس از آن «باب الكني» از رجال به ترتیب حروف و «کتاب النساء» به همان ترتیب و «فصل في من عرف بالكنية من النساء» به همان ترتیب یعنی حروف هجا آمده است؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ محشی، در اول نسخه یادداشت «عرض دیده شد» به تاریخ ربیع الثانی 1192ق و جمادی الثانی 1198 ق، در آخر نسخه یادداشت مطالعه؛ تملک: میرزا محمد بن معتمد خان در شب یکشنبه 6 محرم 1132ق در بلده هوشیار پور و پنجاب؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش کاغذی سبز عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 349گ، 39سطر، اندازه: 20× 30سم [ اهدائی رهبر: 8-149] و [ف: 27-64]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22336

آغاز: سیاق نسبهما كما تقدم في الاول و ذكر هنا و الله اعلم

ص: 15

عبدالرحمن بن عبدالقاری حلیف بنی زهرة تقدم في ترجمة اخيه عبدالله انه اتى بهما النبي صلى الله عليه و سلم و هما صغيران؛ انجام: مینا مولى العباس احمد من قيال انه عمل المنبر حکاه الزکی المنذی و غیره هذا آخر المجلد الثاني من الاصابة في تمييز الصحابة و يتلوه المجلد الثالث اوله القسم الثاني ... اعان الله على اكماله بحق محمد و آله.

جلد 2، از «عبدالرحمن» تا پایان «حرف الميم». این نسخه ظاهرة ادامه نسخه ش 18642 است؛ خط: نسخ تحریری، كا: اسماعیل مالکی از هری، تا: سه شنبه 16 ذیحجه 1112ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا گوشه ها و عطف تیماج قهوه ای، 218 برگ، 31سطر، اندازه: 21×5/ 30سم [ اهدائی رهبر: 8-149] و [ف: 27-67]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22314

آغاز: برابر؛ انجام: حبة من مسلم ذكره عيدان في الصحابة و هو تابعی ارسل حديثا اخرجه عبدان من طريق عبد المجيد بن ابی رقاد

جلد 1، از ابتدای کتاب تا اواسط «حرف الحاء المهملة»؛ خط: نسخ، كا: اسماعيل بحیری مالکی ازهری، تا: 1112ق؛ افتادگی: انجام؛ صفحه اول سرلوح مزدوج مذهب و مرصع، مجدول، در برگ اول به خط کهن تعداد برگ های نسخه را 226 ورق نوشته اند که نشان دهنده میزان افتادگی از آن است، ابتدای نسخه یادداشت معرفی کتاب از محمد الجمند بن عيسى بن داود؛ مهر: «یا باسط 112» (مربع)، و «لا اله الا الله المعبود العلي عبده محمد تقی بن حسین بنعلی» (مستطیل)؛ تملکی در ربيع الاول 1262ق؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، با روکش کاغذ ابر و باد، گوشه ها و عطف پارچه قرمز، 203گ، 31 سطر، اندازه: 21× 31سم [اهدائی رهبر: 8-147] و [ف: 35-27]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18642

آغاز: بسمله، وصلى الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم حرف الطاء القسم الأول طارق بن احمر قال رأيت مع رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم کتابا من محمد رسول الله لا تبيع الثمرة حتى تبيع (كذا) الحديث؛ انجام: و ليس كذلك بل هو ظاهر في ان جده عثمان بکی با عقیل (كذا) و يدل على مغایر تهما اختلاف سياق.

جلد 2، از ابتدای حرف «طاء» تا اواسط حرف «عين». ادامه نسخه ش 18641 است؛ خط: نسخ، كا: اسماعیل بحیری مالکی، تا: 1112ق؛ افتادگی: انجام؛ صفحه اول سرلوح مزدوج مذهب مرصع، مجدول؛ با تملکی در 1262 ق، اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، گوشه ها و عطف تیماج قهوه ای، 215 گ، 31 سطر، اندازه: 21/5× 31سم [ اهدائی رهبر: 8- 149] و [ف: 27-66]

5. مشهد؛ رضوی: شماره نسخه: 18641

آغاز: و ذكره عبد الملک بن حبيب كلاهما عن اسد بن موسی ... و قيل انه حبة بن مسلمة اخو شقيق بن مسلمة و هو لا يعرف ايضا؛ انجام: و قد مضى القول فيه في القسم الأول و بیان الاختلاف فيه و بالله التوفيق، تم الجزء الاول من الإصابة في تعريف الصحابة و يتلوه الجزء الثاني و اوله حرف الطاء القسم الاول طارق بن احمر اعان الله على اكماله بحق محمد و آله آمین.

جلد 1، از حرف «حاء» تا پایان حرف «ضاد». ادامه نسخه ش 22314 است؛ خط: نسخ، كا: اسماعیل بحیری مالکی، تا: 1112ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول به شنگرف، اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، با روکش کاغذ ابر و باد عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 217گ، 31 سطر، اندازه: 21/5× 31 سم [اهدائی رهبر: 8-148] و [ف: 27-64]

- اصار رشت > مقامع الفضل

اصالة الاحتياط / اصول فقه / عربی

aşālat-ul iḥtiyāt

نراقی، مهدی بن ابي ذر، 1128-1209 قمری

narādī, mahdī ebn-e abī-zar (1716-1795)

رساله در استدلال بر این که اگر در چیزی شک کنند که آیا واجب است یا حرام، اصل این است که واجب باشد.

آغاز: اعلم أن الأصل الأولى بعد ورود الشرع في كل ما يحتمل الوجوب أو الحرمة من حيث هو

انجام: مع أن مرجع أصل وجوب الاحتياط الى هذا كما يظهر على أولى الأفهام السليمة فتدبر.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4165/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن علی آقا جرفادقانی (گلپایگانی)، تا: 1286-1288ق؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی، 2گ (205ر - 206پ) [ف: 11-178]

اصالة الامکان = السؤال و الجواب / اصول فقه / عربی

aşālat-ul imkān = as-su’āl wa-l jawāb

هروی، محمد تقی بن حسینعلی، 1217-1299 قمری

heravī, mohammad taqī ebn-e hoseyn-alī (1803-1882)

پاسخ سؤالی است در خصوص اصل در امکان یا امتناع چیزی از نظر علم اصول.

آغاز: قول الأصولي اذا شک في امكان شيء و امتناعه، فالاصل الامكان، لأن الأصل كان بمعنى الغلبة فهو مم بل هذا الصل في الامتناع و ان كان بمعنى آخر فهو ايضا باطل

انجام: فان الاصل يستعمل في كلمات اهل الاصول بهذا المعنى و ان كان نادرا و كيف كان فلا مشاحة في الاطلاقات اللفظية و

ص: 16

الامر بحسب المعنى هو ما بیناه و الحمدلله اولا و آخرا [طبقات اعلام الشيعه قرن 13: 213-215]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14994/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن محمد نحوی، تا: 1274ق؛ مصحح، محشى؛ افزودگی هایی در حديث بعد از انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، عطف و لبه ها تیماج قهوه ای، 3گ (214ر - 216پ)، 28 سطر (11× 17)، اندازه: 14×20 سم [ف: 37-689]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3713/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد علی بن محمد حسین تبریزی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 4ص (50-54)، 21 سطر (10×15)، اندازه: 17× 22سم [ف: 12-2714]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، 1017- 1090 قمری

mohaqqeq-e sabzevārī, mohammad bāqer ebn-e mohammad mo’men (1609-1679)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2801/8

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز مقوایی، 22گ (208ر-229ر)، 17 سطر، اندازه: 10× 18سم [ملک ف: 6-108]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 -1205 قمری

vahīd-e mohammad akmal ebn-e behbahānī, mohammad bāqer (1707-1791)

اصل برائت یکی از مباحث چهارگانه اصول فقه است که در این رساله به طور مختصر و در دو بخش مورد بحث قرار می گیرد: امور غیر منصوص عليها، یا اموری که نصوص در مورد آن متعارض اند. او در این موضوع دارای دو رساله است.

آغاز: مسألة: في اصالة البراءة و نتكلم فيها بالقياس إلى مواضع، الأول فيما لا نص فيه دليل المعظم انه اذا لم يكن حكم فالعقاب قبيح على الله تعالى الا انه حافظ كما ورد في الاخبار الكثيرة.

انجام: و الاحتياط مسلك النجاة و مطلوب من الأئمة الهداة سيما في الفروج حيث ورد عن الأئمة أن أمر الفروج شدید و منه يكون الولد و نحن نحتاط، تمت.

چاپ: ضمن «الرسائل الأصولية»، قم، مؤسسه وحید بهبهانی، 1416ق

[الذريعة 113/2 ؛ مكتبة امير المؤمنین 287/4 ؛ دنا 1031/1 (74 نسخه)]

1. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 23/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محب على بن مراد علی لاهیجانی، تا: 14 شوال قرن 12؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 18 گ، اندازه: 15×21سم [ف: 239]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2324/10

آغاز و انجام: برابر

کا: احمد بن ابراهیم، تا: 1175 و 1176ق، جان کربلا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا تریاکی روشن، 16گ (75پ -91پ)، 22 سطر ( 7/5× 14/5)، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 12-57]

3. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 247/7 -ج

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: سه شنبه 9 شعبان 1179ق؛ 72گ (59ر - 130 پ 135ر و پ) [ف: 347]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14985/10

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1189ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، 9گ (119ر-127پ)، 28 سطر، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 37-660 ]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19779

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 19گ، 25 سطر، قطع: وزيري [اهدائی ف: 297]

6. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1554/9

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 13؛ 16گی، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-100]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2277/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ریز متوسط، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا مجدول ضربی فشرده، ابعاد متن: 12/5×21 ، 16گ (11پ -26پ) [ف: 11- 686[

8. یز؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 234/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 11ص (194پ -204پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-189]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14400/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم قرمز ضربی مجدول، ابعاد متن: 15×21، 14ص (109-122)، اندازه: 16×9سم [ف: 36-342]

10. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 277/10

ص: 17

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه شيخ محيي الدين مامقانی، قم؛ خط: نسخ، کا: اسماعيل بن محمد زمان اصفهانی، تا: 1197-1200ق؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ 17گ (210ر -226پ) [عکسی: ف: 1-323]

11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7707/16

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 21 سطر (10/5 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 16-681]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12929/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 13گ (128پ۔ 140ر)، 24 سطر، اندازه: 9× 14/5سم [ف: 32-803 ]

13. کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه: 72/2

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی ]نشریه: 7-39 [

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9298/4

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: مقوا عطف و گوشه پارچه مشکی، اندازه: 15×21سم [ف: 16-221]

15. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3680/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 11گ (9پ -20پ)، 24 سطر، اندازه: 14/5 ×20/5 سم [محدث ارموی -مخ: 1-138]

16. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2996/4

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 14ص (76ر-89ر)، 19 و 20 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 6-184]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 733/4

خط: نسخ، كا: محمد محسن استر آبادی، تا حدود 1201ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 26گ (33ر - 59پ)، اندازه: 11×16/3سم [ف: 5-161]

18. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 28/6

خط: نسخ، كا: میر اسماعیل بن میرهادی قائنی بیرجندی، تا: شنبه 3 محرم 1203ق، جلد: تیماج مشکی مجدول زرین، عطف تیماج قرمز، 20ص (183پ - 202)، 19 سطر، اندازه: 13/5×22سم [ف: 1-29]

19. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 8/19

آغاز: برابر؛ انجام: فإنه في غاية الظهور في أنه يتمشي في الشبهة في الطريق و لا يظهر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: امير على استر آبادی، تا: 1211ق، جا: کربلا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرم زرد نقش دار، 18گ (163ر-180 پ)، 22 سطر، اندازه: 17811سم ]مؤید: 3-543]

20. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2/ 650

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن ابوالقاسم، تا: 1212ق، جان یزد؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 22گ (101پ - 122ر)، 14 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-312]

21. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 138/8

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عباسعلی مهاجرانی کزازی کرمانشاهی، تا: 1213ق، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 15گ (151پ -165ر)، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 101]

22. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 13/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن محمد عبدالجبار خطی بحرانی، تا: پنج شنبه 13 ذیقعده 1216ق، جلد: تیماج قرمز ضربی، 20 گ (209پ-228ر)، 21 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 91]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19789

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد تقی بن محمد برغانی (شهید ثالث)، تا: 1219ق، جان کربلا؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی شکری، 19گ، 24 سطر، اندازه: 17/5× 21سم [ف: 223-16]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8153

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد شریف، تا: 1221ق؛ 13گ، 24 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 6-44]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1212/7

نسخه أصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-37]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14651/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن حسن بن على نجار، تا: ذیحجه 1222ق، جا: اصفهان؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 13 گ ( 313ر- 325ر)، 25 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 37-112]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1394/7

خط: تحریری، کا: شیخ جواد بن محمود کاظمی، تا: 1222ق؛ 31ص (369-399)، 22-23 سطر، اندازه: 14/5× 20/5سم [ف: 108-24/3]

27. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 721/3- طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: محمد بن صفر فخار، تا: 1233 و 1223، جان نجف؛ مغلوط است؛ کاغذ: فرنگی سفید رنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با مقوای نازک، 16ص (24-39)، قطع: خشتی ، اندازه: 15×21سم [ف: 23-31]

28. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 170/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد ولی کرازی، تا: 1223ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 4گ (85پ -189)، 32 سطر

ص: 18

(9/5× 15)، اندازه: 14×20سم [ف: 720]

29. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 319/4

خط: نسخ، كا: محمد کریم بن کربلای بابای بدل آبادی، تا: 1224ق، جا: کربلا؛ واقف: حاج محمد على موحد، ربیع الاول 1385؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج با سر، 19 سطر، اندازه: 16×20سم [ف: 159]

30. قم: امام صادق؛ شماره نسخه: 34/4

آغاز: مسالة في اصالة اصل البراءة، اعلم أن الكلام في المقام بحيث لا يدانيه النقض و الابرام يتحقق في ثلاثة مواضع؛ انجام: و ضعف قولهم يظهر مما ذكرنا والاحتياط مسلك النجاة

خط: نسخ، كا: میر عبدالله بن میر تراب حسینی، تا: 1225ق، جان کربلا؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (123پ-127پ)، 19 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 33]

31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6791/7

خط: نستعلیق، کا: جلیل بن سعید موسوی، تا: 1229ق؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا مجدول ضربی، 19گ (66پ - 85پ)، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 20-259]

32. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 828/6

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1231ق؛ 10گ (122ر-131 ر) [ف: 5-196]

33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14472/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: ابوالقاسم بن رمضانعلی لاریجانی، تا: 1233ق، کاغذ: فرنگی، 11گ (97-107)، 24 سطر، اندازه: 8/5× 15 سم [ف: 36-449]

34. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6063

آغاز: برابر؛ انجام: الاحاجة إلى التوحيد هيهنا تفضيلا هذا و الاحتياط مطلوب من الائمه

خط: نسخ، كا: محمد بن المؤتمن، تا: 1233ق؛ یادداشتی از بارفروشی در پایان کتاب به تاریخ 1256ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 15گ (137-123 پ)، 21 سطر ( 9/5× 14/3)، اندازه: 15× 21سم [رایانه]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9775/6

خط: نستعلیق، کا: حاجی محمد بن آقا بابای جیلانی، تا: 1233ق، جان اصفهان، مدرسه جدید سلطانی معروف به چهار باغ؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: میشن خرمایی، 12گ (123- 135) ، 22 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 16-395]

36. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 825/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمدحسن بن محمد صادق نوری، تا: 1234ق؛ جلد: تیماج زرشکی بدون مقوا مجدول، 12گ، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-159]

37. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3208/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علی بن محمد هادی حسینی اصفهانی، تا: 1234- 1239ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی، 13ص (60-73)، 22 سطر (8/5×14) ، قطع: [ف: 15-9]

38. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1017/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن محمد علی خوانساری، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج، مشکی، 28ص (339-367)، 20 سطر (9/5×14)، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 9-17]

39. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 2722/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین یزدی، تا: ربيع الاول 1236ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سبز، 16 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 6-102]

40. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9527/14

آغاز: برابر

بی کا، تا: دوشنبه 14 محرم 1236ق، جلد: تیماج مشکی، 7گ (108ر-115پ)، 22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 30-197]

41. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 37/7

خط: نسخ، كا: محمد امیر خراسانی، تا: 1237ق، جا: نجف؛ 12گ (144پ- 156ر)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [نسخه پژوهی: 3-67]

42. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 656/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق [ف: 118[

43. مشهد؛ حیدری؛ شماره نسخه: 34/2

كا: عبدالحسین، تا: 1243ق، جا: صحن امام حسین [اندیشه حوزه: س 2، ش 7-214]

44. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 458/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 10 ذیقعده 1245ق؛ جلد: تیماج قرمز، 17 گ (143پ -159)، 21 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 2-62]

45. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1687/3

خط: نسخ، كا: باقر بن ارینه جربادقانی، تا: رجب 1245ق، جا: سپاهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 10ص (35-44)، 27 سطر (9×16)، اندازه: 15×21سم [ف: 8-245]

46. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 407/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر نظر آبادی، تا: 1240-1250ق، جا: اصفهان؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج عنابی عطف میشن قهوه ای، 20ص (29-49)، 19 سطر (7× 21/5) [ف: 338]

47. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17 210

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوانا، كا: خوانساری، تا: محرم 1253ق؛ ضميمه نسخه ش 21014؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، 14گ، 21 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 16-224]

48. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1213/8 -طباطبائی

ص: 19

خط: نستعلیق، كا: عبدالعظیم بن مشهدی رحیم آجرلو کهکی (من بلوک بلده ساوج)، تا: 1272ق، جان بلوک بلده ساوج؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 39گ (35پ -73پ)، 14 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 23-769]

49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 21124

کا: سید احمد بن ابی طالب حسینی موسوی خوانساری، تا: 1275ق، قطع: خشتی [ اهدائی ف: 353]

50. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 148/8

آغاز: برابر

کا: علی حسینی یزدی میبدی، تا: 1283-1287ق، جا: کرمانشاه؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 27گ (93پ-119ر)، اندازه:14/5×19/5 سم [ف: 111]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2305/8

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-352]

51. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2125/14

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 17ص (227-243) [ف: 11-340]

52. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2150/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1237 و 1238؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رویه تیماج حنایی، 10گ (162پ - 171پ)، 30 سطر (9×15)، اندازه: 15×18سم [ف: 11-413]

53. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 571/3

خط: نستعلیق، كا: زین العابدین، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 13گ (69ر -82پ)، اندازه: 15×21سم [ف: 2-359]

54. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 553/1

خط: نستعلیق، كا: میرزا باقر بن ملا حسن رشتی گیلانی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی عطف تیماج قهوه ای، 10گ (1پ۔ 11پ)، اندازه: 15×21سم [ف: 2-346]

55. تهران: ملک، شماره نسخه: 1723/4

بی کا، بی تا؛ 14گ (58پ - 72ر) [ف: 5-351]

56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27079

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

57. مشهد: مدیر شانه چی؛ شماره نسخه: 9/8

خط: نسخ، كا: علی مقصودی، بی تا، قطع: خشتي ]نشریه: 5-603]

58. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 81/9

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی و نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 25ص (264-239)، 21 سطر (10× 15)، اندازه: 16/5×20/5 سم [عمومی ساری و تنکابن : ف: 64]

59. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4659/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی ضربی، 16گ (183-199)، 22 سطر (9×15)، اندازه: 15/5×23سم [ف: 19-327]

60. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1454/3

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن محمد تقی گلپایگانی (جرفادقانی)، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 20 سطر [ف: 5-268]

61. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1565/9

بی کا، بی تا؛ 11گ، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-101]

62. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 907/12

بی کا، بی تا، 20گ (259-279ر) [ف: 5-36 [

63. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 22516/13

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ نسخه حاضر بدون خطبه است؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 30ص (267-297)، 22 سطر (9×14/5)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-716 ]

64. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7196

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ ضمیمه شماره 219؛ 14گ، 25 سطر، اندازه: 15×20سم [ف: 6-45]

65. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9588/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سبز، 231گ (71پ – 102پ)، 19 سطر، اندازه: 11×21/5سم [ف: 30-238]

66. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2129/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 16گ (152پ - 168ر)، 21 سطر، اندازه: 21814سم [محدث ارموی مخ: 1-138]

67. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2598/7

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز ضربی مقوایی، 11گ (165پ -175ر)، 24 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 6-68]

68. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2439/4

خط: نسخ، كا: محمد صالح خوانساری و حاج قاسم بن علی اکبر، بی تا؛ کاغذ: فستقی رویه کاغذی مقوایی، 10گ (74ر-83ر)، 25 سطر، اندازه 16×21/2 سم [ف: 6-16]

69. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9079/6

خط: نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مولف؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 8گ (153ر -161پ)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 23 -233]

70. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6166/1

خط: نسخ، كا: حسن بن علی اکبر خونساری، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (1پ -14پ)، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 16-163]

71. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1217/2 – 117/7

ص: 20

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، مشکی، 11، 25 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-376]

72. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1238/1 - 7/138

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای پشت طبله ها مشکی، 14گ، 23 سطر، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 1- 376]

73. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 183216- 10/142

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سر ترنج، 11گ، 28 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 1-376]

74. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 592/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله اجمعین ... و الاخباريون كذلك فيما اذا كان الشبهه في طريق الحكم قط اوفي نفس الحكم مع احتمال الحرمة و مع احتمالها و جوب التوقف عند اكثرهم؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شريف بن محمدصادق، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج زرشکی، مجدول گرهی، 15گ، 21 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 1-159]

75. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 798/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعیل بن محمد هادی، بی تا، جا: يزد؛ خطوط سیاه؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 9گ، اندازه: 16×22 سم [ف: 1- 159]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

طباطبائی قمری

کربلائی، علی بن محمد علی، 1161-1231

tabātabā'ī karbalā'ī, “alī ebn-e mohammad “alī (1748 1816)

قم؛ فیضیه شماره نسخه: 817/9

خط: نسخ بی کا، تا: 1232ق، 12گ، اندازه: 15×21سم [ف: 3-26]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

aşālat-ul barā'a

جیلانی، محمد رفيع بن رفيع، -1245 ؟ قمری

jīlānī, mohammad rafī“ ebn-e rafi“ (- 1830)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7389

آغاز: بسمله، الحمدلله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی؛

انجام: لا يحق بالرجال محمد باقر عفی عنهما

خط: نسخ، كا: محمد باقر، تا: 1090ق، جا: اصفهان [الفبائی: 53]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

مدرس، حسن بن علی، 1210-1273 قمری

modarres, hasan ebn-e ‘alī (1796-1857)

رساله ای استدلالی و مفصل است در این که اصل، صحت و اجزاء عبادات است هنگام شک در اجزاء آنها، با نقل اقوال فقها و مخصوصا گفته های علامه حلی.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... فهذه وجيزة في تحقيق الأصل فيما اذا شك في اعتبار شیء في عبادة أو معاملة.

انجام: و مع البناء عل الجزئية و الشرطية فيما احتمل جزئيته أو شرطيته يرجع الأمر إلى الاكتفاء في اثبات ذلك بمجرد الاحتمال و هو خلاف ما قضت به الادلة.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4165/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن علی آقا جرفاد قانی (گلپایگانی)، تا: 1286-1288ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ (167پ۔ 182ر) [ف: 11-177]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

گلپایگانی، ابراهيم بن محسن، ق13 قمری

golpāygānī, ebrāhīm ebn-e mohsen (- 19c)

بحث استدلالی است در اصول فقه با استفاده از آیات و احادیث مرویه در «مقدمات» و سه مقصد»، با رد و ایراد بر نظرات استادش از جمله شیخ مرتضی انصاری. در اول نسخه آمده است که مؤلف شاگرد صاحب جواهر نیز بوده و از ایشان اجازه اجتهاد گرفته است.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1502/1 - 9/52

آغاز: بسمله الحمدلله وسلام على عباده الذين اصطفى القول في اصالة البرائة وتحقيق الكلام فيه يقتضی رسم مقدمات قد تقرر في محله ان الاشياء حسنا او قبحا ذاتيين ام اعتباریین؛ انجام: كما لايخفى صدور لقد اغرب بعض الافاضل حيث اجاب عن الاصحاح بها فضلا عما مضى ما به يستلزم استعمال لفظ واحد في معنین

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح به خط مؤلف، محشی به خط وی؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 11گ، 20 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-375]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

ص: 21

asalat-ul bara'a

محمد تقی، ق13 قمری

mohammad taqī (- 19c)

بحثی استدلالی است در اصول فقه. مالک نسخه شیخ ملا محمد صادق مجتهد قمی این فایده را از شیخ الاستاد شیخ محمد تقی رحمه الله معرفی کرده است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6745/17 - 34/115

آغاز: البحث الثاني في اصالة النفي و هي اصالة عدم امر وجودی حتى يبين الخلاف و هي اقسام اذ ذالک الامر الوجودی اما آن يكون تكليف اما الفعل او بالترك؛ انجام: عن اذن المالک فكما

لايحرم هناك قطعة فمن ای يجب التحريم في المقام و هو ظاهر تمت

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی مجدول، 22گ، 24 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 1- 376]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

aşālat-ul barā'a

موسوی، جمال الدين بن على، ق13 قمری

mūsavī, jamāl-od-dīn ebn-e ‘alī (- 19c)

رساله استدلالی مفصلی است در مقدمه ای درباره اصطلاح «اصل»، در سه «مقام»: 1. شبهة الحكم التكلیفی؛ 2. الشبهة في الموضوع؛ 3. الشبهة في المكلف. آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذه رسالة في أصالة البراءة و انا مع ضنك الاحوال و ضيق المجال

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2928/4

آغاز: برابر، انجام: و قد صرح جماعة كثيرة بعدم النجاسة و العمل بكل من الاستصحابین

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب افتادگی: انجام؛ مصحح؛ 17گ (71ر-87پ)، اندازه: 16× 22سم [ف: 8-121]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

فشار کی طباطبائی، محمد بن قاسم، 1253-1316 قمری

fešārakī tabātabā'ī, mohammad ebn-e qāsem (1838 1899)

نام مؤلف در متن ذکر نشده است. در کاغذ الصاقی به عطف جلد نوشته شده: «اصل برائة لآقا سید محمد» که بی شک آقا سید محمد فشار کی طباطبایی اصفهانی است. مؤلف در موارد بسیاری به آراء و اقوال «سيد الاستاد» استناد جسته و احتمالا آن را در حیات استاد نوشته است. وی در آغاز این بحث استدلالی درباره حکم واقعی و ظاهری گفتگو می کند و موضوع را مربوط به حکم ظاهری می داند پس از آن در اخبار این بحث به تفصیل رد و ایراد می نماید و درباره شبهه حکمیه و موضوعیه سخن به درازا می کشد.

آغاز: فائدة في اصالة البراءة و قبل الشروع لابد من مقدمة و هي ان الحكم قسمان واقعی و ظاهری

انجام: و حينئذ فلا حاجة في نفي وجوب الفحص بعد اليأس الى المراجعة الى أدلة الجرح و غيرها.

[الذریعه 115/2 شماره 463؛ دنا 1033/1 (3 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15148/2

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف در فهرست نیامده و به استناد الذريعة 115/1 و تأكيد آقای مرادی در نسخه آستان قدس، ذكر شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی، مصحح؛ مهر: «على اكبر المجاهد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و سرترنج مشکی مجدول، 104گ (60-163)، 19 سطر (8×15)، اندازه: 16×22سم [ف: 38-450]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7938/5

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 22 شوال 1317ق، جلد: تیماج قرمز، 41گ (201ر -241پ)، 28 سطر، اندازه: 21×31سم [ف: 20-279]

3. اصفهان دانشگاه، شماره نسخه: 7/1

آغاز و انجام: برابر

کا: عبدالرحیم اصفهانی، تا: چهارشنبه از دهه سوم ذیحجه 1317ق؛ واقف: حسین فرشید؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 65گ (2ر -66ر)، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 1-18]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11590

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد عراقی، تا: غره محرم 1322ق؛ واقف: حسن فرید محسنی، شهریور 1354؛ کاغذ: فرنگی آهاری شکری، جلد: میشن ضربی زرشکی، 68گ، 19 سطر، اندازه: 15/5×21سم [ف: 225-16]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

نجفی قوچانی، محمد حسن بن محمد، 1256-1322 شمسی

najafi qūčānī, mohammad hasan ebn-e mohammad (1877-1943)

این کتاب در واقع تقریرات مؤلف به هنگام تدریس «فرائد الاصول» است که به درخواست عزیزی قلمی نموده است. وی در برخی مواضع عبارات متن را با عبارات و اشعار فارسی مزین

ص: 22

نموده است. در اکثر مباحث به اقوال شیخ مرتضی انصاری استناد جسته است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15802

آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة ... و بعد اعلم ايها الاخ ان الشيخ قال في صدر الكتاب أن المكلف اذا التفت الى حكم شرعی فاما هو قاطع به اوظان؛ انجام: فنقول انها منتفي ما يثبت منها بالظهور و الاطلاق کشمول ادلة الصوم.

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ ادامه مباحث در خلال مطالب کتاب «تقریرات به شماره 15803» مندرج است، مصحح، مقابله شده، محشی به حاشیه مؤلف؛ واقف: محمد مهدی ابراهیمی نژاد، خرداد 1363؛ کاغذ: فرنگی حنایی بعضی زرافشان غبار، 81گ، 18-21 سطر، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 16-21]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

aşālat-ul barā’a

مجتهد کرمانشاهی، محمد هادي بن عبدالرحیم،1336-1250 قمری

mojtahed-e kermānšāhī, mohammad hādī ebn-e abd or-rahim (1835-1918)

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 54/2

آغاز: بسمله حمدله أما بعد فهذا أوان شروعي في مسئله البرائه فنقول أن الصالح؛ انجام: ثم أن البيان معنى القاعده و تعیین مورده موکول إلى مقام اخر و بذلك نختم الكلام و الحمدالله

خط: نسخ خوش، كا: محمد حسین جلیلی کرمانشاهی، تا: 16جمادی الثانی 1351ق؛ کاغذ: مشقی شطرنجی، جلد: مقوا عطف تیماج خرمایی، 97ص (103-199)، 16 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 136]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a

حجت کوه کمری، محمد بن على، 1310 - 1372 قمری

hojjat-e kūh-kamarī, mohammad ebn-e “alī (1893 1953)

تقریرات درس آقا ضیاء عراقی.

قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 52/8

خط: نستعلیق نازیبا، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح [ف: 52]

اصالة البرائة = موضوع المشتبه المحصور و غیر المحصور / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a = mawdu-ul mustabah-il mahsur Wa gayr-il mahsur

رساله ای کوتاه است در مسئله جریان اصالة البرائة در شبهه غير محصوره و اینکه موضوع مشتبه محصور و غير محصور چیست؟ در چندین مورد از میرزا ابوقاسم بن حسن قمی صاحب القوانين» (- 1231ق) با عبارت «ره» یاد کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15047/2

آغاز: اعلم انهم بعد اتفاقهم على جریان اصل البرائة في الشبة في الحكم والموضوع غير المحصور اختلفوا في الموضوع المشتبه المحصورة؛ انجام: او يعمل بها في خصوص هذا المورد المتضمنة له و الله الهادي المؤيد المسدد وله الحمد اولاً و آخراً.

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = ظاهرا مؤلف، تا: قرن 13؛ محشی با نشان «منه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 5ص (10-14)، 19-21 سطر، اندازه: 8×15 سم [ف: 38-116]

اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

aşālat-ul barā'a

چند رساله غير همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7643/8

خط: تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوا سفید، 1گ (199ر-200)، اندازه: 15/5 ×21/5سم [ف: 26-141]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5450

آغاز: بسمله. حمدله. و بعد فهذه وريقات في أصالة البراءة كتبتها تقریرة حین قرائتی لدا سیدی و سید العلماء؛ انجام: ناتمام: و من هذا علم اندفاع ایراده من لزوم استعمال اللفظ المشترك في معنیین في قوله تعرف اذا المراد من مطلق المعرفة هو الامر الكلى الشامل لكلا قسمين

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 88گ، 21 سطر، اندازه: 15×20سم [ف: 16 - 357]

3. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 1838/7

آغاز: بسم الله المعين و به نستعین، اعلم أن المجتهد اذا ورد على واقعة مخصوصة فلو كان له طریق واقعی معتبر؛ انجام: عدم ثبوت الأحكام الشرعية فتأمل جدا فانه دقيق جداً

خط: نستعلیق تحریری خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ رنگین عطف تیماج آبی، 22ص (107- 128)، 30 سطر، اندازه: 17×28سم [ف: 3-1070]

4. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 1189/12

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ 12گ، اندازه: 15×22 سم [ف 3-66]

ص: 23

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10993/12

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [میراث شهاب: س 9ش 2-34]

6. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 311

ظاهراً تقریرات درس شیخ مرتضی انصاری است؛ بی کا، تا: 1236ق [اوراق عتیق: 1-241]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2745/23

آغاز: عدم الوقوع في المضاف او في المضاف اليه اذذ قد تبين فيهما طلب الوقف ولا يترتب على مخالفته؛ انجام: اذ لم يكن هنا دلیل شرعي يدل على حليته اذ مع هذا الدليل نقطع بعدم العقاب بخشی از مسئله اصل برائت است در اصول فقه؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: گوناگون، جلد: تیماج تریاکی مقوای، 13ص (667-680)، قطع: خشتی، اندازه: 18×22/5سم [ف: 9-109]

8. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 22502/5

آغاز: بسمله حمدله تبصرة من جملة الأدلة العقلية او الشرطية الشرعية اصل البرائة بمعنی خلو المكلف و فراغه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملک: ابراهيم بن محمد رضوی با مهر «العبد المذنب ابراهيم بن محمد الرضوی» مورخ 1296ق؛ کاغذ فرنگی مشقی و کاهی؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 17گ (109-125)، اندازه: 17/5 ×22سم [ف: 2-700]

9. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 8مجموعه بدون شماره

بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-137]

اصالة البرائة و الاحتياط / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a wa-l ihtiyat

کتابی است در اصالة البرائة و الاحتياط با استفاده از آرا و اقوال بسیاری از علمای امامیه مانند فاضل قمی، محقق بهبهانی و سید صدر صاحب شرح الوافيه و .... همچنین از استاد خود با عناوین شيخنا الأستاذ» و «شیخنا المقدس الأستاذ» یاد می کند. طبق قرائن، تاریخ تألیف این کتاب بعد از سال 1231ق (که تاریخ وفات فاضل قمی است) می باشد. احتمال قوی می رود منظور از شيخنا الأستاذ»، شیخ انصاری باشد و مؤلف بعد از وفات شیخ این کتاب را نگاشته است (به قرینه تعبیر «شيخنا الأستاذ في الدرس») و ضمنا کلمه «مقدس» نیز برای احترام آمده و منظور مقدس اردبیلی و ... نیست.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11815/5

آغاز: في أصل البراءة و مواردها و هي من الأصول القطعية الظاهرية التي تجرى في مشکوک الحكم؛ انجام: قيل الظاهر أنه الاخلاف في شيء مما ذكر بين القائلين بالتسامح كل ذلك لعموم الأدلة و الله العالم.

خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی با عنوان «منه» که از خود مؤلف می باشد، در انجام چند برگ افزودگی هایی در اصول با عناوین «جواز عمل به عام قبل از فحص از وجود مخصص» و «قول در مشتق» آمده، با قلم خوردگی بسیاری در متن؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 45گ ( 163-119 )، 23 سطر، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 30-40]

اصالة البرائة و الاحتياط / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a wa-l ihtiyat

رساله دارای سه «مقدمه» و دو «مقاله» است: مقدمه در تعداد موارد اصل البرائه و الاحتياط، في تأسيس الاصل، بیان آن اصل في قولنا اصل البرائة هل هو بمعنى القاعدة او الدليل او الاستصحاب او الراجح؛ مقاله 1. الشك في التكليف و صورة المفروضة اثنی عشر؛ 2. الشك في المكلف به و الكلام في تلك المقالة ايضا يقع في مقامات ثلث. نسخه مسوده اصلی و برخی مباحث ناتمام مانده است. مقاله سوم رساله در مسئله شبهه وجوبی و تحریمی نگاشته شده که با عبارات صفحات قبل فاقد ارتباط لازم است. اگرچه مؤلف در برخی موارد به آراء علماء قرن 13ق مانند صاحب قوانین و صاحب فصول استناد جسته اما در آخر مقاله دوم رساله، «سنه 1115» نوشته شده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13337

آغاز: پس از خطبه مختصر: اصل في مسائل اصل البرائة و الاحتياط و انما عبرنا بالمسائل مع كونهما مسئلة واحدة لتعدد مواردهما و كون كل واحد منهما مطرحا لانظار العلماء فمن جملتها ما وقع الاختلاف فيه بين المجتهدين و الاخباريين؛ انجام: يدل على نفي الشك ايضا فتكون شاملا له و الحمد له جل شانه تمت سنه 1115

خط: نسخ تحریری، كاتب = مؤلف، بی تا؛ واقف: عباس فخیمی، آذر 1362؛ کاغذ: فرنگی آهاری شکری، جلد: تیماج مشکی، 63گ، 20 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 16-224]

اصالة البرائة و الاحتياط (تقریرات) / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a wa-1 ihtiyat (taqrirat)

فیضی، احمد بن محمد محسن، ق13 قمری

feyzī, ahmad ebn-e mohammad mohsen (- 19c)

تقریرات بحث استدلالی شیخ انصاری درباره اصالة البراءة و الاحتياط و تعارض بعضی از اصول با یکدیگر در این کتاب تحریر شده است.

آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم ... اما بعد فقد نبهنا سابقا أن المكلف اما ان لا يلتفت إلى حكم شرعی

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 216

آغاز: برابر؛ انجام: و لو لم يعرف له جنون فادعى الضامن انه كان مجنونا وقت الضمان قال الشيخ فالقول

ص: 24

خط: نستعلیق نازیبا، کاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قرمز، 230گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5 × 15/5 سم [ف: 1-166]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 221

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 1-245]

اصالة البرائة و الاستصحاب (رساله) / اصول فقه / عربی

asalat-ul bara'a wa-l istishab (r.)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 13377

آغاز: في اصالة البرائت و قبل الخوض؛ انجام: كما لا يخفى على المتأمل فيها

خط: نسخ، بی کا، تا: 1270 ق [الفبائی: 53]

اصالة الحرمة و الحلال / اصول فقه / عربی

aşālat-ul hurma wa-l ḥalāl

کشمیری، عابد بن داوود، ق 12 قمری

kešmīrī, ‘ābed ebn-e dāvūd (- 18c)

مولف در مشهد رضوی چون نزاع علما را در این بحث دیده، رساله حاضر را تالیف نموده است.

بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 57/2

آغاز: الحمدلله الذي فطر العقول و جعلها اشرف المخلوقات و دلنا بها الى اكرم الطاعات و کشف بها فتن المعضلات

خط: نسخ، كا: يعقوب بن محمد علوی فاطمی موسوی، تا: چهارشنبه 23 ذیحجه 1273ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 24گ (244پ - 268 ر)، 19 سطر، اندازه: 15/5× 24 سم [ف: 52]

اصالة الحلية او الحرمة في الأشياء / فقه / عربی

asalat-ul hilliya aw-il hurma fi-l asya

؟ شاخوری، سلیمان بن على، - 1101 قمری

šāxūrī, soleymān ebn-e ‘alī (- 1690)

شاید همان «رسالة في تحليل التن و القهوة» از همان بحرانی است که خوانساری یاد کرده است.

[الذريعة 140/11]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1142/24

بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 3گ (199پ۔ 202پ)، 15 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 5-239]

اصالة الصحة / اصول فقه / عربی

asalat-us sihha

حسینی مشهدی، مصطفی بن داود، ق 14 قمری

hoseynī mašhadī, mostafā ebn-e dāvūd (-20c)

گفتاری در مبحث اصالة الصحه که ناتمام مانده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24240

آغاز: في اصالة الصحه في فعل الخير و استدلوا على صحتها؛ انجام: ولكن في مقدمات مدعاه نظر واضح فالحق في المسئلة اصالة الصحه مط و كيف.

خط: نستعلیق خوش و شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ ضمیمه نسخه ش 9254 کتابخانه با عنوان «رساله در تقلید و مقلد»؛ 2گ [ف: 16-23]

اصالة الصحة / اصول فقه / عربی

asalat-us Sihha

رساله کوتاهی است حدود 20 سطر راجع به اصالة صحت فعل مؤمن که در دو «مقام» طرح گردیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13930/1

آغاز: و من الأصول المتداولة بها اصالة صحة فعل المسلم بمعنی حنل فعل الصادر عن المسلم؛ انجام: و منها متى شككت في شي و دخلت في ... فشکک.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، 1گ، 23 سطر، اندازه: 11/5× 14 سم [ف: 35-348]

اصالة الصحة / فقه / عربی

aşālat-uş şiḥha

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7051/4

آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله اجمعین. قاعدة: الأصل في تصرفات المسلمین و افعالهم الصحة

رساله کوتاهی است در بیان جریان «اصالة الصحة» در تصرفات مسلمان و کارهای آنان؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب 2 ص (277- 278)، 25 سطر [ف: 25-60]

اصالة الصحة في افعال المسلمين / فقه / عربی

asalat-us Silha fi afal-il muslimin

عاملی، حسین بن عبد الصمد، 918-984 قمری

‘āmelī, hoseyn ebn-e ‘abd-os-samad (1513-1577)

رساله مختصری است ظاهراً گرفته شده از برخی مؤلفات والد شیخ بهائی در اصالة الصحة در افعال مسلمین با اشاره مختصر به ادله آن.

آغاز: مسألة ما ذكره شيخنا الأعلم ... تأصيل نفعه جليل الأصل في افعال المسلمين الصحة و هذه قاعدة ورد بها النص عن الأئمة عليهم السلام.

ص: 25

انجام: لأن الأصل في أقواله الصحة لأن القول فعل لسان و الأصل في افعال المسلمين الصحة.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4217/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، عطف تیماج مشکی، 1گ (68پ-69ر)، اندازه: 11/5 × 18سم [محدث ارموی مخ: 1-1390]

اصالة الصحة في افعال المسلمين / اصول فقه / عربی

aşālat-uş-şiḥat fī af‘āl-il-muslimīn

موسوی، محمد حسین بن محمد، ق13 قمری

mūsavī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad (- 19c)

رساله مختصری است در صحت افعال مسلم و اینکه اصل، صحت تصرفات مسلمین است مگر این که خلاف آن ثابت شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11327/14

آغاز: فائدة، اعلم أن من القواعد المسلمة بين علماء الإسلام التي عليها المدار و لا يمكن التعين لاعمالها لأهل الإيمان؛ انجام: قال: ان الله اكرم من أن يسال المؤمن عن اكله و شربه، قول امیر المؤمنين في وصيته لابنه محمد و علیک بقرائته القران و العمل بما فيه

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ محشى؛ کاغذ: فرنگی و سمرقندی، 4گ (48-51)، 26 سطر، اندازه: 9 × 15سم [ف: 28-527]

اصالة الصحة في افعال المسلمين / اصول فقه / عربی

asalat-us-Sihat fi af al-il-muslimin

تنکابنی، محمد شريف بن محمد یوسف، ق 14 قمری

tonekābonī, mohammad šarīf ebn-e mohammad yūsof (- 20c)

رساله ای استدلالی است در بیان معنای اصالة الصحه و امکان استفاده از این قاعده در مسائل فقهی، با رد و ایراد کلمات علماء. آغاز: ... و بعد فهذه رسالة في بيان أصالة في افعال المسلمين

انجام: و هو استصحاب العدم مثلا محل اشکال فليتدبر جداً.

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 961

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (ظاهراً)، تا: 10 ذیقعده 1284ق، جا: قزوین؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ 20گ، 24 سطر، اندازه: 16 × 18سم [ف: 1-14]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 179

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-200]

اصالة الصحة في العبادات / اصول فقه / عربی

asalat-us Sihha fi-1 ibadat

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 - 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9298/2

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: مقوا عطف و گوشه پارچه مشکی،، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 16- 221]

اصالة الصحة و الفساد في المعاملات = الأصل في المعاملات الفساد / اصول فقه / عربی

asalat-us sihha wa-l fisad fi-l mu'amilat = al-asl fi-l mu“āmilāt-il fisād

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 - 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

وابسته به: مسالک الافهام الى تنقيح (في شرح) شرایع الاسلام = شرح شرایع؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی (911-965)

وحید بهبهانی در رساله در باب اصاله الصحه در معاملات دارد، یکی با عنوان «كيفية اثبات صحة البيع» که مفصل تر است و این رساله در همان موضوع که مختصر تر می باشد. در فهارس این دو رساله با هم خلط شده اند و در «دنا» نیز یکی پنداشته شده که چنین نیست. رساله ای است کوتاه در این که اصل در معاملات صحت است یا فساد؟ مؤلف با عناوین «ان قلت قلت» پرسش هایی را طرح می نماید، سپس به آنها پاسخ می دهد و سرانجام قائل می شود که اصل در معاملات فساد است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. این رساله ممکن است در برخی از مجموعه آثار «وحيد» در ضمن فواید آمده باشد.

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد، فاعلم يا اخي ان المهم و المقصود الاصلي في المعاملات هو الصحة و الفساد و في كثير من المواضع يحكم الفقهاء بالفساد و الغافل عن حقيقة الحال اذا رای دليلا على الفساد يقبل

انجام: لانا نقول: البيع عبارة عن نقل الملك إلى الطرفين بعنوان اللزوم فاذا احل ذلك دل على الرضا و الامضاء و التقرير و كذا الحال في الأمر بالوفاء بما تضمنه العقل و اقتضاه وقس عليها حال غيرها تمت.

چاپ: ضمن «الرسائل الفقهية»، توسط مؤسسه وحيد بهبهانی؛ تبریز، سنگی، بدون تاریخ، خشتی، 3ص

[الذريعة 116/2 ؛ اعیان الشیعه 182/9 ؛ ریحانة الادب 51/1 ؛ هدية العارفين

ص: 26

90/9 ؛ دنا 1034/1 (97 نسخه): در دنا دو رساله از او در این موضوع با هم خلط شده که باید با توجه به نسخه های موجود معرفی شده در اینجا اصلاح شود]

1. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 23/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محب على بن مراد علی لاهیجانی، تا: 14 شوال قرن

12، جلد: تیماج سرخ مجدول، 3گ، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 240]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14968/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ مصححبا کاغذ فرنگی، 1ص (47)، مجموعة 41 سطر، اندازه: 12×15/5 سم [ف: 628-37]

3. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2441/8

خط: نستعلیق، کا: ابوعلی، تا: قرن 12، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 3گ (104پ -107ر)، 19 سطر، اندازه: 15/5 × 21سم [محدث ارموی مخ: 1-138]

4. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 247/3 -ج

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1179ق؛ 3گ (15پ -17پ) [ف: 348]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8565/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن عبدالوهاب سرایانی تونی خراسانی (شاگرد وحید بهبهانی)، تا: 1183ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (18ر -19ر)، 22 سطر، اندازه: 16 × 21سم [ف: 22-144]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9724/1

آغاز: برابر؛ انجام: قوله الا ان في مثال اه ما فهمت ما ذكره رحمه الله اصلا قوله حيث

خط: نسخ، بی کا، تا: 27 ذیحجه 1192ق، جلد: تیماج سرخ، 16گ (1پ -17پ)، 25 سطر، اندازه: 20×30/5سم [ف: 31-67]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14400/4

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، 3گ (75-77)، 23 سطر، اندازه: 9 × 16سم [ف: 36-336]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1316416

آغاز: برابر خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن مر تضی حسینی زنجانی، تا: قرن 13؛ جلد: ساغری مشکی، 2گ (87ر-88ر)، 33 سطر [ف: 36-250]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13382/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جان کربلا کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 3گ، 18 سطر، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 16- 351]

10. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 114/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: گالینگور، عطف تیماج، 2گ، 14 سطر، اندازه: 15 × 22سم [ف مخ: 1-43]

11. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 1 /716

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 124]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13382/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج ضربی خرمایی، 7گ، 18 سطر، اندازه: 10 × 15سم [ف: 16-412]

13. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 12929/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (111پ۔ 112پ)، 24 سطر، اندازه: 9 × 14/5 سم [ف: 32-800]

14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7707/19

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 21 سطر (10/5 ×15)، قطع: ربعی، اندازه: 14 × 20/5سم [ف: 16-681]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2277/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا جدول ضربی فشرده، آستر درون کاغذ زرد، ابعاد متن: 12/5 × 21، 3گ (152ب-154ر) [ف: 11-691]

16. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2876/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن رمضانعلی لاریجانی، تا: قرن 13؛ ضمیمه: در اوراق 71 و 72، سه فائده اصولی [در بیان اینکه حکم شرعی توفیقی موقوف بر نص شارع است، و بیان حکم عبادات اگر با قول یا فعل یا تقریر معصوم واقع شود، و نزاع در اینکه آیا الفاظ عبادات اسامی برای صحیح هستند یا برای اعم؟] ؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، ابعاد متن: 13 × 20، 2ص (69-71) [ف: 13-392]

17. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1554/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 2گ، اندازه: 15 × 21سم [ف:3-100]

18. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 847/5

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 2گی، اندازه: 15 × 21سم [ف: 3-29]

19. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1479/16

آغاز: برابر؛ انجام: قوله تعالی أحل الله البيع و الا أن يكون تجارة عن تراض.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج لایه ای مشکی، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 4-2049]

20. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 9298/8

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار

ص: 27

مهره شکری، جلد: مقوا عطف و گوشه پارچه مشکی، اندازه: 15 × 21سم [ف: 16-221]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 733/3

خط: نسخ، كا: محمد محسن استر آبادی، تا: حدود 1201ق، جا: کربلا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 3گ (29ر - 32ر)، اندازه: 11 × 16/3سم [ف: 5-161]

22. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 133/3

آغاز: برابر

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1204ق؛ محشی به لفظ «منه سلمه الله»؛ واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 23 سطر، اندازه: 19 × 24سم [ف: 76]

23. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 8/9

آغاز و انجام: برابر

تذکر: در فهرست با عنوان «رسالة في إجزاء الأصل في صحة العقود و بطلانها» آمده؛ خط: نستعلیق، کا: امر على استر آبادی، تا: 1211ق، جان کربلا؛ جلد: چرم زرد نقش دار، 2گ (116 و - 117و)، 22 سطر، اندازه: 11×17 سم [مؤید: 3-539]

24. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 138/9

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عباسعلی مهاجرانی کزازی کرمانشاهی، تا: 1213ق، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (165پ -167پ)، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف: 101]

25. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 138/14

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عباسعلی مهاجرانی کزازی کرمانشاهی، تا: 1213ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (250ر-252ر)، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف: 101]

26. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7219/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1216ق، کاغذ: فرنگی کبود، جلد: نو، 17 سطر (13 × 17)، قطع: ربعی، اندازه: 10/5 × 18سم [ف: 16 - [491

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18622

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو جعفر بن ملا محمد قاینی، تا: محرم 1218ق، جان کاشان، مدرسه لاجوردیه؛ ضميمه نسخه ش 2989؛ واقف: حاج قائم مقام، بهمن 1396، کاغذ: فرنگی شکری، 2گ، 22 سطر، اندازه: 15 × 22سم [ف: 16-226]

28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19785

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد تقی برغانی (شهید ثالث)، تا: 1219ق، جا: کربلا؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ ضمیمه نسخه ش 19784؛ کاغذ: فرنگی شکری، 2گی، 24 سطر، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 16-226]

29. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 10/2

خط: نسخ، كا: قاسم بن عبدالمطلب الشريف، تا: 1221ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 22گ (20پ - 42ر)، 17 سطر، اندازه: 15 × 20/5 سم [ف: 13]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8155

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد شریف، تا: 1221ق؛ 2 ص (169- 171) [الفبائی: 53]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1212/9

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-37]

31. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1868/3

آغاز و انجام: برابر

کا: سید محمد مهدی بن ملا علی تبریزی طباطبائی، تا: 1222ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا لبه و عطف تيماج تریاکی، 10گ، 33 سطر (125x7)، اندازه: 11/5 × 16/5سم [ف: 456-10]

32. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 642/6

خط: نستعلیق شکسته، كا: شريف بن ابی طالب قمی، تا: 1222ق؛ 2گ (171پ -172پ)، اندازه: 14/5 ×20 سم [نسخه پژوهی: 3-111]

33. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1538/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: احمد نجل على بن کتان نجفی، تا: سه شنبه 22 جمادی الاول 1229ق؛ 2گ (122-123)، اندازه: 14 × 20سم [ف: [99-3

34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 828/8

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1231ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 3گ (153پ - 155 پ)، اندازه: 10/3 × 15/4 سم [ف: 5 - 196]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض7327

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد بن محمد مهدی رضوی، تا: 1232ق؛ واقف: ملک زاده کوثر؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 3ص، 25 سطر، اندازه: 20×25سم [ف: 21/1-116]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19104

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن احمد على استر آبادی، تا: 1233ق؛ ضمیمه نسخه ش 18167، ضمن یک صفحه آخر رساله «رساله في اصل طهارة الأشياء» از همو، آغاز: «الاصل طهارة الاشياء و هو من المسلمات»؛ واقف: خانم بیگم عقیلی، خرداد 1371؛ کاغذ: فرنگی شکری، 3گ، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف: 227-16]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9775/12

خط: نستعلیق، کا: حاجی محمد بن آقا بابای جیلانی، تا: 1233ق، جان اصفهان، مدرسه جدید سلطانی معروف به چهار باغ؛ کاغذ:

ص: 28

فرنگی آهار مهره شکری، جلد: میشن خرمایی، 2گ (164- 165)، 22 سطر، اندازه: 17 × 21سم [ف: 16-396[

38. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1242/5

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1233ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: لایی میشن قرمز، 22 سطر [ف: 5-431]

39. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 481716

خط: نسخ، كان حسين بن قاسم بن محمد بن شیخ حمزه، تا: دوشنبه ربيع الثانی 1233ق، قطع: بياض رقعی ]رشت و همدان: ف: [1572

40. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 4817/7

خط: نسخ، كا: حسین بن قاسم بن محمد بن شیخ حمزه، تا: 1233ق، قطع: بياض رقعی ]رشت و همدان: ف: 1572]

41. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /2

کا: محمد بن میرزا حسن بن آقا رستم بن زين البيک، تا: پنج شنبه دهه سوم صفر 1233 ق [ تراثنا: س ش 4-48]

42. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3208/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد بن محمد هادی حسینی اصفهانی، تا: 1234- 1239ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی با ترنج و چهار سر ترنج، 1گ (116-117)، ابعاد متن: 8/5 × 14، اندازه: 14 × 21سم [ف: 15-14]

43. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 825/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1234ق، جلد: تیماج زرشکی بدون مقوا، مجدول، 3گ، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-161]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9682/1

خط: نستعلیق، كان عبد الرحيم بن ابو الحسن، تا: 1234ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5گ (1پ -5ر)، اندازه: 10/5 × 15سم [ف: 25-51]

45. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9682/8

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن محمد محسن، تا: 1234ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (189ر-191پ)، اندازه: 10/5 × 15سم [ف: 25-52]

46. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2150/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق؛ کاغذ: فرنگی، 1گ (172 - 172ب)، 30 سطر، اندازه: 9 × 15سم [ف: 11-414]

47. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 37/14

خط: نسخ، كا: محمد امیر خراسانی، تا: 1237ق، جان نجف؛ اندازه: 14/5 ×5/ 20سم [نسخه پژوهی: 3-67]

48. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1253/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: سید محمد بن سید حسین موسوی حسینی، تا: 1244ق، جان اصفهان؛ جلد: کاغذی، 5ص (208-212)، 19-21 سطر، اندازه: 8/5 × 15 سم [ف: 24/3 – 40]

49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19633

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن علی کوکدی گلپایگانی، تا: یک شنبه 16 ربیع الثانی 1244ق، جان اصفهان؛ ضميمه نسخه ش 19630؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 2گ، 24 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 16-227]

50. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: 3مجموعه بدون شماره

کا: محمد لنکرکنانی، تا: محرم 1244 ق [دليل المخطوطات: 1-282]

51. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 458/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 10 ذیقعده 1245ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ( 208پ - 209پ)، 21 سطر، اندازه: 15 × 20سم [ف: 2-65]

52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19780

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1269ق؛ ضمیمه نسخه ش 19776؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، 2گی، 25 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف: 16-227]

53. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2026/4

خط: نسخ، كا: هداية الله بن محمدرضای گلپایگانی، تا: 1277ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 3گ (63پ -65ر)، 17 سطر (8/5 × 14 )، اندازه: 15 × 22سم [ف: [644-8

54. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 253/2

خط: نسخ، كا: يوسف بن أبي القاسم موسوی جرفاد قانی، تا: 13 محرم 1285ق؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 2گ (5ر - 7ر)، اندازه: 17/5 × 22 سم [ف: 1-177]

55. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7525/2 - 38/145

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 3 شوال 1319ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 4 گ، 17 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-377 [

56. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2536/3 - 13/216

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور قهوه ای، 2گ، 19 سطر، اندازه: 10 × 15سم [ف: 1-377]

57. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1781/1

آغاز: برابر؛ انجام: قوله الا ان في مثال ما فهمت ما ذكره ره اصلا. در فهرست با عنوان «قاعدة شريفة و حواش دقيقة على المسالك» و ناشناس آمده ولی آغاز هماهنگ با رساله «اصالة الصحة و الفساد في المعاملات» وحيد بهبهانی است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی، 16گ، 27 سطر (9 × 15)، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 3-1052]

ص: 29

58. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9079/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، اگ (150پ -151پ)، اندازه: 15×21/5سم (مرعشی: ف: 23-233]

59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1470/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد تقی بن فتاح موسوی حسینی زنجانی، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 2گ (1ر-2پ)، 21 سطر، اندازه: 14 × 20/5 سم [ف: 4-262]

60. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6166/4

بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 3گ (27پ۔ 29ر)، اندازه: 15/5 × 21سم [ف: 16-164]

61. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 8437/2 - 57/107

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تاب 21گ (82-102)، 21 سطر، اندازه: 13 × 20سم [ف: 1-377]

62. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8548/5 - 57/218

آغاز: عن العادة بان يصلي احد جميع اوقات امكان الصلوة و الأشاعرة عجزوا عن جوابها

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ 7گ (267-274)، 17 سطر، اندازه: 10 × 16سم [ف: 1-377]

63. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22516/8

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: على بن شیخ محمد مقصودی، بی تا، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی، 4ص (78-81)، 22 سطر (9 × 14/5) ، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-715]

64. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2129/13

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (217پ - 219ر)، 21 سطر، اندازه: 14 × 21سم [محدث ارموی میخ: 1-138]

65. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 592/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج زرشکی، مجدول گرهی، 2گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 160-1]

66. قم: مسجد اعظم، شماره نسخه: 3981/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 2گ، اندازه: 21 × 34سم [ف: 1-161]

67. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 798/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 2گ، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-160]

68. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 907/13

بی کا، بی تا؛ 2گ (279ر -281ر) [ف: 5-36]

69. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9588/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اعلم أن الصحة في المعاملات عبارة من ترتب اثر شرعي عليها و هي حكم شرعى يتوقف على دلیل انجام: برابر

سر آغاز این نسخه با رساله دیگر وحید در این موضوع هماهنگ است ولی انجام آن با این رساله و چگونگی آن معلوم نیست؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سبز، 3گ (16ر -19ر)، 19 سطر، اندازه: 11×21/5سم [ف: 30-237]

70. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1565/13

بی کا، بی تا؛ 2گ، اندازه: 15 216سم [ف: 3-101]

71. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2439/5

خط: نسخ، كا: محمد صالح خوانساری و حاج قاسم بن علی اکبر، بی تاب کاغذ: فستقی، رویه کاغذی مقوایی، 2 ص (83-84ر)، 25 سطر، اندازه: 16 × 21/2سم [ف: 6-16]

72. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2037/6

بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی درون تیماج زرد، 1ص (69-70)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 4-1136]

73. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 817/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 3گی، اندازه: 21815سم [ف: 3-26]

74. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 290/8

خط: نسخ، كا: احمد معلم، بی تا، جلد: دو رو تیماج رو قرمز اندرون مشکی، 2گ (199پ - 201ر)، 23 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-169]

75. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 713/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 2گ (141ر -142ر) [ف: 5-1777]

76. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1297/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج زرد یک لا مجدول، 5ص ( 85-81)، 20 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 24/3 -61]

77. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره/9

کا: ابوعلی حائری، بی تا [نشریه: 7-521]

78. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [ف: 31[

79. ساری عمومی؛ شماره نسخه: 81/7

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی و نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 2ص (149-147)، 21 سطر (10 × 15)، اندازه: 16/5 × 20/5سم [عمومی ساری و تنکابن : ف: 63]

80. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4659/12

ص: 30

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، 2گ (238 - 240)، 22 سطر (9× 15)، اندازه: 15/5 × 23 سم [ف: 19-329]

81. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 447/7

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تاب جلد: عادی، 2گ (95 و 96پ)، اندازه: 15 × 21سم [مؤید: 1-359]

82. کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه: 76/5

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-40]

83. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 15 /13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن محمد بن عبدالجبار خطی بحرانی، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 2ص (273ر -275ر)، 21 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 93]

84. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره/2

بی کا، بی تا [نشریه: 7-541]

اصالة الطهارة = الأصل طهارة الأشياء = الأصل في الأشياء الطهارة = حاشية ذخيرة المعاد في شرح الارشاد / اصول فقه / عربی

asalat-ut tahara = al-asl taharat-ul asya = al-asl fi-1 asya' at-tahara = hasiyat-u daxirat-il ma'ad fi S.-il iršād

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 - 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad ebn-e bāqer mohammad akmal (1707-1791)

وابسته به: ذخيرة المعاد في شرح الارشاد؛ محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (1017-1090)

بحث بسیار کوتاهی است در این که اصل در اشیاء طهارت است و نجاست خلاف اصل می باشد و نیاز به دلیل دارد. به فرموده مؤلف این اصل نزد مجتهدین و اخبار بین از مسلمات است و تنها صاحب ذخیره (محقق سبزواری) مخالفت نموده و گفته که طهارت مانند نجاست حکم شرعی است و احتیاج به دلیل دارد. آغاز: بسمله الأصل طهارة الأشياء و هو من المسلمات عند المجتهدين و الاخباريين

انجام: بجميع المطلوب بل لابد من ثبوت الحكم بالادلة كيف کان.

چاپ: دارالسلطنه تبریز، سنگی، 1312ق، رحلی، بدون شماره صفحه؛ تبریز، سنگی، بدون تاریخ، خشتی، 1ص

[الذريعة 117/2 ؛ مكتبة امير المومنین 116/1 ؛ دنا 1037/1 (61 نسخه)]

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2441/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 1گ (102ر-102پ)، 18 سطر، اندازه: 15/5 × 21 سم [محدث ارموی مخف: 1-139]

2. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 23/15

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام کتاب به قرینه آغاز نسخه تغییر یافت؛ خط: نسخ، كا: محب على بن مراد علی لاهیجانی، تا: 14 شوال قرن 12؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 2 گ، اندازه: 15× 21سم [ف: 243]

3. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1554/4

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اگی، اندازه: 15× 21سم [ف:3-100]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5108/14 - 25/108

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوای لایی، با روکش کاغذ نارنجی عطف و گوشه تیماج، 1گ، 18 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-378]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2996/3

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 2گ (75-76ر)، 19-20 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 6-184]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13382/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج ضربی خرمایی، 2 گ، 18 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 16-412]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13382/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جان کربلا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: تیماج ضربی تریاکی، 1گ، 18 سطر، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 16- 352]

8. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 676/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی؛ 1گ، 18 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 1-49]

9. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2277/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا جدول ضربی آستر درون کاغذ زرد، ابعاد متن: 12/5 × 21 ، 1گ (154ر-154پ) [ف: 11-692]

10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7698/17

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 1گ (110 ر و پ)، 19 سطر (8 × 13)، قطع: ربعی، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 16-676]

ص: 31

3

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7707/15

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 21 سطر (10/5 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 14 × 20/5 سم [ف: 16-681]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5418/12

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کبود و سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی عطف آلبالوئی، 1گ (215پ -216ر)، 20 سطر (7/5 × 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13×21/5سم [ف: 16-5]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13164/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن مرتضی حسینی زنجانی، تا: قرن 13؛ جلد: ساغری مشکی، 1گ (85ر)، 33 سطر [ف: 36-250]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14400/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، 1گ (75)، 23 سطر، اندازه: 9 × 16سم [ف: 36-336]

15. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 8/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: أمر على استر آبادی، تا: 1211ق، جا: کربلا؛ جلد: چرم زرد نقش دار، 1گ (120و- 120پ)، 22 سطر، اندازه: 11 × 17سم [مؤید: 3-540]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19787

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، كا: محمد تقی برغانی (شهید ثالث)، تا: 1219ق، جا: کربلا؛ ضمیمه نسخه ش 19784؛ اهدایی: رهبری، 1373، کاغذ: فرنگی شکری، 1گ، 18 سطر، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 16-228]

17. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 642/5

خط: نستعلیق شکسته، کا: شریف بن ابی طالب قمی، تا: 1222ق؛ 1گ (171ر)، اندازه: 14/5 ×20سم [نسخه پژوهی: 3-111]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1465116

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1222ق، جا: اصفهان؛ ترقيمه: «شرعت في كتابة هذه المسالة و هي للمولى الأفضل، محمد باقر بن محمد اکمل، في ليلة التروية في اصفهان، سنة 1222ه_ (فراز برگ آغازین) تمت المسالة من خط الفاضل المجتهد المعاصر والد السيد الاستاد (سید مجاهد) دام مجدهما»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 326گ، 24 سطر (10/5 × 16/5)، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 37-113]

19. قم: مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 343/3

خط: نستعلیق، کا: ابو طالب بن حسین حسینی خلخالی، تا: 1222ق، برای سید مراد طباطبائی بروجردی؛ جلد: مقوایی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 1گ (96ر - 96پ)، 19 سطر، اندازه: 14/5 × 20سم [ف: 1-202]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1394/5 ط

خط: تحریری، کا: شیخ جواد بن محمود کاظمی، تا: 1222ق؛ 2ص (357-358)، 22-23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [ف: 108-24/3]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 828/3

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1231ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 1گ (99پ -100ر)، اندازه: 10/3 × 15/4سم [ف: 5- 196]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10221/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو طالب، تا: دوشنبه 28 ربیع الاول 1231ق، کاغذ: فرنگی شکری و نخودی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 1گ، 23 سطر، اندازه: 15 × 20 سم [ف: 16-398]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 7327

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد بن محمد مهدی رضوی، تا: 1232ق؛ واقف: ملک زاده کوثر؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 14 سطر[ف: 21/1 -116]

.24مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9775/4

خط: نستعلیق، کا: حاجی محمد بن آقا بابا جیلانی، تا: 1233ق، جا: اصفهان، مدرسه جدید سلطانی معروف به چهار باغ؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: میشن خرمایی، 2گ (119-120)، 22 سطر، اندازه:17× 21 سم [ف: 16-395]

25. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4817/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن قاسم بن محمد بن شیخ حمزه، تا: 1233ق؛ قطع: بياض رقعی [رشت و همدان: ف: 1572]

26. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2150/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1237 و 1238ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه تیماج حنایی، 2گ (161ب -162)، 30 سطر (9 × 15)، اندازه: 15× 21سم [ف: 11-413]

27. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3208/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علی بن محمد هادی حسینی اصفهانی، تا: 1234- 1239ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: آستری کاغذی نارنجی، 1ص (54-55)، 22 سطر (8/5 × 14) سطر، اندازه: 14 ×21سم [ف: 8-15]

28. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1017/4

آغاز: بسمله، الحمد رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله اجمعین؛ انجام: مع أن الاحتياط حسن و احتیاط على كل مال لو علم انه احتیاط و الله العالم باحكامه

در فهرست با عنوان «اصالة الطهارة» آمده ولی انجام آن با رساله

ص: 32

«عبادة الجاهل» وحید بهبهانی سازگار است و به احتمال زیاد و با توجه به تعداد صفحات، این بخش از نسخه یک رساله نیست و دو یا چند رساله از وحید در آن است که فهرست نگار دقت نکرده است؛ خط: نسخ، كان محمد رضا بن محمد على خوانساری، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی، مقوایی ترنج و نیم ترنج کوبیده، 11ص (206-217)، 20 سطر (9/5 × 14)، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 9-15]

29. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 825/11

آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلوة على محمد و آله الطاهرين ... أن الطهارة حكم شرعى يتوقف على النص كالنجاسة من دون تفاوت و ما ورد في الموثق من قولهم عليهم السلام كل شي نظيف حتى تعلم انّه قذر؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن نوری، تا: 1235ق، جا: مدرسه نجف؛ جلد: تیماج زرشکی بدون مقوا، مجدول، 1گ، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 1-161]

30. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 37/5

خط: نسخ، كا: محمد امیر خراسانی، تا: 1237ق، جا: نجف؛ 1گ (140ر)، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [نسخه پژوهی: 3-67]

31. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 22612/12

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید محمد بن محمد باقر بن قوام الدين محمد بن مفید موسوی استر آبادی، تا: 1238ق؛ کاغذ: فستقی ، جلد: تیماج مشکی، 2گ (108-109پ)، 15-16 سطر (10×15)، اندازه: 17 × 21سم [ف: 3-783]

32. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: 4مجموعه بدون شماره

كا: محمد النكر کنانی، تا: محرم 1244ق [دليل المخطوطات: 1-282]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1253/6 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید محمد بن سید حسین موسوی حسینی، تا: 1244ق، جا: اصفهان؛ جلد: کاغذی، 2ص (213-214)، 19-21 سطر، اندازه: 8/5 × 15سم [ف: 24/3 - 40]

34. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19634

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا کو کدی گلپایگانی، تا: 1244ق؛ ضميمه نسخه ش 19630؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 1گ، 24 سطر، اندازه: 12سم [ف: 16-228]

35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 458/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 10 ذیقعده 1245ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2ص (212پ -213پ)، 21 سطر، اندازه: 15 × 20سم [ف: 2-66]

36. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1213/10

طباطبائی خط: نستعلیق، كا: عبدالعظیم بن مشهدی رحیم آجرلو کهکی (من بلوک بلده ساوج)، تا: 1272ق؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 1ص (74)، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15 × 22سم [ف: 23-770]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض21124

کا: سید احمد بن ابی طالب حسینی موسوی خوانساری، تا: 1275ق؛ قطع: خشتي [اهدائی ف: 353]

38. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 253/3

خط: نسخ، كان يوسف بن ابی القاسم موسوی جرفادقانی، تا: صفر 1285ق، جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 1گ (8ر- 8پ)، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 1-177]

39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 58/5 - طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: آقا بابا پسر ملا محمد مهدی شاهمیرزائی، تا: 1286ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز، 1ص (211-212)؛ 19 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 14× 21سم [ف: 22-44]

40. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2198/3 - 12/88

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمدبادکوبی، تا: 22 ذیحجه 1315ق؛ 2گ، 12 سطر، اندازه: 16 × 21سم [ف: 1-378]

41. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7525/5 - 38/145

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن محمدحسین، تا: شنبه 7 شوال 1319ق، حسب الامر سلالة السادات؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 2گ، 17 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-378]

42. قم: مسجد اعظم، شماره نسخه: 1938/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ترنج و سر مجدول گرهی، 2گ، 18 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-161]

43. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2129/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (147ر - 147پ)، 21 سطر، اندازه: 14 × 21سم [محدث ارموی -ف: 1-139]

44. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2037/7

بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی درون تیماج زرد، اص (70-71)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 4-1136]

45. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2439/24

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صالح خوانساری و حاج قاسم بن علی اکبر، بی تا؛ کاغذ: فستقی، رویه کاغذی مقوایی، 2گ (271پ -272ر)، 25 سطر، اندازه: 16 × 21/2سم [ف: 6-18]

46. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6808/1 - 34/178

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی با نشان «منه دام ظله

ص: 33

العالی»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ، 14 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-378]

47. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 847/4

بی کا، بی تا، اگ، اندازه: 21815سم [ف: 3-29[

48. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3484/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز، 22 سطر، اندازه: 15 × 20/6سم [ف: 6-458]

49. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 81/6

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی و نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 1ص (146- 145)، 21 سطر (10×15)، اندازه: 16/5× 20/5سم [عمومی ساری و تنکابن : ف: 63]

50. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 13/7

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن محمد بن عبدالجبار خطی بحرانی، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 2گ (202پ -203ر)، 21 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 91]

51. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 133/6

آغاز: برابر

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1202ق؛ واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 23 سطر، اندازه: 19 × 24سم [ف: 77]

52. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 907/4

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 1گ (195ر و پ) [ف: 5- 35]

53. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 592/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج زرشکی مجدول گرهی، 2گ، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-161]

54. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22516/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: على بن شیخ محمد مقصودی، بی تا، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 2ص (10-11)، 22 سطر (9×14/5)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 2-713]

55. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 713/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ این نسخه در هامش؛ 1گ (140پ) [ف: [1777-5

56. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6166/3

بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 1گ (27ر - 27پ)، اندازه: 15/5 × 21سم [ف: 16-164]

57. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1565/12

بی کا، بی تا، 1ص، اندازه: 15 × 21سم [ف: 3-101]

58. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1690/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 2 ص (216-217)، 20 سطر (9/5 × 14) ، اندازه: 14×21/5سم [ف: 8-247]

59. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 28/10

خط: نسخ، كا: میراسماعیل بن میرهادی قائنی بیرجندی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول زرین، عطف تیماج قرمز، 2گ (225پ-224 ر)، 19 سطر، اندازه: 13/5 × 22 سم [ف: 1-30]

60. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 271/2

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ جلد: چرم قرمز، 2گ (54پ -55و)، 23 سطر، اندازه: 13 × 21 سم [مؤید: 1-242]

61. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2125/17

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، 1گ (250پ و ر) [ف: 11-341]

62. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4659/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن، ترنج و سرترنج، 1ص (178-178)، 21 سطر (9 × 15)، اندازه: 15/5 × 23 سم [ف: 19-326]

63. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 57/3

آغاز و انچام: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای با روکش سبز، 1گ (13ر -13پ) [ف: 61]

64. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9588/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز، 1ص (23پ -24)، 19 سطر، اندازه: 11×21/5سم [ف: 30-238]

اصالة الطهارة / فقه / عربی

aşālat-uț țahāra

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 573/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی با ترنج، 24 سطر (8 × 14)، اندازه: 15 × 21سم [سنا: ف: 1-363]

اصالة العدم / اصول فقه / عربی

asalat-ul adam

خوانساری، ابوتراب بن ابوالقاسم، 1271-1346 قمری

xānsārī, abū-torāb ebn-e ab-ol-qāsem (1855-1928)

رساله ای در قاعده اصالة العدم و آنچه در این موضوع گفته شده است.

ص: 34

آغاز: الحمد لله على ما أنعم و الشكر له على ما الهم ... اما بعد فاعلم ان من جملة الأصول التي ما زالوا يتمسكون بها قديما و حديثا

انجام: و استشفع في ذلك اليه بمحمد و آله الأطهار صلی الله عليهم ما تعاقب الليل والنهار

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 10976/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج قرمز، 8گ (2پ۔ 10ر)، 15 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 27-385]

اصالة عدم التذكية / فقه / عربی

aşālat-u “adam-it tadkīya

خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری

xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)

آغاز: الأصل عدم التذكية في الجلود ان اشتراه من الكفار او ممن لايوثق به في رواية التهذيب عن الحسين بن سعيد عن ابی عبدالله عن الفراء المشترى فمن لايوثق به

چاپ: در مجموعه اولی از رسائل فقهيه مؤلف چاپ شده است.

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1606/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد کاظم پسر میرزا محمد، تا: 1247ق، جا: اصفهان، مدرسه جده؛ 3گ (76پ -79ر) [ف: 5-304]

2. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 25/4 فیاض

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 2 گ، 26 سطر (17 × 8)، قطع: پستی [ف: 212]

اصالة الفساد / اصول فقه / عربی

aşālat-ul fisād

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 - 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1690/5

خط: نسخ، كا: على بن میرزا محمد (شاید)، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 2گ (215پ -216پ)، 20 سطر (9/5 × 14) سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 8-247]

أصالة اللزوم / اصول فقه / عربی

aşālat-ul luzūm

مختار گلپایگانی، احمد بن على، ق13 قمری

moxtār-e golpāy gānī, ahmad ebn-e ‘alī (- 19c)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 2 رجب 1233ق؛

رساله در این که اگر عقدی با جميع شرایط صحت آن واقع شود، لازم خواهد بود؛ در چهار «مقدمه» و چهار «مسأله» و یک «تتمیم» و «تذنيب».

آغاز: الحمدلله رب العالمين ...... و بعد فاعلموا يا اخواني في الدين و أعلواني في السلوك الى نهج الحق المبين

انجام: أما الثاني اشكال مثل ذلك الاشكال لما سبق فافهم، هذا و ليكن هذا آخر ما أردناه

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 3494/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، روی برگ اول یادداشتی در معرفی مؤلف به خط محمد رضا بن محمد جعفر بهاری به تاریخ 27 محرم 1349؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 8گ (2ر -10پ)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 9-290]

اصالة اللزوم في العقود و عموم أوفوا بالعقود

(رسالة في) / فقه / عربی

aşālat-ul luzūm fi-1 ‘uqūd wa ‘umūm-i awfū bi-l-'uqūd (r-un fi)

آرانی کاشانی، محمد علی بن محمد حسن، 1177 1244 قمری

ārānī kāšānī, mohammad ‘alī ebn-e mohammad hasan (1764-1829)

عده ای از علما به عموم آیه «اوفوا بالعقود» تمسک کرده اند بر این که اصل در عقود، لزوم است مگر دلیلی بر خلاف آن باشد. مؤلف به تحقیق این نظر پرداخته است. آغاز: الحمدلله واهب العطيات و الصلاة و السلام على اشرف البرايا و المخلوقات محمد و عترته سرح الظلمات و معادن الهدايات.

انجام: كما هو صريح الآية كالعقود بل في الآية إشارة إلى عدم وجوب الوفاء بمطلق الوعد إذ مفهوم الكلام أنه ليس لهم سوء الدار إذا لم يكن هناك میثاق

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 225/17

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 27 شعبان 1207ق، جلد: تیماج قرمز ضربی ترنج و سرترنج دار با لچکی، عطف تیماج شتری، 17گ (143-159)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-182]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 567/17

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-160]

ص: 35

اصالة الوجود / فلسفه / عربی

aşālat-ul wujūd

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهيم، 979-1050 قمری

sadr-od-dīn-e šīrāzī, mohammad ebn-e ebrāhīm (1572 1641)

این رساله در ضمن آثار ملاصدرا معرفی نشده و منسوب به اوست.

]کتابشناسی جامع ملاصدرا ص 312، دنا 1039/1 [

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9112/2

آغاز: الحمد لفيض الوجود و الخير و الفعل ... فيقول ...... محمد الشهير بصدر الدين لما هذبت نفسی و فکری عن الأهواء و نقیت ذهنی و خاطري عن غشاوة المراء لاح لى بفضل الله و قوته آن وجود الممکنات انما هو بموجوداتها الخاصة الفايضة من الوجود الواجبي القيومی؛ انجام: اما باعتبار ذاتها الصادرة عن الجاهل جل ذکره.

در چند اصل؛ خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد ابراهیم اصفهانی، تا: قرن 12، جا: اصفهان، مدرسه حاجی میرزا مهدی؛ جلد: تازه، 7ص (46پ -49پ)، 12 سطر (5 × 10)، قطع: بغلی، اندازه: 10 × 16 سم [ف: 17-296]

اصالت وجود / فلسفه / فارسی

esālat-e vojūd

یکی از مسئله های دشوار فلسفی مبحث وجود و ماهیت و اصالت آنها است که متکلمان و عارفان و فیلسوفان خاوری همه از آن گفتگو کردند و اصالت یکی از این دو در نگارش های خواجه رئیس و شیخ اشراقی بحث شده و ملاصدرای شیرازی به خصوص آن را یکی از پایه های فلسفی خویش ساخت. این رساله چنان که در آغاز آن آمده برای این نوشته شده است که بتوان مسئله وجود ماهیت و اصالت یکی از آن دو را به آسانی دریافت. نگارنده رساله از متأخران است و در آن از شیخ اشراق، خواجه طوسی، علامه حلی، سراینده گلشن راز، جامی، محقق الاهیجی و منظومه فرزانه سبزواری یاد می کند و شعری از منظومه می آورد.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 876/1

آغاز: حمد الجاعل نور الوجود و ظلمة المهية ... این چند کلمه ایست در بیان مراد از وجود و مهیت؛ انجام: آنچه که دارد آورده شد چو ما في الخارج هویت وجود یه می باشد و بس.

خط: تعلیق شکسته، کاتب = مؤلف (به گواهی خط خوردگی ها)؛ پس از این آغاز رساله دیگری می آید به فارسی در همان موضوع و گویا دیباچه دیگری است از نگارنده بر همین رساله و چنین آغاز می شود: «پس از نام خدا و ستایش او و درود بر پیامبر -چون اهم مسائل علم معقول که مبتنی می باشد بر او معرفت مبدء و معاد ... مسئله اصالت وجود و اصالت مهیت می باشد ... و مهیت امری است اعتباری» (برگ 30پ) و درست با برگ 2ر از رساله ما مربوط می شود، آنگاه از برگ 31ر تا 40ر سخنانی است به عربی درباره مفهوم منطقی و طبیعی و وجود ذهنی و جبر و اختیار و باید از همین نگارنده باشد؛ 29گ، (2ر - 29ر) [ف: 3-145]

اصباح الشيعة بمصباح الشريعة / فقه / عربی

işbāḥ-uš-šīía bi-mişbāḥ-iš-šarīía

بیهقی نیشابوری کیدری، محمد بن حسین، ق6 قمری

beyhaqī ney šābūrī key darī, mohammad ebn-e hoseyn ( -12c)

دوره کامل فقه فتوایی شیعی است که در آن همانند «نهايه» شیخ طوسی به ندرت پای استدلال به میان می آید، با عناوین «فصل – فصل». صاحب «الذريعة» این کتاب را مانند «علامه مجلسی» به «نظام الدین صهرشتی» نسبت داده است، لكن «ملا عبدالله اصفهانی تبریزی» شاید نخستین فرد پس از «علامه مجلسی» باشد که در این نسبت تشکیک نموده و بنا بر آنچه در کتاب های شهید از «کیدری» نقل شده، با محتوای «اصباح الشيعة» مطابق دانسته است، در این باره به مقدمه چاپی کتاب «اصباح الشيعة» رجوع شود.

آغاز: الحمدلله الذي ألهمنا أن نحل معاقد الحق فنحل بحلها مقاعد الصدق و امدنا بامداد التوفيق حتى تحرينا سواء الطريق ... و بعد فأن درة يتيمة من الصدف. النبوي و ثمرة ذات قيمة عظيمة من الشجر العلوي قد انتج من خاطره اللطيف و خرج من لطيفه الشريف كتاب الطهاره؛ الطهارة اما بالماء او بالتراب

چاپ: با تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق، 1416ق؛ بکوشش علی اصغر مروارید، بیروت، مؤسسه فقه الشيعه، 1417ق

[الذريعة 118/2 ؛ ریاض العلماء447/3 مرآت الكتب 46/2 ؛ ریحانة الادب 481/3]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12374 و 127 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و لا له أن يأخذ من ماله شيأ آن ظفر به فان جاءه الحي [الف ] تایبأ واعطاه ما حلف عليه جازله قبضه فان جامع المال بربحه ]فلا[ یا حذ الأنصف الربح

خط: نسخ، كا: محمد بن الهادی، تا: سه شنبه 25 شعبان 645ق؛ مصحح، محشی؛ 8 برگ از آغاز نسخه بازنگاری شده و پیش از آن، روی برگ آغاز نام کتاب و نسبت آن به «قطب الدین کیدری» و استدلال به گفته «خاتم المحدثین» که گویا مقصود او محدث قمی» رضوان الله علیه بوده، در برگ 9 صورت اجازه و تفریظی است از «عبد الله بن حمزه طوسی»، استاد مؤلف، برای

ص: 36

شیخ قطب الدین کیدری در رمضان سال 596ق؛ تملک: «محمد نصیر بن محمد رضی» با مهر «و کفی بالله نصیرا» (بیضی) و تاریخ 1084ق، «نصر الله بن الحسين الحسني المدرس»، «هو قد صار من عوارى الدهر الخوان لدى الغريق في بحار العصيان» و مهر «العبد حسین بن ابراهيم الحسینی» (مربع) که این توضیح در زیر آن نگاشته شده است: «این خط و خاتم، خط و خاتم علیین آرامگاه حجة الاسلام زمانه، علامه عصر، جد آقا سید اعلى الله مقامه می باشد. از کتب کتابخانه ایشان می باشد و حکمش مثل سایر کتب کتابخانه می باشد» با امضاء «مصطفى» و حروف مقطع «مولی نصرالله مدرس»؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی یک لا ساده، 165گ، 21 سطر (10× 14)، اندازه: 15× 18 سم [ف: 31-276] و [عکسی ف: 1-123]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7141

از طهارت تا قضاء هر یک در چند فصل؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ نام کتاب در دیباچه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 234، 16 سطر (11/6)، قطع: بغلی، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 16-465]

3. کاشان، عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: 12/3

آغاز: برابر؛ انجام: قد وقع الفراغ من تنميق هذا الكتاب بعون الله الوهاب امتثالا لأمر الاستاد المعظم و المعلم المفخم على يد اقل الطلاب ابن محمد حسن محمد على البيدگلی في يوم الخامس من شهر صفر المظفر من شهور سنة 1259 من الهجرة النبوية ... خط: نسخ، كان محمد علی بیدگلی، تا: 5 صفر 1259ق؛ کاغذ: سفید فرنگی [نشریه: 11-953]

الاصباح الظاهر لذوي العقول الهادي إلى أدلة الكافل بنيل السؤل / اصول فقه / عربی

al-isbah-uz-zahir li-dawi-l-uqul-il-hadi ila adillat-il kāfil bi-niyl-is-su'l

ابن عواض، یحیی بن احمد، - 1070 قمری

ebn-e ‘avāz, yahyā ebn-e ahmad (- 1660)

وابسته به: الكافل بنيل السؤال في علم الاصول؛ بهران، محمد بن یحیی (888-957ق)

شرح مزجی استدلالی نسبت مختصری است بر رساله «الكافل» ابن بهران با نقل بعضی از اقوال مذاهب جز مذهب زیدی.

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... قال القاضي العلامة عزالدين ... الحمد لله، ابتدأ كتابه بالبسملة و الحمدلة للتبرک.

انجام: نسأل الله التوفيق و الهداية و نحمده على التيسير في البداية و النهاية و نصلی علی خاتم الرسل الكرام.. .

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4558/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن صلاح الدين الجلال، بی تا، برای عمادالدین یحیی بن جار الله مسحم؛ جلد: تیماج قهوه ای، 91گ (175پ -265ر)، اندازه: 21×30سم [ف: 12-135]

الاصباح في شرح دیباجة المصباح = اعراب دیباجة المصباح = شرح دیباجة المصباح / نحو عربی

al-işbāḥ fī š.-i dībājat-il misbāḥ = i'rāb-u dībājat-il mişbāḥ = š.-u dībājat-il mişbāḥ

تفتازانی، مسعود بن عمر، 722-792؟ قمری

taftāzānī, masíūd ebn-e ‘omar (1323-1390)

وابسته به: المصباح في النحو؛ مطرزی، ناصر بن عبد السيد (538 – 610)

شرح دیباجه كتاب «المصباح في النحو» است که شارح در آن به جهت تیمن، به اعراب آیه شریفه «رب إني لا أملك إلا نفسی» پرداخته و سپس برای ترغیب دانشجویان علم نحو نکاتی را در چهار «مطلب» آورده است و پس از آن به اعراب دیباجه كتاب مذکور و سایر مسایل نحوی پرداخته است. وی در این اثر از برخی مصادر، همچون شرح جمال الدین بر «کشاف» و جز آن نیز یاد نموده است. از این اثر نسخه هایی در برخی کتابخانه های ایران، قبرس، ترکیه، حجاز، مصر، آلمان، و آمریکا نگهداری می گردد.

آغاز: الحمدلله الذي لايبلغ کنه حاد و لا يحصى عدد نعمه عاد و حار في بحار عرفان ارواح العالمين و نار بانوار احسان اشباح العالمين و الصلوة على من لم ير اثرا الكفر الا

انجام: لكن يندفع بالاستقراء اذا لم يكون البحث من جهة العاملة فهو الحامل بالاستقراء لابالفعل يجوز ان يكون هي شيئا غير الخامس تم

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9272/1

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف به استناد فهرست مجلس (40/2 ص 213) تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن يعقوب بحرانی، تا: قرن 11؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 21گ (آپ -21پ)، اندازه: 13/5 × 18/5 سم [ف: 24-63]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 456 کر

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوایی با روکش کاغذی کرم، عطف تیماج قهوه ای روشن، 34گ، 15-16 سطر (5/6 × 14) قطع: رقعی، اندازه: 13 × 20 سم [ف: 2/ 40-212]

اصحاب الاجماع = ارجوزة في اصحاب الاجماع / شعر، درایه / عربی

ashab-ul ijma = urjuzat-un fi ashab-il ijma

ص: 37

بحر العلوم، محمد مهدی بن مرتضی، 1155-1212 قمری

bahr-ol-'olūm, mohammad mahdī ebn-e morteza (1742-1798)

منظومه ای است کوتاه، در 17 بیت، در شناخت اصحاب اجماع. در اصطلاح رجالی، چند تن از اصحاب بزرگی ائمه اطهار (علیهم السّلام) از اصحاب اجماع می باشند و تمامی علما متفق هستند هر روایتی که از ایشان به طریق صحیح نقل شده و راویان آن از اول سند تا یکی از ایشان موثوق و معتمد باشند، آن روایت را صحیح و لازم الاجرا است و بعد از آن ملاحظه احوال خود ایشان و یا راویان دیگر که ما بین ایشان و معصوم (علیه السّلام) هستند را لازم نیست. مرحوم مدرس تبریزی در کتاب «ریحانة الادب» مفصل در خصوص این موضوع به بحث پرداخته و 10 بیت از آغاز این منظومه را آورده است. در الذريعة از این منظومه یاد نشده لیکن از منظومه یا رساله مفصل فرزند مؤلف به نام سید رضا یاد کرده است. میرزا ابوالفضل کلانتر مؤلف «شفاء الصدور» بر این ارجوزه شرحی نگاشته است به نام «نقاوة الاصابه».

آغاز: قد أجمع الكل على تصحيح ما xx يصح عن جماعة فليعلما او هم ابو نجابة و رفعه xx اربعة و خمسة و تسعه

انجام: و بعد زین بن اذينه على xx و ابن لأبراهیم و اسمه على

[الذريعة 120/2 ؛ ریحانة الادب 137/1 ؛ فهرستگان نسخه های خطی حدیث و علوم حدیث شیعه 140/1 ؛ لغت نامه دهخدا 2706/21 ؛ اعلام الشيعه قرن 13ص 571-573]

شرح و حواشی:

1- نقاوة الاصابة؛ طهرانی، ابو الفضل بن ابوالقاسم (1273-1316)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13525/4

آغاز: برابر؛ انجام: ابن ابی عقیل و ابن عون الاسدي xx كذا على بعده مع محمدی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام (دو بیت از پایان)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (گ 88)، 15 سطر (7 × 13)، اندازه: 13/5 × 21/5 سم [ف: 34-323]

2. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 13574/5

آغاز: برابر؛ انجام: ثم ابن محبوب كذا محمد xx كذاك عبدالله ثم احمد ... نوشته نیست

تنها و بیت از 17 بیت را دارا می باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 13، 4 بیت اشعار در رجال از شیخ بهایی و 9 بیت دیگر در رجال از فردی ناشناخته، در پایان نسخه آمده؛ کاغذ: فرنگی، اص (201)، جمعة 9 سطر، اندازه: 765سم [ف: 34- 403[

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20623

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ چلیپا، کا: محمد صادق بن محمد تقی ورنوسفادارانی، تا: 1255ق؛ مصحح، محشی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 1گ (152پ)، اندازه: 15×21/5سم ]اهدائی رهبر: 8-62]

4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 627/5

آغاز: برابر در فهرست با عنوان «منظومه رجالیه» آمده؛ خط: نسخ، كا: محمد جعفر خوزانی، تا: پنج شنبه 20 ذیحجه 1267ق؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 2گ (80پ -81 ر)، 16 سطر (6 × 12/5) سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 741-2]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15137/2

آغاز: برابر؛ انجام: ثم ابن محبوب كذا محمد xx كذاك عبدالله ثم احمد

فقط شامل اصحاب اجماع می باشد؛ خط: نستعلیق، كا: امام جمعه، تا: 1294ق؛ افتادگی: انجام، حسب الامر آقا عبدالجبار ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 1گ، جمعا 18 سطر (4/5 × 13)، اندازه: 4/5 × 13 سم [ف: 38-426]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4942

تذکر: این نسخه در فهرست معرفی نشده است و به استناد جلد 38 (ص 426) ذکر شد؛ بی کا، بی تا [ف: 13-140]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 770/4 -طباطبائی

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، در کنار ابیات نام کامل اشخاص (اصحاب اجماع) با نشان «منه» یادداشت شده؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 21گ، 19-20-27 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10 × 21سم [ف: 23-59]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 532/5 - طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، با ترجمه بین سطور؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج چرمی یک لا مشکی، 9گ (43ب -34)، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 22-243]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15849/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: حسن بن ابو طالب، بی تا؛ مهر: كاتب «عبده حسن بن ابوطالب» (بیضوی)، جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (116ر)، 14 سطر، اندازه: 13 ×20سم [ف: 44-96]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3942/3

آغاز: برابر؛ انجام: و ما ذكرناه الاصح عندنا xx و شذ قول من خالفنا

در فهرست با عنوان «منظومة رجالية» آمده و به رضا بن محمد مهدی بحرالعلوم نسبت داده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: مقوا رویه تیماج سبز چرکین، دور

ص: 38

گل و بوته منگنه شده، 2گی (178-179)، 8 سطر (7× 12)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 17-222]

11. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 148/9

آغاز: برابر

170 بیت. در فهرست با عنوان «اشعار عربی» و از مهدی بن رضا دانسته شده؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، 1ص (312)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 1-194]

اصحاب الاجماع في كلام الكشی / رجال / عربی

aşḥāb-ul-ijmā fī kalām-il-kaššī

کلباسی، ابوالمعالی بن محمد ابراهيم، 1247-1315 قمری

kalbāsī, ab-ol-maʻālī ebn-e mohammad ebrāhīm (1832 1898)

رساله چهارم از «الرسائل الرجالية» مؤلف است.

آغاز: بسمله. بعد فهذه رسالة في اصحاب الإجماع المنقول في حقهم الاجماع في كلام الكشي و قد حررت الحال في سوابق الاحوال

انجام: لافي فطم مع ذكر وجه التسميه بفاطمة و لا في امم مع ذکر ام فروة، و الله العالم

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3530/13

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز لایی، 68 گ (212-1279)، 19 سطر، اندازه: 18 × 21/8 سم[ف: 6-470]

اصحاب اجماع = معرفة من اجتمعت العصابة على تصديقهم / رجال / عربی

ashab-u ijma = marifat-u man ijtamaat-il isaba ala tasdiq-i-him

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7051/9

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 1ص (286)، 25 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 25-61]

اصحاب اخدود / داستان، تاریخ پیامبران / فارسی

ashāb-e oxdūd

داستانی است که در قرآن آیه 4 سوره «بروج» از داستانهای عرب باستان یاد گردیده است. صاحب الاخدود ذونواس معاصر فيروز یزد گرد بوده است.

آغاز: بدانکه اصحاب اخدود مردمانی بودند اندر حد نجران

انجام: در کلام مجید نازل است که قتل أصحاب الأخدود، النار ذات الوقود. تمت بالخير.

]مجمل التواریخ ص 168؛ فهرستواره منزوی 1548/3 ]

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1/3 255

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسنعلی بن استاد علی قلی شربت دار، تا: قرن 12؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 7ص (116-122)، 11 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 18 سم [ف: 3-140]

اصحاب پیغمبر (جدول) / تراجم

ashāb-e pey qambar (jadval)

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1271/4

به ترتیب تهجی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول زر و لاجورد؛ 11ص، قطع: ربعی [نشریه: 7-275]

اصحاب الشجرة / عرفان و تصوف / عربی

ashab-us-Sajara

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 612/20 -ف

نسخه اصل: سلیمانیه ش 1208؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 839ق؛ 1گ (249 ر)، 19 قطع: [فیلمها- ف: 1-511]

- اصحاب العدة > الفوائد الكاشفة

اصحاب العدة = رساله رجالیه درباره تفسیر (عده) کلینی / رجال / عربی

aşḥāb-ul-fidda = r.-ye rejālīye darbāre-ye tafsīr-e (edde)-ye koleynī

شفتی بید آبادی، محمد باقر بن محمد نقی، 1175؟ -126 قمری

šaftī bīd-ābādī, mohammad bāqer ebn-e mohammad naql (1762-1844)

رساله ای مبسوط و کامل و جامع الاطراف است و مؤلف چند توقيع از حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشِریف) به مناسبت در آن درج کرده است. این رساله از پرفائده ترین رسائل رجالى حجة الاسلام شفتی است. در منابع به نام های «رسالة في عدة»، «القول في عدة من أصحابنا في الكافي»، «رساله عده کلینی»، «التحقيق في حال أصحاب العدة» آمده است. موضوع آن این است که کلینی ( 328) در کتاب «کافی» گاهی به جای نام کس یا کسانی که از ایشان روایت می آورد، گفته است: «حدثنا عدة من اصحابنا ...» و چون آشکار نیست این عده کیانند، تنی چند از دانشمندان، هر یک مقاله ای در بیان مقصود از این عده نگاشته اند، یکی از اینها

ص: 39

همین رساله است. مؤلف توضیح داده است که «عده» که کلینی به واسطه ایشان از سهل بن زیاد نقل می کند غير آن «عده) می باشد که به وسیله ایشان از احمد بن محمد بن خالد روایت می کرده است. مشتمل بر 3 «مبحث» که فهرست آن در دیباچه این گونه آمده است: 1. الداعي إلى التعبير بذلك في بعض المواضع دون غيره؛ 2. بيانهم و بیان احوالهم من المدح و غیره؛ 3. حصر التعبير بذلك في الروايه عن الاشخاص المذكوره و غيره.

آغاز: الحمدلله عدة الرواة و الاخيار وزنة الجبال و اللاحجار و الأشجار و صلاته على اكمل انبيائه

انجام: قال فكتب إلى صل على راكبک الذي انت عليه. چاپ: در مجموعه رجالى او، سنگی، تهران، 1314ق، ص 114 - 125

[الذريعة 120/2 و 482/2 ؛ أعيان الشيعة 188/9 ؛ دنا 1040/1( 26 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12090/7

آغاز: برابر؛ انجام: غير أنه ضعفه جماعة من أصحابنا لكنه غير مضر فيما نحن فيه كما لايخفی.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 19گ (98-116)، 22 سطر، اندازه: 9 × 15 سم [ف: 30-513]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3655/12

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 16گی (199پ-215پ)، 17 سطر، اندازه: 16/5 × 21/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-140]

3. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3518/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، مجدول به دو جدول؛ 12گ (136-148ر)، 19 سطر، اندازه: 14 × 21سم محدث ارموی مخ: 1-140]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6657/7

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی ترنج و سرترنج دار عطف تیماج قهوه ای، 12گ (34ر - 46ر)، اندازه: 15 × 22سم [ف: 20-185]

5. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: مجموعه بدون شماره

بی کا، تا: جمعه ربيع الثانی 1240 ق [دليل المخطوطات: 1-147]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2252/10

خط: نسخ ریز و نستعلیق، كا: ابراهيم بن محمد حسن قزوینی، تا: پنج شنبه 28 محرم 1244ق؛ از روی نسخه خط مؤلف، در پایان دارد: «قد تشرفت بكتابة هذه الرساله من نسخة مرقومة بخط المصنف دام ظله ... حين تشرف بخدمته و انا من اقل تلامذته [ابن محمد حسن شیخ ابراهیم القزوینی] في يوم الخميس 28 محرم الحرام 1244 (128پ)، در زیر آن با خامه نستعلیق به چلیپا به زبان فارسی چنین نوشته شده است: «وقتی که این عبد خاطی در اصفهان در خانه ملازم معظم ... سید محمد باقر دام ظله مشرف بودم این وسایل را استكتاب نمودم ... توقفم دو سال بود، ورودم يوم شنبه 17 صفر 1243»، همانند بودن خط دو رساله 9 و 10 (شهاب عبدربه، و اصحاب عده) یک تن بودن نویسنده آنها را نشان می دهد، کاتب این دو رساله نام خود را در پایان رساله «شهاب عبدربه» چنین آورده است: «قد تشرفت بكتابة هذه الرسالة من النسخة ... بخط المصنف دام ظله ... حين تشرف بخدمته و انا اقل تلامذته ابن الحاج محمد قاسم (شاید قاسم ابن محمد) الوایی الكاشي يوم الجمعة 18 محرم 1244» (115ر)، در پایان رساله اصحاب عده، نیز عین همان عبارت را آورده است، سپس کسی نام کاتب را پاک کرده و به جای آن عبارت «ابن محمد حسن شیخ ابراهیم» نوشته است (128پ)، بنابراین با اطمینان می توان گفت: که نام ساییده شده در پایان رساله اصحاب عده (128) «ابن الحاج محمد قاسم الوایی الکاشی» بوده است، گویا این ابراهيم بن محمد حسن استکتاب کننده همان محمد ابراهیم قزوینی باشد که به دستور وی قاسم بن علی حسینی رساله اسحاق ابن عمار را نوشته است (93پ)؛ 13ص (116-128) [ف: 11 – 655]

7. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 158/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد قاسم راثی کاشانی، تا: پنج شنبه 28 محرم 1244ق، جان اصفهان در حضور مؤلف؛ مصحح، با علامت مقابله با نسخه مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 13گ، اندازه: 15× 21سم [فتحعلی بیگی (صادقیه): في: 13]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8062/1/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد جعفر بن محمد صادق از نوادگان آخوند ملا محمد مهدی هرندی، تا: 1246ق؛ درباره کاتب این نسخه مطلبی گفتنی است و آن این که وی در رقم پایان رساله سوم از رسائل رجالی، خود را از نوادگان محمد مهدی هرندی، دانشمند شیعی قرن یازدهم و دوازدهم می داند، اوراق دارای رکابه ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی دارای نقش ترنج گل و بوته دار ضربی، 10گ (93پ -103ر)، 24 سطر، اندازه: 15/5 × 21/4 سم [ف: 27/1-112]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2813/8

آغاز: برابر؛ انجام: اذا روى عنهم من ... الصدوق رضی الله عنه ... خط: نسخ ریز متوسط، كان محمد اسماعیل تهرانی، تا: 1250ق؛ محشی، پشت نخستین برگی این رساله درباره عده کلینی و شرح حال آنها چند بیت به عربی از سید نجفی که منظور سید مهدی بن مرتضی بحر العلوم نجفی است ثبت شده است، بیت اول قطعه این است: «عدة احمد بن عيسى بالعدد xx ضمت اشخاص بهم تم السنه»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 20ص ( 198-179 )، 22 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 106-10]

ص: 40

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1616/14

خط: نسخ، كا: حسین بن على لنجانی، تا: 11 محرم 1252ق؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (104-108پ)، 27 سطر، اندازه: 17 × 28سم [ف: 5-21]

11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3478/3

خط: نسخ، كا: سید اسدالله، تا: 1259ق [ف: 6-456]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6321/1

خط: نستعلیق، كا: عبدالجواد بن محمد على، تا: 1278ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 22گ (1پ -22پ)، 16 سطر، اندازه: 11 × 18 سم [ف: 16-288]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 2880

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمد باقر گلپایگانی، تا: 1297ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج سبز، 36ص (5-40)، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17/5 ×22سم [ف: 10-244]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1098/2

آغاز: برابر

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-378]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 606/28 -طباطبائی

آغاز: بسمله الحمد لله الواحد القهار ... و بعد نقول أن ثقة الاسلام قد اكثر في الروايه في كتابه الكافی اصول و فروعه و روضته بقوله عدة من اصحابنا؛ انجام: فوقع عليه السلام تبقى اليه و يعدل في ذلك بالمعروف و لا يضر اخاه المومن.

خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: تیماج مشکی، 2گ (142ر - 144 پ)، 21 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 22-317]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 606/31 - طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: برابر؛ (اضافه دارد:) و قد يروي شيخ الطائفه عن العده ايضا لكن في صدر السند ... و منه يظهر أن المراد من العده ... في اول السند من شيخ الطائفة هم الأربعة المذكورون اذا روى عنهم عن شيخنا الصدوق.

خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 13گ (153 - 166ر)، 21 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 22-318]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4194/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 10گ (224ر -233پ)، 23 سطر (9 × 18/5) اندازه: 14/5 × 20/5 [شورا: ف: 11-204]

17. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 127/7 - ج

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 7گ (83ر-90ر)، 21 سطر (10 × 15) [ادبیات تهران: ف: 292-1]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9803/3

خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج عنابی سیر، 14گی (73پ -86پ)، 21 سطر، اندازه: 14 × 21 سم [ف: 25-133]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9078/7

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 10گ (32پ - 42ر)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 23 - 231]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7371/10

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد باقر بیهودی قائنی خراسانی، بی تاب جلد: تیماج مشکی، 13 گ (215ر -227ر)، 21 سطر، اندازه: 14 × 21 سم [ف: 19-175]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3557/8

آغاز: برابر؛ انجام: الذي انت عليه. بلغ مع نسخة الاصل

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سیاه، 11گ (85پ-95ر)، 25 سطر، اندازه: 14/8 × 21 سم [ف: 6-486[

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1249/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسماعيل بن میر ابوطالب طباطبایی، بیتا؛ جلد: تیماج قرمز، 15گ (5پ -19ر)، 20 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 4-48]

23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1607

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ یک فقره حاشیه از مؤلف بر کنار یکی از برگ های این نسخه موجود است [ف: 4-308]

24. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1218/5 7/118-

آغاز: برابر؛ انجام: ومنه يظهر أن المراد من العدة المذكورة في اول السند من الشيخ الطائفة هم الأربعة المذكورون اذا روى عنهم عن شيخنا الصدوق.

ابان بن عثمان و اصحاب العدة؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنج با سر مجدول گرهی، 14گ، 19 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 1-378]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10212/5

| خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 10گ (52ر -61پ)، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 26-179]

26. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 552/3

آغاز: برابر؛ انجام: غير انه ضعفه جماعة من اصحابنا لكنه غير مضر فيما نحن فيه كما لا يخفى

بی کا، بی تا، جلد: چرم قرمز، 8گ (104پ -112ر)، اندازه: 14/5 ×20سم [مؤید: 2-52]

أصحاب العدة / رجال / عربی

aşhāb-ul ‘idda

شریف نائینی، محمد بن محمد هادی، 1305 قمری

ص: 41

šarīf-e nāʻīnī, mohammad ebn-e mohammad hādī ( 1888)

مشهد؛ مرتضوی؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 25 جمادی الاول 1265ق، جا: اصفهان؛ 5 ص (51-55) [مخ في:17]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2582/6

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-171]

اصحاب العدة = تفسير «عدة من اصحابنا» / رجال / عربی

ashab-ul idda = tafsir-u « iddat-un min ashab-i-na«

من الكافي للكليني من الشيخ الطوسي و النجاشی و فوائد متعلقة بالرجال من ابن داود و ابن الغضائری و النجاشی.

تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 6955/17

خط: نستعلیق، كان احمد بن صالح درازی بحرانی، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی مقوایی عطف مشکی، 15 سطر (6 × 12)، قطع: ربعی، اندازه: 14 × 24سم [ف: 16-410]

اصحاب نور / عرفان و تصوف / فارسی

ashab-e nur

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 753/6 -ف

نسخه اصل: پاریس 124 S.E. ( بلوشه 150)؛ خط: نسخ، كا: شیخ قاسم بن حاجی بک بن يوسف قصاب، تا: 27 شعبان 883ق [فیلمها- ف: 1-534]

اصحاح الادويه = صحاح الادویه / طب / فارسی

eshāh-ol advīye = sehāh-ol advīye

انصاری، حسین بن علی، ق9 قمری

ansārī, hoseyn ebn-e “alī (- 15c)

وابسته به اختیارات بدیعی؛ زین العابدین عطار، علی بن حسین (806-730)

فهرست ترجمه اسامی ادویه از عربی به فارسی به حروف تهجی است. مؤلف در آغاز این کتاب گوید چون پدرم «اختیارات بدیعی» را نگاشت و لغت های طبی آن به خوبی خوانده نمی شد، من این کتاب را برای تصحیح و ضبط نام داروهای آن نگاشتم. آن را به درخواست یاران و دوستان خود نگاشته و «اصحاح الادویه» نامیده است. نام این کتاب در دیباجه برهان قاطع صحاح الادویه» حسین انصاری آمده است. مشتمل است بر دو «مقاله»: مقاله اول در ادویه مفرده و اسامی آن به لغت هر طایفه و ابدال و اصلاح و منفعت و مضرت آن به حروف تهجی؛ مقاله دوم در مرکبات مستعمل، در شانزده «باب»: 1. المفرحات، 2. المعاجين، 3. الجوارشات، 4. الاطریفلات، 5. المربيات، 6. الاشربه و الربوب، 7. العوقات، 8 السفوفات، 9. الحبوبات، 10. الأقراص، 11. الايارجات، 12. الشيافات، 13. الترياقات، 14. السنونات، 15. الأدهان، 16. المراهم.

آغاز: بسمله حمد و سپاس غفاری را جل جلاله و عم نواله که کرمش صحرای سینه مؤمنان را بنور هدایت بر افروخت ... که جمعی از یاران عزیز و دوستان با تمیز درخواست کردند که پدر این کینه حاجی زین الدين على عليه الرحمة و الغفران تصنيف کتابی در معرفت ادویه ... و آن را اختیارات بدیعی نام کرده و اسامی ادویه به زبان هر طایفه گفته ... اما اعراب اسامی ادویه نیک معلوم نمی شود اگر چنان چه اسم ادویه ها که در آنجاست معرب سازی هم کتاب پدر را تمام کرده باشی و هم یادگاری باشد به موجب درخواست دوستان ... سعی نموده آنچه معلوم بود اعراب کرده شد و این مختصر را «اصحاح الادویه» نام کرده شد ... باب الالف اطریلال اسمی يونا نیست تخم خليل گوید

انجام: با مفتوح و بنون زده، میم مفتوح و بها زده و الله تعالی اعلم بالصواب.

[دنا 1041/1 (4 نسخه)؛ الذريعة 2/ 120؛ فرهنگنامه های عربی به فارسی ص 168؛ فهرستواره منزوی 3269/5 و 3524/5 ]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5042

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ کم نقطه، بی کا، تا: اواسط قرن 10؛ واقف: ابن خاتون، 1067ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 169گ، 15 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 19-17]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 719/1

آغاز: و الامکان سعی نموده آنچه معلوم بود اعراب کرده شد. باب الالف؛ الاطريلال: اسم یونانی فارسی، تخم خلال خلیل گویند؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز کاغذ: سمرقندی، جلد: ساغری سرخ مقوایی، 67گ (2ر -68ر)، 19 سطر، اندازه: 13 × 23 سم [ف: 3-140]

3. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1083ق؛ 358ص، 11 سطر (5/5×6)، اندازه: 12×18/5 سم [نشریه: 3-302]

4. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 32

خط: نستعلیق، كا: سعد الدين بن نورالله لنگرودی، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (8/5 × 16 )، اندازه: 13/5 × 21سم [نشریه: 3-149]

اصداف الدرر / حدیث / فارسی

ص: 42

asdāf-od-dorar

قزوینی، عبدالکریم بن محمد يحيى، ق 12 قمری

qazvīnī, 'abd-ol-karīm ebn-e mohammad yahyā (- 18c)

وابسته به: غرر الحکم و درر الكلم = کشاف العقول و الاديان؛ آمدی، عبدالواحد بن محمد (-510)

ترجمه سلیس و روان همراه با شرح مختصر «غررالحکم» آمدی است. مؤلف بعد از این کتاب، شرح و ترجمه دیگری بر «غرر الحكم» موسوم به «نظم الغرر و نضد الدرر» در پنج جلد نگاشته و به شاه سلطان حسین صفوی تقدیم نموده است.

آغاز: بسمله. غرر و درر حمد و ثنایی که چون حلقه بند گی زینت گوش غيب نیوش مستمعان ملااعلی را شاید ... شایسته نثار ساحت عزت حضرت منعمی است ... که عالم غیب و عرصه شهود پشت و روی ورق از نسخه بدايع ضایع اوست و در دفاتر فنا و حدوث سیاه و سفید عدم و وجود ... اما بعد بر روشن سوادان نسخه عرفان و معنی شناسان صورتخانه امکان روشن و مبرهن است که فطرت بنی نوع انسان حاکی بنیان

چاپ: شیراز، 1344ش

[الذريعة 121/4 و 82/11 ؛ نسخه های منزوی 1709/2 ؛ فهرستواره منزوی 320/6 (1 نسخه)؛ دنا 1041/1 (5 نسخه)]

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 589

آغاز: برابر؛ انجام: من هیچم و کم ز هیچ هم بسیاری xx از هیچ کم از هیچ نیاید کاری / هر در که به اسرار حقیقت سفتم xx زانم نبود شغل بجز گفتاری -تم

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد اردکانی یزدی، تا: پنجشنبه 2 ربیع الاول قرن 11، جان قریه اشکذر؛ دارای سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی با تیماج آلبالویی، 240 گ، 22 سطر (11/5 × 21/5)، اندازه: 18 × 31سم [ف: 2-493 ]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2665

آغاز: برابر؛ انجام: زانم نبود شغل بجز گفتاری پس از دیباچه و ترجمه دیباچه مؤلف از بند «الدين يعصم» آغاز و می رسد به بند «السطان الجائر و العالم الفاجر اشد الناس نكاية»؛ خط: نسخ، كا: زین العابدين بن العابدین شاه نظر طالقانی، تا: 1112ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی ضربی مقوایی، 361گ، 14 سطر (11/5 × 21) ، اندازه: 18 ×30سم [ف: 10-1561]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7069

آغاز: برابر؛ انجام: سلطنت ظلم نماید با وصف علم فاجر باشد از کال شقاوت و بدبختی خواهد بود و الله تعالى يعلم

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب، دارای سرلوح مزدوج مرصع مذهب؛ در صفحه اول نوشته ای به تاریخ 25 جمادی الاول 1209؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای، 293گ، 17 سطر، اندازه: 16×24/5سم [ف: 25-79]

4. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1977

آغاز: برابر؛ انجام: يسير من العلم ينفى كثيرا من الجهل. یعنی اندکی از علم برطرف می کند بسیاری از جهل را و جنود جهل هفتاد و پنجند و جنون عقل نیز در عدد ... و حدیث بتفصيله در کافی مذکور است

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: تیماج سبز زیتونی دو رو ترنج وسر و لچک مجدول گرهی روغنی، 115گ، مختلف السطر، اندازه: 16 × 23سم [ف: 1-162]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4663

آغاز: برابر، انجام: و هر گاه کسی با وجود سلطنت ظلم نماید و با وصف علم فاجر باشد از کمال شقاوت و بدبختی او خواهد بود. و الله تعالى يعلم.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، مقوایی، اندرون جلد آستری کاغذی، 330گ، 17 سطر (10/5 × 19)، اندازه: 17×27/5سم [ف: 19-335]

اصطلاحات / فرهنگ اصطلاحات / عربی

iştilāḥāt

تفسیر برخی اصطلاحات فقهی و کلامی و طبی.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/48

خط: نسخ، كا: شمس الدین محمد بن علی بن حسن جباعی، تان قرن 9، 5ص (232-237) [ف: 5-109]

اصطلاحات / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 617/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 13× 21سم [ف: 2-369]

اصطلاحات اطباء / طب / فارسی

“estelāhāt-e atebbā

رساله در بیان اصطلاحات اطبا و طریقه ارکان و اخلاط و امزجه و اعضا و شرح امراض و علل و داء و دوا.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16928/1

آغاز: بسمله. بعد از شکر و سپاس بی قیاس حضرت اله و ثنای افضل انبیا بدان ای عزیز اعزك الله في الدارین که این رساله ایست در بیان اصطلاحات اطبا و ... انجام: المنبت آنکه خون را مستعد بسته شدن گوشت گرداند. السم آنکه بخاصیت بکشد. پاز هر آنکه بخاصیت دفع کند.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، تکمله و توضیح و ارئه نسخه طبی مشابه در برخی صفحات وجود دارد که برخی به خط

ص: 43

حکیم الملک و برخی به خط کاتب دیگر است؛ مهر: «محمد ناصر بن محمد حسن» (بیضوی)؛ به احتمال یکی از مالکین نظام الدین احمد ملقب به حکیم الملک گیلانی بوده که چند رساله از این مجموعه از او و به خط اوست؛ کاغذ: آبی، جلد: مشکی گالینگور، 33 ص (2-34)، 19 سطر (9 ×15)، اندازه: 16× 20 سم [ف: 47]

- الاصطلاحات الأصولية و الفقهية > بیان کشف الالفاظ

اصطلاحات الاولياء / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-ol owlīyā

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, “alī ebn-e mohammad (1315-1385)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: وزیری [میراث شهاب: س 7ش1-2-36]

اصطلاحات اهل التحقيق / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ahl-et-tahqīq

قیصری، داود بن محمود، -751 قمری

qeysarī, dāvūd ebn-e mahmūd (- 1351)

[فهرستواره منزوی 81/7 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5968

آغاز: بسمله بدانکه تصوف عبارت از تصفیه قلب است از کدورات غالب دنیا عبارت است انجام: در زمان علو مرتبه خواهد بلکه خدایرا جوید تمت الرساله

خط: نستعلیق، كا: على اكبر سالیانی، تا: 1263 ق [الفبائی: 52]

اصطلاحات اهل النسب / انساب /عربی

estelāhāt-e ahl-e nasab

مختصری در بیان اصطلاحاتی که اهل نسب به کار می برند. این رساله معمولا همراه با نسخه های عمدة الطالب است و ممکن است از ابن عنبه (-828ق) مؤلف آن کتاب باشد. در فهرست کتابخانه ملی (ج5 ص 241) این رساله از بهاء الدین علی بن حمید دانسته شده است. توضیح این که رساله مورد نظر در کتابخانه ملی که نسخه ای دیگر در ملک و مرکز احیاء دارد در آغاز و انجام متفاوت با این رساله است و مؤلف آن، نسابه، على بن عبدالكريم (-800؟ ق) است که فهرست نگار ملی ناقص آورده است (رک: اصطلاحات النسابين).

آغاز: الحمد لله الذي جعل شرف الأنساب واسطة عقد المكارم ... اما بعد فان علم النسب من اجل العلوم قدرا و أرفعها ذكراً و قد ذكر النسابون فيه الغازا لا يهتدي اليها ... منها قولهم صحيح النسب وهو الذي ثبت عند النسابة بالشهادة؛

انجام: و اذا قیل اسقط اشارة الى انه اسقط من العلويين لعدم اتصاله او لسوء فعله و يجب التفصيل و الله تعالی اعلم .

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 24509

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1041ق؛ مصحح؛ نسب شاه عباس صفوی به نقل از تاریخ عالم آرا در 18 ربیع الاول 1257ق، حدیثی از کافی، تاریخ وفات چندین تن از علما، یادداشت خرید نسخه در 15 ربیع الاول 1257ق؛ مهر: «یا محمد 1120» (بیضی)؛ تملك: میرزا محمد بن معتمد خان در ربیع الثانی 1132ق در هوشیار پور، عبدالخالق با مهر «سید عبدالخالق» (بیضی)؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش کاغذی ابر و باد، عطف و گوشه تیماج فرسوده، 4گ (1پ -4پ)، 21 سطر، اندازه: 17×26/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-151]

2. مشهد؛ رضوی: شماره نسخه: 24510

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، دو یادداشت مقابله در دو تاریخ سه شنبه 20 صفر 1249 ق و یکشنبه غره محرم 1258ق؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابر و باد، 5گ (169پ -173ر)، 17 سطر، اندازه: 17 × 26/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-152]

- اصطلاحات اهل تحقیق > اصطلاحات اهل التحقيق

اصطلاحات اهل تحقیق (رساله در) / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ahl-e tahqīq (r. dar)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19388

آغاز: بسمله و به نستعین بر طالبان حقایق نهفته نماند که سرخوشان و پیمانه کشان انوار لم یزلی؛ انجام: که التوحيد اسقاط الاضافات تمت الرساله في بلده الرشت

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1263ق، جان رشت [رایانه]

اصطلاحات اهل تحقیق (رساله در) / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ahl-e tahqīq (r. dar)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19389

آغاز: بسمله و به استمد بعد از حمد پروردگار و درود بر مصطفين اخیار چنین گوید مؤلف این کلمات و ناظم؛ انجام: فعالنا من

ص: 44

دون الله من واق تمت بيدي الفانيه في بلده رشت

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1263ق، جا: رشت [رایانه]

اصطلاحات اهل عرفان عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ahl-e ‘erfān

رساله ای کوتاه در حل مشکلات غزلیات حافظ است که در سه «باب» تنظیم شده: 1. معانی ابیاتی که به حسب ظاهر اشکال دارد؛ 2. ابیاتی که ایضاح آن موقوف بر طریقه اهل عرفان است؛ 3. مراد از معانی ابیاتی که موافق مذهب اشعری است و حال آن که مراد آن نیست. نام مزبور رساله در ابتدا و انتهای نسخه آمده است. تقسیم بندی ها شبيه تقسيمات «الطائف غیبی» محمد دارابی است.

[نسخه های منزوی 1342/2]

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3367/1

آغاز: بدانکه دیر مغان از اولین مقامات است که چون سالک متوجه تكميل نفس است حق را و خود را هر دو نصب العین خود نموده از اینجهت با مجوس دارد که بدو اله قايلند؛ انجام: والله اعلم و مراد از هیولای عالم مواد کون و فساد است و آنچه حکماء فلسفه بیان نموده اند که هیولی محل است و صورت حال و از اجتماع حال و محل جسم که قابل ابعاد ثلثه است متكون می شود

خط: نستعلیق، كا: عبد الباقي بن حاج میرزا شفیع، تا: جمادی الثانی 1231ق؛ در هامش چند صفحه اول اصطلاحاتی از صوفيه تفسیر و توضیح داده شده که ظاهرا بخشی از یک رساله است؛ جلد: تیماج سیاه سوخت، 12گی، 15 سطر، اندازه: 21815سم [ف: 1 - 163]

- اصطلاحات بیانیه و بدیعیه مقامات حريري > توضيح مصطلحات مقامات حریری (رساله در)

اصطلاحات تصوف اعرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e tasavvof

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 1150/43 -ف

نسخه اصل: بادلیان 2827 وینفیلد 28 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1012ق، جا: لاهور [فیلمها - ف: 1-572]

اصطلاحات جدل و خلاف / منطق / عربی

eslāhāt-e jadal va xalāf

مقترح، مظفر بن عبد الله (529-612) |

mozaffar ebn-e 'abd-ol-lāh moqtarah

این رساله در بیان اصطلاحاتی است که در جدل و استدلال فقیهان به کار می رود و تعریف هر یک را می آورد.

آغاز: بسمله ... قال الفقيه الامام الشيخ تقي الدين ابو العز المقترح .. الحمدلله الكريم الوهاب هادی ذوي الألباب الى سبيل الصواب ... فقد سالني بعض الطلبة أن او جز لهم كلمات يستعين بها على مصطلحات فهم الفقهاء

انجام: فهو من قبيل المؤاخذات فایستدل بهذه النبذة على امثالها و الله الموفق للصواب.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 902/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ریز و نسخ، كا: نوح بن هابیل بن احمد بن صالح بن عصفور بحرانی درازی، بی تا، کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی حاشیه دار مقوایی، 25 سطر (8× 10)، اندازه: 14 × 18 سم [ف: 3-6]

- اصطلاحات الحديث > مصطلحات الحديث الشريف

اصطلاحات حدیث / علوم حدیث، در ایه / فارسی

estelāhāt-e hadīs

حسینی، عبدالاول بن علائی، 968 قمری

hoseynī, “abd-ol-avval ebn-e ‘alā'ī (- 1561)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18924

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 1ص (211)، اندازه: 19×30/5سم [رایانه]

اصطلاحات حدیث / درایه / فارسی

estelāhāt-e hadīs

آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، 1125 قمری

āqā jamāl-e xānsārī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1713)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2880/2

بندی از خوانساری؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1030ق؛ 1گ (33ر) [ف: 6-151]

اصطلاحات حدیث / درایه / فارسی

estelāhāt-e hadīs

رساله ای است، برگرفته از شرح مجلسی یکم بر کتاب «من لایحضره الفقيه»..

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 321/3

صدر

خط: نستعلیق، كا: عماد حسینی کسکری، بی تا، پس از آن مشيخه همین مجلسی است و تنها همان بخش سند روایات را دارد (141 -

ص: 45

142) و پس از آن یک فائده است در بیان معنی اجازه؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 3گ (136پ -145پ)، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 3-141]

اصطلاحات الحكماء الفلاسفه / لغت، کیمیا / فارسی

estelahat-ol-hokama'-el-falasefe

في لغات الكيمياء و الصنعة از خوانساری به ترتیب الفبائی.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 153/3

کا: شیخ احمد بن محمد جعفر خوانساری ساغر، تا: 1296ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 11ص (45-55)، ابعاد متن: 7 × 13، اندازه: 11 × 18سم [سنا: ف: 1-77]

اصطلاحات حلقه اسکندری = حلقه سلطانی / هیئت / فارسی

estelāhāt-e halqe-ye eskandarī = halqe-ye soltānī

رساله ای در اصطلاحات کتاب حلقه اسکندری در نجوم، در هفده «باب».

[فهرستواره منزوی 2817/4 [

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 891/4

آغاز: هو الله تعالی، رساله در باب اصطلاحات و اعمال حلقه مشهوره بحلقه اسکندری که حلقه سلطانی نیز گویند؛ انجام: و قدر قامت را بر حاصل ضرب افزا شد مجموع ارتفاع مرتفع شد تمت الرساله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 8ص (233 - 240)، 26 سطر (9/5 × 16)، اندازه: 15/5 ×5/ 20سم [ف: 2-427]

اصطلاحات دیوان حافظ عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e d.-e hāfez

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, “alī ebn-e mohammad (1315-1385)

وابسته به دیوان حافظ شیرازی؛ حافظ شیرازی، شمس الدين محمد (-792)

مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 18882/2

آغاز: اصطلاحات دیوان استاد المتقدمين و المتأخرين خواجه حافظ شیرازی است که صراف بازار معانی میر سید علی همدانی تأویل فرموده اند میخانه و بتکده و شرابخانه باطن عارف را گویند خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، چلیپا؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، 12 سطر (8× 12)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-293]

اصطلاحات دیوان حافظ عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e d.-e hāfez

وابسته به دیوان حافظ شیرازی؛ حافظ شیرازی، شمس الدين محمد (-792)

رساله ای کوتاه در بیان معانی و مراوات اصطلاحات عرفانی که در دیوان حافظ شیرازی به کار رفته است، در سه مطلب»: 1. اسامی معشوق و آنچه متعلق بدوست؛ 2. اسامی که میان عاشق و معشوق مشترک است؛ 3. کلماتی چند که مخصوص به عاشق و احوال اوست. تقسیم بندی رساله با «رشف الالحاظ في كشف الالفاظ» یکسان است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد سر اصطلاحات عارف رموزات لاریب حضرت لسان الغیب یعنی خواجه حافظ شیرازی که در دیوان خود فرموده است باید دانست که عالم معانی را ادراک نتوان

انجام: گفتگوی: عتاب محبت آمیز را گویند. جستجوی: خورده گیری که از تقصیر در وجود آمده باشد و منازعات عاشق و معشوق را گویند تمت.

[نسخه های منزوی 1176/2]

همانند:

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10124/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1221ق؛ 10ص (129- 139)، قطع: بياضی، اندازه: 11/5 × 23 سم [ف: 32-156]

2. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 77/6

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 6گ، 22 سطر، اندازه: 16 × 21سم [ف [

اصطلاحات دیوان حافظ عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e d.-e hāfez

وابسته به: مشواق؛ فیض

کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006 - 1091)

شرح اصطلاحات دیوان حافظ است و گویا از مشواق فيض گرفته شده است. آغاز: بسمله. مقدمه در اسامی عشق و عاشق و معشوق دوستی محض را گویند علاقه محبت صاحب دوستی محس را گویند.

[فهرستواره منزوی 91/7]

همانند:

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1685/3

آغاز: برابر؛ انجام: تجلی جمال و مهر و محبت را گویند.

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی

ص: 46

مقوایی، 190گ (210ر -21پ)، اندازه: 14×20سم [ف: 8-244]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4544/1

آغاز: برابر؛ انجام: بوسه استعداد قبول و کیفیت کلام و معنی کلام را گویند تمت دیباچه في الزمان سلطان اعدل اکرم سلطان حسین میرزا بهادر خان عليه الرحمة.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 2گ (3ر -5پ)، 17 سطر (7 × 11)، اندازه: 10 × 15سم [ف: 13-3488]

اصطلاحات دیوان حافظ / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e d.-e hāfez

در این رساله لغات و اصطلاحات شعرا و خصوصا اصطلاحات دیوان حافظ شیرازی ترجمه عرفانی شده ولی رعایت ترتیب حروف تهجی نشده است.

همانند:

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 376/2

آغاز: نقل من اصطلاحات الشعراء خصوصا اصطلاح حافظ طاب ثراه ... بتکده و بتخانه و میخانه و شرابخانه: باطن عارف کامل را گویند که درو (او) از معارف و حقائق بسیار بوده باشد؛ انجام: ماهتابان: تجلی جمال مهر و محبت را گویند

در فهرست به نام «اصطلاحات شعرا» آمده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1153ق؛ کاغذ: ترمه بخارایی و فستقی جلد: میشن قرمز مقوایی طلاکوب لبه دار، 13-21 سطر، اندازه: 13/3 × 21/1سم [ف: 5-18]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2468/10

آغاز: میخانه و میکده و شرابخانه باطن عارف کامل را گویند؛ انجام: مرشد و مربی را گویند و کاملان راه حق

در فهرست با عنوان «رموزات شعر حافظ» آمده؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، تریاکی، ترنج و نیم ترنج، ضربی، مقوایی، 2ص (95-96)، 15 سطر (5×11/5)، اندازه: 11 × 17سم [ف: 5-638]

اصطلاحات دیوان حافظ / ادبیات فارسی

estelāhāt-e d.-e hāfez

وابسته به: دیوان حافظ شیرازی؛ حافظ شیرازی، شمس الدين محمد (-792)

غیر همانند:

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6686/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز، 6گ ( 131-125 پ)، اندازه: 9/5 × 15 سم [ف: 20-202]

2. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 305/1 -عکسی

آغاز: بسمله. اصلاح (اصطلاحات؟) قوانین تصوف الفاظ حضرت خواجه حافظ شیرازی به طریق حروف تهجی. ردیف الف. «انوار» روشنی متواتر را گویند که در توجه بر سالک ظاهر گردد. «امر» ارادات خود را جاری داشتن است بر سالک

نسخه اصل: گنج بخش، ش 12382 (فهرست نشده). به ترتیب الفبایی از آغاز واژه ها: امر، انشا، استغنا، اهمال، اوباش، اعلام، ابر، آب روان، انجام در حرف «ش» نانویس مانده: «شیوه» اندک جذبه الهی را گویند در هر حال که باشد؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تاب «شراب» غلیان عشق را گویند، «شمع» نورالله را گویند، 6گ (1-6) [عکسی: 2-27]

اصطلاحات الرياضية / ریاضیات عربی

istilahat-ur-riyadiyya

ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد، 328-388؟ قمری

ab-ol-vafā-ye būzajānī, mohammad ebn-e mohammad (941-999)

رساله ای است در بیان انواع عدد و تعریف هر یک و نیز بیان نسبت بین اعداد.

آغاز: هذه رسالة لأبي الوفاء البوزجانی محمد بن محمد المهندس الحاسب قال الوحدة هي التي يقال على كل موجود واحد، العدد هو كثرة الوحدات

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4841

آغاز: برابر؛ انجام: فهذه مسائل استخرجناها بالاولى في المفردات من المسائل الجبريه و بالله التوفيق.

در فهرست به نام جبر و اعداد آمده است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، مسائلی در جبر به همراه پاسخ آنها در برگی 57پ الى 58پ نوشته شده است [رایانه ]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3564/9 - ف

آغاز: برابر؛ انجام: المناسبة العاشرة هي أن يكون نسبة الحد الأوسط إلى الحد الاصغر كنسبة تفاضل الطرفين الى تفاضل الاعظمين ( تمت الرسالة)

نسخه اصل: نسخه آقای حسن نراقی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ در یک سطر با خطی عجیب آمده که گویا تسمیه و حمد و صلاة است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرکوب، 1گ (132ر – 133ر)، 19 سطر (8 × 11)، قطع: ربعی، اندازه: 13 × 17سم [فیلمها - ف: 2-187]

اصطلاحات ریاضی ریاضیات / فارسی

estelāhāt-e rīyāzī

بیان برخی اصطلاحات ریاضی، در بیان معانی بعضی الفاظ که در اعمال عدد مذکور شود و در انواع وزن به کار آیند و در مقادیر مساحت ضرور باشند.

ص: 47

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2534/1

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ 3گ (2پ -4ر) [ف: 6-37]

اصطلاحات زنان همدان / فرهنگ اصطلاحات، شعر فارسی

estelāhāt-e zanān-e hamedān

چهارده بیت است که در آنها اصطلاحات و واژه های متداول در بین زنان و خانواده های همدانی (با لهجه همدانی به کار می رود.

آغاز: شاعری محض یادگار از زبان همدانی گفته: کرد خواهش زمن آن مه عمل دشواری xx اصطلاحات زنان همدانی باری / وخی آماج بمال دختره، عید آمد آخر xx قرچه مانده زده آخر چه قدر رو داری / حالا چنگول میگری نکه برودت افتاد Xx آماشی مثل با وای عن به عنت بیعاری / و خیزم با هله کو کرت و کبودت بکنم xx روت به غر سال خانه امید چه قدر رو دارای

]فهرستواره منزوی 204/10 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 57/2 - فیروز

آغاز: برابر

کا: میر سید علی تفرشی لشکر نویس ملقب به موثق لشکر، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 1ص (29)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 21-202]

اصطلاحات شعرا / فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e šoʻarā

اصطلاحات فصحا و بلغاء و شعراء.

مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 694/68

آغاز: بسمله، سپاس بیقیاس خدایرا که انواع انسان را به عطيه بلاغت و خلعت فصاحت ... اما بعد این چند اوراق بالتماس بعضی اخوان در اصطلاحات اهل فصاحت ... نوشته شد ... بدان ارشد ک الله في الدارین که صنعت؛ انجام: از یار کهن نمی کنی گوش xx این پیشه نو مبارکت باد خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، 5گ، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 1-547]

اصطلاحات شعری / ادبیات / ترکی، فارسی

estelāhāt-e šeʻrī

اصطلاحاتی که شاعران در اشعار خود استفاده می کنند را به ترتیب الفبا از باب الف تا یاء و در هر باب مفتوحه و مكسوره و مضومه حروف را آورده و به ترکی معنی می کند و به عنوان

شاهد مثال اشعاری را به زبان فارسی و ترکی می آورد.

[راهنمای فهرست مشترک پاکستان ص 132]

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6929- 35/109

آغاز: سپاس فراوان اول متکلم بی زبانه ارزانی در که ایفای ثنای بی پایانی ایچون هر دهانه بر لسان و هر لسانه بر گونه بیان ویردی ... و دستورالعمل اسمیله مسمی قلمق زورا کو ... باب الالف المفتوحه آب در دهانش آمد اغزي صولندي كمال اصفهانی چو دید طلعت خصم ترش لقا را انجام: باب الياء المضمومة يوغ بویندرق سر من بيوغ آرد، بنی بلايه او غره در بوشكوفة گراید که پیش تو گویم دروغ، دروغ اندر آرد سر من بيوغ قد فرغ من تسوید هذه النسخة

خط: نستعلیق، کا: احمد نامراد، تا: جمعه اواسط شعبان 1050ق، جان اوان؛ جلد: مقوا عطف تیماج، 56گ، 13 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 4-1819]

- اصطلاحات صاحب الوافي في الأسانيد > فهرس ابواب الوافي

- اصطلاحات صوفيان > اصطلاحات دیوان حافظ (الف)

- اصطلاحات صوفيان > مصطلحات عرفانی

- اصطلاحات صوفيان > اصطلاحات صوفيه

- اصطلاحات صوفيان > طوارق

- اصطلاحات صوفيان > عشق

- اصطلاحات صوفيان > رشف الالحاظ في كشف الالفاظ

- اصطلاحات صوفيان > آداب صوفيه

اصطلاحات الصوفية / عرفان و تصوف / عربی

istilāḥāt-uş Şūfīya

ابن عربی، محمد بن على، 560-638 قمری

ebn-e “arabī, mohammad ebn-e `alī (1166-1241)

تاریخ تأليف: صفر 615ق؛ محل تأليف: مليطه

مختصری است در شرح اصطلاحات صوفیه که در آن دویست و بیست اصطلاح صوفیان که اهمیت بیشتری دارند، بدون تنظیم مخصوص گزارش شده و اصطلاحاتی که معنی آنها واضح یا به قرینه می توان به دست آورد، گزارش نمی شود. نویسنده می گوید: «جماعت کثیری از مردمان را دیدم که قصد معرفت بر اصطلاحات بین ما دارند و تا از آن ره به جایی برند لذا بر آن شدم تا پاسخ خواست آنها را بدهم بناء على هذا به شرح این الفاظ و اصطلاحات پرداختم و البته در این پرداختن به شرح الفاظ بسیار مشهور توجه بیشتر کردم.»

آغاز: بسم الله خير الاسماء الحمدالله وسلامه على عباده الذين اصطفى و علیک ایها الولى الحميم ... الوقت عبارة عما انت عليه في زمان الحال من غير نظر الى الماضي و المستقبل

انجام: السر ما انفرد به الحق عن العبد.

چاپ: ضمن رسائل محيي الدين، حیدر آباد، 1367ق؛ ضمن رسائل، قاهره، 1407ق؛ مجله معارف اسلامی، اخرجه مظفر

ص: 48

بختیار، 1348ش، شماره 8، 76-85

[دنا 1043/1 (7 نسخه)؛ سرکیس، معجم 175/1 ؛ زرکلی 28176]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11714/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره ربيع الثانی 873ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: آهاری حنایی، جلد: مقوا با روکش پارچه، گ، 15 سطر، اندازه: 10 × 19سم [ف: 11-300]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15270/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا:درویش مصطفی مولوی سهروردی ، تا قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 4گ (76-79)، 30 سطر، اندازه: 9 × 20سم [ف: 38-767]

3. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 20956/11

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 4گ (59پ -62پ)، 25 سطر (12/5 × 21/5)، اندازه: 11/5 × 28 سم [الهيات مشهد: ف: 2-536]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2697/7

آغاز: برابر؛ انجام: در دو عالم ظاهر و باطن که غیب و شهاد تست مندرج باشد قال الله عالم الغيب و الشهاده و هو الرحمن الرحيم

تذکر: نام مؤلف به استناد نسخه ش 11714/1 آستان قدس تعیین شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: قربانعلی نیشابوری، تا: 1230ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، وص (140-148)، 19 سطر (7 × 12)، اندازه: 11 × 17سم [ف: 6- 276]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1628/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1298ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 9گ (178پ-185 پ)، 12 سطر (7 × 13)، اندازه: 11 × 18سم [ف: 8-212]

تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 3/ 80-عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-29]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11963/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1301ق؛ جلد: تیماج مشکی، ابعاد متن: 7 × 13/5، 2 ص (82-83)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 34-100]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10714/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6416

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 4 گ، 19 سطر، اندازه: 13 × 18سم [ف: 109-4]

9. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق؛ شماره نسخه: 1 /116

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن محمد بن نظام حسینی بخاری، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 3گ (1پ-4پ)، اندازه: 16 × 22سم [ف: 95-1]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8556/20

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی ... أما بعد فانک أشرت الينا بشرح الألفاظ التي تداولها الصوفية المحققون من أهل الله ، انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف به استناد فهرست مرعشی (767/38 ) ذکر شد؛ خط: نسخ، كا: حاجی عبدالله بن سید طه عرب، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 8گ (385پ- 392پ)، 15 سطر، اندازه: 13 × 22/5 سم [ف: 22-136]

11. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 99/6

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز، 23گ (1224 - 246پ)، 23 سطر، اندازه: 17 × 22سم [ف: 86]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر، 610-688؟ قمری

‘erāqī, ebrāhīm ebn-e bozorgmehr (1214-1290)

رساله ای در شرح اصطلاحات صوفيان، در سه مطلب»: 1. کلماتی که اکثرش مخصوص محبوب است و بعضی از آن متعلق به محب؛ 2. اسامی که میان عاشق و معشوق مشترک و وارد است؛ 3. کلماتی چند مخصوص به عاشق و احوال اوست. بخش های سه گانه آن همانند «رشف الالحاظ» است.

آغاز: شکر و سپاس موجودی را که اعیان اشیا را بظهور نور خویش بنواخت که الله نور السموات و الأرض و علم عشق در کشور عاشقی و معشوقی برافراخت که يحبهم

انجام: 1. شست و شو برداشتن خودیها را گویند که از تقصیر در وجود آمده باشد و با صفای حضور عاشق و معشوق انشاء الله که عاقبت کافه طلاب تحقیق و ارباب جاده طریق را ختم کاری شست و شوی باشد که تا از این جمله باشند که ختامه مسک فليتنافس المتنافسون. تمت بالخير و الاقبال

2. گفت و گوی عتاب محبت آمیزی را گویند گوهر معانی و صفات را گویند، و بالله التوفيق تمت المصطلحات بعون الله و حسن توفيقه و الحمدلله وحده

[نسخه های منزوی 1037/2 ؛ الذريعه 128/21 ؛ فهرستواره منزوی 87/7 (4 نسخه)؛ ریحانة الادب 117/4 ؛ دنا 1043/1 (14 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12428/2

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2

در سه مطلب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مجدول؛ کاغذ: شرقی، 7ص (28)، 25 سطر، اندازه: 5/5×12/5سم [ف: 31-398]

2. یزد؛ علومی، شیخ على؛ شماره نسخه: 58/2

در سه مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 445-4]

ص: 49

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7041/2

در سه مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1006ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 9گ (46پ -55پ)، 17 سطر (7 × 12) قطع: ربعی، اندازه: 12×17 سم [ف: 16-436]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1073/2

در سه مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز ساده نو، 14 قطع: [ف: 5- 230]

5. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 170/3

در سه مطلب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف پارچه ای گل دار، 35گ (64پ -98ر)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 121-1]

6. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 346/9 حکمت

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2

در سه مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ نسخه در پایان لوایح نامیده شده با آن که رساله دیگری است؛ جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، قطع: جيبي [ف: 2-61]

7. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3234/2

آغاز: بسمله در اسامی معشوق و آنچه بدان متعلق است میل رجوع را گویند به اصل خود بی شعور و آگاهی از اصل مقصد همچون رجوع طبیعی چون جمادات و طبایع اربعه که بی اختیار مایل اصلند؛ انجام: برابر 1

فاقد دیباچه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: «شعاع 1315» (بیضوی)؛ تملك: امین [...] بن محمد هاشم حسینی ذهبی؛ 9گ، 17 سطر، اندازه: 12 × 20سم [ف: 1-164]

8. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 261/9

در سه مطلب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 3گ، قطع: خشتی [ف: 102]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2697/1

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: قربانعلی نیشابوری، تا: 1230ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 17ص (12-29)، 19 سطر کامل (7 × 12)، اندازه: 11× 17سم [ف: 6-272]

10. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2/ 1670- 9/220

آغاز و انجام: برابر 1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: کاغذی آبی، 14گ، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×15 سم [ف: 1-381]

11. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 204/2

در سه مطلب؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی مجدول، 13گ (61پ -73ر)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 153-1چ

12. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 384/2

در سه مطلب؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-944]

13. شیراز؛ خاوری (دکتر)؛ شماره نسخه: 8/4

در سه مطلب؛ بی کا، بی تا [ نشریه: 5-268]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 306/2

در سه مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 14 قطع: خشتی، اندازه: 14/5 × 22سم [ف: 2-180]

اصطلاحات صوفيان = اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف /عربی

estelāhāt-e sūfīyān = estelāhāt-e sūfīye

عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، -736؟ قمری

‘abd-or-razzāq-e kāšī, ‘abd-or-razzāq ebn-e ahmad ( -1336)

از مؤلف پس از این که از «شرح منازل السائرین» و «شرح فصوص الحکم» - که مبنی بر اصطلاحات اهل عرفان بود - فراغت یافت، درخواست شده که این اصطلاحات را جداگانه توضیح دهد و او کتاب حاضر را تألیف کرد. این کتاب در دو قسم تنظیم شده است: 1. اصطلاحاتی که در منازل السائرین ذکر نشده به ترتیب حروف؛ 2. تفريعات آنها به ترتیب کتاب مبين. مؤلف چند رساله در توضیح اصطلاحات صوفيان نگاشته است، از جمله: 1. لطائف الأعلام في اشارات اهل الالهام، 2. رشح الزلال في شرح الألفاظ المتداولة بين ارباب الاذواق و الاحوال. صاحب الذریعه کتاب حاضر را خلاصه ای از «لطائف الأعلام» می داند.

آغاز: الحمدلله الذي نجانا من مباحث العلوم الرسمية بالمن و الافضال ... و بعد فاني لما فرغت من تسوید شرح کتاب منازل السائرين

انجام: المنور بنور الحق المشعر بالاثنينية المثبت للخلة و ليكن هذا آخر ما اردنا ایراده و الحمدلله على ما وفقنا

چاپ: بمبئی، 1312ق، سنگی؛ همراه با شرح المنازل، ایران، 1315ق

جالذريعة 122/2 ش 491، 313/18 ش 261؛ ریحانة الادب 34/5 ؛ نسخه های منزوی 1012/2 و 1034 و 1035 و 88/7؛ هدية ذوى الفضل و النهي بترجمة المولى محمد علم الهدی با مقدمه معادن الحكمة چاپ دوم از انتشارات جامعه مدرسین قم 50/1 ؛ مشار فارسی 348/1 ؛ هرستواره منزوی 88/7 ( 26 نسخه داخلی)؛ مكتبة امير المومنین 117/1 ؛ دنا 1044/7 (16 نسخه)؛ مشترک 1271/3 (نشانی 8 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- اصطلاحات صوفیه (منتخب)

2- اصطلاحات صوفيان؛ نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله ( 730-834)

3- شرح اصطلاحات صوفیان؛ مودود لاری، محمد على (-937)

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 854/3

آغاز: برابر؛ انجام: تم قسم الاصطلاحات و الحمدلله رفيع

ص: 50

الدرجات و الصلوة على رسوله صاحب الحسنات.

در این نسخه بخش دوم دیده نمی شود و گویا به نگاشتن آن نرسید؛ خط: تعليق ریز، بی کا، تا: پنج شنبه 20 شوال 813ق، جان: سمرقند، مدرسه سلطانیه [ف: 3-407]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13149/1

آغاز: برابر؛ انجام: الغين ذهول عن الشهود او احتجاب عنع مع صحة الاعتقاد و الله الموفق للخير و السداد و هو ولى الهداية و الإرشاد. تمت.

خط: نسخ، كا: محمد بن حصار بک بن علی خوجه، تا: 855ق، جا: فلک آباد؛ مصحح، محشی، افزودگی اندکی در خصوص محيي الدين ابن عربی و آثار وی بعد از انجام آمده است؛ تملك: «سید مهدی لاجوردی حسینی» با مهر «مهدى اللاجوردی الحسینی» (بیضوی)؛ کاغذ: شرقی، 21گ (1پ -21پ)، 19-25 سطر، اندازه: 9/5× 13/5سم [ف: 33-281]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4895/2

آغاز: برابر؛ انجام: و في الحقايق الفنا في الذات مع بقاء الرسم الخفى المنور بنور الحق تم بحمدالله مرسل الرسل ... في عاشر شوال سنة ست و خمسین و ثمانماية

خط: نسخ، كا: طالب، تا: 10 شوال 856ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج لولا دار قهوه ای، 23گ (235پ -357پ)، 11 سطر (17 × 10/5)، اندازه: 18 × 26 سم [ف: 14- 42]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14393/2

آغاز: و أما القسم الثاني فآلف مقام كل مائة منها في قسم من الأقسام العشرة، فمما في قسم البدايات اليقظة و هي أصل في هذا القسم مستصب في سائر الأقسام؛ انجام: برابر

بخش دوم رساله در اصطلاحات صوفیه است. نسخه های دیگر از این کتاب، همگی شامل بخش نخست كتاب هستند و حتی چند نسخه چاپی نیز که به هنگام معرفی این رساله ملاحظه شد، همه شامل فقط بخش نخست بودند، مگر یک نسخه چاپ «حیدر آباد» که آن نیز به صورت مغلوط و ناقص، اقدام به چاپ بخش دوم، در ادامه بخش اول نموده بود. باید دانست که در بخش نخست، اصطلاحات بر اساس حروف ابجد» شرح داده شده، لیکن در این بخش (رساله موجود) اصطلاحات بر اساس ترتیب کتاب «منازل السائرین» شرح داده شده است. ( القسم الثانی)؛ خط: نستعلیق خوش، كا: معین بن حسین، تا: 871ق؛ مصحح، محشی، این نسخه نسبت به نسخه چاپی «حیدر آباد» یک چهارم افزون تر است و نسخه چاپی فقط تا کلمه «صفا» چاپ شده و بسیار مغلوط است؛ کاغذ: شرقی، 39گی (16-54)، 17 سطر، اندازه: 6/5 × 11 سم [ف: 36-327]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16095

آغاز: جنة الافعال هي الجنة الصورية من جنس المطاعم اللذيذة و المشارب الهنيئة و المناکح البهية ثوابا للأعمال الصالح و تسمی جنة الأعمال و جنة النفس؛ انجام: باب الهاء الهاء اعتبار الذات بحسب الحضور و الوجود، الهواء اعتبارها بحسب الغيبة و الفقد ... و هي الباعثة على طلب الباقی و ترک الفانی.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در اول نسخه مطالب عرفانی از جمله وصیتی عرفانی درج شده و در گ 7 دعای قنوت و صلوات بر پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) آمده؛ جلد: گالینگور مشکی، 11 گ، 17 سطر، اندازه: 11/5 × 15/5سم [ف: 247-44]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2233

آغاز: بسمله و صلى الله على محمد و اصحابه اجمعين اللهم اغفر؛ انجام: كل ما ته منها في قسم من الاقسلام العشره متها في قسم

خط: نسخ شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام [رایانه]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15270/5

آغاز: برابر؛ انجام: والغين ذهول عن الشهود و احتجاب عنه مع صحة الاعتقاد و الله الهادي للسداد.

خط: نسخ، كا: درویش مصطفی مولوی سهروردی، تا: اواخر رمضان 1022ق؛ محشی با نشان «5»، مصحح، در انجام چند سطر از آغاز اصطلاحات الصوفيه محيي الدين بن عربی تحریر شده؛ کاغذ: شرقی، 22 ص (26-47)، 30 سطر، اندازه: 2079سم [ف: [765-38

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13485/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1075ق، به دستور مولی محمد علم الهدی ابن فیض کاشانی؛ مصحح، مقابله شده با نشان «قد قوبل مقابلة صحيحة من نسخة معتمد عليها الا مازاغ عنه البصر وفقنا الله للعمل بما يحب و يرضى بمحمد و آله»، برخی از حواشی خصوصا حاشیه برگ 62پ شباهت بسیار به خط فیض کاشانی دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 84ص (46-129)، 18 سطر (5 × 13)، اندازه: 10 × 19/5 سم [ف: 34-215]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9472/1

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی ... اما بعد فانک آثرت الينا بشرح الألفاظ التي تداولها الصوفية المحققون من اهل الله بينهم؛ انجام: هذا آخر ما اردنا ایراده و الحمدلله على ما وفقنا لاتمامه و شرفنا بانعامه انه هو الولي الحميد.

خط: نستعلیق، کا: درویش محمد صدفی، تا: شنبه میانه های ربیع الاول 1121ق؛ جلد: مقوا عطف و گرداگرد تیماج تریاکی، بغلی [ف: 17-378]

10. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 98

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول با ترنج و سرترنج و لچکی، 72، 17 سطر (1387)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 132]

11. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10392

آغاز: برابر؛ انجام: و الغين دهول عن الشهود و احتجاب عنه ...

ص: 51

للسداد.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملك: صنيع الدوله محمد حسن خان؛ جلد: گالینگور آبی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 57گ، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 32-355]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6128/2

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1205ق [رایانه]

13. بابل: خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 157/2

آغاز: برابر؛ انجام: و الغين ذهول عن الشهود او احتجاب عنه مع صحة الاعتقاد.

خط: نستعلیق زیبا، كا: يعقوب بن مقیم درزی بارفروشی، تا: 1254ق؛ به ضمیمه چند برگ در مواعظ و سیر و سلوک؛ مهر: «عبده الراجي يعقوب» (بیضی)، «حسین منی و انا من حسین»؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 16 × 21 سم [ف: 106]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1789/2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-257]

14. بیدگل؛ مجتهد الزمان بیدگلی؛ شماره نسخه:

8919/14 بخش های مختلفی از این واژه نامه به صورت تکه های کوتاه کوتاه در چندین جای جنگ نوشته شده است. تا آن جا که دقت کردم مطالب این برگها نیز مربوط به همین کتاب است: هر، 34پ، 35ر، 39پ، 52پ، 101ر، 104، 105ر، 105پ، 107پ، 114پ و 119ر؛ خط: نستعلیق و شکسته، كا: محمود بن جلال الدین محمد نصیر قلندرشاه خویی، تا: ربيع الثانی 1272ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی نازک، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول، 3گ (47پ149)، اندازه: 12/8 × 21/5 سم [شورا: ف: 29/1 – 331]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3930/2

آغاز: برابر؛ انجام: و الغين ذهول عن الشهود أو احتجاب عنه مع صحة الاعتقاد

خط: نستعلیق، کا: احمد بن اسدالله تقریشی، تا: جمعه 5 رجب 1298 ق، به دستور آقای فاضل؛ جلد: تیماج قهوه ای، 42گ ( 138-97 پ)، اندازه: 12 × 21سم [ف: 10-310]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6914/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1300ق، جا: تهران؛ در دو برگ آغازین اشعاری فارسی و عربی بدون نام و برخی از جامی و مهدی بیک شقاقی و برخی با عنوان «محرره» که تمامی ظاهرا به خط كاتب مذکور کتابت شده و برخی در مدرسه منیریه دارالخلافه تهران به سال 1314ق و اشعاری به ترکی و عربی دیده می شود؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5گ (2پ -7ر)، 18 سطر، اندازه: 17/5×21/5سم [ف: 20-341]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6653/6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا ضربی ترنج و سرترنج دار، 3گ (101پ-104ر)، اندازه: 13 × 20/5 سم [ف: 20-181]

18. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1144/6 - 7/44

آغاز: برابر؛ انجام: الفين دون الدين و هو الصداء المذكور ... فهو الحجاب الكشف الحائل بين القلب و الايمان بالحق و الفين ... عن السهود او احتجاب عنه مع صحة الاعتقاد تمت الكتاب الاصطلاحات.

خط: نستعلیق، کا: حسن بن حسین بن حسن حسینی نوربخشی، بی تا؛ در حاشیه تحریر شده؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، ترنج با سر، مجدول مذهب، 23گ، اندازه: 16/5 × 24 سم [ف: 1-380]

19. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2799/33

فقط بخش نخستین؛ بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 15ص (297-311)، 21-24 سطر، اندازه: 24 × 38 سم [ف: 3-141]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4080/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 17گ (5-21ر)، 17 سطر، اندازه: 13/5 × 17 سم [ف: 11-92]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4781/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 25گ (76ر -100پ)، اندازه: 15 × 20/5 سم [ف: 12-345]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26435

آغاز: برابر؛ انجام: تم القسم الاصطلاحات ... و اله الهداة للخلق من الضلالات

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23198

آغاز: من كلام الشيخ عبد الرزاق الكاشی؛ انجام: بلکه خدامراجوید و بس تم

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا [رایانه ]

24. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 127/1

آغاز: برابر انجام: مع صحة الاعتقاد تمت. کا: غلام حسین آشتیانی، بی تا، جهت میرزا ابوالقاسم تفريشی نوشته و او آن را به مرحوم میرزا علی آقا شیرازی تقدیم داشته؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 79ص (2-81)، 16 سطر، اندازه: 17/5 ×23 سم [ف: 1-151]

25. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21973/1

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 19 سطر (7/5 × 16/5)، اندازه: 13/5 × 22 سم [ف: 2-640]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4650/8

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمود متطبب تولمی گیلانی، بی تا؛ جلد: مخمل قرمز، 33گ (84پ -116ر)، اندازه: 12/5 ×17سم [ف: 12-224]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6880

آغاز: برابر؛ انجام: او احتجاب عنه مع حجه ... اختلال البال

ص: 52

لكاتبه وضيق المجال

بی کا، بی تا [الفبائی: 52]

اصطلاحات صوفيان = اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān = estelāhāt-e sūfīye

عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، 736 ؟ قمری

‘abd-or-razzāq-e kāšī, “abd-or-razzāq ebn-e ahmad ( -1336)

رساله کوتاهی است در بیان اصطلاحات صوفيان که از تألیفات عبدالرزاق کاشانی دانسته شده است، در این صورت ترجمه یا گزارشی از آن خواهد بود چون رساله کاشانی عربی است. در فهرست مجلس این رساله تأليف محمد حسین معرفی شده است. تحریر عربی آن در دو بخش است: 1. بیان مصطلحات به ترتیب حروف ابجد، 2. تفريعات مقامات صوفيه. کتاب حاضر ترجمه ای است با تلخیص از بخش نخست آن کتاب. در این ترجمه دو بار از شرح مؤلف (یا مترجم) بر کتاب فصوص یاد شده است و حال آن که کاشی در اصل کتاب از آن یاد نمی کند. در اول آن - پس از خطبه و پیش از آغاز ترجمه اصطلاحات کاشانی - پاره ای از مصطلحات عرفا و شعراء بیان شده است که در اصل رساله عبدالرزاق کاشانی وجود ندارد، این مقدمه چنین شروع می شود: «تصوف تصفیه قلب است» (آغاز 1). بسیاری از نسخه هایی که در زیر می آید تنها همین مقدمه است با تفاوت های اندک و تقدم و تأخر در برخی از الفاظ و اصطلاحات که در نسخه ها و فهرست ها با نسبت به شاه نعمة الله و کاشانی آمده است. در میان ترجمه های فارسی اصطلاحات الصوفيه» عبدالرزاق کاشی تنها ترجمه شاه نعمة الله مطابقت کامل با اصل دارد و نیز شامل ترجمه هر دو بخش آن کتاب است.

آغاز: [ آغاز خطبه ] 1. لآلی اعالی حمد و سپاس نثار منعمی سزد که دلهای عارفان را مخزن جواهر اسرار گردانید ... اما بعد مکشوف ضمایر ارباب بصائر باد که چون ادراک معانی عبارت ... عبدالرزاق کاشی گهر پاشی نموده ... تصوف تصفيه قلب است

]آغاز ترجمه متن اصطلاحات: فصل در مصطلحات صوفيه الف اشارتست به ذات احدیت حق من حيث هي و الى الاشياء في ازل الازال و ذات الهی است من حيث هي هي از غير اعتبار صفتی[

2. ]آغاز مقدمه ای که بعد از خطبه آمده ] تصوف عبارت است از تصفیه قلب از کدورات قالب. دنیا عبارت است از آنچه بنده را از راه خدا باز دارد. زهد عبارت است ... جمع الجمع عبارت از مرتبه انسان کامل است. هو امیل نفس است

انجام: 1. [پایان ترجمه[ حقا که مصطلحات این طایفه بحسب مقامات سلو ک بسیار است و بیشتر این مقامات در شرح فصوص الحكم با مناسبات ماخذ آن گفته ام و بالله الهداية

2. [ پایان مقدمه ] پاکبازی عبارت از توجه خالص است که نه در اعمال ثواب خواهد و نه در مآل مرتبه بلکه خدای تعالی خواهد و بس

چاپ: بمبئی، 1312ق، سنگی

[الذريعة 122/2 ؛ ریحانة الادب 34/5 ؛ نسخه های منزوی 1035/2 ؛ فهرستواره منزوی 88/7 (26 نسخه داخلی)؛ دنا 1044/7 (81 نسخه)؛ دانشگاه تهران 2261/6 (در آن جا احتمال داده شده مترجم محمد دهدار باشد)؛ مجلس 115-114/22 و 11/25 (با انتساب به محمد حسین )]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 210

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ در ص ع آمده که شرح مقامات کاشی هم در آن هست و گویا مراد بخش دوم کتاب است؛ تملك: محمد مکی نواده شهید اول در 1146 و از کتابخانه عبدالرحيم بن محمد خان خانان که به محمد تقی بن محمد دهدار در 20 جمادی الاول 1032 بخشیده بوده و خط و مهر این دو در آن هست؛ مهر: شعاع؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی با ترنج و سرترنج، 77گ، 17 سطر (8×12)، اندازه: 1782سم [سنا: ف: 1-98]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3386-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 2-133]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1662/3

بی کا، تا: اوایل قرن 9، کاغذ: سمر قندی، جلد: مقوایی، 15گ، اندازه: 155 × 25 سم [ف: 3-1015]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1880/3

خط: نسخ، كا: محمد بن الحسن بن محمد، تا: چهارشنبه 7 ذیقعده 816ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای سیر ضربی مقوایی آراسته، 168پ -223ر، 22سطر (8/5 × 12)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 8-486]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2601/1

همان قسم اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک پایان ربيع الأول 845ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 30گ (1پ - 30)، 10 سطر (8/5 ×12)، اندازه: 11 × 17سم [ف: 9-1451]

5. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1525

قسم اول کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 866ق؛ مصحح؛ تملك: صدرالدین محمد مشهور به شرف جهان حسینی ابن سلطان شریف؛ 45گ، اندازه: 13/5 × 17سم [نسخه پژوهی: 1-19]

6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 479/2 -ف

نسخه اصل: ملت فیض الله ش 1259؛ خط: نسخ، بی کا، تا: آغاز صفر 893ق؛ 78ص (176-254)، 19 سطر [فیلمها- ف: 1-489]

7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4123

خط: نسخ، كا: لطف الله بن ولی بن عبدالله صدیقی نوربخشی، تا:

ص: 53

ذیقعده 896ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی ضربی لبه دار، 85گ، 12 سطر، اندازه: 12/7 × 17/5 سم [ف: 1-37]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7041/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ پنج صفحه آخر نونویس قرن 11؛ مقابله شده در 1006، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 41گ (2پ -43ر)، 17 سطر (7 × 12)، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 17 سم [ف: 16-436]

9. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 72 - د

تنها بخش اصطلاحات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 3 ربيع الأول 927ق؛ محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 33گ، 21 سطر (5 × 13/5)، اندازه: 12 × 17 سم [ف: 1-30]

10. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 278/2

هر دو بخش آن؛ كا: مصطفى بن نورالدین، تا: 10 ذیحجه 969ق ]نشریه: 2-103]

11. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 571/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 986ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 5گ (14پ -18ر)، 16 سطر (5/5×10)، اندازه: 9/5×19 سم [ف: 333]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7872

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: چهارشنبه 29 رجب 988ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 59گ، 15 سطر، اندازه: 13/5 × 21سم [ف: 20-209]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14704/4

آغاز و انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا حدود قرن 11؛ افزودگی هایی از اصطلاحات صوفيه» تأليف میر سید علی همدانی در پایان این رساله؛ کاغذ: شرقی، 3گ (102پ -104ر)، سطر چلیپا، اندازه: 10/5 × 22 سم [ف: 37-221]

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3321/12

آغاز: برابر 2؛ انجام: فیض رسانندگان اهل معنی را گویند.

خط: تحریری خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سبز، 4ص (327-331)، 18 - 20 سطر، قطع: بياض رقعی، [ف: 10-984]

15. یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 58/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1006ق؛ قطع: ربعی [ نشریه: 4-445]

16. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:

4137/66 آغاز: برابر 2؛ انجام: و ساقی و مطرب سرغیب را گویند.

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1041- 1050ق؛ نسخه بدون دیباچه است؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن پشمی ضربی، 2گ (122پ-123پ)، اندازه: 15/9 × 29/5سم [ف: 7-218]

17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2199/2

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: با تاریخ 1061ق؛ ظاهرا به خط همان کاتب پیشین نویسنده شرح هياكل النور دشتکی سهروردی است، اصطلاحات صوفیه در صفحه 121پ پایان نیافته باقی را به چلیپا در حاشیه نوشته؛ کاغذ: نخودی، اصفهانی، جلد: تیماج یک لا سرخ، 3ص (120-122) [ف: 11-501]

18. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 259/18

آغاز: وقت توجه است بانی که در آن است قطع نظر از ماضی و مستقبل کرده؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1073ق؛ افتادگی: آغاز ]نشریه: 2-99]

19. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2594/9

آغاز و انجام: برابر 2 (تمت الرسالة ... نمقه ... میر محمد مؤمن الحسینی ... في سنة 181) (گویا 1081)

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، كا: میر محمد مؤمن حسینی، تا: 1081ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 7ص ( 120-114 )، 21 سطر (5×13/5)، اندازه: 9/5 × 19 سم [ف: 9 -1436]

20. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 329/3 – فيروز

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا پسر على طرشتی، تا: 1089ق؛ افتادگی: انجام کاغذ کاهی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش مشمع سبز عطف و گوشه میشن سیاه، 4ص (52-56)، 21 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 15/5 × 25 سم [ف: 21-298]

21. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2396

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11-12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای اسلیمی، 34گ، 7 سطر، اندازه: 13 ×20سم [ف: 1-399]

22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6506

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، 33 گ، 7 سطر (6×12) قطع: ربعی، اندازه: 14 × 21 سم [ف: 16-280]

23. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4027/12

آغاز و انجام: برابر 2

بی کا، تا: قرن 12؛ نامرتب است؛ کاغذ: فستقی، جلد: رویه میشن قهوه ای سیر، 5گ (91ر- 95ر)، 16 سطر، اندازه: 9/8 × 15/7 سم [ف: 7-150]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10462/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 44گ (11پ - 54ر)، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 26-381]

25. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5898/4

خط: نسخ، كا: زین العابدین بن حاجی ابی الحسن، تا: یکشنبه 18 ربیع الاول 1127ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی با لولا، 16 سطر (8× 13)، قطع: بغلی، اندازه: 12 × 18 سم [ف: 16-138]

ص: 54

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/99

بی کا، تا: بین 1063 تا 1141ق [ف: 10-1344]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7007/1

آغاز: الحمد لله، أما بعد نامه ای است از محمد حسین به یاران و دوستانش از سالکان راه و طالبان الله در بیان اصطلاحات فرقه ناجيه صوفیه و آنچه بر زبان ایشان جاری است بدانکه تصوف تصفیه قلب است از کدورات قالب؛ دنیا عبارت است از آنچه بنده را از خدا باز دارد [برابر 2]؛ انجام: برابر 2

در فهرست از محمد حسین دانسته شده؛ بی کا، تا: 1151ق؛ جلد: تیماج مشکی سوخت ترنج با سر، 3ص (218-220)، اندازه: 15 × 28 سم [ف: 25-11]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13436/8

آغاز: برابر 2؛ انجام: انگشت عبارت از صفت احاطه است، بازو، عبارت از مشیت حق است

خط: شکسته نستعلیق، كا: عبد الباقي بن صدر الدین محمد بن ابو تراب، فیضی کاشانی (از نوادگان فیض کاشانی)، تا: قرن 13؛ کاغذ: شرقی، 4گ (57-60)، مورب، گوناگون (18-19) سطر، اندازه: 8 × 14 سم [ف: 34-102]

29. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1425/6

مجملی از اصطلاحات صوفیه؛ بی کا، تا: قرن 13؛ دو صفحه و نیم، قطع: ربعی [نشریه: 7-280]

30. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 414/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-947]

31. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 261/8

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 2گ، قطع: خشتی [ف: 102]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11358/5

خط: نسخ، كا: محمد بن ملا عبدالعظیم بیدگلی، تا: قرن 13؛ کاغذ: آهار مهره شکری و نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه خاکستری، اندازه: 17 × 21 سم [ف: 11-337]

33. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2669

آغاز و انجام: برابر 1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در برگ پایانی اجازه طریقتی از مجذوبعلی شاه نعمت اللهی به محمد جاسبی آمده؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 28گ، 7 سطر، اندازه: 13 × 19 سم [ف: 1-165]

34. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 196/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، 16گ (16پ - 32ر)، اندازه: 11× 18/5 سم [ف: 1-144]

35. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1517/13

بی کا، تا: قرن 13، در آغاز از تحفة الاخوان في خصايص الفتيان یاد شده و شاید از کاشانی باشد [ف: 5-283]

36. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7566/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1216ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 1ص (46)، 15 سطر (8/5 × 15)، قطع: بغلی، اندازه: 10/5 × 18 سم [ف: 16-631]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28522

آغاز: برابر 2؛ انجام: ساقي طرب کننده و فیض رساننده كان اهل معنی را گوید فقط تمام

خط: نستعلیق خوش جلی، بی کا، تا: 1234ق، قطع: رقعی [رایانه]

38. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 727/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: هان تا زود است باز نمانی، به هیچ حال.

خطبه را ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (136پ-139پ)، 15 سطر، اندازه: 13 × 21 سم [ف: 2-16]

39. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8382/2

بخش نخستین را در بردارد و مقامات را ندارد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهیم قزوینی، تا: 19 جمادی الاول 1256ق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 38گ (171پ – 208ر)، 18 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 3-142]

40. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 617/3

آغاز: برابر 2

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 13× 21سم [ف: 2-369]

41. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4290/3

آغاز و انجام: برابر 2

در فهرست با عنوان «تفسير لغات حافظ» و ناشناس آمده که به قرینه جمله ای در آغاز نسخه است ولی آغاز و انجام خود نسخه با اصطلاحات صوفيه عبدالرزاق کاشی هماهنگ است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با یادداشت شکست یافتن سرباز مراغه در جمادی الثانی 1225 ق در ص 123 و شعری مورخ 1266 در ص 130؛ مهر: احمد بن حسین حسینی به تاریخ 1033ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 6گ (124-130)، 16 سطر (6 × 11)، اندازه: 11 × 16 سم [ف: 13-3259]

42. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 764/12

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد على سمنانی، تا: 5 صفر 1279ق؛ در پایان پراکنده هایی از کشکول بهایی دیده می شود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 4گ (148پ- 151 پ)، 16 سطر (5×11/5)، اندازه: 10× 17/5 سم [ف: 390]

43. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12167/7

آغاز و انجام: برابر 2

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، كا: صالح حسینی، تا: 1284ق، جا: سمنان، مدرسه صادق خان کاغذ: حنائی، جلد: تیماج ماشی، اندازه: 10/3 ×17/2 سم [ف: 10- 89]

44. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 337-ج

آغاز و انجام برابر1

خط: نستعلیق، كا: حسن جاجرمی، تا: 1292ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 36گ، 7 سطر

ص: 55

(6/5 × 13) ، اندازه:14 × 22 سم [ف: 14]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4783-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 3-106]

45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6668

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق خوب، کا: محمود، تا: ذیقعده 1292ق؛ مجدول و کمند کشی؛ واقف: على فهیمی، فروردین 1324؛ کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: تیماج زیتونی، 19گ، 11 سطر، اندازه: 11 × 17/5 سم [ف: 11-20]

46. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1279

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد حسن بن على محمد اللواسانی، تا: 1292ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، 32گ، 7 سطر (6× 12)، اندازه:12/5 × 21/5سم [ف: 3-341]

47. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1113/11

آغاز و انجام: برابر 2

در فهرست ناشناس آمده و در مجموعه این نسخه به نام فانی شیرازی دهدار است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 5گ (100ر-104ر)، 2 سطر (8 × 14)، اندازه: 11 × 17سم [ف: 6-2261]

48. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2410/2

آغاز و انجام برابر1

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1295ق؛ اهداء به: آقا میرزا ولد وزیر لشکر؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی، بوم مشکی، گل و بوته زر، اندرون بوم قرمز، عطف تیماج قرمز، 21ص (43-64)، 12 سطر (6 ×12)، اندازه: 11 × 17/5 سم [ف: 5355]

49. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3930/4

آغاز: برابر 2؛ انجام: هان تا زود است باز نمائی بهیچ پس

خط: نستعلیق، کا: غلام حسین آشنائی، تا: پنج شنبه 20 شعبان 1297ق، جا: در قریه فسم از قرای تفریش؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (151پ -154پ)، اندازه: 12 × 21سم [ف: 10-311]

50. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1628/5

آغاز و انجام برابر1

بی کا، تا: چهارشنبه 26 رجب 1298ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 13گ (133-145)، 12 سطر (7× 13)، اندازه: 11 × 18 سم [ف: 8-211]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 80/1 - عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-28]

51. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5535/5

آغاز: برابر 2؛ انجام: مر او را بجوی و بس هان تا ز دوست باز نمانی بهیچ پی

در فهرست ناشناس آمده؛ كان محمد علی کرمانشاهی، تا: شنبه 16 رجب 1299ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی مقوایی ضربی، 4گ (183پ -186پ)، 17 سطر، اندازه: 11 × 18 سم [ف: 143-3]

52. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 339/3 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی زرد و آبی، جلد: تیماج سبز، 34 گ (95ب -129)، قطع: رقعی، اندازه: 13 × 20/5 سم [ف: 22-114]

53. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8378

آغاز و انجام برابر1

خط: نستعلیق، كا: مصطفی ذاکر، تا: صفر 1301ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی لایی، 33 گ، 7 سطر (6 × 12)، قطع: ربعی، اندازه: 13 × 22سم [ف: 17-125]

54. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2608/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1301ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 67گ (2پ -68پ)، 15 سطر (7 × 13)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 9-1462]

55. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 778/5 م

آغاز: برابر1

بی کا، تا: 1301ق، جان تهران؛ جلد: چرمی، 14 سطر (6/5 × 12)، اندازه: 11 × 18سم [رشت و همدان: ف: 1229]

56. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4685

آغاز و انجام برابر1

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین گرگانی، تا: 1302ق؛ مجدول، با سرلوح؛ تملک: معتضد الدوله در 1323؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب، 13 گ، 15 سطر (4 × 8)، اندازه: 7 × 12سم [ف: 14-3633]

57. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 9993/1

خط: نسخ، كا: عبدالحمید، تا: 1303ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 33گ (1پ -33ر)، 20 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 25-256]

58. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 279/2 - 2/99

آغاز و انجام: برابر 2 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 4 ذیقعده 1304ق، جا: تهران؛ 2گ [ف: 380-1]

59. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: ض10677

آغاز: برابر 1؛ انجام: حفظ الله تعالى عن طوارق الحدثان فبای آلاء ربکما تکذبان و ... بحق محمد و آله من شهور سنه 1304

خط: نسخ، كا: ابراهیم زنجانی، تا: 1304ق، جان تهران؛ واقف: محمد ایرانی [الفبائی: 53]

60. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7518/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 14 سطر (8× 15/5)، قطع: ربعی، اندازه: × 21/5 سم

ص: 56

[ف: 16-607]

61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8983/3

آغاز: برابر 2؛ انجام: پاکبازی ... بلکه خدای را جوید پس نیست جز دوست هیچ نیست مرد را بجوی و بس هان تاز دوست باز نمانی به هیچ حال. به احسان و کرم دلها به دست آر xx ازین بهتر نباشد در جهان کار. من كلام الشيخ المعارف نجم الدين الكبری». انجامه: «بیاد کار جناب مستطاب آقائی سررشته دار آقای سالک مسالک سلسلة الذهبيه مرقوم گردید. آنکه ز خاک خفته کان یاد کنند xx ما را به دعای خیر هم شاد کنند. العبد المذنب محمد باقر خاکسار في چهارم شهر شوال المکرم شرف اتمام پذیرفت 138»

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر مکتبی خواکسار، تا: 4 شوال 1308 ق، برای میرزا حسین لالی سررشته دار از سالكان سلسله ذهبية؛ رساله در آغاز نسخه ما به عبدالرزاق کاشی و در پایان به نجم الدین کبری نسبت داده شده؛ کاغذ: صنعتی فستقی نازک آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 7گ (178پ -183پ)، 14 سطر (8/5 × 16)، اندازه: 11/8 × 20/6 سم [ف: 29/1-559]

62. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7297/9

آغاز: برابر1

خط: نستعلیق، كا: یحیی بن میرزا علی محمد حسینی لاریجانی سید الحكما بقائی، تا: 1307-1309ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 9گ (78پ -86پ)، اندازه: 11×17 سم [ف: 19-86]

63. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4079/3

آغاز: برابر 2؛ انجام: ازین بهار نباشد در جهان کار

نام مؤلف در فهرست شیخ نجم الدین کبیری آمده است ولی آغاز نسخه با ترجمه های اصطلاحات الصوفيه عبد الرزاق کاشانی مطابقت دارد. رک فهرستواره 88/7 ؛ خط: نستعلیق زیبا، كان محسن دستگیر، تا: دوشنبه 3 ربیع الثانی 1311 ق، برای مشهدی آقا؛ مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: پارچه مخملی سرخ، حاشیه تیماج ضربی، 4ص (139 - 142)، 15 سطر (9× 14) اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 11-76]

64. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 80

آغاز: برابر 1؛ انجام: ملک عالم شهادتست - ملكوت عالم غیب را گویند - نبوت خبر دادن از حقایق الهی - نفس ترویج دل باشد بلطايف غيوب - احدیت اعتبار ذاتست از آن روی که اسما و صفات از او پیدا شود، نفس جوهری بخاری و لطیف است، ولایت قيام بنده بحق نزد فنای انانیت وی از وی ولی راهرو بکمال رسیده را گویند، هیولی چیزی که صورت در او ظاهر گردد. كتبه المذنب الفقير الراجي الى رحمة ربه الغنی صدرالدین محمد بن شمس الدين محمد بن محمد جعفر الالهى النظامی اللواسانی غفر الله ذنوبهم بمحمد و آله الاطهار. بجهة تقدیم حضور بندگان حضرت اسعد امجد اشرف ارفع اقدس والا ولیعهد گردون مهد دولت علیه ایران روح المسلمين له الفداء تحریر گردید سنه 1312.

خط: نستعلیق، کا: صدرالدین محمد بن شمس الدين محمد بن جعفر الهی نظامی لواسانی، تا: 1312ق؛ این رساله مختصر را کاتب جهت تقدیم به ولیعهد وقت (مظفر الدین میرزا) کتابت و تذهیب و تزئین کرده است، مجدول وكمند کشی، یک سرلوح مذهب مرصع به طرح گنبدی دور کنگره بسیار خوب؛ کاغذ: فرنگی نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج يشمی جو دانه کاغذ ابری زمینه جگری رنگ گلدار آبی، 16ص، 11 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 7-299]

65. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4580/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: باحسان و کرم دلها بدست آر xx از این بهتر نباشد در جهان کار

كا: احمد تبریزی، تا: 1312ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی ابری گوشه و عطف تیماج مشکی درون سرخ، اندازه: 14 × 20/5 سم [ف: 12-276]

66. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7892

آغاز و انجام: برابر1

خط: نستعلیق، كا: شمس الدین حسینی، تا: رجب 1335 ق، به خواهش نصیر دفتر، از روی خط میرزا غلامرضا خوشنویس؛ واقف: بانو رقیه؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: مقوا، 32گ، 27 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5سم [ف: 3-144]

67. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2986/31

ف نسخه اصل: نسخه آقای شیخ آقا بزرگ تهرانی؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: شیخ آقا بزرگ و دیگران، تا: با تاریخ 1351ق؛ 3گ (252پ -255ر)، قطع: ربعی [فيلمها - ف: 1-752]

68. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 662/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 15 قطع: وزیری، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 2-421]

69. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4602/6

آغاز و انجام: برابر 2

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: شکسته نستعلیق متوسط، بی کا، بیتا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لایی، 2گ، 20 سطر (10 × 14)، اندازه: 10 × 20 سم [ف: 12-313]

70. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 19 مجموعه بدون شماره

آغاز: برابر 2

در فهرست ناشناس؛ بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-152]

71. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14334/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: ساقی و مطرب ترغیب کننده و فیض رسانندگان اهل معنی را گویند و الله اعلم بالصواب النفس اللوامة وهي عبارة من منكر و القهر و العجب ... النفس المرضية و هي عبارة عن التقرب و التفكر. نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج، قهوه ای، 3گ (25پ- 28پ)، اندازه: 10/5 × 16 سم [ف: 38-464]

ص: 57

72. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1029/2

آغاز: قال رسول الله صلى الله عليه و آله: أن الله سر بالا وليائه فاذا شربوا سكروا اذا سكروا اطربوا واذا طربوا طلبوا واذا طلبوا وجدوا واذا وجدوا، انجام و نیز گفته اند که بوسه عبارت از مقام وحی است، پاکباز عبارت از توحید خالص است قد تم ...

خط: نستعلیق، كا: عباسعلی بن زین العابدین آملی، بی تا؛ در بعضی صفحات اشعاری نوشته با امضای «لمحرره» و «لكاتبه »؛ از موقوفات حاج محمد رمضانی است؛ جلد: مقوا عطف پارچه ای، 3گ، 19 سطر، اندازه: 1/5 × 21سم [ف: 1-163]

73. مشهد؛ رجائی مغزی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر 1؛ انجام: آن عالم مثال است و ملکوت مرتبة عالم ملكوت.

بی کا، بی تا، تملك: مرتضی بن احمد رشیدی الكرمانشاهی در 1345ش [ تراثنا: س 13 ش 1 - 130]

74. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1457/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: بوسه عبارت از مقام وحی است. پاکباز عبارت از توجه خالص است

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (47ر - 51ر)، اندازه: 9/5 × 14/5 سم ]مؤید: 3-370]

75. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 331/1

بی کا، بی تا [ف: 3-11]

76. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1396/9

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سرخ [ف: 5-263]

77. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 641/1

آغاز: برابر 2

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، ص، قطع: ربعی [نشریه: 7-250]

خط: مختلف، بی کا، بی تا [الفبائی: 52]

78. شیراز؛ خاوری (دکتر)؛ شماره نسخه: 14

بی کا، بی تا [نشریه: 5-269]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne'mat-ol-lāh-e valī, neʻmat-ol-lāh ebn-e “abd-ol-lāh (1330-1431)

وابسته به اصطلاحات صوفيان = اصطلاحات صوفيه؛ عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد (-736)

ترجمه مانندی است از «اصطلاحات الصوفية» عبدالرزاق کاشانی. نسخه عربی آن در 2 بخش است: 1. به ترتیب حروف، 2. به ترتیب تفاريع. در شرح اصطلاحات عرفا و صوفیه در 28 باب که کلمات شرح شده بدون ترتیب الفبایی در هر باب آمده است.

آغاز: بسمله سپاس بیقياس حضرت واجب الوجودی را که خواص امت محمدیه را نجات داد و از مباحث علوم رسميه بمحض افضال بوسیله کسب و اعمال ایشانرا بی نیاز گردانید ... بیان اصطلاحات است در باب xx که تا گویم ترا در بیست و هشت باب. قال شيخ الإسلام كمال المتعال رحمة الله عليه باب الالف

انجام: الغيب المكنون و الغيب المصون، سر ذات و کثر ذات است ... الفتن و الريق عشاء و غشاوة صدر است و صد ... بی تكلف اصطلاحاتی خوشست xx خوش بیانی و عباراتی خوشست / خوش بخوان و خوش بدان و خوش بگو xx علم حال است و کمالاتی خوشست

چاپ: به کوشش جواد نوربخش، در جلد چهارم رساله های مؤلف ]نسخه های منزوی 1038/2 : نشانی 11 نسخه؛ مشترک1274/3 : نشانی 1 نسخه دیگر؛ الذریعه، 249/10 «رسائل الشاه ... »؛ مشار، 348/1 « «اصطلاحات صوفيه»؛ فهرستواره منزوی 89/7 (10 نسخه)؛ دنا 1046/7 (17 نسخه)[

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10009/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ در انتهای این رساله یادداشتی است مبنی بر وفات مؤلف به سال 834ق همراه با مهرهای گوناگون رضا قلی هدایت و در حاشیه آن، این یادداشت نیز دیده می شود: «شیخ عبدالرزاق کاشانی معاصر شیخ رکن الدین علاء الدوله سمنانی بوده و علاءالدوله را با شیخ کمال الدین عبدالرزاق در رد و قبول مسأله توحید وجودی و شهودی معارضات روی داده، صورت آن مکاتیب در نفحات الانس جامی مسطور است حرره هدایت»، نسخه در تملک رضا قلی هدایت (ق 13ه_) بوده که یادداشت ها و مهرهای مختلف و حواشی از وی در برخی صفحات دیده می شود، از جمله یادداشتی در تاریخ ولادت و وفات عرفایی چون شاه داعی شیرازی، فخرالدین عراقی، شرف الدین علی یزدی، صفی الدین اردبیلی و دیگران در برگ اول و نیز یادداشت دیگری مبنی بر آنکه حاشیه منتخبی است از مثنوی مولوی و غزلیات و مثنویات شاه قاسم الانوار تبریزی که در زمان حیات آن جناب مرقوم شده است؛ جلد: تیماج سبز مجدول، 17 سطر، اندازه: 19/5 × 26/5 سم [ف: 32-21]

2. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 331/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، کا: اسدالله لطف الله، تا: شنبه 3 جمادی الاول 918ق؛ 48گ (111ر-129ر) (129ر -157ر) [ف: 3-56]

تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 98/9 -عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-27]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4394/11

ص: 58

آغاز: احدیت یعنی حق از آن وجه که اول اشیاست در ازل آزال بر الف اشارت بذات باشد؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 15 محرم 1016ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سبز، 52گ (131ر-183ر)، 17 سطر، اندازه: 8/5 × 17 سم [محدث ارموی مخ: 1-140]

4. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1963 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: به شرع محمد درا در سلو ک - که یابی ز «سید» طريق هدا. و الحمدلله على افاضة الوجود في علم الغيب و الشهود. و السلام و الحمد لله و المنة. تمت الاصطلاحات ...

یکی از همان تحریرهاست. در دیباچه از کرمانی نام برده نشده، ولی از نگارنده متن یعنی کاشانی نام آمده است. در 2 بخش: نخستین در 28 «باب» هر حرف در یک باب، جز آنکه باب ها ترتیب الفبایی ندارد (مثلا: باب الهاء پیش از باب الحاء است)، به نثر آمیخته به نظم. نظمی از گونه دیگر سروده های کرمانی، و تخلص او، بخش دوم به ترتیب «منازل السایرین» اوست: نهاية السفر الأول، نهاية السفر الثاني ... نسخه با چاپی، تفاوت هایی در عبارت ها دارد؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: پنج شنبه 25 شعبان 1054ق؛ 175ص، 15 سطر (8×16/5 )، اندازه: 21 × 30 سم [عکسی: 1-25]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 372/79

خط: نستعلیق، كان محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: پنج شنبه 8 ذیحجه 1084ق، جا: مهریجرد؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 33 سطر (9 × 20)، اندازه: 13 × 24سم [سنا: ف: 1-212]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4262/15

خط: نستعلیق، کا: میر غلام محی الدین، تا: 13 ذیقعده 1109ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای، 49گ (122ر -171پ)، اندازه: 17 × 25سم [ف: 4-673]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10768/2

آغاز: من شاه نعمة الله ولی، هو تيمنا بذكره. هذا كتاب اصطلاحات من شاه نعمة الله ولی نور الله مضجعه. الحمدلله الذي هدانا بوسيلة النبي المختار في ظلمة الأستار الى نور الانوار ... باز ساقی سر سبو بگشاد xx ساغر می گرفت و ما را داد؛ انجام: آیا می مستی که مرا در جام است xx شاید که بنوشی و بپوشی جامم فتى او منلك يخيب سائله

بخش کوتاهی از کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج دورو، بیرون قهوه ای یک لا، مجدول گرهی، درون مشکی، 1گ (25ر)، 17 سطر (7 × 14)، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 20-306]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5871/11

خط: نسخ، كا: ملک محمد بن علی کازرونی، تا: 1204ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ضربی ترنجی مقوایی، 240گ (275-515)، 17 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 12×15 سم [ف: 16-116]

. 9تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1464/50

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ کاغذ: فرنگی، 29ص (770- 799)، 17 سطر، اندازه: 9/5 × 19سم [ف: 3-522]

10. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40/78 عکسی

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس رضوی نسخه شماره 5770 و 530 عمومی [یک مجموعه از آثار شاه نعمة الله است که این رساله آن معرفی نشده] ؛ خط: نسخ، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: کالینکور مشکی، 21گ (193-213)، 29 سطر، اندازه: 28/5 ×40سم [ف: 3-1315]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10119/80

خط: نسخ ریز، كا: عباس بن محمد شیرازی الاصل همدانی المسكن، تا: 1264ق؛ 40ص (395-434)، 29 سطر، قطع: رحلی اندازه: 19/5 ×32 سم [ف: 32-150]

12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3067/77

آغاز: برابر؛ انجام: که یابی ز سید طریق هدی.

خط شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول شش خطی؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهارمهره، جلد: تیماج مشکی، 46ص (299-345)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5×23/5سم [ف: 10-606]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 646

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1286ق؛ 95گ، 12 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11/5×18/5 سم [ف: 2-413]

14. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 267/18 حکمت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، جلد: مقوا عطف تیماج، قطع: ربعی [ف: 2-58]

15. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4650/5

آغاز: بطاعات و خیرات تا الله تعالی کشف کند او را اسم ظاهر، و بداند که اوست که ظاهر است و متصف شود بظاهرية حق و دعوت مردم کند بکمالات ظاهره ... ... عبد الباطن بالغ در معلات قلبيه؟ عبد الوالي ولیک، والی مطلق او را ولی بنی آدم گردانیده؛ انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: [1520

16. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:

875/1 آغاز: برابر، انجام: التوحید در نهایات احدية فرق و جمع است ... بشرع محمد درا در سلو ک -که یابی رسید طریق هدی.

خط: نسخ، بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 21سطر(6×12)، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 3-408]

17. تهران، ملک، شماره نسخه: 4184/3

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن میرزا عزیز تفرشی، بی تا، کاغذ: ترمه پسته ای، جلد: رویه میشن سیاه، 64گ (33ر-97ر)، 17 سطر،

ص: 59

اندازه: 12× 23سم [ف: 4-669]

18. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 59/15

آغاز: الحمد لله و السلام على عباده؛ انجام: و سلم تسليما ... كثيرا. بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 15ص (274-289)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 1-92]

اصطلاحات صوفيان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

neʻmat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)

اصطلاحاتی است که عارفان بیشتر در خداشناسی و توحید به کار می برند، به نقل از «شیخ الاسلام مولانا کمال الملة و الدين». در پایان، رساله از نعمت الله خوانده شده و در نسخه ها از آن شاه نعمة الله وی دانسته شده است، ولی غیر از رساله قبل است.

آغاز: الحمد لله المفضل المنعم. بعض اصطلاحات کردم بیان و روشن xx بشنو معانی آن ای نور دیده من. هر اسمی از اسماء الهی او را صورتی است در علم که ماهیت و عین ثابته خوانند و صورتی دارد در خارج که مظاهر موجودات عینیه گویند و اسم رب مظهر خود است و مظهر مربوب. بيت: آن یکی طالب این یکی مطلوب xx آن محب است و این دگر محبوب.

انجام: الفقير يحتاج إلى الله. اگر انسان شوی دانی که انسان xx چرا انسان همی خوانند انسان. بيت: در عدم احتياج باشد نه xx ... بتاج باشد نه. الحق الوجود الذي لا يأتيه الباطل الذي هو العدم. بیت: اصطلاحاتی است نیکو یاد دار Xx یادگار نعمة الله یاد آر.

19. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 718الف

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوش، كا: وهاب شیرازی، تا: 1309ق، جان سیرجان کرمان؛ با سر لوح زرین، مجدول؛ جلد: مقوا، 18ص، 14 سطر، اندازه: 11 × 18سم [رشت و همدان: ف: 1088]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1682/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 14گ (21پ -35پ)، 15 سطر، اندازه: 13 × 16سم [ف: 5-77]

اصطلاحات صوفيه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, ‘alī ebn-e mohammad (1315-1385)

رساله ای است در بیان بعضی از اصطلاحات صوفيان (بیش از سیصد اصطلاح) نظير لوح، جمال، اسرار، و غیره با عناوین «ای عزیز».

[احوال میر سید علی همدانی ص 141 - 143؛ فهرستواره منزوی سرآغازی که دیباچه «حل الفصوص» اوست.]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9004/24

آغاز: امیر سید علی همدانی فرماید که ای شاه جهان بدانکه این الفاظ جند که اکابر در شعر قرار داده اند میخانه و کاملان را گویند؛ انجام: و باده فروش پیران و مردان را گویند و پیر مغان و پیر خرابات نیز مرشد را گویند.

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهر، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، مجدول گرهی، 1گ (247ر)، ابعاد متن: 9/5× 20، اندازه: 13/2× 23/1 سم [ف: 29/2 – 602]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 964/27

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... بدان بلغك الله و إيانا إلى الذروة العليا التي لا انفصام لها که وجود را من حيث هو هو یعنی مطلق و اعم

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 4 ص (541-545) [عکسی: ف: 3-200]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

بدخشی، نورالدین جعفر، ق8 قمری

badaxšī, nor-od-dīn ja'far (- 14c)

رساله ای درباره چهار اصطلاح صوفيان «صمت، عزلت، جوع، سهر» که در «حيلة الابرار» و «قوت القلوب» از آنها سخن رفته است، با شواهدی از احادیث نبوت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله). نسخه های با هم اختلاف دارند، یکی با سربندهای «ای عزیز»: ای عزیز بدانکه يوم گویند هر جزوی از اجزای زمان را، بدانکه روح محمدی را که خليفة الله است عقل اول گویند، بدانکه لوح عبارت است از باطن روح، بدانکه موجودات را حروف اکوان گویند ...

آغاز: ثنای بلا حد و عد و ثنای بلا ضد و ند حضرت پادشاهی راست که کبریای مطلق اوست.

انجام: و عين اليقين بمکاشفه ملكوت صفات و حق اليقين بظهور ذات، و الله اعلم.

چاپ: نشریه فرهنگ ایران زمین، به کوشش ایرج افشار، شماره 17-16 ؛ 1348ش، 326-333

[نسخه های منزوی 1034؛ فهرستواره منزوی 83/7 (4 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9104/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد بن سید حسن کربلائی، تا: 888ق، جا: کشمیر، خانقاه امیریه؛ جلد: تیماج مشکی، 2گ (87پ -89ر) [ف: 23-250]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7041/3

ص: 60

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1006ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 4گ (56 -60ر)، 17 سطر (7× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 12×17 سم [ف: 16-436]

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 58/3

همان نسخه بالا [ نشریه: 4-445]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4868/24

آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام على سيدنا محمد و آله اجمعین بدان ... که وجود را من حيث هوهو یعنی مطلق؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مقوایی مشکی، 5ص ( 319-315 )، 17 سطر، اندازه: 14×25/5 سم [ف: 13-318]

اصطلاحات الصوفية / عرفان و تصوف / عربی

istilahat-us Sufiya

ترکه اصفهانی، علی بن محمد، -835؟ قمری

torke esfahānī, ‘alī ebn-e mohammad (- 1432)

به ترتیب حروف ابجد است نه ابتث.

آغاز: بسمله. باب الالف الالف اعلم لكل مرتبة من مراتب الوجود ازلا و ابدا فان لظهور

انجام: ضرورة أن نهاية الكمال لا يكون متعددا و صلی الله ... و سلم تسليما.

[الذريعة 570/9 و سبک شناسی 236/3 ]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10196/34

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا: 828-141ق؛ خط مؤلف و شرف الدين علی یزدی و دیگران در برخی صفحات مجموعه دیده می شود؛ تملک: محمد حسین حسینی در تبریز 1016ق با مهر مربع وی؛ مهر: «عبده على نوری 1196» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 5ص ( 188-184)، 23 سطر، اندازه: 15 × 23سم [ف: 32-240]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2930/8

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج سرخ مقوایی ضربی، درون تیماج سرخ، 18گ (124پ-141ر)، 19 سطر، اندازه: 12/5×21/5سم [ف: 3-142]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

کمال خوارزمی، حسین بن حسن، -839؟ قمری

kamāl xārazmī, hoseyn ebn-e hasan (- 1436)

شرحی کوتاه است بر اصطلاحات صوفيان. در آغاز نسخه حاضر با خط اصلی از حسین خوارزمی دانسته شده که بایستی همان كمال الدین حسین بن حسن خوارزمی ذهبی کبراوی باشد

که از عارفان و شاعران و صاحب چند اثر است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15078/10

آغاز: وقت، مراد از وقت حالی است که سالک در زمان حاضر بر آن حال باشد پس اگر در سرور باشد وقت او سرور است؛ انجام: و سر ألطف است از روح و روح اشرف از قلب و گویند صدور قبور اسرار است.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، 4گ (67-70)، 21 سطر، اندازه: 6× 13سم [ف: 38-200]

اصطلاحات صوفيان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

کاشغری، سعدالدين، - 862 قمری

kāšqarī, sa'd-od-dīn (- 1458)

رساله مختصری است در توضیح برخی از اصطلاحات عرفانی. کاشغری از مشاهیر مشایخ و علمای طریقت، پیر و مرشد جامی، از اکابر خلفای خواجه نظام الدین خاموش و از اعاظم سلسله نقشبندیه می باشد.

آغاز: ترا یک پند بس در هر دو عالم xxز جانت بر نیاید بی خدا دم

انجام: و زبانرا بر کام چسباند و بدل گوید کلمه طيبه لا اله الا الله، محمد رسول الله سه کرت یا زیاده همچنین زیاده می کند تا آن مقدار که می تواند

]ريحانة الأدب 27/3؛ فهرستواره منزوی 91/7]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11573/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ دارای سرلوح زیبای مذهب، مجدول؛ تملك: «عبدالله»؛ مهر: «عبده الراجی محمد علی» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، 2گ (41-42)، 15 سطر، اندازه: 7 × 12سم [ف: 29-275]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10231/8

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول زرین؛ مهر: کتابخانه باقر ترقی؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 21 سطر، اندازه: 13/5×24/5سم [ف: 32-267]

3. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 694/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، اص، اندازه: 13/5× 22/5سم [ف: 1-537]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

ص: 61

estelāhāt-e sūfīyān

داعی شیرازی، نظام الدین محمود، 810-870 قمری

dāʻī-ye šīrāzī, nezām-od-dīn mahmūd (1408-1466)

رساله ای است در اصطلاحات صوفیه دارای 12 «فصل»: 1. عشق گویند و وجود مطلق گویند؛ 2. اسماء دو قسم بود. اسماء الهی و اسماء کونی؛ 3. وجود؛ 4. باطن و قوه و غیب و امکان و خفا و کون و عدم؛ 5. تجلی؛ 6. وجود مطلق و ذات سازج و غیب هویت و حضرت لايقين و گنج مخفی را که هیچ اسم و رسم و حد نیست چون مقید به قید وحدت شود که گویند وحدت وجود یا وحدت دات؛ 7. شئون ذاتی مقتضيات ذات؛ 8 احکامی که به مقتضای اعیان علميه ثابته در اعيان خارجيه وجود عام ظاهر می شود؛ 9. ایشان چون در وجود مطلق سخن می گویند خود اسم و رسم نیست و چون در تجلیات وجود سخن می گویند نظر به مراتب می کنند .... 10. بباید دانست که آدمی که در این مرتبات از وجود یعنی ناقص و محتاج است اگر خواهد به آن مرتبه از وجود کامل و غیبت خود را نزدیک و آشنا گرداند .... 11. اقطاب و افراد و اوتاد و ابدال و نقباء و نجباء؛ 12. [رخ و زلف و ابرو و خط و خال و لعل و ...].

آغاز : سپاس بی قیاس احدی راست که وجود عالم و آدم از پرتو فيض اقدس مقدس بیاراست و درود نا معدود بر حضرت احمدی باد و بر آل و اصحاب و اتباع او الى يوم التناد و بعد این دوازده فصل است در بعضی از مصطلحات صوفيه موحده که از عابرات ایشان مفهوم گشته است

انجام: و نیز از اقوال صوفیه است که اذا انتهى السالك الى نهايه مراتبه انتفت هويته ... والى هذا اشار ... في هذا الرباعی: آنرا که فنا شیوه و فقر آیین است xx بیرون زسیاستگه کفر و دین است / رفت او زمیان همین خدا ماند خدا xx و الفقر اذا تم هو الله این است

[فهرستواره منزوی 85/7 از داعی شیرازی دانسته است و البته سرآغازی که آورده کمی با آن متفاوت است ولی فصول آن تقريبا منطبق است]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/33

آغاز: برابر؛ انجام: بزم مجلس درویشان صاحب معرفت است. این فصول آخر شد و عبارت آن مشوش و بی ترتیب واقع گشت زیرا که در مجلس بی هیچ نظر به کتابی این سخنان نوشته اند پس از قبیل تصنیف نشمرند و عفو فرمایند و الله المرشد و الهادی و السلام على من ابتع الهدی

خط: نسخ، كا: محمد هادی بن میرزا محمد قزوینی، تا: شعبان 1129ق؛ جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، با ترنج و سر ترنج، عطف قهوه ای بیاضی، درون قهوه ای، 5گ (57ر -61پ)، مختلف السطر (9× 20)، اندازه: 12× 24/5 سم [ف: 20-388]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1803/36

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس آمده ولی منزوی در فهرستواره از داعی شیرازی دانسته است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق؛ کاغذ: شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 12ص (376-388)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-314]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

؟ جامی، عبدالرحمن بن احمد، 817-898 قمری

jāmī, “abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1415-1493)

رساله مختصری است در بیان معانی اصطلاحات عرفانی. این رساله نام ندارد و نام را با توجه به مطالبش برایش نهادیم. این رساله به ابوسعید ابوالخیر و عبدالرحمن جامی نسبت داده شده است. در بسیار از فهارس ناشناس آمده است. از تفسیر بحر الحقائق که تفسیر عرفانی است مطلبی نقل کرده است. برای نمونه: «ترسا و روحانی آن را گویند که از صفات ذمیمه آماره تبدیل یافته باشد. ترسا بچه وارد غیبی را گویند که از عالم معنی در دل سالک فرود آید. مست و شیدا اهل جذبه و اهل شوق را گویند. خمار و باده فروش پیر و مرشد را گویند».

آغاز: بدانکه بتخانه و بتکده و خمخانه و شرابخانه باطن عارف کامل را گویند که در او از معارف و حقایق و شرق الهی بسیار باشد و ترسا مرد روحانی را گویند که از صفات

انجام: ساقی و مطرب و ترهیب کننده و فیض رساننده اهل معنی را گویند. و الله اعلم.

[نسخه های منزوی 1035/2 به احتمال از جامی دانسته؛ فهرستواره منزوی 82/7 از ابی سعید ابوالخیر دانسته و 83/7 از جامی دانسته]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4056/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 940ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن ضربی، 1گ (33ر -33پ)، 25 سطر، اندازه: 15 × 23 سم [ف: 7-174]

2. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 331/6

در فهرست با عنوان «شرح شطحیات» و ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 951-918ق؛ 1گ (108ر-108 پ) [ف: 3-56]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 98/6 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-28]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3457/109

آغاز: برابر

در فهرست با عنوان «شرح اصطلاحات عرفا» و بدون نام مؤلف؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 2ص (197-198) [ف: [1407-10

4. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 6553/10

ص: 62

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد آغاز نسخه و فهرست منزوی 1035 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1066ق؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ حنایی یک لا، 17 سطر، اندازه: 12×23/5 سم [ف: 3-143]

5. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1005/4

آغاز: برابر؛ انجام: فاما علما گفته اند که عبودیت حق به طوع و رغبت کمال بلوغ است که «اعبد ربك حتى يأتيك اليقين» و مشاهده قدرت و عظمت و حکمت حضرت سبوحیه قدس سره بلوغ کمال است

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ از موقوفات حاج محمد رمضانی؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج وسر ترنج، 4گ، 17 سطر، اندازه: 16 × 23/5 سم [ف: 1-164]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4779/11

آغاز و انجام: برابر

در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن تریاکی سیر، 1گ (36پ)، 21-25 سطر، اندازه: 19/5 × 29/6سم [ف: 8-85]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

طبسی، درویش محمد بن علی شاه، ق9 قمری

tabasī, darvīš mohammad ebn-e ‘alī šāh (- 15c)

گزارش اصطلاحات صوفيان است، به نثر و نظم با دیباچه ای کوتاه در 11 بیت، در قالب مثنوی. در آن آمده است: اصطلاحاتی» است مر ابدال را xx که نباشد زان خبر اقوال را. نخستین عناوین: عشق، محبت، محبوب، باز، خرابات، بت، زنار، ترسا ... برای نشانی: «« ترسا» تجلی جمال و ملاحظه و اطلاع بر حقایق و دقایق باشد: ز ترسایی غرض تجرید دیدم xx خلاص ار ربقه تقلید دیدم / جناب قدس وحدت در جایی ست xx که سیمرغ بقا را آشیان است / هم از الله در پیش تو جانی است xx که از قدوس، اندر وی نشانی ست».

آغاز: حمد له. صلات. خوش بگو ای یار بسم الله بگو xx هر چه جوئی ز بسم الله بجوی ... عشق العشق افراط المحبة و الهيمان افراط العشق

[فهرستواره منزوی 85/7]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 277/6

آغاز: برابر؛ انجام: تا محصول آن (خانقاه) بر فقرا و مساکین و ابناء السبيل صرف می نماید، که ممر خراسان و عراق است ... این فقیر فرموده ایشان به تقدیم رسانید. و در روز استفتاح شهر رجب (839) بر سر آب طبس گیلکی مصلای شاه رقبه بنا شد که حد شرقی آن منتهی می شود به خانقاه مذکور ... و حد غریبه، مزار متبرک سلاله الائمه که معروف است به بم على ... و حد جنوبی به راه گورستان ... کتاب اصطلاحات به اتمام رسید، که عن علی بن حسین عن ابيه ... بخشش اهل دل آمد رهبرم - حاش الله، من نه مرد شاعرم

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 5 رجب 839ق؛ نسخه آقای دکتر مهدوی بیانی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی نو، 66ص (273-338)، 18 سطر (11 × 19)، اندازه:17 × 25سم [سنا: في: 1- 134]

تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 22/5 -عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-26]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2017/7 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-642]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

طوسی، فضل الله بن علاء الدين، -914 قمری

tūsī, fazl-ol-lāh ebn-e ‘alā’-od-dīn (- 1509)

همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 4647/19

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: وزيري [رشت و همدان: ف: 1516]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

فانی شیرازی دهدار، محمد بن محمود، 947-1016 قمری

fānī šīrāzī dehdār, mohammad ebn-e mahmūd (1541 -1608)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2986/7 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای شیخ آقا بزرگ تهرانی؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالعلی بن علی نقی رنینی سعداباد سفلایی خمسه ای خوئی زنجانی نجفی، تا: با تاریخ 1365ق، 3گ (38پ۔ 41پ)، قطع: ربعی [فیلمها- ف: 1-751]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

رساله مختصری است در معنی اصطلاح لغات رخ و زلف در نظر اهل عرفان به انشائی ادیبانه و عارفانه که ظاهراً منسوب به

ص: 63

ملامحسن فيض است. شاید گرفته شده از «مشواق» او باشد که در دفاع از صوفيان نگاشته و در آن واژه های متداوله میان آنان را نیز گزارش کرده است.

آغاز: بسمله. افادات مولانا محمد محسن فيض. الحمدلله الذي من اول الدنيا الى فنائها ... اما بعد هر یک از الفاظ متداوله اهل معرفت را که بمنزله اصول است نسبت بدیگرها بیان کنیم ... رخ عبارتست از تجلی جمال الهي بصفت لطف مانند لطیف و رؤف و تواب و محیی و هادی و وهاب و زلف عبارتست از تجلی جلال الهي بصفت قهر مانند مانع و قابض و ممیت و قهار و ذل و ضارجه رخسار و زلف بتان ماه پیکر را بحسب جامعیت نشاء انسانی از این دو صفت متقابل بهره و نصیبی دادند

انجام: ترسائی عبارتست از تجرید و تفرید و خلاصی از ربقه تقلید و ترک قیود و رسوم و عوایق و رفض عادات و نوامیس و علایق چه این صفت بر حضرت عیسی علی نبینا و عليه السلام و امت او که ترسا عبارتست از ایشان غالب بوده و ترسا بچه مرشد کاملی است که نسبت کامله او در ولادت معنوی بكاملی دیگر که متصف بصفت ترسائی و تجرد و انقطاع بوده باشد میرسد و آن کامل را باز بكامل دیگر تا سلسله منتهی شود بحضرت رسالت صلی الله عليه و آله و سلم، بنده در گاه چنگیز.

[فهرستواره منزوی 87/7 با عنوان «اصطلاحات صوفیان»]

تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 910

آغاز و انجام: برابر در فهرست با عنوان «افادات» آمده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ این رساله تاریخ کتابت ندارد ولی به نظر می رسد که در عهد ناصر الدین شاه قاجار توسط یکی از شاهزادگان چنگیز نام برشته تحریر در آمده است، تاریخ به عرض رسیدن این رساله در سال های 1282 و 1322 هجری قمری بوده، مجدول؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی صورتی نقطه نشان، جلد: تیماج یک لا لاکی رنگ، 14ص، 14 قطع: وزیری، اندازه: 16/5×27/5سم [ف: 7-47]

اصطلاحات صوفيان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

زرگر اصفهانی، نجیب الدین رضا، ق 11 قمری

zargar-e esfahānī, najīb-od-dīn rezā (- 17c)

[فهرستواره منزوی 85/7]

شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 56/3

از شیخ نجیب الدین رضا مؤلف کلمات تامات و سبع مثانی؛ بی کا، بی تا [نشریه: 5-219]

اصطلاحات صوفيان / فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

علائی، علی بن شعبان، ق 11 قمری

alā’1, alī ebn-e ša‘bān (- 17c)

از همان علائی رومی از العزيز تا غرب عالم اجساد و بدن ملکی

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1666/21

از همان علائی رومی از العزيز تا غرب عالم اجساد و بدن ملکی؛ خط: نستعلیق، كا: على بن شعبان رومی علائی، تا: 1000ق، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 9گ (262ر -271ر)، اندازه: 12 × 13سم [ف: 5-325]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

صوفی بخاری، محمد صابر بن محمد يعقوب، ق13 قمری

sūfī boxārī, mohammad sāber ebn-e mohammad yaqub (- 19c)

مختصری است در اصطلاحات صوفيان.

[فهرست کتابخانه گنج بخش منزوی 1020/3 ؛ فهرست مشترک 1271/3]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2215/4

آغاز: در بیان اصطلاحات صوفیه که هر کلمه را معنی گفته اند: میکده باطن عارفان را گویند، میخانه پیر کامل را گویند نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش - پاکستان 379؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1262ق؛ مجدول، با سرلوح رنگین؛ 2 ص ( 156-154 ) [عکسی: ف: 6-272]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / عربی

estelāhāt-e sūfīye

نوری، علی بن جمشید، 1246 قمری

nūrī, ‘alī ebn-e jamšīd (-1831)

رساله ای است در اصطلاحاتی که اهل عرفان به کار می برند. در ابتدا دو «مقدمه» درباره وجود ... و سپس اصطلاحات را معنی می کند. کلمه «شيخ جانا» را در متن زیاد به کار برده است.

آغاز: نسبحك يا مبدع النفوس و العقول و مخترع الاركان و الاصول

انجام: الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله.

1. مشهد، شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1463

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف به استناد نسخه ملک ش 4008/2 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 7 محرم 1249ق؛ جلد: تیماج زرد، 42گ، 13 سطر، اندازه: 9 × 14/5 سم (مؤید: 3-376)

ص: 64

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4008/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1272ق؛ با دیباچه محمد بن محمد حسین بن خدا رحم نهاوندی که مدت شانزده سال شاگرد ملا علی نوری و با محمد زمان نقیب در اویش همشاگرد بوده و این رساله را مؤلف برای او تألیف کرده در 1248؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن زرد سیر، اندازه: 12/2× 20/1سم [ف: 7-143]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

قادری، محمد عثمان بن محمد، ق13 قمری

qāderī, mohammad 'osmān ebn-e mohammad (- 19c)

تاریخ تأليف: 1242ق

رساله مفصلی است در شرح و توضیح اصطلاحات صوفيه. مؤلف این اصطلاحات را از کتاب «کشف اللغه و الاصطلاحات» عبدالرحیم احمد سور، گزین نموده و به ترتیب حروف تهجی تنظیم کرده است. محمد گیسودراز در ماده تاریخ آن چنین گفته: «واقف اصطلاح ذات و صفات xx مولوی عثمان جمع کرد نکات / سال تأليف او خرد گفته xx اعلا مفتاح المصطلحات»

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2802/2 -15/42

آغاز: يسبح لله ما في السموات وما في الأرض وهو العزيز الحكيم هو الاول و ... علیم الحمد لله الحمد لله الذي هو الواحد الأحد ليس كمثله شئ وهو السميع البصير ... وعلى آله وأصحابه الذين هم خلاصة المسلمين؛ انجام: چنانچه عالم زمان وعارف دوران محمد گیسو دراز چنین تاریخ فرموده: رباعی واقف اصطلاح ... اعلا مفتاح المصطلحات وصلى الله على خير خلقه محمد و آله وصحبه اجمعين برحمتک یا ...

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب 103گ، 15 سطر، اندازه: 16 × 23 سم [ف: 1- 382]

اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye

رضوی، محمد شاه

razavī, mohammad šāh

در یک «مقدمه» و هشت فصل» و یک «خاتمه» برای امیر سید محمود.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9743/1

آغاز: بعد از سپاس بی قیاس پروردگار و ستایش رسول مختار؛ انجام: خورشید در آن هم به همان رنگ.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، وزیری، 5گ (1ر-5ر)، 19 سطر (13×24)، اندازه: 20×30سم [ف: 17- 471]

اصطلاحات صوفيان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

عثمانی، مصطفی میر حسین

osmānī, mostafā mīr hoseyn

رساله کوتاهی است در بیان اصطلاحات صوفيان که به دستور ملا عبدالله شیروانی نگاشته شامل مقدمه در بیان مراتب سته.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6288/7 - 31/168

آغاز: بسمله الحمد لله رب العالمين ... اما بعد اگر چه این فقیر بی سرمایه مصطفی میر حسین الدرنه العثمانی از همه علوم رسمی حظى وافر و بهره تمام نداشت سیما در علوم احوال مطلقا بی نصیب؛ انجام: چنانکه خدای تعالی می فرماید: كل من عليها فان و يبقى وجه ربک ... وصلى الله على محمد و آله خير الأنام و مصباح الظلام ما دامت الشهور و الايام.

گویا نسخه حاضر تنها همین مقدمه را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ پس از رساله اشعاری در تعریف زلف از عنصری؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج با سر، 2 گ، 21 سطر، اندازه: 15 × 20سم [ف: 1-381]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

مفتی خالدی، محمد بن حسین

moftī xaledī, mohammad ebn-e hoseyn

اصطلاحات صوفيان را با اختصار و بدون ترتیب مخصوص گرد آورده است.

آغاز: بسمله ... باید دانست که عالم معنی را ادراک نتوان کرد مگر در لباس صورت زیرا معانی از آن روی که معانی اند مادام که از کسوت (در نسخه: کثریت) صورت مجرد باشند ادراک بشری بدان راه نتواند برد زیرا که تأليف ادراک بشری دو است عقلی و حسی ما بناء على هذه المقدمات کلمه ای چند در اصطلاحات و قواعد و آنچه متعلق به اوست مرقوم میگردد ... قصد رجوع را گویند به اصل خود با شعور و آگاهی

انجام: شطح و طامات عبارت از سخن چندی است که شنیدن آن بر ارباب ظاهر موجب طعن میگردد و مقصود بالذات نیست امید که طالبان ... از مطالعه این رساله مستفید ... و به مقصود برسند.

1. مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 9/5

آغاز: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: ملا حسین لاهیجی، بی تا، 9گ (149ر -

ص: 65

158ر)، اندازه: 15/5 × 24/5سم [ف: 11]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2445/4

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-60]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1224/3 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ بی کا، بی تا، در ذیل این رساله (ص 76) یادداشتی است درباره شطح و طامات به فارسی و یادداشتی دیگر درباره حجب تعینات به عربی با همان خط نسخه؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 6گ (33ر -38ب)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5 × 16 سم [ف: 23-786]

اصطلاحات الصوفية / عرفان و تصوف / عربی

iştilāḥāt-us şūfīya

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10983/2

کا: محمد بن حصار بکری، تا: 855ق؛ نفیس و کهن؛ قطع: جانمازی [میراث شهاب: س 9ش 2-37]

اصطلاحات الصوفية / عرفان و تصوف /عربی

istilāḥāt-uş şūfīya

در اصطلاحات خاص صوفيان است و بر خلاف روش کتب آنها، که غالبا در کتب معروف صوفيان ابتداء «حال» و «مقام» تعریف می شود و سپس در ذیل «حال» و «مقام» حالات و مقامات می آید، در اینجا بدون توجه به این تقسیم اولی اصطلاحات در زیر هم شرح داده شده اند و ضمنا در این شرح دادن رعایت ترتیب حروف تھیجی ابتدا و یا انتهای آنها نیز نشده است.

آغاز: في اصلاح الصوفيه. منها الوقت يريدون بالوقت ما هم عينه من الحال في الزمان الحاضر

انجام: کمن بقى شجرة الانسانية ليس بخارج منها لا بزمرة. ... الولایه و النبوة تفهم انشاء الله تعالی و صلی الله على محمد و اله

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2697/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: قربانعلی نیشابوری، تا: 1230ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 12ص (128-140)، 19 سطر (7 × 12)، اندازه: 11 × 17 سم [ف: 6- 276]

اصطلاحات صوفیه = مسائل التصوف / عرفان و تصوف / عربی

estelāhāt-e sūfīye = masā'il-ut-tașawwuf

رساله مختصری است به صورت سؤال و جواب در اسرار عرفان و حکمت و تفسير اصطلاحات صوفيه.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12006/6

آغاز: سؤال ما معنى الوقت قبل الوقت عندهم ما كان الغالب و قیل الوقت ما افتت به؛ انجام: ما معنى التوفيق قيل التوفيق حسن عناية الحق الى العبد ليس له سبب و لا منه و لا طلب قبل الاعمال بالتوفيق من الله تعالی و مفتاحها الدعاء والتضرع

خط: نسخ، بی کا، بی تا، مجدول مذهب؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با سر، 8ص (75-82)، 19 سطر، اندازه: 16 × 28/5 6سم [ف: 35-20]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

اصطلاحات اهل تحقیق.

آغاز: بر طالبان حقایق نهفته نماند که سرخپوشان و پیمانه کشان انوار لم یزلی بر مقتضای و يضرب الله الامثال ... هر حقیقتی را به دقیقه مناسبتی که با یکی از محسوسات دارد. پس متفطن صاحب ذوق را معلوم شود که بیان مناسبات میانه سایر متداولات به اطناب می انجامد ولی باشد که در اختصار کوشند ... این طایفه «می» گویند و غلبات عشق می خواهند ... شراب خام گویندو عشق مجروح خواهند.

انجام: در پایان رساله یک مثنویست که با این بیت پایان می یابد: نشانی داده اند اهل خرابات xx که التوحيد اسقاط الاضافات

همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 329/7 - فيروز

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا پسر علی جان طرشتی، تا: 1089ق؛ کاغذ کاهی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش مشمع سبز عطف و گوشه میشن سیاه، 3ص (66-69)، 21 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 15/5 × 25 سم [ف: 21-299]

2. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 22 مجموعه بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-152]

اصطلاحات صوفيان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

رساله کوتاهی است بدون ابواب و فصول، در بیان معانی الفاظ اهل صوفيه. هر لفظی را بسیار کوتاه به عبارت دیگر گزارش کرده است: «سر» گویند و هستی خواهند، «ستار» گویند و تكسير خواهند، «دست» گویند و قدرت خواهند، «در» گویند و توبه خواهند، «خانه» گویند و دل خواهند.

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله أجمعين الطيبين الطاهرين. أما بعد بدان یا ولی الله أيد الله بروح القدس که هر لفظی که بلسان اهل صوفيه جاری گشته ...

ص: 66

سر گویند و هستی خواهند

انجام: نبوت گویند و ظاهر خواهند، ولایت گویند و باطن خواهند، تمت الرسالة

]فهرستواره منزوی 91/7 -92]

همانند:

1. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 20/1

آغاز و انجام: برابر

كا: محمد قاسم بن تاج الدین محمود حسینی، تا: شنبه 9 ربیع الثانی 1040ق؛ 4گ (1پ -4ر)، اندازه: 11/5× 18سم [ف: 38]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1202/1

آغاز: برابر؛ انجام: و خفای آن فوت فمنه بدأ و اليه يعود تمت.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1099ق، کاغذ: فرنگی و اصفهانی، جلد: مقوایی، رویه کاغذ قرمز، عطف تیماج سیاه، 12 سطر(14× 7)، اندازه: 14 × 21سم [ف: 3-233]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 73/1 – عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: مظاهر حق گویند ولایت خواهند. و باطن حق گویند. تمت.

نسخه اصل: همان نسخه بالا؛ 49گ (2ر - 50پ) [عکسی: 2-27]

3. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 516/2

آغاز: حمدله. اما بعد بدان که ... سر گویند و هستی خواهند. دستار گویند تكبر خواهند

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [ف: 112]

4. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 3/ 830

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مراد طباطبائی بروجردی، تا: 3 جمادی الثانی 1241ق، جا: تبریز، بیت میرزا محمد التقریشی؛ جلد: چرم زرد، 5گ (45پ-49ر)، اندازه: 10 × 14 سم [مؤید: 2-273]

اصطلاحات صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān

چند رساله با این نام و غیر همانند:

1. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 4216/14

آغاز: بسمله تيمنا بذكره الحمد لله حمد الشاکرین و الصلاة و السلم على سيدنا محمد و آله الطاهرین. اما بعد این کلمه چندیست مختصر در بیان اصطلاحات قوم در قلم آمده منتخب از کتبی که در تصوف نوشته شده از مختصرات و مطولات، چون قوت القلوب و احياء علوم دین و میزان العمل و میزان العلم غزالی و معارضة التعاليمية و الرد على الاباحية و معيار العلوم و اخلاق هم از امام و بحر الحقایق و مرصاد العباد و منارات شیخ نجم الدين رازی و فصوص و کتاب انشاء الدوائر و فتوحات و اصطلاحات و کتاب النفحات و رسالة الأنوار و شرح النصائح اليوفية و كتاب السؤال عن الاسم الاعظم و کتاب الالماع و التدبيرات الهية و معارج و کتاب عنقای مغرب شیخ محيي الدين ... (پس از 86 سطر که کتابها و نگارندگان را نام برده و غیر از اول بیان اقتدا باین جماعت؛ دوم ذکر فهرستی که اگر کسی را شوق آن آید تتبع این كتب کند و در تحصیل آن کوشد؛ سیم آنک بداند این مختصر منتخب از کدام است؛ چهارم آنکه اگر نسخه ای از آن پیدا گردد مؤلف آن معلوم شود؛ پنجم آنک اهتمام این فقیر بنسبت بجمع این رساله ظاهر گردد

تنها دیباجه را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9[ف: 7-281]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 441/8 -ف

نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش 1819؛ بی کا، تا: قرن 9؛ 1ص (49) [فیلمها- ف: 1-474]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4044/9

آغاز: بدانکه از اصطلاحات علم طریقت توبه است و التوبة اصل كل مقال؛ انجام: و نیاز تمام کردن خط: نستعلیق، کا: نظام الدين بن يحيی مازندرانی، تا: قرن 10 [ف: 164-7]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29759

آغاز: بسمله، بدانکه این رساله ایست مشتمل بربیان اسامی معشوق و آنچه بدان متعلق است رجوع گویند؛ انجام: وفي ذلك فلينا المتنسا فسون و صلی الله على خير خلقه محمد و آله اجمعين الطيبن الطاهرين

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 989ق؛ ضميمه نسخه ش 17181 [رایانه]

5. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 59/5

آغاز: در دانستن الفاظ اشعار، بدانکه این رساله ایست در بیان کلماتی چند که عارفان وضع کرده اند در باب علم اسرار اشعار و ضماير الفاظ موحدان و محققان غیر مجاز؛ انجام: و از شر شیطان و صحبت بعضی صوفیان زندیق صفت پناه بحق تعالی برید و التوفيق من الله و صلى الله ... الطاهرين

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوا؛ قطع: ربعی [نشریه: 3-37]

6. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 59/9

آغاز: بسمله، این رساله ایست در بیان بعضی الفاظ اشعار که میان اهل تصوف و توحيد متداول است. باده گویند و عشق خواهند؛ انجام: محبوب سخن گویند و نویسنده هیهات قوله تعالی و لوان ما في الأرض ... الطاهرین. بتاریخ 29 رجب المرجب جنه 178 (1078) قوی ئیل کمترین ... محمد بن مسعود امین ... مرقوم نمود.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوا، ربعی [نشریه: 3-38]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 87/2

سرود از مقدمه دوان فيض؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13 ]نشریه: 430-13]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1045/20 -طباطبائی

گفتاری است کوتاه در این باب؛ كا: سید محمد بن صادق طباطبائی (سنگلجی)، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج

ص: 67

قرمز، 2ص (48-47)، قطع: رقعی، اندازه: 17811سم [ف: 23 - 347]

9. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 196/2

آغاز: کتاب لغات و اصطلاحات عرفا که عزیز نسفی جهت طالبان علم و معرفت بیان کرده است

رساله ای است در معنای واژه هایی که صوفیان به کار می برند، در سه «مطلب» بدین عناوین: 1. اسامی معشوق و آنچه متعلق به اوست، 2. اسامی که میان عاشق و معشوق مشترکست، 3. کلمات چندی که مخصوص به عاشق و احوال اوست. این رساله در آغاز به عزیز نسفی نسبت داده شده است و در دیباچه از عطار و ملای روم و شیخ احمد جامی و فخرالدین عراقی نام برده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، 12گ (39ر -50ر)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 1-144]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13338/4

آغاز: بدان اسعد الله في الدارین که این رساله ای است در اصطلاح صوفيه هر که را بدانستن این فن باشد رجوع به این رساله نماید؛ انجام: صفت ربوبیت را گویند، میان مانعی را گویند در میان طالب مطلوب باشد.

در بیان اصطلاحات رایج بین صوفیه، مؤلف کلمات مصطلح در بين صوفیان را از «محبوب» آغاز نموده و به «بر» خاتمه داده است؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی،2گ (59 -60پ)، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 33-581]

11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6467/4

آغاز: اذا جاء نصر الله الى المدد الملکوتی؛ انجام: و رند حقیقی اعراض کند از ما سوى الله. تمت رسالة الاصطلاحات المتداولة اللصوفية.

كا: علی اصغر، تا: 9 رجب 1233ق، کاغذ: فرنگی سفید و قرمز، جلد: ختایی تیماج مقوایی ضربی، کگی (35-36پ)، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×15 سم [ف: 3-143]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 631/9

آغاز: سپاس بیقیاس خداوند راست

رساله اصطلاحات در مصطلحات صوفيه موحده که از عبارات ایشان مفهوم گشته است. در آخر رساله چنین ملاحظه می شود: «در سنه اربع و اربعین نوشته بودم در قلهات که به حج می رفتم و این سال سنة ثمان و ستین و ثمان و مائه است که تصحیح یافت حررها الفقير معلق هذه الكلمات محمود بن حسن الحسنی (؟)» خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: الوان، 15 قطع: وزیری، اندازه: 12×5/ 20سم [ف: 2-392]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 89/2

سرود خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1299ق، جا: مامونه خوی [نشریه:13 - 431]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5077

آغاز: بدان اسعد الله تعالى في الدارین که این رساله ایست ... محبوب حق تعالی را گویند؛ انجام: و منافات عاشق و معشوق را نیز گویند حجاب سر و دل را نیز گویند. و سلام على خير خلقه محمد و آله

گزارش کوتاهی است از اصطلاحات ضروری که صوفیان در شعر و نثر خود به کار برند، بدون ترتیب و تنظیم مخصوص؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: آقا بالاک نقاشباشی، تا: شوال 1306ق؛ پس از رساله اصطلاحات صوفیان شرح ابیاتی است متفرقه گویا از حافظ شیرازی که کاتب آنها را جمع کرده؛ جلد: تیماج قرمز، 27گ، 20 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 13-267]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10212/8

آغاز: نحمد اللهم يا من قلع سرادقات الحجاب عن عين العاشقين ... و بعد بر اصحاب دانش و مقيمان راه بینش؛ انجام: قلب مراد از آن دل است که نفس ناطقه انسانی باشد، قال الله تعالى لمن كان له قلب یعنی عقل

اصطلاحات چندی است که گزارش شده است بدون آوردن شواهد برای آنها؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 2گ (132ر-133ر)، اندازه: 15/5 ×21سم [ف: 26-179]

16. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3431/11

آغاز: راهی است راه عشق که هیچش

کناره نیست xx آنجا جز آنکه جان بسپارند چاره نیست؛ انجام: که مقید به هیچ قیدی، و محبوس به هیچ مرتبه ای از مراتب تعینات

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی آبی و سفید، جلد: رویه کاغذ روی آن ربع کریمی، 20 سطر، اندازه: 13 × 21سم [ف: 6-413]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5685/4

آغاز: رساله ای در مصطلاحات اهل تصوف: بسمله. قال الله تعالی فبشر عبادي الذين يستمعون القول فيتبعون أحسنه، الى قوله اولو الألباب، و معنی احسنه ای اهداه وارشده، پیغمبر چون این آیه بشیند؛ انجام: به پسر خود نامه نوشت و گفت: یا بنی ستر الله علیک ظاهر الشريعة و كشف عليک حقيقة الكفر فان الظاهر الشريعة كفر خفی و حقيقة الكفر معرفة جليه، و الله اعلم. تتمة الرسالة

گزارش اصطلاحات است بدون ترتیب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ کاغذ: متن ترمه زرد، حاشیه ترمه سفید، 5گ (9ر -14ر)، 41 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 9/8 × 22سم [ف: 8-458]

18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 890/8

آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله رب العالمين ... اما بعد بدانکه ... امام جعفر ... در بیان این حدیث که خلق الله آدم على صورته کشف استار فرموده؛ انجام: علف شهوات انسانیت را گویند ... بخاطر رسند محفوظ کردند یا کریم بالحق و بالحق علمنا ...... و ارنا حقائق الاشياء كما هي. و السلام.

این رساله در سه فصل باید باشد: لفظ های مخصوص به معشوق، لفظ های متداول میان عاشق و معشوق، لفظ های خاص به عاشق.

ص: 68

مگر این که همه اینها را آمیخته با یکدیگر گزارش نمود؛ خط: تعليق، بی کا، بی تا؛ 7گ (35ب -41ر) [ف: 3-410]

19. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 694/16

آغاز: بسمله محرر این رساله احسن الله عاقبته ... گوید که این کلمه چند است مشتمل بر اصطلاحات اهل تصوف منحصر در سه مطلب ... میل رجوع را؛ انجام: پیر مغان و پیر خرابات نیر مرشد و مربی را گویند، تمت در سه مطلب است: 1. اسامی معشوق و آنچه تعلق به او دارد، 2. اسامی که در میان عاشق و معشوق مشتر کند، 3. کلمات چند که مخصوص به عاشق و احوال اوست؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، 5گ، اندازه: 13/5 × 22/5 سم [ف: 1-537]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2145/4

در سه فصل درست مانند ف 410؛ بی کا، بی تاب کاغذ: سپاهانی زرد، جلد: پارچه زری روزگار صفویان با پیکره های پرندگان و اژدها و گل و بوته در زمینه آبی با رنگ های دیگر درون با پیکره های جانوران مانند آهو و پلنگ با گل و بوته آراسته به زر در روی میشن سرخ، 7ص (72-78)، اندازه: 12 × 24سم [ف: 9 - 838]

21. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2830/15

خط: نستعلیق، کا: عبد الصمد بن حسین بن محمد شوشتری، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 1،220 [ف: 10- 1669]

22. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1142/23 -ف

نسخه اصل: بادلیان اکسفورد ش 94 والكر walkar (ش 1298)؛ بی کا، بی تا [فیلمها- ف: 1-568]

23. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7982/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوای پارچه، 1گ (22ر و پ)، 17 سطر (7/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 13/5×21/5سم [ف: 16-756]

24. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 59/5

بی کا، بی تا [نشریه: 3-5]

25. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 59/6

بی کا، بی تا [نشریه: 3-5]

26. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 38/3

اصطلاحات صوفيان و مشایخ از عطار و مولوی و احمد جامی و عراقی؛ بی کا، بی تا [نشریه: 5-377]

27. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 484/4

آغاز: در بعضی از اصطلاحات صوفيه آمده است که میخانه و میکده به نقل از کتاب خواجه محمد پارسا (پایان نسخه)؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 3گ، قطع: خشتی [ف: 110]

اصطلاحات صوفیان - طوارق = عشق و محبت = طارقات / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān = tavāreq = ‘ešq v-a mohabbat = tāreqāt

در 17 «طارقه» بدون شماره: 1. خرابات و مصطبه؛ 2. زنار و ناقوس؛ 3. نام و ناموس؛ 4. ورد و طامات و عبادات؛ 5. قلندری؛ 6. زنار و ترسا بچه؛ 7. بت و بتخانه؛ 8 زلف و خال؛ 9. عارض و جمال و روی و خط؛ 10. نماز و روزه؛ 11. محراب؛ 12. مدرسه و خانقاه و خرابات؛ 13. کعبه و کنشت؛ 14. کفر و اسلام؛ 15. ذوق و شوق؛ 16. رود و سرود؟ 17. جام و باده.

آغاز: بسمله. بدانکه این رساله ای است در بیان عشق و محبت و اصطلاحات عشاق که مراد از هر یک چه چیز است، مشتمل بر چند طارقه ... خرابات و مصطبه عبارت از خراباتی اوصاف نفسانی و عادات حیوانی و تخریب قوه غضبي و شهوانی و تغییر عادات و رسوم و تبدیل اخلاق مذمومه

انجام: بسوی مستان نبری. و گفته اند آنچه ذکر پیاله و جام و مدام به صفا و مستی و جوش و خروش تعلق دارد.

[نسخه های منزوی 1040/2 ؛ مشترک 1276/3 در 19 «طارق» بسیار نزدیک به رساله در دست، جز آنکه این دو یکی نیستند؛ فهرستواره منزوی 91/7]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2871/2

آغاز و انجام: برابر در فهرست آمده است که در 16 طارقه است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد محسن بن آقا میرزا محمد حسین پسر میراز عبدالغني طبيب کرمانی، تا: 26 ذیقعده 1245ق؛ کاغذ: فرنگی کبود و سفید

فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 14گ (25پ - 39ر) [ف: 10-1716]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 31- عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-29]

اصطلاحات صوفيان = اطوار /عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīyān = atvār

در یک «مقدمه» و دو «مطلب»: مقدمه در توجیه اصطلاحات مسائل عرفانی نظری: مطلب یکم در بیان عوالم خمس و مراتب است و اطوار سبع: 1. طور قالبی، 2. طور نفسی، 3. طور قلبی، 4. طور سری، 5. طور روحی، 6. طور خفی، 7. طور غیب الغيوب؛ مطلب دوم لفظ های عرفانی فارسی و عربی به ترتیب الفبایی. بسیار روان و شیوا نگاشته شده و واژه های پارسی آن خیلی لطيف تفسیر گردیده است. کلمه ها به ترتیب حرف های تهجی ابجدی فراهم آمده ولی نه متداول آن. نمونه ای از این رساله: «بنفشه، نکته را گویند که ادراک بشری بآن را نبرد و عقده آن بنظر و فکر انحلال نپذیرد. بیداری، عالم صحو را گویند جهت تكمل نواقص. لمؤلفه: ز حد شد ناله شبها و بیداری خوش آن روزی xx که در کویت کنم خواب اجل در پای دیواری. بوستان، مقام دل گشادگی عارف را گویند اعم از آنکه بمرتبه و

ص: 69

مقامی مخصوص باشد. بیت: دوستان در بوستان چون عزم می خوردن کنید xx اول از یاران دور افتاده یاد من کنید. ترسائی، تجرد و تفرید باطن را گویند در حالت توجه بحق، از صور کاینات و نسب و اضافات. شعر: ز ترسائی غر تجرید دیدم xx خلاص از رقه تقلید دیدم. ترانه، آئین و راه محبت را گویند بر وجهی که موجب اشعار بغیر خود بود. بیت: مطرب بساز عود که کس بی اجل نمرد xx و انکس نه این ترانه سراید خطا کند».

[نسخه های منزوی 2/ 1039؛ فهرستواره منزوی 91/7]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 326

آغاز: در بیان الفاظ مفرده معتبره و بسایط کلمات متداوله معتوره

که میان این طایفه از آن مقوله كلمه و کلام را بلسان عربی و فارسی در سلکی نظم و نثر آورده اند ... اما مقدمه، ائمه علم توحید و عارفان مراتب اطلاق و تقیید؛ انجام: در مقصد اقصای دل و جان قدسى التقا تواند شد لمؤلفه: ای دیده چو عزم کوی دلدار کنی xx از اشک، تو غسل نقش اغیار کنی / آلوده بطوف کعبه، ای دیده مروxx پاکیزه ز اشک، عزم دیدار کنی

این نسخه یک برگ از دیباچه را ندارد؛ خط: نسخ تعلیق، کا: محمد حسن بن ابوالملوک بن خاقان، تا: جمعه 27 ذیقعده 1274ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 106گ، 10 سطر (6/5 × 13)، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 3-410]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 32- عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی: 2-28]

- به اصطلاحات صوفیه > آداب صوفيه

- اصطلاحات صوفيه > اصطلاحات صوفيان

- اصطلاحات صوفيه > اصطلاحات عرفا

- اصطلاحات صوفیه > کشف المحجوب و رشف المطلوب

- اصطلاحات صوفيه > رشف الالحاظ في كشف الالفاظ منتخب)

- اصطلاحات الصوفية > عيون الحقائق في رموز المعانی و كنوز الرقائق و الدقایق

- اصطلاحات الصوفيه > اصطلاحات صوفيان

اصطلاحات صوفیه (منتخب) / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e sūfīye (mn.)

وابسته به: اصطلاحات صوفيان = اصطلاحات صوفيه؛ عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد (-736)

همانندی نامعلوم 1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/241

اصل کتاب از عبدالرزاق کاشانی؛ خط: نستعلیق، کا: نظام الدین احمد غفاری مازندرانی، تا: ربيع الثانی 1048ق، ص (502-504)

[مختصر ف: 808]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8883/3

اصل کتاب از عبدالرزاق کاشی؛ خط: نستعلیق، کا: محمد باقر خاکسار، تا: 4 شوال 1308 ق، به جهت سر رشته دار سلسله ذهبيه؛ 5ص (178-183) [مختصر ف: 808]

اصطلاحات صوفیه منظوم / عرفان و تصوف، شعر / فارسی

estelāhāt-e sūfīye-ye manzūm

رساله منظوم کوتاهی در یکصد و یک بیت که در بیان و توضیح اصطلاحات صوفيان پرداخته است.

کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 77/8

آغاز: عشق چیست از قطره دریا ساختن xx عقل نعل کفش سودا ساختن / فکر چیست اسرار کلی حل شدن به کوه کندن در دل و خسرو شدن؛ انجام: هر دلی را کین قدر معلوم شد xx آن دگرها نرم تر از موم شد / چون صفات راه را پایان نبود xx پیش از این گفتن مرا امکان نبود

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4 گ، 22 سطر، اندازه: 16× 21سم [فهرست جعفری: -]

- اصطلاحات صوفیه نقشبندیه > فقرات

- اصطلاحات طبی > مصطلحات الطب

اصطلاحات الطبية / لغت عربی و ترکی

iştilāḥāt-uț țibbīya

فرهنگ پزشکی عربی به ترکی به ترتیب حروف تهجی. ترجمه واژه ها در زیر سطور به چلیپا نوشته شده، به ترتیب تهجی به عربی با ترجمه ترکی.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4559/4

آغاز: بسمله. باب الالف: آثار السود، استرخاء، آكله.؛ انجام: .. باب الياء: یرقان، یافوح الصبي الازرق.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 5گ (185-189ر)، 28 سطر، اندازه: 23 - 33سم [ف: - 421-7]

اصطلاحات الطبية / طب /عربی

iştilāḥāt-uț țibbīya

رساله در بیان اسامی امراض و داروها و نام اعضاءی بدن انسان و تفسير اصطلاحات مخصوصه طب قدیم.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز: الطب علم احوال بدن الإنسان من جهة الصحة و المرض و

ص: 70

الحالة المتوسطة لحفظ الصحه الصحة هيئة يكون بها بدن الإنسان في مزاجه و ترکیبه بحيث يصدر عنه الأفعال السليمه المرض هيئة مضادة لهذه؛ انجام: وسطافلون و هو ذوالارواق الخمسه بدله في استفراغ المائية و البلغميه ثلث اوزانه ایرسا و ثلثا وزنه سکبینج بی کا، بی تا، در اواخر این رساله فصل مستقلی به نام ابدال ادویه موجود است که به ترتیب الفبا و در 7 صفحه است [شورا: ف: 4 -242]

اصطلاحات طبی و نجومی / فرهنگ اصطلاحات / عربی

estelāhāt-e tebbī va nojūmī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/51

خط: نسخ، كا: شمس الدين محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: قرن 9، 3ص (243-246) [ف: 5-109]

اصطلاحات عرفا = اصطلاحات صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ‘orafā = estelāhāt-e sūfīye

سهروردی، یحیی بن حبش، 549-587 ؟ قمری

sohravardī, yahyā ebn-e habaš (1155-1192)

رساله کوتاهی است در بیان اصطلاحات عرفانی که در اشعار شعرایی چون مولانا و عطار مورد استفاده قرار می گیرد. در نسخه ها این رساله به سهروردی منسوب شده ولی در مجموعه مصنفات شیخ اشراق چنین رسالهای مطرح نشده است. علاوه بر این، با توجه به اشعار مولانا (-670ق) در آن و حتی عطار ( 627ق)، نمی تواند از شیخ اشراق (- 587ق) و عمر بن محمد سهروردی (-622ق) باشد مگر این که سهروردی دیگری باشد. در کار خود به «رشف الالحاظ» گوشه چشمی داشته و انجام نسخه با «رشف الالحاظ» حسین بن احمد خالدي (قرن 8ق) برابر است، شاید همان باشد. لفظ های پارسی و تازی بی ترتیب در این رساله آمده و شرح کوتاهی داده شد مانند: «آرزو: میل باصل آگاهی. کرشمه: التفات».

[فهرستواره منزوی [85/7

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 157/6 - 1/157

آغاز: ازلی بی واسطه عمل خیر و اجتناب از شر. جفا پوشانیدن دل سالک از معارف و مشاهده و بازداشتن از سیر در عروج ناز قوت دادن معشوق عاشق را خشم ظهور صفات قهری؛ انجام: که تقصیری از او در وجود آمده باشد و منازعت را نیز گویند و الله اعلم بحقيقة الحال. تمام شد رساله اصطلاحات که منسوبست به شیخ شهاب الدین سهروردی در بیان ابیات مولای رومی و عطار و امثال ایشان.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ 3گ، 22 سطر [ف: 1- 382]

2. تهران: دانشگاه: شماره نسخه: 881/9

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... نظم: من معترفم که شاهد دل معنی است xx ليكن چکنم که چشم صورت بین است. قال النبي ... ان الله خلق آدم على صورته. چون بلبلان سرمست و طاوسان شگرف بوی گل شنیدند در ترنم آمدند؛ انجام: جست و جوی خرده گیری که از تقصیری در وجود آمده باشد و منازعت را نیز گویند و الله اعلم.

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 5 ذیحجه 1005ق؛ در پایان دارد «تمام شد اصطلاحات که منسوب است بشیخ شهاب الدین سهروردی قدس الله روحه العزيز از برای بیان ابیات و اشعار مولانا جلال الدین رومی و خواجہ فریدالدین عطار رحمه الله و امثال ایشان» [ف: 3-409]

اصطلاحات العرفاء / عرفان و تصوف / عربی

istilahat-ul urafa'

رسولی اصفهانی، محمد، ق13 قمری

rasūlī esfahānī, mohammad (- 19c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10581

آغاز: نیست اینجا سخن چون سلاح xxز عرفان بیا باز گوی اصطلاح؛ انجام: ياقوتة حمراء عبارة عن تفسير الكلية بخلاف عقل المفارق المعبر بالدرة البيضاء انتهى ملخص الاصطلاحات کاتب = مؤلف، تا: 24 ذیقعده 1241ق؛ جلد: تیماج سرخ، 36گ، سطور چلیپا، اندازه: 18× 22سم [ف: 33/1 -113]

اصطلاحات العرفاء / عرفان و تصوف / فارسی

istilahat-ul urafa

رساله ای کوتاه که در آن معانی 24 اصطلاح عرفانی و صوفيانه توضیح داده شده است.

کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 77/7

آغاز: بسمله سالک: آنست که روی براه حق آورده کتاب خدایرا عزوجل بدست راست گیرد و سنت رسول صلی الله عليه و آله را بدست چپ و در میان این دو روشنائی راه طی کند؛ انجام: و نور و حدث حقیقی بدیده مکاشفه ندیده و راه معرفت الهی بپای استدلال رفته و آنچه دلایل نقلی بایشان رسیده به تقلید فرا گرفته و بحقيقت آن مطلع نگشته اند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 1گ، اندازه: 16 × 21سم [ف]

اصطلاحات عرفاء / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e 'orafā'

ص: 71

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5863/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی، 1گ (308-309ر)، 17 سطر (7 × 14)، قطع: بغلی، اندازه: 12 × 16سم [ف: 16-113]

اصطلاحات عرفاء / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ‘orafā'

مؤلف در این رساله مختصر اصطلاحات عرفانی را به نقل از شرح مثنوی به صورت کوتاه و مختصر شرح و تفسير نموده است. گویا شرح مثنوی که وی از آن این اصطلاحات را استخراج نموده «جواهر الاسرار و زواهر الانوار» كمال الدين حسین خوارزمی است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12622/2

آغاز: اصطلاحات این طایفه اول وقت است و مراد از وقت خالی حالی است که سالک؛ انجام: بدین قدر اکتفا کردیم و این اصطلاحات از شرح مثنوی که جامع اسرار معنوی است نقل شده. خط: نسخ، بی کا، تا: 1223ق؛ مجدول محرر؛ جلد: ساغری مشکی، 7گ (163ر-169 پ) حاشیه، 17 سطر [ف: 36-182]

اصطلاحات عرفاء / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e ‘orafā'

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5886/3

خط: نستعلیق ، بی کا، بی تا؛ از روی خط میر محمد باقر داماد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 7گ (15پ -16ر)، 18 سطر (11 × 16)، قطع: بغلی، اندازه: 11 × 17سم [ف: 16-131]

اصطلاحات عرفانی / عرفان و تصوف

estelāhāt-e 'erfānī

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1018/3

چند اصطلاح عرفانی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1209ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف و حاشیه قهوه ای، گ 35، قطع: بياضي اندازه: 10× 18سم [ف: 2-275]

- به اصطلاحات عشاق > اصطلاحات صوفيان

اصطلاحات علم الكلام / کلام و اعتقادات / عربی

istilahat-u ilm-il-kalam

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3132/7

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 4 رجب 1184ق؛ 1گ (85پ - 86ر) [ف: 6- 240]

اصطلاحات العلوم / چنددانشی /عربی

istilahat-ul-ulum

ریحان، علیرضا، 1290-1367 شمسی

rayhan, all-reza (1911-1988)

رساله ای به ترتیب حروف تهجی، که برای هر حرف، برگهای سفیدی قرار داده و بنا داشته اصطلاحات علوم متداول مانند فقه، فلسفه، طب و ... را در آن شرح نماید، ولی موفق به تألیف بخش کمی از آن شده و در هر حرف چند اصطلاح را شرح نموده است. مؤلف از علمای شیعه امامیه در قرن 14 است.

قم؛ دارالحدیث؛ شماره نسخه: 299

آغاز: مقدمه سبب خفاء بعض المعانی ... و أولها أن متعارف الناس عرفوا أو شاهدوا منها غالبة النوع او الفرد التمام الظاهر الأغلبي الذي يكون على كمال؛ انجام: ختم الكتاب بأن النبي صل الله عليه و آله و سلم سئل عن يأجوج و مأجوج هل بلغتم دعوتك؟ فقال صلی الله عليه و آله و سلم: مررت بهم ليلة اسرى فدعوتهم فلم يجيبوا.

خط: تحریری، كا: سید ریحان الله، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 157گ، اندازه: 12 × 19 سم [ف: 270]

اصطلاحات فرانسه / لغت فارسی

estelāhāt-e farānse

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e alī (1843-1896)

اهداء به: ناصر الدین شاه

تاریخ تألیف: 1280ق

اصطلاحات فرانسه راجع به مسائل روز و مکالمات بین اشخاص با ترجمه فارسی آنها آمده است. طرز نگارش چنین است در سمت چپ در داخل ستونهایی اصل فرانسوی اصطلاحات و در مقابل آن در ستون هایی ترجمه فارسی آن نقل گردیده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1844

آغاز: در باب سلام و مستحضر بدون از سلامتی؛ انجام: از قبیل ضرابخانه و کتابخانه و تماشا خانه و موزه را تماشا کنیم

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمود بزچلوئی، تا: 1298ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، گل و بوته زر، کوبیده مقوایی، 1گ (173)، 24 سطر (14/5 ×25)، اندازه: 34 × 41سم [ف: 4-301]

ص: 72

اصطلاحات فقر و تصوف / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e faqr va tasavvof

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1/18 معیری

آغاز: شکر و سپاس بی حد برون از حصر و عد مر آن حی قدیم را که هیچش مثل و مانند؛ انجام: الهی تو ما را با این طایفه اهل الله آشنایی شده و جان ما را از محبت این قوم مملو گردان

خط نستعلیق خفی،بی کا، تا: 957ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: میشن زرشکی، 48 سطر (11/5 × 11/7)، اندازه: 9 × 14 سم [ف: 18-2]

اصطلاحات فقهی / فقه، فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e feqhī

ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 126/3

آغاز: بسمله در رساله ای که گفته می شود: اقرب و اقوى و اجود در کمال قوه است؛ انجام: پس اگر مستحب است مثل این که در فتوی مذکور می شود. و السلام

توضیحاتی است درباره برخی از اصطلاحات فقهی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری رنگ و فستقی، جلد: تیماج قهوه ای، 21 سطر (10×16/5)، اندازه: 15×21/5سم [عمومی ساری و تنکابن : ف: 102]

- به اصطلاحات فقهيه > المصطلحات الفقهية

اصطلاحات الفقهية / لغت عربی

iştilāḥāt-ul fiqhīyya

شرح برخی از لغات به کار گرفته شده در کتاب های فقهی اعم از اصطلاحات فقهی و لغات مشكله احادیث و اسامی راویان و غیره می باشد، شامل لغات کتاب طهارت، بیع، مساقات و نکاح.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12599/10

آغاز: كتاب الطهارات یا حمیرا سميت بذلك لشدة بياضها فإن العرب تسمي الأبيض أحمر حته ثم اقرصيه مأخوذ من حت الورق عن الشجر إذا أمتطيه عنه بیر بضاعة بكسر الياء وضمها؛ انجام: و العريف هو الذي يكفي مع الساعي يعنيه على جباية المال عبدالله بن الخيار بخاء معجمة مكسوره یا و یا معجمه

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 78 كاغذ: شرقی، 16گ (64-80پ)، 22 سطر، اندازه: 7 × 15سم [ف: 31-766]

اصطلاحات الفقهية / فقه / عربی

istilāḥāt-ul fiqhīyya

رساله ای است کوتاه در شرح اصطلاحات فقهی اهل سنت و به قرینه کتاب قبلی ممکن است از (مقيد) على افندی بن ولی الدين باشد. البته اگر کاتب هر دو رساله مجموعه ای که این رساله در آن قرار دارد، همان (مقيد) على افندی بن ولى الدين باشد قطعة مؤلف این رساله نیز هموست.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13745/2

آغاز: الطهارة هي في اللغة عبارة عن النظافة و في الشرع عبارة عن غسل اعضاء مخصوصة ... المسح، امراريد متبلة بلايسيل؛ انجام: و السداد هو الاستقامة في الأقوال و الطريق

خط: نستعلیق، كا: (مقيد) على الرضا، تا: حدود 1229ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی مجدول، 2 ص (349-350)، 36 سطر (8 × 13)، اندازه: 14/5 ×22 سم [ف: 34-727]

اصطلاحات فلسفی / فلسفه / فارسی

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8968/80

آغاز: در اصطلاحات مهیت، بدان که شیء عقلا سه قسم است: وجود و مهیت و عدم. و بعبارة أخرى نور و ظل و ظلمت و به فارسی بود و نمود و نابود

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ 81 فایده در نحو عربی (ص 635)؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: چرم قهوه ای ضربی با ترنج منقش به گل و مرغ، 2 ص (634-635)، اندازه: 12/6 × 21/8 سم [ف: 29/1 -500]

- به اصطلاحات کیمیا > تحفة المؤمنين (منتخب)

اصطلاحات کیمیا / كيميا، فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e kīmyā

رساله کوتاهی است در اصطلاحات علم کیمیا به ترتیب حروف تهجی.

قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 3351- 17/131

آغاز: بسمله. في اوزان المستعمل في هذا الفن بلسان العربی و الهندی چهار رای را یک برنج و هشت برنج یکسرخ و هشت سرخرا يكماشه و دوازده ماشه را انجام: و مصنوعی او مسی است که گداخته و مکرر در بول گاوی ریخته که در آن اشنان جوشانیده باشند و چون قدری.

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: کاغذی، 57گ، 13 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-383]

اصطلاحات کیمیا / كيميا، فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e kīmyā

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17191

ص: 73

بی کا، بی تا؛ خریداری از محمد نیما؛ اندازه: 8/3 × 12/4 سم [رایانه]

اصطلاحات الكيمياوية / کیمیا، فرهنگ اصطلاحات / عربی

istilahat-ul-kimyawiyya

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4345/11

آغاز: قال الشيخ و من اشاراتهم في بعض و يريدون صفة من صفات اسم جوهر اذا دخل النار؛ انجام: عليه اكسير البياض فعل فيه ذلك و كان اقبل للصبغ و الاحالة من الزجاج و الحمد لله ......... تمت الرسالة بعون الله.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا مشکی، 5گ (127-132)، 23 سطر (8/5 × 15/5)، اندازه: 14/5 × 21 سم [ف: 12- 59]

اصطلاحات متفرقه / فرهنگ اصطلاحات / فارسی

estelāhāt-e motefarreqe

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25563

بی کا، بی تا؛ خریداری از امان الله [رایانه]

اصطلاحات المتکلمین / کلام و اعتقادات / عربی

istilahat-ul-mutikallimin

؟ شیخ طوسی، محمد بن حسن، 385-460 قمری

šayx-e tūsī, mohammad ebn-e hasan (996-1069)

شاید از شیخ طوسی باشد، این کتاب که در الذریعه (123/2) یاد شده است و شرح قاضی سعید قمی بر آن در کتابخانه راجه فیض آباد هست.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3877/11

آغاز: هذا شرح العبارات المصطلحة بين المتكلمين. بسمله: اصول الكلام هو العلم الذي يبحث فيه عن ذات الله تعالی؛ انجام: و العقاب هو ما لا يلائم المطبع. و الله اعلم بالصواب و بیده الثواب و العقاب. تم بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 1گ (132 - 132پ)، 22 سطر، اندازه: 11×22 سم [ف: 3-144]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5034/11 - ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 3-125]

اصطلاحات المحدثین / درایه / عربی

işțilāḥāt-ul muhadditin

؟ ساقی خراسانی، محمد زمان بن کلبعلی خان، 1286 قمری

sāqi xorāsānī, mohammad zamān ebn-e kalb-alī xān ( 1870)

رساله بسیار مختصر در بیان اصطلاحات و واژه های مخصوصی که محدثین نسبت به انواع روایات به کار می برند.

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده ... الأسماء التي تطلق على الأحاديث المعتبرة بالاختصاص ثلاث صحاح و حسن و موثق. انجام: المقبول فهو ما يقوم بالقبول

[ر.ک ایضا: مسجد اعظم ش: 680 ضمن جنگ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1742/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 2گ (165پ - 166ر)، 21-23 سطر، اندازه: 16 ×21سم [ف: 5-355]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8583/3

آغاز و انجام: برابر

در فهرست بدون نام مؤلف آمده؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسن تویه ورودری صوفی، تا: 1274ق، جا: طهران؛ مجدول؛ مهر: کتابخانه مهندس بغایری؛ جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (188پ۔ 189پ)، 18 سطر، اندازه: 13/5 × 22 سم [ف: 22-162]

اصطلاحات المحدثين / حديث / عربی

iştilāḥāt-ul muḥadditīn

بخاری، محمد شریف

boxārī, mohammad šarīf

در اصطلاحات محدثین به گونه ای مختصر و مفید، کاتب نام رساله را در پایان «اصول الحديث» ثبت کرده که صحیح نیست. آغاز: اعلم ايها الطالب الصادق ان لاهل الحديث اصطلاحات لابد من معرفتها لمن اراد ان يطلع على مرادهم.

[الأوقاف العامة بغداد 246/1]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14826/3

آغاز: برابر؛ انجام: طالبين لبياننا فصلناها ازالة لحيرتهم لحمدلله الذي هدانا لهذا.

خط: نسخ، كا: محمد بن صوفی مامه، تا: 1350ق، جان ساوجبلاق؛ جلد: مقوایی لبه ها پارچه ای بنفش با روکش کاغذی، 5گ (100ر-104ر)، اندازه: 17/8 × 22/5سم [ف: 41–233]

اصطلاحات محلی / فرهنگ اصطلاحات / کردی

estelāhāt-e mahallī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17678

برخی واژه ها به کردی شبیه است؛ بی کا، بی تا [د.ث]

ص: 74

اصطلاحات مشایخ صوفیه / عرفان و تصوف / فارسی

estelāhāt-e mašāyex-e sūfīye

رساله کوتاهی است در بیان اصطلاحاتی که در تصوف به کار می رود، از دیدگاه بزرگان متصوفه.

آغاز: بسمله، زهی مقدس ذات واجب الجودی که با هر موجودی در عین شهود است و از اثر آن شهود است که مشهودان بساتين مشاهدت، با وجود اعانت اوصاف و ...

انجام: و اذا خلصوا و صلوا و اذا وصلوا اتصلوا و اذا اتصلوا لا فرق بينهم و بين حبيبهم، اللهم صل على محمد خير الخلق و رحمتهم و تصفيتهم و على آله و أصحابه و اتباعه و ارواحه و سلم تسليما كثيرا.

]نسخه های منزوی 1173/1 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14697/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن على طبسی، تا: 1059ق؛ محشی؛ کاغذ: شرقی، 4گ (46ر -49ر)، 17 سطر، اندازه: 6/5 × 15 سم [ف: 37-209]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2799/11

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 4ص (38-41) [ف: 5-12]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10130/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مشکی نو، 2ص (1-2)، 23 سطر، اندازه: 13×17 سم [ف: 32-162]

اصطلاحات المناظرة / منطق / عربی

istilahat-ul-munazira

مؤلف اصطلاحات علم مناظره را آورده است و در پایان آن، ده مغالطه منطقی را حل کرده است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3877/10

آغاز: البحث في الاصطلاح اثبات النسبة الايجابية او السلبية بالاستدلال، و هو جنس و ما تحته ثلاثة أنواع؛ مناظرة، و مجادلة، و مشاغبة؛ انجام: بين الصورة المنقوشة و الحيوان المخصوص

بی کا، بی تا؛ آنچه موجود است در این شماره به نام الصحيفه است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 4گ (129پ۔ 132ر)، 22 سطر، اندازه: 11 × 22سم [ف: 3-145]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5034/10 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 3-125]

اصطلاحات منطق و کلام / منطق، کلام و اعتقادات

estelāhāt-e manteq va kalām

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18019 ض

بی کا، تا: 1137ق [د.ث]

اصطلاحات منطقی / منطق

estelāhāt-e manteqi

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17526 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

اصطلاحات منطقی / منطق / ترکی

estelāhāt-e manteqī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1666/14

آغاز: فصل في بعض الاصطلاحات المنطقية علم یعنی ذهنده اولان صورت؛ انجام: عروض لذاته اوله

با عنوان فصل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 999ق؛ 2گ (220ر - 222ر) [ف: 5-324]

اصطلاحات نجوم / هیئت / فارسی

estelāhāt-e nojūm

دارای یک «مقدمه» و چهار «باب» و «خاتمه»: مقدمه در بیان بعضی از آنچه دانستن آن قبل از شروع در مقصود ضرورت است؛ باب 1. بیان بعضی از اصطلاحات؛ 2. بیان آنچه مخصوص صفحه دست راست و كيفية وضع جداول، در چهار فصل»؛ 3. بیان آنچه مخصوص صفحه دست راست است و کیفیت وضع جداول و ارقام، در پنج «فصل»؛ 4. بیان آنچه ورای این دوازده ورق در آن دفتر ثبت می افتد، در دو فصل»؛ خاتمه در فواید چند.

آغاز: بسمله حمد و شکر بی پایان آشکارا و نهان حضرت پروردگاری را که اجرام لطيفه علویه را مدبر ... اما بعد این چند کلمه ای است از اصطلاحات نجوم که مبتدی چون در معرفت تقویم شروع کند بی ضبط این اصطلاح بر معرفت جداول و خطوط و ارقامی که در آن دفتر ثبت است قادر نگردد و ترتیب این کلمات بر مقدمه و چهار باب و خاتمه واقع است

انجام: تا از ضبط آن رجوع به تقویم احتیاج نداشته باشند و دایره این است که باز نموده شد و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و الماب في كل باب.

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 18839/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: میرزا حسین اصفهانی، تا: 1063ق، جا: بلاد شماخی؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين محمد علی» (چهارگوش)؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، 78ص (97-174)، 16 سطر (5 × 11)، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 2-252]

ص: 75

اصطلاحات نجوم و احکام آن / هیئت / فارسی

estelāhāt-e nojām va ahkām-e ān

رساله ای است در بیان اصطلاحات و احکام نجومی به ترتیب حروف الفبایی که فقط تا اواخر حرف میم را دارد.

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... آفتاب مرکز و قطب است از برای کواکب علوی و سفلی و در فلک چهارم است

انجام: و نخل و اشجار و آنچه بر سر کوهها روید و از حال هوا باد خزان و ظلمت هوا

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12075/4

آغاز و انجام: برابر

خط: مختلف، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، اندازه: 18611سم [ف: 213-10]

اصطلاحات نجومی / هیئت / فارسی

estelāhāt-e nojūmī

جهان بخش، جواد بن محمد، ق 14 قمری

jahān-baxš, javād ebn-e mohammad (- 20c)

استاد مؤلف که از او تعبير به «عالیجناب ارسطو انتساب غياث الدین جمشید ثانی ادام الله بقاءه) کرده شرح این بیت انوری که Kتو را عطيه عمری چنانکه هیلاجش xx دهد کبیسه سالش عطای کبری را»، را پرسیده است و مؤلف با کثرت اخلال در احوال فورا امتثال کرده و این کتاب را تدوین کرده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15578

آغاز: مطلع انوار حمد و سپاس و مشرق ثناء بی حد و قیاس صفایح مدایح حکیمی را سزاست؛ انجام: كبيسة سنينها بمثل عطايا الكبرى للكواكب الهيلاج

خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 29 ربیع الاول 1303ق؛ جلد: چرم قهوه ای روشن، 12گ، 14 سطر، اندازه: 11/6 × 18/5 سم [ف: 171-43]

اصطلاحات النسابة / انساب /عربی

iştilāḥāt-un nassāba

ابن طقطقی، محمد بن على، 660-709 قمری

ebn-e teqtaqī, mohammad ebn-e ‘alī (1262-1310)

فایده ای است در بیان اصطلاحات و رموزی که نسب شناسان به کار می برند به نقل از «الاصيلی المصنف». «الأصیلی في أنساب الطالبين» اثر مشهور ابن طقطقی است. در مقدمه «الأصيلی» مطالبی درباره اصطلاحات علم انساب آمده است.

آغاز: قال الأصیلی المصنف رحمة الله عليه و لنختم هذا الكتاب ببيان اصطلاحات اصطلح عليها أهل هذا الفن و هو انه اذا ورد ... خ أي في نسخة و اذ كان من قبيلة و عقبة في اخرى كتبوا عدده في القبيلة الفلانية

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1161/3

آغاز: برابر؛ انجام: و يتظاهر بها كتبوا تحت اسمه انه ساقط أو جمری اوفد أن متجرم و أمثال ذلك، و الله اعلم.

نسخه اصل: كتابخانه ملی پاریس، ش 2021؛ خط: نسخ خوانا، بی کا، تا: با تاریخ 938ق، 3ص (235-237)، 15 سطر [عکسی ف: 346-3]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 24510

آغاز: برابر؛ انجام: و اذا كان السيد يفعل القبايح و يتظاهر بها كتبوا تحت اسمه انه ساقط او خمری اوزان متجرم و امثال ذلک و الله اعلم» [تمت هذه الرسالة من تصانيف شمس الملة و الحق و الدین محمد بن على الحسني المعروف بالطقطقی ... خط: نسخ، كا: زین الدین احمد معروف به محمد محسن، تان چهارشنبه 4 محرم 1258ق؛ مصحح، پس از این کتاب برگ آخر جزء اول کتاب روضة البهية که در رجب 1234 ق کتابت شده صحافی شده که مربوط به این نسخه نیست؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش کاغذی ابر و باد، عطف و گوشه تیماج، 1گ (173پ)، 33 سطر، اندازه: 17×26/5سم [اهدائی رهبر: 8-150] و [ف: 27-67]

اصطلاحات النسابة / انساب /عربی

iştilāḥāt-un nassāba

رساله کوتاهی است در بیان اصطلاحاتی که نسب شناسان در کتاب های انساب به کار می برند. این رساله غالبا همراه با نسخه های «عمدة الطالب» ابن عنبه آمده و بارها در آخر «عمدة الطالب» جلالی به چاپ رسیده است. در برخی نسخه ها خطبه و مقدمه ای مختصر در آغاز رساله آمده است.

آغاز: بسمله. فواید، قولهم صحیح النسب هو الذي ثبت عند النسابة بالشهاده و قوبل بنسخة الأصل و نص عليه اجماع المشايخ النسابين ... فصل في كلمات تداولتها النسابون في كتبهم فقولهم في صح له معان عندهم منها اذا لم يعرفوا الرجل انه معقب ام لا، كتبوا تحته في صح

انجام: و اذا قیل اسقط اشارة الى انه اسقط من العلويين لعدم اتصاله أولسوء فعله و يجب التفصيل، و الله اعلم

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 13114

آغاز: اذا لم يذكر المشايخ المتقون لرجال ذيلا ولا ذكروا له عقبا ولا نصوا على انقراضه؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 19 افتادگی: آغاز؛ اهدایی: کاظم مدیر شانه چی، آبان 1362؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی لبه دار ضربی با ترنج و سرترنج، 3گ، 21 سطر، اندازه: 16/5 × 24 سم [ف: 27-69]

ص: 76

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1161/2

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ملی پاریس، ش 2021؛ خط: نسخ خوانا، بی کا، تا: با تاریخ 138ق؛ 5ص (230 -234)، 15 سطر [عكسي في: 346-3]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25510

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1014ق؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا عطف و گوشه میشن قهوه ای، 5 گی، 17 سطر، اندازه: 17×26/5 سم [ف: 27-68]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9260/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن اسدالله، تا: شعبان 1296ق؛ جلد: تیماج زیتونی مجدول گرهی، 2گ (156ر -158 پ)، 17 سطر، اندازه: 17/5 ×22/5سم [مختصر ف: 634]

اصطلاحات النسابين / انساب / عربی

istilahat-un-nassabin

نسابه، علی بن عبد الكريم، - 800؟ قمری

nassābe, “alī ebn-e “abd-ol-karīm (- 1398)

رساله مختصری است در بیان اصطلاحات و رموز مستعمله در علم نسبت، مشتمل بر «مقدمه» و چند فصل» و «خاتمه»؛ مقدمه: در اموری که انتفاع از آن حاصل و اشتهار آن از واجبات است؛ فصل 1. کلماتی که متداول در کتب نسابه است؛ فصل 2. اصول مشهوره ای در علم انساب که مبتدی از آن مستغنی نیست؛ خاتمه: در پاره ای از مطالب راجع به علم انساب. در فهرست آستان قدس رضوی در رساله با عنوان «اصطلاحات اهل النسب » آمده که همین رساله دانسته شده ولی آغاز و انجامی جز این دارد (رک: اصطلاحات اهل النسب).

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... فهذه رسالة في اصطلاح النسابة و غيرهم ألفها السيد ... و هي مرتبة على مقدمة و فصول و خاتمة.

انجام: يشيرون إلى أنه لم يذكره أحد من المشايخ و كثيرا ما يذكر هذا في قوم مذکورین آخر.

]گویا همانکه در اعلام الشيعه 106/7 آمده است.[

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2169/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1279ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، غص، 17 سطر (11/5 × 17)، اندازه: 16/5 × 22 سم [ف: 5-241]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4039/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو تراب محلاتی، تا: 1293ق؛ جلد: تیماج سبز، 3گ (53پ -56پ)، 21 سطر، اندازه: 18 × 28سم [محدث ارموی مخ: 1-140]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3532/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی لبه دار، 220گ (11پ - 230پ)، 14 سطر [ف: 6-474]

اصطلاحات و رموز کیمیا / كيميا / فارسی

estelāhāt va romūz-e kīmyā

رساله کوتاهی است در اصطلاحات و رموز کیمیا که از حکمای مختلف چون جابر بن حیان نقل قول نموده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13016/36

آغاز: حاجت به اجسام یعنی اصلح و شبوب و زاجات غسل و تنقیه است، زيبق لفظ مشترک است، قاطر اول را پیش از تدبیر زیبق نامند؛ انجام: بر هر جسد یکه خواهی طرح کن آبریز خالص احمر بیرون آید روح نبی مرسل با من گواه باشد گر زانکه یک سر مو در قول ماست کتمان، تمت.

رساله طغرا در اصطلاحات و رموز؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 4گ (59-98پ)، 25 سطر، اندازه: 8/5 × 14 سم [ف: 33-51]

اصطلاحات هندسة / هندسه، فرهنگ اصطلاحات / عربی

estelāhāt-e hendese

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 196/4

آغاز: الدائرة شكل مستو يحيط به خط واحد في داخله نقطه كل الخطوط المستقيمة

بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 23 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 1-145]

اصطلاح نحويه / نحو / فارسی

estelāh-e nahvīye

رساله کوتاهی است در نحو شامل اقسام کلمه و ... گویا ترجمه یکی از متون در نحو است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 529/2 - 3/149

آغاز: بسمله، اصطلاح نحویه کلمه لفظی است موضوع از برای معنی مفرد و کلمه بر سه قسم است اسم و فعل و حرف، اسم کلمه ایست که دلالت کند بر معنی نفس خود و مقترن نباشد؛ انجام چهارم مقابله پنج ترنم. نون تأکید دو نوع است خفيفه و ثقيله. والله اعلم

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ، 15 سطر [ف: 1- 379]

ص: 77

الأصغر و الاقصر / فلسفه / فارسی

al-asqar va-l-aqsar

میرفندرسکی، ابوالقاسم بن میرزا بزرگ، - 1050؟ قمری

mīrfendereskī, ab-ol-qāsem ebn-e mīrzā bozorg (- 1641)

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 253/23

بی کا، بی تا [ف: 3-11]

اصغریه / شعر / فارسی

asqarīye

ضیائی مرندی، جهانگیر، 1275-1352 قمری

zīyāʻī marandī, jahāngīr (1859-1934)

در این منظومه همان نزاع مشهور صوفیان که جنگ بین عشق و عقل است اساس کار می باشد و نیز همان رجحان معروف که رجحان عشق بر عقل است چنان که سرنوشت همه بحث های این چنینی صوفی است می آید.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1935/1

آغاز: عشق را علت بود ارشاد عقل xx پس برانداز همه بنیاد عقل؛ انجام: کن عطا يارب ضیائی بر دلم xx از ولای این حسین محترم خط: شکسته نستعلیق، كا: نعمت الله مرندی، تا: 1303ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ابره، کاغذ، مقوایی، 5 ص (1-5)، 19 سطر (9 ×14)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 4-394]

- تم اصفهان > فتحنامه قندهار

الأصفهانية = جواب المسائل الأصفهانية / گوناگون / عربی

al-isfahānīyya = jawāb-ul-masā'il-il-isfahānīyya

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212- 1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

پاسخ بیست پرسش است از مسایل گوناگون که کسی از اصفهان پرسیده است: 1. دلیل عقلی بر نبوت خاصه و امامت خاصه است؛ 2. اسرار نماز و زكات و .... 3. حکمت غیبت امام عصر؛ 4. حکمت انسداد باب علم؛ 5. جميع میان آیه «ليس للانسان الا ما سعی و «لاراد لقضائه ولا معقب لحكمة»؛ 6. معنی فرمایش حضرت على (عليه السّلام): «تعلق القلب بالموجود شرک و بالمفقود کفر»؛ 7. حقیقت دنیای ملعونه مذمومه و دنیای محبوبه ممدوحه؛ 8 در آیه «كمثل الشيطان اذ قال للانسان اكفر فلما کفر» چگونه کفر عرضی اشد از کفر ذاتی شده؛ 9. حکم این که جاهل نماز طواف را فاسد به جا آورد؛ 10. حکم کسی که نداند که باید از مجتهد تقلید کند و ...

[فهرست کتب مشايخ، 353 ش 295]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1739/13 -عکسی

آغاز : قال سلمه الله تعالى مالحكمة في غيبة ع؛ انجام: و لايريد ان الدنيا و الآخرة نصيب.

بخشی از آن است، با پرسش سوم (غیبت امام) آغاز می شود بی دیباچه تا پرسش ششم (دنیای ملعون). ناگهان به «جواب مسائل ملا حسین کرمانی» می پردازد؛ 21ص (187-207) خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 13 [عکسی: 1-26]

الاصفي = تفسیر اصفي / تفسير اعربی

al-asfā = tafsīr-i asfā

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

وابسته به: الصافی = تفسیر صافی؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091)

تاریخ تأليف: 1076ق

یکی از تفسیرهای سه گانه ملا محسن فيض است که مطالب آن از تفسیر کبیر مؤلف موسوم به «الصافی» انتخاب شده است. ملا محسن تفسير «الاصفی» را نیز خلاصه نموده و سومین تفسیر خود را بنام «المصفی» به رشته تحریر در آورد و بدین ترتیب تفاسیر سه گانه ملا محسن فيض با نام های «الصافی، الاصفی، المصفى» به تالیف رسید. مؤلف در کتاب «الاصفی» همچون تفسیر کبیر خود بر تفاسیر اهل البيت (عليهم السّلام) اكتفا نموده و گاهی از تفاسیر دیگر با تصریح به اسم آن تفسیر مطالبی را بیان می کند. احادیثی که از ائمه معصومین (عليهم السّلام) در این کتاب روایت شده با یکی از عناوین «قال، في رواية، ورد» و آنچه از اهل سنت روایت شده با عنوان «روی» بوده و اگر خود مؤلف در روایتی تصرف نموده آن را تذکر می دهد. «الاصفی» در دو جزء مرتب شده: 1. از ابتدای قرآن تا آخر سوره بنی اسرائیل؛ 2. از ابتداء سوره کهف تا آخر قرآن.

آغاز: الحمدلله الذي هدانا بالتمسك بالثقلین و جعل لنا القرآن هدی و المودة في القربی قرة عين ... اما بعد، فيقول الفقير..هذا مما اصطفيت من تفسيري للقرآن

انجام: و قد سبق تفسير شياطين الإنس في سورة الأنعام. تم کتاب الاصفی

چاپ: در حاشیه «صافی»، 1274 و 1310ق؛ جداگانه، تهران، 4 -1353، سنگی؛ چاپ تحقیقی، دفتر تبلیغات اسلامی، 1376ش؛ دارالخلافه طهران، سنگی، 1316ق، رحلی، 661+1 ص (در هامش)

ص: 78

[الذريعة 124/2 ؛ فهرست های خود نوشت فیض کاشانی ص 135-136؛ ريحانة الادب 369/4 ؛ كشاف الفهارس: 208/4 -212؛ مكتبة امير المومنین 119/1 ؛ دنا 1053/1 (48 نسخه)؛ مشار عربی ص 199]

شرح و حواشی:

1- حاشية الاصفی؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006 -(1091

2- یادداشت استنساخ الاصفی؛ علم الهدی، محمد بن محسن (1039 - (1115

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1441

آغاز: برابر؛ انجام: تم كتاب الاصفي بسنتين بعد تمام الصافي

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای سرلوح کوچک مذهب، مجدول، مذهب؛ واقف: بديع الزمان دولتشاهی، مهر 1315؛ 343گ، 14 سطر، اندازه: 15 × 25سم [ف: 4-406]

2. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 162

جزو یکم، ربعی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ قطع: ربعی؛ [نشریه: 7-101]

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 50

کامل؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی با امضاء «منه دام فیضه»، «منه ره»، «منه دام ظله»، «منه طول الله عمره»، «منه رحمه الله»، در پشت صفحه اول یادداشت مورخ رجب 1130ق؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 457گ، 21 سطر (10/5 × 21)، اندازه: 18×31سم [ف: 1-49]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11960

آغاز: برابر؛ انجام: ولم يكن له ولی من الذل ... و لم يزل فيحتاج الى ناصر ینصره و كبره تكبير آورد آن معنى الله اكبر الله اكبر من ان يوصف

جزء اول از تفسیر سوره حمد تا سوره قبل از کهن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1078ق؛ محشی با امضای «منه دام ظله»، دارای علامت بلاغ، در انجام نسخه انهای علم الهدی فرزند مؤلف: «هو. ثم بلغت قراءته و انتهت الى هنا بلغه الله اقصی مراتب الكمال و وفقه لكل خیر بالنبی و آله و کتب ابن مصنف الكتاب في الله عنه»؛ واقف: ابن نصیر الدین سلیمان بن علم الهدی بن محسن ملقب به فيض بر اولاد ذكور؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 210گ، 20 سطر (13 × 29)، اندازه: 20×29/5سم [ف: 34-98]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1278

آغاز: برابر

از اول کتاب تا بآخر سوره مائده؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علم الهدی کاشانی (فرزند فیض کاشانی)، تا: 20 جمادی الثانی 1078ق، جا: کاشان؛ از روی مسوده های مؤلف، مصحح، دارای علامت بلاغ به خط فیض و خط دیگر، در برگهای 35، 68، و 80 با این عبارات آن را تایید نموده: «بلغت قرائته على ایده الله» «تم بلغت قرائته على ايده الله» «ثم بلغت قرائته وفقه الله»، نشان های «بلغ معارضة و تصحیحا بتائید الله» «ثم بلغ معارضة و تصحيحا بتاییده» و ثم بلغ معارضة بتاییده» که ظاهرا به خط فيض یا علم الهدی است، یادداشت هایی در مورد کتاب و مؤلف و کاتب بر پشت برگ آغازین؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی، 82گ، 20 سطر، اندازه: 15 × 24/5 سم [ف: 4-79]

6. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2107- عکسی

انجام: برابر تم كتاب الاصفي بسنتين بعد تمام الصافي. و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهر و باطنة و الصلاة على محمد.

جلد دوم؛ خط: نسخ خوش، كا: محمد على بن شیخ نورالدین واعظ امامی، تا: 1079ق؛ با نشانه «بلغ سماعة» در کناره ها، یادداشت «ثم بلغ سماعة على ایده الله و بلغ اقصى الكمالات الروحانية و كتب والده المصنف غفر الله له» در پایان ؛ تملک: «ملا جعفر عقدایی روضه خوان»؛ 424ص، 19 سطر (11/5 × 21/5)، اندازه: 21×30سم [عکسی: 1-26]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14887

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ خوب، كا: محمد حسین بن میرزا محمد غروی، تا: 19 ذیقعده 1080ق؛ مصحح؛ مهر: «مشیر افخم وزیر تألیفات»؛ جلد: تیماج دورویه، رو قهوه ای گرهی طلاکوب، عطف و گوشه ها زرشکی، اندرون مشکی طبله دار، 327گ، 23 سطر، اندازه: 16/2 × 26/3 سم [ف: 25941]

8. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2021

آغاز: برابر

جلد اول تا آخر سوره بنی اسرائیل؛ خط: نسخ خوب، كا: محمد امین انصاری، تا: 1080ق؛ با نسخه اصل مؤلف مطابقه و مقابله شده و تصحیح شده، محشی از مؤلف، تحریر آن برای نوه مؤلف مسمی به ابراهيم بوده و به خط خود در انتهای کتاب روایات و ادعیه و صورت خط دائی خود محمد بن محمد بن مرتضی معروف به علم الهدی فرزند حضرت فیض مبنی بر این که این نسخه را از روی نسخه اصل نوشته و خدمت والد خود خوانده نقل نموده است؛ مجدول به طلاب واقف: سپهسالار؛ کاغذ: خان بالغ، جلد: چرمی، 191ص، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17 × 28 سم [ف: 1-80]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7473

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 28 رمضان 1081ق؛ از روی نسخه علم الهدی فرزند فیض، صورت خط فیض و فرزندش علم الهدی در پایان جلد نخست و دوم آمده، محشي با نشان «منه و منه دام فیضه و منه سلمه الله»، مصحح، تملك: ابراهیم بن حاجی محمد یزدی، میرزا عبدالله به تاریخ 1236 با مهر بیضوی، محمد حسین بن علی رضا یزدی به تاریخ شنبه هشتم شوال 1218 با مهر بیضوی؛ کاغذ: شرقی، جلد: دورو تیماج، رو قرمز پشت سبز، 401گ، 20 سطر (10 × 17)، اندازه: 16/5 × 26 سم [ف: 19-275]

ص: 79

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11161

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد هادی بن مرتضی کاشانی، تا: جمادی الثانی 1081ق، مجدول، کاتب به ضبط شیخ محمد صالح علامه حایری: مولانا محمد هادی بن مر تضی کاشانی (شارح مفاتيح و برادرزاده مؤلف)، مصحح و خوانده شده بر احمد بن محمد محسن؛ واقف: ملا عبدالله نوری، جمادی الثانی 1295؛ در مرداد 1351 در جمع کتابخانه شيخ محمد صالح علامه حایری وارد این کتابخانه شده؛ کاغذ آهاری نباتی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 306گ، 24 سطر، اندازه: 15 × 28سم [ف: 11-522]

11. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 11162

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد هادی بن مر تضی بن محمد مؤمن (سبط برادر مصنف)، تا: جمادی الثانی 1081ق؛ مجدول، محشی از محمد صالح بن فضل الله مازندرانی؛ نسخه نزد فرزند مؤلف (محمد محسن) تصحیح و مقابله شده و یادداشت او در ذیل برگ آخر آمده؛ واقف: محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه پارچه، 306گ، 24 سطر، اندازه: 19×28/5 سم [ف: 22-32]

12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4796

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد امین ملقب به نجات، تا: ربيع الاول 1081ق؛ این کتاب را محمد ابراهيم نجات که فرزند محمد امین نجات کاتب این نسخه است به فرزند خود محمد شفیع هبه نموده، پیش از آن این نسخه به نظر مؤلف رسیده و حواشی و اضافات دارد که بعضی به خط مؤلف به علامت «منه» و بعضی به امضای «منه دام ظله» است؛ با سرلوح و کمند زر، مذهب؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرکوب، اندازه جلد: 11×20، 341گ، 21 سطر(8 × 17)، اندازه: 11× 20سم [ف: 13- 190]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13607

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد صالح شریف، تا: 1082ق؛ بر فرزند مؤلف مولی محمد علم الهدی خوانده شده، دستخط وی در پایان چنین است: «ثم بلغت قرائته على ايده الله و زاده توفیقا و نفعه الله بما قرأه و عرض و بلغه الله اقصی مراتب الكمال في العلم و العمل و کتب ولد مؤلف الكتاب غفر له»، محشی با نشان «منه دام فیضه و منه دام ظله» و غیر آن، مصحح، این نسخه بر حسب وصیت حاج ملا مصطفی از سوی محمد علی در سال 1296ق وقف گردیده است، یادداشت علم الهدی؛ مهر: «محمد على ..»؛ واقف: ملا مصطفی، 1296؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج زرشکی، عطف: تیماج مشکی، 371گ، 20 سطر (10 × 17)، اندازه: 16/5 × 25 سم [ف: 34-472]

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12045

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1083ق؛ تملک: محمد بن عبدالله نوری مشهور به صدق الملک رئیس دفاتر وزارت خارجه در تهران ربیع الاول 1306؛ مهر: «صدق الملك» (بیضی)، «محمد بن عبدالله» (بیضی)؛ جلد: تیماج زیتونی، 296گ، 25 سطر، اندازه: 16 × 24/5 سم [ف: 35-58]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1216

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: نورالدین محمد نصیر الدین علی، تا: 1089- 1090ق، کاغذ: متوسط، جلد: تیماج قرمز، 476ص، 29 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17×27سم [ف: 4-9]

16. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1275

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، کا: سرور بن عبدالله، تا: محرم 1091ق؛ مهر: «مشير السلطنه»، «حسین بن هدایت الله»، «رضا الحسینی»، ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش چرم قهوه ای، اندرون کاغذ دودی رنگ، 627، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17/2 × 27/7سم [ف: 1-163]

17. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21671

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد بن محمد کاظم سنجر، تا: شنبه 25 جمادی الاول 1092ق؛ محشي منقول از تفسیر صافی و تفسیر مجمع البیان، مصحح؛ مهر: «لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم» (وارونه)؛ کاغذ: حنائی، جلد: تیماج ضربی، 23 سطر (9/5 × 18)، اندازه: 17×26/5سم [ف: 2-541]

18. سمنان؛ مدرسه صادقیه؛ شماره نسخه: 40

آغاز: سورة الكهف بسمله الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب یعنی القرآن علم الله سبحانه عباده كيف يحمدونه؛ انجام: برابر

نیمه دوم کتاب از سوره کهف تا آخر قرآن؛ خط: نسخ جلی، كا: عقيل بن سید رکن الدین مسعود بن محمد تقی حسینی، تا: 1094ق؛ مصحح؛ در اول نسخه وقف از حاجی محمد هاديا به موجب وصیت آقا محمد محسن کاشی؛ جلد: تیماج قهوه ای دورو، 204گ، 20 قطع: وزیری، اندازه: 18 × 24سم [ف]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35406

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدی بن محمد یوسف حسینی مازندرانی، تا: 1094ق؛ مجدول؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی سوخت قهوه ای زرکوب مشبک، 372گ، 25 سطر، اندازه: 19 × 30/9 سم [اهدائی رهبر: علوم قرآن -63]

20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3501

جزء اول تفسیر از ابتدای قرآن تا آخر سوره بنی اسرائیل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ مجدول، مصحح؛ کاغذ: اصفهانی

ص: 80

نخودی، جلد: تیماج زرشکی و فندقی ضربی، ترنج و سرترنج با گل و بوته، 218گ، 20 سطر (10×16/5)، اندازه: 14/5× 23/5سم [ف: 16-9]

21. قم؛ حافظیان، ابوالفضل؛ شماره نسخه: 9

آغاز: بسمله الحمدلله الذي خلق السموات والارض وصف نفسه بما نبه به على انه مستحق للحمد؛ انجام: الذين آمنوا برسول الله اذا يتلى عليهم القرآن يخرون للاذقان سجدة يسقطون على وجوههم تعظيماً.

از سوره مبارکه انعام تا آیه 107 سوره اسراء؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 213گ، 21 سطر، اندازه: 17×24/5 سم [ف]

22. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3283

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ دارای علامت بلاغ؛ جلد: مقوا با روکش پارچه عطف و گوشه تیماج سیاه، 468گ، 20 سطر، اندازه: 17 × 25سم [ف: 1-165]

23. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 288

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن مشکی، 325گ، 24 سطر، اندازه: 12/3× 18/5 سم [ف: 1-37]

24. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5106

نیمه دوم کتاب از «کهف» تا «ناس»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: حاج احمد آقا کرمانشاهی؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی ضربی، 217 گ، 20 سطر، اندازه: 15 × 24سم [ف: 3-145]

25. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 20

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی از فیض، در حاشیه برگ دوم نشانی امانت محمد محسن طالقانی از حاج شیخ محمد رضا به تاریخ ربيع الثانی 1331؛ تملک: محمد زنده یاد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 245گ، 33 سطر، اندازه: 20× 30سم [ف: 14]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26574

آغاز و انجام: برابر

نسخه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ ظهر ورق اول حدیثی است در فضیلت «فاتحة الكتاب» و نیز دعای قبل و بعد از تلاوت و همچنین فهرست سوره ها و ابیاتی در فهرست و ترتیب سوره ها، ذیل ورق آخر معنى واحد واحد به نقل از «صحاح اللغة»، وقفی به وسیله کتابخانه آية الله بروجردی در سال 1380، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با آستر مشکی، 309گ، 23 سطر، اندازه: 16 × 25سم [ف: 22-30]

27. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 5

آغاز: برابر؛ انجام: على المعاصی کما حمل الشيطان من الجن و قد سبق تفسير شياطين الإنس في سورة الأنعام.

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد، تا: 2 صفر 1103ق؛ مصحح، محشى؛ دارای علامت بلاغ، با یادداشت اتمام مقابله نسخه و تصحيح اغلاط و بلاغ در اواخر ربيع الأول 1100 ق به دست کاتب در پایان جلد دوم؛ تملك: عبدالرحيم بن حاجی رشید در سال 1256ق با مهر «یا رحمن و یا رحیم» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش پارچه ای قرمز، 350 گ، 34-24سطر

[معمارباشی: في: 15]

28. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 264

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن بیجن بیکفی، تا: پنج شنبه غره ربیع الاول 1114ق؛ مجدول، مذهب؛ تملك: محمد حسین بن سید علی حسینی طباطبائی؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج عنابی لولایی، 417گ، 22 سطر (9/5× 18/5)، اندازه: 18/5 × 25 سم [ف: 1-230]

29. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2101- عکسی

انجام: نویسنده: تم الجزء الأول من الأصفى و يتلوه الجزء الثاني من سورة الكهف الى آخر القرآن. في سنة 1119

جلد اول، خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1119ق؛ با علامت بلغ مقابلة؛ 520ص، 19 سطر (12/5 ×20)، اندازه: 21×30سم [عکسی 26-1]

30. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 10126

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1120ق؛ قطع: وزیری [رشت و همدان: ف: 1606]

31. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2572- 14/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: پاک شده، تا: 1125ق؛ در ظهر نسخه وقف نامهای به سال 1191؛ جلد: تیماج، مشکی مجدول گرهی ضربی، 197گ، 30 سطر [ف: 1-383]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20560

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالمطلب بن محمد باقر تهرانی، تا: 14 ربیع الثانی 1130ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، 290گ، 24 سطر، اندازه: 18 × 24سم [اهدائی رهبر: 1علوم قرآن - 64] و [ف: 22- 31]

33. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19125

كا: محمد صالح، تا: 1132ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 13/4 × 20/4 سم [رایانه]

34. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 274

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد طاهر بن محمد باقر، تا: 1134ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج، منگنه ضربی، مقوایی، 327گ، 26 سطر (9× 16)، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [ف: 245-7]

ص: 81

35. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2039

آغاز: و يفسدون في الأرض بسبب قطع ما في وصله نظام العالم و صلاحه كنا ورد اولئک هم الخاسرون قال الذين خسروا انفسهم لما صاروا إلى النيران و حرموا الجنان كيف تكفرون بالله قال؛ انجام: برابر

خط: نسخ، کا: خان محمد بن على محمد، تا: 1136ق، جان اردوباد، مدرسه ظهیریه؛ افتادگی: آغاز؛ محشی، مصحح، دو برگ اول تفسير «تتميم تفسير جمال الدین محمد بن احمد محلی شافعی» ناقص در ابتدای نسخه؛ جلد: تیماج سیاه سوخت با ترنج و با سر مجدول، 450گ، 21 سطر، اندازه: 16 × 26سم [ف: 1-165]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9435

آغاز: بسم الله قال الله هو الذي يتاله اليه كل مخلوق؛ انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13، فاقد دیباچه است؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 373گ، مختلف السطر، اندازه: 20/5 ×30 سم [ف: 11-523]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25289

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه اول قرن 13؛ مذیل به روایاتی از کتاب کافی و صحیفه سجادیه در فضیلت اهل قرآن و ثواب و آداب تلاوت و دعای ختم قرآن و نکوهش ترک آن است، محشی؛ واقف: جعفر زاهدی، 1377ش؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا، عطف پارچه مشکی، 281گ، 28 سطر، اندازه: 17/2 × 25سم [ف: 22-32]

38. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 10016

آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب يعني القرآن؛ انجام: برابر

از تفسیر سوره کهف تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، كا: محمد صادق بن حاج محمد، تا: 1228ق؛ واقف: شمس الدین جزایری؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 151گ، 22 سطر، اندازه: 8×28سم [ف: 11-524]

39. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 252

خط: نسخ، كا: احمد بن حاجی علی، تا: شنبه پایان شوال 1242ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن ضربی، 259 گ، 25 سطر، اندازه: 19/9 × 29/6 سم [ف: 1-37]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1440

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: میر علینقی بن میر محمد صادق گرمرودی، تا: شنبه 27 ذیحجه 1250ق؛ واقف: نائینی؛ 248گ، 24 سطر، اندازه: 20 × 30 سم [ف: 4-406]

41. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 170

خط: نسخ، کا: محمد بن زین العابدین، تا: 1256ق؛ صفحات دو جدولی؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سیاه، 170گ، 22 سطر، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 1-37]

42. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10836

آغاز: برابر؛ انجام: لاتدر که فكيف ابصار العیون و هو اللطيف النافذ في الاشياء كذا ورد في الخبر

از آغاز تا اواسط سوره انعام؛ خط: نسخ، كا: حسین طادی تفرشی، تا: قرن 14؛ پایان نسخه یادداشتی از علی اکبر بن علی اصغر شاهمیری در 3 فروردین 1339ش که نوشته نسخه از نوشتجات پدر پدرش آخوند ملا حسین طادی تفرشی است؛ جلد: گالینگور آبی، 83گ، 24 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 19 × 31سم [ف: 20- 370]

43. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2395

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، دارای دو سرلوح، مجدول؛ تملك: «محمد بن اسماعیل» در سال 1254ق همراه با مهر «العبد المذنب محمد 1226»؛ مهر: «محمد»، «العبد المذنب محمد»؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج سرمه ای ضربی مقوایی، 417گ، 23 سطر (9 × 18)، اندازه: 17×28/5 سم [ف: 12-166]

44. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 422

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: محمد تقی بن داوود، بی تا، محرم 1124 (پایان جزء یکم) و ذیحجه 1125 (پایان جزء دوم)؛ تملک: «عبده الجانی بحرالعلوم محمد مهدي البهبهاني في ربيع الثانی 1288»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای کهنه، درون تیماج عنابی، 324گ، 25 سطر (9/5 × 19/5)، اندازه: 16×27/5سم [ف: 1-20]

45. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12235

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تملک: محمود بن محمدرضا بیدگلی با مهر «الواثق الراجي عبده محمود» (مربع)؛ مهر: «شفيع المحسن في الآخرة محمد و العترة الطاهرة» (بیضی)؛ جلد:میشین، قهوه ای، عطف تیماج، 254 گ، 26 سطر، اندازه: 18×24/5سم [ف: 35-230]

46. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 22402

شامل سوره نور تا اواسط سوره مطففين؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تملک: حسن دجیلی مورخ 1259ق؛ جلد: تیماج مشکی، 23 سطر (9×17)، اندازه: 14 × 24سم [ف: 2-244]

47. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 26

بی کا، بی تا، کاغذ: سفید معمولی، جلد: تیماج قرمز، 382ص، قطع: خشتی [فهرست عراقی: 1-18]

48. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 27

بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید معمولی، قطع: خشتی [فهرست عراقی: 1-19]

49. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 28

بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید معمولی، قطع: خشتی [فهرست عراقی: 1-19]

ص: 82

الاصل / حديث / عربی

al-ași

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38771

خط: نسخ، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: 1307ق؛ مذيل است به 2 برگ از روضه کافی؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 2گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 ×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-105]

الاصل / حديث / عربی

al-ași

مشهد، رضوی؛ شماره نسخه: 30648

آغاز: بسمله. حمدله. قال المصنف رحمه الله من كلام الامام على بن موسی الرضا ... طوبی لمؤمن مظلوم؛ انجام: فزوجهما اياهما فتزاوجا فكانت تزويج نبات العم هذا آخر ما وجدناه من الكتاب

صاحب مستدرک الوسائل، اصل را در جلد 12 ص 437 این گونه آورده است: «اصل لبعض قدمائنا». این اصل که از اصول اربعمائه می باشد از علی بن موسی الرضا عليه السلام نقل کرده که فرمود: «یا محمد طوبی لمؤمن مظلوم و مغضوب مستضعف الخ»؛ خط: نسخ تحریری، كا: سید مصطفی بن احمد صفایی خوانساری، تا: جمادی الثانی 1376ق؛ از روی نسخه خط خاتم المحدثین حاج آقا حسین نوری مؤلف مستدرک الوسائل نوشته شده؛ اهدایی رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی ماشینی، جلد: مقوای زرشکی با عطف میشن سبز، 2، 23 سطر، اندازه: 17/5 ×22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-104]

الاصلاح / عربی

al-islah

ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان، - 322 قمری

abū-hātam-e rāzī, ahmad ebn-e hamdān (- 935)

[فهرست مجدوع ص 294؛ ایوانف ش 29]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1507 ف

خط: نسخ، كا: عبدالرسول بن ملامنير سلیمانجی ابن ملاعلی بهابار کهنه ابن ملا امین جی ابن الماذون سیدی میاجد علی علی بهائی مراد هنبور از چاکران داعی مولا عبدالقادر نجم الدين، تا: 20 ربیع الاول 1278ق؛ 190گ [فیلمها- ف: 1-283]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1431-ف

خط: نسخ، بی کا، تا: آدینه 2 شعبان 1313 ق [فیلمها- ف: 1-283]

اصلاحات مقاوله نامه میان دولت ایران و عثمانی /

اسناد-فارسی

eslāhāt-e moqāvele-nāme mīyān-e dowlat-e īrān va osmānī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 982/34

در پنج فقره در زمان ناصرالدین شاه به وسیله میرزا محسن خان در اسلامبول مورخ 24 محرم 1294؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: داود بن محمد بن علی مازندرانی، تا: 24 محرم 1294ق؛ اگی (115پ) [ف: 7-117]

اصلاح الاجساد / کیمیا / عربی

işlāḥ-ul-ajsād

کرمانی، محمد کریم بن ابراهيم، 1225-1288 قمری

kermani, mohammad karim ebn-e ebrahim (1810 1871)

تاريخ تأليف: پایان ذیحجه 1269ق

در یک «مقدمه» و 9 «باب»: مقدمه در بسائط این جهان؛ باب 1. تنقية هذه الاجساد و تخليصها؛ 2. تكليس الاجساد؛ 3. تصعيد هذه الاجساد؛ 4. تشميع الاجسام؛ 5. الحل؛ 6. تقطير الأجساد؛ 7. عقد الاجساد؛ 8 تحصيل الاصباغ؛ 9. بعض النوادر، در چند «فصل».

آغاز: بسمله، حمدله، صلات ... و بعد، يقول العبد الأثيم کریم بن ابراهيم أن هذه رسالة شريفة في معنى تنقية الأجساد و تطهيرها انجام: او تغمس بماء الكبریت و توضح في مكان رطب ثم تفعل به کما مر و قد فرغ من كتابتها مصنفها في آخر ذی الحجه من شهور سنة تسع و ستین بعد المأتين و الالف حامد مصلية مستغفراً

.1شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1468/6

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 7گ (161-168)، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [نسخه پژوهی: 3-149]

2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 5/5

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: پایان قرن 13؛ 16گ (39پ -54پ) [ف: 1-20]

3. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 2/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: يوسف شیرازی، تا: 1278ق؛ 22گ (70پ - 91ر) [ف: 1-20]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10729

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابو القاسم، تا: 1283ق [الفبائی: 53]

.5قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 190/6

آغاز و انجام: برابر

ص: 83

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، زیتونی، 25گ (109پ۔ 133ر)، 12 سطر، اندازه: 15 × 24سم [ف: 1-160]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3301/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 13گ (158ر-170ر)، 16 سطر، اندازه: 14 × 21سم [ف: 364-6]

اصلاح الادوية المسهلة طب /عربی

işlāḥ-ul-adwīyyat-il-mushila

اعسم دمشقی، حبیش بن حسن، ق3 قمری

asam-e damesql, hobays ebn-e hasan (- 9c)

رساله ای است درباره تعلیم بهترین و مؤثرین ترکیب برای ساختن داروهای مسهل. مؤلف پس از دیباچه خواص مسهل ها را آورده آنگاه از ماهیت و خاصیت و اندازه خوراک این داروها گفتگو نموده است: سقمونیا، صبر، شحم حنظل، تربد، شیرم، مازريون، دند، قثاء الحمار، لبن يتوع، هليلج، غاریقون، جنطيانا، بسفایج (بس پایگ)، سورنجان، بوزیدان، افتیمون، افسنتین، حب النيل، شحم الرمان، سناء، لبلاب، شاهترج، عاقلی، عنب الثعلب، کرفس، بقلة الحمقاء کربزه، حرف، سلق، حند قوقا، نانخواه.

آغاز: بسمله و به نستعين. هذا كتاب حبيش بن الحسن في اصلاح الادوية المسهلة و نفی مضارها و ضروب استعمالها. أما المنفعة التي يتالها ابدان الناس و نفوسهم من شرب الادوية المسهلة ... فقد شرحتها القدماء من المتطببين.

انجام: و اما ذکر سائر الأدوية فانت تعرف قوامها و منافها من كتب القدماء أن احببت ان شاء الله وحده. و صلی الله على محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين.

[سزگین 3: 265]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4230/2

آغاز: اعلم ان اسهال الأدوية على ثلاثة ضروب احدها يكون بالحده كالسقمونیا و شحم الحنظل و نحو هما و ضرب الثاني ... و الضرب الثالث..؛ انجام: و ان كان قليلا فبالماء الحار فانه يجدر ما بقى من الفضله ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 18 رمضان 984ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی، 15 سطر، اندازه: 9/7 × 18/3 سم [ف: 7-290]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 460/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 989ق؛ 17ص (114-130) [ف: 4-718[

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/51

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: شنبه 11 صفر 1007ق؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-190]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 4-249]

5. تهران: سعید نفیسی؛ شماره نسخه: 22/4

بی کا، بی تا [نشریه: 7-687]

اصلاح الادوية المسهلة طب /عربی

işlāḥ-ul-adwīyyat-il-mushila

فواید کوتاهی است در کاربرد و اندازه داروهای مسهل و درمان بیماری کثرت احتلام که با ذکر ادویه مفرده مسهله و مثالی در ادویه مرکبه آن آغاز می شود و با بیان درمانی برای کسانی که معالجه با دارو را دوست دارند پایان می یابد. در ابتدای آن از مرکبات منصوری نام برده شده است. شاید این مطالب به نقل از کتاب مرکبات منصوری باشد. محمد بن زکریای رازی کتاب مفصلی به عربی در ده گفتار تدوین کرده است که به نامهای «کناش منصوری»، «طب منصوری»، المنصوري في الطب» و «کفایه منصوری» مشهور است. همچنین منصور بن محمد شیرازی کتابی با عنوان «کفایه منصوری» یا کفایه مجاهدیه» یا «مركبات منصوری» به زبان فارسی نوشته است. حبيش بن حسن دمشقی نیز رساله ای با نام «اصلاح الادوية المسهلة» دارد. احمد تنکابنی نیز رساله مستقلی با عنوان «رسالة الاسهال» تدوین کرده است. نسخه حاضر شاید بخش هایی از یکی از کتب مذکور باشد. این نسخه به قرینه مؤلف رساله های قبل و بعدش با کتب «تنقيح المكنون» خجندی و اصول تراکیب سمرقندی مطابقت داده شد که بخش هایی از هیچ یک از دو نسخه فوق نبود.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4867

آغاز: في اصلاح الادوية المستهلة و قوتها و مقادیرها مركبات المنصوري السقمونیا يسهل الصفرا بقوة و اقل ما يسقى منه قيراط ... شحم الخنظل يسهل البلغم بقوه؛ انجام: مسهلل لمن يكره الأدوية ... جوارش لا يسخن منه و يقوى المعدة و رد عشرة طباشیر خمسه ... مثله نصف درهم يسفف ثلثة دراهم بماء بارد صادق البرد.

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی مشکی نقوش، عطف تیماج اناری، اندرون کاغذی سرخ، 3گ (29پ - 32)، 17 سطر (6/5×13/5)، اندازه: 12/5 ×21/5سم [رایانه]

اصلاح الارواح / کیمیا / عربی

islah-ul-arwah

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810- 1871)

ص: 84

تاريخ تأليف: پایان ذیحجه 1269ق

در اکسیر و کیمیا در یک «مقدمه» و هفت «باب»: مقدمه، در تعریف روح در صنعت؛ باب 1. غسل الروح؛ 2. ازالة الأوساخ الطبيعية؛ 3. عقد الزئبق هاربا؛ 4. حل الزئبق؛ 5. عقد الزئبق ثابت 6. تحميره؛ 7. تشميعه.

آغاز: بسمله، حمدله، صلات. و بعد، يقول العبد الأثيم کریم بن ابراهيم أن هذه كلمات متينة بل هي درة ثمينة كتبتها في اصلاح الأرواح

انجام: و لابد منها في العمل الحق وفي ما ذكرنا في هذا الباب كفاية لأولي الألباب وقد فرغ من تسویدها مصنفها کریم بن ابراهيم في آخر شهر ذي الحجه من شهور سنة تسع وستين بعد المأتین و الالف، حامد مصلية مستغفراً

[فهرست مشایخ 236/2]

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 5/3

خط: نسخ پخته، بی کا، تا پایان قرن 13، 15گ (10پ -24ر) [ف: 20-1]

2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1468/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 7گ (145-152)، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [نسخه پژوهی: 3-149]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18998

آغاز: منه بعض و الباقي منه بعض و الجسد سایر النباتات و اجزائها القير؛ انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ ضمیمه شماره 18996 می باشد؛ [رایانه]

4. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: يوسف بن حاج علی شیرازی، تا: 14 ربیع الثانی 1278ق؛ 24گ (21پ -44پ) [ف: 1-20]

5. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 190/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، زیتونی، 25گ (55پ - 79ر)، 12 سطر، اندازه: 15 × 24سم [ف: 1-159]

.6تهران، ملک؛ شماره نسخه: 1/5 330

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 13گ (132 - 144ر)، 16 سطر، اندازه: 14 ×21سم [ف: 363-6]

اصلاح الاسطقسات / هندسه / عربی

işlāḥ-ul usţuqussāt

اثير الدین ابهری، مفضل بن عمر، - 660 ؟ قمری

asīr-od-dīn-e abharī, mofazzal ebn-e 'omar (- 1262)

اصلاح و تحریری است از کتاب اسطقسات در هندسه، در سیزده « مقاله». ابهری، همچنین علاوه بر اصلاح و تحریر، مطالب مهم دیگری که دانستن آن اهمیت بر کتاب افزوده، و در حل اشکالات و اختلافات کوشش نموده است.

[بروکلمان، ذیل 839/1 -تهرانی، گاهنامه 1311 ص 160]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 864 عکسی

آغاز: الحمدلله على تتابع الاته ... و بعد: فهذا اصلاح لكتاب الأسطقسات في الهندسة؛ انجام: تمت المقالة الثالثة عشرة..... و بها تم الكتاب و الحمدلله رب العالمین و الصلوة على محمد و اله اجمعین.

نسخه اصل: چستربیتی، ش 3424؛ خط: نسخ، كا: على بن عمر بن علی قزوینی، تا: قرن 7؛ از روی نسخه اصل، مصحح، دارای اشکال هندسی؛ تملك: «على بن فريد البيهقی»، تملکی به تاریخ ذیحجه 805ق؛ 126 گ، 21 سطر [عکسی ف: 2- 342]

اصلاح الاشكال الكرية / ریاضیات / عربی

işlāḥ-ul-aškal-il-kurīyya

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 670/2 -ف

آغاز: زيادة اشكال توس الزاوية

نسخه اصل: مانیسا گنل ش 1706؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 699ق، جا: تبریز؛ 3گ (106ر-108ر)، 18 سطر [فیلمها- ف: 1-521]

اصلاح اصول اقلیدس / رياضيات / عربی

eslāh-e osūl-e oqlīdes

اثير الدین ابهری، مفضل بن عمر، - 660 ؟ قمری

asīr-od-dīn-e abharī, mofazzal ebn-e ‘omar (- 1262)

وابسته به: الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الاصول؛ اقلیدس (283-306)

در سیزده «مقالت»، و منسوب است به اثير الدين ابهری مفضل بن عمر. اصلاح اصول اقلیدس را سید جلال تهرانی به نقل از میبدی در حاشیه هندسه اقلیدس به وی نسبت داده است (گاهنامه 1311 خ ص 160)

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 540

آغاز: بسمله و به ثقتی. و بعد؛ فان العلوم الرياضية التي هي واسطة عقد الحكمة تنقسم إلى أربعة؛ انجام: فتصير المجسمات الممكنة الوقوع في الكرة سبعة. و اذ يسر الله اتمام ما قصدته من تحرير هذا الكتاب، و الحمدلله على التمام و على نبيه و صحبه افضل الصلاة و السلام.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1101ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی

ص: 85

مقوایی ضربی، 231 گ، 23 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 3-146]

اصلاح اکر مانا لاوس = تحریر کتاب مانا لاوس في الاشكال الكروية / ریاضیات عربی

eslāh-e okar-e mānālāws = tarīr-u k.-i mānālāws fi-1 aškāl-il kurawīya

مغربی، یحیی بن محمد، 685 قمری

maqrebī, yahyā ebn-e mohammad (- 1287)

وابسته به: الاکر؛ ما نالاوس

اصلاح اشکال مقاله ثالث «اگر» ماناسوس است. در ترجمه حال او از این اثر با عنوان «اصلاح اشکال مقاله ثالث» یاد شده و تحرير «اکر» ماناوس در تراجم برای او ننوشته اند، اما نسخه 658/5 مجلس از نسخه تحریر او نقل شده است.

]آثار و احوال خواجه، مدرس رضوی، ص 237]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 658/5 -طباطبائی

آغاز: نقل من المنقول من تحرير مولانا محیی الدین مغربی قبل الخوض في ذكر اشكال المقالة الثالثه من اکر مانالاووس في الاشكال الكريه اذكر اولا المقدمات التي قدمها الحكيم الفاضل بطلمیوس للشكل الملقب بالقطاع ليهون على الناظر و يتصور دعواه و هيهنا هي المقدمة الأولى؛ انجام: و هو المطلوب تمت المقدمات الأربعة الموقوفه عليهم بالمقالة الثالثه من كتاب مانا لاووس و الحمد لله اولا و آخرا او ظاهرا و باطنا.

در فهرست با عنوان «تحریر اکر مالاناوس» آمده است. این نسخه از نسخه تحریر او نقل شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 یا اواخر قرن 10؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز یک لا، 1گ (67ر -68ر)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12 × 19 سم [ف: 22-349]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6530/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين .. ... هذا كتاب مانا لاوس في الاشكال الكرية اصلاح استادنا و سیدنا ... صدر الكتاب قال مانا لاوس انی رایت یا باسلیدس اللاذى أن هذا الصنف الذي تفكرت فيه و اردت ان اضعه لك من البراهين؛ انجام: و مجموعهما معلوم على تقدير انهما اقل من نصف دائرة فيما يبين يكون كل واحد منهما معلومة و الله اعلم فنجعل هذا الفصل آخر كلامنا في هذا الفن و هو خاتمة الكتاب و الله الموفق للصواب. در پایان نسخه حاضر مقاله الحاقی مؤلف به کتابش نیز آمده است؛ خط: نسخ هندوستان، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ دارای اشکال هندسی؛ تملك: حيدر حسین، سید محمد رضوی قمی به سال 1168ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف و دور ترمیمی، 43گ (3پ - 46ر)، اندازه: 13× 21سم [ف: 20-104]

اصلاح الالفاظ / ادبیات فارسی

eslāh-ol-alfāz

داور شیرازی، مفید بن محمد نبی، 1251-1325 قمری

davar-e Sirazl, mofid ebn-e mohammad nabi (1836 1907)

واژه نامه فارسی است، بیشتر واژه های عربی و دشوار، نامرتب و بی دیباچه. از سر آغاز آن به دست می آید که شیخ محمد اسماعل کازرونی هر آنچه از استاد خود مفید شیرازی شنیده گرد آورده است. نام کتاب در نسخه نیامده است، از موضوع آن و ثبت «ریحانه 359/5 » گزیده شد.

[الذریعه 319/9 و 1087/8 و 242/18 «گنج گوهر» که نام کامل او به 3 گونه آمده است؛ فرهنگ سخنوران 205 و 558؛ ریحانة الادب 359/5]

1. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 307

خط: نسخ، كا: میرزا زین العابدین نیریزی، تا: 7 رجب 1311ق؛ محشي با نشان «منه»، در برگ 2پ تا 7ر فهرست لغات و الفاظ اصلاح شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 167گی، 10 سطر (7× 12/5)، اندازه: 11 × 18سم [ف: 11]

2. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 799/2

آغاز: بسمله. هذا ما سمعه و ضبطه جناب الفاضل الشيخ محمد اسماعيل الكازرونی عن الوالد الماجد العلام الشيخ مفيد الشيرازي زید عمره. «مبرز» که در وصف علما و غیر ایشان گفته می شود به صیغه اسم فاعل است؛ انجام: «تماشا» و تقاضا و تمنا ... هو الممدوح في ای کتاب.

خط: نستعلیق پخته، كا: عبدالحی ملقب به صدر الشریعه (فرزند نگارنده)، تا: 28 جمادی الثانی 1316ق، 6گ (25پ - 30ر) [ف: 16-2]

اصلاح امر معاش / اخلاق - فارسی

eslāh-e amr-e maʻāš

تهرانی، علی بن محمد جعفر، ق 14

tehrānī, ‘ali ebn-e mohammad ja'far (- 14c)

چون مؤلف اوضاع زمان را آشفته دیده دلیل آن را در رواج اخلاق فاسده می داند، لهذا برای ترویج اخلاق فاضله کتاب حاضر را تألیف نموده تا مردم بدان سوی سوق دهد و در آن به پاسخ برخی از سؤالات و ترغیب مردم به خواندن نماز و قرآن و عمل به برخی از دستورات اخلاقی پرداخته است. مؤلف در این کتاب به بسیاری از تواریخ و شرح حال علما خصوصا در تهران اشاره کرده است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4456

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد چنین گوید این حقیر فانی ... که چون به مقتضای آیه 23 از سوره مبارکه طه که پروردگار عالم فرموده؛ انجام: يازدهم در سوره ص آیه 75 قال يا ابليس ما

ص: 86

منعك أن تسجد لما خلقت بیدی

خط: نستعلیق، کا: محمد بن میرزا حسن خان تفرشی، تا: رمضان 1336 ق در تهران (شروع کتابت)، دوم ذیقعده 1336 در قزوین منزل میرزا حسن خان منشی باشی تفرشی (پایان کتابت)؛ مصحح؛ کاتب در پایان شرح مفصلی در چگونگی کتابت نسخه حاضر از روی نسخه مؤلف نگاشته است؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 124گ، 17 سطر، اندازه: 18×22/5سم [محدث ارموی مخ: 1-141]

اصلاح امر وسواس / متفرقه - فارسی

eslāh-e amr-e vasvās

برای پادشاه گویا شاه تهماسب در پنج «تحقيق» و یک «خاتمه» و جز العقد الطهماسبی عربی عزالدین حسین عاملی.

]الذريعة 288/15 ]

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 3/88/9 -5935

بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر، قطع: ربعی [ آستانه قم: -198[

- اصلاح امور (رساله در) > سیاست

اصلاح البلاد / اخلاق / فارسی

eslāh-ol-belād

حسینی میبدی، علی بن محمد علی، 1313 قمری

hoseynī meybodī, ‘alī ebn-e mohammad ‘alī (- 1896)

رساله ای در دو «فصل»، در روش تبلیغ و اصلاح مردم و راهنمایی آنان به علم و عمل و گفتار و رفتار نیکو، آنچه را که باید مصلحان و روحانیون و آنان که به ترویج دین اشتغال دارند، پیشه کنند تا بتوانند دیگران را هدایت نمایند. بیشتر به روشی که خود مؤلف هنگام اقامت در کرمانشاه در تبلیغ داشته و در ارشاد مردم با بهره گیری از راهنمایی های اهل بیت (عليهالسّلام) و آنچه در قرآن کریم و احادیث و روایات آمده، به کار می بسته است. در واقع زندگی نامه عملی مؤلف است که برای نشان دادن راه اصلاح و ارشاد نگارش یافته است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد چنان مینگارد بنده دور از صلاح و افتاده از آیین فلاح

انجام: و مقام فساد امر خود را بدان تا همان را چاره کنی

1. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 4/1مشهد

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 38ص (3-40)، اندازه: 18 × 23سم [ف: 129]

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 4/1

همان نسخه بالا [شخصی میبدی: ف: 1-19]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2138/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-180]

2. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 13/1 مشهد

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1317ق، جلد: تیماج قهوه ای، 161ص (3- 164)، 18 سطر، اندازه: 10 × 16/5سم [ف: 150]

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 13/1

همان نسخه بالا [شخصی میبدی: ف: 1- 39]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2128/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-153]

اصلاح ذات البين / ادیان و مذاهب - فارسی

işlāḥ-u dāt-il bayn

مشکک رستمداری، محمد بن علی، ق 10 قمری

moškak-e rostamdārī, mohammad ebn-e ‘alī (- 16c)

رساله ای در شناخت فرقه ناجیه از روی حکایات و روایات و آیات؛ در آن آمده است: «مقصود اصلی از وضع این رساله آنست که فرقه را به تحقیق دانند که کدام است و تحقیق این امور موقوف به خواندن علوم نیست بلکه ملاحظه بعضی حکایات و روایات و آیات قرآنی کردن». در فصل چهارم آمده است: «در بیان آنکه مذهب اهل سنت که معمول این زمان است که نهصد و نود و چهار سال است در مائه رابعه حادث شده و محدث آن شیخ ابو الحسن اشعری و شیخ ابو منصور ماتریدی است.»

]تحفة الائمه ش 605؛ نسخه های منزوی 906]

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 328الف

آغاز: منافرت غیر مدح و ذم است یعنی ثالث لازمه آن دو معنی باشد الحاصل حسن و قبح صفت ذوات و صفات و افعال هر سه می باشد و مخصوص دوي العقول نیست بلکه در نباتات و جمادات و حیوانات هم هست باشد كل ممدوح است؛ انجام: وجده را از میراث منع کرده گفت که من درین کتاب خدا نیافته ام که جده را نصیبی از میراث هست بعد از آن مغیره و محمد بن سلمه گفتند که حضرت رسول صلّي الله عليه و آله گفت که

خط: نسخ خوش، كا: محمد باقر مازندرانی رشتی، تا: 22 ذیقعده 1256ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: كاتب؛ 366ص، 23 سطر (6/5× 19)، اندازه: 13 × 26سم [رشت و همدان: ف: 1090]

اصلاح ذات البين / کلام و اعتقادات / عربی

işlāḥ-u dāt-il bayn

رساله ای در علم کلام شیعی ضد سنی در دو مقصد»: مقصد اول در کلیات، در هجده باب: 1. تحقیق معنى الدين و هو في اللغة الجزاء، 2. تحقيق الايمان، 3. الكفر، 4. بيان سبب

ص: 87

الاختلاف، 5. بیان حدوث مذهب الأشاعرة، 6. حدوث العالم، 7. اثبات وجود الصانع، 8 صفاته تعالی، 9. علمه تعالی، 10. في انه قادر مختار، 11. کلامه تعالی، 12. توحيده تعالى، 13. عدم صحة الرؤية، 14. الفضاء و القدر، 15. افعال العباد، 16. العدل، 17. النبوة، 18. ذکر عقائد الفريقين؛ مقصد دوم در امامت، در ده باب: 1. بيان مفهومها، 2. في انها من الاصول، 3. شرایط الامامة، 4. فيما يثبت به الامامة، 5. النص الجلی، 6. عدم استحقاق الثلاثة للخلافة، 7. في ان امیر المؤمنين افضل الائمة، 8 تزييف ما تمسكوا به، 9. عدم جواز وجود امامین، 10. امامة باقي الائمة. نام کتاب در دیباچه هست ليكن نام مؤلف نیامده است. در پشت برگ اول مالک، که شاید لطف على صدر الافاضل (1268 - 1350) باشد، می گوید: «گمان می کنم که تأليف عبدالرزاق لاهیجی (م 1072) فیاض داماد صدرا شیرازی و صاحب گوهر مراد باشد.»

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2077/3

آغاز: رب كم من نعمة أنعمت بها علينا و نقمة برحمتک صرفتها عنا ... . من ركبها نجی و تخلف عنها غرق. و بعد: فهذه رسالة في بیان عقاید الشيعة الامامية و الجماعة الا شعرية ... موسومة باصلاح ذات البين اذ لعل الله تعالى يرفع الشين؛ انجام: و لنختم الرسالة بنبذ من احوال صاحب الزمان ... ذكر في المجموع الرايق عن السيد المحقق رضی الدین علی بن طاوس ان الامام ... العسكري لما ادر که الوفاة جمع شیعته و اخبرهم ان ولده ..... الحجة القائم و هو المهدی.... الى يوم الدين خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 6ص (43-48)، 19-21 سطر (6×13)، اندازه: 9× 16/8 سم [ف: 11-247]

اصلاح ذات البين لقطع نزاع الخصمين / اخلاق / عربی

işlāḥ-u dāt-il bayn li-qat-in nizā'-il xaşmayn

اخباری، محمد بن عبد النبي، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10204/4

خط: نسخ، كا: شیخ علی بحرانی، تا: 1269ق؛ مصحح، محشى؛ قطع : وزیری [میراث شهاب: س8 ش 4-67]

- اصلاح الصلاح > صلاح الصحاح في حفظ الصحة

- اصلاح العمل > الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح

اصلاح العمل /فقه / عربی

işlāḥ-ul “amal

طباطبائی، محمد بن علی، 1180؟ -1242 قمری

tabātabā'ī, mohammad ebn-e 'alī (1767-1827)

اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 1005

آغاز: المسائل، معانيها فيه اشكال و قیل بجواز التقلید مخالف به من الحكم الشرعي؛ انجام: الأقرب عندي هو الأول بضم يرجع الى الناظر في بعض الصور كما اذا فرض اليه ترجیح احد المتخاصمين

خط: نسخ، كا: محمد باقر بن قاسم، تا: رمضان 1237ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 528ص، 26 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 119]

اصلاح العمل (ترجمه) / فقه / فارسی

islah-ul amal (t.)

طالقانی قزوینی، ابوالقاسم بن محمد زمان، ق13 قمری (- 19c)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

ترجمه ای است تحت اللفظی از رساله عملی «اصلاح العمل» استاد مترجم سید محمد مجاهد حائری که از روی خط استاد پس از اصلاح و اضافه ترجمه نموده، در یک «مقدمه» در احکام تقلید و چند «باب».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8587

آغاز: حمد و سپاس برای خداوندی است که مهیا گردانیده است برای بندگان طریق اصلاح عمل را انجام: و بعضی قائل بأول می باشند و بعضی بثانی و این خالی از قوت نیست، کتاب الزكاة

احکام طهارت و صلاة آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح ؛ قبل از کتاب دو اجازه در دو صفحه از سید مجاهد برای شاگردش طالقانی نوشته شده با مهر «محمد بن على الطباطبائی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 183 گ، 20 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 22-166]

اصلاح العمل (ترجمه) / فقه / فارسی

islah-ul amal (t.)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

این رساله جز «اكمال الاصلاح و مصباح الطريق و تحفة المقلدین» است.

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 562/3

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين والعاقبة للمتقين ... اما بعد چنین گوید این ذره بیمقدار خاکسار ... که این سؤال و جوابی است از

ص: 88

رای عالیجناب ... آقا سید محمد دام ظله العالی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 29 رجب 1235ق، جا: مدرسه مادر شاه مشهور به حاجی عبدالله خواجه؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف مشکی، 18 سطر (10×16/5)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 329]

اصلاح العمل (مختصر) / فقه / عربی

işlāḥ-ul 'amal (muxtaşar)

ایروانی، کریم بن حسن، ق13 قمری

īravānī, karīm ebn-e hasan (- 19c)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

رساله ای فتوایی است که مسائل آن را از کتاب «الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح» سید محمد مجاهد انتخاب کرده و ادله آن را حذف نموده است. آن را به امر استادش برای عمل مقلدین تلخيص کرد در «مقدمه» و چند «کتاب» و «خاتمه».. آغاز: الحمدلله على نواله في البداية والنهاية على ما نجانا من ظلمات الريب و الغواية و نشكره على ما بلغنا من منتهى العناية ... اما بعد سناد الشيعة وعلم الشريعة دعام الامة ... فيقول الاثم الجانی

]الذريعة 179/20 ]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3316- 17/96

آغاز: برابر؛ انجام: و هل جواز اقامة الحدلهم على سبيل الوجوباو الرخصة فيه اشكال و الاخير لا يخلو عن قوة ولكن مراعاة الاحتياط اولی و لعله في جانب الوجوب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی با عطف وحواشی تیماج، 89گ، 22 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 7-4200]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10218

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ قطع: وزیری [میراث شهاب: س 8ش 4-64]

3. تبریز؛ تربیت، شماره نسخه: 103

کا: محمد قاسم پسر مشهدی محمد دیلمقانی، تا: 1239ق [ف: 60]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2591

آغاز: برابر؛ انجام: فهل يصدق اولا و جهان و لعل الاقرب الأول فيما اذا ظن بصدقه ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 256 گ، 22 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 179-7]

5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 756/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، 22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 407]

اصلاح العمل (منتخب) = اصول دین = واجبات و عبادات / فقه / فارسی

eslāh-ol “amal (mn.) = osül-e dīn = vājebāt va ‘ebādāt

حسینی اصفهانی، ابوالحسن، 1284-1365 قمری

hoseynī-ye esfahānī, ab-ol-hasan (1868-1946)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

مختصری است فتوایی مشتمل بر چند درجه» و «فصل» و «خاتمه»: درجه ها: در بیان اصول دین، اقسام آب ها، غسل ها، وضو و تیمم؛ فصل 1. مقدمات نماز، فصل 2. افعال نماز، فصل 3. شکیات نماز، فصل 4. روزه، فصل 5. آنچه روزه دار باید از آن امساک نماید، فصل 6. بیان چیزی که قضا و کفاره ياقضای تنها واجب می شود، خاتمه: در بیان آنچه باعث سجده سهو می شود.

آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين ... فبعد بنده عاصی ... ابوالحسن الحسینی الاصفهانی مشهور بخوشمزه ... بعرض برادران ایمانی و اخلاء اجلاء روحانی می رساند که این مختصری است از واجبات عبادات

انجام: و همچنین هرگاه به قصد ترک غسل بخوابد و الله اعلم بالصواب

[فهرستواره منزوی 94/9 (1 نسخه)؛ دنا 1059/1 (12 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18378 ض

بی کا، تا: قرن 13 [د.ث[

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38059

آغاز: بسمله ... احمده على نواله و اصلی علی احمده و آله؛ انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 10گ، 13 سطر، اندازه: 9/5 × 14/8 سم ]اهدائی رهبر: 3-793]

3. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 554/1

آغاز: برابر؛ انجام: و فرق میانه روز واجب و سنت نیست، تمت

خط: نسخ، كا: ابوالحسن بن محمد بافقی، تا: پنج شنبه 18 ربیع الثانی 1235ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج لایه ای عنابی، 22گ، 14 سطر (6×10/5)، قطع: جیبی، اندازه: 10/3 × 15/3سم [ف: 1 -426]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10367/4

آغاز: برابر، انجام: و جایز است افطار کردن و فرق میانه روزه واجب و سنت نیست

خط: نسخ و نستعلیق، كا: علی بن محمد مهریجردی، تا: 1237ق، سطرها راسته و گاهی چلیپا؛ 24 (104پ -127ر)، اندازه: 11 × 16سم [ف: 26-308]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5417/7

ص: 89

آغاز: برابر؛ انجام: جهنم نداری ..... الانجيين الأخيار ..

كا: حیدر علی بن محمد امین هزار جریبی، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 9گ (49پ -57پ)، 14 سطر [ف: 16-326]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 382/2

آغاز: برابر، انجام: استدعا و التماس از برادران دینی چنانست که در وقت مطالعه این رساله طلب مغفرت از برای والدین کاتب نمایند.

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد على سور کی، تا: 1239ق؛ جلد: گالینگور سبز، 20گ (112پ - 132پ)، 16 سطر، اندازه: 16 × 22سم [ف: 1-500]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13562

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: شکری و فستقی، جلد: تیماج ماشی یک لا ضربی مزین به ترنج و سر ترنج، 25ص، 11 سطر، اندازه: 10 × 17/5 سم [ف: 21-1637]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8428

خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1311ق، جا: سربازخانه تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی ربعی، 57گ، 9 سطر (8 × 14)، اندازه: 13 × 20سم [ف: 17-133]

9. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3547/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ سفید عطف تیماج قرمز، 10ص (139-130)، 14 سطر (7 × 12)، اندازه: 9 × 13 سم [ف: 5-1692]

10. يزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 75/2

آغاز: برابر، انجام: و استر على عيوبي و اجعلني ممن ينتصر بن الدینک و لاتستبدل في غيري برحمتك يا ارحم الراحمين.

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن علی اصغر بن مهدي بن علی بن محمد فارسی، بی تا؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 4گ (17ر-20ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-63]

11. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 751

آغاز: برابرخط: نسخ، بی کا، بی تا، 6گ، 20 سطر، اندازه: 13 × 24سم [ف: 404]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13571/1

آغاز: برابر؛ انجام: بپرسد که از فلان مجتهد است اینکه بداند آنکس که این مجتهد خودش است یا نه

فقط «اصول الدين» را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج، 13گ (1پ -13ر)، 16-18 سطر، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 37-83]

13. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 829/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم مشکی، 9گ (2پ-11ر)، اندازه: 10 × 15سم [مؤید: 2-271]

اصلاح الغالي و القالی / بهائیت / عربی

işlāḥ-ul gālī wa-l qālī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6115/20

آغاز: بسم الله الاقرب الأقرب، و انما البهاء من الله. و بعد فاشهد آن انجام و انتم في كل ظهور بعلم رضاء الله لتعلمون، ثم به توفيون ولتعلمون

پاسخی است از مقام 22 درباره آفرینش؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشن قهوه ای، 5گ (105-109ر)، 19 سطر [ف: 174-9]

اصلاح الفقه / فقه / عربی

işlāḥ-ul-fiqh

همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 658

اجتهاد و تقلید تا پایان حج؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی باریک [رشت و همدان: ف: 1284]

اصلاح کتاب اصول اقلیدس = زيادات عباس بن سعيد في المقالة الخامسة من كتاب اقلیدس / رياضيات / عربی

işlāḥ-u k.-i usūl-i uqlīdes = zīyādāt-u 'abbās ibn-i sa‘īd fi-1 maqalat-il xamisa min k.-i uglides

جوهری، عباس بن سعيد، 218 قمری

jowharī, “abbās ebn-e sa'id (- 834)

وابسته به: الاصول = في أصول الهندسة و الحساب و کتاب الأصول اقلیدس (283-306)

افزوده های عباس بن سعید است بر مقاله 5 اقلیدس.

1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 284/1

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: قرن 7؛ 4ص [ادبیات تهران: ف: 3-43]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6123/2

آغاز: نریدان نبين أن المقادير التي نسبتها واحده

خط شکسته نستعلیق، کا: میر علی بن مظفر شاه، تا: 1075ق، جان اصفهان؛ دارای اشکال هندسی و نجومی؛ کاغذ: دولت آبادی شکری، جلد: تیماج ضربی مشکی، 3ص (217-219)، 19 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20/5 × 26/5سم [ف: 19-113]

- اصلاح المجسطی > مقالات في الفلك

ص: 90

اصلاح المنطق / لغت عربی

islah-ul-mantiq

ابن سکیت، يعقوب بن اسحاق، 186 - 246 ؟ قمری

ebn-e sekkīt, yaʼqūb ebn-e eshāq (803-861)

کتابی است در لغت که از معروف ترین آثار ابن سکیت است و تا دیر گاهی پس از وی توجه و ستایش علمای لغت را برانگیخته و مورد استناد آنان بوده است. مبرد درباره اش گفته: «انه ما عبر على جسر بغداد كتاب في اللغة مثله». مؤلف در این کتاب مواد لغوی را به ترتیب ابواب صرفی گرد آورده با توضیحات لازم و ذکر موارد و چگونگی استعمال آنها با شواهدی از شعر عرب و اشاره به بعضی فواید ادبی مناسب الفاظ. وی بسیاری از واژه های عربی را به صورت صحیح آن ضبط کرده و آنها را از جنبه های صرفی، فصاحت و عدم فصاحت، نادر یا شاد بودن و جز آنها مورد بررسی قرار داده است. این اثر از معتبر ترین کتاب های لغت به شمار می رود و شرح ها و تلخیص های بسیاری که بر آن نوشته شده است.

از میان نسخه های کهن این کتاب که در ایران موجود نیستند می توان به پنج نسخه زیر اشاره کرد: 1. نسخه موجود در کتابخانه اسكوريال اسپانیا به شماره « 112 . A. R » به خط مغربی و مورخ شوال 298ق که دارای سماعات بسیاری به سال 431ق می باشد؛ 2. نسخه موجود در کتابخانه شهرداري المنصوره مصر که در 372ق بر احمد بن فارس استاد صاحب بن عباد و مؤلف کتاب قاره خوانده شده و تصویر آن در کتابخانه دار الكتاب قاهره به شماره 4580 موجود می باشد؛ 3. نسخه موجود کتابخانه دار الكتب قاهره به شماره 431 لغت» مورخ ربيع الثانی 476ق؛ 4. نسخه موجود در کتابخانه آصفیه در حیدر آباد هند مورخ 599ق به شماره 152/ لغت»؛ 5. نسخه در دار الكتب قاهره به شماره «27 لغت» که افزودگی هایی بر دیگر نسخه ها دارد، مورخ دهه اول ذیقعده 785ق.

آغاز: بسمله. قرأت على الشيخ الأجل الامام العالم الاوحد حجة الاسلام ابی منصور موهوب بن احمد بن محمد بن الخضر الجوالیقی اطال الله بقاءه في سنة ثلاث و ثلاثين و ... قلت له قرأت على ابی زکریا یحیی بن على الخطيب التبریزی فأقر به قال اخبرنا الرئيس ابو الحسين هلال بن الحسن الكاتب قال أخبرنا ابوبکر احمد بن محمد بن الجراح قال أخبرنا ابوبکر محمد بن القاسم بن محمد الانباري قال أخبرنا ابوالقاسم بن محمد قال اخبرنا عبدالله بن محمد بن رستم ابوالقاسم بن محمد قال أخبرنا عبدالله بن محمد بن رستم الطبري قال أخبرنا ابویوسف يعقوب بن اسحق السكيت قال باب فعل و فعل باختلاف المعنى الحمل ما كان في بطن او على رأس شجرة و الحمل ما كان على ظهر أو رأس ...

انجام: ای شیء ينجيه عن الطريق و مقول و للرجل خز عنی ظلع في رجلي أی قطعی عن المشي الكسانی و ابوزید قالا الحرب خدعه تم الكتاب.

چاپ: به کوشش عبد السلام محمد هارون و احمد محمد شاكر، قاهره، 1368ق

[دنا 1056/1 ؛ معجم المطبوعات 119/1 -120؛ الاعلام زرکلی 195/8 ؛ الذریعه 173: 2؛ کشف الظنون 108/1 ؛ بروکلمان /1(117) 120]

شرح و حواشی:

1- ملخص اصلاح المنطق؛ مطرزی، ناصر بن عبد السيد (538-610)

2- تهذیب اصلاح المنطق؛ لابن السكيت خطیب تبریزی، یحیی بن على (421-502)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 682عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: چستربیتی، ش 3263 (اربری، فهرست خطی عربی 5/2)؛ خط: نسخ مشکول، بی کا، تا: قرن 6؛ مصحح، محشی، با نشانه بلاغ، ظاهرا به خط مالک نسخه نوشته شده که روی صفحه اول خط امام الادب ابی منصور موهوب بن احمد ابن محمد بن الخضر الجوالیقی البغدادی است که نوشته است شیخ ابو علی فرج بن احمد بن على بن الاخوة کتاب را بر او قرائت نموده و همچنین احتمال می دهد که نسخه به خط همین شیخ ابو علی فرج بن احمد باشد، بعد از اینها نوشته است که در پایان نسخه خط ابی زکریا یحیی بن على الخطيب التبریزی متوفی به سال 502ق است؛ تملک: محمد بن خالد بن خليل الازهرى به تاریخ جمادی الثانی 1318؛ 267 گ، 14 سطر [عکسی ف: 2-164]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12838

آغاز: باب فعل باختلاف المعنى الحمل ما كان في بطن او على رأس شجره ... و الحمل ما كان ظهر او رأس قال الفراء؛ انجام: برابر

خط: نسخ درشت، بی کا، تا: 540ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، این نسخه جزء نسخه های کتابخانه مرحوم حاج ملامحمد جعفر بن محمد صفی آباده ای بوده که چندی قبل با تعدادی افزون بر 60 نسخه خطی بسیار نفیس از سوی یکی از روحانیان محترم حوزه علمیه قم به این کتابخانه اهداء گردیده؛ کاغذ: شرقی، جلد: چرم مشکی ساده، 249گ، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 32 - 591]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9372

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: انجام؛ روی برگی قبل از کتاب معرفی آن به خط نادر بن بديع الزمان قاجار به تاریخ 1264 و 1295، مهر: «المتوكل على الله عبده نادر» (بیضی) و «یا علی» (بیضی)؛ جلد: گالینگور سبز، 176گ، 19 سطر، اندازه: 15 × 22/5 سم [ف: 24-159]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3399

آغاز: برابر؛ انجام: اذا اصبح كسلان خبیت النفس أصبح فلان خاثرة و اصبح فلان

ص: 91

خط ثلث، بی کا، تا: قرن 9 یا 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ در برگ اول یادداشتی به سال 1173 آمده است؛ تملك: «محمد حسین»؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای ضربی، پشت قرمز ساده، 216 گ، 14 سطر، اندازه: 18/5 × 25 سم [محدث ارموی مخ: 141-1]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15738/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: میر محمد علی بن میر خلیل الله تونی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 137 (133 - 170پ)، 25 سطر، اندازه: 17/5 × 28/5سم [ف: 44-35[

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1402

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملک: عبدالله بن محمد کاظم تبریزی، محمد سعید در 1215، در ربيع الثانی 1223 نزد شیخ حسن هادی کاظمی عاریت بوده است، ابوالحسن بن حاجی حسین خان کلهر در 1269؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی، 168گ، 20 سطر (11 × 18)، اندازه: 16× 25سم [سنا: ف: 2-246]

اصلاح نامه = کتاب علم جنگ / فنون نظامی / فارسی

eslāh nāme = k.-e ‘elm-e jang

صحافباشی، اسماعیل بن ابراهيم، ق13 قمری

sahhāfbāšī, esmā‘il ebn-e ebrāhīm (- 19c)

تاريخ تأليف: شوال 1298ق

اصل از دکتر جمس هنری مکلین ینگی دنیائی، مترجم: اسماعيل ولد صحاف باشی، مشتمل بر مطالبی است که دکتر جمس هنری مکلین آمریکایی به جمس كوردن بنت می گوید و درباره آرایش قشون در میدان جنگ و طرز گشودن قلاع جنگی و تخریب و سنگرها است. نویسنده برای تأیید گفتار خود نیز مثال و شواهد زیادی می آورد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 77

آغاز: بسمله تبارک و تعالی اصلاح نامه از تألیفات دکتر جمس هنری مکلین ینگی دنیائی به جمس کور دون بنت مورخ؛ انجام: و قیمتشان بیش از خمپاره های دیگر نیست و صد درسی تکمیل تر انداز بهترین خمپاره هایی که حال مستعملند. قد تم الكتاب بعون الملک الوهاب

خط: نسخ و نستعلیق، كا: احمد عبد الغفار، تا: 1298ق؛ با سر لوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل سبز، ضربی، مقوایی، 178 گ، 11 سطر (10/5 × 16/5)، اندازه: 19×29/5سم [ف: 1- 66]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1910-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها - ف: 1-13]

اصلاح النفوس / کیمیا / عربی

işlāḥ-un-nufūs

کرمانی، محمد کریم بن ابراهيم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm(1810 - 1871)

تاریخ تأليف: ذیحجه 1269ق

در يك «مقدمه» و 6 «باب»: مقدمه، در تعریف نفس در صنعت؛ باب 1. غسل الكباربت و الزرانیخ؛ 2. تكليس الكباريت و الزرانیخ؛ 3. التصعيد الكبريت و الزرنیخ؛ 4. تقرير الكبريت و الزرنيخ و تثبيته؛ 5. حل النفوس؛ 6. تشميع النفوس.

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد يقول العبد الاثیم کریم ابن ابراهيم أن هذه درر يتيمة، قد سمطها في سلك النظم في هذه الأوراق في احد النفوس و ایصلها من درجة

انجام: لما كشفت لك عن ذلك كما لم يجسر عليه احد من المتقدمين و المتأخرين ... و قد فرغ تسویدها مصنفها في شهر ذي الحجة الحرام من شهور سنة تسع وستين بعد المأتین و الالف الهجرية. حامدة مصلياً مستغفراً

[فهرست مشایخ 237/2]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1468/5

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 7گی (153-160)، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [نسخه پژوهی: 3-149]

2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:

5/4 خط: نسخ پخته، بی کا، تا: پایان قرن 13؛ 16گ (24ر -39پ) [ف: 1-20]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18996

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق [رایانه ]

4. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2/4

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ پخته، كا: يوسف شیرازی، تا: 1278ق؛ 26گ (45ر - 70پ) [ف: 1-20]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10729

آغاز و انجام: برابر نام این نسخه در رایانه آستان قدس جلد دوم «توفیق» آمده است؛ خط: نستعلیق، كا: ابو القاسم، تا: 1283 ق [الفبائی: 54]

6. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3301/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 14گ (144-157 پ)، 16 سطر، اندازه: 14 × 21سم [ف: 6-363]

7. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 190/5

ص: 92

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، زیتونی، 26گ (81پ 106پ)، 12 سطر، اندازه: 15 × 24سم [ف: 1-159]

الاصلاح و الايضاح = شرح متن الوقاية / فقه / عربی

al-işlāḥ wa-l-īzāh = S.-u matn-il-wiqāya

ابن کمال پاشا، احمد بن سليمان، - 940 قمری

ebn-e kamāl pāšā, ahmad ebn-e soleymān (- 1534)

وابسته به: وقاية الرواية في مسائل الهداية؛ برهان الشریعه، محمود بن عبیدالله (-673)

تاریخ تأليف: 928ق

مؤلف بر آن است که کتاب مختصر موسوم به «وقاية» اثر برهان الشريعه، و به ویژه شرح آن که با عنوان «التحرير» اثر صدر الشریعه ثانی (750 ق) معروف است، را تصحیح و تنقیح نماید و نام آن را «الاصلاح لاصلاح ما في الوقاية من الزلل و الشرح بالایضاح» نهاده است زیرا مشتمل بر توضیح اشتباهات شارح نیز می باشد.

آغاز: احمده في البداية و النهاية على الهداية و الوقاية و اشكره على ما أنعم على من التوفيق و العناية ... ان المختصر الموسوم بالوقاية مع صغر حجمه

[کشف الظنون 2020/2 و 109/1 ؛ الاعلام زرکلی 133/1 ؛ الاوقاف العامة بغداد 385/1 و 386/1 ]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3002

آغاز: برابر؛ انجام: هذان القليل لايمك التحرز عنه فسقط اعتباره دفعة للحزج بخلاف ما اذا كان نصفين او كانت الميته اغلب لانه لاضرورة و انما قلنا في الاختيار لانه يحل أكل الميته في الاضطرار.

خط: نسخ، كا: محمود بن سیدی علی، تا: 957ق؛ محشی با نشان منه»؛ تملك: «ابوالمعارف احمد توفيق الهامي الخالدي»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج زرشکی تیره مقوایی ضربی یک ترنج در وسط با طرح گل و بوته، اندرون جلد کاغذی، 312گ، 21 سطر (9 × 15)، اندازه: 12×15 سم [ف: 14-109]

2. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 681

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر شعبان 960ق؛ مصحح، محشی، در سه برگ آغازین فائده ای از مؤلف و چند یادداشت پراکنده و یادداشتی در تاریخ ولادت و فوت میر سید شریف جرجانی و در سه برگ پایانی نیز چند یادداشت فقهی و طبی پراکنده آمده؛ تملک: حسن بن دیلاور چلبی؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی، 323گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-530]

الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل / فقه /عربی

al-işlāḥ wa fi-hi-1 fawz wa-l falāḥ = işlāḥ-ul “amal

طباطبائی، محمد بن علی، 21180-1242 قمری

tabātabā'ī, mohammad ebn-e ‘alī (1767-1827)

تاریخ تأليف: 1239ق

رساله فتوایی است برای عمل مقلدین در عبادات و معاملات، شامل یک «مقدمه» در مسائل اجتهاد و تقلید و 38 «کتاب» و 60 «باب» و یک «خاتمه». بخش صلاة و طهارت آن بسیار مفصل و بقیه بخش ها به صورت مختصر و فتوایی است. این رساله مختصری از کتاب «مصابيح الفقه» مؤلف است.

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي مهد لنا طريق اصلاح العمل و مسلك النجاة و التجافي عن الخطاء و الزلل و له الشكر على هذه النعمة.

انجام: حکی عن بعض الاصحاب انه قال كل رسم يليق بحاله و يليق كماله يرد به اذن يجوز اطلاقه عليه تعالی الا انه ليس من الادب [الأذن] و هو جيد، تمت

[دنا 1057/1 (89 نسخه)؛ الذریعه 282/2 و 170؛ مكتبة امير المومنین 120/1 ؛ هدية العارفين 363/2 ؛ کشف الحجب 48]

شرح و حواشی:

1- الإكمال في تكميل إصلاح العمل = إكمال الإصلاح؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

2- مصباح الطريق = مصابيح الطری یزدی، حسن بن محمد على (-1242)

3- اكمال الاصلاح = ترجمه اصلاح العمل؛ یزدی، حسن بن محمد على (-1242)

4- مصباح طريق مختصر = ترجمه اصلاح العمل؛ یزدی، حسن بن محمد علی (-1242)

5- اصلاح العمل (مختصر)؛ ایروانی، کریم بن حسن (13)

6- اصلاح العمل (منتخب) = اصول دین = واجبات و عبادات؛ حسینی اصفهانی، ابو الحسن (1284-1365)

7- اصلاح العمل (ترجمه)؛ طالقانی قزوینی، ابوالقاسم بن محمد زمان (-13)

8- منهاج الفلاح؛ واعظ شوشتری، حسین بن حسن (13)

9- اكمال الاصلاح (مختصر)؛ واعظ شوشتری، حسین بن حسن (13)

10- اصلاح العمل (ترجمه)؛ ناشناس (دو عنوان مختلف)

11- اكمال الاصلاح (منتخب) = ترجمه اصلاح العمل؛ ناشناس

12- شرح الاصلاح و فيه الفوز و الصلاح؛ ناشناس

1. قم؛ ارگانی بهبهانی؛ شماره نسخه: 93

آغاز: برابر؛ انجام: الذي وجب عليه القصر مقاماً بلداً كان أو في غير [كذا] و تردد في بقائه فيه عشرة ايام و لم يتواقي منها

خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: «عبده الراجي على» (بیضوی)؛ کاغذ: الوان، فاقد جلد 145گ، 23 سطر، اندازه: 22×34سم [ف: 75]

ص: 93

2. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 3249- 17/29

آغاز: برابر انجام: و على هذا فهل يعتبر لقطع سفره بالوصول اليها فعليه الاستيطان فيها ام الاستيطان في كل ستة اشهر اختلفوا فيه فقيل بالاول و قيل بالثانی و لايخلو عن قوة باب ما يجب فيه الزکوة

از آغاز تا پایان کتاب صلوة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سرخ با عطف تیماج سرخ، 95گ، 27 سطر، اندازه: 18 ×29سم [ف: 1-384]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3289- 17/69

آغاز: برابر؛ انجام: فلو تمكن السفر في البحر من غير مشقة شديدة اعتبر قدرته على اجرة الراكب و هو جيد. و صرح جماعة بانه لايشترط وجود غير الزاد و الراحلة.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر ترنج ضربی و جدول گرهی، 204گ، 21 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-384]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7296- 37/86

آغاز: برابر؛ انجام: ولكنه صرح أخيرة بجواز الدخول و هو المعتمد عندي كما هو ظاهر كثير من الأصحاب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی دو رو، مجدول گرهی، 261گی، 23 سطر، اندازه: 14 ×21سم [ف: 1-384[

5. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2378- 13/58

آغاز: برابر؛ انجام: و الأقرب عندي هو الاحتمال الثاني مع انه احوط و اذا كان المولى صغيرة فكا الزوج الصغير . کتاب حج.

از آغاز تا پایان کتاب حج؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 (در زمان حیات مؤلف)؛ افتادگی: انجام؛ واقف: میرزا محمد حسین همدانی، جمادی الثانی 1324؛ جلد: تیماج مشکی، 236 گ، 20- 24 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-384]

6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9342

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 259، 25 سطر (11/5 × 20/5)، قطع: رحلی، اندازه: 20×29سم [ف: 17-351]

7. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22557

شامل بخش عبادات از آغاز تا اواخر حج؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی دار، 206گ، 21 سطر (9×15)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 744-3]

8. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1218

آغاز: برابر، انجام: من غير خلاف بل ادعي بعضهم الإجماع عليه وصرح بعضهم بانه يليه القرآن و بانه يلى القران الأفراد.

شامل یک مقدمه در اجتهاد و تقلید، کتاب طهارت، کتاب صلوة و احکام آن، کتاب زکوة، کتاب خمس و انفال، کتاب صوم و کتاب حج تا یک صفحه از اقسام حج را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 (در زمان حیات مؤلف)؛ دارای گواهی مقابله و تصحیح و جواز عمل به آن از مؤلف و مهر او به این عبارت «در نزد داعی ثابت شد که این کتاب اكمال الاصلاح مقابله و تصحیح شده بنابراین هر کس که به آن عمل کند داعی راضی می باشم»؛ مهر: مؤلف «محمد بن على الطباطبائی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی ضربی دار، 24 سطر (13 × 23)، اندازه: 20×5/ 30سم [ف: 4-1857]

9. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2778

آغاز: برابر؛ انجام: فلا يحرم عليه لبس المخيط ولا ازالة الشعر و الا الصيد ولا عقد النكاح.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 380گ، 22 سطر، اندازه: 14× 20/5 سم [محدث ارموی مخ: 142-1]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 410-طباطبائی

آغاز: بسمله الحمدلله ... كاب الزكوة مقدمة الزكوة لغة على ما صرح به جماعة الطهارة ... فقيل هي في الشرع اسم لحق يجب في المال؛ انجام: للحج أو العمرة كما يظهر من عبارات الاصحاب

از کتاب زكوة تا باب سعی از کتاب حج؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ تملکی مورخ 1242ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 153گ، 21 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 24]

11. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 25245

آغاز: برابر؛ انجام: و يستفاد من بعض الاصحاب اولوية تقديم الافطار.

از ابتدای مقدمه تا انتهای «باب ما يثبت به الهلال»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: زین الدین جعفر زاهدی، دی 1377؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مزین به ترنج و سر ترنج، 160گ، 26 سطر، اندازه: 30× 20سم [ف: 21/1 -127]

12. قم؛ استادی، رضا؛ شماره نسخه: نامعلوم

آغاز: برابر

شامل تقلید و طهارت و صلاة وزكاة و خمس و صوم و اعتكاف و جهاد و امر به معروف و بیع و احکام مفلس خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: میرزا محمد بن عبد الوهاب همدانی امام الحرمین که آن را در کربلا از سید اسدالله وراق خریده بود؛ 340گ، 25 سطر، اندازه: 15×20سم [صد و شصت نسخه: -5]

13. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3940

آغاز: الحج لغة على ما صرح به جماعة القصد و اما شرعا فقد اختلفوا في تعريفه؛ انجام: هل يحرم عليه الرجوع أو لا الاقرب الثاني و هو جيد

کتاب الحج تا پایان کتاب الشهادات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ در برگ اول وقفنامه کتاب از «میرزا اسماعیل بن میرزا محمد رشتی» آمده که وکالت آن را به «رفيع بن على رودباری» داده با مهر «ارفع من كل رفيع» (مربع)؛ جلد: تیماج

ص: 94

مشکی بدون مقوا، 257گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-143]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10654

آغاز: برابر؛ انجام: المعتمد هو الأخير بل الاولى الإتيان به

از مقدمه تا اواسط باب «جملة احكام الصيام»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: محمد زهرایی، تیر 1350؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، 160گ، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/7 سم [ف: 21/1 -122]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9989

آغاز: برابر؛ انجام: و يجوز التلفيق من القراآت السبع ما لم يفسد المعنى ولم ينتف التركيب العرفي

از ابتدای کتاب تا اواسط «باب القراءة و احکامها»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: شمس الدین جزایری، شهریور 1348؛ کاغذ: آبی الوان، جلد: تیماج مشکی، 156گ، 19 سطر، اندازه: 16 ×20سم [ف: 21/1 - 122]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11457

آغاز: برابر؛ انجام: اذا وقع النزاع في مالكية الكنز.

از مقدمه تا اواسط «باب احكام الزكاة»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: شیخ محمد صالح علامه حایری، مرداد 1351، کاغذ: آبی نیلی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 115گ، 18 سطر، اندازه: 16 × 21سم [ف: 21/1 -123]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9245

آغاز: برابر؛ انجام: و منهم من اطلق وجوب التوجه الى القبلة و الظاهر

از مقدمه تا اواسط «باب القيام و احکامها». مذيل است به حاشیه سلطان بر معالم الأصول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، 358گ، 21 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 21/1 -124]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21034

آغاز: برابر؛ انجام: و يجب المتابعة في تكبيرة الإحرام من الأقوال كما صرحوا به ايضا و هل يجب متابعة الامام

از ابتدای طهارت تا نماز جماعت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 222گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 21/1 – 125]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14810

آغاز: بسمله، الحمدلله رب ... و المعتمد عندي هو القول الأول و يكره التنفل بعد الاقامة مطلقا سواء كان بعد دخول الامام و المأموم به في الصلاة او قبله؛ انجام: برابر

از اواسط نماز جماعت تا انتهای دیات؛ خط: نسخ مخلوط به نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور، عطف و گوشه تیماج قهوه ای سوخت، 225 گ،22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 21/1 -126]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5484

آغاز: برابر؛ انجام: و يجوز للمالك التوكيل في اخراجها كما في المالية و كلما ذكرناه فيها فهو جار هنا و الأولى للمالك

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در برگ آخر کتاب سید جعفر پسر علی نقی طباطبائی کتاب را به نام «مسايل الحلال و الحرام» معرفی کرده است، به تاریخ یکشنبه 1276، یادداشتی به این مضمون سميت هذا الكتاب به كمال الاصلاح ...» و زيادات كثيره و تغییرات عدیده به امضای «و انا الجانی محمد بن على الطباطبائی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج فشرده سرخ، 317 گ، 23 سطر ( 9× 16/5)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 16-384]

21. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 226-ج

انجام: السعي بين الصفا و المروة واجب ... كما يظهر من عبارات الاصحاب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا گرد آن تیماج، 291گ، 25 سطر (8× 14)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 246]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1664/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، در صفحه عنوان به خط عبدالله بن حسن بن عبدالله در 25 شعبان 1292 آمده که اصلاح را ملاعبدالکریم ایروانی به نام «مختصر الاصلاح» را کوتاه و گزین ساخته؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 112گ (1پ -112پ)، 24 سطر (10 × 16)، اندازه: 15 × 20سم [ف: 8 - 232]

23. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 60/4 -6319

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ با مهر محمد جعفر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 69گ، 22 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم: 78]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 410 ط

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر مجلس: ف: 532]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31947

انجام: و آن برء في بعد وجب عليه الاعادة

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی سرمه ای، 326گ، 24 سطر، اندازه: 14×20 سم [اهدائی رهبر: 3-72]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31636

انجام: و يظهر من بعض الاول و الولى القول

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 83گ، 23 سطر، اندازه: 19 × 26سم [اهدائی رهبر: 3-72]

27. تهران؛ عبدالعظیم، شماره نسخه: 229

آغاز: برابر؛ انجام: الخاتمة و فيه مسائل متفرقة ... المسألة الخامسة ذهب جماعة من أصحابنا الى أن أسمائه تعالی توقيفية ... المسألة السادسة.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی به رمز: «منه

ص: 95

دام مجده العالی»؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی؛ جلد: تیماج مصنوعی مشکی با ترنج و سر ترنج، 170 گ، 27 سطر، اندازه: 17/5×28/5سم [ف: 1-50]

28. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 416

آغاز: برابر؛ انجام: الصبر على ترك الافطار أو يشتد حاجة اليه و يستفاد من بعض الأصحاب أولوية تقديم الافطار حينئذ

بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی به رمز «منه»؛ واقف: باز قلعه ای، 1339؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 244گ، 23 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 1-51]

29. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 428

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ واقف: علی اصغر خان یمین؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 380گ، 22 سطر، اندازه: 15 × 21 سم [ف: 1-51]

30. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 56

از آغاز تا صوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشي با نشان «منه سلمه الله»؛ قطع: ربعی [چند نسخه -ف: 208]

31. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2157/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لائی سیاه، 25 سطر [ف: 5-438]

32. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 491

آغاز: برابر؛ انجام: و لا فرق في جميع ما ذكره بين السعي للحج او للعمرة - كما يظهر من عبارات الأصحاب.

خط: نسخ خوش، کا: شیخ محمد حسن بن شیخ جواد، تا: شوال 1204ق؛ افتادگی: انجام؛ دو مرتبه عرض دیده شده، مصحح، محشی؛ واقف: علیمردان خان تیموری (نصرت الملک)، 1303ق؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج عنابی، 186 گ، 35 سطر (12 × 23)، اندازه: 21 × 30سم [ف: 403]

33. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 233-ج

انجام: در مسئله «مفتوح عنوه» چنین است: «و منها جواز الاعتماد على الامارات و اللوازم المفيدة للظن - الى هنا قد وجد ما برز من قلمه الشريف سلمه الله ...»

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1224ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 187گ، 25 سطر (9/5×15/5)، اندازه: 15×20/5سم [ف: 246]

34. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 39/1

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: حسن بن نظر حسین رشتی، تا: 10 رجب 1233ق، جلد: تیماج سرخ با ترنج وسط، 225گ، اندازه: 14× 21سم [ف: 228]

35. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 392

خط: نسخ، كان حسين مزجی، تا: شوال 1234ق، جان اصفهان؛ مصحح؛ روی برگ اول یادداشتی به سال 1243، یک بیت شعر فارسی به سال 1334 در جبل صفه در خدمت آقا میر محمد باقر و میر محمد حسین؛ تملک: ابن محمد هادی دولت آبادی با مهر بیضوی ناخوان وی؛ جلد: تیماج مشکی، 200گ، 22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-277]

36. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 12

خط: نستعلیق شکسته، كا: ذوالفقار بن جعفر قره باغی، تا: پنج شنبه 8 رجب 1234ق، جان کربلا؛ 206گ، اندازه: 18/5× 30/5 سم [نسخه پژوهی: 2-113]

37. تهران: ملک، شماره نسخه: 1238

خط: نسخ، كا: زين الدين خورموجی، تا: آدینه 12 صفر 1234ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ، 281گ، 27 سطر، اندازه: 15/4 ×22 سم [ف: 1-37]

38. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 162

خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن حسین کاتب کرمانی، تا: 10 ربیع الثانی 1237ق، جان کرمان، مدرسه جديده ابراهیمیه؛ افتادگی: انجام برای شیخ جعفر؛ [ف: 3-70]

39. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1078/5

بخشی از آن؛ خط: نسخ، كا: میرزا حسین بن غلامحسین نهاوندی، تا: 1237- 1239ق؛ 27گ (113-140)، اندازه: 15 × 20سم [ف: 3]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21104

آغاز: بسمله، کتاب اصلاح للسيد العلامة المجاهد؛ انجام: و يجب المتابعة في تكبيرة الإحرام من الأقوال كما صرحوا به ایضا و هل يجب متابعة الامام

از ابتدای خمس تا انتهای حدود؛ خط: نسخ، كا: محمد على بختیاری، تا: جمادی الثانی 1237ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی روشن ضربی با ترنج و سرترنج، 222گ، 17 سطر، اندازه:15 × 21 سم [اهدائی رهبر: 3-71]

41. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج دورو ضربی مشکی مجدول، 273 گ، 25 سطر، اندازه: 20× 29سم [ف مخ: 1-44]

42. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 996

آغاز: برابر؛ انجام: والأحوط مراعاة القول الأول كما صرح به بعض

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد حسین یزدی، تا: 1239ق، جا: يزد؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی با تیماج مشکی درون زرد، 206گ، 20 سطر (95 × 14/5)، اندازه: 14×5/20سم [ف: 2-813]

43. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1797

آغاز: برابر

ص: 96

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن محمد رحیم، تا: 1240ق، چند برگ پایان نسخه در اخلاق مذهبی است؛ مهر تملک: «على بن محمد علی الحسینی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 288گ، 21 سطر (9/5 × 15)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 3-1057]

44. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4085

آغاز: برابر؛ انجام: كما صرح به و بالجمله هولاء المذكورون لا يفسد صومهم ولا يجب عليهم قضاء و لاكفاره

در مقدمه کتاب، مسائل اجتهاد و تقلید بیان شده و از ابتدا تا آخر صوم؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد محسن محولاتی، تا: 1240ق، جان مشهد مقدس؛ مصحح، محشی با نشانه «منه» و «منه عفي عنه»؛ تملک: رضا موسوی، زنجانی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج سیاه ضربی، جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای مقوایی، اندرون با روکش کاغذی پوست اناری، 280گ، 20 سطر (9× 15)، اندازه: 14× 21سم [ف: 17-427]

45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9064

آغاز: برابر؛ انجام: و لايفسد صومهم و لا يجب عليهم قضاء ولا كفارة

از ابتدای مقدمه تا انتهای صوم و مذيل است به «احادیث قدسیه»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 23 جمادی الثانی 1240ق؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج ضربی، مزین به ترنج و سرترنج و گوشه، 245گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5 ×22 سم [ف: 21/1 -121]

46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20374

آغاز: برابر؛ انجام: و بثبوت الصحة فيما لا يشترط فيه ذلك سقط خیاره و الاقالة في المفروض احوط

از ابتدای طهارت تا انتهای بیع؛ خط: نسخ، كا: يوسف بن رحیم، تا: 1240ق، جا: کربلا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده، محشی با رمز «منه دام ظله»؛ تملک: محمد قمی؛ اهدایی: رهبری؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 225 گ، 30 سطر، اندازه: 21×30سم [اهدائی رهبر: 3-70]

47. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2832/1

آغاز: برابر؛ انجام: و هو ضعیف و هل يشترط في المنتظر أن يكون جماعة و قوماً

كتاب الطهارة و صوم؛ خط: نسخ، كا: باقر بن آدینه، تا: ذیحجه 1240 ق (پایان کتاب الطهارة)؛ مصحح، محشی با نشان «منه دام ظله»، در برگ اول چند یادداشت متفرقه و اشعاری به عربی و مابین کتاب الطهارة و الصوم یادداشت هایی فقهی آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 71گ (1پ -71ر)، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-143]

48. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 315

از صلات تا آخر مفلس؛ خط: نسخ، كان ربيع الله بن نصر الله حسینی، تا: 1240ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 166گ، اندازه:14/5 × 20/5 سم [kسخه پژوهی: 2-113]

49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20466

آغاز: بسمله، کتاب الحج الحج هو لغة على ما صرح القصد و اما شرعاً فقد اختلفوا في تعريفه؛ انجام: برابر

از ابتدای حج تا انتهای کتاب الحدود؛ خط: نسخ، كا: عبدالكريم اردبیلی، تا: چهارشنبه 1241ق، برای آقا سید عزیزالله یکی از مجتهدان؛ افتادگی: آغاز، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن عنابی، 144گ، 27 سطر، اندازه: 19/5 × 29/5 سم [ف: 21/1-126]

50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14926

آغاز و انجام: برابر

از مقدمه تا پایان حدود؛ خط: نستعلیق، كا: مهدي بن محمد ابراهیم هاشمی، تا: 1241ق، واقف: محمد باقر سبزواری، 1405ق؛ جلد: تیماج مشکی، 316گ، 21 سطر، اندازه: 29×30سم [ف: 39-20]

51. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1236/3 x

آغاز: برابر؛ انجام: اختلفوما فيه فقیل بالاول و قيل بالثاني لايخ عن قوه کتاب الزکوة. خط: تحریری، بی کا، تا: 1241ق؛ 276 ص (169-444)، 21 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 24/3 -36]

52. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 289

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علینقی بن حاج رجبعلی، تا: 1241ق، جا: مند از توابع گناباد، به خواهش حاج ملا اسماعیل ساکن تربت حیدریه؛ 276 ص؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (14× 24)، اندازه: 19× 32سم [ف: 244]

53. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 29

آغاز و انجام: برابر کامل و از ابتدا تا پایان باب الغيبة؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا: با تاریخ 1241؛ جلد: گالینگور آبی عطف پارچه سبز، 291گ، 25 سطر، اندازه: 16 × 22سم [ف مخ: -13]

54. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31788

کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر حسینی، تا: صفر 1242ق، جان کربلا، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی سرمه ای، 323گ، 24 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [اهدائی رهبر: 3-72]

55. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2961

آغاز: برابر؛ انجام: و لا فرق في جميع ما ذكر بين السعي للحج و العمره كما يظهر من عبارات الأصحاب.

خط: نسخ، كان محمد اسماعيل بن محمد کاظم، تا: 1242ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج قهوه ای خاکستری مقوایی ضربی مجدول ترنج و سرترنج، 297گ، 21 سطر (9 × 14) اندازه: 14/5 × 21 [ف: 14-69]

56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10646

آغاز: برابر؛ انجام: فقيل بالاول و قیل بالثاني ولا يخ عن قوة ...

از مقدمه تا پایان صلاة؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد

ص: 97

صادق، تا: 12 رمضان 1242ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: دکتر محمد زهرایی، تیر 1350؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 195 گ، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/8سم [ف: 123-21/1]

57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16347

بی کا، تا: 1243ق، قطع: رحلي [د.ث]

58. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1085

آغاز: برابر؛ انجام: و لافرق في وجوب المقاتلة المفروضة بين غبته الامام عليه السلام و حضوره و كما هو مقتضى اطلاق النصوص و الفتاوى و هل يشترط في وجوب المقاتلة المفروضة اذن الامام عليه السلام

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ با تملکی به تاریخ «ربیع الاول سنه 1259»؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر و عطف پارچه ای مجدول، 261گ، مختلف السطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 166-1]

59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1082

از کتاب طهارت تا زکات؛ خط: نسخ، كا: حسین، تا: صفر 1301ق؛ روی برگ اول از خط مصنف نقل می کند که این کتاب را «اكمال الإصلاح» نام نهادم چون بر اصل افزونی و اضافات و تغییرات دارد، این نام در پایان نسخه نیز آمده؛ جلد: تیماج سبز ضربی، 148 گ، 31 سطر، اندازه: 21 ×30سم [ف: 3 - 261]

60. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 635/4

آغاز: برابر، انجام: و لكن لم يعرف شخصه و تردد في كونه زیداً أو عمرة مثلا ففي جواز العمل بها حينئذ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 15گ (85پ -99پ)، اندازه: 10/5 × 15 سم [ف: 2-91]

61. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [تراثنا: س 2 ش 4-24]

62. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 383

آغاز: برابر؛ انجام: اخراج الداخل متى شاء، ولو تصرف بعد المنع. قد تم كتاب المعاملات من البيع الى الوكالة

كتاب الطهارة از العبادات، و از کتاب البيع تا الوكالة از المعاملات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 25 صفر 1241 (الطهارة) و ذیقعده 1241 ق (معاملات)؛ جلد: چرم زرد، 171 گ،34 سطر، اندازه: 21 ×31سم [مؤید: 1-316]

63. مشهد؛ مدرسه عباسقلی خان، شماره نسخه: 1

بی کا، بی تا [نشریه: 7-766]

64. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 340

آغاز: برابر؛ انجام: خاتمه و منها مسایل متفرقه. مسالة الأولى لا اشكال و الاشبهة و لا خلاف في أن الغناء يحرم اذا اشتمل على محرم.

خط: نسخ، بی کا، تا: در زمان حیات مؤلف؛ کاغذ: آهارمهره، جلد: تیماج قهوه ای، 303گ، 23 سطر (95 × 16/5)، اندازه: 14 × 21 سم [ف: 288]

65. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 37982

انجام: و لو تصرف بعد المنع ضمن قد تم كتاب المعاملات من البيع الى الوكالة

از ابتدای مقدمه تا انتهای کتاب «المعاملات»؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، 171گ، 24 سطر، اندازه: 31621سم [اهدائی رهبر: 3-72]

66. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1181

انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، 134گ، 20 سطر (12×21/5)، اندازه: 21×29/5سم [ف: 6-2136]

67. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 131/1 -طباطبائی

آغاز: برابر

تنها مقدمه کتاب است، در مسائل اجتهاد و تقلید؛ کا: سید محمد مهدی پسر محمد طباطبائی مجاهد، بی تاب افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: تیماج زرشکی، غص (1-7)، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 22-90]

68. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 73

مقداری از باب سوم و بقیه کتاب از این نسخه ناقص است؛ بی کا، بی تا [ف: 25]

69. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 938

آغاز: برابر؛ انجام: خاتمه فيها مسائل متفرقة ... الخامسة ذهب جماعة من أصحابنا الى ان اسمائه تعالی توقيفية يجب ورودها من الشرع فما لم ترد الشرع بجواز اطلاقه علیه تعالی مطلقا و آن اتصف تعالی بمعناه و حکی عن بعض الاصحاب انه.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب محشی با نشان «منه رحمه»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی کهنه، 207گ، 27 سطر (95×19)، اندازه: 17 × 26 سم [ف: 5-1778]

70. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 139

انجام: و حکی عن بعض تجويز العدول الى الافضل و هو ضعيف و من وجب عليه الحج و تعلق به

خط: نسخ، بی کا، بی تاب؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 229گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 102]

71. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 907

آغاز: برابر تا کتاب زکوة؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 218گ، 20 سطر، اندازه: 9× 1 سم [ف: 1-15]

72. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 27

تا پایان کتاب زكات؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ روی برگ قبل از کتاب یادداشتی از سید محمد بن جواد بن علی حسینی میبدی؛ جلد: تیماج مشکی، 193گ، 24 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 30]

73. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 469

ص: 98

آغاز: برابر

خط: نستعليق و نسخ تحریری، بی کا، بی تا؛ واقف: حاج ملا عبد الوهاب قزوینی، ربیع الثانی 1255 ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 185گ، 19 سطر [ف: 1-32]

74. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10387

خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ افتادگی: انجام؛ در پایان نسخه چند تاریخ تولد به سال های 1236-1303؛ جلد: تیماج مشکی، 329گ، 21 سطر، اندازه: 14 × 24سم [ف: 26-324]

75. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8288- 56/138

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، 203گ، 21-20 سطر، اندازه: 14 × 20سم [ف: 1-384]

76. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6480

آغاز: برابر؛ انجام: و هل يشترط في وجوب المقاتلة المفروضة اذن الامام عليه السلام

شامل مقدمه (در مسائل اجتهاد و تقلید) و کتاب طهارت و صلوة و زکوة و خمس و صوم و حج و جهاد است. مبحث اجتهاد و تقلید و ابواب طهارت و صلوة را مفصل تر از ابواب دیگر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی نباتی آهارمهره، جلد: تیماج مشکی، 242گ، 19-24-25 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 5-387]

77. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 14

خط: نسخ، كا: عبد علی بن علی بن حسن ماحوزی، بی تا؛ محشی با نشان «منه دام ظله»؛ 283گ، اندازه: 15 × 21سم [نسخه پژوهی: 2 – 13]

78. مشهد؛ مدرسه خیرات خان؛ شماره نسخه: 37

آغاز: برابر؛ انجام: باب السعی ... بعد از سیزده سطر: كما يظهر من عبارات الاصحاب

تا قسمتی از کتاب حج؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ واقف: نصرة الملک؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 186 گ، 35 سطر (11/5×22/5)، قطع: رحلی، اندازه: 620 30سم [رشت و همدان: ف: 1721]

79. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا، فيه نواقص بیاضات [دليل المخطوطات: 1-92]

80. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 103/2

بخش اجتهاد و تقلید؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 13گی (26ر - 39ر)، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف: 235]

81. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 695

از اول تا قسمت هایی از کتاب صوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب محشی از مؤلف با نشان «منه دام ظله العالی»؛ مهر: شلجمي عبد الله ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 377]

82. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10931/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س 9ش 2-34]

83. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 8123/2 - 55/93

آغاز: برابر از اول تا کتاب الخمس؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 25 سطر، اندازه: 15 × 20سم [ف: 1-385]

84. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 413/1

از اول تا آخر کتاب صوم؛ خط: نسخ، كا: محمد هاشم، بی تا، جا: کربلا؛ محشی به لفظ «منه مد ظله العالی»، با نسخه اصل مؤلف مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج با سر و نقش گل و بوته مذهب، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 207]

85. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 414

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر: شلجمی «عبدالله»؛ تملک ملا على؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج با سر، 26 سطر، اندازه: 15 × 22 سم [ف: 207]

86. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 175

خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا؛ تملک: نواب مستطاب قمر رکاب امير الهند والاجاه نواب رئيس الامراء بهادر، با مهر وی «رئیس الأمراء بهادر 1228» (مربع) و «نواب رئيس الامراء سراج الممالک سراج الدوله سردار جنگ الملک حافظ محمد حسین خان بهادر» (مستطیل)؛ از موقوفات شهید؛ جلد: تیماج ضربی با ترنج با سر، لچکی و نقش گل و بوته، زمینه سرخ، پشت جلد اسلیمی، 33 سطر، اندازه: 20×29/5سم [ف: 94]

87. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [ف: 6]

88. مشهد؛ مدیر شانه چی؛ شماره نسخه: 9

خط: نسخ خوانا، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [نشریه: 5-591]

89. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 537/6

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1290؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 61گ (83پ -143پ)، اندازه: 15/5 × 20 سم [ف: 2-412]

90. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 491/2 - 3/111

آغاز: برابر؛ انجام: باب الرباط لا اشكال و الاشبهة في رحجان المرابطة ... و الزمت التقية بترك اظهار الواجبات و المندوبات ... و هو المعتمد و لم يثبت لى استحباب الخروج نها بل الظاهر عدمه.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ 146 گ، 22-25 سطر [ف: 1-384]

اصل الاباحة و اصالة البرائة / اصول فقه / عربی

aşl-ul ibāḥa wa aşālat-ul barā'a

رساله ای است در بررسی اصل اباحه و اصل برائت از اصول عملی و عقلی فقهی، در اصل اباحه این مسئله مورد بحث قرار می گیرد که در امور غیر ضروری برای زندگی که در آن سودی برای انسان باشد آیا قبل از ورود شرع، عقل می تواند حکم

ص: 99

واقعی آن امر مبنی بر اباحه يا حظر و منع را بیان کند یا خیر؟ همچنین در اصل برائت این مسئله بررسی می شود که در مواردی که نصی از آیات و روایات بر وجوب یا حرمت نباشد آیا مرجع حکم، اصل برائت است یا اصل احتياط؟

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3530/2

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي خلق لنا ما في الأرض جميعا و الصلوه و السلام على محمد و عترته ... اصل، اختلف العدلیه و الاشاعره في الاشيا الغير الضروريه للعيش؛ انجام: لما فيه من الضيق مما هو ليس في المطلق و التخيير فينبغي ذلك الضيق بالاصل المزبور فتأمل جيدا.

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری و نخودی، جلد: دفه رویی با تیماج تریاکی ضربی یک لا، بدون دفه پشتی، 64گ (15-78پ)، متغیر بین 23-28 سطر (11 × 16)، اندازه: 15 × 21سم [ف: 16-59]

- اصل الاصول > شاخ نبات

اصل الاصول / فلسفه / عربی

asl-ul usul

عرفی طالقانی، محمد نعیم بن محمد تقی، ق 12 قمری

‘orfī tāleqānī, mohammad na‘īm ebn-e mohammad taqi (- 18c)

تاريخ تأليف: 15 جمادی الثانی 1135ق

در تحقیق موجود و توحید ذات و صفات شامل یک «مقدمه» و سه «فصل» و «خاتمه»: مقدمه در تحقیق معنی وجود؛ فصل 1. عينية وجود؛ 2. کیفیت جعل؛ 3. توحید واجب الوجود؛ خاتمه در تفسیر برخی از آیات قرآنیه. نام این کتاب بر طبق نوشته مؤلف در دیباچه، «اصل الاصول» است اما صاحب الذریعه به نقل از کبودر آهنگی آن را به نام «رسالة الأصول الاصليه» معرفی می کند و می گوید با عنوان «کتاب اصل الاصول» (در حرف ک) خواهد آمد. آغاز: الحمدلله الذي هو نور السموات و الارضین و منه وجود العالمين ... اما بعد فيقول العبد المذنب الخاطى الجانی محمد نعیم طالقانی

انجام: اگر دریافتی بر دانشت بوس xx و گر غافل شدی افسوس افسوس. و هذا ما أردنا ایراده في خاتمة الخاتمة و الحمدلله و الصلوة على نبيه و على وليه اولا و آخرا و ظاهر و باطنة و قد وقع الفراغ من تأليف هذه الرسالة على طريق الاستعجال و تشتت البال و توزع الحال

چاپ: به تحقیق سید جلال الدین آشتیانی، در منتخباتی از آثار حکمای الهی، ج 3 (قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1378)

[الذریعه 49/26 ؛ دنا 1060/1 (15 نسخه)]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 597

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 15 جمادی الثانی 1135ق؛ محشی با نشانه «منه عفى عنه»؛ تملك: مؤلف، محمود المدرس الشريف القمی، عبدالله طالقانی، فاضل تونی؛ مهر: نعیم؛ نسخه نزد میرزا اسماعیل کجوری به سال 1277 بامانت گذارده شده بود؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی عطف میشن، 72گ، 23-20 سطر (8/5× 91× 16)، اندازه: 13 × 22سم [ف: 457]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1081/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1168ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 114ص (1-114)، 27 سطر (14/5× 24/5)، اندازه: 18/5 × 88سم [ف: 9-73]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14073/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كا: محمد قاسم بن محمد محسن حسینی، تا: 1177ق، جا: بارفروش بابل مازندران؛ محشی با نشان «منه عفي عنه» و «لمحرره عفي عنه»، مصحح، با نشان «بلغ» و «بلغ قبالا مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، 128، 17 سطر، اندازه: 6/5 × 13 سم [ف: 571-35]

4. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 812

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ابن محمد رحیم 1192ق، جا: شیراز؛ افتادگی: آغاز؛ چند نویسنده و ابن محمد رحیم در 1992 (پایان) آغاز پس از مقدمه افتاده، مقدمه و دیباچه کتاب در پایان نسخه با خط نویسنده دیگری است؛ مهر: محمد رحيم طالقانی؛ کاغذ: فرنگی، 85گ، 26 سطر (7 × 15/5)، اندازه: 8/5×17 سم [ف: 457]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1995/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا 1207-1208ق: با دو قلم نوشته شده و تاریخ نیمه اول آن ( تا برگ 151پ) در 1208 و بخط نسخ و بقیه در 1207؛ محشی از مؤلف با نشان «منه»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره سفید، جلد: تیماج مشکی مندرس (بدون مقوا)، 178ص (1-178)، 22+15 قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 20/5 سم [ف: 5-491]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25552

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خفی، کا: صباغ، عل اكبر بن علی محمد، تا: 1223ق [رایانه]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 524/1 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: على بن محمد ثقفی، تا: 1226ق، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 184 ص (1-184)، 18 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5سم [ف: 24/3 – 22]

8. تهران: مدرسه مروی؛ شماره نسخه: 817

ص: 100

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1230ق، به دستور مرحوم حاج محمد حسین خان مروی؛ مجدول به زر؛ 143 گی، قطع: خشتی [ف: 67]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1710

خط: نسخ تحریری، کا: نصر الله بن حسن استر آبادی، تا: 1232ق؛ بر کنار ص 83 و 245 اشعاری از شبستری؛ کاغذ: آبی و ضخیم، جلد: تیماج قهوه ای، 246ص، 18 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×16/5سم [ف: 5-48]

10. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 992/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سید معصوم بن جعفر حسینی دیلمانی، تا: 1241ق، جا: اصفهان، مدرسه چهار باغ؛ 66گ (154-220)، 25 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 3-46]

11. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 542/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم بن میرزا کبیر، تا: 23 شعبان 1249ق، 75گ (20پ -95ر)، 19 سطر، اندازه: 15 × 20سم ]مؤید: 42-2]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1652

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-95]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1999/1

آغاز: برابر؛ انجام: فالمؤمن لا يكون كاملا الا بعد استجماعه لجميع تلك المراتب بشرائطها بقدر القابلية و الاستعداد

خط: نسخ، كا: ابوالحسن بن ملاعلى ونرى لنجانی، تا: 7 رجب 1262ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 108گ (1پ-108پ)، 20 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 5-370]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1709/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ریز، كا: على طالقانی، تا: 1274ق؛ از کتب خریداری شده از مرحوم میرزا طاهر تنکابنی است و یادداشت ها و اشعاری به خط او بر صفحات اضافی آغاز و وسط دفتر دیده می شود، بر کنار بسیاری از برگ های اصل الاصول تعلیقاتی از مؤلف كتاب موجود است و ظاهرا کاتب آن را از روی نسخه اصل برداشته زیرا زیر این تعلیقات نوشته شده «منه عفى عنه»، حاشیه هایی نیز بدون امضاء است و برخی از آنها مطالبی است منقول از ملاصدرا؛ کاغذ: آهار مهره لیمویی رنگ، جلد: تیماج ماشی منگنه، 166ص (166-1) ، 21 قطع: نیم خشتی، اندازه: 23 × 14 سم [شورا: ف: 5-44]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1291/1 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-668]

14. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 299/1

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1281ق؛ واقف: کلبعلی بن عباس شوندی؛ جلد: مقوا، 20 قطع: [ف: 1-308]

15. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 14827/2

آغاز: برابر

خط نستعلیق، کا: محمد حسین زنوزی تبریزی، بی تا؛ مقابله شده؛ مهر: «عبده الراجی ابراهیم» ؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج لایه ای مشکی، 67گ، 19-21 سطر، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 2-130]

16. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 67/1

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: وزيري [رشت و همدان: ف: 1373]

اصل الاصول / کلام و اعتقادات - فارسی

aşl-ul usūl

فنای زنوزی، عبدالرسول بن محمد حسن، 1172-1218 ؟ قمری

fanā-ye zonāzī, “abd-or-rasūl ebn-e mohammad hasan (1759-1804)

[فهرستواره منزوی 91/9 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15119

آغاز: بسمله، الحمدلله الواحد في عدالته و مبین الاصول بمقالته و منزل الكتب؛ انجام: قد تمت كتاب اصل الاصول في شعبان المعظم من شهور سنه 1265

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 622]

اصل الاصول / کلام و اعتقادات / عربی

asl-ul usul

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

رساله ای است مختصر در بیان اصول دین بر پایه مباحث عقلی، مشتمل بر یک «مقدمه» در معنی اصول دین و اصول مذهب و پنج «باب» و هر باب دارای چند «مقام». تفصيل مباحث را به دو کتاب خود «مصباح الهدی» و «البراهين القاطعه» حوالت داده، و جز رساله اصول دین مؤلف است.

آغاز: بسمله الحمدلله على نواله و الصلوة و السلام على رسوله و آله أما بعد فيقول خادم بساتين

انجام: نجانا الله من عذاب القبر و البرزخ و المحشر و النار بحق محمد و آله الأطهار تمت في سنه 1251 ق.

چاپ: ایران، سنگی، 1256، جیبی

[دنا 1060/1 (28 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- شرح اصل الاصول

ص: 101

2- شاخ نبات = اصل الاصول؛ استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين (1263-1198)

3- فصل الفصول در شرح اصل الاصول؛ استر آبادی، علی بن محمد جعفر (1242-1315)

1. مشهد، رضوی؛ شماره نسخه: 16898/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1254ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: تیماج مشکی، 3گ (1-3)، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 16-420]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10584/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق [میراث شهاب: س 9ش 2-33]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4023/4

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1255ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (39پ)، 25 سطر، اندازه: 20 × 30سم [ف: 11-26]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3066/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1256ق؛ جلد: تیماج قهوهای، 1گ (91ر -92ر)، 15 سطر، اندازه: 10 × 15سم [ف: 8-288]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19948

آغاز: برابر؛ انجام: قلم عفو در کشند نکته نگیرند و السلام على من اتبع الهدی

خط: نسخ، بی کا، تا: 1256 ق [رایانه ]

6. تهران: چهل ستون؛ شماره نسخه: 317/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1257ق [ چند نسخه -ف: 384]

7. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 21/1

آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: 1257ق، برای پسرش مجدالدین ابوالفضل محمد؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ جلد: چرم زرد، 2گ (2پ -3ر)، اندازه: 10 × 21سم ]مؤید: 3-556]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7271/4

خط: نستعلیق، كا: جعفر حسینی باعویی، تا: 1257ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 13 سطر (6×12/5)، قطع: ربعی، اندازه: 11/5 × 18سم [ف: 16-502]

9. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3287/4

آغاز: برابر؛ انجام: في أحوال أهل النار و الجنه و الاعراف ... وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله

خط: نستعلیق، كان محمد حسن استر آبادی، تا: 1261ق؛ محشی از مؤلف؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، یک لا، 134 گ، 18 سطر (8 × 15)، اندازه: 15 × 20/5 سم [ف: 15-100]

10. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 7702/8

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 14 شوال 1263ق؛ قطع: ربعي [رشت و همدان: ف: 1576]

11. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 627/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد جعفر خوزانی، تا: پنج شنبه 20 ذیحجه 1267ق؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 3گ (16-18)، 16 سطر (6 × 12/5)، اندازه: 14/5 × 21سم [ف: 2-740]

12. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 100

آغاز: و آنها پنج چیز است اول توحید دوم عدل سیم نبوت

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1267ق؛ افتادگی: آغاز؛ قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف: 234]

13. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 627/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 116]

14. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 246/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سپاهانی آهار مهره ]نشریه: 933-11]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 118/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: سفید، جلد: تیماج ضربی مشکی ضربی مقوایی، 5ص (86-90)، 17 سطر (7 × 14)، اندازه: 13 × 21سم [سنا: ف: 1-61]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20867

آغاز: برابر؛ انجام: همه ممکنات در همه انعال تمام شد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه ]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19924

آغاز: برابر؛ انجام: از جمله مصطفى ابن السيد احمد الحسینی الخوانساری فی 25 ج 2 سنه 1341

خط: نستعلیق، کا: صفائی خوانساری، مصطفی بن احمد، تا: 25 جمادی الثانی 1341ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا [رایانه]

18. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 7702/5

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1575]

19. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 9512/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 18 گ (66پ -83ر)، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 24-267]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3856/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (94 - 96ر)، اندازه: 11×15/5سم [ف: 10-244]

21. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 248/3

بی کا، بی تاب؛ کاغذ: رنگی، جلد: تیماج مشکی، 10گ (52پ - 61پ)، اندازه: 18/5 × 21/5سم [ف: 1-173]

22. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9264/1

ص: 102

آغاز: برابر؛ انجام: و دفع احتیاج کننده همه ممکنا تست در همه افعال

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای دورو، 8گ (1پ- 9ر)، اندازه: 11/5 ×16/5 سم [ف: 30-42]

23. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 313/1

بی کا، بی تا [چند نسخه -ف: 382]

24. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره /4

بی کا، بی تا [نشریه: 7-517]

25. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 147/8

آغاز: برابر به انجام: خارج عن الانصاف و ذاهب على.

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی و نباتی رنگ، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابری عطف تيماج، ابعاد متن: 7 × 12، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [عمومی ساری و تنکابن: في: 116]

اصل الاصول / اصول فقه / عربی

aşl-ul usūl

خراسانی، محمد تقی، ق13 قمری

xorāsānī, mohammad taqi (- 19c)

مطالب استدلالی و مفصل، مؤلف شاگرد شاگرد سید مهدی طباطبایی است.

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 273/1

آغاز: قال مصنف هذا الكتاب الحبر الجليل ... بعد البسمله الحمدلله العالم بجميع العلوم اذ لا معلوم و لامعقول ... و بعد، فلما كان البحث عن حجية الظن الخاص او مطلقه او العدم مطلقا من امهات الاصول و عليه يدور

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: دوشنبه 5 رجب 1252ق؛ دارای حواشی زیاد «منه دام تأییداته»؛ اندازه: 14/5 × 21 سم [نسخه پژوهی 87-3]

اصل الاصول / اصول فقه / عربی

asl-ul usul

قزوینی، فتح الله بن رجبعلی، ق13 قمری

qazvīnī, fath-ol-lāh ebn-e rajab--alī (- 19c)

تاریخ تألیف: شب سه شنبه 25 رجب 1247ق کتابی در اصول و قواعدی که می توان در استدلالات فقهی بر آنها تکیه نمود و از آنها استفاده کرد، در یک «مقدمه» و چهار «مقام» و یک «خاتمه»: المقدمة في اطلاقات الدليل في اللغة و الاصطلاح؛ مقام 1. الأصل في الظن المطلق هو الحجية؛ 2. طريق العلم بالأحكام منفتح أو منسد؛ 3. بعد الانسداد هل تنعكس أصالة حرمة العمل بالظن؛ 4. اذا انحضرت الحجة بالظن فهل هي حجة مطلقا؛ 5. عموم حجية الظن من جهة الصدور؛ الخاتمة في أمور ثلاثة.

آغاز: الحمدلله واجب الوجود و الموجد لكل موجود مفيض الخير و الجود على كل قاص و دان.

انجام: و الكل يقدم عليه نظرة إلى كونها واردة عليه و المورود عند ورود الوارد مفقود، قد وقع الفراغ من تسوید هذه الأوراق.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1400

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مهر: «عیسی» (بیضی)، مؤلف «عبده فتح الله» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 187گ، مختلف السطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 4-172]

اصل الاصول في شرح معالم الأصول / اصول فقه / عربی

aşl-ul-uşūl fī s.-i ma‘ālim-il-uşūl

جیلانی، محمد رفیع بن رفيع، -1245 ؟ قمری

jīlānī, mohammad rafi ebn-e rafi' (- 1830)

وابسته به: معالم الأصول = معالم الدين و ملاذ المجتهدين؛ عاملی، حسن بن زین الدین (959-1011)

تاريخ تألیف: قبل از 1233ق

وی در حاشیه بر معالم الاصول نگاشته است: نخست حاشیه مختصری به نام «جواهر الاصول» و دیگر، کتاب «اصل الاصول» که عموم مطالب آن به تصریح همو برگرفته از افادات استادش می باشد. رسالهای تحقیقی و استدلالی است با عنوان «قوله». این حواشی از اوایل تا آخر مبحث تعادل و تراجیح است و نسبتا مفصل می باشد از حيث حجم چیزی قریب به کتاب «قوانین الاصول» میرزای قمی (-1231ق) می باشد. تاريخ تأليف كتاب طبق نسخه فهرست کتابخانه سپهسالار 1243 ق می باشد، ولی صاحب الذريعة که نسخه ای از همین کتاب را به کتابت سال 1233 مشاهده نموده، زمان تأليف آن را قبل از 1233 دانسته است.

آغاز: بسمله، الحمدلله المنعم المتعال و الصلاة و السلام على الرسول و الآل ما تفرع على الأصول مسائل الحرام و الحلال و بعد فيقول العبد الجاني رفيع بن رفيع الجیلانی

(جلد دوم:) بسم الله و الحمدلله و ... الكلام فيما لمباحث العموم و الخصوص من الأحكام مقدمة لما فرغ المصنف من مباحث الاوامر و النواهی شرع في مباحث العام و الخاص.

جلد سوم:) بسم الله و صلى الله على خير خلقه ... قوله و ينقسم الخبر، الكلام في الخبر بما هو خبر طويل

[الذريعة 206/6 و 168/2 ؛ دنا 1061/1 (7 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3148/1

آغاز: برابر جلد سوم: انجام: و جوابه أن المدعى يمكن تقریر

ص: 103

الاعتراض بوجه يندفع عنه هذا الجواب و هو.

جلد 3؛ كا: جعفر بن محمد رفیع، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ پشت آخرین برگ شماره یکم، صوره عقدنامه فاطمه با میرزا حبیب الله خان ولد جناب آخوند مهدی موسی گیلانی رانگوی که صداق آن بمبلغ پنجاه و یکعدد اشرفی و یک جاریه به بهای 25 تومان و دوازده مثقال طلا و شهود عقد، جناب حاجی آقای طباطبائی و سید عبدالباقی رشتی و میرزا علی طباطبائی است ثبت شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 237 ص (1- 237)، مختلف قطع: خشتی، اندازه: 15 × 19 سم [ف: 10-726]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2111

آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: و اما ترجیح احدهما باعتضاده بمثله من دلیل تعبدی آخر فمحل الاشكال و ان كان لايخ عن قوة و قد فرغ من تأليف هذه الأسطر الفقير الجانی ... و سائر المؤمنین.

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد علی بن علی رضا، تا: 1233ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 258گ، 22 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [ف: 5-498]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2681/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: زین العابدین بن محمد حسین گیلانی، تا: 1243ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: لاکی با بوم مشکی، ترنج و سرترنج و چهار لچکی با گل و بوته، اندرون جلد بوم عنابی با گل نرگس، 161گ (50پ -211)، 26 سطر (1578)، اندازه: 14 × 21سم [ف: 13-108]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26978

بی کا، تا: 1243ق [رایانه]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6581

آغاز: برابر جلد سوم جلد سوم کتاب؛ خط: نستعلیق، كا: فتح الله، تا: از شب جمعه دهه آخر جمادی الثانی 1244 ق تا 4 محرم 1245؛ جلد: تیماج قهوه ای، 125گ، 21 سطر، اندازه: 14 × 18سم [ف: 17-157]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10638

خط: نسخ، كا: قاسم بن حسین بن ابراهيم دشتی، تا: جمعه 9 صفر 1259ق، جا: قریه کردوان؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 102گ، 27 سطر، اندازه: 15/5 × 22سم [ف: 27-99]

6. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1207

آغاز: قوله ثلثة معان آه. ای حین کونه حقيقة في مجموع المعنيين و في كل منهما ... قوله هذا وحده آه لا يخفى عليك أن هذا الاستدلال مبني على جزئيته الوحدة للموضوع له؛ انجام: و اما ترجیح احدهما باعتضاده بمثله من دلیل تعبدی آخر فمحل اشکال وان كان لا يخلو عن قوة قد فرغ من تأليف هذه الأسطر الفقير الجاني الشيخ رفيع بن الشيخ رفيع الجیلانی ...

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد جعفر بن علی قلی، تا: جمعه 7 شعبان 1273ق، جان مدرسه الماسیه؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی دار، 26 سطر (11/5 × 22/5)، اندازه: 21 × 31سم [ف: 4-1850]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7448

آغاز: برابر جلد دوم؛ انجام: و اما ترجیح احدهما باعتضاده بمثله من دلیل تعبدی آخر فمحل اشکال و ان كان لا يخلو من قوة. جلد دوم، از مبحث عام و خاص تا آخر مرجحات (آخر کتاب)؛ خط: نسخ، كان محمد علی زربدستی، تا: 1281ق، جا: مدرسة المصر و الحضرة العامه؛ با نسخه مصنف مقابله شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 322گ، 23 سطر، اندازه: 15 × 21سم [ف: 25-426]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7368

آغاز: و غلب على علم الدين الشرفه و فقه ككرم فهو فقيه

تمام حاشیه؛ خط: نستعلیق، کا: جیلانی، محمد رفیع بن رفيع، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 334گ، 20 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 19-166]

الأصل الأصيل / اصول فقه / عربی

al-asl-ul asil

قاضی سعید قمی، محمد سعيد بن محمد مفید، 1049- 1103؟ قمری

qāzī sa‘īd-e qomī, mohammad saľīd ebn-e mohammad mofid (1640-1692)

ممکن است همان رساله «الاصول الآصفية» رجبعلی تبریزی باشد که با نام «الاصل الاصيل» به تبریزی و چند نفر دیگر نسبت داده شده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21245

آغاز: بسمله، اصل الاصیل میرزا محمد سعيد لاحول و لا قوه الا؛ انجام: من عام الحادي و الاربعين و ثلاثه مائه بعد الالف من الهجره

خط: نستعلیق، كا: احمد صفائی خوانساری، تا: 1341ق؛ اهدایی: رهبری، 1373 [رایانه]

اصل ایمان (رساله) / عرفان و تصوف / فارسی

asl-e īmān (r.)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 436/15 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4821؛ كا: عبدالرزاق بن عبدالكریم، بی تا [فيلمها - ف: 1-467]

اصل البرائة و الاباحة / اصول فقه / عربی

așl-ul barā’a wa-l ibāḥa

اعرجی، محسن بن حسن، 1130-1227 قمری

aʻrajī, mohsen ebn-e hasan (1718-1812)

رساله ای درباره اصل برائت و اصل اباحه که دو اصل از اصول

ص: 104

عمليه از مباحث علم اصول اند.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23710

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمین و صلی الله ... و اله الطاهرین؛ انجام: هو التمت الذي هو عياده عن جهه القبله

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

اصل البرائة و الاشتغال و التخيير / اصول فقه / عربی

aşl-ul barā'a wa-l ištiğāl wa-t taxyīr

قمشه ای، محمد حسین بن محمد قاسم، 1250-1336 قمری

qomšeīl, mohammad hoseyn ebn-e mohammad qāsem (1835-1918)

کتابی است در بیان اصول برائت، اشتغال و تخيير، که بنا به گفته خود مؤلف، وی پس از اتمام کتابی در احکام قطع و ظن، به ترتیب تدوین مباحث رسائل شیخ انصاری، مرتضی بن محمد امین (1214-1281 ق) به تألیف این کتاب پرداخته است.

آغاز: بسمله، حمداله ... و بعد فيقول محمد حسین بن محمد قاسم القمشهي اني بعد ما فرغت من تصنيفي في احكام القطع و الظن على ترتيب رسائل شيخنا المحقق المرتضى الاستادی شرعت فيما يتعلق باصلى البرائه و الاشتغال و التخيير

انجام: و التسلط على ملك الغير اذا كان متزلزلا ليس ضررا لانه من لوازم هذا النوع من الملك و الله تعالى و هو العالم بحقایق احكامه

[اعلام الشيعه 635/1]

1. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 262

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ گویا اصل ]نشریه: 7-101]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4128

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ مصحح، محشی با امضای «منه»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج پوست اناری، مقوایی، دارای ترنج و دو سر ترنج و مجدول، اندرون جلد روکش کاغذی ابر و باد الوان، 302، 20سطر (9/5 × 15)، اندازه: 15/7 × 22 سم [ف: 18-43]

اصل البزاز القرشی = کتاب محمد بن جعفر القرشي / حديث / عربی

aşl-ul-bazzāz-il-qurašī = k.-e mohammad ebn-e ja far el-qorašī

بزاز قرشی، محمد بن جعفر، ق3 قمری

bazzāz-e qorašī, mohammad ebn-e ja'far (-9c)

آغاز: من حديث محمد بن جعفر القرشی، حدثنا الشيخ ايده الله عن محمد بن همام عن حمید بن زیاد بن ابی جعفر ... عن رجل عن ابی عبدالله عليه السلام قال علي بن عبدالله و لا اعلمه الا عبدالله بن ابی یعفور قال قال ادعو بهذا الدعا في الوتر اللهم املا قلبي حبالک

انجام: و اما القنبره فتقول لعن الله من يبغض اهل بیت رسول الله صلی الله عليه و آله و سلم. الحمدلله ... وصلى الله على محمد و آله اجمعين

چاپ: در ضمن الأصول الستة عشر.

[الذريعة: 125/2 و 166]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 657/7

آغاز و انجام: برابر؛ تاریخ اصل ذیحجه 374 است.

خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ در حاشیه شیخ حر عاملی متذکر می شود که قرشی یاد شده در رجال مذکور نیست؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 6ص (142-148)، 15 سطر، اندازه: 12/7× 19/2سم [ف: 5-134]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/7

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرالی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق، جلد: گالینگور قهوه ای، 3گ (73پ -76ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 151]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/7

3 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21سم [ف: 15-4174]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/7

3 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یکشنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسين بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20 سم [ف: 16-453]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/8

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/8

خط: نسخ، كا: عبدالوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/8

به روایت محمد بن همام؛ خط: نسخ، كا: محمود موسوی

ص: 105

خوانساری، تا: 1283ق؛ منقول از خط ملا رحیم جامی؛ 2گ (48پ -49پ) [مختصر ف: 643]

8. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 2017/8 -عکسی

آغاز و انجام: برابر؛ كتبه منصور بن الحسن بن الحسين الأبي. في ذیحجه سنة 374 ق من نسخة ابي الحسن محمد بن حسن الحسين (چنین) بن ایوب القمي بالموصل. و يتلوه کتاب عبدالملک بن حکیم

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ نسخه در دست گرفته شده از دستنویس منصور بن حسن آبی در 374 که آن گرفته شده از دستنویس ابوالحسن محمد بن حسن بن ایوب قمی در شهر موصل بوده، رونویس شده از دستنوشته ملا رحیم جامی، با یادداشت: «محمد بن جعفر القرشي غير مذكور في كتب الرجال » (ص 121)؛، ص 121-125 [عکسی ف: 1-30]

. 9تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/8 -ج

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گ (44ر -45پ)، 17 سطر (5/5 × 8)، اندازه: 15 ×22سم [ف: 246]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 501]

11. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 38680

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 2گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-122]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 20872

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 2گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22سم [ف: 26-89]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق، جان نجف؛ جلد: بدون جلد، 2گ (41ر -43ر)، 16 سطر قطع: [ف: 542-37]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 21 ربیع الثانی 1372ق؛ رکابه دار، صورت خط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده بدین گونه است: «كتبه منصور بن الحسن بن الحسين الآبي في ذيحجه سنة أربع وسبعين و ثلاثمائة من نسخة ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمي بالموصل و يتلوه کتاب عبد الملك بن الحکیم»؛ کاغذ: فرنگی، 4ص (62-65)، اندازه: 11 × 13سم [ف: 32-317]

15. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2958/7

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 3گ (56پ -58ر)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 6-172]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 4گ (69پ -72ر)، 13 سطر، اندازه: 12 × 18سم [ف: 2-91] 17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/7

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ( 49ر - 50پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-135]

أصل البكاء / مقتل / فارسی

asl-ol-boka

دارای مقدمه ای کوتاه و 12 «باب»، در ذکر مصائب اهل بیت، از حضرت رسول اکرم تا حضرت رضا و یک تتمه در ذکر حضرت سید الساجدین تا امام عصر (عليه السّلام).

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11044

آغاز: گلدسته محمد مصطفی و قرة العين على المرتضی و میوه فاطمه زهرا و سر بریده صحرای کربلا؛ انجام: و احادیث وارده در باب علامات ظهور صاحب و معجزات و کرامات ایام تولد تا حين ظهور

خط: نستعلیق، کا: احمد بن حاجی محمد صادق چاوشی تبریزی، تا: 15 رجب 1274ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای سوخته با ترنج و سرترنج، مغزى عطف تیماج قرمز، 139گ، 22 سطر، اندازه: 13/5 × 25سم [ف: 28-68]

اصل جعفر بن محمد الحضرمي = کتاب جعفر حضرمی / حدیث / عربی

aşl-u ja‘far-i-bn-i muḥammad-il-ḥadramī = k.-e ja‘far e hazramī

حضرمی، جعفر بن محمد، ق4 قمری

hazramī, ja'far ebn-e mohammad (- 10c)

123 حدیث است که حضرمی با واسطه از حضرت صادق (عليه السّلام) یا امامان دیگر نقل می کند. آغاز: کتاب جعفر بن محمد بن شريح الحضرمي عن حميد بن شعيب السبيعي و عبدالله بن طلحة النهدي و ابي الصباح الكنانی و ذریح بن يزيد المجازی و غيرهم من الشيوخ رواية أبي محمد هرون بن موسى التلعکبری ایده الله

بسمله. الشيخ ابو محمد هرون بن موسی بن احمد بن ابراهيم التلعكري ایده الله قال حدثنا محمد بن همام ... عن جابر بن یزید

ص: 106

الجعفي قال أبو جعفر محمد بن علي عليه السلام من سره الا يكون بينه و بين الله حجاب

انجام: عن رجل عن مفضل الجعفي. قال ما فرض الله احدة قط الاالنبي (صلّي الله عليه و آله).

چاپ: به کوشش آية الله حاج میرزا حسن مصطفوی، در ضمن الأصول الستة عشر، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 60-81

]الذريعة 125/2 و 144؛ مفتي الشيعه ص 11؛ دنا 1062/1 (13 نسخه)؛ ن.ک.: تحت «الأصول الأربعمائة در همین مجموعه[

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/5

آغاز و انجام: برابر

123 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز، 45ص (80-125)، 15 سطر، اندازه: 12/7 × 19/2سم [ف: 5-134]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/5

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یک شنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ 20گ (46پ 65ر)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 150]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21سم [ف: 4174-15]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1237093/5

حدیث: خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی ز روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسين بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای م د ح رح» آمده، روی برگ اول فهرست مطالب و در برگ پایانی آغاز رساله الرد على اصحاب العدد سید مرتضی ناقصة آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 15گ (37ر-51پ)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5سم [ف: 28-55]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/6

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخود فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/6

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35626

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ اهدایی: رهبری، دی 1380، کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو یا گل و برگهای زرین و عطف پارچه ای مخمل، 17 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 [سم اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-106]

9. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/6 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ زندگی نامه حضرمی از چند رجال بر فراز نسخه؛ 26ص (81-106) [عکسی: 1-27]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34367

آغاز: برابر؛ انجام: قال اني لافرغ إلى آية الكرسي و انا على الدرجة ابن مثنی عن عبيس بن هشام ... بارض العزى شرفها الله

خط: نسخ، كا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 10 شوال 1284ق؛ مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی مشکی با ترنج و دو سرترنج، 13گ، 16 سطر، اندازه: 10 × 15 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-106]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/6

خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: 1284ق؛ 10گ (33ب -43 ر) [مختصر ف: 643]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33263

خط: نسخ خوش، کا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 8گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-107]

13. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/6 -ج

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گ (36پ -37پ)، 17 سطر (5/5 ×8)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 164]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38678

انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 6گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-107]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض20872

ص: 107

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد رضا خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 6گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [ف: 26-89]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 11 شوال 1336ق؛ ترقيمه: «تم کتاب جعفر بن محمد ... صورت ما في المنتسخ منه كذا في المنتسخ منه كتبه منصور بن ]الحسن[ الآبي في ذیحجه سنة أربع و سبعين و ثلثماة من نسخة أبي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمي بالموصل»؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (68ر -76پ)، 23 سطر، اندازه: 9 × 18سم [ف: 35-338]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترود تبریزی، تا: 1338ق؛ جلد: بدون جلد، 14گ (73پ-87پ)، 16 سطر قطع: [ف: 37 -543]

19. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 1/12

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (164ر-172ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5 سم [ف: 11]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه دهه دوم ربیع الثانی 1372ق؛ محشی، مصحح، رکابه دار، کاغذ: فرنگی، 17گ (37-53)، 12 سطر، اندازه: 11×12سم [ف: 32-315]

21. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 2958/5

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 14گ (37ر - 50ر)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 6-172]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 18گ (44پ -61ر)، 13 سطر، اندازه: 12 × 18سم [ف: 2-90]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/5

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 12گ (31ر - 42پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8 - 135]

24. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/5

آغاز و انجام: برابر تم كتاب محمد بن شيح الحضرمی م د ح كذا في المنتسخ. كتبه منصور بن الحسن بن الحسين الابي في ذیحجه سنة أربع و سبعین و ثلثمائة من نسخة أبي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين ابو ایوب القمي بالموصل

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ با حاشیه ای از مدح ره از فهرست طوسی درباره حضرمی در 35پ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنائی ضربی، 13گ (35پ - 48پ)، 15 سطر (8 × 19)، اندازه: 12 × 21سم [ف: 5-1091]

- اصلح التواریخ > تاریخ خیرات

- سه اصل حسین بن حمدان الجنبلانی > الهداية

- اصل حسین بن عثمان > کتاب حسین بن عثمان بن شریک

اصل الحناط = اصل عاصم بن حمید حناط کوفی = کتاب عاصم بن حمید الحناط / حديث / عربی

aşl-ul-ḥannāt = asl-e 'āsem ebn-e hamīd-e hannāt-e kūfī = k.-e ‘āsem ebn-e hamīd-el-hannāt

حناط کوفی، عاصم بن حمید

hannāt-e kūfī, ‘āsem ebn-e hamīd

یکی از اصول اربعمائه شیعه مشتمل بر 93 (و در برخی 106) حدیث به روایت ابوالحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی به اسنادش از ابومحمد هارون بن موسى تلعکبری به طریقش از عبيدالله بن احمد نهيك عن مساور و سلمه عن عاصم بن الحميد الحناط است که در 373ق تدوین گردیده است. حناط این روایت ها را بلاواسطه و با واسطه از ائمه (عليهم السّلام) نقل می کند.

آغاز: کتاب عاصم بن الحناط، رواية أبي الحسين محمد بن الحسن بن ایوب القمي عن ابی محمد هارون بن موسی التلعکبری. بسمله. حدثنا ابو الحسن محمد الحسن بن الحسين بن ایوب القمی ایده الله تعالى، قال حدثنی ابو محمد هارون بن موسی ... قال حدثنا ابوالقاسم حميد بن زياد بن هورا في سنة تسع و ثلثمائة.

انجام: اثر عندك من الحسين، فقال ما هو باثر عندی و انهما و انت و هذا النائم عندي في الجنة. كمل کتاب عاصم بن حمید الحناط و الحمدلله رب العالمين.

چاپ: به اهتمام حاج میرزا حسن مصطفوی، در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 21-41

[اختیار معرفة الرجال: ص 367؛ فهرست شیخ طوسی: 174؛ الذریعة: 162/2 و 125؛ جهت توضیح بیشتر این اصول به كتاب الذريعة 2/125 مراجعه شود؛ ن. ک.: «الاصول الأربعمائة» در همین مجموعه]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/3

آغاز و انجام: برابر

106 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز، 35ص (30-64)، 15 سطر، اندازه: 12/7 × 19/2 سم [ف: 5-133]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/3

ص: 108

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یک شنبه 13 ربیع الاول 1100ق، جلد: گالینگور قهوه ای، 16گ (16ر-32پ)، اندازه: 12/5 × 19 سم [ف: 150]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 4174-15]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/3

106 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ كاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 20سم [ف: 16-453]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9295/4

خط: نسخ، كا: محمود موسوی، تا: قرن 13، 9گ (16-25ب) [مختصر ف: 652]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای م د ح رح» آمده، در برگ پایانی آغاز رساله «الرد علی اصحاب العدد» سید مرتضی ناقصا آمده است، محشى؛ جلد: تیماج سرمه ای، 15گ (گ14ر-28ر)، 16 سطر، اندازه: 13 × 20/5 سم [ف: 28-55]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/4

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق، کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

8. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 961/4

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35624

آغاز: برابر خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 17گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-117]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35629

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ اهدایی در دی 1380 کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگهای زرین عطف پارچه ای مخمل، 3گی، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-117]

11. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/4 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 1283ق؛ در پایان یادداشتی است که از روی نسخه منصور بن الحر الابی گرفته شده که آن از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن قمی نوشته 374 گرفته شده بود؛ 24ص ( 59-36)[عکسی: 1-29]

12. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 34365

آغاز: برابر؛ انجام: هذا النائم عندي في الجنة كمل کتاب عاصم بن حميد الحناط ...

خط: نسخ خوش، كا: محمود بن عبد العظيم موسوی خوانساری، تا: 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و دو سر ترنج، 13 گ، 16 سطر، اندازه:10 × 15 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-116]

13. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 182/4 -ج

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 11گ (17پ -27پ)، 17 سطر (55 × 8)، اندازه: 15 × 22سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 400]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض20872

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 6گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [ف: 26-90[

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38676

خط: نسخ، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 6گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-118]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/10

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 20 رجب 1336ق؛ ترقيمه: «تم کتاب عاصم بن حمید ... من نسخة منصور بن حسن الابی من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن القمي ایده الله في ذيقعده ليليتين بقيتا منه من سنة 394»؛ مصحح: کاغذ: فرنگی، 8گ (55پ -62ر)، 24 سطر، اندازه: 9 × 17/5 سم [ف: 35-336]

18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13946/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق،

ص: 109

جان نجف؛ جلد: بدون جلد، 14گ (20پ -34ر)، 16 سطر [ف: 541-37]

19. قم، مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/10

خط: نسخ، كا: سید ابو القاسم المحرر) نجفی اصفهانی، تا 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (149ر -157ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5 سم [ف: 11]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38690

خط: نستعلیق تحریری، کا: رضا بن محمد علی مازندرانی، تا: 21 صفر 1349ق؛ نسخه توسط مرحوم آیة الله سید مصطفی صفایی خوانساری تصحیح و مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: مشقی نخودی، جلد: مقوای زرشکی با عطف تیماج نیلی، 3گ، اندازه: 17 × 22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-118]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/3

آغاز و انجام: برابر

دارای 95 حدیث؛ خط: نسخ، كان محمد على بن رمضان احمدیان، تا: یکشنبه 4 ربيع الثانی 1372ق؛ محشی، مصحح، ركابه دار، صورت خط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده بدین گونه آمده است: «و کمل کتاب عاصم بن حميد الحناط نسخه منصور بن الحر الآبی من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن القمی ایده الله في ذيحجه لليلتين مضين منه سنة أربع و سبعین و ثلاثمائة يوم الأحد وهذه الكلمات كما عن ظاهر الشيخ الحر بخط الملا رحیم الجامی شیخ الاسلام كذا في النسخة.»؛ کاغذ: فرنگی، 14گ (11-24)، 13 سطر، اندازه: 11 × 13 سم [ف: 32-313]

22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/3

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 14 (13پ -26ر)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 6-172]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، 16گ (15ر - 30پ)، 13 سطر، اندازه: 12 × 18سم [ف: 2-90]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/3

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 12گ (10پ -21پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 1358]

25. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 14گ (12پ-25ر)، 15 سطر (8 × 19)، اندازه: 12 × 21سم [ف: 5-1089]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33261

خط: نسخ خوش، کا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، بی تا؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 8گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-118]

اصل الخطاب / اصول فقه / عربی

asl-ul-xitab

ابن زهری گیلانی، محمد جعفر بن محمد صالح، ق13 قمری

ebn-e zahrī-ye gīlānī, mohammad ja'far ebn-e mohammad sāleh (- 19c)

اهداء به: سید محمد باقر موسوی جیلانی (حجة الاسلام سید محمد باقر بن محمد نقی شفتی موسوی، - 1260 ق) (استاد مؤلف)

تاريخ تأليف: 1247 ق (ظاهرة)؛ محل تأليف: اصفهان

کتابی است استدلالی و مفصل در اصول فقه در 1 «مقدمه»، 10 «مقصد» و «خاتمه» و هر مقصد دارای چند «مرصد» و هر مرصد در چند «اصل» و «فصل». در الذريعة نام این کتاب برده شده و به مؤلف آن و خصوصیات آن اشاره نرفته است.

[الذريعة 169/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13674

آغاز: الحمدلله الذي هدانا نهاية مبارح منتهى الوصول في تهذیب اشاراة مختصر الأصول ... هذه نبذة مما بدالي ان اكتب في المسائل الأصولية؛ انجام: لأن حرمة احدهما او نجاسته يقينية فيجب لامتثال يقينا للعمومات

این نسخه شامل مقدمه و تا بخشی از مقصد چهارم به انجام رسیده است. بدین ترتیب: مقدمه في حد العلم، مقصد 1. مبادی و دارای دو مرصد، 2. امر و نهی و متعلقات آنها در چند مرصد، 3. مباحث تخصیص دارای مقدمه و چندین مرصد، 4. ادله عقلیه؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جان اصفهان؛ محشی، مصحح، یادداشتی با این مضمون در پشت برگ آغازین نسخه آمده است: كتبه في يوم شنبه چهاردهم شهر جمادى الأول) 1247 » با کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، نام محمد مهدی در دایره های اطراف ترنج حک شده است، 195گ، 26 سطر (12 × 22)، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 34-573]

- اصل خلاد السدی > کتاب الخلاد السندي

اصل درست بن ابی منصور - كتاب الحديث / حدیث / عربی

aşl-u durust-i-bn-i abī manşūr= k.-ul-ḥadīt

واسطی، درست بن ابی منصور محمد، -381 قمری

vāsetī, dorost ebn-e abī mansür mohammad (- 992)

کتابی است در حدیث، از درست بن ابی منصور که به گفته

ص: 110

نجاشی، سعد بن محمد طاطري و ابن ابی عمیر، از وی نقل روایت نموده اند. از معدود کتابهای حدیثی است که به صورت اولیه خود باقی مانده و مرحوم محدث نوری، در المستدرک از آن بهره برده است.

آغاز: بسمله - قال كان رسول الله (صلّي الله عليه و آله) يتوب إلى الله في كل [يوم سبعين مرة من غير ذنب، عمر بن يزيد عن ابی عبدالله عليه السلام قال دخل رسول الله صلى الله عليه الصلوة و معه الحسين (عليه السّلام)

انجام: درست عن اسحاق بن عمار قال لا بأس أن يعطى الفطرة عن الرأسين و الثلاثة الانسان الواحد.

چاپ: به اهتمام حاج میرزا حسن مصطفوی تبریزی و با عنوان (ما وجد من کتاب درست بن ابی منصور)، همراه چند اصل دیگر، تهران، 1371ق

[رجال النجاشی: 373/1 ؛ اعيان الشيعة: 385/6 ؛ الذريعة 3/ 330، رقم 1889 با عنوان «کتاب الحديث» و 3/ 150؛ دنا 1063/1 (6 نسخه)؛ ن. ک.: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9295/1

اصل درست به روایت هارون بن موسی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 5 گ (3ر-8ر) [مختصر ف: 69]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/18

خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یکشنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسين آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33274

خط: نسخ، كا: احمد بن زین الدین ابراهیم بن صفر احسائی، تا: محرم 1203ق؛ مذيل است به 50 برگ احادیث و اخبار متفرقه؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: گالینگور، عطف و گوشه تیماج، 5گ، 20 سطر، اندازه15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-110]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14679/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سید کاظم طباطبائی «آقا میرزا»، تا: 1272ق؛ مصحح؛ این نسخه با یک واسطه از روی نسخه ای کتابت شده که در پایان آن چنین آمده است: «صورة النسخة المكتوب منها هكذا صورة النسخة المكتوب منها، و فرغت من نسخة من اصل، ابی الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی، ایده الله سماعا له عن الشيخ ابی محمد، هارون بن موسی بن احمد التلعکبری ایده الله بالموصل، في يوم الأربعاء، لثلاث ليال بقین من ذیقعده سنة أربع وسبعين و ثلاث مائة، و الحمد لله رب العالمین و صلى الله على رسوله محمد و آله و سلم تسليما»، افزودگی هایی در فضایل امیر المومنین علی (عليه السّلام) شامل قضاوت های آن حضرت و حدیث بئر ذات العلم؛ کاغذ: فرنگی، 8گ (99ر-106پ)، 16 سطر، اندازه: 8 × 14/5 سم [ف: 37-175]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19587

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبدالعظیم خوانساری، تا: رمضان 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سرترنج، 7گ، 16 سطر، اندازه: 10 × 15 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-109]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14482/4

آغاز: برابر؛ انجام: و آن سلک مع اهل الاخرة كان اورعهم الايرضى في كسبه بشبهة و لا يعمل في دينه برخصة يعطف على اخيه زلته و يرعى ما مضى من قدیم صحبته تمت.

خط: نسخ زیبا، كا: ابوالقاسم بن ملا على الريزی من بلوک الآشتیان، تا: 1286ق؛ جلد: تیماج، مشکی، سوخت، ضربی، ترنج با سر با کتیبه «باقر بن محمد صادق»، مجدول گرهی، 20گ (100پ- 120پ)، 20 سطر، اندازه: 14 × 22سم [ف: 38-636]

8. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/1 -ج

آغاز: قال كان رسول الله ص يتوب إلى الله في كل يوم سبعين مرة من غير ذنب

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 7گ (1پ -7پ)، 17 سطر (5/5 × 8)، اندازه: 15 × 22سم [ف: 246]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

آغاز: برابر؛ انجام: و الصلوه على محمد و آله.

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 248]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8136

خط: نسخ، كا: ارموی، محمد حسین بن زین العابدین، تا: 1346ق، جا: نجف [الفبائی: 248]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/17

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد علی نجف آبادی، تا: جمعه جمادی الاول

ص: 111

1372ق؛ مصحح، رکابه دار، مجدول، صورت خط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده چنین است: «نسخ من نسخة كان آخرها هكذا: قوبل مع نسخة في آخرها قد فرغت من نسخه من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمي ایده الله سماعأله عن الشيخ ابی محمد هارون بن موسى التعلكبرى ایده الله بالموصل في يوم الاربعاء لثلث ليال بقين من ذیقعده سنة اربع و سبعین و ثلاثمائة و الحمد لله ... صورة خط الشيخ الحر العاملی «قده» اعلم اني تتبعت احادیث هذه الكتاب الأربعة عشر فرأيت اكثر احادیثها موجودة في الكافي او غيره من الكتب المعتمدة و الباقی له مؤیدات فيها و لم اجد فيها شيئا منکر، سوی حدیثین محتملتين للتقية و غيرها حرره محمد الحر العاملی»؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (103-112)، 12-13 سطر، اندازه: 10 × 12سم [ف: 32- 326]

الأصل الرابع في الأئمة / كلام و اعتقادات / عربی

al-așl-ur-rābi' fi-l-a'imma

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 343/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-56]

اصل زید الزراد = کتاب زید الزراد / حديث / عربی

așl-u ziyd-iz-zarrād = k.-u ziyd-iz-zarrād

زراد، زید، ق 2 قمری

zarrād, zeyd (-8c)

33 (یا 35) حدیث زید زراد، احادیث این اصل بیشتر از حضرت صادق (عليه السّلام) و گاهی از جابر جعفی از حضرت باقر (عليه السّلام) روایت شده است. به روایت ابو محمد هارون بن موسى تلعکبری از ابوعلی محمد بن همام از حمید بن زیاد بن حماد از عبدالله بن احمد بن نهیک ابوالعباس از محمد بن ابی عمیر از زید الزراد از ابی عبدالله (عليه السّلام) است.

آغاز: بسمله. حدثنا ابو محمد هرون بن موسی بن احمد التلعکبری قال حدثنا ابوعلی محمد بن همام قال أخبرنا ... قال حدثنا محمد بن ابی عمیر عن زيد الزراد قال سمعت اباعبدالله عليه السلام يقول خياركم

انجام: و في جوارك عز جارك وجل ثناء ک و تقدست اسماء ک ولا اله غیرک تم کتاب زید الزراد و الحمدلله رب العالمين وصلى الله على خير خلقه محمد و آله الطيبين الطاهرين

چاپ: به کوشش آیت الله میرزا حسن مصطفوی، در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371ق و1405ق، صص 2-13

[الذريعة: 125/2 و 151؛ رجال نجاشی 461/175 ؛ دنا 1064/1 (16 نسخه) ن. ک.: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یکشنبه 11 صفر 1096ق؛ حواشی به خط حر عاملی، عنوان های حدیث و شرح احوال رواة در آن دیده می شود؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 19ص (4-22)، 15 سطر، اندازه: 12/7 × 19/2 سم [ف: 5-132]

2. همدان، دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/1

خط: نسخ، كان محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق، جلد: گالینگور قهوه ای، 10گ (1پ -11پ)، اندازه: 12/5 × 19 سم [ف: 150]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 4174-15]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/1

آغاز و انجام: برابر؛ (تم کتاب زید الزراد. و فرغ من نسخه من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی ایده الله في يوم الخميس لليلتين بقيتا من ذیقعده سنة 374 اربع و سبعین و ثلثمائة و الحمدلله رب العالمين وصلى الله على خير خلقه محمد و آله الطاهرین)

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، تا: 1192ق؛ با حاشیه هایی از قرب الاسناد و معانی الاخبار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 9گ (1پ -9پ)، 15 سطر (8 × 19)، اندازه: 13 × 21سم [ف: 5-1088]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/1

33 حدیث؛ خط: نسخ، کا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شيخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسين بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 ×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 20سم [ف: 16-453]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/2

به روایت هارون بن موسى تلعکبری؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 5گ (8 ر-13پ) [مختصر ف: 70]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8247/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 2گ (473-475پ) [مختصر ف: 70]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای مدح رح» آمده، در برگ پایانی آغاز رساله الرد على اصحاب

ص: 112

العدد سید مرتضی ناقصاً آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 9گ (1پ-9پ)، 16 سطر، اندازه: 13 × 20/5سم [ف: 28-55]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/2

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 ×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

10. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 961/2

خط: نسخ، كا: عبدالوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27976

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی، اثر مهر و یادداشت کاتب در ظهر برگ اول؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دورو، با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 10گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-110]

12. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/2 -عکسی

آغاز و انجام: برابر؛ تم کتاب زید الزارد. و فرغ من نسخه من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی، ایده الله. في يوم الخمس لليلتين بقيتا من ذیقعده سنة أربع و سبعین و ثلثمائة (374) و يتلوه کتاب ابوسعید الغضنفری ...

با زندگی نامه زراد در آغاز؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق، شمث_ 252242[عكسی: 1-27]

13. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 34363

خط: نسخ خوش، کا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج، 7گ، 16 سطر، اندازه: 10 × 15سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-111]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33259

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ نسخه به ضبط ذیل برگ آخر توسط سجاد علی کربلائی در 1307ق، تصحیح و مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 5گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-111]

15. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/2 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق، تملك: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 7گ (8ر-14ر)، 17 سطر (5/5 ×8)، اندازه: 15 ×22سم [ف: 246]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 299]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: پنج شنبه 13 رجب 1336ق؛ مصحح، در پایان این عبارت آمده است: «و فرغ من نسخة من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی ایده الله في يوم الخميس ليلتين بقيتا من ذیقعده سنة 374» و کاتب آن منصور بن حسن آبی می باشد و از روی نسخه محمد بن حسن قمی کتابت نموده و قمی نیز از هارون بن موسى تلعکبری نقل نموده است؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (49پ -53پ)، 23 سطر، اندازه: 9 × 18 سم [ف: 35-334]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق؛ فاقد جلد، 9گ (52پ -61پ)، 16 سطر [ف: 37-542]

19. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/8

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 5گ (141ر -146پ)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5× 20/5 سم [ف: 11]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38688

خط: نستعلیق تحریری، كا: رضا بن محمد على مازندرانی، تا: دوشنبه 27 صفر 1349ق؛ این نسخه توسط مرحوم سید مصطفی صفایی خوانساری مقابله و تصحیح گردیده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوای زرکشی با عطف تيماج نیلی، 7گ، اندازه: 17/5 × 22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-112]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 29 ربیع الاول 1372ق؛ محشی، مصحح، رکابه دار، صورت دستخط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده بدین گونه در انجام نسخه آمده است: «و فرغ من نسخه من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی ایده الله في يوم الخميس لليلتين بقيتا من ذیقعده من سنة أربع وسبعين و ثلاثمائة و يتلوه کتاب ابو سعيد العصفری و الحمد لله والصلاة على محمد و آله انتهی»؛ کاغذ: فرنگی، 7گ (7-1)، 13 سطر، اندازه: 12 × 14سم [ف: 32-311]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11600/3

کا: حسن بن علی رضی الدین تبریزی، تا: 24 ربیع الاول 1375ق؛ با دو واسطه از روی نسخه مورخ 374ق کتابت شده است ]میراث شهاب: س 10ش 1-2-25]

23. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2958/1

33 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا ؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 8گ (3پ-10پ)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 6-172]

24. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 765/6

ص: 113

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: گالینگور قهوه ای ضربی، 11گ (31پ - 42پ)، اندازه: 12×20/5سم [ف: 2-45]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 11گ (1پ -11ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-89]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/1

خط نسخ، کا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 7گ (1پ -7پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 1358]

اصل زید النرسی = کتاب زید النرسی / حديث / عربی

așl-u ziyd-in-narsī = k.-u ziyd-in-narsī

النرسی، زید، ق 2 قمری

an-narsī, zayd (- 8c)

52 حدیث است که زید از حضرت صادق و موسی بن جعفر (عليه السّلام) بلاواسطه و از حضرت باقر (عليه السّلام) با واسطه نقل می کند.

آغاز: کتاب زید النرسی رواية أبي محمد هرون بن موسی بن احمد التلعکبری ایده الله بسمله، حدثنا الشيخ ابو محمد هرون بن موسی بن احمد التلعکبری ایده الله قال حدثنا أبو العباس احمد بن محمد بن سعيد الهمداني ... عن زید النرسی عن ابی عبدالله عليه السلام قال سمعته يقول اذا كان يوم الجمعة و يومي العيدين امرالله رضوان خازن الجنان ان ينادي في ارواح المومنین

انجام: و ما حرم الله حراما فأحله من بعد إلا للمضطر و لا أحل الله حلالا قط ثم حرمه

چاپ: به کوشش آیت الله میرزا حسن مصطفوی، در ضمن الاصول الستة عشر، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 34-58

[الذريعة 125/2 و 151؛ دنا 1064/1 (15 نسخه)؛ ن. ک.: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 651

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 11 جمادی الثانی 1095ق؛ مصحح؛ تملك: محمد باقر بن محمد تقی (علامه مجلسی)؛ مهر «عبده عبدالباقی الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 12گ، 16 سطر، اندازه: 9 × 16 سم [ف: 2-248]

2. تهران، ملک، شماره نسخه: 657/4

آغاز و انجام: برابر

52 حدیث؛ خط: نسخ، كان عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یکشنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز، 23ص (64-89)، 15 سطر، اندازه: 12/7× 19/2سم [ف: 5-133]

3. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/4

خط: نسخ، كا: محمد ابراهیم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تان یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 13گ (33ر -46پ)، اندازه: 12/5 × 19 سم [ف: 150]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/4

47 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21سم [ف: 15-4174]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/4

52حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبد الرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8 × 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12 × 20سم [ف: 16-453[

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/4

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده، در برگ پایانی آغاز رساله الرد علی اصحاب العدد سید مرتضی ناقص آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 9گ (28پ - 36پ)، 16 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 28-55]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7172/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 102گ (3پ -104ر)، 13 سطر (9×10/5) قطع: ربعی، اندازه: 10/5 × 15/5سم [ف: 16-473]

8. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 20994/5

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 145 × 21 سم ]اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/5

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35625

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 13گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-112]

11. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/5 -عکسی

آغاز و انجام: برابر؛ كتبه منصور بن الحسن بن الحسین الاتي، في ذیحجه سنة 374 و يتلوه کتاب

جعفر بن محمد بن شرع الحضرمی.

ص: 114

با زندگی نامه نگارنده در آغاز؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ 19ص (61-79) [عکسی: 1-28]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34366

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 29 رمضان 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و دو سر ترنج، 11 گ، 16 سطر، اندازه: 10× 15سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-112]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/5

| خط: نسخ، كا: محمود موسوی، تا: 1284ق؛ 7گ (26ب -33ب) ]مختصر ف: 650]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33262

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 7گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-113]

15. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/5 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، وگ (28پ -36پ)، 17 سطر (5/5 × 8)، اندازه: 15×22 سم [ف: 246]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق ]الفبائی: 300]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38677

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ منقول از نسخه منصور بن حسن بن حسين الآبی در ذیحجه 374؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 5گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-112]

18. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/11

آغاز و انجام: برابر

کا: حسین اهری، تا: شعبان 1336ق؛ مصحح، این نسخه از روی نسخه سيد نصر الله الحائري الموسوي الحسینی کتابت شده و او نیز از روی نسخه منصور بن حسين مورخ 374ق استنساخ نموده است؛ کاغذ: فرنگی، 1گ (62ر -68ر)، 23 سطر، اندازه: 9 × 17/5 سم [ف: 35-338]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد هشرودی تبریزی، تا: 1338ق؛ جلد: بدون جلد، 12گ (61پ - 72پ)، 16 سطر [ف: 37-543]

20. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/11

خط: نسخ، كا: سید ابو القاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 6گ (157پ -163)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5سم [ف: 11]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/4

آغاز و انجام: برابر

50 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 7 ربيع الثانی 1372ق؛ مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 12گی (25-36)، 12 سطر، اندازه: 10 × 12 سم [ف: 32-314]

22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/4

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 10گی (27ر -36پ)، 18 سطر، اندازه: 22613سم [ف: 6-172]

23. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ این نسخه از روی نسخه سید نصرالله حائری موسوی حسینی کتابت شده و او نیز از روی نسخه منصور بن حسین مورخ 374ق استنساخ نموده است، در صفحه 25پ -35ر با حاشیه ای از مدح ره درباره نرسی از نجاشی و گویا هم از طوسی در 25پ و حاشیه ای از ح م در 26پ و از مدح ره در 29پ و در 32 پ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنائی ضربی، 15 سطر (8 × 19)، اندازه: 12 × 21 سم [ف: 5-1090]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب 13گی (31ر - 43پ)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-90]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/4

خط: نسخ، كان محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 9گ(22ر - 30پ)، 20 سطر، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 1358]

اصل سلام بن ابی عمرة = کتاب سلام بن ابی عمره / حدیث / عربی

aşl-u salām-i-bn-i abī (umra = k.-u salām-i-bn-i abī umra

خراسانی کوفی، سلام بن ابی عمره، ق3 قمری

xorāsānī-ye kūfī, salām ebn-e abī omre (-9c)

10 حدیث است که به روایت عبدالله بن جبلة (-219ق) از سلام بن ابی عمرة از بعضی از ائمه بلاواسطه یا با واسطه حدیث می کند.

آغاز: بسمله. الشيخ ایده الله قال حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال حدثنا القسم بن محمد ... عن معروف بن خربوذ المکی عن ابی جعفر عليه السلام قال دخلت عليه فانشات الحديث

انجام: فقال إن فلانا قد جمع القرآن و هو صاحبکم و هو كما سرک

چاپ: به کوشش آیت الله حسن مصطفوی، در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371ق و 1405ق، صص 117-119

ص: 115

[الذريعة 125/5 و 152 و 153/2 ش 589؛ دنا 1064/1 (15 نسخه)؛ ن.ک.: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/13

آغاز و انجام: برابر

10 حدیث؛ خط: نسخ، كان عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 6ص (172-177)، 15 سطر، اندازه: 12/7 × 19/2 سم [ف: 1355]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/13

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 3گ (88ر-90پ)، اندازه: 12/5 × 19 سم [ف: 151]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/13

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 4174-15]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/13

10 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبد الرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/14

به روایت هارون بن موسی تلعکبری؛ خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: قرن 13؛ 2گ (58پ -59پ) [مختصر ف: 650]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8461/12

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده؛ جلد: تیماج سرمه ای، 2گ (72ر -73پ)، 16 سطر، اندازه: 13 × 20/5 سم [ف: 28-56]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/14

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/14

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35633

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دورو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 3گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-114]

10. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 2017/17 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

زندگی نامه سلام بر فراز نسخه؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ 4ص (146-149) [عکسی: 1-28]

11. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 34374

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبدالعظیم خوانساری، تا: 1284ق؛ این نسخه از روی نسخه ای که مربوط به شیخ حر عاملی بوده کتابت شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج، 2گ، 16 سطر، اندازه: 10×15سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-113[

12. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 33269

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 1گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-114]

13. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 182/14 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 3گ (55پ -57ر)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15 × 22سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 310]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38684

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ منقول از نسخه منصور بن حسن بن حسين الآبی در ذیحجه 374؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 1گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22 سم ]اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-114] و [ف: 26-92]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: ذیقعده 1336ق، کاغذ: فرنگی، 1گ (29ر -29پ)، 23 سطر، اندازه: 9 × 16سم [ف: 35-330]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق؛ جا: نجف؛ فاقد جلد، 4گ (3پ -7ر)، 16 سطر [ف: 37-540]

18. قم: مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/19

ص: 116

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (محرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (183پ -185ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5 ×20/5سم [ف: 12]

19. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2626/2

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ كا: سید حسن بن عبدالهادي بن موسی بن حسن بن على بن شکر بن مسعود موسوی خرسان، تا: 23 ذیقعده 1351ق؛ از روی نسخه سید عبدالرزاق مقرم؛ 3ص (3-5) [ عكسي ف: 7-231]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 29 ربیع الثانی 1372ق؛ ركابه دار، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، 7گ (77-78)، 13 سطر، اندازه: 10× 12سم [ف: 32-322]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/13

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 3گ (67پ -69پ)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22سم [ف: 6-172]

22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ با حاشیه م دحره درباره سلام از نجاشی و علامه در 66پ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 3گ (66-68ر)، 15سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5-1094]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 3گ (84ر-86ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18سم [ف: 2-93]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/13

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا، مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 3گ( 60پ -62ر)، 20سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-136]

- اصل سلیم > کتاب سليم بن قیس هلالی

- اصل سلیم بن قیس > کتاب سلیم بن قیس هلالی (ترجمه)

- الاصل طهارة الأشياء > اصالة الطهارة

اصل ظریف بن ناصح = اصل عبد الله بن جبر = کتاب الديات = کتاب عبدالله بن ابحر / حدیث عربی

aşl-u sarīf-i-bn-i nāşiḥ = așl-u 'abd-ul-lāh-i-bn-i jabr = k.-ud-dīyāt = k.u 'abd-ul-lāh-i-bn-i abhar

ظریف بن ناصح کوفی بغدادی

zarīf ebn-e nāseh kūfī-ye baqdādī

این اصل در واقع فتاوای حضرت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (عليه السّلام) است. به کتاب دیات نیز شهرت دارد و از اصول معتبره است و بر امامان ما (امام صادق، امام کاظم و امام رضا) عرضه شده و مورد تأیید قرار گرفته و به راویان آن یعنی عبد الله بن جبر (جبير) و ظریف بن ناصح کوفی بغدادی نسبت داده شده است و شیخ طوسی تمامی آن را در کتاب «تهذيب» و شیخ صدوق در «کتاب من لا يحضره الفقيه» و یحیی بن سعید حلی در کتاب «جامع الشرائط» آورده اند.

آغاز: کتاب عبدالله ابحر المعروف بديات ظریف بن ناصح بسمله. حمدله. صلاة. و بعد، فان من الأصول المعتبرة المعتمده المشهورة التي كان اليها المرجع و عليها المعول في اعصار اصحاب ائمتنا بل الى زمان المحمدين الثلاثة كتاب الديات الذي جمعه اصحاب امیر المؤمنين (عليه السّلام) الى امراءه و رؤس اجناده و امر به عماله و كان يعرف بكتاب عبدالله بن ابحر و بكتاب ديات ظریف بن ناصح لان عبدالل بن ابحر يرويه عن آبائه و ظریف ناصح يرويه عن عبدالله بن ابحر ... قد كان امير المؤمنين (عليه السّلام) یامر عماله بذلك قال افتی ع في كل عظم له مخ فريضة ستمائة

انجام: فجعل لها ثلث الدية، نصف الدية ماة و ستة و ستین دینارة و ثلثی دینارة. و قضی (عليه السّلام) لها عليه صداقها مثل نساء قومها. تم الكتاب بعون الله و حسن توفيقه في شهر ذیقعدة الحرام سنه 138.

چاپ: به اهتمام میرزا حسن مصطفوی تبریزی، همراه چند اصل دیگر، تهران، 1371ق

[رجال الجاشی: 457/1 ؛ الذريعة: 125/2 و 159 با عنون اصل ظریف بن ناصح کوفی؛ بغدادی -286/8 با عنوان کتاب الديات؛ دنا 1065/1 (7 نسخه)؛ ن. ک .: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/17

خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/16 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

همراه 14 اصل دیگر؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ 20ص ( 184-165) [عكسی: 1-29]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/16

خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: 8 محرم 1284ق؛ 1گ (66 ر-73 ر) [مختصر ف: 652]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34376

ص: 117

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: ذیقعده 1284ق؛ نسخه از روی نسخه به خط شیخ حر عاملی کتابت گردیده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج فرنگی مشکی با ترنج و دو سرترنج، 10گ، 16 سطر، اندازه: 10×15سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-309]

5. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 182/18 -ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ بعد از آن سخنان کاتب درباره این کتاب و روایات گوناگون در باره آن می آید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 9گ (64ر-72ر)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15×22 سم [ف: 246]

6. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

کتاب عبدالله بن ابخر؛ خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 401]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38686

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: سه شنبه 27 ذیقعده 1323ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 5گ، 21 سطر، اندازه: 17/5×22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-118]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 20872

آغاز: بسمله، حمداله و بعد فان من الأصول المعتبرة المعتمدة المشهورة التي كان اليها المرجع و عليها المعول في العصار اصحاب ائمتنا بل الى زمان المحمدين الثلاثة؛ انجام: و قضى لما عليه صداقها مثل نساء قومها و في رواية هشام بن ابراهيم عن ابی الحسن لما الدية.

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: سه شنبه 27 ذیقعده 1323ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 5گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22سم [ف: 26-92]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13946/15

آغاز: کتاب الديات لظريف بن ناصح رحمه الله اورده برمته الشيخ الفقير ... اخبر السيد الفقيه العالم الصالح محيي الدين الو حامد محمد بن عبدالله، انجام: و قضى في دية جراح الجنين من حساب المائة على ما

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق؛ افتادگی: انجا؛ جلد: بدون جلد، 2گ (93-95پ)، 16 سطر [ف: 37-544]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7796

آغاز: بسمله هذا الكتاب اورد و العالم الزاهد؛ انجام: في ذلك الدیه کامل تمت صلواته الله و سلامه عليه

خط: نسخ، كا: محمد حسین ارموی، تا: 1349ق، جا: نجف؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا [الفبائی آستان قدس: -254]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 4 جمادی الاول 1372ق؛ مصحح، رکابه دار، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، 11گ (88-98)، 13-14 سطر، اندازه: 10× 12سم [ف: 32-324]

۔ اصل عاصم بن حمید حناط کوفی > اصل الحناط

اصل عباد العصفری - کتاب ابی سعید عباد العصفری / حديث / عربی

aşl-u 'abbād-il-uşfurī = k.-u abī sa‘īd 'abbād-il-‘uşfurī

عصفری، ابوسعید عباد

‘osforī, abū-sa‘īd ‘abbād

حدیث هایی است (19 حدیث) که از تلعکبری با زنجیره ای از امامان نقل می کند با عناوین «عن عباد».

آغاز: بسمله. ابو محمد هرون بن موسی بن احمد التلعکبری قال حدثنا ابوعلی محمد بن همام بن سهيل ... و هو ابن المقدام عن ابيه قال سمعت أبا جعفر عليه السلام يقول كيف انتم يا بالمقدام وقد كان سيطه بین الحرمین

انجام: قال فأذن له و أجازه بمائة ألف درهم من بيت مال المسلمين

چاپ: به اهتمام میرزا حسن مصطفوی، در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 15-19

[الذريعة 125/2 و 163؛ دنا 1065/1 (13 نسخه)؛ نک: «الاصول الاربعمائة» در این مجموعه]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یکشنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 7ص (23-30)، 15 سطر، اندازه: 12/7×19/2 سم [ف: 5-133]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/2

خط: نسخ، كا: محمد ابراهیم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تان یک شنبه 13 ربیع الاول 1100ق، جلد: گالینگور قهوه ای، 3گ (12ر -15پ)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 150]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 4174-15]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/2

19 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی

ص: 118

کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شيخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای مدح رح» آمده؛ جلد: تیماج سرمه ای، 4گ (10پ -13پ)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 28 -55]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9295/3

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 13؛ 2گ (13پ - 15پ) [مختصر ف: 640]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/3

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق، کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/3

خط: نسخ، كا: عبدالوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35623

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 4 گی، 15 سطر، اندازه: 14/5×24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-105]

10. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2017/3 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ در پایان یادداشتی ست که از روی نسخه منصور بن حسن بن الحسين الآیی نوشته دو شب مانده از ذیقعده 374 نوشته شده است؛ 6ص (30-35) [عکسی: 1-29]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34364

آغاز: برابر؛ انجام: الى الدهلک ارض من ارض حبشه ... من اصل ابي الحسن محمد بن حسن بن حسین ایوب القمی.

خط: نسخ خوش، کا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 1284ق؛ کتاب وی به روایت ابو محمد هارون بن موسی بن احمد تلعکبری به اسنادش از ابو سمينه می باشد، این اصل توسط حسن بن حسین بن ابی منصور در 374ق تدوین و کتابت شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج، 4 گ، 16 سطر، اندازه: 10×15 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-105[

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33260

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 2گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-106]

13. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/3 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 3گ (14پ -16 پ)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15×22 سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 17]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: جمعه رجب 1336ق، جا: کربلا؛ مصحح، در انجام عبارت «صورة ما في الأصل و كتبها منصور بن الحسن بن الحسين يوم الخميس ليلتين بقيتا من شهر ذیقعده سنة 374 بالموصول من اصل ابي الحسن محمد بن الحسن بن الحسین بن ایوب القمی ایده الله» آمده، کاتب این نسخه را از روی نسخه سید نصر الله حسینی که از روی نسخه منصور بن حسن كتابت شده بوده استنساخ کرده است؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (54پ - 55پ)، 23 سطر، اندازه: 9×17/5 سم [ف: 35-335]

16. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1394616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا:عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق، جا: نجف؛ فاقد جلد، 4 گ (16پ -19پ)، 16سطر قطع: [ف: 37-541]

17. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/9

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 1گ (147ر -148پ)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20/5 سم [ف: 11]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38689

خط: نستعلیق تحریری، کا: رضا بن محمد على مازندرانی، تا: شب جمعه 21 صفر 1349ق، توسط مرحوم سید مصطفی صفایی خوانساری تصحیح گردیده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی مشقی، جلد: مقوای زرشکی با عطف تیماج نیلی، 3گ، مختلف السطر، اندازه: 17×22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1 -106[

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه پایان ربيع الاول 1372ق؛ رکابه دار، صورت خط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده بدین گونه در انجام آمده است: «صورة ما في آخر هذه النسخة الشريفة و يتلوه کتاب عاصم بن حميد الحناط صورة ما في الأصل، و كتبها

ص: 119

منصور بن الحسن بن الحسين الآبي في يوم الخميس لليلتين بقيتا من شهر ذیقعده من سنة 374 اربع و سبعین و ثلاثمائة بالموصل من اصل ابی الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی»؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (108)، 14 سطر، اندازه: 12×14 سم [ف: 312-32]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/2

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 3گ (11ر -13پ)، 18 سطر، اندازه: 13×22سم [ف: 6-172]

21. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/2

آغاز و انجام: برابر؛ (صورة ما في الأصل: و كتبها منصور بن الحسن بن الحسين الآبي يوم الخميس لليلين بقيتا من شهر ذيقعده سنة 374 اربع و سبعین و ثلثمائة بالموصل من اصل ابی الحسن محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی ایده الله. اقول كذا وجدته في المنتسخ منه بخط السيد الجليل المستشهد لاواه السيد نصر الله الحسینی طاب ثراه المدرس في كربلاء المشرفة)

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا، با حاشیه ای از نجاشی درباره عصفری و حاشیه دیگر از مدح ره در 10پ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنائی ضربی، 4گ (9پ - 12ر)، 15 سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5-1089]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/2

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 3گ (8ر10ر)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 8- 135]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا 4گ (11ر-14پ)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-89]

- اصل عبدالله بن جبر > اصل ظریف بن ناصح

اصل عبد الله بن يحيی = کتاب عبد الله بن يحيی الكاهلی / حديث / عربی

așl-u 'abd-ul-lāh-i-bn-i yaḥyā = k.-u “abd-ul-lāh-i-bn-i yahyā al-kāhilī

کاهلی، عبدالله بن يحيی، ق 2 قمری

kāhelī, “abd-ol-lāh ebn-e yahyā (-8c)

13 حدیث است که با واسطه یا بی واسطه از بعضی امامان به روایت تلعکبری نقل شده است.

آغاز: بسمله. الشيخ ایده الله قال حدثنا أبو العباس احمد بن محمد بن سعيد قال حدثنا محمد بن احمد بن الحسن بن الحكم القطرانی ... قال حدثنا عبد الله بن يحيى الكاهلي قال سمعت أبا عبدالله عليه السلام يقول صلوا في مساجدهم

انجام: قال نعم لقد قلته أن كل زعم في القرآن كذب

چاپ: به اهتمام حاج میرزا حسن مصطفوی تبریزی، در ضمن الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 114 - 116

[الذريعة: 125/2 و 163/2 ش 200؛ رجال النجاشی: 22/2 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/12

آغاز و انجام: برابر

13 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبد الرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز، 3ص (169- 171)، 15 سطر، اندازه: 127×19/2 سم [ف: 1355]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/12

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 2گ (86پ -88ر)، اندازه: 12/5×19 سم [ف: 151]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/12

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14 )، قطع: ربعی، اندازه: 15/5 × 21 سم [ف: 4174-15]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/12

13حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبد الرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله با کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/11

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 2گ (70-71پ)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5سم [ف: 28-56]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/13

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق، کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 961/13

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35632

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ اهدایی: رهبری،

ص: 120

دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 2گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-115]

. 9تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/13 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

با یادداشتی در زندگی نامه نگارنده بر فراز نسخه؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق [عکسی: 1-29]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/13

خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: حدود 1284ق؛ 2 گ (57ر -58ر) [مختصر ف: 652]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34373

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج ضربی مشکی با ترنج و دو سر ترنج، 2 گ، 16 سطر، اندازه: 10×15سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-114]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33268

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 1گ، 21 سطر، اندازه: 15/2×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-115]

13. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/13 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گ (54ر -55ر)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15×22سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 401]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/18

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: ذیقعده 1336ق؛ مصحح، بخش پایانی کتاب در حاشیه برگ 86 و بخشی دیگر نیز در حاشیه برگ 79 کتابت شده؛ کاغذ: فرنگی، 1گ (86ب)، 10 سطر [ف: 342-35]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق، جا: نجف؛ جلد: بدون جلد، 1گ (1پ -2پ)، 16 سطر [ف: 37 -540]

17. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/18

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 1گ (183ر -183پ)، 19-20 سطر، اندازه: 18/5 × 20/5 سم [ف: 12]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12 /12714

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد علی احمدیان نجف آبادی، تا: پنج شنبه 28 جمادی الثانی 1372ق؛ ركابه دار، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (76-75)، 13 سطر، اندازه: 10×12سم [ف: 32-321]

19. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تاب با حاشیه م دحره درباره کاهلی از همان سه تن؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنائی ضربی، 2گ (65ر - 66پ)، 15 سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5-1094]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/12

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (59ر-60ر)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف:8-136]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 3گ (82پ -84ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18سم [ف: 2-93]

22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/12

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تاب کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 2گ (66پ -67پ)، 18 سطر، اندازه: 13×22سم [ف: 6-172]

اصل عبدالملک بن حکیم = کتاب عبدالملک بن حکیم / حديث / عربی

aşl-u “abd-ul-malik-i-bn-i hakīm = k.-u “abd-ul-malik i-bn-i hakim

خثعمی کوفی، عبدالملک بن حکیم، ق 2 قمری

xas ami-ye kufi, abd-ol-malek ebn-e hakim ( - 8c)

شش حدیث است که خثعمی بواسطه از ائمه (عليهم السّلام) روایت می کند. به روایت تلعکبری از ابی عقده.

آغاز: کتاب عبدالملک بن حکیم، رواية هارون بن موسی التلعکبري عن أبي العباس احمد ... بسمله. [قال الشيخ ابو محمد هارون بن موسی بن احمد التلعکبري، قال حد اخبرنا أبو العباس احمد بن محمد بن سعيد الهمداني ... قال سمعت أبا جعفر (عليه السّلام) يقول أن سلما كان ادراکه العلم الأول ... من دین عیسی.

انجام: و تعجب من سهر ليلة و اني لتحت هذه الصخرة منذ اربعين سنة جف لسانی عن ذكر الله تم. و يتلوه كتاب المثنی بن الوليد الحناط. چاپ: در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 98-101

[الذريعة 125/5 و 163؛ دنا 1066/1 (14 نسخه)؛ ن. ک: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

ص: 121

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/8

آغاز و انجام: برابر

6 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز، لاص (148-154)، 15 سطر، اندازه: 12/7× 19/2 سم [ف: 5-134]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/8

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تان یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 3گ (76پ -79ر)، اندازه: 12/5 × 19 سم [ف: 151]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/8

6 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 15-4174]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/8

6 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8/15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/7

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 3گ (61ر -63ر)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5سم [ف: 28-55]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/9

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

7. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 961/9

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق ]ف: 5-221]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35628

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، دی 1380، کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دورو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 3گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-116]

9. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/9 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

با یادداشت کوتاهی درباره زندگی نامه نگارنده؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ 97 ص (126-30) [عکسی: 1-29]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/9

خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: 1283ق؛ 2گ (50ر1 5ر) [مختصر ف: 652]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34369

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 6 ذیقعده 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج، 3گ، 15 سطر، اندازه: 14/5×24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-115]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33265

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 2گ، 21 سطر، اندازه: 15/2×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-116]

13. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 182/9 -ج

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گ (146-47پ)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15×22سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

عبدالملک بن حميد؛ خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 401]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38681

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 2گ، 21 سطر، اندازه: 17/5×22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-116]

16. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: ض 20872

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 2 گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 26-93]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 1336ق، کاغذ: فرنگی، 1گ (82ر-183)، 23 سطر، اندازه: 9×18سم [ف: 35-340]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق، جا: نجف؛ جلد: بدون جلد، 3گ (13پ -15پ)، 16 سطر [ف:541-37]

ص: 122

19. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/14

خط: نسخ، کا: سید سلیمان (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 1گ (177-178)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20/5سم [ف: 12]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/8

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد علي بن رمضان نجف آبادی، تا: 25 جمادی الثانی 1372ق؛ رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (66-68)، 12 سطر، اندازه: 10×12سم [ف: 32-318[

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/8

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 3گ (58پ-60پ)، 18 سطر، اندازه: 13×22سم [ف: 6-172]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ با حاشیه ای از م د ح ره از علامه و نجاشی و طوسی درباره عبد الملک در 57پ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 3گ (57-59پ)، 15 سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5 -1092]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/8

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ(51ر - 52پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-135]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب 4گ (72-75ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-91]

- اصل العقائد الدينية > الفلك المشحون فی اصول الدين

- اصل العقائد الدينية > رد پادری

اصل العقائد الدينية = رساله اعتقادية = اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

aşl-ul-'aqā'id-id-dīnīyya = r.-ye eʻteqādīye = osūl-ud-dīn

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad Ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 -1847)

به خواهش: حاج عبد الله (از خواجگان فتح علیشاه قاجار)

تاریخ تأليف: 1238ق؛ محل تأليف: اصفهان

رساله ای در کلام و اصول عقاید شیعه که در یک «مقدمه» (في بیان اصول الدين و اصول المذهب) و چند «باب»: در توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد تنظیم شده است. مؤلف این رساله را در حالی که از کربلا عازم مشهد مقدس بود در شهر اصفهان نگاشته و از سید شفتی حجة الاسلام تجلیل نموده است.

آغاز: بسمله، الحمد لله الواجب الوجود بالذات و صاحب الصفات التي عين الذات ... اما بعد، فهذه رسالة من خادم بساطين المذهب الجعفري من مذاهب الشرع المحمدی

انجام: الخامس في أحوال الناجين عن النار و المتنعمين في الاعراف و الجنة الموجودة ايضا الآن بدلالة الآيات و الأخبار بیان وجوب الاعتقاد بحقيقة الجنة .. و هو ايضا في الجملة من اصول الدين و منكره من الكافرين

[دنا 1067/1 (12 نسخه)؛ الذريعة 1/1 و 312/16 و 281/15 ؛ نسخه های منزوی 869/2 و 977؛ فهرستواره منزوی 91/9]

1. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 681/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 11 ذیحجه 1025ق؛ اولش «من الكتب المشتركة بيني و بين اخی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 26 سطر، اندازه: 22×15 سم ]مدرسه نمازی: ف: 370]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3753/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 11گ (1پ-11پ)، 16 سطر، اندازه: 16×21سم [محدث ارموی مخ: 1- 152]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4212/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد قلی کجوری، تا: 1252ق؛ مصحح، در ده برگ آغازین چندین خطبه متفرقه و یادداشتی در وقت فضیلت نماز ظهر و عصر و یادداشتی درباره اموال دوازده گانه عالم با حکم هر یک و گناهان کبیره همگی از مؤلف آمده؛ جلد: تیماج مشکی، 17گ (11پ -128)، 13 سطر، اندازه: 11/5×18 سم [محدث ارموی مخ: 1-141]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14724/33

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ، بی کا، تا صفر 1253ق؛ ترقيمه: «تمت الرسالة الاعتقادية في شهر صفر 1243»؛ مصحح، کاغذ: فرنگی آهار مهره، 8گ (370پ -377پ)، 25 سطر، اندازه: 9×14 سم [ف: 37-294]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16898/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1254ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: تیماج مشکی، 18ص (3-20)، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 16-421]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10584/2

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق [میراث شهاب: س وش 2-33]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4023/5

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1255ق؛

ص: 123

مصحح، دارای علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (40ر - 44ر)، 25 سطر، اندازه: 20×30سم [ف: 11-26]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3066/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1256ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 13گی (92پ -104 پ)، 15 سطر، اندازه: 10×15سم [ف: 8-289]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23554

آغاز: برابر؛ انجام: الخامس في أحوال الناجين عن النار سنه 1265 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1256ق [رایانه]

10. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 21/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1257ق، برای پسرش مجدالدین ابوالفضل محمد؛ مصحح، دارای علامات بلاغ؛ جلد: چرم زرد، 16گ (3ر-18ر)، اندازه: 10×21سم [مؤید: 3-556]

11. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 627/1

آغاز: برابر

خط: نسخ خوش، كا: محمد جعفر خوزانی، تا: پنج شنبه 20 ذیحجه 1267ق؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 16گ (1-16)، 16 سطر (6×12/5)، اندازه: 14/5×21 سم [ف: 2-739]

12. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره 3

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [ تراثنا، س 2ش 4-56]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3856/4

آغاز: برابر؛ انجام: وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله الواسطة خاتم النبيين و الائمة الطاهرین حشرني الله معهم بحقهم اجمعين

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 16گ (96پ - 111پ)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 10-244]

14. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3175/1

بی کا، بی تا؛ اهدایی حاج علی اکبر حکیمیان؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج زرد ضربی با یک ترنج بزرگ و دو کوچک، 14ص (14-1)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 5-1559]

15. تبریز؛ قاضی طباطبائی، شماره نسخه: بدون شماره /5

بی کا، بی تا [نشریه: 7-517]

اصل علاء بن رزين القلاء الثقفی = مختصر اصل علاء ... / حديث / عربی

aşl-u 'alā’-i-bn-i zarrīn-ul-qilā' at-taqafi = muxtaşar-u asl-i ala' ...

ثقفی، علاء بن رزین قلاء، ق 2 قمری

saqafi, ‘alā- ebn-e razīn qelā” (- 8c)

گزیده ای است از اصل علاء بن رزین قلاء ثقفی و دارای 59

حدیث است که ثقفی بیشتر با واسطه محمد بن مسلم و گاه بدون واسطه از حضرت امام باقر و گاهی به نقل از خط شهید اول محمد بن مکی عاملی در سال 763ق به نقل از خط محمد بن ادریس حلی نگاشته شده است. اصل این اصل از بین رفته است، آنچه باقی مانده مختصری است که شهید اول از آن انتخاب نموده است.

آغاز: عن ابی جعفر في قوله تعالى «و لقد آتيناك سبعة من المثانی و القرآن قال آية الكرسي، عن محمد بن مسلم عن ابی جعفر

انجام: محمد بن مسلم قال سئلته عن الصلوة على الميت ... انت اعرف به و ليس فيها قرائة و لا يتعلم.

چاپ: در ضمن الأصول الستة عشر، 1371ق

[الذريعة 125/2 و 164- 204/20 ؛ دنا 1067/1 (6 نسخه)؛ نک: «الاصول الاربعمائة» در این مجموعه]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1392616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 1337ق؛ مصحح، یک برگ از پایان در حاشیه برگ های پیشین کتابت گردیده در پایان عبارت آخر المختار نقلا من خط الشيخ العالم محمد بن مکی و هو نقل من خط الشيخ الجليل ابی عبدالله محمد بن ادريس في العشر الآخر من جميدى الأولى سنة ستين و ثمانمائة. تاريخ الكاتب للاصل يوم الجمعة ثامن عشر شهر رمضان سنة ثلاث وستين و سبعمائه» آمده؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (35ر - 36پ)، 23 سطر، اندازه: 9/5×17/5 سم [ف: 35-333]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/14

آغاز و انجام: برابر؛ آخر المختار نقلا من خط الشيخ العالم محمد بن مکی و هو نقل من خط الشيخ الجليل ابی عبدالله محمد بن الدريس في العشر الا ... من جمادى الأولى سنة ستين و ثمانمائة و تاريخ الاكتاب اللاصل يوم الجمعة ثامن عشر من شهر رمضان سنة ثلث و ستین و سبعمائة بلغت مقابلة يوم الاثنين رابع شعر رجب المرجب سنة 1307 حين القرائة على شيخنا الامام العلامة امام ائمة و الفقه و الحدیث حسین بن محمد تقي النوري الطبرسی ایده الله خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشرودی تبریزی، تا: 1338ق؛ جلد: بدون جلد، 5گ (88پ -93ر)، 16 سطر [ف: 37-543]

3. قم: مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/7

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 4گ (137پ - 141ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20 سم [ف: 11]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8133

آغاز: برابر؛ انجام: ليس فيها قرائه و لاشي اخر على هاجرها السلام

خط: نسخ، کا: محمد حسین، تا: 1346ق، جا: نجف [الفبائی: 53]

ص: 124

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38691

خط: نستعلیق تحریری، كا: رضا بن محمد علی مازندرانی، تا: سه شنبه 25 صفر 1349ق، جا: قم؛ توسط مرحوم سید مصطفی صفایی خوانساری تصحیح و مقابله گردیده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی مشقی، جلد: مقوای زرشکی، 4گ، مختلف السطر، اندازه: 17×22سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 2-653]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20679

آغاز: برابر؛ انجام: في العشر الآخر من جمادى الأولى سنة ستين و ثمانمائة و قد فرغت من استنساخ هذه النسخة ... المشتهر بالموحدي القمی

خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالله موحدی قمی، تا: 20 شعبان 1369ق؛ کاغذ: نخودی ماشینی، 4گ، 22 سطر [اهدائی رهبر: 2 اخبار 2-652]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/16

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على غروی نجف آبادی، تا: جمادی الاول 1372ق؛ رکابه دار، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، 5 ص (99-103)، 13 -14 سطر، اندازه: 10×12سم [ف: 32-325]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 11600

بی کا، تا: 23 ربیع الثانی 1373ق؛ با 3 واسطه از روی نسخه ای به خط ابن ادریس حلی کتابت شده؛ به خط همان كاتب [میراث شهاب: س 10 ش 1-2-25]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1490/4

بی کا، بی تا [اهدائی ف: 378]

اصل على بن اسباط = نوادر على بن اسباط = النوادر / حدیث عربی

aşl-u 'alī-y-i-bn-i asbāt = nawādir-u 'alī-y-i-bn-i asbāt = an-nawadir

کوفی، علی بن اسباط، ق3 قمری

kūfī, ‘alī ebn-e asbāt (- 9c)

32 (در برخی 29) حدیث است که علی بن أسباط کوفی از حضرت رضا و جواد (عليهماالسّلام) روایت کرده است و این مجموعه مشهور به «نوادر على بن اسباط» نیز می باشد. احادیثی است در اخلاق و فضائل اهل بیت (عليهم السّلام).

آغاز: نوادر على بن اسباط. روایت الشيخ هارون بن موسی عن ابي العباس احمد بن سعيد الهمدانی بسمله. الشيخ ایده الله. حدثنا ابو العباس احمد بن محمد بن سعيد الهمداني، قال أخبرنا على بن حسن بن فضال ... عن أبي جعفر (عليه السّلام) قال لما قبض رسول الله (صلّي الله عليه و آله) بات آل محمد (عليهم السّلام) بليلة اطول ليلة، ظنوا انه لاسماء تظلهم. انجام: و يقتل خلقا من الخلق و يقتل في يومه

چاپ: به کوشش میرزا حسن مصطفوی، تهران و قم، 1371ق و 1405ق، صص 121-132

]الذريعة: 125/2 و 164 و 334/24 ؛ معجم رجال الحدیث 277/11 ؛ مشار عربی 65؛ خاتمه مستدرک الوسائل 97/1 ؛ دنا 1067/1 (14 نسخه)؛ ن. ک.: «الأصول الأربعمائة» در همین مجموعه[

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 657/14

آغاز و انجام: برابر

شامل 32 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 15ص (177-192)، 15 سطر، اندازه: 12/7×19/2 سم [ف: 5-136]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/14

خط: نسخ، كان محمد ابراهیم بن نوروز علی آقائی کرالی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 9گ (90پ- 99پ)، اندازه: 12/5×19 سم [ف: 151]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/14

32 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21سم [ف: 15-4174]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/14

32 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسين بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله با کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/15

به روایت هارون بن موسى تلعکبری؛ خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: قرن 13، 6گ (60ب -66ر) [مختصر ف: 871]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/13

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، 9گ (74ر-82ر)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 28-56]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/15

انجام: زوال الشمس إلى وقت العصر الى هنا انتهت النسخة المكتوبة منها

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

8. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2958/14

ص: 125

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، تا: چهارشنبه 2 جمادی الثانی 1268ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 9گ( 69پ -77ر)، 18 سطر، اندازه: 13×22سم [ف: 6-172]

9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/15

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسم كاتب، تا: پنج شنبه 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35634

انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 10گ، 15 سطر، اندازه: 14/5×24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-120]

11. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/15 - عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: فبکی او ابکی واحدة كتبت له الجنة و من ذكر الحسين (عليه السّلام) عنده فخرج منه مقدار جناح ذبابة كان ثوابه على الله و لم يرض له بدون الجنة. انتهى.

با زندگی نامه نگارنده در سر آغاز (ص 149)؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق [عکسی: 1-30]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34375

آغاز: برابر؛ انجام: قال و رأينا ذلك تم بعون الله تعالى صورة الشيخ الحر ... عقوله و لوالديه

خط: نسخ، كا: محمود بن عبد العظيم موسوی خوانساری، تا: 18 ذیقعده 1284ق؛ این نسخه از روی نسخه شیخ حر عاملی کتابت شده، مذيل است به مرثیه ای در رثاء ابی عبدالله الحسین (عليه السّلام)؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: میشن مشکی، 8گی، 16 سطر، اندازه: 15x10 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-118]

13. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 33270

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد، تا: 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 5گ، 21 سطر، اندازه: 15/2×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-120]

14. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/15 -ج

خط: نسخ، كا: نصرالله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 6گ (57پ - 62پ)، 6گ (57پ -62پ)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه: 15×22سم [ف: 246]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35685

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 4 گ، 21 سطر، اندازه: 17/5×22 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-120] و [ف: 26-93]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 16 محرم 1337ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (30ر -134)، 25 سطر، اندازه: 9×17/5 سم [ف: 35-331]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق؛ جلد: بدون جلد، 8گ (43-51پ)، 16 سطر [ف: 37-542]

18. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/20

خط: نسخ، كا: سید سلیمان (محرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 4گ (185ر-189پ)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20/5سم [ف: 12]

19. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 8132

آغاز: برابر؛ انجام: الذي نقلت هذه النسخه منها و الحمدلله اولا و آخرا وصلى الله على محمد و آله الطاهرین.

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 1346ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 5گ، 23 سطر، اندازه: 15/5×24/5 سم [ف: 14-592]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد علي بن رمضان احمدیان نجف آبادی، تا: 1 جمادی الاول 1372ق؛ محشی، مصحح، رکابه دار، مجدول صورت خط شیخ حر در پایان این نسخه بدین گونه آمده: «فرغ من كتابته يوم الاربعاء لخمس بقين من ذیحجه سنة أربع و سبعین و ثلاثمائة بالموصل من نسخة محمد بن الحسن القمی و نسخه من نسخة الشيخ التلعکبری ایده الله كما تقدم»؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (79-87)، 13 سطر، اندازه: 11×12سم [ف: 32-323]

21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبد الجبار بحرانی خطی، تا: شوال 1192ق؛ دارای ترقيمه: «صورة ما في ... من المنتسخ منه فرغ من كتابته يوم الأربعاء الخمس بقين من ذیحجه سنة أربع و سبعین و ثلثمائة بالموصل من نسخة محمد بن الحسن القمی و نسخه من نسخة الشيخ ايده الله التلعكبرى كما تقدم وقد قابل المجموع الأقل نصر الله الحسینی المدرس على المنتسخ منه و هو في غاية السقم فصح بقدر الطاقة. والحمدلله اولا و آخرا سنة 115- گر بهم بر زده بینی خط من عيب مکن xx که مرا محنت ایام بهم برزده است»، با حاشیه م دحره از شیخ و نجاشی درباره ابوالحسن؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 7گ (68ر -74پ)، 15 سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5-1094]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/14

خط: نسخ، کا:محمد رضا آدریانی، بی تاب مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 1گ (62پ -68ر)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-136]

ص: 126

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 10گ (86-95پ)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-93]

اصل العمل / فارسی

asl-ol-'amal

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 461/24

در تشخیص حروف تهجی، به فارسی؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاجی حسن کاشانی مذهب، تا: 1242ق، [نشریه: 7-242]

اصل العمل در تسخیر حروف تهجی / علوم غریبه / فارسی

asl-ol-amal dar tasxīr-e horūf-e tahajjī

سمنانی، محمد مؤمن بن غضنفر

semnānī, mohammad mo’men ebn-e qazanfar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1178/28

كا: محمد بن حاجی احسن کاشانی، تا: 1142ق؛ محشی با فهرست؛ کاغذ: سفید و برخی رنگین، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 72ص (244-315) [سنا: ف: 2-158]

- اصل في الاستصحاب > شرح الاستحصاب

الأصل في الأشياء / اصول فقه / عربی

al-așl fi-l-ašyā

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 660/3

آغاز: بسمله الاشارة السادسة في قول وجيز في الأصول تبعث الهمة على طلبه من مظانه و هي اربعه

در فهرست به نام «اصل در منافع اباحه و در مضار حرمت است» آمده؛ خط: نستعلیق، کا: هاشم مازندرانی، تا: 1203ق؛ مصحح؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 2گ (45-46)، 24 سطر (12/5×16/5)، اندازه: 16/5×21/5سم [ف: 2-770]

- الأصل في الأشياء الطهارة > اصالة الطهارة

الأصل في العقود / فقه / عربی

al-asl fi-1-uqud

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1134/23

بی کا، تا: 12 رمضان 1250ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 8ص (372-379)، 21 سطر [سنا: في: 2-129]

الأصل في المعاملات / اصول فقه / عربی

al-așl fi-l-musāmilāt

قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 21290/1

بی کا، بی تا، 16گ، اندازه: 14×21سم [ف: 3-77]

- الأصل في المعاملات الفساد > اصالة الصحة و الفساد في

- المعاملات به اصل لبعض اصحابنا > اصل من أصول القدماء

الأصل الكبير = کتاب اصول کبیر / کیمیا / عربی

al-aşl-ul-kabīr = k.-e osūl-e kabīr

ابن وحشیه، احمد بن على، -296 قمری

ebn-e vahšīya, ahmad ebn-e ‘alī (-910)

رساله ای است منسوب به ابن وحشیه در کیمیا با عنوان «قال اصحاب الحيوان، قال أصحاب المعدنية، اصحاب العناصر، اصحاب الاحراق، طريق الخامس» و در آن از جابر بن حيان نقل کرده است. صوفی در بیان اختلاف علماء معدن شناس و گیاه شناس و حیوان شناسان درباره ماده ای حجر کیمیایی (به اصطلاح اهل کيميا)؛ معدن شناسان این حجر را از معدن دانند حیوان شناسان آن را از حیوان و گیاه شناسان از گیاه و سراسر رساله نقل مناظره و نقل مکرر ادله مختلف دو دسته است.

آغاز: البسملة ... كتاب الأصول لابن وحشية رحمه الله تعالی. الحمدلله الذي من بالعقل الذي به عرفناه، فهو اجل شیء يميز به بين الحق و الباطل و الحسن و القبيح، و المحمود و المذموم، و غير ذلك مما هو معلوم، اما بعد: فانه ينبغي لمن طلب الصنعة التي تسمى الكيمياء و تسمى صنعة الحكمة قبل الطلب يلزم أن يعلم شيئا من علم النجوم، و ينظر في شيء من الهندسة، و ان امكنه أن ياخذ في كل جزء من أجزاء الفلسفة فليفعل

انجام: و ينبغي أن يعرف قدر هذا الكتاب من وقع اليه و نظر فيه ... تمت هذه الرسالة بحمد الله و عونه و الصلاة و السلام على من الانبي بعده. و الحمدلله رب العالمين.

[سزگین 282-662؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 67/5- 76]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5346/17

آغاز: برابر؛ انجام: الذي هو قليل الحرارة، حتى يصير كانه الشمع و يذوب في القدح بنالينة و بناره شديدة ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، جلد: میشن سرخ مجدول به زر، 23گ (297پ - 320پ)، اندازه: 167×29/6 سم [ف: 8-307]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2892/6

آغاز: في موضع ندی ایا ماتفتت و صار ترابة و ان جعل؛ انجام:

ص: 127

پایان: فلا احتاج له اعرف مقداره فهو يعرف ذلك من اول نظره

این رساله که قسمت اول آن افتاده در اینجا از تکلیس فضه آغاز بحث می کند و بعد تكلیس های نحاس و ... را می آورد و نشان می دهد که برای تکلیس چه باید کرد و از جه آلت و ماده باید استفاده نمود تا کار بر صواب شود؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ در برگ 36 فصلی به عربی در تدبير خل آمده است و آن الحاقی و متعلق برساله نیست؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، یک لا، 12گ (23-35پ)، 15 سطر (7×12)، اندازه: 12/5×18 سم [ف: 6-583]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6792/15

قسم دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1104ق، جان اصفهان؛ در حاشیه کتاب یادداشت های مختصری در کیمیا آمده؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (99-105ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 20-261]

4. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 132/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: مصطفى بن هاشم حسینی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، 23گ (1پ -23ر)، 17 سطر، اندازه: 11×18سم [ف: 199]

5. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 477/2

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 ]نشریه: 7-243]

6. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 261/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 2-99]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10725

خط: نستعلیق، کا: اسماعیل علوی، تا: 1261ق [الفبائی: 56]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11048/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: کرمانشاهی، علی اکبر بن محمد، تا: 1267ق، جا: تهران [رایانه]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 735/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق؛ 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17×22 سم [ف: 2-466]

10. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3738/10

آغاز: برابر

تذکر: نام مؤلف به قرینه آغاز تغییر یافت؛ خط: نستعلیق، كا: محمد حسین بن محمد حسن حسینی، تا: 1304ق؛ کاغذ: اصفهانی حنایی، جلد: تیماج ماشی، 16ص (130-114)، 24 سطر (12/5×17)، اندازه: 16×21سم [ف: 5-1774]

11. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3738/14

آغاز: هذه نكتة بديعة من کتاب اصول الكبير لابن الوحشية. الفصل الثالث أن الأجساد السبعة طينة واحدة

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن محمد حسن حسینی، تا: 1304ق؛ کاغذ: اصفهانی حنایی، جلد: تیماج ماشی، 7ص (164- 154)، 24 سطر (12/5×17)، اندازه: 16×21سم [ف: 5-1775]

12. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 6694/13 -34164

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بیتا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 12، 16 سطر، اندازه: 14×21سم [ف: 1-385]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1358/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند مشکی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی، عطف و دور، درون تیماج حنایی، 51ص ( 112-62)، 15 سطر [سنا: ف: 2-233]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28782

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ ضميمه نسخه ش 28769 [رایانه]

اصل اللغة عند الانسان القديم / لغت / عربی

aşl-ul luğa ‘ind-al insān-il qadīm

کاظم بن محمد علی شکر

kāzem ebn-e mohammad ‘alī šekar

تاريخ تأليف: از 1996/1/1 م تا 1996/9/28 م؛ محل تأليف: نجف اشرف رساله ای است در این که اصل لغت انسان های قدیم چه لغتی بوده است، مشتمل بر مباحث ذیل: وظيفة اللغة و أهميتها، آراء العلماء في مبدأ أصل اللغة، اعتقاد الديانات السماوية في اصل اللغة، نصوص من القرآن الكريم و اصل اللغة، نصوص من الكتاب المقدس في اصل اللغة، حديث الامام علی بن موسی الرضا عليه السلام حول الحروف، حدیث کعب الاحبار عن اصل الحروف، اعتقادنا في اصل اللغة، ذاتية الحروف، دليل التعرف على اصل منشأ اللغة.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2635

آغاز: مقدمة: من خلال مطالعاتی في كتب اللغة و تفرعاتها استطيع القول باجماع علماء اللغة على أن علومها كثيرة الفروع متعددة الجوانب

نسخه اصل کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: رقعی، کاتب = مؤلف، بی تا، جا: نجف اشرف؛ در برگ پایانی فهرست مصادر مؤلف؛ 54ص [عکسی ف: 7-238]

الأصل المثبت / اصول فقه / عربی

al-asl-ul mutbit

دنبلی خوئی، ابراهیم بن حسین، 1247-1325 قمری

dombalī-ye xūll, ebrāhīm ebn-e hoseyn (1832-1907)

رساله ای است در مبحث اصول مثبت از متعلقات مباحث حجیت ظن.

ص: 128

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمین و صلی الله على سيدنا و نبینا محمد و آله الطاهرين قد اشتهر في السنة جماعة من اساطين المتأخرين المنع من الأصول المثبتة بالجملة او في الجملة على ما تقرر في محله

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2877/2

آغاز: برابر؛ انجام: لا كرامة في التعرض اليها و فيها ذكر كفاية للمتامل انشاء الله و الله الموفق و قد تقرر و تحرر اجابة لمسئول من الا اجد بداً من اجابته

خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه اول قرن 14؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: میشن زرشکی، عطف میشن مشکی، 5گ، 19 سطر، اندازه: 16×21/6 سم [ف: 16-168]

2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22481/2

آغاز: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه آستان قدس تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره جمادی الاول 1302ق؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 37 سطر (8×19)، اندازه: 135×21 سم [ف: 2-683]

اصل المثنی بن ولید = کتاب المثنی بن ولید الحناط = اصل مثنى الكوفي / حديث / عربی

așl-ul-mutannā bin walīd = k.-ul-mutannā bin walīd-il hannat = asl-e mosanna al-kufi

حناط کوفی، مثنی بن ولید، ق 2 قمری

hannāt-e kūfī, mosannā ebn-e valīd (- 8c)

بیست و سه حدیث است که بلاواسطه و با واسطه از حضرت باقر و صادق (عليه السّلام) نقل می کند.

آغاز: کتاب المثنى بن الوليد الحناط رواية هارون بن موسی التلعکبري عن أبي العباس احمد ... الهمداني. بسمله. الشيخ قال حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال حدثنا علي بن الحسين بن فضایل ... عن ابی عبدالله (عليه السّلام) انه علمه دعاء يدعوا به: اللهم اني اسألك بقوتک

انجام: حتى ينتهي إلى السابعة. قلت و الأرض. قال سبع منهن خمس فيهن خلق من خلق الرب. و اثنان هواء ليس فيها شییء. تم کتاب مثنى الحياط. بعون الله.

چاپ: در ضمن «الاصول الستة عشر»، تهران و قم، 1371 و 1405ق، صص 102-105

[فهرست شیخ طوسی 263؛ فهرست نجاشی 356/2 ، الذريعة 125/2 و 165؛ دنا 1068/1 (14 نسخه)؛ نک: «الاصول الاربعمائة» در مجموعه حاضر]

1. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 657/9

آغاز و انجام: برابر

23 حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 6ص (154 - 159)، 15 سطر، اندازه: 12/7 × 19/2سم [ف: 1355]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/9

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 3گ (79ر -81پ)، اندازه: 12/5×19سم [ف: 151]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/9

23 حدیث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 15-4174]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/9

23 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبدالرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسين بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ كاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8/15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8461/8

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، در آغاز هر رساله یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده، دارای حواشی مختصر؛ جلد: تیماج سرمه ای، گ (63پ -65پ)، 16 سطر، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 28-55]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/10

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5×21 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 691/10

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

8. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/10 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

با یادداشتی درباره نگارنده بر فراز نسخه؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ 4ص (131-134) [عکسی: 1-30]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34370

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بن عبدالعظیم موسوی خوانساری، تا: ذیقعده 1284ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی مشکی با ترنج و دو سر ترنج، 2 گ، 16 سطر، اندازه: 10×15سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-121]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/10

ص: 129

خط: نسخ، كا: محمود موسوی خوانساری، تا: محرم 1284ق؛ 3گ (51ب -53 ر) [مختصر ف: 656]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33266

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 1گ، 21 سطر، اندازه: 15/2×21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-121]

12. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 182/10 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گ (48ر -49پ)، 17 سطر (5/5×8)، اندازه:15×22 سم [ف: 246]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 459]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38682

انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 6 گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×22سم ]اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-121]

15. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: ض 20872

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 21 سطر [ف: 26-94]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 21 ذیقعده 1336ق؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (83ر-84ر)، 23 سطر، اندازه: 9×18 سم [ف: 35-340]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق؛ جا: نجف؛ فاقد جلد، 2گ (11ر-13ر)، 16 سطر [ف: 37-541]

18. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/15

خط: نسخ، كا: سید ابو القاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 1گ (179ر-180ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20/5 سم [ف: 12]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12714/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد على بن رمضان احمدیان نجف آبادی، تا: 1372ق؛ رکابه دار، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (68- 70)، 12 سطر، اندازه: 10×12سم [ف: 32-319]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/9

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبدالله كاتب، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 2گ (61ر -62پ)، 18 سطر، اندازه: 13×22سم [ف: 6-172]

21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ با حاشیه ای از مدح ره درباره مثنی از طوسی و نجاشی و دیگران؛ جلد: تیماج حنائی ضربی، 3گ (59پ -61پ)، 15 سطر (8×19)، اندازه: 12×21سم [ف: 5-1093]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مگ (75پ -78ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 2-92]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/9

خط: نسخ، كا: محمد رضا آدریانی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (53ر -54پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-136]

- اصل مثنى الكوفي > اصل المثنی بن وليد

اصل محمد بن المثنی = کتاب محمد بن المثنی الحضرمی / حديث / عربی

aşl-u muḥammad-i-bn-il-mutannā = k.-u muḥammad 1-bn-il-mutanna al-hadrami

حضرمی، محمد بن المثنی

hazramī, mohammad ebn-e l-mosannā

این اصل که یکی از اصول اربعمائه شیعه است، مشتمل بر 55 (و بعضا 45) حدیث به روایت ابو محمد هارون بن موسی بن احمد تلعکبري عن محمد بن همام عن حميد بن زیاد دهقان عن ابو جعفر احمد بن زید بن جعفر الازدی بزاز عن محمد بن المثنی بن قاسم حضرمي عن محمد بن شریح حضرمی، که با واسطه از ائمه (عليهم السّلام) نقل می کند. آغاز: کتاب محمد بن المثنى الحضرمی بسمله، حدثنا الشيخ ابومحمد هرون بن موسی بن احمد التلعکبری ایده الله قال حدثنا محمدبن همام ... عن ذريج المحازیی عن ابی عبدالله عليه السلام قال قال صلوا الى جانب القبر قبر رسول الله (صلّي الله عليه و آله) و ان كانت صلوة المومن تبلغه اينما كان

انجام: و ألف مكروه من مكاره الآخرة و أيسره عذاب القبر

چاپ: به اهتمام میرزا حسن مصطفوی تبریزی، همراه چند اصل دیگر، تهران 1371ق و قم 1405ق

[الذریعه، 166/2 ، «اصل»، همانجا، 364/6 «کتاب الحديث»؛ دنا 1069/1 (14 نسخه)؛ ن. ک.: «الاصول الاربعمائة» در این مجموعه]

1. تهران، ملک، شماره نسخه: 657/6

آغاز و انجام: برابر

ص: 130

55حدیث؛ خط: نسخ، كا: عبد الرضا بن احمد جزائری، تا: یک شنبه 11 صفر 1096ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 16ص (126-142)، 15 سطر، اندازه: 12/7×19/2 سم [ف: 5-134]

2. همدان دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 281/6

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن نوروز علی آقائی کرابلی، تا: یکشنبه 13 ربیع الاول 1100ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 9گ (65ر -73ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 150]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5241/6

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 24 سطر (8/5 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×21سم [ف: 4174-15]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7093/6

55 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا سلطان علی کزازی کواری، تا: قرن 13؛ از روی خط عبد الرضا ابن احمد جزایری مورخ روز یک شنبه 11 صفر 1096 از روی خط حر عاملی از روی نسخه شیخ نصر الله حسینی قزوینی مورخ 1015 در کربلا و از روی خط ملا رحیم شیخ الاسلام از روی نسخه منصور بن حسن بن حسین آبی در 374 در موصل از روی نسخه ابوالحسن محمد بن حسن بن حسین بن ایوب قمی که از تلعکبری شنیده بوده است؛ مهر: اسدالله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-453]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8461/6

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز یادداشت رجالی مختصری در شناخت مؤلفین به نقل از کتاب های رجالی با امضای «م د ح ر ح» آمده؛ جلد: تیماج سرمه ای، 9گ (52ر -60پ)، 16 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 28-55]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20994/7

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق، کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج منقش، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21 سم ]اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 961/7

خط: نسخ، كان عبد الوهاب بن حسن کاتب، تا: 18 شعبان 1272ق [ف: 5-221]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35627

خط: نسخ، كا: اعجاز حسین، تا: ذیقعده 1277ق؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی دو رو با گل و برگ های زرین و عطف پارچه ای مخمل، 11 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 24 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-123]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9295/7

خط: نسخ، کا: محمود موسوی خوانساری، تا: 1283ق؛ 5 گ (43ب -148) [مختصر ف: 656]

10. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 2017/7 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1283ق؛ سپس یادداشتی: «آخر حدیث محمد بن مثنى الحضرمی بلغ مقبالته مع النسخة المكتوب منها و فيها بلغ مقابلته من نسخة الأصل .»؛ 12ص (107-118) [عکسی: 1-30]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34368

آغاز: برابر انجام: و اما القنبرة (كذا) فيقول لعن الله من يبغض اهل بیت رسول الله ... عبدالملک بن حکیم

خط: نسخ، كان محمود بن عبد العظيم خوانساری، تا: 6 ذیقعده 1284ق؛ مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1372؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج ضربی مشکی با ترنج و دو سر ترنج، وگی، 16 سطر، اندازه: 10×15 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-122]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33264

خط: نسخ خوش، كا: خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: شعبان 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج، 5گ، 21 سطر، اندازه: 15/2 × 21 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-123]

13. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 182/7 -ج

خط: نسخ، كان نصر الله قزوینی، تا: 1308ق؛ تملک: لطفعلی بن محمد کاظم در 1315؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 6گ (38ر -43ر)، 17 سطر (5/5 × 8)، اندازه: 15×22سم [ف: 246]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 11605

خط: نسخ، كا: رضا سلطان آبادی، تا: 1322ق [الفبائی: 501]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض20872

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: شکری، جلد: میشن مشکی، 3گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [ف: 26-94]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38679

انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: 1325ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، 3گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 22 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-123]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13926/13

آغاز: برابر؛ انجام: و اما القبره فتقول لعن الله من يبغض اهل بیت رسول الله (صلّي الله عليه و آله).

خط: نسخ، كا: حسین اهری، تا: 5 ذیقعده 1336ق؛ ترقيمه: «كذا في المنتسخ كتبه منصور بن حسن بن الحسين الآبي في ذيحجه سنة أربع و سبعین و ثاثماة من نسخة أبي الحسن محمد بن الحسن القمي بالموصل»؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 6گ (76پ-81پ)، 23 سطر، اندازه: 9× 18سم [ف: 35-339]

ص: 131

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13946/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد هشترودی تبریزی، تا: 1338ق، جا: نجف؛ فاقد جلد، 8گ (34پ -41ر)، 16 سطر [ف: 37-542]

19. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/13

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 5گ (172ر-177ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5سم [ف: 11]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1271416

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على بن رمضان احمدیان نجف آبادی، تا: 1372ق؛ محشی، مصحح، رکابه دار، صورت خط نسخه ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده بدین گونه آمده است: «بلغ النسخة مقابلة مع نسخة المكتوب منها و فيها بلغ مقابلة مع نسخة الاصل ثم كان سطراً خالياً من السواد و الكتاب بياضاً ثم قال حدثني ... الخ»؛ کاغذ: فرنگی، 9ص (54-62) 12 سطر، اندازه: 10 × 12 سم [ف: 32-316]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2958/6

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن عبد الله كاتب، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی مقوایی، 7گ (50پ - 56پ)، 18 سطر، اندازه: 13 × 22 سم [ف: 6-172]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2939/6

خط: نسخ، کا: محمد رضا آدریانی، بی تاب مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 6 گ (143 - 48پ)، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8- 135]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 485/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 9گ (61پ -69پ)، 13 سطر، اندازه: 18 × 12 سم [ف: 2-91]

24. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 962/6

آغاز: برابر؛ انجام: و اما القنبرة فنقول لعن الله من يبغض اهل بیت رسول الله صلى الله عليه و آله. و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله اجمعين (يشتمل هذا الكتاب على كتاب عبدالملک بن حکیم و کتاب مثنی بن الوليد الحناط و کتاب خلاد السندی و کتاب حسین بن عثمان و کتاب عبدالله بن يحيى الكاهلی و کتاب سلام بن ابی عميرة و خبر في الماحم و على شيء من نوادر على بن اسباط رواية الشيخ ابی محمد هرون بن موسى التلعكبري عن أبي العباس بن سعيد الهمداني في كتاب احمد بن محمد عبدالملک بن حكيم - كذا في المنتسخ كتبه منصور بن الحسن بن الحسين الابي في ذیحجه سنة أربع و سبعین و ثلثمائة من نسخة ابی محمد بن الحسن بن الحسين بن ایوب القمی خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن عبدالجبار بحرانی خطی، بی تا؛ با حاشیه ای از م ح د ره از علامه و نجاشی درباره این حضرمی در 49ر و در حاشیه دیگر از همو در 53 -55ر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنائی ضربی، 9گ (49ر -57ر)، 15 سطر (8 × 19)، اندازه: 12 × 21 سم [ف: 10915]

اصل المرام في طهارة ما يخرج من الامام / فقه / فارسی

aşl-ul marām fī tahārat-i mā yuxraj-u min-al imām

على نقی بن محمد تقی، ق13 قمری

‘alī naqī ebn-e mohammad taqī (- 19c)

دلایل مختلفی می آورد در اثبات طهارت خون و ... که از ائمه اطهار خارج می شود و به اشکالات و شبهات در این زمینه پاسخ میدهد. رساله ای درباره بحث مذکور موسوم به «قواطع الالهام» از میرزا ابوالقاسم موسوی زنجانی (-1292 ق) در کتابخانه آية الله گلپایگانی فهرست شده است.

قم: طبسی؛ شماره نسخه: 475

آغاز: بسمله الحمدلله الذي طهر قلوبنا بنور ولاية أوليائه ... اما بعد چنین گوید بنده خاطی علی نقی بن محمد تقی غفر الله له ولوالديه ولجميع المؤمنين ... که مسأله طهارت بول وغایط وخون ومنی ائمه اطهار علیهم صلوات الله الملك الغفار از مسائل مهمه است؛ انجام: همچنین خون خدا پاک است نه نجس واینجا نیز بهمین چند دلیل اکتفا میشود والا ادله نقلیه نیز از این قبیل بسیار است وصلى الله على محمد وآله ... ابد الابدين ودهر الداهرين آمین آمین رب العالمين

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ در اول نسخه یادداشتی از مؤلف با مهر علی نقی 1241» (بیضی)؛ 37 گ، 11 سطر، اندازه: 11×15/5سم [ف مخ: 1-44]

اصل من أصول القدماء / حديث / عربی

așl-un min usül-il qudamā

احادیثی از اصول اربعمائة است که از محمد بن صدقه روایت می کند، نام صاحب اصل در نسخه ها نیامده و در منابع موجود نیز به دست نیامد.

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين ... و بعد قال المصنف من کلام الامام علی بن موسی الرضا (عليه السّلام) و على آبائه السلام، عن محمد بن صدقة قال: قال لي الرضا (عليه السّلام)

انجام: بعث الله اليهما حوران من الجنة، ناعمة و مدية و امره آن يزوج ناعمة من هابیل و مدية من هبة الله فزوجها ایاهما، فتزاوجا فكانت تزويج بنات العلم.

[ن. ک.: «الاصول الاربعمائة» در همین مجموعه]

همانند:

1. قم؛ مرعشی: شماره نسخه: 14679/7

آغاز و انجام: برابر

ص: 132

خط: نستعلیق، كا: سید کاظم طباطبائی «آقا میرزا»، تا: ذیحجه 1272ق؛ افزودگی هایی از روضه کافی بعد از انجام در چند برگ آمده است، مصحح، کاغذ: فرنگی آهار مهره، 4گ (75پ - 78پ)، 16 سطر، اندازه: 8 × 14/5 سم [ف: 37-174]

2. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 288/11

آغاز: برابر

خط: نسخ، كان محمد علی اصفهانی، تا: 1277ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (152ر-153ر)، 23 سطر، اندازه: 15/5 × 22 سم [ف: 1-167]

3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 522/1 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، كا: حسين بن محمد تقی طبرسی، تا: 8 شوال 1279ق، جا: نجف؛ 6گ (1پ- 6ر) [عکسی: 2-29]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2119/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسن، تا: 14 صفر 1325ق؛ از روی نسخه پدرش محمد مهدی بن على بن یوسف حسینی طباطبائی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی عطف قهوه یی، 11گ (1ر -11پ)، 23 سطر (10×19/5)، اندازه: 18×25/5سم [ف: 8-759]

5. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1764/5

آغاز: برابر

بی کا، تا: 1365 - 1366ق؛ 6گ، اندازه: 7× 13سم [ف: 3- 130]

الاصل «الموضوع لنا ان نصل خطا ...» / رياضيات / عربی

al-asl-u al-mawdu-ula-na in nasil xatt-an ...

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616/47

الأصل الموضوع لنا ان نصل خطا مستقيما بين نقطتين فانهما تلتقيان في جهة» (رسالة في). گویا حاشیه ای است بر تحریر اصول اقلیدس طوسی؛ بی کا، تا: 1071ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (213ر -214پ)، 27 سطر (10 × 21) قطع: رحلی، اندازه: 18 × 31سم [ف: 16-312]

اصل ناشناخته / حديث / عربی

asl-e nāšenāxte

دو مجموعه از «اصل»ها در کتابخانه آیت الله مرعشی قم به ش 485 ((مرعشی 89/2) و ش 2939 (مرعشی 135/8) هست که این «اصل» در میان آنها نیست. به الذریعه (125/2 – 167) مراجعه شود.

آغاز: بسمله. لاشعث عن موسی بن اسماعیل بن موسی بن جعفر عن أبيه عن آبائه (عليهم السّلام) قال قال رسول الله (صلّي الله عليه و آله) راحة الثوب طيه و راحة البيت كاسه (کاسته). و قال (عليه السّلام) الرفق کرم و الحلم زین و الصبر خير مركب. و قال (عليه السّلام) الرهن یزک اذا كان مرهوناً

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2017/17 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: «الهاء» حدثنا محمد بن الحسين عن محمد بن الحسن عن محمد الحسن الصفار (الى هنا وجد).

بر فراز نسخه به خامه نویسنده آمده است: این یکی از «اصل» های شیعی است که به خامه عبدالله بحرانی نگارنده «العوالم» يافتم و به نام صاحب «اصل» دست نیافتم؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1283ق؛ افتادگی: انجام؛ 12ص (186-197) [عکسی: 1-31]

اصل نفى العسر و الحرج /فقه / عربی

asl-u nafy -il-usr wa-1-haraj

رساله کوتاهی است در اصل نفى العسر و الحرج.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4001/4 - 20/121

آغاز: الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله اجمعين من جملة القواعد المتداولة في كلماتهم المسلمة؛ انجام: وامتاز هذه العمومات عن غيرها في اثبات الأحكام الشرعية وعلیک بالتامل فيها و استنباط الأحكام الشرعية منها في مواردها والحمد لله.

خط: تحریری، بی کا، تا: در عصر مؤلف، جلد: تیماج قهوه ای، سوخت با ترنج با سر و نقش گل و بوته داخل آنها مجدول، 5گ، 22 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-386]

اصناف الأخبار التي يخبر بها كثيرون / درایه / عربی

aşnāf-ul axbār-il latī yuxbir-u bi-hā katīrūn

ابن سمح، حسن بن سهل، 418؟ قمری

ebn-e samh, hasan ebn-e sahl (- 1028)

بهترین رساله ای است که درباره متواترات نگاشته شده و مؤلف آن دارای رساله ای است به نام «جواب الحسن بن سهل بن غالب السمح عن السئول عن الغاية التي ينحو الانسان نحوها بالتفلسف». مؤلف باید از فیلسوفان قرن چهارم و پنجم باشد و او باید همان شارح كتاب «الطبيعة ارسطو» ابوعلی حسن بن السمح در گذشته 418 باشد (دیباچه چاپ بدوی).

چاپ: مجله مقالات و بررسیها، به اهتمام محمد تقی دانش پژوه ج 1، ش 3/4، 1350ش، 42-44

[دیباچه دانش پژوه بر تبصرہ ساوی ص 37]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 1346 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 7473؛ بی کا، تا: 439ق؛ 17گ (23پ - 40ر) [فيلمها - ف: 1-364]

ص: 133

أصناف الحروف / نحو /عربی

asnaf-ul-huruf

قزوینی، محسن بن محمد طاهر، - 1150 قمری

qazvīnī, mohsen ebn-e mohammad tāher (- 1738)

رساله مختصری است در اصناف حروف (اضافه) و انواع آن در نحو که حروف را 33 نوع ذکر کرده و صنف اول را حروف جر قرار داده و به شرح آن پرداخته و به همین صورت سایر اصناف را شرح نموده است عناوین اصناف عبارت اند از: 1. حرف الجر؛ 2. الحروف المشبه بالأفعال؛ 3. حروف العطف؛ 4. حروف النفي؛ 5. حروف الصلة؛ 6. حروف النداء؛ 7. حروف الجواب يقال لها الايجاب؛ 8. حروف التحضيض؛ 9. حروف الاستثناء؛ 10. حروف الندبة؛ 11. حروف الناصبة؛ 12. حروف التوكيد؛ 13. حروف التنبيه؛ 14. حروف الامتناع؛ 15. حرفا التفسير و هما ای و آن؛ 16 حروف الامتناع؛ 17. حروف الاستفهام؛ 18. حروف الاستقبال؛ 19. حرفا الخطاب وهما الكاف و التاء؛ 20. حرفا الوقف و هما السين و الهاء؛ 21. حروف التقريب و يقال له التوقيع و هي قد، 22. حروف التفصيل و هي اما؛ 23. حروف الردع و هي کلا وليت؛ 24. حروف التذکر و هي حروف المد و اللين؛ 25. حرف السكت وهي الهاء؛ 26. حرف النهى و هي لا؛ 27. حروف الكف وهي ما؛ 28. حروف التعليق و هي ستة، اللام وکی و الباء و من و الكاف وفي؛ 29. حروف الشرط وهي ثلاثه، آن و اما و اذ؛ 30. حرفا التانيث و هما التاء و الالف؛ 31. التنوين؛ 32. حروف الانكار وهي الياء و الواو و الهاء؛ 33. اللامات.

آغاز: بعد حمد الله يقول المستضيء بنور الله الباهر ... اصناف الحروف على المشهور ثلاث و ثلاثون

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11370/3

آغاز: برابر؛ انجام: وهي نهاية ما نصل اليه عدة حروف الحروف الحرف و هی حرف واحد لا غير و هو لكن

خط: نسخ، كان محمد حسین بن شیخ احمد، تهرانی، تا: حدود 1234ق؛ مصحح، در پایان مطالبی در خصوص رساله احمدیه شیخ بهاء الدین عاملی آمده و احتمالاً سر آغاز یک شرح برای کتاب صمدیه باشد؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، 3گ (93-95)،17 سطر، اندازه: 10 × 15 سم [ف: 28-615]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17302 ض

بی کا، تا: 1256 ق [د.ث]

- اصناف الحميات > الحميات

اصناف العارفين باحوال العالم و مبدئه (فائدة في بیان) / عرفان و تصوف / عربی

aşnāf-ul 'ārifīn bi-aħwāl-il ‘ālam wa mabda’-ih (fā'idat-un fī bayān)

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهيم، 979-1050 قمری

sadr-od-dīn-e šīrāzī, mohammad ebn-e ebrāhīm (1572- 1641)

مؤلف عرفا را به صنف تقسیم کرده است و گویا این فائده بندی از کتاب های ملاصدرا باشد.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 594/3

آغاز: فائدة نفسية، قال المحقق الطوسی شارحا مقامات العارفین ان المعارف ... (پس از 8 سطر): اقول العارفون باحوال العالم و مبدئه على اصناف ثلثة؛ انجام: مع أن التطويل في مثل هذا المقال يوجب سفسطة الجهال تم ملاصدرا

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود 1206ق، کاغذ: فستق، جلد: میشن قهوه ای نو، 2ص (288 - 290)، 25 سطر، اندازه: 13/7 × 20/1 سم [ف: 5-98]

اصناف العباد / عرفان و تصوف / عربی

asnaf-ul-ibad

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/131

به نقل از ذوالنون مصری (از المنهاج)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 1گ (281) [مختصر ف: 684]

اصناف العلاقات المصححة للتجوز / معانی بیان عربی

asnaf-ul-alaqat-il-musahiha li-t-tajawwuz

کاشانی، محمد تقی بن حسین، 1236-1321 قمری

kāšānī, mohammad taqī ebn-e hoseyn (1821-1903)

قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 704/2

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1258ق؛ قطع: خشتی [ف: 122]

اصناف الكتاب / متفرقه / عربی

asnaf-ul-k.

بطليوسي، عبد الله بن محمد، 444-521 قمری

batalyūsī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1053-1128)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 332/3 -ف

نسخه اصل: يوسف آغا ش 5903/4879 ؛ بی کا، بی تاب 13گ (5- 17) [فيلمها - ف: 1-455]

اصناف مردم / اخلاق / فارسی

ص: 134

asnāf-e mardom

خاقانی، بدیل بن على، 520-595 ؟ قمری

xāqānī, badīl ebn-e ‘alī (1127-1199)

گفتاری است منسوب به حکیم خاقانی در بیان صفات خاصه مردم هر سرزمین.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6271/9

خط شکسته نستعلیق، كان محمد طاهر، تا: 1291ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، ص19 دفتر، 13 سطر قطع: خشتی، اندازه: 17×21/5سم [ف: 19-244]

اصناف مردم = تقسیم مردم از حیث عقل عملی و نظری / اخلاق / فارسی

asnāf-e mardom = taqsīm-e mardom az heys-e ‘aql-e amalī va nazarī

بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری

bībā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)

گفتاری در چند خط، در تقسیم مردم به دو گروه دارندگان خرد عملی و خرد نظری.

آغاز: مردم در پایه عقل عملی بر دو مرتبه اند اول مرتبه اهل حرفت و حاذقان در صنعت و پیشه وران و استادان ماهر

انجام: دوم مرتبه منزل اقصی و نهایت همه جست و جویست و آن عمل و خلق و علم است که انبیا را عليهم السلام بوده است.

چاپ: مصنفات افضل الدین محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم)) (ص 644)

[دنا 1070/1 (12 نسخه)؛ نسخه های منزوی 740؛ شماره 19 مصنفات؛ فهرستواره منزوی 79/6]

1. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 145/18 حکمت

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع: وزیری [ف: 2-43]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 19/2401/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا قرن 11، جان طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 28 سطر (13/5 × 19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1015]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3982/18

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهان شکری آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 8ص (322-330)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10 × 19 سم [ف: 10-2148]

4. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4191/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، 1گ (161)، 17 سطر، اندازه: 10/6 × 18/8 سم [ف: 7-245]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، كا: محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 1ص (65)، 18 سطر (8 × 16)، اندازه: 14 × 2سم [ف: 337-14]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4805/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، اندازه جلد: 29 × 16، 49گ [ف: 13-208]

7. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/30

بی کا، بی تا؛ 1گ (139) [ف: 5-460]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 428/1

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا]ف: 3-331[

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6/2267/6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در هامش؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، اندازه: 18/5× 28/5سم [ف: 9-918]

اصناف موحدین / کلام و اعتقادات فارسی

asnāf-e movahhedīn

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4243/1

آغاز: بسمله. من کلام زبدة المحققین شیخ حسین سلمه الله تعالی الحمد الله الأحد المنفرد في ديمومية ملکه و سلطانه ... . باید دانست که اصناف موحدین ... منقسم بر پنج فرقه است؛ انجام: رخت خطی کشیده از نکویی xx که از ما نیست بیرون خوب رویی والسلام

از شیخ حسین؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 5گ (1-5)، 11 سطر (6 × 13)، اندازه: 12 × 18 سم [ف: 13-3212]

اصناف الناس و اهل الاقاليم و البلاد / جغرافيا / عربی

aşnāf-un nās wa ahl-il aqālīm-i wa-l bilad

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9080/4

آغاز: اعلم أن جميع الناس في مشارق الأرض ومغاربها و جنوبها و شمالها وان كانوا نوعا واحدا يتمرون بثلاثة اشياء الاخلاق و الصور؛ انجام: لعدم استعدادهم و استحقاقهم بما غلبت سجاياهم الهيمية اعاذنا الله من ذلک.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، در زمان سلطنت شاه سلطان

ص: 135

حسین صفوی بین سال های 1105-1135ق کتابت شده؛ بالای برگ 132ر عبارت «یا کیکج» آمده؛ کاغذ: فرنگی نخوی آهار مهره ته نقش دار، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 2گ (107ر- 108ر)، اندازه: 13/7 × 197 سم [ف: 29/2-715]

اصناف النساء / متفرقه /عربی

aşnāf-un nisa'

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 2370-428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 573/27 -ف

نسخه اصل: لالا اسماعيل ش 487ر؛ بی کا، تا: قرن8؛ 1 گ (227پ -228ر) [فیلمها- ف: 1-504]

اصنام سبعه / کیمیا / فارسی

asnām-e sabe

بليناس حکیم

balīnās-e hakīm

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10855

آغاز: بسمله. بر رای حكيم بليناس در ترکیبی مرتفع در وقت زر و نقره؛ انجام: و بر وصیت من کار کنید تا به مطلب برسید انشاء الله تعالى قد تم هذا الكتاب بعون ... ذیحجه سنه 1298

خط: مختلف، بی کا، تا: 1298 ق [الفبائی: 54]

الاصول = اصول الكيميا = الكيميا / کیمیا / عربی، فارسی

al-uşūl = uşūl-ul-kīmyā = al-kīmyā

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

مؤلف در دیباچه می گوید: «قد ذكرنا في كتابنا هذا اصول الأعمال في هذا الصناعة الموسومة ... بالكيميا ... و قد سميناه کتاب الاصول». با سربندهای باب: تدبير الزرنيخ، عمل الزيبق الحی، تدبير ماء الأحمر، تدبير ماء الشعر، عمل النوشادر ... .

آغاز: حمدله. صلاة. و بعد، فانه يجب على من نظر في هذا الكتاب، أن يحمدالله و يسأله أن يرزقه فيه .. فنقول و نبدء بعون الله و بركته ... انا قد ذكرنا في كتابنا اصول الاعمال في هذه الصناعة ...

انجام: قد اتينا على جميع ما وعدنا فيه في صدر الكتاب و انتمناه فقد وفينا في الميعاد. و هذا آخر الكتاب. تمت.

]دنا 1071/1 (2 نسخه)؛ الذریعه 211/2 و 197/18 ؛ زرکلی 103/2 ؛ فهرست نسخه های منزوی 701/1 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1686/5

انجام: أن الله تعالى فان احببت ان تطبخه كما يطبخ الزيت بما القلی و تصفیه عنه الى ان يتم بیاضه فهو الاخر.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سرخ، 20 قطع: [ف: 5-332]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 21216

آغاز: برابر، آغاز ترجمه: به نام خدای بخشاینده مهربان، پروردگارا میسر کن؛ انجام: برابر، انجام ترجمه: و این آخر كلام است و السلام. تمام شد کتاب اصول

با ترجمه زیرنویس فارسی؛ خط: نسخ پخته و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 32گ (71-102 پ) [ف: 1-20]

3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2127/3 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ در چند جا عبارت «قال جابر» دارد، با یادداشت کتابدار «احتمالا به خط مرحوم آقای اول»؛ 25ص (17-41) [عکسی: 1- 31]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4541/ - 23/61 آغاز: برابر؛ انجام: و اعلم ان الانسان ان لم يكن فیلسوفا و لا يرى من كتب فلسفيه ولا كتابنا المائة لم يحصل كثيرا فائدته من علم الميزان و هذه هو الحواشي التي تسمع بها فاعرفه و اعمل بحسبه فضل انشاء الله تعالی تمت والسلام.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ساده عطف تیماج مشکی، 7گ، 24 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 6-3287[

5. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 588/5

آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلوة على سيدنا محمد النبي و آله و سلم تسليماً كثيرا؛ انجام: ولا في كتبنا المائة لم يحصل كثيرا فايدته في علم الميزان و هذه الحواشي التي تسمى بها فاعرفه و اعمل بحسبه تصل انشاء الله

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: چرم زرد، 7گ (51پ - 58پ)، 21 سطر، اندازه: 11 × 17 سم [مؤید: 2-96]

الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الأصول / رياضيات / عربی

al-uşūl = fī uṣūl-il-hindisa wa-1-hisāb = k.-ul-uşūl

اقلیدس، 306-283 قبل میلاد

oqlidos (-306--283)

مترجم: اسحاق بن حنین 215-298 قمری

«اصول» در هندسه از مصنفات مهمه اقلیدس صوری مهندس یونانی است که حنين بن اسحق طبيب آن را از یونانی به عربی ترجمه کرده و ثابت بن قرة بن مروان حرانی آن را اصلاح نموده است، مشتمل بر پانزده مقاله» که دو مقاله اخیر را از ملحقات شمرده اند. قفطی می گوید اقلیدس مظهر هندسه و معروف به صاحب جو «مطريا» بوده و نام کتابش به یونانی «استروشیا» یعنی اصول علم هندسه است، این کتاب را حکمای یونان «اركان» و

ص: 136

رومیان «استقصات» و اسلامیون «اصول» نامیده اند. ابن الندیم در «الفهرست» می نویسد «نقله الحجاج بن يوسف بن مطر نقلین احدهما يعرف بالهارونی و هو الأول و نقلا ثانية و هو المامونی و عليه يعول». رياضيون بر این کتاب شروح بسیار نوشته اند.

آغاز: النقطة هي شیی مالا جزء له و الخط هو طول لاعرض له و نهایتا الخط نقطتان

]دنا 1071/1 (4 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- شرح اصول اقلیدس؛ کرابیسی، احمد بن عمر (-3)

2- اصلاح کتاب اصول اقلیدس = زيادات عباس بن سعيد في المقالة الخامسة من كتاب اقلیدس؛ جوهری، عباس بن سعيد (-218)

3- شرح صدر المقالة العاشرة من کتاب اقلیدس؛ اهوازی، محمد بن حسین (290-360)

4- رسالة الى ابي الريحان البیرونی (الأولى)؛ ابن عراق، منصور بن على (-425)

5- مختصر الاصول الهندسية؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله ( 370-428)

6- حاشية تحرير اقلیدس؛ ابن هیثم، حسن بن حسن (354-430)

7- حل الشكوك من كتاب الاقليدس في الاصول؛ ابن هیثم، حسن بن حسن (354-430)

8- شرح المقالة العاشرة من كتاب اقلیدس في اصول المقادير؛ فرید غيلاني، عمر بن علی (-582)

9- اصلاح اصول اقلیدس؛ اثير الدین ابهری، مفضل بن عمر (-660)

10- تحریر اصول اقلیدس = تحریر اصول الهندسة و الحساب = تحریر اقلیدس؛ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد (597-672)

11- حاشية تحرير اصول اقلیدس؛ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد (672-597)

12- اصول موضوعه اقلیدس؛ قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود (710-634)

13- تحریر اصول اقلیدس (ترجمه) = ترجمه اصول اقلیدس؛ قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود (634-710)

14- الاصول (مختصر) = تلخیص اقلیدس؛ چغمینی، محمود بن محمد (745-)

15- حاشية تحرير اصول اقلیدس؛ جرجانی، علی بن محمد (740 - (816

16- شرح تحریر اصول اقلیدس؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)

17- حاشية تحرير اصول اقلیدس؛ میبدی، حسین بن معین الدین (-911)

18- تعليقة على تحرير اقلیدس = رسالة في الزاوية؛ خفری، محمد بن احمد (-957)

19- شرح تحریر اصول اقلیدس = شرح المقالة العاشرة من اصول اقلیدس؛ یزدی، محمد باقر بن زین العابدین (-11)

20- تقرير التحرير؛ مهندس لاهوری، خير الله بن لطف الله (-12)

21- شرح المقالة العاشرة من اصول اقلیدس؛ نراقی، ابو تراب بن احمد (-13)

22- حاشية المقالة العاشرة من أصول الهندسة و الحساب؛ طبری، محمد کاظم بن رضا (-13)

23- حاشية تحرير اقلیدس؛ حسینی، موسی بن فضل الله (-13)

24- توضيح الاشكال = شرح تحریر اقلیدس؛ نراقی، مهدی بن ابی ذر (1209-1128)

25- حاشية تحرير اصول اقلیدس یزدی حائری، محمد باقر بن مرتضی (1298-1239)

26- حاشية تحرير اصول اقلیدس؛ زنجانی، ابراهیم بن ابو الفتح (-1351)

27- حاشية تعليقة تحرير اقلیدس؛ دیزجی زنجانی، اسمعیل بن ابراهیم (1378-1309)

28- توضيح التحریر؛ دیزجی زنجانی، اسمعیل بن ابراهیم (1309 - 1378)

29- ملخص تحرير اقلیدس = تلخيص تحرير اقلیدس؛ حسینی، زین العابدين بن محمد

30- شرح صدر المقالة العاشرة من كتاب اقلیدس؛ خازن، ابو جعفر

31- تحریر اصول اقلیدس (ترجمه)؛ جزی استر آبادی، محمد تقی بن علی

32- حاشية تحرير اصول اقلیدس

33- مقدمات تحریر اقلیدس للطوسی

34- حواش على الأصول لاقليدس

35- شرح تحریر اصول اقلیدس (دو عنوان متفاوت)

36- حاشية توضيح الاشكال

37- تحریر اصول اقلیدس (ترجمه) (دو عنوان متفاوت)

38- شرح تحریر اصول اقلیدس

39- الاصول (منتخب) = منتخب کتاب اقلیدس

40- شرح تحریر اصول اقلیدس (سه عنوان متفاوت)

41- حاشية تحرير اصول اقلیدس (دو عنوان متفاوت)

42- حاشية تحرير اصول اقلیدس (سه عنوان متفاوت)

43- مصادرة المقالة السادسة من اصول اقلیدس (مقالة في..)

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2120

خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، دارای علامت بلاغ، در پایان تاریخ 343 دیده می شود بدین گونه: «تمت المقالة السابعة من كتاب اقلیدس في الأصول نقل اسحق بن حنین و اصلاح ثابت بن قرة الحرا في سنة ثلاث و اربعین و ثلاث منة من الهجرة»، شش برگ از کراسه 12 است، نسخه از نیمه شکل کی مقاله 7 است تا شکل لط آن که آخر آن است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا پوشیده با پارچه زری، 6گ، 19 سطر (12×17/5) سطر، اندازه: 17 × 24سم [ف: 8-760]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3586

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ با کراسه شمار هشت برگی، کاغذ:

ص: 137

دولت آبادی، جلد: میشن سیاه ضربی، 241گ، 19 سطر، اندازه: 16/6 × 23/8 سم [ف: 1-37]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1/ 15480

آغاز: المستقيم يمر بمركز الدايرة و ينتهي في الجانبين إلى الخط المحيط بها؛ انجام: و ذلك ما أردنا أن نبين. تمت المقالة التاسعة و هي ثمانية و ثلاثون شکلا

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1078ق؛ افتادگی: آغاز؛ دارای اختصارات نام های اشکال؛ جلد: چرم قهوه ای ساده، 134گ (1ر- 134پ)، 25-19 سطر، اندازه: 22/8 × 31/6 سم [ف: 43-117]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 200

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 256 گ، 18 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 26 × 23 سم [ف: 2-110]

الأصول / اصول فقه / عربی

al-uşūl

شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد، 483 قمری

šams-ol-a’emme saraxsī, mohammad ebn-e ahmad ( -1091)

کتابی است مشتمل بر مباحث اصول فقه که سرخسی آن را مانند کتاب دیگرش «مبسوط» در فقه حنفی نگاشته و املای آن را در زندان اوزجند در روز شنبه سلخ شوال 479ق آغاز نموده است. وی آن را به ترتیب ابواب، و هر بابی در چند فصل» مرتب نموده است. او اشکالات مربوط به هر فصلی را با «فان قيل» مطرح نموده و با «قلنا» پاسخ می گوید.

چاپ: قاهرة، مطبعة دار الكتاب العربی، الجزء الثانی، نشره ابو الوفاء افغانی، 1954م

[بروکلمان 1(373) 460]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 742عکسی

آغاز: قال الشيخ ... شمس الائمة ابوبکر محمد بن ابی سهل السرخسی املا يوم السبت سلخ شوال سنة تسع و سبعین و اربعمائه في زاوية من حصار اوزجند: الحمدلله الحميد المجيد المبدئ المعيد؛ انجام: و نجعل حكمه كحكم من اسلم بنفسه ثم ارتد بعد ذلك فهذا تمام البيان ... و الله اعلم بالصواب.

نسخه اصل: نور عثمانیه، استانبول، ش 1293؛ خط: تعليق، كان محمد بن يوسف محمد الحولقي يا الجولقی، تا: 632ق؛ مصحح؛ 306گ، 25 سطر [عکسی ف: 2-228]

اصول = وجودیه / عرفان و تصوف / فارسی

osūl = vojūdīye

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)

گفتاری است عرفانی به نظم و نثر در وجود با عنوان های «اصل، اصل». این جز رساله «وجود» اوست. در 21 (برخی نسخه 29) «اصل»: 1. ملاحظه حقیقت وجود لابشرط، 2. عقل اول یعنی لوح ابسط موجودات است؛ 3. اعیان ثابته که صور اسماء الهیه اند؛ ... 20. تجليات ذاتيه؛ 21. اصل وجود حلال مطلق است و معرفت کنه او حرام مطلق؛ ... 29. وجود جلال مطلق است و معرفت کنه او حرام.

آغاز: بسمله. نزد اصحاب صوفیه و ارباب الهیه وجود من حيث هو هوای لا بشرط شیئی، اعم است از کلی و جزوی و خاص و عام، مطلق و مقید ذهنی و خارجی ... بیت: مطلق از اطلاق و لا اطلاق هم.

انجام: این فراغت مدام می بینم xx گرچه جز لحظه ای نمی یابد

چاپ: در مجموعه رساله های او، ص 262-264

[فهرستواره منزوی 95/7 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5298/14

آغاز: برابر؛ انجام: اصل وجود حلال مطلق است، و معرفت کنه او حرام مطلق. والسلام.

خط: نستعلیق، کا: شیخ السلام بن حسین بن علی کاتب، تا: غره ذیحجه 860ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: کاغذ سبز منقش، 4گ (109پ -113پ)، 21 سطر، اندازه: 16/2 × 23/6 سم [ف: 8-269] و [ف: 4-681]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 372/12

خط: نستعلیق، کا: محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: 1066ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 33 سطر (9×20)،اندازه: 13×24سم [سنا: ف: 1-208]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10303/12

خط: نستعلیق تحریری، كا: خدارحم بن خداکرم بروجردی، تا: 16 ربیع الثانی 1246ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، 4ص (57 -60)، 26 سطر، اندازه: 15×2121815سم [ف: 32-310]

4. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1464160

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ کاغذ: فرنگی، 4ص (867- 871)، 17 سطر، اندازه: 9/5×19 سم [ف: 3-522]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10119/12

خط: نسخ ریز، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی الاصل همدانی المسكن، تا: 1264ق، ص (174-176)، 29 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 19/5× 23 سم [ف: 32-148]

6. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40/14 عکسی

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس شماره 5770 [این شماره مجموعه ای از آثار شاه نعمة الله است که این رساله در ضمن آن معرفی نشده]؛ خط: نسخ، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: کالینکور مشکی، 3گ

ص: 138

(87-89)، 29 سطر، اندازه: 28/5 ×40سم [ف: 3-1305]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3067/12

آغاز و انجام: برابر؛ اصل 29 وجود جلال مطلق است و معرفت کنه او حرام و السلام علی من اتبع الهدی

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول شش خطی؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 3ص (63-66)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5× 23/5 سم [ف: 10-588]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 518/6

خط: نسخ، كا: شیخ محمد باقر گلپایگانی، تا: 1298ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: مقوا رویه ابری، ص (46-51)، 23 سطر، اندازه: 16/7 × 21/6 سم [ف: 5-52]

9. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1636/8

آغاز: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، 5گ، اندازه: 11 × 18 سم [نسخه پژوهی: 3-158]

10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2831/14

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوای، 3ص (235-241-229) [ف: 10-1672]

11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4184/17

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن میرزا عزیز تفرشی، بی تا، کاغذ: ترمه پسته ای، جلد: رویه میشن سیاه، 4گ (142پ -146 پ)، 17 سطر، اندازه: 12 × 23سم [ف: 4-670]

12. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4262/29

خط: نستعلیق، کا: میر غلام محی الدین، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 4گ (207ر -210پ)، اندازه: 17 × 25 سم [ف: 4-674]

الاصول (رسالة في) / كلام و اعتقادات / عربی

al-usul (r. -un fi)

کرمانی، محمد بن محمد کریم، 1263-1324 قمری

kermānī, mohammad ebn-e mohammad karīm (1847 1906)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15955

آغاز: فقال كيف ينفقه هذا في دينه و قال اذا اراد الله بعبد خيرا فقهه في الدين؛ انجام: و لاقوه الا بالله العلى العظيم

خط: نسخ، بی کا، تا: 1275 ق [رایانه]

اصول / عربی

usul

موسوی، ریحان الله بن جعفر، ق14 قمری

mūsavī, rayhān-ol-lāh ebn-e ja'far (- 20c)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کاتب = مؤلف، بی تا [میراث شهاب: س 5ش 1-203]

اصول آدمیت / حكومت و سیاست / فارسی

osūl-e ādamīyat

ملكم، 1249-1326 قمری

malkam (1834-1908)

کتابچه ای است در بیان مقام آدم و شروط تعالی اش که رسالهای تبلیغی - آموزشی درباره جامع آدمیت است. در چاپ اصيل صص 326-341 قرار گرفته است.

آغاز: ستایش باد بر آدم که جویای علم و طالب آدمیت آمده است

انجام: ادراک سعادت میسر نخواهد بود مگر از برای آدم.

[اصول تمدن 253]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4912/3

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: رمضان 1301ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد:مخمل آبی، 20سطر (11 × 18)، اندازه: 13 × 20سم [ف: 14-138]

2. آشتیان: حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 13/11 بخش یکم

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان مرتضی ابن مرحوم میرزا صادق، بی تا؛ کاغذ: خارجی، 9گ (183پ-201ر)، قطع: خشتی، اندازه: 18 × 33سم [ف: 44]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8174/3

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: خط دار جدید، جلد: مقوایی با روکش مخمل بنفش و یک ترنج و سرترنج ضربی با آستری از جنس کاغذ سرخ روغنی، 9ص (13پ - 22پ)، 19 سطر، اندازه: 12/7 × 20/6 سم [ف: 27/1-395]

الأصول الأصفية = الواحد لا يصدر عنه الا الواحد = الأصل الأصيل / فلسفه / عربی

al-uşūl-ul āșifīyya = al-wāḥid lā-yaşdur-u 'an-hu illa-1 wahid = al-asl-ul asil

تبریزی، رجبعلی، 1080 قمری

tabrīzī, rajab-alī (- 1670)

رساله ای است در مسائل مهم فلسفی و اصول آن و بیان بعضی فروع که بر اصول مترتب می شوند و آن را به نام «آصف میرزا» یکی از ارکان دولتی شاه عباس نگاشته است. تبریزی در این رساله درباره ده اصل بحث می کند و نخستین و مهمترین آنها را اصل اول (قاعده الواحد لا يصدر عنه الاالواحد) می داند. بسیاری از فیلسوفان درباره این قاعده رساله نگاشته اند. کهن ترین ایشان بنا بر آنچه در الذریعه معرفی شده است از آن ابن سینا (370-

ص: 139

428) است، دومین آنها از نظر تاریخی از آن خواجه نصیر طوسی (597-672) است و سومین آنها نگارش ابراهیم همدانی معاصر شیخ بهائی (953-1030) است. چهارمین رساله در این موضوع بنا بر فهرست الذریعه (ج 25 ص 5-7ش 25) رسالهای بی نام از مؤلفی ناشناس است که آغاز و خصوصیات آن برابر نسخه جای گفتگو ما است. با بررسی مطالب کتاب به نظر می رسد که تأليف ملارجبعلی تبریزی باشد، هر چند این رساله به شمسای گیلانی و نعیمای طالقانی و ... نیز نسبت داده شده است. ملارجبعلی تبریزی در برابر اصالت وجود صدرا به اصالت ماهیت قائل شده است و آشکارا از سخنان استاد بزرگ خودش صدرا ناخشنودی نشان می دهد. در قرن سیزدهم ملا هادی سبزواری (1212-1289) در منظومه خود نظر صدرا را بر رجبعلی تبریزی ترجيح داد و در قرن 14 ملا على زنوری ( 1307ق) کتابی به نام «بدائع الحكم» در دفاع از صدرا و سبزواری برضد مکتب تبریزی نگاشت ليكن اخيرة ملا صالح مازندرانی سمنانی کتابی به نام «ودائع الحكم في رد بدائع الحكم» نگاشت و در آن نظر صدرا را مردود دانست و از اصالت ماهیت دفاع نموده است.

مؤلف بی آنکه از خویشتن نام ببرد در دیباچه می گوید: «می خواستم در این مقالت چند اصل مهم فلسفی را بیان دارم. اصل اول که آن را «الأصل الأصيل» نامیدم در بیان آن است که از یک واحد محض جز یکی نزاید». بنابر این اصل الاصيل» یا قاعدة الصدور «لا يصدر من الواحد الا واحد» در اصل نام بخش اول این کتاب بوده است که به کل کتاب نیز اسناد داده شده است. برخی سرعنوان های این رساله چنین است: الشىء الشريف و الشيء الخسيس، المعلول الواحد لا يصدر الا من علة واحدة، تشکیک این کمونة ضد التوحيد (العددی)، اثبات الهيولی، لا اتصال في غير جسم، تجدد امثال، حد الحركه في رای ارسطو، و الراي الحق، امتناع الحركة في الجوهر، الجوهر و العرض، الماهية من حيث هي ليست الا هي، الوجود لازم الماهية في الخارج و ابطال الوجود الذهنی، يجب أن يعلم أن المعلول لايمكن بينها امر مشترک، اصل آخر العدد لا يمكن أن يكون متناهيا.

آغاز: بسمله، و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم سبحانک لاعلم لنا إلا ما علمتنا انك انت العليم الحكيم ... و بعد، فانا اردنا في هذه المقالة اولا ذكر اصل المشهور بين الحكماء و هو ان الواحد لا يصدر عنه الا الواحد و ذكر بعض الفروع المتفرعة عليه انجام: غير مشوش بشبهات اهل الحكمة و الكلام بعون الله و حسن توفيقه انا قد فصلنا الآيات لقوم یذکرون و ما يذكر الا الوالألباب. هذا آخر ما اوردنا ایراده في هذه المقالة و الحمد الله وحده واهب العقل و الحياة و صلی الله على محمد و آله و سائل النجاة و السلام

[دنا 1070/1 (23 نسخه)؛ فرهنگی سخنوران 637؛ منتخباتی از آثار حکماء الهی ایران 244/1]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7506

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی، 37گ، 21 سطر (5 × 13)، قطع: ربعی، اندازه: 10 × 18/5 سم [ف: 16-599]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1711/1

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ بالای رساله اصول آصفیه با قلم قرمز نوشته شده: «رساله موسومه بالاصل الاصيل للمولی الفاضل و العارف الكامل رجب التبریزی رحمة الله عليه»، محشی از مؤلف، و در دو صفحه 68-69 حاشیه هایی با امضای «فقیر نوری»، مرحوم محمد عنقا سقطات و برخی از اغلاط این نسخه را در کنار صفحات یادداشت کرده و شاید با نسخه بالا مقابله کرده، بر پشت نخستین برگ نسخه نیز ابیاتی به خط او یادداشت شده؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی رنگ، 73ص (1 – 73)، 14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 5-53]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 884/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی: ف: 3-77]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4074/3

آغاز: برابر؛ انجام: مع آلتها المخصوصة بها الموسومة بالخيال الموضوعة في الدماغ و لا يحتاج هذه لاقوة في الادراک ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 32گ (101پ -133 پ)، 12 سطر، اندازه: 10 × 14/5 سم [محدث ارموی مخ: 3-1659]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10228

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: قوام الدين محمد رازی، تا: ذیحجه 1068ق؛ مصحح، محشی با نشان «منه مدظله العالی»، مجدول زرین، با سرلوح مذهب و مرصع، در برگ آخر یادداشتی در 9 سطر در بیان پاره ای اصطلاحات از جمله تمهید، تذکره و استبصار، تنبیه و غیره؛ جلد: تیماج پشمی، مجدول، 44گ، 14 سطر، اندازه: 10 × 18/5 سم [ف: 32-265]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7007/5

آغاز: و هو ان الواحد لا يصدر عنه الا الواحد و ذكر بعض الفروع المتفرعة عليه و ذكر بعض الأصول و الاراء الحقة التي يعتمد عليها ارسطوطاليس و سایر القدماء

در فهرست از عرفی طالقانی دانسته؛ بی کا، تا: شوال 1071ق؛ از روی خط مؤلف با دو واسطه، محشي با نشان «منه»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج گلی لایی، 23 سطر (8 × 14)، قطع: ربعی، اندازه: 13 × 19 سم [ف: 16-425]

6. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 12/4 - د

آغاز و انجام: برابر

تذکر: نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دهه اول محرم 1079ق؛ محشی با نشان «منه مد ظله العالی» و

ص: 140

«منه مدظله» ؛ 55 گ (127پ-181ر)؛ 11 سطر (8 × 13) [ف: 1-517]

7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 880

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، تا: 1080ق؛ کاغذ: سمرقندی، 53گ (56پ – 108 پ)، 19 سطر (7 × 15) [ف: 3-397]

8. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 711/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، كا: سميع بن غلامعلی قمی، تا: 1125ق، جان اصفهان؛ در اول نسخه مطلبی از مولانا عبدالرشید در وحدت وجود و بیان آن؛ جلد: تیماج مشکی، 29ص (15-44)، اندازه: 14 × 22 سم [ف: 384]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1552/5

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-375]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 16 شوال 1129ق؛ جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی با ترنج و سر ترنج عطف قهوه ای بیاضی، درون قهوه ای، 18 (67پ -84ر)، ابعاد متن: 9 × 20، اندازه: 12 × 24/5 سم [ف:20-390]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8366/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید اسماعیل بنابی، تا: 1260ق؛ جلد: تیماج مشکی، 22گ (1پ -22پ)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 329-21]

11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1607/2 - 9/157

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عباس، تا: 16 جمادی الثانی 1262ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 47گ، 16 سطر، اندازه: 8/5 × 16 سم [ف: 4891-8]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1803/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ربیع الاول 1267ق؛ کاغذ: شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 63ص (1-63)، 17 سطر, قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-291]

13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1709/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على طالقانی، تا: 1275ق؛ بر پشت نخستین برگ آن مرحوم میرزا طاهر نوشته است: «کتاب اصل الاصيل از تصانیف فاضل نبیل و حکیم جلیل ملا رجبعلی تبریزی رحمة الله علیه می باشد حرر ره الإثم القاصر محمد طاهر الطبرسی»، کاتب این بیت را در کنار صفحه نوشته: «يلوح الخط في القرطاس دهرا xx و کاتبه رميم في التراب»؛ کاغذ: آهار مهره لیمویی رنگ، جلد: تیماج ماشي منگنه، 58 ص (25-182)، 16 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14 × 23سم [ف: 5-48]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1291/2 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-668]

14. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق شماره نسخه: 275/4

انجام: فافهم مع هذه كلها و مع غيرها من الأسباب المعينة في تحصيل المعارف

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 58گ (96پ -154 پ)، 12 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 2-24]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2112/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در گی آپ تاریخ مرگ چند تن از دانشمندان چنین نوشته شده است: تاریخ فوت مجتهد الزمان میرزا محمد حسن شیرازی در سر من رای. شب چهارشنبه 20 شعبان 1312 و تولده كما سمعت من سميه 1225 (تاریخ درست: 15 جمادی الاول 1230) است (طبقات قرن 14 ص 437)، تاریخ وفات مجتهد الزمان شیخ محمد على غره شعبان 1318، تاریخ وفات المدرس الرفيع الحاج میرزا محمد بديع 21 شعبان 1318، تاریخ وفات کریم خان زند (ای وای کریمخان مرد=1263)، تاریخ وفات استاد معظم ملا حسن على تویسرکانی 28 صفر 1286، تاریخ وفات حاج محمد ابراهیم قزوینی چهارشنبه 29 محرم 1261، تاریخ وفات محمد مهدی بن ابراهیم 4 جمادی الثانی 1278 فجأة، تاریخ وفات السيد محمد شهشهانی یوم الاضحی 1287، تاریخ وفات حاج محمد جعفر آبادهای سبت 19 رمضان 1280=غفر، تاریخ وفات آخوند عبد الجواد خراسانی 1 صفر 1281. در برگ 3 وقف نامه این نسخه به تاریخ 1260 نوشته شده است و تولیت را با محمد شفیع بن محمد موسوی ششتری و اولاد او نهاده است که گویا خود کاتب نسخه باشد، فوت میرزا محمد علی امام جمعه اصفهان 9 ربیع الاول 1300، تاریخ وفات العالم الجامع بين المعقول و المنقول استادنا ..... الحاج محمد جعفر الادبائی شنبه 19 رمضان 1280 =غفر، فوت سید اسدالله بن محمد باقر سلخ جمادی الثانی 1290، فوت استادي الحاج محمد ابراهيم کرباسی ليله خميس 5 جمادی الاول 1261، و داستان بویكر و عمر و غلامش قنقد را نوشته است که به در خانه علی (عليه السّلام) فرستادند، محشی با نشان «منه»؛ کاغذ: اصفهانی، نخودی، جلد: تیماج سرخ یک لا ضربی، 34ص (37-70)، اندازه: 13 × 18سم [ف: 11-302]

16. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5890/9

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 67گ (239-306)، 18 سطر (6 × 12)، قطع: بغلی، اندازه: 11×17 سم [ف: 16-134]

17. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3805/8

ف نسخه اصل: نفیسی ش 374؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12 [فیلمها- ف: 1-733]

18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1194/4 -طباطبائی

ص: 141

آغاز: برابر؛ انجام: و تلك القاعده ايضا قاعدة حسنه من القدماء الا انها انية و بياننا هذا لمي كما عرفت

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 2 ص (70-71) [ف: 23-692]

19. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4768/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: ربعی ]رشت و همدان: ف: 1548]

20. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 141/2

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف در فهرست درست نیامده که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: زرد آهار زده، جلد: تیماج قهوه ای، 38گ (68ر - 30ر)، 12 سطر (5×11)، اندازه: 11×17سم [ف: 108]

21. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8742/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج حنائی، ربعی، 23گ (105-127 پ)، 21 سطر (8×16) [ف: 17-209]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16522 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10213/6

آغاز: اصل في بيان أن الواحد المحض البسيط من جميع الجهات لايمكن ان يصدر عنه؛ انجام: و قس على هذا حال سائر الحواس المذكورة فلا تغفل و الله الموفق.

خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف مشکی، 85ص (99-115)، 17 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 257-32]

اصول احكام رمل / رمل / فارسی و عربی

osūl-e ahkām-e raml

زمانی، محمد بن عثمان، ق13 قمری

zamānī, mohammad ebn-e oʻsmān (- 19c)

رساله مختصری است در رمل شامل دو «مقاله»، مقاله اول در

اقسام علمی رمل شامل ده «فصل»، مقاله دوم در اقسام عملی رمل شامل بیست «فصل».

آغاز: بسمله اصول احکام به طریق طرح بدانکه این جدول منقول است از ابن عبدالله ... و این جدول طرح است از جهت احکام و در این دویست و پنجاه و شش سؤال است.

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2016/2 - 11/116

آغاز: برابر؛ انجام: گفتیم می خواهی از عتبه خودت خارج شوی سفری در نظر داری گفت بلی چنین است و چون نظر به ضمیر کردیم فهمیدیم که راست است نیز چنین بود.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی مجدول ضربی خطی و گرهی، 14گ، 15 سطر، اندازه: 17×21سم [ف: 1-386]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12616/3

آغاز: ايضا ایام نحسات لايمكن الكشف فيها اصلا و هذه 1753 21 25 27 24 و ينبغي للرمال أن لا يكون مداهنا و لايتكلم الا بالحق؛ انجام: و في السادس عشر يدل على عاقبة الخير و حصول المطلوب و ادراک المقصود من الأعداء و الله العالم بحقایق الامور و الحمدلله ...... الطاهرين.

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 17 ذیقعده 1301ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ 19گ (55ر -73پ)، 24 سطر [ف: 36-174]

اصول احکام رمل / رمل / فارسی

osūl-e ahkām-e raml

در بیان قواعد رمل مشتمل بر چندین مقاله و هر یک در فصولی، نسخه حاضر مشتمل بر قاعده اول می باشد.

یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 530/5

آغاز: المقالة الأولى في الاصول الاحکام الرمل و از اصول معتبره یکی سیر نقطه است مقدمه آنکه در شانزده خانه رمل 1 و 5 و 9 و 13 آتش اند؛ بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: پارچه ای، 44گی (64پ -107پ)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 2-213]

اصول الاحکام في الحلال و الحرام / فقه / عربی

uşūl-ul-ahkām fi-l-halāl wa-l-ḥarām

حسنی یمنی، احمد بن سليمان، 566 قمری

hasanī yamanī, ahmad ebn-e soleymān (-1171)

کتابی است حدیثی با عناوین «خبر خبر» در دو جزء: 1. از کتاب طهارت تا پایان کتاب نفقات؛ 2. از کتاب البيوع تا پایان کتاب. این کتاب بیش از سه هزار و سیصد حدیث فقهی است در حلال و حرام که به ترتیب کتاب های فقهی از کتاب طهارت شروع شده، با حذف سندهای روایات. مؤلف گاه نظر خود را با عنوان «رأينا» بیان می کند و گاه رای مذهب امام هادى الى الحق را بر مذاهب فقهاء عامه ترجیح می دهد. مؤلف، که خود از ائمه زیدیه بوده، این کتاب را در خصوص اخباری که از پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) در احکام رسیده تأليف نموده و مسائلی که در «کتاب الأحكام» و «کتاب المنتخب» از کتب فقهی زیدیه، مورد اختلاف بوده با ذکر علت اختلاف و بیان ترجیح ذکر نموده است.

آغاز: أخبرنا الشيخ الامام الاجل العالم الزاهد ... الحمدلله الكبير المتعال ذي العظمة و الجلال و المن و الافضال سريع الحساب شديد المحال

انجام: ويسهم للبراذين لانها من الخيل و يقاتل عليها و لا يسهم للبغال و الحمير و الجمال لانه لم يروعن النبي أنه اسهم لشیء منها

]بروکلمان، ذیل 699/1 ؛ مؤلفات الزيدية 126/1 ؛فهرست کتب عربی واتیکان 133/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية 73]

ص: 142

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1172

آغاز: الا ما ذهب إليه الناصر عليه السلام من أن الجد لاتحجب الاخوة من الام

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان - رم 1067؛ خط: نسخ، كا: على بن ابي السعيد بن مبارك بن زیاد، تا: ربيع الثانی 630ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 403ص [عکسی ف: 3-455]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1902

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن الحسن بن امیر المومنین القاسم بن محمد بن على، تا: جمعه 16 رجب 1039ق؛ مصحح، محشی، در پایان کتاب صورت اجازه ای است که مؤلف به جهت قاضی شمس الدين جعفر بن احمد و حمدان بن عزيز بن موسی موسوی و عیسی بن محمد بن عمار السلیمانی و قاضی محمد بن حمزة بن ابي النجم و قاضی عامر بن احمد بن يحيی و محمد بن ابی الخیر و سلیمان بن ناصر نوشته؛ تملک: حسین بن محمد حسنی، علی آقا به تاریخ شوال 1315؛ جلد: تیماج قهوه ای، 198گ، 27 سطر، اندازه: 20×30سم [ف: 5-274]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 813 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ای شخصی در صنعا. جزء اول و دوم؛ خط: نسخ، كا: یحیی بن احمد الروشی، تا: اواخر ربيع الثانی 1076ق، برای شمس الدین احمد بن على الغفاری؛ مصحح، محشی، قبل از کتاب فوائد مختلفی در نه برگ؛ تملك: جمال الدین علی بن احمد بن محمد بن عارف به تاریخ 1096ق؛ 224گ، 92 سطر ]عکسی ف: 2-289]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 508- عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی: 2-29]

- اصول الأحكام المميزة بين الحلال و الحرام > شفاء الاوام في التمييز بين الحلال و الحرام

اصول الاخبار في تحقيق الاسرار / اصول فقه / عربی

usul-ul-axbar fi tahqiq-il-asrar

آل عصفور، محمد علی بن محمد نقی، 1289-1350 قمری

āl-e ‘osfūr, mohammad alī ebn-e mohammad naqī (1872-1932)

شامل عمده مباحث اصول به مشرب اخباریون در دو مقدمه: الأولى فاعلم انه كثير اما تراهم يقولون المثنى الفلانی موجود في نفس الأمر، الثانية اعلم الاصول الفقه معینین ترکیبی اضافی و علمی ...، و چندین فصل که هر فصل شامل چند اصل می باشد. بیشتر فصول و اصول کتاب ناتمام و در مرحله اوليه تألیف مانده است. وی بعد از خطبه درباره سبب تأليف نگاشته است: «ان مشایخى الكرام قد علقوا حواشی كثيرة على كتب الأصول و هي تشتمل على تحقیقات رائقه و تدقيقات شائعة تنفجر من منابيع تحريراتهم ... اني بعد أن صرفت في الكشف عن حقایق مقاصدهم شطرا من عمري و اوقفت على الفحص من دقایق قواعدهم قدرا من دهری ابت نفسى أن يبقى تلك البدايع في زاوية الخمول و لم يشاهدها العلماء و الفحول فجمعتها في كتاب الترجيح فيه من كان باصولهم معتقدا ... و قد طالعت على هذا الكتاب شتي منها مقدمات الحدائق لجدى العلامة الشيخ يوسف و فواید المدنية لامين الاسلام الاسترابادی و جواهر البحرين للمحدث السماهيجي و فوائد النجفيه للعلامة الشيخ سليمان الماحوزی و هداية الابرار»..

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17976

آغاز: الحمدلله الذي جعل اصولنا خير اصول؛ انجام: عما كان صوره عنه عليه السلام عنی سبیل الفتوى.

خط: نسخ مخلوط به شکسته، کاتب = مؤلف، تا: نیمه اول قرن 14؛ واقف: سازمان حج و اوقات از موقوفه آل عصفور، آبان 1369؛ کاغذ: فرنگی فستقی شکننده، جلد: مقوا مندرس، 117گ، مختلف السطر، اندازه: 21×34/5سم [ف: 16-24]

اصول الاخباري = فيما يتمسک به في اصول الدين و الامور الشرعية / كلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-axbārī = fī-mā yatamassak bih fi uşūl-id-dīn wa-l-umūr-iš-šar'īyya

مشهدی، عابد بن داود، ق 12 قمری

mashadī, ‘ābed ebn-e dāvūd (- 18c)

مؤلف در این رساله کوتاه عقاید کلامی و اصولی خویش را بیان نموده، او گوید که اعتقادات کلامی خویش را طبق شرح باب حادی عشر فاضل مقداد تطبیق داده که مطابقت کامل دارد. اما در اصول فقه روش علمای امامیه همان روش محمدين ثلثه و متاخرین مانند ملا خلیل قزوینی و ملا محسن فیض کاشانی و فاضل استر آبادی و حر عاملی و محمدطاهر قمی است که طریقه قدما را ادامه داده و اثر قواعد اصولی را انکار نمودند. بعد مؤلف طریقه آنها را تائید و برای آن استدلال می کند.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2455/4 - 13/135

آغاز: الحمد لله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الجنة للمؤمنين و الفوز للعابدین ... و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرين ... فالباعث على تنميق هذه الكلمات وتدقيق هذه المقالات و تحقیق؛ انجام: فالاحتياط التفحص بقدر الامكان والوسع وهذا هو المذهب الاحوط والنمط الاوسط اليه ينتهي المقصر ويرجع اليه الغالي. تم خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، جلد: تیماج زرد مجدول ضربی، 10 گ، 14 سطر، اندازه: 10× 18سم [ف: 1-387]

ص: 143

اصول اخلاق / اخلاق / فارسی

osūl-e axlāq

در آغاز آن از حاکم وقت رضا پهلوی یاد شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12623/3

آغاز: الحمد لله و الصلوة و السلام على رسول الله و آله الاکرمین اوصيائه و خلفائه امناء الله

خط: نستعلیق خوانا، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور مشکی، 4گ (35ر-38ر) [ف: 36-184]

اصول ادبيه / ادبیات / فارسی

osūl-e adabīye

قاجار، امیر سلیمان خان، ق 14 قمری

qājār, amīr soleymān xān (- 20c)

در شرح معانی مجازی لغات ادبی با گواه آوردن شعرهای فارسی به فارسی.

1. تهران؛ محتشمی، مسعود؛ شماره نسخه: 1

از المشرق الخامس في تعداد اقسام المشبه آغاز می شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 13 رجب 1308ق [نشریه: 5-672]

2. تهران: محتشمی، مسعود؛ شماره نسخه: 1

جلد یکم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1308ق، قطع: ربعی [نشریه: 5- 672]

3. تهران؛ محتشمی، مسعود؛ شماره نسخه: 1

از المقالة الأولى في التشبيه آغاز می شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1314ق؛ قطع: وزيري [نشریه: 5-672]

الأصول الأربعة من الأدلة العقلية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul-arbaʻa min adillat-il-'aqlīyya

کنی تهرانی، علی بن قربان، 1220-1306 قمری

kanī tehrānī, “alī ben qorbān (1806-1889)

همدان؛ مدرسة غرب، شماره نسخه: 1103/5

آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلوة و السلام على ... اصل قد ذکر و من جملة الأدلة العقلية الأصول الأربعة المشهورة؛ انجام: و شدة تخويف السائل فيما صدر منه من الأمر العظيم يدل على أن العقاب ترتب على الواقع و ان كان جاهلا لا على الفحص.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، قطع: خشتی [رشت و همدان: في: 1461]

الأصول الأربعمائة / درایه / عربی

al-usul-ul arbaa-mi'a

موسوی اصفهانی، ابوتراب بن محمد، ق13 قمری

mūsavī esfahānī, abū-torāb ebn-e mohammad (- 19c)

پاسخ پرسشی است درباره اصول اربعمائه و اهمیت آنها و این که روایت های آنها صحیح و روایت های کتب قدما مورد اطمینان است. احتمال می رود پرسش کننده همان شیخ محسن رشتی اصفهانی باشد که شاگرد مؤلف نیز بوده است.

آغاز: مولای ما تقول في حكاية الأصول الأربعمائة ... بنی سألتني مسألة وها أنا لست بحاضري الكتب لئن اجبت.

انجام: و لا تحتاج بعد ذلك إلى تكلفات الاخباريين في تصحيح الاخبار.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2065/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب جلد: مقوایی عطف تيماج مشکی، 4گ (61ر -65پ)، اندازه: 17/5 × 21 سم [ف: 6-76]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2068/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 3گ (85پ-88پ)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 6-81]

الأصول الأربعمائة / حديث / عربی

al-usul-ul arbaa-mi'a

بسیاری از اصحاب که از امامان حدیث میشنیدند گفته های آنان را می نوشتند و دفتری که این دسته از شاگردان و پیروان پیشوایان شیعی می ساختند و آنچه از خود امام یا از کسی که از امام شنیده بود می شنیدند در آن می نوشتند «اصل» می گویند. دانشمندان شیعی از چندین صد اصلی که از روزگار امیر مؤمنان على تا زمان امام عسکری (عليه السّلام) پرداخته شده بود چهارصد «اصل» از چهارصد نفر را ارزش می نهاده و بدانها می نگریستند. این اصل ها که چند حدیثی در هر یک از آنها نوشته شده بود ترتیبی نداشت و از یک موضوع تنها در آنها گفتگو نمی شد و بسیاری از آنها در «محاسن» برقی و «کانی» کلینی و «من لا يحضر» صدوق گرده آمده و پاره ای در «تهذيب» و «استبصار» نوشته شده بود و گویا بسیاری از آنها در کتابخانه شاپور كرخ بغداد بود و در 448 که طغرل ترک بدان شهر آمده بود سوخته شد و پاره ای از آنها هم از این آسیب و آسیب های دیگر رسته و تا روزگار ابن ادریس و ابن طاوس مانده و در دسترس آنان بوده است و اندکی از آنها تا امروز هم هست (الذریعه 125/2 – 135). این دفترها را «کتاب» نیز می گویند و پاره ای از آنها را «نوادر» هم می نامند. از میان این اصول حدود شانزده اصل باقی مانده است و در فهرستها بعضا با عنوان «اصول خمسة عشر» یا «اصول ستة عشر» نیز معرفی شده است. بیشتر نسخه های این اصول در این مجموعه به صورت تفکیک شده آمده است. در اینجا تنها نسخه هایی معرفی می شود که اصول در فهرست به صورت تفکیک شده معرفی نشده اند.

ص: 144

1. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: 1 عکسی

اصل این نسخه اکنون در کتابخانه آستان قدس به شماره های 35623 تا 35634 نگه داری می شود که در این مجموعه به صورت جدا جدا معرفی شده است. شامل چهارده اصل از اصول؛ كا: سید اعجاز حسین بن محمد قلی کنتوری، تا: 15 ذیقعده 1277ق؛ مهر: سید محمد حامد حسین؛ 102 برگ [جنگ: 1-443]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8134

آغاز: کتاب عاصم بسمله روایت ابي القسم حمید بن زیاد بن هوارا؛ انجام: الف درهم من بيت مال المسلمين تمت احادیث ابی سعید تمت احادیث ابی سعید صلوات الله و سلامه عليه و اله

در فهرست با عنوان «اصول ستة عشر» آمده است؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1346ق [الفبائی: 55]

3. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 585/3

چند اصل از اصول اربعمائه شیعه است، در این نسخه قبل از شروع اصلها، فهرست 18 کتاب از اصول اربعمائة به ضمیمه مطلبی از شیخ حر عاملی در مورد 14 کتاب از آنها درج شده است؛ خط: نسخ، كا: محمد على حائری سنقری، تا: 1356ق، جلد: تیماج سرخ، 77گ، 21 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف مخ: 1-45]

4. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1192/2

در فهرست با عنوان «اصول ستة عشر». 16 اصل از اصول چهارصد گانه حدیثی شیعه است که به همین نام چاپ شده ولی این نسخه با نسخه چاپی از جهت ترتیب برابر نیست؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 34گ، 24 سطر، اندازه: 14×21سم [ف: 3-66]

اصول استیفا و دبیری = دفترداری / متفرقه / فارسی

osūl-e estīfā va dabīrī = daftardārī

مجموعه مختصر و بسیار مفیدی است، در فن دفتر نگاری دیوانی و دیگر فنون استیفا و دبیری، دارای سه تعلیم و هر تعلیم دارای چند «فصل» [مقدمه کتاب و دو فصل از تعلیم اول، در نسخه حاضر، افتاده و بقیه آن عبارت است از: تعليم اول، در دوازده «فصل»: 3. ارقام متعارف اهل دیوان، 4. ارقام هندی و در فصل سه بحث است، 5. تاریخ و عقد و طريق ضبط و اثبات، 6. صدر حساب و امهات، 7. حشو و بارز، 8 ترقين، 9. ضافت و اطاق، 10. تصرفات که بر جمع اموال وارد شود، 11. اعتبارات جمع و تصرف و خرج و ضبط بروات، 12. باقی و زیادت و طرق اوضاع و کیفیت صور آن؛ تعلیم دوم در مکتوبات دیوان، در چهار فصل»: 1. برات و تعلیق و مثنی، 2. تسلیم نامه، 3. مؤامره، 4. مفاصات؛ تعلیم سوم در اصل دفاتر، در شش فصل»: 1. روزنامج و دفتر تعلیق نیز گویند؛ 2. دفتر تعقیبات؛ 3. دفتر قانون؛ 4. دفتر مقرر ديوان؛ 5. دفتر اواد جه؛ 6. دفتر مفرد و جامع.

[فهرست نسخه های خطی مجلس 120/6 ؛ کشف الظنون 2/ 990]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12230

آغاز: فصل سیوم در ارقام متعارف اهل دیوان، الكسور

خط: نستعلیق قدیم و ثلث، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز؛ مجدول به خطوط مشکی بسیار ظریف مزدوج، بین خطوط طلائی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمع قهوه ای، 54گ، 12 سطر (5/5 × 10/5)، اندازه: 8/5 × 15/5 سم [ف: 31-52]

اصول الاسلام = اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ul-islām = uṣūl-ud-dīn

علامه حلی، حسن بن یوسف، 648-726 قمری

‘allāme-ye hellī, hasan ebn-e yūsof (1251-1326)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20336

آغاز: الثانيه انه من المقبح في لفه العرب الانتقال من حكم؛ انجام: رمضان المبارک سنه اربعین و الف

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1040ق [رایانه]

2. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 246/19

خط: نسخ، كا: موسوی، تا: شوال 1268ق، ص [نشریه: 11- 934]

اصول الاسلام و الايمان / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-islām wa-l-īmān

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

رساله کوتاهی است در علامت های کفر و نفاق، مؤلف عنوان نموده که اصول اسلام نزد فقها (توحید و نبوت و معاد) است و اگر کسی که یکی از آنها را انکار نماید کافر است و اگر کفر را اظهار نکند منافق است. پس از آن بحثی دارد درباره نواصب و غاصبین حقوق ائمه (عليهم السّلام). در پایان برخی نسخه ها رساله به علامه حلى نسبت داده شده است که صحیح نیست. گویا این کتاب واکنشی برای جبران تندروی های خواهرزاده مجلسی حیدر على شیروانی باشد که در طبقات قرن دوازدهم (ص 231) یاد شده است، او فتوا به نجس بودن سنیان داده بود. بهبهانی در این رساله با جدا کردن سه اصل دینی از دو اصل ایمانی سنیان را مسلمان نامؤمن می خواند و پاک می شمرد. نام کامل این رساله «اصول الاسلام و الايمان و حكم الناصب» است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... فائدة اعلم أن اصول الاسلام عند فقهائنا المشهورين ثلاثة التوحيد و الرسالة و المعاد فمن انكر واحدا منها يكون خارجا عنه.

انجام: فان علاقة الأسد لزید مثلا الشجاعة لا النحر أو غيره، فتأمل.

ص: 145

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8565/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد حسین بن عبد الوهاب سرایانی تونی خراسانی (شاگرد وحید بهبهانی)، تا: 1183ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (214 -216پ)، 22 سطر، اندازه: 16 × 21سم [ف: 22-146]

2. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 306/5

آغاز: برابر؛ انجام: فان علاقة الاسد لزید مثلا الشجاعة لا البحر، أو غيره. تمت الرسالة في الكفر و الاسلام حين التجائی بحرم سید الانام امیر المومنین (عليه السّلام) ... على سبيل الاستعجال.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 13، جان کربلا و نجف؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 2گ، 21 سطر (10 × 16)، اندازه: 14 × 21سم [ف: 262]

3. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 10/5

آغاز: برابر؛ انجام: و این هذا مما فهمه هذا الفاضل، فتأمل

خط: نسخ، كا: قاسم بن عبدالمطلب الشريف، تا: 1221ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 6گ (202ر-208پ)، 17 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 14]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4021/1 - 20/141

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه به دست آمد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: آخر رمضان 1268ق؛ جلد: ساغری مشکی، 5گ، 19 سطر، اندازه:10 × 15 سم [ف: 4-2114]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1213/13 - طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالعظیم بن مشهدی رحیم آجرلو کهکی (من بلوک بلده ساوج)، تا: 1272ق، جا: بلوک بلده ساوجب کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 4گ (122پ-125ر)، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15 × 22 سم [ف: 23-771]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2125/20

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، 3ص (302-304) [ف: 11-343]

7. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1832/16 - 10/142

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب به قرینه آغاز و انجام آن تغییر یافت؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سر ترنج، 2گ، 28 سطر، اندازه: 15×21 سم [ف: 6-3363]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18274 ض

بی کا، بی تا [د.ث[

اصول اسلام و ایمان / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e eslām va īmān

تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره /3

كا: ابوعلی محمد بن اسماعیل حائری، بی تا [نشریه: 7-521]

- اصول اسلام و قانون این مذهب > بستان الحق

اصول اصليه / اصول فقه / فارسی

osūl-e aslīye

در این که باید اصول استنباط در مسائل فقهی فقط کتاب و سنت باشد و ادله دیگر در استنباط اجتهادی اعتباری ندارند، به روش نوشته های ملا محسن فیض کاشانی و احتمالا ترجمه الاصول الاصيله» وی باشد که مترجم آن را در دوازده «اصل» مرتب کرده است : 1. ملاک حجیت خبر؛ 2. معیار حجیت دلالت آیه و روایت؛ 3. معنی متشابه در این دو؛ 4. مناط افتاء فقيه؛ 5. فرق بين اصل و نص در کتاب و سنت؛ 6. ملاک تعلیم و تحديث ائمه (عليهم السّلام)؛ 7. معیار اخذ به جميع وجوه کلامیه؛ 8 کیفیت تعلیم و بیان احکام الهیه؛ 9. وظیفه متعلمين؛ 10. مناط تعارض اخبار مطلقا؛ 11. میزان ترجیح و تخییر در اخبار متعارضه؛ 12. مناط تشخیص فقیه و غير فقيه.

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 143

آغاز: حمد از برای خداست از جميع انام و رحمت بر کسی باد که فرستاده است آن را با تمام و بر آن آن که اول اصول اسلام است

خط: نسخ معرب و نستعلیق، كا: عباس بن نجف، تا: 14 ربیع الاول 1346ق؛ جلد: تیماج قرمز، 69گ، 14 سطر، اندازه: 10 × 16 سم [ف: 93]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1519

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-334]

اصول الاصلية في اخذ الاحكام الشرعية / اصول فقه / عربی

usūl-ul aşlīyy a fī axd-il aḥkām-iš šarʻīyya

اهداء به: فرزندش سید تقی

تاریخ تأليف: احتمالا 1262ق

کتابی است اصولی که گاه متعرض مباحث کلامی و منطقی می شود. قواعد اصولی در یک «مقدمه»، چند «باب»، «مقصد»، منهج» و «مطلب» با عناوین «اصل، اصل» گرد آمده است: مقدمه در بیان احوال علم اصول فقه؛ باب 1. مبادی تصوری و تصدیقی این علم در چهار منهج؛ 2. ادله احكام مشتمل بر یک «مقدمه» و چهار «منهج»؛ 3. آنچه کتاب و سنت در آن مشترک است؛ 4. تعادل و تراجیح؛ 5. اجتهاد و تقلید. در برخی نسخه ها عنوان کتاب: «کتاب الأصول الأصلية في القواعد الأصولية» آمده است. آغاز: بسمله، الحمدلله الذي مهد لنا قواعد الاحکام و ارشدنا إلى سبل الاسلام بتبليغ سيد الأنام و اوضح لنا الوصول الى الاصول

ص: 146

باهداء سادتنا العظام ... اما بعد، فهذه شرذمة من قواعد الاصول الفتها تذكرة للمتذکرین و ارشادة للمسترشدین و تسهیلا للمبتدئين ... و رتبتها على مقدمة و ابواب. المقدمة في نبذ من احوال هذا العلم

انجام: اصل يعرف المفتي بالعلم و الظن الحاصل من ... و لقوله تعالی ان جائكم فاسق الاية - وليكن هذا آخر ما اردنا ایراده في هذا المختصر وقد اتيت الى آخره ... على هاجرها و اليه الف ثنا و تحية

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11636

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كا: كاتب = مؤلف (احتمالا)، تا: سه شنبه 18 رمضان 1262ق؛ مصحح، دارای علامت «بلغ»، محشی با عنوان «محرره»؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 103گ، 19 سطر (10×16)، اندازه:15×21/5سم [ف: 29-406]

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2860/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على بن کربلایی رجبعلی، تا: 1270ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، ضربی، ترنج و سرترنج با گل و بوته، جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای، مقوایی، 107گ (2پ-108)، 19 سطر (9× 16)، اندازه: 15×21سم [ف: 375-13]

الأصول الأصلية و القواعد الشرعية / اصول فقه / عربی

al-uṣūl-ul-aşlīyya wa-l-qawāʻid-iš-šar'īyya

شبر، عبدالله بن محمد رضا، 1188؟ -1242 قمری

šobbar, ‘abd-ol-lāh ebn-e mohammad rezā (1774-1827)

شامل آیات و روایاتی است که در آنها اشاره به قواعد اصول فقه شده است، با اسانید و رموزی برای مصادری که از آنها نقل شده است. مجموع آیات و روایاتی که در این کتاب آمده 134 آیه و 1903 حديث است، و جزء چهارم از کتاب مفصل مؤلف جامع المعارف و الاحکام» می باشد.

آغاز: حمدله. صلاة. أما بعد، فيقول المذنب الجاني ... عبدالله بن محمد رضا الحسینی و فقهما الله لطاعته ... هذه اوراق قليلة قد اشتملت على فواید جليلة و تضمنت استنباط المسائل الأصولية التي تستنبط منها الأحكام الشرعية الفرعية من الآيات القرانية و الاخبار المعصومية و سميتها الاصول الشرعية..

انجام: قال جعلت التقية ليحقن بها الدم فإذا بلغت التقية الدم فلا تقية، الخبر

[الذریعه ج 2 ص 178؛ دنا 1078/1 (6 نسخه)]

1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1729/2 -عکسی

آغاز: برابر

از «باب الحقيقة و المجاز» آغاز می شود و مواد اولیه کار او بوده که ناتمام مانده به گونه «جنگ» در آمده است. در ص 94 «هذه ادلة القائلين بعموم حجية الظن»؛ خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 13؛ 24ص [عکسی: 1-32[

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2186

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: ابو تراب بن حسین قزوینی کربلائی 1258؛ مهر: «ابو تراب» (بیضی)؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: مقوایی، رویه پارچه نیلی عطف تیماج سیاه، 283گ، 17 سطر (9×15)، اندازه: 15×21سم [ف: 11-460]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4612

خط: نسخ، كا: احمد بن قاسم، تا: سه شنبه 28 صفر 1223ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ روی برگ اول چند بیت شعر از سید علی بن حسین عاملی و دیگران در تقریظ کتاب؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 77گ، 31 سطر، اندازه: 22×35/5سم [ف: 177-12]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2659

آغاز: برابر

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی: ف: 7-258]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4499

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: درویش بن كاظم، تا: سلخ ربيع الثاني 1233ق؛ مجدول؛ مهر: واقف «مظهر هر دو جهان علی»؛ واقف: حاجی علی بن ملا حسینعلی خوبی الاصل ساکن محله چارمنار تبریز، 1252؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 246گ، 29 سطر (14×25)، اندازه: 24×34/5سم [ف: 12-176]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3692

آغاز و جل فلما آسفونا انتقمنا منهم فقال أن الله جل وعز لا يأسف كأسفنا و لكنه خلق أولياء لنفسه يأسفون و يرضون؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 146گ، 21 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 90-10]

- الاصول الاصيلة > الاصول الاصلية

- الأصول الأصيلة > فرهنگ لغت

الأصول الأصيلة / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul-aşīla

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

ص: 147

تاريخ تأليف: 1041 یا 1044ق

مؤلف در این کتاب آراء اخباری ها را اثبات و مبانی اصولی ها را رد می کند و ظنون اجتهادی را صحیح نمی داند. دارای ده «اصل» و هر اصل دارای «وصول» و «فصول» می باشند. مؤلف بعد از خطبه درباره رساله نوشته است: «ان هذه اصول اصيلة يبتنى عليها فروع جليلة استفيدت من القران المجيد و اخبار اهل البيت عليهم السلام و شواهد العقل ولم يعمل على اكثرها كما ينبغي اكثر فقهائنا المتأخرين كانهم كانوا عنها غافلين مع ان العمل بها مما يسهل ام التفقة في الدين و يوضح طريق معرفة أحكام الشرع المبين و يرفع كثيرا من الشبهات و ينور غير يسر من الظلمات و عليها كان عمل قدماء الطایفه کائمة الحديث المحمدين الثلثه و من يحذو حذوهم كما يظهر من التتبع لطريقهم و النظر في آثارهم و انها كانت برهة من الدهر تطوف حوالی خاطري تطوافا و تجول في ميدان قلبی تجوالا و انی کنت اصبر عن ابرازها هو نا لاني لم اجد عليها عونا فلم اقدر لها الا حفظ و صونا حتى استشممت من كلام جماعة من متاخرى اصحابنا الايمان بها و الاذعان لها ثم الفيت بعض فضلائهم مصرحا باكثرها في جملة خیالات مخترعة و آراء مبتدعة عاليا صوته فيه بالنداء بل غاليا بكلامه في الاداء ... فتجاسرت لاظهار الصواب و تميز القشر من اللباب». جملات اول «اصل» ها چنین است: 1. انه ما قبض الله نبيه (صلّي الله عليه و آله) حتى اكمل دينه و اتم نعمته؛ 2. لايعلم علم الكتاب و السنة الا من يعلم الناسخ من المنسوخ؛ 3. من تمسك في دينه بكتاب الله عزوجل و اهل بیت نبيه صلوات الله عليهم لن يضل قط؛ 4. آن اخبار الائمة المعصومين (عليهم السّلام) المضبوطة في كتب ائمة الحديث و رواتها الناظرين فيها قائمة مقامهم (عليهم السّلام) في زمان الغيبة الكبرى؛ 5. انهم عليهم السلام اعطونا اصولا مطابقة للعقل الصحيح و اذنوالنا آن نفرع عليها الصور الجزئية و بذالک و سعوا علينا ابواب العلم؛ 6. انهم ع اعطونا اصولا عقلية برهانية في باب تعارض الاخبار؛ 7. ان الله سبحانه في كل مسئلة حكما معينا من اصابه فقد اصاب الحق و من اخطاه فقد اخطاء الحق كما اتفق عليه اصحابنا؛ 8 انه لا يجوز التعويل على الظن في الاعتقادات و لا الافتاء عليه في العمليات كما عرفت سواء حصل ذلك الظن بمجرد اتباع الهوى و استحسان العقل أو القياس الفقهي او اجتهاد الراى او الشهرة او اتفاق الجماعة او البرائة الاصلية او استصحاب الحالة او غير ذلك من وجوه الاستنباطات الاماصح عن أهل بيت النبوة (عليهم السّلام)؛ 9. انه يجب على كل مكلف أن يتفقه في الدين؛ 10. انه يجب على كل مکلف طالب للحق و النجات ان يتحرى الاهم في الدين فالاهم و يأخذ بالاقرب من اليقين؛ خاتمه و للختم كتابنا ببعض النصايح المذكورة في اوائل کتاب المعتبر للمحقق.

آغاز: الحمدلله الذي بعث في الأميين رسولا منهم يتلو عليهم آیا ته و یزکیهم و يعلمهم الكتاب ... و الصلوات الزاكيات على ذلك التالى للآيات

انجام: و تفطن كيف قسم مستند الحكم الى القسمين فما لم يتحقق الاذن فانه مفتر ... على الانبياء و المرسلين و الاوصياء المعصومین و علی من اتبع الهدی تمت، الأصول الأصلية الكاملة و اتفق لضعف تاریخ تصنيفه هذا الكلام و الحمدلله اولًا و آخراً

چاپ: به کوشش میر جلال الدین حسینی ارموی: تهران، بی نا، 1349، 200ص (به ضمیمه رسالة الحق المبين في تحقيق كيفية التفقه في الدين)

[الذريعة 178/2 ؛ فهرستهای خودنوشت فیض کاشانی ص 136؛ ایضاح المكنون 11/1 ؛ ذخائر التراث العربی 775/2 ؛ دنا 1074/1 (35 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- فهرست الأصول الأصيلة؛ علم الهدی، محمد بن محسن (1039 – 1115)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6094/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 11؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 110گی (37-146ر)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 16-101]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 507

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، از روی نسخه مؤلف و در عصر وی، با نسخه اصل به خط مؤلف مقابله شده با چنین عبارات: بلغت مقابلته من نسخة الاصل بحمد الله»، مصحح، محشی با نشان منه سلمه الله»؛ تملک: ابوالحسن بن سید محمد باقر موسوی دزفولی و مهر بیضوی «ابوالحسن بن محمد باقر الموسوی»؛ مهر: نعمت الله» (بیضوی)، «حسين الموسوی» (مربع)، «هادی یوسفی» (بیضوی)؛ کاغذ: شرقی، 102گ، 16 سطر، اندازه: 9/5 × 17 سم [ف: 2-113]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10791

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد سمیع بن محمد، تا اواسط صفر 1052ق؛ افتادگی: وسط، چند برگ از اواخر اصل اول و اوایل اصل دوم ناقص (مابين اوراق ششم و هفتم نسخه)؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 56 گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 16-25]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2735

آغاز: كان عمل قدماء الطائفة كائمة الحديث و من يحذو حذوهم كما يظهر من التتبع

خط: نسخ، كا: رضی الدین بن میر معزالدین رضوی، تا: چهارشنبه غره جمادی الاول 1065ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی با عنوان «المحرره يوسف بن محمد مهدی» و «منه دام فیضه»؛ جلد: تیماج دورو، رو زرشکی پشت قهوه ای روشن، 96گ، 17 سطر، اندازه: 13 × 20سم [محدث ارموی مخ: 1-144]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28709

ص: 148

آغاز: و الجمعية و زيادة رسومهم في العلم قال الله عزوجل هو الذي انزل علیک الكتاب منه ايات مكمات؛ انجام: برابر

خط: نسخ جلی خوش، بی کا، تا: 1066ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2241

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوالولی (بن محمد معصوم الحافظ( حسینی عمی، تا: ربيع الثانی 1067ق؛ واقف: نادرشاه، 1145ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، 40گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5 × 26/5 سم [ف: 16-27]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2311

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عقيل بن رکن الدین مسعود حسینی کاشانی، تا: روز مبعث رجب 1075ق؛ مصحح، محشی، دارای علامت بلاغ، روی برگ اول کتاب علم الهدی محمد بن محسن بن مر تضی (فرزند فيض) می نویسد که نسخه به دستور وی نوشته شده و در کاشان به تاریخ ذیحجه 1075 مقابله آن را با نسخه پدرش به پایان برده است، تمامی حواشی به خط علم الهدی است با نشان «عهد ایده الله» و «منه دام عزه) و جز آن، نشان «بلغ نعارضة و تصحیحا بتایید الله» و «ثم بلغ معارضة و تصحيحا بتاییده» در بسیاری برگ ها، روی همین برگ وقف نامه کتاب؛ مهر: «بمحمد علم الهدى علم الهدی علم الهدی» (بیضی)، «ابو تراب الفيضی» (بیضی)، «جمال الدين الموسوی» (بیضی)، «أفوض امرى الى الله عبده قاسم» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 87گ، 18 سطر، اندازه: سم [ف: 6-293]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19911

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 74 گ، 17 سطر [رایانه]

9. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 236/2

حکمت خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ جلد: تیماج مشکی مقوایی با لولا، قطع: ربعی [ف: 2-53]

10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1620

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 71گ، 21 سطر (5×12/5) سطر، اندازه: 10×71سم [ف: 8-207]

11. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 85

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-882]

12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10147/17

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ 82ص (282-364)، اندازه: 18/5 × 24 سم [ف: 32-181]

13. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1107ق [ف: 6]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13480

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن نصیر قزوینی، تا: 1107ق؛ محشی با نشان «منه» و «منه رحمه الله»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی مشکی عطف تیماج مشکی، 60گ، 17 سطر (10×16)، اندازه: 14 × 20/5 سم [ف: 34-207]

15. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6351/1

آغاز: قلنا يحتمل أن يكون ذكر الواسطة للتبرك باتصال سلسلة السند؛ انجام: برابر؛ و الحمدلله اولا وآخرا 1041. قد وقع الفراغ من تسویده

خط: نسخ، كا: سیف الدین محمود بن محمد امین خادم رجائی، تا: یکشنبه 5 ربیع الثانی 1112ق؛ مقابله محمد مومن در 12 رجب 1113؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای تازه، 61گ (1ر - 62ر)، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 18/7سم [ف: 9-350]

16. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1949-عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: عبدالرشید عبدالرحمان، تا: یکشنبه 28 ربیع الاول 1123ق؛ نشان «وقف» بر ص 1، 4، 6، 8، 196ص، 15 سطر (8×14)، اندازه: 21×30سم [عكسی: 1-31]

17. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 1/ 150

خط: نسخ، بی کا، تا: 5 صفر 1151ق [ف: 3-30]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1866/25

آغاز و انجام: برابر

خط نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: چرم قهوه ای بدون مقوا، 149ص (279- 427)، قطع: خشتی، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 9-556]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2338/15

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6- 430]

19. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 795

آغاز: حيثما دار وقوله (صلّي الله عليه و آله) انت منی بمنزلة هرون وقوله مثل أهل بیتی كسفينة نوح وغير ذلك من مقالاته ومقاماته ان هي الأحقاد الكامنة ... اما الثاني اعنی ما جاء في ذلك من الاخبار امارد؛ انجام: واكثر ما فشى الوضع ایام معوية في فضائل المشايخ وغيرهم فلقد بذل في ذلك الأموال ليصد الناس عن آل الله حتى بذل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ 180گ، 21 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف مخ: 1-45]

20. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2277/1

آغاز: میدان قلبی تجوالا و انی کنت أصبر عن ابرازها هونا لاني لم أجد عليها عونا فلم أقدر لها إلا حفظ و صونا؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 86گ (1ر-86ر)، 19 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-144]

21. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 467

خط: نسخ، كا: عبد المنيع بن محمد جعفر نجات، تا: قرن 13؛

ص: 149

تملك: اسماعيل بن محمد قاسم با مهر بیضوی؛ جلد: تیماج مشکی، 97گ، 15 سطر، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 2-296]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26211

آغاز: برابر؛ انجام: من اصول الدین و حقایق اليقين و الرضا و التسليم

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه ]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10820

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1220ق؛ واقف: محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی، 80گ، 14 سطر، اندازه: 14×21سم [ف: 16-27]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23229

آغاز: برابر؛ انجام: قد فرغ من تسوید هذا الكتاب في اربع عشر ربيع الثاني من شهور سنه 1230

خط: نسخ، بی کا، تا: 1230 ق [رایانه]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20978

آغاز: برابر؛ انجام: في شهر ذیقعده الحرام سنه 1241 في كربلا المعلی

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق، جان کربلا [رایانه]

26. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4067/1

آغاز: میدان قلبی تجوالاً رانی کنت أصبر عن ابرازها هوناً لاني لم أجد عليها عوناً فلم أقدر لها إلا حفظاً وصوناً؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: کربلائی محمد على، تا: 1265ق، جان کربلای؛ مصحح، محشی به خط مرحوم محدث ارموی؛ در سه برگ اول چند یادداشت حدیثی؛ مهر: «عبده محمد علی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، عطف پارچه ای، 103گ (3پ 106 پ)، 14 سطر، اندازه: 10×15 سم [محدث ارموی مخ: 1-144]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1401/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا جمعه محرم 1290ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 80گ (65پ - 144پ)، 16 سطر، اندازه: 10/5×16 سم [ف: 4-177]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13403/1

آغاز: برابر؛ انجام: و وضعه عندهم و امرهم بسؤالهم و اولئک الذين

تنها بخشی تا اوایل اصل دوم را دارد؛ خط: نسخ زیبا، كا: محمد حسین حسینی (حسنی)، تا: 1305ق؛ ترقيمه: «شرعت في يوم السبت رابع و العشرين شهر ذیحجه الحرام 1302»؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 30گ (1-30)، 15 سطر، اندازه: 5×13 سم [ف: 34-14]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21233

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1340ق، اهدایی: رهبری، 1374 [رایانه ]

30. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2477/13

خط: نسخ، بی کا، بی تاب ناقص؟ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 40 (226-265)، 23 سطر (13/5 ×21)، اندازه: 16×23 سم [ف: 12469]

31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3748/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 139 ص (140-2 )، 18 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5×21سم [ف: 10 – 1723[

32. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4102/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد سمنانی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 157گ (51-207)، 22 سطر (6×15)، اندازه: 12×22سم [ف: 13-3083]

33. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26242

بی کا، بی تا؛ مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی، خریداری از منصوره تالهی معین الدین [رایانه]

34. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3657/1 – 18/177

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الحسين بن على بن الحسین، بی تا؛ مهر: كاتب «الراجی عبدالحسین 1211» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 99گ، 16 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-388]

35. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 151/3

کا: محمد شریف قهپائی، بی تا؛ جلد: تیماج دو رو، رو تیماج زرد و پشت تیماج قرمز ساده و لبه دار، عطف و لبه های جلد با تیماج مشکی، اندازه: 18×25سم [ف: 1-111]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6213

آغاز: برابر؛ انجام: فاعتصم بالتوقف فانه جدير

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تملک: سید عبدالله شبر؛ 69گ، 22 سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 6-4]

37. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 499/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، 56گ (137پ-193ر)، اندازه: 15×21سم [ف: 1- 432]

- اصول الاعتقاد > اصول الخمسة

اصول اعتقادیه / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e e‘teqādīye

قزوینی، ابو تراب بن حسین، - 1260 قمری

qazvīnī, abū-torāb ebn-e hoseyn (- 1844)

مؤلف در این رساله از تعریف دین، اسلام، اصول دین و فروع دین بحث می کند و سپس به تقسیم هر یک از این دو به

ص: 150

ضروری و نظری پرداخته و به اصول مذهب شیعه اشاره می کند و اثبات آن را به دلیل عقل و نقل بیان می کند و می گوید اصول دین شش است 1. توحيد؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت و خلافت؛ 5. نقابت و حکومت و نیابت؛ 6. معاد. وی به توضیح هر یک از این اصول پرداخته است.

مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 20403/2

آغاز: بسمله حمد شایسته نور جمال ذات متعالیست که حقیقت هندسیات کونیه را اصول و ظواهر اعیانرا فروع مقرر داشت ... ولكن غرض از نگارش این وريقات مجمله اثبات درجه اولى است از اصول دین از برای عوام مكلفين؛ انجام: اینست عقائد ضروریه عوام مكلفين در اصول دین در دولت باطله و اما در دولت حق که زمان ظهور سنت جديده است غیر از اینست رزقنا الله سبحانه ایاها بمحمد و آله الطاهرین. اول شهر شعبان 1266ق خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1266ق؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 28 تا 17 سطر، اندازه: 11×16سم [ف: 2-476]

الاصول الاعتقادية / كلام و اعتقادات / عربی

al-uṣūl-ul-i'tiqādīyya

پاره ای از اصول اعتقادی و ضرورت اکتساب آنها و پیدا کردن روش اخلاقی صحیح اسلام را در این کتاب با استفاده از مبانی فلسفی و عرفانی و آیات و اخبار، گرد آورده است. گمان می رود که مؤلف كتاب همان محمد حسن مؤلف رساله قبلی این مجموعه باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1947/2

آغاز: لااحصی ثناءاً عليك أنت كما أثنيت على نفسك و أصلي على خير المبعوثين و على الذين كان أعمارهم مصروفة على نفسک؛ انجام: و هو صراط الضالین و صراط من خرج عن الطريق کالیهودی و نحوه و هو ايضا معوج و هو صراط المغضوب عليهم. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 49گ (125-174ر)، اندازه:10×14/5 سم [ف: 5-312]

الاصول الاعتقادية / كلام و اعتقادات / عربی

al-uşūl-ul-i'tiqādīyya

رساله ای در اصول اعتقادی که در چند «بند» تنظیم شده است، در هر بند فقط آیات و یک یا دو حدیث از پیامبر (صلّي الله عليه و آله) یا حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) نقل کرده است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1945/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... في التوحيد قال الله تعالی انما الهكم إله واحد ... قال عليه السلام الحمدلله الأول فلاشیء قبله؛ انجام: فمن تصدق به فهو كفارة له و من لم يحكم بما أنزل الله فأولئك هم الظالمون

خط: نسخ معرب، كا: محمد على بن جبرئیل بن الحسين، تا: چهارشنبه 23 ذیحجه 117ق؛ جلد: تیماج مشکی، 10گ (162پ- 172پ)، 8 سطر، اندازه: 10 × 13 سم [ف: 5-310]

اصول الاعداد / ریاضیات / فارسی

usul-ul adad

کاشانی، محمد بن حاجی احسن

kāšānī, mohammad ebn-e hājī ahsan

به نثر فارسی

[فهرستواره منزوی 2598/4]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

1178/54 بی کا، تا: قرن 12؛ محشی با فهرست؛ کاغذ: سفید و برخی رنگین، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 30ص (758-787) [سنا: ف: 159-2]

صول الاعداد / رياضيات / عربی

usul-ul adad

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2830/4

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (65پ - 66پ) [ف: 6-127]

الأصول الأكبرية /صرف عربی

al-uṣūl-ul-akbarīyya

الله آبادی، علی اکبر بن على، 1091 قمری

allāh ābādī, “alī akbar ebn-e ‘alī (- 1680)

رساله متوسطی است در قواعد مهم علم صرف که با تعریف صرف آغاز و به باب التمرين و باب الخط پایان داده است. نام اصلی این کتاب «الاصول» می باشد.

شرح و حواشی:

1- شرح الأصول الأكبرية؛ الله آبادی، علی اکبر بن على (-1091)

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 281/1

آغاز: الحمدلله العلى الولى له بكل برهان و بیان، و الصلواة على نبيه و آله و صحبه بكل لسان و جنان؛ انجام: و يوصل يوم و حین باذ، اذا بنيا؛ و كثيرا ما يحمل اعرابهما على بنائیهما.

خط: نستعلیق، کا: میان بختا، تا: 19 ذیحجه ظهر جمعه سال احد بهادر شاه (؟)؛ جلد: تیماج حنائی، 51گ (1پ -52پ)، اندازه: 16/5 × 29 سم [ف: 1-278]

أصول أهل التصوف / عرفان و تصوف / عربی

uṣūl-u 'ahl-it taşawwuf

صدرالدین قونيوی، محمد بن اسحاق، 607-673 قمری

ص: 151

sadr-od-dīn qūnīyavī, mohammad ebn-e eshāq (1211 -1275)

رساله ای مختصر در تصوف و عرفان است که در آن سه «اصل»: 1. منه ذات الحق لادرک، 2. ليس المدرك منه إلا بالاعتبار و أحديته، 3. الوحدة المضافة إلى الذات عين الذات، از دیدگاه متصوفه، به خصوص موضوع «وحدت وجود» مورد بررسی قرار گرفته است. بر فراز برگ آغازین، این اثر به صدرالدین قونوی نسبت داده شده است، ليکن بر اساس مصادر و کتاب شناسی های موجود، نبایستی مبنایی متقن داشته باشد و از حدود 55 اثری که در منابع از تألیفات قونوی دانسته شده است، این اثر در ظاهر امر، بر هیچ یک از آنها تطبيق نمی کند. به هر حال در نسبت این اثر به قونوی باید تحقیق بیشتری صورت گیرد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 510/8 کر

آغاز: بسملة، الحمدلله حمداً مستوجباً لأجناس كمالاته و مستصحباً الأنواع مقاماته و الصلوة على عباده الذين اصطفی خصوصا على خاتم الأنبياء محمد المصطفی و آله و أصحابه أجمعين و بعد فهذه جملة مشتملة على أصول تشتهر بين أهل التصوف من المتأخرين و يبنون كمالاتهم عليها و هي قولهم كنه ذات الحق لايدرك و ليس المدرك منه إلا باعتبار واحديته و الوحدة و المضافة إلى الذات عين الذات و لها اعتباران؛ الأول اسقاط جميع الاعتبارات و النسب؛ انجام: و إن كان فان غلب على ذلك الاعتبار حکم من أحكام المرتبة التي هي محل ثبوته قمرتبية و إلا فصفاتية و هي في الحقيقة و راجع إلى قسمين ذاتية وصفاتية و الله أعلم بالصواب و إليه المرجع و المآب؛ تمت بعون خدای لم یزل و لايزال

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، 2گ (134 - 35پ)، 27 سطر، اندازه: 9/5 × 16/5 سم [ف: 2/ 40-339]

اصول اهل سنت / اصول فقه / عربی

osūl-e ahl-e sonnat

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26996

آغاز: بسمله، أما بعد حمدالله على نواله و الصلوة على رسوله محمد و آله فان اصول الشرع لثلاثة الكتاب و سنه و اجماع الأمه؛ انجام: الكلام و هي توجب الاحاطه على سبل ... و معنى الاخر خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه]

اصول الايمان / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-īmān

موسوی اصفهانی، حسن بن محمد تقی، 1207-1263 قمری

mūsavī esfahānī, hasan ebn-e mohammad taqī (1793 -1847)

تاریخ تأليف: شب عید فطر 1241ق

کتابی در مباحث اعتقادی که مؤلف بر آن شده تا مسائل اعتقادی ضروری را با تفصیل بیشتر و نظری را با اجمال در این کتاب گزارش کند. دارای یک «مقدمه» در وجوب نظر و عدم صحت تقلید در اعتقادات، و چند «منهج» در اصول دین مشتمل بر چند «فصل» که بحث امامت آن مفصل تر است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فلما كانت صحة العبادة موقوفة على المعرفة اعنى الايمان فأول ما و جب على المكلف في بدء التكليف هو الايمان

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1480/3

آغاز: برابر ؛ انجام: الأول في مطاعن ابی بکر و هي كثيرة و اكتفينا بقليل منها في هذه الوجيزة خط: نستعلیق، کا: سید محمد حسن بن محمد تقی موسوی اصفهانی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 37گ (43پ -80پ)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 4-319]

- اصول الائمة > الاصول الخمسة عشر

اصول بانکداری / اقتصاد / فارسی

osūl-e bānkdārī

دادبخش، محمد، ق 14 قمری

dādbaxš, mohammad (- 20c)

بررسی و تحقیق مختصری است در اصول بانکداری و طرق مختلف آن با استفاده از درس دکتر رجائی در سال دوم اقتصاد.

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 434/4

آغاز: مقدمه، میزان و درجه رفاه اقتصادی افراد بستگی زیادی به تغییرات حاصله در ارزش و مقدار پول موجود در جامعه دارد

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی، 39گ (186- 224)، اندازه: 17/5×21 سم [ف: 2-101]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 706/4

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 2-344]

- اصول البزدوی > کنز الوصول الى معانی الاصول

- اصول البلاغة > اصول علم البلاغة

اصول التحليل الكیمیایی / کیمیا / عربی

usūl-ut taḥlīl-il kīmīyāyī

لویس، ادوین، 13 قمری

luis, edvin (19c -)

ص: 152

دارای یک «خاتمه» و سه «قسمت»، خاتمه و مقدمه در تعریفات.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6143

آغاز: خاتمه في ايضاح الاصطلاحات قداردنا قبل الشروع؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13،؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی رنگ، 122ص، 18 سطر قطع: رقعی، اندازه: 12 × 19/5 سم [ف: 131-19]

اصول تداوی / طب / فارسی

osūl-e tadāvī

جزوه درسی.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11921

آغاز: يدوفرم ساختمان آن شبیه به کلروفرم و برموفرم؛ انجام: در یک مرتبه استعمال شده است

خط: شکسته نستعلیق تحریری خوش، كا: مریم میرهادی، تا: 1314ق [الفبائی: 54]

- اصول التراكيب > اصول تركيب الادوية

اصول التراكيب من الطب / طب /عربی

usūl-ut tarākīb min-aț țibb

خجندی، محمد بن عبد اللطيف، -552 قمری

xojandī, mohammad ebn-e 'abd-ol-latīf (- 1158)

در قواعدی کلی مربوط به طب و پزشکی، تألیف شده برای بعضی متعلمين و بنا به گفته مؤلف دارای فواید غریبه و فراید عجيبه می باشد، در دو «قسم» و هر کدام مشتمل بر چند «فصل» کوتاه: قسم 1. اصول ترکیب ادویه و تحقیق اوزان و مکاییل و ذكر احکام تریاق؛ قسم 2. دستورات و قوانین صحيحه ای در علاج. مباحث هر دو قسم در 9 «فصل» بررسی شده است.

آغاز: بسمله. و به نستعين. نحمدالله على ما هدانا سبيل الرشاد و اوضح علينا سنن الاسترشاد و نثني على كل من اصطفاء لرسالته من العباد خصوصاً على رسوله محمد ماحی الضلالة و العناد و حاکی حقائق الأمور في المبدء و المعاد و آله و صحبه الموصوفين بالنهج و السداد و بعد فهذه مختصر في صناعة الطب الفته لبعض المتعلمين و اودعته فوائد غريبة و فرائد نفيسة لم يوجد في اكثر الكتب المصنفة في هذا الفن و جعلته قسمين مفصلين: القسم الأول في اصول تراكيب الادوية و استخراج طبايع المركبات و تحقیق الاوزان و المكائيل و ما يناسبها و ذکر احکام الترياق و الثانی دستور منجحة (مهححه) و قوانین صحية لم يشك احد من العقلاء في صحته

انجام: وليكن آخر كلامنا في هذا المختصر فمن حفظه فهو خليق بالاصابة في اعماله و بالتحقيق في امواله والحمدلله .. والسلام

[نسخ خطی پزشکی ایران ص 21؛ کشف الظنون 115/1 ؛ دنا 1076/1 (14 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1974/3

آغاز: برابر؛ انجام: أما الارابيع فالدور الاول و الثاني منها ...

نام مؤلف و کتاب به استناد فهرست مرعشی 239/36 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كان احمد بن حسین بن تاج الدین علی بن حسین بیرجندی قهستانی، تا: شب چهارشنبه 3 جمادی الاول 145ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 24گ (86پ - 110پ)، 19 سطر، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 5-349]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14345/9

آغاز: برابر؛ انجام: و أما إزالة فعل غير مقصود بذاته كإستعمال الذراریح

فقط شامل برگ نخست رساله است و بقیه برگ ها، مربوط به رساله دیگری است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شرقی، 1گ (84)، 25 سطر، اندازه: 10×15سم [ف: 239-36]

3. تهران، ملک، شماره نسخه: 4244/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: نیمه ذیحجه، تا: 104ق، جان جامع یزد؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن آلبالوئی، جلد مغزی و لبه دار، 12 سطر، اندازه: 12/1 × 17/3 سم [ف: 7-291]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 296/2 - 2/116

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محب بن عاصم متطبب، تا: یکشنبه 4 ذیحجه 909ق؛ مصحح توسط کاتب؛ 33گ، 21 سطر [ف: 1-388]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1991

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-404]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3523/2

آغاز: يجلي عن قابض عصر كما يخلط المصطکی و الورد المحللات الأورام العده؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: اصفهانی نازک شکری، جلد: مقوایی چیتی عطف تیماج، 74ص (141 – 214)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12 × 18 سم [ف: 10-1480]

6. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 807/7

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه نو، 26گ (64پ - 90پ)، اندازه: 13/6 × 17/3 سم [ف: 5-188]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 360/14

آغاز: قال مولانا و استادنا سلطان الافاضل المحققين خلاصة العلماء المدققين جامع علوم الأولين و الاخرين فخر الحق و الدين

ص: 153

محمد الخجندی؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: 11005ق، جا: اصفهان؛ در دیباچه در اینجا از شرح قانون بحث شده؛ کاغذ: سفید ]سنا: ف: [187-1

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1129/8

آغاز: برابر؛ انجام: الفصل 9 (من القسم الأول) في قانون تحویل و زن الدراهم الى وزن المثاقيل و تحويلها الى الدراهم ... هذا تمام الكلام في تحويل الاوزان و انما ذكرت ذلك لاحتياج الطبيب في بعض الاحوال الى هذه الأعمال. خاتمة في احكامه الترياق الاكبر و لما كان هذا المركب اجل المركبات ... فاقول خير النسخ للترياق هي النسخة الاصلية لاندر و ماخوس القديم و هي هذه تأخذ من اقراص ... و الدارصینی و الغايقون

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق ریز، کا: سالک الدین محمد بن مؤيد طبیب حموی، تا: جمادی الاول 1005ق، جان سپاهان؛ کاغذ: سپاهانی، 3گ (114پ -116پ)، 25 سطر (10×15)، اندازه: 13×1919613سم [ف: 6-2239]

9. تبریز؛ محقق (آقاي)؛ شماره نسخه: 14/2

آغاز و انجام: برابر؛ تمت هذه النسخة في دار السلطنة الصفاهان ... في اليوم الثلثا تاسع شهر ذیحجه الحرام من شهور سنة سبع و ستین و الف على يد ... محمد فاضل این نظام الدین احمد طبيب الأصفهاني اللهم وفق ... یا رب المؤمنین.

نام مؤلف و کتاب با تطبیق آغاز به دست آمد؛ خط: نستعلیق ریز، کا: محمد فاضل بن نظام الدین احمد طبیب اصفهانی، تا: سه شنبه و ذیحجه 1062؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوای سرخ. [نشریه: 4-334]

10. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1245/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام نسخه ذکر شد؛ خط: نستعلیق خوب، کا: محمد هادی بن مظفر علوی شیرازی، تا: 1076ق؛ جلد: تیماج مشکی، 11گ (111پ - 122ر)، 20 سطر، اندازه: 2×13 سم [ف: 4-54]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2478/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا با روکش گالینگور سبز گوشه ها گالینگور زرشکی عطف چرم عنابی اندرون جلد روکش کاغذی، 43گ (133-176)، 15 سطر (9×17)، اندازه: 15/5×25/5 سم [ف: 12-334]

12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5073/3

آغاز: برابر؛ انجام: الفصل التاسع في الاختيارات النجومية ... وان لا يكون في البروج

خط: نسخ، كان محمد شاه علوی، بی تا؛ جلد: تیماج تریاکی، 26گ (124-150پ)، قطع: ربعی [ف: 15-4104]

13. قم: طبسی؛ شماره نسخه: 785/2

آغاز: برابر؛ انجام: الفصل الخامس في القوانين الجزئية للاستفراغ اما الرأس فالخلطه الغالب عليه مادام ... فبمثل ماء الجبن ومعجون النجاح وحب اللاژ ورد و بمثل

از آغاز تا فصل خامس از قسم ثانی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ 16گ، 18 سطر، اندازه: 16 × 22 سم [ف مخ: 2-484]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 4-270]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1570

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا؛ این نسخه نیز در مجموعه ای است که علاوه بر این رساله متضمن 4 رساله دیگر است در طب؛ کاغذ کاهی آهار، جلد: تیماج کوبیده برنگ قهوه سیر، 108ص، 17 سطر، قطع: بغلی [ف: 4-276]

16. تهران: ملک: شماره نسخه: 4573/35

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن زرد سیر، 8گ (236پ - 243ر)، اندازه: 23× 35/5 سم [ف: 7-431]

17. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 29/5 فیاض

آغاز: برابر

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، بی تا، در صفحه عنوان، نام آن چنین آمده: «رساله دستور العلاج لفاضل النحریر محمد الخجندی» با کاغذ: حنایی و نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای عطف میشن عنابی، 7گ، 50 سطر (9/5 × 20)، قطع: رحلي [ف: 199]

اصول التراكيب و القرابادین طب /عربی

uşūl-ut-tarākīb wa-l-qarābādīn

متطبب ابزری، علی بن محمد، -815 قمری

motatabbeb-e abzarī, ‘alī ebn-e mohammad (- 1413)

او مؤلف «الايضاح» است در کلیات و الدستور در جزئیات و گزیننده از جامع كبير ابن بیطار در ادویه مفرده و پس از همه اینها برای کامل شدن کار علمی خود این کتاب را ساخته است، در یک «مقدمه» و دو مقاله: مقدمه: في أحوال الأدوية المفردة و ذكر اصول يتعرف بها الأدوية و شرح اسامی الادویه .... المقالة الأول: في أصول التراكيب و فيها تسعة عشر بابا؛ المقالة الثانيه: في القرابادین ... على سبعة عشر بابا.

تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 14

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي بنعمة ختم الصالحات و نزل البركات و الصلوة و السلام على نبيه محمد المبعوث صاحب المعجزات الظاهرات؛ انجام: فانه یهلک الشعر و يبطله

ص: 154

کا: فضل الله بن على طبيب ابزری، تا: شنبه 14 رمضان 789ق؛ 176ص، 23 سطر (8×8/5)، اندازه: 13×21سم [نشریه: 3-366]

- اصول تركيب الادوية > اصول التراكيب من الطب

اصول ترکیب الادوية = اصول التراكيب / طب / عربی

uṣūl-u tarkīb-il-adwīyya = uṣūl-ut-tarākīb

سمرقندی، محمد بن على، -619 قمری

samarqandī, mohammad ebn-e ‘alī (- 1223)

در بیان معرفت قوای ادویه و قوانین و اصول ترکیب آنهاست در نوزده «باب»: 1. الأشربة و الربوبب؛ 2. الجوارشات و المعجونات؛ 3. الحبوب المسهله و الایارجات؛ 4. المطبوخات و النقوعات؛ 5. الحقن و الشيافات و الفرازج؛ 6. ادوية القي؛ 7. اللعوقات؛ 8 الاقراص؛ 9. السفوفات و القمایح؛ 10. الاضمدة و الأطلية و الكمادات؛ 11. الأدهان؛ 12. ادوية العين؛ 13. المراهم و الذرورات؛ 14. السنونات؛ 15. الغراغر؛ 16. المربیات؛ 17. السعوطات و الفطوسات و الشمومات و البخورات؛ 18. النطولات؛ 19. ادوية الشعر.

آغاز: بسمله حمدله قال السيد العالم سيد الحكماء نجیب الدین بقية السلف محمد بن علی بن عمر السمرقندی قدس الله روحه ان الواجب على كل ذی لب ان يتقرب إلى الله تعالى و يتوسل اليه بكل ما تيسر له من القربات و احسن الوسائل و اجود الذرایع بعد امتثال الأوامر و النواهي ما يعود الى نفع المسلمين (در نسخه منضم به تذكرة الكحالين: نفع الناس) عامة و يرجع الى دفع الأذى عنهم خاصة (فقط در این نسخه) و البحث ]عن[ علم الطب و معالجة المرضى و الاهتمام بخلاصهم و التماس الصحة لهم مع ما في ذلك من تحري صلاح المسلمین و اجواز (كذا، صحيح: احراز) المثوبة من رب العالمين يكون اظهار الحكم بحكم الله تعالی و بحثا عنها و نظرا في الايات الافاق و الانفس و استدلالا على علمه و قدرته لمن يتعاطى هذه الصناعة و يزاولها اصول تركيب الأدوية مختصرا بحسب الوقت و الحال متحريا سهولة طريق الانتفاع بها و تسهيلا للمستفيدين منها فانی رأيت اطباء دار المرضى بمدينة السلام عمرها الله تعالی اختصر و اعلى عدة نسخ من المركبات الخ.

انجام: و يجعل بدل العفص البزغند اذا لم يرد به شدة السواد و الله اعلم تم الكتاب.

]الطب الصيدلية ص 29 و 30 و 31؛ معجم المؤلفين 11-31؛ کشف الظنون 1 -13؛ هدية العارفین 2-110؛ الذريعة 2-179]

1. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4401/3

آغاز: برابر؛

خط: نسخ، بی کا، تا: 613 ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن تریاکی نو، 29 سطر، اندازه: 8/8 × 17/1 سم [ف: 7-383]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10860/2

خط: نسخ، كا: حسن بن شاپور بن حسن فتوی، تا: 14 جمادی الاول 668ق؛ جلد: تیماج مشکی، 40گ (188-227پ)، 17 سطر، اندازه: 15×20سم [ف: 27-281]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6534/2

خط: نسخ، كان ابوالغنایم بن احمد بن ابي الفضايل بن محمد بن محمد بن نصر، تا: یکشنبه از شعبان 671ق؛ مصحح، محشی؛ تملك: ابن ابوالقاسم با مهر مربع؛ جلد: تیماج قهوه ای، 46 گ (41پ-86پ)، 19 سطر، اندازه: 9/5×19 سم [ف: 20-109]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13998

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8؛ واقف: فاضل خان، 1065 بر مدرسه خود، در سنه 1363 شمسی به کتابخانه آستان قدس انتقال یافته؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن خرمائی دو رو، 29گ، 27 سطر، 11×162 قطع: [ف: 19-18]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14124/2

آغاز: بسمله حمدله قال الامام العلامه سيد الحكماء ... انه لا ينبغي للطبيب أن يعالج كل ما يحدث في البدن من الامور اليسيرة و التغيرات القليلة بعلاج بل يدبر ذلك بتغيير التدبير و تعديل الامور الضرورية الستة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط قرن 8؛ واقف: فاضلخان، 1065 وقف بر مدرسه خود نموده، در سنه 1363 شمسی به کتابخانه انتقال یافته؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی ماشی و عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 37گ، 24 سطر، 6/2 × 15/5 سطر، اندازه: 10×18 سم [ف: 19-21]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5368

خط: نسخ ریز، کا: مظهر الدين بن نصير طبیب، تا پایان ذیقعده 747ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد حنایی ضربی مقوایی، 25 سطر (9×12)، اندازه: 15×21سم [سنا: ف: 1-343]

7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8720- 58/170

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 905ق؛ ظاهراً تاريخ کتابت دستکاری شده، در پایان بخشی با عنوان «هذا فصل في الأدوية القلبية ملحق باصول التراكيب من مصنفه» در 4 برگ آمده؛ تملک: محمدرضی بن محمدمسیح طبیب، محمد بن فیض الله طباطبایی؛ 103گ، 11 سطر، اندازه: 8×13 سم [ف: 1-401]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5125/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 988ق؛ جلد: تیماج خرمایی، 48 گ، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 19-33]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5125

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربیع الثانی 988ق؛ مذيل است به کتاب

ص: 155

«الأغذية و الاشربة» نجیب الدین ابو حامد سمرقندی مذکور؛

کاغذ: نخودی [ف: 19-19]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5063/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 996ق، جا: مدرسه جدید عبد الله بهادر خان؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ساده، 48گ، 17 سطر (7/2× 11/3)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 93-19]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7549/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ترنجی گرد و عطف تریاکی، 13گ (1-13)، 20 سطر (6×12/5)، قطع: ربعی، اندازه: 2/5×18/5 سم [ف: 16-622]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360169

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: شنبه 19 رجب 1008ق، جا: کرمان؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-1992]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7467/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1049ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 36گ (1پ - 36ر)، اندازه: 18×26 سم [ف: 19–266]

- اصول التعليق > خط تعلیق

- اصول التعليق > خط

اصول التقويم / تقویم / فارسی

osūl-ot-taqvīm

کرمانشاهی، محمد مهدی

kermānšāhī, mohammad mahdī

رساله مختصری است در اختیارات ایام و تعیین وقت از برای طلب حاجات، که از کتاب های بزرگان فن نجوم استفاده شده، مشتمل بر پنج «اصل» و چهل «مثال».

کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 133/6

آغاز: حمد و ثنای بی ریب و ریا قدیری را سزاست که کلک صنعت او اوراق افلاک را بر مقتضای آنا زينا السماء الدنيا؛ انجام: و وصول بكف الخصيب بدایره نصف النهار در این باب مشهور و معروف و این قدر در معرفت این کافی است و زیاده از این بتطويل مقتضی است

کا: عبدالله سنندجی، تا: چهارشنبه 6 شوال 1237 ق، به دستور مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا عطف تیماج قهوه ای، 13گ (75پ -87پ)، اندازه: 15×20سم [ف: 95]

اصول تمدن / حکومت و سیاست، اخلاق / فارسی

osūl-e tamaddon

ملكم، 1249-1326 قمری

malkam (1834-1908)

مؤلف اساس تمدن هر کشوری را در کالا و صنایع و فرآوردهای آن کشور می داند و پیشروی صنایع را در ایجاد راه های شوسه و راه آهن می انگارد و برای اثبات نظریه خود مثال هایی از کشورهای پیشرفته می آورد و دولت را بر این نظر تشویق بسیار می کند. در این رساله مسائل اقتصادی و برنامه های آن به منظور پیشرفت کشور ایران نوشته شده و از آب و تولیدات و راه و زمین و صنعت و کار و نیرو و مانند آنها سخن گفته است و در پایان اصولی برای تنظیم دستگاه های کشور آورده است. در جایی که مسئله راه عنوان شده گفتگو از سال 1302 نموده است، بنابراین مسلما نویسنده آن را در سال های پس از آن نوشته است.

آغاز: آبادی یک ملک بسته بمبلغ امتعه ایست که در آن ملک بعمل می آورند آهن و گندم و ذغال و الماس جزو امتعه هستند چاپ: در کلیات او (ص 2-66)، چاپ تبریز، 1325ق

[دنا 1077/1 (7 نسخه)؛ الذريعة 179/2 ؛ فارسی مشار 1276؛ نسخه های منزوی 1540/2 ؛ فهرستواره منزوی 321/6 ]

1. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 47/4

آغاز: برابر؛ انجام پایان: اگر لازم باشد باید مبالغی به رو چلید (بانکدار معروف یهودی آلمانی) داد که امتیاز را قبول نماید.

بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه کاغذ رنگی با عطف پارچه ای مشکی، 35ص (104-138)، 19 سطر (9×17)، اندازه: 13/5×21 سم [انجمن آثارف: 83]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1004/4

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-251]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3095

خط: نستعلیق، کا: صالح کسمائی، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی ضخیم شکری رنگ، جلد: تیماج عنابی، 87ص، 13 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16×21سم [ف: 10-647]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7819

آغاز: برابر؛ انجام: و از همین دقیقه بلا تأمل با تمام قدرت خود بجان و دل شب و روز در اجرای این اصول بکوشیم.

نام مؤلف به قرینه آغاز به دست آمد؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تاب در پایان «اصول آدمیت» طی چند فصل نیز گزارش شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 66 گ، 14 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 174-20]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2993

آغاز: برابر؛ انجام: بدون اجرای این اصول بهر دولتی که پناه ببریم و هر عهد تسلیم که ببندیم بجز خواری و انهدام قسمت دیگر نخواهیم داشت.

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی

ص: 156

آبی، جلد: مقوای خارجی منگنه دار، 301ص، حداقل 3 و حداکثر 10 سطر، اندازه: 12×18/3 سم [ف: 10-444]

5. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 13/1 بخش یکم

آغاز: برابر؛ انجام: سهل است اگر لازم باشد، باید مبالغی برو چلد داد که آن امتیاز را قبول نماید. خط: نستعلیق، كان مرتضی ابن مرحوم میرزا صادق، بی تا، کاغذ: خارجی، 25گ (2پ -26پ)، قطع: خشتی، اندازه: 18×22سم [ف: 40]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7960/3

آغاز: برابر؛ انجام: عالیجنابان سرهنگان و سلاطین و ارباب مناصب مشارالیه را سر تیپ خود دانسته از سخن و صوابدید او عدول جایز ندانند.

خط: تحریری، کا: وحید اشراقی، بی تا، جلد: مقوا عطف تيماج، 57ص (83-1390)، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 26-435]

- الاصول الثالث من الخمسمائة > کتاب الاصول الثالث من الخمسمائة

الأصول الثلاثة / کلام و اعتقادات / عربی

al-uṣūl-ut-talāta

رساله ای در اصول عقاید اهل سنت.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7551/1

آغاز: بسمله، حمد الله ... اعلم ايها المكلف انه اول ما يحب علیک معرفة الله يقينا؛ انجام: و هولاء يدعون مشايخهم في الشدة و الرخاء.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 12گ (1-13)، 13 سطر (6× 11)، قطع: بغلی، اندازه: 11×15سم [ف: 16-625]

أصول ثلاثة للتوحيد الشريف / کلام و اعتقادات / فارسی

uşūl-un talāta li-t-tawḥīd-iš šarīf

رساله ای کلامی با رویکرد عرفانی است که در سه اصل: 1. توحید افعال؛ 2. توحيد صفات؛ 3. توحید ذات. در آغاز، این رساله به ملا جلال رومی نسبت داده شده است، ليکن بر اساس مصادر موجود، عجالتاً دلیل متقنی بر انتساب این اثر به ملای روم، وجود ندارد. به نظر می رسد این رساله از نسخ نادره بوده باشد، در منابع و فهرست های در دسترس نسخه دیگری از آن شناسایی نگردید.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 510/1

کر آغاز: بسمله، بدانکه این رساله مشتملست بر سه اصل، اصل اول در توحید افعال؛ قال الله تعالى (و الله خلقكم وما تعلمون) و قال (كل يوم هو في شأن) و قال (و ما رمیت اذ رمیت و لكن الله رمی) توحید افعال اضافت کردن افعالست إلى الفاعل الحقيقي و هو الواحد الحق عقداً و ایماناً و عقلاً و برهاناً و إحساناً و دانستن و شناختن فاعل واحد است؛ انجام: پوشیده مرقعند ازین نامی چند xx بگرفته ز طامات الف لامی چند / نارفته ره صدق و صفا کامی چند xx بد نام کننده نکو نامی چند. و الله يقول الحق و هو يهدی السبيل و صلی الله على سيدنا محمد و آله و صحبه أجمعين؛ آمین خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ مصحح، محشى؛ تملک: حسين حلمى بن محمود طربزونی با مهر «من له عقل سلیم ... حسین 1290» (گرد)؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، جلد: میشن یک لا قهوه ای روشن با عطف تیماج قهوه ای تیره، 7گ (2پ-چپ)، 15 سطر (9/5×17)، قطع: خشتی، اندازه: 17/5×23 سم [ف: 2/ 40-331]

اصول الجبر / ریاضیات / عربی

usūl-ul jabr

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24478

آغاز: بسمله. فاتحه الترجمة ... المدعو باصول الجبر؛ انجام: و اقل الاعداد ... یكون 2016

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1140ق، قطع : وزیری بزرگ [رایانه]

- اصول جبر و مقابله > اصول علم حساب

اصول جبر و مقابله (ترجمه) / ریاضیات / فارسی

osūl-e jabr va moqābele (t.)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24538

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي عنده حقایق الاشياء ... شخصی که اراده خواندن این انجام: مشتمل اند بر امثله ... فرصت نموده خواهد شد.

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1263ق [رایانه]

- اصول جوامع العلم > جوامع العلم

- اصول الحدیث > خلاصة الخلاصة

صول الحديث / درایه / فارسی

osūl-ol-hadīs

اصفهانی، خواجه مولانا، -927 قمری

esfahānī, xāje mowlānā (- 1521)

رساله مختصری است در بیان اصطلاحاتی که در علم حدیث به کار آیند و ظاهرا مقدمه کتاب مفصلی است از مؤلف.

[فهرست مشترک 337/14 ]

ص: 157

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2066

آغاز: شارقه در بیان تعریف علم حدیث و موضوع و غایت آن و آنچه معرفت آن شارع على وجه البصيرة را مناسب است؛

نسخه اصل: کتابخانه عارف نوشاهی - پاکستان 32؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 12ص [عکسی ف: 6-87]

اصول الحدیث / درایه / فارسی

osūl-ol-hadīs

عبدالحق دهلوی، عبد الحق بن سيف الدين، 958-1052 قمری

abd-ol-haqq-e dehlavī, abd-ol-haqq ebn-e sayf-od-dīn (1551-1643)

مقدمه شرح فارسی «مشكاة المصابيح» مؤلف است که به صورت رسالهای جداگانه در آمده است در بیان اصطلاحاتی که محدثان به کار برند با عناوین «وصل- وصل» تالیف شده به امر برخی از اصحاب و دوستان.

آغاز: الحمد لله اكمل الحمد على كل حال و في كل حين ... اما بعد این رساله ای است در بیان اصول حدیث که فقیر حقیر ... به امر بعضی از اجله اصحاب را و اعزه احباب تالیف نموده .

[فهرست مشترک 337/14 ]

1. قم، مر کز احیاء؛ شماره نسخه: 2064/1

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه عارف نوشاهی اسلام آباد پاکستان؛ خط: نستعلیق، كا: نصرالله بن عبدالسلام، تا: 13 جمادی الاول 1112ق؛ مصحح، محشی؛ 26ص (4-30) [عکسی ف: 6-85]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7313/2

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 9گ (17پ - 25پ) [ف: 19-105]

اصول الحدیث و اصول الفقه / اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-ḥadīt wa uşūl-ul-fiqh

عراقی، عبدالرحيم بن حسین، 725-806 قمری

(1326-1404)

با عنوان های «باب» و «فصل». در معجم المؤلفين (204/5) از چنین کتابی از او یاد نشده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6359

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 220 گ، 29 سطر (11×18)، قطع: ربعی، اندازه: 15×25سم [ف: 16-250]

اصول حروف اوزان عروض / عروض و قافيه / فارسی

osūl-e horūf-e owzān-e 'arūz

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/6

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-51]

- اصول حساب > اصول علم حساب

اصول حساب / ریاضیات / فارسی

osūl-e hesāb

مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 146/2 فیاض

آغاز: مقسوم علیه و يسمى كل جزء خارج القسمة وتحصيل ما ای عدد تاليف العدد المفروض من تربيعه ... [در برگ 2 فصل دوم آمده ]: قال دام ظله العالي في الحاشية سواء كانت متباينه؛ انجام: فالجواب اربعة اسداس وسبعا سدس هذا ما يتعلق باصول الحساب وفقنا الله لشرح باقي الابواب

به شرحی می ماند بر یکی از متون موجز ریاضی که شارح در زمان حیات ماتن آن را نگاشته؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شنبه غره ربیع الاول 1086ق؛ افتادگی: آغاز؛ دوائر نجومی؛ کاغذ: سپاهانی، 14 سطر (6/5×12) سطر، اندازه: 11×17سم [ف: 179]

اصول حکمت طبیعی / طبیعیات / فارسی

osūl-e hekmat-e tabī‘ī

اهدا به: والی زاده گرجستان رستم خان قوللر آقاسی

تاریخ تأليف: از 7 رمضان 1131 تا 7 ربيع الاول 1132ق؛ محل تأليف: قزوین

رساله مختصری است در اصول حکمت طبیعی و چگونگی پیدایش اشیاء با اشکالی مناسب با بعضی مسائل در نه «مقاله» و هر یک مشتمل بر چند «اصل» کوتاه. عناوین مقاله ها: 1. مبادی تصویریه و تصديقيه؛ 2. خواص و آثار اشعه و لواحق آن؛ 3. آمیختن اجسام متخالفة القوام با همدیگر؛ 4. مزاج و تركيب تام و قوی؛ 5. قوت حیات حواس و ادراکات؛ 6. علل تاثیرات سماویه در ارضيات؛ 7. تاثیرات جزئيه مختصه به هر نیمه ارضيات؛ 8 علل تاثیر هیئات و حرکات در روح بدن؛ 9. تاثیرات طبيعيه خارج از قدرت ما.

آغاز: الحمد لله رب العالمين. ... و بعد چون بتأیید خدای عالم امیر اعظم اکرم خلف الملوک و السلاطين العظام زبدة الحكام انجام: بحق اشرف الانبياء و ختم الرسل محمد و آله المعصومین صلوات الله و سلامه عليه و علیهم الى يوم الدين

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 696

آغاز و انجام: برابر

ص: 158

خط نستعلیق، کا: ابراهیم کرمانی، تا: 27 ربیع الثانی 1132ق؛ تملک: سید مصلح الدین موسوی مهدوی اصفهانی؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 120گ، 12 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 2-357]

اصول حکمت فلسفه (ترجمه) / فلسفه / فارسی

osūl-e hekmat-e falsafe (t.)

نجم الدوله، عبدالغفار بن على، 1259-1326 قمری

najm-od-dowle, “abd-ol-qaffär ebn-e ‘alī (1843-1908)

تاریخ تأليف: محرم 1308ق

در صفحه عنوان نسخه آمده است: «دوره اصول حکمت فلسفه که مناسب حال مدارس تحصیلیه تألیف شده و شامل است تاریخ فلسفه را، «مؤلف موسيولا به ادوار بارب» معلم حکمت فلسفه در پاریس، مترجم از فرانسه به فارسی حقیر عبدالغفار نجم الملک و معلم علوم ریاضی، که بنابر فرمایش جناب جلالت مآب اجل اکرم آقای مخبر الدوله وزیر علوم و وزیر تلگراف و معادن و غیره اقدام نمود في شهر محرم سنه 1308». عبدالغفار در دیباچه می گوید که این کتاب نخستین ترجمه فلسفی من است و من فلسفه را نزد «موسیو پلانیار» کاتولیک خوانده ام.

[فهرستواره منزوی 73/6 ]

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 215-ج

آغاز: بسمله. حمدله. و بعد این اصولی است در حکمت فلسفه تأليف «لابه ادوار بارب» که بنابر فرمایش ... مخبر الدوله ... حقير عبد الغفار از لغت فرانسه بفارسی میآرد ... في شهر محرم 1308؛ انجام: و فکر میکند در اینکه خودش ذى فكر است تمت بالخير. في 6 شهر رجب 1308 عبدالغفار خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 6 رجب 1308ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ گرداگر سبز، 177گ، 12 سطر (7/5×14)، اندازه: 13× 21سم [ف: 15]

اصول حکیمه / اخلاق / فارسی

osūl-e hakīme

LLLL

نیشابوری، بهاء الدين محمد

neyšābūrī, bahā'-od-dīn mohammad

مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 22827

آغاز: بسمله، چنین گوید کمترین گوشه نشینان؛ انجام: و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و الماب

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: شکری، جلد: تیماج [رایانه]

- اصول خط > آداب المشق

- اصول خط > اصول خط

اصول خط / خط / فارسی

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15963/4

آغاز: بسمله. بدانکه این مختصریست در بیان اصول خط و بیست و نه حرف را یاد کنیم که بچه نوع در خطوط شش گونه باید نوشت و آنرا به نقطه بیان خواهیم کرد. اما الف، بدانکه الف در ثلث هفت نقطه است؛ انجام: یک نقطه و نیم او را بطریق بای مرسل باید کشید بدین صورت، تمت.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 10ص ( 83-74)، 15 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 44-160]

اصول خطابه و تاریخ مختصر منطق / منطق / فارسی

osūl-e xetābe va tārīx-e moxtasar-e manteq

تدین، محمد، 1260-1329 شمسی

tadayyon, mohammad (1881-1950)

چاپ: تهران، 1316ش

[مشار ص 113]

تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 84

خط: نستعلیق، بی کا، تا: خرداد 1314ق؛ با امضای مؤلف؛ جلد: کاغذ، 107ص، قطع: ربعی [نشریه: 3-5]

اصول خط (مختصر) / خط / فارسی

osūl-e xat (mx.)

در یک «مقدمه» در سه «فصل» و دو «باب»: 1. معرفت وضع خطوط؛ 2. ذكر اصول و بیان حد هر حرفی از حروف مفرده (بر طريق ملک الكتاب على بن مقله و جمال الدين ياقوت).

تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 5/3

انجام: و هر خطی از جانب يسار

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور، قطع: ربعی [نشریه: 3-32]

اصول خط و نگارش / خط / فارسی

osū-el xatt va negāreš

رساله ای در اصول املاء و نگارش برخی کلمات و حروف به همراه معانی برخی حروف از جمله حروف مقطعه اوایل سوره های قرآن؛ دارای چهار «باب» و هر باب مشتمل بر چند فصل» و هر فصل هم مشتمل بر چند «مقصد»: باب 1. شامل سه فصل: فصل اول در معانی حروف (الف -ب- ت ) و تقدس این حروف، فصل دوم در مقطعات قرآن؛ فصل سوم در معنی ابجد؛ باب 2. املاء کلمات و حروف؛ باب 3. قواعد سخنوری؛ باب (مقاله) 4. خط که شامل یک «مقدمه»، چند «فصل» و یک

ص: 159

«خاتمه» است.

آغاز: در معانی حروف الف، با تو و مقطعات قرآن و ابجد منقول از احادیث اهل بیت طاهرین علیهم السلام

انجام: هر روز یک هلیله خورد که في الجمله جبران کند، تمام شد کتاب به یاری خداوند وهاب.

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 12029/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج گل و بوته، 56گ (59-114)، 17 سطر (7× 12/5)، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 30-389]

- اصول خمسه > نظاميه في مذهب الامامية

- اصول خمسه > الباب الحادي عشر (ترجمه)

اصول خمسه / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e xamse

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e “abd-ol-lāh (1330-1431)

اصول دین به روش پرسش و پاسخ، شامل پنج قسمت که هر یک «مقدمه» نام دارد: مقدمه 1. تحقیق حقیقت ذات الهیه؟ مقدمه 2. اسامی لایتناهی ذات الهی؛ مقدمه 3. شئون الهی؛ مقدمه 4. قضاء و قدر؛ مقدمه 5. مفاتيح الغيب.

آغاز: بسمله الله من حيث هويته و ذاته الرحمان بعموم رحمته ... هست الله اسم حضرت ذات

انجام: بر اعیان موجودات و هو الجواد الكريم

چاپ: در جلد چهارم رسائل او، به کوشش دکتر نوربخش (ص 6-13)

[دنا 1078/1 (8 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 96/7 (3 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 149/9

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 7ص (54-60)، 20 سطر (7×13)، اندازه: 11×18 سم [سنا: ف: 1-74]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10119/89

خط: نسخ ریز، كا: عباس بن محمد شیرازی الاصل همدانی المسكن، تا: 1264ق، 4 ص (487-490)، 29 سطر، قطع: رحلی اندازه: 19/5×32 سم [ف: 32-150]

3. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 40/87 عکسی

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس رضوی، شماره 5770 [این شماره از آن مجموعه ای از آثار نعمة الله ولی است که این رساله از آن در فهرست آستان قدس معرفی نشده] ؛ خط: نسخ، كان عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: کالینکور مشکی، 3گ (240-242)، 29 سطر، اندازه: 28/5×40 سم [ف: 3-1317]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3067/86

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول شش خطی؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 4ص (404-408)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5×23/5سم [ف: 10-609]

5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4262/59

خط: نستعلیق، کا: میر غلام محی الدین، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوهای ضربی، 3گی (1325 - 1328)، اندازه: 17×25سم [ف: 4-676]

6. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 59/20

آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: ربيع الثانی 8 / 12 / 25؛ جلد: تیماج مشکی مقوایی، 8ص (318-325)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 1-94]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10047/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5ص (83-87)، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 21/5سم [ف: 32-61]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 372/85

خط: نستعلیق، کا: محمد مظفر بن محمد حکیم، بی تاب 33 سطر (9×20)، اندازه: 13×24 سم [سنا: ف: 1-212]

اصول خمسه / كلام و اعتقادات / فارسی

osul-e Xamse

؟ جرجانی، ضیاء الدین بن سديد الدین، ق 10 قمری

jorjānī, zīyā-od-dīn ebn-e sadīd-od-dīn (- 160)

در اصول دین، دارای 5 «اصل»، با دیدی شیعی، توحید، عدل، پیامبری، امامت، معاد.

آغاز: بسمله. الحمد الله القادر المختار ... اما بعد بدانکه واجب است بر هر مكلف و آزاد و بنده و مرد و زن دانستن اصول خمسه که آن توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد است بدلیل نه بتقليد.

انجام: بشرط آنکه داند که از ضرر ایمنی است.

چاپ: تصحيح معصومه نورمحمدی، در رسائل فارسی جرجانی تهران، اهل قلم و میراث مکتوب: 1375)

[دنا 1078/1 (2 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 92/9]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3190/2

آغاز و انجام: برابر

ص: 160

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 2گ (7پ-چپ)، 26 سطر (6/5×14/5)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 11-2147]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8219/3

آغاز: برابر؛ انجام: حاصل میشود به شناختن این ادنی مرتبه.

نام کتاب و مؤلف به استناد نسخه شماره 3190/2 دانشگاه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ تازه، 19 سطر (5×13/5)، قطع: بغلی، اندازه: 9×17 سم [ف: 60 -17]

اصول الخمسة = اصول الدين = اصول الاعتقاد /

کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-xamsa = uṣūl-ud-dīn = uṣūl-ul-i'tiqād

وحید قزوینی، محمد طاهر بن حسین، 1015-1112 ؟ قمری

vahīd-e qazvīnī, mohammad tāher ebn-e hoseyn (1607 1701)

رساله مختصری در اثبات اصول عقاید نه بر پایه بطلان دور و تسلسل در پنج مسئله. وی مسئله امامت را در ذیل نبوت می آورد و آن را منوط به نص نبی (صلّي الله عليه و آله) می داند: 1. اثبات واجب الوجود وصفات او؛ 2. وحدت؛ 3. عدل؛ 4. نبوت؛ 5. معاد.

آغاز: الحمدلله الذي جعل البرهان سلماً لارتقاء العقول الى ذروة درکه ... و بعد فيقول المفتاق الى رحمة الله اللطيف المجید محمد طاهر الوحيد الشريف

انجام: في المعاد: اذا ثبت النبوة يثبت المعاد بقوله و لا حاجة الى اثباته بالبرهان العقلي. تمت بعون الله في شهر شعبان المعظم سنة 1126

چاپ: به کوشش محمد تقی دانش پژوه، جاویدان خرد، 2 (1355) ش 2: 15-17

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4942/46

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج کبود، 2گ (147پ -148)، 10×21 سطر، اندازه: 14×24 سم [ف: 14- 191]

2. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 276/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 4ص (343-346)، اندازه: 11×16 سم [ف: 2-19]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 90/15 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 13 رجب 1287ق؛ کاغذ: فرنگی آبی و شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز یک لا، 3گ (186-188)، قطع: خشتی، اندازه: 17×21 سم [ف: 22-19]

- اصول الخمسة عشر > الاصول الاربعمائة

اصول الخمسة (منظومة في)/ كلام و اعتقادات، شعر / عربی

usul-ul xamsa (man7wmat-un fi)

منظومه ای کوتاه در بیان اصول و معتقدات اماميه که در 22 بیت سروده شده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2677/2

آغاز: اشهد الله تعالى أنه xx ليس له ثان ولامثل له / و واجب الوجود باقٍ ابدی xx و قادر على الجميع سرمدی؛ انجام: وكل ماجاء وا به حق يقين xx تصديقه حتم على المكلفين أصلي عليهم ربهم و سلما xx ماسبح الأملاك او غيث هما.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ، 7 سطر، اندازه: 12×18سم [ف: 5-2156]

اصول دمکراسی / حكومت و سیاست / فارسی

osūl-e demokrāsī

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 7135-عکس

نسخه اصل: از یک دموکرات، تهران 1328 در 74 ص؛ بی کا، بی تا [فيلمها - ف: 3-278]

- اصول دین > اسکندریه

- اصول دین > اصلاح العمل (منتخب)

- اصول الدين > اصل العقائد الدينية

- اصول الدين > اصول الاسلام

- اصول الدين > اصول الخمسة

- اصول الدین > اصول عقاید

- اصول دین > اصول عقاید

- اصول الدين > اصول العقائد

- اصول الدين > الاعتقادات

- اصول دین > اعتقادات

- اصول الدين > تحصيل الحق و تحقيق الفرق

- اصول دین > تحفه سلطانی و هدیه مجلس خاقانی

- اصول دین > ترجمة العقائد

- اصول دین > ثمره شجره الهيه

- اصول دین > حکمت الهی

- اصول الدين > حياة النفس في حظيرة القدس

- اصول الدين > الخلاصة في علم الكلام

- اصول دین > سد رمق

- اصول الدین > شرایع الاسلام

ص: 161

- اصول دین > عقائد الاسلام

- اصول دین > الفصول النصيرية في الأصول الدينية

- با اصول الدين > الفصول النصيرية في الأصول الدينية (ترجمه)

- اصول دین > لمعات الانوار الذهبية الالهية

- اصول دین > معاد

- اصول دین > معرفت اصول دین

- اصول دین > نجات المؤمنين

- اصول الدين > النجمية

اصول الدين = شرایع الدین = رسالة الرضا الى المامون = اتمام الشريعة = ما لا يسع جهله / كلام و اعتقادات، حدیث / عربی

uşūl-ud-dīn = šarāyi'-ud-dīn = r.t-ur-ridā ila-l-ma‘mūn = itmām-uš-šarī“a = mā lā yasa' jahl-u-h

علی بن موسی (عليه السّلام)، امام هشتم، 153-203 قمری

‘alī ebn-e mūsā, emām-e haštom (771-819)

شامل چهارصد حدیث در توحید و حلال و حرام و فرائض و سنن است که گویند حضرت رضا (عليه السّلام)، به درخواست مأمون عباسی که خواسته بود برای او شرایع اسلام را مختصراً بیان کند، نگاشته است. به نام «اصول دین» و «ما لايسع المؤمن جهله» و «شرایع الاسلام» و «حديث ذوالریاستین» و ... نیز خوانده شده است. این رساله را صدوق در «عيون اخبار الرضا» (باب 24ص 264) آورده است و در بحار (4: 372) هم دیده می شود و سند آن در این دو جا چنین است: «باب ما كتبه الرضا عليه السلام للمأمون في محض الاسلام و شرائع الدين. حدثنا عبدالواحد بن محمد بن عبدوس النيسابوري العطار رض بنيسابور في شعبان سنة اثنين وخمسين و ثلثمائه قال حدثنا علي بن محمد بن قتيبة النيسابوري عن الفضل بن شاذان قال سئل المأمون الرضا عليهما السلام أن يكتب له محض الاسلام على سبيل الايجاز و الاختصار فكتب عليه السلام آن محض الاسلام شهادة أن لا اله الا الله وحده لاشريك له الها واحدا حدا فردا صمدا قيوما سميعا بصيرا قديرا قادرا عالما ... و الاشتغال بالملاهي و الإصرار على (الصغائر من) الذنوب» (نیز بحار 1: 4). در بحار (4: 376) دارد که من این خبر را به روایت دیگر هم دیده ام. آغاز این روایت دیگر نیز این گونه است: «اما بعد اول الفرائض شهاده ان لا اله الا الله» و پیش از آن دارد که این خبر از حمزة بن محمد بن ابی جعفر بن محمد بن زید بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب از ابونصر قنبر بن على بن شاذان از پدرش از فضل بن شاذان از رضا روایت شده و ندارد که او آن را به مأمون نوشته است و علاوه بر این اختلاف های دیگری نیز دارد. حاکم ابو محمد جعفر بن نعيم بن شاذان از عم خود ابی عبدالله محمد بن شاذان از همان فضل هم آن را مانند حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس روایت نموده است. در تحف العقول (ص 100-106) دارد: «روی ان المأمون بعث الفضل بن سهل ذا الرياستين الى الرضا (عليه السّلام) فقال اني احب ..»

آغاز: بسمله. حمدله، أما بعد حدثنا ابوعلی محمد بن الحسين بن الفضل قال حدثنا أحمد بن خاتم عن أبيه قال ... أن المامون بعث الى الامام الرضا (عليه السّلام) و وجه بالفضل بن سهل ذي الرياستين فقال احب ان تجمع لنا اصول الدين جميعا من التوحيد و الحلال و الحرام و الفرائض و السنن ... فدعا الرضا (عليه السّلام) بدواة و قرطاس و کتب بسمله اول الفرائض شهادة أن لا اله الا الله وحده

انجام: و الاشتغال بالملاهي التي تصد عن ذكر الله كالغناء و ضرب الأوتار و الإصرار على الصغائر من الذنوب و السلام ... رب العالمين

[الذريعة 191/2 و ج 11-7 و 51/13 و 191/2 ؛ فهرستگان نسخه های خطی حدیث 169/4 -174؛ کشف الظنون 473/1 ؛ ریحانة الادب 219/1 ؛ دنا 1079/1 - 1080 ( 59 نسخه)؛ مجلس شورا 29/2 : 627]

شرح و حواشی:

1- اصول الدين (ترجمه)؛ حسینی، محمد على (-13)

2- تمام الشريعة (ترجمه)؛ شوشتری، رضی الدین محمد (-12)

3- شرایع الدین (ترجمه و شرح)؛ ناشناس

4- شرایع الدین (ترجمه)؛ ناشناس

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14373/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح؛ در ادامه، قصیده ای از شاعری به نام «رحیمی» آمده؛ کاغذ: شرقی، 8ص (80-87)،14 سطر، اندازه: 8×12سم [ف: 36-302]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1015/33

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 913ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، 6گ (100ر-105ر)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-615 ]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1015/35

بی کا، تا: با تاریخ 913ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج با مقوا، 5گ (100-105)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 1-200]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8421/5

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن مسیح بن ابراهیم بن حسن بن کرم الله آملی، تا: 10 ذیقعده 135ق، جا: مشهد؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای مجدول زرین، 3گ (122پ -124ر)، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف: 28-28]

5. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3796/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 146ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی یک لا، 4گ (57- 60پ)، متغیر بین 19-22 سطر (8×12)، اندازه: 13×19سم [ف: 16-452]

6. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2582/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 959ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج

ص: 162

حنایی ضربی یک لا، وگ (26-35) اندازه: 13×18/5سم [ف: 524-12]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7100/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 20 سطر (7×13/5)، قطع: ربعی، اندازه: 13×19سم [ف: 454-16 ]

8. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 10/1 -د

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 123گ، 21 سطر (8/5×17)، اندازه: 8/5×16/5 سم [ف: 355]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/5

آغاز: برابر نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان باکو شماره (8201) M 140؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 11، 2گ (40-41) [عکسی ف: 3-411]

10. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1296/13

آغاز: برابر، انجام: و كان بالأخذ بشرايطه و توابعه على صراط مستقیم، تمت الرسالة.

نسخه اصل: کتابخانه آیت الله گلپایگانی، شماره 48 (جديد 156/19) [چنین شماره ای در فهرست جدید جز این است ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 1گ (57)، 19- 30 سطر [عکسی ف: [6643

11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4376/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5گ (71پ -75پ)، 14 سطر، اندازه: 12/5×19 سم [محدث ارموی مخ: 2-838]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19422

آغاز: بسمله. الحمدلله ... بعده حدثنا أحمد بن خاتم؛ انجام: الساحر و الساحر فاجر و الفاجر کافر صدق (كذا)

خط: نسخ خوش خفی، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

13. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3808/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، کا: زین العابدین بن محمد علی نجفی، تا: قرن 11؛ آغاز نسخه ده سطر افزون بر آنچه در الذریعه آمده است دارد؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه کاغذ زرد، ته چرم قهوه ای، 3گ (268-271)، 18 سطر (8×13)، اندازه: 15×21/3 سم [ف: 17-35]

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5213/3

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلاة على نبينا محمد و آله الطاهرین. اما بعد حدثنا ابو على محمد بن الحسن ... رو أن المامون بعث الى الامام علی بن موسی الرضا فقال احب أن يجمع لنا اصول الدين جميعا من التوحيد و الحلال و الحرام؛ انجام: الإمام الهادي على بن موسی الرضا (عليه السّلام) و على آبائه و اولاده و المعصومين الطاهرين، افضل السلام، و الحمد لله رب العالمين

خط: نسخ،بی کا، تا: قرن 11؛ سپس یک صفحه در قرائت و تجوید است به فارسی و چلیپا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج يشمی یک لایی، 5گ (111ر -116ر)، 15 سطر (9/5×14/5) [ف: 16-45]

15. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 259/6

خط: نستعلیق، كا: عبد الكريم بن سلطان محمد تبریزی شاگرد محمد قاسم بن حاجی محمد مشهدی، تا: 1010ق، جا: قزوین؛ 7گ (263-270)، اندازه: 12×18/5سم [نسخه پژوهی: 3-86]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7936/13

کا: عبد الغفور برای محمد صفی، تا: 24 رجب 1016ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 2گ (255پ -256پ)، اندازه: 20×31/5سم [ف: 20-270]

17. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2552/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمدی قزوینی، تا: 1029ق [ف: 5-9]]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12911/2

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1044ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 5گ (21پ -25ر)، 16 سطر، اندازه: 8/5×13/5 سم [ف: 32-725]

19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 912611

آغاز و انجام: برابر؛ نمقه العبد بنیاد الخادم بالمشهدين الشريفين سنه 1047

خط: نسخ و نستعلیق شکسته و رقاع مانند، بی کا، تا: با تاریخ 1045ق؛ با این تاریخ ها: «به تاریخ 21 هر رمضان سنه 1045 در کربلای معلی نوشته شده» (2پ)، بنیاد خادم در مشهدین شریفین در 1047ق (8ر)؛ مهر: «خاک ره ال محمد هام 108» (هشت گوش)؛ تملک محمد مفید ابن مولانا عبدالاحد همدانی در رمضان 1129ق؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول گرهی یک لا، آستر بدرقه کاغذ ابر و باد، 4گ (4پ- 8ر )، اندازه: 14/4× 23/2 سم [ف: 29/2 -786]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10209/3

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی، تا: 1058ق، جا: اصفهان؛ جلد: دو رو تیماج رو سبز پشت قرمز، 8گ (105پ -112پ)، اندازه: 13×21سم [ف: 26-173]

21. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 396/1

خط: نسخ، كا: مومن بن عزیز تولمی، تا: 1067ق؛ 4گ (1-5)، اندازه: 15× 25سم [نسخه پژوهی: 3-93]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2618/19

خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک به پایان جمادی الثانی 1070ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 5 ص (247-251)،

ص: 163

23 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 17× 28سم [ف:9- 1486]

23. تهران: مجلس، شماره نسخه: 1805/11

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1078ق؛ 4 ص (70-73)، 25 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 9-337]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2337/8

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-400]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13368/2

آغاز: روى الصدوق ابو جعفر بابويه القمی قدس الله روحه، في کتاب عیون اخبار الرضا عبد الواحد بن محمد بن عبدوس النیشابوری؛ انجام: هذه شرائع الدين لمن تمسك بها و اردالله هداه و ذكر نحو ما مر مع زيادات وادني تغيير في اللفظ

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، تا: ذیحجه 1082ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 3گ (18ر-20ر)، 16 سطر، اندازه: 14× 15 سم [ف: 33-638]

25. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5398/1

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد حسین خاتون آبادی، تا: با تاریخ 1083ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج، 5گ (1ر-6ر)، 15 سطر (6× 13)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 15-4241]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6884/1

خط: نسخ، كا: محمد طاهر بن سید علی ابو الوفائی حسینی شیرازی، تا: 1085ق؛ جلد: تیماج قرمز، 21گ (7پ -27پ)، اندازه: 18/5× 11 سم [ف: 18-78]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 285/16

منسوب به امام رضا (عليه السّلام)؛ خط: نسخ، كا: محمد بن صفي الدين سید محمد حسینی، تا: 1089ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریا کی مقوایی، 14 ص (182-195)، اندازه: 9× 15سم [سنا: ف: 1-145]

28. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10866/11

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ كا: محمد خان بن گرگین، تا: شوال 1090ق، جان اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (192ر-193ر)، اندازه: 20×29 سم [ف: 438-20]

29. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 261/3

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1093 ق [ف: 3-41]

30. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 586/1

خط: نسخ، كا: محمد صالح بن حاجی عرب بن امیر احمد خفری، تا: 1093ق؛ 6گ (1-7ر)، اندازه: 12×18/5 سم [نسخه پژوهی: 3- 108]

31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9021/3

خط: نسخ، كا: نوروز علی، تا: 1096ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج عطف پارچه، 13گ (35پ-48ر)، 12 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 23-173]

32. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 292/6

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز ف: 3-44]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 519/5 ط

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: یار محمد عليا بادی، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، 15ص (176-190)، اندازه: 10×16/5سم [ف: 24/3 -20]

34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 591/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا الحر، تا: ذیحجه 1101ق؛ 5گ ( 105پ- 109ر) [ف: 5-1327]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35876

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 16 ربیع الاول 1106ق؛ مذيل است به زیارت عاشورا و فقراتی از ترجمه قطب شاهی به فارسی و ابوابی از کتاب کافی کلینی در مواليد و وفات حضرت پیامبر (صلّي الله عليه و آله) مولد أمير المؤمنين و فاطمة الزهرا و الحسن و الحسین و علی بن الحسین و ابا جعفر محمد بن على و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و ابي الحسن الرضا (عليه السّلام) اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: شکری آهار مهره، 82گ، 13-14 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-360]

36. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 15/5

آغاز: بسمله الحمدلله على افضاله و الصلوة على سيدنا و نبینا محمد و آله اجمعين روى الشيخ الجليل الصدوق ... في كتاب عيون الاخبار الرضا (عليه السّلام) بسنده إلى فضل بن شاذان قال سال المامون علی بن موسی الرضا (عليه السّلام) أن يكتب له محض الاسلام على الايجاز؛ انجام: برابر

خط: نسخ خوش، کا: ملک حسن بن ابوالحسن تونی، تا: 1116ق، جا: اصفهان؛ محشی با امضا «شیخ بهاء الدين محمد»، صحیح بخاری، شرح مواقف؛ تملك: جمال الدین قاسم محمد عاملی؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 7گ (102-108پ)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 32]

37. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1372/4

خط: نسخ، كا: رمضان، تا: 1120ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی، 8گ (65-73)، 14 سطر (6/5× 13)، اندازه: 11/5× 15 سم [ف: 3-941]

38. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2449/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1127ق؛ کاغذ: فرنگی و اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، ضربی، یک لا، 7گ (52-58) اندازه: 10/5 × 16/5سم [ف:12 - 266]

39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 39885

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1131ق؛ مذيل است به 13 برگ مطالبی از کتاب کیمیایی سعادت، مفتاح الفلاح، کافی، عدة الداعی و ...؛

ص: 164

اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا با عطف میشن قهوه ای، 7گ، 16 سطر، اندازه: 12× 19/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-359]

40. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1600/3

خط: نسخ، كا: علی اکبر پسر محمد مؤمن، تا: با تاریخ 1188ق [ف: 5-303]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13096/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابو القاسم فرزند میرزا عزیز، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار مهره، 2گ (7ر -8ر)، 33 سطر، اندازه: 15×27سم [ف: 33-169]

42. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 273/1 - 2/93

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ 5گ، 17 سطر [ف: 5-2394]

43. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5846/2 - 29/186

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوای طوسی سیر، 9گ، 14 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 5-2394]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11617/3

آغاز: برابر؛ انجام: فهذه تمام الشريعة المصطفوية المنقولة عن لسان الإمام الهمام علی بن موسی الرضا عليه السلام.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، آهار مهره، 5گ (20-24)، 15 سطر، اندازه: 10/5× 14 سم [ف: 29-357]

45. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 224/2

خط: مختلف، بی کا، تا: 1211ق؛ در حاشیه اعتقادات مجلسی نوشته شده؛ جلد: تیماج ضربی قهوه ای ترنج و سر ترنج دار عطف تیماج مشکی، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-176]

46. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9013/17

آغاز و انجام: برابر؛ انجامه: فهذه تمام الشريعة المصطفوية المنقولة من لسان و خط امام بحق و وصفه المطلق علی بن موسی الرضا و على آبائه الصلوة و السلم كتبه شیعتهم امان الله المراغی 1225 في 17 ذیحجه التي اتفق النوروز في 14 رابع عشرة و يوم الاضحى بالجمعة الف و ماتان و اثنان و خمسون 1252 من جانب اجتبا(؟) الاجل میرزا مهدی ابن میرزا آقا محمد ... غفر الله لهما و ذلك كان يوم ارسال عروس السرمد حسین خان ابن احمد خان بیگلربگی المرحوم و الناس في ... (که چند کلمه بقیه را به خاطر ریز بودن بیش از حد به درستی نمی توان خواند.)

کامل؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: مهدی بن آقا محمد، تا: 17 ذیحجه 1252ق، مصادف با روز فرستادن عروس سرمد حسین خان بن احمد خان بیگلربیگی؛ بعد از آن فائده کوتاهی در مورد زندگی امام رضا(عليه السّلام)؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: متفاوت (بیشتر فرنگی با رنگ الوان با آهار مهره)، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 4گ (278پ -1281)، اندازه: 10/7× 16/4 سم [ف: 29/2 – 627]

47. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 2134/1

آغاز: حدثنا عبد الواحد بن محمد ... قال سأل المأمون على بن موسى الرضا عليه السلام أن يكتب له محض الاسلام على الايجاز و الاختصار؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: احمد على، تا: 1265ق، جا: لكهنو؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 4گی (19پ -23ر)، 15 سطر، اندازه: 15/5× 24 سم [ف: 6-145]

48. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8661/3 - 58/111

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 8گی (18-25)، 12 سطر، اندازه:12×17 سم [ف: 5-2394]

49. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2911/61

بی کا، بی تا؛ 3ص (167-169) درمتن [ف: 5-9]

50. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2916/8

بی کا، بی تا؛ 5 گی (55پ -59پ) [ف: 5-9]

51. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3733/3

آغاز: حدثنا عبد الواحد ... قال سأل المأمون على بن موسی الرضا عليه السلام أن يكتب له محض الاسلام؛ انجام: و الذهب و الفضة و حديث عبد الواحد بن محمد بن عبدوس رضي الله عنه عندی أصح و لا حول و لا قوة الا بالله

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 5گ (72-76ر)، 21 سطر، اندازه: 13× 23سم [ف: 10-129]

52. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2761/3

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قرمز، 9گ (137-146ر)، 14 سطر، اندازه: 11/5× 16سم [ف: 7-322]

53. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 445/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 9گ، 12 سطر، اندازه: 9/5× 15/5 سم [ف مخ: 1-275]

54. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 72/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی، 10گ، 11 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 1- 439]

55. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 534/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ وقف شهید نمره کتابخانه وي 169؛ جلد: تیماج سرخ جدول دار، 27 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 273]

56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9464/2

آغاز: بسمله. الحمدلله على افضاله ... روى الشيخ الجليل الصدوق ... في كتاب عیون اخبار الرضا عليه السلام بسنده إلى الفضل بن شاذان قال سأل المامون علی بن موسی الرضا عليه السلام أن يكتب

ص: 165

له محض الاسلام على الايجاز؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای دوروی لبه دار، 6گ (58پ -63پ)، 21 سطر، اندازه: 13× 25سم [ف: 30-150]

57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16913/61

آغاز: برابر

کا: محمد تقي المشهدی، بی تا، 1گ (122ر - 122پ) [ف: 47]

58. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 179/3

بی کا، بی تا [ نشریه: 4-408] 59. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه:393/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 6گ (1-7)، اندازه: 10/5 × 21سم [ف: 1 -124]

60. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5112/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (69ر -73پ)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 13-319]

61. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1301/5

بی کا، بی تا؛ گ 72 ر [ف: 7-2715]

62. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4371/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تاریخ تولد 1136 و 1138 و 1145 در گ 106پ هست؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 3گ (133ر -136ر)، 29 سطر (7× 16)، اندازه: 9× 19 سم [ف: 13- 3339]

63. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7043/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی درون قهوه ای، 71 سطر (4× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 9× 19 سم [ف: 16-437]

64. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: محمد اسماعيل بن حسن حسینی حسنی رضوی، بی تا؛ افتادگی: آغاز [دليل المخطوطات: 1-217]

65. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4357/4

آغاز: بسمله، حمد له، و الصلاة على نبينا محمد و آله الطاهرين حدثنا ابو علی محمد بن الحسن ابن الفضل؛ انجام: و نعتقد أن الأمر بالمعروف و النهي عن المنکر واجب بشرط ظن التاثير و امن الضرر. هذه عقايدنا التي نسبنا مخالفونا الى خلافها افتراء علينا و الله ولي التوفيق.

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: چرمی یک لایی تریاکی، 9گ ( 66-57 )، اندازه: 13× 22/5 سم [ف: 12-70]

66. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2105/3

خط: نسخ، كا: عبدالوهاب جديد الايمانی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه یی ضربی، کب پ -لار، 6/5× 11 سطر، اندازه:10/5 ×15 سم [ف: 8-740]

67. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2097/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 7گ (34ر-40پ)، اندازه: 13×19 سم [ف: 8-724]

68. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 494/7

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 7گ (95پ -102ر)، اندازه: 12×17/5سم [ف: 2-313]

69. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 424گ (3پ -5ر)، اندازه: 18/5×30سم [ف: 18-197]

70. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2859/34

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید و زرد، جلد: تیماج مشکی یک لا، 9ص (118-126)، اندازه: 8×18سم [ف: 10-201]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

ابن حنبل، احمد بن محمد، 164-241 قمری

ebn-e hanbal, ahmad ebn-e mohammad (782-856)

عقاید او است.

تهران؛ حقوق، شماره نسخه: 251/14 -ج

آغاز: بسمله. هذا مختصر في نص كلام الامام ابی عبدالله احمد بن محمد بن حنبل الشيبانی رحمة الله عليه فيما نقله من اجماع علماء التابعين باحسان و من بعدهم الى زمانه ... على مسائل مختصرة في اصول الدين و السنة و الجماعة [و] سبيل الايمان و الهداية. قال: اجمع سبعون رجلا من التابعين و ائمة المسلمين و فقهاء الأمصار و ائمة السلف الاخیاران السنة التي توفي عليها رسول الله ... هي الرضاء بقضاء الله و التسليم لأمره؛ انجام: فترك احمد من الكل ضلالة

بی کا، بی تا، 2گ (138پ -139 پ) [ف: 249]

اصول الدين = المشهدية = الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ud-dīn = al-mashadīyya

ابن ابی جمهور، محمد بن علی، 838؟ -2906 قمری

ebn-e abī-jomhūr, mohammad ebn-e ‘alī (1435-1501)

تاریخ تأليف: دوشنبه 25 محرم 886ق؛ محل تأليف: مشهد رضوی

رساله مختصری است در اعتقادات و کمترین مقداری که بتوان درباره اصول دین گفتگو نمود و بر هر مسلمانی دانستن آن لازم است

آغاز: الحمدلله حق حمده و الصلاة على خير خلقه محمد و آله، و بعد فهذه رسالة تشتمل على أقل ما يجب على المكلفين

انجام: و مع العجز عنه يقتصر على القلب، هذه آخر الرسالة و الحمدلله رب العالمين

[دنا 1081/1 (3 نسخه)]

ص: 166

1. تهران؛ مدرسه مروی؛ شماره نسخه: 855/2

آغاز: برابر

بی کا، تا: 889ق؛ افتادگی: انجام؛ احتمال دارد فقط صفحه اول مشهدیه باشد و بقیه رساله دیگر در اصول دین از همان ابن ابی جمهور باشد؛ قطع: رقعي [ف: 316]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 685/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ذیحجه 909ق؛ جلد: مقوایی، 8گ (63پ - 70ر)، اندازه: 13×17 سم [ف: 2-280]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6489/22

آغاز: و عالما لاحكامها و اتقانها الذي لايحصل من الجاهل و قدرته و علمه عامين لجميع المقدورات و المعلومات لتساويها في صحة المقدورية و المعلومية؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: یکشنبه 16 شعبان 1087ق؛ افتادگی: آغاز مجدول، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 2گ (196-198ر)، اندازه: 17× 25سم [ف: 20-67]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2754/11

خط: نستعلیق، کا: محمد بن زین العابدین موسوی، تا: 18 صفر 1283ق؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قهوه ای، 6گ (148پ۔ 154ر)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 7-312]

اصول دین = اثبات واجب = ترجمة العقائد = اثبات الامامة / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = esbāt-e vājeb = tarjomat-ol-'aqā'ed = esbāt-ol-emāmat

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، -993 قمری

moqaddas-e ardabīlī, ahmad ebn-e mohammad (- 1585)

رساله ای در کلام به روش شیعی، در چهار «باب»: 1. اثبات واجب و صفات ثبوتیه و سلبیه اش، در سه فصل؛ 2. پیامبری؛ 3. امامت؛ 4. معاد. در بحث امامت بسیار سخن گفته و سه چهارم کتاب را در بر گرفته است. در آن از کشاف و تفسیر طبری و کتاب های اخبار و اصول چهارگانه شیعی و از ابن ابی الحدید و سعد تفتازانی و قوشچی و شاه اسماعیل یاد می کند. در «کشف الحجب» (ص 228) از رساله «اثبات الواجب» فارسی اردبیلی نام برده و به تبع آن در «مرآت الكتب» (8/2) نیز مطرح شده است. در «حديقة الشيعه» (ص 3 و 7) به رساله «اثبات الواجب» ارجاع داده است. فقط سخن در این است که مراد از اثبات الواجب در حديقة الشيعه همین رساله است یا رسالهای دیگر؟ و اصولا حديقة الشيعه از مقدس اردبیلی است یا خیر؟ منزوی گوید: «این کتاب دو برگردان ترکی دارد که یکی از محمد فرزند نقی تبریزی که در تهران چاپ سنگی شده و دوم میرزا اسماعيل فرزند حسین نایب تبریزی که در سال 1332 در تبریز چاپ سنگی شده است.» از این رساله با دو سر آغاز متفاوت در فهارس آمده جز آن که رسالهای ترکی نیز از آن موجود است که بعضا از مقدس اردبیلی دانسته شده. معلوم نیست که اصل رساله به چه زبان بوده و آیا یکی است یا دو رساله و ممکن است عقائد الاسلام» او، جز اصول دین باشد ولی رسالهای فارسی و ترکی با یک سر آغاز کاملا نشان می دهد که یکی ترجمه دیگری است. با این تفاوت که در توضیح یکی 5 «باب» آمده و در دیگری 4 «باب» ذکر شده است و انجام هر دو رساله یکی است. در «الذریعه» رساله «اصول دین» با آغاز «بدان هداك الله ... » را همان رساله چهار بابی و از مقدس اردبیلی دانسته و «عقائد الاسلام» همان متن ترکی و پنج بابی است که منسوب به مقدس اردبیلی است و دارای ترجمه فارسی است و دارای تاریخ جلوس شاه عباس دوم است که انتساب آن به مقدس اردبیلی را مخدوش می کند.

آغاز: بدان هداك الله که چون آدمی قابل علم و تکلیف، مکلف است به اصول دین و فروع آن به عقل و نقل و دوم موقوف است به اول پس باید که اول اولرا بداند و آن چهار است لهذا این رساله مرتب شد بر چهار باب ...

انجام: اگر در واقع ضروری باشد نزد دیگران و لكن بر او ظاهر نشده باشد سبب کفر شدن به انکار آن ظاهر نیست چه جای آنکه اجماعی باشد که ضروری نشده باشد مثل حرمت جماع درحیض تمت.

چاپ: این رساله با تصحیح آقای محسن صادقی توسط دفتر تبلیغات اسلامی قم بچاپ رسیده است؛ ضمن هفده رساله مقدس اردبیلی، قم، کنگره بزرگداشت مقدس اردبیلی، 1375 ش؛

[دنا 1081/1 (22 نسخه)؛ الذريعة 103/1 با عنوان «اثبات الواجب»، 183/2 با عنوان «اصول دین»، 117/4 با عنوان «ترجمة العقائد»؛ نسخه های منزوی 1879/2 امیرالمؤمنین 490/2 ؛ فهرستواره منزوی 93/9؛ کشف الحجب ص 117، با عنوان «ترجمة العقائد»، ص 228 با عنوان «رسالة في اثبات الواجب الوجود»؛ فهرست دانشگاه تهران 1885/5]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15035/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: مهدی بن حسین عاملی، تا: قرن 11 کاغذ: شرقی، 71گ (173-243)، 18 سطر، اندازه: 5× 12 سم [ف: 38-90]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 547

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ناصر الحق الرضوی، تا: 3 محرم 1007ق؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ 63 گ، 15 سطر، اندازه: 11× 19سم [ف: 4-24]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 39

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1011ق؛ واقف: خواجه شیر

ص: 167

احمد، 1032 ه_ ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد، 76گ، 17 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف: 1-43]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4445/8 - 22/165

آغاز: ذكر اتصاف خدای تعالی به لامس و شام و ذایق به آنکه علم به ملموسات ... ششم آنکه سرمد است یعنی قدیم وازلی؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن منصور برای شیخ علیخان، تا: 1011ق؛ افتادگی: آغاز؛ در سال 1011 مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج مشکی سوخت مجدول گرهی، 88، 17 سطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 1-415]

5. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 6328/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: حق وردی بن شاهقلی بیک، تا: شعبان 1012ق؛ مالک: ابوالحسن بن ابوالفضل حسینی مشهدی؛ در (گ 75 ر) عنوان این کتاب را «اصول و فروع مولانا احمد اردبیلی» نوشته؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 131گ، 15 سطر، اندازه:10× 19 سم [ف: 3-148]

6. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 2/ 14850

خط: نستعلیق، کا: عبدالواحد بن محمود شاه بن محمد فیروز آبادی، تا: چهارشنبه 5 رمضان 1013ق، جا: مدرسه محبيه شیراز؛ مالک نسخه کاتب نسخه است؛ جلد: تیماج مشکی، 49گ، 20-22 سطر، اندازه: 11×20 سم [ف: 2-151]

7. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 393/3 خط: نسخ، كا: محمد جعفر، تا: 1063ق، جا: حیدر آباد هندوستان؛ 63گ، اندازه: 15× 26 سم [ف: 3-10]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 940/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان عبدالحسین تبریزی، تا: دهه آخر ذیقعده 1075ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 37گ (39پ -76ر)، 22 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-128]

9. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 450/2

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1077ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج زرد، 23 سطر، اندازه: 8/5× 15/5 سم [ف: 1-300]

10. اهواز؛ شوشتری، محمد؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1079ق [نشریه: 7-796]

11. تهران؛ فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه: بدون شماره/16

انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 28 ذیحجه 1087ق؛ افتادگی: آغاز؛ در هامش؛ جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی ربعی، 19گ (21ر -39پ)، قطع: ربعی [ نشریه: 7-552]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3743116-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 2-238]

12. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3013

آغاز: «بسمله، در بیان امامت و امام شخصی است که حاکم باشد بر خلق از جانب خدای تعالی روابط آدمی در امور دین و دنیای ایشان مثل پیغمبر مگر آنکه پیغمبر از خدا بی واسطه آدمی نقل می کند ... »؛ انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ درادامه طريقه انجام نماز شب به عربی در چندین برگ آمده؛ جلد: تیماج سیاه مجدول، 93گ، 16 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 5-2169]

13. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 20972

آغاز: برابر؛ انجام: که این غريق بحر معاصی را بدعای یاد فرمایند و الحمدلله اولا و اخر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1225ق، اهدایی رهبری خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 45گ، 20 سطر [رایانه]

14. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1592- 9/142

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه غره رمضان 1272ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول با ترنج وسر ترنج، 156گ، 9 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 1-415]

15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2839/3

آغاز: واین قسم را واجب می گویند و عرب آن را الله می گوید و عجم خدای؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن بن محمد علی، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جا: خبوشان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی گرد مشکی درون زرد و مقوای، 41گ (136 - 76پ) [ف: 10-1682]

16. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 878/8

آغاز: و مانند آن بلکه صفات حقيقيه او همه قدیم میباشند بلکه عين او ... پنجم آنکه خدای تعالی دیدنی نیست؛ انجام: برابر

در فهرست ناشناس و با عنوان «رساله کلامی». در حقیقت ما جاء به النبي(عليه السّلام)؛ خط: تعليق، بی کا، بی تا؛ مجدول لاجوردی؛ 43گ (98پ- 140ر) [ف: 3-577]

17. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2911/62

بی کا، بی تا؛ و در دنبال آن مطلب های پراکنده در علوم طبیعی و سمت قبله از محمد باقر یزدی، و چند فائده تاریخی و نجومی از همو است؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون تیماج مشکی، 17ص (169-186)، 12/5 سطر، اندازه: 21×32/5سم [ف: 3-36]

18. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 3008/2 حاشیه

خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بهاری، تا: دوشنبه ماه صفر 1045 تا ورجب 1049؛ جلد: تیماج مشکی، 14گ (99ر -112پ)، 25 سطر، اندازه: 22×34سم [ف: 8-184]

19. مشهد؛ گوهرشاد، شماره نسخه: 998/1

آغاز: برابر؛ انجام: دليل همه آن است که بتواتر ثابت شده که

ص: 168

مخبر.

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 74گ (1-74)، 12-15 سطر (7/5× 14/5)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-1364]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

جرجانی، ضیاء الدین بن سدید الدین، ق 10 قمری

jorjānī, zīyā-od-dīn ebn-e sadīd-od-dīn (- 16c)

در پنج «فصل». از او چند گفتار هست در همین باب که رساله حاضر را برای اطفال که مکتب می خوانند نوشته است. آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة على افضل المرسلین محمد و عترته الطاهرين اما بعد چنین گوید فقیر جانی ضیاء الدين بن سديد الجرجانی که این رساله ای است عامیانه که همه کس آن را فهم کند خصوصاً اطفال که مکتبها می خوانند چرا که آنچه علما نوشته اند اکثر مردم آن را بفهمند و این رساله را عام فهم نوشته تا طفلان و عوام بفهمند

انجام: و جای او جهنم است و هرگز خلاصی نخواهد یافت نعوذ بالله منها. تمت.

[دنا 1081/1 (3 نسخه)]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 807/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی لایه یی، 21گ (25-45)، 16 سطر (6/5× 13)، اندازه: 13× 20سم [ف: 10933]

2. اصفهان، دانشگاه، شماره نسخه: 271/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [ نشریه: 11-935]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7507/11

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی کبود و سفید، جلد: مقوا عطف تریاکی، 4گ (65-68)، 18 سطر (10× 25)، قطع: خشتی، اندازه: 15× 22سم [ف: 16-600]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

مشکی رستمداری، محمد بن علی، ق 10 قمری

moškak-e rostamdārī, mohammad ebn-e ‘alī (- 160)

اهداء به: مرشد قلی خان والی خراسان

رساله مختصری در اصول اعتقادی مذهب شیعه بر پایه های عقلی و کلامی دارای پنج «مطلب» که بحث امامت آن مفصل نگاشته شده و پاره ای از فضایل را نیز می آورد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10799/13

آغاز: احمد کی یا من ارشدني إلى ارشاد الايمان ... اما بعد چون از قدر قدر نواب خان سکندر فر جمشید رای بحر کرم سایه لطف؛ انجام: و انکار آن کفر است نعوذ بالله منه الحمد لله الذي هدانا الى الصراط المستقيم

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد قاسم شهمیرزادی، تا: 1100ق؛ جلد: تیماج مشکی، 14گ (234پ -247ر)، اندازه: 18/5× 31سم [ف: 27-216]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

اسدی، عبد السميع بن فياض، ق 10 قمری

asadī, ‘abd-os-samī“ ebn-e fayyāz (- 16c)

اهداء به: زین العابدین

تاريخ تأليف: 893ق؛ محل تأليف: استر آباد

مختصری است در اثبات اصول پنج گانه شیعه در انتهای این رساله و قبل از رقم کاتب آمده است: «تمت الرسالة في اصول الدين المدونة الزين العابدين على يد اضعف العباد و احوجهم يوم التناد الى من هو بالمرصاد عبد السميع بن فياض الاسدی و دلم بالمدينة الاسترآباد سنة ثلاث و تسعين و ثمانماة هجريه»

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10070/16

آغاز: بسمله نحمدک یا من دل على ذاته بآثار صفاته ... و بعد فان الحق سبحانه قد اوجب على الخلق؛ انجام: فقال عاطف المصباح فقد طلع الصبح ... بضوء المصباح عن المصباح و الحمد لله رب العالمين.

در فهرست از زین العابدین دانسته است، ولی در فهرست مختصر مجلس درست آمده؛ خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن مسیح آملی، تا: سلخ رجب 944ق؛ 4گ (220پ -223)، اندازه: 12× 16سم [ف: 32-93]

اصول الدين = سیفیه / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ud-dīn = siyfiyya

منصوری، محمد بن حارث، ق 10 قمری

mansūrī, mohammad ebn-e hāres (- 16c)

تاریخ تأليف: 22 جمادی الثانی 952ق

رساله مشتمل است بر دو «مقصد»: مقصد اول در اصول دین، در سه «فصل»: 1. التوحيد و العدل، 2. النبوة و الامامة، 3. المعاد؛ مقصد دوم در نماز واجبه، دارای چند «فصل».

آغاز: بسمله. الحمد لله الذي هدانا للاسلام و دعانا الى دار السلام. ... و بعد فهذه نبذة يسيرة يشتمل على ما لابد من معرفته للمكلفين من أصول الدين. ... و رتبتها على مقصدين. الأول في اصول الدين و فيه ثلاثة.

انجام: و يشترط العلم بكون المعروف معروفا و المنكر منكرا و

ص: 169

تجویز التأثير و الأمن من الضرر و كونهما مما تقعان فان الامر بالمعاصي و النهى عنه عبث. و الحمد لله على الاكمال و الصلاة على محمد و آله خیر آل. فرغ من تسوید مؤلفها ... محمد بن الحرث المنصوري عصر يوم الاثنين ثاني العشرين من شهر جميدى الاخر بسنة اثنين و خمسين و تسعمایه و الحمد لله اولا و آخرا

چاپ: به کوشش محمد رضا انصاری قمی، گنجينه بهارستان، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، جلد اول، تهران، 1377ش

[دنا 1052/1 (2 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4339/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ درشت، كا: محمد بن ابراهيم اوالی، تا: قرن 10؛ محشی با نشانه «منه سلمه الله» و «حب»، در پایان برای حیات نگارنده دعای بقاء کرده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 60گ (18ر -78ر)، 11 سطر (6/5×9/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 12-38]

2. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 10-ر/472/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 952ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی، 61ص، 11 سطر (95× 9)، اندازه: 14/5×20/5سم [ف: 2-6]

اصول الدين = رساله وجیزه در علم کلام / کلام و اعتقادات / عربی

usūl-ud dīn = r.-ye vajīze dar ‘elm-e kalām

ساروی مازندرانی، مرتضی بن محمد، ق 11 قمری

sāravī māzandarānī, mortezā ben mohammad (- 17c)

اهداء به: فرزندانش ابوالمحاسن علی و عبدالله رساله ای در علم کلام است، مؤلف مسائل اعتقادی را در پنج «فصل» به صورت استدلالی نگاشته است. در آن از سید مرتضی و خواجه طوسی و علامه حلی نقل می کند.

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... فاني لما فزت بالوراثة و حزت من ميراث الأنبياء عليهم السلام و اجدادی نبذة من مسائل الاصول و بلغ ولدای عبدالله و ابوالمحاسن على الى حد البلوغ داخلين في ذوي العقول رايت ان اكتب لهما رسالة وجيزة ذاکرا فيها مسائل الأصول ... فكتبتها و ضمنتها خمس فصول و شحنتها بمسائل الأصول ... و هيهنا مباحث ... معرفة الله تعالى نظرية..

[الذريعة 380/20 ؛ مسالک العوام در اصول دین به فارسی از همین مؤلف؛ دنا 1082/1 (3 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13243

آغاز: برابر؛ انجام: فيلفظنی عالم الفكرة الى عالم الناسوت لاني لم أقدر على مشاهدة النور الاعظم و لم أطق على

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ یادداشتی از ملا شهسوار بن طبيب لاریجانی به تاریخ شوال 1147ق در برگ نخست؛ تملك: سید ریحان الله بن جعفر موسوی؛ مهر: «عبده الراجي محد هادی» (بیضی)، «حسین منی و انا من حسین» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی یک لا عطف تیماج کرمی، 110گ، 9 سطر (8/5× 13)، اندازه: 15× 24سم [ف: 33-460]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4840- 404/12

آغاز: الدلالة على عدم ضروریتها اختلاف العقلاء فيها فمنهم من اقر به ... الثاني طريق التحصيل المعرفة منحصر في النظر اذا التصفية الاحتمالها موقوفة على النظر والالهام كالتصفية؛ انجام: المسألة الثامنة عشر حد الغلا زيادة السعر على ما ... او يحملهم على بيع ما في ايديهم من جنس ذلك المتاع فيحصل الرخص الباب الثالث في الاصل الثالث وهو النبوة.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1316 ق، برای عبدالحسین محلاتی؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 75گ، 11 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-409]

3. قم؛ لاجوردی، سید مهدی شماره نسخه: 32

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [چند نسخه -ف: 111]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

حسینی سلامی، محمد جعفر بن سلام الله

hoseynī salāmī, mohammad ja‘far ebn-e salām-ol-lāh

مشتمل بر یک «مقدمه» در اقسام علم و پنج «مطلب»: اثبات واجب در چهار فصل»، صفات ثبوتی و سلبی، بعثت و نبوت، امامت، معاد. او می خواست کتاب را به نام کسی کند ولی گویا خود وی نام او را پاک کرده است. شعر و نثر فارسی هم دارد. آن را در جوانی و در اندکی بیش از یک هفته نگاشته است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3164

آغاز: بسمله. و به ثقتی. رب اشرح لي صدري و يسر لی امری یا من لک الملک المتابد بالخلودبک يحرى و يليق سلطان عوالم اللاهوت و الناسوت بغير جنود ... و بعد فيقول ... محمد جعفر ابن سلام الله الحسینی السلامی ... آن تحصیل معرفة الواجب الحق؛ انجام: لابد ان يكون اقوى من المعلول و ذلک مناف للمسئلة فصل في نفي المثل از مطلب دوم)

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ گویا نسخه اصل، خط خوردگی و پاک شدگی دارد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 50گ، 11 سطر (6× 11/5)، اندازه: 9× 16 سم [ف: 11-2128]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

ص: 170

لاهیجی، عبدالرزاق بن على، -1071؟ قمری

lāhījī, ‘abd-or-razzāq ebn-e ‘alī (- 1661)

کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: حیدر علی بن شفيع جاسبی، تا: ذیحجه 1218 ق [دليل المخطوطات: 1-217]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 -1680)

در هیچیک از منابع کتابی به این نام به او نسبت نداده اند.

[فهرستواره منزوی 100/9 ]

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1688/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها پارچه ای، 18 گ، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 3-1021]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی و عربی

osūl-e dīn

محقق خوانساری، حسین بن محمد، 1016-1099 قمری

mohaqqeq-e xānsārī, hoseyn ebn-e mohammad (1608 1688)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16196

آغاز: بسمله احمد کی یا من يرفع صالح العمل؛ انجام: و سکاری و قد ضمت اربعه کسالی و سکاری عجالی و غباری

مبدأ و معاد؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه ]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

استر آبادی، محمد شفیع بن محمد علی، ق 11 قمری

estarābādī, mohammad šafi' ebn-e mohammad ‘alī ( -17c)

اهدا به: شاه سلیمان صفوی (1077-1105 ه_)

رساله ای در چهار «مقاله»: 1. اثبات واجب الوجود و صفات ثبوتيه و سلبيه و افعال و آثار او مشتمل بر چند فصل، اول در اثبات واجب؛ 2. نبوت؛ 3. امامت؛ 4. معاد.

آغاز: سپاس و ستایش واجب الوجودی را سزد که وجود موجودات از دیم ابر وجودش قطره ایست

انجام: و سرگشتگان هاویه جهالت را توفیق رفیق کرامت کناد و به مأمن صدق رساناد

]دنا 1082/1 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 94/9 (2 نسخه)]

1. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 14796

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، تاریخ فراغت از مقابله وسیله رفیع الدین محمد حسینی روز پنج شنبه 24 ربیع الثانی 1123، مجدول؛ جلد: روغنی با کنج و ترنج عطف میشن مشکی، 142 گ، 14 سطر (9× 16/5)، اندازه: 14× 23 سم [ف: 2-95]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10239

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 79برگ، 17 سطر، اندازه: 21× 16 سم [مرعشی: ف: 26-203]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5845/12

آغاز: برابر؛ انجام: و احمد بن حنبل در مسند، و صاحب وسیله آورده اند که رسول الله صلى الله علیه و آله

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، نام نگارنده و شاه سلیمان در دیباچه آمده، محشی با نشانه های گوهر مراد، تذکرة الائمة؛ كاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالوئی [ف: 9-70]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

شاه قاضی، محمد، ق 11 قمری

šāh qāzī, mohammad (- 17c)

اهدا به: سلطان محمد قطبشاه (1020-1035)

تاریخ تأليف: 1033ق

در یک «مقدمه» و پنج «فصل»: 1. توحيد؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت؛ 5. معاد. در هر فصل پنج آیه از قرآن آورده و تأویل به منظور خود کرده است. در نسخه ملک تاریخ تالیف را 1043 آورده به استناد آنچه در پایان نسخه آمده که محتملا صحيح نیست.

آغاز: بسمله. بعد از حمد ذوالجلال، و درود نبی و آل، بر لوح خیال اهل کمال مینگارد که شاه عرصه کرم واسطه ارزاق عرب و عجم ... سلطان محمد قطبشاه

انجام: و دولت روز افزونش بدولت آن حضرت متصل، بالنبي و آله صلوات الله عليهم.

[فهرستواره منزوی 100/9 (1 نسخه)]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5445/35

آغاز و انجام: برابر؛ و در روز پنج شنبه صفر 1043 سمت اختتام یافت، بخط مؤلفه ... محمد المشهور بالشاه قاضی ...

ص: 171

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه صفر 1043ق؛ مجدول؛ جلد: میشن تریاکی، 9گ (11پ -20ر)، اندازه: 14/8× 26/1سم [ف: 8-384]

2. قم؛ معصومیه، شماره نسخه: 292/4

آغاز: برابر؛ انجام: آن را پایدار پندارد، ناگاه از وی در گذرد، وی را در عذاب بگذارد.

نام مؤلف به استناد نسخه ملک تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سرخ، 8گ (139 - 146پ)، اندازه: 17×22 سم [ف: 1-286]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

موسوی مشهدی، ابوالحسن، ق 11 قمری

mūsavī mašhadī, ab-ol-hasan (- 17c)

اهدا به: شاه صفی دوم

در اصول دین با بیان ادله آن به روشی مختصر، در یک «مقدمه» و چند «فصل»: مقدمه در بیان تقسیمات علوم مدونه؛ فصل 1. اثبات ذات واجب؛ 2. صفات واجب؛ 3. صفات سلبيه؛ 4. افعال واجب الوجود؛ 5. اثبات نبوت؛ فصل 6. امامت.

آغاز: الحمد لله المتفرد بالايس فليس الا ذاته المتصف بالدوام و القدم المنزه من الليس فليس الا صفاته البرى من الحدوث و العدم.

[دنا 1082/1 (2 نسخه)]

شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 278

آغاز: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است و به استناد فهرست عکسی مرکز احیاء ذکر شد خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 50 گ، 11 سطر، اندازه متن: (5×10)، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-7]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2107

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-134]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn

جیلانی، محمد بن عبدالوحید

جهت تحفه به حضرت خان احمد نگاشته است چنانچه در آغازه رساله بدان تصریح شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 215536/1

آغاز: مقدمه در اثبات واجب الوجود مفهوم با واجب الوجود است یا ممکن الوجود یا ممتنع الوجود

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن حمید، تا: با تاریخ 1089ق؛ جلد: تیماج كرم عطف و لبه ها تیماج قهوه ای درون روکش کاغذی آبی، 9ص (195-203)، 14-19 سطر، اندازه: 15/8× 20/8 سم [ف: 43-150]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

؟ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری

majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī (1628–1699)

گویا از مجلسی

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1289/19

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عباس على هزار جریبی، بی تا؛ قطع: بیاضی ربعی [نشریه: 7-276]

اصول دین = سرمایه بندگی و پیرایه زندگی / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = sarmāye-ye bandegī va pīrāye-ye zendegi

علم الهدی، محمد بن محسن، 1039-1115 قمری

‘alam-ol-hodā, mohammad ebn-e mohsen (1630-1704)

تاریخ تأليف: 1091ق؛ محل تأليف: كاشان

رساله ای کوتاه در اصول دین و معتقدات امامیه، در پنج گفتار: توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد.

آغاز: بسمله و به ثقتی زبان سخن سرائی به دست یاری کدام سرمایه از یارائی خداوند بیچون را سراید که نعوت فرخنده پیراسته از شایبه تعطیل و تشبیه نارسیده به سراپرده جمالش

انجام: و لا تجعلنا ناسيا لذكرك فيما اوليتنا ولا ذاهلين عن شکرک فيما أبليتنا ولا تزغ قلوبنا بعد إذ هديتنا وهب لنا من الدنک رحمة انک انت الوهاب

[الذريعة 172/12 ؛ دنا 1082/1 (4 نسخه)؛ ریحانة الادب 190/4 ؛ فهرستواره منزوی 345/9]

1. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 334

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 11 رجب 1039ق؛ مقابله شده از روی نسخه اصل توسط محمد مهدی در اوایل 1094ق؛ مهر: «محمد مهدی» (بیضی)، «العبد محمد علی بن محمد سعيد الشريف» (مربع) از واقف نسخه محمد علی بن محمد سعید کاشانی در برگ آخر وقفنامه از همو، «المتوكل على الله الولي محمد علی 1272» (بیضی)، «هديت من المهدی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 65 گ، 14 سطر، اندازه: 9/5× 17سم [ف: ]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1962/2

ص: 172

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد مدعو به تقي الدين أبي الحسن، تا: 1063ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 108ص (83-190)، 17 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 12×19 سم [ف: 4-439]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13474

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1092ق، جان کاشان، به دستور مؤلف؛ پس از برگ نخست، چند برگ افتادگی دارد و فاقد «گفتار اول در توحید» می باشد؛ دارای دستخط مؤلف: «کتاب سرمایه بندگی و پیرایه زندگی من تأليف الفقير الى ربه في الآخرة و الاولى محمد المدعو علم الهدی نفعه الله به 5، استكتبته لبعض شهور حجة اثنتين و تسعين و الف ببلدتنا قاسان صانها الله تعالی 5»، محشی به خط مؤلف و دیگران، مصحح از سوی مؤلف و دیگران؛ مهر: «یا محسن اغفر بمحمد علم الهدی 1117) (مستطیل)، «عبده محمد محسن» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای 19× 5/12، 74گ، 14 سطر، اندازه: 6× 12 سم [ف: 34-196]

4. تهران؛ شهشهانی، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-606]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

خاتون آبادی، اسماعيل بن محمد باقر، 1031-1116 قمری

Xātün ābādī, esmāʻīl ebn-e mohammad bāqer (1622 -1705)

رسالهای مشتمل بر چند «مقصد»: مقصد اول در معارف در چند فصل»: 1. معرفت خدای عز وجل؛ 2. اثبات صانع، این فصل مشتمل بر چهار «مطلب» است: مطلب اول باید دانست که موجود محتاج بغیر است، مطلب دوم واجب الوجود بالذات مرکب نمی تواند بود، مطلب سوم آنکه واجب الوجود بالذات متعدد نمی شود، مطلب چهارم در اینکه صفت واجب الوجود نمی تواند عین ذات باشد؛ 3. در اینکه خدای تعالی ازلی است و عالم حادث است.

آغاز: حمد بی حد و ثنای بی عد معبودی را سزد که نوع بنی آدم را بعقاید حقه ... بنابراین حقیر فقير الى الله الغني اسمعیل الحسيني المشهور بمدرس الخاتون آبادی را بخاطر رسید بنا بر التماس بعض اصدقاء صلحاء که در این اوراق تقریر و تحریر کنم بعونه و منه عقاید اصولیه و فروعیه از معارف ربانی ... و این مبوب است بر چند باب و مسمی شد بعقاید در تقرير عقاید اصول و این چند مقصد است مقصد اول در معارف ربانی و این چند فصل است فصل اول در معرفت خدای عز وجل.

انجام: غير متناهی است و بالجمله لما وصل ترقيم هذه الرسالة الى هذا الموضع ... بعد خراب الأبدان و القوالب الجسدانيه هذا اصول الدين 173 ظاهر هذا الخبر فالسائل ان كان سؤاله عن معنى هذا الخبر فهذا هو معناه و ان كان شيئا آخر فلابر من بيانه حتى ينظر فيه فقدم البيان و السؤال قصور منه لامنا ولله المثل الأعلى.

[دنا 1082/1 ؛ فهرستواره منزوی 95/9]

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 504/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1413]

اصول دین / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

لاهیجی، حسن بن عبدالرزاق، 1045-1121 قمری

lāhījā, hasan ebn-e 'abd-or-razzāq (1636-1710)

رساله مختصری در اثبات اصول دین است به زبان ساده در پنج فصل: 1. توحيد؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت (شامل سه مقصد، اول در ذکر تفضيل دوازده امام، دوم در ذکر غیبت و ظهور حضرت صاحب الزمان (عليه السّلام)، سوم در احوال دجال)؛ 5. معاد شامل چهار مطلب، اول در ذکر احوال وقت مردن و قبر، دوم در ذکر احوال روز قیامت، سوم در صفت دوزخ، چهارم در صفت بهشت). کتاب حاضر غیر از کتاب تفضیلی مؤلف در اثبات اصول دین به نام «شمع يقين» است.

آغاز: بسمله. حمد له ... اما بعد بدانکه اصول دین یعنی چیزهایی که بنای دین مبین بر آنها است ... و این مجموع را ... رقم قلم شکسته بسته کمترین ... حسن بن عبدالرزاق بموافقت براهين عقلی و دلايل نقلی و اخبار اهل بیت اخبار ... در پنج فصل مرقوم گرداند

انجام: و از حرمان آن مرتبه دلگیری ندارند. اللهم اجعلنا من افضل اهل جنتك ... و الحمد لله رب العالمين.

چاپ: به کوشش على صدرائی، در مجموعه «رسائل فارسی» لاهیجانی (ص 123-172)، دفتر میراث مکتوب 1375خ

[دنا 1083/1 (11 نسخه)؛ الذریعه 187/2 ؛ نسخه های منزوی 880/2 فهرستواره منزوی 102/9 (5 نسخه)]

1. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 160/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام (در مطلب چهارم در صفت بهشت از فصل پنجم در معاد که چهار مطلب باید داشته باشد)؛ قطع: جيبي [نشریه: 4-402]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1963/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد شریف، تا: محتملاً قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 45ص (49-95)، 21 سطر کامل (9× 15)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 4-442]

ص: 173

3. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1/ 2430

انجام: در هر شاخ صد نوع میوه.

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1109ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی رو کش کاغذ مشکی عطف پارچه آبی، 51گ (1-51)، 15 سطر (4×11/5)، اندازه: 8× 15/5سم [ف: 4 [1291

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8408/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا و مجدول ضربی، 49گ (101پ -149)، 13 سطر، اندازه: 12/5× 21/5سم [ف: 28-16]

5. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 469/2

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 11 رمضان قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 57گ (22-78ر)، 12 سطر، اندازه: 16×21سم [ف: 2-372]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 138/3 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن محمد جعفر نوری الاصل طهراني المسكن، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج بنفش، 36گ (140-175)، قطع: رقعی، اندازه: 13/5× 19/5 سم [ف: 22-48]

7. مشهد: الهيات، شماره نسخه: 17534/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، كا: نجف علی حیدری، تا: 14 صفر 1250ق؛ مهر: «حسنعلی رضوی»؛ 39 سطر (26×13/5)، اندازه: 23×35/5سم [ف: 2-32]

8. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 100/3

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 24گ (154ر- 178پ)، 12 سطر، اندازه: 12/5× 24 سم [ف: 81]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2636/3

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «الخوف و الرجاء» آمده؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین علاء الدین درزی مازندرانی، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی [ف: 10-1512]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6300

آغاز: برابر؛ انجام: و درختی است در بهشت که خدایتعالی از زیر عرش بادیرا امر فرماید که بر آن وزد و هر شاخ و هر برگش بنغمه و نوایی بصدا آید ... .

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشی؛ در آغاز به نسخه عنوان «هذا رساله ظهور حضرت صاحب الامر (عليه السّلام) و خروج دجال ملعون» داده اند؛ خرید از خانم خامنوی کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی کاغذ روغنی قهوه ای عطف کاغذ نخودی گوشه ها تیماج عنابی، 40گ، 16 سطر (9× 15/3) سطر، اندازه: 14×20سم [رایانه]

11. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 998/4

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 46گ (112-157)، 15-12 سطر (7/5× 14/5)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-1365]

اصول دین / كلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

فتونی اصفهانی، ابوالحسن بن محمد طاهر،-1138 قمری

fotūnī esfahānī, ab-ol-hasan ebn-e mohammad tāher ( 1726)

دارای سی «فصل» کوتاه در اصول اعتقادی با اشاره بسیار مختصر به ادله آنها که به خواهش بعضی از احباء تأليف شده است. گمان می رود که مؤلف ابوالحسن شريف فتونی باشد و در پایان همین کتاب به کتاب خود «مصباح السالكين» حوالت می دهد.

آغاز: الحمدلله على نعمائه و آلائه ... و بعد چنین گوید غریق در بحر عصيان الراجي بفضل ربه الغفران.

انجام: هر کس تفصيل مطلب را بخواهد بداند رجوع کند بكتاب مصباح السالكين حقير که انشاء الله مطلب حاصل شود

[فهرستواره منزوی 98/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5863

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 38گ، 17 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 15-248]

اصول دین (؟) / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

اصفهانی، محمد صادق بن محمد رضا، ق 12 قمری

esfahānī, mohammad sādeq ebn-e mohammad rezā (- 18c)

گویا رساله ای در اصول دین است و احتمالا به یکی از پادشاهان صفوی پیشکش شده است: «صفوه دودمان مصطفوی xx گوهر تاج و دولت صفوی». نامی از این مؤلف و رساله وی در منابع موجود یافت نشد. وی صاحب ترجمه دعای صباح حضرت علی (عليه السّلام) است که حدود سال 1125ق تألیف کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15043/2

آغاز: حمد و سپاس بی قیاس واجب الوجودی را لایقست که انوار معرفتش در صحیفه محبان آگاه لمعانست ... اما بعد، چنین

ص: 174

گوید ... غلامزاده پادشاه والاجاه ملایک سپاه ظل اله خاقان اعظم شهشنشاه معظم مالک رقاب اممم ... گوهر تاج و دولت صفوی؛ انجام: دشمنانش بودند دایم خوار xx حرمت جاه حیدر کرار باورش باد چهارده

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج، 2گ (9-10)، 12 سطر (6×12)، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 38-108]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

عابد، محمد، ق 12 قمری

ābed, mohammad (- 18c)

اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی

رساله ای مرتب بر یک «مقدمه» و پنج «فصل»، به خامه ای روان. آغاز: الحمدلله الذي هدانا و ما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله

انجام: اغفر لنا انك انت الغفور الرحيم

[فهرستواره منزوی 100/9]

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 11982

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا، افتادگی: وسط؛ دارای سرلوح و کتیبه ، واقف:سید جلال الدین طهرانی؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی، 28گ، 7 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 11-21]

اصول دین / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

نطنزی، علیقلی بن حسین، ق 12 قمری

natanzī, ‘alī-qolī ebn-e hoseyn (- 18c)

تاریخ تأليف: ربيع الأول 1103ق

رساله ای در اصول پنج گانه دین، دارای پنج «باب» و با تفصيل بیشتر در بحث امامت و در پایان خاتمه ای است در اصول اخلاقی و تهذیب نفس.

انجام: آنچه در خواطر مستور بود از قوه بفعل آمد.

[فهرستواره منزوی 103/9]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7499/2

آغاز: نوعی دیگر آنکه مستلزم است مر وجود سلسله را که اجزای آن سلسله غير متناهی نباشد؛ انجام: آنچه در خواطر مستور بود از قوه بفعل آمد.

خط: نستعلیق، کا: ابو تراب بن ابی القاسم حسینی نطنزی، تا: دوشنبه 15 ربیع الاول 1233ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 110گ (69پ-179پ)، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 297-19]

اصول الدين = عقائد اثنی عشرية = اعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

usūl-ud dīn = “aqā'id-u itnā 'ašarīyya = i'tiqādāt

بحرانی، محمد بن علی، ق 12 قمری

bahrānī, mohammad ebn-e ‘alī (- 18c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17833

آغاز: لجميع العالم باجتماع هذه الادله ضروریه؛ انجام: و قد و افق الفراغ من كتابتها سنه 1220

خط: نسخ، بی کا، تا: 1220ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118- 1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

رساله مختصری است در اصول دین. نسبت آن به وحید بهبهانی مورد تردید است.

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... اللهم وفق عبادک و اهدهم و ایدهم ... بدانکه اصول دین پنجست اول توحيد دویم عدل سیم نبوت چهارم امامت پنجم معاد و اینها را اصول دین گویند بجهت آنکه هر که معرفت یکی از اینها را نداشته باشد دین ندارد.

انجام: و در کتابها اینها مذکورند بنحوی که بر مطلع مخفی نیست و این رساله گنجایش طول ندارد و قدری که ذکر شد کافی است عاقل را

[الذريعة 184/2 رقم 680؛ نسخه های منزوی 880/2 ؛ فهرستواره منزوی 95/9 (2 نسخه)]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 972/3 -6162

آغاز: محمد (صلّي الله عليه و آله) پسر عبدالله و پسر آمنه وجد پدرش عبد المطلب بن هاشم ... و اما امامت پس امام خود شناختن و اعتقاد ... بدانکه امام آن جانشین پیغمبر است؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدعلی بن محمد یوسف بن شرف الدين مازندرانی، تا: ذیقعده 1183ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 15گ، 22 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-413]

2. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 114/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن علی اکبر، تا: 1199ق؛ 16ص (129-144)، 21 سطر [آية الله جلیلی: ف: 235]

3. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 714/1

ص: 175

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی عطف پارچه ای، 38 گ (1پ-38ر)، 12 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-547]

4. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 68/2

آغاز: برابر؛ انجام: ملاحظه نما و تأمل کن

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 21 سطر (11× 16)، اندازه: 17× 21سم [ف: 226]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/ 6990

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 18 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 13×21سم [ف: 16-421]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20847

آغاز: برابر؛ انجام: پس ملاحظه و تامل نمای تم و آلاوه تم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373 [رایانه ]

7. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4363/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ تملک: «كمال الدین حسین طباطبائی» با مهر مربع؛ جلد: تیماج دورو قرمز، 34گ (1پ -34پ)، 13 سطر، اندازه: 11/5× 20/5سم [محدث ارموی مخ: 1-145]

8. بشرویه؛ امیر المؤمنين؛ شماره نسخه: 74/2

آغاز: برابر؛ انجام: پس بگوید غير المغضوب عليهم والاالضالین اللهم اهدنا الصراط المستقيم واعذنا من الشيطان الرجيم وارزقنا النعيم تمت

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه ذكر شد؛ خط: نسخ، كا: محمد على بن سید محمد حسینی رقی طبسی، تا: چهارشنبه 6 ربيع الأول 1212ق، جان تهران؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 12گ (26پ- 138پ)، 17-20 سطر، اندازه: 16× 20 سم [فهرست امیر المؤمنين: -]

9. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 590/1

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب سه صفحه اول آن افتاده که بعدها دیگری نوشته و به آن ملحق کرده؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی فرسوده، 59ص، 14 سطر، اندازه: 9/5× 15 سم [ف: 2-228]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

ابن عبد الوهاب، محمد بن عبد الوهاب، 1115-1206 قمری

ebn-e abd-ol-vahhab, mohammad ebn-e abd-ol- vahhab (1704-1792)

آغاز: بسمله سپس بی دریغ مر آفریدگار را سزاست ... ما قولكم في من ترک السنة من غير استخفاف ما الحكم، الجواب الذي ذكر أهل العلم أن من ترک السنة و داوم عليها من غير استخفاف بها يكون ناقصا ولا تقبل شهادته

انجام: و أما تقريره وتأديبه بالضرب و الحبس الذي يزجره عن ذلك فلا خوف فيه، و هذا ما احتملته هذه الورقة و نسأل الله سبحانه أن يوفقنا و سائر أخواننا لما يحبه و يرضاه

[دنا 1083/1 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 102/9 ]

1. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2463/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: اسماعیل بن جمشید بیک، تا: محرم 1246ق؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 60گ (23-82)، اندازه: 10× 15سم [ف: 4-1304]

2. تهران؛ مدرسه مروی؛ شماره نسخه: 947/3

بی کا، بی تا، قطع: رقعي [ف: 330]

3. تهران؛ مدرسه مروی؛ شماره نسخه: 947/6

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، قطع: رقعي [ف: 330]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

نراقی، مهدی بن ابی ذر، 1128-1209 قمری

narāqī, mahdī ebn-e abī-zar (1716-1795)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17091 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

اصول دین / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-e dīn

آل عصفور، احمد بن محمد، - 1230 قمری

āl-e 'osfūr, ahmad ebn-e mohammad (- 1815)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19079

آغاز: بسمله الحمدلله الذي تقدس حرم کبریائه عن التعطيل و التشبيه و ... عن شانه عن الشریک؛ انجام: في ذلك مما لا يليق بهذا الاملاء و هذا آخر ما اردنا ایراده في هذه الرسالة على ما نحن من ... و الملالة

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1247ق؛ ضمیمه نسخه ش 17998 [رایانه]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

ص: 176

osūl-e dīn

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1151-1231 قمری

mīrzā-ye qomī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad hasan (1739-1816)

رساله مختصری در بیان اصول دین، دارای یک «مقدمه» در بیان جدایی اصول دین و اصول مذهب و پنج «باب» هر کدام در چند «مقصد، فصل و مبحث»: باب 1. توحيد؛ 2. آنکه حق تعالی حکمیت و افعال او بی غرض و مصلحت نیست؛ 3. نبوت؛ 4. امامت؛ 5. معاد.

آغاز: بسمله حمدله چنین گوید اقل عباد الله ابوالقاسم بن الحسن الجيلانی که این چند کلمه ای است که در اصول دین و دلیلهای اجماليه موافق فهم و طاقت عوام نوشته می شود

انجام: پس ای برادر چشم بگشا و گوش خود را واکن و اصول و فروع خود را درست کن که خلقت تو برای همین شده است و فریب شیطان مخور و خود را غافل مکن که طاقت جهنم نداری العیاذ بالله و اياكم من النار و ارزقنا بفضله و رحمته مرافقه الأبرار.

چاپ: شیراز، سنگی، 1347، رقعی، 94ص (صص1-94)؛ ایران، سنگی، 1324 (1281)، جیبی، 95ص (صص1-95)؛ ایران، سنگی، 1308، جیبی، 115ص (صص 1-115)

[دنا 1084/1 (61 نسخه)؛ نسخه های منزوی 878/2 ؛ الذريعة 182/2 و 167/2 ؛ فهرستواره منزوی 99/9 (20 نسخه داخلی)؛ مشار فارسی ج 2: 2557]

1. تهران: عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 686/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی؛ 55 گ (55ر-109ر)، 12 سطر، اندازه: 11/5× 14/5 سم [ف: 1-52]

2. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 44/3

انجام: که بقدر وسع و طاقت خود چنین بفهمد که خدا ایست هر چه به مظنه باشد پس به آن عمل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 40گ (67پ - 106پ)، اندازه: 10/5× 14/5 سم [ف: 1-44]

3. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 406/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 44گ (1پ -44ر)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 2-290]

4. تهران، دانشگاه شماره نسخه: 1580

آغاز: برابر، انجام: چیزی میراث نمیگذاریم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 37گ، 16 سطر (8/5× 15)، اندازه: 14/5× 21سم [ف: 8-190]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5407

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لا مشکی، 59گ، 12 سطر (8× 13/5)، اندازه: 13/5× 20سم [ف: 16-312]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20848

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه]

7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7863- 39/243

آغاز: برابر؛ انجام: ای جمله بی کسان عالم را کس xxیکجو كرمت تمام عالم را بس / من بی کسم تو بی کسان را یاری xx از لطف به فریاد من بی کس رس

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوای سفید، عطف گالینگور قهوه ای، 27 گ، 19 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-404]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5578- 27/248

آغاز: برابر؛ انجام: ادراکات مختلفه از قوی جاذبه مثل هاذيه که غذا را ببدن جذب می کند و یا ماسکه که در آنجا نگاه می دارد و تامیه که باعث روئیدن گوشت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور عطف تیماج، 38 گ، 14 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-404]

9. دامغان؛ قمر بنی هاشم (عليه السّلام)؛ شماره نسخه: 165/1

آغاز: هر چیزی اگر پا بر جا باشد فرع بر سر او قرار می گیرد و اگر اصل نباشد فرع را اثبات و بقایی نیست؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای، 36گ، 17سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 14]

10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5257/2 - 26/137

آغاز: برابر، انجام: واما فروع دین پس در این زمان که دست رس به پیغمبر و امام نیست اگر کسی تواند مسائل فروع خود را از کلام خدا و رسول وائمه طاهرین استنباط کند.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 28گ، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-404]

11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4220/2 - 401/12

آغاز و انجام: برابر خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قهوه ای، 24گ، 17 سطر، اندازه: 14×20 سم [ف: 1-403]

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 700/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای؛ مهر: حاج سید سعید، 28گ (34-61)، 19 سطر (9/5× 15) سطر، اندازه: 13×20/5سم [ف: 2-808]

13. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4700/3 - 23/220

آغاز: رسالت است نداشته باشد به دلیل آنکه پیغمبر حافظ شرع خدا ... شرط دویم آنکه افضل و اعلم از همه امت باشد به جهت آنکه قبيح است بر خدا که؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابو القاسم حسینی، تا: پنج شنبه از رجب 1202ق؛

ص: 177

افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج وعطف تیماج مشکی، 50 گ، 11 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 1-404]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27548

آغاز: سوختگی بسیار در جهنم باشد و هر که اصول دین او خراب باشد فروع دین و اعمال و عبادات؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عباس بن نجفعلی، تا: 1202ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8208

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و شکسته، کا: محمد بن على سياوشانی (كذ) قمی، تا: 25 ذیقعده 1214ق؛ کاغذ: آهاری شکری، جلد: مقوا، 21گ، 17 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 11-22]

16. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 76/2

این رساله بین دو جزء کتاب سابق قرار داده شده؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1216ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای سیر، 17 سطر، اندازه: 14× 19سم [ف: 65]

17. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 303/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1217 ق [چند نسخه -ف: 378]

18. مشهد؛ رجائی مغزی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، تا: 1218ق [ تراثنا: س 13 ش 1-131]

19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1602/5

آغاز: برابر؛ انجام: و فقنا و استادنا و معلمنا بحق محمد و آله اجمعین. بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: تیماج مشکی، یک لا حاشیه منگنه ضربی، 66ص (177- 243)، 20 سطر (11×14/5 )، اندازه: 14/5× 20/5سم [ف: 10-135]

20. قوچان؛ مدرسه عوضیه؛ شماره نسخه: 69

آغاز: برابر؛ انجام: اگر یکی از آن عقربها زهر خود را بر جميع اهل جهنم بریزد از برای هلاک همه کافیست نعوذ بالله من غضب الله تمت الحديث.

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 27 صفر 1220ق؛ جلد: تیماج مشکی، عطف قهوه ای، 111گ، 22 سطر، اندازه: 14× 22سم [ف:]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 11540

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: لطف الله بن محمد باقر لواسانی، تا: صفر 1221ق؛ مهر: «لطف الله» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 68ص ( 188-120 )، 18 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 33/2- 172]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20493

آغاز: برابر؛ انجام: تمت 1222 ترا که من بنده گنه کارم

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1222ق [رایانه ]

23. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 245/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ریز، بی کا، تا: 1223ق؛ 36گ (142پ -177ر) [ف: [21-1

24. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1364/2

خط: نستعلیق، کا: محمد صادق بن زین العابدین بکائی، تا: 1225ق، جا: قم؛ اندازه: 15× 22سم [ف: 3-85]

25. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 38/5 بخش یکم

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالهادی محمد فصیح الكرودی، تا: ربیع الاول 1225ق؛ کاغذ: مایل به خاکستری، جلد: تیماج قهوه ای دو لا عطف چرمین، درون مشکی، 17 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 15× 20 سم [ف: 93]

26. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 207/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كان على اكبر بن ملا محمد سلیم مازندرانی علی آبادی، تا: ذیحجه 1226ق؛ تاریخ وقف: ذیقعده 1237ق؛ جلد: تیماج مشکی سوخت، 18 سطر، اندازه: 16× 20سم [ف: 142]

27. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 809/1 م

خط: نستعلیق، كان محمد على، تا: رجب 1227ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد:چرمی، 20 سطر، اندازه: 15× 21سم [رشت و همدان: ف: 1231]

28. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7767/2

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: 1227ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 20گ (192ر-212پ)، 20 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 26-252]

29. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6229

آغاز: که يقين باو حاصل می شود و اگر دو طفل باشد دیگر اثر صدق بیشتر حاصل می شود و همچنین هر چند بیشتر شوند؛ انجام: برابر

نسخه از اواسط فصل اول باب اول آغاز شده؛ خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن محمد حسین کرهرودی، تا: 1228ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ مهر: کاتب «سلام علی ابراهیم» (بیضی)؛ تملك: کاتب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی مجدول، 46گ (46-1 )، 16 سطر (6/5× 117)، اندازه: 10/4× 15/3 سم [رایانه]

30. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 659/1

آغاز: این است که هر که ملاحظه انتظام عالم را می کند و این که همیشه اوقات ... باب دویم در عدل است بدان که عدل از صفات فعل الهیه است یعنی حق تعالی راست رفتار و درست کردار است؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1228ق؛ افتادگی: آغاز؛ 32گ (1ر - 32پ)، 15 سطر، اندازه: 14/5× 18/5 سم [ف: 1-52]

31. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9084/1 - 60/24

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 27 جمادی الثانی 1228ق، 29گ (29-1)، 18 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-404]

ص: 178

32. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 22/1 - 1/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1229ق؛ 20گ، 23 سطر، اندازه: 19× 30سم [ف: 1-403]

33. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 899/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1230ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 22گ، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1- 169]

34. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 52/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 29 صفر 1231ق؛ واقف: جواد کمالیان، 1354؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج با سر، مجدول، پشت جلد گل های زرین، 24گ (1پ -24پ)، 17 سطر، اندازه: 20× 30سم [ف: 1-53]

35. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/37/2 -6021

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه محرم 1231ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 16 سطر، قطع: ربعی [ آستانه قم: 208]

36. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1486/2

آغاز: برابر؛ انجام: که کسی نتواند از آنها یقین حاصل کند و کتابها را نمی توان در نقل کردن مطمئن ...

خط: نستعلیق، كا: عبد الوهاب، تا: دوشنبه 21 صفر 1231ق؛ 6گ (184ر-189پ)، 21 سطر، اندازه: 21×30سم [مؤید: 3-393]

37. چالوس؛ مدرسه امام صادق چالوس؛ شماره نسخه: 512/4

آغاز: برابر کا: محمد ابراهيم بن علی اکبر نائیج، تا: 1234ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 45گ، اندازه: 16× 21سم [ف: 266]

38. مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 35/7

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1234-1235ق، جا: مدرسه حاجی ابراهيم بلده بارفروش؛ جلد: مقوایی فرسوده، 72گ (32پ- 103پ)، اندازه: 16/5 × 21/5 سم [ف: 30]

39. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3081/2

آغاز: برابر؛ انجام: باید اذعان کنی و انکار نکنی و اگر از سخن او يقين از برای تو حاصل نشود ... احتمال بدهی که او اشتباه کرده باشد ... این اصل دین تو بود که گفتیم.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج تریاکی روشن یک لا ضربی جداول، 35ص (43-77)، 17 سطر (6/5×14/5)، اندازه: 12× 21سم [ف: 14-205]

40. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 403/1

آغاز: و راست گو و صاحب علم و فهم و زیرکی و زهد و بی نیازی. فصل دوم در صفات کمال الهی است آنچه مشهور است اینست که خدا قادر و سمیع و بصیر؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق، جان روستای پالنچری؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 44گ (1ر- 44پ)، 17 سطر (6× 10)، اندازه: 10× 15سم [ف: 294]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8468

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 19 جمادی الثانی 1236ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 50گ، 16 سطر، اندازه: 10×14/5 سم [ف: 22-58]

42. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1277

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: محمد مهدی حاج ملا حسین، تا: 12 ذیقعده 1240ق؛ کاغذ: دار چینی، جلد: مقوایی کاغذ چیتی عطف پارچه طوسی، 50گ، 11 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 3-914]

43. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14356/2

آغاز و انجام: برابر

كا: السيده بنت سیادت پناه آقا میر باقر الموسوی، تا: دوشنبه جمادی الثانی 1242ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 53گ (92پ -144ر)، 12-15 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 38-486]

44. کاشان: عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 7/3

خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: 1243ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 71گ (11ر -161ر)، اندازه: 15×20/5سم [ف: 12]

45. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 2612/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 7 ذیقعده 1243ق؛ واقف: تاج ماه بیگم، 1262؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: میشن زرشکی، 17 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 21-1244]

46. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3984/4 - 20/104

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: على بن ابوالقاسم حسینی نظری، تا: دهه اول ربیع الثانی 1244ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ، 19 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-403]

47. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5055/2 - 25/145

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: پنج شنبه 4 محرم 1247ق؛ جلد: تیماج قهوهای ضربی مجدول، 35گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-403]

48. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10193/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1256ق؛ جلد: تیماج مشکی، 27ص (45-71)، 17-20 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 32-233]

49. اصفهان؛ شفتی، مهدی؛ شماره نسخه: 40

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد ابراهيم ساوجی، تا: 2 ربیع الثانی 1265ق، جلد: تیماج قرمز، 64 گ، 13 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 186]

ص: 179

50. اصفهان؛ مدرسه صدر خواجو؛ شماره نسخه: 99/4

خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 47گ (49پ -96ر)، اندازه: 11×15 سم [ف: 75]

51. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1964/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صابر بن ابوالقاسم ورنوسفادرانی، تا: 1273ق؛ جلد: تیماج مشکی، 32گ (34پ -65پ)، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 5-399]

52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19201

آغاز: برابر، انجام: حاصل در عبادت محاسبات اموال و احقاق حق و رفع دعا

خط: نسخ خوش خفی، بی کا، تا: قرن 14؛ ضميمه نسخه ش 19200 [رایانه]

53. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10293/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی صورتی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 123ص (1-123)، 15-17سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 32-305]

54. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 164/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: گالینگور آبی و عطف پارچه ای، 27گ، 18 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف مخ: -14]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 164/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی : 1-185]

55. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 316/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «عبده الراجي ابن الرضا احمد» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 27، 19 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: ]

56. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1106/2 -7/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی عطف پارچه، 22گ، 20 سطر، اندازه: 21× 33سم [ف: 1-403]

57. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 13/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ واقف: الله قلی خان بن جان محمد خان قاجار، ذیحجه 1236؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 21گ، 23 سطر، اندازه: 20×29/5 سم [ف: 14]

58. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 972/5 -6162

آغاز: بسیار اوقات مفید تعیین است خصوصا هر گاه مردان خوب راست گو باشند و حاکم به این عقل است هم چنین است ... فصل دویم در صفات کمال الهی است آنچه مشهور است این است که خدای تعالی قادر و عالم و سمیع؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 52گ، 17 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-404]

59. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25064

بی کا، بی تا، خریداری از زهرا عالمی [رایانه]

60. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6753

آغاز: هزار هزار الم و غم موجود است که آن را بر آدمی ناگوار می کند با اینکه بزدی فانی می شود؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن یک لا مجدول ضربی، 28گ، 17 سطر، 7× 14/5 سطر، اندازه: 11/2× 18/5 سم [رایانه]

61. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 164/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 63گ (1پ -63پ)، 15 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 125]

62. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 250/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 23گ (268ر -291پ)، 23 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-173]

63. تهران؛ سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ شماره نسخه: 119/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی روکش کاغذی آبی عطف پارچه قهوه ای آستر کاغذ آبی، 35گ (1پ -36ر)، اندازه: 14× 22سم [ف: 112]

64. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 547/4

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1235؛ فاقد جلد، 38گ (32ر-69پ)، اندازه: 10/5× 18/5 سم [ف: 2-418]

65. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 4195/1 - 21/115

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج نارنجی ساده، 19گ، 19 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 1-403]

اصول دین / کلام و اعتقادات / عربی و فارسی

osūl-e dīn

اخباری، محمد بن عبد النبي، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

تاریخ تأليف: 1 محرم 1221ق

رساله ای است در بیان اصول پنج گانه دین مشتمل بر «فاتحه» و پنج «اصل»: توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد. مؤلف در متن از دو کتاب خود به نام های «مبین» و «مصادر الانوار» نام برده است.

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3341/1

آغاز: حسنه و من اطاع الرسول فقد اطاع الله و قوام فرض طاعت على الاطلاق عصمت ایشان بوده؛ انجام: درین باب است در

ص: 180

آیات و احادیث و ادعیه ماثوره الحمد لله على تمام النعمة و الصلوة على شفعاء الأمة ربنا لا تواخذنا إن نسينا ... فانصرنا على القوم الكافرين واتفق الفراغ ... في غرة شهر محرم الحرام سنة 1221 على يد مؤلفه الجاني محمد بن عبد النبي بن عبد الصائغ الخراسانی ... مستغفرا.

خط: نسخ، كا: منصور بن عبد الله، تا: 14 شعبان 1230ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 55گ (2-56)، 23 سطر (9× 15)، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 11- 2329]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15850

آغاز: کرامت فرموده و آن من شيء يسبح بحمده و لكن لا تفقهون؛ انجام: و اغفرنا و ارحمنا انت مولانا فانصرنا على القوم الكافرين و اتفق الفراق من الرساله في سنه 1228

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ محشی با نشان «منه عفي عنه»؛ این رساله در سال 1228ق. تالیف شده [و شاید تاریخ کتابت باشد]؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، روکش کاغذی الوان، عطف تیماج قهوه ای لت روی جلد افتاده است، 27گ (2- 28)، 25 سطر (9/3× 16)، اندازه: 15× 21سم [رایانه]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

تاریخ تأليف: 1227ق

به گونه نه استدلالی ساخته است. گویا وی دو تحریر از این کتاب دارد.

آغاز: بسمله. حمدله. اما بعد چنین گوید بنده جانی ابواحمد محمد بن عبد النبي بن عبد الصانع النيشابوري الخراسانی ... که پوشیده نماند که مستحق پرستش و ستایش خداوندگاری است که ممکنات را ...

انجام: پس قسم او همین قدر والا الزام انسب. و الله اعلم.

[الذريعة 193٫3 ؛ فهرستواره منزوی 93/9 (1 نسخه)]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 605

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 29 ربیع الاول 1240ق؛ اندازه: 19/5 × 14/5 سم (نسخه پژوهی: 2-218)

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1322/1

آغاز: برابر؛ انجام: پس قسم او همین قدر والا الزام انسب. و الله اعلم. خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 137گ (1پ -137ر)، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-152]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

اشرفی، صفر علی، 1257 قمری

ašrafī, safarʻalī (- 1841)

کتابی است در مباحث اصول دین و شامل مباحث توحيد و صفات باری تعالی و نبوت و امامت و معاد می باشد. بحث امامت آن نسبتا مفصل است. از مؤلف در آغاز نسخه با عنوان «مجتهد العصر ملا صفر علی» یاد شده، گویا از همین مؤلف است «شرح دعای کمیل» که مشتمل بر مطالب فلسفی بسیاری است و نسخه ای از آن در کتابخانه آية الله مرعشی موجود است. در فهرست با عنوان «ملاصفر على اشرفی» معرفی شده است.

آغاز: بسمله حمدله وصلاة. اما بعد چون انسان اشرف موجودات است و خداوند قامت قابلیت اورا لایق به جهت خدمتگزاری و ماده

انجام: در حدیث امام جعفر صادق عليه السلام که چهار سطر پیش ذکر نمودیم می تواند جاری شد. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب ... لاتفرق بينا و بينهم طرفة عين ابدا في الدنيا و الآخرة بمحمد و آله البررة.

[فهرستواره منزوی 100/9]

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 970-6160

آغاز: بسمله حمدله و صلاة. اما بعد چون انسان اشرف موجودات است و خداوند قامت قابلیت او را لایق به جهت خدمتگزاری و ماده؛ انجام: در حدیث امام جعفر صادق عليه السلام که چهار سطر پیش ذکر نمودیم می تواند جاری شد. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب ... لاتفرق بینا و بينهم طرفة عين ابدأ في الدنيا و الآخرة بمحمد و آله البررة.

خط: نسخ، كا: علی بن محمد صالح حسینی قزوینی، تا: سه شنبه 17 ربیع الثانی 1257ق؛ با سرلوح مزدوج با کتیبه، محشی، مجدول و مذهب؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر مجدول گرهی، 201گ، 22 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-409]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

بهبهانی، محمد جعفر بن محمد علی، 1178-1259 قمری

behbahānī, mohammad ja‘far ebn-e mohammad “alī (1765-1843)

رساله ای است نسبتاً مفصل در اصول دین مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «فصل».

آغاز: الحمدلله الذي شرفنا بخير الأديان و اوضح حجتنا ببيان اهل العصمة و تبيان الفرقان

انجام: و علما هم در کتب خود فرموده اند که اقوال ایشان بعد از وفاتشان حجت نیست و عمل به قول میت نمی توان نمود

ص: 181

[فهرستواره منزوی 101/9]

گلپایگان؛ کتابخانه حجة الاسلام گلپایگانی؛ شماره نسخه: 57

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ مهر: مؤلف «عبده محمد جعفر بن محمد علی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 101گ، 17 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 48]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

usul-ud din

آل عبد الجبار خطی، محمد بن عبد علی، 1259 قمری

āl-e 'abd-ol-jabbār-e xattī, mohammad ebn-e 'abd-e ali (- 1843)

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 29814

آغاز: بسمله، الحمدلله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول محمد بن عبدعلی بن عبدالجبار؛ انجام: أن ظهر بعد التامل خطا فليسدد الخلل فالانسان محل النسيان و الحمدلله رب العالمين وصلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرين المعصومين. خط: نسخ جلی خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ ضمیمه نسخه ش 17809؛ کاغذ: نخودی، جلد: شومیز [رایانه]

اصول دین = اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = osūl-e ‘aqāyed

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

در اصول دین است به گونه گسترده و استدلالی، در 5 «باب» و هر باب در چند «فصل»: باب 1. توحید، در چند «فصل»: فصل در اثبات واجب الوجود، فصل در اثبات آنکه واجب الوجود یکی ست، فصل در آنکه تکلم در ذات واجب نمودن نشاید فصل در اینکه مشابه و مماثلی و مجالسی ندارد ...؛ 2. عدل، در چند فصل: فصل بدان که از جمله صفات ثبوتيه ذاتيه عدل است، فصل چون دانستی که حق منزه از كل نقایص امكانية و متصف به كل اوصاف کمالیه ازلیه می باشد ...؛ 3. پیامبری، در چند فصل؛ 4. امامت، در چند فصل؛ 5. معاد و حشر ارواح و اجساد، در چند فصل. نام مؤلف در دیباچه آمده است و ذکر شده که رساله ای در اصول دین، ولی نام ویژه ای بدان داده نشده است. در آن آمده است: «در کتاب کبير خود و «رساله رشیدیه» بیان نمودیم»؛ تا بدینجا کتابی بدین نام از وی یافت نشده است.

آغاز: بسمله سپاس و ستایش بیقیاس پروردگاری راست که شهباز بلند پرواز عقل هر چند در هوای وسیع الفضای معرفت ذاتش پرواز کند ... بعد چنین گوید اقل العباد ... ابن محمد قاسم محمد کاظم الحسيني الرشتی ... که بعضی از طالبين طریق حق و سالكين سبيل صدق از کمترین خواهش فرمودند که رسالهای در اصول دین که مشتمل ... پنچ باب باب اول در توحید است و در آن چند فصل است

انجام: سپس بدرستی که او تعالی شانه ولی هر چیز است و صلی الله على خير خلقه محمد و آله ... و منکری فضائلهم الى يوم الدین

چاپ: تبریز، 1271، چاپ سنگی؛ تهران، چاپ سنگی؛ بی ناشر، بدون تاریخ، خشتی، 122ص

[دنا 1086/1 (49 نسخه)؛ نسخه های منزوی، 882/2 (7 نسخه) و 889/2 اعتقادات، که بایستی همین کتاب باشد؛ الذريعة 192/2 و 198؛ فهرست کتب مشایخ، 312 «رساله در عقاید پنجگانه»؛ فهرستواره منزوی 96/9 (35 نسخه)؛ مشار فارسی ج 1: 369]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7341/1 - 37/131

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول محرر مذهب؛ جلد: تیماج زیتونی، 119گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-413]

2. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 146/1

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-11]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2666

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی سیاه، 114، 18 سطر، اندازه: 20×30/2 سم [ف: 2-31]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1754

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1235ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 148 گ، 13 سطر، اندازه: 10× 14/5 سم [ف: 5-157]

5. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 54 - الف / 620

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه جمادی الثانی 1244ق؛ کا؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 81گ، 18 سطر (9/5× 14/5)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 2-210]

6. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 20369

خط: نسخ، كا: عبدالکریم بن معصوم قزوینی، تا: شنبه 13 شوال 1244ق؛ کاغذ» فستقی و نخودی رنگ، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 15 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 2-436]

7. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1723/12 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: عبدالکریم بن معصوم قزوینی، تا: 1244ق؛ 193ص (196-388) [عکسی: 1-31]

8. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3056

ص: 182

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق؛ چندین نفر آن را کتابت کرده اند؛ جلد: تیماج قهوه ای، 115گ، مختلف السطر، اندازه: 10× 14سم [ف: 1-168]

9. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1194/1

خط: نسخ، كا: محمد حسن بن ملا حسین اشتهاردی، تا: 1255ق؛ اندازه: 15× 21سم [ف: 3-68]

10. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2096/2 -عکسی

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ تحریری، كا: عبد الجلیل، تا: شنبه 28 رجب 1256ق؛ جا: کاظمین [عکسی: 1-32]

11. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 261

خط: نسخ، كا: حسن بن ملا جعفر، تا: سلخ شعبان 1257ق؛ 70گ، 23 سطر (9/5× 16)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-8]

12. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2981/1

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالرحيم بن حاج جعفر ریزی، تا: 17 جمادی الاول 1257ق؛ محشی با نشانه «هادی نوری»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 76گ (2پ -177)، 19 سطر، اندازه: 17/7× 22/4 سم [ف: 6-179]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 946

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1257ق؛ مصحح؛ تملک: شیخ رضا ساکن مدرسه طالبیه و مهر «افوض امرى الى الله عبده رضا بن شكر الله» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 126 گ، 15 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 3-132]

14. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 405/1

خط: نسخ، كا: حسن بن ملا جعفر خویی، تا: اوایل ربيع الثانی 1257ق؛ تملک: محمد جعفر بن حسن ایو واوغلی بن ملاجعفر خویی با مهر «... محمد جعفر» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 23 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 204]

15. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1216- 7/116

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مهدی ابن حسن فنودی، تا: پنج شنبه محرم 1258ق، جا: مشهد الرضا؛ مصحح؛ جلد: مقوا، عطف تیماج مشکی، 56گ، 24 سطر، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 1-413]

16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 347/1

خط: نسخ، كا: قنبر بن محمد جعفر (برای فرزند خود محمد اسماعیل)، تا: 6 شعبان 1258ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 72گ (3پ -74پ)، 13-17 سطر (5/5×10) و 11 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 284]

17. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2693/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1258ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 80گ (1پ -80پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 10-1576]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15289

آغاز: برابر؛ انجام: سهو و نسیانی شده باشد از کلمه و حروف عفو فرمایند 1258

خط: نسخ، كا: حيدر بن سبز علی، تا: 1258ق [الفبائی: 622]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض11245

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: على محمد، تا: 1258ق؛ ضميمه نسخه ش 11245 [الفبائی: 54]

20. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1/ 180

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: حاج عبدالله، تا: ذیقعده 1259ق؛ 93گ (1پ -93ر) [ف: 10-21]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4785/5

خط: نسخ و نستعلیق، كا: نعمة الله بن محمد مهدی اصفهانی، تا: 1259ق؛ 59گی (134ر-192پ) [ف: 12-350]

22. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 1670/10 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: ثلث، كا: حاج علی تبریزی، تا: رمضان 1259ق؛ از روی نسخه چاپی، که در پایان یادداشتی دارد از حسن بن الحاج محمد صادق تاجر یزدی که در 1259 ق در دارالسلطنه به اندیشه برپا ساختن پیشه و صنعت چاپ را کرده تا کتاب های هيأت و حدیث و معارف ربانیه را چاپ کند؛ 175ص (94-269) [عکسی: 1-32]

23. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1999/2 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ کتابت پیش از 1259 که تاریخ در گذشت نگارنده است؛ 138 ص (1392) [ عکسی: 1-32]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8273

خط: نستعلیق، كا: على بابا کجوری، تا: یک شنبه جمادی الاول 1260ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 115گ، 19 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 21-235]

25. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1538- عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ واقف: سوی محمد جواد بن حسن حسینی خراسانی (شاید نویسنده نسخه)، جمعه ربیع الثانی 1260ق، وقف گروه شیخیان؛ 281 ص (10/5× 15/5)، اندازه: 21× 30 سم [عکسی: 1-32]

26. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 374

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1261ق؛ مصحح؛ جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 80 گ، 23 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف مخ: 1-46]

27. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 436

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1261ق؛ جلد: مشین، 18 سطر، اندازه:

ص: 183

15× 21 سم [ف: 221]

28. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1238/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالله خوانساری، تا: 1262ق؛ جلد: تیماج مشکی، ترنج و سر، ضربی مجدول گرهی، 74گ، 18 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-168]

29. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 133

خط: نسخ، كا: محمد علی بن میرزا مصطفی بوری، تا: 7 جمادی الثانی 1262ق؛ 75گ، 16 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 103]

30. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 162-ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1263ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 21 سطر (85× 14)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 16]

31. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 505

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: خداویردی بن فتحعلی نوری، تا: 3 جمادی الاول 1264ق، جلد: تیماج قهوه ای، 87گ، 14 سطر [ف: 1-34]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19285

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: دهنوی، صفر علی، تا: 1264 ق [رایانه]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11429

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1265ق؛ مهر: «الراجی محمد تقی بن محمد حسین» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 120گ، 20 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 33/2 -124]

34. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20004

آغاز: برابر؛ انجام: محمد و آله الطاهرين و السلام على من اتبع الهدی تمت الرساله الشريفه

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1266ق [رایانه]

35. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10471

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن شیخ عبدالله، تا: 1270ق، به دستور امان الله خان ثانی؛ جلد: مقوا با روکش پارچه و کنار، و عطف تیماج قهوه ای، 126 گ، 15 سطر، اندازه: 12× 12سم [ف: 33/1-43]

36. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ شماره نسخه: 87

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1273ق؛ کاغذ: فرنگی حنایی، 87گ، 19 سطر، اندازه: 9× 14/5 سم [ف: 81]

37. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 438

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 ربیع الثانی 1274ق؛ جلد: تیماج سرخ، 18 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 221]

38. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2931

آغاز و انجام: برابر

کا: محمد حسین حسنی حسینی نسابه، تا: 1299ق؛ جلد: تیماج سیاه، 128گ، 14 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 1-168]

39. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8334/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: موسی بن ابوطالب اسکی لاریجانی، تا: محرم 1302ق؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 63گ (53ر -145ر)، 15 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 21-295]

40. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1739/5

آغاز: حمد نامحدود و ثنای نامعدود مر معبودی را سزا

خط: تحریری، كا: علی بن عبدالخالق خوئینی، تا: 1353-1354ق؛ 52، اندازه: 10×17 سم [ف: 3-126]

41. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 8469

آغاز: برابر؛ انجام: منهدم ساختند پس خود ندیدند چون

این نسخه ناقص است و تا اوایل باب نبوت را دارد. نام رساله در صدر نسخه «رساله اعتقادیه» ضبط شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: حاج شیخ غلامعلی فائقی، آذر 1332، کاغذ: آهاری نباتی، جلد: مقوا با روکش پارچه نیلی، 54 گ، 19 سطر، اندازه: 15×20 سم [ف: 11-24]

42. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 672

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج، 21 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 366]

43. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2050/1 - 11/150

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ مجدول ضربی، 100گ، 13 سطر، اندازه: 13×21سم [ف: 1-413]

44. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 756

بی کا، بی تا؛ 100گ، 15 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 2-13]

45. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 119

خط: نستعلیق، کا: ملاميرزا محمد لاهیجانی، بی تا [ف: 2]

46. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 302/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسماعيل تفرشی، بی تا، جلد: تیماج تریاکی ضربی، قطع: بغلی [نشریه: 3-414]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8508/3

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 101گ (40پ-140ر)، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 22-94]

48. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1402/2

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب 33 (37ر -69پ)، اندازه:10× 20 سم [مؤید: 3-328]

49. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 26922

بی کا، بی تا، خریداری از عباس محسنی [رایانه]

50. چالوس؛ مدرسه امام صادق چالوس؛ شماره نسخه: 563/2

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 16× 22سم [ف: 302]

ص: 184

51. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1059/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: زین العابدین ارومی، بی تا، جان کربلا؛ 101گ (95پ -195ر)، 20 سطر، اندازه: 15×21سم [مؤید: 3-67]

52. مشهد؛ رجائی مغزی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [تراثنا: س 13 ش 1-131]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

يسرا

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

رساله مختصری است در اعتقادات به آن مقداری که به آن در معرفت اصول دین بر هر مسلمانی واجب است. در آن در خصوص خالقیت و رازقیت خداوند نیز بحث شده است و اینکه اعتقاد به خالق و رازق بودن ائمه (عليهم السّلام) به معنای علت فاعلی صحیح نیست، بلکه معنایی مجازی دارد.

آغاز: فيقول العبد الجاني و الاسير الفانی کاظم بن قاسم الحسینی الرشتي ان الدين [الذي] بحسب [يجب] اعتقاده على المسلمين في معرفة أصول الدين هو أن الله سبحانه.

انجام: الى المحكمات و ادرؤا الحدود بالشبهات ولا حول و لاقوة.

[دنا 1087/1]

1. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 153/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1240ق؛ جلد: تیماج ساده، عطف تیماج زرد، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-115]

2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 153/6

آغاز: برابر

تکرار رساله فوق در این مجموعه؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تان با تاریخ 1243؛ در چند برگ آخر دوباره تکرار شده است [ف: 1- 116]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 268/2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف : 1-311]

3. بابل، خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 196/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، كا: كمال الدين عبد العالي بن محمد رضا طبسی خراسانی، تا: 1254ق؛ محشی از مؤلف به عنوان «منه مد ظله»؛ جلد: تیماج سوخت، 22 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 135]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17685 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

شفتی بید آبادی، محمد باقر بن محمد نقی، 1175؟ - 1260 قمری

šaftī bīd-ābādī, mohammad bāqer ebn-e mohammad naql (1762-1844)

رساله ای در سه «باب»: 1. در یک «فصل»؛ 2. عدل، در 15 «فصل»؛ 3. نبوت.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي أودع فينا العقل الذي يقضي بان معرفته ... و بعد خادم شریعت ... که اعظم طاعات و اس سعادات انجام: و لكن خداوند عالم جل شانه مقرر ساخت آن را در جایی که صلاح دانست.

[فهرستواره 99/9 (1 نسخه)]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 335

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 82گ، 13 سطر (5/5×10)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 12]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10193/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1256ق، به خواهش آخوند ملا رجبعلی؛ مهر: «يا الله المحمود في كل افعاله» (بیضی)، «عبده الراجی محمود بن رجبعلی» (بیضی)، «یا محمود» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 43ص (1-43)، 17-20 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 32-232]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

قزوینی، ابو تراب بن حسین، - 1260 قمری

qazvīnī, abū-torāb ebn-e hoseyn (- 1844)

رساله های مختلفی است از نگارنده در موضوع اصول دین و عقاید.

1. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 20403/5

آغاز: بسمله حمد مشمشع ازلی بلا آخر و ثنای متلئلو لم یزلی بلا اول شایسته نعت ذات رفيع الدرجات ... و بعد میگوید بنده مهیمن ابو تراب الحسین عفی الله عنهما مخفی نیست که بحکم افحسبتم انما خلقناكم عبثا؛ انجام: حفظ نماید ما را از شر نفس اماره بالسؤ و بگرداند خاتمه امور ما را بخیر محمد و آله و شیعتهم اجمعين قد تم في قصبته ابهر 9 شوال 1266 ه_ ق.

در این رساله به توضیح اصول دین پرداخته و درباره توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد بحث کرده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 9 شوال 1266ق، جان ابهر ؛ جلد: تیماج قهوه ای

ص: 185

لایه ای، 28-17 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 2-477]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2270/1

آغاز : سپاس بی قیاس مخصوص خداوند یگانه عادل کاملی است که محمد و آلش را بی ماده؛ انجام: هرگاه انکار آن نمائی بعد از آنکه مقدمات ضروریه آنرا قبول نمائی و نتیجه را جحد و انکار کنی.

مختصری است در اصول پنج گانه که برای عوام نوشته شده است و توحید را تفصیل بیشتری داده است؛ خط: نستعلیق، كا: اسماعیل بن اقاسی اشتهاردی، تا: چهارشنبه 8 ذیقعده 1262ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 8گ (2پ -9پ)، اندازه: 11×18/5سم [ف: 6-254]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2270/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدانکه بطلب بعضی از اخوان؛ انجام و ثابت باشد بنهجيکه اولیاء او بر آنند و ما را بآن ارشاد فرموده اند.

شامل عقاید ضروریه به جهت عوام در اصول دین؛ خط: نستعلیق، کا: اسماعيل بن آقاسی اشتهاردی، تا: چهارشنبه 8 ذیقعده 1262ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 16گ (10پ -26ر)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 6-255]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2270/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این کلماتی است در معرفت اصول دین؛ انجام: و اما علم فقه واجب کفائی است و السلام على من اتبع الهدی.

در شناخت اصول دین برای طالبان یقین از شیعیان امیر المؤمنین به روشی مفصل تر از دو رساله سابق؛ خط: نستعلیق، كا: اسماعیل بن آقاسی اشتهاردی، تا: چهارشنبه 8 ذیقعده 1262ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 18گ (44-61پ)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 6-255]

اصول دین / كلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

کربلائی حائری، حسین بن محمد

karbalā’ī hā'erī, hoseyn ebn-e mohammad

در اصول اعتقادی و دینی که بر هر مسلمان دانستن آن لازم است، در یک «مقدمه» و پنج «اصل» و یک «خاتمه» که به درخواست گروهی از اهل ایمان نگاشته شده است.

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... این رساله ای است مختصر در بیان اصول دین اسلام بر سبيل اجمال که بر کافه مكلفين لازم است دانستن آن

1. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 235/2

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1260ق؛ 30گ (83-113)، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-105]

2. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 259

بی کا، تا: قرن 12 نشریه: 5-209]

3. مشهد؛ مرتضوی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، تا: محرم 1245 ق [مخ ف: 6]

4. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 208/3

آغاز: برابر؛ انجام: از او سؤال می کنم که کمال لطف را بفرماید تا عمل را کامل کنیم

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 13 جمادی الاول 1247ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (141پ -159ر)، اندازه: 17× 21سم [ف: 110]

5. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 774/4

آغاز: برابر؛ انجام: از خداوند عالم از برای ایشان چه حاضر باشند و چه غایب و چه بسفر رفته باشند، چه کوچک و چه بزرگ، دیگر احکام خداوند عالم بسیار است. از او سئوال میکنم که توفيق كامل عطا فرماید. و صلی الله على محمد و آله الطاهرين تمام شد اصول دین بتاريخ رجب سنه 1264 (ه_.ق).

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1264ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 48گ، ابعاد متن: 7× 13، اندازه: 11× 15/5 سم [ف: 255-1]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1953

آغاز: برابر؛ انجام: از او سؤال می کنیم که توفیقی کامل لطف بفرماید تا علم و عمل را کامل کنیم

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 44گ، مختلف السطر، اندازه: 10× 14/5 سم [ف: 5-226]

اصول دین = عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = “aqāyed

نوری، محمد تقی بن علی محمد، 1201-1263 قمری

nūrī, mohammad taqī ebn-e “alī mohammad (1787- 1847)

رساله ای کوتاه در اصول دین و اعتقادات که در پنج «باب» و هر کدام در چند «فصل» و «مطلب» تنظیم شده است.

[فهرستواره منزوی 130/9 (با عنوان «امامت»)]

1. چالوس؛ مدرسه امام صادق چالوس؛ شماره نسخه: 513/1

آغاز: باب اول در توحید است و در آن سه فصل است، فصل اول: در اثبات صانع عالم است و اینکه عالمرا خدایی است؛ انجام: خلقت تو از برای همین شده است و فریب شیطان مخور و خود را غافل مکن که از طاقت عذاب جهنم را نداری اعاذنا الله و اياكم من النار.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1239ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ محشی؛ 25گ، اندازه: 16× 21سم [ف: 267]

ص: 186

2. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 444/5

آغاز: حمدله. اما بعد چون به ضابطه عقل و نقل معرفت اصول دین

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ قطع: خشتی [ف: 108]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osul-ed din

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja far ebn-e sayf-od-dīn (1784- 1847)

رساله ای است مختصر در بیان اصول دین بر پایه مباحث عقلی، مشتمل بر یک «مقدمه» در معنی اصول دین و اصول مذهب و پنج «باب» و هر باب دارای پنج «مقام». تفصيل مباحث به دو کتاب مؤلف «مصباح الهدی» و «البراهين القاطعه» حوالت داده شده است و جز رساله «اصل الاصول» و «اصل العقائد الدينية» مؤلف در اعتقادات است.

آغاز: الحمدلله الذي شرح صدورنا بأنوار المعارف و نور قلوبنا بحقائق اللطائف و اكمل لنا ديننا بمحمد و آله

انجام و اجعلنا من شيعتهم و محبيهم و مبغضی اعدائهم و ارحمنا بهم و لا تفرق بيننا و بينهم بحقهم يا أرحم الراحمين

[دنا 1087/1 (1 نسخه)]

1. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 122/1

خط: نسخ، كا: محمد رحيم بن علی اکبر، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7گ (1پ -8ر)، 19 سطر، اندازه: 16/5× 21 سم [ف: 91]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3071

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، دارای تملکی به تاریخ رجب 1331؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قهوه ای، 71گ، 9 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 8-297]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17572 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

یزدی، عبدالخالق بن عبد الرحيم، -1268 قمری

yazdī, ‘abd-ol-xāleq ebn-e ‘abd-or-rahīm (- 1852)

رساله بسیار مختصری است در آنچه دانستن آن بر عوام لازم است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اول اصول دین توحید است یعنی اقرار کردن بانکه خدای تعالی یکی است

انجام: هر کس از برای او و والدینش طلب مغفرت کند خدای تعالی او را و والدینش را بیامرزد

[فهرستواره منزوی 103/9 (1 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10591/1

خط: نسخ، كا: محمد قلی بن صفی قلی افشار خراسانی، تان سه شنبه 4 شعبان 1265ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 12گ (2پ -13ر)، 15 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 27-66]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7188/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرحیم، بی تا؛ به خط مؤلف تصحیح شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (164پ-172ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 327-18]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

نهاوندی، محمد بن محمد حسین، - 1270 قمری

nahāvandī, mohammad ebn-e mohammad hoseyn (- 1854)

تاريخ تأليف: 1260 ق و در 1265 ق تکمیل نموده

رساله کوتاهی است در اصول دین مطابق با مذهب شیعه مؤلف در پایان رساله اظهار امید نموده که بتواند رساله دیگری در تلخیص عقاید و تحقیق آن مطابق با اخبار ائمه اطهار (عليهم السّلام) بنویسد.

قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7252/2 -37/42

آغاز: بسمله حمدلله والصلوة ... اما بعد فيقول الفقير الراجی النهاوندی هذا خلاصة في أصول الدين ... و يشتمل على مقدمة و ابواب ... اصول الدين ثلثة التوحيد و النبوة و المعاد و اما العدل و الامامة ... الباب الأول في التوحيد و فيه فصول؛ انجام: و لايظهر بصورة جسمانی ... يستلزم احدى المحذورات السابقة كما لايخفی على الناقد البصير و هذه الرسالة حررها الاقل النهاوند محمد عجالة و عسى أن يوفقني الله تعالى لتأليف رسالة أخرى في تلخيص العقاید و تحقيقها حسب ما يطابق اخبار الائمة الاطهار بعد ما يساعدني التوفيق لتلخیص کتاب بحار الانوار اللمجلسي الثاني

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: ذیقعده 1265ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4 گ، سطور چلیپا، اندازه: 18× 24سم [ف: 1-388]

اصول دین / کلام و اعتقادات، شعر / فارسی

osūl-e dīn

محمد زکی بن عبد الصمد

mohammad zakī ebn-e 'abd-os-samad

در سی بیت در بیان اصول دین منظومه ای است با قافيه قاف پنج گانه به روش شیعه.

ص: 187

آغاز: پنج اصل است کز آنها بود ایمان رائق xx مؤمنست آنکه دلش هست بأنها واثق

انجام: اعتقادات چه متین شد بعمل كوش حيا xxکز بدون عمل خير شود دین زاهق

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 726/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن حسین خراسانی، تا: 1290ق؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (144پ-147ر)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 2-323]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

موسوی، محمد بن حسن

mūsavī, mohammad ebn-e hasan

[فهرستواره منزوی 103/9 ]

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:

1457/2 خط: نسخ، بی کا، تا: 1298ق؛ کاغذ: اصفهانی، 14گ، 10 سطر (7× 10) سطر، اندازه: 9× 13 سم [ف: 3-964]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

بروجردی طهرانی، محمد حسین، ق13 قمری

borūjerdī tehrānī, mohammad hoseyn (- 19c)

تاریخ تأليف: 1238ق؛ محل تأليف: اصفهان رساله مختصر و روانی است در اعتقادات اثنی عشرية، در دیباچه و هم خاتمه فتحعلی شاه قاجار را ثناء گفته و تحریص بر ترویج شریعت نموده است.

آغاز: پس از خطبه و نام مؤلف: که چون خالق عالم عز شأنه ببر کت اشرف مخلوقات و سرور کائنات محمد و آله الطيبين الطاهر عالم را خلق فرموده

انجام: دیگر کسی نگوید که عذر ما این است که ما نفهمیدیم انشاء الله تعالی همگی خواهند فهمید و اصول دین خود را از روی یقین درست خواهند کرد و السلام.

[فهرستواره منزوی 95/9 (1 نسخه)]

1. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2563

آغاز: پس لازم است بر کسی که خدا بر او انعام کرده باشد بمعرفت خود و هدایت کرده باشد او را بسوی دین خود و هدایت کرده باشد او را بسوی دین خود و توفیق داده باشد او را که تا عمل کند؛ انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به استناد نسخه آستان قدس و هماهنگی انجام تغییر یافت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 77گ، 11 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 167-1]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11773

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم، بی تاب واقف: ابوالقاسم رازانی، شهریور 1356؛ کاغذ: شکری، 66گ، 12 سطر، اندازه: 10/13× 15سم [ف: 11-23]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

عبدالجواد بن محمد على

'abd-ol-javād ebn-e mohammad alī

تحقیق و منتخبی از دو کتاب «اصول عقاید» و «بحور الجواهر».

آغاز: بسمله، حمدله، صلوات، اما بعد بدانکه این رساله مختصریست در اصول دین

انجام: سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلین

[فهرستواره منزوی 100/9 ]

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1471

آغاز: بسمله، حمدله، صلوات، اما بعد بدانکه این رساله مختصریست در اصول دین؛ انجام: سبحان ربك رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلین

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 7 شعبان 1285ق؛ محشی، اثر گواهی دو نفر از مجتهدین در پایان نسخه؛ اهدایی: سید محمد شکوهی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا نرم، 76گ، 11 سطر (6× 12)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 3-968]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

قزوینی، احمد بن حسین

qazvīnī, ahmad ebn-e hoseyn

در یک «مقدمه» و «هفت مقاله» و یک «خاتمه» است.

آغاز: بسمله. عشق تو بد نشیمن بی سرو بن xx در کامم ریخت جامی از خم لدن / آورد مرا که نو کنم عهد کهن xx سر خوش گشتم زبان گشودم بسخن. صدر نشین محافل الفاظ فیروزی نشان ... ثنای خداوند دانایی است ... این مختصری است که ... احمد بن الحسين القزوینی در بیان اصول دین به سلک تقریر و سمط تحریر منتظم می نماید ... مشتمل است بر یک مقدمه و هفت مقاله و یک خاتمه

انجام: بعد زنده می کند شما را. تم الكلام في المقام بعون الملک العلام.

[فهرستواره منزوی 100/9]

ص: 188

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6253/1

آغاز و انجام: برابر

خط نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 14گ (1پ -14پ)، 18 سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 3-149]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

بسطامی، حسین بن اسماعيل، ق13 قمری

bastāmī, hoseyn ebn-e esmāʻīl (- 19c)

رساله ای در مسائل کلامی و اصول عقاید است.

آغاز: بسمله. تهذیب اصول کافی عقاید دینیه و تنقیح فروع وافی معارف یقینیه که منتهى المطالب عباد

انجام: بعضی قائل اند باول و بعضی بدویم و آنچه مذاهبی که در مفادات این است مطابق آنچه صدر العلماء و المحققين علامه شیرازی در کتب خود ایراد نموده خصوصا کتاب مبدء و المعاد تمام شد.

[اعلام الشيعه (الكرام البرره) 379/1 ؛ فهرستواره منزوی 95/9]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3319/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج چرمی قهوه ای روشن، 183ص (98-280)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 14× 21 سم [ف: 10-973]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

تنکابنی، محمد بن حسین، ق13 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e hoseyn (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19532

آغاز: الحمدالله رب العالمین و بعد ان احسن الحديث؛ انجام: که نقود اخلاص کمترین و سایر شیعیان ائمه اطهار

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

خلج، محمد ابراهیم بهرام بن بهرام، ق13 قمری

xalaj, mohammad ebrāhīm bahrām ebn-e bahrām (-19c)

رساله مختصر و استدلالی در اصول دین شامل یک «مقدمه» و چند «باب» دارای «مقصد» و «مبحث»: باب 1. اقرار به وجود حق تعالی؛ 2. صفات کمالیه الهی؛ 3. صفات سلبیه؛ 4. عدل؛ 5. نبوت، شامل هفت «مقصد»؛ 6. امامت، شامل چند «مبحث». از میرزا ابوالقاسم قمی نقل قول می کند.

آغاز: نحمد کی یا اله العالمين و نصلی علی رسولک سید المرسلين ... اما بعد چنین گوید تراب اقدام ارباب يقين ... که این چند کلمه ای است در اصول دین دلیل های اجماليه موافق به فهم عوام نوشته می شود.

[فهرستواره منزوی 109/9 ]

تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 667/6

آغاز: برابر؛ انجام: باب ششم در امامت است و در آن چند مبحث است ... نه وصیت و نه تعیین خلیفه می کند و دیگر جناب اقدس الهی فرموده اليوم.

خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهیم بهرام بن بهرام خلج خرقانی، تا: قرن 13؛ 7گ، 27 سطر، اندازه: 15/5×21/5 سم [ف: 1-52]

اصول دین = مبدأ و معاد / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din = mabda' va maad

رشتی، نصر الله بن میرزا محمد رفیع، ق13 قمری

raštī, nasr-ol-lāh ebn-e mīrzā mohammad rafi (- 19c)

اهدا به: محمد شاه قاجار

رساله ای است در بیان احوال مبدء و معاد و بیان اختلاف معقول و منقول درباره آن، مشتمل بر یک «مقدمه» و چهار «باب».

آغاز: سبحانك اللهم لا احصی ثناء ک و لايعد آلائک ... اما بعد این فقير اقل الحاج نصر الله بن مرحوم حاجی میرزا رفیعخان رشتی همیشه اوقات بخواطر فاتر و خیال قاصر میرسید که در بیان مسائل مبدأ و معاد و حقیقت ولایت و نبوت رسالهای تأليف و مجموعه ای تصنیف نماید

[فهرستواره منزوی 101/9 (1 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12415/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 2ص (149- 150)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 35-371[

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12415/6

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 15ص (151-165)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 35-372]

اصول دین / کلام و اعتقادات، شعر / فارسی

osūl-e dīn

شاه نوری، محمد رضا، ق13 قمری

šāh nūrī, mohammad rezā (- 19c)

منظومه ای در 62 بیت.

ص: 189

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23642/4

آغاز: ای سرور سينه مجروح من xx وی فرح بخش دل مجروح من؛ انجام: لیک اینها جمله از یک نقطه پست xx کمز بدایت در نهایت نکته يست

خط: نستعلیق تحریری چلیپایی، بی کا، بی تا؛ مجدول، ضمیمه نسخه ش 23635؛ واقف: شکرالله فقیه نیا، آذر 1375؛ کاغذ: نباتی آهار مهره فرنگی، 3گ، 10 سطر، اندازه: 9× 15/5 سم [ف: 23-49]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

شریف موسوی، محمود بن محمد مهدی، ق13 قمری

šarīf mūsavī, mahmūd ebn-e mohammad mahdī (- 19c)

در چند «مقصد»: 1. توحید، 2. عدل، 3. نبوت، 4. امامت، هر یک چند «فصل».

آغاز: بسمله. و صلی الله على محمد ... و بعد چون لازم است بر هر مكلفی از مکلفین اینکه بفهمد عقاید و اصول دین را ... لهذا این حقیر ... ابن محمد مهدی محمود شريف الموسوی چنین تکلیف خود را دید ... و این رساله مشتمل است بر چند مقصد و چند فصل

انجام: و آن او می عليهم باعيانهم.

[فهرستواره منزوی 98/9]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1560/2

آغاز و انجام: برابر

تا فصل 2 مقصد 4 را دارد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ در 88-ر89ر رساله ای است در نماز شب به عربی به همین گونه خط گویا از همین مؤلف و نیمه کاره گذارده، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 16گ (70پ-85پ)، 19 سطر (8/5× 14)، اندازه: 15× 20سم [ف: 8-181]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

شیخ الاسلام دامغانی، محمد بن حسین، ق13 قمری

šayx-ol-eslām dāmqānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 19c)

رساله ای در اصول دین در یک «مقدمه» و چند «باب» و مشتمل بر 45 «مسأله».

دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 2/ 200

آغاز: مقدمه در بیان تکلیف و شرایط تکلیف و مكلف وبیان اجتهاد و تقلید و آنچه تعلق به انجام: خلل در اصول دین او واقع می شود و به همین قدر اختصار قلمی گردید تا بر خواننده و نویسنده موجب کلال و ملال نگردد.

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج کرمی بدون مقوا، 8گ، اندازه: 11× 17سم [ف: 13]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

عسکری سمنانی، محمد حسن بن محمد، ق13 قمری

askarī semnānī, mohammad hasan ebn-e mohammad (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12929

خط: نستعلیق، کا: مهدی سمنانی، تا: 1227ق [الفبائی: 55]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

فیضی کاشانی، عبدالباقی بن محمد، ق13

feyzī-ye kāšānī, abd-ol-bāqī ebn-e mohammad (- 13c)

رساله ای است در اصول دین با استفاده از آیات و روایات، دارای «مقدمه»، 6 «مقاله» و «خاتمه» (نسخه حاضر تا مقاله دوم را دارد)، بدین ترتیب: مقدمه: در بیان طريق سالكين الى الله؛ مقاله 1. اصول دین؛ 2. صفات و اسماء. این رساله را مؤلف پس از بررسی آثار نیاکانش به ویژه کتاب «اسرار الآيات» ملاصدرا شیرازی در واپسین ماه های عمر خود نگاشته است.

[طبقات اعلام الشيعة، قرن 13، ص 698]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13540

آغاز: الحمدلله الذي تجلى لذروة الانشاء بنقطة الابتداء و اجری شكل التثليث في هيكل التربيع بكلمة الاستواء؛ انجام: و اعلم ان الحروف کالعقاقير فيها خواص بانفرادها دلها خواص بتركيبها

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: نیمه دوم قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی به خط مؤلف، این نسخه در کتابخانه مؤلف بوده و محمد جعفر بن محمد ابراهیم کاشانی مشهور به علامه فیضی آن را از نوادگان وی دریافت نموده است، یادداشت علامه فيضی در این خصوص در سال 1328 ش در پشت برگی آغازین آمده؛ مهر: آية الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: فرنگی آبی و سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 34گ، 14 سطر (12× 16)، اندازه: 18×23/5سم [ف: 34-352]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

قزوینی حسینی، محمد بن معزالدین، ق13 قمری

qazvīnī hoseynī, mohammad ebn-e mo‘ez-od-dīn ( 19c)

تاریخ تأليف: 1201ق؛ محل تأليف: يزد سرای حاجی مجیب

ص: 190

در صفات ثبوتی و سلبی و توحید و نبوت و امامت و معاد با عناوین «هدایت».

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد بدانکه پیش از همه عبادات از نماز و روزه و حج و زكات و غیره معرفة الله تعالى واجب است

[فهرستواره منزوی 101/9 ]

1. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق؛ شماره نسخه: 149/3

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمدرضا بن حاجی رستم گنجه ای، تا: 24 ذیقعده 1203ق، جا: قزوین، سرای مجيب دارالسلطنه؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 9گ (149ر -158ر)، 15 سطر، اندازه: 16× 20/5 سم [ف: 1-133]

2. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2268/3

خط: نسخ، كا: میرزا اسد الله شريف ابن میرزا اسمعیل جندقی، تا: 1206ق؛ اهدایی: قطبی نانوا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 11 سطر (7× 11)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 4-1225]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

گیلانی، محمد شفیع بن محمد سعید، ق13

gīlānī, mohammad safī' ebn-e mohammad sa‘īd (- 13c)

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 249ر

آغاز: بسمله، ... اما بعد در دولت ابد مدت شهریار ملک شریعت تاج دار کشور طریقت ناظم منظم دولت و دین رافع ملت سید المرسلین دارای خطه ... ناصر الدین شاه ... ابن محمد سعید محمد شفيع الجیلانی خواهش نمودند

خط: نستعلیق، كا: محمد حسین معلم پسر ملا اسماعيل معلم متخلص به کوکب، تا: 1296ق؛ قطع: وزيري [رشت و همدان: ف: 1091]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

موسوی، محمد ابراهیم، ق13 قمری

mūsavī, mohammad ebrāhīm (- 19c)

رساله ای متوسط در تبیین اصول و مبانی کلامی و اعتقادی شیعی به روش استدلالی است که در پنج «باب» به تعداد اصول دین که در عهد فتحعلی شاه قاجار نگاشته شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11545/5

آغاز: اصول نهان بوستان سخن پردازی و فروع گلبن گلستان معنی طرازی حمد و ثنای جهان آرایی است که منظر رفیه نه فلک پسترین غرفه از ایوان رفیع اوست؛ انجام: اگر فعل قبیح ظلم بنفس باشد در توبه از او ندامت و عزم بترک عود نیز کافیست. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1247ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 79ص (163-241)، 21 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف: 33/2-174]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

محمد علی بن محمد باقر، ق13 قمری

mohammad ‘alī ebn-e mohammad bāqer (- 19c)

مؤلف پیش از این رساله ای در اصول دین نوشته بود بدون ذکر دلایل و براهين لذا از وی خواستند که رساله مفصلی که مشتمل بر ادله و استدلالات و براهین عقلی و نقلیه باشد در اصول دین بنویسد و او رساله حاضر را نگاشت مشتمل بر پنج مقصد»: توحید و نبوت و امامت و عدل و معاد و هر مقصد دارای چند «باب». .

[الذريعة 190/2 ]

قم، گلپایگانی، شماره نسخه: 7773/1 - 39/153

آغاز: بسمله الحمدلله الظاهر بنفسه المشهود بجماله المعروف بکماله ... اما بعد چنین گوید مجرم ... محمد علی بن محمد باقر .. که چون حقیر نظر به خواهش بعضی رساله در اصول دین که اهم امور ... نوشتم و چون مشتمل بر حجج وبراهين نبود ... بدان ارشد کی الله تعالى في الدارین که باعتقاد حقیر معرفت مقدار؛ انجام: مثنوی: اهل دل شو تا ببیند اهل دل xx ورنه همچون خر فرومانی بگل / هر که را دل نیست او بی بهره است xx در جهان از بینوایی

قطعه ای از اوایل کتاب است شامل بخشی از مقصد اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 6گ، 15 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-412]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

مشهدی، محمد باقر بن محمد حسین، ق13 قمری

mashadī, mohammad bāqer ebn-e mohammad hoseyn (- 19c)

رساله مختصری است در اصول دین با استفاده از روایات و احادیث اهل بیت، در اصول پنج گانه و هر کدام از اصول دارای چند فصل».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3343/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اصول دین واجب است بر کافه مؤمنین که اعتقاد کنند به دلیل نه به تقلید؛ انجام: و كفر برای اهل

ص: 191

فسق و عصیان رزقنا الله متابعتهم و مشایعتهم كما رزقنا حبهم بمنه وجوده صلى الله عليهم أجمعين

خط: نسخ، كا: غلام حسین ابوالحسن قنادی، تا: 1277-1282ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 14گ (1پ -15ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 9-118]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

مشهدی، ملا شمسا، ق13 قمری

mashadī, mollā šamsā (- 19c)

تاريخ تأليف: دهه سوم جمادی الثانی 1236ق

رساله ای نسبتاً مفصل در اصول پنج گانه اعتقادی با دید کلامی و حدیثی که بحث امامت را با تفصیل بیشتر پرداخته است. این کتاب را کاتب نسخه به ملا شمسا نسبت داده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10643

آغاز: متون اخبار عامه و خاصه مشحون است که هر کس بابی از علم و صفحه ای از دانش تعلیم نماید؛ انجام: یا زبان بیان را خللی اتفاق افتاده باشد به اغماض بپوشند و در اصلاح کوشند

خط: نستعلیق، کا: محمود بن سلطان محمد موسوی حسینی بالادهی هزار جریبی، تا: 1240ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 131گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 27-102]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn

استر آبادی، محمد بن ابراهیم، ق13 قمری

estarābādī, mohammad ebn-e ebrāhīm (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18207

آغاز: بدانکه اول دین پنج است اول توحید یعنی خداوند؛ انجام جهل بحال ایشان و الا نعمل بالمعلوم و الله الهادی

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 1209ق [رایانه]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

مازندرانی، محمد على

māzandarānī, mohammad ‘alī

رساله ای است در اصول دین همراه با استدلال و ابحاث فلسفی در 6 «مطلب»: 1. وجود؛ 2. اثبات الواجب؛ 3. بعض صفت های فعليه؛ 4. صفات؛ 5. عدل. مؤلف ظاهراً پدر حسين مازندرانی بار فروشی (بابلی) است، صاحب كتاب «کاشف المراد في حاشية القوانين». این رساله به درخواست سید عبد الله نوشته شده است.

آغاز: الحمدلله الذي جعل علم الكلام وسيلة للسعادة الأبدية و معرفة الأصول ذريعة للنجاة الدائمية.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11496

آغاز: برابر؛ انجام: في العدل و ما ينسب إليه تعالى من الأفعال و فيه مسائل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده با عبارت «بلغ»؛ در آغاز نسخه وقف نامه ای به نام «تیمور» همراه مهر «المتوكل على الله عبده تیمور» (بیضی) به سال 1255ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول یک لا، 75گ، 16 سطر (7× 13)، اندازه: 11×17 سم [ف: 29-124]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

اصفهانی، علی اکبر

esfahānī, ‘alī akbar

آغاز: بسمله، بدان که آدمی را به هرزه و بازی نیافریدند

[فهرستواره منزوی 94/9 ]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5732

آغاز: برابر؛ انجام: ابی رافع گفت جناب پیغمبر (صلّي الله عليه و آله) گفتند چگونه خواهی بود هر گاه ببینی که قومی مقابله می کنند با علی.

خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد محسن، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ فستقی آبی، جلد: میشن سیاه، 415گ، 17 سطر، اندازه: 16/5× 21/6 سم [ف: 2-30]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

شریف نائینی، محمد بن محمد هادی، 1305 قمری

šarīf-e nā’īnī, mohammad ebn-e mohammad hādī (- 1888)

رساله ای است کوتاه در اصول دین دارای 4 «مطلب»: 1. توحيد؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت. نامی از این کتاب در الذریعة نیامده است. نام مؤلف در «اعیان الشيعة» با عناوین «محمد هادی نائینی» و «محمد بن محمد هادی نائینی متخلص به فائض» آمده و رساله های رجالی زیادی به او نسبت داده شده است. منظومه اللؤلؤة البهية في الكلام» تأليف همین مؤلف در الذريعة آمده است.

آغاز: کسی شهادتین را از روی معرفت و خلوص بگوید و بمیرد بی درنگ این کس مسلم است

[اعيان الشيعة 412/9 و 48/10 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12523/7

ص: 192

آغاز: برابر؛ انجام: و هر چیزی را حکمی است در شرع بیان

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1269ق، جان تهران؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، در پایان یک برگ در تفسیر آیه «و ما خلقت الجن» و 5 برگ موعظه به سال 1267 - 1266 ق در اصفهان آمده؛ کاغذ: فرنگی، 6گ (235 - 230)، 21 سطر، اندازه: 12×18 سم [ف: 31-575]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

لاهیجی حائری، علی بن مهدی، 1306 قمری

lāhījī hā’erī, “alī ebn-e mahdī (- 1889)

محل تأليف: تهران

رساله دارای یک «مقدمه» و پنج «باب»: مقدمه در اصول دین به نزد شیعیان؛ باب 1. توحيد؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت؛ 5. معاد.

آغاز: بسمله، الحمدلله الاحد في الذات و الواحد في الصفات و المنفرد في الافعال و المتخلص بعبادة العباد

انجام: صلى الله على محمد و آله الطاهرين المعصومين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين من الأولين و الاخرين

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2142

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1295ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، تریاکی، مقوایی، 23 گ، 15 سطر (9× 14)، اندازه: 15× 20سم [ف: 5-197]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

فشارکی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1252-1314 قمری

fešārakī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja far (1837-1897)

تاريخ تأليف: 3 جمادی الثانی 1305ق

رساله مختصری است در اصول دین که جهت عوام، در یک« مقدمه» در معنی اسلام و ایمان و چهار فصل» نوشته شده است و در موضوع امامت تفصیل بیشتری دارد. و در شب پنج شنبه 22 جمادی الثانی 1284 و یا شب سوم جمادی الثانی 1305ق آن را به پایان برده است. به نظر می رسد دو تحریر دارد.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بعرض برادران اعالی و اخلا روحانی می رساند که این مختصری است در بیان اصول دین و ایمان.

انجام: ختم الله امورنا بالعزة و السعادة بمحمد و عترته الطاهرین. چاپ: اصول دین و ایمان: ایران، سنگی، 1306، خشتی، 22ص اصول الدين 193 صص1-22)؛ مشهد، سنگی، 1331، جیبی، 4 ص (صص 108 – 111)

[فهرستواره منزوی 100/9 (1 نسخه)]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 113 و عکسی 2332

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح به خط مؤلف، دارای نشان مقابله؛ جلد: تیماج قهوه ای، 64 گ، 19 سطر، اندازه: 15× 22 سم [ف: 1-158] و [عکسی ف: 6-387]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2772/1

آغاز: و هذا هما الصراط السوي ... بعرض برادران ایمانی میرساند که مخفی نیست؛ انجام: و اخلاء روحانی را از آن با بهره نماید بحق محمد و آله الطاهرين.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی، 27گ (1پ -27ر)، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 329-7]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

خوانساری، محمد هاشم بن زین العابدین، 1235-1318 قمری

ebn-e zeyn-ol-"ābedīn

xānsārī, mohammad hāšem (1820-1901)

رساله ای مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «باب». به گفته شیخ آقا بزرگ در سال 1317 ق در کنار رساله عملیه مؤلف به چاپ رسیده است.

[ذریعه 196/2 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10293/2

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... و بعد چنین گوید ... که این مختصریست نافع در اصول دین؛ انجام: به عمل کردن به آنچه الآن ذکر کردیم و قد تم بید مؤلفه ... سنه 1255.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1255ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی صورتی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 131 ص (125-255)، 17-15 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 32-305]

اصول دین = جواب مسائل و شبهات بر شیخیه /

کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = javāb-e masā'el va šobahāt bar šeyxīye

همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری

hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)

ص: 193

آغاز: سپاس و ستایش خداوندیرا سزاست که فرستاد بسوی ما پیغمبر بسوی ما پیغمبری معصوم از خطا و لغزش

انجام: ان شاء الله در رفع این افترا از برای برادران مؤمنین کفایت می کند

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1125612

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به استناد همخوانی آغاز با نسخه آستان قدس ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1279ق؛ کاغذ: فرنگی، 14گ ( 121-107 )، 19 سطر، اندازه: 7/5× 14 سم [ف: 28- 372]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16036/1

آغاز و انجام: برابر؛ تمام شد این چند کلمه در هفتم شهر صفر المظفر 1279

خط: نستعلیق تحریری، کا: حسینقلی، تا: 29 ربیع الاول 1288ق؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 19گ، اندازه: 11/2× 18/1سم [ف: 43-16]

اصول دین = التوحید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = at-tuwḥīd

تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین، -1321 قمری

tehrānī najafī, hādī ebn-e mohammad amīn (- 1903)

کتابی است در اصول دین شامل «مقدمه» و چند «مقصد» و «خاتمه». در نیمه دوم رد بر کتاب فصوص الحکم» و شرح قیصری بر آن و اثبات کفر ابن عربی و صوفیان است.

آغاز: بسمله، چنین گوید بنده مسکين محمد هادی بن محمد امین ... که مخفی مباد آنکه سؤال فرموده بعضی از برادران از اهل ایمان ایده الله تعالی که تحریر تمام رساله مشتمل بر امهات از مسائل دینیه بعد از بیان آنچه لازم است دانستن از اصول دین با اشاره بسوی براهین و از ...

انجام: و بهترین مقربات این طایفه می باشد و بر این منوال است حال صوفيه و غلاة لعنه الله عليهم و على من تأمل في لعنهم

[اعيان الشيعة 82/10 و 233/10 ؛ الذريعة 449/1 ؛ فهرستواره منزوی 93/9 و 95 (2 نسخه)]

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 54/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج زرشکی، 66گ (1ر-66ر)، 23 سطر، اندازه: 17× 22سم [مؤید: 3-600]

2. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 77/1

آغاز: برابر

بی کا، تا: 13 ربیع الاول 1303ق؛ 101گ (1پ-101ر)، قطع: خشتی [چند نسخه -ف: 223]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 844- 5/134

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی به امضاء «م و م ع د» به تاریخ 10 رجب 1312؛ مهر: «محمد حسین 1257» (بیضی)؛ جلد: مقوا، قهوه ای، عطف پارچه، 85، 16-23 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 1-406]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12836/3

آغاز و انجام: برابر

مشتمل است بر مقصد اول و دوم (اثبات صانع، توحید)؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن علی رشتی پهمدانی، تا: 1314ق؛ کاغذ: حنائی فرنگی، جلد: میشن عنابی، 21 سطر، اندازه: 15/5× 20 سم [ف: 11-369]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14898/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: حسن بن عباس خوئی، تا: چهارشنبه 28 شعبان 1315ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 62گ (76پ -137پ)، 21 سطر، اندازه: 8× 16سم [ف: 37-537]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13774/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد گرجی، تا: 1318ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی مشکی، عطف: تیماج مشکی، 100گی (47-146)، 19 سطر (9× 15)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 780-34]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3135/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علی بن حسین غروی، تا: چهارشنبه 16 ربیع الثانی 1322ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 84گ (64پ -148پ)، 22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 8-364]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2850/2

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1322ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز، 87گ (24-110پ)، 18 سطر، اندازه: 16× 21/7 سم [ف: 1396]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

دامغانی، علی بن پیرامعلی

dāmqānī, “alī ebn-e pīrām ́alī

اهدا به: جعفر قلیخان

از علی بن پیرامعلی دامغانی طرزهای که آن را به نام جعفر قلیخان نوشته است.

تهران؛ چهل ستون شماره نسخه: بدون شماره

ص: 194

آغاز: سبحان من لا ينبغي التسبيح و العبادة الاله

خط: نستعلیق، كا: حاج شیخ زین العابدین بن محمد حسین بن محمد باقر خراسانی (سرخه ای امام جماعت مسجد امامزاده یحیی طهران)، تا: شوال 1324ق؛ 28گ، قطع: جيبي [ چند نسخه -ف: 343]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

لواسانی، عیسی بن شکرالله، 1277-1364 قمری

lavāsānī, īsā ben šokr-ol-lāh (1861-1945)

رساله ای استدلالی در اثبات اصول دین به شیوه تلفیقی کلامی فلسفی که در سه «باب» تنظیم شده است [نسخه حاضر از باب سوم شروع می شود]: الباب الثالث: الالهیات، در شش «مطلب»: 1. اثبات الواجب الوجود لذاته، در چهار فصل، 2. نعوت جماله و صفات جماله، در چهار فصل، 3. اوائل افعاله تعالی و مبادیها، در سه فصل، 4. النبوة، در چهار فصل، 5. الامامة، در هفت فصل، 6. المعاد، در سه فصل.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11553

آغاز: الباب الثالث في الاهیات و هو اجل الفنون و اشرف العلوم وهو الذي قيل انه افضل علم بافضل معلوم و يشتمل على مقاصه ستة مطالب؛ انجام: و قد ورد في الأخبار عن اهل البيت (عليهم السّلام) اختلاف في احوال هولاء و ليس هنا مقام ذکرها و لعلها جميعا تول الى هذا.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 9 شعبان 1298ق، جان مدرسه سعدیه؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 65گ، 13 سطر [ف: 33/2 -176]

اصول الدين / كلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

علامه حائری مازندرانی، محمد صالح بن فضل الله، 1391-1297 قمری

allāme hā'erī māzandarānī, mohammad sāleh ebn-e fazl-ol-lah (1880-1971)

مختصری در اصول دین به صورت سؤال و جواب.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11382/4

خط: مختلف، بی کا، تا: 1337ق. کاغذ: نخودی و مشقی، جلد: تیماج خرمایی، اندازه: 10× 17 سم [ف: 16-400]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

استر آبادی، محمد رضا بن على، ق14 قمری

estarābādī, mohammad rezā ebn-e ‘alī (- 20c)

رساله بسیار مختصر است برای عوام و متناسب با فهم آنان.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3099/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدانکه واجب است بر هر مکلفی تحصيل اعتقاداتی که از اصول دین و مذهب اند؛ انجام: و صریح آیات قرآنیه و اخبار معتبره هستند و از برای عوام همین قدر کافی است، و الله العالم

خط: نستعلیق، کا: جواد بن محمد رضا بن علی بن محمد جعفر (فرزند مؤلف)، تا: غره ذیحجه 1327ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 14گ (111پ -124ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 8-322]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

اشرف زاده، محسن بن ابی القاسم، ق 14 شمسی

ašraf-zāde, mohsen ebn-e abe-l-qāsem (- 20c)

اصول و فروع دین را در شانزده جلسه کوتاه با بیانی ساده و استدلالی برای شاگردان دبستانی خود بیان می کند (البته کلاس و شاگردان و استاد صوری و نمایشی است و پرسش کننده دانش آموزی به نام احمد و پاسخ دهنده آموزگار است).

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2287

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا لهذا ... احمد که طفلی است از خاندان علم و فضل و بسیار باهوش و شاگرد کلاس چهارم دبستان هدایت است روزی خدمت آقای آموزگار که مرد فاضل و شریفی است رسیده با کمال ادب عرض کرد: انجام: نمازهای يوميه است که در هر شبانه روز پنج نماز 17 رکعت به این شرح نماز صبح کر کعت، ظهر 4 رکعت ... و جمعا 17 رکعت است.

خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1365ق؛ واقف: محسن اشرف زاده سبزواری، 1365؛ کاغذ: مشقی فرنگی، جلد: مقوا، رویه گالینگور، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 44گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 5-655]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

املشی، ابوالقاسم، ق 14 قمری

amlašī, ab-ol-qāsem (- 20c)

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگی؛ شماره نسخه: 214ر

آغاز: زیبا منزل کنند و چون خدا شناخته لابد خدا را حکیم.؛ انجام: در زمان او طلوع نور محمدی ص گردید

خط: نسخ خوش، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 250ص، قطع: وزيري [رشت و همدان: ف: 1091]

ص: 195

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

حسینی، محمد مهدی بن علی اکبر، ق 14 قمری

hoseynī, mohammad mahdī ebn-e ‘alī akbar (- 20c)

تاریخ تأليف: 1304ق

رساله ای است کوتاه در اصول پنج گانه (توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد) که در انجام این رساله به بحثی اخلاقی پرداخته شده است.

[الذريعة: 195/2 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12617/1

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد چنین گوید احقر عباد الله ... چون از لوازم ... که هر متصف به صفت ایمان می باشند؛ انجام: و در دنیا و آخرت شفاعت این چهاردهم نفر را روزی و نصيب ما فرماید، بحق محمد و آله الأطهار و اهل بيته الامجاد صلوات الله علیهم اجمعین.

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1304ق؛ محشی با نشان «ح ج ن» و مؤلف، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 59گ (1-59)، 8 -12 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 32-36]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din

حسینی، نورالدین بن ابی طالب، ق 14 قمری

hoseynī, nūr-od-dīn ebn-e abī tāleb (- 20c)

رساله مختصر در اصول پنج گانه دین، با عباراتی همه فهم و آسان با اشاره به بعضی ادله و در چند «فصل».

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 852/2

آغاز: و بعد چنین گوید اقل تراب اقدام خدام شریعت ... که در این اوان آخرالزمان خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-68]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

محمد علی بن احمد، ق14 قمری

mohammad ‘alī ebn-e ahmad (- 20c)

رساله ای است مفصل در اصول دین شامل بحث هایی در توحید و نبوت و امامت با استفاده از آیات و روایات، در بحث نبوت تمامی کتاب «شهاب الاخبار» تألیف قاضی محمد قضاعی را آورده است. مؤلف در برگ 71 با نام محمد علی بن احمد و در برگ 98 با عنوان محمد بن احمد از خودش یاد کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12744/2

آغاز: في بيان فضل علم التوحيد، أقول، بدانکه این مقصود اعني فضیلت علم توحید و خداشناسی از چند وجه از طریق عديده اثبات شود؛ انجام: و الحور العين محدقون منتظرون قدوم ابیک قطب ... وقر عينا و کف عن البكاء فان الملائكة قد ارتفعت اصواتهم الى اسماء الى آخر الحديث.

خط شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی، مصحح [ف: 32-390]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

نجفی، عبد الصاحب بن محمد علی، ق 14 قمری

najafī, 'abd-os-sāheb ebn-e mohammad alī (- 20c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17726

آغاز: بسمله، اصول دین، حمد بی حد و ثنای بی عدد و شکر؛ انجام: و بعد از حضرت برگشتند بهمان عقیده قبل تا مبحث امامت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

اصفهانی، یحیی بن محمد شفیع، ق14 قمری

esfahānī, yahyā ebn-e mohammad šafi' (- 20c)

تاريخ تأليف: اوایل محرم 1322ق

مباحث کلامی بسیار مفصلی است با استفاده از اصول فلسفی و گفتار بزرگان فلسفه و کلام با سعی در تصحيح اقوال، در یک مقدمه» و چند «مقصد»، و این نسخه مشتمل است بر: مقدمه در اقسام اقيسه و کلیات آنها؛ مقصد اول در اثبات واجب در پنج مسأله: ما، و هل، و لم، و كیف، و من.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... هذه نبذة يسيرة في معرفة الله و صفاته و افعاله و معرفة الرسالة و الامامة و العدل و المعاد

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3191

آغاز: برابر؛ انجام: بفضلك و جود و کرمک یا ارحم الراحمين و یا اکرم الأكرمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرين

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 265 گ، 22 سطر، اندازه: 18× 22سم [ف: 8-412]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

احمد بن علیمحمد،

ahmad ebn-e 'alī-mohammad

ص: 196

اصول دین پنج گانه را، با تفصیل نگاشته و بیشتر روایات را که در این موضوع روایت شده گرد آورده و اگر اشکالی داشته در متن یا در حاشیه توضیح داده است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6134

آغاز: في النبوة الخاصة قال استاد ارباب اليقين احمد بن زین الدین قدس الله روحه في حياة النفس؛ انجام: مع ورود الاخبار الصحيحة بالنص عليه بغيبته و اسمه و نسبه عن الله تبارک و تعالی وعن رسوله و الأئمة عليهم السلام.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ نسخه پیش نویس مؤلف است و برگ هایی سفید و موضوعاتی ناتمام مانده و خط خوردگی و افزودگی دارد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 360گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 16-134]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6135

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، نسخه پیش نویس مؤلف است و برگهایی سفید و موضوعاتی ناتمام مانده و خط خوردگی و افزودگی دارد؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 334گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 16-135]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17692

بی کا، بی تا [د.ث]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

محمد حسین بن ابو محمد

mohammad hoseyn ebn-e abū-mohammad

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2455/2 - 13/135

آغاز: المالكي من الفصول المهمة و غيره و قال الله سبحانه افمن يهدي إلى الحق ... اما بعد لما كان اكثر الناس بل اكثر طلبة العلوم و الصلحاء تركوا تحصيل العلم و الواجب العيني من اصول دینهم؛ انجام: و كلما اخبروا به من سؤال منكر و نكير و البعث بعد الموت و الجنة و النار بحسب الاذعان به لان كلما ذكر ممکن و اخبر الصادقون به فهو حق. (قد تمت)

خط شکسته نستعلیق، کا: محمد هادی بن محمد باقر، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج زرد مجدول ضربی، 28گ، 17 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف: 1-402]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

میر اوصاف، على بن شهامت على

mīr-owsāf, “alī ebn-e šahāmat‘alī

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 17534/7

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين حمدا كثيرة كما هو اهله و مستحقه ... اما بعد این عاصی پر معاصی ... خواست که اصول دین بدلائل اجماليه

خط: نستعلیق، كا: نجف علی حیدری، تا: 14 صفر 1250ق؛ مهر: حسنعلی رضوی»؛ 39 سطر (13/5× 26)، اندازه: 23×35/5 سم

[الهيات مشهد: ف: 2-33]

اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

مؤمن، محمد بن عبد الغفور

mo’men, mohammad ebn-e ‘abd-ol-qafür

کتابی در پنج فصل»: 1. توحید، در هفت مسأله؛ 2. عدل، در چهار مسأله؛ 3. نبوت، در ده مسأله؛ 4. امامت، در پنج مسأله؛ 5. معاد، در چهارده مسأله. روی هم 40 مساله است.

آغاز: بسمله. الحمد لله و الصلوة على محمد و آله اما بعد پس چنین گوید محمد بن عبدالغفور الملقب بمؤمن ... که بدانکه اصول دین که بر هر مكلفی واجب است دانستن آن

انجام: و تفصیل این مسائل و دلایل آن در رساله دیگر نوشته خواهد شد ان شاء الله تعالى و الحمد لله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا

[فهرستواره منزوی 102/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 263616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین علاء الدین درزی مازندرانی، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی [ف: 10-1512]

اصول الدين / کلام و اعتقادات-ترکی

osūl-ed dīn

شرح عرفانی است بر اصول و فروع دین که نویسنده، اصول دین را بر حسب ادله و نص آیات و احادیث چهار (توحید و عدل، نبوت، ولایت، معاد) و فروع دین را نیز چهار (عبادات عشره، احکامات، ایقاعات، عقودات) برشمرده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15847

آغاز: ایدروش دلریش اگر از تو پرسند که اصل دین مذهب عشری چند است جواب بگو پنج؛ انجام: در این بزم ساغر و الله که داروی بیهوشیش در دهند

خط: نستعلیق، کا: محمد محسن متخلص به آقا کوچک، تا: قرن 14؛ در برگ 78 مطلبی درباره مرغ ققنس نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی یک لا مجدول ضربی، 3گ (74پ -77پ)، 13 سطر (7× 14)، اندازه: 11×17/5 سم [رایانه]

ص: 197

اصول الدين / كلام و اعتقادات / ترکی

osūl-ed dīn

شرح رساله ای است در عقاید ماتریدیه که متن و شرح آن، هر دو به ترکی اسلامبولی می باشد و شرح به صورت مزجی برگزار شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7207/4

آغاز: نسخه: ایمان کوردم الله که موجود در و كمال صفتلری ایله متصفدر او معلوم اولا که الله عظيم الشأن حقنده هر مكلفه؛ انجام: ملت درلر و عمله متعلقه اولان احکامه شرع و شریعت در الرو الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب اللهم صل على محمد و آله محمد.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای سوخت ترنج با سر با نقش گل و بوته، 9گ (112ر-120پ) [ف: 25-213]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn

غیر همانند: 1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 212

آغاز: معصوم فان حارب النبي و قتل النبي و الامام دخل في العدالة وان تخاذل و قعد فقد فسق بزعمه؛ انجام: فانصرف خارجا من الباب فنهضت من مكانی اتبعه و ادفع الناس عنى يمينا و شمالا در اصول پنج گانه دین بر پایه اعتقادات شیعه و دارای تفصیل بیشتر در بحث امامت، با استفاده از آیات کریمه و احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) و کمتر به ادله عقلیه می پردازد. پشت جلد احتمال داده شده است که از میرزا حسن بن عبدالرزاق لاهیجی باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، دارای حواشی مؤلف؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم تبریزی صدر الافاضل) به تاریخ ربیع الاول 1311؛ جلد: تیماج سبز، 220گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19سم [ف: 1-304]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12434/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على سيد المرسلین محمد و عترته الطاهرين و هو حسبنا و نعم الوكيل فنقول يجب على كل مكلف أن يعرف الله تعالی موجود و يدل عليه وجود آثاره؛ انجام: و كل واحد من أهل الجنة بما هو فيه جعلنا الله و أياكم من أهلها بفضله و کرمه تمت الرسالة بحمد الله و حسن توفيقه وصلى الله علی سیدنا و آله الطاهرين

رساله ای کوتاه در اصول دین است، دارای عناوینی چون: ده مسأله در صفات ثبوتیه، هفت مسأله در صفات سلبیه، و بقيه رساله در اثبات عقلی و نقلی نبوت و امامت و ثواب و عقاب، بر اساس عقاید امامیه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: شرقی، 8گ ( 6-12)، 12 سطر، اندازه: 8/5× 10 سم [ف: 31-415]

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2275/1

مشتمل بر 8 «باب» و هر یک دارای چند «فصل»: 1. التوحيد، چهار فصل، 2. العدل، شش فصل، 3. النبوة، پنج فصل، 4. الامامة، چهار فصل، 5. الوعد و الوعيد، 6. الآلام و الاعواض، دو مسأله، 7. الآجال و الارزاق و الأسعار، دو فصل، 8. احوال المكلفين، چهار فصل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ واقف: ملک محمد بن ابوطالب نائینی، اواسط رمضان 1065؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 22 سطر، اندازه: 10×16سم [ف: 5-[647

4. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5775

آغاز: أن الرضا (عليه السّلام) و اولاده لم يكونوا يزعمون أن كل من خرج عن المذاهب الأربعة؛ انجام: دخل منزله و محل اقامة عشرة ايام قبل الصلاة و صلی عاما و الاحوط الجمع في مقامين اما ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ نو، 81گ، 13 سطر، اندازه: 10/8× 15/6 سم [ف: 1-37]

5. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 91/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين

عنوان مطالب «مسألة»، شامل دعای عديله و بخش دوم در فروع دین، باب دوم در ذکر عبادات شرعیه و نقليه؛ خط: نستعلیق، کا: محمد هاشم بن معزالدین حسنی حسینی، تا: 1118ق؛ 85گ (1- 86ر)، اندازه: 10× 16سم [نسخه پژوهی: 3-80]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2934/5 - 15/174

آغاز: الحمدلله كما هو اهله و صلى الله على محمد عبده و رسوله و على آلهما الطيبين الطاهرين اوليائه و حججه و بعد هذا الكتاب مرتبة على مقدمة و اقسام و خاتمة اما المقدمة ففيها أبواب اربعة الباب الأول في ان الاصول؛ انجام: الفصل الثامن اجمع العقلاء كافة عدى نذر قليل على وصفه جل ذكره بالعلم و ذلك لما شاهدوا منه ... و اضاف المعادن على انتساق و انتظام و اتقان و احکام.

بخشی از رساله ای که در مقدمه آن بخش هایش (مقدمه، اقسام و خاتمه) ذکر گردیده، بعد عنوان شده که مقدمه در چهار «باب» و باب اول آن در اصول اعتقادات و ما يتعلق بها است و خود این باب در چند «مقصد» است و مقصد اول آن در چند فصل» است که نسخه، هشت فصل از آن را دارد؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا با رروکش مخمل سرخ عطف تیماج قهوه ای، 16گ، 20 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-405]

7. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 442/1

آغاز: الحمد الله الواحد الأحد الصمد السرمد لا والد له ولا ولد و لا معه احمد لا عد له و لا حد و لا عدو لا له امد؛ انجام: و هو عجالة السامري فانها مثل عصا موسى في كونه حيوانا و هو معمول السامري و لم يركض في رحم كما لا يخفی.

در اثبات واجب و النبوت ببرهان عقلی اقناعی و اثبات امامت به

ص: 198

دلیل افحامی نقلی و اثبات اباحه متعه و سؤال و جوابهایی به نقل از کتاب «عیون اخبار الرضا»، تقدیم شده به یکی از وزیران که نامش در نسخه سیاه شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی روکش پارچه، 12گ (1پ -13پ)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-279]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15073

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد، فيقول تراب اقدام العلماء ... اني لما رأيت حرمة التقليد في اصول الدين ... اصل في اثبات الصانع [تعالی ] ولا بد فيه من مقدمات انجام: يعرف الامام باحد اشیاء اما بنص الله تعالى على امامته او بنص الرسول او الامام السابق علیه او بادعائه الامامة و اظهار المعجز هذا.

رساله ای استدلالی است در اصول پنج گانه اعتقادی شیعه با عناوین «اصل، اصل» و فاقد نقل اقوال. نامی از این رساله و مؤلف آن در منابع موجود یافت نگردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمع مشکی، عطف: تیماج مشکی، 24گ، 13 سطر (6× 11)، اندازه: 10/5× 15/5 سم [ف: 38-182]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9271/4

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين الذي لارب غيره و لامعبود سواه ... اما بعد فهذه اصول الدين و ذلك اول واجب على كل مكلف وهي ثلاثة الأصول؛ انجام: انه من يشرك بالله و قد حرم الله عليه الجنة و ماويه النار و ما للظالمين من انصار

رساله مختصری است در اصول دین به روش اهل سنت در سه اصل به صورت سؤال و جواب (فاذا قيل، فليقل، والدليل): 1. معرفة الله تعالی، 2. معرفة دين الاسلام، 3. معرفة العبد نبيه محمد (صلّي الله عليه و آله) بن عبدالله؛ بی کا، تا: 12 جمادی الثانی 1224ق، جا: طائف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (62ر-64ر)، 22 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 30-46]

10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16381

کا: ابن عبدالله بن محمد ابراهیم کاشانی، تا: 1245ق؛ قطع : وزیری [د.ث]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26756

آغاز: قال سمعنا الرضا (عليه السّلام) علی بن موسی علیهما السلام يقول في دعائه؛ انجام: انه جواد فیاض و قد ادبر الاقبال من تأليفه ... سنه 1262

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1262ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

12. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 489/1

آغاز: مقدمة المعروف بين الأصحاب أن المعارف التي يحصل بها الايمان و هي اصول الدين خمسة و بيان ذلك على وجه الاجمال و ذكر بعض ما يتعلق بها على ما ذكره بعض الاعلام؛ انجام: قال الزاهد هو الذي ليس له بيت يخرب فيغم لخرابه ... ولاله نفس طعام يسأل ... و السنتهم کلال من ذكر الله تم ... ولكن ينظرون في ملكوت السموات و الارض فيعلمون أن الله سبحانه أهل العبادة ... و يتخذ المسجد بیتا و العلم صباحا و الزهد جليسا ... قريبا و جليساً

دارای مقدمه و چند فصل است. آقای استادی احتمال داده اند از آقامحمد علی کرمانشاهی باشد چرا که از علامه مجلسی به عنوان خالي المفضال در کتاب یاد می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «شفیعی في الاخرة محمد و عترته الطاهرة» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 27گ، 16 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 169-1]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1916/15

آغاز: بسمه تعالی هذا ملتقطات التقطتها من الرسالة الموضوعة في معرفة أصول الدين التي صنفها میثم بن علی بن میثم البحراني قال الركن الثالث في صفاته الثبوتيه و فيه ابحاث البحث الأول في كونه تعالی قادراً مختاراً؛ انجام: لو انفرد لا يستقل وحده شخصاً بتحصيل معاشه و بتولى تدبير امره من غير مشاركة و معاونه على ضروریات حاجة بل لابدله.

میثم بن علی بن میثم بحرانی (م- 679) رساله ای دارد در اصول عقاید با عنوان های قاعده و رکن و بحث. احمد بن على محمد رشتی کاتب این دفتر که در مدرسه نیم آورد اصفهان درس می خوانده خود این رساله را از رساله ابن میثم برگزیده؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: احمد بن علی محمد رشتی، بی تا، جان نیم آورد اصفهان؛ نسخه ناقص است و چنین پیداست که در آغاز درست بوده و بعداً از دفتر بیرون کشیده شده؛ کاغذ: اصفهانی نازک، جلد: پارچه ای چیت گلدار زمینه گلی، 3ص (279-281)، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 9-579]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16428 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

15. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 62/2 عکسی

آغاز: اعلم أن التكليف ينقسم الى عقلی و سمعی. و لما كان ينقسم الى ذلك و كان العقلی ... فصل في اول ما يجب على المكلف عند كمال عقله و اول ما يجب على المكلف مما لا يخلو من وجوبه

گفتاری است با عناوین: فصل در تکلیف، حدوث اجسام، اثبات صانع، باب در نبوت، باب در امامت، فصل در آجال و ارزاق، باب در تکلیف، فصل در امر، فصل در نهی، فصل در نسخ؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: میشن آلبالوئی رنگ، 30گ (8-37)، 15 سطر، اندازه: 20× 25/5 سم [ف: 3-1341]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1966

آغاز: الحمدلله الذي نور قلوب العارفين بانوار معرفته و وجلت قلوب المخبتين بجذبات عظمة جلاله؛ انجام: و الزيارات الشرعية تشرق أنوار القنوع في القلب و تزيد غلبات الشوق رزقنا الله تعالی بهذا المقام

اصول اعتقادی را با روشی عقلی و عرفانی ساده در سه «فصل» بیان می کند: 1. اثبات صانع، 2. وجوب ارسال رسل، 3. اثبات امامت، در خاتمه این رساله پاره ای از فضائل اخلاقی نیز بیان شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، پس از کتاب غزل هایی از واله

ص: 199

در مناجات و امور اعتقادی آمده؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 32گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 5-337]

17. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 482/1

آغاز: قوله المبحث التاسع الثواب فضل من الله تعالى والعقاب عدل ... خلافا للمعتزله الا أن الخلف في الوعد

گفتاری است کلامی به شیوه اهل سنت و بر مذاق اشاعره که نسخه ما شامل مباحث نبوت، معاد و امامت است، در آغاز هر مبحث، نظریه معتزله را بیان کرده، سپس به رد آن می پردازد، از «تلخيص المحصل» و کتاب «مواقف» نقل می کند؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام [ف: 1-477]

18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 224716

آغاز: واجب الوجود بمعنى انه لايفتقر في وجوده إلى غيره؛ انجام: و يجبان بالقلب على الأعيان و باللسان و اليد على الكفاية، اذا قام به البعض سقط عن الباقين. تمت الرسالة و الحمدلله

درباره واجب الوجود و پیامبر و امامان دوازده گانه، برگهایی پراکنده است که از رساله پیشین (2247/5 ع) جدا شده؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، نخودی، جلد: تیماج مشکی، آستر کاغذ سپید، 32گ (124ر-155 پ)، 12 سطر، اندازه: 15/5 ×20/5سم [ف: 11- 639]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15495

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوه؛ انجام: و صلی الله على محمد و آله اجمعين

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 622]

اصول الدين = الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ud-dīn = al-i'tiqādāt

رساله ای است در بیان مختصر اصول پنج گانه اعتقادی امامیه بعنوان ارکان ایمان با اشاره اجمالی به ادله برخی از آن اصول همراه با بیان واجبات نماز.

آغاز: و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم، لما كان من أهم الأمور للمكلفين تحصيل أصول عقائد الاسلام

انجام: و نحن قد استوفيناها في غير المقام في المباحث الأصوليظ و حققناه بأبسط وجه و أوفی بیان

همانند:

1. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار شماره نسخه: 483/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد جعفر بن میرزا احمد عقدائی، تا: دوشنبه سلخ جمادی الاول 1297ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول ضربی، 47گ (16پ -63ر)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-348]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6828

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول، نسخه را مؤلف خوانده و بر آن افزوده، دارای چند تاریخ تولد به خط مؤلف از سال 1310 تا 1339؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 64گ، 14 سطر، اندازه: 11×16/5سم [ف: 18- 22]

اصول الدين = اصول العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

usūl-ud dīn = usūl-ul ‘aqā'id

رساله مشتمل بر پنج «باب» و هر کدام مشتمل بر چند «مسئله»: 1. توحيد (14 مسئله)؛ 2. العدل (5 مسئله)؛ 3. المعاد (3 مسئله)، 4. النبوة (2 مسئله)؛ 5. امامت. مؤلف در باب اول در فصلی با عنوان فصلي في التنزيهات به بیان صفات سلبی خداوند می پردازد.

آغاز: بسمله الباب الأول في التوحيد مسئله واجب الوجود موجود ان لولم يوجد لزم انحصار الموجودات في الممكن و کلما انحصر الموجودات في الممكن لزم ان الايوجد موجود اصلا اما المقدمة الأولى

انجام: من هؤلاء نص على من بعده لاشتراط العصمة و هي منفية عن غيرهم.

همانند:

مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 77/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم حسینی تفریشی، تا: 1263ق؛ جلد: چرم سبز، 2گ (70ر-71پ)، 33 سطر، اندازه: 21/5× 34/5سم [مؤید: 3-631]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1131/11 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: جميع الأنبياء الذين آدم اولهم ... معصومین من جميع الذنوب ... و كذا عن المباحات المنفره ... و عن دنائة الاباء ... لان كل ذلك يوجب التنفر و ... و كل ما يوجب التنفر يجب نفيه عنهم لا نالغرض من بعثهم امتثال اوامرهم و قبول احكامهم و هو

در نسخه حاضر 4 باب وجود دارد و باب پنجم امامت را ندارد؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ در برگ های پس از این رساله این فقرات آمده: في كشكول العالم المعاصر السيد على الميبدی. کتاب الفضائل للفضل، -قال جامع هذا الأوراق العبد محمد صادق سمعت بعض اصحابنا يغلطون استعمال ممهور و کنت موافقا لهم، في الخصال: ... سمعت مالک بن انس ... يقول كنت ادخل على الصادق، -في الخصال ... قال رسول الله صلى الله عليه و اله اربععه انا شفيع لهم، -اگر نثار تو خواهم کدام تحفه لايق (اشعار و عبارات مناسب نامه گذرای)، الفصل التاسع في زياراته ... و ينبغي تفصيلها في مقامات (بخشی از کتابی است در مزار)، -برای قضاء حاجت هر گاه حاجب عظيمه باشد، -يقول جامع هذه الأوراق ... رایت بخط الشيخ احمد الاحسائی؛ 4گ (79-82) [ف: 581-23]

ص: 200

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5917

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در سه ستون در متن و حاشیه به طور چلیپا، مجدول، مذهب؛ واقف: نائینی؛ 2گ، اندازه: 26× 43سم [ف: 4-110]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/28

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 3گ ( 202پ-200 پ)، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-202]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn

مختصری است در اصول دین پنج گانه بر اساس اعتقادات شیعه امامیه، با مقدمه ای در قواعد کلی منطق که فهم اصول بدون شناختن آنها میسر نیست، در یک «مقدمه» دارای چهار «منهج» در منطق، و چهار «انجمن» دارای «مصابیح» در توحید و نبوت و امامت و معاد.

آغاز: لئالی حمد و ستایش که بدستیاری باران فیض و مرحمت و تاثیر خورشید شناسایی و معرفت در بحار قلوب ارباب حقیقت و بصیرت تربیت یافته باشد

انجام: و باقی تحقیقات این مقدمه در اثبات علم واجب گذشته و مذکور شد

همانند

1. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 1/ 130

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ یا نستعلیق، کا: جعفر بن علی خوانساری، تا: 1225ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 69گ (3پ -72ر)، اندازه: 11× 16سم [ف: 98 ]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14666

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1225 ق [رایانه ]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn

رساله مختصری است در اصول پنج گانه که به صورت ساده و روان برای عامه مردم و نوسوادان، نگاشته شده است.

آغاز: اما بدانکه اصول دین پنج است اول توحید، دوم عدل، سیم نبوت، چهارم امامت پنجم معاد

1.قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14163/3

2.آغاز: برابر؛ انجام: و هر که انکار اصول دین نمود کافر است و الله اعلم بالصواب.

نسخه شماره 11533 گزارش شده در جلد 29 فهرست همین کتابخانه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در انجام نسخه همانند نسخه ارجاعی مطالبی در خصوص مقدمات نماز شکیات و طهارت آمده که در آغاز بحث شکیات عنوان رساله شکیات آخوند مرحوم مجلسی به صورت تقطيع نوشته شده، البته این رساله با رساله شکیات علامه مجلسی همخوانی ندارد احتمالا از مطالب آن اندکی برداشت شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مجدول ضربی با ترنج و سرترنج، 22گ (239پ - 260پ)، 16 سطر (10×15/5)، اندازه: 14/5× 22 سم [ف: 35-740]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11533

آغاز: بدانکه اصول دین چند است، جواب گویم که پنج است، اول توحید، دویم عدل، سیم نبوت؛ انجام: نیت می کنم که سجده سهو می کنم واجب قربة الى الله تعالی.

خط: نسخ، كان محمد علی فرزند محمد جعفر، زری باف، تا: 15 شوال 1258ق؛ در پایان نسخه بعد از مبحث اصول دین، شش باب از فروع دین در مطهرات و صفات ثبوتیه و باب های تكبيرة الاحرام و شکیات نماز را به صورت جزئی آورده؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: مقوا، 60گی، 7 سطر (5/5×9)، اندازه: 11× 16سم [ف: 29-196]

و اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn

غیر همانند:

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23234

آغاز: بسمله الحمد لله الذي خلق الانسان العرفانه؛ انجام: حشر و نشر و قیامت ... و اله اجمعين

خط: نسخ، بی کا، تا: 875ق [رایانه]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5907/3

آغاز: بسمله، الحمد الله ... بدان ای برادر طلب کننده صادق ... مسلمانی را بر پنج چیز نهاده اند، انجام و تصدیق به دل باید تا بندہ مومن باشد و صلى الله على محمد وآله ... تسليمات كثيرا دايما

اصول دین است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ترنجی مقوایی، 4گ (324پ - 1328)، 15 سطر (8× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 18 سم [ف: 16 -[143

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1015/4

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوة على خير خلقه محمد و آله اجمعین. اما بعد. بدانکه اصول دین بر هشت قسم است؛ انجام: مراد پیغمبر عليه السلام در اینجا از اسلام ثمرات و علامات اسلام بود نه حقیقت اسلام ( تمت الرسالة الشريفة بعون الله تعالی و حسن توفيقه).

ص: 201

در این نامه از اصول دین از روی آئین شیعی گفتگو شده و عنوان ها در آن «مسئله است و به روش پرسش و پاسخ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 913ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، 5گ (7ر-11پ)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 6-2136]

4. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 314/2

آغاز: مطلب دهم در آنکه واجب الوجود را شریکی نیست یعنی دو واجب الوجود موجود نتواند شد

کتابی است در کلام، چنین است فهرست قسمت موجود آن: اصل 2. عدل، در پنج «مطلب»، اصل 3. نبوت، در شش مقصد، اصل 4. امامت، در هفت مقصد، اصل 5. معاد، در چهار مقصد، اصل 5. معاد، در چهار مقصد. این نسخه از مطلب دهم از اصل اول را دارد؛ بی کا، تا: 975ق؛ افتادگی: آغاز؛ تاریخ کتابت شاید تاریخ تالیف هم باشد؛ 37گ، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف: 382]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14352/1

آغاز: فرموده باختيار خلق نگذارند دیگر چون خلق را آراء مختلفه و اهواء متفاوته و اغراض منکثره هست تواند بود که بسبب اختلاف میل؛ انجام: انوار فیض الهی بر آن تابد و صور كمالات كما هي در آن منقش گردد اللهم نور قلوبنا بنور معرفتك ... و اجعلنا من الذين اخر دعويهم ان الحمدلله رب العالمين. شد مؤلف رساله ای که بود xx اعتقادات دین مبرهن ازو / هر الف ميل سرمه آلودیست xx که شود عین علم روشن ازو / دال او شكل دلکشیست که هست xx طاق ایوان دین مزین ازو / عين او در سواد خط چشمیست xx چشمه زندگی معاین ازو/ شكل كاف مسطحش قفلیست xx که بتابد کلید آهن ازو / هر یکی از مطالبش صدفیست xx طالبان را گهر بدامن ازو/ هر یکی از دلایلش شمعیست xx خانه اعتقاد روشن ازو / حجت قاطعش چو شمشیریست Xx سر اهل جدال بی تن ازو/ شاهد این بس که گشت تاریخش Xx سخن اهل حق مبين ازو (970). رساله کوتاهی است در اعتقادات مشتمل بر پنج فصل» و هر فصل با عنوان های «هداية - تبصرة»، نسخه حاضر فقط چند برگ از آخر رساله را شامل است. بخش موجود، نیمه آخر فصل چهارم و تمامی فصل پنجم و خاتمه رساله. مؤلف در نیمه فصل چهارم، امامت حضرت علی (عليه السّلام) بعد از حضرت پیامبر (صلّي الله عليه و آله) و امامت سایر ائمه (عليهم السّلام) را به صورت کوتاه اثبات نموده است. فصل پنجم در معاد است و در خاتمه رساله، مؤلف اشاره کوتاهی به اجتهاد و لزوم رجوع عوام به مجتهد و شرایط مجتهد دارد و در پایان اشعاری در مدح رساله و ماده تاریخ آن ذکر نموده است. تأليف این رساله در سال 970 ق به پایان رسیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 شوال 980ق؛ بی کا؛ مصحح؛ جلد: تیماج، مشکی، ضربی، مجدول، 15گ (1ر -16ر)، 16 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 38- 479]

6. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 654/2

آغاز: بدان که احکام بر پنج قسم است واجب و سنت و مکروه و حرام و مباح. واجب بر دو قسم است شرعی و عقلی، واجب شرعی آن است که فاعل او مستحق ثواب شود؛ انجام: سخت ترین عذاب قبر از سه چیز است سخن چینی و کج خلقی و استخفاف بول و الله اعلم بالصواب، تمت.

رساله مختصری است در بیان اعتقادات شیعی از اصول و فروع، در مقدمه تعریف اصول دین و ایمان و وجه حصر آن در توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد آمده است. عناوین فصول رساله چنین است: 1. توحید، 2. عدل، 3. نبوت، 4. امامت، 5. معاد؛ خط: نستعلیق، كا: حيدر بن محمد قاینی، تا: 1087ق، حواشی دارد؛ 17گ، 15 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-51]

7. مشهد؛ اصغر زاده؛ شماره نسخه: 26

بی کا، تا: 1088ق (نشریه: 7- 770]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9706/4

رساله ای است مختصر در اصول دین؛ خط: نسخ، كا: عبدالعظیم بن صالح حسینی، تا: شوال 1097ق، کاغذ: آهار مهره حنائی و شکری، جلد: مقوا، عطف میشن خرمایی، 15 قطع: [ف: 11-321]

9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2511- 13/191

آغاز: درجات جنان رساند فصل اول در توحید یعنی اعتقاد کردن به اینکه خدا که آفریننده عالم است یکی است و بیشتر از یکی نیست و همیشه بوده؛ انجام: و عدد بهشت هفت است جنت الفردوس وجنت المأوى ... و دارالجلال بهشتی است که جای ضیافت جناب الهی است که. رساله کوتاهی است در اعتقادات شیعه شامل پنج فصل»: 1. توحید، 2. عدل، 3. نبوت، 4. امامت شامل چند مقصد، 5. معاد شامل چند مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور مشکی، 42گ، 18 سطر، اندازه: 9× 16 سم [ف: 1-411]

10. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 268

آغاز: امری غیر ذاتش و مراد از عینیت در واجب الوجود این نوع از اتصافست بعین ذاتش در اتصاف به این صفات محتاج به انضمام امری زاید بر ذات نیست؛ انجام: تلویح چهارم و اشاره اجمالی بر بطلان احادیث موضوعه داله بر عقاید اهل خلاف بدانکه احادیثی که مخالفین ... و چنانکه ظاهر است از اخبار هر دو فرقه و بایزید و عبدالملک.

کتابی است در کلام شیعی با عناوین «مقام»، «منهج»، «رکن»، «اصل» و .... عناوین موجود در نسخه: منهج سیم در بساطت واجب الوجود، منهج چهارم در توحید یعنی تقریر دلیل بر وحدانیت واجب الوجود، مقام 2. نبوت مشتمل بر «فاتحه» و چهار «رکن»: فاتحه در بیان معنی مراد از نبی، رکن اول در بیان ضرورت وجود نبی، رکن دوم در طریقه علم به نبوت، رکن سیم در تقریر دلیل برنبوت خاتم النبيين، رکن چهارم در عصمت نبی، مقام 3. امامت مشتمل بر دوازده «اصل»: 1) بیان برخی از اوصاف

ص: 202

امام و شرایط امامت، 2) در حدیث غدیر خم و متعلقات آن در سه «ارشاد»، 3) در انما ولیکم الله در دو «تکمیل»، 4) در حدیث منزلت در سه «هدایت»، 5) در آیه تطهیر در دو فیض»، 6) در حدیث تمسک در دو «تنویر»، 7) ذکر اخباری که مشتمل است بر ولایت و وصایت و خلافت و امثال آن، 8) ذکر احادیثی که تصریح شده در آنها به امامت ائمه اثناعشر و حديث من مات ولم يعرف امام زمانه در دو «تبصره»، 9) ذکر برخی از فضایل مستلزم امامت مستنبط از آیات و احادیث و بیان افضلیت امیرالمؤمنین در هفت «لمعه»، 10) مطاعن خلفای ثلثه در چهار «تذکره»، 11) ذکر بعضی از کلمات و خطب حضرت امیر که دال است بر بطلان خلافت خلفای ثلاثه در دو «توضيح»، 12) قلع ماده شبهه اهل خلاف از اجماع و غیره در چهار «تلویح». به جهت افتادگی نسخه و جابجایی صفحات نام کتاب به دست نیامد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ با حاشیه «منه سلمه الله»، مصحح؛ در پایان نسخه آمده: «قد اشتريت هذا الكتاب سنة 1205»؛ مهر: «سلام علی ابراهیم 1178» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 240گ، 15 سطر، اندازه: 10× 20سم [ف مخ: 1-48]

11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7557/1

آغاز: نیست، پس ممکن نخواهد بود و هذا خلف ... و پس از یک صفحه ... فصل چهارم در ابطال تسلسل. باید دانست که تسلسل توقف امور غير متناهيه است بر یکدیگر. بر سبیل علیت و معلولیت؛ انجام: على اولهم و اوسطهم و آخرهم مهدي هذه الامة.

نگارش یکی از شاگردان ملا رجبعلی تبریزی است (فصل دوم از مقصد اول دیده شود و از میرداماد نیز نقل دارد، دارای یک «مقدمه» پنج فصلی، و سپس مقصد 1. اثبات واجب در دو «فایده) و چند فصل»، مقصد 2. نبوت و امامت در یک «مقدمه» و دو مطلب» و چند فصل»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با حاشیه «منه دام ظله»؛ کاغذ: سفید و نخودی فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 4گ (3-131 پ)، 14 سطر، اندازه: 13× 22سم [ف: 3-150]

12. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5244

آغاز: بدانکه مراد از ایجاد عالم ... شناختن ذات واجب الوجود ... است ... بشواهد يقينی؛ انجام: در باب چهارم امامت افتاده): وصیت پیغمبر ص. نوشته شود و صاحب. در پنج «باب» و یک «مقدمه «خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 8گ (13-10پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 3-151]

13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6053/54

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلاة و السلام على افضل المرسلین ... بدانکه اصول دین پنج است..؛

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی زرد سیر، قطع: بياض رقعی [ف: 9-127]

14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9102

مانند نوشته های محمد باقر مجلسی؛ در رستاخیز شناسی است با عنوان: فصل دوم در بیان احوالات میزان و صراط و انطاق جوارح، فصل پنجم در بیان توبه کردن مر گناه کاران امت محمد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با تاریخ 1258؛ کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تازه، ربعی، 189 گ، 12 سطر (9× 16)، اندازه: 18× 23سم [ف: 17-293]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14881/2

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين ... مقدمه، بدانکه پیش از ادای نماز واجب است بر هر مکلف عاقل که اصول خمسه را دانسته باشد و اصول دین به اتفاق اصحاب يقين؛ انجام: گفت: بخ بخ لک یا ابا الحسن صرت مولای و مولا كل مومن ... یا ابا الحسن گشتی مولای من و مولای جمیع مومن

رساله کوتاهی است در اصول دین از منظر شیعه امامیه در: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1150ق؛ افتادگی: وسط و انجام؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 3گ (7ر- 9پ)، 13 سطر، اندازه: 10× 18/5 سم [ف: 37-512]

16. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4051/18

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدانکه اصول دین پنج است اول توحید دوم عدل سیم نبوت چهارم امامت پنجم معاد؛ انجام: پنجم دیدنی نیست ششم شریک ندارد و هفتم محتاج نیست.

رساله مختصری است در بیان اصول دین با عناوین: «اگر پرسند- جواب گوئیم»؛ خط: نستعلیق، كا: سید مؤمن رضوی، تا: شعبان 1175ق، جا: قريه قراباین در محال چالدران؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا، 7گ (173پ - 180ر)، 14 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [محدث ارموی مخ: 1-150]

17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4049- 20/169

آغاز: الحمدلله رب العالمين والصلوة والسلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین اما بعد بدانکه اصول دین سه چیز است توحید و نبوت و معاد اما عدل و امامت پس آنها اصول مذهب؛ انجام: و خود را غافل مکن که طاقت آتش جهنم نداری و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا و صلى الله على محمد و آل محمد.

در اصول دین شامل پنج «باب» کوتاه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: مقوا، 10گ، 17 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 1-406]

18. قم: گلپایگانی، شماره نسخه: 7701- 39/81

آغاز: و اعتقاد او در ایمان قائم می شود و در حدیث دیگر وارد شده است که هر وقت چنین چیزها به خاطر رسد لا اله الا الله بگویید؛ انجام: و شهادت دروغ دادن و جعل دادن که به دروغ شهادت بدهد و از اینها بدتر است اجرت

رساله ای است در اصول دین استدلالی مطابق با مذهب تشیع دارای فصول: فصل 1. بيان اقرار به وجود صانع عالم، 2. صفاتی که از حق تعالی نفی باید گردد، 3. بیان صفاتی که متعلق به فعل حق تعالی است در چند مبحث، پس از آن مطالبی است از جمله:

ص: 203

فهرست دوم در بیان مذهب مبتدعه جبريه، فهرست سوم در بیان مذهب معتزله، فهرست چهارم در بیان مقالات شیعه اثنا عشریه و سپس مباحثی در مراتب نفس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 73گ، 15 سطر، اندازه: 17× 23 سم [ف: 1-402]

19. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2606

آغاز: فصل سیم: در بیان ذکر شمه ای از معجزات و خوارق عادات سید الشهداء، فصل چهارم: دربیان ذکر شمه ای از معجزات سید الساجدین ... باب اول: دربیان معرفة الله تعالی مشتمل بر سه فصل؛ انجام: مساله دویم دراقسام توبه بدانکه توبه بر دو قسم است، قسمتی از آن تعلق به حق الله دادن مثل مركب ... که تعبیر از آن بحق الناس می کنند

رساله ای متوسط و فشرده در اثبات عقاید و اصول دینی امامیه که در سه «باب» و یک «خاتمه « تنظیم شده است: باب 1. توحید (سه فصل)، باب 2. نبوت، باب 3. امامت (12 فصل)، خاتمه: در معاد در سه مطلب)، تا اواخر مطلب سوم خاتمه را در بردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 53گ، 15 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1- 171]

20. تهران: ملک شماره نسخه: 587

آغاز: بسمله، الحمد لا اله احد الواحد ... بدان که این مختصری است از اصول دین که عبارتست از اعتقاداتی که بنای دین بر آنهاست؛ انجام: و ارزقنا به فضله و رحمة مرافقة الأبرار.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی قهوه ای، 47گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-30]

21. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 512

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این چند کلمه ایست از اصول دین که مطابق فهم و ادراک عوام مرقوم می شود، انجام پس در اینکه ساقط می شود عذاب یا نه مرا در آن تاملی است و الان نمی توانم حکم کنم که ساقط می شود یا نه

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 13، جلد: گالینگور سبز، 41گ، 13 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-133]

22. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 667/9

آغاز: بسم الله و له الحمد بدانکه اصول دین و اصول مذهب پنج است توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد و از این پنج تا توحید و نبوت و معاد اصول دین است که منکر هر یک از آنها از دین اسلام خارج؛ انجام: و میزان و صراط و بهشت و دوزخ و حر و نشر همگی حق و صدق است و هدانا الى صراط مستقیم.

رساله بسیار مختصری است در بیان اصول دین مطابق با مذهب تشیع؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 3گ، 16 سطر، اندازه: 15/5×21/5سم [ف: 1-53]

23. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5369

در چهار جلد بی دیباچه و ناتمام: 1. بیان چهار «مطلب»، هر یک در چند «فصل»، 2. معرفت انبیا در دو مطلب» هر یک در چند فصل»، 3. امامت در سه «مطلب»، هر یک در چند «مقصد» و «فصل»، 4. معرفت شیعه در سه «باب»، هر یک در چند «مقام» و «فصل»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج، 46گ، 20 سطر (10× 16)، اندازه: 15×21/5سم [ف: [4222-15

24. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 318

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این چند کلمه ای است از اصول دین که مطابق نهم و ادراک عوام؛ انجام: پیغمبران و جانشینان ایشان که معصومند و هرگز مرتکب معصیت نشدند و کفه معصیت ایشان خالی است پس بی حساب و میزان

اصول دین و مذهب پنج گانه را در پنج «مقصد» (هر کدام مشتمل بر یکی از اصول) و دارای فصول به روشی آسان برای استفاده همگان تحریر نموده با استدلال های کوتاه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور مشکی، 42گ، 13سطر، اندازه: 14×22/5 سم [شخصی میبدی: ف: 2-46]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13336/4

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد: بدانکه اصول دین پنج است، اول توحید، در آن دو مقام است مقام اول اینکه در عالم که صانع و موجود آسمان و زمین است؛ انجام: بعد از ثبوت عصمت پیغمبر [و] دیگر حاجت بدلیل درین مقام نیست.

رساله کوتاهی است در اصول عقاید از دیدگاه شیعه، مؤلف ضمن برشمردن اصول پنج گانه دین به بحث استدلالی در خصوص آنها پرداخته، رساله هایی با این آغاز به افراد گوناگون نسبت داده شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: «ابو القاسم»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی قهوه ای با مقوا، عطف: تیماج قهوه ای، 3گ (192ر-194 پ)، 20 سطر (7/5× 15/5)، اندازه: 11×22/5سم [ف: 33-578]

26. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 284

آغاز: اما آنچه اطلاقش بر آن حضرت جایز نیست اول آن است که بمعنى واحد عددی می باشد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 151گ، اندازه: 10× 15 سم [ف: 1-8]

27. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1129/2

آغاز: بسمله حمدله بدانکه این کتابیست در بیان احکام دین بمذهب امام جعفر صادق على اليقين از اصول و فروع و بدانکه اصول پنج است توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد و فروع نیز پنج است صلوة و زکوة و صوم و حج و جهاد فصل اول در توحيد؛ انجام: دیگر که جمله و پیغمبران بر حشر اجساد خبر داده اند و دروغ بر ایشان محال است تمت.

گفتار کوتاهی است در پنج صفحه مشتمل بر ضروریات دین که مسائل اعتقادی را با عنوان «اگر گویند ... - گوئیم» بیان گردیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قهوه ای، 13 سطر

ص: 204

(8× 11/5)، اندازه: 13× 17سم [ف: 3-1571]

28. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2216/5

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدانکه معرفت اصول الدين واجب است بر هر مكلف و اصول جمع اصل است؛ انجام: و دلیل بر اثبات اینها مفصلة آیات بسیار و اخبار بیشمار است رزقنا الله و ایاکم و جميع المؤمنين

رساله مختصری است در بیان اصول دین با اشاره مختصر به ادله هر یک، دارای پنج «مطلب»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه ای، 3گ (53پ - 56ر)، 29 سطر، اندازه: 20/5× 32/5سم [محدث ارموی مخ: 1-145]

29. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4308/3

آغاز: الحمدلله الذي لا يبقى الا وجهه و لا يدوم الا ملکه ... اما بعد برای ای عزیز که خداوند جل شأنه معرفت خود را بر زمره مكلفين واجب و لازم گردانیده؛ انجام: ز حادثات جهانم همین پسند آمد xx که خوب و زشت بد و نیک در گذر آمد.

رساله مختصری است در بیان اصول دین مشتمل بر «مقدمه» و پنج «فصل» و «خاتمه»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای یادداشتی در مفارقت روح از بدن و احادیث متفرقه بسیاری و چندین خطبه متفرقه و رساله مختصری در فرق مختلف اسلامی به فارسی به خط محمد صالح بن عبدالرحیم اشتهاردی به سال 1260، و لؤلؤ درج مضامین ملامختار اعمی اصفهانی؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 15گ (140ر-155ر)، 17 سطر، اندازه: 18×22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-144]

30. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2210/6

آغاز: درس اول خدایكیست واز برای او مثلی و مانندی نبوده و نیست ما همه بندگان او هستیم و او آفریدگار ماست همیشه بوده است و همیشه خواهد بود از برای او زوفنائی نبوده و نخواهد بود درس دوم؛ انجام: آنها همیشه در جهنم بعذاب الهی مبتلا هستند اما اهل بهشت هرگز از بهشت بیرون نمی آیند و همیشه در نعمتهای الهی مستند و مردنی برای آنها نیست

مجموعه دروس کوتاه و فشرده در اصول دین معتقدات اماميه و معرفت ائمه معصومین که درسی درس تنظیم شده است، رساله در بین باب پانزدهم و شانزدهم رساله پیشین «شرح بیست باب» صحافی شده؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: على محمد بن عبدالله حسینی، تا: قرن 13، جان اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج بزرگ و با سر و لچکی و مجدول، 3، 21 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 3-1122]

31. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2267/1

آغاز: بسمله و به نستعين، اصول دین را بدلیل اجمالی که از برای عوام کافی باشد بیان نمائید

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1219ق؛ اهدایی: شیخ مهدی روحانی فیروز آبادی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با پارچه قرمز، 6گ (93)، 14 سطر (1377)، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 4-1225]

32. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 979/3

آغاز: الحمد الله رب العالمين و الصلاة و السلام على محمد و آله ... اما بعد بدانکه واجب است پیش از نماز بر هر بالغ و عاقل از مرد و زن آموختن و دانستن اصول دین به دلیل نه به تقلید؛ انجام: امید آن که حق تعالی توفیق دهد عوام بیچاره را که پیروی نمایند ... تا آنکه نام مومن را بر ایشان اطلاق توان کرد.

در اثبات اصول دین شیعه که در پنج «اصل» گزارش شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سلخ رجب 1223ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج با سر عطف و حاشیه مشکی، 9گ (50پ -59پ)، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-245]

33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8316/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... أما بعد بدانکه اتفاق کرده اند جميع علمای امامیه رضوان الله تعالى عليهم بر وجوب معرفة الله، انجام: هرگاه کسی یکی از اینها را انکار کند یا بدلیل عقلی نداند کافر است و مخلد در جهنم است

مختصری است در اصول اعتقادی و آنچه دانستن آن واجب است بر هر مسلمان با دلیل اجمالی آنها در یک «مقدمه» و هفت «باب»: مقدمه در مفهوم الفاظی که دانستن آنها ضروری است، باب 1. اثبات صانع و واجب الوجود، باب 2. صفات ثبوتيه الهی، باب 3. صفات سلبیه، باب 4. عدل، باب 5. نبوت، باب 6. امامت، باب 7. معاد؛ خط: نستعلیق، كا: على بن اسماعيل حسینی، تا: 1239ق؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (132پ - 139ر)، اندازه: 16× 21سم [ف: 277-21]

34. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 382/3

آغاز: این چند کلمه در اصول دین است که بر مرد و زن واجب است که بداند تا شیطان او را گمراه و کافر نگرداند؛ انجام: چنانکه آنجناب خود اعتراف فرمودند که ما عرفناک حق معرفتك.

مختصر و نگاشته شده برای عوام و به سبکی که همه فهم باشد، با حمله فراوان در اواخر رساله به عرفا و صوفیان که بنا به گفته نگارنده آن، پای از جاده دین بیرون نهاده اند؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد على سور کی، تا: 1239ق؛ جلد: گالینگور سبز، 8گ (133ر-141پ)، 16 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-501]

35. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 616/1 -طباطبائی

آغاز: بسمله الحمد لله على نواله ... اما بعد پس بدان که اصول دین پنج است؛ انجام: از جناب نبوی مرویست که قبر هر روز به آدمیان ندا می کند و پنج سخن ادا می کند: من خانه تنهائیم با خود انیس بیاورید ... اصحاب عرض کردند ... مونس قبر چیست آن حضرت فرمود تلاوت قرآنست ... و کلمه توحید یعنی لا اله الا الله گنج آن است. صدق الله (دنباله آن افتاده و گویا نزدیک پایان بوده است).

عقاید شیعه است از توحید تا معاد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1239ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره سفید، جلد:

ص: 205

تیماج یک لا قرمز، 1گ (1پ -2پ)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 22-325]

36. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 1 مجموعه بدون شماره

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... امابعد بدانکه شکر منعم واجب است نزد عقلا پس بر صاحب عقل پوشیده و پنهان نمی باشد

بی کا، تا: ربيع الاول 1241 ق [دليل المخطوطات: 1-156]

37. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2464/1

آغاز: بسمله، الحمد لله الأول الذي لا آخر له و الآخر الذي لا اول له

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1244ق؛ اهدایی: عسكر شاهی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی رو کش تیماج عنابی عطف تیماج زرد، 17گ (1-18)، 11 سطر (1386)، اندازه: 10×17 سم [ف: 4 -1304]

38. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2463/3

آغاز: بسمله، حمد له، تا بعد بدانکه اصول دین پنج است؛ انجام بترتیب بقدر جميع.

خط: نسخ، كا: اسماعیل بن جمشید بیک، تا: محرم 1246ق؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 46گ (83-129)، اندازه: 10× 15سم [ف: 4-1304]

39. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2965/1 - 15/205

آغاز: الحمدلله ... بدانکه اصول دین پنج است 1- توحید 2- عدل 3- نبوت 4- امامت 5- معاد و توحید عبارت است از اثبات واجب الوجود؛ انجام: که کنت کنزاً مخفيا فاحببت ان اعرف فخلقت الخلق لان اعرف

در اعتقادات شیعه شامل پنج «فصل»؛ خط: نسخ، كا: مرادعلی جانی واعظ، تا: 1248ق، جلد: گالینگور، 6گ، 12-17 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-407]

40. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3248/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1248ق؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 11ص (99-89)، 15 سطر (6× 12)، اندازه: 10× 16سم [ف: 5-1586]

41. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1104/5

آغاز: بسمله اصول دین پنج است اول توحید یعنی آنکه اعتقاد داشته باشی که خدای تعالی یکیست و شریک ندارد دویم خدا عادل است و ظالم نیست و ظلم نمی کند؛ انجام: و در هفت سالگی غائب شد.

گفتار کوتاهی است در اصول دین و نام دوازده امام و پدر و مادرشان و فروع دین؛ خط: نستعلیق، کا: محمد رسول بن آقا محمد على جديد الاسلام، تا: سه شنبه 8 ذیحجه 1250ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 5گ (57-52)، 12 سطر (7/5× 13/5) سطر، اندازه: 11/5× 17/5 سم [ف: [1526-3

42. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1366/3

خط: نسخ، كا: مصطفى بن محمد نحجوانی، تا: 1250ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 15گ (47-61)، ابعاد متن: 6/5× 12، اندازه: 10/5× 15/5سم [ف: 3-940]

43. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 148/1

آغاز: در بیان بعضی مطالب اجمالیه از اصول و عقائد که در خدمت بعضی از اساتید استماع شد خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن حاجی محمد الكائی ساکن قریه دنیا، تا: 1250ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: پارچه ای، عطف تیماج قهوه ای، 51گ (1ر-52ر)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 114]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3445/15

آغاز: این رساله ایست در ذکر عقاید دینیه و معارف يقينيه بنحوی که معلوم شود در هر اعتقادی اینکه مخالفش کیست؛ انجام: و ممکن است که مراد مع اسمی باشد زیرا که ذکر عیسی در قرآن بسیار است، و أيضا شارح صحايف

دارای چهار «فصل» در اصول دین و آراء علماء فلسفه و کلام در آنها و گویا این چهار فصل عبارتند از: توحید، نبوت، امامت، معاد که فقط دو فصل اول در نسخه آمده؛ خط: نستعلیق، کا: مهر على تبریزی، تا: شعبان 1251ق؛ جلد: تیماج مشکی، 20گ (268ر - 287ر)، اندازه: 14× 21سم [ف: 9-237]

45. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2949/1

آغاز: بسمله. و به نستعین. بر ضمایر ارباب عقول و بصایر مخفی نماناد که هیچ فردی از افراد بنی نوع انسان ... بخودی خود موجود نشده ... بالتماس جماعتی از برادران ایمانی و اخلای روحانی چند کلمه ای در باب اصول دین و اصول مذهب بادله اجمالیه آنها بحسب فهم عوام و طاقت ایشان نوشته میشود ... و این رساله مشتمل است بر یک مقدمه و پنج باب؛ انجام: و قول بمعاد روحانی که منسوب است بحکمای یونان چون مخالف ضروری دین است کفر است و الحمدلله لاولنا و آخرنا و صلی الله عى نبينا ... و وصيه خير الوصیین.

در آن از مقدس اردبیلی یاد شده؛ خط: نستعلیق، كان محمد طاهر بن محمد صالح حسینی مازندرانی، تا: پنج شنبه ذیقعده 1252ق، جان سمنان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 10گ (1ر-11ر)،30 سطر (10×20/5)، اندازه: 16× 28سم [ف: 10-1832]

46. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4884/1 - 24/194

آغاز: عرف الله پس هر که جاهل به امام خود (عليه السّلام) باشد هر آینه جاهل بخدای خود است قطعا چنانچه؛ انجام: بهیچ وجه من الوجوه نباشد بلکه باقی مانند در آخرت با بقاء الله يعني مادامیکه خدایتعالی باشد اهل آخرت باشند.

بخشی از رساله ای است در اعتقادات، در این بخش مباحث امامت، جبر و تفویض و معاد به صورت کوتاه بحث شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1253ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، عطف تیماج، 20گ، 9 سطر، اندازه: 11× 15 سم [ف: 1-406]

47. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 164/2

ص: 206

آغاز: و نقص لازم دارد حدوث را و به جهت اینکه اگر از برای او شریکی می بود در ازلیت هر آینه واجب باشد که ما بین ایشان خط: نسخ، بی کا، تا: 18 ربیع الاول 1253ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 28گ (64ر - 91پ)، 15 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 125]

48. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3378/1 - 17/158

آغاز: آنکه حضرت پیغمبر نمی بخشیده و حضرت امیر وام ایمن شهادت دادند ... طعن دیگر : آنکه بر سر منبر عبارتی می گفت که حاصلش این است که مرا شیطانی است؛ انجام: همه مؤمنین را توفيق سلوک راه حق و نعمت طاعت در دنیا و آسانی عقبات آخرت و خلود در روضه رضوان روزی کند بمنه وجوده تمت

رساله مختصری است در اصول دین مشتمل بر هفت «مقصد» و هر مقصد در چند «فصل»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الأول 1265ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: کاغذی سفید، 50گ، 10 سطر، اندازه: 9× 11سم [ف: 1-412]

49. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 2756/2

آغاز: بدان ایدک الله تعالى في الدارین که اصول دین پنج است؛ انجام: و محبوبترین موجودات یعنی محمد مصطفی و اهل بیت او صلوات الله وسلامه عليه و عليهم اجمعین. مختصری است در اصول دین پنج گانه با اشاره به بعضی از ادله عقلیه، که به جهت عوام نوشته شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد باقر بن محمد على محلاتی، تا: 1267ق؛ جلد: تیماج قرمز، 13گ (9پ - 22ر)، اندازه: 11× 16 سم [ف: 7-317]

50. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14476/2

آغاز: مطلب اول در بیان اصول دین است دانکه دین در لغت عربی بمعنی جزا دادن است؛ انجام: و با تقصير مخلد در اتش جهنم است چون جماعتی از حکماء قاصرين است قد تم.

در اصول دین و مذهب است که به صورت علمی و بسیار متین نگارش یافته و گویا مقدمه ای بر کتابی در فقه باشد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1275ق؛ کاغذ: فرنگی، 14گ (76-88)، در حاشیه نوشته شده [ف: 36-455]

51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9408

آغاز: در بیان مبدأ اول تعالى شأنه و اثبات صفات کمال او بهر برهانه بدانکه واجب لذاته؛ انجام: اعتماد بقول مخبر صادق است و این وجيزه نه جای تفاصیل آن دارد

رساله مختصری است در اصول پنج گانه که به صورت ساده و روان برای عامه مردم و نوسوادان، نگاشته شده است؛ خط: مختلف، بی کا، تا: 1284ق؛ افتادگی: آغاز؛ پس از این صفحاتی ضمیمه مشتمل بر: زیارت امام زمان (عجّل الله تعالي فرجه الشّريف)، قصیده عربی نونیه در مدح امیر مؤمنان (عليه السّلام) بیت اول آن: «من لي بعاصف شملال يبلغنی xx إلى العزى فيلقيني و ينسانی»، استغاثه نامه از صوفیه قادریه، صفحاتی از «اطباق الذهب»، جواب مسائل از قلب و عشق، و گفتارهای صوفیان در تصوف از تاج الدین احمد بن محمد ابن عطاء الله الاسکندری، احادیثی در فضائل حضرت امیر مؤمنان (عليه السّلام)؛ واقف: شمس الدین پرویزی؛ کاغذ: آهاری نخودی، 66گ، مختلف السطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 11-24]

52. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 359/1

آغاز: بسمله درس اول بدانکه بر هر کسی واجب است بوجوب عقلی که اقرار داشته باشد بوجود صانعی از برای این عالم زیرا که عقل هر ذی عقلی حکم کند که مصنوع؛ انجام: درس بیستم خلقت فعلی بهشت و جهنم حق وثابت است و همچنین معراج جسمانی و معاد جسمانی ... و هم چنین شق القمر چنانچه قرآن همه ناطق است و اگر دلیل عقل موافق با قرآن و اخبار اهل البيت نشد

20 درس کوتاه است در اصول دین از توحید و نبوت و امامت و معاد به مذاق شیعی، گویا برای طلاب مبتدی نگاشته شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ پس از پایان رساله مطلب کوتاهی است به نقل «منهاج العارفین» به نقل از خط شهید جهت رفع بیماری ها؛ 7گ، 20 سطر، اندازه: 13/5× 20/5 سم [ف مخ: 1-46]

53. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 754

آغاز: بسمله و صلى الله على محمد و آل محمد الطاهرين اما بعد بدانکه اصول دین سه تاست اول توحيد دویم نبوت سیم معاد و اصول مذهب دوتاست اول عدل دویم امامت هرگاه کسی انکار کند یکی؛ انجام: توفیق در دنیا عطا می کند و رستگاری در آخرت پس این مختصریست در اصول دین که از برای عموم همین قدر کفایت می کند و السلام علی من اتبع الهدی و عليه التكلان

مختصری است در بیان اصول دین و مطالب مذهبی که در حد فهم عوام باشد شامل مباحث توحید، نبوت، امامت، عدل و معاد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، 53گ، 15 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف مخ: 1-45]

54. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 1997

آغاز: بسمله، لفظ اله دلالت بر ذات واجب الوجودی می کند؛ انجام: که محل ایرادات نبوده خداوند رحمت کند.

خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: کاغذ آهاره مهره فرنگی، جلد: رویه کاغذ ساغری، 26گ، 9 سطر، اندازه: 11× 17/9 سم [ف: 2-30]

55. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 238

بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام [اوراق عتیق: 1-241]

56. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 317- 2/137

آغاز: بحث شود از اموری که در وجود ذهنی و خارجی محتاج باشند به ماده آن را حکمت طبیعی ... نور دوم در بیان تهذیب اخلاق و تزکیه نفس ناطقه زیرا که شرط تحصیل معرفت؛ انجام: زیرا که اعاده نفس حیوانی و خراج جسم اول که معدوم شدند معاد است بعينها پس ظاهر پین از اهل شرح که غفلت از تجرد و بساطت نفس دارند

ص: 207

رساله ای است در بیان حکمت الهی با عناوین «نور» شامل مباحث توحید و اثبات واجب الوجود و صفات حق تعالی و نبوت و وحی و امامت و معاد با مذاق و مشرب فلسفی و عرفانی و شیعی. احتمالا مؤلف از شاگردان ملا علی نوری است در مباحث امامت و نبوت از اخبار و روایات استفاده می نماید؛ خط: نستعلیق، کا: مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ در آغاز نسخه یادداشتی است: شجره طوبی و سدرة المنتهی و دو بیت از ملا علی نوری در اول نسخه و اشعاری است با امضای «لمؤلفه»؛ جلد: مقوا، زرد، عطف تیماج، 128 گ، 17-19 سطر، اندازه: 15/5×20/5سم [ف: 1-410]

57. چالوس؛ مدرسه امام صادق چالوس؛ شماره نسخه: 662/3

آغاز: بسمله بدان ای بنده خدا که هر کس که بلوغ شرعی برسد از مرد و زن و عقل او صحيح باشد و دیوانه نباشد به منطوق آیه کریمه و ما خلقت الجن و الانس

بی کا، تا: رمضان 1301ق، جا: مدرسه دینا؛ جلد: تیماج سیاه، 10گ، اندازه: 11× 19 سم [ف: 321]

58. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12801

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و صل على محمد و اله الطاهرین؛ انجام: بهمین طرز و قیاس خوفا لاطاله بهمین اکتفا نمود

خط: نستعلیق، کا: کرمانشاهی، احمد، تا: 1303 ق ب کاغذ: نخودی، جلد: میشن [الفبائی: 55]

59. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4373/5

آغاز: ثنا و درود معبودی را سزاوار است که اشرف؛ انجام: نه اینکه اول اراده نماید بعد بجای آورد. قد تمت

خط: نستعلیق، كا: احمد گرجی، تا: صفر 1324ق، کاغذ: فرنگی، جلد: ابری مقوایی، 15گ (59-73)، 22 سطر (12/5 ×19)، اندازه: 18/5 × 24/5 سم [ف: 12-83]

60. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4129/3 - 21/49

آغاز: بسمله ای طالبان تقوی و پرهیز بدانید هر کس که لفظ انسان بر او صادق است و مکلف است یعنی طفل و دیوانه نیست چه مردان وچه زنان باید اصول دین خود را انجام: واحتياج به زیاده بر این نیست اللهم اجعلنی و اخوانی ... و ولاية على بن ابی طالب و اولاده المعصومين صلوات الله وسلامه عليهم اجمعین من الان الى لقاء يوم الدين تمت.

رساله کوتاهی است در اصول دین مشتمل بر چند «باب». مؤلف در آن از کتاب «سراج المحافل» خود که در اعتقادات سروده یاد می کند و در سال 1234 تأليف نموده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوای صورتی عطف گالینگور قهوه ای، 35 گ، 18 سطور چلیپایی، اندازه: 16× 21سم [ف: 1 -]

61. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3592/6

آغاز: بدان که اصول دین پنج است اول توحید است و در این اصل پنج اعتقاد است دو اعتقاد از آنها از اصول دین است که به سبب این دو اعتقاد شخص مکلف داخل در دین پیغمبر آخر الزمان می شود؛ انجام: حضرت فرمود علمی که به ملائکه و انبیا و رسل رسید در آن بداء هست و البته می شود شاید که مراد آن باشد که آن چه به ایشان خبر داده می شود به عنوان حتم و ایشان به حتم خبر دهند در آن تغییری نمی باشد و تغییر از علم مخزون ناشی نمی شود که در غیب مکنون است یعنی آن چه را به غیر حتم به ایشان خبر دهند واقعش از ایشان مستور است تا در وقتی که مصلحت باشد به ایشان وحی نماید.

رساله بسیار کوتاهی است در اصول دین که بحث انتظار و ظهور را با شرح بیشتری بررسی کرده و در انتها به بحار الانوار و شرح صحیفه سجادیه ارجاع داده است. احتمال دارد از وحید بهبهانی باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، ترنج وسر، 1گ، اندازه: 22× 34 سم [ف: 1-170]

62. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8740/6 - 58/190

آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد پس بدانکه اصول دین پنج است اول توحید است دوم عدل است وجیزه ای است در اصول دین شامل اصول پنج گانه؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 3گ (52-54)، 10 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1- 411]

63. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 26112

آغاز: بسمله. بدان اهداک الله که چون آدمی قابل علم و مکلف است؛ انجام: اقول قولي هذا و استغفر الله لي ولكم قال ولم ...

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

64. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8978/4 - 59/198

آغاز: بسمله، حمدله، فصل بدانکه اول چیزی که بر بنده بالغ و عاقل واجب می شود دانستن اصول دین است رساله کوتاهی است در دانستن واجبات ضروری دین که برای عموم مردم تهیه شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 5گ (63-67)، 9 سطر، اندازه: 10× 17سم [ف: 1-414]

65. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 100

آغاز: مقصد در بیان مباحث متعلقة بفعل باری تعالی شانه و این مقصد مشتمل است بر دوازده مطلب و ...

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ پاره ای از برگ ها به خط مؤلف و در مطالب تجدید نظر شده؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 116 گ، مختلف السطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-142]

66. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 215/8

آغاز: الأمر یا لازم آید صدور فعل از واجب تعالی نه بر موافقت نفس الأمر؛ انجام: و بقای وی بعد از مفارقات از بدن و التذاذ وی بکمالات حاصله از علم و عمل ...

در پنج «باب» دارای فصول؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای، 48گ (196ر -243پ)، 19 سطر، اندازه: 16×25 سم [شخصی میبدی: ف: 1-168]

ص: 208

67. مشهد؛ مدرسه خیرات خان؛ شماره نسخه: 55/1

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي دل على وحدانيته جميع الأشياء و شهد بعد له ... اما بعد چون عزیز واجب الاحترامی محرک ابراز اجمال اصول عقاید این شرمسار گردید؛ انجام: و چند ماه نیز گفته اند و مدت امامت آن حضرت.

رساله کوچکی است در بیان عقاید شیعه؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، 4 گ، 16 سطر (12×7)، قطع: جیبی، اندازه: 10/5× 15/5 سم [رشت و همدان: ف: 1784]

68. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5434/16

آغاز: بسمله ... اما بعد ایمان واجب است بر هر مکلف؛ انجام: هو العزيز الحكيم ...

در کتاب عنوان باب اول در اعتقادات دارد که باید در پنج ركن مرتب شده باشد و رکن اول در بیان توحیدست و می رسد تا خاتمه که در امامت است؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 6گ (231پ - 236 ر)، اندازه: 15× 21سم [ف: 16-337]

69. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5434/17

آغاز: بدانکه اصول دین پنج است؛ انجام: و فقهای شیعه همین حکم کرده اند

خط: نستعلیق، كا: علی دوست بن فخر الدین احمد بن شمس الدین، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 2گی (236ر -237پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 16-338]

70. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7857/2

آغاز: مقدمه در بیان شناختن خدای تعالی و صفات ثبوتیه و سلبيه او به دلیل، نه به تقلید و هر که نداند چیزی از آنها بیرون است از سلسله مؤمنان و در قیامت مستحق عذاب و عقاب؛ انجام: الفت تیغ دو سر بر کمر هر که رسد xx همه از دم بشکافد ز میان یا عباس / در کجائی بخرام ای مه خورشید مصاف xx چشم دارم به رهت شیر ژیان یا عباس

رساله ای است در بیان اصول دین در چند فصل»؛ بی کا، بی تاب؛ جلد: پارچه آبی، 37گ (165ر-202ر)، 20 سطر، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 26-337]

71. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14393/10

آغاز: احتیاج نیست بنابراین پروردگار عالمیان به حکمت كامله آتش را از آب و باد کمتر آفریده؛ انجام: اگر پرسند که شفاعت از برای هر فاعل کبیره واقع می شود یا از برای کسی که دینش درست و پسندیده باشد و اعتقاد درست بجميع.

رساله مفصلی است در اصول دین و امامت بر مذهب شیعیان ترتیب یافته به طریق سؤال و جواب در چند «فصل» نامرتب؛ بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 51گ (144ر-195پ)، اندازه: 17× 23 سم [ف: 38-528]

72. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2127/12 -ف

نسخه اصل: مدرسه نواب ش 58 [این شماره جز این است ؛ رساله در توحید و نبوت و امامت و معاد یا اصول دین؛ بی کا، بی تا

[فيلمها - ف: 1-646]

73. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5775/3

در پنج اصل و فروع دین (پاکی و نماز)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: هندی، 2گ (16پ-18ر)، 17 سطر (8× 18)، اندازه: 15× 23 سم [ف: 16-88]

74. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10031/1

با خطبه عربی به نام «رشحات بحار الايمان و منهاج نجاة الخلان و الإخوان» در دیباچه؛ دارای چهار فصل» و هفت «اصل» و یک «نتیجه»؛ کا: محمد بن صالح، بی تا؛ کاغذ: کبود فرنگی، جلد: مشکی تازه، وزیری، 11گ (1پ-11ر)، 28 سطر (25×30)، اندازه: 34× 40 سم [ف: 17-528]

75. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1017/4

آغاز: بسمله، الحمد الله رب العالمین و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین، بدان ای مکلف که اصول دین واجب است بر هر عاقلی ...

مؤلف ضمن بیان اصول دین بعضی از احکام مبتلا به متكلفين را متذکر می شود؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 6گ (93ر -99پ)، 16 سطر، اندازه: 10× 20 سم [ف: 2- 274]

76. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا؛ شماره نسخه: 58/9

آغاز: بدان که از برای مبتدی لازم است که دل خود را پیوسته با دل مرشد کامل مقرون تا به وسیله آن جنگ در حبل الوثقی؛ انجام: یعنی به آن نحوی که جناب رسالت مآب تسلط و ریاست بر جميع مكلفين داشت امیر المؤمنین هم چنین است حتی بر فاطمه و حسنین.

خط: نسخ، كا: محمد بن کربلایی حسین بیرجندی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 8گ (99پ-106پ) [سه کتابخانه اصفهان: ف: 60]

77. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 8/4

آغاز: بسمله، اگر ترا پرسند که اصول دین چند است گو پنج، اول توحید یعنی اعتقاد کردن مکلف؛ انجام: پس در ذات و صفات محتاج نباشد پس خدای تعالی غنی باشد و الله اعلم.

رساله کوتاهی است در بیان اصول دین و بیان صفات ثبوتیه و سلبيه پروردگار، مطابق با عقاید شیعه اماميه. از ضياء الدين جرجانی رساله هایی به این سبک می شناسیم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (74پ - 75ر)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 28]

78. چالوس؛ مدرسه امام صادق چالوس؛ شماره نسخه: 573/5

آغاز: بسمله بدانکه اصول دین پنج است اول توحید یعنی از برای عالم خالص و صانعی است بدلیل اینکه می بینیم عالم را که خلق شده است از روی حکمت

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا زرشکی، 17گی، اندازه: 11× 19 سم [ف: 310]

ص: 209

79. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 775/2

آغاز: بسمله و به نستعين و عليه التكلان الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این چند کلمه ایست بجهت اطفال مکتبی که مبتدی اند در امر دینشان از اصول دین و فروع دین؛ انجام: آنچه موجود است - مگر با رطوبت یا نجس ملاقات کنند که آنوقت آنها هم نجس میشوند.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی کم رنگ، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای، وگ، مختلف السطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-243]

80. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9874/1

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز تیره ضربی، بیاضی بغلی، 11 سطر (5/5×11)، اندازه: 9× 14 سم [ف: 17-498]

81. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15722

آغاز: آنکه حکم کرد بسوختن فحاه سلمی با آنکه پیغمبر صلعم نهی فرمود از سوختن مردم گفتند لايعذب بالنار؛ انجام: که از چرک پاک گردد و بهمین سبب صلاحیت معاشرت و مصاحبت بما اهل

رساله ای است در اصول دین که شامل مباحث دینی و کلامی راجع به عدل و نبوت و معاد است در چند «مقصد». رساله حاضر به دلیل افتادگی از ابتدا و انتها شامل مقصد ثانی در عدل، مقصد سوم در نبوت حضرت خاتمة الانبياء در چند «مبحث» و مقصد چهارم در امامت در چند «مطلب» می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: «خاک قدم امام ...» (بیضی)؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج اناری یک لا ساده، 32گ (70-39 پ)، 17 سطر (6/5× 13/5)، اندازه: 12× 18 سم [رایانه]

82. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15605

آغاز: بسمله. الحمدلله ... بدانکه ای مكلف اصول دین واجب است بر هر عاقل و بالغی که بدلیل عقل؛ انجام: سیم ذکر گفتن چهارم بسیار نایستادن پنجم برداشتن

رساله بسیار مختصری است در اصول دین و انتها نیز از فروع دین هم مطالبی دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای تیره مقوایی، ترنج و سر ترنج و لچک با گل و بوته، اندرون جلد تیماج اناری، 2ص (173- 174) (قهقرا)، 27-28 سطر (7× 14/3)، (7× 14/8)، اندازه: 10/5× 20/5 سم [رایانه]

83. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7937/3

در اصول دین و پاکی نماز، در آن از شرح مختصر وقایه یاد شده است، نظم هم در آن هست؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ عنوان شنگرف؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی با پوشه، 20 سطر (7/5× 12)، قطع: بغلی، اندازه: 12× 18سم [ف: 16-744]

84. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2230

آغاز: انسان با نشست و برخاست اختیاری او و ضدش عجز است؛ انجام: بنی امیه منع می کردند اظهار فضائل على را.

مقام دوم آن در نبوت مشتمل بر «فاتحه» و چهار رکن»، و مقام سوم در امامت مشتمل بر دوازده «اصل» است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج آلبالویی، 203گ، 14 سطر (6× 12)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 4-1210]

85. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10335

آغاز: چون این قسم از انکشاف مخصوص انبیاء و ائمه است و از ابوذر و مثل او متصور نیست فرمود که چنان عبادت کن که گویا بان مرتبه رسیده ای چنانچه رویت در تتمه سخن بهمین معنی است؛ انجام: و من جميع آن لغتها را می دانم و در آن شهرها و در ما بين آن شهرها خدا را حجتی و امامی نیست بغیر از من و برادرم و ما حجت خدائیم بر ایشان تمت كتاب.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، اندازه: 13× 19 سم [رشت و همدان: ف: 1602]

86. زنجان؛ اخوان زنجانی جلیل، شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-618]

87. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6378

آغاز: بدانکه ذات هستی که هستی ذاتی است در حد ذات از عدم و شوایب عدميه بالمره مبر است

بیان اصول اعتقادی (توحید، نبوت، امامت) به روش باطنیان و اسماعیلیه چنان که از اشاراتی که به اهل ظاهر و باطن نموده و مبلغین را سه طایفه معانی و ابواب و امام می داند و وسایط را سه طایفه ارکان و نقباء و نجباء می شمارد، با شواهدی از آیات و بعضی از احادیث و عناوینی چون «لمعه، نور، مصباح» در این نسخه فقط چند برگی از اثبات توحید موجود است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 32 گ، 19 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 16-336]

88. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10097/2

آغاز: از اصول دین شنو کان پنج آمده در عدد؛ انجام: و در این صورت بنا را بر چهار می کند.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 17ص (5-22)، 17 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 32-120]

89. زنجان؛ اخوان زنجانی جلیل؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-618]

90. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9520/7

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و عترته اجمعين اما بعد بدانکه اول چیزی که واجب است بر بندگان که عاقل و بالغ باشند ایمان است و قواعد آن بنوعیست که در چهار فصل مذکور

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 2گ (17پ۔ 19پ)، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×16 سم [ف: 30-191]

91. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 13/5

| آغاز: چنین گوید مؤلف این کلام اقل انام منصور ... که این

ص: 210

کتابی است در بیان اصول دین و ارکان اسلام و مشتمل بر دو قسم است؛ انجام: ادا می کنم زکات واجب مال تقرب به خدا و الحمدلله.

از منصور؛ خط: نستعلیق، كا: راشد بن صباح قدمی، بی تا، تملك: میرزای قمی در اصفهان؛ جلد: تیماج مشکی، 8گ (269ر - 277پ) [جنگ: 1-494]

92. شیراز؛ شاهچراغ، شماره نسخه: 342/4

آغاز: هو الله تعالی -ب-بدانکه اصول دین پنج است اول وحید؛ انجام: حاکم شرع و مؤمنين برفع ضرر او را از زوجه بکنند و نگذارند با و بد سلوکی کند. من میرزا ابوالقاسم سلمه الله.

شامل اصول دین است و آخر آن چند سئوال و جواب فقهی نوشته شده. احتمال دارد مؤلف آن همان حسن بن محمد باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای، اندازه جلد، 3گ، 5، 17 سطر (155× 18) اندازه: 15× 22 سم [ف: 2-394]

93. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10843/9

آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الجنة للموحدین و النار للملحدين وصلى الله على محمد ... الدين. اما بعد چنین گوید این ذره بیمقدار تراب اقدام مؤمنین و مؤمنات که ای برادران و خواهران ایمانی و روحانی که جناب اقدس الهی ما و شما را خلق کرده؛ انجام: امر به قتل ایشان فرمود و جناب امیر المؤمنین در عصر خود جمعی از ایشان را بدود هلاک نمود. و السلام علی من اتبع الهدى

کامل؛ خط: نستعلیق، كان حسین خان گرایلی ولد میرزا محمد گرایلی ملقب به فقيره، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، با ترنج و سرترنج، 11گ (103پ -113پ)، 14 سطر (8× 15)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 20-410]

94. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 26127

آغاز: و این در پنج باب می شود؛ انجام: البعرة تدل على البعير ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: رقعی [رایانه]

95. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27481

آغاز: بر بیان اصول دین بر وفق اصول مذهب جعفری که واجب است بر هر مکلف که آنها را بداند؛ انجام: و این خالی از اشکال نیست و ایضا باید ... است که ایمان بر چند قسم است

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، قطع: رقعی [رایانه]

96. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17502 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

97. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 135/37

مطلبی در ...؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اشعار دو ستونی و سه ستونی؛ کاغذ: نخودی آسمانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 4گ ( 764-761 پ)، قطع: وزیری، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-163]

اصول الدين - اثبات معاد / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn = esbāt-e ma‘ād

رساله ای مفصل در اصول پنج گانه دین و معتقدات اماميه که در پنج «باب» و هر کدام در چند فصل» تنظیم شده است؛ باب پنجم در اثبات معاد و شامل یازده «فصل» است.

آغاز: بسمله در اثبات معاد است و بیان مقدمات آن و توابع آن از وقت مرگ تا انقضای امرعالم و در آن چند فصل است

همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10174/3

آغاز: برابر؛ انجام: بهترین نعمتهای اهل بهشت آنست که حوریان بای ایشان خوانندگی می کنند ... و تمجید و تقدیس

در نسخه آمده که شاید متمم رساله قبل (هداية العالمین عزیز الله مجلسی) باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1126ق؛ افتادگی: انجام؛ 4ص (153-157)، 21 سطر، اندازه: 12/5 ×21/5سم [ف: 32-206]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2418/2

آغاز: برابر؛ انجام: و بدرستی که حق تعالی در روز قیامت مبعوث میگرداند همه بندگان خود را و کنیزان خود را در یک عرصه که دیده همه نفوز می کند و صدای داعی را همه میشوند و حشر می کند شبها و روزها ...

از انتها ناقص و تنها باب پنجم (اثبات معاد) را در بردارد؛ خط: نستعلیق، کا: محمدرضا بن رجبعلی نوبری سرابی (ساکن تبریز)، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 55گ، 21 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 1- 171]

اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn

رساله ای است در کلام شیعی با استفاده از آیات و روایات و ادله عقلی شامل بحث اثبات الواجب و نبوت، امامت و معاد، با عناوین «مقصود» و«مطلوب». از کتاب «نفحات الانس» نقل می کند. پس از بحث معاد مطلبی درباره توبه و امر به معروف و نهی از منکر دارد. سبک مباحث رساله مشابهت دارد به «الباب الحادی عشر» علامه حلی. شاید ترجمه آن باشد.

آغاز: بسمله و به نستعين، حمداً لربي و شكرا مطلوب هر چه موجود است از دو وجه بیرون نیست هستی اش از ذات است یا از غیر، اول را واجب الوجود خوانند و دوم ممکن نامند

انجام: که امر به معروف فرض عین است برین حمل کنند و آنچه ازو ظاهر شود که فرض کفایه است بر اعمال يد اللهم ارنا الحق حقا وارزقنا اتباعه و ارنا الباطل باطلا و ارزقنا اجتنابه و الصلوة على ختم الرسالة و فاتحة الكتاب الهداية محمد و آله الطاهرين

ص: 211

همانند: 1. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 70/16 - د

آغاز و انجام: برابر

خط نستعلیق ، بی کا، تا: 999ق؛ 12گی (236پ -248پ) [ف: 1-30]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1632- 9/182

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 26 محرم 1292ق؛ مصحح، جلد: مقوا، 15 سطر، اندازه: 10/5× 15/5 سم [ف: 1-407]

اصول الدين (ارجوزة) / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ud-dīn (urjūza)

کرمانی، محمد کریم بن ابراهيم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810 - 1871)

در خداشناسی و حکمت. با عناوین «باب» و «فصل»: باب 1. اثبات الصانع، در چند فصل: في اثبات حدوث العالم و وجود الصانع، في اثبات وجود القديم ...؛ باب 2. بیان مراتب التوحيد، در چند فصل: في تقسيم مراتب التوحيد، في شرح توحید الذاتي، في شرح توحيد الصفات ...

آغاز: بسمله. الحمدلله العلي الأعظم xx ذی الجبروت و الجلال الاكرم / رب تعالی شأنه الجليل xx ليس له في قدسه عديل

[ابراهیمی 361: نشانی 2 چ]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29363

آغاز: برابر؛ انجام: فلم يغادر من صغيره ولا xx كبيرة الا و فيه فصلا.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1257ق؛ اهدایی: خادم الحجة مرحوم علامه حاج شیخ محمود حلبی متوفی 1418ق [رایانه]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 269/2

آغاز: برابر؛ انجام: ... و ماله و ما به جماله ...

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 12 شوال 1285ق؛ 4گ (69پ-72پ) [ف: 1-14]

3. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 31/1

آغاز: برابر؛ انجام: فهو هو العلم الخفي الكامن xx عن درک ابصار العباد بائن / و لم يغادر من صغيرة و لا xx كبيرة الا عليه قد علا

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرم سیاه، 15گ (2پ -16ر)، 15 سطر، اندازه: 14×21سم [مؤيد: 1-63]

اصول الدين (ارجوزة) / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ud-dīn (urjūza)

جواهری بروجردی، علی بن احمد، 1415 قمری

javāherī borūjerdī, ‘alī ebn-e ahmad (- 1995)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 25 صفر 1399ق؛ محل تالیف: بروجرد ارجوزه ای در 507 بیت که اصول دین پنج گانه شیعه را با اختصار به نظم کشیده است. این ارجوزه همان مقدمه منظومه «الفقه المنظوم» جواهری است که جداگانه تدوین شده است.

آغاز: الحمد لله القدير الهادی xx الخالق الرازق للعباد / موجد هذا العالم العظيم xx و واجب الوجود و القديم

انجام: و آله الأطهار انوار الدجى ×× و من بهم صبح الدجی تبلجا / و اللعن من رب العباد العالم xx على الذي عاداهم و الظالم

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1/ 550

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: جواهری، بی تا؛ جلد: گالینگور قرمز، 51گ (51-1)، 10 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 2-179]

- اصول الدين (ترجمه) > شرایع الدین

اصول الدين (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

usūl-ud dīn (t.)

؟ تبریزی، محمد بن محمد، ق13 قمری

tabrīzī, mohammad ebn-e mohammad (- 19c)

وابسته به حياة النفس في حظيرة القدس = رسالة في أصول الدين؛ احسائی، احمد بن زين الدين (1166-1241)

اهدا به: محمد تقی میرزا

تاريخ تأليف: شنبه 14 جمادی الاول 1236ق؛ محل تأليف: کرمانشاه

ترجمه اصول دین شیخ احمد بن زین الدین احسائی به نام محمد تقی میرزا در یک مقدمه و پنج «باب» و یک «خاتمه» و گویا از محمد بن محمد تبریزی است.

تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه: 126/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، قطع: ربعی [نشریه: 5-643]

اصول الدين (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

usul-ud din (t.)

حسینی، محمد علی، ق13 قمری

hoseynī, mohammad alī (- 19c)

وابسته به: اصول الدين = شرایع الدین = رسالة الرضا الى المامون = اتمام الشريعة = ما لا يسع جهله؛ علی بن موسی (عليه السّلام)، امام هشتم (203-153)

ترجمه تحت اللفظی است از رساله اصول الدين منسوب به حضرت رضا (عليه السّ<ام).

ص: 212

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2134/2

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده ... چون اعتقاد بحقایق ایمان امری است که بر هر فردی از افراد انسان واجب و لازم است؛ انجام: و اشتغال بملاهی مانند غنا و آلات آن و مصر بر گناهان، تا اینجا بود کلام حضرت ...

خط: نستعلیق، كا: احمد على، تا: 1265ق، جا: لكهنو؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 6گ (23ر - 29ر)، 15 سطر، اندازه: 15/5× 24 سم [ف: 6-146]

اصول الدين (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

usūl-ud dīn (t.)

وابسته به: الفصول النصيرية في الأصول الدينية = فصول اعتقادی = فصول العقائد = اصول الدين = الفصول في الاصول؛ نصير الدین طوسی، محمد بن محمد (597-672)

احتمالا ترجمه «الفصول النصيرية» باشد که نام دیگر آن «اصول الدين» است. به هر صورت باید ترجمه یکی از اصول اعتقادی خواجه نصیر باشد.

اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 246/18

خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1268ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سپاهانی آهار مهره [نشریه: 11-933]

اصول الدين على وفق اصول المذهب / کلام و اعتقادات / عربی

usūl-ud dīn 'alā wifq-i usūl-il madhab

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10969/2

خط: نسخ، كا: نجفعلی انجدانی، تا: نیمه قرن 13 [میراث شهاب: س 9ش 2-35]

اصول دین عیسوی / ادیان و مذاهب / فارسی

osūl-e dīn-e ‘īsavī

اوانوس

avānūs

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2620

آغاز: لازم دانست کمترین اوانوس خلیفه عبد المسيح که اصول دین عیسوی و فروع آن را نقل نماید؛ انجام: و نقل پیغمبران به تمام عمل نموده است.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول و مطلا کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن لایی قرمز مغزی تریاکی، 61گ، 14 سطر، اندازه: 12/3× 18/9 سم [ف: 2-31]

اصول دین قرآنی = برهان عرفانی = نخبة القرآن /عرفان و تصوف / فارسی

osül-e dīn-e qor’ānī = borhān-e 'erfānī = noxbat-ol qor'an

احمدی، علی اکبر بن حسینعلی، 1307 ق 14 قمری

ahmadī, “alī akbar ebn-e hoseyn-‘alī (1890-20c)

این کتاب افادات مجلسی حاج شیخ ابراهیم تهرانی در معارف و عقاید است که از سال 49-1345 ق در شب های دوشنبه برای جمعی از مؤمنین ایراد کرده است. علی اکبر احمدی که از حاضرین مجلس بوده گفتار و تقریرات لفظی وی را کلمه به کلمه نوشته و در دو جلد مدون داشته و مقدمه و فهرست مندرجات را نگاشته است و به نام های «برهان عرفانی» و «نخبة القرآن» و «اصول دین قرآنی» نامیده است. در مقدمه کتاب را چنین معرفی کرده است: «این مجموعه یک اصول الدين است قرآنی همگانی صدرة و ذی عرفانی و هم عوامانی (كذ) لذا تمنای از مطالعه کنندگان آن است که با حال طفره و تفرقه مطالعه نفرمایند زیرا ممکن است که یک مطلب قسمتی از آن گفته شده در جائی (كذ) و قسمتی دیگر در جای دیگر» تا آنجا در حقیقت غایت این مجموعه همانا فهمیدن و فهمندن (كذ) این بوده که خدا لطيف است».

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8529

آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على نسخة الفردانية؛ انجام: که بدان که می پروردم روئیدم

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 29 صفر 1374ق؛ واقف: على اکبر احمدی. تاریخ وقف: 23 تیر 1336؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها میشن خرمایی، 410گ، 21 سطر، اندازه: 18× 22 سم [ف: 11-26]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9562

آغاز: مراتب علمی بشر با برهان عقل مفهوما. مرتبه اول شاگردان کلاس ها که في الجمله بخواندن؛ انجام: لانها ايضا من الاثار، درین نسخه عکس با ترجمه احوال شیخ مذکور و هم عکس تقریر نویس درج شده

كاتب = مؤلف، بی تا؛ این نسخه دنباله گفتار شیخ تهرانی مذکور و به مانند جلد دوم است که تقریر نویس این بخش را «نخبه قرآنی» نامیده است؛ تاریخ وقف: مرداد 1345؛ کاغذ: مشقی بیاضی شکل، جلد: مقوا عطف میشن سرخ، 275 گ، اندازه: 17× 22 سم [ف: 11-27]

3. شیراز، خانقاه احمدیه، شماره نسخه: 270

ص: 213

کاتب = مؤلف، بی تا [نشریه: 5-228]

اصول دین (مختصر) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (mx.)

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

رساله بسیار مختصری است که فقط به بیان اصول دین و واجبات اعتقادی آن پرداخته است.

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4425/3

آغاز: الحمدلله على نواله ... اما بعد پس می گوید خادم بساتین مذهب جعفری ... این رساله ای است در بیان اصول دین بر وفق مذهب جعفری؛ انجام: به شفاعت پیغمبر یا امام یا یکی از مومنان از جهنم بیرون می آورد و ابه اعراف یا بهشت می برد

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 2گ (68ر -69ر)، اندازه: 15× 20/5 سم [محدث ارموی مخ: 151-1]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27363

آغاز: بسمله الحمدلله على نواله و الصلوة و السلام على محمد و اله اما بعد بدانکه اصول دین پنج است اول توحيد؛ انجام: فيقال هذا القول في ذلك القول و بالجمله لااشكال في تلك الاطلاقات على صاحب البصيرة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1240ق، ضميمه نسخه ش 27359 [ رایانه ]

اصول دین (مختصر) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (mx.)

حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن، -1270 قمری

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī ebn-e amīr mo’men (- 1854)

رساله ای است بسیار مختصر در بیان اصول دین.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3610/1

آغاز: بدانکه اصول دین پنج است اول توحید که اقرار است به یگانگی خدای تعالی؛ انجام: نور عطا کننده و صاحب الزمان عليه السلام شفاعت کنند و به درجات عالیه رسانده است.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ در سه برگ اول دعای دفع وبا به نقل از کتاب سعادات ابن طاووس به سال 1321 آمده؛ 3گ (3ر - 5ر)، 11 سطر، اندازه: 11× 17سم [محدث ارموی مخ: 1-151]

اصول دین (مفصل) / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (mofassal)

حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن، - 1270قمری

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī ebn-e amīr mo'men (-1854)

رساله ای است مفصل تر از رساله قبل در بیان اصول دین

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3610/2

آغاز: الحمد لله كماهو اهله في عزجلاله و افضل الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله بعد بدانکه نماز افضل اعمال است؛ انجام: و ليس طالب الدين من خبط و لا من خلط و لاحول و الاقوة الا بالله العلى العظيم ذلک فضل الله يؤتيه من يشاء.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، 15گ (5پ -20ر)، 11 سطر، اندازه: 11× 17سم [محدث ارموی مخ: 1-152]

اصول الدين (مختصر) / کلام و اعتقادات / فارسی

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15947

بی کا، بی تا؛ انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی؛ اندازه: 125× 185 سم [رایانه]

- اصول دین منظوم > آب حیات (منظوم)

اصول الدين (منظومة) / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ud-dīn (mnz.)

اوحدالدین کرمانی، حامد بن ابی الفخر، 561-635 قمری

awhad-od-dīn-e kermānī, hāmed ebn-e abe-l-faxr (1166-1238)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 441/24 -ف

نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش 1819؛ بی کا، تا: قرن 19 با رباعی هایی از جامی و بندی از منطق الطير؛ 3گ (131-134)

[فیلمها- ف: 1-475]

اصول الدين (منظومه) / کلام و اعتقادات, شعر / عربی

uşūl-ud-dīn (mnz.)

على بن ماجد

‘alī ebn-e mājed

منظومه ای است در اعتقادات مشتمل بر 16 بیت.

آغاز: الحمد لله الذي دل على xx وجوبه وجود حمله الملا

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1972/12

آغاز: برابر

ص: 214

بی کا، تا: با تاریخ 918ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 6گ (180- 186)، اندازه: 12×17 سم [ف: 3-1112]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2290/9

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-334]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2420/13 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-681]

اصول دین منظوم = منظومه در عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn-e manzūm = mnz. dar aqāyed

نیریزی، قطب الدین محمد، 1100-1173 قمری

neyrīzī, qotb-od-dīn mohammad (1689-1760)

منظومه ای در بیان اصول دین بنا بر مذهب شیعه امامیه در 100 بیت. در آن از «نظم اللالی و المرجان و الياقوت» از تألیفات خود یاد کرده است.

آغاز: بنام آنکه رب العالمين است xx شناسائیش اصل اصل دین است / توانایی که مجموع دو عالم xx زمین و آسمان و عرش اعظم

[الذريعة 80/23 ش 8087]

1. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 46/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 12، 5گ (2پ -7ر)، اندازه: 18×23/5سم [ف: 3-94]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1556/2

آغاز: برابر؛ انجام: مدد فرما به قطب الدین محمد xx که گردد حشر با آل محمد.

خط: نسخ، كا: محب علی کاظمینی، تا: صفر 1236ق؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 6 سطر (10× 15) سطر، اندازه:15× 20 سم [ف: 4-2109]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8262/28

آغاز: برابر؛ انجام: مدد فرما بقطب الدین محمد xx که گردد حشر با آل محمد

خط: نسخ، كا: احمد وقار شیرازی، تا: 1297ق؛ جلد: تیماج قرمز، مجدول گرهی زرین، 2گ (252پ-253ر)، 26 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 27/2-42]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8235/2 - 56/85

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب 4گ (14-17)، 14 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-416]

اصول دین (منظوم) / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (manzūm)

نوری، ملک

nūrī, malek

مثنوی است در بیان اصول پنج گانه اعتقادات شیعه.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3069/2 - 16/79

آغاز: هر که را بر سر هوای لؤلؤ لالاستی xx طبعش این نظم گهر را طالب وجویاستی / از اصول دین شنو کان پنج آمد در عدد xx اولین توحيد كان اصل اصول ماستی؛ انجام: قاریا چون زین مراتب بهره ای گیری بگو به جای داعی در ریاض جنة المأواستی / دارم امید از مصنف این که گوید روز حشر xx ملک نوری یکی از دوستان ماستی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جا: طهران؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ، 11 سطر، اندازه: 16× 20سم [ف: 1-416]

اصول دین (منظوم) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (manzūm)

زکی، محمد بن عبد الصمد، ق13 قمری

zakī, mohammad ebn-e 'abd-os-samad (- 19c)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3556/8

کا: محمد ابراهیم، تا: ذیحجه 1209ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف پارچه، 3ص (89-87)، ابعاد متن: 8× 16، اندازه: 13/5× 18/5 سم [ف: 5-1695]

اصول الدين (منظوم) / كلام و اعتقادات / عربی

osūl-ed dīn (manzūm)

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

چاپ: 1256

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20868

آغاز: بسمله، هر که را در سر هوای لولو لالا بود؛ انجام: جانشین مصطفی خلق را جملگی رهبر بود

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، اهدایی رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا [رایانه]

2. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 313/2

بی کا، بی تا [چند نسخه -ف: 382]

اصول دین (منظوم) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn (manzūm)

ص: 215

نوری فشارکی، محمد على بن زین العابدین، ق14 قمری

nūrī fešārakī, mohammad 'alī ebn-e ziyn-ol-'ābedīn (- 20c)

منظومه ای است ناتمام در اصول دین شامل مباحث توحید و نبوت و ...، با عناوینی چون: اتحاد ذات و صفات، في التوحيد و آیاته، في الحكاية الجدية و التوحيد، في بيان من عرف نفسه فقد عرف ربه، في وجوب اللطف و بعث الرسل، في يوم المبعث، در بیان دنباله دین احمدی است، في بيان تتميم السابق في واقعة الزمان (که در این قسمت از برپایی مجلس شورای ملی بدگویی می کند) في غيبة حجة العصر و بعض سر غيبته، در بیان احوال خود (که می گوید شعر را در 50 سالگی سروده است) في الاعتذار الى الله، في تنبيهات حال الاحتضار.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1596/4 - 9/146

آغاز: بسمله اتحاد ذات و صفات: حمد و شکر و بسمله آمد مقال xx بسمله با حمد و شکر آرد مجال / حوقله گویان بقلب و هم لسان xx استعانت جویم اندر این بیان؛ انجام: مویم سفید گشته و این پند خويشرا xx آویز گوش خویش نکردم بگو به نفس / نفس خداشناس بپاخيز و كن نثار xx بر عقل خود جواهر ترک هوای نفس

خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا:قرن 14؛ جلد: مقوای نارنجی عطف پارچه طوسی، 11گ، 20 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-417]

اصول الدين (منظومة في) / کلام و اعتقادات، شعر / عربی

usūl-ud dīn (manzwmat-un fi)

موسوی، محمد طاهر بن محمد باقر، ق14 قمری

mūsavī, mohammad tāher ebn-e mohammad bāqer (- 20c)

تاریخ تأليف: 11 رجب 1335ق

منظومه کوتاهی است در اعتقادات (توحید، نبوت، امامت، معاد).

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8671/1 - 58/121

آغاز: بسمله، الحمدلله على الالهام xx لما هو الحق من الاسلام / ثم الصلوة بالطريق الدايم xx على النبي سيد ولد آدم / ثم على الوصي و الطهر على xx السبطين بعدهم ائمة الهدی؛

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: رجب 1335ق؛ 40گ (1-40)، 15 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 8-4637]

اصول الدين (منظوم) / كلام و اعتقادات / ترکی

osūl-ed dīn (manzūm)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7699/2

آغاز: بسمله، باسليا يوم موزی بسم الله ایلا xx وافی نعما سینه شکر الله ایلا؛ انجام: اوقیانی دنکلیانی یا زانی xx رحمتنا يرلقاغن یا غنی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 17 سطر (7× 13)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 16- 676]

اصول الدين (منظوم) = اصول و فروع دین / فقه، شعر / فارسی

osūl-e dīn-e manzūm = osūl va forū‘-e dīn

منظومه ای است شامل 167 بیت، در بیان اصول دین و طهارت و صلوة. پنداشته می شود که مؤلف از فضلای امامیه قرن 11ق باشد.

آغاز: پس از خطبه: اما بعد چون طبیعت طفلان و مبتدیان، با الذات به منظومات فارسی مایل و راغب است و حفظ اشعار منظومه بر طبایع غالب

آغاز منظومه: بدان ای بالغ عاقل که ایزد xx بامر خویش کرده بر تو واجب

[فهرستواره منزوی 206/10 ]

مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 6974

آغاز: برابر؛ انجام: قاری و حافظش بود مرحوم xx بمحمد و آله امجاد

خط: نسخ، بی کا، تا: 1098ق؛ ضميمه نسخه شماره 542 اخبار؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 7 گ، 18 سطر، اندازه: 9× 16 سم [ف: 5- 660]

اصول الدين (منظوم) = در فاخر / شعر / فارسی

osūl-e dīn (manzūm) = dorr-e fāxer

مثنویی است در اصول دین و مذهب و عقاید در بحر هزج مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل) و چنان که در انتهای مثنوی آمده، احتمالا، عنوانش «در فاخر» و ناظم خرد» باشد. در انتها مثنوی گفته است: «که دادم نظم بهر حق شناسان xx اصول دین و مذهب را بدین سان ... رسانیدی بدین موضع کلامم xx برآوردی از این موضوع کامم / و لیک امیدوارم کز من آخر xx بماند یادگار این در فاخر».

آغاز: و یا علت شود بر شخص موجود xx خودی نایافته خود بخشی آن بود.

انجام: که تاریخ فراغش را خرد گفت xx چه درى كان لب الماس فر سفت

[فهرستواره منزوی 206/10 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13547/3

ص: 216

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1286ق؛ کاغذ: نخودی و شکری، جلد: مقوایی با روکش مشمع قرمز، 63 گ، (73-198)، 12 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 17-459]

اصول الدين (منظوم) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn (manzūm)

غیر همانند:

1. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 40/2

به نظم فارسی از یکی از شاگردان شیخ احسائی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 نشریه: 5-377]

2. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 40/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 5-377]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16306/1

آغاز: بسمله چه کوتاهی کند در کار ایشان؛ انجام: در خیال روی تو گویند ای مقصود حال

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2127/14 -ف

نسخه اصل: مدرسه نواب ش 58؛ از یکی از شاگردان شیخ احسائی، گویا نظم العقائد استرابادی؛ بی کا، بی تا [فيلمها - ف: 1- 646]

اصول الدين (منظومة) / کلام و اعتقادات، شعر عربی

uṣūl-ud-dīn (mnz.)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12583/3

آغاز: علم اصول الدين علم اشتمل xx على اعتقادیات شرعيا الأجل؛ انجام: و ليس الله صفات ناقصة xx و ذاته عن العيوب خالصة

سی و پنج بیت اول این منظومه موجود است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (31پ - 32ر)، 23 سطر [ف: 36-133]

اصول الدين و احکام / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn va ahkām

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3232/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1244ق، کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج زرد ضربی، 14ص (135-148)، 11 سطر (5/5×12)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 5-1581]

اصول الدین و اخلاق / کلام و اعتقادات، اخلاق / فارسی

osūl-e dīn va axlāq

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 723-ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 8435 .Or. به روش سنیان با استدلال به آیات و اخبار به فارسی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 724 در میانه نسخه؛ در پایان نسخه دو برگی از دیباچه آغاز فهرست منتخب الدین است، وقف شده به وصیت حوری جهان بیگم (بیگم جون) دختر حاج میرزا مرتضی شیخ الاسلام سابق اصفهان (با 72 جلد دیگر)، نسخه در دست یک شیعی بوده و روی نام شافعی «علیه اللعنه» نوشته است؛ 217گ، 19 سطر [فیلمها- ف: 1-14]

اصول الدين و ارکان اسلام / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn va arkān-e eslām

یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 147/5

به روش شیعی؛ بی کا، بی تا [نشریه: 4-397]

اصول الدين و اعتقادات / اصول فقه / فارسی

osūl-e dīn va e'teqādāt

یزد؛ وزیری: شماره نسخه: 4253/2

بی کا، بیتا [نشریه: 13-380]

اصول الدين و الايمان / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ud-dīn wa-l-īmān

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1781/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی، 2گ، 27 سطر (9× 15)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 1053-3]

اصول الدين و دعا (جنگ در موضوع) / دعا / عربی

osūl-e dīn va do‘ā (jong dar mowzū)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4009

بی کا، بی تا [نشریه: 13-354]

اصول دین و رؤوس نماز / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn va ro’ūs-e namāz

حسن بن محمد شریف، ق13 قمری

hasan ebn-e mohammad šarīf (- 19c)

تاریخ تأليف: 1224ق

رساله مختصری است در بیان اصول دین و فروع آن، در دو

ص: 217

بخش. مؤلف در بیان هر دو بخش ابتدا به تعریف پرداخته و سپس به بیان دلیل عقلی و نقلی آن و گاه از آیات قرآن کریم بهره می گیرد. در بخش دوم احکام نماز و مقداری از طهارت را به اختصار ذکر کرده است. مؤلف ابتدا آن را به عربی نگاشته بود، سپس جهت تتمیم فائده به فارسی ترجمه کرده است.

[نسخه های منزوی 886/2]

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 670

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله الطاهرين أما بعد؛ انجام: بلکه یا حمد در اول رکعت اول و یک حمد در اول رکعت دویم کافی است. این است آخر آنچه خواستیم ذکر کنیم در این رساله الحمدلله رب العالمين.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: جمعه شوال 1224ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج سیاه سجاف و اندرون تیماج قرمز دولایی، 45گ، 9 سطر (6× 11)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 2-171]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1983

آغاز: حمدله .. و بعد قال الله تبارک و تعالى في سورة الذاريات و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون اي ليعرفون ظاهر معنی آیه شریفه این است که خلق نکرده ام جن وانس را؛ انجام: و اما مبطلات پس آن ده است ... هفتم. ارتماس یعنی سر را به زیر آب فروبردن نهم، بقا بر جنابت، دهم، استمنا یعنی طلب منی کردن.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: پارچه، 39گ، 12 سطر، اندازه: 16× 23سم [ف: 1-172]

اصول الدین و عقائد الامامية / كلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ud-dīn wa ‘aqā'id-il-imāmīyya

در اصول دین: توحید، عدل، نبوت، امامت.

تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 498

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمین و صلواته على نبيه محمد و آله اجمعین. اعلم ان افعال المكلف على ضربين حسن و قبيح فالقبيح مالفعله مدخل في استحقاق الذم كالظلم و الكذب و العبث. و الحسن على ثلثة اقسام؛ انجام: و جعلهم في ذلك الزمان بمنزلة المجاهدين بین یدی رسول الله صلى الله عليه و آله بالسيف اولئک هم المخلصون حقا و شیعتنا صدقا و الدعاة الى دين الله سر و جهراً تم الكتاب بعون الملک الوهاب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 34گ، 18 سطر (8× 12)، اندازه: 12/5× 20سم [ف: 458]

اصول الدین و عقائد الشيعة / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ed dīn va ‘aqā'ed-eš šī ́a

محمد بن محمد جعفر، ق 14 قمری

mohammad ebn-e mohammad ja‘far (- 20c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16008

آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله الذي ليس از آنجائیکه این فقیر؛ انجام: در رفع آكل وماكول يا معنی مستدیره می باشد اینجا مقام نداشت و عرض نشد و لله الامر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

اصول دین و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osūl-e dīn va forū‘-e dīn

مجتهد قزوینی، علی، ق13 قمری

mojtahed-e qazvīnī, alī (- 19c)

با عنوان های «اصل» و «مطلب» و «وجه» و «مسئله» و «فصل» است.

آغاز: بسمله. کتاب اصول و فروع دین از تالیفات مجتهد العصر آقائی آقا سید علی دام ظله ساكن القزوين. الحمد الله رب العالمين ... اما بعد پس این رساله مختصریست در اصول عقاید که باصول دین نامیده شده اند و ارکان فروع دین و واجبات و مستحبات نماز .

انجام: در تشهد بر زمین گذارد. الحمد الله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا و السلام. تمام شد اصول و فروع 1306

[فهرستواره منزوی 109/9]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3251/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی مقوایی ضربی، 47گ (210-256)، 17 سطر (10× 14)، اندازه: 17× 22سم [ف: 11-2209]

اصول الدین و فروعه / حديث / عربی

usūl-ud dīn wa furū -u-h

حدیث است در 25 «باب»: اصول الدين، الوضوء البيانی، الغسل البياني، التيمم البيانی تا می رسد به: في من حفظ اربعين حديثا. در آن از «توحید» و «خصال» و «من لا يحضر» ابن بابویه و «تهذیب» طوسی و «کانی» کلینی نقل شده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4454/1

آغاز: بسمله. و عليه اعتمادی. الباب الأول في اصل اصول الدين روی محمد بن على بن بابویه في كتاب التوحيد باسناده إلى عبدالعظیم؛ انجام: و حسن اولیائك رفيقا.

کا: محد شریف پسر عزیز الله، بی تا، کاغذ: سپاهانی آهار مهره،

ص: 218

جلد: تیماج سبز مقوایی، 4گ (13پ -17ر)، 17 سطر (11× 26)، اندازه: 12× 17سم [ف: 13-3410]

اصول الدين و مسائل السنة / كلام و اعتقادات / عربی

usūl-ud dīn wa masā'il-us sunna

شافعی، محمد بن ادریس، 150-204 قمری

šāfeʻī, mohammad ebn-e edrīs (768-820)

در عقاید او است و مجسم بودن او از آن پیدا است. دو بند است: یکی در اصول دین، دیگری پاسخ هایی که او درباره صفات خدا داده است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 251/13 -ج

آغاز: بسمله. فصول في أصول الدين على طريقة أهل السنة و الجماعة المتبعين في ذكر الاجماع الذي نقله امام الائمة ابو عبدالله محمد بن ادریس الشافعي ... في مسائل من اصول السنة أخبر بها عن مشايخه و رواها و اقر بنفسه انه هو ايضا عليها و لا يعدل عنها الى ماسواها. قال القول في السنة التي انا عليها و اصحابنا عليها ... اقرار بشهادة أن لا اله الا الله ... و سنة رسول الله ص (تمت تمام شد اصول الشافعي رحمه الله) بسمله. هذا آخر ما ذكره الامام الشافعی ... من مسائل السنة المجمع عليها في مذهبه في اسماء الله ... و صفاته القديم ... و قد سئل عن صفات الله ... فقال الله تعالى اسماء و صفات؛ انجام: و هو السميع البصير

بی کا، بی تا؛ 4گ (1135 - 138 پ) [ف: 249]

- اصول الدین و معالم الحق و اليقين > اثبات الواجب

- اصول الدين و الملل و النحل > تحصيل الحق و تحقيق الفرق

اصول دین هشتگانه / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e din-e hastgane

اصول دین پنج گانه را به اضافه «تولا، تبرا و امر به معروف و نهی از منکر» در هشت «مسأله» با استناد به آیات قرآن بررسی کرده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1543/2

آغاز: حمدله ... اما بعد بدان که اصول دین هشت است: اول توحید، دوم عدل سیم نبوت چهارم امامت پنجم معاد ششم تولا؛ انجام: تا اینها را ندانی و نیت درست نباشد طاعت او قبول نیست تا دانی و این قانون مذهب اثنا عشرية است و طریق ایشان که گفته شد

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ادعیه ایام هفته از امام زین العابدین (عليه السّلام)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا مجدول، 4گ، 17 سطر، اندازه: 9× 17 سم [ف: 1-172]

اصول دین هشتگانه / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn-e haštgāne

اصول پنج گانه دین را به اضافه تولا، تبرا و امر به معروف و نهی از منکر به طور بسیار موجز تعریف و تبیین کرده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1543/3

آغاز: پس باید دانست و واجب عینی است که هر یک از مکلف خواه مرد و خواه زن اصول دین را بدانند؛ انجام: وامر به معروف و نهی از منکر آن است که تا ممکن است مردم را از بدی منع کنی واز خوبی امر کنی

خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی استر آبادی، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، مجدول، 2گ، اندازه: 9× 17 سم [ف: 1-172]

اصول دین هشتگانه / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e dīn-e haštgāne

قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 1704/2

آغاز: حمدله بدانکه اصول دین هشت قسم است

خط: نسخ، بی کا، بی تا 12گ (11-22)، 12 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-121]

اصول الدينية = مجموعه هدایه / كلام و اعتقادات / فارسی

osul-od-diniyya = majmu'e-ye hedaye

شریف یزدی، محمد تقی بن محمد باقر، ق13 قمری

šarīf yazdī, mohammad taqī ebn-e mohammad bāqer (- 19c)

[فهرستواره منزوی 512/9 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12625

آغاز: و چند کتاب و خاتمه و مقدمه در چند مسئله که؛ انجام ضعف دائمی به سرحد کمال اللهم اغفر لنا و لوالدينا سنه 1275

خط: نسخ، كا: داود حسینی، تا: 1275 ق [الفبائی: 55]

اصول الدينية في تحصيل معارف اليقينیه / کلام و اعتقادات / فارسی

usūl-ud dīnīya fi tahșīl-i mʻārif-il yaqīnīya

اهدا به: شاه سلطان حسین صفوی

رساله کوتاهی است در دوازده فصل» که برای دانستن عامه مردم از اعتقادات دینی، تألیف نموده است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4901- 24/201

ص: 219

آغاز: معصوم دشمنش خوار باشد و محروم السلطان بن السلطان بن السلطان الخاقان بن الخاقان بن الخاقان ابوالمؤيد شاه سلطان حسين الموسوي الصفوی؛ انجام: حواس ظاهری و باطنی زایل و فاسد شده اثری از آن با روح انسانی نماند و سؤال از آن بیمعنی باشد زیرا سؤال

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 20گ، 12 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-810]

الأصول الرواسخ في معرفة البعد و جهته / ریاضیات / فارسی و عربی

al-usūl-ur rawāsix fī maʼrifat-il bu'd wa jahat-ih

ارمیونی، محمد بن ابی الخیر، ق 10 قمری

armayūnī, mohammad ebn-e abe-l-xeyr (- 16c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 63/27

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف تیماج تریاکی، 10ص (252-261)، 21 سطر (10× 16)، اندازه: 16× 22 سم [سنا: ف: 1-33]

- اصول ستة عشر > الأصول الأربعمائة

- اصول سلطان بن السلطان سلطان ولد > اعتقاد اهل سنت و جماعت

اصول سیر و سلوک / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e seyr-o-solūk

بخاری، شمس الدین بن منگل

boxārī, šams-od-dīn ebn-e mangal

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18139 ض

نسخه نادر است؛ بی کا، تا: 1261 ق [د.ث]

اصول الشاشی = اصول الفقه الحنفي / اصول فقه / عربی

uṣūl-uš-šāšī = uṣūl-ul-fiqh-il-ḥanafī

شاشی، اسحاق بن ابراهيم، -325 قمری

šāšī, eshāq ebn-e ebrāhīm (- 938)

به روش حنفی است. با عنوان های «فصل» و در چهار «بحث» از کتاب تا قیاس.

آغاز: بسمله رب يسر و تمم بالخير الحمد الله الذى اعلى منزلة المومنین بكريم خطابه و رفع درجة العالمين بمعاني كتابه ... و بعد فان اصول الفقه اربعة: كتاب الله وسنة رسوله و اجماع الأمة و القياس.

انجام: فقال: ما بال المسک لا خمس فيه؟ قال: لانه كالماء و الله اعلم بالصواب.

چاپ: هند، چاپ سنگی، 26 ص، 1279 ق و 1289 و 1210 ق.

[معجم المؤلفين 226/2]

شرح و حواشی:

1- فصول الحواشي لاصول الشاشی

1. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 6964

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی، با کراسه شمار هشت برگی هفده کراسه و شش برگ کراسه هیجدهم نام مؤلف «الشاشی» در هر کراسه شمار و ص ع آمده است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی لایی، 221گ، 7 سطر (9× 14)،قطع: ربعی، اندازه: 16× 24سم [ف: 16-413]

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 5

همان نسخه بالا [نشریه: 4-436]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 2473-ف

نسخه اصل: کتابخانه علومی ش 386 [احتمالا همان نسخه بالا]؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ 179گ [فیلمها- ف: 1-283]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6910

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: سید اکرم بن محمد اشرف، تا: 20 جمادی الثانی 1142ق؛ محشی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 126گ، 8 سطر (8× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 22سم [ف: 16-395]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 18819

بی کا، تا: 1189ق [د.ث]

4. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 35ر

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1228ق؛ مهر: محمد داود [رشت و همدان: ف: 1090]

5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7443- 38/63

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مصطفی بن ملامحمد ساکن، تا: چهارشنبه 4 شعبان 1328ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 101گ، 11 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-1389]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10348

خط: نسخ، کا: محمد حفیظ، بی تا [الفبائی: 55]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27400

بی کا، بی تاب خریداری از رضا غیبی [رایانه]

الاصول الشافية = خلاصه معالم الشفا = رسالة في الطب = الشافية / طب / عربی

al-usūl-uš šāfiya = xulāşat-u maʻālem-iš šifā = r.-un fi-

ص: 220

ț țibb = aț-šāfīya

دشتکی شیرازی، منصور بن صدر الدین محمد، -948 قمری

daštakī šīrāzī, mansür ebn-e sadr-od-dīn mohammad (- 1542)

وابسته به: معالم الشفاء؛ دشتکی شیرازی، منصور بن صدر الدين محمد (-948)

این رساله دارای یک «فاتحه» (مقدمه کوتاه) و دو بخش «جزء است»: نظری و عملی بدین ترتیب: جزء اول دارای چند «مجله»: مجله اول: در معرفت امور طبيعيه و شامل هفت «مقصد»: 1. ارکان اربعه، 2. مزاج، 3. رطوبات بدنی، 4. تقسيمات اعضاء، 5. قوی، 6. تكوين روح، 7. حالات بدن؛ جزء دوم در طب عملی دارای دو (مجله): 1. حفظ صحه 2. ازاله مرض و استرداد صحت زائل، مجله 2 خود دارای 4 «جمله» است.

آغاز: بسمله و به نستعين لله الحمد و الثناء و الصلوة و الدعاء يقول ... غياث المشهور بمنصور ان هذا اصول شافية عن الداء كافية الدراية الدواء ... و من اراد القانون الكامل في هذا فعليه بالنظر الشافي في معالم الشفاء التي القيتها.

انجام: و مثله أهليلج أصفر و مثله سوريجان يدق و يسحق و يعمل حبا ويتناوله

[ريحانة الادب 167/3 ؛ الذریعه 12/13 ]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9454/4

آغاز: بعد الحمد و الثناء اصفر و مثله سوريجان يدق و يسحق و يعمل حبة ويتناوله

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه دهه دوم رمضان 739ق، در تاریخ دست برده شده و صحیح 939 می باشد؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قرمز، 9گ (207پ-215پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 24-219]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 507/7 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 950ق؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای سوخته، 9گ (69پ -78پ)، 20 سطر، قطع: رقعی بزرگ، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 22-199]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/52

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: 1007ق، جا: قزوین؛ مقابله شده با نسخه پدر کاتب؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-190]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1/ 6960

خط: نستعلیق، کا: فاضل بن فاضل، تا: سه شنبه 7 جمادی الثانی 1076ق؛ تملک: محمد على؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا ضربی ترنج دار، 42گ (2پ -44پ)، اندازه: 20× 22 سم [ف: 20- 366]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6149/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق متوسط، کا: احمد بن محمد حسین بن احمد شریف

تنکابنی طبیب، تا: 1285ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز روشن، 27 ص (25-51)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 19-134]

13. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4321

بی کا، تا: 1307ق [نشریه: 13-387]

14. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2818/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تابه مقابله شده با نسخه خوانده شده بر مؤلف (خلد ظلال افاضاته)، محشی؛ 10گ (169پ-178 ر) [ف: 5- 130]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4601/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، بی کا، تا: دوره صفوی؛ مهر: «محمد بن قاسم بن محمد صالح» (بادامی)، مورخ 1061؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 6گ، 25 سطر (7× 14)، اندازه: 12× 22 سم [ف: 13-304]

اصول شیعه و فرقه های آن / ادیان و مذاهب / عربی

osūl-e šī'e va ferqe-hā-ye an

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/137

از کتاب رجال؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، تا: قرن 13؛ 1گ (251پ) [ف: 7-194]

اصول شیمی آلی شیمی / فارسی

osūl-e šīmī-ye ālī

محلاتی، محمد کاظم بن احمد، 1250-1313 قمری

mahallātī, mohammad kāzem ebn-e ahmad (1835- 1896)

این رساله ترجمه از فرانسه (برای دارالفنون) از درس هایی که در مدرسه طب پاریس گفته شده است و تا فصل دوازدهم است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6052/1

آغاز: سابق بر این شیمی آلی عبارت بود از معرفت مواد و جوهريات ماخوذه از از اجزاء و اعضای نباتی و حیوانی و معرفت به صفات؛ انجام: بجوشانند مانند تمام اسیدها جذب آب کند و تبدیل شود به اسید اسپارتیک فصل دوازدهم در الکلهای ترای نمك؟

تا فصل دوازدهم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: حدود اوایل قرن 14؛ ناقص است؛ کاغذ: فرنگی نازک خط دار، جلد: مقوایی مشکی عطف و گوشه پارچه زرد، 119ص (2-120)، 20 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13/5× 21/5سم [ف: 19-43]

ص: 221

اصول شیمی غیر آلی شیمی / فارسی

osül-e šīmī-ye qeyr-e ālī

حکیمی، نصرت الله خان، ق14 قمری

hakim, nosrat-ol-lah xan ( - 20c)

در بیان اصول شیمی غیر آلی و ظاهرا ترجمه شده از کتاب های اروپایی که در دارالفنون تدریس می شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6636

آغاز: مقدمه اجسام مفرده و مركبه وقتی که اجسام لا تعد ولا تحصی را که در اطراف خود مشاهده کنیم معلوم می توان کرد که با شرایط معينه تغییر پذیر اند و تبدیل می شوند به اجسام جديده؛ انجام: سبب تكوين عدد نامحصوری از مرکبات می شوند فرمولهای تکوینی مورد استعمال زیاد دارند

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 15 ربیع الاول 1309ق؛ مصحح، مقابل بسیاری از کلمات معادل لاتین آن دیده می شود؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 166گ، 17 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 20-166]

- اصول الصناعة > تحفة المؤمنين (منتخب)

اصول صناعت و امور غريبه / كيميا، علوم غریبه / فارسی

osūl-e sanāat va omūr-e qarībe

رساله ای کوتاه در علم کیمیا و انجام امور غریبه که در پنج حل» و سه «عقد» و یک «خاتمه»: حل 1. بیان جو اصلاحی این فرقه؛ حل 2. قواعد تقطير و تصعید و امثال آن؛ حل 3. بیان بعضی آلات مخصوصه اهل صناعت؛ حل 4. گرفتن بعضی آب ها و تدابیر اجزاء و تبييض و تخمير بعضی از آن؛ حل 5 خواص فلزات و اعمال آن؛ عقد 1. قواعد قمری بحر مین؛ عقد 2. قواعد شمسيه شمس مكلس و توتیای محمر؛ عقد 3. عمل مروایه یا صدف سفيد؛ خاتمه: در خطوط مرموزه و اقام مشهوره.

کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 370/8

آغاز: بدانکه کیمیا علمی است تبدیل قوای اجرام معدنی بعضی بعضی تا حاصل شود ذهب و فضه از سایر فلزات، و کیمیا عبارت است از طلسمات و تخریج قوای فاعله عالیه با مفعوله سافله؛ انجام: خاتمه در خطوط موموزه واقسام مشهوره آن در این رساله بعضی از آنها ذکر می شود تا برسم یادگار در بیان خلایق روزگار بماند.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ سطور چلیپا، قطع بياض؛ 11گ (34پ -44پ)، اندازه: 10× 25سم [ف: ]

اصول صناعية و امور غريبه / کیمیا، علوم غریبه

osūl-e sinā'īye va omūr-e qarībe

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 607/23

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفيد سمرقندی، جلد: تیماج آلبالویی ضربی مقوایی با ترنج، 10ص (573-582)، ابعاد متن: 10× 14، اندازه: 14×20 سم [سنا: ف: 1-395]

اصول صنعت اکسیر / کیمیا / عربی و فارسی

osūl-e san‘at-e eksīr

مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 574/10

منقول از کتاب های ذخیره اسکندری که شش صفحه آن عربی و دو صفحه دیگر فارسی می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ جلد: تیماج عنابی، 8ص، 21 سطر (10/5× 21/5 ) سطر، اندازه: 14/5× 25 سم [ف: 1-522]

اصول طریقت و بیعت / عرفان و تصوف / ترکی

osūl-e tarīqat va bey‘at

مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، 604-672 قمری

mowlavī, jalāl-od-dīn mohammad ebn-e mohammad (1208-1274)

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 19319/12

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و على سائر الأنبياء و المرسلين ... و آگاه اولک که سلطان العاشقين و خاقان المعشوقین مولانا جلال الدین رومی حضر تلرینک عاشق

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ حنایی و فستقی و نخودی رنگ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 30-33 سطر (6× 17)، اندازه: 9× 19/5 سم [ف: 2-387]

اصول الطيب و المركبات العطرية طب /عربی

usūl-uț țīb wa-l murakkabāt-il ‘atrīyya

ابن مندویه، احمد بن عبدالرحمن، 410 قمری

ebn-e mandūye, ahmad ebn-e 'abd-or-rahmān (- 1020)

اهدا به: صاحب ابي القاسم بن عباد

للصاحب ابی القاسم بن عباد، در چند «باب» و بسیار سودمند

چاپ: با تحقیق محمد تقی دانش پژوه، در مجله فرهنگ ایران زمین، چاپ اول، جلد 15، 222-253ص.

[معهد المخطوطات 5: 2 ص 269]

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 253/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-40]

اصول العربية / ادبیات عربی

ص: 222

uşūl-ul-'arabīyya

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

شرح حدیثی است که درباره وضع اصول نحو و قواعد کلی آن از حضرت امیر المؤمنين (عليه السّلام) روایت شده است. این شرح مزجی توضیحی و بسیار مختصر می باشد.

آغاز: احمد الله و أشهد أن لا اله الا هو ... هذا ما سنح لي في شرح کلام امیر المؤمنین حین اختراعه فن العربية.

انجام: فقال بلی هی منها فردها فيها، هذا آخر الحديث.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5963/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا:ابوالقاسم طالقانی مرجانی ، تا:1306ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (8پ-12ر)، اندازه: 21/5 ×17 سم [ف: 15-344]

الأصول العشرة = اقرب الطرق الى الله = میزان العقائد = السير و السلوک = الطريق الى الله / عرفان و تصوف /عربی

al-usul-ul asara = aqrab-ut turuq ila-1 lah = mizan-ul ‘aqā'id = as-siyr wa-s sulūk = at-tarīq ila-1 lāh

نجم الدین کبری، احمد بن عمر، 540-618؟ قمری

najm-od-dīn-e kobrā, ahmad ebn-e ‘omar (1146-1222)

رساله ای است در بیان اقرب طرق الى الله و اصول و مبانی آن. نخست جمله معروف «الطرق الى الله بعدد انفاس الخلائق» را قرار داده و اصول جمله طرق را در سه نوع معین داشته: 1) راه سوداگران و بازرگانان که راه اخیار است؛ 2) راه مجاهدان و ریاضت کشان که راه ابرار است؛ 3) راه سلو ک و پرواز به حق که راه زیرکان و چابکان است (راه عشق و محبت). طريق مختار شیخ همین طریق آخر است و درباره اصحاب آن گوید: الواصلوان منهم في البدايات اكثر من غيرهم في النهايات». وی برای این طریق ده اصل یاد کرده است: 1. توبه، 2. زهد در دنیا، 3. تو کل، 4. قناعت، 5. عزلت، 6. ملازمت و مداومت ذکر حقیقی، 7. توجه بالكليه إلى الله، 8 صبی از لذات نفسانی، 9. مراقبت، 10. رضا و تسلیم بالله. وی برای هر یک از این ده اصل توضیحی مختصر داده و گذشته است.

آغاز: بسملة و الاعتصام بكرمه العميم قال الشيخ ... الطريق إلى الله تعالى بعدد أنفاس الخلايق و طريقنا الذي نشرع في شرحه، أقرب الطريق إلى تعالی و أوضحها و أرشدها و ذلك لأن

انجام: لا بزهرة المؤمينة و لا بثمار الولاية و النبوة تفهم إنشاء الله تعالی و صلی الله على خير الأنام و البدر التمام محمد عليه الصلوة و السلام و التحية و الإكرام بعون الله الملك العلام

[ريحانة الادب 142/6 ؛ کشف الظنون 6876/1؛ دنا 1100/1 (46 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- الأصول العشره (ترجمه و شرح) = شرح اقرب الطرق؛ لاری، رضی الدين عبدالغفور (-912)

2- ده قاعده = ده اصل = میزان العقائد = سیر و سلوک = الاصول العشرة (ترجمه)؛ همدانی، علی بن محمد (714-786)

3- شرح الأصول العشرة النجمية الكبروية؛ حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی (1063-1127)

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 504/7

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 2 ص (347-348)، 25 سطر (11× 18)، اندازه: 17× 26 سم [سنا: ف: 1-294]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12428/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: شرقی، 2گ (33-32)، 25 سطر، اندازه: 6× 12/5 سم [ف: 31-401]

3. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 854/4

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق ریز، بی کا، تا: نزدیک 813ق؛ در برگ 79ر نیایشی است به عربی و در 79-80پ داستان آوردن سیبی سرخ و زیبا برای بایزید و سخنان او به فارسی؛ 2 گ (77الف-78ب) [ف: 3-411]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22479

آغاز: بسمله. الحمدلله کفی و سلام على عباده الذين؛ انجام: عام تسعة و خمسین مائة ما أحسن الله عامها

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 859ق؛ ضميمه نسخه ش 6186 [رایانه]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 727/20

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن شیخ علی (محتملا)، تا: قرن 10؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی منگنه مقوایی، 3ص ( 344-341 )،17 سطر (5/5×9/5)، اندازه: 9× 10/5 سم [ف: 2-244]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10717/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالاول بن علاء بن الحسن بن بنیامین حسینی انامی، تا: ربیع الاول 927ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 4ص ( 273-270 )، اندازه: 16× 24 سم [ف: 33/1 -193]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13007

خط: نسخ، كا: بخشی، تا: 928ق [الفبائی: 62]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14362/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 3گ (43-45)، 17 سطر، اندازه: 5× 8سم [ف: 36-266]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 172/26 -طباطبائی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ پس از آن در یک صفحه اشعاری

ص: 223

است از متنبی و دیگران؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج مشکی، 1گ ( 80-79 )، قطع: وزیری باریک، اندازه: 14/5 ×24 سم [ف: 22-63]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25856

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خفی، کا: محمد بن میرزا علی، تا: 1051ق؛ مذیل به دو صفحه در باب شریعت و طریقت و حقیقت به زبان عربی از مؤلف می باشد، ضميمه نسخه ش 25855 [رایانه]

11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9/1038/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 1056ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 3گ (71پ-73ر)، 31 سطر (9/5× 19/5)، اندازه: 11× 26سم [ف: 3-412]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12077/7

خط: نستعلیق و شکسته، كا: شفيع بن محمد صالح یزدی، تا: 1062ق، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج جگری یک لا، اندازه: 10× 19 سم [ف: 10-161]

13. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 259/19

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1074ق [نشریه: 2-99]

14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1920/15

بی کا، تا: 1080ق، جان اصفهان؛ جلد: میشن قهوه ای ضربی نو، 4گ (126پ - 130ر)، 18 سطر، اندازه: 16× 24سم [ف: 5-398]

15. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2594/3

خط: نستعلیق، كا: میر محمد مؤمن حسینی، تا: 1081ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 6ص (16-21)، 21 سطر (5×13/5) سطر، اندازه: 9/5× 19سم [ف: 9-1434]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18462 ض

کا: نورالدين محمد بن مرتضی اخباری کاشانی، تا: 1082ق [د.ث]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15367/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كان محمد طاهر بن حسن آراسنجی، تا: 5 صفر 1085ق، جا: قندهار؛ مصحح که از مجموعه برادر اعز اکرم میرزا محمد معصوم نقل کرده؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی ترنج و سرترنج دار، 2گ (265ر -266پ)، اندازه:15/2 × 27/5 سم [ف: 43-54]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10161/3

آغاز: برابر؛ انجام: قال بک آخذ و بک اعطی و بک احاسب ... و صحبه و سلم.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 4ص (50-54)، 21 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 32-195]

19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6816/13

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ سطور چلیپا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، عطف تیماج مشکی، 1گ (62ر وپ)، 15 سطر (7× 16)، قطع: وزیری، اندازه: 14× 25 سم [ف: 16-368]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5052/3 -ف

نسخه اصل: دهلی در دیوان هند شماره a-f 40 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [فيلمها - ف: 3-129]

21. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3864/10

بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، 164گ (166-2)، 23 سطر (13× 18)، اندازه: 17× 22سم [ف: 12-2843]

22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2787/9

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: شهاب الدین حسین بن ناصر الدین حسین حسنی حسینی جعفری دیباجی، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور، ابعاد متن: 10/5× 20، 1گ (40-41)، اندازه: 14/5× 22/5 سم [ف: 13- 271]

23. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 711/1

آغاز: برابر خط: نستعلیق، کا: سميع بن غلامعلی قمی، تا: 1125ق، جان اصفهان، در اول نسخه مطلبی از مولانا عبدالرشید در وحدت وجود و بیان آن؛ جلد: تیماج مشکی، 2ص (2- 4)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 384]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1552/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-373]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20071

آغاز: برابر؛ انجام: و ثلثين و ثمان بعد الالف سنه 1138.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1138ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 4 گ، 19 سطر [رایانه]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4868/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مقوایی مشکی، 3ص (29/3× 29/5)، 19 سطر، اندازه: 14×25/5سم [ف: 13-317]

26. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 510/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ مصحح؛ در آغاز فایده ای تفسیری از رازی درباره نفس مطمئنه و اماره، از سوره یوسف و در انجام فایده ای از شبلی، مبنی بر این که وی 400 استاد دیده 400 حدیث خوانده و یکی از آنها را اختیار نموده و بدان عمل کرده و دیده که برای خلاصی و نجات، عمل به همان تنها یک حدیث کافی است و آن اینکه: «أن رسول الله صلی الله عليه و [آله] سلم قال لبعض أصحابه: اعمل لدنياك بقدر مقامك فيها و اعمل لآخرتک بقدر بقائك فيها و اعمل لله بقدر حاجتك إليه و اعمل للنار بقدر صبرك عليها و إذا أردت أن تعصی مولا فاطلب مكانة لايراک»؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، 1گ (18ر -18پ)، 23 سطر، اندازه: 13/5× 15/5 سم [ف: 335-40/2]

27. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 23706/4

ص: 224

خط: نستعلیق، كا: قنبر على لواسانی، تا: شعبان 1262ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 3گ، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [ف: 2-56]

28. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 77/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم حسینی تقریشی، تا: 1263ق؛ جلد: چرم سبز، 2گ (40پ-41پ)، 23 سطر، اندازه: 21/5× 34/5سم [مؤید: 3-626]

29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1803/26

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق؛ کاغذ: شكری رنگ، جلد: تیماج قهوهای بدون مقوا، 5ص (280-285)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-306]

30. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 999/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد اسماعيل بن میرزا معصوم تقریشی، تا: محرم 1279ق، جان شمیران طهران؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 3گ (22پ -24ر)، 16 سطر، اندازه:10/5 ×17 سم [ف: 3-222]

31. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8596/8

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن محمد زکی اصفهانی، تا: 1282ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، بغلی، 135گ (132پ - 136ر)، 5 سطر (5× 10) [ف: 17-169]

32. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 267/20

حکمت خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوا عطف تیماج، قطع: ربعي [ف: 2-58]

33. تهران: الهيات، شماره نسخه: 307/2

آغاز و انجام: برابر

در ده اصل؛ خط: نسخ، كا: عبدالكیم بن شیخ عبدالله مردوخی، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف میشن، 2گ (26ر -27ر)، اندازه: 17× 22سم [ف: 207]

34. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 871/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و تعلیق، کا: محمد على، تا: 1301ق، جان مدرسه سپهسالار میرزا محمد خان قاجار؛ 7گ (68ر-74ر) [ف: 3-412]

35. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 152/11

آغاز: برابر

خط: نسخ، کا:سید ابوالقاسم موسوی اصفهانی، تا: ذیحجه 1323ق؛ جلد: تیماج زرد، 14 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 1-113]

36. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 303/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، کا: سید حسین خان نعمت اللهی رهنمون، تقریشی، تا: ربيع الثانی 1353ق؛ 4گ (72ر -75ر)، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [ف: 1-301]

37. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 881/1

آغاز: برابر؛ انجام: تاسعها المراقبة و هي الخروج عن حولها و قوتها ... يزول ظلمة امارية النفس مالایزول بثلثين.

نیمی از اصل نهم «مراقبت» را دارد و به پایان نمی رسد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 2گ (1پ - 2پ) [ف: 3-412]

38. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 3258/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ یک سطر از اصل 7 را دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 1گ (1 ر و پ)، 19 سطر (7/5×17)، اندازه: 14× 22سم [ف: 11-2215]

39. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1880/13

خط نسخ، کا: محمد بن الحسن بن محمد، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای سیر ضربی مقوایی آراسته، 3گ (258ر - 260ر)، 22 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 8-488]

40. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17721 ض

بی کا، بی تا [د.ث] 41. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 145/12

آغاز: برابر؛ انجام: ما أشرت اليه بالاشارة الظاهرية و الباطنية ليعلم كل الناس شربهم و لينال كل أحد مطلبه

انجام این رساله با رساله نجم الدین هماهنگ نیست و محتملا دو یا چند رساله در هم آمیخته شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم قرمز، 15گ (174ظ -188 و)، اندازه: 15/5×21/5 سم [مؤید: [141-1

42. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9229/2

خط: نستعلیق ترک، بی کا، بی تا، کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، بغلی، 2گ (47پ -48پ)، 15 سطر (7× 12)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 17-325]

43. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 138/4

بی کا، بی تا [نشریه: 5-225]

44. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/62

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، با ترنج و سرترنج، عطف قهوه ای بیاضی، 2گ (113ر-114پ)، ابعاد متن: 2089، اندازه: 12×24/5 سم [ف: 20-400]

45. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 617/3

در فهرست به نجم دایه نسبت داده شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1417]

46. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9325/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، سطرها چلیپا و راسته؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (73ر -76ر)، اندازه: 13× 22سم [ف: 24- 117]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9508/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجموعه به چند خط قدیم؛ جلد: تیماج

ص: 225

بدون مقوا، 5گ (60پ-64ر)، اندازه: 12/5 ×17 سم [ف: 24-262]

48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7410/2

خط: نستعلیق، كان نصیری، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (8پ - 9ر)، اندازه: 14× 24سم [ف: 19-216]

49. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2792/3 - 15/32

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: بشير خليل، بی تا؛ جلد: گالینگور مشکی عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 3گ، 13 سطر، اندازه: 16× 23سم [ف: 1-466]

50. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 906/5 - 5/196

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوا كرم عطف و گوشه تیماج، 3گ، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 5-2852]

51. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2887/4

فقط تا طريق هفتم را در بردارد؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ اصفهانی؛ جلد: تیماج، 1گ (93ر -93پ)، 16 سطر، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 3-179]

52. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 299/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 4 گ، 16 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 3-1359]

53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3536

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، متن و حاشیه، مجدول، مذهب؛ واقف: نائینی؛ 2گ، 23 سطر، اندازه: 26× 43سم [ف: 6-427]

54. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26503

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كان صادق گوهرین، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور سفید [رایانه]

55. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3654/26

خط: نسخ، كا: على عسكر بن مؤمن تولمی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 2گ (175ر -176ر)، 29 سطر (12× 23) [ف: 12-2666]

56. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/38

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: سیاه لایی، 2گ 114ر-115ر)، 16 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 6-54]

57. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/56

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (355پ -356پ)، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-209]

58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1283/5 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی، (70-73-67)، اندازه: 11× 18سم [ف: 24/3-3]

- الأصول العشرة (ترجمه) > ده قاعده

الأصول العشرة (ترجمه) / عرفان و تصوف / فارسی

al-usūl-ul 'ašara (t.)

فانی شیرازی دهدار، محمد بن محمود، 947-1016 قمری

fānī šīrāzī dehdār, mohammad ebn-e mahmūd (1541- 1608)

تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 570/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1191ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 6گ (109پ -114پ)، 16 سطر (6× 12)، اندازه: 10/5×16 سم [ف: 332]

الأصول العشرة من درر الانوار / کیمیا / عربی

al-usūl-ul 'ašara min durar-il anwār

وابسته به: درر الانوار في اسرار الاحجار = درر انوار الاحجار؛ ازنیقی، علی بن خسرو (-1018)

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2037/2

نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه کراچی، پاکستان ش 19993. این نسخه فقط تا طریق هفتم را در بردارد؛ خط: نسخ، كا: محمود حمدی، تا: چهارشنبه 22 ذیحجه 1345ق؛ از روی نسخه دارالکتب به شماره 3، 5 ص (50-55) [عکسی ف: 6-60]

الأصول العشره (ترجمه و شرح) = شرح اقرب الطرق/ عرفان و تصوف / فارسی

al-usūl-ul “ašara (t. wa s.) = Š.-e aqrab-ut turuq

الاری، رضی الدین عبد الغفور، -912؟ قمری

lari, razi-od-din abd-ol-qafur (- 1507)

وابسته به: الأصول العشرة = اقرب الطرق الى الله = ميزان العقائد = السير و السلوک = الطريق الى الله؛ نجم الدین کبری، احمد بن عمر (540-618) وی هر فقره از سخن رازی را نخست ترجمه و سپس شرح می کند و در دیباچه گوید: «تصدی این شغل هر چند مناسب فقیر نبود اما چون بعضی مخاريم سلمه الله و ابقاهم که ایشان را به فقير التفات است و فقیر را به ایشان اخلاصی، استدعا نمودند به موجب فرموده ایشان این گستاخی کرد و از سخنانی که به طریق مطالعه یا سماع حاصل شده بعد از ترجمه اصل در شرح آن نوشته آمد و دائرهای مرسوم گشت از ترجمه و شرح تا منتی باشد از فضل ربنا». لاری در این شرح از خواجه بهاء الدين و

ص: 226

شیخ محيي الدين و ابن منصور شاگرد ابراهیم خواص باد می کند.

آغاز: بسمله الحمد لله الذي هدانا ..... اما بعد گوید فقیر ... عبدالغفور لاری که این کلمه ای چند است در ترجمه و شرح رساله ای که قدوه ارباب وفا ... نجم الكبرى ... در بیان طريق شطار نوشته

انجام: قال -فافهم تر شد. ترجمه یعنی فهم کن که نور ایمان و ثمره ولایت و نبوت از مردن اختیاری پیدا شود و چون فهم کنی راه راست یافتی و السلام.

[نسخه های منزوی 1082/2 ؛ دانشنامه ادب فارسی در افغانستان: 676/3 ؛ هدية العارفين: 588/1 ؛ معجم المؤلفين: 269/5 ؛ فهرستواره منزوی 97/7 (3 نسخه)؛ مشترک 3/ 1279 (2نسخه)]

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 186/1 - عکسی

آغاز و انجام: برابرنسخه اصل: گنج بخش، ش 753 (گنج 757/2)؛ خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 10؛ 19گ (1-19) [عکسی: 2-169]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12680/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ محشی، مصحح، رکابه دار، دارای اشعاری از حافظ، قاسم انوار و دیگران در هامش؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (127-131)، 31 سطر، اندازه: 9× 16 سم [ف: 32- 238]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5779/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1097ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 9گ (1پ-9پ)، 22 سطر (13× 20)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 24سم [ف: 16-90]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4868/23

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در آخر نسخه دارد «اشتريته ممن يدعي التصرف من البلد الكربلا (كذا) سنه 1251 العبد الخاسر محمد باقر الجهرمی الشیرازی»، در حاشیه صفحات 297 تا 299 ابیاتی از شیخ عطار نقل شده؛ جلد: تیماج مقوایی مشکی، 18ص ( 314-296 )، 17 سطر، اندازه: 14×25/5 سم [شورا: ف: 13-318]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8573/15

خط: نستعلیق، کا: سید احمد خرسوه، تا: 1261ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف و گرداگرد تیماج تریاکی، 12گ (137پ۔ 148ر)، 14 سطر (8× 14)، قطع: ربعی [ف: 17-164]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 56/3 فیروز

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز یک لا، 51ص (85-136)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 21-198]

- اصول العقائد > اصول الدين

- اصول عقاید > اصول الدين

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed

فخر رازی، محمد بن عمر، 544؟ -606 قمری

faxr-e rāzī, mohammad ebn-e ‘omar (1150-1210)

رساله مختصری است در اصول عقاید اهل سنت در مسأله هایی که دانستن آنها از فروض اعیان است، در دو جمله: 1. ذکر ادله اصول دین؛ 2. شرح بعضی از مقالات اهل علم. شکی در نسبت رساله به فخر رازی نیست و تردید در نام رساله است و اختیار نام اصول دین و یا اصول عقائد به لحاظ موضوع و تناسب آن با مطالب رساله است. وفيات الأعيان می گوید که مؤلف در کتابش موسوم به «تحصيل الحق» نسبت استادانش را در اصول و فروع مذهب ذکر نموده است. در این نسخه هم مطابق با آنچه در وفيات نقل شده است در دیباچه نگاشته است: «و بیش از آنک درین مقصود خوض کنیم نسبت استادان خود در علم اصول و فروع بگوئیم که من در علم اصول دین شاگرد بدر خود امام سعيد الخ» ولی دانسته نشده است که «تحصيل الحق» به چه زبانی نوشته شده تا حدس و گمان رود که این کتاب همان تحصيل الحق» است یا کتاب دیگری است. در 8 «باب»: 1. احکام نظر، سه فصل؛ 2. شناختن باری تعالی، ده فصل؛ 3. صفات باری تعالی، دوازده فصل؛ 4. افعال، شش فصل؛ 5. نبوت محمد مصطفی، پنج فصل؛ 6. احوال آخرت، شش فصل؛ 7. امامت، چهار فصل؛ 8 اصول فقه، شش فصل.

آغاز: هر ثنایی که عقول و افهام و خواطر و اوهام بمبادی و غایات و اوائل و ثهایات آن نتواند رسید

[فهرستواره منزوی 74/6 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 545

آغاز: هر ثنایی که عقول و افهام و خواطر و اوهام بمبادی و غایات و اوائل و ثهایات آن نتواند رسید؛ انجام اینست جمله مسئله ها کی خواستم شرح دادن

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 700ق؛ پس از این 4 صفحه از اول گلستان سعدی است، وحدت خط نسخه با نسخه ضمیمه ( ترجمه پنج پرسش پاسخ) که به شماره 398 است و در محرم 700 نوشته شده می رساند که این نسخه هم در همان تاریخ و به خط همان كاتب است؛ 17گ، 19 سطر، اندازه: 10× 20سم [ف: 4-25]

اصول العقائد = اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

usul-ul-aqa'id = usul-ud-din

عبدالوهاب بن علی بن حسین، ق 10 قمری

‘abd-ol-vahhāb ebn-e ‘alī ebn-e hoseyn (- 16c)

ص: 227

زمان تألیف: 903ه.ق.

نویسنده که مؤلف «تحفة کلامیه» است، در این رساله اصول مذهب شیعه را با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، در پنج «باب» توضیح داده است: 1. توحید؛ 2. عدل؛ 3. نبوت؛ 4. امامت؛ 5. معاد.

آغاز: بسمله و به تقتی، الحمدلله الذي نصرنا على ادراك دقائق فصول الكلام

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1963/11

آغاز: برابر؛ انجام: بعون الله و حسن توفيقه على يد الفقير عبد الوهاب بن على بن الحسین مصنف الكتاب من يوم الثلثاء من شهر ربيع الاخر سنه ثلثه و تسعماته

خط: نستعلیق، کا: محمد شریف، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 11ص (215-226)، 21 سطر کامل (9× 15)، اندازه: 13× 18سم [ف: 4-447]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1966/1

آغاز: بسمله، الباب الأول في التوحيد مسألة. ، انجام: قد اشبعنا الكلام في هذه المسماة بالتحفه الكلامية من اراد الزيادة فيرجع اليها تمت الرساله بعون الله تعالی

خط: نستعلیق، كا: عبدالکریم بن ابوالقاسم جیلانی، تا: 1240ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز دولا، 27 ص (1-27)، 11 سطر کامل (6/5× 11 )، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 4-451]

اصول العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

usul-ul-aqa'id

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

فيض اصول دین را با کلامی استادانه با استفاده از دلایل عقلی و گفته های ائمه معصومین (عليهم السّلام) بیان می کند. وی این رساله موجز و مختصر را در ضمن سه باب به سال 1036 (و در نسخه مرعشی 1054 ق) در هشتصد بیت نگاشته است. ابواب آن عبارتند از: 1. التوحيد؛ 2. النبوة و علل الشرايع و الامامة؛ 3. المعاد و اصناف اللذات و الآلام و اصحابهما.

آغاز: الحمدلله الذي دل على ذاته بذاته و على رسله باباته و على يوم الاخر بحججه و بيناته و الصلاة على محمد و آله المظاهر الصفاته أما بعد ... قال الله عزوجل سنريهم آياتنا في الافاق وفي انفسهم حتى يتبين لهم أنه الحق

انجام: و من يعمل مثقال ذرة شرایره ان الله لا يغفر أن يشرك به و يغفر مادون ذلك لمن يشاء هذا آخر الكلام في اصول المعارف الدينية و صار اسمه تاریخ تصنيفه و ذلك بعد ما وسم به و هو من غرایب حسن الاتفاق و الحمدلله اولا و آخراً

[کتاب شناسی آثار فیض 138؛ ریحانة الأدب 375/4 ؛ فهرست های خودنوشت فیض کاشانی 139، الذريعة 326/15 ، 297/23 ؛ کشف الحجب: 531؛ دنا 1102/1 (8 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11585/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد طاهر بن محمد صالح موسوی، تا: چهارشنبه 22 جمادی الثانی 1068ق؛ مصحح، مقابله شده با نشان «بلغ»، رساله نخست این مجموعه که به خط همین كاتب است بر فیض خوانده شده و فیض با خط خود این قرائت را تایید نموده؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج، 19گ (55-73)، 15 سطر (7/5× 12)، اندازه: 12/5× 20/5سم [ف: 29-302]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2198/4

آغاز: برابر؛ انجام: هذا آخر الكلام في اصول المعارف الدينيه و صار اسمه تاریخ تصنيفه و ذلك بعد ما وسم به و هو من غرایب حسن الاتفاق و الحمدلله.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 11گ (70پ -81ر)، 23 سطر، اندازه: 15×24/5سم [محدث ارموی مخ: 1-146]

3. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 856/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدمؤمن بن اسماعیل طباطبائی، تا: 26 رمضان 1118ق، جا: مشهد؛ جلد: تیماج زرشکی، 15 گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-176]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10304/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد باقر بن سرخوش افشار، تا: 1215-1214 ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22ص (127-148)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 32-311]

5. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 548/2

آغاز: برابر خط: نستعلیق، كا: علینقی رازی، تا: 1252ق، جا: مشهد رضوی؛ جلد: تیماج مشکی، 21 سطر (9× 14)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 273-1]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23351

آغاز: برابر، انجام: أن تكون منهم و من انصارهم محمد شریف گلپایگانی

خط: نستعلیق شکسته، کا: محمد شريف بن غياث حسینی گلپایگانی، تا: 1253ق [رایانه]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1837/3

در 8000 بیت ساخته 1036 در سه باب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1265ق، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 25گ (84پ - 109ر)، 14 سطر، اندازه: 8× 15 سم [ف: 5-377]

ص: 228

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8778/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملا فرج الله بن ابراهیم تبریزی، تا: 1271ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 18گ (65ر -82پ)، 15 سطر، اندازه: 16/5× 22سم [ف: 22-310 ]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2189/18

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، شکری، جلد: مقوایی، رویه تیماج عنابی، آستر ابری بنفش، ابعاد متن: 15/5× 21، 8 گ (101پ – 108)[ف: 11-473]

10. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 90/4

بی کا، بی تا [نشریه: 5-221]

اصول عقاید = ترجمه فوائد الغروية / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed = t.-ye favā’ed-ol qaravīye

فتونی اصفهانی، ابو الحسن بن محمد طاهر، 1138 قمری

fotūnī esfahānī, ab-ol-hasan ebn-e mohammad tāher ( 1726)

اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی

وابسته به: الفوائد الغروية و الدرر النجفية؛ فتونی اصفهانی، ابوالحسن بن محمد طاهر (-1138)

«الفوائد الغروية و الدرر النجفية» کتابی از خود مترجم است در دو بخش اصول دین و اصول فقه در دو جلد که بخش اول به سال 1104 پایان یافته است و کتاب حاضر ترجمه آن است با

اضافه بعضی از مطالب با عناوین «مترجم گوید»، دارای یک «مقدمه» و دوازده «فائده» است: مقدمه در وجوب تحصیل معرفت؛ فائده 1. ثواب موحدین و عارفين؛ 2. آنچه ممکن یا ممتنع است از تحصیل معرفت؛ 3. اثبات واجب؛ 4. توحيد؛ 5. صفات کمال؛ 6. نبوت و امامت؛ 7. حقیقت مذهب امامیه؛ 8 مجملی از فضایل امیر المؤمنین؛ 9. مطاعن خلفا؛ 10. رد بعضی از شبه باطله؛ 11. بعضی از نصوص و معجزات ائمه؛ 12. مجملی از عقاید حقه.

آغاز: حمدی که چون آفتاب عالمتاب از مشارق السنه احباب طلوع و بضياء ضواء خود توحید خانه قلوب أولي الألباب را منور نماید

انجام: بدرستی که اوست رساننده هر سؤالی را بجواب و الصلاة على محمد و آله الأطياب و سلم تسليماً كثيراً.

[الذريعة 353/16]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3528- 18/48

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان عبدالحسين بن غایت الله نجفی، تا: پنج شنبه 6 جمادی الاول 1034ق؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین و زرین؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر، 107گ، 107 سطر، اندازه: 14/5 × 24/5 سم [ف: 2-857]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13563

خط: نسخ، كا: عبدالحسین، تا: 1287 ق [الفبائی: 55]

اصول عقاید / امامت / فارسی

osūl-e aqāyed

کجوری مازندرانی، مهدی، 1216-1293 قمری

kajūrī māzandarānī, mahdī (1802-1876)

در اصول عقاید و مشتمل است بر یک مقدمه و پنج «کتاب»: 1. نماز؛ 2. روزه؛ 3. زكات؛ 4. خمس؛ 5. حج.

آغاز: بسم الله و الحمدالله و الصلوة على اشرف برتیه (كذا) و عترته الطاهره و بعد هر عاقلی در خود نعمتهای زیادی بحسب مرتبه ادراک و مقام فهم در بدو نظر دریابد.

انجام: و الحمدلله على ما وفقنا لاذعان بربوبيته و برسالة رسوله فيما جاء به و بولاية أوليائه و لشکر ما انعم به الله و رسوله و اوليائه علينا صلوة الله عليهم و لعنة الله علی اعدائهم الى يوم الدين.

[فهرستواره منزوی 112/9 (1 نسخه)]

1. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 769

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه ش 572 شاهچراغ به دست آمد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 1266ق؛ محشی؛ کاغذ: نخودی مهره خورده، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای، 178گ، مختلف السطور (9× 15)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 2-253]

2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 572

آغاز: برابر؛ انجام: در مسجد حضرت خصوص ما بين قبر و منبر که روضه است از ریاض بهشت رزقنا الله تعالى جميع ذلك - فراغ از کتابت این نسخه تمام شد در پانزدهم شهر ذیحجه از شهور سنه 1267 ... بسم الله تعالی مسائلی که در این مختصر از اصول و فروع ایراد شده از اقل خدام شریعت مطهره است در صورت مقابله و اطمینان بصحت نسخه انشاء الله تعالی جایز العمل است و هو العالم. مهر حاج شیخ محمد مهدی کجوری.

خط: نسخ، بی کا، تا:15 ذیحجه 1267ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 121 گ، 15 سطر (10/5× 16) اندازه: 16× 20/5 سم [ف: 2-58]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed

سيف العلماء شیرازی، علی اکبر بن محمد، ق13 قمری

sayf-ol-'olamā šīrāzī, “alī akbar ebn-e mohammad ( 19c)

ص: 229

اهدا به: عین الملک

محل تالیف: شیراز

رساله ای اصول عقاید که در زمان ناصر الدین شاه در شیراز به روش شیعی ساخته و دارای چهار «فصل» است: توحید، نبوت، امامت، معاد.

آغاز: سپاس با قیاس و ثنای نامتناهی مختص است بذات خداوند اقدس جل شأنه زیرا که وجود هر شیء همان ثنای اوست

انجام: به چشم ظاهر حسی مشاهده نماید و از خداوند آنی غافل نباشد و تمام عوالم خداوندی را در همین جا مشاهده نماید.

[فهرستواره منزوی 111/9 (1 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10650

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با سرلوح نفیس و هنری، مجدول زر؛ جلد: مقوا با عطف تیماج سیاه، 95گ، 14 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 33/1-147]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3297

آغاز: برابر؛ انجام: مشاهده نموده اند و الآن كما كان بل هو قرآن مجيد في لوح محفوظ و صل علی محمد و آله الطاهرین.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول زرین و مشکی و لاجورد؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوا، 83گ، 14 سطر (8/5× 16)، اندازه: 14× 22سم [ف: 11-2276]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed

قزوینی، قوام الدین، ق13 قمری

qazvīnī, qavām-od-dīn (- 19c)

رساله مختصری در اصول عقاید به ضبط نسخه: از تصنيفات سید قوام الدین قزوینی دام ظله که از اولاد امیر بزرگ است که در آمل مازندران مدفون است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11287/2

آغاز: اما طلیعه در بیان اموریکه اصول و قوانین مطالب کتابند و در وی در جا تیست؛ انجام: فرض اخری اینست في تفسير آیه نور هم يسعى [كذ] بین ایدیهم و بايمانهم بس وابسته [كذ] کسیکه او را نوری از معرفة و قدمی از ایمان نبوده باشد الى آخر الرسالة.

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا:صفر 1264ق، واقف: شیخ محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351، کاغذ: نخودی آهاری فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، اندازه: 17×22/5 سم [ف: 15-302]

اصول عقائد / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e “aqāyed

؟ عسکری سمنانی، محمد حسن بن محمد، ق13 قمری

askarī semnānī, mohammad hasan ebn-e mohammad (- 19c)

رساله ای است در توحید و عدل و نبوت و امامت.

مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 464/11

آغاز: بسملح حمدله. در بیان اصولی که در مسئله اثبات وجود حضرت واجب الوجود، انجام: اقوى دليل است بر امامت و خلافت حضرت امیر المومنین و انکار این مقدور کسی نیست. اللهم ثبتنا على ...

خط: نسخ و نستعلیق مختلف، كا: باقر بن محمد ترشیزی، تا: 19 صفر 1221ق و 1223ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج لایه ای سرخ، اندازه: 10× 16/5 سم [ف: 381]

اصول عقاید = اصول الدين / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed = osūl-od-dīn

آشتیانی، هدایت الله بن محمد حسین، -1310 قمری

aštīyānī, hedāy at-ol-lāh ebn-e mohammad hoseyn (- 1893)

تاريخ تأليف: 1280ق

رساله ای است در اصول پنج گانه دین: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد که هر یک را به اجمال توضیحی داده و هر اصل را با یک سطر دعا و یا صلوات پایان داده و به ابیات حافظ و مولوی و برخی از آیات و روایات استناد جسته و ابیاتی نیز بدون تصریح به نام سراینده آورده از جمله این بیت: «دل درین دهر مبندید که بی بنیاد است Xx سخن از عمر مگویید که او بر باد است / صد سفره دشمن فکند طالب مقصود xx شاید که یکی دوست بیاید چنانست». بیشتر مطالب خطابی و غیر استدلالی است و در اصل سوم (نبوت) به احکام و قوانین استوار دین اسلام، استناد جسته و برای مثال چند حکم شرعی مختلف را با علل و مصالح آن یاد کرده و در مسئله نبوت و امامت به مصائب اهل بیت نیز اشاره کرده و چنین استنباط می شود که از اهل منبر و وعظ بوده و از فلاسفه دل خوشی نداشته است. در جایی از مسئله معاد می گوید: «بدانکه حكما را در انظار خلق عزت و اعتبار دیگر است ... که هر قدر خلافش ظاهر و مبرهن باشد و محسوس بشود که این قول لغو و بیهوده است. هیچکس او را رد نکند و هر که در رد آن قول اشاره نماید در محضر عامه او را مقداری نباشد».

آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله الذي جعلنا من المتمسكين بولاية امير المؤمنين و الصلوة و السلام علی من ارسله بالهدی ... اما بعد باید دانست که احب اشیاء در نزد خداوند ایمان و اقرار بتوحيد او جل شانه است و مبغوض تر از شرک و کفر هیچ امر و عملی نیست

ص: 230

انجام: و معادنا اليک و ذهابنا ایاک و صلی الله على محمد و آله الطاهرين

[فهرستواره منزوی 103/9]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3673/1

آغاز و انجام: برابر؛ تم في ثامن شهر محرم الحرام من شهور سنة 1287 اللهم اغفر لراقمه.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 179 ص (1-179)، 12 سطر (7× 12) [ف: 2680-12]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3253

آغاز و انجام: برابر

در فهرست نام کاتب به عنوان مؤلف معرفی شده است که به قرینه آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: شکسته نستعلیق تحریری خوش، كا: احمد حسینی، تا: پنج شنبه رمضان 1281ق؛ کاغذ: فرنگی آبی آسمانی، جلد: تیماج عنابی ضربی یک لا، 180ص، 11 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 22سم [ف: 10-834]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6452

آغاز: برابر؛ انجام: شاید که یکی دوست بیاید بضيافت، اللهم اجعلنا من جندک ... و آله الطاهرین.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كان محمد باقر قزوینی، تا: چهارشنبه 28 رجب 1281ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج سرخ ضربی، 48گ، 13 سطر (10×15/5)، اندازه: 17× 21 سم [ف: 5-24]

4. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 30

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1283ق؛ 83گ [نشریه: 7- 102]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 772/1

خط: نسخ، كا: میرزا کوچک ساوجی، تا: 20 محرم 1287ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن زرکوب، 83گ (1پ -83ر)، 14 سطر، اندازه: 14/2× 21/5سم [ف: 5-172]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e aqayed

رشتی، حبیب الله بن محمد علی، 1234-1312 قمری

raštī, habīb-ol-lāh ebn-e mohammad ‘alī (1819-1895)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26132

آغاز: بسمله حمد له .. و بعد چنین گوید مفتقر الى الله؛ انجام: طبیعت ثانویه خواهد بود ... تمت الرسالة سنه 1312

خط: نسخ و نستعلیق شکسته، كان محمد کاظم بن ابوالقاسم، تا: 1312ق؛ تملک: مسیح بن احمد الرضوی [رایانه]

اصول عقاید = اثبات نبوت و امامت / تفسير / فارسی و عربی

osūl-e ‘aqāyed = esbāt-e nabovvat va emāmat

اشرفی مازندرانی، خضر بن اسماعیل، 1336 ؟ قمری

ašrafī māzandarānī, xezr ebn-e esmāʻīl (- 1918)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17023

آغاز: بسمله الحمدلله و الصلوه على رسول الله و اله الطاهرين کتاب الطهارات؛ انجام: الطاهرين الأئمة المعصومين ... لطاعته انه ... سنه 1332

خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1332ق [ رایانه]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed

احمد بن محمد طاهر

ahmad ebn-e mohammad tāher

[فهرستواره منزوی 110/9 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13563

خط: نسخ، كا: عبد الحسين، تا: 1287 ق [الفبائی: 55]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e aqayed

عبد الصمد بن على

‘abd-os-samad ebn-e ‘alī

شرح اعتقادات شیعه اثنا عشری است که بر هر مسلمان دانستن آن ضروری است.

بیدگل؛ مجتهد الزمان بیدگلی؛ شماره نسخه: 26/8

آغاز: حمد و ستایش بر حضرت واجب الوجودی که معبود و موحد و بلا شریک و بکتایست و ذاتی است که مستجمع جميع کمالات؛ انجام: از زمره اسلام بیرون و داخل در کنار است و لقد اتمها و جمعها الفقير إلى الله الغني عبد الصمد بن علي في عين المرد [کذا] العين.

خط نستعلیق تحریری، کا: محسن بن حبیب الله بن آقا جان مشیری الأصل بارفروش المسكن، تا: 1301ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 16گ (92ر -107پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 42]

اصول العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

uşūl-ul-‘aqā'id

رساله مختصری در اصول عقاید دینی با استفاده از احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) و عناوين «ينبغي أن يعلم...».

ص: 231

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7570/2

آغاز: احمده حمد اوليائه و أصفه وصف أصفيائه ... فهذا أصول العقائد و خلاصة الفوائد المقتبس من أنوار الهداية؛ انجام: و لذا لا يجوز لغيره الا العجز و الامساك و السكوت، فالحمدلله رب العالمين وصلى الله على حبيبه خير المرسلين و سائر حججه اجمعین.

در فهرست مرعشی (80/3) رساله ای با این آغاز را با عنوان «التوحید» به حسن بن عبدالرحیم مراغی نسبت داده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1241ق؛ جلد: تیماج مشکی، 8گ (26پ۔ 33پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 19-375]

اصول العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-'aqā'id

رساله مختصری است در اصول اعتقادات شیعه که با عنوان مقصد» نگارش یافته است و از حسن و قبح تا امامت را دارد.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1404

آغاز: واذا ورد النهي عنه يصير المامور به الذي كان حسنا بمجرد النهى عنه قبيحا وكذا الفعل الذي ورد النهي عنه في الشرع في وقت امكن ورود الأمر به في تلك الوقت؛ انجام: ستدفن بضعة منی بارض خراسان لايزورها مؤمن الا... الجنته وحرم جسده على النار وغفر ذنوبه ما تقدم منها.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 50گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-173]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / عربی

osul-e 'aqayed

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27277

آغاز: قال في شرح المختصر ثم نقول العقل لا يحكم بحسن و الاقبح با استدل بر من لزوم الاضطرار؛ انجام: و صلى على محمد و اله تمت افردها من مواضع متعدده و اماکن مبدده العبد الفقير إلى الله تعالی زین الدین علی بن احمد العالي

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

اصول عقاید / کلام و اعتقادات / فارسی

osul-e 'aqayed

غیر همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3348/3

آغاز: بسمله بدانکه در علم الهی ثابت شده است که علل چهارند فاعل و غاية و مقوم و ماده و هر یک از اینها بالذات می باشند و بالعرض می باشند بالذات آنست که خود متصف باشد به علیت و اتصاف او به علیت بسبب چیز دیگری نباشد؛ انجام: انما انزل الكتاب على طائفتين من قبلنا وان كنا عن (کلمه اخیر را ده صفحه بعد است که در نسخه نیست)

رساله ای است مختصر در اثبات نبوت و امام و عصمت با شیوه ای خاص و همه بر اساس یک اصل. به نظر می رسد که نویسنده از همفکران تبریزی و نظائر او است و به هر حال بر طبق تصریح خود، در هزار و اندی پس از هجرت می زیسته است. پس از مسائل امامت، درباره قرآن به تفصیل سخن گفته، احتمال زیادت و نقصان و تحریف در آن را با معجز بودن قرآن و حجیت آن در احکام و نیز با مدلول احادیث فراوان و معتبر شیعه که قرآن را انتها محک شناختن حق و باطل و اخباری که تنها قرآن را مدرک استنباط و ماخذ احکام اسلام معرفی می کند، مناقض می داند و پس از نقل پاره ای از اخبار، فهرستی از آیات قرآنی را که دلیل آن است که احکام شرع باید از قرآن استنباط شود، فراهم آورده است و در همین جا دنباله رساله از نسخه حاضر افتاده است. مؤلف این رساله می گوید «اینکه بعضی از عوام شیعه نقل می کنند که: عثمان بن عفان جمع کننده قرآن است و او بعضی از سوره ها را که در مکه نازل شده در آخر گذاشته و بعضی دیگر را که در مدینه نازل شده در اول و این معنی باعث این شد که ناسخ از منسوخ - بر فرض وقوع - معلوم نشود و بعضی از آیات را از کتاب الله بیرون کرده بلکه بعضی از سوره را نیز و از این قسم حکایات نخواسته اند مگر این که مطاعن جهت او نقل کنند با وجود اینکه او را طعنی بکار نیست زیاده از غصب خلافت ... این گونه حکایات محل اعتماد نمی باشد چرا که ظاهر است که بنای این حکایات بر حب و بغض است و محل اعتماد نیست» و نیز در جای دیگر می گوید: «همه فرق از کافر و مسلمان در اسناد این کتاب مجید به شخصی که مسمی به محمد بن عبدالله (صلّي الله عليه و آله) بود و هزار و چند سال قبل از این در مکه دعوی نبوت کرده است اختلاف ندارند» درباره زردشت گوید «می تواند باشد که صائبان مجوس باشند و اینکه دعوی می کنند که نبی ایشان زردشت نام داشت حضرت ابراهیم باشد چه نقل کرده اند که زردشت خانه کعبه را بنا کرده است چنانکه ثابت شده است که حضرت ابراهیم خانه کعبه را بنا نمود، لكن بسبب بعد عهد و تغيير السنه و نقل کتاب کتاب زردشت از زبانی به زبانی دیگر و غلط مترجمین و غلبه متغلبين، آن شریعت تشویش به هم رسانیده»؛ خط: شکسته ، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی و اصفهانی و چند رنگ، جلد: مقوای چیتی با عطف ار تیماج مشکی، 16ص (153-168)، قطع: رقعی، اندازه: 12× 17سم [ف: 1150-10]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14881/1

آغاز: بسمله، بدانکه دانستن این مسائل بر جمیع بالغ و عاقل واجبست و هر کس که اینقدر بداند در قیامت فایز و رستگار باشد و هر که نداند خاسر و زیانکار باشد؛ انجام: و هر امر ممکن

ص: 232

را که پیغمبر صادق بوقوع آن خبر دهد وقوع آن البته واجب بود پس وقوع اینهمه واجب بود و الله اعلم بالصواب و بالله التوفيق.

رساله کوتاهی است، در بیان اصول عقاید شیعه امامیه با استناد به آیات و روایات که با عناوین «اگر گویند ...» ترتیب یافته است؛ خط: نستعلیق ، بی کا، تا: 1150ق؛ افتادگی: وسط ؛ مصحح، کاغذ:شرقی ، 6گ (1پ-6پ)، 13 سطر، اندازه: 10× 18/5 سم [ف: 37-511]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10938/3

رساله اصول عقاید در بیان اول ما خلق الله، از حاج ملا میرزا محمد، فرزند مؤلف به نام رضا در حاشیه برگ آغازین این رساله چنین نوشته است: چون نام برای این رساله نگذاشته بود، من نام آن را اصول عقاید نهادم؛ بی کا، تا: قرن 13، قطع: جانمازی [میراث شهاب: س 9ش 2-28]

4. يزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 6

در یک «مقدمه» و پنج «اصل» هر یک در پنج «مطلب»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1285ق، ش 197 [نشریه: 4-374]

- اصول العقائد > اصول الدين

- اصول عقائد > نجات المؤمنين

- اصول عقائد > الايمان فن علم الكلام

- اصول عقائد > اعتقادات

- اصول عقائد > اصول العقاید و جامع الفواید

اصول عقاید اسلامی / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-e ‘aqāyed-e eslāmī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18521 ض

رساله ای کوتاه؛ بی کا، بی تا [د.ث]

اصول عقاید حقه / کلام و اعتقادات / فارسی

عنقا طالقانی، ابوالفضل بن على، 1266-1333 قمری

‘anqā tāleqānī, ab-ol-fazl ebn-e ‘alī (1850-1915)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6- عنقا

آغاز: ستایش و سپاس مر ایزد پاک را سزاست که محض رحمت و لطف وجود مقدس انبیای اکرم را مقیاس هدایت مخلوق و مصابيح؛ انجام: و السلام علی من اتبع الهدی. فقیر ابوالفضل بن على بن الهاشم الطالقانی الطهرانی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 121ص، 17 سطر، قطع: رقعي [نشریه:749-5]

- اصول العقائد الدينية > المعارف

اصول عقاید مذهب جعفری / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed-e mazhab-e ja'farī

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 4795/1

خط: نسخ، كا: محمد اسمعيل همدانی، تا: 5 جمادی الاول 1303ق؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1559]

اصول عقاید (منظوم) / کلام و اعتقادات، شعر / ترکی

osūl-e 'aqāyed (manzūm)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18740

بی کا، بی تا [د.ث]

اصول العقاید و جامع الفواید / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-ol-'aqā'ed va jāmeʻ-ol-favā'ed

میرلوحی سبزواری، محمد هادي بن محمد، -1113 قمری

mīrlowhī sabzevārī, mohammad hādī ebn-e mohammad (- 1702)

تاریخ تأليف: 23 رمضان 1083ق

این کتاب را به التماس جمعی کثیر از دوستان به مدت کمتر از چهل و پنج روز نگاشته، در سه «باب» و «خاتمه»: باب اول در بیان معرفت الله، در سه فصل: 1. اثبات واجب الوجود، 2. صفات ثبوتیه، 3. صفات سلبیه؛ باب دوم در بیان نبوت و ذکر شمه ای از فضایل حضرت رسول (صلّي الله عليه و آله)؛ باب سوم در بیان امامت مشتمل بر دوازده «فصل»: 1. دلایل امامت حضرت علی (عليه السّلام) و فضایل آن حضرت و بطلان امامت ابی بکر و عمر و عثمان، 2. دلایل امامت حضرت امام حسن (عليه السّلام)، 3. دلایل امامت امام حسین (عليه السّلام)، 4. دلايل امامت امام زین العابدین (عليه السّلام) ...، 12. دلایل امامت حضرت صاحب الامر (عليه السّلام)؛ خاتمه در بیان دلایل معاد.

آغاز: بسمله حمدی که از فاتحه آن رایحه ختامه مسك آید و شکری که شکر حلاوت آن ذائقه

انجام: و جامع این حروف را از دوستان دوستان حضرت امیر المؤمنین و اولاد معصومین آن حضرت (عليه السّلام) حساب کنند ... رب العالمين.

چاپ: اصفهان، سنگی، 1353، رحلی، 323+1صص

[دنا 1104/1 (4 نسخه)]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1370

ص: 233

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ شیرین، كا: اسماعيل بن شاهقلی، تا: شنبه 14 محرم 1109ق؛ در پیشانی صفحه اول با همان خط متن نوشته شده «کتاب اصول العقائد و جامع الفوايد من مؤلفات سیادت و نجابت پناه افادت و افاضت دستگاه علامی فهامی میر محمد هادی مدظله السامي سلمه الله تعالی»، در پشت صفحه اول آمده «سیصد و هفتاد ورق است بیست و سه هزار و دویست و نود بیت» در همین صفحه صورت بیع مورخ 1177ق؛ 21 سطر (11/5×17/5 )، اندازه: 18× 23 سم [ف: 4-1959]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16759

آغاز: اما بعد چنین گوید افقر عباد الله الى رحمة ربه؛ انجام: ما بقی در جلد دیگر این مذکور میشود و الله اعلم بالصواب تمت جلد الاول

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17102

خط: نسخ، بی کا، تا: 1238ق [د.ث]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5512

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید هاشم بن محمد علی، تا: شنبه ذیقعده 1241ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 316گ، 24 سطر، اندازه: 20× 30سم [ف: 14-285]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9389

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن حاجی چمن، تا: چهارشنبه 13 شعبان 1268ق؛ روی برگ اول چند بیت شعر و تاریخ چهارم جمادی الاول 1312 دیده می شود؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 373گ، 21 سطر، اندازه: 16/5× 25/5سم [ف: 24-169]

اصول عقاید و جامع الفواید / کلام و اعتقادات / فارسی

osül-e 'aqāyed va jāmeʻ-ol-favāyed

رشتی حائری، محمد کاظم بن علی اکبر، ق 14 قمری

raštī-ye hā'erī, mohammad kāzem ebn-e “alī akbar ( 20c)

تاریخ تأليف: 20 جمادی الاول 1294ق

رساله در بیان آنچه لازم است یک شخص از اعتقادات بداند، مشتمل بر پنج «باب» و یک «خاتمه»: 1. معرفة الله، مشتمل بر سه فصل؛ 2. عدل و معنی آن؛ 3. نبوت و ذکر شمه ای از فضایل حضرت رسول (صلّي الله عليه و آله)؛ 4. امامت، مشتمل بر دوازده فصل؛ 5. معاد و احوال برزخ و قیامت؛ خاتمه در بیان اسلام و ایمان و کفر. مؤلف در فصل دوازدهم از باب چهارم در احوال امام ثانی عشر (عليه السّلام) رساله ای مستقل به نام «قرة العيون» مشتمل بر هفت «لمعه» آورده است و در پایان این رساله و انتهای کتاب کتبی را که از آنها استفاده نموده است متذکر شده است. رساله «قرة العيون» در 24 رجب 1293 پایان یافته است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2455

آغاز: حمدی که از فاتحه آن رایحه ختامه مسك آید و شکری که شکر حلاوت آن ذایقه اهل ایمان را چاشنی معرفت افزاید؛ انجام: تا عند الله تعالى و عند الرسول و آله صلوات الله عليهم مثاب و مأجور باشند ان الله لا يضيع أجر المحسنين

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1294ق؛ مصحح، محشى؛ فاقد جلد، 290 گ، 21 سطر، اندازه: 15×19/5 سم [محدث ارموی مخ: 153-1]

اصول عقاید و کنز الاخبار / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl-e ‘aqāyed va kanz-ol-axbār

ملا احمد اردبیلی

mollā ahmad-e ardabīlī

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18810

1ج؛ كا: قاسم بن الحسن، بی تا، انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 133× 214 سم [رایانه]

اصول عقاید و مسایل فقهی / گوناگون / فارسی

osül-e ‘aqāyed va masāyel-e feqhī

رساله مختصری است در بیان اصول دیانت و فروع مهمه شریعت با قدری از مواعظ شافیه، مؤلف می گوید: پس از تألیف و تحریر و جمع آوری اخبار و احادیث ائمه (عليهم السّلام) از فضایل و مناقب و مصایب و علم اخلاق و حكم و علم قرائت و فقه، قریب 22 جلد، در اواخر سن آرزو داشتم که برای مبتدیان جوانان و اطفال اجمالی از عقاید و رؤوس مسائل فقهيه را بنویسم. لذا این رساله را نگاشت.

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 384

آغاز: بسمله الحمدلله الذي من على عباده بصراط المستقيم وهدايته على دينه القويم العظيم ... وبعد قال الله تبارک و تعالی یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم؛ انجام: واشف مرضانا وعاف احيانا وسلم ديننا ودنيانا وثبت اقدامنا على الصراط وانصرنا على القوم الكافرين برحمتك يا ارحم الراحمين

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 56گ، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف مخ: 1-48]

- اصول علم ... > جبر و مقابله

اصول علم البلاغة = تجرید البلاغة = اصول البلاغة / بلاغت / فارسی

osul-e elm-el-belaqat = tajrid-ul-bilagat = uSul-ul bilāgat

ص: 234

ابن میثم، میثم بن علی، 636-689 قمری

ebn-e meysam, meysam ebn-e ‘alī (1239-1291)

اهدا به: نظام الدین ابوالمظفر منصور بن علاء الدين عطاء ملک بن بهاء الدين محمد جوینی

در یک «مقدمه» و دو «جمله» در معانی و بیان که در آن به نام اصول علم البلاغة ياد شده است.

آغاز: بسمله. الحمد الله الذي خلق الانسان علمه البيان ... و بعد فهذه اصول من علم البلاغة جردتها عن الحشو المذموم و ضبطها بالحدود و الرسوم ...

انجام: هذا هو المتبادر إلى الفهم من ذوق العربية و الله اعلم.

چاپ: محقق: عبد القادر حسین، بیروت، دار الشروق، 140ص، 1981م.

[دیباچه اخلاق محتشمی ص 31 ش 91 بلاغت عارف حکمت؛ الذريعه [352/3

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 286/4

كا: محمد بن ابی طالب آوی، تا: سه شنبه 12 ذیقعده 735ق؛ مصحح؛ کاغذ: سفید سمرقندی، جلد: تیماج سرخ یک لا نو، بیاضی، 23ص (14-36)، 24 سطر (5× 13)، اندازه: 8/5× 16سم

[سنا: ف: 1-146]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5926/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على بن شاه اللباد نیشابوری، تا: چهارشنبه ربیع الاول 838ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 46گی (145-190)، 15 سطر (8× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 24سم [ف: 16-156]

3. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 179

آغاز: برابر؛ انجام: الفصل الرابع في الفصل و الوصل حاصل معرفتهما يعود الى معرفة مواضع العطف و الاستیناف و ...

از ابتدا تا آغاز «الفصل الرابع»؛ خط: نسخ عتیق، بی کا، تا: حدود قرن 9-10؛ افتادگی: وسط و انجام؛ مصحح: 8گ، 17 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 23]

- اصول علم الحديث > معرفة علوم الحديث

اصول علم بیان / معانی بیان / فارسی

osūl-e ‘elm-e bayān

غیر همانند

1. خوانسار؛ مدرسه علوی؛ شماره نسخه: ض7

رساله ای مختصر درباره برخی مسائل علم بیان، مانند مجاز؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن ابراهيم بن عیسی اوالی، تا: قرن 10، 5گ (68-72)، مختلف السطر، اندازه: 10× 15سم [ آینه پژوهش: سال 4ش 22-103]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7577/79

آغاز: اگر دواعی تربیت و اشارت تأئید باشد میتوانم که در خلال الفاظ و نسق سخن طرازی اصول علم بیان از مجاز و تشبیه..؛ انجام: پس بمراقبت خاطر و خامه این رساله بی شبه در تشبیه تشهير فضل و تشويق افاضل جهان را خاتمه کتاب ساخت و هو في آخر کتاب الوصاف و السلام

مختصری است در قواعد علم بیان، مؤلف در آن بیست و پنج قسم از اقسام مجاز را ذکر نموده است؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین بن حاج احمد تستری، تا: پنج شنبه آخر جمادى الأول 1277ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 3ص ( 275-273)، 19 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 26-77]

اصول علم تاكتيك / فنون نظامی / فارسی

osūl-e ‘elm-e tāktīk

در صفحه عنوان نسخه ما چنین آمده است: «بسمله و به نستعين اصول علم تاکتیک است که هنگام تدریس به شاگردان پیاده نظام گفته شد و از آلمانی به فارسی ترجمه گردید و اکنون دو روز درس گفته شد به تاریخ 15 جمادی الثانی 1303».

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 47-د

آغاز: بسمله. مقدمه: بواسطه تحصیل تاریخ جنگ بعضی قواعد کلیه بدست می آید که از قدیم تا بحال بتجربه رسیده؛ انجام: و فوائد نیکو از آن حاصل نمودند. قد فرغ من تحرير هذه الرسالة المشتمل في فنون الپياده و التاکتیک على حسب امر الاستاد الماهر في هذا العلم و بجميع العلوم احمد آقا زاده الله توفیقاته في يوم الأربعا من تاسع و العشرين شهر ربيع المولود من شهور سنة 1302- بسم الله خير الأسماء. نسخه اصول تاکتیک است که حقیر روز بروز در سر درس پیاده ترجمه نموده و شاگردان نوشته اند انشاء الله غلطات آن بتصحيح خواهد رسید و امید است که این نسخه مطبوع اهل این فن آید و من الله التوفيق حرره مهدی قلی خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 29 ربیع الاول 1303ق؛ نسخه از کتابخانه مخبر السلطنه بوده که پس از مرگش به دست کتابفروشان افتاده و دانشکده از آنها خریده است؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج سرخ مقوا، 206گ، 13 سطر (6× 13/5)، اندازه: 11× 17سم [ف: 15]

اصول علم جبر و مقابله / حساب / فارسی

osūl-e ‘elm-e jabr va moqābele

در شناسایی قواعد و اصول جبر و مقابله برای یافتن اعداد مفروضه، با مقدماتی برای تعریف کلیات و رموز و نشانی ها لاتینی و گویا از کتاب های شاگردان دارالفنون تهران باشد.

ص: 235

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9532

آغاز: مقدمات اصليه در مطالب اصليه و تعاریف وذکری از استعمال حروف و علامات که واسطه اند

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مهر: کتابخانه مهندس بغایری؛ جلد: تیماج قهوه ای، 81گ، مختلف السطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 24-281]

اصول علم جغرافيا / جغرافيا / فارسی

osūl-e “elm-e joqrāfīyā

ادیب الدوله، محمد صفی بن حسینخان، ق14 قمری

adīb-od-dole, mohammad safī ebn-e hoseyn-xān (- 20c)

اهدا به: مظفرالدین شاه قاجار

کلیات جغرافیای عمومی است که برای دانش آموزان به صورت پرسش و پاسخ (س- ج) تنظیم شده است. در مقدمه نام میرزا علی اصغر خان امین السلطان صدراعظم و جعفر قلیخان نیر الملک وزیر علوم و علیخان ناظم العلوم مدیر مدرسه مظفریه را می برد.

قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 3870- 19/200

آغاز: بسمله خالق بی چون را پرستش سزاست که سالک الممالك ربع مسکون یکی از آیات بینات رحمت واسعه او است؛ انجام: ج چرا بندری داریم موسوم به بندر عباس که شاه عباس صفوی ایجاد نموده در مقابل آن جزیره هرمز واقع شده و جزیره قشم با جزیره طويله

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1323ق؛ جلد: مقوایی، عطف تيماج قرمز، 95گ، 8 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-418]

اصول علم حساب = اصول حساب / رياضيات / فارسی

osūl-e “elm-e hesāb = osūl-e hesab

ناظم العلوم، علی بن محمد قاسم، -1317 ؟ قمری

nāzem-ol-'olūm, ‘alī ebn-e mohammad qāsem (- 1900)

اهدا به: ناصر الدین شاه قاجار

کتابی است در اصول و قواعد حساب در پنج «مقاله» و هر مقاله دارای چند فصل» که میرزا علی خان ناظم العلوم، شاگرد مدرسه پلی تکنیک پاریس و معلم مدرسه دارالفنون آن را نگاشته است. عناوین مقالات: 1. اعداد صحاح در پنج فصل؛ 2. اصول خواص اعداد در پنج فصل؛ 3. كسور اعداد اعشاری در چهار فصل؛ 4. اعداد اصم در دو فصل؛ 5. مقیاس ها و فواید و نتایج آنها در 6 فصل.

آغاز: بزرگ پرودگاری را ستایش سزاست که عدد عوالمش بیرون از شمار و حساب است

انجام: بطور کلی آنچه از شمش اول و دوم بر میدارند متناسب باشند با دو عدد 0/0150/050

چاپ: تهران، 1326ق، 116ص

[فهرستواره منزوی 2608/4 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 498

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كا: عباسقلی قاجار قزوینی، تا: دوشنبه 25 ربیع الاول 1302ق، جلد: تیماج قهوه ای، 171 گ، 10 سطر، اندازه:10/5 ×17 سم [ف: 2-107]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15818

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 21 ربيع الأول 1315ق؛ مصحح کاغذ: حنایی مویی، جلد: الحاقی تیماج مشکی یک لا مجدول اندرون جلد آستر کاغذی، 98 گ، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 13× 20/5 سم [رایانه]

اصول علم حساب / حساب / فارسی

osūl-e ‘elm-e hesāb

؟ متطبب، تقی بن محمود، ق 14 قمری

motatabbeb, taqī ebn-e mahmūd (- 20c)

با سربندهای «باب» و «مقاله». این رساله گویا از کتاب های درسی دارالفنون باشد.

آغاز: بسمله، در دوره علم حساب است باب اول در شمار اعشاری (1) اجتماعی از مواد متشابه را عدد گویند مثلا گویند در کنار خیابان عده ای از اشجار کاشته اند

انجام: می خواهیم فوت ؟ برسانیم، 65 را پس 465×4 ... 465-36364×4×465

[فهرستواره منزوی 2655/4 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2389/18

در چند مقاله، تا مقاله سی ام است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، 23گ (391پ -413پ) [ف: 6-2]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2389/1

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق بدخط، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای مقوایی، 20گ (2ر -21ر)، 15 سطر، اندازه: 17/4× 22/4 سم [ف: 6-1]

اصول علم حیوان شناسی / حيوان شناسی / فارسی

osūl-e ‘elm-e heyvān-šenāsī

بحث های کلی است در حیوان شناسی و چگونگی ترکیب بدنی و اسکلتی حیوان ها و دوران خون در بدن و دستگاه های رویش و گوارش و پرورش آنها، در بیش از سیصد مقطع و گویا

ص: 236

از کتاب های دارالفنون عهد ناصری باشد.

آغاز: مقدمات اصليه مقصود و فایده علم تاریخ طبیعی. تاریخ طبیعی علمی است که گفتگو می کند از وضع تشکیل اجسامی که در سطح زمین منتشرند

1. تهران، ملک، شماره نسخه: 4277/2

آغاز: برابر؛ انجام: یا عقل یا نفس ناطقه گویند ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، افتادگی: انجام؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سبز، 250ص، 17 سطر، اندازه: 16/7× 22/3 سم [ف: 7-331]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9988

آغاز: برابر؛ انجام: 310 قوه ژوژمان که ذکر یافت اثرش نه تنها همان مداخله ایست که در با خبر شدن

خط نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 123گ، 20 سطر، اندازه: 13/5× 21/5سم [ف: 25-253]

اصول علم رمل / رمل / فارسی

osūl-e ‘elm-e raml

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3790/1

آغاز: بسمله. حمدله ... و بعد این رساله ایست مشتمل بر یک مقدمه و دو مقاله: مقدمه در بیان اصول این علم از تولد این اشکال و تسکينات. مقاله [اول) در اصول احکام و ضمایر. مقاله دوم در اعمال متفرقه؛ انجام: و بال عطارد شرف زهره

در یک مقدمه و دو مقاله؛ خط: نستعلیق، كا: محمد حسین بن محسن گیلانی، تا: سه شنبه 13 صفر 1270ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 38گ (1-38)، 20 سطر (10×15)، اندازه: 18× 22سم [ف: 12-2778]

اصول علم فیزیک / فیزیکی / فارسی

osūl-e “elm-e fīzīk

علی خان مهندس، ق13 قمری

‘alī-xān-e mohandes (- 19c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3538

آغاز: بسمله، اصول علم فیزیک مقدمه: 1-تعريفات -فیزیک علمیست که؛ انجام: در اینجا ترتیب اصلی ذرات کل چون بر هم خورد في الفور ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن معاصر؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج عنابی عطف سرخ، 363گ، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11× 17سم [ف: 10-1497]

اصول علم فیزیک = حکمت طبیعی / فیزیک / فارسی

osūl-e ‘elm-e fīzīk = hekmat-e tabī'ī

ناظم العلوم، علی بن محمد قاسم، -1317 ؟ قمری

nāzem-ol-'olūm, ‘alī ebn-e mohammad qāsem (- 1900)

اهدا به: ناصر الدین شاه (1264-1313 ق) و علی قلی میرزای اعتضاد السلطنه (1234-1313ق)

رساله مختصری است که مؤلف به دستور اعتضاد السلطنه على قلی میرزا برای تدریس در دارالفنون از کتاب های فیزیکی دکتر فابر، فیزیک معلول ژامن، فیزیک کانور و جزاثقال دلن به فارسی ترجمه و در پنج مقاله» و هر مقاله در چند «فصل» مرتب نموده است. وی خود از جمله محصلان دارالفنون است که در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و وزارت علم و صنایع اعتضاد السلطنه برای تحصیل و تکمیل علوم ریاضی و نظامی به فرنگی فرستاده شده اند. در آغاز این کتاب پس از سرگذشت کوتاه خود تشکر نامه ای نوشته و به ترتیب از معلمان مدرسه دارالفنون، اعتضاد السلطنه، مخبر الدوله وزیر و تلگراف، جعفر قلیخان سر تیپ مهندس و رئیس دارالفنون و از میرزا عبدالغفار نجم الملک معلم علوم ریاضی، از میرزا محمد کاظم معلم طبیعی، محمد حسین خان سرتیب ناطم دارالفنون و میرزا علیخان قاجار معلم طب مجانی مدرسه و از معلمان خارجی مدرسه تشکر کرده است و سپس قبل از آغاز در مطلب، مأخذهای تألیف این کتاب را نوشته است.

آغاز: ( آغاز دیباچه:) از این قوه واحده که گاهی از او حرکت احداث میگردد و گهی حرارت خاص شود.

(آغاز کتاب:) بسمله اصول علم فیزیک مقدمه از تعریفات فیزیک علمی است که در آن بحث میشود از خواص عمومی اجسام.

انجام: جمع الوان ورنگ سفید عبارت است از اجتماع تمام الوان اسپکتر.

چاپ: تهران، 1295

[الذريعة 2/ 200؛ مشار فارسی 383/1 ؛ فهرستواره منزوی 3782/5 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3713

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی ابن محمد کاظم، تا: 1300ق؛ پس از پایان سه صفحه غلط نامه است بسیار روشن و با شیوه ای تازه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 462ص، 14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11× 18 سم [ف: 10-1689]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9950

دیباچه را ندارد، با فهرست کتاب هایی که همین کاتب نوشته است؛ خط: نستعلیق، کا: حاج میرزا سید احمد حسینی مستوفی پسر حاجی امین الدواب میرزا علی رضا پسر حاجی میرزا سید بهاءالدین پسر حاجی میرزا سید علی تفرشی قمی، تا: رجب 1322ق، تا شب یکشنبه 3 شوال لوى ئیل 1322؛ با عکس خود

ص: 237

او در پایان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور، 129گ، 18 سطر (8× 15/5)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 20سم [ف: 17-512]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5014

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرحيم، تا: 18 ذیقعده 1327ق؛ مجدول سرخ و آبی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 274 ص، 19 سطر (9× 16/5)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21سم [ف: 15-4086]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8871/1 -59/91

آغاز: برابر

خط نستعلیق ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ اوراق در صحافی جابجا شده؛ 53گ (1-53)، 18 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 6-3149]

اصول علم فیزیک / فیزیک / فارسی

osul-e elm-e fizik

در این کتاب اشاره ای از ترجمه و تالیف نشده و ظاهر این است كه ترجمه از یکی از زبان های خارجه است.

تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 27

كا: عبد الحسين بن حسين طبیب ملقب به صدر الحكماء، تا: 1308 ق [ف: 255]

اصول علم فیزیک / طبیعیات / فارسی

osūl-e “elm-e fīzīk

ظاهرا ترجمه یکی از آثار اروپائیان در این فن است. سه رساله در این موضوع در فهرستواره 3782/5 معرفی شده است که ظاهراً رساله حاضر غیر آنهاست.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6777/2

آغاز: اصول علم فیزیک مقدمه تعریفات فیزیک علمی است که در آن بحث می شود از خواص عمومی اجسام و قوه ثقل ... و حرارت و الکتریسیته و نور و آثاری که در اجسام از آنها به ظهور می آید. انجام: و تلمبه دیگر محض این قرار داده اند که آب گرم شده این منبع را هر وقت لازم است.

خط: نستعلیق، كا: عبد الحسين بن عبدالكریم، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا با جدول کشی ضربی، 45گ (83پ -128پ)، اندازه: 11×17 سم [ف: 20-251]

اصول علم قافیه / عروض و قافيه / ترکی

osūl-e “elm-e qāfīye

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9471/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف و گرداگرد تیماج تریاکی، 15گ (13پ-27پ)، 21 سطر (5× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 8/5× 17 سم [ف: 17-377]

اصول علم معدن شناسی / طبیعیات / فارسی

osūl-e ‘elm-e ma`dan-senāsī

این مجلد جزوه محمد آقا نامی است که در 1324 در یکی از مدارس تهران تحصیل می کرده و این جزوه درس را ترتیب داده و در پشت صفحه اول نوشته است: «روز چهارشنبه 23 شهر رجب وارد در اطاق سال دوم شدم و شروع به درس معدن شناسی و معرفة الارض شد 1324»

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2161

آغاز: تحصيل اجسام عنصری و اشکال مختلفه آنها؛ انجام: که اراضی نباتی را بوجود آورده.

خط: تحریری متوسط، بی کا، تا: 1324ق؛ كلمات فرانسه را در متن به حروف لاتین نوشته؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: پارچه ای نخی جودانه ای آسمانی، 70ص، 12 سطر، اندازه: 16× 20سم [ف: 6- 130]

اصول علم معرفت الارض و نقشه برداری نظامی / فنون نظامی / فارسی

osūl-e “elm-e maʻrefat-e arz va naqše-bardārī-ye nezāmī

در این کتاب از مباحث مقدماتی زمین شناسی و عوارض طبیعی - که باید در فنون نظامی مورد استفاده واقع شود - سخن رفته است بعد از نقشه برداری و نشان دادن عوارض زمین به روی نقشه ها و بیان ابزار و آلات لازمه برای این کار (البته بر حسب آخرین اطلاعات روزگار مؤلف) بحث شده است. مطالعه کتاب می رساند که مطالب موجود در آن باید ترجمه ای از چند کتاب خارجی باشد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1016

آغاز: بسمه، اصول علم معرفت الارض و نقشه برداری، مقدمه، صفحه خاک عبارت از قطعه ای است؛ انجام: که خود را پای دفیله رسانده و قشونرا که باین صورت از دفیله عود می کند مضمحل نماید.

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، تعدادی شکل راجع به نقشه برادی کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف و گوشه تیماج قرمز، رویه ساغری، 23گ، 15 سطر (11× 15)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 3-16]

اصول علم منطق / منطق / فارسی

osūl-e ‘elm-e manteq

ظاهراً کتاب درسی است، پرسش هایی در پاورقی مطرح شده

ص: 238

است که خواننده باید پاسخ آنها را بدهد.

تهران؛ مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 26

آغاز: اصول علم منطق مقدمه اول، بسم ... هر علمی از علوم تدوین شده از سه جزء عمده تشکیل یافته: 1- موضوعات - آنچه را که در علم از آثار مخصوصه؛ انجام: قسم اول از روس ثمانيه چون منقسم بدو قسمت میشد یعنی غرض و فائده لذا مجموع اقسام هشت قسم می شود

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید نازک، جلد: مقوایی با روکش ابر و باد عطف پارچه ای، 155ص، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 24]

اصول علم و فضیلت علم راه برنده به خدا / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e “elm va fazīlat-e ‘elm-e rāh barande be xodā

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3773/9 -ف و 3774/9 -ف

نسخه اصل: پاریس 1769 . S. P (بلوشه 106/4 ش 2149). در دو بخش: یکم عبادات و آداب و اعمال، دوم پرهیز از گناهان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 986ق [فیلمها- ف: 2-247]

الأصول العلمية = تعارض الاصول / اصول فقه / عربی

al-uṣūl-ul-'ilmīyya = taʻārud-ul-uşūl

؟ وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 1205 قمری

vahid-e behbahani, mohammad baqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 733/6

آغاز: بسمله. حمدله. فهذه نبذة من المسائل المتعلقة بالاصول العلمية. حكم الشارع اما ان يتعلق، بشیء و يعرض له من حيث هو فيسمي حكما واقعيا والدال عليه دليلا؛ انجام: اشتغال الذمة بالصلوة مع الطهارة المشكوكة بقاءه

خط: نسخ، بی کا، تا: 28 شوال 1245ق، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 33گ (122پ-155پ)، اندازه: 11× 16/3 سم [ف: 161-5]

اصول علمیه (استصحاب) / اصول فقه / عربی

osūl-e “elmīye (esteshāb)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24368

آغاز: بسمله و به نستعین. القول في الاستصحاب و هذه المسئلة؛ انجام: كما اذا علم اجمالا بوقوع النجاسة ... ظاهرا و باطنا

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، واقف: حاج شیخ محمود حلبی [رایانه]

اصول علمیه (اصل برائت) / اصول فقه / عربی

osūl-e `elmīye (asl-e barā'at)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24354

آغاز: بسمله و به نستعین. اصل من الأدلته التقليد اصالة البرائة؛ انجام: ما رجع الى ما ذكره شيخنا الانصاری قدس سره في رسالة منفردة من التفصيل .. كثيرا كثيرا و صلى الله على محمد و اله اجمعین

ج 1؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مؤلف از مردمان قرن 14 و احتمالا از احفاد نراقی نعروف می باشد [رایانه]

الأصول العملية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul--amalīyya

حسینی مشهدی، مصطفی بن داود، ق14 قمری

hoseynī mašhadī, mostafā ebn-e dāvūd (- 20c)

گفتاری است در انحصار اصول عملیه. در صد برگ اول، برادر مؤلف، سید محمد حسینی نگاشته است: «هذه التحریرات من تحقيقات الواقف زبدة الفقها وارث علوم الانبياء السيد مصطفی اللهم اغفر لمن ذكره بالخير و الفاتحة».

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24238

آغاز: بسمله، الحمد لله و الصلوة ... اعلم انه انحصرت الاصول العمليه من الأدلة العقليه في اربعة؛ انجام: في هذه المعركة العظمی و هي مسئلة الحظر و الاباحة لدخولها في اصالة البرائة حاشا هم عن تلك النسبة

خط: نسخ خوانا، کاتب = مؤلف، تا: اواخر قرن 13 و اوایل قرن 14ق؛ محشی از مؤلف، ضميمه نسخه ش 9254 با عنوان «رساله در تقلید و مقلد»؛ 5 گ [ف: 16-27]

الأصول العملية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul--amalīyya

قمشه ای، محمد تقی بن محمد حسین، ق 14 قمری

qomsell, mohammad taqi ebn-e mohammad hoseyn (- 20c)

مؤلف سه اصل عملی (برائت، احتیاط و استصحاب) را در دو «مقام» یاد می کند: 1. جایگاه کاربرد دو اصل برائت یا احتیاط؛ 2. استصحاب و دلیل های اثبات آن. نام نگارنده در کتاب نیست. شاید همان رساله «اصول عملیه» باشد که در الذریعه (ج 2 ش 768) از آن محمد تقی قمشهی پسر محمد حسین دانسته شده است و نسخه اش را نزد مؤلف در نجف به سال 1337 دیده و

ص: 239

مؤلف را در طبقات قرن 14 (ص 252) معرفی کرده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2046/1

آغاز: اعلم أن الأدلة الشرعية على قسمين احدهما ما يدل على ثبوت الحكم لموضوعه بحسب الواقع ... و امهاتها ثلاثة: البرائة و الاحتياط و الاستصحاب ... المقام الأول في موارد الأصلين المذكورين، فنقول أن الجهل المأخوذ في موضوع الأصول العملية ... المقام الثاني في الاستصحاب و هو في اصطلاح الأصوليين الفقهاء عبارة عن ابقاء ما علم ثبوته و شك في بقائه ... و هاهنا مطالب مهمه ينبغي التعرض لها. الأول: الشك في البقاء ... الثاني: انه يتخيل في المقام ... العاشران مرجع الاستصحاب في الحقيقة الى اثبات؛ انجام: الثاني و العشرون انه اصل يشترط في العمل به الفحص .. فلايلزم الفحص فيه لظهور الدليل في البناء على اليقين السابق إلى أن يحصل اليقين اللاحق، لا إلى زمان التمكن من الفحص، ولا نعرف في ذلك خلافاً

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جان اصفهان؛ از آنجا که حاشیه «منه عفى عنه» دارد گویا به خامه مؤلف در قرن 13 باشد؛ کاغذ: اصفهانی، نخودی، جلد: مقوایی، رویه ابری، ته و گوشه تیماج سرخ، 65گ (1-65)، ابعاد متن: 7× 13/5، اندازه: 11×17/5سم [ف: 11-167]

الأصول العملية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul-amalīyya

احمد بن مصطفی، قمری

ahmad ebn-e mostafā

بحث مختصری است در اقسام اصل عملی که مکلف در هنگام شک باید به آنها رجوع کند.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1938/3

آغاز: الحمد لله الذي أصل كل اصول ومتن قوانين المبادی لمعالم العقول ... و بعد فهذا ارجوزة لطيفة وموجزة شريفة في اجمال الأصول العملية قد حوت منها على اجمالها؛ انجام: هذه القرينة معارضة بقوله ابنائنا الشهادة هذا القول بعدم ارادة الرجال من الانفس و الا لكان ابنائنا داخلا في هذا القول فتدبر هذا ما يقتضيه و لعل المتامل يجد له وجوها.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1296ق؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر مجدول گرهی، 4 گ، اندازه: 15× 22سم [ف: 173-1]

الأصول العملية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul--amalīyya

رساله ای است در اصول عملیه (برائت، تخيير، استصحاب) با استفاده از آیات و روایاتی همچون حدیث رفع و نیز ایراد بحث هایی دیگر مانند شبهه موضوعيه، حکمیه و ... از مؤلفی ناشناس که بنابر قرائن در قرن 13ق این رساله را نگاشته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11815/8

آغاز: الحمدلله رب العالمين.. القول في الأصول العملية لاشک و الارب أن؛ انجام: و تكون واردة عليها بحيث لا يكون معارضة بينها و بين تلك الأدلة.. ناتمام.

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، در برگ های (208-210) افزودگی هایی همانند روایات و مباحثی در خصوص اجماع و اقسام آن و همچنین برگی در پایان در احکام بیع فضولی آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی روشن عطف و مغزی تیماج قهوه ای، 14گ (197-210)، 27 سطر (12×19)، اندازه: 16×22 سم [ف: 30-44]

الأصول العملية / اصول فقه / عربی

al-uşūl-ul-amalīyya

تاریخ تأليف: دهه اول ربیع الاول 1322ق؛ محل تالیف: نجف در این رساله از اصول عملی (برائت و اشتغال با استدلال گفتگو شده است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 249-ج

آغاز: بسمله. القول في الأصول العملية و هي عبارة عن الوظائف المقررة و القواعد المعتبرة التي يستريح المكلف بها عند الحيرة بالاعتماد عليها و الاستناد اليها في مقام العمل؛ انجام: دلیل اجتهادی متكفل للحكم الفعلي. هذا آخر ما اردنا اثباته في هذا المجال من المسائل المتعلقة بالبرائة و الاشتغال و قد وفق الله الاجتناء ازهارها ... في التربة الغروية ... في العشر الأول من شهر ربیع الاول سنة 1322 من الهجرة النبوية.

خط: نسخ، كا: عباس بن محمد رضای شیرازی کربلائی، تا: دهه سوم رجب 1330ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 140گ، 19 سطر (9/5× 15/5)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 250]

اصول فارسی / ادبيات / فارسی

osūl-e fārsī

ملتانی، عبدالصمد بن طاهر، ق 12 قمری

moltānīs ‘abd-os-samad ben tāher (- 180)

تاریخ تالیف: 1111ق در یک مقدمه و هشت «باب»: باب 1. اسامی حروف هجا؛ 2. ابدال؛ 3. وضع حروف تهجی؛ 4. تعریف کلمات؛ 5. فعلها و مشتقات از آنها، در هفت فصل»؛ 6. اسم، در هفت فصل؛ 7. انواع لغات (دو فصل: حقیقت، مجاز)؛ 8 مسائل متفرقه (چهار فصل: اضافه، لف و نشر، جمله معترضه، اختصار).

[مشترک 2461/13 (2نسخه)؛ گنج 108873؛ مجله آینده 15 (1368 خ)/532؛

ص: 240

احمد منزوی «دومین دستور زبان فارسی» ]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 254/2 -عکسی

آغاز: الحمدلله الذي انزل على عبده الكتاب و لم يجعل له عوجا ... اما بعد، چنین گوید عبدالصمد زنده طاهر ملتانی که مدت مدید و ... و اصول فارسی نام نهاده انجام: هیچ شک نیست که عيوب بری XX نیست کفار و هست نور سری

نسخه اصل: گنج بخش، ش 2839 (گنج 1088/3 )؛ خط: نستعلیق تحریری، كا: (سیر ؟ میر؟) بودهن شاه، تا: قرن 12، جا: شبه قاره هند؛ نستعلیق تحریری خوب؛ 26گ (14-40) [عکسی: 2-30]

اصول الفصول / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-ol-fosūl

قمی، محمد طاهر بن محمد حسین، -1098 قمری

qomī, mohammad tāher ebn-e mohammad hoseyn (- 1687)

ملا محمد طاهر قمی رساله ای در رد صوفیه نوشته است به نام «تحفة الأخبار»، که ملا محمد تقی مجلسی حاشیه ای بر آن نوشته و ادعاهای او را باطل ساخته است. قمی پس از آن بر حواشی ایشان جواب نوشته و پاسخ داده است. در رساله حاضر مطالب تحفه الاخیار» را با عنوان عبارت «ماتن» و به همان الفاظ، مطالب مجلسی را با عنوان «محشی» بعد از ذکر متن و پس از آن جواب قمی به شبهات مجلسی را با عنوان «ما تن در جواب محشی» مرتب ساخته است. در حواشی این نسخه حاشیه هایی از صاحب توضيح المشربین نقل شده که در آنها از ملا محمد طاهر حمایت نموده و به مجلسی شدیداً تاخته است.

[الذريعة 200/2]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5703/3 - 29/43

آغاز: طلبه قدح در طریقه طلب علم نمی کند مناسب آن بود که اول طریقه محموده اولياء الله را بیان فرمایند ... فصل سوم از باب اول ماتن در جواب محشی می گوید بسمله الحمدلله؛ انجام: شاید که بعضی از عوام را که قوت تمیز نداشته باشند فریب تواند داد اما اهل علم و اهل شعور به این گفتگوها فریب نمی خورند والله يهدي من يشاء إلى صراط مستقیم.

خط: نستعلیق، كا: رضا قلی، تا: 22 ربیع الثانی 1070ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول عطف گالینگور، 26گ، 19 سطر، اندازه: 20× 26 سم [ف: 1-390]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17645

آغاز: الله اكبر بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوه و السلام على محمد و اله؛ انجام: و معتقدان بحسن و قبح سمعی ... سنه 1250 هجری ... لكهنو

مختصر آن است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1250ق [رایانه]

اصول فصول التوضيح = توضیح المشربين (مختصر) / عرفان و تصوف / فارسی

= tawdīḥ-ul mašrabayn fuṣūl-it tawdīḥ usūl-u (muxtaşar)

«توضیح المشربين و تنقیح المذهبين» از مؤلفی ناشناس مشتمل بر مطالب سه رساله می باشد که اول در رد صوفيه است و دوم پاسخ ملا محمد تقی مجلسی بر آن و سوم پاسخ صاحب رساله اول بر گفته های مجلسی. عین عبارات این سه رساله در «توضیح المشربين» ضمن بیست و سه باب تنظیم شده و هر باب دارای چهار فصل شامل مطالب سه رساله به ترتیب و در فصل چهارم محاکمه صاحب کتاب بر گفته های آنان. در کتاب حاضر سه فصل از هر باب را انتخاب کرده و محاکمه بین آنان را به مطالع منصف حوالت داده است. در «الذريعه» به نام «اصول فصول التوضيح» آمده است برای اطلاع بیشتر از اصل کتاب و ردهای نوشته شده بر آن به الذریعه مراجعه شود.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد بر ضمایر ذاكيه ارباب انصاف پوشیده نماند. انجام: اگر کسی خواهد که بهتر از این بر مطالب وقوف یابد باید که کتاب توضیح المشربين را مطالعه نماید.

[الذريعة 495/4 و 496 و 2/ 200 و 50/26 ؛ فهرستواره منزوی 74/6 و 117/6 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4296/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، مجدول؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 31گ (24پ -54ر)، 15 سطر، اندازه: 19× 25 سم [ف: 11-290]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4426/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 27گ (122پ-149)، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [محدث ارموی مخ: 3-1403]

3. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14886

آغاز: چنانکه بر خبير بصیر مخفی نیست ولیکن بعضی ... فصل سیم از باب دوم ماتن در جواب محشی میگوید حضرت آخوند تعجب فرموده اند؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف پارچه ای، 49گ، 14 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-194]

اصول الفصول في حصول الوصول / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-ol-fosūl fī hosūl-el-vosūl

هدایت، رضا قلی بن محمد هادی، 1215-1288 قمری

hedāyat, rezā qolī ebn-e mohammad hādī (1801-1871)

ص: 241

آغاز: الحمدلله رب العالمين ...

[فهرستواره منزوی 112/9 و 97/7 ]

1. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 107

خط: عبارات عربی نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در حاشیه اشعاری افزوده شده است؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 260گ، 24 سطر، اندازه: 18× 22سم [ف: 57]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2103

آغاز: برابر؛ انجام: در ناسخ التواریخ مرقوم است.

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی کبریتی آبی آهار مهره، جلد: تیماج سرمه ای، 22 سطر، اندازه: 21×33/5 سم [ف: 6-90]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1374-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-14]

اصول الفقر / عرفان و تصوف / عربی

usul-ul-faqr

در این رساله اصول فقر را بر مبنای عارفان بیان نموده است. مؤلف اصول فقر را به سه «قسم» تقسیم کرده: 1. في الاسباب و هي اربعة: مصاحبة المرشد الكامل، الخدمة، الخلوة و الذكر؛ 2. في الطلب؛ 3. في المقامات و هي على ستة اطوار.

قم، گلپایگانی شماره نسخه: 2792/2 - 15/32

آغاز: الحمدلله رب العالمين والصلوة على محمد و آله اجمعين وبعد كتبت هذه الرسالة على ما رأيت في صحيفة الخاطر من الأصول في سلوك الإنسان مستعيناً بالله بواسطة الانسان الكامل و باذنه؛ انجام: راض منک لمجيئك بالفقر التام فادخلي في عبادی ای بالصفات المضافة الى وادخلي جنتی آی الذات الاحدية من حيث الربوبية. تمت الرسالة بعون الله الملک الوهاب سنه 1231.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق؛ جلد: گالینگور مشکی عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 10 گ، 13 سطر، اندازه: 16× 23سم [ف: 390-1]

- اصول الفقه > کنز الوصول الى معانی الاصول

- اصول الفقه > تقریرات الاصول

- اصول الفقه > موائد الاصول

- اصول الفقه > الاجتهاد و التقليد

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

امام الحرمین، عبدالملك بن عبد الله، 419-478 قمری

emām-ol-harameyn, “abd-ol-malek ebn-e “abd-ol-lāh (1029-1086)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29786

آغاز: بسمله قال الشيخ الامام العالم أمام الحرمین ابوالحرمین ابوالمعالی عبدالملک بن يوسف الجوینی رحمه الله تعالی؛ انجام: أن النبي ص خطاه مره وصوبه مره اخرى و الله اعلم بالصواب تم.

خط: نستعلیق، كا: محمد شريف بن نجم الدين بن محمد، تا 989ق؛ ضمیمه نسخه ش 17544 [رایانه ]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6813/6

آغاز: قال الشيخ الامام الحرمین ... هذه الورقات تشتمل على معرفة اصول الفقه و ذلک لفظ مرکز من جزئين

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد بن ابراهیم شریف غروی، تا: پنج شنبه 27 ذیحجه 1298ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای، دور و اندرون مشکی بدون مقوا، 4گ (25پ -29پ)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 20-277]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بزدوی، محمد بن محمد، 421-493 قمری

bazdawī, mohammad ebn-e mohammad (1031-1101)

[معجم المؤلفين 210/11 ؛ فهرس المخطوطات المصورة 245/1 و 246]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5332

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله و الصلاة و السلام على سيدنا محمد بن عبد الله ... و بعد الحمد ... فهذا شروع في المجلد الثاني ... البزدوی بعد اتمام المجلد الأول ... و هذا باب المعارفة؛ انجام: انه يرخص له و يضمن الجزاء فكذلك ههنا و الله اعلم بالصواب. تمت كتابة الجلد الثاني من البزدوی بعون الله في الرابع من ماه جمادی الاخرى سنة اربع و تسعين و ثمانمائة ک ب رب ز گ.

خط: نسخ درشت، بی کا، تا: 4 جمادی الثانی 194ق؛ محشی؛ مهر: «علی اصغر بن محمد ابراهیم مورخ 1291»؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 352 گ، 10 سطر، اندازه: 17/7×31/5سم [ف: 1-39]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بخاری، عمر بن عبدالعزيز، -536 قمری

boxārī, ‘omar ebn-e 'abd-ol--azīz (- 1142)

کتابی است در اصول فقه حنفی که به صورت اختصار به بیان مطالب پرداخته، عناوین مباحث آن عبارت است: فصل في الامر وهو من قبيل الوجه الأول من القسم الأول، فصل في حكم الواجب بالامر وهو نوعان و هو تسليم عين الواجب، فصل في النهى، فصل في صفة الحسن للمامور به، فصل في حكم الأمر و النهي في ضد ما نسبا اليه، فصل في بيان اسباب الشرائع، فصل في

ص: 242

العزيمة و الرخصة، باب في بيان اقسام السنة، فصل في المعارضة، باب البيان و هو على خمسة أوجه ببيان تقریر و بیان تفسیر و بیان تغییر، باب بيان التبديل، باب متابعة اصحاب رسول الله (صلّي الله عليه و آله) باب القياس، باب الاجماع، کتاب الشرط في الشريعة، فصل في الأمور المعترضة على الأهلية، فصل في العوارض المكتسبة، باب حروف المعانی.

آغاز: اما بعد حمد الله على نواله و الصلاة على رسوله محمد و آله، فان اصول الشرع ثلاثة الكتاب و السنة و اجماع الأمة.

انجام: و معنى الأفراد أن يعتبر كل مسمی بانفراده كأن ليس معه غيره.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7887/2

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «المنتخب في اصول المذهب» و از حسام الدین اخسیکتی دانسته شده و در جلد 37 مرعشی از صدر شهید به استناد نسخه ای که در برلین معرفی شده، آغاز منقول در کشف الظنون از منتخب با این رساله ناسازگار است و به نظر می رسد اصول فقه صدر شهید باشد؛ خط: نسخ معرب، كا: عبدالله بن نصر بن محمد بن أبي السدوسانی، تا: دوشنبه 4 صفر 775ق؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 159گ (45پ - 204پ)، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 20-221]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3987

آغاز و انجام: برابر؛ و پس از فاصله چنین دارد: تم الكتاب بعون الملك ... يد اضعف العباد اوليا فقیه بر انسان بزد کرشا المحتاج الى ربه في العشر الأوسط من شهر ذیقعده سبت اربع و ثمانمایه

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام به دست آمد؛ خط: نسخ درشت، کا: اوليا فقیه بر انسان بزد کرشا، تا: دهه دوم ذیقعده 804ق؛ با نشان «الابهر، ه» در لابه لای برگها، محشی با نشان «المختصر، منتخب»؛ تملك: عبدالعليم بن شیخ پیر قدم، سید عثمان سنوسی مدرس در 1163؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: مقوا، رویه و آستر کاغذ نخودی، ته تیماج قهوهای، 182 گ، 5 سطر ( 7/5× 10/5 )، اندازه: 13/5× 18/5 سم [ف: 17-279]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3933-ف

در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، كا: عبدالله بن نصر بن محمد سروستانی، تا: دوشنبه 4 صفر 865ق؛ افتادگی: آغاز [فیلمها- ف: 2-284]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14608

آغاز: الاقسام كلها يتحقق في حقوق العباد ... فصل، في صفة الحسن للمامور به نوعان، حسن في عينه و حسن لمعنى في غيره؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمع قهوه ای عطف تیماج قهوه ای، 76گ، 17 سطر (9× 12)، اندازه: 12/5× 16/5 سم [ف: 37-22]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18724

بی کا، بی تا [د.ث]

6. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 10351

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام نسخه به دست آمد؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: شمس الدین، بی تاب محشی؛ واقف: ابوالفضل حاذق، آبان 1349، کاغذ: حنایی، 1356 گ، مختلف السطر، اندازه: 17× 24 سم [ف: 16-29]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

فخر رازی، محمد بن عمر، 544؟ - 606 قمری

faxr-e rāzī, mohammad ebn-e 'omar (1150-1210)

انتساب آن به فخر رازی مورد تردید است.

زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

كا: على بن محمد نجف آبادی اصفهانی، تا: پنج شنبه 27 ربیع الاول 1241 ق [دليل المخطوطات: 1-92]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

شهید ثانی، زین الدین بن علی، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24044

آغاز: ظهور الأمر من بعد قريقه في غير الوجوب؛ انجام: او اتحد الاسم و هو كونه و اما زیاده

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [رایانه ]

اصول الفقه / اصول فقه / فارسی

usūl-ul fiqh

جرجانی، ابوالفتح بن مخدوم، 976 ؟ قمری

jorjānī, ab-ol-fath ebn-e maxdūm (- 1569)

اهدا به: شاهزاده ابوالنصر سام میرزا صفوی

یک دوره جامع و موجز و استدلالی در اصول است مرتب شده بر یک «مقدمه» در احکام شرعیه و پنج «باب»، که در دیباچه چنین توصیف شده است: «باشاره مشحون بشارت نواب آن حضرت تألیف نموده و در سلک انتظام و رشته التیام کشید مشتمل بر مباحث جلیه اصولیه و محتوی بر فوائد جلیله ضروريه با ترتیب لائق و ترکیب نظر شفقت موافق خالی از اطناب منجر با ملال. عاری از ایجاز مفضي باخلال رجائی واثق است که منظور و ملحوظ عین عنایت گردد پرتوی از اشعة لمعات التفات برو تابد ... چو گل بخنده در آید لب امل ز نشاط xx اگر ز

ص: 243

گلشن لطفش دمد نسیم قبول. و من الله الوصول الى كل مأمول و انه خیر مقصود و مسئول». رساله مرتب است بر دیباچه و یک مقدمه و پنج باب و خاتمه: دیباچه پس از خطبه در سبب تأليف و تعریف علم اصول فقه؛ مقدمه در احکام شرعیه حکم شرعی خطاب شرع است که متعلق شود به افعال مكلفين؛ باب 1. در لغت «كذ» به معنی مکتوب و در شرع به معنی قرآن ... (شامل هفت فصل در مباحث وضع و امر و نهی عام و خاص مطلق و مقید، مجمل و مبین، ناسخ و منسوخ، منطوق)؛ باب 2. در سنت و او در لغت طریقت است (دارای چهار فصل در بیان اقسام احکام، طریق ثبوت سنت، تعارض ادله، کیفیت روایت)؛ باب 3. در اجماع و او در لغت اتفاق است و عزم (دارای سه فصل: حجیت اجماع، نفی اجماع بودن بعضی اتفاقات در بعضی احکام اجماع)؛ باب 4. در قیاس و او در لغت تقدیر است یعنی اندازه کردن (دارای دو فصل در بیان ارکان قیاس، اختلاف در حجیت قیاس)؛ باب 5. در استدلال و او در لغت طلب دلیل است دارای دو فصل در بیان استصحاب، استحسان)؛ خاتمه در اجتهاد و کیفیت استدلال و اعتراضات (دارای سه فصل در تعریف و احکام اجتهاد کیفیت استدلال، اعتراضات متوجه بر دلیل به طریق مناظره).

آغاز: بسمله، عنوان نامه نامی و دیباچه صحیفه سامی حمد و سیاسی حکیمی است.

انجام: از تفصيل اعتراضات او نیز اعراض نمودیم الله ولی التوفيق.

[الذريعة 202/2 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 100/6 ؛ دائرة المعارف تشیع 429-428/1 ؛ فهرستواره فقه هزار و چهارصد ساله اسلامی در زبان فارسی 236-185 ؛ موسوعة مؤلفي الأمامية 239/2 – 247]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 369/18

خط: نستعلیق، كا: عین علی، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: سفید و آبی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی نو،، 487-521، 25 سطر (9× 19)، اندازه: 15× 26سم [سنا: ف: 1-203]

2. مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 22071

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: حنایی کشمیری موریانه زده، 16گ، 19 سطر، اندازه: 21/5× 12/5سم [ف: 16-44]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11604/2

آغاز: برابر؛ انجام: از اطناب منجر با ملال عاری از ایجاز مقتضی با خلال رجاء

فقط مقدمه کتاب است؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد فرزند عبدالحسین، آل حسینی نجفی نخعی، تا: حدود 1078ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهارمهره، 2گ (21-22)، 20 سطر، اندازه: 6× 13 سم [ف: 29-334]

4. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 197/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1192ق؛ قطع: بياض رقعی [رشت و همدان ف: 1398]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14805/3

آغاز: نقول مرتب شود و از مبادی اجماع حواس نتایج بی قیاس منتقدح و منشعب گردد؛ انجام: حدسيه و خلقیه و مختار آنست که اجتهاد متجزی شود زیرا که قوت استدلال

برگ اول نسخه حاضر افتاده و تا برگ اول خاتمه را داراست؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای عطف مشکی، 24گ (64ر -87پ)، 17 سطر، اندازه:10/2× 19 سم [ف: 41- 222]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1711

آغاز: برابر؛ انجام: فصل اول در اجتهاد و احکام، پوشیده نماند ... معرفت آنچه متعلق است به احکام شرعیه فرعیه از آیات پانصد است و از احادیث بطريق حفظ.

نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلما، لکھنو، هند، شماره 129 (ردیف 2)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام (یکی دو برگ)؛ مصحح؛ 26ص، 21 سطر [عکسی ف: 5-144]

7. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 281/15

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جان کرمان [ نشریه: 2-105]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5878

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مغلوط، مجدول؛ واقف: نائینی؛ 12گ (21-9 )، اندازه: 42/5× 26 سم [ف: 6-4]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2253/3 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها - ف: 1-658]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، -993 قمری

moqaddas-e ardabīlī, ahmad ebn-e mohammad (- 1585)

شامل سه بخش: 1. حاشیه بر مسئله اجماع از شرح عضد ایجی بر مختصر ابن حاجب؛ 2. امر به شیء و نهی از ضد؛ 3. خلو زمان از مجتهد.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1446/2

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی کناره سرخ، 44ص (375-418)، 20 سطر، اندازه: 11/5× 18سم [ف: 3-153]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

حنفی، محمد بن جراباش

ص: 244

hanafi, mohammad ebn-e jarābāš

بسیار مختصر و از نظر مقدمه و ابواب و تتمهها همانند منظومه «زهر الوصول» است.

شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2392/4

آغاز: لک الحمد ما توالت فروع نعمائك على أصولها ... و بعد، فيقول ... هذه حلبة من عشار و حلية للمنار کافلة بالمتحصل و كافية للمتعجل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ (105پ-108پ)، اندازه: 14/5 ×19/5 سم [ف: 3-122]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

ابن عواض، یحیی بن احمد، - 1070 قمری

ebn-e ‘avāz, yahyā ebn-e ahmad (- 1660)

تاریخ تأليف: 15 جمادی الثانی 1062ق؛ محل تالیف: صعده

رساله ای مختصر و بدون استدلال و شرح و بسط، در قواعد اصول فقه است، در یک «مقدمه و هشت «اصل»: المقدمة في المبادىء و الاحكام و الموضوعات اللغوية؛ اصل 1. الادلة، و هي الكتاب و السنة و القياس؛ 2. مفهوم الخطاب؛ 3. الأمر و النهي؛ 4. العام و الخاص و المطلق و المقيد؛ 5. المجمل و المبين؛ 6. النسخ؛ 7. الاجتهاد؛ 8 الترجيح بين الدليلين.

آغاز: الحمد لله رب العالمين ...... و بعد فهذا مختصر في الأصول موصل انشاء الله الى غاية السؤل.

انجام: و طريق الترجيح كثيرة و فيما ذکر ارشاد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4558/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد فهذا مختصر في الاصول موصل انشاء الله الى غاية السؤل؛ انجام: و طريق الترجيح كثيرة و فيما ذکر ارشاد.

خط: نسخ، كا: على بن عبد الله بن صلاح بن عقبة، بی تاب جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (164پ -174پ)، اندازه: 21×30سم [ف: 134-12]

اصول الفقه = الأدلة على مشروعية العمل بالظنون / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh = al-adilla ‘alā mašrū‘īyyat-il ‘amal bi-z Zunūn

طریحی، فخر الدين بن محمد، 979-1087؟ قمری

torayhī, faxr-od-dīn ebn-e mohammad (1572-1677)

فایده ای انتخاب شده از کاتب، از کتاب «جامع الفوائد» یا حجية الظن الخاص» طریحی است که ردیه ای است بر عدم جواز عمل به ظن در احکام که مقول مولی محمد امین استر آبادی است.

آغاز: بسمله اصل مما يدل على مشروعية العمل بالظن امور منها انسداد باب العلم بالاحكام الامر التواتر

1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 38381

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-59]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15245/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: مؤمن موسوی قمی، تا: 1258ق؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: تیماج مشکی، اص، 27 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 16-350]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3028/3

آغاز: برابر؛ انجام: و اما غير ذلك من الظنون فمنع بالايات الكريمة و الأخبار المتواترة و من ادعى غير ذلك فلطالب بالبيان خط: نسخ و نستعلیق، كا: على نقی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (193پ -194ر)، اندازه: 13× 20سم [ف: 8-214]

4. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 9112/2 - 60/52

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 2گ (75-76)، 21 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-400]

اصول الفقه / شعر، اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

عاملی، علی بن حسین، 1135 قمری

‘āmelī, “alī ebn-e hoseyn (- 1723)

مسائل مهم علم اصول به شعر در آمده است و این مسائل عبارتند از: مقدمات، دلالة، تقسیم لفظ، نص، مرکب، مشترک، ترادف، حقیقه و مجاز، معرب، احکام، واجب مخير، واجب کفائی، مقدمه واجب، سنة، تواتر.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1945/5

انجام پایان: غابينه و بين الاجتماع xx على طعام بثبوت الداعي.

بی کا، تا: 1211ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، نوسازی، 11ص (98-109)، 24 سطر (9× 14/5)، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 625-10]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

همدانی، عبدالصمد بن محمد حسین، -1216 قمری

hamadānī, ‘abd-os-samad ebn-e mohammad hoseyn (- 1802)

رساله مفصل و استدلالی است در شرح کتابی در اصول با عنوان «قال - اقوال».

ص: 245

زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 3مجموعه بدون شماره

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... الباب الأول في المقدمات و هي ثلاث مقدمات، قال شيخنا الشهيد فيبعض فوائده أن الكتاب اسم لما يجمع به المسائل المتحدة

بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-142]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

شوشتری، علی، 1217 قمری

šoštarī, “alī (- 1803)

مباحثی است در اصول فقه که مؤلف با استفاده از دروس یکی از اساتیدش جمع آوری نموده و طبق دسته بندی استاد آنها را در پنج «فصل» مرتب نموده است: 1. ذکر علائم بها يفرق بين الحقيقة و المجاز؛ 2. ذکر مباحث الألفاظ التي سماها بعض المتقدمين مبادی لغوية؛ 3. بيان الأدلة الشرعية؛ 4. بيان الأدلة العقلية؛ 5. الكلام عن الاجتهاد و التقليد و التعادل و التراجيح. بسیاری از مباحث کتاب ناتمام مانده و بعضی از مباحث فقهی نیز در بین آنها افزوده شده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1382

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد فاعلم أن الكلام في علم الأصول المفضی سالکه الى متابعة الرسول (ص) يقع في خمسة فصول

نسخه اصل: کتابخانه شخصی ایران؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 388ص [عکسی ف: 4-232]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

اخباری، محمد بن عبد النبي، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

بنابر آنچه روی جلد و پشت برگ اول تنها نسخه آن آمده، از میرزا محمد اخباری مقتول در 1233 می باشد و چون آغاز و انجامش افتاده است نام کتاب معلوم نشد. چنین است فهرست مطالب آن: باب 2. الاجتهاد و التقليد (در 18 یا 19 فصل)؛ باب 3. وجوب الرجوع في جميع الأحكام الشرعية و الامور الدنية الى اهل الذكر (در 35 فصل)؛ باب 4. عدم جواز العمل و الحكم و القضاء و التعبد بالرای: باب 5. الكتاب الكريم؛ باب 6. السنة؛ باب 7. الكلام على الاجماع (در چهار فصل)؛ باب 8 الدليل العقلي الذي جعلوه رابع الدلة (در 5 فصل)؛ باب 9. جملة من المسائل (6 مسأله)؛ باب 10. السؤالات الواردة على مذهب القدماء (19 سؤال)؛ باب 11. التسامح في ادلة السنن؛ باب 12. معذورية الجاهل؛ باب ...

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 48

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 226گ، 30 سطر، اندازه: 21× 32سم [ف: 1-18]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

هاشمی علوی، محمد بن على

hāšemī a‘lavī, mohammad ebn-e ‘alī

مؤلف ضمن بیان نظرات قدما آنها را نقد می کند و نظر خود را اعلام می دارد.

قوچان؛ مدرسه عوضیه؛ شماره نسخه: 39

آغاز: مقدمة اختلفوا في تعريف الحكم الشرعي وفي التهذيب الحكم خطاب الشرع المتعلق بأفعال المكلفين بالاقتضاء او التخيير او الوضع وفي النهايه اختلف الناس هنا؛ انجام: و هل يترجح احدهما على الآخر باعتقاده من دليل يعتدى آخرة ولا فيه اشكال ولكن الاعتماد الأول لا يخلو عن قوة

شامل بیشتر مسائل علم اصول می باشد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 7 ذیقعده 1232ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، سوخت، ترنج با سر، لچکی، مجدول گرهی، 315 گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف:]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

کاظمی، اسدالله بن اسماعیل، 1186-1237 ؟ قمری

kāzemī, asad-ol-lāh ebn-e esmāʻīl (1773-1822)

در عنوان نسخه آمده است: «تكملة حاويه لمباحث سامیه» و دور نیست بخشی از کتاب بزرگ مؤلف در اصول فقه باشد به نام «المناهج في الاصول» مؤلف خود در رساله «اللؤلؤ المسجور» نام کتاب بزرگ خود را در اصول فقه «المناهج الغرویه» یاد می کند و به بحث حقیقت شرعیه آن ارجاع دارد. صاحب الذریعه که نسخه اصلی کتاب را دیده اند در الذریعه و طبقات آن را، در ذیل «مناهج» معرفی کرده اند و همچنین است در کتاب های دیگر که به ترجمه حال مؤلف پرداخته اند مانند: معارف الرجال، بهجة الامال علیاری، جز این که در اعيان الشيعه نام آن «منهج الاصول» یاد شده که همان نام کتاب شیخ اسماعيل دزفولی فرزند شیخ اسدالله است که در الذریعه این گونه از آن یاد شده است: «خرج منه مبحث الأحكام الظاهريه و الواقعيه و مسئلة حجية الاجماع و مسئلة حجية المظنة الى اواخر بحث حجية الاخبار ...». بر پشت برگ نخست مجموعه در فهرستی که به خط كاتب است، از این رساله با عنوان «رسالة في الأحكام الظاهرية و الواقعية» یاد شده است. در الذریعه و طبقات اعلام نیز رساله ای به این نام در شمار تألیفات دزفولی یاد شده اما قرائن

ص: 246

حاکم است که نسخه جای سخن رسالهای مستقل در حکم ظاهری و واقعی نیست زیرا تنها بحث اول (مقام اول) آن درباره احکام واقعيه و ظاهریه است و مقام دوم (که در نسخه موجود است) در تعبد به ظن است و مقام سوم (که در نسخه حاضر موجود نیست) و مؤلف از آن یاد می کند نیز در مسائل ظن است و هم چنین در چند جای رساله به بحث قیاس در همین رساله احاله می دهد. بنابراین نسخه حاضر بخشی از رساله یا کتابی است در اصول فقه که برخی از کاتبان (شاید به استناد به عنوان آغاز آن نام آن را «رسالة في الأحكام الظاهرية و الواقعية» پنداشته و یادداشت کرده اند و بدین گونه در برخی از تراجم دزفولی نیز رساله ای با این نام وارد گردیده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 400/2 – طباطبائی

آغاز: تكمله حاوية لمباحث سامية الأول في بيان الاحكام الواقعية و الظاهرية وما يتعلق بذلك من حد الفقه؛ انجام: و هذه الوجوه و الادله مغنية عن الأدلة العقلية المز بورة لكفايتها في معرفة ما يجب اعتقاده في مسئلة الامامة و ما يتفرع عليها من المطالب الشرعيه. اذا تمهد ذلك فليعلم (در کنار ص 436-437 قسمتهایی از متن را کاتب در حاشیه نگاشته)

این نسخه که با عنوان «تكمله» شروع شده، شامل دو بحث (یا دو مقام) است: نخست در بیان حکم واقعی و ظاهری و دیگر در جواز تعبد به ظن (که در نسخه ما نا تمام است) مؤلف در مبحث اول تقسیم معروف حکم را به ظاهری و واقعی قبول ندارد و حکم واقعی را چهار قسم می داند. دزفولی در این کتاب از کتاب هایی نادر یاد می کند و از آن جمله است: المسائل المصريه ابوعلى اسکافی (به نقل از شیخ مفید)، کشف التمويه و الالتباس عن اغمار الشيعة في امر القياس از اسکافی، کتاب اظهار ما ستره اهل العناد من الروايه عن ائمة العترة في امر الاجتهاد، رساله في مضرة الرویه از سید مرتضی علم الهدی، نقض کتاب الاشهاد لابی زید العلوی از این قبه و سفینه از فیض کاشانی؛ خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: 1281ق؛ افتادگی: آغاز؛ از روی نسخه خط مؤلف پایان رساله منهج التحقيق ص 375)؛ کاغذ: فرنگی سفید آهاری، جلد: تیماج قرمز، 31گ (189 ر- 220ر)، 23 سطر، قطع: خشتی اندازه: 15× 21سم [ف: 22-154]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

اعسم، محسن بن مرتضی، 1238 قمری

aʻsam, mohsen ebn-e mortezā (- 1823)

همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 1100/1

آغاز: انکار حكمه و حجته قد يكون عن تكذيب فيكون كفرا و لكن ذلك لا يستلزم التكفير مجرد الانكار و الا فانکار حجية خبر العدل او يكون حكمه قد يكون؛ انجام: قد اكب الناس على تصديقه امنت به و بجميع ماجاء به اصولا و فروعا خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1460]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

نراقی، احمد بن محمد مهدی، 21185-1245 ؟ قمری

narāqī, ahmad ebn-e mohammad mahdī (1772-1830)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25083

بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]

اصول فقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

جیلانی، ابن الحسن

jīlānī, ebn-el-hasan

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17234

کا: سید حسین اردستانی، تا: 1250ق؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه ]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17243

کا: محمد حسین، تا: 1253ق؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه ]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

آل عبد الجبار خطی، محمد بن عبد علی، 1259 قمری

āl-e 'abd-ol-jabbār-e xattī, mohammad ebn-e “abd-e ali ( - 1843)

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 31/2ر

آغاز: بسمله ... الحمد لله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی فيقول محمد بن عبد على بن عبد الجبار هذه رسالة في الاصول؛ انجام: نقله هنا و لا تاخذك ايها الناظر المذاهب فقد أوضحت لك السبل من وجوه و هذه سنة الله ... يصعد بها السائر

خط: نسخ، كان محمد نصیر هزار جریبی، تا: صفر 1240ق؛ اندازه: 15/5× 21/5سم [رشت و همدان: ف: 1192]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

قزوینی، ابراهیم بن محمد باقر، 1214-1262 ؟ قمری

qazvini, ebrahim ebn-e mohammad baqer (1800-1846)

ص: 247

رساله های مختلفی است در علم اصول که احتمالا از قزوینی است.

1. شیراز؛ شاهچراغ، شماره نسخه: 832/4

آغاز: بسمله و به نستعين -یا علی ادرکنی -اصل-هل الأمر بالشيئ على الاطلاق؛ انجام: لم نجد له واجباً الى اخر ما ذكره فتدبر -تمت تحت اصل «هل الأمر بالشيئي على الاطلاق». جهت نام مؤلف به جلد 3 فهرست ص 147 مراجعه شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشى؛ تملک: محمد مهدی کجوری؛ مهر: «حجة الحق على الخلق محمد مهدی» (بیضی)، «محمد مهدی 1246» (بیضی)؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 34ص، قطع: رقعی؛ اندازه: 15× 21سم [ف: 2-236]

2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 832/5

آغاز: بسمله تعالى شأنه العزيز -اصل-هل الأمر بالشيئ يقتضی النهي عن الضد ام لافيه خلاف، انجام: او هو مع المنسوخ الاباحة بالمعنى الأخص قديم المسئله على نحو التفصيل بعون الملک الجليل.

رساله دیگری تحت اصل «هل الأمر بالشيئي يقتف النهی»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، محشی؛ کاغذ: نخودی کم رنگ، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 91ص، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-236]

3. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 832/10

آغاز: اختلفوا في حجية العام و جواز العمل به قبل الفحص عن المخصص و تفصيل الكلام فيه يقتضي رسم مقامات؛ انجام: في مثل الرجل لافي النكرات اذلا بتصور العمل الخارج فيها و ثانيا انه يعتبر في العمل كونه ...

خط: نستعلیق، کا: محمد علی ابن محمد کاظم، بی تا، معلوم می شود که بعدها این رساله را جزء این رسالات صحافی کرده اند؛ محشی، در حاشیه نوشته شده: «كتبت امتثالا لأمر المولا و انا العبد محمد علی ابن محمد کاظم شاهرودی»؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 32ص، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-238]

اصول الفقه / اصول فقه عربی

usul-ul fiqh

یزدی، عبدالخالق بن عبدالرحيم، -1268 قمری

yazdī, ‘abd-ol-xāleq ebn-e ‘abd-or-rahīm (- 1852)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2037/15

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی درون تیماج زرد، 23گ (133 - 156)، اندازه: 14/5× 20 سم [ف: 4-1137]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بهبهانی، محمود بن محمد علی، 1200-1271 قمری

behbahānī, mahmūd ebn-e mohammad alī (1786 1855)

تاریخ تأليف: 14 صفر 1241؛ محل تالیف: کربلا

رساله استدلالی است با رد و ایرادهای بسیار. نسخه حاضر مشتمل است بر مباحث سنت و مباحث جرح و تعدیل.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2049/1

آغاز: الحمدلله على نواله ... اصل في السنة و فيه مقدمة و فصول، اما المقدمة ففي تعريفها، اعلم ان السنة لغة الطريقة؛ انجام: فالارجاع المذكور مما لا دليل عليه فتدبر ملياً.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، مقداری به خط مؤلف، حاشیه از مؤلف، بعضی از حاشیه های اوایل کتاب به تاریخ 1240 نوشته شده؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 108گ (2ر -110پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 6-59]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

موسوی قزوینی، رضی الدین بن علی اکبر، -1277 قمری

mūsavī qazvīnī, razī-od-dīn ebn-e ‘alī akbar (- 1861)

مباحث استدلالی مفصلی است با نقل برخی اقوال و آراء علماء بزرگ، و این جزء شامل مباحث حجیت ظن و استصحاب است.

قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کاتب = مؤلف، بی تا؛ مؤلف جد صاحب کتابخانه است [ف: 6]

اصول الفقه = المرايا / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh = al-marāyā

آباده ای، محمد جعفر بن محمد صفی، -1280 قمری

abadeli, mohammad jafar ebn-e mohammad safi (- 1864)

مباحث استدلالی مفصلی است در اصول فقه با عناوین «مرآة - مرآة» پاره ای از این مباحث را مؤلف از سفر حج و فراغت و روزهایی که در مکه و مدینه بوده الهام گرفته است.

آغاز: الحمدلله الذي مهد معالماً لنا لفقه منقود المطالب و نقح مداركاً لنا لتأسيس قوانین منية اللبيب و تمهيد القواعد والقانا مبادی زبدة من مختصر الاصول

انجام: و كذا الاعتماد عليه في بعض المسائل و عدم الاعتماد على الفتوى في شيء منها فتأمل. انتهى و هو جيد.

[اعيان الشيعة: 79/4 ؛ الذريعة: 295/24 ؛ ریحانة الادب: 38/1 ؛ الكرام البررة: 259/1]

ص: 248

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8533

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، گویا به خط مؤلف؛ مصحح؛ مهر: «عبده محمد جعفر بن محمد صفی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 190گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 22-113]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3653/4 - 18/173

آغاز: برابر؛ انجام: فلاتك في مرية مما ضاق صدرك به وخذ ما آتيتك وكن من الشاکرین والحمدلله المتمم لباب التعارض

در فهرست نام مؤلف و کاتب یکی دانسته شده که به قرینه نسخه مرعشی ش 8533 تصحیح شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد خلیل بن عبدالواسع حسینی، بی تا، در اول کتاب چند برگ از «مرشد العوام» میرزای قمی و فهرست ابواب «من لا يحضره الفقيه» و مشيخه آن نیز نوشته شده؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 263گ، سطور چلیپا، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 1-1395]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

گلپایگانی، زین العابدین، 1218-1289 قمری

golpāy gānī, zayn-ol-'ābedīn (1804-1872)

مباحث اصول فقه را به طور مفصل با استفاده کلمات اساتیدش جمع آوری نموده است و ظاهرة برخی مباحث آن از رسالات دیگر علماست و برخی تأليف خود اوست و برخی تقریرات و شرح بر دیگر کتب این فن است.

گلپایگان؛ کتابخانه حجة الاسلام گلپایگانی، شماره نسخه: 84

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 222گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: 64]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

آقا بابا همدانی، محسن، ق13 قمری

ācā bābā hamedānī, mohsen (- 19c)

تاريخ تأليف: سه شنبه 19 شعبان 1244ق

پس از خطبه عنوان «القول في الاجتهاد و التقليد» می آید سپس خبر واحد و در پایان می رسد به مبحث ظن.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8297

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ترنجی لایی، 158گ، 13 سطر (7/5× 12)، قطع: بغلی، اندازه: 10× 15سم [ف: 17-101]

اصول فقه / اصول فقه / عربی

osul-e feqh

موسوی، حبیب الله بن محمد، ق13 قمری

mūsavī, habīb-ol-lāh ebn-e mohammad (- 19c)

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 301

بی کا، تا: قرن 13 [اوراق عتیق: 1-241]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

اردکانی یزدی، محمد تقی بن محمد حسین، ق13 قمری

ārdakānī yazdī, mohammad taqī ebn-e mohammad hoseyn (- 19c)

کتابی استدلالی و مفصل با رد و ایراد، که از استاد خود نیز نقل کرده، و محتملا مرادش شريف العلماء است که تقریرات درس فقه او را نیز نگاشته است.

1. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 153

آغاز: بسمله وبه ثقتی دروس في حجية الخبر الواحد العاري عن القرائن المفيدة للقطع بالصدور ... فاعلم ان الخبر لغة هو الاعلام؛ انجام: وارشدنا إلى جادة النجاة عند تعارض الشكوك والشبهات بحق محمد و آله السادات قدفرغ من تأليف هذه الأوراق مؤلفها الخاطى المتمسک بولاية على بن محمد حسين الاردکانی الیزدی محمد تقی ...

از حجیت خبر واحد تا تعادل و ترجیح؛ خط: تحریری، بی کا، تا: شنبه غره ذیقعده 1243ق؛ مصحح، محشی به امضاء «منه»، در اول نسخه آمده: «من کتب میرزا محمد تقي الشيرازی»؛ جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج سرخ، 222گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21 سم [ف مخ: 1-50]

2. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: 4مجموعه بدون شماره

آغاز: بسم الله ... اما بعد فان هذه الرسالة في المطالب الأصولية رتبتها على مقدمة و ابواب و خاتمة ...

کا: محمد تقی اردکانی یزدی، بی تا [دليل المخطوطات: 1- 259]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

استر آبادی، محمد رضا بن محمد صادق، ق13 قمری

estarābādī, mohammad rezā ebn-e mohammad sādeq (- 19c)

کتابی در پنج «باب» و از علم، ظن شک و اصول عامه و قواعد متعارفه گفتگو کرده است.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7310/3

ص: 249

آغاز: الحمد الله الذي كرمنا بجائزة التكليف بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 22 سطر (10×5/15)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 22سم [ف: 16-509]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

اصفهانی، محمد حسین بن عبدالله، ق13 قمری

esfahānī, mohammad hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 19c)

اهدا به: حاجی میرزا آقاسی

نویسنده می گوید چون خواستم با حاجی میرزا آقاسی ملاقاتی کنم این کتاب را وسیلت قرار دادم زیرا کتابت و کتاب در حقیقت احدى اللقائين است. او پس از این بیان مسائل متعددی از علم اصول را پیش می کشد و به بحث در آنها می پردازد. ابتدا به اثبات حقیقت شرعی پرداخته و سپس سایر مسائل مهم اصولی را اعم از اصول لفظی و عملی چون «برائت» و «استصحاب» و «خبر واحد» و «تعادل و تراجیح بين أخبار» را تحریر می کند.

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين و الصلوه و السلام على خير خلقه محمد و آله الطاهرين اما بعد اختلف الأصولين في ثبوت الحقيقه الشرعيه و النزاع بينهم

انجام: من عصمه الله تعالی و هم اهل بيت العصمه و مفاتيح الرحمه مصابيح الهدایه و انوار الحكمه و اعلام الولايه.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 23

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، كاتب = مؤلف، تا: 1263ق؛ دارای چهار صفحه مقدمه به زبان فارسی در اول کتاب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز یک لا، 109گ، 10 سطر (7/5× 11)، اندازه: 11× 16سم [ف: 7-24]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بسطامی، ملا احمد، ق13 قمری

bastāmī, mollā ahmad (- 19c)

مؤلف از شاگردان شیخ محمد حسن صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری است و این رساله غير مرتب و مشتمل است بر مباحث اصول فقه. این کتاب ناقص و ناتمام است.

لیا

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4815/1

آغاز: الثالث طريقة القصد على العمل بخبر الواحد في احكامهم التشرعية طريقة مستمرة الى زمان شارع الشريعة؛ انجام: المكلف و من اطلاق الأدلة و مارجحه الاستاد دام فضله هو الأول لتقديم التعليل على العلل به عرفا و ليس ببعيد فتدبر.

خط: شکسته چلیپا، کاتب = مؤلف، تا: 1258 و 1260 و 1261ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 23 سطر (13× 19)، اندازه: 15× 20سم [ف: 13-223]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

تهرانی، موسی، ق13 قمری

tehrani, musa (- 19c)

مباحث الفاظ را تحت عناوین تشریح-تشریح» به اختصار آورده است.

قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1283/1

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... تشریح الاشكال في كون صیغه الأمر حقيقة في الطلب مجازا؛ انجام: من نصب العقاب على الايتان بالمطلق و الاتيان بالمقيد كما انه لا مانع من نصب الثوب على ترك المطلق و ترک المقيد

خط: تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف و گوشه های پارچه ای، 21گ، 21 سطر، اندازه:16/5× 23سم [ف: 175-1]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

حسنی حسینی، عباس بن حسین، ق13 قمری

hasanī hoseynī, 'abbās ebn-e hoseyn (- 19c)

رساله های متعددی در موضوع های مختلف علم اصول فقه است که در طی سالهای 1279 تا 1287 تالیف شده است.

شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 363

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ روی برگ اول آمده: «بسم الله و له الحمد هذه المجموعة من مؤلفات الضعيف المسكين عباس بن حسین الحسني الحسینی و بعض ما فيها من الرسائل بخطى و باقی ما فيها بخطوط تلامذتی حيث بالغوا في نقلها من السواد الى البياض جزاهم الله احسن الجزاء ... و كتبت هذه الفقرات في شوال سنة 1280»، محشی با نشان «منه»؛ 217 گ، اندازه: 17/5 ×22سم [ف: 8-1]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

حسینی، حسن بن احمد، ق13 قمری

hoseynī, hasan ebn-e ahmad (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25131

آغاز: بسمله. الحمدلله ... فقد يقول احوج عباد ربه الغنی؛ انجام: و الحمدلله اولا وآخرا و ظاهرا وباطنا

ص: 250

خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا [رایانه]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

رسولی کو کانی، حسن، ق13 قمری

rasūlī kūkānī, hasan (- 19c)

تاريخ تأليف: 15 ربیع الاول 1242ق

رساله استدلالی مفصل و ناتمامی است با عناوین «اصل - اصل»، با نقل اقوال بسیار و رد و ایراد مخصوصاً گفته های استادش شريف العلماء. نام «كفاية الاصول» در چند جای نسخه حاضر و نام مؤلف در پایان بحث حجية المظنة به خطی جز خط اصل به تاریخ 1332 آمده و باید تحقیق شود.

آغاز: هذه نبذة في أصول الفقه، اعلم أنه قد جرت عادة العلماء و دیدنهم بأنهم اذا أرادوا أن يشرعوا على علم.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3389

آغاز: برابر

مقدمات کتاب و مباحث اوامر و حجية العلم و حجية المظنة و اصالة البراءة؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب جلد: مقوایی، 208گ، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 9-174]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

رشتی، صفر علی، ق13 قمری

raštī, safar “alī (- 19c)

تاریخ تأليف: دهه آخر ذیحجه 1275ق

قواعد اصولی را طی دوازده مرحله به ترتیبی غیر ترتیب معروف با نقل اقوال بعضی از بزرگان علم اصول، توضیح داده و در دهه آخر ماه ذیحجه 1275 بحث «اصالة حجية الظن» را مفصلا بر وی افزوده است مراحل دوازده گانه کتاب چنین است: 1. الأصل الذي بمعنى اصالة الاباحة فيما لانص فيه؛ 2. اصالة البراءة في مقابلة احتمال التكليف الوجوبی؛ 3. بیان حل الشبهة في طريق الحكم الشرعي؛ 4. استصحاب حال الوصل؛ 5. استصحاب حال الشرع؛ 6. عدم تقدم الحادث؛ 7. أصالة التمسک بعدم الدليل؛ 8 الأخذ بالاقل عند فقد الدليل على الاكثر؛ 9. بيان أصالة الحقيقة؛ 10. بيان حال الاصول الأربعة المذكورة؛ 11. أصالة الطهارة؛ 12. ذكر بعض الأصول الداخلة تحت الأصول المذكورة.

آغاز: و لما جرت عادة الأصوليين بتعریف اصول الفقه بكلا معنييه الاضافی و العلمي في أول الأصول.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4071

آغاز: برابر؛ انجام: هذا ما خطر بالبال فيما يتعلق بالمقام من المقال مع ما على من ضيق الوقت و فرط الملال.

خط: نستعلیق، كا: كلب على شرندی قزوینی، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 129گ، 20 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 11-77]

اصول الفقه / اصول فقه / فارسی

usul-ul fiqh

رشتی، علی بن محمد، ق13 قمری

raštī, alī ebn-e mohammad (- 19c)

تاریخ تأليف: 1197ق

نویسنده از چند اصل از اصول فقه همچون: «اصالة الحرمة» و «اصالة الاباحه» بحث کرده است. وی به دقت قول آقای بهبهانی را نقل می کند و در ذیل آن دلایل و مناقشاتی که واقع شده می آورد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2882/3

آغاز: بسمله؛ الحمدلله الذي اذهب عن وجه الدين ... الجاهلين؛ انجام: قد انقطع من هنا المقال حامداً لله و مصلياً على النبي المصطفی و اله البررة الاتقياء

بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا عطف تیماج مشکی، 15ص (111-126)، 16 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 11× 16/5 سم [ف: 6-567]

اصول الفقه = تقلید (رساله) / اصول فقه / عربی

usul-ul-fiqh = taqlid (r.)

سید محمد شاه، ق13 قمری

seyyed mohammad šāh (- 19c)

این رساله در باب تقلید و مقلد است که به تفصیل مورد بحث واقع شده است.

آغاز: بسمله، و بعد فبعد الفراغ عن اثبات جواز التقليد لمن لم يبلغ درجة الاجتهاد بالاجماع و الايات و الأخبار.

انجام: و هو العالم بحقایق الاحكام و الحمدلله اولا و آخرة ... قد وقع الفراغ من تسويد الأوراق ... سنة اثنين و ثمانین بعد الالف و المأتین سنه 1282.

1. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 271/1

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: شعبان 1282ق، 86گ، 21 سطر، اندازه: 9× 14/5سم [ف: [252-1

2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2071/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1282ق؛ کاغذ: آبی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 86گ، 170ص، 20 سطر (9× 13/5)، اندازه: 16× 20سم [ف: 2-163]

ص: 251

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

شیخ الاسلام دامغانی، محمد بن حسین، ق13 قمری

šayx-ol-eslām dāmqānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 19c)

رساله ای است در مبحث الفاظ اصول فقه.

دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 122

آغاز: الحمدلله رب العالمين.. الفظ أن استعمل فيما وضع له فحقيقه؛ انجام: و أخرجوا الألفاظ عن مواضعها و غيروها عن جهالتها بالتجویز.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 8 جمادی الاول 1247ق؛ از موقوفات «شیخ الاسلام دامغانی» با مهر بیضوی وی، در برگ آخر قصيده شکوائیه ای از شیخ الاسلام دامغانی درباره اهل دامغان به تاریخ 4 ربيع الثانی 1271 آمده؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 86گ، 21 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 91]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

طبسی، عبدالعلی بن رضا، ق13 قمری

tabasī, “abd-ol-alī ebn-e rezā (- 19c)

در نسخه حاضر، دیباچه و آغاز افتاده و در انجامه نام کتاب و نگارنده نیامده است. از یادداشت کناره صفحه عنوان و صفحه 205 می توان برداشت کرد که شاید نگارنده عبد العلی بن رضای طبسی نگارنده «شرب التن» باشد. برای نشانی: «اما المقدمة الثالثة فهي تعارض الاحوال وله اقسام الاول في تعارض الحقيقة و المجاز، و الحق الحمل على الحقيقة للاتفاق و الاستغراء مما مر في العلامة الأخيرة في المقدمة الثانية لكن هذا (ص 72) ... المطلب الخامس في المترادف و الحق تحققه في اللغة للاستغراء و تصریح اهل اللغة و اتفاقهم ...... الباب الثاني في الأوامر وفيه مطالب و الابدان تعلم قبل الخوض فيها أن مادة الامر و صبغته لو صدر تا من العالي المستعلی او من العالی فقط او المستعلی (ص 128).»

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2022/2 -عکسی

آغاز: الحقيقة هي الكلمة المستعمله فيما؛ انجام: في لزوم حمل لفظه على ما كان حقيقته عنده و لا يحمل على غيره الا بالقرينة. و الخلاف الذي لوى في مسئلة الحقيقة الشرعية فهي في الثبوت و العدم الا ان في الثبوت هل يحمل عليها او على اللغة. تم.

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: حدود 1246ق؛ افتادگی: آغاز؛ 349ص (29-377) [عکسی: 1-315]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

على بن میرزا محمد، ق13 قمری

‘alī ebn-e mīrzā mohammad (- 19c)

از تقریرات یکی از دانشمندان متاخر باید باشد و او در بحث حجیت شهرت از خود با نام «علی بن محمد بن علی» یاد می کند و در اینجا تاریخ 8 رمضان 1236 دارد.

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1690/4

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 119گ (97پ -215ر)، 20 سطر (14×95)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 8-247]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1690/7

دنباله نسخه قبل؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 84گ (218ر-301پ)، 20 سطر (9/5× 14)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 8-247]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

قائنی خراسانی، محمد علی بن زین العابدین، ق13 قمری

qā'enī xorāsānī, mohammad ‘alī ebn-e zayn-ol-'ābedīn (- 19c)

تاريخ تأليف: ذیحجه 1268ق؛ محل تأليف: اصفهان، مدرسه جده کوچک

مباحث مفصل و استدلالی است پیرامون اصول فقه. نسخه حاضر از «المقصد الثالث» شروع شده و مبحث اجتهاد و تقلید در چند بحث و هر یک در چند هدایه و مبحث استصحاب و تعادل و تراجيح را شامل است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7969

آغاز: المقصد الثالث في الاجتهاد و التقليد و فيه مقدمة و مباحث اما المقدمة ففي بيان وجه هذا المبحث في هذا العلم و اثبات الاحتياج الى ذكره حتى يحصل بها زيادة بصيرة قبل الشروع و في حقيقة الاجتهاد، انجام: هذا منتهی ما اوردناه و آخر ما قصدناه و الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على سيدنا محمد النبي و آله الطيبين الطاهرين.

خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: ذیحجه 1268ق، جان اصفهان، مدرسه جده کوچک؛ باب اجتهاد این نسخه با نسخه شماره 3367 مجلس [فهرست 10: 1207] مشابهت دارد؛ جلد: تیماج زیتونی، 298گ، 22 سطر، اندازه: 15× 28سم [ف: 26-448]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

ص: 252

قزوینی، عبدالوهاب بن محمد على، ق13 قمری

qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)

مشتمل بر مباحث تعادل و تراجيح و استصحاب. مؤلف از علمای بزرگ شیعه در ق 13 بوده است. تأليف بخش اول این کتاب در شوال 1220 به انجام رسیده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9489

آغاز: بسمله و به نستعين حمدله. و الصلوة ... في التعادل و التراجيح و حيث أن مورد هما الدليلان المتعارضان؛ انجام: فعلیک بالتامل في موارد اجتماع يقينين سابقين مع العلم الاجمالی من عقل او شرع

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: شوال 1220ق، افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی به نشانی المحرره» و «منه عفى عنه»؛ جلد: تیماج سرخ، 110 گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 30-166]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

قزوینی، محمد هادی، ق13 قمری

qazvīnī, mohammad hādī (- 19c)

تاريخ تأليف: 1281ق

مباحث اصولی بسیار مفصل و استدلالی است که گمان می رود تقریرات درس یکی از اساتید بزرگ باشد. این جزء از مباحث استصحاب شروع و به مباحث منطوق و مفهوم ختم می شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 186

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و من جملة الأدلة الاستصحاب، اختلف الأصحاب فيه هل هو من الأصول أو من الأدلة ؛ انجام: فيدخل في مسألة الاستعمال في معنيين مجازيين، تم بحمد الله سبحانه و الحمدلله أولا و آخراً

خط: نستعلیق نازیبا، كاتب = مؤلف، تا: 1281ق، جا: نجف اشرف؛ در حاشیه اضافات و تصحیح از خود مؤلف؛ جلد: تیماج زرد ضربی، 398 گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-205]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

کرمانشاهی، علی اکبر بن علی محمد، ق13 قمری

kermānšāhī, ‘alī akbar ebn-e `alī mohammad (- 19c)

تاريخ تأليف: دهه دوم ربیع الاول 1236ق

اصول استدلالی است دارای «مقدمه» و 3 «فن» و «خاتمه»: المقدمة في خمسة أمور يجب تقديمها؛ فن 1. الأدلة اللفظية؛ 2. الأدلة الشرعية النقلية لفظية كانت أولية؛ 3. الأدلة العقلية؛ الخاتمة في الاجتهاد و التقليد و التعارض و التعادل و الترجيح.

کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: الحمد لله الذي تنزه بوجوب وجوده عن شوائب نقائص الامكان و تعالی بکمال ذاته و عينية صفاته عن مطارح انوار مصابيح الأذهان؛ انجام: و کون بناء الشرع على الظاهر، اظهر الله من يجعل الأصل ظاهرا و حشر نا مع من جعله ظاهرا ...

بی کا، تا: دوشنبه 3 ربیع الاول 1254ق [دليل المخطوطات: 1-217]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

گیلانی، رضا بن غلامحسین، ق13 قمری

gīlānī, rezā ben qolām-hoseyn (- 19c)

تاريخ تأليف: 1299 تا محرم 1306ق

مؤلف از شاگردان میرزا حبیب الله رشتی است و کتاب احتمالاً تقرير درس استاد است که با عناوین «المعه، بدیعه و مقصد» و به شیوه استدلالی نگارش یافته است.

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12858

آغاز: هذا تمام الكلام في مسئلة التوسط في الأرض المغضوبة و قد اشبعت فيه بما لا مزيد عليه بقى الكلام في امرين؛ انجام: و الازمة المفهوم

جلد 1، شامل اجتماع امر و نهی، دلیل عقلی، دلالت نهی بر فساد، مفهوم و منطوق؛ خط: نستعليق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: فرنگی حنایی و شکری، جلد: میشن ضربی عنابی، 200 گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21/45 سم [ف: 16-30]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12848

آغاز: ثانيها أن المعتبر في حقيقة الامر هل هو الاستعلاء و العلو او هما معا او احدهما؛ انجام: في امواله بالاجماع و العقل هو ما اذا كان في تصرفاته مصلحة

جلد 2، شامل بخشی از مباحث اوامر و مقدمه واجب؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با روکش گالینگور، 132گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21/45 سم [ف: 16- 31]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12697

آغاز: لمعة في ان الامر بالشي هل يقتضي النهي عن ضده؛ انجام: فيحكم بالتخییر بین ما دل على الوجوب و بین مادل على الحرمة

جلد 3، شامل مباحث امر به شی مقتضی نهی از ضد، نسخ، اجزاء، برائت، تعادل و تراجیح؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: میشن ضربی عنابی، 196 گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21/45سم [ف: 16-31]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

ص: 253

لواسانی، عبدالعظیم، ق13 قمری

| lavasani, abd-ol-'azim (- 19c)

کتاب مفصلی است در اصول فقه. مؤلف بسیار متعرض آراء استادش شريف العلماء شده است و آنها را پاسخ می گوید، با عناوین «درس ... درس». در آن از فاضل قمی و «استادنا روحی فداه» یاد می شود. از تعبیر «جدى الصالح» که نظیر آن به تکرار در مفاتیح و دیگر آثار سید محمد مجاهد کربلایی هست بر می آید که این کتاب از اوست.

آغاز: اصل في العام و الخاص و الكلام اولا في العام و فيه مقامان، المقام الأول في مادة العموم

1. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 253

آغاز: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه ش 13/1

مرعشی ذکر شد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج سبز، 67گ، مختلف السطر، اندازه: 16×22/5سم [شخصی میبدی: ف: 13-2]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1957/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... ان هذه فوائد شريفة جمعتها في حين التعلم عند الاستاد الامجد سید السادات

خط: نستعلیق نازیبا، كان عبد العظيم لواسانی، تا: 1241ق، جا: کربلا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 233گ (1پ۔ 233پ)، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 5-329]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13/1

آغاز: برابر؛ انجام: و في مقام الفقاهة يرجع الى مقتضى الأصول حسب ما اقتضاه المقام كما لا يخفى على ذوي الاعلام. بسیاری از صفحات به خط مؤلف است؛ خط: نسخ و نستعلیق مختلف، بی کا، تا: ذیقعده 1241ق، جان کربلا، هنگام محاصره داود پاشا؛ جلد: تیماج مشکی، 218گ (1پ -218ر)، 13 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-25]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14

آغاز: اصل في الاجتهاد و التقلید و يبحث في هذا الأصل عن مسائل ثلاثة؛ انجام: و عليه فالاصل راجح على الظاهر أصلح الله امورنا في الدنيا و الاخرة بحق محمد و عترته الطاهرة.

این نسخه جزئی از کتاب است، و در موضوع اجتهاد و تقلید می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق؛ در حاشیه تصحیحات مؤلف موجود و در سال 1342 به پایان رسیده؛ تملک: حاج آقا احمد طهرانی؛ جلد: تیماج مشکی، 177گ، 17 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-26]

5. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 79/4

آغاز: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه ش 13/1 مرعشی ذکر شد؛ خط: نسخ، كان اقل الطلبه محمد على بن غلامعلی، بی تا، 103گ (105ر -218ر)، قطع: خشتی [چند نسخه سف: 226]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

مازندرانی، ابراهیم بن زین العابدین، ق13 قمری

māzandarānī, ebrāhīm ebn-e zayn-ol-‘ābedīn (- 19c)

تاریخ تأليف: 1255ق

شامل بحثهای عام و خاص تا تعادل و تراجیح و عنوان «قانون» در آن دیده می شود.

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 35

آغاز: المقصد الثالث في العام و الخاص، قانون، العام على ما عرفه بعضهم هو اللفظ؛ انجام: و قد راجعت بعد فراغي من التأليف ... من اعمال مازندران آن في شهر ج 2-1274.

خط نستعلیق، کاتب=مؤلف، بی تا؛ به این نسخه چهارمین نسخه ای بوده که نوشته شده و مؤلف، برای چهارمین بار آن را اصلاح و تهذیب نموده است و تاریخ پایان این اصلاح و تهذیب 1274 در بلده بار فروش بوده؛ 196گ، 23 سطر، اندازه: 22×37سم [ف: 1-18]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

مازندرانی، محمد طاهر بن محمد صالح، ق13 قمری

māzandarānī, mohammad tāher ebn-e mohammad saleh (- 19c)

وابسته به: معالم الاصول = معالم الدين و ملاذ المجتهدين؛ عاملی، حسن بن زین الدین (959-1011)

تاریخ تأليف: یکشنبه 11 رجب 1240ق؛ محل تأليف: کربلا

مباحث استدلالی بسیار مفصلی است درباره مطالب «معالم الاصول» شیخ حسن عاملی.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2942

آغاز: فلايخرج حينئذ و بقید بنفسه خرج العلم من القرائن الخارجة و أما الداخلة فدخولها لايضر؛ انجام: و جعله خالصا لوجهه الكريم و يرحم الله عبدا قال آمينا و الحمدلله على كل حال و الصلاة على النبي و الال

از حجية خبر واحد تا پایان کتاب؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: مؤلف «عبده الراجی محمد طاهر الحسینی» (بیضی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 283گ، 22 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 8-138]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

محمد باقر بن علی اکبر، ق13 قمری

ص: 254

mohammad bāqer ebn-e 'alī akbar (- 19c)

یک دوره مختصری از اصول است و می رسد به اجتهاد و تقليد.

مشهد؛ مدرسه سلیمانیه؛ شماره نسخه: 51

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي كمل عقولنا بمعرفته ... اما بعد فان الفقير إلى الله الغنی محمد باقر بن علی اکبر وفقهما الله تعالى بعتر ته ... اردت ان اذكر تعریف اصول الفقه مع طائفة منها بقدر طاقتنا فلابد قبل الخوض في تعريف اصول الفقه من بيان القواعد التي نحتاج اليها فيه

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: آبی، قطع: خشتی [چهار کتابخانه مشهد-ف: 5]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

محمد جعفر بن محمد، ق13 قمری

mohammad ja'far ebn-e mohammad (- 19c)

تاریخ تأليف: شب چهارشنبه 20 محرم 1268ق

مجموعه چند رساله در علم اصول فقه که مهم ترین آنها در «استصحاب» و «اجتهاد و تقلید» است. شروع یکی از رساله های شب چهارشنبه 20 محرم 1268 ق است.

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 39/1

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13، 133گ (1-134 پ)، اندازه: 15× 21سم [نسخه پژوهی: 3-68]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

نائینی، محمد سعيد بن محمد حسین، ق13 قمری

nāʻīnī, mohammad saľīd ebn-e mohammad hoseyn ( 19c)

شامل مباحث: الخطاب الشفاهي المطلق و المقيد ... المجمل و المبين، الخاص و العام، في الاجماع، الصحيح و الاعم، في حجية خبر الواحد و عدمها، حجية المظنه و عدمها.

مشهد، گوهرشاد؛ شماره نسخه: 432

آغاز: الكلام في الخطاب الشفاهی اختلفوا في جواز عموم خطاب المشافهه و شموله لغير الموجودين و عدمه

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: رجب 1282ق؛ دارای بلاغ؛ در آخر نسخه اجازه روایت حدیث به مؤلف با مهر «حسین علی»؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج لایه ای تریاکی رنگ، 160گ، 20 سطر (11× 17)، اندازه: 17× 22سم [ف: 2-539]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

رساله ای بسیار مختصر در قواعد اصول فقه با عناوین «اصل - اصل» و با الفاظی بدون نقطه، که بالاجبار اصطلاحات را تغییر داده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4505/2

آغاز: اول کلام محرر الاسطر محمد ... اسم الله الملك العلام مالك الملوك و الاعوام و الحمد لله عادم الالام؛ انجام: و أصول الأعداد، اللهم ارحم لمحمد و آله.

خط: نسخ، كا: حسن بن مشهدی حسین کلان محله ای، تا: جمعه 6 ذیحجه 1272ق، جان مدرسه آقا میرزا محمد؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 5گ (80پ -84ر)، اندازه: 14× 21سم [ف: 12-81]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

عریضی خراسانی، حسن بن محمد على، -1306 قمری

arīzī xorāsānī, hasan ebn-e mohammad alī (- 1889)

کتابی است در بیان اصول فقه و تقریر احوال ادلة اربعه.

بشرویه؛ امیر المؤمنین؛ شماره نسخه: 39

آغاز: بسمله احمد الله بجميع محامده و اثنی عليه بما اثنى به على نفسه على سابغ ای متسع نعمته الغير المحصاة بالعد؛ انجام: و قد ختمنا ما اردنا ایراده في شرح المعارج و قصدناه من تهذیب القوانين و المناهج نهاية ... ختم الله لهما بالخير بحق صاحب العصر و الامر عجل الله فرجنا بظهوره ...

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تاب برخی کلمات و جملات توسط مؤلف خط خورده و اصلاح شده است؛ جلد: تیماج سرخ سوخت با ترنج و سرترنج مجدول، 383گ، 29 سطر، اندازه: 17/5× 22 سم [فهرست امیر المؤمنین]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

رشتی، جواد بن عبد الكريم، 1309 قمری

raštī, javād ebn-e ‘abd-ol-karīm (- 1892)

برگ های پراکنده ای است از تقریرات درس استادانش كه در نجف اشرف نوشته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8095

خط: نسخ نازیبا، كاتب = مؤلف، بی تا؛ روی برگ اول یادداشتی از استاد مرتضی مدرسی چهاردهی (نوه مؤلف) دیده می شود؛

ص: 255

جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 128گ، مختلف السطر، اندازه: 19×22/5سم [ف: 21-98]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

رشتی، حبیب الله بن محمد علی، 1234-1312 قمری

raštī, habīb-ol-lāh ebn-e mohammad ‘alī (1819-1895)

تاریخ تأليف: محرم 1309ق

مباحث استدلالی مفصلی است و بعضی از آنها ناتمام و از کتاب بدائع الأفكار» رشتی نمی باشد. بحث اول آن در ماه محرم 1309 پایان یافته است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9631

آغاز: نسخه: الحمدلله رب العالمين ... البحث في المفهوم و المنطوق و هما و صفان من أوصاف المدلول کالكلى و الجزئي؛ شامل: المفهوم و المنطوق، عام و خاص (با عناوین نقد نقد)، المطلق و المقيد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 111گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 25-25]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9632

دارای بحث های: مقدمة الواجب، اقتضاء الأمر بالشی ء النهي عن ضده، الامر مقتض للاجزاء، اجتماع الأمر والنهي في شيء واحد خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 106گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 25-25]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9633

مشتمل بر تعريف الاصول، حجية خبر العدل؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 167گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5× 21سم [ف: 25-26]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5621

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى، القول في بناء العام على الخاص، اعلم أن القوم قد جعلوا البحث عن هذه المسألة في خاتمة مباحث التخصيص خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به خط یکی از شاگردان رشتی، شرح حال میرزا رشتی در آغاز نسخه در سه برگ؛ جلد: تیماج بدون مقوا، 283گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5×20 سم [ف: 15-21]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

نیر ممقانی، محمد تقی بن محمد، 1247-1312 قمری

nayyer-e mamaqānī, mohammad mohammad taqi ebn-e (1832-1895)

حاشیه ای است بر رساله ای در اصول فقه مشتمل بر تعاریف این علم و مباحث الفاظ و غیره. در منابع، این اثر جزء آثار مؤلف نیامده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3348

آغاز: بسمله، قال قدس سره لما كان البحث في هذا الكتاب هو البحث في أصول الفقه؛ انجام: هو التقابل بین المنقول و المخصص و ليس كذلك فاءن المخصص

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ یادداشتی در برگ اول بدین معنی «مما يملكه العبد الجامي محمد تقی بن محمد»، و یادداشتی بهمان خط با نقش «من تصنيفات الوالد الماجد العلامه حجه الاسلام اعلا الله مقامه»، در برگی آخر آمده: «الى هنا جف قلمه قدس سره»؛ مهر: «محمد تقی بن محمد»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 42گی، 19 سطر (7× 14)، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 15-159]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بافقی یزدی، محمد حسین بن علی، 1313 قمری

bāfqı yazdī, mohammad hoseyn ebn-e ‘alī (- 1896)

کتابی استدلالی است با رد و ایراد بسیار که در آن بحث تعادل و تراجيح و نهی در عبادات آمده است. بحث اول به تاریخ 1274ق نگاشته شده است و بحث دوم با عنوان «کنز» می باشد.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1385/1 و عکسی 2000

آغاز: خاتمة في التعادل و الترجيح و لما كان البحث عنهما موقوفا على بيان موردهما و هو الدليلان المتعارضان

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در دو برگ اول اجازه محمد ایروانی، شیخ مرتضی انصاری و علی نقی طباطبائی حائری به مؤلف دیده می شود؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 85گ (2-86)، مختلف السطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 4-214] و [عکسی ف: 5-450]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

کلباسی، ابوالمعالی بن محمد ابراهیم، 1247-1315 قمری

kalbāsī, ab-ol-ma‘ālī ebn-e mohammad ebrāhīm (1832 1898)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3530/28

آغاز: المقدمة الثالثة أن النزاع في المقام يبنى على القول باشتراط اعتبار الخبر بالعدالة و كذ الأمامية بناء على عدم دخولها في العدالة؛ انجام: في كلام صاحب المنتقی بكسر الصاد و تخفیف الياء بمعنى الصحة الى المتكلم كما زعمه السيد الداماد حتی یرد ما

ص: 256

ورد، و الله العالم

نسخه از مقدمه ثالثه کتاب است تا پایان آن در تعادل و تراجیح؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز لایی، 17گ (589ر -605پ)، 19 سطر، اندازه: 18× 21/8 سم [ف: 6-473]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

قزوینی، جعفر بن حسین، -1316 قمری

qazvīnī, ja'far ebn-e hoseyn (- 1899)

رساله مفصلی در مباحث اصول فقه است و چون مؤلف از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بوده احتمال دارد تقریرات اصول استادش را به تحریر درآورده باشد.

قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 167

آغاز: المعقد الأول في الاشارة الى محل البحث في ام محل النزاع ای قسم من اقسام الامر و ای قسم من اقسام الضد و الذي يظهر من بعض الاجلاء المحقين؛ انجام: ماخوذة من شريعة الماء و هي المشرع و محل ورود الناس مناسبة معنى الشريعة لذلك و هي الطريقة.

از مباحث امر و نهی تا اواخر تعادل و تراجیح؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ حواشی مؤلف با امضای «منه دام ظله»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 272گ، 21 سطر [ف: 1-203]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

خلخالی، مرتضی بن نقد على، -1317 قمری

xalxālī, mortezā ebn-e naqd 'alī (- 1900)

1. قم: مفتی الشیعه، شماره نسخه: 81

این بحث ها در این جلد آمده و بعضی از آنها ناتمام یا مکرر می باشد: المشتق، الصحيح و الاعم، المشتق، مقدمة الواجب، الواجب المطلق و المشروط، الأمر بالشي هل يقتضي النهي عن ضده، اجتماع الأمر و النهي، اجتماع الامر و النهي، دلالة النهى على الفساد في العبادات و المعاملات، الأمر بالشي مع العلم بانتفاء الشرطة الاجماع؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ در چند جا یادداشت های سید رضا محقق رضوی و سید کاظم مرتضوی و جز اینها از خاندان مؤلف؛ 391گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5× 20 سم [ف: 84]

2. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 82

شامل: جواز الامر مع العلم بانتفاء شرطه، الاجزاء، مفهوم الشرط، مفهوم الوصف، مفهوم الغاية، المفاهیم بتمامها، العام و الخاص، المطلق و المقيد، المجمل و المبين؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، 166گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 85]

3. قم؛ مفتی الشیعه، شماره نسخه: 83/1

دارای بعضی از بحث های اصول عملیه می باشد؛ خط: نسخ، كا: اردبیلی، بی تاب جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 55گ (1پ۔ 55پ)، 24 سطر، اندازه: 155× 21 سم [ف: 86]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

حسینی مرندی، اسماعیل بن نجف، -1318 قمری

hoseynī marandī, esmāʻīl ebn-e najaf (- 1901)

کتاب استدلالی مفصل و شاید تقرير بحث بعضی استادانش باشد. در این نسخه بخش ادله عقلیه آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8131

آغاز: الكلام في الأدلة العقلية، عرف الدليل العقلي بأنه حكم عقلي يتوصل به الى حكم شرعی

خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 170گ، 17 سطر، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 21-124]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

آشتیانی، حسن بن محمد حسن، 1243-1319 قمری

āštīyānī, hasan ebn-e mohammad hasan (1828-1902)

یادداشت های اصولی بسیار مختصری است در چند «مقصد» که مؤلف خلاصه نظرات خود را نگاشته تا هنگام تدریس یاد آور مطالب باشد و نسخه حاضر فقط قطعه ای از مباحث اوامر می باشد و گویا بیش از این نوشته نشده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9303

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... هذا فهرس جملة من مباحث الألفاظ رسمتها حين البحث تذكر الرؤوس المطالب عند التقرير

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 7گ، 18 سطر، اندازه: 18/5 ×5/ 20سم [ف: 24-96]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

زنجانی، فیاض، 1247-1319 قمری

Zanjani, fayyaz (1832-1902)

تعریف اصول فقه و بخشی از مباحث الفاظ است. مؤلف که از شاگردان شیخ هادی تهرانی می باشد به گونه ای مفصل به شرح مطالب اصولی با رد و ایراد فراوان پرداخته است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1953

ص: 257

آغاز: اصول الفقه و له معنيان ترکیبی اضافی و افرادی علمی فاما معناه الترکیبی فیانه مبني على بيان اجزائه

نسخه اصل: در کتابخانه ای شخصی، زنجان؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ مهر: «الواثق بعفو الله الغني العلی» (بیضی)؛ 310ص [عکسی ف: 5-414]

اصول الفقه = مسائل الأصول / اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh

همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری

hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)

تاریخ تأليف: 27 شعبان 1276ق

کتابی اصولی که مؤلف در توضیح آن می گوید: «من از اصول اهل البيت نقل می کنم و با اصولی که از غير آنان باشد مرا کاری نیست»، مشتمل بر پنج «باب»: 1. فيما يتعلق بهذا العلم من صفات الله و اسمائه التي هي مبادی الاستدلال (در شش فصل)؛ 2. في ما يتعلق بهذا العلم من صفات النبي و خصائصه (صلّي الله عليه و آله) (در سه فصل)؛ 3. فيما يتعلق باصولنا من صفات الامام (عليه السّلام) و خصائصه (در سه فصل)؛ 4. صفات العلماء التي تتعلق بهذا العلم و الذي يجوز اخذ العلم عنه و الذي لا يجوز (در یک مقدمه و دو فصل)؛ 5. الادلة الأربعة الكتاب و السنة و دليل العقل و الاجماع در چهار مقصد). آغاز: (پس از خطبه مختصر:) و بعد هذه كلمات شريفة اكتبها تذكرة لنفسي الناسية في أصول الفقه ... بحيث لا يتطرق فيها شبهات المشبهین و ایرادات الموردين و يتفرع عليها فروع الدين على طريق العلم و اليقين خالية عن الاراء التي يرض بها الائمه الطاهرون عليهم صلوات المصلين حيث نهوا عنها في الشرع المبين عارية عن الشك و الظن و التخمين لا في عزمت أن لا اكتب الا ما ورد عن الائمه الطيبين.

انجام: وان اخذ بالنادر اخذ بما لا نكير فهذا اما اردت ایراده من مسائل الأصول.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12125/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه کامل شد؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد جعفر فرزند نجف علی شیرازی، تا: شنبه 12 شوال 1278ق، جان روستای لنجر [لنگر] دارالامان؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج پشمی ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، 124گ (116 239)، 19 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 16/5 ×22 سم [ف: 30-573]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17621

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد باقر بن زین العابدین طباطبایی جندقی، تا: محرم 1278ق، جا: دارالامان واقف: سید محمد کاظم طباطبایی باقری، خرداد 1369؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج خرمایی، 127گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: [42-16

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16036

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، كا: حسینقلی، تا: 29 ربیع الاول 1288ق؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 97گ، مختلف السطر، اندازه: 11/2× 18/1 سم [ف: 16-43]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11256/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه کامل شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1293ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی مجدول، 100گ (121-220)، 19 سطر (1467)، اندازه: 10/5× 17/5 سم [ف: 28-372]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین، -1321 قمری

tehrānī najafī, hādī ebn-e mohammad amīn (- 1903)

رساله های به ظاهر مختلفی است در مباحث اصول فقه که به مؤلف نسبت داده شده است. مؤلف دو اثر دیگر در اصول فقه دارد با عنوان «محجة العلماء» و «الاتقان» که مباحث الفاظ است تا بحث مشتق که غیر از رساله های زیر هستند.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14384

آغاز: الجنس المعرفي و بين علم الجنس لان التعريف فيهما ليس ... و مما ذكرنا يظهر ما في كلماتهم من أن علم الجنس موضوع للحقيقة المفيدة؛ انجام: قوله و الظاهر ان مضمون الآيات هو التعبد و التدين به و قد عرفت انه ضروري التحريم اقول قد عرفت أن مقتضى الأصل ... فان الظن ایضا جهل لما حققنا من نفى الواسطه بين العلم بالجهل. کتابی مفصل و استدلالی در اصول فقه است با رد و ایراد فراوان.

این مباحث به صورت پراکنده است و از بحث وضع تا آخر مطلق و مقید را شامل می شود. مؤلف در متن رساله از شیخ طوسی با عنوان «جدی» و از علامه مجلسی با عنوان «خالی» یاد می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر مجدول گرهی، 200گ، 25 سطر، اندازه: 17× 24/5 سم [ف: 38-513]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4427

آغاز: اصل العمل بخبر الواحد عندهم شرائط عديدة؛ انجام: ما ورد شرعا في باب التجري و الانقياد كما لا يخفى. و الله الهادی.

ص: 258

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 62گ، 26 سطر (12×20/5)، اندازه: 21/5× 31/5سم [ف: 12-116]

3. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 33/1

آغاز: بسمله و اذ قد تحقق آن حجية العلم بالذات و ان غيره انما ينزل منزلته ولا حقيقة لاعتباره الا ذلك فلا بد لاعتبار غيره من الامارات و الاصول؛ انجام: لو كان متصلا بكلام آخر يوجب اجماله لاجماله كما هو الظاهر فلا يخفى ما فيه و السلام.

در فهرست ناشناس و با عنوان «رساله در حجیت علم». مؤلف در میان می گوید: «نعم قد زعم الاستاد قدس سره على ما سمعته في الدرس قال شيخنا قدس سره في الخاتمة ...». نام مؤلف به قرینه مشابهت آغاز با نسخه مرکز مطالعات ش 342/2 ذکر شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوا عطف و لبه میشن قهوه ای، 24ص (1-24)، 23-24 سطر (10×15/5)، اندازه: 16× 22سم [ف: 50]

4. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 342/2

آغاز: و اذ قد تحقق آن حجية العلم بالذات و ان غيره انما ينزل منزلته و لاحقيقة و لاعتباره الا ذلك فلابد لاعتبار غيره من الامارات و الاصول؛ انجام: فالاستمرار المستفاد من المضارع نظير الانصرام المستفاد من الماضي على ما سبق التحقيق فيه

رساله ای مفصل با رد و استدلال در اصول لفظه علم اصول فقه؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج، زیتونی، ضربی، مجدول، 44گ (71ر-114ر)، 22 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 1-302]

5. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 799

آغاز: فائدة في المشتق في انه حقيقة في خصوص ما تلبس بالمبدء في الحال و مجاز فيما انقضى عنه كالمتلبس به في الاستقبال او حقيقة فيما يعمهما؛ انجام: و هذا هو السر في الحكم بالاشتراك في جميع موارد الاشتباه كما لا يخفى على من له خبره في الفقه و قد فصلنا الكلام فيه في رسالتنا في الصلح و بالجمله فهذا ليس من جهة العلم لا أثر له بل انما هو من جهة عدم التمكن من العمل بالواقع و هو

مطالب اصول فقه را به طور مفصل و استدلالی بیان کرده و از اساتید خود با عنوان «سیدنا الاستاد اطال الله بقائه و شيخنا العلامه» یاد کرده و از صاحب معالم و ملاصالح مازندرانی و علامه نراقی و میرزای قمی مطالبی نقل کرده است. نام مؤلف به صورت محمد هادی بن محمد امین» ثبت شده است. از مشتق تا علم اجمالی را دارد؛ خط: نسخ، كان ابراهیم کاشانی، تا: 25 رجب 1307ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 229گ، مختلف السطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 174-1]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

آرانی کاشانی، محمد علی بن محمد مهدی، 1250 - 1325 قمری

ārānī kāšānī, mohammad ‘alī ebn-e mohammad mahdī (1835-1907)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 22 رجب 1276ق

مطالبی است استدلالی در موضوعات مختلف این علم، بدین ترتیب: قاعده لاضرر، قاعدة يرجع اليها عند الشك في صحة المعاملات و فسادها، الاستصحاب، الاشتغال، القول في انواع الشبهات و حكمها مانند شبهه موضوعيه و حکمیه، شبهه عرضیه مرادیه و مصداقیه، شبهه اختلاطیه، شبهة التباسیه، شبهه محصوره و غير محصوره.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 629/1

نسخه اصل: کتابخانه امامزاده محمد هلال - آران 206 [این شماره در فهرست جدید کتابخانه امامزاده محمد هلال مجموعه فقهی و اصولی معرفی شده که در بخش اصول آن فقط بحث اجتهاد و تقلید آمده] ؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا [عکسی ف: 2-255]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

شیرازی، محمد کاظم، 1253-1326 قمری

šīrāzī, mohammad kāzem (1838-1908)

مشتمل بر مباحث ادله عقلیه و مباحث الفاظ به نحو استدلالی می باشد.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1897

آغاز: الجزء الثاني في بيان الوظائف المقررة للمكلف باعتبار ما يطرأ عليه من الحالات الثلاث بالنسبة الى الحكم الواقعی؛

جلد دوم؛ نسخه اصل: کتابخانه کاشف الغطاء - نجف اشرف؛ مصحح خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یکشنبه 4 ربیع الاول 1369ق؛ 301ص [عكسي في: 5-356]

اصول فقه / اصول فقه / فارسی

usul-ul fiqh

بهبهانی، عبدالله بن اسماعیل، 1262-1328 قمری

behbahani, abd-ol-lah ebn-e esma'il (1846-1910)

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 14622

آغاز: بسمله قد توهم بعض متاخرى الاصحاب ان المراد بالشرط العلمي؛ انجام: السيد اسمعيل الموسوي البهبهاني في شهر جمادی الاول سنه 1353

خط: نسخ، بی کا، تا: 1353 ق [الفبائی: 56]

ص: 259

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

کشفی بروجردی، ریحان الله بن جعفر، 1328 قمری

kašfi-ye borūjerdī, rayhān-ol-lāh ebn-e ja'far (- 1910)

مشتمل بر قواعد اصول فقه به روشی استدلالی و متوسط با نقل بعضی از اقوال علماء اصول.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2330

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد اعلم أن علم الأصول هو العلم بالقواعد الممهدة لاستنباط الأحكام الشرعية الفرعية؛ انجام: و قبل خروج و کون الأقل نقلا يسقط به الفرض غیر مسلم.

خط: نسخ نازیبا، كاتب = مؤلف، بی تاب به صورت چرک نویسی و بعضی از مباحث آن ناتمام است، مصحح؛ مهر: «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 141گ، مختلف السطر، اندازه: 15×22/5سم [ف: 6-310]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

موسوی خوانساری، محمد حسین بن محمد، -1328 قمری

mūsavī Xānsārī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad (- 1910)

چند بحث اصولی را با استدلال توضیح داده است با استفاده از تقریرات میرزا حبیب الله رشتی. این نسخه ناتمام است و فقط بحث مفهوم و منطوق را دارد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3041/18

آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان و عدله و الجنان الحسان وعده و عدله و شرفه على كثير من عباده و فضله، انجام: الثاني أن الخروج عن المقسم لا يثبت الواسطة خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (185-192پ)، 23 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 248-8]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

تربتی، محمد تقی بن علی نقی، - 1330 قمری

torbatī, mohammad taqī ebn-e ‘alī naqī (-1912)

ظاهرة مؤلف در صدد تألیف یک دوره اصول فقه بوده است و نسخه های زیر بخش های مختلف این دوره را تشکیل می دهند. مؤلف از تلامذه میرزای بزرگ شیرازی است و در نقباء البشر (1: 239) به مقدمة الواجب وی اشاره شده است. همچنین حاشیه وی بر فرائد الاصول شیخ انصاری در الذريعة (6: 155) معرفی شده است. مؤلف همچنین تقریراتی در اصول از دروس اساتید خود تهیه کرده است که در این مجموعه با عنوان «تقریرات الاصول» خواهد آمد.

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6334- 30/114

آغاز: بسمله اصل اختلف الأصوليون في وجوب مقدمة الواجب على اقوال ستطلع عليها انشاء الله تعالى واختلف عباراتهم في تحرير عنوان هذا المبحث فان منهم كصاحب العالم قده؛ انجام: و من المرجحات موافقة الاصل و مخالفته و فيه اقوال الاول تقديم مخالف الاصل ... فاما اولا فلما ذكر مامن آن محل البحث عندهم غير المقام الذي نحن فيه و اما ثانيا فلان الوجوه، الى هنا جف قلمه الشريف

رساله ای است در اصول فقه که دارای بحث مقدمه واجب در سه «مقام» و بحث تعادل و ترجیح است. بخش مقدمه واجب به خط مؤلف است. این رساله از آخر ناتمام است و مؤلف باقی آن را تأليف نکرده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ در بخش مقدمه واجب عباراتی توسط مؤلف کم و زیاد شده، با علامت بلاغ، مصحح؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول گرهی، 62 گ، 19-25 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-391]

2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6272- 30/152

آغاز: بسمله الكلام في المنطوق و المفهوم و هيهنا اقوال شريفة ذكروها الاصحاب قدس الله اسرارهم و نحن نذكرها انشاء الله تعالی متبعا لهم فنقول قبل الخوض في المسئلة؛ انجام: و كون الاثر اثر العدد المشروط بشرط مع كون الاشتراط واقعيا هذا تمام الكلام في المفاهیم و اسئل الله التوفيق للاتمام ما يتلوها من مباحث العام و الخاص و قد وقع الفراغ من تأليفها ...

رساله ای است در بحث مفهوم و منطوق از مباحث الفاظ در اصول فقه که بسیار مفصل است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 17 ذیقعده 1306ق؛ خط خوردگی توسط مؤلف؛ اهدایی: زین العابدين مجاهدی؛ جلد: تیماج قهوه ای، ترنج با سر با روکش سبز، مجدول گرهی، 118گ، 24-23 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 1-392]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6241/1 - 30/121

آغاز: بسمله المقصد الثاني من المقاصد الخمسة فيما يتعلق باحوال مشترکات الكتاب كالامر والنهي والمنطوق والمفهوم و المطلق والمقيد والعام والخاص؛ انجام: واقتصر على بيان العمومات للرعية العلمه بعدم تمكنهم من ضبط الخصوصات وارجعهم في تحصيل الخصوصات إلى العالم بها وهذا مما لاقبح فيه

کتابی است در اصول فقه که مؤلف مسائل آن را جدا جدا تحریر نموده و سپس به یکدیگر الصاق شده است. مباحث موجود در این نسخه چنین است: اوامر، الأمر بالشيء هل يقتضي النهي ام ضده ام لا، في جواز امر الآمر مع علمه بانتفاء الشرط، عام و خاص (این بخش در 23 ربیع الثانی 1307 ق تأليف شده)، جواز العمل

ص: 260

بالعام قبل الفحص عن المخصص؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 23 ربیع الثانی 1307ق؛ اصلاحات توسط مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 149گ، 23-26 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-392]

4. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6529- 33/79

آغاز: بسمله حمدله والصلوة والسلام على محمد و آله المعصومین واللعنة على اعدائهم اجمعین القول في جواز العمل بالعام قبل الفحص عن المخصص اعلم اولا ان هذه المسألة من مهمات مسائل الاصول؛ انجام: ولاتطرق له الى المختلفين وان كان في بعض صور المختلفين تقیید الا انه لاربط له بالحمل

شامل مباحث عام و خاص و مطلق و مقید. مؤلف مباحث اصول فقه را به صورت استدلالی آورده است. گویا بخشی از مطالب تقرير درس اساتید مؤلف است و برخی از مطالب از فواید خود مؤلف است. عناوینی چون «بديعة» نیز در کتاب به چشم می خورد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1307 و 1308؛ مصحح، در آغاز اجازه اجتهاد و روایت از میرزا حبیب الله رشتی و یکی دیگر از علما به محمد تقی تربتی به خط خودشان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 97گ، 25 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-392]

اصول الفقه = دليل العقلی / اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh = dalīl-ul-'aqlī

نخجوانی، محمد على بن خداداد، -1333 قمری

naxjavānī, mohammad ‘alī ebn-e xodādād (- 1915)

بحث اصولی مبسوطی است از مؤلف که از شاگردان برجسته «میرزا حبیب الله رشتی»، «فاضل ایروانی» و «فاضل شرابیانی» بوده است و بعد از ارتحال «شرابیانی» مرجع تقلید قفقاز و گروهی از شیعیان سایر مناطق به شمار می رفت. وی تألیفاتی از جمله در اصول فقه دارد که این اثر دلیل عقلی از ادله اربعه را شامل می شود که با ارائه دیدگاه های صاحب نظران اصولی در خصوص این موضوع به بحث و بررسی آنها پرداخته و در برخی جاها اشکالاتی را به صورت «إن قلت» مطرح ساخته و با «قلت و اقول» به آنها پاسخ داده است.

[ريحانة الأدب: 152/6 -153]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12928

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... الكلام في الدليل العقلي الذي هو رابع الادلة الأربعة المستدل بها للمسائل الفقهية وهي الكتاب والسنة و الاجماع و العقل. الظاهر عدم الخلاف في أن الأدلة عندنا ماعشر الأمامية منحصرة في الأربعة المذكورة؛ انجام: أن بعض الاشياء حسن بالذات و بعضها بالصفة اللازمة و بعضها بالوجوه و الاعتبارات فدعوى الوجه الكلية في كل واحد من الاحتمالات الثالثة غير مسموعة كما لا يخفى على المتأمل الصادق صنفه اقل الخليفة بل لا شيء في الحقيقة.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1320ق؛ به نظر می رسد از سوی مؤلف در حاشیه تصحیح و مقابله شده، محشى؛ واقف: آية الله مرعشی نجفی، 1387ق، وقف نامه کتاب با دستخط آیت الله مرعشی نجفی با عبارت: «کتاب الأصول للعلامة الآخوند ملا على النخجوانی النجفی صاحب کتاب دعاة الحسينية، وقفته في سبيل الله و جعلته في المكتبة الموقوفة العامة، شهاب الدین الحسینی المرعشي النجفی، 1387 »؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز ضربی مجدول، عطف تیماج قهوه ای تیره، 208 گ، 20 سطر (9× 15/5)، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 32-798]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

حسینی قزوینی، محمد تقی بن میر رضا، 1335 قمری

hoseynī-ye qazvīnī, mohammad taqī ebn-e mīr rezā (- 1917)

نام مؤلف و کتاب در نسخه نیامده اما مطالب و شواهد کتاب مسلم می دارد که وی از شاگردان شیخ انصاری است و کتاب را بعد از 1281 ق (سال رحلت استادش) نگاشته است و در آن ضمن چند «مجمع» به عام و خاص، مطلق و مقید و مجمل و مبین پرداخته است: «المجمع الاول في العام و الثاني في الخاص، مجامع: المجمع الأولى في تعريف المطلق ... نكاة في المجمل و المبین» و هر مبحث را مصدر به خطبه ای مختصر نموده است. به نظر می رسد کتاب بخشی از «مجامع الاصول» تأليف محمد تقی (بن میر رضا بن علامه سید محمد تقی بن امیر مؤمن) قزوینی حسینی مشهور به سید آقا می باشد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16351

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... القول في العام و الخاص و اعلم أن الكلام ... يقع في مجمعين المجمع الاول في العام؛ انجام: فتعین حمله علیه عملا باصالة الحقيقة و هذا

خط: نسخ تحریری، كاتب = مؤلف (احتمالاً)، بی تا؛ واگذاری بنیاد مستضعفان و جانبازان در شهریور 1367، کاغذ: نباتی آهاری، جلد: تیماج تریاکی، 102گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 16- 38]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

مجتهد کرمانشاهی، محمد هادي بن عبدالرحیم، 1336-1250 قمری

mojtahed-e kermānšāhī, mohammad hādī ebn-e “abd or-rahim (1835-1918)

1. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 13

آغاز: بسلمه. حمد له. اما بعد الكلام في ان الامر بالشيء هل

ص: 261

يقتضي النهي عن ضده؛ انجام: في تزاحم الحقين يقتضي بذلك ای بتقديم حق الناس و مذاق الشرع على ذلك و الحمدلله اولاً و اخرة. لقد وقع الفراغ من المسئلة بيد اقل العباد عملاً و اكثرهم اثماً الغريق ... فيسنه 1341

مشتمل بر مبحث اوامر به صورت سه رساله با خطبه های مفصل به این شرح: «امر به شیء مقتضی نهی از ضد آن (33 برگ)، جواز امر الامر مع العلم بانتفاء شرطه (4 برگ)، اجتماع امر و نهی (59 برگ)»؛ خط: نسخ خوش و معرب، کاتب = مؤلف، تا: 10 جمادی الثانی 1341ق، جان کرمانشاه؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها پارچه، 20 سطر، اندازه: 16/5× 21 سم [آية الله جلیلی: ف: 27]

2. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 85

آغاز: بسلمه. حمد له. و بعد فهذه مختصر في الأصول في تحريره اجابة للالتماس من لايسعني منه الا القبول ... و انتظم الكلام بتر تیب مقدمة و فصول. مقدمة في بيان رسمه و موضوعه؛ انجام فمن رغم التعارض فقد اشبه و اخطا إلى غير ذلك من الزلالات المتعلقة بهذا الباب و الله الموفق للصواب

خط: نستعلیق خفی، کاتب = مؤلف (ظاهراً)، تا: چهارشنبه 23 صفر 1316ق، جا: نجف اشرف؛ یادداشتی به خط کاتب آمده مشتمل بر بیان اوضاع بد جوی و طوفان شدید در سال کتابت؛ کاغذ: شکری آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 193گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [آية الله جلیلی: ف: 26]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

گلپایگانی، ابوالفضل بن محمد، 1260-1337 قمری

golpāy gānī, ab-ol-fazl ebn-e mohammad (1844-1919)

مباحث استدلالی مفصلی است که پس از تألیف دو جلد حاشیه بر کتاب «فرائد الاصول» شیخ انصاری نوشته و در نجف اشرف به پایان رسیده است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3550- 18/70

آغاز: بسمله فائدة لا خلاف في أن اطلاق المشتق کاسمی الفاعل و المفعول و امثالهما على المتلبس بالمبدأ حسبما سیجییء تفصيله من كونه حال المنطق؛ انجام: و قد قام الإجماع على عدم جریان ذاك الاصل الا بعد الفحص عن الدليل، قد فرغت من تسویدها و انا الفاني الجاني ابن محمدرضا محمد تقی الجرفاد قانی.

از مباحث مشتق تا مباحث عام و خاص؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ تملک: حسین احمدی گوگدی گلپایگانی به تاریخ 1366، علم الهدی گلپایگانی به تاریخ چهارشنبه 30 رمضان 1347؛ جلد: تیماج قرمز، ضربی، ترنج با سر، مجدول گرهی، 280 گ، 17 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-393]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

مجتهد ساروی، موسی بن حسن، 1285-1339 قمری

mojtahed-e sāravī, mūsā ben hasan (1869-1921)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6103

آغاز: قوله فاعلم أن المكلف اذا البف الى حكم شرعی؛ انجام: و الاحباب التاویل واسع

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 56]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

قمی، عباس بن محمد رضا، 1254-1319 شمسی

qomī, 'abbās ebn-e mohammad rezā (1875-1940)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12612/2

خط: نسخ زیبا، کاتب = مؤلف، تا: 1315ق؛ مصحح [میراث شهاب: س 10ش 1-2-26]

usul-ul fiqh

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی، -1367 ؟ قمری

emam jome xull, mohammad amin ebn-e yahya - 1948)

رساله ای است در مباحث الفاظ، اصول فقه که ناتمام مانده است، مؤلف در بین مطالب، اشاره به نظریات استاد خود مرحوم شیخ الشریعه اصفهانی می نماید و ظاهرا تحریرات درس ایشان است.

[طبقات اعلام الشيعة (نقباء البشر) 182]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12228/3

آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة على اشرف خلقه محمد و آله الطاهرین و لعنة الله على اعدائهم اجمعین و بعد قد ذكر بعض الأصوليين في مقام اثبات الحاجة الى علم الاصول؛ انجام: فأنه لا يوجب تصور الكلى لا اجمالا و لا تفصيلا كما لا يخفى هذا ما كانو مطبقين عليه الى زماننا هذا و اما بعض من تأخر من المعاصرين قد احدث الرابع ايضاً

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، بعد از این رساله از برگ 18 تا 28 افزودگی هایی در فقه آمده که به نظر می رسد بخش اندکی از حاشیه مکاسب مؤلف باشد؛ کاغذ: فرنگی، 7گ (11-17)، 20 سطر، اندازه: 10× 19/5 سم [ف: 31-43]

ص: 262

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

حجت کوه کمری، محمد بن على، 1310 - 1372 قمری

hojjat-e kūh-kamarī, mohammad ebn-e “alī (1893- 1953)

قم؛ حجت کوه کمری؛ شماره نسخه: 51/8

قطع و اقسام آن و حجية الظن مفصل و حجية الشهرة و الاجماع و الخبر قابل للرجوع الى آخر خبر الواحد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح [ف: 51]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

طباطبائی تبریزی، محمد رضا بن محمد یوسف، 1378-1296 قمری

tabataba'11-ye tabrizi, mohammad reza ebn-e mohammad yūsof (1879-1959)

مؤلف به احتمال قوی سید محمد رضا تبریزی است. رسالهای است مختصر و ناقص در مباحث: «الكلام في الشبهة الحكميه، في الأخبار الواردة على الاباحة، في الأخبار الوارده للبرائة، الكلام في الاجماع» و ظاهراً تقریرات درسی مؤلف باشد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13485/1

آغاز: بسمله (از صفحه اول که پاره و وصل بود سطر آخر اینجا بود) و مصلحة أخرى توجب خلافه بدون مانع و هو محال و يلزم اتصاف الفعل الشخصي بصفتي الحسن و القبح؛ انجام: أن يكون ذلك الاتفاق بحكم عقل كل واحد على طبق ما حكم به عقل الباقين و مع

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ:مشقی شطرنجی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها میشن خرمایی، 16گ (1-16)، 21 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 16-413]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

اصفهانی، یحیی بن محمد شفیع، ق14 قمری

esfahānī, yahyā ebn-e mohammad šafi“ (- 20c)

کتابی استدلالی و بسیار مفصل با نقل اقوال و رد و ایراد در آنها، مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «باب» و یک «خاتمه».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6476/4

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... الكلام في علم اصول الفقه و قد رتبته على مقدمة و ابواب و خاتمة؛

در این نسخه مقدمه و چند بحث ناتمام آمده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج سبز، 86گ (111پ -197پ)، مختلف السطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 17- 71]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

بایگی، علی اکبر بن محمد، ق14 قمری

bāygī, ‘alī akbar ebn-e mohammad (-20c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25434

آغاز: بسمله حمد له ... قوله الشبهة اما في نفس التكليف؛ انجام: من باب التسليم وسعك. تمت

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه ]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

فرید نهاوندی، محمد بن على اكبر، ق 14 قمری

farīd-e nahāvandī, mohammad ebn-e ‘alī akbar (- 20c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25564

آغاز: بسمله تعالی. بعد الحمد و الصلوة اعلم انه لابد قبل الورود؛ انجام: في استعمال اللفظ في اللفظ

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

برادگاهی، فتحعلی بن گلمحمد، ق 14 قمری

baradgahi، fath-ali ebn-e golmohammad (- 20c)

مباحث استدلالی مفصلی است از قواعد اصول فقه، با نقل گفته های علمای این فن مخصوصاً آراء استادش فاضل شربیانی و بیشتر این مباحث ناتمام مانده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7458

آغاز: اختلفوا في كون الألفاظ اسامی للامور المعلومة و وضعها لها أو لذات الأمور مع قطع النظر عن كونها معلومة و مجهولة؛ انجام: لأن الأول متفق عليه و ذاک مشکوک و يجري هناك دون ذل.

کاتب = مؤلف، تا: رمضان 1313ق، جا: نجف اشرف؛ مصحح، پایان کتاب «بخیه خرقه» صحافی شده که محب علی بن محمد باقر به تاریخ دهم شعبان 1242 برای الله قلی نوشته، پس از آن چند صفحه است شامل نام کتاب های برادگاهی در منزلش و نسخه های پزشکی و فوایدی دیگر؛ تملک: مؤلف و مهر وی «عبده فتحعلی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 207گ، مختلف السطر، اندازه: 20× 31 سم [ف: 19-259]

ص: 263

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

برغانی، عیسی بن محمد تقی، ق14 قمری

baraqānī, īsā ebn-e mohammad taqī (- 20c)

تاریخ تأليف: 29 رمضان 1293ق

قواعد اصول فقه، با روشی مفصل و نقل گفته های علما اصول و رد و ایراد در آنها، با عناوین «اصل اصل» گزارش داده شده است و گمان می رود که تقریرات درس یکی از استادان مؤلف باشد. نام مؤلف از یادداشتی که آية الله مرعشی در حاشیه صفحه اول نوشته اند، گرفته شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4782

آغاز: و موجوداً في كتب اصحابنا من طرقهم أنه ينظر فيه فان كان ما تضمنه هذا الخبر هناك؛

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، بی تاب افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 327گ، مختلف السطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 12-346]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

تهرانی، حسنعلی، ق 14 قمری

tehrānī, hasan--alī (- 20c)

رساله ای است با ذکر اقوال علما و اشکال و ایراد بر استاد است.

مشتمل بر چهار «مبحث»: مبحث اول دارای چند «مقدمه» و چهار «مقصد»: 1. ما يتعلق بالاوامر و فيه فصول، 2. مقدمة الواجب، 3. هل الأمر بالشئ يقتضي النهي عن ضده الخاص ام لا، 4. جواز اجتماع الامر و النهى و امتناعه؛ مبحث دوم: في فعل الأمر؛ مبحث سوم: مسألة الترتب؛ مبحث چهارم: وجه تقديم الاستصحاب التعليقي على الفعلى الجارى و مورده.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2002

آغاز: بسمله، حمدله أما بعد فاعلم أن علم الاصول هو العلم بالقواعد الممهدة لكشف حال الاحكام الواقعية المتعلقة بافعال المكلفين؛ انجام: تنبيه أن هذه الاستفادة اعنى الاستفادة كون الاباحة مشروطة بل استكشاف عقلی قطعی.

خط: نستعلیق تحریری، كا: علی بن حسنعلی و محمد بن حسنعلی تهرانی، تا: پنج شنبه 11 شعبان 1330ق؛ کاغذ: فرنگی خط دار شکری، جلد: مقوا، 89گ، 20-24 سطر، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 5-385]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

طبرسی نوری، محمد رضا بن فتح الله، ق14 قمری

tabarsī-ye nūrī, mohammad rezā ben fath-ol-lāh (- 20c)

تاریخ تأليف: 1300 تا 1305ق

مؤلف از افاضل علماء تهران و از جمله شاگردان میرزا حسن آشتیانی (- 1319 ق) است. کتاب تقرير افادات درسی استاد مؤلف است که در عناوین «فصل» نگاشته است. برای معرفی بیشتر کتاب سطوری از مقدمه عينا نقل می شود: «ان هذا نبذة من مباحث الأصول قدر حررتها و جعلتها تذكرة لنفسي و لمن اراد أن يتذكر من اخواني المؤمنين و كانت عمدة ما ذكر فيها هو ما افاده الاستاد الاجل وحيده عصره و علامة زمانه حجة الاسلام مولانا آقا میرزا حسن دامت افاداته في مجلس البحث مستضياً بنور ما افاده شیخه و استاده افضل المتأخرين و آية الله تع في العالمين الشيخ مرتضى الأنصاري نور اله مضجعه و طیب رمسه و قد بذلت غاية جهدي في ضبط ما افاد الاستاد دام ظله و حققناه في المجلس بعد طول البحث و الكلام و وقوع النقض و الابرام فاو ردت نقاوة المطالب و خلاصتها مجردة عن الزوائد)». مباحث جلد اول عبارت است از: «فصل اختلفوا في ان الفاظ العبادات او المعاملات موضوعة او اسامی الخصوص الصحيح او الاعم، في المشتق، اختلف الأصحاب في أن الأمر هل يقتضى الأجزاء، في انه هل يجوز الامر بالشی مع علم الأمر بانتفاء شرطه ام لا، في انه هل يجوز اجتماع الأمر و النهي في شيء ام لا، في أن النهي في العبادات و المعاملات هل يقتضي الفساد مط أولا، في آن ایجاب الشيء هل يقتضی ایجاب ما لا يتم الا به ام لا، اختلفوا في أن ایجاب الشيء هل يستلزم تحریم ضده».

[النقباء البشر، 2: 735]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15040

آغاز: الحمدلله الذي دل على ذاته بذاته و تنزه عن مجانسة مخلوقاته؛ انجام: فيكون النهي المفروض عين الامر بالترك ندبا و جهان ظاهر النواهي الوارده في الشريعة هو الاول و الاقرب بمقاماتهم صلوات الله عليهم هو الثانی.

جلد 1؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی به حواشی مؤلف؛ واقف: آقا جمال الدین نوری، مهر 1364؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج خرمایی مجدول، 157گ، 22 سطر، اندازه: 17/2× 21/7 سم [ف: 16-35]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15050

آغاز: پس از خطبه مختصر: فصل في التقليد و الكلام فيه في المقامات الأول في معناه و حقيقته و حكمه؛ انجام: هو ما ذكرنا من التفکیک بین التكليف و ترتب اثره الخاص فتامل جيدا

جلد 2، شامل مباحث: «فصل في التقليد، فصل في الاجتهاد، القول في المفهوم و المنطوق (في مفهوم الوصف، مفهوم الغاية، مفهوم الحصر)، فصل من المباحث المشتركة بين الكتاب و السنة بالمعنی الاعم .... المطلق و المقيد، فصل في المجمل و المبين، فصل في العام و الخاص، فصل في التحسين و التقبيح العقليين»، تاریخ ختم

ص: 264

تأليف: 1305ق؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مؤلف در پشت صفحه اول نگاشته: «بسمله، هذا هو المجلد الثانی من كتابنا المحرر في جملة من مسائل الأصول و لعله مع ایجازه و خلوه عن التطويل و الفضول ينفع لاكثر أهل العلم و العلماء من حيث احتوائه على خلاصة افکار آية الله تعالى في الارضين الشيخ مرتضى الأنصاري قدس الله سره و نقابة انظار افضل تلامذته حجة الاسلام و المسلمین استادنا الاعظم الحاج میرزا حسن الآشتیانی طيب الله رمسه الشريف الذي ارتحل بارتحاله عن هذه النشئة ابحاث العلم عن العجم بل عن كل صقع بزعمى القاصر فجزاهما الله تعالى عن العلم و الاسلام خير الجزاء و وفقني لاداء بعض حقوقها بنشر هذه الوجيزه و خلاصة مطالبها بين أهل العلم و المسترشدین بفضله و کرمه، العبد محمد رضا النوری»، محشی به حواشی مؤلف؛ واقف: آقا جمال الدین نوری، مهر 1364؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی مجدول، 238 گ، 20 سطر، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 16-36]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

غروی، محمد رضا، ق14 قمری

qaravī, mohammad rezā (- 20c)

کتاب نسبتاً مفصل و استدلالی است در مباحث الفاظ که در آن نظرات علما را رد و ایراد نموده و کلام صاحب قوانین و صاحب فصول را بسیار نقل کرده است. مؤلف مطلب را با مقدماتی در نحو، معانی و بیان و منطق دنبال می کند و همه جا از بزرگانی که در این زمینه صاحب تألیفات بوده اند همچون فاضل قمی، محقق شریف، محقق دوانی، علامه حلی و ... سخنانی نقل می کند، سپس خود نقدی بر نظر آنان می نگارد. مؤلف از شاگردان شیخ مرتضی انصاری (-1281 ق) در نجف اشرف بوده و از وی با عناوین «شیخنا العلامه و شيخنا الامام المرتضى قده» نام برده است. رساله در یک «مقدمه» در بيان رسم و موضوع علم اصول و چند «فصل» تنظیم شده است. اصولی که با عنوان «اصل» در این رساله بحث شده عبارتند از: اصل: هل يجوز الامر بالشی مع علم الأمر بانتفاء الشرط ام لا؛ اصل: هل الامر بالشيء يقتضي النهی عن عنده ام لا؛ اصل: هل الامر يقتضى الأجزاء ام لا؛ اصل: جواز اجتماع الأمر و النهي في شيء واحد.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذا مختصر في الأصول أخذت في تحريره اجابة لالتماس من لا يسعني منه الا القبول.

1. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 4

آغاز: برابر؛ انجام: و ثالثها القول بعدم الجواز و ارتفاع النهى راسا ايضا من دون بقاء اثره فهو مامور بالخروج و لامعصية اصلا من جهة النهي السابق و فعلا

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: رمضان 1305 ق (بخش اول)، سه شنبه 14 رجب 1308 ق (بخش دوم)، جا: نجف؛ افتادگی: انجام (ظاهراً تاليف ناتمام مانده)؛ مصحح، حاشیه از مؤلف فاضل با امضای «منه عفى عنه»؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 380گ، 18 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 8]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3205

آغاز: برابر؛ انجام: تحدث بنفس الاستعمال فلا يعقل دخولها فيما استعمل فيه اللفظ أو فيما وضع له و قد مر أيضاً ...

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه وهمخوانی با نسخه فهرست عمومی مراغه 8 تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ تملك: «اسدالله موسوی»؛ جلد: تیماج قرمز، 157گ، 22 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-147]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3040

آغاز: برابر؛ انجام: و لايعقل الجمع بين جهتين منها في لسان ذلك واحد فمن اعم التعارض فقد اشبته و اخطاء إلى غير ذلك من الزلات المتعلقه بهذا الباب والله الموفق إلى الصواب و يتلوه المشتق ان شاء الله.

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه و همخوانی با نسخه فهرست عمومی مراغه 8 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: احتمالا اواخر قرن 13 یا اوایل قرن 14؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج زرشکی مجدول منگنه ضربی اندرون جلد کاغذی، منقش الوان، 246گ، 18 سطر (95× 155) اندازه: 16× 22سم [ف: 14-155]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

کلباسی، محمود بن محمد مهدی، ق14 قمری

kalbāsī, mahmūd ebn-e mohammad mahdī (- 20c)

اصول استدلالی است با نقل اقوال علمای قدیم و متأخر و گفتگو در آنها، مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «مقصد» دارای فصول و یک «خاتمه»..

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5643/1

آغاز: آغاز در برگ دوم: الحمدلله الذي هدانا الى معالم الدين بأصول الفروع و دعائم شرائع الاسلام

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، اندازه: 6×22/5سم [ف: 15-41]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

مازندرانی، نصر الله بن ابو تراب، ق14 قمری

māzandarānī, nasr-ol-lāh ebn-e abū-torāb (- 20c)

مباحث مختلفی است در اصول فقه که ظاهرة تقرير درس اساتید مؤلف است با این عناوین: حجة القول بالاشتراك المعنوي، المشتق حقيقة في حال الاشتغال، في الأوامر والنواهي و المفهوم

ص: 265

و المنطوق و المطلق و المقيد و المجمل و المبين.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1694/5

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه صدر (خاتم الانبياء)، بابل 225 [در فهرست مدرسه صدر این رساله معرفی نشده ؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ 41ص (157-198) [عکسی ف: 5-151]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

موسوی گلپایگانی، محمد علی بن حسین، ق14 قمری

mūsavī golpāygānī, mohammad "alī ebn-e hoseyn ( 20c)

قواعد اصول فقه را مستدل و مفصل، با عناوین « مقالة» بیان کرده است و گویا تقریر درس یکی از استادان مؤلف در نجف اشرف است. بعضی از بحثها ناتمام مانده و بحث مقدمه واجب عصر پنج شنبه غره ربیع الاول 1300 به پایان رسیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4784

آغاز: أو غيره انما هو عدم كونها صادرة مع الغفلة و الخلو عن الالتفات و لا عن شيء من الدواعي النفسانية

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1300ق؛ افتادگی: آغاز؛ بعضی از بحثها بخط دیگران؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 286گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 12-348]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

نوری، حسن بن عبد الله، ق14 قمری

-

nūrī, hasan ebn-e 'abd-ol-lāh (- 20c)

کتاب استدلالی مفصل است بر مطالب اصولی و رد و ایراد، با نقل بعضی از گفته های شیخ انصاری و گفتگو در آنها.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3655

این جلد مشتمل است بر مباحث استصحاب که روز یکشنبه 18 رمضان 1302 در نجف اشرف پایان یافته و تعادل و ترجیح که چهارشنبه 12 جمادی الاول 1303 پایان یافته است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 280گ، 18 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 10-50]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3279

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... المقصد الثالث في بيان احكام الشك، قد عرفت في أول الكتاب

در این جلد مباحث برائت و اشتغال و تخییر آمده و به مطالب گذشته حوالت می دهد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مهر: مؤلف (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز، 200گ، 21 سطر، اندازه: 13/5× 20سم [ف: 9-65]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

همدانی، عبدالحسین، ق 14 قمری

hamedānī, ‘abd-ol-hoseyn (- 20c)

مؤلف که از شاگردان فاضل ایروانی (1306 ق) است و اجازه اجتهادش در پایان کتاب آمده است، این رساله را که ظاهرا از تقریرات استادش میباشد در مباحث مختلف اصول فقه به رشته تحریر درآورده است.

قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3418

آغاز: بسمله البحث في الأوامر والنواهي، عبر بهذا صاحب المعالم وتبعه صاحب القوانين ولما جعلنا عنوان البحث ماهو مذكور في القوانين لترتيب الفوائد على هذا العنوان كما سيأتي توضيحه؛ انجام: ثم قال «م» فليس عليه في القيام بعد القعود تكبير والتشهد الأول يجري هذا المجری و بایهما اخذت من باب التسليم كان صواباً للخير.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح؛ اجازه اجتهاد و استفاده از امور حسبیه مؤلف توسط فاضل ایروانی در برگی آخر؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 133گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-174]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

شهابی، محمود، 1282-1365 شمسی

šahābī, mahmūd (1903-1986)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25448

کا: محمود شهابی، بی تا، خریداری از کیومرث محمودی [رایانه]

اصول الفقه / اصول فقه / فارسی

usūl-ul fiqh

حسینی نطنزی، نورالله بن نظام الدین

hoseynī natanzī, nūr-ol-lāh ebn-e nezām-od-dīn

شامل یک «مقدمه» و پنج «باب» و «خاتمه»: مقدمه در تعریف و موضوع اصول فقه؛ باب 1. شامل چند فصل؛ 2. لغت؛ 3. اجماع؛ 4. قياس؛ 5. استدلال؛ خاتمه اجتهاد.

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14855/6

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اما بعد درین وقت بخاطر اقل عباد الله طاعة..؛

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا روکش پارچه ای، 11ص،

ص: 266

اندازه: 13× 18 سم [ف: 2-156]

اصول الفقه = شرح مختصر الاصول / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh = š.-u muxtaşar-il usūl

طوسی، محمد بن حسن

tūsī, mohammad ebn-e hasan

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13209

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين؛ انجام: و قبل السؤال عن الامام و الله العالم و الحمد لله وحده خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

عبدالخالق بن عبدالرحمن

“abd-ol-xāleq ebn-e 'abd-or-rahmān

در قواعد اصولی که از آیات و اخبار بیرون می آید در چند «فصل».

یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 32/6

بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [نشريه: 4-457]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

عراقی، محمد مهدی

‘erāqī, mohammad mahdī

رساله استدلالی و با رد و ایراد بسیار مخصوصاً در گفته های استادش شناخته نشد. این جلد شامل مباحث اوامر و نواهی می باشد.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7125

آغاز: أصل في الأوامر والنواهی و انما عبرنا بلفظ الجمع لا المفرد كما صنعه بعض اقتفاء بصاحب القوانين

شامل مباحث اوامر و نواهی؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج سبز، 635گ، مختلف السطر، اندازه: 14× 19 سم [ف: 18-278]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7126

شامل مباحث اصالة البرائة، اصالة الإباحة، تسامح در ادله سنن، شبهه محصوره، و بعضی از مباحث کوتاه دیگر؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 323گ، مختلف السطر، اندازه: 14×20 سم [ف: 18-278]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

کرمانشاهی، محمد اسماعيل بن محمد على

kermānšāhī, mohammad esmāʻīl ebn-e mohammad alī

مباحث استدلالی با عنوان «ضابطة ضابطة» و شاید اسم کتاب «ضوابط الاصول» باشد.

کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /3

آغاز: الحمد لله الذي خلق الليل و النهار بقوته و میز بینهما بقدرته و السلام على خير بريته

بی کا، بی تا [تراثنا: س ش 4-52]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

مازندرانی، عباسعلی

māzandarānī, 'abbās‘alī

مباحث اصول فقه را با تفصيل و استدلال و عناوین «قاعدة - مسألة» در یک «مقدمه» و چند «مقصد» نگاشته است و در آن به بحث با دانشمندان این فن بدون آوردن نام آنها می پردازد. در نسخه حاضر مباحث اوامر و نواهی آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10651

آغاز: الحمد لله الذي انعم علينا طريقة سيد المرسلین و نور قلوبنا بمحبة الأئمة المعصومین و بعد يقول العبد الأثم الخاطى؛

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (احتمالاً)، بی تا؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 124 گ، 24 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 27-108]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

نهاوندی، محمد جعفر بن عباس

nahāvandī, mohammad ja‘far ebn-e 'abbās

در دیباچه آن از طولانی شدن بحث های اصولی انتقاد می کند.

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1752

آغاز: فيقول العبد المحتاج الراجي إلى عفو ربه الكريم محمد جعفر ابن عباس النهاوندی؛ انجام: و يخرج غير الاعلم من تحت العموم.

کاتب = مؤلف، بی تا، 150گ، 26 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 17-1]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

یوبانی، محمد یعقوب

ص: 267

yūbānī, mohammad ya‘qūb

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18734

از باب اجماع؛ بی کا، بی تا [د.ث]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18722

نسخه بسیار نادر؛ بی کا، بی تا [د.ث]

اصول الفقه = القواعد الأصولية / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh

بحث های استدلالی نسبتاً مفصلی است در بعضی از قواعد اصول فقه با رد و ایراد در گفته های بعضی علمای اصول که از آن جمله «شیخ استاد رحمه الله» و «سید استاد ادام الله ظله» می باشد. بحث اشتراک آن دوم ذیحجه 1238 در حله و بحث عام و خاص 21 ذیحجه 1239 و بحث اجماع روز چهارشنبه ربيع الأخر (؟) در کربلا به پایان رسیده است. بحث علائم حقیقت و مجاز این مجموعه از افادات سید محمد مهدی طباطبائی بحر العلوم می باشد. فهرست نگار مرکز احیاء میراث احتمال داده است که کاتب نسخه آن مرکز (عبدالله حسینی) همان مؤلف باشد و بحث تعارض احوال از تقریرات درسی رفیع الدین رشتی باشد.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... أما بعد فهذه رسالة في القواعد الأصولية من مباني المسائل الفقهية و رتبة على مقدمة و مقاصد و خاتمة

انجام: سیما اذا كان القائل في غاية الكثرة، و لقد تم بحث الاجماع

[همین مجموعه ج 1: 746، رساله «الاجماع» با انجامی مشابه که با احتمال به قزوینی، ابراهيم بن محمد باقر نسبت داده شده است]

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 174

آغاز: قد أخطأوا لأنه و ان رفع بينهم بحث اتحاد الدليل و المدلول؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان «دروس في اصول الفقه» آمده و با توجه به هماهنگی انجام ممکن است با نسخه های دیگر یکی باشد. در فهرست در توضیح آن آمده است که مباحثی است در اصول فقه از ابتدا تا اواخر بحث اجماع با عنوان «درس- درس»؛ خط: نسخ، كا: مهدی بن ملا محمد تونی خراسانی، تا: شنبه اواخر محرم 1241ق؛ افتادگی: آغاز؛ دارای حواشی با نشان «منه»؛ جلد: عادی، 266گ، مختلف السطر، اندازه: 16×20/5 سم [مؤید: 1- 171]

2. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 5411

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالرحيم بن على باکوئی، تا: یکشنبه از جمادی الثانی 1256ق، جان اصفهان؛ از روی نسخه ای که بیشتر آن به خط مؤلف بوده است، مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 271 گ، 27 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 200-14]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1411

آغاز: برابر در فهرست ناشناس با عنوان «القواعد الأصولية». همانند نسخه مرعشی ش 5411 است؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبد الله حسینی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 350 گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21سم [ف: 4-243]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27200

آغاز: بسمله لا خلاف في ورود الأمر بشیئن او الاشياء على وجه التخيير ظاهر و انما الخلاف في المامور؛ انجام: برابر

احتمالا بحث اجماع رساله بالا باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: الوان، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 5گ، اندازه: 15× 21سم [رایانه]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh

غیر همانند:

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1381 عکسی

آغاز: المجمعون يجوز أن يتوافقوا على مسائل لا يأتي عليها عدو لايحصرها حد ... مسألة هل يعتبر انقراض العصر في انعقاد الاجماع و هذا مذهب المعتزلة و قال قوم ليس بشرط و هذا مذهبنا و قال آخرون أن كان اتفاقهم على الحكم ثبت؛ انجام: مسألة المجتهد اذا كان فاسقا و خالف المجتهدين العدول في حادثة هل يعتد بخلافه أم لا؟ صاراً كثراً أصحابنا و أصحاب أبي حنيفة إلى أنه لايعتد به و ذهب طائفة من أصحابنا منهم الشيخ ابوالمعالی الجوینی.

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلين، ایرلند جنوبی، ش 4397 (فهرست آربری: 124/5 ؛ فهرست آربری، ترجمه دکتر محمود شاکر سعید 762/2 -763). بخشی از کتابی است در اصول فقه اهل سنت. این بخش شامل چهار کتاب است: 1. کتاب الاجماع، 2. كتاب الأخبار، 3. كتاب القياس، 4- كتاب الاجتهاد. در هر یک از کتاب های مذکور، مسأله های متعددی از مسائل اصولیه به صورت استدلالی مطرح شده و هر کتاب دارای فصولی چند است و در ضمن مسائل، بدین صورت به رد و ایراد اقوال دیگران پرداخته است: «أما قولهم ... و الجواب ...»، در این کتاب از ابوالمعالی جوینی شافعی (متوفی 478ق)، ابوالقاسم بلخی (قرن 4ق)، ابوهاشم جبائی (321ق)، قاضی ابوبکر باقلانی (403ق) استاد ابواسحاق اسفراینی (418ق)، قفال شاشی (ح 400 ق)، ابو اسحاق مروزی شافعی (340ق) ابوبکر صیرفی شافعی (330ق) و ابي الحسن کرخی حنفی (340ق) نقل قول شده است. گویا مؤلف مذهب شافعی داشته، چنانکه در نقل قول از صیرفی و

ص: 268

جوینی آنان را «اصحابنا» برشمرده است. نسخه منحصر به فرد این کتاب، در کتابخانه چستربیتی محفوظ است و آربری در فهرست، آن را به عنوان «كتاب في أصول الفقه» از مؤلفی ناشناس معرفی کرده و گفته است که بخش موجود، جلد دوم از کتاب است و نسخه دیگری از آن یافت نشده است. با این کتاب ها مقابله شده و غیر از آنها بود: 1. الأحكام في أصول الأحكام، آمدی، 2. المستعصفى من علم الأصول، غزالی، 3. منهاج الوصول الى علم الأصول، بیضاوی، 4. المحصول، فخر رازی. در این نسخه از اواسط كتاب الاجماع تا اواسط کتاب الاجتهاد وجود دارد و عناوین برخی از مسائل و فصول آن، چنین است: 1-کتاب الاجماع: مسأله هل يعتبر انقراض العصر في انعقاد الاجماع أم لا؟، مسألة الاجماع بعد الخلاف لايرتفع حكم الخلاف عندنا، فصل اذا أجمع أصحاب النبي (عليه السّلام)، أو غيرهم على التسوية بين مسلمتين نفية أو اثبات، هل يجوز لمن بعدهم التفرقة بينهما أم لا، مسألة التابعی اذا كان مجتهداً في زمان الصحابة لم ينعقد الاجماع بدونه، مسألة يجوز أن ينقض عدد المجمعين عن عدد التواتر، مسألة إذا نقض عدد التواتر ثم اتفقوا على حكم هل يكون ذلک اجماعاً أم لا؟ مسألة اذا قال الصحابي قولاً و انتشر و سکت الباقون حتى انقرض العصر من غير أن يظهر نکیر و لاتغيير هل يكون ذلک اجماعة أم لا، مسألة اذا قال الصحابي قولاً ولم ينتشر في الناس هل يكون حجة أم لا، مسألة اذا قال الصحابي قولاً يخالف القياس هل هو حجة أم لا، فصل اذا أجمع أهل عصر على حكم ثم وجد أهل العصر الثاني خبر واحد يوافق حكم الاجماع و يطابقه هل يحب عليهم أن يعتقدوا کونه دليل الإجماع و مستنده أم لا، فصل اذا أجمع أهل عصر على حكم ثم تذكر واحد منهم دليلا خبرة عن رسول الله يخالف حكم الإجماع هل يجوز له أن يرجع اليه أم لا، فصل اذا أجمع أهل العصر الأول على حكم و دليله ثم حدث أهل العصر الثاني هل يجوز لهم أن يجمعوا على دليل آخر ..، فصل اجماع الأمم السابقة هل كانه حجة أم لا، 2. كتاب الأخبار: حد الخبر و أقسامه، فصل في بيان أقسام الاسناد، فصل اختلاف الناس في عدد التواتر، مسألة العلم الحاصل عقیب خبير التواتر هل هو ضروری أو نظری، فصل من شرط حصول العلم غير التواتر أني کون مستنده ضرورية، مسألة ليس من شرط حصول العلم بخبر التواتر أن ينقله المسلمون، مسألة ليس من شرط خبر التواتر أن ينقله أهل الذلة و السكنة، الكلام في الأخبار المستفيبضة، أخبار الآحاد، مسألة يجوز شرعا أن يتعبدنا الشرع بالعمل بأخبار الآحاد، مسألة أخبار الآحاد عندنا حجية يجب العمل بها، مسألة خبر الواحد الفرد يقبل عندنا، مسألة عندنا خبر الواحد فيما يعم البلوى مقبول، مسألة الزيادة اذا لم ينقل نقل الأصل عندنا يجب يعمل به، مسألة خبر الواحد اذا خالف القياس عندنا يكون مقبولا، فصل معقود في الشرائط المعتبرة في الراوی و هي أربعة، فصل الصبي اذا سمع شيئا في حال صباه جاز له روايته في حال بلوغه، مسألة اذا قال الصحابی من السنة كذا و كذا عندنا انه ينصرف إلى سنة النبي (عليه السّلام)، مسألة اذا قال الصحابي أمرنا أو نهانا عندنا انه ينصرف إلى أمر النبي (عليه السّلام)، مسألة اذا قال الصحابي أمرنا أو نهانا عندنا انه ينصرف الى أمر النبي (عليه السّلام)، مسألة اذا قال الراوی حدثني فلان عن رسول الله (صلّي الله عليه و آله) عندنا انه ينزل منزلة قوله قال رسول الله (صلّي الله عليه و آله)، مسألة المراسيل هل هي حجة أم لا، مسألة أذا أرسل الخبر تارة و أسند اخرى و رفع تارة و وقف اخرى لم يقدح ارساله في اسناده ولا وقفه في رفعه، مسألة عندنا يجب البحث عن عدالة الراوي، مسألة العدل الثقة اذا روی خبرة عن مجهول الحال هل يكون ذلك تعديلا له أم لا؟، مسألة راوى الأصل أذا أنكر الرواية هل يحتج برواية راوى الفرع؟، مسألة من بلغه خبر عن النبي (عليه السّلام) و أمكنه أن يسمعه منه هل يجب عليه ذلك أم لا؟، مسألة عندنا يجوز رواية خير أخبار النبي (عليه السّلام) بالمعنی، فصل في رواية المدلس، فصل الرواية على النفي هل هي مقبولة أم لا، فصل في رواية الأخبار بطريق الإجازة، فصل اذا وجد كتابة صحيحة من أخبار النبي كصحیح مسلم و البخاری هل يجوز له أن يعمل به من غير أن يكون له به سماع أم لا، فصل معقود في آداب السماع، فصل في الجرح و التعديل، فصل في سوء الحفظ،، فصل اذا روى رجل خبرا عن شيخ لم يعرف بصحته و لم يشتهر بالرواية عنه و أجمع أصحاب ذلك الشيخ على جهالته بينهم و كونه من جملتهم هل يمنع ذلك من قبول خبره أم لا، فصل اذا قال بعض أصحاب الحديث هذا الخبر لم يصح أو لم يثبت هل يكون ذلک مانعة من قبوله أم لا، فصل اذا أجمع الناس على العمل بخبر واحد هل ينزل منزلة خبر التواتر أم لا؟، فصل اذا روى رجل خبر بحضرة جماعة و ادعى عليهم العلم بصدقة فسكتوا كلهم هل يكون ذلك بمثابة خبر التواتر أم لا؟، 3، کتاب القياس: معنی القياس لغة و اصطلاحا و بیان حده في الشرع، مسألة عندنا يجوز أن يتعبدنا الشرع بالقياس الشرعي الظني المبتني على الامارات و هو حسن، مسألة يجوز العمل بالقياس عندنا في حق من عصر النبي (عليه السّلام)، فصل يجوز أن يثبت الأحكام بأسرها بتنصيص من الله تعالی و الاجيوز أن يثبت جميعها بالقياس، مسألة عندنا أن القياس حجة شرعية يجب العمل بها، مسألة أذا نص صاحب الشرع على حكم نصر على علته هل يكون ذلك أذنا منه في القياس أم لا؟، مسألة يجوز عندنا اثبات الحدود بالقياس، مسألة اثبات الكفارات بالقياس عندنا جایز، مسألة أذا أجمعت الأمة على حكم جاز القياس عليه، مسألة الحكم اذا كان منزوعة عن القياس معد ولا عن الأصل الكلى يجوز القياس عليه عندنا، مسألة الحكم اذا ثبت بالقياس هل يجوز القياس عليه أم لا، مسألة التعليل بالعلة القاصرة عندنا صحيح، فصل في أقسام القياس، مسألة يجوز أن يجعل الاسم المستنبط علة للحكم الشرعي، مسألة يجوز عندنا أن يجعل نفي الوصف علة للحكم، مسألة لا يجوز القياس و الالحاق الا بعلة مناسبة و شبه مغلب على الظن، مسألة الطرد لايصلح أن يكون دليلاً على صحة العلة و انما هو شرط، مسألة القياس المركب هل هو حجة أم لا، مسألة المصالح المرسلة هل يجوز بنا الأحكام عليها أم لا، فصل في بیان الأقسام الدحكام المبنية على العلل و هي أربعة أقسام، فصل

ص: 269

قياس الشبه ينقسم إلى قسمين، فصل من شرط قياس الشبه أن يكون ناقضة لكل معني يبديه الخصم، طرق الالزام، فصل شکر المنعم عندنا واجب بالشرع، مسألة في أحكام أفعال المكلفين قبل ورود الشرع، فصل في الأدلة العقلية، فصل في الاستحسان، فصل الاطراد و الانعکاس هل يكون دليلا على صحة العلة أم لا؟، فصل انعقد الإجماع على أن القياس على أصل مجمع على علته باطل، فصل التمسک بنفي الوصف و عدم العلة سایع جایز و انه من جملة الأدلة الصحيحة، فصل في السبر و التقسيم و هو من جملة وجوه الاستدلالات الصحيحة و هو على ضربين، فصل في التمسک بالأولى، فصل التمسک بالاصول جایز، فصل في استصحاب الحال، فصل ادعاه أبوزيد فقال الحكم في حالة الدوام لايستند الى سبب ...، فصل في الفرض، مسألة في تعليل الحكم الواحد بعلتين، فصل في النا في هل يلزمه الدليل ؟، فصل اذا قال الفقيه سبرت و بحثت فلم أظفر بدلیل هل يقبل منه ذلك أم لا؟، فصل في بيان السبب و العلة و الشرط، فصل معقود فيما بعد السائل و المسؤول به منقطعة و هذا الفصل من توابع المنع و لواحقه و هو على قسمين منع الوصف و منع حكم الأصل، فصل اذا ثبت أن سؤال المعارضة صحیح مقبول فنتكلم الآن في تفاصيله و كيفية الأجوبة عنه، القول في الترجيحات، 4. کتاب الاجتهاد: تعريف الاجتهاد، مسألة في تعادل الدليلين و تقاربها في محل واحد، مسألة اختلف العلماء في أن الله سبحانه و تعالى هل يجوز أن يقول للنبي (؟) احكم، فأنك لا تحكم الا بالحق و الصواب؟، مسألة من أحكم أكثر أدوات الاجتهاد ولم يبق عليه الا خصلة أو خصلتان اتفق الفقهاء و المتكلمون، على انه اذا خالف في حادثه لم يعتد بخلافه و آن الاجماع ينعقد بدونه، مسألة أن الصبي اذا أحكم أدوات الاجتهاد و أكمل اسبابته و اتی له ذلك و كذلك الكافر، فانه لايعتد بقولهما، مسألة المجتهد اذا كان فاسقا و خالف المجتهدين العدول في حادثة هل يعتد بخلافه أم لا؟؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: احتمالا از قرن 6 ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ آربری احتمال داده نسخه از قرن ششم باشد، مصحح؛ 406، 19 سطر [عکسی ف: 4-160]

2. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 92/5

آغاز: اللفظي الدالة على كيفية النسبة بين المحكوم عليه و به كقولنا هو هو؛ انجام: لانه جهل باللغة و هزل في الكلام وان كان جایز الارادة يلزم اختلال الفهم و تخرج الانقسام بين ما يكون مرادا من صور

عنوان اصلی کتاب «فصل» است و عنوان های موجود عبارتند از: فصل في التلازم، فصل في التنافي بين الشيئين، فصل في الدوران، فصل في القياس، فصل في بعدية العدم، فصل في توجيه المنقوض، فصل في النقض، فصل في القياس المجهول، فصل في التمسک بالنص؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ جلد: تیماج مشکی، 17گ (70ر-87پ)، اندازه: 12× 16/5 سم [ف: 122]

3. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 92/2

آغاز: بسمله. الباب الأول في دلالة الدوران على علية المدار، فنقول احد الامرين لازم و هو اما علية هذا المدار ابواب موجود عبارت اند از: 1. دلالة الدوران على علية المدار، 2. ...، 3. بيان أن المناسبة موجبة للحصرای حصر العلية، 4. ...، 5. الاستدلال بالقياس، 6. تعدية التخصيص من موضع الإجماع الى صورة النزاع، 7. التلازم، 8 في آن فعل المكلف لا يخلو عن الاباحة، 9. في ان اباحة الفعل مغلبة، 10. في أن الأصل في الاطلاق الحقيقة، 11. استصحاب الواقع، 12. في آن ترکیب الحكم على الاسم بالالف و اللام يقتضي تركبه على كل فرد من الأفراد، 13. في أن الأصل أن يكون المكلف عارفا باحكام الشرع، 14. انتفاء القول الثالث، 15. حقيقة الأمر، 16. في أن الأمر للوجوب، 17. بیان علية الداعي و القدرة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ جلد: تیماج مشکی، 19گ (4پ -23پ)، اندازه: 12×16/5 سم [ف: 117]

4. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 92/3

آغاز: بدون اللازم ثم الحكم في الصور الأربع منها اذا كان اللازم مساویا؛ انجام: و اما ما كان واقعا على هذا التقدير و الايلزم اجتماع النقيضين في الواقع او على ذلك التقدير و الله اعلم بالصواب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ جلد: تیماج مشکی، 9گ (24پ - 33ر)، اندازه: 12×16/5 سم [ف: 118]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10682

ناشناخته ؛ بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: آغاز، دارای حواشی بسیار؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س 9ش 2-4]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14590/56

آغاز: ... بدونه اما بالنا في التخصيص أو لان احد الامرين لازم؛ انجام: الا يلزم اجتماع النقيضين في الواقع او على ذلك التقدير و الله اعلم بالصواب بخش های پایان کتابی است در اصول فقه. قسمت بیشتر کتاب از مجموعه، ساقط شده است آنچه مانده این چند عنوان است: في تعدية العدم، في التمسک النص، في الاجماع المركب، الاستصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه نیمه 15 ذیحجه 722ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای زمخت با شمسه ای طلاکوب شده، 2ص (247-248)، 41 سطر، اندازه: 19× 32سم [ف: 8241]

7. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1175

آغاز: قال و أما فائدته. أقول: فائدة أصول الفقه معرفة أحكام الله تعالی و هی سبب الفوز بالسعادة الدينية و الدنيوية خط: نسخ، كا: منهاج سمرقندی، تا: غره شعبان 771ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ اندازه: 16× 24سم [نسخه پژوهی: 1-19]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7643- 51/103

آغاز: علة المنع من البيع لم تكن لذكره و تقرير الحكم عليه فايدة؛ نسخه حاضر بخشی از میانه کتاب را شامل است. شرحي مزجی است بر رساله ای در اصول فقه (غير از مختصر ابن حاجب). شارح در آن از شرح مختصر الاصول عضدی و سید الشارح که شرحی بر همین متن نوشته، نقل می کند. این رساله مشتمل بر چند کتاب

ص: 270

آ

و هر کتاب شامل چند باب کوتاه است ترتیب کتاب ها و بابها جابجا شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ 67گ، 17 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 1-397]

9. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 710

آغاز: الفصل الأول في الأمر و فيه مسائل

از اهل سنت، از غزالی یاد می کند. بخش نخست در امر (9 مسأله)، بخش دوم در نهر (4 مسأله)، القسم الثاني في الأدلة المستنبطة و هي القياس در «مقدمه» و 4 «فصل»، الفصل الخامس في ترجيح الحدود بعضها على بعض؛ خط: نسخ، کا: محمد علوی، تا: 845ق؛ افتادگی: آغاز [ف: 36]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11693

یکی از علمای اهل سنت؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالله ارمیونی، تا: 12 رجب 869ق؛ افتادگی: آغاز (چند برگ) [میراث شهاب: س 10ش 1-2-8]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4885

در آن از کرخی و مرتضی و جوینی و غزالی و رازی یاد شده و محصول رازی و منهاج بیضاوی و مختصر حاجبی نیست. مقدمه ای دارد در چهار فصل»: تعریف اصول فقه، تکلیف، احکام تکلیف، لغات، سپس اصول است: کتاب، سنت، اجماع، استصحاب نفی اصلی. آنگاه عنوان های: نسخ، اوامر و نواهی، عموم و خصوص مطلق و مقید، مجمل و مبین، استصحاب حال، اصول اختلافی، قیاس، اجتهاد، تقلید، ترتیب ادله و ترجیح، آمده است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن اسمعیل، تا: 17 ذیقعده 873ق؛ اهدایی: دکتر اصغر مهدوی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 76گ، 17 سطر (9× 12)، اندازه: 13×17 سم [ف: 14- 3934

12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1786

از اهل سنت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ نسخه ناقص، محشی به نشانه های «منه» و «5» و «من»؛ مهر: تملک: «المتوكل على الله حیدر الموسوی»، «سید حسین بن جعفر الموسوی»؛ اهدایی: شیخ مهدی طاهری؛ کاغذ: سمر قندی، جلد: تیماج نرم زرد، 261گ، 12 سطر (8× 14)، اندازه: 13× 20سم [ف: 3-1054]

13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7223

آغاز: فالصحيح انه سهو و اما المشترك فكل لفظ احتمل معنی من المعاني المختلفة او اسما من الاسماء على اختلاف المعاني على وجه لاثبت الا واحد من الجملة مرادا به انجام: الاترى انهم اتفقوا ان السكر لا يثبت بدون هذا الحد و قد زاد عليه ابو حنيفة

از دانشمندی حنفی باید باشد و گویا در قرن 7 و 8 می زیسته است، متن بسیار دقیق و استواری است. در آن از الشيخ الامام الزاهد، الشيخ الإمام، الطحاوی، ابو سعيد البردعی، عیسی بن ابان، المالكية، و از «الجامع الكبير» (که باید در فقه باشد و در آن آمده «خالفنا الشافعی، محمد رحمه الله في الزيارات، بعض مشايخنا (ابو الحسن الکرخی)، الكرخي و جماعة من مشايخنا، ابویوسف رحمه الله، قول محمد رحمه الله في السير الكبير، الحصاص في احکام القرآن، محمد في كتاب الاستحسان» یاد شده است. در چندین جای آن از ابوحنیفه یاد می شود و هم چنین از معتزله، از متاخران ندیدم که در آن نام برده شده باشد. در حواشی آمده: امام ابوبکر الكلابادی، مولانا حسام الدین، شرح القدوری، قال رضي الله عنه سمعت استادی شمس الائمة الكردری، شمس الائمة السرخسی (همان محمد بن حنفی در گذشته 490) روافض). مؤلف گویا شاگرد ابوالوحدة الوجد) شمس الائمة محمد بن عبدالستار بن محمد العمادي الكردری البخاری (599-642) مؤلف مختصر حسام الدين الاخسیکتی (معجم المؤلفين 167/10 و 233/11) باشد. چنین است فهرست مطالب: باب معرفه الاحکام، باب الامر، باب موجب الامر، باب يلقب ببيان صفة حكم الأمر، باب في بيان صفة الحسن، باب تقسيم المامور به، باب معرفة احكام العموم، باب العام، باب الفاظ العموم، باب معرفة احكام القسم الذي يليه و هو الظاهر و النص و المفسر و المحكم، باب احكام الحقيقة و المجاز و الصريح و الكناية، باب جملة ما ينزل به الحقيقة، باب حروف المعانی، باب حتى، باب حرف الجر، و من هذا الباب حروف الاستثناء، باب الصريح و الكناية، باب وجوه الوقوف على احكام النظم، باب العزيمة و الرخصة، باب حکم الامر و النهي في اضدادهما، باب اسباب الشرایع، باب بیان اقسام السنة، باب المتواتر، باب المشهور من الأخبار، باب خبر الواحد، باب تقسيم الراوی، باب تفسير هذه الشروط، باب بیان قسم الانقطاع، باب محل الخبر وهو الذي جعل الخبر فيه حجة، باب بیان القسم الرابع من اقسام السنة، باب الكتابة و الخط، باب شرط نقل المتون، باب بيان الضرورة، باب بیان التبديل و هو النسخ، باب بیان محل النسخ، باب بيان الشرط و هو التمكن من عقد القلب، باب تقسیم الناسخ، باب تفصيل المنسوخ، باب افعال النبي، باب تقسيم السنة في حق النبي، باب شرايع من قبلنا، باب متابعة اصحاب النبي، باب الاجماع، باب الأهلية، باب شروط الإجماع، باب حکم الاجماع، باب بیان سببه، باب القياس، باب تفسير القياس، فصل في تعليل الاصول، باب شروط القياس، باب الركن، باب بيان المقالة الثانية و تقسيم وجوهه و هو الطرد، باب حکم العلة، باب القياس و الاستحسان، باب معرفة احوال المجتهدین، باب فساد تخصیص العلة، باب وجوه رفع العلل، باب المسانعة، باب المعارضة، باب بیان وجوه دفع المناقضة، باب الترجيح، باب وجوه رفع العلل الطردية، الفصل الثاني وهو الممانعة، باب وجوه الانتقال، باب معرفة اقسام الاسباب و العلل و الشروط، باب تقسيم السبب، باب تقسيم العلة، باب بیان العقل و ما يتصل به من اهلية البشر، باب بیان الأهلية و ما يتصل بها، باب اهلية الأداء، باب الامور المعترضة على الأهلية، باب العوارض المكتسبة (من الجهل و السكر و الهزل و السفه و الخطاء و السفر و الاكراه)، فصل في السكر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی، جلد: تازه، 240 گ، 16 سطر (10×15/5)، قطع: وزیری، اندازه: 17× 25سم [ف: 16-491]

ص: 271

14. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 582/3

آغاز: بسمله حمدله و بعد اصول الفقه معرفة دلائل الفقه اجمالا و کیفیت الاستفادة منها ...

این رساله در سه صفحه است، در اصل صحت و بطلان، تعارض بین اشتراک و تخصیص مجاور و تخصیص؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن محمد علی، تا: قرن 10؛ پست بدون نقطه، یادداشت بیع محمد تقی بن محمد باقر با مهر او؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا با کاغذ ابری عطف میشن سرخ، 3گ (77-78)، 33 سطر (135× 19/5) سطر، اندازه: 15/5× 21/5 سم [ف: 2-697]

15. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 96/1 - 1/96

آغاز: تلک المواضعة للعلاقة و الحقيقة لغوية و عرفيه و شرعیه ... البحث الخامس في تعارض احوال الالفاظ النقل اولی من الاشتراك لاتحاد المعنى في النقل دائماً؛ انجام: لأن الظن والعلم بالنفي لابد له من دليل وليكن هذا آخر ما نذكره في هذه المقالة نحمد الله تعالى على بلوغ ما قصدناه وحصول ما اردناه ... تم الكتاب والحمدلله رب الارباب ... الذين متی لم يحصل محبتهم لم ينفعه الأصول والفروع يوم يقوم الحساب.

از «البحث الخامس از فصل اول تا آخر. رساله بسیار کوتاه و مختصری ست در اصول فقه از قدماء در چهار فصل» و هر فصل شامل چند «بحث»: فصل 1. در شش بحث، 2. احکام در شش بحث، 3. اوامر و نواهی شامل بیست و یک بحث، 4. عموم و خصوص در نه بحث؛ خط: نسخ، كا: هدایت الله دست غیب حسنی حسینی، تا: 1 ذیقعده 162ق، جا: تبریز؛ افتادگی: آغاز؛ 5گ، 25-26 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 1-396]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15048

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [مختصر ف: 648]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16157/1

آغاز: ... و اما وجه انتفاء اللازم فبالنسبة الى المطابقة و التضمن قط لأن المطابقة و دلالة اللفظ على تمام ما وضع له؛ انجام: و يدل على ذلك عدم جواز امر المولى على عبده أن يقول اقتل بنی تمیم عناوین با عنوان «مقام» مرتب شده، در دو مقدمه و چند «مقام»، بدون ذکر عناوین فرعی برای هر مقام؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 98 ص (11-108)، اندازه: 11/7× 18/8 سم [ف: 45-41]

18. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6437/2

آغاز: بسمله. و به ثقتي. لما كان الكلام في فروع الفقه مبنية على أصول له، وجب الابتداء باصوله، ثم اتباعها بالفروع؛ انجام: و هي اعتقادان يقطع على كون غيره فيها.

از مبحث حقیقت و مجاز تا استصحاب حال را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 39گ (73پ -112ر) [ف: 3-153]

19. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 199

شرحی است در اصول فقه عامه و محتمل است که در مذهب مالکی باشد چون چند ورق از اول کتاب افتاده و در آخر هم ذکری نشده و از متن کتاب هر چه مطالعه و تفحص شد نامی از مؤلف و شارح به دست نیامد. عبارات متن در بالای صفحه ها نوشته شده و به نظر می آید که مجلدهای دیگری هم داشته است؛ کا: دوست محمد بن محمد تقی خسروی جردی، تا: محرم 1057ق [ف: 26]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7392

از ماتن در چندین جا به عنوان شیخ یاد شده است. در یکجا آمده «قال الشيخ الامام الزاهد المصنف رحمه الله و قد كنا على هذا القول زمانا و لكن تركناه بهذا القول [الذي] اخترناه» نیز «كذا في شرح المبسوط للمصنف»، در آن از شمس الائمة الحلوایی حنفی بخارایی عبدالعزيز بن احمد (-448ق) شارح المبسوط به عنوانی نقل شده که نباید ماتن باشد همچنین از شیخ الاسلام ابوبکر محمد بن حسین خواهرزاده بخارایی حنفی (-483ق) چه در آن آمده: «ثم ما ذكره الشيخ من سقوط الكفارة بالظن في هذه المسالة ليس بمجري على ظاهره، فان شیخ الاسلام خواهر زاده رحمه الله ذكر في شرح کتاب الصوم ..»، پس ما تن نه خواهرزاده است و نه شمس الائمة و شاید، الامام الزاهد المفسر المتكلم الاصولی الواعظ ابو عبدالله محمد بن عبدالرحمن بن احمد البخاري العلائی الحنفی مؤلف التفسير العلائی (-556ق) باشد (معجم المؤلفين 323/10 ، تاریخ ملازاده 55، هدية العارفین 91/2). در آن از صدر الاسلام ابو اليسر و ابوعلى و الامام اللامشی و القاضي الامام في التقويم و صاحب القواطع (قواطع الادلة سمعانی گویا) و صاحب الميزان و الشيخ ابوالمعين یاد شده، نیز از: التهذيب، المبسوط الشمس الائمة، و بعض شروح المختصر و شرح الجامع الصغير از قاضی امام فخر الدین خان و السير الكبير و شرح المختصر و ابوالحسن کرخی، کتاب در اصول حنفی است و شرحی است با عنوانهای «قوله» یا «قال» که سفید گذارده شده و با آوردن تکه ای از متن شرح مفصل آن تکه می آید؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1092ق؛ تملك: سید عابد شاہ گیلانی؛ مهر: نواب اعتماد الدوله عبدالرحيم بهادر خان جنگ؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 374گ، 25 سطر (9× 18)، قطع: وزیری، اندازه: 16/5× 27 سم [ف: 16-539]

21. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1093ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: ایرانی، اندازه: 13× 21 سم [نشریه: 7-723]

22. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 176/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1095ق؛ قطع: جيبي [نشریه: 4- 407]

23. اصفهان؛ شفتی، مهدی؛ شماره نسخه: 7

بخشی از کتابی است در مباحث الفاظ شامل بحث اوامر که از آغاز و انجام ناتمام است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ 26گ، 23 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 164]

ص: 272

24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21118

بی کا، تا: قرن 12، خریداری از رضا شیخان [رایانه ]

25. قم؛ استادی، رضا؛ شماره نسخه: نامعلوم

آغاز: 1: المقصد الأول في حجية الكتاب و آن ظواهره حجة مالم يقم الدليل على خلافه. فال العلامة

در یک «مقدمه» و چهار «مقصد» و «خاتمه»: مقصدها در حجیت کتاب و احادیث و اجماع و ادله عقلیه، خاتمه در اجتهاد. عبارات الفوائد المدنية امين استر آبادی را نقل می کند و پاسخ می گوید. از شیخ بهائی و شیخ حر عاملی هم در آن نام آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با حواشی «منه و فقه الله» و «على غفر له»؛ 160 گ، 17 سطر، اندازه: 13× 21 سم [صد و شصت نسخه: -6]

26. دامغان؛ قمر بنی هاشم (عليه السّلام)؛ شماره نسخه: 189

آغاز: دلالة للعام على شيء من جزئيا ته و مع العلية يثبت العموم الوجوب وجود المعلول وجود العلة؛ انجام: في مكان يتخير فيه بين الاتمام و التقصير فان صلى بينة القصر سقط

کتابی است در اصول فقه که ظاهراً تهذيب الوصول علامه حلی باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، با حواشی (عمیدی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 168 گ،7 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 159]

27. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2934/2 - 15/174

آغاز: بسم الله تعالى شأنه العزيز درس لا خلاف بين اهل التحقيق في أن من أدلة الفقهي الكتاب العزيز و هو حجة في الجملة من غير خلاف الا أن المجتهدين ذهبوا الى ان الحجة هو المحكم؛ انجام: بان ذلك صح عند عدم ارادة الاخبار عن تمام المقصود الا انه كذلك في ... اذا اريد ذلك ايضا

بخشی از رساله ای است در اصول فقه، این بخش با عنوان های «درس - درس» مبوب شده و حجية الظواهر و بخشی از مفاهیم را شامل است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا با روکش مخمل سرخ عطف تیماج قهوه ای، 70گ، 23 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-418]

28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22572

آغاز: بسمله، اصل المكلف اما غير ملتفت الى الحكم الشرعي او ملتفت اليه و الملتفت اما قاطع به قطعا موافقا للمواقع او مخالفا له؛ انجام: نعم بقي القول في الوضعيات الملكية و الزوجية و نحو هما [به قلم مغایر] و الى هنا جف قلمه الشریف اعلى الله مقامه و جعل الجنة مثویه بمحمد و اله

مؤلف و کاتب به ضبط ظهر برگ اول: ملا ابوالقاسم. [در ظهر برگ اول آمده است: «الحمدلله الوقف على لضمائر ... و بعد وفقت هذه الوريقات و التحريرات المشتمل الجملة من المسائل الأصولية كالاستصحاب و حجية المظنه مع جملة من الكتب الفقهیه کالوقف و الرهن و اجاره على كافة الشيعة الاثنا عشرية ... ثواب الوقف الى الرسول و البتول و الأئمة عليهم السلام ثم الى روح المتوفي المرحوم المغفور جنت و رضوان آرامگاه کاتب هذه المجموعه و محررها ملا ابوالقاسم و جعلت النظر و التولية ...» که از مردمان اواخر قرن 13 و اوایل قرن 14ق است. کتاب یک رشته نگارش استدلالی مفصل است در قطع، ظن، استصحاب، تعادل و تراجيح و اجتهاد و تقلید و می نماید حاصل افادات درسی استاد ضمن تدریس «فرائد الاصول» باشد هر مبحث با خطبه مختصری آغاز می شود؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ ضمیمه: تقريرات ضمن 105 برگ انتهای نسخه: فقه، عربی، از همو. شامل مباحث قضاء، وقف، اجاره، رهن که در عناوین «درس» نگاشته شده و در مرحله اوليه تأليف باقی مانده است. آغاز: «بسمله، ولی الله ادرکنی روحی فداک فرع اعلم ان الوجوه المتصورة على القضاء التعليقي ثلثة لانه اما لكون التعليق في عمل القاضی». انجام: «ذلک ایض بعيد لعدم مساعدة العرف سیما في مقابل اصالة العدم دخولها في الرهن السالمة يعارضها في المقام»، برخی اوراق معلق به حاشیه محمد جعفر؛ واقف: نامعلوم توسط آقای ناظم تبریزیان؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج عنابی، 266 گی، مختلف السطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 16-45]

29. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 514

آغاز: تنبيه قال الشهيد في التمهيد فائدة اذا احتمل کون ال للعهد و كونها لغيره كالجنس أو العموم حملت على العهد الاصالة البرائة عن الزائد؛ انجام: إلا أن يراد منه الخصوصية كأن اطلق كل الرجل و أراد منه زيدا بالخصوص فانه لا ريب في لفظ الرجل حقيقة. مشتمل بر مباحث الفاظ با نقل عبارات علمای این فن نظير فاضل قمی، صاحب فصول و السيد في المفاتيح، از استادش با عنوان السيد الأستاد» نام برده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: «عبده حسنعلی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 88گ، مختلف السطر، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 2-374]

30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12971

آغاز: ... باعتبار التلبس فيرجع فيه على الخلاف السابق ثم أن بعض المحققين ذكر أن ما ذكرناه ... الباب الأول في الأمر و النواهی و فيه مقصدان الأول في الأوامر، مطلع، اختلفوا في مدلول الحقيق اللفظ الأمر و ما يشتق منه؛ انجام: اذا وقع التعارض بینالعموم والخصوص من وجه ... اعلم على ما عرضه جماعة كصاحب المعالم و الشيخ البهائي والحاجي و العضدي ..... و الثاني أن المراد بالرقبة في قوله فتحرير رقبة

کتابی ناشناخته در اصول فقه که متأسفانه بعد از کنکاش فراوان همچنان ناشناخته ماند، این کتاب بسیار محققانه نگاشته شده و ابواب آن منطبق بر ابواب کتاب قوانين الأصول میرزای قمی است، ليكن مرتبط به آن نیست و مؤلف از آن نقل مطلب می کند. در این اثر که تمامی آن به خامه نگارنده آن است فراوان از کتاب های اصولیین و شخصیت های اصولی از قدما و متأخرین نقل مطلب می نماید و به دیدگاه های آنان می پردازد که برخی

ص: 273

عبارت اند از: «العلامة (الحلى) في كتابيه، الشهيد الثاني في التمهيد، العضدی، الفاضل المقداد، الحاجي، القاضی ابوبکر، البيضاوی، نجم الدين في المعارج، المترضى، الشيخ البهائي في الزبدة، الآمدي، المحقق الجيلاني، نجم الائمة، المحقق البهبهانی، سبط الشهيد في حاشية على التمهيد، الفاضل التونی، امام الحرمین، ابو الحسين البصری، ابن زهرة فيالغنية، فاضلین، الاسفرائنی، الفاضل النراقی، ابوالقاسم البلخي الكعبي، المزني، الشافعي، صاحب المعالم، صاحب المناهج، العميدی، ابي على الجباعی، سلطان المحققين، الأبهري، المقدس الأردبیلی، فخر المحققين، السيد، الشيخ، الاسنوی، المحقق، الأصفهانی، الرازی، صاحب الوافية، السيد عميد الدين، الطباطبائی، صاحب القوانين، الشيخ الطوسی و ... این اثر مشتمل است بر مباحث پایانی مشتق، اوامر و نواهی، صيغ العموم، العام و الخاص»، بقی ابواب آن افتاده است. برخی عناوین به منظور شناسایی بیشتر عبارت است از: الباب الأول في الأوامر والنواهي و فيه مقصدان الأول في الأوامر، مطلع: اختلفوا في مدلول الحقيق للفظ الامرو ما يشتق منه فالا كثرون كالعلامة في كتابيه ...، اكثر المحققين على أن صيغة أفعل و ما في معناه کالمزيد و اسماء الأفعال التي بمعنى الأمر بمجرد في حقيقة في الوجوب، أن الجمل الاخبارية الواردة في الآيات و الأخبار فعلية كانت أو اسمية بعد وجود القرينة العقلية ... هل تكون مفيدة اللوجوب، اختلف القائلون بدلالة الأمر المثبت؟ على الوجوب فيما إذا وقع عقيب الحظر، الحق أن صيغة الأمر من المجرد لا تدل إلا على طلب الهيئة بخلاف الأمر بعد التحريم، اعلم أن جمعة من الاصحاب نحو المقدس الأردبیلی و الشيخ البهائی و بعض من قارب العصر بعد اختيارهم ... من عدم دلالة الأمر بالشیء على النهي الشرعي عن ضده، في صيغ العموم، اختلفوا في أن الألفاظ التي تدعى وضعها للعموم حقيقة فيه بخصوصه أم لا، اختلفوا أن منتهى التخصص ... فالاكثرون على أنه لابد من بقائ جمع قرب العام و ...؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی با نشان «12»، سایر حواشی مربوط به تصحیح و به خط مؤلف می باشد، بر آغازین برگ دستخط مرحوم آیت الله مرعشی نجفی چنین آمده: «بسمه تعالی قد وقفته بوكالة عن نجل آية الله الشيخ محمد السليمانی الكاشانی و تم الوقف و شرطت أن لا تخرج من المكتبة التي اسستها في سنة 1387 ه شهاب الدین الحسینی المرعشی النجفی»؛ کاغذ: شرقی نخودی و فرنگی و آبی، جلد: مشمعی مشکی، عطف تیماج مشکی، 96گ، 23 سطر (11/5× 14)، اندازه: 18× 22 سم [ف: 32-903]

31. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2899-139 /15

آغاز: بسمله في المطلق والمقيد والبحث عنهما يستدعي رسم مقالات؛ انجام: الصورة الرابعة انه اذا تعارض الشهرة القدمائية مع الشهرة بين المتأخرين .. واكثر المتأخرين على صحة اتیان الحاضرة عند توسعة وقتها لمن عليه الفائتة ايضا.

مباحث مفصل استدلالی و اجتهادی است در اصول فقه، مؤلف که خود از محققین و مجتهدین بوده مباحث اصول فقه را به صورت اجتهادی و با نقل قول ها و رد و ایرادهای فراوان در این مجموعه تحریر نموده است. مؤلف از شريف العلما و سید علی طباطبائی با دعای رحمه الله و از سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة الوثقی با عبارت «قال الاستاد الیزدی دام ظله» یاد می کند. بخش های موجود در این مجموعه چنین است: 1. المطلق و المقيد. بسمله في المطلق و المقيد و البحث عنهما يستدعی رسم مقالات الأولى في تعريفهما على وجه التحقيق بحيث يظهر منه بطلان ما ذكره كثير من الأصوليين في مقام تعريفهما الثانية في آن ...، 2. حجية المظنة. الحمد لله رب العاليمن و الصلوة على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرین و بعد فان اهم مسائل اصول الفقه الاستنباط الأحكام الفرعية واجلها واعلاها لكشف الغمام عن وجوه المسائل العلمية انما هو مسئلة حجية المظنة، 3. جواز التسامح في ادلة السنن. و اعلم اولا ان كلما يصح دليلا للوجوب او الحرمة يصح کونه دليلا للاستحباب والكراهة ايضا بالاولوية القطعية و الاجماع المركب و كذا كلما لايصح أن يجعل دليلا للاستحباب شئ او کراهته، 4. حجية الاستصحاب، الحمد لله رب العالمين والصلوة والسلام على افضل الانبياء والمرسلين محمد و آله الطيبين الطاهرین صلوة لايقدر احصائها غيره من العالمين. اصل اختلف الاصحاب في حجية الاستصحاب على اقوال في الأحكام و موضوعاتها، 5. الاستقراء. بسمله و به نستعین اصل في الاستقراء و فيه مقامات الأول في تعريفه و الثاني في بيان شرط افادته للاعتقاد بالحكم و الثالث في بيان المانع وانه لابد من انتفائه حتى يثبت الحكم من الاستقراء؛ خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا عطف گالینگور سرخ حاشیه تیماج مجدول گرهی ضربی، 297، 21-26 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-423]

32. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 364

یک دوره اصول استدلالی و مفصل در 5 مجلد که احتمالاً تقریرات درسی محمد حسین تویسرکانی است. بر بالای یکی از نسخه ها آمده: «عن الأجزاء الذي تعلمت عند الاستاد محمد حسین التويسرکانی دام ظله»، دارای مباحث حجیت ظن و اصل برائت و مبحث عام و خاص است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، 136گ، اندازه: 18× 23سم [ف: 1-9]

33. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 365

شامل بحث های امر به شیء مقتضی نهی از ضد، مفهوم و منطوق، عام و خاص، حسن و قبح، اصالة البرائة، عسر و حرج، استصحاب و تعادل و تراجیح؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 237 گ، اندازه: 18× 23سم [ف: 1-9]

34. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 366

شامل مباحث حجیت ظن؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 166گ، اندازه: 18/5× 23 سم [ف: 1-9]

35. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 367

ص: 274

شامل مباحث الفاظ ؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 194گ، اندازه: 13× 20سم [ف: 1-9]

36. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 378

شامل مباحث حجیت خبر واحد و حجیت ظن؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 133گ، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 1-9]

37. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7729- 39/109

آغاز: التجريد من عامة التأنيث في جميع الحالات الا اذا اول اللفظ بالكلمة فكما مر هذا ... عقد و حل قيل معنی کون التاء للنقل من الوصفية؛ انجام بشهادة عدم الترتب الزم عقلا على تركه بخصوصه نعم يلزمه الزم عقلا على ترك المشروط فلا يجب عما ذکر وجوب النظر عقلا انتهى. وثالثاً

بندی از رساله ای است در اصول فقه شیعه به صورت استدلالی، از تألیفات یکی از دانشمندان قرن 13 هجری؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با حواشی «منه دام ظله»، مصحح؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 47گ، 19 سطر، اندازه: 15/5× 21/5 سم [ف: 1-393]

38. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 839

آغاز: بسمله قوله و ان كان خارجاً عن محل الكلام اه اقول لايخفى وجه خروجه بملاحظة ان مسائل الفن عبارة عن القواعد الواقعة في طريق استنباط الأحكام الشرعية ... قوله لئلا يتداخل الاقسام اقول لزوم ذلك على فرض التسليم. ... قوله ان التكليف ما لم يبلغ الى مرتبة البعث اه اقول بل يكفي في اقتضاء حكم العقل بوجوب الامتثال؛ انجام: قوله فلايجوزاه اقول بعده ما كان نسبة الطبيعي الى الافراد کنسبة الاباء للاولاد نقول ان لازمه ... فلايحتاج الى التشبث بما افاده من الاستصحاب لاثبات جواز فعله

حاشیه ای است بر متنی در اصول فقه با عناوین «قوله اقول» از استادش با عنوان «شيخنا العلامة» نقل می کند. به نظر می رسد مؤلف از علمای قرن سیزدهم هجری باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 50گ، 18 سطر، اندازه: 16/5× 22/5سم [ف مخ: 1-49]

39. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2834/2

آغاز: الثالث أن باب العلم القطعي بالاحكام الشرعية التي لم تعلم بالضرورة من الدين أو من مذهب اهل البيت؛ انجام: فهو بمعنی القاعدة الى غير ذلك مما تتمكن من استخراج مأخذها اذا حطت خبرا بما ذكرنا

چند مسأله اصولی است که بدون ترتیب خاصی جمع آوری شده است با این عناوین: انسداد باب العلم، حجية الظن، تعلق النهى بالعقد يقتضي الفساد و حرمة الوفاء به أم لا؟، الفضولي يندرج في العموم، الاختيار و ...؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 24گ (274پ -297پ)، 16 سطر، اندازه: 14/5× 20 سم [محدث ارموی مخ: 1-147]

40. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 14444

آغاز: بقوله ان هو مذكور في كلام غير اهل اللغه على انهم قد ذكروا في المقام الرد و البحث لا في مقام البيان؛ انجام: انما كان عادتهم نقل الاحادیث على النحو الذي يسمعوها عنهم من غير استناد الى انفسهم

مندرجات کتاب عبارت است از: اواخر مبحث «مفهوم غایت»، المقام الثاني في النواهی (در پنج مبحث)، فصل في العموم و الخصوص و فيه مقامات الأول في العموم و فيه الأول اختلفوا في ان العموم هل له صيغة مخصوصة به في لغة العرب ام لا- البحث الثاني في الجمع و المفرد المعروفين باللام ... فصل في المطلق و المقيد، فصل في المجمل و المبين (در 2 مقام)، فصل في الظاهر و الماول، المقصد الثاني في الأدلة الشرعية (تا اواخر مقام سوم: سنت)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در حاشیه برگ آغاز نسخه به خط مغایر نوشته: «کتاب در علم اصول و رساله در عدالت هر دو از جد مرحوم آخوند ملا مؤمن اردبیلی رہ»، نیز در برگ آخر نسخه به خط دیگری نوشته است: «من متملکات ملا مؤمن»، معلق به حواشی مؤلف؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: فرنگی آهاری شکری، جلد: تیماج مشکی ضربی، 279گ، 23 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 16-31]

41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14668

آغاز: مقدمة في بيان رسم هذا العلم و موضوعه؛ انجام: نسخه: فانهما لم يستويا في معرفة ما استند بمفرفة الراوي من الخبر و لذلك وجب عليه تقليده فيما رواه

مؤلف و کاتب از فضلاء نیمه اول قرن 13ق وی از جمله شاگردان میرزای قمی (-1231 ق) و سید محمد مجاهد (-1242ق) بوده است. [مؤلف در برگ اپ نسخه مذکور نوشته است: «نعم ما أفاد الفاضل القمي دام ظله» و در همان برگ نوشته است: «و قال استادنا المحقق القمى ايضأ» و نیز در برگی 10پ: «ما قاله السيد الاستاد في المفاتيح و هو أن فهم المعنى من اللفظ ... و الى ذلك ايضا اشار السيد الاستاد الفاضل القمی». کتاب در عناوین «لؤلؤ» [ «اللؤلؤ و المرجان» عنوان کتابی است در اصول فقه تألیف سید محمد حسن نوربخشی از تلامذه میرزای قمی که نسخه ناقص آن در کتابخانه آية الله مرعشی موجود است. ر. ک. فهرست کتابخانه آية الله مرعشی (366.2 ) ضمناً بدلیل ابهام در معرفی نسخه مضبوط در کتابخانه مذکور تطبیق میسر نشد.] در مباحث الفاظ بر گفته از افادات اساتید و تتبعات مؤلف به گونه اختصار نگاشته شده و شامل «مقدمه في بيان رسم هذا العلم و موضوعه و قليل من مباحث الألفاظ (در هشت لؤلؤ) [از این موضع عناوین مطالب نانویس مانده] ... اختلف الأصوليون في أن المشتق هل وضع للذات، و مباحث حجیت خبر واحد، نسخه مسوده اصلی و در مرحله اولیه تأليف باقی مانده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره فستقی، جلد: مقوا، 21گ، 23-25 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 16-33]

42. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 17032

ص: 275

آغاز: مصباح قد وقع الخلاف و طال التشاجر و التنازع بین الاخلاف في أن الطريق لمعرفة الأحكام في زمن غيبة الامام بعد سد سبیل العلم لكافة الانام هل هو الظن مطلقا الا ما قام الدليل على عدم اعتباره ام الظنون المخصوصة الحاصلة من الأسباب الخاصة؛ انجام: في ذلك خلاف الا من الفاضل التونی فح مما وجه الجمع بين كلماتهم في المقامات و هو.

مؤلف و نام کتاب به تحقیق شناخته نشد اما مسلما از فضلاء امامیه نیمه دوم قرن 13ق است و احتمالا از شاگردان با واسطه شیخ جعفر كاشف الغطاء بوده است چنان که در «برگ 26ر سطر 11» کتاب آورده است: «بعضهم بالسنة الاجماع المنقول و آخر الشهره ایض و منهم السيد الطباطبائي النجفي اعلى الله مقامه. [م. 1231 ه_. ق.] بل هو اول من اسس ذلک و اظهر تلك الطريقه الشيخ الفقيه النجفی استاد استادنا الاعظم قدس سره و جماعة من تلامذة و معاصره و منهم الاستاد الشريف و هو المحكيه عن الفاضل التستري في رسالته في صلوة الجمعه ...». کتاب مفصلی است در بیان طريق استنباط احکام بعضاً به صورت تقریر نویسی که بیشتر در عناوین «مفتاح» تنظیم گردیده و يقينا غیر از «مفاتیح الأصول سید محمد مجاهد» می باشد. مباحث کتاب عبارت است از: «في بیان طريق لمعرفة الأحكام هل هو الظن مطلقاً (في حجية الظن)، القول في المجمل و المبين مفتاح المجمل، القول في الفعل و التقرير ... مفتاح اما کلام؛ القول في الاجماع مفتاح الاجماع في اللغة، القول في الاجماع مفتاح و فيه مقدمه (در چهار جهت) و مقامات الجهة الأولى في بيان معناه اللغوى فاعلم ... اما المقامات فهي عديده المقام الأول في انه هل هو يمكن، مفتاح اختلف الأصوليين في افاده المفرد المحلي باللام العموم، القول في الأدلة العقلية من جملتها الاستصحاب مفتاح الاستصحاب لغة طلب المعاشره»؛ خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 13؛ انتقالی از دانشگاه رضوی در مهرماه 1368، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، 321گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5×21/5سم [ف: 16-41]

43. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4256

آغاز: و اعلم ان البحث في تعارض الادلة يقع في مقامين احدهما في التعادل و العلاج عند تعادل الدليلين أو اكثر منهما؛ انجام: كما آن ظهور الشرط في الانتفاء عند الانتفاء مقدم على ظهور العام في عمومه لكثرة التخصصات و كذا ظهور الكلام في غير مقام الخطر. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، از روی نسخه ملاعلی و میرزا ابوالقاسم استنساخ شده؛ جلد: تیماج مشکی، 194گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5× 21/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-148]

44. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3949

آغاز: اصل في السنة و هي في اللغة الطريقة يقال سنه زید کذا ای طريقته و في الاصطلاح عبارة عن قول المعصوم عليه السلام؛ انجام: فالاقوى تقديم الفوقانية و ان كان المتأخرون أدق نظراً من الاولين و السر ظاهر كما لا يخفى

تقریرات اصولی یکی از اساتید مؤلف است مشتمل بر السنة، مباحث الألفاظ، اصالة البراءة، حجية خبر الواحد، حجية الاستصحاب، حجية الاستقراء، التعادل و التراجيح و ...؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، به خط مقرر؛ مصحح؛ مهر: «یا رفيع الدرجات» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 296گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-149]

45. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3986

آغاز: اختلفوا في حجية مطلق الظن و عدمها في زمان الانسداد و تحقيق المقام في هذا المرام يستدعی رسم مقدمات انجام: و بیان أن حجية الاصل هل يأتي في صورة الوهم أو لا فقدمر في موضعه فعليك بالرجوع اليه هذا آخر ما

مشتمل بر حجیت ظن، دلیل انسداد، القياس، الاجتهاد و التقليد، عبادة الجاهل، التعادل و الترجيح؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 166گ، 24 سطر، اندازه: 17×22/5سم [محدث ارموی مخ: 1-149]

46. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 94

گویا تقریر بحث های یکی از استادان باشد. این جلد در مباحث ألفاظ؛ خط: نستعلیق، کا: گویا بخط مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 222گ، مختلف السطر، اندازه: 10×15 سم [ف: 71]

47. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2756

آغاز: ان كلما حكم به الشرع و قد اورد على يده الكلية أمور: منها، أن الملازمة بين حكم العقل و الشرع ممنوعة لان المكلف اذا فعل بلا قصد القربة فلا يخلوا اما ان يدرك العقل فيها جهة حسن؛ انجام: لا ريب أن عدم توقف وجوب الشیء بالقياس الى الواجب المطلق ... بالقياس الى الواجب المشروط لايحتاج شيء من عدم التوقف و التوقف الى ... و ممكن الجواب

مباحث اصولی مفصل و استدلالی است همراه با بیان اقوال علمائی همچون: صاحب فصول، محقق خوانساری، فاضل تونی، محقق سبزواری، فاضل قمی، صاحب معالم، صاحب حدائق، فاضل صدرالدین، فاضل عضدی، سید صدر و دیگر علما. مباحث زیر را در بردارد: حسن و قبح عقلی و اصل اباحه، در آغاز نسخه، اصل برائت (10پ)، شبهه غير محصوره (40)، استصحاب (73پ)، تعارض الاستصحابين (228پ)، تعادل و تراجيح (240)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه اول قرن 14 یا نیمه دوم قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی با امضای «منه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوایی، سجاف لبه ها و عطف با تیماج عنابی، 306گ، متغیر بین 20-23 سطر (9/5× 14)، اندازه: 15× 21سم [ف: 13-227]

48. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2358/6

آغاز: المقالة الثالثة في الأدلة العقلية ... فصل و مما دل عليه العقل و النقل اصل البرائة از کتابی در اصول فقه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 5-473]

49. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 12

ص: 276

آغاز: و اما الخبر الواحد فهو خبر لم يبلغ حد التواتر سواء افاد العلم بنفسه

شامل ادله شرعيه و ادله عقلیه است از «استادنا الشريف مد ظله العالی» نقل قولی کرده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 231گ، 19 سطر [سه

کتابخانه اصفهان: ف: 20]

50. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین، شماره نسخه: 20

آغاز: مقام الثالث في دوران الامر بين الواجب و الحرام و الكلام في بيان احكامه؛ انجام: و ما کلاماه الاخر ان فيظل جوابه مما تقدم الرابع طريقة الحدس و هو مسلک جملة المتاخرین

شامل مباحث استصحاب، تعارض، مقدمه واجب، اشتغال، اجتماع امر و نهی و ... است. در آن از مفاتيح الاصول یاد شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13 نسخه اصل است؛ جلد: مقوایی، 203گ، 26 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 29]

51. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14660/3

آغاز: بسمله، اصل: قد اختلف الأصوليون في وجوب ما لايتم الواجب المطلق الا به على اقوال و ينبغي قبل التحقيق فيه تمهید المقدمات، الأول حقيقة عند الأصوليين؛ انجام: او اشتراطها بشيء ببعض الادلة لاحد، و لم يحصل ذلك العلم للآخر، لعدم الاطلاع على الدليل و الاول يحكم ببطلان صلاة الثاني فلا يجوز له الاقتداء فتامل.

بخشی از یک کتاب اصولی است که مباحث اقسام واجب، اجتهاد و تقلید و اجزاء را شامل می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ مصحح، محشی با نشان «منه، منه دام ظله» ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن حنایی ضربی، 23گ (224ر -246)، 19 سطر (9× 13)، اندازه: 15× 21سم [ف: 37-135]

52. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5698

آغاز: و اما الخبر الواحد فهو خبر لم يبلغ حد التواتر، انجام: على حجية امثال تلك الظنون. فلتنظر. قد تم.

در حجیت ظن و عام و خاص و مطلق و مقید و اجماع و شهرت و جز آنها؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ با حاشیه های «منه عفى عنه»؛ کاغذ: فستقی، جلد: رویه میشن سیاه، 249گ، 20 سطر، اندازه: 15/2× 21سم [ف: 1-38]

53. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4501/3

آغاز: في بيان أن الحقيقة الشرعية هل هي ثابتة حتى تحمل الالفاظ المتنازع فيها في خطابات الشارع عند عدم القرینه؛ انجام: فان القائلين بثبوت الحقيقه الشرعيه اتفقوا على الحق و الناقلين لها اتفقوا على الثانی و اما على القول بالتفصيل فهو مخالف للاجماع اقول ما ذكره

مبحث الفاظ از اصول فقه؛ خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن رمضانعلی لاریجانی، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای سوخته مقوایی مجدول ضربی، اندرون جلد روکش کاغذی نخودی، 16گ (80-95 پ)، 24 سطر (9× 15/5)، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 19-121]

54. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4791- 24/91

آغاز: الكلام في المشتق وله اطلاقات باعتبار اللغة واصطلاح النحويين والأصوليين ومحل الكلام هو الاخير فلابد أن يوف بما ينطبق على محل النزاع من دون التزام التكلفات؛ انجام: ثم الاجماع المصطلح باتفاق جميع العلماء من العامة والخاصة القدماء والمتأخرين ... كما هو الظاهر من تعريفاتهم والمعلوم من موارد استدلالاتهم.

تقریرات مفصلی است در اصول فقه که مؤلف از مجلس درس استادش تحریر نموده است. المشتق و مفاهیم، ادلة الأحكام و كيفية دليليتها؛ خط: شکسته، تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 122 گ، 26 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-421]

55. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3155- 16/165

آغاز: بانها الكلمة المستعملة فيما وضع له و ظاهره الاختصاص بالمفرد كما تو همه البعض قلنا كلامهم في تعريف الحقيقة وان اوهم؛ انجام: و بالجملة بعد ما ذكرناه سابقاً لاحاجة إلى التوجيه هاهنا تفصیلاً هذا و الاحتياط مسلك النجاة و مطلوب من الأئمة الهدی (عليهم السّلام) سيما في الفروج حيث ورد عنهم (عليهم السّلام) أن أمر الفرج شدید و منه يكون الولد و نحن نحتاط تم

حاشیه ای است بر کتاب اصولی، این حاشیه با عنوان های «قوله - قوله» برگزار شده و مؤلف از عبارت متن فقط کلمه ای را آورده است و به همین جهت شناخت متن اصلی دشوار است. این رساله به صورت اجتهادی و با رد و ایراد فراوان نگاشته شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج و سرترنج ضربی مجدول گرهی، 189، 16 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-420]

56. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2137/1

تکه های پراکنده و ناقص از مسوده یک کتاب در اصول فقه. از مبحث اوامر و نواهی آغاز می شود و شامل مباحثی است، از جمله: ... السابع انه مشترک لفظا بين المعنى المصدری و الاسمی (گ 3) ... اما الوجه الثاني ... انه الدال على الطلب الايجابي و الالزامی (گ 5پ) ... المقام الثاني في معنى صيغة افعل (گ7 ) ... اصل في تقسيم الواجب باقسامه (گ 47) ...... الثاني في الاستصحاب ... (گ 69پ). در میان افرادی که از آنان در این کتاب نقل قول شده است از استاد خود مؤلف و کتابش به نام «مناهج الاحکام» می باشد و به دنبال نام استاد عبارت «مد ظله العالی» (گ 5 و گ 42) را می آورد که نشان از حیات داشتن استاد در آن زمان می باشد. ظاهرا منظور از استاد، سید شفیع جاپلاقی (م 1280)، صاحب «مناهج الأحكام في مسائل الحلال و الحرام» می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: مقوایی، رویه کاغذی، عطف تیماج تریاکی، 88 (3-90)، اندازه: 17×22/5 سم [ف: 11-381]

57. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3861/5

ص: 277

آغاز: بسمله، حمدله، و رتبته على مقدمه و خمسه و خاتمه، اما المقدمة في بيان حده و موضوعه و ثمرته و فيه فصلان. الأول في حده و له اعتباران، عملیه و عمليه اما تعريفه بالاعتبار الأول (برگ 51ر)؛ انجام: إلى حقيقه و مجاز و مترادف و مشترک و منقول و اخرى باعتبارات اخر الى مشتق

در اصول فقه شیعه در یک «مقدمه» و پنج «مقصد» و یک «خاتمه»؛ خط: نسخ بدخط، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه تیماج مشکی، در میان ترنج با دو نیم ترنج بالا و پایین، ته با چرم قهوه ای، 4 گ (51ر -54پ)، 21 سطر (105× 14/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 17-98]

58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9620

آغاز: سواء كانت متعلقة بالذوات و المهيات او نفس الصفات و الاحكام و ان الاحكام العقلية و العرفية و العارية ليست من الفقه.. انجام: من يقدم تقليده على تقليده و الا فيحكم بينهما بما هو الراجح عنده من الفساد

مباحث علم اصول را به صورت استدلالی و با نقل اقوال و رد و ایراد در آنها، با عناوین «فائده - اصل - قاعده» می آورد. مؤلف باید از علمای شیعه در قرن 13 باشد که از صاحب قوانین و وحید بهبهانی نقل می کند و در مواردی از «بعض شيوخنا» و «الاستاد المحقق» یاد می کند و در جایی می گوید: «و قد قررنا في ما كتبنا علی دیباچة تهذيب الشيخ رحمه الله في سالف الزمان أن المراد بصحة الخبر ...»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با حواشی «منه دام مجده العالی»، رکابه دار؛ جلد: تیماج قهوه ای، 395گ، 20 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 31-18]

59. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 554/1

آغاز : احمد الله على سابغ عطيته ... و بعد ذلك، فإنه تكرر من جماعة من الأصحاب

مشتمل بر ده «باب»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اندازه: 14/5× 20 سم [ف: 3-106]

60. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 24

آغاز: المعيار هو العرف ففي كل مقام يحكم العرف بالبقاء و اتحاد النسبتين يحكم بجريان الاستصحاب؛ انجام: المقام الخامس في انه اذا تعارض الظن النوعي و الشخصي فالحكم ای شیء هو هل يقدم النوعي ...

مجموعه ای از مباحث اصولی از جمله بحث استصحاب و مقدمه واجب و جواز تقلید میت است که به گونه ای مشوش صحافی شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی، 237گ، 25 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 34]

61. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21127

بی کا، تا: قرن 13، خریداری از رضا شیخان [رایانه]

62. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 352/2

گویا از متاخران؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام ]ف: 3-57]

63. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1638

آغاز: اصل في اخبار الاحاد و اعلم ان لفظ الخبر في اللغة بتفسير اللفظي النباء و الاعلام؛ انجام: و على الثانى مجازا كذلك و انما الاشكال في تشخيص الصغرى و نحن ندعي الاستعمال في الطبيعة الموجودة في ...

این رساله که در اصول فقه نوشته شده و از جمله رسائلی است که بعد از کتاب فرائد الاصول شیخ مرتضی تحریر یافته زیرا در آن اشاراتی به اقوال شیخ مرتضی انصاری وجود دارد و مطالب آن از اخبار آحاد شروع می شود و بعد ادلة عقلية می آید و سپس استصحاب مفصل بحث می گردد و در آخر هم مطالبی در باب عموم و خصوص دارد و کتاب پایان نرفته نسخه ختم می شود. در حواشی مؤلف بر این کتاب که به امضای «منه» آمده است گهگاه عبارات فارسی می آید و نیز جابجای به استاد محقق در کلمات آن اشاره می گردد ولی این استاد محقق شناخته نشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی با ترنج و نیم ترنج کوبیده، 117گ، 29 سطر (10× 16/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 10-213]

64. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 3244/2 - 17/24

آغاز: القول في بيان الطرق التي يعرف بها اللغات ويثبت بها الفرق بين الحقائق والمجازات اعلم ان الجاهل بالامور اللغوية ومطالبها التوقيفية بل بكل اصطلاح اذا اراد معرفتها؛ انجام: لان الامر يقتضى الاجزاء و كان مامورا به به فعل و قدفعل و القول بانه مامور بذلک مادام متصفا بصفة الجهل فهو دعوى خالية

بخشی از رساله مفصلی است در اصول فقه با رد و استدلال زیاد، این بخش شامل: فرق بین مجاز و حقیقت و موضوع و مسایل اصول فقه است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی با ترنج وسر ترنج، 18 گ، 42-23 سطر، اندازه: 320× 30سم [ف: 1-424]

65. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16507

ناقص؛ بی کا، تا: قرن 13 [د.ث]

66. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 412

نسخه «المقصد الأول في الكتاب» را دارد و می رسد به «المقصد الرابع في الأدلة العقلية» تا «في أصل البراءة»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ با حاشیه «منه»، در رویه بالایی نسخه آمده: «مجموعه قواعد مهمه از بهبهانی»؛ قطع: رحلی کوچک [نشريه: 2-137]

67. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5744/11

آغاز: بسمله. المقام الرابع. في الموضوع له. والكلام في هذا المقام انما يتم في مقامات عشرة: الأول في تعيين الموضوع له اللفظ. الثاني في اعتبار العلم في المدلول او عدمه؛ انجام: أن الاعم الاغلب بيان الحكم الشرعي لاالواضع اللغوي، و ان كان يتفق ذلك منهم عليهم السلام

از باب الفاظ و موضوع «له» گفتگو شده است؛ خط: نسخ، كان مرتضی بن احمد حسینی گیلانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد:

ص: 278

میشن قرمز، 18گ (53ر - 70پ)، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 9-12]

68. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 672

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي اوضح لنا مدارک اصول الدين، اظهر لنا مسالک الشرع المبين، و شرح صدورنا بمناهج قوانین الأحكام؛ انجام: او من باب التعظيم كما هو شأن.

آغاز در دیباچه پس از خطبه افتادگی دارد. اصول فقه شیعی ست، با سربندهای «المقصد الأول، الثانی ...» و «المطلب الأول، الثانی» و سربندهای کوچکتر «کنز» بی شماره. اینک چند سربند از آغاز نسخه: الفصل الأول في مبادى اللغوية، المطلب الثاني ينقسم الأمر باعتبار المأمور الى التعيني و التخيرى، المطلب الثالث ينقسم الأمر باعتبار زمان المأمور الى الموسع و المضيق ... المقصد الثالث في العام و الخاص و فيه مقدمة و فصول. المقدمة فهو في بيان حدهما.؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: 11×15/5، 219گ، 14-13 سطر، اندازه: 7× 11/5 سم [ف: 2-17]

69. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 29

آغاز: بسمله-اهل هل الأمر بالشيء على سبيل الاطلاق؛ انجام: ففي الصورتين الآخرين يجوز التجاوز عن المضمون.

یک دوره مباحث علم اصول است و چون بحث از قیاس و خواص آن می کند، ظاهرة کتاب اصل اهل تسنن است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، الوان، جلد: تیماج تریاکی سیر، مقوایی، نوسازی، 256ص، 24 سطر (14× 18)، اندازه: 16× 22سم [انجمن آثار-ف: 201]

70. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 115/13

مباحث اربعة (الاستقراء، القياس، النسخ و تعارض الدللين)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-29]

71. قم؛ مرکز احیاء، شماره نسخه: 3936

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... المبحث السادس في الاجماع و فيه مسائل المسألة الأولى الاجماع يطلق لغة على الاتفاق تارة؛ انجام: فيها و ان كان حراماً لم تكن قد اخذت من المنية و ان كان فان العتاب بسير الحديث و احتجوا على

برخی از مسائل علم اصول فقه را در ضمن مباحثی آورده است و مشتمل بر مباحث: المبحث السادس: في الاجماع، المبحث السابع: في الكتاب و السنة، المبحث الثامن: في النسخ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ مهر: «کتابخانه فضل الله نوری» (مربع بزرگ)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 185 گ، 20 سطر، اندازه: 14/5× 22 سم [ محدث ارموی مخ: 3-1200]

72. مشهد؛ حیدری؛ شماره نسخه: 43

بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام [اندیشه حوزه: س 2، ش 7-215]

73. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 412

دارای مباحثی در اصول فقه؛ بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام [اوراق عتیق: 1-248]

74. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15585

آغاز: ... او حقيقة و اما في جانب صحة السلب فبعد سماع ذلک الكالم من اهل اللسان لابد من الحكم باتحاد الحقيقة و نفی احتمال المشكتر ؛ انجام: فردان احدهما مأمور به و الآخر منهي عنه فلا مانع من الاجتماع و هذا هو المرادف تعدد

بعضی از عناوین: في الأطراد و عدمه (والمراد بالاطراد ان يكون اللفظ المستعمل في معنی موجود في مورد جائز الاستعمال في كل مورد)، المقام الثاني في متعدد المعنى، يعرف الوضع بامور منها تنصيص الواضع ... الجهة السادسة قد يطلق الجواز و يراد به ما يقابل الحرمة أو الوجوب قد يطلق و يراد به ما يقابل الفساد الشرعي؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: چرم قهوه ای روشن ساده، 120گ، 22 سطر، اندازه: 18/8 × 23/4 سم [ف: 43-175]

75. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29291

آغاز: بسمله. حمدله-فصل في الحقيقة الشرعية و هي اللفظ المستعمل فيما وضع له بوضع الشارع من حديث؛ انجام: بصيغة الأمرا و ... ان فرق بين اضحار تلک ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ ضميمه نسخه ش 15619 [رایانه]

76. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 260

مباحث علم اصول، دارای حواشی و تعليقات؛ بی کا، تا: قرن 13 [اوراق عتیق: 1-248]

75. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12040/1

آغاز: وقد يفسر الحكم الشرعي بأنه خطاب الله المتعلق بأفعال المكلفين فيورد عليه بلزومه اتحاد الدليل و المدلول؛ انجام: توجد عند أسبابها من غير علة في البين بل بمحض التقارن الاتفاقي فهو قول بالترجيح بلامرجح.

کتابی در قواعد اصول با روشی نسبتا مفصل و نقل گفته های علمای اصول و مناقشه اقوال آنان است، به صورت عناوین جداگانه (همچون برخی از رسائل عناوين الاصول) که احتمال دارد مؤلف به قرینه این که در برگی 131 از شیخ مرتضی انصاری با عنوان «قال شيخنا المرتضی رحمه الله في درسه» نام برده، از شاگردان شیخ انصاری باشد؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: اواخر قرن 13؛ مصحح، محشی، در برگ دوم مطلبی از کتاب مسكن الشجون تألیف سید نعمت الله جزائری شوشتری نقل شده؛ کاغذ: فرنگی رنگارنگ، 131گ (3-133)، میانگین 19 سطر، اندازه: 8× 13سم [ف: 30-404]

76. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 848/8

خط: نسخ، بی کا، تا: 1202ق؛ فاقد جلد، 33گ (137پ - 170ر)، اندازه: 9× 16سم [میراث اسلامی: دفتر نهم-104]

77. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 17242

رساله در اصول فقه با شرح؛ كا: ابوالقاسم، تا: 1226ق؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]

ص: 279

78. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23230

آغاز: بسمله و الاعتصام بكرمه العميم؛ انجام: لكونه مبنيا على العمومات ... بعون الملک الوهاب

خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق [رایانه ]

79. بشرویه؛ امیرالمؤمنین؛ شماره نسخه: 69/2

آغاز: لجهتی الامر و النهي الثاني انه لو امتنع الجمع لكان باعتبار اتحاد متعلق الأمر و النهي اذ لا مانع سواه اتفاقا؛ انجام: و الا فعدم الالتفات اليه احوط و العلم عند الله و التكلان في المهمات على و هو حسبی و نعم الوکیل و صلی الله على محمد تمت الكتاب

رساله ای مفصل در موضوع اصول فقه است. از بحث امر ایجابی تا آخر بحث تعادل و تراجیح؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 25 ربيع الثانی 1231ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 72گ (17ر -88پ)، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [فهرست امیر المؤمنين: ]

80. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2360/1

آغاز: الناس في ذلك فقيل انها للوجوب؛ انجام: و الافعدم الالتفات الله احوط و اولی و العلم عند الله ... صلوات الله عليهم اجمعین و سلم تسليما.

خط: نسخ، كا: ابن ابو الهادي بن محمد سامع اليزدی محمد على، تا: 1237ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: شیشه بری؛ کاغذ: اصفهانی، فاقد جلد، 74گ (1-75)، 30 سطر (8× 15) [ف: 4-1263]

81. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2081/13

آغاز: بسمله وبه ثقتي المقصد الثالث في الأدلة العقلية و فيه مباحث المبحث الأول في اثبات أن العقل مدرک للحسن و القبح بمعنى المدح و الذم، انجام: بل لو قلت ضربت راسه لم يكن قد ضربته. كا: على نقی، تا: 1241ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج تریاکی، 54گ (212-266)، اندازه: 15× 20سم [ف: 4-1153]

82. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 286/4

قسمتی از کتابی در اصول فقه است و این قسمت در بحث اصالت حجیت ظن و ظاهرة انشاء یکی از شاگردان شريف العلماء رحمه الله می باشد و در حدود 700 بیت کتابت دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1241ق، واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 24ص (45-69)،17-22، قطع: خشتی، اندازه:15× 21سم [ف: 2-450]

83. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1236/2 ط

آغاز: ثانيها أن الدليل ينقسم إلى ما لا يكون حجة في نفسه مطلقا كظاهر الكتا و ... انجام: ورود التخصيص عليه في شيء من الصورتين على ما تقرر عندهم من عدم جواز التخصيص في القواعد العقليه فالقول. خط: تحریری، بی کا، تا: 1241ق؛ 45ص (122-166)، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 24/3-36]

84. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 317/1

آغاز: اختلف الحكماء والعلماء في العلم هل يحد ام لا ومن قال لا يحد اختلفوا هل يمتنع تحدیده لبداهته ... آغاز باب امر: فايدة الأمر بالفعل يقتضی ایجابه فقط و امتثال ذلك الامر مع الاتیان بشرائط الصحة يقتضی

مسائل علم اصول را به تفصیل با رد و ایراد زیاد ذکر می کند، ابتدا تعریف علم را بررسی کرده، سپس تعریف علم اصول فقه را نقد کرده، سپس شروع به مباحث الفاظ نموده و تا المسئلة الرابعة في المشتق بحث کرده، بعد پس از چند ورق از مبحث اوامر شروع می کند؛ خط: نسخ، كا: اسماعيل بن محمد حسن حسینی زنوزی خویی، تا: 1243ق؛ واقف: شهید؛ جلد: تیماج ضربی با ترنج با سر لچکی جدول دار، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 157]

85. مشهد؛ حیدری؛ شماره نسخه: 34/3

در جایی از نسخه می گوید: «نقله والدي المحقق في الجامعة، قال والدي المحقق في جامعة الاصول». همچنین از سید نعمت الله جزائری، فاضل جواد، شیخ حر عاملی در فصول المهمة، مقدس اردبیلی، محقق در معارج، محدث استر آبادی در فوائد مكية و شیخ بهائی یاد کرده است. (با این خصوصیات باید یکی از آثار اصولی ملا احمد نراقی باشد)؛ كا: عبدالحسین، تا: 1243ق، جان صحن امام حسین [ اندیشه حوزه: س 2، ش 7-214]

86. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22687

آغاز: و ثالثهما ما نقله المحشي عن الابهری و هو أن المراد بكونه خطا عدم جواز الاحتجاج به ... (پس از یک برگ) قال الشارح و منهم من قال المحكم آه هذا شرح لقول المصنف و الظاهر الوقف بانه اشارة الى تعريف اخر للمحكم و المتشابه؛ انجام: فانه يحتمل في المسند اليه ايضا أن يعينه بالمسند الذي يريد أن يسنده به و يكون ذلك الاسناد قرينة العهد فتدبر.

حاشیه ای است مفصل و استدلالی بر شرح یکی از متون اصولی که در آن از صاحب کتاب «الفوائد المدنية» تأليف ملا محمد امین استر آبادی، بعض الأفاضل من متأخرى اصحابنا یاد شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه سلخ محرم 1243ق؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ کاغذ اصفهانی؛ جلد: تیماج مشکی، 459 گ، 18 سطر (11× 17) سطر، اندازه: 18× 24سم [ف: 3-835]

87. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5716

آغاز: بسمله. حمدله ... و بعد فهذا اصل متضمن لتحقيق القول باستحالة اجتماع الأمر و النهي؛ انجام: من القول بعدم دلالة نفس التعلق على ذلك كما هو مورد البحث في المقام و انما يستفاد فيما ذكره.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق؛ با حواشی در ص 1 و 2، پس از سه برگی از خطبه دیگری آغاز می شود؛ کاغذ: فستقی سفید و آبی، جلد: میشن سیاه لایی، 163گ، 23 سطر، اندازه: 16/8× 22/2 سم [ف: 1- 39]

88. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 575/1

آغاز: بالامر ولايتم الا بما ذكرناه فان زاد في التقديم على هذا الوقت لم يكن بد من مصلحة و غرض فيه؛ انجام: و انه لا فرق بين اعتقاد كونه فيها و قد زالت الروية و بین اعتقاد أن نقطع على غير

ص: 280

منها.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 13گ (1ر -13ر)، 20 سطر، اندازه:15/5 × 20/5سم [ف: [361-2

89. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15619/4

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... فصل في الحقيقة الشرعية و هي اللفظ المستعمل فيما وضع له بوضع، الشارع من حيث هو كل فخرج يقولنا بوضع الشارع، انجام: كان يقول الارادة بصيغة الأمر او بصيغة اذ فرق بین اظهار تلك

مؤلف از علماء نیمه قرن 13 ق اوراق ناقصی است در فصل في الحقيقه الشرعيه، فصل المشترك، فصل اختلفوا في جواز استعمال اللفظ في المعنى الحقيقى و المجازی، فصل في المشتق، الباب الأول في الاوامر و الفواهی و فيه مطلبان المطلب الأول في الأوامر؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد بن نعمت الله حسینی، تا: 1256ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج مشکی کهنه، مختلف السطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 16-416]

90. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3199

آغاز: بسمله ... اصل القول في الأدلة الشرعية فلما فرغنا عن ذكر مباحث الالفاظ شرعنا في ادلة الشرعية فنقول؛ انجام: فلابد أن يكون أن يطرح كلاهما كما في السابق و الاخذ بالثالث كما هو المختار.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: بعد از 1257ق؛ مصحح؛ تملک: «محمد حسینی متخلص به صدر صدوری قزوینی»؛ جلد: پارچه ای زرشکی، عطف تیماج قهوه ای، 195 گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 22 سم [ محدث ارموی مخ: 1-146]

91. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1505– 9/55

آغاز: بسمله حقيقة موضوع كل علم هو الامر الجامع المشترك بين موضوعات مسائله والمسائل هي القضاياء المثلثة؛ انجام: وهو البناء على اصالة الحقيقة عند الشك في المراد كما في القسم الأول الذي قد يقطع فيه بالظهور ولامجال هناك لاصالة عدم القرينة اصلاً

رساله مفصلی است در اصول فقه نسخه حاضر از موضوع علم اصول و بحث وضع تا ابتدای حجیت ظواهر را دربردارد. محمد تقی فرزند مؤلف بر این کتاب حواشی زده است. مؤلف باید از علمای شیعی در قرن 13 یا اوایل قرن 14ق باشد. کتاب عنوان بندی و ترتیب خاصی ندارد مباحث آن مطابق ترتیب کتب اصولی شیعه است، از اول بحث موضوع هر علم» تا بحث «تعبد به ظن»؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: انجام مصحح، محشی با امضای «محمد تقی ابنه عفى عنهما»؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی سبز رنگ عطف و گوشه ها پارچه ای، 96گی، 18-20 سطر، اندازه:15/5 × 21/5سم [ف: 1-1391]

92. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4092

آغاز: عن من تاخر عن اولئك الافاضل و هو انهما ثابتان لها الصفاتها الحقيقه و هي يحتمل أن يكون المراد، انجام: كان الاتیان بقول المنافي حراما و بعد ذلك لشک فيستصحبه و القول بان حرمته

مباحثی استدلالی در اصول فقه است که یکی از شاگردان شیخ مرتضی انصاری به سال 1258ق آن را نگاشته و در آن نقل قول های متعددی از صاحب فصول و میرزای قمی دیگر اصوليين دارد. مؤلف در موضعی از کتاب از صاحب جواهر با عبارت «شيخنا في جواهر» (ص 61) و از شیخ مرتضی با عبارات «هذا ما قرره الاستاد المرتضى» (ص 2پ) یاد می کند. آغاز و انجام کتاب در نسخه حاضر افتادگی دارد و از مباحث حسن و قبح عقلی سپس از مباحث اصول عملی: اصل برائت، اصلی احتیاط و اصل استصحاب را در بر دارد؛ خط: نسخ و نستعلیق تحریری، کا: یارعلی از طایفه مافی، تا: 1259ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور قهوه ای، ضربی با طرح ترنج و سرترنج، 114گ، 23 سطر (8/5×15/5)، اندازه: 15×22سم [ف: 17- 439]

93. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 251/4

آغاز: بسمله المطلق على ماعرفه اكثر الأصوليين هو مادل على شايع في جنسه وعرفه بعضهم بانه الماهية لابشرط شیء؛ انجام: باب في انواع المرسل وهو ثلاثة عشر الأول أن يذكر السبب و يراد ... حاصله منكم وهي الفاء ارواحهم قليل بذلها

فواید پراکنده ای است در اصول فقه شیعی از جمله بحث مطلق و مقید و حقیقت و مجاز؛ خط: نسخ، كا: محمد كبه، تا: 1262ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 12گ، 23 سطر، اندازه: 11×15/5سم [ف مخ: 1-49]

94. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 27455

آغاز: بسمله، قد اشتهر بين السنة الأصوليين ان الفاظ العبارات ... و العلامات هي موضوعة؛ انجام: منهم لما عندهم في الادلة هذا تمام الكلام في بحث التعارض و الترجيع و التعادل ... سنه 1268

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1268 ق [ رایانه ]

95. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1188

آغاز: و من الأدلة الشرعية الاستصحاب و قد اختلف في حجيته و عدمها؛ انجام: و لا ريب أن ارتكاب اقل المحذورین و هو التخصيص القليل اولی و لفحوى مادل

کتابی است در اصول فقه دارای مباحث عقلیه تا تعادل و تراجیح، و تا اواخر آن جای عناوین سفید است و در اواخر چند جا عنوان «مصباح» به چشم می خورد. نگارنده آن از شاگردان سید مجاهد (- 1242) بوده و از او با دعای «دامت افاضاته» یاد می کند و در برخی از موارد به جلد اول در مبادی لغويه ارجاع می دهد؛ خط: نسخ، كا: شیخ محمد حسن خوشنویس، تا: 1272ق؛ 230 گ، 21 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 1-15]

95. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 745

آغاز: أشهی ثمر يجتني في دوحة الكلام و أبھی حبر ينسج ببنان

ص: 281

الأقلام حمد من تنزه بكنه ذاته عن تماثل الاشباه و الاجسام؛ انجام: و قد فرغت من تسوید هذه النسخة الشريفة التي كانت مشحونة بلطائف الكلام و غرائب النكات

مختصری است در قواعد اصول فقه با اشاره اجمالی به ادله موضوعات. دارای مقدمه ای در تعریف اصول و موضوع آن، پس از آن مطالب را با عناوین «قول في ... قول في ...» شرح می دهد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 11 شوال 1276ق؛ محشى؛ 36گ، 15 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 2-346]

96. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 640/6

اوراق نامنظم در مباحث الفاظ از علم اصول فقه که با بحث مشترک شروع و به بحث «أن النهي عن الشي هل يقتضى الأمر بضده» تمام می شود. مطالبی را از «عيون الاصول» استادش نقل می کند؛ خط: نسخ خوب، كا: عبدالوهاب، تا: 1277ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی دارای ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 59گ (109ر-167پ)، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-546]

97. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 253/5

آغاز: مصباح في بيان حال المشتق و الاشتقاق و تحقیق الحق فيه يستدعي تقديم مقدمات و تعقیبها بمقالات

در مباحث مشتق و اجزاء با عناوین «مصباح-مصباح» ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ذیقعده 1278ق؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 47گ (21ر-68پ)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 1-177]

98. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6541- 33/91

آغاز: بسمله المطلب الثاني في الظن ويقع الكلام فيه تارة في اصل امكان التعبد به وامتناعه واخرى في وقوعه وجواز العمل به ... مقامان المقام الأول قد اختلفوا في أن التعبد بالظن، انجام: مع عدم العلم الوقوع في مخالفة الواقع كثيرا و لايبعد ان يكون الوقف ايضا من هذا القبيل فافهم هذا تمام الكلام في هذه المسألة و الحمدلله اولاً و آخراً و الصلوة على نبيه محمد و آله الطاهرین ظاهراً و باطناً مباحث استدلالی است در اصول فقه شیعی با نقل اقوال و رد و ایراد بسیار، تألیف یکی از فقهای قرن سیزدهم هجری است که از میرزای قمی با دعای «رحمه الله» نقل می کند. شامل مطلب ثانی في الظن است و در باره انسداد نیز بحث مفصلی دارد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: دهه آخر شوال 1278ق؛ مصحح، محشي با نشان «منه»؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 182 گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-393]

99. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20716

بی کا، تا: 1278ق؛ خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

100. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7567- 38/187

آغاز: اصل في اجتماع الأمر و النهى و المشهور عدم جواز اجتماعهما و قيل بالجواز و هنا مطالب الاول متعلق الأمر و النهي ان كان جنسا جاز اجتماعهما؛ انجام: مع استصحاب طهارة الملاقي فالوجه تقدیم استصحاب السبب لان الظاهر من امره ع بابقاء ما كان على ما كان هو ترتیب آثاره علیه ... موارد تعدد الموضوع فالوقف الى أن يوجب مرجح

قطعه ای از کتابی است در اصول فقه شیعی شامل مباحث اجتماع امر و نهی، دلالة النهي على الفساد، عام و خاص، مطلق و مقید، اجماع، کتاب، سنت، اصالت حرمت عمل به ظن، قاعده اشتغال، تسامح در ادله سنن، ... استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1281ق؛ مصحح، جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 65گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-399]

101. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16073

آغاز: بسمله. حمدله. و صلی الله على خير خلقه ... قوله ره و ربما يذكر فيها كمثله جواز استعمال اللفظ في اكثر من معنى واحد او في معنييه الحقيقى و المجازی؛ انجام: و الطاعنون على المجتهدین المشيدين لأركان الدين هالكون.

قطعه ای از یادداشت های اصولی یکی از علمای شیعه در ق 13ق است که در شب اول صفر 1288 ق شروع به نگارش آن کرده و مباحث به صورت شرح یا حاشیه ای بر متنی در اصول برگزار شده است و در لابه لای آن سه برگ در فواید تفسیری دیده می شود؛ خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1 صفر 1288ق؛ مصحح، محشی با امضای «منه عفى عنه»؛ جلد: مقوا عطف تیماج سبز، 21گ، 40 سطر، اندازه: 19× 22سم [ف: 44-234]

102. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 757

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اصل في تعارض الأدلة ... و لنبدأ قبل الخوض في المرام ببيان أن المسالة هلي هي من المسائل الأصولية

خط: نسخ، كا: على رضا خوانساری، تا: شوال 1289ق؛ در پایان کتاب چند برگ از رساله ای احکام رضاع آمده است بدون آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 188 گ، 23 سطر، اندازه: 17/5 × 22/5 سم [ف: 2-416]

103. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 276

آغاز: منهما فلعله أيضاً لا ينبغي الاشكال في خروجه عن محل النزاع في التجزی؛ انجام: يجري كلما أو بعضها في الأخبار القطيعة الصدور مما كان من قبيل المتواتر أو الإحار

در بیان مسائلی چون: تجزی، الاجتهاد و التقليد و التعادل و التراجيح که با استفاده از اقوال بزرگان قدما و علماء متأخر نظير شیخ و صاحب قوانین به بحث نشسته است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه شوال 1293ق، جا: نجف اشرف (پایان تقلید)؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، با حواشی «منه»؛ 256 گی، مختلف السطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 16]

104. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9534/1

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة ... قوله قدس سره منها صحيحة زرارة و لايضرها الاضمار اقول لانه منه کالاظهار اذ هو اجل من أن يستفتی من غير الامام؛ انجام: في حكم تعارض الخبرين مثل قوله عليه السلام بايهما اخذت من باب التسليم وسعك

حاشیه ای است بر متنی در اصول فقه شیعی، با عناوین «قوله قوله».

ص: 282

محشي از ماتن با دعای «قدس سره» یاد می کند. احتمالاً تقریرات درسی یکی از دانشمندان شیعه در ق 13 باشد، چنان که محشی از استادش نقل می کند و از او با دعای «دام ظله» یاد می کند. احتمالا حاشیه بر «رسائل» شیخ انصاری باشد؛ بی کا، تا: 1296ق؛ جلد: تیماج مشکی، 50گ (1پ-51پ)، 20 سطر، اندازه: 15/5 ×21/5سم [ف: 30-201]

105. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14679

خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق [الفبائی: 55]

106. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 371/4

در این تالیف موضوع های مختلف اصول فقه با عنوان «فائدة» بیان شده که ظاهرا پیش نویس مؤلف می باشد؛ خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح؛ 115گ (43-140) و (154- 172)، اندازه: 17/5× 22سم [ف: 1-121]

107. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق؛ شماره نسخه: 120

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... تقسيم متعلق بالوضع اعلم ان الموضوع و هو اللفظ لو كان شخصيا خاصا يكون الوضع شخصيا مجموعه مباحث اصولی است که یا از تقریرات درس مرحوم آخوند خراسانی است یا از تالیفات ایشان. مشتمل بر الوضع، اخذ الاجرة على الواجبات، الأجزاء، حجية الظن، دلیل الانسداد، اعتبار الظن في أصول الدين، البرائة؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح؛ اهدایی: ورثه حاج محمد حائری؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 90 گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: [120-1

108. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13793/6

آغاز: حجة القول الثاني الذي للاخباريين القائلين بوجوب الترک و الاحتياط في الشبهة التحريمية التكليفية بالادلة الثالثة اما من الكتاب فطائفتان؛ انجام: اما ان يراد من الوقوع في المحرم الوقوع فيه فعلاً او شأناً و بعبارة أخرى اما ان ...

رساله کوتاهی است در اصول فقه، شامل بحث شبهه تحریمیه تكليفيه و ممکن است شرح بخشی از فرائد الاصول شیخ انصاری باشد زیرا متن آن با فرائد الاصول تا حدودی همخوانی دارد. از استادش با عنوان «قال الشيخ الاستاد قدس سره» و از فاضل قمی که همان میرزا ابوالقاسم قمی صاحب قوانين الاصول (-1231ق) است با عنوان «الفاضل القمی (رحمه الله)» و نیز از سید علی طباطبایی صاحب ریاض (-1231ق) نیز یاد کرده است. آغاز نسخه شماره 9346 مجلس شورا که با عنوان «تقريرات الاصول» از مغانی تبریزی، علی بن لطفعلی دانسته شده شباهت هایی با آغاز این نسخه دارد و ممکن است تقریرات مختلف از درس یک نفر باشند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ محشی، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 6گ (153-158)، 20-21 سطر، اندازه: 9× 17سم [ف: 34-831]

109. دامغان؛ قمر بنی هاشم (عليه السّلام)؛ شماره نسخه: 147

آغاز: امور ثلاثة احدها الألفاظ والاصوات المتقاطعة على حسب ما يقتضيه اوضاعها اللغوية؛ انجام: مفهوماً لا مصداقاً كما يظهر بالتأمل الا أن يقال أن الأصل في كون الشيء مضافاً

مشتمل بر تعریف علم اصول، وضع و تقسیم آن، تقسیمات لفظ، علائم حقیقت و مجاز، حجیت و مجاز، حجیت بناء عقلد، معنی التشريع، الحقيقة ... با عناوین «بديعة بديعة» و ظاهرا مقداری از کتاب «بدايع الأفكار» میرزا حبیب الله رشتی است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، با حواشی «منه دام ظله»؛ جلد: مقوایی، 115گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 15]

110. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 237/7 -2/57

آغاز: بسمله فلا اجتماع لهما في موضوع واحد و كذا ما يتبعهما وهي الحسن و القبح و البغض و كذا الادارة و الكراهة؛ انجام: من الأصول في غاية المنع لكثرة ما كان كذلك منها و قل ما يكون منها مجرى للاصل المثبت و ثانياً

قطعه ای از کتابی است در اصول فقه شیعی که شرح است بر متن با عناوین «قوله اقول» شارح از ما تن با عنوان استاد یاد می کند، هم چنین از استاد دیگرش با عنوان «سیدنا الاستاد» اقوالي نقل می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با حواشی «منه مدظله»؛ 2گ، 19 سطر [ف: 1-399]

111. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6608- 33/158

آغاز: بسمله القول في الأدلة العقلية و في طي هذه الأدلة لابد في مقامات ثمان الأول في بيان أن العقل هل يمكنه درک حسن الاشياء و قبحها ... الثاني في بيان أن العقل على تقدير كونه مدركة لهما هل هو يدرك الثواب و العقاب ام لا الثالث؛ انجام: قال به شرذمة قليلة من العلماء بل التحقيق أن التربص الواجب عليه ليس الا مدة اربع سنين بشرط الفحص عنه في المدة المزبورة من جهات مباحث استدلالی است در اصول فقه شیعی با رد و ایراد و «ان قلت قلت» بسیار که شامل بحث در ادله عقلیه تا اواخر اصالة البرائة می باشد. از عناوین چون «مقام -فایدة - تذنيب و ... استفاده می کند؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 199، 17 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 1-396]

112. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7721- 39/101

آغاز: مستندة إلى الأسباب الضرورية كالوحي و غيره من دون حاجة الى النظر و اما البواقي ختاتی و اعلم أن حصول علم جميع الانبياء و جميع الملائكة. بجميع الا حکام الشرعية؛ انجام: هو العرف و اللغة و منها ما تخالفنا و هو الاخير آن یعنی موضوعات العبادة من حيث الاسامی و المسميات

در اصول فقه استدلالی با نقل اقوال علمای شیعه و رد و ایراد، به صورت شرح بر متن، شارح باید از دانشمندان قرن 13 هجری باشد از «مفاتیح الاصول» و شرح سید صدر الدين قمی بر «الوافية» و حواشی معالم الأصول نقل می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، با حواشی «منه عفى عنه»؛ جلد:

ص: 283

مقوای سفید عطف گالینگور قهوه ای، 23گ، 22 سطر، اندازه: 16× 22 22816سم [ف: 1-396]

113. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4131

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد آن الأدلة التي يستنبط بها الأحكام الشرعية منحصرة في الاربعة و هي الكتاب و السنة و الاجماع و العقل؛ انجام: اذ لا معنى للحرمة الظاهرية حيث انه ان كانت حرمة المشتبهات من جهة مصادفة الحرام الواقعي عند الدقة بها بمعنى ان الدقة ...

خط: نستعلیق، کا: به خط مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، 128گ، مختلف السطر، اندازه:17/5 × 22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-147]

114. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13497/5

آغاز: فائدة، احتج المجوزون یعنی مجوزون العمل باظن بامور، الأول من الخاصة اليه الانسداد باب العلم إلى التكليف مع بقائه اجماعة؛ انجام: و قوله تعالى قل ءآلذكرین حرم ام الأنثيين ام ما اشتملت عليه ارحام الأنثيين ... جاز مطلقا لعدم الفرق عقلاً

به صورت استدلالی و با نقل أقوالی از مولی محمد تقی مجلسی مجلسی اول»، شیخ حسن صاحب معالم، علی اصغر بن محمد یوسف قزوینی، محقق خوانساری، شیخ عباس محدث قمی (- 1259ق) و دیگران؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی، 6 برگ شامل حکم جالینوسیه، فرق بين تصویب و تخطئه، مطالبی درباره حلاج از رجال فاضل اخباری، مطلبی از کتاب امالی، یادداشتی به سال 1298 ق و مطالب دیگر؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (70-74)، 19 سطر، اندازه: 8× 19 سم [ف: 34-234]

115. قم؛ ارگانی بهبهانی؛ شماره نسخه: 19

آغاز: التبين لغوة و هو كما ترى هذا بالنسبة إلى المنطوق و أما مفهوم الآية أعني إن جاءكم عالم فلا يلزم التبين فذلك الإحتمالات الثلاثة

مباحث اصول فقه را بطور استدلالی و مفصل با رد ایرادات فراوان عنوان کرده است. مشتمل بر مباحث الفاظ می باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، تا: قرن 13 یا اوایل قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ فاقد جلد، 76گ، مختلف السطر، اندازه:15/5 × 21/5سم [ف: 44]

116. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8809

باید از متاخران باشد و تقریراتی است حاشیه مانند؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 116، 2 سطر (8× 4)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 17-226]

117. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12304/2

آغاز: قال العلامة الحلي قدس سره في تهذيبه الفصل الرابع في الاسماء المشتقة الاشتقاق اقتطاع فرع من اصل يدور في تصاريفه؛ انجام: رابعاً قبالا للاخباريين المدعيين لانحصار طريق التوصيل الى الأحكام الشرعية في الادلة السمعية و عنوانها الآثار المروية

مسائلی است در اصول فقه شامل بحث اجتماع امر و نهی، نهی در عبادات إجزاء، ادله عقلیه و غیر از اینها که از علامه حلی، شارح عمیدی، میرزای قمی صاحب القوانين و غیر از اینها نیز نقل شده؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی اندازه، 117گ (179-295)، ابعاد متن: 7× 14، اندازه: 14× 23سم [ف: 31-175]

118. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3367

آغاز: مبحث مفاهیم: بسمله الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذه نبذة الكلام فيما يتعلق بالمفاهيم و لابد من الكشف اولا عن حقيقة المفهوم ثم البحث عن ثبوته في الموارد .. مبحث اجتهاد: بسمله الكلام في الاجتهاد و فيه مقدمه و مباحث اما المقدمة ففی بیان حقيقته و معناه ... مباحث تقلید: بسمله الكلام في التقليد و قبل الخوض فيه ينبغی بیان معنى اللفظه لغة و عرفا ... دفتر: بسمله الحمدلله رب العالمين ... و بعد فقد رتبنا كتابنا هذا على مقدمه و مقاصد و خاتمه. اما المقدمة فتشتمل على بيان امور لابد من التكلم فيها الاول تعريف العلم و الكشف عن موضوعه و غایته اما نفس هذا العلم فقد عرفه غير واحد منهم؛ انجام: فلا شبهة ان بعض العناوين هي التي لا ينفك عن الفعل ابداً مثل ... هذا لب الكلام و ملخص المرام في مباحث الاجتهاد بمقدار و سعة المجال و الكلام في ملخص مباحث التقليد – 1310 ... مبحث تقلید: و اما لو فرض كون المراد من الدليل دليل الأخذ على ما اعترف به العضدي على ما حکی فلامعنى لجعله موضوع مورد الكلام (جمله اخیر نشان صفحه بعد است که در نسخه موجود نیست)

کتابی است در اصول فقه شیعه دارای مقدمه» و «مقاصد» و «خاتمه». مؤلف بدون تردید از علماء قرن 13 و اوایل 14 بوده و پس از شیخ مرتضی انصاری بوده است و از «فصول» و «کفایه» در آن یاد شده است. شامل: 1. مباحث الفاظ از آغاز تعریف موضوع علم تا مسئله اجتماع امر و نهی (1-289)، 2. مفاهیم، مفهوم شرط دنباله آن از دفتر افتاده (ص 299-313)، 3. مباحث دلیل عقلی ناتمام است (ص 314-350)، 4. اجتهاد، تمام این بخش کاملترین بخشهای کتاب است (ص 356-459)، 5. مباحث تقلید دنباله آن از دفتر افتاده است (ص 459-463)؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ بخش هایی از آن (اگر نه همه آن) به خط مؤلف است و حاشیه هایی از او دارد؛ جلد: گالینگور قهوه ای با عطف و گوشه از تیماج قهوه ای، 467ص، مختلف السطر، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 25 سم [ف: 10-1207]

119. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16175

آغاز: هو الله العلى الأعلى (اصل كل خير)؛ انجام: ثم اشف بها كل مريض العطى الروف الكريم الرحيم

خط: نسخ، كا: صمیمی، فرهاد، تا: قرن 14 [رایانه]

120. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23578

آغاز: بسمله، مسائل سبع الأولى في الفرق بين الحقوق و الأحكام؛ انجام: منسلخا عن ذاته و ماهيه لان يحكم عليه بهذه الأحكام

ص: 284

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام [رایانه]

121. دامغان؛ قمر بنی هاشم (عليه السّلام)؛ شماره نسخه: 148

آغاز: القول في دليل الانسداد وتقريره على وجه السداد بحيث وقع مرضياً لاهل السداد ولا يختلج بعده ريب في الفؤاد؛ انجام: التمسك بعموم دليل المرجحية في الحالين لاحالة التوقف والتساقط عند تعارض الادلة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1302ق، جان نجف اشرف؛ افتادگی: انجام؛ مصحح شده؛ جلد: مقوایی، 55گ، مختلف السطر، اندازه: 18/5× 23 سم [ف: 15]

122. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 109

آغاز: جامعة لا اشکال بل لاخلاف على القول بامكان الاشتراك ووقوعه كما هو المتخار وفاقا للمعظم في جواز استعمال المشترک؛ انجام: من اللوح الأبيض كان صالحا لان يكون معروضة للسواد و الحمرة و الصفرة و غيرها من الالوان المتخلفة.

رسائل مختلفی است در بعضی مباحث این علم با استفاده از دروس بعضی اساتید با این عناوین: المشترك، المشتق، الصحيح و الاعم، مقدمة الواجب، اجتماع الأمر و النهى، المفهوم و المنطوق، المجمل و المبين، الادلة العقلية، الاجزاء المشتق (از درس میرزا حسن دمستانی)، مسألة الضد؛ خط: نستعلیق، كا: على تیلکی، تا: 1303ق، جا: کربلا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، 167گ، مختلف السطر، اندازه: 18/5× 24 سم [ف: 14]

123. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17789

متفرقاتی از اصول فقه (اجتماع امر و نهی)، مؤلف از شاگردان شیخ انصاری بوده؛ کاتب = مؤلف، تا: 1305ق [د.ث]

124. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 413

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على محمد و آله الطاهرین؛ انجام: ای ما يقصد افادته لشيء مذکور و المفهوم ...

کتابی در اصول که از مباحث الفاظ آغاز می شود و تا آخر تعادل و تراجیح می رسد، در دو مجلد که نسخه حاضر جلد اول آن است. در ابتدای جلد دوم آمده است که مؤلف آن آقا محمد مهدی نجل حاج محمد ابراهیم کلباسی است. هر دو نسخه مسودهای ناقص الآخر است. تاریخ فراغت از بعضی از اجزاء آن جمعه 26 جمادی الاول 1306 است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1306ق؛ در حاشیه استدراک دارد؛ جلد: عادی، 170گ، 21 سطر، اندازه: 14× 19سم [مؤيد: 1-336]

125. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 414

جلد دوم کتاب بالا؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1313ق؛ در حاشیه استدراک دارد؛ جلد: عادی، 173گ، 16 سطر، اندازه: 14× 20 سم [مؤید: 1-337]

126. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4857

آغاز: الأول في الكتاب. قيل هو ما نقل بين دفتي المصحف تو ترا؛ انجام: اذ لا عبرة برای العالمي و الاجتهاد مراتب.

کتابی است در اصول فقه اهل سنت که در آن به بیان اختلاف مذاهب اهل سنت پرداخته و در هر مبحث ادله هر یک را به نحو اختصار بیان کرده سپس مؤلف نظر مختار خود را با تفصیل بیشتر استدلال کرده است. مؤلف در ضمن مباحث از علمایی مانند: فخر الاسلام، شمس الائمه، آمدی و ابواسحاق شیرازی و امام رازی نام می برد؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 1313ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش تیماج عنابی ضربی مجدول با ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته، 298گ، 11 سطر (8× 14)، اندازه: 13× 23سم [رایانه]

127. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10081/7

آغاز: احدهما و هو الذي اقتصر عليه بعضهم ما لفظه أنا كما نقطع بانا مكلفون في زماننا الخ اقول ان بیان مقصود القائل بحجية الظن في الطريق

اوراق متفرقه در اصول، بخشی از تقریرات است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1314ق؛ کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها تیماج دار چینی، 8گ، 23 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 334-16]

128. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23539

آغاز: بسمله الكلام في اصول الفقه و فيه مقدمه؛ انجام: و اطلق عليه في الثاني لمعان الانطباق في الصورتين ...

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1314ق؛ افتادگی: انجام [رایانه]

129. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3651- 18/171

آغاز: بین معناه اللغوي وبين معناه الاصطلاحي فان كل لفظ ينقل من اللغة الى المعنى الاصطلاحي و وضع لذلك المعنى الاصطلاحي لايكون مرتجلا؛ انجام: وليكن ترجیح احد الاستصحابين بالمرجحات بناء على كون حجيته من باب الظن النوعی ... و كون دليله لاينقض فلا يصح الترجيح به كما تقدم.

مباحث استدلالی بسیار مفصلی است در بحث استصحاب و بیشتر نظر به گفته های شیخ مرتضی انصاری دارد و گویا تقریرات یکی از علماء باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: ذیحجه 1317ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه، 520گ، مختلف السطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-399]

130. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق؛ شماره نسخه: 131

آغاز: الكلام في جواز استعمال المشترك في اكثر من واحد معانيه و عدمه و لنذكر اولا اقسام استعماله حتى يتعين محل النزاع و يتضح محط دليل الصحة و الامتناع

مشتمل بر مباحث ذیل: جواز استعمال المشترك في اكثر من واحد معانيه و عدمه، المشتق، المقدمة الموصلة، الضد، امر الامر معل العلم بانتفاء الشرط، هل المطلوب في الأوامر الطبيعية بلحاظ وجودها الخارجي او خصوص الأفراد، نسخ الوجوب، واجب التعيني و التخییری، واجب الكفائي، التخيير بين الاقل و الاكثر، الموسع و المضيق، الأمر بالأمر، تكرار الامر، النواهی، اجتماع الامر و النهى، النهي اذا تعلق بشیء هل يقتضی فساد ذلك الشيء ام لا، مفهوم الشرط، العام و الخاص، تخصيص العام بالبعض، القطع؛

ص: 285

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 9 شعبان 1319ق (پایان بحث عام و خاص)؛ مصحح؛ اهدایی: ورثه محمد حائری؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 110گ، مختلف السطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-117]

131. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15234

آغاز: «الحمدلله رب العالمين ... و بعد، فهذه وجيزة في مسئلة الاجزاء مما استفدنماها من كلام الاستاد ادام الله بقائه على رؤس الأنام. فاعلم أنه لابد قبل الشروع في اصل المسئلة من ذكر امور؛ انجام: بل من ثمراتهما على القول بالملازمة فمن ينكر الملازمة فينفى الثمرات طراً، هذا.

کتابی است در مسائل اصول فقه شیعه، شامل مسئله إجزاء، نهی در عبادات و ادله عقلیه. هر یک از این مسائل، دارای خطبه ای مستقل است. مسئله إجزاء در عصر روز بیستم جمادی الثانی 1325ق به انجام رسیده است. در آغاز مسئله إجزاء می نویسد: «و بعد، فهذه وجيزة في مسئلة الإجزاء مما استفدنا من كلام الاستاد ادام الله بقائه على رؤوس الأنام ...». از میرزای قمی، صاحب فصول، صاحب جواهر، محقق اردبیلی، محقق سبزواری، وحید بهبهانی، بحر العلوم، نراقی، محقق رشتی، صاحب مدارک، شیخ انصاری (؟) و دیگران نقل کرده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1325ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرمه ای ضربی با ترنج، 279گ، 23-29 سطر (12× 18)، اندازه: 18× 23سم [ف: 38- 660]

132. قم؛ مفتي الشيعه؛ شماره نسخه: 105

بحث تقسيم واجب به نفسی و غیری و اصالة البراءة، پس از آن بحثی است در شکوک شاید بخشی از مقالات الاصول» كاتب نسخه باشد؛ خط: نستعلیق، کا: موسی بن مر تضی موسوی، تا: 15 محرم 1333ق، جلد: مقوایی، 31گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 22/5 سم [ف: 105]

133. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4394

آغاز: المقصد في التجزی و الاجتهاد و تحقيقه يستدعی اجزاء الكلام في ثلاثة مقامات

مباحث استدلالی مفصلی است ناتمام در: التجزي في الاجتهاد، الاشتراك اللفظی، استعمال اللفظ في اكثر من معنى، اللفظ المشترك، المواسعة و المضايقة. پاره ای از این بحث ها با عناوین «فائدة» شروع شده و باید مؤلف از دانشمندان اوائل قرن چهاردهم باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: پارچه سفید، 208گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-394]

134. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6603

آغاز: الحمدلله الذي جعل العلم نوراً في قلب العلماء و يهتدي له الجهلاء و افضله بعد معرفة الله علم الفقه؛ انجام: و راجع الى كتب الاخبار لان البناء على الاختصار و حديث الرفع و الوضع

خط نسخ، كاتب مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 144گ، مختلف السطر، اندازه:10/5×17/5 سم [ف: 17-179]

135. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9623

آغاز: المقام الثاني في صيغة الأمر وما في معناها و الكلام فيها يقتضی رسم امور ثمانية، الاول انها في الوجوب خاصة

در این نسخه قطعه هایی از مباحث الفاظ و مباحث عقلبه در هم صحافی شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، دارای یادداشتی از محمد رضا بن علی بن محمد جعفر شریعتمدار) استرابادی به تاریخ 1320؛ مهر: بیضوی «پیرو دین نبی محمد» (بیضی)، «الراجي محمود»، «عبده الراجي محمود»، نصرالله»، «افوض امرى الى الله محمد الحسینی»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 377گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 24سم [ف: 25-20]

136. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9050

آغاز: اصل المكلف الملتفت الى حكم شرعى لموضوع من الموضوعات ... و المراد من القطع هو الاعتقاد الجازم الراجح خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 167گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 23-207]

137. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 41

آغاز: القول في أصول الفقه و يظهر الكلام فيه في طي مقدمة و فصول و خاتمة، اما المقدمة ففي تعريف العلم و بیان موضوعه و مرتبته و ثمرته

بحث های استدلالی نسبتا گسترده ای است دارای این عناوین: اوامر، سیره و اجماع، استصحاب، اصالة البراءة، الاجتهاد و التقليد، ادله عقلیه. گاهی نگارش مسائل ناتمام مانده است. روی برگ اول سید ریحان الله کشفی دارابی احتمال داده است که این کتاب از شیخ عبدالحسین طهرانی باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ مهر تملك: «ريحان الله بن جعفر موسوی» (بیضی) به تاریخ جمادی الاول 1321؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 468گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 22سم [ف: 1-32]

138. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: بسمله، و الصلاة و السلام على محمد و آله الطاهرين فيعد ... اعلم أن ما ذكره اهل الميزان من أن الأمور الثلاثة؛

مباحث استدلالی با عنوان «اصل اصل» است در «مقدمه» و «خاتمه» و «اصول»، مقدمه در تعریف علم اصول و بیان نیاز به آن و موضوع آن، خاتمه در تعادل و تراجیح، اصول در مسائل اصولی دیگر؛ كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام [ف: 6]

139. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

از اول اصول تا مفهوم الشرط. تقرير ابحاث شريف العلماء مازندرانی؛ کاتب = مؤلف، بی تا [ تراثنا، س 2ش 4-24]

140. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

تقرير ابحاثی از شیوخ نجف اشرف، که مؤلف آن را در روز یکشنبه 3 شبعان 1236 شروع کرده است؛ کاتب = مؤلف، بی تا [تراثنا، س 2ش 4-24]

141. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

دارای مباحث أصل البراءة و الشبهة التحريمة مع العلم الاجمالی و

ص: 286

الاستصحاب و حجية أخبار الآحاد و بعض الأدلة العقلية الاخرى، و شاید تقریر ابحاث شیخ مرتضی انصاری باشد چرا که مؤلف در بالای صفحه اول نگاشته است که در اصول شاگرد اوست؛ کاتب = مؤلف، بی تا [تراثنا: س کش 4-25]

142. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 377

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين ... مقدمة لما كان للفظة اصول الفقه في الاصل

طالب کتاب استدلالی و مفصل و مکرراً از اقوال محقق قمی صاحب قوانین، سید محمد جواد عاملی نجفی صاحب شرح وافيه و سید محمد بن علی طباطبائی صاحب وسائل الاصول استاد مؤلف استفاده شده است. شامل یک «مقدمه» و یازده فصل» و عناوین کتاب «فائدة» می باشد. قبل از سال 1231 (وفات محقق قمی) تاليف شده؛ خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 305گ، اندازه: 15/5× 20/5 سم [ف: 1-10]

143. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 379

شامل مباحث الفاظ می باشد. مطالب استدلالی و نسبتا مفصل و تحت عنوان «قاعدة» آورده شده و در بعضی موارد متعرض اقوال صاحب معالم، شیخ مرتضی انصاری، محقق قمی، سید محمد جواد عاملی نجفی صاحب شرح وافيه و سید محمد بن سید علی طباطبائی (- 1242) صاحب مفاتيح الاصول (استاد مؤلف) شده، این کتاب را در زمان حیات استادش تأليف نموده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، تملک: محمد على بن احمد بن محمد بن على بن على تستری در شوال 1263؛ 155گ، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-10]

144. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2088/1

آغاز: نحمد اللهم يا من لیس لحاجتي سواه ولا لذنبي غافرا غیره ... من الالحاد و الشك في امره و اصلي على أشرف ... اما بعد فهذه رسالة في المطالب الأصولية رتبتها على مقدمة و فصول و خاتمة. أما المقدمة ففيها مطالب المطلب الأول ما السر الذكر العلماء تعاريف العلوم في ابتداء (گ 2پ) ... المطلب الثاني في تعریف اصول الفقه لغة و اصطلاحا ... فنقول: ان الاصول جمع اصل... دستور اللغه و القاموس أن الأصل في اللغة هو البيخ باللغة الفارسية ... و في الاصطلاح يطلق على معان كثيرة ارجحها الأربعة في السنة الأصوليين و هي: الدليل كقولهم الأصل في المساله الكتاب (گ 3پ)؛ انجام: قلت: نمنع الحصر في الكف و الضد الخاص، بل هنا احتمال ثالث و هو مطلق ارادة الترک ... و الحمل عليه متعين لانه اقرب الى الترك من اللاضداد الخاصة (177پ)

او از حسین قزوینی (-1208) صاحب معارج و از صاحب المفاتيح و از فاضل قمي (صاحب قوانین -1231)، و از «استادنا الشريف دام ظله» (شاید شريف العلماء - 1246) همچون مردانی زنده نقل می کند، پس گویا وی از شاگردان شريف العلماء در کربلا باشد؛ خط: نسخ نزدیک به نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه»، مصحح با رمز «صح»، پس از آن تا برگ 182 شعرهای پراکنده و معما، و اصطلاحات عرفانی رخ، زلف، خال در گی 178ب؛ کاغذ: فرنگی، شکری، 177ص (1-177)، 20-22 سطر (10× 17)، اندازه: 16× 22سم [ف: 11-265]

145. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14480

آغاز: فايدة الواجب ينقسم تارة باعتبار المكلف الى العینی و الكفایی و تارة باعتبار المكلف به الى التعيينی و التخییری و تارة باعتبار الوقت الى المضيق و الموقت؛ انجام: و مجرد بناء العقلاء لا يصح جعله دليلا على اعتباره كما اشرنا اليه مرارا فلا اعتبار به و عليه فالاصل راجح على الظن اصلح الله امورنا بالخير.

مباحث مفصلی است در اصول فقه با رد و استدلال های فراوان. نسخه حاضر اوامر و نواهی، اجتماع امر و نهی، مقدمات انسداد، اقتضای نهی فساد عبادت را، حجیت ظن، اجماع، سنت، تسامح در ادله سنن، ادله عقلیه، اجتهاد و تقلید را شامل است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج، مشکی، مجدول 130، 35 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 38-633]

146. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 962

آغاز: كونه مقرورا بقرينة القاعدة و الاستصحاب و بالتبادر عند استعماله أن المراد منه الدليل فتامل؛ انجام: و اما من حيث المصداق يمكن أن يكون عموما و خصوصا مطلقا و ذلك لان اجماع العام عام بالنسبة الى اجماع الشيخ بل بالنسبة الى اجماعنا ایضا

مباحث اصول فقه را مباحث الفاظ - با عناوین «فصل و اصل» گزارش کرده است و به نقل مطالب و آراء از وحید بهبهانی و صاحب معالم و السيد الاستاد با تعبير: «السيد دام مجده، السيد دام ظله» می پردازد، فصل اول از تعریف علم اصول آغاز می شود و اصل آخر به مبحث اجماع اختصاص دارد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، برخی مباحث در میانه و انجام ناتمام مانده؛ جلد: تیماج مشکی، 174 گ، 18 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 2-227]

147. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16407

ناقص؛ كاتب = مؤلف، بی تا [ د.ث]

148. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 669

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين؛ انجام: اذا كان العلم في اطلاق ادلة وجوب تقیید الاعلم عند الاختلاف

دوره کاملی است در اصول فقه که از بحث حقیقت شرعیه آغاز و به مبحث تعادل و تراجیح ختم می شود، اول عناوین آن «بديعة) است و شاید اسم آن «البدايع» باشد، از محقق قمی و سید بحر العلوم نام می برد، و ظاهرا تقریرات درس است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: چرم زرد مایل به سیاهی، 510گ، 20 سطر، اندازه: 15×22 سم [مؤید: 2-176]

149. تهران: مجلس: شماره نسخه: 7643/10

مؤلف از علمای قرن 13 و از نوادگان سید محمد حسین بن محمد

ص: 287

علی مرعشی شهرستانی است؛ خط تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا ؛ 6ص (206-211) [ف: 26-141]

150. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 433

آغاز: فهذا هو الجزء الثاني من اجزاء ما تعلق غرضنا بتحريره؛ انجام: انتهى المقال للكلام في هذا المقام و يتلوه الكلام في الاستصحاب.

گویا تقریرات بحث شیخ انصاری از علی احمد بن اسماعیل اشتهاردی. در آن از شیخ با عنوان «شیخنا الامام المرتضی» یاد می شود؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 260 گ، 19 سطر، اندازه: 18× 24سم [ف: 1-16]

151. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7639/1 - 51/99

آغاز: أن تقدم الخاص و ان لم يعلم فيحمل على المقارنة فصل اما باقي على عمومه وأن قالوا؛ انجام: خلافا للشافعي يرجح بعض وجوه المشتر ک بغالب الرأي في التصرف ... ما لا يجوز أن يكون مقصودة يسقط الفرع بسقوط الأصل يفتقر في الانتهاء يلزم مراعات الشرط بقدر الامكان اليمين ابدل على النفي. تمت

رساله مختصری است در اصول فقه. مؤلف از اهل سنت بوده و کتابش را در چند «رکن» تنظیم کرده است. بخش موجود در رساله حاضر از رکن دوم به بعد است که عنوان رکن دوم از آغاز رساله افتاده است. عنوان با اركان عبارتند از رکن سوم في الاجماع، رکن چهارم القياس و پس از آن باب في التعارض و باب الاجتهاد و خاتمه في قواعد کلیه او اکثریه آمده است. در عنوان صفحه اول نوشته شده «شرح الخادمی» که درست نیست، زیرا شرح خادمی رساله دوم مجموعه است که غیر از رساله حاضر است؛ كا: محمد بن عبد الله الطارقری، بی تا، افتادگی: آغاز؛ 30گ، 19 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-398]

152. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 274

آغاز: باعتبارها يعد علما واحدا يفرد بالتدوین و التعليم ... و ثانيها فائدته ليخرج عن البعث ويزداد جد طالبه فيه اذا كانت متهمة ... قال اما حده لقبا فالعلم بالقواعد التي يتوصل بها؛ انجام: قال و بالقطع بالعلة او بالظن الا غلب و بان مسلكتها قطعی ... اقول الترجيح بحسب العلة وجوه الاول كون العلة قطعيا ... و قدم التكميلية من الخمسة الضرورية على اصل الحاجية و اذا

شرح متنی متوسط در اصول فقه اهل سنت که به صورت «قال - اقول» تنظیم یافته است و به نظر می رسد حاشیه بر شرح مختصر الاصول عضدالدین ایجی شیرازی باشد. از اول بحث حد الفقه تا اواسط مبحث تعادل و تراجیح ادامه یافته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج سرخ مجدول ضربی لولادار، 334گ، 17 سطر، اندازه: 13/5× 20سم [ف]

153. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 808- 5/98

آغاز: من اتمامه بعد از تفرغت بافضاله في اوانه ..... كهف الاسلام والسملمین محمد حسینی یزدی الخ وها أنا اشرع في شرح ... قال اصول الفقه معرفة دلایل الفقه اجمالا ... اقول لما وجب على الشارع؛ انجام: قال الثالث الاستقراء اقول الثالث من الأدلة المقبولة الاستقراء المظنون و هو اثبات حکم کلی لثبوته في بعض جزيئاته ... و فيه تطرفات للحنفية أن يقولوا لامم ان في الشرع واجبا لايجوزا داؤه

کتابی است در اصول فقه که شرحی است بر کتاب دیگر اصولی که به دستور و یا به نام محمد حسینی یزدی نگاشته شده است. ماتن کتاب دیگری به نام «مصباح» دارد که شارح آن کتاب را نیز شرح نموده است. این کتاب دارای 7 «بخش» است که هر بخش یک کتاب نامیده می شود. کتاب چهارم در قیاس و کتاب پنجم در دلایلی است که مجتهدان در آن اختلاف کرده اند که آیا دلیل شرعی است یا نه؟ این شرح با عناوین «قال - اقول» برگزار شده و هر کتاب مشتمل بر چند فصل» و هر فصل مشتمل بر چند «مسأله» است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 176گ، 19-25 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 1-394]

154. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2542/3

مسائل اصولی و فقهی: وضع عام، أقل جمع، علم امام، خطابات شفاهی و جز آنها. گویا تقریرات یکی از استادان باشد؛ کاتب = مؤلف (شاید)، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 42گ (12ر - 53پ)، 21 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 3-154]

155. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 904/1

مؤلف در گ 6 خود را خواهر زاده مجلسی خوانده و نیز گوید، تعليقه بر رجال میرزا نوشته است، و بنابراین مؤلف آقا باقر بهبهانی در گذشته 1206 ق خواهد بود؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج حنائی ضربی مقوایی، 188 گ، 22-21 سطر (9× 14)، اندازه: 15/5 ×23 سم [ف: 3-154]

156. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 42/4

از قبیل مباحث ادله عقلیه، اجتهاد و تقلید، باب التراجيح را به طور مفصل بررسی کرده و ناتمام است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی، خطوط مختلف، [ف: 43]

157. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7563

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذه جملة من المباحث العلمية جعلتها تذكرة لي و لمن صلح من اخوانی

مباحثی است استدلالی ضمن فصولی چند که مؤلف هنگام تشرف در نجف نگاشته و خواسته کتابی در اصول نگارد و جز مختصری از اوائل آن نگاشته نشده است، این عناوین در نسخه آمده است: مقدمة: في حقيقة الوضع و نبذة من المباحث المتعلقة به، المقصد الأول: في بيان الطلب و الارادة، و فيه مقامان؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، و گویا بعضی از این اضافه ها به خط مؤلف باشد؛ جلد: مقوایی عطف پارچه زرد، 57گ، 17 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 19-369]

77. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8631/1 - 58/81

ص: 288

آغاز: في الكتاب ... الحق جواز العمل بمحكمات الكتاب نصا كان او ظاهرا خلافا للاخباريين من حيث قالوا بمنع الاستدلال بكله؛

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب با حواشی با امضا «منه دام ظله العالی»؛ 8گ (1-8)، 25 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-395]

78. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9035

آغاز: اما الاستصحاب فقد عرف بتعاریف عديدة تبلغ الى عشرة بل الزيادة ولكن يرجع كلها إلى ثلثه احدها تعريفه بالمحل و هو صریح عبارة صاحب المعالم و ظاهر عبارة الفاضل في القوانين؛ انجام: فنقول أن اختلاف الحكم في تلك الصوره انما يكون من اجل حصول الاختلاف في الصغرى اذا القائل بتقديم المقرر في المسئلة الأولى يقدم الخاطرنا من جهة أن الأصل عنده في تلك الصورة هو الخاطر فارتفع الثاني بالمرة و لو كانت.

مؤلف از مردمان قرن 13 و اوایل قرن 14ق و به احتمال قوی از شاگردان سید حسین کوه کمره ای یا میرزا محمد حسن شیرازی است. کتاب یک رشته نگارشی است در اصول عملیه به سبک رسائل شیخ انصاری». روش تألیف می نماید که حاصل افادات درسی است. موجودی نسخه: از مبحث استصحاب تا اواخر مرجحات. این نسخه مسوده اصلی است؛ خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ واقف: حاج شیخ مرتضی امامی تلارمی، تیر 1341؛ کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: مقوا، گوشه و عطف پارچه مشکی، 399گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 16-28]

79. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17031

آغاز: مقدمة أصول الفقه علم لهذا العلم و له اعتبار ان من جهة الاضافه و من جهة العلمية؛ انجام: فانه نسخ و الا فلا لو نقص من حد الزانی عشرین.

مؤلف به تحقیق شناخته نشد لكن وی از سلاله خاندان پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) و از علماء امامیه در نیمه قرن 13 ق به ضبط کتاب حاضر (برگ 33پ سطر 21) رساله ای در باب اقسام حمل در منطق نگاشه است: «في هذا المقام اختلافات كثيرة و تفصيلات غير يسيرة و لا يسعها المقام تعرض ذكرها و انی حررت رسالة مفرده في هذه المسئله مشتمله على تحقيقات نفیسه و کلمات دقیقه حين الاشتغال بالمباحثه المنطق بطريق التحقيق الاستدلال لبعض الاخوان و كنت اشوق ان اذكر بعض الكلمات في هذا المبحث و لكن لم يكن الرسالة حاضرا عندی و لذا اكتفيا بهذا القدر». مؤلف در تنظیم مطالب به كتب: قوانين الاصول میرزای قمی (- 1231 هق)، فصول الغرویه شیخ محمد حسین اصفهانی (1250ق)، ضوابط الاصول سید ابراهیمی قزوینی (- 1264 ق) و اشارات الأصول کرباسی (- 1261) اشراف کامل داشته و بعضا بین آنان به قضاوت نشسته است مانند: «و ان كان حصرا لمدلول فلا نسلم لان المدلول اعم فلا يلزم أن يكون في منحصرة في الموضوع هذا تمام مراد الشيخ صاحب فصول في هذا الكلام ولكن الحق و الانصاف مع الفاضل القمي»، «و يمكن الجواب من اعتراضات الشيخ اما عن الاول فلانا نقول أن المراد الفاضل القمي» [برگ 36پ سطر 1] و در برگ 39پ سطر 29 نوشته است: «الملحوظة في مقابل اسم الجنس لامط و مع ذلك فكيف يقال بالتناقض بين كلماته و هذا مهما من فكر نفسي في كلامه ره و ظني أن كل تعمق النظر في كلماته ره يعلم بعدد ورود اعتراض على كلامه اصلا و هذه الايرادات المذكور كانت مما أورده السيد الاستاد و بجدی رسول الله أو لم يكن حرمة الاستاد واجبا يمكن لى دفع كلها و لكن بما لم يسمع كلام الحق في هذا لازمان من ای شخص صدر فلابد من اختيار السكوت و سماع كل كلام و تحریر محقا كان او باطلا حتى لا يلزم مخالفة الاستاد ایضا». کتاب شامل مباحث الفاظ در عناوین «اصل» می باشد که عمده آنها عبارت است از: «اصل في بيان أن مفهوم الوصف حجة ام لا، اصل مفهوم الغاية هل هو حجة ام لا، اصل في مفهوم الحصر و الكلام فيه بقع في مقامین، اصل في بيان مفهوم العلة، اصل في العام و الخاص در چندین اصل). اصل في المبادى اللغويه، اصل هل الأمر بمجرده للمره او التكرار او مشترک بینهما لفظا او معنا، اصل في أن الأمر المجرد من القرينة للفور او مشترک بينه و بين جواز التراخي، اصل في عموم التشبيه و المنزلة و حذف المتعلق و البداية، اصل اختلفوا في افادة نفي الاستواء العموم على اقوال، اصل في أن عام المخصص هل حقيقه في الباقی ام مجاز و تنقیح المقام موقوف على رسم مقدمات، اصل في أن العام المخصص هل يخرج من الحجيته في غير محل التخصیص ام لا، اصل في انه قد وقع الخلاف بين الأصحاب في جواز العمل بالعام قبل الفحص من المخصص، اصل في المطلق و المقيد، اصل في بيان ما يتعلق بالمجمل، اصل في بيان النسخ و حقيقة المقصود الاصلي (در سه اصل)»؛ خط: نستعلیق، كاتب = مؤلف (احتمالاً)، بی تا؛ مصحح، محشی به حواشی مؤلف و دیگران با رمز «منه، منه محمد على 1266، حاشیه محمد تقی ره»، در سنوات 1344 و 1347 هق. داخل عرض شده؛ مهر: وقفی مدرسه ملا محمد باقر به تاریخ 1313؛ انتقالی از دانشگاه رضوی در مهر ماه 1368؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج خرمایی، عطف تیماج عنابی، 198گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 16-39]

80. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1434

آغاز: انهما بمعنى واحد فقال الامدي المطلق النكرة في سياق الاثبات و قال ابن الحاجب ما دل على شائع في جنسه؛ انجام: ناتمام: و على عكسه جاء القوم الا زید اذ الو او يقتضي الجمع التسرى فخرج بالاخراج المنقطع و المراد بالاغير الصفة.

مسائلی است اصولی استدلالی با عنوان «مسألة مسألة» با ذکر بسیاری از اقوال و آراء که به طور ناتمام نوشته شده و اوراقی بود پراکنده که در این نسخه جمع شده است. روی برگ اول، این کتاب ناتمام و نامرتب را به سید محمد جواد عاملی صاحب مفتاح الكرامة (-1226) نسبت داده و به خط ایشان می داند ولی در این نسبت تردید داریم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد:

ص: 289

مقوایی عطف تیماج قرمز، 62گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 4-219]

81. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4371

آغاز : القبح كما قلنا في الحسن في الامر لان النهي في اقتضاء صفة القبح حقيقة؛ انجام: و هو أن يراد بالشیء ما لم يوضع له و لا ما صلح له اللفظ استعارة ...

متن مختصری است در قواعد اصول فقه به روش اهل سنت و بدون استدلال و نقل اقوال، مشتمل بر چند باب دارای فصول؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 51 گی، 7 سطر، اندازه: 16×16/5سم [ف: 11-374]

82. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7665

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... مقدمة الواجب هل تجب مطلقا أولا تجب مطلقا أو تفصيل بين السبب و غیره مطلقا

شامل بحث مقدمه واجب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 123گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 22سم [ف: 20-59]

83. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7666

در این نسخه بحث حجیت ظن آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 135 برگ، مختلف السطر، اندازه: 22× 18 سم [ف: 20-59]

84. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9285/2

آغاز: و بعد المقدمه في باین رسمه و موضوعه، أما رسمه فقد قيل اله اعتباران ترکیبی اضافی و افرادی علمی

بسیار مفصل با رد و ایراد در گفته های علمای این فن، در یک «مقدمه» و چند فصل» و در نسخه حاضر فقط قطعه ای دارای مباحث مقدمه و او امر می باشد. این کتاب احتمالا تقریرات درس طهرانی یا تألیف خودش باشد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 189گ (74پ -262پ)، اندازه: 14× 19سم [ف: 24-71]

85. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 756

آغاز: (آغاز این مجلد:) الحمد لله رب العالمين. ... القول في ادلة الأحكام اصل الدليل لغة الهادي و المرشد غلب في الاصطلاح على ما يتوصل بصحيح النظر فيه الى مطلوب خبری

خط: نسخ نیکو، بی کا، بی تا؛ با حواشی مؤلف «دام ظله العالی»؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 230گ، 23 سطر، اندازه: 17/5× 22/5 سم [ف: 2-415]

86. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 390

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فاعلم أن علم الرجال من شعب علم التواریخ

بحث های استدلالی مفصلی است با رد و ایراد در گفته های علماء فن و نقل بعضی از آراء استاد مؤلف که به نام او تصریح نشده است، با مباحثی در آغاز کتاب درباره بعضی از مطالب درایه و حدیث شناسی. باید نگارنده از دانشمندان آغاز قرن چهاردهم باشد و کتاب با عناوین «اصل -اصل» تحریر شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، نسخه پیش نویس کتاب می باشد با اضافاتی از مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 300گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-508]

87. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 62

آغاز: قال المصنف فاصول الفقه مجموع طرق الفقه على الاجمال وكيفية الاستدلال بها ... اقول؛ انجام: قال: البحث الرابع في كيفية الاستدلال الدليل ... اقول لفظ الاستدلال لغة

در شرح کتاب دیگر نوشته شده و با عناوین «قال - اقول» تنظیم شده است، محشی در این کتاب با استفاده از قواعد اصولی به رد و ایراد و قبول و تایید آراء و نظرات مؤلف و دیگر اصولیین پرداخته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سیاه، 144گ، 25 سطر [ف: 1-35]

88. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 547

آغاز: اصل: في مفهوم الوصف، اعلم انه قد اختلف تعبير هم في عنوان المسألة المبحوث عنها فبعضهم من معبربان مفهوم الوصف هل هو حجة ام لا و بعضهم بان تعليق الحكم على الوصف هل يدل على انتفاء الحكم عند انفاء ذلك الوصف ام لا، انجام: نسخه: و اما المقال الثاني اعني جواز المخالفة من حيث الالتزام و عدمها في الشبهات الحكمية

مباحث علم اصول فقه را به طور مفصل و استدلالی عمیق بیان نموده و از وافيه فاضل تونی، فصول اصفهانی، قوانین میرزای قمی و شیخ انصاری نقل می کند. نسخه حاضر از مفهوم وصف تا آخر اجماع را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی، 155گ، 20 سطر (10×14/5)، اندازه: 16× 22سم [ف: 2-168]

89. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 495/1

آغاز: قوله اقدرهم يعنى لما على الله سبحانه احتياج الناس في تحصيل السعادة الدنيوية الى اعلام ما في ضمائر هم من امری المعاد و المعاش اقدرهم على الصوت خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور آبی [ف: 1-402]

90. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 30

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد القول في السنة وهي لغة الطريقة يقال سنة فلان اي طريقته

استدلالی است با تفصيل و گسترش، بحث در «سنت» می باشد و از ظن و قطع نیز گفتگو می شود، گویا تقریر درس یکی از استادان پس از عصر شیخ مرتضی انصاری باشد؛ خط: نستعلیق، كان محمد ولی بن میرزا ابوطالب، بی تا، تملک: حاج آقا حسن طباطبائی؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 136 گ، 21 سطر، اندازه: 16/5×20/5سم [ف: 30]

91. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3781/4

آغاز: الائمه علیهم السلام حديثا بادروا الى اثباته في اصولهم كيلا يعرض لهم النسيان لبعضه او کله بتمادى الأيام؛ انجام: على صحه

ص: 290

الأحاديث التي عمل بها و ما سننقله من كتاب الكافي و عن کتاب من لا يحضره الفقیه و عن.

بخش کوتاهی از کتابی ناشناس در اصول فقه تالیف شده در قرون 12 یا 13 است که در آن پی از نقل گفته ها و استدلالات اصولیین متقدم و متاخر، مؤلف نظرات خود را با عنوان «انا اقول» همراه با استدلال بیان داشته است. بخش هایی از مباحث تراجيح و اجتهاد و تقلید در نسخه موجود است؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا با روکش کاغذی سبز و زرد، عطف پارچه سیاه، 26ص (138-163)، 19 سطر (7/5× 14)، اندازه: 15× 21سم [ف: 16-433]

92. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1343

آغاز: و بعد قال بعض الفضلاء المعاصرين في بيان بطلان؛ انجام: فيعود التسلسل المذكور فتدبر بعون الله و حسن توفيقه.

رساله ای است در انتقاد از نظریه که فتوی مجتهد را انشاء حكم می داند نه حکایت از حکم واقعی مؤلف روی سخن با یکی از پشتیبانان این نظریه داشته و او را تنقید و گفته های او را نقل کرده و پاسخ می گوید مجموعه است و در ذیل آن جوابی آمیخته به مسخره و تحقیر از طرف آن شخص مورد نظر مؤلف در یک صفحه نقل شده؛ بی کا، بی تا [ف: 4-108]

93. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 496

آغاز: هذا قد تم الكلام في لفظ المقدمة و الواجب اللذين كانا من جملة الالفاظ المأخوذة في العنوان

بحث های مفصل استدلالی اصول فقه در بحث الفاظ می باشد، از بحث «هل الأمر بالشيء يقتضی ایجاب مقدماته ام لا» تا «هل النهى في العبادات و المعاملات يقتضي الفساد أم لا»؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف (ظاهراً)، بی تا؛ مصحح، محشی؛ 253 ص [عکسی ف: 2-93]

94. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 4611

در مباحث الفاظ و ادله عقلیه، مؤلف از شاگردان صاحب فصول در گذشته 1254 یا 1261 بوده است و در بحث خامس از مبحث او امر مطلبی از استاد خود محقق شريف نقل می کند و درباره او «دام ظله العالی» تعبیر می کند. گویا مقصود از محقق شریف، شريف العلماء مازندرانی است که در 24 ذیقعده 1246 در گذشته است. مباحث عقلیه این نسخه که عمده قسمت دوم کتاب است به خط خود مؤلف می باشد و قسمت اول کتاب که مشتمل بر مباحث الفاظ است و همچنین مختصری از قسمت دوم که آن هم در بحث الفاظ است، گویا به خط اوست؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1284]

95. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2745/15

آغاز: تكون من قبل حذف المتعلق لكن العرف يفهم من ذلك؛ انجام: و جميع ذلك الاقسام الاربعة ... و قد يكون الشك باعتباره. در بیان حکم ظاهري نفس الامری و بیان آیه نفر عنوانها فائده و درس است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: گوناگون، جلد: تیماج تریاکی مقوای، 8ص (475-482)، قطع: خشتی اندازه: 18×22/5سم [ف: 9-106]

96. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 10174

آغاز: بعد البسملة القول في الأدلة العقلية و الكلام فيها يقع في مواضع ثلثه تعريفها و تقسيمها و دلیل اعتبارها انجام: و قد تمسک بعض المحققين لاعتبارها ببعض الأدلة الشرعية كقوله ما حجب الله و نحوه لكنه عدل عنه و اعترف بضعف دلالتها فلا كرامة فيها وقد ساق شيخنا قده بعض الكلام فيها في رسائله فارجعها، و الحمد لله اولا و آخرا.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: خشتی کوچک [رشت و همدان: ف: 1604]

97. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5413/3

آغاز: بسمله. السلام علیک یا مولای یا امیرالمؤمنین ادر کنی. فصل في تعارض الأحوال. ذکر و اقدماء الأصولين احوالا خمسة للفظ كلها مخالفة لأصل الوضع؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی نارنجی، 19 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 16-321]

98. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10145

آغاز: بعد البسملة، الفصل الثاني في اصالة البرائة و الاولى كون الأصل هنا بمعنی القاعده كما في الأصالة الاباحة و الطهارة؛ انجام: حتى يطرء الاجمال في العموم مدفوعة بانتفاء الفارق بين المقامين بعد کون المناط بين العلة الجامعه و ان اردت تحقیق الحال في بيان هذه القاعده فارجع إلى ما ذكره شيخنا قده في رسالة منفردة من التفصيل في تنقيحها و الحمد لله رب العالمين

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1605]

99. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10192

آغاز: لما فرغ القوم من بيان الأدلة موضوعا و حکما شرعوا في بیان تعارضهما كذلك و جعل في التهذيب هذا البحث من مقاصد الفن؛ انجام: كما يظهر من شیخنا ره في مسئلة البرائة اذ كما ان في فعل الحرام وجود المضرة و في تركها ... كذا في ترك الواجب وجود المضره

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 13× 20سم [رشت و همدان: ف: 1605]

100. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10203

آغاز: اذا عرفت موضوع التقليد فاعلم أن المعروف بین اصحابنا أن حكم التقليد هو الجواز بالمعنى الاعم و ينسب الى بعض اصحابنا القول بالتحريم؛ انجام: و آن مخالفة الاجماع کافر ام لا و انه يجوز وجود اجماع ثم اجماع آخر بعده ام لا ... هذا تمام الكلام في الاجماع المحقق بقسيمه من البسيط و المركب اما الاجماع المنقول فالباب الثاني هو المتكفل لبيانه بما لا مزيد عليه الحمد لله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا و صلى الله على محمد و اهل بیته.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 19715 سم [رشت و همدان: ف: [1605

101. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1915/6

ص: 291

آغاز: (پس از درست شدن صفحات): الاحکام، لايحكم العقل بان الفعل حسن او قبيح بحكم الله تعالى و يطلق لثلاثة امور اضافيه الموافقة الغرض و مخالفته و لما امرنا بالثناء على فاعله و الذم ... قد استوفي في مبادى هذا العلم من اللغات وها هي مباديه من الأحكام و الكلام في الحاكم و نفس الحكم و المحكوم فيه و المحكوم عليه اما الحاكم فهو عندنا الشرع دون العقل و لانعنی به آن العقل الاحكم له في شيء اصلا؛ انجام: قد بين الحاكم و انه هو الشارع فشرع في ابحاث الحكم و قد لزم مما بين أن الحكم انما هو الحكم الشرعي فاخذيتكلم في حده و اقسامه و مسائل يتعلق باقسامه فهذا حده قیل هو خطاب الله ... و لو قال بفعل المكلف لكان احسن ليتناول ما لايعم من احكامه كخواص

بخشی از مباحث مبادی احکامی کتابی است در اصول فقه و شرح است بر کتابی مختصر در اصول فقه. شارح هر بار چند سطر از متن را نقل کرده و سپس به شرح و توضیح متن پرداخته است؛ بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ نسخه حاضر در صحافی جابجا شده ؛ 86ص (633-548) [ف: 9-569]

102. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14225/6

آغاز: من المعاني المتعددة و الاستدلالات العقلية على اثباته ممنوع ... المشتر ک واقع في القرآن يظهر بالتتبع، المترادف واقع في اللغة دلیله التتبع و الاستقراء، المترادف واقع في القرآن يظهر بالاستقراء ليس بمترادفين لان الحد موضوع بخلاف المحدود للمفردات باوضاع متعددة و ايضا فان المترادفان من اقسام المفرد و ليس الحد بمفرد، يصح استعمال احد المترادفين مكان الآخر اذا لم يتعلق باحدهما غرض لفظی، انجام: اعلم أنه لا تعارض بین دلیلین قطعيين ولا بين علم قطعی و مفید علم عادی ... و يرجح الحظر على الاباحة و قيل بالعكس و على الندب لان دفع المفاسد اهم و على الكراهة و الوجوب على الندب و المثبت على النافی و يرجح الموافقته لدليل آخر ... لم نذكر لئلا يطول الكتاب فان شئت فارجع الكتب المفصلة تم.

مؤلف در باب تخصیص گوید: «تعليق الحكم على الشرط يدل على انتفاء الحكم عند انتفاء الشرط إن لم يكن انتفاء الشرط المذكور من النوادر و ان كان كذلك فانا لا ادري ما الحكم فيه و لك أن تنظر في الرسالة الصغيرة». از مباحث الفاظ تا آخر باب تعارض. در آغاز این رساله عنوان کتاب «كثير من مسایل اصول الفقه» ذکر شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای لولا دار، 13گ (18ر -31پ)، 21 سطر، اندازه: 19× 25سم [ف: [333-38

103. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه: 68/2

بی کا، بی تا؛ 18 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 50]

104. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 149

آغاز: قوله: قلت انكار التبادر اقول: يعنی کون التبادر من امارات الحقيقة هو ان يتبادر المعنی

حاشیه بر متنی اصولی است که شامل مباحث الفاظ و اصول علمیه می باشد؛ خط: نسخ، كا: محمد حسن مجتهد موسوی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 170، 21 سطر، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 148]

105. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

تقریرات اصولی شامل مباحث الأمر و التخيير و مفهوم الشرط و النسخ و النهي في العبادات و المعاملات و الاجماع و العام و الخاص و الخطابات الشفهية؛ بی کا، بی تا [تراثنا: س2 ش 4-24]

106. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4203/2

آغاز: و حروفا يدل على أن تلك الالفاظ موضوعه لها ... او بخلق علم ضروری يعني أن يخلق العلم الضروری لواحد او لجماعه باللغات؛ انجام: و تاره يقع هناك بعکسها ای بقلبها من وصف ای آخر كما في هذين الضربين او بعكس فهما الكبرى و تجعل صغرى الكليه يعنيها كبرى ...

شرحی است بر کتابی در اصول فقه. این نسخه تنها مبحث الفاظ را در بر دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج زرشکی مقوایی دارای ترنج و دو سر ترنج، 20ص (44-63)، 19 سطر (7× 13)، اندازه: 12/5×20/5 سم [ف: 18-153]

107. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1745/2

آغاز: لم يكن للروح نية اما اذانوي الوقت يقع في الحال ولونوی الشرط يقع في اخر العمر لان اللفظ يحتملهما. قوله. انه ايقاع لانه لايستقیم حملها على السؤال عن الحال انجام: وكان ابن شریح من اصحاب الشافعي يجوز ذلك والانماطی من اصحابه كان يقول لا يجوز ذلك بقياس اشبه ويجوز بقياس مستمنو ... من الاصول ذلك

کتابی است در اصول فقه عامه که شرح یکی از کتاب های اصولی آنها است با عناوین «قوله - قوله»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی با عطف پارچه ای، 74گ، 25 سطر، اندازه: 16× 24سم [ف: 4-1562]

108. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26050

بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

109. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 1970

آغاز: بسمله، اصل - قد اختلف الأصوليون في جواز أن يجعل الشارع خبر الواحد الذي لم يكن بالقرينة العلمية امارة للحكم الشرعي؛ انجام: و من اطلاق الحسنة السابقه و تقیید الصحيحة و لعله الاقوى لصحة السند و موافقه الاصل و الاعصیر ...

دفتری است که طلبه ای مطالبی راجع به اصول و فقه در آن نوشته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: آبی و سفید، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 150گ، 21 سطر (11× 15)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 2-262]

110. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 316/2

آغاز: قاعدة مكملة لما سبق السبب هو ما يلزم من وجوده الوجود و من عدمه العدم لذاته

ص: 292

در بیان سبب و شرط و مانع و شرح بیت «في فتى علق الطلاق بشهر، قبل ما قبل قبله رمضان» و اشتقاق 720 مسئله از این بیت؟ خط: نسخ، بی کا، بی تا، واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: روغنی با ترنج با سر و جدول مرصع، 4گ، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 156]

111. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4607

آغاز: اقول تلك المقدمات على تقدير تسليمها انما تدل على أن الموجود النامي الحساس العاقل العالم اشرف من الموصوف بالصفات المذكورة؛ انجام: (قوله عن الاصل المسكوب عنه اه لا يخفى انه اذا قال حدثني جمل او بعض اصحابنا لا يتوهم التلبيس و الغش

حاشیه ای است بر کتابی ناشناس در اصول فقه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: ساغری مشکی مقوایی ضربی مجدول، 97گ، 14 سطر (5/5×10)، اندازه:10/5 × 15/5 سم [ف: 19-252]

112. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4687/1

آغاز: في بيان أن اقسام اللفظ و وجودها اما امکانها؛ انجام: و اما ثالثا فيمنع توقف قبحها بالمعنى المتنازع فيه على الشرع بتقدير انتفاء الحسن و القبح العقليين لا مكان العلم.

مباحث الفاظ و تقسیمات فرعی آن به صورت «رکن رکن» آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: رضا موسوی زنجانی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 121گ (1-121)، 22 سطر (8/5× 14/5)، اندازه:14/5 × 21/5سم [ف: 19-356]

113. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7884/1

آغاز: بسم الله تعالی شأنه الحمد و الثنا على مستحقهما استعين من حجت الله عجل الله فرجه للاتمام قوله الأول أن موضوع کل علم الخ تحریر فاعلم أن القدماء كان مبناهم بذکر رؤس الثمانية؛ انجام: طالبه خالصا لوجه الله الكريم (تظفر بالنجاح) اى قضاء الحاجة في الدنيا و الاخرة.

تقریرات اصولی است که به عنوان شرح بر کفایه نگاشته شده، این تقریرات نامنظم و پراکنده می باشد و شامل مباحث الفاظ و تعادل و تراجیح است؛ کاتب = مؤلف (ظاهراً)، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 119ص (1-119)، اندازه: 13× 21سم [ف: 26-359]

114. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 478

آغاز: اصل في الأدلة العقليه فنقول قد عرفت الدليل العقلی بانه حكم عقلي يتوصل به الى حكم شرعی و قسموه إلى ما لا يتوقف على خطاب شرعی کالحسن والقبح العقليين؛ انجام: نعم العاجز الشخص من جهة تعد الأسباب التي منها الفهم والاجتهاد يقلد المجتهدين ولو كانو ایضا عاجزين وقاصري اليد عن الوصول الى جملة من الأدلة المعارضه لما عندهم من الادله

عقلیه تا تعادل و تراجیح را دارد. رساله ای است در اصول فقه با عناوین «اصل -اصل» که از علما و کتب بسیاری همچون «صاحب معالم، صاحب مناهج، فاضل قمی، صاحب فصول، سبزواری، استر آبادی» و دیگران نقل می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 181 گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-175]

115. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2144- 12/34

آغاز: يبحث فيه عن الاحوال اللاحقة الأنواع الواقعة تحت موضوعه والاصناف المندرجة فيه و قد نصوا على ان الموضوع في المسائل ...... الفرق بين محمول العلم ومحمول المسألة كما فرقوا بين موضوعيهما؛ انجام: قوله ولا يمتنع العقل اه» فلو كان هناك ملازمة عقلية بين الأمرين ... يكتفي فيها بمجرد الظنية والظنون المستندة الى الوجوده العقلية لاعبرة بها

از آغاز تا نیمه اوامر را شامل است. شرحی است بر کتابی در اصول فقه، این شرح به صورت استدلالی و مفصل و با عنوان های قوله قوله» برگزار شده با خط: نسخ و نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج آبی، 131، 20-18 سطر، اندازه: 18× 23سم [ف: 1-420]

116. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2223- 12/113

آغاز: ما نقل بين الدفتين و ما لم ينقل ... و عن الثاني بان المراد النقل عنه (صلّي الله عليه و آله) و التراجم لم يكن في زمنه بل هي مستحدث کالاخماس و الاعشار؛ انجام: اذ غرض المتعرض عدم حصول العلم بالنظر الى عدم انضباط الملكة لالخفائه ايضا نعم يتحد ما ذكره لو ذكر في الايراد فتفطن.

شرحی است بر کتابی در اصول فقه، کتاب متن در چند مقصد بوده که مقصد دوم آن «المقصد الثاني في السنه و فيه مناهج» و مقصد چهارم آن «المقصد الرابع في الأدلة العقلية وفيه مقدمة و مباحث، مقدمة: الدليل العقلى هو ...» است. شارح پس از متن، مطالب خود را با عنوان های «هدایه -هدایه» به صورت مفصل و استدلالی با رد و ایراد بسیار، آورده است. گویا این شرح «شرح مناهج الأصول» مذکور در الذريعة 14/89 رقم 1852 باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج روغنی سبز با جدول و ترنج و سرترنج گل و بوته الوان، 342گ، 23 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-419]

117. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2243- 12/133

آغاز: في الدار المغصوبة انتهى قال العضدي هل يجوز كون الشيء واجبا حراما معاً ولابد قبل من تحرير محل النزاع فنقول اما الواحد بالجنس فجایز منه ذلك بان يجب فردو یحرم فرد، انجام: قوله في التيمم جمهور الأصوليين من أصحابنا و غيرهم على حجية قياس الأولوية و منصوص العلة الخ.

رساله مفصل استدلالی است در اصول فقه که گویا از تقریرات استادی تحریر شده است. این رساله در برخی جاها به صورت شرح کتابی برگزار شده و در اغلب موارد به صورت مباحث مستقلی نوشته شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا با روکش پارچه قهوه ای

ص: 293

مذهب، 114گ، 21-22 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-422]

118. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2754/1 - 14/204

آغاز: بسمله. الحمدلله ... القول في مفهوم الحصر. اختلفوا الأصوليون في آن مفهوم الحصر حجة ام لا وفي هذا التعبير مسامحتان؛ انجام: و الثالث واضح لزوال الشك بعد التأمل و اما الثانی فوجه الحمل على الأفراد الثانية امران الأول انك قدعرفت ان المطلقات موضوعة للطبائع المهملة وارادة الاطلاق منها ... بل فهم الاطلاق منها بمقتضى دليل الحكمة

بحث مفاهیم و اوامر و نواهی. تقريراتی از درس یکی از اساتید، در اصول فقه، این تقریرات به صورت استدلالی و با رد و ایراد زیاد، برگزار شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا قهوه ای عطف تیماج مشکی، 40گ، 15-17 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1- 420]

119. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 855

آغاز: البحث الثاني في المشترك و هو ما وضع المعنيين او اكثر الكل معنى بوضع على حده ولو من واضعين او اكثر؛ انجام فجوابه أن المراد عدم الصحه عرفا على الاطلاق و صحته كذلك من دون نصب قرینه فانك اذا وجدت اهل العرف يمنعون

این قسمت مشتمل بر پاره ای از مطالب مباحث الفاظ اصول فقه می باشد و در کمال ایجاز و اختصار و بلاغت و فصاحت تألیف گردیده، با مطالعه آن مؤلف را نتوانستیم شناخت ولی به قرینه این که نسخه ظاهراً در اوایل قرن سیزدهم هجری نگارش یافته و در حواشی بسیاری از صفحات آن ذیل تقریرات و بیانات مؤلف به نام: «منه سلمه الله»، و «من افادات سید الاستاد مدظله حين الدرس) تحریر گردیده محتمل است که از مؤلفات سید مجاهد (- 1242) و قسمتی از کتاب «مفاتیح الاصول» ایشان بوده باشد، پاره ای از عبارات آن را در اینجا برای نمونه انشاء کتاب این است: المقام الثاني في انه على خلاف الأصل لاريب في ذلك لما يحتاج اليه الاشتراك من تعدد الوضع الموقوف على تصور المعانی و تعیینها وجعل اللفظ بازاء كل منها والأصل في ذلك كله العدم مع أن الظاهر الحاق الفرد بالأعم الأغلب الملائم لغرض الحكيم في وضع اللغات للتفاهم من دون تكلف فكان مخالفاً للاصل [بجميع] والمناقشة في غلبة غيره باشتراك الأفعال كلها فالماضي بين الخبر والانشاء والمضارع بين الحال والاستقبال والامر بين الوجوب والندب واكثر الحروف بین معانيها المعروفه [كثير] من الأسماء مجازفة ظاهره الخ. مشتمل بر مبحث دوم از مباحث الفاظ (مبحث مشترک) تا پاره ای از مبحث حقیقت و مجاز می باشد؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا، دارای حاشیه هایی از مؤلف و تقریرات ایشان به قلم یکی از شاگردانشان و منظومه ملامحسن کرمانشاهانی در اصول؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماجی، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-602]

120. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 288/1

آغاز و رتبته على مقدمه و فصول و خاتمه، أما المقدمة ففي تعريف العلم و بیان موضوعه؛ انجام: و النسبة بين هذه المسئله والمسئله السابقة عموم.

رساله ای است مختصر در علم اصول که در یک «مقدمه»، و چند «فصل» و یک «خاتمه» تنظیم شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملک: حسن نوری 12 رجب 1328، 24 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 204]

121. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 3/ 19280

بخشی از کتابی است؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج عنابی، 9 سطر (6× 11) سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 2-345]

122. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 20919

آغاز: قال الطلاق كالشك في النكاح و لان الباقي يستغني عن سبب او شرط جدید بل بكيفية ... الدليل الثاني من الأولى المقبولة الاستصحاب و المراد به ههنا استصحاب الحال فان الاستصحاب على نوعين احدهما استصحاب الواقع و هو الحكم بوقوع امر على؛ انجام: فلا يشترط شییء من الأمرين و ايضا.

شرح تحقیقی است بر یکی از متون معتبره اصول فقه سنت. گمان می رود که شرح قاضی عضدالدین عبدالرحمن بن احمد ایجی متوفی 756ق، باشد بر کتاب منتهى السول و الأمل في علمی الاصول و الجدل تأليف جمال الدين ابی عمرو عثمان بن عمر معروف به ابن حاجب مالکی متوفی 646ق، که چاپ شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ مهر: «الله -نظام الدوله حسام خان ندوی سنه 1163ق» (چهار گوش)، کتابخانه عرشی حیدر آباد؛ کاغذ هندی، جلد: مقوا با روکش پارچه ای قهوه ای گلدار، 35 سطر (13× 19) سطر، اندازه: 18× 29سم [ف: 2-498]

123. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8444/4 - 57/114

آغاز: و لابد للشارع في كل علم أن يعرف ثلاثة اشياء تعريفه و فائدته و موضوعه

مؤلف از درس خارج اساتید خود تقریر کرده و در برخی موارد از استادش با نام «قال الاستاد مد ظله العالی» یاد می کند؛ خط: تحریری، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 90گ (44-133)، مختلف السطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-419]

124. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1904

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... البحث في الأدلة العقلية نورالحق حجية الظن في المسائل اذا لم يكن من القياس و نحوه انجام: ثم انه لايجب تحصيل الظن الاقوى لانه لااقوي حقيقياً في مراتب الظن و الاقوى الاضافي لامعیار له و لغير ذلك ممامر في اثناء كلماتنا

قواعد اصول فقه را با روشی بسیار مفصل و مستدل پرداخته با عناوین «نور-نور» و باید مؤلف از دانشمندان قرن سیزدهم باشد. نسخه حاضر بحث حجیت ظن را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: عصر مؤلف؛ مصحح، محشی؛ تملک: ريحان الله الموسوی به تاریخ 13 رجب 1320؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی،

ص: 294

125گ، 19 سطر، اندازه: 20×29/5 سم [ف: 2755]

125. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 55216-طباطبائی

آغاز: قسمت اول: بسمله الحمد لله رب العالمين .. اعلم ارشد کی الله تعالى ... ان المكلف بمعنى الأعم من المجتهد و العامي اذا التفت الى الحكم الشرعي ... ولا يخفى أن الوهم ليس مما يقابلها بل يدور مدار الظن. قسمت دوم: المقدمه الثالثه في تحرير محل النزاع و هي أن الحظر و الامر اما كلاهما لفظیان او لبيان؛ انجام: قسمت اول: و تحقيق الكلام على وجه تفصيل المقام موقوف على بیان ما هو المراد من الحكم الواقعي و الظاهري فنقول بعون الله و حسن توفيقه. قسمت دوم: أما الأقول في المسئله فثمانية الأول القول بالماهيه الثانيه وجوب الفور الثالثه وجوب التراخي الرابع القول بوجوب الاشتراك.

چند بخش پراکنده است: نخست قسمتی از آغاز مباحث قطع است که نا تمام مانده و سپس قسمت ناتمامی است در مبحث اوامر. در قسمت اول از شیخ انصاری یاد شده و در قسمت دوم از قوانین و به نقل استاد از مولی محمد تقی برغانی (مؤلف عيون الوصول). (هر دو قسمت با یک خط است و دور نیست از یک نویسنده باشد)؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز، 22گ (65ر - 87پ)، قطع: وزیری، اندازه: 17× 22سم [ف: 22-255]

126. تهران؛ مدرسه مروی؛ شماره نسخه: 685/13

بی کا، بی تا؛ 4گ، قطع: خشتی [ف: 295]

127. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13303

آغاز: الخاصة و المدارک المخصوصه؛ انجام: بمعنی الوسع و الطاقه

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [الفبائی: 56]

128. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10652

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمین و الصلوة على محمد و اله الطاهرين اعلم أن هذا الكتاب يشتمل؛ انجام: بل منعمين مكرمين. تمت الكتاب

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 56]

129. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17707

بی کا، بی تا [د.ث]

130. رشت؛ ملی رشت؛ شماره نسخه: 19947

بی کا، بی تا، خریداری از صديقه محفوظ بالله [رایانه]

131. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26051

بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

132. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26054

بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

133. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26086

بی کا، بی تا، خریداری از سید مرتضی علی حسینی [رایانه]

134. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 27505

بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ خریداری از سید مرتضی میرزاده [رایانه]

135. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1137/4

آغاز: فصل في ترك الاستفصال. اعلم أن هنا قاعدتين محكيتين عن الشافعی بینهما تناف في الظاهر؛ انجام: فالخبيث ما لا يكون طيبا فاذا شك في الطيب فالاصل عدمه فتدبر و تأمل.

در این رساله از مبحث های ترک استقصال و خطابات شفاهی و تخصیص و مطلق و مقید و مجمل و مبین و ادله شرعی. اجماع و تعارض، و ادله عقلی و اصول آمده است. در آن از اشارات کلباسی و ضوابط یاد شده؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با حاشیه «منه»؛ 215گ (74ر-288ر) [ف: 5-1677]

136. بابل، خاتم الانبیاء، شماره نسخه: 192/2

آغاز: باب علايم الوضع اعلم ان اسباب معرفه الوضع امور الاول مباحث مختلفی در علم اصول شامل باب علایم وضع، اصل في المشتر ک را در هفده ورق تحریر شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، اندازه: 14×20سم [ف: 133]

137. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 10-ر/472/1

آغاز: لو كان هو كون العلم مستفادا في ذاه او هيئة المقتضية لكونه مطابقة للمعلوم؛ انجام: و انما اوردت هذه المسائل اقتضاء لكلام هذا البحث عن هذه المسائل و لنختم الكلام هاهنا و الله ولی التوفيق و الحمدلله حق حمده و الصلوة على خير خلقه محمد و اله و سلم ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی، 27 ص، 11 سطر (7×10/5)، اندازه:14/5 × 20/5سم [ف: 2-62]

138. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 156/1

بحث انسداد باب علم، مطالب تحت عنوان «قوله، أقول» آمده، به پیشنویس مؤلف می ماند. در جواز عمل به عام قبل از فحص، در تكليف ادله عقلیه که مقدمه آن بیش نیست؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا، 32گ، اندازه: 14× 21/5 سم [ف: 1-307]

139. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 674/5

آغاز: في نفسه لا برائة الملكف لان المشروط عدم عند عدم شرطه و وجب عليه القضاء عند التمكن من احد، أي الطهارتين الذي هو شرط الصحة و شرط حصول البرائة و ليس كلما صح الامتثال الحصول السبب حصلت الصحة و البرائة؛ انجام: و في هذه الاية اشارة لمن يفهم أن الضصلوة اليومية في الوقت لا للوقت في قوله نعم و أقم الصلوة حيث جعل طرفي النهار ظرفا لاقامة و قوله أن الحسنات يذهبن السيات فافهم.

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 14ص (213-226)، قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1436]

140. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4655/1

آغاز: و اعلم ان شيئية كل فن من الفنون باعتبار خصوصية البحث و النظر بالنسبة إلى الأحوال العارضه؛ انجام: اختلال کلام المحقق القمي ففيه منحصر بذلك المقام بل فيه اختلال في جهات شتی

حاشیه ای بر رساله ای ناشناس در اصول فقه مشتمل بر مباحث

ص: 295

الفاظ است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی شمسه جداول، 14گ (1-15)، 20 سطر (9× 14)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 19-320]

141. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 19514

بی کا، بی تا، خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]

142. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21193

بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

143. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18624

بخشی از اصول فقه حنفی؛ بی کا، بی تا [د.ث]

144. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4905

بخشی از یک کتاب اصولی است که در آن به ذکر حجیت علم و اجماع پرداخته شده است؛ خط: نسخ متوسط، کا: اسماعیل بن علی، بی تا، مهر: «هو المالک بالاستحقاق من عواری الزمان بید الأحقر الجاني عبده عبدالحسين الطهرانی» (خشتی)، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی ضربی مجدول، دارای ترنج و سر ترنج و چهار لچکی منقش به گل و بوته، هر دو دفه دارای ترنج با رقم محمد حسن بن سيف الله، 19ص (165-183)، 20سطر (10×15/5)، اندازه: 15×20/5سم [رایانه]

145. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 21219

بی کا، بی تا؛ خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

146. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6742

آغاز: العلماء و ماله الأدب و ذخيرته اجتناب الذنوب و زاده المعروف و ماواه الموادعه و دلیله الهدی

این مباحث باقی مانده: المقصد الثاني في تحقيق مهمات مباحث الاصولیه، مطلب الأول في نبذه مسائل الفاظ، مطلب الخامس في الاجماع، مطلب السادس في الأخبار، خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج یشمی، مقوایی عطف تیماج سبز، 30 (41-12)، 18 سطر (7/5× 14)، اندازه: 15/5× 21/3 سم [رایانه]

147. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 179

آغاز: و يلحق بهذا الباب البحث عن التعبد بالظن و فيه مقامات؛ انجام: فاتضح انحلال العلم الاجمالی و جریان الأصل بالنسبة الى الزائد المشكوك فيه

از یکی از شاگردان شیخ انصاری، مباحث اصولی است که از بحث تعبد بالظن آغاز و به بحث تنجيز التكليف بالعلم الاجمالی ختم می شود، در آن عبارات «الرسائل» بسیار ذکر می شود و از مؤلف آن، شیخ انصاری، به «شیخنا الاستاذ رہ»؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: چرم قرمز دارای نقش، 219گ، 19 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [مؤيد: 1-175]

148. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8262

آغاز: على خلقه بحجة لا يكون عنه كل ما يحتاجون اليه و روی الصفار و الراوندي في الموضعين المذكورين؛ انجام: من الاشارة اليه كما لا يخفی.

در صفحه 115 عبارتی از «فوائد» سید بحرالعلوم نقل کرده و از او با جمله: «قال الاستاد الشريف قدس الله روحه» تعبیر نموده است. از این رو مؤلف از مردمان قرن 13ق است و دور نیست که از شاگردان سید بحرالعلوم بوده باشد. تبویب کتاب به علت نقص نسخه و هم نانویس بودن برخی از عناوین و صفحات و سطور دانسته نشد و هم معلوم نشد که حاوی چه مباحثی از این فن است. این نسخه جمله از عنوان فائده دوم در فضل شیعه و فضائل علماء امامیه و مباحث حکم واقعی و ظاهری و حجیت ظواهر کتاب و حجیت مظنه و خبر واحد و تکلیف کفار بفروع را دارد. مؤلف در طی گفتار تفصيل مطلبی را حواله به باب ادله عقلی داده، از این رو باید گفت که کتاب شامل مباحث عمده این فن است و دور است که این کتاب «اصول الاصلية» تالیف سید عبدالله شبر باشد. عناوین مطالب: الفائدة الثالثه في بيان مزیده الطالف الله سبحانه بالشيعة حال عدم استيلاء ائمتهم الخ، الفائدة الرابعة في ان الائمة ع كتموا اصحابهم كثيرا من الأحكام الشرعية الخ، الفائدة الخامسه في أن الله سبحانه و تعالى في كل شیئی و قضية حكما واحدا معينا الخ؛ تكملة حاوية لمباحث سامية الأول في بيان الاحكام الواقعية و الظاهريه الخ، المنهج الأول في القواعد الأصولية و فيه مقاصد الخ، تکمیل و تاصيل الدليل عندنا ما يمكن التوصل به الخ، المطلب الأول في الكتاب و المراد به هنا القرآن المجيد الذي لا ياتيه الباطل الخ (بحث حجیت ظن و خبر واحد را دنباله این باب آورده و در آن بتفصيل در احتياج با اخباریان پرداخته) ... الحق عندنا أنه لايشرط الايمان و لا الاسلام في التكليف بفروع الاحکام و توجیه الخطاب الخاص اليه او العام الخ؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 132، 23 سطر، اندازه: 20× 30سم [ف: 6-76]

149. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 831

آغاز: اعلم أن المكلف الملتفت الى حكم شرعی لموضوع فاما ان يحصل له القطع او الظن، انجام: و كلاهما غير مثبت فالتفکیک الاوجه له اصلا كما لا يخفى ...

از اول القطع تا اواخر البرائة. ظاهراً نسخه مؤلف است و در اوایل کتاب تعبير «ان شیخنا الاستاذ قدس الله روحه ...» را ظاهرا در اشاره به شیخ مرتضی انصاری آورده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب؛ مصحح، در اول نسخه 8 برگ تعلیقات بر کتابی در اصول با عنوان «قوله قوله» است؛ جلد: چرم قرمز، 441گ، 17 سطر، اندازه: 14/5 ×19 سم [مؤید: 2-274]

150. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1118

آغاز: اعلم ایدک الله تعالى أن الكلام في دلالة الأمر بالشیء على النهي عن ضده الخاص؛ انجام: اما في الدلالة فان حصل الظن الاطمینانی بتمام مدلوله مع تحقق الشهرة في حكم.

شامل بحث های دلالت نهی بر فساد تا حجیت شهرت، در اواخر آن عنوان «ضابطه» به چشم می خورد ولی غیر از «ضوابط» سید ابراهیم قزوینی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 212گ، 21

ص: 296

سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 1-16]

151. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 653

آغاز: الأمر السادس أن مثل الشهرة و الاجماع المنقول؛ انجام: و علیک با لتامل في كلمات الاصحاب في هذا المقال ليظهر لک حقيقة الحال.

گویا تقریرات بحث شیخ انصاری است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا 200گ، 24 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-17]

152. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1436

آغاز: اعلم أن الفقه لما كان هو المقصود من الأصول فليقدم بیان موضوعه و تعریفه؛ انجام: و هذا الكلام محتاج الى زيادة التامل و الله هو المعين.

از شیخ انصاری با عنوان «شيخ مشايخنا» نام می برد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 84گ، 18 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 1-17]

153. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1960/11

خط: نستعلیق، کا: موسی بن فضل الله حسینی همدانی، بی تا؛ 36گ (203-238)، اندازه: 11×17 سم [ف: 3-156]

154. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26049

بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

155. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17409

بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی؛ 99 گ، اندازه: 15/5× 23 سم [رایانه]

156. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17651

في الاصول؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 393گ، اندازه:12/7 × 20/5 سم [رایانه]

157. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 857/5

آغاز: حمدله. فان هذه رسالة في الادلة العقليه؛ انجام: المقام الثالث في اباحة الأشياء بعد الشرع

مباحث عقلیه است در ده «مقام»، در آن از قوانین میرزای قمی یاد می شود؛ بی کا، بی تا؛ 40گ [ف: 3-32]

158. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 147/3

آغاز: بسمله قوله الفقه الخ عرب الفقه دون الاصول لان مقصود مؤلف الكتاب؛ انجام: على قسمين، وقف بحسب الاجتهاد و وقف.

در صفحه بدرقه نام کتاب آمده: حاشیه معالم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی و نباتی رنگ، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابری، عطف تیماج، ابعاد متن: 7× 12،

اندازه:10/5× 17/5 سم [عمومی ساری و تنکابن: ف: 115]

159. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 554/1

آغاز: به و فيها المتناقض و المتخالف و دلالة المنطوق و المفهوم و المجاز و الحقيقه انجام: و ما عداه لايحب و الالذم ما لايتناهی من الالفاظ و لان انواع (كذا).

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سفید، جلد: مقوا با پارچه سبز، 94، 18 سطر (9×14/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-184]

160. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20974

بی کا، بی تا [رایانه ]

161. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 41

آغاز: بسمله، و ثالثها كون الأصل في الاستعمال الحقيقه، بمعنى أن الظن من مقتضى الوضع استعمال اللفظ في الموضوع له؛ انجام فیدل قوله عليه السلام من بلغه الخ على استحباب غسل الجمعه بخصوصه وقت ورود اغسل للجمعة و الجنابة بطریق ضعيف فتدبر . کتابی است که مسائل اصولی را با عنوان «غوص، غوص» و مقامات مورد بحث قرار داده اقوال دیگران نقض و ابرام می کند، بیشترین مباحث آن را بحث الفاظ تشکیل می دهد، نسخه حاضر نخستین جلد نمی باشد، و عناصر مهم آن بدین قرار است: غوص: هل يجوز استعمال اللفظ في معناه الحقيقي و المجازی ام لا؟، غوص: في الاسماء المشتقة، في مقدمة و ثلاث مسائل، غوص: فيما يتعلق بالأوامر، المطلب الثالث: في العموم و الخصوص و فيه اغواص، في الاجماع، الشهرة، غوص: في الاجماع المركب في مقامین: في تعريفه و في حجيته، في حجية الخبر في مقامات. که در این بخش به طور گسترده بحث کرده، مباحث حجية ظن، شرایط عمل بخبر واحد، عدالت، گناهان کبیره، جرح و تعدیل، القاب و اخبار و غیره را آورده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن بدون مقوا، ضربی، 191گ، 19 سطر، اندازه: 17/5× 22سم [ف: 1-61]

162. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10184/2

بی کا، بی تا، بخشی از این کتاب با خط شکسته نستعلیق طاهر بن عبد المحمد همدانی در اصفهان در سنه 1287 نوشته شده (مبحث اوامر و نواهی و اشتراک وجية خبر واحد)؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1593]

163. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 26031

مجموعه اصولی؛ بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

164. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 276بخش 3

نسخه اصل: 149 .Kitape No (با رقم 121-129). در آن آمده است: «هذه المسألة مذكورة في التلويح «قال القلامي في قواعد»؛ بی کا، بی تا؛ 708گ (120پ -828) [فهرستواره مینوی: 135]

165. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 132/1

آغاز: و النهي عن المنكر هل هما من الواجب او الكفایی؛ انجام: و نحوه الوجهان و منها او خلف لا ياكل

و از مطاوی مباحث نام مؤلف و کتاب به دست نیامد، مطالب این نسخه از: قاعده تاسعه: في الوجوب قد يتعلق بشئ معين كالصلوة و الحج شروع شده و این عناوین را داراست: المقصد الثاني في الكتاب و السنة و فيه ابواب، باب الأول: في اللغات، الباب الثاني: في الحقيقه و المجاز، الباب الثالث: في الأمر و النواهي و فيه فصلان، الباب الرابع: في العموم و الخصوص و فيه فصول، قاعده

ص: 297

ثانيه عشرون، ان اکد مدلول الحقيقه حمل دون المجاز؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: شیری، جلد: مقوا با رویه نایلون صورتی، 92گ (1ر-92پ)، 30 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 12× 23 سم [ف: 1-145]

166. همدان؛ سیر لو، حمید؛ شماره نسخه: 212/1

انجام: ولی في هذا المبحث تعليقة اخرى لكن ضاعت منی. علیقلی

مشتمل بر «مقدمه» و «تقسیم» و «خاتمه»: المقدمه: اللفظ قد يوضع تشخص بعينه .... التقسيم: اللفظ مدلوله اما کلی او مشخص، الخاتمة: يشتمل على تنبيهات؛ بی کا، بی تا؛ 3گ (134 - 136پ) [رشت و همدان: ف: 1713]

167. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6174

آغاز: اختلف الأصوليون في وجوب مقدمة الواجب على أقوال يأتي ذكرها انشاء الله تعالی

در این کتاب استدلالی نسبتاً مفصل این بحثها دیده می شود: مقدمة الواجب اقتضاء الأمر بالشيء النهي عن الضد، الأجزاء، اجتماع الأمر و النهي في الشيء الواحد، دلالة النهي على الفساد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ از روی نسخه ای که گویا به خط مؤلف بوده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 109گ، مختلف السطر، اندازه: 17/5× 23 سم [ف: 16-172]

168. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14968

آغاز: هذا كله بالنسبته إلى الأجزاء الخارجه من عنوان الخاص؛ انجام: ذلک من بديهيات العقل و وقوع ذلك في جميع الشرایع ليس من جهة انه امر حسی بذاته لم ينسخ

مؤلف از فضلاء امامیه در نیمه اول قرن 14ق و از جمله تلامذه «سيد الاستاد العلامه دام ظله» بوده است که احتمالاً میرزا محمد حسن شیرازی (-1312 ق) باشد. وی از شیخ مرتضی انصاری با القاب «شیخنا الاكبر» و «شیخنا الاجل» نام برده و در مطاوی کتاب متعرض گفتار میرزا حبیب الله رشتی (صاحب بدایع الافكار) و آخوند ملا علی نهاوندی (صاحب تشریح الأصول) شده است. تألیفات دیگر مؤلف عبارت است از: حاشیه بر فرائد الاصول [وی در برگ 43پ، سطر 18 نوشته است: «و قد فصلنا في ذالك في بعض تعاليقنا على رسالة استصحاب للشيخ الأكبر (المرتضی الانصاری ره]» (مبحث استصحاب)، معدن الكنوز و الرموز [مؤلف در برگ 150ر، سطر 9 کتاب نوشته است: «الجواب انه علم بها الا انه لا يجعلها موضوعا في حكمه للوجه الذي ذكرنا مع ان هذا الحكم و هو عدم حكم العقل بحسن او قبح ما لم يطلع على العلة التامة محل تامل كما قررناه في كتابنا الكبير المسمى بمعدن الكنوز و الرموز».] و غیر آن. کتاب مشتمل است بر اوامر، حجیت ظاهر، طلب و اراده، تعارض ادله اصول و امارات و اجتهاد و تقلید. نسخه مسوده اصلی و در مرحله اولیه نگارش مانده است. [مؤلف در برگ 33پ، سطر 10 کتاب نوشته است. و نحن قد بسطنا القول في ذلك و شرحنا كلمات الاوایل و اشرنا إلى ما في كلمات المتأخرين من الخلط و الخبط و عدم تنقيح مراد الاوایل سیما ما وقع لصاحب الفصول في هذا المقام متابعا لبعض الاعلام و ما وقع في حاشية اخيه الاجل على المعالم و ما وقع بعض افاضل عصرنا في بدايع الأصول و غيرهم من الأفاضل في تعليقاتنا على كتاب الفاضل المحقق الاهیجی فليرجع اليها ...». خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ ضمیمه: ضمن 234 برگ آخر نسخه ابوابی ناقص در مباحث زكاة، صلوة از همو. انجام موجود نسخه: «مضافا الى ما في الحديث من الضعف وجوه من ارسالها و اجمالها و اضطراب فيها غاية الاضطراب بل في السؤال»؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور، عطف و گوشه ها تیماج تریاکی، 487 گ، 17 سطر، اندازه: 14/5× 20/5 سم [ف: 16-34]

169. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29099

آغاز: بسمله أصل في المطلق و المقيد و لابد قبل الشروع في المقصود من تمهید مقدمة في بيان معنی؛ انجام: آن الا شتراک ليس في التركيب الوصفی موجود ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ ضميمه نسخه ش 29097 [رایانه]

170. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15107

آغاز: ابتدائيا او امضائبا قلت ان الجواب عن هذا الوجود، انجام: عند من غير حفی و اما عدم

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه]

171. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26264

آغاز: المصنف الحق ان الامر لشیء في بعض الحواشی؛ انجام: اعازنا الله تعالى من الميل و الاعتساف.

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ واقف: زین الدین جعفر زاهدی رایانه 172. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 126

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوه ... في الادله العقليه عرف بعضهم الدليل العقلی؛ انجام: كما عرف من ... القبله

خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا [رایانه]

اصول الفقه = المسائل اللتي وقع ... = البرهان المبین / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh = masā'il-ul latī waqa'-a ... = al-burhān-ul mubīn

مؤلف در پایان گوید نام خود را ذکر نکردم: «فاني لم اذكر فيها اسمي ولا وصفى و لا رسمی طالبا وجه الله و ابتغاء مرضاة الله و معترفا باني لست من فرسان هذا الميدان ...». نام مؤلف و کتاب شناخته نشده است جز این که او از اخباریان است و کتاب در رد اصولیان. در فصل شانزدهم باب دوم از «حاشية العدة» استاد یاد می کند و چون مولی خلیل قزوینی حاشیه ای بر «عدة» دارد و اخباری نیز هست شاید مؤلف شاگرد او باشد. چند برگ بعد از

ص: 298

لسان الخواص» مولی رضی الدین که او نیز شاگرد ملا خليل است یاد می کند. در 1 «مقدمه» و 12 «باب» و 1 «خاتمه»: مقدمه در عدم حجية ظن؛ باب 1. عمل به ظن، در چند فصل»، فصل یکم عدم جواز عمل به ظن؛ 2. اجتهاد و تقلید، در چند «فصل»؛ 3. وجوب رجوع در احکام به کتاب و سنت، چند «فصل»؛ ... 5. کتاب کریم و فرقان عظيم؛ ... 10. سؤال های وارد بر گفته قدما و محدثین؛ ... 12. «المشهور بين الصحاب رض أن الجاهل الشرعي غير معذور مطلقاً الا في قام الدليل على معذوریته کالحجر و ...»

آغاز: الحمد لله و سلام على عباده الذي اصطفی محمد و اله سادات الشرفاء اما بعد فانی مورد في هذه الأوراق جملة من المسائل التي وقع فيها التشاجر و النزاع بين الامامية

انجام: قسم ... الحكم الى قسمين فما لم يتحقق الاذن فانه مفتقر. انتهى كلامه رفع الله مقامه ... الطاهرين.

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4467

آغاز و انجام: برابر

در فهرست به نام «المسائل التي وقع فيها التشاجر و النزاع بين الأمامية» آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 339 گ، 25 سطر (11/5× 21/5)، اندازه: 21×30سم [ف: 12-141]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 314

آغاز: برابر؛ انجام: قل آلله أذن لكم ام على الله تفترون و تفطن کیف قسم مستند الحكم الى القسمين.

در فهرست به نام «البرهان المبين» آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا اواخر قرن 12؛ اهدایی: غلامحسين صالح زاده؛ کاغذ: فستقی مایل به کبود، جلد: مقوایی تیماج قرمز درون زرد، 388گ، 25 سطر (10× 21)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 1-300]

3. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1580/2 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: حدود 1272ق؛ 412ص (132-543)، 31 سطر (13× 23) [عکسی: 1-315]

اصول الفقه / اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh

مباحث مفصل و استدلالی است و گویا تقریر بحث یکی از اساتید باشد که بر پایه «قوانين الاصول» میرزای قمی تدریس می کرده است، در این نسخه قطعه ای از آغاز مباحث الفاظ آمده است.

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 64/3

آغاز: المقدمة في رسم العلم و غایته و بیان موضوعه، و اما رسمه فاعلم أن لاصول الفقه اعتباران ترکیبی و اضافی

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 11ص (123-131)، اندازه: 15× 21سم [ف: 39]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1523/3

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-341]

اصول الفقه / اصول فقه / فارسی

usul-ul fiqh

غیر همانند:

1. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 937/1

آغاز: بسمله، الفقه في اللغة الفهم و في الاصطلاح هو العلم بالاحكام الشرعية الفرعية ... می فرماید فقه در لغت به معنی فهم

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه غره جمادی الثانی 1309ق؛ جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 9برگ، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 2-207]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1995

آغاز: بسمله، ز پس حمد و ثنای جان دهنده جانداران و موجود کننده عوالم امكان ... مقدمه بدان که اصول فقه مرکب از دو کلمه یکی اصول و آن به اصطلاح اهل لسان جمع اصل و به حسب عرف و لغت اساس و بنیان شئ را گویند؛ انجام: و اما از وجه سوم پس گفته می شود که دخلی به محل نزاع ندارد زیرا که کلام در صیغه جمع است نه در ماده آن.

رساله مختصری است در برخی از قواعد اصولی که اغلب مطالب آن برگرفته از معالم الاصول شیخ حسن بن زین الدین شهید ثانی است؛ خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 19 شعبان 1344ق؛ واقف: آقای حیدر پور؛ کاغذ: فرنگی خط دار، 44گ،11 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 5-378]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2977/2

آغاز: في بناء العالم على الخاص اذا ورد عام و خاص متنافياً (في) الظاهر؛ انجام: و هر ظاهر این است که اطناب ما اجماع مشترک ما و خصم را تعریف کرده و اجماع ...

حاشیه ای است مزجی به زبان فارسی در اصول فقه مشتمل بر مطالبی از جمله عام و خاص، مطلق و مقید، مجمل و مفصل، و اجماع و غیره که محتمل است یکی از حواشی معالم الأصول باشد؛ خط: نسخ، كان محمد حسین بن ابی القاسم موسوی، تا: 1157ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: دولت آبادی و فرنگی نخودی، جلد: تیماج زرشکی مقوایی اندرون جلد کاغذی، ضربی مجدول، 37ص (113-150)، 22 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 14-89]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 399/3

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمین و صلی الله على خير خلقه محمد و آله، أما بعد فهذه نبذة من تقريرات علامة العلماء في عصره سيما في فنه الخاص؛ انجام: و هي مؤنثة لان اسماء الجموع

ص: 299

الى واحد لها

در این رساله به مباحثی از علم اصول و بعضی از قواعد الفاظ، که معتبر به نزد اصولی هاست، برخورد می کنیم و بنابر قولی که در اول رساله آمده مطالب مندرجه در آن از تقریرات یکی از بزرگان علم اصول است؛ خط: شکسته نستعلیق و نسخ بد، بی کا، تا: محتم قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، یک لا، 11ص (40-50)، 18-19سطر (12×16/5)، اندازه: 17× 21سم [ف: 1-383]

5. تبریز؛ مدرسه ولیعصر تبریز؛ شماره نسخه: 11/1

آغاز: بسمله بدانکه اصول فقه علمیست که دانسته شود از او کیفیت استخراج احکام شرعیه فرعیه از ادله تفصيله؛ انجام: و نهاية المرام و موجب نعم الوكيل في كل مقام و الصلوة و السلام على خاتم النبيين و عترته الى خاتم الوصيين عليهم السلام

رساله کوتاهی است در اصول فقه شامل سه باب و هر باب در چند فصل با این عنوانها: باب 1. کتاب شامل چند فصل، باب 2. سنت شامل چهار فصل، باب 3. اجماع شامل سه فصل، خاتمه در اجتهاد و رد کیفیت استدلال و اعتراضات شامل دو فصل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1259ق؛ 12گ (1پ -12پ)، 18 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: ]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10625/4

بیان علم اصول و موضوع آن؛ بی کا، تا: قرن 14؛ قطع: جیبی [میراث شهاب: س 9ش 2-40]

7. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /2

گمان می رود ترجمه معالم الاصول باشد؛ بی کا، بیتا [تراثنا: س2ش 4-52]

8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19859

بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26057

بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18512

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 133× 210 سم [رایانه]

اصول الفقه (ارجوزة) / شعر، اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (urjāza)

خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین، 1226-1313 قمری

Xānsārī, mohammad bāqer ebn-e zayn-ol-"ābedīn (1811-1896)

بخشی از ارجوزه اصول فقه صاحب روضات است که شامل مبحث احادیث (سنت) تا مبحث تاسی است و خود مؤلف در فهرست تالیفات خود به مبحث تاسی این منظومه، اشاره نموده است. این منظومه از قدرت شعری چندانی بهره مند نیست.

[روضات الجنات 110/2 ؛ الذريعة 458/1 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11278

آغاز: ... الشرطنا كون الحديث في كتب xx اصحابنا بل عن اصل محكم قرب / و ايضا الشيخ اكتفى في العدل xx بكونه غير كذوب النقل؛ انجام: عليه ايضا للنص من بل و على xx تحریم تقرير الجر ام من خلا / و هو اعانة عليه و الحجج xx كثيرا احتجوا به فلا حرج

خط: نسخ، كا: محمد باقر خوانساری، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ حاشیه و اصلاحات از مؤلف؛ مهر: آیت الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم قهوه ای، ضربی با ترنج، 8گ، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 11× 19سم [ف: 28-419]

اصول الفقه (ارجوزة) / فقه، شعر / عربی

uşūl-ul-fiqh (urjūza)

تنکابنی قزوینی، ابراهیم بن ابی الحسن، -1324 قمری

tonekābonī qazvīnī, ebrāhīm ebn-e ab-el-hasan (- 1906)

منظومه ای در مباحث اصولی است که در آن مؤلف از اول تا موارد عدم جواز التقليد را منظوم بیان کرده است.

آغاز: احمد ک اللهم بامر اصطفى xx لطفا على الناس نبيا مصطفی و بین الأحكام للعباد xx في الشرق والغرب من البلاد انجام: و في أصول الدين ليس يكتفى xx بدا لك التقليد بعض اكتفي

قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 185/4

آغاز و انجام: برابر

کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سبز، 18گ [ف: 1-332]

اصول الفقه (ارجوزة) / شعر، اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (urjūza)

همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 747/1

آغاز: في الحقيقه و المجاز و تعارض الاحوال: علائم الوضع كما افادوا xx آن لا يصح السلب و اطرادوا / و السبق و التنصیص من اهل اللغة ×× و للمجاز الضد حتى يبلغه في الأوامر و النواهی و ما يتبعهما: و الامر و النهي لحتمى الطلب xx في الفعل و الترك و في الثاني وجب؛ انجام: خاتمة: و ما بجمعه عنيت قد نظم xx فيه مهمات الأصول ينتظم / فاختم القول بحمد الله xx مصليا على رسول الله / و آله السادة في الدارين xx لا فرق الله بينهم و بینی

خط: نسخ، كا: حسن علی، تا: 1243ق [رشت و همدان: ف: 1443]

اصول الفقه (ارجوزة / شعر، اصول فقه / عربی

ص: 300

uṣūl-ul-fiqh (urjūza)

اشعاری است در اصول فقه مشتمل بر مباحث: قول 1. معرفت اصل و تعریف فقه؛ قول 2. اصول فقه؛ قول 3. دلیل و اماره؛ قول 4. مرتبه علم اصول و موضوع آن؛ قول 5. معرفت فقاهت مسائل آن؛ قول 6. معرفت علم و نظر؛ قول 7. معرفت ظن و شک و وهم و جهل؛ قول 8 معرفت حکم؛ قول 9. توصیف عمل به صفت صحیح و باطل؛ قول 10. توصيف فعل به صفت موسع و مضيق؛ قول 11. توصيف فعل به عزیمت و رخصت؛ فصل سوم: در بیان تحقيق الفاظ مستعمله مطلقه، تحقیق موضوع له، اتحاد لفظ و معنی الفاظ مركبه اشتقاق؛ فصل چهارم: در بیان تحقیق حقیقت و مجاز: در تعریف حقیقت

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2425/3

آغاز: فاعلم بان الأصول في الوصول xx علامة لصحة الوصول؛ انجام: دلالة على المجاز عرية xx كقوله و اسئل لاهل القريه

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، یک لا، 12گ (43پ - 54پ)، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 227-12]

- اصول الفقه (تقریرات) > تقریرات الاصول

- اصول الفقه الحنفی > اصول الشاشی

اصول الفقه سجاوندی / اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh-i sajāwandī

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21224

بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

اصول الفقه سمرقندی / اصول فقه / عربی

usūl-ul fiqh-i samarqandi

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26217

بی کا، بی تاب مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی، خریداری از منصوره تالهی معین الدین [رایانه]

اصول الفقه (كليات في) / اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (kullīyāt fī)

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

گویا از سید کاظم رشتی بن محمد قاسم. نام رساله و نام نگارنده در دیباچه و انجامه نیامده است. در نمایه مجموعه و بر بالای نسخه جواب مسائل میرزا شفيع مازندرانی» آمده ولی چنین مطلبی در متن نیامده است. به هر روی جز «اصول الفقه» سید رشتی (مرعشی 98/6 ) می باشد.

[فهرست کتب مشایخ 319ش 233 «فایده» ]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2100/32 -عکسی

آغاز: حمدله. اما بعد، فاعلم هداك الله انك اذ اردت تعرف شیا المعرفة التامة الحقيقة تنظر فيه إلى الأقوال المختلفة و الاراء المتباينة، فان تباین الاقوال، دلیل عدم ظهور حقيقة الحال لايق، قد يكون ذلك؛ انجام: الى صاحب الشرع (عليه السّلام) فليس اذن مطلقاً. فتبين مما ذكرنا أن العقل في الأمور الخلافية لو لم يكن له مستند. لم يصح التعويل عليه.

خط: نسخ پخته، كا: محمد علی اصفهانی، تا: 1273ق؛ در مجموعه رساله از رشتی؛ 1ص (396-402) [عکسی: 1-326]

اصول الفقه (مختصر) / اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (muxtașar)

گرچه در فهرست وزیری این رساله به نراقی، احمد بن محمد مهدی (1185-1245ق) نسبت داده شده است ولی با توجه به تاريخ تأليف که در نشریه 411/4 در انجام نسخه آمده (1267ق) و نسخه بدون مؤلف معرفی شده است، این انتساب صحیح به نظر نمی رسد.

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1477

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا إلى معالم الأحكام ... هذه مختصر في تحرير مسائل الحصول على سبيل الاجمال ... اعلم أن الاصول يشتمل على اثنی عشر مقاصد و كل واحد من تلك المقاصد على فصول و بعضی تلک الفصول على مباحث؛ انجام: ولا يجوز تقليد الميت. مع عدم تمكن الحى ايضا وليكن هذا آخر ما أوردناه ... [ادامه انجام که در نشریه آمده است:] تحريره في هذا المختصر وقد وقع الفراغ من ذلك في الثلث الاخر من العشر الاخر من الشهر الأول من الثلث الاخر من السنة الأولى من الثلث الاخر من الشهر السابع من المائة الثالثة من الألف الثاني من الهجرة ... و تحية ( 1267/9/27 ).

خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 58گ، 14 سطر (5/5×10)، اندازه: 11× 16سم [ف: 3 970] و [نشریه: 4-411]

- اصول فقه منظوم > وسيلة الوصول

اصول الفقه (منظوم) / شعر و اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh (manzūm)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18005 ض

بی کا، بی تا [د.ث]

ص: 301

اصول الفقه (منظوم) / اصول فقه / فارسی

osūl-e feqh (manzūm)

[فهرستواره منزوی 206/10 ]

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1074/3

آغاز: به نامت ابتدا هر مبتدا فردا xx خبر دار همه امروز و هم فردا؛ انجام: زد رقم واحد به تاریخش به حکم عقل گفت xx آفرین بادا به واحد مطلع نور الهداة

بی کا، بی تا؛ 8گ (142-149) [ف: 3-51]

اصول الفقه (منظوم) / شعر، اصول فقه / عربی

usul-ul fiqh (manzum)

منظومه کوتاهی است در اصول فقه در حدود 200 بیت. آغاز: ابدأ بالحمد و بالصلوة xx على النبي وآله الهداة / في نظم تلک الدرر الفقهية xx نظائر الحكم بها محوية

همانند:

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2749/3 - 14/199

آغاز: برابر؛ انجام: فرجحوا بایما مرجح xx من نقل او عقل و ذا متضح / و اولوا المرجوح کی لايطرحوا xx و الجمع للشاهد ايضا صرحوا خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 4 جمادی الثانی 1308ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول گرهی، 16گ، 6 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 8-4638]

2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1739/3

آغاز: برابر

خط: تحریری، کا: میرزا علی بن عبد الخالق خوئینی، تا: 1353- 1354ق؛ 13گ، اندازه: 10× 17سم [ف: 3-126]

3. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 447/10

آغاز: برابر؛ انجام: و اعلم المفتين فقهاً قدما xx و لا تقله ذا ميتاً فقد نقل

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: عادی، 3گ (140ر - 142ر)، اندازه: 15× 21سم [مؤيد: 1- 360]

اصول الفقه (منظومة) / شعر، اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh (mnz.)

کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع، -1223 قمری

kermānšāhī, mohammad mohsen ebn-e mohammad sami (- 1808)

نسخ این منظومه از نظر تعداد ابیات و ابيات آخر منظومه مختلف است. ناظم آن ملا محسن کرمانشاهی است. از قرائنی معلوم می شود که از علماء قرن سیزدهم و امامی مذهب بوده است و این منظومه مشتمل بر 70 بیت می باشد و مشتمل بر تعریف فقه و اصول و مباحث آن به طریق ایجاز و اختصار است.

آغاز: احمده شكراً على نواله xx مصلياً على النبي و آله

انجام: ولاتقلد ميتاً فقد نقل xx عدة اجماع على أن لا يحل

[الذريعة 84/23 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 629/2 -طباطبائی

انجام: برابر (در نسخه حاضر پس از این بیت بالا 6 بیت زیر نیز وجود دارد:) و لا اجتهاد في ضرورياتنا xx و غیر توفیقی موضوعاتنا / و يحرم التقليد من اجتهد ×× و في أصول الدين من كل احد/ مرجحات النص في الأخبار xx تعارضت عند اولی الابصار / فانطن الا قوى حين ذاك يتبع xx و الأمر للمجتهدین يتبع / و اولو المرجوح کیلا يطرح xx و الجمع للشاهد ايضا صرحوا . قد جف قلمه الشريف الى هنا و قد تم في يوم ... في سنه 1284

خط شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار دار شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز (بدون مقوا)، قطع: رقعی، اندازه: 10× 17سم [ف: 22-331]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2376/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 1گ، 21 سطر، اندازه: 14× 21 سم [مسجد اعظم ق: 5-2157]

3. قم: مسجد اعظم، شماره نسخه: 907/2

آغاز: برابر؛ انجام: في مثل عصر ما ادعاه لايهن xx عما مضى امنع ثم اجماع السلف / نقلاً الينا خبر عالي السند xx ولو طوينا عنه باب الفقه سد

خط: نسخ، كا: على رضا ابن اسحاق حسینی فراهانی، تا: سال 1296ق، جلد: تیماج مشکی مجدول، 4گ، اندازه: 12× 20سم [ف: 5-2156]

4. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 855/4

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا [سپهسالار: ف: ]

5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 855/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، این منظومه در حاشیه اصول بی نامی که ضمیمه کتاب شماره 855/2 کتابخانه است می باشد [ف: 1-620]

اصول الفقه (منظومة) / شعر، اصول فقه / عربی

uṣūl-ul-fiqh (mnz.)

اردکانی یزدی، محمد باقر بن حسنعلی

ārdakānī yazdī, mohammad bāqer ebn-e hoseyn-alī

در پنج «منهج».

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2946/1

ص: 302

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي للاصل xx لفروعه الممكنة بالفصل، بالعدل هو مقنن القوانين؛ انجام و اجعل رفیقی یوم حشر ... xx في الجنة الأئمة الاثني عشر من عليهم ... (؟) منک الصلوة الالف و السلام خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1223ق؛ رساله با نشان «منه دام ظله، منه عفي عنه، منه ره»؛ مهر: طهماسب؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی قهوه ای، 15گ (1پ -15پ)، 24 سطر، اندازه: 17× 27سم [ف: 6-170]

اصول الفقه (منظومه) / شعر، اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (mnz.)

بحر العلوم، محمد مهدي بن مرتضی، 1155-1212 قمری

bahr-ol-'olūm, mohammad mahdī ebn-e morteza (1742-1798)

78 بيت

1. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1751/1

78 بیت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1287ق [ف: 3-127]

2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2038/1

78 بیت؛ بی کا، بی تا؛ اندازه: 11×17 سم [ف: 2-170]

اصول الفقه (منظومه) / شعر، اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh (mnz.)

نائینی، غلامعلی بن محمد، ق13

nāʻīnī, qolām ‘alī ebn-e mohammad (- 13c)

این منظومه دارای یکصد بیت است و سراینده برای نفی حجیت ظن عام نخست چهار «امر» به عنوان مقدمه یاد می کند: 1. شارع نصب طرايق کرده؛ 2. اصل، حرمه عمل بر طبق ظن است؛ 3. احکام شرع ثابت و باب علم باز است؛ 4. تحریر محل نزاع. پس از این، ده دلیل بر انفتاح باب علم و سپس ده دلیل بر انسداد (از طرف قائلان به آن) و پاسخ آنها و در آخر ده تنبیه دارد. چاپ: ایران، سنگی، 1351، جیبی، 22 ص

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3755

آغاز: ارجو نجاة منک یا ذا المن xx من وصمة الشک و سوء الظن ... قد ورد النهي عن الركون xx لكل ما كان من الظنون / آیاتنا للمنع عنها كافيه xx اخبارنا ايضا بذلک و افيه ... حجية الظن من الغوامض xx تحقيقها من جملة الفرائض / لانه المناط للاحکام xx کم زل فيه قدم الاعلام / و هيهنا مطالب عليه xx و کم رسائل بها و فيه ... / الى الاهم هيهنا نشير xx و ماسواها خطبها يسير الابد من رسم امور اربعه xx مطالب العمدة فيها مودعه؛ انجام: وجهان و الاول عند المبتلى xx حق كما بالبسط في نثری انجلی / قد تم ما قدرمت في المقام xx و الحمد لله على الاتمام. قد اختتم هذه المنظومه بخط مؤلفه غلامعلی بن محمد النائيني في غرة جمادی الأولى سنه 1288.

خط: نسخ روشن، کاتب = مؤلف، تا: 1 جمادی الاول 1288ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 40ص، 7 سطر، قطع: رقعی کوچک، اندازه: 6/5× 10 سم [ف: 10- 1739]

اصول الفقه و الرجال / رجال، اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh wa-r-rijāl

رساله کوتاهی است در تعیین جایگاه علم رجال و اینکه جلالت شأن مؤلف آن نباید دلیل بر صحت مطالب کتاب رجالی باشد، بعد از مقدمه در علم رجال به مباحث علم اصول اجماع، سنت، خبر واحد و ... پرداخته که به تفصیل خبر واحد را خصوصا مقوله فسق و عدل راوی را مورد بررسی قرار داده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12449/6

آغاز: فاعلم أن العلم الرجال تعريفات شتى، و منها أنه العلم بأحوال رواة خبر الوحد؛ انجام: و عدم وجوبه في خبر ال من القبول مع وجود الاقتضاء خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: خط دار معمولی، 2گ ( 36-37 )، 23-20 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 31-444]

اصول الفقه و العقائد (مجموعه) / كلام و اعتقادات، اصول

osūl-ol-feqh va-l-'aqā'ed (majmūe)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17625

نسخه بسیار نادر؛ بی کا، بی تا [د.ث]

اصول الفقه و دراية الحديث / اصول فقه / عربی

uşūl-ul-fiqh wa dirāyat-ul-ḥadīt

محقق حلی، جعفر بن حسن، 602- 676 قمری

mohaqqeq-e hellī, ja'far ebn-e hasan (1206-1278)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17085

بی کا، تا: 1151ق، خریداری از محمد علی صفری دائم؛ اندازه: 110× 176 سم [رایانه]

- اصول فقهية > قواعد الاصول

اصول فلسفه طبيعيه / طبیعیات / فارسی

osül-e falsafe-ye tabī'īye

در فیزیک و تشریح و فیزیولوژی است عنوانها به عربی و متن

ص: 303

به فارسی و سه کتاب باید باشد.

تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 245

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ جلد: مقوا، قطع: ربعي [نشریه: 3-389]

اصول فن مناظره (ترجمه) / منطق / فارسی

osūl-e fann-e monāzere (t.)

حکمت، علی اصغر، 1271-1359 شمسی

hekmat, 'alī asqar (1892-1980)

از چارلز هانسون.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8920

آغاز: بسمه تعالی مقدمه فن مناظره که در دو ایر علمی و ادبی؛ انجام: پس زنده باد صلح و صلح طلبان علی اصغر حکمت

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 56]

اصول الفوائد في أصول المسائل الحكمية / فلسفه / عربی

usūl-ul fawā'id fī usūl-il masā'il-il hikmīyya

مولوی، عباس، -1101 قمری

mowlavī, “abbās (- 1690)

تاریخ تأليف: 1097ق

مؤلف شاگرد ملا رجبعلی تبریزی می باشد که در آن از وی با احترام یاد می کند و سخنانی از وی می آورد و پیداست که پس از مرگ استاد آن را نگاشته است. مولوی در آن از اثولوجيا و از ابن سینا و ابي البركات و خواجه طوسی یاد می کند. این اثر دارای هفت «مقاله» است: 1. بود و یگانگی؛ 2. آفریدن چیزها؛ 3. آفرینش و جعل چیست؛ 4. در این که گوهرهای عقلی و آسمانی بسیارند و جهان مثالی و هستی ذهنی هست؛ 5. جسمها چیستند؛ 6. مقوله های ده گانه؛ 7. امور عامة. مؤلف در این کتاب به پیروی از استاد خود، اشتراک لفظی وجود را ثابت می کند و یکی بودن صفت و موصوف را محال می داند.

آغاز: بسم ...... الحمدلله الذي فاق عن مدح المادحين فخر مدحه و عدا وصف الواصفين ... اما بعد فيقول الفقير إلى الله القوى عباس الموسوی ... اريدان اكتب مخترة يشتمل على عدة اصول المسائل.

انجام: الهادين الى طريقة النجاة من المي الجسمانی و الروحانی و سلم تسليما كثيرا كثيرا م م

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 331

آغاز: برابر؛ انجام: انتهاء المركبة الى البسيطة. قد وقع الفراع من تسويده في شهر ذیحجه الحرام سنة سبع و تسعين بعد الألف.

خط: نسخ، كا: محمد باقر هزار جریبی، تا: شب 3 رجب 1114ق؛ محمد باقر هزار جریبی آن را مقابله کرده؛ کاغذ: ترمه سپاهانی، جلد: تیماج سرخ حاشیه دار دولا، 86گ، 14 سطر (7× 14)، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 3-146]

2. تهران؛ مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 68

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «اصول الفواید» از عباس موسوی معرفی شده که به استناد نسخه دانشگاه تهران کامل شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: زرد آهار زده، جلد: میشن قهوه یی نرم، 142گ، 14 سطر (5/5×12/5)، اندازه: 12/5× 18/5 سم [ف: 58]

الأصول في شرح الفصول = شرح فصول بقراط / طب /عربی

al-uşūl fī s.-il-fuṣūl

ابن قف، امین الدولة بن يعقوب، 630-685 قمری

ebn-e qof, amīn-od-dolat ebn-e ya qūb (1233-1287)

وابسته به: الفصول = فصول بقراط؛ بقراط ( 460-377)

شرح «فصول بقراط» در پزشکی است، با سربندهای «مقالة» (8 مقالت) و هر مقالت در چند «فصل»، نگاشته 681ق. نخست پاره ای کوتاه از متن را با سربند «قال بقراط» آورده، سپس آن را زیر سربند «الشرح» در چند «مبحث» گزارش می کند، با گرایش فلسفی. گزیده آن 1902 م چاپ شده است. (منزوی)

آغاز: بسمله. قال الامام ... المسلمين. الحمدلله خالق الخلق و میدیه و باسط الرزق و منميه، و مقدر العمر و ... و بعد، فقد سألني بعض من يشتغل على ان اشرح له كتاب الفصول للامام أبقراط ... و سميته بكتاب الأصول في شرح الفصول ... المقالة الأولى من كتاب فصول ابقراط، و هي اربعة و عشرون فصلا ... انجام: ... القوة السامعة الادراک. و الله اعلم. تمت المقالة الثالثة من فصول ابقراط ...

[مجلة معهد المخطوطات 2/266/5 ؛ معجم المؤلفين 16/3 و 245/13 و 411؛ سر کیس، معجم 217؛ حاجی خلیفه 1267/2 ، «فصول بقراط» و این شرح، که نام او را ابوالفرج يعقوب آورده است؛ زرکلی 196/8 یعقوب / اسحاق]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6601/2

خط: نسخ نازیبا، كا: شرف متطبب قونوی مشهور به ابن المنشی، تا: 761ق، مصحح، محشى؛ تملک اویس بن محمد بن خواجه سنان، و تملک کاتب محمد و تملک ابوالقاسم به سال 1341ه جلد: تیماج قرمز با جدول ضربی، 203گ (8پ -210ر)، اندازه: 22×28/5سم [ف: 20-146]

2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1033

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1277ق، به دستور ابن محمد حسن جلایر علیرضای طبيب؛ مقابله شده؛ کاغذ: آهار مهره نخودی،

ص: 304

جلد: تیماج مشکی ضربی، 259گ، 22 سطر (8/5× 18)، اندازه: 15× 26/5 سم [ف: 2-17]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 836

آغاز و انجام: برابر

در سه مقاله با عنوان های «بحث». خط: نسخ، بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سرخ نو، 248گ، 22 سطر، اندازه: 15/3× 26/2 سم [ف: 1- 49]

الأصول في متن الفقه / اصول فقه / عربی

al-uşūl fī matn-il-fiqh

پاره ای از قواعد اصولی پراکنده ای است که فقها از آنها در استنباط مسائل فقهی بهره برده اند. قاعده ای عنوان می شود و بعضی از موارد استفاده از آن را با نص گفتار یک یا چند تن از فقیهان می آورد. بیشتر نقل ها از فقیهان متأخر می باشد و نگارنده از معاصرین است.

قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 18

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، جلد: گالینگور مشکی، 192 گ، مختلف السطر، اندازه: 19/5 ×28سم [ف: 22]

- اصول القراءآت > تحفة القراء

اصول قرائات / قرائت / فارسی

osul-e qera'at

سمرقندی، محمد بن محمود، -780 قمری

samarqandī, mohammad ebn-e mahmūd (- 1379)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12225/9

آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقین و صلی الله عليه و على آله محمد خاتم النبيين و آله الطيبين الطاهرين وسلم تسليما كثيرا بدانکه اصول خواندن قرآن؛ انجام: آنست که در آخر آیت وليكن بیابد حیاتک و ما کفر سليمان و لكن و ازین معنی هر یکی آنچه مانند آن و الله اعلم تمة الكتاب بعون الملک الوهاب جل اسمه.

بی کا، تا: ذیحجه 807ق؛ جلد: تیماج خرمایی، 3ص (94-96)، 17 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 35-218]

اصول القرائات / قرائت عربی

uşūl-ul-qirā’āt

ابن جزری، محمد بن محمد، 751-833؟ قمری

ebn-e jazarī, mohammad ebn-e mohammad (1351 -1430)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1188/1

آغاز: بسمله، اصول قرائت ... من الأربعة الزائده على العشرة لا خلاف عندها انجام: و اتبعونی اهد[ی] کم [في غافر] و الله تعالی [غافر]. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج یک لا ماشی، 44گ (1-44)، 15 سطر (7× 11)، اندازه: 13× 18سم [ف: 3-888]

اصول القرائة ابن عامر = قرائة ابن عامر / قرائت / عربی

uşūl-ul-qirā’at-i ibn-i ‘āmir = qirā’at-u ibn-i ‘āmir

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘ali (- 16c)

رساله کوتاهی است در قرائت عبدالله بن عامر به نقل عبدالله بن احمد بن ذكوان و هشام بن عامر دمشقی که در آغاز به ترجمه این سه قاری اشاره نموده سپس قرائت ابن عامر به ترتیب سوره های قرآنی آمده است.

[الذريعة 54/17 ؛ طبقات اعلام الشيعة 145/4 و 372/5 ، کتابنامه بزرگ قران کریم 403/2؛ فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران 222/1]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/4

آغاز: الحمدلله السميع العليم ... و بعد فيقول العبد ... ان هذه الرسالة في بيان اصول قراءت ابن عامر بروایتی ابن ذكوان و هشام جمعته من كتب؛ انجام: و كذا ما في سورة الأعلى إلى آخر القرآنخط: نسخ، كا: سيف الله بن سلطانعلی قاری، تا: اواخر محرم 1096ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 8گ (28پ - 46ر)، 15 سطر، اندازه: 12× 6سم [ف: 35-262]

2. یزد؛ سعیدی، سید ابوالفضل؛ شماره نسخه: 19/1

بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-461]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2475/1 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-700]

اصول قرائة ابن کثیر = قرائة ابن کثیر / قرائت / عربی

osul-e qera'at-e ebn-e kasir = qera'at-e ebn-e kasir

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق10 قمری

šarīf-e estarābādī, “alī ebn-e ‘alī (- 16c)

در این رساله کوتاه اصول قرائت ابن کثیر را به روایت دو راوی «بزی و قنبل» به نقل از شاطبی گرد آورده است. در الذريعة زبان رساله فارسی ذکر شده است.

آغاز: بسمله، حمد له و بعد فيقول العبد الضعيف عماد الدين على بن عماد الدين على الاستر آبادی آن هذه رسالة في ذكر اصول قراءة ابن کثیر بروایتی النبوى.

ص: 305

انجام: و بينهما و بين الياء في المكسورتین و بينهما و بين الواو في المضمومتين مثل حاء اجليهم و هؤلاء آن و اوليا اولیک و قد نقل عنه الأبدال بمحض المد و الله اعلم والحمد لله

[الذريعة 54/17 ؛ طبقات اعلام الشيعة 145/4 و 372/5 ، کتابنامه بزرگی قران کریم 403/2 ؛ فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران 222/1 ]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5277/3 - 26/157

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ از روی نسخه مصنف نوشته شده؛ جلد: مقوای لایی، عطف تیماج، 4 گ، 19 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 1-425]

2. یزد؛ سعیدی، سید ابوالفضل؛ شماره نسخه: 19/5

بی کا، تا: 6 رمضان 954ق؛ جان اصفهان؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-461]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2475/9 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها- ف: 1-700]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15042/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد کاظم کاشانی فیجانی، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 6گ (32-37)، 12 سطر، اندازه: 6×11 سم [ف: 38-105]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5846/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید آهاردار، جلد: تیماج حنایی، 8ص (22-30)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14×21سم [ف: 17-254]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37614

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386 کاغذ: نخودی آهار مهره اصفهانی، جلد: مقوا با روکش مشمع قهوه ای و عطف مشمع فستقی آجدار، 3گ، 24 سطر، اندازه: 12× 18/5 سم [ اهدائی رهبر: 1علوم قرآن -357]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7343/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: وجيه الدين بن اسماعیل بن عباس معلم شهرستانی، تا: 24 محرم 1002ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 4گ (51پ - 54ر)، 17 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 19-142]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13839/9

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1023ق، جان: اصفهان؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 5گ (122-126پ)، 15 سطر (10×15/5)، اندازه: 13× 205 سم [ف: 35-161]

8. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 1590/4

خط: نسخ، بی کا، تا: 1055ق، کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ کهنه، 15 قطع: [ف: 5-300]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: سیف الله قاری، تا: 1095ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 5گ (15-19پ)، 15 سطر، اندازه: 6× 12 سم [ف: 35-260]

10. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1679/2

اصول قرائة ابن کثیر، ابی عمر، ابن عامر، حمزه و کسایی؛ خط: نسخ، كا: على اصفهانی ابن حیدر على منده، تا: 1101ق؛ 20گ ( 53-34 )، اندازه: 17× 24سم [نسخه پژوهی: 3-164]

11. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 204/6 -ج

آغاز: برابر؛ انجام: و كذلك فهي لهي و هي

بی کا، بی تاب 7گ (77پ -83پ) [ف: 251]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12079/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 4ص ( 65-62 )، اندازه: 15× 21سم [ف: 35-91]

12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4426/5

انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 5گ (185ر - 189ر)، 12 سطر (5× 10)، اندازه: 10× 17سم [ف: 13-3388]

14. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 5/ 1360

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهیم، بی تا، جلد: معمولی، 3گ (44پ -46ر)، 13 سطر، اندازه: 12×18 سم [مؤید: 3-297]

اصول قرائة ابن کثیر / قرائت / فارسی

osūl-e qerā’at-e ebn-e kasīr

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4426/3

آغاز: بدان ... که ابن کثیر را دو راوی است: بزی و قنبل؛ انجام: هر جا که واقع شود و الله اعلم بحقائق الأمور.

به فارسی درباره صله و تسهيل جز رساله عمادالدين على استر آبادی که به عربی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 2گ (181ر -183ر)، 12 سطر (5× 10)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-3387]

اصول قرائة ابی عمرو = قرائت ابی عمرو = مفرده قرائت ابی عمرو / قرائت / عربی

osūl-e qerā’at-e abī “amr = qerā’at-e abī ‘amr = mofrade-ye qera'at-e abi amr

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری

ص: 306

šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘alī (- 16c)

رساله مختصری است در بیان اصول قرائت ابوعمرو زبان بن علاء بن عمار به دو روایت دوری و سوسی از طریق شاطبی با رموز: ابوعمرو با رمز حاء مهمله، دوری با رمز طاء و سوسی با رمز یاء. مؤلف در مقدمه گوید «جمعته بالتماس من طاعته حتم و اسعاف مراده غنيمة وفقه الله تعالی لارشاد کمال ...».

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوه ... و بعد فنقول العبد الضعيف الى الله المهيمن الهادي عماد الدين على الاسترابادی ان هذه رسالة في بيان اصول قراءت ابی عمرو

انجام: هو و فهو و لهو و كذلك و هي فهي لهي تمت.

[الذريعة 54/17 ؛ طبقات اعلام الشيعة 145/4 و 372/5 ؛ کتابنامه بزرگ قران کریم 403/2 ؛ فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران 222/1 ]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 297/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ محشی، نسخه را محمد بن سلطان حسین اصفهانی نزد استاد خود امیر جمال الدین محمد حسینی قاری اصفهانی در 984 قرائت کرده؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوا رویه کاغذ، 4 گ، 20 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 5-12]

2. یزد؛ سعیدی، سید ابوالفضل؛ شماره نسخه: 19/4

بی کا، تا: 22 شعبان 154ق، جان: اصفهان؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-461]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2475/8 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها- ف: 1-700]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5846/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید آهاردار، جلد: تیماج حنایی، 16ص (103-118)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14× 21سم [ف: 17-255]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3046/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، كا: حسین بن حاجی محمد قاری، تا: قرن 11؛ مهر:محمد قاری «اضعف عباد الله ابن حاجی محمد حسین القاری» ؛ کاغذ: نخودی آهار مهره دولت آبادی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 7گ، 12 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 23-125]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: سيف الله قاری، تا: اوایل ذیحجه 1095ق، کاغذ: شرقی، 8گ ( 20ر-27پ)، 15 سطر، اندازه: 6× 12سم [ف: 35-261]

6. یزد؛ سعیدی، سید ابوالفضل؛ شماره نسخه: 19/2

بی کا، بی تا، قطع: ربعی [نشریه: 4-461]

اصول قرائة حمزه = مفردة قرائة حمزه / قرائت / عربي

usul-u qira'at-i hamza = mufradat-u qiraat-i hamza

III VEI

شریف استر آبادی، علی بن على، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘alī (- 16c)

رساله کوتاهی است در اصول قرائت حمزه به روایت خلف بن هشام و خلاد بن علی صیرفی که در آغاز رساله به ترجمه راویان و مروى عنه اشاره نموده است.

[طبقات اعلام الشيعة 145/4 و 372/5 ، کتابنامه بزرگ قران کریم 403/2 ؛ فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران 222/1 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/6

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد الفقير ... ان هذه رسالة في بيان اصول قراءة الحمزه بروایتی خلف و خلاد من طريق الشاطبية؛ انجام: و ثبت الياء في الحالين و يثبت وصلاً الياء في تقبل دعائي في سورة ابراهيم و هذا آخر ما اردنا جمعه.

خط: نسخ، كا: سيف الله بن سلطان علی قاری، تا: 1096ق، کاغذ: شرقی، 11گ(51پ-61پ)، 15 سطر، اندازه: 6× 12 سم [ف: 35-263]

اصول قرائة القرآن / تجوید / عربی

uṣūl-u qirā'at-il-qur'ān

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4732/12

آغاز: في اصول قراءة القران اعلم ان اصول قراءة القران على مراعات خمسة اشياء: التنوين و التشديد و المد و الوقف و الما آت؛ انجام: و الزائدة مثل فيما رحمة من الله ( تمت اصول القرآت بعون الله ... في ايصال العطيات).

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی و فرنگی، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 4 ص (134-137)، 12 سطر (5× 11)، اندازه: 10× 17 سم [ف: 14-3684]

اصول قرائة الكسائی = قرائة الكسائي / قرائت عربی

uṣūl-u qirā’at-il-kasā'ī= qirā’at-ul-kasā’ī

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘ali (- 160)

در این رساله بسیار مختصر اصول قرائت کسائی به روایت دوری و ابو الحارث بیان شده است.

آغاز: بسمله، حمد له فهذه رسالة في ذكر اصول قراءة الكسائی بروايتي الدوري وابي الحارث جمعته بالتماس.

انجام: ابو الحارث خاصة لم يفعل المجزوم ذلك حيث وضح كقوله تعالى ومن يفعل ذلك تمت بعون الله وحسن توفيقه.

[الذريعة 371/3 ]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5277/4 - 26/157

ص: 307

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ از روی نسخه ای که از نسخه مصنف نوشته شده؛ جلد: مقوایی لایی، عطف تیماج، 4 گ، 19 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-425]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5846/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید آهاردار، جلد: تیماج حنایی، 11ص (12-22)، 15 قطع: خشتی، اندازه: 14× 21سم [ف: 17-254]

3. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 204/7 -ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ احمد بن شعبان، تا: 25 جمادی الثانی 1074ق؛ 4گ (83پ -86ر) [ف: 251]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سیف الله قاری، تا: اواخر محرم 1096ق؛ در حاشیه اشعار فارسی در موضوع قرائت با نشان «12»؛ کاغذ: شرقی، 6گ (46پ - 51ر)، 15 سطر، اندازه: 6× 12 سم [ف: 35-263]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 442616

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 4گ (189ر -193)، 12 سطر (5× 10)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-3388]

6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2475/2 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای حاج سید ابوالفضل سعید ریحان یزدی؛ بی کا، بی تا [فیلمها- ف: 1-700]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5682/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد غدیر بن میر فتح الله حسنی حسینی، تا: 1027-1029، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (3پ -6پ)، اندازه: 13× 20سم [ف: 15-80]

اصول قرائة نافع = قرائة نافع / قرائت / عربی

osūl-e qerā’at-e nāfe' = qerā’at-e nāfe'

شریف استر آبادی، علی بن على، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, “alī ebn-e ‘alī (- 16c)

رساله کوتاهی است در اصول قرائت نافع به روایت قالون و ورش که به خواهش برخی از دوستان مؤلف که آنان نیز اشتغال به مسائل پیرامون قرائت قرآن کریم دارند نگاشته شده و در آغاز رساله به ترجمه نافع قالون و ورش اشاره نموده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد ... هذه رساله في بيان اصول قراءة نافع من روایتی قالون و روش من طريق الشاطبيه.

انجام: مما انا في النمل تمت بعون الله و حسن توفيقه

[الذريعة 57/17 ؛ طبقات اعلام الشيعة 145/4 ؛ کتابنامه بزرگ قران کریم 406/2 ؛ فهرست موضوعی نسخه های خطی عربی کتابخانه های جمهوری اسلامی ایران 227/1 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 366/6

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 980ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز یک لا، 36ص (69-104)، اندازه: 13× 18 سم [سنا: ف: 1-199]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5846/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید آهاردار، جلد: تیماج حنایی، 24ص (79-103)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14× 21سم [ف: 17-255]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3046/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، كا: حسین بن حاجی محمد قاری (به ضبط ضمایم)، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهره دولت آبادی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 10گ، 12 سطر، اندازه:12/5 × 18/5سم [ف: 23-128]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1590/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1055ق، کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ کهنه، 15 سطر [ف: 5-300]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13883/1

آغاز: برابر؛ انجام: في قوله تعالى اجيب دعوة الداعي اذا دعانی في البقرة وله الخلف ايضا في ياء قوله تعالی فما آتاني في النمل. خط: نسخ، كا: سيف الله قاری، تا: سه شنبه 20 ذیحجه 1095ق؛ مصحح ؛ مهر: «الواثق بالله ... محمد الحسینی» (مربع)؛ کاغذ: شرقی، 15گ (1پ-15ر)، 15 سطر، اندازه: 6× 12سم [ف: 35-259]

6. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 60/4

آغاز: برابر

تنها صفحه اول آن است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ فقط 16 سطر آن موجود است؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، اندازه: 10×17/5سم [ف: 71]

اصول قرائت عاصم = مفرده عاصم / قرائت / فارسی

osūl-e qerā’at-e ‘āsem = mofrade-ye ‘āsem

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘alī (- 16c)

رساله ای است در قرائت عاصم بن ابی النجود کوفی (-193 ق) به شیوه شاطبی که از نظر مؤلف اصلح طرق می باشد. این رساله به دستور نواب عليه عاليه موسویه صفویه و به نام بلقيس [آن خداوند کش آمد ز خداوند خطاب xx بانوی هر دو جهان مریم بلقیس جناب] نگاشته شده است، در یک «مقدمه» در سه فصل و

ص: 308

سه «باب» و «خاتمه»: باب 1. اصول در 17 فصل (1- استعاذه ... 16- مرسوم خط)؛ 2. فرش حروف، به ترتیب سوره ها؛ 3. تكبير، از سوره «والضحی» تا آخر قرآن؛ خاتمه در قرائت عاصم که در نشر و طیبه هست و در شاطبیه نیامده است. نام مؤلف در دیباچه هست.

آغاز: حمد بی حد و سپاس بی قیاس مر آفریننده ای را سزد و شاید که از کتب کاف و نون آیه وجود بنگاشت

انجام: و کسره میدهد ياء يخصمون را که در سوره یس است و نقیض را به یا می خواند و سعرت را به تشديد والله اعلم بالصواب والية المرجع و المآب

[دنا 1129/1 (21 نسخه)؛ نسخه های منزوی: 93/1 ، الذریعة: 55/17 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6357/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، کا: محمد امین بن محمد حسین قاری، تا: اواخر محرم 1011ق؛ از روی نسخه ابن الجزری؛ جلد: تیماج قهوه ای، 23گ (149پ-171پ)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 16-321]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3363/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالله بن على بن فضل الله رستمان سمنانی، تان دوشنبه شعبان 1019ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 37گ (94پ - 130پ)، 15 سطر (8× 13)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2364-11]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13253

آغاز: عاصم را طول و توسط و قصر باشد، انجام و شعبه بسكون كفوا احد حفص بواو خوانده و شعبه بهمزه میخواند بجای واو

خط: نستعلیق مخلوط به شکسته کم اعجام، بی کا، تا: 22 صفر 1055ق؛ عنوان رساله در این نسخه: «رساله در تجوید» بدون ذکر نام مؤلف آمده است و از اواخر فصل 6 تا انتهای فصل 17 - فرش حروف - را دارد؛ در پشت برگ آخر رساله نگاشته شده: «بر پشت کتاب دوستان خط بنویس و بیادگار بگذار» راقمه معین كاتب جنابذی؛ تملك: محمد حسین بن محمد؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: مقوا با روکش پارچه، 38 گ، 13 سطر، اندازه: 9× 16/8 سم [ف: 23-128]

4. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 680/3

خط: نستعلیق، کا: ابراهیم بن عزيز الله، تا: صفر 1084ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 54گ (18پ-71ر)، 15 سطر (5× 13)، اندازه: 10× 21سم [ف: 360]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23361/1

آغاز: و تشديد قاف روایت کرده اند امنتم ... سورة الأنباء عليه السلام قال ربی حفص قال بالف خوانده انجام: برابر

از اول سوره انبیاء (باب دوم، فرش حروف) تا آخر رساله؛ خط: نسخ خوب، كا: محمد هاشم مذهب، تا: 18 ربیع الثانی 1097 ق، به فرموده آقا محمد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره اصفهانی، جلد: تیماج خرمایی، 13 گ، 15 سطر، اندازه: 12/5× 19سم [ف:23-29]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13875/1

آغاز: ... ممکن نیست که سوره را با قصه بیک نفس تواند خواند ... اول بدانکه قراء وقف را تقسیم کرده اند به اختیاری و اضطراری و اختیاری بر سه قسم ساخته اند اول تام و دیگری کافی و ثالث حسن؛ انجام: یعنی اگر کسی خواهد که قران در نماز تمام کند در نمازی که سوره كامله نباشد و این مذهب اماميه نادرست از ع تاع نخواند که قران در نماز اینچنین در مدت مدید تمام شود

فقط مشتمل بر بخشی از فصل چهاردهم و پانزدهم می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 8گ (1ر-8پ)، 14 سطر، اندازه: 8× 12/5 سم [ف: 35-243]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2215/2

آغاز: بسمله، چنین گوید فقیر حقير كثير التقصير سرگشته بادیه سرگردانی؛ انجام: در سوره اعراف و شعرا عاصم بسکون هاء خوانده

خط: نستعلیق، کا: بهاء الدین بن محمد مومن، تا: قرن 11؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج مشکی یک لا، ص، 19 سطر (7× 13)، اندازه: 13× 20سم [ف: 5-309]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 13839

آغاز: فصل هفتم در دو همزه که در یک کلمه جمع شوند بدانکه عاصم همه جا بتحقيق همزتين خواند إلا آنچه بیان کنیم پس بدانکه؛ انجام: مرضات در دو موضع در سوره البقره و در نساء و در تحریم ولات در سوره ص و اللات در سوره و النجم و ذات بهجة در سوره نمل همه بتا مرسوم اند و عاصم وقف بتا و الله اعلم.

از فصل هفتم باب اول تا اول باب دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی؛ در پایان نسخه دو برگ (91پ-92ر) به نقل از در الفريد در تجوید آمده است نیز چند سطر در دلائل فرایض اصول الدين آمده که عبارت است از: «دلیل توحيد بقوله تعالى (قل هو الله أحد)، دلیل عدل بقوله تعالى (ان الله لا يظلم الناس شيئا و لكن الناس أنفسهم يظلمون)، دلیل نبوت (و ما محمد الا رسول الله وما كان محمد أبا أحد من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النبيين)، دلیل امامت (انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذين يقيمون الصلوة و یوتون الزكوة وهم راكعون)، دلیل معاد (قل إن الأولين و الاخرين لمجموعون إلى ميقات يوم معلوم)»؛ کاغذ: شرقی، 6گ (86پ -91ر)، 19 سطر، اندازه: 7/5× 14سم [ف: 35-154]

9. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1679/8

خط: نسخ، كا: على اصفهانی ابن حیدر على منده، تا: 1101ق؛ 23گ (98 - 120)، اندازه: 17× 24سم [نسخه پژوهی: 3-165]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38430

ص: 309

آغاز: سست جولان ز عز ذاتش و هم xx تنگی میدان ز کنه و صفش فهم؛ انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد جعفر بن حاجی رمضان، تا: سه شنبه 27 صفر 1137ق، جا: اصفهان؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 38، 15 سطر، اندازه: 14× 19/6 سم [اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن -358]

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 486/4

همان نسخه بالا؛ 39گ (58ر- 96پ) [مؤيد: 1-393]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15031/1

آغاز: بحكم ثم رردناه اسفل سافلین فرستاد و عاكفان زاویه ایمانرا ... اما بعد، چنین گوید فقیر حقير کثير القصير ... که چون فرمان واجب الاذعان نواب عليه عاليه موسویه صفویه مهر سپهر سلطنت و شهریاری؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز (اندکی)؛ مصحح، امضای آیت الله مرعشی نجفی (رحمه الله) در آغاز؛ تملک: آمیرزا؛ کاغذ: شرقی، 79گ (1-79)، 12 سطر، اندازه: 5×11 سم [ف: 38-78]

12. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 293

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر: محمد مهدی؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن لایی زرد مغزی قرمز، 75گ، 12 سطر، اندازه: 9/9× 16/5 سم [ف: 2-98]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3048

آغاز: برابر؛ انجام: و عاص وقف بتاء میکند و السلام تمت الكتاب یک برگ از فصل 4 (بین اوراق 11 و 12) این نسخه ناقص و افتاده و كاتب فصل 17 را کتابت نکرده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: نادر شاه افشار، 1145ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 38گ، 10 سطر، اندازه: 10×14/5سم [ف: 23-127]

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4070/1

آغاز: برابر؛ انجام: و غرض اصلی بیان اصل نماز و ترجمه اذکار آن بود، در تفاصيل احکام شرایط حفظ نمود

از سوره فاتحہ تا سوره اخلاص؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ در انتهای این رساله رموز قرائت سبعه با شاگردانشان آمده؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 40گ (1پ - 40پ)، 16 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 16سم [ف: 11-67]

15. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4644/2 -231164

آغاز: برابر؛ انجام: نزاعة للشوي حفص به نصب خوانده و شعبه به رفع شبهاداتهم حفص به الف خوانده بعد از دال که جمع باشد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج و سرترنج، 31گ، 17 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 6-3179]

16. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 816/1

آغاز: و آن واو ساکن ماقبل مفتوح است مثل واو سوء و بای ساکن ماقبل مفتوح است مثل؛ انجام: برابر

از اوائل فصل ششم از باب دوم در فرش حروف، باب سیم در تكبير، خاتمه در ذکر آنچه از قراءت عاصم از طريق نشر طيبه است و در شاطبیه نیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مشمع سرخ عطف و گوشه پارچه نیلی رنگ، 21-19 سطر (6/5× 15/5)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 3-1109]

17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7550- 38/170

آغاز: بسمله چنین گوید فقیر حقير كثير التقصير سرگشته بادیه سرگردانی و گم گشته وادی ناداني المحتاج الى عفو ربه الباری عماد الدين على الشريف القاري الاستر آبادی که چون فرمان ...... صفویه ... مفرده در قرائت عاصم ... مقدمه و سه باب و خاتمه انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد علی بن احمد بیدگلی کاشانی، تا: یکشنبه 3 ربيع الاول 1254ق؛ در پایان فوایدی در علم قرائت درج شده از جمله در ذکر قرائت حمد و نیز در بیان ضمیر جمع و ادغام کبیر و ادغام متقاربین و ... جلد: مقوا، عطف گالینگور قهوه ای، 66گ، 17 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 8-4495]

18. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه: 4/1

آغاز: فعل او خارج از درون و برون، ذات او برتر از چگونه و چون، لا تدركه الأبصار و هو يدرك الأبصار»؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1326ق؛ افتادگی: آغاز؛ 19 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 10]

19. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3132- 16/142

آغاز: حمد و ثنا و ستایش مرخداوند کریم و رحیم و قدیم را سزاست که سالكان مسالک کفر و طغیان را به اسفل سافلين فرستاد؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابراهیم بن رضی موسوی، تا: 15 ربیع الثانی 1346ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 59گ، 12-16 سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 6-3179]

20. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 4055- 20/175

آغاز: به اسفل سافلین فرستاد و عاکفان زاویه ایمان را به مقتضای الا الذين آمنوا تاج اصطفا بر سر نهاد؛ انجام: و اظهار غنه می کند در لام ورا و از فرش ببصط و بصطة را به صاد می خواند و بمسيطر را به سین اما قسم ثالث از.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 76گ، 12 سطر، اندازه: 9× 15 سم [ف: 6-3179]

21. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8190/9

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 24گ (83ر-106ر) [ف: 5-399]

22. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 510/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشى؛ 26گ (17پ -43)، اندازه: 12/5×18/5 سم [نسخه پژوهی: 3-102]

23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12155/7

ص: 310

آغاز: و بعد چنین گوید فقیر حقير كثير التقصير المحتاج لعفور به الهادي عماد الدين على الشريف القاري الاسترآبادی؛ انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، قهوه ای، عطف سرخ، 31ص (249 -279)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 35-156]

24. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8902/2 - 59/122

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 33گ (38-70)، 10-26 سطر، اندازه: 9×16سم [ف: 6-3179]

اصول قواعد نظامی / فنون نظامی / فارسی

osūl-e qavā'ed-e nezāmī

معین الملک، محسن، ق 14 قمری

moʻīn-ol-molk, mohsen (- 20c)

تأليف محسن سرباز یکی از صاحب منصبان لشکری دربار ناصرالدین شاه قاجار که همان حاج شیخ محسن خان معین الملك و امین الدوله باشد. دارای مقدمه ای است در تعریف سربازی و آن که سرباز باید دارای چه شرائطی باشد و پس از آن سیاست و اداره امور نظامی را که بر چهار ركن استوار می داند: 1. تربیت عقل و روح سربازان، 2. تغذیه (مواجب)، 3. تعلیم و تربیت و تنسيق و رعایت سلسله مراتب در افراد لشکری، 4. پاداش عمل لشکری.

آغاز: بسمله. حمد محمود معبودی راست جلت عظمته که در معكسرا مکان ... و بعد کمترین خانزاد دولت جاوید بنیان محسن سرباز چندی است که در آستان ملایک پاسبان به شغل سربازی سر افراز است

انجام: بلکه باید قوای نظامیه هر یک از ارکان مزبوره بطور تفصیل نوشته ضبط و جاری شود چنانکه اگر رجوع به کتب نظاميه ممالک خارجه و حکم به ترجمه قواعد نظامیه آنها شود مشخص خواهد شد که در نظام چیزی تصور نمی توان کرد مگر آنکه فصلی در آن باب ثبت شده و ضبط کرده اند.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 112- فیروز

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سر لوح نقاشی شده؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، 40ص، 14 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13× 21سم [ف: 21-10]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2149

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره دار، جلد: میشن خرمایی، 34ص، 11 سطر، اندازه: 16× 20/5 سم [ف: 118-6]

اصول کافی (ترجمه) / حديث / فارسی

osul-e kafi (t.)

خوانساری، عباس بن احمد، ق 14 قمری

Xānsārī, ‘abbās ebn-e ahmad (- 20c)

وابسته به: الكافی؛ کلینی، محمد بن يعقوب (-329)

تاریخ تأليف: 23 صفر 1296ق

در این ترجمه تحت اللفظی اسانید حديثها افتاده و برخی ابواب و احادیث که برای عوام مفید نبود، ترجمه نشده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5446/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... أما بعد چنین گوید اضعف عباد الله و أحقر المحصلين المحتاج إلى عفو ربه الباری؛ انجام: خدا دیونم را ادا نمود و غمم را برطرف گردانید

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 212گ(1پ -212)، اندازه: 17/5× 21/5سم [ف: 14- 230]

الأصول کبار (ترجمه و شرح) / هیئت / فارسی

al-osūl-o kobbār (t. va s.)

منجم یزدی، محمد بن ابی عبدالله، ق 8 قمری

monajjem-e yazdī, mohammad ebn-e abī abd-el-lāh ( -14c)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3566/1

آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد چنین گوید، محمد بن ابی عبدالله مسعود الكمالي يعرف بسيف الدين المنجم الیزدی طاب مثواه که در شهور سنة ثلاث وسبعمائة

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1219ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 117ص (117-1)، 14 سطر (9× 15)، اندازه: 14/5× 20/5 سم [ف: 5-1701]

اصول الكشفية / كلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-kašfīyya

قزوینی، محمد بن محمد حسین، ق13 قمری

qazvīnī, mohammad ebn-e mohammad hoseyn (- 19c)

رساله مختصری است در اصول دین و غالبا بدون استدلال که بر منوال شیخیه بافته شده است و مؤلف از گمنامان شیخیه است و نام او در کتب تراجم موجود یافت نگردید.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11078/2

آغاز: کلاهما عین ذاته بلا تفاوات في المعنى ولا تفاوت في اللفظ و هكذا سائر صفته الذاتيه؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين من العلويات و السفليات، قد فرغ من تاليف هذه الرسالة المسماة باصول الكشفية

ص: 311

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 26 ذیقعده 1254ق، جان کربلا؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، 22گ (28-50)، میانگین 17 سطر، اندازه: 7× 12 سم [ف: 28-118]

الاصول الكلامية (ارجوزة) / کلام و اعتقادات، شعر / عربی

al-uṣūl-ul-kalāmīyya (urjūza)

عودی، اسماعیل بن حسین، 580 ؟ قمری

‘ūdī, esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1185)

وابسته به: الياقوت؛ نوبختی، ابراهیم بن اسحاق (4-)

ارجوزه ای است در 326 بیت در اصول عقاید و امور عامه فلسفه، که با عباراتی آسان بیان شده تا حفظ آن آسان باشد. استاد سید عبدالعزيز طباطبایی در ابتدای تصویر این منظومه را «نظم الياقوت للنوبختی» دانسته ولی در التراث العربی (175/1) در این مطلب تشکیک شده است. شیخ محمد رضا انصاری قمی این منظومه را با عنوان «ار جوزة في شرح الياقوت في علم الکلام» در دفتر هشتم میراث اسلامی ایران به چاپ رسانده و در مقدمه درباره این منظومه و ناظم آن توضیحاتی آورده و با تطبيق مطالب کتاب یاقوت با این منظومه، ارتباط این دو را تقویت می کند.

آغاز: الحمد لله على التوفيق xx الى طريق الحق بالتحقيق / حمداً يدوم ما بقى الديموم xx و ازهرت في الفلك النجوم

انجام: فانه الرحمن و الرحيم xx و الغافر الحليم و الكريم

چاپ: به کوشش محمد رضا انصاری قمی، در میراث اسلامی ایران، دفتر هشتم، 1377ش

[اعيان الشيعه 319/3 ؛ التراث العربی 175/1 ؛ الذریعه 480/1 ؛ مرآة الكتب 257/1 ؛ معجم اعلام الشيعة 466/1 ؛ معجم التراث الكلامی 221/1 میراث اسلامی ایران 166/1 و 513/8 -533]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1104/15

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه با دلیان آکسفورد، 64F عربی (157 .E)؛ خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن ابی القاسم بن عودی اسدی حلی، تا: 26 ذیحجه 741ق؛ لاص (113-119)، 17 سطر [عکسی ف: 3-216]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1625/11

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-57]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2754/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن زین العابدین موسوی، تا: 18 صفر 1283ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 11گ (168پ۔ 178ر)، اندازه: 11× 15/5 سم [ف: 7-312]

- اصول الكيميا > الاصول

الأصول لاقلیدس مع الحاق ما لا يكمل الكتاب الا به / ریاضیات / عربی

al-usūl li-uqlīdes maʻa ilḥāq-i mā lā-yukmil-ul kitāb illā bi-h

نیشابوری، علی بن اسماعیل

neyšābūrī, “alī ebn-e esmāʻīl

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 287-ف

نسخه اصل: راشد افندی ش 1230. الاصول لاقلیدس مع الحاق ما لا يكمل الكتاب الابه (اختصار کتاب -)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 800ق؛ واقف: محمود افندی پسر علی بیک پسر محمود مدرس پروانه بیک، 1139؛ 99گ، 24 سطر [فیلمها- ف: 1-283]

الاصول اللائحة = التجويد و القرائة (رسالة في) / علوم قرآن / عربی

al-usūl-ul lā’iħa = at-tajwīd wa-l qirā’a (r.-un fī)

رساله ای در تجوید و بیان وقوف قرآن کریم (وصل و وقف) بر اساس قراآت ابن كثير، نافع، حمزه، ورش و ... است که به نظر می رسد به خط مؤلف بوده و در قرن 13 ق در عثمانی (ترکیه) تأليف گردیده باشد که ناتمام مانده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 475 کر

آغاز: هذا الاصول اللائحة نافع عن طريق مصر في مسلک الشيخ عطاء الله؛ أعوذ، قف؛ وصل؛ الحمدلله رب العالمين، قف، قف: نافع ... بسملة ... الم، قف: نافع؛ سكتة ... وصل ... ورش ... (پ) هذا الاصول اللائحة حمزة على طريق مصر في مسلک شیخ عطاء الله ... ؛ انجام: إن الذين كذبوا بآياتنا و استكبروا عنها ... و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لانكلف نفسا ... ما وعد ربكم .. ابی الحارس ک ت ...

خط: رقعی، بی کا، تا: قرن 13، جا: احتمالا عثمانی (ترکیه)؛ این نسخه بایستی به خط مؤلف آن بوده باشد، تا برگ 55ر به صورت مجدول نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی شطرنجی کرم، جلد: مقوایی (گالینگور) با روکش پارچه خاکستری، 55گ، میانگین 16 سطر (12× 15)، قطع: رقعی، اندازه: 13/5× 20/5سم [ف: 2/ 40-268]

اصول محاکمات حقوقی / حقوق / فارسی

osūl-e mohākemāt-e hoquqi

کمانگر، احمد، 1266 شمسی

kamāngar, ahmad (1887 -)

بعضی از مواد اصول محاکمات حقوقی مصوبه 1329 ق در سال 1302 ش ملغی و تصحیح شده و در سال 1306 ش موادی تصویب شده که سبب اشتباه قضات بين مواد تعدیلی و تصویبی و الغائی می شده، این کتاب که شامل 1027 ماده است، مواد

ص: 312

معتبر را گرد آورده و در تیرماه 1311 ش این کار پایان یافته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5162

آغاز: قانون موقتی اصول محاکمات حقوقی که در 19 ذیقعده 1329 قمری از تصویب کمیسیون عدليه

خط: نسخ، بی کا، بی تا، شاید به خط مؤلف، با امضای محمد جواد شیخ الاسلامی روی برگ اول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 434گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 13-369]

- اصول المحمود > اهل السنة و الجماعة

اصول المسائل الكلامية / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-masā'il-il-kalāmīyya

حسینی حسنی، محمد خالص

hoseynī-ye hasanī, mohammad zāles

مؤلف در این رساله مسائل اختلافی بین اشاعره و معتزله را با سند خود از شیخ تاج الدين عبدالوهاب بن تقي الدين على سبکی (-771 ق) نقل نموده است.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9077/3 - 60/17

آغاز: بسمله حمدا لك اللهم ان بوأتنا باتباع الكتاب و السنة اعلى غرف الجنة و الهمتنا عقاید اهل السنة و الجماعة .... اما بعد فيقول .. اخبرني الشيخ تاج الدین بن تقي الدين السبکی رحمة الله قال بسم الله الرحمن الرحيم مسائل ابواب الالهيات الخلافية بين الامام ابي الحسن و المعتزله اصل اعتقد ائمتنا بثبوت الصفات السبع لله تعالى من الحيوة

خط: نسخ، كا: درویش عبدالباقی بن محمد ازبکی بلخی حنفی، تا: شنبه 10 جمادی الاول 1125ق، جا: جامع جبله؛ در سال 1125 مقابله و تصحیح شده؛ 16گ (37-52)، 31 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 1-400]

الاصول (مختصر) = تلخیص اقلیدس / هندسه / عربی

al-usūl (muxtașar) = talvīş-e uqlīdus

چغمینی، محمود بن محمد، -745؟ قمری

čaqmīnī, mahmūd ebn-e mohammad (- 1345)

وابسته به: الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الاصول؛ اقلیدس (283-306)

مقالات پانزده گانه اقلیدس را جهت شهاب الدين ابن سعد بن عمران خوارزمی خلاصه نموده است.

یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 89

آغاز: الحمدلله الواحد الأحد الذي لا مدخل تحت المقدار ولا العدد و الصلاة على نبيه محمد المبعوث الى الاحمر و الأسود

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 22 صفر 615ق؛ مصحح، دارای جداول و اشکال هندسی در شش برگ آخر اشعاری به نقل از مؤلف در خاتمه کتاب و یادداشتی از وی درباره کتاب حاضر و قصیده ای در اهداء کتاب به خوارزمی مذکور و رساله ای به درخواست خوارزمی در قوى الكواكب و ضعفها و نیز رساله ای از وی در حساب به نام الموجز في الحساب آمده؛ تملک: تملکی با مهر «قال انی عبدالله» (مربع)، محمد بن محمد بن احمد؛ جلد: تیماج مشکی ضربی عطف تیماج قرمز، 121 گ، 15 سطر، اندازه: 16× 19/5 سم [ف: 1-73]

اصول مذهب / کلام و اعتقادات / عربی

osūl-e mazhab

مشتمل بر بحث از توحید و توحید ذات و صفات و افعال و سپس مسأله نبوت و امامت که در مطاوی گفتارهای خود حملاتی به محی الدین عربی دارد و نیز ایراداتی به ملاصدرای شیرازی می کند و مطالعه آن مسأله نبی و رسول و ولی و امام را بخوبی باز می گشاید.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1901/5

آغاز: تحقيق انیق ان قلت ما ذكرته سابقا في دفع الأشكال عن الخروج؛ انجام: و ما ذكرنا كاف لطالبيالهدی و الهذي هدى الله يهدی به من يشاء هدانا الله بهم صلوات الله عليهم.

بی کا، تا: 1229ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج مشکی، ترنج و نیم ترنج، 58ص (151-208)، 17 سطر (9× 15)، اندازه: 15× 21سم [ف: 10-559]

اصول مذهب دیوانیان / حكومت و سیاست / فارسی

osül-e mazhab-e dīvānīyān

ملكم، 1249-1326 قمری

malkam (1834-1908)

رسالهای انتقادی که ملکم در روزگار برکناری از شغل و لقب نوشته و در آن به میرزا علی اصغر امین السلطان می تازد. تاریخ نگارش آن احتمالاً 1309 و 1310ق است. در چاپ اصيل صص 305-301 قرار دارد.

آغاز: خداوند عالم خاک ایران و اهل ایران را از برای چه آفریده است از برای این که به چند نفر الواط بیدین خوش بگذرد.

انجام: به هیچ یک از ناله های قلب ایران ابداً گوش ندهد و جميع اصول این وضع مبارک را از برای افتخار سلطنت قاجاریه تا آخر خوب نگاه بدارد.

ص: 313

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8174/6

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: خط دار جدید، جلد: مقوایی با روکش مخمل بنفش دارای چند ردیف جدول ضربی و یک ترنج و سرترنج ضربی، 2گ (45پ -47پ)، 19 سطر، اندازه: 12/7× 20/6 سم [ف: 27/1-396]

2. آشتیان: حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 13/12 بخش یکم

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: مرتضی بن میرزا صادق، بی تا؛ کاغذ: خارجی، 1گ (202پ -208پ)، قطع: خشتی، اندازه: 18× 33 سم [ف: 44]

اصول مشایخ خلوتيه / عرفان و تصوف / ترکی

osūl-e mašāyex-e xalvatīye

علوی شریف، على، ق 11 قمری

‘alavī šarīf, alī (- 17c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9376/2

آغاز: اعوذ بالله من الشيطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحيم حمد اول الله کیم جميع مخلوقات خلق؛ انجام: مشکل درا بحق طالب حق اولنلره تنبیه در تاکید در تمت الكتاب..

در صفحه آغاز آمده است: «هذه الرسالة اصول مشایخ خلوتی رضوان الله تعالی علیهم اجمعین» و در انجامه تاریخ تاليف رساله در اوایل ربیع الاول 999ق ثبت شده؛ خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهیم، بی تا؛ جلد: تیماج، 3گ (42پ -45پ)، 23 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 30-98]

- اصول المعارف > جامع الافكار و ناقد الانظار

اصول المعارف / کلام و اعتقادات / عربی

uSul-ul-maarif

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598- 1680)

وابسته به: عين اليقين في اصول الدين = الانوار و الاسرار؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091)

تاریخ تأليف: 1089ق

مؤلف از مطالب اصولی و بسیار مهم فلسفی «عين اليقين» خود گزیده ای ساخته و آن را «اصول المعارف» نام داده است. صاحب الذریعه نوشته اند: «فيض در این کتاب کوشیده است آراء حکیمان را با مفاد اخبار موافقت دهد». ولی این گفته خالی از مسامحه نیست، زیرا به طوری که فیض خود در دیباچه می گوید، مقصود وی به طور کلی تطبیق آراء فلاسفه با شرائع است و از کتاب عين اليقين اصولی را برگزیده است که برای این هدف سودمند باشد. این کتاب شامل ده «باب» و هر یک از باب ها شامل چند «اصل» و چند فصل» یا «وصل» است بدین گونه که مطالب اصولی هر باب را زیر عنوان «اصل» و مطالب متفرعه بر اصل ها را با عنوان «فصل» و «وصل» یاد کرده است، چنانکه در باب اول (وجود و عدم نخست مباحث اصلی وجود و ماهیت مانند: وجود واجب الوجود و ممکن، هریک را با عنوان «اصل» و سپس مسائل فرعی همچون تشکیک و مانند آن را با عنوان «وصل» و «فصل» یاد کرده، بار دیگر قوس صعود و نزول را با عنوان «اصل» و سپس در ذیل عنوان یک «وصل» و یک فصل» سخن از مراتب سلسله وجود گفته، آنگاه در یک «اصل» درباره عدم (مقابل وجود) سخن گفته و باب نخستین را پایان بخشیده است. اینک فهرست بابها: 1. الوجود و العدم و فيه معرفة الذات؛ 2. العلم و الجهل و ما في معنا هما و فيه معرفة الصفات؛ 3. الغني و الفقر و فيه معرفة الاسماء؛ 4. الماهيات و تعیناتها و فيه معرفة ما سوى الله؛ 5. المسبب و السبب و فيه معرفة الغايات؛ 6. الطبایع و تجدد ارواحها و فيه معرفة حدوث العالم؛ 7. الحركة و الزمان و المكان وما يتبعهما و فيه معرفة الأزل و الابد و أن الله سبحانه منزه عن الحركة و الزمان و المكان و كذا العالم من حيث المجموع؛ 8 السماوات و الأرض وما بينهما و فيه معرفة النفوس و العقول و القوى و الملائكة و الجنة و الشياطين؛ 9. الخير و الشر و اللذة و الالم و فيه معرفة الثواب و العقاب و الجنة و النار؛ 10. اصول النشآت و حقایق الموجودات و ارواحها و صورها و قوالبها و فيه معرفة تأويل المتشابه و تعبیر الاحلام.

آغاز: نحمد الله على حسن توفيقه و نسأله هداية طريقه و الهام الحق بتحقيقه ... . اما بعد فيقول ... هذه رموز ربانية

انجام: و قوله و ننشئكم فيما لا تعلمون، تم اصول المعارف يوم الاحد و صار هذا الكلام تاریخ تمام الاتمام و كان في سادس شهر جمادى الأولى من ذلك العام

چاپ: چند بار چاپ شده

[مكتبة امير المؤمنین 331/4 ]

1. قم: فاضل قائینی (کتابخانه )؛ شماره نسخه: بدون شماره

انجام: برابر

بی کا، تا: 1065ق [این تاریخ با آنچه در باره تاریخ تالیف کتاب گفته شده منافات دارد ] [تراثنا: س 13 ش 1-131]

2. جهرم؛ کریم اشراق؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1089ق [میراث اسلامی: 5-611]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1713

خط: نسخ، كا: محمد تقی، تا: 1090ق؛ مصحح، دارای «بلغ بحمدالله و المنه»، مجدول مذهب، تفسیر آیه عرض امانت در این نسخه نیز ضمیمه است (ص 251-254) اما با خط ثلث زیبا که

ص: 314

ظاهراً از کاتبی دیگر است، پایان تفسیر چنین است: «و التنبيهات النبوية و العلم عند الله. نقل من اصله بخطه ادام الله فيضه بمحمد و آله»، یادداشت معصوم بن رضی حسینی که این نسخه را از مرحوم تنکابنی گرفته و نسخه ای برای خود از آن برداشته دیده می شود؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 250ص (250-1 )، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11× 18 سم [ف: 5-57]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1712/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: 1089-1091ق؛ نسخه برای علم الهدی فرزند فیض و یاد خود به خط او و در زمان حیات مؤلف نوشته شده. علم الهدی پس از پایان کتاب نوشته: «این نسخه را از روی نسخه مسودهای استکتاب کردم که بدست والد استاد متعنی الله بدوام الاستفادة منه نوشته شده بود ... كتب هذه الأحرف من ثبت له التصرف محمد المدعو علم الهدی عفا الله عما اجترح و جنی»، بنابراین، مسلم است که این نسخه بین سال 1089 که تاریخ فراغت از تألیف است و 1091 که سال در گذشت فیض کاشانی است کتابت شده، پس از اصول المعارف تفسیر آیه عرض امانت که به فارسی و از فيض است ضمیمه شده (ص 254-256)، در نسخه سپهسالار ج 3 ص 129 شماره 6327 نیز این تفسیر فارسی ضمیمه است و فهرست نگاران، آن را جزئی از اصول المعارف پنداشته و سطر آخر آن را بجای انجام آن کتاب آورده اند. این ضمیمه در برخی دیگر از نسخه های اصول المعارف نیز موجود است. ولی در بسیاری از نسخ آن موجود نیست. این نسخه ما ضمیمهای دیگر نیز دارد که با همان خط نوشته شده، این ضمیمه عبارت است از چند برگ درباره اثبات حرکت جوهری (ص 262-257 ) و گویا این نیز از آثار پراکنده فیض بوده است که فرزند او علم الهدی در این دفتر گذارده است، مجدول مذهب، محشی با امضاء «محمد حسن»؛ مهر: آقا علی مدرس؛ جلد: تیماج قرمز، 126 ، 17سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 5-54]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 899

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-99]

5. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 589

خط: نسخ، كا: علم الهدی محمد بن فیض کاشانی، تا: 1094ق؛ افتادگی: انجام؛ اندازه: 13/5× 20/56سم [نسخه پژوهی: 2-224]

6. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1878/1

خط: نسخ، بی کا، تا: شب دوشنبه 7 ربيع الاول 1096ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 145ص (2-146)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 8-484]

7. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 476

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، حاشیه نویسی با نشان «ق» و جز آن؛ تملک: عبدالله بن نورالدین بن نعمت الله موسوی جزائری شوشتری به تاریخ ذیحجه 1135؛ کاغذ: شرقی، جلد: دو رو تیماج، 108گ، 19 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 2-81]

8. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 60/1 عکسی

خط: نسخ، كا: علم الهدی، تا: قرن 12؛ به وسیله فرزند مؤلف، علم الهدی، از روی مسوده پدرش استکتاب شده و در آخر نسخه دست خط علم الهدی هست؛ جلد: گالینگور سرخ عطف میشن، 128گ (1-128)، 17 سطر، اندازه: 20×29 سم [ف: 3-1334]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1379ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ یادداشت تملک: عبد الله بن ... محمد رضا نجل آغا محمد باقی، مرتضی بن احمد حسینی رشتی و مهر وی؛ جلد: مقوایی ابر و باد و عطف تیماج سرخ، 245ص، مختلف السطر، اندازه: 10× 15/5 سم [ف: 24/3 -101]

10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4554- 23/74

آغاز: كرة غب اولی حتی ازدادت نفسي اشراقا .. الباب الأول في الوجود والعدم وفيه معرفة الذات اصل ليس في الوجود موجود بالذات سوى الوجود، انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: کاغذی، 82گ، 19 سطر، اندازه: 12× 21سم [ف: 1-401]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13477

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1101ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج کرمی یک لایی، 124 گ، 17 سطر (7×13)، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 34-201]

12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3883

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوعلى ابو تراب عبدالله بن صدر الدین محمد شیرازی (دخترزاده مؤلف)، تا: با تاریخ 1114ق؛ محشی با نشان منه»، کاتب که خود را دخترزاده فیض می خواند در ص ع می نویسد که این کتاب نزدیک به چهار هزار بیت است و در 1089 ساخته شده و گزیده ای است از عين اليقين او (به خط و مهر او مورخ 1114)؛ تملک: محمد مهدی با خط و مهر مورخ 1227؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی گرد سرخ، 100گ،19 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 12-2870]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4377/3

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن محمد محسن، تا: 9 جمادی الاول 1137ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای دولا، 17 سطر (7/5× 14/5)، اندازه: 13× 20سم [ف: 12-88]

14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10687/2

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوای صورتی عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 57گ (23پ-79ر)، 23-19 سطر (9× 14) و (11× 17)، اندازه: 15× 21سم [ف: 20-192]

15. مشهد: مرتضوی، شماره نسخه: بدون شماره

ص: 315

بی کا، تا: قرن 13 [مخطوطات مرتضوی: ف: 36]

16. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6327

آغاز: برابر؛ انجام: و الاشارات الفرقانية و التنبيهات النبوية، و العلم عند الله. (نقل من اصله بخطه ادام الله).

خط: نسخ، كا: محمد علی کرمانشاهی، تا: آغاز قرن 14؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 286گ، 11 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 3-155]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4702/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد علی بن عبدالخالق مصاحبی نائینی ملقب به عبرت، تا: 1338ق؛ نشان مقابله ای به تاریخ 1338 و امضای نصرالله تقوی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 125ص (1- 125)، 17سطر (6×11) اندازه: 12×19 سم [ف: 13-84]

18. قائن؛ حسینی قهستانی؛ شماره نسخه: 8/6

خط: نسخ، كا: معصوم بن رضی بن جحی بن معصوم بن ناصر حسینی قائنی خراسانی، تا: سه شنبه 3 رمضان 1342ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 39گ (73پ -112پ)، اندازه: 17×21/5سم [مدرسه جعفریه زهان: ف: 119]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 647

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 109گ، 17 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-413]

20. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 474

خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج زرشکی بدون مقوا، 83گ، 18 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 2-299]

21. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6606/1 - 33/156

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، پس از اتمام رساله فایدهای پزشکی درباره قوه باه درج شده؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 100گ، 13-15 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 1-401]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22796

آغاز: برابر؛ انجام: خیر الامم و الحمدلله رب العالمين

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

23. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2638

آغاز: المعصومين عليه و عليهم افضل صلوات المصلين المستفادة من مصنفات العلماء

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ در پایان استفاده می شود، این کتاب را نوه فیض کاشانی نزد پدرش احمد بن محمد محسن بن مرتضی قرائت کرده است؛ اهدایی: نجم الهدی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 165، 17 سطر (7× 13)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 4-1372]

- اصول المعارف الدينية > المعارف

- اصول المعارف الدينية > اصول المعارف

الأصول المعتبرة / اصول فقه / عربی

al-usül-ul mu'tabara

علم الهدی، محمد حسین بن هبة الله

‘alam-ol-hodā, mohammad hoseyn ebn-e hebat-ol-lāh

در اصول فقه

کاشان؛ رضوی، شماره نسخه: 5

خط: نسخ، كا: سید ابراهیم رضوی، تا: دوشنبه دهه اول صفر 1332ق؛ مقابله شده، با تقریظ و ستایش ملا حبیب الله از او؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-32]

اصول المعجزات و الكرامات / کلام و اعتقادات / عربی

uṣūl-ul-mu'jizāt wa-l-kirāmāt

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15232/33

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1035ق، 1گ (196پ) [مختصر ف: 72]

اصول معرفت تقویم / تقویم / فارسی

osūl-e maʻrefat-e taqvīm

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10384/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 محرم 1219ق؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س 8ش 4-66]

اصول معما / معما / ترکی

osūl-e mo‘ammā

به نثر ترکی

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 76/7

به ترکی و نثر؛ خط: نستعلیق، كا: صديق بن ایوب، تا: قرن 11 [ف: 3-27]

اصول مقصود / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e maqsūd

ترابعلی بن محمد کاظم، ق13 قمری

torābʻalī ebn-e mohammad kāzem (- 19c)

تاريخ تأليف: 1225ق

در حالات قلندران و صوفیه مشتمل بر دوازده «اصل»، در بیان احوال حضرت شیخ عبدالعزیز مکی، در بیان احوال شیخ حضرت سید جعفر رومی، سید نجم الدين، شیخ قطب الدين و ...

ص: 316

تهران؛ سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ شماره نسخه: 156

آغاز: بسمله ... بعد حمد خدائیکه وحده لا شریک له کلمه است؛ انجام: لقمه برداشتن را طاقت نمی داشتم که اعانت

خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: کاهی، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها پارچه آبی و آستر کاغذ، 181گ، 14 سطر (14/5×20/5)، اندازه: 21× 26 سم [ف: 143]

- اصول الملاحم > ملحمه دانیال

- اصول الملحمة > ملحمه

- اصول ملحمة > ملحمه (ترجمه)

- اصول ملحمه > ملحمه دانیال

اصول ملحمه = ملحمه دانیال / پیشگویی / فارسی

osūl-e malhame = malhame-ye dānīyāl

به نظر می رسد تحریر جدید از اصول ملاحم، ابو الفضل تفلیسی، اخترشناس قرن 6 هجری باشد.

[الذريعة 201/22 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12884

آغاز: و نیز دلیل کند که بادشاه بزرگ یا مرد بزرگ بمیرد در ولاية شام و اکر زیک آفتب بوقت کسوف سرخ بود دلیل کند که تنکی و قحطی و کران غله بود؛ انجام: و مرک جوانان و آبها بسیار بود و غله و نعمت ارزان بود و احوال مردم در آخر سال نیک بود و. الله علم اعلم بالصواب.

نسخه حاضر از باب چهارم آغاز و تا باب دوازدهم پایان می گیرد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 890ق؛ افتادگی: آغاز؛ تملك: «ابن میرزا على اكبر طباطبائی» به تاریخ 1216، «اخوی غیب علی» به سال 1054؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج گل و بوته، 41گ، 14 سطر (9× 13/5)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 32-678]

اصول الملهمة في بيان احكام النجومية و العلامات السماوية / پیشگویی / عربی

usūl-ul mulhima fī bayān-i aḥkām-in nujūmīya wa-l 'alāmāt-is samāwīyya

تاریخ تأليف: 1256ق

این کتاب در بیان احکام افعالی که در عالم حادث می شود دلائل وی بر حسب ماه های رومی نسبت دارد و بسیاری علامت ها از هر نوع در این کتاب از خیر و شر بر دو وجه واقع یکی از دانیال و یکی از امام جعفر صادق (عليه السّلام)». نویسنده می گوید هر فعل و علامت که در این جهان واقع می شود اگر کسی به حکم آن در این کتاب توجه کند و آن حکم را خیر بیابد و دلیلش بر خیر باشد، خدای را شکر کند و اگر بر شر بیابد صدقه دهد تا رفع بلا شود.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1249/2

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه؛ انجام: تمت الرساله الموسومه باصول الملهمه ... على يد اقل خلقه محمد علي في يوم دوشنبه 24 شهر ربيع الثانی 1256 ه_.ق.

خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، كا: محمد على، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، ماشی، یک لا، 170گ، 14 سطر (5×11/5)، اندازه: 6/5× 15سم [ف: 3-305]

الأصول (منتخب) = منتخب کتاب اقلیدس / ریاضیات / فارسی

al-osūl (mn.) = montaxab-e k.-e oqlīdos

الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الاصول؛ اقلیدس (283-306)

وابسته به: النجاة؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370-428)

مشهورترین اثر در ریاضیات از دوران باستان اصول اقلیدس است که مشتمل بر 13 کتاب می باشد و هر کتاب نیز شامل یک سلسله تعاریف، گزاره ها و مسائل هندسه است. کتاب اصول اقلیدس دارای شرح، تحریرها و ترجمه های فراوان است، از جمله آنها تلخیص کتاب های سیزده گانه اصول اقلیدس در کتاب «شفا» از سوی شیخ الرئیس می باشد که گفته شده با اندکی تلخیص و بازبینی در کتاب «نجاة» خویش نیز آن را آورده است، این نسخه که در مقدمه آن نیز اشاره شده ترجمه (با تصرف) فارسی «نجاة» ابن سینا و یا همان منتخب اصول اقلیدس است که به فارسی برگردانده شده است. عناوین مقالات آن عبارت است از: 1. اصول هندسه؛ 2. احکام خطوطی که منفصل باشد؛ 3. احكام اضلاع و زوايا مثلثات؛ 4. ذكر اعمالی که تمام شود به پرگار و مسطره؛ 5. احکام مربعات و مثلثات؛ 6. اصول در ضرب خطوط؛ 7. اصول دوایر؛ مقاله هشتم: 8 اصول نسبت؛ 9. تناسب سطوح مثلثات؛ 10. ذكر نسب که تعلق دارد به دوایر؛ 11. او تار دوایر؛ 12. مجسمات؛ 13. احکام مجسمات. [نشریه 11 و 12: 738؛ فهرستواره منزوی: 2755/4]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12988/1

آغاز: اما بعد حمد و صلوة، این منتخب کتاب اقلیدس است بزبان پارسی مترجم از کتاب نجاة که شیخ رئیس بزبان عربی گذارش نموده، ليكن تصرفی چند در بعضی بنابر ضرورت تصحيف نسخه و تحریف آن در انتساخ پس می گوییم؛ انجام: و من می گویم که این شکل پانزدهم و دوازدهم اصول است و تمام شد باین قدر کتاب و الله أعلم بالصواب و إليه المرجع و المآب.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 21 رمضان 1231ق؛ مصحح، محشی برخی با نشان «12»، دارای اشکال هندسی، در آغاز اشعاری به فارسی آمده که گفته شده از ذوالنون مصری است که بیتی از آن

ص: 317

چنین است: «نه دنیا می دارم نه عقبی را خریدارم xx من آن رندم خراباتی همین مشتاق دیدارم؛ تملك: «سید محمد مسیح ولد سید علی»؛ کاغذ: شرقی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی ابر و باد کرم، عطف و گوشه تیماج قهوه ای روشن، 21گ (2ر -21پ)، 17 سطر (8/5× 17)، اندازه: 15× 24سم [ف: 32-949]

- اصول المنطقية > الغرة

- اصول من عرف نفسه > شرح حدیث «من عرف نفسه»

- اصول من عرف نفسه > من كلام بعض الأفاضل في تحقيق اقوال الحقة و غيرها

اصول المواليد = کتاب دوروثيوس / هیئت / عربی

usūl-ul mawālīd = k.-u durutīyās

دوروثيوس یونانی

dorosīyūs yūnānī

از دور و ثيوس یونانی که ابن ندیم از وی به صورت «ذور ثيوس» نام برده است و می گوید که عمر بن فرخان طبری کار او را تفسير (تحریر) کرده است (ص 328). ترجمه یا تحریر از ناشناس. کار دوروثيوس چندین کتاب است. نسخه در دست کتاب های 1، 2، 3 و 5 را دارد، با این اوصاف:

کتاب 1. اصول مواليد و مجاری اعمال، با این سربندها: في حسن الصورة و التربية، القول على الأب، النظر في امر الام، في الابوین و ما يكون منهما، في التذكير و التأنيث، باب الاخوة، باب السعادة، في الفقراء، في شرفه و شرف ابویه، في التربية و السعادة. آغاز: «بسمله. ابتداء کتاب دورو ثيوس اليوناني التي وضعها على اصول المواليد و مجارى الأعمال. و هي خمسة كتب منها أربعة على المواليد و واحد في ابتداء الأعمال. قال دورو ثيوس آن اول ما ينبغي أن تطلب معرفته في أمر المواليد علم درجات الأربعة الأوتاد»؛ انجام: «و ما مقداره ان شاء الله تعالی. کمل کتاب دورو ثيوس الاول و الحمدلله كثيرا و صلی الله على خير خلقه»

کتاب 2. تزویج و فرزندان و مواضع کواکب دوازده گانه، با این سربندها: على التزویج و الأولاد، اللوطين، الحكم على امر الاولاد و القضاء في ذلك، قرعة الأولاد، في نظر الكواكب بعضها إلى بعض من المثلثة، من التربيع، من المقابلة، في مجامعة الكواكب، كينونة الكواكب، في أمر الزمان و المرض، في الموت و سببه.

آغاز: «بسمله. هذا كتاب دورو ثيوس الثاني الذي وضعه في القضاء لمواضع الكواكب من البروج الاثني عشر على التزویج و الأولاد. كان اول ما ابتدا به في امر التزویج ان قال انظر الزهرة این هي من اصحاب مثلثاتها. الاول و الثاني و الثالث»؛ انجام: «او من غضب الملوک و لذلك القمر في امرائه باذن الله تعالى، تم الكتاب الثاني بعون الله و حسن توفيقه.»

کتاب 3. هیلاج و کدخدا، دو سربند نانویس دارد، سپس «تم الكتاب الثالث و وجدنا في نسخة هذه الزيادة».

آغاز: «بسمله. هذا كتاب دورو ثيوس الثالث، الذي وضعه على الهيلاج و الكدخدا. و هو الوالي و الدليل على وقت ... اول ذلک آن قال انظر زحل و المشتري و المريخ اذا وجدتهما شرقية او ...»؛ انجام: «كان له حظ في الطالع و ان شاء الله تعالی. کمل کتاب دوروثيوس الثالث. و الحمدلله ... في شهر رجب سنة ستين و سبعمائة»

کتاب 5. در آغاز کردن به کارها، با این سربندها: الباب الذي ذكرت فوقة و انا كاتبه هاهنا، للشرى و البيع، اذا اردت ان تنظر في امر التزویج، في السفر، اذا اردت تشترى سفينة، اذا اردت سفر البر، و ان وجدت قرعة السعادة، و اذا اردت ان تنظر في امر، حول السارق، المريض.

آغاز: «بسمله. کتاب دورو ثيوس الخامس. يقول أن المراد ما يدل عليه النجوم للناس من اول مولدهم الى آخر امرهم الا و قد وضعته و وصفته في اربع كتب و اجملت ذلك جملة و قصدت الى ما كان وضع علم اهل مصر و بابل لانهم اول من فتش و نظر في النجوم»؛ انجام: «موافقة. فاعلم ذلک ان شاء الله. تم كتاب دورو ثيوس اليوناني بأسره. و الحمدلله لواهب العقل و مبدع الكل»

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 466/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ کهن، بی کا، تا: رجب 760؛ با نشانه «بلغ» در کنار برگ ها؛ 86گ (15-100ر) [ف: 1-200]

اصول موضوعه اقلیدس / ریاضیات عربی

osūl-e mowzū‘e-ye oqlīdes

قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، 634-710 قمری

qotb-od-dīn šīrāzī, mahmūd ebn-e masūd (1237-1311)

وابسته به: الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الاصول؛ اقلیدس (283-306)

تاریخ تأليف: 681ق

گویا بخشی از «ترجمه تحرير اقلیدس» او باشد که به سال 681ق

تحریر شده، در اصول موضوعه اقلیدس در 6 «قضیه».

آغاز: چنین گوید مولانا ... قطب الله والدين الشيرازي متع الله المسلمين بطول بقائه که قضایائی که اقلیدس در اصول ذکر کرده است

[فهرستواره منزوی 2600/4 ]

تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 764/8

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 5گ (122پ -126پ)، 16 سطر (5×11/5)، اندازه:

ص: 318

10×17/5 سم [ف: 389]

- اصول مهمه > آثار علوی

الاصول المهمة / كلام و اعتقادات / عربی

al-uṣūl-ul-muhimma

قراچه داغی، محمد علی بن احمد، - 1310 قمری

qarāče-dācī, mohammad ‘alī ebn-e ahmad (- 1893)

گویا کتاب مفصلی است در مسائل اعتقادی که از دید کتاب و سنت و فلسفه و کلام در آنها بحث شده است و در مطالب با روش زیبائی گفتگو می شود.

آغاز: فصل و من جملة افعاله تعالى البداء أي ايقاع البداء و يمكن أن يراد هذا المعنى من لفظ البداء.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4898/4

آغاز: برابر

فقط مبحث بدا آمده؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 20گ (91پ-110پ)، اندازه: 11× 17سم [ف: 13-73]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10322

آغاز: برابر؛ انجام: و لهذه المقامات تفصيل لايليق بهذا المختصر تم و الحمدلله رب العالمين.

فصل في البداء؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1292ق؛ مقابله شده با نسخه اصل، مصحح، محشی به امضای «منه»؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول با نقش گل و بوته زرین، 22گ، 11 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 32-72]

الاصول المهمة في شرح الحكمة = بحوث فلسفية / کلام و اعتقادات / عربی

usūl-ul muhimma fī š.-il hikma = buḥūt-un falsafiyya

همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239-1319 قمری

hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad jafar (1824-1902)

تاریخ تأليف: عصر پنج شنبه 12 رمضان 1278ق رسالهای مفصل در تبیین و تشریح کلمات مشكله و توجیه مباحث کلامی که مشایخ شیخیه مطرح و باعث اشتباه و التباس شده است، در ضمن یک «تنبیه» و چند «فصل».

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول العبد الخاسر ابن محمد جعفر محمد الباقر الشريف الطباطبائي القهى مولدا و الكرانی ماوی و مسکنا اني لما نظرت في الحكمة حكمة آل محمد (صلّي الله عليه و آله).

انجام: و كل الناس يتكلمون بقاعدة علم الميزان و ان لم يعرف اکثرهم الصغرى و الكبرى و النتيجة و قد تم.

[الذريعه 52/26]

1. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 905/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 12 رمضان 1278ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 131گ (1پ - 132 پ)، 14 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 2-169]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2625

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، مقابله شده؛ جلد: تیماج سیاه، 126گ، 13 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 177-1]

3. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3862/6

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج ماشی ضربی، 69ص (236-168) [ف: 5-1825]

4. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 302/7

آغاز: برابر، انجام: و لا يجب أن يكون اسود ما يوجد بالوان مختلفة احمر. خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای امضای بلاغ بدون نام؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 8گ (46ر -53ر)، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 224-1]

5. اهواز؛ شوشتری، محمد؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [نشریه: 7-796]

اصول الميرزا بابا / عربی

uSul-ul-mirza baba

مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 317/1

وردت مطالبه تحت عنوان (قاعدة)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، اندازه: 15× 21سم [تراثنا: س6 ش 4-97]

اصول النحو / نحو / عربی

uSul-un-nahw

ابن سراج، محمد بن سری بن سهل، -316؟ قمری

ebn-e sarrāj, mohammad ebn-e sarī ebn-e sahl (- 929)

یکی از امهات كتب نحو است و به مسائل مهم دستوری می پردازد. اصول عناوین کتاب: الكتاب یا تلف من ثلاثه اشياء؛ ذكر ما يلحقه التغيير من هذه الثلثه و مالا يتغير؛ باب الاعراب و المعرب و البناء و المبنى؛ العوامل من الكلام الثلاث ذكر الاسماء المرتفعه: الفعل الذي لا يتصرف، الاسماء التي اعملت عمل الفعل، باب المعرفة و النكرة؛ ذكر الاسماء المنصوبات؛ ذکر المكان، باب کسران و فتحها، ذكر أن المفتوحه؛ المواضع التي

ص: 319

تقع فيه ان وان المفتوحه و المكسوره، ذكر ما يكون المنصوب فيه في اللفظ غير المرفوع و المنصوب؛ باب الاستثناء، بابا تمییز المقادير؛ باب تمييز الاعداد؛ باب کم؛ باب النداء، باب ماخص به النداء من تغيير بناء الاسم المنادی به و الزياده في آخره و الحذف؛ باب الندبه؛ باب الترخيم باب النفى بلا؛ باب ما اذ ادخلت عليه لاء لم يغيره عن حاله، لاء النافيه اذا دخلت عليه الاستفهام؛ باب تصرف لاء (المجرورات): ذكر الجر و الاسماء المجروره؛ الحروف الجاره، باب الاسماء المخفوضه في القسم؛ ذكر ما يستعمل مرة حرف جر و مرة غير حرف جر؛ (باب الاضافه): باب ما جر باضافة اسم؛ اضافه الاسماء الى الأفعال و الجمل؛ توابع الأسماء في اعرابها؛ باب العطف بالحروف: حروف العطف؛ باب العطف على الموضع؛ ذكر ما يتصرف من الاسماء و ما لا يتصرف؛ باب ما يحكى من الكلم و ما لا يحكى؛ التسمية بالتثنية و الجمع، التسمية بالحروف؛ باب الاسماء المبنية التي الاتضارع المعرب؛ باب الأسماء التي سمی بها الفعل؛ باب الاسم التي قام مقام الحرف؛ اعراب الافعال و بنائها، باب اعراب الفعل المعتل؛ مسائل من سائر ابواب اعراب الأفعال؛ فصل مسائل حتى؛ فصل قل و اقل؛ فصل من مسائل الدعاء و الامر و النهي؛ فصل من مسائل الجواب بالفاء؛ فصل من مسائل المجازاة. او خود درباره این کتاب می گوید: «هذا علنت في هذا الكتاب اسرار النحو و جمعتها جمعة يحصره و فصلتها تفصيلا تظهره و رتبت انواعه و صنوفه على مراتبها باخصر ما امكن من القول و ابينه تسبق القلوب فهمه و تسهل على متعلمه حفظه و اعلم أنه ربما يشذ الشي يشذ عنه و هذا يستعمل في كثير من العلوم و لو اعترض بالشاذ على القياس المطرد لبطل الصناعات و العلوم»

یکی از خصائص ابن سراج در این کتاب آن است که در هر باب ذیلی با عنوان «مسائل» دارد و دیگر این که در پایان بیشتر ابواب فهرست اجمالی موضوعات گذشته و آینده کتاب را یاد و به این وسیله پیوستگی مطالب را حفظ می کند. ابن السيد بطليوسي (- 522) در شرح کتاب جمل زجاجی به نام «اصلاح الخلل الواقع في كتاب الجمل» از این کتاب اصول النحو ابن السراج و تعریف او برای حرف یاد کرده است.

چاپ: بیروت، مؤسسة بدران، نشره: مصطفى الشویمی و بن سالم دامرجی، الطبعة الأولى، 1965م، 266ص

[کشف الظنون: 111 بروکلمان ذیل 194: 2 (263 B) و 924 (شماره 96)]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3990

آغاز: قال ابوبکر محمد بن السري النحوى النحو انما ارید به آن ينحو المتكلم به اذا تعلم كلام العرب و هو علم استخرجه المتقدمون فيه من استخراج كلام العرب حتى وقفوا منه على الغرض الذي قصده المبتدئون بهذه اللغه فباستقراء كلامهم ماعلم ان الفاعل رفع و المفعول به نصب و ان فعل مما عينه ياء او واو تقلب عينه الفا و اعتلالات النحو بين على ض ربین ضرب منها هو المؤدي الى كلام العرب كما مثلنا و ضرب آخر سمي علة العلل مثل أن يقولون الم صار الفاعل رفا و المفعول نصبا ... هذا ليس يكسبنا أن نتكلم كما تكلمت العرب و انما تستخرج حكمتها في الأصول التي وضعتها و يبين به فضل هذه اللغه على غيرها من اللغات ... و غرضى في هذا الكتاب العلة التي اذا طردت وصل بها الى كلامهم ... لانه کتاب ایاز انشاء الله. الكلام یا تلف من ثلاثة اشیاء اسم و فعل و حرف جاء لمعنى شرح الاسم الاسم مادل على معنی مفرد، انجام: و آن جعلت الجواب القسم اتيت باللم فقلت ان تقم يعلم الله لاتیک پرید فیعلم الله لازورنک و فيعلم الله لا اتیک. وافق الفراق من نسخه يوم السبت آخر من يوم شعبان من شهور سنه تسع عشره و سبعمايه من الهجره ببغداد كتبه العبد الفقير ... الأمل منه دخول جنابه ... محمد بن رضوان بن جعفر بن حسین غفر الله له و لوالديه.

خط: نسخ (شیوه کهن و آمیخته با کوفی)، کا: محمد بن رضوان، تا: 619ق؛ محشى؛ تملك: ابراهیم بن ... بن جعفر بن محمد بن حمزه بن غسان بن محمد بن حمزه البحراني الأوالی مورخ 803 فرهاد میرزا، صالح بن شیخ امین الدین بن شیخ محمود بن شیخ احمد نجفی مسلمی غروی مورخ 1119؛ کاغذ: سمرقندی ضخیم شکری، جلد: تیماج قهوه ای با برگردان با ترنج و نیم ترنج و لچکی سوخت، 435ص، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 24سم [ف: 10- 2171]

اصول نحو نحو / فارسی

osūl-e nahv

گویا بخشی از جامع العلوم فخر رازی باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1269/20 ط

آغاز: اصول نحو اصل اول جماعتی از نحویان گفته اند که حرف ندا در این صورت قایم مقام فعل است؛ انجام: از توابع اضافاتست واین سنخ نیک با نحو راست.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، یک لا، 3ص (241-243)، قطع: بیاضی، اندازه 7× 15 سم [ف: 48-24/3]

اصول نقشبندیه /عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e naqšbandīye

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 743/8 -ف

نسخه اصل: پاریس 968 . S. P (بلوشه 113):بی کا، تا: 8 رمضان 1009ق [فيلمها - ف: 1-534]

اصول و احکام / فقه / عربی

osūl va ahkām

ص: 320

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15970

بی کا، بی تا انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی؛ اندازه: 17/9 × 27/5 سم [رایانه]

الأصول و الدراية / اصول فقه / عربی

al-uşūl wa-d-dirāya

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4803/2

آغاز: و اعلم ان العلوم المذكوره ليس جميع مسائلها المدونة مما يتوقف عليه الاجتهاد بل و لا اكثرها على الظاهر و القدر المحتاج اليه مما لا يمكن تعیینه الا بعد ملاحظة جميع الاحکام ... فان قلت لا حاجة إلى علم الأصول لوجهين الأول أن علم الأصول قد حدث تدوینه بعد عصر الأئمة عليهم السلام و انا نقطع بان؛ انجام: فان اراد الأول فبطلانه ظاهر فانه كثيرا ما يقع الاحتياج الى العلم بحال هذه الأقسام ... و آن اراد الثاني اي عدم الاحتياج لاستعلام مثل هذه المسائل الى الملكة المذكوره فبطلانه من اجل البديهيات لانا لا نعني بالملكة الا حالة بها يتمكن من ترجیح احد طرفا هذه المسائل فلا يتصور العلم بالنفي او لا ثبات في هذه المسائل الا بالملكة فعلم ان الدليل على استغناء في هذه الأقسام شبهة.

خط نسخ عالی، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1561]

اصول وصول الهیه / عرفان و تصوف / فارسی

osūl-e vosūl-e elāhīye

الهی، عبدالله، 896 قمری

elāhī, ‘abd-ol-lāh (- 1491)

با عنوان «وصول الهیه» و «بدانکه»، در آن از فتوحات مکی نقل شده است. در پایان آمده گفتار الهی را من هجرة النبي تاریخش، اگر جویی اکملت با تمامت هوا (گویا 896).

[فهرستواره منزوی 98/7 ]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 2998/1 -ف

بی کا، بی تا [فیلمها- ف: 1-778]

- اصول و فروع > داستان برزو

اصول و فروع / كلام و اعتقادات و فقه / فارسی

osūl va forūs

منشی الممالک، محمد رفيع بن محمد یحیی

monšī-yol-mamālek, mohammad rafi' ebn-e mohammad yahyā

این کتاب در توضیح و تشریح اصول و فروع دین مبین اسلام که به سلطان وقت که در نسخه حاضر پس از ذکر القاب و عناوین سلطنتی محل نام وی بیاض است تقدیم و پیشکش کرده است: «السلطان بن السلطان بن السلطان و الحافان بن الحافان بن الحافان الموید تیائيدات الملك الديان ... الصفوي الموسوی الحسینی بهادرخان»

تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 614

آغاز: بسمله، سپس سپاس داور مستعان و درود متواتر الأورود رسول آخر الزمان؛ انجام: كتبه العبد المذنب الجاني محمد محسن الأصفهاني في سنه 1158 من الهجرة

خط: نسخ خوب، کا: محمد محسن اصفهانی، تا: 1158ق؛ نوشته شده: «هو الله تعالی شانه العزيز - اصول و فروع میرزا رفیعا ابتياعی از ورثه مرحوم میرزا موید الدوله بتاريخ شهر محرم الحرام توشقان ئیل و اصل کتابخانه مبارکه موزه اقدس ظل اللهی شد»، مجدول کمند کشی، مذهب، با سرلوح گنبدی مذهب؛ مهر: مشير السلطنه، علی اکبر بن حسین الحسینی، محمد صادق؛ كاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی ساده با سجاف آلبالویی رنگ وسط ترنج و دو سر ترنج ضربی طلایی گل برجسته، 392ص، 9 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12/5× 20/5سم [ف: 1-60]

اصول و فروع / كلام و اعتقادات / عربی

osūl va forū

اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 55/2

آغاز: بسمله، قال سيدنا الشريف علم الهدی المرتضی رحمه الله في كتاب الشافي الذي رد فيه ما اورده؛ انجام: ما افاده اسکنه دار السعادة هذا آخر ما نقلته من خط والدى طاب ثراه في بعض تعالقه قد تم هذه النسخة في يوم الاثنين ثالث عشر شهر شوال المکرم من نسخة صحيحة معتمدة باستعجال التمام في بلدة سلطان آباد سنة 1267

رساله موجزى است درباره بعضی مسائل علوم دین، شبهات در امامت، تقلید و اجتهاد، برگرفته از کتاب های: الشافی سید مرتضی علم الهدی و الوافی محمد بن مرتضی مدعو به محسن و کتب دیگر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 13 شوال 1267ق، جا: بلده سلطان آباد؛ کاغذ: شیری، آهار مهره، جلد: مقوایی با رویه کاغذ کرم، 12گ (165پ -176ر)، قطع: وزیری، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-76]

اصول و فروع / كلام و اعتقادات , فقه / فارسی

osūl va forū

در دو «فصل»: 1. اعتقادات، 2. نماز.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7084/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنجی مقوایی، 20 ص، 14 سطر (6/5× 12/5 )، قطع:

ص: 321

ربعی، اندازه: 13× 19/5 سم [ف: 16-447]

- اصول و فروع دین > علمهای فریضت و سنت

- اصول و فروع دین > وجيزه

- اصول و فروع دین > اعتقادات

- اصول و فروع دین > الرسالة العملية

- اصول و فروع دین > ضياء الفؤاد لاهل السداد والرشاد

- اصول و فروع دین > اصول الدين (منظوم)

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osul va foru-e din

بیرجندی، عبداللطيف بن على، ق10 قمری

bīrjandī, 'abd-ol-latīf ebn-e ‘alī (- 16c)

مباحث متفرقه و مفصلی است در اعتقادات و احکام فقهی و قصص الانبياء که مؤلف به صورت موعظه برای استفاده عموم مردم نگاشته است. او بخشی از کتابش را به بیان عقاب هایی که در امت های گذشته بوده و بخش دیگری را به اثبات امامت ائمه (عليهم السّلام) و بخشی را به فضیلت نماز اختصاص داده و در آن از کتاب اربعین خود یاد کرده است. مؤلف در لابه لای کتاب اشعار زیادی به فارسی آورده است، ولی معلوم نمی کند که این اشعار سروده خودش است یا از دیگران نقل می کند. گویا مؤلف ملاعبداللطيف بن شمس الدین علی واعظ بیرجندی است که در الذریعه (17: 103) اثر دیگر وی «قصص الانبياء» معرفی شده که در شوال 917 شروع به تالیف آن نموده است. همچنین در فهرستواره کتاب های فارسی سه اثر دیگر وی به نام های «انوار القلوب» «سیرت پیامبر و علی و ..» و «واقعه کربلا» معرفی شده است.

[فهرستواره منزوی 1554/3 و 1692 و 1824]

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7780-

52/120 آغاز: بی حساب که متكئين فيها على الأرائك لا يرون فيها شمسا و لا زمهریرا و بوستانهای پر درخت و ثمره بسیار به کمال عنایت شفقت فرموده

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 159گ، 12 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-429]

اصول و فروع دین / كلام و اعتقادات / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

جرجانی، ضیاء الدین بن سديد الدین، ق 10 قمری

jorjānī, zīyā-od-dīn ebn-e sadīd-od-dīn (- 16c)

رساله ای است کوتاه، مباحث اعتقادی را با عنوان اگر پرسند و مسائل فرعی را با عنوان مسئله مورد گفتگو قرار داده است. بیش از یک تحریر از آن است.

آغاز: 1: بسمله. قال الفقير إلى الله المجيد ضیاالدین بن سدید الجرجانی اگر ترا پرسند که خدای را شناسی بگو بلی می شناسیم 2: بسمله بنام خداوند ذو الجلال و صبور بی ملال و پادشاه لم یزل ولا يزال آن خداوندی را نام می برم

انجام: 1: و رکوع و سجود و تشهد و سلام نبود و الله سبحانه اعلم. تمت الرسالة.

2: و به چهار سجود و یک تشهد و یک سلام و نماز میت پنج تكبير است و چهار دعا

چاپ: تصحيح معصومه نورمحمدی، در رسائل فارسی جرجانی (تهران، اهل قلم و میراث مکتوب: 1375)

[فهرست نسخه های منزوی 888/2 ]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1015/6

آغاز و انجام: برابر1

در فهرست با عنوان «در اصول و فروعی که باید اعتقاد داشت» آمده و مجهول است؛ خط: تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 913ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، 1گ (12ر-13ر)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-536]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 612

آغاز و انجام: برابر 1؛ انجامه: تمت الرساله الواجبات بعون واهب العطيات في تاريخ شهر جميد الاخر سنه 958

خط: نستعلیق، کا: ملک حسین بن نظام الملک، تا: جمادی الثانی 958ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: میشن قهوه ای تیره یک لا، 3ص (79-81)، 14 سطر (7/5× 12)، اندازه: 10/5 ×17 سم [رایانه]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5396/7

آغاز: بسمله. حمدله. و العاقبة للمتقين، و الصلاة و السلام ... بدان که بندگی حق سبحانه و تعالی همچنانکه بر همه بندگان مکلف فرض عین است؛ انجام: و اگر میت دختر باشد این دعا را بخوانند: اجعلها لنا فرطا ..... برحمتك يا ارحم الراحمين. تمام شد بتوفيق خداوند

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سبز، 11گ (85پ - 95پ)، 9 سطر، اندازه: 10/8 × 17/8 سم [ف: 8-329]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10128/6

آغاز و انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 5ص (77-81)، اندازه: 12×12/5 سم [ف: 32-162]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4118/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: بریده شده: صبر و شکیبایی امیر لشکر.

در فهرست با عنوان «گفتار در توحید» و ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 9گ (1-9)، 17 سطر (11× 21)، اندازه: 19× 30سم [ف 13- 3096]

6. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 85/5

ص: 322

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی، 3گ (104پ -107ر)، 12 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-71]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

موسوی، محمد بن ابی الحسن، 963-1043 ؟ قمری

mūsavī, mohammad ebn-e abe-l-hasan (1556-1634)

این رساله مختصر، در بخش اصول، استدلالی و در فروع، عملی و فتوایی است.

آغاز: مجمل اصول دین به دلیل و فروع دین به تقلید که واجبست بر هر عاقل بالغ و کلب عتبة الرضا معز الدين محمد الموسوی جمع نموده اینست.

انجام: و نور ایمان بدرقه راه ما بگردان و از معزالدین و مقبول درگاه گردان یا اله العالمين و يا خير الناصرين.

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12059

آغاز: برابر؛ انجام: پوشیدن لباس دوخته مردان را و زرینه غير معتاد زنان را برای شوهران سایه رفتن مردان را

خط: نستعلیق، کا: جمال الدین بن رفیع الدین حسینی، تا: 23 محرم 1052ق؛ مجدول؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 15گ، 23 سطر، اندازه: 12× 21سم [ف: 21/1 -127]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4051/17

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سید مؤمن رضوی، تا: رجب 1175ق، جا: قلعه ایروان منزل حاجی احمد خان؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا، 18گ (155-172پ)، اندازه: 10/5 ×16سم [محدث ارموی مخ: 1-153]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع، -1223 قمری

kermānšāhī, mohammad mohsen ebn-e mohammad Sami (- 1808)

[فهرستواره منزوی 110/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3842/1

آغاز: هذا رساله حاجی ملامحسن سلمه الله تعالى بسمله. و به نستعین. حمدله ... اما بعد این چند کلمه ایست در بیان مجملی از اصول الدین و فروع الدين که ... محمد محسن ابن محمد سمیع در سلکی تحریر در آورد؛ انجام: فلايجوز کرها.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 3گ (95پ-97پ)، 9 سطر (8× 14)، اندازه: 15× 22سم [ف: 12- 2824]

اصول و فروع دین / فقه / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع، -1223 قمری

kermānšāhī, mohammad mohsen ebn-e mohammad Sami (- 1808)

رساله مختصری در اصول و فروع اصول دین که برای عامه و مقلدین نگاشته شده است.

کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این چند کلمه ایست در بیان اصول دین و فروع دین بحسب الخواهش بمعنی از دوستان

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [تراثنا: س 2 4-63]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

بروجردی، فرج الله اعمى، ق13 قمری

borujerdi, faraj-ol-lah a'ma (- 19c)

در آن اصول دین پنجگانه و فروع دین (نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد) بسیار مختصر گزارش شده است. انتخاب شده از نوشته های سید محمدباقر حجة الاسلام شفتی و به درخواست نواب عاليه (؟) است.

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 109/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد بدانکه چند کلمه ای است از اصول دین و فروع دین

خط: نسخ مغلوط، کا: محمد ابراهيم بن رجبعلی شیرازی، تا: 1259ق، جان کرمان؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 15گ (13پ -27پ)، اندازه: 16×21/5سم [شخصی میبدی: ف: 1-100]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات / عربی

osūl va forū‘-e dīn

تبریزی، ابراهیم بن عبد الجليل، ق13 قمری

tabrīzī, ebrāhīm ebn-e 'abd-ol-jalīl (- 19c)

در اصول دین و فروع آن با دلايل در اصول و با شرح حدیث کمیل به نام قهرمان میرزا و محمد خان در دو «مقاله»: معرفت باری، علم شریعت.

[فهرستواره منزوی 112/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4242

ص: 323

آغاز: بسمله. الحمدالله على سوابغ نعمه و بوالغ حكمه ... چون داعی دولت الهيه ... ابراهيم بن عبدالجلیل کتاب حقایق را تمام کرده؛ انجام: بعد از هر نماز فریضه سی بار سبحان الله ... و الله اکبر بگوید.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ تملک: علی نقی بن علی با خط و مهر مورخ 1292؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی نقره کوب مقوایی، 56گ، 13 سطر(7× 15)، اندازه: 12× 21سم [ف: 13-3212]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

قزوینی حسینی، محمد بن معز الدین، ق13 قمری

qazvīnī-ye hoseynī, mohammad ebn-e moʻez-od-dīn ( 19c)

تاریخ تأليف: 1203ق؛ محل تأليف: يزد

در بیان اصول و فروع دین و آداب نماز شب و برخی از آداب اخلاقی. در یک «مقدمه» و دوازده «فصل» و «خاتمه» که هنگام مراجعه از زیارت امام رضا در یزد به اتمام رسیده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد بدانکه این رساله ای است در بیان اصول دین و فروع دین مجملا و در بیان آداب نماز شب و سایر نمازها

[فهرستواره منزوی 113/9 (1 نسخه)]

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2268/2

خط: نسخ، كا: میرزا اسد الله الشريف ابن میرزا اسمعیل جندقی، تا: 1206ق؛ اهدایی: قطبی نانوا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 32گ (69-100)، 11 سطر (7× 11)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 4-1225]

2. اردکان یزد؛ حوزه علمیه امام صادق؛ شماره نسخه: 149/2

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، كان محمد رضا بن حاجی رستم گنجه ای، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 42گ (108پ -149ر)، 15 سطر، اندازه: 16×20/5سم [ف: 1-133]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

ملا محمد صالح، ق13 قمری

mollā mohammad sāleh (- 19c)

تاريخ تأليف: دوشنبه 13 شوال 1267ق؛

رساله کوتاهی است در اصول و فروع دین که برای آگاهی عامه مردم نوشته شده است.

[فهرستواره منزوی 99/9 ]

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2659/2 - 14/109

آغاز: بسمله. الحمدلله ... و آله اجمعين اما بعد بدانکه کلام در بیان اصول دین است و بعد از این فروع دین مذکور خواهد شد. اما اصول دین باید کس به اصول دین اعتقاد؛ انجام: و مستحب است که در قنوت بگوید ... ولا تأخذنا بما فعل السفهاء منا واعف عنا واغفر لنا واصرف عنا البلاء والطول. تمت

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 13 شوال 1267ق؛ جلد: ساغری قهوه ای، 8، 16 سطر، اندازه: 18× 21سم [ف: 1-427]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات / عربی

osūl va forū‘-e dīn

شریف، عبد العظيم بن محمد مقیم

šarīf, 'abd-ol-'azīm ebn-e mohammad moqim

رساله ای در دو «هدایت»: 1. اصول در پنج «فصل»: توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد؛ 2. فروع در پنج «فصل» نماز، روزه، حج، زکوة، جهاد.

[فهرستواره منزوی 109/9]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4282/2

آغاز: هو الفتاح العليم. بسمله و به نستعين الحمد الله الذي هدانا سواء الطريق هو سبيل طلب العلوم ... اما بعد چون غرض اصلی ... ابن محمد مقيم الشريف البابویهی عبد العظيم الثانى از خدمت علما و خواندن علم معرفت اصول و فروع دین و زایل گردانیدن ننگی (از اینجا افتاده و نام کتاب دانسته نشد)؛ انجام: فصل چهارم در بیان زکوة است و دانستن او نیز از جمله فروع دین است.

می رسد به میانه فصل یکم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام پس از یک صفحه دیباچه افتاده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ترنجی مقوایی گرد حنایی، 27گ (27-53)، 14 سطر (7× 12)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 13 - 3250]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / عربی

osūl va forū‘-e dīn

رساله مفصلی است در اصول دین و در پایان آن بیان فروع دین به صورت مختصر. مؤلف بخش اصول دین کتابش را در پنج مطلب و فروع را در چند مطلب قرار داده است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2749/7 - 14/199

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة على اشرف الانبياء و المرسلین محمد (صلّي الله عليه و آله) خاتم النبيين و على آله أوصيائه المعصومین و لعنة الله على اعدائهم اجمعين الى يوم الدين اما بعد فهذه رسالة مختصرة في اصول العقاید؛ انجام: و اما المرأة يستحب لها الجلوس على اربع لاعلى التورك الحمدلله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا.

ص: 324

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 4 جمادی الثانی 1307ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول گرهی، 37گ، 14 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-427]

اصول و فروع دین = مصالح الدین /فقه / عربی

osūl va forū‘-e dīn = masāleh-e dīn

کتابی است در مباحث اصول و فروع دین در چند فصل» به این ترتیب: 1. معرفة الله ؛ 2. معرفة الصلاة؛ 3. صلاة الآيات؛ 4. صلاة الاموات.

آغاز: الحمدلله المنعم على خلقه بالايجاد المتعالی عن الأضداد ... و بعد فهذا كتاب لطيف ظريف ... مختصة بمصالح الدين ... و قد رتبتها على فصول ...

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15359/16

آغاز: برابر؛ انجام: برحمتك يا راحم الراحمین و خير الغافرین و الحمد لله رب العالمين.

خط: نسخ، كا: سید محمد مقیم موسوی، تا: شنبه 16 ربیع الاول 1063ق، جان نجف اشرف؛ از کتاب های کتابخانه صدر الافاضل الطفعلی بن محمد کاظم؛ جلد: تیماج يشمی ضربی، 10ص (563- 572)، 19 سطر، اندازه: 10× 18/8 سم [ف: 43-47]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2247/5

آغاز: برابر؛ انجام: (در نماز میت): يعادی اولیائک فالعنه في عباد کک و احرقه في بلاد کک و اصله حر نارک، املا قبره ناراً و جوفه ناراً انك على كل شيء قدير و الحمدلله.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 11ص (97-107)، 10سطر، اندازه: 15/5 × 20/5سم [ف: 11-638]

اصول و فروع دین = عقاید شیعه / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl va forū‘-e dīn = 'aqāyed-e šī e

رساله ای است در اصول و فروع دین که اصول دین را به طور مختصر بیان کرده است، بعد از آن به افضل ترین مورد از فروع دین یعنی نماز می پردازد که شامل شش مقدمه می باشد.

آغاز: بسمله. و الاستعانته بكرم العميم بدانکه احکام شرعی بعضی متعلق است به اعتقادات و آن را اصول دین خوانند و بعضی ...

انجام: اما غیر رکن اگر عمداً خلل یابد نماز باطل است و اگر سهواً باشد باطل نمیشود و الله اعلم.

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 612

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ملک حسین بن نظام الملک، تا: قرن 10؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: میشن قهوه ای تیره یک لا، 5گ (81پ - 85پ)، 14 سطر (7/5× 12)، اندازه: 10/5 ×17 سم [رایانه]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5806/11

آغاز: برابر؛ انجام: یا آنکه السلام علينا و على عباد الله الصالحين. اما اولی اول است. تمت في تاسع شهر شوال. على يد ... على بن شمس الدین رستمداری سنة ستين و تسعمائة. في المشهد اقدس كا: على بن شمس الدین رستمداری، تا: 19 شوال 960ق، جا: مشهد مقدس؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن یشمی لایی، 3گ (87ر - 89پ)، اندازه: 13/3× 19/1سم [ف: 9-51]

اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

osūl va forū‘-e dīn

غیر همانند:

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2283/4

آغاز: بدانکه اصل ایمان هشت چیز است؛ انجام: 10 مصطکی خاییدن.

خط: نسخ، كا: حافظ کمال الدین یزدی، تا: 892ق؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی درون تیماج تریاکی، 5گ (138-142)، 15 سطر ( 7× 12/5)، اندازه: 11/5×17/5 سم [ف: 4-1232]

2. قم؛ دارالحدیث؛ شماره نسخه: 157

آغاز: بکند و اگر خواهد نکند، عالم است یعنی همه چیز را می داند ... رکن سوم در بیان نبوت و نبوت آن است که اعتقاد کنی؛ انجام: و تشهد و تسلیم را اگر عمدا ترک کنیم نماز باطل است اما اگر سهوا ترک کنیم نماز باطل نیست و السلام.

رساله کوتاهی است در بیان اقل واجبات در اصول و فروع دین که مسلمان شیعه باید بدانها اعتقاد داشته باشد این رساله در دو باب تنظیم شده: 1. اصول دین (مشتمل بر پنج ركن: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد)، 2. افعال نماز که مؤلف در این باب به اختصار در باره واجبات نماز، بحث نموده است؛ خط: نستعلیق، كا: نجف علی کرانی، تا: 1094ق؛ افتادگی: آغاز؛ 5گ (210ر - 214ر)، 19 سطر [ف:-217]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11477

آغاز: حمد بیحد و ثنای بیعد بر باری متعال و یزدان بی شبه و مثال و بر ... اما بعد این رساله ایست مختصر در بیان اصول و فروع دین؛ انجام: ولا تجعله حفرة من حفر النيران و أحففه برحمتك و مغفرتک ...

رساله مختصری در اصول دین و فروع آن به صورت ساده که احکام فقهی آن شامل طهارت، صلاة و بخشی از عبادات مالی و سرانجام تجهیز میت می باشد؛ خط: نستعلیق و دعاها نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ در کنار متن، شرح مختصر دعای جوشن صغیر نوشته شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ساغری قهوه ای تیره ضربی مجدول، 92گ، 7 سطر (5× 7)، اندازه:

ص: 325

15/5× 11سم [ف: 29-103]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه 7593/2- 38/213

آغاز: مجملی در معرفت اصول دین. بدانکه مکلف را پیش از نماز معرفت الهی واجب است و باید که اصول دین را با انجام: بعضی بر آنند که نماز باطل است و بعضی بر آنند که بنابر کمتر نهند و حکم آن تعلیق شک به رکعت پنجم است.

فایده مختصری است در بیان اصول دین شامل توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد با ذکر برخی ادله به اختصار و پس از آن بیان فروع دین و صفات ثبوتیه و سلبیه و نیز مقدمات و افعال و ارکان نماز و شکیات نماز؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 18 جمادی الثانی 1159ق، جان حاجی ترخان از ولایت روسیه؛ پس از رساله مناجات منظوم امام سجاد (عليه السّلام) با ترجمه فارسی آن؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج مجدول گرهی، 6گ، 12 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-429]

5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 775/1

آغاز: بدان که جميع علماء اتفاق کرده اند بر واجب بودن شناخت الله تعالی و صفات ثبوتیه و سلبیه؛ انجام: دست را به هم ضم کرده بر روی ران گذاشته و ... ای حماد برین وجه نماز بگذار. رساله ای است در اصول دین و فروع دین که از فروع فقط نماز را ذکر کرده است؛ خط: نسخ، كان محمد کاظم بن یوسف چورسی، تا: 12 ذیقعده 1182ق؛ تملك: عبد الحمید سیوانی 27 رجب 1310؛ جلد: مقوایی، اندازه: 13× 20سم [ف: 416]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5861/5 - 29/201

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد بدانکه این چند کلمه ای است از اصول دین و فروع دین از مقدمات نماز و واجبات وضو و غسل و تیمم و مبطلات آنها انجام: یعنی سلام بر ما و بر بندگان صالح السلام عليكم و رحمة الله و بركاته یعنی سلام بر شما و رحمت خدا و برکتهای خدا تمام شد

رساله مختصری است در اصول و فروع دین از مقدمات نماز و واجبات وضو و غسل و غیره که بر طبق فتوای حجة الاسلام سید محمد باقر شفتی تنظیم نموده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13، جلد: مقوای سفید عطف گالینگور قهوه ای، 10گ، 19 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 1-428]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11984/2

آغاز: اگر پرسند که اصول دین چند است جواب بگو که پنج است؛ انجام: که چرا وضو بر چهار عضو کنند جواب بگو که افعال بندگان از چهار عضو

شامل اصول دین است و به صورت پرسش و پاسخ نگارش یافته است؛ خط: نسخ خوش و معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج گل مرغ و گوزن؛ 8گ (39-46)، 10 سطر (6× 10)، اندازه: 10× 15سم [ف: 30- 303]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9068/14

با عنوان «باب»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تازه، 7گ (39ر -45پ)، 17 سطر (10× 15)، قطع: ربعی [ف: 17-286]

9. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 162/3

خط: نستعلیق، كا: اسحاق بن حاجی محمد هادی، تا: شنبه 16 شعبان 1210ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-404]

10. قم، دار الحديث؛ شماره نسخه: 314

آغاز: بسمله. اما بعد این رساله ای است مختصر در بیان اصول دین و نماز و زكاة و خمس؛ انجام: و این سخن بی وجه است زیرا که حضرت صاحب الامر (عليه السّلام) روایت صریحی نرسیده است ... و الله اعلم بالصواب.

مختصری است در اصول و فروع دین مشتمل بر چند «فصل» کوتاه؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 24 شوال 1242ق؛ 7گ (27پ -33ر)، 17 سطر [ف: 218]

11. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3345/2

آغاز: بسمله، بدان ای برادر ایمانی که بنای ایمان بر دو چیز است اصول دین و فروع دین

خط: نستعلیق تحریری، كا: محمد تقی بن ابوالقاسم تهرانی، تا: 1246ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 13ص (20-32)، 11 سطر (8× 15)، اندازه: 14× 21سم [ف: 5-1621]

12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1366/5

خط: نسخ، كا: مصطفى بن محمد نحجوانی، تا: 1250ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 5گ (86-90)، ابعاد متن: 6/5× 12، اندازه: 10/5× 15/5 سم [ف: 3-940]

13. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5032/3

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلاة و السلام على اشرف المرسلین ... این رساله ایست که مشتمل است بر ضروریات دین مبین و بر احکام سید المرسلین، که عبارت باشد از سی و نه مسئله که پنج مسئله از آن جمله اصول دین و هشت مسئله صفات ثبوتیه و هفت مسئله صفات سلبیه، باید که مکلفین؛ انجام: و قبیح و ظلم و نقص است و آن بر خدا روا نیست. تمام شد.

اصول و فروع دین و صفات سلبیه و ثبوتیه بر پایه اعتقادات شیعیان؛ خط: نستعلیق، كا: ملا محمد حسین بن اسماعیل دولت آبادی، تا: با تاریخ 1261ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: عطف میشن قرمز رویه سیاه، 5گ (198پ-202ر)، 19 سطر، اندازه: 13× 21/3 سم [ف: 8-172]

14. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2250/2

آغاز: بسمله و به نستعين، مخفی و پوشیده نباشد که این اخلاص نامچه ایست بجهت برادران دینی

کا: یحیی حسینی، تا: 1286ق؛ اهدایی: قطبی زاده خباز؛ جلد: مقوایی با کاغذ مشکی عطف تیماج قرمز درون کاغذ سفید، 11گ (24-34)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 4-1218]

ص: 326

15. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7560/1 - 38/180

آغاز: می گوئیم پیغمبرانی قرار داده که آن حكمها را رسانیدند اگر پرسند که ما حكم او را از کجا بدانیم می گوییم که پیغمبرانی قرار داده که آن حکم ها را رسانیدند ... دویم عدل یعنی خداوند ظالم نیست؛ انجام: پس ثابت باشد بر آن ثابت کند خدا بقول ثابت وزندگی دنیا و آخرت تمام شد این رساله

رساله مختصری است در بیان اصول و فروع دین مطابق با مذهب تشیع به زبان ساده و قابل فهم برای خردسالان، بخشی از مطالب رساله به صورت سؤال و جواب است: «اگر گویند، اگر پرسند، می گوییم»؛ خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن مجتهد العصر حاج ملا على اكبر، تا: پنج شنبه 13 جمادی الاول 1303ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاتب در ده سالگی نسخه راکتابت نموده؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 16 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-428]

16. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7878/6 - 39/258

آغاز: خدا قدرت دارد و باختیار خودش که اگر خواهد می کند و اگر نمی خواهد نمی کند؛ عالم یعنی خدای تعالی به همه چیز علم دارد، حی یعنی خدای تعالی زنده ای است که هرگز بر طرف نمی شود؛ انجام: واجب است دفاع اگر چاره بغیر جنگ نتواند کرد جنگ واجب است والله اعلم بالصواب تمت الكتاب بعون الملک الوهاب

رساله مختصری است در اصول و فروع مذهب تشیع، در ابتدا بحث کوتاهی در مسائل اعتقادی نموده و سپس احکام فقهی مربوط به ابواب مختلف را به صورت سؤال و جواب: «اگر پرسند بگو که آورده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-430]

17. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8949/6 - 59/169

آغاز: بسمله، أما بعد بدانکه خداوند خالق بیچون را پانزده صفت دارد از جمله هشتا که آن صفات ثبوتیه می نامند و هفتا که آن را صفات سلبیه می نامند

رساله کوتاهی است در اصول و فروع دین که به صورت فهرست با اندک توضیحی ذکر شده است. صفات ثبوتیه و سلبیه پروردگار، اصول دین، فروع دین، وضو، غسل، تیمم و نماز؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 8گ (68-75)، 10 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 1- 431]

18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7340/1

رساله عملی مانندی است؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 12 سطر (7× 13/5)، قطع: بياضي ربعی، اندازه: 9/5× 17سم [ف:516-16]

19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25143

بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]

20. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 734/2

آغاز: و این مرتب است بر مقدمه و سه مقاله و خاتمه. مقدمه در اصول و فروع 327 چیزهایی که قبل از شروع در مطلب دانستنی است. مقاله اول در جمله ای از اصول دین. مقاله دوم در جمله ای از فروع واجبه و مسنونه عبادات مقاله سیم در جمله ای از فروع واجبه و مسنونه متفرقه. خاتمه در آداب سفر و مجملی از دعوات

رساله ای است بدون خطبه و تنها حاوی مقدمه است و بقیه کسر می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 6گ (15-20)، 18 سطر (8/5× 16) سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 2-842]

21. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8533- 57/203

بخش های پراکنده از کتابی است در این بخش ها از مطالبی در اصول دین، اخلاق و اعتقادات بحث شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ 111 گ، 16 سطر، اندازه: 9× 14سم [ف: 1- 431]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12326

آغاز: حقاً لمن بدل بعدی: یعنی نمی دانی که چه چیزها پیدا کردند از خود بعد از تو پس بگویم من، دور می باد از همه خیری و خوبی انجام: یا کریم لبيك بالعمرة المتمتع بها إلى الحج البيك رسول الله صلى الله عليه و آله فرموده الا اولكم.

کتاب حاضر برای عمل مقلدین به شیوه رساله های عملیه تأليف شده است. او کتابش را در دو «اصل» و یک «خاتمه» و هر اصل را در پنج «فصل» قرار داده است. مؤلف در این کتاب از شهید اول نقل می کند و همچنین سه حدیث از کتاب «شرح مصباح المتهجد» زین الدین علی بن عبدالحمید حسینی نجفی [الذریعه 68/14] نقل کرده است. تألیف این کتاب در قرن نهم صورت گرفته است. فهرست مطالب کتاب چنین است: اصل 1. معتقد متین، شامل پنج فصل» (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد)، اصل 2. طريق عبادت ایشان، شامل پنج «فصل» (نماز، زکات و خمس، روزه، حج و عمره، جهاد و ملحق آن امر به معروف و نهی از منکر)، خاتمه: در اهم دعواتی که مرویست، تأكید استحباب آنها، از ائمه هدی (عليهم السّلام)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مرصع جلد: گالینگور، قهوه ای، 94 گ، 12 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 35-286]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15930/4

آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة ... اما بعد بدانکه بعد از حمد و ثنای قادر یکتا و درود بر سید انبیا و ستایش ... بدان ای عزیز با تمیز که حضرت واجب الوجود جميع موجودات و اصناف مخلوقات

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (263پ - 276ر)، 15 سطر، اندازه: 10× 15/5 سم [ف: 44-138]

اصول و فروع دین / حديث / عربی

osūl va forū‘-e dīn

این نامه در 25 باب است و حدیث های اصول و فروع دین در

ص: 327

آن آمده و در پایان حدیث چهلم حدیثی است دارای چهل دستور و این نامه به مانند رساله عملی و کارنامه می باشد و حدیث های آن از «توحید» و «تهذيب» و «من لا يحضر» و «خصال» آورده شده است و آن چهل دستور که از خصال آورده همان است که شهيد اول جداگانه آن را به سند خود از شیخ مفید آورده و در 1314 به چاپ رسید و روایت این حدیث را مجلسی جانشین روایت چهل حدیث دانست (ذريعه 428/1). باب های بیست و پنج گانه این رساله: 1. اصول الدين (از توحید ابن بابویه از عبدالعظیم حسنی و همان خبر عرض دین او)؛ 2. الوضوء البيانی؛ 3. الغسل؛ 4. التيمم البياني؛ 5. الصلوة البيانية؛ 6. وجوب الزكوة؛ 7. الوعيد على ترك الزكوة؛ 8 الخمس؛ 9 الصوم؛ 10. المعتکف؛ 11. الحج؛ 12. الوعيد على من يسوف الحج؛ 13. فضل زيارة ابي الحسن علی بن موسی الرضا؛ 14. الترغيب الي زیاته (صلّي الله عليه و آله)؛ 15. فضل امیرالمؤمنین؛ 16. ذکر دعاء عظیم الشأن رفيع القدر؛ 17. فضيلة الصلوة على النبي؛ 18. ذکر اربع كلمات مهمة لأربعة مهمات؛ 19. ذكر دعاء على بن الحسين؛ 20. الامالی ایضا في حديث جيد لدفع الخوف؛ 21. ذکر دعاء عظيم الشأن عقيب الصبح؛ 22. ذكر لعن بنی امیه؛ 23. اتخاذ الخواتيم الخمسة و فائدة السبحة من تربة الحسين؛ 24. فضيلة ربط الخيل و ركوبه؛ 25. من كتاب الخصال فيمن حفظ اربعین حديثا. (دانش پژوه)

آغاز: بسمله. الباب الأول في اصول الدین روی محمد بن علی بن بابویه في كتاب التوحيد باسناده إلى عبد العظيم ... قال دخلت علی سیدی علی بن محمد ... فلما بصر بی قال مرحبا بک یا ابا القاسم انت ولينا حقا قال فقلت يابن رسول الله اني اريد ان اعرض علیک دینی

انجام: فهذه أربعون حديثا من استقام عليها و حفظها عنی من امتی دخل الجنة برحمة الله و كان من افضل الناس و احبهم إلى الله عزوجل بعد النبيين و الصدیقین و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقا.

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19390

آغاز: برابر؛ انجام: و حسن اؤلوك رفيقا تمت الرسالة بعونه و توفيقه وجوده بی کا، تا: قرن 11؛ ضمیمه نسخه ش 5655؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه [رایانه آستان قدس: 1-520]

2. تهران: مجلس: شماره نسخه: 6699/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد شفیع بن ملاعلی استر آبادی، تا: سه شنبه 5 ربیع الثانی 1105ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12گ (57پ -68پ)، اندازه: 9/5× 16/5 سم [ف: 20-209]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 878/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شب 25 محرم 1129ق؛ افتادگی: آغاز؛ یک حاشیه دارد در سرگذشت عبدالعظیم و در حاشیه دیگر با نشانه های «منه» و «منه ره»؛ 17ص (18-34) [ف: 5-1096]

اصول و فروع دین ظاهری و باطنی = آية النور / عرفان و تصوف / فارسی

osūl va forū‘-e dīn-e zāherī va btenī = āyat-on-nūr

نورعلیشاه، محمد علی بن عبدالحسین، 1160؟ -1212 قمری

nūr--alī-šāh, mohammad “alī ebn-eabd-ol-hoseyn (1747-1798)

رساله ای در اصول و فروع و اسرار باطنی آن به روش عرفان شیعی. گفتاری است به نثر آمیخته به نظم با سربندهای «ای درویش» مؤلف خود بدان نامی نداده است و لذا در منابع مختلف به نام های گوناگون آمده است. مؤلف در این رساله در فصل مقدمات فروع چهار مقدمه یاد می کند و به بیان یک مقدمه می پردازد و تفصیل سه مقدمه دیگر فروع را که عبارت از ايقاعات، احکام و عقود است به کتاب «مشكوة النجات» خود ارجاع می دهد. این رساله «آية النور» نیز خوانده شده است.

آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد بر هر مكلفی واجب است که سباح نظر را در دریای بی انتهای فكرت غوطه ور سازد و بدیده بصیرت بعقد لالی شناسایی ذات

انجام: ز يمن مقدم آن شاه عادل xx جدا گردد ز هم نا حق و باطل.

چاپ: ضمن مجموعه آثار او جزو انتشارات ادواری خانقاه نعمت اللهی تهران؛ تهران، سنگی، 1283، جیبی

[نسخه های منزوی 1016/2 ؛ الذريعة 1231/9 و 195/2 ؛ مشار فارسی 371/1 ؛ ريحانة الادب 254/6 ؛ فهرستواره منزوی 33/7 (22 نسخه)؛ دنا 1135/1 (46 نسخه)]

1. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 167/3

حکمت در فهرست بدون نام مؤلف است، نام مؤلف با قرائن نسخه قبل آن و تأليف به همین نام از مؤلف با عنوان «ای درویش انتخاب شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12،؛ جلد: تیماج سرخ ضربی، قطع: ربعی [ف: 2-48]

2. خوی؛ ملا على خوئی (شريف)؛ شماره نسخه: 61/1

آغاز: بردار زرخ پرده گر طالب دیداری xx محکم چو بنای دین از احکام اصول آمد / رویی باصول اور گر شوق بدین داری xx گردد در گوش تو آویزه گوش جان؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 12گ، 17 سطر، اندازه: 11×17 سم [اوراق عتیق: 1-140]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5005/7

آغاز و انجام: برابر

ص: 328

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: ترمه ختائی، جلد: میشن قهوه ای، 17گ (204ر - 220ر)، 15 سطر، اندازه: 8/2× 14/7 سم [ف: 8-161]

4. تهران، ملک، شماره نسخه: 5043/2

آغاز: برابر انجام: صید مکن تا نکنی خویش صید.

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: شکسته خوش، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: ترمه نازک رنگارنگ، جلد: ساغری مشکی ترنج دار طلایی، 15 سطر، اندازه: 13/5× 21/1سم [ف: 8-174]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2457/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 27 ص (690-716)، 21 سطر (5/5×12)، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 5-608]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6350/1

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن لایی تریاکی، 7گ (1پ -7پ)، اندازه: 10/4 ×15 سم [ف: 348-9]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29866

آغاز: برابر؛ انجام: خداوند مکن توفيق يارم ز جنگ نفس اماره برارم ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام [رایانه]

8. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 238/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13، 11گ (132پ۔ 142پ) [ف: 1-22]

9. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 514/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: آغاز قرن 13، به دستور رونقعلی شاه برای مجذوبعلی شاه، نام مؤلف در نسخه نیامده؛ 20گ (1ر- 27ر) [ف: 1- 22]

10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2619/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای، ترنج و سرترنج منگنه، 24گ (17-40)، 15 سطر، اندازه: 6/5× 15 سم [ف: 8-363]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5851/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: شکری و سفید رنگ فرنگی مارک دار با نقش نام امیر کب، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 34ص (441-474)، قطع: رقعی، اندازه: 7/5× 11 سم [ف: [261-17

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4060/1

آغاز و انجام: برابر

این نسخه در فهرست نیامده است واز خلاصه فهرست صفحه 7 آورده شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 1ص (40-40) [ف: -11]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13436/5

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، كا: عبد الباقي بن صدرالدین محمد بن ابو تراب، فیضی کاشانی (كاتب از نوادگان فیض کاشانی می باشد)، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: شرقی، 12گ (16- 27)، مورب، 16-18 سطر، اندازه: 8× 13سم [ف: 34-99]

14. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 657/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نازک آهار مهره، جلد: تیماج دولا بیرون قرمز و اندرون مشکی، 17گ (214پ - 230ر)، 12 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 15 سم [نشریه: 44-13]

15. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 277/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد:

مقوایی، 39ص (66-104)، 12 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-22]

16. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3468/1 - 17/248

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: عطف وحواشی تیماج قهوه ای مجدول با روکش مخملی، 76گ، 15-19 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 6× 10سم [ف: 1-38]

17. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 3126/2 - 16/136

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: شعبان 1225ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14گ، 15-14 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-38]

18. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1410/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد محسن بن محمد کاظم مازندرانی، تا: ربيع الثانی 1227ق؛ جلد: مقوا، 15گی، 15 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-22]

19. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 29/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد محسن بن محمد کاظم مازندرانی، تا: 1227ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 1گ (32ر -38پ)، اندازه:14/5 × 21/5سم

[کتابخانه های گلپایگان: ف: 139]

20. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1158/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد علی بن سید عرب حسینی، تا: 1231ق؛

ص: 329

19ص (280-298) [ف: 3-433]

21. اراک؛ بیات، عبدالحسین، شماره نسخه: 76/3

خط: نستعلیق، كا: أمير الشعراء رضا قلی خان هدایت صاحب مجمع الفصحاء و غيره، تا: 1239ق، جان شیراز؛ کاغذ: آبی فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی در وسط ترنج، 16 سطر، اندازه: 17/5× 22/4 سم [نشریه: 6-107]

22. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1493/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1256ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 13گ (53ر -65پ)، اندازه: 11×19/5 سم [ف: 4-344]

23. تهران: ملک، شماره نسخه: 4779/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1263ق، کاغذ: فستقی، جلد: میشن تریاکی سیر، 7گ (37ر -43پ)، 21-25 سطر، اندازه: 19/5× 29/6سم [ف: 8-85]

24. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 14/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1264ق؛ برافزوده: روی برگ آخر: اکنون که دوشنبه شانزدهم شوال المکرم می باشد این ترجیع بند که مرحوم مغفور میرزا محمد على عموى اقل السادة میرزا سید جعفر تفرشی الاصل طهراني المسكن نعمة اللهی است که بعد از تشرف به فقر خدمت مرحوم جنت آرامگاه آقا محمد حسن نقاش زرگر این ترجیع را فرموده بودند لهذا چون نسخه آنرا حاضر نداشتم علیهذا سه بند آن را که شکسته بسته حفظ داشتم محض یادگار در پشت این کتاب جنات الوصال مرحوم نور علیشاه ثبت نمود (40 بیت است) ای نقطه باء بسم الله xx این ملک دو کون را شهنشاه / ای پیش سرادق جلالت xx پشت آمده این بلند خرگاه»؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 25 سطر [ف: 31]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9238/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1266ق؛ جلد: تیماج سرخ، 19گ (1پ - 19ر)، 13 سطر، اندازه: 10/5× 16 يم [ف: 30-29]

26. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3/ 6450

آغاز و انجام: برابر ؛ بسمله. ای برادر راه سالك طريق اله ... و احشر هما مع مواليهما آمین. اگر شراب خوری جرعه ای فشان برخاک xx از آن گناه که نفعش رسد بغیر چه باک

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1267ق، 13گ (58پ - 70پ)، 15 سطر 7/5× 14 [ف: 5-16]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13666/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابو طالب الحسینی، تا: 28 رمضان 1268ق؛ جلد: تیماج لولادار، 35گ (206پ - 240پ)، 15 سطر، قطع: پالتویی، اندازه: 11×17 سم [ف: 37-192]

28. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 506/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 17 رجب 1269ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 15گی (7پ -21پ)، 15 سطر (8× 13) سطر، اندازه: 13/5× 19 سم [ف: 313]

29. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6294/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 20 جمادی الاول 1271ق، جلد: ترمه موریانه خورده مغزی میشن قهوه ای، 13گ (28پ-40پ)، 17 سطر، اندازه: 16×22/5 سم [ف: 9-315]

30. تهران؛ موزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 36/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: على مورکانی لنجانی، تا: 1282ق؛ جلد: تیماج روغنی دورو، داخل جلد زمینه سرخ با نقش گل نرگس، 18 گ (31پ -48ر)، 14 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 95]

31. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 115616-ف

نسخه اصل: بادلیان 65e (ش 2630 و 2686 و 2656 و 2685)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 7 محرم 1286ق؛ 16 قطع: [فیلمها- ف: 1-573]

32. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 5870/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تغییر یافت؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسین انور علی شاہ کرمانی (که نامش را پاک کرده اند)، تا: یک شنبه 18 جمادی الثانی 1291ق؛ کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی، 10گ (47پ -56پ)، 17 سطر (5× 10)، قطع: جیبی، اندازه: 10× 16سم [ف: 16-115]

33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8069/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد خليل بن محمد حسین بیرجندی قائنی تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 13گ (56پ -68پ)، 19 سطر، اندازه: 11/5× 20/5سم [ف: 21-72]

34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5536/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: حسن بن اسدالله طهرانی، تا: پنج شنبه 12 رمضان 1297ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 13گ (1پ -13ر)، 17 سطر، اندازه: 13/1× 21سم [ف: 8-413]

35. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8872/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 رمضان 1309 ق، برای آقا میرزا على اصغر خان کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 30گ (99ر -128)، 13 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 6× 12 سم [ف: 17 - 240]

36. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6877

آغاز: برابر؛ انجام: سخن از لب بیرون نیامده و به کنه آن نرسیده رو می کند گاهی خانه ام را تاراج و گاهم از دیار اخراج می کنند تمت هذا الابيات

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین تفرشی، تا: 1314ق؛ مصحح؛

ص: 330

کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج اناری مقوایی مجدول ضربی، 17گ (25-41)، 12 سطر (9/5× 16/5) اندازه: 18× 22/2 سم [رایانه]

37. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3497/9

آغاز: برابر؛ انجام: دوست در نمازی و قایم بمقام قرب بی نیازی. خط: نسخ، كا: حسین علی حیرت ذهبی خراباتی زنجانی، تا: جمادی الثانی 1315ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 91ص (199- 109)، 17 سطر (8× 13)، اندازه: 11× 17سم [ف: 12-2507]

38. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4110/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: حسین علی بن بن محمد، تا: 1317ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 49گ (129-177)، 13 سطر (7× 15)، اندازه: 13× 20سم [ف: 13-3090]

39. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 9419/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: رجب 1345ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، اندازه: 13× 20سم [ف: 11- 361]

40. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 715/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم اصفهانی ابن آقا بزرگ ولد حاجی محمد مهدی، بی تا، کاغذ: آبی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 12 سطر اندازه: (7/5× 15/5) سم [ف: 2-820]

41. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 867/2

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تاب؛ 10گ (58پ -67پ) [ف: 3-403]

42. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 867/2

بی کا، بی تا؛ 11گ (58-68)، 14 سطر (6/5× 12)، اندازه: 5× 17/1 سم [ف: 2-728]

43. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 18237

و شامل اشعاری از او؛ بی کا، بی تا [د.ث]

44. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 8918/1 - 59/138

آغاز: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 21گ (1-21)، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 4-2353]

45. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 14865/10

آغاز: از کلمات قدسی سمات عارف اسرار ربانی مرحوم نورعلیشاه ... از کتاب اصول دین و فروع دین

منتخبی از آن؛ خط: شکسته، نستعلیق، كا: احمد بن آقا حیدر خوانساری، بی تا؛ جلد: تیماج ضربی دار نیلی، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 2-172]

46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 625

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد موسوی، بی تا؛ واقف: نائینی؛ 15گ، 15 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 4-110]

47. فردوس؛ قائم؛ شماره نسخه: 18/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: تحریری، کا: محمود موسوی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 11گ (25-35)، 20 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف:]

اصول و فروع دین مسیحی / ادیان و مذاهب / فارسی

osūl va forū‘-e dīn-e masīhī

درباره «عقاید و تکالیف دین مسیحی انجیلی» پروتستانها در دو فصل: 1. اصول دین و عقاید در ده «باب»؛ 2. فروع دین و تکالیف در دوازده «باب». در هامش مدارک آن از عهد جديد نشان داده شده است.

[فهرستواره منزوی 109/9]

تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3742/1

آغاز: اصول و فروع دین مسیحی. حمد و سپاس بی حد و عد خدای واحد حقیقی را سزا است؛ انجام: و بحیات جاویدان آمین. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 22گ، 17 سطر، 10×17 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 12-2736]

اصول و فروع دین (منظوم) / کلام و اعتقادات، شعر / فارسی

osūl va forū'-e dīn (manzūm)

حافظی

hāfezī

دارای مباحثی در اصول و فروع دین با این عناوین: در بیان عقاید اصول خمسه، اجمال اصول خمسه، تفصيل اصول خمسه، صفات ثبوتیه، صفات سلبيه، عدل، بیان نبوت انبیاء، نبوت پیغمبر ما، امامت امامان، میعاد، اصول خمسه در بیان طهارت، موجبات وضو، شمار واجبات، غسل، کیفیت تیمم، بیان نجاسات، بیان مطهرات، افعال نماز و غيرهم. گویا سراینده همان حافظی حکاک کرمانی باشد که در هرات به وعظ می پرداخته و تا 928 زنده بوده و تحفه تهماسبيه را در اصول و فروع به دستور شاه تهماسب سروده است.

آغاز: ای دل اول بگو تو بسم الله xx کن ادا شکر نعمت الله ... . سخن حق به گوش جان بشنو xx میکند حافظی بیان بشنو / ای مكلف اصول دین پنج است xx علم هر یک ترا به از گنج است

[فهرستواره منزوی 205/10 و 301 به نام بعد حمد و 778 بانام حافظيه]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1927/3

آغاز: برابر؛ انجام: حافظی نظم کرد این ابیات xx در بهشتش خدا

ص: 331

دهد درجات / هر که خواند دعا طمع دارم xx زانکه من بنده طمع کارم خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی آراسته درون قهوه ای، 4گ (94پ -97ر)، 11 سطر (7× 12)، اندازه: 11× 16سم [ف: 8-541]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9756

آغاز: برابر؛ انجام: حافظی نظم کرد این ابیات xx در بهشتش خدا دهد درجات

خط: نستعلیق، کا: میر غلام حسین، تا: 24 ربیع الثانی 1273ق؛ برای خواندن میرزا محمد تقی صاحب کرمانی پسر حاجی محمد مهدی صاحب، محشی؛ کاغذ: هندی، جلد: تازه، 13گ، 9 سطر (14/5× 19)، قطع: ربعی، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 17-477]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6152/4 -ف

نسخه اصل: (چاپ مطبع سنگین با حواشی) 401b. در فهرست نام رساله بعد حمد آمده؛ بی کا، بی تا [فیلمها- ف: 3-203]

اصول و فروع دین (منظوم) / کلام و اعتقادات، شعر / فارسی

osūl va forū‘-e dīn (manzūm)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17/10

سرود خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1062 ق [نشریه: 13 - 410]

اصول و فروع دین (منظوم) / شعر / فارسی

osūl va forū‘-e dīn (manzūm)

از خادم. منظومه ای است در 250 بیت که شاعر در آن مهمات اصول دین و مسائل مبتلابه فقهی را جهت سهولت حفظ به نظم کشیده است.

[فهرستواره منزوی 207/10 ]

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 553/1

آغاز: حمد بیحد کردگار پاک را xx آنکه خلقت کرد این افلاک را / بعد وصف و نعت پیغمبر کنم xx بعد از آن مداحی حیدر کنم / مرتضی خود شرع و دین را رونق است xx مرتضی بر حق صراط بر حق است / گر بدعوی صادقی ای پر هنر xx از اصول و از فروعت ده خبر می کنم از تو سؤال و ده جواب xx دم مزن و الله اعلم بالصواب - سؤال: باز گو اول اصول دین خود xx چند می باشد بگو آئین خود / هست دین تو چه و مذهب کدام xx ده جوابم ای صدیق خوش کلام - جواب: دان اصول دین بود پنج ای جوان xx اولش توحید دویم عدل دان / پس نبوت پس امامت پنجمین xx دان معاد و بعث روز واپسین؛ انجام: مبطلات روزه را هم بر شمارxx تا کنم حفظ و شوم کامل عیار / مبطلات روزه را كن استماع xx اكل و شرب است و اماله هم جماع /قي و کذب و بر خدا و بر رسول ×× ارتماس و خواب، بی نکول / پس بود گرد و غبارت نهمین xx هم بقاء بر جنابت دهمین / اینهمه قول فقیهان كبارxx کرد «خادم» نظم بهر یادگار

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ، 5گ (1ر-5پ)، 22 سطر 179 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 2-176]

اصول و فروع دین (منظوم) / کلام و اعتقادات / فارسی

osūl va forū‘-e dīn (manzūm)

کتابی است منظوم و منثور در اصول و فروع اهل سنت و جماعت و رد بر عقاید شیعه. طرز کتاب چنین است که پس از هر چند بیت نظم چند سطر نثر آورده شده است. موجودی از آن از بحث امامت تا ضابط فارق بين کفر و اسلام است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5667

آغاز: هر چند که عالم است و فاضل xx در دین چو صحابه نیست کامل انجام این مسئله از شنیدنی ها است xx بشنو که نمایمت ره راست

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: نائینی؛ 61گ، 17 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 4-260]

الأصول و الفقه / فقه، اصول فقه / عربی

al-uşūl wa-l-fiqh

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

مجموعه ای است در اصول و فقه، شامل بخشی از مبحث خيارات و قضاء کتاب «شرایع الاسلام» محقق حلی، بحث تخطئه و تصویب، تقليد و ظن. بر اساس اجازاتی که در آغاز این نسخه از سوی صاحب جواهر و حسن بن جعفر کاشف الغطاء نجفی برای مؤلف کتاب موجود صادر شده است، مؤلف همان میرزا محمد بن سليمان تنکابنی است. آن گونه که در شرح احوال تنکابنی نوشته شده وی شاگرد این دو بوده و ظاهرا از این دو اجازه دریافت نموده است. در این نسخه از استادش با عنوان «شیخي الاستاد دام ظله ذهب الشيخ الاستاد دام ظله العالی» یاد کرده است. وی شرح مفصلی بر شرایع نگاشته به نام «بدايع الأحكام في شرح شرائع الاسلام» و ممکن است این بخش از خيارات و قضاء شرایع که در این نسخه آمده بخشی از همان بدايع الأحكام باشد، گرچه در بخشی از خیارات با شرایع همخوانی ندارد.

[قصص العلماء، ص 70؛ بزرگان تنکابن 196؛ ریحانة الادب 381/3]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13725

آغاز: قوله الفصل الثالث في الخيار، الخيار في اللغة بمعنى الاختيار و بمعنى الخيرة و المراد به فيما نحن فيه هل معناه اللغوی؛ انجام:

ص: 332

قوله قدس سره المسألة الرابعة اذا اذن الامام ... فح ان اذن في الاستخلاف

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، نسخه را بر استادانش، صاحب جواهر و حسن بن جعفر کاشف الغطاء نجفی، عرضه کرده و موفق به دریافت اجازه اجتهاد از آن دو بزرگوار گردیده است که متن اجازه این دو در فهرست مرعشی آمده است، اجازه صاحب جواهر ممهور است به دو مهر ایشان «لا اله الا الله الملک الحق المبين محمد حسن» (مستطیل) و «محمد حسن» (بیضی)، اجازه حسن بن جعفر ممهور است به دو مهر ایشان «لا اله الا الله الملك الحق المبين حسن بن جعفر 1259» (مستطیل) و «رق حسن الزکی 1228» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج، 96گ، 36-34 سطر (11× 18)، اندازه: 16× 22/5 سم [ف: 34-677]

الأصول و الفقه / فقه و اصول / عربی

al-osul va-1-feqh

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 131/13 -طباطبائی

بخش هایی کوتاه و غالباً ناقص در مسائل مختلف اصول فقه و فقه است و گویا از سید محمد مهدی پسر سید محمد مجاهد طباطبائی است. اینک آغاز هر بخش: كلامنا في هذه الورقه يتعلق بحواشي المدقق الشير واني على معالم الاصول (گ 211- 219)، قال ابن حاجب في مختصره، مسئلة ما لا يتم الواجب الا به مقدورا شرطا واجب و الا كسر (كذا) غیر شرط (214-215)، اعلم أن الرفع و الاعدام كالنسخ مثلا اذا توجه الى شيء فلايخلو اما ان لايدخل التعدد في ذلك الشيء بوجه من الوجوه (217- 228)، و الظن يلحق الشيء بالاعم الاغلب فعلم (229-232)، اما الثانی ففي امكانه و هو الحق الحقيق بالقبول و عليه الفحول، و المراد من الامكانها هنا هو الامكان الخاص المقابل للواجب ( 234-232 )، قد اختلفوا في تعريف الكتاب. قال الآمدی: اما حقيقة الكتاب و قد قيل هو فيا بين الدفتین (235-238)، قال شيخنا حسین بن شهاب الدين العاملي في رسالة «هداية الأبرار» اعلم أن القرآن منه محکم و هو النص الصريح (238-239)، اختلف اصحابنا في تعيين الصلاة الوسطى على قولين الظهر كما هو المشهور (244 - 246)، فائدة في بيان ماهية العلم و الظن و حقيقتهما (246-248)، باب بیان معنى الظن: قال في القاموس الظن التردد الراحج (248-253)، اعلم أن استحالة خلو افعال الشارع عن غرض و موجب و استحالة كون الغرض (506-513)، فائدة اعلم رحمك الله أن المسئلة المتنازع فيها بين الاخباريين و المجتهدین رضوان الله (258-259)، في بيان الدليل الثاني، في بیان اصالة حجية الظن المحکی عن العلامة طاب ثراه (258 259)، فائدة في بيان حكم الظن في مسائل اصول الفقه. قال السيد ره في «الذریعه» (268)، قد اتفق من بعض اخواننا الفضلاء المشتغلين ایراد شبهة في بعض مقدمات دليل القائلين بالمظنة المطلقة (269-282)، ما لا علم لاحد به و لم يبينه النبی صلّي الله عليه و آله لاحد الا لعترته و لا احتیاج للناس الى العلم به (281-287)، اعلم ان بعد اثبات حجية مطلق الظن في الأحكام الشرعية (287-291)، احتج المانع عن جواز التجرى بلزوم الدور (291)، روى الكافي في اواسط الروضة في حديث عن زید الشحام (292-295)، بسمله. اختلف الأصحاب في فورية قضاء الصلاة اليومية (344-345)، اذا رات المراة دما في ايام عادتها ثم شكت في مقدار عمرها (344 345)، قوله و لو كان ذلك حقا لما كان لقولهم هذا معنى اقول لا يخفى ما في الكلام من خلط بين صلاة النافلة و صلاة النذر (346)، قال في الروضة في بيان موجبات التحريم بعد عد جملة منها (347-350)، اختلف الأصحاب في المعاطات من حيث افادتها (351)، و قديستدل بعض من يرى اعتبار اللفظ في مفهوم البيع و اجبا بان لا مميز بين البيع و غيره (352-353)، و مما استدل به على حرمة بيع الخمر (354-357)، باب في المياه و احکامه ( 363-357 )؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 114ص (198-331) و (345-364)، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 22-94]

الأصول و الفقه (تقریرات) / فقه و اصول عربی

al-usul wa-1 fiqh (taqrirat)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2284

مسائل پراکنده شامل اصول و فقه است که گویا بخشی از آن تقریرات یک استاد ناشناخته باشد در سده سیزدهم، شامل بحث های: 1. الاستصحاب (1-47پ)، 2. الاجتهادیه (49-88)، 3. دراية الحديث (90ر -117پ)، 4. قراءة السورة في الفرائض ( 126-121 پ)، 5. المواسعة و المضايقة = التضييق و المواسعة (127ر-158پ)، 6. الشرط ضمن العقد في المعاملات (160پ۔ 185پ)، 7. سؤال و جواب (186ر-191پ)، 8. اختلافات ملكية بین جارین (193-206)، 9. القضاء (رسالة في) (208-276)؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، فرنگی، 279 گ، 23 سطر [ف 11- 710]

الأصول و الفقه (منظوم) / فقه، شعر، اصول فقه / عربی

al-uşūl wa-l-fiqh (manzūm)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض8263

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 562]

اصول و قواعد خطوط سته = خط / خط / فارسی

osūl va qavā‘ed-e xotūt-e sette = xatt

شهرستانی، فتح الله بن احمد، ق 10 قمری

ص: 333

šahrestānī, fath-ol-lāh ebn-e ahmad (- 16c)

در توضیح قواعد و قوانین خطوط ثلث و محقق و نسخ و

نمونه هایی برای نشان دادن قواعد می باشد. کتاب دارای یک

فاتحه)، سه «باب» و یک «خاتمه» است: فاتحه: مشتمل است بر سه فصل، 1) فضیلت این علم و زمان ظهور او و فضیلت این فن، 2) اسباب کتابت قلم تراش و قلم و مداد و کاغذ، 3) بیان قلم تراشیدن و در انگشت گرفتن؛ باب 1. بیان مفردات حروف و آن مصدر است به مقدمه ای؛ باب 2. بيان مرکبات؛ باب 3. سه فصل است: 1) شرح بیتی که خواجه جمال الدین یاقوت فرموده، 2) خواص قلم نسخ، 3) خواص توقيع و رقاع؛ خاتمه: ...

آغاز: الحمدلله الذى انشاء من نقطة الوحدانية خطوط العقول على الترتيب و النظام، و خلق منها نفوس دوائر الاجسام ... اما بعد چنین گوید مؤلف این ترتیب و مرتب این حروف الملتجی بعنایت الله الملك الاحد المعبود، فتح الله بن أحمد بن محمود السبزواری که بنابر اشارت بعضی مخادیم که امتثال اشارت ایشان برین بنده فرض عین بود این چند کلمه در اصول و قواعد خطوط سته که آن محقق و ثلث و نسخ و ریحان و توقیع و رقاع است بطریقی که از استادان این فن شنیده و دانسته و از رسائل و خطوط متقدمین این صناعت چون مستخرج این فن ابن مقله و متمم و استاد الصناعه ابن بواب و قبلة الكتاب خواجه جمال الدی یاقوت و مكمل الصناعة شيخ احمد السهروردی و الناقد الكامل خواجه عبدالله الصيرفي شكر الله سعيهم و قدس ارواحهم استفاده نموده و استخراج گردد

انجام: اما الياء یا سه نوع بود مقعر و مرسل و مضمر و مضمر، خاص است بمركبات، مثال آن: على الله في كل الامور توکلی.

چاپ: به اهتمام ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، 11: 103-135

[دنا 1137/1 (6 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 642

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی نو، 23گ، 17 سطر (8× 11)، اندازه: 13× 17سم [سنا: ف: 1-407]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5819

خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاجی شمس الدين محمد، تا: 19 ربیع الاول 930ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سمرقندی، جلد: گالینگور عطف پارچه، 22گ، 17 سطر (8× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12×19 سم [ف: 16-98]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11105/1

آغاز: متاخرین است اما چون اهل روزگار را بدین دو نوع خط میل و شعفی هر چه تمامتر واقع است؛ انجام: برابر خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: قرن 12؛ در برگ 17 افتادگی دارد؛ کاغذ: خانبالغ، 17گ (1-17)، 17 سطر، اندازه: 75×15سم [ف: 155-28]

4. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 87-د

آغاز: برابر؛ انجام: و عين معقود را پوشیده باید ساخت و حکم رقاع حكم توقيع الا آنکه رقاع را خفى تر نویسند، و اتصال حروف و کلمات درین بیشتر باشد. مثال آن «و ما توفیقی الا بالله العلي العظيم.

خط: نسخ، كا: کلبعلی بن کر معلی، تا: 1128ق؛ در 1298 در کتابخانه صنيع الدوله بوده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 41گ، 10 سطر (7×12/5)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 119]

5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2306/4

آغاز: برابر انجام: که آن نیز

خط: نسخ، كا: نعمت الله، بی تاب افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی درون کاغذ زرد، 33گ (57-89)، اندازه: 12×17 سم [ف: 4-1243]

6. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 4389/12

این نسخه می رسد به باب سیم که باید در سه فصل باشد و بدینجا: «پنجم آذیال جيم و عین» می انجامد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد شفيع بن محمد تقی لاری، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 19گ (207-225)، 14 سطر (8× 14)، اندازه: 11× 17سم [ف: 13-3354]

اصول الهندسة و الحساب / رياضيات / عربی

usul-ul hindisa wa-l hisab

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5794/2

آغاز: بسمله و به نستعين، الظ (كذا) أن المراد بالاولوية آه لا يخفى أنه لا وجه لجعل؛ انجام: کلام المجى المحشی كانه حمله على المعنى الاول و جعل السواد النسبي الامر الاعتباري الذي هو الكون الأمر الاعتباري الذي هو الكون على ... وفي المقدار و هو فا هذا ما أوردنا ایراد في هذه المقالة تمت الرساله في شهر محرم الحرام. سنه 1114

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1114ق [رایانه]

اصول هندسه / هندسه / فارسی

osūl-e hendese

نجم الدوله، عبدالغفار بن علی، 1259-1326 قمری

najm-od-dowle, "abd-ol-qaffär ebn-e ‘alī (1843-1908)

اهدا به: ناصر الدین شاه قاجار و السلطنه علی قلی میرزا

پانصد و چهار قاعده و مسأله است در اصول هندسه بروش جدید که برای دانش آموزان دارالفنون در هشت «مقاله» تأليف شده است. عناوین مقالات چنین است: 1. خواص خطوط و زوایا و اشکال مفرده؛ 2. خواص دائره و مقیاس زوایا؛ 3. خواص اشکال كثيرة الاضلاع و مساحت و تشابه آنها؛ 4. خواص اشكال كثيرة

ص: 334

اضلاع منتظمه؛ 5. خواص اشکال قضائیه؛ 4. خواص اجسام كثيرة الاضلاع؛ 7. خواص کره و متعلقاتش؛ 8 مساحت اجسام مستديره سه گانه.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... پوشیده نیست که از آنگاه که تاج و تخت خسروی بفرق فرقه سای

انجام: طولش را با مقیاس اندازه گرفته ارتفاعش مطلوب است

چاپ: در 1292 ق و پس از آن چند بار چاپ شده است.

[فهرستواره منزوی 2600/4 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10320/5

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... پوشیده نیست که از آنگاه که تاج و تخت خسروی بفرق فرقه سای؛ انجام: طولش را با مقیاس اندازه گرفته ارتفاعش مطلوب است

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1310-1311ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 391ص (1-391)، 23 سطر، اندازه: 21×34/5سم [ف: 26-261]

اصول الهندسة و الحساب / هندسه / عربی

usul-ul-hindisa Wa-l-hisab

نیریزی، فضل بن حاتم، ق3 قمری

neyrīzī, fazl ebn-e hātam (-9c)

اصل این کتاب شامل چند مقاله» و هر کدام در چند شکل می باشد، از اقلیدس یونانی است که ثابت بن قره حرانی آن را ترجمه کرده و نیریزی اصلاح نموده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6526

آغاز: واقعيتين عليه، قال العزیزی كانه يريد المعنى الذي قاله ارشمیدس انه اقصر؛ انجام: مثل ن فاذا اب وز مجمو عین اعظم من ج ط و ه مجموعین و ذلك ما أردنا أن نبين

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ افتادگی: آغاز؛ اشکال ترسیم نشده، در حاشیه صفحه اول معرفی کتاب و در حاشیه تصحیح آن توسط جلال الدين همائی دیده می شود، روی برگی قبل از نسخه معرفی کتاب از سید محمد علی روضاتی مشهود است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 114گ، 21 سطر، اندازه: 12× 23 سم [ف: 17-112]

اصول الهندسية / هندسه / عربی

uṣūl-ul-hindisīyya

شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 6-ه/440/1

آغاز: في نفسه و آب في نفسه فلنعمل على الثلثة مريعات بطحه 2 ح؛ انجام: و ذی عشرین قاعدة يحيط به لان نقط زواياه على بسیط - تمت المقالة الخامسة عشر من كتاب الأصول الهندسيه و هي تمام الكتاب و لله الحمد على الله و على محمد سيد الأولين و الآخرين تم.

خط: نسخ ریز، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ دارای اشکال هندسی متعدد کاغذ: دولت آبادی نخودی، جلد: مقوایی، ابعاد متن: 6× 15/5، 60ص، اندازه: 11×21/5سم [ف: 2-34]

- الاصول الهندسيه (مختصر) > مختصر الاصول الهندسية

اصولية (رسالة) / اصول فقه / عربی

uṣūlīyya (r.)

مقابی بحرانی، محمد بن على، ق 12 قمری

maqābī bahrānī, mohammad ebn-e ‘alī (- 18c)

گفتاری است کوتاه، بخش بندی نشده، بی دیباچه، آغاز می شود با طهارت که مقدمه واجب است. برائت، استصحاب، اجتهاد ... کتاب الصلاة، اقتضاء نهى الفساد، اقتضاء الأمر النهي عن ضده، مقدمه واجب، حقیقت و مجاز ...

تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2132/2 -عکسی

آغاز: بسمله. في اقتضاء النهى الفساد و الطهارة بالماء المضوب باطلة ترك المتوضی غسل رجليه او مسح خفيه في موضع التقية مبطل الطهارة؛ انجام: و في تاء التأنيث اذا قيل الرجل یازانية وجب الحدبناء على ان التاء للمبالغة. تم الكتاب. به دنبال «مختصر الاصول» از همو؛ خط: نسخ تحریری، کا: محمد تقی بن احمد بن زین الدین احسایی، تا: 1212ق؛ 17ص (142- 158) [عکسی: 1-178]

الأصولين / کلام و اعتقادات / عربی

al-uṣūlayn

بحرانی، عبدالمحسن

bahrānī, 'abd-ol-mohsen

به اشاره غیبی در چهار «فن» و یک «مقدمه» در دو «مسلک»: 1. فيما يحب على كافة الناس في الشريعة التي ارادها الله عنهم (علم اصول در 13 مقصد ساخته است. سپس باید چهار فن باشد: «في ما يجب للعلم و العمل عليه ولا يسع جهله و يستنبط من الكتاب المبين و سنة سيد المرسلين التي حملتها ائمة الهدی». در نسخه حاضر بجز مقدمه چیز دیگری نیست.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6813

آغاز: بسمله. اللهم لك الحمد كلما وقب ليل و غسق و لاح نجم و خفق. ... و بعد فان البراهين من المعقول و المنقول تشهد بشرف العلم ... انجام: فلنقدم وضعا لان مخالفة الطبع للوضع في قوة الخطاء عند المحصلين وصلى الله على من لا نبي بعده محمد و حزبه (؟) و الحمد الله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا و آله اجمعين برحمتك يا ارحم الراحمين.

ص: 335

خط: نسخ، کا: حبیب الله بن حاجی کمال فطروهی، تا: 14 رجب 1275ق، به فرمایش سید محمد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 138گ، 20 سطر (10× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 22 سم [ف: 16-366]

الأصیلی في علم الانساب / انساب /عربی

al-aşīlī fī ‘ilm-il-ansāb

ابن طقطقی، محمد بن علی، 660-709 قمری

ebn-e teqtaqī, mohammad ebn-e ‘alī (1262-1310)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4251-ف

نسخه اصل: تیموریه 930 تاریخ؛ بی کا، بی تا، در ص ع نسخه از آن و نهاية الاختصار في انساب الطالبين للسيد محمد بن محمد بن على الخراز (نیز در پایان) و كتاب في اسماء القبائل من قريش و من كان معها من العرب له و عمدة الطالب في نسب آل ابی طالب للعلامة أحمد بن على المتوفى سنة 828 (كله مشجر) یاد شده است و پیداست که در آن از همه اینها هست؛ در فهرس معهد المخطوطات، التاریخ، ش 42 تنها از نسخه 930 تاریخ تیمورية مورخ 906 یاد شده است و این فیلم از همانجا است [فيلمها – ف: 3- 37]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4459

آغاز: بسمله. الحمد لله الذي خلق من الماء بشرا فجعله نسبا و صهرا و الشكر لقایل یا ایها الناس اتقوا ربكم الذي خلقكم من نفس واحد؛ انجام: و على اهل بيته الطاهرين الى يوم الدين آمین رب العالمين. تم الكتاب ... شمس الدين الرحمي العيسوى الزيدي الحسني في رابع عشر من شهر ذیقعده سنة ثلاثين و الف.

خط: نسخ، كا: شمس الدین رحمی عیسوی زیدی، تا: 14 ذیقعده 1030ق؛ در صفحه عنوان آمده که وقف شاه سلیمان از در آمد حمام وقفی واقع در نقش جهان اصفهان استنساخ شده است؛ مهر: محمد باقر العلوم»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج زرد یک لایی، 72گ، اندازه: 21×30سم [ف: 13-137]

اضافه جمع ... مالیات مملكت آذربایجان در

سالهای 1316 تا 1324 ه_ / اسناد / فارسی

ezāfe-ye jam'-e ... mālīyāt-e mamlekat-e āzarbāyjān dar sāl-hā-ye 1316 ta 1324 h

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11858

خط :سياق، بی کا، تا: 1324ق، کاغذ: فرنگی، 106گ [ف: 34-78]

اضائة الدجنة في عقائد اهل السنة / كلام و اعتقادات / عربی

idā’at-ud-dujna fi ‘aqā'id-i ahl-is-sunna

مقری، احمد بن محمد، 992-1041 قمری

maqarrī, ahmad ebn-e mohammad (1584-1632)

ارجوزه ای در اعتقادات أهل سنت طبق مذهب اشعری که نزد مالکیها اعتبار بسیار دارد. این ارجوزه نظم العقيدة» سنوسی است.

آغاز: يقول احمد الفقير المقرى xx المغربي المالکی الاشعری / الحمدلله الذي توحيده xx أجل ما اعتنى به عبيده

چاپ: در حاشیه هداية المريد لعقيدة أهل التوحيد لمحمد عليش، مطبوعات محمد مصطفی، 295، 1306ق

[ذیل بر کلمان 2: 408/10 ]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6952/3 -عکس

بی کا، تا: شنبه 16 رجب 1118ق [فیلمها- ف: 3-269]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5679

آغاز: برابر

در نسخه تا مقداری از مباحث نبوت را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 11گ، 15 سطر، اندازه: 16×20/5سم [ف: 15-76]

إضائة النور في الامام المستور (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) / كلام و اعتقادات / عربی

’iļā’at-un-nūr fi-l-imām-il-mastūr (‘aj)

بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277 1333 قمری

bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)

گویا فردی از مخالفان امامیه، پس از اقرار به وجود مبارک حضرت مهدی (عليه السّلام) سمت آن بزرگوار را به عنوان امام دوازدهم شیعیان، انکار نموده و آن حضرت را از نسل امام مجتبی» دانسته، آن گاه مؤلف، از طریق اهل سنت به پاسخ او برخاسته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12346/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و القانی امواج المحن الى مسقط راسی بهمدان و رزقت فيه زيارة الوالد و الاقارب و الاخوان؛ انجام: و له (عليه السّلام) في كل زمان من يجدد ذكره من اشتباه السائل و الله يتم نوره فلنكتف بذلك و فيه غني لمن جانب العصبية و الهوى خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: اوایل شعبان 1317ق، جان روستای بهار همدان؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 42گ (1-42)، 16 سطر، اندازه: 6× 11/5 سم [ف: 31-235]

الاضحوية = المعاد / فلسفه / عربی

al-adhuwīyya = al-maʻād

ص: 336

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)

این رساله در برخی نسخه ها «رسالة المبدأ و المعاد» و در برخی دیگر «الاضحوية» نامیده شده، گویا از این رو که در روز عید اضحی نگاشته شده است. شیخ این رساله را برای شیخ امین یا امیر سید ابی بکر بن محمد بن عبدالله به گواهی نسخه ها و الذريعه و به گفته ابن ابی اصبیعه (2: 19) برای ابی بکر محمد بن عبید و به گفته بیهقی (ص 33) برای شیخ وزیر امین ابی سعد همدانی نگاشته است؛ این ابوبکر همان است که شیخ «رساله نیروزیه» را نیز برای او نگاشته است (ذريعه 2: 214) و ابوسعد همدانی همان کس است که شیخ گفتگویی را که میان او و حکیم ابوالقاسم کرمانی شده و کار به ستیزه و دشنام کشیده و شیخ او را بیگانه از منطق و او شیخ را فریب خوار و فریبکار خوانده بود، نوشته و برای او فرستاد (بیهقی ص 33). شیخ در آغاز این رساله از «الشيخ الامين» نام می برد و او را می ستاید و از سختی ها و گرفتاری های خویش می نالد و از او می خواهد که وی را به دست بخت نگذارد و از وی چشم نپوشد. این شیخ امین که گاهی وزیر ابی سعد همدانی و گاهی ابی بکر محمد بن عبيد و گاهی ابی بکر بن محمد بن عبدالله و گاهی ابی بکر بن محمد بن عبد الرحيم ( آغاز رساله نیروزیه) خوانده شد احتمالا کسی بوده است که شیخ می توانست رازهای خود را بدو گوید، چنانکه شیخ در نیروزیه که بدو در نوروز ارمغان داده است، به روش باطنیان و حروفيان سخن می راند و در این رساله هم که به نام او ساخته است معاد جسمانی را انکار کرده و آشکارا با پیروان سنت ناسازگاری نموده است. شیخ معاد جسمانی را در آغاز فصل دوم از آن دسته ای از تازیان اهل جدل دانسته است. شیخ در فصل سوم می گوید آنچه در دین ها آمده از روی تشبیه و استعاره است نه این که آنچه آشکارا از لفظ در می یابند خواسته شده باشد. ملاصدرا در «مبدء و معاد» (ص 295) می گوید برخی از فیلسوفان آیه های قرآن که درباره معاد جسم آمده تأویل نمودند و خود این را نمی پذیرد و پیدا است که او در این گفته به گفتار شیخ در همین «اضحويه» نظر دارد. غزالی در تهافت الفلاسفه در مبحث معاد از این کتاب بهره برده است.

رساله در هفت «فصل» است: 1. حقیقت معاد؛ 2. بیان اقوال در باب معاد؛ 3. ابطال نظریات مختلف؛ 4. بیان حقیقت ثابته انسان که چون اجزاء فرعی بدن نابود شوند او ثابت می باشد و حقیقت انسان همان است و اینکه او چیست؟؛ 5. در اینکه آن حقیقت ثابته انسان فساد پذیر نیست و جوهری است سرمدی؛ 6. وجود معاد؛ 7. بيان تعريف احوال طبقات مردم بعد از مرگ و تحقیق درباره عالم برزخ. این رساله جز آن است که در الذریعه 2171/1 ذکر شده است. از ابن سینا دو رساله در باب معاد می شناسیم که این یکی از آن دو می باشد.

آغاز: بسمله. أفاض الله على روح الشيخ في الدارين ابواب الحكمة و طهر نفسه عن ادناس الطبيعة

انجام: الا أن يرمز رمزاً كسائر الرموز و اذ بلغنا هذا المبلغ فيلتنم (فلنختم) المقالة (الرسالة) و لنحمد الله تعالى على ما وفقنا له من ذلك و لنسئل الشيخ الامين ملاحظة بعين الرضا و اصلاح ما وقف فيه الزالة منعما انشاء الله تعالی -تمت الرسالة المسماة برسالة المبدء و المعاد و الحمدلله رب العالمين و السلام على رسوله محمد و آله اجمعين.

چاپ: قاهره، به کوشش سلیمان دنیا دار الفكر العربی: 1368ق؛ ترجمه آن توسط حسين خديو جم، مجله نگین، ش 37، 42-44، 1348ش

[الذريعة 213/2 -214؛ فهرست مهدوی ش 30؛ مشکوة ش 81]

شرح و حواشی:

1- الاضحوية (ترجمه) (سه ترجمه ناشناس)

1. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 587/13

خط نسخ، بی کا، تا: قرن 6؛ 19گ (184پ-202پ) [نشریه: 2-124]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1091/13 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-564]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4651/15

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، اندازه: 12/7×21/4 سم [ف: 7-451]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1559/13 ف

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: شب پنجشنبه 9 ربیع الثانی 636ق؛ سپس شش سطر است با عنوان «وجدت في نسخة اخرى هذا محكية» و افتاده است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 17 سطر، اندازه: 10× 14سم [فيلمها - ف: 1-612]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 231/6 -ف

نسخه اصل: اونیورسیته ش 4724؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 700ق؛ 22گ (39-60)، 19 سطر [فيلمها - ف: 1- 439]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3923/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: سمرقندی ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 38 ص(35-72)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13× 18سم [ف: 10-1978]

6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 227/16 -ف

نسخه اصل: روان کوشكو، ش 2042؛ كا: عبدالرحمن بن علی بن موید، تا: ربيع الأول و الثانی 888ق، جان شیراز [فیلمها- ف: 1-437]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2264/29 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4829؛ بی کا، تا: قرن 10 [فيلمها - ف: 1-663]

8. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/8

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سر لوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 14گ (71-84)، 24 سطر (10× 20)، اندازه: 17× 27 سم [رشت و همدان: ف: 1467]

9. مشهد؛ گوهرشاد، شماره نسخه: 827/2

ص: 337

آغاز: بسمله رسالة للشيخ الرئيس ابی علی سینا اعلى الله درجته في النفس و المعاد. فهرس الفصول ... الفصل الاول في ماهية المعاد اما المعاد في لغة العرب فمشتق من العود و حقیقته المكان أو الحالة التي كان؛ انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 25گ (22- 46)، 10-19 سطر (5×13/5)، اندازه: 9/5× 19/5 سم [ف: 3-1120]

10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4681/12

آغاز: برابر؛ انجام: و آله الطيبين الاكرمين. تم ... بیمین اقل العباد محمد قاسم بن بهزاد رحم الله من ترحهما.

فهرست فصل ها در آغاز نسخه آورده شده است؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد قاسم بن بهزاد، تا: قرن 11؛ کاغذ: نوعی ترمه جلد: میشن زرد سیر، 7گ (30ر-36پ)، اندازه: 16/6× 25/2 سم [ف: 8-25]

11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8225/1

خط: نسخ، كا: صدرالدین محمد بن ابراهیم بن یحیی شیرازی، تا: دهه سوم شعبان 1006ق، جان قزوین؛ کاغذ: سپاهانی، 40ص (1پ - 40ر)، 15 سطر (4/5× 10)، قطع: ربعی، اندازه: 9/5× 17سم [ف: 17-61]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11452/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: شهاب الدین علی حسنی حسینی طباطبائی شولستانی، تا: شنبه 27 ذیقعده 1019ق، جان: اصفهان، کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی، 17 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 11-307]

13. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8371/3

خط: نستعلیق، كا: عبدالقادر اردوبادی، تا: 1026ق؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 18گ (15ر - 32پ)، 25 سطر، اندازه: 9× 19 سم [ف: 3-156]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11855/3

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 1049ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی قهوه ای با مقوا عطف تیماج قهوه ای اندازه، 23گ (99-121)،17 سطر (6× 13)، اندازه: 12× 22سم [ف: 30-113]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1830/10

آغاز و انجام: برابر

كا: محمد میر حسین عقیلی استر آبادی، تا: 1058ق؛ جلد: تیماج قرمز رنگی، 33 ص (10-42)، قطع: رقعي مستطیل، اندازه: 10/5×18/5 سم [ف: 9-460]

16. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:

1074/2 خط: تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 1061ق، 26گ (18پ -43پ) [ف: 149-3]

17. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 242/48

خط شکسته نستعلیق، كا: فریدالدین محمد، تا: 17 ذیقعده 1061ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 6گ (210ر- 215پ)، 24-33 سطر (12×22)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 146]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض15088

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن، تا: 1078ق [الفبائی: 622]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 6123

خط: مختلف، بی کا، تا: 1094ق [الفبائی: 529]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14709/19

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسحاق بن نوروز شولستانی، تا: 1095ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، 9گ (204ر -212پ)، 23 سطر، اندازه: 12× 17/5 سم [ف: 37-247]

21. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 878016

خط: نسخ، كا: شیخ محمد ابراهيم بن شیخ محمدی سهندی کججی، تا: 1102ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 3گ (76ر - 78ر)، 21 سطر، اندازه: 18/5× 36 سم [ف: 28-259]

22. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1/ 1280ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1122ق، جا: مشهد؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 64 ص (1-64)، 15 سطر، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 24/3- 50]

23. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 601/3

در هفت فصل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1308ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 15گ (53پ -67ر)، 17 سطر (11×15)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 338]

24. تهران؛ عبدالعظیم، شماره نسخه: 628/4

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کا: یدالله کجوری نظر پاک، تا: 1349ق، جا: تهران، مدرسه ناصریه؛ 18 گ، 13 سطر، اندازه: 17/5× 23 سم [ف: 1-54]

25. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 422/1

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا [ف: 3-147]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4547/17

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 22گ (137پ -159ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 12-229]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9900/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 35گ (3پ -37ر)، 15 سطر، اندازه: 9/5× 17 سم [ف: 25-194]

28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5873

آغاز و انجام: برابر

ص: 338

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، واقف: نائینی؛ 41 ص (7- 47)، 17 سطر [ف: 4-26]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6452/19 -عکس

نسخه اصل: همان نسخه بالا؛ بی کا، بی تا [فيلمها - ف: 3-254]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5953

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: فهرستی؛ 21گ، 19 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 4-26]

30. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1095/11

بی کا، بی تاب کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 21گ (94ر -114پ)، 19 سطر، اندازه: 19× 25سم [ف: 3-156]

31. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/10

بی کا، بی تا، 6گ (44ر - 49پ) [ف: 3-156]

32. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 277/1

بندی از رساله المعاد؛ بی کا، بیتا [نشریه: 5-273]

33. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1149/74

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 9گ (387-395پ)، 31 سطر، اندازه: 13× 23سم [ف: 6-2435]

الاضحوية (ترجمه) / فلسفه / فارسی

adhuwīyya (t.)

وابسته به: الاضحوية = المعاد؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370- 428)

ترجمه رساله «الاضحوية في المعاد» ابن سینا، در هفت فصل.

قم: فاضل قائینی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: ستایش و ثنا بر آفریدگار جهان؛ انجام: چنانکه دیگر رمزها که از حکما منقولست، سبری شد ترجمه رسالت، و الحمدلله رب العالمين و آله اجمعین.

بی کا، تا: 879ق [تراثنا: س 13 ش 1-145]

الاضحوية (ترجمه) / فلسفه / فارسی

adhuwiyya (t.)

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 1030/5 -ف

نسخه اصل: بادلیان ش 95 اوزلی (1422)؛ بی کا، تا: 1042ق [فیلمها- ف: 1-557]

الاضحوية (ترجمه) / فلسفه / فارسی

adhuwīyya (t.)

وابسته به: الاضحوية = المعاد؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370 – 428)

مترجم ناشناس

تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 189/3

آغاز: سپاس و ثنا بر آفریدگار جهان و بخشنده عقل و جان و درود بر پیغامبران وی خصوصا بر زبده ایشان محمد عليه الصلوة و السلم دوستی از دوستان حقیقت بكرات از من التماس کرده بود که رساله اضحويه از سخنان شیخ الرئیس حجة الحق ابوعلی بن عبدالله بن احمد سینا رحمة الله و اعلى درجة بزبان پارسی ایراد کنم و اگر چه روزگار آن نداشتم از بس هوسات محال که دامن گرفته بود اما اشارت وی رد نمی توانستم کردن بموجب درخواست شروع افتاد ایزد تعالی توفیق اتمام دهاد و بمنه وجوده؛ انجام: فصل هفتم در پدید کردن احوال مردم پس از مرگ و روشن گردانیدن آفرینش دومین که آنرا آخرت خوانند بدانکه همه لذتها نه حسیست بلکه لذتی هست که نه حسی است و هیچ نزدیکی بلذت حسی ندارد و بدان قیاس نتوان کرد و نیز همه رنج ها حسی است و لذت با خود نفس دریافت چیزی موافق است یا حالتی است که مردم رباینده موافق را بدریافتن موافق حاصل آید ... که گفته اند که نفس چون از بدن جدا شود در جسمی لطيف بود از بدن و این سخن باطل است و هیچ وجه ندارد مگر که گویند که رمزی است چنانکه دیگر رمزها که از حکما منقولست و الله و اعلم. تمام شد ترجمه رساله اضحويه بحمدالله به حسن توفيقه.

خط: نستعلیق کوفی، کا: طيب، تا: 1055-1056ق، کاغذ: ترکی نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش چرم لاکی، اندرون کاغذ زیتونی رنگ، قطع : وزیری، اندازه: 24/5× 36 سم [ف: 7-161]

الأضحية / فقه / عربی

al-adhīya

یزدی، محمد بن محمد نصیر

yazdī, mohammad ebn-e mohammad nasīr

رساله مختصر روایی و استدلالی است در باب اضحيه با عنوان »فصل - فصل»

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1239/8

آغاز: نحمدک یا من احل لنا بهيمة الأنعام و نصلی علی محمد خیر من اسس الاحكام و على آله و عترته الذين بنورهم انمحى الظلام سيما ابن عمه على انجام: كما قال الله تعالى: فكلوا واطعموا القانع والمعتر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج دورو مشکی و قهوه ای، 4 گ، 30 سطر، اندازه: 16× 20سم [ف: 1-177]

الأضحية / فقه / عربی

ص: 339

al-adhīya

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1264/3

آغاز: اى الذبح في ايام الاضحى هي بضم الهمزة و كسرها على افعولة فاعل کرمی و قيل انها منسوبة إلى الاضحى و فيه أن الواجب على هذا؛ انجام: و آخره ای وقت التضحية أن ذبح مصر او غيره قبل غروب الشمس اليوم الثالث عشر ...

نقل من شرح الوقاية للعلامة القهستانی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج قهوه ای، 3ص ( 109-107 ) [سنا: ف: 2-197]

اضداد / لغت / عربی

addād

ابن دهان، سعید بن مبارک، 494-569 قمری

ebn-e dahān, saʻīd ebn-e mobārak (1102-1174)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23485

آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله القاهر سلطانه؛ انجام: و سایر الأنبياء عليهم صلوات الله و سلامه

خط: نسخ، بی کا، تا: 1126ق [رایانه]

الأضداد / ادبیات عربی

al-addad

صاغانی، حسن بن محمد، 577-650 قمری

sāqānī, hasan ebn-e mohammad (1182-1253)

از صغانی از همان کتاب الدر المنثور

شرح و حواشی:

1- الاضداد (منتخب) 2- الاضداد (مختصر) = مختصر على سبيل الاختيار من كتاب الاضداد

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 1192-ف

نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1719؛ خط: نسخ، بی کا، تا 596ق؛ با تصحیح خود او و سماعی که درست خوانده نمی شود؛ 16 سطر [فيلمها - ف: 1-579]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4643/4

آغاز: مختصر من كتاب الاضداد للصغانی: الماتم للنساء المجتمعات على الحزن و الفرح؛ انجام: تهجد نوم و اسهر.

خط: نسخ و نستعلیق، کا: عبدالله بن عنایت الله، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه سرخ گوشه ها و عطف تیماج مشکی، 3ص ( 67-65 )، چلیپا (8× 15)، اندازه: 10×19سم [ف: 14-3578]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3021/4

خط: نستعلیق، كان عبد الغفار، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 4گ (103-106)، 20 سطر (11× 16)، اندازه: 16/5× 22 سم [ف: 10-1965]

اضداد / فارسی

addād

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10931/19

آغاز: فصل در اضداد. خیر و شر نیکی و بدی. نفع و ضرر سود و زیان. قیض و بسط گرفتن و رها کردن. سعادت و شقاوت نیک اختری و بد اختری؛ انجام: بر و بحر خشک و تر. ایراد و امداد آوردن و بردن. ابتدا و انتها اول و آخر. تم بالخير

کلمات متضاد عربی و فارسی را به کوتاهی یاد کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای یک لا دو رو مجدول گرهی عطف و سجاف مشکی، بیاض، 1گ (90ر - 90پ)، سطور چلیپا (10/5×19/5)، اندازه: 12/5×21/5سم [ف: 20-515]

الاضداد / لغت عربی

al-addād

واژه های عربی مشترک بین ضدین. مؤلف این رساله از «فوائد الأبكار» سیوطی و نیز از «قطف الازهار» او یاد می کند. همچنین از لغویان گذشته مانند ابن السكيت (در کتاب الاضداد)، ابن فارس، ابوعبید، صاحب صحاح، ازهری، فراء، صاحب قاموس و در آغاز رساله از کيا نقل می کند. دارای یک مقدمه در تعریف مشترک و ضدین.

آغاز: بسمله حامدا لمن خلق الاشياء اضداد او مصليا على نبی نهى الناس عن اتخاذهم لله اندادا ... و بعد فلما اشتملت العربيه على كلمات وضعت للدلالة على الضدين ... التقطتها حسب الاستطاعه و جمعتها مرتبه ... استبضع بها في اكتساب الامتياز بین اولى النهی ... و تتبين الأشياء باضدادها و من الله العصمه من الوصمه مقدمه قال الكيا المشترك يقع على ضدين كالجون اللابيض ...

انجام: هوى من الجبل سقط و وقع و الى الجبل صدر و الله اعلم

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 21231/1 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 3گ (71پ -73ر)، قطع: وزیری، اندازه: 19×26سم [ف: 23-818]

2. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 76

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1271ق؛ جلد: تیماج سیاه، 8گ، 15 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 10]

اضداد (با ترجمه) / فرهنگ اصطلاحات / عربی به فارسی

ص: 340

azdād (bā t.)

جزائري، نورالدین محمد بن نعمة الله، 1088-1158 قمری

jazā'erī, nūr-od-dīn mohammad ebn-e ne'mat-ol-lāh (1678-1745)

کلمه های اضداد را برای مهر علی خان گرد آورده و ترجمه کرده است.

[فرهنگنامه های عربی به فارسی ص 241-242]

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7542/8

آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد؛ چنین گوید راقم این حروف نورالدین بن نعمة الله الحسینی: که چون پیوسته خاطر ... باب الألف. ازر: قوت و به معنی ضعف نیز آمده. افود، به سرعت و تأنی نیز آمده؛ انجام: هوا به معنی بالا رفتن و پائین نیز آمده.

خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج میر علی، تا: 1132ق؛ کاغذ: فرنگی در میانه سپاهانی، 3گ (147پ -149پ)، 16 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 3-399]

اضداد لغوی / لغت / فارسی

azdād-e loqavī

جزائری، نورالدین محمد بن نعمة الله، 1088-1158 قمری

jazā’erī, nūr-od-dīn mohammad ebn-e ne'mat-ol-lāh (1678-1745)

شامل لغات و واژه هایی است که دارای دو معنای ضد یکدیگر می باشند. در این رساله از «الاضداد» ابوالحسن صغانی به درخواست نواب مهر علی خان ترجمه شده و لغات به ترتیب آغاز آنها تنظیم شده است.

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 227/7

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... چون پیوسته خاطر صفا مآثر نواب مستطاب معلی القاب فلک جناب خانی عظیم الشانی؛ انجام: هوی بمعنی بالا رفتن و پایین آمدن نیز آمده.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1142ق؛ جلد: تیماج سبز، 2گ (76ر -77پ)، اندازه: 15×20سم [ف: 1- 321]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1287/19

خط: نستعلیق، کا: محمد بن سید کریم تاجر شوشتری، تا: 1301 1308ق؛ جلد: روغنی، 1گ (110ر -110پ)، اندازه: 20× 31سم [ف: 4-112]

الاضداد (مختصر) = مختصر على سبيل الاختيار من كتاب الاضداد / ادبیات عربی

al-addād (muxtașar) = muxtașar-un “alā sabīl-il ixtīyār

min k.-il addad

وابسته به: الاضداد؛ صاغانی، حسن بن محمد (577-650) کتاب اضداد صغانی را تلخیص کرده است.

قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1032/2

آغاز: لا ام له: يكون مدحة ويكون ذما، برح: اذا ظهر و اذا سر، برد: برد و اسخن، بعد: بمعنی بعد و بمعنی قبل، بعض: بعض الشيء وكله... انجام: هوی: اذا صعد واذا نزل تم.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 1گ، 19 سطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 5-1956]

الاضداد مما في القاموس / لغت عربی

al-addād mimmā fi-l-qāmūs

احتمالاً یکی از کاتبان قاموس كلمات اضداد را از آن کتاب گردآوری کرده و به ترتیب حروف الفباء در این بخش آورده است.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 983/6 -طباطبائی

آغاز: من الاضداد مما في القاموس جمع کاتبه الهمزه ثاثا الابل عطشها و اروها ... جفأ الباب الخلقه و فتحه؛ انجام: هوى من الجبل سقط و وقع و الى الجبل صعد و الله تعالی اعلم

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 6ص (99-104)، قطع: وزیری، اندازه: 16×21سم [ف: 262-23]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10317/4

آغاز: من الاضداد مما في القاموس ... ثأثا الابل عطشها و ارواها؛ انجام: و وقع و الى الجبل صعد و الله اعلم.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز، مجدول گرهی، 11ص (119-130)، 18- 20 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 318-32]

الأضداد (منتخب) / لغت عربی

al-addād (mn.)

وابسته به: الاضداد؛ صاغانی، حسن بن محمد (577-650) منتخبی است از کتاب الأضداد تأليف رضی الدین حسن بن محمد صغانی یا صاغانی. حدود نیمی از کتاب اضداد در این منتخب جمع شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12551/10

آغاز: رسالة في ذكر الأضداد للصغانی الماتم للنساء المجتمعات على الحزن و على الفرح؛ انجام: الهاجد و المتهجد و المصلی و النائم هجد نوم و أسهر هوى إذا صعد و إذا نزل

خط: نسخ، بی کا، بی تا اوایل قرن 12 کاغذ: فرنگی، 2گ

ص: 341

(157- 158)، 24 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 31-625]

الأضداد و انها اوائل الاشياء على رأی ارسطوطاليس (مقالة) / فلسفه / عربی

al-addad Wa inna-ha awa'il-ul-asya' 'ala ra'y-i arastutalis (mq.)

اسکندر افرودیسی، ق3 میلادی

eskandar āfrūdīsī (- 3c)

آغاز: قال الاسكندر ان ارسطو ذكر في كتاب السماع الطبيعی آن جميع الأولين اتفقوا على ان الاضداد اوائل الاشياء

انجام: آن الأضداد دائمة باقاويل مستقصاة واضحة لامرد لها

چاپ: تحقیق عبدالرحمن بدوی، در شروح على ارسطو مفقودة في اليونانية و رسائل أخرى (بیروت، دار المشرق: 1971م)

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 242166

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 2گ (317پ -318ر)، 24-33 سطر (12×22)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 148]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5283/35

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 2گ (97ر -98ر) [ف: 16-190]

3. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 293/24

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 2گ (95ر - 96ر)، 24 سطر (12/5×18/5 )، اندازه: 18/5× 24 سم [ف: 200]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/65

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 2گ (213پ -214ر) [ف: 5-633]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4655/57

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: کرمعلی خراسانی، بی تا، کاغذ: فستقی آبی، 2گ (253ر -254ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6×18/5 سم [ف: 7-465]

الاضطرار و الاختيار (رسالة) / كلام و اعتقادات / عربی

al-idţirār wa-l-ixtīyār (r.)

ابن مسکویه، احمد بن محمد، 320-421 قمری

ebn-e meskavayh, ahmad ebn-e mohammad (933 1031)

گفتگویی که مسکویه رازی با ابا يعقوب بن لالا کرده است.

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 15/7 -ج

آغاز: بسمله، قال ارسطو طیلس: الانسان مضطر في صورة مختار قال بعض فضلاء زماننا: من تامل شرف هذه الكلمة و زکاء نزلها و بعد غورها ... فكيف اشتملت على المعاني الكثيرة مع قلة اللفظ ... قال الاستاد ابوعلی احمد بن مسکویه .. فاوضت ابایعقوب بن لالا في مذهبه مرارا فتحصل لي انه يقول مضطر في صورة مختار؛ انجام: فهو متردد بينهما فالمثالان واقعان و الله تعالی اعلم بالصواب بی کا، بی تا، 20گ (25ر -44ر) [ف: 1-31]

الأضواء البهجة في ابراز دقایق المنفرجة = شرح قصيدة ابن النحوی / عرفان و تصوف، ادبیات عربی

al-adwā’-ul bahja fī abzār-i daqāyiq-il munfarija = š.-u qașīdat-i ibn-in naḥwī

انصاری، زکریا بن محمد، 826؟ -926؟ قمری

ansārī, zakaryğā ebn-e mohammad (1423-1520)

وابسته به: القصيدة المنفرجة؛ ابن نحوی، يوسف بن محمد ( -513)

تاریخ تأليف: 881ق

شرحی است بر قصیده جيميه «المنفرجة»، از ابي الفضل يوسف بن محمد بن يوسف توزری معروف به این نحوی که حدود 40 بیت در اخلاق و عرفان است. این قصیده از قصاید مذهبی است که گویند اسم اعظم الهی در آن می باشد. این شرح مزجی که بیشتر آن از شرح ابوالعباس احمد بن أبي زيد البحاری گرفته شده، حل الفاظ و بیان مراد آن می شود.

آغاز: الحمدلله المفرج للكرب عقب الشدة المنجي لخلاص عباده من غياهب الظلم المعدة .. و بعد فهذه ما اشتدت اليه حاجة المتفهمين للمنفرجة.

انجام: و أنا أتوسل إلى الله تعالى بالناظم و أمثاله أن يمن على و على احبائی بتوبة صادقة و نعمة صافية و عافية وافية

[دنا 1/ 1139 (10 نسخه)؛ کشف الظنون 1346/2 ؛ هدية العارفین 1374/5 الأوقاف العامة 117/3]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3773/1 -ف و 3774/1 -ف

نسخه اصل: پاریس 1769 . S. P (بلوشه 106/4 ش 2149)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 986ق [فیلمها - ف: 2-246]

2. خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 193/7

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1044ق؛ کاغذ: ضخیم نخودی رنگ، جلد: تیماج زرد شتری ضربی ترنج و سرترنج دار، عطف تیماج، 56ص ( 296-241 )، اندازه: 15× 20سم [ف: 1-141]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 76/7

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 1-100]

3. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4362/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: بلال بن طيب واعظ، تا: سه شنبه 15 محرم 1108ق؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قرمز، 22گ (1ر-22پ)، 19 سطر،

ص: 342

اندازه: 11/5 ×5/ 20سم [محدث ارموی مخ: 1-154]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 937616

آغاز: برابر ؛ انجام: و الكافرون يتركون في النار ابدا و لا يخرجون، تمت

خط: نسخ، بی کا، تا: 1119ق؛ جلد: تیماج، 44گ (157پ- 200پ)، 23 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 30-99]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8358/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله مؤذن، تا: 1140ق؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قرمز، 14گ (120پ -133ر)، اندازه: 15× 21سم [ف: 21-316]

6. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 449/2

آغاز: الحمد لمولانا فرج يا الله xx والشكر به نرجوا الفرج

خط: نسخ، بی کا، تا: 1151ق؛ جلد: تیماج مشکی، 17 سطر (7/5× 15/5)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 1-437]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19818

آغاز: بسمله و به نستعين على كل حال ... و بعد فقد شرحت؛ انجام: التحیه و الثناء حرره الاحقر حسینعلي الساعدي في 1360

خط: نسخ، كا: ساعدی، حسینعلی، تا: 1360ق [رایانه]

اضواء الدرر الغوالي في ايضاح احوال فدک و العوالي / حديث / عربی

adwā’-ud-durar-il-ġawālī fi īļāḥ-i aħwāl-i fadak wa-l ‘awālī

مهلبی حلبی، حسن بن محمد، - 840؟ قمری

mohallabī halabī, hasan ebn-e mohammad (- 1437)

علامه مجلسی در اول بحار از آن یاد کرده و گفته دارای فوائد زیادی است و لكن به آن زیاد رجوع نکرده است.

آغاز: بسمله. الحمدلله ... لهم دون المخالفين سالت ايها الاخ الصالح اید ک الله سبحانه ... و حرسک من بؤس الدهر

انجام: وليكن هذا اخرما اوردنا و على الله اعتمدنا حيث ما صدرنا و ورودنا و الحمدلله اولاً و آخراً ... و على كل حازِ على منوالهم بعد منواله تمت.

[الذريعة 216/2 رقم 840، 91/11]

1. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 257/2

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1343 ق [نشریه: 11- 934]

2. اصفهان؛ علامه روضاتی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ بی کا، بی تا؛ نسخه ای از آن نزد سید محمد على روضاتی در اصفهان موجود است [نسخه پژوهی: 1-150]

3. بشرویه؛ امیر المؤمنين؛ شماره نسخه: 95/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (1پ- 6پ)، 22 سطر، اندازه: 12× 19سم [فهرست امیر المؤمنين: -]

اضواء الكواكب / طبیعیات عربی

adwā-ul kawākib

ابن هیثم، حسن بن حسن، 354-430 قمری

ebn-e hey sam, hasan ebn-e hasan (966-1039)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6530/5

آغاز: قول لابي على الحسن ... قد يظن قوم من المتفلسفين ان اضواء الكواكب مكتسبة من ضوء الشمس و آن اجرامها في ذواتها غير مضيئة و ذلك لما قد استقر في نفوسهم من ضوء القمر؛ انجام: لا بعارض يعرض لها ما خارج ما سوى القمر فقط و آن اعتقاد من يعتقد فيها غير ذلك اعتقاد فاسد يضمحل عند تامل ما ذكرنا ذلك ما قصدنا لتبينه في هذا القول.

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ دارای اشکال هندسی؛ در آغاز رساله چند تاریخ عرض و ملاحظه شد به سال 1186ق تا 1200ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف و دور ترمیمی، 4گ (81پ-84ر)، اندازه: 13× 21سم [ف: 20-105]

اطائب الكلم في بيان صلة الرحم / اخلاق / عربی

atā’ib-ul-kalim fī bayān șilat-ir-rahim

کرکی، حسن بن على، ق 10 قمری

karakī, hasan ebn-e ‘alī (- 16c)

تاریخ تأليف: ربيع الثانی 969ق؛ محل تالیف: مشهد مقدس

رساله کوتاه در صله رحم در یک «مقدمه» و یک «مقاله» دارای شش «مطلب».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 477

آغاز: أما بعد حمد الله المتفضل على عباده بنهاية الجود والكرم و الصلاة و السلام على سيد ولد آدم؛ انجام: من أهل الفقه و الصلاح و السداد و الله الهادي إلى سبيل الرشاد ...

خط: نستعلیق نازیبا، كاتب = مؤلف، بی تا، 13 گ، مختلف السطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-81]

- اطائف الغياثيه > لطائف غیاثی

اطاعت نامه / عرفان و تصوف / فارسی

eta'at-name

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1004/7 -ف

نسخه اصل: بادلیان 224 Land Or (1270)؛ خط: نسخ، كا: درویش حسن، تا: جمعه پایان ربيع الثانی 886ق، 15 قطع: [فيلمها -

ص: 343

ف: 1-552]

اطباق الذهب / عربی

itbaq-ud dahab

نحوی، احمد بن محمد

nahvī, ahmad ebn-e mohammad

در صد «مقاله». اطباق الذهب دیگری هم هست از عبدالمؤمن بن هبة الله مقری اصفهانی شفروه جز این یکی است و هر دو با اطباق الذهب ابوالفرج بن الجوزی و اخلاق الذهب محمد مین بن ابراهيم بن يونس بن الافندی به پیروی از اطواق الذهب زمخشری تألیف شده اند.

[برو کلمن 292/1 و 505 و ذیل 1: 512]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 700/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: سفید، جلد: تیماج ساغری مشکی ضربی و مقوایی با ترنج، 16-12 سطر (5/5× 13)، اندازه: 14× 21 سم [سنا: ف: 2-34]

اطباق الذهب في المواعظ و الخطب / اخلاق / عربی

ițbāq-ud dahab fi-l mawā‘iz wa-l xutab

شقروه، عبد المؤمن بن هبة الله، -598 قمری

šaqarve, “abd-ol-mo’men ebn-e hebat-ol-lāh (- 1202)

اهدا به: احمد بن محمود بن على الخوی

در 100 «مقاله»، در وعظ و ارشاد که به دستور ظهير الدین احمد بن محمود بن على خوئی، به شیوه مقامات حریری و «اطواق الذهب» زمخشری نگاشته شده است. چنان که خود در مقدمه نگاشته، از وی چنین خواسته شده که صد مقاله در وعظ و نصیحت و خطب به همان نهج که علامه زمخشری در اطواق الذهب برداشت کرده اند بنگارد. پس وی این مقالات را نوشته و آنها را مرتب ساخته و از آن پس «اطباق الذهب» نامیده و هر یکی از مقالات را به آیه ای از قرآن کریم ختم نموده است. عنوان مقالات چنین است: 1. رفق به مردمان و ترک افتخار؛ 2. ضعف انسان و ترک عجب؛ 3. تهیه و اعداد قصر آمل برای معاد؛ 4. تزكيه و تصفیه؛ 5. ایقاظ و ترک اعتماد؛ 6. تادیب و اعمال قلب؛ 7. خمول و ترک شهوت؛ 8 اعتبار و انداز؛ 9. ذم حرص و بخل و مدح بخشش و بذل؛ 10. صاحب و رفيق؛ 11. علو همت و نظر به عواقب؛ 12. باقی خصائل؛ 13. قناعت و ترک سؤال؛ 14. تحریض بر عمل خیر؛ 15. لئيم و کریم؛ 16. شرف نفس؛ 17. وقاحت و حیاء؛ 18. اجتهاد خیر و احتمال اذی؛ 19. حلم و وقار و طیش؛ 20. انفاق و كراهيت امساک؛ 21. در کسی که از مال خود نمیبرد بلکه غير او می برد؛ 22. تتبع شهوات؛ 23. ذم تفخیم و قائل به آن؛ 24. انتهاز فرصت؛ 25. صبر و احتمال اذی برای ثواب روز آخرت؛ 26. ذم تعریف؛ 27. لزوم جماعات و اعتناق عبادات؛ 29. انقلابات زمان؛ 30. تكاسل از خیرات؛ 31. ذم ظلم؛ 32. حب دنیا؛ 33. حب و ذم تفاخر در نسب؛ 34. توحید و ذم شرک؛ 35. افتخار بمال و جاه؛ 36. تقلید و تحقیق؛ 37. استدلال و ذم نقل؛ 38. ذم اقامت بر شهوات بعد از آمدن پیری؛ 39. ذم قضات؛ 40. اعتقاد؛ 41. جهد و عزلت و جمع اخلاق فاضله؛ 42. عالم بد و تفضيل اتقياء بر ایشان؛ 43. عدم عصمت و اجتهاد به قدر وسع؛ 44. مدح سکوت و مدح تكلم؛ 45. صدق مودت و مواسات؛ 46. جد و ذم هزل؛ 47. تحسر و تلهف برای آنچه از اعتزال گذشت؛ 48. مکارم اخلاق و فضائل؛ 49. تنبيه غافلین و تذکیر ذاهلين؛ 50. خست؛ 51. جبروت ملوک؛ 52 علاج أهم مرضها؛ 53. اقتصاد و ذم تشديد؛ 54. صمت و تکلم؛ 55. علم مهم و ترک سواه؛ 56. علامات عاصين؛ 57. ملاقات با بخیلان؛ 58. ذم دنیا؛ 59. وقور و طیاش؛ 60. حلال و حرام و اداء الديون و رد مظالم؛ 61. صله و قطع مراحم؛ 62. مماطله و تسویف و ممانعه و تعویق؛ 63. تعنيف مشایخ؛ 64. ثبات بر مشکلات؛ 65. ورع؛ 66. ذم سیاحت برای طلب رزق؛ 67. آفات لسان و مدح صمت؛ 68. خلو اسم از مسمی؛ 69. نصاب؛ 70. علامات سعداء و اشقياء؛ 71. حذر و اجتناب از دنیا؛ 72. اعمال قلب و زبان؛ 73. ذم دامن کشی متکبران؛ 74. ذم تكلم قبل از فكر؛ 75. اعتبار باعمال؛ 76. عمل به علم و ذم علم به علم؛ 77. علما آخرت و دنیا؛ 78. علماء اخیار و علماء سوء؛ 79. اعتبار به اجرام علوی؛ 80 ذم ركون بدنيا؛ 81 قناعت؛ 82 ذم آنکه عمل به او امر حق نكند؛ 83 تحریض بر توبه و انابت؛ 84 افاقه و ارعواء از خطا؛ 85. اخلاص؛ 86 اختلاف اصناف به قضاء قدر؛ 87 امل و غفلت از موت؛ 88 ذکر؛ 89 بیداری و ذم خواب؛ 90. اهلاک دنیا بر مردمان؛ 91. تقسیم تفاوت؛ 92. ذم حسد و رضا به داده؛ 13. تفصيل حلال بر حرام؛ 94. مكائد شداد برای اقتناص بزرگی و ریاضت نفس؛ 95. فریب شیخ ها و مرشدهای ریائی نخوردن؛ 96. ذم دنیا و ارباب آن؛ 97 عدم العلم بالسعيد و الشقى على القطع بعد الموت في الدنيا؛ 98. ازدواج و حفظ حقوق زنان؛ 99. حج و آداب آن؛ 100. انبعاث به سوی آخرت.

آغاز: بسمله اللهم انا نحمدک على ما اسبلت من جلابیب کرمک وسبلت من شابيب نعمك و نحمدک على ما افدت من كلماتك التامة و رفدت من هباتك العامة

انجام و طیور فصاح تفرقت أجزاؤها على جبال القدس فضمنهن وإذ ابتلى أبراهيم ربه بلكمات فأتمهن

چاپ: بولاق: دار الطبعة العامرة، با تصحیح محمد قطة عدوی، به نفقه حسین افندی حسینی، بدون تاریخ، رقعی؛ لاهور، 1296 ق =1878م؛ مصر، 1325ق، لکھنو، 1342ق

[الذريعة 216/2 ؛ کشف الظنون 116/1 ؛ مشار عربی /68؛ مخطوطات الادب في المحتف العراقی ص 33؛ زرکلی 170/4 ؛ فهرستواره منزوی 321/6 ؛ دنا، ج 1، ص 1140-1142 (103 نسخه)]

ص: 344

شرح و حواشی:

1- اطباق الذهب (منتخب)

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3989/7

خط: نسخ، كا: محمود بن محمد بن عمر الخطيب، تا: 23 صفر 673ق، کاغذ: دولت آبادی، جلد: عطف و گوشه میشن رویه کاغذی، 17 سطر، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 7-133]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 390/3 ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2911؛ خط: نسخ، كا: كمال الدین حسین بن شمس الدین محمد کرمانی، تا: دوشنبه 6 محرم 680ق؛ 53گ ( 103-51)، 15 سطر [فیلمها- ف: 1-465]

3. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 670

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: سپاهانی [نشريه: 2-137]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/38

آغاز: برابر؛ انجام: ... على حبه ذوی القربی تا مقاله 12؛ بی کا، تا: چهارشنبه 4 جمادی الثانی 721ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 3ص (207-209)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 41-79]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1238/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 724ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 62گ (15ر-76پ)، 11 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 7-2679]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7038

آغاز و انجام: برابر

مطالب کتاب در لابه لای سطور به صورت تحت اللفظی به فارسی ترجمه شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 7 صفر 728ق؛ تملکی به تاریخ 1325 و تملکی به تاریخ 928؛ جلد: تیماج قهوه ای، 77گ، 22 سطر، اندازه: 15×23/5سم [ف: 25-45]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11492

از مقاله 61 تا مقاله 96؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 و 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 35گ، 17 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 33/2- 152]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1083/4 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 35گ (61پ -95ر)، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 22/5 سم [ف: 23-532]

9. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 441/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 29گ (11پ - 39ر)، 15 سطر (9/5× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 300]

10. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 214/2

كان عبد الله بن محمد صالح، تا: قرن 11؛ مقابله شده در 16 ربیع الثاني 1099 توسط كاتب؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 40گ (19پ -58پ)، 17 سطر، اندازه: 15× 24سم [شخصی میبدی: في: [166-1

11. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3467

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملک: تملکی به سال 1266 با مهر «عبده عبدالصمد» (بیضی)، «محمد ربيع بن محمد شفيع ..» (بیضی)؛ جلد: تیماج دورو بدون مقوا، رو مشکی ضربی با زمینه ای طلائی، پشت و دور و عطف تیماج قرمز، 69گ، 14 سطر، اندازه: 9/5× 16/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-155]

12. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3801/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: ابوالقاسم شریف اصفهانی، تا: 1028ق، کاغذ: نخودی اصفهانی، جلد: مقوا، رویه ابری رنگارنگ، 23گ (11پ -33پ)، 21 سطر (9/5× 17/5) ، اندازه: 17/5 × 26/5سم [ف: 17-7]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4749/8

آغاز و انجام: برابر

در صد مقاله؛ خط: نسخ، كا: طهماسب قلی، تا: شعبان 1049ق، جان سورت هندوستان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لا قهوه ای، 25ص (97-121)، اندازه: 12/5× 22سم [ف: 13- 131]

14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 708/3 -ف

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1075ق؛ 45گ (32-76) [فیلمها- ف: 1-525]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8866/2

آغاز: برابر؛ انجام: لا في اخر المصيف ولكن لا تيئسی من روح الله اتعجبين من امر الله لعل الله يجمع شمل الاحباء بمحمد و اله الطاهرين النجباء و الحمدالله رب العالمين له الأرض و السماء ..

شامل 77 مقاله از 100 مقاله کتاب؛ خط: نسخ، كا: نورالدین، تا: غره ربيع الأول 1077ق؛ دارای عبارت «بلغ قبالا بحسن تایید الله و تسديده»، محشی، مصحح، دارای جزوهای هشت برگی، همه جزوها با عدد شمارش شده اند، این شمارش در دو رساله جداگانه صورت گرفته است، بدین ترتیب که رساله اول 9 کراسه و 5 برگ و رساله دوم و کراسه و1 برگ است؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی سجاف و عطف مشکی و جدید، 64گ (76پ -139ر)، 11 سطر (4/5×8/5)، اندازه: 8/8× 14/3 سم [ف: 29/1-173]

16. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 252/6

با ترجمه فارسی زیر متن، از آغاز تا مقاله پنجاه و هفتم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: روز عرفه 1096ق؛ محشی با نشانه «ص، ق، س، کنز»، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 64 گ

(176پ -1239)، 24سطر (10× 19)، اندازه: 16×25/5سم [ف: 190]

17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 897/6

آغاز و انجام: برابر

ص: 345

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1096 و 1097، به دستور رئیس الكتاب؛ کاغذ: نخودی، جلد: فرسوده، 33گ، 28 سطر (13× 26)، اندازه: 21/5× 34 سم [ف: 2-686]

18. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1040

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: محتم قرن 12؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج پشمی یک لا، 62گ، 14 سطر (6/5×13/5)، اندازه: 12/5 × 21/5 سم [ف: 9-40]

19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5853/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی سیاه، 50گ (26پ -75ر)، 18 سطر، اندازه: 12/2× 17/9 سم [ف: 9-73]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9996

خط: نسخ معرب، کا: محمد چلبی، تا: 1107ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: فرهاد میرزا قاجار به تاریخ سوم ربیع الثانی 1300، محمود بن محمد الحافظ حسینی تبریزی به تاریخ جمادی الاول 1281 با مهر «المتوكل على الله الغني محمود بن محمد الحسینی» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 126گ، 9 سطر، اندازه: 13/5×21/5 سم [ف: 25-258]

21. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6700/1

خط: نسخ، كا: درویش على بن شمس الدين، تا: 8 رجب 1115ق، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی، (2پ -365)،13 سطر (6/5× 11/5)، اندازه: 10× 15سم [ف: 3-158]

22. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 749/10

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 رمضان 1116ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 36 گ (86پ - 122پ)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 380]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11391/1

آغاز: من الصالحين او بهم متشبهين و صل على اكرم خلقک؛ انجام: برابر خط: نسخ خوش و نستعلیق کتابتی، كا: عبد السليم بن محمد مهدی بن محمد هادی واعظ دهخوارقانی، تا: 1159ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ کاغذ: نخودی و حنایی وصالی شده، جلد: تیماج قهوه ای، 32گ (5-68)، سطور چلیپایی، اندازه: 11/4 × 23/5 سم [ف: 17-42]

24. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 72/2

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ جلی، کا: محمد کاظم بن محمد رضا همدانی، تا: 12 رمضان 1197ق؛ دارای علامت بلاغ توسط «سید ابوطالب رضوی همدانی»؛ جلد: تیماج، 57گ، 15 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 174]

25. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 87/2

آغاز و انجام: برابر؛ انجامه: نمقه بيمناه الداثره هدية لمولای الاكرم سیدی الاعظم زین المدققين فخر المحققين شمس فلک ... بدر سماء الامامة قدوة العلماء زبدة الفقهاء ملاذ الأنام رکن الاسلام الحاج میرزا هاشم زید فضله و انا العبد احمد بن المرحوم المبرور عبدالله خان غفرله

خط: نستعلیق زیبا، كان احمد بن عبدالله خان، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، 61گ (26پ - 86پ)، 11 سطر، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 107]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4300

آغاز: بسمله الحمدلله الذي دانت لعزته الجبابره؛ انجام: من کلام السعيد شرف الدین اصفهانی ربه كلمات فاتمهن تمت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [الفبائی: 57]

27. همدان؛ برنا، قاسم، شماره نسخه: 5

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 15 رمضان 1200ق [نشریه: 5-372]

28. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6092

آغاز: برابر؛ انجام: فالان وقت الرحيل و حسبنا الله و نعم الوكيل و قد حان اوان المسير و الله ولي التيسير فتاهبی و هبی فانی ذاهب الى ربی

خط: نسخ، كا: على بن عبد الله، تا: 1200ق؛ مصحح، محشی با نشان های «شرح اطباق، منه، قاموس، صحاح، معالم، 12»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن دارای ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته، 178گ، 6 سطر (5× 8)، اندازه: 10/5× 15/2سم [رایانه]

29. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 283

آغاز: برابر؛ انجام: و ازواجه وذرياته و سلم تسليما كثيرا كثيرا

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ از صفحه 305 تا 313 چهار مقاله 97 و 98 و 99 و 100 می باشد که ظاهرا این چهار مقاله مقالات تکراری است و در بعضی از نسخ آمده؛ کاغذ: ترمه و فرنگی، جلد: تیماج مقوایی، ساقه چناری، 157 گ، 7 سطر (7/5× 14)، اندازه: 4× 22سم [ف: 7-252]

30. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 166

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تاریخ تصحیح آن چهارشنبه از شعبان 1288؛ 46گ (73-118)، 14 سطر، سطح مكتوب (15×10)، اندازه: 16/5×22 سم [ف: 1-10]

31. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3392

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 106ص، 12سطر، قطع: خشتی، اندازه:15× 21 سم [ف: 10-1248]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21721

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه ]

33. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 44/2

آغاز: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد:

ص: 346

تیماج مشکی، 58گ (49-106)، 13 سطر (10×21/5)، اندازه: 19/5× 32 سم [ف: 1-43]

34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 578

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: میشن لایی سرخ، 64 گ، 11 سطر، اندازه: 13/1× 20/3 سم [ف: 1-40]

35. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 4434

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان حسین بن محمد گلپایگانی، تا: قرن 13؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: چرمی قهوه ای، 44گ، 15 سطر (7/5× 14/7) ، اندازه: 12/8× 21 سم [ف: 7-203]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 9822

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: كاظم شیرازی، تا: 1206ق، جان نجف اشرف [الفبائی: 57]

37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9013/21

آغاز و انجام: برابر؛ انجامه: کاتب به ترکی نوشته شده اما آن را خط زده اند. تنها از آن می توان دریافت همان امان الله مراغی کاتب آن است که در 11 جمادی الثانی در زمان حکومت فتحعلی خان استنساخ را به پایان رسانده است.

خط: نسخ و نستعلیق، كا: امان الله مراغی، تا: با تاریخ 1238ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی با رنگ الوان با آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 24گ (390پ -413ر)، اندازه: 10/7× 16/4 سم [ف: 29/2-628]

38. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 131

تا مقاله هفتاد و هفتم؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: یکشنبه رمضان 1240ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 44گ، 11 سطر، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 101]

39. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13338/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: عنایت الله بن محمد نصیر الدین رضوی گلپایگانی، تا: دوشنبه محرم 1241ق؛ مصحح، محشی با نشان «ق، س، 12»، یادداشتی به تاریخ «محرم 1241ق» در برگ انجام از «ابن مجمد نصير الرضوي الگلپایگانی» مبنی بر تصحیح نسخه: «قد صححتها بقدر الوسع و الطاقة الال مازاغ عنه البصر وفقني الله للعمل بنصایحه و جميع الاخوان و انا العبد الحقير ابن محمد نصیر الرضوی، عنایت الله الگلپایگانی غفر الله لهما، حرره في شهر محرم الحرام سنة 1241 ه_»، افزودگی هایی شامل بخشی از تعليقات «ابوالقاسم گلپایگانی»، بر حاشیه جلالیه قدیمه بر شرح تجرید قوشچی در چند برگ؛ کاغذ: فرنگی، 55گ (163پ - 217پ)، 13 سطر، اندازه: 8/5× 15/5 سم [ف: 33-587]

40. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11318/1

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1242ق، جا؛ تهران؛ محشی، اشعاری در 2 برگی از اسماعیل بن عباد (صاحب بن عباد طالقانی) در مدح حضرت رضا، نسخه در کتابخانه مرحوم حاج میرزا محمد علی تهرانی نوری از اجداد مرحوم آیت الله میرزا محمد ثقفی تهرانی پدر همسر امام خمینی بوده که برای کتابخانه خریداری شده؛ کاغذ: فرنگی، 25گ (1-25)، 20 سطر، اندازه: 15/5× 6 سم [ف: 28-502]

41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4435

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: رمضان 1260ق؛ دارای سرلوح، مذهب، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: ترمه، جلد: پارچه ای، 68گ، 12 سطر (7/5× 16)، اندازه: 13/7× 22 سم [ف: 7-200]

42. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 15- 668/7/د

انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1261ق، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 52گ، 14 سطر (8× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-254]

43. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2293/1

آغاز: برابر؛ انجام: و اخمدنائرة الشهوات و کیف طهربيته

خط: نسخ، كا: محمود میرزای قاجار، تا: 1262ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 64ص، 14 سطر (9× 14/5)، اندازه: 16× 22سم [ف: 5-409]

44. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 100/1 سرود

خط: نستعلیق، كان محمد جعفر بن کربلائی سلطان احمد بن شیخ على قرچه داغی، تا: 1262ق، کاغذ: ضخیم سفید، قطع: نیم خشتی باریک [نشریه: 13-434]

45. قم؛ طبسی، شماره نسخه: 333

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: شنبه محرم 1263ق؛ دارای ابیاتی از امرؤ القيس در ابتدای نسخه؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 54گ، 13 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف مخ: 1-51]

46. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 428

آغاز و انجام: برابر

دارای ترجمه فارسی زیر سطور؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین طباطبائی، تا: 24 رمضان 1264ق؛ جلد: چرم سبز، 79گ، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [مؤید: 1-347]

47. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8951/2

آغاز: برابر؛ انجام: ولا تيأسي من روح الله اتعجبين من امر الله لعل الله يجمع مل الاحباء بمحمد ص و اله الطاهرين. انجامه: «كتب في يوم الاثنين لأربع خلون من المحرم من شهور سنه 1250»

کامل؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: فرهاد میرزا، تا: پنج شنبه 11 شعبان 1264ق، جا: تهران؛ کاغذ: حنایی آهار مهره نازک، جلد: میشن قهوه ای مقوایی، 8گ (1پ- 8ر)، 27 سطر (10/5×20/5)، اندازه: 17/9× 28/6 سم [ف: 29/1-451]

ص: 347

48. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 4437

خط: نسخ، كا: حسین بن محمد گلپایگانی، تا: شوال 1266ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 75گ، 10 سطر (8/7× 12/5)، اندازه: 14/7 ×22 سم [ف: 7-201]

49. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 114/3

خط: نسخ مغلوط، كا: محمد تقی بن محمد کاظم همدانی، تا: 1269ق؛ جلد: تیماج قرمز، 31گ (62پ -93پ)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-77]

50. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 1291/1

خط: نسخ، كان محمد صالح، تا: 1270ق؛ 90گ (1-90)، 11 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 3-77]

51. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 148/1

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد باقر ابن ملا سلطان علی گواری کزازی، تا: جمعه 17 محرم 1270ق، جان آستانه مبارکه در خانه ملا جعفر؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 208گ (1پ-208پ)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 1-192]

52. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9799/3

خط: نستعلیق، كا: محمد حسین تفریشی، تا: دوشنبه 5 شعبان 1271ق، بدستور میرزا موسی مستوفی؛ جلد: تیماج مشکی، 29گ (52پ -80پ)، اندازه: 13× 21سم [ف: 25-130]

53. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 6084

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد کاظم دزفولی، تا: جمادی الثانی 1271ق؛ واقف: نایینی؛ ضميمه نسخه ش 4439؛ کاغذ: زرد فرنگی و آهار مهره، جلد: تیماج یک لا، 48گ، 16 سطر (7× 14/5)، اندازه: 14/5× 21/2 سم [ف: 7-202]

54. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 104/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: حبیب الله بن محمد حسن گلپایگانی، تا: 1272ق؛ محشی با نشانه «ص، ق، س، کنز، نهایه»، در برگ 40ر تقسیم حکمت منقول از رساله ابن سینا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 36گ (4پ-39پ)، اندازه: 16× 23 سم [ف: 155]

55. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11652

آغاز و انجام: برابر؛ ... زانکه من بنده گنه کارم

خط: نسخ، كا: حسین قائنی، تا: 1274 ق [الفبائی: 57]

56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 10584

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن كاتب الهی، تا: 1275 ق [الفبائی: 57]

57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14729/16

ظاهرا منتخبی از آن؛ خط: نسخ، كا: حبیب الله بن محمد بن على اصغر گلپایگانی، تا: 27 ذیحجه 1276ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج و گره دار، 10گ (146ر-155ر)، اندازه: 17/7× 23 سم [ف: 41- 185]

58. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3348/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و شکسته نستعلیق، کا: حسن بن عبدالحمید واعظ اصفهانی، تا: 1276ق؛ در دو صفحه پس از ختم کتاب به خط همین کاتب شرحی مبنی بر این که این کتاب را بر حسب امر سیف الملک برشته تحریر در آورده مرقوم داشته اند، ترجمه پاره ای از لغات از کتب لغت نقل و در حاشیه صفحات ثبت گردیده، مجدول به طلا و لاجورد؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: ترمه 101ص (74-274)، 11 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14× 22سم [ف: 2-11]

59. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2/ 3350

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1277ق؛ دارای سرلوح زیبا، مجدول بطلا؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: ساغری سوخته طلائی، 44ص (37-122)، 9-15 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2-11]

60. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 564/7

خط: نستعلیق معرب، كا: محمد مسیح بن عبدالحمید موسوی اصفهانی درب امامی، تا: 1280ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای نو، 28ص (120-147)، اندازه: 12/5× 20/9 سم [ف: 5- 84]

61. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1682/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد علی خواساری، تا: 20 جمادی الاول 1281ق؛ محشی؛ کاغذ: شکری آهار مهره، 100گ، 9 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11×18 سم [ف: 5-98]

62. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25024

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1281ق [رایانه]

63. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9020/2

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1282ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 74گ (37پ -110پ)، 12 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 23-173]

64. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 543/3

خط: نسخ، كا: عبد الجواد بن یوسفعلی هروی مشهدی خادم و خطیب روضه رضوی، تا: 1283ق؛ کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: تیماج لایه ای سبز، 12گ، 15-19 سطر 7/3× 13/5، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1- 431]

65. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4436

خط: نسخ، کا: محمد ابراهیم، تا: 1283ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 43گ، 17 سطر (8/5× 15)، اندازه: 14/5× 22 سم [ف: 7-201]

66. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 6515- 33/65

آغاز و انجام: برابر

ص: 348

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: چهارشنبه 11 ذیحجه 1284ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 89گ، 9 سطر، اندازه: 15× 24سم [ف: 1-432]

67. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8861

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد تقی ساوجی، تا: 1285ق؛ وقف: حاج قطب المحدثین، بهمن 1338؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج بنفش یک لا، 62، 11 سطر (7× 12)، اندازه: 7/5×11/5سم [ف: 202-7]

68. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 911 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، کا: محمد بن محمد صادق مشهور به جناب الله، تا: 25 ذیقعده 1285ق؛ مجدول، دارای کمند، مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 150گ، 8 سطر، اندازه: 11/5 × 20/5سم [ف: 24/2 -67]

69. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8825/18

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبایی طبیب یزدی، تا: 15 ربیع الثانی 1286ق، جا: دار الخلافه؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشین قهوه ای مجدول قطر 3/4، 11گ (68پ -78ر)، اندازه: 22× 25/3 سم [ف: 29/1- 59]

70. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8835/9

خط: نستعلیق، كا: سید محمد طباطبائی یزدی، تا: 15 ربیع الثانی 1286ق؛ 10گ (68پ -78ر) [مختصر ف: 72]

71. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4507

آغاز: المقالة الأولى [یا ارباب القوة و الطاقة انظروا بعين الافاقة الى اهل الفاقة؛ انجام: و قد حان اوان المسير و الله ولي التيسير فتاهبي وهبی فاني ذاهب الی ربی.

خط: نسخ، كا: على بن فضل الله طالقانی، تا: پنج شنبه 20 محرم و نوروز 1290ق، جان کردستان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 88گ، 9 سطر (4× 10)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-3457]

72. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21525

آغاز: برابر؛ انجام: من شهر جمادی الاول تحرير في يوم عبد المولود خط: نسخ، بی کا، تا: 1293 ق [رایانه]

73. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 112/3 -6341

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 24 جمادی الاول 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 112گ، 11 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم: 78]

74. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3442/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد باقر، تا: صفر 1294ق؛ جلد: تیماج مشکی، 67گ (27پ -93پ)، 11 سطر، اندازه: 10×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-155]

75. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2796

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1295ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج سبز یشمی ضربی مقوایی، 50گ، 12 سطر (6/5× 14 )، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 13-288]

76. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 747

خط: نستعلیق، کا: محمود کاشانی حائری، تا: شوال 1296ق؛ جلد: تیماج لایه ای خرمایی، 76برگ، 12 سطر معرب (7× 15)، اندازه: 13× 21سم [ف: 1-13]

77. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 28726

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1297ق، ضميمه نسخه ش 28724[رایانه]

78. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 14616

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین گرگانی، تا: صفر 1300، جان شکار گاه جاجرود؛ جلد: تیماج قهوه ای، 70ص (230-299)، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 106]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2306/6

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 6-356]

79. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 423

خط: نسخ، كا: مصطفی شیرازی، تا: صفر 1302ق، جا؛ تهران؛ مهر: کتابخانه اداره معارف و اوقاف و کتابخانه احمدی شیرازی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 68گ، 15 سطر (7/5× 14)، اندازه: 13× 21سم [ف: 458]

80. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6070/1 - 25/160

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن علی محلاتی، تا: چهارشنبه 3 شعبان 1304ق؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 152گ، 7 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1-432]

81. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 454

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: جهانگیر حسینی ناظم الملك بن محبعلی خان ناظم الملک، تا: 1306ق؛ با یادداشت کاتب که این نسخه را پس از جلسه حل اختلافات مرزی هشتادان میان ایران و افغانستان نوشته؛ مهر: «ناظم الملک 1341» (بیضی)؛ کاغذ: نخودی تند، جلد: تیماج مشکی، 38، 20 سطر (8× 15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-22]

82. مشهد؛ رجائی مغزی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /3

کا: عبدالعلی بن محمد حسن مزجی بسطامی، تا: 1308 ق [تراثنا: س 5ش 3-103]

83. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2651/5

آغاز: برابر انجام: كسوة بالضم والكسر ثوب عرض بالكسر محل

ص: 349

و مقام مدح الانسان و ذمه سفحتموه اسلمتموه سلح، غاط حرز بالكسر موضع حصین و طرف عين سحت قال حرام تمت

خط: نسخ، بی کا، تا: 1317ق؛ 47گ، 15 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-177]

84. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8655

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد على، تا: 1320ق؛ واقف: سید علی اصغر اصغرزاده موسوی، اردیبهشت 1338، کاغذ: سفید فرنگی، جلد: مقوایی، 35گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 22سم [ف: 7-202]

85. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 186/7

کا: احمد بن قاضی، تا: شنبه 18 صفر 1321ق، جهت استادش ملامحمد؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 32گ (69ر -100ر)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 1-136]

اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 336/9

همان نسخه بالا [نشریه: 11-942]

86. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6990

آغاز: برابر؛ انجام: و خولك عن هذه النعمه

خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1340ق؛ واقف: درة السلطنه ملكزاده کوثر؛ به دنبال این نسخه پنج برگ از اطواق الذهب زمخشری نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: پارچه ای، 35 گ، 15 سطر (9× 14)، اندازه: 13/5× 21سم [ف: 7-202]

87. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 4438

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن هروی، تا: ربيع الثانی 1355ق؛ واقف: محمد حسن هروی، تیر 1315؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: پارچه ای، 53 گ، 15 سطر (115× 15)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 7- 201]

88. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 880/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد باقر کاشانی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 37گ (1پ -37پ)، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×17سم [ف: 67-3]

89. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 153/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج، قهوه ای، مجدول خطی و گرهی، ضربی، 48گ، 14 سطر، اندازه: 14/5× 23سم [ف]

90. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 662/10 - 4/132

آغاز: برابر؛ انجام: وتيلقاه الله بنجب التسليم وتحف التسليم ويحمد الله خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ اگی، 24 سطر [ف: 1- 423]

91. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1577/2 - 9/127

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی دو رو، 120گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-432]

92. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 453/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج خرمایی، 20 سطر چلیپایی، اندازه: 13× 24سم [ف: 1-495]

93. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 23/1

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13 یا اوایل قرن 14؛ محشی با رموز: «س-ص-ق»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 16 سطر (12/8× 13/8)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 1-304]

94. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1707 -ف

در صد مقاله با ترجمه فارسی زیر سطور؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا [فیلمها- ف: 1-284]

95. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1633- عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، 123، 11 سطر (7/5× 15)، اندازه: 21×30سم [عکسی: 1-32]

96. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 53-الف/345

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ درشت، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 116گ، 10 سطر (6×12/5 )، اندازه: 115× 18سم [ف: 1-327]

97. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 448

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج سرخ، یک لا، 102ص، 12 سطر، اندازه: 14×22/5سم [ف: 2-139]

98. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 509/1

آغاز: الحمد الله الذی و انت لعربة الجبابرة و تضعضعت دون عظمة الاكاسره؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط ، بی کا، بی تا ؛ کاغذ:ترمه، جلد: مقوای ابره چرم ساغری مشکی، قطع: رقعی، اندازه: 11/3× 22/4 سم [ف: 4-1183]

99. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12076

آغاز: برابر؛ انجام: هبه الله المغربي

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 57]

100. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18554

بی کا، بی تا [د.ث]

101. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2534

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی، مصحح، در دو برگ پایانی نسخه پیشگویی مواردی همچون قتل، ابر و باد، کسوف و خسوف از علائم خاص و تعبیر خواب به نقل از شیخ بهایی در سال 1105 نوشته به همراه احادیث و روایات همچون حرز امير المومنین و صلوات جهت در خواب دیدن حضرت پیامبر (صلّي الله عليه و آله) به همراه

ص: 350

جدولی از حکمای هند در به دست آوردن حکم راه کاروان و سپاه و لشکر، دزدان، برف و باران و دشت و کوه با کشتن گوسفندان متعدد در هر ماه و دایره ای از شیح محی الدین عربی مبنی بر تعیین جهت رجال الغيب در روزهای ماه و استجابت دعا پس از سلام روزانه به رجال الغيب در جهت تعیین شده در دایره نوشته شده؛ پس از اتمام کتاب، یک صفحه (39 پ) از ابتدای کتاب «اطواق الذهب» زمخشری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، مقوایی، عطف جلد پارچه ای، 41گ، 17 سطر (7/5× 13)، اندازه: 13× 20سم [ف: 12-423]

102. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 26/2

آغاز: برابر؛ انجام: على الزبد شهدا و عقدا خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 14ص (55-68)، 18 سطر [ف: 225]

103. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2913/2

آغاز: برابر؛ انجام: القطيعة شمة الشرس الغمر وصلة الرحم تزيد في العمر ... و اصبح من اصابعه و جارحة من جوارحه ... فليراعه و بضعة من لحمه فليحمه و من لؤم الطبيعة.

بخشی است از آغاز آن؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ بر کنار برگها توضیحاتی درباره لغت ها؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی رنگ، 2 ص (241-242)، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 10-310]

104. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4629/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1513]

105. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 217/2

خط: نسخ، کا: طاهر بن علی حسنی انجدانی، بی تا؛ جلد: مقوای با رویه کاغذ نارنجی، کاغذ شکری، 112ص (65ر -177ر)، 14 سطر، قطع: نیم رقعی، اندازه: 11× 18 سم [ف: 2-292]

اطباق الذهب (منتخب) / اخلاق / عربی

itbaq-ud dahab (mn.)

وابسته به: اطباق الذهب في المواعظ و الخطب؛ شقروه، عبد المؤمن بن هبة الله (-598)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4983

آغاز: بسمله، نحمد اللهم على ما اسبلت علينا من جلابيب کرمک؛ انجام: ثلمة الجوع و نهض المرجوع.

گزیده ای است ناقص الاخر از اطباق الذهب و انتخاب کننده از خود نام نبرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: نائینی؛ کاغذ سفید فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 24گ، 15 سطر (15× 5× 8)، اندازه:14/5 × 21/5سم [ف: 7-844]

اطباق الذهب (منتخب) / اخلاق / عربی

itbaq-ud dahab (mn.)

مؤلف از صد مقاله مغربی در کتاب اطباق الذهب هفتاد و هفت مقاله را گزین کرده است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 556/1

آغاز: نحمد اللهم على ما اسبكت علينا من جلابیب کرمک ... (پس از 6 سطر) فهذا منتخب من مقالات المغربي المسماة باطباق الذهب التي سلك فيها مسلک الزمخشري ... واقتصرت من المأة

على سبع و سبعین، یا ارباب القوه والطاقة؛ انجام: و تئیس من روح الله اتعجبين من امر الله لعل الله يجمع شمل الاحباء بمحمد و آله الطاهرين

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1249ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن قرمز، 45ص (2-26)، 15 سطر، اندازه: 14/5× 20/5 سم [ف: 5- 79]

اطراء الرضی = اربع عشریات / شعر / عربی

ițrā’-ur radī = arba®-a ‘ašarīyāt

اصفهانی، محمد کاظم بن محمد صادق، 1205-1273 قمری

esfahānī, mohammad kāzem ebn-e mohammad sādeq (1791-1857)

چهارده قصيده هر قصیده در چهارده بیت که آن را در رجب 1253 ه_.ق. سروده است و به حضرت رضا (عليه السّلام) هدیه نموده است. با دیباچه ای به نثر.

آغاز: الحمدلله الذي زين الجنان الثمان الأربعة عشر الانوار الباهره ... اما بعد فيقول الآثم ...

[دنا 1143/1 (5 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8579/8

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 9گ (55پ -64ر)، 12 سطر، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 28-135]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1122/14

آغاز: برابر؛ انجام: و نفاق بلسان السوء

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1225 تا شنبه 10 ربيع الثانی 1255، جا: اصفهان؛ در تمام صفحات، تصحیحات و توضیحاتی به خط مؤلف در میان سطور و هامش؛ کاغذ: فستقی جلد: تیماج مشکی لایه ای، 8گ (149-156)، 10 سطر (6/5× 11/5)، اندازه: 11× 17سم [ف: 3-1558]

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 530/13

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (10×14/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-635]

4. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 43/12

آغاز: برابر

ص: 351

تاریخ نظم آن سال 1253؛ كا: محمد مؤمن بن محمد مهدی اصفهانی هرندی، تا: 1264ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره شیراز گسیخته، 17گ (258پ -274ر)، قطع : وزیری، اندازه: 15× 21سم اف: 1-61]

الاطراد / اصول فقه / عربی

al-itrād

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 115/11

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-28]

أطراف السلسلة التي هي بأكناف النبوة و الولاية منوطة متصلة / انساب /عربی

ațrāf-us silsila allatī hy-i b'aknīf-in nubuwwa w-a-1 walāya mnwţat-un muttașila

وزیر، عثمان بن على، - 1132 قمری

vazīrs "osmān ben 'alī (- 1720)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1515/1 عکسی

آغاز: بسمله. وصلى الله على سيدنا محمد و آله و سلم يقول العبد الفقير إلى مولاه عثمان بن على ... الحمد لله الذي ندب الى حفظ الفروع بالاصول؛ انجام: العترة الزكية الهادية المهدية بحول الله ومنه و فضله و کرمه انتهى ما أردنا جمعه و ضبطه في هذه الكراسة ولا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، رکابه دار؛ 7ص (1-7)، 29-25 سطر [عکسی مرعشی: ف: 4-426]

الأطروفة / منطق، شعر / عربی

al-'utrifa

حسینی میبدی، علی بن محمد علی، 1313 قمری

hoseynī meybodī, ‘alī ebn-e mohammad ‘alī (- 1896)

ارجوزه ای است در ششصد و بیست بیت شامل قواعد علم منطق با حواشی مختصر از خود ناظم در ابیاتی که نیاز به توضیح دارد، استفاده شده در بعضی مسائل از آراء فلاسفه معروف چون ارسطو و ابن سینا.

آغاز: یا واهب النطق بک اعتمادی xx اليك اشكو قلة استعدادی / باسم جنابك الذي لا مثل له xx أفتتح الكلام حتى تكلمه

انجام: اما ثبوت القيد بالخلف اتضح xx و ما ذكرنا كان في القول الاصح

چاپ: به کوشش سید احمد حسینی اشکوری، قم، 1425ق

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 12/1

آغاز و انجام: برابر

كا: على (بن محمد علی) حسینی یزدی میبدی، تا: 9 رمضان 1283ق؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 71ص (2-72)، اندازه: 10× 15 سم [شخصی میبدی: ف: 1-38]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2126/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-147]

اطریفل مسهل (نسخه) / طب / فارسی

etrīfel-e moshel (nosxe)

تهران، ملک، شماره نسخه: 4218/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 846ق؛ 2ص [ف: 7-284]

اطريلال / طب / فارسی

itrīlāl

عماد الدین شیرازی، محمود بن مسعود، -984؟ قمری

‘emād-od-dīn-e šīrāzī, mahmūd ebn-e masíūd (- 1577)

گویا از عماد الدين محمود بن سراج الدین مسعود شیرازی طبیب (زنده به سال 954ق) پزشک مخصوص شاه اسماعيل و شاه تهماسب.

آغاز: بسمله الحمدلله المحمود في كل فعاله و الصلوة و السلام على سيدنا محمد محمود احمد و آله اما بعد چون اختلافی عظیم بود میان اهل زمان در اطريلال

انجام: در مجلس مذکور است ذکر او در اینجا حاجت نیست تم بالخير.

[فهرستواره منزوی 3284/5 ]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 964/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 5گ (25-29)، 23 سطر (8/5× 14/5)، قطع: ربعی، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 3-1323]

2. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 197/10

بی کا، تا: شنبه ربيع الاول 1006ق؛ 38گ (126پ-163ر) [نشریه: 15-3]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6536/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا، رو قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار، اندرون مشکی، 3گ (74پ -76پ)، اندازه: 12×21/5سم [ف: 20-110]

اطعمه / شعر / فارسی

at‘eme

بسحاق اطعمه، احمد بن حلاج، - 830؟ قمری

boshāq-e at‘ame, ahmad ebn-e hallāj (- 1427)

ص: 352

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6749/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 17 شعبان 1262ق، جان شیراز، به دستور میرزا عبدالرسول؛ مصحح؛ جلد: تیماج تریاکی، 45گ(1پ - 45ر)، اندازه: 12/5× 19/5 سم [ف: 20-235]

اطعمه / شعر / فارسی

ateme

صوفی مازندرانی، محمد بن عبد الله، 1035 ؟ قمری

sūfī māzandarānī, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh ( 1626)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1450

کا: يعقوب بن اسحاق اسماعیل قهستانی، تا: 878ق؛ در ضمن کلیات آمده است [سنا: ف: 2-258]

اطعمه شاه جهانی / طبیعیات / فارسی

at“eme-ye šāh-jahānī

دستور پختن انواع نان ها و غذاهای گوناگون در ضمن 10 «قسم» بیان شده: 1. استعمال نانها؛ 2. استعمال چاشتها؛ 3. استعمال قلیه و دو پیازها؛ 4. انواع بهرنه (؟)؛ 5. انواع بریانی ها؛ 6. انواع پلو؛ 7. انواع کباب و يخنیها؛ 8 پخت هريسه و خاگینه؛ 9. انواع سوپ؛ 10. استعمال گلاب و مربا و حلوا و غیره.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6874

آغاز: دستور پختن اطعمه که در سرکار پادشاه شاهجهان معه و زن به عمل می آمد بر ده قسم اختتام یافت؛ انجام: از سبدهای مذکور برون بر آورده زیر و بالا پنیر مذکور نمک سائیده بمالند که تا شش ماه بماند ضایع نشود.

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 25 شوال 1245ق؛ در 10 برگ پایانی نیز یادداشت هایی پراکنده در موضوع کتاب و طباخی دیده می شود؛ جلد: تیماج مشکی، 110گ، مختلف السطر، اندازه: 11× 22سم [ف: 20-313]

اطعمة المرضى = اغذية المرضى = النجيبيات / طب / عربی

atimat-ul marda = agdiyat-ul marda = an-najibiyyat

سمرقندی، محمد بن على، -619 قمری

samarqandī, mohammad ebn-e ‘alī (- 1223)

رساله در تغذیه بیماران است. مؤلف گوید که چون طبيبان زمانش در معالجه مریض فقط به داروها توجه داشتند و از غذاها و طعامها که تأثیر کلی در بهبودی مرض دارند غافل بودند لذا در رساله حاضر غذاهای مناسب برای دردها را بیان نموده است. او ابتدا نام درد و پس از آن غذاهای مناسب آن را بیان نموده است. از قانون ابن سینا و معالجات بقراطيه و كامل الصناعه و کتاب القراباذين الصغير نقل می کند.

آغاز: بسمله حمدله ان احد العلوم التي ينتفع بها الناس هو علم الطب و هو من جملة العلوم السياسة التي هي اشرف العلوم الاضطرارية المحتاج اليها في بقا نوع الانسان و قد قل الانتفاع به في زماننا على عظم قدره و كثرة جدواه لقصور همم الناس عن تحصيله و احكامه و عدم بلوغهم ما يمكن في قوة الانسان بلوغه وما ذاك الا لخساسة نفوس المحصلين له ... فجمعت اطعمة المرضى في هذه الأوراق متحيز بانتفاع الناس اليها

انجام: الى اخلص النيات و باعمالنا الی احسن الاعمال انه المسدد و الحمدلله رب العالمين.

[معجم المطبوعات 1047؛ مجله معهد الخطوطات 305/5 ؛ کتاب شناسی نسخ خطی پزشکی ایران 22؛ الطب الصيدلية ص 33؛ معجم المؤلفين 11- 31؛ عيون الانباء 2-31؛ هدية العارفین 2-110؛ دنا 1143/1 (16 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6729

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ مصحح، محشی به فارسی، در بدرقه کتاب نام کتاب به خط باستانی راد و در روی برگ اول چند یادداشت پزشکی پراکنده و بین جزء اول و دوم کتاب نیز چند یادداشت پراکنده پزشکی به عربی و فارسی و برخی به نقل از قطب الدین شیرازی، یادداشت هایی در دو برگ پایانی به نقل از ادویه مفرده ابن بیطار و ملا عبدالرزاق و اشعار عربی از امیر المومنین علی و چند نسخه پزشکی پراکنده؛ جلد: تیماج سبز ضربی ترنج دار، 136گ، 19 سطر، اندازه: 16× 24سم [ف: 20-224]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5041

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 680ق؛ در هامش صفحه آخر به فارسی فصیحی نسخه جوارش جالینوس مسطور است که به لحاظ این که على الظاهر در اواخر قرن هفتم کتابت شده عينا آن را در اینجا نقل می نمائیم: جوارش جالینوس شربتی دو مثقال بناشتا سنبل قرنفل قاقله سليخة دار چینی خولنجان زنجبیل زعفران پلپل دار فلفل قسط بحری سعد عود بلسان حب الآس اسارون قصب الذريره از هر یک یک جزء مصطکی پنج جزء و سكر چند وزن همه داروها انگبین مصفی چند اندک داروها و سکر پس از آنک کوفته شده باشد با وی بسر شند این جوارش همه اندامها را قوت دهد و بوی دهانرا خوش کند و کونه روی را صافی کند و باذ ناسور و دیوانگی و درد سر که از سردی بود زائل کند و خداوند نقرس را و خداوند قویا را و خداوند بهق را سوذ دارد و کسی ره که ریشها پلید دارد و کسی که در کرده ریک دارد سوذ دارد و سیاهی موی را نکاه دارد بیست و یک روز این جوارش را هر روز دو مثقال ناشتا بکار داشتن خود را از بیماری نگاه داشتن است» [ف: 19-19]

ص: 353

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14124

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط قرن 18 مذيل است به دو کتاب به زبان عربی هر دو از تألیفات نجیب الدین ابو حامد محمد سمرقندی؛ واقف: فاضل خان، سنه 1065 وقف بر مدرسه خود نموده و در سنه 1363 شمسی به کتابخانه انتقال یافته؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی ماشی و عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 18گ، 24 سطر (6/2× 15/5)، اندازه: 10× 18سم [ف: 19-21]

4. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4753/3 -24/53

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على بن برهان بسطامی طبری، تا: شنبه اواسط صفر 762ق؛ جلد: تیماج مشکی، 17گ، 27 سطر، اندازه: 9× 24سم [ف: 1-432]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 416/1

در فهرست با عنوان «کتاب المثل و الدستورات في اطعمة المرضى» آمده؛ خط: تعليق، كا: محمود بن نجيب طبیب، تا: پنج شنبه پایان شعبان 774ق؛ کاغذ: سفید کهنه، جلد: مقوایی عطف تیماج سبز، 43ص (1-43)، 21 سطر (6× 14)، اندازه: 11× 18 سم [سنا: ف: 1-249]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7467/11

آغاز: برابر؛ انجام: و عند غلبة كل خلط من الأخلاط، وفقنا الله تعالى لما هو أكثر نفعاً

خط: نسخ، كا: محمد بن علی بن بن محمود هروی ملقب به كمال عطابادی، تا: 936ق، جان خوارزم، دار الشفاء الشهابية؛ جلد: تیماج قهوه ای، 17گ (160-176 پ)، اندازه: 18× 26سم [ف: 19- 271]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6098/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 987ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج تریاکی با ترنج برجسته، 58ص (82-1390)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13× 18 سم [ف: 19-81]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6580/5 - 33/130

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمدرضا بن زین العابدین رضوی مشهدی، تا: پنج شنبه جمادی الاول 991ق، جا: يزد؛ جلد: تیماج قهوه ای دورو، 8 گ، چلیپایی سطر، اندازه: 11× 19سم [ف: 1-458]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4867

آغاز: للماليخوليا، ينبغي أن يكون اغذيتهم فاصله الكيموس جيدة الخلط مرطبة جدا؛ انجام: من الأمراض الجزئيه و الأورام و البثور و الرتبه و كل مزاج.

با معالجه مالیخولیا، سرسام، اوجاع العين آغاز می شود و با مداوای بیماری اوجاع المفاضل، جرب، حمیات به پایان می رسد؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: دولت آبادی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی مشکی نقش دار عطف تیماج اناری، اندرون کاغذی سرخ، 24گ (6پ -29)، 17 سطر (1467)، اندازه:12/5 × 21/5 سم [رایانه]

10. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 3940/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1004ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 171گ (28پ -198پ)، 15 سطر (8× 14)، اندازه: 15×22 سم [ف: 12-2931]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/67

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: ربيع الثانی 1008ق، جا: کرمان؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-192]

12. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 539/3 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 2 رمضان 1040ق؛ 31ص (175-206) [عکسی: 2-31]

13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1671/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: جلال الدین محمد گیلانی، تا: 1068ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج قرمز، رویه ترنج و حاشیه زر، 50ص (201-251)، 15 سطر (7×14/5)، اندازه: 12× 20سم [ف: [254-10

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6009/2

آغاز: برابر؛ انجام: و عند غلبة كل خلط من الأخلاط، وفقنا الله تعالى لما هو أكثر نفعاً

این رساله در فهرست نیامده است و از فهرست رایانه ای آورده شد؛ بی کا، تا: قرن 13 [ف: 19-5]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6329/1

آغاز و انجام: برابر

در فهرست از زکریا رازی دانسته شده؛ كا: احمد بن ملا محمد رضای فاضل کاشانی، تا: رجب 1262ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 12گ (1پ -12پ)، 29 سطر (12× 21)، قطع: رحلی، اندازه: 22×30سم [ف: 16-243]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14120/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سید جواد بن ابراهیم تنکابنی، تا: 1288ق؛ از روی نسخه ای کهن کتابت گردیده و کاتب در پایان گوید «چون نسخه این کتاب ... مشکل خواندن بود و بخط قدیم در سنه اثنين و ستین و سبعمئه بر ناظرین متوقع اگر ... ایراد نمایند و اصلاح نمایند»؛ در انجام یک برگ مطالب پزشکی و چند بیت شعر عربی از ابن سينا آمده؛ کاغذ: فرنگی، 22گ (9پ-31پ)، 15 سطر [ف: 35-678]

17. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4352/2

بی کا، بی تا [نشریه: 13- 390]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4601/11

ص: 354

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 14گ، 25 سطر (7× 14)، اندازه: 12× 22سم [ف: 12-306]

اطعمه مرضی / طب / فارسی

atseme-ye marzā

محمد کاظم بن حکیم محمد، ق13 قمری

mohammad kāzem ebn-e hakim mohammad (- 19c)

تاريخ تأليف: 1206ق (نام کتاب) مؤلف آن جز حکیم حاذق الملك محمد کاظم پسر حیدرعلی مؤلف اكمل الصناعه است. بر اساس طب هندی به تقليد نجيب الدين سمرقندی تألیف شده است، در سی «باب»: 1. امراض رأس در 15 «فصل»؛ ... 29. سموم در هفت فصل»؛ 30. ساختن اغذیه.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4432/1

آغاز: بسمله. تغذيه تحمدی و تقویه قوت محمدت منعم مطلق و شافی برحق.؛ انجام: و درد معده بنشاند، ان شاء الله تعالی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه رجب 1257ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 16 سطر، اندازه: 18× 22/1 سم [ف: 7-398]

- الأطعمة والأشربة > مائده سماویه

- اطعمه و اشربه > خواص اطعمه و اشربه

الأطعمة و الأشربة (ارجوزة) / فقه، شعر عربی

al-'aț“ama wa-l-'ašriba (urjūza)

اعسم، محمد علی بن حسین، 1233 ؟ قمری

a‘sam, mohammad ‘alī ebn-e hoseyn (- 1818)

بحثی است منظوم در 147 بیت در مطاعم و مشارب در ذکر مسنونات و مکروهات مال و مشارب و همچنین در ذكر فوائد و مضار فواکه و اثمار؛ با استفاده از بحث مطاعم و مشارب كتاب «الدروس» شهید اول.

آغاز: الحمدلله و صلى الباری xx على النبي احمد المختار

انجام: هذا و صلی الله ذوالجلال xx على النبي المصطفى و الآل چاپ: ضمن مجموعه «الموائد»، نجف

[الذريعة 462/1 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8791/7

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه اول قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، دور و عطف تیماج قهوه ای، 2گ (131ر -134پ)، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [ف: 28-266]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11634/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق؛ مصحح؛ تملک: «میر احمد»؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، 5گ (71-75)، 20 سطر، اندازه: 7× 13/5 سم [ف: 29-401]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5202/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید مهدی بن علی علوی، تا: شعبان 1265ق؛ کاغذ: گوناگون فستقی، جلد: میشن سیاه ضربی، 13-15 سطر، اندازه: 15/5× 20/8 سم [ف: 8-246]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2708/5

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف؛ خط: نسخ، كا: حسن بن شیخ على حلی نجفی، تا: 1334ق [عکسی ف: 7-305]

5. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 138/3

بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج قهوه ای روشن، 18 گ (310پ -327پ)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 8× 11سم [ف: 1-173]

اطفاء الغوائل / کلام و اعتقادات / عربی و فارسی

etfā'-ol-qavā'el

محمد جعفر

mohammad ja far

این کتاب در احتجاج با شیخیه و اندکی هم با فرقه بابیه است و دارای «مقدمه» و 7 «فصل» و «خاتمه».

آغاز: الحمد لمن ينبغي الحمد الاله و لا اله الا هو

انجام: فهذا ما حکمت به و الله خير الحاکمین.

[فهرستواره منزوی 115/9]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11659

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق مخلوط بشکسته و نسخ، كاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 7 جمادی الثانی 1303ق، جا: کربلاء؛ سپس 10 صفحه به خط مغایر نسخه های پزشکی و تعویذات نوشته شده؛ واقف: سید کاظم عصار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن خرمایی، 269ص، 21 سطر، اندازه: 10× 14سم [ف: 11-28]

اطفال المسلمين / اخلاق / عربی

atfal-ul-muslimin

مؤلف پس از تحصیل علوم در شهر «برکی» از شهرهای ترکیه سکونت گزید و فرزندش محمد حلیم مرد چون ناراحت بود این کتاب را درباره مصیبت اولاد و اجر و ثواب صبر در گذشت آنها نگاشت تا تسکین خاطر حاصل شود و آیات خداوند و احادیث رسول و گفتار بزرگان او را آرامش دهد. مشتمل بر شش «باب» است: 1. أقوال العلماء في مقام الأطفال؛ 2. فائدتها الابائها و امهاتها؛ 3. أحوال الأرواح في البرزخ؛ 4. زيارة القبور؛ 5.

ص: 355

تأثير الدعاء و الصدقات في حق الأموات؛ 6. فائدة الشدائد و المصائب و الصبر عندهما.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6917

آغاز: الحمد لله الذي خلق الانسان من صلصال کالفخار و خلق الجان من مارج من نار و قدر الموت ليوحد وه في اليلل و النهار؛ انجام: و وفقه ليتفكر في أمر خاتمته، و نسأل الله تعالى أن يجعل أمر خاتمتنا في خير و يجعل آخر عمر نا مع البشارة

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج پارچه سبز، 29گ، مختلف السطر، اندازه: 17× 20/5 سم [ف: 18-108]

اطلاعات درباره قصبه آستانه عراق عجم / جغرافيا / فارسی

ettelāʻāt darbāre-ye qasabe-ye āstāne-ye ‘arāq-e ‘ajam

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/37

به نقل از سید محسن مجتهد عراقی؛ خط: نستعلیق، کا: افضل الملک، تا: قرن 14؛ 2ص (1725-1726) [مختصر ف: 73]

اطلاعات فنيه راجع ببغداد / تاریخ جهان / فارسی

ettelā‘āt-e fannīye rāje“ be-baqdād

عارف منشی، محمد، ق 14 قمری

‘āref-e monšī, mohammad (- 20c)

اهدا به: ناصر الدین شاه

ترجمه محمد عارف، منشی دارالترجمه خاص همایونی ناصرالدین شاه از ترکی عثمانی به فارسی. بنابر آنچه از مقدمه کتاب استفاده می شود مترجم ترجمه مزبور را به وسیله محمد حسن خان صنیع الدوله به ناصرالدین شاه قاجار تقدیم نموده است.

1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 951/1

خط: نستعلیق، کا: محمد قلی نوری، تا: 18 محرم 1302ق؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج عنابی، 13 سطر [ف: 81]

2. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 950/1

آغاز: یکی از ولایات وسیعه و مهمه آسیائی دولت عثمانی ولایت بغداد است؛ انجام: و هنا نام محل مستور با یک نوع ریگی نرم و قرمز رنگ است قد تم هذه النسخه

خط: نستعلیق، کا: محمد قلی نوری، تا: 1309ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج عنابی ضربی دارای ترنج و سرترنج دارای جداول ریسه ای، درون کاغذ الوان [ف: 76]

اطلاعات نفس / فارسی

ettelā‘āt-e nafs

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5908/16

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی لایی، 2ص، 18 سطر (6× 12)، قطع: جیبی، اندازه: 10× 16سم [ف: 16-144]

اطلاقات الأصول المتداولة بين الفقهاء / اصول فقه / عربی

ițlāqāt-ul-’uşūl-il-mutidāwila bayn-al-fuqahā’

رساله مفصلی در ذکر موارد اصل و بیان مراد از آن در موارد مختلفی که فقها از آن اسفتاده می کنند.

قم: فاضل قائینی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: 139

آغاز: ثم اعلم أن جماعة من الفقهاء كثيراً ما يستعملون الأصل المحمول عليه العدم ... و الغرض من نقل جملة من مواضع استعمال الأصل أن تمتحن نفسك في المعرفة لتشهد ذهنك، و تحقيق الأصل على هذا الوجه مما لاتجده في غير هذه الرسالة

كاتب = مؤلف، بی تا، و يذكر أقوال الفاضل الكلباسی من کتاب اشارات الأصول [تراثنا: س 13 ش 2 و 3-330]

اطلاقات سه گانه حقیقت محمدیه / عرفان و تصوف

etlāqāt-e se-gāne-ye haqīqat-e mohammadīye

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9043/3

خط: نستعلیق شکسته تحریری، کا: جامع، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج و جدول گرهی یک لا، 1ص (18 پ)، اندازه: 1/6× 15/9سم [ف: 29/2-659]

اطلاق اسماء الله تعالی / اسماء الله

etlāq-e asmā’-ol-lāh taʻālā

سبزواری، هادي بن مهدی، 1212-1289 قمری

sabzevārī, hādī ebn-e mahdī (1798-1872)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9363/10

خط: نسخ، كا: شیخ ابراهیم تهرانی، تا: ذیحجه 1273ق، کاغذ: فستقی، جلد: مقوا، 17 سطر [ف: 11-349]

اطلاق اسم الاختيار على الله تعالی / فلسفه / عربی

ițlāq-u ism-il-ixtīyār “al-al-lāh taʻālā

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

ص: 356

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

از تلخيص المحصل او.

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/83

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سر لوح های زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 2گ (389پ-390پ)، 24 سطر (10× 20)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1483]

اطلاق القيود في شرح مرآة الوجود / عرفان و تصوف / عربی

ițlāq-ul-quyūd fī s.-i mir’āt-ul-wujūd

نابلسي، عبد الغني بن اسماعیل، 1050-1143 قمری

nābolosī, “abd-ol-qanī ebn-e esmāʻīl (1641-1731)

تاریخ تألیف: شب دوشنبه 22 ذیحجه 1080ق

یکی از دوستان مؤلف - که او را صادق المودة نامیده- به دمشق آمده و درخواست شرحی بر کتاب «مرآة الوجود» استادش شیخ اوحدالدین نوری را نموده، مؤلف این شرح را در توضیح عبارات و اشارات آن نگاشته است.

آغاز: الحمدلله الذي أظهر جمال وجهه في مرآة الوجود فتولهت به قلوب اهل المعرفة و الشهود.

[هدية العارفین 95/1 ؛ معجم المؤلفين 271/5]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 733/1

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1455؛ خط: رقعی، کا: ابراهیم نجاتی، تا: پنج شنبه 6 ذیقعده 1243ق؛ 140گ (3-142) [عکسی ف: 2-404]

- اطمینان القلوب > خلاصة الاذکار و اطمينان القلوب

- اطوار > اصطلاحات صوفيان

اطوار ثلاثه / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e salāse

ترکه اصفهانی، علی بن محمد، -835؟ قمری

torke esfahānī, ‘alī ebn-e mohammad (- 1432)

رساله ای عرفانی است دارای یک «مقدمه» و سه «اصل»، مقدمه در بیان منشأ این اطوار سه گانه: اصل 1. مرتبه اهل تحقیق و تنبیه در مرتبه کمال انسانی؛ 2. بیان حقایق به طریق محيي الدين؛ 3. بیان منشأه عنصری انسانی در سبب تأليف در مقدمه آورده است: «اما بعد ... صدای اشارت سعادت بشارت ... بدین خاکسار کوی فقر و انکسار رسید مشتمل بر آنکه مقدمه در تصوف می باید ساخت که جامع سه طور باشد از اطوار صوفیه که بیت قصيده آفرینش و میوه درخت دانش ایشانند. بیت: قوی بازوانند و کوتاه دست xx بزرگند و درویش و هشیار و مست. یعنی محققان و ابرار و اخیار که اساطین مشایخ مانند امام المحققين شیخ محي الدين ابن العربی و شیخ نجم الدین کبری و شیخ شهاب الدین سهروردی قدس ارواحهم و أفاض علينا فتوحهم هریک بطوری از آن منسوبند هر آیت لازم شد بدان مبادرت جستن و بقدر استعداد آن مخدره حسنا که مطلوب طالبان هوشمند است و جلوه گاه عیان بمشاطگی بیان با بالغان مراتب مردی که ذایقه ایشان از نقایص عنت و بی ذوقی مبرا شد نمودن».

آغاز: الحمدلله على دقايق كماله و جلایل جماله و الصلوة و السلام على محمد و آل محمد.... دیر زمانی در کنج زاویه انزوا انزوای صبر در دامن فراغت کشید ...

انجام: به ختم انبیا و ختم قرآن xx که ختم کار ما با خیر گردان

چاپ: تصحيح حسين داودی، در مجله معارف، مرداد و آبان 1371ش.

[نسخه های منزوی،1044/2 ؛ فهرستواره منزوی 98/7 (4 نسخه)؛ مكتبة امير المؤمنين 629/2 و 47/1 ؛ دنا 1145/1 (11 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10196/20

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 828-141ق؛ خط مؤلف و شرف الدين على یزدی و دیگران در برخی صفحات مجموعه دیده می شود، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 4 ص (145-148)، 23 سطر، اندازه: 14/8×15 سم [ف: 32-238]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4029/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ آغاز قرن 10ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای سیر ضربی، 20 سطر، اندازه:15/2 × 20/7سم [ف: 153-7]

3. تهران؛ باقر رقت (ترقی)؛ شماره نسخه: بدون شماره8

كا: عبد القادر بن محمد بن افضل خراسانی، تا: 16 جمادی الثانی 901ق [میراث اسلامی: 5-624]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10004/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 903 و 904ق، جا: مسعودیه یزد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10 ص (115-125)، 15 سطر، اندازه: 16/5× 24 سم [ف: 32-13]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2403/11

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف با تطبیق آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج مشکی ترنج دار کوبیده مقوایی، 10ص (170-180)، 14 سطر (7/5× 12 )، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 5-526]

ص: 357

6. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1701/3

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 16گ (30-46ر)، اندازه: 12/5× 19 سم [نسخه پژوهی: 3-169]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9596/14

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف با تطبیق آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ چلیپایی؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن ضربی تریاکی مستعمل، 8ص ( 227-220 )، اندازه: 21×30سم [ف: 9-275]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3035/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد صالح اصفهانی، تا: یکشنبه 17 جمادی الثانی 1084ق؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز ضربی پشت سبز، 10گ (98-107پ)، 15 سطر، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 8-232]

9. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 326/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 ذیقعده 1088ق [ف: 3-11]

10. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 312/9

آغاز: برابر؛ انجام: ... و آنجا چون نظر کرد از این نمط حقایق بیش از این طور این مختصر نیست.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1272ق؛ جلد: تیماج، 10گ [ف: 1-314]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26330

آغاز: برابر؛ انجام: و اليه يقول الحق و هو يهدي السبيل

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضمیمه 26306 [رایانه]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 21918/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 17ص (185-201)، قطع: رقعی، اندازه: 11× 18سم [ف: 9-613]

13. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1670/1 - 9/220

آغاز: و مخموری بیت: گرش به بینی و دست از ترنج بشناسی xx روا بود که ملامت کنی زلیخا را؛ انجام: برابر از اواسط اصل اول تا آخر رساله؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ جلد: کاغذی آبی، 10گ، 14 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 1-433]

14. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 20/18

آغاز و انجام: برابر

کا: محمد قاسم بن تاج الدین محمود حسینی، بی تا، 17گ (168ر-184ر)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 45]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض9596

خط: مختلف، بی کا، بی تا [الفبائی: 57]

اطوار حکمت / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e hekmat

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne“mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e abd-ol-lāh (1330-1431)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/30

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-53]

اطوار در حل اسرار عرفان و تصوف / فارسی

atvār dar hall-e asrār

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 988/4 -ف

نسخه اصل: بادلیان 176 فرازر (1290). در ده طور؛ بی کا، بیتا [فیلمها- ف: 1-550]

اطوار دل / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e del

شامل 7 «طور»: صدر، قلب، شغاف، فؤاد، حبة القلب، سویدا، مهجة القلب. این بخش می باید از «قلب منقلب» سعد الدين محمد بن محمد حموی جوینی (650ق) گرفته شده باشد چراکه مطالب و تقسیماتش کاملا با آن رساله مطابق است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8919/5

آغاز: دل را هفت طور اثبات کرده اند زیرا که دل بر مثال آسمان است و تن بر مثال زمین که آفتاب روح از آسمان دل بر زمین قالب می تابد

خط: نستعلیق و شکسته، كا: محمود بن جلال الدین محمد نصیر قلندر شاه خویی، تا: 19 صفر 1286ق، جا: دولت سرای حاجی آقا میرزا رحیم؛ کاغذ: فرنگی نازک، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج و جدول، 1گ (14پ)، اندازه: 12/8 × 21/5سم [ف: 29/1 -329]

اطوار سبعه / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e sab'e

صفی علیشاه، محمد حسن بن محمد باقر، 1251-1316 قمری

safi-'alī-šāh, mohammad hasan ebn-e mohammad baqer (1836-1899)

رساله در هفت منزلی است که سالک راه حق باید طی کند که عبارت است از: وادی طبیعت، وادی نفس، سرحد قلب، مرحله روح، مقام سر، مقام کشف، مقام اخفی.

آغاز: اما اطوار منحصر بهفت است و اما ابتدا از مرتبه طبع کنیم

ص: 358

در طور اول که سالک راه نورد وادی طبیعت شود.

[دنا 1145/1 (2 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 298/8- فيروز

آغاز: برابر؛ انجام: تفصيل وادی هفتم و شرح مقام اخفى و تذکر تجلی نور سیاه موقوف به ذوق و فراست قلندریست چالاک ... اما اشعاری بطور غزل گفته شد مناسب این مقام است: دل غم دیده به تنهایی و هجران خو کرد xx تکیه بر زلف تو و باد و جهان یک رو کرد / گفتم آن روز که دل نکته ز خال تو شنید Xx رخنه در کار مسلمانیم این هندو کرد

خط شکسته نستعلیق، کا: محمد ابراهيم بن زین العابدین اصفهانی، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مخمل بنفش با ترنج و حاشیه درون ابری، 6ص (308-313)، 12 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 21-286]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2291/6

آغاز: برابر؛ انجام: روزها رفت ز پهلوی صفی دجله چشم xx جرم یکشب که تمنای تو در پهلو کرد

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 1گ (74پ -80پ)، اندازه: 13×20/5سم [ف: 6-277]

اطوار سبعه / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e sabíe

دل آدمی را مانند آسمان و قلب را به مثال زمین دارای هفت طبقه و هر طبقه را طوری نام نهاده است بدین ترتیب: 1. طور صدر؛ 2. طور قلب؛ 3. شفاف (معدن عشق)؛ 4. فواد؛ 5. حبة القلب؛ 6. سویدا؛ 7. مهجة القلب.

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 801/2

آغاز: بسمله، بدان وفقک و ثبتک الله على الاطوار في معرفت روحک و عقلك و قلبک و نفسک؛ انجام: کعبه بنیاد خلیل آذر است xx دل نظر گاه جلیل اکبر است

خط: نسخ، كا: محمد کاظم بن محمد باقر الخراسانی، تا: شنبه غره ربیع الاول 1293ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 4 ص، (42-46)، 15 سطر (5/5×12)، اندازه: 10× 17/5 سم [ف: 2- 336]

2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 50/22

آغاز: بدانکه دل آدمی بر مثال آسمانست در عالم صغری و قالب بر مثال زمین، زیرا که خورشید؛ انجام: من اتبع الهدی.

بی کا، بی تا، کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 3ص ( 251-249 )، اندازه: 13× 24سم [ف: 1-70]

اطوار سبعة في مقامات الصوفيين من منازل السالكين / عرفان و تصوف / ترکی

atwār-u sabʻa fī maqāmāt-is sūfīyān 'an manāzil-is sālikīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1269/5

آغاز: ... الا یا ایها الساقی ادر کاساً و ناولهاxx ایجوب جام محبتدن اولم جانانه مائلها؛ انجام شول عدم اقليمنه عزم ایلام شمدن کرو xx تیر دندآن فلکدن چقدى دامانم هله

خط: نسخ، كا: عبدالله ابن ابراهیم، تا: شنبه محرم 1287ق، کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالوئی ضربی و مقوایی با ترنج، 118ص ( 160-43 ) [سنا: ف: 2-200]

اطوار سبعه قلبيه / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e sab“e-ye qalbīye

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/71

آغاز: بیان اطوار سبعه قلبيه و انوار آن، چون طالب صادق به صحبت مردش کامل بشرف توبه؛ انجام: رزقنا الله و اياكم العارفين و الموحدين بمحمد و اهل بيته الطاهرين المعصومين. خط شکسته نستعلیق، كا: حاج محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، بی تا؛ در حاشیه نام طبرستانی آمده است به فارسی؛ کاغذ: قورخانه، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 1گ (102پ)، اندازه: 19×23/5 سم [ف: 7-188]

- اطوار القلب > اطوار القلوب (منظوم)

اطوار قلب / عرفان و تصوف عربی و فارسی

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29430

آغاز: فایده در بیان اطوار قلب الاول ... الصدر یعنی قابلیت و الثاني الشفاف یعنی اماحه اعلم و الثالث؛ انجام: و اذا مت بگو علیک و قالوا انا لله و انا اليه راجعون ولا تكن من الدين بقال عند ربهم الحمدلله رب العالمين.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ ضميمه نسخه ش 29426 [رایانه]

اطوار قلب / عرفان و تصوف / فارسی

atvār-e qalb

یادداشت کوتاهی است برگرفته از کتابی، در اطوار هفت گانه قلب اصطلاح عرفا.

خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:

847/37 خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: 1091 تا 1092ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (75پ -76ر) حاشیه، اندازه: 10× 17سم

ص: 359

[جمیراث اسلامی: دفتر نهم -101]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11343/7

خط نستعلیق ، بی کا، تا: 1252ق، 2 گ( 32پ - 34ر)[ مختصر ف: 394]

اطوار القلوب (منظوم) / شعر / فارسی

atvār-ol-qolūb (manzūm)

شیروانی، یحیی بن بهاء الدين، -868 قمری

šīrvānī, yahyā ebn-e bahā’-od-dīn (- 1464)

منظومه ای است که در آن از احوال هفت گانه قلب در تصوف سخن به میان آمده است. [فهرستواره منزوی 207/10 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 901/3

آغاز: پس از بسمله. بنام حق کنم آغاز گفتار xx که او باشد جهان بان جهاندار/ به حمد او زبانم ذاکر آمد xxز احساسش دل و جان شاکر آمد؛ انجام: فقیر و عاجز و حیران و مسکین xx به جز فقر و نیازم نیست تمکین / به حق ذات بی چونت الهی xx عفو کن ذنب و تقصیرم كما هي

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی و مقوایی، 26ص (143-168)، ابعاد متن: 7× 11، اندازه: 14× 20سم [سنا: ف: 2-88]

الاطوارية النورية / عرفان و تصوف /عربی

al-ațwārīyat-un nūrīya

گزیده ای است در سفارشات عرفانی پدری به پسرش بنا بر طريقه خلوتیه که بر اطوار سبعه نوریه استوار شده با ترغیب در سیر و سلوک آن طریق.

خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 146/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين والصلوة والسلام على خاتم النبيين وعلى آله وصحبه الطاهرين والمطهرین بیت: ره این است روی از طریقت متاب xx بنه گام و کامی که خواهی بیاب؛ انجام: فان العدم بک خیر من الوجود معك و الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على سيد المرسلين فياولدی خذما اتیناک و کن من الشاکرین.

خط: نسخ جلی، کا: يوسف على سروری، تا: 6 شوال 915ق؛ محشی از مؤلف؛ تملک: مصطفی لطفی بیک زاده بن لطف الله بن بالی، عبد الباقي بن محمد باقی افندی، شیخ محمد بن حسن، محمد بن مصطفی مشهور به بغلچی زاده، و عبارت «قد اشتريته من محمود افندي في اواسط رجب 1223 بخمسة يوزلوقات وانا الداعي الأثيم الشريف الحسینی ابراهیم الرسول الايراني الى الدولة الخاقانی»؛ از موقوفات رمضانيه 1230؛ جلد: تیماج روغنی اسلیمی، 6گ (426-431)، 21 سطر، اندازه: 17×24سم [ف: 82]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 625/2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-249]

اطواق الذهب / اخلاق / عربی

atwaq-ud dahab

زمخشری، محمود بن عمر، 467-538 قمری

zamaxšarī, mahmūd ebn-e ‘omar (1075-1144)

«اطواق الذهب» کتابی است مشتمل بر یکصد مقاله که هر یک از مقالات مواعظ و نصایح سودمندی را در بر دارد و مؤلف میان هر دو جمله از مقالات سجع را رعایت نموده و با نهایت ایجاز و اختصار و فصاحت و بلاغت این کتاب را خاتمه داده است. در خود کتاب نامی از مؤلف و اسم کتاب نیست ولی در مقدمه اطباق الذهب» مؤلف آن تصریح نموده است که صد مقاله زمخشری موسوم به «اطواق الذهب» می باشد.

این کتاب چنان که در معجم المطبوعات آمده است به زبان ترکی و آلمانی و اطریشی ترجمه گردیده و با ترجمه ها در اروپا طبع شده و چاپ بیروت آن مشتمل بر شرح لغات و کلمات مشکله آن به قلم شیخ یوسف افندی اسیر است. آقای دکتر رضازاده شفق استاد معاصر در ص 193 تاریخ ادبیات نوشته اند که شاعر شهیر وصال شیرازی (متوفی به سال 1262) اطواق الذهب را به فارسی ترجمه کرده اند. آقای یوسف اعتصامی (اعتصام الملک) این کتاب را شرح و به نام «قلائد الادب في شرح اطواق الذهب» مسمی گردانیده و به سال 1321 در مصر چاپ شده است.

آغاز: بسمله اللهم انی احمد على ما ازللت الى من نعمتك و على ما ازلت عني من تقمتک

انجام: فكيف رضيت لدينك بالقذى، و المومن لايرضى لدينه بذا و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على افضل الانبياء و المرسلين وسلم تسليما كثيرا

چاپ: در بیروت، جمعية الفنون الأدبية، 75ص، 1293 ق و قاهره، مطبعة السعادة، 1328ق. چاپ شده.

[معجم سر کین 973/1 ؛ کشف الظنون 117/1 و 116/1 ؛ بروکلمان، ج 5، ص 235-237؛ قاهره، ادب، ج 2، ص 35-36؛ (در توصیف کتاب آن را با النصائح الكبائر خلط کرده اند)؛ دنا، ج 1، ص 1145-1147]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1622/3

خط: نسخ، كا: محمد بن ابی یوسف عمر، تا: پنج شنبه پایان رجب و شعبان 589 ق کاغذ: دولت آبادی، جلد: عطف و گوشه میشن رویه ابری فرنگی، 15 قطع: [ف: 5-311]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 462/50 (آ)- 463/50 (ب)-ف

نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: صفر 754ق؛ در هامش؛ 14گ (61ر -74پ) [فیلمها- ف: 1-482]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 390/2-ف

ص: 360

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2911؛ خط: نسخ، كا: كمال الدین حسین بن شمس الدین محمد کرمانی، تا: قرن 10، 22گ (29-50)، 15 سطر [فیلمها - ف: 1-465]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1083/2 - طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (10پ -23پ)، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 22/5 سم [ف: 23-529]

5. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 441/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 11گ (1پ -11ر)، 15 سطر (9× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 300]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 284/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی، ساقه چناری، 93 ص (47-139)، 7 سطر (7/5× 14)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 7-254]

7. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 214/1

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد صالح، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 17گ (2پ-18پ)، 17 سطر، اندازه: 15× 24 سم [شخصی میبدی: ف: 1-166]

8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3801/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1028ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی رویه ابری رنگارنگ، 10گ (2پ-11ر)، 21 سطر (9/5× 17/5)، اندازه: 17/5 × 26/5سم [ف: 17-6]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4749/7

آغاز و انجام: برابر در صد مقاله؛ خط: نسخ، کا: طهماسب قلی، تا: رجب 1049ق، جا: سورت هندوستان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لا قهوه ای، 11ص (86-96)، 21 سطر (9× 17)، اندازه: 12/5× 22 سم [ف: 13- 130]

10. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 72/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ جلی، کا: محمد کاظم بن محمد رضا همدانی، تا: 12 رمضان 1197ق، از روی نسخه ای که علامت مقابله و بلاغ در آن توسط «سید علی خان کبیر مدنی شیرازی» در 9 جمادی الثانی 1109ق و علامت بلاغ و تصحیح «على صدر الحسینی» در ذیحجه 1106 ق وجود داشته کتابت شده؛ جلد: تیماج، 23گ، 15 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 173]

11. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3442/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 26گ (1پ -26پ)، 11 سطر، اندازه: 10×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-156]

12. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 87/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كان احمد بن عبدالله خان، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، 25گ (1پ - 25پ)، 11 سطر، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 105]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14729/15

منتخب آن؛ خط: نسخ، كا: حبیب الدین محمد بن علی اصغر گلپایگانی، تا قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج و گره دار، 4گ (142ر-145پ)، اندازه: 17/7× 23 سم [ف: 41- 185]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1135/26

یک صفحه از کتاب اطباق الذهب؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لایی، 2ص (348-349)، 18 سطر [سنا: ف: 2-130]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13338/11

آغاز: برابر؛ انجام: هذه القنطرة و ما يريد من البهجة و القرحة نازل ظل هذه الشرحة

از مقاله نخست آغاز و تا مقاله سی و چهار؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (154پ - 163ر)، 13 سطر، اندازه: 8× 15/5 سم [ف: 33-587]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6082

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: چرمی قهوه ای، 21گ، 15 سطر (7/5× 14/7)، اندازه: 12/8× 21 سم [ف: 7-204]

17. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4182/2

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قرمز، اندازه: 14/3× 21/6سم [ف: 7-230]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4441

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 19 ، 17 سطر (7/5× 14)، اندازه: 14× 22سم [ف: 7-204]

19. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2478

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: شلجمی «علی اکبر الموسوي 1262» (هشت ضلعی)؛ جلد: تیماج سیاه، 61گ، 8 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف: 1-178]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11560/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1267ق؛ مصحح، در آغاز دستخط آیت الله مرعشی نجفی در معرفی کتاب؛ مهر: «سید محمد الرضوی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 19گ (1-

ص: 361

19)، 15 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 29-240]

21. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 4439

آغاز: بسمله المقالة الأولى لاتفخر على اهل الحب؛ انجام: فاذا هو سراب بقيعه ... من مقالات الزمخشري اذ هي م / نه

فاقد مقدمه است و بلافاصله از مقاله اولی شروع شده؛ خط: نسخ، کا: محمد کاظم دزفولی، تا: جمادی الثانی 1271ق؛ کاغذ: زرد فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج یک لا، 15، 16 سطر (7× 14/5)، اندازه: 14/5× 21/2 سم [ف: 7-204]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10584

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن کاتب الهی شیرازی، تا: 1275ق [الفبائی: 57]

23. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3348

آغاز و انجام: برابر

مقاله 43 و 47 را کاتب دو قسمت نموده و دو مقاله معرفی کرده و چهار مقاله آن را (از 91 تا 94) ننوشته؛ خط: نسخ، كا: حسن بن عبدالمجيد الحسینی واعظ اصفهانی، تا: 1276ق؛ پشت آخرین برگ شرحی در معرفی این کتاب و مؤلف آن و این که بر حسب امر سیف الملک به کتابت آن پرداخته، نگاشته؛ مجدول؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، 38ص، 11 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14× 22سم [ف: 2-13]

24. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3350

آغاز و انجام: برابر

مقاله 43 و 47 را کاتب دو قسمت نموده و دو مقاله معرفی کرده و چهار مقاله آن را از 91 تا 94 چون نسخه سابق ننگاشته اند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ دارای یک سرلوح زیبا، مذهب، مجدول؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: ساغری سوخته طلایی، 18ص، 15 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2-14]

25. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 564/8

خط: نستعلیق معرب، كا: محمد مسیح بن عبد الحمید موسوی اصفهانی درب امامی، تا: 1280ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای نو، 11ص (148-158)، اندازه: 12/5× 20/9سم [ف: 5- 85]

26. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1682/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد صادق بن محمد علی خوانساری، تا: دوشنبه 27 ربیع الثانی 1281ق؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332، کاغذ: نخودی، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 30گ، 10 سطر، اندازه: 10× 18سم [ف: 5-98]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9020/1

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1282ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 32گ (1پ - 32پ)، 12 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 23-172]

28. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6219

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1282ق؛ کاغذ: فرنگی آبی زرافشان آهار مهره، جلد: تیماج یک لا قهوه ای سوخته مجدول الحاقی، 24گ، 13 سطر (6/3× 12/3)، اندازه: 10/5× 17/8 سم [رایانه]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8231

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید محمد هروی، تا: 1283ق [الفبائی: 57]

30. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 4440

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ابراهیم، تا: 1283ق؛ واقف: نایینی. [این نسخه از پهلوی «اطباق الذهب» شماره 4436 جدا شد و رقم کاتب و تاریخ تحریر در آن نسخه است]؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 16گ، 18 سطر (8/5× 15 )، اندازه: 14/2× 22 سم [ف: 7-203]

31. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 543/4

خط: نسخ، كا: عبد الجواد بن یوسفعلی، تا: 22 رجب 1283ق؛ کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: تیماج لایه ای سبز، 16گ، 19-15 سطر (7/3×13/5)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-431]

32. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8835/10

خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبائی یزدی، تا: 26 ربیع الثانی 1286ق؛ 5گ (78پ -82ر) [مختصر ف: 73]

33. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8825/19

آغاز و انجام: برابر

با توضیحات لغوي بين سطور؛ خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبایی طبیب یزدی، تا: جمعه 26 ربیع الثانی 1286ق، جا: تهران؛ حکایت محمد بن غسان درباره گردش روزگار و دنيا (82پ)؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشین قهوه ای مجدول هگی (78پ -82ر)، اندازه: 22× 35/3 سم [ف: 29/1-59]

34. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 146/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین گرگانی، تا: 1300-1301، جلد: تیماج قهوه ای، 34ص (196-229)، اندازه: 13×20/5سم [ف: 106]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2306/5

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-356]

35. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 636/6

آغاز و انجام: برابر

در 100 مقالت است؛ خط: نسخ پخته، کا: جلال الدین، تا: 1301ق؛ 37گ (96پ -132ر) [ف: 2-18]

36. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 456/2

خط: نسخ، كان هدایت الله العلوی، تا: شوال 1305ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سبز سیر، 32گ، 16 سطر، اندازه: 14/4× 22 سم [ف: 5-32]

ص: 362

37. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 186/3

بی کا، تا: 1320ق؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 16گ (37پ - 52پ)، اندازه: 11/5× 18سم [ف: 1-135]

38. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 336/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1320ق؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-941]

39. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 749/9

خطبه اطواق الذهب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 3گ (83ر-85ر)، 18 سطر (7×14)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 380]

40. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2414/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تریاکی روشن با ترنج و سرترنج، مذهب، دامن دار مقوایی، 27گ (134پ۔ 161)، اندازه: 12/5× 25/5سم [ف: 12-204]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 880/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد باقر کاشانی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 20گ (39ر - 58ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 67-3چ

42. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 708/2

ف نسخه اصل: موزه بریتانیا 3733 Or (ریو ص 632 ش 1003)؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ 17گ (12-29) [فيلمها - ف: 1-525]

43. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 15- د668/2/

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 25گ، 14 سطر (8× 15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2- [252

44. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 4629/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: في: 1513]

45. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 24/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج خرمائی، 12 سطر (8/5× 14)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-492]

46. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 153/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 21گ، 14 سطر، اندازه: 14/5× 23سم [سلطانی: ف:]

47. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1577/1 - 9/127

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی دو رو، 54گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-433]

48. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 23/2

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13 یا اوایل قرن 14؛ کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج مشکی، 16 سطر (12/8× 16/8)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 1-304]

اطوال بلدان (جدول) / هيئت / فارسی

atvāl-ol boldān (jadval)

جدول اطوال بلدان از جزایر خالدات و عروض بلدان از خط استواء و طريقه استخراج خط نصف النهار.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3176/10

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 6گ (145پ-150پ) [ف: 6-258]

اطوز گنج = اتوز گنج / شعر / فارسی

ottūz-e ganj = ottūz-e ganj

فوقی یزدی، احمد، - 1050 قمری

fawqī yazdī, ahmad (- 1641)

گفتاری است به نظم و نثر و به شوخی در 30 «باب»، در 30 «گنج» یا 30 «نغمه». هر گنج را درباره یکی از آوازها و مقامات طبیعی از «چپ چپ زر در کیسه» تا «آواز الله اکبر» نگاشته است. (احمد منزوی)

آغاز: بسمله اما بعد بلکه ما بعد بدانکه رساله ای است مشتمل بر فواید و منافعی چند سنجیده و بنای این مزخرفات ... بر سی باب نهاده هر بابی از آن بگنجی ملقب است و هر گنجی از آن بر مقامی و مسمي باسمی خاص شده است و این رساله موسوم است باطوز گنج.

انجام: و در دنیا عزیزاند من نمیدانم که اینها چه چیزاند. از مسوخانند اکثر فوقی این نامردمان xx پاره ای سگ پارهای خر پاره ای کژدم شدند

[دنا 1147/1 (6 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 207/10 ؛ رک ایضا کلیات او]

1. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 544/2

خط: نستعلیق، کا: محمد على، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 27گ (66ر - 92پ)، 15 سطر (7× 13)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 322]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3862/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 47،47 -94، 15 سطر (8× 16)، اندازه: 12× 21سم [ف: 12- 2839]

3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4999/2

خط: نستعلیق، کا: محمد اسمعیل تفرشی، تا: 1320ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: کاغذ پازهری، 14 سطر، اندازه: 15/4 × 20/6سم [ف: 8-159]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/2591/141

ص: 363

بی کا، بی تا؛ 3گ (656-658) [ف: 9-1405]

5. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 34/3

بی کا، بی تا [نشریه: 7-5]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5104/1

خط: شکسته نستعلیق، کا: ابراهیم توپچی، بی تا، کاغذ: قورخانه ای فرنگی آهار مهره، جلد: رویه میشن آلبالویی ضربی، 35گ (1پ -35ر)، 12 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 4-663]

الأطول = شرح تلخیص المفتاح / بلاغت عربی

al-ațwal = S.-e talxīs-ol-meftāh

عصام الدین اسفراینی، ابراهيم بن محمد، 873-951 ؟ قمری

"esām-od-dīn-e esfarāyenī, ebrāhīm ebn-e mohammad (1469-1545)

وابسته به: تلخيص المفتاح في المعانی و البيان؛ خطيب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن (666-739)

شرح مزجی مفصلی است بر کتاب «تلخیص المفتاح» قزوینی. در این شرح، مباحث و عبارات تفتازانی و سید شریف جرجانی در شرح تلخیص المفتاح را با عنوان «قال الشارح المحقق» و «قال السيد السند» نقل و مورد استفاده قرار داده است.

آغاز: الحمدلله على كل حال كما يستوعب مزايا الأفضال و يستجلب خواص الاقبال و يتسبب بالافتتاح به ختم كل أمر ذي بال ... و بعد فيقول ... ان افضل ما يتمسک به في تحصيل الكمال ... قال المصنف: الحمدلله، الحمد هو الثناء على الجميل الصادر بالاختيار على ماله الاشتهار

چاپ: آستانه، دو جلد، 1284 ق.

[دنا 1147/1 (8 نسخه)؛ کشف الظنون 477/1 ؛ اعلام زرکلی 63/1 ؛ معجم المطبوعات العربيه 1330/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 201/2 و 130/4]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 795

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ تملك: محمد عز الدين حسن بن محمد على استر آبادی در اصفهان که می نویسد خط مؤلف است؛ واقف: حبیب الله بن ملا حسن علی با تولیت میر محمد حسینا پسر امیر محمد صالح حسینی خاتون آبادی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ ضربی و مقوایی نو، 336گ، 23 سطر (7× 12)، اندازه: 13× 19 سم [سنا: ف: 2-61]

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 962

همان نسخه بالا [ نشریه: 7-102]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17123

کا: سعدالدین، تا: 800ق؛ خریداری از امرالله صفری؛ اندازه: 13/9× 23/2سم [رایانه ]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 205

آغاز: برابر؛ انجام: و اذق من حلاوة ثمارها الحاضرين و الغائبين آمین ...

خط: نسخ، كا: ابراهیم پسر بدر الدین پسر ابراهیم پسر حسن حنفی، تا: پایان صفر 1013ق؛ با سرلوح؛ کاغذ: ترمه نخدی رنگ، جلد: تیماج حنایی مقوایی فشاری زرکوب ته تیماج مشکی، 368، 29 سطر (9/5× 17)، اندازه: 16× 25سم [ف: 2-400]

4. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 33

خط: نستعلیق، كا: عبدالغفور کنو جندنوتی، تا: شنبه 2 محرم 1045ق؛ مصحح، محشى؛ وقف نامه کتاب به سال 1388؛ تملک: ملامحمد قندهاری، علی بن محمد حسین؛ جلد: تیماج قهوه ای، 360، 25 سطر، اندازه: 15× 22/5 سم [ف: 1-33]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2807

آغاز: برابر؛ انجام: و لو تأملت فيها وجدت سوى ما برزت به دقايق من الودايع فلتنظر فيها نظر الاعتبار ... ربنا اللهم بارک فيما رزقت ... و الحمدلله رب العالمین

خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ 7 برگی از ابتدا و 2 برگ از پایان کتاب به سال 1319 به خط احمد کوهستانی و به دستور سعد الدین خان نایب الحكومة و حکمران هرات بازنویسی شده، مصحح، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی سوخته ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته مقوایی عطف با چرم تریاکی، 307گ، 25 سطر (13× 19)، اندازه: 18/5× 25/5سم [ف: 13- 300]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17592

کا: سلیم بن علی محمد، تا: 1235ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 20/6× 30/4سم [رایانه]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17596

كان صادق ابن علی اکبر، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 181 گ، اندازه: 14/8×19/5 سم [رایانه]

اطولوفس في الكرة المتحركة / هیئت، ریاضیات عربی

uţūlūfus fi-1 kurat-il mutaharrika

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10925/4

خط: نستعلیق، کا: محمد علی احمد مراغی، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13ق؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س9 ش 2-]

اطياريه / شعر / فارسی

atyārīye

رئیس العلماء، جلال الدین بن محمد طاهر

ra’īs-ol-'olamā', jalāl-od-dīn ebn-e mohammad tāher

مثنوی عرفانی است.

[فهرستواره منزوی 208/10]

شیراز، خانقاه احمدیه، شماره نسخه: 177

ص: 364

بی کا، بی تا [نشریه: 5-209]

اطياف العارفین / کلام و اعتقادات / عربی

ity af-ul-arifin

مختاری نیشابوری، محمد حسن، ق13 قمری

moxtārī neyšābūrī, mohammad hasan (- 19c)

رساله در معارف و عقاید است. در دیباچه آن را چنین معرفی کرده است: «انی اردت ان اكتب بعض الأطياف و اجمع بين الأطراف لعل ان يفيد بعض الاشراف». عناوین مطالب: سنه و 30 طيف و يقظه، السنة (چرت و پینکی، بمنزله مقدمه) في حقيقة النوم و احكامه و بیان الانفس و حدوثها. طيف (رؤيا- بجای باب، فصل) های سی گانه: معرفت اصطلاحی و حقیقی وحدت، کثرت وحدتیه، کثرت، عدالت، نبوت، امامت، امامة الرضا عليه السلام، افضلیت زیارت امام رضا، صاحب الزمان، معاد، بشارت، صلوة، صوم، زکوة، خمس، حج، جهاد اصغر و اکبر، توبه و استغفار، دعآء و اسم اعظم، في الذكر، في السير في الله، في الاجارة و الارشاد، في التصرف في الأكوان. اليقظة (بمنزله خاتمه) في حاصل ما تقدم.

آغاز: الحمدلله رب المتخلفين و العاقبة للباقين و الصلوة و السلام على السابقين و اللعنة على الهالكين

انجام: و آخر دعواهم ان الحمدلله رب العالمين

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7130

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: یکشنبه 2 صفر 1248ق؛ کاغذ: نیلی رنگ، جلد: مقوا با روکش پارچه خاکستری، 15گ، 16 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 11-28]

- اظلال الاجسام > كيفية الاظلال

اظهار الاسرار الخفية للقواعد النحوية / نحو /عربی

izhār-ul-asrār-il-xafīyya li-l-qawāʻid-in-naħwīyya

برکلی، محمد بن پیر علی، 929-981 قمری

berkelī, mohammad ebn-e pīr-‘alī (1523-1574)

رساله ای است در بیان عوامل نحوی در سه باب: 1. العامل؛ 2. المعمول؛ 3. العمل.

آغاز: بسمله. حمدله. صلاه فهذه رساله فيما يحتاج اليه كل معرب اشد الاحتياج و هو ثلثه آشياء العامل و المعمول و العمل ای الاعراب فوجب ترتيبها على ثلثه ابواب

انجام: وصفة اسم لا المبنى المفردة المتصلة به فانه يجوز بناؤها على الفتح نحو لا رجل ظریف و ظریفاً

چاپ: السعودية، دار المنهاج، تصحیح انور بن ابی بکر الشيخی الداغستانی، الطبعة الأولى، 1430ق، 224 صحيفة

[برو کلمن 260/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 121/2 ]

شرح و حواشی:

1- حل اسرار الاخبار على اعراب اظهار الاسرار؛ زینی زاده، حسین بن احمد (-1168)

2- نتائج الأفكار في شرح اظهار الاسرار؛ آطه وی، مصطفی بن حمزه (-11)

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3/ 6950

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه شوال 1114ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوا با برگردان، 33گ (71پ -103ر)، 15 سطر، اندازه: 12/5× 20سم [ف: 3-165]

2. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 502/12

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ ترکی، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج مشکی، 47گ (289پ۔ 335ر)، 13 سطر، اندازه: 11/5× 20سم [ف: 2-393]

3. قزوین؛ مدرسه امام صادق قزوین؛ شماره نسخه: 160/1

بی کا، تا: 1260ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول [ف: 1-337]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11495/1

آغاز و انجام: برابر

این نسخه از اواخر باب اول به بعد را فاقد است؛ نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ به شیوه ترکی عثمانی، كا: احمد بن جعفر گنجهای داغسدانی، تا: 1265ق، جا: قريه مدری؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا عطف و گوشه چرم، 34گ (1-34)، اندازه: 16/5× 21/5سم [ف: 12- 370]

5. يزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 408/5

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 3 جمادی الاول 1294ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای سوخته، 70گ (25ر - 94پ)، اندازه: 14×21سم [ف: 2-102]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27357

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]

7. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 8398- 57/68

آغاز: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كان رسول بن محمد شهير به کر کابادی، بی تا، جان قریه بیژو؛ 22گ، 14 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-434]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14110/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی، عطف و حاشیه تیماج

ص: 365

مشکی لولا دار، 12گ (160- 171 پ)، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 38-145]

اظهار التحقيق في مسألة الجمع و التفريق / رياضيات / فارسی

izhār-ut taḥqīq fī mas’alat-il jam' wa-t tafrīq

میرزا فاطمی، محمد بن على

mīrzā fātemī, mohammad ebn-e ‘alī

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10204/3

خط: نسخ، كا: شیخ علی بحرانی، بی تا؛ مصحح، محشی؛ قطع: وزیری [میراث شهاب: س 8ش 4-67]

اظهار الحق / كلام و اعتقادات / عربی

izhar-ul-haqq

دهلوی، رحمة الله بن خليل الرحمن، 1306 قمری

dehlavī, rahmat-ol-lāh ebn-e xalīl-or-rahmān (- 1889)

میزان الحق؛ هانری مارتین (1810-1883م)

مناظرات مؤلف است با یکی از مبلغان مسیحی (گویا هانری مارتین) در هند که به فارسی نگاشته بود و چون به مکه رفته بود به خواهش سید احمد دانشمند مکی آن را به عربی برگردانده است. رد «میزان الحق» هانری مارتین است.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي لم يتخذ ولدا ولم يكن له شریک في ملكه ... فيقول ... رحمة الله بن خليل الرحمان ...

چاپ: استانه، 1284 و 1305، مصر، 1317ق، مصر، سنگی، 1294 تاریخ تأليف 1280)، وزیری، 2860288صص

شرح و حواشی:

1- الرد على اظهار الحق ؛ بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر (1334-1277)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5760

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي لم يتخذ ولدا ولم يكن له شريک في ملکه ... فيقول ... رحمة الله بن خليل الرحمان؛ انجام: في هذه المسائل لا تقدر أن تجذبهم الى نفسها انتهى فانظر كيف وصی و اظهر ان مثل عبادة الصنم ... تم المجلد الأول و يليه الثاني.

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 28 ذیقعده 1294ق؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: میشن سرخ لایی، 92گ، 19 سطر، اندازه: 12/4× 13/3 سم [ف: 1-41]

إظهار الحق / اخلاق / اردو

izhar-ul-haqq

شاهجهان آبادی، میر مهدی

šāh-jahān ābādī mīr mahdī

یک مثنوی است در اخلاق، خصوصاً در بیان حقوق، که از حق حضرت باری تعالی تا انبیاء و ائمه اطهار (عليهم السّلام) و علماء و والدین تا ادنی و مراتب حقوق را بیان می کند.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14214

آغاز: الهی مجهی دی دل حق شناس xx که تامین کردن تیر اشکرفه سپاس؛ انجام: ای خطایم عطایی کنی xx بعفو جرایم دعائی کنی بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، دارای سر لوح کوچک به سبک کشمیری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی عطف چرم مشکی، 38گ، 15 سطر (10×19/5)، اندازه: 16×25/5سم [ف: 36-25]

اظهار حقایق الحق / متفرقه / فارسی

ezhār haqāyeq-ol haqq

درویش فانی، 1230-1307 قمری

darvis fani (1815-1890)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16060

آغاز: آغاز نامه نام هستی است هستی بخشا؛ انجام: دولت ابد مدت قاهره لازالت مدظله العالی اشتغال نماید

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1288ق؛ افتادگی: انجام [رایانه]

اظهار الحق و معيار الصدق / تاریخ / فارسی

ezhār-ol-haqq va me'yār-os-sidq

علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، 1054 قمری

‘alavī "āmelī, ahmad ebn-e zayn-ol-"ābedīn (- 1645)

تاریخ تأليف: 1043ق

در حالات ابومسلم مروزی خراسانی و این که نهضت او مخالف با اهل بیت بوده است، در دفاع از اندیشه میرلوحی درباره ابومسلم که به خواهش بعضی از برادران نگاشته شده است، در یک «مقدمه» و سه فصل» و «خاتمه»: مقدمه در بیان حال على بن حسین مسعودی؛ فصل 1. در اصل ابومسلم؛ 2. مذهب ابومسلم مروزی؛ 3- در آن که ابومسلم مروزی از معاندان خاندان بوده است.

آغاز: بسمله و به نستعين، بعد حمدالله على آلائه و الصلوة على محمد و آله اجمعین، چنین گوید افقر عبادالله أحمد بن زین العابدین علوی عاملی که در سنه ثلاث و اربعین و الف بعضی از اخوان صفا و خلان وفا سؤال تمودند از حال ابو مسلم مروزی به اینکه آیا بیابان نورد وادی بندگی و صحر گرد منهج مصطفوی و مسلک مرتضوی بود ... متوجه رساله در این باب شده موسوم به اظهار الحق و معيار الصدق گردانید مشتمل بر مقدمه و معیاری و خاتمه

انجام: مخفی نیست که بنابر این آنها که به امامت ائمه هدی قایل

ص: 366

می بودند خون ایشان را مباح می دانسته. نعوذ بالله من هذا النمط الغير السديد كما لا يخفى على من له قلب او القى السمع و هو شهید.

چاپ: ضمن سه گفتار در باره ابومسلم و ابومسلم نامه؛ بكوشش رسول جعفریان، میراث اسلامی، دفتر دوم، 1374 خ، تهران، (ص 245-302) چاپ شده است.

[دنا 1148/1 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 115/9 (بدون معرفی نسخه)]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2023/1

در یک مقدمه و یک معیار؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 12 سطر [ف: 5-409]

2. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 302

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد یوسف کزی ناجی، تا: 1097ق؛ مصحح، محشي از «12»؛ یادداشت محمد جعفر الحسینی مورخ جمادی الثاني 1320 با مهر «عين الراجي جعفر الحسینی» (بیضی)؛ از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: لیمویی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با لایه مقوایی، 95گ، 14 سطر قطع: رحلی کوچک، اندازه: 15× 31سم [ف: 2-398]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4014/9

آغاز: بعد حمدالله على آلائه ... سؤال نمودند از حال ابومسلم مروزی باینکه بیابان نورد وادی بندگی؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: مراد بن آقا شاه آشتیانی قمی، بی تا؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (105پ-110پ)، 14 سطر، اندازه: 18/5 ×25سم [ف: 11-18]

اظهار حكمة الله في خلق الانسان = خلق الانسان / کلام و اعتقادات / عربی

izhār-u hikmat-il lāh fī xalq-il insān = xalq-ul insān

ابوسهل جرجانی، عیسی بن یحیی، 361-401 قمری

abū-sahl-e jorjānī, ‘īsā ebn-e yahyā (973-1011)

مؤلف در دیباچه می گوید: «در اینجا ما میخواهیم حکمتی را که خدا در آفریدن مردمی به کار برده است آشکار سازیم و نکته هایی می آوریم که گذشتگان نگفته اند چه آنها به کوتاهی پرداخته و آنچه را توده مردم در می یابند نوشتند و از هیچیک از سودهای نیروهای تن و کار و کردار آنها بدرستی آگاهی ندادند. این گفته ما را کسانی خواهند پذیرفت که سخنان ما را با نوشته های آنها بسنجند و انصاف دهند. ما آنچه را که پیشنیان آورده اند سر و سامانی داده ایم و آنچه که از این دانش نبود کاستیم و چیزهایی هم بر آن افزودیم. ما نمی خواهیم از آنان نکوهش کنیم چه آنها تا توانستند کوشیدند و پایه این دانش را نهادند مانا کار فرزانگان پیش از خود را استوار بداشتند. ما هم بر پایه کار آنها توانستیم کاری کنیم. اگر آنها نمی بودند ما چیزی در نمی یافتیم». مسیحی در چندین فصل سودها و کارهای هر عضو و اندامی را روی اصل غائیت گزارش داده بر خلاف دیگران چیزهای پیشین و مبادی و اسباب را نخستین بار گفته آن گاه معلول و نتیجه را می آورد. این نگارش او از بهترین کتاب ها است که درباره کالبدشناسی و وظایف و منافع اعضا نوشته اند و بسیار دقیق و شیوا است. (دانش پژوه)

آغاز: بسمله. قال ابوسهل عیسی بن يحيى المسيحي: قصدنا في هذا الكتاب، هو أن تظهر حكمة الله تعالى ذكره في خلق الانسان و تنبه على فوائد لطيفه شريفة، لم يسبقنا إلى معرفتها احد ممن تقدمنا و ذلك أن كل من تكلم قبلنا في هذا المعنى فكلامه يسير و ضعيف بالقياس الى ما اورناه.

[دنا 148/1 (4 نسخه)؛ معجم المؤلفين 35/8]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4447

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مصحح، مقابله شده با نسخه نوشته احمد بن أبي القاسم طبیب از روی نسخه مؤلف؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن سیاه لایی، 32گ، 25 سطر، اندازه: 14/8 × 22/2 سم [ف: 1-41]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 972

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-216]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2841-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها- ف: 1-324]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1941

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-368]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 447

آغاز: برابر انجام: فصل و جعل للرحم بطنين من اليمين الى اليسار و جعل البطن الايمن اسخن مزاجا .. ليكون موافقا في تكوين الاثنی و جعل للرحم زائد تین عن

خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج زرد مقوایی، 183ص، 17سطر (7×11/5)، اندازه: 10/5× 14/5 [ف: 4 -719]

اظهار السر المودوع في العمل بالربع المقطوع / هیئت / عربی

izhār-us sirr-il mawdū“ fi-l 'amal bi-r-rub“-il maqtū“

سبط ماردینی، محمد بن محمد، 826-907 قمری

sebt-e mārdīnī, mohammad ebn-e mohammad (1423 -1502)

رساله مختصری است در یک «مقدمه» و بیست «باب» کوتاه در چگونگی استفاده از ربع شمالی مقطوع (آلتی در نجوم) و مسائلی که می توان از آن استخراج نمود.

آغاز: قال الشيخ الإمام ... الحمدلله رب العالمين حمدا دائما الى

ص: 367

يوم الدين ... و بعد فهذه رسالة مختصرة جامعة لاحكام الربع الشمالي المقطوع.

[مرعشی 10/22 ]

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 8409/2

آغاز: برابر

فقط شش باب اول کتاب آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (9پ -12ر)، اندازه: 13/5× 22سم [ف: 10-22]

اظهار صدق المودة في شرح قصيدة البردة = شرح الكواكب الدرية في مدح خير البرية / ادبیات عربی

izhār-u șidq-il mawadda fī š.-i qaşīdat-ul burda = š.-ul kawākib-ud durrīyya fī madḥ-i xayr-il barīyya

تلمسانی، محمد بن احمد، 710-781 قمری

telemsānī, mohammad ebn-e ahmad (1311-1380)

وابسته به: الكواكب الدرية في مدح خير البرية = قصيدة البردة = قصيده برده = برده میمیه؛ بوصیری، محمد بن سعيد (608-696) تاريخ تأليف: 810ق

در شرح قصيدة البردة بوصیری است و شرحی است بزرگ. شارح خود قصیده را در روضه مدينه در 27 ربيع الثانی 767 از عزالدين عبد العزيز بن بدر الدين ابو عبدالله محمد بن ابراهيم بن سعد بن جماعة کتانی مصری شنیده و در روز پنج شنبه 7 محرم 764 بر عفيف الدين ابو السعادة عبدالله بن محمد بن احمد بن خلف بن عیسی سعدی عبادی خزرجی مدنی يقطری زیر اسطوانة التوبة خوانده و از او اجازه گرفته و به دستور او بر آن حاشیه نویسی کرده است.

[دنا 1148/1 (2 نسخه)]

1. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 480

خط: نسخ، كا: عبد القادر بن محمد بن خلیل دود زمائی، تا: 867ق؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1338]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14005

آغاز: من الجنة الا خمن بتحصيله؛ انجام: تم بحمد الله و عونه كثيرا كثيرا ... نصر من الله و فتح قریب

خط: نستعلیق، کا: حسین بن حسن نیازی، بی تا؛ از روی نسخه مورخ 1003؛ واقف: فاضل خان، 1065؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 505گ، 21 سطر [الفبائی: 58]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4442

آغاز: بسمله، الحمدلله الذى افضل نعم افضاله و انعم نعم نواله ... اما بعد فان من نعم الله علينا ایتها الأمة؛ انجام: فاول مع الفعل بمصدر مخصوص بالسلام.

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی دورنگ (سرکه یی و نخودی)، جلد: چرمی عنابی، 216گ، 21 سطر (9/5× 18/2)، اندازه: 15/7× 27/2 سم [ف: 7-205]

- اظهار العبودية لرب البرية في تفسير الآيات القرآنية > الفتوحات الإلهية لتفسير الآيات القرآنية

اظهار العناية في أحكام السقاية / فقه / عربی

فقهی عینی، محمد، ق 12 قمری

feqhī “eynī, mohammad (- 18c)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1383/8 عکسی

آغاز: بسمله. الحمد لمن وفقنا بالهداية و سقانا بأنواع السقاية ... قد تعارف الناس كثيراً في البلاد الحارة وقف العقار؛ انجام: الذي وقفه السملم انتهى و الله تعالی اعلم الحمد لله على الاتمام ...

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 4400؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ ركابه دار، محشی با امضای «منه»، در اول نسخه اسامی رساله ها درج شده و از تاریخ 1114 ق به عنوان این مجموعه یاد شده است؛ 3ص (98-100)، 23 سطر [عکسی ف: 4-170]

اظهار الفتاوی عن اغوار الحاوی / فقه / عربی

izhar-ul fataw1 an agwar-il hawl

ابن بارزی، ابراهيم بن مسلم، 580-669 قمری

ebn-e bārezī, ebrāhīm ebn-e moslem (1185-1271)

کتابی فقهی بر اساس مذهب شافعی است که با بهره جستن از آرای فقهی غزالی، عبدالكریم قزوینی و دیگران به سبک کتاب های «منهاج» اثر نووی و «حاوی» صغير اثر قزوینی نگارش یافته است.

[فهرس دار الكتب الظاهريه دمشق (قسم الفقه الشافعی) 13 و 14؛ کشف الظنون 118/1 ؛ معجم المؤلفين 112/1 ؛ هدية العارفين 12/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11834

آغاز: .. وقف النكاح بينهما و يوقف میراث زوجة واحدة اذا مات واحد منهما و میراث زوج؛ انجام: و ان كانا معسین ثبت الاستيلاد في كل نصف لمالكه و الولاء بين عصبيتهما بالسوية و الله أعلم و أحكم؛ قد تم.

مشتمل بر بخش دوم، بحث نکاح تا عتق ام ولد می باشد؛ خط: نسخ کهن، كا: عابدين محمد فرزند علی فرزند ابوبکر، تا: چهارشنبه 19 ذیحجه 764ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، وقفنامه نسخه با مهر درشت به سال 1130ق، در انجام با عبارت: «وقف نمودم قربة إلى الله تعالی و طلباً لمرضاته شمس الدين الشهير

ص: 368

بمطبوع، این جلد کتاب را با چند جلد دیگر بر طلبه علوم دینیه مدرسه ... کرمان به موجب وقفنامه معتبره عليحده وقفاً مؤيداً مخلداً سنة 1130» آمده، نیز متنی در انجام از قاضی علامه عفيف الدين عبد الله بغدادی آمده است که گفته شبی حضرت پیغمبر را در خواب دیدم و حضرت صحيفه ای را قرائت نمود و فرمود: «هر کس این صحیفه را بخواند یا حمل کند از ما می باشد»؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 61گ، 25 سطر (9/5× 16)، اندازه: 15× 21سم [ف: 30-69]

اظهار الكمال على اصحاب الحقيقة و الحال / عرفان و تصوف / فارسی

ezhār-ol-kamāl 'alā ashāb-el-haqīqat va-l-hāl

ملا شمسا، شمس الدین محمد، 1016-1098؟ قمری

mollā šamsā, šams-od-dīn mohammad (1608-1687)

گفتاری است در اینکه «خیر» هستی است و «شر» نیستی، در برایر فلسفه ایرانی که به دو اصل «خير و شر» همزمان می اندیشد. ولی فیلسوفان و عارفان مانند غزالی طوسی و ابن عربی اندلسی و شیخ اشراقی سهروردی و قطب شیرازی و صداری شیرازی و دیگران دستگاه آفرینش را بهترین دستگاه پنداشتند و شر را عدمی دانستند. شما در این رساله از حدیث «کنت کنزا مخفیا» یاد می کند.

آغاز: بسمله و به نستعين بدان اسعدك الله في الدارين و اکرمک في النشاتین که کمال خیر موثر است و نقص شر مغفر است. انجام و شرف انسان نیست الا بكمال علمی قدسی و کمال جمیل علمی.

[فهرستواره منزوی 76/6 ]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 926/10

آغاز: برابر؛ انجام: که خدای تعالی گنج مخفی بود یعنی غیر خدای تعالی بر آن گنج کمالات سرمدی ابدی واقف نبود.

خط: تعليق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 1گ (143) [ف: 150-3]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7154/6

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 صفر 1111ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی،، 5/5ص، ابعاد متن: 7/5× 13/5، قطع: بغلی، اندازه: 12× 18سم [ف: 16-468]

اظهار ما عندي بمنسک الفاضل الهندي / فقه /عربی

izhār-u mā “indī bi-mansak-il-fādil-il-hindī

موسوی، محمد بن علی، ق 12 قمری

mūsavī, mohammad ebn-e ‘alī (- 180)

وابسته به: الزهرة في مناسك الحج و العمرة؛ فاضل هندی، محمد بن حسن (1062-1137ق)

حاشیه ای است استدلالی بر «مناسك الحج» فاضل هندی از محمد بن علی بن حیدر موسوی مؤلف «الحسام المطبوع من المعقول و المسموع» (ص 3)، در زمان خود ماتن چون «قوله سلمه الله» دارد. در آن از «المعميات» قطب الدین نهروانی حنفی یاد شده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3049

آغاز: بسمله. بعد حمدالله المتين القوى ... فيقول محمد بن على بن حيدر الموسوى هذه حواش خدمت بها الواجب الكفائي في الدين على ما كتبه في مناسك الحج فاضل العصر المولى بهاء الدين ... و سميتها اظهار ما عندي بمنسک الفاضل الهندی؛ انجام: من الاحتياط ما هو اضعف من ذلك هذا ما وجدنا من خط الشارح السيد الجليل من عبارة المتن و كذا ما كتب على شرحه و قد تم و ختم الكتاب و المقابلة في مجالس شتى آخر يوم الاربعاء رابع عشر شهر جمادى الأولى سنة احدی و ثمانین و مأة و الف ... كتبه ... في 1181 (نام نویسنده پاک شده است).

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 14 جمادی الاول 1181ق؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی درون سرخ مقوایی، 263گ، 23 سطر (10×17/5)، اندازه: 15/5× 23 سم [ف: 10-1993]

اظهار المخفية من اخبار المصطفوية (ترجمه)7 حديث / فارسی

izhār-ul maxfyyi min axbār-el mustafawīya (t

اخباری، فدا علی، ق13 قمری

axbārīs fadā ‘alī (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22082

آغاز: بسمله رب يسر و تمم بالخير ... شکر و سپاس مر خالقی را که صور تمام؛ انجام: و احشرنا في زمره محبیک ... وصلى الله على خلقه محمد و آله و أصحابه اجمعين

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

اظهار مساوی شعر ابي الطيب المتنبي / ادبیات عربی

izhār-u musāwi šiʻr-i abi-t-tayyibb al-mutannabī

صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، 326-385 قمری

sāheb ebn-e ‘abbād, esmāʻīl ebn-e “abbād (939-996)

ابیاتی از اشعار او را آورده است و بعد از آن بعضی معایب لغوی و معنوی آنرا ذکر نموده و نیز متذکر شده که متنبی آن را از کجا و چه کسی اخذ کرده است. مجموع ابيات نقد شده، 19 بیت می باشد.

آغاز: بسمله اما بعد اطال الله مد تک و ادام في العلوم رغبتك

ص: 369

[الذريعة 382/20]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12502/2

آغاز: برابر، انجام: و الصدق اولی من وفاق البهایم

خط: نسخ کهن، بی کا، تا: شنبه 13 جمادی الثانی 396ق، جان نیشابور؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج قهوه ای، 12-13 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 19-243]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7567/10

آغاز: البيت الأول: الغير محبک الرای السديد xx و غیر فؤاده القلب الجليل. هذا المعنى لكثرة ما تداولته لشعراء لا ادري ممن اخذ؛ انجام: فلا يجوز أن يقاد اهل فارس بان سيل فيهم حرم الأنبياء الا أن يكون و قد سألوه فتشفعت السادة ایدهم الله الى رفض هذا الباب فاجبتهم الى ذلك و تركت المناقضة. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: روغنی، 11گ (41-51)، 13 سطر، اندازه: 13× 18سم [ف: 26-57]

اظهار مضمر / شعر / فارسی

ezhār-e mozmar

قطب الدین خسرو شاه، ق 10 قمری

qotb-od-dīn Xosro šāh (- 16c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13610/19

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1091ق؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 1گ (15ر)، اندازه: 17×27/5سم [ف: 37-134]

اظهار مضمر / شعر / فارسی

ezhār-e mozmar

اردکانی، قطب الدین

ārdakānī, qotb-od-dīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13610/18

خط: نستعلیق، كا: صفی قلی بیگ بن محمد علی بیگ یزدی، تا: 1091ق؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 1گ (15ر)، اندازه: 17×27/5سم [ف: 37-133]

اظهار مضمر / شعر / فارسی

ezhār-e mozmar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13610/17

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1091ق، 1گ (14پ) [ف: 37-133]

اعادة الشخص (مقالة في) / فلسفه / عربی

i'ādat-uš šaxş (mq.-un fi)

یحیی بن عدی، 280-364 قمری

yahya bn-eadi (894-975)

تهران، دانشگاه شماره نسخه: 4901/6

آغاز: نسخة مسئلة وردت من الرى في ذيقعده من سنة احدی و ثلثمائة: هل يوجد شخص زید المتقوم من حملة خواص و اعراض التي لا يوجد في آخر غيره وجودا ثانيا ام ليس وجود البته الا في هذه الدفعة. الجواب عن ابی زکریا یحیی بن عدی اما على نراه من يقول من اولى الديانات بالمعاد و الثواب فظاهر انهم يعتقدون وجود زید ثانیا محالة و هذا هو حق و يمكن أن نبيين مما يلزم من اقاويل الفيلسوف ارسطو طاليس التي ترد بها أقاويل المتقدمين؛ انجام: اذا فرض له زمان لانهاية له محالة و ذلك ما أردنا أن نبين. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ زرکوب مقوایی، 1گ (28ر -28)، 15 سطر (5/5×12/5)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 14- 3970]

اعادة الصلاة للمصلى فقه / عربی

i'ādat-uş-Şalāt li-l-muşallā

میسی، لطف الله بن عبد الكريم، -1032 قمری

mīsī, lotf-ol-lāh ebn-e ‘abd-ol-karīm (-1623)

رساله ای در جواز بلکه استحباب اعاده نماز برای شخصی که به جماعت یا فرادی نماز گذارده و با اعاده می خواهد کار ثوابی انجام دهد، در دو سمط (نقل گفته های فقها، ادله فقهی مسئله) تقدیم شده به پادشاه وقت با تجلیل از وی.

قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 355/6

آغاز: الحمد الله المبدى المعيد الفعال لما یرید ... و بعد فهذه شذرة من العسجد و اللجين مكللة بمنتقى الجمان العين؛ انجام: نعوذ بالله من ذلك بل الأمر على العكس كما ترى

خط: نستعلیق نازیبا، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، جلد: پارچه ای، 2گ (96ر-97پ)، اندازه: 13× 22سم [ف: 1-210]

اعادة المعدوم (رسالة) / فلسفه / عربی

i'ādat-ul-ma dūm (r.)

استر آبادی، محمد شفيع بن محمد علی، ق 11 قمری

estarābādī, mohammad safi' ebn-e mohammad ‘alī ( 17c)

رسالهای فلسفی و استدلالی است در موضوع اعاده معدوم که فلاسفه اتفاق بر بطلان آن دارند ولی مؤلف در این رساله جواز آن را اثبات می کند و به اشکالات پاسخ می دهد.

آغاز: بسمله قال الفاضل الكامل ... مولانا محمد شفيع الاستر آبادی قدس سره صورته ما وقع في بعض المجالس بسمله اما بعد فانه قد جرى ببعض اندية العلم إلى آخره فقلت اما تخلل العدم فلا

ص: 370

معنی له سوى انه كان موجودا زمانا ثم زال عنه ذلك الوجود في زمان آخر ثم اتصف به في زمان ثالث ... ولنا على جواز اعادة المعدوم انه لا ريب في امتناع انقلاب الحقائق

انجام: و قد قالت الحكماء كل ما قرع سمعک من الغرائب فذره في بقعة الامكان ... عند قائم البرهان و قد ختمت الكلام هنا حامدا لله و مصليا على رسوله و آله

[الذريعة 92/11؛ دنا 1/2 (4 نسخه)]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 593/13

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود 1125ق؛ محشی با نشان منه رحمة الله» ؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای نو، 15ص (418-432)، 20 سطر، اندازه: 13/5× 21/8سم [ف: 5-95]

2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6803/4 - 34/173

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب: محسن حسینی، تا: 27 صفر 1288ق؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ، 16 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-434]

3. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1239/3

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج دورو، مشکی و قهوه ای، 1گ، 28 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 3-1079]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15712/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 7گ ( 154پ- 159پ و 163ر-163پ)، 20 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 44-16]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1132/4 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: لان تقدم جزء واحد من الزمان على نفسه ... غیر معقول بخلاف تقدم بعض اجزاء الزمان بالذات على بعض آخر منها و يلزم ای

بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ 2گ (105-106) [ف: 23-597]

اعاده معدوم / کلام و اعتقادات / فارسی

e‘āde-ye ma‘dūm

قره باغی، يوسف بن محمد جان،-1054 ؟ قمری

qara bāqī, yūsof ebn-e mohammad jān (-1645)

در بالای رساله آمده: رساله مولانا یوسف قرباغی

[فهرستواره منزوی 76/6 ]

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 839/3

آغاز: بسمله حمد و سپاس یزدانی را که مستجمع جميع صفات كمال است و منزه است از جمیع نقصانات ... مخفی نماند که کلمات چند در حاشیه اعاده معدوم مولانا خیالی از علماء زمان شنیده شده بود او را در سلک تحریر گردانیده شد پوشیده نماند که با انجام: و در تشخص باقی همچنین که زمانی قطع وجود او کرده باشند و در میان واقع شده باشد تمت الرساله مولوی یوسف. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج لائی زرد، 23 سطر (9×14/5)، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 3- 1138]

اعاده نماز / فقه / فارسی

eʻāde-ye namāz

میسی، لطف الله بن عبد الكريم، -1032 قمری

mīsī, lotf-ol-lāh ebn-e ‘abd-ol-karīm (-1623)

رساله فتوایی است در جواز اعاده نماز در جماعت برای تحصیل ثواب، نگاشته شده برای پادشاه وقت با ارجاع به رساله عربی در همین موضوع.

قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 355/15

آغاز: بعد از حمد الهی و صلوات و تسلیمات نامتناهی بر حضرت رسالت پناه محمد مصطفی و آله و عترته النجباء انجام: تا بر ایشان واضح حقیقت حال و راستی رجال

خط: نستعلیق نازیبا، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: پارچه ای، 3گ (153پ -155ر)، اندازه: 13×22 سم [ف: 1-214]

اعانة القرآن على كلام الباری / تفسير / عربی

i'ānat-ul qur'ān 'alā kalām-il bārī

صدیقی، ابوالقاسم بن محمد مراد

ab-ol-qasem ebn-e mohammad morad seddiqi

مؤلف در این رساله آیات شریفه را از ابتدای سوره حمد تا پایان سوره ناس به طور اختصار و بسیار کوتاه تفسیر کرده و بیشترین توجهش به قرائت عاصم و روایت حفض می باشد.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2218

آغاز: شفاء لاسقام النفوس ... لذوي الايقان منجيا لمن تلاه عن عذاب ... بسمله الحمدلله جنس الثناء على جهة التعظیم ثابت للمعبود بحق على الدوام و هو تعالی مختص به؛ انجام: الذي يوسوس في صدور الناس قلوبهم اذا غفلوا عن ذكر الله من الجنة و الناس بيان للوسواس انه جنی و انسى لقوله تعالى شياطين الجن و الانس.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی فرسوده، 345 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5× 22 سم [ف: 5-591]

اعانة المؤمنين / اخلاق / عربی

i'anat-ul-mu'minin

ص: 371

عاملی حانینی، حسن بن على، ق 11 قمری

'āmelī hānīnī, hasan ebn-e 'alī (-170)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3466

آغاز: بسمله الحمد لرب الارباب مالک الرقاب؛ انجام: و هذا القدر في هذا المعنى يغني عن المزيد و الله ولي التوفيق وصلى الله على محمد و آله الطاهرين

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 58]

الاعانة في المنطق / منطق / فارسی

al-e-ana fi-1-manteq

نسفی، محمد بن محمد، 600؟ -687 قمری

nasafi, mohammad ebn-e mohammad (1204-1289)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3059/21 -ف

نسخه اصل: کتابخانه ملی فرهنگی ش 992 فردوسی؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-51]

اعتبار ایمان در کفاره عمل / کلام و اعتقادات / عربی

eʻtebār-e īmān-e dar kaffāreh amal

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 188/8

آغاز: قوله الاولى الايمان و هو معتبر في كفارة العمل. اقوله اجمع المسلمون؛ انجام: ما حققناه و حكيناه فساد ذلك و الله الموفق اللصواب.

خط نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا؛ جلد:عنابی ضربی، 1ص [ف: 169]

- اعتبار رؤية الهلال قبل الزوال > رؤية الهلال قبل الزوال

الاعتبار في اختصار الاستبصار / حديث (عربی

al-i'tibār fī ixtişār-il istibşār

بختیاری حویزی، یعقوب بن ابراهيم، - 1150 قمری

baxtīyārī hovayzī, ya qūb ebn-e ebrāhīm (-1738)

وابسته به: الاستبصار فيما اختلف من الاخبار؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن (385-460)

تاریخ تأليف: جمعه 20 ذیحجه 1118ق

«استبصار» شیخ طوسی را در باب های بسیار کوتاه ترتیب داده و اسناد روایت ها را انداخته و مطالب شیخ را در جمع بين اخبار نمی آورد و اگر توضیحات کوتاهی پیرامون سند یا متن لازم باشد در حاشیه می نگارد. این کتاب در سه جلد می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4534

جلد اول؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج زرد.، 131 گ، 15 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 12-112]

الاعتبار في بيان الناسخ و المنسوخ من الحديث / حديث / عربی

al-i'tibār fī bayān-in-nāsix wa-l-mansūx min-al-ḥadīt

حازمی، محمد بن موسی، 549-584 قمری

hāzemī, mohammad ebn-e mūsā (1155-1189)

در بیان ناسخ و منسوخ از احادیث نبویه (صلّي الله عليه و آله) در احکام فقهيه با عناوین «باب - باب»، که مؤلف آن را بر هفت جزء تقسیم نموده است.

آغاز: الحمد لله الكبير المتعال الكثير النوال المنعم المفاضل

انجام: فاذا اطيع رسول الله (صلّي الله عليه و آله) اطیع الله تعالى بطاعة رسوله (صلّي الله عليه و آله)

چاپ: حیدر آباد، 1359، دکن، 248 ص، 1319 ق.

[وفيات الأعيان 295/4 ؛ بروکلمان ذیل 605/1 ؛ مشار چاپی عربی 69]

1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 178 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: اسكوريال، مادرید ش 1522 (فهرست خطی اسكوريال 117/3 )؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 29 ربيع الثاني 596ق؛ مصحح، دارای سماع به تاریخ روز یک شنبه 14 جمادی الاخر 872؛ 208گ، 15 سطر [عکسی ف: 1-160]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 126 عکسی

آغاز: فناء الكعبه و أن ابن مسعود هاحر ال بارض الجشه ثم رجع إلى مکه، ثم هاجر الى المدينه و شهد بدرا؛ انجام: اخبرني ابو مسلم محمد بن ابو الفتوح انا القاضي ابو على بان فرض طاعة رسول الله (صلى الله عليه و آله)

نسخه اصل: اسكوريال، مادرید ش 1802 (فهرست اسكوريال 3/ 297)؛ خط: نسخ، كاتب: عبد الله بن يحیی بن ابی بکر بن يوسف بن حسین بن غسانی، تا: 641ق، جان دمشق؛ مصحح، دارای نشانه بلاغ، دارای چند سماع که دو تای آن به تاریخ 21 محرم 675 و 17 رمضان 662ق می باشد؛ 156گ، 14 سطر [عکسی : 1-122]

اعتبار قصد حكاية كلام الله / فقه / عربی

itibar-ul qasd-i hikayat-i kalam-il lah

انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214-1281 قمری

ansārī, morteza ebn-e mohammad amīn (1800-1865)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11484/15

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود 1301ق، 2 ص (230 - 231) [مختصر في: -73]

ص: 372

اعتبارنامه مسيو بوره فرانسوی (ترجمه) / اسناد / فارسی

eʻtebār-nāme-ye mūsīyo būre-ye farānsavī (t.)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/12

آغاز: ناپلیان - بلطف پروردگار و برای ملی امپراطور فرانسها؛ انجام: در هفدهم شهر فوریه 1855 نگارش یافته است

سفير امپراطور فرانسه؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 18 فوریه 1855م، 2گ (14پ-15ر) [ف: 7-348]

اعتدال در حساب / رياضيات / فارسی

eếtedāl dar hesāb

بین برگ اول و دوم نسخه حاضر افتادگی دارد و به همین دلیل مقدمه کتاب ناتمام مانده و نام کتاب و مؤلف مشخص نشد. شعاع الملک در ابتدای نسخه آن را «اعتدال در حساب» دانسته است. شاید زمانی که نسخه در اختیار او بوده، صفحات مذکور هنوز نیفتاده بوده است. مؤلف می باید از اهالی خراسان بوده باشد: «جریب در هر اقلیمی از اقالیم بلکه در هر ولایتی از ولایات بر وضعی دیگر باشد اما در خراسان خصوصاً در مشهد مقدس و توابع شصت ذرع در شصت ذرع مقرر است» (32ر - 32پ)، از آن جا که تاریخ کتابت نسخه رجب 974ق در مشهد مقدس است مؤلف می باید پیش از این زمان زنده بوده باشد. از طرف دیگر کتابت نسخه در مشهد و جمله ای که از کتاب درباره این شهر نقل شد این گمان را پدید می آورد که شاید حسن بن شمس الدین کاتب نسخه مؤلف آن باشد و یا این بخش انجامه مؤلف است که کاتب عينا آن را استنساخ کرده است. دو بار هم ابیاتی را از «استاد» نقل می کند که مشخص نشد منظورش چه کسی است: «و هر قمطیری دوازده ذره و هر ذره هشت ... چنان چه استاد آرد نظم: همی دان دانقی را چار طسوج xx طسوجی چار جو این است تحریر / جوی شش خردلاست و خردلی ر xx ده و دو فلس دان از روی تقدیر ا بود هر فلس از آنها شش فتیله xx فتيلی شش نقیر است ای جهانگیر» (32) و جای دیگر می نویسد: «و چنان که استاد درین رباعی بیان نموده. رباعی: آحاد به آحاد فرا دار مدام xx ده بفکن و هر زایده را ده کن نام/ وز هر طرفی نگر که تا ده چند است xx در یکدگرش ضرب کسی گشت تمام» (7پ). مشتمل بر «مقدمه) و دو مقاله»: مقدمه: در بیان عدد، اقسام او و بیان مراتب و ارقام او؛ مقاله اول: در حساب، در دو باب: باب 1. حساب صحاح و شرح اعمال آن، در پنج فصل»: 1) جمع، 2) تفریق، 3) ضرب، 4) قسمت 5) میزان گرفتن اعمال، باب 2. حساب کسور، در پنج فصل»: 1) تجنیس کسور، 2) رفع كسور، 3) تحویل کسور از مخرجی به مخرجی دیگر، 4) ضرب کسور، 5) قسمت؛ مقاله دوم: در مساحت، مشتمل بر «مقدمه» و چهار «باب»: مقدمه در بیان اصلاحات [اصطلاحات ، باب 1. مساحت خطوط و سطوح مستویه، باب 2. مساحت سطوح غير مستویه، باب 3. مساحت اجسام، باب 4. مساحت جریب.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10633

آغاز: سبحان من تحير في ذاته سواه xx فهم خرد به کنه کمالش نبرده راه / از ما قیاس ساحت قدسش بود چنانک xx موری کند مساحت گردون ز قعر چاه. افتتاح کلام بر نام واجب الاكرام سلطانی سزد که مهندسان اولین و آخرین حصر تضاعيف اعداد؛ انجام: حاصل خردلی باشد که آن شش ذرع و چهار یک است و بر این قیاس کن باقی کسور. و الله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق، کا: حسن بن شمس الدین، تا: اواسط رجب 974ق؛ تملك محمد حسین شعاع الملک در پنجشنبه 22 ذیقعده 1347ق، و یادداشتی از او: «هو الله تعالی. این رساله مسمی به اعتدال در حساب در سنه نهصد و هفتاد و چهار 974 نوشته گشته . حرره محمد حسین شعاع الملك في يوم پنجشنبه 22 ذیقعده سنه 1347 هجری قمری»، و دو یادداشت دیگر - یکی کهنتر از خط شعاع الملک و دیگری جدید تر- که نام کتاب را رساله «اعتدال در حساب هندسه» نوشته اند؛ مهر: «... مهرعلی» (مستطیل)؛ اهدایی: حسینعلی محفوظ، مهر 1370؛ جلد: تیماج سرخ یک لا مجدول، 33گ، 12 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 11/5 ×18/5 سم [ف: 20-97]

- اعتدالیون > تنقید فرقه اعتدالیون و یا اجتماعيون- اعتدالیون

الاعتذار = شکوائیه / نامه نگاری / عربی

al-i'tidār = šekvā'īye

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

تاریخ تأليف: ذیحجه 1067ق؛ محل تأليف: اصفهان

این رساله، نامه ای است که فیض در سال 1067 در پاسخ به یکی از علمای مازندرانی مقیم مشهد نگاشته است. آن سید عالم از فيض خواسته بود که نزد شاه صفوی وساطت کند تا کرسی امامت جمعه جامع مشهد به وی واگذار شود تا به این وسیله، مقرری او افزایش یابد و مشکلاتش از میان برداشته شود. فيض درخواست او را با گذری درباره زندگی و بیان وضعیت روحی خویش، رد می کند. رساله فوق از جهت شناخت دیدگاه های فيض درباره اوضاع اجتماعی عصرش و بررسی زندگینامه اش قابل توجه و تعمق است. (احمد منزوی) آغاز: بسمله الحمدلله الذي نور قلوبنا بنور ظلمات الفتن.. اما بعد فقد وصل إلى مكتوبك المتضمن الشرح بعض احوالك و استعانتک ایای في تحصيل بعض آمالک فقرأته و فهمت ما فيه و

ص: 373

كان من جملة ما فيه التماسك منی آن استاذن حضرة السلطان انارالله برهانه في ان يفوض امامة صلوة الجمعة في جامع المشهد الرضوي (عليه السّلام) اليك و أن يمنع من امامه من اراد التقدم فيها عليک انجام: انما اشكو بثي وحزني إلى الله ربنا افتح بیننا و بين قومنا بالحق و انت خير الفاتحين.

[فهرست مصنفات نسخه خطی شماره 3409/4 و نسخه شماره 3262/2 و مقدمة المحجة البيضاء، الذریعه 223: 2؛ دنا 2/2 (5 نسخه)]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5906/27

آغاز: برابر

بی کا، تا: 1067ق؛ جلد: میشن مشکی، 3گ (68- 70ر)، 33 سطر، اندازه: 23× 35/2 سم [ف: 9-101]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3409/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا اوایل 12؛ اصلاحات حواشی ظاهرا بخط علم الهدی است و همو این جملات را افزوده: «و ختمت بهذا الجواب كل ماشا به ذلك الكتاب في سنة سبع و ستین و الف الهجريه فصار تاریخ ختمی ایاه «ختمی ایاه». و الحمدلله» (جمله «ختمی ایاه» مطابق است با 1067)؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم شکری، جلد: تیماج مشکی دامن دار، 25ص (117-141)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 10-1271]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4913/2

آغاز: برابر؛ انجام: رب العالمين. و الصلاة و السلام على محمد و اهل بيته المعصومين تم الكتاب سنة 1114

خط: نسخ، كا: عبدالله بن صدر ابن محمد قوامی (نواده مؤلف)، تا: 1114ق؛ مهر: كاتب عبد الله -1114» (بیضی)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز، 1ص (30)، 17 سطر (14/5× 17/5)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 14- 140]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8231/22

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی آهار مهره گل و بوته دار، جلد: تیماج زرد گرداگرد و عطف سرخ زرکوب، ابعاد متن: 9× 19، قطع: ربعی، اندازه: 12×21/5 سم [ف: 17-66]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2618/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 8ص (87-94)، 23 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 17× 28سم [ف: 9-1484]

اعتذار ارسطو در مخالفت با استادش افلاطون / متفرقه / عربی

e'tezār-e arastū dar moxālefat bā ostādaš aflātün

ارسطو، 384-322 ؟ قبل میلاد

arastu (-384-322)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/74

خط: نسخ، کاتب: ابوالقاسم وفا، تا: قرن 13؛ در هامش [ف: 1366]

اعتذار الحقير عن اعتزال الأمير / كلام و اعتقادات / فارسی

e'tezār-ol-haqīr 'an eʻtezāl-el-amīr

کرمانشاهی، محمد بن عاشور، ق13 قمری

kermānšāhī, mohammad ebn-e 'āšūr (-19c)

رساله ای در علت تقاعد حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) از طلب حق امامت خود و عدم جهاد با منافقین، مرتب بر یک مقدمه و سه فصل» و یک «خاتمه»: مقدمه در بیان چند امر؛ فصل 1. احادیثی چند در موضوع؛ فصل 2. آیاتی که در تميز بين مؤمنین و منافقین آمده؛ فصل 3. پاسخ از اشکال؛ خاتمه در روش باقی ائمه با مخالفین خود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2575/1

آغاز: الحمدلله الذي هدانا للدين المتین و دلنا على الصراط المستبين ... و بعد چنین گوید تراب اقدام برادران ایمانی؛ انجام: و امتحان بآخر رسیده است رزقنا الله أيام دولته و المقام في ظل رايته صلوات الله عليه و على آبائه الطاهرین.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف پارچه سفید، 8گ (18ر -25ر)، اندازه: 17× 22سم [ف: 7-163]

اعتراضات الشهرستاني على كلام ابن سينا / فلسفه / عربی

iftirāļāt-uš šahristānī ‘alā kalām-i ibn-i sīnā

ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، - 450 قمری

ebn-e sahlān-e sāvī, “omar ebn-e sahlān (-1059)

اعتراضات شهرستانی به کلام ابن سینا که برای قاضی عمر بن سهل ارسال کرده است و از او جواب خواسته است، همراه با جوابهای ابن سهل.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 227/22 و 227/23 -ف

نسخه اصل: روان کوشکو، ش 2042؛ كا: على بن قوام بن احمد (مولی میر کی طبیب شیرازی)، تا: صفر 888ق، جان شیراز [فيلمها ف: 1-437]

اعتراضات بر قرارنامه بانک

اقتصاد / فارسی

e terāzāt bar qarārnāme-ye bānk

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

e temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e‘alī (1843-1896)

ص: 374

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/38

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ 3ص (1387- 1389) [مختصر ف: -73]

اعتراضات پلتیکی ا حکومت و سیاست / فارسی

e terāzāt-e poletīkī

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

eftemād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e “alī (1843–1896)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/30

خط: نستعلیق، کاتب: مجير الدوله کاشانی، میرزا محمد خان، تا: قرن 13 و 14؛ 3ص (1335-1337) [مختصر ف: -73]

اعتراضات ثروتی /حکومت و سیاست / فارسی

e‘terāzāt-e servatī

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e “alī (1843-1896)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/21

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ 2ص(1645-1646) [مختصر ف: 73]

اعتراضات ثروتی و تجارتی / اسناد / فارسی

efterāzāt-e servatī va tejāratī

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

e'temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e alī (1843–1896)

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9450/102

خط: نستعلیق، کاتب: افضل الملک غلامحسین زندی، تا: قرن 13؛ 3ص (552-554) [مختصر ف:-74]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/29

خط: نستعلیق، کاتب: مجير الدوله میرزا علی محمد خان کاشانی، تا: قرن 13 و 14؛ 2ص (1334-1335) [مختصر ف:-74]

اعتراضات درباره برخی مصائب و رد آن / تاریخ معصومین / فارسی

efterāzāt darbāre-ye barxī masā’eb va radd-e ān

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2882/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ 2گ (122پ -123ر) [ف: 6-154]

اعتراضات صديق بن رسام و جوابها / حديث / عربی

itiradat-i Siddiq-i bn-i rasam w-a jawab-ul-ha

شرفی، احمد

ahmad šarafī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21742

آغاز: بسمله هذه المسایل وردت من بعض العلماء؛ انجام: تمت که بحمدلله مجروس مدینه ... العقد سنه 1113

خط: نسخ، كا: سعید بن احمد بصری، تا: 1112ق [رایانه]

اعتراضات عشرة / منطق / عربی

e'terāzāt-e 'ašare

تفتازانی، مسعود بن عمر، 722-792؟ قمری

taftāzānī, masóūd ebn-e ‘omar (1323-1390)

رساله در مورد عدول مؤلف شمسیه از تقسیم مشهور علم و افزودن قيد «الساذج» در وصف تصور است. سعد الدین تفتازانی خود شرحی بر شمسیه دارد و شاید نسخه حاضر بخشی از شرح او بر شمسیه باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1097/3 -طباطبائی

آغاز: قال الشارح رحمة الله انما عدل المصنف عن ما هو المشهورا عني تقسيم العلم إلى التصور و التصديق. الى تقسيمه إلى التصور الساذج و التصديق بورود الاعتراض ... لقائل أن يقول في هكذا الكلام نظر من عشرة اوجه؛ انجام: فعلم ان التصور المقابل للتصديق هو بعينه المقابل له و الا لم يكن لهذا الكلام معنی فالقول بتغا يرهما مما ( لا يصح اصلا. هذه الاعتراضات العشرة لمولانا سعد الدين عليه الرحمة

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 2گ (84-85)، قطع: رقعی، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 23-545]

- اعتراضات نحوية > المغالطات النحوية

اعتراضات نحوية و مغالطات لفظية و معنوية / نحو / عربی

e'terāzāt-e nahvīye va moqāletāt-e lafzīye va ma'navīye

صفاری، محمد

saffārī, mohammad

مشتمل بر 30 مسئله نحوی و مغالطه لفظی و معنوی و پاسخ آن، با عناوین «المسئلة» و «الجواب». از کتاب کافیه، ابن حاجب نیز

ص: 375

نقل کرده است، نسخه ای از این کتاب ظاهراً در فهرست نسخه های خطی کتابخانه پیر محمد احمد آباد هندوستان 730/1 آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12725/10

آغاز: الحمد لله رب العالمين حمد الشاکرین ... اما بعد فهذه اعتراضات نحوية و مغالطات لفظية و معنوية جمعها الفقير ... المسئلة الأولى أن نقول تعلم النحو غیر محتاج اليه لان معرفة كلام العرب؛ انجام: الجواب، لم لا يجوز أن يكون خاصاً معهود الجماعة يعرف المخاطب دخول زيد فيفهم فيصح الاستثناء.

خط: نستعلیق، كا: سید احمد بن ابی الحسین حسینی تنکابنی، تا: 1278ق، جا: کلامور از قرای تنکابن [ف: 32-357]

اعتراضاتی بر فلاسفه و صوفیه / عرفان و تصوف / عربی

e‘terāzāt-ī bar falāsefe va sūfīye

علم الهدی، محمد بن محسن، 1039-1115 قمری

‘alam-ol-hodā, mohammad ebn-e mohsen (1630-1704)

احتمالاً به خامه علم الهدی می باشد زیرا شبيه همین خط در شماره 13 (گ 204 در حاشیه) همین مجموعه وجود دارد که متعلق به علم الهدی است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2200/10

آغاز: و لله نحمد على ما هدانا و له ... فاخذت انشد ملک الشرق تشرق و الى الروح تعلق غسق النفس تفرح رفض الكفر تهدم و ذلك فضل الله يوتيه من يشاء؛ انجام: افتد تنا و سقا مرض اجسادنا و صلاح فساد صدورنا و طهور دنس انقسنا و اجعل ... رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلين و الحمدلله رب العالمین و صلی الله على خلقه محمد و آله و عترته اجمعين

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا عنابی روشن، 14گ(175-188 حاشیه)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 11-509]

اعتراض بر رساله تقویت الايمان / کلام و اعتقادات / فارسی

e terāz bar r.-ye taqvīy at-ol-īmān

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: صاحب تقوية الامان در فصل ثالث در ذکر رد الاشراک في تصرف بعد بیان معنی شفاعت و جاهت آورده اولش شاهنشاه که توهیه شان هی که ایک انمین ایک حکم کی سه چاهی؛ انجام: غرض از تالیف این رساله بعبارة سليس ریخته همین بوده است، مثال برای بیان معنی قدرت شامله عامله الهی سوای امکان وجود گیرد کسان همچو محمد صلى الله عليه و سلم دیگر نبود اللهم ارنا الحق و ارزقنا ... تمام شد اعتراض بر رساله تقوية الايمان بتاریخ چهاردهم صفر

بی کا، بی تا [رایانه]

اعتراض پلتیکی بر امتیاز کشتی رانی کارون / اسناد / فارسی

efterāz-e poletīkī bar emtīyāz-e keštī rānī-ye kārūn

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e “alī (1843-1896)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/22

خط: نستعلیق، کاتب: فروغی ثانی ذکاء الملک، تا: 23 جمادی الاول 1306ق؛ 3ص (1647-1649) [مختصر ف: -74]

اعتراض جاربردی بر عضدی / ادبیات عربی

eʻterāz-e jārbardī bar ‘azodī

جاربردی، احمد بن حسن، 746 قمری

jārbardī, ahmad ebn-e hasan (-1346)

جاربردی به اعتراض عضد الدین ایجی بر پاسخ فخرالدین زمخشری.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/43

-طباطبائی آغاز: و قد اعترض على كلامه المولی فخر الدين الجاربردی عفی الله عنه أن كان مؤمنا تمنى الشعور معلقا بالاستعلام لما وقع بالدخيل مع الاصيل الا دخل في الابهام، انجام: فيح باسم من اهوی و دعني عن الكنى xx فلا خير في اللذات من دونها ستر / انی امرء اسم القصائد للعدى xx أن القصائد سرها اغفالها

خط: نسخ، کاتب: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 1گ (128پ)، قطع: وزیری، اندازه: 19×26سم [ف: 23 – 831]

اعتراض (رساله در رفع) / فارسی

efterāz (r. dar raf“)

رفسنجانی، محمد علی بن زین العابدین، ق13 قمری

rafsanjānī, mohammad alī ebn-e zeyn-ol-‘ābedīn ( 19c)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3863/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 16ص ( 65-80 )، ابعاد متن: 6× 12/5، اندازه: 11×17/5سم [ف: 5-1825]

- اعتراف (رساله) > اعتقادیه

ص: 376

اعتراف نامه / داستان / فارسی

efterāf nāme

یک ارمنی نو مسلمان علی اکبر نام در زمان شاه سلیمان که در آن از خواب هایی که دیده و از محمد قولی خان تفنگچی آقاسی و ذال خان و حاجی علی خان و چند تن از دانشمندان زمان و چند تن از بزرگان ارمنی آن روزگار و از مقدمات مسلمان شدن خود و از رفتن خود به مکه و عتبات و مشهد طوس یاد کرده است. رساله خوبی است و اوضاع اجتماع زمان ووضع اقلیت مذهبی را نشان می دهد گویا مانند رساله شناخت یک مسیحی گرجی زمان شاه عباس.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6487

آغاز: که هادی خلقانند قسم که اگر دروغ گویم به غضب خدا گرفتار شوم؛ انجام: و شیطان از شما گریزان است از بس که اعتقاد به هیچ مذهب ندارید.

خط: نسخ، بی کا، تا: 4 ذیقعده 1119ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ سپس (59ر -64ر) بندی است که باید مربوط به همین داستان باشد، آغاز: «چون جای پای مبارک حضرت امام ضامن امام رضا ص تا آوردم از آن تاریخ تا حال هشت نفر را شفا داده است» آنها را بر می شمرد)، انجام: «و اله فردا در جهنم به عذاب گوناگون گرفتار خواهی شد و السلام علی من اتبع الهدی»، باز پس از این (64پ -65پ) دو سه بندی است درباره ایمان با عنوان «مسأله» به فارسی، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 73گ، 14 سطر (8× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 17 سم [ف: 16-276]

اعتصام = فقه منظوم / فقه، شعر / فارسی

eftesām = feqh-e manzūm

حافظ

hāfez

منظومه ای در 159 بیت که پس از مقدمه ای کوتاه در اصول دین، احکام فقهی طهارت و نماز را ظاهراً مطابق فتوای محقق کرکی، علی بن عبد العال (- 940 ق) برای یادگیری سریع و بهتر مردم به نظم کشیده شده است. ناظم در دو جا خود را حافظ معرفی ساخته است.

آغاز: اعتصام الوری مغفر تک xx عجز الواصفون عن صفتك / تب علينا فاننا بشر xx ما عرفناک حق معرفتک

انجام: حافظا این رساله مختصریست xx ازبرای عوام ما حضریست / هر که خواند دعا طمع دارم xx زانکه من بنده گنه کارم.

[فهرستواره منزوی 209/10 ]

قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2918/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب: حسین بن علیرضا ندوشن یزدی، تا: قرن 13؛ 7گ، 13 سطر، اندازه: 12× 17 سم [ف: 1-178]

- اعتصام السيفی > دعاء السيفي

اعتصام المريد في توضيح معضلات کلام الله المجيد / لغت عربی

itisam-ul murid fi tawdih-i mudalat-i kalam-il lah-il majīd

سبزواری، زین العابدین بن محمد علی، ق13 قمری

sabzevārī, zayn-ol-'ābedīn ebn-e mohammad alī ( 19c)

تاريخ تألیف: دهه سوم ذیقعده 1276ق

مؤلف پس از مرگ پدرش در سال 1265ق هر روز جزوی از قرآن برایش تلاوت می کرد و چون قرائت صحیح نداشت به کتب تجوید رجوع می نمود پس از آن مصمم شد لغات مشكله قرآن را به ترتیب حروف معجم و حرکات اول کلمه از فتحه و ضمه و کسره، شرح نماید. آغاز کتاب بحثی است درباره حروف مقطعه قرآن، سپس از کتاب الالف تا کتاب الياء لغات مشكله قرآن بررسی شده است.

[فهرستواره منزوی 116/9 ]

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 102- 1/102

آغاز: بسمله. الحمد لله الذي خطب عبده الجليل ... اما بعد فيقول الفقير إلى الله الغنى زین العابدین بن محمد علی بن محمد ابراهيم بن الشريف المرتضی شیخ الاسلام بدار السلطنة اصبهان ابن عبدالمطلب؛ انجام: في غيره من محاورات العرب غير السيان فقد حكى الكسر فيه عن بعضهم لكنه لغة ردية. وقد وقع الفراغ من تأليف هذه النسخة الشريفة ...

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1285ق؛ مصحح، محشی با حواشی «منه»؛ جلد: تیماج سرخ ضربی، ترنج باسر، مجدول گرهی، 258گ، 15 سطر، اندازه: 15/5× 22سم [ف: 1-435]

الإعتضاد في الظاء و الضاد = أرجوزة الإعتضاد / لغت / عربی

al-i'tidād fi-z zā’-i wa-d dad = urjūzat-ul i'tidad

ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600-672 قمری

ebn-e mālek, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh (1204 1274)

ارجوزه ای است، در فرق میان الفاظی که با ضاد و ظاء، در زبان عربی.

چاپ: نجف، محقق: طه حسین و حسین تورال، مطبعة النجف،

ص: 377

155ص + م 24ص +3ص، 1972م.

[کشف الظنون: 119/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14363/11

آغاز: افضل ما فاه به الإنسان xx و خير ما يجري به اللسان؛ انجام ما شرقت في فلك نجوم xx في ملک رجوم

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 1گ (27)، 17 سطر، اندازه: 5× 8 سم [ف: 36-277]

- اعتقاد > اعتقاد الحكماء

الاعتقاد = اثبات العقل و النفس / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqād = itbāt-ul-'aql wa-n-nafs

غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری

qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)

رساله مختصری است در اثبات عقل و نفس از دیدگاه فلسفی که به درخواست بعضی نوشته است. به آثار غزالی و تعبیرات وی مشابهت دارد اما این عنوان در هیچیک از فهارس مؤلفات او دیده نشد. مؤلف در این رساله می گوید: «اعلم ايها الاخ في الله ... انی درت دائرة الوجود و رايت فيها عجائب بكل الالسنة ... و مما رايت فيها أن تلك الدائره ذات طرفين ملتقيان و ذات وسط ثم رايت الدائرة كلها مقسومة بقسمين احدهما قسم البدو ... و القسم الاخر الاعاده و هو من عند المادة الأولى ... ثم انی رایت الانسان واقعا في هذه الدائره في آخر قسم الاعاده متصلا باول قسم البدائه.»

آغاز: بسمله ... كتاب في الاعتقاد من تاليف ابی حامد محمد ... نحمد الله على تتابع تعاطف الانه و ترادف نعمائه ... و بعد فقد طلب منی طالب حق ارشده الله و ايانا اليه و كان ممن رسخ في الطبيعه و المزاج اعتقاده و لان لقائد الحس و الوهم قياده

انجام: و ان شئت أن تستخرج حقيقه ما ذكرته من القسمين البدو و الاعاده من القرآن فاقرا تعرج الملائکه ... و قوله و هو الذي يبدء الخلق ثم يعيده و في هذه الايه اسرار عجيبه ...... فان اردت ان ترى ما رایت فوافقنی اریک و حسبنا الله وحده و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصير استغفر الله مما كرهه الله.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/63

آغاز: برابر

بی کا، تا: یکشنبه 6 صفر 723ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 2 ص ( 289-288 )، 41 سطر، اندازه: 19× 32سم [ف: 8341]

2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 239/9

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 2 شوال 131ق، جان کرمان، مدرسه رکنیه؛ نام رساله و مؤلف در مطلع آن آمده، در برگ آخر تنبهیی به نقل از شرح خطبه ابو على محمد بن عبدالواحد تبریزی آمده با روایتی از عکرمه؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، ص (250-255)، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 1-201]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 186/11

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-210]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 599/4 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 2گ (13ر -14پ)، 18 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17× 22سم [ف: 22-297]

اعتقاد (رساله در بیان ...) / عرفان و تصوف / فارسی

eteqad (r. dar bayan ...)

جمالی اردستانی، جمال الدین محمد، 814-883 ؟ قمری

jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/36

خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 3ص ( 654-652 ) [مختصر ف: 114]

- اعتقادات > ابوالقياس سر

- الاعتقادات > الاصول الاعتقادية

- اعتقادات > اصول الدين

- اعتقادات > اصول عقاید

- اعتقادات > اعتقادات صدوق (ترجمه)

- اعتقادات > اعتقادات مجذوبیه

- الاعتقادات > اقل ما يجب على المكلفين

- اعتقادات > بداية العقول

- اعتقادات > ثلاثون مسئلة في معرفة الله

- الاعتقادات > الخلاصة في علم الكلام

- اعتقادات > سیر و سلوک

- اعتقادات > عقائد دینیه

- الاعتقادات > عقاید فخرالدین

- الاعتقادات > اصول الدين

- اعتقادات > العقائد الشيعة

- الاعتقادات > مقامات التوحيد

۔ الاعتقادات > النجمية

- الاعتقادات > النكت في مقدمات الاصول

- الاعتقادات > النكت الاعتقادية

الاعتقادات = رسالة العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = r.t-ul-'aqā'id

ص: 378

خفیف شیرازی، محمد بن خفيف، 268-371 قمری

xafīf-e šīrāzī, mohammad ebn-e xafīf (882-982)

رساله مختصری است در بیان اعتقادات بر پایه مذهب شافعی، در چندین «فصل». سند روایت این رساله چنین است: موفق الدین تاج القراء ابو المبارک عبدالعزيز بن محمد، عن جمال الشيوخ ابو شجاع محمد بن سعدان المعارصي، عن أبي الحسن على بن بكران، عن علي بن محمد الديلمي، عن المؤلف.

آغاز: قال الشيخ الكبير ... الحمدلله الذي هدانا السبل و أنزلنا الكتب و من علينا بالرسل بين الآثار و السنن و فصل الآيات و السور.

انجام: و اعتقد في مولاك الفضل و المنة و حسن الظن و الرجاء آخر عهدك بالدنيا و أول عهد کن بالآخرة فهو لا يخيب و لايقطع أملك ان شاء الله تعالی.

چاپ: در ص284-308 سیرت ابن خفيف به چاپ رسیده است

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 710/36 -ف

آغاز: برابر نسخه اصل: موزه بریتانیا 5321 .Or؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 709ق؛ مصحح؛ در آغاز نام کتاب و مؤلف درون کتیبه یا ترنجی ساده دیده می شود؛ 6ص (312-317)، 20 سطر [فیلمها ف: 1-527]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2343/14

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-445]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4373/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 881ق، از روی نسخه شمس الدین محمد بن امین الدین؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 3گ (78ر-80ر)، اندازه: 14×20سم [محدث ارموی مخ: 1-157]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1880/10

خط: نسخ، کاتب: محمد بن الحسن بن محمد، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای سیر ضربی مقوایی آراسته، 3گ (250پ - 252پ)، 22 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13× 22سم [ف: 487-8]

الاعتقادات = العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = al-'aqā'id

شیخ صدوق، محمد بن على، 311؟ -381 قمری

šeyx-e sadūq, mohammad ebn-e ‘alī (924-992)

تاريخ تأليف: جمعه 12 شعبان 368ق؛ محل تأليف: نیشابور

این کتاب در پاسخ درخواست مشایخی در نیشابور، از شیخ صدوق مبنی بر توصیف دین امامیه به اختصار بر آنها املا نمود. رساله ای است موجز و مختصر با عناوین «باب الاعتقاد» درباره اعتقادات ضروری و غیر ضروری امامیه به شرح ذیل: في صفة اعتقاد الاماميه في التوحيد، في صفات الذات، في التكليف، في افعال العباد، في نفي الجبر و التفويض، في الارادة و المشية، في القضاء و القدر، في الفطرة و الهداية، في الاستطاعة، في البداء، في التناهي، في اللوح و القلم، في الكرسي، في العرش، في النفوس و الأرواح، في الموت، في مسائلة القبر، في الرجعة، في البعث بعد الموت، في الحوض، في الشفاعة، في الوعد و الوعيد، فيما يكتب على العبد، في العدل، في الاعراف ... في الأخبار الواردة في الطلب، في الحديثين المتخلفين. در پایان اشاره کرده است که هنگام برگشت به وطن بر آن شرحی خواهم نگاشت ولی گویا فرصتی برایش پیش نیامده است که دست به چنین کاری بزند.

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين وحده لاشريك له وصلى الله على سيدنا محمد و آله الطيبين الطاهرين و حسبنا الله و نعم الوکیل باب في صفة اعتقاد الامامية في التوحيد

انجام: اخرجت الخبر في ذلك مستقصيا بشرحه في كتاب التوحيد و سأجرد كتابة في ذلك بمشية الله و عونه ان شاء الله تعالي و الحمدلله رب العالمين

چاپ: مکرر چاپ شده

[مشار چاپی عربی: 625؛ کتابشناسی نسخه های خطی آثار شیخ صدوق در ایران 27-54؛ تاریخ نگارش های عربی 787/1 -788؛ معجم التراث العربی 392-391/1 و 224/2 -226؛ دنا 3/2 (248 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- تصحيح الاعتقاد = تصحيح اعتقادات الاماميه = شرح اعتقادات صدوق مفید، محمد بن محمد (336-413)

2- وسيلة النجاة در معرفت اعتقادات زواره ای، علی بن حسن (-10)

3- اعتقادات صدوق (ترجمه) = شرح اعتقادات صدوق حسینی، ابوالفتح (-10)

4- منهاج المؤمنین حسینی از غدی، ابو تراب بن ابو الحسن (-10)

5- اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) سرکانی، محمد صادق بن محمد على (-11)

6- مشراق العقائد الصالحية = مشارق العقائد = ترجمه اعتقادات الصدوق دستغیب، محمد صالح بن مسعود (-11)

7- شرح الاعتقادات قزوینی، صفی بن ولی (11-)

8- حاصل الترجمان = ترجمه اعتقادات صدوق = منهاج المؤمنین رضوی، محمد مهدی بن محمد صالح (-11)

9- شرح اعتقادات صدوق = شرح فارسی عقائد صدوق قزوینی، فضل الله بن ولی الله (11-)

10- شرح الاعتقادات خاتون آبادی، اسماعیل بن محمد باقر (1031 -(1116

11- شرح الاعتقادات شریف، محمد کاظم بن محمد قاسم (13-)

12- اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) حسنی، محمد على بن محمد (-13)

13- تصحيح الاعتقاد (ترجمه) مدرس یزدی، محمد علی بن محمد (1265-1193)

ص: 379

14- اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) حسینی تهرانی، هاشم (-1298)

15- شرح الاعتقادات کاشانی، حبیب الله بن علی مدد (1262-1340)

16- شرح الاعتقادات قزوینی، ابن ولی

17- اعتقادات ( ترجمه و شرح) حسینی یزدی، محمد علی بن محمد

18- شرح الاعتقادات شولستانی، عبدالله بن حسن

19 - شرح و ترجمه اعتقادات صدوق

20- اعتقادات ( ترجمه و شرح)

21- اعتقادات ( ترجمه و شرح)

22- شرح اعتقادات (ترجمه)

23 - شرح الاعتقادات (ترجمه)

24- اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (همراه با 12 ترجمه ناشناس دیگر)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1945/1 و عکسی 1653 و 1826 و 1827

خط: نسخ معرب، كان محمد على بن جبرئیل بن حسین، تا: چهارشنبه 23 ذیحجه 117ق؛ مصحح، توضيح فارسی برخی کلمات زیرنویس شده، نام کتاب در اول نسخه «کتاب الاعتقاد في مذهب الامامية» و در انجامه «الاعتقاد» درج شده؛ تملک: غیاث الدین محمد ابن صفي الدين محمد مشهور به ابو الشريف در 983ق؛ جلد: تیماج مشکی، 84گ (2پ -85پ)، 8 سطر، اندازه 10× 13 سم [ف: 5-309] و [عکسی ف: 5-74 و 249]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36082

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسکندر بن مولانا حسین بن اسکندر استر آبادی، تا: آخر ربیع الثانی 837ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور، عطف میشن قهوه ای، 39گ، 12 سطر، اندازه: 11× 17سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-124]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 13160

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شاہ میر بن امیر خواجه استر آبادی، تا: رجب 873ق؛ مصحح، محشی با نشان «ها»؛ مهر: «توكلت على الله عبده محمد علی ...» (دایره)؛ کاغذ: شرقی، 30گ (53پ -82پ)، 15 سطر، اندازه: 8/5× 12 سم [ف: 33-313]

4. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 582/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسکندر بن حسین بن اسکندر استر آبادی، تان پنج شنبه اواخر ربيع الثانی 873ق؛ 40گ (19ر -58پ)، 14 سطر، اندازه: 12× 17 سم [مؤید: 2-86]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6158

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن فخر الدین سهام، تا: چهارشنبه اواسط رمضان 880ق؛ محشی؛ کاغذ: آهارمهره حنایی، جلد: مقوا با روکش پارچه، عطف و گوشه ها تیماج، 33گ، 16 سطر، اندازه: 13× 18سم [ف: 5-38]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12012/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: شمس الدين بن نصير بالوكلاتی، تا: یکشنبه 1 شوال 882ق، جان کوه میان مدرسه ملاعلی حافظ؛ مصحح، محشی با رمز «2، مع و..»، نام کاتب در متن ظاهرة دست برده شده و جای آن تراشیده شده و اسم کامل آن در حاشیه به این صورت آمده است: «شمس الدين بن نصیر بن حسن بن عبدالله بن نجم الدين بن حافظ شمس الدين المنسوب إلى بالو کلاته»، در پایان دو مسئله در پوشش ابریشم برای مردان و میزان رطل عراقی نگاشته شده، کاغذ: شرقی، 55گ (92-146)، 15 سطر، اندازه: 5× 12 سم [ف: 30-362]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9847

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: آغاز و انجام؛ نسخه نفیس و کهن، قطع: وزیری [میراث شهاب: س7ش 3-4-24]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10576/2

بی کا، تا: قرن 9 [میراث شهاب: س 9ش 2-31]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 164/1

تا باب الاعتقاد في الانبياء و الرسل و الحجج؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: سفید کهنه، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی، 44ص (1-44)، 13 سطر (8× 11)، اندازه: 13× 17سم [سنا: ف: 1-82]

10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 879/7

انجام: باب الاعتقاد في الحديثين المختلفين ... ثم يقول عزو جل و كلم الله موسى تكليما.

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ قرن وق؛ در کنار 224ر دارد «كتبه عبدالکریم» و «كتبه مولانا کمال الدین» و این کمال الدین گرگانی و زنده در 878 و نویسنده شماره 1 دفتر می باشد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ساده، 45گ (168ر -212پ)، 13 سطر (8× 11)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-530]

11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2605/1

انجام: ولا ينظر اليهم يوم القيامة ولا يزكيهم ثم يقول كلا انهم عن ربهم يومئذ.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ تملک: عبدالجبار بن مقصود علی با مهرش؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن سیاه لایی، 48گ (2ر-49پ)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 6- 75]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1824

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-248]

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 730

آغاز: برابر؛ انجام: كثيرا مما تعملون و ساشرح كيفية وقوع الحساب في كتاب حقيقة المعاد [باب الاعتقاد في الجنة و النار]

ص: 380

قال الشيخ اتقادنا في.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، حواشی به امضای «مجلسی ره»، دو برگ آخر نونویسی شده و در عین حال ناتمام است؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 40گ، 13 سطر (6×15/5)، اندازه: 14/5× 21سم [ف: 2-837]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1825

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-248]

13. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 102/7

آغاز: برابر؛ انجام: متفقه المعاني غير مختلفة لانها مأخوذة من طريق الوحي عن الله تعالى ولو كانت من عند

خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 10ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 116ص (181-296)، اندازه: 13× 19 سم [کتابخانه های قائن: في:-90]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1687/7

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-136]

14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 194611

خط: نسخ، كا: تبریزی، تا: قرن 10؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 73گ (3پ -75پ)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 8-563]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1085/1

خط: نسخ، كا: لطف الله مازندرانی، تا: پایان ربيع الاول 901ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی به فارسی و عربی، در برگ 3ر نوشته که در صفر 116 با چند تن از مردم استراباد نزد محمد کاظم خان به سپاهان رفته ایم و به همین خط نام «محمد صالح بن محمد حسین استرابادی» دیده می شود که دارند نسخه بوده است، در 47ر نوشته که ملا عبدالغفور در 1129 به آموختن کودکان پرداخت و در برگ 118پ خط و مهر همو در دوجا هست؛ کاغذ: ترمه سپاهانی، جلد: در يکطرف و تیماج مشکی ضربی، 8گ (1ر- 8ر)، 12 سطر (8× 11)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 3-30]

16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7693/1

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه نزدیک بپایان ربيع الأول 905ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 15 سطر (8× 10/5)، اندازه: 12×17 سم [ف: 16-673]

17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2312/1

خط: نسخ، كا: بخشی بن حاجی محمد تونی، تا: 911ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: روغنی میان ساغری مشکی کناره ها و گوشه ها زرکوب مقوایی درون سرخ، 20گ (1پ -20ر)، 23 سطر (11× 17)، اندازه: 17× 25سم [ف: 9-945]

18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4543/3

بی کا، تا: پنجشنبه 8 محرم 937ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 38گ (87پ -124پ)، 15 سطر (7× 10)، اندازه: 11× 16 سم [ف: 13-3488]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10070/2

آغاز: باسمه سبحانه ... هذا ما جمعه الامام الجليل فقال رضي الله عنه اعتقادنا في التوحيد؛ انجام: و الاعتقاد في العقبات ... ذلک الفضل من الله و کفی بالله عليما.

خط: تعليق، كا: عطاء الله بن مسیح بن ابراهیم بن حسن بن كرم الله آملی، تا: 934-945ق؛ 5ص (4-8)، اندازه: 12× 16سم [ف: 32-90]

20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3796/1

آغاز: مکان و زمان و انه متعال عن جميع صفات خلقه خارج عن الحدین حد الابطال و حد التشبيه ؛ انجام: قال ما كان لبشر ان يكلمه الله الا وحيا او من وراء حجاب.

خط: نسخ، كا: حافظ غیاث الدین علی، تا: 146ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی یک لا، 52گ (2-53پ)، 12 سطر (9× 13)، اندازه: 13× 19سم [ف: 16-450]

21. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3051/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: لطف الله بن أنوشروان، تا: 10 صفر 952ق؛ مصحح؛ مهر: «یا رفع كل رفيع 1117» (مربع)؛ جلد: تیماج سبز، 30گ، 17 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-180]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6001/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الأول 952ق؛ مصحح، رکابه دار؛ جلد: تیماج فرنگی، 22گ (50پ -71پ)، 17 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 44-187]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14112/4

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كان شاهوردی، تا: 953قب کاغذ: شرقی، 31گ (7پ -37ر)، 15 سطر، اندازه: 7× 12 سم [ف: 35-653]

24. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه: 1 مجموعه بدون شماره

بی کا، تا: غزة محرم 958ق [دليل المخطوطات: 1-53]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/ 1130

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 جمادی الثانی 977ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی و مقوایی، 45ص (343-387)، 15 سطر [سنا: ف: 2-126]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7514/2

انجام: وليس بمتناقض و لا مختلف و لا ذلك مثل قوله فاليوم ننساكم كما نسوا ...

خط: نسخ، كا: حسین بن حیدر بن قمر حسینی کرکی، تا: شنبه 23 محرم 982ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 17گ ( 99پ-83 پ)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 19-316]

27. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2289

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: نورالدين محمد، تا: 983ق، جا: مشهد مقدس؛ افتادگی: انجام؛ دارای سرلوح و کتیبه، مجدول، مذهب،

ص: 381

مصحح؛ کاغذ: خانبالغ نخودی، جلد: تیماج عنابی، ضربی، ترنج و سرترنج با گل و بوته، مقوایی، اندرون با روکش کاغذی ابره، 68 گ، 12 سطر (5/5× 11/5)، اندازه: 10/5× 18سم [ملی ایران: ف: 280-13]

28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18535

بی کا، تا: 989ق [د.ث. مجلس]

29. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1382/1 و عکسی 1648 و 1822 و 1823

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن حيدر بن حیدر قمر حسینی کرکی عاملی، تا: چهارشنبه 17 ربیع الاول (نوروز فارسی) 992ق، جان قزوین؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ مهر: «محمود بن علینقی الحسني الحسيني الطباطبائی 1215» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 37گ (1پ -37پ)، 15 سطر، اندازه: 13× 17سم [ف: 155-4] [عکسی ف: 5-68 و 247 و 248]

30. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2262/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 995ق؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج آلبالویی ضربی دارای یک ترنج بزرگی عطف تیماج زرد، 36گ (1-36)، 13 سطر (7×11/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 4-1223]

31. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 1990

خط: نسخ، كا: عبد الحي بن قاضی رضی الدین مسیبی خزاعی، تا: 22 ربیع الثانی 997ق؛ محشی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 20گ (26پ -45ر)، 20سطر (13× 18)، اندازه: 16/5×24/5 سم [ف: 8-599]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 336

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملا محمد حافظ ساوجبلاغی، تا: 999ق؛ واقف: ابوالقاسم طالشی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه 49گ، 15 سطر، اندازه: 9/5× 16/5 سم [ف: 5-39]

33. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7548/1 - 38/168

آغاز: بقوا فيها ثم ماتوا با جالهم واصحاب الكهف لبثوا في كهفهم ثلثمائة سنين وازداد واتسعاً ... باب الاعتقاد في البعث بعد الموت قال الشيخ اعتقادنا في البعث بعد الموت حق قال النبي ص با بنی عبدالمطلب؛ انجام: الباب الاعتقاد في الرجعة قال الشيخ رحمه الله اعتقادنا في الرجعة انها حق وقال الله تعالى الم ترالي الذين خرجوا من ديارهم وهم الوف حذر الموت

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 19گ، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-446]

34. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8919/3 - 59/139

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 55گ (34-88)، 15 سطر، اندازه: 10× 14سم [ف: 1-446]

35. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 532

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 44گ، 12 سطر (6/5× 11/5)، اندازه: 12× 18 سم [ف:-458]

36. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1096

خط: نستعلیق، کا: محمد صادق، تا: قرن 11؛ حاشیه شیخ بهائی و دیگران؛ با سرلوح؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 62 گ، 12 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-159]

37. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 1838

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با ترجمه فارسی زیر سطرها، محشی با نشان «منه ره» به فارسی، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی سفید نخودی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 63گ، 28 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 3-159]

38. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1838 مکرر

خط: نسخ، كان محمد نصیر بن حاجی بدیع الزمان، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ محشی با نشان «م. د. ح. عفى عنه»، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی یک لا، 68 گ، 17 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف: 3-159]

39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 612/1 -طباطبائی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا اوایل قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 32گ (1پ - 32پ)، 18 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 22-321]

40. يزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 51

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: گالینگور سبز، 31گ، 19 سطر، اندازه: 12×20سم [ف:-39]

41. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 643/2

آغاز: برابر؛ انجام: فقد نهى الله تعالى في كتابه عن ذلك و لا تلهيه الدنيا عن إيصال الحق الى مستحقه و لا يمنع المستحق عن حقه و هذا آخر ما أردنا إيراده في هذا الرسالة و الله المشكور على كل حال، تمت. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، محشی؛ 28 گ، 20 سطر، اندازه: 13/5× 22/5 سم [ف: 1-55]

42. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10849/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای، 26گ (84پ - 109پ)، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 27-266]

43. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12447/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 15 گ ( 84-70 )، 25-23 سطر، اندازه: 8/5× 16/5 سم [ف: 31-438]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8716/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ برگ آخر کتاب اول را شيخ على به تاریخ 1176 تکمیل کرده، روی برگ اول دعائی به تاریخ چهارم جمادی الثانی 1270 نوشته شده؛ جلد: تیماج قرمز، 52گ (1پ -52ر)، 12 سطر، اندازه: 11/5× 18سم [ف: 22-255]

ص: 382

45. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1151/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ 37گ (6-42)، اندازه: 12× 22سم [ف: 3-60]

46. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2946/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ 60گ، 12 سطر، اندازه: 10× 14سم [ف: 1-179]

47. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2992

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ 48 گ، 13 سطر، اندازه: 11× 15 سم [ف: 1-180]

48. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 184/1

خط: نستعلیق، کا: شرف بن ابی طالب حسینی، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 34گ (9ر - 42ر)، 16 سطر (7/5× 14/5)، اندازه: 12/5 ×20سم [ف:-255]

49. تهران: ملک، شماره نسخه: 2540/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالوئی سیر لایی، اندازه: 12× 18سم [ف: 6-39]

50. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 158

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با ترجمه در زیر سطور؛ 61گ، 12سطر، اندازه: 18× 29 سم [مدرسه فیضیه - ف: 1-19]

51. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2238

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ در متن در گ 7ر حاشیه ای درباره بداء با نشان «م حق»، تملك: با تاریخ 1302 از «اقل الحاج و الذاکرین میرزا ابوالقاسم»؛ کاغذ: اصفهانی، نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 33گ، 18سطر (8/5× 18)، اندازه: 14× 23 سم [ف: 11-622]

52. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10029/41 بخشی از اعتقادات خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج جگری، ترنج و سرترنج طلائی، 1ص (114)، اندازه: 12×17 سم [ف: 32-40]

53. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/70

آغاز: برابر

نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان، باكو ش (8201) M 140؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، 8ص (230-237) [عکسی ف: 3- 428]

54. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10622/2

کا: جلیل الله غیاث الدین حسینی جزی، تا: قرن 11 [میراث شهاب: س 9ش 2-33]

55. تهران؛ حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 79/3

بخشی از آن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: «الفقر فخری و به افتخر 1075» (بیضی) گویا از فخرالدین طریحی؛ جلد: تیماج سرخ، 7گ (112ر -118پ)، 12-17 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف:-67]

56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9384/10

آغاز: برابر؛ انجام: و قال تتوفي الانفس حین موتها و مثله في القرآن كثير قد سئل رجل

خط: نسخ، كا: على بن مجدالدین بن حسن بن جلال حسینی، تا: قرن 11؛ محشی؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 19گ (213ر - 241پ)، 18 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 30-104]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4202/9 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-31]

57. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8288/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 42گ (1پ -42پ)، 15 سطر (7× 14)، قطع: ربعی [ف: 17-98]

58. یزد؛ سریزدی (مسجد حظیره)؛ شماره نسخه: 250

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ مصحح، محشی، دو برگ پایانی به خط شیخ حسن بن محمد حسین واعظ در صفر 1376 از روی نسخه ای به سال 1297 بازنویسی شده؛ یادداشتی از محمد صدوقی در اهدای کتاب از طرف شیخ محمد حسن واعظی به سال 1389؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 35گ، 15 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-200]

59. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 167/1

بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 6-351]

60. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7289/3

خط نسخ، بی کا، تا قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، اگ، 23 سطر (10/5 × 18/5)، قطع: وزیری، اندازه: 17/5× 26 سم [ف: 16-505]

61. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1714/1

آغاز: قادرا غنيا لا يوصف بجوهر ولا جسم ولا صورة و لا عرض و لا خط؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ سه برگ آخر نو نویس در خانه حاجی ملا علی در مشهد در پنجشنبه 22 ذیقعده 1241؛ 66 گ، 12سطر ، قطع: جیبی، اندازه: 9× 15/5 سم [ف: 5-133]

62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15254/3

خط: نسخ، كا: سید جعفر حسینی ترمذی، تا: 1006ق؛ 55 گ (42پ - 96پ) [مختصر ف:-48]

63. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 728/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 4 رمضان 1009ق، جا: قزوین؛ جلد: تیماج قهوه ای، 19 سطر، اندازه: 9× 18سم [ف:-392]

64. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14115/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر رمضان 1011ق؛ محشی، مصحح، در برگ نخست چند بیت شعر فارسی به خط محمد سمیع به تاریخ 1137ه_، کاغذ: فرنگی، 37گ (179پ -215پ)، 18 سطر،

ص: 383

اندازه: 7× 13سم [ف: 35-661]

65. تهران: ملک: شماره نسخه: 1630/3

خط: نستعلیق، کا: شمس الدين مازندرانی، تا: 9 ذیقعده 1015ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 17 سطر [ف: 5-313]

66. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1220

آغاز و انجام: برابر

کا: حمزه بن احمد گیلانی، تا: 1018ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا ته بندی تیماج قهوه ای روشن، 533ص، 22 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11×22 سم [ف: 4-126]

67. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 225/2

خط: نسخ، كا: میرزا محمد پسر میر عماد حسینی مازندرانی، تا: 1020ق، جا: مشهد؛ محشی با نشان «دروس مفيد رحمه الله، قسط، فتح»، در برگ 74 تا 75ر تفسیر سوره فاتحه از ملا حسین سبزواری، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 59گ (16پ -74ر)، 12 سطر (7×12/5)، اندازه: 13× 19 سم [ف:- 261]

68. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1274ط

آغاز: قال الشيخ ابو جعفر رحمه الله اعتقادنا في الكرسي انه وعاء جميع الخلق من العرش و السماوات ... آغاز ترجمه: و اعتقاد ما در کرسی آنست که آن ظرفی است که همه مخلوقات دروست و عرش و آسمانها

با ترجمه فارسی در حاشیه صفحات؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد حسن، تا: 1023ق؛ نامه امام حسن عسکری (عليه السّلام) به علی بن حسین بن حسن موسی بن بابویه قمی در پایان نسخه (ص 76-77)، ترجمه به شیوه چلیپا در حاشیه، مصحح؛ فاقد جلد، 78ص، 15 سطر، اندازه: 11× 20سم [ف: 24/3 -49]

69. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 19957

آغاز: برابر؛ انجام: قد تم في ضحى يوم السبت 16 شهر شعبان ... عفى عنهما

خط: نسخ خوش، کا: محمد تقی بن حسین حسینی، تا: شنبه 16 شعبان 1027ق؛ مصحح، مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 33گ، اندازه: 9/5× 16/5 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-125]

70. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 465/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا معرب، کا: محمد باقر الحافظ بن حاجی محمد، تا 21 جمادی الثانی 1027ق؛ مجدول مذهب محرر، محشی از مصباح کفعمی و به امضاء «فتح رحمه الله» و «م رحمه الله» «الشيخ بهاء الدين محمد دام ظله» و حواشی دیگر؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 86گ، 12 سطر، اندازه: 8× 14 سم [طبسی حائری (مخطوط): 1-52]

71. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1364

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، کا: محمد جی بن حافظ نورالدین قریشی، تا: 1028ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج مشکی، 536ص، 11 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17× 26سم [ف: 4-125]

72. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1722/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ناصر الدين محمد بن احمد خراسانی تونی بیدستانی، تا: جمعه 15 شعبان 1028ق، جا: مشهد مقدس؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز اندرون قهوه ای عطف مشکی، 20گ (235پ - 254پ)، اندازه: 19×25/5 سم [ف: 5-126]

73. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 921/1

آغاز: برابر خط: نسخ، كا: شمس الدین محمد بن ملاخواجه مازندرانی، تا: دهه دوم جمادی الاول 1029ق، جان ساری؛ مصحح، مقابله شده، محشی، با ترجمه فارسی بعضی لغات؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی لایه ای عطف میشن مشکی، 45گ (1-45)، 14 سطر (7×12/5)، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 3-1256]

74. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 335

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 1029ق؛ واقف: نائینی، مرداد 1391 کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 111گ، 19 سطر، اندازه: 11/5× 20 سم [ف: 5-39]

75. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3089/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1032ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن مقوایی مجدول ترنج و دو سر ترنج، حاشیه منگنه، اندرون جلد، بنفش سیر، 38ص (80-117)، اندازه: 10/5 ×20سم [ف: 14-215]

76. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3281/2

کا: جمال الدین محمد انصاری، تا: 1035ق؛ کاغذ: سمر قندی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 93ص (17-109)، اندازه: 12× 19سم [ف: 5-1600]

77. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6584/1

خط: نستعلیق، كان محمد نصر الله بن احمد، تا: جمعه 17 رمضان 1038 ق بمصحح؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا، رو قهوه ای، اندرون قرمز، 4گ (1پ -4پ)، اندازه:10/5 ×17/5 سم [ف: 20-138]

78. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3527/2 - 18/47

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد طاهر، تا: شب چهارشنبه 1038ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (15-32)، اندازه: 14× 25سم [ف: 1-444]

79. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6157

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شاه محمد بن زین العابدین، تا: 15 جمادی الاول 1042ق؛ واقف: فهرستی، تیر 1310؛ کاغذ: الوان، جلد: مقوا با روکش پارچه، 34گ، مختلف السطر، اندازه: 13/5× 24 سم [ف:

ص: 384

39 -5]

80. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 6157

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شاه محمد بن زین العابدین، تا: 15 جمادی الاول 1042ق؛ مذیل به «شرح اعتقادات صدوق» از شیخ مفید؛ واقف: حاج عماد، تیر 1310؛ کاغذ: الوان، جلد: مقوا، رویه پارچه، 52گ، 17 سطر، اندازه: 13/6× 24/5 سم [ف: 14-77]

81. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 865/1

بی کا، تا: 1045ق، قطع: رقعي [ف:-318]

82. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3600/1

خط: نسخ، کا: محمد تقی، تا: پنج شنبه 12 شعبان 1049ق؛ مصحح؛ 30گ (1پ - 30ر)، 17 سطر، اندازه: 12×19/5سم [محدث ارموی مخ: 1-160]

83. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 14376/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: على رضا سلمی، تا: 1049ق؛ مصحح، در پایان آمده: «و من الحاضرين في إتمام الكتاب والمقابلة، العبد المفتاق الى رحمة الله الغني، ابن محمد حسین، محسن السلمي المازندرانی ...»؛ تملک: کاتب؛ کاغذ: شرقی، 58گ (1-58)، 15 سطر، اندازه: 5× 12 سم [ف: 36-309]

84. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9951/1

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سبحانعلی حافظ تبریزی، تا: 1055ق؛ جلد: تیماج سبز، 40گ (2پ - 41پ)، اندازه: 12/5× 19سم [ف: 25-227]

85. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8283/4

خط: نسخ، كا: ابو المكارم نورالدین محمد بن ضياء الدين محمد بارفروشی، تا: 4 صفر 1055ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 51ص (165پ -215ر)، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 21-244]

86. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 3827/1 - 19/157

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 17 ذیقعده 1059ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج دو رو قهوه ای، عطف گالینگور قهوه ای، 39گ، 15 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-445]

87. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 489

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: عنایت الله (یا غیب الله بن مولانا محمد رضا رامجیبی (كذا) من اعمال ساوج بلاغ، تا: 16 جمادی الاول 1064ق؛ واقف: حاج حسین شیرازی با تولیت حاج ملا عبد الوهاب قزوینی، شوال 1226ق؛ محشی؛ جلد: گالینگور سیاه، 45گ، 19سطر [ف: 1-37]

88. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 298

خط: نسخ، كا: على قلى فراش بن خانعلی، تا: اواخر ربيع الأول روز کسوف 1065ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ محشی، پیش از کتاب 15 برگ حدیث و کلمات عرفا و فوائد دیگر؛ جلد: شومیز یک لنگه، عطف تیماج، 82گ، 6 سطر، اندازه:14/5 ×25 سم [ف: 1-290]

89. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 188/4

آغاز و انجام: برابر کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1067ق؛ مصحح، جلد: تیماج سیاه سوخت با عطف پارچه ای، 25گ، 18 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف مخ:-14]

90. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6496

با ترجمه فارسی؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: یوسف اصغر، تا: 1 جمادی الاول 1067ق، کاغذ: سپاهانی، 122گ، 8 سطر (6× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 20سم [ف: 16-278]

91. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 159/2

آغاز: فاخبره بوجوه اتفاق معاني هذه الايات و بین له تاويلها؛ انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: حسین بن شمس الدين محمد اصفهانی، تا: 1068ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 44ص (281-324)، 17 سطر (7× 13)، اندازه: 12/5 × 20سم [ملی ایران: ف: 7-141]

92. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 704/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين وحده لا شریک له و صلى الله على محمد و آله ... الباب الثاني في الاعتقاد و ما يجب على المؤمن معرفته و الا قتل به للشيخ أبي جعفر محمد بن بابويه القمی رضی الله عنه باب أول في صفة الاعتقاد الامامية في التوحيد قال الشيخ؛ انجام: فقد نهى الله تعالى في كتابه عن ذلك ولا تلهيه الدنيا عن إيصال الحق الى مستحقه و لا يمنع المستحق عن حقه و هذا آخر ما أردنا إيراده في هذا الرسالة و الله المشكور على كل حال، تمت. خط: نسخ، كا: امین بن میر محمد شریف رضوی حافظ قمی، تا: 12 ذیقعده 1068ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 15گ، 23 سطر، اندازه: 17/5 × 24/5سم [ف: 1-54]

93. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6331

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن نورالدین محمد چراتی، تا: 10 ذیحجه 1069ق، افتادگی: انجام (یک برگ)؛ با نسخه بی ارزش مقابله شده؛ تملک: محمد علی بن حاجی محمد زمان چراتی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 40گ، 21 سطر، اندازه: 9/5× 23 سم [ف: 3-160]

94. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 208/1

آغاز: بقدرته الى ابدانها و قال عيسى ابن مريم للحواریین؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1070ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سمرقندی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد اخری، 17 سطر، اندازه: 12× 17سم [ف: 1-202]

95. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 9746/4

ص: 385

خط: نسخ، بی کا، تا: 1072ق، جان ساری در منزل شیخ الاسلام محمد محسن؛ جلد: تیماج قرمز، 24گ (85پ -108پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 25-96]

96. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10603

آغاز: من خواصه تشرق الوانهم و مهدأ جوارحهم و تسكن نفوسهم

خط: نسخ، كا: ابن صفی الله تیمجانی، تا: چهارشنبه 29 شعبان 1072ق، جا: مدرسه شیخ محمد گرمرودی؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، در پایان حدیث مفصلی راجع به سلمان فارسی افزوده شده؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 45گ، 15 سطر، اندازه: 9/5× 18 سم [ف: 27-75]

97. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20828

آغاز: برابر؛ انجام: بعون الله الملک الوهاب

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1072ق؛ مصحح، مقابله شده توسط سید مصطفی صفائی خوانساری؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مستعمل با ترنج و

دو سر ترنج ضربی و عطف پارچه ای، 49گ، 14 سطر، اندازه: 12× 20سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-125]

98. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8008/2

انجام: و مثل قوله عز وجل قل یتوفاکم ملک الموت الذي و كل خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 7 جمادی الثانی 1073ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 33گ (134پ- 166پ)، اندازه: 11×17 سم [ف: 21-9]

99. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12199/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید حسن فرزند سید رضا حسنی حسینی، تا: 1074ق؛ مصحح، محشی با رموز «12»، «قاضی»، «من رسالة محی»، «من عدة الداعی» به فارسی و عربی، برخی نسخه بدل ها در حاشیه با رمز «خل»؛ کاغذ: فرنگی، 21گ (231-251)، 23 سطر، اندازه: 11× 20سم [ف: 30-704]

100. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 193/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد جعفر، تا: شعبان 1074ق؛ مصحح، علامت بلاغ به سال 1133؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی لبه دار، 30گ، اندازه: 17/5 ×18/5 سم [ف: 17]

101. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 39368

کا: محمد تقی بن حاجی محمد مشهدی، تا: 1074ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج ضربی، 98 ص (217-314)، 15 و 24 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13× 19 سم [ف: 10-2051]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2296/7 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1- 669]

102. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13729/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: فرج الله بن محمد، تا: 3 صفر 10743ق؛ مصحح، محشی با نشان «12» و غیر آن؛ تملک: کاتب نسخه همراه مهر وی با نشان «الواثق بالله عبدالله فرج الله» (بیضی)، ابو الحسن همراه مهر او «عبده ابوالحسن» (مستطیل)؛ کاغذ: شرقی، 13گ (1-13)، 25-27 سطر، اندازه: 8× 20 سم [ف: 34-684]

103. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/152/3 -5866

خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن محمد حسن برسانی، تا: 1074ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 15 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم:-221]

104. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 468/2

آغاز و انجام: برابر

کا: ممحمد زکی جردپاد قانی، تا: چهارشنبه 7 صفر 1076ق، قطع: وزیری [رشت و همدان: ف: -1412]

105. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: (28ف 1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ذیحجه 1077ق؛ محشی؛ 31گ [ف: 1- 32]

106. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 304/2 -ج

خط: نسخ، كا: شمسا بن شيخ جمال الدین احمد ایشکائی، تا: ربيع الثانی 1077ق؛ 44گ (68پ -111ر) [ف:-252]

107. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 93/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1077ق، جان مشهد؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 48گ (76پ -123 پ)، 15 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 111-1]

108. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7916

آغاز: برابر؛ انجام: فالعقوبة عليه الظلم ... تمت الرسالة دار السلطنه اصفهان

خط: نسخ، کا: محمد جعفر بن عبدالله خرم آبادی، تا: پنج شنبه 25 صفر 1078ق؛ مذيل است به حدیث نبوی درباره مذمت و نکوهش قدریه، جبریه و مجوس؛ خریداری آستان قدس در مهر 1329؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 18گ، 23 سطر، اندازه: 18/8 ×25 سم [ف: 14-78]

109. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 90/1

آغاز: و جزاء الاستهزاء و جزاء السخرية و جزاء النسيان و هو ان ينسيهم انفسهم ... باب الاعتقاد في الذوات و صفات الأفعال قال الشيخ ابو جعفر؛ انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: عبداللطيف بن حاجی اسماعیل عباسی معروف به ابن کیال جزایری، تا: 18 ذیحجه 1078ق، جان لار؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: آهارمهره، جلد: تیماج مشکی ضربی دار لولایی، 15 سطر (8/5× 14)، اندازه: 15× 20سم [ف:-97]

110. مشهد؛ مرتضوی؛ شماره نسخه: بدون شماره

ص: 386

بی کا، تا: با تاریخ 1078ق؛ 84 ص (180-263) [ف مخ:-31]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2610/3

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-200]

111. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 595/2

آغاز: برابر؛ انجام پایان: بشرحه في كتاب التوحید ... تمت ... قزوین.

خط: نسخ، كا: محمد بن سیاوش طالقانی، تا: 10 رمضان 1078ق، جا: مدرسه خیابان قزوین؛ کاغذ: ایرانی، جلد: مقوایی، 102ص ( 115-14 )، اندازه: 13/5× 19 سم [ف: 2- 239]

112. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 689/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 20 محرم 1081ق؛ در پایان دارد: «في ملك حسن»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 40گ (147پ-186ر)، 14 سطر (6×12/5)، اندازه: 12/5 ×19/5 سم [ف: 3-529]

113. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8974/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سعيد بن درویش گجراتی، تا: 29 شوال 1082ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، درون کاغذ ابر و باد، 23گ (175پ -197پ)، 25 سطر (7/2× 16/3)، اندازه: 12/6× 23/4 سم [ف: 29/1-512]

114. تهران: مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 91/1

خط: نسخ، كا: شهریار بن ابو الكرم حسینی فراهانی، تا: 1085ق؛ محشي با نشان «سید ماجد» و «تفسیر علی بن ابراهیم»؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش پارچه ای سبز، 76گ (3پ-78ر) [ف: 110]

115. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19887

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش خفي، كا: علیرضا بن اسماعیل سمنانی، تا: 1086ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 36گ، 14 سطر، اندازه: 125× 19سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-126]

116. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5467/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: اسماعیل بن اصیل کوچصفهانی، تا: سلخ ذیحجه 1086ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لایی قهوه ای، 49گ (32پ -80ر)، 13سطر (7× 13)، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 16-369]

117. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 89/1

خط: نسخ، كا: کامران بن محمد اردکانی، تا: 1086ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 37گ (2پ -38ر)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 1-75]

118. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1897/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: یحیی بن احمد، تا: 1086ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی لبه ها تیماج مشکی با عطف تیماج مشکی، 44گ (1-44)، 19 سطر (5/5× 13)، اندازه: 9/5× 16/5 سم [ف: 10-548]

119. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10641

آغاز و انجام: برابر

با ترجمه در حواشی؛ خط: نسخ، كا: حبیب الله بن زکریا، تا: 1087ق؛ واقف: دکتر محمد زهرائی، تیر 1350؛ کاغذ: حنایی آهاری، جلد: تیماج قهوه ای، 19گ، 18 سطر، اندازه: 15/1 × 22/5 سم [ف: 14-76]

120. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2696/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد سعيد بن محمد شريف جگر خون اغلى، تا: جمعه 12 ذیقعده 1088ق، جا: مشهد الرضا؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی، 75گ (1پ - 75پ)، 11 سطر، اندازه: 10×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-160]

121. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3597/1

خط: نسخ، كا: حاجی محمد بن محمد بقا، تا: 1089ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 30ص (1-30)، 18 سطر (6× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 5-1714]

122. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 265

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد زمان بن محمد یوسف کو جیانی، تا: 1090ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 50گ، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×20سم [ف: 1-262]

123. گلپایگان گلپایگانی؛ شماره نسخه: 11/2

خط: نسخ، كا: على بن محمد جزائری تمامی، تا: 28 رمضان 1091ق؛ مصحح، در برگ آخر کتاب اول اجازه صالح بن عبدالكريم بحرانی» به کاتب در 12 صفر 1092 آمده، مابین کتاب اول و رساله دوم قضیه ابوالهذیل با مأمون و مجنون دیررقه آمده؛ تملك: «ابراهیم مشهدی»، «زین العابدین گلپایگانی»؛ 18گ (259پ -276پ)، 18 سطر، اندازه: 14/5× 20سم [كتابخانه های گلپایگان: ف: -18]

124. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 593/1 خط: نسخ، بی کا، تا: 7 رجب 1092ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 41گ (1پ -41پ)، 16 سطر، اندازه: 12/5× 24 سم [ف: 2-185]

125. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1562/1 خط: نسخ، بی کا، تا: 26 ذیحجه 1092ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 25گ (1-25)، 21 سطر (9/5× 185)، اندازه: 15/5× 26سم [ف: 3-990]

126. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2911/60

بی کا، تا: 29 رمضان 1093ق، جا: اورنگ آباد هند؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون تیماج مشکی، 9ص ( 174-166 )، 11 سطر، اندازه: 21×32/5سم [ف: 3-160]

127. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4371/1

ص: 387

خط: نسخ، كا: موسی بن عزيز الله طالقانی، تا: 24 شوال 1093ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 17گ (2ر-18پ)، 29 سطر (7× 16)، اندازه: 9× 19سم [ف: 13- 3339]

128. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 586/2

خط: نسخ، كا: محمد صالح بن حاجی عرب بن امیر احمد خفری، تا: 1093ق؛ 36گ (7پ -42)، اندازه: 12×18/5 سم [نسخه پژوهی: [108-3

129. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 845/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رحيم بن ساروخان ترکمان، تا: سه شنبه 5 شعبان 1095ق؛ تملک: محمد حسن زنوزی صاحب ریاض الجنة با امضاء «حسن الطسوجی»؛ جلد: تیماج ضربی قهوه ای مجدول 73گ (104پ-176ر)، 9 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [میراث اسلامی: دفتر نهم-96]

130. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8775/2 - 58/225

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: سلطان محمد بن شمس الدین محمد اصفهانی، تا: پنج شنبه 12 ربیع الثانی 1097ق؛ 29گ (2-30)، 21 سطر، اندازه: 10× 23 سم [ف: 1-446]

131. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14351/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: فقير اسمعیل، تا: 1097ق، جا: کشمیر؛ مجدول؛ جلد: طبله اول پارچه ای سرخ و طبله دوم مقوایی، عطف و حاشیه گالینگور قهوه ای، 64گ (83پ -146ر)، 12 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 38-478]

132. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/121/1 -6310

خط: نسخ، كا: محمد بن حسین بن جهان شاه، تا: سه شنبه 14 شوال 1097ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، قطع: ربعی [ آستانه قم:-216]

133. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23016

آغاز: بسمله الحمدلله ... و بعد في صفوة اعتقادات؛ انجام: و قد تم يوم الجمعه شهر ربيع الاول سنه 1098

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد امین نوربخش، تا: جمعه ربیع الاول 1098ق [رایانه]

134. قائن؛ مدرسه جعفریه شماره نسخه: 120

آغاز: برابر، انجام: دون غيره من ساير الأوقات واما ادوية العلل الصحيحة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11یا 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ تملك: «فضلی اصفهانی»، مهر: «غلام شاه نجف فضلی اصفهانی» دائری بزرگ)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 39گ، 14 سطر، اندازه:11/5 ×20سم [کتابخانه های قائن: ف: 105]

135. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8839/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (52پ - 56پ)، اندازه: 15× 23سم [ف: 23-26]

136. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1419/11 ط

خط: نستعلیق، کا: گویا محمد تقی تاری، تا: قرن 12؛ 46ص ( 141-96 )، اندازه: 15× 25سم [ف: 24/3 -118]

137. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31853

انجام: ما فرغ النساء من غسلها و حمل جنازتها ... الواجب و لا تجوز

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با حواشی گلبرگی زرکوب، 15گ، 15سطر، اندازه: 13× 19 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-126]

138. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32026

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی مشکی با حواشی زرکوب، 66 گ، 12 سطر، اندازه: 17× 20سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-126]

139. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:519/11 ط

آغاز: برابر؛ انجام: آن الأبرار لفي نعيم و ان الفجار لفی حجیم و قال أن رحمة الله قريب من المحسنين.

خط: نسخ و نستعلیق، كا: یار محمد علیا بادی، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، 39ص (304- 342)، اندازه: 10× 16/5[سم ف: 24/3- 21]

140. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22757/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ تملک: با مهر «عبده على اکبر الحسینی، محمد صالح بن محمد زمان بسطامی با مهر «ان الله يحب الصالحین»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا عطف و لبه تیماج عنابی، 24گ (1-24)، 22 سطر (7× 14)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 889-3]

141. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1153/7

آغاز: برابر؛ انجام: سأل عنه رجل من الزنادقة امير المؤمنين فاخبره بوجود اتفاق هذه الآيات و بین له تأويلها

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای لولائی، 23گ (107 -129)، 15 سطر (5× 11)، اندازه: 9× 17 سم [ف: 3-1604]

142. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1031/3 - 6/121

آغاز: برابر؛ انجام: مکتوب في التورية يا ابن آدم لااريد منك اليوم عمل لغد وانت یرید منی رزق وانت في القبر ساکن. تمت الكتاب اعلم ان الاعتقاد في التوحيد أن الله تعالی واحد احد

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 38گ، 17 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف: 1-445]

143. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4958/2 - 25/48

آغاز: بسمله حمد له باب في صفة اعتقاد الاماميه في التوحيد قال

ص: 388

الشيخ العالم الربانی ابو جعفر محمد بن على الحسين بن موسی بن بابويه القمی؛ انجام: وان الذين كذبوه لذایقو العذاب الأليم وان الذين آمنوا وعزروه ونصروه واتبعوا النور

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوا، 16گ، 20 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 1-445]

144. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10953/1

خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن محمد هادی نصیری، تا: شعبان 1101ق؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 28گ (1پ-128)، 23 سطر، اندازه: 13× 24/5 سم [ف: 27 - 361]

145. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1145/4

خط: نسخ، كا: فضلعلی بن نقد على رازی، تا: 1108ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 50گ (89پ-138ر)، 15 سطر، اندازه: 12/5 ×18/5 سم [ف: 3-320]

146. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2200/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد رفیع بن حبیب الله بیارجمندی، تا: پنج شنبه اواسط صفر 1110ق، جان مشهد مقدس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج، یک لا، عنابی روشن، 61گ (1پ -61)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 11-504]

147. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1294/1

خط: نسخ، کا: محمد باقر بن محمد حسین، تا: 1113ق؛ 30گ (30-1 )، 19سطر، اندازه: 14× 22سم [ف: 3-77]

148. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13217

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: درویش محمدبن دوست محمد جاجرمی، تا: چهارشنبه 11 رجب 1115ق؛ مذیل به توحید مفضل است؛ واقف: کاظم مدیر شانه چی، آبان 1362؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 42گ، 18 سطر، اندازه: 9/5× 16/7 سم [ف: 14-77]

149. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 240/7

خط: نسخ، كا: ابراهيم بن محمد على عاملی، تا: 1121ق؛ جلد: تیماج شتری مجدول، 20 سطر، اندازه: 125× 18 سم [ف: 1-204]

150. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 20023

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله رب العالمين تم هذه الرساله

خط: نسخ خوش، کا: ولی محمد بن علیرضا خبوشانی، تا: 1130ق؛ مصحح، مقابله شده، ضميمه نسخه ش 20022؛ مهر و تملک: صفائی خوانساری با عبارت «مصطفی الحسینی 1302»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای یک لا، 38گ، 17سطر، اندازه: 10× 18/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-125]

151. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 334

آغاز: برابر ؛ انجام: فادخلوا ابواب جهنم خالدين خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ واقف: نادرشاه، 1145؛ کاغذ: آهاری شکری فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 45گ، 9 سطر، اندازه: 9× 13/7 سم [ف: 5-43]

152. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5571/1

خط: نسخ، كا: نظام الدین محمد بن محمد صالح لاهیجانی، تا: 1149ق؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 37گ (1پ۔ 37ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5×17/5 سم [ف: 14-335]

153. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 275/5

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن سید اسماعيل حسینی کرمانی، تا: جمعه 26 جمادی الاول 1156ق [ف: 3-43]

154. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 333

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: آقا زین العابدین، 1166؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 45گ، 14سطر، اندازه: 11/5× 18/3سم [ف: 5-41]

155. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8173/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1167ق؛ کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 22گ (24پ - 45ر)، اندازه: 16× 21سم [ف: 3-160]

156. تهران، ملک، شماره نسخه: 1600/1

کا: علی اکبر پسر محمدمومن، تا: 4 ربیع الثانی 1188ق، جا: بندر سورت؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه [ف: 5-303]

157. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2449/1

بی کا، تا: 1195ق، کاغذ: فرنگی و اصفهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی یک لا، 49گ (3 -51)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 12۔ [265

158. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3337/3 - 17/117

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج مشکی، 25گ، 19 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-444]

159. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 181/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 50گ (76پ -125پ)، 16 سطر (6×14/5)، اندازه: 10× 20 [سم ف: -254]

160. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 31953

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: فستقی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با حواشی زرکوب، 39گ، 16سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-127]

161. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1104/2

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «حسن الاعتقادات الامامية» و از کلینی دانسته شده؛ خط: نسخ خوش، كا: محمد حسین بن صفر بن محمد يوسف بن عليرضا بن زین الدین، تا: محتملا قرن 13؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مقوایی، 108ص (85- 192)، 12سطر (7/5× 14)، اندازه: 12× 21سم [ملی ایران: ف: 9-97]

ص: 389

162. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13096/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم فرزند میرزا عزیز، تا: قرن 13، جان تهران؛ مصحح، محشی، 18گ (1ر-18پ)، 33 سطر، اندازه: 15× 27 سم [ف: 33- 170]

163. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3273/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 63ص، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 14×20سم [ف: 1-340]

164. ساری؛ طاهری شهاب؛ شماره نسخه: 221/16

بی کا، تا: قرن 13، 18ص، ابعاد متن: 17× 21سم [نشریه: 6-630]

165. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1066

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ خریداری 1302 در مسجد سید، قطع: ربعی [نشریه: 7-102]

166. مشهد، گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1700/4

آغاز: برابر؛ انجام: وان الله اعطی منه محمدا ص بجملة واحدة و قال له عزوجل ولا تجعل بالقرآن.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه کاغذ سوسنی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 34گ، 10 سطر، قطع: جیبی، اندازه: 10/5× 15/5سم [ف: 5-118]

167. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6159

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1206ق؛ صدر نسخه ضمن سه صفحه نامه محمد بن محمد رفیع، عارف معروف قرن 12 ق است به سید حسین قزوینی، آخر نسخه ضمن دو صفحه حديث «عنوان بصری» منقول از کتاب «مشكوة الانوار»؛ واقف: عضدالملک، 1276ق؛ کاغذ: آهارمهره فرنگی فستقی، جلد: مقوا با روکش پارچه عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 21گ، 18 سطر، اندازه: 13/5 × 21/5 سم [ف: 5-40]

168. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 699/2

خط: نسخ، کا: محمد حسین موسوی، تا: 1208ق [ف: 120]

169. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 224/8

خط: مختلف، بی کا، تا: 1211ق؛ در حاشیه کتاب کشف اليقين نوشته شده؛ جلد: تیماج ضربی قهوه ای ترنج و سرترنج دار عطف تیماج مشکی، اندازه: 22615سم [ف: 1-177]

170. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25763

آغاز: بسمله حمدله ... و حسبنا الله و نعم الوكيل ... سنه 1215؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: يوسف بن احمد اشرفی، تا: 1215ق [رایانه]

171. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7081

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، کا: محمد بن محمد علی، تا: رمضان 1219ق، جان خبوشان؛ محشی؛ واقف: نظر على اسدی، مهر 1327؛ جلد: مقوا رویه پارچه، 29گ، 16 سطر، اندازه: 12/8× 19/8 سم [ف: 14-78]

172. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 464/7

آغاز: برابر؛ انجام: و ایكم ايها الاخوان بطاعته تمت.

خط: نسخ و نستعلیق مختلف، كا: باقر بن محمد ترشیزی، تا: 19 صفر 1221-1223ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج لایه ای سرخ، اندازه: 10×16/5 سم [ف:-380]

173. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 372/2

خط: مختلف، كا: ابراهیم ایروانی، تا: 1224ق، جا: کربلا؛ جلد: تیماج مشکی، اندازه: 15× 21سم [ف:-189]

174. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 599/1

خط: نسخ، كا: قاسم بن ناصر بن محمد بن حسین، بی تا؛ از موقوفات رمضانيه آقا ابراهیم 1230؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت، 14 سطر، اندازه: 14× 19سم [ف:-315]

175. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2247/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: آدینه محمد، تا: پنج شنبه 13 رمضان 1231ق؛ جلد: تیماج عنابی، 41گ، 15، اندازه: 9×17/5 سم [ف: 5-621]

176. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28813

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمدرضا لاریجانی، تا: 1231ق [رایانه]

177. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2839/1

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد على خبوشان، تا: دوشنبه 16 رمضان 1231ق، جان خبوشان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی گرد مشکی دورن زرد و مقوایی، 25گ (1پ-25پ) [ف: 1682-10]

178. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14183

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 24 محرم 1232ق؛ محشی؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، 1405ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 49گ، 16 سطر، اندازه: 13/2× 19/9 سم [ف: 14-77]

179. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 408/4

کا: عبدالرحيم بن عزیز دونایی نوری، تا: 1235ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 16× 22سم [ف:-227]

180. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 330/2

آغاز: برابر

کا: محمد تقی بن محمد علی یزدی نصر آبادی، تا: 1243ق؛ جلد: تيماج قهوه ای، 12گ، اندازه: 14× 21سم [ف:-212]

181. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1652- 9/202

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، کا: محمد حسن انجومی شیرازی، تا: پنج شنبه 3 جمادی الاول 1246ق، حسب الامر میرزا علی نقی؛ جلد: تیماج

ص: 390

مشکی، 117گ، 8 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 1-444]

182. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34655

خط: نسخ، بی کا، تا: 19 ذیقعده 1249ق؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی مشکی حاشیه با گل های زرین، 48گ، 15سطر، اندازه: 11×19/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-127]

183. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 1753416

خط: نستعلیق، کا: نجف علی حیدری، تا: 14 صفر 1250ق؛ مهر: «حسنعلی رضوی»؛ 39 سطر (13/5× 26)، اندازه: 23×35/5سم [ف: 2-33]

184. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 2/ 90

خط: نسخ، كا: ابن محمد نبي عبد العلی محمد آبادی جرقویه ای، تا:1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 96گ (88پ - 183ر)، 9 سطر (7/5×12/5)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف:-233]

185. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3035/3

خط: نسخ، كان عبدالله بن حاجی تقی بروجردی، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 23گ (86ر- 108پ)، 17سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 10-1977]

186. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 97/2 خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الأول 1257ق؛ اندازه: 11×17/5 سم [ف:-78]

187. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1149/1 -طباطبائی

خط: نستعلیق، کا: محمد على بن رضاء الحسینی، تا: 1258ق؛ کاغذ: فرنگی، 27گ (7-33)، قطع: خشتی، اندازه: 16/5×21/5سم [ف: 23-621]

188. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 227/2

آغاز و انجام: برابر خط نسخ، بی کا، تا: دوشنبه ذیقعده 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بی مقوا، 45گ (59پ -103ر)، اندازه: 15/5 × 20/5سم [ف: 1-234]

189. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1170/5

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1259ق، جا: آمل مازندران؛ محشی؛ 28گ( 112-139پ )، 16سطر، اندازه:14×20سم [مؤید: 3-148]

190. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 578/4 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: قال انكم ما کشون و روی بامر الله عز و جل تمام شد به خیر و خوبی.

خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1260ق؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 14گ (10ر-23پ۔ حاشیه)، 15 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 16× 22سم [ف: 270-22]

191. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8862/1 - 59/82

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن میرزا ابراهیم، تا: ربيع الثانی 1260ق، 31گ (2-32)، 15 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 1-446]

192. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6160

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: ملا محمد زمان، تا: 13 ربیع الاول 1263ق، جا: مشهد؛ کاغذ: آهاری شکری، جلد: مقوا با روکش پارچه، 39گ، 12 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 5-40]

193. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 38535

خط: نسخ، كا: مهدی بن حسن حسینی خراسانی، تا: سه شنبه 28 رمضان 1264ق؛ مصحح، محشی؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف پارچه، 26گ، 15 سطر، اندازه: 18/5×22/5 سم [ هدائی رهبر: 2 اخبار 1-127]

194. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38535

خط: نسخ، كا: مهدی بن حسن حسینی خراسانی، تا: سه شنبه 28

رمضان 1264ق؛ مصحح، محشی؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386 کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف پارچه، 26گ، 15سطر، اندازه: 18/5×22/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-127]

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 887/2

همان نسخه بالا؛ 25گ (63پ -87پ) [مؤید: 2-319]

195. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9577/26

كا: سید علی اصغر پسر محمد قاسم طباطبائی زواره ای، تا: چهارشنبه 10 ربيع الاول، دوم اسفند ماه 1264ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 14گ (126 - 134ر و 136 - 137ر و 154ر - 156ر)، 35 سطر (14× 28)، قطع: رحلی، اندازه: 22×39سم [ف: 17-412]

196. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 865/2

خط: نسخ، كا: جعفر بن حسین عاملی، تا: چهارشنبه 6 ربیع الاول 1265ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 31 گ (33ر- 63پ)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 3-55]

197. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6812

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن زین العابدین قزوینی، تا: 14 شعبان 1267ق؛ این نسخه با نسخه چاپی اندکی متفاوت است؛ واقف: ملكزاده کوثر، آبان 1326؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 45گ، 11 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 5-41]

198. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1365/1

خط: نسخ، كا: ابوالحسن پسر علی رضا شهربابکی، تا: 1268ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 144گ (1-144)، 7 سطر (6× 11)، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 3- 939]

199. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 416/8

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد اسماعيل، تا: 28 جمادی الثانی 1269ق؛ مصحح، محشی با عنوان «محمد حسن»، یادداشتی از کاتب به سال 1277؛ تملک: محمد حسن بن محمد اسماعیل گوگدی گلپایگانی به سال 1277؛ مهر: «محمد حسن» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 24گ (140پ -163پ)،

ص: 391

اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 2-339]

200. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3899/2

خط: نستعلیق، كا: كاظم بن صادق رضوی، تا: جمعه 22 شوال 1269ق؛ 27گ (55پ -81ر)، 15 سطر، اندازه: 14×22/5سم [محدث ارموی میخ: 1-160]

201. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3658/3 - 17/178

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدهادی ابن محمد طباطبائی، تا: رجب 1269ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول گرهی، 14 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-445]

202. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8161/1

خط: نسخ، كا: میر محمد همدانی، تا: 4 ربیع الثانی 1270ق؛ تملك: احتشام الدوله خانلر در ذیحجه 1270ق؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: قهوه ای ضربی مقوایی با برگردان، 66گ (2پ۔ 67پ)، 12 سطر، اندازه: 11×19/5 سم [ف: 3-160]

203. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29509

آغاز: و من الملائکه تزکیه و استغفار و من الناس دعاء و في القران و مكروا مكرا ... و الله خير؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالصمد کاخکی، تا: 1271ق؛ افتادگی: آغاز؛ ضميمه نسخه ش 29504 [رایانه]

204. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 563/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1272ق [ف: 114]

205. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6405

خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن عبدالرحیم، تا: 8 محرم 1272ق؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: مقوایی، 33، 22 سطر، اندازه: 16×24/5سم [ف: 3-160]

206. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 22507/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14ق، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی، 21 سطر (8× 14/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 706-2]

207. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4106/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سیدمرتضی حسنی حسینی، تا: پنج شنبه ربيع الثانی 1302ق؛ مصحح، محشی با عناوین «فتح»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 110گ (24پ -133ر)، 12 سطر، اندازه:13/5 ×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-160]

208. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1851/9

آغاز: برابر؛ انجام: سادة الأنبياء خمسة الذين دارت علیهم الوحي و هم اصحاب الشرایع و هم اولوالعزم نوح.

خط: نستعلیق، كا: على نوری، تا: 1302ق؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز، 34ص (253-286)، 12 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 18سم [ف: 9- 530]

209. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 470 کر

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد حسین خوانساری بروجردی، تان صفر 1315ق؛ مهر: «عبده محمد 1300» (بیضی)، «اللهم صل على محمد و آل محمد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی سفید (روسی)، 25گ (35پ- 59ر)، 16 سطر، اندازه: 8× 15سم [ف: 2/ 40-245]

210. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12810

خط: مختلف، کا: ابوالقاسم خوانساری، تا: 1315 ق [الفبائی: 58]

211. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2968/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عباس پسر صادق، تا: 1327ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوایی، 139 ص (50-188)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 21سم [ف: 10-413]

212. گلپایگان؛ مسجد جامع گلپایگان؛ شماره نسخه: 4/5

خط: نسخ، كا: محمد جواد بن آقا رضا گلپایگانی، تا: 1329ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 21گ (112پ - 132ر)، اندازه: 17× 22/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-188]

213. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 257/1

خط: نسخ، كا: محمد بن مهدی حسینی، تا: شعبان 1342ق [نشریه: 934-11]

214. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 467/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا طبسی حسینی حائری (کاتب بخش نو نویس)، تا: 9 جمادی الاول 1367ق (تاریخ بخش نونویس)؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 106گ، و سطر، اندازه: 10× 16/5 سم [ف مخ: 1-52]

215. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1243/3 - 7/143

آغاز: برابر؛ انجام: باب الاعتقاد في المسائلة في القبر ... فكفنتها بقميصي واضطجعت في قبرها لذلك وانكيت عليها فلقنها ما تسئل عنه وانما سئلت عن ربها

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7گ، 21 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 1-445]

216. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 359/2 - 2/179

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 32گ، 19 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-444]

217. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7153/1 - 36/153

آغاز: و الملک صفاً صفاً یعنی وجاء أمر ربک وفي القرآن ... الاعتقاد في صفات الذات وصفات الافعال قال الشيخ ابو جعفر رحمة الله عليه كلما وصف الله تبارک و تعالی به من صفات ذاته فانما نريد بكل صفة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج، 42گ، 17 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-445]

218. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2039/4

ص: 392

آغاز: ... قال (عليه السّلام) من صلى معهم في الصف الاول فکانما صلى مع رسول الله (صلّي الله عليه و آله) و قال (عليه السّلام) عو دوا مرضاهم و اشهد و جنائزهم (برگ 134) ... باب الاعتقاد في آباء، النبي (صلّي الله عليه و آله) قال الشيخ (رضي الله عنه) اعتقادنا في آباء النبي أنهم مسلمون من آدم الى ابيه عبد الله ...... باب اعتقادنا في العلوية. قال الشيخ اعتقادنا انهم آل رسول الله (صلّي الله عليه و آله) ... باب في الأخبار المفسرة و المجملة ... قال سلیم بن قیس الهلالی: ثم لقيت الحسن و الحسين ... ثم ليقت على بن الحسين (برگ 137پ)؛ انجام: برابر

کا: شاه مراد فراهانی، بی تا؛ کاغذ: نخودی، اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، مقوایی، آستر کاغذ گل و بوته دار، 5گ (134-138)، 19 سطر (7× 14)، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 11-139]

219. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2548/1

بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 27گ (1-27)، اندازه: 12× 20سم [ف: 4-1338]

220. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2425/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام (حدود 2 برگ)؛ محشی به فارسی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 37گ (1پ -37پ)، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 12-225]

221. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 77/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 36گ، اندازه: 18×24/5 سم [ف:-17]

222. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 181/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 45گ، 15 سطر، اندازه: 15× 10/5 سم [ف:-17]

223. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5657/13

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 19گ (196پ -214ر)، 24 سطر، اندازه: 14× 22 سم [ف: 15-57]

224. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 393/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 48گ (8- 55)، اندازه: 10/5× 21 سم [ف: [124-1

225. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9325/13

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، سطرها چلیپا و راسته؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 13گ (219پ-231ر)، اندازه: 13× 22سم [ف: 24-119]

226. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2/ 4180

آغاز: برابر؛ انجام: فقال موسی بن عمران یا رب فممن الدواء فقال مني قال فما يصنع الناس بالمعالج فقال يطيب انفسهم بذلک فسمى الطبيب طبيبا

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام (4-5 برگ)؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی دارای ترنج و دو سر ترنج، 30گ (126پ- 155 پ)، 15 سطر (7× 14)، اندازه:12/5 × 19/5 سم [ف: 18-121]

227. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2582/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 24گ (2پ -25پ)، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 12-523]

228. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 603/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج یک لا، 97 ص (1-97)، ابعاد متن: 5× 14، اندازه: 9× 18 سم [سنا: ف: 1-390]

229. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4402/1

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: چرمی سرخ جدید، 50گ (3پ-52پ)، اندازه: 13× 25 سم [ف: 12-4402]

230. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4357/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: چرمی یک لایی تریاکی، 33گ (1-33)، 17 سطر (7× 15)، اندازه: 13× 225 سم [ف: 12-69]

231. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 2711/6

كا: جلال الدین انجو، بی تا، به دستور سلطان محمد کاتب سپاهانی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 8ص (220-227) [ف: 10- 1589]

232. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 786/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 48ص (90-137)، قطع: ربعی [رشت و همدان: ف:-1448]

233. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3230/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با رساله شیخ حسین بن عبد الصمد پدر شیخ بهائی در اثبات مذهب شیعه و رساله نورالدین محمد واعظ اصفهانی در یک مجلد؛ جلد: چرمی ضربی، 129گ، 9 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 2-717]

234. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 181/8

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد الله رب العالمین و الصلوه و السلام على محمد و آله اجمعین تم الكتاب بعون الملک الوهاب - تمت بالخير وعمت

بی کا، بی تا؛ 34گ، 18 سطر، اندازه: 5/5×12 سم [ف: 1-160]

235. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 9/2

آغاز: برابر؛ انجام: و قد حفظنا ذلک عن رسول الله صلى الله عليه و آله ... فلم يزد فيه حرفاً و لم ينقص منه حرفاً قال سلیم بن قیس ثم لقيت على بن الحسین

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، در اول و آخر این ضمیمه عبارت «وقف مدرسه تون» آمده؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 16گ (473-488)، 21 سطر، اندازه: 19× 25سم

ص: 393

236. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1/3 874- 58/191

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 69گ (112- 180)، 11 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1-446]

237. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 20181/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج نیلی، 62گ، 13 سطر (6× 12)، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 2-487]

238. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 138/3

خط: نسخ، كان محمد طالب بن محمد تقی هزار جریبی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 43گ (35پ - 87پ)، 17 سطر، اندازه: 10× 20سم [ف:-91]

239. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 332

آغاز: برابر ؛ انجام: و سلم تسليما كثيرا كثيرا

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 41گ، 15 سطر، اندازه: 18/5× 19/5 سم [ف: 5-41]

240. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 794

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: آهاری حنایی، جلد: تیماج سبز ضربی دارای یک ترنج و دو سر ترنج، 56 گ، 15 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 5-42]

241. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6030

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا، مجدول؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ آهاری نباتی، جلد: مقوا، 8گ، چلیپائی در سه ستون، اندازه: 25/5 × 42/5 سم [ف: 5-42]

242. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6156

آغاز: برابر؛ انجام: ءامنتم أن يخسف بكم

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 42گ، 14 سطر، اندازه: 13/5× 23سم [ف: 5-42]

243. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 795

آغاز: حيا و الاعتقاد في الروح؛ انجام: كانت مسلمة و قال

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: فهرستی، تیر 1310؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 22گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5× 20/3 سم [ف: 5-43]

244. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14805/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای عطف مشکی، 32گ (32پ-63پ)، 17 سطر، اندازه: 10/2 ×19 سم [ف:41-222]

245. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 39/4

آغاز: اولین عنوان موجود در برگ 3: باب الاعتقاد في صفات الذات و صفات الأفعال. قال الشيخ ابو جعفر رحمه الله عليه كلما وصفنا الله تبارک و تعالی به من صفات ذاته فانما نريد بكل؛ انجام: آخرین عنوان موجود در دو برگ آخر مانده؛ باب الاعتقادات في الحديثين المختلفين قال الشيخ ابو جعفر رحمه الله عليه اعتقادنا في الاخبار الصحيحة عن الأئمة عليهم السلام.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 15 سطر (5×11/5)، اندازه: 10× 16سم [ف:-57]

246. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/4

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (37پ - 46پ)، مختلف السطر، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-197]

247. اراکی؛ دهگان، شماره نسخه: 1/ 300

آغاز: مائل إلى مكان آخر فقيل له یا امیر المؤمنين؛ انجام: على العلم قدیم غیر مؤلف و لا مسموع من قال انه زاید محمدت او قد این نسخه دارای 36 باب است. 1- باب الاعتقاد: في الفطرة و 36 باب الاعتقاد: في الحديثين المختلفين؛ خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: چرم مشکی ناقص، 82گ (1ر-82پ)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 10× 18 سم [ف: 394-2چ

248. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2084/1

آغاز: جميعا بقبضته يوم القيمة

خط: نسخ، كا: ابن ابی طالب حاتم طباطبائی، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مقابله شده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرد، 42گ (1 -42)، اندازه: 13× 20سم [ف: 4-1159]

249. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2092/1

آغاز: و لا نظير و لا شریک لا تدركه الأبصار و الأوهام خالق كل شی

بی کا، بی تا، اهدایی: حاج شیخ احمد شریعت عقدایی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی یک طرفه، 42گ (1-42)، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 4-1162]

250. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 223/16

آغاز: لا اله الا هو له الخلق و الامر؛ انجام: لا تسالوا عن اشياء ان نبذلكم تسوک

بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 37ص (299- 335) [ف:-242]

251. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 311/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: علی اصغر بن حاجی محمد حسین سبزواری، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 25گ [ف: 1-307]

252. رامسر؛ فرید تنکابنی، عبدالوهاب؛ شماره نسخه: 68

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ ابعاد متن: 6/5× 13، اندازه: 12/5× 18 سم [نشریه: 7-793]

253. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7023/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ با حواشی عربی و فارسی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی ترنجی مقوایی، 12 سطر (7× 10)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 20سم [ف: 16- 432]

ص: 394

254. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7027/5

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 7گ (86پ -92پ)، 21 سطر (10× 16)، قطع: بياضي ربعی، اندازه: 12× 18 سم [ف: 16-433]

255. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 319/2

خط: نستعلیق، کا: میرزا محمد مهدی پسر حاجی محمد صادق تبریزی، بی تا [ نشریه: 2-111]

256. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 58/3

خط: نسخ، كا: محمد بن کربلایی حسین بیرجندی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 19گ (39پ -57پ) [سه کتابخانه اصفهان: ف:-59]

257. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 18591 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

258. اصفهان؛ روضاتی، سید احمد؛ شماره نسخه: 147/1

انجام: و في القرآن وجاء ربک و الملك صفاً صفاً یعنی وجاء أمر ربک ...

خط: نسخ، كا: بشارة عيفاری نجفی، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 17 سطر، اندازه: 12× 19سم [ف:-101]

259. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3343/10 -ف

نسخه اصل: کتابخانه عمومی حکیم در نجف؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-127]

260. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 89/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد باقر بن خلف بیگی دزماری، بی تا؛ 48گ (4پ -51پ)، 10-15 سطر [ف:-104]

261. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3382/9

خط: نسخ، كا: حاجی محمد بن حاجی عباس، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای فرسوده، 80گ (75-154)، 20 سطر (7× 15/5)، اندازه: 9×18/5 سم [ف: 11-2381]

262. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2603/5

کا: محمد صادق بن فضلعلی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی درون سرخ، 40ص (71 -110)، 26 سطر (7× 17)، اندازه: 11× 21سم [ف: 9-1458]

263. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 468/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: دو رو تیماج لبه دار رو قهوه ای اندرون قرمز، 73گ (20پ-92ر)، 10 سطر، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 2-296]

264. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 994/1

خط: تعليق ریز، بی کا، بی تاب 24گ (1پ -24ر) [ف: 3-530]

265. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1080/8

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 26گ (167پ-192پ) [ف: 3- 530]

266. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11481/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

اعتقادات (ترجمه) = شرح اعتقادات صدوق / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt (t.) = $. -e e teqādāt-e sadūq

حسینی، ابوالفتح، ق 10 قمری

hoseynī, ab-ol-fath (-160)

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

اهدا به: شاهزاده مهین بانو سلطانم

ترجمه نیکویی از کتاب اعتقادات شیخ صدوق است که در 34 «باب» به نام شاهزاده مهین بانو سلطانم نگاشته شده است. مترجم در این رساله از مهدي اليها به عظمت یاد نموده و شاید وی یکی از ملکه ها (در این رساله با عنوان سلطان یاد شده است) بوده باشد. نام مؤلف در دیباچه با عنوان ابوالفتح حسینی آمده و نام مهدي اليها در شرح و ترجمه کافیه از همو ذکر شده است و مشخص نگردید که در چه زمانی می زیسته، ليکن بر اساس قراین می بایست از قرن 10ق بوده باشد و در هر دو نام او ابوالفتح حسینی آمده است. احتمال اینکه نامبرده همان ابوالفتح بن مخدوم جرجانی حسینی (-962ق) باشد بسیار زیاد است همان گونه که آقای منزوی نیز احتمال داده اند. وجود نسخه به تاریخ 962ق احتمال فهرست نگار مرعشی که تاریخ 1043ق را سال ترجمه دانسته نفی می کند.

آغاز: بعد از محامد وافیات کریم واهب العطيات و حکیم معطى المسئلات و مفتح الابواب ... که این کلمه چند است ظاهر واضح ... در شرح و ترجمه الفاط و عبارات کتاب اعتقادات منسوب به شیخ صدوق ... که بموجب اشاره با بشارت و فرمان لازم الاذعان نواب مستطاب ... حضرت شاهزاده مهین بانو سلطان خانم ... داعی ابوالفتح حسینی ترتیب داده

انجام: و شیخ رحمه الله فرمود که این خبر را استخراج نمودیم باسناد آن به شرح امیر المومنین در کتاب توحید این است ترجمه خلاصه اعتقادات که تمام یافت.

[نسخه های منزوی 1: 913-914، الذریعه 79/4 ؛ مكتبة امير المؤمنین 113/1 ؛ فهرستواره منزوی 116/9 (2 نسخه) و 198/9]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10176

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: حسن بن حاجی محمد سرکانی، تا: 162ق، جا: اردبیل؛ 29ص (1-29)، 19 سطر، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 32-207]

2. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 60

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1055ق؛ تملک: محمد قاسم، رجب على بن محمد؛ جلد: تیماج مشکی، 70گ، 15 سطر، اندازه: 9× 19سم [ف:-69]

ص: 395

3. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3273/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 113ص، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 14× 20سم [ف: 1-340]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12963/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1245ق؛ در انجام چنین آمده: «... ترجمه خلاصه اعتقادات که اتمام یافت در اشرف اوقات و ایمن ساعات بعون الله خالق الأرض و السماوات في سنة اربعین و ثلاث و الف من الهجرة النبوية في خامس شهر ذيحجه في يوم الجمعة في مدرسة حاجی فتحعلی بیک ...» ممکن است این عبارات مربوط به تاریخ ترجمه یا تاریخ کتابت نسخه مستنسخ عنه باشد، و الله العالم؛ محشی، و نیز حواشی دیگری به خط «میرزا عبدالعلی» و میرزا عبدالله بن آقا میر حسن الموسوی» آمده که در آنها فوائد گوناگونی و ابیاتی نیز به خط شکسته نستعلیق به نقل از محقق سبزواری آمده است، یادآوری می نماییم محشي «عبدالله بن محمد حسن موسوی مشهور به «برهان سبزواری» از مشایخ روایتی آیت الله مرعشی نجفی بوده است؛ کاغذ: فرنگی، 44گ (7پ - 50پ)، 18 سطر (8/5× 14)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 32-884]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4573

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دهه سوم شوال 1318ق؛ کاغذ: فرنگی، 40گ، 15 سطر (11× 16)، اندازه: 17× 22سم [ف: 13-3507]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 621/18

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ این نسخه حسب الامر «نواب مستطاب حضرت شاهزاده علليان ... ماهروی دولتخانه عدالت و رعیت پروری ... ناموس العالمين سلطان السلاطين المنظورة بانظار الله الملك الدائم حضرت شاهزاده مهین بانو سلطانم خلد الله تعالی ظلال سلطنتها و عصمتها». ترتیب یافته (؟)؛ قطع: رحلی، اندازه: 19× 31سم [ف: 2-379]

اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt = eʻteqādāt-e sadūq (t.)

سرکانی، محمد صادق بن محمد علی، ق 11 قمری

serkānī, mohammad sādeq ebn-e mohammad ‘alī ( 17c)

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18233 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt = efteqādāt-e sadūq (t.)

حسنی، محمد علی بن محمد، ق13 قمری

hasanī, mohammad alī ebn-e mohammad (-19c)

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

اهدا به: ولی میرزا (فرزند فتحعلی شاه) حکمران یزد

ترجمه نیکویی است از اعتقادات شیخ صدوق و شرحی که شیخ مفید بر آن نگاشته با عناوین «ابن بابویه گوید» و «فرموده است شیخ مفید»، که به روزگار فتحعلی شاه قاجار (1250) انجام گرفته است. صاحب الذریعه نسب مؤلف را (گویا به نقل از نامه دانشوران و تاریخ یزد آیتی) بدین گونه نقل کرده اند: «محمدعلی بن سید علی رضا بن زین العابدین بن سید محمد ... یزدی طباطبائی (- 1240)»، اما در دیباچه نسخه مجلس مؤلف خود را «ابن محمد حسینی، محمدعلی» یاد کرده و احتمال تعدد مستبعد است.

آغاز: ترجمه حدیث اخلاص بطرز ثنای خاص الخاص، سلطان عظیم الجبروتی را سزد که بلاهویت یگانه و از مناسب ملک و ملکوت بیگانه ... اما بعد چون همه همت همایون بندگان سلطنت بنیان

انجام: و آنجناب خبر داده اندش براههای متقق بودن معنیهای این آیه ها و بیان فرموده اند برای او تاویل آنهار او من ذکر نموده ام حدیثی که در این باب است بر سبيل استقصاء با شرح آن در کتاب توحید و عما قريب مختص همین باب بمشیت الهی و یاری او خواهم ساخت انشاء الله تعالى و الحمدلله رب العالمين. چاپ: این ترجمه در سال 1371 در ایران به چاپ رسیده است

[الذريعه 79: 4؛ فهرستواره منزوی 198/9]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 2790

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: ساغری سبز ضربی، 146ص (441-586)، 22 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20×29سم [ف: 10-43]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9378

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: صفر 1240ق؛ محشی، رکابه دار، در اول نسخه یادداشتی به تاریخ شوال 1241 دیده می شود، همچنین برچسب کتابخانه معتضدالدوله رفاهی در 1349 در ابتدای نسخه درج شده است؛ جلد: تیماج زیتونی، 65گ، 12 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 30-100]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8544/1

آغاز: برابر؛ انجام: و ستایش مختص خداوند است بر نعمایش و

ص: 396

رحمت و درود بر پیغمبر ماست محمد و آلش خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن احمد یزدی، تا: 1242ق؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 77گ (1پ -77ر)، 17 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5 سم [ف: 22-119]

اعتقادات (ترجمه و شرح) / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat (t. V-as.)

حسینی یزدی، محمد علی بن محمد،

hoseynī yazdī, mohammad alī ebn-e mohammad

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3199/7 -ف

خط: نستعلیق، كا: محمد علی بن عبدالقيوم صفائی، تا: با تاریخ 1242ق [فيلمها ف: 2-98]

اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

e teqādāt = e'teqādāt-e sadūq (t.)

حسینی تهرانی، هاشم، 1298 قمری

hoseynī tehrānī, hāšem (1881-)

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

سال ترجمه: 1380ق

[فهرستواره منزوی 425/9]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15006

آغاز: بنام خداوند بخشنده مهربان سپاس مر خداوند یگانه؛ انجام: و هو ولي التوفيق

خط نستعلیق تحریری، کاتب مؤلف، بی تا، جا: تهران [الفبائی: 622]

اعتقادات (ترجمه) = اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt (t.) = eʻteqādāt

وابسته به: الاعتقادات = العقائد؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

غیر همانند:

1. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 861

آغاز: باب دوم در اعتقاد و بیان صفات ذات؛ انجام: باب چهل و چهارم در اعتقاد و بیان اخبار و احادیث وارده در طب است.

نگارنده آن از ملا محمد امین استر آبادی در گذشته 1033 یا 1036 با عنوان «بعض افاضل معاصر اسكنه الله تعالى في الفردوس العالی» و از شیخ بهائی با عنوان «علامه عاملی غفر الله له ولوالديه بلطفه الخفي و الجلی» نام می برد و گاه گاهی یکی دو شعر از خود می آورد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: گویا قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 140گ، 19 سطر، اندازه: 16×27سم [ف: 2-29]

2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 279/3

آغاز: مشتمل بر چهل و پنج باب. باب اول در توحيد؛ انجام: هر که خیانت کند و دعوی باطل کند ملعون است.

خط: نستعلیق، كا: اسماعیل، تا: 1044ق، جا: برهانپور؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی مقوایی دارای کنگره و ترنج سوخته ای، 65ص (332-396 )، 14 سطر، اندازه: 11×19 سم [ف: 2-25]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1365/1 ط

آغاز: باب اول در بیان اعتقاد طایفه شریفه امامیه در باب توحید حق جل و علا حضرت شیخ مغفور در باب اعتقاد؛ انجام: و بفعل آن معصیت نخواهد بود باب ششم.

گویا ترجمه اعتقادات شیخ صدوق باشد، در این نسخه از باب اول آغاز و به باب پنجم ختم می شود؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان احمد بن حماد بن احمد بن حاجی غانم رابی ینسی (؟)، تا: 1054ق؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 2 ص (1-2)، 20 سطر، اندازه: 17× 26سم [ف: 24/3 -90]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4014/1

آغاز: و كذلك بعثناهم ليتساءلوا بينهم، یعنی همچنانکه ایشان را میرانده بودیم برانگیختیم بکمال قدرت خود، انجام: و امر کن جميع شیعه مرا بصبر، فان الأرض الله يورثها من يشاء من عباده و العاقبة للمتقین ...

ترجمه تحت اللفظی شیوایی است از «الاعتقادات» شیخ صدوق ابن بابویه قمی در سی و یک باب و در پایان آن نامه حضرت حجت (عليه السّلام) به پدر صدوق افزوده شده است؛ خط: نستعلیق، کا: مراد بن آقا شاه آشتیانی قمی، تا: سه شنبه 24 شعبان 1061ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، علامت بلاغ دارد؛ جلد: تیماج مشکی، 36گ (1ر36پ)، 14 سطر، اندازه: 18/5 ×25سم [ف: 11-15]

4. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 193/1

آغاز: نفی ضد آن صفت از خدای تعالی و می گوییم همیشه خدای تعای سمیع است؛ انجام: و ذکر آن در کتاب توحید کردم زود باشد که در این باب کتاب علیحده بنویسم انشاء الله

اعتقادات شیخ صدوق را در 34 باب با عناوین «شيخ رحمه الله گفته» ترجمه نموده است؛ خط: نسخ، كا: محمد جعفر، تا: ربيع الاول 1068ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی لبه دار، 44گ، اندازه: 17/5 ×18/5 سم [ف:- 39]

5. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1427/13

آغاز: باب اعتقاد در فطرت و هدایت، شیخ گفت اعتقاد ما در این آنست؛ انجام: و الصلاة على محمد المبعوث الى خير الامم و سلم تسليما كثيراً

ص: 397

ترجمه کتاب «اعتقادات» تألیف شیخ صدوق است. در اول نسخه تاریخ ترجمه را 914 دانسته است؛ خط: نستعلیق، كا: رفيع الدين محمد متخلص به رافع، تا: 1078 و 1079ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 33 (205ر-237پ)، اندازه: 15×29/5سم [مؤيد: 3-345 ]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1640/1

آغاز: باب الاعتقاد في نفي الجبر ... شیخ صدوق (رحمه الله) فرموده که اعتقاد ما اماميه مذهب در جبر و تفویض آنست که

ترجمه و شرح؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1096ق؛ افتادگی: آغاز؛ اندازه: 10×17/5 سم [نسخه پژوهی: 3-159]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12070/5

آغاز: فرمودند که آن نیز از قدر است باب پنجم اعتقاد در فطرت و هدایت؛ انجام: و ذکر آن در کتاب توحيد کردم و زود باشد که درین کتاب علیحده بنویسم انشاء الله تعالی ... و أنا أسئل الله أن يهدى سبيل الله و الحمدلله رب العالمين.

ترجمه تحت اللفظی نیکویی از رساله اعتقادات شیخ صدوق است این کتاب شامل 34 باب. نسخه حاضر از باب 5 (اعتقاد در فطرت و هدایت) آغاز و تا پایان کتاب را در بر دارد؛ خط: نسخ خوش و نستعلیق کتابتی، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 39گ (59-97)، 16 سطر (8× 13)، اندازه: 12×20سم [ف: 30-471]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32027

آغاز: بسمله. الحمدلله الملك الذي خلق السموات و الارض و هو علیم بذات الصدورو هو الحی؛ انجام: برای آن مرد تأويلات این آیات ... این آیات را اعتماد کردم ... در این کتاب ان شاء الله نوشته شود

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی مشکی با حواشی زرکوب، 81گ، 12 سطر، اندازه: 17× 20سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-128]

7. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2675/1

آغاز: باب صفت اعتقاد شیعه اثنی عشری در توحید و یگانگی حق تعالی گفت شیخ سعادتمند ابو جعفر؛ انجام: و زود باشد که تألیف نمایم در این باب کتابا بحمد وباری حقتعالی

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 12 یا 13؛ مصحح؛ مهر: «عبده الراجی محمد علی بن محمد حسين الواعظ» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 31گ (1ر-31ر)، 18 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-356]

8. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1839/1

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين وحده ... در بیان اعتقادات امامیه در توحید ... شیخ عالم ... ابو جعفر محمد بن ... بابویه قمی فقیه مصنف این کتاب فرموده: بدانکه اعتقاد ما در توحید آن است؛ انجام و درود بر پیغمبر ما است محمد و آلش (صلّي الله عليه و آله) ... بمحمد و آله ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 67گ (1پ -67ر)، 18 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 3-399]

9. اصفهان؛ مدرسه صدر خواجو؛ شماره نسخه: 98

آغاز: و مدت بزرگست خداوند تبارک و تعالی به وحدانیت و ربوبیت و فردانیت آفریدگار عالميان است؛ انجام: پس صبر کن ای شیخ من ای ابا الحسن علی بن الحسین و امر كن جميع شیعه مرا به صبر فان الارض

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 88گ، 15 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف:-74]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 602/1

آغاز: بسمله باب اول در ذکر اعتقاد فرقه اثنا عشریه در توحيد. مخفی نماند که در توحید ... لیکن حقیر مستهام در این مقام

گزارش استواری است به شیوه شیعی آمیخته با فلسفه و عرفان بر یکی از متون اعتقادی که گویا ترجمه و شرح اعتقادات صدوق یا مفید باشد که در آن از سال 1064ق یاد شده است و آمده: « آنچه حقير شارح در سال هزار و شصت و چهار هجری بعد از نیل شرف زیارت عتبات عالیات شده ... شامل یک مقدمه و چند باب که ابواب موجود، هفت باب می باشد. مقدمه مشتمل بر دوازده «اشاره»: 1. وجود مستغنی از توصیف است، 2. وجود بسیط است، 3. کیفیت نسبت محمول به موضوع ... باب دوم در صفات ذات و صفات افعال، باب سیم در تکلیف، 4. افعال عباد، 5. نفی جبر و تفویض، 6. اراده و مشیت الهیه باب هفتم در قضا و قدر. در باب چهاردهم آمده است: «در افعال عباد. مصنف رحمه الله فرموده که اعتقاد نافی افعال العباد انها مخلوقة خلق تقدير لا خلق تكوين. اعتقاد در کارها و کردارهای بندگان ...»؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: فستقی و سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 55 گ (1-55)، 19 سطر (10/5× 15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-719]

10. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 602

آغاز: شرايف حمد بی انتهاء پادشاهی را سزد که مبادی ایادی و نعمای

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1242ق؛ اندازه: 15× 21سم [نسخه پژوهی: 2-127]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18443 ض

بی کا، تا: 1269ق [د.ث. مجلس]

الاعتقادات = اصول الدين / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = usül-ud dīn

شیخ طوسی، محمد بن حسن، 385-460 قمری

ص: 398

šayx-e tūsī, mohammad ebn-e hasan (996-1069)

متن مختصری است در اصول دین به صورت سؤال و جواب که به نام های «مقدمة الكلام» و «الاعتقادات» نیز شناخته می شود و جز رساله «ثلاثون مسئلة في معرفة الله» است. در نسبت آن به شیخ طوسی تردید است و برخی آن را همان «مقدمة الكلام» دانسته اند که در برخی از منابع آمده است در صورتی که چنین نیست و آن رساله جز این است و آن رساله فقط به توضیح اصطلاحات کلامی پرداخته است. او در ابتدای این رساله به تعریف ایمان پرداخته و بعد از تعریف، آن را دارای پنج «رکن» می داند (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد) که تصدیق با دلیل - نه با تقلید - آن را شرط ایمان تلقی کرده و پس از تعریف این پنج رکن با عبارت «الدليل على ...» آن را مستدل کرده است که بیشترین دلایل به بحث توحید اختصاص دارد.

آغاز: بسمله حمدله و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد اذا سألک سائل و قال ما الإيمان قل هو التصديق بالله و بالرسول و بما جاء به النبي و الأئمة عليهم السلام كل ذلك بالدليل لا بالتقليد و هي مركب و مرتب على خمسة فصول من عرفها كان مؤمنة ... التوحيد اثبات الصانع الواحد ... دليل الوجود و الدليل على أن الله تعالی موجود

انجام: و الدليل على ان الامامة الجمعة .. و يجب ان يعتقد ان الله تعالى يعيد الاجسام على ما كانت عليه لايصال كل حق الى مستحقه لما ثبت من عدله و حكمته فثبت اعادة الاجسام. تمت

چاپ: با تحقیق استاد روضانی، ضمن الرسائل العشر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1403ق، به کوشش محمد رضا انصاری، میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، بر اساس نسخه شماره 514 مرعشی و بدون نام مؤلف، 1377ش

[الذريعة 88/11 و 356/20 و 364/20 ، 106/18 ، ش 899 با عنوان «رسالة في الكلام»، 91/22 ، ریحانة الأدب 327/3 ؛ دیباچه چهار فرهنگنامه کلامی در یادنامه هزار شیخ طوس ص 142؛ مقدمه تبیان طوسی ص اش 43؛ معجم التراث الكلامي 231/5 -232؛ کشف الحجب 521، معجم المؤلفين 137/3 ؛ اعیان الشيعة 92/4 ؛ دنا 11/2 -12 (در آن جا نسخه های دو کتاب کلامی شیخ طوسی به هم آمیخته معرفی شده است)؛ گنجیه بهارستان 41/1 -49؛ نشریه نسخه های خطی 845/11 (که نادرست از آن شیخ مفید دانسته شده است)؛ نسخه ای از این کتاب در ملی تهران 158/15 - 159 با نام کتاب الدلائل به نادرست از حسن بن محمد خوانساری نسبت داده شده است؛ مرعشی 119/2 که نسخه ای از این رساله را با عنوان «اصول دین» معرفی نموده ولی مؤلف را ذکر نکرده است؛ مرعشی 287/1 ، ش 25/26 با عنوان «اصول الدين»؛ شیخ محسن بن محمد رفیع رشتی اصفهانی (قرن 13 ه_) با افزودن نام خود بر بالای یکی از نسخه های کتاب در مرعشی 375/8 آن را به نام غوث الانام از تألیفات خود معرفی کرده است]

شرح و حواشی:

1- شرح اصول الدين؛ حسینی خلخالی، عزیز الله بن عنایت الله (-10)

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 403/1

آغاز: الحمد لله حق حمده والصلاة على خير خلقه محمد و آله الطاهرین، سالتم ایدکم الله املاء مقدمة

نسخه اصل: کتابخانه موزه بریتانیا، لندن ش 10968؛ خط: نسخ، کا: على بن حسن بن رضی علوی حسینی، تا: 1 ذیحجه 716ق؛ مصحح، محشى؛ 32ص (1-32) [عکسی ف: 2-7]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8221/2

خط: نسخ، كا: بهاء دین پسر بهاء دین حسینی، تا: قرن 19 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، ابعاد متن: 1268، قطع: ربعی، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 17- 60]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3274/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مصحح، محشى؛ تملك: «حسین بن عبد الصمد ... » که کتاب را به فرزندش به سال 1056 هبه نموده، تملکی پاک شده به تاریخ شوال 1056؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ 5گ (1پ -5ر)، 12 سطر، اندازه: 12/5× 18سم [محدث ارموی مخ: 150-1]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12/9

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: شمس الدین فرزند نصير، بالو کلاتی، تا: 882ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول با شمسه، 6گ (149-154)، 15 سطر (5× 12)، اندازه: 9× 18/5 سم [ف: 30-364]

5. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1110/5

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر شوال 885ق؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف پارچه مشکی، 4گ (38-41)، 13 سطر (8× 12)، اندازه: 12× 17 سم [ف: 3-1540]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3446/4

خط: نستعلیق، كا: عبدالعزیز بن عبدالعلی بن على، تا: 888ق؛ مصحح؛ 4گ (49پ - 52پ)، 15 سطر، اندازه: 10× 17سم [محدث ارموی مخ: 1-150]

7. تهران؛ الهيات، شماره نسخه: 168/5

در سی مسأله اعتقادی و کلامی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ضربی مقوایی، 3گ (131پ -133ر)، 11 سطر (11/5× 19)، اندازه: 14× 21سم [ف:-251]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7693/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسام الدين بن مولانا حسین کلاری استر آبادی، تا: آغاز ربيع الثانی 105ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 3گ (70پ - 72ر)، 15 سطر (8× 10/5)، اندازه: 12× 17سم [ف: 16-673]

ص: 399

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1295/9

آغاز: بسمله. اذا سألک سائل و قال لك ما الايمان قل هو التصديق بالله و بالرسول

نسخه اصل: کتابخانه آیت الله گلپایگانی، قم، شماره 43 (جدید 18/151 ) [این نسخه در فهرست جدید هم معرفی نشده، تنها صفحه اول رساله، در این نسخه موجود است؛ بی کا، تا: با تاریخ 974ق؛ اص (130) [عکسی ف: 3-658]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10813/4

خط: نستعلیق، كا: ابوالخیر محمود بن عیسی بن رفيع امامی، تا: دوشنبه 24 ربیع الاول 982ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 4گ (22پ-25ر)، 15 سطر، اندازه: 9/5× 14/5 سم [ف: 27-234]

11. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 254/4

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه ذیقعده 982ق؛ جلد: پلاستیکی قرمز، عطف پارچه ای، اندازه: 9×16/5 سم [ف: 1-228]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8908/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج هشت ضلعی در وسط و جدول، یک لا با مهر صحاف درون ترنج به نقش: «الهی بحق نبی و ولی xx نظر کن سوی محمد على 1171»، 3ص (26-28)، سطور چلیپا (6× 20)، قطع: بياضي، اندازه: 9× 24/5 سم [ف: 29/1 -294]

13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15309/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً قرن 10 یا 11ق؛ جلد: چرم قهوه ای، 2ص (4-5)، 24 سطر، اندازه: 20/6× 26/7سم [ف: 43-11]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6894/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملك: سلطان حسین واعظ با مهر «عبده سلطان حسين الواعظ» (بیضی)، وقفنامه کتاب از همو بر دارالمومنین استر آباد و اولادش؛ جلد: تیماج عنابی بدون مقوا، 8گ (1پ -8پ)، اندازه: 12/5× 17/5 سم [ف: 20-326]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2089/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 4گ(9ر -12پ)، اندازه: 10×17 سم [ف: 8-712]

16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3522/5

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن مقصود علی طالقانی، تا: 1002ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 4گ (71پ -74)، 17 سطر (7× 12/5)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 16-47]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 116/3

کا: صالح بن سید علی حسینی گرمرودی، تا: 8 جمادی 1070ق، جان ابهر؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی، عطف تیماج قهوه ای، 6ص (155-160)، 12 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 19سم [سنا: ف: 1- 60]

18. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 886/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: عبدالحسین رودستی، تا: رمضان 1086ق؛. مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 7گ (92-98)، 13 سطر (4/5× 14)، اندازه: 10× 20سم [ف: 3-1201]

19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6489/21

خط: نستعلیق، كان محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: شعبان 1087ق؛ مجدول، مصحح، با حاشیه نویسی متفرقه بیشتر در پزشکی؛ جلد: تیماج مشکی ترمیمی، 2گ (195پ-196ر)، اندازه: 17× 25سم [ف: 20-67]

20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6652/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 150گ (16پ - 165)، 13 سطر (5/5×15) [ف: 3-150]

21. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4838/1 - 24/138

آغاز: ومن حجدها كان كافرا وهي التوحيد والعدل والنبوت والامامة و المعاد، انجام: برابر نام مؤلف به قرینه انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 29 جمادی الاول 1109ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: کاغذ، 7گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-436]

22. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 7284/5 - 37/74

آغاز: برابر؛ انجام: و الدليل على امامة على بن ابی طالب ع و اولاده الطاهرين نص النبي و فايدة الإمام أن يكون معصوماً و غير هم ليس بمعصوم ... و من جحد الثانى فليس بكافر و اما جزاؤه جهنم و الأول في الدنيا رجس و الثاني ليس كذلك تمت.

نام مؤلف در فهرست نیامده است به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 2گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2037-4]

23. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1537/3

آغاز: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ، كا: شاهمراد جنابندی، تا: قرن 13؛ 9گ (35-43) [نسخه پژوهی: 3-150]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21137

آغاز: برابر؛ انجام: از شراب دیرنه بينم قابلش

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن محمد سعید خوانساری، تا: 1217ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 2گ، 17 سطر [رایانه]

ص: 400

25. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 122613

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ یادداشت امانت به تاریخ 1220 با مهر؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (49پ - 51پ)، اندازه: 10× 19/5 سم [ف: 4-33]

26. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2/ 2560

آغاز و انجام: برابر

کتاب در فهرست به نام «دلائل العقائد» و بدون نام مؤلف ذکر شده است که به قرینه آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: نسخ، كان محمد ربيع همدانی، تا: 1242ق؛ 5 گ، 15 سطر، اندازه: 11× 15 سم [ف: 2-896]

27. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 330/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالله بن محمد اسماعیل، تا: جمعه 12 رجب 1245ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 85گ، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-434]

28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10313/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: زین العابدین بن محمد جعفر، تا: 1249ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 5ص (72 -76)، 15 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 32-316]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 696/3

آغاز: برابر نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ كا: اسماعيل بن عبدالله خوانساری، تا: 1273ق؛ قطع: جيبي [اهدائی ف:285]

30. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4131/1

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نستعلیق، کا: احمد بن حسین رضوی، تا: 1274ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (2پ- 3ر)، 17 سطر (8× 16)، اندازه: 14× 24سم [ف: 13-3108]

31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 514/5

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ معرب، كا: جمال الدین علی بن مجدالدین سدید منصوری استرابادی، بی تا، مگ (87پ -90پ)، اندازه: 12×17/5سم [ف: 2-119]

32. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1634/5

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 23 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 3-149]

33. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7556/4

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی خشکیده یک لا، 8گ (89پ -96پ)، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-150]

34. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 13090/4 عکسی

نسخه اصل: ملک شماره 458 [این شماره در فهرست ملک یک رساله دیده شده و این رساله آن معرفی نشده] ؛ خط: نسخ خوانا، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور قهوه ای لولایی، 16گ (34-49)، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 20/5 سم [ف: 3-1339]

35. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 690/3 - 4/160

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 5 گ، 13 سطر [ف: 1-442]

36. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 879/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط نسخ، بی کا، بی تا؛ 4گ (117پ - 120پ) [ف: 3-536]

37. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 493/7

آغاز و انجام: برابر

در فهرست به نام رساله ای در ایمان و بدون مؤلف ذکر شده است که به قرینه آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: نسخ ریز، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی و زرد، جلد: مقوا با کاغذ آبی، 1گ، 24 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1952]

38. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7043/10

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی درون قهوه ای، ص، 71 سطر (9× 19)، قطع: ربعی، اندازه: 4× 12 سم [ف: 16-437]

39. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 875/2

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ قطع: رقعي [ف: 321]

40. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 8/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (70پ - 72پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف:-27]

41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5417/9

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، كا: حیدر على بن محمد امین هزار جریبی، بی تا، جان تهران، مدرسه ارگ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 3گ (99پ -101ر)،15 سطر [ف: 16-327]

42. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4943/1

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده و به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج کبود با لولا، 3گ (1پ -3پ)، 15 سطر (6× 11)، اندازه: 13× 20 سم [ف:

ص: 401

196-14]

43. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1424/5

خط: نسخ، كا: محمد علی بن مقصود علی طالقانی، بی تا؛ محشی؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-279]

44. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض20063

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد کا: سید احمد صفائی خوانساری، بی تا [اهدائی ف:-282]

45. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 685/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی، 4گ (36ر - 39ر)، اندازه: 13× 17 سم [ف: 2-279]

46. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2755/4

آغاز: بسم الله تعالی. اما بعد الحمد و الصلاة على النبي و آله فهذه مختصرة من الفواید استخرجتها من رشحات امواج البحر الزخار القدوسی محمد بن الحسن الطوسی ... و ذكرتها مشيرا في خلالها الى المخالفين لها و هي من خصائص المعتقدات الاثني عشرية... انجام: و اعلم أيضا أن هذا القدر من الاعتقاد كاف عند الطلب الأولى الرشد. و هو الله الكافي ... و لم يكن له كفوا احد. (على يد الاقل ابن عبدالرزاق مهدي الكاشی).

از اعتقادات او استخراج شده؛ کا: مهدی بن عبدالرزاق کاشی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج زرد یک لا، 8گ (48ر - 55ر)، 16 و 20 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 3-162]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6347/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (52ر -54ر)، اندازه: 12/5× 18/5سم [ف: 16-310]

48. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1177/5

آغاز: اما بعد إذا سأل سائل العالم قديم أو حادث جوابه حادث فإذا قال ما الدليل على حدوثه

نسخه اصل: کتابخانه سید علی عدنانی خرمشهر؛ خط: نسخ نازیبا، كا: عیسی بن حسن بن عبد الله بن مرهون بن محمد آل شهاب درازی بحرانی، بی تا، 34ص (265-298) [عكسي ف: 3-463]

49. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 842/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (111پ -112پ)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 3-629]

50. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1396/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، اندازه: 9× 16/5 سم [ف: 3-948]

51. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 262/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 3-41]

52. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4634/10

آغاز: برابر، انجام: أنه تعالى حكيم لا يفعل قبيحا و لا يخل بواجب آن فعل القبيح لا يفعله الا جاهل. نام مؤلف در فهرست نیامده است به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج زرشکی، مقوایی عطف و لبه ها تیماج قهوه ای، 2گ (148- 149)، 17 سطر (8/5× 17)، اندازه: 14/5× 26 سم [ف: 19-296]

الاعتقادات = اقل ما يجب اعتقاده على المكلف = العقيدة المفيدة / کلام و اعتقادات / عربی

al-istiqādāt = aqall-u mā yajib-a i'tiqād-u-h‘ala-1 mukallaf = al-'aqīdat-ul mufīda

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

خواجه طوسی در این رساله که در پاسخ به سؤالی نگاشته، اقل اعتقاد مكلف را اعتقاد و تصدیق به آن حقیقتی می داند که در لا اله الا الله و محمد رسول الله نهفته است و خلاصه ای از آنچه این اعتقاد می طلبد را بیان کرده است و معتقد است این مقدار برای مردم عادی کافی است و نیاز به صول معرفت عقلانی بر پایه بحث و فحص تفصیلی و اقامه براهین نیست و مباحث کلامی و فلسفی مطرح را در گرو دانستن شبهاتی می داند که ممکن است برای عوام در اثر شبهات بیش از فهم پاسخ آن باشد و باعث تزلزل ایمان آنها شود. عالم استدلال و دفع شبهات را میدان عالمان قوی بنیه دانسته و مردم عادی را بی نیاز از ورود به آن دانسته و اعتقاد به کلیات را برای آنان کافی می داند. در نهایت شرح آنچه را گفته است، به کتاب «قواعد العقاید» خود ارجاع میدهد. الذریعه آن را « اعتقادات» ثبت کرده و می گوید شاید این همان رساله ای باشد که شیخ سلیمان ماحوزی آن را به نام «وجيزة» نامیده است و در جای دیگر آن را «اقل ما يجب الاعتقاد به» نامیده که برداشتی از آغاز این رساله است. فیض کاشانی در دو کتاب خود «حقایق» و «قرة العيون» آن را به تمامه آورده است.

آغاز: بسمله. اعلم ایدک الله ايها الاخ الصالح العزيز ان اقل ما يجب اعتقاده على المكلف فهو ما ترجمه قوله «لا اله الا الله محمد رسول الله» ثم اذا صدق الرسول فينبغي أن يصدقه في صفات الله تعالى و اليوم الآخر و تعيين الامام المعصوم. و كل ذلك بما يشتمل عليه القرآن من غير مزید و برهان

انجام: تضربون كتاب الله بعضه ببعض انظروا ما ذا أمركم الله به فافعلوا، و انهاكم عنه فانتهوا. فهذا تنبيه على منهج الحق و استیفاء ذلك شرحناه في كتاب قواعد العقائد فاطلبه منه و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على خير خلقه و آله اجمعین.

چاپ: در نهایت کتاب تلخيص المحصل همراه با چند رساله دیگر خواجه؛ در احوال و آثار خواجه مدرس رضوی، ص 551 چاپ جدید؛ به کوشش فاطمه فنا، در گنجينه بهارستان،

ص: 402

حکمت، تابستان 1376ش، صص 307- 309 با عنوان «رساله اعتقادی»، به کوشش محمد رضا انصاری قمی، میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، 1377، با عنوان «رسالة في الاعتقاد الذي لابد لكل مكلف منه

[الذريعة 266/2 ، 102/11 و 93/11 و 226؛ مجالس المؤمنین 208/2 ؛ ریحانة الادب 179/2 ؛ مكتبة امير المومنین 127/1 ؛ فهرستواره منزوی 122/9 ؛ دنا 13/2 (50 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- التحفة المحمدية في شرح المقدمة النصيرية؛ شیرازی، عبدالنبي بن محمد مفید (-1192)

2- التحفة المحمدية (منتخب)؛ شیرازی، عبد النبي بن محمد مفید (-1192)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1022/7

خط: نسخ، كا: سید حیدر آملی، تا: با تاریخ 761ق؛ فهرست نگارش های رکن الدین محمد بن علی فارسی گرگانی مترجم رساله های پارسی خواجه به تازی که آملی از روی خط همو نوشت در 128ر129ر؛ جلد: تیماج سرخ، 2گ (126پ۔ 127پ)، اندازه: 12×16/5 سم [ف: 3-532]

2. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 14890/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالمطلب حسینی، تا: غره ربيع الأول 797ق، گویا این تاریخ از آن نسخه ای بوده است که از روی او استنساخ شده زیرا خط مربوط به آن تاریخ نیست؛ جلد: تیماج خرمائی لولایی، 3گ، 15 سطر (8× 16/5)، اندازه: 16× 23سم [ف: 2- 200]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 780/2

خط: نسخ، كا: محمد بن احمد بن ابراهيم فقعانی، تا: چهارشنبه 15 ذیقعده 851ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی نو، 5ص (390-1394)، 19 سطر (8× 12)، اندازه: 13× 19 سم [سنا: ف: [59-2

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 221/2

همان نسخه بالا [نشریه: 7-229]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2144/38

بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: متن و حاشیه سپاهانی و فرنگی، جلد: مقوا با پارچه زری عطف میشن، 2ص (641-642)، اندازه: 10/5× 23 سم [ف: 9-828]

6. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2631/4

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ، 14 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 3-1386]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15075/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد، مسموم (مشموم) حسینی، تا: قرن 10؛ مصحح، 5 شامل فایده ای از ارشاد شیخ مفید در پایان؛ کاغذ: شرقی، 2گ (86-87)، 18 سطر، اندازه: 7× 12 سم [ف: 38-185]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10115/17

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: تاج الدین حسین مشهور به صاعد، تا: قرن 10؛ 2ص (524-525)، 19 سطر، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 32-138]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10029/40

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج جگری، ترنج و سرترنج طلایی، 3ص (112-114)، اندازه: 12×17 سم [ف: 32-40]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/10 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 1ص (46 ر)، قطع: وزیری، اندازه: 19× 26سم [ف: 23–813]

10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5008/13

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان « کنز الفوائد» و از ابو حامد غزالی دانسته که با توجه به آغاز و انجام نسخه هر دو غلط است؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: على اشرف، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: رویه تیماج مشکی، 2گ (174پ -175ر)، اندازه: 15/5× 25سم [ف: 311-14چ

11. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 132/1 – د

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ تملك: 1294 فرهاد میرزا 1294، محمد طاهر، قزوینی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 275 گی، 13 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 1-31]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2064/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی درون سبز، 4ص (234-237)، 17 سطر (4/5× 13)، اندازه: 10× 20سم [ف: 8-693]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 568/25

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 2 ص (175-176)، ابعاد متن: 8× 16، اندازه: 12× 22 سم [سنا: ف: 1-358]

14. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 168/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 11 رمضان 1008ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-405]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1220

آغاز و انجام: برابر

کا: حمزه بن احمد گیلانی، تا: 1018ق؛ از نسخه که ضمیمه کتاب الفيه ابن ابی جمهور احسائی و کاتب آن محمد بن

ص: 403

عبدالمطلب حسینی به تاریخ 768ق بوده برداشته شده، کاتب این نسخه در ذیل آن تاریخ کتابت و یادداشت های موجود در نسخه مقدم بر این نسخه و تاریخ کتابت های آنها را ضبط کرده تاریخ قدیم ترین آن نسخه 768ق است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا ته بندی: تیماج قهوه ای روشن، 22 سطر، قطع: ربعی باریک، اندازه: 11× 22 سم [ف: 4-126]

16. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9466/83

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1044ق؛ 1گ (182) [مختصر ف:-556]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 902116

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: نوروز على، تا: ذیحجه 1069ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج عطف پارچه، 3گ (51ر -53پ)، 12 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 23 - 174]

18. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 70/15 – د

بی کا، تا: 24 صفر 1075ق، 3گ (232پ -234ر) [ف: 1- 31]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9448/2

آغاز: برابر؛ انجام: فهذه تنبيه على منهج الحق و استیفاء ذلك.

خط: نسخ، كا: صالح بن سليمان عاملی، تا: 1092ق، جان مدینه منوره؛ جلد: دو رو تیماج مشکی، 1گ (36ر - 36پ)، اندازه:14× 20 سم [ف: 24-213]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/28

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ریز، کا: نصیر الدین محمد رضوی شاگرد آقا حسین خوانساری، تا: بین سالهای 1064- 1096ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون سرخ با لولا، 1ص (74پ)، 42 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 31سم [ف: 16-339]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 27356/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسي ف: 4-176]

21. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: ض21264

آغاز: برابر

بی کا، تا: قرن 12؛ اص، قطع: خشتی [اهدائی ف: -350]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4013/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سمرقندی، 2گ (2پ -3پ) [ف: 11-14]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10150/5

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، 3ص (62-64)، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 32-187]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11070/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم بن محمد محسن، تویسرکانی، تا: 1118ق؛ کاغذ: سمرقندی آهار مهره، 2گ (43-44)، 15 سطر، اندازه: 5/5×12سم [ف: 28-99]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7203

آغاز: برابر؛ انجام: و اذا وفيناه بما وعدناه .. اللهم اغفر لكاتبه بحر متهم یا غفور

خط: نستعلیق، کا: محمد معصوم، تا: 1119ق [الفبائی: 58]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10163/3

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن جعفر شولستانی، تا: ذیحجه 1146ق؛ 2ص (132-133)، 16 سطر، اندازه: 12×20/5 سم [ف: 197-32]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11617/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13، در پایان احکام مربوط به رضاع در چند سطر به نقل از کتاب المعتبر آمده؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج ضربی گل و بوته، 2گ ( 25-24 )، 15 سطر، اندازه: 10/5× 13/5 سم [ف: 29-358]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14985/13

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ کاغذ: شرقی، 1گ (141)، مجموعاً 25 سطر، اندازه: 9× 10سم [ف: 37-662]

29. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1476/2

آغاز: برابر؛ انجام: تمام شد رساله مختصره مفيده كثير الفوائد فیلسوف بحق و حکیم مطلق ...

خط: نسخ، بی کا، تا: 1234ق، کاغذ: پسته ای، جلد: تیماج مشکی یک لا نرم، 74گ (30-104)، 14 سطر (7× 11)، اندازه: 9× 14سم [ف: 3-969]

30. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 340/3

آغاز و انجام: برابر

خط : تعليق ریز، بی کا، تا: 1260ق؛ 3گ (37پ - 39ر) [ف: 3-532]

31. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1953/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 17 رمضان 1267ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 1گ (22پ)، 21 سطر (11× 16)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 8-568]

32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13817/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: سید حسین بن علی حسینی هندی، تا: 9 شوال 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، 4گ (29ر - 32ر)، 8 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 35-269]

33. قم؛ مؤسسه امام صادق؛ شماره نسخه: 122/3

خط: نسخ، كا: محمد رحيم بن علی اکبر، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (53ر -54ر)، 19 سطر، اندازه: 16×5× 21 سم [ف:-92]

34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2261/2

آغاز و انجام: برابر

ص: 404

خط: نسخ، كا: محمد بن حسین بن يحيى بن حنظله احسائی، تا: 1300ق، جان مکه؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 2گ (135پ -136پ)، 16 سطر، اندازه: 12× 18/5 سم [ف: 6-245]

35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15113/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید اسدالله صفوی ماسالی مصطفوی، تا: قرن 14؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (1-2)، جمعاً 26 سطر، اندازه: 8/5× 11 سم [ف: 38-290]

36. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7576/4 - 38/196

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 4 گ، 21 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-440]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19862

آغاز: برابر، انجام: مما كتب في آخره و انا العبد احمد الحسینی 1315

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا صفائی خوانساری، تا: 1315ق؛ از روی نسخه مورخ 894؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 1گ، 17 سطر، قطع: رقعي [اهدائی ف: -283]

38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23455

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: حنائی، جلد: تیماج، 1ص، 23 سطر [رایانه]

39. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 556/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم قرمز، 1ص (125ر)، اندازه: 12/5 × 20/5 سم [مؤید: 2-58]

40. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 364/37

كا: على بن احمد رشتی، بی تا، جان یزد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 19 سطر، قطع: جيبي [نشریه: 2-180]

41. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7503/2 - 38/123

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ، 2، 23 سطر، اندازه: 16× 24سم [ف: 1-440]

42. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 82/2

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و مجدول، 1گ، 25 سطر، اندازه: 15×27سم [ف مخ: 1-51]

43. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14280/16

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با زمینه مذهب با نقش گل مجدول، 1ص (43)، 21-39 سطر، اندازه: 15× 25سم [ف: 38-1395]

44. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10688/4

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 20×29 سم [ف: 20-435]

45. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4102/2

خط: نسخ، كا: محمد سمنانی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 3گ (24-26)، 22 سطر (6× 15)، اندازه: 12× 22 سم [ف: 13- 3082]

46. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 70/12 -ج

بی کا، بی تا؛ 2گ (60پ -61ر) [ف:-252]

47. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2936/2

خط: نستعلیق، كا: سلطان محمود بن على طبسی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای حاشیه دار مقوایی، 2گ (21)، 21 سطر (8/5× 15)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 10-1811]

48. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1207/12

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ بالای نسخه با خط قرمز نوشته که مؤلف، این رساله را به درخواست یکی از دوستانش که تحفه از وی خواسته بوده تألیف

کرده است؛ 2ص (86-87) [ف: 4-206]

49. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1340/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد شفیع بن مرحوم محمود جنابذی، بی تا؛ کاغذ: بخارایی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 2 گ، 15 سطر (7× 15/5)، اندازه: 13/5× 23سم [ف: 3-403]

50. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5845/11

آغاز: برابر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالوئی [ف: 9-69]

51. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2548/2

بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 3گ (27-29)، اندازه: 12× 20سم [ف: 4-1338]

52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11950

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، پس از این ترجمه احوال مؤلف است، این رساله ضمیمه «انوار الجلالية» است؛ 7ص [ف: 11-29]

الاعتقادات = مختصر في علم الكلام / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = muxtaşar fī ‘ilm-il-kalām

محقق حلی، جعفر بن حسن، 602-676 قمری

mohaqqeq-e hellī, jaʼfar ebn-e hasan (1206-1278)

رساله ای مختصر و استدلالی در بیان اعتقادات اماميه که برای بیان معتقدات شیعه نگاشته شده و پس از بیان عقیده به تعلیل آن پرداخته است و در مجموع 23 عقیده را با ذکر دلیل دربردارد. مؤلف ظاهرة نام خاصی به آن نداده است لذا در فهارس و منابع

ص: 405

نام های پراکنده ای به آن داده شده است. در ابتدای برخی نسخه ها عبارت «اربعة فصول» دیده می شود ولی آنچه در رساله دیده می شود 3 «فصل» است با عناوین: 1. معرفة الله و ما يجوز أن يوصف و ما لا يجوز؛ 2. في انه حكيم لايفعل قبيحا و لايخل بواجب؛ 3. النبوة، که پس از بحث نبوت ضمن عنوان دو «فائده» به امامت نیز پرداخته است ولی فاقد بحث معاد می باشد. به جز عناوین فصل، شامل عناوین «فائدة» و «عقيدة» نیز می باشد. در الذریعه (186/2 ) از اصول الدين حلی یاد شده و گویا نسخه آن را ندیده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... يجب على كل عاقل نشاء بین العقلاء و سمع اختلافهم في اثبات الصانع و نفيه و اثبات الثواب و العقاب أن يصرف فكرته الى معرفة ذلك بحيث يأمن زوال الضرر المجوز ... فهذه اربعة فصول: الفصل الاول في معرفة الله و ما يجوز ام يوصف به و ما لا يجوز، و الطريق الموصل الى ذلك

انجام: فائدة: و قد ثبت عن الأئمة عليهم السلام بالنقل أنه يجب أن يعرفوا باجمعهم و أن من جحد أحدهم كمن جحد سائرهم فليعمل على ذلك انشاء الله تعالی.

چاپ: به کوشش محمد رضا انصاری قمی، در میراث اسلامی ایران، دفتر ششم، با عنوان «رسالة في العقيدة»

[الذريعة 88/11 106/18 ش 899 با عنوان «رسالة في الكلام»، 356/20 و 364، 91/22، ریحانة الأدب 327/3 ؛ معجم التراث الكلامی 231/5 -232؛ کشف الحجب 521، الذريعه 21/21 ؛ معجم المؤلفين 137/3 ، اعیان الشيعة 92/4 ، دنا 14/2 (7 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4013/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 ربيع الأول 685ق؛ کاغذ: سمرقندی، 4گ (78پ -81ر)، مختلف السطر(7× 13/5)[ف: 11-16]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1632/1

آغاز: الحمدلله على ما أباح من النعم و اتاح من القسم؛ انجام: ليكون سهل الحفظ على الراغب فيه ان شاء الله تعالی و صلواته على سيدنا محمد ... الطاهرين

آغاز و انجام این نسخه متفاوت است؛ خط: نسخ، كا: على بن محمد مهدی، تا: 1 ربيع الأول 709ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: رویه کاغذ، 18 سطر [ف: 5-314]

3. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 237/6

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 6-692]

4. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 23716

آغاز: الحمدلله على ما أباح من النعم و اتاح من القلم؛ انجام: ليكون سهل الحفظ على الراغب فيه ان شاء الله

بی کا، تا: قرن 11، قطع: ربعی [نشریه: 6-693]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 255/26

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز به دست آمد؛ خط: نسخ، كا: عبد الحميد بن محمد مقیم خطیب عبدالعظیمی، تا: 17 ربیع الثانی 1056ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 7گ (200پ -206پ)، 23 سطر، اندازه: 13× 25/5 سم [ف: 1-287]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2611/3

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مرتضوی - مشهد مقدس؛ خط: نسخ، كان عزیز الله بن عبدالعلی فراهانی، تا: با تاریخ 1074ق؛ 12ص (16-27) [عکسی ف: 7-201]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15613/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، در پایان اجازه شرف الدين محمد مکی بن محمد ضیاء الدین بن شمس الدين بن حسن بن زین الدین شریف از ذریه شهید اول به شیخ ابو جعفر به خط مجیز در سال 1183 آمده؛ جلد: تیماج یشمی ساده درون ابر و باد، 7گ (74ر-80ر)، 15 و 17 سطر، اندازه: 12/7× 19/3 سم [ف: 43-189]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16913/15

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 3گ (31ر -33پ) [ف: 47]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14292/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ بی کا، بی تا؛ مصحح جلد: مقوایی قهوه ای عطف و گوشه گالینگور مشکی، 6گ (4ر -9پ)، 17 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 38-416]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4359/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، تملك: عزیز الله بن محمد تقی اصفهانی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: چرم ماشی یک لا، 11گ (109-119)، 15 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 12-72]

11. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5712/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: رویه کاغذی، 9گ (23پ-31ر)، مختلف السطر، اندازه: 13/8 × 20/5 سم [ف: 8-474]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8/30 خوئی

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زردرنگ، 9ص (377- 385)، قطع: وزیری باریک، اندازه: 13/3 ×26/2سم [ف: 7-15]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eteqadat

ابن غانم، عبد السلام بن احمد، -678 قمری

ص: 406

ebn-e qānem, ‘abd-os-salām ebn-e ahmad (-1280)

رساله ای کوتاه در عقاید مؤلف در باب توحید و قدرت و علم خداوند متعال .

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3326/2

آغاز: الحمد لله الذي كيف الكيف و تنزه عن الكيفية و این الاين و تنزه عن الاينية و وجد في كل شيء و تعالی عن العندية و هو اول كل شيء و ليس له اخرية ان قلت این فقد طالبته بالأينية؛ انجام: و جعلنا و ایاکم من الذين لهم غرف من فوقها غرق مبنیه و صلى الله على سيدنا محمد اشرف البريه. و على اله و ازواجه و خصهم باشرف تحيه تمت

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 2گ، 21 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 1-179]

اعتقادات = بیان اعتقاد / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqādāt = bayān-e e‘teqād

نسفی، عزیز الدین بن محمد، ق7 قمری

nasafī, ‘azīz-od-dīn ebn-e mohammad (-13c)

آن را به خواهش درویشان، در صورت و حقیقت ایمان و اسلام، با سربندهای فصل، و سربندهای کوچکتر «ای درویش»: فصل، بدان ... که معنی ایمان از روی لغت ...؛ فصل، بدان که خدای یکی است و قدیم است .... فصل، بدان که هر چیز که پیغمبر فرموده است ... .

آغاز: بسمله، حمدله، عاقبه، صلات. اما بعد، چنین گوید: ... عزیز بن محمد النسفی که جماعت درویشان ... از این بیچاره درخواست کردند که می باید که در بیان اعتقاد رسالهای جمع کنید و بیان کنید که ایمان چیست ؟ و اسلام چیست ؟ و صورت و حقیقت هریک را بگویید

انجام و راحت و آسایش باشند. تمام شد بیان اعتقاد. و الحمدلله

[فهرستواره کتابهای فارسی 100/7 ؛ دنا 14/2 (3 نسخه)]

1. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 368/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-943]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 533/18

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 3گ (125پ -127پ) [ف: 1-23]

3. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 170/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه ای گل دار، 4گ (51پ -54پ)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-121]

الاعتقادات = العقائد العضدية / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = al-'aqā'id-ul-'adudīyya

عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد، 700؟ -756 قمری

‘azod-od-dīn-e ījī, “abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1301- 1356)

رساله مختصر است در بیان اعتقاد خود، مطابق با مذهب اهل سنت و بر پایه اندیشه اشعری که آنها را فرقه ناجیه می داند. آن چنان که برخی از شارحین رساله اظهار داشته اند، این رساله تأليف آخر ایشان و به تاریخ 12 روز قبل از مرگ بوده است. دانشمندان اهل سنت بر این رساله شروح، ترجمه ها و حواشی بسیاری نگاشته اند و آن را گرامی می دارند و در حوزه های خود تدریس می نمایند.

آغاز: بسمله. الحمدلله على نواله و الصلاة على نبيه محمد و آله. قال النبي (صلّي الله عليه و آله) ستفرق امتی ثلثا و سبعين فرقة، كلها في النار الا واحدة، قيل و من هم ؟ قال الذين هم على ما أنا عليه و اصحابی، و هذه عقائد الفرقة الناجية و هم الأشاعرة

انجام: و لا يجوز التجسس، ثبتک الله تعالى على هذه العقائد الصحيحة و وفقك للعمل بما يحب و يرضى

[کشف الظنون 1144/2 ؛ الاعلام زرکلی 295/3 ؛ معجم المطبوعات1332/2 ؛ دنا 14/2 (13 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- القواعد الشمسية في شرح العقائد العضدية؛ دامغانی، محمد بن نصر الله (-775)

2- شرح العقائد العضدية = شرح عقائد العضدی؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)

3- شرح العقائد العضدية؛ عصام الدين اسفراینی، ابراهیم بن محمد (951-873)

4- حاشية شرح العقائد العضدية؛ خلخالی، حسین بن حسن (-1014)

5- حاشية شرح العقائد العضدية = خانقاهی؛ قره باغی، یوسف بن محمد جان (-1054)

6- تتمة الحواشي في إزالة الغواشی؛ قره باغی، يوسف بن محمد جان (1054-)

7- حاشية شرح العقائد العضدية؛ سیالکوتی، عبد الحكيم بن شمس الدين (-1067)

8- الفرائد السنية في شرح العقايد العضدية؛ رومی، سليمان بن احمد (-11)

9- شرح شرح العقائد العضدية؛ خاتون آبادی، اسماعیل بن محمد باقر (1116-1031)

10- حاشية شرح العقائد العضدية = العروة الوثقی؛ سهلوی، کمال الدين بن نظام الدین (-1175)

11 - الفوائد الجليلة الخاقانية = حاشیه خانقاهی؛ وابکنی، عناية الله بن عبد الله (-1176)

12- حاشية شرح عقائد العضدی؛ وابکنی، عناية الله بن عبدالله (1176-)

13- تعليقات و تنبيهات على شرح العقائد العضدية؛ حسین آبادی،

ص: 407

احمد بن حیدر (-12)

14- حاشية شرح عقائد العضدی؛ رحمانی، عبدالرحمن بن عبدالرسول (1245-)

15- شرح العقائد العضدية؛ حسینی علوی، محمد شريف بن محمد

16- شرح عقايد الاسلام؛ ناشناس

17- حاشية شرح العقائد العضدية؛ ناشناس (3 عنوان متفاوت)

18- شرح العقائد العضدية؛ ناشناس (2 عنوان متفاوت)

1. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 247/2

آغاز و انجام: برابر؛ کتب [في] عشر من رمضان سنة ست و خمسين و سبعمائة تكرة للاخ في الله الصاحب الأعظم شمس الدولة والدين محمد الدامغانی عافاه الله تعالى و الهمه رشده في امور دينه و دیناه و الحمد لله وحده و الصلاة و السلام على من الانبی بعده و المحبوبين لديه و عنده. و كان ما بين تعليق هذه الرسالة و نقله إلى رحمة ربه اثنا عشر يوما ببلدة نیریز من الايج اللهم نور روحه و كثر فتوحه و بشره بغفرانک و رضوانک برحمتك و فضل و کرمک و صل على محمد و عترته الأطهار و صحبه الاخیار.

کاتب = مؤلف، تا: 13 رمضان 756ق [ف: 3-65]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7875-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-353]

2. تهران، ملک، شماره نسخه: 533016

آغاز: برابر؛ انجام: صفاته واحدة بالذات غير متناهية بحسب التعلق.

خط: نستعلیق، کا: حسین بن محمد بدر استر آبادی، تا: قرن 68 افتادگی: انجام؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن سیاه، 1ص (585)، 21 سطر، اندازه: 28/2× 372 سم [ف: 8-302]

3. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/120/8 -5957

خط: نسخ درشت، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تازه، 23 سطر [آستانه قم:-216]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 29805/1

آغاز: برابر انجام: من الافعال و الأقوال تمت هكذا وجدت تنسب للمحقق العلامة الطوسي قدس سره الشريفه بخط الشريف على ظهر الرساله

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1078ق، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز ضربی، 3ص (240-242)، 25 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 9-353]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2337/23

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-406]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12756/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 4گ (1- 4)، 11 سطر، اندازه: 6/5× 11 سم [ف: 32-418]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11166/2

آغاز و انجام: برابر

فاقد خطبه است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا قرن 12؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 5گ، 13 سطر، اندازه: 7× 11سم [ف: 28-236]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18795 ض

بی کا، تا: 1235 ق [د.ث. مجلس]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12 /8875

آغاز: برابر انجام: لما يؤمن به فان واجبا فواجب و ان كان مندوبا فمنذوب و شرط أن لا يؤدي الى الفطنة و ان يظن قبوله و لا يجوز التجسيس. تمت.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1259ق، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سرخ با یک لایه کاغذی زیتونی رنگ، ضربی با ترنج و سرترنج، عطف میشن سرخ، درون هر 4 سرترنج پشت و روی جلد مهر صحاف آمده است: «حاتم باشی صحاف 1239»، 3گ (155ر -157ر)، 13 سطر (7×13/5)، اندازه: 12/4× 19/8 سم [ف: 29/1- 209]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2700/29

آغاز: برابر؛ انجام: فان كان واجبا فواجب و ان كان مندوبا فمندوب، و شرطه ان لايودي الى الفتنة و ان بطن قبوله و لا يجوز التحسر. ثبتك الله على العقائد الصحيحة

بخشی از رساله؛ خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم، تا: 1287ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 2گ (113پ۔ 114)، 21 سطر (7/5× 14)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 13-157]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2564/12

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 2گ (142پ -143پ)، 21 سطر، اندازه: 12× 19/5 سم [ف: 7-155]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4900/43

آغاز: برابر؛ انجام: ثبت الله على العقائد الصحيحة و وفقك لما يرضى من الاعمال و لم يصلح من الافعال و الأقوال بخشی از آن، خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، اگ (123ر-123پ)، 25 سطر (15× 29)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-72]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, 'alī ebn-e mohammad (1315-1385)

پایه های اعتقادی اهل سنت با اختصار گزارش داده و در پایان علما را سه گروه دانسته است: اهل حدیث، فقهاء، مشایخ صوفیه، که با آن دو گروه یکی می اندیشند، جز آنکه راه ایشان بر مبنای ریاضت نفس و تأديب جوارح و تهذیب اخلاق و اجتناب از

ص: 408

شهوات و ... است.

آغاز: الحمد لله حق حمده والصلاة على خير خلقه محمد و آله، اللهم ارفع اعلام الدين له میامن بیان ائمة الهدى .. يقول السيد الكامل ... على بن شهاى الدين الهمداني متع الله المسلمين بطول بقائه. اعلموا اخوانی جعلنا الله و اياكم ممن ورد حياض المعارف الالهية و وصل حدایق ریاض

انجام: و ما انت اعلم مني اللهم انک امرتنا بالعمل و الاحسان و اني لا املك من الدنيا ...... اللهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات و من ظن بي خيرة و من لم يظن بي خيراً انک مجيب الدعوات.

[فهرستواره 101/7 «اعتقادیه» فارسی؛ دنا 15/2]

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 162/22 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: گنج بخش، ش 4409 (گنج 653/2 )؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: در مجموعه رساله های او نوشته 851ق، 8ص ( 538-531 ) [عکسی ف: 2-30]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7724/22

آغاز و انجام: برابر

كا: عبدالصمد ابن جعفر باغمیشه ای، تا: 1286ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 3گ (231ر-233ر)، اندازه: 21× 32سم [ف: 118-20]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

عودی، حسین بن ابی القاسم، ق8 قمری

‘ūdī, hoseyn ebn-e abe-1-qāsem (-140)

رساله استدلالی مختصری است در اعتقادات اماميه

آغاز: بسمله. تصنيف الشيخ الامام ... معرفة الله تعالى واجبة لوجوب شكره على اصول النعم و لا طريق الى معرفة الا بالنظر فوجب النظر لوجوب مالم يتم الواجب الا به و النظر هو الفكر.

انجام: و السبب فيها الخوف على النفس فمتى ذاك الخوف ظهر و الله الموفق للصواب، تمت.

[دنا 15/2 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1104/11

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه با دلیان آکسفورد، 64 F عربی (157 .E)؛ خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن ابی القاسم بن عودی اسدی حلی، تا: 740ق؛ در این نسخه از مؤلف

چنین تجلیل شده است: الشيخ الإمام الفاضل الكامل العلامة شرف الدين ابوعبدالله الحسين بن ابی القاسم بن الحسين بن العودی عفا الله عنه» ؛ 3ص ( 107-105 )، 17 سطر [عکسی ف: 3-215]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1625/8

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 5-56]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

نوربخش خراسانی، محمد بن محمد، 795-869 قمری

nūrbaxš-e xorāsānī, mohammad ebn-e mohammad (1393-1465)

مختصر اعتقادات اسلامی را به عناوین «و يجب أن تعتقد» برای یکی از سلاطین که نامش در مقدمه نیامده به روش عرفانی گزارش کرده است و در اواخر رساله تصریح می کند که امامت حقیقی مختص به حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) می باشد و دیگران امامت اضافی دارند.

مؤلف در نسخه تصریح نگردیده است ولی به طوری که از دیباچه آن استفاده می شود برای یکی از سلاطین نوشته شده است. مؤلف در دیبا چه سلطان را چنین یاد کرده است: «ايها الولد الاعز من الروح صاحب النصرة و الظفر و الفتوح السلطان الاعدل و المقبل الاقبل ذوالنسب الطاهر النبوي و الحسب الطاهر العلوي الذي امتاز عن سلاطين الدوران بقبول قلوب اهل الكشف و العرفان و فاق بالعلم و الفهم و العقيدة الطاهرة على الاقران و اختص بتقويه الاسلام في آخر الزمان وفقك الله لكمال الايقان. ان معرفت ذات الله وصفاته كما هي لا يكون مقدورة لغير الله.» در این فقرات چنانچه ملاحظه می شود مؤلف، پادشاه را به داشتن سیادت (نسبت علوی) و عقیده پاک ( که مقصود تشیع است) و موافقت عرفا و تقویت اسلام و ظفر یافتن بر دشمنان، ستوده و از سلاطين گذشته، ممتاز دانسته است. بنابراین می توان گفت مقصود وی شاه تهماسب و یا یکی دیگر از سلاطین صفویه بوده است علاوه بر اینکه به طور مسلم سبک انشاء وی، ایرانی و مشابه علمای عربی نویس ایران است.

آغاز: الحمدلله الذي كرم بنی آدم بالنفس الناطقة للكليات الى ... و الصلوة على الذين شرفهم بالعقول الكاملة و النفوس الزاكيه و القلوب الصافية القابلة لعكوس التجليات و اصطفاهم عن نوع الإنسان بالتاییدات المساويه كالوحی و الالهام و مشاهدة المغيبات. خصوصا على مكمل الشرائع و خاتم النبوات - و مفصل الحقائق و جامع الولايات

انجام: و كانت الجنات في السموات و الجحيم في اسفل السافلین وهما الآن كائنا ... من اعتقد هذا القدر صار ایمانه مطابقا للواقع صحيحا عند الله و اكتفينا على هذا لئلا يقتضى الأطناب و الله ملهم الصواب.

[دنا 15/2 (9 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- سراج السالكين = معراج السالكين؛ زاهدی لاری، عبدالحی بن عزالدين (-11)

ص: 409

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 210055/1

آغاز: برابر؛ انجام: و اكتفينا على هذا القدر لان الوقت ... و الحمد لله على الاتمام

در فهرست از شاه قاسم انوار دانسته شده؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول زرین و مرصع جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 7ص (242-248)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 32-69]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7410/24

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: حسینی، تا: 1043ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ (140پ -145ر)، اندازه: 14× 24سم [ف: 19-224]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 285/9

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه همخوانی با انجام نسخه مجلس ش 14280/13 تعیین شد؛ بی کا، تا: 1106ق، جان اصفهان، مدرسه سلیمانیه؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 8ص (107-114)، اندازه: 9× 15 سم [سنا: ف: 1-144]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1803/10

آغاز: و يجب ان يعتقد أن الصفه في الذات كالواحد في العشرة فمن قال الواحد عين العشرة؛ انجام: صدوق و من مقال روية الله لیست بمحال صدق لان الله يرى نفسه فمن نور الله بصيرته رآه فصار لاختلاف لفظيا و هو العليم تمه

بخشی است از رساله؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق، کاغذ: شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5 ص (228-232)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-299]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1161/2

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به قرینه همخوانی با آغاز نسخه مجلس ش 14280/13 تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: زین العابدین بن ابی الحسن بن کتاب الله، بی تا؛ 3گ (5پ -7ر)، اندازه: 19×27/5سم [ف: 3-334]

6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/11

آغاز: و يجب ان تعتقد ان الصفة من الذات كالواحد من العشرة فمن قال الواحد عين العشرة صدق بمعنى أن العشرة عشرة آحاد؛ انجام: قل رؤية الله محال للبشر ما دام بشراً صدق و من قال رؤية الله ليست بمجال صدق لان الله يرى نفسه فمن نورالله بصيرته رآه فصار الاختلاف لفظياً. تمت

بخشی از آن، خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی با ترنج و سرترنج عطف قهوه ای، 2گ (7پ -8پ)، ابعاد متن: 9× 20، اندازه: 12×24/5 سم [ف: 20-380]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14280/13

آغاز: الحمدلله الذي كرم بنی آدم بالنفس الناطقة للكليات ... اعلم ایها الولد الاعز من الروح صاحب النصرة و الظفر؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج با زمینه مذهب با نقش گل مجدول، 2گ (40ر - 41پ)، 21-39 سطر، اندازه: 15× 25سم [ف: 38-394]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1405

آغاز و انجام: برابر

این نسخه با عنوان «معرفة الله» و بدون نام مؤلف آمده است که به قرینه آغاز و انجام نسخه تصحیح شد؛ بی کا، بی تا؛ قطع مجموعه : مستطیل، به شکل بیاض دعا کتابت آن مشجر است؛ جلد: تیماج قرمز، مختلف السطر، اندازه: 6× 25سم [ف: 4-185]

9. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 586/3

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه ای، عطف میشن قهوه ای، 17 سطر (9× 15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-702]

10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1098/3

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ضربی زرکوب مقوایی، 5گ (59پ-63ر)، 17 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 3- 163]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

ابن ابی جمهور، محمد بن على، 838؟ - 906؟ قمری

ebn-e abī-jomhūr, mohammad ebn-e ‘alī (1435-1501)

رساله ای در بیان اصول عقائد اسلامی.

قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: نامعلوم /3

خط: نسخ، بی کا، تا: 27 جمادی الثانی 912ق. 8گ (67-74)، 18 سطر، اندازه: 13× 18 سم [صد و شصت نسخه: 65]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

eʻteqādāt

شهید ثانی، زین الدین بن علی، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19607

آغاز: بسملهالحمدلله اما بعد فاني لما للاقوال؛ انجام: و قد اتفض الفراغ ... خمسین و تسعمائه

خط: نسخ، بی کا، تا: 1101ق [رایانه]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

فخرالدین حسینی، محمد بن حسین، 984 ؟ قمری

faxr-od-dīn-e hoseynī, mohammad ebn-e hoseyn (-

ص: 410

1577)

اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 124/10

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-927]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt

کاشانی، صدر الدین بن شمس الدین، ق 10 قمری

kāšānī, sadr-od-dīn ebn-e šams-od-dīn (-16c)

اعتقادات یک فرد را به گونه ای مختصر به صورت سؤال و جواب گرد آورده است.

آغاز: الحمدلله الذي أمرنا بالعلم و نهانا عن الجهل ... اما بعد این رساله ای است در واجبات از معرفت الله و غیره

انجام: اگر گویند خمر به چه دلیل حرام است جواب بدین آیه انما الخمر و الميسر و الانصاب

[فهرستواره منزوی 119/9 ]

گلپایگان گلپایگانی؛ شماره نسخه: 119/3

آغاز و انجام: برابر

کا: احمد بن علی مازندرانی، بی تا؛ مصحح، 3گ (57ر -59پ)، اندازه: 13× 18/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: في:-98]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

کر کی عاملی، حسین بن حسن،-1001 قمری

karakī ‘āmelī, hoseyn ebn-e hasan (-1593)

تاریخ تأليف: پنج شنبه 13 شوال 984ق

رساله صورت مباحثه ای است که میان نویسنده و یکی از افاضل در حضور شاه اسماعیل صفوی روی داده است و در آن تحقیق شده است که آیا اسلام عبارت است از تصديق به وحدانیت خداوند و اعتقاد به جمع آنچه رسول الله از جانب پروردگار آورده با تلفظ به شهادتین یا جز این است.

آغاز: بسمله قد وقعت في عصر يوم الخميس الثالث عشر شهر شوال

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 230/5

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد زمان حسینی ارتیمانی، تا: 1069ق؛ كاتب به آخر نرسانده؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی، 4گ (212-215)، 21 سطر (6× 17)، اندازه: 13× 25سم [ف: 1-199]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

شوشتری، نورالله بن شرف الدین، 956-1019 قمری

šūštarī, nūr-ol-lāh ebn-e šaraf-od-dīn (1550-1611)

رساله ای متوسط که به صورت مسالة جواب» تنظیم شده و در آن سؤالاتی درباره خطاها و سهوهایی که برخی پیامبران در ظاهر امر انجام داده و نسبت بدانها آیات خاصی نازل شده مطرح شده و برای همه آنان جواب و پاسخ هایی کافی داده شده است.

قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 231

آغاز: نوح عليه السلام مسئلة عن سالوا عن قوله تعالى ونادی نوح ربه فقال رب ان ابني من اهلی و آن وعدك الحق؛ انجام: فيجب على ما اصلتموه ان الله فعل بهم ما لم تكن لهم حاجة اليه فلو فعل ذلك كان عابثا، تعالی الله عما يقول المبطلين علوا كبيرا تمت.

خط: نستعلیق، كا: محمد بن صامت زنجانی، تا: رجب 1074ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ فاقد جلد، 80گ، 19 سطر [ف: 1-36]

الاعتقادات = الاعتقادية = العقائد / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = al-i'tiqādīyya = al-'aqā'id

شیخ بهائی، محمد بن حسین، 953- 1030 قمری

šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)

مؤلف انگیزه خود از تالیف این رساله را باز شناسی شیعه امامیه از دیگر فرق منسوب به تشیع همچون زیدیه و کیسانیه و واقفيه و ... می داند، از این روی اقدام به بیان اصول اعتقادی و فروع مذهب امامیه نموده و طی 20 عنوان با عبارت «نعتقد» آن را بیان کرده است. به گفته الذريعه این رساله دارای شرحی با عنوان «الفرائد البهية في شرح الاعتقادات البهائية» است.

آغاز: بسمله، الحمدلله على آلائه و الصلاة على اشرف انبيائه و بعد فالغرض من تحرير هذه المقالة و الباعث على تدوين هذه الرسالة ... فنقول انا معاشر الشيعة الاثني عشرية انما اخذنا اصولنا الدينية و فروعنا الملية مما قامت عليه البراهين العقلية و شهدت به الدلائل العقلية ... فنعتقد ان العالم أي جميع ما سوى الله سبحانه حادث عن العدم جوهرا كان او عرضا

انجام: نعتقد أن الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر واجب بشروط ظن التأثير او امن الضرر هذه عقايدنا التي نسب مخالفوفا خلافها الينا و افتروا بذلك علينا و الله ولي التوفيق تمت الرسالة

چاپ: به نوشته الذریعه این رساله با مواهب المشاهد شهرستانی در 1326 قمری به چاپ رسیده است؛ به کوشش محمد رضا انصاری قمی، در میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، 1377ش، بر اساس دو نسخه از کتابخانه مرعشی به شماره 7036 و 1003

[دنا 15/2 ( 55 نسخه)؛ الذريعة 228/2 ؛ مشار عربی 70؛ ریحانة الادب 301/3 ؛ فهرستواره منزوی 118/9]

شرح و حواشی:

ص: 411

1- اعتقادیه (ترجمه)؛ عزلتی خلخالی، ادهم (-1052)

2- الفوائد البهية في شرح العقائد البهائیه؛ فاضل قندهاری، عبدالله بن نجم الدین (1227-1311)

3- شرح الاعتقادات؛ ناسوتی یزدی، علی بن محمد حسن (-14)

4- اعتقادیه (ترجمه) (2 عنوان متفاوت)

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3600/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی؛ 4گ (192پ۔ 195پ)، 17 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-158]

2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3594/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ 7گ (12ر -18پ)، 14 سطر، اندازه: 13× 19/5سم [محدث ارموی مخ: 1-158]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7153/2 - 36/153

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-437]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2396/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج کرمی ضربی، 4 گ (106ر-109ر)، 17 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [محدث ارموی مخ: 158-1]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2146/5

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آبی، 3گ (55ر -57ر)، 18 سطر، اندازه: 12× 22سم [ف: 5-432]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6324/29

بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: گالنگور قهوه ای عطف حاشیه تیماج، 4 ص (183-186)، قطع: رحلی، اندازه: 18× 29سم [ف: 19-332]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/33 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 3گ (63پ- 65ر)، قطع: وزیری، اندازه: 19× 26 سم [ف: 23-824]

8. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 1838/8

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1030ق؛ در 65پ گفتاری است از پدر بهائی درباره اعتقادات؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 3گ (63پ-65ر)، اندازه: 11× 20سم [ف: 5-378]

9. بشرویه؛ امیر المؤمنين؛ شماره نسخه: 103/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حاجی محمد بن سلطان حسین بشروی، تا: سلخ رمضان 1031ق؛ جلد: تیماج مشکی ساده بدون مقوا، 7گ ( 131پ- 137ر)، 13 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3089/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1032ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن مقوایی ضربی مجدول ترنج و دو سر ترنج با طرح گل و بلبل، حاشیه منگنه، 5ص (118 - 122)، اندازه: 10/5 ×20سم [ف: 14-215]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/123

خط: نسخ، كان نظام الدین احمد غفاری مازندرانی، تا: 6 ربيع الثانی 1045ق؛ 4ص (260-263) [مختصر ف: -74]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14376/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محسن سلمی مازندرانی، تا: 1049ق؛ مهر: «عبده محمد ابراهیم» (مربع)؛ کاغذ: شرقی، جلد: مقوا با روکش مشمع مشکی عطف چرم مشکی، 6گ (58-63)، 15 سطر (6×12/5)، اندازه: 11× 20سم [ف: 36-309]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8311/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 26 ربیع الثانی 1051ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی عطف حنایی، 6گ (11پ -16ر)، 14 سطر (5× 14)، قطع: بغلی [ف: 17-104]

14. قم، مرعشی؛ شماره نسخه: 9951/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سبحانعلی حافظ تبریزی، تا: 1055ق؛ جلد: تیماج سبز، 6گ (42پ -47پ)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 228-25]

15. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 10209/8

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی، تا: 1059ق، جان اصفهان؛ جلد: دو رو تیماج رو سبز پشت قرمز، 3گ (207پ- 209ر)، اندازه: 13× 21سم [ف: 26-175]

16. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3827/4 - 19/157

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1059ق؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای، عطف گالینگور قهوه ای، 6گ، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 437-1]

17. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 2006/2

خط: نسخ و نستعلیق، كا: على بن محمد معین الدین بن زین الدین شیرازی، تا: 1068ق؛ 12 سطر، اندازه: 9× 15 سم [ف: 3-164]

18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4954/27

آغاز: برابر؛ انجام: في فرادیس الجنان محمد و آله الهادین الى منهج العرفان ... میر جعفر بن عبدالله الحسینی في شهر محرم الحرام سنة 1069 خط: نسخ، كا: میر جعفر بن عبدالله الحسینی، تا محرم 1069ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: روغنی حاشیه گل و بوته میان ترنج، 5گ (368پ - 372ر)، 14 سطر (7/5× 14)، اندازه: 15× 25سم [ف: 14-244]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12199/4

آغاز و انجام: برابر

ص: 412

خط: نسخ، كا: سید حسن فرزند حسنی حسینی، تا: 1074ق؛ مصحح، بعد از انجام رساله یک روایت مفصل از «جابر بن عبدالله» در باب توبه نصوح و شرح حال «نصوص» در 10 شعبان 1074 در 4 برگ (253-256) نوشته شده؛ چند مهر مربع به سال 1334ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: دورو تیماج برون قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، گوشه تیماج حنایی درون زیتونی تیره، 3گ ( 253-251 )، 23 سطر(11× 20)، اندازه: 19×29سم [ف: 30-705]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11577/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 جمادی الاول 1075ق؛ مصحح، مقابله شده با عبارت: «بلغ قبالا»، در انجام نسخه پرسشی توسط شیخ بهائی در مورد حکم نموده و شیخ بهائی پاسخ داده؛ کاغذ: سمرقندی آهار مهره، 4گ (71-74)، 16 سطر، اندازه: 8× 14/5 سم [ف: 29-286]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1003/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن محمد حسینی قمصری مشهور به آفتاب، تا: 1077ق، جا: قمصر کاشان؛ 3گ (96پ -98پ)، اندازه: 19× 24 سم [ف: 3-195]

22. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 595/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن سیاوش طالقانی، تا: 10 رمضان 1078ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: مقوایی، 12ص (2-13 )، اندازه:13/5 × 19سم [ف: 2- 239]

23. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1365/6

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد شفیع فیروزآبادی، تا: 1083ق، جان حیدر آباد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (31پ -33ر)، 23 سطر، اندازه: 10/5× 18سم [مؤید: 3- 302]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15367/15

آغاز: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كان محمد طاهر بن حسن (بابا حسن بیک) آراسنجی قزوینی، تا: 30 صفر 1085ق، جا: قندهار؛ روزی که كاتب منزل حصبه برادر عزیز جبار قلی و خدمت حضرت برادر اعظم آخوندی مولانا محمد صالحا (محمدصالح) صحبت می داشته کتابت شده از بیاض حضرت برادر اکرم میرزا محمد معصوما (محمد معصوم)؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی ترنج و سر ترنج دار، 3گ (195ر-197ر)، اندازه: 15/2 × 27/5 سم [ف: 43-52]

25. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 3/ 550

آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: چهارشنبه 21 ذیحجه 1087ق، 4گ (80پ-83پ)، اندازه: 12/5×19/5 سم [مؤید: 2-49]

26. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 299/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1088ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 3ص (1-3)، 21 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف:-127]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15536/13

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن حميد، تا: با تاریخ 1089ق؛ جلد: تیماج كرم عطف و لبه ها تیماج قهوه ای درون روکش کاغذی آبی، ص (137-142)، 14-19 سطر، اندازه: 15/8× 20/8 سم [ف: 43-149]

28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9655/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد امین بن محمد علی شریف استر آبادی، تا: 1094ق؛ جلد: تیماج سبز، 8گ (38ر -45پ)، 17 سطر، اندازه: 9× 15سم [ف: 31-36]

29. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1419/4 ط

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی تاری (گویا)، تا: قرن 12؛ 6ص ( 27-22 )، اندازه: 15× 25سم [ف: 24/3 -118]

30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15000/9

آغاز: بسمله، أما بعد حمدله على آلائه ... فقد شاع و داع قول النبي (صلّي الله عليه و آله) ستفرق امتی ثلاثا و سبعين فرقة، فرقة ناجية و الباقون في الهاوية؛ انجام: و توجب الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر بشرط الجواز التاثير و انتفاء الضرر و تومن بعذاب القبر و نعیمه و سؤال منكر و نكير.

این نسخه با نسخه 1003/4 اندکی همخوانی ندارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 12؛ افزودگی هایی شامل صیغه اجاره نامه حج بعد از انجام آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، 2گ (140ر -141پ)، 15 سطر (9/5× 16)، اندازه: 14/5 × 19/5سم [ف: 37-711]

31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13455/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1101ق، جا: قمصر کاشان؛ در سال 1101ق به دستور محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی از روی نسخه تصحیح شده به خط فیض کاشانی از روی نسخه ای که در سال 1024ق بر شیخ بهائی قرائت شده، کتابت شده؛ مهر: محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی با نشان «بمحمد علم الهدی علم الهدى علم الهدی» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، 6گ (58-63)، 15سطر، اندازه: 7× 11سم [ف: 34-142]

32. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 1571/1 - 9/121

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1117ق؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ، 15

ص: 413

سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-437]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 619

آغاز: برابر؛ انجام: که صاحب شرف و صاحب کمال و صاحب دلیری اند.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1122ق [رایانه]

34. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7013/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید محمد بن فاضل حسینی، تا: ذیحجه 1123ق، برای خودش نوشته؛ مقابله شده در 1124؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 4گ (29پ - 32پ)، 21 سطر (9× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-428]

35. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3911/4

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1128ق؛ جلد: مقوا، 6گ، 13 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 1-180]

36. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 132/5

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 11 ربیع الاول 1129ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 2گ (32پ -34پ)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 1-118]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2426/5

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-27]

37. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8596/14

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن محمد زکی اصفهانی، تا: 10 شعبان 1185ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 3گ (152پ -154 پ)، 5 سطر (5× 10)، قطع: بغلی [ف: 17 - 170]

38. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1088/10

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، تا: 1198ق، پس از این گفتاری است از فیلسوفان در آمیزش عنصرها (9هر) و سخنان دانشمندان درباره فرشتگان و پریان و از اکلیل همدانی یاد می شود (59)، گفتار میرفندرسکی در اینکه رهروان نبایستی به وحدت یا کثرت هستی بنگرند و گزارش گفته ارسطو: «المحرك الاول في المحيط دون المحاط» (59پ)، سخنانی درباره تجرید نفس (60ر)، اثبات اعتباری نبودن هستی (60-61ر)، توحید حقیقی و یکی بودن جهان دیدنی (61پ-62ر)، سخن ترسایان در خداشناسی و خرده گیری از آنها (62پ -63ر) به همان خط تاریخ 1198، 4گ (54پ -58پ) [ف: 3-534]

39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14584/3

انجام: مظهر الآثار الجلالية و لهذا جعل العبد من المشتري الذي جعل مظهر الآثار الجمالية.

خط: نسخ تحریری، کا: محمد جعفر بن محمد باقر اشکوری، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار، 3گ (126پ -128پ)، اندازه: 13/3× 20/3سم [ف: 41- 62]

40. تهران؛ ملی، شماره نسخه: 2189/4

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: جمعه جمادی الثانی 1255ق، کاغذ: فرنگی، شکری، جلد: مقوایی رویه تیماج عنابی، 3ص (36-38)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 11-466]

41. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 278/3

خط: نسخ، كا: ابراهیم محمد طباطبایی یزدی جندقی، تا: 1263ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی پشمی، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18/1 سم [ف: 5-9]

42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7436

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: غلامحسین دربندی، تا: چهارشنبه ذیقعده 1288ق، جان نجف اشرف؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 3گ، 22 سطر، اندازه: 15/2× 21/1 سم [ف: 14-78]

43. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3263/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حسین موسوی کابلی، تا: 16 جمادی الاول 1293ق؛ 4گ، 16 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-180]

44. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 943/2

بی کا، تا: 1303ق؛ مهر: کتابخانه حاج شیخ فضل الله نوری؛ قطع: جیبی [اهدائی ف:-309]

45. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 152/13

آغاز: برابر خط: نسخ، کا:سید ابو القاسم موسوی اصفهانی، تا: ذیحجه 1323ق؛ جلد: تیماج زرد، 14 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 1-114]

46. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8323/2 - 56/173

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 6گ (54-59)، 12 سطر، اندازه: 11× 19سم [ف: 1-437]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1145/3

خط: نسخ، كا: فضلعلی بن نقد على رازی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 7گ (83پ-89پ)، 15 سطر، اندازه:12/5 × 18/5 سم [ف: 3-320]

48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8251

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، بی تا، جلد: مقوا. عطف پارچه، 3گ، اندازه: 15× 24سم [ف: 11-31]

49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 10180

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 5ص (8-12)، اندازه: 13× 24سم

ص: 414

[ف: 32-211]

50. قائن؛ امام، سید حسن شماره نسخه: 14/2

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (5پ -8ر)، اندازه: 13/5× 22 سم [کتابخانه های قائن: ف:-188]

51. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3382/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حاجی محمد بن حاجی عباس، بی تاب کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 6گ (170-175)، 20 سطر (7×15/5)، اندازه: 9× 18/5 سم [ف: 11-2381]

52. قم: مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 89/1

خط: نسخ، كا: عبدالله بن شیخ محيي الدين بن شیخ عبد اللطيف بن الشيخ علی بن ابی جامع عاملی حارثی همدانی، تا: شوال؛ 4گ (1ر-4ر)، 15-16 سطر، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف:-56]

53. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3506/1- ف

نسخه اصل: گویا از نسخه ای از اصفهان؛ خط: نستعلیق، کا: محیی الدين بن عبداللطيف بن علی بن جامع فاطمی حارثی همدانی، تا شوال، افتادگی: آغاز [فیلمها ف: 2-156]

54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/41

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج یک لا قرمز، 1ص (47)، قطع: بياضی، اندازه: 15/5× 33 سم [ف: 10-1340]

55. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 19 /6075

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، کاغذ: رنگارنگ سپاهانی، جلد: میشن لایی قهوه ای مغزی دار، 3گ (56ر -58ر)، اندازه: 12/8× 22/6 سم [ف: 9-135]

56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 603/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج یک لا، 11ص (98-108)، ابعاد متن: 5× 14، اندازه: 9× 18 سم [سنا: ف: 1-390]

57. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 239/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 4گ (1پ -4پ)، 19 سطر، اندازه: 12/5× 22 سم [ف: 1-334]

58. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6592/2 - 33/142

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 5گ، 14 سطر، اندازه: 14×19 سم [ف: 1-437]

59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/21

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (175ر-176پ)، اندازه: 18/5× 30سم [ف: 18-201]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

ابن شدقم، علی بن حسن، 950-1033 قمری

ebn-e šadqam, ‘alī ebn-e hasan (1544-1624)

این رساله دارای دو بخش است، بخش اول نویسنده اعتقادات خود را به اختصار گزارش کرده و با آیات و روایات به آن استدلال کرده است. در این قسمت نکته آن است که او معتقد بر افضلیت برخی از امامان دوازده گانه بر دیگری است و این تقدم را تقدم زمانی می داند و می گوید: «كل واحد منهم كان افضل من الذي بعده»؛ در بخش دوم 7 فرع درباره اصول اعتقادی طرح نموده و در آن به فروعی پرداخته که اعتقادیه نویسان امامیه کمتر به آنها پرداخته اند که عبارت است از بررسی لزوم اعتقاد بر پایه دلیل و برهان به اصول اعتقادی و یا کفایت تقليد؟ در صورت لزوم اعتقاد استدلالی، آیا دلیل اجمالی کافی است یا باید به تفصیل باشد؟ در هر صورت معنی دليل اجمالی و تفصیلی چیست و حدود اجمال و تفصیل چیست و شرط اسلام و ایمان چیست؟ و ...

آغاز: الحمد لله على جزيل نعمه على الدوام و الابد و الصلاة و السلام على اشرف نبی صلی و عبد ... اما بعد ان الله تعالی موجود واجب الوجود ما احتاج في وجوده الى غيره

انجام: و لم يعرف عددهم ولا اسماؤهم بل ولا غير ذلك من باقي المعارف الواجبة. قال ذلك جامعة فقير عفو الله و مرضاته على بن الحسن بن شدقم عفى الله تعالی عنهم مؤرخا بيوم الأربعاء ثالث رجب الفرد سنة الف و احدى عشر

چاپ: به کوشش محمد رضا انصاری قمی، میراث اسلامی ایران، دفتر هشتم، 1377ش،

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6662/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ به خط ابن شدقم تصحیح شده است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7گ (166پ-172ر)، 19 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 17-227]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

استر آبادی، محمد تقی بن محمد اسماعیل، ق 11 قمری

estarābādī, mohammad taqī ebn-e mohammad esmāʻīl (-17c)

کتاب در اصول پنج گانه اعتقادی اماميه اثنی عشریه است، مشتمل بر یک «مقدمه» در معنی اسلام و ایمان و کفر و پنج «باب» و «خاتمه». مطالب را نخست در عنوان باب آورده و پس از باب اول عنوان «باب» را تبدیل به «امر» داشته و بخش خاتمه را ننوشته است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7300

ص: 415

آغاز: (پس از خطبه و نام مؤلف:) أن هذه رسالة جمعت فيها مسائل الاعتقاد عن طريق البرهان موافقا لنصوص اهل بيت عليهم السلام و القرآن لا بتفصيل ممل - و لا باختصار مخل حين تشرفی بزيارة ثامن الائمة النقباء بخراسان؛ انجام: و توقف المجلسي لعدم قيام دليل علمي في البين

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ پنداشته می شود که نسخه به خط مؤلف است؛ واقف: سید مصطفی شاه چراغی، تیر 1329؛ کاغذ الوان، جلد: تیماج خرمایی، 64 گ، مختلف السطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 11-31]

الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = şirāț-un-nijāt = eʻteqādāt-e majlesī = seyr o solūk = radd-e sūfīye = mugnīyy-ul-uşūl = efteqādīye

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری

majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqi (1628–1699)

تاريخ تأليف: اواخر محرم 1086ق؛ محل تأليف: مشهد الرضا رساله ای است در بیان عقاید شیعه امامیه و فراگیری راه نجات از مهلکات و شبهات زمان، همراه با نکوهش بسیار اهل تصوف در ابتدا و نهایت آن، شامل دو باب: 1. فيما يتعلق باصول العقائد، 2. فيما يتعلق بكيفية العمل. مؤلف این رساله را به درخواست کسی برای نمودن راه درست نگاشته است و ضمن آن پدر خود را از صوفی گری تبرئه می کند. در دیباچه از مجلسی دوم دانسته شده است ولی نوری در «فيض قدسی» و خوانساری در «روضات» گفته اند که شاید از ملا محمد باقر بن ملا محمد تقی لاهیجانی نگارنده «تذکرة الائمه» باشد که در زمان مجلسی می زیسته و در دانش کمتر از او بوده است.

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي سهل لنا سلوک شرائع الدين و أوضح اعلامه و بين لنا مناهج اليقين فاکمل بذلك ... اما بعد يقول المفتاق الى رحمة ربه الغافر ابن محمد تقی محمد باقر او تيا انجام: و كان يفكرهم في عقائدهم الباطلة و انا اعرف بطريقته و عندي خطوطه في ذالک و لیكن هذا آخرما اردنا ایراده في هذه الرسالة و ارجوا من فضل الله تعالى أن ينفعك بما الفيت اليک و التمس منك أن لاتنساني في مظان اجابة الدعاء وفقنا الله و ایاک لما يجب و يرضى و يجعلنا و ایاک ممن يذكر فتنفعه الذكرى و صلی الله على محمد و آله الهدی

چاپ: تهران؛ سنگی؛ 1296ق، وزیری، 18 ص (صص 288 305)، بیت السلطنه لكهنو، بی ناشر، 1261ق، 44ص؛ تبریز، سنگی، 1296-1297، جیبی، 33ص (صص 66-98)؛ تهران، سنگی، 1320، جیبی، 55ص (ص 71-125)؛ تهران، سنگی، 1271، جیبی، بدون شماره صفحه

[کتاب شناسی مجلسی ص 264-267، الذريعة 224/2 با عنوان «اعتقادات»، 38/15 با عنوان «صراط النجاة»؛ دنا 17/2 (178 نسخه): بعضی از نسخه های رساله «صراط النجات» مجلسی که فارسی است در آن راه پیدا کرده است؛ مشار عربی 624-625]

شرح و حواشی:

1- شرح الاعتقادات حسینی طالقانی، محمد باقر (-12)

2- اعتقادات (ترجمه)؛ لاری، محمد بن قوام الدين (-12)

3- اعتقادات (ترجمه)؛ نوری، ابوالقاسم بن احمد (13-)

4- اعتقادات (ترجمه)؛ کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع (-1223)

5- اعتقادات مجلسی (ترجمه)؛ اولیاء، حسین بن اسماعیل (1265 -1311)

6- اعتقادات (ترجمه)؛ یزدی، ابوالقاسم بن احمد (-13)

7- اعتقادات (ترجمه)؛ ناشناس (2 عنوان متفاوت)

8- اعتقادات (منظوم)؛ ناشناس

9- اعتقادات مجلسی (ترجمه)؛ ناشناس

10- اعتقادات مجلسی (ترجمه و تفسیر )؛ ناشناس

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1203/3-طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابن محمد امین نعمت حسینی، تا: 1086ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج مشکی، 27گ (25پ-51)، قطع: رقعی بزرگ، اندازه: 2/5× 19 سم [ف: 23-749]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 363/2

بی کا، تا: سلخ ذیقعده 1087ق، جا:مشهد؛ جلد: چرم مشکی، 14گ (95پ-108پ)، 21 سطر، اندازه: 13× 23/5 سم [مؤید: 1-304]

3. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 70/4

خط: نسخ، كا: خدابخش، تا: 1088-1089؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 18گ (61پ -78ر)، اندازه: 12/5× 18 سم [ف:-55]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1988/3

ف کا: علی بن حسین حسنی لارجانی نیاکی، تا: دهه یکم ماه سوم 1091ق، جا: مدرسه قادریه [فيلمها ف: 1-633]

5. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 7/1

آغاز: برابر

کا: محمد صادق بن محمد تقی، تا: أواسط ربیع الثانی 1091ق؛ مصحح، مقابله شده، در پایان اجازه بسیار مختصری است که علامه مجلسی برای کاتب به تاریخ جمادی الاول 1091 نوشته، در برگ اول وقفنامه کتاب از میرزا ابراهیم منجم قرمیسینی به سال 1303؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 30گ (2پ -31ر)، اندازه: 11×19/5سم [ف:-14]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2319

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-374]

6. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 408/2

ص: 416

خط: نسخ، بی کا، تا: 1091ق [نشریه: 7-238]

7. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 67/1

خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1092ق؛ جلد: گالینگور قرمز، 36گ (1پ -136)، 12 سطر، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 1-78]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4333/5

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ چلیپا از چپ و راست؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 13گ (9پ -21پ)، 22 سطر (7× 18)، اندازه: 9× 21سم [ف: 13- 3292]

9. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4385/3

آغاز: فوجب على أن أبين له مناهج الحق و النجاة باعلام نيرة و دلايل واضحة؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1100ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته، 18گ (71ر-88پ)، 19 سطر، اندازه: 12× 18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-162]

10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 591/2

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، كا: محمد رضا الحر، تا: 1101ق، جا: طوس؛ تملك: محمد بن الحسن الحر (مشغري م 1104 نگارنده وسائل)، ضیاء الدین نوری [ف: 3-535] 11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4371/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 22 شوال 1102ق، جا: سپاهان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 4گ (71ر-74ر)، 29 سطر (7× 16)، قطع: بياضي، اندازه: 9× 19سم [ف: 13- 3339]

12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17090

کا: خليفة بن محمد صالح، تا: 1102ق؛ خریداری از محمد على صفری دائم؛ اندازه: 11/7× 19/9 سم [رایانه]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7339/3

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 22 شعبان 1103ق [در فهرست 1013ق ثبت شده است که احتمالا اشتباه چاپی است؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 22گ (13پ -34ر)، 16 سطر (5/5×12)، قطع: بغلی، اندازه: 9× 15/5 سم [ف: 16-515]

14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2435/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد کاظم بن محمد قاسم بیرجندی، تا: 1107ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج سرمه ای مقوایی، 20گ (62پ -81)، 15 سطر (8× 13/5) ، اندازه: 13×19 سم [ف: 243-12]

15. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1261/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد اسماعيل بن محمد على نطنزی، تا: 1109ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه پارچه ای بنفش عطف چرم مشکی، 65ص (139-203)، 14سطر (6×12/5)، اندازه: 115× 18[ف: 9-249]

16. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4066/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملک محمد بن استاد هاشم خوانساری، تا: 4 ربيع الثانی 1113ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 27گ (130پ-156ر)، اندازه: 9× 15/9 سم [محدث ارموی مخ: 1- 161]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36

آغاز: برابر ؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خیر خلقه محمد اشرف الانبياء و المرسلين و آله الطاهرین و لاحول ولاقوة الا بالله.

خط: متن نسخ، ترجمه نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1114ق؛ واقف: نادرشاه افشار، 1145 ق، کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی یک لا، 42گ، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-45]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22807

آغاز: برابر؛ انجام: في ليلة الخميس في ربيع الاخر يوم اثنی عشر خط: نسخ، بی کا، تا: 1114ق؛ واقف: عبد الباقی آیت اللهی شیرازی، 1374؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 156گ [رایانه]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4076/7

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 15 محرم 1116ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 13 (118پ - 130ر)، اندازه: 12×17/5سم [ف: 11-83]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14561

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه صفر 1117ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج دار چینی ضربی با ترنج گل و بوته، 33گ، 15 سطر (5×11/5)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 36-581]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2125/23

خط: نسخ، كا: محسن بن سلطان محمد شریف، تا: 1118ق؛ مجدول؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: رویه کاغذ ساغری [ف: 5-426]

22. تهران: ملک: شماره نسخه: 2146/10

بی کا، تا: 15 رمضان 1119ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آبی، 26گ (131پ-156ر)، 18 سطر، اندازه: 12× 22 سم [ف: 5-433]

23. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 392/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن حبیب الله، تا: 18 رمضان 1119ق؛ پس از پایان خاصیت و تاثیر «حرز دافعه» و سپس حرز در دو صفحه؛ 11گ (8پ -18ر)، اندازه: 17/5× 23 سم [ف: 1- 369]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22523

آغاز: برابر؛ انجام: و على اعدائهم غضب الله و لعنته القويته آمین رب العالمين

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1120ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 14گ، 19 سطر [رایانه]

25. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4051/9

ص: 417

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1120ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا، 25گ (72پ - 96ر)، 15 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [محدث ارموی مخ: 1-161]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11481/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1122ق [رایانه]

27. همدان؛ کمالی؛ شماره نسخه: 616

بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1123ق (نشریه: 5-1386)

28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4232/3 - 21/152

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدرضا گیلانی، تا: 1126ق؛ در سال 1128 مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 25گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-447]

29. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3420/1

آغاز: برابر

در فهرست با عنوان «رد صوفیه» آمده، مشتمل بر دو باب؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی بن حاج عبدالله، تا: 1126ق؛ افتادگی: وسط؛ مصحح؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف تیماج قرمز، 12گ(1-12)، 21 سطر، اندازه: 18× 24سم [ف: 5-1646]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1369/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-211]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23473

آغاز: برابر؛ انجام: في يوم الجمعه و ليلتها الف مره و أن تقول ...

خط: نسخ، بی کا، تا: 1126ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 12گ، 25 سطر [رایانه]

31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2793/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد جعفر پسر محمد قلی، تا: 1128ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی، 48ص (445-492)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12× 18سم [ف: 10-49]

32. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3623/2

خط: نسخ، كان محمد معصوم بن محمد جعفر جنابذی، تا: 29 رجب 1131ق؛ مجدول، مصحح؛ 29گ (21-149)، 14 سطر، اندازه: 10×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-162]

33. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1905/1

خط: نسخ، كان عبد الصانع علوی سبزواری، تا: 1134ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن زرد لایی [ف: 5-396]

34. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2164/2

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1141ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی درون زرد، 42گ (50-91)، 22 سطر (10× 18)، اندازه: 11/5× 20 سم [ف: 4-1186]

35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5571/2

خط: نسخ، كا: نظام الدین محمد بن محمد صالح لاهیجانی، تا: 1149ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 26گ (37پ - 62ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5× 17/5سم [ف: 14-335]

36. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15195/1

خط: نسخ، کا: محمد محسن بن محمد باقر کرمانی، تا: 20 محرم

1152ق؛ 52گ (ار- 52ر) [مختصر ف:-531]

37. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2981/3 -215/21

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على نقی بن محمد حسینی، تا: 1155ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 18گ، 16 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-447]

38. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 56/5

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد تقی شیرازی، تا: 1156ق؛ 56گ (72پ -127ر)، اندازه: 12×20/5سم [نسخه پژوهی: 3-71]

39. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1142/30

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1160ق، 19گ (265پ -283پ) [ف: 5-239]

40. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 679/1

آغاز: الرأي بخلاف ما اذ بسط ذالك لأحد من مقرمي حضرته او وزرائه؛ انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: سید محمد رضا بن مرتضی حسینی، تا: 1160ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تيماج، قهوه ای [ف: 1-580]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10939/6

خط: نستعلیق، کا: حیدر علی بن عزیز الله، تا: 1164ق؛ قطع: جانمازی [میراث شهاب: س 9ش 2-39]

42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20815

آغاز: برابر؛ انجام: الله مع الابرار و كان ذلك في سنه 1167 خط: نسخ، بی کا، تا: 1167ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛

43. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 67/2

خط: نسخ، كا: ابو تراب بن عبدالله بن نورالدین بن نعمت الله حسینی موسوی جزائری، تا: رجب 1169ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 20گ (29پ-48ر)، اندازه: 14×20سم [ف: 57-1]

44. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 892/2

آغاز: برابر؛ انجام: عليك أن تحمل كلما ترى منهم على المحامل الصحيحة، و علیک بذكر الله ...

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد هادی دامغانی، تا: 1172ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرم قرمز، 87گ (100پ-186پ)، 20 سطر، اندازه: 10× 15سم [مؤید: 2-323]

45. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 548

آغاز و انجام: برابر

ص: 418

خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1192ق؛ مجدول، در آخر نسخه وصیتی است از مجلسی راجع به اعتقادات حقه؛ واقف: نائینی؛ 9گ، اندازه: 13× 21سم [ف: 4-28]

46. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 91/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 26 جمادی الثانی 1199ق، جا: کربلا؛ جلد: تیماج سياه منقوش زیبا، 12گ (1پ -12پ)، 18 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف:-206]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13430/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ محشی، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی، عطف: تیماج سبز 5/15×11، 11گ (119-129)، 23 سطر، اندازه: 7× 12سم [ف: 34-85]

48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3472

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان نجم الدین حسینی خراسانی، تا: قرن 12؛ واقف: محمد شوشتری، 1309؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه ای، 17گ [الفبائی: 311]

49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9279/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد شريف بن روح الله، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 21گ (21پ- 41ر)، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×19/5 سم [ف: 30-50]

50. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 322-ج

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ یادداشت 20 ربيع الثانی 1230 در صفحه عنوان؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: مقوا، 56گ، 24 سطر (9× 15)، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف:-160]

51. مشهد: میبدی؛ شماره نسخه: 226/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 13گ (1پ-13پ)، 19 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 1-177]

52. تهران: ملک، شماره نسخه: 1620/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 18 سطر [ف: 5-309]

53. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز، ترنج و نیم ترنج، ضربی دولایی، 66 گ، 9سطر (5× 10)، اندازه: 8× 14 سم [ف: 7-6]

54. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7606- 38/226

آغاز: الله اليه من طريق النجات في هذا الزمان الذي اشتبه على الناس الطرق ... فاعلموا يا اخوانی انی لا آلو کم نصحا ولااطوى عنكم ... واتلوا عليكم ما اردت ایراده في مابين الباب الأول فيما يتعلق باصول العقاید؛ انجام: فقد يغلب عليه حب الاخرة فيعمل لها وقد يغلب عليه حب الدنيا

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 55گ، 10 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-448]

55. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7545/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 23گ (29پ -51پ)، 17 سطر (10/5×16/5 ) [ف: 3-161]

56. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 877/15

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: گالینگور لاجوردی رنگ عطف و گوشه پارچه سرخ و مشکی، 23 ص، 20- 24 سطر راسته و چلیپا (8× 14/5)، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 3-1189]

57. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 519/1 ط

آغاز: برابر؛ انجام: ... فالاخبار فيه مختلفة فيجب بشيعتهم الاعتقاد على ذلك تم خط: نسخ و نستعلیق، کا: یار محمد علیا بادی، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، 25ص (2-26)، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 20-24/3]

58. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3984/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ در چهار برگ آخر مقداری از وصیت شیخ حر عاملی به فرزندش و خطبه همام از نهج البلاغه و حدیث عقل و جهل و جنودهما آمده؛ 13گ (185-197 پ)، 19 سطر، اندازه: 14/5× 23 سم [محدث ارموی مخ: 1-161]

59. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7318/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 21 سطر (9/5× 15)، قطع: خشتی، اندازه: 17× 23سم [ف: 16-511]

60. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 521/3-طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم شکری رنگ، جلد: مقوایی عطف تیماج، 16گ (42پ -57ر)، 18 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 18/5× 25/5 سم [ف: 22-238]

61. اصفهان؛ علامه فانی (ضیاء الدین)؛ شماره نسخه: 54

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 15گ، 18 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:-135]

62. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3462/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 20گ (80پ -99ر)، 13 سطر، اندازه:10/5× 15/5سم [محدث ارموی مخ: 1-162]

63. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 575

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ اندازه: 10/5 × 15/5 سم [نسخه پژوهی: 2-113]

64. یزد؛ سریزدی (مسجد حظیره)؛ شماره نسخه: 121/1

ص: 419

خط: نسخ، كا: غلامرضا متخلص بن حیران، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 35گ (1پ -35پ)، 12سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-101]

65. قم؛ مؤسسه امام صادق؛ شماره نسخه: 124/1

خط: نسخ، كا: محمدرحیم بن ملاعلی اکبر، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ (1پ -15پ)، 18 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف:-93]

66. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1563/2

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه نمازی - خوی 830 [این شماره در فهرست مدرسه نمازی جز این است ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 37ص (16-52) [عكسي ف: 4-390]

67. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4882/4 - 24/182

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: مقوای لایی با روکش کاغذی، عطف تیماج، 16گ، 10 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 2791-5]

68. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2275

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، عبارات عربی بازنویس فارسی از «ابوتراب» که در برگ آخر یادداشتی از فرزند مترجم در مقابله اصل و ترجمه کتاب آمده، در برگ 20 یادداشتی از محمد جعفر الشريف بن عبدالكریم قائنی زهانی خراسانی در اصفهان به سال 1276؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 80 گ، 10 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-161]

69. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7556/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی گوناگون، جلد: تیماج حنایی، 27گ (17ر-43پ)، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-161]

70. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26976

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اصغر بن ابراهيم حسنی، تا: قرن 13 [رایانه]

71. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14415/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، کا: محمد صادق بن محمد رضی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (72-80)، 25 (میانگین) سطر، اندازه: 8× 17سم [ف: 36-371]

72. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 767/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید محمد بن محمد زمان موسوی، تا: ذیحجه 1201ق؛ تملک: شمس الدین موسوی؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی، 16گ (1-16)، 14 و 16 سطر (8/5× 15)، اندازه: 14×20سم [ف: 2-877]

73. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1219/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1203ق؛ 4گیژ (98ر-101پ) [ف: 6-2440]

74. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 4414

با ترجمه تحت اللفظی فارسی در زیر سطرها، آغاز ترجمه: «ثنا مخصوص خداوندی است که آسان گردانید برای ما رفتن راههای دین را»؛ خط: نسخ معرب، كا: خداداد بن امین، تا: 8 شوال 1204ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 56گ، 18 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 12-14]

75. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 90/4

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1204ق، جان مدرسه هاشمیه؛ جلد: تیماج مشکی، 17 سطر (5×10/5)، اندازه: 10×15/5 سم [نشریه: 3-226

76. تهران: الهیات، شماره نسخه: 653/5

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه جمادی الثانی 1206ق، برای میرزا حسین بن احمد کرجی؛ در 66 پ اذکاری منقول از بهایی است؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 20گ (47پ66ر)، 12- 16 سطر (8-8/5× 13- 14)، اندازه: 14× 20/5 سم [ف:-350]

77. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 309/4

خط: نسخ، كا: غلام رضای خراسانی، تا: رمضان 1207ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 16گ (35-50پ)، 22 سطر (6/5× 13/5)، اندازه: 11×17/5سم [ف:-279]

78. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 224/3

خط: مختلف، بی کا، تا: 1211ق؛ جلد: تیماج ضربی قهوه ای ترنج و سر ترنج دار عطف تیماج مشکی، اندازه: 15× 22سم [ف: 1-177]

79. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1655/1

نسخه اصل: کتابخانه مسجد جامع عتیق (دستغیب)، شیراز؛ خط: نسخ، بي كا، تا: 1215 ق؛ 32 ص (2- 32) [ عكسي ف: 5- 101]

80. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9238/2

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن محمد تقی، تا: 1216ق؛ جلد: تیماج مشکی، 20گ (25ر -44پ)، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 24-33]

81. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 58613

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن ملابنیاد على مراغی، تا: دوشنبه 5 جمادی الثانی 1217ق؛ مصحح، محشی، با علامت بلاغ، جلد: مقوا، عطف پارچه، 17 گ، 16 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف مخ: 1- 52]

82. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 8950

خط: نسخ، بی کا، تا: 1218ق؛ این رساله در نسخه حاضر «مناهج الحق» نامیده شده و این نام را از جمله ای در دیباچه مؤلف گرفته اند؛ جلد: دورو تیماج مشکی پشت قرمز، 23گ (47پ-

ص: 420

69پ)، 16 سطر، اندازه: 9/5× 14 سم [ف: 23-122]

83. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8001/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 7 ربيع الاول 1218ق؛ در ص ع نسخه «مناهج اليقين» نامیده شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور، 13 سطر (11× 17) [ف: 17-1]

84. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 98/1

آغاز: کتابهما يميناً و حوسبا حساباً يسيراً و قد سألني بعض من هداه الله تعالی

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 29 ربیع الثانی 1218ق، جان شیراز؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گ (5ر -26پ)، اندازه: 9× 14/5 سم [ف:-74]

85. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17232 ض

بی کا، تا: 1219ق [د.ث. مجلس]

86. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 519/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 2 ربیع الثانی 1221ق؛ جلد: چرم زرد، 28گ (29پ - 56ر)، اندازه: 11× 18 سم [مؤید: 2-21]

87. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8302/2 -561152

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: رضا بن مرحوم آقا نجف، تا: سه شنبه 3 جمادي الاول 1225ق؛ 18گ (40-57)، 17 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 447-1]

88. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2712/9 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای روضاتی در اصفهان؛ خط: نسخ، كا: محسن بن محمد حسین شراره، تا: دوشنبه 12 محرم 1226ق [فیلمها ف: 1-723]

89. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5374/1

انجام: برابر خط: نسخ، كا: على، تا: 1226ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 122گ (1ر- 122ر)، 17 سطر [ف: 16-281]

90. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1742/8

خط: نسخ، كا: علی بن عبدالله، تا: 22 محرم 1232ق، به دستور آقا بابا بیک پسر کلب علی خان؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 12گ (165پ -176پ)، 21 و 23 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 5- 355]

91. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 427/3

کا: عبدالرحيم بن عزیز دونائی نوری، تا: محرم 1234ق؛ جلد: تیماج قهوه ای [ف:-241]

92. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6622/3

خط نستعلیق، کا: سید احمد حسینی، تا: 1236ق؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 21گ (44پ -64ر)، اندازه: 11× 17سم [ف: 17-191]

93. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2807/1

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، کا: حسین بن سید علی نقی حسینی ازغندی، تا: شوال 1236ق، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه مقوایی، 3گ (3ر -5ر)، 18 سطر، اندازه: 14× 19 سم [ف: 6-109]

94. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1084/2

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق، قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهد-ف: 217]

95. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23628

آغاز: بسمله الحمدلله ... اما بعد فيقول المستعان الى رحمه؛ انجام: من الهجره النبويه في زاویه کربلای معلا و هو

خط: نستعلیق تحریری، کا: میرزا کوچک مازندرانی، تا: 1237ق، جان کربلا؛ اهدایی: شکرالله فقیه نیا، 1375؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 7گ [رایانه]

96. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 622

کا: محسن حسینی، تا: 1237ق؛ رساله ای درباره ذات و صفات باری تعالی از آقاسید محمد ضمیمه این نسخه است تحریر 1254؛ قطع: خشتی [ف:183]

97. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 634/4 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد ربيع (یا حاج ربيع) اشتهاردی، تا: 1238ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز سیر، 15گ (149پ -163پ)، قطع: رقعی، اندازه: 1× 10 سم [ف: 340-22]

98. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 28814

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا لاریجانی، تا: 1238ق؛ ضمیمه نسخه ش 28813 [رایانه ]

99. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1966/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالکریم بن ابوالقاسم جیلانی، تا: 1240ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج، قرمز دولایی، 61ص (35-95)، 11 سطر (6/5× 11)، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 4-452]

100. بیدگل؛ مجتهد الزمان بیدگلی؛ شماره نسخه: 22/9

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1240ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 7گ (81-87پ)، اندازه: 18× 22سم [ف:-34]

101. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 5296

خط: نسخ، كا: محمد بن قنبر علی، تا: پنج شنبه 3 ربیع الثانی 1243ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج یک لا قهوه ای، 36گ، 14 سطر (7×10/5)، اندازه: 11/5× 15 سم [ف: 3-161]

102. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6287/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1245ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 16گ (49پ -64پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 16-258]

103. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29649

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1245ق؛ ضميمه نسخه ش 16612 [رایانه]

ص: 421

104. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29733

آغاز: برابر؛ انجام: كما ورد في الأخبار او علمه بكوته اصلح كما يقوله المتوكلون

خط: نسخ، بی کا، تا: 1245ق؛ افتادگی: انجام [رایانه]

105. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 319/9

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1245ق، جا: مدرسه محمد حسن بن حاج ملا علی هرندی، از توابع اصفهان؛ کاغذ: فرنگی [تراثنا: س 6 ش 4-100]

106. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9890/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 29 ذیحجه 1246ق، به دستور آخوند ملا محمد اسماعیل تبریزی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 31گ (78ر - 108ر)، 11 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 25-188]

107. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 994/4

آغاز: اليهم عليهم و قد اوردت الاخبار الواردة فيها في كتاب بحار الانوار

خط: تعليق، بی کا، تا: 1254ق؛ افتادگی: آغاز؛ 7گ (38-44پ) [ف: 3-535]

108. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 176/6

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 28 ربیع الثانی 1255ق، جا: مدرسه حاجی صفر على؛ جلد: عادی، 24گ (33پ -56پ)، 14 سطر، اندازه: 15× 20 سم [مؤید: 1-173]

109. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 121/1

خط: نستعلیق، کا: ملاخان بابا ساکن خانشان، تا: پنج شنبه 27 جمادی الثانی 1255ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 98گ (1پ -98پ)، اندازه: 15× 21سم [ف:-77]

110. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 27024

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 18، 17 سطر، اندازه: 14/5× 21/5سم [ف: 1- 86]

111. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1143/3

خط: نسخ خوش، کا: مومن حسینی رشتی، تا: 1256ق؛ با ابیاتی از مولوی و شیخ بهائی؛ قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهد-ف:-217]

112. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 638

آغاز: برابر

بی کا، تا: 1257ق؛ 20 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 25 سم [ف: 2-403]

113. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 148/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد ربيعا، تا: پنج شنبه 18 صفر 1258ق، جان کربلا، جلد: چرم زرد، 12گ (121-132پ)، اندازه: 15×21/5سم [مؤيد: 1-143]

114. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4033/3 - 20/153

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدعلی، تا: 15 صفر 1258ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 23گ، 16 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-447]

115. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 148/2

خط: نستعلیق، كا: عبد الجواد بن محمد مؤمن تبریزی، تا: چهارشنبه 23 رجب 1258ق، جا: تبریز؛ کاغذ: کاغذ سفید و کبود، جلد: تیماج مشکی ضربی یک لا، 47ص (55-101)، 14 سطر (6× 15)، اندازه: 11× 20 سم [سنا: في: 1-73]

116. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3710

خط: نستعلیق، كا: باقر بن محمد على خراسانی، تا: جمعه 26 ربیع الثانی 1259ق، جا: تهران، مدرسه حاج رجبعلی؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 139گ، 15 سطر (7× 13)، اندازه: 11×19 سم [ف: 12-2711]

117. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 321/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: قراجه داغی، تا: 26 شعبان 1259ق، جان مدرسه صفر على؛ کاغذ: فرنگی، فستقی، جلد: تیماج مشکی، 46ص(1-46)، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-315]

118. یزد؛ سریزدی (مسجد حظیره)؛ شماره نسخه: 133/2

خط: نسخ، كا: محسن خوانساری، تا: 1260ق؛ در حاشیه مناجات معروف امير المؤمنین (عليه السّلام) (لك الحمد يا ذا الجود)؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قرمز، 21گ (9پ -29ر)، 15 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 1-114]

119. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1043/2

خط: نسخ، كا: قاسم علی بن محمد علی بیارجمندی، تا: 1263ق، جا: مشهد، مدرسه صالحیه مشهور به نواب؛ جلد: تیماج قهوه ای، 62گ (34پ -95ر)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 3-273]

120. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1043/4

آغاز: و ایضاً لما كنا في غاية البعد عن جناب قدسه تعالی و حریم ملكوته و ما كنا مرتبطين بساحة عزه و جبروته ...

خط: نسخ، بی کا، تا: 1265ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ (101ر-108ر)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 3-274]

121. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 38/1 ج

بی کا، تا: 1265ق [رشت و همدان: ف:-1193]

122. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2178/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن زین الدین تبریزی، تا: یکشنبه 10 شعبان 1265ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 14گ (67پ - 80پ)، 22 سطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-161]

123. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12158/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: دوشنبه 3 جمادی الاول 1266ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 7گ (46-52)، 15 سطر، اندازه: 13× 17 سم [ف: 30-643]

ص: 422

124. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 124/2

آغاز: برابر به انجام: نه نفع خود را مالكم و نه ضرر و نه بر خیری قادرم و نه شر مگر خیری که تو مقدر کنی

تم در فهرست با عنوان «رساله» آمده است که با توجه به آغاز نسخه شناسایی شد؛ خط: نستعلیق، كا: محمد نقی بن محمد على ارومجی، تا: شوال 1266ق، کاغذ: زرد آهار زده، جلد: میشن مشکی نرم، 17گ (83-99ر)، 15 سطر (9/5× 16)، اندازه: 16× 22 سم [ف:-96]

125. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2147/2

خط: نستعلیق، کا: فتحعلی بن محسن حسینی کاشانی، تا: 1270ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی با تیماج مشکی درون زرد، 60گ ( 141-82 )، ابعاد متن: 8× 15، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 4-1179]

126. تهران: وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 2-58

کا: ملا میر اسد ابن ملا میر یوسف، تا: 1271ق؛ مهر: «عمل محمد شریف صحاف»؛ جلد: تیماج زیتونی تذهیب کاری شده، 157گ، اندازه: 14× 20 سم [ف:-58]

127. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4829

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، كان محمد جعفر ساوجی، تا: 1271ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوایی، با روکش تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 10گ (56پ -65پ)، 21 سطر (9× 16)، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [رایانه]

128. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 124/8

آغاز: برابر؛ انجام: کتب هذه النسخة الشريفة ... سنه 1274

نام کتاب در فهرست «اسرار العبادات» ثبت شده که با توجه به آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: نستعلیق، كا: محمد تقی بن محمد على، تا: ربيع الثانی 1274ق؛ کاغذ: زرد آهار زده، جلد: میشن مشکی نرم، 44گ (167پ-210ر)، 15 سطر (9/5× 16)، اندازه: 16× 22 سم [ف:-98]

129. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10596/2

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «رسالة في بيان طريق النجاة في العلم و العمل» آمده؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی بن محمد حسین بن ملا احمد خوئینی، تا: 28 ذیقعده 1277ق، جا: شهر خوئین؛ جلد: مقوا با روکش اسلیمی ساده، 8گ (23ر - 30پ)، اندازه: 17× 21سم [ف: 122-33/1]

130. خوی؛ ملا علی خوئی (شريف)؛ شماره نسخه: 48/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن على بن حسن خویی، تا: 19 رمضان 1279ق؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول گرهی، 13گ (1-13)، 17 سطر، اندازه: 15× 21سم [اوراق عتیق: 1-136]

131. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4261/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ملک محمد بن محمد حسن بروجنی، تا: 1287ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج عنابی مقوایی، 11ص ( 158-148)، 20 سطر (9× 16)، اندازه: 17× 24سم [ف: 11-278]

132. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13563

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الحسين، تا: 1287 ق [الفبائی: 55]

133. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3594/2

خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد باقر کاشانی، تا 6 محرم 1292ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 35ص (116-150)، 5 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 12-2604]

134. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3894/2

خط: نستعلیق، كان نصر الله بن احمد نراقی، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، 26ص (87-112)، 16 سطر (7× 12)، اندازه: 11× 16سم [ف: 12-2880]

135. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12007/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد رضا فرزند ملاعلى قمی، تا: 8 محرم 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: دور و تیماج زرشکی ضربی با ترنج عطف تیماج قهوه ای، 9گ (172 - 180)، 26 سطر (8× 14)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 30-352]

136. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7506/3 - 38/126

آغاز: برابر؛ انجام: الباب الثاني فيما يتعلق بكيفية العمل ... والذي يجب اولا للسالك الى الله تعالى ان يصحح نية خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 8گ، 15 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 1-448]

137. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 656 و عکسی 2743

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: آغاز قرن 14؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 35گ، 14 سطر، اندازه:10/5 ×16/5 سم [ف: 2-318] و [عکسی مرکز احیاء: ف: 7-341]

138. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 322/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 7 محرم 1300ق؛ کاغذ: حنایی آهاری کاهی، 32 ص(33-64)، 15 سطر [ف:-51]

139. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12810

کا: ابوالقاسم خوانساری، تا: 1315ق [الفبائی: 58]

140. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1073/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1326ق؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج لایه ای زرد، 24 سطر (8/5× 12/5)، اندازه:10/5×17/5 سم [ف: 3-1470]

ص: 423

141. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2968/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عباس پسر صادق، تا: 1327ق؛ افتادگی: انجام؛ کاتب در پایان هر سه رساله این دفتر پس از تاریخ کتابت نام خود را به خط سروی (شجری) نوشته؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوایی، 47ص (2-48)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 21سم [ف: 10-413]

142. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1739/4 خط: تحریری، کا: میرزا علی بن عبد الخالق خوئینی، تا: 1353-1354ق؛ 24گ، اندازه: 10×17 سم [ف: 3-126]

143. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1021

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب 200گ، 9 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 2-80]

144. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 214/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 16گ، 17 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف مخ:-15]

145. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1421/4 - 8/131

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 25گ، 14 سطر، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 1-447]

146. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6169/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن آبی، 18گ (57پ -74ر)، 24 سطر، اندازه: 15× 21/2 سم [ف: 9-207]

147. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 731616

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 20گ (146پ -165پ)، اندازه: 12× 18/5 سم [ف: 19-110]

148. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 697/3

آغاز: برابر خط: نسخ، كا: ابراهيم بن محمد نصیر بن محمد على بن شیخ عبدالله بدل آبادی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 17 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف:-378]

149. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 738/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 16 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف:-399]

150. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8808/3 -59/28

آغاز: اهل البدع و طغاتهم فاعلموا يا اخوانی انی لا آلو کم نصحا و الا اطوی عنكم كشحا

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 20گ (46-65)، 15 سطر، اندازه: 12× 23 سم [ف: 1-448]

151. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8456/1 - 57/126

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 16گ (1-16)، 19 و 22 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-447]

152. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 147/4 - 1/147

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، دربرگ اول مهری به تاریخ 1217؛ 29گ، 11 سطر، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 1-447]

153. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1421/4 - 8/131

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 25گ، 14 سطر، اندازه: 10/5×14/5 سم [ف: 1-447]

154. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3658/2 - 18/178

آغاز و انجام: برابر

این رساله در نسخه «مناهج الحق و النجاة» نامیده شده و این نام از جمله «فوجب على أن أبين له مناهج الحق والنجاة بأعلام نيرة» در مقدمه مؤلف گرفته شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ در برگ های 27 و 28 روایاتی در آداب سفر؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 18 گی، 20 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-447]

155. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1729/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمود بن عماد الدین، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، ترنج وسر، مجدول گرهی، ضربی، 12گ، 20 سطر، اندازه: 18× 24 سم [ف: 1-181]

156. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1420/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج دورو، مشکی و قهوه ای، بدون مقوا، مجدول، 20 گ، 16 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-181]

157. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3610/3

آغاز: برابر، انجام: انه لولم يكن لله جنة و لانار بل لو كان و العياذ بالله العاصي في الجنة و المطيع في النار الا طاعة لان الله تعالی اهل لها و السادس

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، 7گ، 21 سطر، اندازه: 21× 30 سم [ف: 1-181]

158. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6503/4

بی کا، بی تا؛ 11گ (46پ - 56 حاشیه) [ف: 3-161]

159. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7814/2 - 39/194

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 20 گ، 17 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-447]

160. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 2 مجموعه بدون شماره

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [دليل المخطوطات: 1-138]

161. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2570/8

خط: نسخ، كا: مرتضی بن علم الهدی حسینی طالقانی (گویا)،

ص: 424

بی تاب ناقص است؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 9ص(162-170)، 31سطر (7/5× 17)، اندازه: 12× 28سم [ف:9-1365]

162. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 323/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ در پشت جلد جایی نام آن را «سیر و سلوک» نوشته اند و جایی «اشعة اللمعات»: 17گ، 19 سطر، اندازه: 6/5× 12 سم [ف: 1-300]

163. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3212/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با تذکره الائمه مصنف و رساله دیگر از پدر مؤلف در یک مجلد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی، 10گ، 25 سطر، اندازه: 14/5×21/5 سم [ف: 3-963]

164. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 70/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد طاهر بن محمد مؤمن طالقانی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 23گ (1پ -23پ)، 16 سطر، اندازه:12×17 سم [ف: 1-83]

165. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2187/1

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (197ر - 206ر)، 22 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-213]

166. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 105/2

خط: شکسته نستعلیق، کا: ملک محمد بن محمد حسن بروجنی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 12گ (89-100)، 18 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف:-107]

167. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 421/3

آغاز: برابر بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 13× 21سم [ف:-235]

168. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 31/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، قطع: ربعی [نشریه: 4-457]

169. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 309/6 -طباطبائی

آغاز: بسمله قال المولى المحقق و استادی المدقق مولانا محمد باقر مد ظله العالي في رسالته الاعتقادیه و يجب عليك أن تقربا المعراج الجسمانی؛ انجام: و قد اوردت الاخبار الواردة فيها في کتاب بحار الانوار و كتبت رسالة منفرده ايضا في ذلک (مقصود در مورد رجعت است).

بخشی از رساله اوست؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ به خط یک نویسنده که شاگرد مجلسی بوده، سطرها چلیپا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا با روکش پارچه سبز، 1ص (49 پ)، قطع: رقعی، اندازه: 12× 22سم [ف: 22-99]

170. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 320/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی [تراثنا: س ش 4-100]

171. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17530 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

172. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3783/7

خط نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 25ص ( 63-39)، 18 سطر (7× 12)، اندازه: 10× 17سم [ف: 12- 2771]

173. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9255/4

در فهرست با عنوان «رسالة في بيان طريق النجاة في العلم و العمل» آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 11ص (18-28پ)، 22 سطر (7×18/5)، اندازه: 12× 24سم [ف: 17-332]

174. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13563

بی کا، بی تا [الفبائی: 58]

175. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9617/1

آغاز: برابر؛ انجام: و شكلهم و اليه يشير قوله تعالی و لو جعلناه

چند برگ از ابتدای کتاب در این نسخه موجود است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی دورو، وگ (1پ- 6پ)، 15 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 31-16]

176. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6528/7

خط: نسخ، كا: محمد کاظم بن محمد صادق، بی تا، محشی؛ تملك: محمد حسین با مهر مربع ناخوان؛ جلد: تیماج دو رو، رو مشکی ضربی ترنج و سرترنج دار، اندرون قرمز، 32گ (203پ۔ 234ر)، اندازه: 12× 18سم [ف: 20-103]

177. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 91

خط: نستعلیق و نسخ، كا: مصطفی حسینی، بی تا، جا: مشهد؛ تملک: غلام حسین، علی اکبر پروانه قاضی دادگستری؛ جلد: تیماج حنایی سیر روغنی ضربی ترنج دار، 80 گ، 18 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-112]

178. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1318/2

بی کا، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 20 ص (30 -49 )، اندازه: 11- 17سم [ف: 3-927]

179. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 498/1

آغاز و انجام: برابر

خط ثلث جلی، كان محمد حسین بن محمد تقی، بی تا، مهر: «عبده محمد تقی» (مربع)، «محمد کوچک پروین» (بیضی)؛ جلد: مقوایی، 41گ (12پ - 52پ)، ابعاد متن: 5×10، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 2-115]

اعتقادات (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt (t.)

لاری، محمد بن قوام الدین، ق 12 قمری

lārī, mohammad ebn-e qavām-od-dīn (-18c)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقاد یه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

ص: 425

ترجمه ای است از رساله الاعتقادات علامه محمد باقر مجلسی که رفیع الدین لاری به درخواست جمعی از مؤمنین، به ترتیب اصل بدون زیاده و کم به تحریر در آورد. این رساله در یک شب تألیف شده و به همین سبب «ليليه» خوانده شده و ترجمه های متعددی به فارسی و اردو دارد. از جمله آثار دیگر مترجم «رد مولوی» است.

[طبقات اعلام الشيعة قرن 12 ص 279؛ فهرستواره منزوی 316/9 ؛ کتابشناسی مجلسی 264-267؛ معجم التراث الكلامی 226/2 -227]

نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 74/3

آغاز: بسمله. لآلی حمد و ثنای بی منتها شایسته زیور رداء کبریا، خداوند واجب التعظیمی است عظم شأنه ... اما بعد چون علت غایی ایجاد انسان و تکلیف ایشان به مضمون کریمه بلاغت مشحون؛ انجام: و باید دانست آنچه ذکر نموده ام من در این رساله اخذ کرده ام از معادن نبوت ... خطوط و تصانیف او، و این آخر چیزیست که اراده نمودیم بیان آن در این رساهل و وفقنا الله اياكم لما يحب و يرضى و يجعلنا و ایاکم ممن يذكر فتنفعه الذكرى

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 22گ (106ر-127پ)، اندازه: 13× 18 سم [ف:-120]

اعتقادات (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat (t.)

کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع، -1223 قمری

kermānšāhī, mohammad mohsen ebn-e mohammad sami (-1808)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

تاریخ تأليف: 27 جمادی الثانی 1256ق

ترجمه تحت اللفظی «اعتقادات» مجلسی است که به درخواست بعضی اعاظم آن را پرداخته است. آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این چند کلمه ایست در ترجمه رساله اصول المذهب از مصنفات عربيه عالم ربانی.

انجام: و بگرداند ما را و تو را از جمله کسانی که متذکر می شوند و تذکر به ایشان نفع می بخشد و همچنین مترجم حقير محمد محسن بن محمد سمیع عفی الله عن جرائمهما از برادران دینی التماس دارد که او را در اوقات دعا از طلب مغفرت فراموش نفرمایید.

[دنا 22/2 (5 نسخه در ذیل نام دو مؤلف که یکی هستند)؛ کتاب شناسی مجلسی 267؛ منزوی 914/2 ، اعیان الشيعة 47/10 ؛ مرآة الاحوال 191/1 ؛ معادن الحكمة، چاپ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم 52/1 ؛ الذريعة 459/1 و 73/17 ؛ فهرستواره منزوی 200/9]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2178/2

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام نسخه تصحیح شد. در فهرست کاتب را مؤلف دانسته است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 27 جمادی الثانی 1265ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 21گ (47پ -67پ)، 22 سطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 356-1]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3842/2

آغاز: برابر ؛ انجام: از تقصير او بگذرد ... یا رب العالمين.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 82گ (98پ -179پ)، 9 سطر (8× 14)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 12-2824]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 865/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: جعفر بن حسین عاملی، تا: شب چهارشنبه 6 ربيع الأول 1265ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 32گ (1پ۔ 32پ)، اندازه: 13× 18سم [ف: 3-54]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7166/2 - 36/166

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 19 ذیقعده 1308ق، جا: تهران؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 18گ، 18 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 851-2]

5.کرمانشاه؛ فيض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره 17

آغاز: مذکور میشود که مرحوم ملا محمد باقر مجلسی رسالهای در خصوص اعتقادات مذهب شیعه بعربی نوشته است

بی کا، بی تا [ تراثنا، س 2ش 4-56]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1410/1 - 8/120

آغاز: عالم ربانی مولانا محمد باقر اصفهانی ملقب به مجلسی ... که این بی بضاعت حسب خواهش بعضی از اعاظم كثر الله امثالهم به لغت فارسی در سلک تحریر منتظم ساخته ... ثواب آن ... حاجی اسماعیل ... اصل اعتقادات است؛ انجام: برابر

از مقدمه مترجم اندکی افتاده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور با روکش آبی وعطف تیماج قهوه ای، 50 گ، 12 سطر، اندازه:10/5 ×15/5 سم [ف: 2-852]

اعتقادات (ترجمه) کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt (t.)

یزدی، ابوالقاسم بن احمد، ق13 قمری

yazdī, ab-ol-qāsem ebn-e ahmad (-19c)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی،

ص: 426

محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

اهدا به: فتحعلی شاه قاجار

تاریخ تأليف: 17 جمادی الاول 1242ق

ترجمه ای است بسیار نزدیک به متن از اعتقادات علامه مجلسی که به دستور محمد ولی میرزا حاکم یزد انجام شده است. این ترجمه دو دیباچه دارد، که اولی دیباچه مترجم و دومی ترجمه دیباچه مجلسی است.

آغاز: سپاس و ستایش ولی نعمتی را سزاست که معرفت و آگاهي طرق استدلال بر او نیز از اوست و هدایت یافتن به توصیف ذاتش به اوصاف جلال و کبریائی و تفرد و و تنزیه ساحت جلالش

انجام: و بگرداند ما و تو را از کسانی که متذکر می شوند پس نفع می بخشد او را متذکر نمودن. مترجم نیز خدمت برادران ایمانی خود عرض می نماید که ملتمس می باشد هر آنچه را مصنف نورالله ضريحه التماس نموده است

[دنا 22/2 (6 نسخه ذیل نام دو مؤلف که یکی هستند)؛ الذریعه 224/2 الاعتقادات»؛ فهرستواره منزوی 200/9]

1. يزد؛ سریزدی (مسجد حظیره)؛ شماره نسخه: 22613

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 15 ربیع الاول 1243ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 15گ (71پ -85پ)، 19سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-184]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9188

آغاز: برابر؛ انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: غلامرضا بن ابی الحسن بافقی، تا: پنج شنبه 20 صفر 1243ق؛ مصحح، رکابه دار؛ تملك: معتضد الدوله در 1331ق؛ مهر: «یا حاجی صاحب 1266» (مستطیل)، کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ اهدایی: جعفر سلطان القرایی، آذر 1348؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی؛ 19گ، 20 سطر (9/5× 16)، اندازه: 13× 20/9 سم [ف: 29/2 -850]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1259 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد علی شریف، تا: دوشنبه 3 صفر 1243ق؛ مهر: «عبده الراجی علی اکبر» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز با جدول، 38گ، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 24/2-189]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5251- 26/131

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 6 شوال 1249ق؛ با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج زیتونی، ضربی جدول دار، 23گ، 17 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 2-852]

5. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1762 -عکسی

آغاز: (دیباچه 1): ... و بعد، چون پیوسته توجه خاطر خطير و پیشنهاد ضمیر مهر تنویر اعلیحضرت ... دیباچه 2: ستایش مختص ذات خداوندی ست که آسان نموده است از برای ما رفتن راه های دین، و روشن نموده است ... اما بعد، پس می گوید محتاج به سوی رحمت پروردگار خود، پسر محمد تقی محمد باقر، انجام: برابر

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ 50ص، 19 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 21×30سم [عکسی ف: 1-69]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17608

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 65گ، اندازه: 10/2× 19/8 سم [رایانه]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8311

آغاز: برابر؛ انجام: و گروه های شیطان غالب گشتند.

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام (صفحه آخر)؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: مقوا، 31گ، اندازه: 12× 20سم [ف: 11-61]

اعتقادات (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt (t.)

اولیاء، حسین بن اسماعیل، 1265-1311 شمسی

owlīyā’, hoseyn ebn-e esmāʻīl (1886-1932)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

[فهرستواره منزوی 199/9]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7295

آغاز: بسمله سپاس و ثنا و حمد از برای واجب الوجود، انجام: و غدى خلافه في ذلك.. امین یا رب العالمين ... که هستی را نمیبینم بقائی

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1327ق، جا: یزد [الفبائی: 59]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 13563

خط: نسخ، كا: عبد الحسین، تا: 1287 ق [الفبائی: 59]

اعتقادات (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt (t.)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

به گونه ای که از مقدمه استفاده می شود، متر جم به درخواست شخصی این ترجمه را انجام داده است، اما نام ترجمه و مترجم در منابع یافت نگردید.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي أحصن مدينة العلم بوجود العلماء و

ص: 427

وفر حظوظهم من علوم الأنبياء، ففضل مدادهم على دماء الشهداء و جعل أبعض ... و بعد، این مختصری است در ترجمه و تفسیر رساله شریفه که هادی نجاة و نافی تحریف بناة، ماحی رسم بدعت

انجام: کاتب آنها نفرموده و بعض از آنها را هدایت فرموده، این است آخر آنچه اراده کرده بودم که در این رساله ذکر نمایم امید از رب مجید که نفع ببخشد به تو و التماس دعا دارم در جاهائیکه مظنه استجابت دعا کن، مترجم گوید از ناظرین و منتفعين از فواید این رساله شريفه التماس دعای خیر دارم

همانند:

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14550

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج گل و بوته، 32گ، 15 سطر (5/5×10/5)، اندازه: 11× 16سم [ف: 36-561]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28157

آغاز: برابر؛ انجام: کاتب آنها نفرموده و بعضی را هدایت فرمود این است آخر آنچه اراده کرده بود که ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ ضمیمه نسخه ش 28156؛ واقف: محمد تولیت، خرداد 1381؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 144 گ، 10 سطر، اندازه: 10×15/5 سم [رایانه]

اعتقادات (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

esteqādāt (t.)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

غیر همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15446

آغاز: الجاهلية الجهلاء و بعد این مختصریست در ترجمه و تفسیر رساله شریفه که هادی طریق نجاة و نافی تحریف بغاة؛ انجام: که نفع به بخشد بتو و التماس دعا دارم در جاهائیکه مظنه استجابت

ترجمه و تفسیری است مختصر بر رساله اعتقادات علامه ملامحمد باقر بن محمد تقی مجلسی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: چرم قهوه ای روشن ساده، 62گ، 11 سطر، قطع: بياضي، اندازه: 7/8× 15/8 سم [ف: 43-96]

2. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 108/3

آغاز: بسمله پس بدان ای برادر ایمانی به یقین و تحقیق که خدای تبارک و تعالی برگزیده است رسول ثقلین را؛ انجام: اخبار وارده در صفات مؤمنین و متقین را پس بدان بدرستیکه آنچه مذکور در این رساله فراگرفته شده است کل آنها از معادن نبوت است و الحمدلله رب العالمين تمت

از اول تا آخر؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، کا: حسن بخش، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: پارچه سبز، 16گ، 21 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف مخ: 1-111]

3. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 632

آغاز: حمد و ثناء خداوندی را سزاست که واضح و آسان نمود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق [ف: 7]

اعتقادات = اصول دین = مبدأ و معاد / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat = osul-e din = mabda' va maad

آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین ،1125 قمری

āqā jamāl-e xānsārī, mohammad ebn-e hoseyn (-1713)

اهدا به: شاه سلطان حسین صفوی

رساله استدلالی است در اصول اعتقادات اماميه اثنی عشریه که به دستور شاه سلطان حسین صفوی نگاشته شده است. مؤلف در مبنای تالیف چنین آورده است: «در باب مسائل متعلقه به مبدأ و معاد و مباحث منوطه به اصول دین قوی بنیاد عقاید خود را به طریقی که از ادله عقلیه و نقليه استنباط نموده در رساله بر وجه اختصار به عرض مقدس رساند». در یک «مقدمه» و پنج «باب»: مقدمه در ذکر اصول دین بر سبيل اجمال و تحقیق وجه بودن آنها از اصول دین؛ باب 1. اثبات واجب الوجود و صفات ثبوتیه و سلبيه او، در چند «فصل»: 1) اثبات واجب الوجود، 2) اثبات واجب الوجود به طریق دیگر، 3) توحید واجب، 4) اثبات علم حق تعالی، 5) بیان آنچه کافی است اعتقاد به آن در معرفت علم حق تعالی، 6) اثبات قدرت حق تعالی، 7) اثبات عموم قدرت حق تعالی، 8) تحقیق اراده حق تعالی، 9) تحقیق سمیع و بصیر به عين شنوا و بینا بر حق تعالی، 10) تحقیق حی و قیوم، 11) تحقیق تكلم حق تعالی، 12) ذکر باقی اوصاف واجب الوجود؛ باب 2. عدل حق تعالی و آنچه متعلق به آن است، در چند فصل: 1) اثبات عدل حق تعالی، 2) بیان آن که نسبت إضلال و أمثال آن به خدای تعالی بر ظاهر آن محمول نیست، 3) ثبوت أغراض از برای أفعال حق تعالی، 4) بیان آن که أفعال عباد مستند به ایشان است، 5) بیان عدم استقلال عباد در أفعال خود، 6) وجوب انتصاف مظلوم از ظالم، 7) تحقيق قضا و قدر، 8) حدوث عالم؛ باب 3. نبوت، در چند فصل»: 1) معنی نبی و طریق ثبوت نبوت، 2) وجوب عصمت انبیا (عليهم السّلام)، 3) وجوب تنزه انبیا از اموری که موجب تنفر از ایشان باشد، 4) اثبات نبوت پیغمبر ما (صلّي الله عليه و آله)، 5) ابطال آنچه يهودان می گویند در رد نبوت آن حضرت (صلّي الله عليه و آله)، در دو وجه، 6) افضلیت آن حضرت (صلّي الله عليه و آله) از سائر أنبيا و از تمام ملائکه؛ باب 4. امامت، در چند فصل»: 1) معنی امام و ذکر دلیل بر وجوب نصب او، 2) بيان وجوب عصمت امام، 3) طريق

ص: 428

ثبوت امامت امام، 4) ابطال قول اهل سنت، 5) پاره ای از مطاعن، 6) پاره ای از مطاعن مشتر که ..... این رساله ناتمام مانده است. در دیباچه از شیخ علی و «شرح مقاصد» و «شرح تجرید» و «انوار جلالیه» یاد می کند. می نویسد که این رساله را از آن کتاب ها به فارسی برگردانیده ام.

آغاز: بسمله ... ثمره شجره عبارت آرایی، حمد و ثنای حکیم حکمت آفرینی است، که شاهد یکتا زیبایی ذات منزه صفات بیمثالش در آینه خدای نمای عالم صورت، که جلوه گاه جهان معنی غیبی است ... لهذا، نواب کامیاب ... شاه سلطان حسین الحسینی الموسوی الصفوی، بهادر خان ... مقرر فرمودند که داعی دوام دولت قاهره، و راجی خلود سلطنت أبد مدت باهره، نیازمند توفيق کردگاری: جمال الدین محمد خوانساری، در باب مسائل متعلقه بمبدأ و معاد، و مباحث منوطه باصول دین قوی بنیاد؛ عقاید خود را بطریقی که از ادله عقلی و نقلیه استنباط نموده، در رساله بر وجه اختصار بعرض اقدس رساند، تا عامه اهل ایمان، و طلاب معرفت و ایقان از مطالعه آن کامیاب و بهره مند گشته، ثواب آن بروزگار فرخنده آثار آن رواج افزای مذهب حق اثنا عشری، و راهنمای طریق مستقیم دین پروری و اصل و متواصل گردد. لاجرم، امتثالا لأمره المطاع الأعلى، بعنوانی که موافق مزاج همایون بود، بنگارش این رساله مشتمله بر مقدمه و پنج باب مبادرت نمود ...

انجام: و به گردان او را ای پروردگار من چنان که مرضی باشد و خشنود باشی از او. و اگر انبیاء را میراث نمی بود بایست که حضرت سلیمان میراث نبرد.

چاپ: به کوشش عبدالله نورانی، سال 1359ش، با بخش امامت از رساله شجره الهیه میرزا رفیعا در 104 صفحه؛ با تحقیق على اكبر زمانی نژاد، ضمن الرسائل، از طرف کنگره بزرگداشت آقا حسین خوانساری، 1378ش

[دنا 23/2 (30 نسخه)؛ نسخه های منزوی 735/2 ، الذریعه 186/2 ؛ فهرستواره منزوی 73/6 و 506/9]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2570/1

آغاز: رافع اعلام دین و دولت ناصب و آیات فتح و نصرت ... شاه سلطان حسین الحسینی الموسوی الصفوی بهادر خان ... مقرر فرمودند که داعی ... جمال الدین محمد خوانساری در باب مسائل متعلقه بمبدء و معاد ... عقاید خود ... در رساله ای ... بعرض اقدس رساند؛ انجام: و اگر انبیا را میراث نمیبود بایست که حضرت (فصل 5 باب 4 ننوشته مانده)

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ محشی با «منه طاب ثراه»؛ گویا همه شماره ها نوشته (مرتضی بن علم الهدی حسینی طالقانی)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 48ص (2- 49)، 31 سطر (7/5× 17)، اندازه: 12× 21سم [ف: 9-1362]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1406

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد 16196 [این شماره در رایانه آستان قدس با عنوان «اصول دین» و از محقق خوانساری دانسته شده و آغاز آن نیز با این رساله هماهنگ نیست؛ خط: نسخ، كا: حسن بن محمد صادق خوانساری، تا: شنبه از دهه اول شعبان قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ 113ص [عکسی ف: 4-254]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10021/10

آغاز: برابر؛ انجام: ... او در یک نماز بجمعی خاص با وجود اینکه ... نشسته باشند و ...

خط: نستعلیق ریز، کا: محمد رضا بن محمد حسین طالقانی، تا: قرن 12، جان قزوین؛ تملك: «محمد بن احمد موسوی» با مهر (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر، مجدول، 23ص ( 143-121 )، 21 سطر، اندازه:10/5 ×18 سم [ف: 32-32]

4. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 636

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن محمد تقی شیرازی، تا: ذیقعده 1152ق؛ مصحح؛ اهدایی: حسن بن ابوالحسن نصیری اصفهانی، 1324ش؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 70گ، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 2-466]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5341/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 9 شوال 1182ق؛ کاغذ: فرنگی [ف: 16-253]

6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1417

آغاز: برابر؛ انجام: برابر، انجامه: ... تا اینجا عالی حضرت آقائی ایراد فرموده اند قد وقع الفراغ من كتابه ... على يد ... محمد على. خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد ابراهیم، تا: چهارشنبه 20 محرم 1184ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ در برگ اول نام «آقا میرزا محمد حسین مجتهد»؛ تملك: على محمد وزیری به سال 1331؛ اهدایی: وزیری؛ جلد: تیماج تریاکی، 108گ، 12 سطر (5× 12)، اندازه: 10× 16سم [ف: 3-954]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1422

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-261]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2397-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-13]

7. تهران؛ دانش سرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه: 151/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-646]

8. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4090/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 51گ (52پ-102پ)، 18 سطر، اندازه: 10× 14/5 سم [محدث ارموی میخ: 1-151]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19568

آغاز و انجام: برابر

ص: 429

خط: نسخ، بی کا، تا: 1227ق؛ تملك: «سید مصطفی صفایی خوانساری؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ جلد: اسقاطی، 77گ، 14 سطر [رایانه]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1400

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 4-251]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10647/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1217ق؛ کاغذ: آهار مهره شکری، جلد: تیماج خرمایی، 22 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 11-330]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20971

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: میرزا محمد بن محمد على خوانساری، تا: ذیقعده 1225ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 80ص [رایانه]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1421

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-260]

12. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 8195

آغاز: بانوار بر آیین باهره شبستان اعتقادات ساقیه راه بینی چراغان نموده؛ انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: ملا حسین ابن حاج علی دامغانی، تا: 16 ذیقعده 1242ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: سید علی اصغر اصغرزاده موسوی، بهمن 1330؛ کاغذ: الوان، جلد: مقوا، 20 گ، 16 سطر ، اندازه: 12×20سم [ف: 11-20]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1426

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-262]

13. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6494

خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه جمادی الثانی 1266ق؛ کاغذ: فرنگی، 70گ، 18 سطر (7× 12)، قطع: جيبي، اندازه: 11× 18 سم [ف: 16-278]

14. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 320/12

آغاز: برابر؛ انجام: هر که مقید بدین اسلام باشد احتراز از متابعت آن گروه بی دین نماید.

خط: نستعلیق، كا: سید نقی مدرس مصدق (از احفاد مؤلف)، تا: 1380ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مقوایی با پارچه قهوه ای، 25گ (192-216)، ابعاد متن: 20× 23/5 ، اندازه: 21/5×27سم [ف: 1-305]

15. اصفهان؛ کتابخانه های اصفهان، شماره نسخه: 58

آغاز: برابر؛ انجام: و آنچه بعضی از اهل سنت گفته اند که مراد بمیراث در این دو آیه علم و نبوت است نه مال و اسباب، با آنکه خلاف ظاهر است قبول کنیم آنرا در آیه اولی، اما در آیه دوم احتمال آن نیست، زیرا که بنی اعمام که

نسخه از آخر ناقص است و تا فصل ششم از باب چهارم آن بیشتر نیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ برگ اول عطف و ظهر آن شرحی به خط مرحوم حاج میر سید محمد موسوی خوانساری

درباره تفأل به قرآن کریم منقول از امام بخاری نوشته شده، روی برگ 2 این شرح به خط مرحوم حاج میر سید علی مجتهد چهارسویی فرزند حاج میر سید محمد مذکور دیده می شود: «اصول دین. تصنيف العالم الفاضل جامع المعقول و المنقول حاوی الفروع و الأصول آقا جمال. قدس سره»؛ مهر: «علی ابن محمد الموسوی»، از اول نسخه تا برگ 24 در حیات مصنف استنساخ شده و حواشی مختوم به «منه، سلمه الله» است، بقیه به خط کاتب دیگر پس از فوت مصنف نوشته شده با حواشی با نشان منه، ره» می باشد، نیمی از ظهر برگ 43 و سطور آخر نسخه که روی برگ 44 نوشته شده به خط مرحوم حاج میر سید علی مذکورست؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی یک لا که با تیماج قهوه ای، آستر تیماج قرمز، 44گ، 20 تا 24 سطر (6/5× 14 تا 7/5× 15)، اندازه: 13× 21سم [فهرست روضاتی: 263]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7382/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ محشی با نشان «منه سلمه الله»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 30گ (34پ -63ر)، اندازه: 12× 21 سم [ف: 19-185]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1425

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-262]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6169/9

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن آبی، گی ( 150-144 ر)، 24 سطر، اندازه: 15× 21/2 سم [ف: 9-209]

18. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6255/3 - 31/135

آغاز: برابر ؛ انجام: با وجود اینکه بنابر مذهب اهل سنت نماز پشت سر هر بر و فاجرى مبراست

این نسخه عکسی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی با عطف گالینگور قهوه ای، 23گ، 21 سطر، اندازه: 19× 21سم [ف: 1-408]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17647 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2099/18

آغاز: برابر؛ انجام: طلب فرزندی که میراث برد نکنند (تم كلامه طاب ثاره و جعلت الجنة مثواه).

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 22گ (2ر -23پ)، اندازه: 11×25 سم [ف: 8-729]

21. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 838/1

دارای مقدمه و پنج باب؛ بی کا، بی تا، قطع: رقعی [ف: -313]

22. یزد؛ مدرسی یزدی، جواد؛ شماره نسخه: 7

بی کا، بی تا؛ قطع: وزيري [نشریه: 4-468]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 2398/3 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-678]

ص: 430

الاعتقادات = رسالة في ما يتعلق ببيان الاعتقادات و الاخلاق و الاعمال / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = r.-un fī mā yata allaq-u bi-bayān-il i'tiqādāt wa-l axlāq wa-l aʻmāl

نجارزاده، مصطفى بن على،-1159 قمری

najjārzāde, mostafā bn-e ‘alī (-1746)

رساله ای در بیان برخی مسائل اعتقادی و اخلاقی از دیدگاه حنفیان است که در 3 «باب» به درخواست برخی اخوان و خلان با استفاده از آیات و روایت و نقل اقوال برخی دانشمندان همچون ابن ملك و نیز برخی کتب همچون «التوضيح و التلويح»، «المشارق» و ... نگارش یافته است. عناوین ابواب چنین است: 1. الاعتقادات؛ 2. الأخلاق؛ 3. الأعمال الظاهرة. در فهرست کتابخانه عمومی اوقاف بغداد (ج 2، ص 176) این اثر به «بخاری زاده إبن کلاب» نسبت داده شده و احتمالا ناشی از اشتباه در قرائت خط کاتب در انجامه یا نگارش شکل کلمه «نجار» به شکل مصحف بخاری» از سوی کاتب نسخه بوده باشد.

آغاز: الحمدلله الذي جعل ترتيب العلوم و الأعمال فريضة على العباد في جميع الاوقات و الاحوال

انجام: و المباشرة الفاحشة اي المغاورة بين الرجل و المراة عرياناً

[فهرس المخطوطات العربية في مكتبة الأوقاف العامة في بغداد: 176/2 ؛ فهرس مخطوطات مكتبة كوپریلی: 315/3 ؛ معجم المؤلفين: 265/12 ؛ هدية العارفين: 446/2 ؛ عثمانعلی مؤلفلری: 187/2]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 431/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی و سفید، 9گ (27پ -35ر)، 17 سطر، اندازه: 9× 16سم [ف: 2/ 40-117]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10532/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1172ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 26ص (24- 49)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 33/1 -82]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13821/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در آغاز به نام رساله تصریح شده و نیز عبارت «عرض عليه عليه عليه» دارد؛ کاغذ: فرنگی، 14گ (1پ - 14ر)، 15 سطر، اندازه: 6× 12 سم [ف: 35-95]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6562/3

آغاز: برابر؛ انجام: في حال الاستنجاء و الأمخاط.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (71پ۔ 79ر)، 14 و 20 سطر، اندازه: 11× 19سم [ف: 3-164]

اعتقادات = شرح حديث «العلم ثلاثه ...» / شرح حدیث / فارسی

e teqādāt = S.-e hadīs-e «al-‘elm salāse ... »

نیشابوری، محمد نصیر بن نوروز علی، ق 12 قمری

neyšābūrī, mohammad nasīr ebn-e nowrūz‘alī (-18c)

شرح مفصلی است بر حدیث امام کاظم (عليه السّلام) که فرموده اند: «... انما العلم ثلاثة آية محكمة او فريضة عادله او سنة قائمة و ما خلاهن هو فضل» (بحارالانوار 211/1 ). شارح این شرح را در سه مقاله و یک «خاتمه» ترتیب داده و در آن مختصری از اعتقادات و واجبات و سنن لازمه را بیان کرده است.

[دنا 24/2 ؛ فهرستواره منزوی 19/9]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14279/3

آغاز: کرده اند و در کتب عامه و خاصه به احادیث معتبره تعبیر از آن عوالم واقع شده است که ذي مقدار است اما ماده ندارد که بتواند وضع خود را وا گذارد و تصحیح حشر جسمانی و عذاب قبر و جمیع احوالات اخروی انجام: آن چه لازمه نگاهداشتن است علم است و علما و نگاهداری انسان واجب از مال و خشنودی دل ارباب دول و ملوک است ... این بود مجمل از رؤوس اعتقادات ...

از نیمه اول مقاله اول شروع می شود. فهرست دو مقاله موجود و خاتمه آن چنین است: مقاله دوم: در معرفت فریضه عادله و شرح اسم آن، مقاله سوم: در معرفت سنت قائمه، خاتمه: در بیان صفت علما؛ بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، مشکی، ترنج با سر، عطف و حاشیه تیماج قهوه ای، 45گ (81ر- 125ر)، 19 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 38-389]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

ایجی، علی اکبر بن محمد باقر، -1232 قمری

ījī, ‘alī akbar ebn-e mohammad bāqer (-1817)

رساله مفصلی است با عنوان «فصل فصل» بدون شماره فصول، که در آن مؤلف مطالبی به صورت پند و اندرز و در اعتقادات بیان نموده است. او در یکی از فصل های آن توحید مفضل را تماما ترجمه نموده است و در یکی از فصول به رساله «زبدة المعارف» و رد پادری خود حواله می دهد.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5752- 29/92

آغاز: و او را به تو هیچ احتیاج نبود و به تو نیکی کرد تو را به شکل انسان آفرید اگر می خواست خلق می کرد تو را به هیئت عجیب غریب که هر که می دید می گریخت ... فصل بدان ای عزیز که آن خدایی که تو را آفرید یگانه است؛ انجام: فصل در آب کر بدانکه آب مطلق هرگاه برسد به قدر کراب در کثرت ... و از صاحب شرع دو قسم وارد شده است یکی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا

ص: 431

با عطف گالینگور قهوه ای، 105گ، 21 سطر، اندازه: 13× 18سم [ف: 1-442]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt

آل عبد الجبار خطی، محمد بن عبد على،-1259 قمری

āl-e ‘abd-ol-jabbār-e xattī, mohammad ebn-e 'abd-e ali (-1843)

رساله ای در باره اعتقادات لازمه در یک «مقدمه» و «مسائل» و «خاتمه».

قم: علامه طباطبائی قم (مكتبه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /3

آغاز: الحمدلله الظاهر لعباده بما بطن و الباطن بما أعلن و الصلاة على محمد و آله صلاة لاتنتهي لحد و لا تبلغ لأمد

كا: محمد تقی بن عبدالرحیم مازندرانی، بی تا [تراثنا:س2ش 3-160]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

از باب پنجم تا پایان کتاب درست همان ترجمه دوم «حياة النفس» است که در فهرست سپهسالار با عنوان «رساله توحید» آمده که آن هم از همین سید کاظم است.

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1239/1

آغاز: سپاس و ستایش بی قیاس پروردگارپر است؛ انجام بدرستی که حق تعالی ولی هر چیز است. و صلى الله.

خط: نسخ، كا: نعمة الله، تا: 12 صفر 1259ق، به خواهش میرزا موسی؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1296؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی یک لا، 127گ، 19 سطر (7× 13)، اندازه: 13× 20سم [ف: 5-39]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1240

خط شکسته نستعلیق، كا: احمد نوری، تا: شنبه 7 جمادی الاول 1260ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی، 82گ، 19 سطر (7× 15)، اندازه: 12× 21سم [ف: 5-39]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17099

بی کا، بی تا، خریداری از محمد علی صفری دائم؛ اندازه: 17/5× 22/2 سم [رایانه]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

بهبهانی، محمود بن محمد علی، 1200-1271 قمری

Behbahānī, mahmūd ebn-e mohammad ‘alī (1786 -1855)

رساله مختصری است در بیان اعتقادات مذهب امامية (توحید، نبوت، امامت، معاد) که مؤلف در بیان عقاید خود نگاشته است. او در پایان حدیث معراج را نیز ترجمه نموده است. مؤلف گویا همان محمود بن محمدعلی کرمانشاهی بهبهانی، نوه وحید بهبهانی است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8754- 58/204

آغاز: بسمله، حمدله أما بعد چنین گوید بنده خاطی عاصی محمود بن محمدعلی که شرایط خداشناسی آنست که اول او را یکتای بی همتا بدانی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 83گ، 9 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1-441]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

حسینی قائنی، ابوطالب بن ابی تراب، 1230؟-1293 ؟ قمری

hoseynī qā'enī, abū-tāleb ebn-e abī-torāb (1815-1876)

تاریخ تأليف: جمعه 5 رجب 1261ق؛ محل تالیف: مشهد مقدس رساله کوتاهی است در اصول عقاید شیعه در ده «مقام»: 1. اثبات الواجب و تحقيقه؛ 2. اثبات وحدته؛ 3. اثبات صفاته الثبوتيه؛ 4. صفاته السلبيه؛ 5. عدالته تعالى؛ 6. النبوة المطلقة؛ 7. النبوة الخاصة؛ 8 الإمامة و الولاية المطلقة؛ 9. الولاية الخاصة؛ 10. المعاد.

آغاز: الحمد لله الذي هدانا الى اصول الاسلام و ارشدنا الى حججه المرسلةة الى الانامم بالدلالة و البراهين القاطعة للكلام.

انجام: وجوب شكر المنعم و مقدمة الواجب و الامر بالمعروف و النهي عن المنكر و الحمدلله اولا و آخرا ظاهر و باطنا. و قد اتفق الفراغ منها على يد مؤلفه الفقير ... و المرجو من الله تعالی ان يصفح من ذنوبی و ذنوب جميع اخوانی ببركة و بركة آبائه الطاهرين و ابنائه المعصومين صلوات الله و سلامه عليهم اجمعین.

[دنا 24/2 ؛ اعیان الشیعه 368/2 ؛ ریحانة الادب 428/4 ؛ الكرام البررة 40/1؛ الذریعه 182/1 و 90/8]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13904

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علی اصغر ... خزیمه، تا: 1261ق؛ مصحح، با نشان «بلغ قبالاً» مقابله گردیده، در برگ نخست وقفنامه ای آمده که علی اصغر (غرب) خزیمه که احتمالا همان کاتب باشد نسخه را در سال 1262 ق بر مؤلف و فرزندان وی وقف نموده است، در پایان نسخه تاریخ زاد روز فرزند ایشان محمد اسماعيل الموسوي در شب دوشنبه 19 ربیع الثانی 1274 ق آمده؛ مهر: مؤلف «عبده

ص: 432

الراجی ابوطالب الحسینی» (بیضی)، آیت الله سید مهدی لاجوردی حسینی (بیضی) به تاریخ 1414؛ تملک: محمد ابراهيم الموسوي نوربخشی به سال 1264ق، آمده که مؤلف در زمانی که عازم نجف اشرف بود کتاب را به وی هدیه نموده است، تملکی با مهر بیضی مؤلف به سال 1283 ق دیده می شود که بعد از درگذشت محمدابراهیم موسوی نسخه مجدداً به تملک مؤلف در آمده است؛ واقف: علی اصغر (غرب) خزیمه، 1262؛ کاغذ: شرقی؛ نوع جلد: مشمع سرمه ای عطف: تیماج مشکی، 23ص، 22 سطر (8× 14/5)، اندازه: 13× 21سم [ف: 35-295]

2. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 113/2

آغاز: برابر؛ انجام: حال العدم على الوجود في الاستقبال فلاينا فيه العدم في الحال الرابع أنه تعالی لو كان مختارا

خط: نسخ، كا: غلامحسین مقدس بن محمد حسن زهانی، تا پنج شنبه 25 شعبان 1273ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، پشت افتاده، 4گ (69-72پ)، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف:-90]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4315/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن میر حسینعلی عرب قرشی، تا: 1274ق؛ آخر کتاب نوشته که ورقه آخر را در رمضان 1280 تسوید کرده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن و مقوای ستبر، 23گ (1- 23ر)، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 12-8]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

احمد بن محمد رضا، ق13 قمری

ahmad ebn-e mohammad rezā (-19c)

[دنا 24/2 ؛ فهرستواره منزوی 117/9]

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1224

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1258ق؛ مهر تملک: «عبده الراجي على اصغر»؛ اهدایی: وزیری؛ جلد: تیماج تریاکی، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 3-899]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

الكائی مازندرانی، محمد تقی بن محمد حسین، ق13 قمری

alkās māzandarānī, mohammad taqī ebn-e mohammad hoseyn (-19c)

رساله مختصری در اعتقادات حقه شیعه اثنی عشریه است، به قدری که دانستن آن بر همه مؤمنین لازم می باشد. مؤلف بیشتر مطالب و ادله را به ترتیب و تطابق از کتاب «حياة النفس» شیخ احمد احسائی گرفته و بر سبک و سیاق آن تأسی جسته است، دارای یک «مقدمه» و پنج «باب» دارای فصول و یک «خاتمه» است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این چند کلمه بحسب الخواهش طائفه ای از اخوه و مؤمنین در بیان اعتقادات حقه

انجام: السلام على ... التماس از برادران دینی که مصنف را به دعا یاد فرمایند.

[دنا 24/2 ؛ فهرستواره منزوی 119/9]

1. آشتیان؛ حوزه علميه آشتیان؛ شماره نسخه: 59/1 بخش یکم

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تان روز دوشنبه 7 ربيع الثانی احتمالا قرن 13، قطع: نیم رقعی؛ جلد: چرم فندقی، 217گ (1ر -217پ)، 8 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف:-129]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 538/1

آغاز: برابر؛ انجام: و عارف زیرک به این اشارات دریافت پاره ای از وجوه می نماید لهذا باختصار اقتصار شده و السلام على من اتبع الهدی

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید هاشم بن حسن موسوی، تا: 1256ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 22گ (2پ -23ر)، اندازه: 17/5 × 21/5 سم [ف: 2-173]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

eʻteqādāt

بحرانی، عبدالله بن على، ق13 قمری

bahrānī, ‘abd-ol-lāh ebn-e ‘alī (-19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17936

آغاز: بسمله الحمدلله الدال على وجوب وجوده لجدوث خلقه؛ انجام: كان الفراغ باليوم الثاني من شهر الله المعظم ... و اجود

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1119ق [رایانه]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

حسن بن محمد شریف، ق13 قمری

hasan ebn-e mohammad šarīf (-19c)

تاریخ تأليف: 1224ق

مؤلف قبل از این رساله ای در بیان اصول دین و واجبات به عربی خطاب به فرزندش نوشته بود، در این رساله آن را برای استفاده عموم مردم به فارسی ترجمه نموده است. در 1 «مقدمه» و 5 «باب» و 1 «خاتمه» و در آن از «لب لباب» خود یاد کرده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين والصلوة والسلام على محمد وآله الطاهرين اما بعد چون تراب اقدام علما حسن بن محمد ... رساله مختصری به لغت عربی در اصول دین و رؤوس مسائل عبادات

ص: 433

نوشته بودم و فارسی زبانان.

انجام: در این صورت اعاده حمد ضرور نیست یک حمد در اول رکعت اول وی کی حمد در رکعت دویم کافی است این آخر آنچه خواستیم ذکر کنیم در این رساله الحمد لله رب العالمين.

1. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 4442/7 - 22/162

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج وعطف تیماج سرخ، دو رو، 13گ، 19 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-441]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3516

آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد این وجیزه ایست نگاشته کلک ... حسن بن محمد ... در معرفت اصول عقاید و بیان وجوب اعتقاد بانها ... مبتنی بر مقدمه و پنج باب و خاتمه؛ انجام: خدا داناست از ازل و میکند آنچه میخواهد به هر روایت ليس كمثله شییء بدانید که خدا هست و شریک و شبیه ندارد (تم).

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی رنگارنگ، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی عطف قهوه ای، 175 گ، 12 سطر (8× 15)، اندازه: 14× 21سم [ف: 12 - 2530]

3. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 4129/1 - 21/49

آغاز: برابر؛ انجام: انت الساتر عورتی و الآمن روعتي والمقيل عثرتي فاغفر لي خطيئتی یا ارحم الراحمين.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوای صورتی عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 1-417]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

رکینی عاملی، علی بن حسین، ق13 قمری

rokīnī-ye ‘āmelī, ‘alī ebn-e hoseyn (-19c)

تاریخ تأليف: 10 جمادی الثانی 1261ق

مؤلف اعتقادات خود را به روش مشایخ شیخیه که مؤلف از شاگردان سید کاظم رشتی بوده به در خواست حمد بن بیک ضمن سه «باب» تحریر کرده است: 1. معرفة الله جل جلاله؛ 2. معرفة محمد و اهل بیته عليهم السلام؛ 3. الأعمال.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5000/2

آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان لبيان معرفة الرحمن كما نطق به القرآن من خلق الانسان و الجان؛ انجام: و اعتمادي على اعتدال عقلك وجودة فهمک و صفاء ذاتک

خط: نسخ، كا: احمد بن اسماعیل خراسانی نامقی ترشیزی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 27گ (172پ-198پ)، 18 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 13-194]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

ساوجی، علی اکبر، ق13 قمری

sāvajī, ‘alī akbar (-19c)

تاريخ تأليف: 5 شعبان 1225ق

رساله ای متوسط در عقاید و کلام شیعی دارای سه «مقام» و هر کدام در چند «اصل» تنظیم شده است: مقام 1. توحيد؛ مقام 2. نبوت ( 4رکن)؛ مقام 3. امامت (12 اصل).

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3266/1

آغاز: رکن چهارم در عصمت نبی و بعضی دیگر از شرایط بدانکه عصمت عبارتست از حالتی که بعنایت ربانی در شخص متحقق می شود که به سبب آن حالت با وجود قدرت منتفی می گردد داعی و میل بدی و گناه؛ انجام: وجودش مبدأ جميع موجودات و قدرتش اصل همه قدرتهاست تصرف در مخلوقات خود از تغییر و تبدیل و ایجاد و ابقاء و اقنا و غیر اینها چرا مستبعد باشد انما امره اذا ... و اليه ترجعون الحمدلله

نسخه حاضر از مقاله سیم تا پایان را در بر دارد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 5 شعبان 1225ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12 گ، 20 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 1-179]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat

شیخ الاسلام دامغانی، محمد بن حسین، ق13 قمری

šayx-ol-eslām dāmqānī, mohammad ebn-e hoseyn ( -19c)

در عقاید ضروری و تقسيمات اصول دین و در پایان مقداری از احکام نکاح و رضاع را نیز متذکر شده است.

دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 200/4

آغاز: فصل در اعتقادات صرفه اند که خالصند از مخلوط بودن به عمل چون اعتقاد به اصول دین و مذهب؛ انجام: آنستکه دو ماه زیاده می توان داد و اولی آنستکه بدون ضرورت زیاده ندهند والله العالم

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج کرمی بدون مقوا، 30گ، اندازه: 11× 17 سم [ف: 17]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt

نیر بروجردی، علی اصغر بن على اكبر، 1231-1300 قمری

nayyer-e borūjerdī, “alī asqar ebn-e 'alī akbar (1816- 1883)

[فهرستواره منزوی 118/9 ]

ص: 434

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 935/2

بی کا، بی تا، قطع: رقعی [ف: 329]

اعتقادات /كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

نوری برزنجی، احمد،- 1325 قمری

nūrī barzanjī, ahmad (-1907)

رساله مختصری است در توحید و صفات الهی بر پایه های عقلی به اندازه در ک عامه مردم، با نکوهش فراوان در آغاز رساله از آنان که استدلالات کلامی را در اعتقادات بر همه مردم لازم می دانند.

[فهرستواره منزوی 118/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9348/1

آغاز: الحمدلله و الصلاة و السلام على رسول الله، و بعد برادران هداكم الله تعالی یکی از علماء معاصرین که در علم کلام توغلى داشت؛ انجام: اگر نجات خواهی در دنیا و عقبی دائمة مصاحبه علما را غنیمت شمر و از قول ایشان بدر مرو.

خط: نسخ معرب و نستعلیق، كا: ابراهیم بن حاج فیض الله سنندجی، تا: 8 ذیقعده 1312ق؛ جلد: مقوایی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 22گ (1ر-22پ)، 15 سطر، اندازه: 16/5 × 20/5 سم [ف: 24-138]

اعتقادات = ميزان / کلام و اعتقادات / فارسی

al-eʻteqādāt = mīzān

بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277 1333 قمری

bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)

تاريخ تأليف: چهارشنبه 12 ربیع الاول 1286ق کتابی است در اعتقادات و در آن از عقاید شیعه اثنی عشری در چهار فصل» گفتگو می کند. مؤلف مدعی است که برای به دست آوردن اعتقادات صحیح میزان معینی وضع کرده است. گویا مؤلف از جهتی پاسخ به بابی ها می گوید و از جهتی بزرگان شیخیه را تأیید می کند.

آغاز: حمد مخصوص حکیمی است کامل که نور هدایت او روشن تر از آن است که طالبان آن آنرا به بینند و ظهور او ظاهر تر از آن است که آنرا نشناسند و ندای او بلیغ تر و فصیح تر از آن است که آنرا نشنوند و نفهمند و راه او واضح تر از آن است که آنرا گم کنند و او آسان تر از آن است که نتواند از عهده برآیند اگر چه ... و بعد چنین گوید این حقیر خاکسار و ذره بی مقدار محمد باقر بن محمد جعفر ...

انجام: و خداوند محل تجری در دین خود باقی نگذارده و حجت خود را بر خلق تمام کرده و از گفتن اینکه ما متحیریم و حجت خداوند تام نیست، حجت خداوند ناقص نخواهد شد پس بهمین قدر اكتفا میشود که مورث ملال حال دوستان نشود و السلام علی من اتبع الهدی ... ختم شد این مختصر در روز چهارشنبه دوازدهم شهر ربيع الأولى مطابق هزار و دویست و هشتاد و شش هجری حامدا ...

[دنا 25/2 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 571/9]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3036

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه نسخه 6104 مرعشی کامل شد؛ خط: نسخ، كا: حسینقلی، تا: یکشنبه 27 شوال 1286ق؛ در ص 263 دعایی درباره حافظه از شیخ احمد نقل شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 263 ص، 14 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 10-568]

2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 3/ 14858

آغاز: برابر نام مؤلف به استناد نسخه ش 6104 مرعشی کامل شد؛ خط: نستعلیق، كان حسين بن فتح الله دستجردی، تا: 1286ق؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 45گ، اندازه: 11×17/5سم [ف: 2-161]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6104

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابو تراب بن حاجی جواد، تا: سه شنبه 15 رجب 1287ق، جا: همدان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 33گ، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 16-109]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

طباطبائی بروجردی، محمد حسین، 1253-1340 شمسی

tabātabā'ī borūjerdī, mohammad hoseyn (1874-1961)

یادداشتهای پراکنده ای است در توحید و شرح بعضی از آیه های مربوط بدین موضوع با تفصيل در شناخت پاره ای از مخلوقات که دلالت بر وجود صانع دارند و همچنین بحث هایی درباره کتاب مقدس و اعتقادات یهود و نصاری و برهمیان. گویا مؤلف می خواسته کتابی مفصل در این موضوعات بنگارد و موفق بدین کار نشده است.

قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 472

آغاز: مقدمة في وجوب تحصيل المعرفة بالله و باسمائه و ذکر الآيات و الأخبار الدالة على الحث على ذلك

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در پایان رساله احوال ابن سینا ناتمام آمده است به خط محمد حسن بن احمد که به تاریخ دو شنبه هشتم صفر 1351 به دستور آية الله بروجردی نوشته؛ جلد:

ص: 435

مقوایی عطف

تیماج مشکی، 88گ، مختلف السطر، اندازه: 12× 17/5 سم [ف: 2-298]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

لاهیجانی، محمد بن محمد علی، 1354 قمری

lāhījānī, mohammad ebn-e mohammad alī (-1935)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23265

آغاز: بسمله سپاس و ستایش بی قیاس پروردگاری را انجام اربعین و ثلثمائه بعد الألف 1340

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1341 ق [رایانه]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eteqadat

بروجردی، ملا محسن، ق14 قمری

borujerdi, molla-mohsen (-20c)

در 17 بند درباره معراج و معاد جسمانی و وسائط فيوضات و مشیت و طهارت ام امام و علم امام و اوصاف ائمه و علل اربعه، و حضور ائمه است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2857/5

آغاز: الأولى في معراج النبي (صلّي الله عليه و آله) فانهم قالوا اعتقادنا أن النبي صعد بجسمه الشريف إلى المعراج الجسمانی؛ انجام: علم الحوادث الجزئيات في تلك السنة و ان علمهم الكليات و التفصيل الكلام مقام آخر و الاقتصار

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن لایی سبز، 15گ (236پ-250ر)، 20 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 6-145]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

دراری، عبدالجبار بن احمد

darārī, 'abd-ol-jabbār ebn-e ahmad

رساله بسیار مختصری است در مباحث اعتقادی دارای چند «فصل» و بعضاً اشارات کوتاهی به روایات اهل سنت دارد، و در پایان برای اطلاعات بیشتر، خوانندگان را به کتابش «القسطاس المستقيم، حواله می دهد.

آغاز: بسمله، قال الشيخ الإمام الخطيب الزاهد عبد الجبار بن احمد الدراری ره يقول و بالله التوفيق لاحيل في الذي يجب اعتقاده من الصواب أن الله جل ثنائه و تبار کت اسماؤه

انجام: في كتاب القسطاس المستقيم فلا نطول باعادته و الله اعلم بالصواب.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5822

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن محمود ملقب به نظام نقش بند، تا پایان شوال 710ق؛ مصحح؛ از روی اصلی نادرست و سقیم؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: رویه میشن سرخ لایی، 10گ، 20 سطر، اندازه: 11/3 × 17/2 سم [ف: 1-41]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 985

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 3-228]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eteqadat

صوری، علی بن طاهر

Suri, all ebn-e taher

رساله بسیار کوتاهی است در بیان عقاید امامیه. در نسخه چنین معرفی شده است: «عقيدة مبار ک الابتداء حميدة الانتهاء نقلت عن الشيخ علي بن طاهر الصوري قدس الله روحه و نور ضريحه بمحمد و آله الطاهرین.»

آغاز: بسمله ... اعلم أن معرفة الله تعالى واجبة لأن الإنسان اذا عرف الله تعالى كان أقرب الى طاعته و أبعد من معصيته و الله تعالى لا يعرف بالضرورة ولا بالمشاهدة و لا بالخبر ولا بالتقليد بل يعرف بالنظر.

انجام: ابوايمة تسعة من ولده تاسعهم قائمهم صلى الله عليهم أجمعين، و هذه جملة كافية فيما وضعت له أدني ما يحرى، و الحمدلله وحده وصلى الله على سيدنا محمد و آله الطيبين الطاهرين و سلم عليهم تسليماً/

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1104/7

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل:کتابخانه با دلیان آکسفورد، 64F عربی (157 .E)؛ خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن ابی القاسم بن عودی اسدی حلی، تا: 6 رمضان 740ق؛ 2ص (97-98)، 17سطر [عکسی ف: 3-213]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1625/6

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-55]

اعتقادات = عقائد / کلام و اعتقادات / فارسی

al-e'teqādāt = 'aqā'ed

کشمیری، يوسف بن على

kešmīrī, yūsof ben ‘alī

رساله ای که به خواهش دوستان، در بیان عقاید اهل سنت و جماعت فراهم آورده است.

آغاز: حامداً لمن جعل المسعود في الاخرة مبارزاً في الدنيا مع اهل البدع ... اما چنین گوید محرر این ارقام.. يوسف بن على کشمیری

ص: 436

[نسخه های منزوی 973؛ فهرستواره منزوی 423/9]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4056/7

آغاز: برابر؛ انجام: زیاده و نقصان قبول نمی کند، چه ظاهر است که ایمان عبارتست ... خط: نسخ، بی کا، تا: 140ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن ضربی، 5گ (82پ-86ر)، 25 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: 7-174]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات

al-eteqadat

محمد باقر بن محمد قاسم

mohammad bāqer ebn-e mohammad qāsem

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16676 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی، فارسی

al-eteqadat

معين الدين على

moʻīn-od-dīn 'alī

رساله ای کوتاه در بیان اعتقادات و اصول دین که به صورت شهادت و وصیت نگاشته شده و ترجمه فارسی قسمت اول آن در لابه لای سطور آمده است. در ادامه در لابه لای سطور ادله آن اعتقادات به صورت مختصر (که معلوم نیست از مؤلف می باشد یا نه) ذکر شده است.

قم: مسجد اعظم، شماره نسخه: 2797/5

آغاز: بسمله، اقول و انا الفقير الى الله الولی معین الدین علی انی اشهد ان لا اله الا الله وحده ... و استدل بوجود الله بحدوث ماسواه ... می گویم من که محتاجم به خدائی که بار و ناصر مومنا تست بدرستیکه که من گواهی؛ انجام: و على المعاد و السؤال في القبر و الحثر و النشر و الصراط و الميزان و الجنة و النار بثبوت صدق مخبر بها و هو النبي صلى الله عليه و اله و سلم بعصمته هذا اعتقادی عليه احيا و عليه اموت و عليه ابعث انشاء الله تعالی

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 3گ، 8 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-182]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

موسوی عریضی، علی بن محمد میر ک

mūsavī ‘arīzī, “alī ebn-e mohammad mīrak

مؤلف اعتقادات خود را در اصول و فروع دین مطابق آنچه از اخبار اهل بیت (عليهم السّلام) دانسته می شود، در سن نزدیک به هفتاد سالگی و با اختصار تحریر کرده است.

[فهرستواره منزوی 119/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5290/14

آغاز: الحمدلله الذي افتتح كتابه بالحمد و اختص جنابه بالحمد ... بعض برادران ایمانی و دوستان روحانی و أولاد اعیانی؛ انجام: و أن يحشرني بهذا و السلام علی من اتبع الهدی و صلى الله على سیدنا محمد و آله اجمعين

خط: نستعلیق، کا: محمد هاشم بن محمد سمیع جنیدی شیرازی بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 3گ (176پ-178پ)، اندازه: 18/5× 29 سم [ف: 14-79]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat

یزدی، ملا احمد

mollā ahmad yazdī

رساله ای در اعتقادات مشتمل بر یک «مقدمه» و پنج «اصل» و «خاتمه».

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3435/2

انجام: هر که با او برود در امان باشد

بی کا، تا: 1275ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 8ص (52-59)، ابعاد متن: 8× 15، اندازه: 10× 16/5 سم [ف: 5-1653]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / اردو

eʻteqādāt

غیر همانند:

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2294/6

آغاز: بسمله او سلطان دو جهانکا اول بیخود تها اور

بی کا، بی تا؛ اهدایی: على اخلاقی فیروز آبادی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 4گ (159-162)، اندازه: 14/5 ×19/5 سم [ف: 4-1237]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2294/10

بی کا، بی تا؛ اهدایی: على اخلاقی فیروز آبادی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 19گ (222-240)، اندازه: 14/5×19/5 سم [ف: 4-1237]

3. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2294/7

آغاز: بسمله حمد له ایک خادم محيي الدين صاحب ویلوری کی میر محی الدین صاحب نیکلوری؛ انجام: شیخ عبد الحق دهلوی بهت موضوع احادیث.

ص: 437

سؤال و جواب در اعتقادات؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ اهدایی: على اخلاقی فیروز آبادی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 13گ (166-178)، اندازه: 14/5×19/5 سم [ف: 4-1237]

اعتقادات / کلام و اعتقادات، شعر / ترکی

eʻteqādāt

به نظم ترکی با عنوان های فارسی در هامش نسخه و به روش اشعری ساخته شده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5107/3

آغاز: شرط ایمان الى در بیلک کرک xx اولا الهی توحید ایلمک؛ انجام: آنکر ایلر محبت متقی xx بعضی تجویر ایلمر الاشقی خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: استنبولی، جلد: مقوا، 25گ (35پ -59پ)، 15 سطر (5× 12)، اندازه: 11/5× 18/5سم [ف: 15-4114]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-eʻteqādāt

غیر همانند:

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1625/1

آغاز: و كل يدعي ان ما ذهب اليه من ذلک و انتحله هو دين الله و دین رسوله و معلوم عند كل عاقل أن ذلك كله على اختلاف

نسخه اصل: کتابخانه آکسفورد، انگلستان 64. رساله مختصری است در اثبات اعتقادات به روش اهل سنت؛ خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن ابی القاسم بن حسین بن عودی اسدی حلی، تا: 740ق؛ افتادگی: آغاز؛ 24ص (2-25) [عكسي ف: 5-53]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7887/1

آغاز: عقائد المطبطلين، قال اهل الحق الأشياء ثابتة لأن في نفيها ثبوتها و العلم بها متحقق، انجام: و قد قال عليه لاسلاام الخلافة بعدی ثلاثون سنة و قد تمت بعلی رضی الله عن.

رساله مختصری است در اعتقادات اهل سنت در ضمن چند فصل» که به روش اشاعره گزارش کرده و مخصوصا اشاره به خلاف معتزله و روافض (شیعه) می کند؛ خط: نسخ معرب، كان عبد الله بن نصر بن محمد بن أبي الفتح لاسد وسانی، تا: یکشنبه 21 رجب 785ق؛ جلد: تیماج مشکی، 44گ (1ر-44ر)، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 20-220]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3117/3 و عکسی 2056/3

آغاز: الحمدلله الأول بلا ابتداء و الآخر بلا انتهاء و الصلاة على محمد و عترة الاصفياء و بعد فهذه اصول الدين الخمسة؛ انجام: ثم محمد بن الحسن القائم بالحق و الحجة على ... الائمة من بعدی عدد نقباء بنی اسرائیل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، 2گ (59پ-60پ)، 19 سطر، اندازه: 14×18/5سم [محدث ارموی مخ: 1-157] و [عکسی ف:6-79]

4. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 102/6

آغاز: آن الأبدي هو الذي لا نهاية لوجوده فلو كان الباری تعالی الوجوده نهاية لكان محدثاً

رساله ای است مختصر در بیان اعتقادات ضروری انسان خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 952ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 4گ (86-90)، اندازه: 13× 19 سم

[کتابخانه های قائن: ف: 90]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1687/6

نسخه اصل: همان نسخه قبل [عکسی ف: 5-136]

5. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2747/4

آغاز: بسمله، اعتقد أن الله تعالی موجودلانه اوجد العالم وقادر بحدوث العالم وعالم لاحكام افعاله واتقانها وحى لصحة القدرة؛ انجام: و ما أعد الله فيهما من النعيم الدائم والعقاب الدائم لحق لصدق) المخبر بها و هو النبي صلى الله عليه و آله و الحمدلله رب العالمين

رساله ای کوتاه در بیان معتقدات اماميه که با عناوین «أَعتقدَ ...» بیان شده و در هشت فقره که با کلمه اعتقد شروع شده اصول و اعتقادات شیعه تبين شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ 3گ، 9 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-182]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7818

آغاز: المقدمة الرابعة الحق أن ضرورة العقل في أن المنعم يجب شكره ولا يتم الشكر الا بالمعرفة؛ انجام: صاحب هذه العقيدة هو السيد عبد العظيم الحسني المدفون بالرى ينبیء عن فضله ماورد في هذا الحديث

اصول اعتقادی را بر پایه شیعه و به روشی عقلی با اختصار بیان کرده پس از آن روایاتی در توحید و صفات الهی با شرح و توضیح لازم آورده، و گویا قطعه ای از کتابی مفصل باشد که این نسخه مقدمه چهارم آن کتاب است. روی برگ اول، بخشی از کتاب «البلاغ» حویزی (1074) دانسته شده، ولی در آغاز سلسله سند روایت اول این نسخه در بخش روایت ها) نام شیخ علی بن احمد بن ابی جامع عاملی و تاریخ 1015 دیده می شود که با مقایسه با تاریخ در گذشت مشعشعی، نسبت این کتاب را به وی دور می سازد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: وسط؛ مصحح شاید توسط مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 94گ، مختلف السطر، اندازه: 16×21/5 سم [ف: 20-173]

7. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 157/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، قطع: جيبي [نشریه: 4-401]

8. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره/1

آغاز: الحمدلله الذي انقذني من الملل الباطلة و نجانی من النحل

در متن النمل العاطلة و بصرنی من متابعة الأهواء و ارشدني إلى الفرق الناجية من الفرق الهاوية و عرفني الأئمة المعصومین و

ص: 438

مرابتهم العالية

درباره اسلام و موضوع امامت علی (عليه السّلام) و نقل روایات در این باره و اختلافات در صدر اسلام؛ بی کا، تا: ظاهرة قرن 12؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی [نشريه: 7-750]

9. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1452/2

خط: نستعلیق، کا: محمد رشید پسر محمد حکیم حسنی، تا: پنج شنبه 26 ذیحجه 1102ق، جان مکه؛ کاغذ: اصفهانی، 39گ ( 103-65 )، 14 سطر (9/5× 11)، اندازه: 10×14/5 سم [ف: 3-963]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض14246

خط: نسخ، كا: حسن علی، تا: 1123ق [الفبائی: 58]

11. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 6562/4

آغاز: بسمله. باب معرفة الايمان و الاسلام و الاحسان. و الأصل فيه ما روي عن عمر بن الخطاب رض. قال كنا جلوسا؛ انجام: عليه و علينا و كل بحطی آمین یا معین.

در این رساله از ایمان بحث شده است؛ خط: نستعلیق، كان عبدالنافع بن عبد اللطيف ابن عبدالسلام آخوند المرحوم القرعالی الأجل مولانا دا ملا دولتشاه بن ملا عدلشاه، تا: 1211ق؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (79پ-81پ)، 14 و 20 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف: 3-163]

12. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 829/4

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على اشرف الانبياء و سید المرسلین محمد و عترته الطاهرین؛ انجام: و صلى الله على محمد و آله سید السادات و الحمدلله رب العالمين و لاحول و الاقوة الا بالله العلى العظيم

رسالة بصورة السؤال و الجواب في اصول الدين عناوينه: «فان قيل ... فالجواب» فرغ منها في 17 رجب 946؛ خط: نسخ، كا: على بن عبدالله معروف به شاهویردی، تا: 1227ق؛ محشى؛ جلد: چرم مشکی، 40گ (89پ -128ر)، اندازه: 10× 15 سم [مؤید: 2-272]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1134/22

بی کا، تا: محرم 1250ق، جان کربلا؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 49ص (323-371)، 21 سطر [سنا: ف: 2-129]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23754

آغاز: مقدمه و خمسه ابواب و خاتمه كل باب؛ انجام: و اله ذو الفضل العظيم تمام

خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

15. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 686/13

مطالب تحت عنوان « ويجب ان يعتقد» آمده است؛ کاتب: محمد تقی دزفولی، تا: 1259ق؛ در آخر نسخه دارد سید محمود نوربخش؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 1گ، قطع: رحلی اندازه: 19/5 × 29/5 سم [ف: 1-517]

16. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 665/6

آغاز: الحمدلله الذي حمده ذخر واجب و شکره حق لازب و الثناء عليه بما هو اهله من الثناء من العمل الصائب نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لینچی، رم 39 روسی 339. مؤلف اعتقادات مذهبی خویش را جهت مکارمه برای قاضی عبد الله بن احمد عنتری فرستاده بواسطه طالع بن سالم (مقنت). مؤلف در مقدمه نام المتوكل بالله عباس بن عبدالرحمن بن محمد شهاری (1298) را به عنوان امام عصر ش ذکر کرده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1288ق؛ 16گ (136-151) [عکسی ف: 2-292]

17. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 2/ 360

آغاز: و اعتقد ان اركان الايمان اربعة، التوحيد و العدل و النبوة و الامامة؛ انجام: و اعتقد ان الامام حي موجود في زماننا ... و اللطف واجب على الله تعالى في كل وقت

بی کا، بی تا؛ 7ص [ف: 3-59]

18. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 1 مجموعه بدون شماره

آغاز: اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له ... فيقول العبد الضعيف الذليل الجاني على نفسه العاصي لربه؛ انجام: انی ثابت على هذه الاعتقادات المذكورة كفى بالله شهيدا و صلى الله على محمد و آله اجمعین.

رساله بسیار مختصری در عقاید شیعه امامیه در اصول دین؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ ترجمه فارسی آن بین سطور، در حاشیه صفحه آخر آن عبدالحسین در تاریخ ربيع الثانی 1121 عبارتی نوشته است دال بر اینکه او جامع کتاب مذکور و مترجم آن است [دليل المخطوطات: 1-138]

19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1897- 10/207

آغاز: بسمله وبه ثقفي في سماء العالم نقل عن علل الشرایع حديث مسند الى ان قال عن عبد الله بن فضل الهاشمي قال قلت لابی عبدالله لاي علة جعل الله عزوجل الأرواح في الابدان بعد كونها؛ انجام: مسلم بن عقیل بن ابی طالب وير تجز فقاتل حتى قتل (98) في 3 حملات ثم قتله عمر و بن صلح الصيدوای

عقاید شیعی را به صورت مجالس متعدد و در آغاز هر مجلس با ذکر آیه ای از قرآن و اقوال مفسرین در شرح و توضیح آیه و نیز روایات اهل بیت (عليهم السّلام) و بعضا اقوال حكما می آورد. این نسخه پیش نویس مؤلف بود و نظم و ترتیب خاصی ندارد، مباحثی در توحید، نبوت، امامت و برخی مطالب اخلاقی دارد. از کتاب های روضة الواعظین»، «بحار الانوار»، تفسیر صافی»، «تفسیر لاهیجی»، «الانوار» سید، «مجمع البحرین»، «ذريعة النجاة» و ... نقل می کند؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 و 14؛ این نسخه پیش نویس مؤلف بود و نظم و ترتیب خاصی ندارد، مصحح، متن خط خوردگی دارد؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 95گ، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 1-443]

20. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 978/4

شاید مؤلف این رساله هم همان شیخ عبد العلی بن شیخ محمود خادم جابلقی بروجردی حیدر آبادی باشد که آن را به برادران دینی هدیه کرده است. موجودی رساله، چهار فصل است: 1. معرفت الله و معرفت صفات ثبوتی و سلبی، 2. عدل، 3. نبوت، 4.

ص: 439

امامت. در هر فصلی مطالب تحت عنوان «فان قيل ما الدليل على ... فالجواب» آمده است، مثلاً در «فان قيل مالدليل على أن كل موجود من الممکنانت حادث؟ فالجواب الدليل على ذلك أن كل موجود من الممكنات اما جوهر او عرض ...»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف میشن تریاکی، 27 گ (76-102)، 12 سطر (9× 12)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 3-1342]

21. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25877

بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1131/10 -طباطبائی

آغاز: و هو الان حي موجود من زمان ولادته المبار ک و هو ... بین اظهرنا يرانا ولا نعرفه ... الخامس المعاد الذي هو عبارة عن عود الأرواح الى الأجساد المثاليه او الاصليه

بخشی از رساله ای است در اعتقادات که در نسخه تنها پایان امامت و آغاز معاد آن موجود است. در دنبال این بخش فقرات زیر آمده است: «نقل المرحوم ... شينا المعظم میرزا عبد الرحيم النهاوندی عن شيخ العلماء ... الشيخ محسن الشهير بخنفر فتاوی غریبه؛ تاج ریزی با پیه کوفته کنند ... بار یک نوع دندان درد؛ در بتصرة المومنین مؤلف محمد مومن ... تنکابنی که به خیال خودش در اثبات اصول متصوفه بافته (صاحب جنگ در ذیل این فقره درباره خواجه نصیر طوسی و تالیفاتی که مطابق مرام باطنیه دارد بحث میکند)؛ الزمخشري قال علي عليه السلام لكاتبه عبد الله بن ابي رابع الق دواتك؛ قال الجاحظ لما قدم اشعب الطماع من المدينة بغداد، في تلواشتداد الأمر على شیعه على في زمان معاویه؛ في البحار ... ذکر هشام ... قال كان على بن ابی طالب عليه السلام عند كم لاعراق يقاتل عدوه؛ رایت في بعض مؤلفات العامه سقط من اول النسخه و آخرها ولم اتحقق مؤلفها؛ و من ذلک آیات الحفظ؛ و مما ينفع للرمد يكتب و يعلق؛ و عند الحريق يكثر التكبير؛ و وجدت بخط الفقيه الكبير احمد موسی عجیل ( دنبال این فقرات آیات شفاء است )؛ قال المحقق الشيخ على في شرح القواعد بعد نبسته الى جمع من الاصحاب القول بان الكعبه قبله من في المسجد؛ في تفسير الكبير اختلف أهل القبله في مسمی الايمان»؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 59گ [ف: 23-580]

23. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 734

آغاز: او عالما به عاجزأ عن ترکه او محتاجا إلى فعله أوقادرأ غير محتاج بل يفعله عبثا؛ انجام: على المنبر بمشهد من الناس اویروی ما ورد في فضل على في فضلهم و أن معاوية.

رساله ای موجز و مختصر در اعتقادات امامیه شامل چندین باب و هر باب در چند فصل، نسخه حاضر فقط 4 باب را شامل است بدین تفصيل: 1. توحید، 2. عدل، 3. نبوت، 4. امامت؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 15 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف:-394]

24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4634/8

آغاز: بسمله، استدل على وجود الله تعالی بوجود اثره؛ انجام: الا انما الدنيا کمنزل راكب أناخ عشيا و هو في الصبح راحل.

رساله ای است مختصر و استدلالی درباره حقیقت ایمان؛ خط: نستعلیق ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج زرشکی، مقوایی، عطف و لبه ها تیماج قهوه ای، 7گ (132 -138)، 17 سطر (8/5× 17)، اندازه: 14/5× 26 سم [ف: 19-295]

25. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2478

آغاز: الناس طلبا للدنيا؛ انجام: و لما خلق الله آدم و جعله خليفة. خط: نسخ، بی کا، بی تا، اهدایی: وزیری؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج مشکی، 19گ، 13 سطر (5/5×9/5)، اندازه: 10× 14سم [ف: 4-1309]

26. بشرویه؛ امیر المؤمنين؛ شماره نسخه: 148

آغاز: و من ذلك قوله عليه السلام ... و المال میراث الفراغته الثاني العلم ... إلى الحافظ و العلم تحفظ صاحبه ... المرور على الصراط و المال يمنعه؛ انجام: فبالسند المتصل الى الشيخ الجليل يرفعه الى ابی بصیر ... قال ليست الاستطاعة من كلامي و لا من كلام

رساله ای در موضوع اثبات اصول دین شیعه به روش خاص است. برخی عناوین آن چنین است: المسلك الثالث: في بيان طبقات العلم و المطالب المهمة منها، المسلك الرابع: في بيان اخذ المهم من العلم أولا على الترتيب فاوة، المسلک الخامس: في بيان ما ينبغي للطالب العلم، المسلك السادس: في ذكر ما ينبغي للشيخ أن يفعله مع الطالبين، المقدمة الثانية: في قانون النظر وهي مرتبة على عدة قوانین، القانون الاول: في تعريف النظر، القانون الثاني: في موضوع علم الميزان، القانون الثالث: في ما يوصل الى معرفة هذا العلم، القانون الرابع: في معاني الألفاظ، القانون العشرون: في انواع الاقسية، المقدمة الثالثة: في احکام کلیه، المقدمة الرابعة: الحق آن ضرورة العقل قاضية في ان المنعم يجب شكره، الاصل الخامس: في النبوة، المطلب الأول في تعريفه، الأصل السادس: في المعاد، خاتمة: في ذكر طرف من الاخبار عن النبي و الأيمة الأطهار و ما يحضرها من الآيات ... و انما اتينا بذلك بعد ما اثبتناه من الأدلة العقلية لتكون ذلك سندة لها؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: گالینگور با عطف پارچه، 128گ، 15 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف]

27. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 102/6

آغاز: أن الابدي هو الذي لا نهاية لوجوده فلو كان الباری تعالی الوجوده نهاية لكان محدثاً

رساله ای است مختصر در بیان اعتقادات ضروری انسان خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 4گ (86-90)، اندازه: 13× 19 سم [کتابخانه های قائن: ف: 90]

28. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2936/18

مانند ش 2089/2 (ف 536)؛ خط: نستعلیق، کا: سلطان محمود بن على طبسی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای حاشیه دار مقوایی، 2گ (366-367)، 21 سطر (8/5× 15)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 10-1813]

ص: 440

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1015/2

با عنوان «رساله در علم کلام». ناقص؟ بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام ؛ قطع: خشتي [اهدائی ف: -324]

30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10269/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح [میراث شهاب: س8 ش 4-68]

31. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 646/7

آغاز: بعض الحكماء من المتاخرین آن علمه تعالی بذاته هو عين ذاته و علمه بالاشياء المكنه عبارة عن وجود العقل الأول ... العقل لكونه ممكنا حادثا مسبوق با العدم الثانی معلوم للحق لان ما لا يعلم لا يمكن اعطاء الوجود ... فصل دهم: في بيان الروح الأعظم و مراتبه و اسمائه في العالم الانساني ... فصل یازدهم: في عود الروح و مظاهره اليه تعالی عند القيامة الكبرى ... فصل دوزادهم: في النبوة و الرساله و المولاية أن للحق تعالی ظاهرا و باطنا؛ انجام: و ان لم يساعدهم الاسباب لم يحصل لهم ذلك الابای شیی اشتغلوا كانوا فيه بالكمال و لا كمال الا الله وحده هذا آخر ما اردنا بیانه من المقدمات و بعد فلنشرع في بيان اسرار ما تضمنه الكتاب و الحمد لله الكريم الوهاب ... بعون الماتك الوهاب.

در دوازده فصل که سر فصول آنها نوشته نشده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، 32ص (217-248)، قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: -1423]

32. گلپایگان؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 119/2

آغاز: الحمدلله على ما أولی من سوابغ النعيم ... اما بعد فهذه مقالة يشتمل على ما يجب على المكلف اعتقادات من المعارف الخمس الأصولية؛ انجام: ثم ما بعده و نیتها أصلي فرض كذا قضاء لوجوبه قربة الى الله و لكن هذا آخر الرسالة

کا: احمد بن علی مازندرانی، بی تا؛ مصحح، 12گ (43پ - 54پ)، اندازه: 13× 18/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-98]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16979/6

آغاز: بسمله. الحمدلله الواحد الأحد الصمد الماجد العلي الكبير السميع البصير .. و بعد اصول الدين ثلثه: الايمان و الاسلام و السنه؛ انجام: من لا يعلم شيئا لا يصدق بخبره فيه بل يقبل الجواب و يسكت. تم شرح آمنت بالله.

کتاب عقائد اهل السنه و اصول الايمان؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم قهوه ای، 25ص (304- 328)، 19 سطر (12× 20)، اندازه: 19×28 سم [ف: 47-]

الاعتقادات = شرح العقائد الشيبانية / كلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt = S.-ul-‘aqā'id-iš-šiybānīyya

گزارش یک قصیده با قافيه دال است در اعتقادات اهل سنت. شرح قصيدة دالية في الاعتقادات.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3964/5

آغاز: بسمله. باب في ذكر اعتقاد أهل السنة لتميز اهل الحق من اهل الباطل ... سائلا حمد ربی طاعة و تعبداً xx و انظم نظماً في العقيدة او حداً. اي انا احمد ربی طاعة، ای فرضاً و تعبداً، انجام: العفو و المغفرة و العلى. و السلام على النبي نبدأبها و نختم بما تم. و الله اعلم بالصواب.

نام دوم کتاب به قرینه آغاز نسخه ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه مقوای کاغذی، 10گ (142پ - 151پ)، اندازه: 14/5× 21/1 سم [ف: 7-120]

اعتقادات = اصول و فروع دین / کلام و اعتقادات، فقه / فارسی

eʻteqādāt = osūl va forū'-e dīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6489/9

آغاز: سبحانک لا علم لنا إلا ما علمتنا ... اما بعد این ما لابد امامیه اثنی عشریه عليهم صلوات اللاه لسرمدیه که بر جمهور اهل اسلام فرض عين بل عین فرض است؛ انجام: اگر کسی به عمد روزه فرض را بگشاید قضا و کفارت و تعذیر بر او واجب شود و اگر افطار را حلال داند واجب القتل باشد.

رساله مختصری است در اصول و فروع بنا بر رای امامیه که مؤلف دانستن آن را بر هر مكلفی واجب می داند، این رساله مشتمل بر مختصری در اعتقادات سپس نماز و روزه و زكات و بخشی در شناخت اوزان شرعی می باشد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: جمعه غره شعبان 1087ق، جا: باغ مهر آباد اهرستان یزد؛ مصحح، محشی بیشتر در پزشکی؛ جلد: تیماج مشکی ترمیمی، 13گ (139پ -151ر)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 20- 65]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

غیر همانند:

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7681/2

به روش سنی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 21 سطر (11× 17)، قطع: خشتی کوچک، اندازه: 16× 19سم [ف: 16-670]

2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 265/2

آغاز: ابتداء خلقت از بیخانه از اوراق دیگر که آنها مبنی بر سؤالاتست که جای دیگر نیست؛ انجام: قال عليه السلام خلق الله تعالی رأس آدم و صیهته من تربة الكعبة و صدره و ظهره من بیت المقدس

مؤلف در این کتاب مسائل اعتقادی از قبیل معاد، معراج، لوح وقلم، خلقت آسمانها و زمین و ... و مسائل مختلف دیگر را در

ص: 441

ضمن کلیاتی با استشهاد به آیات قرآنی جمع کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، اندازه: 8/5× 15سم [ف: 1-243]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2477/5

اعتقادات شیعی با استدلال؛ بی کا، تا: 1115ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 1ص (87)، 23 سطر (13/5× 21)، اندازه: 16× 23 سم [ف: 9-1245]

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2084/5 - 11/184

آغاز: بدانکه ایمان اعتقاد کردن است به دل و اقرار کردن به زبان و این ارکان پنج گانه را اصول دین گویند اول توحید دوم عدل؛ انجام: رکن پنجم ایمان معاد است و معاد آن است که متكلف اعتقاد کند ... پس هیچ شکی نیست در حقیقت آن این است ارکان پنج گانه ایمان که بر عامه مكلفين واجب است معرفت آن. تمت الكتاب

رساله کوتاهی است در اعتقادات بدون مقدمه در پنج ركن؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول گل و خطی و ترنج و سرترنج ضربی، 7گ، 15 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-438]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14286/4

آغاز: الحمدلله على نواله و الصلوة على نبيه محمد و آله و بعد این چند کلمه در بیان اعتقاد است که هر بالغ و عاقل را به دانستن آن نموده اند؛ انجام: به جز صادق هم خبر به اینها داده است پس همه حق خواهد بود تمام.

خط: نستعلیق، کا: غياث حسینی، تا: 1200ق؛ جلد: گالینگور، مشکی ضربی ترنج مجدول، 1گ (68ر -68پ)، 17 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 38-411]

6. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 310

آغاز: بسمله. قول هو الله احد لفظ الله دلالت کند بر ذات واجب الوجود که مستجمع جميع صفات و کمال و جمال و منزه از جمیع صفات نقص؛ انجام: بر حسب خواهش بعضی از دوستان حقیقی این بیست و پنج اعتقاد از الله خارج شد و السلام خير الكلام

در اصول پنجگانه دین؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در برگ ار یادداشت میرزا ابراهيم بن میرزا عبدالحسین با تاریخ 1295، و در برگ 2ر بهای نسخه (چهار هزار دینار)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 27گ، 11 سطر (7× 13)، اندازه: 11× 17/5 سم [ف:-12]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11297/2

آغاز: بسمله، باب اول توحید باری تعالی، بدان ای پسر که توحید آنست که خدایتعالی را بیگانگی و یکتایی بشناسی

رساله متوسط در بیان اعتقادات شیعی در قالب اندرز و وصیت (بدان ای پسر!) و بیان اخلاق و آداب با استفاده از آیات و روایات و استشهاد به حکایات بلند و شیرین است که در چند «باب» تنظیم شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج زرشکی، 81ص (48-128)، اندازه: 11× 17سم [ف: 33/2 -69]

8. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 659/2

آغاز: بدان که واجب عینی است بر هر بالغ و عاقل بنده و آزاد مرد و زن دانستن اصول دین که اثبات واجب الوجود و اثبات صفات ثبوتیه و ... فصل اول واجب الوجود که خالق عالم است باید که؛ انجام: فصل دوازده اقرار به بودن بهشت و دوزخ ... این آن است که هر چه را خدا و رسول ائمه خبر دهند حق باشد و اقرار به آن واجب، تمت.

رساله بسیار کوتاهی است در اعتقادات شیعی شامل 12 «فصل»: 1. اثبات واجب الوجود، 2. صفات ثبوتیه؛ 3. صفات سلبيه، 4. عدل، 5. نبوت، 6. عصمت پیغمبران، 7. عصمت جانشینان پیغمبر، 8 امامت علی (عليه السّلام)، 9. امامت سایر ائمه (عليهم السّلام)، 10. تبرا از دشمنان اهل بیت (عليهم السّلام)، 11. معاد، 12. اقرار به بودن بهشت و دوزخ و جزای اعمال؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1228ق؛ 4گی (32پ۔ 35ر)، 28 سطر، اندازه: 14/5×18/5 سم [ف: 1-55]

9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2084/1 - 11/184

آغاز: از معرفت عقل دیگر پیدا شد و از معرفت خودنفس پیدا شد و از معرفت احتیاج او به حق جسم پیدا شد؛ انجام: والكلمات الدالة على التوحيد لم يطقها مثل هذه العجالة و الوقت لايقتضی الاطناب و الله اللهم بالصواب اللهم اشرح صدورنا بانوار المعارف و نور قلوبنا بحقایق اللطائف لطيف خبير.

رساله مختصری است در هفت «باب» در بیان آفاق و انفس، عنوان باب های موجود چنین است: باب 3. بیان واجب و ممکن و ممتنع الوجود، باب 4. بیان آنکه حکمت چه بود که حق تعالی عالم بیافریند، باب 5. مبدء و معاد، باب 6. در نسخه نیامده، باب 7. در تطبیق دادن آفاق و انفس. انجام این رساله منطبق با رساله شرح حديث من عرف..» نوربخش خراسانی است که به عربی نگاشته شده است؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1236ق، جان قربة تكليم؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول گل و بوته و ترنج و سرترنج ضربی، 24گ، 17 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-442]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28816

آغاز: بسمله حمدله بعد اذا سالک سائل و قال ما الايمان قل هو التصديق بالله و بالرسول و بما؛ انجام: حق الى مستحقه لما ثبت من عدله و حكمته فثبت اعادة الاجسام و الحمدلله رب العالمين.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ ضمیمه نسخه ش 28813 [رایانه]

11. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 498/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدانکه اصول دین بر پنج است ... اما بعد بدانکه این رساله ای است مختصر به طریق سؤال و جواب درمذهب ائمه طاهرین؛ انجام: که مجموع پانزده باشد ... مجموع هزار و نه مسئله می شود

رساله مختصری است در بیان مذهب شیعه اثنی عشریه در اصول و

ص: 442

فروع دین مشتمل بر مقدمه ای در اصول دین و سه «باب» در فروع دین؛ خط: ثلث جلی، كا: محمد تقی بن محمد مهدی، تا: 20 ذیقعده 1241ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی، 8گ (69ر -76ر)، ابعاد متن: 5× 10، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 2-116]

12. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 2/ 360

آغاز: محمد بن یعقوب کلینی باسناد معتبر از حضرت صادق (عليه السّلام) روایت کرده که آن حضرت بشخصی از اصحاب خود فرمود که می خواهم تو را خبر دهم به چگونگی مسلمان شدن سلمان و ابوذر

قسمت هایی از یک کتاب احتمالا عين الحياة يا حق اليقين علامه مجلسی؛ خط: نسخ، كا: عبدالکریم بن مشهدی میر محمد، تا: 22 صفر 1241ق، ساکن در محله قاضی خوی؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: پلاستیکی، 18 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف:-180]

13. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 703/3

آغاز: سپاس جزیل و ثنای جمیل شایسته و سزاوار موجدی است كه

در یک «مقدمه» و چند «فصل» و «خاتمه»؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1239 و 1243ق؛ 4گ [ف:-121]

14. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3269/1

آغاز: نه بزبان صادق است یعنی آنچه میگوید همه راست است؛ انجام: پس بيقين ثابت است که معاد حق است

خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا اسمعیل قریه شیری، تا: 1262ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری درون زرد، 10ص (1-10)، 12 سطر (7/5× 12)، اندازه: 11× 16سم [ف: 5-1594]

15. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 573/6

آغاز: بسمله اما بعد چون بضابطه عقل و نقل معرفت اصول دین بر هر مكلفی واجب است و اجماع شيعه اثنی عشریه بر هر کس که جاهل است بهمگی آنها با یکی بدلیل

خط: نستعلیق، كان محمد دینایی، تا: 1273ق، جا: تهران، پامنار مدرسه میرزا صالح؛ جلد: مقوا زرشکی، 9گ، اندازه: 11× 19سم [ف:-310]

16. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2993/7

آغاز: اما در توحید باید اعتقاد کرد که خداوند سبحانه واحد است در ذات خود و شریکی نیست؛ انجام: و نسبت دادن به کفر و تصوف اعظم است از نسبت دادن به زنا، الذين يرون المحصنات ... و صلى الله على محمد و اهل بيته الطيبين الطاهرين المعصومین المطهرین

خط شکسته نستعلیق، کا: ابوالقاسم، تا: شب 3 شوال 1275ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی قهوه ای، 4گ (55ر -58)، 18 و 19 سطر، اندازه: 17×21سم [ف: 6-182]

17. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 455

آغاز: (در دیباچه افتاده): ... باشد برای کتاب شاید ورق اول آن را اقلاً بخوانند و چون یکی از این سؤالات را ببینند ... اما سؤالات حقیر این است: اول از دوست و دشمن میشنوم که سر کار فرموده اند که اصول دین چهار است و تا حال معروف میان شیعه آن بوده که پنج است، حقیقت این امر را بیان فرمایند؛ انجام: و قصد اقامت ده روزی نموده بودیم. فرصت غنیمت شمرده به تحریر این رساله پرداخته. حامداً مصلياً 1269

شاید از حاج محمد کریم خان کرمانی (1225-1288 ق/1810- 1871م) باشد. 30 پرسش است در مسائل اعتقادی آن روزگار. نخست 30 پرسش را آورده، سپس هریک را در یک فصل پاسخ داده است. کتاب در 13 ربیع الثانی 1269 در تغلن اباد سر آسیاب) از روستاهای کرمان به انجام رسیده است؛ خط: نسخ، كا: عبدالکریم بن حاج عباس، تا: 13 ربیع الاول 1283ق، برای آقا شیخ عبدالحسین شیرازی شاگرد حاج محمد کریم خان ابراهیمی؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی تیره فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای کهنه، 113گ، 13-14 سطر (5/5× 12/5)، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 1-23]

18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14001/16

آغاز: الحمدلله حق حمده و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و على آله و صحبه اجمعين الطيبين، نموده می شود که بر كل مكلف یا مذکر و یا مؤنث باشند اتیان بر شرع قلبا و قالبا و اعتقادا و عملا واجب است؛ انجام: و مقدار فطره چنانچه در شرع قرار داد کرده اند شش مشت معتدل است این فطره بر همه مسلمانان ... تفصیل اینها که مذکور شدند در مبسوطات بجویند.

رساله کوتاهی است در بیان اعتقادات اهل سنت شامل شش اصل ایمان (توحید، ایمان به فرشتگان، ایمان به کتاب های آسمانی ایمان به پیامبران الهی، ایمان به قیامت) و ارکان پنج گانه (شهادت به وحدانیت خداوند، نماز، زکات، روزه و حج)؛ خط: نستعلیق، کا: حبیب الله انصاری، تا: 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، ترنج با سر با نقش گل، مجدول گرهی، 3گ (207ر-209ر)، اندازه: 15× 21سم [ف: 38-14]

19. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4653- 23/173

آغاز: بسمله بدانکه از جمله امورات واجبه معرفت اصول دین است یعنی معرفت به حضرت خالق و عدل او و نبوت و امامت و روز قیامت؛ انجام: مع ذلک حضرت را دید که نورش زیادتر از خورشید ومقام صاحب مشغول عبادت بود و فرمود بیا برویم مسجد کوفه در راه ابدا گل نبود و اثری از تاریکی و باران نبود دم مسجد غایب شد ساله مفصلی در اعتقادات شیعه، مؤلف در آن ابتدا به طور مفصل در اثبات توحید و نبوت، بحث نموده و پس از اثبات امامت، تاریخ ائمه دوازده گانه شیعه را از امام علی (عليه السّلام) تا امام زمان (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) به تفصیل ذکر نموده. این رساله را یکی از منبریان قرن چهاردهم هجری به روش منبر تأليف نموده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوای قهوه ای عطف تیماج سرخ،

ص: 443

381گ، 16 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-436]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15466/1

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدان ای برادر که واجب است بر هر مكلفی که بالغ و عاقل باشد از زن و مرد، انجام: مخبر صادق خبر داده است ما را به وقوع آن پس باید حق باشد و شک و شبهه نداشته باشد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق؛ جلد: چرم قهوه ای ساده، 12ص (26- 37)، 11 و 12 سطر، اندازه: 11/8×18/5 سم [ف: 43-108]

21. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1870- 10/110

آغاز: به مطلب برساند و اگر نیاید نرسد پس اگر میل به معصیت کند خدا او را جز به معصیت نکرده خواست برود، انجام: پس عهد گرفتند که یکی دیگر را دوست دارند و از مخالفین ایشان که در سجين خلق شده اند رو گردان و بیزار باشند پس

رساله ای است در اعتقادات شیعی شامل مباحثی در عدل الهی و توحید و بیان معراج و اشاره به بعضی از مطالب مشکله که در اخبار آمده است، و در بیان خلقت عالم، نظرات حکما و صوفیه را رد می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ جلد: مقوا با روکش مشکی کاغذی، 75گ، 12-15 سطر، اندازه:17/5 × 20/5سم [ف: 1-437]

22. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3658/4 - 18/178

آغاز: این مسائل را با بوحنیفه رسانیده اند ... باب پنجم در معاد است. رباعی: گوئی که چو مردی نشوی زنده دگر xx گویا که تو را نیست ز خود هیچ خبر؛ انجام: حضرت رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فرمود که می باشد بعد از من دوازده خلیفه که همگی از قریشند و این معنی در کتب معتبره اهل سنت به عبارات مختلفه نقل شده

برگ ها در صحافی پس و پیش شده و شناخته نشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 30گ، 12 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-440]

23. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 311/1

آغاز: بسمله خداوند عالم از برای هر امری از امور دین حدی قرار داده که هرگاه از آن حد تجاوز کنید و بگذرید آن مطلب خدا بعمل نیامده؛ انجام: الا انهم عباده و خلقه كما لا فرق بين الشعلة و النار الا ان النار اصل و الشعلة فرع

رساله کوتاهی است در اعتقادات و ادله اثبات توحيد که در این جا فقط بخش اول این رساله که در اثبات توحید است موجود می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ فاقد جلد، 24گ (1پ -24پ)، 17 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-277]

24. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 591

آغاز: دیگران نشو و نما می کنند و یک ماهه ایشان مانند یکساله دیگر انست؛ انجام: و احادیث بسیار وارد شده است که هر امرى که از جانب خدا بر بنده وارد شود خدا اولی است بقبول عذر

بخشی از کتابی در اعتقادات که با استفاده از آیات و اخبار در چند باب تألیف شده، آیات و احادیث ترجمه شده، مؤلف داوری های بسیاری دارد با عنوان «مؤلف گوید». مباحث موجود عبارت است از: بخشی در تولد و طول عمر امام زمان، مقصد نهم در اثبات رجعت، باب ششم در اثبات معاد و بیان مقدمات از وقت مرگ تا انقضای عالم و در آن چند فصل است، فصل بیستم در باب انواع گناهان و توبه از آنها است که در دو مرصد برگزار شده مرصد دوم در بیان وجوب توبه است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ دو برگی از آخر نونویس و الصاق شده، به نسخه آب رسیده و قسمت هایی از آن پوسیده؛ جلد: تیماج، مشکی، ضربی، ترنج با سر با نقش گل و بوته مجدول، 193 گ، 24 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-505]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13566/4

آغاز: اجسام قادر نیست و جماعتی گفته اند که خدا ائمه را قادر گردانیده و این امر را به ایشان تفویض نموده پس ایشان خلق را آفریده اند و روزی می دهند؛ انجام: و تقبل شفاعته و قبول شفاعت کن او را في امته در باب امت و ارفع درجته و بلند گردان درجه او را

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 16گ (184-99پ)، اندازه: 14× 20سم [ف: 37-60]

26. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 21077

بی کا، بی تا؛ خریداری از رضا شیخان [رایانه]

27. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2945

آغاز: شيئا أن يقول له كل فيكون و این منافات ندارد به آنکه اراده حق تعالی تعلق بامور قبیحه نگیرد؛ انجام: و اغلب اوقات آنرا در محرمات استعمال می کرده است بعد فرمود ببوئید.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ برگ 7-باب سیم: در بیان صفاتی است که متعلق است به افعال حق تعالی و در آن چند مبحث است، مبحث اول: آنکه مذهب امامیه آن است که حسن و قبح افعال عقلی است و مراد از حسن آن است که فاعل قادر اگر آن فعل را بکند مستحق مدح و ثواب باشد؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 107گ، 19 سطر (11× 17)، اندازه: 17× 23سم [ف: 4-1481]

28. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2107/1

آغاز: اشاعره که نزد ایشان اگر چه کفر و ظلم و قبایح او آفریده؟ انجام: در تصنیفات شیوخ رحمهم الله طلب کند تا ظاهر گردد والسلام

کا: محمد باقر تبریزی، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: زاهدانی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ سبز عطف پارچه قرمز گوشه ها کاغذ عنابی درون کاغذ زرد، 3گ، اندازه: 14× 20سم [ف: 4-1168]

29. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 719/5

رساله در اعتقادات و عرفان و ناقص است؛ بی کا، بی تا، قطع: خشتی [ف:-301]

ص: 444

30. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2300/5

آغاز: من عليه و به منا؛ انجام: و بالبعث و يوم القيمه.

رساله در اعتقادات و غیره مشتمل بر چندین فایده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمیه؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 61گ (47- 107)، اندازه: 11× 17سم [ف: 4-1240]

31. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3303

آغاز: از فصاحت و بلاغت و توابع و لواحق آن از خطب؛ انجام: دیگر باید دانست که عفو از حقوق آدمیان واقع نشود

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با پارچه آبی، 18گ، 12 سطر (6× 12)، اندازه: 9×16/5 سم [ف: 5-1608]

32. زنجان؛ اخوان زنجانی جلیل؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-618]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10727/2

آغاز: الحمدلله المتعالی بكبرياء الهيئة عن علائق عقول المخلوقات المتعظم بسناء حمدية من مشابهة الممکنات الكائنات مخترع الذوات و الصفات؛ انجام: زیرا که در این علوم لفظها است که آن الفاظ در عهد و زمان صحابه نبود، جواب از کلمات و شبهاتت این است. و ... اختصار است.

رساله ای مختصر در مباحث مربوط به توحید و حقانیت اسلام که به روش مناظره و جدل و بدون فصل نبوی خاصی آمده است. مؤلف ظاهراً شیعه بوده و روش بحث و احترام از امیر المؤمنین (عليه السّلام) این معنی را می رساند؛ خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا؛ نسخه نفیس و کهن و ارزشمند است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (6ر - 10پ)، اندازه: 13× 17 سم [ف: 33/1- 205]

34. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 894/1 - 5/184

آغاز: بسمله قل هو الله احد. لفظ الله دلالت می کند بر ذات واجب الوجود که مستجمع جميع صفات کمال وجمال است و منزه است از جميع صفات کمال ... اعتقاد اول در توحید او؛ انجام: و تفاوت میان این دو آن است اطاعت و اکتساب معرفة عالم سخن گوید به علوم ربانی و عامی عجز از ادراک او و حال آنکه روح هر دو مساوی

رساله مختصری است در بیان اعتقادات شیعی شامل: توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد و هر یک از آنها شامل چند «اعتقاد»: اعتقاد اول در توحید شامل پنج اعتقاد: اول آنکه خداوند خالق ممکنات است، دوم آنکه خداوند صاحب جميع صفات و كمالست .... مؤلف در جایی به گفته حاجی سید محمد باقر استناد می کند گویا معاصر سید محمدباقر موسوی شفتی است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور، قهوه ای، عطف و گوشه خطوط ضربی مذهب، 25گ، 12-18 سطر، اندازه: 11/5× 18سم [ف: 1- 439]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15863

آغاز: بسملله جان فراز نسیمی که در گلشن هستی؛ انجام: صوم بسم الله و المهدي فاما شارح

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [رایانه]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

رساله مختصری است در معرفت دین و فروع دین و مسائلی که دانستن آنها بر هر مكلف واجب است، به صورت سؤال و جواب.

آغاز: حمدلله و الصلوة و السلام على خير خلقه ... اما بعد بدان که هر مكلف واجبست که واجبات خود را بداند و مسایل دین خود را اخذ کند که حق عالی این جهان فانی را عبث نیافریده است ... اگر پرسند بنده کیستی بگو بنده خدا

انجام: و بعد از نماز سنت است این دعا را بخواند اللهم صل على سیدنا و نبینا و ... و الحسن العسکری و محمد مهدی و صاحب الامر و العصر و الزمان و خليفة الرحمن برحمتك يا ارحم الراحمين.

همانند:

1. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 694/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 9گ (63ر - 71ر)، 10 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-56]

2. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 658/8

آغاز: برابر؛ انجام: هفتم انقلاب که از جمله مطهرا تست آن است که شراب سرکه شود پاکست.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 3گ، 15 سطر، اندازه: 17× 20/5 سم [ف: 1-56]

3. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 690/4

آغاز: اگر پرسند بنده کیستی بگو بنده خدا. اگر پرسند مسلمانی ؟ بگو الحمدلله اگر پرسند معنى الحمد لله چه باشد بگو شکر مر خدایی را که پروردگار عالم و عالميانست. اگر پرسند بنده کیستی بگو بنده خدا؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 16 محرم 1286ق، به جهت نور چشمی محمد؛ 8گ (197پ -204پ)، 12 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-56]

الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādāt

رساله ای کوتاه در بیان عقاید و اصول اعتقادی و فقهی شیعه که به قصد معرفی آن به صورت فشرده نگاشته شده و در آن با عنوان «يجب ان يعتقد ...) اصول معتقدی اماميه بدون ذکر دلیل شمرده شده است.

ص: 445

آغاز: يجب على المكلف أن يعرف أن الله تعالی موجود لانه او جد العالم بعد أن لم يكن اذ لو كان العالم قديمة لكان اما متحركة او ساكنة والقسمان باطلان اما الحركة فلان ماهيتها تسیدعی ... يجب ان يعتقد أنه تعالى واجب الوجوده

همانند:

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1229/18

آغاز: برابر؛ انجام: فيقول اقصر ... من العمرة المتمتع بها لوجوبها قربه إلى الله ثم يقصر شياً من شعر راسه او لحيته

خط: نستعلیق، كان افضل الدين محمد اصفهانی، تا: 972ق، جان کاشان، مدرسه معينه؛ افتادگی: انجام کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی یک لایی، 13ص (217-229) [سنا: ف: 2-175]

2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2560/4

آغاز: برابر؛ انجام: فيقول ارى هذه الجمرة لوجوبه على في حجة الاسلام حج التمتع قربة إلى الله تعالى ومنها الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر هذا واجب على كل من يستطع تمت

خط: نسخ، كا: صفر على، تا: 1224ق، 6گ، 15 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 1-182]

اعتقادات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt

مؤلف از خود نامی نبرده، اما در معرفی کتاب می گوید: «بدان که این کتابی است در ذکر کلام واجبات و احادیث دعوات و بدون مقدمه مطالب را به گونه پرسش و پاسخ ادامه می دهد که اگر گویند: چه مذهب داری؟ گویم: مذهب اهل بیت». مجموعه و کشکولی در آداب و سنت و احکام و تاریخ و حدیث بر اساس مذهب شیعه امامیه که جهت استفاده عمومی تنظیم و تدوین شده است.

آغاز: بسمله، حمد له بدانکه این کتابی است در ذکر کلام و واجبات و احادیث دعوات اگر گوید چند مذهب داری؟ گویم: مذهب اهل البيت ...

همانند:

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1672/1

آغاز: برابر انجام: پس بقول خدا و به اخبار مصطفی درست شد وجود امام عليه السّلام.

تا بحث امامت را در بر دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی و حنایی آهار مهره، جلد: دفه اول تیماج یک لا مشکی، دفه دوم مقوای سبز، 15سطر، قطع: ربعی، اندازه: 10× 19 سم [ف: 5-88]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10486/2

آغاز: برابر انجام: و ما تدري نفس ماذا تكسب غداً وما تدري نفس باي ارض تموت إن الله عليم خبير، تمت.

ط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 41گ (18پ۔ 58پ)، اندازه: 16× 24سم [ف: 33/1- 51]

اعتقادات اشاعره / كلام و اعتقادات / عربی

efteqādāt-e ašā‘ere

یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه: بدون شماره /4

آغاز: قال النبي، صلى الله عليه و سلم ستفرق امتی؛ انجام: على هذه العقاید و رزقك العمل بها بحب و يرضى.

در اعتقادات اهل سنت است؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج تریاکی، 5گ (143-147)، 9 سطر (6× 10)، اندازه: 9× 14 سم [میراث اسلامی: 8-457]

اعتقادات اهل حق / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt ahl-e haq

ملا احمد

mollā ahmad

در اعتقادات اهل سنت است با نثری شیوا و با نقل از کتاب های پیشینیان، در 3 «مقام»: 1. بيان وجود و صفات، تنزیهات؛ 2. نبوت؛ 3. خلافت و افضليت خلفا. هر مقام در چند «فصل» کوتاه و بلند، با نقل از کتاب های کلامی و غزالی و ملاجلال دوانی و ابوعلی سینا. در فصل علم باری از افضل المتاخرین امیر صدرالدین مجد شیروانی (چنین)» یاد می کند، که وی معتقد به علم الهی در جزئیات نبوده است. نگارنده نظر نامساعدی با تكفير فيلسوفان از سوی محمد غزالی داشته است. از جمله فصول آن: فصل اعتقاد کنیم که همه اشیاء که می بینیم موجود است و هست در نفس الامر نه خیال، فصل اعتقاد کنیم که این همه اشیاء که موجودند نبوده و پیدا شده و نخواهد ماند، فصل ایمان داریم که صفات خدای قدیم است.

آغاز: این رساله که در بیان عقائد اهل حق است ترتیب یافته بر سه مقام، المقام الأول في الالهیات ایمان به وجود حق سبحانه و تعالی بدان که علماء دین و عرفاء اهل یقین

انجام: و مخالت میان قول ما و قول اصحاب نیست و با اشارت و تعلیم است به آن که اتفاق می باید و خیر در اتفاق است و اجماع دلیل رواه الترمذي الاصحاب جمع صحب جمع صاحب و هو من راى النبي صلى الله عليه و آله و سلم مؤمنا سواء كان في حال البلوغ او قبله طال صحبته ام لا.

[فهرست گنج بخش منزوی 484/2 ؛ فهرست مشترک 941/2 ؛ فهرستواره منزوی 77/6 و 434/9]

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2080

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش - پاکستان 5367. نام مؤلف به

ص: 446

استناد نسخه مسجد اعظم ش 634 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره ذیحجه 1103ق؛ 163ص [عکسی ف: 6-107]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 634

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی با نشان «منه رحمه الله»، مجدول؛ مهر: «فخرالدین محمد موسوی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 91گ، 19 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 1 -183]

اعتقادات حقه / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt-e haqqe

کاشانی، محمد تقی بن حسین 1236-1321ق رساله ای در یک «مقدمه» و پنج «باب» و «خاتمه»: مقدمه در اصل خلقت انسان؛ باب 1. معرفت خدا، در هفده فصل؛ 2. عدل؛ 3. نبوت، در سه فصل؛ 4. امامت، در چهار فصل؛ 5. معاد، در یازده فصل؛ خاتمه در رجعت.

مشهد: الهیات، شماره نسخه: 14873/2

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلواة و السلام على نبيه المصطفى و آله الأطهار ... اما بعد چنین گوید فقیر خودکامه و حقیر سیه نامه

خط: نستعلیق، کا: سید علی نواب شهرستانی، تا: شعبان 1277ق؛ 14 سطر (7× 12/5)، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 2-181]

اعتقادات الخلیل / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt-ol-xalīl

حسینی، محمد خليل بن محمد باقر، ق 12 قمری

hoseynī, mohammad xalīl ebn-e mohammad bāqer (- 18c)

تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 241/5

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: چهارشنبه 25 ذیقعده 1134ق؛ محشي با نشانه «منه»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 4گ (248ر -251پ)، 19 سطر (10 و 8× 17 و 19)، اندازه: 18×26/5سم [ف:- 143]

اعتقادات سمرقندی / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt-e samarqandī

سمرقندی، اسحاق بن محمد، -343 قمری

samarqandī, eshāq ebn-e mohammad (-955)

چون گمراهان در نواحی سمرقند و بخارا و ماوراء النهر بسیار شده بودند، فقها و علما شکایت آنان را به نزد امیر سامانی بردند، وی عالمان را دستور داد تا کتابی در مذهب اهل سنت و جماعت گرد آورند و همگی بر آن متفق شدند که حکیم سمرقندی کتاب حاضر را بنا بر مذهب ابو حنیفه به نگارش در آورد. این کتاب در ابتدا به زبان عربی تالیف شده و به دستور امیر سامانی به فارسی برگردان شده است.

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدانک سبب تصنیف این کتاب آن بود که گمراهان یعنی هواداران و مبتدعان چون به سمرقند.

[کشف الظنون 1157/2 ؛ فهرستواره منزوی 559/9 «منتخب العقاید»]

شرح و حواشی:

1- اعتقادات سمرقندی (منتخب) = منتخب عقيدة الإمام أبي القاسم السمرقندی؛ پارسا، محمد بن محمد (739-822)

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2340/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين ...... اما بعد بدانک سبب تصنیف این کتاب آن بود که گمراهان یعنی هواداران و مبتدعان چون به سمرقند

نسخه اصل: کتابخانه مجلس شورا 13613 [این شماره در فهارس مجلس این رساله نیست] ؛ خط: نسخ، كا: محمد بن محمد حافظی (خواجه محمد پارسا)، تا: سه شنبه 29 رجب 795ق، جان محروسه او ش؛ مصحح، در آغاز رساله یادداشت اهدای کتاب از فکری سلجوقی به دکتر بیانی دیده می شود؛ 83ص (152-234) [عکسی ف: 6-436]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17655 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

اعتقادات سمرقندی (منتخب) = منتخب عقيدة الإمام أبي القاسم السمرقندی / عرفان و تصوف / فارسی

e teqādāt-e samarqandī (mn.) = montaxab-e ‘aqīdat-ol emām-e abe-l-qāsem as-samarqandī

پارسا، محمد بن محمد، 739؟ -822 قمری

pārsā, mohammad ebn-e mohammad (1339-1420)

وابسته به اعتقادات سمرقندی؛ سمرقندی، اسحاق بن محمد (-343)

گزیده ای است از کتاب «اعتقادات» سمرقندی در عقاید اهل سنت. مؤلف سبب تألیف این رساله را در مقدمه چنین آورده است که سبب تصنیف این کتاب آن بود که گمراهان یعنی هواداران و مبتدعان، چون به سمرقند و بخارا و ماورء النهر جمع آمدند و این سخن را به والی عهد که از آل سامان بود رسانیدند، امیر سامانی فرمود که بیان کنید مذهب راست و طریق سنت و جماعت را. سپس علمای سمرقند نیز به ابوالقاسم اسحاق سمرقندی اشاره نمود، آنگاه او کتابی به عربی به نام «العقيدة) تأليف می نماید. امیر سامانی دستور می دهد آن را به عربی ترجمه نمایند و این رساله گزیده همان کتاب است.

ص: 447

[کشف الظنون: 1157/2 ؛ هدية العارفين: 199/1 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1321216

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد، بدانکه سبب تصنیف این کتاب آن بود که گمراهان، یعنی هواداران و مبتدعان، چون به سمر قند و بخارا و ماوراء النهر رسیدند؛ انجام: و هم در خبر است که هر که این دعا بخواند که اللهم اني اسألك بأن لك الحمد ... تمام شد به توفیق خداوند تعالی انتخاب این کتاب شریف.

خط: نسخ، بی کا، تا: 141ق؛ کاغذ: شرقی، 24گ (64پ -87پ)، 15 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 33-391]

اعتقادات شیخ احمد احسائی (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqadat-e Seyx ahmad-e ahsa'i (t.)

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15149/3

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ 16گ (28ر - 43پ) [مختصر ف:-156]

- اعتقادات شیخ طوسی > ثلاثون مسئلة في معرفة الله

اعتقادات شیخیه / كلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt-e šeyxīye

گیلانی، محمد مهدی بن اسدالله، ق13 قمری

gīlānī, mohammad mahdī ebn-e asad-ol-lāh (-19c)

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 789/1

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 21 جمادی الاول 1291ق؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1450]

اعتقادات الصادقين / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt-os-sādeqīn

رساله مختصری در اصول و فروع دین، دارای دو مطلب» و هر یک در «مقدمه» و چند «اصل» و «خاتمه».

گلپایگان گلپایگانی؛ شماره نسخه: 125/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين الذي لا اله الا هو الواحد الأحد الصمد الفرد الحى القيوم الدائم الأبد الذي لم يتخذ صاحبة و لا ولدا؛ انجام: و صنفی از برای گذران و معیشت عباد است و صنفی از برای عبادت و غیر آن مثل محافظت

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 34گ (33پ -66پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: 108]

- اعتقادات صدوق (ترجمه) > اعتقادات صدوق (ترجمه)

- اعتقادات صدوق (ترجمه) > اعتقادات

اعتقادات عبدالعظیم حسنی (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt-e 'abd-ol-'azīm-e hasanī (t.)

چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 66616

آغاز: بسمله، اعتقادات سید جلیل الشأن و عظیم القدر و المنزلة عبد العظيم بن عبدالله الحسني المعروف بشاه عبدالعظیم المدفون بارض ر که بعرض جناب مقدس هاد عليه السلام رسانید و حضرت بسیار پسندید و آن این است گفت: عبدالعظیم که شهادت می دهم بدرستی و راستی و يقين بقلب و زبان که خداوند یکی است

بی کا، بی تا، جلد: تیماج سیاه با ترنج باسر، آگ، قطع: بغلی، اندازه: 13× 22سم [ف:-326]

اعتقادات عقليه / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt ‘aqlīye

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26100

آغاز: بسمله حمدله ... اما بعد این رساله ایست در بیان اعتقادات؛ انجام: هذا ثبات دینی و انت خیر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ ضمیمه نسخه ش 26099 [رایانه]

- الاعتقادات على المذهب الجعفري > الزام النواصب بامامة علی بن ابی طالب

اعتقادات فرق مختلف / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt-e feraq-e moxtalef

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1468/3

پراکنده هایی در ... خط: نسخ، بی کا، تا: 10 ذیقعده 1233ق؛ جلد: تیماج مشکی نرم، 25ص (39-63)، اندازه: 10×21/5سم [ف: 3-967]

اعتقادات مجذوبیه = رسالة الحق / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqādāt-e majzūbīye = r.t-ol-haqq

مجذوبعلی شاه، محمد جعفر بن صفر، 1175-1238

ص: 448

قمری

majzūb-alī-šāh, mohammad ja‘far ebn-e safar (1762- 1823)

تاریخ تأليف: قرن 13

چون گروهی از علما مؤلف را متهم به تصرف کرده بودند، وی در دفع این تهمت از خود رساله حاضر را نگاشت. وی در آن عقاید خود را مینگارد و اعتراف می کند که ریاضت بسیار داشته ولی این ریاضتها تماماً شرعی بوده و از صوفیه بری است.

در آغاز این رساله شرح حال خود را نیز می نگارد. آغاز: الحمد لله رب العالمين والصلوة والسلام على محمد و آله اجمعین عرضه می دارد ضعیف گناهکار و نحیف تبه کار محمد صفر ... از طایفه قراگوزلو که چون مدتهائی بود مدید و عهدهایی بسیار بعید که جمعی این ضعیف را منسوب می ساخته اند بتصوف

انجام: و اگر در آنچه گفتم تفکر نمایید در هر باب حق بر شما ظاهر می شود و الله يهدي من يشاء الى صراط مستقيم والحمد لله اولا وآخرا انتهى ما اردنا نقله من كلماته به اینجا ختم می نماییم رساله را.

چاپ: به اهتمام سید هبة الله جذبی، با عنوان «العقائد المجذوبیه»

[دنا 30/2 (26 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1045/2 ؛ فهرستواره منزوی 120/9 (4 نسخه)]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 122

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 40گ، 20 سطر (9× 15)، قطع : وزیری، اندازه: 17/5× 22 سم [ف:-12]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4656/3 - 23/176

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13 جلد: تیماج سرخ، 53گ، 17 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 1-443]

3. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 348

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ (75656) [ف: 3-11]

4. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 212/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14 [نشریه: 2-96]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8946/4

خط: نستعلیق، كا: علی بن محمد بیک و محمد کاظم بن حاج زین العابدين محلاتی، تا: یکشنبه 7 ربيع الثانی 1232ق، جا: خان گلشن همدان؛ جلد: تیماج بدون مقوا، 127 گ، اندازه: 11× 21سم [ف: 23-117]

6. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 198

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالعلی، تا: جمادی الاول 1236ق؛ مصحح؛ وقف نامه کتاب با مهر «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده میرزابابا» (بیضی)، در صفحه آخر یادداشت هایی به نقل از رساله آفاق و انفس سید شرف الدین آملی آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 71گ، 15 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف:-16]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9230/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1237ق؛ جلد: تیماج مشکی، 88گ (1پ -88ر)، 12 سطر، اندازه: 11× 16 سم [ف: 24-28]

8. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 266/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1237ق؛ مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 71گ (1پ -71پ)، اندازه: 12× 21سم [ف: 1-235]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3799

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق، جا: قم؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج قرمز، 139 ص، مختلف السطر، قطع: رقعی، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 10-1786]

10. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 171/4

خط: نستعلیق، کا: جمال بن حاج محمد هادی شهیر به حاجی بابا، تا: پنج شنبه پایان ربيع الثانی 1245ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 41گ (73پ -113ر)، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 253 -]

11. قم؛ مرعشی: شماره نسخه: 5704/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهار شنبه 23 ربیع الثانی 1248ق؛ جلد: تیماج مشکی، 67گ (184پ - 250پ)، 16 سطر، اندازه: 14/5× 20/5 سم [ف: 15-107]

12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی با ترنج و سرترنج با گل و بوته و مرغ، 74گ (115-188)، 13 سطر (6/2×11/5)، اندازه: 11×17/5 سم [رایانه]

13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3181/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رحیم بن ابراهیم خان افشار نعمة اللهی، تا: یک شنبه 20 و اندم جمادی الثانی 1251ق، جان کرمان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی با ترنج، 131گ (1 131)، 15 سطر (7/5× 14)، اندازه: 14× 21سم [ف: 11-2141]

14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8306/5

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن ملا محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1283ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی مقوایی، 18 سطر (8/5× 15)، قطع: ربعی [ف: 17-103]

15. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 7717/2

خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج ناد على، تا: دوشنبه 29 شوال

ص: 449

1284ق، برای حاج محمد شریف خان مستشار لشکر ایران؛ جلد: تیماج قرمز، 27گ(172پ -198ر)، اندازه: 15× 25 سم [ف: 20-92]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22880

آغاز: بسمله، الحمدلله على عباده الذين اصطفی؛ انجام: و لجميع احبائه و اصدقائه بمحمد و آله.

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1287ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تيماج [رایانه ]

17. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 4791

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1292ق، قطع: بياض رقعی [رشت و همدان: ف: 1243]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2587/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: صفر 1294ق؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قهوه ای، 73گ (98ر - 170ر)، 14 سطر، اندازه: 15/5× 21سم [ف: 175-7]

19. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7877/2 - 39/257

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد على منشی بن میرزا محمد رفیع مستوفی کرمانی، تا: جمعه 14 ذیحجه 1307ق؛ جلد: مقوا، عطف گالینگور قهوه ای، 47گ، 15 سطر، اندازه: 10× 17سم [ف: 1-444]

20. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4102/3

آغاز: بسمله. اعیان همه شیشه های گوناگون بود xx کافتاد بران پرتو خورشید وجود / هر شیشه که بود سرخ یا زرد و کبود xx خورشید در آن هم بهمان رنگ نمود. وجود حق ... بمثابه نور محسوس است و حقایق و اعیان ثابته بمنزله زجاحات متنوعه متلونه؛ انجام: و از دیدن تعقل نمی پردازد و الله اعلم بالصواب (تمام شد نسخه رساله اعتقادات قطب العرفاء ... ملا جعفر قراگوزلو یوم سه شنبه 12 شهر جمیدی الثانيه 1309)

آغاز و انجام این نسخه شباهتی به رساله های مشابه ندارد جز این که در پایان به نام کتاب و مؤلف تصریح شده و ممکن است تحریری دیگر از آن باشد؛ خط: نسخ، كا: محمد سمنانی، تا: سه شنبه 12 جمادی الثانی 1309ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 16گ (33-48)، 22 سطر (6× 15)، اندازه: 12× 22سم [ف: 13- 3082]

21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7018

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن، تا: 16 صفر 1354ق؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ جلد: مقوا. عطف پارچه، 55 گ، 11 سطر [ف: 11-154]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5110

خط: نسخ معرب و نستعلیق، كا: هادی بن ملا محمد علی همدانی مشهور به گازرانی، تا: 18 ربیع الثانی 1364ق، برای شیخ کاظم مجذوبی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 63گ، 14 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 13-315]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 618

آغاز: برابر؛ انجام: ولیکن اصول و قواعد کلیه که از عمومات کتاب و سنت معلوم شود با عدم معارض نص

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ واقف: نائینی؛ 56 گ، 16 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 4-135]

24. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 6807

آغاز: برابر، انجام: و نور قلوبنا بانوار الحكمة و اليقين بحق محمد و آله الطاهرين سلام الله عليهم أجمعين.

خط: نسخ، كا: محمد گیلانی، بی تا؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوهای ضربی، 49 گ، 19 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 11-153]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7905/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 52گ (80پ - 131ر)، 17 سطر، اندازه: 15×22/5 سم [ف: 26-386]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3922/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی، 72ص (323-1394)، 23 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 10-1977]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16725

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

- اعتقادات مجلسي > الاعتقادات

- اعتقادات مجلسی (ترجمه) > درر المسامع

اعتقادات المجوس / ادیان و مذاهب /عربی

i'tiqādāt-ul-majūs

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 14890/7

آغاز: المجوس لا يعرفون آدم ولا نوحاً

بی کا، بی تاب در آخر آن آمده «کتبه ملا محمد رفیع مشهدی»؛ جلد: تیماج خرمائی لولایی، 4ص، اندازه: 16× 23 سم [ف: 2-201]

اعتقادات (مختصر) / كلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādāt (mx.)

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3918

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطيبين الطاهرین و بعد این مختصری است در معرفت حضرت حق سبحانه بدان که قدیم چیزی را گویند که محال است فانی شدن آن؛ انجام: و در جمیع اینها استناد به سوی کتاب خدا و سنت رسول و آثار ائمه علیهم السلام باید داشته باشد و بالاتر مرتبه او بقاء در فناء ... و هر گاه آن چه ذکر شد در شخص حاصل شد آن

ص: 450

شخص تقریر و تسدید کرده شده از جانب الهی خواهد بود و این دلیل بر تصدیق خداوندی است

اعتقادات شیعه را در چهار فصل معرفة الهی، معرفت النبي، معرفة الامام و تولی و تبری بیان کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1289ق؛ جلد: مقوا، 10گ، 14 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 5-1954]

اعتقادات (منظوم) = طومار / کلام و اعتقادات / فارسی

al-eʻteqādāt (manzūm) = tūmār

حسنی سمنانی، علی اکبر بن محمد حسن، ق13 قمری

hasanī-ye semnānī, “alī akbar ebn-e mohammad hasan (-19c)

مثنوی مفصلی است در احوال آخرت و برزخ و میزان و رجعت و ظهور امام زمان و معراج حضرت پیامبر، مؤلف در پایان آن تفصيل مطالب را به کتاب «فصل الخطاب» خود حواله می دهد و می گوید: «ای بسی اردی بهشت و تیر ماه xx در بطالت رفت بر من آه آه / رفت سی سال از زمان کودکی xx عمر من در غفلت و بیهودگی / بود این طومار فردی مختصر xx کامد از دیوان اسرار بشر / شرح این اجمال از فصل الخطاب xx جوی ای مخدوم از اصل کتاب / بود تاریخ اندر این طومار یار xx شصت دو بود و صد بعد از هزار». او می گوید مقصود از نظم این مثنوی دو چیز بود: یکی رفع شبهه از اعجاز قرآن، دیگر آنکه چون غالب طباع مایل به کلام موزون است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8623/1 - 58/73

آغاز: چون خدا خواهد که غفاری کند Xx میل بنده جانب زاری کند/ آب شور چشم هنگام دعا xx میدهد آیینه دل را صفا

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 32گ، 20 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 449-1]

اعتقادات (منظوم) / کلام و اعتقادات -ترکی

e teqādāt (manzūm)

تاج الدين منظومه مفصلی است در عقاید اهل سنت از شاعری به نام تاج الدین .

tāj-od-dīn

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4377/1 - 22/97

آغاز: تعالی الله زهی خلاق عالم xx ایدان بر قطره دن خلقی مكرم / مصور خاکدان تقویم احسن xx ایدار گلزار گل لاردان مزین؛ انجام: او زنکنی ایله خوب بولغان ساری کوب xx نچه من کوب دیگانلار بولدى منکوب / بولوب خوش بتاز لک بر له مغرور xx ديمه من طور کراک دین بوسه منظور

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 49گ، 17 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 448-1]

اعتقادات منظوم / کلام و اعتقادات / عربی و فارسی

e'teqādāt (manzūm)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10834/12

آغاز: و ما القرآن مخلوق تعالی xx کلام الرب عن جنس المقال / ورب العرش مستول عليه xx بلا وصف التمكن و اتصال. (آغاز ترجمه:) نه مخلوق است قرآن و نه محدث xx کلام حق شنایسش تعالی / بر از عرش است خدا فوق جهت نه xxز روی مر تبت گویم نه بالا؛ انجام: لعل الله يعفوه بفضل xx و يعطيه السعادة في المأل. (انجام ترجمه:) مگر ایزد بیامرزد به فضلش xxسعادتها دهد در دار عقبی / بخوانم مر خدا را در همه وقت xx ز بهر آن که ذکری گوید از ما / به فیروزی شد این توحيد منظوم xx چو سمط گوهر و عقد ثریا / خداوندا به فضل خود بیامرز xx مر آن کس را که کرد این نظم انشاء

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا، با روکش پارچه ای، 5گ (84پ-88ر)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 20-367]

اعتقادات (منظوم) / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādāt (manzūm)

وابسته به: الاعتقادات = صراط النجات = اعتقادات مجلسی = سیر و سلوک = رد صوفيه = مغنی الاصول = اعتقادیه؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

رساله منظوم مشتمل بر ترجمه اعتقادات مرحوم مجلسی (رحمه الله) و خلاصه مهمات علم اخلاق را شامل می شود در آخر اشعار صلاة تا آخر حج را آورده شده است.

اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 113

آغاز: به اسم خواجه ای آغاز دفتر xx که حمد بندگان او راست يكسر؛ انجام: الا يا من دخله كان امن xx خدا را یاری از من فيه کاین

خط: نسخ، بی کا، تا: 1279ق؛ جلد: تیماج عنابی، 13گ، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف:-111]

اعتقادات (منظوم) / کلام و اعتقادات، شعر / کردی

e'teqādāt (manzūm)

تاريخ تأليف: از 1280 ق تا 1281ق

منظومه ای است مفصل قریب هزار و هشتصد بیت، درباره اعتقادات و عقاید اهل سنت.

ص: 451

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 635/1

آغاز: زبده عقیده و خلاصه کلام xx هر له تو و بوتوس حمد و ثنای تام / هر خوئی بو خوت برهان و تير بس xx بشی خوی تیکل نای بکاکس؛ انجام: توخر معدومی هر ناد ياريت xx نه مختاریت راس نه لا مختاريت / نزاع بر یاوه دكل خاص و عام xx صح العقيدة و تم الكلام

خط: نستعلیق، كا: آقا میرزا محمد صالح (قسمت اول)، حبیب اله بن نصر الله (قسمت دوم)، تا: 16 جمادی الاول 1321ق؛ محشی از مؤلف؛ جلد: مقوایی، 80گ (1پ – 80ر)، 12 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2- 266]

اعتقادات (منظوم) / کلام و اعتقادات / کردی

eʻteqādāt (manzūm)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14315/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 2گ (46پ -47پ)، 13 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 38-446]

الاعتقادات و الاحکام / کلام و اعتقادات

al-i'tiqādāt wa-l aḥkām

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18266

بی کا، تا: 1040ق [د.ث. مجلس]

الاعتقادات و الأخلاق / کلام و اعتقادات، اخلاق / عربی

al-iʻtiqādāt wa-l-axlāq

مجموعه ای است از احادیث گردآوری شده از کتاب های مهم روایی شیعه. در این نسخه دو باب آن با عناوین «باب الميثاق والطينة» و «باب التوبة» آمده است. در یک جا عنوان «الفرقه - الفرقه» و شعری به فارسی از شیخ بهایی منقول است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 872/3

آغاز: و في خبر البكري قال عليه السلام و خلق من نور الكرسی اللوح وخلق من نور اللوح القلم وعن ابی عباس قال قال رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم خلق الله لوحا من درة بيضاء؛ انجام: سمعت ابا جعفر عليه السلام افرح بتوبة عبده حسين يتوب من رجل ضلت راحلته في ارض قفر و عليها طعامه وشرابه فبينما هو كذلك لا يدري مايضع ولا اين يتوجه حتى وضع رأسة لينام فاتاه ات فقال له هل لك في راحتلک قال نعم قال هو ذة

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، مجدول گرهی، 18گ، اندازه: 13× 20سم [ف: 1-183]

الاعتقادات و ألفاظ الكفر (رسالة في ...) = رسالة في قول: «اگر بندن كفر صادر اولدیسه» = رسالة فيمن صدر عنه الكفر ثم تاب هل يصح ذلك أم لا؟ / کلام و اعتقادات، امامت / ترکی و عربی

al-i'tiqādāt wa alfāz-ul kufr (r.-un fī) = r.-un fī qawl-i: «agar bande kofr sader üldīse»> = r.-un fi-man şadara an-hu-1 kufr tumma taba hal yasihh-u dalik am la?

برکلی، محمد بن پیر علی، 929-981 قمری

berkelī, mohammad ebn-e pīr-'alī (1523-1574)

رساله ای بسیار موجز به عربی و ترکی با لهجه عثمانی است در اینکه اگر کسی بنا به دلائلی (همچون به کار بردن الفاظ كفر) کافر شده باشد و سپس توبه نماید، آیا توبه اش قبول است و ایمان وی بر می گردد یا نه؟ از این اثر نسخه هایی در کتابخانه های تونس، مصر و ترکیه موجود است که علیرضا قره بلوط گزارشی از برخی از آنها به دست داده است. باید افزود که اثری مشابه، در فهرست دیجیتالی کتابخانه دانشکده زبان و تاریخ دانشگاه آنکارا در ترکیه رساله ای با عنوان «تحديد الإيمان» از مؤلفی با نام احمد الواعظ به شماره های «Miteferrik I, 580/VII » و «Miteferrik I, 364/V » موجود است که به نظر می رسد در ادامه، با رساله مورد بحث جدا می شوند. البته برای نظر نهایی، باید روی هر دو متن - در صورت دسترسی به بررسی تطبیقی صورت گیرد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 458/1 کر

آغاز: بسمله، الحمدلله على عباده الذين اصطفی؛ اعلم أن بعض الناس زعم أن قول القائل اگر بندن كفر صادر اولدیسه توبه ایتدم دین اسلام گیردم يوجب الشك في الإيمان و أنه كفر و هذا مردود فإن صدق الشرطية لايستلزم انجام: و قد اعترض بعض الملاحدة عليها بأنه يستلزم الشك في الإيمان ... قال بعض الكمل و هذا الاعتراض إنكار الشمس وقت الضحى و ناش من الحسد ببيانه طريق محمد و من عناؤه المكبة

خط: نستعلیق، کا: صفی بن علی، تا: قرن 12؛ پیش از آغاز متن، فوائدی همچون یک بیت شعر فارسی (یار بد، بدتر بود ...) بیان کتب امانتی نزد مالک نسخه، که از کسانی همچون عثمان افندی، قواقلی ملا محمد، احمد افندی، حمامچی زاده، حافظ افندی و ... گرفته شده است، فایده ای در واژه «حمد» و مفهوم دقیق آن که به ترکی نگاشته شده است، نکته ای ادبی و تفسیری از شرح تعريفات و عصام و ... آمده؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، جلد: مقوایی با روکش کرم با عطف تیماج قهوه ای، 1گ (2پ)، 26 سطر (9× 13)، قطع: خشتی، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 40/2-214]

اعتقادات و فقه / كلام و اعتقادات، شعر / فارسی

eʻteqādāt va feqh

ص: 452

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2009/4

آغاز: معرفت در خدا شناسی دان xx بدلیل و بحجت و برهان؛ انجام: همه را بر رضای خویش بدار xx حشر کن ربنا به هشت و چهار. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.

بی کا، تا: شوال 1210ق، اهدایی: حاج علی اکبر مروج الاسلام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 70گ (56-125)، 15 سطر (8× 14/5)، اندازه: 14×20سم [ف: 4-1126]

اعتقادات و فقه و قراءات / کلام و اعتقادات، قرائت، فقه

e'teqādāt va feqh va qerā’āt

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10362

مجموعه در «اعتقادات و فقه و قراءات» ناشناخته با خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: جیبی [میراث شهاب: س 8ش 4-68]

الاعتقادات و المواعظ = آغاز و انجام / کلام و اعتقادات / فارسی

al-eteqadat va-l-mavaez = aqaz va anjam

رساله مفصلی است در اعتقادات و مواعظ و پند و اندرز که در چند «باب» (گویا چهل باب) تدوین شده است. اغلب این مطالب در اعتقادات شیعی است و اغلب مطالب آن راجع به علايم آخر الزمان و بر پایی قیامت است. فهرست ابواب آن عبارتند از: 1 و 2. ندارد؛ 3. معرفت الله تعالی؛ 4. الاستعاذة؛ 5. فضل بسم الله الرحمن الرحیم؛ 6 فضل قرآن؛ 7. فضل روز جمعه؛ 8 فضل صلوات؛ 9. مقالات موسی؛ 10. صفت جان بن جان؛ 11. آفرینش آدم؛ 12. دمیدن روح به جسد آدم؛ 13. صفت تولد دجال؛ 14. آفریدن خر دجال؛ 15. صفت دجال؛ 16. پیدا شدن اصحب؛ 17. بیرون آمدن محمد مهدی (عليه السّلام)؛ 18. خروج دجال؛ 19. فرود آمدن عیسی (عليه السّلام)؛ 20. بیرون آمدن یاجوج و ماجوج؛ 21. ندارد؛ 22. بیرون آمدن دابة الأرض؛ 23. بعث و نشر: 24. بيان موقف؛ 25. اعراف؛ 26. فرو شدن آفتاب؛ 27. خراب شدن شهرها که پیش از قیامت باشد؛ 28. شرح قیامت؛ 29. دمیدن صور؛ 30. برانگیختن خلايق؛ 31. صفت دوزخ؛ 32. صراط؛ 33. ندارد؛ 34. بیان نامه دادن؛ 35. صفت مرگ؛ 36. مالابد؛ 37. قصه بلوقيا؛ 38. قضا و قدر؛ 39. بیان نماز .

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8940- 59/160

آغاز: از آن دو ستر ندارد که کسی شادی به دل مسلمانی رساند عقبة بن صالح گفت طواف می کردم دیدم شخصی دست به دوش من زد از ماقبل باب سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام، 103گ، 14 سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 1- 450]

اعتقاد الحكماء / فلسفه / عربی

itiqad-ul-hukama

سهروردی، یحیی بن حبش، 549؟ -587 ؟ قمری

sohravardī, yahyā ebn-e hebaš (1155-1192)

مؤلف در این رساله در مقام رد اتهامی است که به عرفا و صوفيه نسبت می دادند و آنها را دهری و مادی می نامیدند و اثبات می کند که آنها همه موحد و معتقد به وحدانیت خداوند می باشند.

آغاز: اما بعد حمدالله تعالى و الصلوة على نبيه محمد و آله فسبب تحرير هذه الكلمات هو اني لما رأيت انه تطرق السنة الناس الى اهل العلم من الحكماء المتألهة و اشتد التنكير في حقهم

انجام: فطوبى لمن ادرک نفسه قبل الموت و حصل لنفسه في الدنيا درجة يلتذ بها في دار الفناء و يفرج بها في دار البقاء و اسأل الله التوفيق فانه قدیر و بالاجابة جدير المبدع للكل. و الحمد لله و الصلوة على نبينا و سیدنا و آله اجمعین.

چاپ: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد دوم، تصحيح هانری کربن (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 1380 (چاپ سوم))

[دنا 31/2 (9 نسخه)]

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2412/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن علی دامغانی الجابر مى المولد، تا: 659ق؛ کاغذ: اصفهانی، شکری، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 13ص (82- 94)، 19 سطر (6×15/5)، اندازه: 9/5× 19 سم [ف: 5-542]

تهران: دانشگاه شماره نسخه: 1136/2 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-566]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 630/5

آغاز: برابر

بی کا، تا: قرن 8؛ قطع: وزیری، اندازه: 22612سم [ف: 2-389]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1792/2

خط: نستعلیق، کا: میر محمد باقر داماد، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف میشن زرد، 6گ (7ر -12پ)، 15 سطر (4× 10)، اندازه: 10× 18 سم [ف: 8-357]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1219/30

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: 1046ق، کاغذ: فرنگی نازک و کهنه، جلد: تیماج مشکی. 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 12/5 ×25سم [ف: 4-160]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4903/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن علینقی با کی، تا: قرن 12: جان اصفهان؛ در پایان نوشته که این نسخه از خط میر محمد باقر داماد

ص: 453

نوشته شده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ یک لایی، 2گ (84پ -85پ)، 48سطر (9× 23)، اندازه: 14/5 ×30سم [ف: 14-120]

6. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 473/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن شیخ عبد الحميد بن شیخ علی، تا: پنج شنبه 22 رمضان 1176ق؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (125- 130ر)، 21 سطر (7× 16)، اندازه: 11/5× 20 سم [ف: 2-81]

7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 643/5 -ف

نسخه اصل: بغداد لی وهبی ش 2023؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 4گ (44پ -47پ) [فیلمها ف: 1-517]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3059/7 -ف

بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-51]

اعتقاد اهل سنت و جماعت = اصول سلطان بن السلطان سلطان ولد / کلام و اعتقادات / فارسی

e'teqād-e ahl-e sonnat va jamā‘at = osūl-e soltān ebn es-soltān soltān valad

سلطان ولد، احمد بن محمد، 623-712 قمری

soltān valad, ahmad ebn-e mohammad (1227-1313)

دارای عنوان های «فصل».

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 270/8 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2052؛ خط: نسخ، كا: مبارك بن اصیل بن محمد بن نجيب ملقب به نجم قرطاسی، تا: با تاریخ 686ق؛ گ (125-130)، 13 سطر [فيلمها ف: 1-447]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3463/3 -عکس و 3464/3 -عکس

نسخه اصل: توبینگن 3784 .Oct Or بی کا، بی تا؛ 8گ (156ر - 163پ) [فيلمها ف: 3-224]

اعتقادنامه / کلام و اعتقادات / عربی

eʻteqād-nāme

جعفر بن محمد (عليه السّلام)، امام ششم، 80-148 قمری

ja'far ebn-e mohammad, emām-e šešom (700-766)

در این اثر اعتقادات امام جعفر صادق (عليه السّلام) در زمینه اصول دین به طور بسیار مختصر بیان شده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4572/8

آغاز: بسمله، اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له؛ انجام: و تصديق الله له بالمعجزات

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی مجدول ضربی، 1گ (193- 193پ)، 17 سطر (4/5× 12)، اندازه: 9× 17سم [ف: 19-210]

اعتقادنامه / کلام و اعتقادات / فارسی

eteqad-name

صابونی، بن احمد بن محمود، ق 7 قمری

sābūnīó ben ahmad ben mahmūd (-13c)

ترجمه و افزوده هایی بر کتاب پدرش «الكفاية في الهداية» احمد بن محمود صابونی بخاری (-580ق) است. وی در مقدمه کوتاهش از خود نام نبرده و در منابع هم ذکری از او به میان نیامده است. تنها در ذیل تاریخ بغداد ابن نجار بغدادی (578 643ق) از ابوالمحامد محمود بن احمد بن الصابوني البخاری یاد شده که احتمال دارد مؤلف كتاب ما باشد. در نسخه نام پدر مؤلف به صورت «ابو محمد بن احمد بن محمود الصابون البخاری» آمده که به صورت صحیح آن «ابوالمحامد احمد بن محمود صابونی بخاری» است.

[برای کتاب اصل رک: بروکلمان 5/6 30-306؛ معجم التاريخ التراث الاسلامی، 537/1 ؛ کشف الظنون 1499/2 -1500و 2040]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8877/2

آغاز: تيمنا بذكره. حمد و ثنا بی انتها مر خدای را عزوجل که لا کمال بی نیازی جمله آفریده ها را هست کرد و بعضی را از فرزندان ذات و صفات خود مکرم گردانید ... بدانک اتفاق جمله علماء اسلام است رحمة الله عليهم اجمعین که اول فريضه که بر عاقل و بالغ است معرفت خداس است عزوجل پس او توحید وی و ایمان و اسلام باز دانستن شرایع اسلام و گزارد وی ... و چون كبار علماء سلف اهل سنت ... از بهر نگاه داشتن عقیده اهل اسلام ... هر کسی بیان اعتقاد نوشته بود بعضی مشرح و بعضی موجز پدر و استاد من مولانا نور الملة و الدين حجة الحق ابو محمد بن محمود الصابون البخاري أنار الله رضوانه و اسكنه جنانه بر سنت ایشان بیان اعتقاد نوشته بود اکنون این دعا گوی اهل اسلام آن بیان اعتقاد را با چیزی دیگر زیادت کرده.... فصل دانک پارسی ایمان گرویدن بود به خدای عزوجل در آنج خبر داده است؛ انجام: چنانک بشناخته اند او را و فرشتگان بندگان خدای اند پاكان و برگزیدگان اند و فرمان برداران اند. فقط دو برگی از این کتاب در نسخه موجود است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه آخر جمادی الثانی 859ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ خریداری از باقر رقت (ترقی)؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: چرم قهوه ای جدید با ترنج منقوش، 2گ (268پ۔ 369پ)، 17 سطر (8× 12)، اندازه: 12/9× 17 سم [ف: 29/1-213]

اعتقادنامه = تحقیق اسلام / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqād-nāme = tahqiq-e eslām

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)

ص: 454

رساله ای در اعتقادات دینی با دید صوفیانه و مذهب اهل سنت و جماعت، به نثر آمیخته به نظم و جز «تحقیق ایمانی» اوست.

آغاز: اشهد ان لا اله الا هو وحده ولا شریک له و اشهد ان محمدا ... دانسته ام که خدایتعالی که او یکی است ذات و صفات او به کمال است و بر دوام ... حی است و ...

[فهرستواره منزوی 101/7 ]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4262/103

خط: نستعلیق، كا: میر غلام محی الدین، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 4گ (538-541ر)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 4-679]

اعتقادنامه / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqād-name

ترکه اصفهانی، علی بن محمد، 835؟ قمری

torke esfahānī, ‘alī ebn-e mohammad (-1432)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10196/30

آغاز: بسمله بعد حمدالله ... اعتقاد این فقیر بعید از آنچه ائمه سنت و جماعت خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 828-841ق؛ خط مؤلف و شرف الدین علی یزدی و دیگران در برخی صفحات مجموعه، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 1ص (171 حاشیه)، 23 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: 32-240]

اعتقادنامه = عقائد = عقیده منظوم / کلام و اعتقادات، شعر / فارسی

eteqad-name = aqa'ed = 'agide-ye manzum

جامی، عبدالرحمن بن احمد، 817-898 قمری

jāmī, ‘abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1415-1493)

مثنوی سلسلة الذهب جامی به سه دفتر تقسیم می شود، دفتر اول منتهی می شود به منظومه ای در بیان اعتقادات موسوم به اعتقادنامه». منظومه ای در عقاید مذهبی، مشتمل بر صفت ایمان، توحید ذات و صفات باری تعالی، آفرینش، پیامبران، نعت حضرت محمد (صلّي الله عليه و آله) ... درجات بهشت. آن را به خواهش خواجه زاده، گویا فرزند خواجه عبدالله احرار، در عقاید اسلام با دید اهل سنت سروده است.

آغاز: آغاز 1: بعد حمد خدا و نعت رسول xx بشنو این نکته را به سمع قبول / که نخستین فریضه بر عاقل xx عاقلی کز بلوغ شد کامل (همان سر آغاز سلسلة الذهب اوست)

آغاز 2: لله الحمد قبل كل كلام xx بصفات الحلال و الاكرام / حمد او تاج تارک سخن است xx صدر هر نامه نور و کهن است (آغاز اعتقادنامه)

انجام: هست دیدار حق اجل نعمxx و به انتهى الكلام و تم

چاپ: چند بار جداگانه چاپ شده است؛ بمبئی، سنگی، 1885، وزیری، 14ص

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13637/7

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق چلیپا، كا: عبدالرحمن بن شرف (از معاصران عبدالرحمن جامی)، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج سرخ، 5گ (179پ- 183ر)، سطور چلیپایی و سه ستونی و هر ستون 20 سطر، اندازه: 18× 29 سم [ف: 37-163]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3059/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوب، کا: دوس محمد مروجانی، تا: 930ق، تاریخ تحریر ضمایم: قرن 11 ق، مجدول، نسخه در سنوات 1154 و 1196 داخل عرض شده است؛ کاغذ: نخودی آهار مهره سمرقندی متوسط، جلد: مقوا با روکش پارچه، 14 گ، 15 سطر، اندازه: 12× 17سم [ف: 23-132]

3. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1716/7

آغاز: برابر1

کامل؛ خط: نستعلیق، کا: بایزید سردشتی، تا: 1264ق؛ 9گ (122- 130)، اندازه: 12× 18 سم [نسخه پژوهی: 3-171]

4. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 191/1 فرخ

آغاز: برابر 1

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: ثریا از جواری زینب خانم افندی، تا: اواسط جمادی الاول 1287ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد:مقوا با روکش مشکی حاشیه طلائی، عطف قهوه ای، 15 سطر (10×16/5)، قطع: پستی [ف:- 170]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11087

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علینقی هشیار، تا: 1338ق، وقفی: ابوالوفا معتمدی کردستانی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: شميز، 10گ، مختلف السطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 9-83]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16360/4

آغاز: برابر 1؛ انجام: آن دفتری ز نو سازم ... ور بماند جواد عمر از سیر ...

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 982 و 986؛ علاوه بر متن به طرز چلیپایی در حواشی نوشته شده است؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 11ص (130-140)، 12-17 سطر، اندازه: 10/6× 17/2 سم [ف: 17- 400]

7. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 502/7

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند دار؛ کاغذ: هندی، جلد:

ص: 455

تیماج عنابی ضربی، 13 سطر (9× 15)، اندازه:14×22 سم [ف: 1-462]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13835/2

آغاز: في وحدته سبحانه و تعالی . واحد است او بذات خویش و احد xx وحدتی برتر از شمار و عدد؛ انجام: بهر آن دفتری ز نو سازم xx داستانی دگر بپردازم / ور بماند جدا ... از سیر xx ختم الله لي بما هو خير منظومه کوتاهی است در بیان اعتقادات حقه، و گویا بخشی از سلسلة الذهب مؤلف است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 8گ (2ر-9پ)، 15 سطر [ف: 391-37]

9. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2571/3

آغاز: اول فريضه بر عاقل کامل آن است که به دل اعتقاد کند

خط: نسخ، كا: مصطفى بن محمد خوئی، بی تا؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمية؛ كاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 6گ (61-66)، اندازه: 7× 16/5 سم [ف: 4-1347]

10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5059/1

خط: نستعلیق، کا: محمد رضای گلپایگانی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: رویه میشن سیاه، 41گ (1پ - 41پ)، 28 سطر، اندازه: 18/2× 29/8 سم [ف: 3-633]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13834/3

منتخب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 9گ (170ر-178پ) [ف: 389-37]

12. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 879/2

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول 9گ (18ر-26ر)، 17 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 2-136]

اعتقادنامه / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqād-name

شهرزوری، خالد بن حسین، 21193-1242 قمری

šahrazūrī, Xāled ebn-e hoseyn (1779-1827)

رساله مفصلی است آمیخته به نظم در بیان اصول سته ایمان بر مبنای اعتقادات اهل سنت و اشاعره؛ و در اثنای آن حديث مروی از حضرت پیامبر (صلّي الله عليه و آله) درباره معنی اسلام و مسلمانی را شرح نموده است.

آغاز: الحمدلله الذي انعم علينا و هدانا الى الاسلام و جعلنا من امة سيد الأنام عليه وعلى آله الصلوة و السلام باید دانست که حق سبحانه و تعالی منعم على الاطلاق است.

انجام: و نیز اگر فرض کنیم خدا نقيض مراد بنده را اراده کند ... پس هیچ صورت نماند مگر حصول مراد الهی و تاثیر و ایجاد او تعالى شأنه وهو المطلوب. تم

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4243/35

آغاز: بسمله. بدانکه فرض آ بدست شش است؛ انجام: و محتاج استغفاریم.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 31گ (264-294)، 11 سطر (6× 13)، اندازه: 12× 18سم [ف: 13-3216]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4243/36

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 17گ (294-310)، 11 سطر (6× 13)، اندازه: 12× 18سم [ف: 13-3216]

3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 631/5

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف با توجه به آغاز و انجام برگزیده شده است؛ خط: نسخ تحریری، كا: محمد صالح بن ذهابی، تا: 21 جمادی الثانی 1300ق، جا: سنندج؛ 43گ (83-125ر ) [ف: 2-176]

4. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 14822/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی ضربی لولایی، 22گ، 19 سطر، قطع: پستی [ف: 2-123]

5. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2744/2 - 14/194

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 40گ، 12 سطر، اندازه: 11× 17سم [ف: 5-2913]

. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 635/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، 42گ (81پ - 122ر)، 12 سطر (7× 13)، اندازه: 12×19 سم [ف: 2-267]

اعتقادنامه / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqād-nāme

شقاقی، فتحعلی بن خان جان خان، ق13 قمری

šaqāqī, fath-alī ebn-e xān jān xān (-19c)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2051/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 شوال 1068ق [ف: 5-416]

اعتقاد نامه / شعر / فارسی

e'teqād nāme

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1035/1 -ف

نسخه اصل: بادلیان اوزلی 28 (1780). اعتقادنامه است به وزن مثنوی؛ خط: نستعلیق، كا: حسن بن ملامهدی لنگرودی، تان سه شنبه 3 رجب 1240 ق، به دستور يعقوب مچل انگلیسی؛ 13

ص: 456

سطر [فيلمها ف: 1- 559]

اعتقادنامه / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqād-nāme

تاریخ تأليف: 700ق

در مبدأ و معاد.

آغاز: بنام آنکه غير از وی خدا نیست xx بجز بروی خداوندی روانیست

انجام: ندارم هیچ گونه توشه راه xx بجز لاتقنظوا من رحمة الله.

1. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2074/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن ملا سیلال، تا: 1232ق؛ اهدایی: وزیری موسس ؛ کاغذ: مختلف، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی ضربی یک ترنج بزرگ و دو کوچک، 44گ (112-156)، 15 سطر (11× 16)، اندازه: 13× 15/5 سم [ف: 4-1149]

2. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 29/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق [نشريه: 4-455]

- اعتقادية > اجوبة مسائل اعتقادية

- الاعتقادية > الاعتقادات

- اعتقادية > غنية المكلفين في أصول الدين

- الاعتقادية > العقيدة الكافية

- اعتقادية > دليل المتحیرین

الاعتقادية / كلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādīya

عبدالقادر جیلانی، عبدالقادر بن موسی، 471-561 قمری

abd-ol-qāder-e jīlānī, 'abd-ol-qāder ebn-e mūsā (1079- 1166)

رساله کوتاه و مسجعی است که در آن گیلانی نظر خود را در توحید و اعتقادات بیان داشته است. که در متن آن، به وجوه اختلاف قادریه با فرقه های ثنويه، حشویه، قدریه، جبریه، هذليه، نظامیه، عمرویه، راذليه، هشاميه، دهریه و جعفریه، اشاره شده است. دانسته نشد، که آیا رساله حاضر انشای خود گیلانی است یا نقل مضمون گفته های او به وسیله شاگردان و جانشینان او است.

آغاز: بسمله الحمد لله الذي كيف الكيف و تنزه عن الكيفية و این الاين و تعززعن الأينية و وجد في كل شيء و تقدس عن الظرفية

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12103/9

آغاز: برابر؛ انجام: الذين لهم غرف من فوقها غرف مبنية و صلی الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم تسليماً كثيراً.

خط: نستعلیق تحریری، كا: احتمالا مستقیم زاده، تا: 1195ق؛ مصحح خطبه آغاز آن با نسخه چاپی، اندکی متفاوت است؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (89-91)، 18 سطر، اندازه: 8× 14/5 سم [ف: 536-30]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8673/2 - 58/123

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1340ق، 6گ (104-109)، 12-15 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 1-450]

اعتقادیه / عرفان و تصوف / فارسی

e'teqādīye

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, ‘alī ebn-e mohammad (1315-1385)

رساله مختصری است در اصول و فروع دین به روش عرفانی و جز رساله «الاعتقادات» عربی وی می باشد. نخست عقاید است در شناخت پروردگار و اصول آن، سپس 18 «فصل» بی شماره در فروع دین با دیدی صوفیانه و اهل سنت و جماعت. با آداب نماز، وضو، غسل و نماز سفر آغاز می شود، سپس اركان پنج گانه اسلام: کلمه شهادت، نماز، روزه، زكات و حج. واپسین «فصل»: بدانکه روزه را 3 وجه است: یکم ... دوم ... سوم نگاه داشتن دل از هر چه غیر حق است.

آغاز: بسمله. الحمدلله وحده و السلام على عباده الذين اصطفی. اما بعد، بدان ای عزیز ايقظنا الله و ایاک عن سنة الغفلة ... اول چیزی که بر بنده واجبست معرفت پروردگار ...

انجام: تا منجلی شود بهر چه می یابد، از لطايف نفحات الهی و حقایق آثار مواهب نامتناهی. و الحمدلله وحده و السلام على من اتبع الهدی.

چاپ: دمشق، محقق: محمد اركون، مجلة المعهد القرنسی للدراسات العربية، جزء 17، 1961-1962م.

[دنا 32/1 (5 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1046/2 ؛ احوال میر سید علی همدانی ص 141؛ فهرستواره منزوی 101/7 (6نسخه)؛ مشترک پاکستان 1281/3 نشانی 2 نسخه پاکستانی)]

1. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 162/3 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: گنج بخش، ش 4409 (گنج 559/2 )؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: با تاریخ 851ق؛ 13ص (164-176) [عکسی ف: 2- 30]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4250/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابوذر بن عبد الله سبزواری، تا: 107ق، جا: مشهد

ص: 457

خراسان؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، 8گ (280پ -287ر)، 21 سطر، اندازه:17× 24/8سم [ف: 7-296]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4274/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سرخ تیره ضربی، 5گ (48پ-52پ)، 25 سطر، اندازه: 14/7 × 25/5 سم [ف: 7-316]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7724/4

آغاز و انجام: برابر

کا: مهدی، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 5گ (146ر - 150ر)، اندازه: 21× 32سم [ف: 20-111]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 774/14 -ف

نسخه اصل: پاریس 39 .P (بلوشه 156)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 23 سطر [فیلمها ف: 1-538]

6. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 964/20

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 10ص (485-494) [عکسی ف: 3-198]

7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3260/5 – ف

نسخه اصل: رامپور کتابخانه رضا ش 787 (1 و 2 ) و 866 (3 تا 10)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-110]

اعتقادیه = معتقديه = رساله اظهار / عرفان و تصوف / فارسی

eʻteqādīye = moʻtaqedīye = r.-ye ezhār

ترکه اصفهانی، علی بن محمد، 835؟ قمری

torke esfahānī, ‘alī ebn-e mohammad (-1432)

اهدا به: شاهرخ (807-850ق)

مؤلف این رساله را به دو دلیل در بیان معتقدات خویش نگاشته است: یکی وجوب آشکار نمودن عقاید خود نزد امت محمدی و دیگر رفع اتهام درویشی و تصوف که به او نسبت داده اند. مشتمل بر چهار مبحث» و پنج «اصل» و نیز سه «اصل» و «خاتمه».

آغاز: حمد بیحد و سپاس بیقياس مالک الملکی را که پویندگان جهان نمایش یکسر بر در بارگاه جلالش دست نیاز بر سینه فروتنی نهاده به پای بندگی ایستاده اند

انجام: خدا توفیق دهد ما را و شما را تا از کار مهم خویش غافل نشویم

چاپ: در چهارده رساله فارسی، تصحیح علی موسوی بهبهانی و ابراهیم دیباجی، سال 1351ش.

[دنا 32٫2 (6 نسخه)؛ الذريعه 20/21؛ فهرستواره 99/7 (3 نسخه)]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 442/24 -ف

نسخه اصل: بایزید ولى الدين ش 1825؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 28 جمادی الاول 151ق، جان ابرقوه؛ 28گ (372-399)، 19 سطر [فيلمها ف: 1-478]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10196/29

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 828-841ق؛ خط مؤلف و شرف الدین علی یزدی و دیگران در برخی صفحات مجموعه، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 8ص (165-172)، 23 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: 32- 239]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10004/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 903 و 904ق، جا: مسعودیه یزد؛ جلد: تیماج قهوه اي، 31ص (83-113)، 15 سطر، اندازه: 16/5× 24 سم [ف: 32-13]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3035/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد صالح اصفهانی، تا: یکشنبه 17جمادی الثانی 1084ق؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز ضربی پشت سبز، 43گ (55پ -97ر)، 15 سطر، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 8-231]

5. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 326/5

آغاز: برابر؛ انجام: و بپرسد تا اشکال وی برداری و السلام و الحمد لله اولا و آخرا و الصلوة و السلام على تبيه و حبیبه ظاهرا و باطنا

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1088 ق [ف: 3-11]

اعتقادیه / كلام و اعتقادات / فارسی

e'teqādīye

قاضی زاده کرهرودی، عبدالخالق، ق 11 قمری

qāzī-zāde karahrūdī, 'abd-ol-xāleq (-17c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29705

آغاز: من کتاب اعتقادیه فضیلت و مغفرت پناه خلد آرامگاه قاضی زاده گرهرودی طاب ثراه بسمله کس نامه انوار جلی ننویسد؛ انجام: و شهود که کثرت اعتباری اند مناسب و احد تسیت نه احدیت.

خط: نستعلیق خوش جلی، كا: کاشانی، شهاب الدين على، تا: قرن 11؛ ضميمه نسخه ش 16813؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج جلد از شیرازه جدا شده است، قطع: بياضي [رایانه]

اعتقادیه (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

eteqadiye (t.)

عزلتی خلخالی، ادهم، -1052 قمری

‘ozlatī xalxālī, adham (-1643)

وابسته به: الاعتقادات = الاعتقادية = العقائد شیخ بهائی، محمد

ص: 458

بن حسين (953- 1030)

رساله کوتاهی است در اعتقادات شیعه و در بازشناسی آیین شیعی اثنا عشری از آیین زیدی و واقفی که مؤلف با عنوان نعتقد نعتقد» آن را در رد نسبت ناروایی که عامه به شیعه نسبت میدهند، نگاشته است. درباره انگیزه تأليف آن چنین می نویسد:

هدف از نگارش رساله، این است که برخی از فرق باطل و منحرف از جمله زیدی، واقفی و کسانی در بعضی از اصول و فروع دارای عقاید فاسد و باطلی هستند و شیعه اثنی عشری از آنان و اصولشان بیزار و متنفرند، مع الأسف بخاطر اشتراک آنها در نام شیعه سبب شده که برخی از مخالفین اهل سنت که از حقیقت مذهب ما غافل و نا آگاه می باشند بین ما و این گروه منحرف فرق نگذارند و بما نسبت های ناروا بدهند لذا بر آن شدم که عقاید اصولی و فروعی مذهب امامیه را بیان نمایم تا بر همگان بویژه مخالفان معلوم گردد که عقاید ما با اعتقادات گروه یاد شده فرقی فاحش دارد.»

آغاز: شیخ مرحوم می گوید که الحمدالله على آلائه

چاپ: به کوشش عبدالله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی 1381 ضمن رسائل فارسی ادهم خلخالی صص 42 31؛ به کوشش جویا جهانبخش. تهران: اساطیر 1387

[الذريعة 228/2 ؛ ریحانة الادب 301/3 ؛ فهرستواره منزوی 118/9]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5997

آغاز: برابر؛ انجام: و همین بالحمدا (كذا) تنها باید گذارد

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، پس از این نیز مقاله ای است در موضوع معتقدات فرقه امامیه که بدین جمله آغاز گشته: «بدان که واجب عینی است بر هر بالغ و عاقل بنده و آزاد زن و مرد دانستن اصول دین ...» و بدین جمله پایان یافته است: «و تصدیق اینها واجب (كذا) و الله اعلم بالصواب» [ف: 4-27]

اعتقادیه = حقایق موجودات = سرمایه نجات / کلام و اعتقادات / فارسی

eʻteqādīye = haqāyeq-e mowjūdāt = sarmāye-ye nejāt

خاتون آبادی، اسماعیل بن محمد باقر، 1031-1116 قمری

xātūn ābādī, esmāʻīl ebn-e mohammad bāqer (1622- 1705)

اهدا به: شاه سلیمان صفوی (1077-1105ق) این رساله - که مؤلف عنوانی خاص بدان نداده و اسامی داده شده بر آن به تناسب موضوع بوده است - یک دوره مختصر از اصول اعتقادی شیعی است که صبغه فلسفی در آن دیده می شود، هر چند بر شواهد نقلی برای اثبات مدعای خود تاکيد دارد. رساله در سه «باب» تنظیم شده: 1. اقسام موجودات؛ 2. مخالفان اصول مذاهب ارباب کمالات و سایر طبقات؛ 3. سرمایه نجات طالبين وصول به رفيع درجات که در سه «فصل» است: 1) اعتقادات اصولی، 2) اعمال فروعی، 3) اخلاق ضروری. مؤلف انگیزه خود را چنین بیان می کند: «اطلاع بر حقایق موجودات و بر مذاهب و ملل مخلوقات، خصوص مذاهبی که رخنه در دین قویم و شریعت مستقیم حضرت سید المرسلین و طریقه ائمه طیبین و طاهرین می کند و باطل را متلبس به لباس حق ساخته در نظر شیعیان احمد مختار و حیدر کرار جلوه گر می سازد و فرقه ناجیه حقيه اثنا عشریه از جهت این قسم مذاهب از جمعی شعبه من حيث لا يشعر به علت حسن ظن میل به اتحاد الحاد می کنند و باعث فساد عقاید ایشان می شود».

آغاز: حمد و سپاس صانعی را سزد که آب حیات ابدی و سرمایه نجات سرمدی در طی طومار شریعت غرا و عمل به مقتضای ملت بیضاء اوست و درود نامحدود هادی و مرشدی را لایق که سعادت دارین و نجات نشأتين در تاسی و اقتدا به سنت سنيه و

طريقه او و اهل بیت طيبين و طاهرين اوست ... و بعد باعث این سطور آن است که چون اطلاع بر حقایق موجودات و بر مذاهب و ملل مخلوقات ...

انجام: و تقصیر را به عدم قابلیت و استعداد خود نسبت می دهد نه به احدی و الحاح و لجاج او به درگاه احدیت است در قضای حوايج. اللهم اقض حوائجنا من عندك و لا تحوجنا الى احد من خلقك.

چاپ: با تصحیح فاطمه فنا، در گنجینه بهارستان، حکمت 2، مسلسل 11، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1379ش.

[دنا 33/2 (5 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 118/9 و 135/6]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 77/6

آغاز: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: محمد علی بن حبیب الله حسینی، تا: 1112ق؛ 23گ (65-87)، اندازه: 12× 18 سم [نسخه پژوهی: 3-77]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18/3 خوئی

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته، بی کا، تا: 1149ق؛ در سراسر دفتر یادداشت های پراکنده فراوان است: بخشی از اصول فقه و در آیه الحديث که برخی از آنها دارای نشان «مت ق» یا «شرح مت قی» است، در یکی از آنها از شیخ احمد و کتاب های او یاد شده (ص 1-2)، تعویذات دعاهای مروی (ص 5-6)، گویا بخشی است از یک رساله در تجوید و قرائت (ص 7-11) و در یکی از این فقرات ( روی ص 9) این قطعه مثنوی درباره تجوید نقل شده: «در بیان رموز وقف از گفتار حافظ الدین بخاری رحمة الله تعالی. حافظا این نظم را بشنو کنون xx تا ترا در وقف باشد رهنمون / طا چو وقف مطلق آمد مر ترا xx مگذری زان هر کجا یابی ورا / میم وقف لازم است مگذر ازو xx گر گذشتی خوف کفر است اندرو /صاد را وقف مر خص خوانده اند xx ایستند آنجا کمان ورمانده

ص: 459

اند / جیم جایز بگذری زانهم رواست xx بلکه آنجا ایستادن به فزاست / زا مجو زله مستی در خور است xx بلکه بگذشتن از و اولیتر است / قاف را وقف بعضی فرا کرده اند xx بگذری بهتر از آنجا گفته اند / لام الف هست این علامت مر گذر xx ایستادن خود خطا باشد حذر»، برخی استخراجات جفری به چلیپا ص 12-13)، طریقه ختم سوره های فتح و يس و غیره (ص 15 17)، اسامی استادان سبعه خط: ابن مقله، ابن بواب، ياقوت المستعصمی ارغون کابلی پیر یحیی صوفی، مبارکشاه زرین قلم، مولانا عبد الله طبیب یزدی صیرفی و نیز دو بیت شعر به عربی درباره خط آمده (ص 75-)، برخی دعوات و اذکار و ختمها از کتب معروف نقل شده و در ذیل یکی از این نوشته چنین آمده اند: «فقیر حقیر ابوالحسن بن عبدالله خلخالی مولدة والاردبیلی منشأ نیر توسل مزبور نمود حاجتی که قصد کرده بود بفعل آمد ...» (ص 86-87)، و سپس چنین نوشته: «نقل من خط ملا ابوالحسن المذكور مدظله»، روی ص 88 این یاد داشت دیده می شود تاریخ مبدأ سفر عتبات عالیات روز سه شنبه 27 شهر محرم سنه 1086 و تاریخ داخل شدن در بندر سورت 17 ذیقعده من السنة المذكورة هلال شهر محرم الحرام سنه 1087 در بروج دیده شد و در (در نسخه. 81) شهر محرم الحرام قدوم یکجرات که احمد آباد است واقع شد اساس منازل از کجرات تا ده های که شاه جهان آباد است. آلاريج، یا نه، میثانه، سپید پور، بالنپور، وانتهواره، پانتیواره، بدکام، مدره، جانور، کندب و وندارا، كانکارا، کاتلو، بی پال، بی تن، مرته، پالری، بکری، کنیج، سامر، اورجب نر، تالاور، منهور پود، برنگر، برو، رواری، با تاوی، سرای الله وردی خان، ورود بشاه جهان آباد 22 شهر فر سنه 1087 واقع شد و ... از مبدء سفر تا اواسط شهر رجب من السنة المدكورة در خدمت آخوند ملا ابو الحسن سلمه الله تعالی رفیق بودیم»، چند دعا از صحیفه سجادیه (ص 89-95)، دعای صباح با مقدمه ای به فارسی در شرح خواص و آداب آن (ص 96-102)؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 43ص (103-145)، ابعاد متن: 22× 30/9، قطع: رقعی، اندازه: 10/5 × 19/5 سم [ف: 7-16]

3. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 96616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ چلیپا، بی کا، تا: 17 محرم 1223ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 38گ (71پ-108پ)، 12 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 234-2]

4. تهران، ملک، شماره نسخه: 1846/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1 ذیقعده 1291ق؛ در 126ر-128پ اسلام سلمان و بندی از احتجاج طبرسی هست؛ کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: میشن قهوه ای، 26گ (119ر-144ر)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 5-382]

.. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1833/1

آغاز: برابر، انجام و قطع بتاویل نقل نکنند زیرا که اگر عقل مستقل و محفوظ از وساوس و اوهام

خط: نستعلیق، کا: محمد طاهر، تا: 1226-1232؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 8گ (9پ -16 پ)، اندازه: 15× 21سم [ف: 216-5]

الاعتقادية = پاسخ به اعتراضات / كلام و اعتقادات / عربی

al-iștiqādīya = pāsox be efterāzāt

احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

تاریخ تأليف: 8 ذیقعده 1240ق

رساله کوتاهی است که مؤلف در بیان اعتقادات خود و تبرئه اش از اتهامات وارده، ساخته است. او معتقد است گروهی که کتاب های او را خوانده اعتراضاتی بر عقیده وی داشتند که ناشی از اصطلاحات مخصوصی که او به کار برده و اینان اصطلاحات را نفهمیده اند لذا در این رساله پیرامون آن اعتقادات به طور صریح گفتگو کرده و تاکید می کند که آنچه حقیقت اعتقادی وی است با صراحت خواهد نوشت.

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... قد اشتبه على بعض الناظرين في كتبى حتى الظنون التي لا يجوز احتمالها لعدم معرفتهم ... فاشار بعض المؤمنين ان اذكر مجمل ما اشتبهوا فيه و اذكر ما اعتقده في ذلك و ادین به ... و ما اذكر الا ما يعلمه الله انه هو اعتقادی الذى ادین به ... فمن ذلك أن الله تعالی عالم بكل شی کلی او جزئی ... و اعتقادنا انه سبحانه و تعالی ما فقد شيئا من الأشياء من ملکه

1. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 789/4

آغاز: برابر

بی کا، تا: 1204ق؛ اندازه: 9× 15سم [ف: 3-22]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1723/10 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و حسبي الله و کفی. و کتب العبد احمد بن زين الدين الهجرى الاحسائي في ثامن ذیقعده 1240 ق. ما كتبت في هذه الأوراق هو اعتقادي الذي ادين الله به يوم العرضي عليه، و قد خاب من افترى، و السلام علی من اتبع الهدی.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: با تاریخ 1243ق؛ 2ص (73-74) [عکسی ف: 1-33]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5105/2

آغاز: برابر؛ انجام: ان افتريته فعلی اجرامی و أنابريء مما تجرمون و حسبي الله و کفی

خط: نستعلیق، كان عبد الخالق بن عبد الرحیم یزدی، تا: 1266ق؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (102پ -107 پ)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 13-311]

4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 553/8

آغاز: برابر؛ انجام: و الحاصل العاقل المنصف يعرف من هذا

ص: 460

الكلام و نحوه اعتقادی في ضميري و في جميع كتبی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ، 3گ (93-95ر)، 22 سطر (9× 17)، اندازه: 13× 21سم [ف: 2-181]

5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1723/9 – عکسی

آغاز: برابر، انجام: على ما اقول وكيل. و کتب احمد بن زین الدين الهجري الاحسایی ثامن ذیقعدة سنة 1240. هذا اعتقادی الذي ادين الله به يوم العرض عليه.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: با تاریخ 1243، پیش از مرگ نگارنده؛ 3ص (71-73) [عکسی : 1-32]

اعتقادیه / کلام و اعتقادات / فارسی

i'tiqādīyya

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810 -1871)

رساله ای است که مؤلف در آن وظایف شرعی پیروان شیخیه (مقلدان شیخ احمد احسایی و سید کاظم رشتی) را بیان نموده و تأکید کرده که همه پیروان شیخیه باید این رساله را محافظت کنند و به نسخه برداری و مطالعه آن بپردازند.

قم؛ دار الحدیث؛ شماره نسخه: 32/16

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... و بعد چنین گوید بنده اثیم کریم بن ابراهيم عفى الله عن جرائمهما که این رساله ای است از من به سوی؛ انجام: که اگر شما این وصیت ها را از من بشنوید می گویند خدا رحمت کند کریم بن ابراهیم را که چگونه به تأدیب مقلدین خود کوشیده و اگر نشنوید.

در این نسخه فقط صفحه اول کتاب موجود است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 1گ (158ر)، 17سطر [ف:-218]

الاعتقادية = جواهر الاسلام / كلام و اعتقادات / عربی

al-i'tiqādīya = jawāhir-ul islām

اعتقادات اسلامی است به روش سؤال و جواب بنا بر عقیده اهل سنت. در این رساله درباره توحید و ایمان و اسلام گفتگو می شود.

آغاز: الحمد لله رب العالمين. ... اما بعد فهذه نسخة لطيفة في بيان ما يجب على الانسان أو حين البلوغ معرفته ...

انجام: و اذا سألت هل اذا آمن من حال اليأس ... فلم يک ينفعهم ایمانهم لما رأوا بأسنا

1. قم: معصومیه؛ شماره نسخه: 433/2

آغاز و انجام: برابر

به احتمال زیاد باید «الفقه الأكبر» في علم الكلام تالیف ابو حنیفه باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 6گ (126-31پ)، 18 سطر (9× 16)، اندازه: 14/5 ×25 سم [ف: 2-45]

2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 298/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 10گ (28پ -37ر)، اندازه: 10/5 ×14/7 سم [ف:-161]

الاعتقادية / عرفان و تصوف / عربی

al-i'tiqādīya

غیر همانند:

1. تهران: ملک: شماره نسخه: 4675/2

آغاز: الحمدلله الذي هو محیط بالاشياء. ... هو الاول و الآخر و الظاهر؛ انجام: (یک صفحه با تیغ بریده شده است) صلى الله عليه و سلم. تبع مقام المحبوبية بكما الاتباع

رساله ای است عرفانی و در آن از خلفای چهارگانه به نیکی یاد شده ولی هر جا که از آنها نامبرده شده در نسخه با تیغ بریده شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: گوناگون از انواع ترمه، جلد: رویه میشن قرمز، 9گ (57ر -65پ)، اندازه: 14/2 × 26/5 سم [ف: 8-14]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5853/6

آغاز: بسمله. حمدا لمن انطق الانسان و علمه البيان ... ثم أن هذه نبذة من الكلام تنفيد التذكر للاخوان من اهل الزمان تحفة الى المولی فرج الله خان و خدمة الى شاه سلیمان. علم العقاید

رساله ای کلامی است در واجب الوجود و بابی در عدل که برای فرج الله خان و به نام شاه سلیمان نگاشته شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی سیاه، 18 سطر [ف: 9-74]

3. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 214/1

آغاز: بسمله، وصلى الله على محمد و آله الطاهرين مادام الدهر دهراً؛ انجام: الحمدلله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله - تمت الرساله ... سنة 1263.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1263ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با کاغذ مشکی و عطف تیماج لاکی، 88ص، 14 سطر (6× 9)، اندازه: 9× 13 سم [ف: 2-223]

- الاعتقادية الفخرية > ارشاد المسترشدین و هداية الطالبين

- اعتقاد یه > الاعتقادات

- اعتقادیه > اعتقادات مجذوبية

- اعتقادیه > وصیت نامه

اعتقادیه (ترجمه) / کلام و اعتقادات / عربی و فارسی

eʻteqādīye (t.)

ص: 461

وابسته به: الاعتقادات = الاعتقادية = العقائد؛ شیخ بهائی، محمد بن حسين (953- 1030)

ترجمه رساله اعتقاد به شیخ بهائی است که مترجم شناخته نشد. مترجم رساله را مطلب به مطلب ترجمه نموده است بدین ترتیب که اصل رساله را فصل به فصل ذکر نموده و پس از ذکر هر فصلی ترجمه آن را آورده که فاصله میان فصول رساله ترجمه همان فصول است.

چاپ: به کوشش جویا جهانبخش. تهران: اساطیر 1387

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 619

آغاز: (رساله:) الحمدلله على آلائه ... (آغاز ترجمه:) ترجمة یعنی حمد و ثناء و ستایش مر خدایرا بر نعمت های او انجام: (رساله) و افتروا بذلك علينا ... انجام ترجمه:) و افترى (كذا) کرده اند آنها را بر ما

خط: نسخ، كا: كطكر طعين (محمد حسین حسینی، تا: جمادی الثانی 1122ق؛ وحدت خط این نسخه با نسخه «شرایع الاسلام» که به شماره 6386 عمومی است می رساند که کاتب هر دو نسخه كطكر طعین حسینی است [ آقای حاج شیخ محمود واعظ حلبی مقصود از لفظ «كطكر طعین» را چنین تعیین نموده اند که کلمه محمد حسین» به قاعده قلم «کم صلا» (که از قلم اسرار و در علوم غریبه به کار می رود) «كطكر طعین» نوشته می شود. بنابراین کاتب نسخه محمد حسین حسینی است؛ واقف: نائینی؛ 44گ، 9 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 4-27]

اعتقادیه (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

esteqādīye (t.)

وابسته به: الاعتقادات = الاعتقادية = العقائد؛ شیخ بهائی، محمد بن حسين (953- 1030)

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 2/ 1640

آغاز: زبدة المتأخرين بهاء الملة و الدين ... غرض از تحریر این رساله و باعث بر تسطیر این مقاله

خط: نسخ، بی کا، تا: 1096ق؛ اندازه: 10× 17/5 سم [نسخه پژوهی: 159-3]

الاعتکاف / فقه / عربی

al-i'tikāf

غیر همانند:

1. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 263/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-934]

2. اصفهان؛ روضاتی، سید احمد؛ شماره نسخه: 171/5

رساله ای است ارزشمند در بحث اعتکاف. در جایی از آن آمده: «أما الفقه الرضوی ففي اعتباره مع عدم المعارض ألف ألف کلام فضلاً عن صورة المعارضة»؛ بی کا، بی تا 14 سطر، اندازه: 9× 14 سم [ف:-117]

- اعتکافية > ماء الحياة و صافي الفرات في رفع التوهمات و دفع واهي الشبهات

اعتماد الاعتقاد / کلام و اعتقادات / عربی

i'timād-ul-i'tiqād

نسفی، عبدالله بن احمد، - 710 قمری

nasafī, 'abd-ol-lāh ebn-e ahmad (-1311)

وابسته به: عمدة العقائد = عمدة عقيدة أهل السنة و الجماعة = عمدة عقائد النسفی؛ نسفی، عبدالله بن احمد (-710ق)

این کتاب شرحی است بر کتاب «عمدة العقائد» همین مؤلف که در بیست «فصل» نگاشته بود.

آغاز: بعد بسمله. الاشياء التي تقع بها العلم ثلاثة الحواس السليمة و العقول المستقيمة و الأخبار الصادرة عن العباد و الصدقة و قالت السوفسطائية لايقع لان قضاياها متناقضة

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1267/1

آغاز: برابر؛ انجام: فبايع واحد من الستة عثمان رضي الله عنه و رضی به الباقون فكان متفقا عليه ثم بعد موته اتفقوا على خلافته رضي الله عنه و عن اصحاب رسول (صلّي الله عليه و آله) ...

نام کتاب به قرینه آغاز نسخه گوهرشاد تغییر یافت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج تریاکی، 12ص (1-12)، 23 سطر [سنا: في: 2-198]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 534/5

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1160ق؛ با نسخه اصل مقابله شده به وسیله سید محمد بن سید حسین بن شیخ علی، دارای بلاغ؛ تملك: ذوالقرنین بن محمد؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف پارچه، 26گ (73-98)، 25 سطر (11×16/5)، اندازه: 15/5×21/5سم [ف: 2-641]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 807/18

آغاز: برابر؛ انجام: ثم بعد موته اتفقوا على خلافة على (عليه السّلام) در فهرست ناشناس و با عنوان «رساله کلامیه»؛ بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه نو، 8گ (157 پ -164ر)، اندازه: 13/6× 17/3 سم [ف: 5-191]

اعتماد الرمل / علوم غریبه / فارسی

e'temād-or raml

محمد غضنفر علی بن تاج العلماء

mohammad qazanfar ‘alī ebn-e tāj-ol-“olamā

ص: 462

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27813

آغاز: بسمله ... العميم الإحسان الذي ثبت براهین قدرته بانقلاب الأحوال و الأزمان و ظهر دلائل؛ انجام: 15 باز انقلاب باید کرد که ز آنچه اصم است معتبر نیست و مراد خواهد یافت 16 انجام بسیار بهتر کار سرور آور است

خط: نستعلیق جلی، كا: محمد عبد الملحم، تا: 1300ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج حاشیه زرکوب، قطع: وزیری بزرگ [رایانه]

الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد / کلام و اعتقادات، فقه / عربی

al-i'timād fī š.-i wājib-il i'tiqād

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، 826 قمری

fāzel-e meqdād, meqdād ebn-e ‘abd-ol-lāh (-1423)

وابسته به: واجب الاعتقاد على جميع العباد؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726)

علامه حلی کتاب جامعی در اصول اعتقادات به غیر از مبحث معاد و نیز در فروع فقهی از طهارت تا آخر امر به معروف و نهی از منكر نگاشته است به نام «واجب الاعتقاد» که مؤلف آن را به صورت مزجی تحت عنوان «قال - اقول» شرح کرده است. فاضل مقداد، این شرح را قبل از سال 771ق یعنی در زمان حیات استادش فخر المحققين نگاشته است، چنانکه در مبحث سلام نماز می گوید: «و يجب عليه التسليم فقيل انه واجب و هو قول السيد المرتضی رحمه الله و جماعة من الأصحاب و قيل انه مندوب وهو قول ابي جعفر الطوسی رحمه الله و اختاره المصنف قدس الله روحه في اكثر ثم رجع عن القول بالندب و افتی بالوجوب على ما نقله عنه شيخنا العلامه ولده فخر الدين محمد ادام الله ايامه».

آغاز: بسمله قال الحمدلله على نعمائه وصلى الله على سيد رسله و اشرف انبيائه ... و بعد فقد بينت في هذه المقالة واجب الاعتقاد على جميع العباد و لخصت فيما يجب معرفته ... اقول الحمد هو الثناء اللساني على الفعل الحسن الاختياري

انجام: و اذا ارتفع الا من من ارتفع الوجوب و الجواز ایضا و التمكين و هذا آخر ما اردنا ... خیر موفق و معین ... محمد المصطفى و على آله الطيبين الطاهرين.

چاپ: طهران، سنگی، بیناشر، 1315ق، وزیری، (كلمات المحققين: ج 2، صص 44-86)

[دنا 34/2 (2 نسخه)، الذریعه 230/2]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10706/1

آغاز: الحمدلله الذي فضلنا بدين الاسلام و فض لنا من جزيل الانعام و ... و بعد فانی مورد في هذه الرساله شرح ما تضمنه المقدمه الموسومه بواجب الاعتقاد؛ انجام: برابر

در فهرست آمده است: «انتساب رساله به شمس الدین محمد بن بن صدقه حلی با خط کاتب نسخه و در همان سال کتابت در روی برگ عنوان رساله آمده است، ولی رساله ای به همان نام و همان آغاز در الذریعه به فاضل مقداد سیوری نسبت داده شده است» و بر همین اساس مؤلف همان شمس الدين محمد بن صدق حلى دانسته شده است، ولی با توجه به مطابقت آغاز با آغاز الذریعه و مطابقت انجام با نسخه گوهرشاد نام مؤلف اصلاح شد؛ خط: نسخ کهن، کا: محمد بن محمد بن مهنا بن ابی الحسن بن نفيع، تا: 15 شوال 821ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 82ص (1-82)، 17 سطر، اندازه: 14× 17سم [ف: 33/1 -179]

2. گلپایگان؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 117/1

آغاز: أن يكون مستحقها اكثر من واحد في عصر واحد و زاد بعضهم بعض الفضلاء في التعريف

خط: نسخ، كان ناصر بن محمد بن حسین بن ناصر بن يحيی قطیفی، تا: جمعه 7 رمضان 864ق؛ افتادگی: آغاز، 17گ (1ر- 17پ)، اندازه: 16/5 × 26/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-95]

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 890/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن علی بن حسین بن علی بن حسین بن مفلح، تا: یکشنبه نیمه شعبان 1073ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 45گ (1-45)، 13 سطر (10×14/5)، اندازه: 15× 19/5 سم [ف: 3-1204]

اعتماد المریدین / عرفان و تصوف / عربی و فارسی

e'temād-ol morīdīn

حسینی بخاری، محمد بن برهان، قرن 9 قمری

hoseynī boxārī, mohammad ebn-e borhān (15C)

اهدا به: برهان الدين عبدالله بن محمود حسینی بخاری (پدر مؤلف)

رساله ای عرفانی از ملفوظات جد پدرش «جلال الدین حسین بن احمد) مخاطب به مخدوم جهانیان» است که از آنها به «ملفوظات قطبیه» و «کرامات مرشدیه» تعبیر کرده است. این رساله بر سه «قسم» می باشد: 1. کلمات قدسية: شامل الهاماتی است که ادعا دارد به طور مستقیم از خداوند دریافت نموده؛ 2. الاحادیث النبوية: مشتمل بر سخنان پیامبر (صلّي الله عليه و آله) است که ادعا دارد در منامات و الهامات و شهودات وی در کنار مضجع نورانی به وی الهام شده؛ 3. الحكايات المنقولة من مشايخ الكبار: در این بخش به برخی کرامات برای مشایخ این طريقه می پردازد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35173/25

آغاز: بسمله. الحمد لله الذي رزقنا عرفان مقامات اوليائه و اعطانا وسيلة احبائه؛ انجام: دهم مداومت بر ذکر و اوراد تا مقصود حاصل گردد . وصلى الله على خير خلقه محمد و آله و أصحابه اجمعين خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت

ص: 463

1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره کشمیری لمینه شده، جلد: تیماج فرنگی با حاشیه زرکوب، 17ص (98 -114)، 19 سطر، اندازه: 17/5 × 23/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-330]

اعجاز اسماء الله = اسماء الحسنی / اسماء الله / فارسی

eʻjāz-e asmā’-ol-lāh = asmā?-ol hosnā

شیخ بهائی، محمد بن حسین، 953- 1030 قمری

šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)

رساله ای است مختصر در بیان اعجاز و تأثیرات اسماء الهی در معرفت عمل قرطاس که برای فرزندش محمد امین نگاشته است و در این رساله از رموز استفاده نموده است. صحت انتساب آن به شیخ بهاء الدین عاملی محل تردید می باشد.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي جعل خزائنه بين الكاف والنون و الصلوة و السلام على اشرف الانبيائه و النبيين اما بعد این مختصری است در بیان اعمار و تأثیر اسماء الهی در معرفت قرطاس بنابر استحقاق فرزند ارجمند سعادتمند، محمد امین ...

[دنا 34/2 ؛ الذريعة 231/2]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3424/13

آغاز: برابر؛ انجام: العجل العجل العجل الساعة الساعة الساعة (سپس طلسم است)

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه لایی، 1ص (در هامش 75پ)، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 408-6]

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2564/4

آغاز: برابر، انجام: این لوح از روی لوح خراب خانه عامل نوشته شده از جهت دفع اشتباه.

نام مؤلف به استناد کتاب شناسی شیخ بهائی 613 ذکر شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً 1048ق؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 8ص (85-92)، 21 سطر(7× 16)، اندازه: 18× 24سم [ف: 6-84]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 27178/1

عنوان در فهرست: «شرح اسامی اعظم»؛ بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ کاغذ سفید برخی رنگین، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 2 ص (242-243) [سنا: ف: 2-158]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11317/3

آغاز: برابر؛ انجام: و تاثیرات عمل افلاک نمای و قدر بدان و عزیز نگاهدار و اصل اصل نسخه بخط شریف شیخ بهاء الدين العاملی بود

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی قدیم، 3گ (62-64)، 25 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 28-498]

5. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1334/2

آغاز: برابر؛ انجام: در میان ضرابخانه گذارد بنوعی که گفته شد.

خط: نسخ کهن، كا: شفیع الدین حسن موسوی، تا: 1226ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، ترنج و نیم ترنج، 3ص ( 402-400 )، 16 سطر (10×14/5 )، اندازه: 15× 21 سم [ف: 9-329]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23114

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10637

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [ف: 15-429]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 319/12 – فيروز

آغاز: برابر؛ انجام: در جميع مهمات و مطالب که رجوع افتد به کارت آید و بهر نیت که بخوانی اثر کند.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی با ترنج، 5 ص (158-162)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 21-293]

9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1069/8 - 6/159

آغاز: برابر، انجام: واگر قدر بدانی جمیع مهمات ومطالبات که رجوع افتد به کارت آید وبهر نیست که بخوانی اثر کند. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 4گ، 16 سطر، اندازه:10/5 × 17/5سم [ف: 5-2933]

- اعجاز الاصناف > لغز الزبدة

- اعجاز الالغاز > لغز الزبدة

اعجاز امیرالمؤمنین / شعر / فارسی

eʻjāz-e amīr-al-mo'menīn

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6138/14

آغاز: ساقيا خيز از کرم ساغر بده xx می بیاد ساقی کوثر بده؛ انجام شد عمر از معجز نور اله xx سر بزیر افکنده با روی سیاه / قصه را «سرباز» کوته کن دگر xx لعنت حق باد بر روح ... در صد و سی و پنج بیت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: رنگارنگ، جلد: میشن لایی پازهری، 4گ (69ر -72ر)، 17 سطر، اندازه: 17/8× 22 سم [ف: 9-190]

اعجاز البيان / عرفان و تصوف / عربی

ijaz-ul-bayan

ابن عربی، محمد بن على، 638560 قمری

ebn-e “arabī, mohammad ebn-e 'alī (1166-1241)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4298/6

بی کا، بی تا [نشریه: 13-385]

ص: 464

- اعجاز البيان في تفسير ام القرآن > اعجاز البيان في بعض اسرار أم القرآن

اعجاز البيان في كشف بعض اسرار أم القرآن = اعجاز البيان في تفسير ام القرآن / تفسير / عربی

i jāz-ul-bayān fī kašf-i ba'd-i asrār-i ’umm-ul-qurʻān = iʻjāz-ul-bayān fī tafsīr-i umm-ul-qur'ān

صدرالدین قونيوی، محمد بن اسحاق، 607-673 قمری

sadr-od-dīn qūnīyavī, mohammad ebn-e eshāq (1211 -1275)

تفسیری عرفانی از سوره فاتحة الكتاب است.

آغاز: الحمدلله الذي بطن في حجب عز غيبه الأحمي فأبهم و ستر وشمل و ظهر و تجلی ففهم و اظهر وجمل وعلم و شاء الانشاء فأبرم

چاپ: قاهره، دار الكتب الحديثة، محقق عبد القادر احمد عطا، چاپ اولف 542ص، 1388ق.

[کشف الظنون 120/1 و 455؛ معجم المطبوعات 1533/2 ؛ دنا 34/2 (7 نسخه)؛ هدية العارفین 130/2]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12121

آغاز: برابر؛ انجام: تم الكتاب و الله يقول الحق و هو يهدی من يشاء إلى صراط مستقیم و کله لله الحمدلله اولا و آخرة و الصلوة على نبيه محمد المصطفی.

خط: تحریری، بی کا، تا: ذیقعده 798ق؛ مقابله شده، مصحح؛ تملک: آقا على مدرس حکیم با مهر «العلی» (بیضی)؛ جلد: تیماج زیتونی سوخت با ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 112گ، 25 سطر، اندازه: 9× 17 سم [ف: 35-125]

2. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 331

خط: نستعلیق، کا: حسن بن علی استر آبادی حسینی، تا: چهارشنبه 23 شوال 874ق، جا: مکه مشرفه؛ با این یادداشت از آقای نجفی مرعشی بر برگ نخست درباره کاتب: «من اجل اصحابنا في المائة التاسعة» [ف: -36]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3633/1 - 18/153

آغاز: بسمله الشرح بلسان المرتبة الذوقية المعربة بآثارها عن كنهها اعلم أن التعين الاول الأسمى الاحدي الذي سبقت الإشارة اليه؛ انجام: و منا و لنا منك كل الخير في اكمل مراتب محبتك و اعلى درجات رضا امین.

خط: نسخ، كا: على بن فخر بن محمد بن محمد بن ابی بکر جهرمی دیلمی، تا: غره محرم 884ق؛ مجدول، با سرلوح؛ جلد: مقوای، 132گ، 17 سطر، اندازه: 12×19/5سم [ف: 1-450]

4. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 661/2

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عبد الحي بن على عبد الحي بن عطاء الله کورسرخی حسینی استر آبادی طبسی، تا: 20 صفر 900ق، 149گ (166پ -314)، اندازه: 13× 18سم [ف: 2-487]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1213

آغاز: بسمله فصلى الله على المصطفين من عباده خصوصاً على سیدنا محمد و آله؛ انجام: منك كل الحب و الرضى في اكمل مراتب محبتك و اعلى درجات رضا امین. تم الكتاب ... لسنه ثمان و تسعمائه الهجريه.

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 908ق؛ مذيل به شرح حال صدر الدين؛ واقف: نادر شاه افشار، 1145؛ کاغذ: سمرقندی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد اخرى، 110 گ، 19 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1 -[404

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2614/7

آغاز: برابر؛ انجام: ... و صل آخر في بيان اقوى اسباب الحيرة الاخيرة ... لاجل انها مقتدر للخيرات و سبب لتحصيل المرادات و تعدی مراتب الأسماء و الصفات و ها ...

نام مؤلف به استناد نسخه ش 12121 مجلس ذکر شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام کاغذ: ترمه، 158گ (70پ-227پ)، 17 و 23 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 6-72]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1383/2

آغاز: بسمله و به نتوکل و صلی الله على المصطفين من عباده خصوصاً على سيدنا محمد و آله؛ انجام: یا رب العالمین و صلی الله على محمد و آله.

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن رفیع الدین قاشانی، تا: 1046ق؛ تملک: حسین موسوی، محمدرضا بن محمد صفی حسینی کاشانی به سال 1181 با مهر «المتوكل على الله الغني محمدرضا الحسینی» (مربع) و «محمدرضا الحسینی» و «محمدرضا بن محمد صفی الحسینی»، کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی عطف و سجاف تیماج مشکی، 310 ص (15-324)، 22 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12× 20سم [ف: 9-388]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2698

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-295]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16057

آغاز: برابر، انجام: ... و الرضى في أكمل مراتب محبت و اعلى درجات وصال امین.

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه شوال 1255ق؛ محشی با نشان منه»، رکابه دار؛ جلد: تیماج قهوه ای، 153گ، 17 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف: 44-226]

- اعجاز خسروی > رسائل الاعجاز

اعجاز خسروی / ادبیات / فارسی

eʻjāz-e xosravī

ص: 465

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3289/4

آغاز: امثالی که از اعجاز خسروی نقل نموده شد: چشم از روی دوستان روشن شود نه از باغ و بوستان؛ انجام: جوهری که آب مروارید در چشمش فرود آمده باشد آب مروارید کی بیند.

مثل هایی است گزیده از آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 2گ (43ر -44پ)، 16 سطر (7/5×17/5)، اندازه: 14× 25سم [ف: 11-2255]

اعجاز الخيال / شعر / فارسی

eʻjāz-ol-xīyāl

شرعی شیرازی، ق 11 قمری

šarʻī šīrāzī (-170)

مثنویی است شامل توحید، مدح پیامبر و ائمه اطهار و موعظه؛ سپس داستانی را به صورت نظم آورده است.

[فهرستواره منزوی 213/10 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7009/1

آغاز: ای شده هر سود ز فیض تو باز xx آمده دل در بر فیض تو باز / در دل شب دیده نیکان ترست xx گر بود از بیم تو نیک آن ترست؛ انجام: شرعی از این بحر بر آورد کرد xx رستم از این وادی پر درد کرد / یا رب از الطاف خود این ساز عام xx خون کن از غم دل غماز عام خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج سبز شمسه با نقش گل و بوته، 15گ (410پ- 424ر)، 15 سطر، اندازه: 20× 33سم [ف: 25-16]

اعجاز غوثیه / حديث / اردو

e“jāz-e qawsīye

عبدالقادر جیلانی، عبدالقادر بن موسی، 471-561 قمری

abd-ol-qāder-e jīlānī, 'abd-ol-qāder ebn-e mūsā (1079 1166)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28467

آغاز: بسمله، شادابی یحل خامه کی نگارش هی حمد و سپاس اوس گلشن ارای گلستان جهان؛ انجام: عابد هو مرداند دار تو مرودن تمت هي يته هو روز شمار.

خط: نستعلیق جلی ممتاز، بی کا، بی تا؛ ضميمه نسخه ش 28465؛ جلد: تیماج زرکوب حواشی زنجیره ای زرکوب [رایانه]

الاعجاز في الأحاجي و الالغاز / معما / عربی

al-i'jāz fi-1 aḥājī wa-l algāz

انصاری خزرجی، سعد بن على،-568 قمری

ansārī xazrajī, sa'd ebn-e “alī (-1173)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4297

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي احتجب لافراط نوره؛ انجام: و قال المامونی حفیظ اللذي استحفظ (به علت محو کلمات برخی از جملات سطور اول صفحه)

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 [الفبائی: 59]

الاعجاز في سورة قل یا ایها الكافرون / تفسير / عربی

al-i jāz fī sūrat-i qul yā ayyu-ha-l-kāfirūn

مطرزی، ناصر بن عبد السيد، 538-610 قمری

motarrezī, nāser ebn-e 'abd-os-seyyed (1144-1214)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5281_ف

نسخه اصل: قاهره مكتبه تیموریه ش 359 (ص 205 فهرست). از ص 137 مجموعه تا 19 ص و 1 سب خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا؛ 19ص (137-) [ فيلمها ف: 3-146]

- اعجاز القرآن > تفسير آية «و لو كان من عند غير الله»

اعجاز القرآن / علوم قرآن / عربی

i“jāz-ul qur'ān

اصفهانی، حسن بن محمد تقی، -1263 قمری

esfahānī, hasan ebn-e mohammad taqī (-1847)

تاریخ تألیف: شب جمعه نهم شوال 1254ق

مؤلف در سفری که از اصفهان به تهران رفته به دیدار ناصر الدین رفته است. روزی در حضورش از موضوع چگونگی معجزه بودن قرآن کریم سؤال کرده و مؤلف در پاسخ وی این رساله مختصر را نگاشته و در آن از دو راه اجمالی و تفصیلی درباره اعجاز بحث کرده است.

آغاز: الحمد لله الذي وفقنا للوصول إلى معرفة دقائق المعانی و نکات البيان و ارشدنا بالاهتداء الى اسرار القرآن و دلائل الفرقان. انجام: و ادفع عنا الهموم والغموم و الاحزان بحق سید الانس والجان و آله سادات اهل الايمان عليه و عليهم صلوات الله الملك المنان

[الكرام البررة 315/1 -316]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 673 و عکسی 1926

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: گالینگور سبز، 16گ، 16 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 2-336] و [عکسی ف: 5-386]

اعجاز القرآن / علوم قرآن / عربی

ص: 466

i jāz-ul qur‘ān

اصفهانی، میرزا مهدی، 1303-1365 قمری

esfahānī, mārzā mahdī (1886-1946)

وجوه مختلف اعجاز قرآن مجید را با توجه به آیات، روایات و کلمات دانشمندان و مفسران مورد بحث و بررسی قرار داده است. این رساله مسائلی دیگر از قبيل «الاخبار الراجعة الى مذمة ادعاء التشيع كذبة، الروايات الراجعة إلى الصبر و اليقين، مجاهدة النفس، عجب، غضب سوء الخلق مجادله، غيبة» را نیز مشتمل می باشد.

دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 196

آغاز: وجه اعجاز کلام الله تعالى يرجع الى علومه و معارفه لا الى فصاحته وبلاغته فقط؛ انجام: و بعضى المقامات المراد غیره یعنی الاصلاة الا بطهور و يراد به الخاص كما لا يخفی.

خط: نستعلیق، کا: محمدرضا دامغانی، تا: قرن 14؛ جلد: پارچه ای زرشکی عطف تیماج قهوه ای، 92گ، اندازه: 18× 22سم [ف:-18]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1974

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-429]

اعجاز قرآن / علوم قرآن / فارسی

eʻjāz-e qor'ān

اصفهانی، میرزا مهدی، 1303-1365 قمری

esfahānī, mīrzā mahdī (1886-1946)

پاسخی است به سؤال های شاهزاده افسر درباره اعجاز قرآن کریم. در این نوشته، علوم و معارف قرآنی را با معارف انسانی مقایسه و در هر مورد با استدلال به چند آیه، اعجاز قرآن را ثابت کرده است. برای آشنایی بیشتر و تقریب ذهن به چند مورد اشاره می شود: الف - حکمت و معارف بشری بر حکمت و فلسفه کهنه یونان استوار است ولی حکمت و معارف الهی که متکی بر پایه تحدی و مبارزه است جدید و تازه می باشد؛ ب حکمت و علوم الهی به نور و هدایت توصیف شده ولی علوم بشری به ضلالت و ظلمات؛ ج - حکمت و علوم الهی به مبین و بینات تعریف شده ولی حکمت و علوم بشری به ظن و گمان و ضلال مبين موصوف گشته است. فقال جل جلاله یا ایها الناس قد جائكم برهان من ربک ... قد جائكم من الله نور و کتاب مبین ... د معارف الهی جدید و علوم بشری قدیم است. فقال عز و جل نزل احسن الحديث كتابا متشابها مثانی تقشعر منه جلود الذين يخشون ربهم.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12412

آغاز: بسملة، الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله ظهور حکمت و فلسفه یونان بعد از حضرت نوح على نبینا و آله و عليه السلام و طلوع مذهب وحدت وجود و موجود که اساس و ریشه مشرب عرفان و تصوف است از فلاسفه يونان قبل از میلاد مسیح، انجام: و حقانیت فرقه اثنی عشریه مثل آفتاب هویدا و آشکار باشد محمد المهدی.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ واقف: علیرضا غروی (فرزند مؤلف)، سال 1362؛ کاغذ: فرنگی خط دار شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 11گ، 19 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 22-33]

إعجاز القرآن / آداب و سنن / فارسی

i jāz-ul qur'ān

رضوی همدانی، حسین بن عبد الصمد، ق 14 قمری

razavī-ye hamedānī, hoseyn ebn-e 'abd-os-samad (- 20c)

مؤلف در این رساله، از مناسبت های پیش آمده در نیت استخاره و آیه های سخن گفته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14349/2

آغاز: الحمدلله المتفرد في وحدانيته الجامعة من الأسماء و الأوصاف المتيزه عن مشابهة؛ انجام: دود حمام و کاغذ قزوین xx نتوانم نوشت بهتر از این

خط: نستعلیق، کا: سید علی، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگي، 11گ( 32-22 )، 11 سطر، اندازه: 6×12/5 سم [ف: 36-245]

اعجاز القرآن / علوم قرآن / عربی

i'jāz-ul qur'ān

غیر همانند:

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12409

آغاز: الوجه الذي ذكرناه لم يمكن أن يدعی آن شعر الطايين و من جرى مجراهما من المحدثين اذا قدرنا ارتفاع ما بينهما؛ انجام: و اذا لم يفعلوا فقد صح أن تعذر المعارضة كان على وجه مخالف للعادة و هذا بين لمن تامله و نصح نفسه.

صفحه های اول نسخه افتاده است و کتاب با توجه به موضوعش نامیده و ضبط شده است. مؤلف ظاهرا از قدمای امامیه و از مردم قرن 5 ق است. در این کتاب از شریف مرتضی نقل مطلب شده است. مطالب با عنوان «فصل، فان قال، قيل له» آمده است. عناوین برخی از مباحث: «فصل في بيان مايلزم مخالفي الصرفة. مسئلة تتعلق بالصرفة. فصل في الدلالة على وقوع التحدي بالقرآن»؛ خط: نسخ، كا: محمد بن الحسين بن خمير جيشهی، تا: چهارشنبه 15 محرم 478ق؛ افتادگی: آغاز؛ مقابله شده؛ کاغذ: حنائی، جلد: میشن قهوه ای، 101گ، 21 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 11-524]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 927

آغاز: و استدر کوا مافات اهل الدين و نبهوا على ما غفل ... فان

ص: 467

اراذلهم طبقه و اخسهم ... من ينتسب منهم الى الباطن ... و احلوا لهم شرب الخمور .. و يقولون أن معنى القيامة قيام محمد بن اسماعیل بن جعفر ...

این کتاب تالیف یکی از علمای قرن 4 و 5 می باشد که آن را در اثبات نبوت پیغمبر و ذکر معجزات وی نوشته است، و مخصوصا قسمت اعجاز قرآن را به تفصیل شرح داده، به قسمی که قسمت اکثر نسخه این کتابخانه را اشغال نموده و از این روی کاتبی بر روی صفحه اول آن نام «اعجاز القرآن » را نوشته است. نسخه این کتابخانه آغاز ندارد و اولین صفحه موجود به قدح و ذم باطنیان و اسماعیلیه شروع می شود و پس از هشت برگ می گوید «باب البيان عن اعجاز القرآن. آن سال سائل فقال: ما الدليل على ... مصنف در یک جا از کتابهای «زمرد» و «فرند» تالیف ابن راوندی نام برده و آن را رد می کند و نیز از جاحظ نقل می کند. در برگ 28 و 179 امامیه را رد می کند لیکن در برگ 29 بنی امیه را سخت ناسزا می گوید. در برگی 91 می گوید خلیل عروض را از سریانی گرفته است. مؤلف این کتاب اعجاز قرآن را از راه «صرف الله الناس عن الإتيان بمثله» رد می کند. او می گوید فصاحت قرآن قابل تقلید نیست، نه اینکه خداوند مانع آوردن مثل آن می شود. در برگ 160 اعجاز قرآن تمام میشود و به بقیه معجزات پیغمبر که به عقیده مؤلف قطعی و قابل استناد شناخته شده می پردازد و در برگ 190 این باب نیز تمام شده و وقایعی را که موید پیغمبری او است نقل می کند. مؤلف این کتاب شناخته نشد لیکن در برگی 7 نسخه این کتابخانه گوید «و نحن عن مبعثه (صلّي الله عليه و آله) على نحو من اربعمائة عام ...»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ کاتب بر ظهر کتاب یادداشت کرده که هر گاه نسخه کامل یافت آن را تکمیل کند، نسخه کاملا نو نویس است و شاید پانزده سال بیشتر از تحریر آن نگذشته باشد، مصحح، محشی، نسخه در آخر برگ 197 آنجا که داشتن اصحابی چون على و عمر و عثمان و سلمان و غيرهم و اطاعت کردن چنین مردانی بزرگ از حضرت محمد را دلیل و موید پیغمبری او می شمرد، به طور ناقص ختم می شود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رویه پارچه، 197 گ، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 1-7]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3814-ف

بی کا، بی تا؛ موزه بریتانیا 8613 .Or [فیلمها ف: 2-252]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25897

بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4900/122

آغاز: فصل. من البيان في اعجاز القرآن، فمن ذلك عجز بلغاء العرب عن الإتيان بمثله في فصاحته و نظمه مع علمهم بان النبي (صلّي الله عليه و آله) قد جعله علما على صدقه و سماعهم للتحدي؛ انجام: و امثال ذلك كثيرة يطول بها الكتاب، و قد ذكرها أهل العلم. نقلت من كتاب كثير الفوائد للكراجکی، و هو ابوالفتح محمد بن على الكراجکی من تلاميذ شيخنا المفيد رحمهما الله

فصلی است در اعجاز قرآن، به نقل از کتاب «کثیر الفوائد» کراجکی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 1گ (118ر-118پ)، 25 سطر (15×29)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-110]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4247/1

آغاز: و استدر کوا مافات اهل الدين و نبهوا على ما عنى عنه فضلاء المسلمين؛ انجام: و قال النبي سلمان اهل البيت تم الورز خط ثلث، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 151گ (151-1 پ)، 21 سطر (6× 16)، اندازه: 12× 18سم [ف: 11-262]

اعجاز القرآن و ذکر قصص الأنبياء / علوم قرآن / عربی

i jāz-ul-qur‘ān wa dikr-u qişaş-il-’anbīyā?

کتابی است در بیان اعجاز قرآن، کیفیت نزول قرآن، ترتیب نزول سوره های آن، نزول سوره های مکی و مدنی، کیفیت جمع سور قرآن، اختلاف آیات قران، قصه حضرت آدم و بعضی از انبیاء دیگر و بیان عدد آیات و کلمات و حروف هر سوره و غيره، با استفاده از آیات قرانی و روایات. در ضمن هر سوره اگر مشتمل بر داستانی بوده به آن اشاره نموده است و تا ابتدای سوره شوری را داراست.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3978

آغاز: بسمله، و الصلاة على محمد. الكلام في اعجاز القرآن. اعلم أن العلماء مختلفون في وجه الاعجاز فيه فمهنم من جعله معجزة الاختصاصه بنظم مباین للمعهود؛ انجام: حم عسق و يقال سورة الاعلام عدد كلامها ثمان مائة و ستون.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: انجام؛ تملك: «عماد الدين علی شریف قاری استرابادی»، «مظهر اسدی »، «... محمد بن احمد بن محمد»؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن سبز، 60گ، 15 سطر، اندازه: 11/2× 20سم [ف: 1- 42]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 973

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-217]

۔ اعجاز اللسان > دیوان فریدون میرزا

اعجاز مکی / شعر، سفرنامه / فارسی

eʻjāz-e makkī

واهبا همدانی، ق 11 قمری

vāhebā hamadānī (-17c)

سفرنامه منظوم حج است: شنو واهب که بعد از این مناجات xx به پیش کعبه آن درگاه حاجات / ز مژگان لب پی رخصت گشودم xx وداع او وداع خود نمودم / در آن رفتن چه گویم کز دل ریش xx چها می گفتم و می رفتم از خویش / همین خون تری کز لب سخن ریخت xx همین لخت دلی کز چشم من

ص: 468

ریخت / به شهر مکه چون اتمام او شد xx از آن اعجاز مکی نام او شد/ چو بر اعجاز مکی رفت تحسين xx بیا سحر حلال يثربم بین. این عناوین در نسخه ما دیده می شود. در نعت، رفتن راه کعبه، صفت دریای عمان، در تعریف صحرای کعبه، در احرامگاه و طریق عمره، در صفت کعبه و مقام و ارکان، صفت حجر اسمعیل، صفت حجر الأسود، در صفت میزاب رحمت، در صفت طاق صفا، در تعریف کوه بو قبیس، در تعریف بازار عطاران، در احرام بستن و غیره، صفت قربانی کردن، در ذکر مسجد خیف و مراجعت به کعبه، در وداع كعبه معظمه، صفت راه مدینه، صفت شهر مدینه طيبه، در صفت روضه حضرت، در نعت، ذکر زیارت بقیع. از منظومه و سراینده نام و نشان دیگری نیافتم جز آن که در آغاز این نسخه با نام «اعجاز مکی من اقوال واهباء همدانی» خوانده شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8948/74

آغاز: به نام آن که طرح باغ جان کرد xx سخن را بوی گلبرگ زبان کرد / سخن بیند گر او برقی است در کاخ xx زبان بی نام او برگی است بی شاخ؛ انجام: ز سیب غبغب و از نار پستان xx در آن بستان خیابان در خیابان / به هر گوشه درو شمشاد بالا xx فکنده سایه بر آن روی دیبا خط: نستعلیق شکسته، كا: خليل ذوالقدر، تا: 1054ق، جان احمد آباد گجرات؛ افتادگی: انجام؛ جای برگ 372 هم اشتباه است و می باید بعد از برگ 369 قرار بگیرد؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج؛ 7گ (368پ -374پ)، ابعاد متن: 10/5× 23/5، اندازه: 14/4× 26/4 سم [ف: 29/1 -446]

اعجاز موسوی = تاریخ موسوی = قصص موسی = قصه موسویه / داستان / فارسی

eʻjāz-e mūsavī = tārīx-e mūsavī = qesas-e mūsā = qesse-ye mūsavīye

فراهی، معین الدین بن محمد، - 909؟ قمری

farāhī, moʻīn-od-dīn ebn-e mohammad (-1504)

تاریخ تأليف: صفر 904ق

آن را پس از «بحر الدرر» و «حدائق الحقايق في كشف اسرار الدقایق» و «واضحة الأخبار» خود درباره داستان موسی پیامبر به نثر آمیخته به نظم ساخته است. کتاب در تاریخ سرگذشت حضرت موسی است به خواهش فردی، داستان تولد، پیامبری و معجزات آن حضرت را به تفصیل شرح داده است. در مقدمه کتاب چنین آورده است: «از قصه پر حصه حضرت کلیم الرحمن، موسی بن عمران صلوات الله تعالی و سلامه عليه، در کتابخانه، مدت سی و پنج سال تقریبا که از کتب معول عليها استنباط نموده بود و در مجالس تذکیریه به حضور اکابر و اشراف گذرانیده و مرقوم رقم گردانیده مدروس مانده بود، خاصر فاطر تبییض آن عارف گشته به اشاره شریفه مخادیم از مخدعه خمول به معرکه ظهور در معرض قبول بیرون خرامیدن گرفت. این کتاب به ترکی نیز ترجمه شده و نسخه خطی آن در انستیتو ابوریحان بیرونی در شهر تاشکند در جمهوری ازبکستان قرار دارد.

آغاز: الحمد لله نحمده و نستعينه ... اما بعد، همی گوید بنده ضعيف ... که این فقیر بی بضاعت با وجود عدم استطاعت چهل سال تقریبا ... نموده و در این مدت بمطالعه تفاسیر اقدام مینمود.

[الذريعة 108/17 و 328/4 و 245؛ مشترک پاکستان 969/6 ؛ فهرستواره فارسی 451/1 ؛ دنا 35/2 (5 نسخه)]

1. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1908

آغاز: تقریبا به امر خطیر تذکیر اقدام می نمود و در این مدت به مطالعه تفسیر و احادیث مرویه از اکابر مشاهير مصنفاتی که در باب موعظه و تذکیر مستجمع اخبار و آثار مشتمل بر حکایات؛ انجام: نه هر زن زن بود هر زاده فرزند xx نه هر گل میوه دارد هر نیی قند / روند این همرهان غمناک باتو xx نیاید هیچکس در خاک با تو / از این شت خیال کاروان زن xx عنان بستان علم بر آسمان زن

خط: نستعلیق، كان محمد صالح، تا: شعبان 1088ق؛ جلد: تیماج زرشکی ترنج و سر مجدول گرهی، 125گ، 16 سطر، اندازه: 15× 25 سم [ف: 4-1522]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13062/1

آغاز: برابر؛ انجام: از میان بنی اسرائیل بیرون رفت و چون مسافت بعید میان ایشان و بنی اسرائیل در میان آمد بادی نرم از جانب مغرب و زیدن گرفت.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، مجدول به طلا و مشکی، حاشیه نویسی انتقادی نسبت به مطالب مؤلف از «عبدالصمد بن محمود» در ربيع الأول 1284؛ کاغذ: شرقی، 123گ (1پ - 123پ)، 25 سطر، اندازه: 11/5× 25 سم [ف: 33-119]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18176

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6179/1 -ف

نسخه اصل: گنج بخش، ش 272؛ بی کا، بیتا [فيلمها ف: 3-206]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3219

آغاز: برابر انجام: بنی اسرائیل در میان آمد بادی نرم از جانب مغرب وزیدن گرفت.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در پشت برگ یادداشتی است که نام کتاب را به اشتباه تفسير آل عمران و بخشی از کتاب حدائق الحقائق مؤلف دانسته؛ مهر: رضا قلی؛ جلد: تیماج سرمه یی رنگ، 246 ص، 23 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 20× 33 سم [ف: 10- 801]

ص: 469

اعجاز نامه / شعر / فارسی

eʻjāz-nāme

لاری، شمس الدین محمد، ق 11 قمری

lārī, šams-od-dīn mohammad (-170)

منظومه ای بلند و تاریخی حدود 11000 بیت در شرح حال و فضائل و مناقب امیر المومنین و حوادث و وقایع خلافت و جنگ های وی با دشمنان که در سال موافق با جمله «اخبار حیدر» پایان یافته است. ناظم خود را غنایی معرفی و نام منظومه را نیز در ابیات پایانی آورده است: چون در لفظ و معنی است معجز نظام xx به «اعجاز نامه» برآورد نام.

آغاز: بنام جهاندار ملک وجود xx که هستش جهان رشحه بحر جود

[فهرستواره منزوی 216/10]

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3108

آغاز: در تشریح نسب و حسب طاهر و ظاهر حضرت سید المرسلین و جناب یعسوب دین علیهم صلوات الله. گذارنده قصه باستان به چنین گشت پیرایه ساز بیان؛ انجام: پیاپی دهم از می ناب جام xx که نبود جز این مقصوم والسلام ... نعمه پرداز در هر مقام xx ده این انتظار مرا اختتام

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 5 شوال 1033ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف پارچه، 353گ، 17 سطر، اندازه: 16× 27سم [ف: 1-184]

اعجاز نامه / شعر / فارسی

eʻjāz-nāme

از حماسه های دینی شیعی به وزن مثنوی و نخستین عنوان آن «التفات است از غیبت به خطاب» است و انجام «گفتار در خاتمه کتاب اعجازنامه» و پیش از نصیحت به پسر خود محمد جعفر.

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 945

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول زر و لاجورد، قطع: ربعی [نشریه: 7-102]

اعجاز نامه = گنج نامه / شعر / فارسی

eʻjāz-nāme = ganj-nāme

به وزن مثنوی، در سرگذشت حضرت علی (عليه السّلام) یا «اخبار حيدر» در یک سال قحطی سروده شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 737

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز و مقوایی نو، 250 گ، 15 سطر (5/5×16)، اندازه: 13× 22سم [سنا: ف: 2-47]

اعجاز النبي صلى الله عليه و آله / كلام و اعتقادات / فارسی

eʻjāz-on-nabī salla-1-lāh-o‘alay-h-e va āl-e-h

صدر الدين بن عباس

sadr-od-dīn ebn-e 'abbās

رساله در ذکر معجزات حضرت خاتم الرسل (صلّي الله عليه و آله) که برای حسن ختام، کرامات و خوارق عادات حضرت امیر المومنین (عليه السّلام) را بیان کرده است. از «اعلام الوری» بسیار نقل کرده و از شخصی به نام ملا محمد باقر در اصفهان شخصا نقل می کند.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4124/2

آغاز: و اما دلیل بر این که قرآن در برابر به ابطال نبوت پیغمبر و به معارضه آن سید و سرور کسی کلامی شبیه به آن نیاورده است؛ انجام: اگر گروهی از امت من در حق تو نمی گفتند آنچه را که نصاری در حق عیسای پسر مریم گفتند در شأن تو حرفی می گفتم ... على را قدر پیغمبر شناسد xx که هر کس خویش را بهتر شناسد. حالا وقت آن شد که اختتام رساله. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 45گی (20ر -64پ)، 11 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 1-184]

- الاعجاز و الايجاز > احسن ما سمعت

- اعجب العجب > شرح قصيدة لامية العرب

اعجوبة الغرائب في نظم الجواهر العجائب / لغت، شعر / ترکی

oʻjūbat-ol-qarā’eb fi nazm-el-javāher-el-‘ajā’eb

قروی، بهاء الدين

qoravī, bahā’-od-dīn

فرهنگ عربی به ترکی است. در این فرهنگ منظوم لغات ضروری عربی به ترکی در پانزده بحر که سی و شش قطعه می باشد به نظم کشیده شده و مجموع چهارصد بیت است. این منظومه برای چلبی محمد و چلبی محمود فرزندان ابراهیم پاشا وزیر عثمانی به نظم در آمده و دارای سرآغازی به نثر عربی است.

آغاز: الحمدلله الذي زين الجنان بأنوار رحمته و نور الجنان بأنوار حكمته و الصلاة على رسوله محمد خير بریته

[دنا 36/2 ]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8584/7

کاتب = مؤلف، تا: سه شنبه 12 ربیع الثانی 128ق، جان کوره آیوثلوغ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف و گرداگرد تیماج تریاکی، 22گ (101پ - 122ر)، 18 سطر (7× 15)، قطع: ربعی

ص: 470

[ف: 17-166]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5369/2

آغاز: برابر؛ انجام: مستفعلن مستفعلن مستفعلن اشبو کتاب xx ساکه بهادن نظمله کو رینجه خوب تعلیم در خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 199ق، جلد: تیماج مشکی، 31گ (14پ - 30ر)، اندازه: 13× 195 سم [ف: 14-152]

اعجوبه و محجوبه / اخلاق / فارسی

oʻjūbe va mahjūbe

سرخسی، حامد بن فضل الله، ق7 قمری

saraxsī, hāmed ebn-e fazl-ol-lāh (-13c)

اهدا به: قزل ارسلان مظفر الدین اوزبک (607-622) داستان عشقی و عرفانی است به نثر و نظم و با عنوان های حکایت» و «باب». مطالب این کتاب از زبان دو کنیزک به نام های «اعجوبه» و «محجوبه» که از پادشاه مصر ربوده شده اند به شیوه مجابات پرداخته شده است که در محفل انس بر پادشاه ایران «ملک سماح» فرو می خوانده اند. بدین ترتیب که در آغاز هر باب، ملک سماح پرسشی را آغاز می کند. ابتدا اعجوبه و پس از آن محجوبه در پاسخ ملک، داستان مناسب حال و مقام می پردازند. این کتاب مشتمل بر «مقدمه» و ده «باب» و بیست حکایت»: باب 1. صفت معدلت و انصاف؛ 2. صفت حلم و وقار؛ 3. اقامه سیاست بعد از تفتیش؛ 4. ستودن شجاعت و رجولیت؛ 5. بیان سماحت و سخاوت؛ 6. مدح ثقت و امانت؛ 7. منع رشک و حسد؛ 8 کتمان سر از زنان؛ 9. تجنب از صحبت اشرار، 10. ذکر توکل و قناعت. نویسنده ای ناشناس گزینه ای از این کتاب به نام «تحفه» ترتیب داده و به نصرت الدین احمد ( 696-733 ) از اتابکان لرستان اهدا کرده است. این تحفه به تصحيح مرحوم دانش پژوه به سال 1339 ش. به سرمایه بنگاه ترجمه و نشر کتاب چاپ شده است.

آغاز: بسمله شکر و منت خدایرا که به کمال و نوال و فرط ... تا ذات اعجوبه نماء انسان آینه مصقول آمد ... پس به حکمت نامنقضی بعضی از آدمیان را برگزید

انجام: حق تعالی و تقدس جميع خلايق را بر قناعت و شکر و توكل، توفيق رفيق گرداناد و الحمدلله اولاً و آخراً و ظاهراً و باطناً و صلی الله على محمد و آله اجمعين

چاپ: با تصحیح رضا سمیع زاده، تهران، آنا، 1381؛ گزیده آن به کوشش آقای سید علی آل داود، به عنوان «ضمیمه شماره 6 نامه فرهنگستان»

[منزوی 2: 1541؛ دنا 36٫2 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 322/6]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 222-طباطبائی

آغاز: برابر انجام: ... و از قربت و الفت، انفتی داشتی ناگهان شاهی با چند مرد تیغ زن قصد وی کرده

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ افتادگی: انجام؛ تا پایان استنساخ نشده و یک برگ از پایان نانوشته باقی مانده است، فهرست ملک نسخه ای با شماره 6276/1 از این کتاب ارائه می کند با آغازی غیر از آغاز نسخه جای سخن، و چون بدان مراجعه شده روشن گردید که اشتباه از فهرست نویس بوده و مغایرتی در کار نیست؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرد، 76گ، 17 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14/5× 23سم [ف: [155-24

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2669ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-14]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 627611

آغاز: حمد بر صانعی که از بدو قدم قدم بر سطح علو علو غرجمال و جلال ستم فحم نهاد ... بیت ... اما بعد چنین گوید محرر این مقال و مقرر این حال درویش محمد بن درویش کمال که؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: رکن الدین بن سید علی مشهدیان حسینی، تا: 20 ربیع الثانی 974ق، افتادگی: آغاز؛ با یک پیشانی لاجوردی و زرین و چهار تصور؛ کاغذ: ترمه ختائی، جلد: میشن قهوهای تازه، 31گ (1پ- 31پ)، 18 سطر [ف: 9-302]

- الاعداد > مبدئية الاعداد

اعداد / علوم غریبه / فارسی

aʻdād

اخلاطی، حسین بن علی، ق9 قمری

axlātī, hoseyn ebn-e “alī (-150)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12307

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 59]

اعداد / جفر / فارسی

a'dad

سلطان محمد میرزا قاجار، 1227؟ -1292 ؟ قمری

soltān mohammad mīrzā qājār (1812-1875)

رساله در اعداد و اوفاق و الواح و تکسیر و جداول آن و جفر در چند «فصل».

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 2739/7

خط: نستعلیق، کا: میرزا محمد باقر بن زین العابدين بن حسين بن علی یزدی حایری، بی تا، کاغذ: فرهنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 15ص (361-375) [ف: 10-1608]

اعداد (رساله در) / ریاضیات / فارسی

ص: 471

aʻdād (r. dar)

طهرانی، جلال الدین، 1272 شمسی

tehrānī, jalāl-od-dīn (1893-)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12339

آغاز: بسمله، بدانکه این جزو ثالث را حقیر خود در اعداد؛ انجام: وصلى الله على محمد و آله اجمعین در حجره مدرسه امین الدوله طهران قلمی شد

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1334ق [رایانه]

اعداد / حساب / فارسی

a'dād

معین، محمود

moʻīn, mahmūd

در پنج «فصل»: 1. بيان عدد؛ 2. تكسير؛ 3. وفق اعداد؛ 4. بیان دایره؛ 5. متفرقات.

آغاز: اما بعد میگوید بنده ضعيف ... محمود معین روهانی (؟) چون دیدم بقای حیات را از اکل و شرب و خرج و جمع و ستدن و خریدن و دوختن چاره نیست ...

انجام: دوشنبه، سه شنبه، چهارشنبه، آدینه، شنبه

[فهرستواره منزوی 2601/4]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6504/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای جدول ها و شکل های نجومی؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 5گ (38پ - 42ر)، 14 سطر [ف: 433-9]

اعداد / علوم غریبه / فارسی

adad

بحث های فشرده ای است در علم اعداد و بیان خواص حروف و اسماء الهی و دارای قواعدی است برای یافتن مجهولات از اعداد بعضی از کلمات و اسماء و آیات قرآنی و چگونگی ترکیب آنها آنچه در نیت است پیدا شود، در دو بخش: 1. محبت؛ 2. بغض و عقد اللسان.

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد بدانکه علم اعداد علمی است شریف و اعتبار تام دارد

انجام: عزیز بدان و خوار مکن ... و فسقه و شقی به عمل نیاورد که مضرت دارد تمت.

همانند:

1. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 677/3

آغاز: اما بعد، بدانکه علم اعداد علمی است شریف

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1109ق؛ اندازه: 12/5× 23 سم [نسخه پژوهی: 3-113]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12653/6

آغاز و انجام: برابر

از: کاویانی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 13گ (206پ- 218پ) [ف: 36-219]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7606/2

آغاز: برابر؛ انجام: و با خود دارد و پهلوی آنکس بنشیند با او سخن گوید بر وی ظفر یابد.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تمیاج قهوه ای، 6گ (23ر - 28پ)، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 20-7]

الأعداد (رسالة في علم) / رياضيات / عربی

al-a'dād (r.-un fī ‘ilm-i)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18554

آغاز: اعلم ایدک الله ان العددين اما ان يكون متماثلين؛ انجام: و ذلک ما اردناه و الله الموفق للصواب و اليه المرجع و الماب

خط: نسخ شکسته، كا: ابن دیباج، محمد بن عبدالله، تا: 1063 ق [رایانه]

اعداد / عرفان و تصوف / فارسی

a'dād

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 10920

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1064ق [الفبائی: 60]

- اعداد (رساله در) > معرفت اعداد

اعداد اصم (فائده در ) / ریاضیات / فارسی

a'dād-e asam (fā'ede dar)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 209216

آغاز: هر عدد که اول او دو بود یا سه بود یا هفت بود یا هشت بود هرگز جذر باقرب التقريب؛ انجام: مساحة بسيط قطعة من الكرة (تمت بعونه).

خط: نستعلیق، کا: محمد یوسف بن محمد حسن طالقانی، تا: 1057ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 2گ (37پ-38ر)، 16 سطر (6× 11)، اندازه: 10× 17 سم [ف: 8-718]

اعداد الفاظ / لغت / فارسی

a'dād-e alfāz

ص: 472

در این فرهنگ کلماتی که ردیف اعدادی مخصوص می تواند باشد از عدد 3 تا عدد 1000 به ترتیب شماره ها گرد آورده شده و برای کسانی که بخواهند جمله ها یا اشعاری برای تاریخ بسازند مفید است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5575

آغاز: کلمات مشتمله بر 3 آب آب پا با انجام: کلمات مشتمله بر 1000 ضر نظیم

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملکی بدون نام به تاریخ 2 جمادی الاول 1280؛ مهر: «یا محمد» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 107گ، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 14-338]

اعداد الفاظ به حساب ابجد / علوم غریبه / عربی، فارسی

a'dād-e alfāz be hesāb-e abjad

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24747

آغاز: بسمله. ااب با ابا بجا باج؛ انجام: غبن عنا ضمایر غمزه كل باغ

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29715

آغاز: بسمله. ااب باجا ابا باب بجا باج؛ انجام: غبن غنا ضمایر غمزه کل باغ

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [رایانه]

الأعداد انما يتقسم بالآحاد / ریاضیات عربی

al-a'dād innamā yataqassam bi-l-āḥād

شاه قاضی، محمد، ق 11 قمری

šāh qāzī, mohammad (-17c)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4100/4

آغاز: بسمله و به نستعین. احمد الله على نواله .. لعلك سمعت ما اشتهر على الفيلسوف الاول ارسطو طاليس ان الاعداد انما يتقسم بالاحاد فاعلم أن مراده أن الأجزاء الأولية للاعداد هي الأحاد؛ انجام: فلا تقولا ثلثة انتهوا خير الكم من افادات الفاضل العالم شاه قاضی سلمه الله.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در ص 53 خبر نبوی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 3گ (51-53)، 18 سطر (5× 12)، اندازه: 9× 16سم [ف: 13-3079]

اعداد ترکیب مربع / علوم غریبه / فارسی

a'dād-e tarkīb-e morbba

روابط بین اعداد و این که چگونه می توان بین آنها نسبتی برقرار کرد که بر اثر آن پاره ای از امور واقع شود از مباحثی است که از دیر باز مورد توجه بوده و درباره آن شرحها نوشته اند. آنچه در این رساله می آید نظر ابوریحان است مستنبط از حکمای هند و مشتمل بر ده «فصل» می باشد: 1. محبت؛ 2. نبض وعقد اللسان؛ 3. عقد النوم؛ 4. عقد الرجال؛ 5. عقد النظر؛ 6. عقد الطريق؛ 7. فتح الرجال؛ 8 فتح کارهای بسته؛ 9. دفع خصمان؛ 10. محبت ازدواج.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2706/11

آغاز: در اعداد ترکیب مربع بدانکه حکما در علم اعداد و فق مربع چهار در چهار؛ انجام: و جهت فتوحات هم باین نظرات بنویسد و شرط نوشتن بجای بجای بیاورد بخور نماید

بی کا، تا: قرن 13؛ بیاض؛ كاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 9ص ( 194-186)، 27 سطر (7/5×17)، اندازه: 10×21/5سم [ف:6-296]

اعداد الجفر / جفر / عربی، فارسی

a'dād-ol jafr

کیانی، محمد یار بن محمد علی، ق13

kīyānī, mohammad yār ebn-e mohammad ‘alī (-13c)

تاريخ تأليف: 1 جمادی الاول 1236ق؛ محل تأليف: اورنگ آباد

از محمد یار پسر محمد علی خان کیانی پسر محمد عباس خان هندوستانی شاهجهان پوری دکنی خوشباش دکن.

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي في نفوس السموات و مسخراة الارض الظاهر والباطن في قلب جميع صغیر و کبیر الرحل و النساء. ... اما بعد این خاکسار محمدیار ابن محمد علی خان کیانی بن محمد عباس خان ... از قوانین جفر حمله اعداد اسم النبي و کلام الله و سوره ها و آیه ها و دعاها و موکلات اسمها و البروج و الكواكب في الطالب و المطلوب و محبت الشوهر و الزوجة و الدربار السلطان و عقد اللسان و النوم بر آورده جمع نموده.

[فهرستواره منزوی 2820/4 ]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9736/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی، جلد: گالینگور عطف تیماج مشکی مقوایی، 82ص (1-82)، 17 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 18× 28سم [ف: 17-469]

اعداد الزاد بشرح ذخر المعاد / ادبیات / عربی

a'dād-uz-zād bi- š.-i duxr-il-maʻād

ابن دعسین، عبدالملک بن عبد السلام، 952-1006 قمری

ebn-e da sayn, “abd-ol-malek ebn-e “abd-os-salām (1546-1598)

ص: 473

وابسته به: ذخر المعاد على وزن بانت سعاد؛ بوصیری، محمد بن سعید

شرف الدین بوصیری در معارضه با قصیده بانت سعاد، قصیدهای با مطلع «الى متى انت باللذات مشغول» و با نام «ذخر المعاد في معارضة بانت سعاد» را نگاشته است. عبد الملك بن عبد السلام ابن دعيسین کتاب «ذخر المعاد» بوصیری را شرح نموده و نام آن را «اعداد الزاد بشرح ذخر المعاد» گذارده است.

آغاز: بسمله، الى متى انت باللذات مشغول xx و انت عن كل ما قدمت مسئول. المعنى أن الناظم جرد من نفسه شخصا فخاطبه و اتي في الخطاب بالتذكير لانه هو المرا و مثل ذلك

[کشف الظنون 823/1 ؛ معجم ما كتب عن الرسول و اهل البيت 208/1 ]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4043/9

آغاز: برابر؛ انجام: ما لاح ضوء صباح فاستسر به xx من الكواكب قنديل فقنديل

در نسخه حاضر، تمامی متن ذخر المعاد و شرح ابیاتی از آن به نقل از «اعداد الزاد» نگاشته شده و مابقی شرح ناقص مانده است؛ خط: نسخ، كا: محسن بن حسن حسینی نجفی طالقانی، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته مجدول مقوایی، 12گی (139 پ- 150پ)، 9 سطر (8× 12/5)، اندازه: 10× 16سم [ف: 17-350]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13052

آغاز: اصداع الصباح هائمة لايسمع الانين الا من الاغانى ولا الشكوى الا للعشاق من الغوانی لئن اجتمع الجدي و الأسد في مرتع واحد بسياسة النيرين في عرصة الخضراء فها هو قد ارتوى الذئب؛ انجام: و كلهم رضي الله عنهم من قريش يتصل نسبهم بنسب النبي (صلّي الله عليه و آله) و قد رتبنا شجرة تجمعهم و يعرف بها اتصالهم به (صلّي الله عليه و آله) ليسهل انتزال معرفتهم على من أراد ذلك، فاصل الشجرة نبینا و حبيبنا محمد (صلّي الله عليه و آله)

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با نقش گل و بوته، 116گ، 23 سطر، اندازه: 13/5× 19سم [ف: 36-228]

الأعداد المتحابه / علوم غریبه / عربی

al-adad-ul-mutihaba

مالقی، اسماعیل بن حسن

māleqī, esmāʻīl ebn-e hasan

در بیان اعداد متحابه و دستور ترکیب جداول مثلثه تا معشره برای تأثيرات مختلف و بیان ارتباط اعداد متحابه با تأثیرات فلکی و نجومی و ارثماطيقی و نیز با حروف طبیعی، اعداد وفق و اسرار طبايع حروف و اشکال و فرشتگان موکل بر اشکال و اوفاق.

آغاز: بسمله، و صلی الله على سيدنا محمد. قال الشيخ الفاضل الخبير النبيه التعاليمى العددي الحاج ابو الوليد اسماعیل بن الشيخ الفقيه الاديب ابي على الحسن بن ابی نصر المالقي اعلم ... انه بلغنا من الاعداد المتحابه 220 و هي الاعداد الامحبوبه اذا جمعت اجزائها كانت 284 عدد و هي 1.

انجام: و اعلم انك اذا كنت في الصيف فاعمل في وفق الصيف.. و اعلم ايها الطالب اني تعبت كثيرا و رتبت لك هذه الاوفاق على الطبايع الاربع و الفصول الأربع لتنال بها المقصود في كل ما تريد ... في كل وقت و اوان و الله اعلم ... و الحمدلله.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 690/3 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج قهوه ای، 20ص (20-39)، 20 و 25 سطر، قطع: رقعي بزرگ، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 23-11]

اعداد متحابه / حساب / فارسی

a'dād-e motahābe

حسینی، مسیح، ق 11 قمری

hoseynī, masīh (-17c)

تاريخ تأليف: رجب 1087ق

آن را به خواهش دوستی نگاشته است. در دیباچه از مولانا محمد باقر یزدی که رساله ای در این باره نگاشته بود و همچنین از «عيون الحساب» او یاد شده است.

آغاز: حمدله. والصلاة على نبيه ... و بعد فيقول ... سید مسیح الحسینی که در اوایل رجب از شهور سنة سبع و ثمانين و الف

انجام: يفيد أن هذه الخاصة لم يحتج الى الاعداد المتحابة

[الذريعة 378/15 م 135؛ فهرستواره منزوی 2603/4]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6379/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سرخ تازه، 23گ (2ر -24پ)، 14 سطر، اندازه: 17× 21/2 سم [ف: 364-9]

اعداد متماثل، متوافق و متداخل / ریاضیات / فارسی

a'dād-e motamāsel, motavāfeq va motadāxel

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2576/18

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تاب، 74پ [ف: 6-56]

- الاعداد و الافاق > معرفت اعداد

الاعداد و الاوفاق / علوم غریبه عربی

al-a'dād wa-l awfāq

ص: 474

صدر الاسلام، على اكبر بن محمد، 1270؟ -1325 قمری

sadr-ol-eslām, “alī akbar ebn-e mohammad (1854- 1907)

تاریخ تأليف: حدود 1323ق؛ محل تأليف: نجف اشرف

رساله ای است که بسیاری از مطالب را به نقل از استادش (ظاهراً سید محمد هندی) آورده و به سال 1323 ق در نجف اشرف در پاره ای از موارد اشاره دارد.

[الذریعه 233/2 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6772

انجام: مثل عدد الأسم و ما اجتمع اطرح منه ما مضى اكثر الكاملة

من القرون الكاملة و ما بقی دون قرن او مثله اضفة الى ما في

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ در بدرقه کتاب چند انشاء خطاب به میرزا یعقوب خان در پذیرفتن دعوت شخصی هندی از جواد (؟) و بدگویی از آن هندی و تصدیق کلام جواد در ضمن یک رباعی فارسی: هر کس بعلی نقی شقی میهمان شود xx در انتظار باغ امیدش خزان شود / هر کس فتد به دام فریب چنین خرى xx جزو شمار سلسله ابلهان شود؛ جلد: تیماج تریاکی مجدول ضربی، 48گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 20-248]

- اعداد و اوفاق > معرفت اعداد

- اعداد و اوفاق > اعداد الوفق

اعداد و حروف / علوم غریبه / فارسی

a dād va horūf

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3417/1

آغاز: بسمله. بدان ... که این رساله ایست در غایت حکمت که از ارسطاطالیس یونانی در انواع علوم ... بتجربه بسیار این رساله را جمع کرده؛ انجام: جدول است.

بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 69گ (69-1)، 22 سطر (9× 14)، اندازه: 15× 20سم [ف: 11-2421]

- اعداد وفق > وفق اعداد

- اعداد وفق > کیفیت اعداد اوفاق

- اعداد وفق > تکسیرات حروف و علم اعداد وفق

- اعداد وفق > وضع اعداد وفق

اعداد الوفق = وفق الأعداد = العددية = وفق التام / ریاضیات / عربی

a'dād-ul-wifq = wifq-ul-aʻdād = al-'adadīyya = wifq ul-tāmm

زنجانی، عبدالوهاب بن ابراهيم، - 660 ؟ قمری

zanjānī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e ebrāhīm (-1262)

رساله در قواعدی است که بواسطه آن، وفق جميع اعداد شناخته می شود و دارای 6 «فصل» است: 1. معنى الوفق و كيفية ذلك؛ 2. وفق العدد الفرد؛ 3. وفق عدد الزوج نصفه فرد، 4. وفق عدد الزوج نصفه زوج؛ 5. وفق عدد 4 في 4، 6. وضع الاسامی و الكنى و غيره في الوفق

آغاز: بسمله. الحمدلله حمد الشاكرين ... و بعد فلما كان اعداد الوفق قد اشتهر من خواصها ما شعف بسببه كل واحد بمعرفة وضعها و كان يصعب ذلك على اكثر الناس طلب مني بعض اصحابی

انجام: و لنقتصر على هذا القدر في هذه الرسالة. فان الذكي اذا اتقن ما ذكرناه لم بشكل عليه شيء في هذا الفن و الحمدلله اولا و آخرا.

[دنا 37/2 (13 نسخه)؛ برو کلمن ذیل 497/1 ؛ الذريعة 233/2 ؛ هدية العارفين [638/1

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3564/7 -ف

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: نسخه آقای حسن نراقی. در فهرست ناشناس، نام مؤلف به استناد آغاز نسخه تعیین گردید؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 رمضان 136ق، جان هرات؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرکوب، 7گ (124پ - 130)، 19 سطر (8× 11)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 17 سم [فيلمها ف: 2-186]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12593/14

آغاز: برابر، انجام: فتم بما ذكرناه في الفصل الخامس مبتدعاً فيه من 65 فيصبر الشكل هذه الصورة التي أثبتنا في الصفحة تنبيهات

از نیمه فصل دوم و سوم و از اواخر فصل پنجم تا پایان افتادگی دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ دارای جداول گوناگون اعداد؛ کاغذ: شرقی، 7گ (206ب -212ب)، 15 سطر، اندازه: 6/5× 12/5 سم [ف: 31-743]

3. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 254/5

آغاز: برابر در فهرست ناشناس؛ كا: محمد امین بن رحمت الله دولت آبادی، تا: 2 صفر 1023ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 7گ (122پ - 128ر)، اندازه: 12/5× 19سم [ف: 2-7]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17065/2

آغاز: برابر؛ انجام: فضعه في بيت فرسه فيصير الوفق بهذا الصوره.

خط: تحریری، كا: حاجی محمد بن علاء الدين حسنی جرفادقانی، تا: 907 - 1050ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرم قهوه ای ضربی با جدول و کمند و نقش ساده و کوچک اسلیمی در میان، 7ص (73-79)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 47-]

ص: 475

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4900/68

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 13 صفر 1081ق؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 3گ (181ر -183)، 25 سطر (15×29)، اندازه: 23× 35 سم [ف: 14-85]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1805/52

آغاز: برابر؛ انجام: المسلمین و اشرف الاولين و الاخرين محمد و آله الطاهرين وسلم تسليما كثيرا تمت كتابتها يوم الاحد ربيع الأول من سنه احدی و ثمانين و الف

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 12 صفر 1081ق، جان قريه انکهشت؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز ضربی، 6ص ( 354-349)، 25 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 9-371]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2337/42

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-413]

7. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 481/5

آغاز: برابر؛ انجام: لم يشكل عليه شيئي و الله تعالی علیم بحقایق الحال. در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج زرد، مقوایی، 179ص (244- 422)، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 2-158]

8. تهران: ملک، شماره نسخه: 4693/37

آغاز: بسمله. هذه رسالة في اعداد الوفق أنشاها عبد الوهاب بن ابراهيم بن عبد الوهاب الجرمي الزنجانی، مشتمله على ستة فصول. الفصل الاول في معنى الوفق؛ انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ:نوعی ترمه، جلد: میشن سیاه، 6گ (109پ -114ر)، اندازه: 13/7× 25/5سم [ف: 8-40]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13/4 124

آغاز: برابر؛ انجام: اما شكل الدائرة المقدم ذكرها فهي على هذه الصورة فافهم.

در فهرست ناشناس، نام مؤلف به قرینه آغاز و کتاب شناسی نسخه تعیین شد؛ كا: عبدالكریم، تا: 1161ق؛ افتادگی: انجام (الفصل السادس: در نسخه موجود نیست)؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با نقش گل و بوته.، 10ص (50-59)، 20 سطر، اندازه: 17× 26سم [ف: 35-368]

10. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1912/4 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: تحریری، کا: محمد سعید لاهیجانی، تا: قرن 13؛ 16ص (272-287) [عکسی ف: 1-33]

11. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه: 282/1

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس ؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: سلخ جمادی الثانی 1271ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 7گ، 21 سطر [ف: 356-1 ]

12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2700/11

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، کا: ابو القاسم، تا: 1287ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 5گ ( 39-35 پ)، 21 سطر (7/5× 14)، اندازه:10/5 × 16/5سم [ف: 145-13]

13. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 295113/1

آغاز: برابر؛ انجام: ثم زد واحدة و تمم البيوت و قد شرحنا شكله في اربعة اسماء.

خط: نسخ، كا: سید اسدالله صفوی ماسالی مصطفوی، تا: 1363ق؛ مصحح؛ کاغذ: دفتری خط دار، جلد: مقوایی با روکش کاغذ ابر و باد، عطف: تیماج مشکی، 5/17×11، 5گ (84-88)، 24-26 سطر (8× 14)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 38-314]

14. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3253/1

آغاز: برابر؛ انجام: و يتمم احدى للاربعین بستين و للاخرى بخمسين فيصير باحدى هاتين الصورتين (شکل دو صورت)

بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای ضربی لایی، 6گ (1پ -6پ)، 23 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 6-334]

اعداد الوفق = وفق الأعداد = العددية = وفق التام (ترجمه و شرح) / حساب / فارسی

کاشانی، عماد الدين يحيى بن احمد، -766 قمری

kāšānī, ‘emād-od-dīn yahyā ben ahmad (-1365)

وابسته به: اعداد الوفق = وفق الأعداد = العددية = وفق التام؛ زنجانی، عبدالوهاب بن ابراهيم (-660؟ ق)

مؤلف به فرمان جهان مطاع (؟) رساله عزالدين زنجانی در «اعداد وفق التام» را ترجمه نموده و چون آن را بسیار مختصر دیده به شرح آن نیز پرداخته است و آن را در یک «مقدمه» و دو «باب» و یک خاتمه» تنظیم نموده: مقدمه در تمهید اشیائی که محتاج اليه باشد در این علم؛ باب 1. کیفیت وضع اعداد بر طريق وفق تام، در سه فصل؛ باب 2. کیفیت وضع اعداد بر طريق وفق غیر تام؛ خاتمه: در طريق وضع مربع چهار در چهار.

آغاز: بعد از حمد و ثناء حضرت کبریا و درود بر سید انبيا و قدوه اصفیا محمد مصطفی چنین گوید محرر این رسالت و مقرر این مقالت احوج عبادالله الى غفرانه

انجام: ... عجب دارم از آن کس که این شکل با خود دارد که او را به هیچ رنج و زحمتی و بلایی پیش آید از بزرگواری این شکل و در این شکل خواص بسیار است.

[فهرستواره منزوی 2603/4]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6477/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ تملکی خط خورده به سال

ص: 476

1175ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 33گ (1پ -33ر)، اندازه: 12×16/5سم [ف: 20-52]

اعداد وفق / علوم غریبه / فارسی

afdād-e vefq

بحر آبادی، ابراهیم

bahrābādī, ebrāhīm

رساله ای است کوتاه در اعداد وفق برگرفته از آیات و احادیث نبوی و از کتاب «غاية المراد في وفق الاعداد» تأليف صوفی کمال تستری (قرن 8ق) و «کنه المراد في علم الاعداد» تأليف شرف الدین علی یزدی معمایی (-858ق) سود جسته است و شامل «مقدمه» و 5 «باب» و یک «خاتمه»: مقدمه در بیان معدلت سلطان عادل؛ باب 1. بیان خواص وفق 2، در دو باب؛ 2. خواص 3، در سه باب؛ 3. وفق 4، در چهار باب؛ 4. وفق 5، در پنج باب؛ 5. وفق 6، در شش باب؛ خاتمه: در بیان خواص حروفی که علمای این فن به تجربه مشخص نموده اند.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12710/11

آغاز: حمد بیحد و ثنای بیعدد پادشاهی را که اسباب سکان خطه ملک را به تمجید قانون سیاست حکمی نطام داد ... اما بعد این رساله ایست که بعضی از او؛ انجام: اگر در شرف زهره کشند هفت عدد از این و در آتش گذارند در محبت اثر عظیم دارد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی، 9گ (63-71)، 15 سطر (11× 16)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 32-305]

اعداد وفق / ریاضیات / فارسی

a'dād-e vefq

زنگی، خسرو بن محمد

zangī, Xosro ebn-e mohammad

رساله ای در علم اعداد وفق و بعضی از خواص آن از تالیف مطولی، مشتمل بر دو «قسم»: 1. معرفت وضع اعداد در یک مقدمه و چند مسئله؛ 2. ذكر بعضی از خواص آن.

آغاز: الحمد لله الذي خلق الاشياء ذاخواص رحمة للعباد و رأفة للمعاد ... اما بعد چنین گوید محرر این کلمات ... خسرو بن محمد بن علی رنکی عفی الله عنه سيئاته که این رساله ای است در علم اعداد وفق و بعضی از خواص آن از مطولی که تأليف آن اتفاق افتاد پیش از این.

انجام: و طالع نیز مناسب آن قضیه مطلوبه بود و نحوس را به طالع و او تاد طالع و موضع شرف نظر عداوت نباشد و الله اعلم بالصواب.

[فهرستواره منزوی: 2604/4 ؛ دنا 38/2 (5 نسخه)]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12235/13

آغاز: برابر؛ انجام: وسط كبير، صغیر

خط: نسخ و شکسته، كا: محمد على قائنی، تا: 1263ق؛ دارای جداول و اشکال، کلیه حواشی این رساله را جاعل دست برده و نام خود را در پای آنها نوشته ولی خوشبختانه از لابه لای آن هنوز نام محمد على القائنی به خوبی مشهود است، و یکجا پس از اینکه از سال 1264 عدد 2 را مبدل به 3 کرده عدد 6 را آن قدر تراشیده که جای آن به کلی سوراخ شده و دیگر نتوانسته است رقم صفر بگذارد؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، اندازه: 14/2× 20/52 سم [ف: 10-123]

2. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 693/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد مهدی، تا: پنج شنبه دهه سوم رجب 1284ق، جا: اصفهان، مدرسه جده صغير؛ 21گ، 14 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-57]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12167/13

آغاز: برابر؛ انجام: وفي كل منها حكمة كثيرة ليس هيهنا محلها

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، کا: صالح حسینی، تا: 1284ق، جان سمنان، مدرسه صادق خان؛ پس از آن چند ورق است در باب مدخل کبیر و افاداتی چند از جلال الدین دوانی و فوائدی در باب عدد؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی، اندازه: 10/3× 17/2 سم [ف: 10-91]

4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 577/13

آغاز: برابر انجام اینست محملی که از علم حساب که به جهت بعضی اخوان مرقوم شد و بهمین قدر اکتفا نمود تا موجب اطناب و باعث ملال نشود.

خط: نستعلیق، كا: عبدالصمد نقنئی، بی تا، دارای اشکال و جدول؛ 30 سطر، قطع: خشتی [چهار کتابخانه مشهد-ف:-67]

5. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 577/16

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 10گ (141 -150)، 17 سطر (9× 15)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 2-689]

اعداد الوفق / علوم غریبه / عربی

a'dād-ul-wifq

غیر همانند:

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه 462/108 (آ)- 463/108 (ب)- ف

نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: با تاریخ 756ق؛ در هامش؛ 6گ (390پ-395پ) [فيلمها ف: 1-486]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15068/1

آغاز: في بيت منه حرفين او يضع في كل بيت حرفين أن كثرة

ص: 477

الحروف و زادت على خمسة و المقصود منه عدد التكرر في الحرف او في العدد؛ انجام: لحساب الجمل عن اربعة و ثلاثين كذا و وجه ... و لنقتصر على هذا القدر والله الهادي و الحمدلله وحده و صلى الله على من لا نبي بعده

چند برگ پایانی کتابی است در اعداد وفق همراه با جداول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 9، افتادگی: آغاز؛ کاغذ: شرقی، 7گ (2-8)، 10-12 سطر، اندازه: 5× 10سم [ف: 38-170]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11823/2

آغاز: الفن السابع في أعداد الوفق و يشتمل على سبعة فصول، الأول في المبادی و المقدمات انجام: و ذكرنا من اللطائف و الملح ما بلغنا به أقصى الغاية فليكن هذا ختام هذا الفن و ختام الكتاب و لحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلم على نبينا محمد و آله أجمعين.

این رساله، فن هفتم از مجموعه ای است که بقیه آن موجود نیست. بخش حاضر شامل هفت فصل است و در آن از فن «وفق» و قواعد آن بحث می شود. عناوین کتاب به ترتیب زیر است: فصل 1. المبادى و المقدمات، 2. كيفية وضع الوفق الطبیعی، 3. كيفية وضع الوفق المحلق، 4. كيفية وضع الوفق الملفق، 5. كيفية وضع الكلمات و الحروف في الوفق، 6. كيفية وضع الحروف و الكلمات في الوفق، 7. نوادر الوفق. بخش حاضر شامل هفت فصل است و در آن از فن «وفق» و قواعد آن بحث می شود؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، در انجام افزودگی هایی در اسماء حسنی، جداول علم حروف و اوفاق آمده؛ کاغذ: شرقی، آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 20گ (28-47)، 22 سطر (10× 13)، اندازه:13/5 ×18/5 سم [ف: 30-59]

اعداد وفق / ریاضیات / فارسی

a'dād-e vefq

غیر همانند:

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 643/6

آغاز: بسمله. حمدله بعد از حمد باری عز اسمه معلوم و قور؟ است که اعداد وفق از عجائب امور است این علم و حقیقت وی جز بوحی و هیچ مخلوق را معلوم نگشته و در استخراج وضع او استادان معتبر و مصنفان پیش قوم طريق بسیار نهاده اند و کامل صفر و صلیب اما طریق کامل را در وضع خاصیت؛ انجام: و چون زهره بعقد راس برسد یا در حمل بود ... و بر سر آن میل نهند و چهار پخته بر سر لوح نهند و چنان باید که ...

رساله در اعداد وفق و خواص آنها، بدین گونه: في خواص 3 در 3، في خواص 4 در 4 في خواص 5 در 5 و بقیه عنوان ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: میشن ترمه، جلد: قهوه ای سیر لبه دار، 6گ (41پ - 46پ)، 17 سطر، اندازه: 16/1× 21/1سم [ف: [128-5

2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1814/5 -عکسی

آغاز: بسمله. بدانکه الله تعالی [...] و خواص و آثار بسیار دارد ... به اشارت بعضی مخادیم.. فن اول در اعداد وفق و این مشتمل بر مقدمه و چهار ضابطه است. مقدمه بدانکه وفق عبارت است به اصطلاح؛ انجام: انجام: وفق دهد به این صورت، جدولها.

از ناشناس، در 1 «فن» در بر گیرنده 1 «مقدمه» و 4 «ضابطه»، ضابطه .. در وضع اعداد در لوح فرد، 2. در وضع اعداد در الواح زوج الفرد، 3. در کیفیت وضع اعداد در زوج الزوج، 4. در درج کردن اسماء در لوح چهار در چهار و پنج در پنج؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 999ق؛ 4ص (164-167) [عکسی ف: 1-34]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11109/5

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدانکه علم اعداد وفق علمی شریف است؛ انجام: تا تاثیر آن بكمال باشد و در اوقاف نگاه داشتن تقصیر نکند تا زود حاجت یابد

رساله ای است در اعداد و اوفاق و مانند آنها، در علوم غریبه؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: مراد، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج، 2گ (41-42)،21 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 28-163]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9480/7

به نقل از «ستینی» فخر رازی؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11، 1گ (91-همان) [مختصر ف: -683]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12710/1

آغاز: اعداد وفق در اصطلاح محاسبان عبارتست از مربع سه در سه یا چهار در چهار در چهار در پنج الی ای عدد شئت پس اصل در این حساب آنست که انجام: ما بقی چنانک گفتیم ثبت می کند و چون عمل تمام کند در هر ضلع مجموع آنچه جمله برد باشد حاصل آید بعون الله تعالی.

فصلی است کوتاه در اعداد وفق در مربعات زوج الزوج و بر پنج روش استوار می باشد همراه جداول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی، مصحح، رکابه دار، تملك: کلبعلی بن مراد به سال 1085 ق در دارالسلطنه قزوین با مهر «کلبعلی ... مراد» (مستطيل)؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (1-5)، 15 سطر، اندازه: 12× 16سم [ف: 32-299]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12710/2

| آغاز: فصل در وضع کردن اعداد وفق اندر مربعات زوج الزوج و وضع اعداد در مربعات زوج الزوج بر پنج طريق است؛ انجام: اگر خواهد که شکل چهار در چهار بکشد چنانکه هیچ اسماء طرح نکند خانها را به نظم طبیعی پر کند تا به آنگاه در خانه نهم 212 بنهد و در خانه یکی زیاده می کند و می رود تا اضلاع مساوی گردد و الله اعلم.

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 4 گ (5-8)، 15 سطر، اندازه: 13× 16سم [ف: 32-299]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12710/3

آغاز: خواص اعداد وفق، این کتاب مبنی است بر هفت فصل هر

ص: 478

فصلی در خاصیت اعدادی به کوکب از کواکب هفتگانه تعلق دارد؛ انجام: یا در آن خانه که آن بود هیچ کس را رنجی رسد و در این فواید بسیار است که بعد از تجربه معلوم خواهد شد و الله اعلم بالصواب.

رساله ای است کوتاه در خواص اعداد وفق در 7 فصل»: فصل 1. خاصیت اعداد سه در سه که تعلق به زحل دارد، 2. خاصیت چهار در چهار که تعلق به مشتری دارد، 3. خاصیت پنج در پنج که تعلق به مریخ دارد، 4. گوناگون که تعلق به شمس دارد، 5. هفت در هفت که تعلق به زهره دارد. 6. هشت در هشت که تعلق به عطارد دارد، 7. نه در نه که تعلق به قمر دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 11؛ محشی، مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 14گ (9- 22)، 15 سطر، اندازه: 13× 16سم [ف: 32-300]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8490/1

در چند باب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1084ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا،، 21ص [ف: 17-147]

9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5799/5

آغاز: بسمله، الحمدلله و الصلات ... و بعد بباید دانست که حکمای زمان و فیلسوفان جهان از علم حساب که خدای تعالی به بندگان فرستاده است؛ انجام: و اگر خواهند که زنجیر و نعل بدرند ملح هندی بگدازند و بآب گرم در زنجیر مالند چون وقوف کنند بگسلد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن تریاکی لائی، 21گ (201پ-221پ)، 16 سطر، اندازه: 11× 18/2 سم [ف: 9-46]

10. تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 168/18

مختصر در وضع اعداد وفق و خواص آن به خصوص کواکب سبعه مشتمل بر هشت «فصل»؛ خط: نستعلیق، کا: لاهیجانی، تا: 1295ق [نشریه: 7-226]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3936/23

آغاز: اللهم وفقنا لمناهج الهدی، بدانکه این مختصری است در وضع اعداد وفق و خواص آن، مخصوص بكواكب سبعه، مشتمل بر هشت فصل؛ انجام: سه شنبه نویسنده بوقت طلوع آفتاب با شب شنبه با خاصیت بیشتر ظاهر گردد و اثر کند تمت الرساله الشريفه بعون الوهاب 1295 (برگ 192پ)

نوعی پیش بینی حوادث شخصی از راه علم اعداد شبیه جفر است؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 1295ق؛ در کرانه برگ 190پ یک جدول عدد وفق هست؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا، رویه تیماج سرخ، اطرافش گل بوته فشاری با دو جدول، 4گ (189پ- 192پ)، 17 سطر (7/5× 15)، اندازه:15/5 × 21/5سم [ف: 17-215]

12. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 15733

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي مجرى الأمور على وفق ارادته و الصلوة على خير خلقه ... اما بعد این کلمه چند است در اعمال اعداد وفق؛ انجام: پس میان 4 در 4 ماند و بطریق 4 در 4 عمل شده پس عمل تمام شده و الله اعلم و احكم تمت هذه الكتاب بعون الملک الوهاب

رساله ای است در اعمال اعداد وفق و کیفیت آن شامل «مقدمه» و سه «فصل» و «خاتمه»: فصل 1. در دانستن وفق عدد فرد الفرد، فصل 2. در دانستن وفق عدد زوج که نصف فرد باشد، فصل 3. در دانستن عدد زیج که نصف او زوج باشد، خاتمه در وضع نام ها و کنیتها در مربع وفق و درج کردن اعداد حروف؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، 6گ (11پ -16پ)،17 سطر (10/8× 16)، اندازه: 15×20/5 سم [رایانه]

13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15733

آغاز: اما طريقه مضمر 9 در 9 چنانست که 9 در 9 هشتاد و يكهدد باشد؛ انجام: و مقصودش حاصل گردد و پوشیدها بر او ظاهر شود بامر الله تعالی اینست باب در خواص 19 در 19 این شکل رساله ای است در اعداد وفق و خواص حروف و اعداد و لوح ها در سرنوشت انسان شامل چندین «باب» که به دلیل افتادگی از آغاز و انجام از باب 9 در 9 تا ابتدای باب 19 در 19 را در بر می گیرد و شامل جداول و لوح های مختلف می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی نخودی، 8گی (46-53پ)، مختلف السطر، اندازه: 15×20/5سم [رایانه]

14. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 170/5

آغاز: بسمله، بعد از حمد و ثنای حق سبحانه تعالی و درود حضرت رسالت پناه ص و آله بدانکه علم اعداد وفق علمیست که بحث می کند از کیفیت وضع عدد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 25گ (177-201)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 1-96]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15733

آغاز: بسمله. الحمدلله ... اما بعد این مختصریست در علم اعداد وفق و نمودارات و اصول انجام: پس درین طرح و درین حساب رمزی هست که بریاضت میتوان فهمید و الله اعلم تم

رساله ای است در علم اعداد وفق شامل پنج «باب»: 1. وضع کردن اعداد در مربعات زوج، 2. وضع کردن اعداد در مربعات افراد، 3. وضع کردن اعداد در مربعات زوج الفرد، 4. دانستن اقل عدد که در مربع وفق دهند و نوادر اعداد وفق، 5. دانستن اعدادی که وفق ایشان در مربع مسجل شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، 7گ (30-36پ)، 17-21 سطر (10×16 و 11/5 ×17)، اندازه: 15× 20/5 سم [رایانه]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7142/2

آغاز: بعد از حمد و ثنای حق سبحانه و تعالی و دورد حضرت رسالت پناه ... بدانکه علم اعداد وفق؛ انجام: 4در 14 بقمر ويل قاعده است تا صد در صد

در آغاز این رساله اصطلاحات خاص به این علم گزارش شده پس از آن اعمال تطبیقی دارای جدولها و مربعات وفقی آمده

ص: 479

است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 12گ (69ر -80پ)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 18-288]

اعداد وفق یا ارثماطيقي / ریاضیات / فارسی

a'dād-e vefq yā arasmātīqī

در دیباچه آمده که این علم ساخته فيثاغورس است و باليس وفق صد در صد نهاده و فروش اعداد آنرا مملو گردانید و ارسطو به آن می بالید و می گفت: «لواعلنت اسرار اعداد الوفق و کشفت حقایقها لخربت الدنيا و فسدت بيوت الخلق كلها». شعر فارسی خود مؤلف در آن هست. این رساله در یک «مقدمه» است در موضوع علم حساب و سه «باب»: 1. کیفیت وفق محلق؛ 2. کیفیت وضع غير محلق؛ 3. کیفیت وضع مربعات، هر یک در سه «فصل».

آغاز: بسمله. حمدله. اما بعد بر طبع سلیم و قاد و ذهن مستقیم نقاد پوشیده نیست که علم بقوانین حسابی و قواعد مسائل عددی در تقویت نفس انسانی از اعظم وسایل است.

انجام آن سطر قطر اول ز پا × از سر و نه از پای ثانی

[فهرستواره منزوی 2595/4]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10926/2

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب به استناد نسخه دانشگاه تهران تغییر یافت؛ خط: نسخ، كان محمود بن میرزا محمد طبیب فرزند میرزا ابوالفضل، تان یک شنبه 3 جمادی الاول 1255ق؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت مشکی، 35گ (137پ-171پ)، اندازه: 15× 22سم [ف: 337-27]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4588

آغاز: برابر؛ انجام: نه پای ثانی.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 22، 22 سطر (8× 17)، اندازه: 15× 20سم [ف: 14- 3519]

3. تبریز؛ محقق (آقای)؛ شماره نسخه: 12/7

در یک مقدمه و سه باب؛ بی کا، بی تا [نشریه: 4-332]

اعدل الأمزجه مزاج الانسان / طب / عربی

a'dal-ul amzija mizāj-ul insān

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/85 -طباطبائی

آغاز: المسئلة الخامسة من الطب اتفق الأطباء و الحكماء على أن اعدل الأمزجه و اقربها إلى الاعتدال الحقیقی مزاج الإنسان و فيه اشکال؛ انجام: فيلزم أن يكون مشار کاللانسان في المزاج كان الجواب ما ذكرنا فتامل

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 1ص (72ر) [ف: 23-739]

اعدل المناهج في شرح المعارج / عربی

a'dal-ul manāhij fī š.-il maʻārij

محمد کاظم بن محمد صادق، ق13 قمری

mohammad kāzem ebn-e mohammad sādeq (-19c)

تاریخ تأليف: 1235ق

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5768/2

آغاز: وضعته الأحكام تسعة على xx ما زعموه فاحفظن کاملا / و سميته باعدل المناهج xx وضعته شرحا على المعارج؛ انجام: وتم ذلك الكتاب في رجب / من عام خمس و ثلثين كذا xx من بعد الف مائتان هاک، ذا

كان محمد کاظم بن محمد صادق علینقی بن عبدالرشید، تا: غره رجب 1235ق؛ این شرح منظوم درهامش رساله معارج الاصول شماره 461/1 نوشته شده است؛ کاغذ: فستقی سفید و آبی، جلد: میشن سیاه لایی، 14 سطر [ف: 9-35]

اعدلية امزجة سكان خط الاستواء (رسالة في) / طب / عربی

a'dalīyat-u amzija sukkān-u xatt-il istiwā' (r.-un fi)

دشتکی شیرازی، منصور بن صدرالدین محمد، -948 قمری

daštakī šīrāzī, mansür ebn-e sadr-od-dīn mohammad (- 1542)

وابسته به: القانون في الطب؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370 - (428

حاشیه مانندی است بر قانون و دنباله شماره 3785/2 دانشگاه.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3785/3

آغاز: بسمله. و به ثقتي ربنا يسرلنا كمال الاعتدال في استواء الاقوال و الاحوال اقتداء بمعدل نهار العدل و الاحسان مشرق شوارق العلم و العرفان غياث الحق و اليقين لازال ناصر شرعه منصورا بين العالمين في العالمين و بعد فان ... غياث المشهور بمنصور يقول لا يخفى على اولى النهی ان اعدلية امزجة سكان خط الاستواء معركة للاراء ... و لقد ارینا هذا و هدينا اليه لشيء من آياتنا الكبرى؛ انجام: و ما بعده بارد. انتهى كلام العلامة بعبارته و فيه ما فيه.

خط: نستعلیق، كا: كمال بن نور بن کمال طبيب، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 19ص (98-116)، 23 سطر (4×10)، اندازه: 9× 16سم [ف: 12-2773]

الأعذار و الانذار / متفرقه / عربی

al-i'dār wa-l indār

هادي المستجيبين، حمزة بن على، -433 قمری

ص: 480

hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e ‘alī (-1042)

درباره مقامات خویش و لزوم اطاعت از او سخن گفته و مخالفان را تهدید و تحذیر می کند.

آغاز: الرسالة الموسومة بالاعذار و الانذار الشافيه لقلوب اهل الحق من المرض و الاحتقار توكلت على مولانا الحاكم من هادي الامه

انجام: و السلام على من الى انا و تمسک بحدودی و تاب تمت بحمد مولانا وحده.

[دنا 39/2 (10 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3995/20

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ضخیم فرنگی، جلد: تیماج مشکی سجاف عطف و حواشی قرمز، 5ص (109-113)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 5× 21سم [ف: 10-2209]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1094/18

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان رم 1332؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ ص (142-147) [عکسی ف: 3-375]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 776/18

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 1348؛ خط: نسخ درشت، بی کا، تا: قرن 11؛ 9گ (201-209) [عکسی ف: 2-457]

4. قم، مر کز احیاء؛ شماره نسخه: 965/18

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، رم ش 933؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 6ص (120-125) [عکسی ف: 3-211]

5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 784/18

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 910؛ خط: نسخ معرب و ثلث، بی کا، تا: شنبه دهه پایانی ربیع الثانی 1109ق؛ 7گ (144-150) [عکسی ف: 2-471]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1036/18

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان رم 1337؛ خط: نسخ معرب و ثلث، بی کا، تا: با تاریخ قرن 13، 7ص (147-153) [عکسی ف: 3-297]

7. قم، مر کز احیاء؛ شماره نسخه: 750/16

آغاز: توكلت على مولانا ... من هادی الامة و نذیرها و مخلص الاولياء و مجيرها.. اما بعد فالحمد لمن البسني المجد

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 721؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: 13 یا قرن 14، 5گ (85-89) [عکسی ف: 2-426]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8611/20

خط: نسخ، كا: عبرت، تا: دوشنبه 15 اردیبهشت جلالی 1313ق؛ کاغذ: فرنگی، فاقد جلد، 4ص (74-77)، 18 سطر (8× 15)، قطع: ربعي [ف: 17-175]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1353/20 -ف

نسخه اصل: کتابخانه اباعبدالله زنجانی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1352ق، از روی نسخه انستاس کرملی؛ 19 سطر [فيلمها ف: 1-598]

10. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1462/12

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1338؛ خط: نسخ معرب درشت و ثلث، بی کا، بی تا، 12ص (246-257) [عکسی ف: 4-289]

اعذب المناهل في حديث من قال انا عالم فهو جاهل / شرح حديث / عربی

a'dab-ul manāhil fī hadīt-i man qāla ina ‘ālim fa-huwa jāhil

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

بحث در اسناد حدیث «من قال انا عالم فهو جاهل» است که به پیغمبر اکرم نسبت داده شده است. مؤلف سند آن را تضعیف می کند.

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده ... الجواب هذا انما يعرف من کلام یحیی بن کثیر موقوفا عليه على ضعف في اسناده اليه.

انجام: كان ابن عيينة يضعف ليث من ابی سلیم و قال علي بن المدینی.

چاپ: بیروت، دارالکتب العلمية، 1403ق

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4161/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مراد، تا: رمضان 1242ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (23پ -24پ)، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 2-17]

الأعراب / اصول فقه / عربی

al-iʻrāb

ابن حزم، علی بن احمد، 384-456 قمری

ebn-e hazm, ‘alī ebn-e ahmad (995-1065)

کتاب حاضر که نسخه منحصر به فرد آن در کتابخانه چستربیتی نگهداری می شود، در فهرست اربری چنین معرفی شده است: «الاعراب، ابن حزم، جزء من كتاب يدافع عن المذهب الظاهري و فقهه، تاريخ النسخ: 18 جمادی الاول 761، لم تظهر نسخة اخرى من المخطوطة، نقلت هذه النسخة عن اخرى مورخة 560ه، و مقارنة مع النسخة الأصلية للمؤلف، و تشتمل على اشارة تفيد أن الكتاب يسمى أيضاً «الاشارة» وأن الجزء المتبقي قد أكمله المؤلف في رمضان 445 ه_». نامی از این کتاب در منابع کهن به میان نیامده است و ذهبی نیز در «سير أعلام النبلاء»، با این که شرح حال و آثار ابن حزم را به تفصیل ذکر کرده، به آن اشاره ای نکرده است. این کتاب در صفحه عنوان نسخه چستربیتی چنین معرفی شده است: «هذا مفرد فيه الجزء الثاني من کتاب الاعراب من تأليف الشيخ الامام الحافظ ... الوزير الشهير أبي محمد علي بن أحمد بن سعید بن حزم الظاهرى الأندلسی».

ص: 481

در این اثر مباحث مختلف فقهی و اصولی به صورت استدلالی با استفاده از آیات و روایات و اقوال فقهای اهل سنت مطرح شده است. در نسخه چستربیتی، پس از اتمام بخش موجود از کتاب الاعراب، بحثی درباره تقلید از کتاب الاعراب به صورت مستقل در 9 صفحه درج شده است و در ابتدای آن آمده است: «... ما وقفت عليه من هذا الكتاب و قد رأيت على جزء من نسخة من کتاب الأحكام و هو الثالث قوبل بنسخة الإمام أبي العباس الفتح بن ابی رافع الفضل بن أبي محمد علی بن احمد بن سعيد بن حزم -رضي الله عنهم -، فألقيت في آخر الجزء المذكور فصلاً من كتاب الاعراب اثبته مطالعة و لينفع الله تعالی به من شاء ...».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1478 عکسی

آغاز: بسمله. صلى الله على سيدنا محمد و على آله و صحبه و سلم، قال الشيخ الامام الحافظ الشهير الوزير .. ابن حزم الأندلسي. القول على طرف يسير من تناقضهم في العموم و الخصوص في القرآن والسنن، قال الله تعالى: «واستشهدوا شهید من رجالکم فان لم يكونا رجلين فرجل و امرأتان ممن ترضون من الشهداء»؛ انجام: قال أبو محمد -رحمه الله تعالى- قد ذكرنا تناقضهم في القياس، كما وعدنا بحول الله تعالی و قوته کما فيه كفاية لمن نصح نفسه و بالله لو تتبعناه لكان أضعاف ما ذكرنا. و بالجملة فما يسلم لهم قياس أصلا من تركهم لمثله في تلك المسألة نفسها أو تركهم الأقوى منه و بالله تعالى التوفيق ... هنا تم هذا الجزء المبارک

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 3482؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 761ق؛ از روی نسخه مورخ 560ق، در صفحه عنوان یادداشت ناخوانایی بدین مضمون دیده می شود: «منه نسخه لنفسه ... لمالكه بحسن الخاتمة ابراهيم الشهير بالبدر شتکی ؟ لطف الله تعالی به»، همچنین در این صفحه نام کتاب و مؤلف درج شده و آمده است: «علقت هذا الأصل من نسخة كان في آخرها ما هذا نصه: بلغ المعارضة بأصل المؤلف بخطه و منه نسخ و الحمد لله ... أقول: قد رأيت الأصل الذي أتممت منه كتب هذا السفر ترجمة بغير الأصل و هي هذ الجزو الأول من كتاب الاشارة و على الاعلى الاعتماد والله تعالى أعلم ...»، انجامه: «هنا تم هذا الجزء المبار ک و لله تعالى الحمد و به جل و علا و كان في آخره ما هذا نصه: تم الجزر الأول و الحمد لله رب العالمین و صلواته على سيدنا محمد خاتم النبيين و حسبنا الله و نعم الوكيل و يتلوه في الثاني ان شاء الله تعالی طرف يسير من شنع أقوالهم في الدين لم يتعللوا في شيء منها لإبقر آن و لا بسنة و فيه بلغت المقابلة بدصل المؤلف بخطه و منه نسخ، أقول و منه علقت هذا الأصل الا اليسير في أوله و صلوات الله تعالى على سيدنا محمد و آله و صحبه و تاريخ الأصل في المذكور يوم السبت رابع عشر شهر شعبان من سنة ستين و خمسمائة وانتهى تعليق هذا الأصل يوم الأحد ثامن عشر جمادی الاول سنة 761)، مصحح، پس از بخش مذکور از کتاب الاعراب بخشی از الاعراب به صورت مستقل در 9 صفحه کتابت شده؛ 429ص، 16 سطر [عکسی ف: 4-348]

الاعراب / نحو /عربی

al-iʻrāb

رساله کوتاهی است در نحو مشتمل بر سه «باب»: 1. العامل؛ 2. الجار والمجرور؛ 3. الاشارة الى عبادة محررة مستوفات.

قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2672- 14/122

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين والصلاة على محمد وآله اجمعین. وبعد فهذه رسالة فيما يحتاج اليه كل معرب اشد الاحتياج وهو ثلاثة اشياء؛ انجام: کالمضمرات. و كثير من المتقدمين يسمون الزائد صلة و بعضهم يسميه مواكداً. وفي هذا القدر كفاية لمن تأمله. قد تمت الكتاب.

آغاز نسخه با «اظهاز الاسرار» محمد بن پیر علی برکلی و انجام آن با «الاعراب» ابن هشام منطبق است !!؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج با روکش مقوایی، 53گ، 14 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-451]

اعراب «آله» من الصلاة / نحو /عربی

iʻrāb «āl-i-h» min-aş Şalāt

بحرانی، احمد بن صالح، ق13 قمری

bahrānī, ahmad ebn-e sāleh (-190)

تاريخ تأليف: 2 شعبان 1241ق

رساله ای است که از سه طریق اثبات می کند که لفظ «آل» در جمله صلى الله عليه و آله» باید به جر خوانده شود و به نصب نمی توان خواند.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2358/10

آغاز: ولا حول و لا قوة الا بالله ... مسألة من الصيغ الواردة عن أهل البيت صلوات الله و سلامه عليهم أجمعين؛ انجام: و آن ردها فبجرائم مؤلفهال و لكنه باب الرحمة الذي لايخيب من لاذبه.

خط: نسخ، كا: زرع بن محمد علی بن حسین بن زرع خطی بحرانی، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 6گ (158 پ -163 پ)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 6- 337]

- اعراب ابوالبقاء > التبيان في اعراب القرآن

اعراب الأجوبة / نحو، شعر / عربی

iʻrāb-ul ajwiba

غرناطی، فرج بن قاسم، 701-782 قمری

qarnātī, faraj ebn-e qāsem (1302-1381)

در این منظومه احکام اعراب اجوبه یاد شده است.

ص: 482

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 356/3 -ج

آغاز: بسمله. وصلى الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم يقول الفقير إلى الله سبحانه ابو سعید فرج بن قاسم بن احمد بن محمد بن احمد بن کعب التغلبي المغربي المالكي رحمه الله تعالی. خذ حكم اجوبة مع ما يشا كلها xx نظما على جملة منها قد اشتملا / فها کها بعد حمد الله خالقنا xx حمدا يبلغ من رضوانه الأملا / نمن و ارج و سل و اعرض و حض ×× و مروانه و ادع و جزم في الجواب حلا؛ انجام: هو الصحيح فلا تعدل سواه به xx من عاب قولا ولم يفهمه ما عدلا / و الحمدلله بدءاً ثم مختتما xx هو الاله الذي ما شاءه فعلا

بی کا، بی تا؛ 2گ (40پ - 41پ) [ف: 252]

اعراب الادوية / طب /عربی

iʻrāb-ul adwīya

فرهنگ گونه ای است برای داروها. نام داروها را به ترتیب الفبا ضبط کرده و هر یک از حروف را از لحاظ هر یک از حرکات سه گانه (فتح، کسر و ضم) جداگانه عنوان کرده و شامل حرف الالف تا حرف الغين است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز: في الالف المفتوحة. آزادرخت. آس. انکر. آذربون. آذان الفار. آبنوس، ایگون. ابریسم. اباز. ابهل؛ انجام: الغين المسكورة. غربیت. غر الجلود. غر السمك. غري شجر التفاح و الكمثرى. غيد و غسل.

بی کا، بی تا؛ نسخه ناقص است [ف: 4-249]

اعراب الاستعاذة / نحو /عربی

i'rāb-ul isti'āda

قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 303/4

آغاز: اعوذ اصله بسكون اعین وضم الواو مثل اقتل فاستثقلت الضمة على الواو؛ انجام: واما اذا سكن ما قبل الهاء نحو منه وعنه وتجدوه ... ومن اشبع الرا تبين الهاء لخلفائها.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه، 4گ، 24 سطر [ف: 1- 303]

اعراب ألفية ابن مالک / نحو /عربی

iʻrāb-u alfiyat-i ibn-i mālik

مالکی، احمد بن احمد، ق 10 قمری

mālekī, ahmad ebn-e ahmad (-16c)

وابسته به: الخلاصة في النحو - الفية ابن مالک = الألفية في النحو؛ ابن مالک، محمد بن عبدالله (600-672)

تاریخ تألیف: شب سه شنبه 11 جمادی الثانی 963ق؛ محل تأليف: مکه

ضمن اعراب در بعضی از ابيات الفيه شرح و توضیح مختصر نیز داده شده است.

[دنا 40/2 (2 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8360

آغاز: في المعنى و لايخبر الا عن الأسماء فلا ينادي غير الأسماء، وال معطوف عليه وهي المعرفة من خواص الأسماء ايضاً؛ انجام: و السلام على سيد المرسلین محمد و آله و أصحابه الطيبين الطاهرین صلاة دائمة الى يوم الدين

خط: نسخ، كا: عبد الودود (فرزند مؤلف)، تا: پنج شنبه 26 ربيع الثانی 988ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 261گ، 25 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 21-320]

2. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 227/1

انجام: و التقديم مفعول جوزوا و اذا هنا للتعليل و هل هي حرف او ظرف قولان و لانافية للجنس و ضررا اسم لامبنی

خط: نسخ، كا: سلیمان، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 16گ (1پ -16پ)، اندازه: 17× 21سم [في: 1-216]

اعراب الألفية ابن مالك / نحو / عربی

iʻrāb-ul alfīy a li-ibn-i mālik

نیشابوری، محمد صادق، ق 11 قمری

neyšābūrī, mohammad sādeq (-170)

وابسته به: الخلاصة في النحو = الفية ابن مالک = الألفية في النحو؛ ابن مالک، محمد بن عبدالله (600-672)

کتابی است در تجزیه و ترکیب اشعار الفية ابن مالک. مؤلف چون کتاب «تمرين الطلاب في صناعة الاعراب» خالد ازهری را مفصل و ملال آور یافته، به تألیف این اثر پرداخته که زبده و خلاصه مطالب را در بردارد.

آغاز: الحمدلله حمد الشاکرین و الصلوة و السلام على خير خلقه ... و بعد فان معرفة الاعراب لايخفى سمو مكانه و رشاقة بيانه و لما كان بيان التراكيب لكونه کالعمل ادخل في ذلک اردت ان اكتب رساله موجزة لبيان اعراب الفية ابن مالك خالية عن الحشو و الاطناب

انجام: المنتجبين بفتح الخاء المعجمة او الجيم على اختلاف النسخ جمع منتجب بالخطاء او الجيم ايضا بمعنى المختار نعت الصحبه. الخيرة بكسر الخاء و فتح الياء المثناة من تحت مصدر خار الرجل على غيره خيرة و فضله عليه نعت ثان لصحب تمت الرساله ...

[دنا 40/2 (4 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2878

آغاز و انجام: برابر

ص: 483

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 11 صفر 1055ق؛ محشی از مؤلف با نشان «مته» و «منه سلمه الله»، عباس قلی خان سپهر خود حاشیه هایی بسیاری به نقل از ابن عقیل (یکی از شارحان الفيه) بر کنار نسخه یادداشت کرده، عباسقلی خان سپهر کاشانی یادداشتی در پایان نسخه درباره معرفی کتاب و نیز دو مهر از او در آغاز و پایان آمده؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی رنگ، 346ص، 14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 10-234]

2. شاهرود؛ مدرسه اسماعیلیه؛ شماره نسخه: 105/2

بی کا، تا: 1218ق [ف: 24]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6229

آغاز: برابر؛ انجام: المعنى غالبا حال من فاعل ... و الجمله خبران وان و معمولاها مقولة نقول محذوف

خط: نسخ و تحریری، كا: محمد ابراهيم بن محمد حسین کرهرودی، تا: 1228ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی، قبل از کتاب تذنيبي (ضمیمه ای) نحوی در معرفت «الف و لام»، اجازه ای از محمد صادق نیشابوری به محمد تستری مورخ 1110 ق، شاید مؤلف کتاب همو باشد، نسخه در مقایسه با شماره 4340 ملی شاید بیشتر از هفتاد صفحه افتادگی داشته باشد؛ مهر: کاتب (بیضی) و تملک وی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی مجدول 19گ (57پ -75)، 18 سطر (6/5× 11)، اندازه: 10/4× 15/3 سم [رایانه]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4340

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن یک لا دارای ترنج و سر ترنج با نقش گل و بوته، 95گ، 21سطر (8× 14/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 308-18]

اعراب الألفية في النحو = اعراب الخلاصة في النحو / ادبیات عربی، فارسی

iʻrāb-ul alfīya fi-n naḥw riʻrāb-ul xulāșa fi-n naḥw

وابسته به: الخلاصة في النحو = الفية ابن مالک = الألفية في النحو؛ ابن مالک، محمد بن عبدالله (600-672)

کتابی است در بیان وجوه اعراب و ترکیب ابيات «الالفيه» ابن مالک همراه با ترجمه فارسی هر بیت.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3621

آغاز: بسمله، قال محمد هو ابن مالك xx احمد ربي الله خير مالک، قال فعل ماض، معتل العين و اوى اصله ...، محمد فاعل قال و هو منقول من اسم مفعول و هو مبتدا؛ انجام: که در این مثال يضاعف بدل است از يلق و معرب شده به اعراب او که جزم است. النداء.... و الهمز للدانی و والمن ندب.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته یک لا، 124 گ، 17 -21 سطر (9× 14)، اندازه: 15×20سم [ف: 16-204]

اعراب البسملة / نحو عربی

iʻrāb-ul bismillah

مؤلف اعراب آیه مبارکه «بسم الله الرحمن الرحيم » را به تفصیل برای پسرش سید محمد مدرس نگاشته است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1292/1

آغاز: اعراب البسملة الشريفة. الباء حرف جر للاستعانة اي يدل على أن فاعل عامله استعان؛ انجام: و أن كل حرف جر زائد يعمل الجر كما عرفنا في كتاب العوامل ولكن لا يتعلق بشی ء هذا ما كتبته في غاية الاستعجال لولدى.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ فوائدی در آخر کتاب آمده است از جمله آنها «تاریخ فوت مرحوم شرف الملک در پنجم ماه شوال در حکومت امیر نظام سنه 1311»، «رفتن ملا عبد الرزاق شیخ الاسلام با ملاها به طهران في دوم شهر جمادى الثانية 1324»، «فوت مرحوم ملا محمد صالح فخر العلماء يوم یکشنبه شهر جمادی الثانية سنه 1311»، «در تاریخ هزار و سیصد و پانزده في شهر شوال المكرم در حکومت سالار الملک پسر امیر نظام و در پادشاهی مظفر الدین شاه، مرحوم ملالطف الله شیخ الاسلام جنت مقام به رحمت ایزدی پیوست سنه 1315»، «در غره شهر ربيع الثانی شهزاده ابوالفتح میرزا الملقب به سالار الدولة پسر مظفر الدین شاه قاجار وارد شد برای حکومت 1323»، «در روز یکشنبه چهارم جمادی الاولی در حکومت شهزاده سالار الدولة ملاباقر حاجی فخر الاسلام به شیخ الاسلام شد و پسرش آقا احمد به فخر الاسلام شد و ملا عبدالرزاق معزول شد. سنه 1323»؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 6گ، 17 سطر، اندازه: 18× 23سم [ف: 1 -186]

إعراب بسمله / ادبیات عربی

iʻrāb-u bismilah

حنفی، یحیی بن مولانا فتوح

hanafi, yahya ebn-e mowlana fotuh

رساله ای در اعراب «بسم الله» و «الحمدلله رب العالمين» و صلوات و غير آن می باشد. این رساله یا به دست فردی نگارش شده که اهل علم نبوده یا به دست کاتب بی بهره از علم، تحریف شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12410/2

آغاز: الحمدلله الذي انعم علينا انحاء النعم و وفقنا الى نحو بمحض جوده و الكرم؛ انجام: القصيان الحاصل من الاعصاء الظاهرة على

ص: 484

سبیل القصد و التعمد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: فرنگی، جلد: چرم قهوه ای گوشه ضربی، 6گ (80-85)، ابعاد متن: 7× 11، اندازه: 13× 17سم [ف: 31-368]

اعراب بسمله / علوم قرآن / فارسی

eʻrāb-e besmelah

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26624

آغاز: بسملة، در اعراب این کلمه است باء بسم الله را بعضی برای الصاق گرفته اند و بعضی برای استعانت و متعلق آن را أبدء به صیغه متکلم یا اقول یا قولوا گرفته اند و بنابراین بسم الله را مفعول به واسطه آن مقدر می دانند و بعضی دیگر مفعول به میدانند و فوجی در این مقام تقدیر مبتدا می کنند و بسم الله را به اعتبار عامل مقدر که آن ثبت یا ثابت باشد خبر مبتدا می دانند ای ابتدائی بسم الله؛ انجام: و کفعمی در مصباح نقل کرده که بعضی گفته اند که عربی و عبرانی و سریانی در لفظ رحمن مشتر کند.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مذيل است به سه صفحه در بیان مراتب ذکر و ذاکر؛ واقف: سید محمد رضا سادات اخوی، فروردین 1379؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 8گ، 20 سطر، اندازه: 10/5× 18سم [ف: 22-34]

اعراب ثلاثين سورة من القرآن / نحو، علوم قرآن / عربی

iʻrāb-u talātīn-a sūrat-in min-al qur'ān

ابن خالویه، حسین بن احمد، - 370 قمری

ebn-e xālavayh, hoseyn ebn-e ahmad (-981)

اعراب و ترکیب سی سوره از سوره های کوتاه قرآن را با استشهاد به ابیاتی از شعرای عرب و بیان مطالب مشكله و توضیح معانی کلمات است. وی در آغاز به ترکیب «اعوذ بالله من الشيطان الرجیم» و «بسم الله الرحمن الرحیم» پرداخته است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... [اما] بعد فان هذا كتاب ذكرت فيه ذکر اعراب ثلثين سورة من المفصل ليكون معونة على جميع ما يرد عليك من اعراب القرآن

چاپ: حیدر آباد، جمعية دائرة المعارف العثمانية، 1360ق؛ قاهره، مطبعة دار الكتب المصرية، 251ص، 1360ق.

[فهرست نسخه های عربی واتیکان 77/1 ؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 104/1 ؛ الذريعة 235/2 ؛ کشف الظنون 123/1 ؛ ریحانة الادب 493/7 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 403/3]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13896/2

آغاز: برابر؛ انجام: ملک الناس بدل من رب الناس اله الناس بدل من ملك الناس، يوسوس صلة الذي ...

خط: نسخ، كا: مراد بن شجاع الدین بن عبدالله حافظ، تا: قرن 8؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، عبارت «بسمه تعالی نقل بكتابخانه نجفی نموده در پنج شنبه 24 ذیقعده 1361 بمبئی ضیاء الدین نجفی کاشانی مالک الکتاب» آمده است؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج و لچک، 12گ (60پ - 71پ)، 15 سطر (8/5× 10)، اندازه: 15×17سم [ف: 35-285]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 741

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 836؛ خط: نسخ، كا: على بن محمد بن على بن يوسف خلیلی شافعی، تا: جمعه 27 جمادی الثانی 900ق؛ تملک: حاج يوسف بن محمد؛ 179ص [عکسی ف: - 412]

إعراب الجمل / نحو /عربی

i'rāb-ul jumal

تاج الدین اسفراینی، محمد بن محمد، -684 قمری

tāj-od-dīn esfarāyenī, mohammad ebn-e mohammad (- 1286)

رساله بسیار کوتاهی در خصوص جمله ها و محل آنها از حیث إعراب و اینکه جمله ها در چه مواقعی دارای محلی از إعراب می باشند و چه مواردی محلی از اعراب ندارند.

آغاز: قال الفاضل تاج الملة و الدين محمد بن السيف الاسفرائنی رحمه الله: اعلم أن الجملة إما أن لا يحتمل الصدق و الكذب کالأمر و النهي و الاستفهام و إما أن يحتمل ذلک کالجملة الخبرية و القسم الأول لا محل له من الإعراب أصلاً اللهم إلا أن تأول

انجام: و توابعها التي لها محل من الإعراب منها و التي لا محل لها منها فاعرفها حق العرفان فإنها جديرة أن يكتب بالتبر لا بالحبر الحمدلله رب العالمين و الصلوة على سيدنا محمد و آله الطاهرين

[دنا 2/ 40 (4 نسخه)]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12597/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: رکن الدین محمد بن علی بن محمد جرجانی استر آبادی حلى غروی، تا: 705ق؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و زمینه گل و بوته، 2گ (13پ -14ر)، 16 و 25 سطر (9/5× 12/5)، اندازه: 12/5× 16 سم [ف: 31-754]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14363/18

آغاز: برابر؛ انجام: و حكم الظرف حكم الجارو المجرور. تمت الرسالة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 2گ (37-38)، 17 سطر، اندازه: 5× 8سم [ف: 36-280]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15676/8

آغاز و انجام: برابر

ص: 485

در فهرست با عنوان «رسالة في تحقيق انواع الجملة» آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1124ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5ص (124-120 )، 15 سطر، اندازه: 10/3× 15 سم [ف: 43-234]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14724/25

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 1گ (336)، در مجموع 32 سطر، اندازه: 9× 14 سم [ف: 37-289]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1918/19

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 3ص ( 157-155 )، قطع: رقعی، اندازه: 11× 18سم [ف: 9-612]

6. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 3150/2

آغاز: برابر؛ انجام: حكم الظرف حكم الجار مع المجرور من غير فرق.

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ بی کا، بی تا، کاغذ سمرقندی؛ جلد: میشن مذهب، 3گ، 14 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 13× 19/5 سم [ف: 3-165]

اعراب الجمل / نحو، شعر / عربی

i'rāb-ul jumal

مجرادی، محمد بن محمد

mojrādī, mohammad ebn-e mohammad

منظومه ای است که اعراب و بنای جمل و ظرف بیان شده است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 356/2 -ج

آغاز: هذا النظم للشيخ الامام علم الاعلام ابی عبدالله محمد بن محمد بن عمران الشهير بالمجرادی رحمه الله تعالی: بسمله. حمدت الهی ثم صليت اولا xx علی سید الرسل الكرام ذوى العلا / و بعد فهاك نبذة من قواعد xx تفید ک اعرابا فحصله تفضلا / و ذلک حكم الظرف و الجملتين مع xx بيان الذي قد جر حيث تنزلا؛ انجام: و ازواجه و الآل طراً و صحبه xx اولو الفضل و الاحسان و المجد و العلا

كا: عثمان بن عبد الله بن جامع، تا: پنج شنبه 9 ربیع الاول 1178ق؛ 2گ (39ر-40پ) [ف: 254]

اعراب الحديث «الحمام يوم و يوم لايكثر اللحم» / نحو /عربی

i'rāb-ul ḥadīt «al-ḥammām yawm wa yawm lā yaktir al-lahm»

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

حدیث مشكل الأعرابی به نقل از حضرت امام موسی بن جعفر در «کتاب من لا يحضره الفقيه» شیخ صدوق وارد شده با عنوان «الحمام يوم و يوم لايكثر اللحم». در این رساله کوتاه 4 وجه برای اعراب این حدیث ارائه گردیده است.

[ريحانة الادب: 381/3]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12725/7

آغاز: حديث صعب الاعراب قد ورد في الفقيه، الحمام يوم و يوم لا، يكثر اللحم قال بعض الافاضل اليوم الأول في قوله و يوم لا يكثر اللحم خبر مبتدأ محذوف؛ انجام: و يوم لا عطف عليه و يكثر خير لمبتدء محذوف ای ذلک یکثر اللحم.

خط: نستعلیق، كا: سید هاشم بن احمد تنکابنی، تا: قرن 13 (در حیات مؤلف)، کاغذ: فرنگی، 1گ (81)، 16 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 32-354]

إعراب الحديث النبوي / ادبیات عربی

irab-ul hadit-in nabawi

عکبری، عبدالله بن حسين، 538-616 قمری

‘okbarī, ‘abd-ol-lāh ebn-e hoseyn (1144-1220)

رساله ای در بیان اعراب مشكلات الفاظ حدیث نبوی (صلّي الله عليه و آله) که به درخواست جماعتی از طلاب حدیث املاء نموده است. او در این کتاب بر «جامع المسانید» ابي الفرج عبد الرحمن بن جوزی اعتماد کرده است. کتاب به ترتیب اسماء صحابه و حروف معجم تدوین شده است.

آغاز: قال اشيخ الإمام محب الدين ابو البقاء عبد الله بن الحسين العكبراوی. ... اما بعد فان جماعة من طلبة الحديث التمسوا منی ان املی مختصرا في اعراب ما يشكل من الالفاظ الواقعه في الأحاديث

انجام: مسانید نساء لا يعرفن من حديث امراة من غفار قالت فو الله لنزل رسول الله صلى الله عليه و سلم الى الصبح فاناخ تقديره لقد نزل و هو جواب القسم ... تم الكتاب بحمد الله و عونه

چاپ: جده، دار المنار، 1408ق؛ محقق: عبد الاله نبهان، دمشق، المجمع العلمي العربی، چاپ اول، 320 ص، 1396 ق.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 349/2 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: طوپ قاپی، استانبول ش m488؛ خط: نسخ و تعلیق، كان محمد صالح بن حسين بن محمد بن غنام، تا: دوشنبه 19 رمضان 1076ق؛ مصحح، محشی، صورت قرائت و سماع محمد بن محمود بن عبد المنعم مرامی به تاریخ شب 18 محرم 626 به نقل از اصل منقول منه، در آخر آمده که مالک نسخه عبد العزيز بن مبارک ابن غنام در دهم شوال 1176 آن را با نسخه منقول منه مقابله نموده؛ 39گ (96-134) [عکسی ف: 1-309]

ص: 486

- اعراب الحماسة > شرح حماسة أبي تمام

- اعراب الخلاصة في النحو > اعراب الألفية في النحو

- اعراب دیباجة المصباح > الاصباح في شرح دیباجة المصباح

- اعراب دیباجة المصباح > اعراب دیباجة المصباح

اعراب دیباجة المصباح / نحو /عربی

iʻrāb-u dībājat-il mişbāḥ

بلخی، یعقوب بن على،- 931 قمری

balxī, ya qüb ebn-e “alī (-1525)

وابسته به: المصباح في النحو؛ مطرزی، ناصر بن عبد السيد (538- 610)

اعراب و ترکیب دیباچه و مقدمه کتاب «المصباح» نگاشته مطرزی خوارزمی (610ق) است که به طور متوسط گزارش شده است. در اکثر فهارس مؤلف نامعلوم است و فقط در نسخه مسجد اعظم آن را از يعقوب بن علی بلخی دانسته است.

آغاز: الحمدلله الذي لا يبلغ کنه حاد و لا يحصى عدد نعمه عاد و حار في بحار عرفان ارواح العالمين و نار بانوار احسان اشباح العالمين و الصلوة على من لم يراثرا الكفر الا ...

انجام: لكن يندفع بالاستقراء اذا لم يكون البحث من جهة العاملة فهو الحامل بالاستقراء لابالفعل يجوزان يكون هي شيئا غير الخامس تم

[دنا 41/2 (4 نسخه)؛ فهرس مكتبة الاوقاف موصل 143/1 و 57/2]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29104

آغاز: و الصلوة على من لم یرای یبصر فلا يقتضي الا مفعولا واحدا و هو قوله أثرا و هو بعتحتين؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1039ق، افتادگی: آغاز [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25726

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: حسن بن على، تا: 1054ق [رایانه]

3. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2865/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1083ق؛ محشی؛ 37 گ، 21 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 1-187]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14892/2

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نسخ، كا: سليمان بن عثمان، تا: 1111ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، 10، 17 سطر [ف: 12-438]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10523/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبد الله، بی تا، جلد: تیماج سوخته با ترنج وسط و دردار، 54ص (252-305)، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 33/1- 73]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10020/1

آغاز: برابر؛ انجام: و استخرجوا منه ابحاثا طويله ... تمت الكتاب بعون الله الملک الوهاب

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، 6ص (6-1)، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 32-29]

اعراب دیباجة المصباح / نحو /عربی

i'rāb-u dībājat-il mişbāḥ

وابسته به: المصباح في النحو؛ مطرزی، ناصر بن عبدالسيد (538- 610)

اعراب و تجزیه و ترکیب دیباچه کتاب «المصباح» را مبسوط و مزجی گزارش کرده است.

آغاز: قال المصنف اما بعد، اما کلمه متضمنة لمعنى الشرط فلذلك لزم دخول الفا في جوابها لزومأ اكثرأ لاكليأ اذ قد يحذف منه الفا لوجود ما يدل عليه من التلويح و الايماء

همانند:

1. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 579/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كان على الدين بن مصلح الدین خلیفه، تا: اوایل ذیقعده 1001ق، جا: مدرسه غرایب؛ اولش «من الكتب المجهوله» با مهر شلجمی «عبدالله» ؛ جلد: تیماج پشت جلد اسلیمی، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف:-305]

2. خوی؛ گنجینه (موزه)؛ شماره نسخه: 29/2

آغاز: برابر؛ انجام: بالاستقراء لا بالعقل لان العقل تجوز أن يكون شيئاً آخر غير هو الخامس الباب الخامس.

خط: نسخ، كا: مصطفی بن حسین، تا: قرن 12؛ جلد: مقوا، 19گ ( 57-39 )، مختلف السطر، اندازه: 12× 18 سم [ف:]

- اعراب ديوان الامام السجاد > شرح ديوان الامام السجاد (عليه السّلام)

اعراب سورة الفاتحة / علوم قرآن / عربی

i'rāb-u sūrat-il fātiņa

عفيف الدين ابو علی بن محمد

‘afīf-od-dīn abū ‘alī ebn-e mohammad

رساله مختصری است در اعراب بسمله و سوره فاتحه و در آخر نقلی از زمخشری دارد.

آغاز: قال الشيخ السيد عفيف الدين عماد الاسلام ... الباء حرف جر للالصاق والاسم مجرور بالباء يتعلق بمحذوف تقديره بدأت بسم الله الرحمن الرحيم او ابتدء بسم الله و الجار والمجرور في محل النصب لانهما مفعول ...

انجام: و اللام في الحمد لتعريف العهد قاجار الله علامه ..... من قال انها للجنس فقد وهم اللام في العالمين و اللام في الذي مزيدة و

ص: 487

ان تعريف الاسماء الموصولة بصلاتها في اواخرها لابالف و لام في اوایلها قد ذكرت اللامات الباقیه آمین اسمان لفعل الأمر و معناهما اللهم استجب و فيهما ضمير عائد الى الله تعالی ...

[كشاف الفهارس 29/3 ]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1674/6 - 9/224

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4 گ، 14 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 1-452]

2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 910/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 2گ، اندازه: 11× 20سم [ف: 1-445]

اعراب سورة يس / علوم قرآن / عربی

i'rāb-u sūrat-i yāsīn

اعراب سوره مبارکه «یس» را به درخواست شیخ نورالدين ابوالفتح منور بن أبي العباس نگاشته است.

قم، گلپایگانی شماره نسخه: 1674/7 - 9/224

آغاز: بسمله وبه نستعين بعد الحمد والصلوة سألني من امره جزم ورأيه و اشارته متبوع و عبارته مربوطة وهو الشيخ الإمام الآجل الزاهد نورالدين ... ادام الله ايامه ... ان اعرب سورة يس ... يس قرى يس بالأكالة؛ انجام: اليه ترجعون الى يتعلق بترجع ترجعون فعل ومفعول وحجم مقام الفاعل والله العالم. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ، 14 سطر، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 1-452]

اعراب صلی الله علیه و آله / نحو عربی

irab-u Salla-1-lah alayhi wa al-ih

بحرانی، احمد بن صالح، ق13 قمری

bahrānī, ahmad ebn-e sāleh (-19c)

تاریخ تأليف: 20 رمضان 1207ق

رساله در اعراب و ترکیب جمله «صلی الله عليه و آله» و مخصوصا لفظ «آل» که باید در این جمله «و آله» یا «و على آله» گفته شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2358/9

آغاز: الحمدلله الذي لاينفک شیء من نعمه أبداً ... أن مسألة اعراب صلى الله عليه و آله مما التبست على بعض الأفهام؛ انجام: و لا أذكر عند مسلم فلايصلي على الاقال له ذلك المكان لاغفر الهل لك و قال الله و ملائکته آمین.

خط: نسخ، كا: مکی بن على بن هاشم موسوی خطی، تا: شنبه 22 شعبان 1241ق؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (150پ-157 پ)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 6- 336]

- اعراب العوامل المائة > الطورنوج

- اعراب عوامل المائة > شرح اعراب العوامل المائة

اعراب العوامل المائة / نحو عربی

i'rāb-ul ‘awāmil-il mi'a

ازنیقی، اشق قاسم، -945 قمری

ezniqi, asaq qasem (-1539)

وابسته به: العوامل المأة = عوامل جرجانی = العوامل في النحو؛ جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن (-471)

شرح مزجی متوسط و اعراب گذاری است بر رساله «عوامل المائة» که با ترکیب جملات رساله همراه است. مؤلف رساله به سرزمین های عثمانی تعلق داشته است.

آغاز: رضی فعل ماض معلوم باب علم، الله مرفوع لفظا لانه فاعليه تعالى، فعل ماض معلوم من باب التفاعل فاعليه مستتر فيه و هو راجع الى الله عزوجل تعالى مع ما عمل فيه جملة فعلية

انجام: و اما عند سيبويه عامل الصفة هو عامل الموصوف و العامل في المبتدأ و الخبر هو الابتداء و هو معنی فهذه مأت عامل فلايستغني الصغير و الكبير و الرفيع و الوضيع و الشريف عن معرفة فيها و استعمالها.

[کشف الظنون 1179/2]

1. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2233/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق عثمانی، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، تاريخ شراء نسخه به نیم قران در 1267 ق در پایان رساله؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با عطف تیماج سیاه، 52گ، 17 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 5-2056]

2. تهران، عبد العظيم؛ شماره نسخه: 600/1

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه مسجد اعظم تعیین شد؛ خط: نستعلیق، كا: مصطفی بن محمد طوشیوی رئیس الاطباء دار الشفاء سلطان بایزید ولی، تا: 11 ربيع اول 1064ق؛ مجدول، مصحح؛ تملك: علی بن حسین چاوش زاده با مهر «حسبنا الله و نعم الوکیل عبده على 1120» (مضلع)؛ 54گ، 19 سطر، اندازه: 13/5× 20سم [ف: 338-1]

3. خوی؛ گنجینه (موزه)؛ شماره نسخه: 14

آغاز: برابر؛ انجام: صبياً منصوب اما حال من الموصول مبين لهيئة المفعول به والثاني صار نحو صاریه امیرا یعنی.

نام مؤلف به استناد نسخه مسجد اعظم تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، 64 گ، 11 سطر،

ص: 488

اندازه: 10×15/5سم [ف: ]

اعراب العوامل للجرجانی / نحو / عربی

i'rāb-ul ‘awāmil li-l-jurjānī

غیر همانند:

1. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 764/2

خط: نسخ، كا: شمس الدين بن محمد عبد الله صاحب، تا: 1065ق؛ اندازه: 11× 20سم [نسخه پژوهی: 3-116]

2. خوی؛ گنجینه (موزه)؛ شماره نسخه: 16

آغاز: الحمدلله الذي عجزت عن ادراك كنهه عقلاء و تحيرت في بيد الوهيته اوهام العلماء الذي تجاوز عن العمد و الخطا؛ انجام السابع الاسم التام و هو امان يكون با التنوين نحو واقد دخلا فانه اسم قديم بالتنوين و هو مبهم محتمل الاجناس

شرح مزجی است بر «العوامل المأة» عبدالقاهر جرجانی، این شرح به صورت مزجی برگزار شده و در آن تجزیه و ترکیب صرفی نحوی عوامل بیان شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج دورو سوخت مشکی با ترنج با سر، 45گ، 15 سطر، اندازه: 12/5× 17/5 سم [ف: ]

3. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 534/8

آغاز: رب تمم بالخير الحمد ... الذي يفعل ما يشاء و يحكم ما يريد. و الصلاة و السلام على نبيه محمد بالمقام الحميد؛ انجام نسخه: العالمين اسم شبه جمع المذكور معرف بالألف و اللام على اختلاف المذكور لفظاً

خط: نسخ، بی کا، تا: 1292ق؛ جلد: پارچه توسی، 8گ (94ر - 101پ)، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-462]

4. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2608/1 - 14/58

آغاز: قال المصنف روح الله روحه «بسم الله» الباء حرف جر اسم مجرور بها الله مجرور على انه مضاف اليه لا ... و البحار اعني الباء مع المجرور متعلق بعامل محذوف و هو نبتدی؛ انجام: و اوشک نحواوشکن زيدان يخرج اعرابه مثل اعراب عسی زید ان يخرج و اوشك أن يخرج زید اعرابه کاعراب.

رساله مختصری است به صورت مزجی در اعراب تجزیه و ترکیب عوامل المأة عبدالقاهر جرجانی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 11گ، 15 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 1-452]

5. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 21745/2

آغاز: بسمله با حرف جار مبني على الكسر اسم اولو ... و بعد و او حرف ابتدائی مبني على الفتح

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی لولایی، 19 سطر، اندازه: 16×20/5سم [ف: 2-612]

الاعراب في الاعراب / ادبیات عربی

al-ʻrāb fi-l i'rāb

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/126 -ف

نسخه اصل: حمدیه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است [فيلمها ف: 1-430]

الاعراب في جدل الاعراب / منطق /عربی

al-iʻrāb fī jadal-il aʻrāb

رساله کوتاهی است در آداب بحث و مناظره مشتمل به دوازده فصل». مؤلف آن را بعد از کتابش «الانصاف في مسایل انحلاف» نگاشته است. مؤلف این رساله همان مؤلف «اعراب عوامل المأة» است.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5015/2 - 25/105

آغاز: بسمله الحمدلله مسبب الاسباب و الصلوة على صفوة محمد سید الاوصیا و على آله و صحبه ... و بعد فان جماعة من الاصحاب الحوا على بعد تخليص كتاب الانصاف؛ انجام: القياس و مخالفة للاصول لغير فايدة و ذلك لايجوز و اما استصحاب الحال فلا يجوز الاستدلال به ما وجد هناك دليل ... والله اعلم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ، 23 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف: 1-453]

الاعراب في قواعد الاعراب = قواعد الاعراب / نحو / عربی

al-i'rāb fī qawāʻid-il iʻrāb = qawāʻid-ul iʻrāb

ابن هشام، عبد الله بن يوسف، 708-761 قمری

ebn-e hesam, abd-ol-lah ebn-e yusof (1309-1360)

تاريخ تأليف: قرن 8

گفتاری است مشهور در قواعد و اصول علم عربیت شامل چهار «باب»: 1. الجمل و احكامها، در چهار «مساله»؛ 2. الجار و المجرور، در چهار «مساله»؛ 3. عشرین کلمه، در بیست «کلمه»؛ 4. الاشارة الى عبارات محررة. بر این کتاب شروح و حواشی بسیاری نگاشته شده است.

آغاز: بسمله. قال الشيخ الامام ... عبدالله بن هشام الانصاری ... هذه فواید جميلة في قواعد الأعراب يقتفي بتأملها جادة الصواب ... و سميتها بالاعراب عن قواعد الاعراب ... و ينحصر في أربعة أبواب، الباب الأول في الجمل و أحكامها و فيه أربع مسایل. انجام: و في هذا المقدار كفاية لمن تأمله و الله تعالى أعلم بالصواب.

چاپ: تحقیق رشید عبدالرحمن العبيدی، بیروت، دار الفكر، الطبعة الأولى، 1970م، 166ص؛ تهران، سنگی، 1271ق، وزیری

[کشف الظنون 124/1 و 125؛ دنا 41/2 (47 نسخه)]

شرح و حواشی:

ص: 489

1- تحفة الطلاب في نظم قواعد الإعراب؛ ابن هائم، احمد بن محمد (815-753)

2- شرح تحفة الطلاب في نظم قواعد الاعراب (صغير)؛ ابن هائم، احمد بن محمد (753-815)

3- شرح الاعراب عن قواعد الإعراب؛ کافیجی، محمد بن سليمان (879-788)

4- موصل الطلاب الى قواعد الاعراب؛ از هری، خالد بن عبد الله ( 838 -905)

5- توضيح الاعراب في شرح قواعد الإعراب؛ خر تبرتی، محمود بن اسماعیل (-915)

6- حل معاقد القواعد = حل المعاقد في القواعد اللآلی؛ ابو الثناء، احمد بن محمد (-976)

7- شرح قواعد الاعراب = حل معاقد القواعد؛ سیواسی زیلی، احمد بن محمد (-1009)

8- شرح الاعراب عن قواعد الاعراب = کاشف القناع؛ محمد بن عبدالکریم

9- حاشية شرح القواعد؛ عاملی حریری

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1582/11

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 1177؛ خط: نسخ کم نقطه، کا: ابراهيم بن على بن يحيى بن محمد بن عیسی بن اسعد سعدی مالکی مرادی مذحجی، تا: 861-862ق؛ 25ص (363-387) [عکسی ف: 4-443]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1169/2

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 3486؛ خط: نسخ معرب، كا: محمد بن شیخ علی بن عبدالرحمن حصني حنفی مقادیری قرشی عباسی، تا: دوشنبه 24 محرم 971ق؛ 6ص (11- 16)، 15 سطر [عکسی ف: 3-372]

3. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2865/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، محشی؛ 18 گ، 11 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 1-187]

4. خوانسار؛ مدرسه علوی؛ شماره نسخه: ض 24

به جز 6 برگ آغاز رساله، بقیه اش ساقط شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد بن ابراهيم بن عیسی اوالی، تا: قرن 10؛ 6گ ( 236-231 )، اندازه: 10× 15 سم [آینه پژوهش: سال 4ش 22-104]

5. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 247/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-934]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1805/78

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز ضربی، 6ص (554-559)، 25 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 9-381]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2337/66

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-422]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7174

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ممتاز و مشکول، بی کا، تا: قرن 10 و اوایل قرن 11؛ کاغذ: حنائی، جلد: تیماج زرشکی، 11گ، 15 سطر (8× 13/5)، اندازه: 15× 22سم [ف: 12-7]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23433

آغاز: بسمله، رب يسر و اعن و صلی الله على سيدنا محمد و آله؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

9. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 579/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: عین الدین بن مصلح الدین خلیفه، تا: اوایل ذیقعده 1001ق، جا: مدرسه غرایب؛ اولش «من الكتب المجهوله» با مهر شلجمی «عبدالل »؛ جلد: تیماج ساده پشت جلد اسلیمی، 15 سطر، اندازه: 14×20 سم [ف:-305]

10. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 64/4

کا: شاهمير بن زین العابدین حسنی، تا: 15 رجب 1009ق؛ جلد: تیماج سبز، 20گ (32پ-51ر)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف:-68]

11. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2903/1

آغاز: النوع الثالث ما جاء على ثلثة اوجه وهي سبع احدها اذيقال فيها تاره ظرف لمامضى من الزمان ويدخل على الجملتين نحو اذكروا اذ انتم قليل مستضعفین؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سلمان بن حسن جزایری، تا: 15 صفر 1033ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سیاه، 11گ، 13 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 1-187]

12. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1693/2

خط: نستعلیق، کا: محمد نصیر گیلانی، تا: 1057ق؛ 18گ (8پ - 25)، اندازه: 12×20سم [نسخه پژوهی: 3-167]

13. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1193/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1064ق؛ 16گ (100-115)، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-67]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4484/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 11 رجب 1080ق؛ کاغذ: نخودی آهاردار، جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (543-553)، 25 سطر، اندازه: 23×35سم [ف: 12-424]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18596

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1080ق [رایانه]

16. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4900/101

ص: 490

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 11 رجب 1080ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 6گ (289پ -294)، 25 سطر (15×29)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-102]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4947/3

خط: نسخ و نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1081ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی یک لا، اندازه: 13× 26سم [ف: 12 -381]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 870/1 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا 1091ق؛ کاغذ: ترکی نخودی رنگ، جلد: تیماج قرمز یک لا، 6ص (1-6)، 15، 19 و 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف: 23-146]

19. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 918/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1094ق؛ 17گ (1-17)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 3-38]

20. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2463/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1094ق؛ افتادگی: انجام؛ 19گ (101- 119)، اندازه: 9/5× 17 سم [ف: 3-127]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 310

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1095ق؛ محشی؛ 203گ، 23 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 12×15 سم [ف: 2-182]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12954/2

خط: نسخ، كا: حسن بن طاهر علوی سبزواری، تا: 1098ق، جان مشهد، مدرسه فاضل خان؛ واقف: عبدالله مجتهدپور، مرداد ماه 1362؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج یک لا، 4گ (5-8)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 12-338]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15488

آغاز: برابر؛ انجام: فيها حرف يقتضی امتناع ما يليه و استلزامه التاليه نحو و لو شئنا.

شامل نیمه اول کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ کاغذ: حنایی روشن، 25گ، 13 سطر (5/5×12)، اندازه: 10×17 سم [ف: 12-8]

24. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 464/1

انجام: النوع الثامن ما يأتي على اثنا عشر وجها و هو مافاتها على ضربین

خط: نسخ زیبا، كا: اسحاق شاگرد حاج حسین حبلی، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ دارای سرلوح زیبا، مجدول؛ جلد: تیماج مشکی ساده و لبه دار، 13 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 2-120]

25. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5745/4

آغاز: برابر؛ انجام: فهذا مع التوفيق كاف محصلا انشاء الله تعالی و الحمدلله رب العالمين ... تمت الرسالة بعون الله ... سنة 1030

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن قرمز لایی، 4گ (24پ -27ر)، اندازه: 15/2× 20/9 سم [ف: 9-15]

26. تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 7387/4

بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 1ص (11)، ابعاد متن: 13× 23، قطع: رحلی، اندازه: 21× 31 سم [ف: 16-530]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25064

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1104ق؛ ضمیمه نسخه ش 25063؛ قطع: خشتی [رایانه]

28. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5236/1

خط: نسخ، كا: محمد مقیم، تا: محرم 1108ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 12گ (1پ -12ر)، 19 سطر (10× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 16/5× 21 سم [ف: 15-4172]

29. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 22/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1112ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول سوخت با ترنج و سرترنج، پشت جلد نقوش اسلیمی، 9گ (1پ - 9ر)، 21 سطر، اندازه: 18/5× 24/5سم [ف:-12]

30. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2224/3

آغاز: موجودی نسخه ما درباره معنی های کلمه «قد» در باب سوم چنین است: و تقليل نحو قد يعلم ما انتم عليه ... «النوع السابع» ما يأتي على ثمانية أوجه و هو الواو (گ9ر) ... الباب الرابع في الاشارة الى عبارات (گ 10ر) ... و كثير من المتقدمين يسمون الزائد صلة و بعضهم يسميه مؤكدة و في هذا كفاية لمن له تأمل و الله اعلم بالصواب، تمت الكتاب المسمى بقواعد الاعراب على يدي العبد الضعيف ... حسین بن شمس الدين شمبلري يوم الثلاثا وقت الضحوة يوم العشرين من شهر الله محرم الحرام في قرية رواس بناحية المكس صانه الله عند مولانا عبد الله ابن شیخ الاسلام ملا محمد المشهور بالرياضة في سنة 1118 (گ 11ر)

خط: نسخ پخته نزدیک ثلث، كا: حسین بن شمس الدین شیلری، تا: 1118ق، جا: قريه رواس در ناحيه مكس؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: ترمه، نخودی، جلد: مقوایی، رویه تیماج قهوه ای، ترنج فرسوده ضربی، 2گ (9ر -11ر) [ف: 11–595]

31. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 17816

آغاز: و لهوا انفضوا اليها و تاره يقال فيها حرف مفاجاه؛ انجام: تمت الرساله الموسومه بقواعد الإعراب ... یا ارحم الراحمين

خط: نسخ، كا: شیبانی، حیدر بن محمد، تا: 1122ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: حنایی، جلد: اسقاطی [رایانه]

32. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21711/1

خط: نسخ، كا: حسن بن ملا خان بداق، تا: 1127ق؛ محشى؛ مهر: ماشاء الله لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی دار عطف میشن مشکی، 15 سطر (6× 14)، اندازه:

ص: 491

14/5×20سم [ف: 2-581]

33. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15484/3

خط: نسخ، كان محمد طاهر بن محمد جان، تا: 2 ذیقعده 1175ق؛ جلد: چرم قهوه ای، 21گ (29ر – 49ر)، 11-15 سطر، اندازه: 18/3× 22/3 سم [مختصر ف: 75]

34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6328

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول زرین؛ کاغذ: ترمه؛ جلد: رویه میشن سبز لایی مجدول، 14گ، 17 سطر، اندازه: 12/5× 20/4 سم [ف: 1-42]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24190

آغاز: برابر؛ انجام: ناچار بود از دانستن اینها و این

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13608/3

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن جبار دستجردی، تا: 1231ق؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 17 و 22 سطر، اندازه: 14/8 × 19/5 سم [ف: 12-367]

37. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4046/1

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1234ق؛ کاغذ: فرنگی و سمرقندی، جلد: تیماج مشکی درون بنفش، 14گ (1پ -14ر)، 15 سطر (7× 13)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 13-3032]

38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11495/2

آغاز و انجام برابر

خط: نسخ به شیوه ترکی عثمانی، كا: احمد بن جعفر گنجهای داغسدانی، تا: 1268ق، جا: قريه مدری؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا عطف و گوشه چرم، 21گ (35-55)، اندازه: 16/5× 21/5سم [ف: 12- 370]

39. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7654- 39/34

آغاز: برابر؛ انجام: من ذلك امثلة كثيرة وهذا آخر ما تيسر اراده في هذا التأليف فأسأل الله الذي من على بانشائه و اتمام في البلد الحرام في شهر ذيقعده الحرام من سنة خمس وسبعمائة و يسر على اتمام ... شاد و لنا قواعد الدين و ان يسلم تسليماً.

خط: نسخ، كان محمد صادق بن محمد خوانساری، تا: صفر 1276ق، چاپ سنگی است؛ محشی؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 145گ، 25 سطر، اندازه: 18× 28سم [ف: 1-454]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5793

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، کا: محمد رضا منشی، تا: رجب 1283ق؛ واقف: میرزا رضا نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: حنایی آهاری، جلد: تیماج قهوه ای، 7گ، 18 سطر، اندازه: 18×29سم [ف: 12-8]

41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18326 ض

کا: ابراهيم بن سلطان سلیم، تا: 1285ق [د.ث. مجلس]

42. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 166/7

بی کا، بی تا [نشریه: 6-351]

43. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره/1

بی کا، بی تا [نشریه: 7-518]

44. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 19852

بی کا، بی تاب؛ خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

45. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: بدون شماره /2

آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، 31 [ف: 262]

46. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 427/4

آغاز: برابر؛ انجام: فاذا قيل مضاف اليه علم أنه مجرور

بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: چرم مشکی، 10گ (132پ - 141ر)، 19 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [مؤید: 1-346]

47. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 783/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور سبز، 7گ (211پ -217ر)، 21 سطر، اندازه: 15/5× 26سم [ف: 2-440]

48. بابل؛ خاتم الانبیاء، شماره نسخه: 266/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: میر زین العابدین بن میر حامدی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11 سطر، اندازه: 16×22 سم [ف:-190]

49. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 181/4

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تاب 12گ، 18 سطر، اندازه: 8/5× 13 سم [ف: 1-157]

50. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4670/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: في:-1521]

اعراب القرآن / علوم قرآن / فارسی

iʻrāb-ul qur'ān

بیدگلی کاشانی، محمد بن عبدالوهاب،

bīdgolī-ye kāšānī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-vahhāb

رساله ای در تجزیه و ترکیب سوره تبار ک که به درخواست یاران و برای شاگردان خود حاجی ملا محمد جعفر استر آبادی نوشته است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 161/6 -ج

آغاز: بسمله. الحمدلله على نواله ... اما بعد پس میگوید ... محمد بن عبد الوهاب البيد گلى الكاشانی؛ انجام: احیا کرده است شب قدر را خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 30گ (270پ-299پ) [ف: 17]

اعراب القرآن / علوم قرآن / عربی

i'rāb-ul qur'an

جریری، ابوالحسن

ص: 492

jrīrī, ab-ol-hasan

کتابی است در شرح اعراب قرآن کریم، با عناوین «قوله قوله که از سوره فاتحه شروع شده و تا آخر قرآن ادامه می یابد. نسخه منحصر به فرد این کتاب در کتابخانه اسكوريال مادرید نگهداری می شود و علی رغم جست و جوی بسیار در منابع و مصادر، درباره کتاب و مؤلف آن اطلاعی به دست نیامد. جریری در شرح مشکلات اعراب قرآن از اقوال مفسران و نحويون، از جمله اخفش و زجاج و ابن هشام، استفاده نموده و در مواردی ضمن نقل اقوال، رد و ایراد می نماید. جریری باید از دانشمندان قرن هشتم و نهم هجری و آشنا به تفسیر، علوم قرآنی نحو، ادبیات عرب و حدیث باشد.

[دنا 43/2 ؛ الفهرس الشامل للتراث العربي الاسلامي المخطوط، علوم القرآن (مخطوطات التفسير و علومه): 847/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1039 عکسی

آغاز: بسمله صلى الله على سيدنا محمد و على آله و صحبه و سلم تسليما كتاب فيه شرح اعراب القرآن تصنيف الشيخ الامام المتقی النحوي ابي الحسن الجریر رضی الله عنه و فيه زيادات مما وعاه ناسخه عن اشياخه رضي الله عنهم اجمعين. تفسير مشكل اعراب سورة الفاتحة قوله عزوجل الحمدالله الحمد رفع بالابتداء و خبره في المجرور الذي بعده ... مشکل اعراب سورة البقرة قوله الم مفعول بفعل مضمر تقديره اقرأ الم؛ انجام: مشکل اعراب سورة الناس قوله برب الناس العامل فيه اعوذ قوله ملك الناس ... قيل انهم يسمون أناساً كما قال تعالى رجال من الجن و ولوا الى قومهم فيسموا قوماً و رجالاً و لاوقف (؟) فيها تم الكتاب بحمد الله تعالی و حسن عونه و صلى الله على سيدنا محمد نبیه و عبده

نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال، مادرید اسپانیا: ش 1368؛ خط: مغربی، كا: عبیدالله أحمد بن محمد بن احمد بن سعيد بن موسی جارالله، تا: اواخر شعبان 983ق؛ مصحح، از روی نسخه ای کتابت شده که مشتمل بر زیادات و اضافات از ناسخ بوده است؛ تملک: عبدالله حسنی جارالله؛ مهر و امضای مؤسس کتابخانه؛ 538ص، 21سطر [عکسی ف: 3-89]

اعراب القرآن و علوم قرآن / عربی

iʻrāb-ul qur'ān

غیر همانند:

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 465

آغاز: مفعول ثان و عطف بالكسر في الذين و عوج بالفتح في العود للفرق بين ما يسوى؛ انجام: كأنه يأتيهم العذاب قبيلا قبيلا أي صنفاً صنفاً

در این کتاب قطعه ای از آیات ذکر می شود و الفاظی که قدری مشکل است اعراب می شود، پس از آن اختلاف قراءات نیز ذکر می گردد. عناوین «قوله عز وجل، القراءة» می باشد. از آیه «الذين يصدون عن سبيل الله» [هود: 20] شروع می شود و به آیه «و ما منع الناس أن يؤمنوا» [الكهف: 56] ختم می گردد، و جزء پنجم کتاب می باشد. ظاهراً این کتاب معاني القرآن فراء است که فهرست نگار به جهت افتادگی آغاز نشناخته است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: صفر 446ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، دارای علامت بلاغ با عبارت: «بلغ الطواشي الأجل شهاب الدين اعراباً و قراءة أعزه الله»، و: «بلغ أيده الله اعرابا و قراءة في سابع ربيع الاخر سنة 669»، یادداشتی از حاج شیخ عباس قمی به تاریخ 1346؛ جلد: تیماج مشکی فرسوده، 145 گ، 21 سطر، اندازه: 14× 20سم [ف: 2-72]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11269

آغاز: ما هي ط و لا يكر ط لان التقدير هي عوان بین ذلك ط على تقدير قدس فافعلوا؛ انجام: الاستفهام و الوصول اولى للفاء و اتصال المعنى من علم ط الا الظن ح لاختلاف

در اعراب و ترکیب آیات است که از نیمه سوره مبارکه بقره تا نیمه سوره نجم را دارا است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 17 افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ مهر: آیت الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: بغدادی، جلد: مشمعی قهوه ای با مقوا، عطف: تیماج قهوه ای، 125گ، 15 سطر (6/5×15/5)، اندازه: 10/5 ×20سم [ف: [400-28

3. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 102

آغاز: في المعنى و يقرأ بكسر الدال اتباعا لكسر اللام كما قالوا المغيرة و رغيف و هو ضعيف في الآية لان اتباع الأعراب و يقرأ بضم الدال و اللام على اتباع اللام الدال؛ انجام: و لما بالتشديد بمعنى الا و بالتخفيف مایفه زائدة و ان هي المخففة من الثقيلة ای ان كل نفس لعليها حافظ

اعراب مختصری است با عناوین «قوله- قوله» از آغاز تا اواخر سوره طارق؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، جلد: تیماج قرمز، 305گ،18 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف:83]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21159

بی کا، تا: قرن 13، خریداری از رضا شیخان [رایانه]

5. مشهد؛ مدیر شانه چی؛ شماره نسخه: 12

از مؤلف وجوه الاعراب که در این کتاب از آن یاد کرده است، در ترکیب نحوی و صرفی الفاظ قرآن. از الأعلى تا الناس؛ بی کا، بی تا [نشریه: 5-591]

6. قم: مؤسسه امام صادق؛ شماره نسخه: 125

آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم، الحمدلله رب العالمين ... باء جاره بطور کلی حروف جاره موضوعند برای معنای مفعولی

در ترکیب آیات قرآنی و اعراب آنها، گویا از درس های خانم الهی یا او نگارنده کتاب می باشد که نام وی پایان اعراب سوره فاتحه آمده است. از سوره فاتحه تا آیه 98 سوره بقره؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی عطف

ص: 493

پارچه قرمز، 31گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5× 21/5سم [ف: 94]

- اعراب القرآن و معانيه > معاني القرآن

- اعراب الكافية > او في الوافية في شرح الكافية

اعراب الكافية / نحو عربی

i'rāb-ul kāfīya

در کشف الظنون از اعراب الكافية حاج بابای طوسیوی و یکی از دانشمندان زمان سلطان مراد به نام الافصاح و از معرب الكافية محمد بن ادریس بن الياس مرعشی یاد شده است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5828

آغاز: الجملة صلة او صفة لما و الموصول او الموصوف معها مضاف اليه؛ و كل خبر مضاف إلى مفعول؛ انجام: لطرف، و المبتدا ابتدائه خبره ... و نكرة.

خط: میان تعليق و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ سیاه، عطف پارچه، 140گ، 14 سطر، اندازه: 9/5× 15 سم [ف: 1-43]

اعراب المحلي / نحو /عربی

i'rāb-ul-maħallī

تألیف یکی از شاگردان سید علی بانی برزنجی جهت ابراهيم بن شیخ نظام الدین مهاجری در یک «مقدمه» و 8 «باب».

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 28/3

آغاز: بسمله الحمدلله جعل الإنسان قابلا لمعرفة محل الاعراب؛ انجام: تقديرا كعمرو احمر انتهى منتخب من مغني اللبيب

بی کا، بی تا؛ به انضمام 2 برگ متفرقات نحوی؛ 11ص (99-109) [ف:-164]

اعراب و تجوید قرآن کریم / تجوید

eʻrāb va tajvīd-e qor’ān-e karīm

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17238

بی کا، بی تا؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]

اعراب و ترکیب / نحو / عربی

eʻrāb va tarkīb

رساله مفصل و مزجی است در اعراب و ترکيب که به صورت «باب - باب» برگزار شده است.

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 600/1

آغاز: رأيت بكليهما الباء حرف جر کلی مضاف مجرور بها و جره بالباء و الجار والمجرور متعلق بمررت و هما مضاف اليه؛ انجام: ای خالى الطريق مجتبة الاعلام ... الخفق ای السراب و هو مبتدء قلیل خبره تمت الكتاب

خط: نسخ و نستعلیق، کا: کرو کین ابن احمد، تا: 1108ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، آبی، عطف تیماج قهوه ای، 34گ (1ر-34پ)، 18 سطر، اندازه: 14× 19 سم [ف: 1-510]

- اعراب و تركيب شرح عوامل > شرح عوامل المائة

اعراب و ترکیب عوامل جرجانی / نحو / فارسی

eʻrāb va tarkīb-e ‘avāmel-e jorjānī

وابسته به: العوامل المأة = عوامل جرجانی = العوامل في النحو؛ جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن (-471ق)

کتاب « العوامل في النحو» را تجزیه و ترکیب کلمات نموده و گویا برای تدریس بر مبتدیان نگاشته است. آغاز: بسمله ياحرف جر اسم مجرور بیا این جار ومجرور ظرف مستقر اضافه شد بالله الله مضاف اليه الرحمن صفت الله الرحیم صفت بعد از صفت ... العوامل مبتدا في النحو في حرف جر النحو مجرور ...

انجام: زيد مبتداء ضارب خبر پس این است صد عامل که بی نیاز نیست کوچک و بزرگ و بلند مرتبه از معرفت او و معرفت عمل دادن او در معمول قد استراح من نقله من السواد اللهم اغفرلنا ...

[نسخه های منزوی 2063/3 -2065]

همانند:

1. سمنان؛ مسجد اعظم شهمیرزاد؛ شماره نسخه: 9/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد اسماعیل بن آقا محمد سلیم، تا: سه شنبه 16 جمادی الثانی 1239ق، جا: مسجد امام زاده اعظم امام زاده یحیی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (75ر -198ر)، 13 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: ]

2. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2894/2 - 15/134

آغاز: برابر؛ انجام: و ذلک اوردنا على سبيل الاختصار و المهدی الهادي المعين المعتاد و آله المستعان على ما تصفون. تمام شد.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر و جدول گرهی، 31گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-453]

3. ساری؛ عمومی ساری؛ شماره نسخه: 82

آغاز: برابر؛ انجام: نیست کوچک و بزرگ و بلند مرتبه و پست مرتبه ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ این کتاب در تاریخ 1343 شمسی توسط آقای سید محمد طاهری شهاب به این کتاب خانه اهدا شد؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوا با روش کاغذ ابری، 138ص، 13 سطر

ص: 494

(7/5× 13)، اندازه: 11×17/5 سم [عمومی ساری و تنکابن: ف: 66]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14484/3

آغاز: برابر؛ انجام: نسخه: نحو خاتم فضة نحو خبر مبتدا محذوف اضافه شد بخاتم اضافه شد بفضة فضة مضاف اليه ای خاتم من فضة.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 11گ (50پ - 60پ)، 16-24 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 38-640]

اعراب و تفسیر قرآن کریم / تفسير / عربی

eʻrāb va tafsīr-e qor'ān-e karīm

شهشهانی، زین العابدین بن محمد على، ق14 قمری

šahšahānī, zayn-ol-‘ābedīn ebn-e mohammad alī ( 20c)

اصفهان؛ کتابخانه های اصفهان، شماره نسخه: 32

آغاز: بسم ... و بعد؛ فيقول الفقير إلى الله الغني اضعف المضعفین و تراب اقدام المؤمنین زین العابدين بن محمد علی بن محمد ابراهیم بن مرتضی بن عبدالمطلب ابن محمد رحيم بن محمد جعفر بن مولانا آخوند ملا محمد باقر بن محمد مومن الشريف السبزواری - اعلى الله مقامه و رفع الله درجته و برد الله مضجعه -: لما سألني بعض الأحباء أن اعرب سورة بنی اسرائیل و يس و الرحمن و الجمعة و آية النور و سورة الملك و الدهر و خاتمة في فضيلة القرآن، فأجبتهم و شرعت متوكلا على الله تعالی. بسم الله الرحمن الرحيم. الباء: حرف جر للاستعانة أو المصاحبة؛ انجام: و لم يفارقه آن حتى ينزل به من الكرامه أفضل ما يتمنی. تمت. (سپس در حاشیه نوشته است:) قد فرغت من تصنيفه في يوم الأربعاء في اول يوم الصفر المضفر «کذا» سنة 1265.

اعراب و تفسیر سوره هایی از القرآن الكريم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1265ق؛ در روی برگ اول مطالب متفرقی به خط مؤلف، و روی برگ 2 تقریظی از عالم جلیل سید محمد مهدی نایب الصدر و تقریظی از عالم دیگری است، در ظهر برگ 1 شرح مبسوطی درباره شمار وجوهی که در قرائت بسمله متصور است نگاشته با این عنوان: «قولنا «بسم الله الرحمن الرحیم» الكلام فيه من وجوه متعددة تبلغ الجميع أربعمائة أرعمائة و ستين ألفاً و ثمانمائة ! لأن الباء منه يحتمل بحسب اللفظ ثلاثه: الكسر و الفتح و الضم، و بحسب المعنى أيضاً كذلك: الاستعانة و ...». در پایان این شرح می گوید: «.. يحصل أربعمائة و ستون ألفا و ثمامائة، كما قلناه اولا. قاله استادي العالم الفاضل الكامل المدقق المحقق، أعني میرزائی میرا عبدالعلي الهرندی، وفقه الله و أيانا بحق محمد و آله. كتبه في يوم السبت من شهر ربيع الاول سنة 1268. و ذلک إجمال الكلام في المقام، و التفضيل في الكتب المبسوطة منا و من غيرنا بتوفيق الله العزيز العلام»، روی برگ 2 تفریظ مرحوم نایب الصدر چنین است: «بسم ...... الحمدلله رب العالمین و صلی الله على أفضل من بعث لكشف المعضلات و أشرف من ظهر لتفسير الآيات في الافاق و الأنفس، و على آله الطاهرين الذين هم آیات بینات، أما بعد، فالعلم نور يقذفه الله في قلب من يشاء، و العمر الحبيب ! انه رب شیخ صرف دهره كله في العلم و ماله في حق العلم و حقیقته من نصيب ! ورب شاب آتاه الله سبحانه حقایق المعانی و دقایق التبيان في برهة يسيرة من الزمان و الغالب الوقوع في هذا الفن أهل بیت العلم و الشرف «كذا» و منه يكون ولد الفقيه؛ لأنه اللؤلؤ الخارج من ذلك الصدف. ثم إني وجدت الأخ الفاضل الشريف الجليل و المحبوب الحسيب النبيل صاحب هذه الأجزاء و الأوراق جعله الله تعالی منارة في العلم و مدارة في الآفاق بحداثة سنه من هذا القبيل، منذ كان يتردد إلى و يقرأ بعض الصحف أحياناً على أعانه الله بيمينه و جعله متن ينصر به لدينه. و حرره بيمناه الأقل الأحقر». سجع مهر: «محمد مهدی الحسینی»، روی همین برگ تقریظ دیگری نیز دیده می شود باین عبارت: «اللهم وفقه الطلب العلم خالصة لوجهك الكريم. قرء على ما في هذه الوريقة قرة عینی و مهجة كبدی علماً و جسماً، و كانت في غاية الرشافة، فبرد قلبی بعد مارق من فوت والده - أعلى الله مقامه و حشره مع الأئمة المعصومین، صلوات الله عليهم أجمعين من- وصوله خليفة له من المرتبة العلمية بل استعداده و اهتمامه أكثر منه، و المرجو من الرحمن أن يجعله من العلماء البارعين و الفقهاء الخالصين في طلب العلم الله رب العالمين ...»، مهر: «محمد على بن ... الحسینی»، در روی برگ 161 مطلب مفصلی مؤلف به خط خود نوشته که به این جمله شروع می شود: «بسم ... شنیدم از جدم - زاد الله عزه و طول الله عمره- باینکه شخص عالمی از شیعه سؤال کرد از افندی که دلیل شماها بر اینکه عمر و عثمان و ابابکر امام اند چیست ؟ ...»، و در آخر این شرح نوشته است: «تمت لمحرره زین العابدین بن محمد على، اللهم اغفر له، كتبه في يوم الخميس السابع من شهر ج 2 سنة 1265»، در متن کتاب ذیل آیه «و قل لهما قولاً کریماً» به پدر و مادرش چنین دعا کرده «... و طول عمرها» که معلوم می شود در آن تاریخ زنده بوده اند؛ جلد: تیماج مشکی، 162گ، 15 سطر (8× 14/5)، اندازه: 15/5 ×22 سم [فهرست روضاتی:-107]

- اعراس نامه > اعراس نامه

اعراس نامه = مخزن الاعراس / تراجم-فارسی

aʻrās-nāme = maxzan-ol aʻrās

ناگوری قادری، محمد نجيب، ق 12 قمری

nagūrī qāderī, mohammad najīb (-18c)

تاريخ تأليف: 1155ق

اصل این کتاب را شیخ شرف الدين بن قاضی شیخ محمد نهروانی گرد آورده ولی چون بعضی از معلومات و تواریخ آن ناتمام بود، مؤلف آن را از تذکره ها و گورستان ها و اشخاص

ص: 495

مورد اعتماد تکمیل کرده است. این کتاب به ترتیب روزهای ایام سال از آغاز ماه ربیع الاول تا پایان صفر تنظیم شده و در هر روز آنان که در آن روز درگذشته اند می آورد. تمام مذکورین صوفیان و عرفا هستند و حالات آنها بسیار کوتاه و در سال 1155 تألیف شده است و پس از این تاریخ اشخاصی تا سال 1317 مطالبی افزوده اند. مؤلف مآخذ خویش را غالبا در ذیل هر یک از تواریخ و وفيات ذکر و پاره ای از آنها را نیز در اول و آخر دیباجه کتاب یاد می کند، از جمله: آداب الطالبین، سیر الاولیاء، طبقات شاهجهانی تصنیف محمد صادق دهلوی، عقد الجواهر و الدرر تألیف سید محمد شبلی با علوی، تاریخ حبیبی، اخبار الاصفیاء، مناقب الاولياء، ثواقب المناقب، سير الأولياء تألیف سید محمد بن سید مبارک کرمانی، سير العارفین، نور السافر، تذكرة الحفاظ، الصراط السوی، رساله در بیان فقهائی که در کتاب الانوار مذکوراند، رسالة الوصال تصنیف یکی از مریدان شیخ قاسم نوری پیشاوری، سیر محمدی تأليف محمد علی سامانی، ریاض المستطابه، اسماء الرجال مشكوة، طبقات شعرانی، کرامة الأولياء، غاية المقصد و المراد فی مناقب سیدنا عبدالله الحداد، مرآة الاسرار، روضة الرياحين تصنيف الامام عبدالله اليافعی، تحفة القادريه، بهجة الاسرار، خوارقات، شرح بخاری عینی، عقد النبي، کتاب مشرع سید محمد شبلی با علوی، شعب الاولياء، الطائف اشرفی، خزانة الجلالی بابا سیاح بیابانی، کتاب الامم تصنیف شیخ ابراهيم الكردي المدنی، گلزار ابرار مولانا عمر بن مولانا احمد پاکهوت، وصل الرمز اللطيف، انس السالكين مجمع الاولیاء، رساله در بیان اعراس (وفيات) تألیف یکی از مریدان سید محمد گیسودراز، مخبر الواصلین، بهجة الاسرار خواجه ابومحمد چشتی، الفصول المهمه، حسن المحاضره، كتاب الرحمة في القيام بوظائف العبودیه، جذب القلوب الى دیار المحبوب عبد الحق دهلوی، فضائل الأولياء، رسالة الوصال تأليف یکی از قادریه، تاریخ گجراتی، سكينة الأولياء، ملفوظات عبدالقادر ناگوری، نسخه سید حسن، حاشيه رشحات، جواهر الاسرار شیخ آذری، رساله احباب تصنيف نورالدین جعفر ختلانی مرید سید علی همدانی، ملفوظات سيد من الله، رساله احوال ائمه اثنا عشر خلاصه اولاد سيد البشر تأليف عبد الحق دهلوی، شیراز نامه، ملفوظات شیخ سعد خیر آبادی (= تحفة السعداء )، حل الرمز اللطيف، بهجة المحافل، ذیل کتاب الامم شرح صراط المستقیم فیروز آبادی، تاریخ چشتی، اعراس نامه سید حسن (از اولاد سید محمد مدرس بیجاپوری)، میزان سهررودی، مناقب العارفين، تاريخ شافعی ملفوظات سید حبیب الله بیجاپوری و سكينة الاولياء.

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این رساله مختص است در تذکره اعراس انبيا و صحبه و ائمه هدی و سایر مشائخ کرا ... که شیخ شرف الدين ابن قاضی شیخ محمد نهروانی در زمان ماضی جمع کرده بودند چون از اسم اکابران که بعد از جمع رساله مذکور به رحمت حق پیوسته و بعضی اسماء متقدمین نیز خالی بودند، بنابر آن بنده درویشان محمد نجيب قادری ناگوری اجمیری که از ... مریدان جناب ... بندگی شیخ نظام الدین چشتی اورنگابادی خلیفه قدوة الأولياء شیخ کلیم الله چشتی شاهجهان آبادی خلیفه قطب الواصلین شیخ محمد الچشتی حسینی الگجراتی در سال یک هزار و یک صدو پنجاه و پنج هجری از کتب سير مثل نفحات الانس، مرأة الجنان و تاریخ یافعی و رشحات و آداب الطالبين و سير الأولياء ... و غيرها نسخه های معتبر بر آورده و بعضی را سال و تاریخ و مرقد و سلسله در کتب یافته و تاریخ بعضی ... که در کتب به نظر نیامد از صاحب سجاده یا از خادمان معتبر آنجا (مقابر) که مردم معتبر وثقه بودند به تحقیق رسانیده ثبت نمود و تاریخ که در اعراس نامه مذکور مندرج بود به حال داشت و هیچ تغییر و تبدیل نساخت اگر چه در کتب سیر به خلاف آن به نظر آمد. چاپ: هند، سنگی، بی ناشر، 1300ق، رقعی کوچک، 230+2 ص

[دنا 44/2؛ فهرستواره منزوی 2269/3 ؛ مشار فارسی ج 4، ص 4022]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7195

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قهوه ای، 321گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 18- 332]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 888

آغاز برابر؛ انجام: شیخ عبدالله نیازی صاحب مرآة الصفا در سال یک هزار. شیخ اسماعیل بن شیخ محمد غوث گوالیاری.

خط: نستعلیق هندی، بی کا، بی تا، مهر: «محمد یوسف علی خان بهادر» (مربع بزرگ)، «داراب جنگ» (مربع بزرگ)؛ کاغذ: هندی شکری، جلد: مقوای ضخیم باروکش گالینگور سرمه ای و عطف تیماج قرمز، 211گ، مختلف السطر، قطع: رحلی، اندازه: 17× 27/5 سم [ف: 3-528]

الاعراض = الكلام في الأعراض = تتميم كتاب أبي رشید سعید بن محمد/ فلسفه / عربی

al-aʻrād = al-kalām f-l a'rāļ =tatmīm-u k.-i ’abī rašīd

saľīd ibn-i muhammad

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

‘alam-ol-hodā, “alī ebn-e hoseyn (967-1045)

رساله کلامی مبسوطی است در خصوص اعراض که از جوانب گوناگون به شرح و بررسی موضوع پرداخته و می گوید: «کتاب ابورشيد سعيد بن محمد را بررسی نموده و در باب اعراض و تقسیم آن، خللی یافتم که با این رساله آن را تتمیم می کنم»، دارای این بخش ها: 1. الأعراض مع الحال؛ 2. العرض مع القديم و المحدث؛ 3. العرض و الجوهر؛ 4. العرض و حدوث الاجسام؛ 5. الاعراض و الحسن و القبح؛ 6. القبح في الاعراض؛ 7- الخلل

ص: 496

في تقسيم الأعراض؛ 8 كيفية تعلق الأعراض؛ 9. توليد الاسباب؟ 10. الأعراض و المحل.

آغاز: مسألة: قال تصفحت الاوراق التي عملها ابورشيد سعيد ابن محمد في ذكر انواع الاعراض و اقسامها و فنون احکامها فوجدته قد اخل باقسام كان يجب أن يذكرها

انجام: فالاول هو الالم و الثاني هو اللون و الحرارة و البرودة و الاصوات و الطعام و الارائح و الثالث هو الأكوان تمت المسالة و الحمد لله رب العالمين

چاپ: مسائل المرتضی، بیروت، 1422ق، 208-217

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12923/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 2گ (81 الف-82ب)، 24سطر (10/5× 15/5) [ف: 32-769]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11340/25

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12ق؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، 3 گ (177- 179)، 18 سطر، اندازه: 12×16/5 سم [ف: 28-574]

الاعراض عن شیء / فقه / عربی

al-i'rād'an-iš šay

محقق کرکی، علی بن حسین، 890-940 قمری

mohaqqeq-e karakī, ‘alī ebn-e hoseyn (1486-1534)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3443/3

خط: نسخ، كا: مصطفى بن حسن، تا: 1297ق؛ کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: تیماج کبود، 18ص (78-95)، 15 سطر (9/5× 14)، اندازه: 14×20سم [ف: 5-1656]

الإعراض عن الملك / فقه / عربی

al-iʻrāļ 'an-il mulk

طباطبائی حائری، جعفر بن علی نقی،-1321 قمری

tabātabā’ī hā’erī, ja'far ebn-e ‘alī naqī (-1903)

تاریخ تألیف: شب دوشنبه 12 ذیقعده 1294ق

مؤلف گوید: «بزرگی مرا امر نمود به تحقیق در مسأله «الاعراض عن الشيء» به این امر مبادرت نمودم و این رساله را در موضوع مذکور نگاشتم.»

[الذريعة 251/10 ]

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 353/3

آغاز: بسمله حمدله صلاة وبعده فقد امرنی من لايسعني الاعراض عن امره لسمو شانه و علو قدره بتحقيق الكلام في مسئلة الاعراض عن الشيء مما هو الميسور فان الميسور لايسقط بالمعسور؛ انجام: و منها مالم يعلم سقوطه بمجرد ذلك لعدم قيام دليل عليه عموما و الاخصوصا و الأصل فيه يقتضی بقائه حين يثبت خلافه و الحمدلله اولا وآخرا

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج سرخ، 19گ(11پ -29پ)، 19 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف مخ: 1-53]

الاعزل / نحو عربی

al-a'zal

درباره اسم هایی است که الف و لام نگیرد.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7552/3

آغاز: بسمله. احمد الله على ما هدانا بحمده ... و بعد فهذه اسماء لا تدخلها الالف و اللام ... و سميته «الاعزل»؛ انجام: سكاب: اسم فرس، و هو مبني على الكسر.

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: سرخ حنایی یک لا، 2گ (49پ - 50پ)، اندازه: 17/5× 21/5سم [ف: 3-166]

الاعسار / فقه / عربی

al-asar

بیرجندی، محمد باقر بن محمد حسن، 1276-1352 قمری

bīrjandī, mohammad bāqer ebn-e mohammad hasan (1860-1934)

تاریخ تأليف: رجب 1350ق

رساله استدلالی است در حکم مردی که نتواند متکفل مخارج زنش شود یا زنی که مردش گم شده باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3410/1

آغاز: الكلام في على أطراف الأول اختلفوا في أن اعسار الزوج عن النفقة على الزوجة هل يجوز الفسخ؛ انجام: و المؤمنین الراغبين الساعين في أخذ الاحكام و صلى الله على محمد و آله الغر الكرام

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح به خط مؤلف؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 14گ (1پ-14پ)، اندازه: 11/5× 17 سم [ف: 9-193]

اعشار القرآن في السور / قرائت / عربی

a šār-ul qur'ān fi-s suwar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 820/7

آغاز: پس از بسمله: سورة البقرة و اذا قيل لهم آمنوا، و آن کنتم في ریب مما، قالوا سبحانك، و لا تلبسوا الحق بالباطل، ثم عفونا عنكم؛ انجام: سورة الصف: یا ایها الذين آمنوا هل ادلک، سورة

ص: 497

الجمعه. یا ایها الذين آمنوا اذا نودی ... تم الكتاب.

از بقره تا جمعه؛ كان حسین بن عثمان سروی، تا: 884ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 4ص (282-285)، 25 سطر (13× 20)، اندازه: 17× 29سم [سنا: ف: 2-68]

اعشار القرآن في السور / قرائت عربی

a šār-ul qur‘ān fi-s suwar

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 130616

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی با لولا، قطع: رحلی کوچک [نشريه: 7-276]

اعصاب / طب / فارسی

a'sab

رساله ای است درباره عمل اعصاب در بدن و تشریح عصب های هر عضو از اعضای بدن.

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1298

آغاز: اعصاب ربطی: یک بنیان عصبانی مخصوص اند بجهت آلات اندرونی بدن؛ انجام: شریان بزرگ خون ماهی قرمز است و گلبولهای او بزرگ و بیضی شکل است.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 110گ، 12 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [مؤید: 3-248]

اعصار و اسنه اولیه فلزات در ارمنستان روسیه / طبیعیات / فارسی

a'sār va asene-ye avvalīye-ye felezzāt dar armanestān e rūsīye

حسینی، ولی الله بن نصر الأطباء، ق 14 قمری

hoseynī, valī-ol-lāh ebn-e nasr-ol-atebbā' (-20c)

تاریخ تأليف: 1314 ق.

ترجمه اثری است که مؤلف در آن دوره فلزات را، که یکی از ادوار تاریخی بشر است، در ناحيه ارمنستان بررسی می کند. مدارک او اکتشافات و حفاری های عدیده ای است که در قبرستان ها آن سرزمین به عمل آمده است و بر اثر این حفاری ها او به آثار زیادی از انواع ظروف و اسلحه سرد دست یافته و همانها کافی برای تحقیقات او در این زمینه شده است. این کتاب حاوی چند نقشه از منطقه های مطالعه شده نیز می باشد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 534

آغاز: ملاحظه عمومی بعد از آنکه (مسيو بوشه دو پرط) علم معرفت بوجود انسان را وضع نمود و مبنای اصول علم بآثار و ابنیه قديمه قرار داد؛ انجام: هیچ اثری از مدالهای قدیمی در قبور للوار بدست نامده است.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: ذیحجه 1314ق، جا: تهران؛ با سرلوح، دارای عکس های چاپی که اطراف آنها با فرانسه شرح شده و یک نقشه رنگین؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: ابره کاغذی، رنگین، مقوایی، 114گ، 15 سطر (8× 13/5)، اندازه: 17× 22سم [ف: 2-28]

- الاعضاء الآلمة > تعرف على الاعضاء الباطنة

اعضاء الانسان - کتاب التوسيط بين ارسوطاليس و جالینوس / طب / عربی

a'dā'-ul insān = k.-ut tawsīt bayn-a arasūțālīs wa jālīnūs

فارابی، محمد بن محمد، 260؟ -339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

آغاز: قصدنا أن نثبت ما أخبر جالينوس انه شاهده من اعضاء الانسان، و ما ذكر أن شاهده في عضو عضو منها بازاء ما اخبر ارسطاطالیس انه غايته من ذلك العضو بعينه

[الذریعه، 109/18]

1. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/71

آغاز: قصدنا أن نشبت ما أخبر جالینوس انه شاهده من اعضاء الانسان و ما ذكر آن شاهده في عضو عضو منها بازاء ما اخبر ارسطا طاليس انه غايته من ذلك العضو بعينه؛ انجام: كان سبيلها أن يشترط فيها و اغفلت فيحنئذ يصير القياسان جميعاً برهانین.

عنوان «مشترکات جالینوس» نیز دارد و گویا از فارابی باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1266ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 5گ (222ر -226پ)، 30 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 3-166]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/70

آغاز: برابر؛ انجام: استعمالها في بدن او عضو هذا خاص بالطيب. عنوان «رسالة للفارابي في ما اشترك فيه جالینوس و ارسطو طاليس من امور اعضاء الإنسان» دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1266ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 2گ ( 222پ-221 پ)، 30 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 3-166]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1367/4 ط

آغاز: برابر؛ انجام: ... و عن كثير من الاجسام المعدنية لا من جهة ما ينظر فيه صاحب العلم الطبيعي بل من جهة.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 15ص (129- 143)، مختلف السطر، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 24/3-91]

- الاعضاء الباطنة > تعرف علل الاعضاء الباطنة

ص: 498

الأعضاء و النفس / فلسفه / عربی

al-ada' wa-n nafs

حکیم ترمذی، محمد بن على،-320 ؟ قمری

hakīm-e termezī, mohammad ebn-e ‘alī (-933)

[سزگین 16عثمان 4]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 5/3

بخش 2 بی کا، تا: 1119ق؛ 26گ (133ر-158ر) [ف:-62]

- الاعضالات العشرينية > الاعضالات العويصات

الاعضالات العويصات = الاعضالات العشرينية / چند دانشی / عربی

al-i'ļālāt-ul a'wīļāt = al-i'dālāt-ul ‘išrīnīya

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041 ؟ قمری

mirdamad, mohammad baqer ebn-e mohammad ( -1632)

اهدا به: اشرف آل خاتون

تاریخ تأليف: 1 ذیحجه 1022ق

پاسخ به 20 مسئله مشكل در علوم مختلف ریاضی، فلسفه، کلام، منطق، فقه و اصول فقه است که مؤلف در حد اختصار بدان پرداخته است، در بیست «اعضال»: 1. زاوية حدبة الدائرة و الخط المماس إياها؛ 2. نسبة الكرة إلى الكرة و حكمها؛ 3. نسبة المحيط و القطر و مقدارها؛ ... 10. لازم الماهية و استناده إلى الماهية و الجاعل؛ ... 15. حمل الجزئي على الجزئی و حمله على الكلى؛ ... 20. معنى الكراهة في العبادات. این گفتار به نام «رساله شرفيه» نیز نامیده می شود که به نام «شرف آل خاتون» کرده است.

آغاز: بعد الحمد و الصلاة على عباده المصطفين، فيا ولدي الروحاني و حبیبی العقلانی و یا شرف آل خاتون. فهذه الأعضالات العويصة التي کسایر نظایرها من العويصات

انجام: إن سبيله جدد للمسترشدین، و نائله غیر مجذوذ عن المستعدین و کتب احوج المربوبین ... محمد بن محمد يدعی باقر الداماد الحسینی ختم الله له في نشاتيه بالحسنی و (في؟)1 ذیحجه شهور عام 1022 من الهجرة

چاپ: مشار عربی، ص 71، دارالخلافه طهران، سنگی، بی ناشر، 1317ق.، رقعی، 26ص؛ 24+3صص؛ با تحقیق عبدالله نورانی، در مصنفات میرداماد، جلد 1، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381

[ريحانه، 115/1 «الاعضالات العويصة»]

شرح و حواشی:

1- شرح الاعضالات = شرح العشرينية = الرسالة العشرينية؛ كاشف یزدی، قاضی بن کاشف الدین محمد (-1075)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5533

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1022ق [الفبائی: 60]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 232/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف تیماج سبز ضربی، 16ص (238)، ابعاد متن: 7× 15، اندازه: 10× 20 سم [سنا: ف: 1-115]

3. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 49/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، در حیات مؤلف؛ جلد: تیماج دو رو، رو قرمز لبه دار، پشت سبز، 18گ (2پ -19ر)، اندازه: 13× 19 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-158]

4. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 262/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 8گ (83پ-90ر)، 21 و 22 سطر (6/5× 13)، اندازه: 13×22/5سم [ف:-196]

5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 209/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسینعلی شیرازی، تا: در عصر مؤلف؛ از روی خط مؤلف؛ جلد: دورو تیماج رو سبز عطف و پشت قرمز، 273گ، اندازه: 12× 18سم [ف: 1-302]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 695/2

بی کا، تا: حدود 1020ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی قرمز [ف: 5- 156]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 667/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن بن جلال الدین محمد (شاگرد مؤلف)، تا: 1036ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی مغزی قهوه ای، 214ص (74-287)، 15 سطر، اندازه: 13× 19/3 سم [ف: [137-5

8. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 2144/7 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: حدود 1046ق؛ محشی با نشانی «منه» [عکسی : 1-34]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1836/1

آغاز: برابر؛ انجام: النبویه حامدا مصلياً مسلماً مستغفراً تم بحمد الله وعوند هذه الرساله على يد افقر عبادالله الملک المتعال فضل الله بن محمد بن فضل الله البسهم الله لباس الغفران بالنبي محمد و الال في شهر ربيع الأول.

كا: فضل الله بن محمد بن فضل الله، تا: ربيع الأول 1065ق؛ جلد: تیماج قهوه ای دارای برگردان از تیماج قرمز، 18ص (1-18)، قطع: خشتی، اندازه: 15×20/5سم [ف: 9-484]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 923/1

ص: 499

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-126]

10. مشهد: رضوی، شماره نسخه: ض9820

خط: نسخ، کا: محمد مقیم، تا: 1093 ق [الفبائی: 60]

11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7191/1 و 2489/1 -ف

خط: نسخ، كا: علی اصغر شاهمیرزادی، تا: قرن 11 یا 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای لایی، 14 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 16-479] و [فیلمها ف: 1-701]

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 53/1

همان نسخه بالا [نشریه: 4-444]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11340/32

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، 9گ (297-305)، 17 سطر، اندازه: 11×16 سم [ف: 28-579]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21571

آغاز: برابر؛ انجام: من الاقل في سنه 1114

خط: نستعلیق شکسته، كان حسين بن محمد تقی مازندرانی ساروی، تا: 1114ق؛ اهدایی: رهبری، 1373 [رایانه]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21991

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1158ق، جا: احمد نگر؛ ضمیمه نسخه ش 21988[ف: 18-18]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13096/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم حسینی فرزند میرزا عزیز، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 5گ (181ر-185ر)، 33 سطر، اندازه: 15×27سم [ف: 33-190]

16. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4050/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی با نشانه منه»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سیاه با لفاف کاغذی مقوایی، 10گ (212پ -221)، 20 سطر (8× 15)، اندازه: 15× 21سم [ف: 363-17]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض9804

آغاز: برابر؛ انجام: محمد بن محمد يدعى باقر الداماد الحسینی ختم الله له في نشاتيه بالحسنی دادی

خط: نسخ، بی کا، تا: 1215ق [الفبائی: 60]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10693

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1218ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر، 15گ، 15 سطر، اندازه: 17× 25سم [ف: 33/1 -169]

19. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5105/2

خط: نستعلیق، كا: میر نجم الدین سید جعفر بن حاجی میر هاشم حسینی، تا: 2 شعبان 1294ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (68پ -76پ)، 12 سطر (8/5× 14/5)، قطع: ربعی، اندازه: 14× 21سم [ف: 15-4114]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3544/3

در اعضال هشتم افتاده؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز، 11 و 20 و 24 سطر، اندازه: 18/1× 22/8 سم [ف: 6-480]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/42

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (298پ - 302پ)، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-205]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6859

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 60]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5946

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 60]

24. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7195/1 و 2400/1 -ف

خط: نستعلیق، کا: محمد صادق بن قرچغای، بی تا؛ با حاشیه «منه دام ظله العالی مطب»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ لایی، 12 سطر (7/5× 13 )، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 16 -483] و [فیلمها ف: 1-679]

25. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1415/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 10گ (65-74)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-90]

اعطاء بدل المغصوب إن فقد / فقه / عربی

i“țā’-u badal-il maġşūb in faqad

خوانساری، علی اکبر بن ابراهيم، -1271 قمری

xānsārī, ‘alī akbar ebn-e ebrāhīm (-1855)

تاريخ تأليف: ذیقعده 1264ق

رساله استدلالی است در این که اگر شخصی حیوانی یا غلامی را غصب کند و آن حیوان و یا غلام فرار کند باید غاصب بدل آن را بپردازد و در عین حال مالک اصل آن نیز نمی شود. این رساله دارای 11 «مقاله» است و مسئله مشروح در آن در محضر سید محمد باقر (شاید حجة الاسلام شفتی) طرح شده بود.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3568/2 - 18/88

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اتفق في بعض الأحيان ذکر مسألة من المسائل الفقهية في أعلى مجلس حضرة الاستاد العالم ... السيد محمد باقر، انجام: ولو كانت واحدة اعلى منفردة عن منافع متعددة يمكن جمعها ضمن الاعلى.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوا، عطف تيماج قهوه ای، 9گ، 22 سطر، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 1-454]

ص: 500

اعطای لقب (چند فرمان) / تاریخ ایران، اسناد / فارسی

eʻtāy-e laqab (čand farmān)

تهران، ملک، شماره نسخه: 4318/49

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-342]

اعظم الصناعة / ادبیات فارسی

aʻzam-os senā'a

راقم، محمد حسن

rāqem, mohammad hasan

وابسته به: حدائق البلاغة؛ فقير دهلوی، میر شمس الدین (1115 -1183)

اهدا به: محمد ارتضاعلی خان

شرح مانندی است بر «حدائق البلاغة».

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 941

آغاز: تخصص حمد و ثنا قادری را سزا. چون شرح معميات بنوشت راقم ز حدائق البلاغة هاتف پس او ز روی برهان فرمود که اعظم الصناعة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: آدینه 4 ذیقعده 1260ق؛ چند ماده تاریخ دیگر درباره همین سال در آن هست [نشریه: 7-102]

اعقاب آل ابی طالب / انساب /عربی

a qāb-e āl-e abī-tāleb

حسینی علوی، محمد بن محمد، -437 قمری

hoseynī “alavī, mohammad ebn-e mohammad (-1046)

رساله مختصری است در انساب آل ابی طالب، نگاشته شده جهت سید رضی و مرتضی .

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8508/4

آغاز: قال محمد بن محمد العلوي الحسینی النسابه سألت أن أذكر مختصرة ممن اعقب من ولد عبد مناف ابن قصی و ما تذیل من ولده مما يسهل على المبتدی حفظه و لايسعه جهله؛ انجام: این قينان بن أنوش بن شيث بن آدم آبي البشر عليه السلام ابن التراب و على حواء السلام.

خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبد الله حسینی نجفی، بی تا؛ از روی خط فخار بن معد موسوی، در پایان اشعار مؤلف در مدح سیدین را نیز آورده است؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 8گ (88پ - 95ر)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 28-78]

الأعلاق الخطيرة في ذکر امراء الشام و الجزيرة / تاریخ- عربی

al-aʻlāq-ul xațīra fi dikr-i umarā’-iš šām wa-l jazīra

ابن شداد، محمد بن ابراهیم، 613-684 قمری

ebn-e šaddād, mohammad ebn-e ebrāhīm (1217-1286)

تاریخی است نسبتا مختصر در بیان ملوک حاکمان شام و جزیره و مناطق اطراف آن که به اجناد شام معروف بوده اند (قنسرین، عواصم، حمص، دمشق، اردن، فلسطين)، و نیز ذکر دانشمندان آن دیار، مساجد، بناهای تاریخی و جز آن. عناوین کتاب بنا بر نسخه موجود چنین است: مقدمة: در چهار «مقصد»؛ القسم الأول: في سبعة عشر بابا في امراء البلد و ما اشتمل عليه بنيانه ظاهرا و باطنا، مشتمل بر 17 «باب»؛ القسم الثاني: فيما يشتمل عليه حدود نواحيها الخارجة عنها.

چاپ: دمشق، مطبوعات المعهد الفرنسي، 1963م، نشره سامی الدهان، الطبعة الأولی، 347ص

[کشف الظنون 125/1]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1581

آغاز: الحمد لله الذي قص من ابناء الرسل ما ثبت به فواد رسوله و تلا عليه من اخبار الامم ما بلغ به من تصديقه غايه سؤله؛ نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، رم 730؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: قرن 7 و 8 محشی، نسخه را احمد بن محمد حنفی حموی و یحیی ... احمد بن فتح الله زایر مطالعه کرده اند، دو بیت شعر در وصف حلب نیز به خط ناظم آن در وصف کتاب آمده؛ تملك: احمد بن سلمان بن محمد در دهه دوم ذیحجه 770، عبدالله بن الافرم ؛ مهر: احمد بن سليمان المستعان بالله» (دائرى)؛ 529ص [عکسی ف: 4 -436]

اعلال صرف زاهد / صرف / فارسی

eʻlāl-e sarf-e zāhed

حاشیه ای است با عنوان «قوله» بر رساله صرف زاهد.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1456

آغاز: هذه الرسالة اعلال الصرف الزاهد. بسمله و به ثقتي الحمدلله رب العالمين ...... اما بعد این رساله ایست در بیان اعلال صرف زاهد تا بر مبتدی آسان گرده. بدانکه حروف اصول در ثلاثی آنست که بر وزن مقابل فا و عين و لام باشد ... قوله مضاعف در ثلاثی آنست که عین و الفعل و لام الفعل اول او از یک جنس باشد مانند رد که در اصل ردد بود دال اول ساکن گردانیدن و در ثانی ادغام کردند رد شد؛ انجام: اضافه کردند بر سبیل عادت و الله شد.

خط: نسخ، كا: محمد کریم بن علی اکبر بن محمدرضا اشکوری، تا: 22 ربیع الاول 1099ق؛ تملک: ابوالفتح حموی در 1104؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 41گ، 15 سطر (8× 12/5)، اندازه: 14×20 سم [ف: 8-115]

ص: 501

الاعلام / علوم قرآن / عربی

al-a'lām

صفراوی، محمد

safrāvī, mohammad

مشتمل بر «مقدمه» و بخش اعظم مبحث تلاوت از کتاب الاعلام مؤلف می باشد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4651/1

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين ... يقول اضعف عباد الله ... الشيخ محمد ابو عبد الله الصفراوی؛ انجام: و قد احسن بعض الفضلاء حيث جمع الحروف في كونها ثمانية وعشرين في ابيات خط: نسخ کهن، بی کا، تا: 734ق؛ افتادگی: انجام؛ تملك: «رضا الموسوي الزنجانی»؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج عنابی مقوایی دامن دار، 6گ (1-6)، 7 سطر (9/5× 13)، اندازه: 13/5× 18 سم [ف: 19-313]

اعلام الأحباء في حرمة الغناء في القرآن و الدعاء / فقه / فارسی

ilam-ul ahibba' fi hurmat-il gina fi-1 quran Wa-d du'a'

میرلوحی سبزواری، محمد هادی بن محمد، -1113 قمری

mīrlowhī sabzevārī, mohammad hādī ebn-e mohammad (-1702)

وابسته به: الغناء (رسالة في تحريم ...)؛ محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (1017-1090)

تاریخ تأليف: 1087ق یا ذیقعده 1105ق

به نظر می رسد که میرلوحی این رساله را در رد محقق سبزواری نوشته و انگیزه تألیف خود را چنین بیان کرده است: «در این اوقات از بعضی دوستان و پیروان ائمه معصومین صلوات الله عليهم چنین استماع افتاد که بعضی از افاضل تالیفی کرده و در آن بیان کرده که غنا کردن و خوانندگی نمودن در قرآن جایز بلکه سنت است و مستمسک به حدیثی چند شده که با جواب مذکور شود». از عبارات محقق سبزواری در كفاية الأحكام درباره غنا در قرائت قرآن چنین برداشت می شود که او معتقد به جواز بلکه استحباب غنا در قرائت قرآن بوده و رساله ای در این باره نوشته است. هم عصر بودن میرلوحی و محقق سبزواری و مقایسه متن رساله میر لوحی و با ادله ای که محقق سبزواری در «كفاية الاحکام» آورده، این نظر را تقویت می کند که «اعلام الاحباء» رد رساله محقق سبزواری است. از خاتمه برخی از نسخه های این رساله برداشت می شود که این رساله در 1087 تالیف شده است. آقا محمد علی کرمانشاهی در کتاب «خیراتیه» خود، فصلی در مذمت درویشان و صوفیان در غنا کردن و خوانندگی نمودن، اختصاص داده و بیشتر مطالب این فصل آن از «اعلام الاحباء» است بدون این که از مأخذ آن نامی ببرد. این کتاب دارای یک «مقدمه» و پنج «فصل» و یک «خاتمه» است: مقدمه در کلمه ای چند ضروری؛ فصل 1. نقل اقوال علمای لغت و فقها؛ 2. تحرير محل نزاع؛ 3. نقل بعضی از آیات دال بر حرمت؛ 4. بعضی از احادیث دال بر حرمت؛ 5. حرمت غنا مطلق؛ خاتمه در احادیث اباحه و پاسخ از آنها. وی با استناد به آیات و روایات و اقوال فقها غنا را مطلقا حرام دانسته و گفته است: غنا هر چند در تلاوت قرآن یا دعا و يا رثای امامان معصوم باشد باز هم ممنوع است.

آغاز: حمد بیحد عزیزی را سزاست که گوشه گیران بینوا را در حصار عبادت با وجود طاعت از خطاب عدالت او خوف و خشیت عادت وخوست و ثنای بی عد رحیمی را در خور کبریاست که کوچک دلان مجلس ساز و بزرگ منشان ... اما بعد چنیم گوید ... که در این اوقات از بعضی دوستان و پیروان ائمه معصومین

انجام: حضرت حق تعالی همه را از شر شيطان محافظت نماید خصوصا ناظر و مؤلف و کاتب و قاری این رساله را و هذا آخر ما اردنا ایراده في هذه الرسالة.

چاپ: با تصحیح محسن صادقی، در مجموعه میراث فقهی غنا و موسیقی جلد اول، قم، مرکز تحقیق مدرسه ولی عصر، نشر مرصاد، 1376ش؛ نیز به تصحیح منصوره اعتمادی در الرسائل الفقهية في الغناء (تهران، دانشگاه تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی: 1388)

[میراث فقهی (موسیقی و غنا) 2059/3 ؛ دنا 46/2 (7 نسخه)؛ فهرستواره 680/7]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5511

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: اسمعیل بن پرویز گرجی (شاگرد مؤلف)، تا: جمعه دهه 2 جمادی الثانی 1098ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا قهوه ای، 66 گ، 12 سطر (7/5× 14)، اندازه: 11/5× 16سم [ف: 16-410]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8839/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (294پ -311پ)، اندازه: 15× 23 سم [ف: 23-30]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1186/43

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 3-445]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 591/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: میرزا بیک بن محمد تقی کرمانی، تا: رجب 1114ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی سیاه مغزی قرمز،

ص: 502

60ص (104-163)، اندازه: 14/8× 20 سم [ف: 5-91]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5672/1

آغاز: برابر؛ انجام: استفسار نموده که آیا غنا کردن در قرآن حلال است یا حرام و در کلام مجید به ترنم و تعزیه مشغول شدن. بی کا، تا: قرن 13؛ دارای خط خوردگی و اصلاح فراوان و شاید خط خود مؤلف؛ کاغذ: فرنگی نباتی تیره آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی ضربی ساده، 30ص (2-31)، قطع: خشتی، اندازه: 11×18/5سم [ف: 17-124]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19934

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید مصطفی حسینی، تا: دهه سوم شعبان 1341ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 29گ، 20 سطر، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 20-44]

اعلام الاریب بحدوث بدعة المحاريب / فقه / عربی

iʻlām-ul arīb bi-hudūt-i bid'at-il maḥārīb

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

او در این وجيزه احداث محراب را در مساجد بدعت و با استناد به احادیث اهل سنت آن را از محرمات دانسته و گفته است گروهی پنداشته اند که محراب در عصر پیامبر و خلفای راشدین وجود داشته در حالی که چنین نبوده و این بدعت به تقلید از كنائس و معابد یهود و نصاری در آغاز سده دوم آغاز گردیده است.

[دنا 46/2، دار الصدام ص 57؛ معجم المؤلفين 128/5]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22190

آغاز: بسمله، قال شيخنا الامام العالم العلامة ... الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى هذا جزء سميته اعلام الاریب بحدوث بدعة المحاريب لان قوم خفى عليهم كون المحراب في المسجد بدعة؛ انجام: و من يضلل فلاهادی له و لاحول ولاقوة الا بالله العلي العظيم علق بيده الفانية لنفسه زکریا بن محمد ... و كان الفراغ من تعليق ذلك في سادس عشر رمضان سنة احدى عشرة و تسعمائة

خط: نسخ، كا: زکریا بن محمد محلی شافعی، تا: 16 رمضان 911ق؛ مجدول، کمند به لاجورد؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: حنائی، جلد: مقوا، 2گ، اندازه: 16× 25سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-129]

إعلام الاعلام باشكال محاجة آدم و موسی علیهماالسلام / شرح حديث / عربی

i^lām-ul aʻlām bi-iškāl-i muḥājjat-i ādam wa mūsā ‘alay-hima-s-salām

کوکبانی، حسین بن حسن، ق 12 قمری

kokabani، hoseyn-e bn-e hasan (-18c)

رساله ای است استدلالی در شرح حدیث محاجه حضرت آدم و حضرت موسی (عليهماالسّلام)، مشتمل بر دو «مقام»: 1. تخرج طرق الحديث؛ 2. اقوال العلماء في كشف اشكال الحديث و بیان وجوه احتماله. رساله به درخواست صلاح الدين صلاح بن حسین بن على اخفش صنعانی» (1142 ق) نگاشته شده است. جوابیه دیگر مؤلف با عنوان «جواب مسئلة في حديث محاجة آدم و موسی(عليهماالسّلام)» خواهد آمد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24380

آغاز: بسمله. الحمدلله العظيم جلاله العميم كرمه و افضاله الذي اقام على عباده؛ انجام: الكلام بعد بلوغ المرام من ما هو المقصود ... وصلى الله على سيدنا ...

خط: نسخ، كا: صلاح الدين بن حسين اخفش، بی تا؛ محشی، ظهر برگ اول دارای یادداشت و امضای کاتب؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، 8گ، 36 سطر، اندازه: 12× 32/4 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1 - 130]

الاعلام باعلام بیت الله الحرام / تاریخ عربی

al-iʻlām bi-a‘lām-i bayt-il lāh-il þarām

نهروالی، محمد بن احمد، 917-990 قمری

nahravālī, mohammad ebn-e ahmad (1512-1582)

اهداء به: مراد خان

تاریخ تأليف: شب 7 ربيع الاول 985ق

کتابی است در تاریخ مکه و بناء کعبه و مسجد الحرام، در یک مقدمه و ده «باب» و «خاتمه»: باب 1. ذکر وضع مكة المشرفة؛ 2. بناء الكعبة؛ 3. بيان ما كان عليه وضع المسجد الحرام في الجاهلية و صدر الاسلام؛ 4. ذكر ما زاد عليه العباسيون في المسجد الحرام؛ 5. ذكر الزيادتين التي أمر بها المهدی؛ 6. ذكر ما عمره ملوک الجراكسة في المسجد الحرام؛ 7. ظهور ملوک آل عثمان؛ 8 دولة السلطان آل عثمان؛ 9. دولة السلطان سليم الثانی؛ 10. دولة السلطان مراد خان؛ الخاتمة في ذكر المواضيع المباركة و الاماكن المشرفة

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي جعل المسجد الحرام امنا و مثابة للناس.

چاپ: قاهره، مطبوعات عبد الرازق، 205ص، 1303ق؛ ليبسیک، 1274ق؛ مطبعة الخيرية، 333ص، طبع على هامش خلاصة الكلام لاحمد زینی دحلان، 1305 ق.

[التاريخ و التراجم ص 37؛ دنا 46/2]

شرح و حواشی:

1- كتاب الاعلام (مختصر)؛ شاه جهان پوری، محمد

ص: 503

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2798 |

آغاز: السلطان بن السلطان الملك المؤيد مراد خان بن سلیم خان بن سليمان

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ تاریخ 1141ق در صفحه عنوان هست؛ تملك: اعتضاد السلطنه، در 1291ق؛ واقف سپهسالار، 1297ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 198گ، 28 سطر (9/5× 14/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-167]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2701

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: حاج سید محمد وامق، تا: رمضان 1375ق؛ به توصیه حاج وزیری موسس کتابخانه از روی نسخه اصلی مورخ 985 استنساخ شده؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج قرمز ضربی، 357 گ، 14 سطر (8/5× 14)، اندازه: 17/5 × 22/5 سم [ف: 4-1396]

الاعلام بتاريخ الاسلام = التاريخ الكبير / تاریخ عربی

al-i'lām bi-tārīx-il islām = at-tārīx-ul kabīr

ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، 779-851 قمری

ebn-o qāzī-ye šahba, ābūbakr ebn-e ahmad (1378- 1448)

تاریخ سالانه است و پس از یاد کردن حوادث هر سالی سرگذشت کسان است به ترتیب تهجی. مطالبی را از «تاریخ الاسلام» ذهبي (-748) و تاریخ ابن کثیر (-774) و جز آن گرفته است. این مطالب از آغاز قرن سوم هجری شروع شده تا پایان قرن هشتم را به ترتیب سال ها بیان کرده و آن را در هشت جلد نگاشته است. این کتاب جز «تاریخ ابن قاضي شهبة» می باشد.

آغاز: الحمدلله مميت الاحياء و محيى الأموات و مبدىء الاشياء و مبيد البريات و جامع الخلق بعد الشتات.

چاپ: محقق: عدنان درویش، بیروت، مطبعة الكاثوليكية، 1977م.

[کشف الظنون 127/1 ؛ مقدمه تاریخ ابن قاضی شهبه32/2؛ مجمع علمی العراقي 234/1 و 235/1]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 470

نسخه اصل: کتابخانه فیض الله افندی-ترکیه 1403، جلد پنجم کتاب از وقایع سال 600 تا 685 هجری می باشد؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا. آنگونه که در ابتدای کتاب تصریح شده و با نمونه خط مؤلف که زر کلی در الاعلام نقل کرده بی شباهت نیست، مصحح و اضافاتی دارد؛ تملک: «فيض الله مفتی سلطنت عثمانی» به سال 1112 و مهر بیضوی بزرگ وقف وی؛ 531ص [عکسی ف: 2-64]

الاعلام بحكم عیسی علیه السلام

al-iʻlām bi-hukm-i ‘īsā ‘alay-hi-s-salām

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, “abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

چاپ: قاهره، مطبعة المنيرية، 13ص، 1353ق.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1311/2 عکسی

آغاز: بسمله. الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فقد ورد على سؤال يوم الخميس

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 2 ص (7-8)، 19 سطر [عکسی ف: 23-4]

الاعلام بسيرة النبي عليه الصلاة و السلام / تاریخ پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) / عربی

al-iʻlām bi-sīrat-in nabī 'alayh-iş şalāt wa-s salām

زرندی، محمد بن يوسف، 693- 750 ؟ قمری

zarandī, mohammad ebn-e yūsof (1294-1350)

اهدا به: جمال الدین عربشاه بن صاحب شهید امین الدولة حسن بن صاحب شرف الدين عثمان تاريخ تأليف: 747ق؛ محل تألیف: شیراز در یک «مقدمه» و پنج «باب»

[شد الازار 411؛ هزار مزار 141؛ برو کلمن 267/2 ؛ الذريعة 125/8 ؛ الاعلام زرکلی 26/8 ؛ معجم المؤلفين 124/12 ؛ هدية العارفین 157/2]

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 408

دلال احمد بن عمر بن محمد بلیانی آن را بر پسر برادر مؤلف موفق الدین ابوالخیر محمد بن عزالدین احمد بن يوسف زرندی مدنی انصاری سعدی عبادی مجاز از مؤلف در خانه خود او در

کازرون در روز دوشنبه 26 ربیع الثانی 782 خوانده (پایان نسخه بخط او) و از او اجازه روایت گرفته است. نسخه ما شاید تنها نسخه ای باشد از این کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: وسط؛ با تاریخ اوایل ذیحجه 796 در ص ع که پاک شده [ف: 3 -71]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2757-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-284]

الاعلام بشد المنگام / هیئت / عربی

al-iʻlām bi-šadd-il mangām

صوفی، محمد بن احمد، - 950 ؟ قمری

sūfī, mohammad ebn-e ahmad (-1544)

رساله ای در وصف منگام (بنگام) که نوعی ساعت شنی [به نوشته حاج خلیفه در تعریف منگام: آلة الساعة من الرمل في القاروره] و وسیله محاسبه اوقات است و دستور ساختن و تهیه

ص: 504

آن در یک «مقدمه» و پنج «باب» و «خاتمه». مؤلف در دیباچه آورده: «چون محاسبه اوقات عبادت از بزرگترین عبادات است و ساختن منگام کمک بزرگی برای دست یافتن به این محاسبه است و در این باب تألیفی به نظر نرسید، این رساله را در یک مقدمه و پنج باب و تتمه و خاتمه نگاشتم ...»

[کشف الظنون (چاپ استانبول ) 1: 127؛ معجم المؤلفين 9: 15]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 690/8 -طباطبائی

آغاز: بسمله، الحمدلله رافع الدرجات لمن شد عزيمة قصده ... اما بعد فلما كان صدق العناية الى اتقان مباشرة مواقيت العباده من اعظم القرب و كانت صناعة المناكيم فيها من المعونه اقوى سبب و لم يظفر فيها بمصنف و لادون فيها قانون ... ابرزنا هذه الرساله الكشف الاسرار الغامض منها ... المقدمة في معرفة آلات الشد ... و اسمائها؛ انجام: و قد ذكر عن حكماء الهند آلات للاوقات يسمى الطنجهارات و هي كالطاسه ... فلما اخترعت المتأخرون صناعة هذه المناكيم على هذه الصوره اعجب بها غاية الاعجاب و كان ... اضبط للوقت ... فوجب ... مراعات ما ذكرناه و الله الموفق للصواب. كاتب در پایان افزوده: «مؤلفها الشيخ الإمام شمس الدین محمد بن ابی الفتح محمد بن عیسی بن احمد الصوفي».

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ در ذیل رساله 2 فقره یادداشت است به خط کاتب نسخه درباره دستگاه های متداول برای تعیین وقت و جهت؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج قهوه ای، 6ص (56-61)، 20 و 25 سطر، قطع: رقعي بزرگ (خشتی)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 23 -13]

الإعلام بفضل الصلاة على خير الأنام / حديث / عربی

al-iʻlām bi-fadl-iş şalāt ‘alā xayr-il anām

نمیری، محمد بن عبدالرحمن، 500-544 قمری

nomayrī, mohammad ebn-e 'abd-or-rahmān (1107- 1150)

کتابی است درباره صلوات بر پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) با عناوین «باب - باب». مؤلف موارد وجوب آن و همچنین کیفیت صلوات و فضیلت آن و مواردی که صلوات در آنها وارد شده است با استناد ب و احادیث بیان نموده است: باب الأمر بالصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب كيفية الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب بعض ما حفظ من كيفية الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب الامر سؤال الوسيلة للنبي (صلّي الله عليه و آله)، باب سؤال المقعد المقرب يوم القيمة للنبي (صلّي الله عليه و آله)، باب في مواطن الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب الامر بالاكثار من الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) كل يوم و ليلة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند دخول المسجد، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في الصلاة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند الخروج من المسجد، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند سماع الموذن، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند اقامة الصلاة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في الصلاة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند الخروج من المسجد، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في الوتر، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) اذا قام من الليل، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في يوم الجمعة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في الخطبة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) كلما جلس مجلسا، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) اذا اراد سفرا او قدم منه، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في الصلاة على الميت، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) في قيام رمضان، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند الفراغ من التلبية، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند استلام الحجر، باب الصلاة على النبي (ص) في اول الدعاء و اوسطه، باب منه أن الدعا محجوب حتى يصلي على النبي، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) و التوسل به الى الله تعالی، باب التشديد في ترك الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب من الجفا أن يذكر النبي (صلّي الله عليه و آله) و لم يصل عليه، باب دعاء النبي (صلّي الله عليه و آله) على من يذكر عنده، باب فیمن جلس مجلسا لم يصل فيه على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب فضل الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) (صلوة الله مضاعفة عشرا على من صلى على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب صلاة الملائكه على من صلى على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب صلاة النبي (صلّي الله عليه و آله) عشرا على من صلي اليه صلى الله عليه، باب المصلی على النبي (صلّي الله عليه و آله) تبلغ صلاته عليه، باب کون المصلين على النبي (صلّي الله عليه و آله) اولی الناس يوم القيمة لكثرة صلواته عليه، باب وجوب شفاعة النبي (صلّي الله عليه و آله) لمن صلى عليه، باب شهاده النبي (صلّي الله عليه و آله) يوم القيمة لمن صلى على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب نجاة المسلمين على النبي من أهوال يوم القيمة بصلواتهم عليه، باب سعادة المصلى على النبي (صلّي الله عليه و آله) يوم القيمة، باب اجازة الصراط بالصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب نیل رضي الله عزوجل بالصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب ما جاء ما أن المصلي على النبي (صلّي الله عليه و آله) قد التمس الخير من مظانة، باب ما جاء أن الصلاة على النبي عبادة، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) زكاة لمن صلى عليه، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) ترفع بها الدرجات، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) تكتب بالحسنات، باب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب من جعل دعاء كله الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) کفی همه و غفر ذنبه، باب فضل الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) كل يوم و ليلة، باب فضل الصلاة على النبي يوم الجمعه و ليلة الجمعة، باب استمرار الأجر من كتب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) مادام كتابه ذلك كذلك، باب استغفار الملائكة لكاتب الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله) مادام اسمه في ذلك الكتاب، باب البشري في الحيوة الدنيا للمصلي على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب بعض ما شوهد من الابتداء في الدنيا لمن تعمد ترك الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب ..، باب كيفية السلام على النبي (صلّي الله عليه و آله)، باب السلام على ... صلی الله عليه اذا دخل المسجد، باب السلام على النبي في الصلاة، باب السلام على النبي اذا خرج من المسجد، باب السلام على النبي (صلّي الله عليه و آله) عند الوقوف على قبره، باب فضل السلام على النبي، باب الله ملائكة سباحين يبلغونی من امتی، باب رد النبي (صلّي الله عليه و آله) على من سلم عليه من امته، باب السلام على النبي (صلّي الله عليه و آله) افضل من عتق

ص: 505

الرقاب.

آغاز: اخبرنا الشيخ الامام ... قال حدثنا الفقيه الحافظ ابو عبد الله محمد بن عبد الرحمن بن على بن عبد الرحمن النميری رضی الله عنه قراة عليه و انا اسمع في شهر رمضان المعظم سنة اثنين و اربعین و خمس مائة

انجام: باب السلام على النبي (صلى الله عليه و آله) افضل من عتق الرقاب ... و حب رسول الله (صلى الله عليه و آله) افضل من عتق الرقاب ... و حب رسول الله افضل من مهج الانفس، او قال ضرب السيف في سبيل الله، صلى الله على محمد و آله و سلم تسليما

[کشف الظنون 128/1 ]

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1038-عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه احمدیه شهر حلب؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن احمد مودب الأطفال، تا: 22 شعبان 864ق؛ مصحح؛ تملک: یحیی بن عبد الرحيم بن محمد قلوانی شقنداوی حلبی؛ اهدایی: آقای حاج محمد کلاهی به تاریخ 8/27 / 1351؛ جلد: تیماج مشکی، 109گ، 15 سطر، اندازه:18× 23سم [ف: 2-290]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 24عکسی و 224عکسی

نسخه اصل:؛ همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-24 و 206]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 6272-عکس

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-248]

- الاعلام بفك الرموز من سائر الاقلام > الالسن المخترعة من الحروف المبتدعة

الاعلام بقواطع الاسلام / فقه / عربی

al-i'lam bi-qawati-il islam

ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، 909-973؟ قمری

ebn-e hajar-e haysamī, ahmad ebn-e mohammad (1504-1566)

در سال 942 ق هنگامی که ابن حجر در مکه بود سؤالی فقهی راجع به مهر زن از وی نمودند و او جوابی داد که مورد اعتراض گروهی از دانشمندان شد. این کتاب را در پاسخ اعتراضات آنان نوشته است.

آغاز: نحمد اللهم ان اطلعت لعلم الفتوى في سماء التحقيق شموساً و بدوراً و جعلت علماء الشريعة الغراء أرفع الناس في الدارین.

انجام: حرمنا الله عن النار و جعلنا من جملة أوليائه المقربين الأبرار و أجارنا الله من سائر محن الدنيا و الدين ...

چاپ: مصر، 1293، سنگی، 160ص؛ تحقیق قصي الحلاق، السعودية، دار المنهاج، الطبعة الأولى، 1430ق، 400 صحيفة

[کشف الظنون 128/1 ؛ معجم المؤلفين 152/2 ؛ ایضاح المكنون 241/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 306/2]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1060/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید وجيه الدين احمد القادری، تا: جمعه 10 ذیقعده 1273ق، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 80گ (1پ - 80پ)، 17 سطر، اندازه: 15× 23سم [ف: 3-246]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12701

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله اولاً و آخراً و باطناً يا ربنا لك الحمد كما ينبغي لجلال و جهک و لعظيم سلطانك.

خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 15 ربیع 1297ق؛ مصحح، محشی، رکابه دار، کاتب در شهر سقز در کردستان ایران ساکن و امام جماعت مسجد شیخ اسماعیل دوزخدری بوده، در زمان حکومت مجید خان که مردم در نهایت تنگ دستی به سر می بردند، بهای این نسخه در آن روزگار 45 دینار بوده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی مجدول، 54گ، 16-21 سطر (11× 16)، اندازه: 17× 22سم [ف: 32-288]

الإعلام بمصطلح الشهود و الحكام / انشاء / عربی

al-ilam bi-mustalah-i suhud wa-i hukkam

طرسوسی، ابراهیم بن على، 720؟ -758 قمری

tarsūsī, ebrāhīm ebn-e ‘alī (1321-1358)

رساله ای در قواعد انشاء و اسناد معامله و احکام شرعی است طبق مذهب حنفی.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5752

آغاز: الحمدلله على ما الهم حمدة استزيد من نعمائه؛ انجام: خاتمة في آخر العمر يحمد.

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن جمال الدین، تا: 18 ربیع الاول 916ق؛ واقف: شیخ بهائی؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: پارچه ای، 121گ، 17 سطر (10× 13)، اندازه: 14/3× 19/2 سم [ف: 7-206]

الإعلام بمناقب الاسلام / فلسفه / عربی

al-iʻlām bi-manāqib-il islām

عامری، محمد بن يوسف، -381 قمری

‘āmerī, mohammad ebn-e yūsof (-992)

چاپ: قاهره، دار الكاتب العربی، محقق احمد عبد الحميد غراب، چاپ اول، 257ص، 1386ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 146/1 -ف

نسخه اصل: راغب پاشا ش 1464؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 28گ (28-1 )، 25 سطر [فيلمها ف: 1-418]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 262/1 بخش 3

ص: 506

بی کا، بی تا [ف: 132]

الأعلام الجلية في شرح الألفية / فقه / عربی

al-aʻlām-ul jalīyya fī š.-il alfīya

ابن ابی سروال، حسین بن علی، ق 10 قمری

ebn-e abī servāl, hoseyn ebn-e ‘alī (-160)

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

تاریخ تأليف: پنج شنبه 2 ربيع الثانی 950ق

وی «فوائد» استادش را که بر الفيه شهيد اول نوشته است گرد آورده و خود نیز فوائدی را به آن افزوده است.

آغاز: احمد ک اللهم هادي الخلائق إلى موارد اليقين و مبین احكام التكاليف با وضح تبيين ... اما بعد فانه لما اعتكفت الطلبة على الرسالة الموسومة بالالفية.

انجام: و حيث وفق الله لا كمال ما قصدناه و بلغ لنيل ما اردناه فلنكمل ذلک بالحمد لله رب العالمین و الصلاة و السلام على محمد و آله الطاهرين.

[دنا 47/2 (6 نسخه)؛ اعيان الشيعة: 116/6 ؛ الذريعة: 238/2 ]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2238

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حاجی بن علی بن عبدالله بن على بن فهدان، تا: جمعه 9 صفر 951ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای چندین بلاغ؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: متن و حاشیه، متن حنایی، حاشیه نخودی آهارمهره، جلد: تیماج مشکی، 88گ، 21 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 21/1-128]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12764/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهيم بن احمد بن جعفر الاولی اصلاً و مولداً الاحسا، تا: پنج شنبه 25 شوال 953ق؛ محشی با نشان «م د ی ه ش»، مصحح، مقابله شد با نشان «بلغ قرائة حفظه الله و ابقاه»؛ تملك هاشم حسینی اردبیلی، یادداشت «طالعته من اوله الى آخره بامراد النظر ...»، ظاهراً بلاغ و حواشی و یادداشت مطالعه به خط همین هاشم حسینی اردبیلی می باشد؛ کاغذ: فرنگی، 122گ (1- 122)، 15 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 32-438]

3. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: جمعه 994ق تراثنا: س کش 4-40]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2239

آغاز: برابر؛ انجام: اللهم الا ان يقال الطهارة من مقدمات الصلاة

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ کاغذ:نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه زرد اخرا، 24گ، 16 سطر، اندازه: 12× 19سم [ف: 21/1 -129]

5. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-92]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 130

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه سید عزالدین حسینی، زنجان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 رمضان؛ 126ص [عكسي ف: 1-150]

- اعلام الحكم النبوية في اعلام الأحكام الطبية > طب النبوي (منتخب)

اعلام الخلق أعلام الحق = گرز آتشی بر مغز مرتشی / فقه / عربی

iʻlām-ul xalq aʻlām-al haqq = gorz-e ātašī bar maqz-e mortašī

جزائری، عبدالکریم بن محمد جواد، 1215 قمری

jaza'eri, abd-ol-karim ebn-e mohammad javad (-1801)

تاريخ تأليف: چهارشنبه 27 صفر 1190ق

چون در زمان مؤلف رشوه بسیار شایع شده بود، مؤلف این رساله را در پنج «فصل» و یک «خاتمه» در رد آن نگاشته و خود بدان لقب «گرز آتشی بر مغز مرتشی» داده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3962/3

آغاز: الحمدلله الهادی و الصلاة و السلام على خير من نشأ في الحاضر و البادی محمد و اهل بيته الذين تشرف بنشر فضائلهم الموقف و النادی؛ انجام: فقال له رجل يابن رسول الله أوصني فقال اتق الله حيث كنت فانك لا تستوحش إلى هنا نقطع الكلام.

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد صالح سید محمد شاهی، تا: ربيع الثانی 1190ق؛ 27گ (174پ - 200پ)، 16 سطر، اندازه: 12× 20 سم [محدث ارموی مخ: 1-163]

اعلام دامغان / تراجم / فارسی

alam-e damqan

شاه چراغی، طاهر بن حسن، 1397 قمری

šāh-čerāqī, tāher ebn-e hasan (-1977)

شرح حال نسبتاً مبسوطی است از رجال و شخصیت های علمی و دینی، شعرا و دیگر مشهورین این شهر و بعضاً برخی از اماکن تاریخی معروف و غیره را جمع آوری و به ترتیب حروف الفبایی تنظیم نموده است.

دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 65

آغاز: ابوبكر الدامغانی در ذیل حالات شاشی ابی علی احمدبن محمد بن اسحاق فقیه نقل شده چون در بغداد جا گرفت؛ انجام: گرفتم دامن صحرا شدم هم پیشهء مجنون xx سبق آموز گشتم

ص: 507

درس عشق بی نوایی را

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: گالینگور مشکی، 258ص، مختلف السطر [ف:-18]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1966

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-424]

اعلام الدين في صفات المؤمنين و كنز علوم العارفین / چند دانشی / عربی

iʻlām-ud dīn fī şifāt-il muʼminīn wa kanz-i ‘ulūm-il 'ārifīn

دیلمی، حسن بن محمد، ق8 قمری

deylamī, hasan ebn-e mohammad (-14c)

کتابی در عقاید و مواعظ و اخلاق که مذيل است به چهل حدیث نبوی. کلیه احادیث را بی ذکر سلسله سند آورده است. مؤلف کتاب را در دیباچه چنین توصیف نموده است: «فاول ما أبدا به ذكر المعارف بالله تعالى و برسوله صلى الله عليه و آله و حججه من بعده و ما يجوز عليه و عليهم و ما لا يجوز ثم اثنی بذکر فضل العالم و العلوم و ما يتبع ذلك من العلوم الدينية و الآداب الدنائية (كذا) و لم التزم ذکر سندها لشهرتها عند العلماء وفي كتبها المصنفة المروية عن مشايخنا رحمهم الله تعالی و احلت في ذلك على كتبهم و اسانیدهم فيها الا ماشذ عنى من ذلك فلم اذكر الافص القول ».

چاپ: قم، موسسه آل البيت، 1408ق.

[دنا 47/2]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5679

آغاز: الحمدلله دی (کلماتی صحافی رفته) لال و الرفعه و الكمال الذي عم عباده بالفضل و الاحسان؛ انجام: و ما هدالارض المدحیه صلي على سيد البريه محمد و آله الاخيار الأطهار الأبرار الإيمه و اعف عنا واغفر لنا و ارحمنا انت مولانا فانصرنا على القوم الكافرين

خط: نسخ مخلوط به ثلث، بی کا، تا: 723 یا 763ق؛ نسخه قدیمی است و گمان می رود در عصر مؤلف نوشته شده، اشخاصی که نسخه در اختیار و مالکیت آنها بوده و در نسخه اثر خامه شان موجود است اینانند: «انتقل في نوبت ا... الى الله الغني عبد الحا.. ابن محمد المشك الح»، باز در همان صفحه «ثم عواری الایا ... تراب اقدام الانام هلال الكر کی عامله.. الحعی بمحمد و على وا.. الاطهار میش ... القعده الحرام من س ... و ستین و تسع.. و کسه مالكه الم. تجاور عن ساته »، در صفحه آخر مرقوم است: «بصره (كذا) من اوله الى آخره اضعف عباد الله و احوجهم الله محمد بن عبدالحسین ابن ص (يا ابو منصور) الموذن بالحرم الشريف الغروی (صحافی رفته) و ذلك من سنه 3 ک_ و سعماته »، ظاهراً مقصود از این تاریخ 723 است و محتمل است 763 باشد؛ واقف: شیخ بهایی، به وسیله تقی آقا مدرس رضوی، در شهریور 1317، تسلیم کتابخانه شد؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 145گ، مختلف السطر، اندازه: 17× 24سم [ف: 5-44]

اعلام الشهود في كشف مهمات الوجود / عرفان و تصوف / عربی

iʻlām-uš šuhūd fi kašf-i muhimmāt-il wujūd

ابن عربی، محمد بن علی، 638560 قمری

ebn-e ‘arabī, mohammad ebn-e ‘alī (1166-1241)

1. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: 3مجموعه بدون شماره

کا: ابو تراب شیخ اسحاق، تا: جمعه 9 شوال 1006ق؛ مصحح، دو بار با اصل مقابله شده [دليل المخطوطات: 1- 251]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1563/3 عکسی

آغاز: بسمله ... الهم يا من تجلت ذاته في احديته عليه و اقتضت ان لا يعود ذلك منه الا اليه

نسخه اصل: احتمالا همان نسخه بالا؛ كا: ابو تراب شیخ اسحاق، بیتا؛ مقابله شده و رکابه نویسی دارد، در اول نسخه یادداشت وقف دیده می شود؛ 12ص (134-145) [عکسی ف: 4-503]

اعلام الطرائق في الحدود و الحقائق / فرهنگ اصطلاحات / عربی

ilam-ut tara'iq fi-1 hudud wa-i haqa'iq

ابن شهر آشوب، محمد بن علی، 488-588 قمری

ebn-e šahrāšūb, mohammad ebn-e ‘alī (1096- 1193)

تاریخ تأليف: رجب 570ق

فرهنگی موضوعی مهمی است در اصطلاحات دانش های گوناگون مانند تفسیر، حدیث، فقه، اصول، ادب، طب و ... با اشاره به وجه تسمیه و اختلاف اقوال، فرق های لغوی بین اصطلاحات متقارب، نقل اقوال دانشمندان مهم هر علم، مرتب شده در سی و سه «باب»، با فصل های متفرقه در میان ابواب، این کتاب در حقیقت به ریشه های لغوی پرداخته و اصل معنا را بیان می کند. بعضی از واژه ها به جهت مشترک بودن در چند علم، تکرار شده و در هر موضع معنای مخصوص آن آورده شده است. نسخه حاضر از باب پنجم تا آخر را داراست بدین عناوین: باب الامکنه، باب انواع الأعراض، باب الاكوان، باب الاعتماد، باب التأليف، باب الأصوات، باب الآلام، باب الاعتقاد، باب العلم ت، باب النظر، باب الظن، باب الارادة، باب الحياة، باب القدرة، باب الشهوة و النفار، باب الفنار العادة، باب الفعل، باب الاسماء و الصفات، باب الصفات، باب النبوات، باب الشرعیات، باب الخلافیات، باب النحو و التصريف، باب الكتابة، باب البلاغة، باب العروض، باب الطب و النجوم و الحساب، باب الموجبات.

[الذریعه 239/2]

ص: 508

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1072

آغاز: الخروج الى منى و قيل من الراوية لان الأصل في الارتواء الاستسقاء

نسخه اصل: کتابخانه فیض الله افندی - ترکیه 1662؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی با عنوان «حاشیه»؛ تملك: «حسین بن مصطفی» با مهر دائري وي؛ 439ص [عکسی ف: 3-332]

الاعلام في تحقيق احوال الادغام / تجوید / عربی

al-ilam fi tahqiq-i ahwal-il idjam

قزوینی، محمد هاشم بن عبدالرحیم، ق13 قمری

qazvīnī, mohammad hāšem ebn-e 'abd-or-rahīm (-19c)

تاریخ تأليف: 1253ق

رساله ای است درباره ادغام تنوین و نون ساکنه در موارد حروف پر ملون. در سال 1353 بر سر این مسئله اختلاف مهمی روی داده و مؤلف به تحقیق مطلب پرداخته است. این رساله در سه «مقدمه» و 4 «مقامات» است، مقدمه ها: 1. ذکر معنى الادغام لغة و اصطلاحا؛ 2. بیان انقسام الادغام الى الادغام مع الغنة؛ 3. تقسیم نون الساكنة.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38282

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي ادغم الانوار في صدور الاولياء و اظهر اسرارها على السنة الأوصياء؛ انجام: لو ادغم لزم توالى ثلث احرف من حروف العلة في كلمة واحدة و هو غير جایز هذا آخر ما اردنا.

خط: نسخ خوش، كا: محمد اشکوری، تا: شنبه 27 ذیقعده 1253ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و دو سرترنج و حواشی زنجیره ای ضربی، 12گ، 15 سطر، اندازه: 10/5×16/7 سم [اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن -298]

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1287/2

همان نسخه بالا [مؤید: 3-239]

الاعلام فيما اتفقت عليه الأمامية من الاحکام / فقه / عربی

al-iʻlām fīmā ittafaqat ‘alayh-il imāmīya min-al aḥkām

مفید، محمد بن محمد، 336-413 قمری

mofīd, mohammad ebn-e mohammad (948-1023)

به درخواست: سید مرتضی

در مسایلی است که امامیه بر آنها اتفاق نظر دارند و عامه بر خلاف آنها اجماع کرده اند. از تصريح مؤلف: «لنضاف الى کتاب اوائل المقالات في المذاهب المختارات» استفاده می شود که آن را به عنوان تکمله برای «اوايل المقالات» نوشته است. از جهاد تا فرایض است.

آغاز: بسمله، الحمدلله على ما اولی و ابلی و نسأله التوفيق لما قرب منه و ازلف لديه و احظى و صلى الله على سيدنا محمد المصطفى و على أهل بيته الاصفياء و سلم كثيرا. اما بعد ادام الله للسيد الشريف التأييد و وصل له التوفيق و التسديد فاني ممثل ما رسمه من جمع ما اتفقت عليه الامامية من الأحكام الشرعية

انجام: و يقضي بصحة ما ذكرناه من الايجاز و الاختصار و الله محمود و ایاه نسأل التوفيق و حسبنا الله و نعم الوكيل ... و الحمدلله رب العالمين

چاپ: با تحقیق شیخ محمد الحسون، در مجموعه مصنفات شیخ مفید، جلد 9، قم، 1413ق

[الذریعه 237/2 ؛ رجال نجاشی ص 287: کتاب الاعلام؛ در معالم ش 741 الاعلام مما اجتمعت عليه الاماميه آمده است؛ الشيخ المفيد و عطاؤه الفكرى الخالد 52-54؛ دنا 48/2 (14 نسخه)]

1. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 334/2

آغاز: برابر

نام رساله در فهرست «الايجاز» آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1228ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 9گ (80پ-88ر)، 22 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 1951]

2. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 499/2

خط: نسخ، كا: نصر الله قزوینی، تا: رجب 1279ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (36پ -53پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 2-318]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24868

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: میر حامد حسین، تا: 1283ق، اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا عطف و گوشه میشن قهوه ای، 21 گ، 13 سطر، اندازه: 10× 15سم [اهدائی رهبر: 3-73]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض14586

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد اسماعیل بن احمد، تا: 7 رمضان 1294ق؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: میشن مشکی، عطف تیماج قهوه ای، 17ص، 22 سطر، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 21/1-129]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20534

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد تقی بن محمد حسن خوانساری، تا: 1294ق؛ مصحح، مقابله شده در ربیع الاول 1371 توسط سید مصطفی حسینی خوانساری؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن ماشی با جداول ضربی زنجیره ای، 7گ، 24 سطر، اندازه: 17×25/5 سم [اهدائی رهبر: 3-74]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14505/13

آغاز: برابر

ص: 509

خط: نسخ، كا: محمد بن رجبعلی طهرانی، تا: 1305ق؛ جلد: تیماج زرشکی ضربی ترنج و سرترنج دار، بدرقه ابر و باد، 9گ (160ر-169ر)، 18-23 سطر، اندازه: 16× 21/7 سم [ف: 2241]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33252

خط: نسخ، بی کا، تا: 1306ق؛ مصحح، مقابله شده توسط هیبت الدین حسینی شهرستانی نجفی؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای با جدول زرین، 12گ، 24 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [اهدائی رهبر: 3-74]

8. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 5-6278

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: مهدی بن علی رضا قمی، تا: پنج شنبه 6 صفر 1320ق، جا: نجف اشرف؛ از روی نسخه مغلوط؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 11، 20 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم:-227]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1337/1 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-60]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2375/4 -ف

نسخه اصل: کتابخانه شيخ آقا بزرگ تهرانی (محمد حسن بن على)؛ كا: آقا بزرگ تهرانی (محمد حسن بن علی)، تا: یکشنبه 5 محرم 1320ق [فيلمها ف: 1-676]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 30640

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی، تا: سه شنبه 11 ربیع الثانی 1329ق؛ ضمیمه نسخه ش 21059؛ اهدائی: رهبری، در خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 13ص، 23 سطر، اندازه: 17/5× 22سم [اهدائی رهبر: 3-74] و [ف: 21/1 -130]

11. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1879/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابو تراب بن عبد الله، تا: شب چهارشنبه 26 یا 27 محرم 1340ق، جان کربلا؛ 15ص (39-53)، 16 سطر، اندازه: 10×17 سم [مدرسه فیضیه - ف: 3-143]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1195/2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-457]

12. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 498/3

خط: نسخ، كا: حاج احمد بن علی اکبر خادمی بروجردی، تا: شنبه 2 جمادی الثانی 1360ق، به دستور آية الله بروجردی؛ جلد: تیماج سبز، 22گ (98پ- 119ر)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-317]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1476/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج عنابی درون مشکی، 8گ (206پ -213ر)، 19 سطر (9× 15)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 8-128]

الاعلام في مختصر فضائل الشام / تاریخ / عربی

al-iʻlām fī muxtaşar-i fadā'il-iš šām

فزاری، ابراهیم بن عبدالرحمن، 660-729 قمری

fazārī, ebrāhīm ebn-e ‘abd-or-rahmān (1262-1329)

گزیده ای از کتاب فضائل الشام» ابو الحسن علی بن محمد الربعي (ق 5) است با حذف اسانید و زیادتی داستان های تاریخی، در هجده «فصل» کوتاه: 1. ذکر ما ورد في الشام؛ 2. ذکر ما ورد في دمشق؛ 3. ذكر مدائن الجنة و مدائن النار؛ 4. ذکر مصلی الخضر من جامع دمشق؛ 5. ذكر الموضع الذي فيه رأس يحيی؛ 6. في آن بالحائط القبلي من الجامع بناء هود؛ 7. ذكر ما ورد في فضائل جامع دمشق؛ 8 في آن دمشق تكون اكثر زهادة و مساجد و اموالا، 9. في البناء بدمشق و انه لا يحاسب عليه؛ 10. ذكر من قبر بدمشق؛ 11. حديث الربوة؛ 12. فضل جبل قاسیون و الفراديس؛ 13. غوطة دمشق؛ 14. الجبال المقدسة؛ 15. فضل مغار الدم و الربوة و بودا؛ 16. فضل المقام الذي برزة؛ 17. ذکر الموضع الذي ينزل فيه عیسی؛ 18. ما يكون من الملاحم بدمشق. آغاز: قال الشيخ الامام ... الحمدلله رب العالمين و أشهد أن لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمداً عبده.

انجام: و معاقلهم من يأجوج و مأجوج الطور، هذا ما اختصرته من کتاب فضائل الشام

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1553/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 16گ (112پ -127ر)، 19 سطر، اندازه: 16× 23/5 سم [ف: 4-355]

الأعلام اللامعة في شرح الزيارة الجامعة / دعا / عربی

al-aʻlām-ul lāmiʻa fī š.-iz zīyārat-il jāmiʻa

طباطبائی بروجردی، محمد بن عبدالكریم، ق 12 قمری

tabātabā'ī borūjerdī, mohammad ebn-e abd-ol-karīm (-18c)

شرحی است بر زیارت جامعه کبیره، در ابتدا احادیثی در فضل و کیفیت قرائت آن آورده سپس با استشهاد از کتب لغوی، حدیثی، تفسیری و غیره آنرا شرح نموده است.

آغاز: روى الشيخ في التهذيب و الصدوق في العيون و الفقيه زيارة جامعة ... فلو تكلمنا في شرحه بعض الكلام و نشير إلى جملة مما خفي على بعض الأفهام

انجام: و أما سلام القريب فيصل إليهم بلا واسطة على القولين و الا بعد في كونهم في السماء سامعين للسلام من المسلم عند قبورهم والسلام عليه و عليهم و رحمة الله و بركاته ...

[الذريعه 4039/2 و 240؛ دنا 48/2]

خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 194/1

آغاز و انجام: برابر

ص: 510

خط: نسخ زیبا، كا: موسی بن محمد خوانساری، تا: 1323ق؛ مصحح، محشی با عبارت «منه ره»؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-142]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 707/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-346]

اعلام الموالي بكلام سادته الأعلام الموالي / كلام و اعتقادات / عربی

iʻlām-ul muwālī bi-kalām-i sādat-i-h-il a‘lām-il mawālī

ابن ابی الرجال، احمد بن صالح، 1029-1092 قمری

ebn-e abe-r-rejāl, ahmad ebn-e sāleh (1620-1681)

رساله ای است در پاسخ به کسانی که چنین پنداشته اند که چون اهل البيت (عليهم السّلام) در باب صحابه مسلك تكرم و تحلم را پیش گرفته اند و از شتم و سب آنان جلو گیری کرده اند، این دلیل بر آن است که ائمه نسبت به این مسأله رضا و ترضيه نموده اند. مؤلف در این رساله با استشهاد به وقایع تاریخی و با استناد به گفتار بزرگان اهل سنت و ائمه زیدیه به این مسأله پرداخته است.

[مؤلفات الزيدية 137/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية 119-120]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2735

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فانه لما سلک ائمة أهل البيت رضي الله عنهم مسلك التكريم و التحلم في امر الصحابه بان سدوا باب الشتم الذي ليس من اخلاق امثالهم

نسخه اصل: کتابخانه ای در یمن؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، دارای امضای بلاغ مطالعه ای از یحیی بن محمد ... در 8 ذیقعده 1148، یادداشتی از علی بن صالح بن ابی الرجال که کتاب را به خط خود نگاشته و آن را نزد مؤلف خوانده؛ تملک: یحیی بن احمد بن حسن بن صالح بن ابی الرجال؛ 54ص [عکسی ف: 7-333]

اعلام الموقعین عن رب العالمين / فقه / عربی

iʻlām-ul muwaqqiʻīn a‘n rabb-il ‘ālamīn

ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، 691-751 ؟ قمری

ebn-e qayyem-e jawzīye, mohammad ebn-e abī-bakr (1293-1351)

تاریخ تأليف: قرن 8؛

اثری است بزرگ و استدلالی با عناوین «فصل» در اصول و فقه حنبلی مؤلف در خاتمه هفتاد فایده در شرایط و آداب فتوا آورده است. این کتاب در برخی از منابع به نام «معالم الموقعين عن رب العالمين» ضبط شده است.

چاپ: تحقيق: عبدالرحمن الوکیل، دهلی، جزء 2، 1313 1314ق؛ مصر: دار الكتب الحديثة، 1389ق

[دنا 48/2 ؛ کشف الظنون 125/1 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11955/1

آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين؛ فصل و أما نقل الأعيان و تعيين الأماكن فلكنقلهم الصاع و المد و تعیین موضع المنبر؛ انجام: و هو داخل تحت اللعنة مع تضمن لزيادة الجداع كأسماه السلف بذلك تم والحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله و صحبه و سلم.

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، در برگ آغاز نام مؤلف، زندگی نامه و تألیفات ایشان آمده، شماره گذاری مثال ها با نسخه چاپی متفاوت است؛ تملك: «سلمان ابن ...» با کاغذ: فرنگی آهار مهره، 35گ (1-35)، 29 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 30-251]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18639

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي خلق خلقه اطواراً و صرفهم في اطوار التخليق كيف شاء عزة و اقتدارا؛ انجام: فيقع الاضطراب و التناقض و الاختلاف و الله المستعان

جلد 1، این نسخه از «القسم الثاني في فقهاء الاسلام و من دارت عليهم الفتيا» شروع و به «الشرط العرفي كاللفظی» ختم شده است؛ خط: نسخ، كان احمد بن ناصر مطرى، تا: پنج شنبه 26 صفر 1216ق؛ مصحح، محشی بعضا به حواشی صدیق حسن»؛ تملک: على بن هادي بن وهب، محمد بن علی؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: متن حنایی و حاشیه نخودی، جلد: مقوا، 168گ، 37 سطر، اندازه: 22× 31سم [اهدائی رهبر: 3-76]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18640

آغاز: بسمله. فصل، و اما نقل الأعيان و تعيين الأماكن فكنقلهم الصاع و المد و تعیین موضع المنبر و موقفه للصلوة و القبر و الحجرة و مسجد قباء انجام: قال قل لهم يهديكم الله و يصلح بالكم ذكره احمد

جلد 2، این جلد حاوی 115 مثال، 12 مخرج، 13 مذهب و 70 فایده است و نخستین و آخرین مثال درباره انکار منکر و وجه تحلیل می باشد؛ خط: نسخ، كا: احمد بن ناصر مطری، به دستور پدرش، تا: شنبه 15 ذیقعده 1216ق؛ مجدول، مصحح، محشی بعضا از «صدیق حسن» با جمله دعایی «عفى عنه»، یادداشت علامه محمد سبعی؛ اهدائی: رهبری، دی 1372؛ کاغذ: نخودی و حنائی آهار مهره، جلد: مقوا با عطف و گوشه میشن قهوه ای، 163گ، 38سطر، اندازه: 22× 31سم [اهدائی رهبر: 3-76] و [ف: 21/1 -132]

اعلام الناس في احوال بندر عباس / جغرافيا / فارسی

eʻlām-on nās fi ahvāl-e bandar “abbās

سديد السلطنه، محمد على بن احمد، 1291-1362 قمری

sadīd-os-sāltane, mohammad ‘alī ebn-e ahmad (1874- 1943)

تاریخ تأليف: 1329؛ محل تالیف: بندرعباس (محتملاً)

ص: 511

نویسنده که سال ها در بنادر جنوب ایران می زیسته و از موقعیت محل اطلاع کامل داشته است در این کتاب یک دوره جغرافیای سیاسی و طبیعی و اقتصادی بندرعباس و بلوچی و بیابان و جزیره قشم را گرد آوری کرده و با شرح حال خود آورده است. (عبدالله انوار)

آغاز: بسمله، اعلام الناس في احوال بندر عباس: مساحت طول بندر عباس ابتدا می شود غربا از بندر مهتابی که تعلق

چاپ: تهران، 1342ش، سربی وزیری؛ به تصحیح و مقدمه و فهارس احمد اقتداری، به کوشش على ستایش

[مشار چاپ سوم 419-راهنمای کتاب 53: 18 و 549 و 554 و 859]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1082

آغاز: برابر؛ انجام: در آنمجلس پادشاه هرمز بود و با دو پسران خود باین پادشاه روزی پنج مارک برای معای میدادند.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1329ق، جان محتملا بندرعباس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 219گ، 11 سطر (8/5× 17)، اندازه: 13× 21سم [ف: 3-100]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10003

جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 361گ، 19 سطر (14×16)، اندازه: 16× 20سم [ف: [523-17

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9363

آغاز: برابر؛ انجام: در آنمجلس پادشاه هرمز بود و با دو پسران خود باین پادشاه روزی پنج مارک برای معای میدادند.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، رحلی، 181گ (347+3)، 23 سطر (14×27)، اندازه: 20×33سم [ف: 17-355]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9362

پاره ای از آن؛ خط: نسخ، كا: ابوتراب بن کربلایی غلام رضا کرمانی، تا: 18 جمادی الاول 1329ق؛ کاغذ: فرنگی، 22گ، 22 سطر (14×27)، قطع: رحلی اندازه: 20× 30 سم [ف: 17-355]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10002

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 ذیحجه 1333ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 193گ، 13 سطر (12× 18)، قطع: خشتی وزیری، اندازه: 17× 23 سم [ف: 17-523]

6. همدان؛ اعتماد الدوله؛ شماره نسخه: 100

کا: دین یار فرزند کیخسرو، تا: 1343ق [نشریه: 5-341]

7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9369

جلد اول مورخ 1330ق؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، گویا از همان الاری، با عکس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور عطف تیماج تریاکی، 448ص، 11 سطر (8×15)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 21 سم [ف: 17-356]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9370

جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، گویا از همان لاری با خط مؤلف در صفحه پایان، با چندین عکس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور عطف تیماج تریاکی، 493ص، 17 سطر (9× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 17 - 356]

إعلام الناس فيما وقع للبرامكة مع بني العباس / تاریخ جهان / عربی

iʻlām-un nās līmā waqaʻa li-l-barāmaka maʻa bani-1 -abbas

اتلیدی، محمد دياب،-1100 ؟ قمری

etlīdī, mohammad-e dīyāb (-1689)

تاریخ تأليف: 1100ق

کتابی است در تاریخ خلفای پیشین و آنچه در زمان آنان از ظرایف و حکایات و نکات ادبی و فکاهی به وقوع پیوسته است و شرح احوال برامکه، ولی علیرغم نام کتاب، موضوع به برامکه اختصاص ندارد.

آغاز: الحمدلله الذي أنزل الكتاب المبين على اشرف الانبياء و المرسلين و قص عليه اخبار المتقدمين و المتأخرين و اعلمه ما كان و ما يكون إلى يوم الدين ... و بعد فيقول ... محمد عرف دياب الاتليدی.

انجام: لكم هذا الطعام و هذا جزاء من تعفف و تجنب من الحرام، الى هنا قد وفقت لجمع شرذمه من الحكايات المليحة و الأخبار اللطيفة من الخلفاء الراشدين و غيرهم من الملوك ... في شرح احوال ملوک البادية و محاسن سيرتهم و لطائف قصتهم مشتملة على اخبار كثيرة و اسأل الله تعالى التوفيق فانه خیر رفیق.

چاپ: در 1279 و 1280 و 1300 و 1307 و 1318 ق در مصر

[إعلام الناس بما وقع للبرامكة مع بني العباس، انتشارات دار الفكر؛ إيضاح المكنون 104/1 ؛ معجم المؤلفين 302/9 ؛ کشف الظنون 104/2 ؛ مشار، عربی 74؛ سر کیس 364/1]

شرح و حواشی:

1- اعلام الناس (ترجمه)؛ افضل الملک، غلامحسین بن مهدی (1279 -1348)

2- اعلام الناس (ترجمه)؛ ناشناس

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11781

آغاز: برابر؛ انجام: و ما وجب عليه فيه القصاص و قابله على فعاله انتهى و الله أعلم.

خط: نسخ، كا: سید حامد فرزند سید عثمان افندی، عباسی روزنامج، تا: چهارشنبه 1236ق، جا: مصر؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: مشمعی، قهوه ای با مقوا؛ عطف: تیماج قهوه ای، 253گ، 19 سطر (7×14/5)، اندازه: 14/5 ×19 سم [ف: 29-584]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23180

آغاز: برابر؛ انجام: خامس عشر من رجب المرجب سنه 1282

ص: 512

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 رجب 1282ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تيماج [رایانه]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7771

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 رجب 1282ق، بی کا؛ مجدول محرر مذهب، با سرلوح مزدوج مذهب مرصع؛ جلد: روغنی، زیتونی، مجدول، 182گ، 17 سطر، اندازه: 16× 26 سم [ف: 26-255]

اعلام الناس (ترجمه) / تاریخ / فارسی

iʻlām-un nās (t.)

افضل الملک، غلامحسین بن مهدی، 1279-1348 قمری

afzal-ol-molk, qolām-hoseyn ebn-e mahdī (1863-1930)

وابسته به: إعلام الناس فيما وقع للبرامكة مع بني العباس؛ اتلیدی، محمد دياب (-1100)

تاریخ تأليف: 1314ق

متن از محمد دياب اتلیدی مصری، تاریخ عمومی اسلام و نگاشته 1100ق است. ادیب شیرازی هنگامی که مظفرالدین شاه به پادشاهی می رسد مشغول ترجمه بوده است. مترجم تاریخ رویداد کشته شدن ناصرالدین شاه (1313ق) و تاجگذاری مظفر الدین میرزا را در دیباچه گنجانید. (منزوی، احمد)

آغاز: 1: قل اللهم مالك الملك توتي الملك من تشاء ... تسبيح و تقدیس مالک ...

2: ستایش در خور خداوندی که ما را هستی داد

[فهرستواره منزوی 597/1 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 679

آغاز: برابر 2؛

جلد اول و دوم؛ كاتب = مؤلف، بی تا، 401گی، 14 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 18× 23سم [ف: 2-430]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 678

آغاز: برابر 1

جلد اول. مسبوق به کتاب جلوس مظفری در شرح وقایع جلوس مظفر الدین شاه (1314)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1314ق، دارای دو سرلوح؛ 192 گ، 14 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20/5× 33 سم [ف: 2-429]

اعلام الناس (ترجمه) / تاریخ / فارسی

iʻlām-un nās (t.)

وابسته به: إعلام الناس فيما وقع للبرامكة مع بني العباس؛ اتلیدی، محمد دياب (-1100)

جز ترجمه میرزا غلامحسین افضل است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17924

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

اعلام النبوة / كلام و اعتقادات / عربی

a'lām-un nabuwwa

ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان، - 322 قمری

abūhātam-e rāzī, ahmad ebn-e hamdān (-935)

رساله ای است در دفاع از اصول دین خاصه در اثبات نبوت پیامبران که در جواب به نظریات محمد زکریای رازی نگاشته شده است، در هفت «باب»: 1. ابطال این رأي زکریای رازی که انسانها، همانند جانوران می توانند با الهام، به سود و زیان و مصالح و منافع واقعی افعال دست یابند و نیازی به ارسال رسل و پیامبران و انزال کتاب های آسمانی نیست؛ 2. ابطال این این شبهه زکریا رازی که دین باوران و اهل شرایع، دین را از راه تقلید کسب کرده اند و هرگونه بحث و گفتگو و استدلال و جدل در عقاید دینی را ممنوع و مساوی با کفر می دانند؛ 3. پاسخ به زکریای رازی در طرح تناقض برخی از روایت ها؛ 4. در تبیین تناقض های موجود میان بزرگان فلسفه همچون: ارسطو، افلاطون ، انکساغورس و انکسمانس و اثبات این که پیامبران در اصول و مبانی هیچ تفاوتی با هم نداشتند؛ 5. ابطال شبهات زکریا درباره معجزات انبیاء؛ 6. شئون و جنبه های گوناگون اعجازی قرآن؛ 7. اثبات این که سرچشمه تمامی دانشها حكمت است و حکما ورثه انبيا هستند و برخی از حکما چون هرمس، جالینوس و ارسطو خود پیامبرند.

چاپ: محقق: صلاح الصاوی و غلام رضا اعوانی، تهران، انتشارات انجمن شاهنشاهی فلسفه، 382، 1397ق.

[فهرست مجدوع ص 112؛ ایوانف 30]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1122-ف

نسخه اصل: از روی نسخه نوشته چاند خان الله بخشی جی رامپوری در بندر سورت در 1291؛ خط: نستعلیق، كا: سلام حسین بن ملا محمد على برهان پوری، تا: 18 ربیع الاول 1329ق، جا: دارالمرز برهان پورهند؛ 176 گ، 13 سطر [فیلمها ف: 1-284]

اعلام النصر المبين في المفاضلة بين اهلی صفین / تاریخ / عربی

aʻlām-un nașr-il mubīn fi-l mufādila bayn-a ahlay-i Şiffin

ابن دحية، عمر بن حسن، 544-633 قمری

ebn-e dehya, 'omar ebn-e hasan (1150-1236)

کتابی درباره جنگ صفین.

[الأعلام، زرکلی 44/5 ؛ أهل البيت في المكتبة العربية 49-50؛ ایضاح المكنون 104-103/1 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 489/3 ؛ معجم المؤلفين 280/7 ]

ص: 513

چاپ: تحقیق محمد محزون، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1998م

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1220/1

آغاز: بسمله. رب تمم بخير، أما بعد حمدالله مقدر الحياة و الآجال و محترم الأنفس بماشاء من امهال و اعجال ... فانك سألتني أعزالله نصر ک و شرح للهداية صدر ک ... عن أخبار حرب صفين و ماجرى فيه بين المسلمين المختلفين و فضل على على التعيين فوجب أن أبين ذلك أحسن تبیین. حدثنا غير واحد من شيوخنا رحمهم الله منهم الشيخ الإمام الحافظ ابوموسی محمد بن ابی بکر عمر بن عيسى المدینی اذنا ... قال حدثنا الامام ابو عبد الرحمن عبدالله بن احمد بن محمد بن حنبل قال سمعت أبي رحمه الله يقول و في شهر ربيع الأول سنة سبع و ثلثين كانت وقعة صفين انتهى كلامه و قيل في شهر ربيع الآخر وقال المسعودی و ان كان عند أهل النقل مجهولا لايعرف و نكرة لايتعرف كان اول يوم و قعت فيه الحرب يوم الأربعا غرة صفر؛ انجام: قال ذو النسبين أيده الله نعوذ بالله من الاخلال و نسئله تسهيل المطلوب و ان يبلغنا من الكون مع النبي صلى الله عليه و سلم و أصحابه كل مرغوب انه الوهاب لكل موهوب و نحن نقول كما أمرنا الله العظيم ربنا اغفرنا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان و لاتجعل في قلوبنا غلا للذين آمنوا ربنا انك رؤف رحیم. آخر الكتاب و الحمدلله رب العالمين نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال، مادرید اسپانیا، ش 1693؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 20 صفر 805ق (یا 850)؛ در صفحه عنوان رساله ردیف یکم آمده است: «کتاب اعلام النصر المبين في المفاضلة بین اهلی صفين، أملاه و تكلم عليه و استنبطه من الكتاب العزيز و صحيح الوحی و عقيدة أهل السنة ما يجب الانقياد اليه السيد الشريف الحسيب النسيب الامام العالم الأوحد شرف الرواة ملك الحفاظ شيخ العلماء سلطان المحدثين مفتي الفرق قاضی عالم الخافقين ناصر حدیث رسول الله صلى الله عليه و سلم مجدالدین نسيب أمير المؤمنین ذوالنسبين الطاهر ابن دحیه و الحسين رضي الله عنهما ابوالخطاب بن الشيخ الفاضل ابي على حسن بن على بن سبط الامام ابی البسام موسی بن عبدالله الفاطمي الحسيني الكوفي أمتع الله الأمة بطول بقائه»؛ 18 ص (1-18)، 25 سطر [عکسی ف: 3 -510]

اعلام نهج البلاغة / حديث / عربی

aʻlām-u nahj-il balāga

سرخسی، علی بن ناصر، ق6 قمری

saraxsī, alī ebn-e nāser (-12c)

نویسنده از عالمان مشهور شیعه و معاصر فخر رازی بوده که با او مکاتبه داشته است. این کتاب جنبه کلامی و ادبی دارد و عبارات مشكل نهج البلاغه را شرح کرده است.

1. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: بدون شماره عکسی

كان يحیی بن احمد روسی، تا: قرن 6، در زمان حیات مؤلف [جنگ: 1-444]

2. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: 81 عکسی

بی کا، بی تا؛ 139 گ [جنگ: 1-443]

اعلام نهج البلاغة / شرح حديث / عربی

aʻlām-u nahj-ul balāġa

وابسته به: نهج البلاغة؛ شریف الرضی، محمد بن حسين (359- 406)

مؤلف آن را درست نمی شناسیم و او پس از سید مرتضی و رضی و شارحان دیگر که نام نمیبرد می زیسته است. شرحی است بیشتر لفظی و لغوی و خودش در دیباچه آن را چنین نامیده ولی از خود یادی نکرده است. در نسخه حاضر شارح «زید بن علوی» خوانده شده است که بیست و سه سال پس از مرگ رضی به نگارش در آورد. در فیش یا برگه نسخه آمده است اعلام نهج البلاغه على بن ناصر» ولی مرتضی حسین کتابدار کتابخانه علوی دینیه در پایان شارح را «زید بن علوی» می نامد. چاپ: تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1374ش.

[فهرست بهار 451/2 ؛ نسخه سماوی که اکنون در کتابخانه کاشف الغطاء شیخ محمد حسین در نجف هست و گویا فیلمی از آن در کتابخانه حکيم در نجف باشد (از گفته آقای سید عبدالعزیز طباطبائی)]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 504616-ف

نسخه اصل: کتابخانه رامپور هند (عکس 7046)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ در آن آمده که نسخه را سید مرتضی حسین کتابدار از کتب خانه علوی دینیه برای نواب حامد علی خان بهار والی ریاست رامپور در سال 1322 فراهم کرده است، محشی با رمز «سعید»، عبدالله محمد بن يوسف سورتی در 1333 در این نسخه سرگذشتی از سید رضی گذارده است [فيلمها ف: 3-128]

اعلام و تعليقات دیوان عنصری / ادبیات / فارسی

aʻlām va taʻlīqāt-e dīvan-e ‘onsorī

امیر خیزی، اسماعيل بن محمد تقی، 1255-1344 شمسی

amīr-xīzī, esmāʻīl ebn-e mohammad taqi (1876-1965)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9838

این نسخه شامل دو بخش است: در بخش یکم شرح اعلام و اسامی مندرج در دیوان عنصری آمده و بخش دوم تعلیقات امیر خیزی بر دیوان عنصری است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ در آخر نسخه شعری از حسین سمیعی «ادیب السلطنه » که در 1301 سروده (تایپ شده) و یادداشتی از نخجوانی درباره

ص: 514

لغات دیوان عنصری؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 88گ، مختلف السطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 31-108]

اعلام الوری / فقه / عربی

iʻlām-ul warā

رضوی، محمد بن معصوم، 1255 قمری

razavī, mohammad ebn-e ma‘sūm (-1839)

مؤلف از شاگردان آية الله بحرالعلوم و صاحب ریاض و شیخ اکبر کاشف الغطاء بود و معروف به «سید محمد قصیر» بوده است تا از همنام معاصر خود سید محمد بن حبيب الله رضوی مشهدی (1266) تمیز داده شود. از ابتدای طهارة تا آخر مسائل تیمم را تألیف کرده است.

[الذريعة 242/2 رقم 958]

بشرویه؛ امیر المؤمنین؛ شماره نسخه: 51

آغاز: بسمله الحمدلله الذي اشرع شرایع الاسلام و اتقن قوانین قواعد الاحكام و الصلوة على من بعث الارشاد الانام؛ انجام: و الدائمة للشك في الشمول و اطلاق المؤته عرفا على الكبيره لاعلى الصغيرة فلو كان اجماعاً و الا فهو ما ذكرنا

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: ورثه آقای نجفی به مدرسه بشرویه؛ جلد: تیماج مشکی، 126گ، 21 سطر، اندازه: 15/5×22 سم [ف: -]

اعلام الوری بأعلام الهدی / تاریخ معصومین / عربی

iʻlām-ul warā bi-a‘lām-il hudā

طبرسی، فضل بن حسن، 2468-548 ؟ قمری

tabarsī, fazl ebn-e hasan (1076-1154)

اهدا به: اسپهبد علاء الدوله شاه فرشو اذگر ابوالحسن علی بن شهریار بن قارن (511-534 ق ) کتاب در چهار رکن» تنظیم شده: 1. ذكر النبي (صلّي الله عليه و آله)؛ 2. ذکر امیر المؤمنین (عليه السّلام)؛ 3. ذکر سائر الائمه من الحسن الزكي الى الحسن العسکری (عليه السّلام)؛ 4. بیان امامتهم و ذكر الثاني عشر منهم. در هر قسمت دارای «فصولی» است که تاریخ ولادت و وفات و اخبار و محاسن آثار آنها پرداخته شده است. در نهایت شبهات منکرین غیبت امام عصر را پاسخ گفته است. این کتاب تطبيق کامل با کتاب «ربيع الشيعه» منسوب به سید بن طاوس (-664) دارد که بسیاری آن را همان اعلام الوری می دانند که سید بن طاوس برای دیگران خوانده و آن را «ربيع الشيعه» دانسته است.

جناب آقای سید محمود مرعشی، فهرست نگار کتابخانه مرعشی، در این باره افاداتی دارند که گزیده آن چنین است (مرعشی 37: 334، توضیح درباره نسخه ش 14748): تردیدی نیست که کتاب «ربيع الشيعة» همان «اعلام الوری باعلام الهدی» فضل بن حسن طبرسی است که بنا به کار سهوی یا عمدی یک کاتب، به رضی الدین علی بن موسی معروف به سید بن طاووس نسبت داده شده است. دانشمندان و پژوهشگران کتاب شناس، جملگی بر ساختگی بودن نام و بخشی از خطبه نسخه هایی چند به این نام، آگاه بوده و پرسش های برخاسته از دوگانگی نام در نسخه ها را بر پایه اندیشه های خویش پاسخ گفته اند از جمله:

اعلامه مجلسی در مقدمه بحار الانوار در فصل نخستین، نام «ربيع الشيعة» را در کنار آثار سید بن طاووس آورده، لیکن در فصل دوم، در مقام بررسی و توثیق منابع، چنین گوید: «از میان کتابهای ابن طاووس کتاب «ربيع الشيعة» را به خاطر یکسان بودنش با کتاب «اعلام الوری» در همه ابواب و فصول، کنار گذاشتم و این از او (سید بن طاووس) مایه شگفتی است !».

2- محدث نوری در خاتمه «مستدرک الوسائل» در ضمن شرح حال سید بن طاووس می گوید که اعلام الوری و ربيع الشيعة را از آغاز تا پایان تطبيق نموده و آنها را بدون کم و کاست، يکسان پنداشته است. سپس محدث نوری چنین گوید: «این کتاب (ربيع الشيعة) نه در فهرست آثار سید (رحمه الله) در «کشف المحجة» و نه در اجازات او و نه در جایی از کتب او (چنانچه عادت اوست که از سایر آثار خود نام ببرد) دیده نشده ... در این باره من با شيخ استاد (رحمه الله) گفتگو کردم، او با حدسی صائب گفت: «گویا نسخه ای از اعلام الوری که خطبه نداشته است به دست سید رسیده و این نسخه تحسین او را برانگیخته و سید که کتاب را نمی شناخته آن را با خط خود نوشته، پس از درگذشت او، از آثار سید تلقی شده و خطبه ای به روش سید بر آن افزوده اند».

3- سید محمد باقر خوانساری (رحمه الله) در «روضات الجنات» در ضمن ترجمه حال مؤلف اعلام الوری، از کتاب «نظام الأقوال نظام الدين ساوجی نقل می کند که بعد از ذکر آثار طبرسی (رحمه الله) گفته است: «و از شگفتی ها این است که ، سید بن طاووس، کتاب «ربيع الشيعة» را به روش اعلام الوری نگاشته است»

4-مولی عبدالله اصفهانی (رحمه الله)، در کتاب «ریاض العلماء» گوید: و از شگفتی ها این که سید رضی الدین بن طاووس، کتاب «ربيع الشيعة» را تاليف نموده و اتفاقا با کتاب «اعلام الوری» در تمام مطالب و ابواب و ترتیب، بدون فزونی و کاستی یکسان آمده است، مگر در دیباچه» (ریاض العلماء 343/4)

5. مرحوم ثقة الاسلام تبریزی در کتاب «مرآة الكتب» در عنوان «اعلام الوری» بعد از نقل گفته های علامه مجلسی و محدث نوری، می گوید: «این که کتاب «ربيع الشيعة» در ضمن آثار ابن طاووس یاد نشده است همان طور است که می گوید: من نیز با کمی تتبع، چیزی که از آن کتاب نقل شده باشد، در جایی نیافتم مگر در کتاب «شرعة التسمية» از سید داماد که او پس از نقل حدیثی از صدوق و مفید، آن حدیث را از «ربيع الشيعة» با این عبارت نقل می کند: «این حدیث را به طریق دیگر، سید معظم و سند مکرم، ابن طاووس رضی الله تعالی عنه و ارضاه، در کتاب

ص: 515

«ربيع الشيعة» نقل می کنید». (مرآة الكتب 57/2(.

6- علامه آقا بزرگ تهرانی در عنوان «اعلام الوری» بعد از بیان ویژگی های این کتاب نفیس، به همخوانی آن با «ربيع الشيعة» اشاره نموده و ضمن باز گویی گفته های علامه مجلسی و محدث نوری، مطلبی در توجیه رخداد اشتباه بین این دو کتاب، به نقل از بعضی مشایخ نقل می کند: «مطالعه کننده بیانات سید تردید نمی کند که «ربيع الشيعة» از آن او نیست و برخی از مشایخ احتمال داده اند که منشأ این اشتباه این بوده است که «سید» این کتاب را بر شاگردان خود املا نموده و گفته است: هذا الكتاب ربیع الشيعة سپس موضوع بر نسخه نویسان بعدی مشتبه شده و گمان نموده اند که مؤلف كتاب «سید» و نام آن ربيع الشيعة بوده است» (الذریعه 241/2)

گزیده سخنان اهل فن که آورده شد، بر این نکته پافشاری دارد که کتاب «اعلام الوری» از آن ابوعلی فضل بن حسن طبرسی است و تغییر نام و نسبت آن به سید بن طاووس از روی سهو و اشتباه بوده است و چنانکه گذشت، از سوی کاتب نسخه اولی انجام شده است، ليکن برخی از آنان این مسأله را از باب اتفاق تلقی نموده و برخی دیگر اظهار شگفتی نمودند. درباره یافتن دليل تغيير نام اعلام الوری و دگرگونی خطبه و دیباچه آن، علاوه بر دو گمانه ای که استاد محدث نوری و آقا بزرگ طهرانی به نقل از بعضی از مشایخ ذکر می کنند، باید به دیباچه نسخه مورد نظر (ربيع الشيعة) پرداخته و مطالب افزوده و کاسته را بیان نموده و احتمالی را مطرح می کنیم که با وضع نسخه سازگارتر باشد. دیباچه مذکور چنین است:

آغاز: «الحمد الله (اللطيف الخبير السميع البصير) الواحد الأحد الفرد الصمد الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا احد (تعجز الحواس ان تدرکه و الاوهام آن تناله و الخطرات آن تحده و الابصار عن الاحاطة به جل عما وصفه الواصفون و تعالی مما نعته الناعتون علوا كبيرا) و صلوات الله على عبده المجتبی و نبیه المصطفی، خير الأنبياء و المرسلین، البشير النذير و السراج المنير، سید سادات العرب و العجم، محمد بن عبد الله بن عبد المطلب، و على أصفيائه و اوصيائه الأئمة المهتدين المنتجبين من آرومة المستحفظين الشريعة المعصومين من كل دنس و رجس المفضلين على كافة الجن و الانس، اعلم وفقك الله تعالى، أن سبب تاليف هذا الكتاب أنه التمس جماعة من الشيعة محبون للعترة، في ذكر مناقبهم و خصائصم و اساميهم و وقت مولدهم و اعمارهم و في طرف من أخبارهم و آثارهم و النصوص التي تدل على اما متهم و علامات تدل على انهم يتميزون من الخلائق، حتى اذا نظر فيه المنصف و تدبره المتدبر، ترکی التعسف و التعصب (و لما كان رسول الله صلوات الله وسلامه عليه و آله، شجرة العلم و الأئمة (عليهم السّلام) اغصانها، النبي شارع الدين و الائمة حافظه و النبي صاحب الكتاب و الائمة حملته، رایت آن ابتدء بذكره صلوات الله عليه و على آله و شرح بیان آیات بینات) دلالات باهرات و معجزات قاهرات له، صلى الله عليه و آله و (استمدت من الله التوفيق و المعونة لاتمام هذا الكتاب و سميته ربيع الشيعة ليرتع فيهالناظر و يذكر المصنف بالدعاء الصالح، رضي الله عنه و ارضاه بالعفو و الرحمة و اسكنه بحبوحة جنانه، في مجاورة أحبائه، بكرمه و غفرانه».

در این دیباچه که بخش بزرگی از دیباچه إعلام الوری حذف شده، بخش های اندکی نیز بر آن افزوده شده است، ما بخش های افزوده را در میان دو هلال قرار دادیم، تا اینکه جمله های اصلی از جمله های افزوده بازشناسی شود. از وضعیت این مقدمه، چنین بر می آید که نسخه مورد استنساخ دارای خطبه بوده و تحریفاتی که در آن انجام شده، به دلیل وجود جمله های غیر فصیح و احيانا غلط، از لحاظ مفهوم و دستوری، از سوی یک دانشمند صورت نگرفته، پس فرضیه یادشده از الذریعه و مستدرک الوسائل با وضعیت دیباچه تطبيق نمی کند. در ادامه بررسی نسخه، نگاهی به فهرست اجمالی کتاب نموده و قطعه تحریف شده ای از آن را به عنوان نمونه می آوریم: نسخه ربيع الشيعة: «الركن الأول في ذکر رسول الله محمد صلی الله عليه و على آله و صحبه المنتجبين». نسخه اعلام الوری: «الركن الأول في ذكر النسب المصطفی صلی الله عليه و آله». همچنین حالت تحریف و کاستی و فزونی، تا پایان باب نخست ادامه یافته و از باب دوم تا پایان کتاب، غالباً با متن اعلام الوری همخوانی کامل داشته مگر اختلاف بسیار جزئی، که در نسخه های خطی بسیار معمول و رایج است. با بررسی بخش اخیر، در عنوان «الركن الأول» دیده می شود که در جمله مبار که صلوات، بر خلاف روش پیروان خاندان پیامبر (صلّي الله عليه و آله) همچنین بر خلاف اصول کلام عرب در کلمه «آل» اعاده اجاره» شده، یعنی «و على آله» نوشته شده، همچنین بر خلاف سیره اهل بیت (عليهم السّلام) که صلوات را خاص پیامبر و آل او صلوات الله عليهم می دانند و هیچ گروهی را به آن خاندان عطف نمی کنند، جمله «و صحبه المنتجبين» افزوده شده است. با توصیف یاد شده به نظر می رسد که نخستین کسی که اقدام به تحریف نسخه نموده، از اهل علم نبوده ولی آیا این دگرگون سازی صرفاً تزویر بوده است؟ در برابر این پرسش دو گونه گمان وجود دارد:

1-شاید کتاب آرایی به خاطر ساختن نسخه ای منحصر و عرضه آن به دوستداران کتاب، دست به تغییر دیباچه و نام کتاب و مؤلف زده و آن را به شخصی نه چندان خبره فروخته، سپس همان نسخه الگوی نسخه های بعدی گردیده است.

2-گمان دوم که به نظر می آید صحیح تر از اولی باشد، این است که شاید نسخه از «اعلام الوری» به دست کسی رسیده که چند برگ آغاز آن به دلایلی از قبیل رطوبت و پوسیدگی یا آفت جانوری فرسوده بوده و کلمات بسیاری از آن قابل قرائت نبوده، لذا برای احیا و بازسازی نسخه اقدام نموده و هر کلمه ای که قابل قرائت بوده، نوشته و برای کلمه های ناخوانا، جانشینی به انتخاب

ص: 516

کاتب تعیین شده و آن بخش از دیباچه مؤلف که به رسم هدیه کتاب و اوصاف و القاب مهدي اليه و نام او اختصاص داشته، غير لازم تشخیص داده شده و به کلی حذف گردیده و از باب دوم کتاب که سالم بوده تا آخر کتاب بدون تحریف استنساخ شده است. اما منشأ اشتباه در مورد نسبت تألیف کتاب به سید بن طاووس شاید عبارت رضی الدین ابوعلی، در عنوان کتاب که لقب و کنیه فضل بن حسن طبرسی است به جای رضى الدين علی که لقب و نام سید بن طاووس است، تلقی شده و چون ناسخ (شاید در سرزمین عراق) با نام سید بن طاووس آشناتر بوده به آن جزم کرده است. و سرانجام زمان تحریف نخستین نسخه، اگر چه ناممکن است، ليکن بر اساس نسخه موجود که از روی نسخهای مورخ 881ق استنساخ گردیده، می توان دست کم آن را 500 سال و اندی پیش از این عصر دانست.

آغاز: بسمله الحمدلله الواحد الأحد الفرد الصمد الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفواً أحد تعالی عن الصاحبة و الولد

انجام: و غاص على الدرر الثمينة من لج عبابه و استفاد الغرر المبنية من خلل ابوابه

چاپ: قم، مؤسسه آل البيت، 1417ق؛ طهران، سنگی، بی ناشر، 1312 ق.، وزیری، 272ص

[دنا 49/2 (17 نسخه)؛ الذريعة 2/ 240؛ کشف الحجب و الاستار ص 5453؛ اعيان الشيعة 64/10؛ مكتبة امير المومنین 128/1 ؛ ن. ک: مدخل «ربيع الشيعة» در همین مجموعه]

شرح و حواشی:

1- إعلام الوری (منتخب)؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی (911-965)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5221

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6 و 7؛ چند برگ نونویس، در ص ع عبارتی آمده که مؤلف آن را به پادشاه «الأصفهبد الاجل الكبير الاعظم المؤيد العادل قاهر الكفرة و الملحدين علاء الدوله بهاء [المله] ابوالحسن علی بن شهریار نصرة امير المؤمنین» اهدا می کند، باز در آن آمده «عبده و داعیه ابوالفضل بن الحسن بن الفضل الطبرسی ابوعلی» و هم عبارتی دارد که می رساند که این کتاب از ابن طاوس است و همه اینها ساختگی است اگر چه نسخه کهنه است و نیازی به این گونه گواهی های دروغ ندارد، نیز در آن آمده که نسخه از آن محمد بن جار الله هاشمی علوی است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 236 گ، 17 سطر (13×22/5)، قطع: وزیری، اندازه: 19×29 سم [ف: 15-4162]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3398/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 27 محرم 983ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، مجدول؛ 158گ (1پ-158پ)، 19 سطر، اندازه: 17/5× 24/5سم [محدث ارموی مخ: 1-163]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6403- 32/103

آغاز: برابر؛ انجام: الجواب قد أجاب اصحابنا عن هذا السئوال بأجوبة أحدها أن الأمام ليس في تقيه من اوليائه ... ليعقب فيهم بذلك ما ذكرناه من وقوع

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی با امضای «م»؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای با عطف قهوه ای روشن، 262گ، 16 سطر، اندازه: 16× 24سم [ف: 1-455]

4. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 24/1

خط: نسخ، كا: لطف الله منسوب به افضل، تا: قرن 11 [ف: 3-24]

5. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 233

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: حسن بن عبدالله، تا: پنج شنبه سلخ ربيع الثانی 1029ق؛ مقابله شده، تاریخ تولد میرزا اسد الله در ذیقعده 1157؛ تملک: ناصر الدین محمد بن احمد مشهور به توني، ناصر الدین محمد بن شیخ علی تونی با مهر «عبده محمد نصیر» (مربع)، تملکی با مهر «الواثق بالله عبده على بن لطفعلی» (مربع)؛ مهر: «زین العابدين بن محمد ابراهیم» (بیضی)، «عبده ابوطالب حسینی 1142» (بیضی)؛ اهدایی: يحيى امامی تبریزی، 1358/4/28 ش؛ جلد: روغنی، عطف و حاشیه تیماج، 200گ، 20 سطر، اندازه: 19× 26 سم [ف: 1-207]

6. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1442 - عکسی

آغاز: برابر

خط: نسخ خوش، كا: ابن حسینی ملکی طبسی، تا: دوشنبه 22 ربیع الثانی 1059ق؛ نشان مهر درشت که در برگیرنده وقف نامه است، در 8 سطر «بسم الله الرحمان الرحيم، وقف صحیح شرعی ... این فقیر در گاه قلی افشار ... این مجلد کتاب را ... بر مدرس و طلبه مدرسه ... واقعه در خیابان مظفری کرمان ... صحيحاً شرعيا سنه 1177»؛ 413ص، 20 سطر (12× 20)، اندازه: 21× 30 سم [عکسی ف: 1-34]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3993

خط: تعليق، كا: محمد بن حسن بن سعيد الدین آملی، تا: 1061ق، ظاهرة كلمه (هزار از قلم كاتب افتاده)؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج مشکی، 424ص، 17 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 22/5 ×35سم [ف: 2194-10]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض9923

انجام: و من تأمل كتابنا هذا و نظر عرف الصواب.

خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن میرزا محمد، تا: شنبه 5 رمضان 1070ق، واقف: محمد باقر زند کرمانی، آذر 1347؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج زرین، 258گ، 23 سطر، اندازه: 19/4 × 23/6 سم [ف: 14-81]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616131

مقداری از کتاب است؛ خط: نسخ، كا: احمد مسروی، تا: 1071ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 5گ (118پ - 122پ)، 27 سطر (10× 21)، قطع: رحلی، اندازه:

ص: 517

18× 31 سم [ف: 16-311]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10574/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 18 ذیحجه 1074ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 113گ (108پ-220ر)، 27 سطر، اندازه: 22× 34 سم [ف: 27-54]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9065

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صالح بن محمد مؤمن رکاوندی، تا: سه شنبه 28 ربیع الاول 1082ق؛ صفحه آخر وقف نامه فرزندان حاجی میرزا، مصحح، حواشی ترجمه برخی از لغات؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج زرپوش، 249گ، 17 سطر، اندازه: 12/7× 19 سم [ف: 14-79]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8698

آغاز: و رجس المفضلين على كافة الجن و الإنس الذين يتنجز الموعود يوم المآب بانجازهم ولا يجاز الصراط الا بجوازهم

خط: نسخ، كا: شفيع بن حسین سیستانی، تا: یکشنبه 4 شعبان 1088ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، یادداشتی درباره کتاب و مؤلف به خط حجة الاسلام شفتی؛ مهر: «کتابخانه ضياء الدين نوری» (بیضی)، «محمد علی بن محمد باقر الموسوی» (بیضی)، عبده محمد باقر بن محمد نقی الموسوی» (حجة الاسلام شفتی) بیضی)، «از بعد نبی علی است محراب رضا» (بیضی)؛ تملک: آقا میرزا، جلد: تیماج زرشکی، 342گ، 19سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 28-213]

13. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5297

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی حنایی، جلد: تیماج زرد مقوایی، 211گ، 19 سطر، اندازه: 18/5 ×26سم [ف: 3-167]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14748

آغاز: بسمله، الحمد لله اللطيف الخبير السميع البصير، الواحد الأحد الفرد الصمد ... اعلم وفقك الله تعالى أن سبب تاليف هذا الكتاب، انه التمس جماعة من الشيعة محبون العترة، في ذکر مناقبهم و خصایصهم؛ انجام: اردنا أن يتبين من مسائل الغيبة، و جواباتها و استقصاء الكلام في مسائل الامامة و الغيبة يخرج عن الغرض المقصود في هذا الكتاب و من تامل کتابنا هذا و نظر فيه بعين الانصاف ... وصل الى الحق و الصواب.

آغاز هماهنگی با «ربيع الشيعه» است؛ خط: نسخ، كا: محمد صادق بن احمد تونی، تا: 12 جمادی الاول 1151ق؛ مصحح، محشى؛ تملك: «شرف الدین محمد مکی بن محمد ضیاء الدین بن شمس الدين بن حسن بن زین الدین شهید عاملی جزینی مطلبی» از نوادگان شهید اول و از علمای بزرگ نجف اشرف و شیخ الاجازه عصر خویش، «مهدی» به تاریخ 1248ق، «ابوالقاسم بن کاظم موسوی زنجانی» به تاریخ شعبان 1255 ق در زنجان؛ مهر: پدر اخوان میرزائی زنجانی (دایره)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج گل و برگ طلایی، 143گ، 22 سطر (11/5× 17 )، اندازه: 18×24/5 سم [ف: 37-334]

15. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 662/1 - 4/132

آغاز: ايامه للزمان اعياداً و هو اسم و للاقبال مواهج و مياسم ... و سماه کتاب اعلام الوری باعلام الهدی و جعله اربعة اركان الركن الأول في ذكر رسول الله صلى الله عليه و آله؛ انجام: وهذا واضح و هذا آخر ما أردنا أن نبين من مسائل الغيبة و جواباتها و استقصاء الكلام في مسائل الأمامية و الغيبة يخرج عن الغرض المقصود في هذا الكتاب و من تأمل كتابنا هذا و نظر عرف الصواب تم الكتاب خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 137گ، 24-26 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 1-455]

16. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 15953

بی کا، بی تا؛ انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی؛ اندازه: 19/4× 25/9 سم [رایانه]

17. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 55 260

بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

إعلام الوری (منتخب) / تاریخ معصومین / عربی

iʻlām-ul warā (mn.)

شهید ثانی، زین الدین بن على، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

وابسته به: اعلام الوری بأعلام الهدی؛ طبرسی، فضل بن حسن (548-468)

منتخبی است کوتاه که شهید ثانی از کتاب اعلام الوری طبرسی، انجام داده است.

قم، گلپایگانی شماره نسخه: 5787/23 - 29/127

آغاز: بسمه تعالی نقل من كتاب اعلام الوری باعلام الهدی من مصنفات الامام الطبرسی رضی الله عنه باب ذكر مسائل سأل عنها اهل الخلاف في غيبة ... المسئلة الأولى قالوا ما الوجه في غيبته عليه السلام على الاستمرار، انجام: فنحن اذا صرنا الى ما يحكم به فينا وان خالف بعض الأحكام المتقدمة غير عاملين بالنسخ الان النسخ لا يدخل فيما يصطحب الدليل وذلک واضح تمت المسائل كتبت هذه المسائل من خط ... الشهيد الثانی

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد بن حسن عینائی عاملی، تا: اوایل صفر 1060ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 9گ، 19 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 8-4586]

اعلام الهدی = سیرت علمیه / تراجم / فارسی

aʻlām-ol hodā = sīrat-e ‘elmīye

شاه محمد نعمان

šāh mohammad no‘mān

ص: 518

تبييض و ترتیب از: سید عبدالحی بن سید فخر الدين. شرح حال و سیره سید شاه علم الله حسنی حسینی قطبی (ابن سید محمد فضیل بن سید محمد معظم بن قاضی سید احمد بن قاضی سید احمد بن قاضی سید محمود بن علاء الدین بن قطب الدین محمد ثانی بن صدر الدين بن قاضی رکن الدین بن أنير نظام الدين بن امیر کبیر قطب الدین محمد حسنی حسینی مدنی) است که نبيره وی سید شاه محمد نعمان به تسوید آن توفیق یافته و پیش از تبييض و ترتیب وفات یافته و ابواحمد فخرالدین در سال 1312ق به تبييض و ترتیب آن پرداخته و آن را در سه «باب» قرار داده و «سیرت علمیه» نامیده است.

سيد نعمان در مقدمه کتاب می گوید: «برخی از احوال گرامی ... حضرت سید محمد الم الله الحسنى الحسینی القطبي النقشبندی قدس الله سره العزیز که از زبان فیض ترجمان حضرت پیر دستگیر امیر سید محمد خلف و خلیفه و صاحب سجاده حضرت قدوة الاتقی رحمهما الله تعالی و از دیگر نبائر و یاران حضرت ایشان شنیدم آنرا برای یادگار و تنبیه و تمسک اولاد کرام و مخلفان حضرت ایشان در سلک تسوید کشیدم ... باب های کتاب: 1. سید محمد فضيل والد شریف حضرت ایشان؛ 2. ذکر ابناء آن حضرت؛ 3. ذكر خلفای آن حضرت سید عبدالحی در انتهای کتاب، شرح حال خود را آورده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1700

آغاز: بسمله. الحمد اللع الذي خلق خلقا كثيرا و کرم من بينهم الانسان و شرف من بنی آدم جميع الأنبياء بالاحسان ... اما بعد این رساله ایست محتوی به ترجمه و سیرت قدوه علماء راسخين زبده اولیا کاملین ... قال سیدی نعمان عليه رحمة الله المنان: بسمله. بعد حمد و صلوة برخی از احوال گرامی امیر کبیر محیی السنه ... حضرت سید محمد علم الله الحسنى الحسینی القطبي النقشبندی؛ انجام: و علمه وعمله و وفقنی و اباه بمرضا تک آمین.

نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لکھنو، هند، شماره 3 (ردیف 120)؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالعلی، تا: شوال 1313ق؛ مصحح؛ شجره نامه سید محمد علم الله حسنی حسینی قطبی در اول نسخه؛ 180ص، 12-14 سطر [عکسی ف: 5-131]

اعلام الهدی (فی وجوب نصب الحجة) / کلام و اعتقادات / عربی

ilam-ul huda (fi wujub-i nasb-il hujja)

اشرفی مازندرانی، خضر بن اسماعیل، -1336 ؟ قمری

ašrafī māzandarānī, xezr ebn-e esmāʻīl (-1918)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16954

آغاز: بسم الله تعالی و اعلم تطابق الفعل و النقل على وجوب؛ انجام: مد العمل بها الاشاره اليها انشاء الله

خط: نسخ، بی کا، تا: 1323ق [رایانه]

اعلام الهدی و عقيدة ارباب التقی / کلام و اعتقادات / عربی

i'lām-ul hudā wa ‘aqīdat-i arbāb-ut tuqā

سهروردی، عمر بن محمد، 542-622؟ قمری

sohravardī, “omar ebn-e mohammad (1148-1226)

رساله مختصری است کلامی و در اصول عقاید اشعری، دارای ده «فصل» : 1. شرح العقيدة الصحيحة و منشاها؛ 2. شهادة أن لا اله الا الله؛ 3. صفات الله تعالى الذاتية؛ 4. قدرة الله تعالی و خلق افعال العباد؛ 5. کلام الله تعالی؛ 6. القول في الآيات و الأخبار الواردة في الصفات؛ 7. روية الله تعالی؛ 8 شهادة أن محمدا رسول الله؛ 9. ذكر اصحاب رسول الله ؛ 10. ذكر الموت و مابعده من الأمور الأخروية و ذكر الساعة.

آغاز: الحمد لله الذي رفع غشاوة الغمة عن بصائر اهل الوداد و هداهم بنور اصطفائه الى اقوم مناهج الرشاد

انجام: و لا نستبد بآرائنا دون اجماع المسلمين كل ذلك بتوفيق الله تعالی

[الأوقاف العامة 102/3 ؛ کشف الظنون 126/1 ؛ دنا 2/ 50 (5 نسخه)]

1. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 205/1

آغاز: برابر

خط: نسخ نازیبا، كا: عبدالجليل بن محمد بن عبدالجليل بن بكر بن على فرغانی رشدانی، تا: چهارشنبه 17 صفر 689ق؛ مصحح؛ تملك: «عبدالله بن أحمد بن زین الدین» در سال 1244؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 24ص (1-24)، 19 سطر، اندازه: 14/5 × 17/5 سم [ف: 1-157]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 103/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي في: 1-124]

2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 90/9 – د

آغاز و انجام: برابر؛ تمت الرسالة في العقيدة استنسخت من النسخة التي هي عليها خط المصنف و اجازته رحمه الله عليه و قابلت بها في سنة سبع و تسعین و ستمائة

بی کا، تا: قرن 8، 7گ (35-41پ) [ف: 1-32]

3. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14/8

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه به دست آمد در ده فصل، ساخته در مکه. نسخه از فصل پنجم آغاز می شود؛ بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مقوایی، 8گ (405پ -412پ)، اندازه: 13× 27/5 سم [ف:-152]

4. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 1880/4

خط: نسخ، كا: محمد بن الحسن بن محمد، بی تا؛ مصحح، مقابله شده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای سیر ضربی مقوایی

ص: 519

آراسته، 16گ (224پ - 239پ)، 22 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 8-486]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5478/2 -ف

نسخه اصل: کتابخانه توبینگن 90 Ma VI در ده فصل؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-157]

اعلامیه / ادبیات / فارسی

eʻlāmīye

طغرای مشهدی، -1100 قمری

toqrā-ye mašhadī (-1689)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3215/27

آغاز: مخاطب این خطاب نصیحت انتساب xx يولچیخان پسر آقاجان موی تاب؛ انجام: چون اداشناسانرا مشاهده وضع خلاف ... محرک سلسله غیبت است ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب با سرلوح، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 3ص (279-281)، 32 سطر (9× 27)، اندازه: 16× 32/5 سم [ف: 10-795]

اعلامیه جرج تاونزند / بهائیت / فارسی

eʻlāmīye-ye jorj tāwnzand

تاونزند، جرج، 1876-1957 میلادی

tawnzend, jorj (1876-1957)

اعلامیه ای است از جورج تاونزند کشیش سابق کلیسای سنت پاتریک که بهایی شده و به طور رسمی از کلیسا کناره گیری کرده است. وی این اعلامیه را که در عقاید باب و بهاء الله و علل گرایش وی به این فرقه است به صورت رساله طبع و نشر کرده و به هشت هزار و صد نفر از علمای مذهبی ارسال نموده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6573

آغاز: جورج تاوزند کشیش سابق کلیسای سنت پاتریک ... از نظر اینکه خود را به دیانت حضرت بهاء الله منسوب و معرفی نموده ایم و مقام؛ انجام: و اذا جائكم بالحق ما توجيهم اليه و کنتم ... انفسكم لمن الا يمين خاتمه

خط: نسخ، بی کا، تا: 1320ق؛ کاغذ: کاغذی دفتری خطدار، جلد: مقوایی با روکش کاغذی نقشدا نارنجی تیره و روشن، عطف پارچه مشکی، 141گی، 14-18 سطر (15×17/5)، اندازه: 17×21/5 سم [رایانه]

اعلان بانک اسقراضی روسی / اسناد / فارسی

eʻlān-e bānk-e esqerāzī-ye rūsī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9450/101

خط: نستعلیق، كا: افضل الملک غلامحسین زندی، تا: صفر 1309ق؛ 6ص (523-528) [مختصر ف:-75]

اعلان در باره دخانیات / اسناد / فارسی

eʻlān darbāre-ye doxānīyāt

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e alī (1843–1896)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9450/107

خط: نستعلیق، کا: میرزا علیمحمد خان مجیرالدوله، تا: قرن 14؛ 2ص (577-578) [مختصر ف:-75]

- اعلان نامه عبدالرحمن خان افغان > سر رشته اسلاميه دوم

اعمار الأدوية المفردة و المركبة = اعمار العقاقير / طب /عربی

a‘mār-ul adwīy at-il mufrada wa-l murakkaba = aʻmār ul aqaqir

زهراوی اندلسی، خلف بن عباس، -427؟ قمری

zahrāvī āndolosī, xalaf ebn-e ‘abbās (-1037)

رساله ای است مختصر در این باره که هر دارو تا چه هنگام و چه اندازه می تواند خاصیت خود را نگاه دارد. در آن داروها به اقسام مختلف تقسیم گردیده و درباره آنها از لحاظ مدت دوام بحث شده است. در نسخه ها به زهري اندلسی نسبت داده شده است که باید همان خلف بن عباس پزشکی باشد که زرکلی ضمن برشمردن کارهایش از کتاب های زیر نام می برد: کتاب فيه اسماء العقاقير باليونانية و السريانية و الفارسية و العجمية، و تفسیر الأكيال و الاوزان و بدل العقاقير و اعمارها، و تفسير اسماء الجارية في كتب الطب.

آغاز: بسمله رساله في اعمار الأدوية مفردة و مركبه عن الزهري الاندلسی ... مفرد (معرفة) الادويه ثلثة اجناس معدنيه و حيوانيه و نباتيه فالمعدنية مختلفة اعمارها و احوالها بحسب شرفها كالذهب و حجر الالماس و الزمرد و نحوها فهذه تبقى و لاتفسد ابدا

انجام: و الزيل يبقى نحو العالم كخرؤ الكلب و الذئب و الحمام و بعر المعز و الضب و كذلك الدماء و اما القرون و الخواف و الأظلاف يبقى الاعوام و الحند بیدستر يبقى عشر سنين و الله اعلم.

[دنا 50/2 (7 نسخه + 3 نسخه)؛ کحاله 105/4 ؛ زرکلی 310/2 ؛ بغدادی، هدية العارفین 348/1 که مرگ او را 427 ق آورده]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3/ 8190

ص: 520

آغاز: برابر؛ انجام: و لست اشک آن بقاءه كثير و الله اعلم

در فهرست با عنوان «مقدار اعمار الادویه» و ناشناس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ كاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول مقوایی، 1ص، 20 سطر (11/5× 21)، اندازه: 18/5× 29سم [ف: 17-50]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 352/8 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: سالک الدین حموی، تا: 999ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی زرد، 1گ (65ر - 65پ)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15×23/5سم [ف: 22-121]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6201/6

آغاز و انجام برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1006ق، کاغذ: دولت آبادی ضخیم، جلد: مقوا با روکش کاغذ زرد و عطف تیماج قرمز، 4 ص (64-67)، 23 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13× 19سم [ف: 19-188]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 34/ 360

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: 1006ق؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-188]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/47

با عنوان «تعیین اعمار الأدوية المفردة و المركبة»؛ خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، بی تا: با تاریخ 1009ق؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: [190-1

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/72

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: چهارشنبه 26 ذیقعده 1009ق؛ از روی خط پدر خود؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-192]

7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 694/4 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 19619 .Add (ریو 843)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 21 جمادی الثانی 1103ق؛ 5گ (242پ - 246)، 15 سطر [فیلمها ف: 1-524]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 431/4 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: لم تداوم استحالة و لیست اشک آن بقاوة اكثر. و الله اعلم. تمت الرسالة.

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-140]

8. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 286/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1117ق؛ 5ص (9- 13) [نشریه: 3-360]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 4-257]

10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2911/71

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 1ص (249) [ف: 3-168]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27823

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا؛ ضمیمه نسخه ش 27818 [رایانه]

12. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 587/4

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به قرینه نسخه مجلس 121/22 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد زمان لاهیجانی، بی تا» 2گ (60پ -61پ)، اندازه: 9/5× 15/5 سم [مؤید: 2-94]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4176/4 -ف

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در پهنا از پایین با بالا، از روی خط علامه شیرازی؛ 2گ (31پ-32ر) [فیلمها ف: 3-26]

- اعمار العقاقير > اعمار الأدوية المفردة و المركبة

- اعمال ابي بكر الخليل > قسمة المثلثات القائم الزاوية

اعمال اربعه كامله / كيميا / فارسی

a'māl-e arba e-ye kāmele

تنكلو شاه کبیر تبریزی

tanaklū šāh kabīr-e tabrīzī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/ 6/12630

آغاز: چنین گوید تنكلوشاه که چون از تصنیف اعمال سبعه پرداختم خواستم که کتابی بسازم؛ انجام: در هر ماه صدقه کند و از برای آقا شمس الدین فاتحه بخواند مهر اینست.

بی کا، بی تا؛ بی کاتب؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 15گ (88پ -102پ) [ف: 36-196]

- اعمال الاسبوع > اعمال اليوم و الليلة

اعمال الأشهر الثلاثة / عرفان و تصوف، دعا / فارسی

a‘māl-ul ashur-it talāta

؟ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598- 1680)

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این رساله ای است در بیان اعمال ایام و لیالی ماه مبارک رجب و شعبان و رمضان مشتمل بر سه فصل.

انجام: يا داود حقت سلام می رساند که چه کردی که جميع ملائکه ما را از عبادت بازداشتی و متوجه نوشتن ثواب این حمد شدند.

[دنا 51/2 ؛ فهرستواره منزوی 102/7]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4125

ص: 521

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 194گ، 16 سطر، اندازه: 12×21سم [محدث ارموی مخ: 164-1]

2. خوانسار: فاضل؛ شماره نسخه: 448

آغاز: منقولست که ماه شعبان ماهیست شریف و آماه منست و حاملان عرش الهی آنرا تعظیم می نمایند؛ انجام: منقولست که هر که در وقت افطار بگوید یا عظيم يا عظيم يا عظيم ....

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، مصحح، کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوایی قرمز، عطف تیماج زرد، 45گ، 16 سطر، اندازه:13/5 ×22سم [ف: 2-111]

3. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 249

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1211ق؛ مصحح، دارای چند تاریخ تولد به سال 1190 و 1195؛ جلد: تیماج قهوه ای، 70گ، 12 سطر، اندازه: 9×16 سم [ف: 1-219]

4. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 443/1

مقدمه کتاب افتاده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، اندازه: 15/5×21 سم [ف: 2- 107]

اعمال الأشهر الثلاثة / دعا / عربی و فارسی

aʻmāl-ul ašhur-it talāta

اعمال سه ماه رجب و شعبان و رمضان را به ترتیب خاصی جمع آوری کرده و هر کدام را در چند فصل ذکر نموده و اعمال مشتر که هر ماه را از اعمال مختصه هر روز و اعمال شب ها را از اعمال روزها به تفکیک آورده است. در پایان به اختصار به بعضی از مناسبت های ماه شوال و ذیحجه و اعمال آنها اشاره دارد.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3860- 19/190

آغاز: بیرون نرود از دنیا تا جای خود در بهشت به بیند و دیگر از اعمال رجب قرائت قل هو الله احد است؛ انجام: نماز حاجت از شاه اولیاء على منقول است که هر که را مهمی پیش آید ... و صد نوبت صلوات فرستد که هنوز از جای خود بر نخواسته باشد که اثر اجابت دعا ظاهر شود.

خط: نسخ، كا: اسماعیل ادهم نائینی، تا: ذیقعده 1112ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 141گ، 12 سطر، اندازه: 14× 18سم [ف: 1-455]

- اعمال الأشهر الثلاثه > اعمال شهور ثلاثة

اعمال اکسیر حجری / كيميا / فارسی

a‘māl-e eksīr-e hajarī

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3390/10

آغاز: نوع دیگر در اعمال اکاسیر حجری بگیر حجر را بعد از جمع نمودن؛ انجام: و لا ریب و لا نقصان بالله التوفيق المستعان.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 16گ (272-287)، 16 سطر (8× 13)، اندازه: 11× 17سم [ف: 11- 2390]

اعمال ام داود / دعا / عربی، فارسی

a‘māl-e omm-e dāvūd

رساله ای در دعای ام داود، در مقدمه آن طریقه بجا آوردن اعمال آن را شرح داده اند.

شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 104

آغاز: بسمله -طریقه استفتاح-بدانکه چون روز سیزدهم ماه رجب شود روزه شود (كذا)؛ انجام: فارحم دلی و فاقتی و اجتهادی و تضرعي و مسکنتی و فقری الیک یا رب.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: مقوا با پارچه سبز، 11گ، 8 سطر (5× 10)، اندازه: 9/5× 15سم [ف: 1-220]

اعمال الأوقات في استخراج السموات و الجهات (الحرمات) / هيأت/ عربی

aʻmāl-ul awqāt fī istixrāj-is samāwāt wa-l jahāt (al hurumat)

ابن مجدی، احمد بن رجب، 767؟ - 850 قمری

ebn-e majdī, ahmad ebn-e rajab (1366-1447)

رساله مختصری است در ربع مجيب دارای «مقدمه» و یازده «باب»: مقدمه: في تسمية رسوم الربع المركز؛ باب 1. معرفة جيب القوس و قوس الجيب؛ 2. معرفة اخذ الارتفاع و درج البروج في الربع؛ 3. معرفة الميل و غاية الارتفاع للشمس و الكواكب؛ 4. معرفة استخراج عرض البلد؛ 5. معرفة الظل من الارتفاع و الارتفاع من الظل؛ 6. معرفة بعد القطر و الأصل المطلق؛ 7. معرفة نصف التعديل و نصف القوس؛ 8 معرفة الدائر و فضله من الارتفاع؛ 9 معرفة الارتفاع من فضل الدائر؛ 10. معرفة الذي لا سمت له؛ 11. معرفة استخراج سمت القبلة و اخراج الجهات الأربع. در فهرست آستان قدس احتمال انتساب این رساله به ابوالعباس شهاب الدین احمد مجیدی شافعی مطرح شده است.

آغاز: بسمله، حمدله، و بعد فهذه رسالة على الربع المجيب الآفاقي في الأعمال الفلكية المحتاج اليها سميتها رسالة اعمال الاوقات

انجام: فيكون الخيط منطبقا على سمت القبلة و طرفه الذي على محيط الربع هو القبلة و الله اعلم بالصواب

[دنا 51/2 (4 نسخه))

ص: 522

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2925/8

آغاز و انجام: برابر

در این فهرست نام مؤلف نیامده است و به استناد فهرست عبدالعظم 58/1 تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11،6 ص ( 134-129 ) [ف: 3-169]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12229/2

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1068ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 و 19 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 10-134]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5313/1

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در این فهرست ذکر نشده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 16ص (16-1 ، 17 سطر (5/3× 13/7)، اندازه: 11/5×20/6 سم [ف:8-394]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 467/1 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-31]

4. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 693/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد مهدی، تا: رمضان 1283ق، جان اصفهان، مدرسه جده صغير؛ 7گ، 14 سطر، اندازه: 11× 17/5 سم [ف: 1-58]

اعمال اهل السنة / كلام و اعتقادات / عربی

a'mal-u ahl-is Sunna

رساله ای است مختصر در بیان افعال عامه و اهل ضلالت و نیز بدعت های که در دین گذاشته اند و دیگر آن که بناهایی که مانند مساجد و غیره می سازند آیا اجر و ثوابی متوجه آنان می شود یا خیر؟

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1118/3

آغاز: الحمد لله على جزيل نواله و الصلاة و السلام على رسوله محمد و آله و عترته الطاهرين اما بعد فهذه رسالة و جيزة في تحقیق اعمال اهل السنة

نسخه اصل: کتابخانه سید عزالدین حسینی - زنجان؛ بی کا، تا: با تاریخ 1266ق؛ 13ص (284-296) [عکسی ف: 3-400]

اعمال البرانية دون الجوانی (الرسالة المختصر من) / کیمیا / عربی

a‘māl-ul barrānīya dūn-al jawwānī (ar-r.-ul muxtaşar min)

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28764

آغاز: بسمله، هذه رسالة اعملها الشيخ ابوعلى عبد الله بن سینا رحمة للشيخ أبي الحسن سهل بن محمد بن السهل في؛ انجام: و الابيض يتم بثلاثة اشياء ما عدا النار و الأصفر بالاربعة كلها و الله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضمیمه نسخه ش 11030؛ قطع: رقعی [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28250

آغاز: بسمله. هذه رسالة اعملها الشيخ ابوعلى عبد الله بن سینا رحمة الله للشيخ أبي الحسن سهل؛ انجام: و الأبيض يتم بثلاثة اشیاء و الأصفر بالاربعة كلها و الله اعلم بالصواب

خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا؛ قطع: رقعي [رايانه]

اعمال پر کار متناسبه / هندسه / فارسی

a‘māl-e parkār-e motanāsebe

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7166

آغاز: پرکار متناسبه 1 ح ف 1 ک ل آلتي است مشتمل بر دو ستاره ... باب در عمل پر کار متناسبه (در 34 عمل) ... باب [در زیج جيوب ] (در 23 فصل)؛ انجام: دوازده عدد و ابن مطلوب است (سپس در بیان دعاوی شکل مغنی و ظلی و فروع این دو است و در تضعیف و شکل قسم دویم و چهارم و در افق مايله و نسبت ستين الى جيب مابين الطولين). جز تشریح در پر کار متناسبه نسخه مجلس (224/2) در دو باب دومی درسته جبریه به عمل پر کار متناسبه به دلیل و برهان؛ خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن محمد هاشم یزدی، تا: جمعه شوال 1254ق؛ افتادگی: آغاز؛ وقف خاص و عام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 88گ، 21 سطر (6× 12/5)، قطع: بغلی، اندازه: 6× 12/5 سم [ف: 16- 471]

اعمال تبدیل سطوح / هندسه / اردو

a‘māl-e tabdīl-e sotūh

فیض، میر شمس الدين

mīr šams-od dīn feyz

رساله ای در بیان اعمال تبدیل سطوح تاليف محمد رفیع الدین خان بهادر ملقب به عمدة الدولة بهادر فرزند شمس الامراء بهادر امیر کبیر به دست مترجم رسیده که در آن مطالب به خوبی بیان شده بود. از این رو به درخواست دوستان آن را به اردو ترجمه و تلخيص نموده است. رساله به سبک پرسش و پاسخ بین استاد و شاگرد تنظیم شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6907

آغاز: حمد اور شکر اوس صانع کامل قدرت کو سزاوار هی که

ص: 523

جس نی ماه نو کی هلالی شکل کوبی پرگار صفحه افلاک پر رسم کیا؛ انجام: کی هان جانا ضرور هی گر خدا چاهتاهی توکل مین بھی جناب عال مین باریاب هو کر سعادت حاصر کردنگا خط: نستعلیق هندی، كا: میر عباس علی موسوی، تا: رجب 1255ق؛ دارای اشکال هندسی؛ جلد: گالینگور زرشکی، 30گ، 21 سطر، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 20-338]

اعمال جهانشاه خان امیر تومان و احتشام الدوله حکمران خمسه / تاریخ ایران / فارسی

a‘māl-e jahānšāh xān amīr tūmān va ehtešām-od-dowle hokmrān-e xamse

ناظم الشریعه، محمد رضا، ق14 قمری

nāzem-oš-šarī“e, mohammad rezā (-20)

تاریخ تأليف: 1309ق

رساله ای منظوم در چگونگی حرکت حکمران نامبرده و جهانشاه از طرف ناصر الدین شاه قاجار.

تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 481

آغاز: بسمله شکر و سپاس بی قیاس و حمد و درود نامعدود معبودی را سزاست که آفریننده مخلوقات عالم است (بعد از چهار صفحه): بپاسخ چنین گوید: سخن سنج این داستان جدید xx چو برداشت از باب صحبت کلید/ بپاسخ چنین گفت آن هوشیار xx ایا ساقی راح رومی بیار؛ انجام: باین ختم کردم که آخر كلام xx قضا تا چه خواهد کند و السلام خط: نستعلیق، كا: عنایت الله بن میرزا آقا فتونی الاصل زنجانی المسكن، تا: یکشنبه 17 جمادی الاول 1314ق؛ در مجلس عقد تقی خان سرتیب برای سر تیب نامبرده؛ کاغذ: فرنگی آبی، 162گ، 11 سطر (7/5×14/5)، اندازه: 14×20سم [ف:-13]

- اعمال حج > مناسک حج

اعمال حل و عقد و سحق و حرق و تکلیس / کیمیا / عربی

aʻmāl-e hal va ‘aqd va sahq va harq va taklīs

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

729/10 آغاز: أن جميع اعمال هذا الفن لا يخلو من قسمين خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 11 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14×21/5سم [ف: 2-463]

اعمال خافيه قمری (رساله در) / علوم غریبه / فارسی

a‘māl-e xāfiye-ye qamarī (r. dar)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26486

آغاز: بسمله. در ذکر و اعمال خافيه قمری که تكسر آن؛ انجام: از اینجا باید نوشت و الله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ قطع: وزیری کوچک [رایانه]

- اعمال خیر > شناختن اعمال خير

اعمال درجات بروج اثنی عشر / هیئت / عربی

aʼmāl-e darajāt-e borūj-e esnā “ašar

مشتمل بر 6 جدول عمودی با عناوین: العدد، الصورة، الاسماء الأحجار، البخور، الأعمال و به ترتیب بروج دوازده گانه که چه کارهایی باید انجام داد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6859

آغاز: الحمل بیت المريخ و هو برج الذکر ناری و مشرقی و مزاجه حار يابس، العدد الف، الصورة رجل معه خنجر، الاسماء رخياوخ و رخيا، الاحجار لوریطش، البخور مرواصطرك، العمل تقتل اعداء کی بخنجره؛ انجام: العدد ل، الصورة رجل يقتل رجلا رجل هارب من اسد، الأسماء فلسلميع موليلعيع، الأحجار عظم من رأس دیک ابيض، البخور مل ازرق لاذن، الأعمال للمحبة و المودة و الصداقة و يصرف من تريد عن الحرب.

خط: نسخ، كا: ملا آقا حشین کاشانی، تا: 26 ربيع الثانی 1326ق؛ در دو برگ پایانی جدولی در بیان شناخت ساعات روز که مربوط به کدام کو کب است و جدولی 26826 خانه در طلسم؛ جلد: گالینگور زرشکی، 20 گ، 12 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 20- 307]

اعمال الدنيوية / دعا / فارسی

aʻmāl-od dony avīyya

فشارکی، محمد حسین بن محمد مهدی

fešārakī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad mahdī

اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 253

آغاز: الحمد كله لله و الصلاة و السلام على رسول الله وعلى آله آل الله و لعنة الدائمة على أعدائهم اعداء الله إلى يوم لقاء رحمت الله أما بعد چنین گوید بنده مقصر رب ذوالمن؛ انجام: و بعد مسخر شدن او را از خدا بخواهد خداوند او را مسخرش گرداند. خط: نسخ عالی، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ در حاشیه خود مرحوم فشار کی چنین نوشته اند: «مطابقت شد با مسوده حقیر مطابق است من اقل الطلاب شیخ محمد حسین فشار کی عفى الله عنه في جمعه ششم شهر شوال المکرم 1330 ق» (و مهر خود را زده اند)، اوراق آخر کتاب مفقود می باشد؛ 75گ، 11 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف:-151]

ص: 524

اعمال الدنيوية و الاخروية / آداب و سنن / فارسی

aʻmāl-od donyavīyya va-l oxravīyya

فشارکی، محمد حسین بن محمد مهدی

fešārakī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad mahdī

اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 254

خط: نسخ عالی، بی کا، بی تا؛ این کتاب در حاشیه کتاب اعمال الدنيويه (شماره 253) نوشته شده؛ 75گ، 11 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف:-152]

اعمال دوازده ماه ایام سال / دعا / فارسی

a'mal-e davazdah mah-e ayyam-e sal

مختصری در اعمال و مستحباتی که در روزهای هر ماه انجام داده می شود، از ماه محرم شروع و به ماه ذیحجه ختم می شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 31/2

آغاز: شکر و سپاس و ستایش مر خداوندی را که بندگان خود را استجابت دعا وعده نموده؛ انجام: لعن الله الظالمين لكم من الأولين و الاخرين و ألحقهم بدرك الجحيم خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 65گ (35پ -99پ)، 15 سطر، اندازه: 9× 16سم [ف: 1-43]

اعمال رجب، شعبان و رمضان / دعا / فارسی

a‘māl-e rajab, šaʻbān va ramazān

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22573

آغاز: بسمله الحمدلله اما بعد این صحیفه است؛ انجام: اللهم اجعل لي قلبا يخشاك الى يوم يلقاك

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

اعمال رجب، شعبان و رمضان (کتاب در) / دعا / فارسی

aʻmāl-e rajab, ša‘bān va ramazān (k. dar)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27447

آغاز: التماس ذلك الثواب اوتيه و ان لم يكن الحديث كما بلغه یعنی هر که باو ثوابی از جانب خدای؛ انجام: إلى بيتك الحرام و متصفح لى عن الذنوب العظام و يستخرج يا رب كنوز یا رحمن تم

خط: نسخ خفی خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

اعمال روز عاشورا / دعا / عربی

aʻmāl-e rūz-e 'āšūrā

اصفهان؛ روضاتی، سید احمد؛ شماره نسخه: 147/5

بی کا، بی تا؛ 17 سطر، اندازه: 12× 19سم [ف:-101]

اعمال روز عرفه / دعا / عربی

aʻmāl-e rūz-e 'arafe

آغاز: بسمله، از حضرت صادق (عليه السّلام) منقول است که...

انجام: يا ارحم الراحمین ممنون و سرافراز نمایند

همانند: 1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 106

سیزده نسخه؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 61]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3098

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3101

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3099

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3100

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3102

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3097

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3096

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3103

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3104

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3106

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

12. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 3095

ص: 525

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3105

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

- اعمال روز نوروز > نوروزنامه

اعمال الساعات / کلام و اعتقادات / فارسی

a‘māl-os sā‘āt

حسینی کاشانی، محمد جعفر بن محمد علی، ق14 قمری

hoseynī kāšānī, mohammad ja'far ebn-e mohammad ali (-20c)

اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار تاریخ تألیف: شعبان 1309ق

کتاب در اعمالی است که هر مسلمان در ساعات روز و ایام هفته باید انجام دهد، در ده «مقاله»: 1. اعمال متعلق به ما بین طلوع فجر الى طلوع آفتاب؛ 2. اعمال متعلق به طلوع تا زوال آفتاب؛ 3. اعمال ما بين زوال آفتاب تا هنگام غروب؛ 4. اعمال ما بين غروب آفتاب تا وقت خواب؛ 5. اعمال ما بين وقت خواب تا نصف شب؛ 6. اعمال نصف شب تا طلوع فجر؛ 7. فضیلت و اعمال شب و روز جمعه؛ 8 ذکر ادعیه مخصوص روزهای هفته؛ 9. بیان ادعیه روزهای هر ماه قمری؛ 10. بیان اعمال و لیالی عزیزه تمام سال.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا الايمان و نور قلوبنا بنور الايقان.

انجام: برحمتك يا حنان يا منان يا ذا الجلال و الاكرام انک علی كل شيء قدير ولاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم.

[دنا 52/2 (3 نسخه)]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 531

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق خوش و استادانه، کاتب = مؤلف، تا: ذیحجه 1322ق، جا: تهران؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی و نخودی، جلد: تیماج مقوایی ضربی با گل و بوته زر، 226گ، 17 سطر (8× 15)، اندازه: 17× 22سم [ف: 2-25]

2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2020

آغاز: برابر؛ انجام: اتمام شد کتاب اعمال الساعات الحمدلله رب العالمين بدست مؤلف فقير الحقير الاقل الخلاق الحاج سید جعفر ابن مرحمت مأب الحاج میر محمد علی کاشانی. ئامید است از ناظرین باین کتاب اینکه از غترات و ذلات آن اغماض عين فرموده و این ضعیف بی بضاعت را بدعاء خیر و قرائت سوره فاتحة الكتاب باد و شاد را بدعاء خیر و قرائت سوره فاتحة الكتاب یاد و شاد فرمایند و كان ذالك في ليلة الأربعة الثالث من شهر شعبان المعظم من شهور سنة تسع و ثلثمائه بعد الألف من الهجرة النبويه على هاجرها الف الف سلام و تحیه 1309. تحت النسخه على يد الاحقر الأذل المذنب الى رحمة رب الباری محمد بن على النتنزي في يوم الخميس سنة عشر من شهر الصيام 1309

خط: نسخ و نستعلیق شکسته، كان محمد بن على نطنزی، تا: چهارشنبه 3 شعبان 1309 ق، مجدول، با سرلوح مذهب، دارای کتیبه؛ مهر: «علی اکبر بن حسین الحسینی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی ساده وسط شمسه زرین ضربی با یک حاشیه گل های پنج پر ریسه طلائی ضربی، 458ص، 17 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 15× 22/6 سم [ف: 1-67]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 545

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و نسخ خوش، كا: حسینعلی زنجانی، تا: دوشنبه ربیع الاول 1311ق، جان تهران، با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قرمز، حاشیه گل و بوته زر، مقوایی، 223گ، 17 سطر (8× 15)، اندازه: 15× 22سم [ف: 2-37 ]

اعمال سال / دعا / فارسی

aʻmāl-e sāl

سبزواری، محمد مؤمن بن شاه قاسم، -1077 ؟ قمری

sabzevārī, mohammad mo’men ebn-e šāh qāsem (- 1667)

رساله در عبادات و دعاها و زیارت هایی است که در روزها و شبهای ماهها انجام داده می شود که از کتاب های معتبر گرد آورده و از ماه محرم شروع شده و به ذیحجه ختم می شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 208

آغاز: الحمدلله الذي هدانا الى طريق معرفته و دعانا إلى نعمته و حذرنا من نقمته؛ انجام: و روایت واقع شده که در روز بیست و هفتم این ماه امام علی نقی علیه السلام متولد شد. خط: نسخ معرب زیبا، كان محمد زمان بن مقری سلطان، بی تاب مجدول، مصحح، دارای سرلوح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 170 گ، 14 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 1-237]

اعمال سال (رساله در) / دعا / فارسی

aʻmāl-e sāl (r. dar)

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2250/2

آغاز: بسمله، در اعمال سال بر سبیل اجمال بباید دانست که در سالی بعضی ایام و لیالی متبرکه هست؛ انجام: که ای نوح در قیمت این در یگانه.

ص: 526

کا: محمد طاهر واعظ مشهدی، بی تا، افتادگی: انجام؛ ناقص (موجودی سه صفحه)؛ جلد: تیماج مشکی، 3ص، 17 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 5-627]

اعمال سبعه / كيميا / فارسی

aʻmāl-e sabíe

تنكلو شاه کبیر تبریزی، قمری

tanaklū šāh kabīr-e tabrīzī

[نسخه های منزوی 614/1]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6/12630/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام ... بدانکه من که تنكلوشاهم اگر چه در کتاب خاص الخاص خود که آن را گنج گهر نام نهاده اند؛ انجام: باقی خود دانی من ترا گفتم و رفتم خدای بر همه کس رحمت کناد.

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 5گ (182-186) [ف: 36- 196]

- اعمال السنة > المراقبات

- اعمال السنة > کنز العباد

اعمال السنة / دعا / اردو

aʻmāl-os sonna

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23400

آغاز: بسمله، در بیان فضائل و اعمال شب و روز؛ انجام: اصبحت اللهم صلى على محمد و آل محمد

خط: نسخ، بی کا، تا: 1270 ق [رایانه]

اعمال السنه / دعا / فارسی

aʻmāl-os sena

در آداب و فضیلت دعا و دعاهایی که در هر روز با ایام ماه های سال خوانده می شوند، در دوازده «باب» و هر کدام دارای چند فصل» و به مناسب اعمال ماه محرم تاریخ حضرات معصومین (عليه السّلام) و مقتل امام حسین را در چند مجلس نگاشته است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9429

آغاز: در اعمالی که هر روز باید بعمل آورده شود . بعضی اعمال و فضیلت دعا و آداب و شرایط آن و اوقات استجابت دعا؛ انجام: و غیر از رضا و تسلیم چیزی بخاطرش خطور نکند خدایتعالی برای او بغير خير راضی نشود.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 359گ، مختلف السطر، اندازه: 20× 31سم [ف: 24-196]

- اعمال سه ماهه > اعمال شهور ثلاثة

اعمال شب و روز 27 رجب / دعا / فارسی

aľmāl-e šab v rūz-e 27 rajab

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/ 14440

بخشی از کتاب دعایی است به فارسی؛ خط: نسخ نازیبا، كا: محمد حسین بن ملا عبدالله شامکانی ملائی، تا: 27 ربیع الثانی 1233ق؛ جلد: گالینگور، قهوهای، 3گ (331ر -333پ)، 15-17 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 38-579]

اعمال شهر رمضان / دعا / عربی

aʻmāl-e šahr-e ramazan

رساله کوچکی است در دعای ماه رمضان و برخی نمازها و اعمال وارده در این ماه.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5551- 27/221

آغاز: لک الاسماء الحسني والامثال العليا والكبرياء والالاء اسئلک ان تصلي على محمد و آل محمد وان تجعل اسمي في هذه الليلة في السعداء؛ انجام: لا اله الا انت ياقدوس یا سلام یا مؤمن یا مهيمن يا عزيز يا جبار یا متکبر یا الله یا خالق یا باریء یا مصور يا الله يا الله يا الله

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 38گ، 20 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 1-456]

- اعمال الشهور > روضة العابدین

اعمال الشهور / آداب و سنن

a'mal-us Suhur

همدان؛ فروزان مهر؛ شماره نسخه: 1

از: ملا فتح الله. از اعمال ماه رجب شروع کرده و به جمادی الثانی خاتمه داده، دارای ابواب و فصول، خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی [رشت و همدان: في:-1703]

اعمال شهور ثلاثة = ادعية الشهور الثلاثة / دعا / فارسی و عربی

a‘māl-e šohūr-e salāse = ad'īyat-š šuhūr-it talāta

حسینی، محمد بن عبدالرحیم، ق 11 قمری

hoseynī, mohammad ebn-e ‘abd-or-rahīm (-170)

اهداء به: شاه طهماسب اول

رساله ای متوسط در اعمال و اذکار و نمازهای وارده در سه ماه

ص: 527

رجب و شعبان و رمضان، دارای یک «مقدمه» در فضیلت روزه و نافله در اول ماه و سه «باب»: 1. آنچه تعلق به ماه رجب دارد و در دو فصل»: فصل اول در بیان آنچه تعلق به این ماه دارد على العموم، دویم در آنچه تعلق به هر شب و روز دارد به خصوص؛ 2. آنچه تعلق به ماه شعبان دارد، در دو فصل»: اول در آنچه تعلق به این ماه دارد على العموم، دویم در بیان آنچه به هر شب و روز تعلق دارد؛ 3. آنچه تعلق به ماه مبارک رمضان دارد و در دو «مقصد» و «خاتمة»: مقصد اول در بیان آنچه تعلق به این ماه دارد به طریق عموم و در پنج «فصل» است، مقصد ثانی در بیان آنچه در روزها و شب های این ما[ه] بجای باید آورد و به خصوص و در سه فصل»، خاتمه در بیان عمل شب عید و روز آن، تتمه بدانکه چون روز نیروز در ماه رمضان واقع می شود. آغاز: شکر و سپاس بی قیاس مر آن معبودی را که عبادتش موجب فیروزی عابدان و طاعتش سبب سرفرازی زاهدانست و درود نامعدود بر آن سید و سرور که عالم همه طفيل وجود اوست ... اما بعد چنین گوید اضعف عباد الله الغنى دوست محمد بن عبدالرحیم الحسین که بر ضمایر ارباب فهم ...

[الذريعة 243/2 ؛ فهرستواره منزوی 123/9 (2 نسخه با عنوان «اعمال سه ماهه») و 102/7 (3 نسخه)؛ دنا 52/2 (21 نسخه)]

1. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 269

آغاز: ارباب فهم و دانش پوشیده نماند که غرض از ایجاد عباد عبارت رب الارباب است چنانچه آیه کریمه و ما خلقت الجن ... ناطق است بر آن؛ انجام: و پیش از ظهر زیارت عاشورا بکند از گناهان پاک شود مانند روزی که از مادر متولد شده است و هر حاجت که طلب نماید البته برآورده است

نام مؤلف به استناد نسخه مرعشی ش 12124 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 152گ، 9 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 2-16]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1802

آغاز: برابر؛ انجام: نادعلی بخواند و بعد از آن بگوید یا ابا الغيب اغثنی یا علی ادرکنی و بعد از آن ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی جلد: میشن زرد نو، 130 گ، 10 سطر، اندازه: 10× 14/6 سم [ف: [248-2

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 105

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه سید عز الدین حسینی زنجان؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1042ق؛ مصحح؛ 308ص [عکسی : 1-127]

4. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

کا حق نظر، تا: 3 محرم 1042ق؛ مجدول [دليل المخطوطات: 1-90]

5. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 20363

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: میرزا علی، تا: دوشنبه 12 جمادی الاول 1059ق؛ مجدول، مذهب، تذهیب نسخه به وسیله کاتب نسخه میرزا على است، در پشت صفحه اول یادداشتی مورخ ذیحجه 1144ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12 سطر (6/5× 12/5 )، اندازه: 11/5× 18) سم [ف: 431-2]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15125

آغاز: برابر؛ انجام: سلام عليكم طبتم فادخلوها خالدين سلام هي حتى مطلع الفجر.

خط: نسخ، كا: عبد الله بن علیرضا خادم نجفی، تا: رمضان 1094ق؛ محشی، مصحح، مقابله شده با نشان «بلغ مقابلة من أوله إلى آخره بتمام دقت انشاء الله تعالی موفق باشند بمحمد و آله»، با سر لوح زیبای مرصع، مجدول، عبارت «این سه جزو آخر را عفو فرمایند چون ایام روزه بوده است»؛ زیارت حضرت عباس بن علی (عليه السّلام) و دعای وقت غروب آفتاب در پایان؛ مهر: «فخر الدین افتخار الاسلام الطباطبائی 1326» (بیضی)، «فخر الدين ابن محمد حسین الحسني الحسين الطباطبائی 1326» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی مغزی، عطف و لبه ها و درون: تیماج قهوه ای، 108گ، 14 سطر (9× 16)، اندازه: 13/5×22/5 سم [ف: 38-375]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: نسخ ممتاز، بی کا، تا: رمضان 1094ق؛ مقابله شده، مجدول دارای سرلوح رنگین کوچک از عصر صفوی؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س ش 1-2-31]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12059

آغاز: برابر؛ انجام: و أمرت بالمعروف و نهيت عن المنكر و تلوت الكتاب حق تلاوته

خط: نسخ معرب و معجم، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی با عبارت «خل»؛ مهر: «عبده حسن بن لطف الله» (مربع)؛ کاغذ: شرقی، جلد: دو رو تیماج برون زیتونی ضربی با ترنج سر ترنج و لچک درون نخودی، 135 گ، 11 سطر (7× 12)، اندازه: 12×19 سم [ف: 30-448]

9. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2459

آغاز: برابر؛ انجام: کرمک بالحاجات فلك العلو الاعلى فوق كل عال جليل عندك صغير، خاب الوافدون على غير و خسر المتعرضون

تا اواخر خاتمه را در بردارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر، 89گ، 13 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 1-188]

10. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3347

آغاز: برابر؛ انجام: سلام على موسى وهارون سلام على آل يس سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدين سلام هي حتى مطلع الفجر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام، برگ اول و آخر افتاده ولی کسی در کاغذی نوشته و اضافه کرده است؛

ص: 528

مجدول؛ جلد: تیماج سیاه، 158گ، 12 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-189]

11. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3354/2

آغاز: برابر ؛ انجام: اسألک بحق هذه الاسماء الا ما اعطيتني سؤال و قضيت حوائجی یا کریم تمت خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 152گ (1پ-152پ هامش)، 11 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-189]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14827

آغاز: برابر؛ انجام: و الائمة الميامين من اله و سلم تسليما.

خط: نسخ، بی کا، تا حدود اوایل قرن 12؛ مجدول، اوراق با کمند؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 148 گ، 14 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 15-113]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10968

آغاز: برابر؛ انجام: اللهم صل على محمد و آل محمد الأوصياء المرضيين وصل ... .

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 97گ، 15 سطر، اندازه: 125× 20 سم [ف: 378-27]

14. قم: فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

کا: محمد محسن بن تقی حسینی قورطانی، تا: 1116ق [تراثنا: س 13 ش 1-132]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12124

آغاز: و هادیان راه یقین اند ... اما بعد چنین گوید اضعف عباد الله ... که بر ضمایر ارباب فهم و دانش پوشیده نماند که غرض از این ایجاز عبارت رب الأرباب است؛ انجام: چون از نماز فارغ شود، تسبيح فاطمه زهرا علیها السلام بگوید، تمت الكتاب.

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، مجدول؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج سبز مجدول، 165گ، 10 سطر (9× 18/5)، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 30-571]

16. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8259- 56/109

آغاز: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد على بن کربلائی دوست محمد قراچون آبنادان کوهی ساکن الله رودبار مشهد کنج، تا: یکشنبه سلخ رمضان، 29 دیماه قدیم، 1233ق؛ 133گ، 11- 12 سطر، اندازه: 14× 19سم [ف: 1-456]

17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8368- 57/38

آغاز: فرماید که ببرید این بنده را به سوی بهشت و استقبال کنند او را ملائکه به تحفها و کرامتها

از اواسط فصل اول در اعمال ماه رجب تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، کا: حسین بن مرحوم ملا محمد باقر، تا: جمادی الاول 1297ق؛ افتادگی: آغاز؛ 140 گ، 17 سطر، اندازه: 14× 26 سم [ف: 1-457]

18. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2163/1

آغاز: برابر؛ انجام: تتمة؛ چون نوروز در ایام ماه رمضان شود. زهر بر او کار نکند بقدرة الله تعالی آیات این است: سلام على نوح في العالمين ... سلام هي حتى مطلع الفجر.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج زر. مقوایی، 47گ (2ر -48پ)، 20 سطر، اندازه: 19×26سم [ف: 3-169]

19. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1726

آغاز: برابر؛ انجام: اللهم لا تجعلني اخسر من سألك فيه و اجعلنی ممن اعتقته في ... خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 195 گ، 9 سطر، اندازه: 17×24/5 سم [ف: 1295]

20. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3801- 19/131

آغاز: برابر؛ انجام: حجتک قائمة و سلطانک ثابت لایزول

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح، مهر: بیضوی «یا امام حسن» (بیضی)، در برگ اول مهری به تاریخ 1174؛ جلد: تیماج مشکی، عطف تیماج قهوه ای، ترنج باسر، مجدول، 80 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5× 20 سم [ف: 1-456]

21. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8726- 57/176

آغاز: و هر که هفت روز از آن روزه بدارد هفت در جهنم بر روی او بسته گردد و هر که هشت روز از آن روزه بدارد هشت در بهشت بر روی او گشوده شود؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 102گ، 20 سطر، اندازه: 8× 12سم [ف: 1-457]

22. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8745- 58/195

آغاز: یا ذی الجلال والاكرام يا ذا النعماء والجود يا ذالمن والطول حرم شيبتي على النار

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 128 گ، 12 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1-457]

23. قم، لاجوردی، سید مهدی؛ شماره نسخه: 14

بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز (یک برگ) و انجام (دو برگ)؛ مجدول؛ قطع: ربعی [چند نسخه -ف: 107]

اعمال شهور ثلاثه / دعا / عربی

a‘māl-e šohūr-e salāse

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14531

آغاز: بسمله الحمدلله الذي جعل العباده؛ انجام: سلام هي حتى مطلع الفجر بحمد اله الامجاد

برگ اول آن توسط کربلائی محمد اسماعيل بن علی اکبر در اوایل قرن 14 هق اشتباهاً از کتاب «اعمال سه ماه» علامه مجلسی نونویسی شده است؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر تبریزی، تا: ذیحجه 1241ق؛ ضمیمه: در اوراق اول و آخر نسخه ادعیه: روزانه شهور

ص: 529

رجب و رمضان، دعاء ختم تلاوت قرآن به خط مغایر؛ مجدول؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج ضربی خرمائی اسقاطی، 73گ، 15 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 15-115]

اعمال شهور ثلاثه / دعا / فارسی و عربی

amal-e Sohur-e salase

غیر همانند:

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14260

آغاز: و گویند بیا تا آنچه خدای بتو وعده کرده است بتو بنمایم؛ انجام: و بگوید اللهم اغفرلی

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: مقوا عطف و گوشه ها تیماج تریاکی، 131 گ، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 15-115]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15908

آغاز: می خوانده اند که اللهم اهله علينا بالأمن و الايمان و السلامة و الاسلام ... فصل در رؤیت جميع ماهها بدانکه مشهور است که چون ماه مبارک رجب ... باب اول در اعمال ماه مبارک رجب، بدانکه ماه عظیم القدر و المنزلت است و آخر ماههای حرامست؟ انجام: و غسل درین شب نیز سنت است و درین شب نیز باید که صلوات بر حضرت رسالت پناه ...... تا هر دعا که کند مستجاب گردد ...

اعمال ادعیه و اذکار ماه های رجب، شعبان و رمضان است در سه باب دارای فصول. مؤلف از شاگردان میرداماد بوده و مطالبی را از وی با عظمت و احترام بسیار نقل کرده است. در این رساله از منابع حدیثی و دعایی شیعه نقل شده و غیر از اعمال شهور ثلاثه امیر دوست محمد بن عبدالرحيم حسینی است که در الذریعه 243/3 و آستان قدس 113/15 معرفی شده است؛ خط: نسخ، بی کا (گویا به خط مؤلف)، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی به امضای «منه عفى عنه»، رکابه دار، مالک نسخه صدرالافاضل) در ابتدای یادداشتی درباره کتاب و مؤلف آورده و ادعا کرده که نسخه به خط مؤلف است ولی نام کتاب و مؤلف را نیافته است؛ جلد: مقوا رویه کاغذ رنگی عطف گالینگور قرمز، 56گ، 20 سطر، اندازه: 13/5× 22/5سم [ف: 44-126]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14560

آغاز: موجود مستنسخ از زادالمعاد: «و هر که هشت روز از ماه رجب را روزه دارد»؛ انجام: فاولیا وه بعزه تيعززون. نسخه: و موافق مذهب شیعه در روز بیست و سیم خواندن دور نیست که انسب باشد.

ده برگ اول نسخه تأليف امیر دوست محمد حسینی است و مابقی اوراق تا آخر اعمال ماه رمضان سهوا از «زادالمعاد» علامه مجلسی کتابت شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری فرنگی و چند برگ اول نخودی فرنگی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها تیماج خرمایی، 185گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5× 14/5 سم [ف: 15-116]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15449

آغاز: شود جهة او حسنات بعدد ریک بیابان عالج و داخل بهشت شود بی حساب و با او گویند که آنچه آرزو داری از خدای عزوجل طلب کن و هر که شش روز از اول ماه رجب روزه بگیرد از قبر بیرون آید در حالتی که روی او نوری باشد؛ انجام: الساعة الساعة تا آنکه نفس منقطع شود روز بیست نهم ماه رمضان در این روز این دعا مستحبست که بخواند اللهم ارزقني فيه فضل الليلة (كذ) القدر.

این نسخه در اعمال و ادعیه سه ماه رجب، شعبان و رمضان است به این ترتیب که نخست روزه های مستحبی هر ماه را متذکر و سپس توضیح مناسبت های ایام اعم از تولد و وفات و شهادت و در پایان ادعیه و اعمال وارده در ایام و لیالی آن ماه را نگاشته است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام کاغذ: نخودی آهاری فرنگی، 114، 9 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 15-116]

اعمال الشهور الثلثة (رجب و شعبان و رمضان) / دعا / عربی

aʻmāl-uš šuhūr-it talāța (rajab wa ša‘bān wa ramaļān)

ابن طاوس، علی بن موسی، 589-664 قمری

ebn-e tāvūs, ‘alī ebn-e mūsā (1194-1266)

در فوائد سه ماه شوال و ذیقعده و ذیحجه در نه «باب». شاید از «الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة في السنة» او باشد.

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 147 از باب هشتم آغاز می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1115ق، مجدول کاغذ ترمه؛ جلد: میشن تریاکی ضربی نو، 147گ، 17 سطر، اندازه:16/2× 23/4 سم [ف: 1-43]

2. تهران: الهيات؛ شماره نسخه: 351

آغاز: بسمله. الباب الأول فيما نذكر من فوائد شهر شوال و فيه عدة فصول فصل فیما نذكر مما روي في تسمية شوال؛ انجام: انک على كل شيء قدير و صل الله على محمد و اهل بیته و سلم. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ تملک: مقبل بن حسن در کربلا با تاریخ 1190؛ نسخه از آقا باقر عمو عاریه شده و از حاج على اكبر ترک خریداری شده است؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 17 سطر (6/5× 13/5)، اندازه: 11× 16/5 سم [ف:-459]

ص: 530

اعمال الصالحين / فارسی

a‘māl-os sālehīn

مشتری خراسانی، محمد ابراهیم، 1264-1305 قمری

moštarī norāsānī, mohammad ebrāhīm (1848-1888)

تاریخ تأليف: رمضان 1293ق در رمضان 1293 آن را کامل کرده است، کتاب در خود آن «سفینه» خوانده شد و نویسنده آن را در آغاز «اعمال الصالحين » و در پایان «عمل الصالحین» نامیده است.

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 572

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-63]

اعمال الصوفيه / عرفان و تصوف / فارسی

a‘māl-os sūfīye

در مقدمه می گوید شیخ نجم الدین کبری گفته است: «الطرق الى الله بعدد انفاس الخلايق و طريقنا الذي نشرع في شرحه اقرب الطرق الى الله تعالی و اوضحها و ارشدها». بعد او می گوید این بدانست که این طرق متعدد محصورند در سه گونه: 1. طريق ارباب معاملات؛ 2. طريق ارباب مجاهدات؛ 3. طرق اهل محبت و واصلين. او سپس این طریق را محصور در ده اصل کرده و چنین شرح می دهد: اصل 1. ندبه؛ 2. زهد؛ 3. التوكل؛ 4. قناعت؛ 5. عزلت؛ 6. ملازمة الذكر؛ 7. التتجه الى الله؛ 8 الصبر؛ 9. المراقبه؛ 10. الرضا. متن رساله عربی است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2468/5

آغاز: بسمله، الحمدلله الحليم الكريم العي العظيم و الصلوة على النبي المصطفی؛ انجام: ولا يثمر له الولاية و النبوه فافهم ترشد خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، تریاکی، 3ص (75-77)، 15 سطر (5×11/5)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 5-633]

- اعمال ضرب > شرح خلاصة الحساب

اعمال العابدین و اشغال الزاهدين / آداب و سنن-عربی

amal-ul abidin wa asgal-uz zahidin

رساله ای در یک «مقدمه» و دوازده «فصل» و «خاتمه»: فصل 1. النوافل المرتبة اليومية؛ 2. صلوة جعفر بن ابی طالب؛ 3. جملة من فضائل الجمعة؛ 4. صلوة النيروز و الغسل فيه؛ 5. صلوة كل يوم و ليلة من الأسبوع؛ 6. صلوة كل ليلة من رجب؛ 7. صلوة ليلة الرغائب؛ 8 صلوة كل ليلة من شعبان؛ 9. اعمال شهر رمضان؛ 10. صلوة العيدين؛ 11. صلوة يوم الغدیر؛ 12. اعمال المحرم و سایر الشهور؛ خاتمة في التعقيب و ما يتناسبه.

تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 580

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي أوضح لنا وسائل الشيعة و اکرم علينا بالجنة الواقية و بعث الينا نبي الرحمة ثم اكمل بنصب الامامة؛ انجام: و عنه قال طالب العلم يستغفر له كل شيء حتى الحيتان في البحار

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: انجام؛ مالك: محمد حسین تهرانی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا، 150گ، 9 سطر (7× 12/5)، اندازه: 9/5× 15 سم [ف:-459]

اعمال عباد / کلام و اعتقادات / فارسی

a‘māl-e 'ebād

رساله ای است در اثبات امر بين الأمرين و ابطال جبر و تفویض، دارای یک «مقدمه» و سه «مقاله» و «خاتمه». این رساله باید در قرن 11 تالیف شده باشد و مؤلف آن از خویش چنین یاد می کند «این منزوی زاویه گمنامی جعل الله انسه في الوحدة و افتقاره اليه وحده». مؤلف در مقدمه، شرح مفصل معنی امر بین الامرین و اثبات آن و معنی جبر و تفویض را آورده و در مقالات به ترتیب آیات، ادعیه و احادیثی که منشا بطلان جبر و تفویض شده اند و دلالت دارند بر حال امر بين الأمرين» را آورده است. در مقدمه در تبيين امر بين الامرین می گوید: «کلمه جامعه در این باب آن که ذوات را دو تعین است علمی و وجودی. تعین علمی متنزع شدنست از قدرت کامله که ذات اقدس است که عین علم است به خود و تعیین وجودی در آمدنست به امر کن ...». پیش از این سخن قصیده ای است که بیش از 20 بیت دارد و از ابیات آن است: «کن فارغ البال اذا مر العباد على xx ماد بر العادل العلام في الأزل / ... نعوذ بالله من تلك العقيده اذ xx تهوي بصاحبها من ذروة الجبل او كيف اجحد ترتیب الوجود و قد xx اراه نحو قطار النوق و الجمل /... ان الوقایع طرا کیف ما وقعت xx باذن خالقنا العلام لم يزل /... صحح مزاجک آن شئت التلذذ من xx طعم النوائب و الاسقام و العلل / ... لو لم يكن لذة في النائبات لما xx صبت على انبياء الله و الرسل / ... انظر الى سيد الكونين و ابنته xx ثم الامام امير المومنین علی /... قد ابتلوا بصنوف الموجعات و هم xx في عصمة الله مذ كانوا من الزلل». تذکر: این رساله با آغاز و انجام مشابه در ش 10535 مجلس به عنوان «الجبر و التفويض» به فیض کاشانی نسبت داده شده است و به نظر می رسد یک رساله است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 462/10 -طباطبائی

آغاز: بسمله الحمد لله الذي يفعل ما يشاء و يحكم ما يريد و يامر بالعدل و الإحسان و ينهى عن الفحشاء و المنكر و ليس بظلام اللعبيد ... اما بعد این رساله ایست در تحقیق اعمال عباد مشتمل بر مقدمه و سه مقاله و خاتمه (در نسخه جای سخن خاتمه دیده نمی شود) مقدمه: مخفی نماند که باطل بودن جبر و تفویض و حق

ص: 531

بودن امر بين الأمرين از ضروریات مذهب اهل البيت عليهم السلام است و شهرت انتساب به ایشان در مرتبه شهرت و انتساب وجوب صلوة و زکوة است به اسلام؛ انجام: و البته خواست آن عبد به فعل خواهد آمد نه آنچه الله تعالی خواسته بود و تدبیر نموده پس تدبیر او تعالی عن ذلک علوا كبيرا ... تم بعون الله و حسن توفيقه. خط: نسخ، كان محمد مومن حسینی، تا: 1094ق، کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 39گ (110پ-148ر)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 22-180]

اعمال عباد موقوف بر ولایت است / کلام و اعتقادات / فارسی

aʻmāl-e ‘ebād mowqūf bar velāyat ast

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2463/8 -ف

نسخه اصل: کتابخانه وزیری جامع یزد، ش 3792 [در فهرست وزیری معرفی نشده]؛ بی کا، بی تا، 1ص [فیلمها ف: 1-698]

اعمال عمده شیمی / شیمی / فارسی

aʻmāl-e ‘omde-ye šīmī

کتاب در مورد علم شیمی تعریف آن، غرض از شیمی، معادلات و مسئله ذره، اجسام مفرده، نور شیمی، ارقام شیمی می باشد.

تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 84/4

آغاز: شیمی علم ترکیب ذرات اجسام است و این علم در بردارد تحصیل اعمال و تکرار آثاریکه اجسام در روی یکدیگر می نمایند؛ انجام: آثار خیلی عجیبی که بواسطه عدد قليلی حاصل شده اند

خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی حنایی و مایل به حنایی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول ضربی منگنه، 14ص (313 پ-326ر)، اندازه: 14× 21 سم [ف:-79]

اعمال غريبه / علوم غریبه - عربی

aʻmāl-e qarībe

رساله در اعمال غریبه و چشم بندی، که نویسنده پسر خود را مخاطب می سازد و می گوید چه اعمالی باید انجام داد تا اذهان را خیره کند علاوه بر اعمال چشم بندی پاره ای از مسائل کیمیا نیز در این رساله می آید.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1920/4

خط: نستعلیق، کا: محمد زمان بن محمد یوسف چرکس، تا: 1140ق؛ افتادگی: انجام؛ نسخه ناتمام است و انتنساخ کننده نیز به این نقصان واقف است چه در آخر کتاب او این مطلب را چنین متذکر شده است: «اطلب بقیه الرساله فانی وجدت النسخه التي كتبت منها هذه الرساله ناقصه فكتبت ما وجدت لا زايد ولا ناقص و هذا اول ما وجدته من النقص و بالله التوفيق» بعد از این عبارت دوباره مطلب را بسط می دهد و تا هامش صفحه 123 که کتاب را در آنجا ختم می کند؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: ابره کاغذی عطف تیماج قهوه ای مقوایی، 33 ص (91-123 هامش)، 14 سطر (13×18/5)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 4-374]

اعمال الغريبه - رنگ و مرکب سازی / شیمی / فارسی

aʼmāl-ol qarība = rang va morakkab sāzī

رساله ای بدون خطبه و خاتمه در هشتاد و نه «باب»: 1. ریختن شنگرف؛ 2. رنگ کاغذ؛ 3. ساختن زنگار؛ 4. ساختن لاجورد؛ ... 14. ساختن زاج قبرسی؛ ... 16. رنگ کردن ظرفها؛ ... 25. عمل سفید آب کاشغری؛ ... 30. مرکب و مرکب یاقوتی و غیره و دوده؛ ... 35. ساختن یاقوت؛ ... 40. حل زر سرخ به آسانی؛ ... 45. صفت مرجان؛ ... 50. ساختن تیغ فرنگی چون کاغذ؛ ... 55. صفت نگین ها؛ ... 60 گرفتن روغن؛ ... 65. سریشم؛ ... 70. ساختن سیماب؛ ... 75. رنگ کردن یاقوت سفید که لعل شود؛ .. 81 دانستن آن که هر اناری چند دانه دارد، ... 85 خضاب ها که موی سیاه و دراز کند؛ ... 89 صنعت آتش بازی.

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 18837/4

آغاز: بسمله (پس از آن فهرست کتاب است) در صفحه سوم باب اول در ریختن شنگرف رومی بیارند دوازده جز و سیماب خالص و بیست جزو گوگرد برهم؛ انجام: شوره 12 درم گوگرد یک درم و نیم انگشت سه درم و نیم فولاد سه درم و الله اعلم. تمت. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1110ق؛ در آخر نسخه با خط تازه چند دستور جادوگری هست و در پشت صفحه چند دستور پزشکی؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 24 سطر، اندازه: 15× 24سم [ف: 3- 1010]

اعمال غريبه و امور عجيبة / علوم غریبه / فارسی

aʻmāl-e qarībe va omūr-e ‘ajībe

مازندرانی، محمود بن محمد علی، ق13 قمری

māzandarānī, mahmūd ebn-e mohammad “alī (-190)

ظاهراً بخشی است از کتابی که نویسنده دفتر (محمود مازندرانی) آن را در اینجا آورده است. این بخش شامل دوازده فصل» است: 1. نیل مکاشفات به مدد ارواح؛ 2. تحصیل علوم غریبه؛ 3. تحصیل علوم اکسیر و سایر علوم عجيبه؛ 4. اطلاع بر كنوز ... و دفائن؛ 5. اخراج سؤال از صید و آب بحر؛ 6. اطلاع بر امور مخفيه؛ 7. وقوف بر مخفيات؛ 8 احضار ارواح جن؛ 9. تسخیر بعض جنیان؛ 10. تسخير و احضار اقرباء جن .... 11. تسخیر مرده جن؛ 12. احضار ملوک جن.

ص: 532

تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 871/5

آغاز: در اعمال غریبه و امور عجيبه و اطلاع بر مخفیات و تسخیر مشتمل بر دوازده فصل؛

کا:محمود بن محمد على مازندرانی، تا: 1249ق، جان حاجی ترخان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای سفید با عطف تیماج قرمز، 6گ (47- 52)، قطع: رقعی، اندازه: 13/5×21/5 سم (نشریه: 13-267)

الأعمال الفلكية / هیئت / عربی

al-a‘māl-ul falakīyya

جدول جيب ستینی محلول، جدول الكل ستینی محلول، جدول المثل المحلول، جدول ظل مبسوط اصابع محلول .

تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گر کانی؛ شماره نسخه: 43

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ دارای 89 جدول نجومی؛ تملك: جلال الدین محمد بن محمد الرملي، محمد بن محمد باقر بن محمد حسین منجم در 1261 (به خط و مهر او)، حاجی آقا على اكبر مجتهد در محرم 1221 با مهر «محمد بن احمد خان»؛ 44گ، قطع: وزيري [نشریه: 5-656]

الأعمال الفلكية / هیئت / فارسی و عربی

al-aʻmāl-ul falakīyya

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 63/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف تیماج تریاکی، 4ص (36-39)، 21 سطر (10× 16)، اندازه: 16× 22 سم [سنا: ف: 1-32]

اعمال قرطاس / علوم غریبه / فارسی

a‘māl-e qertās

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21699/2

آغاز: من اسرار العجيبة في اعمال القرطاسیه می باید که ده روز روزه بگیرد و حیوانی نخورد و در ...؛ شامل هشت دستور العمل است با ادعیه آنها

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، عطف میشن مشکی، 20 سطر (5/5×11/5)، اندازه: 11× 19 سم [ف: 2-567]

اعمال القلب / عرفان و تصوف / عربی و فارسی

aʻmāl-ul qalb

شریف لاهیجی، قطب الدین محمد بن على،-1097 قمری

šarīf lāhījīk qotb-o-d dīn mohammad ben ‘alī (-1686)

رساله ای عرفانی است که در پاسخ به پرسش هایی در مورد «قلب» نوشته است.

آغاز: بعد الحمد الله الذي جعل قلوب العارفین مرآة مجلوة المعرفته و وحدانيته

انجام: بغیر دل همه نقش و نگار بی معنی است xx همین ورق که سیه گشته مدعا اینجا است. ربنا لا تؤاخذنا إن نسينا أو أخطأنا فانک جواد کریم تمت الرسالة الشريفة و الصلوة على خاتم الرسالة.

[دنا 54/2 (3 نسخه)؛ أعيان الشيعة 431/9 ؛ الذريعة 100/16 ذیل «فانوس خیال»؛ فهرستواره منزوی 103/7]

1. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 355/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-115]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12083/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ در انجام (برگ 56) مقدمه رساله دیگری از همان مؤلف دیده می شود که ادامه آن ناقص است. آغاز آن چنین است: «حمد نامحدود واحدی راست که بلند ساخت هر کرا پستی گزید ...»؛ کاغذ: فرنگی، 4گ (53-56)، 17 سطر، اندازه: 9/5× 16 سم [ف: 30-498]

3. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3194/11

آغاز: برابر

در فهرست با عنوان «جواب سؤال بعض اجلاء» آمده؛ خط: نستعلیق، كا: مهر علی، تا: 1232ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 2ص (194-195)، 24 سطر (8/5× 15)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 5-1567]

- اعمال القلوب و الجوارح > المسائل في اعمال القلوب و الجوارح

اعمال القوافي / عروض و قافيه / فارسی

aʻmāl-ul qawāfi

وحیدی تبریزی، ق 9 قمری

vahīdī tabrīzī (-150)

رساله ای در قافیه و مشتمل بر «فاتحه و چهارده «اسلوب» و «خاتمه».

آغاز: حمد فراوان و ثنای بی پایان مر متکلمی را که کلام شریف مجید او شامل هر علمی است که فصحاء و بغلغای عالم کلام شریف تازی و فارسی را به زینت سجع و نظم مزین و مبین گردانیده اند که بعد از کلام ربانی و نامه سبحانی فضلای اهل عالم و عقلای بنی آدم را پیشوا و رهنمائی باشد ... چون باب میزان البحار عروض به نهایت انجامید شروع کردیم در باب اعمال القوافی که در آن معرفت قافیه و ردیف است و آنچه

ص: 533

بدیشان متعلق است ... مشتمل بر فاتحه و چهارده اسلوب و خاتمه ... انجام: این مقدار کافی بود از ایراد علم قافیه که در صورت کتابت آمد و توفیق الهی رو بما نمود تا بخامه پیوست

چاپ: این رساله را بهروز ایمانی در دست تحقیق و چاپ داشته اند

[دنا 54/2]

1. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 116/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1248ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 16گ (27پ -42ر)، 17 سطر (9/5× 19/5)، اندازه: 16/5× 26 سم [ف:-132]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1881/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1248ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن پشمی ضربی، 13گ، 15 سطر، اندازه: 18× 28سم [ف: 5-395]

اعمال القوافي | عروض و قافيه / فارسی

a‘māl-ul qawāfī

مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: ض12720

خط: نستعلیق، کا: مهدی محلاتی، تا: 1284ق [الفبائی: 61]

اعمال قوم لوط / تاریخ / فارسی

a'mal-e qowm-e lut

رساله بسیار مختصری است در رفتارشناسی قوم حضرت لوط پیامبر (عليه السّلام).

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 793/1

آغاز: و لوطاً اذ قال لقومه انكم لتأتون الفاحشة ما سبقكم بها من احد من العالمين الأنبياء و لوطاً اتيناه حكما و علما و نجيناه من القرية التي كانت تعمل الخبائث؛ انجام: معاویه ... آنگاه ضرطه ی داد چشم دریده حیاء نگاه ندارد غذاهای نفاح می خورد نمی توانست خود را ضبط کند خصوصاً وقتیکه چرت می زد روزی عمر وعاص نشسته بود معاویه

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور قهوه ای، عطف پارچه زرشکی، 3گ، اندازه: 16× 21سم [ف: 1- 189]

اعمال کره / هیئت / فارسی

aʻmāl-e kore

رساله ای است در هیات و موضوع آن مطالبی است مربوط به کره زمین.

شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 57-الف/676/1

آغاز: بسمله و به ثقتی، این مختصریست در معرفت اعمال کره - مشتمل بر چند اعمال اول در معرفت ارتفاع گرفتن از کره؛ انجام: باقی عمل بر وجه مذکور تا انحراف آن شهر بیرون آید-تم في ... سادس شهر صفر المظفر من شهور سنه عشرین و مائتين بعد الف ... بيد المذنب محمد بن محمد علی شیرازی.

خط: نسخ، كان محمد بن محمد علی شیرازی، تا: صفر 1220ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج سرخ ضربی، 7گ، 21 سطر (10× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-262]

اعمال کیمیاوی / کیمیا / عربی

aʻmāl-e kīmīyāvī

شامل: غسل الزيبق، عمل سید عبدالله طنقی، صفة تصريف التحميرين، تحمير الزاج، تحمير الرصاص، عملی منقول از کتاب درة النقيه، صفة عقد العبد الأحمر، عمل الزيت، بندی منقول از کتاب البرهان، صفة الدهنة الحمر الورديه، مساله ای از شیخ حسن فیشی، عملی از یوسف صانع ابن قصير، تصريف التكليسه رساله سید زنون تشميع و سقی، عقد الطاسه، فایده ای از فقیه علی فیومی، استخراج ما النشادر احمر، تحمير النشادر و چند عمل دیگر ...

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 20370/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف و لبه میشن قهوه ای، اندازه: 12×16/5 سم [ف: 2-438]

اعمال کیمیایی / کیمیا / فارسی

aʼmāl-e kīmīyāyī

تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 57/3

هر یک به نام صاحبان آنها که برای تاریخ کیمیاگری بسیار سودمند ست با عنوان «طریق پنجم در اصول صناعت و امور غریبه» ؛ خط: نستعلیق، کا: عبدالرحمن بن فضل الله کاشی، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای مقوایی عطف و گوشه ها سبز، قطع: ربعی [نشریه: 3-37]

اعمال کیمیایی / کیمیا / فارسی

a‘māl-e kīmīyāyī

تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 67/3

بی کا، بی تا [نشریه: 3-5]

اعمال للشيخ الذعتري الموقت لجامع الأزهر / متفرقه / فارسی و عربی

ص: 534

a māl-un li-š-šayx ad-daʻtarī al-muwaqqat li-jāmi“-i al azhar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 63/35

بی کا، تا: 1163ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف تيماج تریاکی، 25ص (339-363)، 21 سطر (10× 16)، اندازه: 16× 22سم [سنا: في: 1-34]

- اعمال المانعة من دخول الجنة > المانعات

اعمال ماه رجب / آداب و سنن / فارسی

aʻmāl-e māh-e rajab

رساله کوتاهی است در اعمال و ادعیه مخصوص ماه رجب که احتمال می رود گرد آورنده آن همان کاتب نسخه باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14112/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این چند کلمه ایست در بیان بعضی از فضایل و اعمال ماه رجب؛ انجام: و بعد از آن چهار بار باید گفت که «لا اشرك بربي احداً».

خط: نستعلیق، کا: شاهوردی، تا: 960ق؛ احادیثی در فضایل و اعمال ماه رجب به نقل از کتابهای مصباح کفعمی و اقبال ابن طاووس در حاشیه برگ های بعد به تاریخ سه شنبه سوم رجب 974ق) کاغذ: شرقی، 2گ (1پ -2پ) در حاشیه [ف: 35-652]

اعمال ماه رجب و زیارت ابی عبدالله الحسین / آداب و سنن / عربی، فارسی

aʻmāl-e māh-e rajab va zīyārat-e abī “abd-el-lāh al hoseyn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4943/3

آغاز: در ماه مبارک رجب میباید که ایام البیض که روز سیزدهم؛ انجام: افضل ماصليت على احد من اولاد انبیائك المرسلين، بالله العالمين خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج کبود با لولا، 8گ (3پ -10پ)، 15 سطر (6× 11)، اندازه: 13× 20سم [ف: 14-197]

اعمال ماه رمضان / آداب و سنن / عربی و فارسی

aʻmāl-e māh-e ramazan

محمد حسین بن فتحعلی، قرن 13ق

mohammad hoseyn ebn-e fath- alī

از محمد حسین بن فتحعلی (مؤلف مجمع الغرائب) و همچون ذیل است بر آن کتاب و در پایان این کتاب نیز به مناسبت، از احادیث مختلف و اخبار مواعظ و فضایل و از کتاب های مقتل (و از آن جمله از کتاب های بحر المصائب و نجاة الخافقين، مولی نوروز على بسطامی) یاد می کند. در پایان کتاب جدولی است برای تعیین غره هر ماه قمری به نقل از درویش على.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3563/2

آغاز: بسمله الحمدلله الذي فتح على عباده ابواب الجنان؛ انجام: (عنوان جدول): و اگر هشت بماند بحرف ی نظر باین شکل نماید تا از غره ماه مطلع شود که به تجربه رسیده خلاف نخواهد شد سنه 1298

از محمد حسین بن فتحعلی (مؤلف مجمع الغرائب) و همچون ذیل است بر آن کتاب؛ بی کا، تا: 1298ق، نام کاتب ندارد؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای کمرنگ ضربی، 160ص (341- 500)، 20 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16/5× 22 سم [ف: 10-1526]

اعمال ماه رمضان / دعا / عربی و فارسی

ad'īye

غیر همانند:

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1806

آغاز: فصل اول در بیان آداب دخول ماه مبارک رمضان است سنت است طلب هلال ماه رمضان بعضی واجب دانسته اند؛ انجام: خلصنا من النار يا رب يا ذي الجلال و الاكرام يا ارحم الراحمین یا رب یا صمد العفو (كذا) ذنوبنا.

کتاب شامل تمام اعمال مستحبی این ماه اعم از عبادات، ادعیه و سایر دستوران از احادیث معتبر است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول؛ واقف: سید سیعد طباطبایی، 1332؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج یک لا مشکی، 143 گ، 11 سطر (6× 12)، قطع: بیاضی جیبی، اندازه: 8× 15 سم [ف: 5-222]

2. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 83

مجموعه ای از ادعیه و اعمال ماه مبارک رمضان است که با استفاده از کتاب های ادعیه و حدیث برگزیده شده اند؛ خط: نسخ عالی، کا: میر آقا هروی، تا: رمضان 1304ق، حسب الامر موتمن السلطان آقا هاشم خان حکمران ولایت قراجه داغ؛ مجدول زرکوب و مرصع؛ جلد: تیماج قهوه ای، 28گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف:-10]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14112/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدانکه ماه رمضان ماه مبارک است و ماه فاضل و ماه طاعت و عبادتست و اعمال صالحه در این ماه از نماز و دعوات؛ انجام: دو رکعت نماز نافله شب قدر می گذارم ... بسیار بگوید اللهم إنك عفو تحب العفو فاعف عني.

رساله کوتاهی است در مورد اعمال ماه مبارک رمضان که رد آن به نافله ها و برخی دعاها و مستحبات ماه رمضان اشاره شده است؛

ص: 535

خط: نستعلیق، کا: شاهوردی، تا: قرن 10؛ کاغذ: شرقی، 1ص (1ر)، جمعة 31 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 35-651]

4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2172

آغاز فصل پنجم دراعمال هر شب وروز ماه مبارک رمضان، از حضرت صادق و كاظم (عليه السّلام) منقول است که بعد از هر نماز در ماه مبارک؛ انجام: و طابت الارض التي فيها دفنتم و فزتم فوزاً عظيماً فياليتني كنت معكم فافوز معکم فوزاً عظيماً.

مجموعه اعمال، ادعیه و اذکار وارده در ماه رمضان که در یک دفتر گردآوری و ظاهرا در هشت فصل» تنظیم شده، فصل پنجم تا آخر در این رساله آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 54گ، 10 سطر، اندازه: 10× 13 سم [ف: 1-189]

5. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 76/2

آغاز: یکی از عزیزان سلمه الله تعالی تالیف کرده بودیم به زبان عربی سمت تحریر یافته بود

این رساله که دارای یک «مقدمه» و 12 «فصل» و یک «خاتمه» می باشد. در اعمال ماه مبارک رمضان است که اصل آن عربی بوده و مصنف از برای فائده بخشیدن به عموم آن را به فارسی ترجمه کرده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ 90گ (3 - 92)، اندازه: 11/5× 18/5 سم [ف: 1-86]

6. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 7

آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم. در بیان مختصری از اعمال ماه مبارک رمضان و اعمال شبهای قدر و ادعیه آن؛ انجام: حسب الفرمایش سر کار شو کت مدار ... آفتاب شهامت قرصه ماه فخامت ... نواب مستطاب اشرف والا آقای شعاع السلطنه ذبیح الله میرزا ادام الله اقباله ... سمت تحریر پذیرفت حرره تراب اقدام المومنین محمد علی ابن میرزا محمد الطبيب اصفهانی في شهر شعبان المعظم 1300

رساله خلاصه اعمال ماه مبارک رمضان و اعمال شب های قدر و ادعیه آن از رویت هلال ماه رمضان تا مراسم روز عید فطر است؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد علی بن میرزا محمد طبیب اصفهانی، تا: شعبان 1300ق؛ نوشته شده: «از جمله کتب از کتابخانه اندرون»، مجدول، مذهب، کمند کشی، با یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز، یک کتیبه بازوبندی مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: ترمه محرمات لاکی و سفید گلدار با سجاف تیماج مشکی حاشیه مذهب، 115ص، 11 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-69]

7. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 1017/3

شامل: اعمال شب نوزدهم و اعمال شب بیست و یکم؛ خط: نسخ و تحریری، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (87ر-92پ)، 16 سطر، اندازه: 10× 20 سم [ف: 2-274]

اعمال ماه رمضان و ذیقعده / آداب و سنن / عربی

a māl-e māh-e ramazān va zī-qa de

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12359/5

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، قهوه ای، مجدول.، وص، 21 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 35-319]

اعمال ماه شعبان / دعا / فارسی

a‘māl-e māh-e ša‘bān

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15839/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح، رکابه دار؛ جلد: تیماج فرنگی، 5ص (128-132)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 44-92]

اعمال ماهها / آداب و سنن

aʻmāl-e māh-hā

تهران؛ شهشهانی، حسین، شماره نسخه: بدون شماره

کا: محمد هادی بن محمد طباطبایی، تا: 1135ق، جان زواره [میراث اسلامی: 5-596]

اعمال ماه های رجب شعبان رمضان / دعا/عربی، فارسی

a‘māl-e māh-hā-ye rajab šaobān ramazān

غیر همانند:

1. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2750

آغاز: الحمدلله ... اما بعد این رساله موضوع شد بر «مقدمه» و سه «باب»: باب اول در اعمال ماه مبارک رجب، باب دویم در اعمال ماه شعبان؛ انجام: سلام على اليسين، سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین، سلام هي حتى مطلع الفجر.

رساله ای مفصل در اعمال مختصه سه ماه رجب، شعبان و رمضان که در یک «مقدمه» و سه «باب» (به تعداد ماه های مزبور ) و یک «خاتمه» در اعمال عید نوروز تنظیم شده است؛ خط: نسخ، كان محمد ابراهيم بن سید احمد، تا: 1083ق؛ با کتیبه و سرلوح زیبا، مجدول، مذهب؛ جلد: تیماج با روکش روغنی گل و بوته رنگی با کناره مجدول با داخل رنگی گل و بوته دار روغنی، 141گ، 12 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-188]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2200/14

اعمال شب های ماه رجب (گ 217-224پ)، اعمال شب های ماه رمضان (گ 227-228پ)، اعمال شب نیمه شعبان (دعای کمیل گ 236پ) و بقیه شب های ماه شعبان (گ 213-246)، برگ 247 سپید است، اعمال ماه رمضان (گ 246-246پ)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا عنابی روشن، 30گ (217-246پ)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 11-511]

اعمال متفرقه (در صنعت) / كيميا / فارسی

ص: 536

a‘māl-e motefarreqe (dar san‘at)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10992/2

آغاز: بسمله. نکته 100 و سنگ بصری 20 سنگ بصری بر روغن و عسل عجین کند؛ انجام: ادرم على كثير رصاص ... مرتبه اول 1 حبه بر مثقالی

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 9 قطع: حمایلی [رایانه]

اعمال مجربه / فارسی

a'mal-e mojarrabe

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041؟ قمری

mīrdāmād, mohammad bāqer ebn-e mohammad (- 1632)

به نثر فارسی. متن و هامش.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1178/12

نسخه معتبره در باب ... بی کا، بی تا؛ محشی با فهرست؛ کاغذ: سفید برخی رنگین، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 5 ص ( 63-59 ) [سنا: ف: 2-157]

اعمال مجربه / علوم غریبه / فارسی

a'mal-e mojarrabe

سمنانی، ملا عبدالكريم

semnānī, mollā “abd-ol-karīm

از کتاب جمالی در اعمال قبایل، در «مقدمه» و «فصل» و «خاتمه» در حروف.

1. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 461/32

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 7-242]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1178/53

کا: محمد ابن حاجی احسن کاشانی، تا پایان جمادی الثانی 1126ق؛ محشی؛ کاغذ: سفید و برخی رنگین، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 23ص (735-757) [سنا: ف: 2-159]

اعمال مجربه / كيميا

aʻmāl-e mojarrabe

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 461/18

در کیمیا در چند فصل هر یک چند نوع؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 7-242]

اعمال مدينه طيبه / زیارات، دعا / عربی

aʻmāl-e madīne-ye tayyebe

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1285/5

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، رم، ایتالیا، ش 1760؛ بی کا، تا: با تاریخ 1078ق؛ 3 ص (61-63)، 17 سطر [عکسی ف: 3-640]

- اعمال مساجد الكوفة > أمان المخوفة في أعمال مساجد الكوفة

اعمال مساجد الكوفة / دعا / عربی

aʻmāl-u masājid-il kūfa

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 526

آغاز: باب فضل الكوفة و مسجدها الاعظم و اعماله، روى السيد على بن عبد الحمید من کتاب فضل بن شاذان؛ انجام: و انه مامن رجل يزورنا أو يزور قبورنا الا غشاه الرحمة و غفرت له ذنوبه

مشتمل است بر اعمال مسجد کوفه و زیارت مسلم و هانی و اعمال مسجد سهله و مسجد زید و مسجد صعصعه و مسجد غنی و مسجد جعفی و مسجد بنی کاهل و مسجد حنانه و زیارت اهل قبور؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ در آخر دعای کمیل و مجیر اضافه دارد، نوشته شده است که سید محمد این نسخه را از روی نسخه حاجی عبدالله است کتاب نموده است ؛ تملك: محمد تقی بن محمد جعفر بن محمد علی به تاریخ رمضان 1278؛ مهر: عبده محمد تقی بن محمد جعفر بن محمد علی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 74گ، 16 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 2-132]

اعمال مسجد کوفه / فقه / فارسی

a'mal-e masjed-e kufe

از سید علی بن طاوس منقول از بحارالانوار علامه مجلسی.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16944/2

آغاز: چنانچه علامه مجلسی علیه الرحمه در کتاب بحارالانوار از سید جلیل علی بن طاوس علیه الرحمه روایت فرموده است در باب اعمال کوفه که هرگاه وارد شرعه کوفه شدی؛ انجام: دو رکعت نماز کن و این دعا بخوان: اللهم يا ذالمن السابقه .. ال آخره كثيرا. انجامه: تمام شد نسخه سید بن طاوس عليه الرحمة. توضیح این که هر دعایی که تا آخر نیست باید از مفتاح الجنان نوشت و سوای دعای امان که باید از منهاج نوشته شود. انشاء الله. انجامه: 3 شهر شعبان سنه 1326، الاحقر بحر العلوم.

خط: نسخ و تحریری، کا: بحر العلوم، تا: 3 شعبان 1326ق؛ کاغذ: سفید آهار مهره دار، جلد: تیماج قهوه ای متمایل به سرخ، 17ص ( 460-444 )، اندازه: 15× 22سم [ف: 47-]

اعمال المسك و الكافور ... | طبیعیات / عربی

ص: 537

aʻmāl-ul mask wa-l kāfür ...

كتاب فيه اعمال المسک و الكافور و العنبر و اللادن و الزباد و العود و الزعفران و الحناء و الزيت و اكاسير ماء الورد و الخل و النبيذ و النيل.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1569/8

آغاز: بسمله. عمل مسک يؤخذ اوند جزء و مثله خولنجان خط: نستعلیق، بی کا، تا: 913ق [ف: 5-294]

اعمال مسنونه (مختصر) / آداب و سنن / فارسی

a‘māl-e masnūne (mx.)

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041 ؟ قمری

mīrdāmād, mohammad bāqer ebn-e mohammad (- 1632)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3538-ف

در چند فصل؛ خط: نسخ، كا: شرف الدين بن زین الدین نایینی، تا: 26 شوال 1101ق؛ محشی؛ قطع: ربعی [فیلمها ف: 2-174]

اعمال مسیحیان

aʻmāl-e masīhīyān

اصفهان؛ موزه کلیسای ارمنیان در جلفا، شماره نسخه: 1

بی کا، تا: 1150ق، جا: جلفا [نشریه: 5-323]

اعمال مشهور ثلاثه / دعا / عربی و فارسی

a‘māl-e mašhūr-e salāse

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29480

آغاز: و بعد از فراغ از همه ده مرتبه آية الكرسي و ده حمد و صد مرتبه سبحان الله وارد شده و ایندعا؛ انجام: و اطعت و خرجت عن فلان بن فلانه الساعة ...

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه]

- اعمال مقنطر » ربع مقنطر

اعمال مواليد / طالع بینی / فارسی

a'mal-e mavalid

در این نامه مبحث اعمال مواليد در 7 فصل گزین شده و در آن از کوشیار و همچنین از آغاز سال 445 ملکی که می خواهد استخراج نجومی کند و 893 یزدگردی و 861 ملکی یاد گردیده است.

آغاز: این انتخابی است در اعمال مواليد. فصل اول در نمودارات. زعم حکما آنستکه انسانرا هر چه عارض میشود ... منشأ همه زمان ولادت است ...

انجام: و چون اهل احکام را ترتب آثار بر تبدل این فصول و ادوار اعتقاد تمام است آنرا ذکر کردیم و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب و صلى الله على محمد ... و الحمدلله اولا و آخرا.

[فهرستواره منزوی 2820/4]

1. تهران: ملک، شماره نسخه: 3153

آغاز: (افتاده در فصل سوم) طالع تخمین عقرب باشد درجه طالع و امثال آن ساخته؛ انجام: ضرب کنند حاصل جيب عرض افق حادث باشد.

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن لایی قرمز، 72گ، 17 سطر، اندازه: 15/2 × 21/5 سم [ف: 2-32]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 950/11

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: دریاباری؛ در گ 201-203ر 5 بند است در معرفت سهم الحوادث در خانهای کواکب و ظهور و اختفای کواکب و استخراج تقویم بدیدار تقویم عتیق و کیفیت دخول بلد و جدول زوال در جمیع بلاد و در گی 203پ پاره ای است از زیج عمده ایلخانیه (فصل در ذکر طالع) از علاء بخاری؛ 30گ (172پ - 201ر) [ف: 4-834]

- اعمال نوروز > نوروزنامه

اعمال نوروز / آداب و سنن -فارسی

aʻmāl-e nowrūz

نقل است با تلخیص از «زاد المعاد» مجلسی درباره نوروز. در ذیل اعمال نوروز 2 یادداشت است یکی درباره کیفیت زیارت عاشورا و دیگر نسب حضرت رسالت.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 616/3

- طباطبائی خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1329ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره سفید، جلد: تیماج یک لا قرمز، 64گ (3پ - 66ر)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 15سم [ف: 22-326]

اعمال نیمه ماه رجب و دعاء ام داود = دعاء استفتاح / آداب و سنن

a‘māl-e nīme-ye māh-e rajab va do‘ā’-e omm-e dāvūd = doʻā’-e esteftāh

ص: 538

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 553/2 -طباطبائی

آغاز: اما روز نیمه ماه رجب، این روز به غایت روز جلیل؛ انجام:

که علامت استجابت دعاست. بخشی از کتابی است در ادعیه؛ بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز یک لا، 12گ (2پ -13ر)، قطع: بياض رقعی، اندازه: 11× 21/5 سم [ف: 22-257]

اعمال و ادعیه شب و روز جمعه / دعا / فارسی

a'māl va ad'īye-ye šab va rūz-e jom'e

تاريخ تأليف: 13 ربیع الثانی 1205 یا 1250)؛ محل تالیف: دارالخلافه تهران

در اعمال و ادعیه شب و روز جمعه که چون در کتب ادعیه متفرقه بوده به سفارش نواب مستطاب (که نامش در نسخه حاضر پاک شده) در دو «باب» و یک «خاتمه» گرد آورده: باب 1. در یک مقدمه و دو فصل: مقدمه در فضیلت شب جمعه، فصل اول: در تلاوت سور قرآنی و ادعیه و اذکار مخصوص به شب جمعه، فصل دوم: در اعمال و نوافل و ادعیه شب جمعه تا طلوع صبح؛ باب 2. در یک «مقدمه» و سه فصل»: مقدمه در فضیلت روز جمعه و برخی از اعمال آن، فصل اول: در ادعیه و اذکار روز جمعه و تعقیب نمازها از صبح تا غروب، فصل دوم: در تلاوت سور و ادعیه و صلوات روز جمعه، فصل سوم: در آداب نوافل و ادعیه مخصوصه روز جمعه، خاتمه: در ذكر بعضی از زیارات شب و روز جمعه و کیفیت زیارت اهل قبور.

اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 68

آغاز: الحمدلله الذي اصطفانا ببركات يوم الجمعه على سائر الأمم و اختصنا به دون سائر الملل التي هي في بني آدم

در اعمال و ادعیه شب و روز جمعه که چون خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در دو برگ آغازین چند یادداشت متفرق و یادداشتی به خط «على بن حاجی محمد» به سال 1304؛ تملک: «اسماعیل بن حسن بن آقا رجب علی یزدی» به سال 1282 و 1276، «محمد بن حاجی محمد حسین»، «محمد حسن بن رجبعلی یزدی» به سال 1276؛ جلد: تیماج قهوه ای، 148 گی، 15 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 1-57]

اعمال و ادعیه عرفه / دعا / فارسی

a‘māl va ad'īye-ye ‘arafe

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3094

آغاز: از حضرت صادق عليه السّلام منقولست که هر که در روز عرفه پیش از آنکه متوجه دعا شود دو رکعت نماز بجا آورد؛ انجام: وقنا برحمتک عذاب النار يا ارحم الراحمين

قطعه ای از «زادالمعاد» علامه مجلسی است به همراه دعای عرفه سجادیه (عليه السّلام)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ تاریخ وقف: 1230ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش پارچه ای، 32گ، 15 سطر، اندازه: 12/3× 21 سم [ف: 15-117]

اعمال و ادعیه ماه رمضان / دعا / عربی و فارسی

a‘māl va ad'īye-ye māh-e ramazān

مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 26188

آغاز: بسمله. در بیان فضیلت ماه مبارک رمضان است؛ انجام: تا وقت نماز دیگر در امان حقتعالی باشد.

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1247ق، قطع: خشتی [رایانه]

- اعمال هندسية > فتوحات غیبیه

اعمال هندسية / ریاضیات / عربی

aʻmāl-un hindisīya

ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد، 328-388 ؟ قمری

abolvafāye būzajānī, mohammad ebn-e mohammad (941-999)

این کتاب مشتمل است بر 11 «باب»: 1. المسطر و البرکار و الكونيا؛ 2. الأصول التي ينبغي أن يقدم ذكرها؛ 3. اشکال المتساوية الاضلاع؛ 4. عمل الاشكال في الدوائر؛ 5. عمل الدائرة على الاشكال؛ 6. عمل الدائرة في الأشكال، 7. عمل الاشكال بعضها في بعض؛ 8 قسمة المثلثات؛ 9. قسمة المربعات؛ 10. المربعات و تاليفها؛ 11. قسمة الكرة.

شرح و حواشی:

1- فتوحات غيبية = اعمال هندسية = الفتوحات الغيبية في براهين الأعمال الهندسية؛ یزدی، محمد باقر بن زین العابدین (11-)

2- شرح الاعمال الهندسية؛ عقیلی، موسی بن يونس (551-639)

3- اعمال هندسيه (ترجمه)؛ کدوک، ابوبکر بن محمود

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14024

آغاز: على الكرة الباب الأول في المسطر و البرکار؛ انجام: و يكون المسدسات في وسط المثلثات في الزوايا و هذه صورتها.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: فاضل خان، 1065ق؛ کاغذ آهارمهره حنایی، جلد: مقوا، عطف میشن قهوه ای، 55گ، 17 سطر، اندازه: 13× 17/5 سم [ف: 18-18]

اعمال هندسيه (ترجمه) / هندسه / فارسی

aʻmāl-e hendesīye (t.)

کدوک، ابوبکر بن محمود

kadūk, ābū-bakr ebn-e mahmūd

ص: 539

وابسته به: اعمال هندسية؛ ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد (388-328)

متن از ابوالوفا محمد پسر محمد بوزجانی خراسانی، ترجمه از شمس الدین ابوبکر شاه فرزند نجم الدين محمود شاه فرزند حاج تاج الدین کدو ک که کار را به پایان نرسانده و ابواسحاق کوبنانی به پایان رسانده است. در یک «مقدمه» و 12 «باب» همانند اصل.

آغاز: حمد له. صلاة. اما بعد این ترجمه کتاب ابوالوفاء محمد بن محمد البوزجانی در اعمال هندسه مشتمل بر مقدمه و دوازده باب بر سبیل اختصار. مقدمه در ...

[فهرستواره منزوی 2624/1 ، 3117/4 «هیأت»؛ الذریعه 211/22 چند دستنوشته او، همانجا 258/25 «هیأت کوبنانی»]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 696/8 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و من يوتي الحكمه فقد اوتی خیراً کثیراً، که طالب حق را از علوم یقینی که غذای خاصه روح است و حليه باقی جان، نصیبی تمام برسد. انشاء الله تعالى وحده ...

نسخه اصل: پاریس، ش 772؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، بی تا؛ کهن، با رسم های بسیار دقیق (عکس)؛ 41گ (91-131) [عکسی ف: 2-65]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 916/22 -ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 1-549]

اعمال هندسيه (ترجمه) / رياضيات / فارسی

a‘māl-e hendesīye (t.)

وابسته به اعمال هندسية؛ ابو الوفای بوزجانی، محمد بن محمد (388-328)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 775/22 -ف

نسخه اصل: پاریس 169 .P (بلوشه 722). ترجمه کتاب ابی الوفاء محمد بن محمد البوزجانی در اعمال هندسية؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 22 سطر [فیلمها ف: 1-539]

اعمال هندسیه (ترجمه) / هندسه / فارسی

a‘māl-e hendesīye (t.)

وابسته به: اعمال هندسية؛ ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد (388-328)

ترجمه فارسی کهنسالی از کتاب ابوالوفاء که به فرمان بهاء الدوله ابونصر فیروز دیلمی نوشته است و مترجم فارسی معلوم نیست. فهرست «باب» ها: 1. معرفت احوال مسطر و پرگار و گونیا؛ 2. معرفت اصولی که تقدیم ذکر آن واجبست؛ 3. عمل اشکال متساوی الاضلاع؛ 4. عمل اشکال در دایره؛ 5. عمل دایره بر اشکال؛ 6. عمل اشکال در اشکال؛ 7. قسمت مثلثات به اقسام؛ 8. قسمت مربعات به اقسام؛ 9. عمل مربعی از مربعات بسیار و عکس آن؛ 10. قسمت اشکال مختلف الأضلاع؛ 11. احوال دایرها کی متماس شوند؛ 12. قسمت سطح کره به اشکال.

آغاز: بسمله، الحمدلله الموفق على السداد في الأقوال والرشاد في الأعمال والصلوة على نبية المفضال و محمد و آله خیر آل، این کتاب استاد ابوالوفا محمد بن محمد البوزجانی است در آنچه صناع و محترفه بان محتاج باشند از اعمال هندسه و این کتاب را کتاب تجارت خوانند و آغازش مترجم از زبان تازی بلغت پارسی اینست: امتثال نمودم فرمان ملک منصور بهاء الدوله را اطال الله بقاه در اثبات معانیی که بحضرت عالیه او مذاکرات آن می رفت از اعمال هندسی که صناع استعمال آن بسیار کنند محرر گردانیده از علت و برهان هر عملی تا اهل صناعات آنرا بآسانی فهم توانند کرد و طريق استعمال هر بابی بریشان آسان باشد و این کتاب بر سیزده باب نهادم

همانند:

1. تهران: دانشگاه: شماره نسخه: 2876 و 4736-ف

آغاز: برابر؛ انجام: وجهی دیگر چون قطر معلوم بود. اگر خواهیم که کره ای بر قطری معلوم ... و آن مخمسات ... دس ک (در عنوان قسمت کره بدوازده مخمس متساوی گویا از باب سیزدهم) این رساله درباره شکل های هندسی است که هنرمندان باید آنها را بشناسند و این ترجمه به فارسی کهن است و عنوانها از باب 10 تا 13 در نسخه ما در متن دیده نمی شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 5 و عق؛ دارای تصویر؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج عنابی مقوایی، 36گ، 17 سطر (9×12/5)، اندازه: 12×16/5سم [ف: 1720-10] و [فيلمها ف: 3-97]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5264

آغاز: برابر؛ انجام: پس جملگی اضلاع مثلثات (ناقص)

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 6 و 7؛ واقف» شیخ بهائی؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: پارچه ای، 37گ، مختلف السطر، اندازه: 12/8× 18/6 سم [ف: 8-80]

اعمال اليده / طبیعیات / فارسی

a'mal-olyade

درباره سنگ يده است در 7 «فصل».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/47

آغاز: بسمله. از دانیال پیغمبر روایتست که روزی؛ انجام: مطلب حاصل گردد ان شاء الله تعالی خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی ضربی زرکوب مقوایی درون سرخ، ص (387-392)، 28 سطر (13/5×19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1022]

ص: 540

اعمال يوم و ليلة / دعا / عربی

a‘māl-e yawm va layla

موسوی اصفهانی، جعفر بن حسین، 1090-1158 قمری

mūsavī esfahānī, jaʼfar ebn-e hoseyn (1679-1745)

منتخب از «مصباح المتهجد» و غیره از سید ابوالقاسم خوانساری جد صاحب روضات.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1087/1

آغاز: بسم الله ... و بعد فيقول اقل الهاربين من غوایات نفسه

کاتب = مؤلف (ظاهرة)، بی تا؛ قطع: بياضي [اهدائی ف: -333]

اعمال اليوم و الليلة = اعمال الاسبوع / دعا / عربی

a‘māl-ul yawm wa-l layla = aʻmāl-ul usbū“

شبر، عبد الله بن محمد رضا، 1188؟ -1242 قمری

šobbar, “abd-ol-lāh ebn-e mohammad rezā (1774-1827)

تاريخ تأليف: 1228ق

مؤلف این رساله را پس از «روضة العابدین و نزهة الذاکرین فيما يتعلق بالشهور و السنين» درباره اعمال روز و شب هفته و برخی ذکرهای دیگر، در یک «مقدمه» و چند «باب» هر یک در چند فصل»، نگاشته است.

آغاز: بسمله. الحمدلله مجيب الدعاء و سامع النداء، و الصلاة على محمد و آله الامناء.

[دنا 56/2 (4 نسخه)]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19963

آغاز: برابر؛ انجام فرغ من تحريره الأقل في الرابع من شهر رمضان سنه 1231

خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق [رایانه]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5716/1

آغاز: برابر؛ انجام: في جنات النعيم بمنه وجوده.

خط: نسخ، كا: محمد تقی بن کاظم همدانی، تا: 1240ق؛ مصحح، و مقابله شده با خط «مولانا و سیدنا مؤلفه دام ظله العالی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 11گ (2پ -12ر)، 20 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 3-168]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 691/12

آغاز: قال عبد الله بن محمد رضا الحسيني في كتابه الذي صنف في التعقيبات و الادعية

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه سپهسالار-تهران 7527 [این شماره در فهرست جز این رساله است. منتخبی است از کتاب «اعمال اليوم والليلة و الاسبوع»؛ بی کا، بی تا؛ 7گ (589-595) [عکسی ف: 2-325] 4. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 541/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ رساله دوم این مجموعه را کاظم بن صفر على اصفهانی اصلا و نجفی مسکن در کاظمین در صفر 1233نوشته ؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج جدول دار، 19 سطر، اندازه: 12× 13 سم [ف:-278]

- الاعيان الثابتة > شرح حدیث «کنت کنزا مخفیا»

اعیان الثابتة / فلسفه / فارسی

aʻyān-os sābeta

داعی شیرازی، نظام الدین محمود، 810-870 قمری

dāʻī-ye šīrāzī, nezām-od-dīn mahmūd (1408-1466)

رساله ای کوتاه در در بیان مراد اهل ذوق و شهود از اصطلاح اعیان ثابته با استناد به سخنان ارباب عرفان است، «که از غوامض مسائل تحقيق است» و این که «دریابیم که هر ذره را در عالم صورتی است و احوالی که آن صورت و احوال از ازل تا ابد، از آنچه بر آن است بر نمی گردد». دو نسخه معرفی شده هر دو در فهارس ناشناس آمده ولی در فهرستواره منزوی از داعی شیرازی دانسته شده گرچه مستندی نقل نکرده است.

آغاز: بسمله ... حمد مطلق سزاوار حضرت حق است تعالی و صلوة کامل مناسب نشاءة محمدی و رضوال بی پایان شامل آل و ورثه و صحت و سدنه طور او و من الله القبول و الافاضة و بعد طالبان معلومات کشفى و غیابی را بجام مراد.

انجام: و شخص ناقص، مانع و بانکار شخص سعادتمند یا ضار و شخص بدبخت و هذا من فتح الباب ... و ليستند به السالك و ليصدقه العارف و الله في جميع الامور واصف. تمت.

[فهرستواره منزوی 78/6 از داعی شیرازی دانسته شده]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11292/4

آغاز: برابر؛ انجام: و هر که قدر این نعمت نشناسد و شکر او بجا نیاورد به درد و زوال گرفتار شود.

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1082 و 1083ق؛ نسخه از ابتدا تا انتها با درج نشان «بلغ قبالا» مقابله شده، سطور چلیپا؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج سیاه، 5 ص (111-115)، 15 سطر، قطع: بياضي [ف: 33/2- 65]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2859/6

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید و زرد، جلد: تیماج مشکی یک لا، 4ص (32-35)، اندازه: 8× 18سم [ف: 10-187]

اعیان الثابتة / فلسفه / فارسی

aʻyān-os sābeta

دوانی، محمد بن اسعد، 830-908؟ قمری

davvānī, mohammad ebn-e as'ad (1427-1503)

ص: 541

آغاز: من تحقیقات محقق دوانی رحمة الله تعالى هو، هر حال که تو داری در اطوار وجود- آن لازم ذات تو است در طور شهود انجام: و لها مرتبة الأولية الكبرى و الاخرية العظمی، این تفصيل منقول از سخنان این طایفه است

[فهرستواره منزوی 78/6]

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 2436/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه مقوایی، 4گ (66ر -69پ)، 20 سطر، اندازه: 15×24سم [ف: 6-14]

اعیان الثابتة / کلام و اعتقادات / اردو

a‘yān-os sābeta

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2294/3

آغاز: بسمله ذات جس حیثیت که وه ذات هستی محض هي

بی کا، بی تا؛ اهدایی: على اخلاقی فیروز آبادی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 15گ (31-45)، اندازه: 14/5×19/5 سم [ف: 4-1236]

اعيان الشيعة / تراجم / عربی

a'yān-uš šīía

امین، محسن، 1284- 1371 قمری

amin, mohsen (1868-1952)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18306

ج9، بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 231گ، اندازه: 17× 21/8 سم [رایانه]

اعیان العصر و اعوان النصر / تاریخ / عربی

a'yān-ul “așr wa a'wān-un nașr

صفدی، خلیل بن ایبک، 696-764 قمری

safadī, xalīl ebn-e ībak (1297-1363)

کتاب مفصلی است در شرح حال بزرگان و اعیان و علماء و دانشمندان و ادباء و شعراء و صاحبان فضیلت که در عصر مؤلف می زیسته اند.

[کشف الظنون 128/1 ؛ هديه العارفين 351/1 ؛ بروکلمان ذیل 28/2]

1. قم، مرعشی؛ شماره نسخه: 407 عکسی

آغاز: ادریس بن علی بن عبد الله الامير عماد الدين ... اليتيمي كان احد امراء اليمن في دولة الملك المويد بصنعاء؛ انجام: بهادر بن عبد الله الامير سيف الدين السنجري كان رجلا سعيدا و لم تكن من الخير بعيدا ... و توجه الى غزه نائبا عوضا عن الأمير علاء الدين ... وفاته في شهر رمضان سنة اثنتين و ثلاثين و سبعمائه

نسخه اصل: کتابخانه سلطان احمد سوم، استانبول ش 2621 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 548/3 ). جلد دوم؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: قرن 18 بعضی از جاها نانوشته مانده، احتمالا مؤلف قصد داشته آن را تکمیل کند. صفدی در اول این مجلد ضمن اجازه ای برای چند نفر از اکابر و فضلاء به خط خود چنین نوشته است: «قرائت نموده بر من، الامام ... نور الدین ابو بکر احمد بن محمد بن على منذری حنفی ... مجلد دوم از کتاب مرا «اعیان العصر واعوان النصر» ... و این قرائت در طی مجالسی که آخرین آن 19 ذیقعده 757ق بوده در مسجد اموی دمشق به پایان رسیده است»؛ 181 گی، مختلف السطر [عکسی ف: 1- 357]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 409 عکسی

آغاز: علی بن عیسی بن سلیمان بن رمضان بن ابی الکرم الشيخ الرئيس الكاتب الفاضل؛ انجام: الالقاب و الأنساب ابن ابی العیش بدر الدين عبد الله بن الحسين ... عين غين

نسخه اصل: اسكوريال مادرید، ش 1722 (فهرست خطی عربی اسكوريال 235/3 ). جلد هفتم کتاب است با این تفاوت که از علی بن عیسی» شروع می شود؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 8؛ بعضی جاها نانوشته مانده ظاهر مؤلف قصد داشته بعدا آن را تکمیل کند، صفدی در اول این مجلد ضمن اجازه ای برای چند نفر از فضلا به خط خود نوشته است که: «قرائت نمود بر من المولی ... نور الدین ابو بکر احمد بن محمد بن على منذری حنفی، مجلد هفتم از کتاب «اعیان العصر و اعوان النصر» و تمام مجلدات ما قبل آنرا ... در مسجدی اموی دمشق در مجالسی که آخرین آن اول ربيع الاخر 758 بوده است»؛ 127 گی، مختلف السطر [عکسی ف: 1-358]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 411 عکسی

آغاز: محمود بن علی بن محمود بن مقبل العراقي تقي الدين الدقوقی الحنبلی؛ انجام: يونس بن عیسی بن جعفر بن محمد القاضی شرف الدين الهاشمي ... اليونيني الشيخ شرف الدين على بن محمد و قطب الدین موسی بن محمد

نسخه اصل: سلطان احمد سوم، استانبول، ش A3010 (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 548/3 ). جلد دوازدهم و با آن کتاب خاتمه میابد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 18 بعضی از جاها نانوشته مانده است ظاهرا صفدی قصد داشته بعداً آن را تکمیل نماید. مؤلف در اول این مجلد نیز ضمن اجازه ای برای چند نفر از علماء و فضلا به خط خود چنین نوشته است: «قرائت نمود بر من مجلد دوازدهم «أعيان العصر و اعوان النصر» را بعد از آنکه تمام مجلدات یازده گانه قبل را قرائت نموده، الشيخ الامام ... نورالدین ابو بکر احمد بن محمد بن على منذری حنفی در مسجد اموی دمشق در مجالسی که آخرین آن یازدهم جمادی الاولی 758 بوده است و سماع کردند فلا و فلان. ... و قد اجزتهم اجمعین رواية ذلك اجمع عنی و رواية ما يجوز بی تسميعه بشرطه

ص: 542

المعتبر عند اهل الأثر و کتبخلیل بن ابیک بن عبد الله الصفدي الشافعی»؛ 154گ، مختلف السطر [عكسي ف: 1- 360]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 408 عکسی

آغاز: علی بن عبد الكريم ابن طرخان بن تقي الشيخ الامام العالم علاء الدين ابو الحسن ابن مهذب الدين الحموي الصفدی؛ انجام: آخر مجلد هشتم: محمد بن احمد بن على بن عبد الكافي الشيخ تقي الدين ابو حاتم ابن الشيخ الإمام العلامه بهاء الدين ابی حامد ابن شیخ الاسلام قاضي القضاء تقي الدين السبکی الشافعی بعد از دو برگ: تم الجزء و الحمد لله و المنة

نسخه اصل: امانت خزانه سی موجود در طوپ قاپی استانبول، ش 1216 E.H (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 549/3 ). مشتمل است بر جلد هفتم و هشتم؛ خط: نسخ، كا: احمد بن مسعود نابلسی، تا: 14 ربیع الاول 869 (جلد هفتم) و چهارشنبه 9 شعبان 870 (جلد هشتم)؛ 247 برگ، 15 سطر [عکسی : 1-358]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 410عکسی

آغاز: آغاز مجلد یازدهم: محمد بن محمد بن عبد الرحمن بن يوسف. ...... الجعفري التونسي المالکی؛ انجام: انجام مجلد دوازدهم: يونس بن عیسی بن جعفر بن محمد القاضی شرف الدين الهاشمي ... اليونيني الشيخ شرف الدین علی بن محمد موسی بن محمد تم الكتاب بحمد الله تعالی

نسخه اصل: از نسخه امانت خزانه سی موجود در طوپ قاپی استانبول، ش 1217 E.H (فهرست خطی عربی -طوپ قاپی 549/3 ). جلد یازدهم و دوازدهم کتاب است؛ خط: نسخ، كا: احمد بن مسعود نابلسی، تا: 7 رجب 870 (جلد یازدهم) و 13 جمادی الثانی 870 (جلد دوازدهم)؛ 243 گی، 15 سطر [عکسی ف: 359-1]

اعیان المالكية / تراجم / عربی

aʻyān-ul mālikīyya

خرسان، طالب، ق 15 قمری

Xarsan, taleb (-21c)

شرح حال مختصری است از علمای مذهب مالكی به ترتیب حروف الفبا با استفاده از مصادر و منابع شرح حال نگاری، بیشتر نظر مؤلف به مشایخ و تالیفات هر یک از علما بوده و تاریخ تولد و فوت آنان را که یافته متذکر شده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2117

آغاز: ابن المرزوق النحوی -781 محمد بن احمد بن محمد بن محمد بن ابی بکر بن مرزوق ابوعبدالله التلمساني العجیسی المالکی

نسخه اصل: کتابخانه مؤلف قم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ 91ص [عکسی ف: 6-142]

- الاغاثة > الاستغاثة في بدع الثلاثة

الاغاثة / کلام و اعتقادات / فارسی

al-eqāsa

حزين، محمد علی بن ابی طالب، 1103-1180 قمری

hazīn, mohammad alī ebn-e abī-tāleb (1692-1767)

تاریخ تأليف: 17 ذیحجه 1144ق (در مدت سه روز)

مباحثی است در اثبات امامت ائمه هدی (عليهم السّلام) به روش فلسفی و کلامی با عناوینی مانند «تبصرة، تتمیم، هداية، بشارة، تفريع، الحاقة، استصباح» و جز اینها.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 494/2

آغاز: الله لطيف بعباده و سلامه على رسوله الهادي إلى سبيل رشاده، و بعد اعلم أيدنا الله و ایاک بتسدیده و نظمنا في سلك المقربين من عبيده

خط: نستعلیق، کا: محمد هادی، تا: 26 شعبان 1149ق، جا: شاه جهان آباد؛ افتادگی: آغاز؛ روی برگ 99 مؤلف نوشته است که نسخه را در دهلی به تاریخ 1149 خوانده ام، پس از این برگ موضوعی است از مؤلف در بشارات عهدین بنبوت نبی اکرم در یک عنوان و سه اشاره و یک ختام که از آغاز افتاده دارد و روی برگ 105 مؤلف نیز نوشته است که نسخه را به طور اجمال دیده است؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 39گی (61پ -99پ)، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 2-103]

اغاثة الأمة بكشف الغمة / تاریخ عربی

igātat-ul umma bi-kašf-il ġumma

مقریزی، احمد بن على، 766؟ -845 قمری

maqrīzī, ahmad ebn-e ‘alī (1365-1442)

تاریخ تأليف: محرم 808ق

در تاریخ قحط ها و غلاها است.

چاپ: محقق: بدر الدين السباعی، دمشق، دار الوليد، 1956م؛ محقق: محمد نصطفي زيادة و جمال الدين الشيال، قاهره، لجنة التاليف و الترجمة والنشر، 1359ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2864/6

آغاز: بسمله. و صلى الله على سيدنا محمد و آله اجمعين الحمد لله مصرف الامور بحكمته؛ انجام: و حسبنا الله و نعم الوكيل

خط: نسخ عربی، كا: محمد بن احمد قاضی، تا: 4 صفر 1042ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی زرکوب مقوایی، 32گ (97ر - 128پ) [ف: 10-1708]

الاغاثة القراء في مفرد الثلاثة القراء / قرائت / عربی

al-igatat-ul qurra' fi mufrad-it talatat-il qurra'

ص: 543

حریری، کمال بن سليمان

harīrī, kamāl ebn-e soleymān

ارجوزه ای است در اختلاف قراء ثلاثه (يعقوب، ابو جعفر المدنی، و خلف بن هشام) به نظم کشیده شده جهت زين الدين علی بن ماجد.

آغاز: الحمد لله العليم القادر xx الواهب الغنى المليك القاهر

یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 1972/14

آغاز: برابر؛ انجام: ثم صلاة الواحد الفرد، السلام على محمد و آله الكرام.

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 23 ذیقعده 918ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 12گ (197-208)، اندازه: 12×17سم [ف: 3-1112]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:

2290/10 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-334]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2420/15 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-681]

اغاثة اللهفان في تسخير الأملاک و الجان / علوم غريبه / عربی

igātat-ul lahfān fī tasxīr-il amlāk wa-l jānn

تهران؛ ملی، شماره نسخه: 7099

آغاز: الاضطر اروقد صنف فيه كتب عديدة قديمة و جديده و كل؛ انجام: و الحجب به من شرار الجن و الخطافة و الغواصة.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ اشكال طلسم؛ خرید از جوزی، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، روکش گالینگور قرمز رنگ، 97گ، 15 سطر (6× 11) + علائم راه دارد، اندازه: 10/8× 16/2 سم [رایانه ملی]

اغاثة اللهفان في مصائد الشيطان / اخلاق /عربی

idatat-ul lahfan fi masa'id-is saytan

ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر، 691-751 ؟ قمری

ebn-e qayyem-e jawzīye, mohammad ebn-e abī-bakr (1293-1351)

رساله ای اخلاقی است در دام های شیطان برای انحراف انسانها. این دامها بعضی اخلاقی و پارهای دینی یا اجتماعی می باشند، و در بیان موضوعات و راه صحیح آنها به آیات کریمه و احادیث و گفته های فقها مخصوصا احمد بن حنبل استشهاد می کند.

چاپ: به کوشش محمد حامد الفقى، قاهره: 1358ق، به کوشش محمد کیلانی، قاهره: 1961م.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2765

آغاز: فصل و الحيل التي يتخلص بها من مكر غيره و الغدربه امثلة، المثال الأول أن استأجر منه ارضاً أو بستاناً؛ انجام: فان الدولة انما يكون زوالها بتتابع الغارات و المصافات.

جلد دوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ نسخه قدیم و نفیس، مصحح؛ تملک: شرف الدين بن شیخ الاسلام، محمد بن يحيى الشهاوي الحنفی، ولى الدين محمد المدرس؛ مهر: «محمد از خدا خواهد عنایت» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 175 گ، 17 سطر، اندازه: 13× 18سم [ف: 7-324]

اغاثة الملهوف في اشاعة المعروف / كلام و اعتقادات / فارسی

igātat-ul malhūf fī išā‘at-il ma‘rūf

قمی منشی، احمد بن محمد حسین، ق 14 قمری

qomī-ye monšī, ahmad ebn-e mohammad hoseyn (- 20c)

اهداء به: ناصر الدین شاه و علیقلی خان مخبرالدوله وزیر علوم

تاریخ تأليف: اواخر جمادی الثانی 1304ق

رساله ای ساده در اصول پنج گانه دین با استفاده از ادله عقلیه و نقليه، مشتمل بر یک مقدمه» درباره مذاهب اسلامی و پنج «باب» هر کدام در اصلی از اصول و یک «خاتمه» در حالات مؤلف.

آغاز: ألا له الخلق و الأمر تبارک الله رب العالمين ... یگانه حمد احدی را تعالت آلاؤه و توالت نعماؤه ستایش زیبنده است

انجام: که خدای جهان خيام دولتش بطناب خلود مشید کند و بنیاد سلطنتش بعماد ابود مؤید دارد

[فهرستواره منزوی 123/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6935

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، نسخه خط خورده و افزوده شده و پیش نویس مؤلف است؛ کاغذ: آبی و زرد و صورتی، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 137گ، مختلف السطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 18 - 122]

- الأغاليط التي اخذها السيد الداماد من مقالات الشيخ العاملی > التصحيفات

الاغاني / ادبیات عربی

al-aġānī

ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، 284-356 قمری

ab-ol-faraj-e esfahānī, ‘alī ebn-e hoseyn (898-968)

مجموعه تاریخ ادب و موسیقی و حاوی اسناد ارزنده برای فرهنگ ایران است، در ذکر انواع لحنها و صوتها و بیان

ص: 544

اشعاری که موافق با آن لحنها است و نیز تراجم هر یک از شعرا و خوانندگانی که آنها را خوانده اند. مؤلف آن را در 21 جلد و در مدت پنجاه سال تألیف کرده است. مجلد اول این کتاب به وسیله آقای دکتر محمد حسین مشایخ فریدنی به فارسی ترجمه شده است و بنیاد فرهنگ ایران جزء اول آن را به سال 1358 چاپ کرده و مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی به سال 1368 جزء دوم آن ترجمه را به چاپ رسانیده است.

آغاز: بسمله، هذا كتاب الله على بن الحسين بن محمد الكاتب المعروف بالاصفهانی و جمع فيه ما حضره

چاپ: بولاق، 1285ق؛ قاهره 1323ق؛ قاهره دار الكتب 16 جلد تا کنون 61-1341ق، تجدید چاپ همان 65-1383 ق به کوشش عبدالستار احمد فراج، ج 15-20، بیروت 1383 - 1377ق

[الذريعة 249/2 -250؛ کشف الظنون 129/1 ؛ معجم المطبوعات 1: 338؛ برای نسخ اغانی و تلخیصات آن رجوع شود به کتاب تاریخ ادبیات عربی تالیف پروفسور فواد سزگین 381/1 -382 تر جمه فارسی آن ج 1 ص 536-541]

شرح و حواشی:

1- مختصر الأغاني = تجريد الأغاني من ذكر المثالث و المثانی؛ ابن واصل، محمد بن سالم (604-697)

2- مختار الأغاني في الأخبار و التهاني؛ ابن منظور، محمد بن مكرم (711-630)

3- الاغاني (منتخب)

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 584

آغاز: ذكر الخبر يمن غزاة بدر محمد بن جرير الطبري في المغازی قال حدثنا محمد بن؛ انجام: نسخه: و هم حماة الشعب يوم تواكلت اسد و ذبيان المستعان و تمیم

جلد 2، از عزاة بدر تا جميل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 18 افتادگی: انجام؛ کاغذ: کشمیری، جلد: تیماج عنابی، ترنج و نیم ترنج، ضربی و مقوایی، 288گ، 29 سطر کامل (13/5× 20/5)، اندازه: 19/5 ×5/ 30سم [ف: 8-73]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6703

جلد 20، از اخبار نمر بن طولب تا آخر جزو 20؛ خط: نسخ، كان ناصر الدین اشمونی ازهری، تا: صفر 978ق؛ تملک: فرهاد میرزا در 13 رمضان 1302 ق، کاغذ: سمرقندی نخودی، 190گ، 18 سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف: 3-171]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3281

جلد 2، از اخبار حنین حیری تا اخبار حسان بن ثابت شاعر صحابی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی کناره سرخ ضربی دولا درون سرخ، 152گ، 26 سطر، اندازه: 19/5 ×29سم [ف: 3-171]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 582

آغاز: و کلیب بن ربيعه ليس على الأرض يكری و لا تغلبی؛ انجام: ثم قالوا لي ثمن و استمع كيف تنحوفي الأماني و الطلب

جلد 3، از هذلی تا ولید بن يزيد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: محتملاً قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج زرد با ترنج و نیم ترنج لچکی ضربی و مقوایی، 236 گ، 23 سطر (13/5× 22/5)، اندازه: 19/5× 29 سم [ف: 8-70]

5. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 856

جلد 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 2-137]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4314

جلد 1، تا سرگذشت یحیی برمکی با افتادگی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، با سرلوح زرین؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سیاه، 299گ، 47 سطر، اندازه: 21/8× 32/8 سم [ف: 1-43]

7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4363

جلد 2، از اخبار نمیری تا اخبار کعب بن مالک؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ فستقی؛ جلد: میشن سیاه، 334گ، 47 سطر، اندازه: 22× 33/1 سم [ف: 1-43]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4364

جلد 3، از اخبار عیسی بن موسی تا اخبار عماره؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن سیاه، 319گ، 47 سطر، اندازه: 2/5× 32/9 سم [ف: 1-43]

9. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3410

آغاز: برابر؛ انجام: الشعر للنميرى و الغنا للغريض و لحنه المختار ثقیل اول باطلاق الوتر في مجرى البنصر

جلد 1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 435گ، 31 سطر، اندازه: 19/5× 31 سم [محدث ارموی مخ: 1-164]

10. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3413

آغاز: نسبة ما في هذه الأصوات من الاغانی، صوت: شكونا إلى احبابنا طول ليلنا xx فقالوا لنا ما اقصر الليل عندنا؛ انجام: تذکر ربطا بالعراق و راحةxx و قد خفق الاسياف فوق المقلد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: حیدر علی بن محمد هاشم؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 434گ، 25 سطر، اندازه: 21×5/ 30سم [محدث ارموی مخ: 1-165]

11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3279

از آغاز تا اخبار صاحب ابن عباد؛ خط: نسخ، كا: محمد رضا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملک: اعتضاد 1291 ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 285گ، 43 سطر، اندازه: 24×40سم [ف: 3-170]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 251-طباطبائی

آغاز: الحسين بن ضحاک مولی باهله بصرى المولد و المنشاء ... اول من جالس منهم محمد الأمين ... كان ابو نواس یاخذ شعره؛ انجام: فاعف عني فقد سفهت و انت xx المرء تصفو عن الهبات الكبار. و ليكن في آخر ترجمة أبي الأسود ختام هذا المجلد ليکن خاتمته مسک ثم يتلوه الجلد الآخر الذي اوله حرف العين و ابتدائه في ترجمه عبيد بن شریح

ص: 545

جلد دوم، از ترجمه حسین بن ضحاک تا احوال ظالم ابوالاسود دیلی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز با حاشیه منگنه، 249گ، قطع: وزیری، اندازه: 15× 26 سم [ف: 24-176]

13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 249-فیروز

جلد 1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ یادداشت با مهر و امضاء امامقلی خان بن محمد على بن فتح علی شاه قاجار، پشت صفحه آخر اشعاری است از یکی از ادباء شوشتر که دیباچه ای بر این نسخه نوشته؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز تیره، 594ص، 23 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 21-12]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 225- فيروز

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قرمز دور منگنه با ترنج، 612 ص، 24 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20× 30 سم [ف: 21-11]

15. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3411

آغاز: بالشرف يقال لها سمرة جرانه فتنفد شرا به فكتب الى حسن بن حسن يطلب منه نبيذاً؛ انجام: و فيه لابي العبيس بن حمدون خفيف ثقيل مطلق في مجرى الوسطى

جلد 2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1220ق (یا 1202)؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 349گ، 31 سطر، اندازه:19/5 × 30/5سم [محدث ارموی مخ: 1-165]

16. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3412

آغاز: اخبار عويف و نسبه هو عويف بن معوية بن عقبة بن حصین و قيل أن عقبة بن عبيسة بن حصین؛ انجام: فما زلت اكلمه حتى اوصلته اليه فانشده هذه القصيدة: حتى م قلبک بالحسان هو xx کل كلف بهن و هن عنه ذهل جلد 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا سال 1220 (یا 1202)؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 270 گ، 31 سطر، اندازه: 19/5 ×5/ 30سم [محدث ارموی مخ: 1-165]

17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 527

آغاز: فتمنيت سلیمی انها xx بنت عمی من لها میم العرب؛ انجام: احارتنا أن المزار قریب xx و انی مقیم ما اقام عسیب

جلد 4، خط: نسخ، كا: محتملا عبدالله بن سليمان، تا: محتملاً 1237ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج زرد با ترنج و نیم ترنج ضربی مقوایی، 227 گ، 23 سطر (14/5× 23)، اندازه: 20×29سم [ف: 8-26]

18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 528

آغاز: برابر؛ انجام: فاسالوا عنا و عن اخبارنا xx كل قوم عندهم علم الخبر

جلد 1، از آغاز تا داستانی از ازدواج حسان بی ثابت عمره دختر صامت بن خالد بن عطيه اوسیه؛ خط: نسخ، كا: محتملا عبدالله بن سلیمان، تا: 1237ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، فستقی، جلد: تیماج سرخ مجدول و گل و بوته مذهب ضربی مقوایی، 326گ، 23 سطر (14× 23)، اندازه: 19/5× 29 سم [ف: 8-26]

19. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 542

آغاز: اجارتنا أنا غريبان هيهنا xx و كل غريب للغريب نسیب؛ انجام: محل السهو و النسيان الامن عصمه الله من انبیاء و اولیائه و الحمد لله ... و آله

از شرح و آثاری از اعشی تا خبر جرجان؛ خط: نسخ، كا: عبدالله بن شیخ سلمان، تا: 1237ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج زرد با ترنج و نیم ترنج، ضربی، مقوایی، 228گ، 23 سطر (14× 23)، اندازه: 19/5× 29 سم [ف: 8-38]

20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 583

آغاز: برابر؛ انجام: و اقامت طى بالجيلين بعده ... على محمد و اله الطيبين و الطاهرين

درین نسخه ده جلد از اغانی آمده که مشتمل بر نیمه اول کتاب اغانی است: از ابی قطيفه تا جرجان؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1243ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، گل و بوته دار، ضربی، مقوایی، 470گ، 33 سطر (12/5× 22)، اندازه: 20× 30/5 سم [ف: 8-71]

21. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3280

از پایان جزء پنجم تا اخبار اشعب در جزء شانزدهم؛ خط: نسخ، کا:محمد رضا، تا: صفر 1282ق؛ مجدول؛ مالک: اعتضاد 1292ق، سپهسالار 1297ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 207گ، 43 سطر، اندازه: 24×40سم [ف: 3-171]

22. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8357

آغاز: قال ابو عمر و اغار ابو بردة بن الهلال بن عویمر اخو بنی مالک بن اقصی بن حارثة بن عمرو بن عامر بن ... امرؤ القيس على هوازن في بلادها فلقى عمر بن عامر ... و بنی نصر بن ... فاقتتلوا قتالا شديدا... انجام: قال ابوالفرج أن جميلا جاء الى بثينمة ... فكم مرتج امرة اتيح له الردى و من خائف لم نیتقصه التخوف.

بخشی از اغانی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 297گ، 12 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 3-172]

23. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25152

بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]

24. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1878

آغاز: قال الزبير فحدثني عمي قال ثم أن حسان بن ثابت مريوماً بنسوة فيمن عمرة بعد ما طلقها فأعرضت عنه و قالت لامراة نهن اذا حاذا هذا الرجل فاساليه من هووا نسبیه و النسبي اخواله و هي متعرضه له فلما حاذا هن سالته من هو و نسبته فانتسب لها فقالت فمن أخوالك فاخبرها فبصقت عن شمالها و أعرضت عنه فجدد النظر اليها و عجب من فعلها و جعل ينظر اليها فبصر بامراته و هي تضحك فعرفها و علم أن الأمر من قبلها اني فقال في ذلك. قالت له يوما تخاطبه xx ريا الروادف غادة الصلب / فوددت انک

ص: 546

لو تخبرنا xx من والداك و منصب الشعب؛ انجام: فقل اعز من كليب و كان يحمى الصيد و يقول صید ناحية كذا و كذا في جواری فلا يصيد احد منه شيئا و كان لايمر بين يديه احدا اذا جلس و لايجتبی احد في مجلسه غيره فقتله جساس بن مرة و قال ابو عبیده قال أبو برزة العنيق و هو من ولد عمر و ابن (نسخه در این موضع پایان یافته است)

جلد 2، از قيس بن الخطيم تا اخوص و غیره؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: «ناصرالدین شاه قاجار»؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ وسط ترنج منگنهای، 450ص، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 20/5× 30 سم [ف: 7-44]

25. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 855

جلد 2؛ بی کا، بی تا [نشریه: 2-137]

الاغاني (منتخب) / ادبیات عربی

al-agani (mn.)

وابسته به: الاغانی؛ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (284-356)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4860

آغاز: و مما نقل من كتاب الأغاني لأبي الفرج الاصفهانی، من ذلك: اخبار عمر و بن عبدالله ابن ابی ربيعة و اسم ابی ربيعة حديقة بن المغيرة بن عبدالله بن عمر و بن مخزوم بن يقظة مرة بن لوی بن غالب انجام: و لا يذيقه اللهم و الفكر و الابتلاء و الحمد لله وحده وصلى الله و سلم على من لانبی بعده ... العظيم.

خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 9، با سرلوح؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 94گ، 25 سطر (9× 18)، اندازه: 14× 24/5سم [ف: 13-299]

الاغتباط بمعرفة من رمی بالاختلاط / رجال / عربی

al-i3tibat bi-marifat-i man rama bi-1-ixtilat

سبط ابن عجمی، ابراهيم بن محمد، 753-841 قمری

sebt-e ebn-e 'ajamī, ebrāhīm ebn-e mohammad (1353- 1438)

تاريخ تأليف: چهارشنبه 2 جمادی الاول 818ق؛ محل تالیف: مدرسه شرفيه حلب

رساله ای است مختصر به ترتیب حروف معجم، در شناخت راویانی که متهم باختلاط شده اند. راویانی که در اواخر عمر اختلال حواس پیدا کرده اند. در ابتدا مؤلف، كتاب خود را این گونه توصیف می کند: «اما بعد و هذا كتاب جمعته على حروف المعجم في الاسم واسم الاب في معرفة من خلط في عمره من الثقات و غيرهم». سبط ابن عجمی بیشتر کتاب خود را از صلاح الدين صفدي و ابن صلاح گرفته است و می نویسد شرح و بسط بیشتر کتاب نیاز به مواد تاریخی افزون تری داشت که در شهر ما حلب یافت نمی شود.

آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد و هذا كتاب جمعته على حروف المعجم في الاسم و اسم الاب في معرفة من خلط في عمره من الثقات غيرهم.

انجام: و في هذه زيادة في الأسماء في مشائخنا و غيرهم في يوم الأربعاء ... قال جامعه ابراهيم بن محمد بن خليل سبط ابن العجمى الحلبی عفا الله عنه.

چاپ: حلب، مطبعة العلمية، به اشراف شیخ محمد راغب طباخ، 1250ق

[کشف الظنون 130/1 ؛ هدية العارفین 19/1؛ زرکلی اعلام 62/1؛ بروکلمان ذیل 72/2؛ دنا 58/2 ؛ فهرست مخطوطات مكتبه کوپلریلی 220/1 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 27/3 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: قال المؤلف: هذا اخر المؤلف و هو قابل للزياده فمن وقف على احد ممن لم اذكره فليلحقه في مكانه ... قاله جامعه ابراهيم بن محمد بن خليل سبط ابن العجمى الحلبی عفا الله عنه

نسخه اصل: ظاهریه، دمشق ش مجموع/12 (يوسف العش، فهرس مخطوطات الظاهرية التاريخ / 217 و 246)؛ خط: تعلیق، کا: محمد بن ابی بکر بن زريق، تا: حدود 838ق؛ 8گ (21-28)، 21 سطر [عکسی ف: 1-29]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24521

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ ابتدای کتاب صورت اجازه مؤلف به نجم الدین ابوالقاسم محمد المدعو عمر بن تقی الدین بن محمد بن فهد هاشمی مکی که قرائت این تأليف را در یکشنبه سلخ محرم 838ق در مجلسی در شرفیه حلب از ابتدا تا انتها تمام کرده است، در نسخه به اشتباه نام کتاب را «الاعتباط» نوشته اند؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابر و باد، گوشه ها و عطف تیماج قهوه ای، 12گ، 15 سطر، اندازه: 15/5×23/5 سم [اهدائی رهبر: 8-64] و [ف: 27-69]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14181

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی، از روی نسخه اصل به خط مؤلف کتابت شده و گویا به خط مالک نسخه حفید سید محمد عاملی می باشد؛ کاغذ: فرنگی، نوع جلد: مقوای سورمه ای عطف تیماج قهوه ای، 68گ، 24 سطر (11× 18)، اندازه: 22616سم [ف: 757-35]

- اغذية المرضي > اطعمة المرضى

اغذیه مصروفه سفر دوم فرنگ مظفرالدین شاه /

ص: 547

اسناد / فارسی

aqzīye-ye masrūfe-ye safar-e dovvom-e farang-e mozaffar-ed-dīn šāh

در آغاز آمده: «بر حسب اراده ملوکانه بندگان اعلی حضرت اقدس شاهنشاه جم جاه روحی و ارواح العالمين له الفداء خانه زاد محمد اسماعيل بن لسان الدين به ترجمه کتاب اغذیه مصروفه ذات اقدس شهریاری ادام الله سلطنه و صحته که در سفر دویم فرنگ صرف فرموده اند پرداخته و مایه مزید افتخار خود نمود».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3676-ف

نسخه اصل: خارجه 2476. نسخه از 1 صفر 1320 (26 آوریل 1902) (بادکوبه نمره 2) آغاز می شود تا می رسد به شب آدینه پایان جمادی الثانی 1320 در پاریس و عبارت از برنامه های خوراک menu مهمانخانه های فرنگستان و دعوت نامه های این سفر و همه چاپی است و ترجمه های فارسی کلمات در کنار آنها به خط مترجم نوشته شده است؛ بی کا، بی تا؛ 122گ [فیلمها ف:224-2]

الاغذية و الادوية / طب /عربی

al-aġdīya wa-l adwīya

ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)

آغاز: بسمله. مقالة للشيخ ... في الكلام على الأغذية و الادوية. قال الأغذية و الادوية موقوفان على الأجسام المركبة من دون البسائط و علة ذلك

انجام: فهذه يعوق ان يكون المختلف مخلفا على حقه و صدقه

[مجمع علمی 248/3 ؛ مهدوی، فهرست مصنفات 41]

تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 27190/1 -ف

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: ایاصوفيا 4849؛ بی کا، بی تا؛ مقابله شده در 697ق؛ 2گ (131پ -132 پ) [فيلمها ف: 1-577]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 437/25 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-32]

اغذیه و ادویه / طب / فارسی

aqzīye va advīye

متطبب هروی، ابوالمظفر بن مستنصر

motatabbeb-e heravī, ab-ol-mozaffar-e bn-e mostanser

در دیباچه می گوید: ارغوان (شاید ارغون پسر اباقا پسر هلاکو که در 683ق به حکومت رسید) خلد الله ملکه از من خواسته مختصری سازم در طبیعت و منفعت و مضرت طعام ها و شراب ها و بوییدنی ها و پوشیدنی ها و من این را از سخنان بقراط و جالينوس و محمد زکریا و دیگر حکما در 25 «باب» ساختم. باب ها: 1. نان ها؛ 2. آب ها؛ 3. دانه ها؛ 4. گوشت ها؛ 5. ماهی ها؛ 6. اندام جانوران؛ 7. آش ها؛ 8 کوماج (ترشی ها؛ 9. لبنیات؛ 10. بیضه ها؛ 11. سبزی ها؛ 12. دیگ ابرازها (ادویه خوراکی)؛ 13. میوه ها؛ 14. میوه های خشک؛ 15. شیرینی ها؛ 16. حلواها؛ 17. شرابها؛ 18. شربت ها؛ 19. روغن ها؛ 20. عطرها؛ 21. معجونها؛ 22. جامه ها و پوشیدنی ها؛ 23. هوا (فصول، مناطق)؛ 24. رياحين و گلها؛ 25- آداب طبخ.

آغاز: ستایش و سپاس خدای را جل جلاله که آفریدگار جهان و جهانیان ... بعده حکم منیع پادشاه ربع مسکون

[فهرستواره منزوی 3843/5]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1236/49 -ف و 1338/49 -ف

نسخه اصل: بادلیان add. 69 اوزلی (ش 1241)؛ بی کا، تا: 1203ق؛ در دنبال آن خاصیت مندی و سناء مکی و نسخه های بنارس است که رساله های کوتاهی است [فيلمها ف: 1-587]

اغذیه و ادویه / طب / فارسی

aqzīye va advīye

قم، مسجد اعظم، شماره نسخه: 122016

آغاز فصل پنجم در معرفت اشياء مشتمله از اغذيه و ادویه و اشربه و غیر آن از قبیل گندم و نخود و لوبیا؛ انجام: صليحه نوعی از دارچین و فانید نوعی از قند است اسپند و مرار هر دو نشت است و نان خوها زنیان است فرفیون صمغ قرنی سرخ و قاقله هل است

فصل پنجم یک کتاب طبی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 2گ، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-190]

الأغذية و الاشربة طب / عربی

al-aġdīya wa-l ašriba

سمرقندی، محمد بن على،-619 قمری

samarqandī, mohammad ebn-e ‘alī (-1223)

کتابی است در شرح خواص مواد غذایی و تأثیرات مخصوص آنها در بیماران و تندرستان. یکایک مواد غذائی و خوراکی ها را عنوان کرده و به شرح خواص ویژه و مشترک آنها پرداخته است. در مقدمه کتاب گوید: «و قد جمعت كلام جالینوس و اقاويل شارحی کلامه في الاغذيه و جميع ما يتناوله الانسان في طبايعها و منافعها و خواص كل واحد منها و ما وجدت منها شيئا الا اثبتته في هذه المجلده ليكون الناظر منها مطلعا على كنه ما قاله الاولون ...». تألیفات دیگر او عبارت است از کتاب الادوية

ص: 548

المفردة، الأغذية المرضی، اصول تركيب الادویه، رساله قوانین تركيب الادویه، رساله في مداواة وجع المفاصل، مقاله في كيفية ترکیب طبقات العين، کتاب الصناعة، غاية الأغراض في معالجة الأمراض، كتاب في الامراض الجزئية و علائمها و علاجها و کتاب الاسباب و العلامات که شروح عدیده ای دارد و مشهورترین تأليف اوست.

آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على النبي و آله اجمعین. ان الله تبارک و تعالی لما خلق الانسان اعدل مزاجا من جميع انواع الحيوان و جعل ذلك الاعتدال عريضا غير محصور في حد ضيق و لذلك ...... اقول ان الغذاء الحقيقي هو الذي يقوم مقام ما يتحلل من جواهر اعضاء البدن

انجام: و عند الضعف و الغشى أكثر و أشد من استعمال سائر الروائح الطيبة

[مجله معهد المخطوطات العربيه 305/5 ؛ الطب الصيدلية ص 31 و 33؛ معجم المؤلفين 11- 31؛ عيون الأنباء 2-31؛ دنا 59/2 (9 نسخه)]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5043

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 680ق؛ واقف: خواجه شیر احمد تونی از واقفين عمده کتابخانه (232 نسخه وقف نموده)؛ در سنوات 1154 و 1196 و 1250 و 1270 و 1272 نسخه داخل عرض شده؟ کاغذ: نخودی بغدادی، جلد: تیماج مشکی ساده، 103گ، 19 سطر (16× 18)، اندازه: 12/5× 22 سم [ف: 19-31]

2. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 13991

کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 7 و اوایل قرن 8؛ واقف: فاضل خان، 1065ق؛ از ذیقعده 1087 به بعد عرض دیده شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی با سجاف چرمی، 95گ، 23 سطر (8/5× 16/5)، اندازه: 10× 20 سم [ف: 19-32]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 416/4

خط: نسخ، بی کا، تا: پایان ربيع الاول 810ق؛ کاغذ: سفید کهنه جلد: مقوایی عطف تیماج سبز، 209ص (57-265)، 21 سطر (6× 14)، اندازه: 11× 18 سم [سنا: ف: 1-249]

4. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 7467/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن على بن بن محمود هروی ملقب به كمال عطابادی، تا: 136ق، جان دار الشفاء الشهابية خوارزم؛ جلد: تیماج قهوه ای، 59گ (187پ -245پ)، اندازه: 18× 26سم [ف: 19- 271]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9454/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه دهه دوم ماه رمضان 739ق، در تاریخ دست برده شده و صحیح 939 می باشد؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قرمز، 70گ (131پ-200ر)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 24-218]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4394

آغاز: برابر انجام: فيكن الطيب خبيرا بما هو اوفق.

در مقدمه آن آمده که غذاهای انسانی شش نوع است: حبوب، لحوم، البان، بیض، ثمار، بقول. از گندم آغاز و به اظفار الطيب پایان می یابد؛ خط: تعليق نزدیک به نسخ، كا: جلال الدین محمد بن على بن احمد دوانی، تا: 984ق؛ محشی؛ تملک: ابن محمد المدعو بسالک، محمد تقی الشریف موسوی؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه مغزی میشن قهوه ای، 97گ، 17 سطر، اندازه: 10× 18/5 سم [ف: 1-43]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6098/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 987ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج تریاکی با ترنج برجسته، 187ص (140 - 326)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13× 18 سم [ف: 19-81]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5125

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 988ق؛ مصدر به کتاب اصول تركيب الادوية تأليف نجیب الدین سمرقندی؛ واقف: ابن خاتون، 1065ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج خرمایی ساده، 97گ، 15 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 19-33]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1575

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 4-281]

10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4401/2

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 13 ذیحجه، جا: قصبه خشکارود از قصبات کش؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن تریاکی نو، 29 سطر، اندازه: 8/8× 17/1 سم [ف: 7-383]

اغذیه و اشربه / طب / فارسی

aqzīye va ašrabe

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 211452/1

آغاز: سپاس بی قیاس روزی دهی را که اغذیه و اشربه الأزل إلى الابد از خوان نعمت خود معد و مهیا کردانید که کم نشد و نشود و صلوه (كذ) و درود بر روزی خارانی (كذ) که عالم را یک لقمه و دریاها یک جرعه گردانیدند و از نعمت او سير نشدند على الخصوص بر اکمل و اتم ایشان عليه افضل الصلوه (كذ) و اکمل التحيات و بر تابعان او باد و بعد چون مأمور شدم که دو سه کلمه از سخنان اطباء در بیان اغذیه و اشربه بنویسم سمعا و طاعه واجب دیدم؛ انجام: این مجموعه بر طریق معهود حلوا سازند.

خط: نستعلیق، کا: شهاب الدين على حسنی حسینی طباطبائی شولستانی، تا: شنبه 27 ذیقعده 1019ق، جان اصفهان؛ ضمیمه: یک صفحه از «رساله در مقامات و مصطلحات عرفاء و صوفیه» که به خط مغایر با خط نسخه نسبت داده شده به شیخ اشراق، انجام

ص: 549

نسخه: «و اهلني لمعرفة اسرار ک الهی کم من عبد آبق»؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی، 17 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 11-313]

الاغراب في اعراب فاتحة الكتاب / علوم قرآن-فارسی

al-eqrāb fī eʻrāb-e fātehat-el ketab

اندقانی، علی بن عمر

andeqānī, ‘alī ebn-e ‘omar

رساله مختصری است در اعراب سوره فاتحه. به نام رساله و مؤلف آن، در مقدمه تصریح شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9459/2

آغاز: بسمله. رب انعمت فزد. حمد بی حد و بی غایت و مدح بی عد و نهایت (مر) حضرت جلال با کمال واجب الوجود مفیض العدل. انجام: این مقال را لایق حال دیدیم. تمت رسالتنا الحمدلله xx عمت مقالتنا الحمد لله

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای دورو با ترنج و سر ترنج، 15 گ (12پ -26ر) [ف: 30-146]

الاغراب في الاعراب / نحو /عربی

al-iġrāb fi-l i'rāb

قطب راوندی، سعید بن هبة الله، -573 قمری

qotb-e rāvandī, sa‘īd ebn-e hebat-ol-lāh (-1178)

رساله در شواهدی است از قرآن و اشعار عربی که دارای مشکلات نحوی بوده اند، با حل مشکلات آنها، این رساله به قاضي الشرف الدين صاعد بریدی نیز نسبت داده شده است. در نحو است نه آن یکی که منطق نحو است.

آغاز: الحمدلله المنزل لكتابه الكريم الميمون بالاغراب و المنعم بخطابه القديم المقرون بالاعجاز

انجام: و يمكن أن يزاد على هذه الوجوه في البيت و لكن مللنا الاكثار فاشرنا الاختصار و الحمد لله على نعمه حمد الشاكرين.

[ریاض العلماء 425/2 ، فهرست منتجب الدین 68، الذریعه 251/2 رقم [1006

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4384/5

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی بن علی اصغر قزوینی، تا: دوشنبه 21 ذیقعده 1098ق، جا: مشهد رضوی؛ در برگ اول یادداشتی به نقل از شیخ حر عاملی درباره رساله و مؤلف آن به خط كاتب؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 7گ (83پ -89)، اندازه: 12/5× 19 سم [محدث ارموی مخ: 1-165]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7013/3

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 4 گ (25ر -28پ)، 21 سطر (9× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-428]

الاغراض / کیمیا / عربی

al-agrād

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3467/43

آغاز: بسمله، حمدله. وصلى الله على سيدنا محمد خاتم ... و نحن نذكر في كتابنا هذا امر النار و الارض خاصة اعلم ان الروح؛ انجام: و تعالیت عما يقول المبطلون

مقاله ششم از مجموعه است؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یک لا قرمز، 2گ (68ر - 69ر)، اندازه: 15/6× 23/2 سم [ف: 6- 450]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/57

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... سلم تسليماً. قد سبق لنا تسع و خمسون كتاباً في فنون و نحن نذكر في كتابنا امر النار و الارض خاصة؛ انجام: لو اجتمعوا على ذلك ما قدروا عليه فتبارك الله احسن الخالقين فنادیت ان لا اله الا انت سبحانك ربنا و تعالیت عما يقول المبطلون.

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 2گ (135ر- 136 پ)، 19 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13/7× 22/3 سم [ف: 29/2-619]

اغراض /طب / فارسی

aqrāz

قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3408/6

آغاز: بباید دانست که این قسم سيم است از کتاب اغراض و این دو گفتار اول اندر ادویه مفرده-گفتار دوم اندر یاد کردن ادویه مفرده ومركب والله اعلم گفتار اول اندر یاد کردن ادویه مفرده و؛ انجام: غاب: بدل آن برگ تمام است، غافت: بدل آن اسارون است و نیمه وزن آن انسينتن، غاریقون: بدل آن مثل آن تربد است و مثل آن صبر، والله اعلم بالصواب

نسخه حاضر قسم سوم از کتاب «اغراض» است [که غیر از اغراض الطبيه گرگانی می باشد] و دو گفتار دارد: 1. اندر ادویه مفرده، 2. اندر یاد کردن ادویه مفرده و مركبه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 محرم 1225ق؛ 27گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-190]

- اغراض أرسطاطالیس > اغراض مابعد الطبيعة

ص: 550

اغراض ارسطاطالیس المنطقية / منطق / عربی

agrad-u aristatalis al-mantiqiyya

ابن زرعة، عیسی بن اسحاق، 371-448 قمری

ebn-e zoría, ‘īsā ebn-e eshāq (982-1057)

عبدالرحمن بدوی در فهرست آثار ارسطو (مجله معهد المخطوطات 1: 222) از نسخه بهار هند یاد کرده و آن را مانند فهرست نگار در شمار ترجمه یا تلخیص اثر منطقی ارسطو پنداشته و گفته است که نسخه را ندیده و درست نمی داند که آن چگونه است. ولی در مجموعه متون و مقالات تحقیقی «منطق و مباحث الفاظ» (چاپ 1353 ص 65-82) مقالتی به نگارش در آمده و نوشته شده است که این گزیده ای از شرح ابوالفرج ابن الطيب است، گویا از خود او. بدوی این سخن را درباره نسختی می آورد که می گوید در هند دیده ام که شاید همان نسخه بهار باشد. پیش از او استرن و پس از او کوامی جیکی هم گفته اند که این کتاب گزیده شرح این ابن الطيب است ولی درست نیست. دوازده نسخه دیگر هم از اغراض من می شناسم و از همه اینها در گفتارم در «روش منطقی فارابی و پیشروان و پیروان او» در مجله دانشکده ادبیات مشهد (14: 1ص 47-45 سال 1357) و در دیباچه منطق ابن مقفع چاپ همین سال (ص 35-37) یاد کرده ام. (دانش پژوه)

[منابع یاد شده در فهرست بهار 322/2 ش 283 به نام فارابی]

1. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 4750

خط: نسخ، بی کا، تا: 1042ق؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1285]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2905/1 -ف

نسخه اصل: آستان قدس ش 1121 [این شماره در فهرست آستان قدس با عنوان «المقولات في المنطق» آمده که شامل پنج رساله منطقی است و نامی از اغراض نبرده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1048ق [فیلمها ف: 1-740]

3. اصفهان؛ دانشگاه اصفهان، شماره نسخه: 488

خط: نسخ، كا: عبد الكريم بن محمد حسینی طبسی گیلکی، تا: 10 محرم 1071ق؛ کاغذ: اصفهانی [نشریه: 11-883]

اصفهان؛ شهرداری اصفهان، شماره نسخه: 1

همان نسخه بالا [نشریه: 4-470]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2503-ف و 4535-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-285] و [فیلمها ف: 3-69]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2996-ف

نسخه اصل: کتابخانه ملی کلکته. دارای المقولات، قاطیغوریاس، باریر میناس، القياس، البرهان؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-285]

اغراض السياسة في اعراض الرياسة / حکومت و سیاست / فارسی

ağrād-us sīyāsat fī aʻrād-ir rīyāsa

ظهیری سمرقندی، محمد بن على، ق6 قمری

zahīrī-ye samarqandī, mohammad ebn-e ‘alī (-12c)

اهدا به: ابوالمظفر قلج قراخان ابراهیم بن جلال الدین قلج قراخان فرمانروای ترکستان

دانشمندان خاوری در نگارش های اجتماعی خویش چند روش پیش گرفته اند. گروهی مانند ابن مقفع و جاحظ دستورها و پندها و رفتارهای خردمندان و فرمانروایان پیشین را در نوشته های خود می آوردند یا این که به ساخت افسانه و داستان خوهای نیک یا بد و دادگری یا ستمکاری را نشان می دادند مانند کلیله و دمنه و سندبادنامه که بیشتر اینها ریشه ایرانی و هندی دارد. دسته ای از اندیشه خردمندان یونانی پیروی نموده از روی نوشته های سیاسی و اجتماعی افلاطون و ارسطو به روش منطقی و علمی کتاب می نوشتند. در میان آنان نیز کسانی بودند که در زندگی سیاسی آزمایش هایی اندوخته و به روش های بزرگان آشنا بوده اند. این دسته مانند غزالی در نصيحة الملوک و نظام الملک طوسی در سير الملوک یا سیاست نامه (به سال 485) و عنصر المعالی در قابوس نامه (به سال 475) مسئله اجتماعی را پیش کشیده برای اثبات آن گواه هایی از سخنان بزرگان دینی و سیاسی می آوردند. این کتاب «اغراض السياسة» نیز چنین است و بهاء الدين محمد بن علی بن محمد بن الحسن ظهیری نویسنده سمرقندی صاحب دیوان رکن الدین الپ قنلغ تنکابلکا ابوالمظفر قلج طمغاج خاقان پسر جلال الدین قلج قراخان فرمانروای خانی ترکستان نزدیک 558 آن را پس از مرگ سنجر (511-552) و به نام همان قلج طمغاج نوشته است. این فرمانروا همان است که رضی الدین نیشابوری (-598ق) او را می ستود. سمرقندی سندبادنامه را که ابوالفوارس قناورزی در سال 339 به دستور نوح منصور سامانی از پهلوی به پارسی ساده شیرین ترجمه کرده بود به نام همو و قلج طمغاج خاقان پسر مسعود بن الحسين نزدیک 600 به پارسی ساختگی زمان خود در آورد (چاپ احمد آتش در استانبول بسال 1948 با ترجمه تازی)، او کتاب دیگری دارد به نام «سمع الظهير في جمع الظهير». سمرقندی در اغراض از چندین فرمانروا دانشمند مانند جمشید و فریدون و منوچهر و پیشدادیان دیگر و اسکندر و بطلیموس و افلاطون و ارسطو و فورهندی و فغفور چین و خاقان خزر و چند پادشاه ساسانی و چند امیر تازی و نصر احمد سامانی و سیف الدوله و عضدالدوله و علاء الدوله و محمود غزنوی و الب ارسلان و سنجر پسر ملکشاه یاد کرده و بستود و دستورها و روش های آنان را آورد. سبک نگارش او بس دشوار و شعرهای پارسی و تازی در آن دیده می شود. خود سمرقندی گزارشی بر آن نوشت. (دانش پژوه)

آغاز: حمد و ثنا مبدعی را که عدم خزانه ابداع او است و شکر و سپاس موجدی را که نیستی وسیلت اختراع او است.

ص: 551

[نسخه های منزوی 1541؛ فهرستواره منزوی 322/6]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3429-ف

نسخه اصل: ليدن 94 وارن 94 Warn خط: نستعلیق، کا: حبيب الله اصفهانی، تا: 148ق؛ 214گ [فیلمها ف: 2-140]

2. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 142

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: انجام [نشريه: 5-209]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 92-ف

نسخه اصل: ایا صوفيا ش 3844؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 350 گ، 17 سطر [فيلمها ف: 1-14]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5072-ف

نسخه اصل: ليدن 904 Or (3: 14 ش 927)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3- 130]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1072

آغاز: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا، مجدول، با سرلوح، نسخه با «عنوان سلطان سنجربن ملکشاه پادشاهیکه مراكب او مناكب کواکب گردون بود ...» که آخرین عنوان فهرست است پس از چهار برگ بدینجا پایان می یابد: «و طشت زر بر گرفتند و آن مردمان از جمله منعمان» و چندان کم ندارد، على محمد بن هادی حسینی سپاهانی دولت آبادی در شعبان 1317 نسخه را توسط يمين السلطان خرید کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ زرکوب دورو، 185 گ، 17 سطر (9× 20)، اندازه: 15× 25/5 سم [ف: 3-650]

الاغراض الطبية و المباحث العلائية = اغراض طبی / طب / فارسی

ağrād-uț țibbīya wa mabāḥit-ul aʻlā'īya = aqrāz tebbī

جرجانی، اسماعیل بن حسن، 434-531 قمری

jorjānī, esmāʻīl ebn-e hasan (1043-1137)

وابسته به ذخیره خوارزمشاهی؛ جرجانی، اسماعيل بن حسن (531-434)

اهدا به: اتسز پسر خوارزمشاه به دستور وزیرش ابو محمد صاحب بن محمد بخارائی

تاريخ تأليف: 535ق

مؤلف از کتاب دیگر خویش ذخیره خوارزمشاهی در کمال سهولت لفظ و وضوح عبارت تلخیص کرده و در دو کتاب هر کدام منقسم به چندین گفتار و هر گفتار منقسم به چندین باب ترتیب داده است. نظامی عروضی این کتاب را از جمله متوسطات و جزو کتبی محسوب داشته که مطالعه آن بر عموم متعلمين علم طب واجب بوده است. (چهار مقاله، ص 110، تهران 1333). تقسیمات کتاب اول، در هفده «گفتار»: 1. یاد کردن حد طب و موضوع و منفعت آن و یاد کردن جزو علمی و عملی و یاد کردن ارکان و مزاج و اخلاط آن، در نوزده باب؛ 2. شناختن اندام های بسیط، در هفت باب؛ 3. شناختن اندام های مرکب، در هفده باب؛ 4. تشریح قوتها، در پنج باب؛ 5. شناختن درستی و بیماری به سبب و عرض و بیماری های شرکتی و مزاجی و بیماری های اندام های مرکب و غیر آن، در پنج باب؛ 6. نبض، در بیست باب؛ 7. دم زدن، در یک باب؛ 8 تفسره، در بیست باب؛ 9. شناختن تن درست و بیمار از احوال ثقل طعام، در هفت باب، 10. شناختن حالها از عرق، در پنج باب؛ 11. احوال نفث، در پنج باب؛ 12. شناختن احوالی که اندر تن پدید آید و هر یک به سبب حالی دیگر باشد طبیعی گر ناطبیعی، در شانزده باب،؛ 13. اسباب احوال زادن و مردن، در شش باب؛ 14. تقدمة المعرفة، شامل سه جزو؛ 15. بحران، در هشت باب؛ 16. حفظ الصحة، در شانزده باب؛ 17. یاد کردن ادویه مفرد و یاد کردن طبع و فعل و منفعت و مضرت و خاصیت [آنها]، در سه بخش: بخش اول اندر داروهای غذایی به ترتیب حروف جمل، بخش دوم اندر داروهای حیوانی، بخش سوم اندر داروهای مطلق.

کتاب قرابادین، مشتمل بر بیست «باب»: 1. شرابها؛ 2. لعوقها؛ 3. قرصها؛ 4. سفوفات؛ 5. گوارش ها؛ 6. اطریفل ها؛ 7. معجونها؛ 8 ایارجات؛ 9. نقيع ها و مطبوخهای مسهل؛ 10. حبهای مسهل و غیر مسهل؛ 11. داروهای قی؛ 12. داروهای غرغره که دماغ را پاک کند؛ 13. سعوطات و مشمومات و بخورات و عطوسات و قطورات؛ 14. طلیها و ضمادها؛ 15. تطولها؛ 16. روغن ها؛ 17. مرهم ها؛ 18. داروهای دهان و کام و زبان و ملازه و دندان؛ 19. داروهای چشم؛ 20. حقن ها و شیاف های مسهل و غیر مسهل.

قسم دوم: این قسمت که في الواقع بخش چهارم کتاب است اختصاص دارد به نام و حد امراض و اسباب و علامات خاصه و مقدمات و چگونگی پدید آمدن هر بیماری و کیفیت انتقال و علاج آنها و مشتمل است بر بیست و پنج «گفتار»: 1. بیماریهای سر، در شش جزو؛ 2. بیماری های چشم و علاج هر یک، در هشت باب؛ 3. احوال گوش و شنوایی و علاج بیماری هایی که اندر آن افتد، در هفت باب؛ 4. احوال بینی، در پنج باب؛ 5. احوال دهان و زبان و لب و دندان و بیماریهای آن، در سه جزو؛ 6. احوال بیماری های حنجره و علاج خناق و ذبحه، در پنج باب؛ 7. بیماری های آلت دم زدن، در هفت باب؛ 8 احوال دل، در شش باب؛ 9. احوال معده و مری، در بیست و دو باب؛ 10. احوال بیماری جگر، در هشت باب؛ 11. بیماری های سپرز، در سه باب؛ 12. بیماری ها که از بیماری سپرز خیز، در دو جزو؛ 13. انواع اسهال و سحج و زحير، در هشت باب؛ 14. بیماری های مقعد و شرج، در پنج باب؛ 15. کرمان خرد و بزرگی که اندر روده تولد کند، در دو باب؛ 16. درد و پیچیدن ناف و انواع قلنج، در سه باب؛ 17. احوال گرده و مثانه و بیماری های آن، در شانزده باب؛ 18. بیماری های مخصوص به مردان، در هشت باب؛ 19. بیماری های مخصوص به زنان، در شش باب؛ 20. در[د]

ص: 552

پشت و تهیگاه و رياح الأفرسه و درد بند گاه و عرق النسا و دوالی و داء الفيل و غير آن، در هفت باب؛ 21. تب ها و انواع آن، در چهارده باب؛ 22. انواع آماس ها و ریش ها و بثرها، در دوازده باب؛ 23. انواع ریش ها و سوختن آتش و جراحت ها، در شش باب ؛ 24. آراستگی و پاکیزگی ظاهر تن از سر تا پای، در سه باب؛ 25. علاج زهرها، مشتمل بر هفت باب؛ 26. مجبری و ردادی، در چهار باب. (غلامعلی عرفانیان)

آغاز: بسمله اما بعد حمد الله سبحانه و الثناء عليه و الصلوة و السلام على رسوله محمد المصطفی و آله الطاهرين امیر سید امام زین الدین ... کویذ بباید دانست که هر که بمجلس بادشاهی وسیلتی خواهد جست یا خدمتی و تحفه خواهد برد هیچ وسیلت و خدمت و هیچ تحفه جون تحفه علمی نیست.

انجام و خرما و دنبه و روغن شیره ضمادی نرم کننده است بند گاه صلب را نرم کند تم الكتاب الأغراض الطبية و المباحث العلائيه.

چاپ: تهران، بنیاد فرهنگی ایران، 1345ش؛ تصحيح حسن تاج بخش، تهران، دانشگاه تهران، 1384ش

[نسخه های منزوی 473/1 ؛ الذريعة 251/2 ؛ ريحانة الأدب 191/3 ؛ کشف الظنون 824/1 و 130/1 ؛ فهرست مشترک نسخه های خطی پاکستان 486/1 ؛ دنا 59/2 (51 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 3287/5 ؛ مشار فارسی 423/1]

1. تهران: مینوی؛ شماره نسخه: 94 بخش 3

نسخه اصل: ایاصوفيا 3566؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک به پایان محرم 543ق؛ تملك: سلطان بایزید محمد؛ 283گ [ف: 104]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2265-ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 1-15]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 360-ف

نسخه اصل: حراجچی اوغلو ش 1145؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط شوال 599ق؛ 189 گ، 21 سطر [فیلمها ف: 1-15]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6095

آغاز: برابر؛ انجام: به کلاب و روغن گل سرشته.

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 7؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ کاغذ: سمرقندی ضخیم نباتی تیره، جلد: تیماج سرخ ضربی، 630ص، 27 سطر، اندازه: 17×28/5سم [ف: 19-76]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13253

آغاز: باب ششم اندر غشی و علاج آن، اسباب غشی با تحلیل روح باشد، یا خسته شدن روح و اسباب تحلیل روح انواع؛ انجام: برابر

از باب شانزده و از گفتار 8 (غشی و علاج آن) تا پایان؛ خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 626ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، مقابله شده؛ مهر: «عبده محمد سلیم » (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی مجدول ضربی عطف قهوه ای، 126گ، 17 سطر (11× 18)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 33-471]

5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 795

انجام: مقصود بر آید این است آخر سخن از قسم دوم ازین کتاب و تمام شدن سخن گفتن در جزو علمی از طب و وقت آن آمد که در جز و عملی سخن گوئیم.

دو بخش از سه بخش را در بردارد و هر دو به نام ذخیره ثبت شده است؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن احمد ملقب به رضی، تا: 11 محرم 651ق؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1275ق؛ واقف: سپهسالار، 1298ق، کاغذ: سمرقندی زرد کلفت، جلد: تیماج مقوایی ساده، 187 گ، 25 سطر، اندازه: 20×20سم [ف: 3-175]

6. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 18

آغاز: اكمل النفس و استكمل فضاء لها xx و انت بالنفس الابا الجسم انسان. بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين الحمدلله رب العالمين حمد الشاكرين بباید دانست هر کسی به مجلس پادشاهی؛ انجام: مفردات (سپس هفت سطر دیگر در ادویه مفرده دارد که خوانا نیست)

خط: نستعلیق، کا: محمد بن طاهر بن محمد، تا: پنج شنبه هشت شب گذشته از ماه ... 653ق؛ افتادگی: انجام؛ برای خزانه امیر حاجب حسام الدین کوتوال ابو زکریا یحیی بن مهمویه، نه ورق اول کتاب و اوراق (125-1334) و (239-240) غیر از خط و کاغذ متن می باشد و بعدا نوشته و بر کتاب افزوده اند تا نواقص آن مرتفع شود؛ 549ص، 12-13 سطر (14× 18)، اندازه: 23/5× 31 سم [نشریه: 3-302]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 93-ف

نسخه اصل: ایا صوفيا ش 3565؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 27 جمادی الاول 670ق؛ تملک: نجم جیلی در 848؛ 267گ، 23 سطر [فيلمها ف: 1-14]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 93بخش 3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 104]

8. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 20

آغاز: بسمله. فهرست كتاب: گفتار اول؛ انجام: سوم آنک از احوال حاستها جویند جنانک اندر بیماری چیزی نبیند و نشنود و روشنای نخواهد. ورمدی و صداعی نباشد از آن جمله باشد

کتاب فقط بخش اول از سه بخش است. از آغاز بخش اول تا گفتار چهاردهم را دارد. گفتار چهاردهم در سه جزو است جزو اول و دوم را دارد. جزو سوم در شش باب است که دو باب آن را دارد و بقیه چهار باب جزو سوم گفتار چهاردهم و تمام گفتار پانزدهم بخش اول را فاقد است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 و 8 252ص، 17 سطر (12× 13)، اندازه: 18/5×25/5 سم [نشریه: 3- 302]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12506

آغاز: باشد که هفدهم یا بیستم مهلت دهند پس اگر بر تضعیف باشد، اندر نهم یا اندر یازدهم بکشد علت ذات الجنب در کهولت و پیری بد باشد؛ انجام: این طلی نمانی بوی عرق و بوی اندام ...

خوش کردن بليون حرشف زرد آلو

ص: 553

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 7 و 8ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شرقی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی عنابی، 180 گ، 24 سطر (12/5× 205)، اندازه: 17×27سم [ف: 31-547]

10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 793

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: زرد و سمرقند گوناگون، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 260گ، 23 سطر، اندازه: 18×29سم [ف: 175-3]

11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4856

خط: نسخ، كا: سعید بن جعفر گرگانی، تا: چهارشنبه نزدیک به پایان شوال 788 (بخش 2) و جمعه نزدیک به پایان صفر 789 (کتاب 4 بخش 4) و چهارشنبه نزدیک به پایان ربيع الأول 789، برای صاحب آن؛ افتادگی: انجام؛ تملک: شرف الدین علی بن على استر آبادی در سمرقند در جمادی الاول 817؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی با ترنج سرخ، 297گ، 22 سطر (15×26/5)، اندازه: 22×23/5 سم [ف: 14-3876]

تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 162]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6093

آغاز: برابر؛ انجام: و سیر و شراب آمیخته سود دارد و تریاق.

خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 9، افتادگی: انجام؛ کاغذ: سمرقندی نباتی رنگ آهار دار ضخیم، جلد: تیماج تریاکی، ساده، 350ص، 25 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 19×27سم [ف: 19-75]

13. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 103

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 و 19 نسخه میانه کتاب است؛ جلد: گالینگور، قطع: خشتی [نشریه: 3-5]

14. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 792

آغاز: برابر؛ انجام: باب چهارم (از گفتار 26 م از قسمت سوم کتاب) اندر داروها و طلی ها که اندر مجبری و رد ادی بکار آید ... - و پس از یک صفحه - خرما و دنبه و روغن شیر ضمادی نرم کننده است بند گاصلب شده را نرم کند - و سپس یک فصل اضافی دارد که بدین عبارت آغاز شده است:

ابدال الأدوية. الالف افسنطين بدل آن جعده است..و پس از اتمام حروف ابجدی - حرف الغين: غار بدل آن رک. غافت بدل آن مثل اسارون ... مثل يريد است، و مثل آن صبر. و الله اعلم.

از اواخر باب 3 جزو 4 گفتار 1 قسمت 3 کتاب تا پایان کتاب باب چهارم گفتار 26 قسمت سوم. یک فصل به عنوان: ابدال الادویه به ترتیب حروف أبجد (نه ابتث) اضافه کرده است؛ خط: نسخ، كان محمد حافظ نوقانی، تا: قرن 9ق؛ به نام ذخیره خوارزمشاهی وارد سپهسالار 1297 شده؛ کاغذ: ترمه سفید سمرقندی، جلد: مقوایی ته تیماج، 209گ، 17 سطر درشت، اندازه: 19/5 × 28سم [ف: 3 -[172

15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2954

نسخه تا باب چهارم اندر داروهای طلا که اندر مجری (؟) وردادی به کار آید و علاج آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 8 و 9؛ تملک: رستم بن احمد بن محمود شیروانی، میرزا احمد زلقی علی آبادی، حمزة بن ابراهیم ایلچی [ف: 10- 1849]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5159

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خفی، کا: ناصر کاتب شیرازی، تا: رمضان 116ق؛ در هامش آن رساله نور العيون است، مجدول و کمند، دارای دو سرلوح ظریف، دو کتیبه یکی به خط کوفی تزئینی و دیگری به خط ثلث؛ واقف: رضا نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 226گ، 25 سطر (7/5× 11)، اندازه: 13× 17/5 سم [ف: 19-33]

17. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6737/3 - 34/107

آغاز: بسمله کتاب قرابادین واین بیست باب است باب الأول از بخش سوم نخستین اندر شرابها سكنكبين ساده بگیرند سكر عسکری يک من و اندر پاتیله سکین کنند؛ انجام: برشند و شیاف کنند و الله شافي بلطفه و الحمدلله ... تمام شد کتاب اغراض

کتاب قرابادین؛ خط: نستعلیق، كان بن محمد، تا: ربيع الثانی 853ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 38گ، 21 سطر، اندازه: 16× 23 سم [ف: 1-458]

18. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 5033

آغاز: این کتابیست در علم طب ... اما مقدمه در تعریف و تقسیم او بدانک طب علم است باحوال بدن انسان، انجام: و بقول بارده بسیار خورد و الله اعلم.

کامل؛ خط: نستعلیق درشت خط، بی کا، تا: 860ق؛ مصدر است به مبحث طب کتاب نفائس الفنون و عرائس العيون، مجدول، دارای یک شمسه، با سرلوح؛ تملك: «علاء الدین بن رودکی، كذا»؛ واقف: شاه عباس صفوی، 1017 ق، کاغذ: نخودی آهاری، جلد: تیماج مشکی، 17گ، 21 سطر، اندازه: 24× 34 سم [ف: 19-43]

19. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 248

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ کهن، كان محمد بن حسین بن على متطبب، تا: 861ق ؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 264 گ، 25 سطر (14× 21)، اندازه: 14× 24 سم [ف: 1-23]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11974

آغاز: فهرست نیمه دوم از کتاب اغراض و قرابادین همه درینجاست گفتار اندر قرابادین این کتاب بیست بابست اول اندر شربها؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق کهن، كا: حسن حیدر، نامجي، تا: 1 ربیع الاول 894ق؛ تملك: «محمد حسین» در سال 1288ق همراه مهر بیضی؛ کاغذ: شرقی آهار شده، جلد: مقوایی با روکش کاغذی خاکستری، عطف تیماج قرمز، 143گ، 21 سطر (18×25/5)، اندازه: 25×34/5سم [ف: 30-294]

21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5034

ص: 554

آغاز: برابر؛ انجام: سکنگبین ساده و هند با کهربا و بسد از هر یکی نیم دینار سنگ.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 10؛ افتادگی: انجام این نسخه از اول یعنی از فهرست كتاب به قدر دو صفحه و از آخر به مقدار چند سطری کسر دارد)؛ دارای سرلوح مذهب ظریف، مجدول، مذهب، کتیبه به خط کوفی تزئینی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ساده، 417گ، 17 سطر (12× 17)، اندازه: 20×27سم [ف: 19-42]

22. قم، گلپایگانی، شماره نسخه: 3264/2 - 17/44

آغاز: آن علم کرده همه حکایت کرده اند و شرح داده و اگر خادم نیز محل این ... گفتار اول اندر یاد کردن حد طب و موضع او و منفعت آن ویاد کردن جزو علمی و عملی از آن و یاد کردن ارکان؛ انجام: باب هفتم از گفتار بیست و پنجم اندر گزیدن جانوران به تفصيل. گزیدن افعی ... و گرمابه رفتن و شونیز با سعد یا سداب خشک مالیدن

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 10؛ 279 گ، 23-27 سطر، اندازه: 13× 26 سم [ف: 1-458]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 24

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مهر: ابراهيم بن محمد علی الحسینی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی با ترنج، 665 گ، 15 سطر (8× 17)، اندازه: 15× 26 سم [سنا: ف: 1-11]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1781 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-15]

24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1313

آغاز: برابر؛ انجام: تم کتاب الاغراض الطبية و المباحث العلائيه من تصانيف السيد الامام ...... اسماعیل بن الحسن .. الجرجانی رحمه الله عليه و الحمدلله رب العالمين.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ به ظاهر بین اسم مؤلف و فهرست بخش ها اختلاف است چون مطالب مأخوذ از فهرست دو نسخه بود عین مطالب دو فهرست درج گردید ولی با مقایسه اختلافی نبود فتامل!؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج کوبیده مقوایی، 213گ، 23 سطر (10/5× 21)، اندازه: 16×28/5سم [ف: 3-377]

25. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 329

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-103]

26. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6537/1

خط: نستعلیق، کا: سعد اردستانی، تا: اوایل شعبان 1009ق، جان دارالسلطنه بیجاپور؛ مصحح، روی برگ اول یادداشتی از کاتب در استكتاب نسخه بین اوایل رجب تا آخر شعبان 1009ق با مهر دائري و مهر بیضوی و مهر بیضوی کوچک؛ تملکی به سال 1112ق در دارالسلطنه قزوین، تملکی به سال 1237 ق در دارالسلطنه اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول کشی ضربی، 287گ (1پ -287پ)، اندازه: 14× 28 سم [ف: 20-112]

27. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17983 ض

بی کا، تا: با تاریخ 1020ق [دث. مجلس]

28. تهران: علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 236/1

بخش 1 و 2 و 3؛ خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن محمد میر کی فایندری، تا: 6 جمادی الاول 1067ق؛ افتادگی: وسط (مابین اوراق 151 و 152 باب 17 و 18 و 19 و 20، گفتار سوم بخش دوم و جزو اول و دوم و سوم و باب اول جزو چهارم گفتار اول بخش چهارم، و مابین اوراق 166-167 باب اول و دوم و سوم گفتار دوم بخش چهارم)؛ کتاب متعلق به کتابخانه استاد نفیسی بوده و مهر کتابخانه ایشان را دارد؛ 280 ص (1-280)، 25 سطر، اندازه: 19×29/5 سم [نشریه: 3-329]

29. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11404

آغاز و انجام: برابر

تا پایان گفتار 26 از بخش دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 9 شوال 1091ق؛ مصحح، تملک: «محمد جعفر ملقب به میرزا آقا» به سال 1270ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: دو رو تیماج برون مشکی درون قهوه ای تیره، 153گ، 27 سطر (10×18/5)، اندازه: 15× 25 سم [ف: 29-11]

30. تهران: فیاض: شماره نسخه: 8

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 7-695]

31. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 19

آغاز: ترنجیده باشد و شکم باد گیرد و اختلاج اندر اندامها پدید آمد؛ انجام: تمام شد جلد دوم از کتاب اغراض الطب: ... بیست و پنجم شوال سنه (1193) بید غلامحسین بن سید محمد بن احمد بن ولی الله العلوي الوجیهی الگجراتی

بخش اول و دوم و سوم؛ کاتب: غلامحسین بن سیده ممجد بن احمد بن ولی الله علوی گجراتی وجیه کرائی، تا: رمضان 1193 و 25 شوال 1193 و صفر 1196ق؛ بخش سوم مقدم بر بخش اول و دوم قرار گرفته است، آغاز بخش سوم ناقص است، تمام جزو اول و در حدود دو صفحه باب اول از جزو دوم از گفتار اول بخش سوم را فاقد است. بخش اول ناقص است. (از آغاز تا باب چهاردهم از گفتار اول)، مابین صفحات 831-732 باب شانزدهم از گفتار دوازدهم و باب اول و دوم از گفتار سیزدهم ناقص است؛ این که کاتب در بسیاری از صفحات کتاب، از جمله در صفحات 159 و 237 و 295 تصریح می کند «تمت گفتار چهارم از کتاب ششم از ذخیره خوارزمشاهی و تمت كتاب ششم از کتاب ششم از ذخیره خوارزمشاهی و تمت گفتار هشتم از کتاب ششم از ذخیره خوارزمشاهی» سهو است و کتاب همان الاغراض می باشد، صفحات 657 و 658 و 662 و 1155 و 1156 و 1157 مطالب متفرقه طبی به عربی و فارسی است؛ 1154ص، 16-19 سطر، اندازه: 12/5 ×22سم [نشریه: 3-302]

32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16508

ص: 555

بی کا، تا: قرن 13، قطع: وزیری [د.ث. مجلس]

33. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1342

آغاز: برابر؛ انجام: و علاج گزیدن تمساح و سگ آبی و ماهی سیاه موضع گزیدن را بعسل و بوره ارمنی طلا کننده و نمک و سر که در آن بمالند بعد از آن که پاک شود پیه مرغان و پیه گاو کوهی نهند و اگر پیه تمساح بدست آید بهتر بود و باقی علاج گزیدن کلب بود بآن طریقه بعمل آورند (تمت الكتاب بعو الله الملک الوهاب غرة شهر ذیحجة الحرام سنة 1210 در دارالسلطنه اصفهان سمت تحریر یافت في سنه 1210).

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 ذیحجه 1210ق، جا: سپاهان؛ در سال 1246 به دارالسلطنه اصفهان منتقل شده؛ مهر: «علی نقی ابن محمد» ؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: سرخ مقوایی عطف و گوشه ها تیماج، 389گ، 7 سطر (7× 12/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 8-28]

34. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 64

خط: نستعلیق، کا:حاجی اسماعیل، تا: ذیحجه 1221ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 198گ، 24 سطر، اندازه: 21× 30 سم [ف: 38]

35. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 302

خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر جراح شیرازی، تا: 15 جمادی الثانی 1232ق [نشریه: 7-103]

36. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 14775

خط: نستعلیق، کا: آقا محمد بن حاجی محمد یوسف تفلیسی تاجر، تا: 18 ذیقعده 1267ق، جا: قريه سورک؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 222گ، 19 سطر (10/5× 21)، اندازه: 18/5×29/5 سم [ف: 2-80]

37. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1281

آغاز: برابر؛ انجام: و آبی و انار و عدس بغوره پخته فم معده را قوت دهد خاصه اگر با پودنه باشد خط: نسخ، بی کا، بی تاب؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 169گ، 15 سطر، اندازه: 18× 24سم [ف: 4-81]

38. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1002

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين برحمتک یا ارحم الراحمين.

خط: نستعلیق، كان عبد اللطيف بن عبدالسلام بن عبدالملک تبریزی، بی تا، کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوایی عطف شبر و پشمی (= جلد نو)، 585گ، 15 سطر (9× 15)، اندازه: 16× 23 سم [ف: 3-1]

39. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6208

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تاریخ 895 در پایان نسخه آمده و گویا درست نباشد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 75گ، 23 سطر، اندازه: 14× 24 سم [ف: 16-205]

40. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 6 فیاض

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: ترمه، جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 16 سطر (9× 17/5) [ف: -9]

41. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6656- 34/26

آغاز: بخش دوم از کتاب اغراض در معالجات واین بخش ... گفتار نخستین از بخش دوم اندر بیماری سر وعلاج آن ... بسمله ... شش جزو است باب نخستین اندر جستن نشانهای سلامت؛ انجام: باب هشتم اندر بیماریهای چشم که خلل اندر بینایی کند واندر اجزای چشم خللی ظاهر نباشد، ضعیفی قوت باصره طبیبان قوت باصره را روح باصره نیز گویند

جلد دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نسخه کهن و بسیار نفیس است؛ دارای شمسه بزرگی مذهب؛ جلد: تیماج مشکی دور و سوخت با ترنج و سرترنج، 136گ، 21 سطر، اندازه: 18× 26 سم [ف: 1-458]

42. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 3

بی کا، بی تا [نشریه: 5-271]

43. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1215

آغاز: بخش عملی از کتاب الاغراض الطبية و المباحث العلائية، این بخش از این کتاب؛ انجام: و آنچه عناية مخصوص است سنکنگبین پیوسته خوردن و انکرد و عصاره کرفس و تخم رب

نسخه حاضر بخش عملی است و علامات و علل امراض را بیان کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 235 گ، 17 سطر، اندازه: 13/5× 25 سم [مؤید: 3-185]

44. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1379

آخر نسخه از باب سوم گفتار 24 ناقص است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب جلد: تیماج قهوه ای، 150گ، 23 سطر، اندازه: 17× 23 سم [مؤید: 3-313]

45. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1870-ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 9580 .Or؟ بی کا، بی تا [فيلمها في: 1-15]

46. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 22-ر/ 359

آغاز: بابست- باب اول درمفرحات و معاجين باب دوم در گوارشها؛ انجام: پوست هلیله زرد-پنج درم - پوست هلیله کابلی - پنج درم هلیله سیاه هفت درم

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: چرم سیاه، 108گ، 14 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 1- 339]

- اغراض طبي > الاغراض الطبية و المباحث العلائية

اغراض كتاب الملک / کیمیا / عربی

agrād-u k.-il mulk

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

رساله ای است بسیار کوتاه در شرح کتاب ملک خودش که در

ص: 556

علل طلسمات نگاشته شده است و در آن از ساختن صورت یا طبع چیزی که می خواهد مانند یا ضد آن را بیاورند یاد کرده و آن را از این رو می داند که هر جانور و گیاه و سنگ را روان و تن هست و مرده هم چیزی دارد در طبع مانند آن. گزارش این را به نگارش های خود باز می گرداند و از کتاب های فلسفه یاد می کند.

آغاز: اغراض كتاب الملك. أن غرض هذا الكتاب، مسئلة واحدة. و هی ایشا من المتن فاعلمها و اخرى اتبعها شفقة عليك.

انجام: فاعلم ذلك و ما فيه و لما قلنا و اذ قد اتینا على ما وعدنا به فليكن هذا الفصل آخر الكتاب و الله الموفق للصواب. تم كتاب الملك و اغراضه. و السلام. و الحمدلله وحده.

[ريحانة الادب 108/2 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12632/26

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ریز، كا: بهائی بن احمد عاملی (کاظمی)، تا: اواخر سده 12 یا اوائل سده 13، کاغذ: فرنگی، 1گ (55)، جمعاً 9 سطر، اندازه: 2× 8سم [ف: 32-79]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 491/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جان حیدر اباد؛ 1گ (6ر-6پ) [ف: 4-1024]

اغراض كتاب المنفعة و تفسيره / کیمیا / عربی

ağrāļ k.-i manfiʻa wa tafsyir-u-h

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

وابسته به: المنفعة؛ جابر بن حیان (120-198؟ ق)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/71

آغاز: هذا اغراض كتاب المنفعة و تفسيره واسمع ما فيه من الرمز و اللغز. اعلم ان الرمز في هذا الكتاب قليلة جداً؛ انجام: واعلم أن الرماد لیس بزماد في الحقيقة و لكنه ارضية الحجر المطلوب. تم.

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 2گ (163ر -164پ)، 19 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13/7× 22/3 سم [ف: 29/2 - 621]

اغراض مابعد الطبيعة = اغراض ارسطاطالیس / فلسفه / عربی

agrad-uma-bad-ut-tab5a = agrad-u aristatalis

فارابی، محمد بن محمد، 2260-339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

این کتاب تحقیقی است از غرض ارسطو طاليس در کتاب «ما بعد الطبيعة، و تقسیم علم به کلی و جزئی. علوم جزئی عبارت از آن علومی است که موضوعات آنها بعضی از موجوادات یاهویات است، مانند علوم طبیعی. وی علوم را بحسب موضوعات تقسیم بندی نموده است و علوم الهی را بالاتر از علم الطبيعة دانسته است و سپس غرض ارسطو را در هر یک از مقالات دوازده گانه شرح می دهد: «المقالة الأولى من هذا الكتاب يشتمل على شبيه بالصدر الخطبة للكتاب و ایا ته ان اقسام العلل كلها منتهى الى علة اولى في بابه.»

آغاز: قصدنا في هذه المقالة أن تدل على الغرض الذي يشتمل علیه کتاب ارسطوطاليس المعروف بما بعد الطبيعة و على الاقسام الأول التي ...

انجام: الثانية عشر في مبادى التعليمات و الطبيعيات. فهذه هي الابانة عن غرض هذا الكتاب و عن اقسامه. و هو الموفق اللصواب. و على انبيائه الصلاة و السلام. تم

چاپ: در ضمن الثمرة المرضية، لیدن، 1890م؛ قاهره، به اهتمام عبدالرحمن مکوی، 1907، در مجموعه فلسفه ابونصر؛ دو بار در حیدر آباد، ضمن رسائل فارابی چاپ شده.

[الذريعة 251/2 ؛ ريحانة الأدب 264/4 ؛ معجم المطبوعات العربية 1425/2 ؛ دنا 61/2 (27 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10055/56

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 4ص (470-473)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 32-75]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 712/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: زردفام، جلد: تیماج قرمز ضربی و مقوای زرکوب با لولا، 7ص (238-244)، 17 سطر (5×11)، اندازه: 11× 17سم [سنا: في: 2-37]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/13

آغاز: مقالة شريفة للحكيم الفيسوف المعلم الثاني ابو نصر محمد بن طرخان بن اورلغ الفارابي في اغراض کتاب ما بعد الطبيعة لارسطو طاليس في كل مقالة من الكتاب الموسوم بالحروف و هو تحقيق غرض ارسطو طاليس في كتاب ما بعد الطبيعة؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 2گ (99-100) [ف: 15-134]

4. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 873/12

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 3گ (72پ -74ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [نسخه پژوهی: 3-123]

5. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/36

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11، با سر لوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 2گ (188پ-189پ)، 24 سطر (10× 20)، اندازه: 17×27 سم [رشت و همدان: ف:-1472]

ص: 557

6. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1095/3

بی کا، تا پایان شوال 1003ق؛ 2گ (27ر -28پ) [ف: 3-175]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6222/3

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، كا: عبدالرزاق گیلانی، تا: پنجشنبه 9 جمادی الاول 1034ق، جا: مدرسه طبيه معصومیه؛ جلد: میشن تریاکی، 2گ (30پ -31پ)، 23 سطر، اندازه: 12/6× 19/8 سم [ف: 9-278]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 634/3

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق؛ 31 سطر، قطع: بياضی، اندازه: 18× 31 سم [ف: 2-395]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7208/12 و 2830/12- ف و 223/12 -ف

خط: نستعلیق، کا: محمد مومن یزدی، تا: 1053ق؛ تملک: على اکبر بن محمد حسینی گویا مورخ 1124، مرتضی بن محمد حسینی، سید حسین بن محمد حسینی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی لایی با لولا، 3گ (216ر -218ر)، ابعاد متن: 6× 12/5 ، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-488] و [فیلمها ف: 683-1]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 286/91

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: شاه مراد بن نقدعلی فراهانی ورامینی، تا: 1072ق، در فهرست (1: 330) با شماره 286/45 آمده است؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: دو رو تیماج رو مشکی ضربی پشت قرمز، 2گ (413پ -414پ)، 27 سطر، اندازه: 18×27/5سم [میراث شهاب: 42-158]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض15088

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن، تا: 1078ق [الفبائی: 619]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1255/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن نعمت طبسی، تا: 1091ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 4ص (300-303)، 25 سطر [سنا: ف: 2-192]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9309/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 10 شوال 1092ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (11پ -13ر)، 18 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 24-103]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21614

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1099ق؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 1گ [رایانه]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2787/18

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: شهاب الدین حسین بن ناصر الدین حسین حسنی حسینی جعفری دیباجی، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگر، 2گ (74پ - 75)، ابعاد متن: 10/5 ×20، اندازه: 14/5 × 22/5سم [ف: 13-278]

16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 683/5

خط: نسخ، كان محمد علی بن محمد کاظم، تا: رمضان 1105ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 4گ (94ر-97ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف:-364]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11562/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1137ق؛ مهر: «لا إله إلا الله الملک الحق المبين عبده على رضا» (مربع)؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، 5 گ (73-77)، 14 سطر، اندازه: 7× 12 سم [ف: 29-248]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3445/8

خط: نستعلیق، كا: مهر علی تبریزی، تا: شعبان 1251ق؛ جلد: تیماج مشکی، 2گ (178ر -179ر)، اندازه: 14× 21سم [ف: 9-236]

19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 146016

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1270ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز لایی، 18 سطر [ف: 5-269]

20. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4694/43

آغاز و انجام برابر

خط: نستعلیق بی نقطه، كا: عبدالقادر اردوبادی، بی تا، جان شیراز؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی خراب، 1گ (284ر - 285پ)، 23 سطر، اندازه: 12× 22/3 سم [ف: 8-50]

21. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 240/1

بی کا، بی تا؛ دارای چندین رساله فلسفی و منطقی فارابی از برگ 2پ تا برگ 4ر [ف: 3-150]

22. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 253/6

خط: تعليق، كا: حيدر بن على بن اسماعيل بن عبد العالی هاشمی کر کی عاملی، تا سال های 6-1075؛ دارای 22 رساله و گفتار از برگ 74پ تا 76ر و به خط تعلیق ریز، شماره هفتم این دفتر سه فائده دارد در نخستین گفته شده که در نگارش های فلسفی هرگاه بگویند شاعر او می رسد و شاعرة ساقفو (گویا سافو) که زنی بود شاعر مانند همیروس میان مردان، و الهی بقراط، و فاضل افلاطون و منفرد دیو جانس، و زاهد سقراط و میخواهند و فرفوریوسها سه اند یکی از صورد دیگری سفل سوم از لوییقی در دومی چنین آمده که ارسطو از افلاطون و او از سقراط چنین آورد: دانشجو باید جوان باشد و آسوده دل و تندرست و به گیتی ننگرد و چیزی را بر دانش برتری ننهد و راست گوید و خود بخود دوستدار داد باشد و دیندار و امن و با توده مردم در روش ها و خوهای زمانه بسازد و خوشخوی و مهربان باشد و کم خورد و پرده ندرد و از مرگ نترسد و خواسته نیاندوزد جز آنچه که بدان نیازمند باشد چه دانشجویی با گرد گردن خواسته نمی سازد در سومی دارد که بقراط از سقراط پرسید با اینکه از گیتی در گذشتی و مردمرا

ص: 558

دوست میداری چرا ترا دشمن میدارند وی گفت چون نادانی دشمن دانش است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ساده، 18 سطر (6×11/5 )، اندازه:12/5 ×19/5 سم [ف: 3-151]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3045/5

خط: نستعلیق نازیبا، كا: حسن بن میرزا علی یزدی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (82-84ر)، اندازه: 14× 18 سم [ف: 8-259]

24. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1216/38

بی کا، بی تا، عنوان کتاب در این نسخه «رسالة الحروف» می باشد؛ 2ص (202-203) [ف: 3-176]

25. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 89/5

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا [ف: 132]

اغراض مقالات اصول اقلیدس / رياضيات / عربی

aqrāz-e maqālāt-e osūl-e oqlīdes

وابسته به: الاصول = في أصول الهندسة و الحساب = کتاب الاصول؛ اقلیدس (273ق.م. -306ق.م.)

1. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 284/2

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: قرن 8؛ 2ص [ف: 3-43]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6123/3

آغاز: اما الأول فتبيين الزوايا البسيطه في ذوات الأضلاع الثلثه و الاربعه. و هي المقالة الاولى و العاشره

خط: شکسته نستعلیق، کا: میر علی بن مظفر شاه، تا: 1075ق، جان اصفهان، دارای اشکال هندسی و نجومی؛ کاغذ: دولت آبادی شکری، جلد: تیماج ضربی مشکی، 3ص (219-221)، 19سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20/5× 26/5سم [ف: 19-114]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14744/3

آغاز: اغراض مقالات اوقلیدس خمسة، اما الاول ففی تبیین الزوايا البسيطة في ذوات الأضلاع الثلاثة و الأربعة و الخمسة، و في كثيرة الاضلاع و ما يقع من هذه في؛ انجام: و اما المقالة الخامسة عشر، ففي كيفية عمل هذه المجسمات في بعض و على بعض و الله اعلم رساله کوتاهی است در بیان اغراض مقالات اصول اقلیدس که پنج غرض در این رساله بیان شده است. این رساله به افراد مختلف نسبت داده شده، از جمله کندی؛ خط: نسخ، كا: عطاء الله بن محمد زکی اصفهانی، تا: ربيع الثانی 1186ق؛ کاغذ: شرقی، جلد: دو رو، برون: تیماج قرمز ضربی مجدول طلایی با ترنج و سرترنج گل و مرغ طلاکوب، با لبه های فرسوده، درون: تیماج قهوه ای مجدول به طلا. تعداد صفحات: 2گ (168-169ر)، 24 سطر (8× 18/5)، اندازه: 12/5 ×25سم [ف: 37-330]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 690/11

آغاز: اغراض مقالات اقلیدس خمسة أقسام. أما الأول ففی تبیین الزوايا البسيطة؛ انجام: و اما المقالة الخامسة عشر ففي كيفية عمل بعض هذه المجسمات في بعض و على بعض. و الله اعلم.

پنج غرض مقاله های اصول اقلیدس در این رساله بیان شده است؛ بی کا، بی تا؛ 2گ (102پ -103پ) [ف: 3-176]

- اغراض مقالات اقلیدس > علم اقلیدس (مختصر)

اغراض مقالات اقلیدس / رياضيات / فارسی

aqrāz-e maqālāt-e oqlīdos

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201 -1274)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 16864

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 198گ، اندازه: 11×22 سم [رایانه]

الاغسال / فقه / عربی

al-adsal

حسینی مشهدی، هدایت الله بن مهدی،-1248 قمری

hoseynī-ye mashadī, hedāyat-ol-lāh ebn-e mahdī (- 1833)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18460 ض

کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]

الأغسال / فقه / عربی

al-agsal

آقا میرزا بابا سبزواری، 1293 قمری

āqā mīrzā bābā sabzevārī (-1876)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16605

جلد اول؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

اغصالات و عويصات / عربی

aġşālāt wa 'awīşāt

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10973/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع جیبی کوچک پالتویی؛ اندازه: 208سم [میراث شهاب: س 9ش 2-31]

ص: 559

الأعضاء عن دعاء الأعضاء / دعا / عربی

al-agļā’ ‘an du ā?-il a'ļā

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, “abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1471/4

عکسی آغاز: بسمله. الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفى قال الشيخ محی الدین النووی

نسخه اصل: کتابخانه اسکوریال در اسپانیا، ش 1798؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ ركابه دار؛ 7ص (60-66)، 15-19 سطر [عکسی ف: 4-334]

اغلاط العامة / کلام و اعتقادات / عربی

aglat-ul amma

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض15318

خط: نسخ، بی کا، تا: 1096ق [الفبائی: 622]

الاغلاط المشهورة / درایه / عربی

al-ağlāt-ul mashūra

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041 ؟ قمری

mīrdāmād, mohammad bāqer ebn-e mohammad (- 1632)

رساله کوتاهی است در بررسی و تحقیق برخی احادیث که از سوی بعضی تحریف و تغییرات در آن حاصل شده و به گفته مؤلف آنان که بهره ای از علوم ندارند و احادیث را به رأی خود تفسیر نموده اند، این رساله به رد و تصحیح آنها پرداخته است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 11497

آغاز: بسمله، حمدله، فاعلم انه قد وقعت من الذين شاركونا في الصناعة و لم يساهمنا في البضاعة ادر کوا عصرنا من الدهر و المدة و لم يحلقوا شأننا في التصلب من العلم و الحكمة تحريفات غريبة و تصحيفات عجيبة لفظية ومعنوية في افانين العلوم و طبقات الصناعات؛ انجام: فصحفوا معناه تصحيفا سخيفاً و حرقوا مغزاه تحریف محیقا و ليطئوا الآن کشيخ الذكر عن هذا النمط من القول. خط شکسته نستعلیق، كا: عبد الغني بن محمد بن محمد حسینی شیروانی، تا: 1287ق؛ واقف: تقدیسی، مرداد 1353؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج یک لا مشکی، 10، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×20/5سم [ف: 27-283]

اغلاط قاموس چاپ کلکته / لغت عربی

aqlāt-e qāmūs-e čāp-e kalkate

قاموس المحيط تأليف فیروز آبادي محمد بن يعقوب (729 -817) بنابر گفته سرکیس در معجم المطبوعات (ج 2 ص 1470) در سال 1231 و 32 در کلکته چاپ شده و توسط بعضی مشایخ تصحیح گردیده است. نسخه مورد بحث ما ظاهرا غلط نامه یکی از چاپ های قاموس است که در کلکته منتشر گردیده است. در برگ 1 این نسخه از قول مالک آن که گویا مجد الدین نصیری باشد کتاب این گونه معرفی شده است: «مولی احمد نامی شروانی در هزار و دویست و سی و دو در کلکته کتاب قاموس را تصحیح نموده و به طبع رسانیده است. چون در طبع آن اغلاط بسیاری واقع شده سیدی اصفهانی همت گماشته غلطات آن را گرفته، این کتاب را که به خط خوش است تدوین نموده است.» در حقیقت این کتاب غلط نامه خصوص آن نسخه است. ظاهرة ملا احمد شیروانی همان بعض المشايخ است که سرکیس بدان اشاره کرده است. نگارنده این تعلیقات ضمن غلط گیری مطلبی که چاپ کننده قاموس در ص 981س 17 آورده است خود را عبدالعظیم حسینی معرفی می کند (گ 56ب) و مالک نسخه نیز در برگ 2 این مطلب را متذکر شده است. اصفهانی عبارات متن را با «قوله» و تصحیحات خود را با «قولنا» آورده، سطر و صفحه نسخه مورد تصحيح خود را در اغلب موارد در متن و یا در حاشیه ذکر کرده است. حاشیه هایی در رابطه با متن در برخی اوراق دیده می شود. در آخرین برگ این تعليقه (گ 125ب) شماره صفحه 1978 قاموس چاپی که مورد تصحیح قرار گرفته، آمده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2056/1

آغاز: بسملة. الحمدلله الباری بصنائعه و آثاره ... و بعد فهذه تعليقات علقها عبده الخاطی (محو شده و شاید عبدالعظیم باشد) ... الحسینی الاصفهاني الليجاني على المطبوع من القاموس الذي طبعه شیخ احمد اليميني الشروانی (گ 2)؛ انجام: قوله الراجی عفور به قلنا: لم يعترف ... قوله المستطاب قلنا: هذا الوصف فضولي لا يستطيعه المستطاب ... و هو لطيف بعباده يرزق من يشاء العلم و المعرفة و الرزق بغير حساب (گ 125ب)

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ در ذیل عبارت «اغلاط قاموس چاپ دو جلدی کلکته تصحيح ملا احمد شروانی» به خط مالک کتاب عبارت «خط مرحوم شاهزاده فرهاد میرزا است» قید گردیده؛ کاغذ: هندی، نخودی، جلد: چرمی تریاکی تیره یک لا، 125 گ (125-1 )، ابعاد متن: 10× 18، اندازه: 16× 23سم [ف: 11-201]

اغلاط كبرى في المنطق / منطق / فارسی

aqlāt-e kobrā fe-l manteq

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

وابسته به: کبری در منطق = الرسالة الكبرى في المنطق؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)

ص: 560

مؤلف چون ملاحظه کرده که برخی طلاب را در اثنای تدریس و تدرس کلال و ملال حاصل می شود برای تقویت انگیزه تحصیل و رفع خستگی آنها این رساله را در بیان غلط هایی که به نظر وی در رساله «الكبرى في المنطق» سید شریف جرجانی موجود است، نگاشته است.

آغاز: بسمله، سپاس شایسته ذات حضرت یزدان است و درود سزاوار ارواح پیمبران ... و بعد بنده مجرم محمد بن ... چنین گوید که چون.

انجام: اگر چه بساط سبزه لگد کوب شد به پای نشاط ز بس که عارف و عامی برقص بر جنبد. اللهم اجعلها لي عملا صالحا بحق محمد و آل محمد ...

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8697/11 - 58/147

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: هاشم بن ابوالقاسم حسینی تنکابنی، تا: سلخ ذیحجه 1265ق؛ 16گ (101-116)، 12 سطر، اندازه: 10× 14 سم [ف: 1-459]

2. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 487

آغاز: برابر؛ انجام: بلکه بشوق آیند که مشغول باین تألیفات شوند اگر: بساط سبزه لگدکوب شد به پای نشاط xxز بس که عارف و عامی برقص برجستند

در فهرست به عنوان شرح كبرى في المنطق آمده است؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: مقصود على، تا: شوال 1287ق، جان مدرسه کلام ور؛ جلد: تیماج سیاه، 28گ، 21 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف:-109]

3. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 937/16

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق ، بی کا، بی تاب؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 12گ (78ر - 89پ)، 15 سطر، اندازه: 10× 17سم [ف: 2-209]

اغلاط کتاب جامع المقال فيما يتعلق باحوال الرجال / رجال / عربی

adlat-uk.-i jami-ul maqal fima yata allaq bi-ahwal-ir rijāl

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja‘far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

وابسته به: جامع المقال فيما يتعلق باحوال الحديث و الرجال = الدراية لمعرفة الراوي و الرواية؛ طریحی، فخر الدين بن محمد (1087-979)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10584/12

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا [میراث شهاب: س 9ش 2-33]

اغلاط مشهوره = رفع الشبهات / کلام و اعتقادات / فارسی

aqlāt-e mašhūre = raf-oš šobahāt

طباطبائی، محمد بن على، 1180؟ -1242 قمری

tabātabā'īl, mohammad ebn-e 'alī (1767-1827)

رساله ای مختصر در بیان اعتقادات بی اساس و خلاف واقعی که در ذهن برخی از عوام الناس در آن زمان وجود داشته و اشاره به بطلان آن.

آغاز: اما بعد بدان که این مختصری است در بیان شبهاتی که بعضی از عوام الناس از روی بی فکری و جهالت بر زبانها جاری می کرده اند من علامة العلماء و قدوة الفقهاء، زبدة العارفين و السالكين فخر المحققين و المجتهدين ... آقا سید محمد ... مرقوم فرموده اند که رفع شبهات جهال و عوام الناس شده باشد

1. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 77

آغاز: برابر؛ انجام: يضل من يشاء مراد در آن واگذاردن ایشان است بر نفس های ایشان زیرا که سبب بدی نیت بر عمل خود مستحق آن می گردند که خداوند ایشان را بر نفس های ایشان واگذارد نعوذ بالله

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوایی، 67گ، 12 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف:83]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4217/2 - 21/137

آغاز: برابر؛ انجام: و مرگ او کشته شدن به تيغ است نه به زهر ولعنة الله على ظالميهم وغاصبيهم واعدائهم و قاتلیهم اجمعین الى يوم الدين

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن عبدالمجید اصفهانی اردکانی، تا: قرن 13، جلد: مقوای آبی عطف تیماج قهوه ای، 31گ، 17 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 4-2131]

الأغلاط و الفوائد / تفسير أعربی

al-aġlāț wa-l fawā'id

شریف رازی، عباسقلی بن قنبر علی، 1291-1374 قمری

šarīf-e rāzī, abbās-qolī ebn-e qanbar ‘alī (1874-1955)

در مقدمه می نویسد: «تفسیر ملاصدرا را از آغاز تا انجام مورد بررسی قرار دادم و آن را آکنده از اطالات ممل و تکریرات مخل و هم در آن اغلاط و فوایدی یافتم که اگر مکررات و اطالات حذف گردد حجم آن به یک سوم تقلیل می یابد لذا بدین امر مبادرت کرده مباحث آن را ذکر و اشکالات به نظر رسیده را بیان کردم».

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23980

آغاز: بسملة، و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله ... بعد

ص: 561

فيقول الفقير ... اني بعد ما مررت على تفسير الآخوند صدری الحكماء ... و رأيت فيه اغلاطا و فوائد ... قال في صفحة 32 عند فراغه من سورة الفاتحة مكاشفة ان تمام التحقيق في هذه الآيه یعنی غیر المغضوب عليهم ولا الضالين يحتاج الى الاستمداد من بحر عظیم؛ انجام: ثم انه تعرض في ذیل ص 608 عند تفسير سورة الزلزال لثبوت العقل و الروح لكل جسم و منها كرة الأرض و الحركتها الجوهرية التي قال هو تبعا لجمع بها و لا يهمنا الخوض في ذلک و امثاله سيما بعد ما اسلفناه و ليكن هذا آخر ما قصدناه من تفسيره و نستغفر الله من تضييع العمر و قد تم في العشر الأول من محرم 61. صورت صفحاتی که قابل مراجعه است از تفسیر آخوند 35، 77، 81 154، 164، 185 ... 557، 608 ... هذه ما اردنا ذكره من مواضع البحث.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ واقف: معصومه رازی، مرداد 1336، کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مقوا، رویه پارچه خاکستری، 10گ، 19 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 22-278]

- اغناء الاديب > غناء الأديب في فهم مغني اللبيب

- افادات > اصطلاحات صوفيان

- افادات > توضیح القواعد

- افادات > گفتارهای بابا افضل

افادات

ifādāt

دوانی، محمد بن اسعد، 830-908؟ قمری

davvānī, mohammad ebn-e as'ad (1427-1503)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10914/3

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن بن عز الدين جزایری، تا: قرن 12؛ قطع : جیبی [میراث شهاب: س 9ش 2-37]

افادات / عربی

ifādāt

خفری، محمد بن احمد، 957 ؟ قمری

xafrī, mohammad ebn-e ahmad (-1550)

تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 28/2

کاتب = مؤلف، بی تا [ نشریه: 7-4]

افادات / فقه / عربی

ifādāt

شهید ثانی، زین الدین بن علی، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

رساله ای است مشتمل بر 78 مسأله در ابواب طهارت، صلات، صوم، بیع، نذر، لقطه و مسائل مبتلا به دیگر. چاپ: ایران، سنگی، 131، خشتی، 233+1صص

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35697

آغاز: بسمله. مسألة تجب كفارة الجمع بالافطار بالمحرم و هو كلما يفسد الصوم و فعله حرام؛ انجام: و الأولى في جميع ذلك التطهيران لم يضر بحال الولد منه

خط: نسخ، كا: على نقی بن ابراهیم، تا: قرن 11، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی لبه دار، 3گ، 22 سطر، اندازه: 13× 25سم [اهدائی رهبر: 3-77]

افادات

efādāt

صوفی تبریزی، عبد الباقی،-1039 قمری

sūfi-ye tabrīzī, ‘abd-ol-bāmī (-1630)

تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 32/7

بی کا، بی تا، 3ص [نشریه: 7-5]

افادات / عربی

ifādāt

شکیب شیرازی، محمد علی بن محمد امین، 1135 قمری

šakīb-e šīrāzī, mohammad ‘alī ebn-e mohammad amīn (-1723)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10914/1

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن بن عزالدين جزایری، بی تا؛ قطع: جیبی [میراث شهاب: س 9ش 2-37]

افادات / فارسی

efādāt

اخباری، محمد بن عبد النبي، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18121

بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 11/4× 18/1 سم [رایانه]

افادات = مسایل / عربی

ifādāt = masāyil

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

ص: 562

بی دیباچه و بخش بندی، با سربندهای: فایده، فان قلت قلت، مسأله، قسم. برای نشانی: القسم الرابع في الاشارة الى بعض تصاريفها و بعض معانی ذلک و فيه مسائل. المسألة الأولى في ذکر اشتقاق الاسماء. و لغة الاقتطاع أي اقتطاع فرع تتقلب في انواع تصاريفه (ص 384 مجموعه).

تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2111/6 -عکسی

آغاز: من افادات ... احمد الاحسائي ... بسمله ... قال اطال الله بقائه و ادام على رؤس اهل الاسلام ظلاله. فائدة الأمر بالفعل يقتضی ایجابه فقط، و امتثال ذلك الأمر مع الايتيان؛ انجام: وصف وجودی و اماما طرء عليه وصف وجودی کطرء. و السلام على من اسلم فلانزاع فيه. الى هنا كتب طاب ثراه في المسایل.

خط: نستعلیق شکسته تحریری، كا: احمد بن جمال الدین مراغه ای، تا: 1234ق، جان کرمانشاه؛ 77 (321-397) [عکسی ف: 1-34]

افادات / عربی

efādāt

یادداشت هایی لغوی و تفسیری است در خصوص « تاء» آخر اسم جنسها مثل شاه، بقره و ... و در اقسام هدایت الهی منقول از اربعین، حواشی کشاف، شرح رضی و ...

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 28/7

خط: نسخ، كان محمد کاظم بن محمد شریف خاتون آبادی، تا: 21 رمضان 1016ق؛ كاتب مدرس مسجد جامع و خادم روضه رضویه بوده است، کاتب نسخه مالک نسخه بوده است با یادداشتی از او و مهر: «العبد محمد کاظم» (بیضی)، یادداشت وقفی از سید جعفر پیش نماز که این کتاب را بر اولاد خود وقف کرده اگر اهل علم باشند وگرنه بر کلیه طلاب علوم دینی و تولیت آن به ملا احمد هراتی و پس از او اعلم و اورع علمای ارض اقدس است؛ تملك: سید محمد بن محمد زمان حسینی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 19 سطر (8× 13/5)، اندازه: 13× 19 سم [ف:-47]

افادات / کلام و اعتقادات / عربی

efādāt

درباره زایش حضرت عیسی بی حضور پدر.

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1727/4

-عکسی آغاز: سؤال. ما الوجه في تولد عیسی من غیر آب. و هل الجنين من ماء الرجل و من ماء المرء او منهما او تارة كذا و اخرى كذا. اقول لم تعلم أن الله على كل شيی قدیر ارادان يبين لعباده قدرته؛ انجام: فعقلهم مستفاد فافهم. من افادات الشيخ العارف الشيخ احمد ... محرم الحرام 1235 ق.

همراه چند گفتار از احسایی؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد شریف بن عبدالعلی، تا: شنبه محرم 1235 ق [عکسی ف: 1-35]

افادات / عرفان و تصوف / فارسی

efādāt

از دهدار

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 710/11

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 7-132]

الافادات الباقرية / كلام و اعتقادات / اردو

al-ifādāt-ul bāqirīya

رضوی کشمیری، محمد باقر بن محمد، 1286-1346 قمری

razavī kešmīrī, mohammad bāqer ebn-e mohammad (1870-1928)

مجموعه سخنرانی های مؤلف در مناسبت های مذهبی سال از قبیل روز غدیر 1322، رمضان 1325، شعبان المعظم 1326 و ... است که با استعانت از آیات شریفه ویژه آن روز در مباحث ولایت، دلایل امامت اثنی عشر و غیره به زبان اردو ایراد نموده و به صورت دست نویس نگاشته است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32866

آغاز: بسمله. و مما يدل على فناء الاشياء بايسرها من الأرواح و الاجسام و الافلا و العناصر؛ انجام: ثم لا يجدوا في انفسهم حرجاً مما ... سلموا تسليما

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج فرنگی با حاشیه زنجیره ای با برگهای زرکوب، 210گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 25 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-131]

افادات الحسينيه (في صفات رب البريه) / کلام و اعتقادات / عربی

efādāt-ul husaynīyya (fī şifāt-i rabb-il barryi)

نقوی لکهنوی، حسین بن دلدار علی، 1211-1273 قمری

naqavī lakhanū’ī, hoseyn ebn-e deldār‘alī (1797-1857)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18644

آغاز: بسمله، الحمدلله الواحد الفرد الصمد المستجمع لجميع؛ انجام: لاینکربل ورد به صریح الاثر كما مر في

ص: 563

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا [رایانه]

افادات الشيخ / پاسخ پرسش ها / عربی

ifādāt-uš šayx

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

چند سؤال و جواب است از شیخ احمد احسائی که از مجموعه های مختلف سؤالات و جوابات او برداشته شده است. سؤال نخست: ما وجه كان الحسنة بعشر أمثالها و السيئة بواحده این فقره سؤال 61 از رساله قطيفيه است که جمعاً 71 سؤال شیخ احمد بن صالح قطیفی است از شیخ احمد احسائی؛ سؤال دوم: ان الصلوة في الباطن هو الولی، این سؤال 68 از همان رساله است؛ پاسخ سؤال دیگر: «ما معنى قوله ص حسین منی و انا من حسین»، این نیز از همان رساله قطيفيه است با شماره 53. یکی دیگر از افادات شیخ احمد احمد بیان طریق ریاضت شرعی است که از پاسخ شيخ به سؤال هفتم از سؤالات سید محمد بكاء نقل شده است.

[فهرست کتب شیخ: ( چاپ اول ) 2:70 - 72 و 25]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1050/7 - طباطبائی

آغاز: من افادات الشيخ سلمه الله تعالی سؤال ما وجه كون الحسنه بعشرة أمثالها ... قد قلنا في سائر الاجوبه أن الإنسان خلق من عشر قبضات؛ انجام: من حيث يحب او يكره والى الله المصير. من افادات الشيخ العارف ... احمد بن زین الدین

کا: سید عبدالباقی حسینی کاشانی، تا: 1247ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی رنگ، 8ص (146-153)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 14 سم [ف: 23 - 360]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1740/8 -عکسی

آغاز: سؤال. ما وجه كون الحسنة بعشرة و السيئة بواحدة، و وجه تضاعفهما على نساء النبي ص و بنی هاشم. الجواب قد قلنا في سائر الأجوبة الإنسان خلق من عشر قبضات؛ انجام: فعلم مستفاد فافهم. من افادات الشيخ العارف الربانی شیخ احمد بن زین الدین الاحسایی اعلى الله مقامه ... في شهر جماد الأول 1254

خط: نستعلیق شکسته آمیخته به نسخ، كا: زین العابدین بن محمد رضوی، تا: 9 جمادی الاول 1254ق؛ 11ص (240-250) [عکسی ف: 1-34]

افادات شیخ بدر الدين (؟)/ عرفان و تصوف / عربی

efādāt-e šeyx-e badr-od-dīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10103/8

آغاز: و اعلم ان لاهل الحق علم اليقين ... و عبارات شتى لايحصل منها التشفی

در بیان علم اليقين و عين اليقين و حق اليقين و اذکار و ادعیه و مطالب عرفانی دیگر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 2ص (22 -23)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 32-126]

افادات شیخ حرعاملی / عربی

efādāt-e šeyx horr-e ‘āmelī

شرح و توضیحی است درباره چهار مطلب به شرح ذیل:

الف - تفسير حديث: «شهر رمضان لا ينقص ابداً». شیخ حرعاملی با دوازده وجه این حدیث را توضیح می دهد که این روایت قابل تاویل است. در چهار صفحه و شش سطر.

آغاز: بسمله حديث شهر رمضان لا ينقص ابداً. اقول هذا الحديث يجب تاویله قطعاً ...

انجام: و القصد التبرك بالعدد الشريف و الله اعلم

ب: توضیح درباره «وجوب الكفارة على القول المحكی فاوضح». مرحوم شیخ این قول را نیز با دوازده وجه توجه نموده. در سه صفحه.

آغاز: قوله في اوایل کتاب الصوم من شرح اللمعة و اما وجوب الكفارة على ...

انجام: و الحاصل أن الحمل على الظاهر غير ممكن فلابد من الحمل على غير الظاهر و واحد منها كاف.

ج: شرح «اللهم اني اسالك برحمتك الذي لا تنال منگ الا بالرضا و الخروج عن معاصيک ...»

مؤلف محترم با نه دلیل به حل معضلی که در این مفروض است در دو صفحه پرداخته.

آغاز: في بعض الأدعية التي نقلها الشيخ و غیره. اللهم اني اسالك انجام: و تاسعها كون الباء لتاكيد في «برحمتك التعدية كما ذكره في امثال هذا التركيب.

د: شرح حدیث «ارضعت امي جارية بلبنی؛ فقال هي اختك ...) در دو صفحه.

آغاز: في التهذيب حديث صورت متنه هكذا: قال قلت للعبد الصالح (عليه السّلام) ارضعت امی ...

انجام: و امک امها فكيف تحل لاخیک من امك. ما في هذه الاوراق كلها من افادات شيخنا الفاضل العلامه اعظم المحدثین اكمل المقدسين الشيخ محمد بن الشيخ حسن حر العاملی سلمه الله كتبته من خطه الشريف.

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 452/1

خط: نسخ و نستعلیق مختلف، کا: محمد فاضل بن محمد مشهدی (شاگرد حر عاملی)، تا: 1078 و 1081ق؛ واقف: حاج محمد مهدی فراش حرم، جلد: تیماج لایه ای مشکی، اندازه: 12× 18/5 سم [ف:-369]

افادات شیخ علی برادر زاده ملا عبدالرزاق فیاض

ص: 564

-/فارسی

efādāt-e šeyx alī barādar-zāde-ye mollā 'abd-or razzāq-e fayyāz

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 1396/32

آغاز: انشاء طلسم سخن به اسم حکیمی که؛ انجام: قاعده عدل تو در گیر و دار ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 5- 265]

افادات فاضل شاه قاضی یزدی رحمه الله = سوانح افکار /گوناگون / عربی و فارسی

efādāt-e fāzel šāh qāzī-ye yazdī r.h. = savāneh-e afkār

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/32

در تفسیر و خبر و کلام به عربی با یک بند فارسی در آخر؛ خط: نستعلیق ریز، کا: نصیر الدین محمد رضوی شاگرد آقا حسین خوانساری، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون سرخ با لولا، 2گ (86ر-87ر)، 42 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 31 سم [ف: 16-340]

الإفادة / فقه / عربی

al-ifāda

حسنی، احمد بن حسین، 411؟ قمری

hasanī, ahmad ebn-e hoseyn (-1021)

کتابی است در فقه زیدیه بر اساس مذهب، و نظريات «المؤيد بالله احمد بن حسین بن هارون» امام زیدیه گیلان و بلاد دیلم، که ابوالقاسم (ابی) جعفر بن الحسن بن على الهوسمی، ظاهراً از تلامذه وی آن را جمع و تدوین نموده است.

[بروکلمان، ذیل 317/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 808عکسی

آغاز: کتاب الطهارة، باب المياه، لا يجوز الطهارة بماء الورد و شبهه مما كان معتصراً من شیء، و لا يجوز الا بالماء الخالص؛ انجام: و كل كافر لا يكون له عهد ولا ذمة جاز قتله ... و آن رضی عنه خصماوه.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 4031 .Or (ریو، فهرست خطی عربی /216). نسخه حاضر تا کتاب طلاق، مرتب و از آنجا تا پایان مشوش است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه آخر صفر 721ق؛ 126 گی، مختلف السطر [عکسی ف: 2-284]

- الافادة الاجمالة > كراهة العبادات (رسالة في معنی ...)

- افادة الجمالية > كراهة العبادات (رسالة في معنی ...)

افادة الخير في منصة زيادة العمر و نقصه / اخلاق عربی

ifādat-ul xayr fi minașșat-i zīyādat-il umr wa naqş-i-h

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

چاپ: لاهور، مطبعة محمدی، 1886 و 1890.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18807

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى سئل والدي رحمه الله عن العمر هل يزيد وينقص، انجام: آن کنت كتبتني عندك شقياً و لم يقل إن كنت علمتني شقياً و الله تع اعلم بالصواب وصلى الله ...

خط: نسخ، كا: غلام محيي الدين، تا: قرن 12؛ مجدول، دارای کمند کشی؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: حنائی آهار مهره، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 2، 23 سطر، اندازه: 17×25/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-132]

افادة الرائم لمسائل النائم / فقه / عربی

ifādat-ur rā’im li-masā'il-in nā'im

ابن طولون، محمد بن علی، 888؟ -953 قمری

ebn-e tūlūn, mohammad ebn-e 'alī (1484-1547)

رساله بسیار کوتاهی است در بررسی خواب از ابعاد طبیعی، طبی و فقهی، از جمله 25 حکم فقهی متفرع بر نوم را بر شمرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1070/2

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي لا تأخذه سنة ولا منام و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله و صحبه الاعلام و بعد فهذا تعليق سميته افادة الرایم لمسایل النايم فأقول النوم قوة طبيعية تحدث في الانسان بلا اختيار منه و تمنع الحواس الظاهرة و الباطنة عن العمل مع سلامتها

کتابخانه چستربیتی، ش 3458؛ خط: نسخ، بی کا، تا: عصر مؤلف، به گفته آربری نسخه به خط مؤلف است؛ 3ص (64)، 23 سطر [عکسی ف: 3-144]

افادة النصيح بالتعريف باسناد الجامع الصحيح / علوم حديث / عربی

ifādat-un naşīḥ bi-t-taʻrīf bi-asnād-il jāmi -iş şaḥīḥ

ابن رشید، محمد بن عمر، 657-721 قمری

ebn-e rošayd-e āndolosīs mohammad ebn-e ‘omar (1260-1322)

مؤلف این کتاب را برای فرزندش محمد نگاشته و در مقدمه چنین آورده است: «فرأيت أن أجمع هذا الجزئ برسمه و أسمه بوسمه، و أعرف بني سلسلة اسناده حلقة حلقة ..». دو نسخه از این کتاب در کتابخانه اسكوريال به شماره 1732 و 1785

ص: 565

نگهداری می شود و دکتر محمد حبیب ابن الخوجه با استفاده از آنها، کتاب را در سال 1394 ق در تونس به چاپ رسانده است و در مقدمه تحقیق، درباره این کتاب و نسخه های آن بحث کرده است.

چاپ: محقق: محمد الحبيب بن الخوجه، تونس، الدار التونسية للنشر، چاپ اول، 158ص، 1393ق.

[دائرة المعارف بزرگ اسلامی 585/3 -586؛ دلیل مؤلفات الحديث الشريف المطبوعة 191/1 ؛ الفهرس الشامل للتراث العربي الاسلامي المخطوط، الحديث النبوی و علومه و رجاله 211/1 ؛ معجم المخطوطات المطبوعه 26/4 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1152/1

آغاز: بسمله. صلى الله على سيدنا محمد و آله و سلم. الحمدلله الذي جعل الاسناد خصوصية لهذه الأمة و أثاره باقية و جنة من التقول على نبيه؛ انجام: نسخه: سمع صحيح البخاري على أبي محمد بن حموية في سنة احدی و ثمانین و ثلاثمائة.

نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال، مادرید ش 1732؛ خط: مغربی، كا: علی بن محمد بن على بن هانی بن احمد بن محمد بن منتصر بن هانی لخمی، تا: قرن 7 یا 8 یادداشت قرائت نسخه بر مؤلف به خط محمد بن على بن هانی لخمی سیتی در آخر صفر 706 و در ذیل آن خط مؤلف دیده می شود و بالای همین صفحه یادداشتی است مبنی بر روایت این کتاب از چند تن از مشایخ در سال 793ق؛ 30ص (1-30)، 21 سطر [عکسی ف: 3-325]

افادة في اطلاقات الواحد / فلسفه / عربی

ifadat-un fi itlaqat-il wahid

وابسته به: النجاة؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370-428)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9480/16

منقول از النجاة ابن سینا؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ 1گ (112) [مختصر ف: -76]

الافادة في تاريخ الائمة السادة / تاریخ عربی

al-ifāda fī tārīx-il a'immat-is sāda

هارونی، یحیی بن حسین، -424 قمری

hārūnī, yahyā ebn-e hoseyn (-1034)

تاریخ جامعی از ائمه زیدیه از حضرت علی بن ابی طالب و حسن و حسین (عليهم السّلام) و امامان زیدیه تا سال 360 می باشد و به امام مهدی لدين الله ابو عبدالله محمد بن حسن بن قاسم ختم شده است، به ترتیبی که امام هادی در صدر كتاب «الاحکام» ترتیب داده است. مؤلف در این کتاب از «المصابیح» احمد بن ابراهيم حسنی (352) زیاد بهره برده است. مؤلف خود نیز از ائمه زیدیه است و بعد از وفات برادرش المويد بالله (احمد بن الحسین) در 421ق با او بیعت شده است.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي اصطفی من عباده لتبليغ رسالته الانبياء المرسلين واختار لسياسة امة نبيه من ذريته الائمة السابقين ... هذا جوامع الكتاب الكبير الذي

انجام: و كان ابوسعید الابهري المتكلم تولی غسله ... فزدت من بکائی و صحت وقلت سیدی رضی الله عنه. تم الكتاب بحمدالله و منه نسأل الله التوفيق.

[مؤلفات الزيدية 140/1 ]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1612/1

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1159؛ خط: نسخ، كا: هادی بن عبدالله بن داود بن محمد بن صلاح بن داود، تا: یکشنبه 19 ذیقعده 1047ق؛ كاتب تمامی نسب خود را تا امام هادی الی الحق یحیی بن الحسين آورده است؛ مصحح، 81ص (17-97) [عکسی ف: 5-27]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6304-32/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: هادي بن عبدالغنی بن داود بن محمد بن صلاح بن داود، تا: 19 ذیقعده 1047ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 46گ، اندازه: 22×34سم [ف: 1-459]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 134 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: واتیکان ش 1159؛ خط: نسخ، كا: هادي بن عبد الله بن داود، تا: یکشنبه 19 ذیقعده 1047ق؛ مصحح، 41گ، مختلف السطر [عکسی ف: 1-129]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 137 عکسی

نسخه اصل: واتیکان؛ خط: نسخ، كا: احمد بن ابراهیم زیدی، تا: 17 جمادی الاول 1054ق؛ محشى؛ 43گ، مختلف السطر [عکسی ف: 1-131]

5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 471/3

آغاز: برابر

کتابخانه آکادمی لینچی-رم 34 روسی 335؛ بی کا، تا: 17 جمادی الاول 1054ق؛ در زمان امامت قاسم بن محمد، در پایان آن عامر بن عبد الله بن عامر نوشته که این کتاب شریف را مطالعه کرده و در آن اغلاطی دیده است؛ 87گ (188-274) [عكسي ف: 2-66]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6354- 32/54

آغاز: برابر؛ انجام: فزجت من بکای و صحت و قلت ... سیدی رضي الله عنه. تم الكتاب بحمد الله و منه و نسأل الله التوفيق في كل أحوالنا ... انه سميع مجيب والحمدلله وحده.

این نسخه عکسی است، گویا از روی نسخه کتابخانه لینچی؛ خط: نسخ، كا: عبدالله بن احمد بن ابراهيم سرفی، تا: 17 جمادی الاول 1054ق؛ یادداشتی دال بر مطالبه عامر بن عبدالله بن عامر، در پایان نسخه ابیاتی از قاضی احمدبن سعد الدين بن حسين مسوری یمنی (متوفی 1079ق) درج شده است، و نیز سند حدیث ابی الغنایم و

ص: 566

ذکر اسباط اثنی عشر من ولد محمد (صلّي الله عليه و آله) و نیز نامه ای به شرف الدین حسن بن شرف الدين كحلانی از امیر سید احمد بن محمد بن شمس الدین؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 48گ، 21 سطر، اندازه: 21× 30 سم [ف: 1-460]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3817/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 25 شوال 1069ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 26گ (259پ -284ر)، اندازه: 20/5×29/5سم [ف: 10-194]

الافادة لما جاء في المرض و العيادة / اخلاق / عربی

al-ifāda li-mā jā’-a fi-l marad wa-l ‘iyāda

ملا یحیی

mollā yahyā

در فضایل عیادت مریض و آداب و احکام آنها، دارای «مقدمه» و 3 «فصل» و یک «خاتمه».

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14713/10

آغاز: الحمدلله الذي جعل الأمراض مكفرات لهذه الأمة عظيم الذنوب؛ انجام: صلى عليه سبعون الف ملک حتى يصبح.

خط: نسخ، كان رسول بن محمد بن شيخه بن ایوب بن احمد شرفکندی شافعی، تا: قرن 13؛ در پایان چنین نوشته: «و هر یکی از اولاد این حقیر طلب فروختن کتاب هایی که بدست خود نوشته ام بنماید به لعنت خدا و نفرین رسول باد آمین»؛ جلد: چرم مشکی ترنج و سرترنج و لچکی دار، 1گ (223ر -223پ)، 25 سطر، اندازه: 22× 35/3 سم [ف: 41- 174]

الافادة و الاعتبار في الأمور المشاهدة و الحوادث المعاينة بأرض مصر / تاریخ عربی

al-ifāda wa-l i'tibār fi-l umūr-il mušāhida wa-l hawadit-il mu'ayini bi'ard-i misr

عبداللطيف بغدادی، عبداللطيف بن يوسف، 557-629 قمری

“abd-ol-latīf-e baqdādī, “abd-ol-latīf ebn-e yūsof (1163 1232)

تاریخ تأليف: رمضان 600ق؛ محل تالیف: قاهره

مؤلف دو کتاب درباره مصر دارد: 1- الافادة و الاعتبار في الامور المشاهدة و الحوادث المعاينة بأرض مصر؛ 2- الدرة المضيئة في فضل فصر و الاسكندرية و أخبار مصر. این نسخه کتاب اول و مفصل تر اوست، دارای دو مقاله»: المقالة الأولى: در شش «فصل»: 1. خواص مصر العامة، 2. في ما تختص به من النبات، 3. في ما تختص به من الحيوان، 4. اقتصاص ما شوهد من آثارها القديمة، 5. في ما شوهد بها من غاريب الأبنية و الفن، 6. غرایب اطعمتهاء المقالة الثانية، در سه «فصل»: 1. النيل و كيفية زیاداته و اعطا علل ذلك و قوانينه، 2. حوادث سنة سبع و تسعين و خمس مائة ؛ 3. حوادث سنة ثمان و تسعين و خمس مائة.

چاپ: تحقيق علي محسن عینی مال الله، بغداد، دار الحكمة، 1407ق

[فهرست مخطوطات المصور، قاهره، جزء 2، قسم 4 ص 41-42]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34941

آغاز: المقالة الأولى و هي ستة فصول، الفصل الأول في خواص مصر العامة منها ان ارض مصر من البلاد العجيبة الآثار الغريبة الاخبار انجام: و ينصرف رويدا فهذا ما قصدت اقتصاصه من احوال هذه الكاينة فليكن آخر المقالة و منتهى الكتاب و الحمد لله رب العالمين.

این نسخه خطبه مؤلف را ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر ربیع الاول 1255ق، اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای سوخته مجدول زرکوب، 60، 17 سطر، اندازه: 16/5× 25 سم [اهدائی رهبر: 8-357]

الافاضات / فقه / عربی

al-ifādāt

نراقی، احمد بن محمد مهدی، 1185؟ -1245 ؟ قمری

narāqī, ahmad ebn-e mohammad mahdī (1772-1830)

رساله مختصر و استدلالی در مسائل شرعی.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1144

آغاز: الحمدلله الذي من علينا بيان الحلال و الحرام و انعم علينا بالعلم بالتكاليف و الأحكام و الصلوه على محمد ... ان هذا تحریر مني في بيان التكاليف الشرعية مع الدلائل؛ انجام: وان لم تكن القربة مقصودة بالذات و الصحيحة مقصودة بالعرض و بها ان كانت كذلك احتمله الشهيد في قواعد

کتاب طهارت را در بر دارد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 372گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 1-190]

الافاضات / فقه / عربی

al-ifādāt

یزدی، محمد تقی بن ابیطالب، -1267 قمری

yazdī, mohammad taqī ebn-e abītāleb (-1851)

کتاب فقهی مفصل و استدلالی است با عناوین «افاضة افاضة» که مؤلف هنگامی که در تهران زندانی بود، نوشته و در آغاز قواعد اصولی را که در فقه بدان احتیاج است آورده و رساله «حجية الظن» را نیز در مقدمه نوشته است.

آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله الاول و الآخر و الباطن و

ص: 567

الظاهر ... فيقول ... محمد تقی بن ابی طالب اليزدي الاردکانی ... هذا ما تعمقت النظر فيه من طائفة من مسائل فقهية و نبذة من قواعد كلية ... سميتها «افاضات».

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 901/1

آغاز: برابر؛ انجام: افاضة: الوجه في قولهم بتقديم مدعی الصحة على مدعى الفساد في العقود و الايقاعات ... حيث انه يفيدان مدعي الفساد مدعی و مدعی الصحة منكر.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ خط خوردگی دارد، پس نسخه اصل خواهد بود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 135گ (1ب-135 الف)، 17 سطر (14×17/5 )، اندازه: 18× 22 سم [ف: 5-1698]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2288

آغاز: برابر؛ انجام: و لهذا لو أضيف ماء الورد الى ما هو مثله في الرائحة لم يشتد رائحة المجموع و لو أضيف..

این نسخه مقدمات اصول و چند برگی از کتاب طهارت را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 96گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 6-273]

الافاضات / فقه / عربی

al-ifādāt

نراقی، محمد جواد بن احمد، 1222-1278 قمری

narāqī, mohammad javād ebn-e ahmad (1807-1862)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18389

كتاب الطهارت، نسخه بسیار نادر؛ بی کا، بی تا؛ گواهی مقابله به تاریخ 1280ق [د.ث. مجلس]

الافاضات الرضوية / کلام و اعتقادات / عربی

al-ifadat-ur radawiyya

نیر بروجردی، علی اصغر بن علی اکبر، 1231-1300 قمری

nayyer-e borūjerdī, “alī asqar ebn-e ‘alī akbar (1816 1883)

تاريخ تأليف: 1271ق

رساله ای درباره مسائل موت و معاد در هشت «فيض»، که هنگام تشرف به آستان قدس رضوی نگاشته است.

آغاز: الحمد لله الذي دلنا على وجوده بوجوده و أفاض علينا معارفه بلطفه وجوده و قرب إليه المعلن المر المهطع في سجوده و أبعد عنه المستكبر الخائض في حجوده

انجام: فإذا وصل اليه فلا يحتاج إليه أبدا و سنتلوا عليك تتمیم المرام واستيفاء الكلام في المقام في المجلد الآخر مستعينا بالله وله الحمد حتى يحب و يرضى

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 738

كاتب = مؤلف، تا: 1273ق؛ مؤلف فهرست تألیفات از سال 1253 تا 1285 خود را در چند برگ قبل از کتاب نوشته ؛ 500گ [ف:-68]

افاضات النجفية = ترجمه منظوم مناجات العلوية / شعر / فارسی

efāzāt-on najafīyya = t.-ye manzūm-e monājāt-ol ‘alavīya

صدر الشريعة، محمد صادق بن عبد العلی،-1400 قمری

sadr-oš-šarī at, mohammad sādeq ebn-e abd-ol-'alī (- 1980)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 12 اردیبهشت 1352 مطابق با 26 ربیع الاول 1393ق

ترجمه منظوم مناجات علوی موسوم به «المناجات الالهيات» است در حدود 900 بیت فارسی که هر سطر از دعا را در یک یا چند بیت ترجمه کرده است. ناظم در مقدمه در بیان سبب ترجمه این مناجات به نظم فارسی می گوید: در یکی از سفرهایم به قم، پس از زیارت حضرت معصومه علیها السلام به دیدار آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی رحمه الله رفتم. ایشان نسخه ای چاپی از «المناجات الالهيات» را به من هدیه کرد و فرمود: مايلم که این گنج پنهان را برای استفاده عموم به نظم ساده فارسی در آوری بدون شرح و تفصيل، چنانکه برای خواننده حالی معنوی ایجاد شود. ناظم تصریح می کند که به امر آیت الله مرعشی این منظومه را سروده است. المناجات الالهيات مناجات مفصلی است با سربندهای «الهی الهی» منسوب به امیرالمؤمنین امام علی بن ابی طالب عليه السلام که از طرق متعدد شیعه و سنی روایت شده است و به شکل های گوناگون در مصادر حدیثی و دعایی همچون صحيفه علویه، صحیفه سجادیه، اقبال الاعمال، دستور معالم الحكم، البلد الامین، بحار الانوار و مفاتیح الجنان نقل شده است. المناجات الالهيات به روایت سید ضياء الدين ابوالرضا فضل الله بن على بن عبيد الله حسنی راوندی (572ق) از روی دو نسخه کهن، به همت مرحوم فخر الدین نصیری امینی به چاپ رسید و بار دیگر در میراث حدیث شیعه (دفتر دوم صص 88-53 ) با تصحیح و تحقیق آقای سعید رضا علی عسکری منتشر شد. آغاز مناجات چنین است: «اللهم صل على محمد و آله محمد و ارحمني اذا انقطع من الدنيا أثرى و انمحي من المخلوقين ذکری و صرت من المنسيين كمن قد نسی قبلی. الهی كبرت سنی و رق جلدی... »

آغاز: به نام آنکه دانا و تواناست xx که در ذات و صفات و فعل یکتاست / خداوندی که بنماید دلالت xx به ذاتش ذات پاکش از اصالت

انجام: تولایش بود هم رأس ایمان xx ضرر بر آن رساند کی

ص: 568

گناهان / اگر دارد به محشر هر کسی کس xx محبان را على و آل او بس. تمت بالخير و العافية الحمدلله و المنة له، به اتمام رسید تحرير منظومه ترجمه افاضات النجفية در ترجمه مناجات العلوية [بزرگان تنکابن: 231-232؛ میراث حدیث شیعه، دفتر دوم: 53-88]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1392 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و لم ترز بنزیله قطيعات المعاطب. نیامد هیچگه بر میهمانش xxز مهلکها گزندی جسم و جانش / چه هر کس بر کریمی گشت مهمان xx شود ایمن ز هر درد و بلازان

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: چهارشنبه 12 اردیبهشت 1352ق، مطابق با 28 ربیع الاول 1392، نام کتاب و مؤلف در صفحه عنوان ثبت شده است؛ 33ص، 13 سطر [عكسي ف: 4-188]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1397 عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب درشت و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: چهارشنبه 12 اردبیهشت 1352 مطابق با 28 ربیع الاول 1392، 117ص، 13 سطر [عکسی ف: 4-199]

افاضة الانوار فی اضائة اصول المنار / اصول فقه / عربی

ifādat-ul anwār fī idā'at-u uṣūl-il minār

دهلوی، سعدالدين،-891 قمری

dehlavī, sa'd-od-dīn (-1486)

وابسته به: منار الانوار؛ نسفی، عبدالله بن احمد (-710) شرحی با عنوان «قوله قوله» بر کتاب «منار الانوار في الأصول» نسفی است.

[کشف الظنون 1823/2]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13871/4

آغاز: الحمد لله الذي الهمنا معالم الاسلام و اعلمنا مراتب الأعلام و هدانا الی سبیل الرشاد ... و دعانا الى اكتساب الفضل و الفقاهة و نهانا عن اتباع الهوى و السفاهة؛ انجام: انجام نسخه: قوله و يلزمه احكام الشرع لان السكر ينافي شيئا من الاهلية فكان كالصاهی و تصح عباراته

خط: نسخ قدیم خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول گرهی، 20گ (46پ -65پ) [ف: 37- 439]

- الافاضة الروحية > الروحية

افاضة القدير في احكام العصير / فقه / عربی

ifadat-ul qadir fi ahkam-il 'asir

شریعت اصفهانی، فتح الله بن محمد جواد، 1266 -1339 قمری

šarī at-e esfahānī, fath-ol-lāh ebn-e mohammad javād (1850-1921)

تاریخ تأليف: شب جمعه 13 محرم 1324ق

کتابی فقهی و استدلالی همراه با ذکر اقوال و دلایل علماء، مشتمل بر چهارده «مقاله» و چهار فصل» و یک «خاتمه»: مقاله 1. حلية جميع أنواع العصير ما لم تغل؛ 2. الروايات الحاكمة بتحريم العصير بالغليان فكلها خالية عن التحديد بهما (ذهاب الثلثين)؛ 3. نقل رواية عن زيد النرسی مصرحة بالتعميم و التسوية بین قسمى الغليان في التحديد بذهاب الثلثين؛ 4. التفصيل بين ما على بنفسه و ما غلى بالنار بتنجيس الأول إلى أن يعود خلا و تحريم الثاني إلى أن يذهب ثلثاه؛ 5. اجماع فقهائنا على حرمة العصير العنبي إذا غلى سواء كان بنفسه أم بالنار؛ 6. اطباق كلمات الخاصة و العامة ... على وصف الخمر و المسكر بالشدة و الحدة؛ 7. بيان الأسكار يعلم في العصير بالآثار الخاصة؛ 8 فيما يدل على أن النبيذ يتغير بمضي زمان؛ 9. النهي عن الانتباذ في أوعية مخصوصة؛ 10. اغلب كتب اللغة خالية عن ذكر حقيقة السكر بل ذكر بعضهم إنه تغطية العقل؛ 11. أن الخمر اسم لكل مسكر أو المسكر خاص؛ 12. نسبة نجاسة العصير إلى الأكثر مخالف للواقع؛ 13. نجاسة العصير الزبیبی و التمری بالغليان و إن لم يحدث فيها شدة المسكرة؛ 14. اعتراضات على العلامة الطباطبائی؛ فصل 1. يلوح لي من مجموع الآثار و الأخبار أن الحال في جميع أقسام العصير و النبيذ و النقيع على نهج سواء و إنه لا فرق بين العنب و التمر و الرطب و الزبيب و التين و العسل و الشعير و أشباهها و أن الحرمة و النجاسة في الجميع يدور مدار الاسکار فما اسكر منها كان محرما نجسة لم يغل أو غلى بنفسه أو بالنار ذهب ثلثاه أو لم يذهب ...؛ فصل 2. العصير الزبیبی المعروف بالنقيع و قد عرفت قدرة القول بالتحريم؛ فصل 3. العصير التمرى و قد عرفت اجماعهم على طهارته؛ فصل 4. الفقاع و اضطربت كلمات الأصحاب فيه موضوع و حكمة؛ خاتمة: في جملة من الفروع.

آغاز: بسمله، حمدلله إني طالما تأملت في مسألة العصير بأقسامه و استقصيت الغور في استنباط أحكامه.

انجام: و ههنا فروع كثيرة متفرعة على القول بنجاسة العصير بالطبخ أغناناً (كذا) عن التعرض لها عدم القول بأصلها.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1319

آغاز: الحمدلله رب العالمين و أفضل صلاته و تسليماته على أفضل انبيائه محمد و آله الطاهرین؛ انجام: و لنختم الكلام في المقام حامد لله المفضال المنعام مصلية على رسوله و آله الأطهار الكرام.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1336ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 47گ، 29 سطر، اندازه: 21×30/5سم [ف: 4-105]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26596

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1360ق [رایانه]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20945

ص: 569

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسینعلی بن محمد حسین، تا: جمعه 12 ذیقعده 1361ق؛ با یک واسطه با نسخه اصل توسط سید مصطفی خوانساری تصحیح و مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا رویه پارچه، 108گ، 21 سطر، اندازه: 18×22/5سم [اهدائی رهبر: 3-77]

الافاضة لانبوب البلاغة / معانی بیان / عربی

al-ifada li-unbub-il balaga

مفتی آماسی، خضر بن محمد، ق 11 قمری

moftī āmāsī, xezr ebn-e mohammad (-17c)

وابسته به: انبوب البلاغة في ينبوع الفصاحة؛ مفتی آماسی، خضر بن محمد (11) شرح رساله «انبوب البلاغة» خود اوست.

تبریز؛ تربیت، شماره نسخه: 77ض

کاتب = مؤلف، بی تا [ف: 237]

افاقة الجنون في حرمة شرب الافيون / فقه / فارسی

ifaqat-ul junun fi hurmat-i surb-il afyun

شیخ الرئيس قاجار، ابوالحسن بن محمد تقی، 1264 1336 قمری

šeyx-or-ra’īs-e qājār, ab-ol-hasan ebn-e mohammad ) taqi ( 1848-1918

تاریخ تأليف: 1303ق؛ محل تأليف: اسلامبول

رساله ای کوتاه در حرمت توتون و غلیان که به تقاضای حاج رضاقلی بن محمد باقر افشار خراسانی به رشته تحریر درآورده است.

[فهرستواره منزوی 3783/5]

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2743/2

آغاز: سپاس و ستایش خداوندی را عظم سلطانه و ظهر برهانه که طيبات را مباح و محبوب فرموده و خبائث را حرام و مکروه و درود متواتر و سلام وافر بر؛ انجام: که این بدان ماند که انسان چشم خود را کور کند و دست خود را ببرد و دلخوش ماند که به نامحرم نمی نگرم و بزیردستی سیلی نمیزنم قصه کوته کن که رفتم در حجاب

كا: محمدرضا نائینی، تا: 28 رمضان 1311ق؛ در ادامه رساله شرح حال نواب ابوالحسن میرزا شیخ الرئيس توسط میزبانش رضاقلی افشار خراسانی در 31ر-33پ نوشته شده؛ 6گ، 15 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-191]

الأناقة و فصل في السكر (فصل في) / عربی

al-ifāqa wa faşl-un fi-s sukr (faşl-un fī)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 616/9 -ف

نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1374؛ خط: نسخ، كا: اسمعیل بن سودلیر، بی تا؛ 7گ (45پ -51ر) [فیلمها ف: 1-513]

خلافت / عرفان و تصوف / فارسی

xelāfat

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e ‘abd-ol-lāh (1330-1431)

تفسیر و تأویلی عرفانی است از خلافت انسان در روی زمین به نشر آمیخته به نظم: چون اظهار صفات خود را خواست، انسان را به خلیفگی خود آفرید، عقل اول وزیر اوست و نفس خازن و طبیعت کلیه عامله او، روح او جزئی از روح اعظم او، صورت او آیینه ای از جمال بی همتایش، الولد سر ابيه.

آغاز: حمد له و به نستعین، چون اقتضا کرد حکم ظهور سلطنت ذات ازلیه و اظهار صفات ... بیت جام است و شراب و رند و ساقی

[فهرستواره 335/7 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13212/9

آغاز: برابر؛ انجام: که فانی اند بفناء الفناء في الله و باقی ببقاء این ساعات را قیامت کبری خوانند و الله اعلم بالحقائق.

نام رساله در فهرست «روحیه» آمده است که با توجه به آغاز تغییر یافت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 141ق؛ کاغذ: شرقی، 5گ (181پ - 185پ)، 15 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 33-393]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 530 ض

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: کالینکور مشکی، 1گ (134)، 29 سطر، اندازه: 28/5× 40 سم [الفبائی: 286]

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40/45 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1309]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3067/43

آغاز: الحمدلله رب العالمين و به نستعين؛ انجام: اما فنای کلی مستلزم فنای جزئی باشد.

در تفسیر خلافت الهی؛ خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول شش خطی؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 1ص (155)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5×23/5 سم [ف: 10-597]

الافتاء و الاستفتاء / فقه / عربی

ص: 570

al-iftā' wa-l istiftā'

صیمری، حسین بن مفلح، 933 قمری

saymarī, hoseyn ebn-e mofleh (-1527)

تاریخ تأليف: دو شنبه 12 رمضان 902ق

رساله استدلالی مختصر است در باب اجتهاد و تقلید شامل مباحثی چون حکایت غیر مجتهد فتوای مجتهد را، جواز القضاء الغير المجتهد عند عدمه، طريق معرفة العامي للمجتهد، فرق بين الفتوى والحكم. از فقهای شیعه و عامه نقل می کند همچون علامه حلی، شهید اول، محرر و الحاوی شیخ حسین بن منصور. در جایی مثال می آورد به وجود مجتهدین در شام.

آغاز: بسمله الحمدلله ولي التوفيق و ملهم التحقيق و الصلوة على محمد و آله اولي الفضل بالتحقيق و بعد فهذه رسالة في الافتاء و الاستفتاء و الحكم لغير المجتهد و وجوب العمل بالنقل عن المجتهد الميت و سميتها كشف الالتباس عن قلوب الناس فنقول ... قال العلامة في التهذيب و هل لغير المجتهد الفتوى بما يحكيه عن المجتهد

انجام: بخلاف الفتوى فانه ليس فيها الزام و مع عدم الالزام الاستقراء الاحكام و الا تستقر مع الالزام الذى هي وظائف احکام المجتهدين الأخذين من آل محمد عليهم السلام انتهت المسألة برهنة كاشفة الالتباس العارض في قلوب الناس و حقها أن يكتب بماء المعين على اوراق الجبين و الحمدلله رب العالمين

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2147/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: یحیی بن حسین بن حسن بن ناصر سلمابادی، تا: سه شنبه 6 رمضان 908ق؛ از روی نسخه مکتوب در 24 شعبان 904، کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ لبه دار، 4گ (24پ -27پ)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 5-435]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6579/3 - 33/129

آغاز و انجام: برابر نام کتاب و مؤلف به استناد نسخه ش 2147/9 ملک ذکر شد. در فهرست با عنوان «کشف الالتباس عن قلوب الناس» آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 5گ، 19 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 6-3322]

الافتاء و التقلید / اصول فقه / عربی

al-ifta' wa-t taqlid

اصفهانی، میرزا مهدی، 1303-1365 قمری

esfahānī, mīrzā mahdī (1886-1946)

رساله ای است در بیان رجوع جاهل به عالم و تبعیت جاهلان از حكم عالمان با مقدمه ای نسبتا مفصل در اثبات این موضوع و استشهاد به اخبار بسیار.

1. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 200

آغاز: ومما لا بد من التذکر به هو تمامية الدين واشتماله على الأصول والفروع والروحيات والقالبيات؛ انجام: فلا بد من التذكر بما ذكره الشارع مما يتوقف عليه خصوص تلك المرتبة الشريفة خط: نستعلیق، کا: محمدرضا دامغانی، تا: 15 جمادی الاول 1359ق؛ جلد: پارچه ای زرشکی عطف تیماج قهوه ای، 37گ، مختلف السطر، اندازه: 18/5× 23 سم [ف:-18]

2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1968

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-425]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1216/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بعد ما كان قطب احكام الدين هو القرآن المجيد و اساس احکام القرآن على العلم الالهی.

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد 8471، 8466 8473 8470 [این چهار شماره برای چهار رساله مجزا از اوست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 6ص (53-58) [عکسی ف: 4-41]

افتتاح الدعوة و ابتداء الدولة / تاریخ عربی

iftitāh-ud da'wa wa ibtidā’-ud dawla

ابن حيون، نعمان بن محمد، -363 قمری

ebn-e hayyūn, no‘mān ebn-e mohammad (-974)

تاریخ تأليف: محرم 346ق

در تاریخ تبلیغ به مذهب اسماعیلی در مغرب و ابتداء آن از یمن برای المهدی لدين الله فاطمی به دست ابن حوشب کوفی و حالات وی و چگونگی نشر مذهب توسط او.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3261

آغاز: الحمدلله مؤید الحق و ناصر اهله و دامغ الباطل و مذل حزبه القائل و هو أصدق القائلين الا ان حزب الله هم الغالبون؛ انجام: و ذلك حسب ما شرطت من الاختصار في أوله و بنیت من ذلك عليه

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ربیع الثانی 1308ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 151گ، 15 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 9-50]

افتتاح الكلام ببسم الله / نحو عربی

iftitāḥ-ul kalām bi-bism-il-lāh

شهید ثانی، زین الدین بن علی، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

رساله ای درباره بسمله، استحباب، تجزیه و ترکیب و وجوه قرائت و کتابت آن. در نسخه به نام نویسنده اشارت نرفته است.

آغاز: افتتاح الكلام بتسمية الله تعالی تیمنا و تبرکا باشرف الاعلام و اقتداء بخير الكلام كلام الملک العلام و تأسيا بالعلماء الاعلام.

انجام: و للمحافظة على رؤوس الاي و ما يوضع عليه محيه غير تابع نحو الرحمان علم القرآن قل ادعوا الله او ادعوا الرحمان.

ص: 571

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 444/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: صفر کرمانی، تا: دوشنبه 27 ذیقعده 1087ق؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای، 4گ (256پ- 259ر)، 17 سطر، اندازه: 10/5 ×20/5سم [ف: 24-48]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 777/5 - طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه ش 444/5 مرعشی تعیین شد؛ خط: نسخ، کا: محمد باقر بن محمد هاشم اصفهانی، تا: دوشنبه 9 رجب 1139ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 3ص (184-186)، 19 سطر، قطع: رقعي بزرگ، اندازه: 13× 20 سم [ف: 23-85]

افتتاح علوی / دعا / عربی

eftetāh-e ‘alavī

رضوی قمی، محمد بن محمد باقر، 1100-1160 ؟ قمری

razavī qomī, mohammad ebn-e mohammad bāqer (1689-1747)

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 267/16

بی کا، بی تا، جا: نجف؛ جلد: تیماج مشکی مجدول عطف تیماج مشکی، اندازه: 9× 20سم [ف: 1-247]

الافتتاح في شرح المصباح / نحو /عربی

al-iftitāḥ fī š.-il mișbāḥ

اسود، حسن بن علاء الدين، -1025 قمری

asvad, hasan ebn-e ‘alāe-d-dīn (-1616)

وابسته به: المصباح في النحو؛ مطرزی، ناصر بن عبد السيد (538- 610)

کتاب شرحی است مشهور بر کتاب «المصباح» مطرزی و همچون مطالب متن در 5 «باب» نگاشته شده است: 1. اصطلاحات نحوی؛ 2. عوامل لفظی قیاسی؛ 3. عوامل لفظی سماعی؛ 4. عوامل معنوی؛ 5. بیان فصولی در عربی.

آغاز: الحمدلله الذي انزل من السماء الفرقان و خلق من التراب الانسان، ... اما بعد فهذه حواش كتبتها للمصباح.

[کشف الظنون 1708/2 ؛ برو کلمن ذیل 1: 514 و 2: 312]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10854

خط: نسخ، بی کا، تا: 14 رجب 857ق؛ مصحح ؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 91گ، 17 سطر، اندازه: 14×18/5 سم [ف: [269-27

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2423

آغاز: برابر؛ انجام: لعدم الحاجة مع الرفع الى اضمار الذي يحتاج الى التفسير.

خط: نسخ نزدیک به نستعلیق، بی کا، تا: 980ق؛ مجدول، توضیح لغات متن در حواشی اوراق با امضاء «سید» و «ه ها»؛ تملک: عبد الحميد بن محمد کردستانی در سال 1341؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرمه ای، ضربی، مقوایی، 87گ، 19 سطر (7/5× 13)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 12-221]

3. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 985

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 24 صفر 980ق، جا: مدرسه حکیم؛ مجدول [نشریه: 7-103]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9399

آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان النصب کثیر الاستعمال لعدم الحاجة مع الرفع الى الاضمار الذي يحتاج الى التفسير.

خط: نسخ، كا: صالح بن رمضان، تا: 1025ق، جا: قلعه قوستانیچه در ترکیه فعلی)؛ مجدول، محشي منقول از شرح سروری و شرح جامی و شرح عوامل و حدائق الاحباب و غیره؛ واقف: شیخ جعفر نیکنام، مهر 1344؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج ماشی ضربی، 139گ، 19 سطر (5/5× 14)، اندازه: 10×19 سم [ف: 12-9]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6631

آغاز: برابر؛ انجام: و هو الخامس بالاستقراء لابالعقل لانه لا يجوز ان يكون شيئا آخر غير الخامس.

کامل؛ خط: نسخ، كا: يعقوب بن محمد بن يوسف، تا: 1073ق، جا: صعيد مصر؛ ضمیمه آن اعراب دیباچه مصباح مطرزی است در بیست و سه ورق با آغاز: «بسمله الحمدلله الذي لايبلغ کنهه جاد و لايحصي عدد نعمه عاد و حار في بحار عرفانه ارواح العالمين و نار بانوار احسانه اسباح العالمين ... اما بعد فهذه اوراق مكتوبة لاعراب دیباجة المصباح مأخوذة من قواعد عرایب المفتاح» (كذا و شاید من غرائب فوائد المفتاح)، مؤلف این کتاب یعنی اعراب دیباچه را سالم عبد الرزاق احمد در فهرس مخطوطات مكتبة الأوقاف العامة في الموصل (1: 143) یعقوب بن سید علی زاده بروسوی متوفی سنه 931 دانسته است و این مطلب گویا درست نیست زیرا به موجب قول مؤلف شقائق نعمانیه (1: 355) آنچه بر وسوی در این خصوص نوشته في الواقع حاشیه یا شرح بر کتاب اعراب دیباچه مصباح است نه شرح مستقیم و بی واسطه بر دیباچه آن، تاریخ و محل کتابت شرح اول (این تاریخ مربوط است به پنج ورق اخیر آن که به خطی مغایر است، والا واضح است که کتابت سایر اوراق به احتمال بسیار قوی نزدیک به زمان شارح صورت گرفته، تاریخ تحریر شرح دوم 1877 واقف: میرزا محمد تهرانی سامرائی، 1373ش؛ کاغذ: حنائی، جلد: تیماج خرمائی ساده، 112گ، مختلف السطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 12-10]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8059

آغاز: برابر

ص: 572

خط: رقعی، بی کا، تا: 1081ق، جا: قسطنطنیه؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 78گ، مختلف السطر، اندازه:14×19 سم [ف: 21-61]

7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7644- 51/104

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 91گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-460]

افتتاح ناصری / تاریخ ایران / فارسی

eftetāh-e nāserī

سرهنگ، علی اکبر، ق 14 قمری

sarhang, “alī akbar (-20c)

اهداء به: ناصر الدین شاه

تاریخ تأليف: 1298ق

در دوران سلطنت ناصرالدین شاه در نواحی آذربایجان و کردستان شیخ عبیدالله نامی یاغی می شود و به دستور شاه، حسام الملک و عزیزالله خان به سرکوبی او مأمور می شوند و آنها پس از تلاش بسیار به این آشوب پایان می دهند. در این رساله از هویت شیخ عبیدالله و علت قیام او و این که از چه محلی پول و اسلحه به دست می آورد و بالاخره عزیمت حسام الملک و عزیزالله خان به جنگ با او و اطفای نایره جنگ سخن رفته است. (عبدالله انوار)

آغاز: بسمله، روزنامه گزارش اتفاقيه فوق العاده که در آذربایجان در سنه 1298 اتفاق افتاد

انجام: او را هم از لحاظ مبارک اعليحضرت اقدس ظل اللهی روحنا و روح العالمين فداه می گذارند.

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 884

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1298ق، جا: تبریز؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی، گل و بوته، سجاف و اندرون تیماج قرمز، 40گ، 11 سطر کامل (8× 13)، اندازه: 14× 21سم [ف: 2-418]

2. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 3802

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، 38گ، 12 سطر، اندازه: 14/8× 22/4 سم [ف: 2-32]

افتتاحیه / عرفان و تصوف، دعا / فارسی

eftetāhīye

عراقی، محمد بن موسی، 1313 قمری

‘erāqī, mohammad ebn-e mūsā (-1896)

اهدا به: ظل السلطان و معتمد السلطان حسام الملک حسین خان امیر تومان

تاریخ تأليف: 1304ق

ابتدا فرازهای دعا را به فارسی و به صورت تحت اللفظی ترجمه کرده و در موارد لزوم به شرح برخی از آنها پرداخته است. شارح این شرح را به مناسبت فتح و پیروزی والی عراقین (گویا والد ظل السلطان) در دفع اشرار منطقه نگاشته است.

آغاز: افتتاح درج در سخنوری شایسته ثنا گستری ایزدی است پاک که مخازن اسرار افلاک را که حقایق ملکوت و جبروت است در خضيض خطه خاک از ادراک آدمی ظاهر فرموده

انجام: و رحمتی از جانب خود رسانی که جلال دهد ما را آن رحمت و سلامتی از جانب تو حاصل شود که بپوشانی به ما آن سلامت را به شایستگی رحمت خود ای رحیم ترین رحم کنندگان

[الذريعة 99/11 فهرستواره منزوی 103/7]

1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3882

آغاز و انجام برابر

خط: نستعلیق، كا: حسین بن على، تا: ذیقعده 1322ق؛ جلد: مقوا، 73گ، 12 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-191]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3957/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین سرابی تبریزی، تا: 7 رمضان 1324ق، جان کرمانشاهان؛ 42گ (21پ -62ر)، 18 سطر، اندازه: 13/5× 21سم [محدث ارموی مخ: 1-166]

الافتخار / ادیان و مذاهب / عربی

al-iftixār

ابویعقوب سجستانی، اسحاق بن احمد، -386 قمری

abū-ya‘qūb-e sajestānī, eshāq ebn-e ahmad (-997)

در 17 «باب» (یا دوازده باب) در اصول و فروع باطنی اسماعیلی. فخر ابو محمد عثمان عراقی در «الفرق المفترقة بين اهل الزيغ و الزندقة» تألیف 540 یا 552ق از آن یاد کرده و بر آن خرده گرفته است. در آن از کتاب البشارة خود او (باب 9) و از 350 و اندی پس از مرگ پیامبر (باب 9 و 13) یاد شده پس او بایستی پس از 361 در گذشته باشد. چاپ: محقق: مصطفى غالب، بیروت، دار الأندلس، چاپ اول، 134ص، 1399ق.

[مجدوع ص 140؛ ایوانف ش 36؛ فهرست فيضی ش 12]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8023 و 3287-ف

خط: نسخ، بی کا، تا: بامداد دوشنبه 19 جمادی الاول 1117ق؛ مجدول؛ مهر: «داعی امام المتقين بقية الله جمال الدین بن سیدی الشيخ آدم صفي الدين 1216»، «شیخ آدم ضياء الدين بن سیدی حسام الدین»؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوایی، 141گ، 13 سطر

ص: 573

(9/5×18/5)، قطع: وزیری، اندازه: 17×28/5سم [ف: 17-10] و [فيلمها ف: 2-115]

افتراق الأمة على ثلثة و سبعين فرقة / شرح حديث / عربی

iftirāq-ul umma ‘alā talāțat-i wa sabʻīn-al firqa

تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 113/4

آغاز: بسمله. و به نستعین. قال النبي صلى الله عليه و سلم من احدث حدثاً في الاسلام فقد هلك من ابتدع بدعة فقد ضل؛ انجام: و نسأل الله تعالى أن يثبتنا على دين الاسلام و يجعلنا ممن يدعوه الى دار السلام و تمت الكتاب بعون الملک الوهاب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 3گ (16پ-18پ)، اندازه: 15× 21سم [ف:- 238]

افتراق موسی و خضر / تاریخ پیامبران / عربی

efterāq-e mūsā va xezr

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/37

خط شکسته نستعلیق، کا: محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، بی تا [ف: 7-185]

افحام الأعداء و الخصوم في نفي عقد ام کلثوم / تاریخ معصومین / عربی

ifhām-ul aʻiddā' wa-l xusām fī nafy-i “aqd-i umm-i kultūm

کنتوری، ناصر حسین بن حامد حسین، 1284-1361 قمری

kantūrī, nāser hoseyn ebn-e hāmed hoseyn (1868-1942)

كتاب مفصلی است در رد این مطلب، که گفته اند: عمر با ام کلثوم دختر گرامی امیر المومنین علی (عليه السّلام) ازدواج نموده است. مؤلف با روشی استدلالی و استناد به کتب معتبره اهل سنت عدم صحت چنین ازدواجی را اثبات نموده است. این کتاب در دو جزء تالیف شده است.

آغاز: الحمد لله الذي نصر اوليائه و قهر اعدائه و اعز احبائه و اخزی خصمانه شهادة عبد صوقن طيب بها ... و اما بعد فقد سئلت ... ان ابين لک عوار ما لهج به غواة المتشبثين بالاعاليل، المحتالين بالأضاليل، في امر زواج سیدتنا ام كلثوم عليها الاف السلام من الحي القيوم

انجام: و ليكن هذا آخر الكلام في ذلك المقام، و الحمد لله المفضل المنعام و الصلوة والسلام على نبيه المعتام و اله البررة الكرام ما توالت اليالي و الايام

چاپ: تحقیق محمد هادی امینی، تهران، مكتبة نينوى الحديثه، بی تا

[الذريعه 257/2 ؛ مكتبة امير المومنین 130/1]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22277

آغاز: بسمله، باب تكذيب ما افتروه في قضیه؛ انجام: برابر

جلد 2. در رایانه آستان قدس به میر حامد حسین کنتوری نسبت داده شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا؛ 255 گ، 12 سطر [رایانه]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 271عکسی

آغاز: برابر ؛ انجام: و انما قيل له السليمانی ... و لم يكن له نظير في زمانه

نسخه اصل: کتابخانه ناصریه لکنهو. قسمت اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، در حاشیه تصحیح شده است؛ 146 گ، 12 سطر [عکسی ف: 1-245]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 272عکسی

آغاز: اسنادا و حفظا و دراية الحديث و ضبطا واتقانا؛ انجام: و المشهور آنها زینب زوج ابی العاص بن الربيع والدة امامه الذي تقدم ذكرها في الصلوة و هي اكبر بنات النبي (صلّي الله عليه و آله) و كانت و فاتها فيما

قسمت دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، 153گ، 12 سطر [عکسی ف: 1-246]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 273 عکسی

آغاز: حكاه الطبري في الذيل في اول سنة ثمان و قد وردت مسماة في هذا عند مسلم عن طريق عاصم الأحول عن حفصه عن ام عطية؛ انجام: برابر

قسمت سوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، 145گ، 12 سطر [عکسی ف: 1-246]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28607

آغاز: برابر؛ انجام: و كلا لفقوه من الأباطيل فانا على ذهاب به القادرون ... خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1381؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زرکوب، 166گ، اندازه: 21×35سم [رایانه]

افحام اليهود = التورية و النبوة الخاصة ، كلام و اعتقادات / عربی

ifhām-ul y ahūd = at-tawrīya wa-n nabuwwat-il xāssa

مغربی سموئل بن یحیی، - 570 ؟ قمری

maqrebī, samaw'al ebn-e yahyā (-1175)

تاريخ تأليف: جمعه 9 ذیحجه 558ق

رساله ای است در رد یهودیان، دارای 6 «فصل» و یک «خاتمه»: 1. تعيين المواضع التي اشير فيه الى اسمه؛ 2. تعیین موضع و احد من التوراة دال على النبوة؛ 3. ابطال ما يدعونه من محبة الله؛ 4.

ص: 574

ذکر طرف من كفرهم؛ 5. لاینبغی اصلاح كافة الطائفة؛ 6. فيما يعتقدو نه في دين الاسلام؛ الخاتمة: أحق الناس بان يوسم بالجهالة.

آغاز: اما بعد حمد الله على ما ألهم له من الهداية و عصم عنه من الغوايظ و الصلاة على محمد خاتم النبيين و على آله الطاهرين فان سبيل من منح من العباد بالفطانة و الرشاد.

انجام: و فيما قد اوردناه كفاية قاضية للوطر من افحامهم و الجامهم بما هو عين ما عندهم و اعوذ بالله مما يشركون و اليه البرائة مما يكفرون.

[کشف الظنون: 132/1]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10117/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: قطب الدین شیرازی، تا: قرن 7؛ از روی نسخه ای به خط قطب الدین شیرازی و او نیز به یک واسطه از نسخه به خط مؤلف نگاشته است؛ 31ص (259-289)، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 32-147]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12868/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 685ق؛ مصحح، محشی؛ ترقيمه: «نقلت هذا الكتاب من خط السموئل و كان مكتوباً في آخر تلك النسخة بخطه ايضاً ما هذه صورته، كتبه مرتجلاً مؤلفه ابو نصر السموئل بن یحیی بن عباسي المغربي بخطه حامداً لله على افضاله و مصلياً على رسوله محود المصطفی و آله المجتبی، محمود بن مسعود شیرازی»؛ کاغذ: شرقی، 15گ (130پ -144 پ)، 27 سطر، اندازه: 5× 14 سم [ف: 32-641]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 593/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1060ق؛ 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15/5×24/5سم [ف: 2-350]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1074/18

آغاز: برابر؛ انجام: و قد جعل الله الى افحامهم طريقا مما يتداولونه في ايديهم من نص تنزيلهم و اعما هم الله عند.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 1061ق؛ افتادگی: انجام؛ در فهرست آغاز دفتر (گ 1ب) پس از یاد کردن «تفسير ابن زیله» شماره 17 این دفتر از 8 رساله یاد می شود: «دلالت تورات بر نبوت پیغمبر ماصلعم؛ رساله از بعضی زنادقه؛ رساله جواب آن؛ رساله قدر؛ رساله کیفیت حدوث صوت؛ فوائد المسيح الزمان المصري في تدبير الأدوية المسهلة؛ في ادوية المسهله و کیفیها؛ في نسخة فلونیا» و نخستین آن باید همین نسخه ما باشد و هفت رساله دیگر در دفتر نیست و به جای آنها هفت برگ کاغذ سفید نوی گذارده شده است؛ 1گ (232پ)، اندازه: 10/5 ×20سم [ف: 3-575]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4547/13

آغاز و انجام: برابر، ترقيمه: نقلت هذه النسخة من نسخة منقولة من خط السمول و كانت ... بخط ... محمود بن مسعود الشيرازي. هذه صورة خطه: نقلت هذا الكتاب من خط السموئل و كان مکتوبا في آخر تلك النسخة بخطه ما هذه صورته: کتبه مرتجلا مؤلفه ابو نصر السموئل بن يحيى بن عباس المغربي بخطه، حامدا مصليا الله على افضاله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1104ق؛ در هامش آن به خط عبری و حاشیه هایی دیگر با عنوان «حاشية للسموئل منقول من خطه» دیده می شود، با حواشی نوشته از روی نسخه قطب الدین محمود بن مسعود شیرازی از روی خط سموئل؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 70گ (102پ - 171)، قطع: ربعی، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 12-226]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2794/13 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-730]

الافراج في تخريج احاديث قصة المعراج / حديث / عربی

al-ifraj fi taxr1j-i ahadit-i qissat-il miraj

صالحی، محمد بن على، - 600 قمری

sālehī, mohammad ebn-e ‘alī (-1204)

مصادر روایات مربوط به معراج حضرت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) را تخریج کرده و برای آنها رموزی قرار داده که در سر آغاز مؤلف بیان شده اند. الفاظی از آغاز احادیث را با عناوین «قوله» آورده پس از آن نام راوی و مصادر را بیان می کند.

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 5334

آغاز: الحمدلله الذي رقي رسوله محمداً الی اعلا مقامات السعادة و أشهد أن لا اله الا الله لا شریک له؛ انجام: و نهاية ابن الأثير، و الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله ...

خط: رقعی، بی کا، تا: 9 شوال 914ق، جان مکه؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 6گ، مختلف السطر، اندازه: 11×14/5 سم [ف: 14-122]

أفراد الدارقطني / حديث / عربی

afrād-ud dāriquțnī

دارقطنی، علی بن عمر، 306-385 قمری

dāreqotnī, 'alī ebn-e ‘omar (919-996)

مجموعه احادیث مؤلف است در موضوعات مختلف.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 607/1

آغاز: أخبرنا الشريف أبي الغنائم عبد الصمد بن علی بن محمد بن الحسن بن الفضل بن المأمون ... قال أخبرنا أبو الحسن علی بن عمر الدارقطني الحافظ

ص: 575

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3772. نسخه حاضر فقط جزء دوم آن است؛ بی کا، بی تا؛ ابتداء و انتهای رساله هفت علامت سماع و بلاغ به سال های 484، 532، 682 و 730 و ... 21گ (2- 22) [عکسی ف: 2-199]

افراد القراآت / قرائت/ عربی

afrād-ul qirā'āt

شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری

šarīf-e estarābādī, “alī ebn-e ‘alī (-16c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1068/2

آغاز: بعد بسمله. باب بیان افراد القراآت و جمعها لم يتعرض احد من ائمة القراء في تواليفهم لهذا الباب و قد اشار اليه ابوالقسم الصفر اوى في اعلانه؛ انجام: و فايدة ترتیب ان يكون عالما بما قرء و ما يقرء فلا يفوته شی و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب.

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای و مقوایی با لولا، 30ص (73-102)، اندازه: 13× 18 سم [سنا: ف: 2-112]

إفراد قراءة أبي عمرو بن العلاء / قرائت عربی

ifrād-u qirā’at-i abī ‘amr ibn-il ‘alā?

قطان، عبدالکریم بن عبد الصمد، -478 قمری

qattān, "abd-ol-karīm ebn-e ‘abd-os-samad (-1086)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1366/2

عکسی آغاز: بسمله. قال الشيخ الإمام أبو معشر المقرى الطبری نزیل مکه حرسها الله و رضي الله عن الحمد لله المتفرد بالدوام المتطول بالانعام، انجام: في جميع ذلك استغنا عنها فاعلم ذلک موفق الطريق الحق و منهاج الصواب و بالله التوفيق.

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی در ایرلند جنوبی، ش 3925 (فهرس المخطوطات العربية في مكتبة شستربیتی، ترجمه محمود شاکر سعید 537/1 -539)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جا: مدرسه حنفيه حماة؛ كاتب این نسخه را برای استفاده خودش کتابت کرده، مصحح، مقابله شده، با نشان بلاغ، چند یادداشت مطالعه و نظر در رساله های مجموعه در نسخه ثبت شده از جمله به وسیله يحيى بن محمد ناصری انصاری، 26ص (99–124)، 17 سطر [عکسی ف: 4-133]

افراد کیمیا / كيميا / فارسی

afrād-e kīmīyā

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2541/15 -ف

نسخه اصل: برلين 8066 .Or (پرج ش 303 ص 326)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1063ق؛ 7گ (145ر -151پ) [فيلمها ف: 1-714]

افسانه آفرینش / داستان / فارسی

afsāne-ye āfarīneš

هدایت، صادق، 1281 - 1330 شمسی

hedayat, sadeq (1951-1902)

نمایش یا خیمه شب بازی ای است از صادق هدایت در سه پرده و داستان آفرینش در آن خرده گیری شده است.

چاپ: پاریس، 1328ش، 1946م، سربی

[راهنمای کتاب س 3 ش 2 ص 258؛ مشار فارسی 84/1]

1. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 354-ج

خط: شکسته نستعلیق، کا: ایرج افشار، تا: 18 فروردین 1309ق، 18 فروردین 1309 (1329)؛ اهدایی: ایرج افشار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 28گ، 13 سطر، اندازه: 16× 19 سم [ف:-17]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3594-ف

نسخه اصل: از روی چاپی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1952]

افسانه بخت و ارغش و ابوذرجمهر و ابوالعلاء و انوشیروان به روش قهوه خانه ای / داستان / فارسی

afsāne-ye baxt va arqaš va abūzarjomehr va ab-ol-'alā? va anūšīravān be raveš-e qahvexāne’ī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 861

خط: نستعلیق، کا: مشهدی باقر پسر کربلائی محمد حسن بازاری، تا: 4 شعبان 1239ق، جا: در نعل بند سرای بازار؛ با 33 مجلس تصویر، با یادداشت باقر همدانی در 28 رمضان؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی و مقوایی، 207گ، 22 سطر (14×25)، اندازه: 19× 39 سم [سنا: ف: 2-78]

افسانه درخت سقمونیا / داستان / فارسی

afsāne-ye deraxt-e seqmūnīyā

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2950/9

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ 1ص (42 هامش) [ف: 10-1834]

افسانه دلپذیر / داستان / فارسی

afsāne-ye delpazīr

مشهد؛ رضوی: شماره نسخه: 8985/5

ص: 576

آغاز: الف دیباچه در اواخر مرداد ماه ... فصل اول حکایت کنند که در ازمنه پیشین؛ انجام: که از آن کار به کام آمد و معشوقه به دام

خط: نستعلیق تحریری، كا: حکمت، علی اصغر، تا: 1308ق [رایانه]

افسانه رنگین / فارسی

afsāne-ye rangīn

محمد حسین شاه، ق13 قمری

mohammad hoseyn šāh (-19c)

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 415

بی کا، تا: 1320ق [اوراق عتیق: 1-241]

- افسانه عقل > حسن و دل

- افسانه عقل > اشعار

افسانه های کهن / داستان / فارسی

afsāne-hā-ye kohan

مجموعه چندین حکایت و افسانه های محلی که به صورت داستان و جذاب نگاشته شده است. عناوین این داستان ها عبارتند از: دو درویش، چهار درویش و اشرف خان، رضوان شاه، پسر فغفور خطایی، خواجه سعید جواهری و ملک محمد، داستان سعد رزین قلم اندلس .

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2333

آغاز: بار دیگر گرد عمارت گردیدم ومدعای خود نمی یافتم بر لب حوض آمدم گفتم؛ انجام: بلور سینه اش چون سینه باز xx بمهر عاشقان گنجینه باز / شکم چون ... کشیده ×× به نرمی تا بناف او بریده

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ جلد: تیماج سرخ اسلیمی، 146گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-191]

افسانه هندی / داستان / هندی

afsāne-ye hendī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10236

بی کا، بی تا؛ با الفبای سانسکریت، مصور [الفبائی: 61]

افسران ما / فارسی

afsarān-e mā

کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی

kasravī, ahmad (1890-1945)

تالیف: 1323

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/5 -4754-ف

بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-99]

افسوس نگار / شعر / فارسی

afsūs-e negār

ثاقب، محمد حسین، 1258 قمری

sāqeb, mohammad hoseyn (-1842)

مثنوی در 102 بیت

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6240/3

آغاز: شنیدستم ز قول نکته سنجی Xx نهان اندر حال (؟) شوریده گنجی / چو ثاقب گفت افسوس نگارش xx که گردد داستان و روزگارش

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن تریاکی ضربی [ف: 9-290]

افسون / متفرقه / فارسی

afsūn

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 814

آغاز: الحب. باری اگر خواهی که کسی را از عشق خود دیوانه کنی ... باب بیستم در بیان دانستن تعويذهای آبی؛ انجام: باب شصت و یکم در بیان زکی نامه امرت کهری ... ز کی يكباس بین نم پاس ... ز کی نیم باس احراق نیم باس بین نیم پاس

در این دفتر افسونها و تعويذها نوشته شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرد تازه، 133گ (99ر - 230پ)، 17 سطر (10×17/5)، اندازه: 16×25/5 سم [ف: 4-963]

افسون جهت احضار شخص / علوم غریبه / فارسی

afsūn jahat-e ehzār-e šaxs

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9480/51

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13: 1گ (219) [مختصر ف:-76]

افسون عقرب و زالو / علوم غریبه / فارسی

afsūn-e aqrab va zālū

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8885/8

ص: 577

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 11 و 13؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن زیتونی ساده، 1گ (10ر)، اندازه: 15/6× 25/8 سم [ف: 29/1-230]

افسون و سحر و دعا / دعا / فارسی

afsūn va sehr va do‘ā

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8253

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 114گ، مختلف السطر، اندازه:11/5 ×17/5 سم [ف: 3-177]

افصاح / فقه / عربی

ifşāḥ

حنفی، یحیی بن محمد

hanafi, yahya ebn-e mohammad

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21796

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين وصلى الله كتاب الطهاره؛ انجام: احمدنا في سنه 1151 هجری

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1151ق، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 188گ، 19 سطر [رایانه]

الافصاح = الافصاح في اعراب الفاتحة و الكافية / نحو /عربی

al-ifşāḥ = al-ifşāḥ fi i'rāb-il fātiḥa wa-l kāfiya

اهدا به: فرزند شیخ احمد بن يوسف سلانیکی

رساله ای مفصل در اعراب سوره فاتحه و کتاب کافيه ابن حاجب (-646 ق) نوشته و مطالبی از کتاب های تفسیر، حدیث، قرآن، صرف، نحو، لغت، کلام، آداب، اصول و معانی بر آن افزوده و نظرات خود را نیز بیان نموده است. مؤلف از دانشمندان دولت مراد خان عثمانی بوده است.

آغاز: الحمدلله الذي رفع السماوات بغير عمد و خفض الارض و نصب الجبال بجزم القضاء للعباد والصلاة والسلام على نبيه الدي سن الوقف و جاهد حق الجهاد وعلى آله ... و بعد فهذا مختصر في اعراب سورة الفاتحه ...

انجام: و من حسن خاتم الكتاب ختمه بالالف كافتتاحه ... و هیئی لنا من امرنا رشداً ربنا اغفرلنا و لاخواننا الدين سبقونا بالايمان و الاتجعل في قلوبنا غلا للذين آمنوا ربنا انك رؤوف رحيم.

[کشف الظنون 1373/2 ]

همانند:

1. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2288

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ مهر: عبدالرحیم» (بیضی)؛ جلد: تیماج خاکی با ترنج بزرگ، 197، 25 سطر، اندازه: 14× 19سم [ف: 1-192]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 10/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان سلیمان بن عبدالله، تا اواسط جمادی الاول 1061ق؛ جلد: عادی، 160گ (1پ-160پ)، 23 سطر، اندازه:14/5 ×20/5 سم [مؤید: 1-48]

3. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 480

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1083ق، جان قسطنطنیه، مدرسه سلیمان صوباشی؛ محشی با عبارت «منه»، «خسرو على القاضي»، «محرر»، «خلخالی»، «حاشية على الجامي لعبد الله افندى الأید کی»؛ واقف:

ابراهیم شریف

حسینی، 1230، از موقوفات رمضانيه؛ جلد: تیماج

روغنی مندرس، 328ص، 21 سطر، اندازه: 14×20سم [ف:-249]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 488

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-89]

4. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2921

آغاز: برابر؛ انجام: اسمی بالافصاح ... تأليف.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ با حواشی «منه»؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن آلبالویی، 244گ، 21 سطر، اندازه: 13/4× 20/7 سم [ف: 1-44]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2369/2

آغاز: برابر؛ انجام: و هذه الأحاديث الأربعة من الجامع الصغیر للفاضل السيوطي عليه رحمة الله القدير.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1154ق، مجدول؛ جلد: مقوایی، 12گ (86پ -97پ)، 19 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 6-354]

الافصاح عن احوال رواة الصحاح / رجال / عربی

al-ifsah an ahwal-i ruwat-is sihah

مظفر، محمد حسن بن محمد، -1375 قمری

mozaffar, mohammad hasan ebn-e mohammad (-1956)

تاریخ تأليف: رجب 1350ق

رجالی که در صحاح سته اهل سنت مورد طعن واقع شده اند را با استفاده از کتاب « تهذيب التهذيب» ابن حجر عسقلانی و میزان الاعتدال» ذهبی به ترتیب حروف الفبا گرد آورده است.

[الذریعه 2/ 258 شماره 1050؛ الاعلام زرکلی 95/6؛ معجم المؤلفين 220/9]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2197

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... فقد احببت ان اذكر من رجال الكتب الستة المسماة بالصحاح الستة جل من طعن به علمائهم

نسخه اصل: کتابخانه امیر المومنین علیه السلام -نجف اشرف؛

ص: 578

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ 226ص [عكسي ف: 6-248]

- الافصاح في اعراب الفاتحة و الكافية > الافصاح

الافصاح في الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-ifşāḥ fi-l imāma

مفید، محمد بن محمد، 336-413 قمری

mofīd, mohammad ebn-e mohammad (948-1023)

کتابی کلامی است در اثبات امامت امير المؤمنین علی (عليه السّلام) و رد اشکالات مخالفين و احتجاج با اهل سنت در 95 فصل با عناوین فصل»، «مسأله»، «آن سأل سائل – قيل له»، «فان قال - قيل له»، «فان قالوا - قيل لهم». شیخ مفید در مقدمه کتاب می نویسد: «فانی مثبت في هذا الكتاب جملا من القول في الامامة يستغنی ببيانها عن التفصيل، و معتمد في ايضاحها على موجز يغني عن التطويل ...». در پایان کتاب چنین آورده است: «و قد أثبت في هذا الكتاب جميع ما يتعلق به أهل الخلاف في أمامة أئمتهم ... و أنا بمشيته و عونه تعالى أفرد في ما تعتمده الشيعه في أمامة أمير المؤمنين عليه السلام من آيات القرآن المحكمات و الأخبار الصادقة بحجج التواتر و القرآن من البينات كتابا أشبع فيه معاني الكلام ليضتف إلى هذا الكتاب و تكمل به الفوائد في هذا الباب»

آغاز: الحمدلله موجب الحمد و مستحقه وصلاته على خيرته من خلقه محمد و آله، و بعد فانی بمشيئة الله تعالی مثبت في هذا الكتاب جملاً من القول في الامامة.

انجام: فيه معاني الكلام ليضاف الى هذا الكتاب و تكمل به الفوائد في هذه الأبواب ان شاء الله تعالی؛ تم کتاب الافصاح في الامامة.

چاپ: نجف؛ 1368

[الذريعة 258/2 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13940/2

آغاز: مسألة اخرى فان قال قد قطعتم عذري في الجواب عما تعلق به خصما و کم؛ انجام: فلا يجدون فصلا مع ما يلحق مقالتهم ... على التحكيم دون الحجة و البيان و الله نسئل التوفيق ...

نسخه موجود فصل هایی به صورت پراکنده و مشوش از کتاب است؛ خط: نسخ، كا: على بن احمد بن كمال بن ابراهیم حسینی، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ از روی یک نسخه کهن کتابت شده، مصحح؛ مهر: «هو المالك بالاستحقاق من عواری الزمان لد الاحقر الجاني عبده ابن عبد الطهرانی» (هشت ضلعی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مجدول، عطف تیماج قهوه ای، 47گ (211ر -257پ)، 17 سطر (10× 14)، اندازه: 21× 15 سم [ف: 35- 370]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12133/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، با عبارت: «قد تمت مقابلة هذه الرسالة مع أصلها المنتسخ منه في جمادی الثانی سنة 1055) مقابله شده؛ مهر: «حسن بن محمد» (هشت گوش)، «محمد» (مربع)، کاغذ: شرقی، 101گ (1-101)، 16 سطر، اندازه: 6× 12/5 سم [ف: 30-583]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10209/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی، تا: 1058ق، جا: اصفهان؛ جلد: دو رو تیماج رو سبز پشت قرمز، 92گ (9پ -100ر)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 26-172]

4. اصفهان؛ شفتی، مهدی؛ شماره نسخه: 49/3

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد حسین تبریزی، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 84گی (192ر-275پ)، 17 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:-190]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2926

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ نام کتاب در اول نسخه «الايضاح» ثبت شده است؛ 112ص، 18 سطر [ف: 1-60]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1815

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 5-245]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10547

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج سیاه، 40گ، 23 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: 33/1 -92]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1655 و 1665 و 1666 و 1667

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-76 و 83]

7. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 257/1 -ج

خط: نسخ، بی کا، تا: 17 ذیحجه 1260ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 47گ (1پ -47پ)، 18 سطر (10× 16)، اندازه: 16/5× 22 سم [ف:-254]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19558

خط: نسخ و نستعلیق، كا: مصطفی بن احمد صفائی خوانساری، تا: 1343ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: میشن، 54 گ، 20 سطر، قطع: جيبي [اهدائی ف: -266]

9. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 2/2

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (محرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 41گ (66-106ر)، 19-20 سطر، اندازه: 16/5×20/5سم [ف:-10]

10. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 7443

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 2 رمضان 1350ق، جا: نجف اشرف؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا. عطف و گوشه ها پارچه، 51گ، 21 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف:

ص: 579

11- 32]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1654 و 1814

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 755 و 245]

الافصاح في شرح أبيات تكملة الايضاح / فلسفه، ادبیات / عربی

al-ifsāḥ fī š.-i abyāt-i takmilat-il īzāh

فارقی، صغد بن اسد

fāreqī, soqd ebn-e asad

مؤلف ابيات مشكله را به ترتیب حروف هجا جمع کرده است و مشکل های آنها را روشن گردانیده و اعراب آنها را توجیه کرده است.

مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 427/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على سيدنا محمد ... و على أهل بيته؛ انجام: و نحن نستعيذ بالله من هذه الحال

كا: محمد بن الشيخ سعيد حویزی سعدی، تا: جمعه 22 صفر 1083ق؛ جلد: چرم مشکی، 71گ (1پ-71ر)، 19 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [مؤید: 1-345]

- الافصاح في شرح الأبيات المشكلة الاعراب > شرح الأبيات المشكلة الاعراب

- الافصاح في شرح المقامات > الايضاح في شرح المقامات

- افصاح الكافية » الافصاح

أفصح المراسلات و المحاسبات / نامه نگاری -فارسی

afsah-ol morāselāt va-l mohāsebāt

شجاعی، شرکت، ق14 قمری

šoja'ī, šerkat (-20c)

نمونه های گوناگونی از نامه ها برای موارد مختلف است که جهت فراگیری و تعلیم، انشاء گردیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11543

آغاز: کوش کن از سه علم یا بقلم xx تا چه می گوید ز علم یا قلم، انجام: مجلس عزا را منور و مستمعین را بفیض عظمی برسانید که مزید بر تشکر داعی خواهد بود زیادہ عرضی نیست.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1348ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم مشکی فرسوده، 25گ، 10 سطر (7× 12/5)، اندازه: 11/5× 17 سم [ف: 29-217]

الافصاح الموجز في ايضاح المعجز / عربی

al-ifsah-ul muj az fi idah-il mu'jaz

سخاوی، علی بن محمد، 558-643 قمری

saxāvī, ‘alī ebn-e mohammad (1164-1246)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10971/2

بی کا، بی تا [میراث شهاب: س9 ش 2-31]

افضال نامه / شعر / فارسی

efzāl-nāme

تاریخ تأليف: 1153ق

مشتمل بر ابیات فارسی که می توان آنها را در نامه ها و گفتارها به عنوان شاهد آورد، به ترتیب موضوعی و با نام شاعران و دارای تلميحات و اشارات و نکات ادبی و اخلاقی باشند. کتاب در پانزده «باب» مشتمل بر کلیات و دارای فصول که مجموع آن یکصد فصل می باشد: 1. اقسام تهنیت، در سه فصل؛ 2. اقسام مدح و ثنا، در چهار فصل؛ 3. اقسام تحسین و آفرین، در دو فصل؛ 4. اقسام اطوار شوق، در هجده فصل؛ 5. معاملات با احباب، در چهارده فصل؛ 6. اقسام عرض حاجات، در چهار فصل؛ 7. اقسام شکر، در سه فصل؛ 8 اقسام شکایات، در ده فصل؛ 9. اقسام عذر، در چهار فصل؛ 10. اقسام احکام سفر، در هشت فصل؛ 11. اقسام مواعظ و نصایح، در بیست و یک فصل؛ 12. ذکر عیادت، دارای چهار فصل؛ 13. تعزیت، در سه فصل؛ 14. ختم کلام بدعا، در دو فصل؛ 15. (باب الابواب) اشعار متفرقه.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3365

آغاز: سپاس بیقياس و ثنای بی انتها نثار جهانداریست که شاه و گدا آرزوی جوار خوان نعمت اوست؛ انجام: زنهار مکن شکایت از چرخ هنر آنروز که تندرست باشد غم نیست

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای دو سر لوح رنگین؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 64 گ، 11 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 9-139]

افضل الاعمال / کلام و اعتقادات / فارسی

afzal-ol a'māl

حسینی تهرانی، هاشم، 1298 قمری

hoseynī tehrānī, hāšem (1881-)

رساله مختصری در اصول و فروع دین.

[فهرستواره منزوی 124/9]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14998

آغاز: بسمله، سپاس خدارا سزاست؛ انجام: میگوید براستی بگوید خط: نسخ، كا: = مؤلف، تا: قرن 14، [الفبائی: 622]

افضل الانبياء / کلام و اعتقادات / عربی

ص: 580

afdal-ul anbīyā

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

رساله ای در افضلیت پیامبر اسلام (صلّي الله عليه و آله) با حفظ مراتب فضل هر یک از انبیای سلف، به دلیل شریعت آنحضرت که دائم و باقی می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9072/10

آغاز: الحمدلله الذي كرم بنی آدم و فضلنا على سائر الأمم و اصلاة على اصحاب الشرائع هداة السبل خصوصا نبينا محمد اکمل الانبيا و افضل الرسل؛ انجام: و هذا آخر ما اردنا ایراده في هذه الرسالة فلنختم به المقالة حامدا مصلیا.

خط: نسخ، بی کا، تا: 978ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 6گ (126پ- 131ر)، اندازه: 14/5× 23 سم [ف: 23-225]

افضل التفاسیر / تفسير / فارسی

afzal-ot tafāsīr

افضل الملک، غلامحسین بن مهدی، 1279-1348 قمری

afzal-ol-molk, qolām-hoseyn ebn-e mahdī (1863-1930)

وابسته به مجمع البيان في تفسير القرآن = مجمع البيان لعلوم القرآن؛ طبرسی، فضل بن حسن (468-548)

اهدا به: احمد شاه قاجار

تاریخ تأليف: 1330ق

تأليف غلامحسین زندی متخلص به المعی و ملقب به افضل الملك و از روی تفسیر مجمع البيان به طور خلاصه در زمان فرمانفرمایی سلطان حسین میرزا نیرالدوله در خراسان.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 661

آغاز: سپاس فراوان و ستایش بی پایان توانا خداوندی را سزد..؟ انجام: و منه الخنس يخنس و في الانف لخفائه.

خط: شکسته، نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1330ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 151گ، 17 سطر، اندازه: 17/7× 22/4 سم [ف: 2-32]

افضل التواریخ / تاریخ ایران / فارسی

afzal-ot tavārīx

افضل الملک، غلامحسین بن مهدی، 1279-1348 قمری

afzal-ol-molk, qolām-hoseyn ebn-e mahdī (1863-1930)

در تاریخ پنجسال سلطنت مظفر الدین شاه است از اواخر سال 1313 تا آخر سال 1317 هجری و شرح حال صدور و وزراء آن زمان.

[نسخه های منزوی 4220؛ مقاله ایرج افشار درباره جلد سوم آن، یغما، [223-220/16

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 216

آغاز: قل اللهم مالك الملك تؤتي الملك من تشاء؛

جلد سوم و مربوط به سال 1313-1317 که در دیباجه بنام «جلوس مظفری» خوانده شده و در 1313 آغاز شده و ترجمه اعلام النساء نیز در میانه جابجا دیده می شود؛ کاتب = مؤلف، بی تا؛ 603گ، 12 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 17×22/5 سم [ف: 2- 122]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2200-ف و 4634-ف و 6025-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-15 و ف: 3-82 و 192]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4369

جلد دوم، سال 1314؛ خط: نستعلیق، كا: ابراهیم رضوی، تا: ذیقعده 1317ق؛ دارای یک سرلوح مجدول به اکلیل؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: مخمل آبی، 196گ، 14 سطر، اندازه: 22/3× 35/5 سم [ف: 2-33]

3. تهران: ملک، شماره نسخه: 4138

بی کا، بی تا، دارای سرلوح؛ کاغذ: کاغذ فلفل نمکی آبی فرنگی، جلد: رویه مخمل قرمز، 139گ، 14 سطر، اندازه: 21/2× 32/3 سم [ف: 2-33]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2026-ف

نسخه اصل: نسخه آقای حسین ثقفی اعزاز؛ بی کا، بی تا، 231ص [فيلمها ف: 1-15]

افضل در قرائت تنزيليه مأثوره و مأمونه / علوم قرآن / فارسی

afzal dar qerā’at-e tanzīlīye-ye ma’sūre va ma’mūne

تهرانی، محمد رضا، ق 14 قمری

tehrānī, mohammad rezā (-20c)

تاريخ تأليف: 1344ق

مؤلف معتقد است که بعضی از کلمات قرآن که در مصحف کنونی مکتوب است با آنچه واقعاً از طرف خداوند نازل شده تفاوت دارند و برای گفته خود استشهاد به روایاتی از ائمه معصومین (عليهم السّلام) نموده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3/ 2030 و عکسی 2186/3

آغاز: الحمد لله رب العالمین و الصلاة على خيرة المخلوقين و آله في العلم كانوا راسخین و بالخبر قالوا صادقين؛ انجام: پس نباید از اختلاف موضوعات غفلت شود که باعث زلت قدم است.

خط: نستعلیق، كا: غلامحسین حکيم جوادی، تا: 1344ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 55گ (105پ - 159 پ)، 14 سطر، اندازه: 10× 17/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-166] و [عکسی ف: 6-233]

ص: 581

- افضل القرى في شرح ام القرى > المنح المكية في شرح الهمزية

افضل المعجزات / كيميا / فارسی

afzal-ol moʻjezāt

سید قاسم مجتهد

seyyed qāsem-e mojtahed

تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 7789/2

خط: نستعلیق هندی، كا: ابوالشرف سید عیسی حاجی میان، تا: 25 ذیقعده 1343ق، جان حیدر آباد دکن محله چنچل کوره؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا، 21 سطر (16× 26)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 32 سم [ف: 16-699]

افضل میراث الائمه / كلام و اعتقادات / فارسی

afzal-o mīrās-el a’emme

رساله ای در اصول اعتقادات شیعه آن گونه که از کتاب و سنت و آیات و احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) استفاده کرده است.

[فهرستواره منزوی 124/9]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6063

آغاز: یا من لا يكافيء آلاءه حمد الحامدين و لايجازی نعماءه شكر الشاکرین فحمد لا محدود و شكر لا معدود؛ انجام: پس نباید غفلت شود که باعث زلت قدم است.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 311گ، 15 سطر، اندازه: 11× 18سم [ف: 16-65]

أفضل هيات البدن / طب /عربی

afdal-u hay'at-il badan

جالينوس، 129-199 میلادی

jalinus (129-199)

مترجم: حنين بن اسحاق، 194-260 قمری

رساله درباره بهترین ساختار بدن است که در منابع با عنوان كتاب في أفضل هيأت البدن» معرفی شده است و چند نسخه کهن از آن باقی مانده است.

[ تاریخ نگارش های عربی 157/3 ؛ فهرس مخطوطات الطب الاسلامي في مكتبات تركيا 160]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1094/5

آغاز: بسمله. و هو حسبی، مقالة جالینوس في أفضل هيات البدن قال جالینوس قد ظن كثيرة من الأطباء و الفلاسفة و القدما ان أعدل أمزجة البدن أفضل هياته و ليس الأمر كما ظنوا، لكنه يجب أن يكون أفضل هيات البدن أعدل أمزجته؛ انجام: أعني في اعتدال مزاج الأعضاء المتشابهة الأجزاء و اعتدال تركيب الأعضا الآليه. تمت المقالة في أفضل الهيات لجالینوس بحمدالله و معونته.

نسخه اصل: کتابخانه ایاصوفيا در استانبول ترکیه، ش 4838؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 656ق، 10گ (91-100)، 11 سطر [عکسی ف: 3-187]

افضلية الأئمة على الانبیاء / کلام و اعتقادات / عربی

afdalīyat-ul a'imma ‘ala-1 anbīyā?

حلی، حسن بن سليمان، ق 8 قمری

hellī, hasan ebn-e soleymān (-14c)

مؤلف که شاگرد شهید اول (724-786) و نگارنده «منتخب بصائر الدرجات» سعد بن عبدالله اشعری قمی (م 299 یا 301) و «اثبات الرجعه» است در این رساله در پی آن است که از روی آیات و اخبار روشن سازد که پیشوایان شیعی از پیامبران به جز حضرت محمد (صلّي الله عليه و آله) برترند. او می گوید که شیخ مفید در «اوائل المقالات» (چاپ دوم ص 42) از این مسئله یاد نمود و گفت که برخی از دانشمندان پیشین و پسین در آن تردید کردند یا نفی نمودند و خود هم چیزی نگفت. شیخ طوسی در «مسائل حائریه» که از او پرسیدند گفت که دانشمندان ما در این باره دو گروهند و نزد خرد هم روشن نیست. من چون دیدم که نباید از این در گذشت و هر مسلمانی باید به درست آن آگاه گردد این بود که در اینجا روشن ساختم که امامان از دیگر پیامبران پیشین برترند تا کسی نا آگاه نماند.

آغاز: بسمله. يقول عبدالله و فقيره ..... حسن بن سليمان اني وقفت على كتاب المقالات للشيخ المفيد.

انجام: و دعا الله عز وجل بهم و تاب عليه و غفرله. تمت الأخبار. و الحمدلله رب العالمين.

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1296

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ تاریخ 1272 در برگ 1 ر دیده می شود؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی درون سرخ، 110گ، 18 سطر (13× 20)، اندازه: 7/5× 14/7 سم [ف: 7-2610]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3106/7

خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن احمد طبرستانی آملی، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 15گ (102ر -116پ)، 17 سطر (5× 14)، اندازه: 10× 19 سم [ف: 11-2059]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1080/9

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 8گ (193پ-200پ) [ف: 3-537]

افضلیت ائمه از انبیاء / كلام و اعتقادات / فارسی

afzalīyat-e a’emme az anbīyā'

ص: 582

هزار جریبی، محمد کاظم بن محمد شفیع،-1234 ؟ قمری

hezār-jarībī, mohammad kāzem ebn-e mohammad šafī (-1819)

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 924/2

بی کا، تا: 1224ق، 25گ، قطع: رقعي [ف: 327]

افضلیت امام علی (عليه السّلام) بر خلفای ثلاثه / فضایل و مناقب / فارسی

afzalīyat-e emām 'alī bar xolafā-ye salāse

کتاب نسبتاً مفصلی است در اثبات افضلیت و احقیت و اعلميت امام علی (عليه السّلام) بر خلفای ثلاثه، با استفاده از آیات قرآن کریم و روایاتی که در کتب اهل سنت موجود است شامل دوازده «باب» و هر باب دارای چندین «حجت»: 1. ثبوت افضلیت آن حضرت به نص و احادیث که در فضل آن حضرت وارد شده در بیست و نه حجت؛ 2. ثبوت افضلیت به جهت شرف محل ولادت شامل نه حجت؛ 3. ثبوت افضلیت به جهت سبق اسلام و کمال علم و زهد شامل چهار فصل و چهارده حجت؛ 4. افضلیت به سبب افتراض محبت و وجوب موالات و مودت وی شامل سی و یک حجت؛ ... 12. بعضی احادیث که مستلزم افضلیت حضرت مرتضی است موضوع بر چهار حرف.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7710/2 - 39/90

آغاز: فهرست ابواب دوازده گانه در اثبات حقیقت و اعلمیت و افضلیت حضرت علی بن ابی طالب عليه السلام بر خلفای ثلاثه ... و احادیثی که در فضل آن حضرت وارد شده ... ليكن مقدمه این کتاب ابواب دوازده گانه از ابتدای کتاب نسخه افتاده بود ... باب اول در ثبوت افضلیت حضرت مرتضی علی بنص و احادیثی که ... باب دوازدهم در بعضی احادیث که مستلزم افضلیت حضرت مرتضی است موضوع بر چهار حرف؛ انجام: آیتی که بعتاب و توبيخ تعلق داشته باشد هرگز در شأن وی نیامده چنانکه در صدر باب دهم از ابن عباس روایت کرده ایم که گفت لقد غابت الله تعالی اصحاب محمد في اي من القرآن و ما ذكر علي الا بخير فهذا آخرما اردنا ایراده اللهم صل على محمد و آله محمد

خط: نستعلیق، کا: محمد شفیع حسینی طالقانی اورزانی، تا: شنبه 28 محرم 1255ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 103گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-460]

افضلية الانبياء و الأئمة (عليه السّلام) / کلام و اعتقادات / عربی

afdalīyat-ul anbīyā' wa-l a'imma

در این رساله به بررسی اجمالی در باره فضیلت و برتری امامان معصوم (عليهم السّلام) بر انبیاء عظام و برتری مقام برخی از امامان بر دیگری و برتری امام زمان (عليه السّلام) بر دیگر امامان پرداخته شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/37 -طباطبائی

آغاز: فائده اعلم ان عدة الأنبياء مائه و اربعة و عشرون الف نبی؛ انجام: فبعض يفضل محمد بن الحسن المهدي عليه السلام على الثمانية و الحق المساوات

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 42گ [ف: 23-726]

- افضلية بعض الأئمة على بعض > سلطانیه

افضلية التسبيح على القراءة في الركعتين الأخيرتين / فقه / عربی

afdalīyat-ut tasbīḥ ala-l qirā’a fi-r rak'atayn-il ātīratayn

خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری

xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (-1760)

در رکعت سوم نماز مغرب و سوم و چهارم ظهر و عصر و عشاء آیا خواندن تسبیحات اربعه بافضیلت تر است یا فاتحه؟ رساله حاضر استدلالی است بر افضلیت تسبیحات در آن رکعتها. گفتگوی اوست در یک میهمانی ماه رمضان.

آغاز: الحمدلله الذي فضل التسبيح على فاتحة الكتاب و الصلاة على نبيه الذي أوتي فصل الخطاب

انجام: كان أتم و اکمل منه الاثني عشرة مع الاستغفار، و العلم عند الله و عند أهله المصطفين

چاپ: در مجموعه اولی از رسائل فقهيه مؤلف چاپ شده است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5565/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 7گ (216پ-222ر)، اندازه: 10/5 ×16 سم [ف: 14-332]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 27606/1

خط: نسخ، كا: محمد کاظم پسر میرزا محمد، تا: 1274ق، جا: اصفهان، مدرسه جده؛ 6گ (275پ -280ر) [ف: 5-306]

3. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 25/25 فیاض

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 5گ، 26 سطر (8× 17)، قطع: پستی [ف: -213]

افضلية التسبيح من الحمد / فقه / عربی

afdalīyat-ut tasbīḥ min-al ḥamd

بحرانی، سلیمان بن عبد الله، 1075؟ -1121 قمری

bahrānī, soleymān ebn-e ‘abd-ol-lāh (1665-1710)

تاریخ تأليف: 4 جمادی الاول 1114ق

ص: 583

رساله در افضلیت تسبیح از حمد است در دو رکعت آخر نماز.

آغاز: الحمدلله على تحقيق المطالب الفاخره.... و بعد هذا كلام يسير

انجام: خال عن الشاهدنا در مرغوب عنه ... مؤلفها الفقير ... سليمان بن عبدالله ... و قد فرغ من تحرير هذه ... 12 ع 1- 1173 ... علی بن عبدالله البربوری ... حامدا

[طبقات اعلام شيعه قرن 12 ص 321-325؛ الذریعه ج 11ش 608؛ جزائری نجفی ص 16]

1. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 275/2

بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-42]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3808/24

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش و مغلوط، كا: على بن عبد الله بن حسين بربوری بحرینی، تا: 1173ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه کاغذ زرد، ته چرم قهوه ای، 5گ (187-191)، 21 سطر (11×17/5)، اندازه: 15× 21/3 سم [ف: 17-27]

- افضلیت حسنین > افضلية الحسنين (عليهماالسّلام)

افضلية الحسنين (عليهماالسّلام) / فضائل و مناقب / فارسی

afzalīyat-ol hasanayn

آقامحمد علی کرمانشاهی، 1144-1216 قمری

āqā-mohammad ‘alī kermānšāhī (1732-1802)

انتقاد و جواب است بر افضلیت فاطمه زهرا بر حسنین، بر مبنای اخبار و احادیث در یک «مقدمه» و سه «فصل»: 1. بیان ادله تفضیل حسنین؛ 2. اخبار موهمه تفضیل حضرت فاطمه بر حسنین و ائمه؛ 3. مناقب امام حسن.

[فهرستواره منزوی 124/9 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5202

آغاز: بسمله ... احمده على نواله ... و بعد چنین گوید: قاصر محمد علی بن محمد باقر اصفهانی بهبهانی ... که در این اوان سعادت اقتران مسموع شد که بعضی از فضلای اعیان قایل است به افضلیت سیده زنان عالمیان از دو سید جوانان اهل جنان و مستند شده به آنچه خود نقل کرده از ... بحار الانوار، انجام: و وارد بر سبیل توریه از برای اتمام حجت بر غاصبین حقوق و ظالمین بر ایشان کار همه کس نیست.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: محمود بن موسی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لائی، 1ص (42پ)، 14 سطر (19× 14/5)، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 16-33]

افضلیت علی علیه السلام بر انبیاء / پاسخ پرسش ها / عربی

afzalīyat-e ‘alī ‘alīyyeh-es-salām bar anbīyā

علامه حلی، حسن بن یوسف، 648-726 قمری

‘allāme-ye hellī, hasan ebn-e yūsof (1251-1326)

سؤال خطاب به فقهاء و علماء و پاسخ از علامه حلی است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/36 -طباطبائی

آغاز: سؤال ماقول العلماء و الفقهاء فيما وقع الاختلاف بین اصحابنا فقال بعضهم ان امیر المومنین ... عليه السلام افضل من سائر الأنبياء غير محمد صلى الله عليه و آله؛ انجام: و المطلب الثاني انه ليس بافضل من النبي صلى الله عليه و هو ظاهر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 42گ [ف: 23-726]

أفضلية القيام في نافلة العشاء / فقه / عربی

afdalīyat-ul qīyām fī nāfilat-il ‘išā

حسینی نائینی، محمد بن محمد باقر، 1080؟ - 1140 ؟ قمری

hoseynī nāʻīnī, mohammad ebn-e mohammad bāqer (1670-1728)

اصفهان؛ روضاتی، سید احمد؛ شماره نسخه: 71/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين و شارع الفرائض و النوافل، و الصلاة على محمد و آله الأشرفين من جميع العشاير و القبايل؛ انجام: هذا آخر ما أودعنا في الرسالة من المقال، و المرجو من كرمه أن يمن و ينفع بها من يعرف الرجال بالحق لا الحق بالرجال.

بی کا، تا: رمضان 1100ق؛ 7 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف:-51]

افضلیت لعن بر صلوات / کلام و اعتقادات / فارسی

afzalīyat-e la‘n bar salavāt

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/105

خط شکسته نستعلیق، كا: ابو القاسم وفا، تا: قرن 13؛ 1گ (208 در هامش) [ف: 6-137]

افضلية النبي (صلّي الله عليه و آله) / کلام و اعتقادات

afdalīyat-un nabī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17653 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

الافعال / ادبیات عربی

al-af'āl

صاغانی، حسن بن محمد، 577-650 قمری

sāgānī, hasan ebn-e mohammad (1182-1253)

ص: 584

چاپ: اسلام آباد، مجمع البحوث الإسلامية، محقق: احمد خان، چاپ اول، 98صف 1396 ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1192/6 -ف

نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1719؛ خط: نسخ، بی کا، تا رمضان 595ق؛ مقابله شده؛ 18گ (107ر -124پ)، 16 سطر [فیلمها ف: 1-579]

افعال اختیاری / کلام و اعتقادات / فارسی

af‘āl-e extīyārī

کاشانی قمی، مهدی، قمری

kāšānī-ye qomī, mahdī

رساله در پاسخ نصر الله بن فضل الله در باره افعال اختیاری است.. [دنا 69/2؛ فهرستواره منزوی 78/6]

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 145/4

آغاز: در افعال اختیاری عباد سه مذهب است؛ انجام: النجم يستصغر الابصار رؤيته xx الذنب للعين لا للنجم في الصغر

خط: نستعلیق، کا: نصر الله بن فضل الله ری دشتی قهستانی ساوه ای قمی، تا: 15 ذیحجه 1265ق، برای ملا عباس؛ 10گ (127ر - 136پ) [ف: 3-177]

- الافعال الاختيارية اهی مخلوقة ام لا > خلق الافعال

افعال الله (فائدة في) / فلسفه / عربی

af‘āl-ul lāh (fā'idat-un fi)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18350

آغاز: بسمله و به نستعين، اذا ترتب على فعل اثر فذلک الاثر؛ انجام: كلم الناس على قدر عقولهم تمت الرسالة المنسوبة إلى الفاضل المحقق الشريف الجرجانی

خط: نسخ، بی کا، تا: 1294 ق [رایانه]

افعال الهی / کلام و اعتقادات / فارسی

af'āl-e elāhī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14538/6

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ 2 ص (49-50) [مختصر ف: 394]

افعال الانسان / کلام و اعتقادات / عربی

af‘āl-ul insān

رساله ای است جامع و مفید و از متون کهن و قابل تحقيق، ولی مؤلف آن شناخته نشد، مطالب تحت عنوان «القول في ...» آمده است. عناوین این رساله بدین شرح است: بعد از دیباجه: القول في مائية الفعل، القول في اقسام الفعل، القول في اسباب الفعل، القول في جهات الفعل، القول في قوى الفعل، القول في التفرقة، القول في صدور الافعال المختلفة، القول في الاستطاعة و العجز، القول في التوفيق و الخذلان، القول في الفاعل و المفعول، القول في القضا و القدر، القول في الجبر و التفويض، القول في خلق الافعال، القول في الارشاد و الأضلال، القول في الصلاح و الفساد. در آخر بحث: القول في اقسام الفعل چنین آمده است: «و قد ذكرناه في كتابنا الملقب بالارشاد لتصحيح الاعتقاد». در آغاز بحث «القول في الجبر و التفويض» گوید: «روی عن سيد علماء التابعين جعفر بن محمد الصادق (عليه السّلام) انه قال لاجبر ولاتفویض، و روي عن رئيس الفقهاء ابی حنیفه انه قال اكره الجبر و لا اقول بالقدر و اقول قولا بين قولين و ليس يشك أن هذين القولين من هذين الامامين يؤديان جميعا إلى حقيقة واحدة و أن يكون ابو حنيفة اخذ الحق فيه عن جعفر فانه كان في زمانه و كان كثير الاختلاف اليه ...». در آخر رساله آمده است: «و هذا آخر ما انتهى اليه البيان في وصف الجمل من الحالات المتعلقة بالافعال الاختيارية و قد كنت بعثت اليك لدي مقدمی بنیسابور جزء من هذه المعاني بعينها و وافق ذلک منی حدالعجلة و شغل القلب ثم لما وجدت عناية الاحرار متصلة بالتحقيق لهذه الأبواب اوجبت عناية متجددة و هي هذه النسخة الاخيره ...» در پشت صفحه اول این رساله با خط مغایر آمده است: «رسالة الغزالي في الجبر و الاختيار» در آن قسمت از منابعی که در احوال غزالی در اختیار داشتم، نام این رساله جزو آثار او نیامده است.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 938/1

آغاز: بسمله اعلم اعانك الله على تحصيل الفضائل و جنبک ابواب الرذائل و وفقك لصواب القول ... اني وقف ادام الله تعالی سلامتك على ماشکوته من ازدحام الشبه عليك في شأن الأفعال الانسانية

خط: نسخ، كا: على بن شمس الدین محمد نجفی، تا: صفر 1125ق؛ تملک: عبدالله بن محمد کاظم اصفهانی با مهر او با «انی عبدالله آتانی الكتاب» (چهار گوش)؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: گالینگور لاجوردی عطف و گوشه پارچه سرخ، 20گ (1-20)، 16 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-1286]

افعال الباری تعالی / کلام و اعتقادات / عربی

af‘āl-ul bārī taʻālā

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 2188/1

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف:-1396]

ص: 585

- افعال الحج > مناسك الحج

- افعال حج > مناسک حج

- الافعال خلق الله و اكتساب العباد > مقالة في الكلام في ان الافعال خلق الله و اكتساب العباد

افعال زبان فرانسه / ادبیات فارسی

af‘āl-e zabān-e farānse

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4704-ف

نسخه اصل: نسخه آقای محسن فروغی. و حروف ایتالیایی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب 43گ [فیلمها ف: 3-89]

- افعال العباد > الاحباط و التكفير

- افعال العباد > خلق الأعمال

افعال العباد = الجبر و الاختيار / فلسفه / عربی

af‘āl-ul ‘ibād = al-jabr wa-l ixtīyār

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201 -1274)

رساله ای بسیار کوتاه و یکی دیگر از فوائد ثمانية خواجه نصیر طوسی است. در این فایده پس از تقسیم افعال انسان به آنچه تابع قدرت و اراده انسان است و آنچه که تابع قدرت و اراده ایشان نباشد، درباره جبر و اختیار بحث شده است. مؤلف با تأیید و تقویت نظریه مشهور اماميه «لأجبر و لاتفویض و لكن امر بین الأمرين»، هم اختیار و هم اسناد به فعل خداوند را حق دانسته و تمامیت فعل انسان را منسوب به هر دو مورد مذکور دانسته است. وی با رد شبهات، علم الهی به افعال را مستلزم جبر و ایجاب نمی داند. این رساله در برخی نسخه به عنوان «الجبر و الاختيار» آمده است. البته از خواجه دو رساله دیگر به این نام موجود است که یکی عربی و دیگری فارسی است. رساله معروف او البته به فارسی است که ركن الدين جرجانی تعریب کرده است. این رساله هم ضمن فوائد ثمانية و هم به صورت مجزا آمده است و در احوال و آثار خواجه کار مدرس رضوی، چاپ جدید به تمامه آورده شده و او نیز به گونه ای اثر جدا تلقی کرده است که البته چنین نیست. بلکه این رساله عربی او در جبر و اختیار است و غیر از رساله جبر و اختیار خواجه که فارسی بوده و تعریب شده است.

آغاز: بسمله افعال العبد ينقسم الى مايكون تابعاً لقدرته و ارادته و الى ما لا يكون مثال الأول الاكل و المشي من الانسان الصحيح الذي لم يكره على هذين الفعلين. و مثال الثاني حركة الانسان الى السفل اذا وقع من موضع عال

انجام: و الجواب الحق أن العلم بالشيئ ربما لا يكون سببا له فان من علم أن الشمس تطلع غدا لا يكون علمه سببا واذا لم يكن للعلم اثر في الفعل فلا يكون الفعل بالجبر او الايجاب. و الله اعلم بالصواب

چاپ: همه این رساله که کوتاه است در چاپ جدید احوال و آثار خواجه، مدرس رضوی، ص 549 تا 520 چاپ شده است؛ طهران، سنگی، بی ناشر، 1315 ق.، وزیری، (كلمات المحققين: ج2، صص 140-156)؛ طهران، سنگی، 1341، جیبی، 59ص

[الذريعة 3/5 ؛ نسخه های منزوی 772/2 ؛ احوال خواجه از مدرس رضوی ص 260 و 299؛ مشترک 2/ 950 «جبر و اختیار قضا و قدر»: نشانی 5 نسخه؛ دنا 70/2 (9 نسخه)؛ مشار عربی ص 248]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15236/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (93-95)، 14 سطر، اندازه: 7× 14سم [ف: 38-673]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2938/32

آغاز: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مهر قرمز رنگ، 2ص (161-162)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 10-364]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: ذیل 13925

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1065ق، جا: دار السلطنه حیدر آباد؛ کاغذ: شرقی زیتونی (هندی اسیدی)، 3گ (93 - 195)، 14 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 35-326]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10165/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1082ق؛ 1ص (198)، اندازه: 12/52×20سم [ف: 32-199]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 374/4

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته تعلیق، بی کا، تا: 1085ق؛ 2گ (60ر -61ر) [ف: 3-222]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 13/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: طالب بن محمد تقی کرمانی، تا: 1102ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی با روکش کاغذی، عطف و سجاف لبه ها تیماج زرشکی مقوایی، 2گ (192پ - 193)، 15 سطر (7× 11)، اندازه: 12× 18/5 سم [ف: 13-23]

7. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2228/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سیاه، 1گ، 16 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-540]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 771016- 39/90

ص: 586

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 1گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 3-1147]

9. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1687/11

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن علی اصغر موسوی هزار جریبی، تا: 1251ق؛ 1ص [ف: 5-333]

10. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3575/4

آغاز: برابر خط: نستعلیق، کا: غیاث الدین ابو محمد سليمان بن محمد قاری، بی تا؛ 19 سطر [ف: 3-1238]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 35/ 1830

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 2ص (169-170) [ف: 9-472]

افعال العباد / فلسفه / فارسی

af‘āl-ul ‘ibād

جرجانی، کمال بن علی خداداد، قمری

jorjānī, kamāl ebn-e 'alī xodādād

اهدا به: امیر شمس الدین محمد برندق برلاس

رساله دقیقی است در افعال عباد به موجب احکام عقل و نقل زهاد از هر مذهب و اعتقاد.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4117/6

آغاز: حمد و شکر و سپاس مر منعمی را که هستی و نیستی همه موجودات به قدرت و اراده اوست و وجود و بقای او تعالی و تقدست و جلت اسماوه از ذات غیبی اوست؛ انجام: و این نقصان سلسله دوم نسبت به سلسله اول نقصان معین خواهد بود که پنج زرع باشد یا ده مثلا و این چنین زیاده و نقصان موجب تناهی است.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: « محمد حسینی ...» (مربع)؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی،، 8گ (215ر - 222پ)، 19 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-993]

افعال العباد / کلام و اعتقادات / عربی

af‘āl-ul ‘ibād

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 602/18

خط: نستعلیق، کا: حسین بن شاه حسن بن محمد بن محمد علوی خلوتی، تا پایان ربيع الثانی 994ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای نو، 24ص (280-303)، 26 سطر (5×12)، اندازه: 9× 16 سم [سنا: ف: 1- 1389]

افعال العباد / کلام و اعتقادات / عربی

af‘āl-ul ‘ibād

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4107/3

آغاز: و اعلم ان النظر في افعال الله و معاملاته مع الخلق كما يؤدی الى الرجاء العظيم كذلك النظر فيها يؤدى الى خوف شديد؛ انجام: لانما مما لايتم هذا الواجب إلا بها و مقدمات الواجب واجبة فالعلم به تعالی و بصفاته و بكيفية افعاله بقدر الطاقة واجب و الله اعلم.

رساله مختصری است در کردار بندگان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قرمز، 4گ (129پ - 132 پ)، 16 سطر، اندازه: 15/5× 22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-167]

الافعال مع اللطف / کلام و اعتقادات (عربی

al-af‘āl ma‘a-l lutf

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

‘alam-ol-hodā, ‘alī ebn-e hoseyn (967-1045)

رساله کلامی کوتاهی است در پاسخ پرسشی از تناسبت بین افعال انسان با لطف.

چاپ: ضمن مسائل المرتضی، بیروت، 1422، صص 199-200

[دنا 70/2 ]

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 12923/33

آغاز: مسألة: ان سأل سائل عن وجه المناسبة بين الأفعال في الفعل و بين ما هو لطف فيها من الشرعيات، الجواب: انا اذا علمنا كون هذه الأفعال اعنى الشرعیات واجبة؛ انجام: و قد يمكن م تلافی ما كان منه كذلك القول في المصالح لانها انما تجب لما يتضمن من ازالة المضرة و اجتلاب المنفعة على ما بین.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 2گ (78پ -79ر)، 12 سطر، اندازه: 8/5× 10/5 سم [ف: 32-766]

افعال واجبه نماز / فقه / فارسی

af‘āl-e vajebe namāz

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 8/16

خط: نستعلیق، کا: سید صدرالدین عربی استر آبادی، تا: 1254ق؛ تملك: كاتب؛ کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 6گ ( 68-63)، 23-14 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف:-21]

- الافعال و الانفعالات > الفيض الالهی

الأفعال و تصاريفها / صرف عربی

al-affāl wa taşārīf-u-hā

ص: 587

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 786

آغاز: باب فعل یفعل: هناء الطعام يهنيئه..؟

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 8؛ ترجمه کلمات به فارسی بین سطور؛ اندازه:13/5 × 17/5 سم [نسخه پژوهی: 1-19] و [نسخه پژوهی: 2-114]

افعل التفضيل / نحو /عربی

af-al-ut tafdil

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 20406/1

بندی در افعل التفضيل. مقالی است بدون خطبه و خاتمه که بخشی از کتابی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ سمرقندی؛ جلد: یکسوی جلد تیماج عنابی و سوی دیگرش مشمع نیلی و عطف میشن قهوه ای، 18-25 سطر، اندازه: 13/5× 18سم [ف: 2-480]

- افغانستان > گزارش افغانستان

الأفق المبين = عبادات (رساله در) / فلسفه / عربی

al-ufuq-ul mubīn = ‘ebādāt (r. dar)

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041؟ قمری

mīrdāmād, mohammad bāqer ebn-e mohammad (- 1632)

تاریخ تألیف: پیش از 1025ق

در حکمت الهی در 2 «صرح» در چند «مساقات» و چند «فصل». وی در چهار جای این کتاب از «الصراط المستقيم» خود یاد می کند و در مساقه 6 صرحه یکم زیر عنوان «اعضال طاج و مخرج ضاج» که از تناهی زمان سخن می راند عبارتی می آورد که تاریخ نگارش کتاب تا اندازه ای روشن می شود: «و آنی و قد کنت و كدت الفصية عنها حتى مازال ذلک و کدی برهة من العمر فلم يستبن لي في هذه الثلثين سنة الاما أومض احایین الاشتغال بكتاب الصراط المستقیم فضمنته اياه و الآن ... استأنف نمطا غيبيا و اسلوبا قدسیا ..... و اقتصر تا صیل اصل الحكمة ... و اما السبط و التفصيل ... فعسى أن يكون في آخرين من الحكما الما يلحقو ابنا من ينوب عنی نیابة تامه روعية عقليه ... قد انقل ظهر قريحتي فما و حمت و حم الفروع و لا التفت لفت الجزئيات». از اینجا بر می آید که داماد «افق مبین» را پس از «صراط مستقیم» نوشته و بیش از سی سال داشته است. وی در این کتاب از فروع و جزئیات کاوش نمی کند و آنرا به فیلسوفان آینده واگذار می نماید. در الذریعه (ج 2 ص 262) از «الافق المبین» دیگری یاد می کند که در فقه است و شاید از میرداماد باشد. که با توجه به اطلاعات آن باید همان «عيون المسائل» = اثنی عشریه» او باشد.

آغاز: 1: سبحانک اللهم جل حمد کک و عز مجدک یا رب العاقات العالية و السافلات البالية ... تلویح استناری ...

2: بسمله و منک الاستيفاق یا علیم یا حکیم. تلویح استناوي عسيت ان اثبتک (لك) على التفطن لان ليس الوجود حقيقة الانفس الموجودية ... لامعنى ما ينضم الى المهية.

انجام: فهو قول حدث و صار من أحداث المتفلسفة (...) ( كذا ) و يصح الحكمة الحقة الخاصة و الحمدلله رب العالمين

چاپ: به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385

[الذريعه 261/2 ؛ ریحانة الادب 60/6؛ دنا 70/2 ]

شرح و حواشی:

1- حاشية الافق المبين؛ میرداماد، محمد باقر بن محمد (-1041)

2- ماده تاریخ الافق المبين؛ میرداماد، محمد باقر بن محمد (-1041)

3- الجذر الأصم؛ تنکابنی، حسین بن ابراهیم (-1105)

4- حاشية الافق المبين؛ نظام الدین گیلانی، احمد بن محمد (-1059)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29819

آغاز: امر بسيط غير منقسم لايصلح للانطباق على الزمان و رئیس مشائیه؛ انجام: مطلق الوجود ای ارتفاع الوجودين معا عن المهيه عن بعد التلبس

خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ ضميمه نسخه 17788؛ قطع: رقعی [رایانه]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2091 |

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مجدول زرین؛ با حواشی «منه قدس سره، منه طاب ثراه»؛ در اصفهان خریداری شده است؛ کاغذ: کاغذ ترمه نخودی در متن و سفید در حاشیه، جلد: میشن پشمی ضربی نو، 299گ، 18 سطر، اندازه: 13/5× 21/9 سم [ف: 1-44]

3. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 296

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ با سرلوح، مجدول؛ مهر: محمد تقی، ابوالبقاء؛ كاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 220 گ، 18 سطر (6/5× 15)، قطع: وزیری، اندازه: 13/5× 24 سم [ف:-460]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3445- ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-145]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3605

آغاز: كاملة العيار فاضلة النظام صحيحة الميزان قويمة المعيار هي کالاسطر لابات عقلية؛ انجام: و لا من حيث انها علة متقدمة امتنع أن يكون للمجموع تقدم فنقول انا لا نعني بهذا ..

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی از مؤلف، مقابله نسخه را شاگرد مؤلف نظام الدین احمد جیلی شب چهارم شوال 1016 بپایان برده؛ جلد: تیماج قرمز، 267گ، 18 سطر، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 10-6]

ص: 588

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6203

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز، چند برگ در چند جا افتاده و توسط نویسنده حاشیه ها تکمیل شده، مصحح، محشي از مؤلف؛ تملك: محمد ابن عبد النبي نیشابوری (میرزا محمد اخباری) با مهر وی صل على محمد» (بیضی)؛ مهر: «رب اجعلني من عتقاء الحسين» (مربع)، «حسین منی و انا من حسین» بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 331گ، 17 سطر، اندازه: 13/5× 15 سم [ف: 16-201]

. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1688/4

بخشی از آن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1125ق؛ 21گ (57ر -77ر) [ف: 5-334]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18398 ض

کا: محمد حفیظ بن محمد اشرف (نوه میر داماد)، تا: 1131ق [د.ث. مجلس]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6030/5 -ف

انجام: فلا تغایر هناک بحسب الوجود ولا حمل، و بالجملة لا يستوي أن يتحد شيئان في الوجود.

نسخه اصل: نسخه آقای فخرالدین امینی نصیری 266؛ بی کا، تا: 1162-1131 ق؛ به خط دیگر با حاشیه «منه» و ناتمام است؛ 25ص ( 91-67 ) [فيلمها ف: 1933]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 335/5 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-32]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11046

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا، عطف و گوشه ها ساغری، 190گ، 21 سطر (10/5×19/5)، اندازه: 20/5× 33/5 سم [ف: 28-69]

10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 289

آغاز: برابر 2؛ انجام: فص انی است استصح ارسال التقدم الزمانی ... و هو التقدم بالزمان و على ما يتصف به الباري الأول تعالى و هو خط: نسخ و تعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ محشی با نشان منه «دام ظله العالی» یا «ادام الله افضاله» یا مانند اینها؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ربی مقوایی، 378گ، 14 سطر (6/5× 13)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 3-152]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8239

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، دارای حواشی مؤلف؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای ضربی پشت قرمز، 313گ، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 21-197]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5518

آغاز: برابر 2

خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح، محشی، روی برگ اول چند بیت شعر در تقریظ کتاب از میرداماد؛ تملك: محمد شریف بن ملا هدایت الله، تملکی بدون نام به تاریخ جمادی الثانی 1265 با مهر «محمود الطباطبائی» (بیضی)؛ جلد:مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 181گ، 25 سطر، اندازه: 17/5× 26/5سم [ف: 14- 290]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7667/4

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ افتادگی: آغاز؛ نزدیک عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مقوایی عطف تیماج سبز، 158گ (93ر -250ر)، اندازه: 13× 24سم [ف: 20-61]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1714/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: بل انما قطع حمل ب على ا و رفع هو عنه و ليس يصدق بحسب ذلك ليس ب على شئى الا اذا رجع و حکم به على شيء

تنها قسمتی است از «صرحه اولی» تا وجود رابطی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ ضميمه الأفق المبين نسخه ای است از کتاب نص النصوص في شرح الفصوص (گویا از آملی) که با قلمی دیگر و سبکی دیگر نوشته شده است؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 141ص، 19 سطر، قطع: وزیری عریض، اندازه: 20×25سم [ف: 5-58]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2297/1 -ف و 2715/1 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-670 و 724]

افكار الامم / گوناگون / فارسی

afkār-ol omam

هدایت، مهدیقلی، 1242-1334 قمری

hedāyat, mahdī-qolī (1827-1916)

مطالب علمی و اشعار و احادیث برگزیده ای است از کتاب های مختلف از قبیل: تصور در طفولیت فکر، تقسیم فلسفه، خطای حس ظاهر، در بیان مکاشفه، در اینکه همه موجودات جان دارند، درباره وجدان (شعر است)، توارث و تحول، فال حافظ، خوارق عادت مرتاض هندی و غیره.

چاپ: با مقدمه عبدالحسین اورنگی، تهران، 1372ش

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3949

آغاز: تصور در طفولیت فكر: گروهی فلسفه را بیرون حد محسوسات خرافات گفتند و باز دنبال همان خرافات را گرفتند و نو به جای کهنه گذاردند؛ انجام: دستوری که در خواب مصنوعی به کسی بدهند چون بیدار شد انجام می دهد و بعد ملتفت نیست که چه کرده است به خفته گفته اند فلان که اینجا بود نیست برو ببین هست یا نه رفته دست به او زده و ملتفت او نشده

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب نسخه برای چاپ آماده شده؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 87گ، 17 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-192]

ص: 589

افکار و عقاید ا حکومت و سیاست / فارسی

afkār va “aqāyed

ممتحن الدوله، مهدی بن رضا قلی، 1263-1327 قمری

momtahen-od-dowle, mahdī ebn-e rezā qolī (1847 -1909)

در سه دفتر، یادداشت های سیاسی او است و در آن سرگذشت و سخنان بزرگان ایرانی روزگار قاجار و بزرگان اروپا آمده و می گوید که مسلمانی بسیار ساده هستم و سرگذشت پیامبر اسلام را از روی کتاب ساواری مترجم قرآن می آورد و از شیخ فضل الله نوری یاد می کند و می گوید که خوب بود او را به دار نمی آویختند و اگر گناه کار بوده است او را در خانه اش قهوه ای میدادند و فردایش هم برای او در مسجد شاه ختم و پرسه می گذاشتند تا کار بدانجا نکشد که پس از او سید عبدالله بهبهانی هم کشته شود و ثقة الاسلام در تبریز نابود گردد و مجلس و آستانه رضوی مشهد به توپ بسته شود.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4606-ف

خط: نستعلیق، کا: = مؤلف، بی تا [فيلمها ف: 3-78]

- افلاطون > گفتارهای افلاطون و دیگران

- افلاطون > گفتگوی عیسی و افلاطون

الافلاک / هیئت / عربی

al-aflāk

سجزی، احمد بن محمد، 330-415 قمری

sejzī, ahmad ebn-e mohammad (942-1025)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6350/1

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين والعاقبة للمتقين وصلى الله علی محمد خاتم النبيين، اما بعد فان الله جل جلاله و عظم فعاله لما قدر للامير السيد الملك العادل ابی جعفر احمد بن محمد مولی امیر المؤمنین اطال الله بقاه؛ انجام: بما يتلوها في الكتاب الثاني و يتصل بها ان شاء الله تعالی

خط: نسخ، كا: محمد محسن بن محمد حسین، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید فرنگی و آهار مهره، جلد: تیماج، 27 ص (1-27)، 20 سطر (9× 15/7)، اندازه: 14/3× 22 سم [ف: 8-120]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 174/1

بی کا، بی تا؛ قطع: رحلی، اندازه: 20/5 ×29سم [ف: 2-94]

افلاك السبعه / هیئت / عربی

aflāk-us sab'a

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

در تدبير افلاک سبعه: تدبير الفلك الأول و هو زهل، تدبیر الفلك الثاني وهو المشتري، تدبير الفلك الثالث و هو المريخ، تدبير الفلك الرابع و هو الشمس، الفلک الخامس و هو الزهره، الفلك السادس و هو عطارد، تدبير الفلك السابع و هو القمر.

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 911/10

آغاز: الحمد الله رب العالمين و العاقبة للمتقين و لا عدوان الا على الظالمين؛ انجام: تخمير المارقشیشا اغسله بالماء و الملح أن تدقه ثم اغسله بالخل حتى ينقی ... فانها تخمر ان شاء الله تعالی.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول 12گ (75پ -86پ)، 11 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 2-177]

- افلاک و انجم کتاب خدایند > جبر و اختیار

افلاک و بروج / هیئت / فارسی

aflāk va borūj

احوال كواكب و افلاک و بروج در فصولی کوتاه گزارش کرده و شاید از کتابی مفصل در این موضوع جدا شده باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8299/3

آغاز: حکما گویند که فلک جسمی است بسیط مشتمل بر وسط متحرک بر آن نه خفيف و نه ثقيل؛ انجام: و هر دهنی هشتاد هزار زبان دارد و بهر زبانی خدای را حمد و ثنا می گوید

خط: نستعلیق، كا: قاسم بن محمد حسین رشتی، تا: 1074ق؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت مشکی، 37گ (72پ -108ر)، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 21-259]

الافلاک و خلقها و عدد حركتها و مقدار مسيرها (في ذكر) / ریاضیات عربی

al-aflakwa Xalq-u-ha wa adad-u harikat-i-hawa miqdār-u masīr-i-hā (fī dikr-i)

ثابت بن قره، 221-288 قمری

sābet ebn-e qorre (837-902)

تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 437/8 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4832؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7، 2گ ( 52-51 ) [فيلمها ف: 1-468]

افلاک و عطارد / هیئت / عربی

aflāk va ‘otāred

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5391/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11-12؛ دارای اشکال، کاغذ:

ص: 590

اصفهانی، جلد: مقوایی، 22 سطر (9× 15/5)، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 16-296]

افلاکیه / هیئت / فارسی

aflākīye

هزارجریبی، محمد کاظم بن محمد شفیع، -1234؟ قمری

hezār-jarībī, mohammad kāzem ebn-e mohammad šafī (-1819)

تاريخ تأليف: 1231ق

درباره عرش و فلک و احکام نجوم، با استفاده از آیات کریمه و احادیث شریفه و گفته های بعضی از بزرگان علما، دارای سه فصل» است: 1. ذکر عرش؛ 3. عدد افلاکی؛ 4. در اینکه رجوع به نجوم در کارها احتیاجی نیست.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چنین گوید این بنده خاطی محمد کاظم بن محمد شفيع هزار جریبی عفی الله عن جرائمهما که این رساله ایست مشتمل بر سه فصل، فصل اول در ذکر عرش است و فصل دوم در عدد افلاک و فصل سیم در آنکه رجوع کردن بساعت نجوم

انجام: تحصیل علوم و تالیف و نحو آنها روز سه شنبه خوب است زیرا که حق تعالی در روز سه شنبه آهن را برای حضرت داود عليه السلام نرم کرد و به نستعین.

[الذريعه 262/2 ؛ فهرستواره منزوی 2821/4]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4370/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 11گ (30 -41پ)، 17 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 370-11]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4527/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمد ارومی الاصل ساکن کربلا، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای تند، 13گ (137- 149)، 17 سطر (8/5× 14)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 12-196]

افواه الرجال / فقه / عربی

afwāh-ur rijāl

زنجانی، احمد بن عنایت الله، 1308-1393 قمری

zanjānī, ahmad ebn-e ‘enāyat-ol-lāh (1891-1973)

نام «افواه الرجال» را مؤلف برای دوره تقریرات برای دروس اساتید خویش برگزیده که از آن تنها یک مجلد در تقریر درس فقه مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی با نام مافوق المراد» در دست است. این مجلد جزء نخست است از تقرير صلاة که سماع و تحریر آن از دهه دوم شعبان 1348 آغاز شده و در 26 شعبان 1350 پایان گرفته است و تا آغاز مباحث خلل صلاة را دارد. گویا جزء دوم آن هم نگارش یافته بود که اکنون در میان نوشته های مؤلف نیست.

قم: زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 126

آغاز: بسمله. حمدله. اما بعد فهذه غرفة اغترفتها من بحر افادات الحبر الهمام و العلم الأمام آية الله الملک العلام الحاج شیخ عبدالكريم اليزدي الحائری مدالله ظله على مفارق أهل الإسلام، ادخرتها تذكرة لى و تبصرة لمن هو احری منی ولرب حامل فقه الى من هو افقه منه ... قال دام ظله العالی: لااشكال في سقوط النوافل النهارية

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 26 شعبان 1350ق، 192 گی، قطع: خشتی [چند نسخه -ف: 243]

الافهام في شرح باب وقف حمزه و هشام / تجوید / عربی

al-ifhām fī š.-i bāb-i waqf-i hamza wa hišām

ابن نجار، محمد بن احمد، 788-870؟ قمری

ebn-e najjār, mohammad ebn-e ahmad (1387-1466)

با عناوین «مسئله».

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 284/7

خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی جلد: میشن لایی آلبالویی، 19 سطر، اندازه: 15/5× 21/1 سم [ف: 5- 11]

الأفيون / طب / عربی

al-afyūn

شهرستانی، هبة الدين، 1884-1967 میلادی

šahrestānī, hebat-od-dīn (1884-1967)

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 117 حکمت

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1 ذیحجه 1357ق؛ جلد: مقوا، قطع: خشتی [ف: 2-74]

افيون / طب / فارسی

afyūn

غیر همانند:

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1978/8 -عکسی

آغاز: افيون. هو الله تعالى شأنه. هیچیک از ادویه مفرده مأخوذه از نباتات قدیم الاستعمال تر از افیون نیستند. چنانکه جالینوس که

ص: 591

تقریبا پانصد سال قبل از هجرت حیواة داشت؛ انجام: و خواص ظاهری و باطنی آن كما ينبقى معلوم می شود. کا.

ناشناخته. پس از 1236 و 1238 ق که این تاریخ در متن آمده است. بخش بندی نشده، با سربندهای در خور: ترکیب شیمیایی افيون، جوهريات مأخوذه از افيون؛ خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: با تاریخ 1301ق؛ 6ص (388-393) [عکسی ف: 1-35]

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 20679

بی کا، بی تا، خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]

افيونيه = خواص افیون / طب / فارسی

afyūnīye = xavass-e afyūn

عماد الدین شیرازی، محمود بن مسعود، -984؟ قمری

femād-od-dīn-e šīrāzī, mahmūd ebn-e mas‘ūd (-1577)

در فوائد و خواص و برخی از مضار افیون که در یک «مقدمه» دارای پانزده «باب»، یک «اصل» و یک «خاتمه» (شمار بخشها در نسخه ها یکسان نیست) مرتب شده است. مقدمه دارای پانزده باب: باب 1. ماهیت و طبیعت و خواص افيون؛ 2. صفت افيون خالص و طریق امتحانات آن؛ 3. منافع و مضار افيون؛ 4. علاج آنکه از افيون مقدار قاتل خورده باشد؛ 5. بيان سبب نشاط و کیفیت و منشأ اعتیاد به او؛ 6. منافع افيون؛ 7. مضار افيون؛ 8 طریق خوردن افيون قبل از طعام یا بعد از طعام؛ 9. استعمال افيون در شب های رمضان؛ 10. تعداد مرکبات مشهور که در آن افيون داخل است؛ 11. منافع برشعثا، معنی این لفظ برء الساعه است و لفظ برشعثا، سریانی است (در لفظ ایشان سین را به شین تبدیل می کنند و «ثا» را «شا» شواهد این در کتاب حمزه اصفهانی موازنة بين اللغتين نام کرده بسیار است)؛ 12. خواص چهل گانه بر شعثا از خط ابن هبل به عربی آورده؛ 13. بيان مجمل منافع برشعثا؛ 14. باید دانست که هر چند سعی کنید در آنکه نسخه مجربه و دواهای خوب به دست آوردند؛ 15. ذكر بعضی نسخ برشعثا. فصل در طریق خوردن و استعمال این ترکیب در هر مرض به طریق دیگر باب در یافتن نسخه ابوالبركات، فصل در منافع این ترکیب که ابوالبرکات آورده، باب در مضار تراکیب افیونی، فصل در علاج. خاتمه، جلاب جديد.

در بیان علت تأليف كتاب مؤلف می گوید که «در زمان ما طبقات ناس اکثر سه صنف اند یک صنف آنکه در دفع و منع و تقبيح و تهجين افيون آن قدر مبالغه می کنند که از سایر محرمات قبیح تر میدانند . صنفی دیگر على الدوام ارتکاب آن می کنند بی فایده و با فایده بمرتبه که اگر پشه ایشان را بگزد افيون در علاج آن [از] تریاق فاروق در علاج گزیده افعی واجب تر دانند و پیوسته مترصد باشند که حالتی واقع شود که افيون را دافع آن دانند. [اتفاقا خود مؤلف از جمله افراد همین صنف است و به لحاظ این که به قول اسکندر بیک افیونی بود به افيون اعتقاد تمام داشت» به حدی که منافع آن را از عهده احصا بیرون می دانست و با آن به تصریح صریح خود به واسطه معالجه با افیون چند نفر را به دیار عدم فرستاده بود (نواب جهانبانی بهرام میرزا را و شار على پسر عبدالله خان را و در تبریز غلام همسایه رومی خود را) باز به طوری که در ابتدای باب ششم کتاب ملاحظه می شود همچنان به لجاجت تمام معتقد بود که مردم غیر افیونی «بمثابه بهایم اند که از نفع و ضر چیزها غافلند» ] و هیچ مرض از امراض نیست که پیش این صنف افيون علاج انفع نیست و صنف ثالث که در حین انتفاع اشتغال نمایند و در حین مضرت اجتناب نادر است بلکه معدوم چون چنین بود و حقیر ... احوال مردم عالم برین منوال دید خواست منافعی که الله سبحانه و تعالی درین دوا نهاده است و مردم را بر آن اطلاعی داده بیان کند و مضاری که تابع بعضی موجودانست که در آن شر قليل هست اظهار نماید تا فریقین را تنبیهی شود و از حد افراط و تفریط در گذرند و بوسط [که] صراط مستقیم است متهدی (كذا، صحيح: مهتدی) شوند». سالک الدين حموی تمام این رساله را در «مجمع النفائس و حجلة العرائس» آورده و بر آن حاشیه هایی دارد. مؤلف دو بار دیباچه برای این رساله نگاشته است. مؤلف در این رساله فوائد تاریخی نیز گنجانید و در ذیل «معجون بر شعثاء» از کتاب ها و اشخاص زیر نام می برد: کتاب ديسقوريدوس (که به نوشته مؤلف قریب به دو هزار سال قبل تصنیف شده)، منهاج الدكان، سمرقندی، حبیش تفلیسی (صاحب تقويم الطب)، میر بهاء الدوله نوربخش، مولانا فخر الدين محمد طبيب (ظاهراً از معاصران مؤلف)، شاه علی میرزا پسر عبدالله خان، ملا ادهم شاعر، الموازنة بين اللغتين تاليف حمزه اصفهانی، کتاب بریوما (برء اليوم) تالیف ابوالبركات، فیلیپس طبيب طرسوسی، کتاب معمرین تالیف ابوالبركات بغدادی، شهاب الدین حرفی، حکیم ابن عبد یهودی، سر مكتوم (در طب)، بیخ چینی (تالیف مؤلف)، مولانا حاج محمود مغانی، بهرام میرزا، مرتضی شاه نعمت الله، کتاب ادواء مزمنه، اسحق بن عمران، کتاب سماسم، عیسی بن علی، ترویح، علی زین مؤلف اختیارات بدیعی، حواشی عراقیه، بلغاری، اسحق بن سليمان.

آغاز: الحمد لله المحمود في كل فعاله ... بعد تا معلوم باشد که طبقات ناس در زمان ما اکثر دو صنفند یک صنف آنکه در رد و منع و تقبیح و تهجين افيون مبالغه می کنند ... تا به حدی که اگر مدتهای مدید مبتلای نزله و سرفه باشند از خشخاش احتراز می کنند که او را نسبتی به افيون است ... صنف دیگر آنکه على الدوام ارتکاب آن می کنند ... چون چنین بود فقیر محمود بن مسعود الطبيب احوال مردم عالم را برین منوال دید خواست منافعی که الله سبحانه و تعالی در این دوا نهاده است مردم را بر آن اطلاع داده بیان کند و مضاری که ... هست اظهار نماید.

انجام: بلکه طريق استعمال به حسب امزجه و امراض ... بر عاقل ظاهر است و برغبی اگر هزار وجه بیان کنند در هیچ کدام مهارت حاصل نمی کند و الله الموفق و المعين

ص: 592

[نسخه های منزوی 474/1 (7 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 3783/5 ؛ مشترک پاکستان 395/1 ( انسخه)؛ الذریعه 262/2 «افیونیه»، همانجا 100/11 ««الرسالة الأفيونية»؛ حاجی خلیفه 847/2 «رسالة في الأفيون» ؛ دنا 71/2 (25 نسخه)]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8246/1

چنین است فهرست مطلب های آن: باب 1. ماهیت و طبیعت و خواص افیون از قول اطباء در سه مساله: تهیه افيون، طبیعت افيون، کیفیت استخراج، 2. صفات افیون، 3. منافع و مضار او، 4. علاج نکه افيون مقدار قابل خورد، 5. سبب و نشان و کیفیت آن و منشاء اعتیاد، 6. منافع افيون، 7. مضار افیون، 8 دفع مضرتها به قدر امکان، 9. رفع عادت افیون، 10. حالاتی که بعد از ترک معتاد عارض می شود، 11. معالجات این حالات، 12. افیون در وقت بیماری ها، 13. طریق خوردن افيون قبل از طعام یا بعد از آن، 14. طريق استعمال افیون در شب های رمضان: اصل در تراکیبی که افیون در آن داخل است در چند فصل: 1. تعداد مرکبات مشهوره که در آن افیون داخل است، 2. منافع برشعثا (سریانی) یا برء الساعة (به عربی) (از الموازنة بين اللغتين حمزة اصفهانی)، 3. خواص چهل گانه برشعثا از خط ابن هبل، 4. مجمل منافع برشعثاء 5. نسخه مجریه و دواهای خوب، 6. بعضی نسخ برشعثا (در اینجا از شیخ بهاء الدین یاد می شود)، 7. طريق استعمال این ترکیب، 18 یافتن ابو البرکات، 9. منافع این ترکیب که ابو البرکات آورده، 10. مضار تراکیب افیونی. در این فصل از این داروها بحث شده است: بنح، جوزماثل، شوکران، لقاح، يبروج الصنم، سراج القطرب. (در اینجا میان برگ 45 و 46 افتاده است). مطلوب هشتم در ذکر بعضی چیزها که درو تفریح و اسکار می باشد: زعفران، سمند، کا کنج، کندر، قمیز، قهوه. مطلوب نهم یا خاتمه در ذکر عرق مسکاو ... خط: نستعلیق، کا: محمد باقر (پسر مؤلف)، تا: شوال 996ق، جان دیلمان؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 51گ (2پ -52پ)، 19 سطر (5/5×11)، اندازه: 8/5× 14 سم [ف: 17-84]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 352/1 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: سالک الدين حموی، تا: 999ق؛ افتادگی: انجام؛ در آغاز نسخه حاضر هر دو دیباجه دیده می شود (یکی از دو دیباچه در حاشیه با همان قلم افزوده شده است )، سالک الدین حموی تعلیقاتی اصلاحی و توضیحی در کنار صفحات دارد. در کنار آخرین برگ رساله می آورد: «در شهور سنة ثلاث و الف هجری حقیر سالک الدین را به حسب اقتضای زمان به کاشان رحيل افتاد در حینی که مواکب جاه و جلال نواب کامیاب ... شاه عباس بهادر ...... ایلچی فرنگی از طرف مسکاو آمده بود و جمعی از فرنگیان همراه داشت. یکی از رفقای ایشان را عارضه ای روی نمود فقیر را به علاج او مامور ساختند بعد از اتمام معالجه و حصول صحت، تکلیف عرق مسکاو به فقیر نمود فقیر از خوردن ابا نمود از کیفیت ... آن استفسار کرد گفت این عرق را دو نوع می گیرند ..». در حاشیه پس از خطبه آمده: «بعد بنا بر ذوق و وجدان و عقیده غير مرضيه بعض مردمان که: افيون مفرحی است که در کاینات نیست ... اما فقیر محتاج ... محمود بن مسعود شیرازی با آن که خود سالها به حسب اضطرار ... گرفتار بوده ام ظنم برین قرار یافته و یافته که تریاک آدمی را از فطرة انسانی بیرون می آورد ...»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی زرد، 35گ (35-1)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15×23/5سم [ف: 22-117]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5636

آغاز: بیان کند و مضاری که تابع بعضی موجودان است که در آن شر قليل است و این رساله مبنی بر مقدمه و اصلی و خاتمه است؛ انجام: برابر

فصل نهم دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 شوال 1000ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی فرسوده، 73گ، 23 سطر (7× 13)، قطع: بغلی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 16- 51]

4. تهران: علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 287/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 152ص (1-152)، 14 سطر، اندازه: 10× 16 سم [نشریه: 3-360]

5. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 79/1 -د

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 79گ (1ر-79ر)، 14 سطر (6/5× 12/5)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف:-18]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6234

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ در آغاز نسخه یادداشتی است درباره اندازها از محمد اسماعیل موسوی؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ ضخیم، جلد: تیماج قرمز، 107ص، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 19-206]

7. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1063/4

آغاز: برابر؛ انجام: و بوی افیون از دهن و بدنش می آید و تشنج. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ این رساله را دو کاتب نگاشته؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 14 - 20 سطر (5×11/5 )، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 3-1457]

8. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 197/9

کا: سالک الدین محمد بن مؤيد حموی، تا: جمعه 2 صفر 1006ق، جا: هنزای قهستان؛ 16گ (148پ -163پ) [نشریه: 3-15]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5160

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: سیادت پناه شاه ابوالفضائل، تا: 1023ق، جا: حیدر آباد؛ تاریخ مقابله محمد اردبیلی «اوائل شهر ذیحجه من شهور سنة المذكوره»؛ واقف: حاج عماد فهرستی، تیر ماه 1310؛

ص: 593

کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه، 57گ، 21 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 19-47]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24139

آغاز: برابر؛ انجام: و اکثر رضایل افیونی که در ترکیب و افیونی نوشته

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1059ق [رایانه]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6112/11

آغاز: بسمله و به نستعين طريق بر طرف کردن تریاک ... بوزن معمول ماکول همه روزه به چوب بیدتر برابر

این رساله ظاهراً بخشی است از رساله افيونيه عمادالدین محمود؛ بی کا، تا: قرن 12؛ تملک: محمد على طبيب قزوینی؛ کاغذ: اصفهانی آهار و مهره، جلد: تیماج قرمز یک لا، 2ص (588- 589)، قطع: نیم خشتی، اندازه:12/5 × 21/5 سم [ف: 19-103]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5040

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: آقا زین العابدین، 1166؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: مقوا با رویه پارچه و عطف و گوشه چرمی، 54 گ، 16 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 19-47]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5039

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: خواجه شیر احمد تونی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه، 52گ، 25 سطر، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 19-44]

14. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 115/3

انجام این کلامی است که این حقیر ایراد کرده بی استعانت به کتابی یا از استماع

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ افتادگی: انجام؛ 114گ (51پ -164پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5×18/5 سم [ف: 1-110]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5583

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ چند حاشیه و در پایان نسخه فوائد و اشعاری متفرقه به خط محمد على طبيب معروف به میرزا آقا فرزند میرزا محمد کاظم طبیب به تاریخ های 1318 -1321 نوشته شده، روی برگ اول چند یادداشت و عرض به تاریخ های 1105-1162 و مهرهای ناخوان دیگر؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 71گ، 16 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 14- 346]

16. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 694/3 -ف

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 19619 Add (ریو 843)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 21 جمادی الثانی 1103ق؛ 86گ (156پ - 241پ)، 15 سطر [فيلمها ف: 1-524]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 431/3 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی: 2-32]

17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1/ 2930

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، ساده، 48ص (1-48)، 22 سطر (8× 15)، اندازه: 12×21/5سم [ف: 671-6]

18. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 299/2

خط: نستعلیق، کا: مرتضی بن میرزا جعفر، تا: 1287-1288ق؛ جلد: تیماج بدون مقوا، 74گ (33پ - 106پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف:-162]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13167

خط: نستعلیق، کا: حکیمی حسینی، تا: محرم 1301ق؛ مصدر است به رساله ناقص منافع چوب بیخ و مجربات و رساله آتشک در 25 ورق از همين عمادالدین محمود بن مسعود شیرازی؛ کاغذ: حنائی، جلد: تيماح ساده، 128گ، 14-16 سطر، اندازه: 11/5× 18/3 سم [ف: 19-47]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4657/34

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، خطوط راسته و چلیپا، آغاز در هامش و سپس در متن کاغذ: فستقی، جلد: رویه میشن سیاه مغزیدار، 5 گ (164پ- 168ر)، اندازه: 14/8× 21 سم [ف: 7-479]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2563/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كان محمد تقی بن جمال الدین کرمانی، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 86گ (19پ -104پ)، 15 سطر، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 7-148]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6536/10

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، با یادداشت بلاغی در محرم 1107ق؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا، رو قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار، 36گ(106ر-141ر)، اندازه: 12×21/5 سم [ف: 20-111]

23. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7783/3 - 39/163

آغاز: و دور نیست که مواد غلیظه بواسطه حرارتی که او را با العرض می باشد تلطیف کند وبواسطه تقویتی که دل و روح را می کند ... باب پنجم در علاج آنکه افيون مقدار قاتل خورده؛ انجام: باب در مضار ترک افیونی بدانکه این مرکبات بعد از مداومت اخلاط حار ... وضعف افعال بدنی در کمال ظهوراست و این حالها وقتی است که مرض دیگر مثل دق

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوای سفید، عطف گالینگور قهوه ای، 16گ، 16 سطر، اندازه: 10× 20/5 سم [ف: 1- 461]

24. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3954/10

آغاز: ... مقصود باشد و مقدم با مؤخر چنانچه در سایر کتب اصطلاح بر آن نهاده اند اما مقدمه مشتمل است بر پانزده باب باب اول در بیان ماهية وطبیعت و خواص افیون از قول اطباء در او سه

ص: 594

مسئلة است؛ انجام: اما پوست خشخاش آن را به دو نوع استعمال کنند یکی آن که او را کوفته و نپخته و گلولها سازند یا سفوف کنند و او را جرمیست در کمال كثافة بسیاری باید خورد تا اندک تفریحی حاصل شود با وجود آن که آزار بسیار به معده می رساند ... و یکی دیگر آن که ... و اکثر ماوراء النهر و هند و آن اطراف چنین معمول ...

تا باب هشتم از مقدمه را در بردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ فائده در استخارات از علامه مجلسی رہ؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، مجدول گرهی، 15گ، 19 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف:-]

25. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3772/14

آغاز: برابر؛ انجام: حساب کردند یک خورش افیون ایشان را در بیست مثقال ترکیب می بود هر روز بیست مثقال از این ترکیب می دادند در فصل تابستان در حوالی کردستان که هوای آن جا بسی.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 15گ، 20 سطر، اندازه: 22× 26 سم [ف: 1-193]

26. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 197/9

بی کا، بی تا [نشریه: 3-5]

27. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 383/2 -طباطبائی

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ از نیمه صفحه 300 تا 303 سفید است و نسخه ناقص است؛ تملک: عطاء الدین محمد زمان حسینی؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 55گ (131-185)، 21 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12× 18 سم [ف: 137-22]

افیونیه / طب /عربی

afyūnīye

مظفر علیشاه کرمانی، محمد تقی بن محمد کاظمی 1215-1150 قمری

mozaffar-alī-šāh-e kermānī, mohammad taqī ebn-e mohammad kāzem (1738-1801)

در خواص و مضار زیاده روی در استعمال آن. با اشارات طنز و فکاهی.

آغاز: الافيون ما الأفيون و ما ادراك ما الأفيون. الافيون دواء اللجنون افلا تعقلون و ضياء للعيون افلا تبصرون. فلا اقسم برب المشارق و المغارب

انجام: من فوایده امساک الرطوبات السائلة، الذين يحبون العاجلة، فالشاربون له هم الخيرة البررة، التار کون له، هم الكفرة و الفجرة.

[دنا 72/2 (4 نسخه)]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5465/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن خواجه محمد ربيع، تا: 1284ق، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه ضربی، 2گ (132پ - 133ر)، اندازه: 16/5× 21/6 سم [ف: 8-394]

2. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 67/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علیرضا، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 2 ص (372-373)، 15 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 1-99]

3. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 196/4

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1305ق، کاغذ: فستقی و نخودی، جلد: مقوا، 15 سطر (8× 15/5)، قطع: پستی، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 180]

4. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 739/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: هدایت علی حسینی، تا: 1310ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی رنگ، جلد: تیماج قرمز یک لا، متن 12 و حاشیه 26 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 13× 21 سم [نشریه: 13-127]

الأقاليم / نحو /عربی

al-aqalim

مؤلف به روش «المغني» ابن هشام مطالب نحوی را به ترتیب حروف تهجی آورده و ظاهرا در سه بخش بوده که نسخه حاضر دارای بخش سوم می باشد و هر بخش دارای چند «اقلیم» و هر اقليم دارای چند «مدینه» و هر مدینه دارای چند «باب» می باشد. از مقامات حریری و مغنی ابن هشام بسیار نقل کرده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 669

آغاز: الحمدلله الذي جعل الحروف کالظروف واودع فيها من المعروف الف الوف وخلق صورة كل حرف كالجبل العظيم وتقطع بها فواتح السور من كتابه الحكيم ... اما بعد فالباب الثالث هذه جنات عدن؛ انجام: تقول مررت برجل غير زيد قاصدا الى أن مرور کن کان انسان آخر ... معناه انه ليست له صفة زيد لان زیدافقيه مثلا والممرور به ادیب وقد يؤتى غير حاله بالا في الوصفيه كقوله لو كان فيهما الهة الا الله لفسدتها اي غير الله كما عرضت

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 1287ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی، 224گ، 21 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-194]

- اقالیم سبع > هفت اقلیم

الاقاليم السبع و سكانها / جغرافيا / عربی

ص: 595

al-aqālīm-us sab' wa sukkān-u-hā

رساله کوتاهی است که نام شهرهای مختلف را تحت عنوان اقاليم سبعه آورده و بعد از نام هر شهر اسم عرفایی که در آن شهرها سکونت داشتند را بدون هیچ توضیحی برشمرده است، بدین ترتیب: اقليم اول: يمن، اقليم ثانی: مکه معظمه و مدینه متبرکه و ...، اقليم ثالث: ایران عراق عرب بغداد و ...، اقليم رابع: احمد بن طولون و سایر ملوک اسماعیلیه، اقلیم خامس: شیروان باکو، اقلیم سادس: فاراب اقلیم سابع: زره کزان

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 274/5

آغاز: في ذكر الاقاليم السبع وسكانها اقليم الأول يمن خواجه اویس قرنی ابو عبدالله وهب يمنی شیخ محمد شیخ عیسی شیخ ابو الغيث جمیل شیخ سعید حداد احمدبن الجعد اقليم الثانی مکه معظمه ابو حازم ابو الوليد عبد الملک؛ انجام: اقليم السابع زره کران و ترسران بلغار خواجه احمد صقلاب یا جوح وماجوج باطن الروم یاطق جابلقا

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 8گ (41پ -48ر)، 14 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [ف مخ: 1-53]

- اقالیم سبعه > احوال الاقاليم

اقالیم سبعه = لمعات = تقاسیم زمین / جغرافيا / فارسی

aqālīm-e sab'e = loma‘āt = taqāsīm-e zamīn

؟ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

شاید لمعات یا رساله در تقاسيم زمین نام دارد و در برخی منابع از خواجه نصیر طوسی دانسته شده است. 6 «لمعه» دارد و مؤلف نخست پنج گونه تقسیم برای معموره زمین یاد می کند: 1. تقسیم سه اقلیمی منقول از حضرت نوح؛ 2. تقسیم فریدون به سه قسم طوسی؛ 3. تقسيم هندیان که معموره را به نه اقلیم تقسیم کرده اند و برای هر یک نامی نهاده اند ( تقسيم نه گانه هندی در جدولی نشان داده شده و این اسامی نه اقلیم: روم، فرنگ، ایران، ازبكيه، گرجستان، قران، عرب، مصر)؛ 4. از یونانیان است و تقسیم، 5. از پارسیان که معموره را به هفت اقلیم قسمت کرده اند ( اقاليم سبعه مشهور). فهرست لمعه ها: 1. تعیین حدود و وضع درجه اقليمها؛ 2. دریاها و خلیج ها؛ 3. سیارات و هفت اقلیم منسوب به هفت سیاره؛ 4. بیان احوالی که عارض می شود کواکب را در اوضاعی که با یکدیگر دارند از جمله حالات قمر و اسباب خسوف؛ 5. بيان علل کسوف = آفتاب گرفتگی؛ 6. حركات افلاک، در این لمعه حرکت ثوابت را، یک درجه در 70 سال که همان عقیده خواجه است در دیگر کتاب ها) می داند و قول یک صد سال و 66 سال را (نظر اخیر مشهور بين علماء هیئت مانند بیرجندی و اقران او است) نیز نقل می کند. (عبدالحسین حائری)

آغاز: اما بعد این رساله ایست در اقالیم و اقسامها تصانيف ... شیخ نصير الدين طوسي في وجود الأقوال في تقاسيم الأرض و اقسامها نوشته اند که تمام ربع مسكون معمور نیست بلکه بعضی از آنکه در طرف شمال از شدت برودت مسکون نیست ... و در جانب جنوب خط استواء اند کی عمارتی یافته اند و از غایت قلت آنرا اعتبار نکرده اند و معظم معمور را به وجوه مختلفه تقسیم کرده اند.

انجام: بروج شتوی خوانند یعنی زمستانی.

[دنا 72/2 (3 نسخه)؛ نسخه های منزوی 3934؛ فهرستواره منزوی 1: 171]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6367/23

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1195ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ضربی مشکی عطف قهوه ای، 16ص (418-433)، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14× 19/5 سم [ف: 19-446]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8519/22

آغاز: برابر؛ انجام: و به امور استحاله عنصر آتش بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 7گ (112-118پ)، 20 سطر (7× 9) [ف: 17 - 153]

3. مشهد: الهيات، شماره نسخه: 694/78

نام کتاب و مؤلف از فهرستواره منزوی 171/1 ذكر شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی و فستقی، جلد: تیماج عنابی، 1گ، اندازه: 13/5×22/5 سم [في: 1-549]

اقالیم سبعه / جغرافيا / فارسی

aqālīm-e sabe

محمد بن حاجی بن عباسقلی

mohammad-e bn-e hājī ebn-e abbās-qolī

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 15050

آغاز: چنین گوید اقل ابنای علماء محمد ابن حاجی بن عباسقلی ... این چند قلم در ذکر اقالیم سبعه، اقليم اول و حدود آن متعلق به زحل است بنزدیک استوا از جهت مشرق، انجام: اقلیم چهارم متعلق است ... سرخ و سفید است ...

برگ نخست از رساله ای است در اقالیم سبعه و تا چند کلمه ای از اقلیم چهارم را دارد و از انجام، نانوشته مانده است. نامی از این رساله و مؤلف آن در منابع موجود یافت نگردید. این کتاب، غير از اقالیم سبعه ناشناخته ای است که به شماره 13813/2 در همین فهرست گزارش شده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن

ص: 596

13؛ نسخهای نفیس است گویا به خط مؤلف، قلم خوردگی دارد؛ کاغذ: فرنگی، 1گ (8)، 13 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 38- 122]

الأقاليم السبعة / جغرافيا / عربی

al-aqālīm-us sabʻa

غیر همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 207/ 14590

آغاز: الربع المعمور من الارض سبعة أقاليم خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 28 ذیحجه 724ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، اص (733)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 41- 110]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2224/12

آغاز: بسملة. ابتداء الأقاليم الأول. قد وقع في هذا الاقليم بعض بلاد البربر و سودان و المغرب و النوبة و الحبشة (133پ) ... ابتداء الاقليم الثانى (134ر)؛ انجام: ابتداء الاقليم السابع و فيه بعض بلاد الصقالبة و الروس و بلغار ..... و لون اهله بين الشقرة و البياض. تمت على يدي اضعف العباد حسین 1121.

خط: نسخ پخته، کا: حسین، تا: 1121ق؛ پس از این شش بيت شعر فارسی از گفته ملا زاده در عزای پسر خود دارد، که شعر تاریخ آن چنین است: هاتف غیبش بزد رمز به تاریخ او xx لایق دنیا نبود برد بعقبی قرار؛ کاغذ: ترمه، نخودی، جلد: مقوایی، رویه تیماج قهوه ای، ترنج دار، 2گ (133-134 پ) [ف: 11-600]

الأقاليم السبعة في العلم الموسوم بالصنعة / كيميا / عربی

al-aqālīm-us sabʻa fi-l ‘ilm-il mawsām bi-ş-Şan‘a

مد بن احمد، - 580 ؟ قمری

‘erāqi, mohammad ebn-e ahmad (-1185)

خلاصه ای است از دیگر کتب خود که در آن مطالب این علم را به رمز و اشاره و شکل های مختلف هندسی گرد آورده است.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2015

آغاز: قال الشيخ الامام ... الحمد لله المبدع الاول الذي لم يسبقه ز من فتحول، اعلم رحمک الله تعالى أن التصانيف في علم الصنعة كثيرة؛

نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه کراچی - پاکستان 199989؛ خط: نسخ، كا: محمود حمدی، تا: شنبه 5 رجب 1340ق؛ از روی نسخه اصل ، موجود در دار الكتب السلطانيه مصر؛ 38ص [عکسی ف: 6- 30]

اقالیم سبعه / جغرافيا / فارسی

aqalim-e sabe

غیر همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6718

آغاز: سرطان که برسد همچنین ابد الظهور می شود تا اقلیم اول و چون به اول ... رسید تا آخر برج سرطان در مکه و حجاز ابد الظهور بود و دیگر کو کب ... که درین تاریخ در کرمان و فارس در طلوع و غروب است؛ انجام: و در جنوبی این موضع شهری است که نوبه می خوانند ... مغارب و جنوبی نوبه محالات لم لم است و آن قوم همه سیاه و دد صفت و وحشی و شریر و آدمی خوارند و مرد و

رساله ای است در هفت «باب» - برخی مشتمل بر چند فصل - در ذكر اقالیم هفت گانه و عجایبی که در هر یک از آنها وجود دارد، از ابن سینا و خواجه نصیر طوسی نقل کرده و در جایی اشاره به سال 673ق دارد. شاید نسخه حاضر ترجمه ای از آثار البلاد قزوینی باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ تملک: سید محمد جزائری؛ جلد: تیماج قهوه ای شکلاتی ضربی ترنج دار، 62گ، 15 سطر، اندازه: 13/5× 19/5سم [ف: 20-219]

2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7847- 39/227

آغاز: از سطح زمین دورتر است قوت بساطت او بیشتر ست ... بعده ربع مسکون از آنجا که خط استو است که مادام شب وروز یکسانست ... اقالیم سبعه می خوانند اقليم اول را عرض بیشتر داده اند ... فصل دوم در باب اول ذکر آفاق جنوبی؛ انجام: فصل سادس در ذکر اقلیم سادس بدانکه اول موضعی اقلیم سادس در اقصای مشرق وسط محالات یاجوج و ماجوج وسد اسکندر است و ابتدای کوه قاف ومساحت طول مدینه یاجوج ...

رساله کوتاهی است در بیان اقالیم سبعه در چند فصل»؛ گویا مرتبط است با رساله ربع مسکون که به شماره 4/35 معرفی شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، عطف گالینگور قهوه ای، 15 گ، 10 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-461]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6397/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1305ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 1ص (84ر)، 13 سطر (9× 14)، قطع: خشتی، اندازه: 17×22 سم [ف: 16-258]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1822/43

آغاز: در ذكر بعضی از مواضع که خارج از اقالیم سبعه است مواضعی که داخل اقالیم سبعه نیست بدو قسم منقسم میشود یکی آنکه؛ انجام: و گویند که آنجا قدیم الایام دو جزیره بود و اکنون هفت جزیره دارد و از این جزایر نفت سفید و سیاه خارج شود اما بحار صغار که آنرا خليجات و شعبات نیز گویند.

گفتاری است مختصر در جغرافی اقالیم سبعه؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3ص (329-331)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 9-436]

ص: 597

5. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 5344/4

آغاز: حيوانات و نباتات و كانها بسیط بر دو قسم اند فلكها و عنصرها؛ انجام: تمام مساحت، هفت اقلیم، پنجاه نه هزار و دویست و نود و پنج بار هزار هزار و چهار و چهل و چهار جو است ... و الله اعلم

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 18812 سم [رشت و همدان: ف:-1574]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10266/3

آغاز: بسمله اقالیم سبعه اقلیم اول بلاد چین و شهرهای هندوستان؛ انجام: و دریای شمال و آن حدود تعلق به قمر دارد

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در برگ آخر یادداشت تملک در ربيع الاول 1280ق (بدون ذکر مالك)؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، ترنج با سر، کص (82-83)، 15-17سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 32-291]

اقالیم سبعه (جدول) / جغرافيا / فارسی

aqālīm-e sab'e (jadval)

غیر همانند:

1. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 512/2

خط: نستعلیق، کا: همای شیرازی، تا: 18 شعبان 1272ق؛ همان شیرازی با شعری از خود او [نشریه: 7-245]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6367/11

دائره (نقشه) قسمت مسكون و غیر مسكون زمین است با قید نام شهرها و خط استواء و جهان؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1195ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ضربی مشکی مندرس و عطف قهوه ای، 393ص، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14×19/5سم [ف: 19-445]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

6399/47 برای تشخیص عرض و طول و انحرافات و جهات و فواصل بلاد اقالیم؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار دار، جلد: تیماج مشکی، 8ص (139-146)، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 19 سم [ف: 19-523]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6399/54

جدول معرفت ساعات، دقائق، درجات و دراز ترین روزهای اقالیم؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار دار، جلد: تیماج مشکی، 157ص، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 19 سم [ف: 525-19]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3402/3

خط: نستعلیق، کا: محمد مهدي بن محمد ربيع سمنانی، تا: 15 شعبان 1228ق؛ 5گ (72پ -76ر) [ف: 6-397]

اقالیم سبعه (زایجه) / جغرافيا / فارسی

aqālīm-e sabíe (zāyje)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3207/2

آغاز: تفصیلات، اقاليم اول که تعلق بزحل دارد اول هو مكان فيه اثني عشر الى تسعة عشر؛ انجام: السادس انهاره و الوان اهله ما بين الشقرة و بیاض

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ در هامش؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای مغزی سیاه، 3گ (43پ-45ر)، 17 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 6-297]

الأقاليم و المسافات و الولايات / جغرافيا / عربی

al-aqālīm wa-l masāfāt wa-l wilāyāt

مقدسی بشاری، محمد بن احمد، 336-380 ؟ قمری

moqaddasī bešārī, mohammad ebn-e ahmad (948-991)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 621-ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2971؛ خط: نسخ، كا: حسن بن احمد بن محمود بن كمال، تا: 1 رجب 58عق؛ 232 گ، 15 سطر [فیلمها ف: 285-1]

اقالیم و بلاد / جغرافيا / فارسی

aqālīm va belād

ذكر اقلیم ها و کشورهای روی زمین و خواص آب و هوای پاره ای از شهرها و ذکر نام پارسی اقلیم هاست.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/166

آغاز: فصل اندر اقلیمها و نهاد ولايتها. بدان معلوم شده است کی از عالم یکی ربع مسكونست با کوهها و آبها و نباتها که مردم شناسند

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 4 محرم 723ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 2ص (660-661)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 41- 104]

اقالیم و کره زمین / جغرافيا / فارسی

aqālīm va kore-ye zamīn

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 955ق [میراث شهاب: س 4ش 2-92]

اقامة البرهان على جواز أخذ الأجرة على تلاوة القرآن / فقه / عربی

iqāmat-ul burhān 'alā jawāz-i ’axd-il ujra ‘alā tilāwat-il qur'ān

امیر صنعانی، محمد بن اسماعیل، 1099-1182 قمری

ص: 598

amīr-ol san‘ānī, mohammad ebn-e esmāʻīl (1688-1769)

رساله استدلالی است در پاسخ سائلی مبنی بر جواز اجرت گرفتن برای خواندن قرآن مجید و پاسخ از گفته های شیخ محمد حياة سندی مدنی که رساله ای در عدم جواز گرفتن این اجرت نوشته بود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5015/2

آغاز: لک الحمد يا من جعل كتابه العزيز أحق ما أخذ عليه العبد أجرة و صلاتک و سلام على من جعل تعليم آيات من القران اللواهبة نفسها مهر؛ انجام: و الله نسأله الهداية الى ما فيه رضاه في الاقوال و الافعال و الصلاة و السلام على رسوله و آله خير آل

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن علی بن محمد بن عامر، تا: شنبه 26 صفر 1167ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 4گ (10پ -13پ)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 13-210]

- اقامة الحدود في زمان الغيبة > الحدود

إقامة السلطان = فضل القيام بالسلطنة / حديث / عربی

iqama-us sultan = fadi-ul qiy am bi-s-saltana

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

چند حدیث در عظمت پادشاهان و اهمیت ایجاد آسایش نمودن در جاده ها و رفع نمودن خطرات از آنهاست.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2343/10

آغاز: الحمدلله و کفی ... و بعد فان اقامة السلطان الطاف على الرعية من أعظم نعم الله الجليلة؛ انجام: انظر لفقر الملك الاشرف و فقه لما ترضى عملا و بک عنه کرماً.

در فهرست با عنوان «اقامة السبل» آمده؛ خط: نسخ زیبا بسیار مغلوط، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 3گ (63پ-65ر)، 21 سطر، اندازه: 16/5× 23 سم [ف: 6-323]

اقامة الهجاء / ادبیات عربی

iqāmat-ul hijā

ابن قتیبه، عبد الله بن مسلم، 213-276 قمری

ebn-e qotayba, “abd-ol-lāh ebn-e moslem (829-890)

دومین کتاب ادب الكاتب و مشتمل بر تعلیم تلفظ و نوشتن کلمات است طبق اصول تهجی و با اشاره و تنبیه بر اغلاط معموله.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1591

آغاز: قال ابو محمد الكتاب يزيدون في كتابة الحروف ما ليس في وزنه ليفصلوا انجام: و القبطى و القبيطا. اذا خفف مدو اذ اشدد قصر و الحمدلله اولا و آخرا.

بی کا، بی تا؛ 55ص (102-156) [ف: 4-297]

اقامه حدود و تعزيزات برای فقهاء در زمان غیبت / فقه / عربی

eqāme-ye hodūd va taʼzīzāt barāye foqahā' dar zaman-e qeybat

بادکوبی، عبدالرحيم بن امام علی، ق13 قمری

bādkūbī, 'abd-or-rahīm ebn-e emām ‘alī (-19c)

تاريخ تأليف: 1258ق

رساله ای است در خصوص جواز اقامه حدود و تعزيزات توسط فقها در زمان غیبت و نیز جواز اقامه آن توسط پدر بر فرزند و سی بر عبد و زوج بر زوجه.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4879

آغاز: بسمله و به ثقتي. الحمدلله الذي شرع الحدود و التعزیرات ليرفع الفساد بين العباد و البريات و يدفع بها عنهم الغائلة و الضلالات ... اما بعد فيقول ...... ان هذه الرسالة في بيان جواز اقامة الحدود؛ انجام: و هذا هوالأحوط و ان كان الأول لا يخلو عن قوة خصوصاً اذا لم يحتج الى الجرح و التعديل في الشهور

خط: نسخ مبتدی، کاتب = مؤلف، تا: 1258ق؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی یک لایه ضربی مجدول، 18گ (1پ- 18)، 16 سطر (7× 11)، اندازه: 11×15/5 سم [رایانه]

اقاويل الأوائل في معرفة البول و اقسامه و دلائله = کتاب البول / طب / عربی

aqāwīl-ul awā'il fī ma'rifat-il bawl wa aqsām-i-h wa dalā'il-i-h = k.-ul bawl

قیروانی، اسحاق بن سليمان، - 320 قمری

qayravānī, eshāq ebn-e soleymān (-933)

کتابی طبی مهم و نافعی است در مورد بول و اقسام آن، بر گرفته از مجموع اقاويل اطبا، شامل ده «باب»: 1. مائية البول و هیولاه؛ 2. لم صار بول الليل اصدق دلالة من بول النهار؛ 3. دلائل البول الدالة على الأمراض؛ 4. منفعة البول و مضرته؛ 5. اختلاف البول و اقسامه؛ 6. معرفة قوام البول؛ 7. فيما يأتلف من الوان البول مع الرقة او مع الغلظ؛ 8 معرفة ثقل البول و اقسامه و دلايله؛ 9. فيما يأتلف من الوان البول و قوامه مع الاثقال و ما يأتلف منها؛ 10. فيما يختص به كل واحد من اشخاص البول و الثقل و ينفرد به من الدلائل دون غيره. مؤلف، از اطبای معروف قرن چهارم هجری و از پزشکان خاص «عبیدالله مهدی» (خلافت 296- 322ق) اولين خليفه فاطمي مصر، بوده است. وی علاوه بر علم

ص: 599

طب، در حکمت و منطق نیز تبحر داشته و در این زمینه نیز دارای تألیفاتی است.

آغاز: کتاب مجموع من اقاويل الأوائل.. الباب الاول في مائية البول و هیولاه، قال الغزاز البول هو مائية الدم

انجام: في رغوة البول و زبدة البول اذا كان على وجهه زبد ... اذا كان عليه شبيه العنب كان دالا على وجع الكلی، تم کتاب البول و الحمدلله

[هدية العارفین 199/1 ؛ فهرست نسخه های عربی واتیکان 26/1 ؛ فؤاد سزگین، تاریخ نگارش های عربی، ترجمه جهانداری، ج 3( پزشکی، داروسازی ...) ص 412-416؛ طبقات الاطباء و الحكماء، ص 87؛ عيون الانباء ج 2، ص 36؛ قاضی صاعد اندلسی، طبقات الأمم، ص 88؛ فهرس المخطوطات الطب الاسلامي باللغات العربية و التركية و الفارسية في مكتبات تركياء ص 134 135؛ فهرس مخطوطات الطب و الصيدلة و البيطرة و البيزرة في دار الكتب الوطنية بتونس، ج2، ص123-126؛ فهرس المخطوطات المصورة ( معهد المخطوطات العربية ) الجزء الثالث العلوم، القسم الثاني ( الطب ) ج 1، ص 22، 77 و ج 2، ص 28؛ دنا 74/2 (5 نسخه)]

شرح و حواشی:

1- كتاب البول (مختصر)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13 10 عکسی و 1288 عکسی و 1930 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه «واتیکان» رم، ایتالیا، ش 310 (فهرست المخطوطات العربية الاسلامية بمكتبة الفاتيكان، ليفی دلافيدا، ج1، ص 26)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 347ق؛ نام کتاب در صفحه عنوان کتاب معرفة البول درج شده؛ مصحح؛ 100ص، 27 سطر [عکسی ف: 3-37 و 644 و ف: 5-359]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 761

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-436]

قم، گلپایگانی، شماره نسخه: 6355- 32/55

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 1-462]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5146

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6 (این تاریخ قطعی است زیرا که این نسخه منضم بوده است سابقا به نسخه رساله في علاج المشایخ به شماره 5112 که به خط كاتب همین نسخه است و در صفحه اول آن سه رباعی مسطور است که صریحا واضحا تاریخ 654 را دارد)؛ واقف: نادرشاه، 1145؛ کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور عطف تیماج، 98گ، مختلف السطر (غالب صفحات 18 و 19)، قطع: بياض رقعی، اندازه: 13× 20 سم [ف: 19–466]

اقاويل جالینوس / طب / عربی

aqāvīl-e jālīnūs

جالینوس، 129-199 میلادی

jalinus (129-199)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6913/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ هشت سطر؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنجی مقوایی درون تریاکی، 14 سطر (8× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 20 سم [ف: 16-397]

أقاويل العرب في الجاهلية / عربی

aqāwīl-ul “arab fi-l jāhilīyya

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

‘alam-ol-hodā, “alī ebn-e hoseyn (967-1045)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1497/44 عکسی

آغاز: فصل في اقاویل العرب في الجاهلية حكى ابو عيسى الوراق في كتابه كتاب المقالات ان العرب صنوف شتی

نسخه اصل: کتابخانه آستان قدس رضوی، 21509ض [این رساله از مجموعه در فهرست آستان قدس معرفی نشده است] ؛ خط : نسخ، كا: سید احمد بن محمد رضا حسینی [صفایی خوانساری]، تا: قرن 14؛ مصحح، محشی از کاتب و غیر او، رکابه دار، همراه با مهر کاتب؛ در برگ 158 یادداشتی به نقل از کشف الظنون درباره حریری؛ 3 ص (133-135)، 22 سطر [عکسی ف: 4-393]

اقاویل قدمای فلاسفه = رسالة في التوحيد / فلسفه / فارسی

aqāvīl-e qodamā-ye falāsefe = r. fe-t towhīd

متطبب، يعقوب بن موسی

motatabbeb, ya qūb ebn-e mūsā

اهدا به: خاصبك

برای خاصبك (شاید همان خصبک طوطی، یکی از ستوده شدگان انوری، سده 6). عنوان «فصل»ها: 1. مقاله افلاطون درباره دهر؛ 2. اول موجود؛ 3. توحید از کتاب مابعدالطبیعه؛ 4. قول افلاطون و سقراط در توحید؛ 5. قول افلاطون در نقط؛ 6. در موجودات اولیه؛ سپس فصل هایی بی شماره. (نسخه ملک) (احمد منزوی). در برخی نسخه ها آمده: مشتمل بر 35 «فصل».

آغاز: بسمله. خدای عزوجل زندگانی خداوند ولى النعم الامیر الأجل ... اندر دولت و پادشاهی و تن درستی و طاعت ...

انجام: العلم الآلهی حسا و لاتمثيلا لايلحق الباری شبه و كثرة البتة

چاپ: به کوشش محمد تقی دانش پژوه، نشریه دانشکده الهيات و معارف اسلامی تهران، 1: (ص 94-167)

[دنا 74/2 (9 نسخه)؛ فهرستواره منزوی79/6 (4نسخه)]

ص: 600

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10071/30

آغاز و انجام: برابر

جزء اول از مجموعه مؤلف است؛ خط: نسخ، كان محمد بن اسماعیل معروف به حواری، تا: رمضان 708ق؛ از روی نسخه اصل مورخه 23 رمضان 656ق؛ 64ص (205-268)، اندازه: 12× 16 سم [ف: 32-98]

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 15830

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 708ق؛ از روی نسخه اصل تحریر یافته به سال 656ق؛ محشی با نشان «12»؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج عنابی عطف و سجاف تیماج اناری با زنجیره ضربی زرین، 42گ (99پ-140)، 19 سطر (7× 13)، اندازه:11/5 × 18/5سم [رایانه]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5283/62

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 21گ (163پ -183پ) [ف: [197-16

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1030/12 -ف

نسخه اصل: بادلیان ش 95 اوزلی (1422)؛ بی کا، تا: 1042ق [فیلمها ف: 1-557]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7208/1 و 223/1 -ف و 2830/1 -ف

خط: نستعلیق، کا: محمد مومن یزدی، تا: 1051ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی لایی با لولا، 44گ (2پ -45ر)، ابعاد متن: 6× 12/5، قطع: ربعی، اندازه: 12× 20سم [ف: 16-488] و [فیلمها ف: 683-1]

6. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 293/44

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 21گ (137پ -157)، 24 سطر (12/5×18/5)، اندازه: 18/5× 24 سم [ف:-201]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4655/64

آغاز: برابر؛ انجام: هذا الكتاب الجليل من مجموع يعقوب بن موسى المتطبب من تأييد الجزء الاول و الحق الأول، الحمدلله ذي الجود و الحكمة ...

خط: نستعلیق، کا: کرمعلی خراسانی، بی تاب کاغذ: فستقی آبی، 23گ (278ر -300ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6×18/5 سم [ف: 7-467]

اقاویل ما شاء الله / هیئت / عربی

aqāwīl-u mā šā'-al-lāh

ماشاء الله يهودی، ق 2 قمری

māšā’-al-lāh-e yahūdī (-8c)

باید از ماشاء الله يهودی (زنده در 198ق/814م)، از روزگار منصور عباسی باشد که این کتاب ها را به وی نسبت داده اند: كتاب المواليد الكبير، القرانات و الاديان و الملک، مطرح الشعاع، صنعة الاصطرلاب و العمل بها، الأمطار و الرياح. آغاز کتاب افتاده، سربندها با «من قول ماشاء الله» آغاز می شود. ظاهرة در 3 مقاله. نسخه در دست با سربندهای زیر آغاز می شود: القول في الكتاب، القول في علم ختم الكتاب ام لا، القول في اخبار الرسل، القول في مجيء الرسول، القول في الحاجة يأتي بها ام لا، القول في معرفة ما حمله الكتاب المقالة الثانية من قول ما شاء الله في ابتداء النظر في المسائل المقالة الثالثة من قول ما شاء الله، در چند باب، بی شماره: باب السرق، باب السؤال عن المال، السؤال عن الاخوة، باب التزویج، باب الدفين، باب الحبس، باب السؤال عن المريض، باب الرجوع من السفر ... القول في معرفة شخوص السلطان (که آخرین عنوان مقاله سوم است).

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 466/1

آغاز: في هذا الوقت و ان لم ينظر عطارد في هذا الوقت إلى الطالع آغاز مقاله 2: المقالة الثانية من قول ما شاء الله في ابتداء النظر في المسائل. ابتدأ بالنظر في الحوائج بشهادات الكواكب على ما وصف ما شاء الله في كتابه الرابع من جميع النظر في جميع الأربعة عشر. و هي اول النجوم ...

آغاز مقاله 3: المقالة الثالثة من قول ما شاء الله. اذا سئلت عن خبر حق هو أم باطل، فانظر إلى القمر، فان كان في البروج الثابته و يتصل بالسعود، فالخبر حق. وان كان القمر ساقطاً من الأوتاد و في البروج منقلب او يتصل بالنحوس، فالخبر باطل؛ انجام: و انظر بعد ذلك في حال القمر، على ما وصفت لك، و الى صاحب الطالع آن شاء الله تعالی. تمت المقالة الثالثة. و الحمد لواهب العقل و مبدع الكل و عليه التكلان. كتبها نصير بن ...

خط: نسخ کهن، كا: نصیر بن یحیی منجم، تا: آخر جمادی الثانی 760ق؛ با نشانه «بلغ» در پایان، 15گ (1ر-15ر) [ف: 1-24]

اقاويل المنجمين في احكام تحاويل سنی المواليد = کتاب الاحکام = غنية المنجمين / هيأت - عربی

aqawil-ul munajjimin fi ahkam-i tahawil-i sini-1 mawālīd = k.-ul ahkām = ġunyat-ul munajjimīn

بندار، ابو سعید بن منصور، ق6 قمری

bondar, abu said ebn-e mansur (-12c)

تاریخ تأليف: 507ق

در هفت «مقاله» و سی «باب» نگاشته است. می گوید احکام نجوم را از چهارده نفر از بزرگان علم نجوم که عبارت اند از: هرمس مصرى، واليس، دروسیوس، بطلميوس فلوذنی، زادان فرخ اندرد کر، ابوالفضل بن الخضیب، الحسن بن سهل بن نو بخت، يعقوب بن اسحق کندی، ماشاء الله بن ابری شا، سهل بن بشر اليهودي، ابو معشر بلخی، کوشیار، ابو سعید احمد بن عبدالجليل و یک نفر دیگر که کار او آمده ولی نام او ذکر نشده

ص: 601

است، جمع کردم.

آغاز: بسمله، حمدله، مجموع اقاويل الحكماء المنجمين القدماء منهم و المحدثين في احكام تحاويل سني المواليد و هم بعلامات اساميهمهر مس = ه و اليس الاسكندراني = ليس. ذرو ثيوس المصرى = ث. بطلميوس القلوذی = طم. زاذان فرخ الاندررغر = ند. ابوالفضل بن الخصيب = صب. الحسن بن سهل بن نوبخت - خت. يعقوب بن اسحاق الكندى = کندی. ماشاء الله بن ابری = شا. سهل بن بشر اليهودي = سه. ابو معشر البلخی = مع. کوشیار بن لبان الجیلی = کو. ابو سعید احمد بن عبد الجليل السجزی = جز. المجهول مصنفه = ج. جمعه لنفسه ابو سعید بن منصور بن علی بندار الدامغاني في شهور سنة سبع و خمسمائة

انجام: و انتهى اشهر الى بيوت السعود يدل على الخير تمت الكتاب

[الذریعه 69/16 با عنوان «غنية المنجمين» ]

شرح و حواشی:

1- اقاويل المنجمين في احكام تحاويل سني المواليد (ترجمه) = کتاب الأحكام = غنية المنجمين؛ بندار، ابو سعید بن منصور (-6)

1. مشهد: رضوی: شماره نسخه: 12161

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 7؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج خرمائی یک لا، 212 گ، 23-24 سطر، اندازه: 15× 26 سم [ف: 10-10]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1112

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالرزاق احمد بن محمد بغدادی، تا: 680ق، جا: بغداد؛ اهداء به خواجه نصیر الدین طوسی در پایان صفحه 1290 آمده: «علقه بخزانه کتب سیدنا مولينا المحقق الصاحب المعظم. ... نصیر الدین ابی جعفر محمد بن محمد طوسی. ... ثمانین و ستمئه هجریه»؛ کاغذ: بخارائی، جلد: میشن عنابی، منگنه، لولا دار، 145گ، 23 سطر (8/5× 16)، اندازه: 12/5 × 24/5 سم [ف: 9-106]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14568

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، استكتاب شده توسط محمد شفیع منجم جنابذی، نسخه توسط محمد صالح بن محمد شفیع بن مظفر منجم مقابله و مطالعه شده در اواسط جمادی الثانی 1080 در پایان نسخه علاوه بر مطالب مذکور یادداشت امانتی است و شرح آنچه با ورثه گذشته از ابوالحسن منجم در تاریخ ربیع الثانی 1110، در چهار برگ پایانی یادداشت های جالبی مشهود است از جمله: تاریخ ولادت شاه اسماعیل، تاریخ جلوس شاه اسماعیل در سال 906 و تطبیق آن با اول فروردین ماه جلالی است 422، مواضع انتهاءات و تسيرات درجه طالع و اول سال 543 ملکشاهيه، قران وسطی در برج عقرب سال 828 هجری مطابق 15 اسفند جلالی سال 346، یادداشت هبه کتاب از محمد صالح بن ابو الحسن منجم که پدرش نسخه را به او بخشیده با مهر «بنده آل محمد صالح» (بیضی)، بنای قلعه ایروان در بیستم جمادی الاول سال 1013، جلوس سلطان مراد خواند کار روم در یکشنبه 14 ذیقعده 1032، یادداشتی درباره اقوال در رنگ نوروزی، جدول تواریخ معصومین علیهم السلام، چند بیت شعر فارسی، در آغاز نسخه نیز چند مطلب تاریخی مکتوب است از جمله: طالع سال نشستن حسن خان حاکم هراة بر مسند حکومت سال 1028 و طالع وقت نشستن روز پنج شنبه 18 ذیحجه 1028، جلوس امیر تیمور گورکان روز چهارشنبه 12 رمضان المبارک 771 موافق ایتئيل، تاریخ گنبد قابوس که بر کنار آن نوشته بودند: «سنه 397 قمری و 375 شمسی»، سپس نوشته: «در تاریخ روز پنج شنبه پنجم شهر صفر سنه 1032 که در رکاب ظفر انتساب سفر خیر اثر قندهار مراجعت نموده متوجه مازندران بهشت نشان بودیم عبور بر گنبد مذکور واقع شد و حسب الامر عالمیان مطیع ارتفاع آنرا ... و ذرع بود سوای تپه که گنبد بر بالای او بود با تپه نود و سه ذرع متعارف اهل سوة ... نقل من خط عمی؟ رحمه الله»؛ مصحح، محشی از کتاب های نجومی؛ مهر: «بنده شاه دین است ابوالحسن» (مستطیل)، «لااله الا الله الملک الحق المبين عبدالله بن عبدالواحد النجفی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی ترنج و سرترنج دار، 223گ، 20 سطر، اندازه: 13/3× 25 سم [ف: 41-53]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8238

آغاز و انجام: برابر

با عنوان «احکام تحاويل سني المواليد»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای جدول ها و زايجه هاست؛ کاغذ: سپاهانی سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، با برگردان، 174 گ، 18 سطر، اندازه: 15/5× 25 سم [ف: 3-62]

5. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 654

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: وجيه الدين بن اسماعيل بن عباس، تا: 22 رجب 1019ق؛ دارای جداول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 243گ، 21 سطر، اندازه: 12/5 ×25سم [ف: 3-61]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6448

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: غره شوال 1024ق؛ مصحح، محشی به نقل از کتاب ابوالقاسم بلخی، در برگ پایانی یادداشت استكتاب نسخه در رمضان 1024ق هنگام مسافرت کاتب یادداشت از اصفهان و یادداشتی از همو که کتاب پس از وی برای فرزندش كمال بن جلال یزدی می باشد و مهر بیضوی؛ تملکی به سال 1024ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با سر طبل، 146گ،21 سطر، اندازه: 15× 24 سم [ف: 20-30]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6420/2

خط: نستعلیق، کا: حسن رضوی، تا: محرم 1071ق؛ محشی، در

ص: 602

برگ آغاز اشعاری از صائب و ملا ملک قمی و چند یادداشت محو شده، در برگ پایانی اشعاری فارسی از شیخ علی هراتی به خط خودش به سال 1259ق؛ تملك: ابو الحسن بن میرزا ... قاضی به سال 1071 ق در اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 160گ (94پ - 253پ)، اندازه: 13× 25 سم [ف: 20-14]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3387

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا، تا: شعبان 1074ق؛ در پایان جدول تحویل سال است به نوروز؛ مهر: میرزا باقر منجم بارفروشی در عهد ناصر الدین شاه، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 203گ، اندازه: 14/7 × 18/2 سم [ف: 1-16]

9. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8250/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، 48گ (2-49پ)،20 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 3-62]

10. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 40

آغاز: برابر

فقط تا میان مقاله سوم را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در دیباچه آن آمده است که این کتاب در 73 مقاله است؛ 65گ، قطع: خشتی [چند نسخه -ف:-311]

11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3630

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد تقی بن محمد باقر سپاهانی، تا: ربيع الأول 1248ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی زرکوب ترنجی، 87گ، 25 سطر (11× 20)، اندازه: 21× 29 سم [ف: 12- 2634]

اقاویل المنجمين في احكام تحاويل سنی المواليد (ترجمه) = کتاب الاحکام = غنية المنجمین / هیأت، متفرقه / فارسی

fī aḥkām-i taḥāwīl-i sini-1 aqāwīl-ul munajjimīn mawālīd (t.) = k.-ul aḥkām = ġuny at-ul munajjimīn

بندار، ابو سعید بن منصور، ق6 قمری

bondār, abū saľīd ebn-e mansūr (-12c)

مترجم: ناشناس وابسته به: اقاويل المنجمين في احكام تحاويل سني المواليد = کتاب الاحکام = غنية المنجمين؛ بندار، ابو سعید بن منصور (6) [فهرستواره منزوی 2821/4 ]

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 12269/10

آغاز: بسمله، جواهر حمد و درر سپاس بیرون از اندازه و وهم و قیاس سزاوار نثار بارگاه حکیمی است جلت عظمته که قلم بدایع نگارش در کارگاه فطرت نقش طبقات سموات را با حسن وجهی در حیز تصویر آورده؛ انجام: بخانهای سعود دلالت کند و بر خیر و خوبی خدا ختم کند عاقبت ما را بخیر و خوبی بالنبي وآله الطاهرين

خط: نسخ خوش، كا: ابو القاسم بن احمد یزدی، تا: 1241ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: ساغری ضربی زرکوب، 21 سطر، اندازه: 17× 25/52 سم [ف: 10-336]

الأقاويل المنسوبة اليه / فلسفه / عربی

aqāwīl-ul mansūbat-un ilay-h

این باجه، محمد بن یحیی،-533؟ قمری

ebn-e bājja, mohammad ebn-e yahyā (-1139)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 21557/1

عکسی نسخه اصل: کتابخانه بودليان در آکسفورد، شماره 206؛ خط : نسخ، بی کا، تا: 547ق؛ 27 و 32 سطر [عکسی ف: 4-489]

اقبال الاعمال = الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة واحدة في السنة = الاقبال بصالح الاعمال / دعا / عربی

iqbāl-ul aʻmāl = al-iqbāl bi-l-a‘māl-il ḥasana fīmā ya‘mal marrat-an wāḥida fi-s sana = al-iqbal bi-şālih-il a‘māl

ابن طاوس، علی بن موسی، 589-664 قمری

ebn-e tāvūs, alī ebn-e mūsā (1194-1266)

تاريخ تأليف: 650ق

این کتاب از سلسله مجلدات کتاب موسوم به «مهمات في صلاح المتعبد تتمات لمصباح المتهجد» او است. نظر به اهمیتی که دعا در آداب شریعت دارد و کتاب معتبر «مصباح المتهجد» شیخ طوسی نیز مختصر است مؤلف (با داشتن کتابخانه معتبری که در آن 70 کتاب دعاء بوده) تكمله بر آن کتاب به نام «مهمات في صلاح المتعبد و تتمات لمصباح المتهجد» در ده جلد تأليف نموده و هر جلدی را به نام مخصوصی نامیده است. کتاب «مهمات في صلاح المتعبد و تتمات لمصباح المهتجد» که اختصاراً «المهمات و التتمات» نیز خوانده می شود برخی از مجلدات آن به دست نیامده و برخی هم به اسم مخصوص معرفی شده است. اسامی مجلدات ده گانه این کتاب: 1 و 2. فلاح السائل و نجاح المسائل (در اعمال شب و روز ضمن دو جلد)؛ 3. زهرة الربيع في ادعية الاسابيع؛ 4. جمال الاسبوع بكمال العمل المشروع؛ 5. دروع الواقية؛ 6. المضمار للسابق و اللحاق بصوم شر اطلاق الارزاق و عتاق الأعناق (یا مضمار السبق في میدان الصدق في اعمال شهر رمضان)؛ 7. مسالك المحتاج الى معرفة مناسک الحاج؛ 8 و 9. الاقبال بالاعمال الحسنة (که اختصاراً اقبال خوانده می شود). 10 السعادات بالعبادات. كتاب «اقبال» جلد هشتم و نهم آن کتاب است و در اعمال یازده ماه

ص: 603

است که در دو جلد ترتیب یافته (جلد اول آن در اعمال ماه های شوال و ذیقعده و ذیحجه است و جلد دوم آن در اعمال ماه محرم تا آخر ماه شعبان). جلد ششم کتاب مخصوص به اعمال ماه رمضان و موسوم است به «مضمار». این مجلدات سه گانه (دو جلد اقبال و مضمار) به جهت دسترسی آسان به اعمال سال با هم نوشته می شده و این طور هم چاپ شده و تسامحا هر سه جلد به نام «اقبال» خوانده می شود. باری کتاب بر مبنای دقت از مدارک اقدم انتخاب و جمع و تألیف شده و از جوامع معتبره و مدارک صحيحه قديمه است.

آغاز: 1 (جلد اول اقبال): و قل رب زدنی علماً لطفك اللهم أحمد الله الذي جل جلاله بما وهب لي من القدرة على حمده

2(جلد دوم اقبال): بسمله، اقطارها و نزول منازل الى علو منزلتها و منارها و طول مخافة مسافة جهله الى غاية صيانة موائد منارها ... و بعد فاني لما رأيت أن كتاب الاقبال بالاعمال الحسنة فيما نذكرده مما يعمل مرة واحدة في السنة ... الباب الأول فيما نذكره مما يتعلق بشهر المحرم

انجام: 1 (جلد دوم اقبال): و لعن الله أشياعهم و أتباعهم و أهل مذهبهم و أبرا الى الله و اليكم منهم

2(جلد اول اقبال): و هذا آخر ما جزاه الله على خاطرى ان اذكره في الجزء الأول من كتاب الاقبال و لم يكن له عندي مسودة بل كنت املی ما يكون صادراً عن مالک سرايري في رقاع او بلسانی ... و ما يكون منقولا من الروايات و الكتب المصنفات تارة ... يكتبه الناسخ من الأصل بالالفاظ و معانيه و الحمد لله جل جلاله كما يريد منا و كما يرضى به

چاپ: بارها به چاپ رسیده است؛ مشار عربی، ص 79، تبریز، سنگی، 1314 ق.، وزیری، 515ص (صص1-515)؛ ایران، سنگی، 1320، رحلی، 728ص

[الذريعة 264/2 ؛ السيد على آل طاوس ص 13؛ مشار، عربی، 79 «الاقبال الصالح الأعمال» (2 چاپ)؛ دنا 74/2 (47 نسخه)]

شرح و حواشی:

1-الاقبال بالاعمال الحسنة (ترجمه)، 6 ترجمه ناشناس

2- الاقبال الاعمال (مختصر) = تلخيص الاقبال؛ طواری یزدی، عباس بن محمد (-15)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3319

آغاز: المسلمون عليه يوم ولاده النبي؛ انجام: برابر 2

این نسخه شامل هر دو جلد اقبال و هم کتاب مضمار است و به ترتیب ماه ها نوشته شده. اول نسخه جلد دوم اقبال (در اعمال ماه محرم تا آخر ماه شعبان) است و پس از آن کتاب مضمار (در اعمال ماه رمضان) و سپس جلد اول اقبال در اعمال ماه های شوال و ذیقعده و ذیحجه است؛ خط: نسخ، كا: كيقباد بحرآبادی (جلد دوم)، تا: دوشنبه 20 ذیحجه 157ق، جا: مشهد نزدیک روضه رضویه؛ افتادگی: انجام؛ این نسخه به خط سه کاتب است؛ واقف: نائینی؛ 416گ، 19 و 20 و 21 سطر، اندازه: 18× 25 سم [ف: 6-209]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12543

آغاز: الهجرة نسبة اقول فان صح ما قد ذكره من الاسراء في الليلة المذكورة؛ انجام: اللهم جارا و مونسا و حصنا منيعا یا وتر انت وتر.

شامل اعمال اوایل ربیع الاول تا اواخر ذیحجه است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش مشمع، 345گ، 23 سطر، اندازه: 16× 24 سم [ف: 15-119]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1171

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 1

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی با نشانی «م ق ر» (اشاره به نام علامه مجلسی که در عصرش نیز نوشته شده)، دارای سرلوح رنگین، مجدول؛ تملك: افضل الدين بن محمد مقيم الشريف الحسيني الاشتهاردی بتاریخ 20 ربيع الثانی 112 ؟ که نسخه را در اصفهان خریده؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز پشت مشکی، 363 گ، 23 سطر، اندازه: 17× 26 سم [ف: 3-342]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2183

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 350 گ، 23 سطر، اندازه: 17× 28 سم [ف: 6-181]

5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3050 و عکسی 2592

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، مصحح، محشی، دارای سرلوح زرین، دارای کتیبه؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 376گ، 21 سطر، اندازه:15/5 × 24/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-169] و [عکسی ف: 7-179]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2080

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 7 رجب 1062ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح در سه برگ اول یادداشتی در عمل سنه و یادداشتی در عمل استفتاح؛ تملک با مهر «محمود بن على نقى الحسني الحسيني الطباطبائی» (بیضی) در جمادى الأول 1255، و تملکی با مهر «هبة الله الطباطبائی» (بیضی)؛ مهر: «المتوكل على الله الغني المغني بن محمد رفیع الدین محمد الحسینی قوام الدين» مدور بزرگ)؛ جلد: تیماج دورو لبه دار، رو قرمز پشت قهوه ای، 392گ، 21 سطر، اندازه: 19×24/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-168]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13981

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كا: عزیزالله بن فتح الله سمنانی، تا: چهارشنبه 4 شعبان 1065ق؛ مصحح، مقابله شده؛ ضمن 4 برگی ادعیه متفرقه و طریقه ختم صغير سوره فتح به نقل از شرف الدین علی حسینی شولستانی نجفی؛ واقف: فاضل خان، 1065 ق، کاغذ: حنائی آهار مهره، جلد: تیماج آستر دار عنابی تعمیری، درون تیماج دار چینی، 498گ،

ص: 604

19 سطر، اندازه: 18× 24 سم [ف: 15-118]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12374

آغاز: الباب الأول فيما نذكره من فوائد شهر شوال و فيه فصول فصل فيما نذكره مما روي في تسمية شوال ذکر مصنف هذا الكتاب دستور المذكرین و انجام: و هذه الرواية على اول السنة المحرم و سوف نذكر ما نرويه في هذه الأسباب في اول الجزء الثاني من هذا الكتاب.

از آغاز دعاهای ماه شوال تا آخر جزء اول؛ خط: نسخ معرب، کا: محمد تقی نجفی، تا: 15 ربیع الثانی 1068ق؛ جلد: تیماج، سرخ، سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، لچکی، 179گ،21 سطر، اندازه: 16× 29 سم [ف: 35-332]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9728

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

حاوی سه جلد 6، 8 و 9 از کتاب موسوم به «مهمات في صلاح المتعبد و تتمات لمصباح المتهجد» و جمعاً مشتمل اعمال و ادعیه شهور سنه می گردد. ترتیب نسخه: الف: جلد دوم از اقبال «اعمال ماه محرم تا شعبان» ب: کتاب «مضمار السبق» یا جلد ششم در اعمال ماه مبارک رمضان ج: جلد اول اقبال «اعمال ماه شوال تا ذیحجه»؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد مومن بن حاجی محمد بن میرزا علی ابهری الجی اصفهانی، تا: 9 جمادی الاول 1072ق؛ محشي با رموز م ح س» و «م ق ر» است که بایستی فیض کاشانی و میرداماد باشد، مصحح، بعضی اوراق معلق به حواشی به خط مجلسی علیه الرحمه است؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج کهنه ضربی، عطف و حواشی تیماج مشکی، 368 گ، 20 سطر، اندازه: 16× 26 سم [ف: 118-15]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3310

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

این نسخه برخلاف ترتیب اصلی است و بر ترتیب ماه ها نوشته شده است جلد دوم کتاب اقبال و بعد کتاب المضمار و سپس جلد اول اقبال تدوین شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1074ق، دارای یک سرلوح کوچک، مجدول، مذهب، واقف: حاج میرزا موسی خان نایب تولیت آستان قدس رضوی، جمادی الاول 1261؛ 651گ، 19 سطر، اندازه: 16× 26 سم [ف: 6-212]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3318

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1074ق [الفبائی: 62]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10583

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كا: زین العابدين بن حاجی محمد رازانی اصفهانی، تا: سلخ ذیحجه 1076ق؛ دارای کمند، مجدول، دارای سرلوح مزدوج کوچک، ذیل نسخه اجازه مجلسی به مالک آن، حاج محمد علی به تاریخ ذیقعده 1089 آمده، معلق به حواشی ملا محسن فیض کاشانی؛ تملك: حاج شیخ عباس قمی در 1338ق؛ واقف: باقر ترقی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: سوخت عطف تیماج خرمایی، 432 گ، 23 سطر، اندازه: 15×24/5 سم [ف: 15-119]

13. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 87

خط: نسخ، بی کا، تا پایان شعبان 1082ق؛ افتادگی: آغاز؛ تاریخ وقف: 1286 [نشریه: 6-337]

14. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 119

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن عبد الجواد، تا: دهه دوم شعبان 1082ق، جا: نجف؛ کاغذ: سپاهانی آهار مهره [نشریه: 11-883]

15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5824

خط: نسخ، كا: حسین بن حاجی علی محمد ابهری، تا: 4 جمادی الاول 1084ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی درون سرخ، 356، 22 سطر (8× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 21 سم [ف: 16-99]

16. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 511

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كان محمد نصیر بن شیخ امین الدین حسن نجفی، تا: 1088ق، جان اصفهان؛ با سرلوح زر و شنجرف و لاجورد، مجدول، مذهب؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، مذهب ضربی، 435گ، 21 سطر کامل (9/5× 19)، اندازه: 16×27/5 سم [ف: 8-14]

17. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 159

جلد سوم؛ خط: نسخ ادعیه معرب، کا: محمد سعيد بن شیخ محمود جزایری، تا: دوشنبه 10 جمادی الاول 1090ق؛ دارای سرلوح مرصع مذهب، مجدول به زر و مشکی و ارغوان، مصحح، محشی؛ دعای کمیل با ترجمه زیرنویس فارسی بین سطرها، در برگ آغازین انشایی به خط محمد لواسانی به سال 1178ق و چند بيت شعر فارسی به سال 1148ق، در دو برگ پایانی یادداشتی به سال 1346 ق از احمد بن جعفر و مناجاتی منظوم از عطار به سال 1178ق و انشایی از محمد لواسانی به سال 1177ق؛ مهر: «عز من قنع و ذل من طمع عبده محمد» (بیضی)، «یا محمد» (مربع)؛ تملك: محمد بن ابو الفضائل لواسانی به سال 1178ق با مهر محمد تاج .... آفرینش گل بستان سرای آفرینش 1175» (مربع)؛ جلد: گالینگور قهوه ای، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 300گ، 25 سطر، اندازه: 16× 25/5 سم [اوراق عتیق: 1-183]

18. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1015

خط: نسخ معرب، كا: ملا شفيع، تا: 4 صفر 1091ق؛ با سرلوح، مجدول زرین و تذهیب در دو صفحه نخستين، محشی؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن یشمی مغزی دار، 288گ، 21 سطر، اندازه: 16/1× 24/1 سم [ف: 1-44]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3907

خط: نسخ زیبا، كان محمد رفیع بن محمد باقر عاملی، تا: 1094ق؛ دارای یک سر لوح مذهب، و دو لوحه مذهب، مجدول، مذهب،

ص: 605

در پایان نسخه هشت برگ مذهب و نقاشی شده است و کاتب در این هشت برگ صلوات بر دوازده معصوم و تاریخچه نوشته که موشح است به قطعه ای ده بیتی که او خود در مدح میرزا ابوالحسن سروده و با آب طلا در ذیل رقم خود آورده. او دستور توشیح شعر را در نوشته ها خود در گوشه صفحات توضیح داده است. در صدر ابیات می نویسد: «مما قاله العبد القاصر محمد رفیع بن محمد باقر ... من کلام موزون موشح في ذيل العربية التي انشاها في خاتمته و من الله الأغاثه و هي هذه القطعة الموشحه وهي 4709 حرفا: نور مصباح هدی زبده ارباب عمل xx است رحمت ایمزد شرف انسانی / گوهر برج نجابت که نباشد مثلش xx اختر برج سعادت که ندارد ثانی / میرزا بوالحسن آن مهبط انوار اله xx کامد اقبال بلند از مدد سبحانی»، بر پشت برگ اول چند یادداشت تملک و هبه نامه است و در یکی از اینها چنین است: «هبه نمودم این کتاب اقبال را به والده اطفال خود بنت مرحوم حاجی جعفر خراسان با یک عدد اسطرلاب عمل ملا محمد حین خلف ملا محمد باقر یزدی» با مهر ابوالقاسم الموسوی، و دیگری چنین است: «بعد از انتقال شرعی ... از عليا جناب والده ماجده ام به این حقیر هبه صحيحه نمودم این کتاب اقبال را به فرزند اعز محمد مهدی ...»، و در ذیل آن این یادداشت دیده می شود: «بسمله غرض از تحریر ... این که یک اسطرلاب عمل محمد صادق خوانساری که برای اینجانب ساخته بود به هبه ... منتقل شد از این جانب به فرزندی نور چشمی میر محمد مهدی و انا المذنب حسن بن حسين الموسوی»؛ کاغذ: خانبالغ شكری رنگ، جلد: روغنی با روکش پارچه ترمه، 900، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14× 22 سم [ف: 10-1933]

20. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3662/1

آغاز: الفصل الحادي و الاربعون في الزيارات و هي مجموعة من كتب متعدده و مظان متبدده و نبدا بزياره سيد البشر و الشفيع في المحشر، انجام: ثم ادع بدعاء زین العابدین علیه السلام یا من يرحم من لايرحمه العباد إلى آخره. و قد مر ذكره في الفصل الثامن و الثلاثين.

از فصل 41 از جزء اول تا پایان کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1095ق؛ مصحح؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، ضربی، مقوایی، 164گ (1پ -164پ)، 12 سطر (8× 15)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 16- 260]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6237

نیمه اول کتاب است؛ خط: نسخ زیبا، كا: عزیز الله بن ابی القاسم حسینی اصفهانی، تا: غره صفر 1097ق؛ مجدول، مصحح؛ مهر: عبده جعفر بن محمد صادق» (بیضی)؛ جلد: دو رو تیماج رو سبز ضربی پشت قرمز، 328گ، 25 سطر، اندازه: 15/5× 26 سم [ف: 226-16]

22. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 38

آغاز: الاول فيما نذكره من فوائد شهر شوال و فيه عدة فصول خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ در دو برگی قبل از کتاب و صفحه آخر وقفنامه آن دیده می شود که از رقبات حاج رمضان تاجر کرمانی خریده شده و تولیت حاج محمد صالح بن محمد حسن تاجر یزدی به تاریخ 1334 وقف شده است؛ واقف: حاج رمضان تاجر کرمانی، 1334؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 315گ، 23 سطر، اندازه: 18× 25 سم [ف:-28]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10390

خط: نسخ ممتاز، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ افتادگی: انجام (برگ آخر)؛ مترجم احتمالا مولی محمد تقی مجلس که بایستی بیشتر بررسی شود؛ نسخه نفیس و هنری، دارای سرلوح رنگین، مجدول و دارای کمند؛ قطع: وزيري [میراث شهاب: س 8ش 4-62]

24. شیراز؛ موزه پارس؛ شماره نسخه: بدون شماره

شامل دو جلد اقبال و کتاب مضمار السبق؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملک: محمد مهدي بن محمد حسن شیرازی در پنج شنبه 24 ذیحجه 1186ق؛ 323 گ، اندازه: 21/5× 34 سم [نسخه پژوهی: 1-56]

25. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2451

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، آغاز و انجام نونویس؛ کاغذ: ترمه، جلد: روغنی زمینه سیاه زرین، 174گ، 21 سطر، اندازه: 15/8× 24/9 سم [ف: 1-44]

26. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3651- 20/71

آغاز: الباب الأول فيما نذكره من فواید شهر شوال و فيه عده فصول فصل فیما نذكره مما روي في تسمية شوال؛ انجام: برابر 2 | از اعمال ماه شوال تا پایان جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج قهوه ای، سوخت با ترنج با سر با نقش گل و بوته، 242گ، 19 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 1-464]

27. قم: مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 28

خط: نسخ معرب، كا: محمد مهدی اصفهانی، تا: اواخر ربیع الاول 1102ق (پایان جزء اول)؛ مصحح، محشی، مجدول، مذهب، دارای سرلوح زرین، در سه صفحه قبل از کتاب چند تاریخ تولد و وفات به خط شیخ فضل الله نوری با مهر مربع کتابخانه وی؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز ضربی اندرون مشکی، 434گ، 21 سطر، اندازه: 18×29سم [ف: 1-23]

28. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2193

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

از اعمال ماه محرم تا انتهای اعمال؛ خط: نسخ خوش، كا: عزیز الله بن ابوالقاسم حسینی، تا: سه شنبه 27 صفر 1107ق؛ صفحه اول دارای سرلوح مزدوج مذهب مرصع نسبتا کم کار، مجدول مصحح، مقابله شده؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 394گ، 21 سطر (11/8×22/5)، اندازه: 18× 30 سم [ف: 5-570]

29. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9286

خط: نسخ معرب، كا: غلام محمد بن شیخ عبدالحکیم پسر شیخ

ص: 606

محمد صادق، تا: 3 رمضان 1116ق؛ با سرلوح زرین و رنگین، مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ترنجی مقوایی وزیری، 529گ، 19 سطر (9× 19/5) ، اندازه: 15/5 ×27سم [ف: 17-339]

30. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2623/1 و عکسی 2604/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: و سوف نذكر ما نرويه في هذه الأسباب في اول الجزء الثاني من هذا الكتاب و نجمع بين الروايتين على وجه الصواب.

جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، مجدول، دارای سرلوح زرین و در حاشیه نقش اسلیمی بازر؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای، 430گ (1پ - 1430)، 19 سطر، اندازه: 17× 24 سم [محدث ارموی مخ: 1-168] و [عکسی ف: 7-188]

31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15889

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2 خط: نسخ معرب، كا: سید محمد حسین بن سید محمد جعفر بن سید عیسی، تا: 19 جمادی الاول 1231ق؛ مجدول، دارای سرلوح مذهب، دارای رکابه نویسی؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و سرترنج، 187 گ، 18 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 44-117]

32. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17979

بی کا، تا: 1283ق [د.ث. مجلس]

33. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 90

خط: نسخ خوش، کا: محمد حسین بن سید محمد حسینی اصفهانی، تا: شعبان 1292ق؛ هشت برگ اول دارای جدول و کمند؛ واقف: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 296گ، 21 سطر (11/5× 20/5)، اندازه: 19/5× 29 سم [ف: 1-78]

34. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1487-عکسی

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

جزء یکم در اعمالی است که در ماه های ذیقعده و ذیحجه به کار بسته می شود، و پیش از آغاز فهرست 8 «باب» و «فصل» های هر باب آورده شده است؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا، با تملك رجب 1293، که نوشتن نسخه بسیار از این کهن تر است؛ 564ص،10 سطر (13× 21)، اندازه: 11× 30 سم [عکسی ف: 1-35]

35. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 181

آغاز: برابر 1

شامل هر دو جلد اقبال و نیز مجلد مضمار را دارد بدین ترتیب: نخست جلد دوم اقبال در اعمال ماه محرم تا آخر شعبان، پس از آن جلد ششم (مضمار) که در اعمال ماه مبارک رمضان است و سپس جلد اول اقبال در اعمال ماه های شوال و ذیقعده و ذیحجه است تا ترتیب سال قمری رعایت گردد؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد باقر رضوی، تا: جمعه 3 ذیحجه 1308ق؛ مصحح، مقابله شده؛ در پشت صفحه اول، کاتب نسخه یادداشتی نوشته است به این مضمون: «این کتاب اقبال سید بن طاوس علیه الرحمه را در روز عید اضحى سنه 1315 قرائت می کردم بعد از آنکه او را با دو نسخه دیگر مقابله نموده بودم باز دیدم خالی از غلط نیست از ناظرین در این کتاب خواهش دارم معذورم دارند و از دعای خیر فراموشم نفرمایند. حرره العبد محمد باقر الرضوي المدرس في شهر ذیحجة الحرام من شهور 1315»، در همین نسخه با همان خط، کاتب نسخه نگاشته است «مجدداً با نسخه اقبال جناب مستطاب شریعتمدار آقای شیخ عبدالحسین که از کتب مصححه مرحوم نواب مستطاب مؤيد الدوله طاب ثراه بود مقابله کردم امید آنکه خالی از غلط بوده باشد الا مازاغ عنه البصر حرره في ليلة التاسعة و العشرين من شهر رمضان المبارک 1316»، در حاشیه این صفحه یادداشت خریداری حاج محمد رحیم کتابفروش تهرانی آمده است، در هامش صفحه سوم آمده است: «این کتاب در هزار و سیصد و بیست و یکی از جناب آقا میرزا باقر مدرس رضوی سلمه الله ابتیاع شد. جزو کتابخانه آمد هر کس طمع کند یا بی اذن تصرف نماید ملعون است، در شهر جمادى الأولى محمد بن كاظم البروجردی» 1322ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای، 687گ، 17 سطر (9/5×18/5)، اندازه: 14/5× 26/5سم [ف: 1-153]

36. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 5/5 260

آغاز: فصل فيما ذكره من حال اليوم التاسع من ربيع الاول اعلم ان هذا اليوم؛ انجام: فكيف يصح تاویل انه يوم بلغ الخبر اليهم

فصل سوم از باب چهارم کتاب - در فضائل و اعمال ماه ربیع الاول - را در بردارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی و اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، مقوایی، 3گ (112پ - 114پ)، ابعاد متن: 5× 10، اندازه: 5/9× 17 سم [ف: 13-12]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3320

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

این نسخه نیز متضمن دو جلد کتاب اقبال و کتاب مضمار است و بر خلاف نهج مؤلف نوشته شده و بر ترتیب ماه ها تدوین شده، به اعمال ماه محرم آغاز گشته و باعمال ماه ذیحجه ختم شده؛ خط: نسخ خوب و ریز، بی کا، بی تا؛ مصحح، معلق است به حواشی با امضاء «م ح س» و غیره؛ تملک: حسنعلیخان امیر نظام گروسی؛ دارای یک سرلوح کوچک مرصع، مجدول؛ واقف: نائینی؛ 356گ، اندازه: 10× 15 سم [ف: 6-212]

38. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 9771

جلد اول و دوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اندازه: 13× 25 سم [رشت و همدان: ف:-1606]

39. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4225

آغاز: بسمله، الباب الأول في فواید شهر شوال و فيه عدة فصول. فصل فيما نذكره مما روي في تسمية شهر شوال؛ انجام: برابر 2

قسم دوم در اعمال شوال تا ذیحجه می باشد؛ خط: نسخ، كان محمد حسین بن شرف الدین علی، بی تا، جا: نجف؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: لت روی تیماج زرشکی،

ص: 607

لت پشت تیماج قهوه ای روشن، مقوایی، 219گ، 15 سطر (9× 14)، اندازه: 14×20سم [ف: 18-181]

40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12342

آغاز: برابر 1؛ انجام و انت بالمنظر الاعلى فالق الحب و النوى تعلم السر و اخفي فلك الحمد يا رب العالمين و لک الحمد في الأعلى.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، مقابله شده؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، لچکی، 285 گ، 21 سطر، اندازه: 16/5× 29 سم [ف: 35-301]

41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12411

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ در اول نسخه تملکی با مهر به سجع «عبده الراجي ابو تراب بن احمد 1284» (بیضی)؛ جلد: تیماج دورو، تیماج، 239گ، 27 سطر، اندازه: 18/5× 29/5سم [ف: 35-366]

42. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7189- 36/189

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 446گ، 21 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-464]

الاقبال الاعمال (مختصر) = تلخيص الاقبال / دعا / عربی

al-iqbāl-ul a'māl (muxtaşar) = talxīş-ul iqbal

طواری یزدی، عباس بن محمد، ق 15 قمری

tavārī yazdī, “abbās-e bn-e mohammad (-21c)

وابسته به: اقبال الاعمال = الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة واحدة في السنة = الاقبال بصالح الأعمال؛ ابن طاوس، علی بن موسی (589-664)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3995

بی کا، تا: 1404ق [ نشریه: 13-353]

الاقبال بالاعمال الحسنة (ترجمه) / دعا / فارسی

al-iqbal bi-1-a'mal-il hasana (t.)

وابسته به: اقبال الاعمال = الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة واحدة في السنة = الاقبال بصالح الأعمال؛ ابن طاوس، علی بن موسی (589-664)

این ترجمه به دستور شاهزاده آغا بیگم دختر شاه عباس صفوی انجام گرفته و از ماه محرم شروع می شود و به ماه شعبان ختم می گردد و مجموعاً در نه باب می باشد و بقیه ماه ها را ندارد.

آغاز: جواهر حمد بیحد و زواهر ثنای بیعد لایق درگاه مجيب الدعواتی است که بنابر آیه وافية الهدایه ادعونی استجب لكم ... انجام: و گاهی کاتب از نسخه بهمان لفظ که بود میکردند و الحمد لله جل جلاله كما يريد منا و يرضى به.

[الذريعة 80/4]

همانند:

1. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1443

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمدرضا بن هاشم هر منجردی جی، تا: ربيع الثانی 1084ق، مجدول، مصحح؛ اندازه: 14× 24 سم [نسخه پژوهی: [127-2

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1344

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، کا: محمد حسین بن علاء الدين، تا: اول دهه آخر شوال 1089ق؛ مصحح، مجدول، دارای سرلوح رنگین زیبا؛ قبل از کتاب چند صفحه است دارای فهرست دعاها به خط محمد صادق كاتب فرزند حاجی محمد الحافظ به تاریخ سه شنبه 18 رمضان 1090؛ روی برگ اول فهرست وقفنامه کتاب است به تاریخ ذیقعده 138؟ و همچنین شهادت بر این وقفنامه به همین تاریخ؛ مهر: «المتوكل على الله محمد حسن بن محمد علی» (بیضی)، «الواقفه کنیز فاطمه انیس الدوله» (بیضی)، «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده جعفر» (بیضی)، «لا اله الا الله الملک الحق المبين محمد على بن جعفر» (بیضی)؛ تملك: نجفقلی بن توشمال باشی به تاریخ رمضان 1095 و مهر مربع ناخوان وی؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز، 398گ، 21 سطر، اندازه: 20× 31 سم [ف: 4-121]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23301

آغاز: برابر؛ انجام: که پادشاهان دینند جلد اول تمام شد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10545

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 499گ، 19 سطر، اندازه: 16/5 × 26/5 سم [ف: 27-33]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3310

آغاز: برابر؛ انجام: ولك الحمد في الأعلى.

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: رجب 1247ق؛ مصحح، مجدول مذهب، دارای یک سرلوح مرصع؛ واقف: نائینی؛ 351 گ، 14 سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف: 6-219]

6. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 15

آغاز: برابر؛ انجام: قد فرغ من تسوید هذا الكتاب المستطاب بعون الملك الوهاب على يداقل العباد ... ابن سلطان محمد محسن الشريف في يوم الثلثا خامس عشرین شهر جمادى الأولى من شهور سنه خمسه عشر و مائه بعد الالف 1115

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، با سرلوح؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار، مشيرالسلطنه، حسین بن هدایت الله، رضا

ص: 608

الحسینی؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش چرمی ساغری مشکی ساده با ترنج و دو سر ترنج و چهار لچک، 904ص، 20 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 20× 33 سم [ف: 1-100]

الاقبال بالاعمال الحسنة (ترجمه) / دعا / فارسی

al-iqbal bi-1-a mal-il hasana (t.)

وابسته به: اقبال الاعمال = الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة واحدة في السنة = الاقبال بصالح الأعمال؛ ابن طاوس، على بن موسی (589-664)

[الذريعة 80/4]

غیر همانند:

1. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 512

آغاز: اللهم هذا شهر رمضان و هذا شهر الصيام

نگارنده آن از شیخ بهائی در گذشته 1030 با عنوان شیخ بهائی برد الله مضجعه نام می برد و اشعاری از نان و حلوای او نقل می کند و از دو نگارش دیگر خود به نام های «عدة المسافرین» و «منهج البركات» یاد می کند؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: گویا قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ 195 گ، 22 سطر، اندازه: 17× 30 سم [ف: 2-30]

2. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان، شماره نسخه: 63

آغاز: نمونه نخستین در اعمال شهر الله المكرم ماه محرم الحرام ... مشتمل بر مقدمه و دو باب؛ انجام: و حق خاطبان او امامان (عليهم السّلام) بسر نمی رسد هرگز و اگر چه کوشش نماید انسان در تمام اوقاتش

از اعمال ماه محرم تا جمادی الاخر؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای سرلوح زیبا، مجدول، در برخی اوراق وقف بر طلبه مدرسه زهان مشهود است؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 220گ، 16 سطر، اندازه: 14×23/5 سم [ف:-51]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2502

آغاز: متعلق است بماه جمادی الاخر و در آن چند فصل است فصل اول در دعاهای غره این ماه»؛ انجام: من ذا الذي يشفع عنده الا باذنه يعلم ما بين ايديهم وما خلفهم ولا يحيطون.

ترجمه آزادی است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 442گ، 20 سطر، اندازه: 19× 29 سم [محدث ارموی مخ: 1-357]

4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1373

آغاز: بسمله باب سی و ششم در چیز چندی است که بیان می نمائیم ما او را از چیزها چندی که مخصوص به شب عید فطر است و آن چند چیز است؛ انجام گردانیدم آخر این جزو را ماه ذیحجه ماه خوشحالیها و ... الحمدلله جل جلاله و كما يريد منا و يرضى به و صلى الله على سيدنا ... حامداً مصلياً الحمدلله رب العالمين.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ ترجمه دعاها به صورت زیرنویس با شنگرف؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، عطف میشن مشکی، 12 سطر (10× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 16/5 × 23/5 سم [ف: 4-1961]

5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2064

آغاز: اما بعد پس بدرستی که چون دیدم که این کتاب که نام نهاده شده است با قبال باعمال حسنه در ذکر آنچه کرده می شود یکمرتبه؛ انجام: گاهی خود می نوشتم و گاهی کاتب کتابت از آن نسخه به همان لفظ که بود می کرد والحمدلله جل جلاله كما يريد منا.

ترجمه آزادی است. از اعمال ماه محرم تا پایان اعمال ذیحجه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 1202ق (پایان جلد اول)؛ مصحح، مجدول، در برگی 148-150 محمد مهدی اصفهانی فهرستی برای جلد دوم کتاب تنظیم نموده است؛ تملک: «محمد يوسف بن محمد ابراهیم»، تملکی دیگر به سال 1238 در لكهنو با مهر «دارد امید شفاعت محمد عباس» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای دورو، 503گ، 19 سطر، اندازه: 16× 29 سم [محدث ارموی مخ: 1-357]

- الاقبال بالاعمال الحسنة فيما يعمل مرة واحدة في السنة > اقبال الاعمال

- الاقبال بصالح الاعمال > اقبال الاعمال

- اقبال نامه > اسکندرنامه

اقبال نامه / داستان، کلام و اعتقادات / فارسی

eqbal-name

شوشتری، شمس الدين

šoštarī, šams-od-dīn

اهدا به: شاه تهماسب صفوی (930-984ق)

این کتابچه درباره جزیره خضراء و غایب شدن امام زمان است. مؤلف می گوید در حضور سلطان طهماسب بهادر خان سخن از جزیره خضرا به میان آمد، به خاطر آمد که چون معاندان در بحث امامت خصوصا در قضیه غیبت امام زمان (عليه السّلام) بنا بر عصبیت گذارده و انکار می کنند پس اگر رساله جامع و واضحی در اثبات امامت و بعضی از حکمت غیبت به لفظ فارسی نوشته شود مناسب است، لذا این رساله را نگاشت. مؤلف به بررسی غیبت انبیاء گذشته پرداخته و ثابت می کند که غیبت امر محالی نیست. این کتاب به مؤمن تفرشی نیز نسبت داده شده است. «دانش پژوه» در باره آن افاداتی دارد بدین ترتیب: داستانی درباره «الجزيرة الخضراء» در کتاب های شیعی به دو روایت آمده است در الذریعه (93/4 ) از گفته افندی در ریاض العلماء از «ترجمه جزیره خضراء» نگارش شیخ علائی و مولای مروج نورالدین علی بن حسین بن عبدالعالی محقق دوم کرکی (م

ص: 609

940) که برای شاه تهماسب صفوی (930-984) نوشته و در هند هم به چاپ رسیده است یاد گردید. این دانشمند بزرگوار شیعی را سنیان درباری و سازنده آئین شیعی خوانده اند!. باز در آنجا (109/1 و 94/4 و 106/5 ) از «اثبات وجود صاحب الزمان و غيبته و مصالح الغيبة» به پارسی از سید امیر شمس الدين محمد بن میر اسدالله شوشتری که به فرمان «پادشاه صاحبقران مغفور» نگاشته است یاد گردید و دارد که شوشتری در مجالس المؤمنين (در جزیره بحر اخضر و بحر ابيض) گفته که مؤمنان و گروندگان باید آن را با خود نگاه دارند. در این کتاب همین داستان جزیره اخضر به پارسی آمده است. شوشتری در همانجای مجالس از همان جزیره خضرا و بحر ابيض یاد نموده و آن را میان دریای اندلس و در سرزمین بربر پنداشت و نیز نوشته که به گفته برخی بنو عبد المؤمن دیار مغرب که از جفر اعلی آگاهند همگی شیعه هستند و پیروان آنها هم آئین شیعی دارند. گویند که فضل بن یحیی طیبی کاتب به روایت از زین الدین على بن فاضل مازندرانی در 699 داستان جزیره خضرا را آورد و این همان است که در نگارش شمس الدين شوشتری به پارسی شده است (ذريعه 93/4 ) و به نوشته امل الآمل (ص 492) طیبی دانشمندی بزرگوار و در واسط بوده و کشف الغمه را از علی بن عیسی اربلی روایت کرده و به خط خود نوشت و آن را بسال 691 مقابله نمود و از او بشنید. نامش در امل الآمل بدین گونه است: «شيخ مجدالدین فضل بن يحيى بن علی بن المظفر بن الطيبي الكاتب). کاظمینی در مقابس (ص 12 چاپ 1322 تهران) می نویسد: «و منها المحقق ... المنوه باسمه و علمه في قصة الجزيرة الخضراء ... ابي القاسم نجم الدين جعفر بن الحسن ... الحلی» و این گفته او اشاره است به داستان جزیره که در «اقبال نامه» ما و «نجم ثاقب» آمده و در آن یادی از محقق حلی شده است. او در کشف القناع (وجه 12 از وجوه اجماع ص 231 چاپ 1317 تهران) هم از داستان این جزیره که در بحار و تفسیر الأئمة و جز اینها آمده است یاد نمود و آن را گواهی دانست بر این که می توان امام زمان را دید. محدث نوری در «النجم الثاقب» داستان 37 باب هفتم ص 58) از روی «بحار» و «ریاض العلماء» افندی از رساله جزیره خضراء که به خط فاضل فضل بن يحيی و در خزانه على (عليه السّلام) بوده است و نیز از روی مناقب آخوند ملا کاظم هزارجریبی شاگرد علامه بهبهانی از خط شهید یکم از خط پیشوای دانا فضل بن يحيی یاد نموده و گفت که از اینها بر می آید که نگارنده این رساله همان شهید یكم خواهد بود (در مجالس المؤمنين هم آمده که شهید آن را به طریق خود روایت نمود) باز گفت که میر محمد لوحی در «كفاية المهتدي في معرفة المهدی» نوشته که من داستان مدينة الشيعه و جزیره خضرا و بحر ابيض را که فرزندان صاحب زمان در آنجا هستند در ریاض المؤمنین» یاد کردم. میر لوحی در همان کفایه در گزارش حدیث 37 (ش 619گ 146 الف) چنین می نویسد: «حکایت بحر ابيض و جزیره خضرا و حکایت مدينة الشيعه و شهری که در اقصار زمین مغرب است که از خوف اطناب درین مختصر محرر نگردید». به نوشته نوری آورنده این داستان (شیخ زین الدین علی بن فاضل مازندرانی) هشت سال و نیم پیش از 699 به آن جزیره رفته و سرگذشت خویش را برای طیبی گفته است و درست تاریخ 691 می شود. زين الدين ابی محمد على بن محمد عاملی نباطی بیاضی (- 877) (همین فهرست ص 895) در «الصراط المستقيم الى مستحقي التقديم» (نگارش 25 ع/ 854) باب «یا» (ما جاء في خاتمهم و تملکه و بقائه) فصل «به» چنین آورد: «حدث كمال الدين الانباري قال أمسينا عند عون الوزير فرايناه يقرب شخصا لا نعرفه و نسمع كلامه فتجارينا المذاهب فقال الوزير اقل طائفة الشيعة فقال الرجل خرجت مع والدي في البحر من مدينتنا الزاهية ... قال كمال الدين فلما سمعه الوزير شدد علينا في كتمان ذلک» در آن از شهرهای زاهيه و مبارکه و زاهره و رائقه و طلوم و عاطر و اشخاصی به نام سلطان طاهر بن محمد بن حسن عسکری پادشاه مبارکه و مقری شافعی و سلطان قاسم بن صاحب الامر پادشاه رائقه و عبدالرحمن بن صاحب الأمر پادشاه طلوم و هاشم بن صاحب الامر پادشاه عاطر یاد شده و بسیار کوتاه است به اندازه یک صفحه (ش 977 گ 269 ب). داستانی که بیاضی یاد نمود درست نزدیک همان است که در نسخه ش 149/5 این کتابخانه (ص 557-563 ج 2 فهرست آقای منزوی) آمده است و آن را شریف زاهد محمد بن علی علوی حسینی در کتاب خود به اسناد مرفوع به احمد بن محمد بن یحیی انباری آورد که مردی در ماه رمضان سال 543 نزد وزیر عون الدين بحیی بن هبيره آن را بگفت. در این داستان (این نسخه 149/5) از شهرهای ماميه زادگاه گوینده داستان که ترسا هم بوده است و مبارکه و شاه آنجا به نام طاهر و زاهره پایتخت آنجا و رابعه و شاه آن به نام قاسم و شافیه و شاهش به نام ابراهیم و طلوم و شاهش به نام عبدالرحمن و عناطیس و شاهش به نام قاسم که همه اینها پسران حجت بوده اند و فرمانروای آن شهرها یاد شده است. و نیز از مقری روزبهان بن احمد اهوازی شافعی که با این مرد ترسا بوده و همین که از سه خلیفه نکوهش شده و روش شافعی او به بدی یاد شده است او شیعی گشت. این روایت چنان که می بینیم کهن تر است و آورنده آن مردی ترسا است که نزد وزیر ابن هبيره در 543 گفته است. در یادداشت های قزوینی (147/2

چاپ دانشگاه) چنین آمده که در این داستان از خریدار و فروشنده زمینی در همان جزیره یاد شده که در آن گنجی پدیدار گشت و خریدار خواست آن را به فروشنده دهد و او نپذیرفت. این داستان دوم در تاریخ ابن عساکر (258/5 ) در سرگذشت ذوالقرنین (اسکندر) هم یاد شده که در یکی از شهرها (بعض المدائن) چنین رخ داده و ذوالقرنین دید که آن خریدار و فروشنده پیش داور رفتند و او مانند انوشیروان در میان آنها داوری نمود و اسکندر را از آن خوش آمده است و داوری

ص: 610

انوشیروان هم بدین گونه بود که دستور دارد پسر و دختر آن دو با یکدیگر زناشویی کنند و گنج از آن آنها باشد (عقد العلى للموقف الاعلى نگارش 584 ص 56 چاپ 1311 تهران - نصيحة الملوک غزالی چاپ تهران در 7-1315 خ ص 53 و تازی آن بنام التبر المسبوک ص 39) پیدا نیست که قزوینی کدام یک از دو روایت جزیره خضرا را خواسته است. در الذریعه (105/5 ) این دو روایت با هم آمیخته شده و چنین آمده: رساله جزیره خضرا نزدیک 350 بیت است (13 بحار) و از شیخ مجدالدین فضل بن يحيى بن علی بن مظفر طیبی کوفی کاتب در واسط امل الآمل) و شاگرد اربلی که کشف الغمه را با گروهی نزد او خواند. این رساله را در خزانه غروی نجف به خط طیبی یافتم و از روی آن برای خود نوشتم و طیبی در آن آنچه را که شیخ زین الدین علی بن فاضل مازندرانی نجف نشین و نگارنده الفوائد الشمسيه ( پرسش و پاسخ او و سید شمس الدین عالم) در حله در 11 شوال 699 برای او گفته بود آورد. این مازندرانی آن داستان را پیش از این برای شمس الدين محمد بن نجيح حلی و جلال الدين عبدالله بن حرام حلی گفته و طیبی آن را از آن دو در کربلا در شعبان 699 شنیده بود و سپس دوباره از خود مازندرانی بشنید. به گفته شوشتری در مجالس المؤمنين شهید یکم آن را به سند خودش از همان زین الدین علی روایت نمود و به خط خود نوشت و همان شمس الدین محمد شوشتری آن را در رساله خود گنجاند و گویا همان باشد که در ترجمه کرکی هست. آورنده ناشناخته این داستان مهمان وزیر عون الدين يحيی بن هبيره - 560) بوده که در خانه او با بود گروهی از بازرگانان مسلمان و مسیحی آن را بگفت و کمال الدین احمد بن محمد بن يحيی انباری پس از مرگ و زیر در خانه خود در بغداد برای شیخ ابي القاسم بن ابی عمر و عثمان بن عبدالباقی بن احمد دمشقی و او برای مقری خطير الدین حمزة بن المسيب بن الحارث و او در خانه خود در ظفریه بغداد برای حافظ سعید بن احمد بن الرحنى آن را گفته است. این داستان با همین سند در پایان نسخه ای از التعازي شريف زاهد ابی عبدالله محمد بن على علوی شجری (-445ق) آمده و برخی مانند نوری در مستدرک» (370/3 ) و جزایری در «انوار نعمانیه» (نور 44 ص 148) و اردبیلی در «حديقة الشيعه» پنداشتند که این داستان با این سند که از سده ششم و پیش از 560 است در کتابی که در سده چهارم نوشته شده آمده است نوری در «جنة المأوی» در حکایت سوم این داستان را یاد نمود و گفت که آن در «السلطان المفرج عن اهل الإيمان» سید علی بن عبدالحمید نیلی هم با همین سند آمده است. در الذریعه دارد که این داستان با تناقض های تاریخی در متن و سند و با چیزهای باورنشدنی که در آن آمده در کتاب های دانشمندان ما نه برای آن یاد شده که بدان بر گایند و درستش بدانند بلکه برای اینکه به سنیان بگویند که امام زمان در سرداب نیست و می شود در یکی از سرزمین ها زیست کند و این داستان سندی جزو جاده ندارد.

آمدیم بر سر اقبال نامه ما که گویا همان کتاب شمس الدين شوشتری است نه از کر کی. نگارنده آن در آن نخست از غیبت پیامبران و پاکان گفتگو می دارد و سپس می گوید هیچ دور نیست که امام زمان هم نهان باشد آنگاه علت نهان شدنش را می گوید و او را به آفتاب مانند می کند که زیر ابر پنهان شود. او می نویسد (گ 4ب) که من بیمار بودم و این نامه را نوشتم و به شدم. من در آن چیزهایی آوردم که در دفترهای دیگر نیست و آنچه نوشتم یا از روی خرد است یا سخنان پیشوایان. پس از این سخنان داستان جزیره آغاز می گردد (از گ 27ب تا پایان که کم دارد و تا انجام نامه در نسخه ما نیست) این روایت چنانکه دیده ایم جز روایت نباطی است و تازه تر از آن که از سده ششم است و این یکی از سده هفتم و آورنده آن مردی ترسا و آورنده این علی بن فاضل مازندرانی. باری در این اقبال نامه دارد که این داستان را شهيد يكم از گروهی شنید و به عربی است و نسخه آن نزدم هست و فارسی آن چنین است که او می گوید من به خط (مجدالدین فضل بن يحيى بن على (مظفر) طیبی (کوفی) یافتم که شنیدم از شمس الدین محمد بن نجيح حلی و از جلال الدين بن عبد الله بن خوام حلی در مشهد شريف حائری (کربلا) در (15) شعبان 699 (اینجا قدری پاک شده 28ب) که شنیدیم از زین الدین علی بن فاضل مازندرانی مجاور نجف که خود بحر ابيض و جزیره خضرا را دیده و او در خانه سید فخرالدین حسن بن علی موسوی مازندرانی در حله بود و در روز چهارشنبه 11 شوال 699 برای من (طیبی) این داستان را گفت که در دمشق بود و نزد زین الدین علی اندلسی مالکی قرآن می خواند تا هفت قرائت را بیاموزد و با او به مصر رفت سپس به اندلس تا به سرزمین بربر و جزیره فضه رسید و به وسیله شیخ محمد سندی نزد سید شمس الدين محمد عالم پسر زاده امام زمان رسید و به دستور او به وطن برگشت در اینجا (39 و 40ب) از دهه یکم هشتصد یاد می شود که فرح در آن سال ها خواهد بود. علی بن فاضل می گوید که من نزد شمس الدين محمد عالم از دانشمندان شیعی نام کسی را نشنیدم جز ابو جعفر طوسی و شیخ ابوالقاسم جعفر بن سعيد حلى (رض عنهما). این مازندرانی از دمشق باندلس رفت و از آنجا به جزایر رفضه و جزیره خضرا رسید.

این داستان ربطی به داستان ش 149/5 که درست مانند داستان بیاضی است ندارد و مانند بحار ج 13 باب من راه (30) ص 143 (ترجمه این جلد از محمد حسن بن محمد ولی ارومیه ای برای محمد شاه قاجار باب 26ص 437 چاپ تهران در 1373) و نجم ثاقب می باشد. «دانش پژوه»

آغاز: حمد و سپاس و ستایش و ثنای بی قیاس واجب الوجودی را که بمحض جود افاضت فیض و جود بر خلق عالم نمود و بفرط لطف بی غایت و کمال عنایت بی نهایت تفویض منصب

ص: 611

جلیل خلافت عالمیان در هر زمان از روی رحمت و احسان جهت انتظام و حسن نظام معاش و معاد همگنان بیکی از انبیاء و وصیی از اوصيا ... فرمود ... بعد از ادای مراسم حمد و صلوة چون در بعضی اوقات که مشرف بود بسعادت خدمت و دولت شرف ملازمت سده سنیه و عتبه عليه بندگان نواب کامیات سپهر رکاب اشرف اعلی شاه دین پناه سلیمان شأن سکندر نشان ... السلطان شاه طهماسب بهادر خان ... حکایت بحر ابيض و جزیره خضرا که در آن ناحیه مقدسه مقام ... صاحب الامر است ... بذروه عرض رسانیده بود و مجمل آن معروض گردانید بعد از آن داعيه آن داشت که تفصيل مضمون آن نیز مشروحا معروض گرداند در ثانی الحال بخاطر فاتر رسید که چون ارباب معاندت را در مبحث امامت سیما در قضیه غیبت حضرت صاحب الزمان ... بنا بر عصبیت و حمیت جاهلیت مخالفت و مناکره هست ... و عوام الناس را ... از راه میبرند ... پس اگر رساله وجيزه جامع واضح اثبات امامت و بیان بعضی از حکمت غیبت ... بلفظ فارسی ... مشتمل بر شواهد و دلائلی که رافع غوایل شبه ارباب ضلال و اضلال گردد در مقدمه حکایت مذکوره مؤلف و مسطور شود بغایت مناسب خواهد بود.

[الذريعة 106/5 ؛ دانشگاه تهران 1098/5 -1104؛ فهرستواره منزوی 279/1]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 96/7 - 1/96

آغاز: برابر؛ انجام: و شیخ علی بن فاضل گفت که رسیدن من بالجهة شريفه در رجب بود سنه تسعین و ستمائه و الحمدلله اولا و آخراً.

در فهرست از مؤمن تفرشی دانسته شده. از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كان هدایت الله دست غیب حسنی حسینی، تا: ذیقعده 162ق، جا: دارالسلطنة تبریز؛ 12گ، 24 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 1-61]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7558/2

آغاز: برابر؛ انجام: و شیخ علی بن فاضل گفت که من به آن جهت شريفه در رجب بود سنه 690.

نام مؤلف به استناد نسخه ش 656 دانشگاه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ تملک: محمد مؤمن بن شمس الدين محمد سپاهانی در قرن یازدهم؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: روغنی با گل و بوته، 42گ (35پ -76پ)، 15 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 3-179]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 656

آغاز: برابر؛ انجام: تا آن تاریخ که بیکدیگر رسیدیم در حله سیفیه و این حکایت از او شنیدم هشت سال و

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ساده ضربی، 42گ، 12 سطر (6× 13)، اندازه: 11× 19 سم [ف: 5-1098]

اقبال نامه / تاریخ / فارسی

eqbāl-nāme

موسوی، محمد تقی

mūsavī, mohammad taqī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23105

آغاز: که با وجود اتحاد ایجاد عالم از عناصر اربعه انجام و السلام علی من اتبع الهدی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

اقبال نامه جهانگیری = جهانگیر نامه / تاریخ هند /فارسی

eqbāl-nāme-ye jahāngīrī = jahāngīr-nāme

نخشبی، محمد شريف معتمد، -1049 قمری

naxšabī, mohammad šarīf-e moʻtamed (-1640)

اهدا به: جهانگیر پادشاه (1014-1027ق)

تاریخ تأليف: 1029ق (پانزدهمین سال پادشاهی جهانگیر)؛ محل تأليف: کشمیر

مؤلف در دبیا چه از «اکبر نامه» علامی و «طبقات اکبری» خواجه نظام الدین احمد و خواجه عطا بیگ قزوینی یاد کرده و خاطر نشان می کند که هر یک از ایشان به اندازه توانایی خود نگاشته بودند، اما کارهایشان فراگیر نبود، لذا وی نوشته های آن سه تن را با یکدیگر سنجیده و درستش را برگزیده و این کتاب را نگاشته است، در سه جلد: 1. نیاکان جهانگیر از تیمور (771-807ق) تا جهانگیر با اندک تصرفی در آنچه شیخ علامی نوشته بود؛ 2. رویدادهای روزگار اکبر پادشاه (963-1014 ق)؛ 3. رویدادهای روزگار جهانگیر (1014-1027ق). با سربندهای «ذکر».

آغاز: جلد 1: منتهای نامتناهی خدای را بی همتا که ما را خلعت

جلد 2: سلسله انتظام کارگاه آفرینش که به ظتهر حقیقت نمای

جلد3: شایسته سریر سلطنت و فرمانروائی و زیبنده افسر خلافت و کشور گشائی بلند اقبال تواند بود که نهال مرادش از جویبار رحمت ایزدی سرسبز و شاداب باشد و نخل دولتش در گلشن عدالت سر بر کشد.

چاپ: این کتاب در کلکته به چاپ رسیده است

[نسخه های منزوی 4576/6 (51 نسخه)؛ الذريعة 266/2 ؛ مشار فارسی 453/1 ؛ فهرستواره منزوی 1129/2 ؛ مشترک پاکستان 422/10 (37نسخه)؛ دنا 77/2 (10 نسخه)]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5748

آغاز: برابر جلد 3، انجام: ذکر گویندگان که در زمان حضرت بودند حافظ ناد علی ... استاد محمد نابی جرم ... الحمد الله ...

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: هندی، جلد: گالینگور، 116گ، 23 سطر (9× 20)، قطع: رحلی، اندازه:

ص: 612

18× 29 سم [ف: 16-82]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24798

آغاز: برابر جلد 3؛ انجام: ذکر نغمه سرایان هندو که در خدمت آن حضرت بودند جهانگیر داد ... پرویز داد، حمزه

جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره جمادی الثانی 1072ق؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: میشن سرخ، 275 گ، 11 سطر، اندازه: 12×22/5سم [ اهدائی رهبر: [358-8

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7856

آغاز: برابر 3؛ انجام: فوت اكبر و این تاریخ از آن صفحات است. بیت: فوت اكبر شد از قضای اله xx گشت تاریخ فوت اکبر شاه

جلد سوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1087ق؛ جلد: تیماج مشکی سوخت، ترنج با سر، 472گ، 20 سطر، اندازه: 18× 24سم [ف: [336-26

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1508

آغاز: و خان اعظم میرزا عزیز کو کلتاش را به انواع عواطف ... جلوس سال دوم وقایع سال اول 11 ذیقعده 1014 ق. نیز اعظم به بیت الشرف حمل سعادت تحویل یافته؛ انجام: درین خانه رفتن ز تدبیر نیست xx که هر لحظه در قبضه دیگریست. و تلك الأيام ... وقد شرعت بتأليفه اثنی و خمسين صفر المظفر و كان ذلک در رمضان المبارک 1101 من الهجرة مقام سلت.

در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12، جان هند؛ افتادگی: آغاز؛ تملك: اعتضاد 1285 ق؛ واقف: سپهسالار، 1297 ق؛ کاغذ: نخودی هندی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب مقوایی، 45گ، 21 سطر (2/3× 9/5)، اندازه: 16/5×28/5سم [ف: 3-178]

5. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 217/1

آغاز: برابر

جلد سوم؛ خط: نستعلیق، كا: رام چند، ولد دیونهای این کش رام قوم بروت، تا: پنج شنبه، 3 جمادی الثانی 1185ق؛ جلد: شميز عطف پارچه، 138گ، اندازه: 13/5 ×22/5 سم [ف: 1-225]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 107 سرود

جلد سوم؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مجدول قهوه ای، عطف و کنار و گوشه قهوه ای سیر، قطع: وزيري [نشریه: 13 - 436]

7. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 324- عکسی

آغاز: برابر

نسخه اصل: گنج بخش، ش 964؛ خط: شکسته نستعلیق خوش، کا: شاه محمد زمان، ساکن جلال آباد، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مجلد3؛ 281گ [عکسی ف: 2-33]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6218/4 -ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 3-211]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1139- 7/39

آغاز: برابر؛ انجام: بتاریخ نوزده رجب المرجب سنه 1219 بوقت دو یاس روز بر آمده تمام شد.

جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 19 رجب 1219ق؛ جلد: گالینگور سبز، 281گ، 9 سطر، اندازه: 14/5× 25 سم [ف: 1-464]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 394

آغاز: برابر؛ انجام: حافظ صله جهانگیر داد اختر خان پرویز داد و خرم داد.

جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 29 ربيع الثانی 1258ق؛ روی برگ اول مهر کتابخانه راجه سید محمد مهدی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 227گ، 12 سطر، اندازه: 16×22/5سم [ف: 1-411]

10. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 956

آغاز: برابر؛ انجام: حافظ صله جهانگیر اختر خان پرویز داد و خرم داد

جلد سوم؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1326ق، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی با روکش تیماج زرشکی، ریسه دار، 383ص، 13 سطر (10× 15)، اندازه: 10× 16 سم [ف:85-]

11. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6995

آغاز: در تحقیق سوانح و ... وقایع شرایط احتیاط بواجبی رعایت می کردم و آنچه برای العين مشاهده افتاد ... زیادت و نقصان مسوده می نمودم... انجام: و از مردم شهر و دیه که به هوای نظاره آمده بودند از زمین کو ته تا پشت بام خانها دو آشیانه و سه آشیانه خلق انبوه بیرون از شمار و حساب تماشائی بودند

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی مجدول میان جداول بوته های ریسه ای، 448گ، 26 سطر (10/5× 18)، اندازه: 18× 31/2 سم [رایانه]

- اقبالنامه عالمگیری > وقایع عالمگیری

الاقبال و الادبار / ریاضیات عربی

al-iqbāl wa-l idbār

قوشچی، علی بن محمد، -879 قمری

qūščī, ‘alī ebn-e mohammad (-1475)

گزارشی است از قوشچی بر «تحفة».

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3447/3

آغاز: قال الشارح رحمه الله موافقاً لصاحب «التحفة» أن وصول كل من القطبين الى اطراف الاهليلجي المرتسم منه، انما يكون في ارباع؛ انجام: الاقبال و الأدبار منخفا يستخرج ظل القطر الأطول الاهليلجي البرهان

من فوائد العلامة القوشچی في ...؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: پایان شوال 1089ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن سیاه، 2گ

ص: 613

(9ر -10پ)، 19 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 6-421]

- اقبالیه > چهل مجلس

اقتباس الانوار = سواطع الانوار / تراجم / فارسی

eqtebās-ol anvār = savāteʻ-ol anvār

براسوی، محمد اکرم بن محمد علی، ق 12

barāsavī, mohammad akram ebn-e mohammad alī (- 12c)

تاریخ تأليف: آغاز 1135ق، انجام 1142ق؛ محل تأليف: دهلی

زندگی نامه مشایخ عرفان و پیران چشت است. در دیباچه داستان خواب نما شدن خود و تایید پیامبر (صلّي الله عليه و آله) و چهار یار و گروهی از پیران را یاد می کند. در 1 «مقدمه» و 4 «اقتباس» و سربندهای کوچکتر «نور» و «طالع» (ساطع): مقدمه در ذکر خرقه خلافت الهی و بیان چهار پیر و چهار خانواده؛ اقتباس اول: در مجملی از احوال پیامبر (صلّي الله عليه و آله) و خلفای راشدین، در سه «نور»: 1. پیامبر، 2. خلفای راشدین، 3. ائمه معصومین، و مجملی از احوال شیخ عبدالقادر جیلانی؛ اقتباس دوم: احوال خواجہ حسن بصری، عبدالواحد بن زید و فضیل ... در سه «نور»: 1. حسن بصری و ...) 2. بصيره بصری و .... 3. خواجه ناصر الدین ابویوسف چشتی و ...؛ اقتباس سوم: در احوال خواجه معین الدین حسن سجزی و ... در سه «نور»: 1. خواجه معنی تا فرید الدین شکر گنج، 2. سلطان علاء الدین علی احمد صابر تا جلال الدین پانی پتی، 3. شیخ احمد عبدالحق (-846ق) تا شیخ محمد عارف عبدالحق، و این یکی در 10 «طالع»: 1. نسب ایشان، 2. مبادی احوال آن حضرت تا ملازمت جلال الدین پانی پتی، ... 10. رحلت؛ اقتباس چهارم: ذکر مجملی از احوال شیخ عبدالقدوس گنگوهی، تابندگی شیخ علی براسوی (پدر نگارنده در سه «نور».

او در مقدمه فهرست منابع خود را این گونه نوشته است: سیر الأولياء، بحر المعالی، روضة الأحباب، شواهد النبوة، روضة الشهداء، روضة الصفاء، حبيب السير، لطایف اشرفی، مکتوبات سید اشرف جهانگیر، نفحات، مرارة الاسرار، مسير الاقطاب، تحفة القادرية، تكمله غوث صمدانی، کتاب چهل مجلس شیخ علاء الدوله سمنانی، سبع سنابل، سير العارفين، مسير العارفین، اخبار الاخیار، رونق المجالس، ترجمه حکایات الصالحين، اسرار السالكين، طبقات حسامیه، جامع السلاسل، ملفوظ قوص شمسی، جوامع الكلم، ملفوظ میر سید گیسو دراز، فتوحات مکی، تذكرة الاولیاء، انوار العيون، مکتوبات حضرت قطب العالم شیخ عبد القدوس حنفی، لطایف قدسی، کتاب چشتیه بهشینه، نوادر الانوار، گلزار الأبرار و آن چه از نقات عدول و پیران فحول استماع کرده است.

آغاز: الحمد لله الذي اظهر الاحوال على ارباب المجاهدت ... اما بعد می گوید ذره بیمقدار فارغ از گفتگوی اغیار ...

چاپ: لاهور، 1895م، قطع بزرگ، 349 ص، سنگی.

[فهرست مشترک پاکستان 95711- 959؛ فهرستواره منزوی 2015/3 -2016]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22348

آغاز: برابر؛ انجام: از نظر خلق استتار می پذیرد و رنگ روی و چشمش بسرخی گراید، و این بیان آخر خلص کلام حضرت شاه اشرف جهانگیر بود که نوشته شد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه کاغذ ابر و باد، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 71گ، 21 سطر، اندازه: 17×17/5سم [اهدائی رهبر: 8-152]

2. تهران؛ مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه: 137 عکسی

بی کا، تا: 1250ق؛ 48گ [جنگ: 1-444]

اقتباس الأنوار فی شرح المنار / اصول فقه / عربی

iqtibās-ul anwār fī š.-il minār

خراطی، یوسف بن قوماری، ق8 قمری

xarrātī, yūsof ebn-e qūmārī (-14c)

وابسته به: منار الانوار؛ نسفی، عبدالله بن احمد (-710)

تاریخ تأليف: محرم 752ق

آغاز: الحمد لله الذي شرح صدور العلماء الاقتباس أنوار الشرایع من منار الأصول

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1488

خط: نسخ نزدیک به تعلیق، كا: شمس الدين بن على، تا: ذیقعده 778ق؛ کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن سیاه، 101گ، 25 سطر، اندازه: 18/7× 30/3 سم [ف: 1-45]

اقتباس المشاهد و التماس العوايد / حديث / عربی

iqtibās-ul mašāhid wa iltimās-ul 'awāyid

کتابی است در احادیث اهل سنت به نقل از مسلم، بخاری، ابوداود، بزاز، ترمذی و نسایی. این کتاب در 7 «مشهد» تنظیم شده: 1. الأحزاب؛ 2. فضل الطهارة و الصلاة و هو على نوعين؛ 3. الأدعية الفاضلة؛ 4. الصلاة على النبي (صلّي الله عليه و آله)؛ 5. الترغيب ما جاء في الرحمة و الرفق؛ (مشهد 6 به دست نیامد) 7. الترهيب و تجنب المحرمات. در آغاز مشهد نخست می نویسد: «حزب سیدی شیخ يوسف الخضری رضی الله عنه».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13688/2

آغاز: الحمدلله الذي اورد من ارتضاه من عباداة مناهل محبته و افرد من اجتباه من خلقه بالاطلاع على اسرار معرفته ... و بعد، لما كان اتباع السنة من افضل العبادات؛ انجام: باب في الكبر و التفاخر و دعوى الجاهلية، روى أبو داوود بسنده عن أبي هريرة ... قال

ص: 614

لايدخل الجنة من في قلبه مثقال ذرة من كبر، قال رجل ...

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 19 افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی قهوه ای، عطف: تیماج قهوه ای، 49گ (96-144)، 15 سطر (12× 19)، اندازه: 19×27/5سم [ف: 597-]

الاقتداء بالمخالف / فقه / عربی

al-iqtidā’ bi-l-muxālif

رساله استدلالی در صحت اقتداء در نماز جماعت به امام جماعتی است که در مذهب مخالف مذهب ماموم باشد از مذاهب اهل سنت، با تعرض به بعضی از مسائل تقلید یکی از امامان چهار گانه با تلفیق در تقلید.

قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 399/12

آغاز: اللهم ارنا الحق حقا ... الحمد لله لذاته و جمیل صفاته و الشكر له على آلائه و نعمائه و هباته؛ انجام: و حينئذ فكيف يمنع الاقتداء به مع الحكم بصحة صلاته في نفسه.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 8گ (123پ - 130ر)، اندازه: 15/5× 20سم [ف: 1-250]

الاقتداء بالمخالف في المذهب / فقه / عربی

al-iqtidā bi-l-muxālif fi-1 madhab

قاری هروی، علی بن سلطان محمد، -1014 قمری

qārī heravī, ‘alī ebn-e soltān mohammad (-1606)

رساله استدلالی در این که اهل هر مذهبی می توانند در نماز جماعت به امامی که از اهل آن مذهب نباشد، اقتداء نمایند با رعایت آداب و شرائط مخصوصه، مشتمل بر چند «فصل».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5380/4

آغاز: الحمدلله الذي خلق الخلق و صيرهم أزواجاً و جعل لكل أمة منهم شرعاً و منهاجاً؛ انجام: مبهم في حقهم غير مقطوع بالنسبة إلى أحدهم، فرضي الله عنهم وعن ابتاعهم الى يوم الدين

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 15 محرم 1091ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 20گ (173پ -192ر)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 14 -170]

الاقتداء في معرفة الوقف و الابتداء / تجوید / عربی

al-iqtida' fi marifat-il waqf wa-l ibtida'

نکزاوی، عبدالله بن محمد، 614-683 قمری

nakzāvī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1218-1285)

کتابی است در شناخت وقف و ابتداء در قران کریم مؤلف کتاب را به درخواست جمعی از شاگردانش تاليف نموده است. آغاز: بسمله، قال الشيخ الفقيه ... و بعد فقد رغب الى جماعة من المشتغلين بتلاوة القران المتصفین بالتجويد و الاتقان ان اجمع لهم ما يجرى لى حالة الاقراء مما يتعلق بالوقف والابتداء

[معجم المؤلفين 129/6 ؛ بروکلمان ذیل 729/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 237 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و یات بخلق جدید

نسخه اصل: ظاهریه دمشق بشماره 8380. قسمت اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 12 ربیع الاول 1045ق؛ مصحح، دارای نشان بلاغ؛183 گ، 25 سطر [عکسی ف: 1-217]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 238عکسی

آغاز: وفق مفهوم و ما ذلك على الله بعزیز؛ انجام: و قال قتاده: الخناس له خرطوم كخرطوم الكلب في صدر الانسان فاذا ذكر الله العبد النخنس

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. قسمت دوم؛ 183 گ، 25 سطر [عکسی ف: 1-218]

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1057-عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: وروس ايها على عشرة أصرف على الدال و الميم و النون ... و الميم سبعة مواضع و النون ...

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. قسمت اول؛ اهدایی: حاج محمد کلاهی، به تاریخ 8/27 / 1351؛ جلد: گالینگور مشکی، 183 گ، 21 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 2-304]

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1058- عکسی

آغاز: سبعة مواضع و الباء اربعة مواضع و الراء ثلاثة عشر موضعا و اللام اربعة مواضع و الالف ستة عشر موضعا. ذكر الوقف و الابتداء؛ انجام: و قال قتادة الخناس له خرطوم كخرطوم الكلب في صدر الانسان فاذا ذكر الله العبد انخنس.

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. قسمت دوم؛ اهدایی: حاج محمد کلاهی، به تاریخ 8/27 / 1351؛ جلد: گالینگورمشکی، 183گ، 21 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 2-304]

الاقتراح في علم اصول النحو / نحو / عربی

al-iqtirah fi ilm-i usul-in nahw

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

اصول مسائل نحو است مشابه مسائل اصول فقه و مباحث آن علم. مؤلف در تالیف این کتاب از کتب مختلف از جمله از خصائص ابن جنی بهره برده و می گوید کتاب خصائص را هر چند ابن جنی در همین موضوع نگاشته و آن را اصول النحو نیز نام داده است، اما به مطالب خارج از موضوع نیز بسیار پرداخته و من آنچه مربوط بوده با تلخیص و اضافات در کتاب حاضر آوردم. مرتب بر چند «مقدمه» و هفت «کتاب»: المقدمات: فيها عشر مسائل کتاب 1. السماع؛ 2. الاجماع؛ 3. القياس؛ 4. الاستصحاب؛ 5. أدلة شتی؛ 7. التعارض و التراجيح؛ 8. احوال

ص: 615

مستنبط هذا العلم. سیوطی در این کتاب از کتاب ها و مآخذ نادر و مؤلفان بسیار یاد می کند و از آن جمله است: لمع الأدله و الاعراب في جدل الاعراب از ابن الانباری، المستوفی (=صاحب المستوفی)، الافصاح للخضر واوی، ابن عصفور، ابن الحاج، البديع (صاحب البديع)، ابن السراج، ابو على الفارسي، منهاج البلغاء للحازم، تذكرة ابو حيان، الممتع لابن عصفور، ابن الطراوه، کتاب المصاحف لابن اشته، شرح الجمل ابن الصائغ، ثمار الصناعه لابی عبدالله حسین بن موسی بهنوري الجليس، الألفاظ و الحروف للفارابی، مناقب الشافعي لابن شاكر، التعليقه لبهاء الدين بن النحاس، بغية الأمل لعبد الواحد الطواح، الاصول لابن السراج، محصول امام فخر رازی، ابن احمر الباهلي، الأصبهانی، المستوفی.

آغاز: الحمدلله الذي أرشد لابتكار هذا النمط و تفضل بالعفو عما صدر عن العبد على وجه السهو و الغلط و أشهد أن لا اله الا الله وحده لا شريك له.

انجام: و هذا يشبه من أصول الفقه نقض الاجتهاد اذا بان النصف بخلافه. چاپ: قاهره، مطبوعات السعادة، محقق: احمد محمد قاسمف چاپ اول، 230ص، 1395؛ استانبول، كلية الآداب، 1397ق. کشف الظنون (چاپ استانبول) 135؛ فهرست دار الكتب قاهره (چاپ 1926 -1345)؛ 78-79 معجم المطبوعات سیوطی]

شرح و حواشی:

1- قراح الاقتراح الهادية للعقل الصراح الى اصول النحو الواضح؛ فاضل هندی، محمد بن حسن (1062-1137)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8463/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 963ق، جا: قسطنطنیه، مدرسه سود لجه؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 62گ (1پ -62ر)، 19 سطر، اندازه:10/5 × 15/5 سم [ف: 22-51]

2. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1709

خط: نستعلیق، کا: ابو تراب نجم ثانی، تا: جمادی الاول 1132ق؛ مصحح؛ اندازه: 12/5× 18 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15645

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عبدالرحیم متخلص به وفائی، تا: یک شنبه 7 رمضان 1230ق؛ محشی، از متملکات لطفعلی بن محمد کاظم تبریزی با یادداشتهایی از وی در آغاز نسخه، در پایان نیز شعری از خود ثبت کرده است: بنده یزدان کسی باشد که اندر بند اوست xx دعوی آزادی از بند خداوندی خطاست؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ساده و نرم و بدون مقوا، 116 گ، 10 سطر، اندازه: 10/7× 15/4 سم [ف: 43-211]

4. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1364

آغاز: فجمعه و ترتیبه صنع مخترع؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 28 رمضان 1245ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ تملک: «محمد تقي الشريف»؛ اهدایی: حاج وزیری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 82گ، 12 سطر (5/5×10)، اندازه: 10× 14/5 سم [ف: 3-939]

5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2229/1

نسخه کامل؛ خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن ابی الفتوح، بی تاب کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج یکطرفه درون با گل و بوته رنگین، 42گ (10-51)، 15 و 16 سطر (1286 و 1487) اندازه: 10× 18 سم [ف: 4-1209]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 536/5 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ فائده ها و یادداشت هایی است درباره فروق لغات از آن جمله: الفرق بين العليم و الخبير و الشهيد، الفرق بين القدو القط، الفرق بين الهم و الغم، فائدة حكی عن أبي زيد الانصاری ... كل كلمه فيها صاد و قاف يجوز فيها اللغات الثلاث كبصاق و بزاق و بساق؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای حاشیه و عطف و اندرون جلد تیماج به رنگ قرمز، 57گ (42پ -98پ)، قطع: رقعی، اندازه: 10× 19 سم [ف: 22-245]

اقتصاد بین المللی / اقتصاد / فارسی

eqtesād-e beyn-ol-melalī

دادبخش، محمد، ق 14 قمری

dādbaxš, mohammad (-20c)

تقریرات درس دکتر ضیاء الدین هیأت است در سال سوم اقتصاد که بین سال های 1347 تا 1348 تألیف شده است، مشتمل بر 44 بحث.

خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 434/6

آغاز: نظریه بزرگی معادلات بازرگانی بین المللی، منافع تولید کنندگان: الف- دوام کار بسیاری از تولید کنندگان بورود وسائل یدکی و ماشین آلات و مواد اولیه

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی، 36گ (258- 293)، اندازه: 17/5× 21 سم [ف: 2-102]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 706/6

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 2-345]

الاقتصاد في الاعتقاد / کلام و اعتقادات / عربی

al-iqtisād fi-l i'tiqād

غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری

qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)

این کتاب شامل چهار «تمهید» و چهار «قطب» است .

ص: 616

آغاز: بسمله. عوناً بالله صلى الله على سيدنا محمد و آله و سلم تسليما. الحمدلله الذي اجتبي من صفوة عباده عصابة الحق و أهل السنة و خصهم من بين سائر الفرق. و لنفتتح الكلام ببيان اسم الكتاب و تقسيم المقدمات و الفصول و الأبواب، أما اسم الكتاب فهو الاقتصاد في الاعتقاد و أما ترتيبه فهو مشتمل على أربع تمهیدات تجري مجرى التوطئة و المقدمات و على أربعة أقطاب تجري مجرى المقاصد و الغايات. التمهيد الأول في بيان أن الخوض في العلم من المهمات في الدين.

انجام: و هو المطلوب و لنختم الكتاب بهذا فقد أظهرنا الاقتصاد في الاعتقاد و حذفنا الحشو و الفضول المستغني عنه الخارج عن امهات العقاید و قواعدها و اقتصرنا من أدلة ما أوردناه على الجلی الواضح الذي لايقصر أكثر الأفهام عن در که ... اذا ردت أعمالنا الينا بمنه و لطفه و سعة جوده. تم الاقتصاد في الاعتقاد ... .

چاپ: السعودية، دار المنهاج، تصحیح انس الشرفاوی، الطبعة الأولى، 1430ق، 352 صحيفة؛ قاهرة، 1320ق؛

[کشف الظنون 135/1 ؛ معجم المطبوعات 1410/2 ؛ مؤلفات الغزالی 87-88]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7092

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6 و 7؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تملک: محمد حسن بن حاجی علی مهر: محمد تقی شریف یزدی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ لایی، 92گ، 19 سطر (8× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 20 سم [ف: 16-452]

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 6

همان نسخه بالا [نشریه: 4-437]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2509ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-285]

2. تهران، ملک، شماره نسخه: 1094/2

خط: نسخ، كا: ابو نصر محمد بن محمود نظام نقش بند، تا: 721ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن سیاه لایی، 19 سطر [ف: 5-231]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1223/2

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال، مادرید اسپانیا، ش 1273؛ خط: مغربی، كا: احمد بن محمد الفخار، تا: 947ق؛ 79ص (344- 422)، 30 سطر [عکسی ف: 3-517]

الاقتصاد في شرح الارشاد = خطبه شرح ارشاد / فقه / عربی

al-iqtisād fī š.-il iršād = xotbe-ye š.-e eršād

جزایری، عبدالنبی بن سعد،-1021 قمری

jazāyerī, ‘abd-on-nabī ebn-e sa'd (-1613)

وابسته به: ارشاد الاذهان الى احكام الايمان؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726)

جزائری از پیشوایان مسلک اخباری است و این کتاب را که در حقیقت مقدمه شرح ارشاد او است به مباحث مقدماتی فقه (و در اصطلاح اصولیان: اصول فقه) و در نقد در نقض مجتهدان نوشته : نخست هفت فائده دارد سپس به ذکر کلیات در باب ادله احكام می پردازد.

[الذريعة 268/2 و 79/13 ؛ دنا 79/2 (2 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5886/2

آغاز: الحمدلله الذي الهمنا قواعد الارشاد الى شرایع الاسلام و خصنا باستبصار سراير الأقوال في تهذیب الاحکام و دعانا؛ انجام: و قيل بالتخيير و قیل بالتساقط و الله اعلم بحقایق احكامه وافق الفراغ من نسخة هذه المقدمه في ضحى يوم العشرين من شهر ذي العقده احد شهور السنة الخامسة عشر بعد الألف من الهجرة.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 119ص (18-136)، 14 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 17-281]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8070/3

آغاز: بسمله امتثالا للخطاب و اقتداء بالكتاب و الله اسم للذات الحق الواجب بالذات و الباء للملابسته و اضافة الاسم اليه لامية او بيانية و اقحامه. ح للتيمن و الاستعانة أو فرقا بين التيمن و اليمين و اختار علم الذات لما مز؛ انجام: و لان تمام النوع الأنسانی بالاشياء المذكورة موجب للبطر و الاشر و ما شابههما ما يودى الى صدور الجناية و التعدي من بعضه على بعض و يعرض له الموت و ما شابهه فاخرت عنها. قال المص [= المصنف ]: و نبدا في الترتيب.

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 11 و 12، جلد: مقوایی با روکش تیماج حنایی سیر با جدولی چند خطی، 4گ (65پ - 68پ)، اندازه: 14/1× 24/8 سم [ف: 27/1-123]

اقتصاد مالی / اقتصاد / فارسی

eqtesād-e mālī

دادبخش، محمد، ق14 قمری

dādbaxš, mohammad (-20c)

شامل بخش های مختلفی است در تحول و پیدایش بودجه، تحولات آن در قرون معاصر، مفاهیم بودجه، اصول بودجه، مراحل بودجه، طبقه بندی آن ...

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 434/8

آغاز: مقدمه: در عرصه اقتصاد نظری دو واقعیت وجود دارد یکی اینکه بشر نیازمندیهائی دارد که نامحدود و اشباع نشدنی هستند

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی، 32گ (329- 360)، اندازه: 175× 21 سم [ف: 2-102]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 706/8

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-346]

ص: 617

اقتصاد مالیه عمومی / اقتصاد / فارسی

eqtesād-e mālīye-ye ‘omūmī

دادبخش، محمد، ق 14 قمری

dādbaxš, mohammad (-20c)

کتاب در اقتصاد مالیه عمومی است که با استفاده از تقریرات درس دکتر منوچهر زندی حقیق به رشته تحریر در آمده است و از بهمن 1345 شروع در تألیف آن نموده است.

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 430

آغاز: قبل از انکه به بحث پیرامون مالیه عمومی و مطالب مربوط به آن بپردازیم شایسته است بذکر یک مقدمه کوتاه مبادرت ورزیم ...

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، دارای نقشه ها و نمودارهای مختلف در این فن؛ کاغذ: خط دار معمولی؛ جلد: مقوایی، 38گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5×27/5 سم [ف: 2-99]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1190

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-477]

الاقتصاد و الإرشاد الى طريق الاجتهاد في معرفة المبدء و المعاد و احکام افعال العباد / کلام و اعتقادات / عربی

al-iqtisād wa-l iršād ilā țarīq-il ijtihād fi ma'rifat-il mabda' wa-l maʻād wa aħkām-i af‘āl-il ‘ibād

شهید ثانی، زین الدین بن على، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)

رساله مختصری در اصول اعتقادی و فروع فقهی است در دو «قسم» : 1. اصول شامل هفت «باب»؛ 2. فروع شامل دوازده «باب». نام رساله در دیباچه «الاقتصاد للارشاد الى طريق الاجتهاد في معرفة المبداء و المعاد و احکام افعال العباد» آمده است.

آغاز: بسمله. رب سهل و يسر ولا تعسر یا کریم. یا من يجود بالوجود و يا الله المحمود صل على الدليل اليك و المبعوث من الديك الذى جاهد في حق الجهاد ... اما بعد فان العمر قصير و العلم كثير و الناقد بصير

انجام: و ان لايجعل هذه المرتبة الشريفة شركاً لها و وسيلة التحصيلها وفقنا الله و اياكم للتقوى فانه خیر موفق و معین و الصلوة و السلام على افضل المرسلین و آله الطيبين الطاهرين

[الذريعة 267/2 و 268؛ دنا 79/2 (12 نسخه)]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 538

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 978ق؛ حواشی با نشانه «منه»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 29گ، 14 سطر (7× 11)، اندازه: 11/5 ×18سم [ف:- 460]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9716/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد رضا تاجر اصفهانی، تا: 16 جمادی الاول 1037ق؛ جلد: تیماج زرد، 35گ (127پ-161ر)، 14 سطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 31-64]

3. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 2111/1 -ب

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام نسخه تعیین شد؛ بی کا، تا 1071ق؛ پس از این بندی است از افاضة الانوار؛ 308گ (281پ-588پ) [ف:-446]

4. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 477/21 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: بایستی در کتابخانه فخرالدین نصیری باشد؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1107ق؛ 8ص (306-313) [عکسی ف: 2-33]

5. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 4225/2 - 21/145

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد کاظم بن محمدرضا مشهدی، تا: 1131ق؛ جلد: تیماج و عطف گالینگور قهوه ای، 25گ، 15 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-465]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29720

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1136ق [رایانه]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20816

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1167ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج، 18 گ، 19 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-132]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6907/3

خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن فضل الله، تا: دوشنبه 21 رجب 1191ق؛ جلد: تیماج قرمز، 14گ (102ر -115پ)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 18-101]

9. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3933/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 18گ (205پ - 222پ)، 17 سطر، اندازه: 16×22/5سم [محدث ارموی مخ: 1-169]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15172/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن کاظم علوی موسوی، تا: جمعه 2 ربيع الثانی 1252ق، جان اصفهان؛ محشی با نشان «للشيخ الحر العاملی طاب ثراه» و «لشيخنا محمد الحر طاب ثراه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 16گ (1-16)، 21 سطر، اندازه: 8/5× 14 سم [ف: 38-516]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10870/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1264ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای،

ص: 618

15گ (1پ -15پ)، 18 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 27-289]

12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7884/3

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1336ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 23ص (223-245)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 26 - 360]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13793/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علی اصغر بن رستم قرباغی (قره باغی) (قراباغی)، تا: اوایل قرن 14؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نشان «بلغ قبالاً تماماً و کمالاً انشاء الله (تعالی)»؛ کاغذ: دفتری خط دار، 14گ (112-99)، 19 سطر، اندازه: 8/5×15 سم [ف: 34-828]

14. اصفهان؛ علامه فانی (ضیاء الدین)؛ شماره نسخه: 65/6

خط: نسخ، كا: سید محمد بن سید حسین موسوی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (167-177ر)، 24 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:-147]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1259/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: غلام رضا بن محمد حسین اصفهانی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (2پ-11ر)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 4-59]

16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 561/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، 21گ (58پ -78ر)، 13 سطر (6× 12)، اندازه: 11×17/5 سم [ف:-328]

الاقتصاد الهادي الى طريق الرشاد فيما يجب على العباد / کلام و اعتقادات، فقه / عربی

al-iqtisād-ul hādī ilā ţarīq-ir rašād fīmā yajib ‘ala-l ‘ibad

شیخ طوسی، محمد بن حسن، 385-460 قمری

šayx-e tūsī, mohammad ebn-e hasan (996-1069)

رساله استدلالی مختصری است با عناوین «فصل» شامل دو بخش اصول عقاید و سپس مختصری از احکام فقهی به صورت فتوایی (نماز، زکات، روزه، حج و جهاد). این کتاب از املای مرحوم شیخ است که مباحث اصولی را با اقامه دلايل بدون اطناب ممل و ایجاز مخل بيان داشته و مباحث عبادی را بسیار کوتاه بحث کرده است و بدین جهت در پایان جهاد تفصیل بیشتر را به کتاب النهاية» و «مبسوط» ارجاع داده است. در معالم العلماء آن را مجموع الاقتصاد فيما يجب على العباد» نامیده و در فهرست خود طوسی ش 699 «الاقتصاد فيما يجب على العباد» نامیده شده است. نجاشی از آن یاد نکرده است.

آغاز: الحمدلله على سوابغ نعمه و تتابع مننه ... و بعد فانی ممتثل ما رسمه الشيخ الاجل اطال الله بقاه و عضد كافة أوليائه

انجام: فان أدى إلى قتلهم لم يكن على القاتل شيء و اللص محارب و تفصيل ذلك بيناه في النهاية ... على التوفيق من خدمته و المسارعة إلى امتثال مرسومه و هو حسبي ونعم الوكيل و الحمدلله رب العالمين

چاپ: تهران، منشورات مكتبه چهل ستون، 1400ق =1358ش، 320ص

[دنا 78/2 (19 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10120/7

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، كا: على بن محمد بن حسن خوراسکانی، تا: با تاریخ 1036ق؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ تملك: اسدالله، محمد باقر بن شیخ اسدالله ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 255ص (295-549)، اندازه: 13× 25 سم [ف: 32-152]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2969-ف

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن مظفر بن حسن بن محمد بن محروم توبلی کوری، تا: پنجشنبه 24 جمادی الاول 1044ق، جان شام؛ مصحح؛ تملك: احمد بن عبدالله مورخ 1149 ه_ ق؛ 175 گ، 15 سطر [فیلمها ف: 1-285]

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 13117 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1282]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18659

آغاز: و ایثار الدين و صرف الهمة اليه ... و يثمر الخلاص آج؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سلمان بن خليل الله، تا: 8 ذیحجه 1080ق؛ افتادگی: آغاز (چهار پنج ورق)؛ مصحح، مقابله شده در روز دوشنبه هشتم ذیحجه 1080 در قزوین؛ اهدایی: رهبری خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 202گ، 17 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ اهدائی رهبر: 3-80]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1922/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ضياء الدين بن عبدالحسین سبزواری، تا: 1085ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا تریاکی سیر، 201ص (98پ - 298)، 15 سطر (7×11/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 10-593]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15245

خط: نسخ، كا: ملا حسین بن محمد باقر یزدی، تا: 17 ذیقعده 1089ق [مختصر ف:-77]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3694/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مرتضی بن نورالله حسینی، تا: رجب 1126ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 149گ (81پ-229ر)، اندازه: 17× 20/5 سم [ف: 10-95]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14165

ص: 619

آغاز: بسمله، الكلام في العبادات الشرعيه عبادات الشرع خمس الصلاة و الزكاة و الصوم؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: فستقی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 34گ، 17 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 21/1-134]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20891

آغاز: بسمله، الكلام في العبادات الشرعيه عبادات الشرع خمس الصلاة و الزكاة و الصوم؛ انجام: برابر

بخش دوم در عبادات می باشد؛ خط: نسخ، كا: ظاهراً امیر خراسانی، تا: 1236ق؛ توسط سید مصطفی حسینی خوانساری در رجب 1372 تصحیح و مقابله شده، اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 20گ، 21 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [اهدائی رهبر: 3-79]

9. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 11 عکسی

نسخه اصل: نسخه شماره 709 کتابخانه سید محمد على روضاتی در اصفهان؛ خط: نسخ، كا: محمد بن سید زین العابدین موسوی، تا: چهارشنبه 10 جمادی الاول 1267ق؛ از روی نسخه مغلوط که با همان نسخه مقابله شده است؛ جلد: گالینگور سبز، 91گ، 20 - 21 سطر [ف: 3- 1282]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10544

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد حسن هشبرودی تبریزی نجفی، تا: ذیحجه 1338ق؛ جلد: تیماج سیاه ساده، 103گ، 22 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 33/1- 90]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20942

آغاز: بسمله، الكلام في العبادات الشرعيه عبادات الشرع خمس الصلاة و الزكاة و الصوم؛ انجام: برابر

بخش عبادات؛ خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا حسینی، تا: ربيع الثانی 1346ق؛ توسط آقا سید مصطفی حسینی در سال 1373 تصحیح و مقابله شده، اهدایی: رهبری، در خرداد 1373؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا، 17گ، 23 سطر، اندازه: 17× 21 سم [اهدائی رهبر: 3-81]

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6303-32/3

عکسی. نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 1-465]

12. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 18/3

بخش فقهی کتاب؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: احمد بن محمد صادق قمی، تا: 1371ق؛ جلد: تیماج زرشکی، 32گ (105پ - 136پ)، 16 سطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 1-17]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 920/10 و 3751-ف

آغاز: الكلام في العبادات الشرعية. عبادات الشرع خمس. الصلوة و الزكوة و الصوم و الحج و الجهاد و آکدها و اعمها فرض الصلوة لانها لا تسقط في حال من الاحوال مع ثبات العقل ... و نحن نذكر واحدا واحدا منها على وجه الاختصار فان استيفاء ما يتعلق بكل واحد منها قد بسطناه في النهاية و المبسوط و الغرض هنا ذكر ما لابد منه على كل حال؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 25گ (گ 251ر -275 پ) [ف: 5-1781] و [فیلمها ف: 2-243]

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 7281 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1283]

الاقتصار بصحيح الاثار عن الائمة الاطهار / فقه، حديث / عربی

al-iqtisar bi-sahih-il atar an a'immat-il athar

ابن حيون، نعمان بن محمد، -363 قمری

ebn-e hayyūn, no‘mān ebn-e mohammad (-974)

کتاب روایی متوسطی در دو جلد در بیان اخبار وارده از ائمه معصومین (عليهم السّلام) در احکام فقهی «علم الفتيا» است که طبق مقدمه مؤلف به درخواست برخی امراء و قضات نگاشته و سبب تأليف آن چنین بوده که وی ابتدا اخبار معصومین در علم فتوى را به صورت مبسوط نگاشته و سپس آنها را خلاصه کرده که هر دو در دستیابی به مقصود نامطلوب است، لذا این کتاب را به صورت متوسط نوشت و سند برخی روایات را با اقرب اسانید به خلیفه فاطمي «المعز لدين الله» (365ق) رسانید و سند بقیه را به امر وی حذف کرد. جلد اول کتاب شامل هشت [ فصل ] است: 1. الرغائب في طلب العلم؛ 2. طهارت؛ 3. وضو؛ 4. صلات؛ 5. زکات؛ 6. صوم؛ 7. حج؛ 8 جهاد. این جلد در سال 348ق (تاریخ قرائت کتاب توسط پسر مؤلف بر پدرش) تأليف شده است. جلد دوم از بيع و شراء تا انتهای حدود و دیات می باشد.

چاپ: نشره محمود وحید میرزا، دمشق، مطبوعات المعهد الفرنسي، 1957م، 169ص

[دنا 79/2 (1 نسخه)]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33131

آغاز: بسمله. الحمد لله شكراً على آلائه و احسانه و نعمته؛ انجام: لما رأيت اليوم امرأ منكرة xx اضرمت ناراً و دعوت قنبراً تم الجلد الأول من كتاب

جلد 1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصدر است به اجازه روایت «الحاكم بأمر الله» برای نوه مؤلف (حسین بن على بن نعمان) و اجازه روایت مؤلف (در سال 348ق) و المعز لدين الله و العزيز بالله برای فرزند مؤلف على بن نعمان. آغاز ضمیمه: «الجلد الأول عن كتاب مختصر الآثار ... بسمله الحمدلله على ما أولى به من آلائه ...»؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج فرنگی عنابی با نقوش ریسه ای، 205گ، 14 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 2-651]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32112

آغاز: بسمله. الحمدلله بما هو اهله و مستحقه و صلى الله على النبي

ص: 620

و آله؛ انجام: و يقتضی بین اهل الكتاب اذا هم تخاصموا اليه سلم الله تعالی

جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: اسماعيل بن يوسف على، تا: ذیقعده 1324ق؛ اهدائی: رهبری، در بهمن 1383، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای با جدول زرین، 137گ، 12 سطر، اندازه: 11× 19 سم [اهدائی رهبر: 3-81]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3420

آغاز: روينا عن اهل البيت صلوات الله عليهم أنهم نهوا عن بيع الاحرار و كل ما لا يحل ملکه؛ انجام: و يقضى بين أهل الكتاب اذا تخاصموا اليه بكتاب الله عز وجل

جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: على حسين بن عبد العلی مبارکپوری، تا: 13 ربیع الثانی 1346ق؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور مشکی، 38گ، 14 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 9-205]

اقتضاء الأمر بالشي للنهی عن ضده / اصول فقه / عربی

iqtiļā?-ul amr bi-š-šay' li-n-nahy ‘an didd-ih

رشتی، حبیب الله بن محمد علی، 1234-1312 قمری

raštī, habīb-ol-lāh ebn-e mohammad ‘alī (1819-1895)

مؤلف در این رساله مانند رساله مقدمه واجب از شیخ و استاد و صاحب کشف الغطاء و صاحب حاشیه معالم بسیار یاد می کند در آغاز پنج «مقدمه» دارد. در مقدمه پنجم مسئله ترتب را (نه با این عنوان) مطرح و دلايل جواز ترتب را از قائلان آن صاحب کشف الغطاء و شاگردش شیخ محمد تقی اصفهانی در حاشیه معالم و پس از آنان صاحب قوانین و فصول نقل می کند: «قال في كشف الغطاء في البحث عن المقدمات ... وای مانع نان يقول الأمر المطاع اذا عزمت على معصيتي في ترك كذا افعل ... انتهى و قد ذكرنا.. في بحث مقدمة الواجب و بینا فسادها ... فلا نطيل بذكر ما فيها هنا بل نشيرا جمالا إلى حاصل کلام المحشی و نجيب عنه و حاصل کلامه ان تصادم الأمرين المضيقين من المستحيلات ... و لكن مصادمة الأمر المضيق و الامر الموسع الاضير فيها لان مرجعه الى وجوب الموسع على تقدير العصيان في ترك المضيق ... لانه ليس من التكليف بالامرين في آن واحد ... هذا حاصل جميع كلماته تلویحا و تصریحا و انت خبير أن هذا کر على مافر.»

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1029/2 -طباطبائی

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذه مسئله معروفة معركة للآراء يبحث فيها عن اقتضاء الأمر بالشي للنهی عن ضده ... يستدعی رسم مقدمات انجام: و اما استحباب الضد الخاص فهو مبني على تمامية قول الكعبی و لانقول به كمامر. تمت المسئله

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 24ص (64-87)، 20 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه:13/5 ×21/5 سم [ف: 23-318]

اقتضاء الأمر بالشئ للنهی عن ضده / اصول فقه / عربی

iqtidā’-ul amr bi-š-šay' li-n-nahy 'an didd-ih

اصفهانی کمپانی، محمد حسین بن محمد حسن، 1362-1297 قمری

esfahānī kompānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad hasan (1880-1943)

تقریرات درس مرحوم کمپانی است.

قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 52/9

خط: نستعلیق نازیبا، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح [ف:-52]

اقتضاء الأمر بالشي للنهی عن ضده / اصول فقه / عربی

iqtiļā?-ul amr bi-š-šay' li-n-nahy ‘an didd-ih

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 115/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-28]

اقتضاء حکمت الهی / عرفان و تصوف / فارسی

eqtezā’-e hekmat-e elāhī

سيف الدين باخرزی، سعید بن مطهر، 586-659 ؟ قمری

sayf-od-dīn bāxarzī, sa‘īd ebn-e motahhar (1191-1262)

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 47/5

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلامه على عباده الذين اصطفی چون حكم و حکمت الهی تعالی و تقدس اقتضا می کند

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 2ص (4-5)، 37 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف:-79]

الاقتضاب على طريق المسالة و الجواب / طب / عربی

al-iqtiņāb ‘alā ţarīq-il mas’ala wa-l jawāb

طبیب، سعید بن ابی الخير،-589 قمری

tabīb, sa'īd ebn-e abe-l-xayr (-1194)

کتابی است در اعضای بدن انسان و امراضی که بدان دچار می شود و علاج آن امراض و داروها و ترکیب ها و استعمالهای آنها که مؤلف آن را به صورت سؤال و جواب مرتب کرده است. در هفت مقاله): 1. حد الطب و موضوعاته و الامور الطبيعية؛ 2. الكلام الكلى في الامراض و الاسباب و الاعراض؛ 3. كيفية حفظ الصحه و تدبير الاسنان و الانتقالات فيها في البلدان؛ 4. اصناف المعالجات بالطريق الكلی ایضاً؛ 5. الادوية المفردة؛ 6. الأمراض الواقعة باعضاء الانسان من الرأس إلى القدم؛ 7. الامراض التي لاتخص عضوا بعينه عند حدوثها و ذكر ما يتعلق

ص: 621

بها. چلبی می نویسد که «اقتضاب المجموع على طريق المسألة و الجواب في الطب» از یکی از پزشکان و مختصر آن از ابو نصر بن ابی الخیر مسیحی است. بروکلمن (ذیل 893: 1) از نسخه های این کتاب یاد کرده است، سزگین (327: 3) آن را به نام الاقتضاب في المسئلة و الجواب» آورده و از اخوابی سهل مسیحی دانسته است.

[الطب الصيدلية ص 37؛ تاریخ الطب 478؛ معجم المؤلفين 4-132؛ کشف الظنون 1-135؛ عيون الأنباء 1-301-302؛ بروکلمان (المانی) 1-491]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1510

خط: نسخ معرب، كا: عیسی بن صاعد مسیحی، تا: چهارشنبه 11 ذیقعده 652ق؛ مقابله شده با اصل منقول که بر خود مصنف خوانده شده بوده او در ص ع مؤلف را «سید اوالد العم ابی نصر سعيد بن المسيحي رضي الله عنه» می خواند؛ تملك: على بن عبدالمجید طبیب در 726، عبدالله بن على الحسینی الحلبی الكاشي المتطبب در 840 ابن المتطبب المعروف برم قلعه در 11ع 750/2 ، عبدالله ابن هرمس بن عيسى المسيحي، حسن بن شاہ بن ابی طالب نیشابوری، حسن ابن عبد على ابن فومل 804 با تاریخ تولد عفيف الدين عبدالملک در بامداد روز چهارشنبه 28 روز گذشته از شعبان 803، ناصر الدین احمد در 814 هر دو باید به خط پدر باشد، غیاث الدین عبدالله در 29 ذق 11 ...، محمد در 804.؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد و مشکی و مقوایی با لولا، 171گ، 19 سطر (13× 24)، اندازه: 19× 31سم [سنا: ف: 2-305]

اقدامات روسیه در آسیای مرکزی / تاریخ / فارسی

eqdāmāt-e rūsīye dar āsīyā-ye markazī

در این رساله پاره ای از اقداماتی که دولت روس برای گرفتن آسیای مرکزی کرده است و آراء دانشمندان در این باره آمده است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 186-ج

آغاز: باندازه یک صفحه: زیاده از صد سال است که روسها بخيال تسخیر آسیای مرکزی افتاده اند؛ انجام: و فهم آن از پیش نهایت دشوار گوئیم ... که فردا چه بازی کند روزگار. و السلام. تمام شد در شب بیستم ربیع الاول سنه 1303. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شب 20 ربیع الاول 1303ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوا، 62گ، 11 سطر (9× 13/5)، اندازه: 15× 21 سم [ف:-18]

الاقدس / بهائیت / عربی

al-aqdas

بهاء الله، حسینعلی بن میرزا بزرگ، 1233-1309 قمری

bahā’-ol-lāh, hoseyn-alī ebn-e mīrzā bozorg (1818 -1892)

کتاب اقدس از مقدس ترین و از متون اصلی و محوری فرقه بهائیت است که در آن مقررات و نظام نامه های فرقه بهائیه نوشته شده است، بهائیان این اثر و نیز کتاب «مبین» اثر دیگر بهاء الله را که بعد از ادعاهای وی نوشته شده از جانب خدا می دانند.

آغاز: بسم الحاكم على ما كان وما يكون. او اول ما كتب الله على العباد عرفان مشرق وحيه و مطلع امره.

انجام: قد حرم عليكم شرب الفيون إنا نهيناكم عن ذلك نهيا عظيما في الكتاب والذي شرب إنه ليسی منی اتقوا الله يا اولی الألباب.

چاپ: ضمیمه کتاب البابيون و البهائيون نوشته عبدالرزاق حسنی، بغداد، دار الحرية للطباعة: 1984 (چاپ پنجم)

[نسخه های منزوی 1734؛ دنا 80/2 (22 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 913

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: سفید، جلد: پارچه قرمز و قوایی، 76گ، 9 سطر (4× 6)، اندازه: 6× 10سم [سنا: ف: 2-90]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1193/1 طباطبائی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 64 گ (1-64) [ف: 23-689]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1638

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 53گ، 9 سطر (6×10/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 8-217]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6104

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن سرخ، 72گ، 12 سطر، اندازه: 8/8× 13/6 سم [ف: 1-45]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6116

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن سبز، 22گ، 19 سطر، اندازه: 12/7 ×20سم [ف: 1-45]

6. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 227

بی کا، تا: قرن 14 [اوراق عتیق: 1-241]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11682

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج عنابی، 103گ، 18 سطر، اندازه: 18×24/5 سم [ف: 34-42]

8. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 34

آغاز: برابر؛ انجام: لمن فاز بایامی و مريئا لمن شرب کوثر الحيوان من هذا القلم.

خط: نسخ خوش، كا: زین المقربين، تا: محرم 1305ق، جا: عکا؛ مقابله شده و دارای بلاغ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 391ص، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 12/5 ×22 سم [ف:-205]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3573-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-190]

ص: 622

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2693

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: رضا یزدی، تا: 1309 ق [الفبائی: 62]

10. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 684

آغاز: ان اول ما كتب الله على العباد عرفان مشرق وحيه و مطلع امره الذي كان مقام نفسه في عالم الاوامر و الخلق ... آغاز ترجمه: بدرستی که اول آنچه نوشته است خدا بر بندگان شناختن محل ظهور وحی خداست و محل طلوع امر خدا؛ انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1309ق؛ طبق یادداشتی روی برگ اول دارای چهار صد و هفتاد آیه می باشد و در این نسخه به فارسی نیز ترجمه شده است؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 61گ، 9 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 2-346]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2768

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 7-361]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11279

خط: نسخ، كا: عطاء الله مرف زاده، تا: 1347ق؛ جلد: گالینور سبز، 178ص، 9 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 33/2 -60]

12. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6576

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: سید حسن ناصری، تا: 1351ق؛ در برگهای 31 تا 34پ مطالبی به صورت سؤال و جواب از بهاء الله، نام ماه ها و روزهای بهایی، احکام ارث، اصول تعالیم بهاء الله، نماز میت، دعای میت، زیارت اهل قبور نوشته شده است، در نسخه حاضر اشاره ای به نام کتاب نشده ولی با توجه به اطلاعاتی که در مورد کتاب اقدس از کتاب «باب گری و بهایی گری» تأليف محمد مهدی اشتهاردی به دست آمد، به نظر می رسد نسخه ما همین کتاب اقدس باشد. منبع مذکور کتاب اقدس را دارای 49 صفحه و شامل 470 آبه معرفی کرده که اگر در نسخه حاضر جاهای خالی ما بین عبارات عربی را شماره آیه ها فرض کنیم شامل حدود 430 آیه می شود که قسمت بیشتر کتاب اقدس را در می گیرد؛ کاغذ: کاغذ دفتری خطدار، جلد: مقوایی با روکش کاغذی مشکی، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 24گ (1پ۔ 24پ)، 9 سطر (15/5× 17)، اندازه: 18× 22سم [رایانه]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11277

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عطاء الله مشرف زاده، تا: 4 بهمن 1344ش؛ جلد: مشما آبی، 178 ص، 9 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 33/2 -59]

14. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 18383/2

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 13× 21 سم [رایانه]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21010

بی کا، بی تا، خریداری از از ذبیح الله محسنی [رایانه]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26813

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خفی، کا: امین پور، محمد، بی تا؛ قطع: حمایلی [رایانه]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26814

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد امین پور، بی تا [رایانه]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26807

آغاز: الله أظهر آن یا خلق الله تقرؤن لتوقنون هو الأعلى، انجام: فلتتقن الله حق التقى لعلكم يوم القيمة عند الله لتجون

خط: نسخ خوش خفی، بی کا، بی تا [رایانه]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23689

آغاز: برابر، انجام: بر شيخ و سید و امثال آنان نیز داشته و از هیچ کس پروا ندارید

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26786

آغاز: مقدمه در عصر رسولی آئین نازنین بهائی پدران و اجداد ما؛ انجام: و لا اله الا انت الغالب المقتدر القوى القدير

خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا؛ قطع: رقعی [رایانه]

21. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3958

بی کا، بی تا [نشریه: 13-350]

22. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3959

بی کا، بی تا [نشریه: 13-350]

23. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3960

بی کا، بی تا [نشریه: 13-350]

24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4263

بی کا، بی تا [نشریه: 13–381]

25. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4061-ف

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 178 ص [فیلمها ف: 3-10]

26. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2025/1

بی کا، بی تاب؛ 43گی، اندازه: 1368 سم [ف: 3-169]

27. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4882

آغاز و انجام: برابر

در 447 بند است؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، جا: عکا؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی ساده نخودی، 27، 8-12 سطر (12×14/5)، اندازه: 14× 19 سم [رایانه]

الاقرار = حاشیه قواعد / فقه / عربی

al-iqrār=hāšīye-ye qavā'ed

عاملی، حسین بن عبدالصمد، 918-984 قمری

‘āmelī, hoseyn ebn-e 'abd-os-samad (1513-1577)

وابسته به: قواعد الاحکام في معرفة (مسائل) الحلال و الحرام؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726)

حاشیه ای است از او که در پاسخ خرده گیری شهیدین و شیخ على از گفته علامه حلی در قواعد در پایان مبحث اقرار این

ص: 623

حاشیه را نوشته است.

آغاز: بسمله. قال العلامة في القواعد في اواخر مباحث الاقرار: و لو اقر بزوج لذات الولد اعطاه ربع نصيبه و الا النصف. هكذا وقعت عبارة القواعد و الشرايع و اعترضها شيخنا الشهيد في حواشيه على القواعد و تبعه الفاضلان: الشيخ على في شرحه على القواعد و الشيخ زين الدين في حواشيه.

انجام: و احکام ما اذا اقر الوارث بزوجه يعلم عند التأمل بالمقايسة إلى ما تقرر. هذا هو التحقيق. و الله ولي التوفيق

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 918/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد امین قاری، تا: اواخر ربيع الثانی 1014ق، جا: نخجوان؛ از روی خط مؤلف؛ 2گ، (187پ -189ر) [ف: 5 -[1865

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4900/48

آغاز: قوله، و لواقر بزوج لذات الولد اعطاه ربع نصيبه و الا النصف، هكذا وقعت عبارة القواعد و الشرایع و اعترضها الشيخ الشهيد؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 2گ (138پ -139ر)، 25 سطر (15× 29)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-74]

الإقرار / فقه / عربی

al-iqrār

مازندرانی، محمد صالح بن محمد محسن، ق13 قمری

māzandarānī, mohammad sāleh ebn-e mohammad mohsen (-19c)

رساله ای در تأیید نظر سید محمد باقر شفتی (حجة الاسلام).

اصفهان؛ روضاتی، سید احمد؛ شماره نسخه: 171/3

کاتب = مؤلف، بی تا، 14 سطر، اندازه: 9× 14 سم [ف:-115]

الاقرار / فقه / عربی

al-iqrār

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 5797/4

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... اعلم ان الاقرار نفسه عبارة عن القرار و الاستقرار

رسالة متعلقة بالاقرار، من الرياض المسمى بشرح الكبير؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن تریاکی، 21گ (7ر-27پ)، 21 سطر، اندازه: 17/3× 23/8 سم [ف: 9-43]

- الاقرار، الجعالة و الايمان و النذر > هداية الأنام في شرح شرایع الاسلام

اقرار الرجل بطلاق زوجته / فقه /عربی

iqrār-ur rajul bi-talāq-i zawjat-i-h

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1151-1231 قمری

mīrzā-ye qomī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad hasan (1739-1816)

اگر مردی اقرار کند که زن خود را طلاق داده آیا اعتراف او در حقوق همسر مانند سقوط نفقه، همخوابی و مانند آنها نافذ است یا خیر؟ در این رساله که دارای پنج مقدمه و دو مقام می باشد استدلال بر عدم نفوذ اقرار شده است.

آغاز: الحمدلله و کفی و الصلاة على عباده الذين اصطفى أما بعد فهذه كلمات في بيان مسألة وقع التشاجر فيما بين أهل عصرنا، و هي أن الرجل قال طلقت زوجتی.

انجام: لما مر من أن مجرد كون الفعل لاحد و کونه أعرف بفعله لا يقاوم الاصل و الاستصحاب بقاء الزوجية و توابعها.

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1251/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (172پ۔ 179ر)، 23 سطر، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 4-62]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7667ض 14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد علی رضوی، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج ماشی، 58ص، اندازه: 14× 21 سم [ف: 21/1-665]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9305/4

خط: نسخ، بی کا، تا: از عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 38گ (47پ -84پ)، 21 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 24-99]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9092/4

خط: نسخ، كا: محمد حسن پودئی سمیری، تا: از عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 41گ (50پ-90ر)، 21 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 24-76]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1259/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: غلامرضا بن محمد حسین اصفهانی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 44گ (74پ -117پ)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 4- 62]

6. گلپایگان؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 106/3

آغاز: برابر؛ انجام: لأنه ليس لها شيء يعتمد عليها الا الاستصحاب و المفروض انه لا تنكر قوله و لا يكذبه فلابد من تصديقه لما مرو أما الصورة الثانية

ص: 624

در فهرست ناشناس؛ كا: زین العابدین گلپایگانی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج کرمی ضربی، 4گ (156ر- 159پ)، اندازه: 15× 22 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-77]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11112/14

آغاز: برابر؛ انجام: و الجواب لاننكر ثبوته مع تصديقها او جهالتها و اما لو كذبته و انکر ته فلا دلالة في الروايات و كلمات الفقهاء على حكمته هذا خط: نستعلیق مایل به نسخ، كا: محمد حسین شریف بن محمد باقر، بفروئی یزدی، بی تا، کاغذ: فرنگی، 23گ (101-123)، 17 سطر، اندازه: 7× 14 سم [ف: 28-179]

- اقرار الزوج بطلاق زوجته > مبلغ النظر و نتيجة الفكر

اقرار المريض / فقه / عربی

iqrār-ul marīd

محقق کرکی، علی بن حسین، 890-940 قمری

mohaqqeq-e karakī, ‘alī ebn-e hoseyn (1486-1534)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3443/4

انجام: لا ينفذ منه حتى يتبين

خط: نسخ، كا: مصطفى بن حسن، تا: 1297ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج کبود، 7ص (95-101)، 15 سطر (9/5× 14)، اندازه: 14× 20 سم [ف: 5-1656]

اقرار المريض / فقه / عربی

iqrār-ul marid

طباطبائی حائری، جعفر بن على نقی،-1321 قمری

tabātabā'ī hā’erī, ja'far ebn-e ‘alī naqī (-1903)

تاریخ تأليف: یک شنبه 7 ربيع الاول 1296ق

رساله فقهی مختصری است شامل بحثی استدلالی درباره اقرار مریض در مورد اموالش که مورد اختلاف فقهاست.

[الذريعة 251/10 ]

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6931/5 - 35/111

آغاز: بسمله حمد له والصلوة ... وبعد فهذه رسالة مختصرة مشتملة على نبذة من افكاري القاصرة في مسألة اقرار المريض بمال له الغيرة التي اختلف آراء علمائنا البررة في نفوذه من الأصل و الثلث؛ انجام: فيما اطلق الاحتمال المتقدم عن جامع المقاصد و ما مر من ضعفه و الحمد لله على اوله وآخره فرغ من تسویده مؤلفه ...

خط: نسخ، كاتب =مؤلف، تا: 1296ق؛ با حواشی «منه»؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 9گ، 20 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-466]

الاقرار مع الاستثنائات المتعاقبة / فقه / عربی

al-iqrār ma‘a-l istitnā’āt-il mutaʻāqiba

کاشف یزدی، قاضی بن کاشف الدین محمد، -1075 قمری

kāšef-e yazdī, qāzī ebn-e kāšef-od-dīn mohammad (- 1665)

رساله در باب اقسام استثناء و مؤلف آن قاضی بن کاشف الدين محمد است. در بالای رساله آن را چنین معرفی کرده اند: «رساله في الاقرار بعشره و الاستثناء عنها بتسعه ثم بثمانيه ثم بسبعه الى الواحد ثم رجع عنه الى الواحد لميرزا قاضی».

شیراز؛ ملی، شماره نسخه: ف 294/2

آغاز: بسمله، يقول عبده الايذ ببابه العايذ بفنائه قاضی بن کاشف الدین محمد رزقه من العيش؛ انجام: هذه القواعد فمع أن المناقشه الايحدی و لايضرهم كان البحث لفظیالیس من داب المحصلين – تمت

در فهرست با عنوان «رساله في اقرار الاستثناء» آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 8گ، 15 سطر (8/5× 13 و 7× 15)، اندازه: 8/5× 13 سم [ف: 1-275]

اقرار نامه / اسناد / فارسی

eqrār-nāme

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3029/13

خط: نسخ، بی کا، بی تا [ف: 6-192]

- اقرباذين القلانسی > قرابادین

اقرب الطرق / عرفان و تصوف / فارسی

aqrab-ot toroq

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 740-ف

نسخه اصل: پاریس 125 .P. S (بلوشه 151)؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 1052-1057 [فيلمها ف: 1- 533]

- اقرب الطرق الى الله > الأصول العشرة

اقرب الطرق الى الله / عرفان و تصوف / فارسی

aqrab-ut turuq ila-l-lah

همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری

hamadānī, ‘alī ebn-e mohammad (1315-1385)

نجم الدین کبری کتابی به همین نام دارد که همدانی در کتاب «ده قاعده» خود آن را به فارسی ترجمه کرده است. نسبت کتاب حاضر با آن کتاب مشخص نیست. گزارش روشنی از نسخه های

ص: 625

زیر داده نشده تا امکان بررسی باشد.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10197/10

آغاز: بسمله الحمدلله الذي اكتحل بصائر قلوب ... بالتجليات؛ انجام: فوضع الذكر عنهم ... يوم القيامة خفافا ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج مشکی، لاص (63-69 حاشیه)، اندازه: 14×20سم [ف: 32-245]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3309/2 -ف

نسخه اصل: از روی اصل ، مانند فیلم 3307. تاشکند 2367 ( 18/754). عنوان در فهرست: «اقرب الطريق اذا لم يوجد الرفيق (الطريق)»؛ بی کا، تا: 1078ق؛ 3گ (129-131ر) [فیلمها ف: 2-119]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 3260-ف

نسخه اصل: رامپور کتابخانه رضا ش 787 (1 و 2 و 866 (3 تا 10)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-110]

- اقسام اشیاء و افعال > زبدة الصرف

اقسام اعداد / ریاضیات / فارسی

aqsām-e a dād

رساله کوتاهی است در تعریف عدد و بیان اقسام آن چون مطلق و مضاف، فرد و زوج، تام و ناقص، متماثلان و متداخلان و متشار کان و متباينان و متحابان.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 863/4 - 5/153

آغاز: هو بعضی تعریف عدد را بكم لغوی کرده اند و گفته اند که عدد آنست که در جواب کم واقع شود یعنی اگر سؤال کنند که این چند است در جواب گویند که یک یا دو؛ انجام: و متحابان یکی عدد زائد است و یکی ناقص دائما اما اسامی اعداد او دوازده است 121110987654321 و اسامی اعداد دیگر مرکب از این داو زده است تا واضح باشد تمام شد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 15 ربیع الثانی 1229ق، جان مشهد؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 4گ، 15 سطر، اندازه:13/5 × 20/56 سم [ف: 1-467]

اقسام الاحکام (رسالة فی بیان) / فقه / عربی

aqsām-ul aḥkām (r.-un fī bayān)

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10584/6

بی کا، تا: 1256ق [میراث شهاب: س 9ش 2-33]

اقسام الاستعارة (رسالة في) / بلاغت عربی

aqsām-ul istiāra (r. fi

ابن کمال پاشا، احمد بن سليمان، -940 قمری

ebn-e kamāl pāšā, ahmad ebn-e soleymān (-1534)

[سلیمانیه، ج 2، ص 270 و ج3، ص 342؛ بروکلمان، ج13-14، ص 442؛ احمد ثالث، ش 1545/37 و خزانة الأمانات، ش 1759/15]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8931/64

آغاز: اعلم أن اللفظ الذي اريد به غير المعنى الموضوع له أن ترک استعماله في المنقول عنه فمنقول عرفي ان كان ناقله عرفاً خاصاً؛ انجام: فيكون كدعوى الشيء بينة و كذا الاستعارة ابلغ من التشبيه اذ هي نوع من المجاز. والله تعالی اعلم بالصواب.

کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، گره دار، با سر طبل منقش و شمسه ضربی، 1گ (106ر-106پ)، ابعاد متن: 10/5× 23، اندازه: 13× 27/7 سم [ف: 29/1 -370]

اقسام الالف و الباء و التاء / نحو /عربی

aqsām-ul alif wa-l bā' wa-t tā?

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5921/11

خط: نسخ، كا: بهاء الدین حسینی، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، 17 سطر (7× 13)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 18 سم [ف: 16-153]

اقسام الالف و اللام / نحو

aqsām-ul alif w-a-1 lām

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5465/6

خط شکسته چلیپا، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، یک صفحه و نیم، 12 سطر (11× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 19×20سم [ف: 16-16]

اقسام امکان / فلسفه / عربی

aqsām-e emkān

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/5

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-51]

اقسام الانشاء / انشاء / عربی

aqsām-ul inšā

استر آبادی، محمد شفیع بن محمد علی، ق 11 قمری

ص: 626

estarābādī, mohammad šafi' ebn-e mohammad ‘alī (- 17c)

رساله در شرح گفتار محقق شریف (؟) درباره اقسام انشاء.

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 593/14

آغاز: بسمله الحمدلله كما هو اهله و الصلوة على محمد و اهله قال قال المحقق الشريف قدس سره و الأولى أن يقال الانشاء اذا دل على طلب الفعل دلالة وضعية فاما ان يكون ( پس از چهار سطر): اقول ملخص ما ذكره قدس سر هو أن المقصود من الاستفهام الفهم من حيث هو؛ انجام: اذ لادخل للقيد فيه و ان لم يعتبر خرجا بقوله في ذهن الطالب انتهى كلامه فتامل فيه

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود 1125ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای نو، 3ص (434-436)، اندازه: 13/5× 21/8 سم [ف: 95-5]

اقسام بيع / فقه / عربی

aqsām-e bey

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8960/52

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ پس از آن مناظره و مکاتبه مولانا نظام لدين هروی با شیخ علاء الدوله سمنانی و مولانا قطب الدین محمود بخاری با علامه تفتارانی (ص 167)؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با نقوش فرنگی در وسط و چهار گوشه صفحه، مجدول، 2ص (166-167)، اندازه: 11/3× 21/7 سم [ف: 29/1-479]

اقسام تسلسل / فلسفه / فارسی

aqsām-e tasalsol

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1045/14 -طباطبائی

آغاز: تسلسل منقسم میشود اولا به ذهنی و خارجی

كا: سید محمد بن صادق طباطبائی (سنگلجی)، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 35ص، قطع: رقعی، اندازه: 11×17 سم [ف: 23-346]

اقسام تشبيه / معانی بیان / عربی

aqsām-e tašbīh

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/5

-طباطبائی آغاز: هر تشبیهی را چهار ركن است و تشبيه تام عبارت از آن است که اركان اربعه اش مذکور بوده باشد و ارکان اربعه: مشبه و مشبه به و وجه شبه و اداة تشبیه است

خط: نسخ، کا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 1گ (25پ)، قطع: وزیری، اندازه: 19× 26 سم [ف: 23-811]

- اقسام التشکیک تصادیق معظمه > تشکیک در حرکت

- اقسام التشكيك و حقيقته > التشکیک (رسالة في تحقيق مسألة ...)

اقسام التعريف / اصول فقه / عربی

aqsām-ut taʻrīf

آغاز: بسمله، اعلم وفقك الله لتحقيق الحقايق و التفصي عن المضايق أن التعريف ينقسم اولا الى لفظی و حقیقی فانه آن نضمن تحصيل صورة غير حاصلة ...

همانند:

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2975/17

آغاز: برابر

بخشی است در دو سوم صفحه و ناتمام؛ خط: نسخ، كا: شیخ اسماعيل بن عبدالوهاب بن سعید، بی تا، کاغذ: ترمه، 1ص (152پ)، 19 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 6-179]

2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14855/4

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا روکش پارچه ای، 2 ص، 21 سطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 2-156]

اقسام حجت / منطق / فارسی

aqsām-e hojjat

گفتاری است در اقسام حجت، به ضمیمه یک قصیده در نصیحت به فارسی به مطلع: «ای گرفتار هوای نفس دون» و یک صفحه از کنیه های ائمه و سه صفحه اشعار و رباعی هایی در اخلاق و فضل على.

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 506/4

خط: نسخ، كا: عبد الفتاح بن آقا بدیع خوانساری، تا: قرن 12؛ کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای، قطع: ربعی، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 1-448]

اقسام الحديث / درایه / عربی

aqsām-ul ḥadīt

شریف، محمد حسن

šarīf, mohammad hasan

فواید کوتاهی است در علوم الحديث و اقسام حديث. مؤلف ابتدا احادیث را به سه بخش صحیح و ضعیف تقسیم کرده است. پس از آن تعریف و حدود هر قسم را بیان کرده است.

ص: 627

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3/ 8500- 57/170

آغاز: فوائد في بيان أقسام الحديث و انواعه و حدودهما. بیان الاقسام و الانواع اقسام الحديث الصحيح و الحسن و الضعيف و انواعه ثلاثون

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 2گ (210-211)، 34 سطر، اندازه: 9× 17 سم [ف: 1-467]

اقسام الحديث / درایه / عربی

aqsām-ul ḥadīt

شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 292/3

آغاز: بسمله الحديث المتواتر هو ما بلغت رواية في الكثرة؛ انجام: او ضعیفین او بالتفريق او يروي باكثر من طريق كذلك تمت

بی کا، بی تا؛ 3گ، 20 سطر، اندازه: 5/5×11سم [ف: 1-272]

اقسام حديث / درایه / فارسی

aqsām-e hadīs

مشتمل بر پنج بحث: «اول در بیان اقسام اصليه حدیث ... پنجم در بیان فرق میان شیخ و مشيخه».

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18243/1

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی، باب در بیان متن و سند حدیث؛ انجام: چنانکه در مغرب مذکور است

خط: نسخ، بی کا، تا: 1292ق، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی، 8گ، 19 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 16-256]

اقسام حروف تهجی / ادبیات / فارسی

aqsām-e horūf-e tahajjī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2282/9

دوازده گونه الف و جز آن؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 77ر عقول عشره و مقولات عشر؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی قهوه ای، 5گ (73پ-77ر)، 17 سطر [ف: 5-459]

- اقسام حکمت > اقسام الحكمة

- اقسام الحكمة > اقسام العلوم العقلية

اقسام الحكمة = اقسام حکمت / فلسفه / عربی

aqsām-ul șikma = aqsām-e hekmat

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

در این رساله کوچک دانش های گوناگون را یاد کرده هر یک را شناسانده و پیداست که از «احصاء» فارابی و «اقسام العلوم» ابن سینا گرفته است. شیخ الرئيس نیز رساله ای در همین موضوع با همین نام نوشته و نوشته خواجه از لحاظ ترتیب اقسام و شیوه تقسیم کاملا با آن مطابقت دارد. ترتیب تقسیم در این رساله بدین گونه است: اقسام حکمت علمی، اقسام اصلی حکمت طبیعی (8 قسم)، اقسام فرعی طبیعی (7 قسم)، اقسام اصلی علوم ریاضی (4 قسم)، اقسام فرعی ریاضی (7 قسم)، علم الهی، اقسام اصلی (5 قسم)، فروع الهی (2 قسم)، در پایان، اقسام منطق است. این همان ترتیب تقسیم در رساله «اقسام الحکمه» ابن سیناست و تنها تفاوت فاحش دو رساله در این است که شیخ برای هر یک از علوم تعریفی اجمالی یاد کرده و جز این تفاوتی ندارند. اما در نسخ رساله خواجه اختلافات و اشتباهاتی شگفت وجود دارد بدین گونه که در بعضی از نسخه ها (نسخه دانشگاه به طوری که از نوشته فهرست نگار برمی آید) اقسام منطق پس از اقسام حکمت عملی یاد شده و نیز در نسخه ها اقسام منطق در آغاز هفت (سبعه) است، سپس هشت قسم بیان شده (از قیاس یاد نکرده و خواجه در آخر آن را نه قسم دانسته زیرا می گوید: «پس اقسام حكمة با شمردن منطق 44 و بدون آن 35 است». در نسخه دانشگاه نیز نظیر همین تناقض وجود دارد و مسلما از اشتباهات ناسخان است. خواجه دانش نواختن با ارغنون و مانند آن را جزء اقسام فرعی ریاضی و موسیقی را جزء اقسام اصلی آن شمرده و علوم غریبه را از فروع حکمت طبیعی دانسته است. از فروع علم الهی یکی از بحث از حقیقت وحی و دیگری از علم معاد یاد می کند و می گوید معاد جسمانی را عقل در ک نمی کند و از آیین و شریعت حقه است.

آغاز: فصل في بيان اقسام الحكمة على سبيل الايجاز ... الحكمة قسمان نظری و عملی فالعملی ثلثه اقسام ... و النظرى ثلاثة أقسام طبیعی و ریاضی و الهی فالحكمة الطبيعية لها اصول و فروع اصولها ثمانية اقسام الاول البحث عن الأمور العامة للاجسام الطبيعية كالحركة و السكون و النهاية و اللانهاية

انجام: فجميع اقسام الحكمة اربعة و اربعون قسماً مع اقسام المنطق والا فخمسة و ثلثون.

چاپ: در آخر تلخيص المحصل

[آثار و احوال خواجه از مدرس رضوی: 553؛ الذریعه 272: 2 فهرست مصنفات ابن سینا: ص 41-42، دنا 82/2 (10 نسخه)]

1.تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3923/29

2.خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 18 در پایان این عبارت افزوده شده است: «یا طالب الحكمه طهر لها قلبك اليهالبک ... فان الحكمه اطهر من أن يجامع دنسا و انزه من أن يخالط قذراً»؛ کاغذ: سمرقندی ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 3ص (218-220)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13× 18 سم [ف: 10-1987]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6312/2

ص: 628

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 2 ص (42-43)، 19 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13/5× 17/5 سم [ف: 19-297]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2938/39

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مهر قرمز، 8ص (169-176)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 10-366]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11452/20

آغاز: برابر؛ انجام: فان الحكمة اطهر من أن يجامع دنسا و آنزه من أن يخالط قذر او الحمد لله وحده. خط: نستعلیق، كا: شهاب الدین علی حسنی حسینی طباطبائی شولستانی، تا: شنبه 27 ذیقعده 1019ق، جان اصفهان، کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی اسقاطی، 17 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 11-313]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1830/28

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن حسین عقیلی استر آبادی، تا: 1058ق؛ 3ص (162-164) [ف: 9-467]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1836/4

آغاز: اعلم أن للنفس الناطقه قوة نظرية لدرک الحقايق كما هي و عملية للقيام و بالاعمال على ما ينبغی و اتفق الملة و الفلسفة على الاعتناء بتكميلها في القوانين تحصيلا لعادة الدارين للعقل ينبع الهدى في الملة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: فضل الله بن فضل الله، تا» با تاریخ 1065ق؛ جلد: تیماج قهوه ای دارای برگردان از تیماج قرمز، 3ص (94-96)، قطع: خشتی، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 9-485]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 923/4

آغاز: اعلم أن للنفس الناطقه قوه نظریه لدرک الحقائق كما هي و عمليه للقيام بالأعمال

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-127]

7. تهران: دانشگاه: شماره نسخه: 2114/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا پایان رجب 1072ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 2گ (65-66ر)، 16 سطر (5×12)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 8-751]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/50

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان، باكو ش (8201) M 140؛ بی کا، تا: 1072ق؛ 1ص (142) [عکسی ف: 3-424]

9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1033/1

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 1084ق؛ کاغذ: ترمه سپاهانی، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 1گ (2پ)، 15 سطر (7× 14/5)، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 3-154]

اقسام الحكمة / فلسفه / عربی

aqsām-ul șikma

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4749/11

آغاز: بسمله. الحمدلله على نعمائه و الصلاة و السلام على محمد و آله. بیان اقسام الحكمة على سبيل الاختصار من رسالة ابي على سينا الحكمة قسمان نظری و عملی و العملی ثلاثة أقسام، انجام الثامن الطور نفس هو الخطا. التاسع فواسطی ای الشعر فهذه اقسام الحكمة.

گزیده ای است از نبشته ابن سینا. گویا از گرد آورنده مجموعه طهماسب قلی باشد؛ خط: نستعلیق، کا: طهماسب قلی، تا قرن 11، جا: سورت هندوستان؛ سپس بندی با عنوان «من نصایح المحقق الطوسی»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لای قهوه ای، 2ص ( 136-135 )، اندازه: 12/5× 22 سم [ف: 13-132]

- اقسام الحكمة و تفصيلها > اقسام العلوم العقلية

اقسام حکمت و معنی آن / فلسفه / فارسی

aqsām-e hekmat va ma‘nī-ye ān

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2549/11

خط: نستعلیق، کا: سید مصطفی اصفهانی، بی تا [ف: 6-42]

اقسام الحميات / طب / عربی

aqsām-ul hummayāt

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 490

آغاز: القول في الحمیات. للحميات و سایر الامراض اربعة اوقات. وقت الابتداء و هو حين ينال الأفعال الضرر ولم يبتدأ الطبيعة في مقاومته؛ انجام: و دخول نوائب الحميات على ضربين ... و لا يخلو الخلطان المركبان من أن يكونا متساوبین او حدهما اغلب. و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب.

در این گفتار از تب های گوناگون سخن به میان آمده است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا، 3گ (61پ -63پ) [ف: 4-742]

اقسام حمیات / طب / فارسی

aqsām-e hommayāt

رساله ای کوتاه در اقسام و معالجات و درمان تب که در چند فصل» تنظیم شده است: 1. ...؛ 2. تب دموی (حمی مطبقه)؛ 3. تب بلغمی (حمی مواظبه)؛ 4. تب سوداوی و علامات آن؛

ص: 629

خاتمه: در ذکر نسخه هایی که در اثنای عرض معالجات اسامی آنها ذکر شد.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2610/1

آغاز: اما قانون علاج این تب آن است که اگر صاحب کوفت جوان و شراب خواره و فراغت کن باشد؛ انجام: نرم کوفته و

پخته باده مثقال عسل بقوام آورند و در آن سرشته و در وقت احتیاج بقدر یک مغز کوچک فندق داده باشد که نافع است آن شاء الله تمت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ 8گ، 20 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 1-194]

اقسام حمیات معرفت اقسام تب های معروفه / طب / فارسی

aqsām-e hommayāt: ma‘refat-e aqsām-e tab-hā-ye ma‘rūfe

سلطان الحكماء، ابوالقاسم بن جعفر، 1245-1322 قمری

soltān-ol-hokamā’, ab-ol-qāsem ebn-e jaʼfar (1830- 1904)

درباره تب و درمان آن به روشی آمیخته از طب قدیم و جدید با یاد کردن روش خود، در یک «مقدمه» و سه فصل» و یک «خاتمه»: مقدمه: در تحدید حمی و تب؛ فصل 1. تب های روزانه؛ 2. تب های دقیه؛ 3. تب های خلطيه، دارای دو باب؛ خاتمه: در تب های غشیه، دارای دو باب. در آن آمده که بازی با تخته نرد آن هم با حریف ناپخته موجب هفت گونه تب است: سهریه، غضبيه، جوعيه، فرحيه، همیه، غمية، تعبيه.

آغاز: بسمله. احمده فوق حمد الحامدين ... و بعد چنین گوید ... ابو القاسم ابن محمد جعفر نایینی که این رساله ایست در غایت ایجاز ... در معرفت اقسام حمیات معروفه ... و طرق علاج هر یک بقانون حكماء ایران و دستور اطباء فرنگ ... بر یک مقدمه و سه فصل و یک خاتمه مقدمه در تحدید حمی و تبیین مسایلی که علم بان قبل از شروع از لوازم است فصل اول در حميات يوميه فصل دوم در حمی دقیه فصل سیم در حميات خلطيه در ضمن دو باب باب اول در حمیات لازمه باب دویم در اقسام حميات نوبیه که دایره نیز نامیده شده اند خاتمه در حمی غشیه و ذکر ایام با حوریه در ضمن دو باب.

انجام: تا موجب اطناب این وجيزه نگردد والله اعلم.

[دنا 82/2 (4 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 3289/5]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4458

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 39گ، 11 سطر (7× 12)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 13-3414]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5077/20

آغاز: برابر؛ انجام: وقت صبح بنوشند و هر گاه مريض بعدا مایل شود آشهای رقیق گشنیز دار با جوجه خروس بدهند ...

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام و وسط (در میانه فصل سوم)؛ 8گ (107ر-114پ)، 15 سطر (6/5× 14) [ف: 15-45]

3. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 270/2

آغاز: برابر؛ انجام: چنان که شیخ علیه الرحمه در محنت صرع می فرماید: و ضرب من الصرع مرکب بالغشي نكاد الأطبا يخرجونه من باب الصرع و هو فيه.

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: سده 13 و 14، 46ص (1-46)، 12 سطر (9× 9/5)، اندازه: 15× 20 سم [نشریه: 3-348]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6981/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قرمز ضربی ترنج دار جدید، 44گ (1پ -44ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 20-380]

5. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1664

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملك: عبد الرسول بن کربلائی غلامعلی بوشهری؛ جلد: مقوایی، 41گ، 12 سطر، اندازه: 11× 17/5 سم [ف: 5- 60]

اقسام خبر / شعر، در ایه / فارسی

aqsām-e xabar

دوازده بیت فارسی است در بیان اقسام خبر.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 652/3

خط: نسخ، كا: محمد رفیع بن ملا صفات الله نائینی، تا: 1124ق [ف:-467]

اقسام خطوط مرموزه / ریاضیات / فارسی

aqsām-e xotūt-e marmūze

[فهرستواره منزوی 2606/4 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1822/42

آغاز: در بیان خطوط مرموزه و اقسام مشهوره آن قلم هندی

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14ص (315-328)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 9-436]

اقسام خواب / شعر / فارسی

aqsām-e xāb

مولانا محسن، ق 7 قمری

mowlānā mohsen (-13c)

ص: 630

چنانکه در بالای صفحه نوشته شده مولانا محسن این ابیات را خطاب به خواجه نصیر سروده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9464/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 1گ (110) [مختصر ف:-827]

اقسام الخيار و احكامه / فقه / عربی

aqsām-ul xīyār wa aḥkām-u-h

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10993/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [میراث شهاب: س9 ش 2-34]

اقسام دل / عرفان و تصوف / فارسی

aqsām-e del

نوربخش خراسانی، محمد بن محمد، 795-869 قمری

nurbaxS-e Xorasani, mohammad ebn-e mohammad (1393-1465)

رساله ای عرفانی که دل ها را به سه قسم تقسیم می کند: قلب مزکی، قلب اصحاب یمین، قلب اصحاب شمال.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 935/10

آغاز: بدانکه دل بسه قسم نهاده اند قسم اول آنست که قلب مزکی میگویند، صفت قلب مزکی آنست که در دل همچون صحرائی است؛ انجام: خدای تعالی حرام کرده چندانکه گوش میدهد هیچ لذت نیابد و هیچ اثر نکند اولئک کالانعام بل هم أضل.

خط: نسخ، كا: احمد بن عبد القادر تبریزی، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 2گ (186ر-187ر)، 17 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 3-122]

اقسام ذکر / سیر و سلوک / عربی

aqsām-e zekr

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2568/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا [ف: 6-49]

اقسام ذکر / عرفان و تصوف / فارسی

aqsām-e zekr

رساله عرفانی است در بیان اقسام ذکر به روش صوفيه، مؤلف از حضرت مخدوم سید محمد گیسو دراز چتی (حسینی).

[فهرست چاپ سنگی گنج بخش 110/1]

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 514/3 - 3/134

آغاز: بگوید هو بفتح الواو پس بزند ربط بر دل بگوید هو بسكون الواو و بعضی از آن اذکار ذكر هو بدین طریق بگوید؛ انجام: بگوید یا صمد باز طرف راست یا فرد باز طرف چپ یا وتر بلند گوید و پای راست است چنانچه می کند نزدیک است پس رجوع سوی مکان همچنین. والله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق، کا: شمس الدین، تا: 27 شوال سنه 27 جلوس اورنگ زیب، 127ق؛ افتادگی: آغاز؛ 5گ، 11 سطر [ف: 4-2089]

اقسام زنان / طب / فارسی

aqsām-e zanān

نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 105/6

به نقل از تحفة العاشقين و المصباح در معرفت نکاح همراه با فواید طبی دیگر؛ خط: نستعلیق، كان عبد الصمد بن حسین محلاتی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (81پ -89ر)، 19 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف:-160]

اقسام ساعات / فارسی

aqsām-e sā‘āt

محمد طاهر، ق13 قمری

mohammad tāher (-190)

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 877/10

محمد طاهر شاید کاتب باشد نه مؤلف؛ بی کا، تا: 1139ق، 12ص، قطع: رقعي [ف: 322]

اقسام السالكين / عرفان و تصوف / عربی

aqsām-us sālikīn

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 61/4

بندیست؛ خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-446]

اقسام الشعر / ادبیات / عربی

aqsām-uš ši'r

سلیمان میرزا قاجار، ق13 قمری

soleymān mīrzā qājār (-19c)

مؤلف در ابتدای رساله پس از بیان یکی از تقسیمات شعر به انواع پنج گانه «مرقص، مطرب، مقبول، مسموع و متروک»، در بررسی مختصر تقسیمات فنون شعری ضمن بیان اقسام هجده گانه فنون شعری به نقل از عبدالعزيز بن ابی الاصبع (غزل، وصف، فخر، مدح، هجاء، عتاب، اعتذار، ادب، زهد، خمریات، مراث، بشارت، تھانی، وعید، تحذیر، تحريض، ملح، باب مفرد برای سؤال و جواب) اشعاری از شعرای عرب را با عنوان شواهد

ص: 631

شعری در هر کدام از فنون شعری ذکر نموده؛ و آنچنانکه مؤلف در پایان رساله بیان داشته یکی از فنون هفت گانه شعری یعنی قریضف در رساله حاضر بررسی شده و بررسی فنون شعری مذکور در 6 فن دیگر یعنی موشح، دو بیت، زحل، مواليات، قوما و كان موکول به بعد شده است. شعرایی که اشعار آنها در رساله مورد بررسی قرار گرفته عبارتند از: ابن نباته، البهاء زهير، نابلسي، عز الدين موصلی، بدرالدين دما مینی، ابن صابر، ابن مطروح، ابن رفاعه، برهان الدين قيراطی، شمس الدين بدیری، صفی الدین حلی، ابن ساعاتی، ابو طيب متنبی، بیطار، ابن معتز، اقرع بن معاذ، ابوالعباس نفیس، ظهير الدين ابی شجاع، عتبی، رفاء اندلسی، عبدالله بن محمد عطار، ابن تمیم، سیف الدوله بن حمدان و ابن قرناص.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2649/2

آغاز: بسمله، الفصل الأول في الشعر، قد قسم الناس الشعر خمسة اقسام: مرقص كقول ابي جعفر طلحة وزير سلطان الاندلس... انجام: و مثلها صفی الدین ابو المحاسن الحلى في ديوانه و سماه بالعاطل الحالي و المرخص الغالي و لو بسطت المقال في ذلك لاتسع المجال و الحمدلله على كل حال

خط: نستعلیق، کا: سليمان قاجار، تا: 1297ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: تیماج حنایی، مقوایی، 24گ (220پ - 243)، 23 سطر (12× 22)، اندازه: 18/5× 29 سم [ف: 13- 66]

اقسام شکیات / فقه / عربی و فارسی

aqsām-e šakkīyāt

رساله موجزی است در اقسام شکیات با ادله روایی آنها.

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14852/4

آغاز: بسمله بباید دانست که از اقسام شک و سهوی که در عدد رکعات واقع میشود

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد امین بن محمد علی بن شاه على بن حسن شاه خوانساری، تا: جمعه 6 رجب 1107ق؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 10 سطر (6/5× 13)، اندازه: 11× 19 سم [ف: 2-153]

اقسام الشيعة / كلام و اعتقادات / عربی

aqsām-uš šīsa

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/90

آغاز: مسئلة الشيعة اربعة انواع الامامية و الكيسانية والزيدية و الغلاة و اما الامامية فالذي استقر عليه انهم أن الأمام بعد رسول الله صلی الله عليه و آله على بن ابی طالب ثم ولده الحسن؛ انجام: و علیک بالتوبة فان الله سبحانه و تعالی سيحل لك فرجا و مخرجا .. فاليوم الجمعة نفعنا الله و اياكم أنه خير مستودع و ما توفیقی الا بالله عليه توکلت و اليه انيب و الحمد لله رب العالمین و الصلاة.. خط: نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 11؛ نامبوب؛ 1گ (360) [ف: 15-173]

اقسام صوفیان / عرفان و تصوف / فارسی

aqsām-e sūfīyān

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5771/3

آغاز: حاصل تصوف طريق معرفت باری تعالی است و تصفیه دل و تجوید باطن از علایق؛ انجام: چنانکه مهتر عالم و گزیده بنی آدم ... گفت لو اغسل الى يوم القيامة

از قول امام فخر رازی؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: گالینگور، 3گ (15ر-17پ)، 14 سطر (6× 17)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 24سم [ف: 16-87]

اقسام الضروب في مسالک / رياضيات / عربی

aqsām-ud durūb fi masālik

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 278/26 شامل: 1- ضرب الجدول، 2- ضرب الاصفار، 3- ضرب القائم، 4- ضرب المشهور، 5- ضرب الثقل، 6-ضرب التقابل، 7- ضرب الشبكة الموربة، 8- ضرب المحاذات (نقل من شرح السيد شمس الدین الحسینی)؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج دولای مشکی گرد تریاکی، ابعاد متن: 7× 19، قطع: بياضی، اندازه: 7/5× 23 سم [سنا: في: 1-136]

اقسام عده / فقه / فارسی

aqsām-e ‘edde

در اقسام و احکام عده، در ده «فصل» و یک «خاتمه»: 1. عده حره حایل ذات الاقراء؛ 2. عده حره حایل ذات الشهور؛ 3. عده حره حامل؛ 4. عده حره از وفات؛ 5. عده امه حایل ذات الاقرار؛ 6. عده امه حايل ذات الشهور؛ 7. عده امه حامل؛ 8 عده امه از وفات؛ 9. عده متعه بأقسامها؛ 10. امه موطوء بملک؛ خاتمه در احکام و لواحق عده.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3772/17

آغاز: حمد بی حد و شکر بی عد قادر صمدی را سزاوار است که برای اظهار حکمت و انفاذ قدرت خود انسان را بر احسن تقویم و اقوم تنظيم خلق نموده و به جهت بقای نوع و حفظ از انقراض؛ انجام: یعنی زنی که شوهر او وفات کرده باشد در حالی که از او غایب باشد عده می دارد از روز رسیدن خبر وفات هر چند پیش از رسیدن خبر به یک سال یا دو سال وفات کرده باشد خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 14گ، 20 سطر، اندازه: 22× 26 سم [ف: 1-195]

ص: 632

اقسام عروض / عروض و قافيه / فارسی

aqsām-e ‘arūz

؟ رشید وطواط، محمد بن محمد، -573 قمری

rašīd-e vatvāt, mohammad ebn-e mohammad (-1178)

در اقسام عروض در شعر فارسی که ظاهرا بخشی از «حدائق السحر او باشد.

آغاز: بسمله. و بعد فهذه رسالة في فن العروض، من تصانیف مولانا رشید الملة و الدين الوطواط، رحمة الله عليه، ... بحر هزج مثمن سالم

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 228216

آغاز: حمد بیحد ذات احدی را که عروض خیام وجود ... (پس از یک صفحه) بحر هزج المسدس عروض و ضرب محذوف. چو از بحر هزج خرم شود دلxx شود آسایش جهان حاصل؛ انجام بحر کامل بمسدس سالم: چو به بحر کاملت افتد. متفاعلن متفاعلن متفاعلن xx می شود از دولت تو تازه مرا رخ کهن

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی قهوه ای، 4 گ(69پ-72پ)، 17 سطر [ف: 5-458]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3256/4

آغاز: برابر؛ انجام: چو ببحر کامل میفتد طرف سخن xx همه وزن ادیکه عروض چنین کن / متفاعلن متفاعلن متفاعلن xx مناد دولت تازه چهره تو کهن. کاتب سپس افزوده «تمام شد آنچه منظور بود تحریر آن در علم عروض و بدیع بعون الله الملک الوهاب و کاتبه آقل الطلاب غلامرضا المتخلص به حيران و كان الفراغ سنه .«1278

این رساله بخشی عروض از حدائق السحر وطواط است که غلامرضا حیران یزدی جدا کرده و به این نام در این دفتر آورده است؛ كا: غلامرضا متخلص به حیران، تا: 1278ق؛ کاغذ: فرنگی آهاردار، جلد: تیماج عنابی یک لا، 7ص (126-132)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12× 19/ سم [ف: 10-847]

3. اصفهان؛ روضاتی، سید محمد على؛ شماره نسخه: 2/17

آغاز: برابر؛ انجام: بکناد دولت تازه چهره تو کین.

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ 4گ (173-176ر)، اندازه: 12× 17 سم [نشریه: 5-139]

اقسام علماء / اخلاق / عربی

aqsām-e “olamā

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/191

خط: نستعلیق، کا: محمد شریف (با تعبير عبد عبید صاحب مجموعه)، تا: قرن 11؛ 1گ (404) [مختصر ف:-77]

اقسام العلوم / متفرقه / عربی

aqsām-ul ‘ulūm

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3459/12

آغاز: بسمله. الاول في بيان علم الأدب و هو علم يعرف به التفاهم عما في الضمائر بادلة الالفاظ و الكتابة؛ انجام: علم الحساب يعرف منه انواع كيفية الاعداد ... و قضاء الديون و قسمته ( حرره علی اکبر)

خط: نسخ، كا: علی اکبر، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 1ص (89)، 23 سطر (4× 12)، اندازه: 10× 18 سم [ف: 11- 2468]

اقسام العلوم / متفرقه / عربی

aqsām-ul ‘ulūm

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3459/5

آغاز: قال الحكمة استكمال نفس الانسان في جانبي العلم و العمل بحسب طاقتها؛ انجام: و بعد ذلك بالطب و تدبير المنزل و المدينة و الله اعلم بالصواب.

با عنوان «فوائد منقولة بخط السيد الشريف»؛ خط: نسخ، كا: شريف محمد شريف بن بابا جان حسینی، بی تا، جان روستای رامجين ساوجبلاغ، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 2گ ( 51-50)، 23 سطر (4× 12)، اندازه: 10×18 سم [ف: 11-2466]

اقسام العلوم / فلسفه / فارسی

aqsām-ul ‘ulūm

مشهد، الهیات؛ شماره نسخه: 535/2

آغاز: حکمت عملی و آن سه قسم است قسم اول علم اعلا، نظر صاحب این علم در اموریست که وجود و حدود آن به هیچیک؛ انجام: قسم هشتم در تعریف اقلیه خطابیه که در مخاطبات جمهور نافع است و طریق مدح یا ذم یا مخاطبه یا غيرها ..... تا ... و او را قیاس شعری خوانند

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ برخی از سطور به طور چلیپا، فارسی و عربی، نظم و نثر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 4 گ، 17-13 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-446]

اقسام العلوم العقلية = اقسام الحكمة = تقاسيم الحكمة و العلوم / فلسفه / عربی

aqsām-ul ‘ulūm-il “aqlīya = aqsām-ul hikma = taqāsīm-ul șikma wa-l ‘ulūm

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 2370-428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)

رساله ای است از ابن سینا که در نسخه های مختلف و

ص: 633

فهرست های مؤلفات شيخ به اسامی مختلف ذکر شده است، مانند «اقسام الحکمه» و «تقاسيم الحكمة و العلوم» و «اقسام العلوم» و «اقسام الحكمة و تفصيلها» و «اقسام العلوم العقليه». شیخ الرئيس در این رساله ( به طوری که از سخنان او در پایان آن فهمیده می شود) در پی اثبات آن است که علوم فلسفی با اصول شرع مخالفت ندارد و انحراف برخی از مدعیان فلسفه ناشی از فن فلسفه نیست بلکه از عجز از در کی فلسفه است. خواجه نصیر طوسی نیز رساله ای در بیان اقسام علوم حکمی با همین شیوه و ترتیب نوشته جز این که بر خلاف شيخ، از تعريفات علوم و بیان موضوع آنها صرف نظر کرده است.

آغاز: بسمله قال الشيخ الرئيس ابوعلی سینا قدس الله روحه الحمدلله ملهم الصواب و میسر الاسباب ... و بعد فقد التمست منى ان اشير الى اقسام الحكمة اشارة تجمع الى الايجاز و الكمال والی بیان الاجمال ...

انجام: فقد دلنا على أقسام الحكمة و ظهر انه ليس شئ منها يشتمل على ما يخالفه الشريعة و ان القوم الذين يدعونها نم يزيغون عن منهاج الشريعة انما يضلون من تلقاء أنفسهم و من عجزهم و من تقصيرهم لان الصناعة نفسها توجبه فانها بريئة منهم. فلنختم الان مقالتنا هذه حامدین واهب العقل و التوفيق و مصلين على انبيائه اجمعين خصوصاً على خاتمهم محمد المصطفى و آله الغر الميامين

چاپ: در «تسع رسائل» ص 80-71 (قسطنطنية: 1298 ق)؛ نیز در مجموعة الرسائل (مصر: 1328ق)

[دنا 2 /84 (32 نسخه)؛ مهدوی، فهرست مصنفات 41؛ فهرستواره منزوی 79/6]

شرح و حواشی:

1- تحفة الأئمة العلية في الحكمة العملية = اخلاق ظهیری؛ شهرستانی، فتح الله بن احمد (-10)

2- المشجرة العمادية في الحكمة العملية

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3/ 230-ف

نسخه اصل: اونیورسیته ش 4711؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 578ق؛ 5 (23-27)، 24 سطر [فيلمها ف: 1-438]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2266/2 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4852؛ بی کا، تا: اوایل قرن 7؛ 9گ (13پ -21ر) [فیلمها ف: 1-664]

3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4651/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، اندازه: 12/7× 21/4 سم [ف: 7-451]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 438/26 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4853؛ بی کا، تا: شاید اوایل قرن 7؛ 14گ(206-219)، 21 سطر، اندازه: 21×17 سم [فيلمها ف: 1-473]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 232/5 -ف

نسخه اصل: نسخه اصل: او نیورسیته ش 4754؛ خط: نسخ، بی کا، تا پایان ربيع الثانی 702ق؛ 13 گ (39-51)، 15 سطر [فيلمها ف: [440-1

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1065

آغاز: بحال الموجودات اللتي لا يتعلق وجودها بفعل الانسان و يكون المقصود ... في اقسام الحكمة النظریه؛ انجام: الاقسام الاصليه لحكمة الرياضية: هي اربعة علم العدد و علم الهندسه و علم الهيأة و علم الموسيقي علم العدد يعرف فيه حال انواع العدد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی مشکی، 6ص (21-26)، 19 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-370]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2264/20 -ف

سخه اصل: ایاصوفيا ش 4829؛ بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ (91پ - 93پ) [فيلمها ف: 1-662]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4641/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 104ق، جان شیراز؛ کاغذ: نوعی ترمه جلد: میشن سیاه ضربی لبه دار، 15 سطر، اندازه: 12/4× 17/2 سم [ف: 7-446]

9. تهران: دانشگاه: شماره نسخه: 4732/9

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 962ق؛ کاغذ: سمرقندی و فرنگی، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 14ص (83-96)، 12 سطر (5×11)، اندازه: 10×17 سم [ف: 14-3683]

10. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2377/23

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 965ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کاغذ عنابی عطف تیماج قرمز، 6گ (178-183)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 4-1270]

11. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 253/13

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-40]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 712/5

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ از روی نسخه اصل نوشته شده برای سید ابوالحسن احمد بن محمد سهیلی؛ کاغذ: زردفام، جلد: تیماج قرمز ضربی و مقوای زرکوب با لولا، 5 ص (273-277)، 17 سطر (5×11)، اندازه: 11×17 سم [سنا: ف: 2-37]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 712/8

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: زردفام، جلد: تیماج قرمز ضربی و مقوای زرکوب با لولا، 1ص (286)، 17 سطر (5× 11)، اندازه: 11×17 سم [سنا: ف: 2-37]

14. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 14363/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: علاء الدین بن حسن قاضی، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 6گ (3-8)، 19 سطر، اندازه: 5×9/5سم [ف: 36-271]

15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2106/2

ص: 634

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 9گ (14پ-22ر )، 19 سطر (4/5× 13)، اندازه: 9× 19/5 سم [ف: 8-741]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه 10055/26

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول زرین و مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 6ص (278-283)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 32-70]

17. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4668/8

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 5 شوال 1018ق. کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب مقوایی بالولا، 15ص (424-438)، 19 سطر (4× 11)، اندازه: 9× 17سم [ف: 14-3617]

18. تبریز؛ خادم حسینی؛ شماره نسخه: 87/6

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: عبدالرشید حسینی، تا: 1030ق؛ مهر: كاتب عبدالرشید حسینی 1030» (مکعبی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ ( 37-32 )، 19 سطر، اندازه: 15×21/5سم [اوراق عتيق: 1-117]

19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 634/38

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق؛ 31 سطر، قطع: بياضي، اندازه: 18× 31 سم [ف: 2-400]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1435/3 ط

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق؛ جلد: میشن مشکی، 11ص (97 -107)، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 24/3-124]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14473/35

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 1ص (157پ)، 29 سطر، اندازه:18/5 × 25/5سم [ف: 38- 626]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1807/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: 1102ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 21ص (76 -96)، 14 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 11× 20سم [ف: 9-396]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2814/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: رجب علی اصفهانی، تا: 1118ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج يشمی بدون مقوی با عطف تیماج، 8ص ( 42-35 )، 12 سطر، قطع: جیبی، اندازه: 10× 18 سم [ف: 10-110]

24. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3636/4

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در چند برگ آخر دو برگ در شرح مشيخه من لایحضره الفقيه آمده؛ 4گ (155ر -158ر)، سطور چلیپا، اندازه: 12/5× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-169]

25. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4645/3

خط: نسخ، كا: غلامحسین طبيب، تا: 1277ق، جا: مشهد، مدرسه صالحيه؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد لایی، 17 سطر، اندازه: 11/3× 17/6 سم [ف: 7-448]

26. تهران، ملک، شماره نسخه: 1022/4

خط: نستعلیق، كا: سید على تنکابنی قزوینی، تا: 1358ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه کاغذ ساغری، 20 سطر [ف: 5-223]

27. شیراز؛ هاشمی، نورالدین (خاندان)؛ شماره نسخه: 17/16

بی کا، بی تا [نشریه: 5-288]

28. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 262/1 -ف

نسخه اصل: نسخه اصل: مانیسا گنل ش 1705؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 7گ (7- 13)، 16 سطر [فيلمها ف: 1-444]

29. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1149/13

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی، 3گ (43پ-45پ)، 31 سطر، اندازه: 13× 23 سم [ف: 6-2401]

30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 35/ 14280

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی، ترنج با زمینه مذهب با نقش گل، مجدول، 3گ (93ر- 95پ)، 21-39 سطر، اندازه: 15× 25 سم [ف: 38-399]

31. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4267/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: رویه میشن سیاه، 4 گ (130ر - 33ر)، 23 سطر، اندازه: 14× 23/8 سم [ف: 7-311]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 550

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، واقف: فهرستی؛ 6گ، 20 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 4-110]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 82/1 – عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-33]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6452/1 -عکس

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-253]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5913

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: نائینی؛ 3گ، 33 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 4-111]

اقسام العلوم و العلماء / متفرقه / عربی

aqsām-ul ‘ulūm wa-l ‘ulamā’

ص: 635

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2884-في

نسخه اصل: کتابخانه مرکزی ش 2935/16

این شماره در فهرست رساله دیگری است؛ بی کا، بی تا، 20 ص (341-360) [فیلمهای دانشگاه تهران-ف: 1-354]

- اقسام العمل المكتوم في تدبير الحجر > الاكسير

اقسام الفقر / عربی

aqsām-ul faqr

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

باید بخشی از یکی از مؤلفات او باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 578/6 -طباطبائی

آغاز: قال شيخ المشايخ الشيخ احمد الاحساوي الفقر على ثلثة اقسام. فقر الى الخلق و فقر الى الخلق و الخالق و فقر الى الخالق؛ انجام: فشاهد اسرار الغيب و اطلع على حقيقة الامر فاحب ما وقع لكونه الأصلح ... تمام شد الحمد لله.

خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1260ق؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 2گ (24ر -25پ - حاشیه)، 15 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 16× 22 سم [ف: [270-22

اقسام فقر / عرفان و تصوف / فارسی

aqsām-e faqr

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9087/46

خط: نسخ کهن معرب، بی کا، تا: با تاریخ قرن 11؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر ترنج و چهار لچکی، عطف گالینگور، 1ص(93پ)، اندازه: 15/1× 28/4 سم [ف: 29/2-734]

اقسام القرآن / علوم قرآن / عربی

aqsām-ul qur'ān

مؤلف می گوید که قرآن کریم شامل ناسخ و منسوخ و ظاهر و باطن و محکم و متشابه و مانند این مسائل می باشد و برای تشخیص آنها نمونه ای را با بیان استفاده شده از احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) می آورد تا تشخیص دیگر موارد آسان گردد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6311/3

آغاز: اعلم أن القرآن منه ناسخ و منه منسوخ و منه محکم و منه متشابه و منه خاص و منه عام و منه تقدیم و منه تأخیر انجام و أسأل الله عز و جل أن يصلي على محمد من خلقه و خيرته محمد صلى الله علیه و آله الأخيار الأبرار الأطهار

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی و اطراف و عطف آن قرمز، 16گ (50پ -65پ)، اندازه: 13× 17 سم [ف: 16-280]

اقسام القرائة / قرائت عربی

aqsām-ul qirā’a

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 510/5

آغاز: بسمله. اعلم بان اصل القراءة على خمسة أضرب تنوین و تشدید و وقف و مدد و ... انجام: و انا نقول في اصواتهم لينا في اختلاصا.

خط: نسخ، كا: مبارك بن خميس بن راشد بن جمعة بن رجب بن ثانی بن محمد بن عبد الله، تا: یکشنبه 19 رجب 1037ق؛ در صفحه 227 سرگذشت کسائی از کتاب الورقه یادداشت شده؛ کاغذ: ترمه بخارایی بدون آهار، جلد: میشن ضربی قهوه ای، 3ص ( 226-224 )، اندازه: 14/9 × 19/5 سم [ف: 5-51]

اقسام القرائة / قرائت / عربی

aqsām-ul qirā’a

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11861/5

آغاز: اعلم بأن قراءة القرآن على خمسة مراتب أولها التنوين و هو نصبتين و رفعتين و كسرتين و الثاني التشديد و الثالث المد و الرابع الوقف و الخامس الميمات؛ انجام: اعلم بأن جميع ما في القرآن بالله والله ينبغي أن يرقق فيه فيه و أما جميع ما في القرآن الله و أن الله و كان الله ينبغي أن يغلظ في فيه؛ تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.

در این رساله مطالبی درباره قرائت، تشدید، وقف مد و ترقیق در 4 فصل نگارش یافته است؛ خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، کا: ملامحمدرضا فرزند کربلائی رجبعلی فرزند آقا على محمد تبریزی، تا: 1279ق؛ در متن و حاشیه، در انجام افزودگیهایی درباره علم تجوید آمده است؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (131-132)، 15 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 30-123]

اقسام قیامت / متفرقه / عربی

aqsām-e qīyāmat

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/63 -طباطبائی

آغاز: القيامة قيامتان القيامة الكبرى و هو يعم الجنة و يوم الجزاء و القيامة الصغرى و هي حالة الموت و اليها الاشاره بقول صاحب الشرع؛ انجام: کنسبة فضاء الدنيا الى الرحم بل اوسع و اعظم بما لا يخفی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 1ص (59پ) [ف: 23-733]

ص: 636

- اقسام الكفر > اجوبة مسائل عبد الحسين بن يوسف بحرانی

اقسام کلام منثور / ادبیات / فارسی

aqsām-e kalām-e mansūr

تهران، دانشگاه: شماره نسخه: 1385/4 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 16808 .Add (ریو 525)؛ بی کا، بی تا؛ 15 سطر [فيلمها ف: 1-598]

اقسام الكلي / منطق / عربی

aqsām-ul kullī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28386

آغاز: الكلی يطلق على ثلثة وجوه فيقال على ما هو مقول بالفعل وجود الكثير؛ انجام: انما هما بتحصیل مستمر الابتداء بازاء الابتداء و البقاء بازاء البقاء

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: وسط و انجام؛ اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج عنابی فرنگی با جدول زنجیره ای زرین، 17گ، 19 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 24-17]

اقسام اللام الواقعة في القرآن / قرائت عربی

aqsam-ul lam al-Waqi'a fi-1 qur'an

نام مؤلف در نسخه نیامده است. رساله مختصر جامعی است بدون خطبه و مقدمه در بیان اقسام چهل گانه لام در قرآن شریف بر اساس مذهب ابو عبدالرحمن خلیل بن احمد عروضی از دی فراهیدی متوفی 175 ق مشتمل بر: لام قسم و جوابه، لام الأمر و عاقبة و ترجی و تمنی و تحدید، لام مدح وذم و لما و منقول و خبر و ایجاب و شفاعة، لام جهر و ابتدا و تفضيل و الحاق و صفت، لام اصل و معرفة و تكثير و نفی و لیس و غیر، لام دعا و استحقاق و صله و تبرية.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24682

آغاز: اقسام اللام الواقعة في القران و غیره على مذهب خلیل بن احمد رحمة الله تعالى و هي لام القسم و جوابه؛ انجام: و لام استحقاق والمشهور انها من حروف الجر مثل الحمدالله و لكن صاحب هذا المقدمه قال مثل ويل حيث وقع و هي مضمومة انتهى كلامه و قد عدها اربعین و في الشرح ثمانية و ثلثون

خط: نستعلیق، کا: عبد النبی کشمیری، تا: 1175ق؛ ضمیمه نسخه ش 24679 کتابخانه با اهدایی:رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: حنایی، 2گ، 22 سطر، اندازه: 8/5× 16/5 سم [اهدائی رهبر: 1علوم قرآن -299]

- اقسام اللذات > اللذات

اقسام ماآت/ نحو / فارسي

aqsām-e māāt

در شناسایی «ما» که در قرآن به کار رفته است. جز «الكفاية في ما آت القرآن» ابوعلی حسین مقری که به عربی است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3963/3

آغاز: اقسام ما آت: 1. ماء نافيه، 2. حجد، 3. مصدریه ... بدانکه از جمله غرایب قرآن معرفت ما آن است و آن موقوف است بر دانستن کلام عرب؛ انجام: هر کدام اراده کنند در حواشی مصاحف مکتوب می گردانند

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن آلبالویی قرمز، 4گ (12پ-15 پ)، اندازه: 123× 18/6 سم [ف: 118-7]

اقسام المتصوفة / عرفان و تصوف /عربی

aqsām-ul mutişawwifa

درباره عقاید غلات متصوفه باطنيه.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10036/2

آغاز: بسمله و به العون بكل شئ محیط لا اتحاد له؛ انجام: و انما اطنبت الكلام في هذا المقام ... و الله اعلم بالصواب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی ترنج و لچکی، ص (295-300)، 21 سطر، اندازه: 16/5× 24 سم [ف: 51-32]

اقسام مجاز / بلاغت / فارسی

aqsām-e majāz

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 3733/2

آغاز: آغاز: اگر دراعی ترتیب و اشارت تأیید باشد می توانم که در خلال الفاظ وو نسق سخن طرازی اصول علم بیان ... ایراد کنم؛ انجام: انجام: را خاتمه کتاب ساخت.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، 3ص، 19 سطر، اندازه: 14/5× 20/8 سم [ف: 7-33]

- اقسام مردم > اوصاف مردم و اصناف مردم

- اقسام مردم > اصناف مردم

اقسام المغالطة / منطق / عربی

aqsām-ul mugālița

ص: 637

غیر همانند:

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1142/33

در چند باب المغالطة قياس فاسد اما من حيث الصورة فقط و اما من حيث المادة فقط و اما من حيث الصورة و المادة جميعا» و حينئذ لا ينعكس بعكس النقيض». گویا از کتابی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1094ق؛ در 314پ -316ر یادداشت هایی است درباره مغالطه، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 10گ (305پ -314پ) ، 15 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 5-239]

2. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 592/1

اندکی از مقدمه را دارد و سطری از باب دم و همه تكمله دارای پنج مغالطه؛ خط: نسخ، كا: محمد اسمعيل بن عبد النبي نصيری، تا: قرن 12؛ افتادگی: وسط؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 2گ (1پ -2پ)، قطع: خشتي [نشریه: 2-125]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 789/6

آغاز: المغالطة الأولى بعض الواجب لذاته لاموجود في الخارج - جاز أن يستلزم المحال

دوازده گونه از آن برای آغاز کردن مناظره یاد شده است؛ بی کا، تا: با تاریخ 1185ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سبز، 4گ (20پ۔ 23پ)، 16 سطر، اندازه: 12/1× 22/3 سم [ف: 5-177]

- اقسام المفارقات > اثبات المفارقات

اقسام المنافع / كلام و اعتقادات / عربی

aqsām-ul manāfi

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

“alam-ol-hodā, ‘alī ebn-e hoseyn (967-1045)

رساله کوتاهی است درباره منافعی که از خداوند متعال به زندگان می رسد. مصنف این منافع را به سه گونه تقسیم نموده، سپس در خصوص مواردی که این منافع را دارا هستند، به بحث پرداخته است. گونه های منافع عبارتند از: 1. منفعة تفضل؛ 2. منفعة عوض ؛ 3. منفعة ثواب.

چاپ: این رساله در ضمن مسائل المرتضی در بیروت به چاپ رسیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12923/19

آغاز: مسألة: من الكتاب ايضاً، اعلم أن المنافع التي عرض الله الأحياء لها ثالاث، منفعة تفضل و منفعة عوض، و منفعة ثواب، فاما المنفعة على سبيل التفضل فهى الواقعة ابتداء من غير سبب استحقاق؛ انجام: الاترى انه لو لم يخلق الحياة و الشهوة لم يكن ما يوصل اليهما مما ذكرنا منفعة ولا نعمة و لو لم يخلق المشهتی الملذوذ لم ين سبيل الى الفع والانعام فبان بهذه الجملة ما قصدناه. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 2گ (61پ - 62ر)، 23 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 32-756]

اقسام الموت / فلسفه / عربی

aqsām-ul mawt

بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین،-667 ؟ قمری

bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (-1269)

در این که هر کس بخواست خود بمیرد زنده خواهد بود.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:

431/11 آغاز: الموت موتان ارادی و طبیعی؛ انجام: و قد قيل مت بالاراده تحيي بالطبيعة

بی کا، بی تا؛ 1ص (153ر) [ف: 3-333]

اقسام موجود / فلسفه، شعر / فارسی

aqsām-e mowjūd

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)

به نظم فارسی

[فهرستواره منزوی 79/6]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/7

منظوم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-51]

اقسام الموجودات (جدول) / عربی

aqsām-ul mawjūdāt (jadwal)

جدولی است شبیه صورت حساب سیاق مطابق ترتیب شیخ شهاب الدین مقتول سهروردی به روایت جمال الدين منشی برای کتابخانه صاحب شمس الدين.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/31 -طباطبائی

آغاز: ذكر أقسام الموجودات على ما هي مرتبة على ترتيب ذکر الشيخ شهاب الدين المقتول نفل جمال الدين منشی بطريق السياقه ليكون سهل المآخذ على من اراد ضبطه وحفظه تذکرة الخزانة الصاحب شمس الدین ظل مثواه. حرف ما يكون وجوده من غيره و هو الذي لو فرض عدمه بالنظر إلى ذاته مع قطع النظر عن غيره لا يلزم منه المحال يسمی ممکن الوجود، انجام: ما يكون وجوده من ذاته و هو الذي لو فرض عدمه بالنظر إلى ذاته مع قطع النظر عن غيره يلزم منه المحال و يسمى واجب الوجود ... و كان من الواجب أن يقدم هذا القسم من الذكر كما هو مقدم في الوجود الا انه كان غرضنا اقسام الموجودات على النهج المعتبر و اقسامه فلهذا قدمناه في الذكر. تم الجدول للشيخ الفاضل شهاب الدين المقتول مع عجالة الوقت

خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 2گ (85پ -86ر)، قطع: وزیری، اندازه: 19× 26 سم [ف: 23-824]

ص: 638

اقسام المولی / کلام و اعتقادات / عربی

aqsām-ul mawlā

مفید، محمد بن محمد، 336-413 قمری

mofīd, mohammad ebn-e mohammad (948-1023)

رساله کوتاهی است درباره حدیث نبوی «من کنت مولاه فهذا على مولاه». مؤلف در ابتدا، ده معنی برای کلمه «مولی» که عبارت است از: الأولی، مالك الرق، المعق، المعتق، ابن العم الناصر، المولى لتضمن الجريرة، الحليف، الحا (كذا)، الأمام، السيد، المطاع، ذکر کرده و آنگاه اثبات می کند که مراد رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله) از کلمه «مولی» در حدیث شریف، اولی به تصرف و طاعت است. مردی از بهشميه و گروهی از معتزلة در دلالت این حدیث بر اولویت حضرت علی (عليه السّلام) اعتراض نموده اند و شیخ مفید سخن آنان را به تفصیل پاسخ داده است. شیخ مفید در این زمینه رساله دیگری هم دارد با عنوان «معنى المولى».

آغاز: بسمله. و ما توفیقی الا بالله العزيز الحكيم، مختصر الكلام في أقسام مولى في اللسان املاء الشيخ المفيد ... الحمدلله و سلام على عباده اللذين اصطفی ... أما بعد أطال الله بقاء الأمير و أدام تأییده و علوه و تمکینه و رفعته و كبت عدوه فانی ممتثل ما رسمه من اثبات أقسام المولى في اللسان و ذکر طرف من الاستدلالات على امامة أمير المؤمنين علي بن أبي طالب (عليه السّلام) بما تضمنه المقال الصادر عن رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في غدیر خم بحضرة الأشهاد و أن أردف ذلك بما يشهد بصحته من الأشعار التي تقوم في البرهان مقام الاطباق على التسليم له و الانقياد و بالله استعين و ایاه استهدى الى سبيل الرشاد. باب أقسام المولى في اللسان، المولى ينقسم في اللغة على عشرة أوجه أولها: الأولى، و هو الأصل و العماد الذي ترجع اليه المعاني في باقي الأقسام.

انجام: و دلائلها ما ذكرناه من برهان قول رسول الله على امامة أميرالمؤمنين، والله الموافق للصواب.

چاپ: پنج چاپ مختلف از رساله «اقسام مولی ... » سراغ داریم.

[دنا 85/2 (8 نسخه)؛ الذریعه 272/2 ؛ الشيخ المفيد و عطاؤه الفكري الخالد 58-57 ؛ فهرست آثار شیخ مفید در کتابخانه آیت الله مرعشی 48-54؛ معجم التراث الكلامی 415/1 ؛ مكتبة امير المؤمنین 544/2]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1214/2

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ایرلند جنوبی، ش 3877. نسخه حاضر مقدمه ای چند سطری دارد که در نسخه های دیگر نیامده است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: با تاریخ 768ق؛ صورت اجازه شیخ مفید درج شده است: «قرأ على الشيخ أبو الحسن علی بن محمد بن الدقاق أيده الله و کتب محمد بن محمد بن النعمان في صفر سنة ثلاث و أربعمائة»؛ 3 ص (282-284)، 23 سطر [عکسی ف: 3-500]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 255/18

خط: نسخ، كا: عبدالحميد بن محمد مقیم خطیب عبدالعظیمی، تا: 17 ربیع الثانی 1056ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 7گ (147پ -153ر)، 23 سطر، اندازه: 13× 25/5 سم [ف: 1-285]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2611/25

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مرتضوی - مشهد مقدس [این رساله در فهرست این کتابخانه نیامده]؛ خط: نسخ، كا: عزيز الله بن عبدالعلی فراهانی، تا با تاریخ 1074ق، 10ص (268-277) [عکسی ف: 7-210]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21967

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی، 8گ، 12 سطر، اندازه: 15/5× 20 سم [ف: 26-96]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 78/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ عطف تیماج قهوه ای، 6گ (147پ - 152پ)، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 1-93]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1280616

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد امین بن یحیی خوئی، تا: دوشنبه 11 جمادی الثانی 1336ق، جان نجف اشرف؛ ترقيمه: «و قد استنسختها النفسي و وقع الفراغ من تسطيرها يوم الاثنين الحاد يعشر من شهر جمادى الأخرى سنة ست و ثلاثين و ثلاثمائة بعد الألف بالنجف الاشرف على شرفه الصلاة و السلام، و قد نقلتها من نسخة نقلت من خط العلامة المحدث فخر المتأخرين و تاج المتعبدين الحاج میرزا حسین النوري الطبرسي و قد كتب هو في آخرها بخطه الشريف نقلت من نسخة نقلت من نسخة في آخرها اجازة المصنف الشيخ المفيد ما هذه صورته «قرأ على الشيخ ابو الحسن على بن محمد الدقاق ایده الله كتبه محمد بن محمد بن النعمان في صفر سنة ثلاث و اربعمائة» حررها المذنب الأثيم الجانی محمد امین بن يحيى الخوئی اصلا و النجفی مولداً و مدفناً «إن شاء الله » عفي الله عنهما 51336»؛ کاغذ: دفتری خط دار، 4گ (36پ -39)، 21 سطر، اندازه: 9× 16 سم [ف: 32-515]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 243/13

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 5گ (139پ - 144پ)، اندازه: 17×24/5سم [ف: 1- 269]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8/21 خوئی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد رنگ، 8ص (296-303)، 23 سطر، قطع: وزیری باریک، اندازه: 13/3× 26/2 سم[ف: 7-17]

ص: 639

اقسام نجوم (مجدول) / هیئت / فارسی

aqsām-e nojūm (mojadval)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/92

آغاز: جدول اختیارات کارها بر پیوستن ماه بكواكب

بی کا، تا: سه شنبه 14 ربیع الاول 723ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 2ص (395-396)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 41-89]

اقسام النفس = مراتب اربعه نفس = خبر چهار نفس = حديث نفس کمیل / حديث / عربی

aqsām-un nafs = marāteb-e arba e-ye nafs = xabar-e čahār nafs = hadīs-e nafs-e komeyl

منسوب به علی بن ابی طالب (عليه السّلام)، امام اول، 40 قمری

(mansüb be) alī ebn-e abī tāleb, emām-e avval (-661)

حدیث کمیل في معرفة النفس، از حضرت امیر المومنین على (عليه السّلام) به نقل از کتاب مجمع البيان.

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 691/2

خط: نستعلیق، کا: محمد قلی بن محمد علی تبریزی، تا: 1051ق، 2گ (5پ- 6ر) [ف: 5-151]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 578/7 - طباطبائی

آغاز: في مجمع البيان عن کمیل بن زیاد قال سئلت مولانا ... ان تعرفني نفسي فقال یا کمیل ای نفس ترید

خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1260ق، کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 2گ (24پ-25ر - حاشیه)، 15 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 16× 22 سم [ف: [270-22

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2239/3

بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی سفید زرد، جلد: تیماج سرخ درون آراسته، 2گ (27ر -28ر)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 902-9]

اقسام النفوس / فلسفه / عربی

aqsām-un nufūs

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2936/7

آغاز: هذا الفصل نقل من كتاب تاريخ النصراني المشهور في الدهور بالعلم و العمل. النفس الإنسانية كالمادة المجردة عن الصور و لها كمال و نقصان و كمالها علمی و عملی؛ انجام: القول في الادراکات اعنى المعارف العلوية الانسانية ( تمت اقسام النفوس المذكورة و الحمدلله اولا و آخرا).

بندی است فلسفی و شاید از یکی از قدما باشد؛ خط: نستعلیق، كان سلطان محمود بن علی طبسی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای حاشیه دار مقوایی، 2ص (205-206)، 21 سطر (8/5× 15)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 10-1811]

- اقسام النفوس و احوالها > اقسام نفوس

- اقسام النفوس و احوالها > النفس على طريق الدليل و البرهان (ترجمه)

- اقسام الوجود > التحفة النجفية

- اقسام وجود > وجودية

اقسام الوجود / فلسفه / عربی

aqsām-ul wujūd

على نقی

'alī naqī

قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 309/2

آغاز: فهذه تحقیقات دقيقة وتدقيقات شريفة قد الفها. جمعها استاذنا المبرور المغفور

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، 17 سطر [ف: 1-305]

اقسام وجود / فلسفه / فارسی

aqsām-e vojūd

تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 4/7/1

آغاز: ظاهر که به نظر می آید آن لازم الوجود است

بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: تیماج مقوایی، اندازه: 14/5×22/5سم [ف: 1-8]

اقسام وضوء / فقه / عربی

aqsām-e vozū

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/119

کا: ابوالقاسم وفا، تا: قرن 13؛ در هامش [ف: 6-137]

- اقسام و عوالم وجود > نفس

اقسام ولایت / فقه / فارسی

aqsām-e velāyat

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2568/5

از کنز العرفان؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [ف: 6-49]

اقسام و مراتب وجود / فلسفه / فارسی

ص: 640

aqsām va marāteb-e vojūd

تهران؛ ملک: شماره نسخه: 2571/11

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-51]

اقصی الارب في ترجمة مقدمة الأدب / ادبیات - ترکی

aqsa-l arab fit.-i muqaddamat-il adab

بروسوی، احمد بن خير الدين، -1120 قمری

borūsavī, ahmad ebn-e xayroddīn (-1709)

اهدا به: وزیر عثمان پاشا

تاریخ تأليف: آغاز جمادی الاول 1117ق؛ محل تأليف: مدرسه مرادیه بروسه

ترجمه است با افزوده هایی به ترکی

[فلو گل 96/1 -ریو 134-بلوشه 286 و 287 قرطای 1991 تا 1998]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 140 سرود

خط: نستعليق، بي كا، تا: 111ق؛ جلد: تيماج مشكي رنگ، قطع: رحلی [نشریه: 13-444]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9083

خط: نسخ، كا: درویش محمد بن شیخ حسن منتشوی، تا: نزدیک به پایان ربيع الاول 1153ق، جان بروسه در جامع شهر کوسدی؛ مجدول؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوای در یک سوی، 466گ، 31 سطر (17×20/5)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 31سم [ف: 17-288]

اقصى الأماني في علم البيان و البديع و المعانی / بلاغت / عربی

aqsa-l amānī fī ‘ilm-il bayān wa-l badī' wa-l ma‘ānī

انصاری، زکریا بن محمد، 826؟ -926؟ قمری

ansārī, zakaryjā ebn-e mohammad (1423-1520)

تلخيص كتاب «تلخیص المفتاح» جلال الدین محمد بن عبدالرحمان قزوینی معروف به «خطيب دمشق» (739ق) است در «مقدمه» . سه «فن»، مؤلف شرحی بر «مطول» تفتازانی دارد.

آغاز: الحمدلله الذي نور بصيرة من اصطفاه لفهم المعانی ... و بعد فهذا مختصر في علم المعانی و البيان و البديع مزين بزينة حسن المباني و الترصيع ...

انجام: و هذا دعاء للبرية شامل و الله تعالی اعلم، تم و کمل بحمدالله تعالی و عونه و منه و حسن توفيقه

[برو کلمن 296/1 و ذیل 519/1]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 766/1

آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: چهارشنبه 15 صفر 1055ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 13گ (3پ-15ر)، 23 سطر، اندازه: 14/5× 18/6 سم [ف: 5-169]

2. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 610/7

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه ملک تعیین شد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا طوسی عطف تیماج قهوه ای، 23گ (144پ -166 پ)، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-517]

اقضية اميرالمؤمنين / تاریخ / عربی

aqdīyat-u amīr-il-mu'minīn

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/98 -ف

نسخه اصل: حمديه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش [فیلمها ف: 1-428]

اقضية الرسول (صلّي الله عليه و آله) / حديث / عربی

aqdīyat-ur rasul

ابن طلاع، محمد بن فرج، 404؟ -497 قمری

ebn-e talla', mohammad ebn-e faraj (1014-1104)

کتابی در قضاوتهای رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله) یا دستوراتی که در این خصوص داده است شامل کتاب جنایات، کتاب جهاد، کتاب نکاح، کتاب طلاق، کتاب بیوع، کتاب وصایا، بخشی از عناوین آن بدین شرح است: اول اسباب الحكم في القتل و هو السجن، باب حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في المحاربين من اهل الكفر، باب كيف يساق القاتل الى السلطان و كيف تقرر على القتل حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فيمن ضرب امراة حاملا و طرحت جنينها حكم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) بالقسامه فيمن لم يعرف قاتله، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في القتيل يوجد بين قريتين، حكم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) بالقصاص في الجراح، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فیمن اقر بالزنا و هو محصن، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في حد القذف و الخمر، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في السارق يسرق مرارا، کتاب الجهاد: حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في اول قتيل قتل من المشركين و اول غنيمة، حکم رسول الله في الجاسوس، في الأسرى و ذكر من قتله النبي (صلّي الله عليه و آله)، حكم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في الأمان يوم الفتح، حکم رسول الله في السهام، حکم رسول الله بالسلب للقاتل يوم حنين، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فيما اهدي اليه، حکم رسول الله في اموال بنی النضير و قسمة خيبر، حکم رسول الله (صلّي الله عليه و آله) في الرسل الا تقتل و الوفا بالعهد للكفار، حکم رسول الله في الجزية ... آغاز: بسمله رب اختم بخیر یا کریم قال الشيخ الاجل العالم العامل الفاضل المشاور ابو عبدالله محمد بن فرج عفی الله عنه. الحمدلله كما حمد نفسه و اضعاف ما حمده خلقه حتى يفنی حمدهم و يبقى حمده لا اله الا هو هذا كتاب اذكر فيه ان شاء الله ما انتهى إلى من اقضية رسول الله ...

ص: 641

چاپ: محقق: محمد ضیاء الرحمن الأعظمی، بیروت، دار الكتاب اللبنانی، 740ص، 1397ق.

مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 21981

آغاز: برابر انجام و تحدث الناس ان قدرددناها فسلها سرا و الحقها بابيها.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: انجام؛ در آخر نسخه در برگی اضافی ترجمه مصنف با خط مغایر منقول از ذهبی آمده است؛ تملک: عبدالهادی، احمد بن حاج علی بیاوی، محمد رازی مدرس؛ جلد: تیماج قهوه ای لولایی، 118گ، 15 سطر (9/5× 135)، اندازه: 14× 20 سم [ف: 2-649]

الاقطاب / عرفان و تصوف / فارسی

al-aqtāb

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 612/10 -ف

نسخه اصل: سلیمانیه ش 1208؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 839ق؛ 2گ (238ر - 239ر)، 19 سطر [فیلمها ف: 1-511]

الأقطاب الفقهية / فقه / عربی

al-aqtab-ul fiqhiya

قزوینی، سید جعفر

qazvīnī, seyyed ja far

رساله فتوایی متوسطی است موافق فتواهای شیخ جعفر (شاید صاحب کشف الغطاء باشد) با آنچه به نظر مؤلف می رسید و فروعی که در نوشته های شیخ نبوده است. مشتمل بر چند «قطب » و هر کدام دارای چند «مقصود» و «باب» و «فصل» می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6647

آغاز: الحمدلله الذي خلق العباد امتنانة عليهم و فرض عليهم عبادته احسانا اليهم وصلى الله على اشرف الانبياء و الاولياء؛ انجام: التجردها عما اضفناه اليها مه شدة الاهتمام به و كثرة الاحتياج اليه

از قطب طهارت تا حج؛ خط: نسخ، كا: عیسی بن سعد حویزی، تا: در عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 161گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 17-213]

الأقطاب الفقهية على مذهب الامامية / فقه / عربی

al-aqțāb-ul fiqhīya ‘alā madhab-il imāmīya

ابن ابی جمهور، محمد بن علی، 2838-906؟ قمری

ebn-e abī-jomhūr, mohammad ebn-e ‘alī (1435-1501)

رساله کوتاهی است، با عناوین «قطب» مشتمل بر فروع، دلایل و مآخذ احکام و قواعد فقهی که بعد از تأليف كتاب «عوالی اللآلی» بدان پرداخته که برای طالبان و محققان در استنتاج و استخراج احکام مفید و راهنما است.

آغاز: بسمله. و به نستعين. الهنا هب لنا من عطائك ما يكون سببا الرضاك وانح لنا من نفحات جودک ما يوصلنا الى خشیتک و تقواك.

انجام: و علو الدار و سفلها إذا أمكن تعديلها قسمت بعضها في بعض قسمة إجبار والا كانت قسمته اختيارية.

[الذریعه 273/2 ؛ دنا 87/2 (9 نسخه)]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3663

آغاز و انجام برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی با نشان «منه»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 56 گ، 24 سطر (8× 14)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 12-2674]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10599/3

آغاز: برابر؛ انجام: هذا آخر ما اردنا املاء في هذه الرسالة و ... لنا جمعه و استخراجه في هذه المقاله مع ضعف الصناعة و قلة البضاعة.

بی کا، تا: جمعه 18 رجب 1077ق؛ جلد: مقوا، 126ص (354 479)، 29 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 33/1 -124]

3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1542

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1098ق؛ با حواشی «منه»؛ کاغذ ترمه رنگارنگ، جلد: میشن سرخ لایی، 64 گ، 20 سطر، اندازه: 136× 23 سم [ف: 1-45]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 970

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي في: 3-215]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5469

خط: نسخ، كا: محمود بن محمد تقی، تا: رمضان 1169ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 91گی، 15 سطر (7×14/5 )، اندازه: 12× 21/6 سم [ف: 16- 370]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3897

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق؛ دارای یک سر لوح؛ تملک محمد على تلواسکانی، تنکابنی، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 142ص، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12×19/5 سم [ف: [1920-10

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7358

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1244ق؛ مصحح، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، 43گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 21/1 --135]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7357

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الأول 1245ق؛ مصحح؛ کاغذ: شکری

ص: 642

آهار مهره، جلد: مقوا رویه گالینگور، 36گ، 23 سطر، اندازه: 14/7× 20/8 سم [ف: 21/1 -136]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3394

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن ابی القاسم موسوی، تا: سه شنبه ربيع الاول 1286ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 87گ، 15 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 9-180]

. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3659

انجام: او ينتظر البلوغ احتمالان و قيام البينة من الحجج الشرعية

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز پشت ضربی قهوه ای، 139گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 10-52]

الأقطاب القطبية = البلغة في الحكمة = البلغة / فلسفه / عربی

al-aqtab-ul qutbiya = al-balaga fi-1 hikma = al-balaga

اهری، عبدالقاهر بن حمزه، ق7 قمری

aharī, 'abdolqāher ebn-e hamze (-13c)

تاریخ تأليف: آغاز 9 ذیحجه و پایان 15 محرم 629ق

رساله مختصری است در فلسفه عاليه با شواهدی از آیات و احادیث و اشعار عربی و فارسی، که به نام الامير الكبير احمد بن الصدر السعيد ابی نصر یونس تألیف شده، در دو «فن» و هر فن دارای اقطاب مرتب بر ابواب و فصول: الفن الاول: الكشف عن ماهية العالم و اقسامه من أعراضه و اجسامه؛ الفن الثاني: الكشف عن سبب وجوده من صفات ذاته وجوده. ملاصدرا بسیاری از گفته های او را در نوشته های خود گنجانده است.

آغاز: يقول العبد الفقير ... سبحانک لاعلم لنا إلا ما علمتنا و لا عمل لنا الاكما الهمتنا أبدعتنا فأندتنا و قدرتنا فهديتنا.

انجام: و ليس الخبر كالعيان و لنختم کلامنا حامدين لله و مصلياً على نبي الرحمة و شفيع الامة محمد و آله الطاهرین.

چاپ: به تصحیح محمد تقی دانش پژوه، تهران، انجمن حکمت و فلسفه: 1358ش

[دنا 87/2 ؛ فرهنگ ایران زمین: 311/3 ؛ راهنمای کتاب 589/12 و 207/20]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 777

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 666ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تملک: جلال الدین محمد بن محمد على؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 120گ، 23 سطر (4× 11)، اندازه: 9× 16 سم [سنا: ف: 2-58]

2. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 44

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 666ق؛ 119گ، 15-33 سطر (6×12/5)، قطع: بغلی، اندازه: 8/5× 16/5 سم [نشریه: 7-103]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5525

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو تراب طبسی، تا: دوشنبه 1 شعبان 1062ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 190گ، 17 سطر [ف: 16-416]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4679-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-87]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2500

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب مصحح، محشى؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 213گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 7-88]

الاقطاب و الابدال / عرفان و تصوف / فارسی

al-aqtāb va-l abdāl

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1142/32 -ف

نسخه اصل: بادلیان آکسفورد ش 94 والكر walkar (ش 1298)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-568]

الاقلام / علوم غریبه / عربی

al-aqlām

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3424/3

آغاز: اول قلم كان في الدنيا و به كان آدم ع قد وضع سغره و هذه صورته؛ انجام: اعلم ان الاحسن ان يكون الرسم بالقلم الهندي فانه قلم الحكماء المتقدمين و جميع كتبهم و اعمالهم مرسومة بهذا القلم و الله اعلم بما أودع الأقلام من الأسرار الشريفة و الحكم البديعة

قلم آدم و شیث و ادریس و سایر انبیاء و حکماء به شکل طلسم در 23 قلم، خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه لایی، 3گ (22پ -24پ)، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 6-406]

- اقلام الانبياء و الفراعنة > الالسن المخترعة من الحروف المبتدعة

الأقلام المرسومة في الخطوط المرموزة / علوم غریبه / عربی

al-aqlam-ul marsuma fi-l Xutuit-il marmuza

در این رساله حدود پنجاه قلم از قلم هایی که در علوم غریبه کاربرد دارند ذکر شده است. در هر قلم حروف الفبا به ترتیب ذکر شده و در زیر هر حرف علامت و نقش آن حرف در قلم مزبور رسم شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12606/8

ص: 643

آغاز: الحمدلله الذي فضل ولد آدم على سائر المخلوقات و رفع لغة العرب على سائر اللغات ... اما بعد فقد احببت ان اجمع الاقلام المرسومة في خطوط مرموزة

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تاب 42ص (410-451)، 29 سطر [ف: 163-36]

اقلام غريبه / علوم غریبه

aqlām-e qarībe

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13399/26

اقلام غریبه شامل: قلم افلاطون، قلم یونانی معروف به قلم الحكماء، قلم المشجر؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (247ر -250ر) [ف: 36-336]

اقل الجمع / نحو /عربی

aqall-ul jam

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1343/3

رساله ناتمام در بیان و تحقیق اقل مراتب جمع؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید-آبی، جلد: میشن مشگی و مقوا، قطع: خشتی، اندازه: 16/5× 21 سم [فهرست عراقی: 1-447]

- اقل ما يجب اعتقاده على المكلف > الاعتقادات

اقل ما يجب على المكلفين = الاعتقادات / کلام و اعتقادات / عربی

aqall-u mā yajib ‘ala-1 mukallafīn = al-i'tiqādāt

اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e 'abd-on-nabī (1765-1817)

تاریخ تأليف: 1208ق

رساله کوتاهی است در بیان حداقل اعتقاداتی شیعی که برای مکلفین دانستن آن لازم است که با استفاده از احادیث آنها را در پنج «باب» و یک «خاتمه» تنظیم کرده است: باب 1. وجود الصانع تعالي شأنه؛ 2. التوحید و سائر صفاته؛ 3. التوحید و سائر صفاته؛ 3. الاضطرار إلى الحجة من نبي أو وصفی؛ 4. فيما نص الله و رسوله عى الائمة؛ 5. التسليم و فضل أهله؛ الخاتمه: في عقائد المؤلف اجمالاً.

آغاز: بسمله، حمدله أما بعد فيقول المقصر الجانی ابو احمد محمد بن عبد النبي بن عبدالصانع النيشابوري الخراسانی ثبته اللة بالقول الثابت في الحيوة الدنيا ... قد أمرني بعض اخوان الثقة ... أن اسطر له كلمات وجيزة في بيان أقل ما يجب على المكلفين ... و اكتفى فيها برواية المعصومین

انجام: و لقد عجبت لهالك و نجاته xx موجودة و لقد عجبت لمن نجی

[دنا 88/2 (3 نسخه)]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1719

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 21گ، اندازه: 11×16/5 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1655/4

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مسجد جامع عتیق (دستغیب)، شیراز؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1215ق، از روی نسخه مؤلف، مصحح، با امضای بلاغی؛ 21ص (126-146) [عکسی ف: 5-102]

3. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 323/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مهر على ابن عبدالرضا فیروز آبادی، تا: 1215ق؛ 11گ، 19 سطر، اندازه: 6/5× 12 سم [ف: 1-302]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9238/5

خط: نسخ، كا: ابو القاسم بن محمدا تقی، تا: جمعه 15 جمادی الاول 1216ق؛ جلد: تیماج مشکی، 13گ (77-89)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 24-34]

5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8862/3 -59/82

آغاز: برابر

خط: نسخ، کا: محمد حسین، تا: 1258ق، جا: شیراز، مدرسه الخانية؛ 16گ (33-48)، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-467]

اقل ما يجب معرفته من احكام الحج و العمرة = نبات الحج و العمرة = مناسك الحج / فقه / عربی

aqall-u māyajib marifatah-ū min ahkām-il ħajj-i wa-1 ‘umra = nyyāt-il ħajj wa-l ‘umra = manāsik-ul ħajj

شهید ثانی، زین الدین بن علی، 911-965 قمری

šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e 'alī (1506-1558)

تاریخ تأليف: 952ق

رساله مختصری است در نیتهای اعمال حج و عمره واجب و مستحب که مستحب است به زبان آورده شود. مشتمل بر «مقدمه» و دو «مقاله» و «خاتمه»: المقدمة: في بيان الوظايف المتقدمة على الأفعال؛ المقالة الأولى: في افعال عمرة التمتع، دارای چهار مبحث؛ المقالة الثانية: في افعال الحج، دارای شش مبحث؛ الخاتمة: في زيارة النبي و اهل بيته.

آغاز: الحمدلله مسهل الصعاب و مسير الحساب و الصلاة و السلام على أشرف الأحباب و على آله و أصحابه خير آل و أصحاب.

انجام: و النائب عن غيره يضيف الى ذلك نيابة عن فلان أو عمن استأجرت عنه.

چاپ: در ضمن رسائل الشهيد الثانی 339/1 -334

ص: 644

[دائرة المعارف بزرگ اسلامی 31/5]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1554/8 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: کتابخانه فخر الدین نصیری امینی در تهران؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 3ص (77-79)، 17 سطر [عکسی ف: 4- 480]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 17544

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد شريف بن نجم الدين محمد، تا: 999ق؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در مهر 1368؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی مزین به ترنج وسر ترنج، 16ص، 13 سطر، اندازه: 9/3× 17/3 سم [ف: 21-1468]

3. تهران، ملی؛ شماره نسخه: 2573/3

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ كا: بهاء الدين على حسینی، تا: 1008ق؛ ضمیمه: پس از اتمام رساله در نسخه، احادیث و روایاتی در باب حسن خلق از کتاب کافی و احادیث اخلاقی از کتاب خصال شیخ صدوق به همراه روایاتی از کتاب مجموعة الرائق در دعاء فرج و چند دعاء دیگر به خط حمائلی نوشته شده است (120-123)، آغاز ضمیمه: «باب في حسن الخلق روى الكليني في الصحيح عن محمد بن مسلم عن أبي جعفر (عليه السّلام) ان اکمل ایمانا»، انجام ضمیمه: «و تنزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمومنین و لا يزيد الظالمين الا خسارا»؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی، عطف تیماج قهوه ای، سجاف لبه ها چرم زرشکی، 9گ (116پ -124)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 12-502]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13881/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محسن بن محمد حسین سلیمی مازندرانی، تا: 1049ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 4گ (26پ -29پ)، 17 سطر، اندازه: 5×10/5سم [ف: 35-254]

5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2/ 1980

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: حسن بن زین الدین، تا: 1111ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 6ص (83-88)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-1116]

6. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 206/4

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: بهاء الدين محمد عاملی فتونی نجفی، تا: 1142ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، عطف و دور تیماج قهوه ای، 3گ (94پ - 96پ)، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 1-156]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20991

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن محمد مهدی، تا: 1243ق، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی ضربی، مزین به ترنج و سرترنج، 2 گ، 17 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [اهدائی رهبر: 3-715] و [ف: 21-146]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7537/6

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به قرینه آغاز تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 3گ (102پ-104پ)، اندازه: 14× 20 سم [ف: 342-19]

اقل المدة بين العمرتین = رسالة في العمرتین / فقه / عربی

aqall-ul mudda bayn-al “umratayn ‘umratayn = r.-un fi-l

خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری

xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (-1760)

رساله ای است که به خواهش یکی از ایرانیان مجاور مکه ساخته و کمترین مدت بین دو عمره را تعیین کرده است.

آغاز: الحمدلله الذي ندب إلى الحج و العمرة و الصلاة على رسوله سيدنا محمد و آله كاشفى الغمرة

انجام: و قادات القادات عليهم الصلوات و اكمل التحيات ما سكنت الارضون و تحركت السماوات

چاپ: در مجموعه اولی از رسائل فقهيه مؤلف چاپ شده است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5565/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 15گ (29پ -43ر)، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 14-325]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7513/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 25گ (68-92)، 7 سطر (7×12/5)، قطع: ربعی، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 16-604]

3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1606/2

آغاز: اقل المدة بين العمر تین لبعض اخوانه في الدين الذي نور مجاورة بيت الله و الاعتمار ایام المجاورة خط: نسخ، كان محمد کاظم پسر میرزا محمد، تا: 1247ق، جا: اصفهان، مدرسه جده؛ 15گ (30پ-44پ) [ف: 5-304]

4. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 25/2

فیاض خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 9گ، 26 سطر (8× 17)، قطع: پستی [ف:-212]

ص: 645

اقل واجب / فقه / فارسی

aqall-e vājeb

بروجردی طهرانی، محمد حسین، ق13 قمری

borūjerdī tehrānī, mohammad hoseyn (-19c)

رساله ای است کوتاه که واجبات را طبق فتوای میرزا ابوالقاسم قمی برای عمل مقلدین، جمع آوری نموده به طوری که عامه مردم با عمل به آن امید به رستگاری خود داشته باشند.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4442/10 - 22/162

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد وآله الطاهرين اما بعد چنین گوید احقر عباد ...... مجاور کربلای معلا که بر هریک از مسلمانان از زن و مرد و سیاه و سفید واجب است که اصول دین خود را انجام: شعبان را همیشه بیست و نه حساب کنیم و رمضان را سی و ابن بابویه به این قائل شده به سبب روایات بسیاری که به این مضمون وارد شده و این قول نیز در نهایت ضعف است ... بلکه مخالف اجماع

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج و عطف تیماج سرخ دورو، 50گ، 19 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 468-1]

- الاقل و الاكثر > التخيير بين الاقل و الاكثر

الاقل و الاكثر / اصول فقه / عربی

al-aqall wa-l aktar

حجت کوه کمری، محمد بن علی، 1310 - 1372 قمری

hojjat-e kūh-kamarī, mohammad ebn-e ‘alī (1893 1953)

تقریرات مرحوم نائینی است.

قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 51/10

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، مصحح، [ف:-51]

- الاقليد > شرح المفصل في صنعة الاعراب

الأقليد / متفرقه / عربی

al-iqlīd

موسوی، شمس الدین محمد، ق14 قمری

mūsavī, šams-od-dīn mohammad (-20c)

رساله ای در تفسير و شرح جمله «لا اله الا الله» (كلمة التوحيد) از دید ادبی و فضایلی و روایتی و اعتقادی، در چهار «کلمه»: 1. الايات المناسبة لها؛ 2. كونها كلمة الأخلص و الحصن؛ 3. فضائل ذكرها؛ 4. اعرابها.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6648

آغاز: الشكر لخالق عرفنا بحمده و ذکره بعد توحيده و خصصنا بتوحيده بعد حمده و ذکره؛ انجام: بحق آبائی و اجدادي الطيبين الطاهرين المعصومین آمین یا رب العالمين

خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 1282ق (شاید تاریخ تالیف کتاب باشد)؛ جلد: تیماج قهوه ای، گ16، 12 سطر، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 17-213]

اقلیم نامه / جغرافيا / فارسی

eqlīm-nāme

جغرافیای هفت اقلیم را با نقشه ها توضیح داده است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7437/2

آغاز: بسمله. حمدله .. و بعد بدانکه شکل زمین مانند کره ای است، و بیشتر را آب فرو گرفته است؛ انجام: تا آنجا که عرض پنجاه بود. و الله اعلم.

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 6 گ (16پ-21ر)، 12 سطر (4/5× 11)، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 3-180]

اقلیمهای منسوب به کواکب سبعه / هیئت / فارسی

eqlīm-hā-ye mansūb be kavākeb-e sabe

گفتاری است کوتاه به نظم و نثر.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6360/5

خط: نسخ، كان محمد رضا پسر محمد باقر خراسانی، تا: 1223ق؛ کاغذ: فرنگی سفید برگ دار آهار مهره، جلد: تیماج قرمز ضربی، 455ص، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 19-407]

الاقناع / طب /عربی

al-iqnā'

طبیب، سعید بن هبة الله، 436-495 ؟ قمری

tabīb, saľīd ebn-e hebat-ol-lāh (1045-1102)

صاحب كتاب «المغني في تدبير الأمراض و معرفة العلل و الأعراض» در پزشکی است که کوتاه تر از این کتاب است. وی همچنین کتاب «خلق الانسان» و مقالات «الحدود» و «المجدول» في الطب و تلخیص النظامی و «القرابادین» را تألیف کرده است. بروکلمان (485/1 و ذیل 888/1 ) آن را یاد کرده و ليكن نسخه ای نشان نداده است. چلبی فقط نامی از آن یاد کرده است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 748

آغاز: (در باب سوم مقالت چهارم که دارای بیست و دو باب مجلد سوم است): و ينبغي أن تعلمانه ليس كما ظهرت علامات

ص: 646

الامتلاء؛ انجام: (در باب سی ام مقالت پنجم ): اذا كثر الاختلاج في البدن و دام فينبغي أن يتدارک بالاستفراغ.

خط: نسخ، كا: عثمان بن محمود بن عثمان، تا: یکشنبه 28 ربیع الثانی 701ق؛ با نسخه مؤلف در رجب 701 ق مقابله شده است. (پایان مجلد 3)، نام کتاب فقط در پشت نسخه نوشته شده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 243 گ، 21 سطر، اندازه: 18× 26 سم [ف: 180-3]

الاقناع في حل الفاظ ابی شجاع / فقه / عربی

al-iqnā' fi ħall-i alfāz-i abī-šujā'

منوفي قاهری، احمد بن محمد، 847-931 قمری

manūfī qāherī, ahmad ebn-e mohammad (1444-1525)

وابسته به: غاية الاختصار = مختصر في الفقه على مذهب الإمام شافعی؛ ابوشجاع اصفهانی، احمد بن حسين (433-488)

مؤلف بر «مختصر ابی شجاع» دو شرح نوشته است. نخستین بار همین «الاقناع» را نوشت و چون مفصل و مبسوط بود آن را مختصر و موجز ساخت و به «تشنيف الاسماع بحل الفاظ مختصر ابی شجاع» موسوم نمود.

[کشف الظنون 1625/2]

1. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 398

آغاز: الغزالی معروفة حدها و اسبابها ... فرض عين يجب تعليمه؛ انجام: و نختم هذا الكتاب بما ختم بن الرافعي كتابه ... رؤف رحیم ... و وافق الفراغ ... الف و مأتین و ثمانية و ثلاثين ..... و السلام.

مشتمل است بر کتاب طهارت تا پایان عتق؛ خط: نسخ هندوستان، کا: عمر يوسف، یوسف طمبولی، تا: سه شنبه پایان شوال 1238ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوایی، 620ص، 19 سطر، اندازه: 26×29سم [ف: 2-109]

2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 399

آغاز: المفسرة بمن لاولد له ولا والد اما الام فلا تحجبهم؛ انجام: و يبقى حقه كما كان وان كذبهما المحتال في.

از کتاب الارث تا کتاب البيع؛ خط: نسخ هندوستان، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: هندی، جلد: مقوایی، 608ص، 19 سطر، اندازه: 26× 29 سم [ف: 2-110]

الاقناع في حل الفاظ ابی شجاع / فقه / عربی

al-iqnā' fi ħall-i alfāz-i abī-šujā

خطیب شربینی، محمد بن احمد، -977 قمری

xatīb-e šerbīnī, mohammad ebn-e ahmad (-1570)

وابسته به: غاية الاختصار = مختصر في الفقه على مذهب الإمام شافعی؛ ابوشجاع اصفهانی، احمد بن حسين (433-488)

تاریخ تأليف: 2 شعبان 992ق

چاپ: بولاق، جزئ 2، 1291ق؛ الميمنيه، جزء 2، 296 و 330 ص، 1307 ق.

[دنا 89/2؛ بروکلمن 30: 2 ذیل 441: 2؛ مكتبة امير المومنین 132/1 ؛ الأوقاف العامة بغداد 583/1 و 584/1 ؛ الأوقاف العامة موصل 37/5 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15153

آغاز: کتاب بیان احکام الفرائض و الوصایا، الفرائض جمع فريضة بمعنی مفروضة أی مقدرة لما فيها من السهام المقدرة فغلبت على غيرها و الفرض لغة التقدير قال تعالى فنصف ما فرضتم؛ انجام: اللهم كما ختمنا بالعتق كتابنا نرجوا نعتق من النار رقابنا ... الهم بفضلک حقق رجانا و لا تخيب دعانا ... وصلى الله على سيدنا محمد و على آله و أصحابه و ازواجه وذريته صلاة و سلاماً دایمینمتلا زمین متصلين الى يوم الدين ... و اغفر لنا و لا خواننا انك رؤف رحیم ولا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم ...

جلد دوم و در حقیقت پایانی کتاب است، از کتاب فرائض تا پایان عتق؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی با نشان «آه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و سرترنج، مجدول، 258گ، 25 سطر (10×17/5)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 38-458]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9220

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي نشر للعلماء أعلاما و ثبت لهم على الصراط المستقیم اقداما؛ انجام: اذا خيف عليه الغصب كما في قصة الخضر .. النصف الأول من الاقناع و يتلوه النصف الثاني من کتاب النكاح

خط: نسخ، كا: عبدالملک بن عبدالله بن عبدالصمد، تا: چهارشنبه سلخ ذيقعده 1268ق؛ رکابه دار، در آخر نسخه چند فایده به چشم می خورد از جمله ابیات منسوب به امام علی درباره امام؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج فرنگی سرخ، 311گ، 23 سطر، اندازه: 16×22/5سم [ف: 30-18]

الاقناع لماحوی تحت الفناع / لغت عربی

al-iqnā li-mā ḥawī taḥt-al finā“

مطرزی، ناصر بن عبد السيد، 538-610 قمری

motarrezī, nāser ebn-e ‘abd-os-seyyed (1144-1214)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5277-ف

نسخه اصل: ليدن acad 73؛ بی کا، تا: قرن 7، 274گ [فیلمها ف: 146-3]

اقناعيه / كلام و اعتقادات / فارسی

eqnā'īye

هزار جریبی، محمد کاظم بن محمد شفیع، -1234 ؟

ص: 647

قمری

hezār-jarībī, mohammad kāzem ebn-e mohammad safī' (-1819)

رساله ای مختصر و برای همگان در اصول عقاید است، شامل هفت فصل»: 1. اثبات صانع عالم؛ 2. توحيد الهی؛ 3. صفات الهی؛ 4. عدل؛ 5. نبوت؛ 6. امامت؛ 7. معاد.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چنین گوید بنده خاکسار و ذره بی مقدار الفقير الجاني المحتاج الى رحمة ربه الغني محمد كاظم بن محمد شفيع هزار جریبی عفی الله عن جرائمها که باید دانست بر همه خلق واجب است معرفت

انجام: منقول است که از ما نیست کسی که یکی از چهار چیز را انکار کند معراج سؤال قبر و مخلوق شدن بهشت و دوزخ و شفاعت.

[الذریعه 275/2 -276؛ دنا 89/2 (7 نسخه)؛ نسخه های منزوی 2/ 6890 فهرستواره منزوی 125/9 (4 نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4527/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: شیخ محمد ارومی الاصل ساکن کربلا، تا: 1235ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای تند، 16گ (58- 73)، 17 سطر (8/5× 14)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 12-192]

2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22738/2

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق؛ کاغذ فرنگی؛ جلد: مقوا بدون عطف که از کتاب جدا شده است، 31گ (143-173)، 14 سطر (6× 11)، اندازه: 9/5×14/5 سم [ف: 3-871]

3. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 366/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 29 جمادی الاول 1291ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج عطف گالینگور، 16گ (300ر -315ر)، 20 سطر، اندازه: 15×20سم [ف مخ: 1-55]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4370/8

آغاز: برابر؛ انجام: و احکام دین خود را از ایشان می پرسیدند ...

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ شاید به خط مؤلف؛ جلد: تیماج قهوهای بدون مقوا، 17گ (122پ -138 پ)، 17 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 11-374]

5. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 924/1

بی کا، بی تا؛ 30گ، قطع: رقعي [ف:-327]

6. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 952/1

در هفت فصل؛ بی کا، بی تا [ف:-331]

7. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1286/5

خط: نسخ، كا: على بن احمد جعفر، بی تاب جلد: مقوایی، 7گ ( 50-44 )، 24 سطر (9× 12)، اندازه: 14/5 ×19 سم [ف: 3-917]

اقنوم عجم / لغت / فارسی

oqnum-e ajam

فرهنگ فارسی به فارسی است با بعضی معادلات ترکی و استشهاد به برخی از اشعار فارسی، مؤلف از خود نام نبرده و در مقدمه آورده است که: «بهترین دانشها و مهمترین علمها دانستن لغت بود که اساس همه علم هاست، و در لغت عرب چنانکه بایست کتابها ساخته بود، ... اما در لغت عجم کتابی که اعتماد را شاید و در وقت حاجت بکار آید نبود، اگر چه بسیار دفترها ساخته بودند ... چون در تتبع لغت برخی کوشیده و بسی سعيها کرده بودم، على الخصوص دیدم که در این عهد لغت فرس رواجی یافته بود، تا حدی که همه اهل قلم از اکابر و اصاغر به آموختن زبان فارسی توجه کردند، بنابرین این کتاب را به طور قانون اللغة در لغت فرس از چندین رسایل جمع کردم و اوایل لغت را اعتبار کردم و بر ترتیب حروف را بابی ساختم، و در اجزاء لغت نیز ترتیب را رعایت کردم. و آنچه اولش مفتوح بود اول نوشتم و در عقبش مکسور نبشتم و آنچه مضموم بود آخر نوشتم، و از تکرار اینقدر باک نداشتم، و الف ممدوده و مقصوره را على حده بابی ساختم، دیگر چون رغبت مصادر پارسی پیش متعلمان بیش بود، نخست او را على حده ثبت کردم، گرچه هر مصدر در میان اسما در محل خود نوشته بود، بعد از آن چندین قواعد و ضوابط که تصرفات در لغت عجم بود به قدر وسع به بیاض آورده شد و [چون] این رساله در لغت عجم قانون اصل بود، او را اقنوم عجم نام نهادم.»

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3645/1

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي اعطى كل شیءٍ خلقه ثم هدی؛ انجام: يوه و پوهه مرغی باشد که صورتاً بباز ماند ليكن شکار نکند، بتر کی دلوجه دوغان. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 986ق؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: چرمی ماشی، 227 ص (1-227)، 17 سطر (6/7×13/5)، اندازه: 13/5× 21/9 سم [ف: 13-117]

اقنوم عجم = صحاح العجم / لغت / فارسی

oqnūm-e ‘ajam = sehāh-ol ‘ajam

تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 85/2

بی کا، بی تا [نشریه: 3-6]

اقوال / فارسی

aqvāl

رازی، محمد بن زکریا، 251-313 قمری

rāzī, mohammad ebn-e zakaryžā (866-926)

ص: 648

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3390/6

آغاز: بدانید که تدبیر حکما نیست درو سحق بدست؛ انجام: پس تمام است عمل.

بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 6گ (220- 225)، 16 سطر (8× 13)، اندازه: 11× 17سم [ف: 11-2389]

اقوال افلاطون / فلسفه / عربی

aqvāl-e aflātūn

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1039/16 -ف

نسخه اصل: بادلیان 20 . Ind. inst. Arahb M. S از ارسطو و شهر زوری؛ خط: نستعلیق، کا: میر علی نقی بن نورالدین محمد گیلانی، تا: ربيع الثانی 1085ق؛ 23 سطر و چلیپا [فيلمها ف: 561-1]

اقوال بزرگان / عربی

aqvāl-e bozorgān

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10240/7

شامل روایات، سخنان عرفا، حکما، اکابر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 رمضان 1090ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قرمز با ستاره هشت پر زرین، طبله دار، 21 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 32 -275]

اقوال بزرگان / گوناگون / فارسی

aqvāl-e bozorgān

شامل سخنان اهل حکمت، عارفان، شعرا، انبیاء، اهل البيت است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1346/9 ط

خط: نسخ و نستعلیق، كا: ابراهيم بن رحمت الله حسینی نجفی، تا: قرن 11 و 12؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 16ص (73-88)، اندازه: 17× 30 سم [ف: 24/3-76]

اقوال تصوف / عرفان و تصوف / فارسی

aqvāl-e tasavvof

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/7

خط: نسخ، كان أبو المجد تبریزی، تا: 723ق، 1گ (37) [مختصر ف:-77]

اقوال تقدمت له في معاني السابعة و الثامنة / عربی

aqwāl-un taqaddamat la-hū fī ma‘āni-s sābi ́a wa-t tāmina

ابن باجه، محمد بن یحیی،-533 ؟ قمری

ebn-e bājja, mohammad ebn-e yahyā (-1139)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1557/2

عکسی نسخه اصل: کتابخانه بودلیان در آکسفورد، شماره 206؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 547ق؛ 27 و 32 سطر [عکسی ف: 4-389]

اقوال الحكماء / متفرقه / عربی

aqwal-ul hukama

در این رساله گفتار ذوسمیوس و طغرایی و سویطس و خالد و ابن امیل و جابر و هرقل حکیم و جاماسف و حکیم اول آمده است. در ارواح و اجساد و ترکی و خلقت بدن است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6465/2

آغاز: قال ذو سيموس في المفاتيح اعلمي أن الخطاء لا يكون الا في اول العمل و ذلك لسوء تقدير النار؛ انجام: ولو لم يعمل ذلك لم يكن لهم تلك الاثالية و لا تلك القوى التي ذلك الفعل فعلها.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1265ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 9گ (13ر-11ر)، 24 سطر، اندازه: 16× 27 سم [ف: 9-417]

اقوال حكماء / اخلاق / فارسی

aqvāl-e hokamā

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9469/50

برگزیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 1گ (61) [مختصر ف:-107]

اقوال حكماء در اکسیر / کیمیا / عربی

aqvāl-e hokamā dar eksīr

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 731/2

خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17/5×21/5سم [ف: 2-464]

اقوال حكماء و بزرگان / مواعظ عربی

aqvāl-e hokamā' va bozorgān

سخنان سخنان سقراط، اسکندر و سؤالات علمای یهود از حضرت علی (عليه السّلام).

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10055/4

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول زرین و مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول عطف و حاشیه تیماج قرمز، 2ص (46-47)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 32-67]

ص: 649

الأقوال الذهبية / كلام و اعتقادات / عربی

al-aqwāl-ud dahabīya

کرمانی، احمد بن عبدالله،-412؟ قمری

kermānī, ahmad ebn-e “abd-ol-lāh (-1022)

در دو «باب» رویهم دوازده «قول».

چاپ: قاهره، النهضه، محقق: عبد اللطيف العبد، چاپ اول، 233+148 ص، 1397ق.

[دنا 89/2 ]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3440- ف

نسخه اصل: از آن حاج حبیب الله؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 15 رمضان، قرن 13 [فیلمهای دانشگاه تهران -ف: 2-144]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3247-ف

خط: نسخ، كا: طاهر بهائی ابن المقدس الشيخ عبدعلی، تا پنج شنبه 1384 ق (28 مه 1946)؛ 224ص [فيلمها ف: 2-107]

اقوال العلماء و الفاظ الحكماء / فلسفه / عربی

aqval-ul ulama' wa alfaz-ul hukama

مجموعه ای از گفته های دانشمندان و سخنان حکیمان که بدون تبویت و بخش بندی خاصی جمع شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8873

آغاز: الحمد الله الازلی بلا ابتدا الاخر بلا انتها المتفرد بقدرته المتعالى في سلطانه المتفضل ببره و احسانه ... و بعد فهذا مجنوع لطيف يحتوى على نبذ منتخبة من اقوال العلماء والفاظ الحكماء و نكت فايقة واشعار رايقة ... و قال افلاطون عقول الناس مدونه في اطراف اقلامهم؛ انجام: ذكر أن أنوشروان لما راد ان يصير ابنه ... هذا هو العيب الذي لا مدح معه و الداء الذي لا برء منهو هذا آخر ما اردنا ایراده في هذا الكتاب و الله الموفق للصواب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، با سرلوح و نیم شمسه، مصحح، در مواردی یادداشت های لغوی و یا اقوال و حکایاتی از نوع مطالب کتاب در هامش صفحات، قیمت گذاری نسخه به سی تومان، حدیثی از امیر المؤمنین (عليه السّلام)؛ تملک خلیل کاملی در 1162ق، سه هزار و 4 شاهی طلب به محمد در دوشنبه 5 شوال، و چندین شعر در وزن دور، کسی هم نوشته که نسخه منحصر به فرد است، در 4 برگ پایانی نسخه هم بر افزودنی هایی از نوع یادداشت های کتاب به نسخه افزوده شده است: كيفية العمل بلوحي الحياة والوفاة، عشر خصال من جهد البلاء اربعة لاتطاق، قول ابي السروری ولم يسبق اليه، ابن بسام في ذم الدنيا، حکایت امین و عمویش ابراهيم بن مهدی، داستانی از یک قاضی، لمولانا و سیدنا الأديب الكامل الشيخ عثمان المفيد الشهير بالقطان، قال ابو العينا، فایدة عن أبي بريدة الاسلمي عن رسول الله (صلّي الله عليه و آله)، چندین بيت شعر مدور، یک بیت از فتحعلی خان صبا در 1301ق، یادداشتی از کاظم خطاب به امیر المؤمنین (عليه السّلام) در شوال 1301 ق، صورت تنخواهی که جناب مستطاب شامخ الالقاب آقای ملاباشی همراه می برند، و چندین حساب و ضرب، رکابه دار جزوها 10 برگی؛ خریداری از مصطفی نوع پرست؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره و ته نقش دار، جلد: مقوا، عطف و گوشه ها میشن مشکی 197 ص، 21 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 13× 20/6 سم [ف: 205-29/1]

- اقوال فارسیان > نجوم

اقوال في قوله تعالى (ليغفر الله ما تقدم من ذنبك و ما تأخر) > المحرر في قوله تعالى (ليغفر لك الله ما تقدم من ذنبک و ما تأخر)

الأقوال القويمة في حكم النقل من الكتب القديمة / علوم حدیث / عربی

al-a’qwāl-ul qawyma fy hukm-an naql-i man-al kutub il qadīma

بقاعی، ابراهیم بن عمر، 809؟ -885 قمری

beqā'ī, ebrāhīm ebn-e ‘omar (1407-1481)

در یک «مقدمه» و 8 «فصل» تنظیم شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1327/1 عکسی

آغاز: الحمد لله الذي جعل الأفراد محسودين في كل عصر بین العباد و اشهد ان لا اله الا الله؛ انجام: و احفظ بهذا الكتاب عقاید المسلمين و امتعنا و ایاهم به يوم لا ينفع مال ولا بنون إلا من اتی الله بقلب سلیم و صلی الله على سيدنا محمد و على آله ...

نسخه اصل: کتابخانه اسکوریال در مادرید اسپانیا، ش 1539 (المخوطات العربية في مكتبة الاسكوريال، ترجمه کنفانی ص 173-172)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کیفیت تصویر ضعیف و ناخواناست؛ 89گ، 21 سطر [عکسی ف: 4-46]

الأقوال الكافية و الفصول الشافية / حيوان شناسی / عربی

al-aqwāl-ul kāfiya wa-l fuşūl-uš šāfīya

مجاهد رسولی، علی بن داود المؤيد، 706-764 قمری

mojāhed rasūlī, ‘alī ebn-e dāvūd moayyed (1307-1363)

کتابی مشتمل بر شش «قول» و هر قول مشتمل بر چند فصل است: 1. فيما جاء من فضائل الخيل في كتاب العزيز و الحديث عن النبي (صلّي الله عليه و آله) و الحث على إكرامها و اول من ركبها و ما جاء في ذلك من الاخبار؛ 2. ذكر صفاتها: خلقها و الوانها و شياتها و سماتها و محمودها مذمومها و دوایرها و ما يستحب منها و ما يكره و ما يختاره اهل الهند و ذكر عتاقها و هجانها و مقرفها؛ 3. ذکر حملها و نتاجها و تربيتها و اسنانها و ریاضتها و سباقها و اعمارها و مدة الانتفاع بها وما جاء من الأخبار في السباق في

ص: 650

الجاهلية و الاسلام؛ 4. ذکر امراضها و اسبابها و مداواتها و ذکر العلة التي حدثت بها في سنه سبع وعشرين و سبعمائه؛ 5. اسماء الخيل المشهوره في الجاهلية و الاسلام و ذکر سباقها و ما جاء في ذلك من الاخبار و ذکر ما اشتهد في المملكة اليمنية الرسولية و خيولی و خيول آبائی؛ 6. ذكر البراذين و البغال و خيول العجم و الحمير ما يحمد منها و ما يذم و ذکر الجمال. یکی از فضلا تعليقهای بر این کتاب دارد.

آغاز: الحمدلله اللطيف بخلقه المتفل لهم قبل السؤال بسابغ رزقه احمده على نعمه و هو خير من أنعم ... اما بعد فإني نظرت بناظر القلب و تمييز العقل فيما انعم الله به على عباده من النعم الصافية و المنن الصافية

[فهرست کوپریلی 21: 2؛ فهرست برلین 5:468]

شرح و حواشی:

1- کنز الهداية = فرسنامه؛ رودباری، فخر الدين بن احمد (-13)

2- عرفان الخيول، رودباری، فخر الدين بن احمد (-13)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 454-طباطبائی

آغاز: برابر انجام و تحمی حدیده و توضع عليه ليذوب و ذر عليه و هو حار رماداً

تا قول چهارم را در بردارد؛ خط: نسخ، كا: حسینقلی فرزند امان الله خان اردلانی، تا: 1145ق؛ یادداشتی از عبدالحسین میرزا فرزند شاهزاده محسن میرزا امیر آخوند مورخ 1249 که نسخه را به سید محمد طباطبایی اهدا کرده؛ مهر شاهزاده محسن نامبرده با سجع: «غلام آل علي محسن بن عبدالله» ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی، 55گ، 32 سطر، اندازه: 7× 14/5 سم [ف: 24-298]

اقوال مرحوم ملا محمد باقر (منتخب) / گوناگون / فارسی

aqvāl-e marhūm mollā mohammad bāqer (mn.)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5887/3

در طبیعی و جویات و پراکنده های نجومی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 11 سطر (6× 11)، قطع: بغلی، اندازه: 9× 15 سم [ف: 16-132]

اقوال مما تقدم له في معاني الثامنة خاصة / عربی

aqwāl-un mimma taqaddama la-hū fi maʻāni-t tāmina xāșşa

ابن باجه، محمد بن یحیی،-533 ؟ قمری

ebn-e bājja, mohammad ebn-e yahyā (-1139)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1557/3 عکسی

نسخه اصل: کتابخانه بودلیان در آکسفورد، شماره 206؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 547ق؛ 27 و 32 سطر [عکسی ف: 4-389]

اقوال النصارى في عیسی (عليه السّلام) / کلام و اعتقادات / عربی

aqwāl-un naşārā fī ‘īsā

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/34

آغاز: للنصارى في عيسى عليه السلام ثلثة اقوال قالت: طائفة منهم انه ابن الله و ذکر هم الله تعالى بقوله و قالت النصارى المسيح بن الله وطائفة انه الله الثالث الاول الاب و الثاني الام؛ انجام: اشتهر النصارى و اليهودين من يعسر عليه النزع يلقن بذلك فيخرج روحه في الحال.

بی کا، تا: قرن 11؛ 1گ (172) [ف: 15-146]

اقوم المسالك في معرفة احوال الممالك / جامعه شناسی، تاریخ / عربی

aqwam-ul masālik fī maʼrifat-i aħwāl-il mamālik

تونسي ، خير الدین پاشا،-1307 قمری

tūnesī, xayr-od-dīn pāšā (-1890)

مباحث تاریخی و جغرافیایی و جامعه شناسی را در یک «مقدمه» طولانی و دو «کتاب» دارای ابواب و فصول آورده است.

چاپ: تونس، مطبعة الدولة، 1284ق

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16018/1

آغاز: بسمله. سبحان من جعل من نتایج العدل العمران و فضل بالعقل نوع الانسان انجام: الفصل الثالث في وصف فرنسا. اعلم ان فرنسا احدى الممالك الاورباوية الغربية موقعها ... و ما شاكل ذلك و كذا صناعة الضياعه.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا رویه کاغذ ابر و باد عطف و گوشه تیماج سبز، 107ص (112-6)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 44-201]

اقوم المسالك في معرفة احوال الممالك (ترجمه) / جغرافيا / فارسی

aqwam-ul masālik fi maʼrifat-i aḥwāl-il mamālik (t.)

فخرالادباء اصفهانی، حیدر علی بن محمد مهدی، ق14 قمری

faxr-ol-odabā'esfahānī, heydar ‘alī ebn-e mohammad mahdi (-20c)

وابسته به: اقوم المسالك في معرفة احوال الممالك؛ تونسی، خیر الدین پاشا (-1307ق)

تاريخ تأليف: 8 ذیحجه 1312ق

«اقوم المسالك في معرفة احوال الممالك» تأليف خير الدين پاشای تونسی، به عربی درباره کشورهای اروپا و رسوم کهن و

ص: 651

اوضاع سیاسی اروپاییان، که خود مؤلف در سفرهای متعدد دیده یا از دیگران دریافت کرده، در این کتاب گزارش داده است تا شرقیان (امت اسلام) از تواریخ آنان اطلاع پیدا کنند و از خواب غفلت بیدار شوند و در خودسازی کوشش کنند. فخرالادباء، این کتاب را به دستور حسین قلی خان مخبر الملک امیر تومان فرزند مخبرالدوله وزیر علوم، در یک مقدمه و دو کتاب و هر کتاب دارای چند باب، ترجمه تحت اللفظی کرده است.

آغاز: اقل بندگان میرزا حیدر علی اصفهانی که از خانزادان ... ظل السلطان ... بزرگ است خدائی که قرار داده است از نتایج عدل معموریت را و مزیت داده است نوع انسان را ... اما بعد می گوید جمع کننده این اوراق بعد از آنکه تأمل کردم در اسباب تقدم و تأخرامم ... اقوم المسالک در معرفت احوال ممالک و مرتب نمودم بر یک مقدمه و دو کتاب و هر یک از دو کتاب مشتمل است بر ابوابی

انجام: در مقام هر یک بیان شده الا مملکت بلجیک که در مقام خود بیان شد دیگر اینجا حاجت به بیان نیست وصلى الله على خير خلقه محمد و آله

[دنا 2/ 90 (5 نسخه) فهرستواره منزوی 171/1 و 172]

1. قم؛ گلپايگاني؛ شماره نسخه: 7304- 37/94

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب مؤلف، تا قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش مخمل آبی، 262گ، 14 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-468]

2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1050

آغاز: برابر ؛ انجام: و حوادث روزگار در شش جهت احاطه کرده بود با کمال دماغ سوختگی اقدام به ترجمه شده و به انجام رسید. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 231گ، مختلف السطر، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 3- 283]

3. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 961

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش مخمل آبی و عطف تیماج زرشکی، داخل جلد کاغذ الوان، 786ص، 14 سطر (8× 14)، اندازه: 15×22 سم [ف:-89]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 686

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1313ق؛ مشتمل بر جداول احصائیه و جدول تطبيق بين تاریخ هجری و مسیحی؛ 279 گ، 14سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21/5 ×28سم [شورا: ف: 2-437]

اقوى الوسائل في فضائل آل و اهل البيت / فضایل و مناقب / عربی

aqwa-l wasa'il fi fadail-i al wa ahl-il bayt

قشمیری، اشرف بن طبيب

qešmīrī, ašraf ebn-e tabīb

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1618/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 9 جمادی الثانی1153ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن، 16 سطر [ف: 5-308]

الأقيانوس البسيط في ترجمة القاموس المحیط (ترجمه) / لغت / فارسی

al-uqyānūs-ul basīt fī t.t-il qāmūs-il muḥīḥ (t.)

تبریزی، محمد بن صالح، ق13 قمری

tabrizi, mohammad ebn-e saleh (-19c)

وابسته به: القاموس المحيط = قاموس اللغة = قاموس المحيط و القابوس الوسيط = الجامع لما ذهب من كلام العرب شماطيط؛ فیروز آبادی، محمد بن يعقوب (729-817ق)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 9 رمضان 1262ق (جلد دوم)؛ محل تأليف: آذربایجان

فرهنگ لغاتی است که توسط محمد بن صالح تبریزی در زمان محمد شاه به کوشش بهمن میرزا والی آذربایجان (1301-1225) ترجمه شده است. اصل آن ترکی و از ابوالکمال احمد عاصم افندي عين تابی رومی جنابی زاده (-1235) است (ذیل چلبی 151/1 ) و در سال 1225 ق تأليف شده است. این کتاب در دو جلد تهیه شده است و لغات در آن بر اساس حرف آخر مرتب شده اند و به صورت فرعی حرف اول را نیز شامل می شود. برای مثال، کلیه کلماتی که حرف آخر آنها «ب» است (مانند الأب) در بخش «ب» آورده شده، اما در همین جهت نیز اولویت با کلماتی است که به ترتیب با همزه و سپس الف و ... تا «ی» شروع شده باشد. جلد اول شامل کلمات با حرف آخر الف تا راء و جلد دوم شامل کلمات با حرف آخر از راء تا شين است. در این فرهنگ برای هر لغت ابتدا تلفظ و سپس ریشه و بعد مثال هایی برای روشن نمودن نحوه استفاده کلمه در جملات و اصطلاحات آورده شده است. در آغاز آن از «بصائر» مؤلف یا بصائر ذوى التمييز في الطائف الكتاب العزيز» یاد شده است.

[نسخه های منزوی ص 1977؛ سپهسالار 2: 240]

1. تهران: وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 1-56

جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: رکن الدین آشتیانی؛ کاغذ: خان بالغ، جلد: مقوایی با روکش چرمی سیاهرنگ، 555گ، اندازه: 21/5× 34/5سم [ف:-51]

2. تهران؛ وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 1-57

جلد دوم. این جلد شامل کلمات با حرف آخر از «راء» تا «شین» است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تابه این کتاب نیز مانند جلد اول اهدایی رکن الدین آشتیانی به کتابخانه وزارت امور خارجه است؛

ص: 652

کاغذ: خان بالغ، جلد: مقوایی با روکش چرمی سیاهرنگ، 619گ (برگ نیم ورقی است)، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 52]

تهران؛ وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 5732

انجام: انجام جلد اول: تم المجلد الأول من ترجمة الأقيانوس في ترجمة القاموس بعون الله و حسن توفيقه المنة الله که بمن عهد میمون ... محمد شاه غازی ... و بحسن اهتمام شاهزاده ... بهمن میرزا ... این مجلد اول از ترجمه اقیانوس ... انجام یافت ... كان ذلك في يوم الأربعاء تاسع شهر رمضان من مشهور الثاني و الستين الما تين بعد الألف من الهجرة النبویه

دو نسخه بالا [نشریه: 1-6]

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 3672-ف

آغاز: بسمله. باب الهمزة فصل الهمزة، مخفی نماند که مؤلف در بصائر بدین گونه بیان نموده است که الف اصل و جوهر و هیولای سایر حروف است و جمله لغات و کلمات از آن متالفند و الف حقیقی الف ساكنه است مثل الف کلمه ما و لا. و به الف متحرکه همزه اطلاق کنند چنا باد را در حالت حرکت ریح و در حالت سکون هوا می نامند. و گاهی مجازا همزه را نیز الف می گویند. انتهى. الابائة با فتح همزه بر وزن عباءة مطلق نی را گویند جمع جنسی آن اباء بدوه هاء است. چون اباء مهموز است موضع ذكر آن باب همزه است چنان که مهموز بودنش را ابن جنی از سیبویه نقل کردند. و نه معتل است چنان که جوهری و غیر آن توهم کرده اند. شارح گوید که مؤلف در باب معتل نیز تصریح به مهموز بودنش نموده و معنایش را به اختلاف ثبت کرده و گفته است که اباء برون سحب گیاهی است که از آن حصیر می بافند و به قولی نیستان را گویند و به قولی بیشه حلفاء را گویند که گیاهی است که از آن ریسمان می تابند و ارباب لغت در معتل بودنش بلکه در واوی بودنش اختلاف کرده اند، پس به وهم نسبت دادن جوهری به جهت ذکر ننمودن آن در باب همزه موجه نیست ... (مجلد دوم:) بسمله. فصل الضاد، الضبر بر وزن صبر و الضبران بر وزن رمضان به معنی آدمی پای در بند و اسبی که پایهای خود را به یک جا جمع کرده بر جستن است؛ انجام: (ج 1:) التصير بر وزن تفعل کسی در خلق و خلق بر پدر خود مانند شدن که بر پدر کشیدن تعبیر می شود. يقال تصير اباه اذا نزع اليه في الشبه تم المجلد الأول من ترجمة الأوقيانوس في ترجمة القاموس، بعون الله و حسن توفيقه. المنة الله به يمن عهد میمون و مسعود پادشاه ... محمد شاه غازی ... و به حسن اهتمام شاه زاده ... بهین برادر ظل اللهی ... بهمن میرزا ... این مجلد اول از ترجمه اوقیانوس که جامع جميع لغت بل منتهی الارب في لغة العرب است که بر این بنده بی بضاعت که اندکی در این صناعت به يمن تربیت مهارت داشت محول شده بود انجام یافت. شکر که این نامه به عنوان رسید xx پیشتر از عمر به پایان رسید. وكان ذلك في يوم الأربعاء تاسع شهر رمضان من شهور الثاني و الستين و الماتين بعد الف من الهجرة ... و انا العبد الاثم ... ابن الصالح محمد التبریزی عفی الله عنهما و نفع بما جمع كافة الأنام لیستزيدوا في مآثر سلطان الاسلام و يشكروا مساعي جميلة صاحب اختیار آذربایجان شقيق سلطان الزمان ملک بهمن ...... و الحمدلله رب العالمين ... (جلد دوم:) وثيق شكاف تنگی را گویند که در میان دو تا سنگ و بزرگ خارا موجود می شود و کوه دراز را گفته می شود و نام موضعی است. والسلام خير ختام والسلام على من اتبع الهدی ...

نسخه اصل: همان نسخه بالا، جلد 1، از آغاز تا صیر 557گ، ج 2 از ضير تا ثیق 612گ، اصل اهداء رکن الدین آشتیانی است در 22/12/23؛ خط: نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: 1262ق، خارجه 5732 [فيلمها ف: 2-221]

- اکاذیب یهود > رد یهود

- اکبر نامه > مرآت الصرف

- اکبرنامه > طبقات تیموری

- برنامه > تاریخ اکبری

اکبر نامه / شعر، تاریخ ایران / فارسی

akbar-nāme

کشمیری، ملا حمید الله، -1162 قمری

kešmīrī, mollā hamīd-ol-lāh (- 1749)

تاريخ تأليف: 1260ق

منظومه ای است در بحر متقارب از ملا حمیدالله کشمیری از سنیان متعصب هندوستان که در شرح محاربات محمد اکبر خان غازی وزیر شاه شجاع درانی سروده شده است.

آغاز: خدایا جهاندار اکبر تویی xx کرم گستر و بنده پرور تویی

انجام: برحمت چو شد ختم گفتار من xx الهی برحمت بکن کار من

چاپ: با تحشیه علی احمد نعیمی و تصحیح محمد ابراهيم خليل و اهتمام محمد شفیع رهگذر و مقدمه على احمد کهزاد به ضمیمه مجله آریانا در کابل، 1330ش، وزیری، سربی، در 4+ 246 صفحه

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17666

بی کا، تا: 1260 ق [د.ث. مجلس]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8766

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق ناخوش، کا: سید اکبر شاہ بن سید علیشاه بدخشی، تا: 21 ذیحجه 1336ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور عطف و گوشه چرمی، 198گ، 13 سطر (10× 19)، اندازه: 15/5× 23 سم [ف: 7-206]

اکبر نامه = تاریخ سلاطین گورکانی / تاریخ ایران /

ص: 653

فارسی

akbar-nāme = tārīx-e salātīn-e gūrkānī

نراین، لچهمین، ق13 قمری

narāyen, lechemīn (- 19c)

خلاصه تواریخ تیموری ایران و هند است از آغاز عهد امیر تیمور (771ق) تا دوران ابو النصر معین الدین محمد اکبر شاه ثانی (1221-1253ق) و شمسه ای از احوال فرزندش محمد سلیم بهادر شاہ ثانی (1253-1275 ق) آخرین فرد این سلسله که در زمان شاهزادگی وی و به خواهش او، لچهمین نراین تأليف کرده و تا وقایع سال 1251 را شامل است. مقدمه این کتاب مشتمل است بر خطبه ای در ستایش باری تعالی و نعت نبی اکرم و مدح محمد اکبر شاه و شاهزاده محمد سلیم و بیگم صاحبه (ملکه) و مهاراجه سوهن لعل بهادر معتمد جنگ و کرنل کاردنر صاحب بهادر ولرد امهرست كورنر جنرال بهادر و محتشم الدوله سیف الملک خانعالم خان سالار بهادر، و مختوم است به قطعه یی پنج بیتی و تاریخی که ماده تاریخ آن این است: «گفت از سر بدخواه، خرد تاریخش xx منشور ازل زمرز شاهی آمد = 1251). در پایان کتاب نیز تاریخ آغاز تأليف را در آخر یک مثنوی بیست و هشت بیتی چنین به نظم آورده است: «چون بجستم حال آغاز بیان زxx اكبر غازی ابد، سالش بدان = 1248».

مؤلف نام خاصی روی کتاب خود نگذارده است. در این کتاب از مسالک و ممالک و طرق وشوارع و مراحل و منازل اعم از خراب و معمور و نزدیک و دور نیز یاد شده، تاریخ سلسله راجگان و اقوام و طوایف هنود نیز از کتاب های سری بها كوت و مهابهارت و برهم نيورت پوران و راچاولی اقتباس و نقل گردیده است. در پایان کار شاهجهان شرح حال مختصر شعرای دربار او به نقل از پادشاهنامه عبدالحمید لاهوری نوشته است. نکته این است که مؤلف این تاریخ را نباید با لچھمی نراین شفیق اورنگ آبادی (1158-1223ق) صاحب کتاب های: حقیقت های هندوستان (1204 ق) و تمیق شگرف (1100ق) و مآثر آصفی (در 1208ق) و مآثر حیدری و بساط الغنائم (1214 ق) و حالات حیدر آباد (1214 ق) و خلاصة الهند و چمنستان شعرا (1175ق) و شام غریبان و جواهر زواهر و گل رعنا (در 1181 ق) اشتباه کرد، چه اگر چه شباهت تام در نام این دو هست، دوران حیاتشان متعاقب یکدیگر ست و با هم اختلاف زمانی دارند.

[فهرستواره منزوی 1135/2 ]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4171

آغاز: بسمله. زیب سرير و الا پایه سخن بشرف تمکین تبیین محمدت و ثنای انجام: فضل حق جاودان پناه برو xx رحمت پادشاه و شاه برو.

خط: نستعلیق هندی، بی کا، بی تا؛ چون در متن و حاشیه قلم خوردگی ها و تصحیحات و اضافاتی دارد، احتمال داده می شود که نسخه اصل و دستنویس مؤلف باشد؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: کشمیری، جلد: تیماج ضربی عنابی کنج و ترنج دار، 338گ، مختلف السطر (11×24/5)، اندازه: 16× 29/5 سم [ف: 7-11]

اكتساف / هیئت / فارسی

ektesāf

اراک؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 220/4

آغاز: گویند بعضی از اهل طبایع در دقت افزونی ماه گوسفندی مشینه بکشندی؛ انجام: چون پیش اهل علم اعتباری ندارد، در آن اطناب نرفت و الله تعالی اعلم

خط: تحریری، بی کا، بی تا، جلد: مقوای نازک کرم، کاغذ لیموئی، 1گ (19ر -19ر)، سطور مختلف سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17× 23 سم [ف: 2-295]

اكتشافات سفر گرگان / سفرنامه / فارسی

ektešāfāt-e safar-e gorgān

سهام الدوله بجنوردی، یار محمد، ق14 قمری

saham-od-dowle bojnurdi, yarmohammad (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9450/113

خط: نسخ، كا: سید مرتضی کاتب اصفهانی، تا: قرن 14؛ 1ص (600) [مختصر ف:-78]

الاكتفاء بالدواء من خواص الاشياء / طب / عربی

‘al-iktifā' bid-dawā min xawāșs-il ašyā

عبدالرحمن بن اسحق بن حنين

’abd-or-rahmān ebn-e eshāq ebn-e honayn

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27819

آغاز: بسمله حمدله قال أبو المط ... ان من يدعوا بقاء الحاجت المنصور ایده الله .. اعزاز الدين؛ انجام: فاغسل بالماء ثم اغسل به ... اصاب النطفه ... بنطفه اخوی طرف اعرکه و اغسله ببول اغسل

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضمیمه نسخه ش 27818 [رایانه]

الاكتفاء في شرح ألفاظ الشفاء / کلام و اعتقادات / عربی

‘al-iktifā fy š.-i alfāz-iš šifā

يمني، عبد الباقي بن عبدالمجید، 680-743 قمری

yamanī, ‘abd-ol-bāqī ebn-e ‘abd-ol-majīd (1282-1343)

وابسته به: الشفاء بتعريف حقوق المصطفی؛ قاضی عیاض، عياض بن موسی (476-544ق)

شرحی است بر «الشفاء بتعريف حقوق المصطفى» قاضی عیاض

ص: 654

بن موسی یحصبی.

قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1350/6

عکسی آغاز: بسمله. و صلیالله على سيدنا محمد و آله ... الحمد لله على كل حال من الأحوال لأن حمده مفتتح كل أمر ذي بال ... أما بعد فإنی أمعنت النظر في مصنف الشيخ

نسخه اصل: در یکی از کتابخانه های استانبول ترکیه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 یا 10؛ رکابه دار، محشی؛ یادداشت تملکی به تاریخ 1061ق؛ 31ص (145-175)، 27 سطر [عکسی ف: 4-100]

الاكتفا في مغازی المصطفی و الثلاثة الخلفا / تاریخ / عربی

al-iktifa fi magazi-l mustafa wa-t talatat-il xulafa

کلاعی، سلیمان بن موسی،-634 قمری

kalāʻī, soleymān ebn-e mūsā (- 1237)

در ذکر مغازی و فتوحاتی است که در عهد پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) و عصر خلفاء ثلاثه بعد از او اتفاق افتاده است. مؤلف، در تدوین قسمت اول کتاب، به کتاب «المغازی» ابن اسحق و در قسمت دوم به کتاب شیخ خود ابن حبیش اعتماد نموده است. این کتاب در دو قسمت یا دو مجلد تألیف شده است، گرچه کحاله آن را در چهار مجلد نوشته است.

آغاز: قال الشيخ الفقيه ... ابو الربيع سليمان بن موسی بن سالم الكلاعي البلنسي ... الحمدلله الذي من علينا بالاسلام ...

چاپ: قاهره، مكتبة الخانجي، محقق مصطفى عبد الواحد، چاپ جدید، جزء اول، 496ص، 1387ق، جزء دوم، 1389ق.

[بروکلمان/1(371) 458؛ معجم المؤلفين 277/4 ؛ دنا 2/ 90؛ سزگین 1. 316]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 694عکسی

آغاز: ذكر بعث رسول الله (صلّي الله عليه و آله) الى الملوك و كتابه اليهم يدعوهم إلى الاسلام؛ انجام: فاقام معاويه على الشام ... اثنتي عشرة سنة مدة خلافته، ثم كان منه بعد وفاة عثمان ... ما هو معلوم، و الله سبحانه و تعالی اعلم، تم الجزء الثالث ...

نسخه اصل: چستربیتی، ش 3892 (اربری، فهرست خطی عربی 50/4 ). نسخه حاضر، بنا بر این تجزیه و طبق آنچه روی صفحه عنوان، و در پایان نسخه آمده، جزء سوم از کتاب است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 8؛ مصحح؛ تملك: ناصر الدين ابن عبد الرحمن ابن عبد الرحمن ابن قرموط به تاریخ 975ق؛ 274 گ،15 سطر [عکسی ف: 2-177]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1582

آغاز: بسمله و صلى الله علی سیدنا و مولانا؛ انجام: القوم بالمعصيه ... این قطب القسطلانی القيسي ثم المکی

خط: نسخ، كا: يحيی مالکی، تا: 732ق [الفبائی: 63]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10634

آغاز: فمولد عبدالله بن عبد المطلب محمد رسول الله خاتم النبيين و سيد الأولين و الآخرين نخبة الخلق اجمعين

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 133گ، 19 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 97-27]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9428

آغاز: بسمله ... الخلفاء الأمويين و العباسيين؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين ... يحزمه خیرا

خط: نسخ، كان مغربي محمد بن عبدالله، تا: 990ق [الفبائی: 63]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 634عکسی

آغاز: برابر؛ انجام پایان قسمت دوم: و قد انتهى و الحمدلله على ما عملنا عليه في هذا الكتاب ... تم الجزء الثاني من كتاب الاكتفاء في مغازی سیدنا رسول الله (ص) و الثلاثة الخلفاء ...

نسخه اصل: سلطان احمد سوم، استانبول، ش 2794 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 420/3 ). مشتمل است بر تمام کتاب در دو قسمت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 23 رجب 1016ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 365گ، 33سطر [عکسی ف: 2-115]

6. مشهد؛ رضوی: شماره نسخه: 26557

آغاز: برابر؛ انجام: انتهى السفر الاول بحمد الله تعالی

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

الاكتقا (سفر الاكتفا) في ضبط دول الخلفا / تاریخ / عربی

al-iktiqā (safar-ul iktifā) fī dabt-i duwal-il xulafā

کرد بوسی، عبدالملک بن قاسم، ق7 قمری

kordbūsī, ‘abd-ol-malek ebn-e qāsem (- 13c)

تاریخ خلفا است از ابوبکر تا القائم بامرالله (-467ق). در این کتاب تاریخ غزنویان، سامانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز با تفصيل آمده است. مهم ترین مآخذ مطالب این کتاب، نخست تاریخ طبری است و پس از 313ق (که سال درگذشت طبری مؤلف تاریخ است) از تجارب الأمم ابن مسکویه و ابن خلکان و تاريخ العقد نقل می کند، که از همه این مآخذ با لفظ «قال» نقل می کند. کتابی دیگر با همین نام از جمال الدين بن نباته مصری وجود دارد که در سه جلد است.

[کشف الظنون 293/1 با عنوان «تاریخ الخلفاء آب کردبوس»، فهرست خزانه ابن یوسف 455، احمدیه تونس (جامع الزيتونه) ص 361]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13652

آغاز: الحمد لله الذي زين الوجود ببعثة الرسل و الأنبياء ... اما بعد فهذه قراطيس جمعت فيها اخبار الخلفاء وما يتبع ذلك من الحوادث المهمة في دولة كل ضبطا انجام: يدبره ابن مسلمة شفاها ×× برای غير الرأي السديد / واعجب منهما سيف بمصر xx تقام به بسنجار الحدود

ص: 655

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7-8؛ مصحح، در اول نسخه مطالعه محمد البحيري 27 ذیحجه 997 و مطالعه صدقة ...؛ مهر: «حسبی الله وحده وكفى شعبان بن مصطفی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی ترنج با سر مجدول لولادار، 157گ، 17 سطر، اندازه: 18× 26 سم [ف: 37-180]

الاكر = استعمال الأسطرلاب الكروي = العمل بالاسطرلاب ذات الکرسی = العمل بالكرة النجومية / هیأت، ریاضیات / عربی

al-ukar = isti māl-ul usturlāb-il kurawī = al-'amal bi-l usturlāb-i dāt-il kursī = al-'amal bi-l-kurat-in nujūmīya

قسطا بن لوقا، ق3 قمری

qostā ben luqā (- 9c)

اهدا به: ابي الصقر اسمعیل بن بلبل (- 279 ق) وزير المعتمد (ابو العباس احمد بن متوكل، -279)

رساله ای است در ستاره شناسی (نجوم قدیم) مشتمل بر تعلیم روش استخراج فلكيات و شناختن چگونگی گردش ستارگان و حرکات زمین از روی «کره». طبق نوشته دیباچه آن را برای اسمعیل بن بليل تألیف کرده و کره نیز ساخته که ضمیمه این کتاب به وی تقدیم داشته است. شامل «مقدمه» و 67 «باب» که نسخه در تعداد ابواب و اشکال همانند نیستند. این کتاب که از بزرگترین کتب متوسطات بین کتاب اقلیدس و مجسطی است به امر ابو العباس احمد بن معتصم بالله از یونانی به عربی نقل شده است. قسطا بن لوقا بعلبکی تا شکل پنجم از مقاله سوم را ترجمه اصلاح نموده است.

آغاز: کتاب العمل بالكرة. بسمله. الحمدلله رب العالمين و تبارک الله احسن ... هذا كتاب العمل بالكرة الفلكية الفه قسطا بن لوقا اليوناني لابي الصقر اسماعیل بن بلبل رحمه الله قال كل فاضل اعزك الله فمحبته واجبة و الفاضل من الناس من كان

انجام: و عد ما بين العلامتين فما بلغ فهو قوس نهار يومك

[سزگین 18/6 ش 1 نیز ش تر 3455؛ دنا 91/2 (28 نسخه)]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 341/3

خط: نسخ، كا: على بن سهل بن مبارکشاه، تا: سه شنبه 12 جمادی الثانی 788ق؛ کاغذ: سمرقندی، 54گ (66پ -119ر)، اندازه: 13× 17 سم [ف:-282]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5053/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ دارای اشکال؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 35گ (1پ - 35پ)، 21 سطر (5/5×14)، قطع: ربعی، اندازه: 8× 19/5 سم [ف: 15-4098]

3. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 274/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ دارای اشکال [ف: 3-42]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2242/4

در 65 باب و در انجام مانند رضوی است و دو باب کم دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 22 ربیع الاول قرن 11؛ کاغذ: پسته ای و ترمه، جلد: میشن تریاکی لایی، 22گ (45پ -66ر)، 12 و 15 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 5-447]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5595/1

آغاز: برابر، انجام: مثل ذلك الكوكب عن سمت الرأس في ذلك البلد دو باب کم دارد

خط: نسخ، كا: حسن بن عبدالله، تا: قرن 11؛ واقف: ناييني؛ كاغذ: حنایی مجدول، جلد: پارچه ای، 14ص (1-14)، اندازه: 19× 30/7 سم [ف: 8-302]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15865/1

آغاز: برابر؛ انجام: الباب السابع و الستون في معرفة قوس النهار يوم من الكرة اذا اردت ذلک فاطلع درجة الشمس ... ما بين العلامتين فما بلغ فهو قوس نهار يومك و الله اعلم.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای بلاغ مقابله، در اول نسخه چند یادداشت از مالک نسخه صدرالافاضل لطفعلی دانش در 1322ه؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين محمد تقی بن محمد شفيع» (بیضی)، «المهدي من هديت» (مربع)؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 19گ (3پ - 22ر)، 21 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 44-104]

7. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1061ق (نشریه: 7-531]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12229/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1068ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 و 19 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 10-134]

9. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 447

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 7-103]

10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 155

خط: شکسته نستعلیق ریز، بی کا، تا: 1128ق؛ 35 گ، 15 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 4/5× 11 سم [ف: 2-84]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12237/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1151ق؛ مهر: نادرشاه ؛ کاغذ: حنائی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی با نقش ترنج، 17 سطر، اندازه: 12× 20/52 سم [ف: 10-113]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3552/2 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای حسن نراقی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1206ق [فیلمها ف: 2-178]

13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1971/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مؤمن موسوی قمی، تا: 1273ق؛ کاغذ: فرنگی،

ص: 656

جلد: پارچه ترمه مقوایی گرد آن تیماج مشکی، 34گ (61پ - 94ر)، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 8-584]

14. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 51/3

آغاز: برابر؛ انجام: الباب التاسع و الخمسون في استخراج عرض القمر اوای کوکب فرض لنا من الكواكب المتحيرة في الليلة التي يمكن أن نأخذ فيها ثم ارتفاعه: اذا اردت ذلك فاعرف ... حتى يصير الجزر الذي علمت عليه من اجزاء دائرة البروج.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی ضخیم، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 56گ (82پ -137)، 14 سطر (5/8×15)، اندازه: 13/5× 20/5 سم [ف:-223]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12233/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: اسدالله منجم دو دانگه هزار جریبی، تا: 1311ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج، 45ص (1-45)، 18 سطر، اندازه: 14/5× 21/5 سم [ف: 10-97]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5596/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1318ق؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره و مجدول، 40ص (1-40)، 16 سطر (9/2× 14)، اندازه: 18/2 × 22/7 سم [ف: 8-304]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6242/2

آغاز: برابر؛ انجام: پس از پایان این نسخه ناقص) رساله قسطا، اسدالله منجم کاتب نسخه سه فقره از رساله اسطرلاب عبد الکریم تبریزی برای تعلق بر باب 151 و 53 رساله قسطا بعلبکی نقل کرده است و در پایان آن (در حاشیه) می نویسد: «بر حسب امر نواب مستطاب ... شاهزاده ... عماد الدوله ... در دارالخلافه طهران ... كتبه اسدالله المنجم 1357»

خط: نسخ، كا: اسداله منجم، تا: 1357ق، برای عماد الدوله؛ با تعليقاتی از کاتب؛ کاغذ: اصفهانی و فرنگی شکری، جلد: تیماج زرد یک لا، 46ص (139-184)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 9/5× 15/5 سم [ف: 19-211]

18. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3473/3

آغاز: برابر؛ انجام: ... فيظهر لك بهذا العمل آن مسير الفلك على خط الاستوا في الليل و النهار ابدا متساو لاختلاف فيه و لاتغير الباب السادس في معرفة اختلاف الليل و النهار في كل واحد من المساكن ...

ارقام باب ها با حروف تهجی و به حساب جمل نوشته شده و فقط تا آغاز باب ششم را شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: هندی، جلد: چرمی، 6گ، 17 سطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 3-1074]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9298/9

آغاز: برابر؛ انجام: اذا أردت ذلک فضع حزءٌ

بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 10گ (195پ -204پ)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 24-91]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1032016

در این نسخه شصت و سه باب آمده و دو باب آخر را ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1310-1311؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 42ص (391-432)، 23 سطر، اندازه: 21×34/5 سم [ف: 262-26]

21. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1233

آغاز و انجام: برابر

مشتمل بر 67 باب است؛ بی کا، بی تا، خطبه کتاب و فهرست آن که در نسخه اصل بوده از این نسخه حذف شده [ف: 4-229]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1516

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 4-229]

23. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 503/3

در 65 باب؛ خط: نستعلیق ترک، بی کا، بی تا [نشریه: 2-120]

24. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3086/2

آغاز: برابر؛ انجام: فهی اجزاء میل ذلك الكواكب عن سمت الرأس في ذلك البلد

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی پازهری، 30گ (26ر -56پ)، 16 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 6-207]

25. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3455/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن پشمی یک لا مجدول، 31گ (81پ -111)، 14 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 6-429]

26. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1459/8 – ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 23570 .Add؛ بی کا، بی تا؛ 32گ ( 64-32) [فيلمها ف: 1-603]

الاكر / ریاضیات / عربی

al-ukar

مانالاوس

mānālāos

شرح و حواشی:

1- شرح الاشكال الكرية لمنالاوس؛ ابن عدیم، محمد بن هبة الله (-(518

2- تحریر اکر مانا لاوس = تحریر متوسطات = تحریر مانا لاوس في الاشكال الكروية = تحرير الكرة مانالاوس؛ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد (597-672)

3- اصلاح آکر مانا لاوس؛ مغربی، یحیی بن محمد (-685)

4- حاشية شرح اکر مانا لاوس = حاشية تحرير الاكر مانالاوس؛ یزدی، محمد باقر بن زین العابدین (-11)

ص: 657

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 274/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11 [ف: 3-42]

- اکرادنامه > شرفنامه

- الاكر المتحركة > تحریر کتاب الكرة المتحركة

الاكر المحمودية في علم المثلثات الكروية / ریاضیات / فارسی

al-ukar-ul mahmūdīya fī ‘ilm-il mutallatāt-il kurawīya

منجم قمی، میرزا محمود خان، ق 14 قمری

monajjem-e qomī, mīrzā mahmūd xān (- 20c)

تاریخ تأليف: رمضان 1276ق؛ محل تأليف: پاریس

مؤلف، پس از مدت ها تحصیل در پاریس این کتاب را در مثلثات برای اعتضاد السلطنه وزیر علوم نگاشته و به تهران فرستاد. معلم این مؤلف در 12 مه 1860 م تقریظی به فرانسه به خط خود در پایان نسخه نوشته است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 538

خط: نستعلیق شکسته، كا: محمود قمی، تا: رمضان 1276ق، جا: پاریس؛ در ده روز به خط محمود قمی که شاید مؤلف كتاب باشد نوشته شده است، تقریظ استاد مؤلف به زبان فرانسه در آخر نسخه به تاریخ 12 مه 186 م. هست؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی ابری. ته تیماج سرخ صحافی شده پاریس، 77گ، 12 سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 3-181]

اکسپرسیون کلمبین / صنعت / فارسی

ekspozesīyon-e kolombayn

سروش اصفهانی، ابوالقاسم بن محمد على، ق13 قمری

Sorūš-e esfahānī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)

مترجم: جان طيلر و ابوالقاسم پسر مرحوم میرزا محمد علی خان شمس الشعراء، تألیف: 1890م.

در سال 1890م اکسپرسیونی از صنایع عالم در شیکاگو (اتازونی) تشکیل می گردد و دولت ایران نیز در این نمایشگاه شرکت می کند. روزنامه هایی که شرح اکسپرسیون را نوشته اند از صنایع ایران نیز تمجید کرده اند. این روزنامه ها بعدا به وسیله جان طيلر مترجم سفارت اتازونی و میرزا ابوالقاسم خان مترجم زبان فرانسه آن سفارت خانه ترجمه می شود و برای ناصرالدین شاه ارسال می گردد. ضمنا قصیده ای درباره وضع ایران میرزا ابوالقاسم می سراید که دارای این عنوان است «قصیده در وضع نظم ایران بتوجهات خاصه ملوکانه و تشویق حضرت مستطاب اشرف صدر اعظم».

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 195

آغاز: بسم الله تعالى شأنه العزيز، در این عصر که بتأیید ایزد متعال و میامن اقبال شاهنشاه بیهمال زینت تاج و گاه؛ انجام: واضح است که جناب مسيو پرات و سایرین و وکیل دولت اتازونی و اعضای کبیر عمارت ایرانی که هریک بدرجه مساعی جمیله خود را محض جلوه امتعه مزبوره بعمل آورده اند از انظار محو نخواهد شد

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: طهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی، گل و بته، ضربی، مقوایی، 12گ، 12 سطر (10× 14)، اندازه: 19/5× 24/5سم [ف: 1-194]

- اکسیر > کیمیا

- الاكسير > امر مستور الصنعة

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

منسوب به علی بن ابی طالب (عليه السّلام)، امام اول، - 40 قمری

(mansūb be) alī ebn-e abī tāleb, emām-e avval (- 661)

آغاز: بسمله. الطريق الاقرب المختصر على وجه اخر. ينسب الى امیر المومنین ... يوخذ من الذكر مقدار ويسحق و يهرق

انجام: فاذا شرب الاجزاء الستة بالمدة المعينة والنار المذكور. فقد تمت فائدة الحمرة، و الله اعلم. تمت و الحمد لله

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2108/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 3گ (146پ -148 پ)، 16 سطر (6/5× 12/5)، اندازه: 10× 17 سم [ف: 8-744]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6196/6

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: فضل الله بن آخوند ملازین العابدین بروجردی ملقب به شمس العلماء، بی تا، در پایان آن فائدة الحمرة یاد شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لائی، 1گ (14پ - 15ر)، 25 سطر، اندازه: 10/8× 17/7سم [ف: 9-246]

الاکسیر کیمیا / عربی

al-iksīr

جعفر بن محمد (عليه السّلام)، امام ششم، 80-148 قمری

ja'far ebn-e mohammad, emām-e šešom (700-766)

این رساله که منسوب به امام جعفر صادق است در اکسیر نگاشته شده و در نه «وجه»: 1. معرفة خواص اکسیر؛ 2. معرفة آلات اکسیر؛ 3. تجزیه حجر بر اجزاء اربعه؛ 4. اخذ اول در طلوع آب با نار لطیفه؛ 5. اخذ در کبریت بتحليل جسد ثابت؛ 6. اخذ در

ص: 658

عقد؛ 7. علل اکسیر؛ 8 شناسائی القاء؛ 9. شناخت مطلوب از عمل. پس از این وجوه امام به آخر دستور می دهد که اهل این علم باید تا سر حد امکان مطالب آنرا از غير اهل آن پنهان دارند. (انوار)

آغاز: بسمله، قال الامام جعفر الصادق بن محمد الباقر و عليهما السلام التام. اعلم ان الاكسير من فضه و ذهب ...

انجام: و حرصوا على كتمانه تم و کمل و الحمد لله رب العالمين و السلام.

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10725

خط: نستعلیق، كا: اسماعیل علوی، تا: 1261 ق [الفبائی:-63]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1872/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر بن محمد على سواد کوهی را مکوهی، تا: 1288ق؛ كاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج دار، 4ص (39-42)، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 10-492]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2108/5

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: مورخ 1291ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 5گ (111ر -115ر)، 16 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 1× 17 سم [ف: 8-744]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6196/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: فضل الله بن آخوند ملازین العابدین بروجردی ملقب به شمس العلماء، تا: صفر 1315ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لایی، 1گ (12پ -13پ)، 25 سطر، اندازه: 10/8 ×17/7 سم [ف: 9-246]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

مجریطی، محمد بن ابراهیم، ق 5 قمری

majrītī, mohammad ebn-e ebrāhīm (- 11c)

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 276/5

بی کا، تا: قرن 9 [نشریه: 2-102]

الاكسير = رسالة بيون البرهمي = تر کیب الحجر / کیمیا / عربی

al-iksīr = r.-u bayūn-al barahmī= tarkīb-ul ħajar

بيون البرهمی

bayūn-al-barahmī

چون بیون برهمی از هند به بیت المقدس برای زیارت رفت، شاگردش احوال تركيب حجر را از وی پرسید و او این رساله را در پاسخ آن شاگرد نگاشت. این رساله را ایدمر بن على جلد کی شرح کرده و آن را «السر المصون» نامیده است. نام این کتاب، در «کشف الظنون» به عنوان «رسالة بيون البرهمي في الاكسير » ثبت گردیده است.

آغاز: بسمله. هذه رسالة بيون البرهمي. لما قدم بیون البرهمي (من الهند) زایرا بیت المقدس (الشریف) ساله اعز التلاميذ عليه عن التركيب فقال يا بني انه امر مفصل صعب شديد في معرفته فقط فاذا علم فهو هين يسير قليل التعب يستعان عليه بالصبر و قلة الضجر.

انجام: و هذا عهدي في عنقك يسالك الديان عنه، آن انت اظهرته لاحد من الناس الا بما تكلمت الحكماء به من الصون و الستر و الاسماء المعروفة التي جعلت عليه و السلام علیک. تمت مقالة بيون البرهمي هذا.

[کشف الظنون: 852/1]

شروح و حواشی:

1- السر المصون في شرح رسالة البيون؛ جلد کی؛ على بن ايدمر (-762ق)

1. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 276/4

بی کا، تا: قرن 9 [نشریه: 2-102]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1463/12 عکسی

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ش 3231؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 9ص (165-173)، 15 سطر [عکسی ف: 4-322]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6792/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1104ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ جلد: تیماج مشکی، 1گ( 40ر-40پ)، اندازه:15×21/5 سم [ف: 20-260]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11776/2

آغاز: برابر؛ انجام: و لو اختلف مسمياته تعدت و أشارته قال الشاعر: عباراتنا شتی و حسنک واحد xx و كل إلى ذاك الجمال يشير تمت الرسالة.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 4 گ (59 -62)، 16 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 29-579]

5. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 280/35

بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 2-104]

6. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 342/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 2-114]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1898/2

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمین و الصلوة على سيدنا محمد سید المرسلين؛ انجام: ابرء و له فوائد كثيره و خواص جليله ليس هذا الموضع ذكره.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی

ص: 659

مقوایی كوبیده، 66ص (48-114)، 16 سطر (6× 12)، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 10-550]

8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1900/11

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی روشن کوبیده مقوایی، 2ص (79-81)، 16 سطر (9× 15)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 10-552]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3386/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علی اکبر کرمانشاهی، تا: 9 صفر 1268ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (15پ -17پ)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 9-165]

10. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 614/6

خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 26 محرم 1276ق، جا: کرمانشهان؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 2گ (31ر - 32پ)، 20 سطر، اندازه: 14× 22 سم [ف: 1-522]

11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 27616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1284ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز زرکوب ضربی، 2گ (35ر -37ر)، 18 سطر (7× 15)، اندازه: 14× 23 سم [ف: 5-47]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10885

خط: مختلف، بی کا، تا: 1298 ق [الفبائی: 119]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12632/4

آغاز: برابر؛ انجام: لايذكر فيه الا الكلمظ في كثير من الألفاظ المظلمة المعظلة و هي امانة في عنقك.

خط: نسخ ریز، کا: بھائی بن احمد العاملي (الكاظمی)، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ مصحح، به قرینه برگ 111 کاتب این نسخه، بھائی بن احمد العاملي (الکاظمی) می باشد؛ کاغذ: فرنگی، 1گ (10ر-10پ)، 54 سطر، اندازه: 8× 15 سم [ف: 32-62]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/ 734

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17× 22 سم [ف: 2-466]

15. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 941/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (143ر - 44ر) [ف: 4-973]

اکسیر / کیمیا / فارسی

eksīr

اخلاطی، حسین بن علی، ق9 قمری

axlātī, hoseyn ebn-e ‘alī (- 15c)

اهدا به: حاجی میرزا یوسف

تاریخ تأليف: 1230ق

این کتاب ابتدا در تعریف علم اکسیر مطالبی می آورد و بعد عدم منافات این علم را با دین ثابت کند و سپس طرز ساختن و عمل آوردن اکسیر را از مواد مختلف بیان می دارد و طرق مختلف این عمل را نشان می دهد که حکایت از تبحر نویسنده می نماید.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2377/1

آغاز: بسمله و به نستعين، حمد و ثنای بي عد ... عزاسمه که واجب عقل؛ انجام: لاكن طرح او را دیگر گفت تا دانند و السلام خط: نسخ و نستعلیق، كا: میراسماعیل حسینی قزوینی، تا: قرن 13؛ جا: دارالسلطنه تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، ماشی یک لا، 150ص (1-150)، 15 سطر (9/5× 16)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 4965]

اکسیر / کیمیا / فارسی

eksīr

میرفندرسکی، ابوالقاسم بن میرزا بزرگ، -1050؟ قمری

mīrfendereskī, ab-ol-qāsem ebn-e mīrzā bozorg (- 1641)

وابسته به: نهاية الطلب في شرح المكتسب في زراعة الذهب؛ جلد کی، علی بن ایدمر (-762)

از این رساله با سر آغاز و بعضاً انجامی مشابه چندین نسخه در فهارس معرفی شده و نام های متفاوت و اغلب ناشناس مانده است. بیشتر آن را ترجمه شرح مکتسب معرفی کرده اند. در کشف الظنون (1811/2 ) فقط «نهاية الطلب» جلد کی را در شرح مکتسب معرفی کرده و فهرستنگار جلد 22 مرعشی نیز آن را ترجمه بخشی از آن دانسته، گرچه در جلد 32 این انتساب بدون دلیل دانسته شده است. در فهرست دانشکده الهیات مشهد (398/2 ) این رساله ترجمه شذور الذهب» دانسته شده و به استناد یادداشتی از میرزا یوسف گرگانی، ترجمه از میرفندرسکی معرفی شده و بر اساس تنها همین نسخه و همین استناد در دفتر اول مجموعه رسائل خطی فارسی با تحقیق زهرا گواهی چاپ شده است و در مقدمه هیچ توضیحی نیامده جز این که این رساله فقط همین نسخه را دارد در صورتی که در همان جلد از فهرست (339/2 ) و در چند صفحه قبل نسخه ای با عنوان «رساله در اکسیر» ناشناس معرفی شده که همین رساله است. آنچه در همین رساله چاپ شده، می توان دید این است که قرینه ای در آن نیست که ثابت کند این رساله ترجمه است. ثانيا اگر ترجمه باشد مسلم ترجمه «شذور الذهب» نیست و اگر ترجمه شرح مکتسب و مراد نهاية الطلب باشد، ترجمه قسمتی از آن خواهد بود و ممکن است ترجمه شرح مکتسب دیگری باشد. متن رساله از جهت انسجام مطالب و نثر به تأليف شباهت بیشتری دارد و نسبت آن به میرفندرسکی جای تامل دارد گرچه نسخه ای در مجلس (ش 15652/6) معرفی شده که با عنوان رساله اکسیر» و مؤلف را احمد بیک یزدی دانسته است که محتملاً مراد احمد بیک خوزانی اصفهانی (11ق) باشد. به هر

ص: 660

صورت ما نام «رساله در اکسیر» را مناسب تر از ترجمه می دانیم و نسبت آن به میرفندرسکی شاید الآن منطقی تر از احتمالات دیگر باشد و نیاز است تا این قسمت با بخش های «نهاية الطلب» و حتی کبریت و زيبق میرفندرسکی تطبیق شود تا نتیجه جدی تر حاصل شود و فعلا ما تمامی نسخه ها را به میرفندرسکی منتسب کرده ایم تا دسترسی به همه آسان باشد نه از جهت اطمینان به انتساب.

آغاز: بدان که اکسیر چیزی است گدازنده و آمیزنده، صبر کننده، قرار گیرنده، تمام سازنده، کمال دهنده. ماده ای که صورت اکسیر بدان قائم است حال خالی از آن نیست که در بسیط ظنی یافت می شود یا در مرکب ...

انجام: و اخذ جزوی از هریک و بر ده جزو از فضه و بعد از آن بر نواقص و بر این قیاس اکسیر حمره. بحمد الله که شد کام دل من xx به توفیق الهی حاصل من. عزیز من بسی رنج کشیدم ... و عمل به این از مشکلات منعم حقیقی روزی کند بمنه و جوده. چون شیشه عالمی همه گردن کشیده اند تا از شراب شوق که را سرخ رو کند.

چاپ: مجموعه رسائل خطی فارسی، دفتر اول، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، بهار 1368ش، با تحقیق زهرا گواهی با عنوان « ترجمه شذور الذهب»

[کشف الظنون: 1811/2 ؛ معجم المؤلفين: 292/8]

1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 217/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «ترجمه شرح مکتسب» و ناشناس؛ خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 13، 15گ (26پ - 40ر) [ف: 1-53]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15652/6

آغاز: برابر؛ انجام: لايتغير ابدا و اینست حجر مکرم و اکسیر اعظم و طبیعت خامسه.

در فهرست با عنوان «رساله اکسیر» و از احمد بیک یزدی دانسته شده؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: اسماعيل بن يحيی مازندرانی، تا: 1232ق؛ کاغذ: آبی یا کرم یا سبز روشن، جلد: تیماج تریاکی بدون مقوا چروکیده ضربی، 37ص (145-181)، 20 سطر، اندازه: 15/3× 21 سم [ف: 43-215]

3. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 19272/14

آغاز: برابر در فهرست با عنوان «رساله در اکسیر» و ناشناس ؛ کاتب: محمد موسوی مازندرانی ابن میر مصطفی، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی دار، 8 گ، اندازه: 19/5× 29/5سم [ف: 2-339]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12632/7

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «ترجمه شرح المكتسب» و ناشناس؛ خط: نسخ ریز، كان بهائی بن احمد العاملي (الكاظمی)، بی تا؛ مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (11-13)، 59 سطر، اندازه: 8× 17 سم [ف: 32-64]

5. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 19323/5

آغاز: برابر

در فهرست با عنوان «ترجمه شذور الذهب» و از میر فندرسکی دانسته. در هامش صفحه اول یادداشتی با خط مغایر آمده که میرزا یوسف گرگانی گفته است که این ترجمه از میر فندرسکی است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، مجدول به طلا و مشکی و آبی؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قهوه ای، 16 سطر متن و چلیپا (7/5× 15)، اندازه: 13/5×21/5سم [ف: 2-398]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8679/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست با عنوان «ترجمه شرح المكتسب» و ناشناس و آن را ترجمه قسمتی از نهاية الطلب دانسته؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ (31ر-37پ)، اندازه: 13/5× 21/5 سم [ف: 22-229]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

شاذلی، اسماعیل

šāzelī, esmāʻīl

رساله ای است در کیمیا که مؤلف از استادان معروف آن علم و آثارشان نام برده، از جمله: شیخ ابو عبدالله محمد زواری، و از کتاب مصحف الجماعه حكيم زراطش (زرا تشت) و مکالمات او با بریندس، مصحف الحق زوسم معروف به مصحف الصور و مکالمات زوسم با تیو سانیه، ماریہ قبطیه و رساله الصنم او، حکیم درویش، زیتون، اطاموش و بیون برهمی و سپس کتاب محاوره و سئوال و جواب حکیم زوسم با تیوسانیه یاد می کند.

آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد من عبدالله ابی هادی اسمعيل وفائی الشاذلي عامله الله بلطفه الخفی بمحمد و آله الى اخيه و الولي في ذاته ... الممنون عليه بما من به على الرأس الفاضل ابوبكر محمد بن زکریا الرازی سیدنا ابو عبد الله محمد الزواری انفعنا الله ببركته

انجام: فافهم ذلك ترق في اعلى المسالك و الله لا رب غيره ولا خير الأليره و صلى الله على سيدنا محمد و آله

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14645/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 7گ (53پ -59ر)، 23 سطر (10×17)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 37-101]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3938/5

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ رنگی آهار مهره،

ص: 661

جلد: تیماج قرمز یک لا عطف و حاشیه تیماج سبز، 34ص (185 -219)، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 21/5سم [ف: 10-2059]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3187/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد على ذهبی تهرانی، تا: دوشنبه 11 صفر 1304ق، کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: میشن لایی سیاه مغزی قهوه ای، 13گ (4پ-16ر)، 17 سطر، اندازه: 13/2× 209 سم [ف: [274-6

اکسیر / اخلاق / فارسی

eksīr

قزوینی، نوروز علی بن محمد، ق 11 قمری

qazvīnī, nowrūz‘alī ebn-e mohammad (- 17c)

وابسته به: زاد السالكين في تهذيب الأربعين؛ قزوینی، نوروز على بن محمد (-11)

مؤلف کتابی عربی به نام «زاد السالکین» در معارف اسلامی نوشته بود ولی چون اطلاع بر آن بر همگان دشوار بود آن را به فارسی ترجمه نموده و منقسم بر چهار جزء نموده و هر جزء دارای ده «اصل» و یک «خاتمه» می باشد، فهرست عناوین چنین است: جزء 1. اصول اعتقادات؛ 2. اعمال ظاهری؛ 3. اخلاق مذمومه؛ 4. اخلاق حمیده. مترجم در مقدمه می گوید: «نوروز ریاض بندگی اقتداء بهم در شرح اجزاء این معجون نسخه زاد السالكين را فراهم آورده بود و چون این نسخه بلغت عرب بود بعضی از دوستان التماس نمودند که مثل این نسخه بلغت خوش نوشته شود ... و چون این معجون کار اکسیری که مس وجود انسانی را طلای خالص گرداند می کرد این نسخه با کسير مسمى شد».

آغاز: ستایش بی قیاس مدیری راست که تخمیر طینت آدم را به يد قدرت خود به چهل صباح

انجام: زنگیان دشمن آینه بی زنگارند xx به که زین تیره دلان آینه پنهان داریم

[الذريعة 277/2 رقم 1124؛ نسخه های منزوی 1541/2 ؛ فهرستواره منزوی [324/6

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 509

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 25 رمضان 1069ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 140گ، 16 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2-131]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14187

آغاز: برابر ؛ انجام: به که دل بر خانه و دکان دهم و التوفيق من الله العزيز العليم تحت الرساله سلوکيه

خط: نسخ، بی کا، تا: 1221ق [الفبائی:-63]

3. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 1004

آغاز: برابر؛ انجام: به كزبره (كذا) تیره دلان اینه پنهان دار (كذا) تم کتاب اکسیر وجود انسانی، اتمام پذیرفت بتويق الله تع_ ... تحریراً في 12 ربیع الاخرى سنه 1231 ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 ربیع الثانی 1231ق؛ محشی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی کهنه، 101گ، 17سطر (9× 15)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 2-269]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1239

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: هادي بن محمد حسینی، تا: پنج شنبه 27 ذیقعده 1246ق؛ پس از این کتاب اوراق بسیاری است دارای مطالب متفرقه و روایات و حکایات و موضوعات تاریخی و منشآت عربی و جز اینها به خطوط مختلف، اصل کتاب تا برگ 95 می باشد و بقیه ملحقات است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 364گ، 17 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 4-38]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5376

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 16 جمادی الثانی 1258ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 133گ، 13 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 14-164]

6. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 138/1

آغاز و انجام: برابر

این کتاب در فهرست به فیض کاشانی نسبت داده شده است که به قزینه آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1258ق، جهت آخوند ملا غلامعلی؛ واقف: ملا غلامعلی سمنانی دامغانی، 14 رمضان 1273 در قریه دولت آباد؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 90گ، 13 سطر، اندازه: 11/5× 20 سم [ف:-19]

7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2834/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 9 رمضان 1299ق، جان نجف اشرف؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی،، 66گ (298پ -364ر)، 19 سطر، اندازه: 14/5× 20 سم [محدث ارموی میخ: 1-170]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1782

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه به دست آمد؛ خط: نستعلیق، كا: نصرالله آشتیانی، تا: 1307 ق، برای میرزا ابوالقاسم خان سررشته سرکاری وزیر بقایا؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: عطف و گوشه میشن رویه ابری سیاه، 132گ، 14 سطر، اندازه: 13/7 × 20 سم [ف: 2-34]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2220

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته، كا: يحيى بن محمد حسن شهیر به سرور قزوینی الاصل تبریزی المسکن، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره دار، جلد: میشن خرمایی داغ کرده، 156ص، 17-18 سطر، اندازه: 16/5 ×22 سم [ف: 6-178]

ص: 662

الاكسير = رسالة الصناعة = اقسام العمل المكتوم في تدبیر الحجر / کیمیا / عربی

al-iksīr = r.-uş Şanā'a = aqsām-ul ‘amal-il maktām fi tadbīr-il ħajar

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

مختصری است در علم صناعت که در چهار عمل تفصیل ماده، تزويج ماده، تفصیل ارکان و طبايع و تركيب ارکان بررسی می شود.

آغاز: «اعلم ان الحجر معمول و نسبته إلى الاكسير كنسبة النطفة من المني الى الانسان فكما أن النطفة تتكون من كل طعام.

انجام: لاتجد مثله في كتاب و لاتسمعه من خطاب فخذما اتیتک و کن من الشاکرین

چاپ: دارالسلطنه تبریز؛ سنگی؛ 1273ق؛ رحلی (جوامع الكلم: ج 1، قسم 1، صص 129 - 130)

[الذريعة 196/18 ؛ فهرست مشایخ 43/2]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2029/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1240ق؛ جلد: مقوایی، دورو عطف تیماج مشکی، 3گ (30پ -33ر)، اندازه: 11×16/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-170]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2/ 2180

نسخه اصل:همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-225]

2. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1936/3

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد هادی بن محمد صادق یزدی، تا: 1252ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی، 12ص (33-45)، اندازه: 14×19 سم [ف: 3-1099]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1936/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 17 ربیع الاول 1270ق، کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، كص (50-51) [سنا: في: 2-131]

4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3952/6

آغاز: برابر؛ انجام: ولاتبخسوا الناس اشيائهم يعني الاركان الاربعه و لاتعثو في الأرض مفسدین كالتسعة الرهط الذين يفسدون في الأرض و هي التساقی الثلاث والست فان بكل واحدة يخرج من الارض مفسد حتى تكون مقدسة مباركا فيها للعالمین و باقی السؤال اشرنا اليه في كلامنا هذا

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1282ق؛ مجدول، ترجمه به فارسی در زیر سطور، فائده در حدیث و ادعیه و حکایتی از صاحب منتخب و نقلی از حلية المتقین فائده در توضیح بعضی از آیات و کلمات شریفه قرآن مجید، چند فایده در طب و کیمیا، حواشی از كاتب محمد حسین»؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، مجدول گرهی، 36گ، 22 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف مخ: 3-983]

5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3731/17

آغاز: برابر بی کا، تا: 1300ق؛ جلد: مقوایی با کالینگور سبز، 4 ص (100 -97)، اندازه: 11× 18سم [ف: 5-1769]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3301/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 3گ(2پ -4پ)، 16 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 6-362

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 726

آغاز: برابر

در فهرست به نام «کلمات شیخ احمد علی» و بدون نام مؤلف آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17×17 سم [ف: 2-460]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5445/17

آغاز و انجام: برابر

کا: محمد بن علی گنجوی تبریزی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، 1گ (168ر-168پ)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 16- 351]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

صرحانی، علاء الدين

Sorahani, ala'-od-din

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3191/5

آغاز: بسمله، حمدله، اعلم أن النافذ البصير يخرج الحق من الباطل و يجمع المتبدد و يؤلفها و يصل إلى مراده انشاء الله تعالى قال جابر دعاوى اهل الصنعة؛ انجام: في عيون مشايخ العظام بحق نور محمد عليه افضل الصلوة و السلام و على آله و أصحابه الكرام الى يوم القيمة و القيام، تم و کمل

خط: نسخ، بی کا، تا: 1283ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز، 9گ (115پ-123پ)، 17 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 6-281]

الاکسیر / بهائیت / عربی

al-iksīr

صبح ازل، یحیی، 1246-1330 قمری

sobh-e azal, yahya (1831-1912)

پاسخ سؤالی است در ماهیت ظاهری و باطنی اکسیر به شیوه بابیان. در پایان تصریح می کند که این اولین رساله ای است که در جواب کسی نوشته است.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10777

آغاز: سبحان من خص احبائه بالبلاء و اختص اهل ولائه بالبقاء

ص: 663

دون الفناء و اكسي كل احبته بانوار السناء و خص نفسه بشئونات الوحدة و الكبرياء ... اما بعد قد بلغ الى كتابك في غيابت ذلك الجب و اطلعت بما رمز فيه و اجبتك ... فاعلم انما الاكسير خلق لك و انك ما خلقت للاكسير؛ انجام: و لولا كنت سائلا هناك ما اشرت الى احد هذه الاشارات في العبارات و الى هنا اختم کلامی لك يقول ربي في كتابه سبحان ربک رب العزة عما يصفون عمراه خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: گالینگور سبز، 5گ، 15 سطر (6/5× 12)، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 20-318]

الاکسیر کیمیا / عربی

al-iksīr

رضوی حسینی، عبدالرحيم

razavī hoseynī, “abd-or-rahīm

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 641/1

آغاز: بسمله فذ الشجرة الطوريه فانه افضل في برج الحمل ما بين خمسة عشر الى ثلثين؛ انجام: فيكون الزهره قد تخلصت عن شبها و کبریتها و الق على كل عشرة درهم درهم قمر معنوی و الحمدلله رب العالمين ...

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی مجدول، 10گ (1پ-10پ)، اندازه: 17× 21 سم [ف: 1-546]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

طغرائی اصفهانی، علم الدین

toqrā’ī esfahānī, “elm-od-dīn

آغاز: بسمله، أما بعد استعد كم يا بني بطاعة الله و حبب اليكم العمل بمرضاته فانی مؤد حق الله

انجام: و هو خليفتي عليكم جعلنا الله و اياكم من الفائزين بمعانيه آمین یا رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطيبين الطاهرين

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3188/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد علی طهرانی ذهبی، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی آبی فلفل نمکی، جلد: میشن لایی سیاه مغزی قهوه ای، 7گ (72-78ر)، 17 سطر، اندازه: 13/2× 20/9 سم [ف: 6-278]

2. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3731/1

آغاز: برابر بی کا، تا: 1300ق؛ جلد: مقوایی با گالینگور سبز، 6ص (1-6)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 5-1767]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10901

خط: مختلف، بی کا، بی تا [الفبائی:-409]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

عبدالرحمن

abd-or-rahmān

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 276/7

کا: حسن، تا: 1085ق [نشریه: 2-102]

اکسیر / اخلاق / فارسی

eksīr

میر علی

mīr-alī

وابسته به: زاد السالك = آداب السلوك = زاد السالكين = سلوک = آداب السالكين = سلو کيه = منازل السالكين؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091)

اهدا به: میرزا علی اصغر خان صدر اعظم

ترجمه زاد السالكين گویا از فیض و در چهار جزو، در اخلاق مذهبی است.

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 324

خط: نسخ، كا: زین العابدین، تا: 1314/1311، برای میرزا على اصغر خان صدر اعظم [نشریه: 2-63]

اکسیر = تدبیر حجر معظم / كيميا / فارسی

eksīr = tadbir-e hajar-e mo‘azzam

آغاز: بسمله، گفت هرگاه بدانی و بشناسی تو آن حجر فلاسفه را که آن را هیولای واحد گویند و سر تفصیل آن بیابی

همانند:

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7124

آغاز: برابر؛ انجام: او را و یکی از این باب بر بیست قمر طرح کنند شمس گردد بعون الله تعالی.

خط: نسخ خوش، كا: رجبعلی ابن عبد الله، تا: 1277ق؛ در پایان این رساله 3 بیت شعر از قول شیخ بهاء الدین رحمة الله در موضوع کیمیا آمده؛ خریداری از امرالله صفری؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار و مهره، جلد: مقوایی، روکش تیماج قهوه ای روشن حاشیه مجدول گل و بته ضربی، 2گ (94ر- 95ر)، 17سطر (8× 14)، اندازه: 17/5× 22 سم [رایانه]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 36/ 3280

آغاز: برابر؛ انجام: از کلس حجری ... مشتری کنند قایم النار گردد و بوده باشد قمر روناس بعون الله

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: میشن قهوه ای مقوایی، 2گ (76پ -77ر)، 16 سطر محشی،

ص: 664

اندازه: 16/3× 20/8 سم [ف: 6-356]

الاکسیر / کیمیا / عربی

al-iksīr

غیر همانند:

1. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 27611

بی کا، تا: قرن 9؛ نونویس [نشریه: 2-102]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1863/5

در ساختن اکسیر و تشميعات و تعفینات؛ خط: نستعلیق، کا: عبدالنبی شافعی و عزیز الله قادری، تا: 1152ق، جا: بصره؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، میشن تریاکی روشن، 3ص (23-25)، 28 سطر (9× 15)، اندازه: 9/5× 21/5 سم [ف: 10-447]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1863/4

قول عراقی در اکسیریک یک دانق آن رنگ میند الف الف و مائه الف مثل خود را، خط: نستعلیق، كا: عبدالنبی شافعی و عزیز الله قادری، تا: 1152ق، جا: بصره؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، میشن تریاکی روشن، 1ص (22-23)، 28 سطر (9× 15)، اندازه: 9/5×21/5سم [ف: 10-447]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11900

آغاز: غيره و في البلاد الجنوبية التي وراء خط الاستواء؛ انجام: الا يشك احد آخرا الفن الثامن لالايقه هذا الكتاب

ظاهراً رساله مرتب است بر دو فن: از فن اول چهار صفحه و هفت سطر موجود است: «الفن المذكور اعلم ان الذهب اشرف الاحساد الارضيه» في الثاني ترجمه به فارسی و در حاشیه به خط نستعلیق نبشته شده است. تعدادی از عناوین فن ثانی: فصل في استخراج الماء الأول المسمی صابیوس (كذا) استخراج الماء الثاني المسمى قوریال. استخراج الماء الثالث المسمی ترابیوس. باب نقل النحاس من هيئته الى هيئة الذهب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز: واقف: محمد وجدانی، اسفند 1359؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: مقوا با عطف و گوشه میشن، 9ص، 22 سطر، اندازه: 12× 19 سم [الفبائی: 63]

5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 31868

جداول و یادداشتی در ... خط: نستعلیق، کا: محمد علی طهرانی، تا: 1303ق [ف: 6-274]

6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2532/1

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ اهدایی: اکبر آقا شاکر؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 47گی= (1-48)، 12 سطر (7× 12)، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 4-1332]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3201

یادداشتی؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (37پ-38ر) [ف: 6-289]

8. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 214/3

در اکسیر به عربی در یک صفحه در هامش رساله اول، بندی منقول از درر المنثوری؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، آص، اندازه: 20× 25/5 سم [ف: 1-185]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1087/1

آغاز: بسمله. خذ الشجرة الطورية في برج الحمل ممن هو ما بين الخمسة عشر إلى الثلثين. و الاسود احسن من الاشقر و اغسله عن الأوساخ و اقرضه ناعما وضعه في القرع الى نصفه و اربط عليه الانبيق و قطره؛ انجام: و أن القيت الأبيض على الفضة كان اکسیرا. فافهم فقد شرحت ... و للتردد مدخل تام. و الله الموفق للصواب. اللهم سهل لمن هو على شفيق و تمم له بمحمد و آله و اجعل التوفيق له خیر رفیق (کتب کاشف الاسرار بیمینه. ف.م)

از کاشف الاسرار و بتازی که از ساختن اکسیر گفتگو کرده و در میانه آن از خود نامبرده و می گوید که من تا ساعت ده شب بیدار ماندم و این را بپرداختم و این مصرع را می آورد: «رنج راحت دان چه شد مطلب بزرک»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب جلد: تیماج سرخ ضربی، 1گ (1ر و پ) 24 سطر (14/5 ×20)، اندازه: 16/5× 22 سم [ف: 4-1002]

اکسیر / کیمیا / فارسی

eksīr

غیر همانند:

1. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 276/2

بی کا، تا: قرن 9 [نشریه: 2-102]

2. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 95

آغاز: بسمله - اسامی علم شریف صمغ الارض نمکست، صابون الأجساد سرب است؛ انجام: حکماء اخیار و ابرار و خاتم انگشت سلیمان روزگار و مهر نگین جميع مؤمنان و جواهر انبیا ...؟

این کتاب که احتمالا در 950ق تحریر شده در علم اکسیر است و در آن از تکلیس متعدد و طروق مختلف آن بحث کرده و نیز اعمال بعضی از کیمیاگران را آورده از صفحه 1 تا 3 اسامی نام عناصر این علم که به علم شریف موسوم است، نزد آن کسان در فوق آمده و در زیر آن نام فارسی آن عنصر از صفحه 183 تا انتهای کتاب مباحثی است درباره اکسیر و در صفحه 182 و 183 حروف عبری و رمل طلسمات نوشته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 189ص، 21 سطر (10× 19)، اندازه: 17× 24 سم [ف:-131]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18 /153

من قول خالد بن عبد الرحمن؛ کا: شیخ احمد بن محمد جعفر خوانساری ساغر، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 8ص (181-188)، ابعاد متن: 1367، اندازه: 11× 18 سم [سنا: ف: 1-78]

ص: 665

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10802/3

آغاز: باب در تنقیه زهره: زهره را صفحه تنکه کرده در حل عتيق فرو برد؛ انجام و تمام هندوستان و عالم را این عمل کافیست (كذ) زنهار الف زنهار که این نسخه مبارک از نااهلان و ناکسان بپوشد تا در حفظ و امان باری تعالی بوده باشد و الله اعلم بالصواب

بیشتر در عنوان «باب» و گاهی در عنوان «فصل»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش پارچه، 24 گ، 13 سطر، اندازه: 11/5 × 17 سم [الفبائی:- 63]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5888/4

آغاز: طریقه ماء الرأس ملح القلی را هر قدر که بظرف سنگی ریخته ... كاه عبدی ریخت در دیک جدید توتیا و طلحه کردنش مزید

نویسنده از تجربیات خود نیز نوشته برخی به نظم است؛ خط: نسخ، كا: سید علی حسینی حسنی، تا: 1274ق، کاغذ: فرنگی سفید و آبی کمرنگ، جلد: تیماج حنایی کمرنگ با ترنج و نیم ترنج دور منگنه، 13-15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17 سم [ف: 284-17]

6. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 214/2

آغاز: بدانکه مرکبات اجزاء جواهر زنده است که جمع کرده شود میان ایشان

گفتاری است بدون خطبه و خاتمه در صفت حديد منزل و نحاس منقی، فصل در اصل حجر فصل در صفت تدبیر، فصل در تنقیه و تحلیل و تكلیس، فصل در صفت تیزاب فاروق، باب القمر و باب الشمس و در آن از عرب مؤذن نقل می کند و در تذهیب برنج و صفت عبد محلول و صفت تصعید کبریت و زرنیخ و تدبیر سرکه در کبریت ها، فصل در تدبیرات آب کبریت، باب القمری و در آن از ساختن شنجرف و بوره ها و تشميع لاجورد و توتیا و نمکها و طلق و تشميع نمک به روغن و صفت ماء املاح و زيبق و ابواب حیوانی و صبغ جواهر و نسخه شاه نعمت الله ولی و بندی منقول از غزالی و تصعيد زيبق و نوشادر و کبریت در زرنیخ و ... یاد شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بطور چلیپا در هامش رساله اول؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 24گ (1-24)، اندازه: 20× 25/5 سم [ف: 1-184]

7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 108716

آغاز: بسمله. ایضا در چهار رقعه مبقله دیگر. فائده در تدبیر تنهائی. بسمله که وضع کن از آن حجر پنجاه مثقال در قرع و تقطیر کن برطوبت؛ انجام: که بهتر از طلای معدنیست و نیکوتر. پس شکر کن خدای تعالی را مکرر. و السلام.

این گفتار که در اکسیر فیلسوفان است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج سرخ ضربی، 6گ (6-11پ)، 24 سطر (14/5 ×20)، اندازه: 16/5 ×22 سم [ف: 4-1003]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1087/34

آغاز: باب سیم در اعمال كليه قمری است مشتمل بر ده فصل و هر فصلی محتوی اعمالی است که از اکسیر آن یکجزو هزار جزو تا صد جزو طرح پذیرد-فصل اول در عملی است که از اکابر اهل صنعت بر حجر حکما کرده اند؛ انجام: در تطهير اجساد باید از روش سابق عمل نمائی تا جسد پاک و مطهر شود.

سخنانی است به پارسی و تازی درباره اعمال كليه قمری و اکسیر و ماء احلال و تکلیس طلی و تبییض کبریت؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 34گ (129ر-136ر)، 24 سطر (14/5× 20)، اندازه: 16/5× 22 سم [ف: 1005-4]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17549

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 76گ، اندازه: 11/5× 16/7 سم [رایانه]

10. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 992/4

آغاز: بسمله. امید که حضرت واهب الصور همچنانکه بر معانی عدد این معانی رموزات مخفية و دقایق غامضه این توفیق (متن)

کیمیا که گویا ترجمه ای است؛ بی کا، بی تا [نشریه: 7-264]

11. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1404

آغاز: نقره خوب سره خالص شد با باباب تشميع الرصاصين و بالا ملاح؛ انجام: تا یکدرم از وی بر صد و پنجاه و هفتاد تا دویست

رساله ای است در طرز ساختن کیمیا و اکسیر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: معمولی، 42گ، 15 سطر، اندازه: 10× 20 سم [مؤید: 3-329]

اکسیر = اکسیر وجود انسانی / اخلاق / فارسی

eksīr = eksīr-e vojūd-e ensānī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26657

آغاز: دشمن جدا شود و محب حقیقی از هر جائی امتیاز؛ انجام: آئینه بی زنگارند به که زین تیره دلان آیینه پنهان داریم

خط: نسخ، بی کا، تا: 1248ق؛ افتادگی: آغاز؛ علامت قیامت با شماره 26658 ضمیمه است [رایانه]

اکسیر (پراکنده هایی در) / کیمیا / فارسی

eksīr (parākande-hā-ī dar)

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 276/12

بی کا، تا: قرن 9 [نشریه: 2-102]

- الاكسير الأحمر > الصنعة الى ابی عبدالله البرقی

اکسیر الأخبار الأخيار الأبرار / حديث / عربی

ص: 666

iksīr-ul axbār li-l-axyār-il abrār

حسینی اردکانی، حسن بن حسین، 1281-1338 قمری

hoseynī-ye ārdakānī, hasan ebn-e hoseyn (1865-1920)

تاریخ تأليف: 1307 ق (جلد 3)

مجموعه اخبار و احادیثی است مروی از اهل بیت طاهرین (عليهم السّلام) با تصريح مؤلف به صحت آنها، در توحيد و فضائل و آداب و اخلاق اسلامی با ذکر سند در بیشتر آنها، در چهار جلد: 1. توحید و صفات الهی؛ 2. فضایل حضرات معصومین و خطبه هایی از امیرالمؤمنین (عليه السّلام)؛ 3 و 4. مواعظ و اخلاق. چاپ: ایران، سنگی، 1325/1319 ، رحلی، 158ص +...

[فهرستواره منزوی 105/7 ؛ مشار عربی ص 80]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 986

جلد اول کتاب می باشد در پنج مقصد»؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ با یادداشتی از وی پشت جلد که کتاب را در آن معرفی می کند به تاریخ چهارم شعبان 1313؛ جلد: تیماج مشکی، 245 گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-209]

اکسیر الاسلام (خاتمه) = شرح عهدنامه مالک اشتر / شرح حديث

eksīr-ol eslām (xāteme) = š.-e “ahd-nāme-ye mālek-e aštar

کاشانی، صادق بن على، ق13 قمری

kāšānī, sādeq ebn-e ‘alī (- 19c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 33 سرود

این نسخه خاتمه کتاب اکسیر الاسلام اوست در شرح عهدنامه امام علی (عليه السّلام) به مالک اشتر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، قطع: رقعي [نشریه: 13-415]

اکسیر اعظم / كيميا / فارسی

eksīr-e aʻzam

اسفرائینی، ادریس

esfarā'īnī, edrīs

چند باب است در اعمال اکسیر و کیمیاگری، دارای فصول و نسخه ها با کلمه «صفت ...» شروع می شود. نام کتاب و مؤلف در

پایان نسخه به خط كاتب آمده است.

[فهرستواره منزوی 3940/5 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5577

آغاز: باب اندر عمل بیاض از کتاب دیگر و این اعمال بطريقات روم است، بگیرند کلس پوست بیضه مرغ؛ انجام: و شایسته خاصه سلاطین باشد و بغایت سبک و پاکیزه بود انشاء الله تعالی

این عناوین در نسخه حاضر دیده می شود: باب: اندر عمل بیاض، فصل: وصیت در باب اکبر مغربی، باب: اندر معنی سلاح های سبک؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ سال 821؟؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 62 گ، 15 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 14-339]

اکسیر اعظم = پنج گنج / اخلاق / فارسی

eksīr-e aʻzam = panj ganj

صدر، محمد علی بن مفتی

sadr, mohammad alī ebn-e moftī

تاریخ تأليف: 29 رمضان 1258ق

رساله مفصلی است در مسائل علم اخلاق، مؤلف این رساله را در پنج گنج» و هر گنج در چند «قسم» تنظیم نموده است. او گنج پنجم کتابش را به نصیحت فرزند خود محمد حسن اختصاص داده است. فهرست مطالب کتاب: گنج 1. حکمت عملی، مشتمل بر سه معیار؛ 2. حفظ الصحة، مشتمل بر ده معیار؛ 3. آثار حکما؛ 4. اقوال لقمان و بعض ائمه دین و حکمای اسلام؛ 5. نصیحت فرزند دلبند محمد حسن.

آغاز: فاتحه جريده ابداع و اختراع و فصل الخطاب کتاب ایجاد و اصطناع حمد حکيم على الاطلاق است که بی سابقه استحقاق بحکمت بالغه و قدرت کامله خویش اشرف مخلوقات

انجام: روی خندان و عفو گستر باش xx بخروش و سرزنش مخراش / تا شوی در کنار وصل و فراق xx دفتری از مکارم الأخلاق. و السلام علی من اتبع الهدی و سلك سبيل النجا.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12647

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد امام حسن، تا: 4 ذیحجه 1259ق؛ تملك: غلام فخر الدین به تاریخ 22 جمادی الثانی 1317 که نسخه را از ملا محمد عمر تاجر خریداری نموده؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه گالینگور لاجوردی، 134 گ، 15 سطر، اندازه: 18/5 ×24/5سم [ف: 36-209]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11805

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: امام الدین شریف، تا: 28 محرم 1260ق؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذ الوان، گوشه ها و عطف پارچه بنر، 94گ، 18 سطر (11× 20)، اندازه: 18× 28 سم [ف: 34-70]

اکسیر اعظم (مختصر) / کیمیا / فارسی

eksīr-e a‘zam (mx.)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27187

ص: 667

بی کا، بی تا، خریداری از رضا میدانی [رایانه]

اکسیر التواریخ / تاریخ ایران / فارسی

eksīr-ot tavārīx

اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری

e tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath-‘alī (1819-1881)

در دو جلد: نخستین از کیومرث تا پایان دولت زندیان به اجمال، دوم در تاریخ پادشاهان قاجار است و تا حوادث سال 1258. سرگذشت دانشمند زمان و شعرا و تألیفات و اشعار آنها را هم دارد. فهرست مطالب و نام مؤلف و کتاب در دیباچه دیده می شود.

آغاز: بسمله. افتتاح سخن آن به که کنند اهل کمال xx به ثنای ملک الملک خدای متعال / پادشاهی که بپیرایه قدرش نرسد xx از ازل تا بابد و صمت نقصان و زوال. بلی اکسیر اعظم کلام و کیمیای بزرگ سخنوران ایام ستایشی است که خلاقان سخن خلقت نمایند

چاپ: جلد دوم آن به کوشش جمشید کیان فر در 1370 شمسی در تهران منتشر شده است.

[یادگار 57/2؛ يغما 147/3 و 172 و 232 و 276؛ منزوی 4221؛ بریگل 473]

1. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 133-ب

آغاز: برابر، انجام: لله الحمد از یمن اقبال خسرو بی همال شاهنشاه جهان پناه ... گرگ غنم را نگهبان است و دزد مزدور کاروان ... فرد. مبادا بی تو هفت اقلیم را نور xx غبار چشم بد از دولت دور بر همین نکته ختم شد مقصود xx لله الحمد و العلى و الجود. (قد تم الكتاب المستطاب في سلخ شهر صفر المظفر سنة 1259 فرد: سخن را بر سعادت ختم کردم Xx ورق کاینجا رسید اندر نوردم. حرره العبد الاقل نصر الله التفرشی)

خط: نستعلیق، کا: نصر الله تفرشی، تا پایان صفر 1259ق؛ مجدول، دو صفحه نخستین حاشیه سازی شده به زر با گل و بوته سرخ و آبی با سرلوح آراسته؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: روغنی آراسته با گل و بوته رنگارنگ در درون و بیرون زمینه بیرون سبز و زمینه دروخ سرخ، 326گ، 20 سطر (11× 21)، اندازه: 19× 31 سم [ف:-19]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4631-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-81]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1238

در جلد در یک مجلد؛ خط: نستعلیق، کا: نصر الله تفرشی، تا: 4 ذیقعده 1259ق؛ با فهرست در هر دو مجلد؛ تملک: شاهزاده محمد رضا میرزا در ذیحجه 1261، در محرم 1282 به شاهزاده دیگری منتقل گردیده ؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی و مقوایی با ترنج [سنا: ف: 2-178]

اکسیر الجنون و تحرير الفنون / عرفان و تصوف، شعر / فارسی

eksīr-ol jonūn va tahrīr-ol fonūn

منظومه ای است در دو دفتر، دفتر اول در بیان مقامات طریقت و سير الى الله و فنای في الله.

[فهرستواره منزوی 221/10 ]

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4906

آغاز: آغاز دفتر اول: بشنو ای بلبل ز گل این داستان xx نقد حال خویش را از ما ستان

آغاز دفتر دوم: حمدالله تعالى ذاته xx شهدالله تبارك انه

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ ظاهرة بخط سراینده اشعار، محشی به یادداشت های معنوی و عرفانی است و دفتر اول در وسط واقع شده است، در انتها رباعیاتی دارد که ظاهراً از مؤلف است؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 121 گ، 18 سطر، اندازه: 14/5× 21/8 سم [ف: 2-33]

اکسیر السعادة الرضویه / فقه، اصول فقه / عربی

iksīr-us s‘ādat-ir raqawīya

حسینی، علی بن احمد، ق13 قمری

hoseynī, “alī ebn-e ahmad (- 19c)

تاريخ تأليف: جمعه 10 رمضان 1296ق

مؤلف می گوید: «یکی از عزیزان که سرپیچی از فرمان او در خور من نیست از من خواست که مختصری در مسائل عقلی و نقلی پردازم من چون بازار علم را کاسد میدیدم امروز و فردا می کردم تا آنکه الحاح و اصرار شديد مرا بر آن داشت که این مختصر را در مهمات رؤوس مسائل عقلی و نقلی اعنى الحكمة النظرية و العملية پردازم و آن را بر یک «مقدمه» و چهار «باب» و یک «خاتمه» مرتب کنم بدین شرح: مقدمه: مقدمه در دو مقصد است، مقصد اول: در حکمت عملی، مقصد ثانی، در معانی حکمت و اقسام آن». او پس از تعریف این مقدمه به طور مختصر یک دوره فقه و اصول فقه را می آورد. در آن از محقق سبزواری یاد کرده است.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي اتقن بحكمته نظام العالم.

انجام: لكن الله ... من على ... للاتمام ... و تهيأ الفراغ من نقله الى البياض في يوم الجمعه العاشر من شهر رمضان المبارك في الحول السادس و التسعين بعد الماتين و الالف من الهجرة ... بمحروسة دار الخلافة الباهرة صانها الله عن الافات و البلية.

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1893

آغاز و انجام برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1299ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج پشمی، 93گ، 14 سطر (9× 16)، اندازه:

ص: 668

15× 22 سم [ف: 10-545]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 357

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ روشن، كا: عبد العالي بن حاجی محمد رحيم برغانی، بی تا؛ مجدول، با سرلوح زیبا، مذهب؛ کاغذ: ترمه سپاهانی زرد، جلد: تیماج ضربی عنابی، 115گ، 11 سطر (8× 12/5)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 3-154]

اکسیر العارفين في معرفة طريق الحق و اليقين / فلسفه / عربی

iksīr-ul 'ārifīn fī ma'rifat-i țarīq-il ḥaqq wa-l yaqīn

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 979-1050 قمری

sadr-od-dīn-e šīrāzī, mohammad ebn-e ebrāhīm (1572- 1641)

تاريخ تأليف: 1031ق

رساله ای است فلسفی در چهار مبحث از مطالب مربوطه به علم النفس و مرتب است بر چهار «باب»: 1. كمية العلوم و قسمتها؛ 2. محل المعرفة و الحكمة و هي الهوية الانسانيه؛ 3. معرفة البدايات؛ 4. معرفة النهايات.

آغاز: بعد البسمله: سبحانك اللهم يا مبدع العقول و النفوس اضواءها و انوارها و مخترع الافلاک و الكواكب

انجام: اللهم و تحتيهم فیها سلام و آخر دعويهم ان الحمدلله رب العالمين ثم بتأييد الله المبدى المعيد يحكم ما يشاء لقدرته و يفعل ما يريد لقوته انه هو العزيز الحميد و صلى الله على محمد و آله اجمعین

چاپ: تهران، 1302 ق.، وزیری، 63ص (رسائل آخوند ملاصدرا: صص 278-340)

[الذريعة 279/2 ؛ کتاب شناسی جامع ملا صدرا: 123-127؛ ریحانة الادب 417/3]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10602

آغاز: برابر؛ انجام: آن مبدأ كل شيی هو بعينه الغاية فالنفس العلامة من الله مبدأوها و الى الله منتهاها

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1131ق؛ به گواهی و ترقيمه برگ نهایی نسخه رساله حاضر به خط خود مؤلف دانشمند کتاب صدرالمتألهین شیرازی کتابت شده و از این جهت ارزشمند و کهن است؛ تملك: عبدالحسین نوربخشی در 1160ق در شیراز با مهر «عبده عبدالحسین» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ساده با ترنج، 23 گ، 27 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 33/1-126]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23817

آغاز: برابر؛ انجام: محسن بن مرتضى الكاشانی عفی الله عنه سنه بعد التصف

خط: نستعلیق، کا: محمد بن شاہ فیض کاشانی، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی، جلد: تيماج [رایانه]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 225/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 12، جا: قزوین؛ کاغذ: اصفهانی، زرد و سفید، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 29ص (22- 51)، 28 سطر (11×20/5)، اندازه: 16× 26/5 سم [ف: 1-218]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10819/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: 1102ق، کاغذ آهار مهره حنایی، جلد: تیماج عنابی لایی، 5 سطر، اندازه: 12×24/5سم [ف: [322-11

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1174/2 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: من الله مبدئها و الى الله انتهاها ... و آخر دعواهم ان الحمد لله رب العالمین و کتب هذه السطور بیده ... عام الف واحدی و ثلاثين مؤلفها ... المعروف بصدر الدين الشيرازی نجاهم الله عن موبقات يوم المعاد و الله ولی الرشاد

خط: نستعلیق، كا: اسماعيل بن محمد رحیم امامغلوط، تا: 1129ق؛ 32گ (66-98) [ف: 23-669]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9948/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رفیع مشهدی، تا: 1150ق، کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: تیماج مشکی، 12 سطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 329-11]

7. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 379

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ تملك: محمد صادق به تاریخ 15 ربیع الثانی 1309 خریداری نسخه در کربلا، قیمت نسخه 150 ریال ثبت شده؛ جلد: تیماج سرخ مجدول با لچکی، 123 گ، 11 سطر، اندازه: 9/5× 16 سم [ف: 1-60]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23810

آغاز: برابر؛ انجام: من علم الواحده و الجمیعه و الصصور (كذا)

بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: نباتی، 32گ، 15 سطر، اندازه: 13× 19 سم [رایانه ]

9. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 20985

آغاز: برابر؛ انجام: المخلوقات العاليه و السافله كلها

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ ضميمه نسخه ش 20980؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 47گ، 19 سطر [رایانه]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1719/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، قرن 13ق؛ کاغذ: نازک اصفهانی، جلد: تیماج قرمز سیر، 31ص (272-303)، قطع: خشتی، اندازه:

ص: 669

15/5× 21 سم [ف: 9-256]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 909/10

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-114]

11. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

كا: فتاح بن عبدالله قمشه، تا: 1204 ق [تراثنا: س 13 ش 1-132]

12. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 378

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 9 ربیع الاول 1262ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 67گ، 15 سطر (1065)، اندازه: 10×16/5 سم [ف:-461]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12163

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 26 ربیع الاول 1262ق؛ واقف: سید جلال الدين طهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ آهار مهره شکری، جلد: تیماج خرمایی، 47گ، 16 سطر، اندازه: 10× 14/5 سم [ف: 11-33]

14. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 41/2

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن محمد حسین طباطبائی، تا: محرم 1263ق؛ کاغذ: فرنگی و سفید، جلد: تیماج سرخ یک لا دارای ترنج و نیم ترنج گل و بوته دار با حاشیه، 56ص (68-124)، 15 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-50]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 337

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، كا: علی اکبر بن محمد کریم طبیب سالیانی، تا: شعبان 1264ق، جا: اصفهان، مدرسه میرزا حسین؛ وقفی فهرستی؛ 32گ، 16 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 4-28]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13516/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ابراهیم تهرانی شاگرد ملا هادی سبزواری، تا: 1273ق، جا: سبزوار؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 57گ (193-249)، 17 سطر (7× 16)، اندازه: 12× 22 سم [ف: 34-294]

17. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 663/14

خط: نسخ، كا: محمد على بن صفی ملا عبدالغني تفرشی، تا: پایان جمادی الثانی 1274ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 37گ (125پ -161پ)، 20 سطر (8× 15)، اندازه: 15× 21 سم [ف:-353]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14335/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: کلبعلی شوندی افشار قزوینی، تا: 1275ق، کاغذ: فرنگی، 31 (69-100)، 2 سطر، اندازه: 6/5× 13 سم [ف: 36-221]

19. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 662/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: آقا قزوینی، تا: 1278ق؛ فاقد جلد، 29گ (1پ - 30پ)، 21 سطر (6× 13)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 2-297]

20. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 651/1

در ده فصل؛ بی کا، تا: 1279ق، قطع: خشتی [ف:-290]

21. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 354/1

خط: شکسته نستعلیق، كا: عباسقلی سیف الملک نوری پسر محمد زکیخان سردار فارس، تا: جمعه 18 رمضان 1280ق [نشریه: [115-2

22. تهران: الهیات، شماره نسخه: 339/3

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن محمد باقر کاشانی، تا: 1294ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 60گ (92پ -151ر)، 13 سطر (7× 13)، اندازه: 11× 17 سم [ف:-281]

23. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 592/1

خط: نسخ، كا: شیخ محمد بروجردی، تا: 1295ق، به امر الاستاد المكرم ... شیخ علی نوری؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی رویه پارچه، 92گ (18-110)، 18 سطر، اندازه: 13/8× 21/8 سم [ف: 5-91]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 919

خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ ضربی یک لایی، 37گ، 21سطر (7× 13)، اندازه: 16× 21 سم [سنا: ف: 2-93]

25. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2608/5

خط: نسخ، بی کا، تا: 1301ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 55 گ (99ر -153ر)، 15 سطر (7× 13)، اندازه: 10/5 ×16/5سم [ف: 9-1463]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5083

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن بن صادق لاهیجی، تا: 1309ق؛ مهر: این کتاب از متملکات و جزء کتابخانه احقر حسن الحسینی است» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 162گ، ابعاد متن: 6× 14/1، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 15- 49]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 338

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1313ق؛ واقف: نائینی؛ 99گی، 10 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 4-28]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3629

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای احادیث و مطالب متفرقه به فارسی و عربی بعضی به تاریخ 20 رجب 1263؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 101گ، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 10-29]

29. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5333/7

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 29گ (57-86پ)، 20 سطر [ف: 16-243]

ص: 670

30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 592/1

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ 24 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20× 30 سم [ف: 2-349]

31. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 7961

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ قطع: وزیری کوچک [رشت و همدان: ف: 1285]

32. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 22501

آغاز: برابر؛ انجام: خلاصه اولیاء الله المعبود الواصلين

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج [رایانه]

33. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7524/3

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سبز مقوایی، 63گ (66پ -128ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 3-182]

34. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 803/6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جان اصفهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 45گ (134پ -177پ)، 13و 14 سطر (5/5×9/5 و 10/5)، اندازه: 10×14/5سم [ف:-398]

35. مشهد؛ فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه: ب-22

آغاز: برابر؛ انجام: و الله اعلم بالصواب انتهى كلامه تاویل قدسی. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: محمد و حسینعلی الهی؛ کاغذ کاهی صیقلی سفید تیره، جلد: مقوای ساغری مشکی، 86ص، 15 سطر (7×14/5)، اندازه: 14×20/5سم [ف:-11]

36. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3322/9

از فصل 1-7 است تا پایان برابر با س 1 ص 336 چاپی تا آخر رساله؛ خط: نستعلیق، کا: محمد قاسم فاضل خلخالی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 8گ (84-92)، 14 سطر (6/5× 10)، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 11-2306]

- اکسير العبادات في اسرار الشهادات > اسرار الشهادة

اکسیر العبادات في اسرار الشهادات / تاریخ معصومین / عربی

iksīr-ul ‘ibādāt fī asrār-iš šahādāt

لاری، عبدالحسين بن عبد الله، 1264-1340 ؟ قمری

lārī, “abd-ol-hoseyn ebn-e “abd-ol-lāh (1848-1922)

تاريخ تأليف: جمعه نیمه ذیقعده 1272ق چهل و چهار مجلس مفصل است در تاریخ حضرت امام حسین (عليه السّلام) و بیان واقعه کربلا و شهادت آن حضرت و قتل خویشان و یاران وی، با نقل بعضی از اشکالات و پاسخ آنها با عناوین تذییل». در پایان خاتمه ای افزوده شده است دارای سه مجلس در امور متفرقه که بیان آنها لازم می نمود.

چاپ: شیراز، سنگی، 1314ق، رقعی، 10111صص؛ 1319 ق.، رقعی

[مشار عربی، صص 80-81]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9772

نیمه دوم کتاب؛ خط: نسخ، كا: عباسعلی بن عبدالله سمنانی، تا: پنج شنبه 5 ذیحجه 1272ق؛ جلد: تیماج قرمز، 279 گ، 23 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 25-112]

اکسیر العبادات في اسرار الشهادات (ترجمه) / تاریخ معصومین / فارسی

iksīr-ul “ibādāt fī asrār-iš šahādāt (t.)

منشی، منصب علی صاحب، ق13 قمری

monšī, mansab ‘alī sāheb (- 19c)

وابسته به: اسرار الشهادة = اکسير العبادات في اسرار الشهادات؛ دربندی، آقا بن عابد (- 1285ق)

ترجمه اکسير العبادات في اسرار الشهادات ملا آقا دربندی است. نام مترجم در انجامه کتاب آمده است. با اشعار و اضافاتی از مترجم با عناوین: «مترجم گوید» و «نظم مترجم».

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32918

آغاز: حامدا الله على اعطائه لنا الصبر في البلاء و مصليا على رسله ...... اما عبد این مجلس اول است از کتاب اکسير السعادات في اسرار الشهادات در بیان سبب خروج ثمره فؤاد خاتم الانبیاء سید الشهداء؛ انجام: مجامع این کلام از آغاز تا انجام و السلام خير ختام و الحمد لله المنعام ... که جلد دوم ترجمه کتاب مستطاب اكسير العبادات في اسرار الشهادات به اتمام رسید و می پیوندد آن شاء الله المستعان به جلد سیوم از مجلس دوازدهم در ذکر شهادت جناب سید الشهداء

جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: غلام علی سرایمری ضلع آعظمکده، تا: دوشنبه 10 صفر 1296ق، جا: مقام اكبرژور خاص ضلع فيض آباد، حسب اشاره راجه میر غضنفر حسین صاحب؛ ابتدای نسخه یادداشت معرفی کتاب به خط سید نصر حسن، مصحح، دارای بلاغ مقابله؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: فرنگی حنایی و فستقی، جلد: میشن قهوه ای مستعمل، 527گ، 15 سطر، اندازه: 21× 33 سم [اهدائی ف: 8-187]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32939

آغاز: اللهم نحمدک على وفيق الصبر في البلاء و نصلی علی حبیبک سید الانبیاء محمد و آله الاتقیاء سیما علی سید الشهداء روحی له الفداء. اما بعد این مجلد سیوم است از ترجمه کتاب اكسير العبادات في اسرار الشهادات. مجلس دوازدهم از این کتاب مستطبا در بیان حالات جناب سید الشهداء عليه السلام بعد شهادت سایر اقربا؛ انجام: و کتابی که مشتمل بر اغلاط است منجر به انواع مفاسد می شود در تصحیح آن کوشش مزید نمایند. و الله الهادي إلى الصدق و الصواب وله الشكر ... مخالفيهم و منکری

ص: 671

فضائلهم و مناقبهم ن الاولين و الآخرين.

جلد سوم (از مجلس دوازدهم تا پایان کتاب)، ادامه نسخه 32918 است؛ خط: نستعلیق، كا: غلام على سر ایمری، تا: پنج شنبه 21 رمضان 1298ق، جا: قصبه سر امیر ضلع آغظمکده، حسب ارشاد راجه میر غضنفر حسین صاحب؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: میشن قهوه ای، 446گ، 19 سطر، اندازه: 18×19/5سم [اهدائی ف: 8-188]

اکسیر المتقدمين / علوم غریبه / فارسی

eksīr-ol moteqaddemīn

در علم اعداد، مطالب تحت عنوان «فصل» و «قاعده» و ... آمده، بدین ترتیب: فصل در باب ساعات، طریق ساختن مخمس، ... کسر 6 را باین طریق ساختیم، ... خواستیم لوح بسازیم، بدانکه انواع حساب ها چهار آحاد و عشرت و مات و الوف ... برخی ادعیه و خواص آن، تعویذ آتش منظومه در بروج اثناعشر، عدد قرآن، اعداد رسم اول و خواص او، شرح اسماء عظام، برخی از ختوم، تسخیر کواکب، خاصیت اعداد اسم باسط، جمله ای از ادعیه و خواص آنها فصل در عمل قرطاس، در عمل اکسیر، صفت گیاه.

مشهد، الهیات؛ شماره نسخه: 740

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چون کسی خواهد که به علم اعداد عمل نماید نام؛ انجام: جداول

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی فرسوده،، مختلف السطر، قطع: ربعی [ف: 1-13]

- اکسیر کبیر > الكيمياء

اکسیر (منظوم) / کیمیا، شعر / فارسی

eksīr (manzūm)

قمی، سید جعفر

qomī, seyyed jaffar (-)

1. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3731/7

آغاز: بسمله، گر تو هستی در جهان از مرد کار

بی کا، تا: 1300ق؛ جلد: مقوایی با گالینگور سبز، 2 ص (46-48)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 5-1768]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3390/9

آغاز: گر تو هستی در جهان مرد بکار xx صاحب سری و مرد با وقار، انجام: از من این ترکیب را برسان بوی xx برگ سبزی بیش نبود یادگار

این رساله به نام «رساله منظوم در علوم غریبه» در فهرست وزیری از سید جعفر قمی دانسته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 2گ (270-271)، 16 سطر (8× 13)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 11-2389]

اکسیر (منظوم) / كيميا، شعر / فارسی

eksīr (manzūm)

غیر همانند:

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1052

آغاز: باء بسم الله الرحمان الرحيم xx گشت مفتاح در گنج حکیم؛ انجام: شکر خدا نما تو ولی فاش گو بخلق xxز اشراق نور تجلی بغرب و بشرق

منظومه ای است در علم کیمیا و اکسیر که در اول آن مدائح ائمه (عليهم السّلام) آمده است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی حسینی فراهانی قائم مقامی، تا:14 ربیع الاول 1333 ق، در آخر نسخه اشعار متفرقه از شعرای مختلف که احتمالا از جمع آوری مؤلف است، به امر حاج شیخ محمد حائری مجتهدی مازندرانی ابن الشيخ؛ جلد: تیماج مشکی، 202گ، 17سطر، اندازه: 14/5× 21/5 سم [مؤید: 3-62]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1266/1

آغاز: مرد اکسیری گرت آید ببر xx گردد از سیماب لطف اکسیر گر؛ انجام: در میان دریافت چون مفتاحها xx ریخت در مینای صنعت راحها

منظومه ای است در علم کیمیا و تبدیل مس به طلا که در اشعار آن گاهی نصایح دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: معمولی، 6گ (1پ -6پ)، اندازه: 11×18/5 سم [مؤید: 3-221]

3. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1266/2

آغاز: زان عروسی جمله را شاداب

کرد xx کارها در عقد با سیماب کرد؛ انجام: هیچ صنعت جز قناعت نیست نیست xx چون قناعت هیچ صنعت نیست نیست.

منظومه در علم کیمیا؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: معمولی، 5گ (7ر -11ر)، اندازه: 11×18/5 سم [مؤید: 3-222]

الاكسير و الجفر / علوم غریبه، جفر / عربی، فارسی

al-iksīr va-1 jafr

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3167/4

پراکنده هایی؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ 1ص (30پ) [ف: 6-252]

الاكسير و الكيمياء / كيميا / عربی

al-iksīr wa-l kīmīyā?

غیر همانند: تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7535/55

ص: 672

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 14؛ راسته و چلیپا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی روی مقوا، 14 سطر (7× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13×21/5 سم [ف: 16-617]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3119/21

آغاز: بسمله، ما اعجب هذه الامور و تحاضة الارزاق قال تأخذ کبریت اصفرة و شمعها ... بمثلها عقابا؛ انجام: و ارتقت عن ابدائها مرتقة خفض دون اعاليها عين الناظرين

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فلفل نمکی آبی فرنگی، جلد: میشن لایی قهوه ای مغزی سبز، 6ص (290-295)، 17 سطر، اندازه: 13× 20/8 سم [ف: 6- 236]

- اکسیر وجود انسانی > اکسیر

اکسیر و حجر مکرم / كيميا / فارسی

eksīr va hajar-e mokarram

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1367/6

آغاز: بدان ایدک الله تعالی که عمل انبیا علیهم السلام عمل حق است وعلم اکسیر که به کثرت استعمال؛ انجام: ليظهر لك اسرار هذا السر العظيم واختم القول بذكر الله العلى واقول انه الحق من الله العزيز الجميل

مطالبی را با عناوین «فصل فصل» و «فائدة» آورده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج مشکی، 19گ، اندازه: 11× 16 سم [ف مخ: 1-197]

اکسیر و صناعت حجر / کیمیا / فارسی

eksīr va sanā'at-e hajar

قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 99/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5گ (1ر-6پ)، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف: 233]

- اکشف همی و فرج غمی > معنی فقره «اکشف همی و فرج غمی»

اكفاء المكائد لاصلاح المفاسد / کلام و اعتقادات / فارسی

ikfā'-ul makā’id li-işlāḥ-il mafāsid

بیرجندی، محمد باقر بن محمد حسن، 1276-1352 قمری

bīrjandī, mohammad bāqer ebn-e mohammad hasan (1860-1934)

در رد بر صوفیه، نگاشته شده به درخواست شخصی که از اوضاع زمان شکایت داشته است.

چاپ: مشهد، مطبعه رضویه، 1326ق، سنگی

بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 153

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد مطلع شدم بر شکایت تو اید ک الله تعالی از غلبه جهل بر اهل زمان و انحراف بسیاری از شاهراه ایقان و ایمان

خط: نسخ، كا: حسینعلی خوشنویس، تا: دهه اول ذیحجه 1320ق، به دستور مؤلف؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، 63گ، 20 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف:-117]

- الاكل > آداب الاكل

- اكل > آداب طعام خوردن و فواید صحبت نیکو

اكل المسک / فقه / عربی

akl-ul mask

بحرانی، جعفر بن كمال الدين، -1088 ؟ قمری

bahrānī, ja'far ebn-e kamāl-od-dīn (- 1678)

رساله ای در حليت اكل مشک با استدلال به آیات و روایات و اقوال فقها.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21113

آغاز: بسمله، مسألة هل اكل المسک حلال ام لا الجواب اكل المسک حلال وفاق لابن فهد (ره) للأصل السالم عن المعارض و عموم الأدلة كتاباً و سنةً؛ انجام: فانهم يستطيعون مادب و درج انتهى و هذا واضح

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11، اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 2 ص، 21 سطر، اندازه: 12× 22سم [اهدائی ف: 3-81]

الاكليل / کیمیا / عربی

al-iklīl

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلی ... تسليماً. قد سبق لنا قبل کتابنا هذا خمسة و عشرون كتابة منها في الحيوان و خمسة الأشجار و کتابنا هذا يعرف بكتاب الاكليل و هو من الأشجار و کتابنا هذا يعرف بكتاب الاكليل و هو من الأشجار ونذكر فيه قرب التدابير لهذه الاشياء

انجام: و الكلام على عطارد سواء الا في عقدة فان الكبريت و النوشادر يتعلكان و الزبيق ينسبك بغير ذلك الوجه.

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3467/26

آغاز و انجام: برابر

ص: 673

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یک لا قرمز، 1گ (53ر-53پ)، اندازه: 15/6× 23/2 سم [ف: 6-447]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9011/26

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 3گ (72ر-74ر)، 19 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13/7× 22/3 سم [ف: 29/2-615]

الاكليل / طب / عربی

al-iklīl

رازی، محمد بن زکریا، 251-313 قمری

rāzī, mohammad ebn-e zakaryžā (866-926)

رساله ای پزشکی در پانزده «باب»: 1. السواك و السفوفات في كل فصل؛ 2. الحمام و منفعته و وقت الحاجة اليه؛ 3. الصولجان و الطبطاب؛ 4. البخور و انواعه وانتفاع البدن به؛ 5. الأكل و مقداره؛ 6. القيلولة و النوم و حاجة البدن اليهما؛ 7. الشراب و کمیته؛ 8 الفواكه؛ 9. الجماع و المنفعة منه؛ 10. الموسيقار و سبب تركيبه؛ 11. الجوارشات و السفوفات؛ 12. الفصد و العلق و الحجامة؛ 13. الثياب و أنواع ما يلبس منها؛ 14. الادوية و المعجونات؛ 15. الأدوية القامعة الدافعة للسموم.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7836

آغاز: قال ابوبكر .. ان الأرواح البسيطة هي مألوفة غير متنافرة عن أشكالها الابالقوالب الجسمانية؛ انجام: يدق ناعماً و يعجن بالعسل الشربة منه مثقال بماء فاتر على الريق.

خط: نسخ معرب، كا: ابو البرکات الحكيم، تا: دوشنبه 13 رجب 156ق، جا: آستانه عبدالعظیم؛ تملک: محمد زمان بن عطاء الله حسینی طبیب؛ مهر: «عبده محمد زمان الحسینی» (هشت گوش)، کاتب «العبد ابو البرکات» (شش گوش)، «الفقير إلى الله الغني شهاب الدين ... الحسینی» (دائرى)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 41گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 20-184]

اکلیل ایلخانی / طبیعیات عربی

eklīl-e īlxānī

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

وابسته به: تنسوقنامه ایلخانی = جواهر نامه = تنسوق نامه = تنسخ نامه = جواهرنامه ایلخانی = کتاب الجواهر = صفات جواهر و خواص احجار = رساله جوهریه؛ نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (597-672ق)

مختصری است از جواهر نامه مؤلف که جهت هولاکوخان نگاشته شده است.

اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 475/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد این منتخبی است از کتاب جواهر در معرفت احجار و معادن و کیفیت و خواص هر یک زه اشارت و فرمان قضا جریان خاقان

خط: نستعلیق، كا: عبدالرحيم بن محمد هاشم دهقی، تا: سه شنبه 27 ربیع الثانی 1314ق، جا: خیر آباد؛ جلد: مقوایی، 46گ (42پ -47پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-376]

اکلیل المصائب في مصائب الاطائب / تاریخ معصومین / فارسی

iklīl-ul mașā’ib fī masā'ib-il ațā'ib

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

تاريخ تأليف: 3 شعبان 1288ق

در فضائل و مناقب حضرت سید الشهداء (عليه السّلام) و وقایع کربلا و شهادت آن حضرت و یاران و اصحاب و اهل بیت وی، و بنا به گفته مؤلف دارای خطب جلیله و مطالب علمیه و قواعد کلیه در مصائب به روش فقها می باشد. دارای فهرست نسبتا مفصلی است که مؤلف آن را در همان سال برای کتاب تنظیم کرده است. این کتاب دارای سیزده «اکلیل» است (به عدد لفظ احد که از اسماء پروردگار متعال باشد و عدد اصحاب بدر و اصحاب حضرت قائم از نقباست مشتمل بر فصول و هر اکلیل دارای دیباچه ای به عربی، عناوین اکالیل چنین است: 1. غرائب حوادث روز عاشورا؛ 2. ذکر مصائب سيد الشهدا در کتب سماویه؛ 3. کرامت و فضایل امام حسن (عليه السّلام)؛ 4. فواید و اسرار شهادت امام حسین (عليه السّلام)؛ 5. فضایل امام حسین و فضل عزاداری؛ 6. اختلافات وقایع کربلا؛ 7. خواب های امام حسین قبل از ورود به کربلا؛ 8 تعداد کسانی که بعد از مردن زنده شده اند؛ 9. شهادت زنان و کودکان و غلامان در کربلا؛ 10. شهادت جمعی از صحابه و دیگران در کربلا؛ 11. زخم های بدن امام حسین (عليه السّلام)؛ 12. مراثی امام حسین (عليه السّلام)؛ 13. وقایع شهیدان کربلا.

چاپ: ایران، سنگی، 1297، رحلی، 184ص

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1014

آغاز: اكليل الأكاليل و تاج الأقاويل و حلية المداليل و زينة الصحائف و الصفائح و ابهی ما اخترعه القرائح حمدالله؛ انجام: امید که نزد مردمان از ارباب بصاير و بصارت سودمند و در نزد امام مغموم مهموم مقتول پسند آید.

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در پایان اضافه ای است به نقل از نسخه چاپی کتاب به خط على بن محمد مؤمن

ص: 674

طالقانی مرجانی و به تاریخ 1297؛ جلد: تیماج مشکی، 306گ، اندازه: 17×21/5سم [ف: 3-240]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2540

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-139]

اکلیل المنهج في تحقيق المطلب / رجال / عربی

iklil-ul manhaj fi tahqiq-il matlab

خراسانی، محمد جعفر بن محمد طاهر، 1080-1175؟ قمری

xorāsānī, mohammad ja'far ebn-e mohammad tāher (1670-1762)

وابسته به: منهج المقال في تحقيق احوال الرجال = الرجال الكبير؛ استر آبادی، محمد بن على (-1028)

تاریخ تأليف: 1134ق

تعليقات و حواشی بر کتاب «منهج المقال» استر آبادی با عناوین قوله - قوله» و چون حواشی برخی از علما را بر این کتاب در حال نابودی دیده آنها را نیز با رمزی برای هریک آورده است با این عناوین: شیخ محمد بن حسن حر عاملی با رمز «م د ح»، محمد بن حسن بن شهید ثانی با رمز «م د».

[الذريعة 281/2 رقم 1141]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3830/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بعد فهذه مقدمة لفن الرجال يتضح بها مقاصده و قواعده يرتبط بكل كتاب في هذا الفن من المتقدمين و المتأخرين؛ انجام: أبي محمد بن أبي حاتم الرازی و اسمه عبدالرحمن و قد تقدم هذا آخرما اردنا ایراده في هذا المقام.. . خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1134ق؛ مصحح با خط خوردگی و اضافات، در برگ اول تاریخ تولد فرزند مؤلف به نام عبدالکریم به سال 1143 و هبه کتاب به وی و یادداشتی در سفر مؤلف به سال 1154 و یادداشتی حدیثی، در برگ آخر چند بیت شعر از مؤلف به سال 1149 و تاریخ تولدش به خط وی به سال 1080 آمده؛ 101گ (16پ -107ر)، اندازه: 17×22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1- 171]

الاكليل في استنباط التنزيل / علوم قرآن / عربی

al-iklīl fī istinbāt-it tanzīl

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, “abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

در چگونگی استفاده و استنباط از آیات کریمه در موضوعات اعتقادی و فقهی و جز اینها و اشاره بسیار مختصری به تفسیر و اقوال بعضی از بزرگان مفسرین، آیه ها به ترتیب سوره ها از فاتحه تا سوره ناس تنظیم شده است، به اضافه سه «فصل» در پایان در اسماء الحسنی و اسماء اعظم و اسماء پیغمبر اکرم که در قرآن آمده است.

چاپ: دهلی، مطبع الفاروقی، 1295 و 1336ق؛ قاهره، دار الكتاب العربی، 240ص، 1373ق.

[الأوقاف العامة بغداد 45/1 ؛ کشف الظنون 144/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2554

آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب تبیاناً لكل شيء و جعله شفاءاً لكل عي و هدى من كل غي؛ انجام: النور الهدی الولی پس.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، در پایان نسخه احمد الواعظ می نویسد که کتاب را با نسخه ای که از روی خط مؤلف نوشته و مقابله شده بود و خط وی در آن آمده، به تاریخ 1097 تصحیح و مقابله کرده؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 121 گ، 23 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 7-137]

الاكليل في أنساب حمیر و ملوکها / تراجم / عربی

al-iklīl fi ansāb-i himyar wa mulūk-i-hā

ابن حائک، حسن بن احمد، 280-359 ؟ قمری

ebn-e haek, hasan ebn-e ahmad (894-971)

تاریخ تأليف: 330ق

کتابی که در اصل در ده «جزء» بوده است: 1. مختصر في المبتدا و تصحیح اصول الانسان؛ 2. نسب ولد؛ 3. فضائل قحطان؛ 4. السيرة القديمة إلى عهد تبع بن کرب؛ 5. السيرة الوسطى من اول ایام اسعد تبع الى ايام ذی نوائس؛ 6. السيرة الاخرة الى الاسلام؛ 7. التنبيه على الاخبار الباطلة و الحكايات المستحيلة؛ 8 ذکر قصور حمیر و مدنها و دواینها و ما حفظ من شعر علقمة و المدانی و المساند؛ 9. امثال حمير و حكمها باللسان الحمیری و حروف المسند؛ 10. معارف همذان.

از اجزاء ده گانه کتاب، فقط جزءهای اول و دوم و هشتم و دهم باقی مانده، که با تصحيح ماری کرملی بغدادی در 1931 میلادی در قاهره به چاپ رسیده است و بار دیگر محمد بن علی اکوع حوالی اجزاء مذکور را تحقیق کرده و به چاپ رسانده است. تحقيق اخیر مورد انتقاد شدید عده ای واقع شده و احمد بن محمد شامی «جناية الأكوع على ذخائر الهمدانی» را در رد محقق مذکور نگاشته است.

جزء هشتم کتاب بیشتر از بقیه اجزای آن، مورد توجه دانشمندان قرار گرفته و نسخه های متعددی از آن باقی مانده است. ماری کرملی در تعليقاتش بر این جزء، نسخه های شناخته شده از آن را معرفی کرده است.

چاپ: قاهرة، في جلدين، 1383–1386؛ بغداد، 1931 المجلد الثامن؛ قاهرة، 1368 المجلد العاشر؛ بیروت، 1407ق، بغداد، 1980-1977 ؛ دار الكتب المصرية، نسخة مصورة؛

[الذریعه: 2/ 280؛ فهرس المخطوطات المصورة: فؤاد سید: الجزء الثانی،

ص: 675

التاريخ، القسم الثالث، صص 26-28؛ کشف الظنون: 144/1 ؛ مؤلفات الزيدية: 148/1 ؛ التاريخ و التراجم ص 42-46]

1. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 155

نسخه ما از کهلان بن سبا است تا نسب مشايخ الحرازپین بنی المعالی؛ خط: نسخ، كان سالم بن محمد بن راشد عامری، تا: دوشنبه 10 ربیع الاول 1091ق [نشریه: 6-638]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1102

آغاز: باب ما جاء في ذكر قصور اليمن و معاقلها أقدم شیء قصر غمدان قال الحسن الهمداني أول قصور اليمن و أعجبها ذكراً و أبعدها صيتاً قصر غمدان و هو قصر ازال و هو في صنعا بعد و قد سماها بهذا الاسم من كان في آخر الجاهلية؛ انجام: أقاويل حمير قد تولول xx بعد عقد الأنور منهم و نقض / ألف ملک سقاهم الدهر كأسا xx مرة زلزلت بهم كل الأرض

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، ش 1405 (فهرست المخطوطات العربية الاسلامية بمكتبة الفاتيكان، ليفي دلافيدا: 217/1 ؛ المخطوطات العربية في مكتبة الفاتيكان، ترجمه اشکوری: 208). مشتمل بر جزء هشتم است، البته با اضافاتی از کاتب نسخه که در برخی گزارشات تاریخی، مطالب مربوط تا سال کتابت نسخه یعنی سال 1117 ق، را نیز به کتاب افزوده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 6 ذیقعده 1117ق؛ مجدول، پس از اتمام اکلیل صفحه ای از کتاب معرفة الغالب و المغلوب و الطالب و المطلوب دیده می شود که گویا از تألیفات ارسطوطاليس است؛ مهر: «ممد خالد بن محمد 1230» (بیضی)؛ 184گ، 15سطر [عکسی ف: 3-205]

الإكليل في شرح مختصر الشيخ خليل / فقه / عربی

al-iklīl fī š.-i muxtaşar-iš šayx xalīl

سنباوی، محمد بن محمد، 1154-1232 قمری

sanbāvī, mohammad ebn-e mohammad (1742-1817)

وابسته به: المختصر في الفروع المالكية؛ جندی، خلیل بن اسحاق (-776ق)

تاریخ تأليف: 22 رجب 1176ق (در 22 سالگی مؤلف)؛ محل تأليف: مصر جامعة الأزهار

شرح كتاب «المختصر في الفروع المالكية» اثر خلیل بن اسحاق جندى مصری مالکی (- 767ق)، به صورت مزجی. این کتاب به صورت کامل بوده و از مبحث طهارت تا مبحث فرائض را دارا می باشد. بر اساس مقدمه کتاب، شارح اصلاً از مردمان مغرب بوده و در سن 9 سالگی به مصر عزیمت نموده است.

[ایضاح المكنون: 116/1 و 449/2 ؛ هدية العارفين: 352/1 و 358/2 ؛ معجم المؤلفين: 183/11]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12991

آغاز: بسمله الأنسب التكلم عليها من الفن فاصل حكمها الندب في غالب ذوات البال ولو شعرا على ما انحط عليه كلام ... [برگ 5 الف ] و قد شرعت مع هذا الشرح ... باب في حاشية شيخنا ما نصه، ... الماء طهور، سمت من شيخنا السيد البليدی؛ انجام: كذا في الحديث سبحانک ... و بارک علیه و على آله المبارکین و صحابته الذين أيد ... و الحمد لله رب العالمين.

خط: نسخ تحریری، بی کا: محمد بن سید صالح حنفی زقاقی، تا: یکشنبه آخر ربيع الثانی 1262ق؛ مصحح، محشی با عنوان «قوله» به نقل از مؤلف و نیز از «شارح» با رمز «امیر» و «ا ه ح ز» و احتمالاً دیگران، در آغاز فائده ای در خصوص فقهای سبعه: «سعید بن المسيب، عروة بن الزبير، القاسم بن محمد بن ابی بکر، الخارجةُ بن زید بن ثابت، عبيد الله بن عتبة بن مسعود، سلیمان بن يسار و ...) آمده است؛ کاغذ: فرنگی ضخیم، جلد: مشمعی (گالینگور) قهوه ای، عطف تیماج قهوه ای، 335 گ، 25 سطر (9× 16)، اندازه: 17× 24 سم [ف: 32-955]

اكمال الأدب / بديع - فارسی

ekmāl-ol adab

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 513/1

آغاز: تعالی عن بلوغ بلاغة المتكلم بیدیع نعمائه و تقدس عن وصول فصاحة البيان بلطيف آلائه؛ انجام: مراعات النظیر را چنانکه ارباب بدیع تعریف کنند

در بدیع است با گواه آوردن مثال های عربی، نخست چند «کلمه» است سپس مطلب آغاز می شود؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه کاغذ، 15 سطر [ف: 5-42]

- اكمال الإصلاح > الإكمال في تكميل إصلاح العمل

اكمال الاصلاح = ترجمه اصلاح العمل / فقه / فارسی

ekmāl-ol eslāh = t.-ye eslāh-ol ‘amal

یزدی، حسن بن محمد علی، 1242 قمری

yazdī, hasan ebn-e mohammad alī (- 1827)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

رساله فتوایی سید محمد مجاهد است که برای عمل مقلدین در عبادات و معاملات، شامل یک «مقدمه» در مسائل اجتهاد و تقلید و چندین «کتاب» که دارای ابواب اند و یک «خاتمه» نوشته شده و بخش صلاة و طهارت آن بسیار مفصل و بقیه بخش ها به صورت مختصر فتوایی است، که توسط مترجم که شاگرد سید محمد مجاهد بوده به فارسی روان برای انتفاع مردم عادی برگردانده شده است. سپس آن را تلخيص نموده و «مصباح الطریق» یا «مختصر اصلاح العمل» نامیده است این رساله مختصری از «مصابيح الفقه» مؤلف است.

ص: 676

آغاز: بسمله الحمدلله الذي أرشدنا الى اصلاح الاعمال وجعل لنا شريعة و منهاجاً ... چون اخذ احکام و معرفته حلال و حرام در این از منه انحصار یافت در رجوع بفتاوی ... آقا سید محمد الطباطبایی

انجام: و اگر ممکن نباشد که این را برساند بفقيه و مجتهد مزبور آیا در این حال جایز است که غیر مجتهد آن را مباشر شود یا نه بعضی تجویز کرده اند و در آن اشکال و نظر است و الحمدلله.

[الذريعه 170/2 و 300/21]

شرح و حواشی:

1- اكمال الاصلاح (منتخب) = ترجمه اصلاح العمل

2- مصباح الطريق = مصابيح الطريق؛ یزدی، حسن بن محمد على (- 1242)

3- اكمال الاصلاح (مختصر)؛ واعظ شوشتری، حسین بن حسن (-13)

1. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 258

تا پایان خمس است؛ خط: نسخ، كان ابن علی بفروئی یزدی، تا: دوشنبه رجب 1233ق؛ جلد: تیماج حنایی، 116گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 1-258]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 997

آغاز: برابر؛ انجام: و آن مشکل است و اولی تکرار است و الله يعلم.

خط: نسخ، كا: محمد صالح بن حاج علینقی زین العابدین، تا: دوشنبه 3 شعبان 1233ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج یک لا يشمی، 136 گ، 18 سطر (9× 14/5)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-813]

3. دزفول؛ نبوی، سید محمد؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: حمزه بن نظر على دزفولی، تا: 27 ذیقعده 1234ق؛ افتادگی: آغاز [مخطوطات دزفول:-10]

4. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 73

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1234ق؛ جلد: تیماج مشکی، 227گ، 18 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-82]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18100

آغاز: برابر؛ انجام: که از برطرف شدن آن مأيوس است واجب است او را گرفتن نائب.

خط: نستعلیق، کان: محمد حسین بن على اكبر بسطامی، تا: 1235ق؛ واقف: رمضانعلی شاکری، دیماه 1370؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 219گ، 13 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 38-20]

6. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 403

طهارت تا حج؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق [ف:-7]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8699

خط: نسخ، كا: نادعلی بن حاج محمد بن ملا نادعلی، تا: جمعه 18 ربیع الاول 1237ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف گالینگور، 187گ، 19 سطر (9/5× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 22 سم [ف: 17-201]

8. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2137

آغاز: مقدمه بدانکه بضرورة عقل و نقل و اجماع و ضرورة جميع مسلمين بلکه جميع مليين ثابت شده است و به هر عاقلی معلوم است که خداوند عالم بنده گان خود را عبث و بی فایده؛ انجام: آیا نمیخواهی که پیغمبر با تو مصافحه کند پس حضرت آنقدر گریست تا محاسن مبارکش غرق اشک شد الحمدلله على الاتمام و الصلوة على محمد و آله خير الأنام ... وصلى الله على محمد و آله امناء الرحمن.

خط: نسخ، كا: ملارحیم سمنانی، تا: 1237ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 205گ، 16 و 18 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف مخ: 1-198]

9. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1216

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1237ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 131گ، 17 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف مخ: 1-197]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18178

آغاز: برابر؛ انجام: که از برطرف شدن آن مأيوس است واجب است او را گرفتن نائب.

کامل ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 4 ربیع الثانی 1237ق؛ واقف: خانم بیگم عقیلی، خرداد 1371؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 182گ، 18 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 21/1 -118]

11. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 35

آغاز: برابر؛ انجام: بنا بر احوط و اقرب اگر سید صغير باشد حکمش مثل زوج صغير است، تمت.

کامل؛ خط: نستعلیق، كا: نظر على بن سعيد محمد بن جعفر رودباری، تا: پنج شنبه 16 شوال 1238ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 185گ، 19 سطر [ف: 1-38]

12. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 169

کامل؛ خط: نستعلیق، کا: نظر على بن سعيد محمد بن جعفر رودباری، تا: پنج شنبه 16 شوال 1238ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 75گ، 14 سطر [ف: 1- 39]

13. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 906

آغاز: برابر

طهارت تا تجارت؛ خط: نسخ، كا: عبدالعلی بن ابی القاسم، تا: 1238ق، جان شوشتر؛ با این یادداشت از سید مجاهد بر برگی نخست: «بر داعی محقق شد که این کتاب ترجمة الاصلاح دیده شده و صحیح گردیده بر آن عمل نمایند که معتبر است وفقكم الله»، و در حاشیه برخی از صفحات این نسخه توضیحات و فتاوای جدید سید مجاهد و احيانا اشكال به مترجم از شاگرد دیگر سید مجاهد ملا حسین واعظ شوشتری به خط او دیده می شود با این یادداشت از او در پایان: «از اول تا آخر دیده شد و به قدر مقدور تغيرات آن را و اغلاط آن را درست نمود و انا العبد المذنب

ص: 677

حسين الواعظ الشوشتری»؛ 279 گ، 18 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-28]

14. تهران: مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 96

آغاز: برابر؛ انجام: و اگر سید صغير باشد حکمش مثل حکم زوج صغير است تمة الكتاب بعون الملک الوهاب في يوم چهارشنبه دهم شعبان المعظم سنه 1238

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 10 شعبان 1238ق؛ مصحح، یادداشت های پراکنده در مورد طاعون مازندران به تاریخ 1247؟ و غیره؛ مهر: «عبده محمد جعفر»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج تریاکی، لت رو دارای ترنج و سرترنج منقوش به گل و بته مجدول، 206گ، 15 سطر (10/5 ×15)، اندازه: 16× 21سم [ف:-89]

15. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3995

آغاز: بلکه اولی این است که جواب پست ترسلام نباشد و بلکه اولی این است که جواب بهتر از سلام بوده باشد پس اگر بگوید سلام علیکم در جواب گوید که سلام عليكم ورحمة الله وبركاته جواب به احسن ادا شده خواهد بود؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان «رساله عملی» و ناشناس آمده. مکروهات نماز تا پایان خمس را دربردارد؛ خط: نستعلیق، كا: ملا محمد شریف شراهی، تا: 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 85گ، 17 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف مخ: 3-999]

16. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5052- 25/142

آغاز: احتمال تخيير خالی از قوت نیست و مراعات احتیاط اولی است و حکم ... و رجوع بمجتهد بجهت قطع منازعات مثل حكم تقلید است؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان على نقی، تا: چهارشنبه 7 ربيع الثانی 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ بعد از پایان رساله سؤال و جواب های فقهی در 8 برگ تحریر شده است؛ 126گ، 22 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 850-2]

17. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 234

آغاز: برابر؛ انجام: و عذری که از برطرف شدن آن مایوس است، واجب است او را گرفتن نایب.

تا پایان روزه و مسائلی از حج را دارد؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 27 جمادی الاول 1239ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی یک لنگه، 189 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5× 21/5سم [ف: 1-240]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21458

آغاز: برابر؛ انجام: و اگر نتواند عود نماید لکن با عسر و حرج و مشقت نیز نایب می گیرد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 29 شوال 1240ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی، مزین به ترنج و سرترنج، 219گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21 سم [اهدائی ف: 3-73]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12562

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي ارشدنا الى اصلاح الأعمال؛ انجام: بعضی تجویز کرده اند و در آن اشکال است.

از ابتدای مقدمه تا پایان خمس است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی، زمینه مشکی، مزین به ترنج و سر ترنج آراسته به گل و برگ، 330 گ، 14 و 15 سطر، اندازه: 14/7 ×5/ 20سم [ف: 21/1-119]

20. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 835

آغاز: برابر طهارت تا حج؛ خط: نسخ، كا: محمد رضا بن محمد على، تا: 1240ق؛ 125 گ، 23 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-28]

21. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1495

آغاز: برابر

طهارت تاخمس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق؛ 206گ، 15سطر ، اندازه: 14× 21 سم [ف: 2-28]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2286

آغاز: برابر؛ انجام: و اگر سید صغير باشد حکمش مثل زوج صغير است.

از ابتدای مقدمه تا انتهای روزه؛ خط: نستعلیق، کا: محمد رضا، تا: صفر 1240ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: شاهزاده او کتایی رییس وقت کتابخانه، 1342؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 125گ، 20 سطر، اندازه: 12× 21 سم [ف: 21/1 -119]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20723

آغاز: برابر؛ انجام: که از برطرف شدن آن مأيوس است واجب است او را گرفتن نائب.

خط: نسخ، كا: موسى على جندقی، تا: 1241ق؛ مصدر است به شانزده برگ در احکام زنان و مذيل به پنج برگ در احکام حج از مؤلفی نامعلوم، آغاز ذیل: «بسمله، بدان که صورت حج تمتع که فرض اهل بلاد بعید است.»، انجام: «و در هر یک از آن سه این عمل را بجا بیاورد که عمل تمام است.»؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 251 گ، 18 سطر، اندازه: 15×20/5سم [اهدائی ف: 3-72]

24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4162

بی کا، تا: 1241 ق [نشریه: 13- 372]

25. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6533- 33/83

آغاز: برابر؛ انجام: واگر کسی حج بر او قرار گرفت سابقة ... واجب است او را گرفتن نائب

خط: نستعلیق، كا: ابن مرحوم کربلایی کلب حسین برای برادرش ملا صادق بن ملا شریف، تا: چهارشنبه 26 ذیحجه 1241ق؛ مصحح، پس از اتمام رساله صورت چند سؤال و جواب فقهی از سید مجاهد درج شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 154 گ، 16 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 1-469]

ص: 678

26. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7230

خط: نسخ، كا: محمد بن ملا قربان علی، تا: پنج شنبه 23 محرم 1241ق؛ دو بند فقهی در آن هست که در نخستین آن از «مذهب جناب آقایی آقا سید محمد ره» یاد شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 104گ، 16 سطر (12× 15)، قطع: خشتی، اندازه: 17/5× 23 سم [ف: 16-494]

27. تهران: ملک، شماره نسخه: 2046

خط: نسخ، کا: جواد بن علی محمد علی مراد، تا: 13 ذیحجه 1293ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن سیاه، 152گ، 21 سطر، اندازه: 10/7× 25 سم [ف: 2-127]

28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5063- 25/153

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، در نزد مترجم با نسخه اصل مقابله شده و در پایان دستخط و مهر مترجم موجود است؛ جلد: تیماج مشکی، 137 گ، 23 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 2-850]

29. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4116/2

آغاز: برابر؛ انجام: از اداء آن و عذری است که از برطرف شدن آن مأیوس است واجبست او را گرفتن نائب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ تملك: «خليل الله بن عبدالباقی حسینی رازی» به سال 1297 و 1300؛ جلد: تیماج قهوه ای، 106گ (135پ -241پ)، اندازه: 15× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-172]

30. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6772- 34/142

آغاز: برابر؛ انجام: و عذری است که از برطرف شدن آن مأيوس است واجب است او را گرفتن نایب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 211گ، 16 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-469]

31. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 692

آغاز: برابر؛ انجام: علماء طالبين علم می باشد، حج واجب نیست و فروختن.

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واپسین سربند در نسخه «باب در بیان قدری از احکام حج» است؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوا تیماج مشکی پوشانیده، مجدول، 193گ، 14سطر (7/5× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 2-18]

32. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1659

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 211گ، 7 سطر (1679)، اندازه: 14× 21 سم [ف: 228-8]

33. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 129

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-12]

34. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 171

بی کا، تا: قرن 13 نشریه: 5-210]

35. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 413/2

خط: نسخ، كا: محمد هاشم، بی تا، جان کربلا؛ محشی از مؤلف به لفظ «منه مد ظله العالی»، با نسخه اصل مؤلف مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر جدول دار و نقش گل و بوته مذهب، 17 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف:-207]

36. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 11854

آغاز: که همه کس منتفع شوند، نبود امر فرمودند پس ترین تلامذه خود تراب فعال مخلصين ... را بترجمه اصلاح العمل خود که کتاب فتاوای ایشان است؛ انجام: بتضييع احکام آن و اكتفا به خوردن و نیاشامیدن نماید

از آغاز کتاب تا انجام مسائل نماز است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز (یک برگ) و انجام کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مشمعی قهوه ای با مقوا عطف تیماج قهوه ای اندازه، 166گ،15 سطر (10× 15)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 30-111]

37. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10711

آغاز: برابر؛ انجام: چون آن خیار مادام العمر می باشد به ارث نمی رسد که هر وقت شخص بمیرد و ارث آنرا اگر خواهد فسخ نماید بنابر اظهر ... .

خط: نسخ، كا: ابراهیم حسینی، تا: در عصر مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 199گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 27-157]

38. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 905

آغاز: برابر طهارت تا حج؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 187 گ، 16سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 2-28]

39. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1149

آغاز: برابر

طهارت تا خمس؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 190گ، 15 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 2-28]

40. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 223/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ محشی؛ جلد: پارچه ای، 18سطر، اندازه: 17× 22سم [ف:-193]

41. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 126/4

آغاز: برابر؛ انجام: و بهر حال واجب است شستن تمام بدن به نحوی که جزیی از آن نماند.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری رنگ و فستقی، جلد: تیماج قهوه ای، 18 سطر (85× 16)، اندازه: 15×21/5سم [عمومی ساری و تنکابن: ف:-102]

42. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21203

بی کا، بی تاب؛ خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]

43. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6176

آغاز: نیست اجتهاد و تقلید بلکه در هر امری بنای کل عقلا می باشد رجوع کردن بسوی عارف و اهل خبره چنانچه می بینیم در رجوع مردم بسوی طبیب و صراف و نحو آن پس ثابت شد

ص: 679

وجوب تقليد عقلا، انجام: و بر زنان حرام نیست پوشیدن آن حتى در نماز و نسبت ... نیز احوط ترک است و پوشیدن در غیر نماز نیز بر مردان حرام است مطلقا.

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، بدون مقوا، اندرون کاغذی، 60گ، 16سطر (7/2× 14)، اندازه: 16/5×20/5 سم [رایانه]

44. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 897

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 153گ، 20 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 28-2]

45. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 547/1

انجام: و اگر حکم به کراهت شده هر دو را ترک نماید و هر دو مکروه می باشد چنین می فرمایند جناب استاد ... خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1235؛ افتادگی: انجام؛ 13گ (1پ -13پ)، اندازه: 10/5× 18/5 سم [ف: 2-418]

46. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2181

آغاز: برابر؛ انجام: از اداء آن وعذری است که از برطرف شدن آن مأيوس است واجبست او را گرفتن نائب.

از طهارت تا پایان حج؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی بدون مقوا، دور مشکی، 180 گ، 18 سطر، اندازه: 15× 21 سم [محدث ارموی میخ: 1- 171]

اكمال الاصلاح (ترجمه) = رساله تغییرات / فقه / فارسی

واعظ خراسانی، حسن بن رفيع

vāřez-e xorāsānī, hasan ebn-e rafī

وابسته به: الاكمال في تكميل اصلاح العمل = اكمال الاصلاح؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242ق)

مرحوم سید محمد بن علی طباطبائی معروف به مجاهد در آغاز رساله علمیه موسوم به «اصلاح العمل» نگاشت و پس از آن در سال 1239 ق در برخی از مسائل آن تغییر نظر داد و رسالهای دیگر به نام «اكمال الاصلاح» نوشت و حسن بن رفيع مزبور نیز آن را ترجمه نموده است.

مشهد، گوهرشاد، شماره نسخه: 2084/3

آغاز: بسمله، حمدله این رساله ای است که مشتمل بر مسائلی که رأی شریف مبارک جناب مستطاب معلی القاب ... تغییر یافته؛ انجام: پس مجرد فرو رفتن در آب حرام است در روز، صوم و روزه را فاسد می کند اگرچه کم کم در آب فرو برد و این نیز احوط است تمام رساله تغییرات به خط مترجمش و التماس دعائی از عاملان بر او می باشد.

خط: نسخ، كا: محمد حسن بن میر سهراب، تا: 1242ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج یک لا مشکی، 13 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 5-474]

اكمال الاصلاح (مختصر) / فقه / فارسی

ikmāl-ul işlāḥ (muxtaşar)

واعظ شوشتری، حسین بن حسن، ق13 قمری

vā‘ez-e šūštarī, hoseyn ebn-e hasan (- 19c)

وابسته به: اكمال الاصلاح = ترجمه اصلاح العمل؛ یزدی، حسن بن محمد علی (-1242)

«اصلاح العمل» از سید مجاهد و ترجمه آن به نام «اكمال الاصلاح» از ملا حسن این محمد علی یزدی، و این مختصر از ملا حسین واعظ شوشتری.

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2023/2

خط: نسخ، كا: مهدی بن علی بن حاج محمد عبدالهادی کاظمی، تا: 1240-1241ق؛ با این یادداشت از سید مجاهد بر برگی نخست: «مختصر اكمال الإصلاح من مختصرات ولدنا العالم جناب الآخوند ملا حسين الواعظ شوشتری ... صححه بیده فالعمل به من طرفنا مأذون الداعي (مهر سيد مجاهد)» با تاریخ 1245(؟)؛ 9گ (43-52)، 15 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 3-167]

اكمال الاصلاح (منتخب) = ترجمه اصلاح العمل / فقه / فارسی

ekmāl-ol eslāh (mn.) = t.-ye eslāh-ol “amal

مختصری است از کتاب «اصلاح العمل» سید محمد مجاهد و شاید از ملاحسن بن محمد علی یزدی باشد که بنام «مصباح الطريق» معروف است ولی در آغاز با نسخه حاضر متفاوتند. از آغاز کتاب الطهارة تا پایان کتاب الاعتكاف را داراست.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4233/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چون بعضی از مسائل اصول و فروع دین را لابد است مکلف که به اجتهاد یا به تقلید مجتهد حي جامع الشرایط بداند؛ انجام: و اگر مرتد شود معتکف در بین اعتکاف باطل می شود اعتكاف او واجب است بیرون رود از مسجد.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: الوان، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 78گ (49پ- 127پ)، 13 سطر، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [محدث ارموی مخ: 3-1403]

اكمال الاصلاح (منتخب) = ترجمه اصلاح العمل / فقه / فارسی

ekmāl-ol eslāh (mn.) = t.-ye eslāh-ol ‘amal

وابسته به: اكمال الاصلاح = ترجمه اصلاح العمل؛ یزدی، حسن بن محمد علی (-1242)

ص: 680

کتاب منتخب «ترجمه اصلاح العمل» حسن بن محمد علی یزدی (قرن 13 ق) است که متن آن از سید محمد مجاهد (1162- 1242 ق) می باشد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8628

آغاز: بسمله، حمدله ... اما بعد چون بعضی از مسائل اصول و فروع دین را لابد است؛ انجام: آب وضو باید به قدر یک مد باشد و آن یک چهار یک من) تبریز است و این مستحب است مشتمل است بر صلات و صوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 26گ، 14 و 15 سطر، اندازه: 9×14 سم [ف: 21/1 -120]

اكمال الاعلام في مثلث الكلام = المثلث في اللغة / لغت / عربی

ikmāl-ul aʻlām fi mutallat-il kalām = al-mutallat fi-1 luga

ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600-672 قمری

ebn-e mālek, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (1204 -1274)

واژه هایی که دارای یک صورت است و سه گونه خوانده می شود و از برای هر یک معنایی گفته شده، در این کتاب گرد آورده شده. در آغاز چهار «فصل» است در واژه هایی که سه گونه خوانده می شود ولی یک معنی دارند. مؤلف در مقدمه اش می گوید که از کتاب بطليوسی که در همین فن نوشته شده استفاده کرده است. (احمد اشکوری)

آغاز: الحمدلله الذي فضل الانسان على كثير ممن خلق تفضيلا و أسجل الاحسان فلا يزال وافرا جزيلا

انجام: و يهيع الشيء يسيل و یهوع يقيء بلا تکلف و أيضا يشتد حرصه

چاپ: مصر، 288، 1329ق.

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 354

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 7 و 8 تملک: زین العابدین بن محمد طاهر؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن مشکی ضربی، 196گ، 17 سطر، اندازه: 12/5× 18/8 سم [ف: 1- 466]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3262

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: همام الدين بن عبد الحميد بن محمد حسنی کرمانی، تا: چهارشنبه 20 شوال 1083ق، جان مکه مکرمه؛ مصحح؛ تملک: شريف بن فلاح کاظمی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 171گ، 17 سطر، اندازه: 14×20 سم [ف: 9-51]

اكمال الاعمال في استكمال الاقبال / دعا / عربی

ikmāl-ul aʻmāl fī istikmāl-il iqbāl

خاتون آبادی، عبد الباقي بن محمد حسین،-1207 قمری

xâtūn-ābādī, ‘abd-ol-bāqī ebn-e mohammad hoseyn ( 1793)

زیاراتی است که در کتاب «اقبال» سید بن طاوس نیامده با استفاده از کتاب مزار «بحار الانوار» گرد آوری شده در دو فصل: 1. زیارات امیر المؤمنین علی (عليه السّلام)؛ 2. زیارات سید الشهداء (عليه السّلام).

[الذريعة 282/2 ]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2623/2 و عکسی

2604/2 آغاز: الحمدلله فوق حمد الحامدين و الصلاة على محمد وآله الهادین صلی الله عليهم و رزقنا زيارتهم؛ انجام: برحمتك يا ارحم الراحمين ثم قبل الضريح وصل عنده صلاة الزيارة وما بدالك.

خط: نسخ، كا: جعفر بن محمد، تا: محرم 1201ق؛ مصحح، مجدول، دارای سرلوح زرین زیبا؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای، 26گ (431پ -457پ)، 22 سطر، اندازه: 17× 24 سم [محدث ارموی میخ: 1-172] و [عکسی ف: 7-188]

- اکمال الاكمال > الاستدراک

اكمال الايمان في تكمیل مراتب الیقین و الايقان / کلام و اعتقادات / فارسی

ikmāl-ul īmān fī takmīl-i marātib-il y aqīn wa-līgān

نوری، محمد علی بن زین العابدین

nūrī, mohammad ‘alī ebn-e zayn-ol-‘ābedīn (-)

[فهرستواره منزوی 125/9 ]

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3770

آغاز: بسمله، حمله، و بعد چنین گوید ... بر مرآت ضمیر منیر کافه مؤمنین ... مرتسم و منقوش بوده باشد؛ انجام: صدا میزد ای امیر بفرما

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رو کش زرد عطف پارچه سربی، 218گ، مختلف السطر، اندازه: 17× 23 سم [ف: 5-1789]

اكمال البلاغة / ادبیات عربی

ikmāl-ul balāga

عتبی، محمد بن عبدالجبار، 350؟ -427 ؟ قمری

‘otbī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-jabbār (962-1037)

منشئات و نامه ها و قطعه های ادبی است از مؤلف و ادبای بزرگ عرب، انتخاب شده برای کسانی که بخواهند نگارش ادبی والا

ص: 681

را بیاموزند. نام این بزرگان در این قطعه از کتاب آمده است: صاحب بن عباد، شیخ علی بن الفضل، عبد الله بن محمد بن و ندویه کاتب، اصفهبد، ابوالفتح ذوالکفایتین، ابوعبدالله الكياء، ابوسعد بن خلف الهمدانی، بهاء الدولة ابو نصر بن عضدالدولة، الملک العادل خلف بن احمد، شمس المعالی قابوس بن وشمگیر، ابوالفضل عبدالله میکالی، ابو ابراهیم اسماعیل بن احمد میکالی، محمد بن موسی نیشابوری، بدیع الزمان همدانی، ابو البرکات علی بن الحسین علوی، قاضی ابو القاسم علی بن الحسین داودی، ابونصر احمد بن محمد بن عبد الصمد کاتب، ابو نصر احمد بن محمد سامانی، رشید الدین وطواط، ابوسعید بن ابي الخير ، ابو علی ابن سینا، ابو الفضل احمد بن الحسین همدانی. مؤلف به «لطائف الكتاب» خود، در این کتاب حوالت می دهد.

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 259

بخشی از کتاب است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل سده 14؛ جلد: تیماج قرمز، 84گ، 11 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 2-15]

اكمال الحجة و ايضاح المحجة / اصول فقه / عربی

ikmal-ul hujja wa idah-ul mahajja

حسینی یزدی، عبدالرحيم بن ابراهيم، -1315 ؟ قمری

hoseynī yazdī, ‘abd-or-rahīm ebn-e ebrāhīm (- 1898)

تاريخ تأليف: شعبان 1300 ق (جزء اول) و 7 رجب 1302ق (جزء سوم)

کتابی است در حجیت ظن و ادله شرعیه که به شیوه استدلالی و به تفصیل نگاشته شده، شامل یک «مقدمه» (في بيان تفریق موضوع العلم عن موضوع الظن و حد كل واحد منها و منشاءه و ان الحدين لايتداخلان بحسب المفهوم عقلا فكذلك لغة و شرحا) و ده «مقصد»: 1. فيما جاء من الآيات في الكتاب العزيز الدالة على شرف العلم؛ 2. فيما جاء من الآيات في الكتاب العزيز الدالة على ذم الظن؛ 3. فيما ورد من الأخبار من طريق العامة و الخاصة في التعليم؛ 4. فيما يتعلق بالظن خاصه من الذم و عدم جواز العمل؛ 5. بيان حقيقة العلم و ماهیته و کیفیته وضعه و الاستدلال عليه؛ 6. فيما يتعلق باخبار الاحاد؛ 7. فيما يتعلق بغير العلم من الظن و الشک و الوهم؛ 8 الاستصحاب اما القول فيه فنقول قد عرفت سابقة بالحصر العقلي ان الاصول الكلية المكلف بها بعد فقدان العلم؛ 9. فيما يترای او يتخيل من التعارض بين هذه الاصول و بیان رفعها و فيه مقدمه و فصول؛ 10. التغيير و ما يلزمه من المقدمات؛ خاتمه: ما تتعلق باوقات الفرائض و النوافل الموقته من حيث الضيق و التوسعة و الاختيار و الاضطرار.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11661

آغاز: الحمدلله لم يزل متجلية في مرايا قلوب العارفين بمجامع العلوم متظاهراً في افئدة القاصدين بحقائق الاسلام؛ انجام: فانهما ما لا يفرق بينهما بعد الیاس و عدم امكان العمل بالتراجيح رجع الله احوالنا الى ما يرجحها من الأخلاق ... في الظاهر و الباطن و الاول و الاخر قد فرغ من هذا الجمع و التأليف و هو الثاني و العشرون منه من الكتب و الرسائل في المعقول و المنقول مما اعطاه الله تعالی .. بجاه نبينا سيد العرب و العجم.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تاب واقف: سید کاظم عصار، 1354؛ کاغذ: فرنگی آهاری نخودی، جلد: تیماج خرمایی، 269گ، 23 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 16-46]

إكمال الدراية في إثبات الولاية = الإمامية / کلام و اعتقادات / عربی

ikmāl-ud dirāya fī işbāt-il wilāya = al-imāmīya

رسالهای اعتقادی است در اثبات امامت حضرت امیر المومینن علی (عليه السّلام) و نفی خلافت سایرین در سه «فصل»: 1. الأمور التي تمسكوا بها على خلافة أبي بكر؛ 2. الأمور التي يستدل بها على خلافة المير المؤمنین علی (عليه السّلام)؛ 3. مطاعن الخلفاء الثلاثة.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14559

آغاز: بسملة، و رتبه على فصول، في الأمور التي تمسكوا بها على خلافة أبي بكر ... منها اجماع الصحابة الصحابة بعد النبي صلى الله عليه و آله لمصالح تفطنوا بها على أبي بكر و النظر فيه تارة في حجية الاجماع و أخرى في اصل انعقاده في خصوص المقام و ثالثة في المجتمعين، أما الأول: فاعلم؛ انجام: الصعن الثاني تخلفه عن جيش أسامة على النهج الذي عرفت في شرح مطاعن أبی بکر فلا حاجة إلى تكراره ثانياً

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج ضربی با ترنج گل و بوته.، 38گ، 12 سطر، اندازه: 8× 12/5 سم [ف: 36-579]

اكمال الدين و اتمام النعمة = كمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة / حديث / عربی

ikmāl-ud dīn wa itmām-un ni ́ma = kamāl-ud dīn wa tamām-un ni'ma fi itbāt-il ġayba wa kašf-il ḥayra

شیخ صدوق، محمد بن على، 2311 -381 قمری

šeyx-e sadūq, mohammad ebn-e ‘alī (924-992)

کتاب در اخبار و احادیثی است که راجع به غیبت حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) روایت شده و همچنین طول عمر و غیبت گروهی از انبیاء و بزرگان دین را شرح داده است و به این طریق حیات و غیبت امام زمان را اثبات می کند. مؤلف این کتاب را بنا به خواهش نجم الدين ابوسعید محمد بن حسن بن على قمی و در اثر خوابی که دیده بود، در 62 «باب» تأليف نموده است. مؤلف نام کتاب را از آیه کریمه «اليوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی» گرفته است. مؤلف در مقدمه کتاب چنین فرموده

ص: 682

اند: «هنگامی که از زیارت قبر حضرت علی بن موسی الرضا (عليه السّلام) بر می گشتم به شهر نیشابور در آمدم و چندی در آنجا اقامت گزیدم شیعیان امامیه را که به دیدن من می آمدند در امر غیبت شاکی دیدم و آنها را متمایل به طريقه اهل قياس. اخبار و احادیثی که در این موضوع وارد شده برای آنها نقل نموده و شک را از دل آنها بیرون بردم چون از آنجا رخت بربستم به شهر قم در آمدم و چندی نیز در آنجا اقامت نمودم شیخ نجم الدین ابوسعید محمد بن حسن بن محمد بن احمد بن علی بن صلت قمی که از علماء و فضلاء می باشند از بخارا بدانجا وارد شدند. چشمم روشن شد و بی نهایت خواستار دیدار ایشان شدم چرا که در دیانت و فکر و طریقت ایشان را ثابت و محکم می دانستم و پدرم از جد ایشان روایت می کرد و از علم و زهد و تقوی آن جناب نقل می فرمود چون به نعمت زیارت و برادری و محبت ایشان متنعم شدم شکر خدای تعالی را بجا آوردم، روزی در بین مذاکرات بیانی را یکی از فضلاء فلاسفه و منطقيين بخارا راجع به حضرت قائم کرده بود نقل و اظهار داشتند که مرا در امر غیبت قائم متحير و مشکوک کرده. چون این مطلب را گفتند ادله در وجود آن حضرت و اخبار و روایاتی راجع به غیبت آن جناب از پیغمبر (صلّي الله عليه و آله) و ائمه (عليهم السّلام) برای ایشان نقل نموده و شک و شبهه را از دل ایشان نیز خارج ساختم، از من خواستند کتابی در این موضوع تألیف کنم وعده داده که چون به وطن خود شهر ری برگشتم اطاعت خواهم کرد، در همین اوقات شبی در امور اهل و اولاد و آنچه از خود باقی گذارده اندیشه می کردم که ناگاه خواب مرا در ربود خود را در مکه معظمه و مشغول به طواف خانه در دور هفتم و نزد حجر الاسود دیدم که آن را دست می کشیدم و می بوسیدم و می گفتم: امانتم را ادا کردم و عهدم را وفا نمودم تا این که تو نیز شهادت به وفاء آن دهی. ناگاه حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه را بر درب خانه کعبه مشاهده نمودم برای مطلبی که در دل داشتم و می خواستم عرضه دارم به طرف آن حضرت رفته سلام کردم مطلب قلبی مرا دانست و جواب سلام فرمود پس از آن فرمودند چرا کتابی در غیبت تصنيف نمی کنی تا رافع هم تو گردد عرض کردم در غیبت چیزها نوشته ام. فرمودند وظیفه تو آن است کتابی در غيبت تصنیف کنی و در آن غیبت های انبیاء عليه السلام را نیز ذکر نمائی، حضرت از آنجا حرکت فرمودند من هم از خواب با حالت فزع و زاری بیدار شدم و به دعا و گریه با طلوع فجر مشغول بودم و از صبح همان شب به تألیف این کتاب برای امتثال امر حضرت ولی عصر (عليه السّلام) با استعانت از خدا و تو کل بدو شروع کردم. انتهى.»

آغاز: الحمد لله الواحد الأحد الفرد الصمد الحى القادر العليم الحكيم العلي العظيم المتعالى عن صفات المخلوقين ذی الجلال و الاکرام و الفضل و الأنعام الذي له الأسماء الحسنی و الامثال العليا و الحكمة البالغة

انجام: و في كتاب الله عز وجل الهدی و الشفاء فنبذوه و اتبعوا اهوائهم فذمهم الله و مقتهم و انفسهم فقال عز وجل و من اضل ممن اتبع هوى بغيير هدى من الله ان الله لايهدي القوم ... قلب متكبر جبار ...

چاپ: در چاپخانه آقا میرزا باقر رازی به خط نسخ با فهرست و با وقفنامه حاجی علی نقی کاشانی تاجر تهرانی (نستعلیق) در 391 ص وزیری به سال 1301 بچاپ سنگی رسید و در سال های 1310 و 1378 ق در تهران

[الذريعة 283/2 و 138/18 ؛ برو کلمن 187/1 و ذیل 322/1 و ترجمه عربی آن 347/3 ؛ کشف الحجب 57]

شرح و حواشی:

1- بلوهر و بوداسف = یوزاسف و بلوهر؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1037-1110)

2- اكمال الدين و اتمام النعمة (ترجمه)؛ اردکانی، احمد بن محمد ابراهیم (1175-1238)

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2936

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على بن فخرالدین فخار جرجانی، تا: پنج شنبه از رمضان 891ق، جا: مقام مبارک شهدای کربلا (پایان جزء اول) در مقام دشت کربلا از ولایت بشیر آباد قریب تخت سلیمان در مقام مزار امام زاده امیر عبدالله کاظم (پایان کتاب)؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ تملک: محمد کاظم بن آقا رضا؛ جلد: تیماج تریاکی ضربی لبه دار، 342گ، 21 سطر، اندازه: 18× 26 سم

[محدث ارموي مخ: 1- 73]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2175

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-218]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 447 و عکسی 2534

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، دارای نشان بلاغی است که با نسخه شهید دوم مقابله کرده اند؛ تملك: محمد بن علی بن عبدالصمد اصبعی بحرانی با مهر اجرنی یا صمد بحق محمد بن على» (بیضی)، علی رضا بن عبدالواحد بهبهانی به تاریخ پنجشنبه غره جمادی الثانی 1137، جلال الدین بن مؤيد الدولة به تاریخ 12 ربیع الاول 1298، تملکی بدون نام به تاریخ 1300 با مهر «عبده الراجي محمد اسماعيل» (بيضي)؛ جلد: دو رو تيماج رو قهوه اي پشت قرمز، 373گ، 17 سطر، اندازه: 15/5 ×27سم [ف: 2-50] و [عکسی ف: 7-126]

3. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 19225

آغاز: برابر خط: نسخ، كا: على بن محمد بن حیدر تبریزی، تا: غره رجب 960 ق ، جلد: مقوا عطف میشن قهوه ای، 364گ، 17 سطر (10× 14)، اندازه: 15/5× 20/5 سم [ف: 2-298]

ص: 683

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8674

آغاز: البيضاء التي ليلها كنهارها و ظاهرها كباطنها و لم يدع امته في شبهة و لاعجبا من امره ولم يدخرهم نصيحة و لا هداية ولم يدع برهانا و لا حجة

جزء اول، خط: نسخ، كا: ابن سنبعه جبل عاملی، علی بن يوسف، تا: یک شنبه 14 ذیقعده 184ق، جان نجف اشرف؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، در سه برگ پایانی چند یادداشت پراکنده به نقل از محاضرات راغب و علل الشرایع و ابن راوندی و یحیی بن معاذ و فتوحات مکیه و سعدالدين حموی و تفسیر آیه نور یکی از افاضل و عدی بن حاتم و اشعاری از فردوسی و مولوی، روی برگ اول یادداشت وقف کتاب؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول کشی ضربی، عطف تیماج قرمز، 119گ، 17سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 28-202]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13837

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين؛ انجام: ان کنتم مومنین اضعف العباد علی نجفی

جلد 1-2؛ خط: نسخ، كا: علی نجفی، تا: یک شنبه 27 ربیع الاول 995ق؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: فاضل خان، 1065ق، کاغذ: حنائی، جلد: تیماج مشگی ضربی با ترنج و سرترنج، 244گ، 21 سطر، اندازه: 17× 26/3 سم [ف: 14-450]

6. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 69

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ مقابله شده، محشی با نشان «سلم، مجمع البحرین، ملل و نحل، نهایه، ص، کنز، ق»؛ تملك: محمد بن عبد علي بن عبدالجبار کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 196 گ، 23 سطر (11×17/5)، قطع: وزیری، اندازه: 18×24/5سم [ف:-462]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12861

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ نسخه در 25 ذیحجه 1065 با نسخه محمد بن محمد بن حسن بن طویل حلی صفار مکتوب در دوشنبه 18 شوال 333 تصحیح و مقابله شده؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: سوخت قهوه ای، 174گ، 24 سطر، اندازه:16/3 × 24/5سم [ف: 451-14]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16968

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و اله اما بعد فان الله تبارک و تعالى يقو؛ انجام: ظنوا أن ذلك يوجد في غير آل الرسول كذبتهم و الله انفسهم و منتهم الاباطیل.

جلد 1-2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام (دو ورق)؛ محشی در توضیح لغات؛ واگذاری دانشگاه علوم اسلامی رضوی در مهر 1368؛ کاغذ: نخودی، 264گ، 24 و 25 سطر، اندازه: 12/6× 243 سم [ف: 14-453]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8869

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين؛ انجام: حدثنا عبد العزيز بن يحيى الحلودى البصري قال حدثنا محمد بن زكريا الجوهری.

جلد 1-2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مجدول،؛ واقف: قطب المحدثین، بهمن 1338؛ کاغذ: حنائی، جلد: تیماج عنابی، 305گ، 19سطر (9/7× 17/3)، اندازه: 13/8× 26/1 سم [ف: 14-453]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9113

آغاز: فثبت آن خلافة الله توجب العصمة ولايكون الخليفه الا معصوما؛ انجام: فعلم الامامة كله من الله عزوجل و من رسوله فبذلك يكون عالما.

جلد 1 - 2؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا قرن 11؛ «رساله رجعت» تأليف علامه مجلسی در حاشیه آن می باشد؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن مشگی، 219گ، 22 سطر، اندازه: 18/9× 25/7 سم [ف: 14-454]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12527

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج دار، 182گ، 25 سطر، اندازه:18/2 × 23/5سم [ف: [449-14

12. قم: امام صادق؛ شماره نسخه: 93

آغاز: آدم عليه السلام الباب الثالث و العشرون في نص الله تبارک و تعالى على القائم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح توسط کاتب، محشی، وقفنامه کتاب به تاریخ 1337 و در آن شرط شده که بهره برنده از طلاب حوزه قم باید کسانی باشند که به علوم جدیده و السنه خارجه استغال نداشته باشند؛ تاریخ وقف: 1337؛ جلد: تیماج قهوه ای، 386گ، 19 سطر، اندازه: 16× 27سم [ف:-74]

13. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1595

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ اندازه: 18× 30/5 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

14. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1195

خط: نسخ، كا: قربانعلی، تا: 1090-1093؛ 310گ، 19سطر، اندازه: 17× 24 سم [ف: 1-20]

15. قم؛ معصومیه، شماره نسخه: 566

آغاز: برابر؛ انجام: قال النبي صلى الله عليه و آله و كان فضل الله عليك عظيماً.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه عبد الوهاب ملکی مازندرانی در 1328ش؛ جلد: تیماج قهوه ای، 323گ، 22 سطر (10× 21)، اندازه: 18× 30 سم [ف: 2-206]

16. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 77

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قرمز، 224گ، 25 سطر، اندازه: 13/5× 23/5 سم [ف:-61]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8675

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول، دارای سرلوح

ص: 684

و کتیبه مرصع مذهب بسیار زیبا و دقیق، در دو برگ آغازین تاریخ تولدی به سال 1269ق، تاریخ وفات محمود خان ملک الشعراء به سال 1310ه به خط عباس قلی سپهر کاشانی؛ مهر: «یا واهب العطايا» (مربع)، «عبده الراجی محمد هادی بن احمد» (بیضی)؛ تملک: ابن محمد سعید با مهر «العبد محمد 1091» (بیضی)، تملکی به سال 1273 ق با مهر «هو الملك العزیز» (بیضی)، عباس قلی بن لسان الملک کاشانی به سال 1300ه_ که کتاب را از رضا بن عباس طباطبائی در تهران خریده؛ جلد: تیماج دو رو سر طبل دار، رو مشکی با جدول زرین، 303گ، 19 سطر، اندازه: 14×26/5سم [ف: 28-202]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 382 طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12-11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 300گ، 20 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14×18/5 سم [ف: 24-258]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4185

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد نصیر بن جلال الدین تبریزی، تا: قرن 11؛ مهر: عبده محمد حسین بن صادر بن عابد الموسوی؛ تملك: حیدر بن على بن اسماعیل هاشمی کرکی عاملی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز ضربی زرکوب سه ترنج زر و روپوش و لولادار، 390گ، 17 سطر (8× 15/5) [ف: 11-190]

20. شیراز؛ وصال (دکتر)؛ شماره نسخه: 35

بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 5-293]

21. همدان؛ دامغانی (آقای)؛ شماره نسخه: 2

بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 5-383]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 808 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: ترکی بغدادی، جلد: تیماج نیلی، 177گ، 27 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21× 32 سم [ف: 24/2- 30]

23. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 251

بی کا، تا: قرن 11؛ با سرلوح زرین؛ قطع: رحلي [ف:-208]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20973

آغاز: برابر؛ انجام: فلما بلغ الى آخرهم قال الثاني عشر الذي يصلي عیسی بن مریم علیه السلام خلفه علیک فسنته و القرآن الكريم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، 225 گ، 15 و 16 سطر، اندازه: 13× 20 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-136]

25. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 461

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 9 جمادى الأول؟، قرن 11؛ دارای سرلوح زرین، مجدول، مصحح؛ وقفنامه کتاب از حاج محمد ابراهیم با مهر «عبده محمد ابراهيم بن محمد حسن» (بیضی) دیده می شود؛ اهدایی: آية الله صادقی؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای سوخته ضربی، 258 گ، 23 سطر، اندازه: 15/5× 28 سم [ف: 2-331]

26. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1867

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ جلد: تیماج قرمز، 265گ، 19 سطر، اندازه: 17× 26 سم [ف: 5-292]

27. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4437- 22/158

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ تاریخ وفات آقا رضا میر محمد صادقی در 21 رمضان 1350 به نظم درهفت بیت، و در پایان نسخه وفات محمد مهدی واعظ در 24 صفر 1350 به نظم در 8 بیت؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 255گ، 23 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1- 471]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5826

از باب «ما روي عن الصادق» تا پایان کتاب است؛ خط: نستعلیق، كا: فضل الله بن محمد (کاشانی)، تا: دوشنبه نیمه رمضان 1001ق؛ مصحح؛ تملک: محمد علم الهدی بن محمد بن مرتضی (فرزند فیض کاشانی)؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 116گ، 21 سطر، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 15-212]

29. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 425

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1006ق؛ مهر: «زین العابدین موسوی»، عبده رفيع»؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی با تیماج آلبالویی، 254 گ، 35 سطر (8× 18)، اندازه: 14/5 ×27سم [ف: 1-381]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1807

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، کا: محمد ابراهیم، تا: 1006ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی [الفبائی:-471]

31. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6641- 34/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملا محمد بن مرحوم يوسف آقا، تا: 22 رجب 1008ق؛ مصحح، در آخر نسخه فضایل امام علی (عليه السّلام) به نقل از کتاب ورام، و نیز وصایای امام علی (عليه السّلام) به امام حسن (عليه السّلام) و امام حسین؛ تملك: محمدباقر بن محمد تقی با مهر مربعی وی، محمدعلی بن ابی الحسن حسینی با مهر وی؛ جلد: تیماج قهوه ای لولا دار، 195 گ، 28 سطر، اندازه: 19×29سم [ف: 1- 471]

32. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6324

خط: نسخ، كا: هادی بن ملا ابراهیم، تا: جمعه 26 جمادی الثانی 1012ق؛ مقابله شده در روز پنج شنبه 5 ربیع الثانی 1158، مالک نسخه محمد جعفر مالک آن را در شوال 1112 مقابله کرده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، گرد و عطف تیماج مقوایی از یک سوی، 203گ، 31 سطر (11×22)، قطع: رحلی، اندازه:

ص: 685

16× 31 سم [ف: 16-242]

33. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5877

خط: نسخ، كا: نعمة الله بن میر کک اصفهانی، تا: جمعه 7 ربیع الاول 1020ق؛ تملك: ابوالقاسم بن محمد کاظم با مهر گرد بزرگ او، کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: آلبالویی سیر با لولا، 226گ،24 سطر، اندازه: 18× 29 سم [ف: 1-445]

34. تهران: ملک، شماره نسخه: 2206

خط: نسخ، كا: اسماعيل بن محمد قاسم نایینی، تا: محرم 1021ق؛ کاغذ فستقی، جلد: میشن قهوه ای، 199، 24 سطر، اندازه: 19/3× 28/4 سم [ف: 1-445]

35. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 957

کا: محمد بن احمد بن اسماعیل جبیلی جبل عاملی، تا: پنج شنبه 17 شوال 1024ق، جان مکه مکرمه، برای محمد علی مشهور به قاضی احسن؛ تملک: صالح بن عبدالکریم بحرانی 17 رمضان 1090؛ اندازه: 20× 30 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

36. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6361

خط: نسخ، كا: حسین بن میر محمد رضوی، تا: دهه دوم ذیقعده 1029ق؛ با یادداشت 1235؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ترنجی مقوایی با لولا، 295گ، 24 سطر (7× 18)، قطع: وزیری، اندازه: 15×27سم [ف: 16-252]

37. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 1808

آغاز: نزعا الى الدعاء و البكاء

خط: نسخ، بی کا، تا: 1033ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قرمز، 300گ، 17 سطر (9× 15)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 3-1061]

38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14232

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نستعلیق، كان محمد رضا بن شکرالله دزماری، تا: اوایل ذیقعده 1033ق، جان روستای سلامه حجاز؛ واقف: سید محمدباقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: آهارو مهره نخودی، جلد: میشن زرشگی، 132گ، 24 سطر، اندازه: 21×30/8سم [ف: 452-14]

39. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7036- 36/36

آغاز و انجام: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد یوسف بن حاجی بداق سروی، تا: 1037ق؛ مصحح؛ تملک: محمدیوسف بن حاجی بوداق سروی 1037ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج مجدول گرهی، 212گ، 22 سطر، اندازه: 19× 30سم [ف: 471-1]

40. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 797

آغاز: برابر؛ انجام: و قال عزوجل كبر مقتاً عند الله و عند الذين آمنوا ...

خط: نسخ، كا: سلطان محمد بن محمد على بن قاسم بن حسن حکم آبادی نطنزی، تا: جمعه 19 رمضان 1041ق، جا: بقعه شیخ مسعود، به امر امیر یدالله عربشاه و حسب الفرموده علامي محمد قاسما اصفهانی؛ مصحح؛ تملک: محمد هاشم بن محمد و مهر «لا اله الا الله الملک الحق المبين محمد هاشم» (بیضی)، محمد هادی بن محمد قاسم استرابادی و مهر بیضوی وی، حسن بن عبدالغني الحسینی به تاریخ 1148 و مهر «ظني بالله حسن» (بیضی)، رضی بن عبد الغني به تاریخ 1199 با مهر «الواثق بالله الغنی رضی الحسینی» (بیضی)، رضي بن محمد علی به تاریخ 1205 با مهر «عبده رضی بن محمد علی الحسینی» (مربع)؛ مهر: «عبده محمد علی بن رضی الحسینی» (بیضی)؛ جلد: تیماج دو رو قهوه ای، 288گ، 17 سطر، اندازه: 18× 25 سم [ف: 2-403]

41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21650

آغاز: برابر؛ انجام: فلما بلغ إلى آخرهم قال الثاني عشر الذي يصلي عیسی بن مریم علیه السلام خلفه علیک فسنته و القرآن الكريم

جلد 1؛ خط: نسخ، كا: ابراهيم بن محمد بن جرجانی، تا: 20 رجب 1044ق؛ مصحح، محشی، مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن، 113گ، 31 سطر، اندازه: 20× 30/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-136]

42. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1138- 7/38

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالحسین خطیب نجفی، تا: نیمه جمادی الثانی 1044ق؛ جلد: تیماج زیتونی مجدول گرهی، 370گ، 17 سطر، اندازه: 15× 25 سم [ف: 1- 471]

43. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 130

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 19 شوال 1048ق، جان مکه مکرمه، منازل بنی مخزوم؛ مصحح، محشی، چند یادداشت به تاریخ های 1292-1297؛ مهر: عبدالحسین» (بیضی)، «محمد على بن عبدالحسین» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 218گ، 23 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 1-112]

44. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 40

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1051ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 207گ، 23 سطر، اندازه: 19× 26 سم [ف: 1-38]

45. خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 71

خط: نسخ نازیبا، کا: محمد تقی بن ابراهیم سرخاب مازندرانی تا: 11 شوال 1054ق، جان مکه کوه ابو قبیس؛ مصحح، تملك: محمد على الأمامي الخوانساری» با مهر «محمد علی» (بیضی)، الشيخ موسی بن محمد» با مهر «موسی بن محمد» (هشت گوش)، شيخ رمضان»، «فاطمه بنت حسان»، تملک پاک شده «ابن النقاش»؛ جلد: تیماج دو رو قرمز جگری ساده، عطف تیماج شتری، 201گ، 25 سطر، اندازه: 20/5× 30 سم [ف: 1-55]

ص: 686

46. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2713

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم بن محمد معصوم انجو حسنی حسینی شیرازی، تا: 1054ق؛ دارای سرلوح و کتیبه، مجدول، یادداشت وقف میرزا خانلر حلالحوز به سال 1239، یادداشت خرید نسخه به سال 1315 با مهر «یاحی، عبده الراجی فریدون 1224» (خشتی)، یادداشت خرید به سال 1291 با مهر «محمد حسن الطباطبایی» (بیضی)، مصحح، کاغذ: فرنگی شکری و نخودی، جلد: چرم صاغری، سیاه، ترنج و سرترنج به زر و گل و بوته زرشکی، عطف با تیماج سیاه، لولادار با طرح سرلوح، مقوایی، 532ص، 19 سطر (8× 16)، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 13-175]

47. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 263

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد کاظم حسنی حسینی انجوی شیرازی، تا: شنبه 18 رمضان 1054ق؛ با سرلوح؛ جلد: سوخت، 532ص [نشریه: 7-212]

48. شیراز، امام عصر، شماره نسخه: 211

خط: نسخ، كا: عبد القادر بن محمد کاتب بهبهانی، تا: پنج شنبه 22 صفر 1054ق؛ مصحح؛ 256 گ، 21 سطر (8× 18)، اندازه: 15× 25 سم [ف: 1-81]

49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20074

آغاز: برابر؛ انجام: و قد فرغ من تسويد يوم الثلثا قدری الرضوی جلد 2-1؛ خط: نسخ، كان محمد حسين قدری رضوی، تا: 1055ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1374؛ کاغذ: حنائی و نخودی آهار مهره، 303گ، 16 سطر، اندازه: 15/5× 24/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-135]

50. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن شماره نسخه: 22

خط: نسخ، كا: منصور بن منصور حاجی کاتب احسائی، تا: نیمه شعبان 1058ق، جهت قاضی محمد امین اصفهانی (پایان جزء اول)؛ مصحح، در برگ آخر عنوان «ملاحظه شد» به سال های 1297 و 1296؛ مهر: «محمد علی بن محمد حسن» (بیضی)، ابوالقاسم» (بیضی)، «الراجی ابوالقاسم بن محمد تقی (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 262گی، 27 سطر، اندازه: 12/5 × 25/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-133]

51. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3376/2

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1058ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ 187گ (100پ -287ر)، 23 سطر، اندازه:18/5 × 24/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-173]

52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16483

آغاز: و دليلنا أن جعفراً على نص على موسى عليهما السلام هو بعينه دون غيره؛ انجام: برابر

ج 1-2؛ خط: نسخ خوش، كا: ابن حسین تبریزی، تا: اوایل صفر 1060ق؛ افتادگی: آغاز (30 ورق)؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: آهارو مهره حنائی، جلد: تیماج عنابی، 251گ، 19 سطر (11/3× 20/5)، اندازه: 17×27/5سم [ف: 14-453]

53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15399

آغاز و انجام برابر

جلد 1-2؛ خط: نستعلیق، كان محمد سعيد بن محمد صادق اصفهانی، تا: جمادی الاول 1060ق؛ دارای سرلوح مزدوج مذهب، مجدول اوراق، پشت ورق اول خط فرهاد میرزا در 14 جمادی الاول 1290؛ واقف: شیخ غلامرضا نمائی، تیر 1366؛ کاغذ: آهاری شکری، 300گ، 12 سطر (7/7× 13/5)، اندازه: 12/3 ×19/5سم [ف: 14- 450]

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1061ق، جا: مشهد؛ واقف: دکتر شمس الدين جزایری، شهریور 1348؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج لبه دار ضربی با ترنج و سرترنج زرین، 449گ، 15 سطر، اندازه: 12/8× 22 سم [ف: 14- 450]

55. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3218

خط: نسخ، كا: عنایت الله بن محمد حسین، تا: 1062ق، جان مشهد؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن، یک لا، 166گ، 28 سطر (9/5× 19)، اندازه: 13/5× 24 سم [ف: [25-15

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 111

همان نسخه بالا [نشریه: 7-212]

56. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 686

آغاز: برابر؛ انجام: و الجهاد مع اعدائه بين يدي هذا الانام عليه صلوات الله الرحیم الرحمن

خط: نستعلیق، کا: محمد زمان بن ابو طالب نصیری طوسی، تا: 1063ق، جا: اصفهان، کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج مذهب گل و بوته دار ضربی مقوایی، 261گ، 17سطر کامل (9× 20/5)، اندازه: 18/5× 32 سم [ف: 8-152]

57. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 409

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن محمد باقر اصفهانی، تا: جمادی الثانی 1063ق، برای ابوالحسن میرزا؛ در شعبان همان سال وسیله محمد حسین بن محمد باقر طالقانی مقابله شده، جزو کتب کتابخانه شاهزاده احتشام الدولة بوده با مهر او، یادداشت خرید با مهر خان لر؛ جلد: تیماج مشکی، 405گ، 16 سطر (9× 14)، اندازه: 17×26/5 سم [ف: 1-14]

58. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37975

آغاز: بسمله. عدة ما في هذا الكتاب و الله الموفق للصواب خمس و ستون بابا؛ انجام: الباب الخامس و الستون في النوادر

جلد 2-1؛ خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن شاہ علی حسینی عاملی، تا: رمضان 1063ق؛ مصحح، محشی، مقابله شده، دارای بلاغ در چهارشنبه 30 رمضان 1078؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشي ضربی با ترنج و سرترنج،

ص: 687

عطف میشن قهوه ای سوخت، 185 گ، 28 سطر، اندازه: 19× 32 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-134]

59. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 357 خط: نسخ، بی کا، تا: 1063ق؛ 260گ، 24 سطر، اندازه: 15× 25 سم [ف: 1-20]

60. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 183

آغاز و دعا الى سبيله بالحكمة و الموعظة الحسنة و عمل بالكتاب و باتباعه و اوصى بالتمسک به و بعتر ته و الأئمة بعد وفاته

خط: نسخ، كان محمد تقی بن محمد شریف قمی، تا: شنبه 5 شعبان 1064ق (تا نیمی از جزء دوم)، باقی نسخه به خط محمد صالح شریف موسوی، رمضان 1064؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 282گ، 23 سطر، اندازه: 15× 25/5 سم [ف:-146]

61. کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه: 67

خط: نسخ، كا: محمد صالح شریف موسوی، تا: پنج شنبه 22 رمضان 1064ق؛ تملک: محمد اسماعیل قمی؛ قطع: وزیری [نشریه: 7-38]

62. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 372

خط: نسخ، كا: محمد یوسف بن لطف الله شیرازی، تا: جمادی الاول 1064ق؛ مجدول، مصحح توسط کاتب، دارای نشانی بلاغ؛ جلد: تیماج مشکی، 236گ، 23 سطر، اندازه: 18/5× 26 سم [ف: 72-2]

63. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2214

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن جرفاد قانی، تا: سه شنبه 29 رجب 1066ق؛ مصحح، دارای سرلوح زرین، مجدول؛ مهر: «الملك لله داخل کتابخانه خصوصی داخل شد» (بیضی)، «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده محمد» (مربع)؛ تملک: تملکی بدون نام در دهه دوم ذیقعده 1258 با مهر «العبد المذنب حسین» (مربع)، محمد بن محمد باقر» با مهر بیضوی پاک شده؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای، پشت قرمز، بدون مقوا، 241گ، 21 سطر، اندازه: 15× 24 سم [محدث ارموی مخ: 1-173]

64. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4421- 22/141

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 1067ق؛ جلد: تیماج قهوه ای لولا دار، 293گ، 21 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1- 471]

65. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 683

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: محمد نصیر قندهاری، تا: 11 رجب 1068ق، جان کربلا؛ با سرلوح، مصحح؛ تملك: علی بن حسین عاملی در 1157، حسین بن محمد تقی طبرسی در 1287، ضیاء الدین نوری؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج تریاکی کناره سرخ، 209گ، 33 سطر (12× 18)، اندازه: 17× 35 سم [ف: 5-1507]

66. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 440

آغاز: برابر؛ انجام: ابو جعفر محمد بن على الباقر عليه و على ابائه اسلام سير الخلفاء الاثني عشر الراشدين فلما بلغ اخرهم قال الثاني عشر الذي يصلي عیسی بن مریم علیه السلام خلفه

جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1068ق؛ مصحح، مقابله شده در 29 شوال 1083 به وسیله علی اصغر بن محمد جعفر سبزواری؛ جلد: تیماج مشکی، 171گ، 18 سطر، اندازه: 19× 26سم [ف مخ: 1-198]

67. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2492

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن میرزا، تا: 26 شعبان 1069ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، دارای امضای بلاغ، محشی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، دورو عطف قهوهای، 235 گ، 26 سطر، اندازه: 20/5× 30/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-173]

68. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9007

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ، كا: قنبر على قاری بن سلیمان رستمداری نوری، تا: چهارشنبه سلخ ذیقعده 1069ق، جا: مشهد؛ مصحح؛ واقف: سید ابوالحسن حافظیان، آبان 1341؛ کاغذ: حنائی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج زرین، 247گ،21 سطر، اندازه: 19× 25 سم [ف: 14-451]

69. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 310

كان ابن حبيب الله، تا: 1069ق؛ قطع: وزیری [ف:-208]

70. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 76

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن بن عنایت الله محمد، تا: پنج شنبه 18 ذیحجه 1070ق؛ مصحح، در پایان نسخه خبر هشام: «خبر هشام بن الحكم ره و ما جرى له مع الرشید حدث الثقاة و المفيد ابو عبد الله محمد بن محمد بن النعمان قال حدثني ...» و خبری در یک صفحه با عنوان معجزه صادقيه: «قال علي بن ابی حمزة حججت مع الصادق عليه السلام ...»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 348گ، 21 سطر، اندازه: 12× 24 سم [ف مخ: 1-396]

71. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگی؛ شماره نسخه: 39 ک

خط: نسخ، كا: هادي بن محمد مومن محمد ابن المشهدی الحاجی، تا: 1070ق، جا: مشهد رضوی؛ اندازه: 18/5× 25/5 سم [رشت و همدان: ف:-1159]

72. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2948

خط: نسخ، كا: محسن متولی، تا: جمعه 7 رجب 1070ق، به دستور امیر سید محمدا؛ تملک: فتحعلی بن محمد کریمخان زند در 1220؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 333گ، 23 سطر (8× 17/5)، اندازه: 14×25 سم [ف: 10-1831]

73. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 32

خط: نسخ، كا: كرم بن محمد جان ززمی بر ورودی، تا: سه شنبه

ص: 688

13 صفر 1071ق؛ مصحح، محشی، دارای نشان بلاغ، نشانی عاریه ابوالقاسم حسینی موسوی به تاریخ دوم شوال 1141 از ورثه شیخ نبی خوانساری و خرید همین ابوالقاسم بن حسین موسوی به تاریخ 1142؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز اندرون قهوه ای، 227گ، 23 سطر، اندازه: 18/5× 28/5 سم [ف: 1-27]

74. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4973

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: نورالدین مطهر بن حسين عبد الصمد عاملی، تا: شنبه 24 صفر 1071ق؛ یادداشت هایی درباره «حدوث عالم» به تاریخ 1127 از محمد اشرف بن عبدالحسیب حسینی»، و از محمد باقر بن محمد تقی موسوی» با نقش مهرش، یادداشت «حسن علی بن میرزا محمد صادق مجلسی الماسی اصفهانی» به تاریخ 1290 در باره حسن مطالعه کتاب و نقش مهر او، در پایان نسخه زایجه هایی و یک نسخه دارویی و سیاهه هزینه؛ تملک: محمد معصوم بن سید علی حسینی عاملی» با نقش مهرش، محمد مؤمن حسینی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا و میشن سرخ شبرنگ ضربی، 208گ، 11 سطر (10/5 ×17)، اندازه: 19× 25 سم [ف: 14-264]

75. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6762/1

خط: نسخ، كا: محمد زمان بن قوچ احمد سمنانی، تا: پنج شنبه 28 جمادی الاول 1072ق؛ مصحح، محشی، توسط کاتب نسخه با نسخه حاج رضا قلی مشهدی مقابله شده و این کار غره ربيع الأول 1102 در مشهد پایان یافته است؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 202گ (1پ -203ر)، 23 سطر، اندازه: 18× 25 سم [ف: 310-17 ]

76. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 100

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالجبار بن سید شاہ علی حسینی عاملی، تان سه شنبه اول جمادی الاول 1073ق؛ در شوال 1081 مقابله شده است، مصحح، محشی، دارای بلاغ؛ جلد: چرم زرد مایل به سیاه،182 گ، 27 سطر، اندازه: 19×32/5سم [مؤید: 1-112]

77. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 10695

آغاز: برابر؛ انجام: و هذا معنى العزة و الذرية و السلالة في لغة العرب و نسئل الله التوفيق للصواب في جميع الامور برحمته.

جلد 1-2، از ابتدای کتاب تا حدیث ثقلین؛ خط: نسخ، كا: مسعود بن رکن الدین عقیل حسینی کاشانی، تا: سه شنبه سلخ ذیحجه 1075ق؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: حاج محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج خرمائی، 94گ، 23 سطر، اندازه: 14/6× 25/4 سم [ف: 14-454]

78. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18104

آغاز: حوضه و انه يدل جميع المسلمين بهما على الحجة الواضحة؛ انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ، كا: شاه محمد بن محمد مؤمن دشت بیاضی قاینی، تا: 1075ق؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: آقای رمضانعلی شاکری، دیماه 1370؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 283گ، 21 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 14- 455]

- 79. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 172

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: محمدشفیع بن مرتضی، تا: پنج شنبه 26 ذیقعده 1075ق؛ دارای سرلوح و کتیبه، مجدول، مذهب، دارای بلاغ؛ مهر: واقف «العبد ابوصالح الرضوی» (بادامی)؛ واقف: ابوصالح رضوی (بانی مدرسه)، رجب 1083ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: سوخته ضربی دار با ترنج و سر ترنج، 237گ، 25 سطر (7/5× 18)، اندازه: 15×27سم [ف:-155]

80. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1

خط: نسخ، كا: محمد علی بن مهر علی مقیم سین برخوار، تا: غره محرم 1077 (پایان جزء اول)، 29 محرم 1077 (پایان کتاب)؛ مصحح، محشی، یادداشتی در مقابله کتاب با نسخه ای به خط محمد بن محمد بن حسن طویل حلی صفار ساکن واسط به سال 333 (؟)، یادداشت مقابله ای در نجف اشرف به سال 1065؛ وقف نامه کتاب از حسین فرشید مدیر روزنامه دنیای امروز که 90 جلد از کتاب های پدرش شیخ علی فقیه فریدنی را به سال 1335 وقف نموده؛ واقف: حسین فرشید، 1335؛ جلد: تیماج قرمز با سر طبل.، 225 گ، اندازه: 20×25سم [ف: 1-13]

اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10

همان نسخه بالا [نشریه: 11-912]

81. قم: امام صادق؛ شماره نسخه: 28

خط: نسخ، كان فضل الله بن حسین نائینی، تا: صفر 1078ق؛ مجدول، دارای سرلوح؛ تملک: محمود بن حاج محمد عبدالهادی به تاریخ 1229، محمد تقی بن محمد بن حسین تبریزی ممقانی (حجة الاسلام نیر) به تاریخ 1288؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 206گ، 23 سطر، اندازه: 15×22/5سم [ف: 28]

82. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6800

خط: نسخ، كان فضل الله بن حسين نایینی، تا: 1078ق؛ تملك: على نقی بن محمد علی حسینی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی زرکوب مقوایی درون مشکی با لولا و پوشه پارچه سبز، 242گ، 19 سطر (1378)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 22 سم [ف: [363-16

83. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 152

خط: نسخ، كا: محمد زمان سلطانیوی، تا: شنبه 20 شوال 1079ق، جا: قزوین؛ تملک: محمد شفیع بن بهاء الدين محمد حسینی در جمادی الثانی 1110؛ تاریخ وقف: 1255 [نشریه: 6-348]

84. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2130

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حکیم بن محمد معصوم رضوی دلیجانی،

ص: 689

تا: رجب 1079ق؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج زرشکی، 242گ، 22 سطر، اندازه: 15× 26 سم [ف: 5- 266]

85. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 231- 2/51

آغاز و انجام: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: اواخر ربيع الثانی 1079ق؛ مصحح، محشی، نوشته ای از صديق الممالك (محمد بن عبدالله النوری اصلا و التبریزی مولدة و الطهرانی مسکن و صديق الممالک لقبا و رئیس دفاتر وزراة الخارجه منصبا، در آخر جزو اول به تاریخ 1309 و در آخر نسخه به تاریخ 1311 آمده و یاد آور شده که اکثر حواشی به خط وی است؛ مهر: «صديق الممالك رئيس وزرات امور دول خارجه» (مربع)، «صديق الممالك» (بیضی)، «محمد بن عبدالله» (بیضی)؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، ترنج باسر، مجدول، 206گ، 23 سطر، اندازه: 18/5×24/5سم [ف: 1-470]

86. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1833

آغاز: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1080ق؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی آبی، جلد: میشن، 276ص، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15× 23 سم [ف: 1-207]

87. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2257

انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: دوشنبه 20 جمادی الاول 1080ق؛ مهر: «محمد شفیع محمد شفيع = پیامبر شفيع محمد شفیع» (بیضی)، «محمد رضا الموسوی»؛ کاغذ: ترمه اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی رویه تیماج سرخ، آستر ابری، عطف چرم مشکی، 335گ، 19 سطر (5/5×12)، اندازه: 9/5× 17 سم [ف: 11-664]

88. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7846

خط: نسخ، كا: ابو ابراهيم محمد جعفر بن عضنفر بن جعفر خرم آبادی ساکن مسجد کبیر عباسی در اصفهان، تا: جمعه 14 محرم 1080ق؛ مصحح؛ مهر: «محمد باقر بن محمد تقی الموسوی» (بیضی)، «با محسن قد أتاك المسيء»؛ جلد: تیماج مشکی، 243گ، 21 سطر، اندازه: 16× 23 سم [ف: 20-192]

89. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1398

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملک علی بن محمد قاسم طالقانی، تا: 1080ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج یک لا، عنابی، ساده، 243گ، 21سطر (7× 14)، اندازه: 14×20سم [ف: 9-414]

90. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 438

آغاز: برابر؛ انجام: فخصه الله بذلك ليكون حجة الله البالغة على عباده و شاهده على خلقه قد تم

خط: نسخ خوانا، بی کا، تا: چهارشنبه 3 ذیقعده 1080ق؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با سر لچکی با نقش گل و بوته، 424گ، 19سطر، اندازه: 15× 24 سم [ف: 1-367]

91. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 14-ک/201

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ریز، کا: محمد مدانیانی کربلائی میرزا، تا: 1081ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوا با تیماج سرخ ضربی، 223گ، 22 سطر (9× 17)، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 1- 176]

92. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3447

خط: نسخ، كا: ابو طالب بن محمد هاشم بن عبدالله حسینی الفتال، تا: یکشنبه 9 رجب 1081ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، كاتب روی برگ اول می نویسد که این نسخه را با شش نسخه مقابله نموده، با نسخه عاليحضرت استاد و سید مخدوم سید عبدالکریم و مولانا علی رضا تجلی و حاجی محمد باقر بن حاج خليل و میرزا محسن بن نصیر گیلانی و شیخ عبد النبي؛ جلد: تیماج قرمز، 235 گ، 19 سطر، اندازه: 15× 19/5 سم [ف: 9-239]

93. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6023-ف

تصویر دو نسخه است از برلین: 1. Pm55 كا: عبدالله بن على رضای خادم نجفی، تا: رجب 1082ق، جا: اصفهان؛ 2.. Pm465 تا: نزدیک 1000 [فيلمها ف: 3-192]

94. قائن؛ مدرسه جعفریه شماره نسخه: 58

آغاز: برابر؛ انجام: وقال عز وجل كبر مقتاً عند الله وعند الذين آمنوا

خط: نسخ، كا: محمد بن غیاث الدین مشهدی، تا: 19 شوال 1082ق؛ مصحح، محشی، دارای علامت بلاغ، چند یادداشت متفرقه در حالات سلاطین صفوی و چند تاریخ تولد به سال های 1055 و 1084 و 1085؛ تملک: «محمد علی بن محمد باقر قائنی در سال 1182؛ جلد: پارچه ای مشکی عطف تیماج کرمی، 315گ، 21 سطر، اندازه: 17× 25 سم [کتابخانه های قائن: في:-51]

95. قوچان؛ مدرسه عوضیه؛ شماره نسخه: 14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على بن طبسی، تا: سه شنبه سلخ صفر 1082ق؛ مصحح، دارای علامات بلاغ، جلد: تیماج سرخ، ضربی، ترنج با سر، 214 گ، 21 سطر، اندازه: 18×25 سم [ف]

96. میبد؛ مخطوطات و اسناد میبد؛ شماره نسخه: 15

خط: نسخ، كا: حسین بن منصور سبزواری، تا: 1083ق، جا مشهد؛ مجدول، دارای سرلوح زرین؛ وقف نسخه توسط محمد داود بر اولاد ذكور خود به همراه مهر «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده داود» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی دو رو، داخل قرمز، لته پشت افتاده، 268گ، 19 سطر، اندازه: 14×22/5سم [ف: 22]

97. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1889

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 15 شعبان 1083ق؛ مصحح، مذیل به یک صفحه در ارقام انگشتان به عنوان مثال انگشتان خنصر و بنصر

ص: 690

و وسطی از دست راست برای آحاد و از چپ برای آحاد الوف؛ واقف: حاج آقای غیاثی، 1337 کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج.، 271گ، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 18/5× 25 سم [ف: 5-281]

98. اهواز؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: جلال الدین بن شمس الدین، تا:1083ق [میراث اسلامی: 5-588]

99. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 391

جزء نخست؛ کاتب: فتح الدین محمد حسین شوشتری، تا: 1084ق [اوراق عتیق: 1-250]

100. مشهد؛ حیدری؛ شماره نسخه: 11

کا: جعفر بن غازی رازی، تا: اواخر دهه اول رجب تا 22 شعبان 1084ق [اندیشه حوزه: س 2، ش 7-211]

101. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26960

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على رضا بن احمد طالقانی، تا: 1085ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی [رایانه]

102. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19951

بی کا، تا: 1085ق، خریداری از امرالله صفری [رایانه]

103. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3703

خط: نسخ، كا: ملاحق وردی بن طهماسب طالقانی، تا: سه شنبه 10 شوال 1085ق (پایان جزء اول)؛ مصحح؛ تملك: «نعمت الله حسینی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 274گ، 19 سطر، اندازه: 18/5 ×25سم [محدث ارموی مخ: 1-173]

104. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6340

خط: نسخ، كان ملک علی بن محمد قاسم طالقانی، تا: 1086ق؛ مصحح؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی یک طرفه، 162گ، 20 سطر (9× 17/5)، اندازه: 16/5× 25/5 سم [ف: 448-5]

105. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 2223

آغاز: عن بينة و أشهد أنه ليس لمؤمن ولا مؤمنة اذا قضى الله و رسوله أمراً أن يكون لهم الخيرة

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد صفی الدین حسینی قمی، تا: جمعه 27 ربیع الاول 1086ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، مقابله نسخه و حاشیه های انتخاب شده همه را کاتب در روز یک شنبه 14 محرم 1090 انجام داده است؛ جلد: تیماج مشکی،250 گ، 25 سطر، اندازه: 18× 31 سم [ف: 6-212]

106. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 173

خط: نسخ، بی کا، تا: 1086ق؛ از روی نسخه نوشته در 667 تملك: عنایت الله بن حاج محمد زمان شوشتری کر کری در 23 ربيع الثانی 1133؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 262گ، 21 سطر (10/5× 18/5)، قطع: رحلی، اندازه: 19× 30 سم [ف:-461]

107. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1808

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد سبزواری، تا: 1087ق، کاغذ: نخودی، جلد: تيماج [الفبائی: 471]

108. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11656

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم بن محمد صادق، تا: 15 ذیقعده 1089ق؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: سید کاظم عصار، دیماه 1354، کاغذ: آهار و مهره نخودی، جلد: تیماج عنابی لبه دار، 158گ، 18 سطر، اندازه: 17× 24 سم [ف: 14-452]

109. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 153

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 7 صفر 1090ق؛ مجدول؛ مهر: محمد صادق الحسینی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 115گ، 22 سطر (9/5× 18/5)، قطع: وزیری، اندازه: 16×25/5سم [ف:-462]

110. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11675

آغاز: برابر؛ انجام: فلما بلغ إلى آخرهم قال الثاني عشر الذي يصلي عیسی بن مریم علیه السلام خلفه، علیک فسنة و القرآن الكريم هذا آخر جزء من كتاب كمال الدین و تمام النعمة.

جلد 1؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1092ق؛ مصحح، محشی، مجدول؛ مهر: «یا علی» (بیضی)، «لا إله إلا الله الملک الحق المبين عبده محمد إسمعيل» (مربع)؛ هبه «میرزا اسد الله، آقا زاده»؛ تملک: احتشام الملک» در ماه شعبان سال 1287 و مهر بیضی وی؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، جلد: تیماج حنایی، 229 گ، 15 سطر (8/5× 17/5)، اندازه: 15/5× 26 سم [ف: 29-455]

111. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15387

آغاز و انجام: برابر

جلد 1-2؛ خط: نسخ، كا: میرزا محمد بن میر ملک جاجرمی، تا: 1092ق؛ مصحح، مقابله در 14 ربیع الاول 1092، دارای بلاغ؛ واقف: محمد رفیع طبسی، تیرماه 1366؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی لبه دار ضربی با ترنج و سرترنج زرین، 236 گ، 26-24 سطر، اندازه: 17/3× 24/8 سم [ف: 14-452]

112. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5693

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد ابراهیم موسوی قاینی فخرودی، تا: ذیحجه 1093ق؛ واقف: محمد رضوی، به وسیله تقی آقا مدرس رضوی، شهریور 1317؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج خرمایی، 234گ، 21 سطر، اندازه: 19×25 سم [ف: 5-267]

113. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6024-ف

نسخه اصل: هایدلبرگ 287 Cod Heidorjent؛ كا: محمدمومن پسر استاد رجب جهرمی، تا: چهارشنبه 13 جمادی الثانی 1095ق؛ با سماع روز 27 رجب 1095 گویا برای همان جهرمی [فیلمها ف: 192-3]

114. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22621

آغاز و انجام: برابر

ص: 691

خط: نسخ مشکول، كا: عباس بن عاشور هریسی، تا: دوشنبه شوال 1097ق، جا: تبریز، مدرصه صادقیه؛ محشی با رموز مختلف؛ واقف: حاج سید عبدالباقی آیت اللهی شیرازی، اسفند 1374؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی لبه دار با ترنج و سر ترنج، 123گ، 21 سطر، اندازه: 19×28/5سم [ف: 26-96]

115. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23926

آغاز و انجام: برابر

جلد 2-1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر مالکیت: محمد رسول بن عبدالعزیز در 13 صفر 1231 با نقش «محمد رسول الله» ؛ واقف: سید فخرالدین صدر عاملی، در خرداد 1376؛ کاغذ: نخودی و بعضا حنایی آهار مهره، جلد: بیرون تیماج مشکی لبه دار با جدول زنجیره ای زرین و درون میشن عنابی، 204گ، 25 سطر، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 26-97]

116. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31825

آغاز و انجام: برابر

جلد 2-1؛ خط: نسخ، كا: رضا، تا: 27 ذیحجه 1100ق؛ مهر: ابوالحسن بن على الموسوی»؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی سرمه ای، 265گ،27 سطر، اندازه: 11/5 ×22 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-133]

117. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28405

آغاز: شاهق فلجاء اليه و وكل الله عزوجل به ملكاً يأتيه بطعامه؛ انجام: فسألوه أن يبيعها منهم بالف دينار فامتنع من ذلك فقالوا له

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، و کمند؛ اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: نخودی آهار مهره با روکش مومی، جلد: میشن عنابی با جدول زرکوب، 153گ، 15 سطر، اندازه: 18/5× 25 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-134]

118. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28388

انجام: خبر ادریس عليه السلام في القرى بما سال الله تعالی و مجیء ادریس علیه السلام الى کهف في جبل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ دارای کمند، مجدول، دارای سرلوح و کتیبه مذهب؛ مهر: «محمد قلیخان بهادر»؛ اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی، 145 گ، 15 سطر، اندازه: 13/5 × 23/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-135]

119. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 28432

آغاز: فبعنا شيئاً منهما بالف دينار فابی عليهم وسار عن قم فلما خرج عن رساق البلد الحق؛ انجام: و اين يوجد مثل هذا ظنوا أن ذلك يوجد في غير آل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای کمند، مجدول؛ اهدایی: رهبری، تير 1381؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی، 153گ، 15 سطر، اندازه: 18/5× 25 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-135]

120. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 382 ط

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12 [مختصر ف:-78]

121. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 7434

جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11-12؛ کاغذ ترمه؛ جلد: گالینگور، 75گ، 30 سطر (11/5×22/5 )، قطع: رحلی، اندازه: 19/5× 31 سم [ف: 2-26]

122. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14361

آغاز و انجام: برابر جلد 1-2؛ خط: نسخ، كا: نعمة الله بن فرج الله بن سليمان بن محمد بن حرث منصوری، تا: اوایل قرن 12؛ مصحح؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 274 گ، 21 سطر، اندازه: 15× 20/8 سم [ف: 14 - 451]

123. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 669

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد جعفر علیانی، تا: 1100ق؛ تملک: سید رضا استر آبادی؛ مهر: «العبد محمد الصادق»؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی مقوایی، 272 گ، 19 سطر (11/5× 18)، اندازه: 18× 24 سم [ف: 2-575]

124. گلپایگان؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 40

انجام نسخه: كتاب الله وراء ظهوركم كانهم لا يعلمون و في كتاب الله عز و جل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، پشت افتاده، 143گ، 18 سطر، اندازه: 18/5×28/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف:-35]

125. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 366

آغاز: يحتاج الى شهود على صحة دعواه و هم لم يقبلوا قول النبي (صلّي الله عليه و آله) فكيف يقبلوا دعواه لنفسه و تخلفه عن بيعة أبي بكر. الخ انجام: فكان لك في ذلك غنى الدهر فلما سمع الرجل الدهر منه. خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 172گ، 23 سطر (11× 18)، اندازه: 18× 29 سم [ف: 1-335]

126. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 79

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 25 سطر (7/5×17/5) [ف:-749]

127. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7213

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ كاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 316گ، 18 سطر (7/5× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 13/5× 19 سم [ف: 16-490]

128. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3261

جزء اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: ساغری ضربی مشکی، 307گ، 17سطر (10× 15)، اندازه: 15× 22 سم [ف: 1-181]

ص: 692

129. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 492

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج عنابی، 344گ، 18 سطر (8/5× 16)، اندازه: 13× 22سم [ف: 2-599]

130. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15069

خط: نسخ، بی کا، تا: 4 جمادی الاول 110ق [مختصر ف:-78]

131. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5302

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوا، 227گ، 21 سطر (9× 16)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 5-448]

132. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8630- 58/80

آغاز: عن ابي المقدام عن جعفر بن محمد عن أبيه عليهم السلام قال اتيت جابر بن عبدالله فقلت أخبرني عن حجة الوداع

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 274گ، 17 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 1-472]

133. خوی؛ گنجينه (موزه)؛ شماره نسخه: 19

آغاز: و هذا الشكل قد ثبت بین الائمة و الأنبياء بالاسم و الصفة و النعت و الفعل؛ انجام: باب حديث الرجال و ما يتصل به من امر القایم ... فطال على بعدهم الثواء xx فاصبحت الغداة رهين

جلد اول و دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج با روکش مقوایی، 211 گ، 20 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف]

134. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7165- 36/165

آغاز: فضائله خوفاً و اخفت اعداؤه فضائله حسداً و شاع له من بين هذين؛ انجام: و لاافرح لقلبي منه باب النهي عن تسمية القائم (عليه السّلام) باسمه حدثنا ابی رضی الله عنه

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوای، 87گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-472]

135. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4746/1 - 24/46

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج سرخ لولا دار، 199 گ،24 سطر، اندازه: 20× 26 سم [ف: 1-471]

136. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 230

خط: نسخ، كا: علی اصغر خادوم الشریعه، تا: پنج شنبه 6 ربيع الثانی 1103ق؛ محشی با نشانه «فاضل تونی»؛ مالک فاضل تونی؟ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 206گ، 21 سطر (11/5× 21)، قطع: رحلی، اندازه: 17× 29 سم [ف:-462]

137. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 425

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابن محمدرضا محمد جعفر ابهری، تا: 1105ق؛ مصحح؛ وقفنامه با مهر «عبده ابوالقاسم الحسینی» (بیضی) به سال شوال 1269؛ جلد: تیماج قهوه ای، 285گ، 22 سطر، اندازه: 14× 24 سم [ف مخ: 1-198]

تا

138. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2030

آغاز: الذي له الاسماء الحسنى و الأمثال العليا و الحكمة البالغة و المشية الكاملة النافذة و الارادة القاهرة ليس كمثله شی و هو السميع البصير؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1111ق (پایان جزء اول)؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمدابراهیم با تاریخ ذیقعده 1238؛ جلد: تیماج سیاه سوخت مجدول گرهی، 206گ، 25 سطر، اندازه: 15×24 سم [ف مخ: 1-199]

139. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1994

خط: نسخ، كا: اسماعيل بن محمد قاسم، تا: ذیقعده 1120ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی با برگردان، 218گ، 24 سطر (12× 51)، اندازه: 19/5× 28/5 سم [ف: [603-8

140. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5301

خط: نسخ، كا: محمد مجیب بیرجندی قاینی، تا: 1137ق، هنگام حمله افغان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 108گ، 26 سطر (10× 20)، اندازه: 16× 27 سم [ف: 5-448]

141. تهران، ملک، شماره نسخه: 2429

خط: نسخ، كا: محمد صادق، تا: شعبان 1142ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 189 گ، 24 سطر، اندازه: 18/2 ×25سم [ف: 1-445]

142. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5012- 25/102

آغاز: برابر؛ انجام: و الداعي الى الله عزوجل و الذنوب عن حرم الله الامام المطهر من الذاب المبرى من العيوب مخصوص بالعلم موسوم بالحلم نظام الدین و عز المسلمين و غيظ المنافقين

كا: على بن حیدر حسینی، تا: جمادی الثانی 1144 (پایان جلد اول)؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی جدول دار، 320گ، 20 سطر، اندازه: 16× 20 سم [ف: 1-472]

143. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10329

خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن سليمان بن منصور بن يوسف حسینی موسوی بربوری بحرینی، تا: سه شنبه سلخ رجب 1165ق، جا: بصره؛ سطرها چلیپا و راسته؛ تملك: يوسف بن خليفة بن على بن عبدالله بن محمد دارمی مجاشعی تمیمی احسائی به تاریخ شعبان 1224، یدالله بن ترکی کعبی عامری؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 145 گ، مختلف السطر، اندازه: 22× 31 سم [ف: [274-26

144. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1450

خط: نسخ، كا: فضل الله بن محمد حسینی، تا: رجب 1191ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سرخ، 193گ، 27 سطر، اندازه: 19/5× 24/4 سم [ف: 1-445]

145. قم، گلپایگانی: شماره نسخه: 662/5 - 4/132

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ابن ابراهیم قبانچی، تا: دهه آخر رجب 1223ق؛

ص: 693

دارای علامت بلاغ؛ 157 گ، 26 سطر [ف: 1- 471]

146. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 116

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملک: تملکی با تاریخ 1237ق، آخوند ملا محمد باقر ابهری؛ جلد: تیماج مجدول ضربی، 191گ، 27 سطر، اندازه: 14× 24 سم [ف]

147. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 1834

آغاز: برابر

خط: نسخ خوب، كا: عبدالكریم کهدوئی یزدی، تا: 1238ق؛ مجدول به طلا؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: ساغرى مشکی، 279 ص، 20 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 24 سم [ف: 207-1]

148. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2023-عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا پیش از 1244 ق که تاریخ مهری است؛ 729ص، 17 سطر (11/5× 20)، اندازه: 21×30سم [عکسی ف: 1-36]

149. بشرویه؛ امیرالمؤمنین؛ شماره نسخه: 142

اتممناها بعشر فتم میقات ربه اربعين ليلة و قال موسى لاخيه هارون ... و استعبد الله الملائكة بالسجود لآدم؛ انجام: قال اريد اصحابا يدوم عهدهم و بقوالی و يبقى لى اخوتهم و ...... الموت و لا يمنعهم البلی صحبتی

از روایاتی درباره قائم (عليه السّلام) تا اواخر قصه بلوهر و بوذاسف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوای لایی با عطف پارچه، 251 گ، 21 سطر، اندازه: 13× 24 سم [ف]

150. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2129

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الله بن حسين بن حسن بن حسین حسینی موسوی بحرانی، بی تا، دارای دو سرلوح، مجدول؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 345گ، 24 سطر، اندازه: 18× 31 سم [ف: 5-267]

151. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 104

خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا؛ از موقوفات شهید؛ جلد: تیماج روغنی، پشت جلد اسلیمی با نقش گل و بوته مرصع، 23 سطر، اندازه:16/5 × 28/5سم [ف:-62]

152. تهران؛ ملی، شماره نسخه: 2952

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و اله الطاهرين ... أن الذي دعاني إلى تصنیفی هذا اني لما قضيت و طری من زيارة مولانا الامام ابي الحسن علی بن موسی الرضا (عليه السّلام)؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، مجدول، با سر لوح؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج حنایی مقوایی ضربی ترنج و سر ترنج، 282گ، 21 سطر (7/5× 12/5)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 14-57]

153. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 730

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 315 گ، 20 سطر، اندازه: 19× 23 سم [ف: 14- 57]

154. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1806

آغاز: بسمله و به نستعين الباب الأولى في عيبه ادریس علیه السلام؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی [الفبائی: 471]

155. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1809

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی [الفبائی: 471]

156. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2-غ /244

انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نازک شکری، جلد: مقوا با کاغذ ابری، 316گ، 19 سطر (7× 15)، اندازه: 13×22/5سم [ف: 219-1]

157. اهواز؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: صدر جهان تفرشی، بی تا [ميراث اسلامی: 5-588]

158. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 266

جلد 1 و 2؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ واقف: آخوند ملا آقا على هذه المدرسة، ربيع الأول 1322ق؛ 25 سطر (7/5× 18/5)، قطع: مستطیلی [تراثنا: س ش 3-106]

159. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام فحول قزوینی: [ف:-7]

160. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 30

خط: نسخ، کا: یار على شبستری، بی تا [ف:-36]

اكمال الدين و اتمام النعمة (ترجمه) / حديث / فارسی

ikmāl-ud dīn wa itmām-un ni'ma (t.)

اردکانی، احمد بن محمد ابراهیم، 1175-1238؟ قمری

ārdakānī, ahmad ebn-e mohammad ebrāhīm (1762- 1823)

وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = کمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

اهداء به: محمد ولی میرزا (حکمران یزد) و فتح علی شاه قاجار. تاريخ تأليف: جمعه 20 صفر 1237ق؛ محل تأليف: يزد

ترجمه ای است از کتاب «اکمال الدین شیخ صدوق. همین مترجم برای همین حاکم بخش های از کتاب «عوالم العلوم» بحرانی را با عنوان «سرور العارفين» ترجمه نموده است.

آغاز: اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرفك

ص: 694

اللهم عرفنی نبیک ... و بعد چنین گوید محتاج برحمت خداوند غنی احمد بن محمد الحسینی عفی عنهما بالولی و النبی کی در این اوان سعادت قران

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7823

آغاز: برابر؛ انجام: و آن خدیو بیهمال را در دنیا و آخرت در ظل حمایت خود بدارد فانه على كل شي قدير و بالاجابة جدير و صلى الله على محمد و آله الطيبين المعصومين و رحمة الله و برکاته.

جلد اول ترجمه و تا آخر «باب سی و یکم در ذکر نوادر کتاب مفضل بنی عمر روایت کرده است» را شامل است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: جمعه 20 صفر 1237ق، جان یزد؛ در اول نسخه دستخط و تملک محمد ولی میرزا وی با عبارت: «این کتاب را جناب آقا سید احمد اردکانی جهت این مهجور ترجمه کرد از عربی به فارسی و بخط خود جناب مشارالیه می باشد و در 1237 ترجمه تمام شد. در سال اول حکومت سامی یزد که 1236 باشد شروع کرد و تمام این کتاب را مطالعه کردم محمد ولی نوکر علی و غلام شاه فتحعلی شاه قاجار» با مهر «عبده الراجی محمد ولی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 276گ، 16 سطر، اندازه: 15× 21/5 سم [ف: 26-304]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 521

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی با ترنج، 212 گ، 19 سطر (11× 21)، اندازه: 18× 30 سم [سنا: ف: 1-321 |

اكمال الدين (ترجمه) / حديث / فارسی وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = کمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على ( 381-311ق)

ق) ترجمه تحت اللفظی از کتاب «اکمال الدین و تمام النعمه» شيخ صدوق است.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1677/2

آغاز: پدر من زید بن عمر و بدان حال بوده است که شنید و معلوم تو شده است اگر تولا دریافتی ایمان آوردی به تو

موجودی از داستان خالد بن اسید طلیق یا طلیف بن سفیان تا روایت امام حسین (عليه السّلام) درباره غیبت امام عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) می باشد. مترجم در شناسنامه «ظ سید علی بن محمد بن اسدالله امامی» ثبت شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور دار جینی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 66 گ، 16 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 5-94]

اكمال الدين (منتخب) / حديث / عربی

ikmāl-ud dīn (mn.)

وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = کمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على ( 381-311 ق)

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1482

آغاز: قال الشيخ الفقيه ابو جعفر انا ذات ليلة افكر؛ انجام: و قال كبر مقتا عند الله ... تم هذا المنتخب من کتاب اكمال الدين.

آثار و اخباری که راجع به غیبت حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) روایت شده و همچنین طول عمر و غیبت گروهی از انبیاء و بزرگان دین را شرح داده است؛ خط: نسخ، كا: زاد ندر علی بیک ترکمان متولی شاه صفی (که در دارالمؤمنین قم مدفون است)، تا: 21 ذيقعده 1084ق، جا: لاچين خانه زاد ندر علي بيك تركمان؛ 112گ، 19سطر، اندازه: 14× 19 سم [ف: 1-272]

اكمال الدين و اتمام النعمة (منتخب) / حديث / عربی

ikmāl-ud dīn wa itmām-un ni'ma (mnx.)

وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = كمال الدين و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على ( 381-311 ق)

اختصار و انتخاب «اكمال الدين و اتمام النعمه» شیخ صدوق در امر غیبت ولی عصر (عليه السّلام) است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18700

آغاز: بسمله. حمدله قال الشيخ الفقيه محمد بن على ... بن بابویه القمي ... ان الذي دعاني إلى تأليف كتابي اني لما قضت وطری؛ انجام: و من بعده من ولده الأئمة ... يا محمد أن الله جل اسمه يقرئک

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: نخودی آهار مهره کشمیری، 42گ، 21 سطر، اندازه: 12× 20 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-136]

اكمال الرياضي / ریاضیات

ikmāl-ur rīyādi

تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره

در تحریر کتاب الاستكمال که تأليف المؤتمن بالله ابو عامر يوسف بن المقتدر بالله ابی جعفر احمد بن المستعين بالله سليمان بن محمد بن هور الجذامي السرقسطی است؛ کا: شیخ عبدالله پسر شیخ رومی، تا: 1098ق، جا: اردبیل؛ دارای سرلوح [نشریه: 7-531]

اكمال العبادات = رساله عملیه / فقه / فارسی

ص: 695

ekmāl-ol ‘ebādāt = r.-ye ‘amalīye

حسینی دری، حسن، ق 14 قمری

hoseynī-ye darī, hasan (- 20c)

تاریخ تأليف: 4 ربیع الاول 1325ق

فقه فتوائی است نسبتاً مفصل با اشاره به بعضی ادله مسائل و روایات مربوط به آنها، در دو «مقدمه» در احکام آبها و طهارت و یک «مقصد» در عبادات. نسخه حاضر مشتمل بر دو مقدمه و مقصد در احکام صلاة، و صلاة مسافر به صورت رسالهای جداگانه در پایان این نسخه ضمیمه شده است. صلاة مسافر آن یازدهم ذیقعده 1328 پایان یافته است.

1. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این رساله ایست در عبادات مشتمل بر یک مقصد و دو مقدمه

نام مؤلف به استناد نسخه ش 1672 مرکز احیاء ذکر شد؛ کاتب = مؤلف، تا: 14 ذیقعده 1328ق [تراثنا: س 18 ش 1و 2-219]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1672

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... الحمد لله الذي هدانا لهذا ... این رساله ای است در عبادات مشتمل بر یک مقصد و دو مقدمه

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 246گ، 16 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 5-86]

اكمال تهذيب الكمال في اسماء الرجال / رجال / عربی

ikmāl-u tahdīb-il kamāl fī asmā -ir rijāl

وابسته به: تهذيب الكمال في اسماء الرجال؛ حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن (654-742)

رجالی را که در سندهای احادیث اهل سنت واقعند و بیان آنها از جمال الدین یوسف بن زکی مزی مؤلف «تهذيب الكمال» فوت شده، با ذکر طریق های اسناد آنها بیان کرده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 467

نسخه اصل: کتابخانه فیض الله افندی - استانبول 1378. از جزء 102 تا 188 و دیگر اجزاء متفرقه می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 11 محرم 751ق؛ مصحح؛ مهر: وقفنامه فیض الله افندی (بیضی)؛ واقف: فیض الله افندی؛ 982ص [عکسی ف: 2-62]

الإكمال في تكميل إصلاح العمل = إكمال الإصلاح / فقه / عربی

al-ikmāl fī takmīl-i işlāḥ-il ‘amal = ikmāl-ul işlāḥ

طباطبائی، محمد بن علی، 21180 -1242 قمری

tabātabā’īī, mohammad ebn-e ‘alī (1767-1827)

وابسته به: الاصلاح و فيه الفوز و الفلاح = اصلاح العمل؛ طباطبائی، محمد بن علی (1180-1242)

کتابی است در تکمیل کتاب «اصلاح العمل» یا «الاصلاح و فيه الفوز و الصلاح» همین مؤلف. سید شفیع جاپلقی در کتاب روضه بهیه این اکمال را نیز به استادش سید محمد مجاهد نسبت داده است. در حواشی چند برگ از جمله برگهای 332 و 377 ظاهرا به این نام تصریح شده «کتاب زكوة از اکمال باید 2 مرتبه نوشته شود» «کتاب صوم باید دو مرتبه نوشته شود ... کتاب اكمال الاصلاح». آية الله مرعشی نجفی (رحمه الله) نیز در برگ آغاز این نسخه، اكمال را از همان سید مجاهد دانسته اند با این عبارت: اكمال اصلاح العمل للعلامة السيد محمد المجاهد لم يطبع بعد و في هوامشه حواشی من المؤلف (المصنف) بخطه الشريف». لازم به یاد آوری است این نسخه در موارد بسیاری عینا همان کتاب الاصلاح می باشد و در مواردی اندک با الاصلاح همخوانی ندارد.

[الذريعة 281/2 و 170/2 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13744

آغاز: المختار من عدم جواز الرجوع حيث لاحرج في البقاء اذا كان المجتهد الثاني ... كتاب الطهارة و هي لغة النزاهة و النظافة كما صرح به جماعة و قد اختلف العبارات في تعريفها شرعاً؛ انجام: و لافرق في جميع ما ذكر بين السعي و الحج .. » نوشته نیست

جلد نخست و تا بخشی از مسائل حج؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مقابله شده با نشان «بلغ قبالا» و «بلغ»، محشی برخی به خط مؤلف با نشان «منه عفى الله عنه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمع قهوه ای، عطف: تیماج سرمه ای، 405گ، 17سطر (9× 14)، اندازه: 15/5× 21/5 سم [ف: 34-725]

الاكمال في رفع الارتياب / رجال / عربی

al-ikmāl fī raf -il irtīyāb

ابن ماكولا، على بن هبة الله، 421-475 قمری

ebn-e mākūlā, ‘alī ebn-e hebat-ol-allāh (1031-1083)

تاریخ تأليف: از شب شنبه 2 صفر 464 تا روز سه شنبه 16 شوال 470

چاپ: حیدر آباد، دائرة المعارف العثمانية، نشره عبدالرحمن بن يحيى المعلمي، الطبعة الأولى، صدر منها اربع مجلدات، 1962- 1965م، بیروت، محقق: نايف العباس، چاپ اول، جزء 7، 464ص، 1395ق.

شرح و حواشی:

1- الاستدراك = ذيل اكمال الكمال = اكمال الاكمال؛ ابن نقطه، محمد بن عبد الغني (579-629)

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 286-ف

نسخه اصل: اسعد افندی ش 903. جلد 2؛ خط: نسخ، كا: محمد بن

ص: 696

ابراهیم بن حسین بن محمد داد گلپایگانی، تا: سه شنبه 16 جمادی الثانی 549ق ؛ با سماع 542 و قرائت 606 [فیلمها ف: 1-286]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 285-ف

نسخه اصل: راشد افندی ش 1059. جلد 1 و 2؛ خط: نسخ، كا: على بن ابراهيم بن على سنجاری، تا: 17 ربیع الاول 632ق؛ 179گ، 21 سطر [فیلمها ف: 1-286]

الاكمال فيما حكمه أن يكون من الثلث و ما حكمه أن يكون من رأس المال / فقه / عربی

al-ikmāl fīmā hukm-u-hu 'an yakūn min-at tult wa mā hukm-u-hu 'an yakūn min ra’s-il māl

صقلی، عبدالحق بن هارون

seqellī, ‘abd-ol-haqq ebn-e hārūn (-)

در حکم آنچه از حقوق شرعيه باید از اصل اموال میت پرداخته شود و آنچه از ثلث وی. این بحث تكمله ای است بر بحثی که مؤلف در کتاب دیگر خود «النكت و الفروق» به طور اختصار آورده و در اینجا با تفصیل بیشتری در دو «باب» دارای چند «فصل» بیان شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4267/2

آغاز: بسمله، وصلى الله على محمد و آله و سلم، قال الشيخ ... كنت قد ذكرت في كتاب النكت و الفروق؛ انجام: و جميع هذا الفصل حفظته عن بعض شيوخنا من القرويين و هذا واضح لا أنه كان فيه. فتدبره.

خط: نسخ، بی کا، تا: 188ق، جان مدینه؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج، 8گ (41ر -48پ)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 11-269]

الاكمال لمنتهى المقال في أحوال الرجال / رجال / عربی

al-ikmāl li-muntahi-l maqāl fi aḥwāl-ir rijāl

حائری، محمد على بن قاسم، ق13 قمری

hā’erī, mohammad “alī ebn-e qāsem (- 19c)

تاريخ تأليف: جمعه نیمه شوال 1245ق

مؤلف از شاگردان شريف العلما و صاحب فصول بوده و تمامی رجال مجهول را که ابوعلی در «منتهى المقال» خود بدان اشاره ننموده همچنین بسیاری از رجال معلومی را که ابوعلی در کتاب مذکور از ذكر آن اهمال نموده، جمع آوری و در این کتاب ذکر نموده است. بدین ترتیب، مؤلف، کتاب حاضر را در تکمیل «منتهى المقال» نگاشته تا با مراجعه به این دو کتاب نیازی به دیگر کتب رجالی نباشد.

آغاز: الحمد لله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله ... و بعد فيقول ... محمد علی آل کشکول انه لما كان كتاب منتهى المقال كتابة شافية لم يعمل مثله في الرجال وافيا لجميع المذاهب و الأقوال ... الا اني رأيت فيه قوله لم اذكر المجاهيل العدم تعقل فائدة في ذكرهم.

انجام: و اما الفائدة الخامسة من الكتاب فشرعنا با تمامها و جعلناها كتابا علیحده و سمیناه بحديقة الأنظار في مشيخة الفقيه و التهذيب و الاستبصار. تمت بالخير و العافية و السرور

[الذريعة 283/2 -284 و 390/6 ؛ مصفى المقال ص 305و306]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1307

آغاز: برابر؛ انجام: غير انه صنفه جماعة من أصحابنا لكنه غير مضر فيما نحن فيه كما لا يخفى تمت ... على يد الاقل محمد على آل کشکول في شهر ذي القعدة يوم السابع عشر منه يوم الجمعة سنة .1244

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تاب نسخه اصل است و گویا همان است که نزد سید عبدالحسين حجة بوده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 98گ، 23 سطر (14× 20)، اندازه: 9× 15 سم [ف: 7-2610]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2102/2

آغاز: برابر؛ انجام: قال ما رمدت عيني منذ تفل رسول الله ص في عینی ی عنه د، تم المصنف بعون المحجوب على يد كاتبه ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قهوه ای ضربی،، 38گ (294ر -332ر)، 32 سطر، اندازه: 21× 30/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-174]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 11437

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: شفیع بن عبدالمجید مازندرانی، تا: صفر 1247ق؛ واقف: شیخ محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، عطف میشن سربی، 72گ، 20 سطر، اندازه: 14/5 ×20/5سم [ف: 27 - 70]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 30

نسخه اصل: همان نسخه [عکسی ف: 1-40]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3966

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، نسخه حاضر تایپی می باشد و بنا به یادداشتی که در روی جلد از «محمد صالح بن فضل الله حائری مازندرانی» نزیل سمنان به سال 1370 آمده، این نسخه را جهت شیخ عبدالحسین اورنگ و کیل مجلس شورای ملی از روی نسخه آخوند محمد شفیع دابوئی بارفروشی مازندرانی که معاصر مؤلف بوده و از روی نسخه اصل نگاشته تهیه و تنظیم نموده و آن را تصحيح نموده است؛ جلد: مقوایی، 76گ، 25 سطر، اندازه: 16× 25/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-174]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2658/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی و شکری، جلد:

ص: 697

تیماج عنابی، ضربی، ترنج و سرترنج با گل و بوته، جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای، مقوایی، 31گ (210-241)، اندازه: 20/5× 30 [ف: 13-78]

اكمل المراسلات / انشاء / فارسی

akmal-ol morāselāt

احمد، ق 14 قمری

ahmad (- 20c)

تاریخ تأليف: 1335؛ محل تأليف: قوچان

دستور نامه نگاری است که به درخواست میرزا محمد تقی وثوق دیوان مستوفی نگاشته است در یک «مقدمه» و دوازده جلد»: مقدمه: در عنوانات طبقات عاليه و متوسط و اخيره؛ جلد 1. مراسله پدر به فرزند و فرزند به پدر؛ 2. مراسله کوچکتر به عمو یا دایی با برادر بزرگ یا بزرکتر به کوچکتر؛ 3. مراسله فرزند به مادر یا به خواهر؛ 4. مراسله عريضه که به معلم خود نگارند یا معلم به شاگرد نویسد؛ 5. مراسله شاگرد به معلمه خود یا مادر شاگرد به معلمه؛ 6. مراسله دوستانه بین یکدیگر؛ 7. مراسله بین تجار و بروات تجار به یکدیگر؛ 8 مراسلات رقعه دعوت و تبریک؛ 9. مراسلات عرایض به علماء؛ 10. مراسلات متفرقه؛

11. نوشته جات شرعی؛ 12. بروات متفرقه.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9764

آغاز: بسمله. سپاس فزون از وهم و قياس مر ایزدی را سزاست که منشی کامله قدر تش؛ انجام: جناب جلالتماب آقا میرزا یوسف خان مشرف شود ملاحظه فرمایند بتاريخ فلان 1335

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوا عطف و گوشه پارچه، 166گ، 10 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 31-82]

أكمل تيسير البيان في تخريج آيات القرآن = کشف الآيات / علوم قرآن / عربی، فارسی

akmal-u tay sīr-il bayān fī taxrīj-i āyāt-il qur'ān = kašf ul āyāt

شاه نور اصفهانی، حبیب الله بن نورالله، ق 12 قمری

šāh nūr-e esfahānī, habīb-ol-lāh ebn-e nūr-ol-lāh ( 18c)

فهرست الفاظ قرآن کریم است که به حساب حروف تهجی در بیست و هشت «باب» فراهم آمده و هر بابی نیز مشتمل بر بیست و هشت «فصل» است، بعد از هر لفظ قرآنی، دو حرف به حساب ابجد نگاشته شده که اولی علامت جزو، دومی علامت رکوع است.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12400

آغاز: الحمدلله رب العالمين كما هو أهله و صلى الله على سيدنا محمد و آله اجمعين، أما بعد چنین گوید اقل عبادالله ... که چون در هنگامی که این داعی در خدمت نواب فلک جناب ناصب؛ انجام: يهلكون انفسهم ی یب ثم الواو يهوديا ولا نصرانيا ج به ثم الياء التحتانية يهيمون يط به

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1123ق؛ مصحح، محشى؛ تملک: آیت الله میرزا محمود طباطبائی بروجردی با مهر «محمود الطباطبائی» (بیضی)، تملک دیگری با مهر «ابو طالب بن حبيب الله الحسینی» (مستطیل)؛ مهر: «و رفعناه مكاناً علياً» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ساغری مشکی با لبه برگردان، عطف، تیماج سبز، 395گ، 17 سطر (10×19/5)، اندازه: 19×27/5سم [ف: 31-355]

اکونومی پلیتیک / اقتصاد / فارسی

فروغی، محمد علی، 1254-1321 شمسی

ekonomī polītīk

forūqī, mohammad ‘alī (1875-1942)

ترجمه ای است از متن انگلیسی که زیر نظر دکتر بازیل، معلم علوم طبيه و زبان انگلیسی مدرسه دارالفنون، صورت گرفته است. در آن درباره اصول اقتصادی و معاملات و تجارت در چند فصل به صورت مفصل بحث شده است. این ترجمه برای ارائه به مظفرالدین شاه قاجار صورت گرفته است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7135

آغاز: این کتاب اکونومی پلیتیک برای تقدیم آستان سپهر نشان اعلیحضرت قوی شوکت اقدس همایون شاهنشاه کارآگاه شهریار عادل ... مظفرالدین شاه، انجام: مگر اینکه چاره کار را از سرچشمه بکنند و جهت این خرابی و مسکنت را معلوم نمایند و در رفع آن بکوشند تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1315ق؛ با سرلوح مزدوج، مجدول؛ جلد: گالینگور، 271گ، 14 سطر، اندازه: 15× 22/5 سم [ف: 25-147]

اکونومی پلیتیک / اقتصاد / فارسی

ekonomī polītīk

ريشار خان، یوسف، 1868-1935 میلادی

risar-xan, yusof (1868-1935)

از: سیز مندی؛ مترجم: مسیو ریشارد خان فرانسوی. این کتاب از نخستین کتاب های راجع به مسائل اقتصادی است که به زبان فارسی در آمده و موضوع آن علم اقتصاد است ولی متر جم آن را با تدبیر منزل و سیاست مدن تطبيق کرده ظاهرا این تطبيق او باید از آن جهت باشد که ارسطو تدبیر منزل را اکونومی اطلاق کرده است. حاجی محمد حسن شیرازی نیز که تصحیح این ترجمه را به عهد داشته شاید برای همین جهت قول مترجم را تایید کرده است. باری کتاب در سه «باب» تدوین شده و در آخر نیز

ص: 698

افتادگی دارد بدین شرح: 1. مخصوص است به اصول و قواعدی که منشاء سیاست مدن است و بیان اینکه این علم از کجا فرا گرفته شده است و آن مشتمل بر هفت فصل می باشد؛ 2. در اینکه مکنت از چه پیدا میشود و بچه وسیله ترقی می نماید و آن مشتمل بر نه فصل است؛ 3. غنای ارضی و آن مشتمل بر سیزده فصل می شد، متأسفانه این باب ناتمام مانده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1130

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین و بعد مکشوف میدارد که باقتضای فرمان قضا جریان؛ انجام: تازه صورتی بان میدهد و آنوقت است که رعایا درخت نشانیده باغها و میوه ...

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد حسن شیرازی، تا: قرن 13، جان محتملا تهران؛ کاغذ: سبز، فرنگی، آبی، جلد: تیماج، مشکی، مقوایی، 4گ، 17 سطر (9/5× 17)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 3 -149]

اکونومیست / روزنامه انگلیسی

ekonomīst

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5881-5993-ف

از ژانویه 1970 تا دسامبر 1973؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-189]

الاكياس و المغترین عن معصية الله / اخلاق / عربی

al-akyās wa-l muģtarrīn ‘an ma'sīyat-il-lāh

حکیم ترمذی، محمد بن على، - 320 ؟ قمری

hakīm-e termezī, mohammad ebn-e ‘alī (- 933)

گفتاری است عرفانی. با سه رکن، حق و عدل و صدق آغاز می کند، که 3 «جند» (سپاه) معرفت اند، و چند «فصل» بی شماره فصل صلات قلب و جوارح، فصل در طلب علم، در نکاح، در مجارت (همبستگی بیت، تلاوت قرآن. بنای مساجد، دعا، مریدان، راستگویان ... .

[زرکلی 272/6 «الاكياس و المغترین»؛ کحاله 315/10 «الاكياس و المغترین»؛ بغدادی، هدیه، 15/1 ]

تهران، دانشگاه شماره نسخه: 293/6 -ف

نسخه اصل: راشد افندی ش 1571؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 593ق؛ 62گ (69پ -131ر)، 19 سطر [فيلمها ف: 1-451]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 124/5 -عکسی

آغاز: بسمله. کتاب الاكياس و المغترین عن معصية الله. الحمدلله ولى الحمد و اهله. أما بعد، فانا وجدنا دين الله مبنيا على ثلاثة ارکان: على الحق و العدل و الصدق، فالحق؛ انجام: و لا لماذا خلق ولا الى ما صار امره و عاقبته. تم الكتاب بحمدالله و عونه.

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 2-34]

الاکیال و المقادير / رياضيات / عربی

al-akyāl wa-l maqādīr

ادریسی، محمد بن محمد، 493-560 قمری

edrīsī, mohammad ebn-e mohammad (1101-1166)

رساله ای کوچک در باره اوزان و مقادیر که برای استفاده در کار داروسازی است.

آغاز: حرف الف. (1) استار: هو اربعة مثاقيل، و قيل هو دینار و درهم و ثلث کیل

انجام: (71) رطل خروس: هو ثمان عشر أوقية. و قال رطل الطب: عشرة أواق. رطل بغدادی: مائة و ثمانين درهما

چاپ: مقالات و بررسیها، شماره 25، به اهتمام ایرج افشار، 1355ش، 314-317؛ نیز در میراث اسلامی ایران، 3 (1375): .346-339

[راهنمای کتاب 16: 514]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1422/2

خط: نستعلیق، كان محمد بن کامل مطبب گیرانی، تا: رجب 782ق، جان مراغه؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج مشکی، 25 سطر [سنا: ف: 2-251]

الالباب /طب / عربی

al-albāb

حسینی همدانی متطبب، ابراهیم

hoseynī hamadānī motatabbeb, ebrāhīm

در شناخت امراض و داروهای شناخته شده و موجود، مرتب بر چهار «کتاب»، چند مقدمه» و «فصل» و «مقاله»: 1. علم به كفيات مرکبات از جمادات و نباتات .... 2. شناخت امراض؛ 3. مفردات؛ 4. معجون ها و ترکیبات.

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 780/1

آغاز: یا الهی و اله جميع الموجودات من المعقولات و المحسوسات و مخترع الماهيات من الاركان و الاصول یا واهب النفس یا فائض الجود یا واجب الوجود، انجام: و ان لم يتلاحق فنسقي أن يقطع ما اسود بعد أن يشد كل عرق عظیم بخيط رقیق و يخاط مراق البطن بخيط مقدل.

بی کا، بی تاب افتادگی: وسط و انجام؛ جلد: قهوه ای، 94گ (1پ – 95ر)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-56]

- الالباب في معرفة الانساب في العرب > لب اللباب في تحرير الانساب

ص: 699

الالتفات و الغفلة / فقه / عربی

al-iltifāt wa-l ġifla

قزوینی، علی اکبر بن محمد باقر، ق13 قمری

qazvīnī, ‘alī akbar ebn-e mohammad bāqer (- 19c)

رساله ای است در التفات مكلف به حکم شرعی و غفلت او از حکم شرعی.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1783/6

بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی میشن مشکی، 29ص (66-95)، 17 سطر، اندازه: 19/5 × 23/5 سم [ف: 10-367]

- الالتقاط > اللقطة

التقاط از کنه المراد / علوم غریبه / فارسی

elteqāt az konh-e morād

طاوسی یزدی، یعقوب بن محمد، ق 11 قمری

tāvūsī-ye yazdī, ya qūb ebn-e mohammad (- 17c)

وابسته به کنه المراد في وفق الاعداد؛ شرف الدین علی یزدی (- 858)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5806/5

آغاز: حمد بی حد که ارقام اعدادش جز به کلک تخمین بر لوح اندیشه نتوان نگاشت؛ انجام: جدول است.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 17 سطر (6× 11)، قطع: بغلی، اندازه: 11×17سم [ف: 16-95]

التهاب نيران الاحزان و مثير اكتئاب الاشجان / تاریخ معصومین / عربی

iltihāb-u niyarān-il aḥzān wa matīr-u ikti’āb-il ašjān

در برخی نسخهها مؤلف عبدالرضا بن محمد الاوالى ضبط گردیده و مرحوم فیض کاشانی و آقابزرگ و دیگران نیز به صراحت از مؤلف نام نبرده اند. در وفات نبی اکرم (صلّي الله عليه و آله) و وصیت آن حضرت نسبت به على (عليه السّلام) و اختلافاتی که پس از رحلت آن جناب بروز کرد نگاشته شده است. نویسنده روایات نبوی را که در فضایل علی (عليه السّلام) است با ذکر سلسله سند گرد آوری نموده است. صاحب الذریعه تاریخ تألیف این کتاب را قرن های هشت تا ده هجری می داند و عقیده دارند که مؤلف باید یکی از علمای بحرین باشد.

آغاز: هذه وفات سیدنا و نبینا و شفيع ذنوبنا رسول الله محمد بن عبدالله بن ... الحمدلله باعث الرسل رحمة للعالمين و جاعلهم مبشرین و منذرين و اختص ...

انجام: و في هذا الخبر كفاية العذر لمن انصف من نفسه و هذا اخر ما وجدناه في هذا الخبر الظريف و الاثر الشريف و نستغفر الله عن الزيادة و النقصان و السهو و الغلط و النسيان و الحمدلله حق حمده و صلى الله على خير خلقه محمد و آله الطاهرين.

چاپ: به اهتمام میرزا محمد حسن شیرازی دو بار در بحرین، بار دوم به سال 1341ق. به چاپ رسیده است

شرح و حواشی:

1- خلاصة التهاب نيران الاحزان و مثير كتائب الاشجان فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091)

[الذريعة 282/2 و 111/17 ]

1. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 25/1 خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 19 جلد: تیماج مشکی، 41گ (1 -41)، اندازه: 15× 23سم [ف: 35]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15025/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 169گ (1ر-169ر) [مختصر ف: 78]

3. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 56

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: علی نقی بن شیخ احمد بن زين الدين هجری در جمادی الاول 1240ق؛ کاغذ: نخودی ضخیم آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 78گ، 13 سطر، اندازه: 16×23/5سم [ف:-28]

4. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6207

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1325ق؛ تملک: بی بی خدیجه؛ کاغذ: فرنگی شکری، 40گ (2پ-41پ)، 20-23 سطر متغیر میان (11/5×17/5 و 12/5× 19 )، اندازه: 18× 23/7 سم [رایانه]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6208

آغاز: برابر؛ انجام: انا كاشف الكرب عن وجه رسول الله سید الثقلين انا قاسم الجنان انا ... النيران انا خواص الغمرات

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی نخودی، 58گ، 15-17 سطر متغیر میان (13× 14/5 و 12×15/5)، اندازه: 17× 21 سم [رایانه]

6. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4652/2

بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: في:-1522]

7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1301/8

انجام: برابر

در این نسخه نام مؤلف نیامده و با توجه به نسخه کتابخانه مدرسه آخوند ص 1522 مستند شد؛ بی کا، بی تا، 34گ (99پ- 133پ) [ف: 7-2617]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10416/2

آغاز: برابر؛ انجام: فانه قد يتوهم لاطلاق القوم القضاء و بطن الحقيقة و الله الموفق للصواب.

کا: سید فخرالدین بن سید عبدالله بن حسن الابو جبیلی، تا: جمادی

ص: 700

الثانی 972ق؛ جلد: مقوا کهن با روکش تیماج قهوه ای، 316ص ( 551-236 )، اندازه: 15× 20سم [ف: 33/1 -17]

9. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 12

آغاز و انجام: برابر کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 991ق؛ نسخه بر اولاد ذكور ملاغلامرضا آرانی وقف شده است، محشی با امضای غلامرضا؛ جلد: گالینگور قرمز عطف تیماج، 52گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21/5 سم [ف مخ:-15]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 375

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-433]

10. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3344

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عناية الله، تا: یکشنبه دهه آخر جمادی الاول 1029ق؛ مصحح؛ تملکی در جمادی الاول 1281 با مهر «محمد حسن» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 72گ، 14 سطر، اندازه: 11× 20 سم [محدث ارموی مخ: 1-460]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26141

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبدالکریم بن محمد جعفر حسینی سبزواری، تا: سلخ ذیحجه 1084ق، واقف: زین الدین جعفر زاهدی، دی 1377؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 34گ، 17 و 18 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 26-99]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3652/1

آغاز: برابر؛ انجام: تطحنهم سنابك الصاهلات و حوافر الصافنات في ضلال الاعنة ... خط: نسخ، كان محمد علی بن نظر علی، تا: دهه آخر صفر 1086ق، جا: مشهد، مدرسه فاضلیه؛ مصحح؛ تملک: محمد باقر بن محمد تقی (علامه مجلسی)؛ مهر: «محمد باقر العلوم» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 56گ (1پ -56پ)، 14 سطر، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 10-48]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17779

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: سازمان حج و اوقاف موقوفه آل عصفور در آبان 1369؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 88گ، 15 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 26- 100]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6885

آغاز: برابر؛ انجام: تطحنهم سنابك الصاهلات و حوافر الصافنات في ضلال الاعنة ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر: «محمود بن علی نقی الحسنی الحسینی الطباطبائی» (بیضی)، «محمد طباطبائی» (بیضی)، محمد بن محمود الطباطبائی» (بیضی)؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 51گ، 14 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 18-78]

15. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 68

آغاز: منه مما يفضل امير المؤمنين في حياته و ما اكده من النص على أهل بيته في وصياته و ماجرى بين الصحابه من التشاجر و الاختلاف بعد وفاة رسول الله، انجام: حتى دارت عليها الدوائر و يبس نصفها الأيمن و بقيت معذبه باشد العذاب الى أن ماتت الارحمها الله تعالى و هذا ما انتهى الينا من خبر وفاة سيدنا و مولانا الحسن بن علی (عليه السّلام)

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ بعد از اتمام وفات علی بن ابیطالب شعری در 5 برگ در رثای حضرت آورده شده؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 201گ، 13 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف مخ: 1-56]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17923

آغاز: برابر؛ انجام: فلما بلغ ابوبکر ... هذه الابيات اغتم غما شديدا و دخل بيته و قال بعض العارفين

خط: نسخ، كا: علی بن حسین بن يوسف بوری بحرانی، تا: 1219ق؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: سازمان حج و اوقاف در آبان 1369؛ کاغذ: نخودی، 47گ، 16 سطر، اندازه: 16× 22/4 سم [ف: [99-26

17. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 372 آغاز و شرفه على جميع الأنبياء و المرسلین صلوات الله عليهم اجمعین صلاة تتعاقب بتعاقب السنين و تدوم بدوام الدنيا و الدين ... اما بعد فقد قرأت القصص و الأخبار، انجام: و في خطبة كما ذكر في نهج البلاغة في الخطبة الموسومة بالشقشقية و غيرها على ما رواه

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز (یک ورق از خطبه) و انجام؛ جلد: مقوا باروکش سرخ، عطف پارچه آبی، 117گ، 15 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف مخ: 1-56]

18. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 154

آغاز: تلك الكتب و اولفها من تلك الشهاب بترتیب رائق طريف وسياق حسن لطیف وسميته بشهاب نيران الاحزان ومتواتر سبل الأشجان ... حدثنا الشيخ ابو حامد احمد بن محمود المسعودي عن عبدالله بن الحارث السلمي؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن خلف بن درویش، تا: 1319ق، جان بحرین؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 69گ، 17 سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف مخ: 1-56]

19. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 469/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 74گ، 14 سطر، اندازه: 15/5× 21/5 سم [ف مخ: 1-55]

20. قم؛ طبرسی؛ شماره نسخه: 120

آغاز و انجام: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور مشکی عطف تیماج مشکی، 81گ، 13 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف مخ:

ص: 701

56-1]

21. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1865

نسخه اصل: کتابخانه کاشف الغطاء نجف اشرف؛ خط: نسخ درشت، بی کا، بی تا، 195ص [عکسی ف: 5-329]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14663

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 64]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3057

آغاز: برابر؛ انجام: تطحنهم سنابك الصاهلات و حوافر الصافنات في ضلال الاعنة ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا، پس از کتاب چند برگ است مشتمل بر چند قصیده عربی در مرثیه امام حسین (عليه السّلام)؛ ملک: علی یزدی به تاریخ 47/4/26 ؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 93گ، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×15 سم [ف: 8-277]

الجام العوام في علم الكلام / کلام و اعتقادات / عربی

iljām-ul ‘awām fī ‘ilm-il kalām

غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری

qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)

رساله ای در بیان اصول مذهب و اعتقادات اهل سنت به شيوه استدلالی و جدلی همراه با رد و نقد آرا مخالفان، در سه «باب»: 1. شرح اعتقاد السلف (در هفت وظیفه)؛ 2. اقامة البرهان على أن الحق مذهب السلف؛ 3. فصول متفرقة و اسئلة شتی نافعة في هذا الفن.

آغاز: الحمدلله الذي تجلى لعباده بكافة صفاته و اسمائه و تیه عقول الطالبين في بيداء كبريائه و ... اما بعد فقد سئلني ارشد کی الله عن الأخبار الموهمة للتشبيه عند الرعاع و الجهال من الحشوية الضلال ...

انجام: المدعو بالحكمة إلى الحق قوم، و بالموعظة الحسنة قوم آخرون، و بالمجادلة الحسنة قوم آخرون على ما فصلنا أقسامهم في كتاب القسطاس المستقیم فلانطول بإعادته.

چاپ: استانه، 91ص، 1287ق؛ هند، 1306ق؛ بمبئی، سنگی، 1314، وزیری کوچک، 53ص

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 233716-ف

نسخه اصل: قسطمونی ش 127؛ بی کا، تا: محرم 544ق [فيلمها ف: 674-1]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10717/4

آغاز: برابر؛ انجام: فان قال قائل للعامي اذا منع من السمع و النظر من لم يعرف الدليل و من لم يعرف كان جاهلا بالمدلول ...

بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 34ص ( 81-48 )، اندازه: 16× 24سم [ف: 33/1 -191]

3. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 112/6 بخش3

بی کا، بی تا [ف: 107]

4. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10121/11

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: بیاضی، اندازه: 25616سم [رشت و همدان: ف: 1586]

الالحاق / کیمیا / عربی

al-ilhāq

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

1. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3731/9

آغاز: بسمله و انا اذكر في هذ الكتاب تدبير الزرانیخ و هي انواع كثيرة

بی کا، تا: 1300ق، جلد: مقوایی با گالینگور سبز، 3ص (62-60)، اندازه: 11× 18سم [ف: 5-1768]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3119/11

آغاز: بسمله، و انا اذكر في هذا الكتاب تدبير الزرنیخ و هي انواع كثيرة و اشرفها الاحمر؛ انجام: و القى ما نزل منه قيراط على مثقال من فضة قائمة على الأرض

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فلفل نمکی آبی فرنگی، جلد: میشن لایی قهوه ای مغزی سبز، 4 ص (169-172)، 17 سطر، اندازه: 13× 20/8 سم [ف: 6-234]

الالحاقات العشرة = ذیل نزهة الحدائق / ریاضیات / عربی

al-ilḥāqāt-ul “ašara = dayl-u nuzhat-il ḥadā'iq

کاشی، جمشید بن مسعود، -841؟ قمری

kāšī, jamšīd ebn-e mas ūd (- 1438)

وابسته به: نزهة الحدائق ؛ کاشی، جمشید بن مسعود (-841)

تاريخ تأليف: نیمه شعبان 829ق

مؤلف پس از تحریر «نزهة الحدایق» مطالبی به نظرش رسیده که آن را با عنوان «الحاقات العشره» و بر سبيل ذیل بر «نزهة الحدایق» الحاق کرده است. آغاز: بسمله، حماله ... فان احوج خلق الله تعالى الى غفر انه جمشید بن مسعود محمود الطبيب الكاشاني الملقب بغياث الدین احسن الله احواله لما فرغت عن تحرير الرسالة المسماة بنزهه الحدائق في صنعة الاله التي ...

انجام: تمت الحاقات في الذيل محمد الله جاعل النهار و الليل و الصلوة على سيدنا محمد المصطفى ... في منتصف شعبان المعظم سنه تسع و عشرین و ثمانمائه هجریه نبويه

چاپ: تهران، سنگی، بی ناشر، 1306ق، خشتی، 25-1صص، (همراه مفتاح الحساب و نزهة الحدائق في كيفية صفة الالة المسماة بطبق المناطق صص 289-313)

ص: 702

[مشار عربی ص 82]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3180/10

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 130ق، جا: سمرقند؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن پشمی نو، 23 سطر، اندازه: 12× 25سم [ف: 6-264]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6984

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 1277ق؛ دارای اشکال و جداول نجومی؛ خریداری از مشیری؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی ساده فستقی، 11گ (33پ -43)، 17 سطر (10×15/5)، اندازه: 17× 20/5 سم [رایانه]

الالحاق من السبعين / کیمیا / عربی

al-ilhāq min-as sab‘īn

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

در تدابیر زرنیخ تدوین یافته است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1900/22

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی روشن، کوبیده، مقوایی، 2گ (110پ -111پ)، 16 سطر (9× 15)، اندازه: 15× 21سم [ف: 10-554]

الالحان / موسیقی / عربی

alḥān

ابن باجه، محمد بن یحیی،-533 ؟ قمری

ebn-e bājja, mohammad ebn-e yahyā (- 1139)

ابن باجه در مرحله اول حیات فکری خود به موسقی اشتغال داشته است و احتمالا این رساله را در همان زمان نوشته است.

چاپ: تصحيح جمال الدين العلوي، رسائل فلسفية، نصوص فلسفية غير منشورة (بیروت و دار البيضاء، دار الثقافة و دار النشر المغربية: بی تا)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1557/30 عکسی

آغاز: باسم الله الرحمن الرحيم و الله الموفق في جميع الأمور اعلم ان النغم التأليفية هي نسب اختلاط الافلاک و دورانها و نغم الطبيعة العاملة بالمجاري الصحيحة؛ انجام: قال: فهذه هي الاصول التي اذا راعاها الضارب مشت احواله و نغماته على السنن المستقيم و الطريق القويم، و فارق ابناء جنسه، و كان يومه خيرا من أمسه.

نسخه اصل: کتابخانه بودلیان در آکسفورد، ش 206؛ خط: نسخ، کا: حسن بن محمد بن محمد بن محمد بن النضر، تا: 547ق، جا: قوص؛ 2گ (221پ - 222ر)، 27 و 32 سطر [عکسی ف: 4-490]

الحان الحادی بین المراجع و البادی / ادبیات عربی

alḥān-ul ḥādī bayn-al marāji' wa-l bādī

صیداوی، محمد بن عبد القادر،-1042 قمری

seydāvī «mohammad ebn-e ‘abd-ol-qāder (- 1633)

کتابی است مشتمل بر مکاتبات ادبی منظوم و برخی منثور بین مؤلف و عالمان عصر وی که همچون » الحان السواجع بين البادی و المراجع» صفدی اسامی را به ترتیب الفبایی آورده است. مؤلف در این رساله با مشایخ و استادان خود مراسلاتی داشته که برخی از آنها با اجازه و استجازه همراه بوده و اسامی آنها چنین است: احمد بن يونس عیناوی، احمد بن سليمان دمشقی، شمس الدین محمد داودی، حسن بن محمد بورینی، محمد بن محمد قدسی که تا سال 993ق در محضر درس او بوده است و قاضی محب الدين حموی دمشقی که در سال 1001 ق به او اجازه روایت داده است و او نیز به شاگردش شهاب الدین اححمد بن محمد طرابلسي صیداوی اجازه روایت داده است. از دیگر دانشمندان که نامشان در این رساله آمده و با مؤلف مکاتبات ادبی در موضوعاتی چون مدح، تهنیت و الغاز داشته اند می توان به اسامی زیر اشاره نمود: احمد بن منقار، بهاء الدينصیداوی، تقی الدين ابوبکر زهیری، جمال الدين صیداوی، زین الدین عمرقاوی، محمد میدانی، عبدالحق حجازی، عبدالقادر بن محمد سوار (استاد و شیخ اجازه او)، علاء الدين حنفی، کریم الدين حورانی، محمد صالحی دمشقی، محمد مغربی مالکی، محمد بن فرفور، نجم الدين ب بدرالدین غزی دمشقی، یحیی بن محمد حنفی.

[ایضاح المكنون 117/1 ؛ هدية العارفین 277/2 ؛ معجم المؤلفين 181/10 ؛ الاعلام 212/6]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14127

آغاز و انشق بدر التم معجزة له xx و شكا البعير ثقيل حمل متعب ... ثم ختم الاجازة بعد ذكر القصيدة النبوية؛ انجام: ماحرک العيس حاديها بذى سلم xx و میل الريح افنان من العذاب

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 1؛ افتادگی: آغاز (چند برگ)؛ مصحح، فهرست چند کتاب امانی به تاریخ 1156ه در درون جلد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی و ناقص، عطف: تیماج قهوه ای، 171گ، 15 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 14× 20سم [ف: 35-692]

الحان السواجع بین البادى و المراجع / ادبیات عربی

alḥān-us sawāji“ bayn-al bādī wa-l marāji“

صفدی، خلیل بن ایبک، 696-764 قمری

safadī, xalīl ebn-e ībak (1297-1363)

مکاتبات و مشاعراتی که بین مؤلف و فضلای هم عصرش صورت گرفته در این کتاب جمع آوری کرده است و آنها را به ترتیب حروف معجم نام های صاحبان نامه ها قرار داده است. در

ص: 703

مکاتبات علاوه بر نثرهای ادیبانه و مسجع، اشعار و قصاید منظوم بسیاری آورده شده است.

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي جعل بادی اميراً و قدر للمراجع آن يكون مأموراً و مرجع بينها بحرين يلتقيان ... و بعد فقد كنت قديمة جمعت كتابي الهدایا و سميته بالمجازات و المحارات و اودعته جملة من مجارات الشعراء

[کشف الظنون 148/1 ؛ الاعلام 315/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 104/4]

1. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 664

آغاز: برابر؛ انجام: له عيون وهو أعمى و في xx عينيه اولاد على شكله / يامن سمی بنی الوری قدرة xx اكشف لنا عنه وعن اصله خط: نسخ، بی کا، تا: 11 شوال 1030ق؛ در اولش مطالعه ابراهیم اکرمی که 12 بیت شعر در بیان مطالعه کتاب انشاء کرده؛ تملک: اسماعیل چلبی زاده سال 1158، عبدالکریم قطبی، محمد ابوبکر بن ابی الحسن الدمیری، محمد بن كمال الدین حسینی شامی حنفی، حسن بن عبدالکریم بن محمد بن كمال الدين بن حمزه حسینی حنفی الدمشقی؛ واقف: ابراهیم شریف حسینی، 1230ق، از موقوفات رمضانيه آقا ابراهیم 1230؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت، 291گ، 21 سطر، اندازه: 14×20سم [ف:-361]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 808

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-10]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 457عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-406]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4201/1

آغاز: برابر؛ انجام: يا من سمی بین الوری قدره اكشف لنا عنه و عن اصله (انتهى الحان كان السواجع ... بعون الله و لطفه) خط: نستعلیق، کا: محب علی بن محمد تقی یکانلو، تا: 2 ربيع الثانی 1267ق، جا: دزفول؛ در آخر کاتب چنین می نویسد: «ایامی که بجهت تحدید حدود دولتين قویمتین ایران و عثمانی مأمور و بواسطه اختلاف اقوال مأمورین و انتظار جواب دستورالعمل مجدد دولتين از محمره برای گذراندن فصل تابستان به ییلاق منکره و بعد از ورود شمس به عقرب ما هم به قصبه دزفول مراجعت کرده هنوز منتظر جواب بودیم، تحریر این کتاب را برای رفع کسالت بیکاری صواب آمده، در قصبه دزفول شروع و اختتام شد .. محب علی ابن محمد تقی یکانلو ...» با مهر او «عبده الراجي محب علی» مورخ 1251؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 158گ (1پ -158ر)، 19 سطر (8/5× 16)، اندازه: 19×29سم [ف: 11-215]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 277

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، 312، 25 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 10/5×20سم [ف: 2-157]

الزام العار لصاحب الغار / تفسير اعربی

ilzām-ul ‘ār li-şāḥib-il gār

فاضل هندی، محمد بن حسن، 1062-1137 قمری

fāzel-e hendī, mohammad ebn-e hasan (1652-1725)

در این رساله آیه 38 سوره توبه را به طور مزجی تفسیر می نماید و اثبات می کند که وجود ابی بکر با پیامبر اکرم در غار هنگام هجرت آن حضرت به مدينه، فضیلتی برای وی نیست بلکه دلیل بر عدم فضیلت اوست. در پایان رساله قصيده لامیه ای است از خود مؤلف در نكوهش ابی بکر.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2/ 3630- 18/150

آغاز: بسمله يقول محمد بن الحسن الأصبهاتی المعروف بالبهاء الحمدلله الذي نجانی من الضلال و البوار و هداني الى السادة الائمة الاخیار و جعلني من شيعة على الكرار؛ انجام: ظنون الناس فيهم أن يكونوا xx رجالا أويري لهم انسلالا / من الناس فان الجن ممن xx عليه النصر دوماً لايزالا

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 4گ، 16 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 1-473]

الزام المتکبرین / اخلاق / عربی

ilzām-ul mutikabbirīn

علینقی بن قاسم

alī-naqī ebn-e qasem (-)

تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 441/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1209ق، جا: کلکته؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 27گ (222پ -248پ)، 13 سطر (8/5× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف:-300]

الزام المخالفين / پاسخ پرسش ها / فارسی

elzām-ol moxālefīn

رشتی اصفهانی، محسن بن محمد رفیع، ق13 قمری

raštī esfahānī, mohsen ebn-e mohammad rafi (- 19c)

پاسخ پرسش ها و شبهاتی است درباره عقاید شیعی که از طریق برخی از علمای نصارا القاء شده بوده است، چنان که خود می گوید این رساله را به خواهش استادش حاج عبدالعلی رشتی نوشته است. وی نخست رساله مختصری به نام «نصرة الدين» تألیف کرده سپس آن را بسط داده و این کتاب را ساخته است.

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 643/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد عرضه می دارد و عریضه مینگارد بنده شرمنده ابن المرحوم العلامة الفهارمة ... الحاج شیخ محمد رفيع الجیلانی؛ انجام: خداوند عالم بحرمة محسن فاطمه زهرا و پنج تن آل عبا که عمر طبیعی بایشان عطا فرماید و بعلم و

ص: 704

فضل و زهد و تقوی ایشان بیفزاید بحق محمد

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: ربيع الثانی 1260ق؛ جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی، ترنج با سر و لچکی با نقش گل و بوته، مجدول گرهی، 84گ(1پ -184)، 13 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-549]

الزام المعاند / کلام و اعتقادات / فارسی

elzām-ol mo‘āned

بهاء الدين، محمد بن سعيد، ق 14 قمری

bahā-od-dīn, mohammad ebn-e sa'id (- 20c)

تاریخ تأليف: پنج شنبه 6 ذیقعده 1301 ق

نویسنده که از فرقه شیخیه است پس از آن که شرح مفصلی در منقبت و عظمت شیخ احمد احسائی می آورد می گوید: «رساله به نظر رسیده که در آن رساله افتضاح تمام را بر خود روا داشت و در معاندت خود امری فرو نگذاشت حسادت را نسبت به شخص بزرگی به نهایت رسانیده و سوء ادبش به سر حد کمال انجامید» و «از آنجا که اوقات اشرف از آن بود که صرف تعرض اباطیل اهل باطل شود خصوصاً که بنای اغلب اهل روزگار مساهله و مسامحه در دین است ... عجالة اگر هر گاه از بسیاری گوش شنوا نباشد صفحه کاغذ مطيع است چند کلمه بعون الله و منه برشته تحریر می آورد». پس از آن او در یک «مقدمه» و فصولی چند به جواب می پردازد. مقدمه: در بیان هفوات و شبهاتی که در رساله مندرج است به اجمال؛ فصول: رفع هر یک از شبهات به تفصیل

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2938/1

آغاز: بسمله، سپاس فزون از قیاس و ستایش برون از التباس؛ انجام: فارغ شد از تحریر و تسوید این رساله مؤلف آن بهاء الدين محمد بن سعید ثبته الله على صراط الحمید در شب پنج شنبه ششم شهر ذي القعده 1301ه.ق.

كا: احمد بن مر تضی بن عبدالوهاب حسینی لاریجانی، تا: اواخر قرن 13، کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: تیماج مشکی مقوایی عطف تیماج مشکی، 111ص (1-111)، 16 سطر (7× 13/5)، اندازه: 11× 17/5 سم [ف: 6-685]

الزام النواصب بامامة على بن ابی طالب / کلام و اعتقادات / عربی

ilzām-un nawāşib bi-imāmat-i ‘alī ibn-i abī-țālib

؟ صیمری، مفلح بن حسن، - 900؟ قمری

saymarī, mofleh ebn-e hasan (- 1495)

کتابی است در اثبات اصل امامت و دفاع از تشیع. نام مؤلف در رساله نیامده است، اما مؤلف آن در چندین جا خود را یکی از اهل کتاب معرفی کرده است که به دین اسلام در آمده و دیده است که در میان آنها اختلاف سختی است و خواسته است آنچه که راست است بیابد و سرانجام دریافته است که شیعیان درست می گویند و از روی خبرهای سنی پیشوایی حضرت علی (عليه السّلام) را آن چنان که شیعیان می گویند روشن ساخته است. این کتاب در یک مقدمه و چند باب و چند فصل است. عناوین باب های آن چنین است: اختلاف المذاهب بعد رسول الله في الامامة، در هفت فصل؛ بعض ما أورده العامة من الآيات و الأخبار الدالة على أمامة امير المؤمنين و فضله، در دو فصل؛ مثالب الصحابة من كلام العامة، در هشت فصل.

از جمله وقایع تاریخی که در این کتاب بدان اشاره شده است جنگ هایی است که میان پادشاه دمشق الملک الافضل علی پسر صلاح الدین یوسف الملك الناصر ایوبی (دمشق 582-592 و 622) و برادرش عثمان الملك العزيز (مصر 589 و 595) و عمش سيف الدين ابوبكر الملک العادل (الجزیره 589 و دمشق و مصر 592 و 615) در گرفت و علی به ناصر عباسی (575 622ق) شکایت کرده بود. وی از صاحب المصابيح حسين بن مسعود البغوي الفراء (-516ق) در کتاب المصابیح و تفسير او و از فخر رازی (544-606ق) و از اخطب خوارزم (484-568ق) و از ابن عبد ربه و از «الرجل الكتابی» نقل قول کرده است.

در بین اهل فن در مورد این که مؤلف آن کیست اختلاف است. شیخ حر عاملی آن را از جمله کتاب مجهول المؤلف می داند، اما آنها که برای این کتاب مؤلفی ذکر کرده اند، کتاب را به افراد زیر نسبت داده اند: 1. سید علی بن طاوس (- 664ق)، 2. شیخ ابراهيم بن سليمان قطیفی (-944ق)، 3. شیخ مفلح صیمری از جمله شيخ سليمان بن عبدالله ماحوزی (- 1121 ق) در رساله ای که در آن ترجمه بعضی از علمای بحرین آمده، سید شرف الدین در النص و الاجتهاد، سید محمد امین در اعیان الشيعة)، 4. حسین بن مفلح صیمری (پسر شیخ مفلح صیمری)، 5. سید حیدر آملی. اما از این بین نسبت به مفلح بن حسن صیمری درست تر می نماید و ما در اینجا همه نسخه ها را به وی نسبت داده ایم، هرچند در اکثر فهرست ها بدون ذکر نام مؤلف آورده شده است.

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرين او الحمد لله الواصل الحمد بالنعم و النعم بالشكر، نحمده على آلائه ...] و بعد فانه يجب على كل عاقل أن ينظر لنفسه قبل حلول رمسه ... و اعلم انی رجل من أهل الكتاب سألت الله الهداية الى الصواب، فهداني الله إلى دين الاسلام - الذي او جبه على جميع الأنام - دین محمد المصطفى عليه الصلاة و السلام فلما صرت منهم و فيهم، و صار لي ما لهم وعلى ما عليهم، جالست علماءهم، و صاحبت فضلاءهم، فرأيت بينهم اختلافاً كثيراً و تفسیقاً و تكفيراً ... فاجتهدت في تفسير الفرقة الناجية التي عناها النبي ... فلما جعلت اعتمادي على ما أورده الشيعة ... و لابد من ایراد رسالة وجيزة من طرق الاختصام ... و سميت هذه الرسالة «الزام النواصب بامامة على بن ابی طالب» و هي مشتملة

ص: 705

على مقدمة و ابواب و فصول

انجام: والذي رواه الستة من كلام الشيخين و عائشة عند الاختصار فيه كفاية و عبرة لاولی الابصار. فعلمت أن الحق مع على يدور حيث ما دار كما أخبر النبي المختار و ويل للذين كفروا من النار و صلی الله على محمد و آله الأطهار و الحمدلله رب العالمين بالخير و الصواب

چاپ: با تحقیق عبدالرضا النجفی، قم، مولود کعبه، 1420ق

[الذريعة 289/2 ؛ طبقات أعلام الشيعة، قرن 9 ه_، ص 137، ریاض العلماء 2: 179 و 6: 43]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3624

خط: نسخ، بی کا، تا: غره شعبان 959ق؛ روی برگ اول این نسخه، مؤلف را شیخ مفلح بن حسن الصيمری دانسته اند، مصحح، در حاشیه صفحه ما قبل آخر اشعاری است به عربی که قطب الدين محمد بن عزالدین حسنی حسینی موسوی نوشته با مهر صراط على حق» (هشت گوش) و مهر «محمد نبی الله على ولی الله» (بیضی)؛ تملک: ظهیر الدین شاه محمود ابو المكارم حسن حسینی فرزند مظفر الدين على نقیب مشهور به شیخ الاسلام، و تملکی به تاریخ غره ربیع الاول 1265 با مهر «ابراهيم بن عبدالله الموسوی» (مربع)؛ مهر: «ابو المكارم بن مظفر الدين على انجو» (دائرى)، «ابو المكارم الحسینی الحسني الانجو»، «یا الله المحمود في كل فعاله عبده ابو المكارم الحسنی الحسینی الانجو»، «هو العلى الأعلى» (مربع)، «شفيع يحيى في الاخرة محمد و العترة الطاهرة»(بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 145 گ، 7 سطر، اندازه: 13× 18سم [ف: 10-23]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 339

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ شکسته، كا: سيف بن احمد لیثی حلی، تا: 16 جمادی الاول 977ق، جا: قزوین؛ مصحح و با نسخه های شیخ محمد حبائی و محمد بن شمس الدین قطیفی مقابله شده است؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ 23گ، مختلف السطر، اندازه: 14× 19سم [ف: 29-4]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 654/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: عنایت الله، تا: نزدیک 1053ق؛ 30گ (133پ -162ر) [ف: 6-2138]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1273/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: مراد بن آقا شاه قمی، تا: جمادی الثانی 1062ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 36گ (165پ - 200ر)، 15 سطر، اندازه: 18×25 سم [ف: 4-74]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1049/2

خط: نسخ، کا: محمد بن حسن حر عاملی، تا: 1063ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 16 سطر [ف: 5-227]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 499/2

آغاز: برابر؛ انجام: و السلام علی من اتبع الهدى تصنيف الشيخ المفيد افادونا الله فوائده و عودنا عوائد كما هي عوائده.

در این فهرست نام مؤلف ابن طاوس آمده است؛ خط: نسخ، كا: محمد رضا بن حاجی محمد ششتمدی سبزواری، تا: 1076ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 75ص (319-394)، 17 سطر (8× 17)، اندازه: 13× 26سم [ف: 7-415]

7. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 105/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 ربیع الاول 1077ق؛ جلد: تیماج دورو، روقرمز، پشت سبز، 25گ (107-132)، 19 سطر، اندازه: 13/5× 19سم [کتابخانه های قائن: ف:-93]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6543/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: كرم الله بن عطاء، تا: دوشنبه 18 شوال 1083ق، جان مکه؛ جلد: تیماج قرمز عطف و حاشیه تیماج سبز، 8گ (105ر -113ر)، اندازه: 23×36/5 سم [ف: 17 - 130]

9. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 114/2

خط: نسخ زیبا، كا: هادی مشهدی، تا: 28 ذیقعده 1084ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی فرسوده، 85گ (160پ - 245ر)، 13 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف:-89]

10. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 23712/7

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1090ق؛ افتادگی: انجام؛ تملك: محمد قاسم بن محمد هاشم دامغانی مورخ 1226ق، جلد: تیماج لایه ای عنابی، 36گ، 15 سطر (7/5× 14)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2-59]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13797/4

آغاز: لو اتبعوا امامة واحدة يهديهم إلى الحق و يردهم عن الضلالة و لم يفترقوا ولم يهلكوا؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1093ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، در برگ 110 این بیت نگاشته شده: «پدرم نام عمر کرد که نامش گم باد xx من غلام علی ام کوری چشم پدرم»؛ کاغذ: شرقی، 22گ (90-111)، 21 سطر، اندازه: 6× 13 سم [ف: 34-845]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7199/1

در فهرست بر اساس آنچه در ص ع نسخه آمده است به شیخ ابراهیم قطیفی نسبت داده شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 5 صفر 1099ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 13 سطر (× 12)، قطع: بغلی، اندازه: 11× 18 سم [ف: 16-485]

13. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1024

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 11؛ اندازه: 12× 18 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15035/11

آغاز: برابر؛ انجام: قال الرجل الكتاب الذي هداه الله الى الاسلام

ص: 706

خط: نستعلیق، کا: مهدی بن حسین عاملی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام چند برگ)؛ مصحح؛ کاغذ:شرقی، جلد: تیماج قهوه ای؛ 24گ ( 267-244 )، 18 سطر (5× 12)، اندازه: 9× 16سم [ف: 38-91]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4773

آغاز: ترجيع من غير مرجح. على كل عاقل النظر الصحيح في ادیان المسلمين و اتباع الحق المبين و العرض عن التعصيب لدین الآباء و الأمهات لان ذلك يوجب الوقوع في الهلكات؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان محمد مؤمن، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (به ظاهر 4 برگی)؛ مهر: «حاج سيد نصر الله تقوی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: چرمی یک لا، 67گ، 9 سطر (4/5× 11)؛ اندازه: 10×14/5 سم [ف: 13- 170]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1363

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، بی کا، تا: 1113ق؛ کاغذ: آهاردار، جلد: تیماج نارنجی، 348گ، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه:18×20سم [ف: 4-124]

17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2477/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1115ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 20ص (30-49)، 23 سطر (13/5× 21)، اندازه: 16× 23 سم [ف: 9-1245]

18. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 7312/4

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 23 ذیحجه 1122ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 22 سطر (9/5× 13)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 18 سم [ف: 16-510]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض14426

آغاز: برابر؛ انجام: وصلى الله على سيدنا محمد سنه 1158 على به اقل عباد

خط: نسخ، بی کا، تا: 1158ق [الفبائی: 64]

20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 575/2

انجام: برابر

نسخه بدينجا آغاز می گردد: «واحدة تدل لى نقص في انسابهم» و در گ 5پ بدینجا پایان می یابد: «طویل نجاد السيف اجيد یعسوب» درباره ننگین بودن خاندان ابوبکر و عمر و عثمان و معاویه و یزید و عمر سعد و طلحه و زبیر و امية بن عبد شمس و این چهار برگ هم گویا از همی رساله می باشد، آنگاه از دیباچه رساله آغاز می شود: «من رد جواب الاخصام و وجدت اخبارهم تتضمن تکذیب ائمتهم و تفسيقهم» (گر)؛ خط: نسخ، كا: شیخ عابد و منصور حویزی جزائری، تا: 17 جمادی الثانی 1160ق، جان مخای یمن؛ افتادگی: آغاز و وسط (میان برگ های 19 و 20-27 و 28)؛ توضیح فهرست نگار: در دفتر شماره 499 کتابخانه ملی تهران دو کتاب نوشته شده یکی الکشکول سید حیدر دیگری همین رساله ما به نام «الزام النواصب بامامة على بن ابی طالب» که در یک مقدمه و چند باب و چند فصل است و نگارنده آن خود را مردی کتابی نومسلمان می خواند، پیداست که این همان نسخه شماره 339 آستان قدس است و نگارنده آن نه ابن طاوس می تواند باشد نه شیخ مفلح صیمری و نه شيخ ابراهيم بن سليمان قطیفی (زنده در 944) مگر اینکه از عبارت «کتابی نو مسلمان» ظاهر آن خواسته نشده باشد؛ 29گ (2ر-30پ) [ف: 3-538]

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7159/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: صالح بن علی بن محمد بن محمد بن مجير جویانی عنقانی، تا: 1171ق، به دستور سید مصطفی؛ تملك: حسین بن حسن بن مصطفی نورالدین حسینی به تاریخ 1219؛ جلد: تیماج قهوه ای، 32گ (163-194)، 12 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 18-304]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6251/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوعلی محمد بن على قاجار، تا: 1179ق، جان مشهد مقدس؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز ضربی پشت مشکی، 31گ (117پ -147ر)، 21 سطر، اندازه: 13× 24 سم [ف: 16-235]

23. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2787/1

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، کا: شهاب الدین حسین بن ناصر الدین حسین حسنی حسینی جعفری دیباجی، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور، 12گ (1-13)، ابعاد متن: 10/5 ×20، اندازه: 14/5×22/5 سم [ف: 13-265]

24. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1153/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای لولائی، 24گ (31 -55)، 15 سطر (5× 11)، اندازه: 9× 17 سم [ف: 3-1602]

25. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2215/6

آغاز: برابر؛ انجام: نسب عمر الخطاب: روی محمد بن السائب في کتاب المثالب و هو من اعلام السنة؛ كانت صهاك امه حبشية ... و روی ابن عبد ربه في كتاب العقل ... في نسب عثمان بن عفان. روی محمد بن السائب.. ... في نسب معاوية ... و روی الحافظ ابوسعید اسماعیل بن على السمان الحنفی من علماء السنة (گ 78پ، در میان سطر چهارم نانوشته مانده است)

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، اصفهانی، جلد: مقوایی، رویه تیماج حنائی ضربی، ترنج در میان با چهار ستاره بالا و پائین و جدول دورا دور آستر کاغذ آبی، 13ص (66-78)، 15 سطر (7×14/5)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 11-545]

26. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3283/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح: 24گ (123پ-147 پ)،

ص: 707

18 سطر، اندازه: 11/5×18/5 سم [محدث ارموی مخ: 2-793]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1293/3

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه واتیکان در رم ایتالیا. بخشی از کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12، 16ص (63-78)، 19 سطر [عکسی ف: 3-654]

28. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1236/10

خط: نستعلیق، كا: محمد علی بن عبدالكریم مروزی، تا: شنبه 24 رجب 1236ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 14 سطر [ف: 5-250]

29. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 487/2

خط: نسخ، كا: ... بن محمد بن عبدالحسين بن ناصر بن ابراهیم، تا: 1238ق [ف: 111]

30. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2949/4

خط: نستعلیق، كان محمد طاهر بن محمد صالح حسینی مازندرانی، تا: 1252ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 3گ (39ر - 42پ)، 30 سطر (10×20/5)، اندازه: 16× 28 سم [ف: 10-1832]

31. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2627

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ، كا: حسن موسوی خرسان، تا: 24 ربیع الاول 1257ق؛ مصحح [عکسی ف: [232-7

32. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25300

بی کا، تا: 1270ق؛ خریداری از منصور گلستانی [رایانه]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4777

آغاز و انجام: برابر؛ حسب الفرمایش ... آقا سید جلیل ولد ارجمند آقا سید علی نقی سادات اخوی قلمی گردید. في ليلة الاربعة الثاني من شهر ذي القعدة الحرام و انا العبد عبدالله ذاکر .1295

خط: نسخ، كا: عبدالله ذاکر، تا: چهارشنبه 2 ذیقعده 1295ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 44گ، 13 سطر (6× 12)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-174]

34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2097/6

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب با توجه به نسخه های مشابه تصحیح شد. در فهرست به نام «الاعتقادات على المذهب الجعفری» آمده است؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: عطف و گوشه میشن رویه کاغذی، 11گ (25ر -36ر)، اندازه: 18× 22 سم [ف: 5-422]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 24/6 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-104]

35. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 367/1

آغاز: برابر؛ انجام: و تجيبنی بغیر جوابك و ما هو الا من معدن النبوة و موضع الدلة و اما انت لو سالتني درهما ما اعطیتک.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 51گ (2ر -52ر)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-477]

36. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 971/3

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1304ق، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز [ف: 5-222]

37. قم؛ مفتي الشيعه؛ شماره نسخه: 2/6

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (المحرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق، جلد: تیماج قرمز، 17گ (118ر135 پ)، 19- 20 سطر، اندازه: 16/5× 20/5 سم [ف:-10]

38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8161

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 9 جمادی الثانی 1347ق، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 18گ، 25 سطر، اندازه: 14/5× 21/6 سم [ف: 14-81]

39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21046

آغاز: برابر؛ انجام: على اهل بيته الائمه البرره الكرام

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمدرضا حسینی خوانساری، تا: قرن 14؛ اهدایی: رهبری، 1373 [رایانه]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6720

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 64]

41. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1698/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد حسن منشی تفرشی ملقب به کمال الدوله، بی تا، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: مقوایی تیماج تریاکی، 53ص (167-220)، 13 سطر (9× 14)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 10-286]

42. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1133/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد فضایل طباطبایی، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج تریاکی لبه دار، 33گ، 14 سطر (1579)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-868]

43. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 27936

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: رقعی [رایانه]

44. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1399/8 - 8/109

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول 27گ، 15 سطر، اندازه: 15×22/5سم [ف: 1-473]

45. قزوین؛ فحول قزوینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [ف:-26] 46. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8261/4

خط: نسخ، كا: عبد بن حاجی عبدالله، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید،

ص: 708

جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 37گ (90پ - 126ر)، 19 سطر (13/5× 18/5) [ف: 3-182]

47. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 318/2

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، 6گ [چند نسخه -ف:-385]

48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8315/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 27گ (1پ -27ر)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 21-275]

الزام النواصب من طرق الغواصب / كلام و اعتقادات / فارسی

ilzam-un nawasib min turuq-il gawasib

کاظمی، محمد کاظم بن محمد جعفر، ق 12 قمری

kāzemī, mohammad kāzem ebn-e mohammad ja'far (- 18c)

مؤلف کتاب «هفت قلعه» را که در بیان غزوات امیر المؤمنين على (عليه السّلام) بوده به فارسی ترجمه نموده و بعد بنا به درخواست «علینقی آقا سرکار خاصه» روایاتی در فضائل امیر المؤمنین (عليه السّلام) و مثالب خلفا از کتب عامه بدان افزوده و آن را در یک «مقدمه» و چند «باب» و «خاتمه» ترتیب داده و در آخر برای فائده بیشتر رساله کتابی (الزام الناصب) و رساله يوحنا را به آن ضم کرده تا فائده آن اتم باشد و در سال 1129 از ترجمه آنها فارغ شده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2211

آغاز: الحمدالله القديم القاهر العظيم القادر الحكيم الغافر الكريم الساتر الاول والإخر الباطن والظاهر؛ انجام: ولیکن هر کس را چشم دل کور وزبان از حق لال گردیده راه بر هدایت نیابد.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1129ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج

ص: 709

قهوه ای، 153گ، 17 سطر، اندازه: 17×23/5سم [محدث ارموی مخ: 2-794]

الزام النواصب فی امام علی بن ابیطالب عليه السّلام/ کلام و اعتقادات / عربی

ilzām-un nawāşib fi imāmat-i ‘alī ibn-i abī-tālib

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810- 1871)

تاریخ تأليف: یکشنبه 29 ربیع الاول 1261ق

یکی از مریدان مؤلف، که از سران شیخیه می باشد، به نام محمد باقر راینی از وی درباره «رکن رابع» سؤالاتی می نماید او هم در جواب وی، سؤالات را متن قرار داده و شرح می کند و در مدتی که کرمانی مشغول تهیه پاسخ بوده، سائل از دنیا می رود.

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول ... کریم بن ابراهیم کرمانی ... انه قد سالنی جناب العالم ... ملا محمد باقر الرائني الكرمانی.

انجام: و اعلم ان سئوالات السائل كان اكثر من ذلك و فيها تفاصيل ... و طلب من سائر الاخوان اتمامه بادرت الى اتمامه ... و قد وفقنا الله لاتمامه

[فهرست کتب مشایخ 1986: 2؛ فهرستواره منزوی 125/9 (1 نسخه)]

شروح و حواشی:

رساله در جواب اصفهانی در ایراد به الزام النواصب = رد رد الزام النواصب؛ کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم (1225-1288 ق)

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1082/2

انجام: و الراد علينا الراد على الله و هما على حد الشرك بالله ...

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: رجب 1261ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با عطف تیماج تریاکی، 22گ، 19 سطر (8× 14 )، اندازه: 14× 21 سم [ف: 3-848]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1097/1

خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1261ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 73گ (1-73)، 21 سطر (10× 15)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 3- 853]

3. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 559/1

آغاز: و اجعل فقرات سؤاله كالمتن و جوابی کالشرح ليتضح جواب كل فقرة فقرة و شبهة شبهة و سميته بالزام النواصب ؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: یک شنبه 29 ربیع الاول 1261ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ جلد: تیماج مشکی، 66گ (1ر-67پ)، 18 سطر (8× 15/5)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-190]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5193

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه ربيع الاول 1261ق؛ مهر تملک: «علی بن موسی» تاریخ 1302، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز لایی، 73گ، 24 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 12×15/5سم [ف: 22-16]

5. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 337/1

خط: نسخ، كا: غلامعلی بن زین العابدین، تا: 1262ق، جان ماهان کرمان؛ قطع: خشتی [ف:-105]

6. قائن؛ حسینی قهستانی؛ شماره نسخه: 32/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... انه قد سألني جناب العالم العامل و الزکی الفاضل صاحب المكارم و المفاخر

خط: نسخ، كا: على بن محمد کرمانی، تا: 15 شعبان 1272ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 115گ (22پ -137ر)، 16 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [مدرسه جعفریه زهان: ف:-141]

7. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1351/5

خط: نسخ، كا: غلام علی فرزند حسین، تا: شوال؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی و سه ترنج، 14 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 10/5×15/5سم [ف: 3-936]

الزامية / فلسفه / عربی

ilzāmīya

رساله در علت و معلول و علت الأولى، عقل کل و خداوند و بحث لطمان وحدت (اتحاد) است.

تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 39/7

آغاز: ينبغي أن يكون عنده الصانع سفيا و الدليل على ذلك انا نستدل الى وجوده؛ انجام: و ما نسواه كثير مبناه محدث مصنوع و صلی الله على محمد و آله المعصومين من عترته و سلم تسليما كثيرا

خط: نسخ و نستعلیق، كا: جمال الدين محمد بن شرف الدين على کردالانی، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی مایل به حنایی، جلد: مقوایی روکش تیماج مشکی عطف پارچه مشکی، 2گ (115ر -117پ)، 15 سطر (7×12/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 38]

الالسن المخترعة من الحروف المبتدعة = الاعلام بفك الرموز من سائر الأقلام = اقلام الانبياء و الفراعنة / خط- عربی

al-alsun-ul_muxtaria min-al_ huruf-il mubtadia = al a‘lām bi-fakk-ir rumūz min sāyir-il aqlām = aqlām-ul anbīyā' wa-l farā‘ina

ایوب بن مسلمة، ق3 قمری

ayyūb ebn-e mosleme (- 9c)

هنگامی که مأمون عباسی (- 218ق) به منظور دیدن اهرام به مصر مسافرت کرده بود، اراده کرد تا خطوط مختلفی را که بر دیواره های اهرام بود، کشف کند. از این رو فرستادگانی را به اطراف گسیل داشت و آنها دو نفر را به حضور او آوردند محمد بن موسی» و «ایوب بن مسلمة»، دومی در شناخت خطوط قدیمی خبره بود و تمام کتیبه ها را برای مأمون توضيح داد، مأمون بسیار شگفت زده شد و دستور داد کتابی آوردند و تمام مطالب مربوط به علم خطوط را برای مأمون نوشت، در این کتاب به 3 عنوان فوق اشاره شده و هیچیک از آنها در منابع موجود یافت نگردید.

آغاز: قال مؤلف هذا الكتاب اعلم یا اخی اید ک الله و ایانا منه بالعلم الى اشرف مقامات الأولياء أن أهل التواريخ اجمعوا على أن المأمون.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12684/1

آغاز: برابر؛ انجام: و كان من السند الاكبر من الشمال الى اليمين على حروف ابجد في ... صفته ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده با نشان «بلغ»، در برخی برگ ها در داخل متن حروف عجیبی آمده و مشخص نیست چه حروفی است، این نسخه از روی نسخه بسیار کهن کتابت شده، با این عبارات: «نسخة اقلام الانبياء و الفراعنة و الكواكب المنقوشة على كل البرانی، و قد نقلناه هذه النسخة من نسخة نقلت من نسخة قديمة .. فصحت الحروف لم ينخرم منها شيء و وجد تاريخ النسخة القديمة الثالث عشر من جامدی الاول سنة ثلاثة عشر و مائة و السلام» ؛ کاغذ: فرنگی، 55گ (1-55)، 17-21 سطر، اندازه: 10× 16سم [ف: 32-259]

الطاف القدس في معرفة الطائف النفس تصوف / عرفان و فارسی

altar-ul quds fi marifat-i lataif-in nafs

شاہ ولی الله، احمد بن عبدالرحیم، 1114-1176 ؟ قمری

šāh valī-ol-lāh, ahmad ebn-e “abd-or-rahīm (1703 - 1763)

رساله ای کوتاه در معرفی و تفسیر و بیان و ویژگی های قلبی عقل، نفس، روح، سر، خفی و اخفی در شش فصل»: 1. شرف و فائده علم لطائف؛ 2. ماهیات این لطائف؛ 3. تهذيب لطائف ثلاثة نادره؛ 4. تهذيب جوارح و لطائف ثلاثة نادره؛ 5. تهذیب الطائف خمس؛ 6. تهذيب لطاف خفیه.

آغاز: الحمدلله الذي ارى المخلصين من عباده آیات عظمته و امارات قدرته في الآفاق وفي انفسهم ...... اما بعد می گوید فقیر ولی الله ... مسمی به الطاف ... در بیان حقیقت قلب و عقل

انجام: و این در حقیقت کشفی است نفسی که در عقل او گشته صورت دایمه پیدا کرده است. تمت.

چاپ: همراه ترجمه اردوی آن در پاکستان، 1384ق

[گنج بخش ش 8858؛ فهرستواره منزوی 325/6]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10525/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: لطف الله، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش پارچه، 64 گ (1پ -64پ)، 16 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 75-33/1]

الالغاز / معما / عربی

al-algāz

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 799/11

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 [ف: 5-178]

ص: 710

الالغاز / معما / عربی

al-algāz

اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 132/6

دو معماست از شیخ بهائی و یک معما از پدر وی و جواب شیخ در معمای پدرش و جوابی از برادر شیخ بهائی عبد الصمد در جواب معمای پدر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 11 ربیع الاول 1129ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 1 گ (34پ -35ر)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 1-118]

الالغاز / معما / عربی

al-algaz

چندین معماست با شرح آنها، برخی بی نشان و یکی از کمال الدین حسین معمائی و دیگری از شیخ بهائی به نام میرزا زین العابدین.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

4900/56 آغاز: بسمله. ایها العالم الادیب و الفاضل اللبيب ما اسم يطلق على بعض المسميات بالاضافة و كل منها موصوف بالفضل و الكمال؛ انجام: مندرج بين جزئی آخره بالتمام و با خره ينتهی حروف كل الكلام

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 3گ (153پ- 155ر)، 25 سطر (15×29)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-78]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2337/36

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-411]

الالغاز الفقهية / فقه / عربی

al-alġāz-ul fiqhīya

رساله ای در مسائل دشوار فقهی است با عنوان های «مسئلة - جوابه». در آن از شرح مختصر و «المعين في الفرائض» مؤلف یاد شده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3705

آغاز: بسمله ثم وقفت على كتاب لطيف في نوع الالغاز و الى الآن لم اعلم مصنفه و النسخة المكتوب منها سقيمة جدا مؤرخة بربيع الأول سنة احدی و ستین و سبعمائة و صورته الحمدلله باریء الانام العزيز العلام المهيمن السلام ... اما بعد فان التصنيف في الدين من شرايع الطاعات ... و علم الفقه من هذا القبيل .. و لهذا كانت العلماء به ارفع العلماء مكانا.. فاحببت ان اهدي الى خزانة المولوية الملكية العالمية العادلية كتابا يشتمل على نكت من الالغاز من مسائل؛ انجام: و قد اوردنا نظائر هذه المسئلة في كتاب المعين في الفرایض و في هذا القدر كفاية و الله الموفق للصواب و اليه المرجع و المآب و هو حسبنا و نعم الوكيل.

پس از دیبا چه افتاده و می رسد به مسائل کتاب بیع و کتاب الرهن را دارد تا باب الحساب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 11گ، 16 سطر (9× 13)، اندازه: 14× 19 سم [ف: 12-2708]

الالغاز الفقهية / فقه / عربی

al-alġāz-ul fiqhīya

از ابی زید، پاسخ به سؤال های فقهی و لغزهاست شامل تمام مسائل فقهی، منقول از مقامع آقا محمد علی کرمانشاهی.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6423/1

آغاز: بسمله. قيل لابی زید ما تقول فيمن توضا ثم لمس ظهر نعله قال انتقض وضوءه بفعله؛ انجام: و يقال خرج الولد حشیشا ای یاسا كذا في الديوان

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 2 ربیع الثانی 1256ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای رویه آبی کاغذی مقوایی، 3گ (1پ -4ر)، 28 سطر، اندازه: 21/5× 34/5 سم [ف: 9-383]

الالغاز النحوية / نحو /عربی

al-algāz-un naḥwīya

جرجانی، علی بن محمد، 740-816 قمری

jorjānī, ‘alī ebn-e mohammad (1340-1414)

سید شریف جرجانی کتابی در الغاز و معما دارد که این رساله باب ثانی آن است. رساله ای است درباره الغازی در نحو که ابتدا آن الغاز را مطرح کرده و سپس به رفع مشکل اعرابی آنها پرداخته است. الغاز به ترتیب قوافی اشعار مرتب شده است. در فهرست سلیمانیه دو نسخه از آن معرفی شده، در یک جا (139/3) اشتباه این کتاب به عبدالله بن محمد بیتوشی (1211ق) نسبت داده شده است.

آغاز: بسمله، الباب الثاني في الالغاز التي يطلب توجيه اعرابها و ذکر ابيات الالغاز مرتبة القوافي على حروف الهيجاء

[سلیمانیه 3/ 139. 202/4 ؛ ذیل کشف الظنون 728/5 ]

1. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 35/4

آغاز: برابر؛ انجام: فاسمعا ما اقول و عيا.

نام مؤلف كتاب در فهرست نیامده است که با توجه آغاز شناسایی شد. قسمتی از آن کتاب آمده؛ خط: نسخ بدخط، کا: قاسم، تا: 1221ق؛ در صفحات 95 و 96 ابیاتی به قافیه لام از عبدالله بیتوشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 28ص ( 95-68 )، 22 سطر (11× 17)، اندازه: 16/5× 21/5 سم [ف: 208]

2. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 784/2

آغاز: برابر؛ انجام: و ضمير اليها للعلى و المعنى انه لعلوقه بالعلی

ص: 711

باكتساب المفاخر يدعوه النهار و المساء اليها فاسمعا ما اقول وعيا. خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای، 1ص (13ر)، اندازه: 14× 21 سم [ف: 2-61]

3. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 624/4

آغاز: برابر؛ انجام: والمعنى لايحزن حزنا و لا يعدو عدا بل بین ذلك. حرف الياء خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: چرم زرد ترمیمی، 12گ (112ر-124پ)، 19 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [مؤید: 2-135]

الغاز و معما در شعر / معما، شعر / فارسی

algāz va moʻammā dar šeʻr

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 20/3

بی کا، تا: قرن 13 [اوراق عتیق: 1-251]

- الالغام > الملاغم البرانية

- الف ابدال > ابدال نامه

الألفات و معرفة أصولها / علوم قرآن عربی

al-alifāt wa ma'rifat-u uṣūl-i-hā

دانی، عثمان بن سعید، 371-444 ؟ قمری

dānī, oʻsmān ebn-e saʻīd (982-1053)

مختصری است در بیان انواع الف وصل و قطع در اوایل اسماء و افعال و حروف معانی (ادوات) و فروع آن در قرآن، همراه با ذکر امثله برای هر یک، دارای سه «باب»: 1. الالفات المبتدئة بها في اوایل الافعال (شش نوع: الف وصل، اصل، القطع، الف المتكلم او الف المخبر عن نفسه، الف ما لم يسم فاعله، الف الاستفهام)؛ 2. ذكر الالفات المبتدئة في اوایل الاسماء (چهار نوع: وصل، اصل، قطع و الف الاستفاهم)؛ 3. ذكر الالفات في اوایل الأدوات.

آغاز: قال ابو عمرو ... الحمدلله حق حمده و صلی الله.. هذا کتاب اذكر فيه الفات الوصل و القطع في الأسماء و الافعال و حروف المعانی و اقسم أصولها

چاپ: تحقيق غانم قدوری حمد ناصری بر اساس تک نسخه آن در مكتبه الازهر (نسخه مورخ 853ق)، در مجله «معهد الامام الشاطبي للدرسات القرآنية» (ش1، ربيع الآخر 1427ق. صص 380-333)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 40084/4

آغاز: باب ذكر الالفات المبتدئة بها في اوایل الافعال اعلم ان الألفات، انجام: فهذه الفات الأسماء و الافعال و الأدوات قد ذكرناها مشروحة بعللها يقاس عليها ما يرد منها فتعمل على ما ذكرناه ان شاء الله تعالی و بالله التوفيق.

خط: نسخ، بی کا، بی تاب نسخه - با مطابقت به عمل آمده با متن چاپی - حدود پنج سطر مقدمه و فصل آخر رساله (فصل دخول الف على الاسم المحول و حرف عطف او جحد) را ندارد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره لمینه شده، جلد: تیماج سبز فرنگی با حواشی زرکوب [ اهدائي ف: 1علوم قرآن -334]

- الفاظ > فرهنگ عربی به فارسی

الالفاظ = فرهنگ لغت / لغت / عربی به فارسی

al-alfāz=farhang-e loqat

فرهنگ لغت عربی فارسی است که کلمات عربی را به ترتیب حروف اول آنها از باب الف تا باب یاء آورده و به فارسی ترجمه می کند.

آغاز: بسمله. ستایش و سپاس بی حد خدای را که عقول در ادراک حقیقت او ذاتی حالم است ... اما بعد بدانکه این کتابی است مختصر در بیان معانی الفاظ تازی که در مجاورت و مراسلت فارسی میان اکابر و افاضل متداول است و در مکتوبات و رسايل مستعمل است برای مبتدی، ... بر ترتیب و عدد حروف اوایل کلمات ... و هر باب سه قسم است مفتوحه و مضمومه و مكسوره

همانند:

1. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 1194/9

آغاز: برابر؛ انجام: وفات، مرگ، وثیقت: استواری، واثق: استوار کننده.

خط: نستعلیق ترک، کان ایوب بن صائلمش، تا: قرن 9، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 35گ (175-210)، ابعاد متن: 5/8×14، اندازه: 13× 19 سم [ف: 3-891]

2. مشهد؛ رضوی: شماره نسخه: 11074

آغاز: برابر؛ انجام: باب الياء المضمومه، يسر آسانی يمن خجستگی، یوسف حيره زده.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1070ق؛ واقف: حاج محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: حنائی، جلد: مقوا روکش پارچه، 31گ، 12 سطر، اندازه: 13/5× 18/5 سم [ف: 13- 191]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2459/3

آغاز: برابر، انجام: المضمومة. يبوست خشکی .. يموم دریاها

خط: نستعلیق، کا: گل احمد بن محمد، تا: 1075ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای گرد مشکی درون سبز، 33ص (75- 107)، 21 سطر (11× 19)، اندازه: 18/6× 26/5 سم [ف: 9-1198]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3573/1

آغاز: برابر؛ انجام: يوسف حسرت زده (تمت الرسالة الألفاظ).

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 86ص (1-86)، 12 سطر (6× 10)،

ص: 712

اندازه: 10× 14 سم [ف: 12-2589]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16931/4

آغاز: برابر انجام: ينابيع: چشمه ها؛ يقظه: بیداری؛ يتيم: بی پدر؛ يرحم الله عبدا: رحمت کند خدای بر بنده. سنه 1223.

خط: نستعلیق تحریری، کا: احتمالاً عبد الرحمن، تا: 1223ق؛ کاغذ: آبی آسمانی، جلد: چرم قهوه ای، 171گ، 13 سطر (6× 13)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 47-]

الفاظ / لغت عربی به فارسی

alfāz

فرهنگ عربی به فارسی است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2459/4

آغاز: کتاب الفاظ احلا شیرینی، انسا فراموشی؛ انجام: مسافت دوری راه

خط: نستعلیق، كا: گل احمد بن محمد، تا: قرن 11، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای گرد مشکی درون سبز، 19ص (75- 98هامش)، 21 سطر (11× 19)، اندازه:18/5 × 26/5 سم [ف: 9 -1198]

الفاظ / ادبیات فارسی

alfāz

با عنوان های الفاظ مزدوج، متصل و متضاد و ثلاثی متصل.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 807/13

آغاز: الفاظ مزدوج متصل موانع و زواجر، مواعظ و نصایح؛ انجام: متحلى به حلیه مروت متر دی به رداء فتوت بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه نو، 3گ (114پ -117پ)، اندازه: 13/6× 17/3 سم [ف: 5-190]

الفاظ / لغت / فارسی

alfāz

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8022/4

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 20 ذیحجه 1080ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 23گ (223ر -245ر)، اندازه: 11/5× 17/5 سم [ف: 21-35]

الالفاظ / اصول فقه / عربی

al-alfaz

رساله مختصری است در علم اصول با عناوین «فصل، فصل» که برخی از رؤوس مطالب آن عبارت است از: القول في التخصيص و المخصص؛ تمهید مقال و دفع اشکال، قد تاتي الا للاستثناء؛ فصل: اذا تعقب الاستثناء جملا متعاطفه.

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 61/2

آغاز: اختلفوا في أن الألفاظ التي وضعت للخطاب کیا ایها الناس و یا ایها الذين آمنوا؛ انجام: ثم انه لافارق في المقام بين أن يكون الموصوف مذكورا كقولك اكرم الرجل العالم أولا.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سوخته ای سیر بدون مقوا، 41گ (98ر-138ر)، اندازه: 15/5 ×19 سم [ف: 1-81]

الالفاظ (مختصر) / گوناگون / عربی

al-alfāz (muxtaşar)

گزیده ای است از کتاب «الالفاظ» منسوب به الساوی و منشاتی است از نامه های دوستانه و تهنیت و سپاسگذاری و نامه های دیوانی، و ارجاع شغل.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4559/2

آغاز: بسمله، الحمد لله الواهب المجزى المنعم المفضل و صلی الله على محمد و آله خير آل. هذا مختصر من كتاب الالفاظ المنسوبة إلى الساوى، التقطت من بعض الفاظ ابوابه ما هو اعرف و اشهر و الاستعمال له اكثر؛ انجام: الى حديثه و انما یاتی بضد حديثها الأحداث، رويا المنام و رای عینک مثله فاذا انتهيت فكلها اضغات.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 822ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 10گ (12پ -22پ)، 25 سطر (14× 21)، اندازه: 16/5× 25/5سم [ف: 12-243]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1612/11 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلم ها ف: 1-616]

الفاظ (مقالی در مباحث) / اصول فقه / عربی

alfāz (maqālī dar mabāhes)

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 114/3

آغاز: المعلوم والمذكور والمخبر عنه يدخل فيها الموجود و المعلوم

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ نخودی؛ جلد: مقوا، 6گ، اندازه: 15× 19سم [ف: 1-406]

الفاظ ادویه = الالفاظ الادوية / طب / فارسی

alfāz-e advīye = al-alfāz-ol advīya

عین الملک شیرازی، محمد بن عبدالله، -1004 قمری

‘ayn-ol-molk šīrāzī, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1596)

ص: 713

اهدا به: شهاب الدین محمد شاه جهان پادشاه (1037-1068 ق)

تاریخ تأليف: 1038ق معجم الفاظ و لغات ادویه مفرده در زبان های یونانی و عربی و رومی و اندلسی و عبری و سریانی و بربری و ترکی و فارسی است؛ در یک «مقدمه» دارای چهار «فایده» و یک «نتیجه»، سپس فرهنگ الفبایی داروها با دو عنوان ترقیم و تنسیق و سپس یک خاتمه در بیان ادویه سته و نام داروها تنظیم شده است.

آغاز: 1: بسمله هو الله احد الله الصمد که پایه حقیقت بی چونش از دایره دریافت واحاطه شناخت برتر است..

2: به موجب ما شاء الله كام ما لم يشاء لم يكن بكاف کن مفروض دانسته ... بعده می سراید خادم اطباء ... نورالدين محمد بن عبدالله حكيم عين الملک شیرازی ...

انجام: هیچ آفریده را نشود خوردنش نصیب xx ای آفریدگار بس است آفریدنش

چاپ: این کتاب با کتاب دیگری از همین مؤلف به نام ریاض الادویه در هند به چاپ رسیده.

[الذريعة 292/2 ؛ مشار فارسی 470/1 ؛ نسخه های منزوی 475؛ فهرستواره منزوی 3291/5 ؛ مشترک پاکستان 489/1 (29 نسخه)]

1. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 483

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ اندازه: 15/5× 24 سم [نسخه پژوهی: 2-114]

2. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 10616

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ قطع: رقعي پالتویی [میراث شهاب: س 9ش 2-7]

3. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3088

آغاز: برابر 1؛ انجام: از لغت کو برون کنی مشکل xx سال ختم رقوم گردد حل خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1085ق؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين محمد علی»؛ اهدایی: دکتر حافظ الصحی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 117 گ، 23 سطر (7× 14/5)، اندازه: 13× 23 سم [ف: 5-1528]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5694

آغاز: برابر؛ انجام: و تخم بالنگان بیاشامد و الله اعلم.

خط: نستعليق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 228گ، 20 سطر (7× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-68]

5. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 323

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1113ق؛ با سرلوح کوچک؛ کاغذ: ترمه، 200گ (6× 14)، اندازه: 11× 20/5 سم [نشریه: 7-103]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5045

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد اعظم، تا: 17 ربیع الاول 1166ق؛ واقف: میر سید علی خان طبیب، ربیع الثانی 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج خرمائی، 168گ، 16 سطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 19-48]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6199

آغاز: برابر؛ انجام: سال هفتم رقوم گردد حل.

خط: نستعلیق، كا: بدر الدین محمد نقشبندی رضوی حسینی، تا: 15 ذیقعد 11865ق، جا: مدینه؛ کاغذ: دولت آبادی آهار مهره شکری، جلد: تیماج قرمز، 252ص، 21 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 135× 22 سم [ف: 19-186]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4443

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: کاغذ فستقی جلد: میشن سیاه ضربی، 132گ، 17 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 2-34]

9. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 41

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ یادداشتی به تاریخ 12 رجب 1257؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور مشکی، 88گ، 21 سطر، اندازه: 19× 30 سم [ف:-28]

10. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3799- 299/11

آغاز: برابر؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: جعفر بن ابراهیم حسینی طبیب شیرازی، تا: دوشنبه 12 ربیع الثانی 1274ق، جان بهبهان؛ مصحح؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين جعفر الحسینی» (مربع)، «صح جعفر الحسینی» (لوزی)، «عبده الراجي الى الله محمد ابراهيم الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 105گ، 20 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-474]

11. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 6220/3 -ف

نسخه اصل: ش 734 کتابخانه گنج بخش؛ بی کا، بی تا [فیلمها في [211-3

12. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 249/2

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

نسخه ما از خاتمه این کتاب و در باره ادویه سته چون پادزهر و مومیائی و چوب چینی و چاهی و قهوه و تنباکو و چگونگی استعمال آنهاست؛ خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 39ص (503-542)، 14 سطر، اندازه: 16×21/5سم [نشریه: 3- 338]

13. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2829

آغاز: لسان الغزال نامند الف مع الراء ارمال و امارک بسریانی ارمالی نامند؛ انجام: مویز کی مویز کوهی اسم مویزج است.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف تیماج عنابی، 63گ، مختلف السطر، اندازه:15×21سم [ف: 4-1443]

14. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1177/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: و استعمال آن بعد از شش ماه است و شربت آن از یکدرم تا دو درم و السلام. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 14گ (57ر - 70پ)، اندازه:

ص: 714

12× 21 سم [مؤید: 3-154]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14632

آغاز: برابر 1

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 11 جمادی الاول سال 14 محمد شاهی؛ مصحح؛ مهر: «لا اله الا الله العلى القوى عبده سید محمد جواد النقوى [يا التقوی] 1255؟» (مربع)؛ جلد: تیماج زرشکی ضربی گرهی، 182گ، 13سطر، اندازه: 14/5× 22/8 سم [ف:41-134]

- الالفاظ الادوية > الفاظ ادویه

الالفاظ التي وردت بالخوارزمية في اثناء الكتاب الموسوم بقنية المنية (ترجمه) / فقه / عربی

al-alfāz-ul latī waradat bi-l-xārazmīya fī atnā’-al kitāb il mawsām bi-quny at-il munya (t.)

عمادی، جلال الدین

‘emādī, jalāl-od-dīn

ترجمه عبارت های خوارزمی به عربی و فارسی است و خود کتاب عربی است به دستور استاد خود سید جلال الدین کرمانی که از دیگران هم در ترجمه کلمات می پرسیده است، کتاب های: نکاح، طلاق، عتاق ایمان، هبه، بیوع، اجاره، شهادات، وكاله، كفاله، صلح، رهن، مدينات، اکراه، جنایات، وصایات، است.

آغاز: بسمله و به نستعين. الحمدلله على اعداد آلائه السوابغ المنهالة و اعداد نعمائه السوانع المنشالة ... و بعد فيقول العبد الراجی ... جلال العمادی.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8395/3

آغاز: برابر؛ انجام: حتى يخرج الوصی ثلثه ام لا فكتب نعم و الله اعلم.

نام مؤلف به استناد نسخه نشریه جلد 147/9 تعیین شد. از نکاح است تا جنایات با عنوان های «قوله»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی زرکوب مقوایی، 21 سطر (8× 17) [ف: 17-255]

- الألفاظ التي يكفر بها قائلها > الفاظ الكفر

الألفاظ التي يكفر بها قائلها / فقه / عربی

al-alfāz-ul latī yakfir-u bi-hā qā'il-u-hā

رشید، محمد بن اسماعیل، 768 قمری

rašīd, mohammad ebn-e esmāʻīl (- 1367)

عباراتی که سبب کفر گوینده آنها می شود، در این رساله از روی کتاب های فتوایی اهل سنت گرد آورده شده و برای هر یک از آنها رمزی قرار داده است. مدارک آن در آغاز برشمرده شده است. دارای: دیباچه، احکام الفاظ الكفر، فصل في القرآن و الصلاة و ارگانها و شرائطها، فصل في العلم و العلماء، فصل في الكفر صريحا و کناية، فصل في المرفوض و الموت و القيامة.

[معجم المؤلفين 62/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1804/2

آغاز: الحمدلله المنزه عن أن ينتقص بما يقول الجهلة الكافرون و يزداد بما يتفوه به اهل طاعته المؤمنون؛ انجام: اطلع عليهما أشد المشكلات و أصعب المعضلات الاباعانة الملك الرقيب والقادر القريب و الملبي المجيب

خط: نسخ، كا: جلال الدین بن خضر حنفی، تا: 141ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (249ر -267پ)، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 5- 189]

الفاظ پهلوی / لغت / فارسی

alfāz-e pahlavī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

8841/70 آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة و السلام على افضل البشر شفيع يوم المحشر ... بدان که تصهيفها کرده اند در الفاظ پهلوی و لیكن بیشتر از آن الفاظ آن است که امروز استعمال نمی کنند بعضی به نسبت گرانی و ناخوشی و به جهت مجهولی. اما لفظی چند فراهم آوردیم که به کار می آید و نیز در کتاب یاد کرده شود ان شاء الله تعالی. باب الألف. آذر به معنی آتش آذر به معنی آتش پرست؛ انجام: يش: بندی بود از آهن که بر صندوقها و درها زنند و به مسمار بروزند یازان: آهنگ کنان باشد یوب: آرزومندی بود و الله اعلم بالصواب

خط: نسخ و نستعلیق، کا: جمال الدین محمد حسنی، تا: دوشنبه 20 ذیقعده 1108ق، جا: قندهار؛ کاغذ: چند نوع بیشتر شرقی نخودی آهار مهره نازک، جلد: میشین مشکی ساده عطف چرم قهوه ای، 2 ص (366-397)، اندازه: 22/3× 34/9 سم [ف: 29/1-98]

الفاظ پهلوی (فصل در بیان) / لغت / فارسی

alfāz-e pahlavī (fasl dar bayān-e)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 402/2

آغاز: خادم محمد بن روزبهان که این رساله برای وی بترتیب حروف تهجی در آمد؛ انجام: تمت ... في منتصف جمادی الأولى 1077 على يد محمد زمان بن محمد کثیر دستجردی

كان محمد زمان بن محمد کثیر دستجردی، تا: منتصف جمادی الاول 1077ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالوئی ضربی، 7گ، 16 سطر، اندازه: 13/3× 22/4 سم [ف: 5-21]

ص: 715

الفاظ توجب الكفر / کلام و اعتقادات / عربی

alfāz-un tūjib-ul kufr

قزوینی، احمد بن ابی بکر، ق 7 قمری

qazvīnī, ahmad ebn-e abī bakr (- 13c)

رساله ای در الفاظی که اگر انسان آنها را بر زبان جاری سازد، موجب کفر می شود، بنا به عقیده مؤلف کتاب که از اهل سنت است، در سیزده «باب»: 1. بیان مقدمة يحتاج اليها؛ 2. فيما يقال في ذات الله تعالی و صفاته؛ 3. فيما يتعلق بكلام الله تعالی؛ 4. فيما يتعلق بالانبياء عليهم السلام؛ 5. فيما يتعلق بالاذکار؛ 6. فيما يتعلق بالعبادات و أحكام الشرع؛ 7. فيما يقال في الصالحين و الابدال؛ 8 فيما يتعلق بالكفر و الايمان؛ 9. فيما يتعلق بأمر الآخرة و القيامة؛ 10. فيما يتعلق بالسلاطين؛ 11. فيما يتعلق بالغيب؛ 12. فيما يتعلق عند التعزية و الجنازة؛ 13. کلام الفسقة و الظلمة و الجهال.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1553/6

آغاز: کتاب جمعت فيه كلام تجري على ألسنة العامة توجب کفر قائليها ... الباب الأول في بيان مقدمة يحتاج اليها؛ انجام: و لو قال انصرني بالحق فقال من ينصر بالحق و أنا انصرك بالحق و بغیر الحق يكفر.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 9گ (127ر-135پ)، 19 سطر، اندازه: 16×23/5سم [ف: 4-356]

الفاظ السبع المثانی / تفسير / عربی

alfaz-us sabil matani

جمالی مدرس، محمد بن پیر محمد، ق10 قمری

jamālī-ye modarres, mohammad ebn-e pīr mohammad (- 16c)

شرح سوره سبع المثانی (حمد) است که به امر سلطان سلیمان شاه خان بن سلطان سلیم خان بن سلطان بایزید خان (926 974ق) نوشته شده است. با عناوین «قال - و اقول» که از زمخشری و قاضی بیضاوی و شریق و تفتازانی نقل می کند با خاتمه ای در مدح سلطان مذکور.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8807/5

آغاز: الحمدلله رب العالمين الموصوف بالرحمن الرحيم المالك في يوم لا ينفع فيه مال ولا بنون ... فلما برز الامر العالى النافذ بعون الملک الوالي ...... السلطان سلیمان شاه خان ... آن يبحثوافی الفاظ السبع المثانی بما يفتح الله عليهم من بديع المعانی؛ انجام: فلا يناسب المقام لان حق الكلام أن يحمل على وفق ما اعتقده القايل و رضی به ... و هذا دعاء لا يرد لانه صلاح لاصناف البرية شامل. و الذي تحرر من الكلام و تکرر من المرام مما سنح للقلب الفاتر ... حرره ... محمد بن پیر محمد الجمالي المدرس باحد مدرسة من المدارس الثمانية المبنية في دار الخلافة القطيطنية المحمية عن الأقات و البلية رفع الله غرف الجنان بانیها و عمرها الى يوم القيامة بدوام دولة و اليها و يرحم الله عبدا قال آمينا. آمین

خط: نسخ و نستعلیق و رقاع، كا: محمد ارض رومی، بی تا؛ با سر لوح کوچک، مجدول؛ مهر: سلطان سلیمان عثمانی که کتاب هم به او اهدا شده است با نقش «سلطان سلیمن» (مدور)، در وسط جمله «توكلي على خالقی» که 4 بار به صورت قرینه و متداخل در حاشیه مهر تکرار شده است؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تبماج عنابی ضربی با ترنج منقش به گل هشت پر و بوته های اسلیمی مجدول گرهی زرین، 13گ (44پ-56پ)، 9- 13 سطر (7× 13)، اندازه: 10/2×17/5 سم [ف: 29/1-20]

الالفاظ السقراطية / فلسفه / عربی

al-alfaz-us suqratiya

کندی، یعقوب بن اسحاق، 2185-252 ؟ قمری

kendī, ya'qub ebn-e eshāq (802-867)

چاپ: در دراسات في الفكر العربي: الكندي و السقراط، ماجد فخری (بیروت: 1977م)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2443/3 -ف

آغاز: حکی أن طيماوس السقراطي قال لسقراط لم لاتدون لنا حکمتكت في المصاحف فانه يقال أن سقراط لم يدون شيا فقال له یاطیماوس ما اوثقک بجلود البهائم الميتة لوشد نهمتك للجواهر الحية الخالدة؛ انجام: ليس من عدل بمستریح لكن و مريح ايضا، تمت الألفاظ السقراطية

نسخه اصل: کتابخانه آقای دکتر یحیی مهدوی. نام مؤلف به استناد نسخه مجلس ش 3887/3 تعیین شد؛ خط: نسخ معرب، کا: محمد بن جعفر بن علی مشهدی، تا: 590ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 4گ (2پ-6پ)، 16 سطر(9/5× 15/5)، اندازه: 12/5×18/5 سم [فیلمها ف: 1-693]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3887/3

آغاز: رساله يعقوب في الألفاظ السقراطيه حتی آن طیماوس السقراطي قال لسقراط لم لا تدون لنا حكمتك في المصاحف ويقال أن سقراط لم يدون شئيا من حكمته فقال ما او ثقک بجلود البهائم الميته؛ انجام: هذا آخر ماسمعت من محاسن کلامه وعز ليه تمت الرسالة السقراطيه والحمد لله تعالى وحده

خط: نستعلیق، کا: میر نصیر مازندرانی، بی تا، جان اصفهان، مدرسه محمد شفيع؛ كاغذ: فرنگی آهار مهر، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 2ص (479-2480)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15× 26/5 سم [ف: 10-1913]

الالفاظ السماعية = المؤنثات السماعية / صرف / عربی

al-alfāz-us samā'īya = al-mu'annatāt-us samā'īya

ص: 716

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 77/3

بی کا، بی تا [ف: 3-27]

الفاظ قرآن کریم (ترجمه) / لغت / عربی به فارسی

alfāz-e qor’ān-e karīm (t.)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2148/1

آغاز: اشتر، بخر تو مرد، لا تشتر، مخر تو مرد؛ انجام: الفيل پيل الأفيال و الفيول

کتابی است در ترجمة الفاظ قرآن کریم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج آلبالویی یک طرفه، 56گ (1-56)، اندازه: 14× 19 سم [ف: 4-1180]

الفاظ الكفر / فقه / عربی

alfāz-ul kufr

ابن ابی الخطيب، مظفر بن ابراهيم

ebn-e abe-l-xatīb, mozaffar ebn-e ebrāhīm

این رساله از رهگذر پی بردن به روش و رفتار دستگاه فرمانروایی عرب ها با مردم دیگر از ایرانیان و دیگران بسیار سودمند است. رساله خوبی است و می رساند که دستگاه دینی عربی چگونه اندیشه و رفتار مردم به ویژه ایرانی ها را بررسی می کردند. چلبی از دو تای دیگر هم یاد کرده است.

تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 664/5

آغاز: بسمله. و به نستعين کتاب الفاظ الكفر قال الشيخ الامام الاجل ابوالفتح مظفر بن ابراهیم ابي الخطيب رحمة الله عليه: من جرت على لسانه كلمة من كلمات الكفر يكفر في الحال؛ انجام: و العجب في علمي و لم اعلم به ثبت عنه اليک و اقول لا اله الا الله محمد رسول الله و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد علی بن محمد، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 2گ (155ر - 156پ)، 30 سطر (9/5× 15/5)، اندازه: 16× 20/5 سم [ف:-354]

الفاظ الكفر / فقه / عربی

alfāz-ul kufr

الفاظ و عباراتی که تکلم به آن موجب کفر و ارتداد می شود از كتب متعدد فقهی همچون: جواهر الاحکام، بحر المسائل، ينابيع شرح قدوری، خلاصة الفتاوی، خزانة الفتاوی، جامع الفتاوی، تتمة الفتاوی، خزانة المفتين، فتاوى الظهيرية، فوز النجاة، منية المفتي، الفصول العمادی، الحاوي، نصاب الاحتساب، جواهر الفقه، المحیط، رسالة الفاظ الكفر محمد بن اسماعیل، ذخيرة العقبی از آخی چلبی جمع آوری و در رساله حاضر نگاشته شده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2682/5

| آغاز: ثم اعلم اذا كان في المسئلة توجب التكفير و وجه واحد يمنع التكفير فعلى المفتي ان يميل إلى الوجه الذي يمنع التكفير الحسن الظن بالمسلم ثم؛ انجام: و حکم ناقل كلمة الكفر من غيره في هذا المحل من قرء هذا الدعا ... غفار الذنوب ستار العیوب كشاف الكروب. كذا في الخلاصة

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی و فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج با گل و بوته مقوایی، 17گ (154پ - 171 پ)، ابعاد متن: 4× 10، اندازه: 8/5×14/5 سم [ف: 13-112]

الفاظ الكفر / فقه / عربی

alfāz-ul kufr

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9183/14

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، ربعی، 5گ (155پ -159پ)، 23 سطر (6× 15)، اندازه: 12× 20 سم [ف: 17-314]

- الفاظ كفر و موهم خطر > بیان الفاظ كفر و موهم خطر

الالفاظ المتداولة بين اهل الحديث / درایه / عربی

al-alfāz-ul mutadāwala bayn-a ahl-il ḥadīt

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:

9478/11 خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج تریاکی، عطف قهوه ای لایی، 4گ (93ر – 196ر)، 23 سطر (14× 18)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 20 سم [ف: 17 -381]

الألفاظ المترادفة / اصول فقه / عربی

al-alfāz-ul mutarādifa

آرانی کاشانی، ابو طالب بن محمد حسن، ق13 قمری

ārānī kāšānī, abu-tāleb ebn-e mohammad hasan (- 19c)

رساله کوتاه در مباحث الفاظ و تقسیم آنها به دو قسم الفاظ مترادفه و الفاظ مشتقه که با استفاده از نظرات استادش «سید علی طباطبائی حائری» (1231 ق) نگاشته شده است.

آغاز: بسمله في احكام الالفاظ المترادفة وما في حكمها من المعرب و التاكيد المعنوي و قبل الخوض فيها ينبغي تمهيد مقدمة مشتملة على تعريفها و بیان ماهية المترادفين ليعلم عند ذکر الأحكام ...

انجام: ولكن كما كان المطلق من النهی ترک الطبيعة و لا يمكن ذلك الأبترك جميع أفرادها في جميع الأزمنة التي منها الزمان المتصل بزمان النهي کان النهي للفور بناء على التعميم في الزمان

ص: 717

... كما عليه الفاضل القمي فلا يلزم الفور ...

آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 71/4

آغاز و انجام: برابر

ظاهراً از انتها ناتمام مانده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5 ص (134-138)، اندازه: 15× 22 سم [ف مخ:-73]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 298/7

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-354]

الالفاظ المختصرة / لغت عربی، فارسی

al-alfāz-ul muxtaşara

تاریخ تألیف: قرن 6

فرهنگ نامه ای عربی به فارسی است که از ترتیب خاصی تبعیت نمی کند و فرهنگ نامه ای شبیه فرهنگ بیهقی است و در مواردی لغات مشابهی در هر دو دیده می شود. این فرهنگ در بر گیرنده تعداد محدودی از لغات عربی و قرآنی است که به فارسی ترجمه شده و در برابر هر واژه عربی، یک یا چند واژه فارسی قرار میدهد و گاه در برابر چند واژه عربی یک واژه فارسی که این مسئله در شناخت و بررسی مترادفات لغات عربی و فارسی مفید است. مؤلف در صورت تشابه معنی کلمات و ذکر کلمات مشابه از عبارت «مثله» استفاده کرده و گاه در برابر کلمات مفرد، جمع آنها را نیز ذکر کرده است.

آغاز: اطال الله بقائه = دراز کند خدای تعالی زندگانی او. الشيخ = خواجه. الجليل = بزرگوار، الأجلاء = ج

انجام: مساهنه = سال به سال چیز دادن. شنيع = زشت. شنعت = آواز بلند کردن. تمت الالفاظ المختصرة

چاپ: به کوشش الهه روحی دل، میراث اسلامی ایران، دفتر دهم، 1378ش

[نسخه های منزوی 3: 1961-2046]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 704/3 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 3268 .Or (ریو ش 855)؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 599ق؛ 13 سطر [فیلمها ف: 1-525]

2. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 14826/14

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1182ق [ف: 2-129]

الالفاظ المختلفة في المؤتلفة / لغت عربی

al-alfāz-ul muxtalifa fi-l mu’talifa

ابن مالک، محمد بن عبد الله، 600-672 قمری

ebn-e mālek, mohammad ebn-e "abd-ol-lāh (1204- 1274)

رساله مختصری است در اسماء و صفات مترادف

گوناگون دارند مشتمل بر ابواب کوتاه، و مورد استفاده ادباء.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1914/2

آغاز: باب الهبات، اعلم ان الادب اسم يشتمل على كثير من العلوم فأقر بها اليه و ادناها

نسخه اصل: کتابخانه کاشف الغطاء، نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1069ق، ص، 23-26 [عکسی ف: 5-371]

الالفاظ المرادفة للعلم / عربی

al-alfāz-ul murādifa li-l-'ilm

فخر رازی، محمد بن عمر، 544؟ -606 قمری

faxr-e rāzī, mohammad ebn-e 'omar (1150-1210)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 829/6

از تفسیر کبیر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1022ق؛ 3گ (32ر - 35ر) [ف: 5-198]

- الالفاظ المستعملة في المنطق > الفصول المنطقية

الالفاظ المستعملة في كلام النسا من العين و الزاء و الضاد و الظاء

al-alfāz-ul mustaʻmala fī kalām-in nisā min-al 'ayn wa z zā' wa-d dad wa-z zā?

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 861/2

در شش باب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام؛ 146 گ، قطع: وزيري [نشریه: 7-260]

الألفاظ المعربة في القرآن / علوم قرآن / عربی

al-alfaz-ul mu'arraba fi-l quran

مؤلف پس از سالها کوشش و استفاده از کتب لغت، کلماتی که در قرآن از لغاتی غیر عربی داخل شده را در رساله حاضر به ترتیب حروف الفبا گرد آورده است.

اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 742/6

آغاز: الحمد لله الذي فضل هذه الأمة بالكتاب العربي ... هذا كتاب تتبعت فيه الالفاظ المعربة التي وقعت في القرآن؛ انجام: و لا بایدی و ما يتلوه في عبس xx لانها مع ما قدمت تکریر.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ 12گ (142پ -153ر)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 3-554]

الفاظ مبوبة / گوناگون / عربی

alfāz-un mubawwaba

ص: 718

در چهار «باب» و در هر باب بیست لفظ را آورده است: 1. بیان العقل و الكتاب و الآية و الحديث و الاجماع و الاتفاق و الاختلاف و الفريضة و الواجب و السنة و النافلة و المباح و الندب و القياس و المعارضة و الحجة و البينة و العام و الخاص و العلم؛ 2. بيان الجهل و الحلال و الحرام و الاصل و الفرع و الفقه و اللغة و اللفظ و العبارة و الكلام و الحد و حد الحد و المحدث و القديم و العالم و الاعراض و الاعيان و الجوهر و الجنس ...

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4246/2

انجام: ... و يقال الاسم مشتق من السمة و هي العلامة يعلم بها كل شیء و هو تعالی اعلم بالصواب. (به همان خط).

كاتب: قاسم بن نظام الدين بن يحيى لاری، تا: شنبه 2 رمضان 827ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن تریاکی لایی، 17 سطر، اندازه: 15/6× 12/1 سم [ف: 7-292]

الفاظ مرکب از جهت القاب پادشاهان و امرا و غيره / نامه نگاری / فارسی

alfāz-e morakkeb az jahat-e alqāb-e pādešāhān va omarā va qeyre

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8841/35

آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة على رسوله محمد و آله و أصحابه الطاهرین. بعد هذا الفاظ مرکب از قبیل مصدر که جهة القاب پادشاهان و امرا و فقرا و فضلا و غیره از برای استعارات رنگین که به سبب انتظام یکدیگر قالب فقره و صور عبارت جلوه انجام پذیرد رنگ تحریر می یابد تا طالبان این فن را سهولت اخذ و جر الفاظ و معانی روی دهد ان شاء تعالی و بیقضای (به قضای الهی، مدح، ثنا، ستایش، نیایش، منقبت، مدح، نعمت، صفت، وصف، مناقب، شکر، انجام: در شان امرا و اهل دول ... دانش و بینش، ایجاد و آفرینش، مروت و احسان، کرم و امتنان، عز و نجابت، دولت و سعادت

خط: نسخ و نستعلیق، كان جمال الدین محمد حسنی، تا: جمعه ربیع الاول 1118ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: چند نوع بیشتر شرقی نخودی آهار مهره نازک، جلد: میشین مشکی ساده عطف چرم قهوه ای، 2ص (283-284)، اندازه: 22/3× 34/9 سم [ف: 29/1-92]

الفاظ مستعرب = معارف اللغة / لغت عربی به فارسی

alfāz-e mosta“rab = m'ārif-ul luga

[الذریعه 2193/1 ]

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1922/2

آغاز: سپاس و منت پروردگاری را که از همت قلم او در 28 مطلب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1114ق؛ با یادداشت نام کتاب به عنوان «معارف اللغة» به خطی به جز خط کاتب نسخه؛ 36گ (16-52)، اندازه: 9× 16 سم [ف: 3-150]

الفاظ مشكله قرآنی / تجوید / فارسی

alfāz-e moškele-ye qor’ānī

زاهد بخارائی، محمد، ق 10 قمری

zāhed-e boxārā'ī, mohammad (- 16c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18215 ض

بی کا، تا: 1211ق [د.ث. مجلس]

الفاظ مفارید سمع من لفظ المولى القاضي الفاضل / ادبیات / عربی

alfāz-un mafārīd sumi'a min lafz-il mawlā al-qādī al fādil

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1612/37 _ف

نسخه اصل: نسخه ش 216 کتابخانه تقوی که اکنون در کتابخانه مجلس شوراست ش 4559 [در فهرست مجلس این رساله جداگانه معرفی نشده است] ؛ كا: عبدالحی، تا: 122ق، جا: ماردین در شمال عراق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی [فیلمها ف: 1-619]

الفاظ مفرده / لغت عربی به فارسی

alfāz-e mofrade

این رساله در حدود 500 بیت کتابت دارد، مؤلف نامی از خود نبرده، و مرتب به حروف تهجی است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 107

آغاز: بسمله و به ثقتي باب الالف «ابتداء و افتتاح» آغاز کار کردن، «انتها» به پایان بردن کار، «انشاء» از خود پیدا کردن، التجا» پناه گرفتن، «التقا» بهم رسیدن و یکدیگر را دیدن، «احصا» شمردن، «استقامت» راست ایستادن، «استعانت» یاری خواستن؛ انجام: «يمامه»، کبوتر، «يقطين» درخت کدو، والله اعلم بالصواب تمت الألفاظ.

خط: نستعلیق خوب، کا: محمد امین، تا: 1109ق؛ در حاشیه دو ورق اول آن لغات مثلثه نگاشته شده و خود این رساله هم پس از کنز اللغه می باشد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماجی، 17 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20× 30 سم [ف: 2-186]

الفاظ مفرده و مرکبه / لغت / عربی به فارسی

alfāz-e mofrade va morakkabe

لغت عربی به فارسی با ترجمه ترکی زیر سطور.

ص: 719

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 415

لغت عربی به فارسی با ترجمه ترکی زیر سطور؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 12 ذیحجه 1224ق؛ کاغذ: کاغذ فستقی اسلامبولی، جلد: میشن لایی مشکی، 60گ، 7 سطر، اندازه: 14/8 × 20/28سم [ف: 34-2]

الفاظ و لغات مستعربه / لغت / فارسی

alfāz va loqāt-e mostaʻrabe

واسطی بلگرامی، عبدالجلیل بن احمد، 1071-1138 قمری

vāsetī belegrāmī, 'abd-ol-jalīl ebn-e ahmad (1661 1726)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24627

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام و آه الطاهرین و صحبه الكاملین اما بعد بيان الفاظ، انجام: سنجری بكسر معرب سگزی بفتح ياء نسبت نیست ... بعد صلاة العزل.

خط: نستعلیق شکسته خوش، بی کا، تا: 1290ق، قطع: وزیری [رایانه]

الفاظ هم عدد / علوم غریبه / فارسی

alfāz-e ham-'adad

نظام الدین گیلانی، احمد بن محمد، -1059 قمری

nezām-od-dīn-e gīlānī, ahmad ebn-e mohammad (- 1649)

مقالی است در الفاظ هم عدد، و اظهار مضمر احمد گیلانی.

مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 694/66

آغاز: الله، ابوالقاسم حیدر شاه نجف. محیط مالك يوم الدين على ولی الله شاه عباس

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، اندازه: 13/5 × 22/5 سم [ف: 1-547]

الف انسانیت / عرفان و تصوف، تفسير / فارسی

alef-e ensānīyat

فانی شیرازی دهدار، محمد بن محمود، 947-1016 قمری

fānī šīrāzī dehdār, mohammad ebn-e mahmūd (1541- 1608)

تفسیری است عرفانی از سوره های «و الضحی» و «الم نشرح» که به گفته او درباره پیامبر (صلّي الله عليه و آله) و مراتب انسانیت و مقامات آن حضرت است و چون اصل حقیقت انسانی حقیقت محمد (صلّي الله عليه و آله) است، این رساله را به «الف انسانیت» موسوم ساخت. نثر آمیخته به نظم. در آغاز تأویل عرفانی آن دو سوره است، ولی در واقع رساله ای است عرفانی درباره حقیقت وجود و مراتب آن.

آغاز: حمد و سپاس و ستایش بیقياس حضرت خداوندی راست جل و علا که از نقطه حب ذاتی جوهر انسان را بیافرید تا آینه تجلیات شيون ذات مقدس شود و او را در فضای ... اما بعد، چنین گوید ... محمد ابن محمود، الملقب بدهدار ...

انجام: همه چیز مظاهر قدرت تست و اتمام نور وجود ما بنور وجود تو و پوشیدن مائی با شکارا ساختن توئی تو مقدور تست و عین قدرت تو وصل اللهم على نور الظاهر بک محمد و آله و اولاده و صحبه اجمعين

چاپ: با تصحيح ابراهيم مهرابی، کیهان اندیشه، ش 64 (اسفند .151-142 :(1374

[نسخه های منزوی 31/1 ؛ الذريعة 2/ 290 و 156/18 و 247 و 88/8 و 18؛ فهرست مشترک نسخه های خطی پاکستان، اسلام آباد 6/1]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10723/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 11 جمادی الثانی 965ق؛ دارای بلاغ؛ جلد: گالینگور زرشکی با روکش اسلیمی، 11گ (98پ- 108پ)، سطور چلیپا، اندازه: 12× 23 سم [ف: 33/1- 203]

2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 192/11

خط: نستعلیق، کا: ملا محمد مهدی، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 18گ (194ر -211)، 15 سطر (9× 16)، اندازه: 13× 20 سم [ف:-258]

3. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 8/3

آغاز: برابر؛ انجام: اگر دانی و گر هرگز ندانی xx که با حق تا ابد باقی بمانی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 8ص (18-26)، 23 و 24 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 1-11]

4. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 332/10

آغاز: برابر، انجام: ممکن شود و همچنان هر نشأت ...

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 3گ (94 - 96پ) [ف: 1-24]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4027/9

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: رویه میشن قهوه ای سیر، 21گ (57پ -77پ)، 16 سطر، اندازه: 9/8× 15/7 سم [ف: 7-149]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10819/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: 1102ق؛ کاغذ: آهار مهره حنائی، جلد: تیماج عنابی لایی، 5 سطر، اندازه: 12×24/5سم [ف: 11- 323]

ص: 720

7. تهران: عبد العظيم؛ شماره نسخه: 61616

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ 18گ (76پ -92ر)، 14 سطر، اندازه: 17/5×21/5 سم [ف: 1-61]

8. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2364/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ 22گ، 13 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف مخ: 1-199]

9. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 719/5

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف:-125]

10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 864

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ متوسط، کا: محمد باقر بن کربلائی اسدالله خوئی، تا: 1233ق، جان خوی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی یک لا، 25گ (23-48)، 15 سطر (6× 12)، اندازه: 16×22 سم [ف: 1-9]

11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2931/4

آغاز: برابر؛ انجام: و این طرز ابلغ است با سیاق وحی و دعوت و الله اعلم بحقائق الأمور.

در فهرست با عنوان « تفسیر سوره و الضحی»؛ خط: نستعلیق، كان محمود بن میرزا ابوالقاسم خویی، تا: رجب 1234ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 2گ (117-119)، 28 سطر و چلیپا (11/5× 25)، اندازه: 17× 38 سم [ف: 10-1793]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2931/5

آغاز: بسمله ابتدا کرده میشود کتاب وجود سور نشات در دبستان انشا و ابداع اعظم الهی؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: محمود بن میرزا ابوالقاسم خویی، تا: شنبه 3 رمضان 1234ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 6گ (119-125)، 28 سطر و چلیپا (11/5 ×25)، اندازه: 17× 38سم [ف: 10-1793]

13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8966/8

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1241ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره با ته نقش IMG، جلد: تیماج قهوه ای با نقوش و جداول ضربی یک لا، 12گ (78پ -89پ)، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 13/2× 19/7 سم [ف: 29/1-491]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10989/6

خط: نستعلیق خوش، کا: مهدی بن جعفر، تا: 28 شوال 1289ق [میراث شهاب: س 9ش 2-28]

15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1113/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ساده مقوایی، 22گ (64پ -85پ)، 2سطر (8× 14)، اندازه: 11×17 سم [ف: 6-2260]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3323/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1297ق، کاغذ: فرنگی مارک دار سفید و کرمی رنگ، جلد: تیماج نارنجی دور منگنه، 24ص (7-30)، اندازه: 17/5× 32 سم [ف: 10-1082]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3102/10

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری متوسط، كا: محمد حسین بن عبدالمجید تفرشی فقیر نعمة اللهی، تا: 1299ق؛ کاغذ: رقعهای فرنگی سفید رنگ، جلد: میشن خرمایی، 25ص (248-273)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 14×22 سم [ف: 10-660]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7370/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق؛ جلد: تیماج قرمز، 11گ (72پ -82ر)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 19-172]

19. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2986/36 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای شیخ آقا بزرگ تهرانی؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: زنجانی، تا: 19 جمادی الثانی 1352ق؛ 10گ (301ر-311ر)، قطع: ربعی [فیلمها ف: 1-752]

20. قائن؛ امام، سید حسن؛ شماره نسخه: 5/10

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 14گ (91پ-105ر)، 21 سطر، اندازه: 13× 25/5 سم [کتابخانه های قائن: ف:-181]

21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4745/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دیباچه را ندارد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 70گ (26 سطر (6× 16)، اندازه: 9× 19 سم [ف: 14- 3703]

22. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7365/6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 101ص، 16 سطر (10/5 ×15)، قطع: خشتی، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 16-522]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 341

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، بی تا؛ واقف: فهرستی؛ 18 گ، 16 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 4-30]

24. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 4647/17

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: وزیری [رشت و همدان: ف:-1516]

25. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-93]

26. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2810/8

آغاز و انجام: برابر کامل؛ كا: حاج سید علی محمد علاقبند یزدی، بی تا، اهدایی:

ص: 721

وزیری موسس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج قرمز، 15گ ( 77-62 )، 16 سطر (11×15)، اندازه: 18× 23 سم [ف: 4-1436]

27. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4824

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی ساده مقوایی، 8گ (67پ-75پ)، 24 سطر (10/5× 17)، اندازه: 13× 19 سم [رایانه]

28. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 719/6

بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [ف:-301]

29. شیراز؛ خاوری (دکتر)؛ شماره نسخه: 10/3

بی کا، بی تا [نشریه: 5-268]

الف انسانیت / عرفان و تصوف / فارسی

alef-e ensānīyat

قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 719/7

آغاز آن با آنچه در فهرست منزوی 1: ص 3 برای الف انسانیت دهدار آمده برابر نیست؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 126]

الفباء / حكومت و سیاست / فارسی

alefbā

ملكم، 1249-1326 قمری

malkam (1834-1908)

در این گفتار که به روش سؤال و جواب آغاز می شود و پس از مقدمه ای درباره اصطلاح خط گفتگو می کند. قسمتی از رساله چاپ شده شیخ و وزیر او نیز درباره الفبا است ولی با نسخه خطی مطابقت ندارد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5154/7

آغاز: بسمله، وقتی که انسان بدقت تمام به تحقيق قوام ارکان ملت اسلام ملاحظه مینماید بلا اختیار توقف میکند؛ انجام: منتهی حروف صامته را از یکدیگر جدا کردن و بعد از آن حروف مصوته را باندرون آنها داخل نمودن لازم است

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 14 شوال 1304ق؛ 8گ (76پ - 82پ) [ف: 15-225]

الفباء / ادبیات / فارسی

alefbā

الفبای چند خط که از نظر الفباشناسی و زبان شناسی شایان توجه است: 1. صورت قلم عبرانی، 2. صورت قلم ایرانی، 3. صورت قلم سیهانی، 4. صورت قلم قبطی و مغربی، 5. صورت قلم نیر نجات، 6. صورت قلم فلقطری بابلی، 7. صورت قلم یونانی

تهران؛ نوربخش: شماره نسخه: 54/1

بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 6ص (7-1)، 15 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 1-77]

الفباء في المحاضرات / چند دانشی / عربی

alifba' fi-1 muhadirat

بلوي، يوسف بن محمد، 529-604 قمری

balavī, yūsof ebn-e mohammad (1135-1208)

کتاب حجیمی است که به جمع فوائد علوم پرداخته و آن را برای فرزندش عبدالرحیم نگاشته تا پس از مرگ او آن را بخواند، در ابتدا بیست و هشت «بیت» به عدد حروف معجم آورده و کلمه به کلمه آن را شرح کرده است.

آغاز: بسمله الشيخ الفقيه المحدث الزاهد الحاح ابو الحجاج يوسف بن محمد البلوى. ... الحمدلله رب العالمين الرحمن الرحیم ... بهذه الكلمات كما تقدم افتح كتابه

انجام: و ارض عن الصحابة أجمعين و عن التابعين لهم باحسان الى يوم الدين و الحمدلله رب العالمين

چاپ: المطبوعات الوهبية، بتصحيح مصطفى وهبی، 1287 ق.

[کشف الظنون 150/1]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7259- 37/49

آغاز و انجام: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمدمؤمن گلپایگانی، تا: سه شنبه و ذیحجه 1069ق؛ مجدول، با سرلوح مزدوج، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی سوخت ترنج با سر با روکش زرین مجدول گرهی، 441گ، 27 سطر، اندازه: 14×25سم [ف: 1-474]

2. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3566

آغاز: کتاب الف با و قلت فيه هذا كتاب الف با، صنعته يا البا، من اجل نجلي المرجی، اذا شدا أن يلبي ادعو العلم و حق من قدوعی أن يلبا؛ انجام: و قد كمل الكتاب بعون الله الملک الوهاب و بکماله فرغت الحروف و تفرغت الظروف و نفذ ما في العزوف و لم يبق الا الوقوف بباب الملك الرؤف و الرغبة إلى الرحمن العطوف أن يمن علينا منه بمعروف اللهم من علينا بمعروفک یا اكرم الأكرمين و اغفر لنا ذنوبنا يا خير العارفین و ارحمنا برحمتك یا ارحم الراحمين و صل علی نبیک و صفیک محمد خاتم النبین و على آله و از واجه الطاهرین و ارض عن الصحابة اجمعين و عن التابعين لهم باحسان إلى يوم الدين و الحمدلله رب العالمين في 1229 و آخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمين ليلة الجمعة في عشرين من صفر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1229ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سرخ، 514 گ، 25 سطر (15× 21) [ف: 1-88]

الفبای بهروز / ادبیات فارسی

ص: 722

alefbā-ye behrūz

افشار بکشلو قزوینی، رضا، ق14 قمری

afšār-e bakešlū-e qazvīnī, rezā (- 20c)

از رضا افشار بکشلو قزوینی، نایب سفارت ایران در استانبول، دستور نامه ای به فارسی سره است.

چاپ: اسلامبول، تافت خانه دادستان ایران، 1299ق، سنگی، 24ص

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18134

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 13/5× 21/2 سم [رایانه ]

2. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 552/7

آغاز: بسمله ازین پیشتر پدید آمد که نیاز ما بپرداختن گب های پارسی و ... انجام: ولشگرش همواره کشور گشاباد سالمه زامیاد روز مردادماه یزدگردی 1250 و برهم نه 23 شهر صفر تازی سنه 1299 اتمام پذیرفت

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ، 15 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 10× 17/5 سم [ف: 1- 501]

الفبای سریانی / لغت / فارسی، عربی

alefbā-ye soryānī

مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 688/13

الفبای سریانی را با حروف تهجی عربی و فارسی مقایسه کرده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ سفید فرنگی؛ جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 1گ، 16 سطر (6/5× 16)، اندازه: 10× 21 سم [ف: 1-511]

الفبای عبری / ادبیات فارسی

alefbā-ye ‘ebrī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5824/8

آغاز: بدان که در تورات الف در همه جای باین صورت نویسند ... و «با» را باین صورت

بی کا، بی تا، جلد: میشن آلبالوئی سیر ضربی، 1گ (106ر - 107ر)، 15 سطر، اندازه: 10/9× 15/6 سم [ف: 9-59]

الفبای مکتب عشق / فارسی

alefbā-ye maktab-e ‘ešą

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27081

بی کا، بی تا؛ خریداری از شوکت الله درخشان وزیری [رایانه]

الفبای هندی، یونانی، عبرانی و سریانی / ادبیات / عربی

alefbā-ye hendī, yūnānī, ‘ebrānī va soryānī

رساله در الفبای هندی، یونانی، عبرانی، سریانی، و قلم احجار و شاماق و زنطح و فرنگی و اقلام دیگر.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2338/2

خط: نسخ، كا: محمد علی کاشانی، تا: با تاریخ 1278 ق [ف: 5-467]

- الفت > ادعية

- الفت > الفت نامه

الف تا ياء / ادبیات / فارسی

alef tā yā

ظهوری ترشیزی، نورالدین محمد، -1026؟ قمری

zohūrī toršīzī, nūr-od-dīn mohammad (- 1617)

مقاله کوتاه ادبی است به نظم و نثر در موضوع قلم و کتابت که مؤلف در آن حروف الفبا را به ترتیب ذکر و برای هر کدام قطعه نثر یا بیت شعری آورده است.

آغاز: الف تا یاء ظهوری که دلها را از او باشد سروری روزگاری است که کلک سخن معنی پرور در ماتم کریمان به خاکستر نشسته پلاس سوگواری به گردن و خراش ناخن بی قراری بر جان و تن ... همدست نشستگی همدوش پریشانی نشسته شهر نظام نظم از نسق افتاده سلسله نثر را صرصر آشفتگی از هم گشاده ... كلمات از لباس ترکیب عور و حروف از التيام هم نفور الف که در راستی انگشت نمای این قلمرو بود از بار غم مفلسی خمیده قامت است با که بانی بنای عزت بود سیلاب خواریش از سر گذشته ...

انجام: یا به زبان حال و درای مقال به ندا در آمده که یا کریم ادرکنی ادرکنی

1. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 868/18

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: حيدر بن علی بن اسماعیل کر کی، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی آبی و زرد، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج گل و بوته دار و آب طلائی، 3گ (34پ - 40ر)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14× 23/5 سم [نشریه: 13-250]

2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 868/18

آغاز: هو المنشی بلا مثال ... روزگاری است که از فيض طراوت فصل بهار کلک در ربار خشک مغزی ها را به کنار گذاشته از سرچشمه عین الحيوه دوات گوهرهای شاهوار دامن دامن به کنار آورده بر رخ اهل روزگار کشد، انجام: ياء باری است که اگر پای دوستی از حاشیه بساط معنی کوتاه می نمود معنی را به هیچ

ص: 723

صورت صورت معنی نمی بود ... یا کریم ادرکنی که طرازنده بدائع این بهارستان ... و نوازنده اختراع این داستان فارس مضمار فصاحت در کشور معانی و بیان که نام شریفش بر خاطر فیض ماثرا ارباب عرفان ظهوری تمام دارد و به اختتام آن تبرک جسته ... اما چون ... از هیجی خوانان مکتب عرفان عارف ترشیزم ... از مردمک دیده اعتبار اولی الابصار چشم آن دارم که خرده بر خردان، سیما ... غریب دیار عرفان بل غريق لجه میان عیان محمد رضا الحسینی ابن سليمان نگیرند و العذر عند كرام الناس مقبول.

خط: نستعلیق، كا: حيدر بن على بن اسماعیل کر کی، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی آبی و زرد، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج گل و بوته دار و آب طلائی، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14×23/5سم [نشریه: 13 - 251]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13645/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالنیگور سرخ، 1گ (1پ۔ 2پ)، اندازه: 11/5×22 سم [ف: 37-171]

الف تا یاء / ادبیات / فارسی

alef tā yā

تجلی، محمد رضا بن سليمان

tajallī, mohammad rezā ebn-e soleymān

مقاله ای کوتاه است که مؤلف به روش الف تا یای ظهوری انشا نموده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13645/2

آغاز: چون کلمه ای که خفایی کنج حرمان بتطبع ظهوری گنج عرفان نگاشته صفحه عجز و قصور نموده امید که ارباب هوش و شعور مسطور المأمور معذورا را؛ انجام: چشم آن دارم که خودره بر خورد آن دوره گرد ملک معنی پژوهان و غریب دیار عرفان بل غريق لجه عصيان محمد رضا تجلی بن سلیمان نگیرند و العذر عند کرام الناس مقبول

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: گالینگور سرخ، 4 گ (3ر -7پ)، اندازه: 11/5 ×22 سم [ف: 37-171]

الفة الفرقة في الكلام و الحکمة / كلام و اعتقادات / عربی

ulfat-ul furqa fi-l kalām wa-l hikma

لاهیجی، حسن بن عبد الرزاق، 1045-1121 قمری

lāhījī, hasan ebn-e ‘abd-or-razzāq (1636-1710)

رساله ای در اصول اعتقادی که حکما و متکلمین در آنها اختلاف دارند که در آن بهترین آراء آنها انتخاب شده و در ضمن، پاسخگوی آنهایی است که به وی تهمت های ناروایی زده و او را تکفیر می کرده اند. مؤلف در دیباچه مقصود خود از تأليف را چنین بیان نموده است: «و قد ذكرت بفضل الله تعالی في مؤلفاتی عقايدى على حسب ما دلني اليه قواعد الايمان و اقامتی علیه قوانین البرهان في بسط من البيان و تفصيل و أوضحت من مضايقها المخرج و الى رحبها السبيل ولكني التقط في صحيفتي هذه من ذلك عدة مسائل شاع ذكرها في السنتهم بسوء و تثقل على قلوبهم و تنؤ مجرداً اكثرها من الدليل ام مكتفياً من كثيره بقليل معبرة عنه باخصر عبارة او مشيراً اليه او جز اشارة» . شامل 12 «فصل» و یک «خاتمه»: فصل 1. توحید ذات و صفات حق تعالی؛ 2. کیفیت علم باری به جزئیات؛ 3. عینیت ذات؛ 4. قدرت و اختیار حق تعالی؛ 5. افعال حق تعالی؛ 6. حدوث و قدم؛ 7. نخستین مخلوق؛ 8 بداء؛ 9. خلافت الهی؛ 10. وجوب برائت از اعداء الله؛ 11. افعال عباد؛ 12. معاد.

آغاز: الحمدلله الذي أغنانا بحكمتة الكاملة من كل حكمة و فصل الخطاب من كل كتاب و اعاننا بحجته البالغة على كل محجاج.

انجام: ربنا افتح بیننا و بين قومنا بالحق و انت خير الفاتحين هذا آخر ما اردنا ایراده في هذه الرسالة من هذه المقالة.

[الذريعة 292/2 ؛ ریاض العلماء و حياض الفضلاء 208/1]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10055/23

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول زرین و مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 14ص (256-269)، اندازه: 115× 23 سم [ف: 32-69]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10799/24

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد ابراهيم نصیری، تا: 1097ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (457ر -460پ)، اندازه: 18/5× 23 سم [ف: 27-220]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10814/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1098ق، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 15گ (2پ -17پ)، 18 سطر، اندازه: 9/5× 15/5 سم [ف: 27-235]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11503/2

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ بعد از برگ 24 افتادگی دارد؛ مهر: «قربانعلی کعبه آقا اسمعیل ...» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی سفید، 12گ (14-25)، 17 سطر (5/5×12/5)، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 29-140]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2495/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز، 14 سطر [ف: 6-24]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4050/15

آغاز و انجام بر ابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ فاقد جلد، 1گ (58پ -65پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [محدث ارموی مخ: 1-175]

ص: 724

7. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 734/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1101ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 9گ (100-108)، 23 سطر (9/5× 15)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 2-845]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7698/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1208ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 9گ (65ر -74پ)، 19 سطر (8× 13)، قطع: ربعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 16-675]

9. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 811/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم بن محمد نصیر هزار جریبی، تا: پنج شنبه 24 شوال 1223ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، عگ (97ر -102پ)، 27-36 سطر (7/5× 18)، اندازه: 10× 20 سم [ف:-109]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6431

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، پس از این ضمن 5 صفحه قطعه ای از رساله در مباحث نفس از مؤلف ضمیمه است که بدین جمله آغاز می گردد: «الحمدلله الذي برحمته ينجلي ظلمة كل باطل»، این شماره ضمیمه شماره 292 «آئینه حکمت» است [ف: 4-30]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6658/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: روغنی ضربی، 11گ (63پ - 74پ)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 17 - 221]

12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2495/2

آغاز: از دیباچه افتاده: بحزاء درهم بعدد القسامة او اكثر من العدول ... و قد ذكرت تفضيل الله تعالى في مؤلفاتی و عقائدی على حسب ما دلني عليه قواعد الايمان و اقامتی علیه قوانین البرهان في بسط البيان و تفصيل و اوضحت من مضایقها المخرج و الى رحبها السبيل و لكني التقط في صحيفتي هذه من ذلك عدة مسائل شاع ذكرها في السنتهم بسوء .. معبر اعنه باخصر عبارة ... و اذ دعاني إلى هذالتالیف تاليف الفرقة سميته لهذا الفة الفرقة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسن بن علاء الدين محمد طبیب تنکابنی، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی مقوایی، 55ص (170-224)، 14 سطر (6× 12/5)، اندازه: 11/5 ×19/5 سم [ف: 9-1263]

- الفت کده > تذکره اسحاق بیک

الفت نامه / داستان / فارسی

olfat-nāme

نامی، ق 10 قمری

nami (- 16c)

تاریخ تأليف: 903ق

مثنوی است. شاعر می گوید که در این سال (903ق) بر اثر دگرگونی دوران و جنگ های داخلی ایران (مراد جنگهای اوایل روی کار آمدن صفویه است) مجبور شد که به کوهی و روستایی پناه ببرد و در آنجا باری که همراهش بوده از وی خواسته این مثنوی را بسراید. او می گوید که مرد میدان شعر سرایی نیست ولی در نشر کتاب های عالی دارد. نسخه حاضر که چند برگ اول آن افتاده عنوان های زیر را دارد: ستایش سید احمد (مراد خان احمد گیلانی است)، سبب نظم کتاب، در نصیحت فرزند سفر کرده و تحریص بر کسب کمال، در داستان پسر لقمان حکیم وسفر کردن او، رسیدن سعد به صحبت پیر سعید نام، في معنى قوله عليه السلام الحكمة ضاله الحكيم، تمامت قصه راهب، در آیین عروسی، تاویل حکایت به توفيق میان آفاق وانفس داستان پسر پادشاه چینی که به ملک یمن افتاد، في معنى قوله عليه السلام الايمان يمانی، رسیدن بهزاد به شهر ارم و عاشق شدن او به بهروز دختر پادشاه یمن، داستان جوان تاجر مسعود نام که به شهر چین به پادشاهی رسید، داستان حاتم طایی شرح حال سلمی دختر پادشاه و عاشق شدن زیاد بر او، در تاویل داستان به لسان اهل معرفت، حکایت شهناز و شاپور، داستان زهره و آموختن اسم اعظم از هاروت و ماروت، داستان نعمان منذر، داستان محمود و ایاز و نسخه تا نیمه داستان محمود و ایاز را دارد. نمونه ای از ابیات این مثنوی چنین است: در نهصد و سه زعهد ایام xx از عهد زمانه رفت فرجام. در ستایش سید احمد مد لله ظله گویا خان احمد گیلانی: یک الفت نامه کنم ساز xx کاحباب بدو شوند دمساز / من خود سرشاعری ندارم xx هنگامه ساحری ندارم / ار شعر کم اعتبار دارم xx نه فخر بدو نه عار دارم / از نثر به كف عصای اعجاز xx کو سحر زشعر خویش پرداز / در شعر اگر چه غایتم نیست xx در گفتن آن کفایتم نیست / عقدی به کف آمد از لالی xxز آسودیش بزم و رزم خالی / بر طور کلام اگر کلیمم xx پا نگذرد از حد گلیمم / در مزرع نامه آنچه نامی است xx یک خوشه زخرمن نظامی است / تا در فن شعر پر نکوشم xx شد در نصیحتش بگوشم / از شعر مجوبلند نامی ×× كان ختم شده است بر نظامی ازین دام غمی کزو اسیرم xx می باش بفضل اوست گیرم.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3102- 16/112

آغاز: ای عذر پذیر در پذیرم xx پامال مساز دست گیرم / از بار گنه قدچو دا لم xx دالست بر اعوجاج حالم؛ انجام: کردند روانه تاجری زود xx کز بهرشه از وی آورد سود / تاجر زوی ارچه کاستش زر ×× بر گنج مراد شد مظفر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در پایان

ص: 725

در دو برگ اشعاری از فضولی و جعفری و دوازده امامی به فارسی آمده است؛ جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 124گ، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 1-475]

الفت نامه = محبت / اخلاق / فارسی

olfat-nāme = mohabbat

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598- 1680)

رساله کوتاهی است در فواید الفت دینی و ترغیب مردم به برادری و یکرنگی در دویست بیت. مؤلف انگیزه خود را چنین بیان می کند: «طريقه جمعيت و الفت و مرافقت و اخوت در دین در زمان ما مندرس شده و قلوب اکثر اهل ایمان را با یکدیگر تنافرى و تخالفی روی داده و نفاق و ریا در میان اکثر مردم شایع شده به حیثیتی که سه کس بلکه دو نیز نادر یافت می شود که میان ایشان مصادقتی بی ریا و نفاق باشد از برای خدا به جهت امر دینی». وی می کوشد تا بعد از تعیین جماعت اخوان و ضبط عدد ایشان، قواعد و قوانینی چند بر وفق شریعت و طریقت در میان آنها مقرر دارد که از آنها تجاوز جایز نشمرند و در هنگام تجاوز و تخطی از آنها، یکدیگر را مؤاخذه نمایند. در آخر چهل و یک لقب برای کسی که می خواهد وارد دایره الفت شود، بر می شمارد.

آغاز: بسمله، ربنا الف بين قلوبنا و قلوب اخواننا بحبل طاعتک و طاعة الرسول و اعنا و ایاهم على أداء الحقوق ... محقق است که جناب حق

انجام: نمی بینم بجز تو همدمی ای فیض در عالم xx بیا دمساز هم گنجینه اسرار هم باشیم. و هو العليم

چاپ: به انضمام آیینه شاهی و ترجمة الصلاة، شیراز، بی نا، 1320، 10 ص؛ به انضمام ده رساله محقق بزرگ فیض کاشانی، به کوشش رسول جعفریان، اصفهان، مرکز تحقیقات علمی و دینی امیر المؤمنین علی، 1371، صص 220-203

[فهرست های خودنوشت فیض کاشانی ص 141؛ الذريعة 115/16 و 293/2 ؛ فهرستواره منزوی 326/6 ]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15786

آغاز: برابر؛ انجام: کبیره چو گنجایش دارد که از اخوان مادر شود و تجاهر بر هیچ

خط: نستعلیق، کا: حسین، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 8گ (15-22پ)، 11سطر (6× 10)، اندازه: 9/5× 14سم [رایانه]

2. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 510/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-121]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22066

آغاز: برابر؛ انجام: حسنت استعاره اللفظين ههنا انتهى كلامه رحمه الله تعالی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 82/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: حدود قرن 11؛ برای محمد هادی بن شاه مرتضی ثانی ابن محمد مؤمن کاشانی نوه برادر فیض کاشانی کتابت شده و دستخط وی در آغاز نسخه آمده، و ظاهراً از سوی همین محمد هادی مقابله شده با نشان «بلغ بحمده»، مصحح؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی، 8گ (2پ-9پ)، 18 سطر، اندازه: 10×19 سم [ف: 1-99]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10148/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1071ق؛ 4ص (97-101)، 18- 19 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 32-183]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22462

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 12، ضميمه نسخه ش 6368؛ قطع : وزیری کوچک [رایانه]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12070/4

آغاز: حرارتی و شوقی و جدی در طلب دست میدهد و سلوک راه بسی آسان میشود؛ انجام: و ما بقی پنج و شش آنچه میسر شود بفعل باید آورد و بنابراین مراتب الفت سه میشود ...

خط: نسخ، آیات معرب، كا: سید محمد فرزند حسین طباطبائی، تا: اوایل قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، گ (55-58)، 16 سطر، اندازه: 7× 13 سم [ف: 30-470]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10337/2

آغاز: برابر؛ انجام: جمع الله شملهم على الطاعة و رزقهم من محمد و اهل بيته الشفاعة الحمد لله اولا و آخرا

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 6گ (52ر -57پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 26-279]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 29803/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1267ق، کاغذ: شكری رنگ، جلد: تمیاج قهوه ای بدون مقوا، 10ص (291-301)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-309]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21235

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: ذیقعده 1340ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 4گ، 23 سطر، اندازه: 17× 21 سم [اهدائی ف: 2

ص: 726

اخبار 1-137]

11. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4168/6

آغاز: برابر؛ انجام: خطاب با خود کرد و گفت ای نفس همین می گویی رجوع برب خود و رجوع (؟) نمی کنی این کلمه بگفت و جان بداد رحمه الله

خط: نستعلیق، کا: محمد علی، بی تا، جا: مدرسه سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی 11× 18، 8گ (131-138)، 14 سطر (7× 13/5)، اندازه: 11× 18 [ف: 11-174]

12. قم؛ طبسی، شماره نسخه: 758/5

آغاز: برابر؛ انجام: جمع الله شملهم على الطاعة و رزقهم من محمد و اهل بيته الشفاعة.

خط:عبارات عربی نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، عطف تیماج، 3گ، 24 سطر، اندازه: 15/5×21/5 سم [ف مخ: 1-57]

13. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 85/2

آغاز و انجام: برابر

خط: عبارات عربی نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: مقوا با پارچه سبز، 3 ص (5-7)، 23 سطر (9× 15)، اندازه: 15/5×21/5سم [ف: 2-170]

14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/65

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، با ترنج و سرترنج، عطف قهوه ای بیاضی، درون قهوه ای، 4 گ (116ر - 119ر)، ابعاد متن: 9× 20 ، اندازه: 12× 24/5 سم [ف: 20-401]

الفت و اتحاد (مقاله در) / كلام و اعتقادات / فارسی

olfat va ettehād (maqāle dar)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16536

آغاز: دیانت بهائی بر اساس وحدت عالم انسانی؛ انجام: از عین فنا بیاشامی ذکر غنای بالله

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا [رایانه]

الف در قرآن / علوم قرآن -فارسی

alef dar qor'an

رساله مختصر و جالبی است درباره حرف «الف» و اسرار و خواص آن با نقل روایات از ائمه اطهار (عليهم السّلام) و پس از آن استعمال الف در قرآن برای معانی مختلف همچون ندا، تسویه، انکار ابطالی، انکار توبیخی، تقریر، تهكم، و سخريه، امر، طلب و ... و بعد از آن کلماتی که با الف آغاز می شود و در قرآن آمده است را تک تک آورده و معنا می کند به ترتیب حرف دوم کلمه، با الف که بعد از او الف باشد شروع نموده و با الفی که بعد از او یاء باشد ختم می کند مثلا از آدم تا ایوب.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7846/2 - 39/226

آغاز: بسمله الالف المفردة چون ساکن باشد حرف مدولین گویند و چون متحرک باشد همزه تعبیر کنند؛ انجام: مگر برای طلب یک اولاد پس این سؤال قبل از وجود اولاد بوده و اجماع دارند بر آنکه اسماعیل مقدم است

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 16گ، 15 سطر، اندازه: 14× 18 سم [ف: 1- 476]

الف صغری / فلسفه / عربی

alef-e soqrā

کتاب الهی ارسطو که به نام «تا متا تا فوسیکا» (متافیزیک / مابعدالطبیعه) خوانده می شود چهارده بخش می باشد و از آغاز هر یک از این بخش ها به یکی از حرف های یونانی از آلفا تا نو نامیده شده است اسطاث (Eustache) که در روزگار حنين پسر اسحاق می زیست و نظیف پسر ایمن (م نزدیک 360 از 24 پزشک بیمارستان فنا خسرو در بغداد و اسحاق پسر حنين (298-) و ابوبشر متی و یحیی پسر عدی آنها را از یونانی یا سریانی به عربی در آوردند. این رساله که بخش دوم الهی ارسطو است و به نام الف صغری (آلفا الاتن) خوانده می شود با گزارشی است از یحیی بن عدی ترسای فیلسوف ترجمان سریانی (263-364) و متن از ترجمه اسحاق است که در تفسير مابعدالطبیعه ابن رشد با ترجمه دیگری از اسطاث در بیروت به سال 1938 بچاپ رسید. پیشینیان این بخش را از پاسیکلس ردسي دانستند ولی اسکندر افرودیسی می گوید که از ارسطو است و او دموس آن را نشر نمود. این بخش دیباچه ای است بر فلسفه و در آن از دشواری طبیعی و شایستگی دانشمندان و ارزش دانش و بود مبادی نخستین یاد می گردد. از پایان الف صغری عربی پیداست که باید پیش از الف کبری باشد با این که در چاپها و ترجمه های اروپایی پس از آن است. ابن سینا در فصل 4 مقاله 8 الهی شفا یادی از الف صغری نمود و از گفته ملا اولیا در حاشیه آن پیداست که شیخ در «مبدء و معاد» به اینکه الهی ارسطو روی الفبای یونانی مرتب شده اشاره نموده است. سید احمد عاملی در حاشیه شفا در این که چرا الف صغری نامیده اند مناسباتی عرفانی یاد کرده است.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 292/1

آغاز: متن: «ان النظر في الحق صعب من جهة سهل من جهة و الدليل على ذلك أنه لم يقدر احد من الناس على البلوغ بقدر ما يستحق»

شرح: «قال يحيى بن عدی: لما كان غرض الفيلسوف في هذا الكتاب باسره اعني في كتابه ذى المقالات المرسوم بمطاطافوسیقا ای فيما بعد الطبیعیات انما هو في الجزء الثالث في اجزاء الجزء النظري من جزئي الفلسفه؛ انجام: متن: «ظهر لنا الأشياء التي

ص: 727

يبحث عنها بالنظر الطبيعی» آنگاه دارد. «وهل ينبغي أن ينظر في علل و اوائل العلم و احد او لعلوم اكثر واحد».

ابن عدی در اینجا می گوید که این عبارت را در ترجمه اسحاق یافتم و در ترجمه های سریانی و ترجمه های دیگر عربی نبود و باید آغاز «الف کبری» باشد نه انجام «الف صغری».

شرح: «و الأوائل كلهالعم واحد و العلوم اكثر من واحد. تم تفسير يحيى بن عدى المقالة الف الصغرى من کتاب ارسطو فيما بعد الطبيعة».

بی کا، بی تا، در این نسخه از ترجمه «وصیت» آغاز می شود. الف صغری و تفسیر آن در 23 برگ است و به نسخ و روی عنوان «قال» خط کشیده شده و جناب آقای مشکوة آن را با نسخه شماره 875 مدرسه خان مروی تهران مقابله کردند. رستم نامی این نسخه را برای برادرش افراسیاب بیک در شام روز سه شنبه 20 رمضان سال 1304 فرستاد و مهر رستم نیز دیده می شود؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، 87گ، 16 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-155]

- الف قصاید > هزار قصيده

- الف کثرت > استعمالات حروف تهجی

الف كلمة قصار / حديث / عربی

alf-u kalimat-in qişār

تهران؛ ملک: شماره نسخه: 6196/14

آغاز: هزار کلمه ای است از حضرت امیر المومنین. حرف الف و اللام. اللسان میزان الانسان. اللسان ترجمان العقل؛ انجام: يا اهل المعروف و الاحسان لاتمنوا باحسانكم. فان الاحسان و المعروف يبطلهما الامتنان

هزار کلمه است از حضرت علی (عليه السّلام) به ترتیب حروف آغاز کلمات. برخی از کلمات در میان سطرها به عربی گزارش شده است؛ خط: شکسته نستعلیق، كان فضل الله بن آخوند ملازین العابدین بروجردی ملقب به شمس العلماء، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لایی، 14گ (34پ - 50پ)، 25 سطر، اندازه: 10/8 ×17/7 سم [ف: 9-248]

الف كلمة من كتاب الغرر و الدرر / حديث / عربی

alf-u kalimat-in min k.-il ġurar wa-d durar

هزار کلمه از کتاب «غرر الحکم و درر الكلم» عبدالواحد بن محمد آمدی توسط گرد آورنده ای ناشناس استخراج شده و در این اثر بر حسب حروف الفبا منظم شده است.

آغاز: بسمله. هذا كلمات تنقع لطالب المطالب و النصايح لكل شخص بالمراتب و النواهب و کلام معتبر من اسدالله الغالب امیر المؤمنين

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37009

آغاز: برابر؛ انجام: يطلب لك رزقك اشد من طلبك له فاجمل في طلبه

خط: نسخ و نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1248ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: آهار مهره نخودی فرنگی، جلد: میشن دار چینی یک لا، 63گ، 8 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-137]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3245

آغاز: برابر؛ انجام: و لاتكلنا انفسنا حال سكرة الموت و سؤال منکر و نکیر بحق الحق و النبي المطلق و صلى الله على محمد و آله

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی روکش کاغذی با عکس تابلوهای نقاشی، 65گ، 8 سطر (7/5× 12)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 15-50]

- الف كلمة من كلمات على (عليه السّلام) > الحكمة العلوية و المعجزة العلوية

- الف ليلة وليلة > هزار و یک شب

الف ليلة و ليلة / داستان / عربی

alfa layla wa layla

متن عربی هزار و یک شب است که به چاپ رسیده است.

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1626

از اول تا داستان شب 387 را در بردارد. و در نسخه، به غلط 377 نوشته شده است. پایان نسخه مطابق سطر 16 ص 569 جلد اول چاپ قدیم مصر (بی تاریخ) است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مالك: اعتضاد 1292ق؛ واقف: سپهسالار، 1297 ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 258 گ، 33 سطر، اندازه: 21× 34 سم [ف: 3-182]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17626

آغاز: بسمله رب يسر و تمم بالخير، الحمدلله الملك الجواد؛ انجام: مائه ليله من الف ليله في هذه الأوراق نویسنده رانیست فردا امید

خط: نسخ، كا: حفيظا لله بن فقير الله، تا: 1235ق [رایانه]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4986-ف

نسخه اصل: پاریس 3609 و 3611 عربی، فهرست دسلان ص 619، این دو نسخه نخستین تا میانه شب 670 و دومی از ش 167 تا شب 281، شماره 3610 عربی از شب 67 است تا شب 1636 که در این فیلم نیست، شماره پیشین آنها 1508 و 1507 و 1506 است؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-120]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24552

آغاز: بسمله. الحمدلله الملک الجواد خالق الخلق و العباد؛ انجام:

ص: 728

و الله لم اقتلك حتى اسمع ملك ... و الحمدلله بمنه

خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ قطع : وزیری بزرگ [رایانه]

الف ليلة و ليلة (ترجمه) / داستان / ترکی

alf-u laylat-in wa layla (t.)

تاج الدين

tāj-od-dīn

ترجمه ای است ترکی از کتاب معروف الف ليلة وليلة.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4377/2 - 22/97

آغاز: الف ليله حكاية سنک جلد سثانیسی پوز طقساننجی کیجه. چون آخشام اولوب پرده شب عالمی در حجاب و روی آفتاب نقاب عين الحمئه ایله مستور الحباب اولدی ملک؛ انجام: کیجیوزدی شهرزاد حکایت دن بو محله کلرکده صباح تقرب امیدیکنی کوروب سکوت ایلدی جلد دوم از داستان 190 تا داستان 467؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 166گ، 16 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1- 476]

الف ليلة و ليلة (ترجمه) / داستان / ترکی

alf-u laylat-in wa layla (t.)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8638/2

آغاز: بز اشتد و ک قلا غمز ککم طره خبر ویردی در لر عورت بر جاریه به بیور بیوردی؛ انجام: على بن خاقان ایتدی این درویش بز و میجون چق زحمت جکد ک ال شونی دیب اوچ ....

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول ضربی بدون مقوا، 132گ (25ر -156پ)، اندازه: 14×20سم [ف: 28-176]

الف ليلة و ليلة (ترجمه) / داستان / فارسی

alf-u laylat-in wa layla (t.)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2601-ف

بی کا، بی تاب کتابخانه دانشگاه کمبریج ش 311 .Add [فيلمها في 16-1]

- الالف و اللام > معنى الالف و اللام وما يتعلق بها

الف و مأتی کلمة / حديث / عربی

alf-u w mi’atay kalima

بوصیری، هبة الله بن على، 506-598 قمری

būsīrī, hebat-ol-lāh ebn-e 'alī (1113-1202)

هزار و دویست سخن کوتاه است از سخنان حکمت آموز. در دیباچه بدان نامی داده نشده است. مؤلف می گوید: «و قد جمعت في كتابي هذا ما سمعته من حديث الرسول (صلّي الله عليه و آله) الف كلمة من الحكمة ... ثم زدت مأتی کلمة ...».

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 8

آغاز: بسمله. اخبرنا الشيخ الثقة الامين ابوالقاسم هبة الله ... الحمدلله القادر الفرد الحكيم الفاطر ... الأعمال بالنية، المجالس بالامانة المستشار المؤتمن؛ انجام: غير مخز: تم الكتاب و ربنا محمود ...

خط: نسخ خوش، كا: احمد وقار، تا: رمضان 1292ق؛ با سرلوح زرین و مرصع، مذهب، مجدول؛ جلد: میشن مشکی مجدول 59گ، 10 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 14× 21 سم [ف: 1-25]

- الفيه > آية الملك

- الفيه > اصول الدين و اعتقادات

- الفيه > الالفية في فقه الصلاة اليومية

- الفيه > زبدة المقال في نظم الأفعال

- الفيه > شرح نصاب الصبیان

- الفية > طيبة النشر في القراآت العشر

- الفية > الفقهية المستطرفه

- الفية > الفريدة

- الفية > القصيدة النهائية

- الالفية > فسوة الفصيل

- الفيه > کلمات قصار

- الفيه > لذت النساء

- الفيه > مفيد التجويد

الالفية = ارجوزة في النحو - الدرة الالفية / نحو / عربی

al-alfīy a = urjūza fi-n naḥw = ad-durrat-ul alfiya

نحوی، یحیی بن عبدالمعطى، ق 672 قمری

nahvī, yahyā ebn-e 'abd-ol-moʻtī

گویا بخشی از الفصول الخمسون وی باشد که چاپ شده است.

شرح و حواشی:

1- شرح الدرة الالفية

2- شرح الدرة الألفية؛ ابن قواس، عبدالعزیز بن جمعه (628-696)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8262/27

آغاز: و النصب فيه بانفتاح الآخر xx و الجر فيه بانكسار طامر؛ انجام: و الحمد لله با اعتصم xx ثم على نبيه اسلم

خط: نسخ، كا: احمد وقار شیرازی، تا: 1297ق؛ جلد: تیماج قرمز مجدول گرهی زرین، 8 گ (242 پ -250پ)، 26 سطر، اندازه: 21× 35 سم [ف: 27/2-42]

ص: 729

الفيه (قصیده) / شعر / عربی

alfīye (qasīde)

منصور فقیه مصری

mansūr-e faqīh-e mesrī

قصیده ای در مصایب اهل بیت رسول الله.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15441

آغاز: تذكر فديتك عند الخطوب xx منال قریش من المصطفى خط: نسخ کهن، كا: محمد بن خليل بن (شیخ)، تا: 822ق؛ 185ص [ف: 43-94]

الفية / نحو /عربی، فارسی

alfīya

خواجگی شیرازی، محمد بن احمد، ق 10 قمری

Xājagī-ye šīrāzī, mohammad ebn-e ahmad (- 16c)

وجیزه ای است در تحقیق اسماء حروف تهجی به خصوص حرف الف که آیا مد ساکن است فقط (مطابق رأي زمخشری) یا تنها همزه متحرک است (بنا به مذهب ابن جنی و رضی الدین استرابادی) و یا اعم از هر دو به موجب عقيده صاحب صحاح و مغنی) و مشتمل است بر دو «تمهید» و هشت «فصل» و خاتمه» ای در دو فصل و وصیتی. مؤلف آن محمد بن احمد مشهور به خواجگی شیخ شیرازی است صاحب نظامیه، شرح فوائد ضیائیه، شرح باب حادي عشر، شرح فصول نصیریه و مختصر مجمع البيان در تفسیر و چند کتاب دیگر که آن را بعد از تأليف رساله تحقیق در مسمای الف که در غارت کلهر مفقود شده بوده تصنیف نموده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6262

آغاز: بسمله له الملك وله الحمد وهو على كل شئی قدیر و الصلوة و السلام على سيد الأنبياء البشير النذير؛ انجام: چکنم حرف دگر یاد نداد استادم ... و فهمنا مالم نعلم بحق محمد سید

الانبياء و على خير الاوصیا و آله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی به لفظ «منه»؛ واقف: موسی گیلانی؛ کاغذ: نخودی، جلد: پارچه، 10گ، 17سطر، اندازه: 10× 19 سم [ف: 12-12]

الغيه / نحو / فارسی

alfiye

حسینی علوی، محمد اشرف بن عبدالحسیب، 1145 قمری

hoseynī aʻlavī, mohammad ašraf ebn-e ‘abd-ol-hasīb ( -1733)

گویا از محمد اشرف پسر عبدالحسیب عاملی، در نحو به نظم فارسی.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3535/1 -ف

از مبحث اعراب پیش از «شد بیان معرفة دیگر بیان» تا فلص حذف فاء مصدر و مضارع و امر؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: ربعی [فیلمها ف: 2-174]

الفيه / گوناگون / فارسی

alfīye

نهاوندی، علی

nahāvandī, ‘alī

شامل متفرقات و نوادری است برگرفته از آیات، احادیث و اقوال اهل دانش و طرایف اهل بینش.

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 285

آغاز: الحمدلله كما ينبغی و صلواته ابداً و سلامه سرمداً على نبينا محمد و آله المبارکین؛ انجام: هر چند مسمى بالفيه باشد اما جزم می دانم که کم باشد یا زیاد و از آن نیز خاطر عاطر جمع نمایند و حشو و زاید آن را منها و اگر نقصانی در عدد داشته باشد آن را تتمه كامله مسمی نموده

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، 69ص ( 69-1 )، 22 سطر [ف:-29]

الفية / فقه، شعر / عربی

alfīya

علوی کاشانی بروجردی، محمد بن ابراهیم، 1272 1362 قمری

‘alavī kāšānī borūjerdī, mohammad ebn-e ebrāhīm (1856-1943)

مجموعه ابیات در فقه و احکام شرعی کتاب های صلاة و طهارت که در سال 1312 ق سرایش آنها موافق با جمله «الجوهر المنظوم» به پایان رسیده است.

کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 48

آغاز : احمدك اللهم ذاالمواهب xx الباسط اليدين بالر غائب / مصليا على ذوي المناقب xx محمد واله الاطايب ... كتاب الطهارة: الماء ما ان مضاف وهو ما xx في صدقه انضیاف شیء لزما / و مطلق عليه ماء يطلق xx بلا ضميمة به تلتحق؛ انجام: قال محمد اقل خادم xx من خدم الشرع الاجل الاكرم / سليل ابراهيم و هو منتم xx الى الامام التابع المكرم ... / تعم بعون الله ما غزمته xx حمدا لمن يسران نظمته / بالجوهر المنظوم اذ ختمته xx ار خته كما به و سمته کامل؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1312ق؛ جلد: تیماج سرخ

ص: 730

مجدول، 48گ، 14 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف]

الفية / گوناگون / عربی

alfīya

مشتمل بر حرزهای حضرت علی (عليه السّلام) و الحرز الدافعة أبي الحسن شاذلی و مناجات حضرت علی (عليه السّلام) و حرز منظوم ابن متوج و وفات آدم و هلال و ابراهیم و موسی و مریم بنت عمران و فضه و کنیز باعبدالله بن مبارک و قصه جمجمه با عیسی و وصیت پیغمبر به فاطمه.

تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 380/1

خط: نسخ، كا: ملا حسین بن محمود الشماع، تا: 1264ق، جا: سهرج؛ 79گ (2ر-80پ)، 13 سطر (7× 13) [ف:-290]

- الفية ابن مالك > الخلاصة في النحو

- الفية ابن مالک (ترجمه و شرح) > الخلاصة في النحو (ترجمه و شرح)

- الفية ابن معطی > الدرة الألفية في علم العربية

الألفية الرضية في الفضيلة و الرزية / شعر / عربی

al-alfiyat-ir radiyya fi-l fadila wa-r raziyya

نائینی، محمد بن ابی طالب، -1300 شمسی

nāʻīnī, mohammad ebn-e abī-tāleb (- 1921)

تاریخ تأليف: رجب 1306ق

مجموعه اشعاری است شامل پنجاه و پنج قصيده عربی که سراینده اش، آنها را در زهديات، نعت، منقبت، فضایل و مراثی معصومین (عليهم السّلام) سروده است. به تعبیر وی این اثر «مجموعه ای است از ابیات حکمی و معارف دینی و شامل فضایل معصومین و مصایب مظلومین». نائینی ترجمه خود را به یاد کردی نیک از «سلطان سلاطين الزمان» ناصرالدین شاه خاتمه داده است. وی در دیباچه به غیر از این که نامش را در بخش منثور آورده به شعر نیز خود را چنین معرفی می کند: «ناظمها اقل اهل نائن xx بین مدينتين من مدائن / هو الحزين دائم الأيام xx و هو سمی سید الانام / و هو محمد سمى المصطفى xx و ما له غير النبي ملتجا / ابن سمي والد الامام xx على الضارب بالحسام / و اسئل الله بها النجاحا xx و العفو و التوبة و الفلاحا». اما برخی عناوین «الفيه رضیه» و چند بیتی از تعدادی قصیده ها برای نمونه عرضه می شود: تحمیدیه، به سر آغاز: «يا خالق الخلق يا ذا اللوح و القلم xx یا من تفرد بالآلاء و النعم»؛ مما قلته ايضا في الحمد و الثناء و ذكر الفضائل و المناقب و المصائب: الحمدلله حمدا غير محصور xx و الشكر لله شكرا غير مقصور؛ مما قلته في مقام الحمد و الثناء و ذكر الفضائل و بیان المصائب: لك الحمد يا من خير ذكر ثنائه xx سواه فيفني لا يزول بقائه؛ مما قلته في نعت النبي و ذکر فضائله الحميدة و معاجزه الشريفة: صلی الاله على المبعوث في البشر xx ذي البينات من الآيات و السور؛ مما قلته في بيان اشتياق الى المدينة الطيبه و القبور المطهرة: يا قاصدا طيبة المختار ساکنها xx روحی فدا ساکنیهابل مساكنها؛ مما قلته في ذكر محامده و مکارمة الشريفة صلى الله عليه و آله؛ ... في ذلك المقام بتوفيق الملك العلام جل ثنائه؛ ... في فضائل امیر المومنین صلوات الله و سلامه عليه؛ ... في ذكر فضائله صلوات الله عليه ومطاعن اعدائه؛ ... في التلهف و التأسف عن وضع الدنيا و فقد الولاة و ذکر فضائله: لقد ضاع في الاسلام كل المراسم xx لفقد ولاة من سلالة هاشم ... في ذكر فضائله صلوات الله عليه و مطاعن اعدائه؛ ... في ذكر فضائله و مناقبه عليه السلام و مطاعن اعدائه؛ ... في بيان مصيبة فاطمة الزهراء صلوات الله عليها، و چهل و دو قصیده دیگر که در میان آنها مواردی در رثای سائر ائمه معصومین، حضرت عباس، حضرت علی اکبر، حضرت قاسم، حضرت مسلم بن عقیل، حضرت معصومه و نیز در وصف امام عصر (عليه السّلام) وجود دارد. (جواد بشری)

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي ينتهي اليه جليل رجاء السائل ولا ينقطع منه نبيل عطاء النائل ... و بعد فيقول راجي عفو ربه الغالب محمد بن ابی طالب النائینی، المنسلک في روام العلوم و خدام مروجي الدين بترويج الرسوم الذين يرجون ... هذه مجموعة من ابيات الحكمة و معارف الدين و منظومة محتوية على فضائل المعصومین و مصائب المظلومين ... ثم اني لما رأيتها مطبوعة الطباع مقبولة الاقطاع ختمتها بمديحة سلطان سلاطين الزمان ممهد مهاد الامن والامان ...... السلطان بن السلطان ابوالنصر و المعدلة و التمكين ملك الاسلام و المسلمین ناصر الملک و الملة و الدين رفع الله تعالى الوية ملکه و سلطانه ... و قد سمیت منظومتي هذه مع تهذيبه و اجازه بالالفية الرضية في الفضيلة و الرزية . اتمامها في الرجب المرجب xx تمامها كالجوهر المنتخب / من بعد الف و ثلثمائة xx و ستة كانت لها تابعه

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2405

آغاز: برابر؛ انجام: أن الحزين يقول في حالاته xx اني لمغلوب الهی فانتصر.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ ظهر ورق آخر دستخط سه نفر از علمای وقت به نام های محمد باقر بن زین العابدین موسوی و محمد تقی بن محمد باقر و محمد هاشم بن زین العابدین مبنی بر تمجید و ستایش دیوان نائینی؛ کاغذ: شکری، 86گ، 10 سطر، اندازه: 11×17/5سم [ف: 5-736]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8117/4

آغاز: برابر؛ انجام: [پایان قصیده وی در مورد حضرت معصومه (سلام الله عليها)] كان الحسين بكربلاء مضرجا xx في فتية ككواكب الاسحار / جل المصاب بهم و جل مصابهم xx حتى يقوم وليهم بالثار / آن الحزين بذکر هم متکلم xx و اذا سكت فكان في مضمار

ص: 731

خط: نسخ، بی کا، تا: 1307ق؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج حنایی مجدول ضربی گرهی با ترنج گل و بوته دار، 79گ (6ر - 85پ)، 9 سطر، اندازه: 10/8×17/5 سم [مختصر ف: 27/1-213]

ألفية الشريف / معما / فارسی

alfīyat-uš šarīf

حسینی نیشابوری، حسین بن محمد، 904 قمری

hoseynī neyšābūrī, hoseyn ebn-e mohammad (- 1499)

وی نخست یک بیت شعر سروده و سپس کتابی بدین نام در شرح آن نگاشته است.

[الذريعة 523/9 ]

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8262

آغاز: آلاف حمد و سپاس و اصناف شکر بی قیاس، احدی را که هزار و یک نام با احترام ... و بعد نموده می شود که قبل از این بیان از قلم شکسته زبان این نادان، یک بیت صورت ثبت یافته بود، و در او هزار نام تعمیه ... و آن بیت این است: از قد و ابرو بدید آن ماه چهر xx موج آب دیده ام بالای مهر. تا آنجا که در تاریخ آن که 908 است گوید: بیتی که یک کتاب بود در بیان او ...... تاریخ او (طبیعت) نیز هست ای شریف، انجام: يونس. یحیی يتيتي. اللهم زد یقینی و من الخطاء تقینی. آمین.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، شاید به دست مؤلف اصلاح شده باشد، زیرا که تغییر فراوان بدان داده شده است؛ کاغذ: فرنگی سفید و سمرقندی کبود و نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی برگردان دارد، 326گ، 16 سطر، اندازه: 18× 27 سم [ف: 3-186]

- الفية العراقی > التذكرة و التبصرة في الحديث

الفية علمية / طب /عربی

alfīy at-un ‘ilmīya

از طاهر. منظومه ای است در پزشکی و در خراسان به نام مظفرالدین شاه و علی اصغر صدر اعظم و رکن الدوله والی خراسان در 1316 سروده شده است و در آن آمده: «و رخته ملهمة غيبية لطاهر الفية علمية. و قد ختمت حامدا مصليا xx آن شئت تاريخ الكتاب خذهيا.»

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 671

كاتب - مؤلف، بی تا، گویا اصل [نشريه: 2-138]

- الفيه عینکی > فسوة الفصيل

الالفية الفقهية المستطرفة / فقه / عربی

al-alfīy at-ul fiqhīyat-ul mustațrafa

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6530/7

الفيه فقهية (303-434) سپس منهج الخامس في الترجحیات ( 444-441 ) و المنهج الرابع في الاجتهاد و التقليد (453-461) گویا از همان زبده؛ کا: محمد تقی بن علی بن موسی ابن جعفر بن محمد بن على استر آبادی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرکوب ضربی مقوایی، 131گ (303-434)، 17 سطر (9× 17)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21 سم [ف: 16-286]

- الالفية في اصول الحديث > التذكرة و التبصرة في الحديث

الالفية في الاعراب = ارجوزة في النحو = نحو

منظوم / نحو، شعر / عربی

al-alfiya fi-l iʻrāb = urjūzat-un fi-n nahw = naḥw-e manžūm

حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن، - 1270 قمری

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī ebn-e amīr mo’men (- 1854)

این رساله هزار بیت است (در مرعشی هفتصد بیت) در علم اعراب یا نحو عربی که ناظم آن را «الفيه» نامیده و چنان که خود در آغاز می گوید آن را برای پسرش سید مهدی سروده است. در بیت اول این الفيه، ناظم خود را تقی بن تقی می نامد که از «تقی» دوم صفت تقوی را خواسته، یا این که خود را به پدر بزرگ نسبت داده باشد، زیرا که در گزارش زندگیش نام پدر او مؤمن بن تقی پسر سید رضا بن محمد قاسم بن محمد باقر معروف به قافله باشی پسر امیر جعفر حسینی آمده است. او پس از چنین معرفی خود به بیان اعراب در کلام عرب و فواید آن، تعريفات و تقسیمات کلام و علائم آن می پردازد. مؤلف حدود 40 بیت الفيه را با شرح نگاشته از آن پس جای شرح در ذیل ابيات خالی است (علینقی منزوی)

آغاز: قال التقى بن التقى بن الرضا xx مفتخراً بالمصطفی و المرتضى / الحمدلله الذي أحسن في xx محاسن اللسان باللطف الخفي

انجام: تقارض اللفظان في حكميهما xx و القلة انسبنها اليهما

شرح و حواشی:

1- تبيان القواعد النحوية في شرح الهداية المهدية؛ قزوینی، حسن بن محمد (13-)

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2063/2

آغاز: برابر؛ انجام: ما طاب فالاسلام من اطاعته xx عصائب العصاة في شفاعته. تمت النسخة في ليلة الجمعة التاسع من شهر رمضان المبارک سنة 1250

ص: 732

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ پس از این رساله تا گ 57پ اوراق پراکنده ای آمده است، مدحیه ابوتراس درباره على بن موسی الرضا (ع) و ابیاتی فارسی در ذکر مصیبت کربلا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: چرم مشکی مجدول ضربی، 67گ (7پ۔ 73)، اندازه: 13/5× 20/5سم [ف: 11-221]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14780

آغاز و انجام: برابر

به سبک الفيه و حدود هفتصد بیت؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ تاریخ شروع روضه شب های جمعه آقای سید علی اصغر در محرم الحرام 1340 ثبت شده؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 37گ، 12سطر، اندازه: 14× 20/7 سم [ف: 41-209]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2644/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی از عبدالله بن حسن و به خط وی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 15گ (185پ-200ر)، اندازه: 18× 22 سم [ف: 7-223]

4. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1908/2

آغاز: برابر

در فهرست با عنوان «نحو منظوم» و ناشناس آمده؟ بی کا، بی تا؟ 7گ، 20 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 3-148]

الالفية في سيرة النبي = الدرر السنية في نظم السيرة الزكية / شعر، تاریخ پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) / عربی

al-alfīya fī sīrat-in nabī = ad-durar-us sanīyya fi nazm is sīrat-iz zakīyya

عراقی، عبدالرحيم بن حسین، 725-806 قمری

(1326-1404)

هزار بیت شعر است در تاریخ پیامبر گرامی اسلام (صلّي الله عليه و آله) از آغاز ولادت تا وفات و اشاره به برخی از اوصاف و اسماء و اصحاب و دیگر مطالب مربوطه.

آغاز: يقول راجي من اليه مهرب xx عبد الرحيم بن الحسين المذنب / احمد ربی با تم الحمد xx و للصلوة و السلام اهدي

انجام: عليهم يجری رضی الرحمن xx لاينقضى للعرض و الميزان

چاپ: السعودية، دار المنهاج، تحقيق السيد محمد بن علوي بن عباس المالکی الحسنی، الطبعة الأولى، 1430ق، 176 ص

[معجم المؤلفين 204/5 ، کشف الظنون 747/1 ، هدية العارفین 562/1 ؛ الأوقاف العامة بغداد 370/1 ، 191/1]

شرح و حواشی:

1- شرح الدرر السنية في نظم السيرة الزكية

2- شرح العجالة السنية على الفية السيرة النبوية؛ مناوی، محمد عبد الرؤف بن على (952-1031)

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1350/5 عکسی

آغاز: برابر

نسخه اصل: در یکی از کتابخانه های استانبول ترکیه؛ خط: نسخ، بی کا، تا قرن 9 یا 10؛ 11ص (134-144)، 27 سطر [عکسی ف: 4-99]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31587

آغاز: برابر؛ انجام: هما الضجيعان من الأقمار xx قد جاورا في اللحد خير جار / ثم على عثمان مع على xx و ساير الأصحاب و الولی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ نام کتاب در ابتدای نسخه «الفيه عراقي في المغازی» ثبت شده؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: حنایی لمینه شده، جلد: تیماج فرنگی سبز مجدول زرکوب، 29گ (متن و حاشیه)، 19 سطر، اندازه: 17× 23 سم [اهدائی ف: 8-154]

7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4207/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سعید بن علی حسینی حائری، تا: شعبان 1306ق؛ مصحح، محشی؛ تملك: «سید ریحان الله موسوی» به سال 1318 در کربلا با مهر «العبد ريحان الله الموسوی» (بیضی)؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای سوخته، 50گ (1پ -50ر)، 11 سطر، اندازه: 12×18/5سم [محدث ارموی مخ: 2-674]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 21490/1

آغاز: برابر؛ انجام: هما الضجيعان من الأقمار xx قد جاورا في اللحد خير جار / ثم على عثمان مع على xx و سائر الأصحاب و الولی

بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 30گ (198پ۔ 227ر)، اندازه: 16× 21 سم [ف: 4-295]

- الفية في الصنايع و الفنون > مفاتيح كنوز الودائع من رموز العلوم و الصنايع

الألفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه / فقه / عربی

al-alfīya fi fiqh-iş şalāt-il yawmīya = alfīya

شهید اول، محمد بن مکی، 734-786 قمری

šahīd-e avval, mohammad ebn-e makkī (1334-1385)

تاريخ تأليف: قبل از دهم رمضان 770ق

الفيه رساله ای است که مشتمل بر هزار واجب از واجبات نماز که مؤلف در یک «مقدمه» و سه فصل» و یک «خاتمه» به طور مختصر آورده است: المقدمة: في معنى الصلاة؛ فصل 1. المقدمات، که شش تاست؛ 2. المقارنات، که هشت تاست؛ المنافيات، که بیست و پنج تاست؛ الخاتمة: في خلل الصلاة و

خصوصیات باقي الصلوات. شهید نه در مقدمه و نه در آخر نامی بر آن نداده است ولی در اول رساله نفلیه و در اجازه خود به ابن نجده از آن به «الرسالة الألفية» یاد کرده است. در کتاب

ص: 733

ذکری (ج3، ص 453) نیز گفته است: «و قد اشرنا اليها في الرسالة المشهورة في الصلاة». شهید ثانی در «الروضة البهية» از آن با عنوان الرسالة الألفية» یاد کرده و شرح خود بر این رساله را المقاصد العلية في شرح الرسالة الألفية» نهاده است. شهيد تاریخی برای تألیف این رساله ذکر نکرده ولی از آنچه در اجازه خود به ابن نجده آورده، تأليف آن قبل از دهم رمضان 770ق بوده است. بر این رساله کوتاه شروح و حواشی بسیاری نگاشته شده است که به برخی از آنها در ادامه اشاره شده است.

آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلوة والسلام على افضل المرسلين محمد و عترته الطاهرین؛ اما بعد فهذه رسالة وجيزة في فرض الصلوة اجابة لالتماس من طاعته حتم و اسعافه غنم و الله المستعان. و هي مرتبة على مقدمة و فصول ثلاثة و خاتمة

انجام: و اشتبه اليومان اجتراء بالثمانی و لايقضى الجمعة و العيد و الايات لغير العالم بها ما لم يستوعب الاحتراق و لو اطلق القضاء على صلوة الطواف و الجنازة فمجاز و كذا النذر المطلق.

چاپ: ضمن موسوعة الشهيد الأول، قم، 1430ق، جلد 18، صص 137- 159؛ دارالخلافه طهران، سنگی، 1308، جیبی

[الذريعة 296/2 ؛ ریحانة الأدب 276/3 ؛ کشف الحجب 58، ایضاح المكنون [559/1

شرح و حواشی:

1- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ بحرانی، ابراهیم بن منصور (- 9)

2- الانوار العلوية في شرح الرسالة الألفية؛ سبعی، احمد بن محمد (-9)

3- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ استر آبادی، محمد بن نظام الدين (-9)

4- الجمانة البهية في نظم الرسالة الألفية؛ تاج الدین حلی، حسن بن محمد (-9)

5- حاشية الألفية = شرح الألفية؛ محقق کرکی، علی بن حسین (890 -940)

6- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ محقق کرکی، علی بن حسین (940-890)

7- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ اشرفی جرجانی، عبدالحی بن عبدالوهاب (-959)

8- الالفيه (ترجمه)؛ اشرفی جرجانی، عبدالحي بن عبدالوهاب (-959)

9- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان (-950)

10- التعليقات على الألفية؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی (911-965)

11- حاشية الألفية؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی (911-965)

12- حاشية الألفية؛ ابن صائغ، علی بن حسین (-980)

13 - شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ عاملی، حسین بن عبدالصمد (984-918)

14- المقاصد العلية في شرح الرسالة الألفية؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی (911-965)

15- حاشية الألفية؛ کر کی، عبدالعالی بن على (929-993)

16- الالفيه (ترجمه) = شرح الألفية؛ خادم جابلقی، عبدالعلی بن محمود (-10)

17- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية ؛ حسینی، محمد بن على (-10)

18 - الدرة الصفية في نظم الألفية؛ جباعی، علی بن عبدالصمد (-10)

19 - الأعلام الجلية في شرح الألفية؛ ابن ابی سروال، حسین بن على (- 10)

20- حاشية شرح الألفية؛ اعرج حر، نظام الدین احمد (-10)

21- حاشية الألفية؛ کر کی عاملی، حسین بن حسن (-1001)

22- حاشية الألفية؛ عاملی، محمد بن احمد (-1008)

23- حاشية الألفية = تعليقات على الألفية؛ موسوی عاملی، محمد بن على (946-1009)

24- حاشية الألفية؛ شوشتری، عبدالله بن حسين (-1021)

25- تعليقه بر الفيه؛ میرداماد، محمد باقر بن محمد (-1041)

26- نظم الفيه = ضروریات دین؛ طبعی، عناية الله (-11)

27- حاشية الألفية = شرح الألفية؛ کر کی، جواد بن على (-11)

28- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ شریف سبزواری، محمد جعفر بن محمد باقر (-1135)

29- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ استر آبادی، محمد جعفر بن سیف الدین (1198-1263)

30- مشكاة الوری؛ استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين (1198 -1263)

31- المطالب السنية في شرح الدرة الالفية؛ اردکانی، محمد علی بن محمد حسن (-13)

32- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ محمد جعفر بن محمد باقر (- 13)

33- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ کرمانشاهی، محمد بن عاشور (13-)

34- زوائد الفقه؛ شریف حسینی، محمد هادی بن ابی طالب (-13)

35- نفائس المسائل و عرائس الوسائل؛ آرانی کاشانی، محمد علی بن محمد مهدی (1250-1325)

36- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ عریضی خراسانی، حسن بن محمد علی (-1306)

37- قنطار الوظائف؛ حسینی گیلانی، محمد یوسف بن محمد صادق (14-)

38- الدلائل الفقهية في شرح الألفية؛ مارندرانی، مهدی بن هادی (- 14)

39- شرح الألفية (مختصر)؛ حسینی سبزواری، محمد بن میر علی

40- الالفيه (ترجمه)؛ اصفهانی، احمد بن على

41- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية؛ بسطامی، قاسم بن حسن

42- حاشية الألفية

43- زینیه در بیان عبارات شرعيه

44- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية

ص: 734

45- حاشية الألفية للشهيد

46- الالفية (ترجمه)

47- النجاة في شرح الرسالة في فرض الصلاة

48- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية

49- وجيزه در واجبات نماز = ترجمه الفيه

50- شرح الألفية في فقه الصلاة اليومية

51- حواشى الألفية

1. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 24 بخش یکم

آغاز: بسمله، طلباً لفيضة اليهم وصدر بها المصنف رسالة اقتداء بكتاب الله العزيز فانها في اوله بل في كل سورة منه ابراه؛ انجام: الانعام و نصلی علی رسوله المبعوث الى كافة الخلايق باحسن الطرايق و آله الطاهرين ... فرع من تسوید هذا يوم السبت شهر ذي القعده سنه خمسة و عشرين سبعمأته

خط: نسخ کهن، بی کا، تا: ذیقعده 725ق [این نسخه گرچه با همین نام و همین مؤلف و همین کتاب شناسی آمده، نه در سر آغاز و انجام و نه در تاریخ کتابت با نسخه های مشابه و تاریخ تأليف رساله هماهنگ نیست] در آخر رساله روایتی از امام رضا (عليه السّلام) و یک رباعی مشاهده می شود؛ جلد: چرم طلایی یک لایه با البه ضربی زرکوب با ترنج عطف چرمین عسلی، 86گ، 21 سطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 63]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14117/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: زین الدین علی بن فضل بن هیکل حلی، تا: قرن 9 محشی، مصحح، با نشان «بلغت المقابلة، مقابله گردیده، در انجام چند سطر به شکوک نماز از کتاب الجمل نقل شده است؛ کاغذ: شرقی، 7گ (34ر-40پ)، 19 سطر، اندازه: 14/3× 18/7 سم [ف: [668-35

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15441/1

خط: نسخ کهن، كا: محمد بن خليل بن (شیخ؟)، تا: شنبه 4 ربیع الاول 822ق؛ جلد: چرمی قهوه ای ضربی ترنج دار، 73ص (2- 74) اندازه:14/3 × 18/7 سم [ف: 43-91]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14369/13

آغاز: برابر؛ انجام: التسليم و أنما المعتبر بوقت الفعل

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ در حاشیه آثار تصحیحی و توضیح دارد؛ جلد: چرم قهوه ای روشن با زوار قوازه ای سوخته، 42گ (30-71)، 6 سطر (11/5)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 36-295]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12427/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ در برگ آغاز وقفنامه ای از عبد الرحيم بن میر نعمب الله الموسوی القزوینی به تاریخ 1263 با مهر بیضی وی، پنج برگ آغاز نونویس؛ کاغذ: شرقی، 20گ (1 -20)، 12-11 سطر، اندازه: 7×11/5 سم [ف: 31-396]

6. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 252/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ 33 (25- 85) ، اندازه: 15/5× 21 سم [نسخه پژوهی: 3-85]

7. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4712/2

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 10؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف:-1531]

8. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 142

آغاز: برابر نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ محشی با نشان «زی» و «شرح» ؛ 60 گ، اندازه: 12× 18 سم [نسخه پژوهی: 2-240]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7915

خط: نسخ معرب زیبا، بی کا، تا: قرن 10؛ در حاشیه ترجمه به فارسی شده؛ مهر: «محمد صالح بن سید مرتضی الحسنی الحسینی» (بیضی)؛ تملک: محمد حسین به تاریخ 1123 با مهر «عبده حمد حسین» (مربع)؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز ضربی و حاشیه ها قهوه ای پشت مشکی، 82گ، 5 سطر، اندازه: 17/5× 21 سم [ف: 20- 244]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2248

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی با رمز «ع ل مدظله العالی»؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه پارچه، 47گ، 7 سطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 21/1 -144]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2249

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی با رمز «زی»؛ واقف: امیر جبرئیل، در 1037؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه، 34گ، 6 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 21/1 -144]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2251

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: وسط (یکی دو برگ) محشي با رمز «ع ل رحمه الله»، مصحح، مقابله شده، دارای بلاغ؛ واقف: ابن خاتون، در 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه، 18 گ، 7-12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 21/1 -147]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2252

آغاز: و الاجماع و مستحل ترکها کافر و فيها ثواب جزیل؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن استر آبادی، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ محشی با رموز «ع ل» و «زی»؛ واقف: ملا محمد تقی، 1062؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه پارچه، 27گ، 7و 8 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 21/1-147]

14. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4226/3 - 21/146

آغاز و انجام: برابر

ص: 735

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج مشکی ساده، 65گ، 5 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-481]

15. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4091/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 78گ (13پ -91پ)، 5 سطر، اندازه: 10× 14 سم [محدث ارموی مخ: 1-176]

16. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2703/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، محشی؛ 21گ، 12 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف مخ: 1-200]

17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3515/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن عتيق الله، تا: 904ق؛ مصحح، محشی، در برگ 48 یادداشت عتق برده 10 ساله، در برگ 49 حدیثی از امام صادق در ورود شیعیان به بهشت، در برگ 49 و 50 فائده ای در بیان سلسله مشایخ شمس الدين محمد بن حامد بن مکی؛ مهر: عبده عیسی بن فتح الله» (بیضی)؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی سوخته ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته لولا دار مقوایی، 24گ (25پ-48پ)، 12سطر، ابعاد متن: 5/5×10/5، اندازه: 12× 18 سم [ف: 16-30]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11339

آغاز: مائتان و عشره ففي الخمس حضرا تسعمائة واربعة و عشرون فرضا مقارنة و لا سفرا ستمائة و ستة و خمسون؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمود بنه جعفر بن محمد بن علی بن موسی عبد الحسين بن موسی بن محمد بن مفید بن عبد الله بن نعمان، قرشی، تا: 20 جمادی الاول 906ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی از کرم الله بن هارون بن يحيی در ماه رجب، در پایان نسخه نام محشي ابراهيم بن سلیمان آمده؛ مهر: محمد حسین بن بهاء الدين سعدی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قرمز ضربی مجدول، 17گ، 7 سطر (6× 7)، اندازه: 16/5 × 24/5 سم [ف: 28 - 560]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13844/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 907ق؛ مصحح، محشی با نشان «ع ل» که ظاهرا محقق کرکی باشد و در حیات وی نگاشته شده است، وقفنامه ای از کمال الدین محمد خوزانی اصفهانی ساکن محله باب الدشت دارالسلطنه اصفهان آمده که این نسخه را همراه هفتاد جلد دیگر وقف كافه علمای فرقه ناجیعه شیعه اثنی عشری نموده؛ واقف: كمال الدين محمد خوزانی اصفهانی؛ کاغذ: شرقی، 17گ (1پ -17ر)، 12 سطر، اندازه: 8× 12 سم [ف: 35-173]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2147/17

خط: نسخ، كا: یحیی بن حسین بن حسن بن ناصر سلمابادی، تا: نیمه شعبان 908ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ لبه دار، 21گ (122پ -143ر)، اندازه: 13× 22 سم [ف: 5-437]

21. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 471/2

خط: نسخ، كا: نعمت الله، تا: 913ق؛ مصحح، 14 سطر (8× 14) [ف: 1-296]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2250

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنجشنبه 23 ذیقعده 917ق؛ افتادگی: وسط (چهار برگ)؛ محشی؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مزین به ترنج با آستر

مشکی، 35 گ، 7 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 21/1-145]

23. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 10119/2

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: جمعه اواخر رمضان 918ق؛ جلد: تیماج مشکی، 13گ (123پ -135 پ)، 15 سطر، اندازه: 9/5× 17 سم [ف: 26-86]

24. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 481/3

خط: نسخ و نستعلیق، كان عبد المطلب بن غیاث الدین محمد علائی، تا: اواخر ذیقعده 127ق؛ تملک: محمد بن عبد الرحيم خطیب به سال 937، ابوالقاسم به سال 937 جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 21گ(50پ -71ر)، اندازه: 13× 18سم [ف: 2-345]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2246

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: فتح الله بن يار محمد حافظ مشهدی، تا: 928ق؛ با ترجمه تحت اللفظی آن، محشی با رمز ع ل مدظله» (= محقق کرکی)؛ واقف: امير جبرئیل، 1037؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه زرد، 51گ، اندازه: 14× 21 سم [ف: 21/1 -143]

26. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/143/1 -5844

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 2 رجب 933ق؛ محشی از علی بن عبدالعال کرکی و محمد بن ابی جمهور احسائی با نشان «ج د» و با نشان «12»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی،، 14 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم:-218]

27. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2535/2 - 13/215

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمدبن محمدبن سعید بن يوسف بن يعقوب بن یوسف اولی، تا: چهارشنبه 7 صفر 947ق؛ جلد: تیماج مشکی، 75گ، 5 سطر، اندازه: 11× 15 سم [ف: 1-480]

28. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4339/5

خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهيم بن عيسى بن ابراهیم بن حسین بن على بن شبرمه، تا: 9 ذیحجه 948ق؛ محشی با نشانه های گوناگون «منه رحمه الله» «ع ل»، در پایان آنهاء و اجازه روایتی است از محقق کرکی مورخ 12 ذی الحجه 949، سپس یک صفحه از رساله ای در باره مسافر و مسافرت ها؛ جلد: تیماج سرخ، 30گ (81پ -111پ)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 12- 39]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2695

آغاز و انجام: برابر

ص: 736

خط: نسخ، كا: شیخ محمد بن عیسی بن محمد بن عیسی بن حسین العاقل (كذا)، تا: سه شنبه سلخ رمضان 948ق؛ کاتب در آخر نسخه، رساله را به نام «هداية المكلفين إلى عمود الدين» ضبط کرده، کاتب از نسخه استادش شیخ یحیی بن حسین بن عشیره سلمابادی استنساخ نموده و آن نسخه رونویس شده بوده از نسخه ای که فرزند مؤلف «ابوطالب محمد بن شهید»، در سه شنبه هفت روز گذشته از رجب 784 نوشته بوده، این نسخه را کاتب در شهرستان بصره نزد شیخ یحیی مذکور خوانده و شیخ یحیی در حاشیه پائین صفحه آخر نسخه، گواهی خواندن و اجازه مختصری برای کاتب قلمی نموده است، تاریخ اجازه: 16 ذیحجه 949، محشي با رمز «ع ل»؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش پارچه، 40گ، 5 و 6 و 7 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 5-389]

30. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 905/1

کا: حسام الدین، تا: 150ق، جا: آران کاشان [ف: 325]

31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2074/1

خط: نسخ، كا: محمد بن شهاب، تا: 20 ذیقعده 953ق؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 15گ (1پ -15ر)، 21 سطر، اندازه: 12× 21 سم [ف: 6-87]

32. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 986/2

خط: نسخ، كا: محمد بن عتيق الله، تا: 25 ربیع الثانی 954ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-264]

33. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6598/1 - 33/148

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: كمال مسمی به علی، تا: 959ق؛ مصحح، محشی با امضای «ع ل»، پس از اتمام رساله فایده ای درباره اقسام خبر آمده؛ جلد: تیماج مشکی، 42 گ، 6 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-482]

34. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1459/3

خط: نسخ و نستعلیق، کا: نظام الدين بن ابراهیم رازی عبدالعظیمی، تا: 960ق؛ محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 40گ (21پ -61ر)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 4-288]

35. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2842/1

آغاز: عاقل الا الحائض والنفساء و يشترط في صحتها الاسلام لا في وجوبها؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن حمد بن احمد، تا: 960ق، جا: تبریز؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج نیلی ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته لولا دار مقوایی عطف تیماج تریاکی، 31گ (2-33پ)، اندازه: 12× 18سم [ف: 13- 349]

36. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 50

خط: نسخ، بی کا، تا: 2 شعبان 963ق؛ مصحح، محشی، در برگ آخر یادداشت تولدی به سال 1020 آمده؛ 12گ، 10 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 43]

37. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 82/1

خط: نسخ، كا: جعفر بن مرتضی حسینی، تا: پنج شنبه 14 رمضان 968ق، جا: نجف اشرف محشی با رمز «ع »، مصحح، در آخر چنین آمده: «نظر في هذه الالفية محمد مکی بن محمد بن شمس الدين من سلالة الشهید»؛ مهر: «محمد رضا ...» (هشت گوش)؛ تملک «علیرضا احمد آقا ابراهیم»؛ جلد: مقوایی ابر و باد، عطف تیماج قرمز، مختلف السطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 1-62]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 184

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-203]

38. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 341/5 - 2/161

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالعزيز بن احمدبن حجر بن احمد بن علی بن حسنی حسینی بربودی أوالی، تا: پنج شنبه 8 صفر 969ق؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، در آخر نسخه یادداشتی درباره مقابله با نسخه مقروه؛ 31گ، 7-9 سطر، اندازه: 15× 18/5 سم [ف: 1-480]

39. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 10829

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 972ق؛ محشی با رمز «ع ل»؛ واقف: حاج آقا محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا رویه پارچه، عطف میشن مشکی، 48گ، 6 سطر، اندازه: 12/7 ×19 سم [ف: 21/1-121]

40. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5832 خط: نسخ، كان نصر الله موسوی، تا: جمادی الثانی 972ق؛ مصحح، محشی، در صفحه آخر آنهائی است که عبد العالي بن على ابن عبد العالی (فرزند محقق کرکی) نوشته شاید برای کاتب نسخه، پس از کتاب قصیده ای است طولانی سینیه در چند صفحه؛ تملك: نصیر الدین سلیمان بن علم الهدی کاشانی در اصفهان به تاریخ ذیحجه 1127 با مهر «یا محسن اغفر بمحمد علم الهدی نصیر الدین سلیمان» (بیضی)، «محمد هادی بن ابی تراب الفيضی»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 45گ، 7 سطر، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 15-216]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14072/1

آغاز: واجبة بالنص و الاجماع و مستحل ترکها کافر و فيها ثواب جزیل ففي الخبر بطریق اهل البيت عليهم السلام؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ضياء الدين محمد بن نظام الدین احمد، تا: رمضان 973ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ مهر: «یا محمد 114» (هشت ضلعی)؛ کاغذ: شرقی، 21گ (1ر -21ر)، 9 سطر، اندازه: 6/5×10 سم [ف: 35-569]

42. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3631/2 - 18/151

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 974ق؛ مصحح، محشی از «ع ل» رحمه الله؛ جلد: تیماج قهوه ای، 26گ (7-33)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 1-481]

ص: 737

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1295/4

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-657]

43. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2284/3

انجام: برابر كان رستم بن ملکشاه تفرشی، تا: 974ق؛ کاغذ: فرنگی، 10-14 سطر (8× 12) [ف: 4-1232]

44. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5561/2

خط: نسخ، كا: سلطان بن سلطان، تا: 976ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 82ص (42-124)، 7 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 17-26]

45. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 671/2

آغاز: برابر؛ انجام: و وجوب تكبيرات الاربع ... والا تقفى الجمعة. در فهرست با عنوان «رسالة وجيزة في فرض الصلاة» آمده و از محقق حلی دانسته با خط: نسخ، كا: ضياء الدين بن امیر الدین محمود استرابادی، تا: 9 ذیحجه 977ق؛ کاغذ: حنایی اصفهانی، جلد: مقوایی کاغذ ابری با عطف تیماج قرمز، 14 سطر (8/5× 15)، اندازه: 14/5× 23/5 سم [ف: 2-576]

46. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2421/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 980ق، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ ابره الوان، سجاف و گوشه ها تیماج زرشکی، 68گ (2پ - 70پ)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 12-217]

47. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17764 ض

بی کا، تا: 980ق [د.ث. مجلس]

48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6183

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 14 رمضان 983ق؛ مجدول، این نسخه را از اول تا آخر شیخ عبدالله بن حسن بن علی، نزد شیخ جابر بن فاضل خوانده و تصحیح نموده، گواهی قرائت در آخر نسخه نوشته شده، حاج شیخ حسن بن علی بن محمد از فصل سوم تا آخر رساله را نزد شیخ یوسف بن یحیی خوانده، گواهی قرائت در آخر نسخه مرقوم است، تاریخ آن: 28 ذیحجه 984، محشی به حواشی از «ع ل»؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 33گ، 7 و 8 و 9 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 5-390]

49. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6371

خط: نسخ، كا: محمود بن احمد بن محمود، تا: سه شنبه 18 ذیقعده 185ق، جاز احمد نگر؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قهوه ای، 64گ، 5 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 16-332]

50. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 577/3

خط: نسخ، كا: عجاج بن موسی بن محمد بن علی بن محمود، مانعی، تا: یکشنبه 5 رجب 987ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز مقوایی نو، 82ص (245 -326)، ابعاد متن: 11× 14، اندازه: 15× 21 سم [سنا: ف: 1-365]

51. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 893/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: حويزاوی، تا: شنبه 5 روز مانده از شعبان 992ق؛ محشی با نشانه های «ع ل-ز ی-ح ل- ه_-هاب»؛ 38گ (101-138پ) [ف: 5-1783]

52. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 705/1

انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 993ق؛ محشی؛ کاغذ: دولت آبادی نخودی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 32گ، 8 سطر (5×11/5)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-298]

53. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1642- 9/192

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ جلی، كا: نعمت بن علوی بن قاسم، تا: شنبه 17 رجب 994ق، با حواشی «ع »، صفحه اول نو نویس است حواشی نیز در 994 در نسخه نگاشته شده است؛ جلد: تیماج، 94گ، 5 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 1-480]

54. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1495

خط: نسخ، كا: محمد علی بن حیدر اسفندیار، تا: شعبان 998ق؛ محشی با نشان «ع ل» از زین الدین علی بن عبدانعالی؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 41گ، 9 سطر (5× 9)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 8-141]

55. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5380/3

کا: داود بن شمس بن داود بن احمد بن حسن فقیه شیبانی بغدادی بحرانی، تا: قرن 11، برای شمس الدین محمد بن سید عبدالله بن سید ظهر طبيب استرابادی حسینی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 20گ (50پ - 70پ)، 14 سطر (6× 10)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 15-4228]

56. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 24

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، دارای سر لوح زرین مختصر، مصحح، محشی؛ روی برگ اول یادداشتی که کتاب را اثنا عشریه شیخ بهائی معرفی کرده دیده؛ اهدایی: حسن بن ابوالحسن نصیری اصفهانی، 1324ش؛ جلد: تیماج قرمز، 45 گ، 7 سطر، اندازه: 9/5× 15/5 سم [ف: 1-32]

57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4655/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ درشت، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 31گ، سطر (5×14/5)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 13- 41]

58. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 667/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ اندازه: 11× 18 سم [نسخه پژوهی: 3-112]

59. قم: مرعشی: شماره نسخه: 1456/1 عکسی

آغاز: برابر

ص: 738

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان در ایتالیا، شماره 567؛ خط: نسخ، کا: سید حاجی، تا: قرن 11؛ مجدول، رکابه دار، مصحح؛ 31ص (2- 25)، 9 سطر عکسی [ف: 4-304]

60. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35824

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 15گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 25/5 سم [اهدائی ف: 3-84]

61. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1561/2

با حواشی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: سپاهانی، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 10 سطر [ف: 5-290]

62. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1420/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای،12 سطر [ف: 2655]

63. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن، شماره نسخه: 58

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 11؛ مصحح، محشی؛ جلد: پارچه ای، 50گ، 8 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: 166]

64. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7541/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: سپاهانی و اندکی فرنگی، جلد: مقوا، 19گ (70پ -88ر)، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×19/5 سم [ف: 3-185]

65. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 2247

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن تاج الدین کاظمی، تا: اوایل قرن 11؛ محشی، واقف: امیر جبرئیل، 1037؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه زرد، 37گ، 27 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 21/1 -144]

66. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 17926

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشى؛ واگذاری سازمان حج و اوقاف در آبان 1369؛ کاغذ: نخودی، 20گ، 11 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 21/1 -139]

67. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9067

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 47گ، 5 سطر، اندازه: 17/6× 24/2 سم [ف: 21/1-141]

68. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9057/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ حاشیه ها با رمز «ع ل»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تازه، 50گ (122پ -171پ)، 13 سطر (5×10)، قطع: بغلی اندازه: 10× 17 سم [ف: 17-282]

69. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 223/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 7-229]

70. همدان؛ دامغانی (آقای)؛ شماره نسخه: 3

بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 5-383]

71. تهران؛ حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 79/2

آغاز: عما نقض عن تسعة درهم بغلی من الدم و المتنجس ... الباب الثاني في باقی مقدمات الصلاة و فيه فصول الأول في اعدادها و الواجبة سبع؛ انجام: السابع التشهد و يحب في الثنائية مرة ... اللهم صل على محمد و آل محمد فلو بدله

بخشی از باب ثانی و ثالث؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: «الفقر فخری و به افتخر 1075»(بیضی) گویا از فخرالدین طریحی است؛ جلد: تیماج سرخ، 22گ (90ر -111پ)، 15سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف:-14]

72. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 1424/8

خط: نسخ، كا: محمد علی بن مقصود على طالقانی، تا: ذیقعده 1006ق، جان کربلا؛ محشی؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-279]

73. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3522/7

خط: نسخ، كا: محمد علی بن مقصود علی طالقانی، تا: 1006ق، جا: کربلا؛ محشی، مصحح، در برگ 89 و 90 مسائل فقهی به نقل از کتاب المختلف، در اوراق 117 پ تا 119 اسماء باری تعالی به ترتیب حروف تهجی به نقل از کتاب المهذب، در برگ 120پ روایتی از ابن عباس از قابيل و شعر ایشان پس از قتل هابیل؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 27گ (90پ -116پ)، 9 سطر (7×12/5)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 16-48]

74. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 251ض

كا: محمد مؤمن بن مر تضی، تا: 1007ق [ف:-27]

75. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 223/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی معرب، كا: حاجی بن سید میرزا حسین حسینی استر آبادی مولد و اصلا تبریزی، تا: چهارشنبه 21 جمادی الثانی 1007ق؛ محشی با نشان «ع ل و دیگران»، ضمیمه 4 برگ آخر نسخه در کیفیت زیارت حضرت رضا؛ کاغذ: نخودی آهار مهره ضخیم، جلد: تیماج تریاکی عطف مشکی، 35ص (1-35)، 8 سطر، اندازه: 9× 17 سم [ف:-237]

76. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2216/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن كمال الدين داود، تا: با تاریخ 1007ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج سبز یک لا ضربی با جدول های فشرده، 45ص (21-65)، 6 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 11-555]

77. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2555/1

کا: منوچهر بن عبد الله، تا: 1009ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی عطف و سجاف لبه ها تیماج مشکی الحاقی مقوایی، 56گ (1پ -57پ)، ابعاد متن: 8× 12، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 12-468]

78. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 203

آغاز: تقربا الى الله تعالى فاليومية واجبة بالنص و الاجماع و

ص: 739

مستحل ترکها کافر

خط: نسخ، كا: حيدر بن محمد خوانساری، تا: سه شنبه 16 جمادی الثانی 1009ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ تملك: «على اکبر بن زین العابدین حسینی»؛ جلد: تیماج زرشکی، 25گ، 10 سطر، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 1-178]

79. فردوس؛ مدرسه حبیبیه، شماره نسخه: 85/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 22 رمضان 1012ق؛ محشی؛ جلد: گالینگور مشکی، 47گ (1پ -47ر)، 7 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف]

80. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 919/1

آغاز: برابر خط: نسخ، كان محمد طیب بن حاجی محمد یوسف نوری، تا: 28 ذیقعده 1019ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: گالینگور لاجوردی عطف و گوشه پارچه سرخ.، 30گ (1-30)، 7 سطر (8/5× 12/5)، اندازه: 13× 19/5 سم [ف: 3-1253]

81. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 519/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 15 ذیحجه 1021ق، واقف: ملا داود خانرودی، 1251؛ کاغذ: کاهی، جلد: مقوا عطف میشن قهوه ای، 6 سطر (6× 10)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 424]

82. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7000/1

خط: نسخ، كا: عبدالرحيم بن هداية الله فشندی ساوجبلاغی، تا: جمعه 24 ربیع الثانی 1022ق، جا: مدرسه تهران؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 12 سطر (7× 11)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 16 سم [ف: 16-424]

83. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 296/2

خط: نسخ، كا: رضا قلی بن حافظ قاسم، تا: 28 ذیقعده 1023ق؛ محشي با نشانه «ع ل، دروس»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 13گ (65پ -77پ)، 12 سطر (6× 11)، اندازه: 12× 18/5 سم [ف:-276]

84. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 598/1 -طباطبائی

خط: نسخ، كا: جمال الدین احمد بن محمد، تا: 1024ق، کاغذ: اصفهانی آهار مهره نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 30گ (1ر-31ر)، قطع: رقعی، اندازه: 11×19/5 سم [ف: 22-294]

85. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16258 ض

بی کا، تا: 1025ق، قطع: رقعي [د.ث. مجلس]

86. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37394

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: قاسم بن عبد العلی، تا: 1025ق؛ محشی، مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف میشن لاجوردی، 43گ، 15 سطر، اندازه: 12/5× 19/3سم [اهدائی ف: 3-82]

87. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37994

خط: نسخ خوش، كا: عبد الفتاح بن شیخ شريف زنجانی، تا: آخر جمادی الثانی 1025ق؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور با عطف میشن لاجوردی، 22گ (1پ - 22ر)، وسطر، اندازه: 19/5× 30/5سم [اهدائی ف: 3-83]

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 762/1

همان نسخه بالا (مؤید: 2-231] 88. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9690

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابراهیم بن قاسم بن حسن سلیمی، تا: پنج شنبه 26 محرم 1029ق؛ محشی با رمز «ع ل»؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوا، 16گ، 12 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 21/1-143]

89. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 382/1

غاز: برابر؛ انجام: تمت الالفيه بعون الملک الوهاب على يد ... محمد ابن حاجی محمود بتاریخ شهر رمضان المبارک سنه الف و ثلثون من الهجره النبويه

كاتب: محمد بن حاجی محمود، تا: رمضان 1030ق؛ محشی؛ 42گ، 7 سطر، اندازه: 7× 10/5 سم [ف: 1-360

90. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8201/2

خط: نسخ، كان على بن عباس جیلانی بحرانی، تا: رمضان 1032ق؛ 1ص (25پ) [ف: 3-185]

91. مشهد، شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 656/1

خط: نسخ، كا: سید امیر محمد بن امیر معصوم حسینی قمی، تا: 11 جمادی الثانی 1036ق؛ با ترجمه فارسی زیر سطور؛ محشی؛ جلد: چرم زرد، 24گ (1پ -25پ)، 12 سطر، اندازه: 13× 19/5 سم [مؤید: 2-163]

92. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26054

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الواحد بن محمد صالح، تا: 1037ق [رایانه ]

93. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 47/1 -طباطبائی

خط: نسخ، كا: على بن على الحسائی، تا: 25 جمادی الاول 1037ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 20گ (1-20)، 11-17 سطر، قطع: خشتی، انداز: 17× 24 سم [ف: 22-7]

94. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 1/199/2 -8335

خط: نسخ درشت، كا: محمد حسین بن حاجی شمس الدین محمد بن حاجی محمد على آرانی، تا: چهارشنبه 14 صفر 1037ق، محشي با نشان «ع ل»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 9 سطر، قطع: رحلي [آستانه قم:-187]

95. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8483/1 - 57/153

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: على بن حاجی عبدالحسین صیمری، تا: جمعه 8 ربيع الثانی 1037ق، جا: روضه رضویه؛ 52گ (1-52)، 6 سطر،

ص: 740

اندازه: 12×19 سم [ف: 1-481]

96. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 791/1

خط: نسخ، كا: شاهمیر ک بن بديع الزمان، تا: رجب 1039ق؛ محشي با نشان «ع ل 12»؛ جلد: چرم قرمز، 49گ (1پ - 50پ)، مختلف السطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [مؤید: 2-246]

97. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37183

خط: نسخ، كا: شاه میرک بن بديع الزمان، تا: رجب 1039ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره کشمیری، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 50 گ، 5 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [اهدائی ف: 3-83]

98. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 804/1

خط: نسخ خوش، كا: حق نظر گرجى الاصل جديد الاسلام، تا: جمعه 16 رمضان 1043ق؛ محشی با نشان «ع.ل»؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج لایه یی تریاکی، 47گ (47-1 )، 7 سطر (6× 10)، اندازه: 13× 20سم [ف: 3-1089]

99. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7904/2

آغاز: و اما الملتزم فبحسب الملزم فمهما نذر من الهيأت المشروعة انعقدت و وجب الوفا به و لو عین زمانا و اخل به قضا و کفر؛ انجام: برابر

از بخش ملزومات تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد علی همدانی بن درویش علی، تا: آخر رمضان 1048ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 2 ص (27-28)، 11 سطر، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 26-384]

100. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 41/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1051ق؛ محشی؛ 35گ (1پ - 36پ)، 8 سطر، اندازه: 9×18/5 سم [ف: 1-53]

101. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 2698

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: غره رجب 1051ق، محشی با نشان «ع ل»؛ واقف: نادرشاه، 1145؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش مشمع مشکی، 18 گ، 11 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 5-390]

102. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 106/1

خط: نسخ، كا: سید ادریس بن يوسف الدينون (؟)، تا: 1054ق؛ محشي با نشانه «ع ل، دی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 19گ (4پ - 22ر)، 9 سطر (9/5× 10)، اندازه: 15× 20/5 سم [ف:-234]

103. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 839/1

خط: نسخ، بی کا، تا: آغاز جمادی الاول 1054ق، جا: تبریز؛ قطع: بیاض رقعی [رشت و همدان: ف:-1457]

104. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12922/1

آغاز: و يجب العصر في غير الكثر الا فيبول الرضيع و الغسلتان في غيره الثلاث في غسل الميت بالسدر و الكافور و القراح مرتباً کالجنابة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كان عبد الخضر بن حاجی ابراهیم، تا: 6 ربيع الأول 1055ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ محشی با نشان «على بن عبد العلی»، «ع ل» و «زین الدین»؛ کاغذ: شرقی، 20گ (1ر-20پ)، 9 سطر، اندازه: 7× 11سم [ف: 32-737]

105. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 11410

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد جعفر بن مولانا ابوالقاسم مشهدی، تا: رجب 1057ق، جا: شهر نسا؛ محشی، در پایان نسخه در سه برگ از بخش میراث کتاب الحبل المتین شیخ بهایی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 74ص (147-221)، اندازه: 13× 19 سم [ف: 33/2-116]

106. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5213/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كان محمد کاظم بن آقا محمد، تا: 15 ربیع الاول 1057ق؛ محشی با نشانه «عث»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج يشمی یک لا، 57گ (54-111ر)، 5 سطر (6× 9)، اندازه: 12/7×19 سم [ف: 16-45]

107. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3838/1

خط: نسخ و نستعلیق، كا: علی رضا بن خواجه محمد بن بهادر الشائی ساکن کوچصفهان، تا: پنجشنبه 13 صفر 1058ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 30گ (1پ - 30ر)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 10-220]

108. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6910/1

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1059ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 53گ (2پ -55ر)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 18-103]

109. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 192/1

حکمت خط: نسخ درشت، بی کا، تا: 1059ق؛ جلد: تیماج قهوه ایی منگنه دار با ترنج و نیم ترنج مقوایی، قطع: ربعی [ف: 2-50]

110. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3371

آغاز و انجام: برابر؛ «نویسنده را ای خدای کریم xx رسانی بجنت بناز و نعیم / تو خواننده را نیز رحمت کنی xx مقامش بفردوس و جنت کنی. آمین یا رب العالمين

خط: نسخ، كا: خواجه شاپور، تا: سه شنبه 23 جمادی الاول 1063ق؛ مهر: «بنده شاه ولایت شاپور 1050»؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: چرمی سرخ، 26گ، 11سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-92]

111. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 122/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1063 ق [نشریه: 11-926]

112. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 69/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه غره ذیقعده 1063ق؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 19گ (70پ -89پ)، اندازه: 9× 18 سم [ف 1- 82]

113. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3459/2

ص: 741

خط: نسخ، كا: محمد بن میر علی ساکن قریه سراور جرفادقان، تا: غره شعبان 1063ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ مصحح؛ تملک: زین العابدین تفرشی» به سال 1257، «رضاقلی بن میرزا محمد على»؛ 23گ (25پ -48ر)، 10 سطر، اندازه: 12/5 ×17/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-176] 114. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29465

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1065ق [رایانه ]

115. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19907

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد کاظم بن على جرفادقانی، تا: محرم 1066ق، محشی با رمز «ع ل»؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 37گ، 7 سطر، اندازه: 12×19/5سم [اهدائی ف: 3-83]

116. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2085/3

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كان محمد کریم بن حاج محمد باقر، تان 1066ق؛ اهدایی: شیخ محمد طاهری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 36گ (23-59)، اندازه: 14× 19سم [ف: 4-1159]

117. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 931/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مسعود بن فضل الله، تا: رجب 1066ق؛ محشی با نشان «ع » از کرکی و نشان های دیگر مانند «شرح شرايع»؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 51گ (1ر-51پ)، 15 سطر (8× 12/5)، اندازه: 12×19 سم [ف: 5-1783]

118. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2/ 8180

خط: نسخ، بی کا، تا: 4 جمادی الاول 1068ق؛ 17گ (10پ - 26ر) [ف: 3-185]

119. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 583/3

خط: نسخ، كا: محمد بن خميس بن حاجی عید بن غیاث بن محمد، تا: جمعه 5 ربیع الاول 1071ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (35ر-59ر)، 13 سطر (8× 12)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 2-219]

120. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 603/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، كا: قمر بن نجم بن هلال بن حاجی عبد العزيز، تا: 1072ق؛ مصحح، محشی با امضای «ع ل» و «سید محمد»، یکی از حاشیه ها که از شرح شرایع سید محمد نقل شده تاریخ روز دوشنبه 1119 را دارد؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی؛ 13گ (146پ -158ر)، 15 سطر، اندازه: 20×24/5 سم [ف: 1-63]

121. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 127/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ناصر بن خلاوی بن جبیر بن فضيل خيقانی، تا: 13 رمضان 1072ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی با حاشیه چرمی، 27گ، اندازه: 14/5×20/5 سم [ف:-19]

122. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 296/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، كا: محمد مومن بن محمد استر آبادی، تا: شعبان 1074ق؛ معلق به حاشیه ع ل و دیگران؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 23 ص (1-23)، 8 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف:-252]

123. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 142/1

خط: نسخ، كا: محمد علی مشکنانی، تا: دوشنبه ذیحجه 1074ق؛ حواشی با نشانه «ع ل، ح ز، محمد سراب د، هاب، صحاح، «منه طاب ثراه»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 50گ (1پ - 50ر)، 5 سطر (6/5× 7)، اندازه: 15× 20/5 سم [ف:-245]

124. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 193/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: محمد جعفر، تا: 20 رجب 1074ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی لبه دار، 22گ، اندازه:17/5×18/5 سم [ف: 19]

125. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3596/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1076ق؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره و کبود، جلد: تیماج مشکی، 22ص (49-27)، ابعاد متن: (7× 10)، اندازه: 11× 16 سم [ف: 5-1714]

126. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 708/2 - 4/178

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: طيب علكان بن حاجی حسن، تا: 1076ق؛ 26گ، 11 سطر [ف: 1-480]

127. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5/9 400

خط: نسخ، كا: میر محمد بن میر سید حسینی علم جناحی، تا: 1079ق، جان هرات؛ محشی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 7گ (63پ -69پ)، 19 سطر (17× 19)، اندازه: 19× 25 سم [ف: 12-2994]

128. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1225

آغاز: برابر

خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1080ق، جا: مشهد؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 52گ، 6 سطر (6/5×9/5)، اندازه: 17× 21سم [ف: 3-899]

129. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 18843/2

خط: نسخ، كا: محمد تقی بن میران قمی، تا: 1080ق؛ جلد: مقوا با روکش کاغذ سفید عطف پارچه ای، 10 سطر (5× 11)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 2-257]

130. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 316/5

خط: نسخ، كا: احمد بن علی بن محمود عسکری عادلی بحرانی، تا: 19 ذیقعده 1081ق، جا: لاهور الهند؛ 13 و 14 سطر، اندازه: 9× 13/5 سم [تراثنا: س 6ش 4-96]

131. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3120/2

ص: 742

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسن بیگ بن ملا محمود، تا: 6 شوال 1083ق؛ مصحح، محشی؛ تملکی به سال 1250 با مهر «عبده محمد باقر بن محمد هاشم الموسوی» (بیضی)؛ 48گ (21پ -69ر)، 6 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-176]

132. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 65/2

خط: نسخ، كان محمد حسین بن شاه حسین هزار جریبی، تا: 20 محرم 1084ق، در آغاز رساله برگ پایانی کتاب التصريف زنجانی به خط علی رضا هزار جریبی و ما بين اوراق رساله دوم برگ هایی از منظومه لؤلؤ در تجوید از ملا مختار اعمی اصفهانی؛ 25گ (69پ -94پ)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 1- 56]

133. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 669/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1085ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی ساده مقوایی، 11گ (114پ-125ر)، 17 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 3-184]

134. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 886/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: عبد الحسين رودستی، تا: رمضان 1086ق؛ تملک: محمد معصوم؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 23گ (1-23)، 13 سطر (4/5 ×14)، اندازه: 210× 20 سم [ف: 3-1200]

135. قائن، امام، سید حسن شماره نسخه: 24/2

آغاز: اهل البيت عليهم السّلام صلاة فريضة خير من عشرين حجة و حجة خير من بيت مملو ذهبا خط: نسخ، كا: محمد مومن بن محب على، تا: 13 ذیقعده 1086ق؛ افتادگی: آغاز؛ 21گ (17ر-38پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [کتابخانه های قائن: ف:-199]

136. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 465/6

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 1087ق؛ جلد: تیماج عنابی، 13 سطر (7× 14)، اندازه: 11×18/5 سم [ف:383]

137. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 4811/2

خط: نسخ، كان محمد کاظم، تا: 5 شوال 1087ق؛ با حواشی «ع ل» که همان محمد کاظم در شوال 1087 برای استاد خود درویش اولیاء نوشته؛ قطع: جیبی [رشت و همدان: في:-1568]

138. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1652

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: ربيع الاول 1089ق؛ معلق به حواشی با رموزع ل»؛ واقف: سید سعید طباطبائی، 1332؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه کاغذ قرمز عطف و گوشه پارچه سرمه ای، 32گ، 7 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12×19 سم [ف: 5-66]

139. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 194/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدبن میرزا قاسم کیانی، تا: ذیقعده 1089ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف پارچه ای، 27گ، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف:-19]

140. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 50

خط: نسخ، كا: محمد باقر موسوی، تا: 1091ق؛ افتادگی: آغاز [چند نسخه -ف: -313]

141. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 347/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه ربيع الاول 1091ق، جان مشهد الرضا (عليه السّلام)؛ با حواشی بسیار از «ع ل»؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 22گی، 19 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف میخ: 1-57]

142. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8227/6 - 56/77

آغاز و انجام: برابر از اول تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: غره شوال 1093ق؛ 40گ ( 156-117 )، 6 سطر، اندازه: 11× 21 سم [ف: 1-481]

143. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1583/1

آغاز: برابر خط: نسخ، كا: محمد تقی حسنی حسینی طباطبائی، تا: پنج شنبه 19 رجب 1095ق؛ تملک: عبدالحسین محلاتی مورخ رمضان 1321ق، با مهر او «الراجی عبدالحسین بن علی» (بیضی)؛ جلد: مقوا با روکش کاغذ ابری عطف و لبه میشن قهوه ای لولایی، 16گ (1-16)، 13 سطر (14×17/5)، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: [2134-4

144. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31909

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن اسماعیل و محمد اسماعیل بن محمد هاشم، تا: سه شنبه 1 ذیقعده 1095ق؛ معلق به حواشی مفید و مهم با رموز مختلف، اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای سوخت، 44گ، اسطر، اندازه: 15/5×22/5 سم [اهدائی ف: 3-84]

145. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14473/1

آغاز: برابر؛ انجام: تمت الكتاب بعون الله ... در روز شنبه سنه 1096

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1096ق؛ معلق به حواشی؛ کاغذ: شکری، جلد: ساغری مستعمل، اندازه: 14× 20سم [ف: 12-372]

146. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9785

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1097ق؛ معلق به حواشی با رمز «ع ل رحمه الله»؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن قهوه ای، 26گ، 10 سطر، اندازه: 13× 19/5 سم [ف: 21/1 -146]

147. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2630/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 20 رجب 1097ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن تریاکی لایی، اندازه: 12× 18سم [ف: 6-77]

ص: 743

148. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 8834

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد بن صالح مهدی رضوی، تا: چهارشنبه دومین هفته ربیع الاول 1098ق؛ معلق به حواشی، با رمز «ع ل = عبدالعالی کرکی»؛ تملک: محمد مهدی بن موسی قزوینی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی یک لا، 33گ، 9 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 21/1 -146]

149. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1150/1

خط: نسخ، كان محمد صالح بن محمد قاسم اصفهانی، تا: 1099ق؛ 14گ (1-15)، 12 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 3-60]

150. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2782/2

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای سیر، 18گ (131پ-148 پ)، 20 و 15 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 6-106]

151. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10655

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ معلق به حواشی اغلب با رمز «زین» و «زی»؛ واقف: محمد زهرایی، تیر 1350؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 29گ، 12 سطر، اندازه: 12× 19/7 سم [ف: 140-21/1]

152. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 15491

آغاز: برابر؛ انجام: الخامس مراعات الوقف على آخر الكلمات محافظة. نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، رویه گالینگور عطف و گوشه تیماج قهوه ای سوخت، 6گ، 13 سطر، اندازه: 13× 19/5 سم [ف: 21-1646]

153. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7542/9

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ کاغذ: فرنگی در میان سپاهانی، 31گ (150پ- 180پ)، 16 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 3-185]

154. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5893/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی با نشان «ع.ل.» با کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرد ضربی یک لا، 68گ (2پ -34ر)، 9 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-184]

155. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6713/1

خط: نستعلیق، كا: مصطفی قلی نوری، تا: ربيع الثانی قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی یک لا، 11گ (1پ-11پ)، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-184]

156. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1559/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: پسته ای، جلد: رویه کاغذی، 15 سطر [ف: 5-289]

157. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 888/3 -طباطبائی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج مشکی رنگ، و ص (59-68)، 5 و 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15× 20سم [ف: 23-191]

158. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا؛ شماره نسخه: 24

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشى؛ تملك: میر مظفر بن سید میرزا رضوی با مهر «عبده المظفر الرضوی» (دایره)؛ جلد: تیماج مشکی، 47گ، 5 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:-28]

159. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 668

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش ونستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با زیرنویس فارسی؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 51 گ، 6 سطر (5×9/5)، اندازه: 8/5× 14/5 سم [ف: 2-19]

160. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 966

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ خوب، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر: «عبده الراجی غلامحسین ؟؟12» (بیضی)؛ جلد: مقوایی پلاستیک، 25گ، 12سطر (9× 14)، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 2-168]

161. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6851/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا گرد و عطف تیماج تریاکی، 43گ (18پ -61پ)، 22 سطر (8× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 16× 22 سم [ف: 16-382]

162. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 244/4

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ ناقص [نشريه: 7- 230]

163. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2993/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 34گ، 7 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف مخ: 1-200]

164. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4734- 24/134

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج سرخ، 28گ، 11 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 1-481]

165. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4838/2 - 24/138

آغاز: برابر؛ انجام: بين الاثنين والخمس ... بين الثلاث والخمس بعد الرکوع و بعد ... خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: کاغذ، 23گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-482]

166. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6876/1

خط: نسخ، كا: بشارة بن على بصری، تا: 24 محرم 1105ق، جان حجر الشجاعية؛ با حواشی «ع ل، زم»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 54گ (1پ -55ر)، 5 سطر (7×9)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20 سم [ف: 16-387]

167. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1467/3

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد باقر بن ملا ولی استر آبادی، تا:

ص: 744

رجب 1106ق؛ محشی، پایان کتاب نوشته که ملا محمد صادق بهشتی و آقا محمد رضا حسینی کتاب را بخشیده اند؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده محمد الحسینی» (مربع)؛ جلد: دو رو تیماج قرمز رو ضربی، 13گ (55پ -67ر)، 15 سطر، اندازه: 13× 22/5 سم [ف: 4-259]

168. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22515/2

خط: نسخ، کا: محمد بن ابراهیم، تا: 29 ذیحجه 1109ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، تعداد صفحات: 38 ص (14-52)، و سطر (6× 13/5)، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 2-712]

169. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 2/140

خط: نسخ، كا: صادق بن محمد شفیع قاینی، تا: 1109ق؛ جلد: تیماج مشکی، 15گ (8-23)، 15 سطر، اندازه: 11/5× 21 سم [ف:143]

170. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 10/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن حاجی عزیز بیگ الزوارقی، تا: ربیع الاول 1111ق، جا: تبریز، مدرسه طالبیه؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 35گ، اندازه: 10× 14 سم [ف:165]

171. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9671/5

خط: نستعلیق، كا: عبد الرحمان، تا: 12 محرم 1112ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 6گ (34پ - 40پ)، 25 سطر، اندازه: 12/5 ×26سم [ف: 31-44]

172. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37724

خط: نسخ، كان اسماعیل بن ابراهیم سبزواری، تا: نیمه جمادی الثانی 1112ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 10گ، 17سطر، اندازه: 11×17/5سم [اهدائی ف: 3-84]

173. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9066

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد زمان بن کتاب الله بن على قمی، تا: اواسط رجب 1112ق؛ معلق به حواشی با رمز «ع ل»؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 33گ، 9 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: [141-21/1

174. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10853

آغاز: برابر؛ آغاز ترجمه: «سپاس و ستایش مر خداوندی را که پروردگار عالميان است و رحمت خدای بر بهترین فرستاده شدگان از جانب خدای تعالی که آن محمد است صل الله عليه و آله و ذریه او که پاکانند از نقائص و رذائل خلقیه و نفسيه»؛ انجام: برابر؛ انجام ترجمه: «و اگر اطلاق کرده شود قضا بر نماز طواف یا بر نماز جنازه پس مجاز است و همچنین است نذر مطلق. یعنی فعلش موصوف به اداء قضا نمی شود و اگر اطلاق کرده شود قضا بر او مجاز خواهد بود»

با ترجمه زیر سطور به فارسی؛ خط: نسخ معرب ترجمه نستعلیق، بی کا، تا: 1113ق؛ محشی به فارسی؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده علی ولی 1194» (بیضی)، «افوض امرى الى الله عبده محمد اسمعیل 1124» (مستطیل)، «افوض امرى الى الله عبده محمد تقی (تاریخ ناخوانا)» (بیضی)، «عبده غلامعلی 1286 (بیضی)، «عبده الراجی اسدالله الموسوی 1197» (بیضی)، «عبده محمد حسين الموسوي 1212» (بیضی)؛ تملک: آخوند ملا محمد حسین اشتهاردی در رمضان 1316ق نوشته یحیی؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا ضربی دو رو، بیرون با ترنج و سرترنج و لچکی و جدول، 75گ، 5 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 15× 24 سم [ف: 20-419]

175. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2891/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صالح پسر محمد نبی، تا: شنبه 24 ذیحجه؛ کاغذ: اصفهانی نازک، جلد: تیماج مشکی یک لا، 150ص (71 -220)، 7 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 10-280]

176. مشهد؛ گوهرشاد، شماره نسخه: 1087/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1117ق؛ مهر: «عبده الراجي رجبعلی» (بیضی)، حاج سید سعید؛ جلد: تیماج عنابی، 13 سطر (8/5× 13)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-1502]

177. اراک؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 268/2

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه رمضان 1118ق؛ کاغذ: شیری، جلد: تیماج مشکی، 22گ (106-127ر)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 10× 18 سم [ف: 2-363]

178. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19581

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1118ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: روغنی دارای ترنج و دو سر ترنج و چهار لچکی با شاخه های گل، 17 گ، 12 سطر، اندازه: 9/3× 15 سم [اهدائی ف: 3-84]

179. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1653/2

خط: نسخ، كان محمد تقی بن محمد صائم طالقانی، تا: 1119ق؛ 9گ (142-151)، 17 سطر، اندازه: 15× 19 سم [ف: 3-111]

180. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9002/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: باقر، تا: 1120ق؛ مصحح؛ کاغذ: نخودی آهار مهر، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 24گ (168پ-191پ)، اندازه: 12/5× 19/4 سم [ف: 29/2 -592]

181. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17128

بی کا، تا: 1120ق [د.ث. مجلس]

182. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 438/1

خط: نسخ، كا: عبدالرشید، تا: یک شنبه جمادی الاول 1120ق [نشریه: 2-117]

ص: 745

183. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1277/3

خط: نسخ، كا: اسماعیل بن حاجی ابراهیم سبزواری، تا: نیمه جمادی الاولی 1120ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (77پ - 87پ)، اندازه: 12× 17/5 سم [مؤید: 3-229]

184. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34839

خط: نسخ، كا: سالم بن شيخ دخيل، تا: دوشنبه 23 ذیحجه 1123ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی ساده، 23گ، 9سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [اهدائی ف: 3-85]

185. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 111/1

خط: نستعلیق، کا: محمد نقی بن مسر عبد الغفار حسنی، تا: 10 شعبان 1123ق؛ تملک: محمد تقی؛ 23گ (1پ -24ر)، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 1-83]

186. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4817

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ قدیم خوش، بی کا، تا: 1126ق؛ محشي غالبا با رمز «ح ل»؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، عطف تیماج قهوه ای روشن، 26گ (2پ -28)، 9 سطر (6× 7)، اندازه: 13/5 × 19/5 سم [رایانه]

187. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 279

خط: نسخ، كا: عبد العزيز بن محمد صادق اصفهانی، تا: 22 ربيع الثاني 1130ق؛ با حواشی بسیاری از شیخ علی با رمز «ع ل»؛ قطع: نیم ربعی [رشت و همدان: ف:-1285]

188. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9509/7

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1 شوال 1133ق، جا: مشهد مقدس؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 36 (79ر-114پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 24-264]

189. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22585/1

خط: نسخ، كا: ملا ابراهیم بن شاہ معین هزار جریبی، تا: چهارشنبه 21 شوال 1134ق، جا: مدرسه ناظریه قم؛ مهر: «سلام علی ابراهیم» و «پیرو، دین نبی امیر علی» که از آن کاتب نسخه است؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 12گ (1-12پ)، 15 سطر (9× 14/5)، اندازه: 15/5× 20/5 سم [ف: 3-765]

190. کرمانشاه؛ فيض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره 1

كا: فرج الله بن عبد الحاكم، تا: محرم 1140ق، جان مشهد الرضا [تراثنا: س 2ش 4-45]

191. قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 48/3

خط: نسخ، كا: زین العابدین، تا: 1146ق، کاغذ: الوان، 6گ (66- 71پ)، قطع: ربعی [چند نسخه -ف:-47]

192. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11079/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 4 رجب 1148ق؛ 18 (1-18)، 14 سطر، اندازه: 7× 12 سم [ف: 28-119]

193. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 277/4 -طباطبائی

خط: نسخ، بی کا، تا: 1168ق، کاغذ: اصفهانی نازک و شکری و ضخیم سفید، جلد: تیماج قرمز، 34گ (70-104)، قطع: رقعی، اندازه: 11× 16سم [ف: 22-88]

194. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27414

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد کاظم، تا: 1186ق [رایانه]

195. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8883/2 - 59/103

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1187ق؛ 15گ (27-41)، 15-13 سطر، اندازه: 11× 16 سم [ف: 1-481]

196. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 570/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا، تا: 1194ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای عطف میشن سرخ، 10-13 سطر (8/5× 16/5)، اندازه: 14× 21 سم [ف: 2-678]

197. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 226/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حسین بن ابراهیم طباطبائی، تا: 13 جمادی الاول 1196ق؛ جلد: شميز سرخ عطف پارچه، 35ص (1پ -36ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-231]

198. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 60/4

خط: نسخ، كا: حسین بن ملا عبدالباقی مجومردی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 16گ (37پ -52ر)، 13 سطر (1468/5 )، اندازه: 15× 21/5 سم [ف:-224]

199. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2929/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: مشکی لایی، 7گ (26پ - 32ر)، 16 و 24 سطر، اندازه: 15× 22/6 سم [ف: 6-166]

200. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1102/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ رنگی کبود، جلد: تیماج مشکی یک لا، 15 گ، 13 سطر (9/5× 14)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 3- 854]

201. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1129/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14سطر (7/5× 11/5)، اندازه: 13× 17 سم [ف: 3-1570]

202. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16469/4

انجام: برابر کامل؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نباتی و نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مندرس، 33گ (118- 150)، اندازه: 11/6- 19/6 سم [ف: 16-496]

203. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 17252

آغاز و انجام: برابر

ص: 746

خط: نسخ، كا: سید محمد على، تا: قرن 13؛ دارای حواشی به فارسی و بعضاً به عربی؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 53ص، 10 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 21/1 -145]

204. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36493

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 16گ، 14سطر، اندازه: 105× 14/8 سم [اهدائی ف: 3-86]

205. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 425/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در حاشیه چند برگ پایانی کتاب قصيده معروف میرفندرسکی؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 44گ (59ر -93پ)، اندازه: 11× 17سم [ف: 2-345]

206. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29772

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید محمد علی، تا: قرن 13، ضميمه نسخه ش 17252 است [رایانه]

207. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3148/2

آغاز: برابر؛ انجام: في أحكام الشك في الصلوة لاشك في الثنائيه ... او شک بین الاثنين و الثلاث او الاثنين و الاربع

بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 77ص (239 -316)، قطع: خشتی، اندازه: 15× 19 سم [ف: [726-10

208. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 273/3

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ عص (153-159)، 11 سطر، اندازه: 15× 20 سم [نشریه: 3-349]

209. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8653/1

بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، ربعی، 9گ (1ر-9ر)، 22 سطر (7× 17) [ف: 17-187]

210. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9006/2 - 59/226

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 55گ (1و 28-83)، 7 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 1-482]

211. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13497/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: على نقی بن محمد حسن رضوی (به قرینه رساله قبلی)، تا: اواخر قرن 13؛ محشی با نشان «شرح»؛ کاغذ: فرنگی، 11گ (47-57)، 14سطر، اندازه: 6× 14 سم [ف: 34-232]

212. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15571

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن شاه مراد، تا: 1203ق؛ محشی؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوا، رویه گالینگور، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 11گ، 14 سطر، اندازه: 17/5× 21/5سم [ف: 21/1 -145]

213. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15571/1

آغاز و انجام: برابر نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كان محمد باقر بن شاه مراد، تا: 1203ق؛ محشی؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج خرمایی یک لا، 11گ (1-11)، اندازه: 17/5× 21/5سم [ف: 421-12]

214. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3141/2

خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه از شعبان 1205ق؛ مصحح؛ مهر: «عبده الراجی عبدالرحمن» (بیضی)؛ 14گ، 14 سطر، اندازه: 11×17سم [محدث ارموی مخ: 1-176]

215. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1672/2

خط: نسخ، كا: على نقی بن محمد رفیع، تا: 1207ق؛ با ترجمه فارسی در میان سطرها؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 60گ (43پ -103ر)، ابعاد متن: 12× 16، اندازه: 16× 20 سم [ف: 8-237]

216. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15216/1

آغاز: ثواب جزیل ففي الخبر بطريق اهل البيت عليهم السلام صلوة فريضة خير من عشرين حجة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ایوب بن عبدالرزاق موسوی، تا: جمعه 20 جمادی الثانی 1210ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ یادداشت محمد موسوی جزایری از نوادگان سید نعمت الله جزایری به سال 1372ق، یادداشتی از سید عبد الرزاق به سال 1246 ق در پایان؛ تملك: محمد حسین بن حاج علی اکبر همراه مهر وی «محمد حسین؟» (بیضی)؛ مهر: آية الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: فرنگی، 22گ (1-22)، 8 سطر، اندازه: 9× 15 سم [ف: 38-624]

217. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3382

انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: غره شعبان 1213ق؛ کاعذ: فرنگی، جلد: چرمی تریاکی، 21 گ، 10 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 93-1]

218. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

كان محمد کاظم بن أبي الحسن، تا: سلخ ربيع الأول 1217ق؛ دعاء کمیل و متفرقات اخرى [تراثنا: س 2ش 4-25]

219. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه: 166

خط: نسخ، كا: محمد علی موسوی همدانی، تا: 1218ق؛ دارای توضیحاتی به عربی و فارسی در حاشیه و بین سطور؛ 8سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف:-109]

220. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 995/6

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: على بن عبد العلی، تا: 1219ق؛ اهدایی: عباس حاجی ده آبادی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف تیماج قرمز، 25گ (140-165)، 12 سطر (8× 12)، اندازه: 14×20 سم [ف: 2-812]

221. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 36317

ص: 747

خط: نسخ، بی کا، تا: 1220ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: مقوا با عطف تیماج قهوه ای، 25گ، 8سطر، اندازه: 14/5× 19/5 سم [اهدائی ف: 3-85]

222. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 4 مجموعه بدون شماره

بی کا، تا: جمعه ربیع الثانی 1220ق، جا: قزوین [دليل المخطوطات: 1- 145]

223. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3197

آغاز و انجام: برابر؛ افزوده في الثالث من محرم الحرام من سنة مأتین و ادی و عشرين بعد الالف من الهجرة النبويه صلى الله عليه و آله و سلم.

خط: نسخ، بی کا، تا: 3 محرم 1221ق؛ یکی از مالکان نسخه کاتب را جد خود معرفی نموده و نوشته: «هذالكتاب المسمی بالالفيه من تصانیف شیخنا و امامنا المحقق البذل النحریر محمد الملقب بالسعيد الشيخ الشهيد الاول بخط جدی نور الله مضجعه و مرقده»؛ کاغذ: فرنگی نباتی آهاردار، جلد: تیماج قهوه ای مایل به سرخ یک لا دور منگنه، 53ص، 11 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 10-776]

224. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 349/2

آغاز: برابر خط: نسخ جلی، کا: محمد حسن بن على اكبر، تا: 1223ق؛ 26ص (22-47)، 10 سطر [ف:-266]

225. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 120

خط: نسخ، كا: محمد بن ملا آقا بابا، تا: یکشنبه ربيع الأول 1223ق؛ حواشی با نشان «ز دام ظله، محمد عفی الله عنه، ع ل، آقا بابا، جب کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 52گ، 7 سطر (6/5× 10)، اندازه: 15/5×20/5سم [ف:-462]

226. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6217

بی کا، تا: 1225ق؛ مصححب افتادگی: وسط؛ کاغذ: فرنگی آبی، 20گ (44پ-63پ)، 13سطر (64× 10)، اندازه: 10/7× 15/5سم [رایانه]

227. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4572- 23/92

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ محمدرضا بن میرزا محمد علی، تا: اواخر ربيع الثانی 1226ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 12گ، 14 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-481]

228. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 686/1

آغاز: الأخذ عن مجتهد و لو بواسط أو وسايط مع عدالة الجميع مع عدالة فيمن لم يعتقد ما ذكرناه؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: بهرام بن مخذوم حسینی، تا: 15 محرم 1227ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی، 29گ، 10 سطر، اندازه: 11/5×14/5 سم [ف: 1-63]

229. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1537/6

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ورجب 1228ق؛ 7گ (52-58) [نسخه پژوهی: 3-151]

230. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1229ق [ تراثنا: س13ش 1-133]

231. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2287/8 - 12/177

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمدباقر بن کربلائی فاضل استر آبادی، تا: 1229ق؛ 14گ، 14 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 1-480]

232. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 25534

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسینعلی بن محمد، تا: 1230ق [رایانه]

233. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10634

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1232 ق [رایانه]

234. يزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 40/2

خط: نسخ، كان محمد فاضل بن محمد باقر انصاری، تا: صفر 1232ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 22گ (65پ - 87ر)، 12 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 1- 49]

235. قائن؛ حسینی قهستانی؛ شماره نسخه: 36

خط: نسخ، كا: سید مصطفی بن محمد بن رضا قائنی، تا: پنج شنبه 22 صفر 1233ق؛ محشى؛ 17گ، 11 سطر، اندازه: 9× 17/5 سم [ف:-144]

236. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/ 160

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: جعفر بن حسین، تا: 1234 ق [رایانه]

237. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1/ 1140

آغاز: افعالها و مقلد و يكفيه الأخذ عن المجتهد؛ انجام: و ایادیک التي لا تعد ولا تحصى

خط: نسخ، كا: محمد رحيم بن محمد ابراهیم، تا: جمادی الاول 1234ق؛ 8گ، 19 سطر (8× 13) [ف: 3-871]

238. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 9085/4 - 60/25

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمدعلی ولد کربلایی شمس، تا: پنج شنبه 14 رجب 1234ق؛ 18 (31-48)، 11 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 482-1]

239. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 36545

خط: نسخ، كان محمد کاظم بن امیر علی، تا: 1235ق؛ در حاشیه بعضی نکات فقهی به خط نستعلیق خفی به فارسی؛ مهر: كاتب العبد المذنب محمد کاظم»؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی و فستقی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 38گ، 9 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [اهدائی ف: 3-85]

240. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 240/3 -ج

خط: نسخ، كا: حسین سید احمد حلبی حسینی، تا: 1235ق؛ 8گ

ص: 748

( 138-131 پ) [ف: 254]

241. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 113/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 21 رجب 1236ق؛ با ترجمه زیرنویس؛ جلد: تیماج قهوه ای، 31گ (1پ -31ر)، اندازه: 15× 20/5 سم [ف:-167]

242. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1778/2

خط: نسخ، كا: ابراهیم موسوی، تا: 1236ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 35گ (94-128)، 15 سطر (9× 15)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 3-1052]

243. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 265/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 10 رجب 1236ق، کاغذ: فستقی فرنگی، 9 سطر [ف:-248]

244. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 538/3

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه جمادی الثانی 1238ق؛ جلد: تیماج، مشکی، 24گ(57پ - 80ر)، اندازه: 15× ر21سم [ف: 1-466]

245. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1749/2 - 10/59

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه ربيع الثانی 1239ق، حسب الامر آخوند ملاعلی؛ با ترجمه فارسی برخی کلمات زیرنویس شده، مصحح، محشی؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 24گ، 8 سطر، اندازه: 17/5× 23 سم [ف: 1-480]

246. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4822/2

خط: نسخ، كا: محمد باقر خونساری، تا: محرم 1240ق، قطع: بیاض رقعی [رشت و همدان: ف: -1574]

247. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11316/7

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: اسماعیل بن چراغعلی سنگسری، تا: 1240ق [رایانه]

248. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36476

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: 11 جمادی الثانی 1240ق؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 57گ، 5 سطر، اندازه: 10× 15/3 سم [اهدائی ف: 3-85]

249. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36476

خط: نستعلیق ، بی کا، تا:11 جمادی الثانی 1240ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 57گ، 5 سطر، اندازه: 10× 15/3 سم [اهدائی ف: 3-85]

250. قم؛ معصومیه، شماره نسخه: 498/2

آغاز و انجام: برابر خط: ثلث جلی، بی کا، تا: 1241ق؛ جلد: مقوایی، 16گ (53ر - 69ر)، ابعاد متن: 1065، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 2-116]

251. قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 91/4

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق؛ 31 (27پ -57ر)، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف:-59]

252. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1/ 2560

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ربيع همدانی، تا: 4 جمادی الاول 1241ق، جا: تهران؛ محشی، مصحح؛ 15، 16 سطر، اندازه: 11× 15 سم [ف مخ: 1-200]

253. رامسر؛ فرید تنکابنی، عبدالوهاب؛ شماره نسخه: 16/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن کربلائی صادق تنکابنی، تا: 1244ق؛ 11 سطر (5/5×13/5) [نشریه: 7-781]

254. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1920/2

خط: نستعلیق، کا: محمد بن مرتضی قلی، تا: 1246-1247ق؛ 16گ، 14 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 3-149]

255. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2792/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه جمادی الاول 1246ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 12گ (1پ -13ر)، اندازه: 19× 12 سم [ف: 7-355]

256. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 499/2

بی کا، تا: 1247ق؛ جلد: تیماج سیاه [ف: -263]

257. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1770/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن حاجی ابراهیم، تا: 1248ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، 15گ، 12 سطر، قطع: جيبي، اندازه: 14/5× 15 سم [ف: 5-189]

258. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 3/80

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1251ق؛ مصحح؛ 5گ، اندازه: 17/5× 24 سم [ف: 19]

259. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6182

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ نسخه پیش از 1252 نوشته شده، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 18 گ، 15 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 5-1391]

260. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3933/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد سعید، تا: سه شنبه 20 ذیحجه 1255ق؛ مجدول، محشی با نشان «ع. ل رحمه الله»، مهر: به جای نام كاتب «محمد سعيد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: یک لت سمت راست مقوا رویه تیماج مشکی مجدول، 24گ (35پ -58پ)، 10-13 سطر (8/2× 13/3 و 8/5× 15/5)، اندازه: 14/5× 21/2 سم [ف: 17-189]

261. رامسر؛ فرید تنکابنی، عبدالوهاب؛ شماره نسخه: 69

ص: 749

آغاز: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ کا: حبیب الله ملاقربان على سمامی، تا: 1256ق؛ محشی فارسی؛ کاغذ: ترمه، جلد: چرمی [نشریه: 7-793]

262. مشهد: گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1102/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 27 ذیحجه 1258ق؛ محشی؛ مهر: صراط على حق نمسکه» (لوزی)، حاج سید سعید؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 12 سطر (5×10/5)، اندازه: 9× 17 سم [ف: 3-1519]

263. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19039

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد موسوی، تا: 1259ق؛ مصحح، مقابله شده؛ اهدائی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: الوان آهار مهره، 15گ، 14سطر، اندازه: 11/5×21/5 سم [اهدائی ف: 3-86]

264. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1181/1

خط: نسخ، كا: میرزا محمد حسین بن حاج شیخ محمد، تا: ذیحجه 1259ق؛ اندازه: 15× 20/5 سم [نسخه پژوهی: 3-139]

265. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7517/2 - 38/137

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 14 جمادی الاول 1259ق؛ محشی با حواشی «ع ل»؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 37 گ، 8 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-481]

266. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1121

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: نظر محمد، تا: رجب 1260ق، اهدایی: شیخ محمد طاهری؛ کاغذ: حنایی، 39 گ، 8 سطر (5/5 ×12)، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 3-865]

267. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1904/1

خط: نسخ، كا: مهدی بن حسن حسینی، تا: 1262ق؛ اهدایی: وزیری مؤسس؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج مشکی یکطرفه، 12ص (1-12)، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-1090]

268. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3341- 217/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن محمد اسماعيل بن ملا محمد بن ملا عبدالرحمن بن ملانور محمد بن ملامحمد تقی بن ملا عبد الله بن ملامحمود بن ملاابوالقاسم محمود آبادی برخوار، تا: سه شنبه غره رمضان 1264ق؛ در پایان رساله عوامل منظوم در دو صفحه تحریر شده؛ جلد: مقوایی بنفش با عطف و گوشه های تیماج مشکی، 23گ، 11 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-480]

269. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 3/83/3 -6196

خط: نسخ، بی کا، تا: 12 جمادی الثانی 1265ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 10 سطر، قطع: وزيري [آستانه قم: 196]

270. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 161/5

کا: علی بن حیدر، تا: جمعه 8 صفر 1267ق؛ جلد: تیماج قهوه ای [ف: 1-337]

271. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24353

آغاز: بسمله. في الاشارة ... ماهية التقليد و ما قيل؛ انجام: بالاحتياط في المسألة الأصولية كما لايخف الجهة الثانية.

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1268ق؛ افتادگی: انجام؛ قطع: وزیری [رایانه]

272. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32174

خط: نسخ، كا: على نقی، تا: چهارشنبه 5 جمادی الثانی 1272ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383، کاغذ: فستقی فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای سوخت، 23گ، وسطر، اندازه: 12×20/5 سم [اهدائی ف: [85-3

273. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 498/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1280ق، 11گ (23پ -34پ)، اندازه: 10/5 ×16/5 سم [ف: 3-105]

274. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 345/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: 1288ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 54ص، 11 سطر (1086)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 245-2]

275. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2133/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: على محمد شیرازی، تا: 1288ق؛ 11 گ، 17 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف مخ: 1-200]

276. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14821/9

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: سلخ محرم 1289ق؛ در هامش صفحه آخر از سرمای سخت زمستان قهستان در سال 1288ق یاد شده؛ کاغذ الوان؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 17گ، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-121]

277. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره/1

بی کا، تا: 4 ذيقعده 1291ق [تراثنا: س 18 ش 1و 2-237]

278. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 21/3

آغاز و انجام: برابر

كان محمد نصیر خوانساری، تا: شب چهارشنبه 14 ذیقعده 1293ق؛ مهر: «ادر کنی یا امام حسین» (چهار گوش)، «محمد موسوی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی مایل به حنایی و آبی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ صورتی و عطف پارچه بنفش و آستر و بدرقه، 24ص (66-89)، اندازه: 10× 17 سم [ف:-19]

279. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض8607

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على بن کربلایی حسین، تا: 1294ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه پارچه مشکی، 14گ، 17 سطر، اندازه: 11× 21 سم [ف: 21/1 -140]

ص: 750

280. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 786

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13-14؛ ترجمه فارسی بین سطور؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز برگ، 47گ، بدون 9 برگ سفید اول و اخر، 6 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13/5× 21 سم [نشریه: 13- 166]

281. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20073

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ مصحح، مقابله شده در سال 1360 ق توسط سید مصطفی صفایی خوانساری، خط و مهر مالكيت مصحح سنه 1340؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نباتی و نخودی، جلد: مقوا، 39گ، 9 و 10 سطر، اندازه: 7× 10/5 سم [اهدائی ف: 3-86]

282. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20937

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد باقر بن حسين دماوندی، تا: 1300ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 10گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21/5 سم [اهدائی : [86-3

283. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3889/3

بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی چند رنگ و ضخیم، جلد: تیماج مشکی رنگ، 36ص (137-172)، قطع: خشتی، اندازه: 11×21/5سم [ف: 10-1915]

284. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 25/1

خط: نسخ و نستعلیق، کا: جلال الحكماء اسدالله کجوری الاشکی، تا: 1303ق؛ جلد: تیماج خرمایی، 9 و11 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-303]

285. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9218/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد موسوی خوانساری، تا: 1307ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 9گ (66پ -58ر)، اندازه: 10× 15/5 سم [ف: 24-19]

286. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12810

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن اسماعیل خوانساری، تا: ربيع الأول 1315ق؛ مجدول؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، رویه گالینگور، 26گ، 15 سطر، اندازه: 10/2 × 16/6 سم [ف: 21/1 -146]

287. قائن؛ امام، سید حسن؛ شماره نسخه: 25/4

خط: نسخ، كا: افضل بن حسين قائنی خراسانی، تا: پنج شنبه 22 محرم 1320ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون جلد، 11گ (41پ - 52پ)، اندازه: 11/5× 18 سم [کتابخانه های قائن: ف: -200]

288. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3997/4

خط: نستعلیق شکسته، کا: سید محمد سعید بن حسین حسینی، تا: 1327ق، کاغذ: فرنگی آبی (و چند برگ شکری رنگی)، جلد: تیماج مشکی با سجاف عطف و حواشی، 73ص (33-106)، قطع: رقعی، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 10-2215]

289. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3479

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد آقا الشيخ الاسلامی حسینی تویسرکانی، تا: 1376ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوای با روکش کاغذی عطف پارچه، 22، 9 سطر (8/5× 12)، اندازه: 14× 20 سم [ف: 288-15]

290. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29461

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

291. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 314/3

خط: نسخ، كا: سید محمد علی، بی تا، کاغذ: فرنگی، 11 و 12 سطر (7× 12)، اندازه: 10× 16/5 سم [تراثنا: س ش 4-95]

292. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2122/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا پایان به نسخ نونویس محمد تقی نراقی در صفر 1092؛ محشی با نشانه «شرح» ؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه لایی، 46گ (2پ -48ر) [ف: 5-424]

293. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 756/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 79گ (25ر - 104پ حاشیه)، اندازه: 10×16/5سم [ف: 2-576]

294. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15911/3

یک برگ از اوایل رساله را دارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2ص (29-30)، اندازه: 19/5× 27/5 سم [ف: 44-128]

295. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26603

آغاز: بسمله اما مقدمه فالصلاة الواجبة افعال معهودة؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

296. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11410/2

بی کا، بی تا [ف] 297. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 796/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: چرم قرمز، 43گ (46پ -89ر)، اندازه: 12/5 ×19 سم [مؤید: 2-249]

298. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4872

آغاز: فا اليومية واجبة بالنص و الاجماع مستحل ترکها کافر ففيها ثواب جزیل ففي الخبر بطريق أهلبیت؛ انجام: و لو فاتته فريضة مجهولة من الخمس، ففي الحاضر صبحاً و مغرباً و أربعا مطلقه ...

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 19گ (1-19پ)، 10-14 سطر (7× 11 و 7/5× 12)، اندازه: 11×15 سم [رایانه]

299. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6682

آغاز: على الحاستين تحقيقا او تقدیراً یعنی موجبات وضو یازده

ص: 751

است بول و غائط و بادی که از محل معتاد بیرون می آید و خوابی که بر چشم غالب آید؛ انجام: و اگر اطلاق کنند قضا بر نماز طواف و نماز جنازه پس مجاز است و همچنین نذر مطلق و الختم على بالصلوة على محمد و آل الطيبين و الطاهرين

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز (در تطبیق با نسخه مشابه حدوداً 3 برگی از آغاز افتادگی دارد، بین برگ های 4پ و 5 نسخه نیز افتادگی دارد)؛ با ترجمه فارسی، مصحح، در برگ 1 مطالبی راجع به نماز نافله شب و نکاح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 16گ (2-17پ)، 13 سطر (11×15/5)، اندازه: 15× 20 سم [رایانه]

300. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 305/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام با ترجمه فارسی زیر سطور؛ کاغذ: فرنگی، اندازه: 11× 16 سم [تراثنا: س 6 ش 4-88]

301. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 283/1

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 14× 21 سم [ف:-201]

302. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 328/2

خط: نسخ جلی زیبا، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج سیاه، 10سطر، اندازه: 12×21 سم [ف:-211]

303. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4177

بی کا، بی تا آنشریه: 13- 373]

304. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4253/1

بی کا، بی تا [ نشریه: 13-380]

305. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1131/22 -طباطبائی

بی کا، بی تا؛ این نسخه چاپی است که در 1308 به خط نسخ ابوالقاسم بن علی اکبر گیلانی نوشته شده و به چاپ سنگی رسیده؛ 15گ (284-298) [ف: 23-590]

306. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 48/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با نشان «ع »؛ جلد: چرم سیاه مایل به قرمز، 13گ (41ر -53پ)، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 25/5 سم [مؤید: 1-78]

307. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1351/1

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: معمولی، 24گ (2پ -26ر)، اندازه: 14×19/5 سم [مؤید: 3-287]

308. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 875/1

بی کا، بی تا، قطع: رقعي [ف:-321]

309. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 30/1

آغاز: و يشترط في صحتها الاسلام لا في وجوبها و يجب امام فعلها معرفة الله

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ حواشی از جم مدظله است؛ جلد: مقوایی، 16گ (1ر -16پ)، 12سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: -110]

310. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 277/3

بی کا، بی تا [نشریه: 5-223]

311. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 484/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 12گ (56پ -67پ)، اندازه: 17× 21سم [ف: 1-417]

312. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3808/23

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا رویه کاغذ زرد، ته چرم قهوه ای، 3گ (182 - 185)، 7 سطر (9/5× 16/5)، اندازه: 15× 21/3 سم [ف: 17-26]

313. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 522/1

خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 17گ (1پ-17ر)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 2-125]

314. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 67/6

آغاز: و النفساء و يشترط في صحتها الاسلام لا في وجوبها؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن على الصفی، بی تا، افتادگی: آغاز؛ در صفحه آخر اجازه ای است از جلال بن علی بن حسن حسینی حائری به جهت شیخ شمس الدین احمد بن شمس الدین؛ جلد: تیماج قهوه ای،1 گ (230ر -242ر)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 1-80]

315. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 680/2

خط: نسخ، كا: عليجان بن سلطان بایزید کو کدی، بی تا؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گ (62پ -83ر)، 12 سطر، اندازه: 9× 16/5 سم [ف: 2-273]

316. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 419/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر: «و رفعناه مكانا عليا» (مربع)؛ جلد: تیماج سوخت قهوه ای با ترنج با سر مجدول با نقش گل و بوته مذهب، لو لادار، 16 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 210]

317. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2696

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، معلق است به حواشی از «زی» و «عمل» و «مهدی»؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 38گ، 7 و 8 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 5-390]

318. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2694

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن احمد، بی تا؛ محشی اغلب آن با امضای زی» و برخی با امضای «ع ل»؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 22گ، 10 سطر، اندازه: 17×25 سم [ف: 5-391]

319. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2697

آغاز: لا بالتقليد و العلم؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن، بی تا، افتادگی: آغاز؛ به وسیله اداره تشریفات آستان قدس در فروردین 1385، تسلیم کتابخانه

ص: 752

شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 34گ، 10 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 5-391]

320. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 182/1

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: عبدالعظیم بن عیاث الدین علی، بی تاب ترجمه های میان سطور؛ مهر: «فتح الله الحسینی» (مدور)؛ جلد: تیماج مقوا، عطف پارجه ای، 20گ، 12 سطر، اندازه: 13/5×19/5 سم ف]

321. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 204/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب؛ مصحح، محشى؛ تملک محمد امین بن حاج حافظ»؛ جلد: تیماج مشکی، 13گ، اندازه: 12× 19/5 سم [ف: 20]

322. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 119/1

آغاز: برابر؛ انجام: والاحتياط بركعة قائماً و المرغمتين الثاني عشر أن يتعلق الشک بالسادسة وفيه وجه بناء بالبطلان.

بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ بعد از این رساله اشعاری در مدح امام علی (عليه السّلام) و شرح بعضی لغات اعتقادی آمده است؛ فاقد جلد، 19-1 ، 19گ، اندازه: 9/5× 17 سم [کتابخانه های قائن: ف:-104]

323. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2525

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة على افضل المرسلین محمد و عترته الطاهرين

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ چهار ورق از اول و پنج ورق از آخر آن نونویس می باشد، حاشیه هایی به امضاء «زین الدین» و بدون امضاء؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 46ص، 5 و 12 سطر، قطع: نیم خشتی باریک، اندازه: 3/5×9/5سم [ف: 1- 361]

324. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8190/14

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 7گ (150-156 پ)، 21 سطر، اندازه: 21814سم [ف: 3- 185]

325. بشرویه؛ امیر المؤمنین؛ شماره نسخه: 151/2

آغاز: برابر؛ انجام: و من هو على رأس مسافة ازيد من فرسخين الا أن يحضر غير ... العاشر أن لا يكون جمعتان في اقل من فرسخ

از اول تا البحث الثانی فی خصوصیات باقي الصلوات؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوای لایی با عطف پارچه، 32گ (63پ -94پ)، 7 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف]

326. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9469/1

خط: نسخ معرب، كا: محمود بن شرف الدین علی، بی تاب؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 63گ (3پ -65ر)، 7 سطر، اندازه: 10× 16/5 سم [ف: 24-231]

327. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10357/2

آغاز: و النفساء و يشترط في صحتها الاسلام لا في وجوبها خط: نسخ، كا: عزیز الله بن عبیدالله بن هداية الله بن حمد الله عطائی سروی فدخدانی، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قرمز، 44گ (62ر -105ر)، 12 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف: 26-297]

328. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9529/3

خط: نسخ، كا: شمس الدين بن علاء الدين بن فخر الدین حسینی کور سرخی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 17گ (24پ - 40ر)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 24-280]

329. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2601/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج زرشکی، ضربی، ترنج و سرترنج با گل و بوته، دامن دار، 21گ (96پ -117)، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 13-2]

330. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه: 311/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: علی اصغر بن محمد حسین سبزواری، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 20گ [ف: 1-306]

331. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 53/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 31گ (1-132)، اندازه: 11× 18سم [ف: 1-63]

332. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 32/2

خط: نسخ، كا: محمد تقی جرپادقانی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی لبه دار، 47گ (14پ - 60ر)، اندازه: 15× 21سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: -143]

333. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2261

خط: نسخ، بی کا، بی تاب؛ تملک: «عبده الراجی فتحعلی حسینی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 240 گ، 9 سطر (5/5×11)، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 4-1222]

334. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 72/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 12گ (80ر-92ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5×16/5 سم [ف: 1-77]

335. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 975

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اگ، 20 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 1-21]

336. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه: 3مجموعه بدون شماره

كا: على عصری، بی تا [دليل المخطوطات: 1-52]

337. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1844/1 -عکسی

آغاز: .. و شبهة في المسجدين و البث فيما هو احدهما و قرائة العزائم؛ انجام: تمت الكتاب بعون الملک الوهاب. اللهم اغفر کاتبه و ارحم لقاريه.

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 90ص (1-90) [عکسی ف: 1- 36]

338. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان، شماره نسخه: 118/3

كا: محمد غلام بن محمد کاظم، بی تا؛ جلد: گالینگور مشکی، 39گ (51پ - 90ر)، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 93]

ص: 753

339. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 18/2

آغاز: برابر؛ انجام: الخامس الشك بين الاثنين و الخمس بعد اكمال السجدتين

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: گالینگور سبز، 11گ (24ر -34پ)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف:-14]

340. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1924

آغاز: القبلة و القيام اختیارا تقربا الى الله تعالى و اليومية واجبة بالنصر و الاجماع و مستحل ترکها کافر و فيها ثواب جزیل ففي الخبر بطریق اهل البيت صلوة فريضة خير من عشرين حجة؛ انجام برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، 33گ، 6 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف مخ: 1-200]

341. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1409/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون طبله رو، عطف پارچه، 10گ، 19 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف مخ: 1-200]

342. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2089/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ باعطف تیماج قهوه ای، 26گ، 9 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف مخ: 1-200]

343. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8402/1 -57/72

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 25گ (1-25)، 6 سطر، اندازه: 16× 20 سم [ف: 1-481]

344. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 998/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد معصوم بن ابوطالب فالی، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 24گ (1پ -24پ)، 14 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-218]

345. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8302/1 - 56/152

آغاز: حتم و اسعافه غنم و الله المستعان و هي مرتبة على مقدمة و فصول ثلاثة و خاتمه

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ 38گ (1 -38)، 5و6 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1-482]

346. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8662/1 - 58/112

آغاز: امام فعلها معرفة الله تعالى ومايصح عليه ويمتنع وعدله وحكمته و نبوة نبينا

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 40گ (1-40)، 7 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-482]

347. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 637/2

خط: نسخ، كا: زین العابدین، بیتا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 11گ (152پ -162پ)، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 2-467]

348. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4666/2 - 23/186

آغاز: برابر؛ انجام: ولو كانت اثنین قضى الحاضر صبحا و مغربا و اربعا مرتين ... و المشتبهة يزيد على الحاضر ثنائية قبل المغرب و ثنائية بعدها و ان كانت اربعا قضی.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوای سبز روشن، 14گ، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-482]

349. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 91/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ مصحح، مقابله شده، محشی با امضاء ع ل مد ظله العالی»؛ جلد: تیماج عنابی، 7 سطر (5/5×9)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف:-98]

350. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7897/2 - 53/107

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 15، 16 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: [481-1

351. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4080/4

آغاز: الخامس الرکوع و واجباته تسع. الاول الانحناء الى ان تصل كفاه ركبتيه و لا يجب الوضع؛ انجام: ولاتقضى الجمعة و العيدان و الايات لغير العالم بها ما لم يستوعب [...] و لو اطلق القضاء على صلوة الطواف و الجنازة فمجاز.

در فهرست با عنوان «رساله عملیه» و ناشناس آمده؛ خط: نسخ جلی، كا: محمد شریف، تا: ذیقعده ؟؟ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 21گ (130ر-150 پ)، اندازه: 14× 21 سم [ف مخ: 3-1003]

352. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4084/1

آغاز: برابر؛ انجام: فلو عجز عن القيام اصلا قعد فان عجزا اضطجع فان عجز استلقى فان خف او ثقل انتقل قاريا في الثاني دون الأول. نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا؛ ادامه این نسخه در شماره 4080 صحافی شده است؛ ترجمه زیر سطور تا میانه نسخه؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 24گ (1پ -24پ)، 6 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف مخ: 991-3]

353. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 1413/1 - 8/123

آغاز: برابر؛ انجام: و الآيات لغير العالم بها مالم يستوعب الاحتراق ولو اطلق القضاء على صلوة الطواف

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: وسط و انجام؛ با حواشی «ع ل»؛ جلد: تیماج قهوه ای لولا دار، 27، 9 سطر، اندازه: 11×15/5سم [ف: 1-482]

354. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6348/1 - 32/48

آغاز: اجابةً لالتماس من طاعته حتم ... والله المستعان وهي مرتبة على مقدمة وفصول و خاتمه اما المقدمة فالصلوة الواجبة؛ انجام: برابر

این نسخه عکسی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ با حواشی «ع ل رحمه الله»؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 48گ،

ص: 754

5 سطر، اندازه: 30621سم [ف: 1-482]

355. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6317/1 - 32/17

آغاز و انجام: برابر این نسخه عکسی است؛ خط: نسخ، كا: سيد حاجی، بی تا؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 34گ، 9 سطر، اندازه: 21× 30 سم [ف: 1-481]

356. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4673/1 - 23/193

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوای قهوه ای، 30گ، 11 سطر، اندازه: 9× 17 سم [ف: 1-481]

357. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 385611- 19/186

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، با حواشی با امضای «ع ل»؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 46گ، 5سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-481]

الالفيه (ترجمه) / فقه / فارسی

al-alfīya (t.)

اشرفی جرجانی، عبدالحي بن عبد الوهاب، -959؟ قمری

asrafi jorjani, abd-ol-hayy ebn-e abd-ol-vahhab (- 1552)

وابسته به: الألفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

گویا از امیر نظام الدین عبد الحي (الذريعة 81/4 ) و جز نسخه های الهيات (325/1) و دانشگاه (1593 و 7586) است. مترجم می نویسد که من آن را نزد محقق دوم خواندم و از او در رمضان 942 اجازه گرفتم و پس از آشوب نجف در جزائر نزد شیخ ابراهیم قطیفی و پس از آن در نجف در خانه حافظ احمد هلال در یک شب همه آن را نزد شیخ زین الدین جبل عاملی شهید ثانی خواندم و به دستور سليمان بیک در آذربایجان آن را به فارسی در آوردم.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1712/5

آغاز: امام ثامن ... به خدمت ... شیخ علی عبدالعلی؛ انجام: این است آنچه ... شیخ .... در حواشی افاده فرموده اند و الحمد لله اولا و آخرا ... وصلى الله ... .

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 رجب 983ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای لایی مغزی سیاه، 67گ (125ر-192ر)، 18 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 5-344]

الالفيه (ترجمه) = شرح الألفية / فقه / فارسی

al-alfīya (t.) = š.-ol alfīya

خادم جابلقی، عبدالعلی بن محمود، ق 10 قمری

xādem-e jābalqı, 'abd-ol--alī ebn-e mahmūd (- 160)

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

مؤلف در مقدمه به این مطلب اشاره می نماید که «چون صاحب کتاب الفيه، قواعد اصولیه را به علم کلام حواله نموده و نظر خود را بر بیان واجبات نماز مقصور گردانیده، مترجم این کتاب نیز اقتدا به او نموده در بیان تفصیلات قواعد اصولیه شروع نمی نماید و طریق بیان واجبات نماز را تبیین می نماید». مؤلف این کتاب را به امر سلطان حیدر آباد سلیمان میرزا بن شاه تهماسب صفوی تألیف نموده و این شرح به صورت ترجمه می باشد ولی در ضمن آن، فواید بسیاری مشاهده می گردد و مشتمل است بر کتب ذیل: 1. کتاب طهارت، 2. کتاب صلاة، 3. کتاب زكاة، 4. کتاب نکاح.

آغاز: بسمله بهترین امری که معتکفان صوامع قدس دیباچه کتاب مرقوم يشهده المقربون را بآن موشح سازند ... بناء على ذلك بعضی از ارکان دولت قاهره خصه الله تعالى بالألطاف الباطنة والظاهره اشاره فرمودند که کتاب الفيه احسن كتب متداوله واصح صحف متناوله است بعبارت فارسی مترجم گردد و تا فوائد آن اعم و عوائد آن اتم باشد هر چند که بواسطه خلال احوال و غایت پریشانی و بی سامانی حصول این مأمور بطريق دلخواه میسر نبود اما بحكم المأمور معذور ...

انجام: و اگر ملاحظه نمایند که در نماز احتیاط مثوبات كليه ممکن است تتمیم توان کرد و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب.

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 978/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ تملک ابن محمد رضی عقدائیان؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف میشن تریاکی، 47گ (1-48)، 12 سطر (6× 12)، اندازه: 12×18/5سم [ف: 3-1340]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2484

آغاز: برابر؛ انجام: و تفصیلات این ابواب را بطریق کافی مرقوم کرده معروض خواهد داشت و التكلان على التوفيق انه خير الرفيق.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ واقف: امیر جبرئیل، سال 1037ق؛ جلد: مقوا با روکش پارچه، 48گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 20-247]

الالفيه (ترجمه) / فقه / فارسی

al-alfiya (t.)

اصفهانی، احمد بن على

esfahānī, ahmad ebn-e ‘alī

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

رساله ای مختصر در ترجمه و شرح کوتاه فقرات شهید اول در

ص: 755

«الالفية» که به درخواست عده ای از مؤمنین نگاشته شده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2341

آغاز: الحمدلله الذي ليس لازليته ولا لابديته انتهاء، القدير الذي يفعل ما يريد ويحكم ما يشاء ... اما بعد چون بعضی از اخوان ومؤمنين وطالبان راه صدق ويقين التماس نمودند؛ انجام: والعيد والايات لغير العالم بها مالم يستوعب الاحتراق و لو اطلق القضاء على صلاة الطواف و الجنان فمجاز و كذا النذر المطلق، و اگر پنج نماز فوت شود و مشتبه شود روز فوت که در سفر بود یا در حضر اکتفا کند

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ 32گ، 13 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف مخ: 1-399]

الالفيه (ترجمه) / فقه / فارسی

al-alfīya (t.)

وابسته به: الألفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

ترجمه تحت اللفظی «الفيه» شهید اول از مترجمی نامعلوم.

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 36386

آغاز: بسمله. پس این رساله ایست اندک لفظ بسیار معنا در بیان نمازهای واجبی اجابت کردم التماس آن؛ انجام: الا يكرکعت وتر شب پس آن نماز یکر کعت است پس بدرستی آن نماز چهار رکعت بیک سلام

خط: نسخ، كا: سید معصوم بن سید معصوم حسینی، تا: 11 جمادی الثانی 1036ق؛ محشی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوهای یک لا، 23گ، 12سطر، اندازه: 13× 20 سم [ اهدائی في: 3-87]

الالفيه (ترجمه) / فقه / فارسی

al-alfiya (t.)

وابسته به: الألفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

ترجمه روانی است از الفيه شهید اول.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14039

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد بدانکه این رساله ایست که تالیف کرده شیخ الاسلام و المسلمین اعلم المتقدمين ... محمد مکی المشهور بشیخ شهید؛ انجام: سیم آنکه در و دو خطبه واجب است و بر هر که نماز جمعه واجبست این نماز هم واجب است و اما نماز آیات و ماه گرفتن است و زلزله آمدن و بادهای سرخ و زرد و تاریکی ... .

از اول نماز شروع و تا آغاز نماز آیات به انجام می رسد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ تملک: محمد کریم بن محمد کاظم مشهور به جناتی به تاریخ ذیقعده 1188 ه و تاریخ تشرف وی به مکه معظمه به تاریخ 22 رجب سال 1214ه آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای زرشکی عطف: پارچه طوسی.، 47گ، 10 سطر (5/5×10)، اندازه: 10× 14 سم [ف: 35-512]

الفيه (ترجمه) / فقه / فارسی

alfīye (t.)

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 13/4

آغاز: و بعد این رساله ای است مختصر در بیان فرایض و واجبات نماز در مذهب امامیه؛ انجام: این است جميع واجبات يوميه و غير يوميه که ذکر کرده شد.

خط: نستعلیق، کا: راشد بن صباح قدمی، بی تا، تملک میرزای قمی در اصفهان؛ 13گ (248پ-261پ) [جنگ: 1-494]

الالفية (ترجمه) / فقه / عربی و فارسی

al-alfīya (t.)

وابسته به: الألفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

غیر همانند: 1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38420

آغاز: بسمله. حمدله ... شکر و سپاس مر خدایرا که پروردگار عالميان است؛ انجام: و اطلق القضاء على صلاة الجنازة و الطواف فمجاز و كذا النذر المطلق

کامل و سه برگ آخر فاقد ترجمه است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1067ق؛ محشی با رمز «ع ک»، یادداشت خریداری نسخه از محمد شریف کرانی (؟) در سال 1128ق؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 43گ، 6 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ اهدائی ف: 3-87]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9524/2

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد بدانکه این رساله ایست فارسی الفیه در بیان واجبات نماز؛ انجام: و از آن تدارک است نه قضا زیرا که قضا در خارج وقت می باشد و ایشان را وقت معین نیست.

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن نظام الدین علی، تا: 1074 1075ق، جا: قریه «خنک» از قرای قائن؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 19گ (22ر-40ر)، اندازه: 12× 18سم [ف: [276-24

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1191/3

ص: 756

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوه على افضل المرسلین محمد و عترته الطاهرين اما بعد این رساله ایست که بفارسی شده از تصنیف شیخ شهید (رحمه الله) پس این رساله () در واجب بودن نماز اجابت کردم از برای التماس آنکس که طاعت او واجب بود ... اما مقدمه پس نماز واجبه افعالیست که انجام: و مراد از آن تدارک است نه قضا از آنجهت که قضا در خارج وقت می باشد و ایشان را وقت معین نیست.

گویا این ترجمه در قرن 11ق صورت پذیرفته باشد. این ترجمه از آغاز تا نماز قضا را دارد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد معصوم بن محمدرضا مسینی هاشمی، تا: 1075ق، جا: شیراز؛ مهر: «یا قاسم الأرزاق» (بیضی)، حاج سید سعید؛ جلد: تیماج مشکی ضربی دار، 9گ، 20 سطر (7× 13)، اندازه: 9× 16سم [ف: 3-1651]

4. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 323

آغاز: حمدله. و الصلوة و السلام على أفضل المرسلین ... فهذه رسالة وجيزة في فرض الصلاة اجابة لالتماس من طاعته حتم ... الفصل الدول في المقدمات فصل اول از فصول سه گانه در مقدمات نماز است و هي ستة و آن مقدمات شش است؛ انجام: و كذا النذر المطلق و اگر اطلاق قضا بر صلات جنازه و نذر مطلق واقع شود نماز خواهد بود ولیکن نذر مطلق قضا ندارد، تمت هذه الرسالة الشريفة المعتبر الأمامية ...

ترجمه تحت اللفظی است. این ترجمه غیر از ترجمه الفيه است که نسخه ای از آن در کتابخانه آية الله مرعشی به شماره 4208 موجود است؛ خط: نستعلیق، كا: محمد حسین خیارچی، تا: رمضان 1075ق، در آخر یک صفحه از آغاز رساله «تنبيه الغافلین» بهاء الدین سرمدی درج شده؛ تملك: محمد بن عبدالله مدعو به شیخ حر در 1305 ق با مهر به سجع «یا هادی» (مربع)؛ واقف: احمد طاهری، 1351/5/13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، عطف پارچه، 44گ، 14 سطر، اندازه: 13/5×19سم [ف: [109-1

5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3118/2

آغاز: الحمدلله رب العالمين يعين شکر و سپاس مر خدای را که پروردگار عالميانست و الصلاة و السلام و رحمت و درود؛ انجام: پس اگر وقت اینها که مذکور شد بگذرد را بعد از آن بعد از وقت گذارد در غیر اینها قصد واجب نیست.

مترجم پس از آوردن مقداری از متن به ترجمه آن پرداخته است؛ خط نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1092ق؛ مصحح: 66گ (88پ - 154ر)، 14 سطر، اندازه: 13×18 سم [محدث ارموی مخ: 1-358]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18701

آغاز: بسمله، سپاس بیقياس موجودی را تقدست أسماؤه؛ انجام: مادامیکه تمام قرص سیاه شده باشد.

علاوه بر ترجمه، مطالبی هم بر آن افزوده است. اوراق انتهای نسخه ساقط می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: حنائی، جلد: مقوا، 26گ، 11 سطر، اندازه: 11× 16/2 سم [اهدائی ف: 3-88]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8712

آغاز: چند هست عهد کرده و شرط کرده شده و شرط این است به قبله کردن و راست ایستادن در حالت اختیار؛ انجام: از آن جهت که در خارج وقت می باشد و ایشان را وقت معین نیست و الله اعلم.

مترجم نامعلوم و از علمای قرن 11ق وی آن را با قلمی روان و شیوا ترجمه نموده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1120ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: سید علی اصغر اصغر زاده، اردیبهشت 1338؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه گالینگور، 13گ، 14 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 21/1 -148]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18520

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... سپاس مر خدای را که پروردگار عالميان است؛ انجام: و اشتبه اليومان بالثمان ولا يقضى الجمعة و لا العيدان و مشتبه شد که روز حضر است یا سفر اکتفا کند به هشت نماز و قضا ندارد جمعه بلکه نماز ظهر را ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ از انتها دو سطر و همچنین گوشه اکثر اوراق ساقط و زیر سطور ترجمه تحت اللفظی است؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 53گ، 10 سطر، اندازه: 10/7× 15/3 سم [ف: 21/1 -147]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18994

آغاز: بسمله، یعنی ابتدا می کنم بنام خداوند بخشاینده مهربان و مصنف رحمة الله ابتدا نمود به بسم الله؛ انجام: و سقوط تکرار اقوى است و انما يجب على التارك مع بلوغه و عقله و اسلامه.

علاوه بر ترجمه، مطالبی هم بر آن افزوده شده ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: میرزا محمد آموزگار پیوه ژنی، تیرماه 1372؛ کاغذ: حنایی، 70گ، 13 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 20-80]

10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1593/1

خط: نسخ، كا: علی اکبر بن ملامحمد بیارجمندی، تا: چهارشنبه 4 رجب 1207ق، جان دیه ملاسرای و شک رشت؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 56گ (3ر - 58پ)، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 1958]

11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7853/1 - 39/233

آغاز: محبان و مطيعان چنانکه شاهد است آیه الله نور السماوات و الارض الاية يا نور بخشنده شمس و قمر و نجوم کواکب و سیارات؛ انجام و در عرض مدت شش يوم به اتمام رسید این رساله و صلى الله على محمد و آله الطاهرين المعصومین

در ابتدا جملاتی از کتاب را می آورد و سپس ترجمه فارسی آن را بیان می کند؛ خط: نسخ، كا: محمد على بن احمد بیدگلی کاشانی، تا: دوشنبه 21 ذیقعده 1352ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوای سفید، عطف گالینگور، 60گ، 17 سطر، اندازه:

ص: 757

11× 18 سم [ف: 2-857]

12. تهران؛ الهيات، شماره نسخه: 551/5

آغاز: بسمله. الحمدلله رب ... اما بعد بدانکه این رساله ایست که تألیف کرده است شیخ الاسلام و المسلمین اعلم المتقدمين؛ انجام: نه قضای از آن جهت در خارج وقت می باشد و ایشان را وقت معین نیست. تمت الكتاب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 15 و 17 سطر (5 و 5/6 × 11/5 و 12 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف:-325]

الالفية (ترجمه) / فقه / فارسی

al-alfīya (t.)

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

ترجمه تحت اللفظی روانی است از رساله «الالفيه» شهید اول که در واجبات نماز نوشته بوده است. جز ترجمه ها دیگر الهیات (325/1) و دانشگاه (1593/1 ) و الذریعه (81/4 ).

آغاز: بسمله، حمد له ... و بعد این رساله ای است مختصر در بیان فرایض و واجبات نماز برای اجابت التماس کسی که اطاعت او بر من واجب بود و بر آوردن حاجت او غنیمت بود ... و این رساله مرتب است بر مقدمه و سه فصل و خاتمه اما مقدمه در تعريف نماز ...

انجام: جميع واجبات يوميه و غير يوميه که ذکر کرده شد و الحمد الله رب العالمين و الصلوة على نبينا محمد و آله اجمعين.

همانند:

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4208/3

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 9گ (82پ-90پ)، 25 سطر، اندازه: 14×22/5سم [ف: 209-11]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7586

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علی میرزا پسر خان میرزای اردوباری، تا: 18 شعبان 1020ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 28گ، 11 سطر (7× 12)، قطع: ربعی، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 642-16]

الالفية (ترجمه و شرح) / فقه / فارسی

al-alfīya (t. wa s.)

وابسته به: الالفية في فقه الصلاة اليومية = الفيه شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

ترجمه و شرح متوسطی است بر الالفيه شهید اول که مترجم در زمان استادش شیخ بهائی آن را نوشته است.

قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3940

آغاز دور باشد یا آن که از قربةً إلى الله بر سبیل مجاز موافقت ارادة الله اراده شده یا آن که مراد نزدیکی است به رحمت خدای و سبب اختیار این لفظ آن است؛ انجام: و سجده سهو در این صور بنابر قول اکثر اصحاب لازم نیست و شارح محقق را در این مقام تحقیقی است که ذکر آن مناسب می نماید خلاصه آن کلام آن که از اقسام افعالی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ترنج و سر، عطف پارچه، 150گ، مختلف السطر، اندازه: 13× 19 سم [ف مخ: 1-440]

- الألفية في النحو > الخلاصة في النحو

- الالفية في النحو > الخريدة الحبيبة

الفية الفنون / متفرقه / عربی

alfiyat-ul funun

محمد صادق بن حسن

mohammad sādeq ebn-e hasan

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26372

آغاز: بسمله. اعوذ بالله من الشيطان؛ انجام: الف بها الحقت بعد فالا ... سنه 1321

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم طبیب شیرازی، تا: 1321ق [رایانه]

الفية الكلام / کلام و اعتقادات، شعر / عربی

alfīyat-ul kalām

بحرانی، مکی بن صالح، ق 12 قمری

bahrānī, makkī ebn-e sāleh (- 18c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17433

بی کا، تا: 1136ق [دث. مجلس]

الفيه موسی = نحو موسی / نحو، شعر / عربی

alfīye-ye mūsā = nahv-e mūsā

موسی ولد بن محمود

mūsā valad ebn-e mahmūd

پس از ذکر چهارده فصل در مقدمه راجع به بیان اوصاف رب الأرباب، عدم معرفة الباری کنهاً و حقیقتاً، بیان معرفة الباري في الجمله، بیان امتناع معرفته كما هي هي، بیان علة خلق العالم، بیان اوصاف الرسول، بيان وصف فاضل نجیب میرزا تقي التقى، بیان طول عمره، بیان مساکن آبائه، بیان اوصاف میرزا محمد کاظم،

ص: 758

بیان اوصاف میرزا کوچک و میرزا ابوالقاسم، بیان حمد و شکر خدا و ذكر اسم منظومه، بیان علت انشاء منظوم به نام میرزا محمد علی) مطالب و مقاصد نحوی را در 335 فصل و باب ذکر می کند، که گاهی ابواب اصل و فصول فرع است و گاهی بالعكس. ناظم در مقدمه و خاتمه منظومه خود را «نحو موسی» و «حوریه» می نامد و آن را به نام میرزا محمد علی بن میرزا علی نقی بن حاج محمد سروده است و منظومه ای است بر وزن الفيه ابن مالک و آثار تقلید به خوبی هویداست.

تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3032

آغاز: القصد الأصلي في بيان اوصاف رب الارباب الذي عنده علم الكتاب و بين يديه فصل الخطاب و اليه اشار الفقير المحتاج إلى رحمة ربه العزيز الوهاب بقوله سلمه الله تعالى من كل شر آمین بسم الله الرحمن الرحيم، ابتدء بسم الهی ذى النعم - الخالق الخلق جميعا من عدم هو القديم العالم الحكيم و لم يزل حيا و لا ينوم؛ انجام: موسى الى الحوريه قد ارخا xx قل نحو موسى للنحو قد نسخا

خط: نسخ، كا: ظاهراً خود ناظم، تا: 1249ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 71گ، 10-13 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 1-94]

الفين = الهدايات / کلام و اعتقادات، شعر / عربی

alfayn = al-hadāyāt

حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن، - 1270 قمری

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī ebn-e amīr mo’men (- 1854)

تاریخ تأليف: جمعه غره ربیع الاول 1233ق

منظومه مفصلی است قریب به دو هزار بیت در اثبات امامت على (عليه السّلام)، شامل چندین «هدیه»، که به همین جهت به «الهدايات» موسوم شده است، از محمد تقی فیلسوف جدلی که باید پس از صفویان در قزوین سروده باشد. خود او می گوید: «تاريخه جاء لدى التدوين xx بالفضل في مدينة القزوین / بان تكون التأ بالخطاب xx لايحسب هاء لدى الحساب». در الذريعة (23: 286) رساله مویدیه مؤلف را که به فارسی و به نام فتحعلی شاه تأليف نموده یاد کرده است.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي من اجتهد xx عرفه الواجب مما يعتقد / وما ترى مجهولا الا عرفه xx وما ترى معلوماً الا صرفه

انجام: فالحمدلله الذي سوانی xx لمقعد الصدق بها ربانی / على رسوله السلام دائما xx و اوصیاه قائما فقائما

[الذريعة 162/25]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4812- 24/112

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمعه غره ربيع الاول 1233ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول ضربی، 102گ، 8 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-477]

2. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2528

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد سپاهانی، تا پایان محرم 1233ق؛ محشى؛ تملك: محمد صادق بن حاجی محمد رضی مازندرانی در همان سال؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 82گ، 11 بیت سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 3-183]

الالفين / کلام و اعتقادات / عربی

al-alfayn

کتابی است در امامت امام علی (عليه السّلام) شامل دو هزاد دلیل در چهار جلد و هر جلد شامل پانصد دلیل، مؤلف از تلامذه محقق قزوینی بوده و از مولی محمد امین استر آبادی یاد می کند. غیر از «الفين» علامه حلی است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1264- 7/164

آغاز: بسمله .. الله جل سلطانه جعل العلم بمصالح ... لان الله تعالی عز شأنه لعزته و رعاية مصلحة نظام الكل سد هذا الطريق كما ذكر الاستاد برهان الفضلاء المحقق القزوینی دام ظله العالی موافقا لما ذکره الفاضل المحقق مولانا محمد امین الاستر آبادی انجام: كذلك في موضع المفعول المطلق ليطبع والمتكبر الجبا المتصدی للفتوى والقضاء عن ظن وصلى الله على محمد و آله وسلم تسليماً كثيراً ... ثم بعون الله تعالى ... المجلد الثاني من كتاب الالفين ... ويتلوه انشاء الله المجلد الثالث من المجلدات الأربعة

جلد دوم، از دلیل 502 تا 1000؛ خط: تحریری، بی کا، تا: اواخر رمضان 1112ق؛ مصحح، حواشی از «صالح»؛ جلد: تیماج قهوه ای لولا دار، 204گ، 13-15 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 1-477]

الفين / فارسی

alfayn

توضیحی گزارش نشده.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17556

کا: علاءالدین تبریزی، تا: 1001ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 21/2× 31 سم [رایانه]

الالفين الفارق بين الصدق و المين / کلام و اعتقادات / عربی

al-alfayn al-fāriq bayn-aș șidq wa-l mayn

علامه حلی، حسن بن یوسف، 648-726 قمری

‘allāme-ye hellī, hasan ebn-e yūsof (1251-1326)

ص: 759

اهدا به: اوليجاتیو

تاریخ تأليف: 20 ربیع الاول 709 در شهرستان دینور (بخش اول)، غره رمضان 712 در شهرستان جرجان (بخش دوم)

هزار دلیل بر اثبات امامت علی بن ابی طالب (عليه السّلام) و هزار دلیل بر بطلان مدعیان خلافت می باشد، که آن را به درخواست پسرش محمد» در یک «مقدمه»، دو «مقاله» و یک «خاتمه» تألیف کرده است. 1038 دلیل آن در کتاب آمده و تألیف آن به اتمام نرسیده است و این مقدار را در غره ماه رمضان سال 712 به پایان برده است. کتاب در دو جزء است. جزء اول شامل 200 دلیل که در سال 709 به پایان رسیده و دوم را پسرش فخر المحققين مرتب کرده که ناقص است.

آغاز: الحمدالله مظهر الحق بنصب الأدلة الواضحة والبراهين وموضح الايمان عند اوليائه المخلصين ...

انجام: بالضرورة ولاشيء من غير المعصوم بداع الى ذلك بالامكان فلاشيء في الأمام بغیر معصوم.

چاپ: ایران، 1268ق، تبریز، سنگی، 1298 ق.، وزیری، 282ص؛ تهران، بی ناشر، 1296 ق.، رحلی، 185ص

[روضات الجنات ص 171 به نقل از خلاصه علامه، کشف الحجب و الاستار؛ الذريعه 2: 299؛ مشار عربی، 83-84]

شرح و حواشی:

1- نور العين في ترجمة الألفين

2- الالفين الفارق بين الصدق و المين (ترجمه)

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1686

آغاز: برابر؛ انجام: هذا آخر ما وجدنا ... و فرغ من تبييضها فخر الدين بن المصنف ... ببلدة الحلة الفيحاء و الروضة الزهراء

خط: نسخ تحریری، کا: محمد پسر احمد ... پسر مخلوف مدنی، تا: 853ق، جان ساری در پایان جزء 2 چنین آمده است: «هذا آخر الكلام من الجزء الثاني من كتاب الفين الفارق بين الحق و المين هكذا جزء المولى الامام الاعظم الحبر المكرم فخرالملة و الدنيا و الدین محمد بن مصنف الكتاب»، در پایان جزء اول نوشته شده: «آخر الكلام من الجزء الأول من كتاب الالفين ... و فرغ من تسويده الحسن بن يوسف بن مطهر الحلى في العشرين من شهر ربيع الأول لسنة تسع و سبعمأة ببلدة (اینجا سفید است و در نسخه ای دیگر: دینور) و فرغ من تبیضه ولده محمد بن حسن ...... من سادس جمادی الاول لسنة ست وعشرين بعد وفاة المصنف» و این عبارت نشان می دهد که علامه خود این جا را پایان جزء اول کتاب قرار داده است؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 316ص، 21 سطر، قطع: رقعي مربع، اندازه: 13× 17/5 سم [ف: 5-4]

2. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 274

آغاز و تحصیل النجاة لمجيهم المخلصين.. اما بعد فان اضعف عباد الله تعالی حسن بن یوسف؛ انجام: للعموم فظهر انه تع بین القول في كل الأحكام

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن خرمایی ضربی، 294گ، 15 سطر، اندازه: 11×16/5سم [ف:-29]

3. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2197/1 و 2394/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ از روی نسخه نوه مؤلف یحیی بن محمد بن حسن بن مطهر به تاریخ 10 رمضان 757 از روی نسخه پدرش فخر المحققین به تاریخ 17 ربیع الاول 754 از روی نسخه مؤلف (پایان کتاب)؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی لبه دار، 141گ (1پ-141پ)، 21 سطر، اندازه: 15/5× 24/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-177] و [عکسی ف: 6-484]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10773

خط: نسخ و نستعلیق، كا: على مسلمی، تا: 901ق؛ تملک: علی بن محمد بن حسن بن زین الدین املی از نوادگان شهید ثانی؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س 9ش 2-5]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11194

آغاز: الحمدلله واجب الوجود فلایتطرق اليه الامكان؛ انجام: و هذه فضيلة لم يحصل لغيره يدل على افضلية فيكون هو الامام

مشتمل است بر بخشی از جزو آخر کتاب و دارای دیباچه جداگانه است. ادله مذکوره در عنوان: «البرهان الأول، البرهان الثانی ... » آمده. بر برخی نسخه های رایج فزونی دارد؛ خط: نسخ، کا: محمد بن على اشجود عاملی و میر محمد بن ... در کتار (كذا)، تا: 16 محرم 918ق، این نسخه به خط دو كاتب است. بخشی از آن به خط محمد بن على الاشجود العاملی است که در تاریخ 16 محرم 918 در مکه از نسخه ای که به خط فرزند مؤلف بوده رونویس کرده، و بخشی دیگر به خط میر محمد بن ... ررکتار (كذ) است که به تاریخ 988 در مکه رو نویس کرده از نسخه ای که به خط فرزند مؤلف بوده؛ واقف: محمد رضی بن میرزا شفیع استرابادی، 13 جمادی الاول 1248 به وسیله شیخ محمد صالح علامه حایری در مرداد 1351 تسلیم کتابخانه شده؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه نیلی، 171گ، 23 سطر، اندازه: 12/5× 24 سم [ف: 11-36]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9802

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد حسینی استرابادی، تا: پنج شنبه 5 ربيع الثانی 951ق؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: تیماج زیتونی، 222گ، 17 سطر، اندازه: 16× 24 سم [ف: [35-11

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3160

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حسینعلی بن ناصر بحرانی، تا: 960ق؛ مصحح، حواشی با امضای «م م م»؛ کاغذ: فرنگی و اصفهانی نخودی، جلد:

ص: 760

تیماج مشکی، 207گ، 19 سطر (7/5×11/5 و 8/5×14/5)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 14-277]

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 1040

همان نسخه بالا [نشریه: 7-103]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14202

آغاز: برابر؛ انجام: نسخه: سنة أربع و ثلثمانه ... والحمدلله رب العالمين

خط: نسخ، كا: حسین قاضی، تا: 974ق [الفبائی:-65]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28

آغاز: ولدي العزيز على محمد اصلح الله له امرداریه كما هو بار بوالديه؛ انجام: فهذا آخر ما وجدنا من كتاب الالفين الحمدلله وحدة تم بعون الله.

خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 984ق؛ افتادگی: آغاز؛ در مهر وقف آن آمده: «وقف سرکار فیض آثار حضرت ثامن الائمه عليه السلام 1276»؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج عنابی، 170گ، 21 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-45]

10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4551

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ، 175 گ، 19 سطر (7× 15)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 13-3493]

11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2132

جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ فرزندش فخرالدین محمد حلی گواهی میدهد که این نسخه از روی نسخه بیاض پدرم نوشته شده است، این خط او مورخ 17 ربیع الاول 754 در نجف ( ياحله) است و می نویسد که اصل به خط پدرم است. این یادداشت به خط یحیی بن محمد بن الحسن بن مطهر پسر فخر الدین محمد حلی مورخ 757 در نسخه بوده است و از روی آن به خط تازه تری در پایان نسخه ما آمده است. فخر الدین در 6 جمادی الاول 726 جزو نخستین آن را به بیاض برده است؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سرخ، 128 گ، 25 سطر، اندازه: 15/2× 23/6 سم [ف: 1-46]

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 158

آغاز: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مذهب،؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: سوخته و تیماج مشکی، 298گ، 14 سطر (8× 18)، اندازه: 15× 27/5 سم [ف: 1-133]

13. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 94

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با تملک 1235 [ف: 3-71]

14. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 4/58/1 -6045

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تازه، 11 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم:-209]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1418ط

آغاز: بسمله. المائة السابعة من الأدلة الدالة؛ انجام: اما الملازمة فلانه لا طريق للمكلف الى تحصيل الحق.

از المائة السابعة من الأدلة الدالة على عصمة الامام آغاز می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً 10 و 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ، 419گ، 15 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: [117-24/3

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16972

آغاز: حكم يلزوم هذه المفاسد لانتفاء؛ انجام: لم تحصل لغيره يدل على افضليته فيكون هو الامام

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

17. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 368

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ روی برگ اول وقفنامه کتاب از میرزا محمد تقی لاهجانی به سال 1189؛ جلد: تیماج دورو، رو زرشکی، اندرون سبز، 192 گ، 17 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 2-262]

18. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3595

آغاز: لايعترض عليها لان المنع منها و الاعتراض عليها يتعلقان بنظر آخر غير النظر الاول؛ انجام: و في كل الأقوال و الأفعال و التروک و ذلك لا يمكن الا من عصمة النبي و الامام عليهما السلام فيجب ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، دارای امضای بلاغ «شیخ صالح بن عبدالکریم بحرانی»، محشی؛ جلد: مقوایی ابر و باد، عطف تیماج قهوه ای، 104گ، 22 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [محدث ارموی مخ: 1-177]

19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 308- 2/128

آغاز: برابر؛ انجام: فهذا البعض إما أن يكون هو الامام اوغيره والثاني محال لان الامام اعلى مرتبة من الكل فتعین

خط: نسخ، كا: نصار بن محمد الحويزاوی، تا: دوشنبه 3 جمادی الاول 1016ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی، مجدول، 214گ، 18 سطر، اندازه:14/5 ×20/5 سم [ف: [478-1

20. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2407

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حسن بن محمد بن عبد العالي، تا: شنبه 17 شوال 1017ق؛ مصحح، دارای امضای بلاغی بدون نام، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 286گ، 16 سطر، اندازه: 12× 19 سم [محدث ارموی مخ: 1-177]

21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 30

آغاز: تعالى ومحال أن يوجبه الله تعالى والالزم التكليف بالضدين؛ انجام: فهذا آخرما وجد من كتاب الالفين و الحمدلله وحده و ذلك في غره رمضان سنه اثنی عشر و سبعمائه و كتب حسن بن المطهر ببلدة جزجان في صحبة السلطان الاعظم غیاث الدین محمد خلدالله ملکه ... سنه 1017

خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1017ق؛ افتادگی: آغاز؛ عبارت مهر

ص: 761

وقف: «وقف سر کار فیض آثار حضرت ثامن الائمه سلام الله عليه 1276»؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج دو رویه رو زرشکی درون قهوه ای، 119گ، 17 سطر، اندازه: 12× 21 سم [ف: 1-47]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17882

آغاز: بسمله و به ثقتي هذا الكتاب المسمى بالالفين الفارق بين؛ انجام: و الوصي و الهما صلى الله علیه و اله ... مروتی خواهد شد

خط: نسخ، كا: محمد مومن بن شمس الدین محمد اصفهانی، تا: 1045ق [رایانه]

23. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 102/2

آغاز: برابر

خط ثلث جلی، کا: خواجه فراست، تا: 1060ق؛ از روی نسخه نوه مؤلف یحیی بن محمد بن حسن بن مطهر نوشته شده در سال 757 که آن هم از روی نسخه پسر مؤلف فخرالدین نوشته شده، سال 754 و آن هم از روی نسخه مؤلف، در آخر کتاب کاتب این عبارت را آورده است: «معلوم مؤمنان بوده باشد که کتاب الفين غلط بسیار داشت در اصفهان خدمت فضلاء تنقيح كتاب مذکور دادیم چناچه نسخه حاجی اسمعيل جوزدانی را سه مرتبه صحت دادیم با نسخه قاضی ابو الحسن و نسخه شیخ یونس جزایری و نسخه منشی الممالك و نسخه میر محمود استر آبادی و ظاهرأ هزار و چند بیت افتاده بود در کتاب حاجی اسماعیل نوشتیم و ظاهراً غلط تصحيف خوانی سه هزار غلط بوده باشد که ساخته شد در آن کتاب و بعد از دو سال ظاهراً که تنقیح آن دادیم بعد از آن این نسخه را جهت خود نویسانیدیم و حساب کرده بودیم و غلطها را در آنجا ساختیم و آخر این نسخه را از روی آن کتاب پاکیزه نوشته شد و چون خوانده بودم که در تعصب دینی از سنگ سخت تر می باید بود بنابراین چون این کتاب در دین بود بعد از فراق هفت هشت ده سال که تفحص نسخه ها نمودم و صحت دادم این نسخه را نوساندیم مؤمنان از این نسخه غافل مشوید»، مصحح، مقابله شده در 18 جمادی 1060؛ مهر: «اللهم صل على النبي الهاشمی» (بیضی)؛ تملك: محمد مهدی بن رضی الدین با مهر «يضيء بالله نقسي عبده محمد مهدی 1118» (مربع)؛ واقف: رمضانیه، 1230؛ جلد: تیماج تاجدول مذهب، 545 ص (1-545)، 19 سطر، اندازه: 17× 30 سم [ف:-60]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 330/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا (1-545) [عکسی ف: 1-389]

24. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3155

آغاز و انجام: برابر؛ و کتب حسن بن مطهر ببلدة جرجان في صحبة السلطان الاعظم غیاث الدین محمد ...

خط: نستعلیق، كا: عباس بن محمد گنجهای معروف به ناسخ، تا: 1067ق؛ پشت برگ اول به سال 1071 وقف نامه ای مسطور است، و آخر وقف نامه مهری به سجع «یافت از مهر علی هدایت عباس»؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا، 175 ص (167+8)، 19 سطر، اندازه: 13× 24 سم [ف: 3-1053]

25. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2823/1

آغاز و انجام: برابر

شامل هزار و بیست و دو دلیل از ادله کتاب را در بر دارد؛ خط: نسخ، كا: محمود بن جلال فیروز آبادی، تا: 1074ق؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی با ترنج و سرترنج با گل و بو ته ضربی به رنگ زر مقوایی، 164گ (3-167پ)، 25 سطر (6/5×16)، اندازه: 12/5 ×25سم [ف: 13-325)

26. تهران: شهشهانی، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1074ق [میراث اسلامی: 5-603]

27. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: محمد محسن بن أمير حسن ابهری جی، تا: جمعه 12 ربیع الأول 1075ق؛ مجدول [تراثنا: س 18ش 1و 2-205]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7254

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن احمد بن عبد الله بن ولید، تا: 7 شعبان 1075ق؛ مجدول، مصحح، دارای نشان بلاغ؛ جلد: تیماج مشکی، 166گ، 24 سطر، اندازه: 19× 29 سم [ف: 19-49]

29. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 189

آغاز: برابر؛ انجام: لا تحصى كثرة و الحمد لله رب العالمين ... و کرم.

خط: نسخ، بی کا، تا:23 ذیحجه 1084ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 300ص، 21 سطر، اندازه: 16× 25 سم [ف: 1-190]

30. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1673/1

نسخه اصل: کتابخانه سید محمد على روضاتی، اصفهان؛ خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهيم بن عبد الله بن نظام الدين بن عبدالله بواناتی، تا: 10 ذیقعده 1085ق، جان شیراز؛ 240 ص (2-241) [عکسی ف: 5-121]

31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5207

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن اسدالله، تا: پنج شنبه 14 رمضان 1085ق؛ روی برگ اول دعاء عقيقه؛ تملک: سید نعمت الله ابن عبدالله حسینی جزائری؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 140گ، 24 سطر، اندازه: 14× 26 سم [ف: 14-7]

32. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4196

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1087ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 114گ، 21 سطر، اندازه: 19/5×29/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-177]

33. تهران؛ موزه ملی؛ شماره نسخه: 35

كا: محمد قاسم، تا: 15 ذیحجه 1089ق، افتادگی: آغاز (یک ورق) [نشریه: 3-119]

34. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 941

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1092ق؛ مصحح، تملك: على رضا ملقب به ضياء الدين ابن ابوالحسن خراسانی در سلخ رمضان 1218؛ اندازه: 12/5× 19 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

ص: 762

35. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 268

آغاز: برابر؛ انجام: و کتب مصنف هذا الكتاب حسن بن یوسف بن علی بن مطهر الحلى ببلده جرجان في صحبه السلطان الاعظم غیاث الدین محمد خلد الله ملکه و سلطانه و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرين الف الف تحيه.

خط: نسخ، كا: محمد شريف بن ملا شمس الدين محمد رانکوئی، تا: 1093ق، جا: رشت؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 227 گ، 18 سطر (7× 15)، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 7-241]

36. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 262- 2/82

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: ظهير، تا: شوال 1094ق؛ تملک: سردار کابلی «حیدر قلی بن نور محمد خان» در 1347 به کرمانشاه، احمد بن زین الدین؛ مهر: «افوض امرى الى الله عبده محمد» (مربع)؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 157گ، 23 سطر، اندازه: 12×21/5سم [ف: 1-478]

37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13720

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد تقی حسینی، تا: ذیحجه 1096ق [الفبائی: 65]

38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21107

آغاز: برابر؛ انجام: امر اخيرا من ماضيه في رجب المرجب 1371

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه ]

39. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 42/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد حسن بن قاسم کاظمی الوندی اصلاً نجفی مولداً و مسکناً و مدفناً، تا: جمعه شعبان 1100ق؛ 85گ (204ر - 288پ) [ف: 1-45]

40. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1556

آغاز: فهو عالم و لا شك أن كل محدث دليل على الله تعالی؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: حاج وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی، 126گ، 19 سطر (7× 19)، اندازه: 14× 26 سم [ف: 3-988]

41. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 988- 6/78

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ جلد: مقوا عطف تيماج قهوه ای، 178 گ، 17-19 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 1-478]

42. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4608/2 - 23/128

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ جلد: مقوای اسلیمی عطف و حاشیه تیماج سرخ، 113گ، 22 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 1-478]

43. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1362

آغاز و انجام: برابر؛ سپس کاتب نسخه این عبارت را از ذیل نسخه اصل نقل کرده است: ذلک في غرة رمضان المبارک سنة اثنی عشر و سبعمائه و كتب حسن بن المطهر ببلدة جرجان في صحبة السلطان المعظم غیاث الدین محمد و فرغ من تبييضها مولانا الامام الاعظم فخر الدين ابن المصنف سنة أربع و خمسین و سبعماته ببلدة الحلة.

خط: نسخ و ثلث، كا: محمد مرشدی، تا: 1101ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج قرمز، 427ص، 19 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 15× 24 سم [ف: 4-123]

44. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6342

تا «کب س» از الف اول را دارد؛ خط: نسخ، كا: محمد رفيع بن محمد تقی کنداری، تا: 1 ذیحجه 1109ق، جان شیراز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 184 گ، 25 سطر، اندازه: 15×25/5سم [ف: 3-183]

45. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5230- 26/110

آغاز: مقامه في ذلك ولابد أن يمتاز عن بنی نوعه بنصٍ الهی او معجز ظاهر لاستحالة الترجيح من غير مرجح؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 23 ذیحجه 1119ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول مذهب و محرر، دارای علامت بلاغ؛ جلد: روغنی، 175گ، 19 سطر، اندازه: 13× 24سم [ف: 1- 479]

46. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 197 حکمت

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد حسین، تا: 14 محرم 1128ق، جان سپاهان؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج و جدول و منگنه دار، قطع: ربعی [ف: 2-74]

47. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29

آغاز: بسمله. حمدله. اما بعد. فان اضعف عباد الله تعالى الحسن بن یوسف بن المطهر الحلى يقول اجبت سؤال ولدي العزيز على محمد اصلح الله؛ انجام: قال الله تعالی و بشر الذين آمنوا أن لهم قدم صدق عند ربهم الامام يرشد.

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام (حدود 10 برگ)؛ واقف: نادرشاه افشار، 1145ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج دار چینی، 239 گ، 15 سطر، اندازه: 15×20/5 سم [ف: 1-46]

48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 340

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ واقف: آقا زین العابدین، سال 1166؛ 147گ، 23 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 4-31]

49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 165- طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: الإمام إما أن يكون معصوماً في تبليغ اولا و الثاني يستلزم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، به جز صفحات 12 الی 29 که متعلق به قرن 11-12 است؛ کاغذ: فرنگی اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 36گ، 14-15 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [ف: 24-123]

50. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 165 ط

ص: 763

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف:-79]

51. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2173

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، دربرگ آخر یادداشتی در جمعه 6 شوال 1263؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 135 گ، 19 سطر، اندازه:14/5 × 22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-177]

52. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5723- 29/63

آغاز: برابر؛ انجام: کوقال تعالی و ... الحق وانتم تعلمون اقول لابد في الامام من نفي ذلك عنه ... هذه غاية من غايات نصب الامام الان مراد الله تعالى من بعثة

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ تملك: محمد مقیم بن محمد امین کاشانی؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج مجدول گرهی پشت جلد اسلیمی، 81گ، 24 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 1-479]

53. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 171/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق، قطع: خشتی [ف:-100]

54. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 152

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ مخلوط به نستعلیق، بی کا، تا: 9 شعبان 1258ق؛ مصحح؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج دار چینی، 230گ،15 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف:-28]

55. قم: دار الحديث؛ شماره نسخه: 277

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حاج محمد تقی بن حاج معصوم بن حاج محمد حسن قزوین، تا: سه شنبه 26 شعبان 1265ق، جان شیراز؛ کاتب نوه میرزا محمد حسن قزوینی مؤلف «کشف شريعة الغراء» است؛ جلد: تیماج زیتونی مجدول گرهی، 155گ، 19 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف:-219]

56. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1688

جلد اول و دوم؛ خط: نسخ و ثلث، كا: سید کاظم طباطبائی اصفهانی، تا: 1283ق، جان تهران؛ در ذیل جزء اول این صورت خط مؤلف و پسرش موجود و مضمون آن چنین است: در 729 در دینور از آن فراغت یافته و سپس فرزندش در 723 (پس از وفات مصنف) در حدود او جان آن را پاکنویس کرده است، در ذیل جزء دوم صورت خط مصنف و فخر المحققين نقل نشده و کاتب نوشته: «تم المجلد الثاني من كتاب الالفين»، امتیاز دیگر این نسخه آن است که کاتب بجای حروف ابجد شماره ها را به حروف نگاشته و نیز به جای «البحث السابع»، «المقالة الأولى» نوشته، در یک یادداشت نوشته شده: «مرحمتی حضرت عليه عاليه والده دامت خدار تها»، مجدول؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: میناکاری شده، 482ص، 16 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14/5× 23 سم [ف: 5-9]

57. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 732- 5/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، با علامت بلاغ، در اول نسخه وقف به تاریخ 1295؛ جلد: تیماج سرخ، سوخت، ترنج باسرولچکی، مجدول، 152گ، 17 سطر، اندازه: 7× 29سم [ف: 1-478]

58. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8939

بی کا، بی تا؛ چاپ سنگی است که علی اکبر به سال 1296 نوشته با حواشی دست نویس میرزا محمد بن سليمان تنکابنی به خط خودش؛ روی برگ اول وقف نامه کتاب به تاریخ 28 جمادی الاول 1301، جلد: تیماج قهوه ای، 93گ، 30 سطر، اندازه: 21×34سم [ف: 23-112]

59. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1687

آغاز: برابر؛ انجام: کب، قوله للذين احسنوا الحسنى الايه كل امام داع ... فلا شيء من الامام بغیر معصوم

پایان این نسخه، پایان دلیل 1022 است و اضافه ای ندارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، در پایان جزء نخستین (پایان دومین سد) کاتب در غلطی عجیب افتاده است. عبارت چنین است: «هذا آخر الكلام في الجزء الأول من كتاب الالفين ... فرغ من تسویده حسن بن يوسف ابن مطهر الحلى في العشرين من ربيع الاول سنة احد و ثلثون و ثمان ماه». ظاهراً تاريخ نسخه ای که کاتب، این نسخه را از روی آن می نوشته 831 بوده و با افتادن یک یا دو سطر از این نسخه عبارت بدین صورت در آمده است؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم شکری آهار مهره، جلد: تیماج منگنه قرمز روشن، 360ص، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 5-8]

60. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14217

آغاز: برابر؛ انجام: ماوجب لدفع وحبه الحاجه لايمكن ان يو کد وجه الحاجه و وجه الحاجه

خط: مختلف، بی کا، بی تا [الفبائی: 65]

61. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18662

بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 18/5 × 27/7 سم [رایانه]

62. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25835

بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه]

63. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17133

بی کا، بی تا، تملک: بهاء الدين محمد حسینی [د.ث. مجلس]

64. مشهد: مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 16

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ واقف: ملا عبد السميع؛ کاغذ: ترمة، 21 سطر (7× 17)، اندازه: 13/5× 24 سم [تراثنا: س 6 ش 1-73]

65. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: 1 مجموعه بدون شماره

بی کا، بی تا، افتادگی: انجام [دليل المخطوطات: 1-264]

66. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2132/1

آغاز: برابر ؛ انجام: و اذا عانده جماعة كثيرة للمنوص عليه و فوضوا امرهم إلى غيره لم يكن ذلک قادحا في وجوب التنصيص اذا

ص: 764

لايلزم من وجوب الشيء العمل به على من وجب عليه ...

تنها پانزده دلیل را در بردارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: شکری فرنگی، جلد: مقوایی، رویه کاغذ ابری رنگی، عطف و گوشه تیماج حنایی، 12گ (3پ -14پ)، 16 سطر (8× 14)، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 11-367]

الالفين الفارق بين الصدق و المين (ترجمه) / کلام و اعتقادات / فارسی

al-alfayn al-fāriq bayn-aş şidq wa-l mayn (t.)

وابسته به: الالفين الفارق بين الصدق و المين؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726)

ترجمه فارسی الالفين علامه حلی که به امر شاه طهماسب صفوی انجام شده است. ترجمه ای از الالفين به نام نور العين در کتابخانه مرعشی موجود است (ج 24، ص 46) که شاید همین اثر باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10063

آغاز: تحيات وافيات بر سید کاینات و خلاصه موجودات مهر سپهر .. انجام: معاصی در جميع اوقات و احوال برای همه مردمان با عدم مانع و حصول ...

از علمای قرن 11، معاصر شاه طهماسب صفوی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول زرین؛ جلد: تیماج مشکی، 402گ، 14 سطر، اندازه: 12× 17 سم [ف: 32-85]

الالفين في وصف صفات سادة الكونين / تاریخ

پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) / عربی

al-alfayn fī wasf-i şifāt-i sādat-il kawnayn

حافظ برسی، رجب بن محمد، ق 9 قمری

hāfez-e barsī, rajab ebn-e mohammad (- 150)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29193

آغاز: بسمله الحمدلله الذي منزل القطر و مالک الخلق و الامر و الصلوة و السلام على محمد و اله الذين ساد و البرایا؛ انجام: و امالی یوم مالی موصولة بكرامتهم اخذ ... تک یا رب اللهم ارزقنا شرف ملاقات ... بحق محمد و عترته الطاهرین امین یا رب العالمين خط: نسخ، بی کا، تا: 1300 ق [رایانه]

- الفيه > الفية

الفيه و شلفیه = باهنامه طب / فارسی

alfiye va salfiye = bah-name

در بیست و چهار «باب» گویا ریشه آن رساله ابوبکر ازرقی هروی (در گذشته 527) باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 450

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ با 34 مجلس تصویر زن و مرد و خرس و خر؛ تملک: محمد حسین همدانی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی با ترنج، 121 گ، 17 سطر (8× 16)، اندازه: 13× 24 سم [سنا: ف: 1-263]

الفيه و شلفية / طب / فارسی

alfīye va šalfīye

دستورهایی برای کم موئی و رنگ کردن مو و مجعد ساختنش و همچنین داروهایی که در قوه باه مؤثر است و سرانجام کتاب را در بیان اقسام جماع به پایان می رساند.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5421

آغاز: هو الله شانه تعالی. بسمله. الحمدلله ... اما بعد چنین گوید مؤلف خاکسار. که شبی در عالم رؤیا دختریرا دیدم در غایت زیبائی؛ انجام: و این قسم جماع را نیک الكلان می نامند و تصویرا اشکال اینست که در آن صفحه می باشد ... تمت بالخير

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا قهوه ای، 20 گ، 21سطر [ف: 16-328]

الفيه و شلفيه = راز عشاق / طب / فارسی

alfīye va šalfiye = rāz-e ‘oššāq

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16650

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

القاب = ذیل رساله القاب / نامه نگاری / فارسی

alqāb = zeyl-e r.-ye alqāb

نصیری طوسی، محمد رضا بن عبد الحسين ، -1100

قمری

nasīrī tūsī, mohammad rezā ebn-e “abd-ol-hoseyn (- 1689)

رساله ذیلی است به رساله القاب پدرش. وی از رساله القاب که پدرش نوشته بدین گونه یاد کرده است: «چون نواب مرحوم والد ماجد در رساله القاب که مشحون به قواعد و آداب احکام و مکاتیب است دستور مکاتیب اشرف به مخدرات اقوام و اولاد عالیمقام را درج نکرده بودند در این وقت که 18 شهر جمادی الاول سنه 1080 تخاتوی ئیل است کمترین خلائق محمد رضا بن عبدالحسین طوسی ... مناسب دید که در ذیل این رساله مرقوم گرداند». نصیری طوسی نخست نمونه هایی از مکاتیب پادشاه را به زنان (با نسبت های مختلف) نوشته و سپس در 1094

ص: 765

و در ذیل آن نمونه هایی از مکاتیب مختلف نزدیكان شاه (زن و مرد) را به شاه افزوده است و از سخنی که در آغاز قسمت دوم دارد پیداست که پدرش در رساله القاب نه مکاتیب شاه را به زنان یاد کرده و نه مکاتیب اقوام نزدیک شاه را به او و او در اینجا خواسته است رساله پدر را از این هر دو جهت تکمیل کند. در پایان قسمت اول و آغاز قسمت دوم آورده است: «چون دستور مکاتیب اشرف به ذکور اقوام [بود] و مکاتیب ایشان و اناث اقوام همایون نوشته نشده بود، بتاريخ غره شهر محرم الحرام سنه 1094 ایت ئیل کمترین خلایق محمد رضا بن عبدالحسین الطوسی مرقوم ساخته به خدمت اشرف فرستاده شد». قسمت اول این منشآت (نامه های شاه به اقوام و نزدیکان زن خود) عينة در باب پنجم از منشآت سلیمانی - که به امر شاه سلیمان صفوی ( 1099-1071 ) ساخته اند - وارد گردیده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/250

بی کا، تا: بین 1063 تا 1141ق؛ ذیل این نوشته نیز نگارشی از همان نصیری طوسی (نویسنده ذیل رساله القاب) است و در کنار صفحه، حاشیه ای با نشان «رض» که نشان «رضا» است، نوشته های این دو صفحه بیاض نیز به قلم احمد غلام است؛ جلد: تیماج یک لا قرمز، اص (356)، قطع: بیاضی، اندازه: 15/5× 33 سم [ف: 1367-10]

القاب / ادبیات فارسی

alqāb

محمود خان ملک الشعراء، محمود بن محمد حسین، 1311-1228 قمری

mahmūd xan malek-oš-šoʻarā', mahmūd ebn-e mohammad hoseyn (1813-1894)

گویا از ملک الشعراء صبا که به درخواست امین السلطان و دستور شاه و در روز چهارشنبه 4 شوال 1303 در کاخ صائب قرانیه نیاوران نزد ناصر الدین شاه بود و این کتاب را آغاز کرده و می خواست در آن مقدمه ای بگذارد در وضع کتاب و ترتیب القاب به تهجی با تاریخ کسانی که لقبی گرفته اند و جز مقدمه در نسخه چیز دیگری نیست.

چاپ: به کوشش ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، 19 (1352): 88-62 .

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3425/1 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای دکتر محسن صبا؛ بی کا، بیتا [فیلمها ف: 138-2]

القاب / تراجم / فارسی

alqab

ملک المورخین، هداية الله بن محمد تقی، - 1322 قمری

malek-ol-movarrexīn, hedāyat-ol-lāh ebn-e mohammad taqi (- 1904)

فهرست نام های درباریان قاجار پس از دیباچه القاب است در جدول به ترتیب تهجی از الف تا یاء با نام های اشخاص، در پایان سرگذشت میرزا عبدالوهاب خان آصف الدوله و میرزا مهدی خان آجودان مخصوص و غلامعلی خان غزيز السلطان است.

تهران، ادبیات، شماره نسخه: 33 - ب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز، آغاز از دیباچه افتاده؛ کاغذ: فرنگی، 40گ، 20 سطر (15× 28)، اندازه: 21× 34 سم [ف: 1-33]

القاب اسامی / فارسی

alqāb-e asāmī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10359/2

آغاز: محمد را شمسا، احمد را جمالا، محمود را بدرا؛ انجام: يوسف را ضياء، قاسم را سراجاً.

در این نسخه آمده «القاب اسامی کس را که در مکتوبات می نویسند بدین موجب است محمد را شمسا یا جلالا نویسند على را زینا و ... الخ»؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، 3ص (52-54)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 340-32]

القاب بيت وافی و القاب اجزاء / عروض و قافيه / عربی

alqāb-e beyt-e vāfī va alqāb-e ajzā'

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 19320/7

مقالی است در بحور اشعار؛ خط: نسخ، كا: مصطفی بن ابراهيم بن محمد، بی تا، جان دار الحدیث سلیمانی؛ جلد: تیماج بنفشهای رنگ لولایی، 9گ، 19 سطر (6/5× 14/5)، اندازه:12×19/5 سم [ف: 2-1392]

- القاب ربع > ربع مجيب مخترع

القاب الرسول و عترته / فضائل و مناقب / عربی

alqāb-ur rasūl wa ‘itrat-ih

قطب راوندی، سعید بن هبة الله، -573 قمری

qotb-e rāvandī, sa‘īd ebn-e hebat-ol-lāh (- 1178)

در بیان القاب حضرت رسول اکرم و اولاد گرامی آن حضرت (صلّي الله عليه و آله) است، در یک «مقدمه» و چهارده «باب»: 1. القاب النبي؛ 2.

ص: 766

ذکر امیر المؤمنين على؛ 3. ذكر فاطمة بنت رسول الله؛ 4. ذکر الحسن و الحسين؛ 5. ذكر الامام علی بن الحسين؛ 6. ذکر محمد بن على؛ 7. ذكر الامام جعفر بن محمد؛ 8. ذكر الامام موسوی بن جعفر؛ 9. ذكر الامام علی بن موسوی؛ 10. ذكر الامام محمد بن على التقى؛ 11. ذكر الامام علی بن النقى؛ 12. ذكر الامام ابی محمد الحسن بن على؛ 13. ذكر الامام صاحب الزمان. هر یک از ابواب دارای چند فصل» می باشند. در انجام نسخه ای که این نسخه از روی آن کتابت شده، چنین آمده است: «تأليف بعض المحدثين و المورخين من قدمائنا». با توجه به اسناد موجود در کتاب از «ابن مردویه» و «ابن ابی الثلج» و قرائن دیگر احتمال داده شده است که مؤلف قطب راوندی باشد چه در ضمن مؤلفات او از کتابی با عنوان «القاب الرسول و فاطمة و الائمة عليهم السلام» یاد شده (ریاض العلماء 425/2) و اگر آن را با تاریخ احتمالی تأليف ضمیمه کنیم با کمی تسامح با زمان قطب رواندی تطبیق خواهد کرد.

آغاز: اما بعد حمد الله الذي انزل القاب اوليائه على التخصيص من السماء و الصلاة على محمد و آه المخصوصين من قبل الله باشرف الالقاب و الأسماء، فان بعض الأصدقاء المحققين و العلماء الربانيين سألني أن أذكر القاب رسول الله و الثمة المعصومين.

انجام: فتبسم ابو محمد انا معاشر الأئمة ننشأ في يوم كما ينشأ غيرنا في السنة، قالت ثم كنت أسأل أبا محمد عنه بعد ذلك فقال: استودعناه الذي استودعت ام ولدها. تم.

چاپ: در ضمن میراث حديث شیعه، قم، مؤسسه فرهنگی دار الحدیث، دفتر اول، 1377ش، با تحقیق سید علیرضا سید کباری

[مقدمه تصحیح این رساله در میراث حديث شیعه 15/1]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2272

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 صفر 1119ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 27گ، 14 سطر، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 6-258]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12890/4

آغاز و انجام: برابر

در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ زیبا، كا: عبدالرحيم بن ابوالفضل افشاری زنجانی، تا: 1393ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی زرد، 44گ (83پ -126 پ)، 12 سطر، اندازه: 6× 19/5 سم [ف: 32-690]

القاب العروض

عروض و قافيه / فارسی

alqāb-ul ‘arūd

وحیدی بیهقی، محمد بن يوسف، ق 8 قمری

vahīdī beyhaqī, mohammad ebn-e yūsof (- 14c)

بیهقی زیر عنوان القاب العروض 45 نام با شرح مختصر آنها و نیز صورت پنج دائره عروضی که به گفته وی تأليف يوسف عروضی می باشد و شانزده بحر علم عروض را در پنج دائره وضع نموده و در آخر عروض خود (بیهقی) آورده است و در اینجا همان دوائر ولی بزرگ تر با شرح و بسط بیشتری ترسیم گردیده است.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 313/12 صدر

کاتب = مؤلف، تا: قرن 18 کاغذ: حنائی، جلد: تیماج، 7گ، 15 سطر، اندازه: 12× 16 سم [ف: 2-448]

القاب على علیه السلام / تاریخ معصومین / فارسی

alqāb-e 'alī ‘alay-he-s-salām

اخطب خوارزم، موفق بن احمد، 2484-568 ؟ قمری

axtab-e xārazm, movafaq ebn-e ahmad (1092-1173)

در این رساله القاب و فضايل امير المؤمنین علی یک یک شمرده و علت وضع هر یک از این القاب بیان می شود، که ضمنا تاریخی از زندگی امام اول شیعیان است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 431/5

آغاز: هذا نبذ من فضائله (صلّي الله عليه و آله) اما القاب على بن ابی طالب عليه السلام امير المؤمنين يعسوب الدين؛ انجام: و مصلى القبلتين انسب من في الاحسبتین و اعلم من في الحرمین

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، رویه ساغری، 5ص (96-100)، 15 سطر (9/5× 17)، اندازه: 16/5× 21 سم [ف: 1-413]

القاب المد / تجوید /عربی

alqāb-ul madd

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 303/12

خط: نسخ، کا: محمد بن محمود النصير الطوسی، تا: قرن 8؛ نیم صفحه [ف: 5-15]

القاب المعصومين من الكتاب المبين / فضایل و مناقب / عربی

alqāb-ul ma‘şūmīn min-al kitāb-il mubīn

موسوی یزدی، حسین بن جعفر، ق 14 قمری

mūsavī yazdī, hoseyn ebn-e ja'far (- 20c)

تاریخ تأليف: 1291ق

در سه «باب»: 1. ما نزل من القرآن فيه اسم علی و لفظة آل محمد و الائمة و الامام؛ 2. الايات التي کني الله فيها عن الأئمة (عليهم السّلام)؛ 3. فضائل امير المومنین علی (عليه السّلام).

ص: 767

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7456

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 20 گ، 24 سطر (8/5× 15/5)، قطع: خشتی، اندازه: 17× 24 سم [ف: 16-577]

2. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3434/8

انجام: قال الذين اخذ عليهم من ولايتنا

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 15سطر، اندازه: 14× 22 سم [ف: 5-1652]

القاب نامه / متفرقه / فارسی

alqāb-nāme

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17662 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

الألقاب و التواقيع / ادبیات عربی

al-alqāb wa-t tawāqi“

القاب و اوصافی که برای مراتب مختلف اشخاص به کار برده می شود توقيعات و امضاهایی که در اسناد رسمی و برای موضوعات مختلف و ذیل نامه ها و قراردادها نوشته می شود، ضمن یک «باب» و هجده «فصل»: باب: في جوامع الألقاب على اختلاف المراتب؛ فصل: في المداینات، في المراهنات، في المبايعات، في الاجارات، في الأقارير و الانتقالات، في قبض الحقوق و البرات، في الو کالات و ما يتبعها، في الأوقاف و المسبلات، في الطلقات و المخالعات، في المصالحات، في الشركات، في احياء الأموات، في الهبات و الحوالات، في الو صايا وابعد الوفاة، في قسمة الأملاک و المشاعات، في العواری و الأمانات، في الشفعة و فسخ المبایعات، في المناکحات. پس از آن فواید مناسب موضوع کتاب آورده شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9304

آغاز نسخه: و لا يتعب كاتبها بتفکر و تدبر عند تغير هذه البنيات و المصلى في حلبة الذكر ما او حزته غاية الايجاز؛ انجام: از کی الشاهد المذكور منهياً تعديله الى الجناب العالي.

خط: نسخ، كا: احمد بن ابی بکر بن احمد بن السدید، تا: قرن 68 افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج زرد، 51 گ، 15 سطر، اندازه: 13/5×19/5 سم [ف: 24-97]

القاب الوزراء = نسائم الاسحار و لطائم الاخبار / ادبیات / عربی

alqāb-ul wuzarā' = nasā'im-ul asḥār wa lațā’im-ul axbār

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 158 -عکسی

از ترکیه کتابخانه ایاصوفیه شماره 3487؛ بی کا، تا: ظاهراً 522ق

[نشریه: 2-271]

القاب و کنیت اسامی / فارسی

alqāb va konyat-e asāmī

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10931/2

فایده ای کوتاه در نوشتن کنیت و القاب برای اسامی مختلف و کارهای مختلف افراد. به تناسب اسم برای هر کس لقبی آورده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ سطور چلیپا و اندکی معمولی؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا دارای طرحهای اسلیمی مجدول گرهی عطف و سجاف مشکی بیاض، 1ص (68پ)، سطور چلیپا (10/5 ×19/5)، اندازه: 12/5×21/5سم [ف: 20-512]

جد

الکتریسته / فیزیک / فارسی

elekterīsīte

رساله ای است در بیان الکتریسیته (نیروی برق) که ظاهراً از کتاب های دارالفنون می باشد که از کتاب های اروپایی ترجمه شده است، در 9 «فصل»: 1. فوائد اصليه الكتریسیته در 8 مطلب؛ 2. الكتریسیته رستاتیک و قوه جاذبه و دافعه آن؛ 3. الکتریسیته آنفلوآنس؛ 4. الکتریسیته دسیموله؛ 5. الكتريسيته دینامیک؛ 6. اعمال پیل؛ 7. الكتریسیته و مغناطیس با هم؛ 8 مغناطیس نمودن به واسطه جریان الکتریسیته؛ 9. اند و کسیان که حاصل می شود از کوران الکتریک با منیتیک.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6640

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این کتاب مشتمل است بر چند فصل فصل اول در فوائد اصلیه الکتریسیته و این شامل است بر چند مطلب مطلب اول الکتریسیته یکی از عاملهای طبیعی است که وجود او ظاهر می شود به واسطه جذب و دفع؛ انجام: و به واسطه پرده مرکب است از چند حباب که این حبابها مملو اند از ده قسمت آب و یک قسمت البومین و نمک طعام.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1278ق، دارای چند شکل مهندسی آب رنگ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 81گ، 17 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 20-168]

الکتریسته / طبیعیات / فارسی

elekterīsīte

کتابی است در طبیعیات به روش جدید و فرنگی در باره الكتريسته، شامل مطالب و فصول و شعبه ها.

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6925/1 - 35/105

ص: 768

آغاز: بسمله حکمای طبع علوم طبعی را بر سه قسمت کرده اند فرنک که گفتگو می کند از خواص ظاهری و خواص اجسام شیمی که گفتگو می کند از خواص باطنی و تقریرات ماهیت اجسام و ثالثة معدن شناسی؛ انجام: یکی از تجارب که بسیار با فایده که بیان این مطلب را نحوی می کند و خوش مزه این است خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 40گ، 13 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-483]

الالمام باخبار من بارض الحبش من ملوك الاسلام / تاریخ / عربی

al-almām bi-axbār-i man bi-ard-il ḥabaš min mulūk-il islām

مقریزی، احمد بن علی، 766؟ -845 قمری

maqrīzī, ahmad ebn-e ‘alī (1365-1442)

تاریخ تأليف: ذیقعده 141ق

چاپ: بتافيا، 1790م؛ مصر، مطبوعات التاليف، 27، 1895م.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2864/5

آغاز: بسمله. رب یا کریم الحمد لله رب العالمين ... و بعد فهذه جملة من اخبار الطائفة القائمة بالملة السلامية ببلاد الحبشة؛ انجام و رضي عن اصحابه

خط: نسخ عربی، کا: محمد بن احمد قاضی، تا: دوشنبه 19 محرم 1042ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی زرکوب مقوایی، 8گ (88ر-96پ) [ف: 10-1707]

الالمام و الاعلام بنفثة مولانا عبدالسلام / دعا / عربی

al-almām wa-l a‘lām bi-naftat-i mawlā-nā 'abd-us salām

تاریخ تأليف: پنج شنبه 4 ذيحجه 1129

شرح صلاة و دعایی است که شیخ عارف ابو محمد (عليه السّلام) بن مشیش بن ابی بکر به روش صوفیان ساخته و در آن مدح و ثنای حضرت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) را آورده است. این صلوات مفصل که شامل بر مطالب عرفانی و صوفی است، دارای دو «مقدمه) می باشد: 1. کیفیت آفرینش و صفات حضرت پیامبر؛ 2. دیدن آن حضرت را در خواب و بیداری و انطباع هیکل وی در قلب بیننده. نیمه اول این کتاب صلوات و در اثنا مقاصد صوفی ابن مشیش با جمله های «اللهم صل ...» آمده و در نیمه دوم که به عنوان خاتمه می باشد توضیح آنچه مشکل بود دیده می شود و در این بخش منقولات بسیاری به نثر و شعر از بزرگان صوفيه نقل شده است. نام کامل این کتاب «الالمام و الاعلام بنفثة من بحور علم ما تضمنته صلاة القطب مولانا عبدالسلام» می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8581

آغاز: الحمدلله الذي جعل مدد النبوة مستمر السريان في الأمة و ابقى نورها مدام الاشراق في القلوب فضلا منه و رحمة؛ انجام: تمم الله لنا ذلك بالتثبيت عليه و تنميقه حتی نموت و نبعث عليه مع العافية التامة بمنه و کرمه آمین. خط: مغربی، كا: علی بن عبدالنبي بن سليمان بن على، تا: یکشنبه 13 جمادی الاول 1175ق، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 181گ، 19 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 22-158]

الألم و وجه الحسن فيه / کلام و اعتقادات / عربی

al-alam Wa wajh-ul husn fi-hi

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

alam-ol-hoda, 'ali ebn-e hoseyn (967-1045)

رساله کوتاهی در تعریف ألم و بيان وجه حسن آن که به نظر مؤلف به غیر از سه جا (ظلم، عبث و مفسده) حسن دارد، سپس ایشان با استدلال و بیان دیدگاههای دیگران، به بررسی موضوع پرداخته است.

چاپ: در ضمن مسائل المرتضی، در بیروت، 1422ق

[مسائل المرتضی، بیروت، 1422ق، 202-207]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12923/36

آغاز: قال کی أن الأم يحسن اذا لم يكن ظلمة ولا عبثا و لا مفسدة استحقاق و زيد فيه ولا كان على وجه المدافعة فان ذكر القصد في الحد فصل الألم المقصود متى تعري من الوجوه الثالثة؛ انجام: لو كان شيء من ذلك مفسدة في بعض الأوقات لوجب على الله تعالى أن يبينه لنا و يميزه فلما يفعل ذلك علمنا أن جميع الاوقات متساوية في وجبو ذلك كله و هذا بین، تمت. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 2گ (180-81ر)، 23 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 32-768]

الواح (گویا) / تراجم-فارسی

alvāh (gūyā)

ابن خاوند فضل الله حسینی، ق 9 قمری

ebn-e xāvand fazl-ol-lāh-e hoseynī (- 150)

در شرح حال بزرگان خاندان خاوند شاه.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8531

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 4 شوال 1277 ق [مختصر ف:-80]

الواح / بهائیت / عربی و فارسی

alwāḥ

بهاء الله، حسینعلی بن میرزا بزرگ، 1233-1309 قمری

baha'-ol-lah, hoseyn-ali ebn-e mirza bozorg (1818-

ص: 769

1892)

نامه ها و الواحی است پراکنده از بهاء الله که به مریدان خود نوشته و در مناسبت های گوناگون بدانها فرستاده است. این نامه ها به عربی و گاهی به فارسی است.

چاپ: مطبوعات السعادة، 1338ق.

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2564/1

آغاز: لوح اول در استخراج شکل چهار در چهار عددی و حصر كمية آن؛ انجام: پایان: جدولی است که در خانه آخر این جدول عدد 534 نوشته شده است.

درین قسمت تشکيل «الواح» چندی آمده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، الوان، جلد: تیماج، تریاکی، مستعمل، یک لا، 42 ص (1-42)، 21سطر (7× 16)، اندازه: 18× 24 سم [ف: 6-82]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3016-ف

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1152ق [فیلمها ف: 2-27]

3. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 137

در سه مرتبه و 64 اسم و بیست مظهر و بفارسی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای تیره ضربی مقوایی، 13 سطر (7× 12)، اندازه: 13× 18 سم [نشریه: [149-3

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26784

آغاز: هو هذا لوح البهاء قد نزل من حيروت البقاء؛ انجام: قل لك الحمد يا مالك الغيب و الشهود

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: وزیری کوچک [رایانه]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23667

آغاز: هو الأقدس الأعظم العلى الابهی؛ انجام: و على من معک من أحباء الله

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه]

6. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6114/6

آغاز: بسم الأيدي الاحدى القدمی: آن یا على انا اردنا أن نرسل اليک عرفا من هذا الفرع المتحرک

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: رنگارنگ، جلد: میشن قرمز، 17 سطر [ف: 9- 170]

7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6114/7

آغاز: بسمله، المقتدر على ما يشاء. هذا كتاب نزل بالحق و فيه يذكر ما تلوح به وجه الامر بين الارضين و السموات

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: میشن قرمز، 17 سطر [ف: 9- 170]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6114/8

آغاز: بسم الله الاقدم الاعظم، قد احترق المخلصون من نار الفرق، این تشعشع انوار لقائک

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: میشن قرمز، 17 سطر [ف: 9- 170]

9. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6114/9

آغاز: بسم الله العليم الحكيم. هذا كتاب من لدى الرحمان الى الذينهم اقبلوا الى قبلة من في السموات و الارضين

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: مشین قرمز، 17 سطر [ف: 9- 170]

10. تهران: ملک، شماره نسخه: 6115/3

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي نزل المجرة الطوع طلوع شمس الرحمة، ليد لعن كل الالسن في تلك الظلمات ... و بعد فيا ايها المتعارج الى معراج التحقيق؛ انجام: و تقول سبحان ربک العزة عما يصفون، و السلام على المرسلین، و الحمدلله رب العالمين

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشن قهوه ای، 2گ (16ر -18پ)، 19 سطر [ف: 9-171]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4196/1

آغاز: باسم خداوند حی قیوم گرفتم قلم عنایت تو را در این آن ای پروردگار من و حاضر نمودم مدا و داد تو را در مقابل چشم تو و دستهای قدرت تو؛ انجام: فسبحانک ما ابعد حد الناس همه دفتر؛ بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ در نسخه یک کارت

چاپی است که در آن «ولی الله» دستور داده است که اهل بها در همه جا «جمال اقدس ابها را پرستش نمایند»؛ کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 28 سطر (7- 15)، اندازه: 12×20سم [ف: 13 - 3166]

12. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6115/4

آغاز: بسمله. شهد الله أنه لا اله الا هو، و الملائكة و اولوالعلم قائما بالقسط ... قد رفع على الجبل كتابک و اشهدت بما شهد الله في علمه؛ انجام: فتفكر في عدة اليوم فانه اذا انقص من مراتب قبل الفجر تین سر المبداء و المآب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشن قهوه ای، 2گ (18پ -20ر)، 19 سطر [ف: 9-171]

13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1383/2

آغاز: بسم الله العلى الأعلى، ذكر رحمة رب عبده قاسم ليشكر الله بارئه؛ انجام: و على من أقبل اليه و تجنب عن الذي ضل و غوی.

در این مجموعه پنج لوح قرار دارد که در یکی از آنها (= لوح اول) نام شخصی که این لوح برای او صادر شده نیز آمده است این الواح خطاب به افراد و پیروان است و موضوع بحث در اغلب آنها عالم علوی و رهایی ازین جهان و سکونت در عالم بالاست. همه الواح بزبان عربی می باشد و در پاره ای از آنها با استعمال ضمیر مفرد مخاطلب فهمیده میشد که مورد خطاب آن شخص واحدیست؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج کوبیده مقوایی، 5ص، 18 سطر (6/5×13/5)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 3- 439]

14. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6118

آغاز: الحمدلله بلجلج بحور النور في هذه الأيام الصماء الدهماء ...

ص: 770

و بعد فاعلم یا ایها الناظر هذه الأوراق بان الله علم الانسان علم الحروف ليبين المراد باسمائه؛ انجام: اذا نسئل بان يجعلنا و ایاکم من الطائفين في حوله و الحاضرين في بساطه و المستشهدين بين يديه اذا انه لهو القادر المعطي العزيز المحبوب.

و سور بهائی مانند سوره هیکل، دارای جدولهای خواص اسماء که جدول كبير وصغير خوانده می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ دو جدول اعداد و حروف آغاز؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن مشکی مقوایی، 238 گ، 19 سطر، اندازه: 14/3× 22/1 سم [ف: 1-46]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16202

آغاز: الثنا الذي ظهر من نفسك الأعلى؛ انجام: انت المعطى المقتدر الكريم الرحيم الروف

خط: نسخ و نستعلیق، کا: حبیب الله، تا: 1225 ق [رایانه]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16282

آغاز: اني انا اله لا اله انا الرحمن الرحیم؛ انجام: بذالك لئل لطيع عليه كل جبار مردوده

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1282ق [رایانه]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16103 |

آغاز: بعضی از الواح مبارک این کتاب مستطاب؛ انجام: اسئل الله أن يجعلک کبيره من

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1290ق؛ افتادگی: انجام [رایانه]

18. تهران، وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 2-66

این فقره، به اصطلاح آیات و کتاب مقدس مربوط به فرقه مذکور است که با تقلیدی کاملا واضح و مستهجن از قرآن کریم؛ كان میرزا محمد نیریزی، تا: 1292ق؛ جلد: تیماج سرمه ای، 161گ، اندازه: 13× 21 سم [ف:-220]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11280

آغاز: هذا سوره الهيكل - نزل من جبروت الله العزيز المنيع: سبحان الذي نزل الآيات لقوم يفقهون؛ انجام: در جميع اوقات تفصیل خود را بساحت اقدس ارسال دارید.

خط: نسخ، كا: ملا رسول اسکویی، تا: 1296ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای با کناره سیاه، 126گ، 16 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 33/2- 60]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6121/1

آغاز: هو الله البهي الابهی ... قد اتی رب الارباب في ظل السحاب ... من لدى الله المقتدر المختار؛ انجام: كذلك قضى الحكم في لوح من قلم للامر مسطورا

خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كا: حبیب الله ازغندی، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی سفید و صورتی و سبز و آبی، جلد: میشن قرمز، 5گ (1پ -6پ)، 15 سطر، اندازه: 134× 21/2 سم [ف: 9- 180]

21. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6121/5

بسم الله الاقدس الابهی: ... المقتدر على من يشاء هذا كتاب نزل بالحق ... اقبلو الى الله في يوم التناد رسولی لاتحزن عما و لو علیک الواح 771 ... بسم الله العزيز الأعظم هذا کتاب کریم ... هذا اللوح الاقدس. هذا كتاب من لدنا الى الذي ما ... سبحات الأسماء ... لوح السحاب، قد نزل من لدى الله مالك الرقاب ... بسم الله الباقی بلازوال قل انا انزلنا من جهة العرش هو الأقدس الابهی کی ظ... بسم الله الاقدس الأعلى، هذا کتاب کریم نزل بالحق ... جناب خليل عليه بهاء الله كتاب نزلت آياته عربيات ... جناب شمس العلماء بسم الله العلى العظيم انا كنا ... في سجن عكا منقطعا ... بسم المهيمن على العالمين آن یا احبائي في المعمورة ... جناب حاجی میرزا حبيب قد كنت صامتا عن الاذکار ... هو السلطان العليم الحكيم هذه ورقة الفردوس ... على افنان سدرة البقاء بالحان قدس مليح .. ذكر لمن ... بلقائی و ... الى وجههی ... جناب میرزا محمد تقی بن ارتقى إلى الرفيق، بسم الباقي بعد فناء الاشياء ... جناب میرزا آقا بابا بسمه الدائم الباقى العلى العظيم .. هذا کتاب انزله الرحمن ... شهدالله بما تشهدنا في الصحيفة؛ يسا اشجار که باثمار ودیعه الهیه تزیین یابد؛ آنچه لدى العرش محبوب تبلیغ امرالله است؛ آن یا م ح م د فانشق رائحة الربانی ... میرزا محمد حسن، عرض میشود که حزن و کدورت آنجناب نه بحدی مشهود گشت؛ آقا میرزا رضاقلی اخوی در این وقت که سماء قدرت الهی بفجر عظمت مزین گشته؛ آقا میرزا تقی، ورقه مبارکه از اغصان سلاله بقا روئیده؛ جناب میرزا آقا عندلیب سنا میگوید؛ بسم الهو يشير عما عرش هویه بقميص سنای عز صمدیه ؛ حوا خانم الحمد که ظلمات؛ جناب حاجی کمال الدين طلعات قدس در ...... و جهات انس در وفات آسید ابراهیم، بدایات کلام و غايات ختام؛ در اثنای مسافرت مصر بیکی از دوستان نوشته قاصد امین نامه مشکین ... در شهادت ابوالقاسم شیخ عبدالرحمن، مهی بر آمد از این شهر سوی شهر دگر؛ باهل سلیمانیه نوشته، دی شیخ با چراغ همیگشت گرد شهر ...

خط: شکسته نستعلیق و نسخ، کا: حبیب الله ازغندی، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی سفید و صورتی و سبز و آبی، جلد: میشن قرمز، 71گ (25ر-96پ)، 15 سطر، اندازه: 13/4×21/2 سم [ف: 9-181]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5168

خط: نسخ، بی کا، تا: 1297ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی.، 223گ، 17 سطر (10× 15)، قطع: خشتی، اندازه: 18× 22 سم [ف: 15-4134]

23. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 16097

آغاز: ذكر اسم ربک عبده اذ دخل بقعه الفردوس مقر الذي استشرقتا عليه أنوار الوجه؛ انجام: كتبه عبد الفاني الذبيح الكاشانی اللهم اغفر كاتبها و قارئها بحق البهی الالهى في شهر الفلا 1298

خط: نستعلیق، کا: کاشانی، ذبیح، تا: 1298 ق [رایانه]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23675

آغاز: بسم ربنا العلى الأعلى، الباب المذكور بيان أن العباد لن يصلوا؛ انجام: في سوره النهي فسبحان ربنا الأعلى و خورده نگیرند

ص: 771

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر، تا: 1298 ق [رایانه]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8857

آغاز: بسم الله المقدس الغرير الجميل؛ انجام: انت الحاكم في المبدء و المعاد در نهایت احزان و هم و غم رقم زده شد

خط: شکسته نستعلیق، کا: حبیب، تا: 1299ق [الفبائی: 65]

26. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5883- 29/223

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای، 123گ،10 سطر، اندازه: 8× 10سم [ف: 1-485]

27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 437 کر

آغاز: بسم الله الأقدس الأبهى، هذا كتاب من لدنا إلى الذي إذا سمع النداء من شطر ربه الأبهى قال بلى يا إله من في الأرضین و السموات لتجدنه ایات ربه مرة أخرى؛ انجام: لاتقنطوا من هذا الفضل أن اقتنوا و اتقوا و لاتكونوا من الذين إذا نزلت الآيات كفروا بالله العزيز الحميد كذلک أشرقنا عليك من أفق السجن هذه الكلمات المشرات لتقوم على ثناء ربک و تكون من الشاکرین

مجموعه ای از الواح و مکتوبات عربی فرقه ضاله بهائیت است که مشابه آن نیز در کتابخانه ملی ملک در تهران به شماره 6122 موجود است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی نازک آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای روشن، 256 گ، 19سطر (14/5×21/5 )، قطع: رقعی، اندازه: 8× 15سم [ف: [146-40/2

28. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3588

آغاز: هو الله. يا من تمسک بذيل الكبرياء اعلم ان لسان الغيب من الملكوت الابهی يخاطبك بهذا الاثناء و يقول یا مهدی ثبت القدم على العهد القديم، انجام: و البهاء علیک و على جميع احباء الله ع ع.

چند لوحی است به فارسی از رهبران گروه بهایی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا:قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 113گ، 13 سطر (6× 11)، اندازه: 10×17 سم [ف: 12-2600]

29. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4680

بیست و سه لوح است از رهبران گروه بهائی با عنوان های «کتاب عهدی (خطی)، شیراز به واسطه جناب عندلیب حديقه توحيد عليه بهاء الله، شرق و غرب احبای الهی عليهم بهاء الله الابهی بواسطه جناب آقامیرزا علی اکبر میلانی طبع شده به جميع ولايات ایران و هندوستان و ترکستان ارسال دارند» (در آن از سفارت بهيه انگلیس و اعليحضرت شهریاری یاد شده و در پایان آمده: فدایی درگاه حضرات مولی الورى على اكبر الميلاني استنساخ نمود شهر صفر 1326- نسخه چاپی است)، باز همان عنوان از همان میلانی مورخ 7 محرم 1327 طهران بواسطه امة الله المنجذبة فائزه أمة الله هاجر عليها بهاء الله الابهی در پایان آمده عبدالله البهاء عباس)، طهران جناب آقا خان معلم انگلیزی مدرسه مقدسه تربیت عليه بهاء الله الابهی، یکی دیگر که در پایان دارد: «فدائی درگاه حضرت عبدالبهاء جل شأنه (علی اکبر میلانی استنساخ نمود ليله دهم جمادی الثانیه 1332) نیز: طهران، بواسطه جناب حاجی میرزا عبدالله صحيح فروش و جناب میرزا علی اکبر میلانی طبع نموده بجميع اطراف ارسال دارند از همان میلانی مورخ شوال 1324 و خطاب بمردم همدان هم در آن هست)، بواسطه جناب امین الورقة الموقنة أمة الله فائزه علیها بهاء الله الابهی (نام «آقا سید صادق عليه بهاء الله الابهی» در آن آمده و نوشته آقا بابای نیریزی معلم اطفال است مورخ ع 1329/1)، شرق و غرب خصوصاً احبای ایران عموماً عليهم بهاء الله الابهی (از فانی علی اکبر مورخ 1324)، ترجمه عریضه ای است که امة الله المنجذبة لو اعیال جناب دکتر گتسنگر در پارس بواسطه حضرت صدراعظم ایده الله تعالی بحضور اعليحضرت شاه خلد الله ملکه عرض کرده است (در پایان آمده کنیز خاضعه امر ابھی لا گتسنگر) مورخه 19 ج 2 در نیویورک سواد شد. ترجمه مکتوبی که لوا از پاریس بعد از ملاقات با اعليحضرت و صدر اعظم شوهر خود دکتر کتسنگر نوشته است (یکی با خاتمه عبد فانی علی قلی اشتغال این کلانتری دیگری از آقا بابای نیریزی مورخ رجب 1320)، طهران، اعضای محترمه محفل مقدس روحانی روحی فداهم ملاحظه نمایند (از میلانی مورخ 5 اشباط 1922= 19 حمل 1301)، باز لوحی است بی عنوان و در پایان آمده: «این ورقه مدتی در زیر زمین محفوظ بود و رطوبت در آن تأثير نمود چون بیرون آورده شد ملاحظه گردید که رطوبت بعضی مواقع آن را تأثير نموده و چون بقعه مبارکه در اشد انقلاب بود ورقه بحال گذاشته شد ع ع» نیز با عنوان «هو الابهی» خطاب به نصیر دیوان از خوانسالار میرزا محمد، ستایش از «سید» ایکه در مجله مقتطف قاهره از او یاد شده و فارسی و تازی نمیدانست و دارایی خود را وقف تهی دستان کرد و خود بتبلیغ و تبشیر پرداخت، ترجمه شعر انگلیسی مسیوط کارت (نوشته همان خوانسالار)، بواسطه حاجی میرزا عبدالله آقا سید حسن، لوحی دیگر نوشته همان خوانسالار، مخمس جناب القائی که مطرز بغزل حضرت طاهره نموده، ترجمه اشعار عليا مومنه موقنه مسیس بارنی امریکایی پس از ایمان آوردن و ایثار دارائی سروده میرزا یونس خان بفارسی، بوسیله جناب امین الورقة الموقنة أمة الله فائزه علیها بهاء الله الابهی، جناب آقا سید صادق عليه بهاء الله (از آقا بابای نیریزی مورخ 1320/16 ) غزل و مثنوی (از ع ع) نیز عنوان: امة الله المنجذبة ورقه موقنه فائزه علیها بهاء الله (از ع ع) لوح مشتمل بر مناجات و خطاب بیاران (از ع ع)، نیز «الواح وصايا عبدالبهاء» (از عبدالبها عباس) لوح مناجات (از خوانسالار میرزا محمد در 1319) اشعار فارسی ببحر مستزاد با تخلص ورقا (خطی) (جز دو جزوه دیگر جزوه ها همه چاپی است)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 99گ، 11 سطر (6× 11)، اندازه: 9× 12سم [ف: 14-3629]

30. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1714 -ف

آغاز: هوالله تعالی شانه العظمة و الكبرياء، حمد مقدس ازا دراک

ص: 772

اولین و آخرین مالک یوم الدین را لایق و سزا است؛ انجام: كذلك امر ربک من شطر هذا السجن البعيد

بی کا، تا: قرن 14؛ 470گ، 16 سطر، قطع: بغلی [فیلمها ف: 1-16]

31. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4688

آغاز: هو المعز الملي الناطق العليم شهد الله أنه لا اله الا هو و الذي اتی انه هو الموعود في الكتب و الصحف؛ انجام: و كانوا على مناهج الحق لمن السالكيت.

یک خطبه عربی و یک مناجات عربی است و عریضه تظلم به فارسی و یک تظلم به فارسی و عربی و یک تظلم به عربی و یکی با عنوان «هذا ذكر ما ظهر في سنة ستين في ایام الله المقتدر المهيمن العزيز العليم» بعربی و چند لوح فارسی یا عربی و نامهای به «یکی از احبای الهی» باز چند لوح دیگر تا میرسد بعنوان «یا على قبل حیدر»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 190گ، 11 سطر (4× 8)، اندازه: 9× 12سم [ف: 14-3635]

32. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 16561

آغاز: هو الله، بارفروش جناب شیخ زین العابدین؛ انجام: بواسطه حضرت حیدر قبل على

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [رایانه]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23401

آغاز: بسمله، المبدع العليم الحكيم کتاب انزله الرحمن؛ انجام في 5 شهر شوال سنه 1302 انه لا اله الا هو الفرد الخبير

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1302 ق [رایانه]

34. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16118

آغاز: هو الناطق بالحق و ملكوت البيان؛ انجام: بشره ها اراده الله ليكون من الفرحین

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1305ق؛ افتادگی: انجام [رایانه]

35. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 703

آغاز: هذه سورة الدم ... آن یا محمد اسمع نداء ربک عن هذا المقام الذي لن يصل اليه ایدی الممکنات و لا افئدة الموجودات؛

خط: نستعلیق، کا: خادم، تا: 20 رجب 1305 ق (پایان بخش الواح)؛ در پایان این نسخه بیست و هفت مناجات و دعا با همان روش؛ جلد: روغنی دارای نقش منظره ای طبیعی، 281گ، 14 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-363]

36. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 5853- 29/193

آغاز: به نام دوست الله المثل الأعلى گل معنوی در رضوان الهی به قدوم ربیع معانی مشهود ولكن بلبلان صوری محروم مانده اند گل گوید ای بلبلان منم محبوب شما خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1310ق؛ 151گ، 11 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 1-485]

37. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5302- 26/182

آغاز: بسم الحاكم على ما كان وما يكون ان اول ما كتب الله على العباد عرفان مشرق وحيه و مطلع امره الذي كان مقام نفسه في عالم الأمر و الخلق؛ انجام: قد حرم عليكم شرب الافيون أنا نهيناكم عن ذلك نهياً عظيماً في الكتاب و الذي شرب انه ليس منى اتقوا الله يا أولي الألباب.

خط: نسخ، بی کا، تا: 9 جمادی 1313ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی مجدول، 93گ، 9 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 1-485]

38. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 451

آغاز: هو الناطق على ما يشاء يا غصن الاعظم قد حضر لدى المظلوم کتابک و سمعنا ما ناجيت به الله رب العالمين

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 22 رجب 1313ق (شاید تاریخ تألیف یکی از رسالات باشد)؛ جلد: مقوایی، 20 گ، 14 سطر، اندازه: 13/5× 21/5سم [ف: 1382]

39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26494

آغاز: النطق و البنيان البليغ؛ انجام: عالم فانی را به ملک باقی کشد 1320

خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1320ق، قطع: رقعی [رایانه]

40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 914

خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالحسین آواره تفتی، تا: ربيع الثانی 1326ق؛ با یادداشت «ثم عدلت عن عبدالبهاء آواره در محرم 1345، با فهرست در پایان، با تاریخ تولد انور آقا در صبح 5 شوال 3 اسد از 1337؛ کاغذ: سفید، جلد: عطف تیماج زرکوب، 185 گ، 9سطر (6× 10)، اندازه: 11× 14 سم [سنا: ف: 2-90]

41. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 24 جمادی الاول 1328ق [دليل المخطوطات: 1-52]

42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26788

آغاز: هو الله تعالى ... حمدا لمن تشرف ارض الباء بقدوم من طاف؛ انجام: و يستمدون من حرارتها و علیک البهاء الابهی ع ع سنه 1330

خط: نسخ خفی خوش، بی کا، تا: 1330ق، قطع: خشتی [رایانه]

43. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2960ف

نسخه اصل: بادلیان 44 .Pers؛ کا: میرزا یوحنا داود، تا: 1332ق [فيلمها ف: 2-15]

44. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26794

آغاز: هذه زيارة نزلت من قلم الأبهى في افق العلى لحضرت سید الشهداء؛ انجام: يقول يا الهي هذه امتک و ابن امتک الخ .. سنه 1333

خط: نسخ، كا: تبریزی، میرزا آقا، تا: 1333ق؛ قطع: رقعی [رایانه]

45. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 814

خط: نسخ و نستعلیق، کا: يزدان بخش بروجنی (بعضی از بخش ها)، تا: 23 جمادی الثانی 1344 محمدی؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 233 گ، مختلف السطر، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 3-22]

46. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5488- 27/158

آغاز: هو الله لوح در خصوص تعلیم و تربیت ای احیای الهی و

ص: 773

اماء رحمانی جمهور عقلا بر آنند که تفاوت عقول و آراء از تفاوت تربیت و تعلیم آداب است؛ انجام: ملاحظه فرمایند چقدر اهل نقض سريع النكث بودند فسوف ترى الناقضين في خسران مبين و الحمد لله رب العالمين

خط: تحریری، کا: حسین لامع آرانی، تا: 3 اردیبهشت 1314ق؛ جلد: گالینگور، 190گ، 13 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-485]

47. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4209-ف

از لوح توحید تا کتاب عهدی که 22 لوح می شود؛ خط: نستعلیق، کا: توانگر، تا: آدینه 29 فروردین 1320ق [فیلمها ف: 3-32]

48. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5539- 27/209

آغاز: زیارت حضرت اما بديع هو المبين العظيم جوهر عرف تضوع من قميص رحمة ربنا العلى الابهی علیک یا ایها المقبل إلى الأفق الاعلى و الناطق بثناء مالك الاسماء؛ انجام: عنقریب کشور ایرانرا منور نماید و از ظلام اسارت و جهالت و عسرت نجات دهد و آزاد نماید و ان هذا الوعد محتوم بنده آستانش شوقی

خط: تحریری، كا: محمد مخلصی، تا: شهر المسائل 111 و دی 1333؛ جلد: مقوای لایی، عطف پارچه ای، 112گ، 13 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-485]

49. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [ تراثنا: س 18 ش 1 و 2-205]

50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23345

آغاز: أن يا ملوك الأرض اسمعوا نداء الله؛ انجام: من هذا الافق اللامع المبين

خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه]

51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26801

آغاز: هو الله العلى الاعلى اصل كل الخير هو الاعتماد على الله؛ انجام: المختوم باسمه القيوم في يوم عجائب

خط: نسخ، بی کا، بی تا (رایانه) 52. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6107/7

آغاز: هو المبين الحکیم، حق جل جلاله از برای ظهور جواهر معانی از معدن انسانی آمده، اليوم دين الله و مذهب الله آنکه مذاهب مختلفه و سبل متعدده را سبب و علت بغضا ننمایند؛ انجام: آنچه گفته شد امام وجوه بوده، حق جل جلاله آگاه و عمل گواه لاحول ولاقوة الا بالله البهاء ... و على كل مقبل ثابت مستقیم، و الحمدلله العلى العظيم

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 9گ (257پ۔ 263پ)، 14 سطر، اندازه: 11× 17/8 سم [ف: 9-163]

53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8700

آغاز: شهد الله اني آمنت بالذي بذكره شرب المقربون رحيق الحيوان؛ انجام: هو الفرد العزيز الحكيم

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 65]

54. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6577

آغاز: بشارت عظمی انکه در ایامی که احکام از سماء مشیت مولی الانام نازل بعضی ارسال شد و بعضی حسب الامر از کتاب اخذ شد از جمله صلوة بوده تا در انجام: لا اله انت الفرد الواحد العزيز الحكيم

در این اثر یکی از الواح حسینعلی بهاء می باشد آداب نمازها و وضو بهائیان و نیز تعدادی مناجات به عربی و فارسی ذکر شده؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: گالینگور مشکی، عطف قهوه ای، 16گ، 8 سطر (6/5× 10/5)، اندازه: 11× 17/5 سم [رایانه ]

55. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6414

خط نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: الوان، جلد: پارچه ای [الفبائی:-487]

56. تهران: ملک؛ شماره نسخه:

6108/11 آغاز: قل يا ملاء الارض و السماء؛ انجام: فسبحان الله عما يقولون المشركون ... تسبیحا کبیرا رب العالمين بديعا

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید و آبی و سبز، جلد: میشن قرمز، 10گ (40ر - 50ر)، 11 و 13 سطر، اندازه: 11/3× 18 سم [ف: 9-167]

57. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6108/17

آغاز: الحمدلله الذي خلق الماء؛ انجام: و الاستطقسات الأربعة و الطبايع العوالي المحدثة ... هو المقتدر القدير

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید و آبی و سبز، جلد: میشن قرمز، 1گ (78پ -79ر)، 11 و 13 سطر، اندازه: 11/3× 18 سم [ف: 9-168]

58. تهران، ملک، شماره نسخه: 6107/6

آغاز: (از برای پسرش نازل شده است) هو الأقدس الاعظم، یا بديع نوصيك بالصبر و السكون و الأمانة، التي كانت وديعة الله بين خلقه؛ انجام: و بشجر الخشوع ثمرا، فاسئل الله أن يحفظك من حرارة الحقد و مبارة البرد. انه قريب مجيب

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 1گ (257ر - 257پ)، 14 سطر، اندازه: 11× 17/8 سم [ف: 9-163]

59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3640

آغاز: حمد مقدس از ادراک اولین و آخرین مالک یوم الدین را لایق و سزاست که بكلمه عليا نطق فرموده انجام: لا تحزني الا لفراقی و بلائی و لاتفرحي الا بذکری و ثنائی كذلك امرک ربک من شطر هذا السجن البعيد

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 335گ، 14 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 10-40]

60. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26821

آغاز: ای صاحبان هوش و گوش اول سروش این است ای بلبل معنوی؛ انجام: توجهوا إلى شاطي الأمر فیی ساحل هذا البحر المتموج العظيم

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بیتا [رایانه]

61. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2025/2

آغاز: هو الابدع البديع الإبھی سبحان الذي نزل الآيات لقوم

ص: 774

يفقهون ... آغاز بخش فارسی: قلم اعلی می فرماید ای نفسی که خود را اعلى الناس دیده

در میان سه سؤال است پیرامون رجعت و حدیث من عرف نفسه و المؤمن حي في الدارین با پاسخ آنها؛ بی کا، بی تا، 95گ، اندازه: 8× 13 سم [ف: 3-169]

62. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4122

آغاز: یکی از احبای الهی مکتوبی بحاجی محمد کریمخان نوشته و در آن مكتوب سؤال چندی نمود

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ پشت برگ آخر یک رباعی در مدح بهاء؛ مهر: «عبده محمد علی» (بیضی)؛ جلد: گالینگور مشکی، 33گ، مختلف السطر، اندازه: 11/5×18/5 سم [ف: 11-139]

63. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 189 فرخ

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی؛ جلد: تیماج مشکی، 156گ، 13 و 17 سطر (5×12/5)، قطع: جيبي، اندازه: 10×17 سم [ف:-10]

64. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6146/2

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی و گوناگون، جلد: کاغذی، مختلف

السطر [ف: 9-192] 65. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26793

آغاز: هو الله قد نزل هذا اللوح العظيم و الذكر الحكيم؛ انجام چون شمس صمدی روشن و لطیف و پاک و طاهر ظاهر شوند ليس هذا على الله بعزيز

بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رایانه]

66. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3924

آغاز: این لوح مخصوص حضرت سلطان در ادرنه نازل این عبد خادم آنجناب ارسال داشت که قرائت فرمایند ... هو الله تعالی شأنه العظمة و الاقتدار-يا ملك الأرض اسمع نداء هذا لمملوک

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: استاد محمد زنبق؛ کاغذ: کبود فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 118گ، 15 سطر (6× 12/5)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 5-1850]

67. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 704

آغاز: باسم ربنا الأقدس الأعظم العلى الابهی یومی از ایام نشسته بودم در امر الهی متحیر و در آنچه در ارض کاف و را ظاهر شده متفكر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به چند خط ؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج سبز، 295گ، مختلف السطر، اندازه:12×19/5 سم [ف: 2-364]

68. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26815

آغاز: قل من اراد حفظ نفسه فليقرء هذه الآية في العشي و الابكار؛ انجام: انک انت الكريم الرحيم الوهاب و انک انت العزيز الرؤوف الرحمن غ غ

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: جانمازی [رایانه]

69. همدان؛ یوسفی، تقی؛ شماره نسخه: 1

بی کا، بی تا [نشریه: 5-387]

70. همدان؛ یوسفی، تقی؛ شماره نسخه: 2

بی کا، بی تا [نشریه: 5-1387]

71. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1950

آغاز: ای اهل ملكوت ابهي دوندای فلاح و نجاح از اوج سعادت عالم انسانی بلند است

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب نامه عربی نسخ، روی نسخه آمده که نامه ها به خط خود عباس افندی است؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 13گ، 14 سطر، اندازه:11×14/5 سم [ف: 5-316]

72. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1469

آغاز: بواسطه جناب آقا میرزا احمد جناب آقا سید زین العابدین

در اصفهان عليه بهاء الله الابهی: ای سید العابدین نسخه اصل: کتابخانه ای شخصی قم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ رونویس اصل، زیر هر نامه چنین مکتوب است که لوح فوق به مهر و امضاء و خط اصل است و در پایان هر عنوان مهر مسدس محفل روحانی اصفهان سنه 80» آمده است؛ 300ص [عكسي ف 4- 295]

73. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7482- 38/102

آغاز: بسمله الذي تجلى على قلوب الصافية النورانية ... حمد و ثنای مقدس از ادراکات اهل ارضین و سموات ذلت اقدس مقدس ممتنعی رالايق؛ انجام: بذکر جانان مسرور وشادمان باشند واز مصاحبت با جنود شيطان بر گران

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور مشکی با عطف و گوشه قهوه ای، 143 گ، 13 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-484]

74. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26787

آغاز: هو الله الهي الهي ان هذه النفوس الزكية اطمئنت بذکر کی؛ انجام: مقبول درگاه رب جلیل مدت حیات از عنفوان جوانی تا ناتوانی

خط: نسخ یا نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: خشتی [رایانه]

75. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26796

آغاز: الله عاشقان خلعت هستی از بر افکنند؛ انجام: سخنان بی ادبانه می گفتند این نازل شده درباره ائمه گفته اند

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ قطع: رقعی [رایانه]

76. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6120/1

آغاز: ذكر من لدنا تشرف بالمنظر الاكبر و فاز بلقاء الله العزيز المتبع توجه الى العرش الأعظم ... هیچ امری اعظم از استقامت نیست چه که مشاهده شد؛ انجام: که شاید غریبی بوطن اصلی خود که مقام اليه راجعونست توجه نماید ... و ... از نفحات كلمات الهیه بحيات باقيه فائز شود و البهاء علیک

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 17 سطر [ف: 9-179]

الواح / بهائیت / فارسی

alwāḥ

ص: 775

صبح ازل، یحیی، 1246-1330 قمری

sobh-e azal, y ahyā (1831-1912)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10783

این نسخه چاپی است؛ بی کا، بی تاب چاپ عکسی و سربی، بی تاریخ، گراور شده از دستخط صبح ازل، با مهر او در آغاز کتاب، ذیل این مهر یادداشتی از علی روحی درباره سرگذشت این مهر و دست به دست شدن آن (3ر) دو صفحه ابتدای نسخه یادداشت مفصلی از همان على روحی در 24 مرداد 1354ش درباره سرگذشت وسایل و نوشته های صبح ازل که آنها را فخر تاج خانم و قمر تاج خانم دختران مرحوم حاج میرزا هادی دولت آبادی در سال 1329 از منزل وی از قبرس آوردند، از جمله این کتاب است که «نسخه اول کتاب بعضى الواح و آثار است»؛ جلد: گالینگور سبز، 41گ، سطور و اندازه ها مختلف، اندازه:13/5 × 21/5 سم [ف: 20-323]

الواح (مجموعه) / كلام و اعتقادات / فارسی و عربی

مشهد رضوی: شماره نسخه: 23691

آغاز: بنام خداوند یکتا ای کریم انشاء الله بعنایت کریم؛ انجام: المبرم الحكيم تمت بيد الاحقر

خط: نسخ، كا: (میرزا) محمد، تا: 1300ق؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

الواح احکام و گفتار بهائیها / کلام و اعتقادات / فارسی

alvah-e ahkam va goftar-e baha'i-ha

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26806

آغاز: هو اله. ای بنده گان جمال مبارک این معلوم و واضح است که؛ انجام: پیروی می کنم پدران خود را

خط: نسخ، بی کا، بی تا، قطع: خشتی [رایانه]

- الواح الأحرف > الحروف

الواح التيسير في تدبير الاكسير ا كيميا /عربی

alwāḥ-ut tay sīr fī tadbīr-il iksīr

نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 132/4

آغاز: بسمله. و به ثقتی و الصلوة و السلام على النبي الأمي المصطفى محمد و آله الطاهرين. أما بعد فهذه رسالة يسمى بألواح التيسير في تدبير الاكسير تصنيف المولی شیخ الاسلام افتخار الحجاج حاج قوام الملة قال أوصله الله تعالى الى أثمار اليقين ذكر التدابير السبعة و طريق معرفة النار لكل واحد و مقدار زمان الحل؟ انجام: صار أبيضاً في الغاية و أن مزجه بالاول لايفسده اصلاً و رأساً و الله العالم بالحقایق.

خط: نستعلیق، كا: مصطفى بن هاشم حسینی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، 7گ (23پ -29ر حاشیه)، 17 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف:-200]

الواح الجواهر = جواهر الالواح / علوم غریبه / عربی

alwah-ul jawahir = jawahir-ul alwah

افلاطون، 2427-347 ؟ قبل میلاد

aflatin (-427--347)

رساله ای است در علوم غریبه که گویند افلاطون آن را در بین

گنجی یافته است. در این رساله ادعا شده که افلاطون حکیم الواحی یافت ناشناخته و پس از کاوش بسیار برای حل مشکلات آنها، پیری را دید که پس از ده سال ملازمت و خدمت وی، او را طریق فرا گرفتن اسرار آن الواح را بیاموخت و بدین وسیله توانست اسرار غیبی را دریابد.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي خلق الانسان وهداه الى بيان التبيان وجعله خليفه على سائر الحيوان ... قال افلاطون الحكيم وجدت في بعض الكنوز الواحاً من الجواهر وعليها كتابة غريبة لم اعهدها چاپ: قاهره، چاپ سنگی، 24ص، 1311 ق.

[الذريعة 2/ 300 و 301]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10884/20

آغاز: برابر؛ انجام: و آنجا که عدد تمام شود آنروز غره باشد مرجب است

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: خشتی [رایانه]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9590

آغاز: برابر؛ انجام: وادعوا الملائكة بحروف الزيادة و هي ثلاثة أحرف، و هنا تم الكلام و الحمد لله وحده.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ ترجمه فارسی رساله بین سطرها؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 54گ، 11 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 24-324]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11013/2

آغاز: بسمله. بسم الله رب الأولين و الاخرين و بمحمد و آله المنجبین؛ انجام: و میزان الهواء اسم الهواء، تمت الرسالة بعون الله و قوته

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ ذیلاً دارای شجره نعمانیه در علم اعداد در 5 برگ می باشد؛ کاغذ: نخودی آهاری سرخی، جلد: تیماج [رایانه]

4. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 331/10

کا: محمد على بن آخوند ملا احمد، تا: چهارشنبه 29 رمضان 1264ق، جا: قم [نشریه: 2-112]

5. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7134/9 - 36/134

آغاز: برابر؛ انجام: فكان العقل هو المصدر الثاني بعد الامر لان

ص: 776

الامر اخفي سراً من العقل

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: گالینگور آبی، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 2 گ، 19 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-486]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7116/1 - 36/116

آغاز: برابر؛ انجام: حرفا ترکیب طبیعی فانه عمل مايحزم طفرئیل طائیل ... ظائیل رفذائیل استائیل

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای نشانه ها و رموز و اعداد؛ تملک: سردار کابلی در روز دوشنبه 2 ربيع الثانی 1339؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی، 13 گ، 21 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-486]

7. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 7203/2 - 36/203

آغاز: بسمله قال افلاطون الحكيم وجدت في بعض الكنوز الواحاً من الجواهر وعليها كتابة غريبة لم اجدها في كتب الاقدمين فما شككت أن فيها علم عزیز ... الى ان وجدت شيخاً فانه قد بلغ من العمر الف و اربعمائه سنة و حولة تلامذة كبيرة؛ انجام: إلى ما تزجی برسلها المتدار کا تمت الاحکام البسط

از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج وسر ترنج، 52 گ، 12 سطر، اندازه: 8× 13 سم [ف: 1-486]

8. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 945

آغاز: برابر؛ انجام: و عخائیل اء ظائيل.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز انتخاب شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ دارای شکل ها و رقم ها؛ کاغذ: فرنگی، 16گ، 23 سطر (10×14/5)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 4-975]

9. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 774/5

آغاز: برابر؛ انجام: برج الثور ولقت لها من شئت احبک هذه صفته كما ترى.

نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز معین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ 29 سطر، اندازه: 11×15 سم [ف مخ: 1-58]

10. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: ض10368

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 65]

- الواح الحروف > الحروف

الواح حکایات انبیاء / كلام و اعتقادات / فارسی

alvāh-e hekāyāt-e anbīyā'

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26797

آغاز: از ظنونات متعلقه بسیحات جلال (كذا)؛ انجام: انا لله و انا اليه راجعون قد فرغت من تسویدها ...

خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، قطع: خشتی [رایانه]

الالواح السماوية / هیئت / فارسی

al-alvāh-os samāvīya

خاتون آبادی، محمد حسین بن صالح،-1151 قمری

Xātūn ābādī, mohammad hoseyn ebn-e sāleh (- 1739)

تاریخ تأليف: جمعه 21 جمادی الثانی 1131ق

در ادعیه و اختیارات و تعیین سعد و نحس روزهای هفته و ماه و سال. حاجی نوری در «الفيض القدسی» از این کتاب و مؤلف آن نام برده. در مقدمه این کتاب از رساله جد علامه خود مولانا محمد باقر مجلسی در همین موضوع و رساله پدر علامه خود (رضی الله عنه) مسمی به «تقويم المومنین» و تقویم شرعی نیز نام برده است. نام مؤلف و نام کتاب در مقدمه تصریح شده و کتاب را بر پنج «لوح تقسیم نموده است. (علینقی منزوی)

آغاز: الحمدلله الذي جعل الليل و النهار خلقه لمن اراد ان يذكر او اراد شكورا او الصلوة على خاتم رسله و اشرفهم محمد و عترته المكرمين الذين حباهم و سقاهم ربهم شرابا طهورا ... و بعد خامه ذره بی مقدار خاکسار محمد حسین بن محمد صالح الحسینی

انجام: مؤلف گوید که ابن طاووس رحمت الله علیه این دعا را به روایت دیگر نیز در کتاب دروع واقيه نقل نموده است و این دو روایت با یکدیگر في الجمله اختلافی دارند و چون ذکر هر دو روایت موجب تطويل بود به ذکر روایت اول که به حسب سند معتبر تر بود اكتفا نمودیم و به اینجا ختم نمودیم

[الذريعة 301/2 ؛ فهرستواره منزوی 2821/4 ]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 54

آغاز: برابر؛ انجام: و المتفضل عليهم بالرحمة و الغفران و قد وقع الفراغ من تحرير هذا الكتاب ضحوة يوم الجمعة (21-ج 2-1131) على يد مؤلفه الفقير ... محمد حسین بن محمد صالح بن عبدالواسع الحسینی ...

خط نسخ و نستعلیق، کاتب مؤلف، تا: 21 جمادی الثانی 1131ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج مشکی یک لائی وصالی شده، 94گ، 19 سطر (7/9× 17/2)، اندازه: 12×21/5 سم [ف: 1-9]

2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 569

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ اندازه: 12×17/5 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

3. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 569/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 56 گ، 21 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف مخ: 1-76]

- الواح الصحة > شافي الأمراض و الأوجاع

- الواح الصحة > شافي الاوجاع

ص: 777

الواح الصحة /طب / فارسی

alvāh-os sehha

طبیب گیلانی، حبیب، ق 10 قمری

tabīb-e gīlānī, habīb (- 16c)

تاریخ تأليف: (تمام کتاب حبيب طبيب =) 947ق

الواح و جدول های پزشکی است در دو مقاله» و هر یک در چند ورق: 1. بیماری های خاص یک عضو از سر تا پا؛ 2. بیماری هایی که خاص یک عضو نیست. فصول: در امراض نخاع، جفن، دماغ، نخاع، عين، طبقه قرنیه، انواع علل، ماق که گوشه چشم است، عنبیه، قرنیه، عبيه، اذن، انف، لسان، شفتين، اسنان، لهات و حنجره، ریه، قصبة الریه، نفث الدم، اضلاع، حجاب پرده دل، انواع و علل تب، قلب، مری، فم معده، معده، کبد، طحال، امعاء، مقعد، کلی، بول المده، مثانه، تقطير البول و سلس البول، دوایی، انثيين، مثانه، قضيب، رحم، ثدی، عرق النساء، مفاصل و کعب، دوالی، تب های یومی بسبب هاری، تبها، و رمها و تب وبائی، حمره و آتشک و آبله، سلع و خنازیر، جذام و حصبه و آبله کودکان، حکه و بهق و قوبا، و ریک که آنرا ثری گویند، طاعون، نبات الليل و يقظه، سعفه، تونف و كلف و عدسیه و غشی، فرو بردن زلو، قرحه ها، جراحتها و عصب، قرحه و شکستن استخوان، گزیدن شیر و یوز و سگها، لزیز جانوران، مرض ها، خارج، انواع امراض، انواع خوردن زرینخ و اسفیداج و زراج .... (دانش پژوه)

آغاز: جدول فهرست مقاله اول در بیان امراض که مخصوص بعضوهاست از سر تا قدم و در هشتاد و چهار عضو نوشته شد در هشتاد و چهار ورق و در هر ورق چهار مرض من تاريخ دوازدهم شهر ذي الحجه الحرام سنه 1036، جدول فهرست مقاله اولى الورق الاول في الصداع الحار ... انجام: و بعد الحمد و المنة که ترقیم این ارقام صورت اتمام ... و تاریخ باسم مصنف ازین قطعه معلوم میشود ... رقم کرد از بهر تاریخ آن تمام کتاب حبيب طبيب نوشته صالح بن حاجی محمد علی طبسی در 15 ع 10372.

[فهرستواره منزوی 3293/5 ]

1. تهران: علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 239/9

آغاز: جدول فهرست مقاله اول در بیان امراض که مخصوص بعضوهاست از سر تا قدم و در هشتاد و چهار عضو نوشته شد در هشتاد و چهار ورق و در هر ورق چهار مرض من تاريخ دوازدهم شهر ذي الحجه الحرام سنه 1036، جدول فهرست مقاله اولی الورق الاول في الصداع الحار (مقاله دوم آن در بیماریهای ایست که خاص عضوی نیست نخست فهرست سپس بیسن و دو ورق)؛ انجام: و بعد الحمد و المنة که ترقیم این ارقام صورت اتمام ... و تاریخ باسم مصنف ازین قطعه معلوم میشود ... رقم کرد از بهر تاریخ آن تمام کتاب حبيب طبيب نوشته صالح بن حاجی محمد على طبسی در 15 ع 10372.

خط: تحریری، كا: صالح بن حاجی محمد على طبسی، تا: 15 ربيع الثانی 1037ق، در برابر یک صفحه مطالب یک صفحه جدول به مرکب قرمز قرار دارد و شماره این که مؤلف ثبت کرده 168 است ولی شماره واقعی صفحات کتاب 228 می شود؛ 228ص (121-349)، 15-23 سطر (13/5× 14)، اندازه: 24/5 ×19 سم [نشریه: 3-334]

2. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 212

نسخه از ورق نهم در امراض دماغ از مقاله اولی است که 112 ورق باید باشد تا ورق 36 مقاله دوم که در 40 ورق باید باشد و در امراضی که مخصوص نیستند بعضی از اعضا و در معالجات سموم و گزیدن حیوانات، در هر ورقی سه مرض باید باشد؛ بی کا، بی تا؛ جدول شنگرف؛ جلد: تیماج تریاکی ضربی، قطع: رحلی [نشریه: 3-389]

الواح عباسی = انموذج عباسی / گوناگون / فارسی

alvāh-e 'abbāsī = anmūzaj-e 'abbāsī

میر میران، زین العابدین بن ابی الفتح، ق 11 قمری

mīrmīrān, zayn-ol-‘ābedīn ebn-e abe-l-fath (- 17c)

اهداء به: شاه عباس ثانی صفوی (1052-11077) تاریخ تأليف: 1077ق کتابی است در اصول و فروع دین، آداب سفر، و ادعیه، دارای مقدمه»، 3 «مقاله» و «خاتمه». مقدمه: در چیزهایی که قبل از شروع در مطلب دانستنی است؛ مقاله 1. از جمله اصول دین مبين؛ 2. از جمله فروع واجبه و مسنونه عبادات؛ مقاله 3. آداب سفر و مجملی از دعوات.

آغاز: بسمله، سبحان یا من قرب من خطرات الظنون ... ستایش بی اندازه و سپاس بی قیاس نثار سرادق جلال حضرت کبریائی

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15214/1

آغاز: برابر؛ انجام: و قایل شده اند بانکه علم واجب بحوادث

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 14گ (1-14)، 15 سطر، اندازه: 7/5× 15سم [ف: 621-38]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11034/1

خط: نسخ زیبا و نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعی پالتویی [میراث شهاب: س 9ش 2-30]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17388

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1581

آغاز: برابر؛ انجام: سبع و سبعین بعد الألف.

خط: نستعلیق، کا: اسدالله حسینی، بی تا؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد:

ص: 778

میشن قرمز ضربی، مجدول به مطلا، 175 گ، 15 سطر، اندازه: 11/5× 19/1 سم [ف: 2-39]

الالواح العمادية / فلسفه / عربی

al-alwāḥ-ul “imādīya

سهروردی، یحیی بن حبش، 549؟ -587؟ قمری

sohravardī, yahyā ebn-e hebaš (1155-1192)

اهداء به: عماد الدين ظهيرالاسلام سید بلاد ارمنستان و دیار بکر قرا ارسلان بن داود بن ارتق

در اثبات مبدأ و معاد بنا بر رأي حكمای الهيين، به روشی مختصر و به دور از اصطلاحات مشکل و با استشهاد به السبع المثانی و به دستور عماد الدين قزل ارسلان داود بن ارفق تأليف شده و مشتمل است بر یک «مقدمه» و چهار «لوح»: المقدمة: في المشتركات من العلوم، لوح 1. اثبات تناهي الابعاد؛ 2. النفس و اشارة خفية إلى قواها؛ 3. اثبات واجب الوجود؛ 4. النظام و القضاء و القدر و غيرها.

آغاز: تبارک اسمک اللهم، و تعالی ذکرک، و عظمت قدر تک، و علت كلمتك. لک الحمد في البدء و الرجعي، و لک الحمد في الآخرة و الأولى ... و بعد، فأنه لما تواترت لذي مکاتبات الملك العادل المظفر المنصور، عماد الدین، سید ملوک [ آمد] و دیار بکر ... قد أمرنا بتحرير عجالة الايجاز، بينة الإعجاز، يتضمن ما لابد في معرفته في المبدأ و المعاد

انجام: و هذا في حق الملوک اظهر، فإنه من القبيح أن يسبقهم في الآخرة من سبقوه في الدنيا. و من الحسرة أن يسبق في الدائم، من يسبق في الزائل ... هب لنا من لدنک رحمة، إنک انت الوهاب. و الله اعلم بالصواب. و الحمد لله اولا و آخرا و الصلاة على رسوله محمد و آله اجمين.

چاپ: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد چهارم، تصحيح نجفقلی حبیبی (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 1380 (چاپ سوم))

1. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 477/7 -ف

نسخه اصل: جار الله ش 2078؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 2 صفر 669ق، جا: تبریز؛ 27گ [فيلمها ف: 1-489]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 328/4 -ف

نسخه اصل: يوسف آغا ش 2866؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 8 ذیحجه 676ق؛ دو صفحه پایان نسخه دنباله کتابی است؛ 57گ ( 117-60 )، 13 سطر [فيلمها ف: 1-454]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2928/11

آغاز: و احشرنا مع الذين انعمت عليهم من النبيين و الصديق و الشهداء و الصالحين وحسن اولیائک رفیقاً؛ انجام پایان: تم في جمادی الثانی سنه 879ه_.ق.

خط: نسخ، بی کا، تا: 879ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، میشن تریاکی، 25 ص (72-97)، 19 سطر (9/5×13/5)، اندازه: 16/5×20/5سم [ف: 6-668]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5377/2

آغاز و انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرينه اغاز نسخه بدست آمد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 64 گ (33پ - 96پ)، 12 سطر، اندازه: 9/5× 14/5 سم [ف: 16-284]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6906/4

انجام: فقال لاهله امكثوا اشار الى ترك اهله ای حواسه الظاهرة و الباطنة كما قيل اخلع نعليك و يثني رأى نارا قوله من جانب الطور. بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف و دور ترمیمی، 31گ (26ر -57پ)، 17 سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 20-337]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1220

آغاز: برابر، انجام: النار هو الأب المقدس روح القدس و هو النار الذي جاء.

کا: حمزه بن احمد گیلانی، تا: 1018ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا ته بندی: تیماج قهوه ای روشن، 22 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11× 22 سم [ف: 4-145]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 634/21

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق؛ 31 سطر، قطع: بياضي، اندازه: 18× 31 سم [ف: 2-397]

8. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 700/4

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 5 جمادی الثانی 1055ق، جا: قم؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف:-1440]

9. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8359/4

آغاز: برابر؛ انجام: و خشعت لعزتک نفوسنا. انک انت الوهاب و الجواد على العالمين وصلى الله ... اجمعین.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: آغاز ذیحجه 1063ق؛ 20گ (95پ - 114پ) [ف: 3-187]

10. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 301/8

آغاز: برابر؛ انجام: منهم من يختص به من النفوس الناطقة الباقی جوهراً. تمت.

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: با تاریخ شنبه 5 رجب 1069ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج لایه ای سبز ضربیدار، 21 سطر، اندازه: 9/5× 19/5 سم [ف:-252]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5283/42

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1079ق؛ 14گ (106-120ر) [ف: 16-192]

12. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 293/29

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز

ص: 779

مقوایی، 15گ (77-91پ)، 24 سطر (12/5× 18/5)، اندازه: 18/5× 24 سم [ف:-200]

13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4655/63

آغاز: برابر؛ انجام: برحمتك يا ارحم الراحمين وصلى الله على خير خلقه محمد و آله اجمعین.

خط: نستعلیق، کا: کرمعلی خراسانی، بی تاب کاغذ: فستقی آبی، 15گ ( 278-1264 ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6×18/5 سم [ف: 7-466]

14. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2919/16

آغاز: برابر؛ انجام: و ارض بالجود الأعم على العالمين منان.

بی کا، بی تا، پراکنده ها نوشته شده است؛ 14گ (126ر135ر و سپس تا 140پ) [ف: 3-187]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4353/21

آغاز: برابر ؛ انجام: فلا تجعل الينا أمر كمالنا ارحمنا و أرضنا عنک انك بالجود الأعم على العالم مفيض.

کا: محمد مهدی بن علینقی حسینی قمی مشهور به توحید، بی تا؛ جلد: دو رو تیماج بدون مقوا رو قهوه ای پشت قرمز، 11گ (66ر -76ر)، اندازه: 12/5× 23 سم [ف: 11-341]

16. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 535/5-ف

بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-496]

17. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3152/5

كان مرتضی موسوی خوانساری، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 51گ (51-102)، 19 سطر (6×11/5)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 11-2108]

- الالواح المباركة > الواح

الواح مقابر غزنین / اسناد / فارسی

alvāh-e maqāber-e qazneyn

در هفت «روضه».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1625-ف

نسخه اصل: موزه کابل؛ بی کا، بی تا؛ 145ص (56- 201) [فيلمها ف: 1- 16]

- الالوان > معرفة الالوان

الوان / فلسفه / عربی

alwān

ابن سینا، حسين بن عبد الله، 2370-428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)

درباره ماهیت رنگ ها و تبدیل رنگ سفید به دیگر رنگ ها در فهرست مصنفات ابن سینا رساله ای به نام «بیان بیاض و حمرة» به فارسی از فهرست بادلیان نقل کرده است.

آغاز: بسمله، هذه رسالة لابی علی سینا قدس سره اعلم ان البحث المقتضى قد يتشكل في امر الصور الذي يرى أن الأجسام المسلوبة بصلة هل هو بنی غير البياض الذي يحصل بالفعل، او الحمرة التي بالفعل

انجام: هو الأمر المسمى به في ذلك عن امر آخر يحدب فيه الاستضاءة فأمر لايحتاج الى ان اشرحه فيه فقد في العتافيه في موضع. تمت الرسالة.

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1979/2 عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ كم نقطه و پر لغزش؛ 5ص ( 91-87 ) [عکسی ف: 1-178]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1845/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، 2 ص (53-54) [ف: 10-524]

- الوان (رسالة في ...) > الوان

الوان الرياحين / شعر / فارسی

alvān-or rīyāhīn

فرومند، میرزا علی اکبر، ق 14 قمری

forūmand, mīrzā “alī akbar (- 20c)

رساله ای در توحید و ثنای معصومین (عليهم السّلام) و مراثی آنان و قصائدي عرفانی، بدون ترتیب مخصوص و از شاعرانی گوناگون.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5119

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 81گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 13-324]

الوان النعم = شرح حال شاه نعمت الله ولی / تراجم / فارسی

alvān-on ne-am = š.-e hāl-e šāh ne'mat-ol-lāh-e valī

هدایت، رضا قلی بن محمد هادی، 1215-1288 قمری

hedāyat, rezā qolī ebn-e mohammad hādī (1801-1871)

رساله ای است در شرح احوال شاه نعمة الله ولی کرمانی. نام این رساله که در هیچ یک از منابع رجالی و تاریخی عصر مؤلف و غیر آن یافت نشد. پیش از شروع رساله به همان خط متن آمده است: «رساله موسوم بالوان النعم در ذکر حال سید نعمة الله و بعضی از اولاد و احفاد او رحمهم الله تعالی». از مؤلف - که به دلایل متعدد آتی، همان رضا قلی هدایت است - به دلیل آنکه احوال سید نعمة الله در نفحات الانس جامی ثبت نشده بوده درخواست می شود تا نسب و حسب او را از کتب و تواریخ و

ص: 780

تذکره های متعدد گرد آورد. بخش های مختلف رساله حاضر که البته دسته بندی خاصی ندارد بدین قرار است، حسب و نسب شاه نعمة الله، سلسله طريقت، ولادت سید و احوالات شخصی، اساتید و مطالبی از دوران مریدی، طريقه تلقين «لااله الا الله»، حکایاتی از کرامات سید و مطالبی از اوضاع تاریخی عصر او، وفات، نماز کردن بر جنازه سید، آثار سید، «مختصری در ذکر اولاد و احفاد شاه نعمة الله ولی»، «حکایت شاه نعمة الله کرمانی من مثنوی مظهر الآثار»، «خاتمه در بیان بعضی اخلاق سید نورالدین نعمة الله ولی» و غزلی از اشعار سید. هدایت در خاتمه ریاض العارفین که آن را در 45 سالگی به سال 1260 نوشته نامی از چنین اثری نمی برد. اما در ذیل نام «نعمت الله کهسانی» می نویسد: «آن جناب را رسالات بسیار است و گویند عدد آن به سیصد رسیده. این فقیر شصت و دو رساله عربی و فارسی آن حضرت را جمع نموده ام و حاضر است». به نظر می رسد وی این رساله مختصر را جزو رسائل (و نه کتاب های خود قلمداد کرده و به تمایز از آن نامی نبرده است. دیگر این که چکیده مطالب آن را وی به اختصار تمام در مدخل «نعمة الله کرمانی» در مجمع الفصحا آورده است. اما از آنجا که در ریاض العارفین تعداد رسائل موجود سید نعمة الله را 62، در مجمع الفصحا 82 و در این رساله 100 میداند پس این رساله را گویا پس از این هر دو اثرش تالیف کرده است. وی همچنین مطالب و اطلاعات عرضه شده در این رساله را در تکنگاری دیگری موسوم به «ریاض العاشقين» که آن هم در احوال سيد نعمة الله و هشت تن از مشایخ سلسله او وارد کرده است. نیز در اثر گرانقدر و پر حجم دیگرش موسوم به «اصول الفصول» که دو فصل شانزدهم و هفدهم آن درباره سلسله های صوفیه است در بخش مربوط به سلسله نعمة اللهی اطلاعات این رساله را نقل کرده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8072

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على رسوله و آله اجمعین. اما بعد، رساله ایست در احوال شاه سید نورالدین نعمة الله مشهور بکرمانی و بعضی پیروان او از متأخرين. چون جناب قطب المحققين و غوث المكاشفين؛ انجام: نعمة این سخن از ذوق می گوید بتو. این چنین مستانه قولی در کتابی هست نیست. تمت الكتاب. [رقم: ] تمام شد رساله مبارکه الوان النعم بعون الملک الوهاب حرره الحقير الفقير المذنب حسن مراغه في ليل سه شنبه چهارم شهر ذیقعدة الحرام در سنه یکهزار و سیصد و بیست و دو (1322) هجری نبوی ص در دارالخلافه طهران.

خط: نستعلیق جلی، کا: حسن مراغه ای (نام کاملش شاید «حسن بن ظفر علی» باشد)، تا: سه شنبه 4 ذیقعده 1322ق، جا: طهران؛ مجدول، با سرلوح؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی با طرح ابر و باد با عطف تیماج قهوه ای، 50گ، 9 سطر، اندازه: 13/8× 21 سم [ف: 27/1 -126]

- الوف السماء > مفتاح الصنعة

- الهامات > الهاميه

الالهامات الحيدرية في شرح البصائر النصيرية / منطق / عربي

al-ilhāmāt-ul hiydarīyya fī š.-il başā'ir-in nașīrīyya

موسوی اصفهانی، محمد حسن، ق14 قمری

mūsavī esfahānī, mohammad hasan (- 20c)

وابسته به: البصائر النصيرية؛ ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان (- 450)

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 000/3

آغاز: بسمله. سبحان الذي تو حد بالعظمة و الجلال و تفرد بالكبرياء و الجمال؛ انجام: أن يكون مستلا ام لا و معنى الاستقلال ههنا (ناتمام)

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1337ق، جا: حیدر آباد دکن، 34 سطر، قطع: رحلی [چهار کتابخانه مشهد -ف:-219]

الهامات منعمي / عرفان و تصوف / فارسی

elhāmāt-e mon'emī

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9745/5

آغاز: بسمله. الحمد لمن اصطفی نبيا على ساير المرسلين بالهامه ... اکثر اوقات که جذبات الوهیت برانیت من غالب می آمد از خود بی خود می شدم؛ انجام: و بحق حمعسق

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 صفر 1316ق؛ از روی نسخه شاه محمد خیرات حسین صاحب قبله در 34 ص در 12 صفر 1316؛ کاغذ: هندی، جلد: تازه رحلی، 23 سطر (15/5 ×28)، اندازه: 20× 33 سم [ف: 17-474]

الهام البسط / جفر / فارسی

elhām-ol bast

در اصطلاحات جفر و شرایط آن در سه «باب» و «خاتمه»: 1. استخراج اسم ملائکه و اعوان و قسم عزیمت و قرائت آن؛ 2. بسط ترفع و طريق استخراج نام ملائکه و اعوان از بسط مذکور؛ 3. بسط تکسیری و طريق استخراج احوال بیماران؛ خاتمه در بیان تكسير اسماء الله بوضع اعداد و هم قاعده هر مربعی و مثلثی و خواص ایشان.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3275/3

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی، 34گ (73پ -107ر)، 21 سطر (1468)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 11-2234]

ص: 781

الهام الرمل / علوم غریبه / فارسی

فیض آبادی هندی، حفیظ الله

elhām-or raml

feyz ābādī-ye hendī «hafiz-ol-lāh

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24635

آغاز: بسمله. بعد حمد و ثنای ذات پاک الارض و السموات؟ انجام: معلوم شد که آخر این اسب را سفر خواهد شد و الله اعلم بالصواب. تمت تمام شد کتاب به خط خدم رجب

خط: نستعلیق خفی، کا: رجبعلی بیگ، تا: قرن 13 کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج برون جلد مقوا منقش با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، قطع: وزیری کوچک [رایانه]

- الهام ربانی و مثنوی ثانی > الدر الثمين

الالهام في علم الامام / کلام و اعتقادات / عربی

al-ilhām fī ‘ilm-il imām

حائری سنقری، محمد علی بن حسن علی،-1378 قمری

hā’erī sonqorī, mohammad alī ebn-e hasan “alī (- 1959)

تاریخ تأليف: 1350

فصولی چند است در علم کلام شامل علم ائمه علیهم السلام بما كان و مایکون و در این که ایشان شهداء بر عباد هستند و پاسخ به شبهاتی در باره تقیه آن حضرات و مبادرت آنها به استقبال از شهادت و سؤال از وجه مظلومیت آنان و ... .

چاپ: نجف اشرف، مطبعه علميه، 1370ق 87 صفحه

[معجم المطبوعات النجفية، محمد هادی امینی ص 91؛ الذريعة 106/11 ]

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 26/1

آغاز: بسمله حمدله ... و بعد ربما كان بعض الأوهام يبادر ... على حجج الله و أمنائه الكرام إلى شبهة مسارعتهم إلى مصارعهم؛ انجام: لهم نفوس على الريضاء فهبلة ×× و انفس في جوار الله يقربها / كأن قاصدها بالضر نافعها xx و إن قاتلها بالسيف محييها / و لبعضهم بالفارسية xx آنکه لاتلقوا به پیشش تهلکه است / نهی لا تلقوا نگیرد او بدست

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1354ق؛ مصحح، در صفحه اول مؤلف کتاب را وقف بر من ينتفع بها کرده و تولیت آن را بر عهده سید محمد رضا طبسی قرار داه است در سال 1370 ق؛ جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج، 20گ، 32 سطر، اندازه: 21× 34 سم [ف مخ: 58-1]

الهاميه = الهامات / عرفان و تصوف / فارسی

elhāmīye = elhāmāt

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne ́mat-ol-lāh-e valī, ne ́mat-ol-lāh ebn-e “abd-ol-lāh (1330-1431)

به نثر آمیخته به نظم، با سربندهای «الهام» و آغاز می شود با تعريف الهام، فتح بر دو قسم است، فرق میان وحی و الهام، اسم جامع، حقایق عالم در علم و عین، روح اعظم عقل اول ... واپسین الهام: غزل، همچو ما کیست در عالم xx عاشقی و می پرست در عالم ... سید کاینات مظهر ذات xx آنکه جد من است در عالم. (احمد منزوی)

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي خلق الاشياء بقدرته و رزق الاحياء بحكمته، و الصلاة و السلام ... الهام: ابتدای وحی عبارتست از انزال معانی مجرد، در جلبات محسوسه ...

انجام: «سید» کاینات مظهر ذات xx آنکه جد منست در عالم. تم، الحمدلله و الشكر النعمة الله علينا.

چاپ: تهران، سنگی، ضمن «رضوان المعارف الالهيه»

[فهرست منزوی 1047/2 ؛ ملی 522/3 ؛ فهرستواره منزوی 107/7 (6 نسخه)؛ دنا 1129/10 که جای آن اشتباه شده (13 نسخه)]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5298/36

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: شیخ السلام بن حسین بن على كاتب، تا: غره ذیحجه 860ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: کاغذ سبز منقش، 12گ (238پ- 250ر)، 21 سطر، اندازه: 16/2× 23/6 سم [ف: 8-276]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4394/6

آغاز و انجام: برابر خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج سبز، 13گ (62پ - 75ر)، 17 سطر، اندازه: 8/5× 17 سم [محدث ارموی مخ: 3-1645]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 372/70

خط: نستعلیق، کا: محمد مظفر بن محمد حکیم، تا: جمعه 2 شعبان 1084ق، جان یزد؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 33 سطر (9× 20)، اندازه: 13× 24سم [سنا: ف: 1-211]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10303/31

خط: نستعلیق تحریری، کا: خدارحم بن خدا کرم بروجردی، تا: 16 ربیع الثانی 1246ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، 8ص (131-138)، 26 سطر، اندازه: 11/5 ×21سم [ف: 32-311]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1464/71

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ کاغذ: فرنگی، 4ص، 1022 - 1026، 17 سطر، اندازه: 95× 190 سم [ف: 3-522]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1464/73

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ کاغذ: فرنگی، 2ص (1049- 1051)، 17 سطر، اندازه: 9/5× 19 سم [ف: 3-522]

7. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40/71 عکسی

ص: 782

آغاز: برابر

نسخه: آستان قدس رضوی ش 530 [این رساله در فهرست آستان قدس معرفی نشده است ؛ خط: نسخ، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: کالینکور مشکی، 4گ (175-178)، 29 سطر، اندازه: 28/5 ×40سم [ف: 3-1314]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10119/71

خط: نسخ ریز، کا: عباس بن حاجی محمد شیرازی الاصل همدانی المسکن، تا: 1264ق؛ 7ص (363-370)، 29 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 19/5× 32 سم [ف: 32-150]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3067/70

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول شش خطی؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره کرده، جلد: تیماج مشکی، 8ص (265-273)، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 23/5 سم [ف: 10-604]

10. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4262/43

خط: نستعلیق، کا: میر غلام محی الدین، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 8گ (262پ -270پ)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 4-675]

11. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4184/31

خط: نستعلیق، كان محمد علی بن میرزا عزیز تفرشی، بی تا، کاغذ: ترمه پستهای، جلد: رویه سیاه میشن، 13گ (231پ -244ر)، 17 سطر، اندازه: 12× 23سم [ف: 4-671]

12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2831/34

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوای ضربی، 400ص (16-416) [ف: 10-1673]

- الهیات > تفصيل العلوم

- الهیات > مناجات

- الهیات > الهی نامه

- الالهیات > شرح الشفاء (الالهيات)

الالهيات = اثبات واجب الوجود / کلام و اعتقادات و فلسفه / عربی

al-ilāhīyāt = itbāt-u wājib-il wujūd

خفری، محمد بن احمد، -957 ؟ قمری

xafrī, mohammad ebn-e ahmad (- 1550)

این رساله چنان که در دیباچه نوشته است باید در ده «مقصد» باشد ولی از خود نسخه که کامل می نماید پیداست که سه مقصد» بیش نیست (اثبات خدا، یگانگی او، دانایی او) و یک خاتمه هم دارد بس دراز که در آن سخنان فیلسوفان یونانی و اسلامی را درباره خدا می آورد و در هر یک از مقصدها هم از سخنان فیلسوفان یونانی یاد می کند و بیشتر این رساله درباره دانایی خداوند است. خفری در آن از نگارنده «فتوحات مکیه» و از فصوص فارابی یاد می کند. خفری در دیباچه نوید می دهد که 14 دلیل برهانی و 5 دلیل عرفانی برای اثبات خدا بیاورد، ولی در رساله جز 12 دلیل به روش مشائی دیده نمی شود.

آغاز: بسمله الحمدلله الفرد الذي لم يلد ولم يولد ... فيقول ... محمد بن احمد الخفرى هذه رسالة في الالهيات و قد رتبناها على عشره مقاصد

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 926/8

آغاز: برابر؛ انجام: و لما كان مبحث العلم و توابعه بحرا عمیقا الاساحل له (اقتصر- ظ) على ما ذكر. الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرين.

خط: تعلیق ، بی کا، تا: قرن 11؛ 16گ (118پ -133ر) [ف: 3-125]

الإلهيات / فلسفه / عربی

al-ilāhīyāt

غیر همانند:

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 242/42

در الهیات از چند نفر از بزرگان؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 2گ (186ر - 187ر)، 24- 33 سطر (12×22)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف:-146]

2. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 39/6

آغاز: نسخه: الحمدلله رب العالمين ... تقسيم من تفكر بادنی نظر علم ان الموجود اما موجود بوجود الغير؛ انجام: نسخه: انه لا يباس من روح الله الا القوم الكافرون ...... على يد العبد المذنب العاصي الخاطی ابن شرف الدين على جمال الدين کردالانی غفر الله ذنوبهما و سر عيوبها

کتاب به عربی در حقیقت و شناخت خداوند و اثبات واجب و بحث وجود به نقل قول از فلاسفه در مورد واجب الوجود و نقض قول و روشن ایشان، در مورد علم و معلوم از قول متکلمین، بحث ذات و وحدت ذات بحث خیر و شر، نبوت، عصمت، امامت و عدم عصمت غیر دوازده امام، فضایل امام و بحث معاد، شفاعت؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان ابن شرف الدين على جمال الدين محمد کردالانی، تا: پنج شنبه 27 جمادی الاول 1035ق؛ کاغذ: اصفهانی مایل به حنایی، جلد: مقوایی روکش تیماج مشکی عطف پارچه مشکی، 9گ (105پ -114پ)، 15 سطر (7× 12/5)، اندازه: 12×18/5 سم [ف:-38]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15232/18

خط: نستعلیق تحریری، کا: شاه مراد ورمنی فراهانی، تا: 1 شعبان 1075ق؛ 5گ (93پ -98ر) [مختصر ف:-79]

الهيات / کلام و اعتقادات / فارسی

ص: 783

elāhīyāt

عناوین برخی فصل های آن چنین است: الباب الثاني من الواحد الأول در اینکه رجوع محمد و مظاهر نفس او بدنیا شد؛ الباب الثالث من الواحد الأول در اینکه علی علیه السلام راجع شد بدنيا؛ الباب الرابع من الواحد الأول در اینکه فاطمه صلوات الله عليها راجع شد بحیات دنیا؛ الباب الخامس من الواحد الأول در اینکه حسن عليه السلام راجع شد بحیات دنیا؛ الباب السادس من الواحد الأول در اینکه حسين عليه السلام راجع شد بحیات دنيا ... الباب الخامس و عشر من الواحد الأول در اینکه حضرت حجت عليه السلام ظاهر شد بآیات و بینات (الواحد الثانی)؛ الباب الأول من الواحد الثاني في بيان معرفة الحجة و الدليل؛ الباب الثاني من الواحد الثاني في أن لا يحيط بعلم ما نزل الله في البيان، الباب الثالث من الواحد الثاني في بيان ما في البيان بان فيه حكم كل شيء؛ الباب الرابع من الواحد الثاني في بيان ذکر حروف العليين و دونها، الباب الخامس من الواحد الثاني في ان كل اسم خير قد نزله الله في البيان كان مراده من يكون يومئذ حرف النفى عنده بالحقيقة الأولية.

4. فردوس: قائم؛ شماره نسخه: 19/1

آغاز: می گوید آن متوجه الى الله می شود چنانچه با و بدء خلق او شده و به او بدء خلق او می شود ثمره این علم این است که از وقت ظهور من يظهره الله می گویند که ما لا اله الا الله می گوئیم؛ انجام: هیچ جنتی از نفس عمل باوامر الله اعلى تر نبوده نزد موحدین و هیچ ناری اشد از تجاوز از حدود الله و تعدی نفسی بر نفسی نبوده اگر چه بقدر خردلی باشد در نزد عالمين بالله و آیات او ... .

خط: تحریری، کا: حبیب الله کاموسی، تا: چهارشنبه 25 جمادی الثانی 1351ق؛ افتادگی: آغاز؛ 100گ (1-100)، 19 سطر، اندازه: 10×17 سم [فهرست قائم]

الالهيات (رسالة في) / كلام و اعتقادات، فلسفه / عربی

al-ilāhīyāt (r.-un fī)

خفری، محمد بن احمد، 957 ؟ قمری

xafrī, mohammad ebn-e ahmad (- 1550)

اهداء به: حسین خان

رساله مختصری است در اثبات واجب تعالی با ادله عقلیه که به نام حسین خان، در یک «مقدمه» و سه «مقصد»: المقدمة: في معنى الوجود و الواجب و الممكن؛ مقصد 1. دلائل على وجود الواجب بالذات؛ 2. دلائل التوحيد؛ 3. اثبات العلم و باقی صفاته تعالی.

آغاز: الحمد لله الذي كان ولا زمان و لا مكان و أوجد الخلائق بقدرته و اظهر الحقائق بحكمته و جعل الممکنات مرايا لذاته

انجام: و لزاد بالأعداد العقول و النفوس و بالمقادير الأفلاک و الكواكب و حركاتها الطولية و العرضية

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 926/7

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، تا: قرن 11؛ 6گ (113پ -118ر) [ف: 3-124]

2. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 105/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 9گ (1پ -17پ)، 22 سطر، اندازه: 12/5× 18/5 سم [ف:-94]

3. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1944/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علی دوست، تا: دوشنبه 2 شوال 1024ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای، 14گ (96پ - 109ر)، 12 سطر، اندازه: 13× 19 سم [ف: 5-375]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1842/16

آغاز: بلاد الله مغیث المؤمنين مجبر المظلومين مستعد الإصرار بالا داره مستخدم الجباره بالاجبار المنصور بالتأئيدات النازله من السماء ... مشتملة على مقدمة و ثلاث مقاصد المقدمة في الأصول الموضوعه؛ انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، کا: جعفر میربابای تبریزی، تا: قرن 13؛ قسمتی از اول خطبه را ندارد؛ کاغذ: نخودی رنگ آهار مهره، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 9ص (217-225)، 26 سطر، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 9-517]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5085/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: دو رو تیماج قرمز، 167گ (17پ -184ر) [ف: 13-280]

6. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 91/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: شاه محمد بن محمد زمان میبدی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا، رو قهوه ای ضربی، پشت و دور قرمز، 12گ (78پ -89ر)، 18 سطر، اندازه: 12× 19 سم [ف: 1- 75]

7. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 849/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن فتح بن محمد صالح، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 8گ (52پ - 60)، 14 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف: 2-116]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1759/2

انجام: قلت النوفس الفلكيه خط شکسته خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی طوسی رنگ، 55ص (149-204)، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 13/5×21/5سم [ف: 9-277]

9. تهران: مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 46/3

ص: 784

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فهذه رسالة في الالهيات؛ انجام: ينام فاذا ماتوا بنتهوا اشارة ما ذكر و لنحم الفصل الأول كذلك

مشتمل بر سه فصل: فصل اول در اثبات واجب الوجود که فقط فصل اول را به پایان رسانده؛ خط: شکسته نستعلیق متوسط، کا: سليمان بن پیر احمد، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی مایل به حنایی، جلد: مقوایی و عطف تیماج قهوه، آستر کاغذی، اندازه: 15/5× 19 سم [ف:-44]

الهیات شفا (ترجمه) / فلسفه / فارسی

elāhīyāt-e šefā (t.)

حسینی عریضی، علی بن محمد، ق 11 قمری

hoseynī arīzī, ‘alī ebn-e mohammad (- 17c)

وابسته به: الشفاء؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (370-428) نویسنده این کتاب تمام الهيات شفا را در این کتاب وارد و پس از ترجمه لفظ به لفظ شرح کرده بدین ترتیب که نخست یک یا چند سطر از متن الهيات را نقل و سپس ترجمه کرده و پس از پایان ترجمه به شرح و نقل اقوال پرداخته، از بهمنیار به تکرار یاد کرده است. مؤلف معاصر و شاید شاگرد میرداماد ( 1040-) است و در فصل 6 از مقاله 1 (في ابتداء القول في الواجب الوجود و الممكن الوجود ...) از میرداماد بدین گونه یاد کرده است: «میر محمد باقر داماد چنین می فرمود ..» و این عبارت گواه آن است که مؤلف خود از میرداماد شنیده است. نویسنده این شرح در ترجمه تحت اللفظ چنان افراط ورزیده که در بسیاری از موارد جمله فارسی مفهم معنی نیست و انسجام ندارد. در برخی از جای ها به ترجمه اکتفا کرده و به شرح نپرداخته و جز اندکی تصرف نکرده (مانند دو فصل 4 از مقاله اول). سید علی بن محمد بن اسدالله امامی عریضی سپاهانی مترجم اشارات که شاگرد آقا حسین خوانساری (-1098) بوده و در روزگار نگارنده ریاض العلما (- 1130) در گذشت، «شفا»ی شیخ را به پارسی کرد (ذریعه ج 4 ص 9-78 و 110) این رساله که بند به بند سخنان شیخ در آن آمده و ترجمه لفظی و سپس گزارش شده گویا از همو باشد. (دانش پژوه)

آغاز: حمدی که عندلیبان گلستان ابداع میسرایند مبدعي راباد که از فيض سرشار وجود فائض الجود خود ابداع مبدعات کرده بلا توسط سبق ماده و مده ... اما بعد این رطب و یا بس ترجمه فن ثالث عشر کتاب شفاست ... که عبارات وی بالتمام مذکور می گردد و ترجمه مطابقة الفاظ بیان می شود ... الحمدلله رب العالمين ... المقالة الأولى في ابتداء طلب ... فبالحرى أن نشرع في تعريف المعاني الحكمية فنبتدى مستعينا بالله فن ثالث عشر از کتاب شفا که در بیان الهیات است ... اول در بیان ابتدای طلب پدید آوردن موضوع فلسفه پس سزاوار است که شروع کنیم در تعریف معانی حکمیه ... در حالیکه طلب کار یاری باشیم از خدای تعالی [ترجمه پایان یافته و پس از «بدانکه» شرح آغاز می گردد] بدانکه لفظ حکمت دو اطلاق دارد یکی بر معنی عامی که او شامل جميع اقسام حکمت است و دیگری بر علوم الهیه و بس و مراد بمعانی حکمیه در این فن ثالث عشر علوم الهیه است ...

[نسخه های منزوی 755؛ فهرستواره منزوی 104/6]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2300-ف

نسخه اصل: نسخه آقای سید محمد مشکات؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، ص 1و چند برگی در میانه نو نویس سده 13؛ 790ص، 25 سطر، قطع: ربعی [فیلمها ف: 1- 49]

2. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: 7

بی کا، تا: 1078ق [نشریه: 4-325]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 251

آغاز: برابر

خط: تعليق، كا: عبدالظهير بن المعصوم کرهرودی، تا: 1084ق، جا: سپاهان، به دستور امیر صدر الدنيا نوشته شده؛ تملک: محمد کریم سپاهانی؛ کاغذ: ترمه سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 390گ (1پ - 390ر)، 26سطر (8/5× 175)، اندازه: 14/5× 26سم [ف: 3-199]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2303-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-50]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9081

آغاز: برابر

فن سیزدهم؛ خط: نسخ، کا: محمد معصوم پسر محمد باقر، تا: 1087ق؛ آغاز و انجام مانند 251 دانشگاه؛ تملک: سید مرتضی حسنی حسینی طباطبائی با مهر مورخ 1079؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی با لولا، وزیری، 410گ، 20 سطر (8× 25)، اندازه: 15× 24سم [ف: 17-288]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1912

آغاز: برابر

نام مؤلف به استناد نسخه دانشگاه تهران ش 251 ذکر شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ برگ های بسیاری که از نسخه افتاده و به خط نستعلیق تحریری تازه تری نوشته شده (ص 145-80 و 412-451) و نیز افتاده هایی دارد که یکی از دارندگان نسخه (گویا آقای مشکوة) در گوشه ص 4، 10، 18، 29، 36، 30 تذکر داده؛ این نسخه مانند نسخه دانشگاه تا اندکی از فصل سوم في ابطال القول بالتعليمات و المثل) از مقاله 7 الهيات شفا و کاتب در پایان نسخه نوشته «تمام شد آنچه یافت شد از ترجمه مزبور بعون الله». آقای سید محمد مشکوة که کتابخانه مجلس نسخه را از ایشان خریداری کرده، برگ های اول این نسخه را مقابله و نسخه بدلها را بر کنار صفحات ثبت کرده اند؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی دارای ترنج و

ص: 785

لچکی در ترنج گل و بلبل کنده شده، 790، 25 سطر، قطع: وزیری باریک، اندازه: 13× 34/5 سم [ف: 5-402]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1505 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و ملتفت نمی شویم به جانب آنچه که گفته اند و عمل کرده اند ایشان از دوام استغناء اینها از اثباتشان. تمام شد آنچه یافت شد از ترجمه مزبوره بعون الله تعالی.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ 397گ، 25 سطر [عکسی ف: 4- 404]

- الالهية > مجالس منبری

- الالهية > نور البصر بحل مسئلة الجبر و القدر

- الهی نامه > حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة

- الهی نامه > مناجات

الهی نامه = مناجات = الهيات = سجعيات / عرفان و تصوف / فارسی

elāhī-nāme = monājāt = elāhīyāt = saj‘īyyāt

انصاری، عبدالله بن محمد، 396-481 قمری

ansārī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1006-1089)

پندها و اندرزها و مناجات هایی است عرفانی و اخلاقی به نظم و نثر مسجع مقفی؛ دارای چندین تحریر و رساله های متفاوت و با چندین نام هم چاپ شده است.

آغاز: 1. بسمك القدوس قدسنی منی. الهی این چه فضل است که با دوستان خود کردی که هر که ایشان را شناخت ترا یافت و هر که ایشان را یافت ترا شناخت

2. ای ز دردت بیدلان (خستگان) را بوی درمان آمده xx یاد تو مر عاشقان را مونس جان آمده / صد هزاران همچو موسی مست در هر گوشه xx رب ارنی کوشد و جریان دیدار آمده ... ای کریمی که بخشنده عطائی

3. ای کریمی که بخشنده عطائی و ای حکیمی که پوشنده خطائی و ای صمدی که از ادراک خلق جدائی و ای احدی که در ذات و صفات بی همتائی

4. بسمله، الحمدلله رب العالمين، والعاقبة للمتقين ... ای ز دردت خستگان را بوی درمان آمده به یاد تو مر عاشقان را مونس جان آمده

5. الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم، جانی ده که کار جهان سازیم

6. دلا در کار (راه) حق میكن نظرها xx که در راه تو می بینم خطرها

7. بسمله، الهی یکتای بی همتایی و قیوم توانایی و بر همه چیز دانایی و در هر حال بینایی از عیب مصفایی و از شرک مبرایی

انجام: 1. نجات خواهی مبتلا شو بقا طلبی از پی فنا شو اگر داری طرب کن و اگر نداری طلب کن. الهی عبدالله عمری بکاست و عذری نخواست.

2. و بخت ازلی به در آید و صبح وصال بر آید و در سعادت بگشاید و آفتاب جمال الهی رو نماید.

3. الهی اگر نه از تو آغاز این کارستی لاف مهر تو هرگز که یارستی. اگر نه ترا این حدیث خواستی پسر عمران به طلب ارنی کی بر خواستی.

4. تا به دنیا از کلبه کتم عدم xx سوی حضرت جز نیاز و ناله نفرستاده اند / پیر انصاری تو میدانی که ایشان کیستند xx فرقه ای بی کروفر زمره دل ساده اند.

5. الهی این چاشنی که دادی تمام کن، و این برق که تابیدی مدام كن بجودک و کرمک یا ارحم الراحمين

6. بنگر که چه روز از کجا آمده ای xx میدان که چه می کنی، کجا خواهی رفت

چاپ: تحریرهایی از آن به نام هایی چند چاپ شده است؛ از جمله به کوشش وحید دستگردی در رسائل (تهران، ارمغان 1319)

[الذريعه 114/18 و 208؛ و 243: گنج نامه، 240/22 ؛ فهرست مشترک نسخه های خطی پاکستان، اسلام آباد 2411/4 ؛ نسخه های منزوی 1048/2 و 1146و 1322 و 1434؛ مشار فارسی 486/1 : الهی نامه، 78 و 4102/4 ؛ فهرستواره منزوی 485/6 -488، 108/7 ، 981/8 ؛ دنا، ج 2، ص 134 - 136 و ج6، ص 51-58؛ مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری، با تصحیح و مقدمه محمد سرور مولایی]

1. تبریز؛ خادم حسینی؛ شماره نسخه: 85/5

آغاز: بسمله حمدلله و الصلوة على رسوله محمد و آله اجمعين، الجزء الأول من كلمات سلطان الطريقه شیخ الاسلام عبدالله انصاری قدس الله روحه، محبت باغی است بریاحین خوف و رجا آراسته؛ انجام: تو از خبر در عیانی و من از عیان در یقینم و قال شیخ ابوعلی شاه رحمه الله کردار سه نوع است ... گفتا چون مرد خود را بدین سیرت یافت زود یعنی که خلوت را شایسته گردد. بخشی از یکی از رسالات و یا مناجات نامهای شیخ الاسلام هرات است؛ خط: نستعلیق، كان محمد بن محمد بن احمد بن عمر ملقب به ضيا الحافظ برای قطب الدین، تا: شب دوشنبه غره رمضان 709ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 102ص (92-194)، 19 سطر، اندازه:13/5 ×17 سم [اوراق عتیق: 1-115]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14590/135

آغاز: کتاب يشتمل على كلمات صدرت ... القسم الأول في المناجات. الهی تو خواستن من نخواستم دوست بر بالین دیدم چو از خواب برخاستم؛ انجام: اگر داری خود دانی.

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 23 جمادی الثانی 721ق؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 3ص (622-624)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 9841]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 152/9 -ف

ص: 786

نسخه اصل: حسین چلبی ش 1184؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 756ق [فیلمها ف: 1-420]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 152/10 -ف

نسخه اصل: حسين چلبي ش 1184؛ خط: نسخ، بي كا، تا: 756ق [فیلمها ف: 1-420]

5. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 623/1 -ف

نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 2703؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8؛ 2گ (1ر-3پ)، 25 سطر [فیلمها ف: 1-515]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 483/7 -ف

نسخه اصل: مراد ملا ش 1796. با عنوان «و من مناجاته و فوایده»؛ تملک: محمد بن عبدالله هروی در 921ق؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 852ق؛ 6گ (234-240) [فيلمها ف: 1-491]

7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 483/8 -ف

آغاز: سبحان الله جهان بود پر چیز و پر کس نسخه اصل: مراد ملا ش 1796؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 852ق؛ 1گ (140) [فیلمها ف: 1-491]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 483/12 -ف

آغاز: برابر3 نسخه اصل: مراد ملا ش 1796. با عنوان «و من مقولاته»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 852ق؛ 2گ (263-264) [فیلمها ف: 1-491]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 483/21 -ف

نسخه اصل: مراد ملا ش 1796. فصل في الآداب و ما يليق بحال الفقراء من فوایده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 852ق؛ تملک: محمد بن عبدالله هروی در 921ق؛ 3گ (389-391) [فیلمها ف: 1-492]

10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2129/1 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4795؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 855ق؛ 9گ ( 213-204 )، 14 سطر [فیلمها ف: 1-413]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 849/11 -ف

نسخه اصل: پاریس 1356 . S. P ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 877ق؛ 1گ (236)، 17 سطر [فيلمها ف: 1-543]

12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 373/4 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 1838؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ 8گ ( 146-138 ) [فيلمها ف: 1-461]

13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4216/15

ناتمام است. گفتاری از او به خط نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 9[ف: 7-281]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11600

آغاز: برابر 2؛ انجام: دیگران مست شراب اند و من مست ساقی، مستی ایشان فانیست و از من باقی رباعی: مست توام از جرعه جام آزادم ...

خط: نستعلیق ممتاز، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مجدول دارای کمند، مذهب، دارای سرلوح تیموری مکتب خراسان، کاتب احتمالا سلطانعلی مشهدی یا یکی از پیروان نزدیک او است؛ کاغذ: خانبالغ، جلد: تیماج حنایی، ضربی، مجدول؛ 8گ،14 سطر (6/5× 12/5)، اندازه: 12/5× 13 سم [ف: 29-326]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4799/2 -ف

نسخه اصل: با یادداشت مجتبی مینوی؛ بی کا، تا: قرن 10؛ 31ص ( 95-64 ) [فيلمها ف: 3-107]

16. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 218/2ر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ 4ص، قطع: وزیری [رشت و همدان: في:-1214]

17. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2654/13

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای ضربی لایی، 6گ (89ر-94ر)، 15 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 6-86]

18. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 298/4

آغاز: خواجه عبدالله انصاری فرماید اگر ابلیس آدم را بدآموزی کرد گندم را که روزی کرد؛ انجام: آنچه حلاج گفت من گفتم او آشکار و من نهفتم (یک صفحه)

بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج سبز مقوایی، 1ص، قطع: ربعی [نشریه: 3-414]

19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1083/5 -طباطبائی

آغاز: برابر 1؛ انجام: ابوجهل از کعبه می آید ابراهیم از بتخانه کار عنایت دارد دیگر همه بهانه انکار شوم است انکار کننده از این اسرار محروم است

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 1گ (95-96پ)، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 22/5 سم [ف: 23-532]

20. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 892/1

خط: نستعلیق، کا: محمد امین حسینی ترمدی، تا: قرن 10؛ عنوان لاجورد قطع: بغلی نشریه: 7-262]

21. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 617/5 -ف

نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1383؛ بی کا، تا: 906ق؛ 4گ( 123-119 )، 11 سطر [فيلمها ف: 1-514]

22. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 274/3 -عکسی

آغاز: خداوندا به عزت آنکه بفردانیت ذات متفردی و به وحدانیت صفات متصفی

نسخه اصل: گنج بخش، ش 393 در فهرست ها نیامده است؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: جمادی الثانی 919ق؛ 6 گ (10-15 کناره) [عكسي ف: 2-223]

23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2112

آغاز: برابر 1؛ انجام: همه کس را و ندیدن خود را.

خط: نستعلیق، کا: حسین هروی، تا: رمضان 938ق؛ کاغذ: سمرقندی شکری آهار مهره دار، جلد: میشن تریاکی، 28ص، 8سطر، اندازه: 15× 23/5 سم [ف: 6-94]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10819/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 954ق؛ سطرها چلیپا، مجدول؛

ص: 787

9گ (1ر - 10پ)، 18 سطر، اندازه: 9× 15/5 سم [ف: 27-240]

25. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 234/2 -ف

نسخه اصل: نسخه اصل: اونیورسیته ش 144. در فهرست با عنوان «کلمات»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 980ق؛ 14گ (66-80)، 18 سطر [فیلمها ف: 1-441]

26. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 234/3 -ف

نسخه اصل: او نیورسیته ش 144. در فهرست با عنوان «مناجات» ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 980ق؛ 12گ (81-93)، 18 سطر [فيلمها ف: 1- 441]

27. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قريب گرکانی؛ شماره نسخه: 20/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 4 جمادی الاول 984ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-638]

28. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 677

آغاز: برابر 1؛ انجام: كتبه الفقير المذنب معزالدین محمد الحسینی الكاتب سنه 985 هجری

نسخه حاضر مقالات پیر هرات خواجه عبدالله انصاری که از نمونه های عالی و ممتاز نثر سجع فارسی است؛ خط: نستعلیق خوش جلی، کا: معز الدین محمد حسینی، تا: 985ق؛ این نسخه هم از لحاظ رسم الخط و تذهیب بسیار نفیس است، نوشته شده: کتاب مقالات عبدالله انصاری خط معزالدین محمد کاتب بتاريخ شهر ربيع الاول سنه 1232 از عرض کتابخانه مبارکه شاهنشاهی روحی و روح العالمين فداه گذشت»، مجدول کمند کشی، مذهب، دارای سرلوح مذهب مرصع؛ مهر: عبده عبد الوهاب موسوی، مشيرالسلطنه، حسین بن هدایت الله محمد رضا الحسینی؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روغنی بوم نارنجی رنگ منقش به گل های پرطاووسی و زنبق های رزی و درشت مشکی و ارغوانی با تحریر طلایی وسط ترنج دور کنگره طلائی و ارغوانی که اژدها و سیمرغی را در حال نبرد تذهیب کرده اند، 70ص، 5 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21× 30 سم [ف: 1-981]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10450/4

آغاز: برابر 5؛ انجام: برابر5

خط: نسخ خوش، كا: محمد تبریزی، تا: 999ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی مشکی، 16 سطر، اندازه: 15/5× 24 سم [ف: 9-331]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16555/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: تا بر تن و مال خود بلرزی xx حقا که بحبه نیرزی خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: قرن 11؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور ماه 1367؛ کاغذ: الوان، 47گ، 11 سطر، اندازه: 11/3 ×17 سم [ف: 17-115]

31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5942/2

آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر 3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شکری فرنگی آهارمهره، اندازه: 26×43/5سم [ف: 7-784]

32. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 7894

آغاز: برابر 2؛ انجام: اختیاری نبوده همه به معذرت برخاستند.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سبز یک لا، 25 گ، 10 سطر (8× 17)، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 5-459]

33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5594/3

آغاز: برابر 1

خط: نسخ، كا: عمادالدین بن يونس پنجهزاری، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (29پ -33پ)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 14- 360]

34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4218/9

آغاز: برابر 5؛ انجام: برابر5

سخنان کوتاه؛ خط: نستعلیق، کا: محمد نظام بن علیخان ساوه، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 172ص (637- 465)، 19 سطر (9× 18)، اندازه: 18/5× 29/5سم [ف: 11-236]

35. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5138/128

آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 1ص (509) [ف: 15-194]

36. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4671/19

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 2گ (151ر-153پ)، اندازه: 15/2× 24/4 سم [ف: 8- 4]

37. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5765/4

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

مناجات؛ خط: نستعلیق، کا: هندی، تا: قرن 11؛ کاغذ: رنگارنگ هندی، جلد: قهوه ای مغزیدار پشمی، 11گ (18پ -29ر)، 13 سطر، اندازه: 12/8× 30/9 سم [ف: 9-29]

38. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 172/13 -طباطبائی

آغاز: برابر 1؛ انجام: (در حاشیه) عشق مردم خوار است عشق بی مردم خار است عشق نه نام دارد نه ننگ نه صلح دارد نه جنگ.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج مشکی، 51گ (51 متن و حاشیه)، قطع: وزیری باریک، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 22-60]

39. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8864/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: صد جهان بیگانگی را نام تمکین کرده ای xx آشنائی با تو کردن زهر قاتل بوده است

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول، 4گ (2پ -5ر)، ابعاد متن : 8/6× 17/3 ، اندازه: 15/6× 27/9 سم [ف: 29/1 -167]

40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8864/12

آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر3

ص: 788

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول یک لا، 5گ (24پ -28ر)، ابعاد متن: 8/6× 17/3 ، اندازه: 15/6× 27/9 سم [ف: 29/1 -169]

41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1382

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام؛ مرقع مانند در 14 پاره، مجدول، با سرلوح، یک مجلس تصویر؛ کاغذ: متن سفید ضخیم حاشیه سازی شده، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی زرکوب با ترنج، 16، 7-6 سطر (7× 11)، اندازه: 17× 24 سم [سنا: ف: 2-241]

42. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 677/4

آغاز: مهر از کیسه بردار و بر زبان نه و مهر از دنیا بردار و بر ایمان نه آنها که حق را یافتند با غیر او نپرداختند؛ انجام: اگر خواهی رنج کش و اگر مراد طلبی صبور باش.

قسمتی از مناجات خواجه عبدالله انصاری؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 11؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 7گ (156ر -163پ)، ابعاد متن: 10× 14، اندازه: 14×19 سم [ف:2-319]

43. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 534/3

آغاز: بسمله. الهی نامه را آغاز کردم Xx در کنج سعادت باز کردم؛ انجام: که جز از فضل تو روئی ندارد xx که از طاعت سر موئی ندارد. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.

خط: نسخ خفي، كان محمد غنی، تا قرن 11؛ نسخ؛ کاغذ: بغدادی، جلد: مقوای ابره تیماج مشکی، اندرون: کاغذ شکری رنگ ساده، قطع: وزیری، اندازه: 13/4×24/87سم [ف: 4-1132]

44. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2978/27

آغاز: برابر 3: انجام: و سر در سر کار مرافقت کرده روزگار عمرش سپری شود و الله اعلم بالصواب.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 6گ (194-200)، 18 سطر(7/5× 15/5)، اندازه: 10× 23/5 سم [ف: 10-1886]

45. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 6061

آغاز: برابر 5؛ انجام: برابر5

خط: نستعلیق، کا: مندنی دزفولی، تا: 1003ق [الفبائی:-551]

46. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5132

است، در هجده قطعه در ص 3-16، در ص 1 آغاز سوره یس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 18 گ، 10 سطر (11×16/5)، قطع: وزیری، اندازه: 18/5× 27/5سم [ف: 15-4121]

47. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3997/2

آغاز: برابر1

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1017ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ ابری،، 17 سطر، اندازه: 12/4× 18/3 سم [ف: 7-138]

48. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 264

خط: نستعلیق، کا: درویش عبدی، تا: 1019ق؛ مجدول، با سرلوح زرین، صفحات زر پاشی شده، مرقع در 11 قطعه؛ کاغذ: سفید ضخیم، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی نو، 14 گ، 6 سطر (7× 13)، اندازه: 14× 22سم [سنا: ف: 1-129]

49. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 507/5 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1026ق؛ 7گ (33-40)، اندازه: 12/5 ×19 سم [نسخه پژوهی: 3-101]

50. رشت؛ شاد قزوینی؛ شماره نسخه: 13

کا: رضا قلی ادیب شیرازی، تا: 1037ق [نشریه: 5-396]

51. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 795/2

مناجات؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: ربيع الثانی 1058ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، ابعاد متن: 7× 15، اندازه: 12/5 ×20/5 سم [ف: 2-906]

52. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/230

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1059، جا: دارالسلطنه مراغه؛ جلد: تیماج یک لا قرمز، 8گ (330-337)، قطع: بياضی، اندازه: 15/5× 33 سم [ف: 10-1363]

53. تهران: سلطنتی؛ شماره نسخه: 7/190/2

مناجات ؛ خط: نستعلیق تحریری خوش، كا: محمد سعيد بن محمد تقی کاتب خاتون آبادی، تا: 1062ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی لولادار وسط سه ترنج ضربی گل برجسته لاکی رنگ، قطع: وزیری، اندازه: 19×28/5سم [ف:7-20]

54. تهران؛ موزه ملی؛ شماره نسخه: 120/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1066ق، قطع: رقعي [نشریه: 3-120]

55. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8450/6

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: محمد صادق جامی، تا: دوشنبه غره صفر 1080ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (98ر-100پ)، اندازه: 15/5 × 25/5 سم [ف: 28-49]

56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 115/2 - فيروز

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1080 ق، مجدول، مذهب، کاغذ: دولت آبادی شکری، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج سوخته، 17ص (11-28)، 15 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12× 21سم [ف: 21-238]

57. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2596/12

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، كا: عنایت الله، تا: 3 رجب 1086ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 14ص (526-539)، 15 سطر (8× 17)، اندازه: 12/5× 24 سم [ف: 9-1443]

58. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2596/4

آغاز: الهی عذرها بپذیر و عیبها مگیر؛ انجام: با عاقل با ادب خدای تبارک و تعالی توفیق رفیق گرداند بحرمة محمد و آله

ص: 789

آمین یا رب.

خط: نستعلیق، كان عنایت الله، تا: 16 رمضان 1086ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 3ص (280-282)، 15 سطر (8× 17)، اندازه: 12/5 ×24سم [ف: 9-1440]

59. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 847/45

بخشی از مناجات خواجه عبدالله انصاری؛ خط: نسخ، كا: على اکبر، تا: 1091 تا 1092 ق، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (102ر -103ر حاشیه)، اندازه: 10×17 سم [میراث اسلامی: دفتر نهم -102]

60. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4704/4

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: محمد شریف خیال شیرازی، تا: دوشنبه 9 صفر 1095ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ زرکوب مقوایی، 9ص ( 393-385 )، 17 سطر (7× 14)، اندازه: 10× 18 سم [ف: 14- 3650]

61. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2125/1

خط: شکسته نستعلیق چلیپا، کا: محمد حسین قاینی، تا: 1096ق؛ مجدول؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: رویه کاغذ ساغری [ف: 5-425]

62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8852/14

آغاز: برابر 2؛ انجام: نه پشت پا را از و گردی و نه کف پا را از و دردی، قناعت ورز اگر مردی. خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: شعبان 1097ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج و جدول عطف و سجاف چرم قهوه ای، 3ص (55-57متن و حاشیه)، اندازه: 16/1× 27/8 سم [ف: 29/1 -124]

63. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 573/9

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 13گ (175ر-187پ)، 21 سطر (5/6× 12)، اندازه: 10× 16 سم [ف:-334]

64. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11583/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، 8گ (2-9)، 17 سطر، اندازه: 11/5×19/5 سم [ف: 29-297]

65. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9621/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: هندی، جلد: روغنی، وزیری، 25گ (1پ -25ر)، 23 سطر ( 17/569)، اندازه: 15× 26/5 سم [ف: 17-437]

66. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9711

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مرقع مانند است؛ کاغذ: هندی، جلد: تازه، وزیری [ف: 17-463]

67. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 527/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: زد رقم خاتمه تم الكتاب

خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 12، 14گ (1ر -14ر) [ف: 1-204]

68. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 895/3

بندهایی به فارسی؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ بیاضی رحلی [نشریه: 7-135]

69. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8853/95

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: جعفر بن محمد بديع، تا: 1109ق، جا: مشهد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عنابی، 3گ (182ر-184ر حاشیه) [ف: 29/1 -147]

70. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 759/5 -ف

نسخه اصل: پاریس 1127 .S. P؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 26 ربیع الثانی 1116ق [فیلمها ف: 1-535]

71. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1622/1 خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1156ق؛ اندازه: 10/5× 15 سم [نسخه پژوهی: 3-154]

72. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14181/50

مناجات؛ خط: نستعلیق، كا: زین العابدین بن محمد، تا: 14 صفر 1192ق، جان آستانه شاهچراغ شیراز؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 1گ (176ر-183پ)، قطع: بياضی، اندازه: 10× 20 سم [ف: 38- 239]

73. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 126/4

آغاز: برابر 2

خط: تحریری، کا: محمد باقر دزفولی موسوی صدر الدين، تا: 1196-1195 ق، 3گ، اندازه: 17× 29 سم [ف: 3-4]

74. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2427

آغاز: اکنون آن پنداشت را در آب انداختم؛ انجام چنین بزی که چنین بمیری برهی نه چون بمیری برهند

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مذهب، مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، مشکی، مقوایی، 22گ، 10 سطر (4× 8)، اندازه: 8× 11/5 سم [ف: 5-569]

75. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1470

آغاز: برابر 2 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمیه؛ کاغذ: اصفهانی، 66گ، 14 سطر (6× 10) [ف: 3-968]

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد یک لا، 28ص (136-163)، 18 سطر (7× 11)، اندازه: 11× 15 سم [سنا: ف: 1-126]

77. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 26-فیروز

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای کتیبه مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز، 38گ،10 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 ×16 سم [ف: 21-324]

78. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1049/3 -طباطبائی

آغاز: برابر 2؛ انجام: کسی را که حق توفيق نداد و ننمود راه سداد، آمدن انبیا و راه نمودن.

ص: 790

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 12ص (77-88)، قطع: رقعی، اندازه: 10× 16/5 سم [ف: 23-351]

79. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2784/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كا: عزیز بن نعمة الله معلم فتح آبادی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید رگه دار آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 5ص (1-2)، 25 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20/5× 31 سم [ف: 10-20]

80. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 13602/5

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: مقوایی اسقاطی، 14 سطر، اندازه: 14/8× 21/6 سم [ف: 17-469]

81. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 948

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار، جلد: میشن سیاه ضربی، 44گ، 14 سطر، اندازه:13/4 ×19/7 سم [ف: 4-773]

82. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9467/19

خط: نستعلیق، کا: محمد بن جمشید مراغی، تا: قرن 13؛ 2گ (32ر-34پ) [مختصر ف:-798]

83. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14627/8

آغاز: برابر 1؛ انجام: الهی آنچه که کاسنی تلخ است، از بوستان است و عبدالله اگر چه مجرم است از دوستان است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ دارای سرلوح مرصع کشمیری، مجدول، مذهب، با کمند طلایی کاغذ: شرقی، جلد: تیماج سبز، 1گ (67ر -68پ)، 15 سطر (7× 14)، اندازه: 12× 20 سم [ف: 37-58]

84. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10392/9

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعی بزرگ [میراث شهاب: س 8ش 4-61]

85. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2661/2

آغاز: بسمله، الهی چون آتش فراق داشتی دوزخ پر آتش زا چه افراشتی؛ انجام: جوانمردی سجل كن و جوانمردان آگاه کن عاقبت را نیاز دار و سخن کوتاه کن

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان محتملا طهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، 13ص (7- 20)، 12 سطر کامل (11×15)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 6-223]

86. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14427/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 11گ (37ر-48پ)، 15 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 38-563]

87. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6807/12

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا.، 2گ (159-161ر)، اندازه: 17× 22 سم [ف: 20-273]

88. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3165/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 6گ (125-131)، 10 سطر (6×10/5)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 11-2129]

89. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 227

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13، 7گ، اندازه: 11× 16سم [ف: 3-83]

90. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8548/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 9گ (132-140پ)، 15 سطر (7× 15)، قطع: ربعی [ف: 17-159]

91. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8554/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، ربعی، 11 سطر (7× 12) [ف: 17- 160]

92. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 920/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، با دو سرلوح، مجدول، با تصویر خواجه؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-262]

93. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 525/11

با عنوان «راز و نیاز»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رحلی [نشریه: 7-246]

94. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 612/4

خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی بیاضی [نشریه: 7-249]

95. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 13

آغاز: برابر 2؛ انجام: و همه به معذرت برخاستند و الله اعلم. قد تمت ...

خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، کا: سید ابوالقاسم شهير به سید آقا بن میرزا بزرگ موسوی تهرانی، تا: قرن 13؛ مهر: «عبده ابوالقاسم موسوی» (بیضی)؛ 9گ، 16-17 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 1-204]

96. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 719/14

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 126]

97. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6645/15

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ جلد: تیماج تریاکی ترنج و سرترنج دار ضربی، 3گ (216پ-219ر)، 18 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 20-172]

98. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 876/7

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13، 5گ (71-75پ) [ف: 2- 205]

99. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 112/5

آغاز: برابر 2

خط: نسخ و نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز، 10گ (125ر-135ر)، 12 سطر، اندازه: 14× 22 سم [ف: 1-157]

100. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3322/1 - 17/102

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

ص: 791

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ، 19سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-488]

101. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23705

آغاز: برابر 2؛ انجام: ایعزیز دنیا نه جای آسایش است بلک جای.

خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 5گ، قطع: بياض رقعی، اندازه: 11× 21 سم [ف: 17-528]

102. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24179

آغاز: برابر 26 انجام: بحول الله الباری تعالی شأنه

در رایانه با عنوان «کنز السالکین»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 10گ، 24 سطر [رایانه]

103. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14871/22

آغاز: یا رب ز تو آنچه من گدا می خواهم افزون ز هزار پادشاه می خواهم؛ انجام: مالک الملکی تو را حاجت به حاجب وزیر نیست ... همین قدر کفایت است اگر مستمع را عقل و رایت است

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1205ق، حکایاتی از انوار سهیلی و جامع الكتاب در چند برگ بعد از انجام آمده؛ کاغذ: فرنگی زرافشان، 8گ (107ر-114پ)، 20 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: [501-37

104. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 653/7

خط: نستعلیق، كان ابي طالب بن ملا محمد ابراهیم مازندرانی لاریجانی، تا: پنج شنبه 14 ذیحجه 1206ق؛ افتادگی: انجام؛ در 88پ تا 91پ جداول علم اعداد است؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 8گ (81-88ر)، 13 و 14 سطر (10×15/5)، اندازه: 14×20/5سم [ف:-350]

105. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 855/1

كان عبد الرحيم بن کریم قمی کهکی، تا: 1220ق، جان شیراز و مشهد؛ بیاضی ربعی [نشریه: 7-134]

106. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 852

آغاز: برابر 1؛ انجام: در علم شریعت باید خواندن علم شریعت دیگر باشد اما روز قیامت دستگیر باشد همان بهتر باشد. پایان نسخه: تمت الكتاب من مناجات خواجه عبدالله انصاری في يوم چهارشنبه بیست و سیم جمادی الاولى كتبه محمد باقر 1222 ...

در این رساله مناجات معروف خواجه عبدالله با خطی خوش آمده است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد باقر، تا: 4 شنبه 23 جمادی الاول 1222ق؛ با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج قرمز یک لا، 8گی، 7 سطر (1367)، اندازه: 14/5× 20/5سم [ف: 2-387]

107. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1462/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1222ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (93پ -103پ)، اندازه: 10× 14/5 سم مؤيد: 3-374]

108. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4453/8

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

در عنوان الهی نامه آمده و در انجام می نویسد: «تمت النصایح»؛ خط: نستعلیق، كا: حسین بن عليمحمد رشتی، تا: 1226ق، جا: طهران؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 5گ (85پ -89ر)، اندازه: 14/6× 21/7 سم [ف: 7-407]

109. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1710/2

آغاز: برابر 2

نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء در لکهنو شماره 85؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 صفر 1227ق؛ 13 (10-22)، 15 سطر [عکسی ف: 5-144]

110. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 474/7

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن علی اصغر اصفهانی، تا: 21 ربیع الاول 1227ق؛ جلد: تیماج دورو، رو مشکی، اندرون قهوه ای، 21گ (82پ -102پ)، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 2-338]

111. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1732/10

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1228ق، جان ارومیه؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای لایی، 7گ (87پ -94پ)، 23 سطر، اندازه: 15× 31 سم [ف: 5-350]

112. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3729/1

خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالواسع بن شیدا، تا: ذیقعده 1229ق، برای سر کشیکچی باشی؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل بنفش، 3گ (12پ -14پ)، اندازه: 14× 22 سم [ف: [2725-12

113. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2848/1

آغاز: برابر6؛ انجام: برابر6 خط: نستعلیق، کا: محمد اسمعیل، تا: 17 شعبان 1231ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 7گ (2پ -9ر) [ف: 10-1691]

114. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7079

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد جعفر دیلمانی، تا: 1233ق، برای ابوالقاسم بیک در لاهیجان؛ مجدول، دارای سرلوح؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 13گ، 12 سطر، اندازه: 11/5× 20 سم [ف: 3-187]

115. خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 204/7

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1233ق، جان اصفهان؛ کاغذ: آهار مهره؛ جلد: تیماج مشکی ضربی عطف تیماج مشکی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-154]

116. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 204/13

مناجات و نصایح او؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1233ق، جا: اصفهان؛ کاغذ آهار مهره؛ جلد: تیماج مشکی ضربی عطف تیماج مشکی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-155]

117. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2750/2

خط: نستعلیق، کا: احمد بیات نیشابوری، تا: 23 جمادی الاول 1235ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه لبه دار، 16 سطر، اندازه: 18× 30 سم [ف: 6-104]

118. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29625

ص: 792

آغاز: و ناظری چه گویم الهی می بینی و میدانی و بر آوردن می توانی الهی از ین بیچاره مفلس؛ انجام: پیوسته نصیب مردم آگاهست تمت الهیات خواجه عبدالله انصاری قدس سره

خط: نستعلیق، كا: میراسماعيل ولد میر محمد معصوم، تا: 1237ق؛ افتادگی: آغاز؛ ضمیمه نسخه ش 16591؛ کاغذ: فستقی جلد: مقوا، 4ص (23-31)، اندازه: 13/5× 20/7سم [ف: 17-433]

119. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2580/7

آغاز: برابر 5؛ انجام: و اگر طرفی با خود داری هر گیتی فراموش کنم.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً 1238ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، مشکی، مقوایی، 9ص (80-88)، 17سطر (7× 14)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 6-108]

120. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2764/3

آغاز: ای عزیز اگر در آیی در آیی در باز است و گر نیایی حق بی نیاز است درهای لطف و کرم باز و ترا این همه ناز چرا قدر خود ندانی و نامه اعمال خود نخوانی خود را بشناس که از کدام اجناس؛ انجام: برابر6

خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1238ق؛ 4گ، اندازه: 1× 17 سم [ف مخ: 1-201]

121. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7458

انجام: جل دیبا بود بسک افکنده.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی یک لا، 26، 12 سطر (8× 14)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 5-459]

122. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29569

آغاز: برابر 1؛ انجام: غلام است هر که او را دید جان او بخندید و هر که با او رسید غم با او نرسید تمت الرسالة

خط: نستعلیق، كا: معصوم بن محمد گرمرودی، تا: 1240ق؛ ضميمه نسخه ش 16417، دارای کمند، مجدول؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی یک لا، 5 ص (18-27)، سطور چلیپایی [ف: 17-527]

123. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 123/4

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: ابوالخیر حسینی، تا: 1240ق، و محمد اسمعیل موسوی عریضی یزدی به سال 1250ق؛ کاغذ: فستقی آهار مهره، جلد: مقوای روکش تیماج گلی رنگ وسط و حواشی گل ترنج سازی ضربی طلائی و گل و برگ برجسته، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21 سم [ف: 7- 193]

124. تهران؛ موزه هنرهای تزئینی؛ شماره نسخه: 7673

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق درشت خط، كا: عباس بن یحیی، تا: چهارشنبه 4 ربيع الثانی 1241ق؛ با سرلوح زرین، مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج آبی با ترنج و نیم ترنج ضربی زرکوب، 27گ، 9سطر (9× 16)، اندازه: 15/5× 24 سم [نشریه: 3-131]

125. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4482/1

آغاز: برابر 4: انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 18 جمادی الاول 1242ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 13ص (1پ -14ر)، 12 سطر (7× 13)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 13 - 3430]

126. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 81/5

سرود خط: نستعلیق، کا: محمد صادق بن محمد سعید عامری سمنانی، تا: 1244ق [نشریه: 13- 429]

127. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9197/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: ناگاه برسیدم به سر چشمه زندگانی بخوردم که نه من ماندم و نه ابوالحسن خرقانی تجلی الله ناگاه آید لیکن بر دل آگاه آید. تا بر تن و مال بلرزی xx حقا که به چیزی نیرزی. انجامه: «مناجات عبدالله انصاری علیه رحمة الله الباری تمام گردید على يد الآثم الجانی علی اصغر بن مرشد على غفر الله لهما بحق محمد و آله الطاهرين».

خط: نستعلیق، كا: علی اصغر بن مرشد على، تا: پنج شنبه 21 ربیع الثانی 1244ق؛ مجدول، در صفحه 5ر کسی که حوادث روزگار در ماه ذیحجه 1279 ق او را به شهر تبریز کشانده بود دعا کرده است که اللهم اخرجني من هذه البلدة الظالم اهلها (نام او سیاه شده است، وی مالک نسخه نیز بوده، پشت طبله اول جلد چند حرز برای چشم زخم، برگ 77ر جدول غالب و مغلوب و کیفیت آن، برگ 80 ر جدول صورت اعداد مربع تمام قرآن، برگ 80پ خواص سوره لیل و کیفیت ختم آن و سوره فاتحة الكتاب و معادل عددی برخی از حرزها و دعاها. پشت طبله دوم جلد طريقه ختم سوره یاس و یک رباعی ترکی، رکابه دار؛ مهر: «توکلی علی الله» (مدور)، کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ اهدایی: جعفر سلطان القرایی، آذر 1348ش؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی یک لا، 5گ (1ر5-ر)، 21 سطر (8/7× 14/6)، اندازه: 13/4× 20/3 سم [ف: 29/2-859]

128. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10057/4

آغاز: برابر 7؛ انجام: چو در پیش است مرگ ای ... تماشای جهان کن در ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1246ق؛ جلد: تیماج جگری، 11ص ( 47-36 )، 13 سطر، اندازه: 15/5 ×20سم [ف: 32-77]

129. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 228

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ 30 گی، اندازه: 11× 16 سم [ف: [83-3

130. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6097/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1249ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره ضربی لایی، 15گ (1پ -16پ)، 14 سطر (7× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21 سم [ف: 16-197]

131. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7904/15

ص: 793

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج گلی ضربی مقوایی، 7گ (106ر -113)، 13 سطر (7/5× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 16-732]

132. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7117/3

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (23پ -33پ)، اندازه: 11× 19 سم [ف: 18-272]

133. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1698/2

بی کا، تا: با تاریخ 1252ق؛ کاغذ: قورخانه ای، جلد: میشن قهوه ای لایی، 2گ (49پ-51ر)، 19 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 5-338]

134. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 10815/2

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمدعلی هزارجریبی خادم روضه رضویه، تا: 24 ذیقعده 1253ق، جا: مشهد، مدرسه میرزا جعفر؛ جلد: تیماج قرمز، 13گ (20پ -33پ)، اندازه: 10× 15 سم [ف: [237-27

135. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9197/3

آغاز: الهی می خوانی و در راه چاه. اگر در چاه افتم همراه را چه گناه. آه آه از تفاوت راه و آهن از جایگاه یکی نعل ستور و یکی آیینه شاه؛ انجام: گر تو خواهی در دو عالم زندگی xx بندگی کن بندگی کن بندگی / کار کن تا مزد یابی بر مزید xx که آن ترا از بهر این کار آفرید.

بی کا، تا: جمادی الثانی 1253ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی یک لا، 3گ (77پ -80ر)، 21 سطر (8/7× 14/6)[ف: 29/2- 859]

136. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29572

آغاز: برابر 6 انجام: برابر6 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1254ق؛ ضميمه نسخه ش 16421؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج ضربی [رایانه]

137. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1770/5

آغاز: برابر 2

كا: علی اکبر خانی، تا: 1254ق، جا: رشت؛ 9گ (64پ -73ر)، اندازه: 15× 21 سم [نسخه پژوهی: 3-177]

138. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1409

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: شکسته نستعلیق، كا: محمد مهدی حسینی فراهانی، تا 1254ق، جا: قم؛ صفحات حمایلی، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، یک لا، 9گ، 11 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 467-3]

139. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 8/18

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: سید صدرالدین عربی استر آبادی، تا: 1254ق؛ کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، 5گ (86ر-90ر)، 14-23 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف:-21]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2127/10 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-646]

140. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11343/12

آغاز: برابر 4: انجام: برابر 4

بی کا، تا جمعه محرم 1255ق؛ 2گ (47ر -49پ) [مختصر ف: 860]

141. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 732/2

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... شانزده چیز باید تا مرد آوازه دوستی را شاید اول جود باید بی طاقت صحبت، انجام: ببذل با جاهل نصیحت با علما بتواضع

خط: نستعلیق، کا: محب على بن مهدی حسینی قراچه داغی، تا: دهه آخر صفر 1255ق؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج مشکی ضربی، 24گ (39پ -62پ)، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 2-391]

142. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3933/3

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: محمد سعيد بن محمد اسماعیل لاهیجانی، تا: 6 صفر 1255ق؛ مهر: «عبده الراجی محمد سعید بن اسماعیل» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: یک لت سمت راست مقوا رویه تیماج مشکی، 7گ (58پ -64ر)، 21 سطر (8× 18)، اندازه: 14/5× 21/2 سم [ف: 17- 190]

143. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 14757

آغاز: برابر 7؛ انجام: چه در پیش است مرگ آی پیر انصار تماشای جهان کن در سفرها

خط: نستعلیق، كا: علیرضا منصور، تا: 1255ق [الفبائی: 551]

144. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 653/1

خط: نستعلیق، کا: زین العابدین تبریزی، تا: چهارشنبه 1258/2/18 ، جا: اسلامبول؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-251]

145. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1492

آغاز: بسمله، رب يسر و تمم بالخير و السعادة نویم حضرت باری خواجه عبدالله انصاری رحمة الله علیه میفرماید. الهی همه از تو پرسند و عبدالله از خود زیرا که از تو همه نیک آید و از عبدالله همه بد؛ انجام: الهی تا از مهر تو اثر آمد همه مهرها بسر آمد. كتبه العبد المذنب الراجي الفقير الحقير اقل الكتاب فتحعلی الشیرازی المتخلص بحجاب عفی الله عنه و عن جرائمه في سنه 1260. و سجع مهر مشيرالسلطنه.

خط: نستعلیق، کا: فتحعلی شیرازی متخلص به حجاب، تا: 1260ق؛ مجدول، دارای 32 قطعه هر قطعه 2 سطر کتابت دارد؛ مهر: مشير السلطنه، حسین بن هدایت الله، محمدرضا الحسینی، کتابخانه دولت علیه ایران 1329؛ کاغذ: مقوای متن و حاشیه الوان، جلد: مقوای روکش چرم سورمه ای حاشیه گلدار ضربی طلائی، قطع: ربعی، اندازه: 14/3×23/5 سم [ف: 2-74]

146. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 73/1 فرخ

خط: نستعلیق خوش و شکسته نستعلیق، كا: لشگر نویس، تا: 10

ص: 794

شوال 1260ق، در وقتی که یار محمد خان الكورائی در سمت غور و ساخر رفته جهت فرزندش محمدعلی نگاشته؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 8 سطر چلیپا (8/5× 16)، قطع: پستی، اندازه: 14× 23 سم [ف:185]

147. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4701/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: هر آن باغی که نخلش سر بدربی xx همیشه باغبان خونین جگر بی ... تمت الكتاب ... 1261 حرره العبد الغفار. خط: شکسته نستعلیق، كان عبد الغفار، تا: 1261ق؛ در پایان مناجات نامه قسمتی از رباعیات خواجه نیز آورده شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 11ص (1-11)، 14 سطر (6× 13)، اندازه: 15× 26سم [ف: 13-83]

148. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 387

آغاز: بسمله بنام آن خدائی که نام او راحت روح است و .. ابیات: ای زدردت بیدلانرا بوی درمان آمده xx یاد تو مرعاشقان را مونس جان آمده؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 19 ربیع الثانی 1263ق؛ جلد: مقوا، الوان، عطف و گوشه پارچه سبز، 13 گ، 13 سطر، اندازه: 15× 22 سم [ف مخ: 1-59]

149. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13352/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: مسجد اقصای دلها حریم کوی تست xx نظر فرما که نظر ما به سوی تست

خط: نستعلیق زیبا، كا: فتحعلی شیرازی، تا: 1263ق؛ مجدول؛ جلد: گالینگور سبز، 7 سطر [ف: 36-301]

150. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11055/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1263 ق [میراث شهاب: س9ش2-29]

151. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9341/4

خط: نستعلیق زیبا، كا: يوسف بن محمد علوی حسینی خراسانی میلانی، تا: 1264-1265ق، به درخواست آقا عبدالاحد بن فخر العارفین حاج ملا على اكبر؛ جلد: تیماج سبز، 20گ (98پ - 117پ)، 13 سطر، اندازه: 14/5 × 22/5 سم [ف: 24-132]

152. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18551 ض

بخشی از آن؛ بی کا، تا: 1265 ق [د.ث. مجلس]

153. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5516/1

آغاز: برابر 4: انجام: برابر 4

خط: نستعلیق خوش، كا: موسوی خویی، تا: 1265ق، حسب الامر (پاک شده) تاجر تبریزی الاصل قزوینی المسکن؛ جلد: میشن قهوه ای ضربی، 28گ (1پ-29ر)، 11 سطر [ف: 8-410]

154. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8854/3

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 22 شوال 1266ق؛ کاغذ: نیلی آهار مهره، جلد: چرم سرخ، 10گ (112پ-121پ) [ف: 29/1 -151]

155. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 241/6

آغاز: بسمله -هو- هذا الذي سه اشارت کرد بخود - هو نشان دادن است الذی پیوستن است؛ انجام: تمت الرساله بحمدالله ... في سلخ شهر الله الاصم رجب المرجب سنه الف اثنين مائه و سبعه ستین الهجريه ... بدار العلم شیراز

بی کا، تا: 1267ق، جان شیراز؛ 26گ، 15 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 1-216]

156. تهران: ملک، شماره نسخه: 2054

خط: نستعلیق، کا: محمد بن خوانسالاری خوشنویس، تا: شوال 1267ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 36گ، 11 سطر، اندازه: 8/5× 16 سم [ف: 4-780]

157. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 911

آغاز: برابر 4؛ انجام: بنده درگاه خلایق امیدگاه شاهنشاه جمجاه الفقير الحقير المذنب الراجی غلام حسین قاجار 1268 تم.

خط: نستعلیق خوش، كا: غلام حسین، تا: 1268ق؛ مجدول، دارای کمند کشی؛ مهر: مشیر السلطنه، حسین بن هدایت الله رضا الحسینی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج دولایی تریاکی ساده با حاشیه سجاف تیماج مشکی، 23 ص، 10 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16/5 × 25/5 سم [ف: 1-1022]

158. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3942/7

آغاز: برابر 2؛ انجام: آن را خلال خود گردانیدم (مورخ 1268)

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 9ص (46-55)، 18 سطر (10× 17)، اندازه: 16× 21 سم [ف: 12-2932]

159. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5709

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 شوال 1268ق، به خواهش عبد العلی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 16گ، 15 سطر (7× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13×22 سم [ف: 16-72]

160. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4243/13

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 42گ (117-159)، 11 سطر (6× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 13-3214]

161. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 526/1

خط: نستعلیق، کا: سید حسن حسینی متخلص به ثریا، تا: دوشنبه جمادی الاول 1270ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ی، 14ص (2-16)، 15 سطر، اندازه: 11/1× 17/3 سم [ف: 5-59]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 26/1 -عکسی

آغاز: برابر 2

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 2-223]

162. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11064/2

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4 خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد حسن، تا: 1270ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج یک لا خرمایی، 27 ص (22-48)، اندازه:

ص: 795

10/5 ×17 سم [ف: 17-448]

163. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 588

آغاز: برابر1

خط: نستعلیق، کا: حکیم بن وصال، تا: 1271ق؛ به طرز مرقع در دوازده صفحه، بين السطور مجدول؛ کاغذ: الوان زر افشان، 7گ، 8 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 18/5 ×19 سم [ف: 2-346]

164. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9688/1

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 9 شوال 1271ق؛ جلد: مقوا رویه پارچه، 15 سطر [ف: 31-52]

165. تهران؛ موزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 38/5

آغاز: برابر 14 انجام: برابر4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 10 رجب 1271ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج روغنی دورو، 9گ (25پ - 30پ)، 25 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: -143]

166. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 23983

آغاز: الهي عند خود بر باد دادم و بر تن خود بیداد کردم؛ انجام: و درویشان با نصف نانی سازند الهی دیگران

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1272ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: آبی، جلد: مقوا [رایانه]

167. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 524/3

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، كا: عبد الرحمن، تا: 27 محرم 1273ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 16گ (76-91پ)، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-128]

168. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1493

آغاز: برابر 1؛ انجام: الهی تا از مهر تو اثر آمد همه مهرها بسر آمد العبد المذنب بنده درگاه خلایق پناه محمد حسين الشيرازی .1274

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین شیرازی، تا: 1274ق؛ مجدول دارای کمند کشی، مذهب، دارای 8 قطعه متصل به هم هر قطعه 2 سطر کتابت دارد؛ مهر: مشير السلطنه، حسین بن هدایت الله، رضا الحسینی؛ کاغذ: مقوای متن و حاشیه، جلد: مقوای روکش چرم لاکی حاشیه مجدول دانه تسبیحی زرین، قطع: وزیری، اندازه: 16/9× 26/8 سم [ف: 2-72]

169. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 4332/7

آغاز: برابر 2؛ انجام: خروش از حاضران بر آمد و دانستند که این کلام اختیاری نبوده و همه بمعذرت بر خواستند خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1276ق، کاغذ: فرنگی رنگارنگ، جلد: پارچه گرد و عطف تیماج مشکی، 37گ (57-94)، 13 سطر (6× 13)، اندازه: 9× 19 سم [ف: 13- 3290]

170. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 504/2 - 3/124

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه جمادی الاول 1276ق؛ 24گ، 11 سطر [ف: 8-4546]

171. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3693/6

آغاز: برابر 14 انجام: برابر4

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق [ف: 7-27]

172. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1375/2

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: شکسته نستعلیق و نستعلیق تحریری، كا: علیقلی بن محمد ابراهیم، تا: 1280ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 47ص، 11 سطر (8× 16)، اندازه: 13/5× 21/5سم [ف: 3-432]

173. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7890/1

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین، تا: 1280ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنجی مقوایی،، 9 سطر (8× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 15/5×23/5 سم [ف: 16-726]

174. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4716/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: بوی جگر سوخته رسوا نکند.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: صادق شیرازی 1281ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 23 ص (2-24)، 9 سطر (5× 9)، اندازه: 10× 16 سم [ف: 14-3661]

175. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 328/7

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن اسدالله، تا: 22 شوال 1281ق، جا: کرمان [ف: 3-55]

176. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 5792/5

آغاز: عاشقانت نعره الفقر فخری می زنند xx در سر کوی ملامت پای کوبان آمده

خط: نستعلیق زیبا، كا: عبدالله بن ابوالحسن طبیب حسینی بهبهانی دهدشتی، تا: جمعه 2 ربیع الثانی 1282ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا عطف تیماج قهوه ای، 9گ (40ر -48ر)،16 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 15-178]

177. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2469/6

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: شکسته نستعلیق، كا: ابراهیم کرمانی، تا: 1283ق؛ کاغذ: فرنگی (آبی)، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج کوبیده مقوایی، 30ص (147-177)، 15سطر (6/5×11/5)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 5-644]

178. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1022

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر1

خط: نستعلیق زیبا، كا: عماد حسنی، تا: 1284ق، جا: حلب الشهبا؛ مجدول؛ جلد: تیماج زرشکی، مجدول گرهی، 9گ، 10 سطر، اندازه: 25717سم [ف مخ: 1-202]

179. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 186/3 -عکسی

نسخه اصل: گنج بخش، ش 685 (گنج 1273/3 )؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: صفدر علی، تا: 1287ق؛ نسخه هنری، در پایانه «الهی

ص: 796

نامه» نامیده شده؛ 59گ (67-125) [عکسی ف: 2-223]

180. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6563/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1287ق؛ جلد: تیماج نیلی بدون مقوا، 14گ (2ر -16ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 17-144]

181. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9541/12

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1287ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (96ر -101ر)، 21 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 30-208]

182. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9541/13

آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر 3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1287ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ(101پ -103ر)، 21 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 30-208]

183. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14638

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق خوش جلی، كا: ابراهیم بن احمد تجریشی، تا: 3 ذیحجه 1289ق؛ مذيل است به رباعیات بابا طاهر عریان، بابا طاهر (ص 78-90) (که برای آقا حسن قوام الدوله نوشته است)؛ واقف: سید محمد باقر عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 78ص (1-78)، 10 سطر، اندازه: 12× 20 سم [ف: 17-513]

184. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6579

دیباچه دارد و نام انصاری در آن هست، برای امیری نوشته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1291ق، جا: اصفهان؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 29گ، 10سطر (5/5×10/5)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 5-459]

185. همدان: اعتماد الدوله؛ شماره نسخه: 106/1

كا: علی قلی خان قراگزلو، تا: 1292 ق [نشریه: 5-345]

186. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14350

آغاز: الهی کلام کلیم ست لا أحصي ثناء علیک و نداء ندیم تست سبحانک تبت اليک پس ما مفسلان بيلسان این عقیده را؛ انجام: از خود رمیدی با دوست آرمیدی دیدی هر آنچه دیدی

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 1293ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم زرشکی ضربی مجدول یا ترنج و سرترنج، 31گ، 10 سطر (6× 11)، اندازه: 11/5×18/5 سم [ف: 36-247]

187. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2780

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، کا: اسمعیل، تا: 1293ق؛ مجدول؛ تملك: عبد العظيم نصير الملک قراجه داغی در 1329 ق با مهر نصیر الملک» (بیضی)؛ جلد: تیماج سیاه مجدول حلقوی، 25گ،10 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف مخ: 1-202]

188. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29575

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی، تا: 1295ق؛ ضمیمه نسخه ش 16423؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی [رایانه]

189. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13760/6

آغاز: برابر 4؛ انجام: بوقت نیم شبی که بگوید الهی هزار همچو تو از خانمان براندازد

خط: نسخ، كا: عبدالرزاق خراسانی، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج زیتونی مجدول، 6گ (حاشیه 20ر -26ر) [ف: 37-299]

190. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 194

آغاز: برابر 4؛ انجام: ختم بالخير و السعاده باشارة الاستاد ... میرزا على محمد المتخلص به صفا و انا العبد المذنب خان زاد دولت ابد مدت محمد باقر خان قاجار سنه 1296

مناجات معروف خواجه عبدالله انصاری است به نثر مسجع فارسی؛ خط: نستعلیق خوش، كا: محمد باقر خان قاجار، تا: 1296ق، به امر استاد میرزا علی محمد متخلص به صفا؛ مجدول، مذهب، کمند اندازی، با یک سرلوح سر کنگره نیزه ای مذهب مرصع؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش تیماج سرمه ای مجدول طلائی، 40ص، 12سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16/5× 24/5سم [ف: 1-1024]

191. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23949

آغاز: بسمله الحمدلله ... اما بعد قال الشيخ الامام؛ انجام: انت یا صدیق اکبر ... و له ناظر محمد علی بهجت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1296ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا [رایانه]

192. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 2/ 8780

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، كا: يعقوبعلی، تا: 1296ق؛ در آخر مخمسی است از نورالدین عبدالرحمن جامی؛ مجدول؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: مقوایی عطف گوشه چرمی، 14 سطر (7/7× 15)، اندازه: 12× 21 سم [ف: 7-746]

193. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5917/3

خط: نستعلیق، کا: رضای قاجار، تا: 12 رجب 1298ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف تیماج تریاکی، 12 سطر (7× 12)، قطع: جیبی، اندازه: 12× 16سم [ف: 16-152]

194. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 656/2

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر3

خط: نسخ، كا: حسین بن محمد مهدی، تا: قرن 14 3گ (21ر- 23پ)، 18 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 2-624]

195. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11370/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: با اجل شطرنج بازی می کنی انصاریا xx عاقبت مانی تو ... و دعایی باخته

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین کاشانی، تا: ذیحجه 1301ق؛ جلد: مقوا، 39ص (54-93)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 33/2 -99]

196. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2197/2

خط: نستعلیق، کا: بیدل تبریزی، تا: 1301ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی، 26گ (132پ -157)، 9 سطر (8/5×16/5)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 9-878]

197. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 761/1

ص: 797

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: نستعلیق، کا: غلامعلی پسر ملاجعر بن محمد حاجی افشار، تا: 1303ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 21گ (16-137)، 15-14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 20× 22 سم [نشریه: 13-146]

198. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 67/2

آغاز: برابر 2 خط: نستعلیق، كا: آقا احمد اصفهانی، تا: 1303ق، جا: رشت؛ جلد: تیماج قهوه ای، 19گ (58پ -77ر)، اندازه: 11× 18 سم [ف:-72]

199. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 196/2

فرخ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1305ق؛ کاغذ فستقی و نخودی؛ جلد: مقوا، 19ص (70-88)، 15 سطر (8× 15/5)، قطع: پستی، اندازه: 12/5 ×20سم [ف:-180]

200. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 761/8

آغاز: برابر 1؛ انجام: رحمت کن مر آن را که چون حجت نیست

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 4گ (113-117)، 14-15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 22× 20سم [نشریه: 13-147]

201. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 9273

آغاز: برابر 1؛ انجام: زاهدان مذور بهشتند ... ادیب شیرازی عوله

خط: نستعلیق، کا: رضاقلی ادیب، تا: 1307 ق [الفبائی: 551]

202. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 379

آغاز: برابر1

خط نستعلیق، کا:رضاقلی ادیب شیرازی، تا:1307ق [نشریه: 2-131]

203. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1491

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر1

خط: نستعلیق ممتاز، کا: حبیب الله قاجار، تا: 1308ق؛ چهار قطعه آخر این مرقع مشق است به قلم نستعلیق دودانگ، مجدول مذهب، با سرلوح مذهب مرصع ممتاز، دارای 20 قطعه متصل به هم که هر قطعه به تفاوت بین 8- 10 سطر کتابت دارد؛ کاغذ: مقوای متن و حاشيه الوان، جلد: مقوای روکش چرم لاکی، قطع: وزیری، اندازه: 16/5× 24/2 سم [ف: 2-76]

204. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29580

آغاز: بسمله حمدله قال الشيخ الأنام و قدوة الايام سالک مسالک شریعت ناسک مناسک طریقت؛ انجام: شرم بادت ز حضرت حق آدمی را هر سحر کو بخواب غفلتت و حمد گویان فاخته ... عاقبت ... و او ... باخته

خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا جهانگیر خان ناظم الملک، تا: 1309ق؛ ضمیمه نسخه ش 16424 [رایانه]

205. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5108

خط: نستعلیق، کا: فتح علی بن محمد حسن بن محمد حسین بن فتح علی ملقب به خان بابا خان، تا: 25 ذیحجه و 19 ذیقعده 1309ق؛ برای صاحب دیوان، مجدول، با سرلوح زیبا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ با جدول، 28گ، 14 سطر (9× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21 سم [ف: 15-4115]

206. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 13 /4656

آغاز: شیخ عبدالله انصاری گوید: مقصود ما بجهد پیوسته است اگر چه آتش در سنگ

خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهيم بن محمد حسینی تفرشی، تا: صفر 1311ق؛ 1ص (64ر) [ف: 7-476]

207. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5606/6

آغاز: برابر 3؛ انجام: ای یگانه که در آفرینش مقدس چه شود اگر در دم بازپسین مفلس را بفریاد رسی

خط: نستعلیق، کا: محمود بن محمد على، تا: 20 جمادی الثانی 1312ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه ضربی، 6گ (74پ - 80ر)، 11 سطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 8-435]

208. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1104

خط: نستعلیق، كا: لطف الله بن محمد تقی بن احمد بن محمد علی حسینی انجوی شیرازی، تا: 12 جمادی الاول 1317ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-299]

209. مشهد؛ گوهرشاد، شماره نسخه: 1544/3

آغاز: برابر 4

خط: نستعلیق، كا: ابوالفتح حسینی، تا: 1321ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 10 سطر چلیپا (10× 16/5 )، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 4-2101]

210. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8034

خط: نستعلیق، كا: خوش خان خانان، تا: 1323ق، برای مهاراجه سرکش برشاد بهادر یمین السلطنه مدار المهام سرکار عالی؛ با

حاشیه قطعه یکم، آراسته زرین با گل و بوته رنگارنگ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آلبالویی سبز زرکوب، رحلی مرقع وارد در دوازده قطعه، 12گ، 2-3 سطر (6× 14)، قطع: رحلی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 17-12]

211. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14349/3

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: سید علی رضوی، تا: 1326ق؛ کاغذ: فرنگی، 15گ (33-47)، 11 سطر، اندازه: 6× 12/5 سم [ف: 36-245]

212. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 538/2

خط: نستعلیق، کا: حاج شیخ علی اکبر نهاوندی، تا: 1331ق [ف: -113]

213. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1051-ع

نسخه اصل: فیلم کتابخانه ملی. آکادمی علوم شوروی cclviii خط: نستعلیق، کا: محمد حسین تبریزی، بی تا؛ واقف: وقف شاه عباس بر آستانه شاه صفی [فیلمها ف: 1-204]

214. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4195/6

آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر 3 كان محمد شفیع بن حاج محمد سعید قراگوزلو، بی تا، کاغذ:

ص: 798

فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 6گ (45-50)، 16 سطر (7× 16)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 13-3164]

215. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4118/14

آغاز: برابر 6؛ انجام: برابر6

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 9گ (244-253)، 17 سطر (11× 21 )، اندازه: 19× 30 سم [ف: 13-3100]

216. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 867/4

بی کا، بی تا؛ کاغذ: آبی رنگ، جلد: فرسوده یک طرف آن افتاده است، 24گ (93-116)، 14 سطر (6/5× 12)، اندازه: 5× 17/1 سم [ف: 2-728]

217. قم: دار الحديث؛ شماره نسخه: 314/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 8گ (35ر - 42ر)، 18سطر [ف:-261]

218. اصفهان؛ روضاتی، سید محمد على؛ شماره نسخه: 2/1

انجام: رهی اگر کسی نیست از ملازم دوستانت. تتمة (؟!) لرسالة بدار المومنین استراباد في تاريخ شهر رجب المرجب سنه احدی (و) و ثلاثين و تسعمائه كتبته العبد حسن بن کمال آزادی المشهدی غفر ذنوبه

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ برگ 6 و 7 این رساله موجود، باقی مفقود شده؛ اندازه: 12×17 سم [نشریه: 5- 135]

219. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7394/2 - 38/14

آغاز: برابر 7؛ انجام: و نه از جسم اثری است بدن مار یزیده و اجسام ما کوبیده و خانمان خراب. والله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج و سرترنج مجدول گرهی، 25گی، چلیپایی، اندازه: 20× 30 سم [ف: 8- 4546]

220. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5870/2

خط: نستعلیق، کا: محمد حسین انور علی شاہ کرمانی (که نامش را پاک کرده اند)، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی، 5گ (41پ - 46پ)، 17 سطر (5×10)، قطع : جیبی، اندازه: 10× 16 سم [ف: 16-115]

221. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5886/1 خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ چاپ ص 144-172 ارمغان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 9گ (3پ-12ر)، 18 سطر (11× 16)، قطع: بغلی، اندازه: 11 ×17 سم [ف: 16-131]

222. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3191/2 -ف

نسخه اصل: مجلس شورای ملی. من كلمات و مسجعات؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 4ص، قطع: ربعی [فیلمها ف: 2-95]

223. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3810/4 -ف

بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-252]

224. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6220/2 -ف

نسخه اصل: ش 685 کتابخانه گنج بخش؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 211-3]

225. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/47-عکس

آغاز: الهی نه ظالمی که گویم زنهار، و نه مرا بر تو حقی است که گویم بیار

بی کا، بی تا؛ 1ص (790ر) [فیلمها ف: 3-218]

226. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3258/12

آغاز: برابر 2؛ انجام: و نقدها ربودند عاقبت.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 1گ (78ر -79پ)، 19 سطر (7/5× 17)، اندازه: 14× 22 سم [ف: 11-2218]

227. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4102/6 -ف

نسخه اصل: دانشگاه بمبئی بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-15]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 138/6 بخش 3 و 1396 بخش3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا؛ 2گ (73-75) [ف:-111]

228. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1925/4

آغاز: من کلام خواجه عبدالله انصاری. روزی در غرور جوانی بر خود نظر کردم؛ انجام: الهی توفیق فقر و فنا کرامت کن.

بی کا، بی تا، 16 سطر (5× 12)، اندازه: 10× 17سم [ف: 8-537]

229. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1997/49

آغاز: مست توام و از جرعه و جام آزادم xx مرغ توام و از دانه و دام آزادم / مقصود من از کعبه و بتخانه توئی xx ورنه ازین هر دو مقام آزادم. الهی بعجز خود آگاهم و به بیچارگی خود گواهم؛ انجام: برابر 2 (بتاریخ 3 شهر صفر سنه 1086 قلمی شد العبد الحقير 10307023020)

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف میشن، 4گ (200پ -203پ)، 15 سطر (9/5× 17)، اندازه: 15× 24/5 سم [ف: 8-618]

230. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4628/15

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آبی ترنجی عطف و درون قهوه ای، 13ص ( 483-471 )، 14 سطر (7× 18)، اندازه: 10× 21 سم [ف: 14-3565]

231. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2998/6 -ف

با عنوان «الهی»؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-778]

232. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 618/6

-ف نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1393؛ بی کا، بی تا، 11گ (49ر - 60ر)، 27 سطر [فیلمها ف: 1-514]

233. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4220/1

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2گ (2ر -4پ)، 28 سطر (8× 20)، قطع: بياضي، اندازه: 12× 23 سم [ف: 13-3194]

ص: 799

234. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 376/4 -ف

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2098؛ خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5 گ (55-59) [فيلمها ف: 1-463]

235. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1206/3

خط: نستعلیق، کا: محمد هاشم تبریزی، بی تا، قطع: ربعی [نشريه: 7- 270]

236. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1273/2

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: تیماج سرخ زرکوب ترنجی با جدول، وزیری [نشریه: 7-273]

237. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 15116

آغاز: برابر4؛ انجام: برابر4

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 18ص، اندازه: 11× 22 سم [ف: 2-390]

238. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7755/31

خط: نستعلیق هندی، بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 25 سطر (16× 28)، قطع: رحلی، اندازه: 21× 36 سم [ف: 16- 691]

239. تهران: دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه: 10/8

خط: نستعلیق، کا: کریم فراهانی، بی تا؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-637]

240. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6312/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی ترنجی مقوایی، 24 سطر (14× 24)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 33 سم [ف: 16-240]

241. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7318/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 21 سطر (9/5× 15)، قطع: خشتی، اندازه: 17× 23 سم [ف: 16-511]

242. مشهد؛ صحت، رضا (دکتر)؛ شماره نسخه: بدون شماره 7

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ قطع: خشتی [نشریه: 7-560]

243. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6823/3

با عنوان «طریقت» و مناجات است؛ خط: نسخ، كا: حسن بن محمد طالقانی، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای درون و بیرون و مقوایی، 23 سطر (8× 17)، قطع: ربعی، اندازه: 14×25سم [ف: 16-370]

244. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3907/3

آغاز: برابر 4: انجام: مرگ را یاد کن ... اعتقاد بکن ... (دو کلمه خوانده شده).

خط شکسته نستعلیق، کا: پریشان قراگوزلو، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه کناره ها تیماج مشکی و مقوایی، 106گ (31پ-136ر)، 19 سطر (8× 15) [ف: 12-2895]

245. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5273/6

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 17گ (195پ -212ر)، 17 سطر (7/5× 16)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 15-4190]

246. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2692

آغاز: الهي عبدالله گنجی بود پنهانی کلید آن بدست ابوالحسن خرقانی ناگاه رسیدند به چشمه زندگانی؛ انجام: میران شهادت بر زبان، قصد کن و زبحر جان xx باشد ترا انصاریا، در دل سخنها چون شکر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح: جلد: مقوایی، 14 گ، 18 سطر، اندازه: 11× 17سم [محدث ارموی مخ: 3-1531]

247. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1168/5

آغاز: برابر 2 بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 15گ (103ر-117ر)، اندازه: 11×17 سم [ف: 3-418]

248. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22493

آغاز: برابر 3؛ انجام: خواجه عبدالله انصاری و السلام

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

249. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29501

آغاز: برابر 2؛ انجام: علم آموخته که گام غرقیم و گاه از او سوخته وقت را غنیمت دان و دل را پاک دار تا براد برسی توفیق باد و السلام.

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضمیمه نسخه ش 28449؛ قطع: وزیری کوچک [رایانه]

250. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 893/7

آغاز: این چند کلمه ایست ... بدانکه دنیا جای بازی کودکانست؛ انجام: بر سه چیز اعتماد مکن بر دل و بر وقت و بر عمر که دل زنگ گیر است و وقت تغییر پذیر و عمر همه تقصیر. دی رفت و باز نیاید، فردا اعتماد نشاید، وقت را غنیمت دان که دیر نیاید. خاتمه: دی آمدم و زمن نیآمد کاری xx و امروز زمن گرم نشد بازاری / فردا بروم بی خبر از اسراری xx نا آمده به بدی ازین بسیاری

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج، 3گ (158 و 159 و 160پ)، 17 سطر، اندازه: 13×24/5سم [میراث اسلامی: دفتر دهم -771]

251. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28941

آغاز: برابر 7؛ انجام: الهی چه بر گناه مصریم بیگانگی تو مفریم هر چند تو از ما بری

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی [رایانه]

252. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1732/11

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای لایی، 2گ (94پ-96پ)، 23 سطر، اندازه: 15× 31سم [ف: 5-350]

253. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 280/5

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای، عطف تیماج تریاکی یک لایی، بیاضی، 30 سطر

انان

ص: 800

(7× 15)، اندازه: 8× 17سم [سنا: ف: 1-138]

254. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 16920

مناجات و نصایح؛ كا: میر عماد، بی تا، دارای شش مرقع. انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 4گ، اندازه: 15×20/5 سم [رایانه]

255. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17027

بی کا، بی تا؛ خریداری از بیژن پاینده آزاد؛ اندازه: 15/3× 25 سم [رایانه]

256. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6457/44

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز، 5گ (115پ-120پ)، 12 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 9-407]

257. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14309/1

بخشی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، قهوه ای، 1گ (1ر -2پ)، 15 سطر، اندازه: 13× 21سم [ف: 38-438]

258. خوانسار؛ مدرسه علوی؛ شماره نسخه: ض1

آغاز: ای عزیز دنیا جای عبور است نه شهرستان سرور است؛ انجام: نافرمانی خدا کن به قدر طاقت

نصایح و مقالات؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 8گ (1-8)، 17 و 18 سطر، اندازه: 10/5× 16 سم [آینه پژوهش: سال 4ش 22-102]

259. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4035/2

بی کا، بی تا [نشریه: 13-357]

260. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6247

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمین و صلوة و سلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین این مختصر است از مقولات انجام: هر چیز رضای تست آن می خواهم

بی کا، بی تا [الفبائی:-551]

261. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1363/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: سیصد و پنج و نود بود سال کآمد بر وجود xx چون گذشت از چار صد هشتا و یک رفت از جهان.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (115پ - 128پ)، 11سطر، اندازه: 10/5× 18 سم [مؤید: 3-300]

262. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 18722

کا: عماد الحسنی؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ بی تا، اندازه: 14× 23/3 سم [رایانه ]

263. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15835

آغاز: عشق بزور نیست بزاری است؛ انجام: خير قريه الى الله تعالی می گویند و باید ... سخن از ... کنند و در فکر و ذکر او باشند

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج عنابی یک لا مجدول، 3گ (12-15)، سطور چلیپا در دو ستون (7/8× 16)، اندازه: 12× 21/3 سم [رایانه]

264. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15829

آغاز: بسمله. تيمنا بذكره. الهی بفضل خویش قایمی و بشکر خویش مشکور، انجام: سرمایه این کار مفلسی ایست، غایت و نهایت کار هیچ کسیست والله اعلم بالصواب تم

این رساله در فهرست نسخه های منزوی با عنوان «كلمات» و یا «گفتار» معرفی شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب مجدول کتیبه سازی با نقوش اسلیمی؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا، روکش پارچه ساتن (اطلس) لاجوردی با بوته جقه هایی به زر، عطف و سجاف تیماج مشکی، 6گ (6-12پ)، 12 سطر (5/8×13/5)، اندازه: 12×20/5 سم [رایانه]

265. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25547

بی کا، بی تا؛ خریداری از رضا غیبی [رایانه]

266. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17633

کا: میر عماد حسینی، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی- مجموعه نوازی؛ اندازه: 18× 27/4 سم [رایانه]

267. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12930/5

آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4

خط: شکسته نستعلیق و نستعلیق تحریری، بی کا، بی تاب کاغذ: نخودی، جلد: مقوایی با روکش مشمع قهوه ای با عطف و گوشه میشن، 24ص (214-237)، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 17-441]

268. تهران، سلطنتی؛ شماره نسخه: 1900

آغاز: برابر 1؛ انجام: كتبه العبد عماد الحسنی غفرله

خط: نستعلیق ممتاز، كا: میرعماد، بی تا، دارای یک کتیبه دو طرف مذهب مرصع، مجدول، مذهب؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران 1329؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روغنی بوم مشکی مزین ... در پاره دوم جلد نوشته شده «كتبه العبد تراب اقدم المومنین احمد النيریزی 1127»، 11ص، 9 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13/8× 22/7 سم [ف: 1-1026]

269. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 879/16

آغاز: برابر 4؛ انجام: راحتی دیدند و ذوقی یافتند انس و جان xx روز و شب سدر کنج خلوت بر سر سجاده اند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 15گ (144پ -159)، 17 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 2-141]

270. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 195

آغاز: ای نام تو آرایش عنوان کلام xx وی یاد تو آرامش هر بی آرام؛ انجام: یا رب دل پاک و جان آگاهم ده xx آه شب و گریه سحرگاهم ده / در راه خود اول ز خودم بیخود کن xx وانگه بیخود زخود بخود راهم ده / الفقير الحقير المحتاج فتحعلی شیرازی غفر ذنوبه

نیمی از مقالات خواجه عبدالله انصاری است که به وسیله على بن طيفور البسطامی انتخاب و به انوار التحقيق موسوم ساخته است؛ خط: نستعلیق خوش جلی، كا: فتحعلی شیرازی، بی تا؛ مجدول مذهب مرصع ممتاز، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز؛ مهر: ناصرالدین شاه «شاه شاهان ناصرالدین است»، مشير السلطنه، حسین

ص: 801

بن هدایت الله، محمد رضا الحسینی»؛ کاغذ: دولت آبادی الوان، جلد: مقوای روغنی بوم طلائی مذهب به طرح شاه عباسی بسیار ممتاز با یک حاشیه بازوبندی کتیبه ای گل داودی، 187ص، 9 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12/5×20/5 سم [ف: 1-984]

271. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 193

آغاز: برابر 1؛ انجام: هر که نه عاشق ستور ست xx روز را چه گناه شپرک کورست

قسمتی از مناجات معروف خواجه عبدالله انصاری است؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، باکمند کشی، با سرلوح مذهب به طرح گنبد؛ مهر: مشیر السلطنه، حسین بن هدایت الله، رضا الحسینی؛ کاغذ: متن خانبالغ، حاشیه فرنگی، جلد: تیماج دولایی آلبالویی رنگ با ترنج و دو سر ترنج و چهار لچکی حاشیه طلائی منقش به گل و برگ الوان، 16ص، 7 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14×23/5سم [ف: 1-987]

272. تهران؛ مهدوی، شماره نسخه: 52

بی کا، بی تا [ نشریه: 2-131]

273. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 204/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی مجدول، 5گ (102پ -107ر)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-153]

274. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 16/2

بی کا، بی تا [نشریه: 5-218]

275. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 206/1

آغاز: برابر 6؛ انجام: برابر6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ همه بیک خط؛ جلد: تیماج حنایی، قطع: رحلي [نشریه: 3-399]

276. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13569/12

قطعه ای از مناجات؛ بی کا، بی تا؛ 1ص (80) [ف: 37-74]

277. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض6113

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی:-62]

278. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14183/12

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول زرین و محرر؛ جلد: تیماج دورو، مشکی، عطف و حاشیه تیماج قهوه ای، 1گ (25پ -26ر)، سطور چلیپا، قطع: بیاضی، اندازه: 11×22سم [ف: 38- 242]

279. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12359/3

بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 4ص، 21 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 35-318]

280. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف

346/4 آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين؛ انجام: با اجل شطرنج باری میکنی انصاریا xx عاقبت بینی تومات و او دغائی باخته

بی کا، بی تا، 30ص، 14 سطر [ف: 1-329]

281. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14303/4

خط: نسخ، بی کا، بی تاب بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی، مجدول، 16گ (29ر- 45ر)، 15 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 38-427]

282. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 86/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 8گ (70پ -77ر)، اندازه: 14× 20/5سم [ف:-76]

283. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 361/4

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج سیاه، 9گ، 11 سطر، اندازه: 9× 14 سم [ف]

284. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1292/2

آغاز: الهی رحمتت دریای عالم است

بی کا، بی تا؛ 2ص (30 - 31) [ف: 5-459]

285. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2799/53

به نام الهيات عبدالله انصاری؛ بی کا، بی تا؛ 5 ص (637-641) [ف: 459-5]

286. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6062

آغاز: برابر 6؛ انجام: برابر6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ واقف: نائینی؛ 3گ، 27 سطر، اندازه: 20× 33 سم [ف: 6-387]

287. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 584/2

آغاز: برابر 6؛ انجام: هر جا که ایستی کسی نگوید که تو کیستی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی مشکی، 11ص (45-56)، اندازه: 14/8× 20/7سم [ف: 5-90]

288. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 40/13

فرخ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: الوان، جلد: مقوا روغنی دارای سه ترنج، عطف میشن، 12ص (1-12)، قطع: پستی، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف:-207]

289. مشهد، ادبیات، شماره نسخه: 136/2

فرخ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره؛ جلد: تیماج مشکی، 14 سطر (7× 15)، قطع: پستی، اندازه: 14×21 سم [ف:-184]

290. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 136/5

فرخ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره؛ جلد: تیماج مشکی، 14 سطر (7× 15)، قطع: پستی، اندازه: 14× 21 سم [ف:184]

291. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12960/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای اشکال هندسی؛ کاغذ: شکری و فستقی فرنگی، 3گ، 15 سطر، اندازه: 14/5× 20/8 سم [ف: 18- 143]

292. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6194/3

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب برابر نسخه 524 است با افزودگی هایی در پایان آن؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، گ (9ر -14پ)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 16-194]

293. تهران، ملک، شماره نسخه: 5685/31

آغاز: برابر 1؛ انجام: و آنکه او را هیچ حجت نیست. و صلى الله

ص: 802

على محمد و آله اجمعین.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: متن ترمه زرد، حاشیه ترمه سفید، 2گ (144ر-145پ)، 41 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 9/8× 22 سم [ف: 8-462]

294. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1232/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه سمرقندی رنگین کناره پسته ای، جلد: میشن قهوه ای ترنج دار ضربی [ف: 5-247]

295. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 611/2

خط: شکسته نستعلیق، کا: حبیب الله حسینی، بی تا، کاغذ: فرنگی، 8گ (76ر -83ر)، 15 سطر (6× 15)، اندازه: 12/5× 21/5سم [ف:-340]

296. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 571/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 7گ (28پ -34ر)، 16 سطر (5/5×10)، اندازه: 9/5× 19 سم [ف:-333]

297. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1164/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ناتمام؛ وگ (107-112)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 3-64]

298. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5083/1

آغاز: گنه نکرد و گفت نام نیک ! پرسید که کدام بیماریست که طبیبان از علاج آن عاجز آیند؟ گفت ابلهى ! پرسید راه راست چگونه شناخته شود؟ گفت؛ انجام: بواسطة حالات او فیض یابند، حتی که امر و اطاعت او را مسخره گردانند. اندرزهایی است به شیوه پرسش و پاسخ و سپس «ای درویش، ای درویش»؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: میشن قهوه ای روشن ضربی، 15گ (1ر-15پ)، 14 سطر، اندازه: 18/2× 28/3 سم [ف: 8-189]

299. تهران: ملک، شماره نسخه: 5083/9

آغاز: ای قبله حاجات، و ای کعبه مرادات، از تو چه خواهم؛ انجام: و اگر سکوت می نماید از همگنان طعن و استغنا می کشد.

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ جلد: میشن قهوه ای روشن ضربی، 1ص(51 پ)، 14 سطر، اندازه: 18/2× 28/3 سم [ف: 8-191]

300. تهران: ملک، شماره نسخه: 5083/11

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، جلد: میشن قهوه ای روشن ضربی، 6گ (60پ-65پ)، 14 سطر، اندازه: 18/2× 28/3 سم [ف: 8-191]

301. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 5085/38

آغاز: برابر 2 خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: میشن سیاه ضربی، 2گ (33ر- 35پ هامش دوم)، 16 سطر، اندازه: 17/3× 28/6 سم [ف: 8-196]

302. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 776/11

با عنوان «راز و نیاز»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: سفید و آبی، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی با ترنج، 7ص ( 442-436 )، 10× 19 سطر، اندازه: 20×29سم [سنا: ف: 2-58]

303. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2329/76

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: میشن قهوه ای ترنج و نیم ترنج و سرترنج ضربی، 37گ (924-961)، 16 سطر (7× 14)، اندازه: 13/5×21/5 سم [ف: 8-35]

304. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1718/2

بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی رشت و همدان: [ف:-1490]

305. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13506

آغاز: برابر 1؛ انجام: علم شریعت دلگیر باشد اما روز قیامت دستگیر باشد

خط: نستعلیق، كا: سید عمر السری، بی تا؛ کتیبه مذهب مرصح با نقش گل، مجدول مذهب؛ جلد: پارچه ای، سرخ، عطف و حاشیه تیماج مشکی، مجدول مذهب، 8 گ، اسطر، اندازه: 16× 24 سم [ف: 37-7]

306. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 44/4 -ب

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

بی کا، بی تا، 4گ (245ر -248ر) [ف:-176]

307. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 46/14 -ج

بی کا، بی تا، پس از این چند سطری است از بایزید بسطامی به فارسی و گفتگوی او است با مریدی و مورخ 22 جمادی الاول 1064 در شهر اشرف؛ 3گ (258-260ر) [ف:-176]

308. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 70/15 -ج

آغاز: الهی چون در تو نگرم شاهم تاج بر سر و چون بخود نگرم خاکم از خاک کمتر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 4گ (72ر-75پ) [ف:-177]

309. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4607/6

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: تقی حسینی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لایی خط کشی شده زرد، 4گ (80-84 ر و پ)، اندازه: 14/3× 22 سم [ف: 12-320]

الهی نامه = منتخب حديقة الحقيقة = گزیده حديقة الحقيقة = لطيفة العرفان = نغز مغز / شعر / فارسی

elāhī-nāme = montaxab-e hadīqat-ol haqīqa = gz.-ye hadīqat-ol haqīqa = latīfat-ol ‘erfān = naqz-e maqz

سنایی، مجدود بن آدم، 473؟ -525؟ قمری

(1081 -1132)

وابسته به: حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة = فخری نامه؛ سنایی، مجدود بن آدم (473-525)

تاریخ تأليف: 525ق

گزیده ای از «حديقة الحقيقة». او «حديقة» را چند بار زیر فشار فقیهان سنی دست برده و یک بار به سال 525 از همه آن هزار و یک بیت را برابر اسماء الله با دیباچه ای تازه برگزید و بدین نام

ص: 803

خواند. ستایش هایی که از خاندان علی (عليه السّلام) در آن بود سنیان غزنین را واداشت تا بر علیه او دادخواهی کنند و بهرامشاه غزنوی با همه دوستی که با سنائی داشت او را به زندان افکند. سنائی ناچار حديقه را تا آنجا که به چشم سنیان مذهبی بد نباشد کوتاه کرد و نسخه کوتاه شده را با یک نامه منظوم برای برهان الدین ابوالحسن علی پسر ناصر غزنوی که به بریان نامبردار بود به بغداد فرستاد و نامه دیگر به نثر برای بهرام شاه نگاشت و از سنیان غزنین شکایت نمود و سپس بار دگر از حديقه 1001 بیت به شمار نام های خدا گزین کرد. وی در تاریخ این کار خود می گوید: «بود نیمی گذشته از مرداد xx که از این گفته ها بدادم داد / پانصد و بیست و چار رفته ز عام xx پانصد و بیست و پنج گشته تمام»، البته این بیت در نسخه های کامل حديقة الحقيقة نيز وجود دارد؛ لذا برخی در اینکه این گزیده اخیر کار خود سنائی باشد تردید دارند. از الهی نامه دو تحریر وجود دارد که بیشتر ابیات آنها یکی هستند، اما نسبت به هم ابیاتی کم و زیاد دارند.

آغاز: 1: بسمله حمد بیحد صفات یزدان را xx مدح بی قدح ذات سبحان را / او که هم اول است و هم آخر xx آنکه هم باطن است و هم ظاهر 2: حمد و شکر و ثنا على الاطلاق xx ذات حق را رسد به استحقاق / آن که هم اول است و هم آخر xx آن که هم باطن است و هم ظاهر

انجام: پانصد و بیست و چار رفته ز عام xx پانصد و بیست و پنج گشته تمام / باد بر مصطفی درود و سلام xx ابد الدهر صد هزاران عام

چاپ: با نام «لطيفة العرفان» با دیباچه علينقي مؤتمن دیوان، طهران، 1337ق، ربعی، سنگی، 77 صفحه

[نسخه های منزوی 1872/3 و 2646/4 و 2761؛ کشف الظنون 645/1 ، دنا، ج2، ص 136-137، ج 2، ص 180-181 تحت عنوان «انتخاب منتخب حديقة الحقيقة]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 143 -ف

نسخه اصل: نسخه دکتر خلیل اینالجق؛ خط: نسخ، كا: سیاوش بن ابي الفضل بن سیاوش مروزی، تا: 6 شعبان 588ق؛ 100گ [فیلم ها ف: 1-75]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 189 بخش3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 123]

2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2171

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: ظاهراً اواخر قرن 9، به نظر می رسد که در اواخر قرن 9 کتابت شده، در صفحه 76 حواشی منقش به تصاویر است از حیوانات موذی مانند مار، اژدها و صورت غول و دیو اساطیری در متن یک مجلس مینیاتور آب و رنگ تصویر مهستی و ملک الموت و گاو دیگ بر سر طرح است، در ذیل صفحه 104 یک مجلس مینیاتور از سنائی و اوحدی است عمل بهرام قلی افشار نقاش»، در پشت برگ آخر یادداشتی است که احمد علی میرزا در سال 1345 انتقال این کتاب را به خویش نوشته است، مجدول زرین الوان، در سه صفحه آخر کتاب بین اشعار لچک های زمینه لاجوردی مذهب منقش است؛ کاغذ: متن و حاشیه، متن بخارائی غبار زرافشان، حاشیه ملون زرافشان، جلد: مقوای روکش میشن مشکی ضربی طلاپوش، 104ص، قطع: وزیری متوسط، اندازه: 16× 25/6 سم [ف: 3-669]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8908/2

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، کا: زین العابدين محمد بن محمد شیخی اردبیلی، تا 20 رمضان 915ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 31گ (2پ - 32پ)، 17 سطر (6× 14)، قطع: ربعی [ف: 17-248]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11988

آغاز: هر چه آن نقش علم و معرفتست xx آن همه کفر عالم صفتست؛ انجام: بسته خویش کن نبر خوابم xx تشنه خویش ...

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 48گ، 11 سطر، اندازه: 12× 19/8سم [ف: 17-16]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8869/9

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای با جدول های ساده و گرهدار، عطف: چرم، 11ص (122-132)، اندازه: 13/1× 24/3 سم [ف: 29/1 -185]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11545/2

آغاز: قسم تو بی وصی و بی انباز xx من بدو دادم او دهد بتو باز؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد شفیع فرزند حاجی آقابیک، مراغه ای، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ تملکی با عبارت: «قد انتقل هذا الكتاب بالبيع الصحيحة الشرعية، حرره العاصي الراجی مهدی بن کریم الحسيني اللاهیجی 1037» با مهر «مهدی بن کریم الحسینی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، 33گ (44-76)، 14 سطر، اندازه: 6/5× 12 سم [ف: 29-219]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4984/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد امین لاهیجانی، تا: قرن 11؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوایی، 16ص (1-16)، اندازه: 26×43/5 سم [ف: 7-781]

8. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2769/2

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: وجيه الدين بن اسمعیل، تا: 22 ربیع الثانی 1003ق؛ 34گ، 15 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف مخ: 1-202]

ص: 804

9. تهران؛ شهشهانی، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره

منتخب؛ بی کا، تا: 14 10ق [میراث اسلامی: 5-598]

10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5081

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: عبد الرزاق، تا: 1029ق؛ دارای سرلوح؛ کاغذ: سپاهانی دولت آبادی، جلد: رویه تیماج سبز با حاشیه قرمز، 46گ، 12 سطر (5×9/5)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 15-47]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7883

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نسخ، كا: ابراهیم بن حسن، تا: 1034ق؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج خرمایی ضربی لایی دار، 20 گ، 29 سطر، اندازه: 16× 28/8 سم [ف: 17-17]

12. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 677

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1035ق؛ کاغذ: آهار مهره ضخیم شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز با آستر و حاشیه و عطف تیماج سبز، 57گ (52+5 برگی اضافی اول و آخر)، 10 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10/5 ×17 سم [نشریه: 13- 60]

13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13483

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: کامران تبریزی، تا: 1045ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی، ترنج، 33گ، 14 سطر، اندازه: 13× 23 سم [ف: 442-36]

14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3525/2

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان «نغز مغز» آمده و احتمال داده است که این انتخاب کار کاتب نسخه (سرکانی) باشد؛ خط: نستعلیق، كان محمد شريف بن محمد نصیر سرکانی، تا: 23 ذیقعده 1059ق، جان خرم آباد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی عطف سرخ، 58 (70-127)، 16 سطر (5× 13)، اندازه: 10×17 سم [ف: [2541-12

15. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4647/8

انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 21 جمادی الاول 1066ق، جا: اصفهان؛ قطع: وزیری [رشت و همدان: ف: 1514]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13424/2

آغاز: در گذار وز ما خطا و ذلل xx باز پوشد بعفو جرم و خلل؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نستعلیق چلیپا، كا: محمد تقی بن جمال الدین کرمانی، تا: شوال 1071ق؛ افتادگی: آغاز (بیست بیت)؛ سه ستونه و دارای حاشیه، دارای سرلوح و کتیبه مذهب و مرصع، مذهب؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 23 ص (36-58)، اندازه: 15× 27/6 سم [ف: 17-406]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 329/1 – فيروز

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا پسر علی جان طرشتی، تا: 1089ق؛ کاغذ کاهی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش مشمع سبز عطف و گوشه میشن سیاه، 38ص (4-42)، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15/5× 25 سم [ف: 21-297]

18. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3514/4

كان محمد معصوم بن غیاث الدین محمود رازی، تا: 25 محرم 1097 ق، برای بروجردی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی عطف مشکی، 17ص (28-44)، سطور چلیپا (12×20)، اندازه: 18×25 سم [ف: 12-2524]

19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9047

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: محمد ابراهیم، تا: 1112ق؛ مجدول صفحه آغازین دارای کتیبه ساده زرین، سطور پایانی بعضی از صفحات چلیپا، صفحه عنوان نسخه یادداشت هبه کتاب از کسی

که نامش پاک شده است به تاریخ دوشنبه 18 ربیع الاول 1204ق مطابق 23 از ماه جلالی و سه ليت شعر با مداد به خط ملک نوری، در صفحه پایان بعد از انجامه یادداشت هبه کتاب از طرف نظام الملک به فرزندش ناصر قلی خان در 25 ربيع الثانی 1331ق اقوئيل که نوشته: «ان شاء الله تعالی بخواند و از رویش بنویسد» با مهر بیضوی او به نقش «نظام الملک 1290»، سه ضرب المثل و مصراع که در دوشنبه 20 محرم 1349ق نوشته شده است، برگها در نسخه جابه جا شده که می باید بر اساس برگ شمار قدیمی بالای صفحات اصلاح شود؛ تملک: کلبعلی خان؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی یک لا، 54گ، 10 سطر (7/2× 10/8)، اندازه: 12/9× 19 سم [ف: 29/2 -666]

20. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 16/3

آغاز: برابر1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، 6گ (32پ-38ر)، اندازه: 15/5 ×28/5سم [ف:-32]

21. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2/ 690

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان «حديقة الحقيقة» آمده است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12-13، 15گ (120پ -134ر) [ف: 2-88]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6377

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخابی از منتخب حديقة الحقيقه؛ خط : نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی، 48 گ، 12 سطر (7/5× 13)، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 7-208]

23. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 6378

ص: 805

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخابی از منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سر لوح زرین تشعیری، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: پارچه ای، 58گ، و سطر (6/5× 12)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 7-208]

24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8011

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخابی از منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: الوان فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی، 32گ، 14 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12/8 ×28سم [ف: 7-208]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10392/14

منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعی بزرگ [میراث شهاب: سمش 4-61]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: نستعلیق ممتاز، بی کا، تا: قرن 13؛ نسخه نفیس و سراسر از آب طلای ناب، به خط یکی از خطاطان نستعلیق نامدار سده سیزدهم هجری که نامش نیامده، صفحه 1 و 2 دارای تذهیب فوق العاده پرکار شیراز و گرانبها و بی نظیر و مذهب و مرصع، صفحه 2 و 3 نیز دارای طرح اسلیمی از گل و بوته با آب طلای ناب و شنگرف، بين سطور 4 صفحه نخست دندان موشی رنگین، مجدول با آب طلا و دارای کمند، در صفحه پایانی یک شمایل از وجود مبارک مولا امیرالمؤمنین، این نسخه در کتابخانه یکی از شاهزادگان عصر قاجار بوده و نامش محو شده است. [میراث شهاب: س 7 ش 1-2-24]

27. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6030/1 - 30/100

آغاز: برابر 1؛ انجام: تا بحشر ایدل ارشتاء گفتی xx هم گفتی چه مصطفی گفتی / هر که چون خاکی نیست بر در او xx گر فرشته است خاک بر سر او

از اول تا الباب الثاني في مدح النبي و اصحابه و آله (في مدح امیر المؤمنین علی بن ابی طالب عليه السلام)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: وسط و انجام؛ جلد: مقوایی، عطف گالینگور قهوه ای، 16گ، 18 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 1-487]

28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12474

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ كامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1210ق؛ مجدول؛ واقف: حسین صالحی، مهر 1362؛ کاغذ: آهاری نباتی، جلد: تیماج زرشکی، 47گ، 11 سطر، اندازه: 9/4× 14/8 سم [ف: 17-17]

29. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4654/2 - 23/174

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نستعلیق شکسته، كا: حسن بن سید کاظم طباطبائی، تا: 5 صفر 1249ق؛ جلد: تیماج مشکی، 38گ، 13 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-487]

30. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5124/3

آغاز: برابر1

گزیده گزیده و مغز مغز دیوان سنائی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 5 ذیحجه (24 اسفند جلالی ایت ئیل) 1254ق، جان کاشان، برای نورچشمی میرزا محمد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 35گ (71پ - 106 پ)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 21 سم [ف: 15-4119]

31. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 104

خط: نستعلیق خوب، كا: محمد شفيع وصال شیرازی، تا: جمادی الأول 1255ق؛ مجدول، دارای یک سرلوح، در آغاز نسخه صورت مرحوم وصال در یک مجلس نشسته و غلام سیاهی غلیان به دست در پشت سر وی ایستاده، با تاریخ 1267ق، کاغذ: متن سفید ترمه، حاشیه نخودی فرنگی، جلد: تیماج مشکی سوخت زرکوب درون روغنی گل بوته آبی، 51 گ، 11 سطر (17/5× 20)، اندازه: 20×29سم [ف: 2-268]

32. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 510/2

خط: نستعلیق ممتاز، بی کا، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی الوان لبه طلائی، جلد: مقوای روکش تیماج سورمه ای حاشیه گل ترنج منگنهای طلائی اندرون کاغذ ابره زرشکی رنگ، قطع: وزیری، اندازه: 18× 25 سم [ف: 7-380]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4444

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1258ق؛ مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: زرد فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 47گ، 12 سطر (8/7× 16 )، اندازه: 14/7× 22/5سم [ف: 7-207]

34. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 617/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 13× 21 سم [ف: 2-368]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11064/8

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد حسن، تا: 1270ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج یک لا خرمایی، 69ص (166-234)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: [450-17

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12681/3

در فهرست با عنوان انتخاب منتخب حديقة الحقيقة؛ خط: نسخ و نستعلیق شکسته، کا: محمد بن حاج رجبعلی یزدی اردکانی، تا: 1271ق، جان اصفهان؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج اسقاطی، 43ص ( 76-34 )، 16-15 سطر چلیپایی، اندازه: 10/5×17/2 سم [ف: 17 - 452]

37. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3525

آغاز: برابر1

ص: 806

خط: نستعلیق، کا: عبدالرحيم بن مسكين متخلص بافسر، تا: شعبان 1275ق؛ داری سرلوح، مجدول، مذهب؛ اهدایی: غلامرضا دبیران فرماندار کل یزد؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز دولایی ضربی درون و عطف و اطراف تیماج ماشی، 53گ، 10 سطر (5× 10)، اندازه: 9× 14/5 سم [ف: 5-1683]

38. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9036

خط: نستعلیق، کا: داوری، تا: 1277ق؛ مجدول؛ «فرزند نیکو سیر حاجی میرزا علی اکبر این کتاب را خریده است. نوشته شده على اكبر این کتاب را خریده است. نوشته شده در دهه سوم ذح 1291»؛ مهر: علی حسینی (ص ع)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی با گل و بوته رنگارنگ در درون و بیرون، بغلی، 73گ، 7 سطر (4/5× 7/5)، اندازه: 7× 11سم [ف: 17-343]

39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 891

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق خوب، کا: محمد صادق ابن حاج سید یوسف مازندرانی، تا: 1278ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی، 32گ، 12 و 13 بیت، قطع: ربعی، اندازه: 13× 20سم [ف: [133-3

40. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5559- 27/229

آغاز: برابر 1؛ انجام: چو این گنج از برای عارفان است xx کسی که این گنج دارد عارف آن است / تو هم بردار گنج ای مرد دانا xx بعشق پر معنی نعمت الله

خط: تحریری، بی کا، تا: 14 ربیع الاول 1297ق؛ كاتب اشعاری دیگری از اصل حديقه که با اشعار متن مرتبط بوده انتخاب و در حاشیه نسخه تحریر نموده است؛ جلد: مقوا، عطف گالینگور، 55گ، 12 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-487]

41. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6883- 35/63

آغاز: بسمله الباب الخامس في بيان فضيلة العلم ذكر العلم اربح الان فضيلته ارجح. سخن عقل چون تمام آمد xx علم را در جهان نظام آمد / علم سوى در اله برد xx نه سوی مال و نفس و جاه برد، انجام: کاندرین روزگار سالک اوست xx چشم باز اندرین سالک اوست / گفتم آن نور کیست گفتا نور xx بو المفاخر محمد منصور

خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن محمد اسماعیل، تا: پنج شنبه 8 ربيع الثانی 1306ق، جا: دارالخلافه طهران؛ جلد: تیماج زیتونی، 108گ، 12 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 1-488]

42. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2398- 13/78

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

كا: عباس بن مشهدی لاهیجانی، تا: 9 ذیقعده 1309ق؛ مجدول مرصع جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 43 گ، 12 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-487]

43. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 142/4 – فيروز

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1314ق، جان اصفهان؛ کاتب نخست قسمت آخر انتخاب حديقه را (از اصل رابع) تا آخر و پس از آن تمام آن را از اول تا آخر) نگاشته؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج عنابی یک لا، 79ص (168-247)، 14 سطر، قطع: خشتی [ف: 21-251]

44. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4275/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 7 جمادی الاول 1316ق؛ كاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی و آبی، 22 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 11× 18سم [ف: 11-290]

45. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 10389

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

در فهرست آمده است که این گزیده برای ظفر الدوله امیر تومان( از رجال دوره قاجار) انتخاب شده است؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 1319ق؛ سرلوح مذهب با اکلیل، محل رقم پایان کتاب دارای کتیبه طلا؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی، 53 گ، 10 سطر، اندازه: 10× 15/5 سم [ف: 9-349]

46. قم؛ حافظیان، ابوالفضل؛ شماره نسخه: 6/3

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن محمد حسین اصفهانی، تا: 1324ق؛ جلد: مقوایی، 26گ (5پ - 30ر)، 14 سطر، اندازه: 11/5×17/5 سم [ف]

47. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7777/2 - 52/117

آغاز: برابر1

در فهرست با عنوان حديقه سنایی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 26گ، 18 سطر، اندازه: 14× 19 سم [ف: 3-1614]

48. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 735/4

آغاز: برابر1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ در اولش «از کتب داداش حاجی موسى اعلى الله مقامه است حرره احمد بن محمد حسن»؛ واقف: حاج امین پناهنده؛ جلد: تیماج سوخت بانقش گل و بوته و حاشیه مذهب، لولا دار، پشت جلد اسلیمی، 18 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف:-395]

50. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5164/3

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كا: سید حسین عرف هندی موسوی حسینی، بی تا؛ کاغذ: فستقی، جلد: روغن گل و بوته، 43گ (52پ -95)، 11 سطر، اندازه: 7/5× 11/3 سم [ف: 8-232]

51. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1356116

آغاز: برابر 2 خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج قهوه ای، ترنج با سر، لچکی مجدول، 48گ (135پ- 183پ)، 11 سطر، اندازه: 10/5× 20/5 سم [ف: 37-54]

52. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4697

ص: 807

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: باب شاه به تصدیق شمس الادباء، بی تا؛ سرلوح بسیار زیبا با رنگهای لاجورد، شنگرف، سپید و مشکی، در هامش صفحه آخر یادداشت میرزا علی اصغر که از شاگردان مشهود رویش عبد المجيد است؛ کاغذ: سپاهانی، 52گ، 10 سطر، اندازه: 18× 26 سم [ف: 13-78]

53. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 451

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دو صفحه اول مذهب؛ 53گ، 10 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11× 18 سم [ف: 2-265]

54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8852/45

آغاز: برابر 1؛ انجام: زین دو در در فنا بپرهیزی xx از بقا هم درونشان چیزی

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در نسخه با نام «منتخب حديقه افضل الحكماء حکیم سنائی علیه الرحمه»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول، عطف و سجاف چرم قهوه ای تیره، 20 ص ( 462-443 )، اندازه: 16/1× 27/8 سم [ف: 29/1 -130]

55. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26087

بی کا، بی تا؛ خریداری از سید مرتضی علی حسینی [رایانه]

56. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2218

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

منتخبی است از حديقه الحقيقه که چند صفحه افتادگی دارد؛ خط: نستعلیق عالی، بی کا، بی تا، مجدول، مذهب، با سرلوح مذهب مرصع به طرح گنبد، در سنوات 1232 و 1282 به ترتیب از عرض كتابخانه فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه قاجار گذشته است؛ مهر: میرزا مهدیخان نادری، ناصر الدین شاه قاجار؛ جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی وسط ترنج دو سر ترنج بریده و چهار لچکی ضربی زمینه طلاپوش گل برجسته زرشکی رنگ، 102ص، 10 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16/4× 25 سم [ف: 3-673]

57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 213934/1

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، بی تا، 4گ (72-75پ) [ف: 37-522]

58. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 532/3

آغاز: بسمله. ای درون پرور برون آرای xxx وی خر بخش بی خرد بخشای؛ انجام: غم گریزد چو او شود خندان xx بتک و پای جامه در دندان

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: کشمیری کبود رنگ متن غبار زرافشان، جلد: مقوای ابره تیماج مشکی جدول طلایی وسط ترنج دو سر ترنج ضربی، اندرون: تیماج عنابی مجدول زرین با ترنج و سرترنج، قطع: وزیری متوسط، اندازه:12/4 × 23/5سم [ف: 4-1149]

59. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1813/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج روکش ترمه شال انگوری حاشیه سجاف تیماج منگنه ای، قطع: ربعی، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 4-1123]

60. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1720/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوای ابره پارچه زربفت تک بوته نباتی رنگ حاشیه تیماج تشکی کمند طلایی، قطع: وزیری، اندازه: 16× 25سم [ف: 4-1125]

61. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4683/3 - 23/203

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر، شب پنج شنبه شد تمام کتاب xx برید خاطی این برای ثواب

خط: نستعلیق شکسته، كا: علی، بی تا، جلد: تیماج كرم ضربی مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 52گ، 10 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 1-487]

الهی نامه / شعر / فارسی

elāhī-nāme

عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ -627؟ قمری

‘attār, mohammad ebn-e ebrāhīm (1143-1230)

از مثنوی های فریدالدین عطار نیشابوری می باشد که در بحر هزج سروده و بیش از 7000 بیت دارد. کتاب دارای یک «مقدمه» و شش «فصل» عمده و شامل بیست و دو «مقاله» و یک «خاتمه» می باشد. خلاصه داستان این است که خليفه ای دانا و توانا شش پسر داشت که همه دانستنی ها را آموخته و به هر چیز دلخواهی راه یافته بودند اما باز هم هر یک آرزویی در دل داشته و از ناکامی خود اندوهناک بودند و بعد در طی هر بخش آرزوهای پسران با پدر بیان گردیده است. وی درباره مثنوی می گوید: «در گنج الهی برگشادم xx الهی نامه نام این نهادم». شمار بیتها در نسخه گوناگون است، در نسخه چاپ فؤاد روحانی 7290 بیت است.

آغاز: 1: بنام آنک ملكش بی زوال است xx به وصفش عقل صاحب نطق لال است ( چاپ روحانی)

2: بنام کردگار هفت افلاک xx که پیدا کرد آدم از کفی خاک 3: الهی نامه را آغاز کردم xx بنامت باب نامه باز کردم

چاپ: این مثنوی به تصحیح فؤاد روحانی در 1339 چاپ شده.

[نسخه های منزوی 1883/3 ؛ الذريعة 729/9 ؛ فهرستواره منزوی 227/10]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1069

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام؛ با ترجمه های ترکی برخی لغات در حاشیه کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای و مقوایی نو، 126 گ، 25سطر (10× 18)، اندازه: 17× 27 سم [سنا: ف: 2-112]

2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 270/6

ص: 808

آغاز: من كلامه غفر الله له و لوالديه. نگه دار فرصت کی عالم دمی است xx دمی پیش دانا به از عالمی است / بنام آنک ملکش بی زوال است xx به وصفش عقل صاحب نطق لال است؛ انجام: که جز از فضل تو روئی ندارد xx گر از طاعت سر موئی ندارد. تمت المقالات الملقبه بالهی نامه من مبدعات الشيخ العارف الكاشف المرشد زبده ارباب الطریقت قدوه اصحاب الحقيقه فرید الملة و الحق و الدين محمد العطار النیشابوری رحمه الله عليه حامدا و مصلیا.

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 731ق؛ پشت صفحه اول نوشته شده: «مطابق ثبت کتابچه کتابخانه مبارکه است 1282»، در ذیل صفحه آخر آمده: «پوشیده نماند که این کتاب سیصد و یازده ورق است هر ورقی 108 بیت که مجموع 33500 بیت می باشد ... یک جمله محذوف و محو گردیده است پنج هزار و بیست و پنج دینار می شود کاغذ و جلد و جدول تذهیب هیچ یک در حساب نیامده است»، و همچنین رقم دیگر «ابن حسین خان این کتاب را فقیر حقیر حاجی قطب الدین به نواب سیادت پناه خداوندی ام قربت نمودم که در کتابخانه ایشان بیادگاری باشد بشرط آنکه یکسی نبخشند که بنده به آن راضی نیستم و بهل نمی کنم.»، مجدول، دارای چهار کتیبه، مذهب؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار، حسین بن هدایت الله محمد رضا الحسینی، مشير السلطنه مورخ به تاریخ 1322؛ کاغذ: بخارایی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی ساده وسط ترنج و دو سر ترنج و یک حاشیه منگنهای طلایی، قطع: رحلی، اندازه: 24× 35/5 سم [ف: 4-802]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1380/3 -ف

نسخه اصل: کتابخانه ملی (دولت علیه ایران) ش 443؛ خط: نسخ، کا: ابوبکر بن علی بن محمد اسفرایینی معروف به باکان، تا: شعبان 731ق [فیلمها ف: 1-167]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 24/13 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 27261 .Add؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 [فیلمها ف: 1-402]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6330

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 19 یادداشت تملك مورخ 903 به زبان ترکی؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: مقوا، عطف و میشن قهوه ای، 123گ، 15 سطر، اندازه: 11/5× 18/3 سم [ف: 2-35]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2659/3

آغاز: برابر 2؛ انجام چنین گفت او که من رحمت چه دانم xx من آن دانم که خون جمله دانم

خط: نسخ کهن، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قرمز، 111گ (419-529)، 30نیم سطر (9/5× 15)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 8-406]

7. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 626/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 [نشریه: 7-211]

8. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 5974/6

انجام: که از طاعت سر مویی ندارد.

خط: نستعلیق، كا: عبد القادر بن علی بن محمد بدر الاستر آبادی، تا: شعبان 809ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی سیر ضربی شکسته، 66گ (75ر-141پ)، 21 سطر، اندازه: 18/5× 36/2 سم [ف: 9-116]

9. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 396بخش 3

کا: محمد حلوایی، تا:شنبه 27 جمادی الاول 813ق؛ 1گ [ف:-157]

10. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 5/6 120

آغاز: برابر 2

نسخه اصل: کتابخانه ایاصوفيا، استانبول ترکیه، ش 4792؛ خط: نسخ، كا: اسعد بن احمد بن محمد، تا: با تاریخ 815ق؛ 252 ص ( 1024-772 در حاشیه) [عکسی ف: 4-13]

11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/30 -عکس

نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4792؛ خط: نسخ، كا: اسعد بن احمد بن محمد کاتب، تا: 116ق، جان شیراز؛ در هامش از برگ 409ر [فيلمها ف: 3-217]

12. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5955/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 819ق؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن قهوه ای مغزیدار، 25 سطر [ف: 9-112]

13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 241/1 -ف

نسخه اصل: اونیورسیته ش 538. در 6700 بیت؛ خط: نستعلیق ریز و خوش، بی کا، تا: با تاریخ 826؛ 140گ (4پ -144ر)، 25 سطر [فیلمها ف: 1-441]

14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 104/13 -ف

نسخه اصل: عاطف افندی ش 2241؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 4 ذیقعده 828ق؛ 115گ (347-462)، 23 سطر [فيلمها ف: 1-409]

15. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4757/5

خط: نسخ، كا: عمر بن بایزید بن عمر الهرابیالی، تا: شوال 834ق، جان شیراز؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: میشن پشمی ضربی، در متن و حاشیه است، 15 سطر، اندازه: 20/6× 28 سم [ف: 82-8]

16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2707/3 -ف

نسخه اصل: دار الكتب المصرية ش 23 تصوف فارسی؛ خط: نسخ، كا: بایزید ابراهیم تبریزی، تا: 851ق؛ 185گی (هامش 133-318)، 35 سطر (17× 26) [فیلمها ف: 1-721]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4627/3

خط: نستعلیق، كان حاجی حسن بن سلغر بن حاجی حسن الشريف، تا: جمادی الثانی 854ق؛ مجدول؛ جلد: میشن سیاه، 36 سطر، اندازه: 15/5 × 22/5 سم [ف: 7-442]

18. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2153/1

آغاز: برابر 3؛ انجام: که جز از فضل تو بوئی ندارم xx که از طاعت سر موئی ندارم. تمت الكتاب المسمى بالهی نامه من كلام

ص: 809

حضرت افصح المتکلمین شیخ فرید الدین عطار بعون الملک الغفار و صلى الله على محمد المختار و على آله و سلم.

خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 880ق؛ در حاشیه صفحه آخر کتاب شرحی راجع به تملک این نسخه در کتابخانه امیر اصلان خان نوشته شده با سجع مهر بتاریخ شهر جمادی الثانی 1266، این نسخه به سال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض گذشته با سجع مهر ناصرالدین شاه قاجار، مجدول، مذهب، دارای ترنج و چهار سر ترنج تزئینی مذهب مرصع بسیار عالی، دارای کتیبه مذهب مرصع، با سرلوح مذهب مرصع بسیار عالی؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای ابره تیماج قهوه ای سوخته ضربی، قطع: وزیری حجیم، اندازه: 16/8× 26 سم [ف: 4-793]

19. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3635/6

آغاز: برابر 3؛ انجام: که جز از فضل تو بوئی ندارم xx که از طاعت سر موئی ندارم

خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 885ق؛ کاغذ: آهار مهره سمرقندی، جلد: چرمی ترید کی پوسیده، 63گ، 54 سطر چهار ستونی، اندازه: 13× 22 سم [ف: 3-1127]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3103/4 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-77]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17/26 – فیروز

آغاز: زهی خدمت که از تعظيم آن جاه xx نیابد کس ورای او بدان راه؛ انجام: به پاکی آن صفت راشد خریدار xx به دست آن صفت آمد به دیوار

الهی نامه (انتخاب)، انتخاب از مثنوی عطار نیشابوری؛ خط: نستعلیق، کا: سلطان على، تا: 886ق؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج مشکی، 33 ص (69- 102 در حاشیه دفتر)، 15 سطر، اندازه: 11/5× 16 سم [ف: 21-192]

21. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 575/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول [نشریه: 7-211]

22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5062/8

خط: نستعلیق ، بی کا، تا: 146ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه ساغری سیاه، 52گ (480پ -532پ)، اندازه: 19/5× 29/2 سم [ف: 4-663]

23. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6075/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 25 شعبان 965ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: گالینگور و عطف تیماج سرخ، 362ص (437 -799)، 22 سطر (8× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13×سم [ف: 16-192]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1156

در فهرست به نام کلیات عطار آمده است؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: ظاهرة 968ق؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام اینک در حدود پنجهزار (5000) بیت می باشد، بنابراین در حدود دو هزار بیت از الهی نامه کم دارد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماجی، 344گ، 15 بیت، قطع: خشتی باریک، اندازه: 16× 24 سم [ف: 3-407]

25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2599/1

آغاز: برابر 3؛ انجام: که جز از فضل تو روئی ندارد xxچه از طاعت سر مویی ندارد

6000 بیت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: سمرقندی، جلد: روغنی، بوم نارنجی زرک، گل کوکب الوان، درون زرشکی، 120گ (1-120)، 25 سطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 334-8]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16332

آغاز: برابر 1؛ انجام: تو فضل خویشتن را یار من كن xx جوی از رحمتت در کار من کن.

خط: نستعلیق کتابتی، بی کا، تا: 1005ق؛ این نسخه کامل بوده و هفت برگ از انتهای نسخه نونویسی شده است در 1280ق؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور ماه 1367؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 188 ص (852-1040)، چهار ستونه 19 سطر، اندازه: 12/3 ×20سم [ف: 17-15]

27. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2576 آغاز: بسمله، باز گو از نام نامی اله xx سوی جنات وصالش جوی راه؛ انجام: دل بود آیئنه وجه اله xx دل بود گنجینه آن پادشاه

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی، رویه کاغذی، عطف تیماج مشکی، مقوایی، 124 گ، 15سطر (7× 15)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 6-98]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10392/24

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعی بزرگ [ميراث شهاب: س 8ش 4-61]

29. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 179

خط: نستعلیق، کا: محمد رضای حسینی شریفی شیرازی، تا: 1293 ق، به دستور فرهاد میرزا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ زر کوب، 18گ، 7 سطر (4× 19)، اندازه: 16× 19 سم [نشریه: 3-149]

30. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 30/2

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 5-376]

31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7357/1

آغاز: هست بسم الله الرحمن الرحيم xx مطلع دیباچه فرد قدیم / به نام آن که نامش بی زوالست xx به وصفش عقل صاحب نطق لالست؛

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب؛ جلد: روغنی زرد عطف تيماج، 63گ (1پ -63ر)، 25 سطر، اندازه: 15× 22 سم [ف: 25-338]

32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1154/3

بی کا، بی تا، 142ص (159-300) [ف: 3-407]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1147/1

خط: نسخ، كا: حسین بن محمود بن فضل الله مشهور به خاصه، بی تاب 156ص (1-156) [ف: 3-403]

34. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27151

بی کا، بی تا، خریداری از یدالله بدر [رایانه ]

ص: 810

35. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 884/3

خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 96گ (205پ -300ر) [نشریه: 3-484]

36. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 443/1

آغاز: برابر 3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 50 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21× 34 سم [ف: 2-260]

37. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 65/11

فقره ای منقول از الهی نامه عطار؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در صفحه عنوان یادداشتی به خط و مهر محمد مهدی تفنگدار محلاتی متخلص به فدائی مورخه 1314؛ جلد: تیماج مشکی، اندازه: 17×22/5سم [ف: 1-494]

38. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5238/1

خط: نستعلیق ریز و خوش، کا: پیر حسین، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی زرکوب درون و بیرون، 139گ (3 - 1142)، 23 سطر (9× 19)، اندازه: 13× 23 سم [ف: 15-4172]

الهی نامه / شعر / فارسی

elāhī-nāme

حسینی قزوینی، حسین بن محمد حسن، 1184-1249 قمری

hoseynī qazvīnī, hoseyn ebn-e mohammad hasan (1771-1834)

تاریخ تأليف: 1229ق

یکی از مثنوی های پنج گانه اوست حدود 912 بیت. سپس اشتر نامه»، «مهر و ماه»، «وامق و عذرا»، «وصف الحال».

آغاز: بنام خداوند بالا و پست xx که مخمور اویند هشیار و مست / نه در هوشیاری بهوش از ویند xx که در باده خواری بجوش از ویند

انجام: بگو با پدر چون شدی زینجهان xx بر یار دلجو به دار الجنان از تاریخ اگر بایدت یادگار xx بگو شد حسینم به دار القرار

چاپ: مشار 1918/2 (1چاپ)

[الذريعة 284/2 و 257/7 ؛ فهرستواره منزوی 231/10 ؛ رک: خمسه حسینی]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5293/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد اسمعیل شیرازی، تا: قرن 13؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه ساغری ضربی نقاشی شده، 18 سطر، اندازه: 16× 25/6 سم [ف: 2-233]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 890

آغاز: برابر

از مثنویات حسینی است و در حدود 9125 بیت می باشد، چنان که در این بیت: ز تاریخ اگر بایدت یادگار xx بگوشد حسینم بدار القرار؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1238ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 198گ، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه:13/5 × 21/5سم [ف: 3-132]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1051/3 -طباطبائی

آغاز: الهی به رندان دردی کشت xx که مستند از باده بی غشت؛ انجام نسخه: : رهد تا تن من زد ماندگی xx به در خواندگی یا زدرر اندگی

بخش کوتاهی از الهی نامه است؛ خط: شکسته نستعلیق، كان محمد اسماعيل ولد حاج محمد باقر شیرازی، تا: 1331ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، دارای کمند آب طلا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 9ص (182-190)، 15سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 18 سم [ف: 23-365]

الهی نامه / شعر / فارسی

elāhī-nāme

ساقی خراسانی، محمد زمان بن کلبعلی خان،- 1286 قمری

sāqi xorāsānī, mohammad zamān ebn-e kalb-alī xān (- 1870)

مثنوی عرفانی است.

آغاز: نور ازل از مشرق انوار بر آمد xx از هر طرف آوازه بسیار بر آمدند / بر خود نگران شد xx آشوب جهان شد

انجام: باد باقی با بقای حق مدام xx این الهی نامه دایم و السلام

[فهرستواره منزوی 225/10 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 990/7

خط: نستعلیق، كا: میرزا رحیم شیرازی، تا: 1286ق؛ 80ص ( 236-157 ) [ف: 3-237]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5961

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شب یک شنبه 18 شعبان 1300ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف تیماج تریاکی، 49گ، 15 سطر (9/5× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 17× 21 سم [ف: 16-167]

الهی نامه / مناجات / فارسی

elāhī-nāme

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9520/9

آغاز: بسمله. الهی و سیدی و مولای ببرکت عظمت و جلال تو الهی به برکت عزت و کبریاء تو الهی

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 4گ (22ر -

ص: 811

26ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5× 16 سم [ف: 30-191]

الهی نامه (منتخب) / شعر / فارسی

elāhī-nāme (mn.)

شیرازی، غیاث الدین منصور، ق 11 قمری

šīrāzī, qīyās-od-dīn mansūr (- 17c)

اهدا به: به دستور نظام الدین احمد

تاریخ تأليف: 1060ق

شامل منتخبی از اشعار الهی نامه است که غیاث الدین منصور به دستور نظام الدین احمد در سال 1060 نوشته است.

آغاز: بهر کاری خدا را یاد میدار xx خدا را تا توان از دست مگذار

انجام: در رسم و ره کدام عقلست و تمیز xx یک محنت را هزار چندان کردن

[فهرستواره منزوی 230/10]

شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 12/4

آغاز و انجام: برابر؛ حسب الفرموده میرزا نظام الملة و الدين احمد اسلمه الله تعالی این جزو مرقوم قلم شکسته رقم گردید سنه 1060 و انا الداعي لخلود طلاله و دوام توفیقاته غیاث الدین منصور الحسنی الحسینی الانجوئی

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1060ق؛ مجدول، مذهب؛ 2گ، 26 سطر، اندازه: 5/5×14 سم [ف: 1-16]

الى طريق الحق = رسالة الى فخرالدین الرازی = رسالة الدواء اي الترياق = رسالة الدعوة الى طريق العلم = رسالة في معرفة اليقينية و الوسائل المؤدية اليها / عرفان و تصوف / عربی

ilā ţarīq-il haqq = r.-un ilā faxr-id-dīn-i rāzī = r.-ud dawā' ay at-taryāq = r.-ud da'wa ilā ţarīq-il ‘ilm = r. un fi ma'rifat-il yaqīnīya wa-a wasā'il-il mu'addīya ilay-hā

ابن عربی، محمد بن على، 638560 قمری

ebn-e “arabī, mohammad ebn-e ‘alī (1166-1241)

یکی از شاگردان فخر رازی که با ابن العربی دوستی داشته برای او حکایت کرده که رازی روزی بر منبر گریست و شاگردان از او سبب گریه پرسیدند پاسخ گفت در مسئله ای که 30 سال اعتقادی داشتم اکنون برایم مسلم شد که اعتقاد 30 ساله من در آن مسئله خطا بوده و گریه ام از آن است که شاید همین عقیده که اکنون دریافتم نیز خطا باشد. محی الدین این نامه را به رازی نوشته و به استناد همین گفته، او را به ترک علوم نظری و مباحث فکری و اتخاذ طريقه ریاضت و سلوک و خلوت خوانده است. ابن عربی در اوایل این نامه از غزالی با عنوان «سیدنا ابو حامد» یاد کرده و او را از خود دانسته است. در جایی دیگر می گوید: «از چه رو در این ورطه مانده ای و در راه ریاضت ها و مجاهدات و خلوات که با سنت رسول (صلّي الله عليه و آله) مطابق است وارد نمیشوی. آقای سید محمد باقر سبزواری بخشی از این نامه را ترجمه کرده و این ترجمه را در ضمن 14 رساله به چاپ رسانیده اند. مایل هروی در شرح حال فخر رازی از این نامه یاد کرده و نوشته در کشکول بهائی نقل شده و نیز گوید معلوم نیست فخر رازی، به این نامه محی الدین جواب داده یا نه.

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی ... أما بعد فانا نحمد الله اليك الذي لا اله الا هو قال رسول الله اذا أحب احدکم اخاه فليعلمه ایاه و أنا احبک.

انجام: الاذعان للحق و التسليم له ان لم يكن الايمان به و هذا تمام الرسالة و الله ولي الكفاية و التوفيق و الصلوة و السلم على نبيه و صفیه محمد و آله و عشيرته.

چاپ: در کشکول شیخ بهائی (ص 6-353) تهران، 1321؛ در ضمن رسائل ابن عربی، دار احياء التراث العربی، بیروت

[شرح حال فخر رازی از مایل هروی چاپ افغان ص 112؛ ریحانة الادب 255/5 ؛ رسائل ابن العربی، چاپ بیروت]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10029/35

خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالله کرمانی، تا: قرن 11؛ مصحح جلد: تیماج جگری، ترنج با سرترنج طلایی، 1ص (102)، اندازه: 12× 17 سم [ف: 32-39]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1523616

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 6گ (34-39)، 14 سطر، اندازه: 7× 14سم [ف: 38-666]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13426/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح: کاغذ: شرقی، 4گ( 32-29 )، 19سطر، اندازه: 5× 12 سم [ف: 34-66]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/143

به نقل از شیخ بهائی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 2 ص ( 301-300 ) [مختصر ف: -658]

5. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 2096/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 4گ (34ر -37پ)، 15 سطر (6× 13)، اندازه: 13× 18/5 سم [ف: 8-722]

6. تهران، ملک، شماره نسخه: 829/7

خط نسخ، بی کا، تانبا تاریخ 1022ق؛ 2گ (35ر - 36ر) [ف: 5-198]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5138/109

آغاز: بسمله، الحمد لله و سلام على عباده الذي اصطفی ... و بعد

ص: 812

فان الله تعالى يقول تواصوا بالحق و قد وقفت على تواليفك و ما اید ک الله به من القوة المتخيلة و الفكر الجيد؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رفیع الحسینی، تا: محرم 1027ق، 1گ (445) [ف: 15-184]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 193616

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن جلال الدین محمد شهير به مؤمن کاشانی، تا: 1028ق، کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز روشن بدون مقوا، 4ص (58-61)، 23 سطر، قطع: خشتی باریک، اندازه: 11×22سم [ف: 9-650]

9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1035/28

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، كا: شهاب الدین علی حسنی حسینی دیباجی، تا: با تاریخ 1099ق، جا: کرمان؛ 2 ص (251-252) [ف: 3-502]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8556/4

آغاز: برابر؛ انجام: و ترکها التعريف سجية و ليظهر كلم صفاته و أسمائه و كماله.

خط: نسخ، كا: حاجی عبدالله بن سید طه عرب، تا: قرن 12؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 15گ (89پ - 104ر)، 15 سطر، اندازه: 13×22/5سم [ف: 22-131]

11. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 141/1

آغاز: برابر؛ انجام: غيرها من الأحاديث الدالة على بقاء النفس و معادها [پاک کرده اند الطلاب راجی رحمة الله الوهاب ... والله و ایاهم طريق الصواب

نام کتاب و مؤلف در فهرست ذکر نشده است که به قرینه آغاز نسخه معین شد؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: زرد آهار زده، جلد: تیماج قهوه ای، 29گ (1پ -29ر)، 12 سطر (5× 11)، اندازه: 11× 17 سم [ف:-108]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15877/6

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رضا حاجی محمود اصفهانی، تا: قرن 13؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 3ص (206-208)، 25 سطر، اندازه: 19× 30 سم [ف: 44-111]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 510/11 کر

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ مصحح، ندرت ترجمه برخی واژه ها به ترکی به صورت زیرنویس یا در هامش، نیز در برگ 41ر متن حدیثی مشهور، در خصال سگ آمده که در آن به مواعظ عرفانی و اخلاقی توجه شده است، متن این حدیث چنین است: «في الكلب عشرة خصال محمودة ينبغی للمريد أن يتخلق بهن: الأول الكلب لايزال جائعة دائمة و ذلك من آداب الصالحين و الثاني لايكون له موضع يعرف به و ذلک من عادة المتوکلین و الثالث أنه لاينام من الليل إلا القليل و ذلك من صفات المحبين و الرابع أنه لم يزل إذا مات لم يترک میراثا و ذلك من شيم الزاهدين و الخامس أنه لم يزل مع صاحبه إن جفی و إن طرده و ذلك من أخلاق المريدين و السادس إنه يرضي من الدنيا بأدنی مکان و ذلك من سير المتواضعين و السابع أنه إذا غاب عن مكانه ترکه و انصرف إلى غيره و ذلك من علامات الراضيين و الثامن إذا ضرب و طرد ثم دعى أجاب غير حقود و ذلك من نعوت الخاضعين و التاسع أنه إذا حضر جماعة يأكلون شيئا قعد ينظر إليه من بعيد و ذلك من خصال السالكين و العاشر أنه إذا رحل من مكان لايصحب معه شيء و لا يترك ما يلتفت إليه و ذلک من شعار المجردین»؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، 2گ (39ر - 40پ)، 26 سطر، اندازه: 9/5× 13 سم [ف: 2/ 40-341]

14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1610/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1237ق؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: مقوایی تیماج زرد، 2ص (95-96)، 20 سطر (12×17)، اندازه: 16/5 × 21/5 سم [ف: 10-151]

15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4840/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 23 ربیع الثانی 1305ق؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 3ص (55-58)، 19سطر (7× 14)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 13-258]

16. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3575/3

انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف به قرینه انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: غیاث الدین ابو محمد سلیمان، بی تا، کاغذ: سمر قندی نخودی، جلد: چرمی، 3گ، اندازه: 10/5× 17 سم [ف: 3-1238]

17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2864/13

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، 3ص (212-214)، 23 سطر (13× 18) [ف: 12-2844]

18. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 643/4 -ف

نسخه اصل: بغداد لی وهبی ش 2023؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 3گ (42پ -44پ) [فيلمها ف: 1-517]

19. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 894/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان رفیع الدین محمد بن محمد معصوم رضوی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 3گ (71پ -73ر)، 18 سطر، اندازه: 13× 19سم [ف: 3-115]

الام / کیمیا / عربی

al-umm

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

ص: 813

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/65

آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلوته على سيدنا محمد النبي و آله و اصحابه الطيبين. قد سبق لنا قبل كتابنا هذا سبعة و ستون كتابة في جميع الفنون و کتابی هذا قد ذكرت فيه شرح النحاس وحده؛ انجام: هذه الأدوية الحادة ما في الجواهر من الملوحة فيقعدان جميعا و هو له غاسول(؟) و ثبتت ان شاء الله.

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 3گ (148پ - 150ر)، 19 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 13/7× 22/3 سم [ف: 29/2 – 620]

الام / حديث / عربی

al-umm

شافعی، محمد بن ادریس، 150-204 قمری

šāfeʻī, mohammad ebn-e edrīs (768-820)

دارای صد و چهل و اندی کتاب است در پانزده مجلد میانه و بویطی آنها را گرد آورده و ربیع بن سلیمان مرادی آنها را تبویب کرده و شمس الدین محمد بن احمد بن لبان اسعردی (- 749)، آنها را تفسیر و به مسأله ها و بابها نظم داده است. در این نسخه در چند جا از مسند شافعی هم یاد شده که چنین و چنان خبری در آن نیامده است. در آن درباره خبرها در برخی از جاها از ابن الاثیر جزری ابو السعادات مبارک بن محمد (- 606) (از جامع الأصول في احاديث الرسول او) از رهگذر طرق روایتها و از رافعی ابوالقاسم عبدالكریم قزوینی (- 633 )گویا از شرح مسند الشافعی او در سرگذشت روات و از نووی ابو زکریا محیی الدين يحيى بن شرف (676-631) در شرح اخبار نقل شده است. گاهی تفسیر لغوی هم دارد. عبارت «الشرح» هم در آغاز برخی از باب ها پس از «اخبرنا الشافعی» آمده است.

چاپ: بولاق، جزء 7، 1321ق؛ قاهره، مطبعة الكبرى الأميرية، 7ج، 1321 و 1326ق.

[چلبی؛ معجم المصنفین 299/2 ؛ ظاهرية فقه شافعی 24؛ مشار 86؛ برو کلن 181/1 ؛ ذیل 304/1 ؛ الاوقاف العامة بغداد 584/1]

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 592591/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی، جلد:تازه، 110گ، 25 سطر، قطع: ربعی [آستانه قم:78]

اماته بين دو نفحه (گفتاری در) / فلسفه / عربی

emāte beyn-e do nafhe (goftārī dar)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10029/9

آغاز: فالامانة التي بين النفحتين هي الموت الثانيه خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج جگری، ترنج و سرترنج طلایی، 2ص (54-55)، اندازه: 12× 17سم [ف: 32-37]

امارات الاقبال و الدولة / فلسفه / عربی

imārāt-ul iqbāl wa-d dawla

رازی، محمد بن زکریا، 251-313 قمری

rāzī, mohammad ebn-e zakaryžā (866-926)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 146/17 -ف

نسخه اصل: راغب پاشا ش 1464؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 32گ ( 100-68 )، 25 سطر [فیلمها ف: 1-419]

امارات الكلم الرحمانية في كشف الكلمات القرآنية / علوم قرآن / فارسی

imārāt-ul kalim-ir raḥmānīya fi kašf-il kalamāt-il qurānīya

کاسی، مصطفی بن محمد سعید،-1104؟ قمری

kāsī, mostafā ben mohammad saʻīd (- 1693)

تاريخ تأليف: 1104ق

کشف الآیات است و فهرست گونه ای از کلمات و واژه های قرآنی که برای یافتن آسان و سریع آنها وضع شده است بر حسب حروف هجا، مشتمل بر سی جزء و هر جزء منقسم به چند رکوع؛ در یک «مقدمه» دارای دو «فایده» و چند جزو». این کتاب به دستور مقرب خان تألیف شده است و نام کتاب ماده تاريخ تأليف است: 1114ق (=امارات الكلم الرحمانی) یا 1104ق (بدون احتساب ياء مشدد در الرحمانی).

آغاز: بسمله. محامد حسنی و اثنیه اسنی سزاوار حضرت صمدیتی است که کواکب کلمات فرقانی را در بروج سور و منازل آیات قرآنی امعان ظهور داده.

[الذريعة 304/2 ؛ نسخه های منزوی 107/1]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5799

آغاز: برابر؛ انجام: ح ديه يطبه. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 10، 15 سطر (6× 11)، قطع: بغلی، اندازه: 15/5 × سم [ف: 16-93]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32874

آغاز: برابر؛ انجام: دی ئیس 28 ح يئسن بریلسق به ح تمت.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: حنایی آهار مهره لمينه شده، جلد: تیماج فرنگی یشمی با حواشی منقش زرکوب، 163گ، 19 سطر، اندازه: 20×22سم [اهدائی ف: 1علوم قرآن -64]

ص: 814

3. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2362

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 26 جمادی الثانی 1265ق؛ مهر: «شعاع» (بیضی)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 3-9

4. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 28

خط: نسخ خوب، کا: حسن بن محمد باقر مراغه، تا: 1272ق، جا: مراغه [ف: 7]

5. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 18/1

آغاز: برابر ؛ انجام: يهيمون مط _ه یهیی _ه س يیأس ک د ی ئیس ه کح ح ئیسن کح بر يئسوا ک _ه کح ح.

کامل؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: سید شمس الدين بن محی الدین بن سلام الله بن میر عبدالفتاح مراغی، تا: ذیحجه 1272ق؛ 19 سطر، اندازه: 15×21سم [ف:-196]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6660- 34/30

آغاز: سربلندی یافته معروض محافل ارباب فضایل می گرداند که این ذره خاکسار اكثر ... و این مختصر را سمت ترتیب داده به امارات الكلم الرحمانی که تاریخ تالیف این نیز از آن بحصول می انجامد... انجام: مقدمه در بیان ضوابط و قواعد استخراج ح یئس 28 من يلسئق 20 مهر 28 ح قم

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی دو رو طبله اول افتاده است، 123گ، 15 سطر، اندازه: 16× 25 سم [ف: 1-489]

اماطة اللثام / فقه / عربی

imāțat-ul litām

این کتاب چنان که در دیباچه بدان تصریح گردیده برای هدیه به شاه صفی صفوی (1038-1052) تأليف شده و مؤلف نامی از خود نبرده و اسم کتاب را «اماطة اللثام عن الآيات الواردة في الصيام» گذارده و چنانکه از نام کتاب برمی آید و در مقدمه نیز بدان تصریح شده غرض از تأليف تفسیر آیات راجعه به روزه بوده. کتاب به زبان ادبی تأليف گردیده و مؤلف به مناسبت مقام به اشعار لطیف استشهاد نموده و اشاره به اقوال مفسرین و فقها کرده و پیش از شروع به تفسیر آیات سه فصل» بدین تفصيل نگاشته است: 1. اخبار وارده در وجوب روزه؛ 2. وجه تسمیه ماه روزه به نام رمضان؛ 3. مطالب راجعه به شب قدر.

در فهرست رضوی (ج 2: 23) تحت شماره 75 نسخه ای است که احتمال قوی می رود ترجمه همین کتاب باشد برای زیادتی اطلاع عین عبارات آن را در اینجا نقل می کنم: «ترجمه رفع اللثام در تحقیق تفسیر آیات وارده در صيام، مؤلف یکی از علمای معاصر دولت شاه صفی [که] بعد از استقراء تام به دست نیامد ظاهرا نسخه در 1046 تألیف و ترجمه و نوشته شده و می نماید که مؤلف اول کتاب را به عربی تألیف نموده و بعد به مناسبت حال حواشی سلطان به فارسی ترجمه کرده. اول نسخه بعد از بسمله «شایسته تقدیم در هر کتابی و سزاوار تصدير درهر خطابی حمد واجب الوجودی است الخ». آخر نسخه «والحمدلله على نعمة الأنعام وصلى الله على سيدنا و مولانا محمد وآله الطهر الكرام». چیزی که بما کمک می کند و می رساند که این کتاب ترجمه «اماطة اللثام» می باشد گذشته بر اتحاد موضوع و عصر تأليف، تقارب آخرین عبارت هر دو نسخه است لذا عین عبارت آخر نسخه اماطة اللثام را در اینجا نقل می کنیم: «و نحمدالله على ما خول من نعمة الاتمام و نصلي على سيد الرسل و آله الطهر البرره الكرام» و پس از این نیز نوشته شده: «راجين ممن جعل خیمه الكريم على الانصاف و طبع طبعه السليم على الأسعاد و الاسعاف ... فهناك أن ترما شین فواره کرماً وان ترما یزین فافشه -تم بالخير». بنابراین معلوم شد که این دو نسخه اصل و ترجمه یکدیگر اند و نسخه دیگری از آنها را سراغ نداریم و تقريبا این کتاب (25000) بیت کتابت دارد.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2539

آغاز: بسمله الحمدلله الذي جعل الصوم جنة عن النار واقيه

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ پشت ورق اول نسخه این کتاب نوشته شده: «رساله صومیه شیخ، قطع وسط ... درسنه (1105) داخل عرض شد» و مهر شاه سلطان حسین در ذیل آن زده شده است، نیز در همانجا اعتضاد السلطنه نوشته اند: «کتاب اسرار صوم از شیخ حسن عبدالآل داخل کتابخانه ... گردید»، سپهسالار نیز در همین صفحه بدین نام آن را وقف کرده و در دفتر کتابخانه به همین نام ثبت گردیده است. کاتب نام خود و سال کتابت را ننگاشته، پشت صفحه اول یادداشت های ذیل نوشته شده: «هو رساله صومیه شیخ قد وسط کاغذ دولت آبادی مجدول مذهب جلد تیماج برگدار طلاپوش به تاریخ بیست و سوم شهر جمادی الأولى 1105 داخل عرض شد»، و نیز نوشته شده به تاریخ شانزدهم شهر صفر 1115 داخل عرض شد، این عبارت نگاشته شده: «این کتاب از کتابخانه شاه سلطان حسین صفوی انار الله برهانه است که مستوفی کتابخانه آن پادشاه ثبت نموده و مهر خود را هم زده است اعتضاد السلطنه وزیر علوم»، نیز نوشته شده «کتاب اسرار صوم از شیخ حسن عبدالآل داخل کتابخانه مبارکه نواب مستطاب اشرف امجد والا اعتضاد السلطنه وزیر علوم و صنایع و معادن و تجار علیقلی میرزا دام اجلاله گردید تحریراً في شهر جمادی الثانيه سنه (1283) » مهر اعتضاد السلطنه، به قرینه اینکه اسم شاه صفی صفوی را که این کتاب در زمان سلطنت او تأليف کرده با طلا نوشته اند و در کتابخانه سلطنتی بوده و نسخه دیگری از آن را با تفحص زیاد در جایی نیافتیم احتمال می دهیم که این کتاب نسخه اصل باشد و برای کتابخانه آن پادشاه نوشته بوده اند، دارای یک سرلوح ظریف کوچک است، مجدول به طلا؛ مهر: رسید از سلیمان به عز و شرف-حسین از غلامی شاه نجف»؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج ضربی طلاپوش، 68ص، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 13× 23سم [ف:

ص: 815

363-1 ]

ام البراهين = العقيدة الصغرى = السنوسية = العقيدة السنوسية = السنوسية الصغری / کلام و اعتقادات / عربی

umm-ul barāhīn = al-'aqīdat-uş Şuğrā = as-sanūsīya = al-'aqīdat-us sanūsīya = as-sanūsīyat-uş Şuğrā

سنوسی، محمد بن يوسف، 832-895 قمری

sanūsī, mohammad ebn-e yūsof (1429-1490)

رساله مختصری است در توحید و صفات الهی بر پایه اعتقادات اهل سنت. خود مؤلف و دانشمندان دیگر بر آن شرحها نگاشته اند.

آغاز: بسملة، الحمدلله و الصلوة و السلام على رسول الله اعلم أن الحكم العقلی منحصر في ثلاثة أقسام: الوجود و الاستحالة و الجواز فالواجب ما لا يتصور في العقل

انجام: و غفل عن ذكره الغافلين و رضى الله سبحانه و تعالی عن أصحاب رسول الله أجمعين و عن التابعين و تابعيهم و تبعهم بأحسان إلى يوم الدين و السلام على جميع الأنبياء و المرسلين و الحمدلله رب العالمين؛ تمت.

چاپ: ليبسیک، 1848م؛ الجزائر، 1896م؛ در مصر و فاس کرارا چاپ شده؛ مصر، سنگی، 1281ق، رقعی، 8ص (صص 1-8)

[کشف الظنون: 170/1 ؛ هدية العارفين: 216/2 ؛ الاوقاف العامة موصل 292/2 و 198/3 و 200/3 ؛ مشار عربی، ص 86 و 526]

شرح و حواشی:

1- شرح ام البراهين؛ سنوسی، محمد بن يوسف (832-895)

2- شرح ام البراهين؛ تلمسانی، محمد بن عمر

3- شرح ام البراهين = شرح السينوسية؛ هدهدی، محمد بن منصو

4- حاشية شرح ام البراهين؛ رودباری آرمانی، احمد

5- شرح ام البراهين

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 500/2 کر

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید نافع، تا: اواخر قرن 11؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی نخودی، 3گ (2پ -4پ)، 20 سطر، اندازه: 11/5× 18/5 سم [ف: [311-40/2

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1097/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: خليل بن حاجی حسن، تا: جمادی الاول 1097ق؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (118پ - 122ر)، 19 سطر (5/5×17)، اندازه: 11/5 ×22 سم [ف: 6-2137]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13154/3

آغاز: برابر؛ انجام: فانه يرى لها من الاسرار و العجائب ان شاء الله ما لايدخل تحت حصر و بالله تعالى التوفيق ... و الحمد لله رب العالمين، تمت.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی با عنوان «شرح»، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 4گ (18پ۔ 21پ)، 17 سطر، اندازه: 6/5× 13/5 سم [ف: 33-294]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 556 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ترکی، کا: محمد بن الفقير حسن الماوردی، تا: 1130ق؛ پایان نسخه یادداشت های متفرقه از جمله غزلی از سید على وفایی دیده می شود که با بیت زیر آغاز می شود: «یا غزالاً بین غزلان اليمن xx انت عيني انت روحي في البدن»؛ کاغذ: ترکی بغدادی، جلد: تیماج قرمز، 24گ، 15 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 24-355]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9027/4

خط: نسخ و نستعلیق، كا: ابوبکر بن حمزه، تا: 26 رجب 1134ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (30پ-32ر)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 182-23]

6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6952/11 -عکس

بی کا، تا: با تاریخ 1161ق [فيلمها ف: 3-269]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2102/8

آغاز: برابر؛ انجام: و تابع التابعين لهم بأحسان إلى يوم الدين و سلام على الانبياء و المرسلين و الحمدلله رب العالمين.

خط: نسخ مغربی، بی کا، تا: یک شنبه ذیحجه 1186ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 5گ (163-168پ)، اندازه: 15/5× 20 سم [ف: 6-117]

ام الحقایق (في كشف الدقایق) / تفسير / عربی

umm-ul ḥaqāyiq (fī kašf-id daqāyiq)

مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 23910

آغاز: افضل الصلوات و اکمل التسلیمات؛ انجام: على خلق العالم الاخر دخول الناس في الجنه و النار الخ

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

أم الشرور (فصل في) / داستان عربی

umm-uš šarūr (fașl-un fī)

احادیث و داستانهائی است از عایشه و برخوردهای صدر اسلام. با عنوان های: فصل في أم الشرور فصل في اختها حفصه.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6101/19

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي تعالت صفاته و توالت هباته ... اما بعد فهذا كتاب كله عتاب و قصة، كلها عصة و كلام، كله كلام و حكاية

خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی، بی تا، جا:

ص: 816

اصفهان؛ جلد: میشن زرد لایی، 4گ (171ر -175ر)، 23 سطر، اندازه: 13/9× 24/8 سم [ف: 9-158]

- ام الصبيان في معالجة الصبيان > امراض اطفال

أم العرفان في تفسير القرآن / تفسير / عربی

umm-ul ‘irfān fī tafsīr-il qur'ān

؟ محمد علی بن ابی طالبا، ق 12 قمری

mohammad ‘alī ebn-e abī-tālebā (- 18c)

تفسیری شیعی است که در الذریعه هم نام آن نیامده است. بعضی ابواب آن: الخامسة في نبذ مما جاء في معانی وجوه الآيات من التفسير و التاویل؛ السادسه في نبذ مما جاء في المنع في تفسير القرآن بالراي و السرفيه. از صافی» نقل می کند. تعبیر «قال الفيض رحمه الله» هم دارد. از تفسیر محیط اعظم هم نقل می کند. پس از ذکر دوازده «نکته» در مقدمه به تفسیر قرآن و به ترتیب سور می پردازد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11990

آغاز: من سنج اولئك القوم و طینتهم فصوة الله حيثما خوطبوا | بمكرمة او نسبوا إلى انفسهم مكرمة يشمل ذلك كل من كان سنخهم و طينتهم من الأنبياء و الاولياء و كل من كان من المقربين خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1125ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج و مجدول، 355 گ، 17سطر (10/5× 17/5)، اندازه: 175× 24 سم [ف: 34-112]

ام العلاج / طب / فارسی

umm-ol ‘alāj

حسینی، امان الله خان بن مهابت خان، -1046 قمری

hoseynī «amān-ol-lāh xān-e-b-e mehābet xān (- 1637)

اهدا به: نورالدين محمد جهانگیر پادشاه غازی

تاریخ تأليف: 1036ق

در یک «مقدمه» و شش «باب» و 63 «فصل» و یک «خاتمه». آغاز: بسمله جان داروی که مزاج بخردی را از فساد نقصان و ازدیاد مواد اربعه سکوت و تکلم و فراموشی یاد آوری باز دار.

[فهرستواره منزوی 3296/5 ؛ مشترک پاکستان 492/1 (8 نسخه)]

1. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 37 فرخ

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای جدول و کمند؛ کاغذ: ترمه؛ جلد: میشن سرخ ضربی دار، 82گ، 19 سطر (6/5×13/5)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 10]

2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14823/3

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی عطف میشن عنابی، 16 و 17 سطر، اندازه: 13/5×23 سم [ف: 2-125]

- ام القرى في مدح خير الورى > القصيدة الهمزية في المدايح النبوية

أم الكتاب / فارسی

omm-ol ketab

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1246ق، خریداری از رضا میدانی [رایانه]

ام الکتاب و کتاب مبین / عرفان و تصوف / ترکی

omm-ol ketab va k.-e mobīn

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 2818/9

خط: نسخ و نستعلیق، بی کام، بی تابه 3گ (113پ 116پ) [ف:6-119]

- ام المعانی > قلائد المرجان في أسئلة القرآن

ام الوسائل في ام المسائل = تفسیر سوره حمد / تفسير / عربی

umm-ul wasā'il fī umm-il masā'il = tafsīr-e sūre-ye hamd

قائینی، سلطان محمد، ق 11 قمری

qā'īnī, soltān mohammad (- 17c)

این کتاب را پس از کتاب «تطهير الأئمة» و تفسیری به نام «تهذيب الامه» نگاشته است و مفصل بوده است به خواهش عده ای سوره مبارکه حمد را به طور مستقل تفسیر کرده است که حاوی اصول دین و براهین عقلی می باشد، شامل دوازده «باب» و هر باب مشتمل بر چند «فصل»: باب 1. تفسير استعاذه؛ 2. ذکر اسامی این سوره و وجه تسمیه آن به هریک از این اسماء؛ 3. فضیلت بسم الله و برخی از خواص آن؛ 4. بیان فرق میان حمد و شکر و مدح و اقسام حمد و فضلیت آن و غیره؛ 5. تفسير «رب العالمين» و اقسام عالم برابر نظریه حکما و نفی جبر و تفویض و بطلان مذاهب دهریه و فلاسفه در خصوص قدم عالم و مباحثی مفید دیگر؛ 6. بيان وجه ذكر «الرحمن الرحیم» در الحمدلله و بسم الله و استدلال بر عصمت امام؛ 7. بیان اضافه مالک و بحث در «يوم الدين» و عصمت امام؛ 8 معنی عبادت و اقسام آن و بحث های نافع دیگر؛ 9. معنی هدایت و صراط مستقیم و اقسام آن؛ 10. بیان معنی نعمت و اقسام آن و ذکر اقوال در «انعمت عليهم» و برخی شکوک و پاسخ آنها؛ 11. بیان معنی غير المغضوب عليهم ولا الضالين» و استدلال بر عصمت و ذکر برخی شبهات و جواب آنها؛ 12. بعضی از دلایل عصمت و

ص: 817

مسائل علمی دیگر.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 929

آغاز: بسمله الحمدلله الذي حمدته بلسان المقال السنة الشاکرین و شكرته بمنطق البال خواطر الذاکرین فانا افقر عباد الله ... اقول لما رای بعض الأجلاء من الأصحاب والأزياء من الطلاب؛ انجام: و طريق الجنة بسببه فيهلكو او يهدى الى الثواب.

خط: نسخ، كا: شيخ كمال بن حاجی محمد ابراهیم، تا: قرن 12؛ تملك: پسر مؤلف «من عواری الزمان عندي الاقل ابن سلطان محمد اشرف الشريف القاینی 1133» با مهر او «اشرف الشريف الحسینی» (بیضی)؛ مهر: «محمد باقر بن محمد تقی الموسوی» (بیضی)، امضاء - ابن المؤلف ب کاغذ: اصفهانی، جلد: گالینگور لاجوردی عطف و گوشه پارچه سرخ، 211گ، 15 سطر (8× 13/5)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 3-1274]

- امالی > عرفانی (رساله)

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

محاملی، حسین بن اسماعیل، 235 - 330 قمری

mahāmelī, hoseyn ebn-e esmāʻīl (850-942)

مجموعه روایت هایی است که مؤلف بر شاگردان خود املا می کرده و این مجموعه مشتمل بر جزء دوم و چهارم می باشد که در سال 329 املا شده و به روایت ابو عمر عبد الواحد بن محمد بن عبدالله بن مهدی فارسی از وی نقل شده است. در صفحه عنوان آمده است: «الجزء الخامس من أمالي القاضي أبي عبدالله الحسين بن اسمعيل المحاملی رواية الشيخ أبي عمر عبدالواحد بن محمد بن عبدالله بن ... عنه ...». (حافظیان)

[تاریخ نگارش های عربی 268/1 ؛ الفهرس الشامل، الحديث النبوی و علومه [246-245/1

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 611/2

آغاز: أخبرنا الشيخ أبو عبدالله الحسين بن احمد بن محمد بن طلحة النعالی قراءة عليه ... قال أخبرنا أبو عمر عبدالواحد بن محمد؛

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3768؛ خط: نسخ نازیبا، كا: موفق الدین ابو محمد عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی، تا: 561ق؛ با علامت سماع و قرائت؛ 43گ (102-145) [عکسی ف: 2-215]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1176/7

آغاز: بسمله. رب يسر أخبرنا الشيخ العالم الفاضل المحدث الأصيل شهاب الدين أبو المعالی أحمد بن الشيخ رفيع الدين أبی محمد اسحق بن محمد بن المؤيد بن على الهمداني الأبرقوهي قراءة عليه و أنا أسمع في يوم الأربعا ... جمادى الأولى عام تسعة و تسعین و ستمائة بجامع ابن طولون بالديار المصرية ... قال رسول الله عليه و سلم ان الطاعون بقية العذاب؛ انجام: الرجل الرجل، آخر الجزء و المدلله وحده و صلی الله على سيدنا محمد و آله ... نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 3495؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: با تاریخ 738ق؛ 12ص (57-68)، 17 سطر [عکسی ف: 3-396]

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

قطان، احمد بن محمد، - 350 قمری

qattān, ahmad ebn-e mohammad (- 962)

مجالس مختلفی است که مؤلف بر شاگردانش املا نموده است. به روایت ابوعلی حسن بن احمد بن ابراهيم بن شاذان بزاز از ابوسهل قطان.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 612/18

آغاز: أخبركم الرئيس أبو على محمد بن سعید بن ابراهيم بن منهان الكاتب قراءة عليه قال أخبرنا أبو علي الحسن بن احمد بن ابراهیم بن شاذان قراءة عليه

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3771. مشتمل بر یکی از آن مجالس می باشد؛ بی کا، بی تا، در این نسخه فقط برگی از آن آمده و بقیه ناقص است. دارای 6 نشان بلاغ و قرائت از سده هفتم و هشتم؛ 4گ (427-431) [عكسي في: 225-2]

الامالی / ادبیات / عربی

al-amālī

قالی، اسماعیل بن قاسم، 288-356 قمری

qālī, esmā'īl ebn-e qāsem (902-968)

چند برگی است از مجالس ادبی و مسند ابو علی قالی.

چاپ: بولاق، جزء 2، 1324ق؛ لیدن، 1913م؛ قاهره، دار الكتب المصرية، ج 1-2، 1344ق.

[کشف الظنون 165/1 ؛ ذخائر التراب العربي 308/1 و 309]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1582/2

آغاز: قال القالی و حدثنا أبو بكر قال حدثنا العكلي عن الحرمازی قال حدثنا الصنم عن مجالد عن الشعبي قال دخل صعصعة بن صوحان على معاوية

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان رم 1177؛ خط: نسخ کم نقطه، كا: ابراهیم بن على بن يحيى بن محمد بن عیسی بن اسعد سعدی مالکی مرادی مذحجی، تا: 861-862ق، 4ص (48-52) [عکسی ف: 4- 439]

ص: 818

الأمالي = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس / حديث / عربی

al-amālī = al-majālis = amālī-ye sadūq = 'ard-ul majālis

شیخ صدوق، محمد بن علی، 311؟ -381 قمری

šeyx-e sadūq, mohammad ebn-e ‘alī (924-992)

تاریخ تأليف: پنج شنبه یازده شب به آخر شعبان 368ق

این کتاب مشتمل بر آداب و سنن، مواعظ و نصایح و اخلاق، احکام حلال و حرام و دیگر مسائل مختلف زندگی و دینی است طی 97 «مجلس» که به شاگردان خود املا فرموده است و به نام «الامالی» یا «مجالس» و یا «عرض المجالس» خوانده می شود. شیخ احادیث آن را با ذکر سند و سلسله روات به امام صادق و آباء گرامش (عليهم السّلام) رسانده است. کتاب گرچه از حفظ املا شده ولی از نظر صحت و اعتبار حکم کتب روایی مکتوب مسند را دارد. شیخ صدوق این مجالس را از روز جمعه هجدهم رجب 367 شروع و در پنج شنبه نوزدهم شعبان 368 به پایان رسانده است. بهترین سند روایت این امالی همان است که ابو محمد عبدالله بن جعفر بن محمد بن موسی بن جعفر بن محمد بن احمد بن العباس بن الفاخر دوریستی (مرده اندکی پس از 600) از نیایش محمد بن موسی از نیایش جعفر بن محمد از پدرش محمد بن احمد از صدوق روایت نموده است. موضوع احادیث مختلف است و غالباً با مناسبت های زمان «مجلس» هماهنگی دارد. مثلاً اگر مجلسی در ماه رجب برگزار شده باشد حدیثی در مورد روزه این ماه نقل شده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... المجلس الأول و هو يوم الجمعة التاسع عشر من رجب سنة سبع وستين و ثلاثمائة

انجام: كذلك يطبع الله على كل قلب متکبر جبار و صلی الله على محمد المصطفى و على المرتضی و فاطمة الزهرا و الائمة من ولدها المصطفين الاخیار و سلم تسليما كثيرا و الحمدلله رب العالمين.

چاپ: چاپ 1300 تهران؛ نجف، مطبعة الحيدرية، 1966م؛ تهران، سنگی، 1287، وزیری بزرگ، بدون شماره صفحه؛ و چندین چاپ دیگر

[الذريعة 315/2 و 81/4 و 245/15 ؛ کشف الحجب 59]

شرح و حواشی:

1- تبويب الامالی؛ طوسی، غیاث الدین جمشید (-10)

2- امالی (ترجمه)؛ حسینی عریضی، علی بن محمد (-11)

3- مجالس المنتخبين و تذكرة العارفين = الامالی (ترجمه)؛ خراسانی، محسن بن محمد مهدی (-12)

4- الامالی (منتخب)؛ طالقانی، محمد هادی بن شاہ محمد (-12)

5- عوالی اللآلي في ترجمة كتاب الامالی؛ حسینی، محمد بن محمد امین (-13)

6- الامالی (منتخب)؛ مراغی، محمد بن جمشید (-13)

7- ترتیب اسانید امالی الصدوق؛ طباطبائی بروجردی، محمد حسین (1340-1253)

8- الأمالي (منتخب)

9- الامالی (مختصر)

10- امالی (ترجمه) (ب)

11- تكملة العوالي

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4524

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد صفی بن محمد حسین تبریزی، تا: 740ق، جان مدرسه صادقیه؛ بین دو برگ آخر نسخه؛ چند برگ افتادگی دارد؛ مصحح، محشی با امضای «ص، مجذوب سلمه الله، مب سلمه الله و ... »، یادداشتی با امضای یحیی دولت آبادی ( 1318ش) و به تاریخ 1317ش، فهرست مطالب به خط جد او «میر عبد الكريم مرعشی» است، یادداشتی مفصل با امضای یحیی دولت آبادی مبنی بر این که یادداشت تملیکی و مهر ذیل آن از جد او، همان میر عبد الكريم مرعشی است و اینکه جد او از نوادگان قاضی نور الله شوشتری می باشد؛ تملک عبدالکریم بن هادی حسینی مرعشی با مهر بیضوی؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: گالینگور پشمی عطف تیماج مشکی، 274گ، 21 سطر (11× 19 و 12× 20)، اندازه: 20× 28 سم [ف: 19-154]

2. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 662

کا: احمد بن عبد الحی تبریزی، تا: شنبه 2 جمادی الاول 790ق؛ قطع : وزیری [ف:-69]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8492

خط: نسخ، بی کا، تا: ق 9 و 10؛ مصحح، در حاشیه صفحات منتخبی از احادیث کافی آمده است، در دو برگ آغازین چند روایت پراکنده یکی در محضر شیخ علی جزائری به سال 1022ق در قریه دانیان، در برگ پایانی چند تاریخ تولد به سال های 1000 و 1002 و 1009ه؛ تملك: محمد عبدالحسیب بن سید احمد علوی فاطمی حسینی؛ مهر: «العبد محمد الطباطبائی» (مربع)، کتابخانه ضیاء الدین نوری (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترن و سرترنج دار، 58گ، 25سطر، اندازه: 17×25/5سم [ف: 28-67]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8205

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، در آغاز وقف نامه کتاب به تاریخ 1063 ق، در این وقف نامه واقف فرزند خود محمد تقی را متولی این کتاب و همه کتاب های خود قرار داده؛ جلد: تیماج قهوه ای، ترنج با سر لولا دار، 313گ، 25 سطر، اندازه: 14× 23 سم [ف: 27/2- 11]

5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1581

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: حسین تراب یزدی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی،

ص: 819

265 گ، 19 سطر (11/5× 18)، اندازه: 18× 25 سم [ف: 3-994]

6. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4129

آغاز: حدثنا العلاء بن محمد بن الفضل عن أبيه عن جده قال قال قیس بن عاصم وفدت مع جماعة من بني تميم إلى النبي صلى الله علیه و آله؛ انجام: و حفظ عنه و کتب وكان يقول ایها الناس اتقوا الله و اعملوا انكم اليه ترجون فتجد كل ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه ای مشکی، 93گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-180]

7. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 284

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: عطيه بن غنام (عنام) بن على بن يوسف اسدی، تا: دوشنبه سلخ ذیقعدہ 113ق، جان حله، مدرسه زینبیه؛ کتاب در 15 رمضان 914ق وسیله کاتب نسخه مقابله شده در مجالس عدیده، در صفحه آخر اجازه روایت این کتاب از على بن قاسم معروف به عدلعه به کاتب نسخه شيخ هبة الله عطية بن غنام اسدی در 17 محرم 914ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: آب دیده، جلد: تیماج عنابی لولایی، 177گ، 28 سطر (12×18/5)، اندازه: 17×24/5سم [ف: 1-244]

8. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 245

خط: نسخ، كا: على بن عبد على خادم العباس، تا: 20 صفر 943ق؛ نسخه را در تاریخ 953 عبدالحسين بن عبدالله بن ابی الغنائم شیبانی مقابله کرده؛ واقف: محمد قاسم بختیاری، 1092؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 624گ، 19 سطر (10/5× 18)، قطع: وزیری، اندازه: 18×26/5سم [ف:-463]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15825/18

قطعاتی به نقل از الامالی؛ خط: نستعلیق، كا: قباد بن شهقباد مهرانی، تا: 948ق؛ 1گ (275پ) [مختصر ف: 80]

10. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 554

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد علی بن حسین، تا: شنبه 17 محرم 156ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای بلاغ؛ واقف: طلبه مشهد الرضا؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد:تیماج، 262گ، 21 سطر (11/5× 19) [ف: 454]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13450

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن على بن ابراهیم بن حسن المري، تا: پنج شنبه 9 شعبان 979ق، جا: نجف اشرف؛ در حاشیه توسط محمد باقر حسینی استر آبادی مشهور به میرداماد تصحیح شده با رمز «م ح ق»، در آخر نسخه دستخط على طبسی مبنی بر تأیید مقابله و تصحیح نسخه در نزد وی به تاریخ چهارشنبه 22 محرم 980 و دستخط على رضا الاردکانی الشیرازی که به تصحیح وی اعتراض نموده و خود در سال 1072 اغلاط نسخه را تصحیح کرده است؛ جلد: تیماج، قهوه ای مجدول، 178گ، 21 سطر، اندازه: 16/5× 23 سم [ف: 36-396]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض39887

مجلس 66 و 93، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ قطع: رقعي [اهدائی ف:-277]

13. قم؛ استادی، رضا؛ شماره نسخه: نامعلوم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ چند برگی در میان و پایان نو نویس به خط عباس بن محمد رضا قمی (محدث قمی) در 1313، 278گ، 23 سطر، اندازه: 17× 28 سم [صد و شصت نسخه:6]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16970

آغاز: برابر؛ انجام: و الدليل على المهالك من فارقه فها لک

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام یک برگ)؛ حواشی توضیح برخی از لغات؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی قهوه ای با ترنج و سرترنج، 211 گ، 21 سطر، اندازه: 17×24/5سم [ف: 26-103]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26302

آغاز: الست اولی بالمومنین من انفسهم قالو نعم يا رسول الله قال من کنت مولاه فعلی مولاه؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ حواشی ترجمه و توضیح برخی از لغات، سه برگ آخر کلمات قصار از پیامبر (صلّي الله عليه و آله) و علی (عليه السّلام)؛ اهدایی بنیاد شهید تهران در فروردین 1378؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 438گ، 22 سطر، اندازه: 13/5× 24/5سم [ف: 26-103]

16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20484

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مقابله شده، ظهر ورق اول با این عبارت «هو الله تعالى شأنه فهرست مجالس هذا الكتاب المسمى بأمالی للصدوق ره و هي سبعة و تسعون مجلسا و قد ذكر فيها احاديث كثيرة في مطالب متفرقة من آداب كل شهر و فضل صومها و الأدعية و الاذكار و التعقيبات و الزيارات و الفضائل و المصائب و المعجزات و الغزوات و القصص و المواعظ ...»؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی و حنائی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 331گ، 19 و 20 سطر، اندازه: 15/5× 25 سم [ف: 26-104]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11556

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان هدایت الله بن محمد نجفی، تا: قرن 11؛ دارای سرلوح و کتیبه مذهب مرصع، مجدول؛ واقف: حسن فرید محسنی، شهریور 1354؛ کاغذ: حنائی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج و گل و بوته و تصویر شیر در حال خوردن آهو، 256 گ، 19 سطر، اندازه: 14/8× 24/8 سم [ف: 82-14]

18. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22803

ص: 820

از اواسط مجلس چهارم تا اوایل مجلس 97؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در سه شنبه 6 ذیحجه 1087ق مقابله شده، دارای حواشی با نشان «مجذوب سلمه الله»، مصحح؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 284گ، 19 سطر (10/5× 19)، اندازه: 19/5× 28/5سم [ف: 3-932]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1423ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً ق 10 یا قرن 11؛ مصحح، مجدول، با سرلوح مذهب و مرصع، یادداشت مقابله و تصحیح نسخه توسط حسن بن علی نقی طغایی مورخ 1077ق در پایان نسخه، یادداشت از فرهاد بن ولیعهد مبنی بر خرید این نسخه با چهار جلد دیگر از میرزای وقار در شیراز به تاریخ صفر 1294ق؛ تملک: ابن محمد باقر حسینی نورالدین؛ 567ص، 21 سطر، اندازه: 14/5× 23 سم [ف: 120-24/3]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19534

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة المتقين؛ انجام: من ولدها المصطفين الاخيار

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: تیماج ضربی با ترنج و سر ترنج، 472گ، 15 سطر، اندازه: 12× 19 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-141]

21. تهران؛ الهيات، شماره نسخه: 192

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 299گ، 21 سطر (8× 17)، قطع: رحلی، اندازه: 15/5×25/5سم [ف: 463]

22. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2181

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ محشی با نشان صح»، «ق»، «نهایه»، «ص» و «ه»؛ کاغذ: دولت آبادی نخودی، جلد: تیماج تریا کی روشن مقوایی با ترنج و نیم ترنج در وسط، 254گ، 21 سطر (8× 17)، اندازه: 13/5× 24/5سم [ف: 11–455]

23. مشهد؛ مدرسه سلیمانیه؛ شماره نسخه: 34

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، با حواشی لغوی و جز آن؛ قطع: خشتی [چهار کتابخانه مشهد-ف:-6]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3473

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ در 1061 با نسخه تصحیح شده به وسیله ملامحمد امین در مکه مقابله شده و این گواهی مورخ در گوشه آخرین صفحه کتاب نوشته شده؛ کاغذ: ترکی سفید آهار مهره، جلد: تیماج سبز، 494ص، 22 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 20/5 × 29/5 سم [ف: 10-1432]

25. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1588

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملک: مسیح بن محمد باقر در ربيع الاول 1277ق، با مهر «عبده الراجی مسیح الموسوی» (بیضی)؛ کاغذ: زرد و شکری رنگ، جلد: تیماج،، 19 سطر (8/5× 15)، اندازه: 15× 20 سم [ف: 4-2138]

26. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 50

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، با نشان بلاغ، محشى؛ جلد: دو رو تیماج قهوهای، 20 گ، 17 سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف: -32]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14950

آغاز: قال أخبرني عبد الرحمن بن اسحق عن النعمن بن سعد عن امیر المؤمنین علیه السلام قال انا حجة الله؛ انجام: حدثنا حمزة بن القاسم العلوي العباسي قال حدثنا جعفر

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (تا اوایل مجلس 10) و انجام (8 ورق)؛ واقف: سید محمد باقر، محرم 1405؛ کاغذ: حنایی، فاقد جلد، 356گ، 15 سطر، اندازه: 16× 24/2 سم [ف: 14-85]

28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10021

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين؛ انجام: و لاتخير فيه عن الصواب و هو معصوم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام (یک ورق)؛ دارای سرلوح مذهب، دارای کمند، مذهب، محشی؛ واقف: شمس الدين جزایری، شهریور 1348؛ جلد: روغنی مستعمل با نقش گل و بوته، درون جلد یک شاخه گل نرگس، اندازه: 11/3×18/5سم [ف: 14-85]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17741

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و لا عدوان الأعلى؛ انجام: عليهم الصلوة و السلم تمت النسخه ... في مجالس

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ مصحح، مقابله شده؛ تملک: محمد بن احمد بن ابراهیم برادر صاحب حدائق در سال 1154، محمد تقی سنه 1128؛ واگذاری سازمان حج و اوقاف در آبان 1369؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج، 214گ، 25 سطر، اندازه: 18/7× 30/5سم [ف: 14-86]

30. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 17

انجام: فقال محمد احمد شققت اسمه من اسمی لاني انا المحمود فقال موسی یا رب اجعلني من امته قال انت یا موسی من امته ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی در توضيح لغات، روی برگ اول وقفنامه کتاب از فخرالدین تهرانی آمده و در برگ سوم وقفنامه کتاب از محمد حسن خراسانی به سال 1201 دیده می شود؛ جلد: جلد تیماج قهوهای فرسوده، 207گ، 25 سطر، اندازه: 15× 26 سم [ف: 1-27]

31. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 11 /1853

خط: نسخ، كا: محمد بن احمد بن حسین بن ابراهیم حامدی، تا: قرن 11؛ کاغذ:سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب مقوایی درون زرد، 25 سطر (16× 24)، اندازه: 18× 27 سم [ف: 8-448]

32. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4835

ص: 821

آغاز در میانه مجلس 19 و انجام در مجلس 95 افتاده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 296گ، 21 سطر (8× 16)، اندازه: 16× 27سم [ف: 3856-14]

33. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1424

آغاز: برابر

در این نسخه مجلس آخر نیامده و نود و شش مجلس می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی؛ روی برگ اول اجازه ای است که عبد الوهاب بن محمد سعید طباطبائی به تاریخ جمادی الثانی 1129 برای فرزندش سید محمد حسنی حسینی طباطبائی نوشته است؛ جلد: گالینگور مشکی، 174 گ، 27 سطر، اندازه: 12/5× 24 سم [ف: 4-254]

34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6504/1

آغاز: أن جیرانک اتونی و اخبروني انك لم تنزل الليل تبکی اجمع قد ابکی الله عینک ما الذي ابكاك

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1006ق، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قرمز، 120گ (1ر-120ر)، اندازه: 17×28/5سم [ف: 17-92]

35. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 173

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالحی بن افضل بن روح الله، تا: رجب 1014ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای بلاغ، در آخر نسخه آمده: «بلغ مقابله و قراءه من اوله إلى آخره بحسب الوسع و الطاقه الا ما زاغ عنه البصر ...»، در پشت صفحه آخر آمده که نسخه توسط حسین بن حسن على مهرجردی واعظ قاری مقابله شده است، یادداشت این ملا حسنعلی اردکانی با مهر او: «یا امام محمد باقر» (بادامی)؛ تملک: محمد باقر اردکانی، حسین واعظ قاری انصاری یزدی مورخ 1043ق که همان مقابله کننده است، حسین على بن حسن على قاری واعظ انصاری یزدی با مهر بیضی شکل او، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی لایه ای، 204گی، 19 سطر (10× 17/5 )، اندازه: 17/5× 24 سم [ف:-155]

36. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 55الف

خط: نسخ، كا: محمد هادی بن ملا حاجی محمد گیلانی، تا: 1016 و 1210ق [رشت و همدان: في:-1092]

37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 24

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1025ق؛ دارای سر لوح؛ 328گ، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 8× 19 سم [ف: 2-11]

38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 625 طباطبائی

آغاز: اسمعیل القحطبی قال حدثنا سعید بن الحكم ابن ابی مریم ... قال رسول الله (صلّي الله عليه و آله) على في السماء السابعة كالشمس بالنهار؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد سعید، تا: 1029ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 353گ، 17سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 24-388]

39. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2311

خط: نسخ، كا: حاجی بن منصور بن سنی بن احمد صايغ هجوی امامی برای میرداماد استر آبادی، تا: 10 ذیقعده 1033ق، جا: سپاهان؛ مصحح، نویسنده در باره میرداماد «مدالله ظله على الطلبة» می نویسد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه یی، 207گ، 21 سطر (11/5× 17)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-944]

40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7262

خط: نسخ، كا: محمد صالح بن جمال الدين محمد، تا: یکشنبه پایان ربيع الثانی 1047ق؛ افتادگی: آغاز؛ آغاز افتاده در مجلس 42، کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 204گ، 21 سطر (8× 16)، قطع: وزیری، اندازه: 15× 26سم [ف: 16-501]

41. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1140- 7/40

آغاز: برابر؛ انجام: و الائمة من ولدها المصطفين الأخيار آل ياسين عليهم الصلوة و السلام و سلم تسليما كثيرا الى يوم الدين تمت النسخه .. الموسومة بالامالی.

از آغاز تا حديث 25 مجلس 54 به علاوه قسمتی از مجلس 97 را دارد؛ خط: نسخ، كا: محب الله بن مرتضی شیرازی، تا: 1048ق؛ مصحح؛ جلد: گالینگور مشکی عطف و گوشه. تیماج قهوه ای، 173 گ، 20 سطر، اندازه: 16× 25 سم [ف: 1- 489]

42. تبریز؛ قاضی طباطبائی، محمد على؛ شماره نسخه: بدون شماره /2

بی کا، تا: 1049ق [نشریه: 7-519]

43. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13131

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، كا: على بن عبد الغالب بن عنایت الله فیروز آبادی، تا: شنبه 26 جمادی الثانی 1050ق؛ واقف: کاظم مدیر شانه چی، آبان 1362؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 290گ، 23 سطر، اندازه: 12/5× 24/8 سم [ف: 14- 86]

44. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25855

آغاز: بسمله مسئله في بيان حقيقة الحي الفعال؛ انجام: عليه توكلت و هو حسبی و نعم الوکیل و الحمدلله رب العالمين

خط: نسخ، کا: محمد بن میرزا علی، تا: 1051ق [رایانه]

45. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6644/1

خط: نسخ، كا: رمضان ابن علی بن احمد بن مسعود الغريبی الحساوی یزدی، تا: جمعه 13 ربیع الثانی 1052ق، به دستور قاضی صفی الدین محمد؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی درون سرخ با لولا،، 21 سطر (13× 17)، قطع: خشتی، اندازه: 19×26سم [ف: 16-324]

46. شیراز؛ مدرسه حکیم؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: نسخ، كا: عبدالله بن عبد الغفار طیبی، تا: جمعه 9 محرم 1054ق؛ جمال بن شاہ محمد فسائی این نسخه را شنبه 20 شوال 1055ق مقابله و تصحیح کرده؛ 307گ، اندازه: 14/5× 24/5سم [نسخه پژوهی: 1-43]

ص: 822

47. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1361ط

آغاز و انجام: برابر

کا: محمد بن يحيی حسینی، تا: صفر گویا 1057ق؛ مصحح، یادداشت های پراکنده از جمله یادداشتی از احتشام الملک به تاریخ 1287ق و مهر وی و محمد امین حسنی به تاریخ 1120ق و مهر وی؛ جلد: تیماج سرخ، 379ص، 21 سطر، اندازه: 19/5 × 28/5سم [ف: 24/3- 88]

48. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 19

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 1059ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: «مرتضی اردکانی» به سال 1359؛ جلد: تیماج قرمز لبه دار، 297گ، 20 سطر، اندازه: 15/5 ×27سم [ف: 1-182]

49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1916

آغاز: پس از تسمية: المجلس الحادي و الخمسون قال الشيخ ابو جعفر؛ انجام: برابر

از مجلس پنجاه و یکم تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حر شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشيعه)، تا: 1061ق؛ پشت صفحه اول هفت بیت شعر، در توصیف کتاب از کاتب نسخه است، اشعار این است: «ايها الغايصون في لجج البحر xx لتحصيل دره و اللآلی / انما معدن الجواهر و الدر xx الغوالی امواج بحر الامالی / فبه اشرقت بدور نصوص xx و احجلت (كذا) في الظهور بدر الكمال / و أبانت عن فضل قوم مزایا Xx هم تجاوزن عن مقام المعالی / فهم حجه الاله على الخلق xx بانوار هم تضى الليالي / فعليهم بحية الله زینت xx بدوام و كثرة و توالی / و رئیس المحدثین علیه xx رحمة الله دائما في اتصال»، و در پشت ورق آخر نیز اسامی جمله ای از رجال اسانید کتاب است که کاتب افراد در جمع و کتابت نموده؛ واقف: شیخ حسن، 1344؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 83گ، 23 سطر، اندازه: 15× 19/5 سم [ف: 5-46]

50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1575

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين؛ انجام: كثيرا تمت الكتاب الأمالی ... احدی و ستین بعد الألف

خط: نسخ، كا: محسن رکنابادی، تا: 1061ق [الفبائی: 66]

51. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6394

خط: نسخ، كا: حاج میرزا علی مؤمن ابهری جی بن حاجی محمد، تا: چهارشنبه 21 جمادی الثانی 1064ق؛ با این یادداشت يشتمل هذا الكتاب على الف و سبعة و عشرين حديثا بانضمان ما ذكر من بيان مذهب الامامية على الف و ثمانية وعشرين حديثا»، آغاز نسخه در مجلس 27 افتاده: «بعد رجوعه من المشهد. حدثنا الشيخ الفقيه ابو جعفر محمد بن على ... بن بابويه القمي»، انجام همان مجلس 98 است مورخ روز پنج شنبه یازده روز مانده از ماه شعبان سال 368 در مشهد خراسان؛ مهر: «باقر العلوم محمد» بادامی)، «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده محمد» (چهارگوش)؛ کاغذ ترمه؛ جلد: میشن سرخ، 323گ، 22 سطر، اندازه:14/2 × 23/5سم [ف]

52. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2161

خط: نسخ، كا: محمد سالم بن محمد شریف خطیب خوانساری، تا: 10 محرم 1066ق؛ مصحح، روی برگ اول وقفنامه کتاب به تاریخ محرم 1120؛ مهر: شاه سلطان صفی صفوی؛ تملک: محمد صادق و مهر «انه كان صادق الوعد» (بیضی)؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای، 303گ، 21 سطر، اندازه: 14/5× 25 سم [ف: 6-165]

53. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4604

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدبن محمود اردکانی، تا: یکشنبه 14 جمادی الاول 1066ق؛ با سرلوح زرین، مجدول، نسخه توسط عبدالله بن محمد کاظم بن شاہ محمد تبریزی در ذیحجه 1061 در نجف به بهای دو هزار دینار خریداری شده و خوانده شده است و توسط محمد حسین بن شاہ محمد تبریزی در اصفهان در 1101 مقابله شده و مهر او؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مقوایی وسط گل و بوته قهوه ای، 235 گ، 24 سطر، اندازه: 12/4× 21/5سم [ف: 315-12]

54. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1975/2

خط: نسخ، بی کا، تا: 1069ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 41ص (88-127)، اندازه: 9× 19 سم [ف: 3-1114]

55. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 572

آغاز: حدثنا الحسن بن عبدالله بن سعيد العسكري قال حدثنا ابوبکر محمد بن دريد ... قال قيس بن عاصم وفدت مع جماعة من بنی تمیم الى النبي ص فدخلت و عنده الصلصال بن الدلهمس؛ انجام: برابر

آغاز آن از مجلس یکم و برابر با س 4 گ 4ر ش 615 دانشگاه است و نزدیکی یک صفحه کم دارد؛ خط: نسخ، کا: محمد شفیع پسر حاجی حیدر ابهری، تا: 8 جمادی الاول 1069ق، عبدالرضا پسر حسن حسینی عاملی یکبار در بامداد روز یک شنبه 21 ربیع الاول 1067 اصلی را که این نسخه از روی آن نوشته شده مقابله نمود و یکبار دیگر هم در 3 ذیحجه 1068 در نجف از مقابله آن بیاسود و مقابله این نسخه ما دوبار با آن اصل در 12 رمضان 1070 انجام یافت. آن اصل با سه نسخه مقابله شده که یکی از آنها را می گفته اند خط قمی است یا خوانده شده بر او؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ زرکوب مقوایی با برگردان، 202گ، 19 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 15× 20سم [ف: 11055]

56. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2883

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: فضل الله بن حسین نائینی، تا: شنبه 25 ربیع الأول 1069ق؛ مصحح؛ تملک: «محمد حسن بن على خوئی» به سال 1205، «محمد علی بن حسام الدین طبیب یزدی»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 167گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 ×22 سم [محدث ارموی مخ: 1-179]

ص: 823

57. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 467

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابوالفتح بن محمد الحسین، تا: 1071ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: میشن عنابی مقوایی، 241گ، 23 سطر (7× 17)، اندازه: 12/5× 26 سم [ف: 7-1390]

58. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3441

آغاز: آغاز اسناد نسخه حاضر چنین است: الحمدلله رب العالمين ... المجلس الأول ... يقول على بن محمد بن ابی الحسین عبدالصمد التميمي كاتب هذه النسخة

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه ماه رمضان 1073ق؛ مصحح، محشی، مجدول، دارای وقفنامه کتاب به تاریخ 1124، دارای سرلوح رنگین؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت قرمز ضربی، 336گ، 20 سطر، اندازه: 12/5× 20/5سم [ف: 9-228]

59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13534

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن میرزا محمد غروی، تا: رمضان 1075ق؛ از سوی محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی در ذیقعده 1078ق مقابله و تصحیح شده با نشان «ثم بلغ معارضة و تصحیحاً ..»، دستخط علم الهدی همراه مهر «بمحمد علم الهدی علم الهدى علم الهدی» (بیضی)، یادداشت و مهر صدرالدین محمد «فیضی» (بیضی)، یادداشت محمد جعفر بن محمد ابراهیم کاشانی مشهور به علامه فیضی، دستخط علم الهدی و مهر بیضی وی، همچنین دستخط مولی محمد محسن فیض کاشانی در پشت برگ آغازین چنین آمده است: «باسمه سبحانه، سئل بعض أهل العلم عن شأن أمير المؤمنین صلوات الله وسلامه عليه فقال: ما أقول في امرئ كتمت احباؤه فضائله خوفا، و اعداءه حسدة، ثم ظهر ما بين الكتمین ما ملا الخائفين، و كتب محمد بن مرتضی»؛ تملک صدرالدین محمد بن ابی تراب بن نصير الدین سلیمان بن محمد علم الهدی کاشانی فیضی همرا مهر «عبده صدرالدین محمد الفيضی» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای، 127گ، 23سطر (10× 19)، اندازه: 14×22/5 سم [ف: 34-341]

60. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2167 و عکسی 2177

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مدعو بسراج الدین بن مسعود بن سید علی بن كمال الدین حسین حسنی حسینی طباطبائی بهاء الدين حیدری، تا: شنبه 24 رجب 1076ق؛ مصحح، محشی، علامت بلاغی از محمد مقیم بن حاج غلامعلی در سال 1096، در دو برگ اول اجازاتی که در روی نسخه ای از این کتاب بوده و کتاب حاضر از آن نوشته شده منقول است؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای، 307گ، 14 سطر، اندازه: 14×20/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-179] و [عکسی ف: 6-220]

61. آران کاشان: محمد هلال؛ شماره نسخه: 120/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 20 جمادی الثانی 1077ق؛ مصحح؛ تملک: حسن حسینی الجیلانی؛ مهر: «ظني بالله حسن و بالنبي ذي المنن و بالوصي المؤتمن و بالحسين و الحسن» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج مجدول با عطف گالینگور آبی، 277گ، 25 سطر، اندازه: 18×25 سم [ف مخ:-16]

62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4579

آغاز: أخبرنا عبدالله ابن شبيب البصري، قال حدثنا ذکریا بن یحیی المنعزي قال حدثنا العلاء بن محمد؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: مراد بن خواجه محمد، تا: غره جمادی الاول 1077ق؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: نصرالله تقوی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی مقوایی درون زرد،، 21 سطر (10× 16)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 12-275]

63. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 781

خط: نسخ، كا: محمد مرتضی بن محمد رضای دماوندی، تا: 8 صفر 1081ق، جا: حیدر آباد دکن؛ با سرلوح و جدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه سمرقندی، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 336گ، 19 سطر، اندازه: 14/8× 22/4سم [ف: 1-46]

64. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 1591-عکسی

آغاز: حمدله. عاقبة. و لاعدوان الا على الظالمين. و لا اله الا الله احسن الخالقين وصلى الله على سيدنا محمد ... المجلس الأول؛ انجام: برابر

از «المجلس الأول» تا «المجلس الرابع و التسعون» با یاد تاریخ برپایی هر مجلس، اینک برای نمونه: «المجلس الاول و هو يوم الجمعة لاثنتی عشر ليلة بقيت من رجب من سبع وستين و ثلثمائة. يقول كاتب النسخة التي كتبت هذه النسخة منها و هو على بن محمد بن ابی الحسن بن عبدالصمد التميمي، حدثنا بجميع ما في هذا الكتاب الشيخ الفقيه الزاهد المفيد والدي طيب الله تربته ... قرائة عليه و خطه عندى حجة في شهور سنة ثلث و ثلثين و خمسمائة. قال حدثنا الشيخ الفقيه والدي، قال حدثنا ... على بن الحسين بن موسی بن بابوية القمي». واپسین مجلس: «المجلس الرابع و التسعون. يوم الثلاثا السابع عشر من شهر شعبان سنة ثمان و ستين و ثلاثمائة في المشهد المقدس على ساكتها ... حدثنا الشيخ الجليل ابو جعفر محمد بن على ... بن بابويه القمی رض»؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: شنبه 16 ذیحجه 1081ق، جا: مشهد؛ با یادداشت «سیزده هزار و چهارصد بیت»؛ وقفنامه کتاب برای گروه شیخیان کرمان با تولیت محمد خان با تاریخ ربیع الاول 1289ق؛ 448ص، 21 سطر (13× 29)، اندازه: 21×30سم [عکسی ف: 1-37]

65. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 828

خط: نسخ معرب، كا: حاجی محمد بن مهر علی تبریزی، تا: 28 جمادی الاول 1082ق، جا: مدرسه صادقیه؛ مصحح، محشی، یادداشتی درباره کتاب و مؤلف و وقفنامه کتاب از محمد باقر پیشنماز مسجد جدید عباسی که به سال 1230 برای بار دوم جمع آوری و وقف شده با مهر «افقر المفتاقين الى الله الغني محمد

ص: 824

باقر بن على رضا الحسینی» (بیضی) و شهادت بر وقفی از نوه واقف با عنوان ه العلوي الحسینی؛ تملک: حاج سید عطاء الله؛ جلد: تیماج دو رو، رو قرمز، اندرون قهوه ای، با سر طبل، 197گ، 25 سطر، اندازه: 20× 28 سم [ف: 3-618]

66. همدان؛ کمالی؛ شماره نسخه: 1

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 1082 ق [نشریه: 3855]

67. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5371

دارای 97 مجلس است؛ خط: نسخ، كا: موسی بن عزیز الله طالقانی، تا: 4 جمادی الاول 1084ق [ف: 16-277]

68. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11149

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عیسی فرج الله، تا: جمعه 14 شوال 1085ق؛ دارای بلاغ، محشی؛ واقف: محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: مقوا، رویه پارچه، 348گ، 19 سطر، اندازه: 14/5× 24/5سم [ف: 14-86]

69. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 9068

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: فاضل بن اسماعيل تونی، تا: دوشنبه 8 ذیقعده 1085ق؛ خطبه حضرت علی (عليه السّلام) در حواشی دو ورق آخر، مصحح؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج زرپوش که در آن مكتوب است «یا سلطان ابوالحسن علی بن موسی الرضا»، 284گ، 19 سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف: 14-84]

70. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9952

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: میر عین القضاة بن میر عنایت طالقانی، تا: جمعه 14 شوال 1085ق؛ مصحح، محشی؛ واقف: محمد علی رضوی توسط سید رضا امیرشهیدی، شهریور 1348؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج، 218گ، 21 سطر، اندازه: 18/3× 25/4 سم [ف: 14-84]

71. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 952- 6/42

آغاز: برابر؛ انجام: وآل يس عليهم السلام وسلم تسليماً كثيراً برحمتك يا ارحم الراحمين. تمت الكتاب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 ذیحجه 1085ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، عطف سرخ، 374گ، 15 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 489-1]

72. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 11419

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد سلیم بن محمد حسین حسینی رازی، تا: 10 صفر 1086ق؛ محشی؛ نسخه دو بار توسط امیر بیگ مشهور به آقا ملا سر کانی تصحیح و مقابله شده، یک بار با نسخه ای منسوب به خط مؤلف یا مقرو در نزد او و بار دیگر با نسخه ای از ابو جعفر محمد بن علی بن عبدالصمد نیشابوری و برادرش ابو الحسن علی بن عبدالصمد، پشت ورق اول دستخط علامه محمد صالح حائری درباره مقابله کتاب؛ واقف: علامه محمد صالح حائری، مرداد 1351، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی، 312گ، 21-18 سطر، اندازه: 12/1×18/5 سم [ف: 14-83]

73. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 390

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... حدثني الشيخان الفقيهان العالمان ابو محمد عبدالله الدوریستی و ابوالفضل شاذان بن جبرئیل؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن محمد تقی تبریزی، تا: 20 جمادی الثانی 1086ق؛ مصحح، لغات شرح داده شده، در آخر نسخه آمده است که محمد ابراهيم بن محمد تقی تبریزی (کاتب نسخه) کتاب را با نسخه محمد حسین شهیر به تاج (تاجا) مقابله نموده است به تاریخ سلخ محرم 1087؛ تملك: حسين على به تاریخ 1244؛ جلد: دو رو تیماج رو قرمز پشت مشکی، 305گ، 17 سطر، اندازه:15/5 × 23/5سم [ف: 1-407]

74. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 35

خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن محمد عسکر یزدی، تا: سه شنبه 12 محرم 1088ق، مصحح، محشی، روی برگ اول نشانی عاریه از آخوند ملا محمد ابراهیم به تاریخ 15 رمضان 1294 با مهر عبده علی اکبر بن عبدالرحیم» (بیضی)؛ وقفنامه کتاب با مهر محمد علی» (بیضی)؛ واقف: محمد على، ذیحجه 1092؛ جلد: تیماج قهوه ای، 315 گ، 25 سطر، اندازه: 11/5× 23 سم [في:-27]

75. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 25224

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: منوچهر بن طهماسب کرجی، تا: محرم 1090ق؛ واقف: استاد جعفر زاهدی، دی 1377؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن یک لا ضربی عنابی، 167گ، 28 سطر، اندازه: 16/5 × 30/5 سم [ف: 26-103]

76. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1915

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اسماعیل بن ابراهيم بن على جزایری سمنانی، تا: دهه دوم شوال 1090ق؛ کاتب به دستور شیخ ابراهیم جعفر عاملی فراهی نوشته، شیخ ابراهیم مذکور، این نسخه را نزد شیخ حر عاملی (صاحب وسائل الشيعه) خوانده و در تاریخ 1090 از مقابله و تصحیح آن فارغ شده، شیخ حر عاملی در صفحه آخر برای شیخ مذکور اجازه نوشته، تاریخ اجازه اواخر ذیحجه 1090 است؛ واقف: فهرستی، تیر 1310؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 251گ، 25 سطر، اندازه: 12× 23 سم [ف: 455]

77. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15388

آغاز: برابر؛ انجام: سلطان حسین بن حاجی محمد الطبسي الگیلکی 1091 احدی و صلى الله عليه و آله آمین یا رب تم

خط: نسخ، كا: سلطان حسین بن محمد طبسی گیلکی، تا: 11 ربيع الاول 1091ق؛ مصحح، مقابله شده، محشی؛ واقف: محمد رفیع

ص: 825

طبسی، تیر 1366؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: فاقد جلد، 211گ، 20 سطر، اندازه: 18/7 × 24/5 سم [ف: 14-84]

78. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5309

این نسخه تنها 95 مجلس دارد؛ خط: نسخ، كا: سلطان محمد حسین اردستانی، تا: 1094ق؛ با نسخه تصحیح شده محمد شهير به شاه قاضی، به دست محمد کاظم ابن حسین مازندرانی در شنبه 23 رجب 1104ق مقابله و تصحیح شده است؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 247گ، 21 سطر، اندازه: 15/5× 26 سم [ف: 3-189]

79. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 41

خط: نسخ، كا: رجبعلی بن غیاث الدین معلم همدانی، تا: 17 رجب 1094ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 225 گ، 23 سطر، اندازه: 14× 25 سم [ف:-57]

80. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1572

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين؛ انجام: كثيرا كثيرا ... عيوبهما في الدارين و بحمد و آله

خط: نسخ، كا: رجبعلی همدانی، تا: 1094 ق [الفبائی:-66]

81. قم؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: عطاء الله بن علی زکی دهخوارقانی، تا: آخر صفر 1095ق؛ مصحح، مقابله شده [تراثنا: س2 ش 3-150]

82. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20402

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد اشرف، تا: شنبه آخر صفر 1095ق؛ مصحح، مقابله شده، محشی؛ تملك: محمد محسن بن محمد مهدی در شوال 1114، حسن بن عبدالباقی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: شکری و نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی لبه دار ضربی با ترنج و سرترنج، 169گ، 23 سطر، اندازه: 19/5× 30 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-129]

83. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9837

خط: نسخ هندوستان، بی کا، تا: 23 رمضان 1096ق؛ مجدول؛ تملك: محمد رضا بن على بن محمد جعفر (شریعتمدار استرابادی) به تاریخ بیست و سوم ذیحجه 1302، جواد بن محمد رضا بن علی بن محمد جعفر استرابادی به تاریخ محرم 1358؛ جلد: تیماج قهوه ای، 263گ، 20 سطر، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 159-25]

84. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1647

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: جلال الدین محمد، تا: 20 صفر 1097ق؛ تملک: محمد رسول بن عبد العزیز؛ مهر: «محمد رسول الله»، «لااله الا الله الملك الحق المبين عبده محمد صادق الحسینی»؛ واقف: سید سعید طباطبائی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن خرمایی، 408گ، 18 سطر، قطع:ربعی، اندازه: 12×19 سم [ف: 5-59]

85. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 53/1 -6141

خط: نسخ، بی کا، تا: پایان رجب 1099ق، جا: دژی در هند به نام جناده؛ تملک: محمد رضی بن محمد شفیع ؛ کاغذ: سپاهانی سفید و رنگی، جلد: تیماج سبز، 314 گ، 20 سطر، قطع: وزيري [آستانه قم:-79]

86. اصفهان؛ شفتی، مهدی؛ شماره نسخه: 10

انجام: و يخرج له الأرض افلاد كبدها

خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ وقف بر مدرس مرحوم حجة الاسلام شفتی، با یادداشتی از محمد رسول بن عبدالعزیز در 13 صفر 1233؛ مهر: «محمد رسول الله » (مستطیل)، «ان الله يحب الحسین» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای.، 185گ، 21 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:165]

87. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28493

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1381؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی فرنگی، 344گ، 19سطر، اندازه: 12× 22 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-140]

88. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11285

آغاز و انجام: برابر

جلد 1؛ خط: نسخ، كان محمد شفیع بن محمد رضا، تربتی، تا: چهارشنبه 8 ذیحجه 1100ق، جان مشهد مقدس؛ توسط محمد شفيع بن محمد رضا در ذیحجه 1101 در مشهد مقابله شده، مصحح، محشی، قبل از آغاز چند برگ مطالب متفرقه به سال 1148 ق، وقف نامه ای با مهرهای سال 1144 ق، «الهی بحق نبی ... فضعلی»؛ تملک: درویش محمد النجفی؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای سوخته، ضربی با ترنج و سرترنج عطف تیماج قهوه ای، 214 گ، 19 سطر (7× 13)، اندازه: 12× 19 سم [ف: [436-28

89. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11714

آغاز: لما أخذ رسول الله صلى الله عليه و آله بيد علي بن أبي طالب عليه السلام و قال ألست أولى بالمؤمنين من أنفسهم؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، مجدول با ترنج سر ترنج و لچک گل و بوته روغنی عطف و گوشه ها تیماج مشکی؛ 333 گ، 17 سطر (11/5×18/5)، اندازه: 20×30/5سم [ف: 29-497] 90. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4452

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ برگ های ناقص این نسخه را عباس بن محمد رضا قمی (حاج شیخ عباس قمی) نوشته و در دهه اول ذیحجه 1313 به پایان رسانیده است؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 278گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 23 سم [ف: 12-44]

91. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6520

سند کتاب در این نسخه نیامده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ نسخه را محمد زمان بن حاجی مراد خان تنکابنی با نسخه

ص: 826

صحیحی مقابله کرده است؛ تملك: محمد زمان بن حاجی مراد خان تنکابنی با مهر، محمد حسین الشریف به تاریخ 1234؛ جلد: تیماج سبز، 426گ، 17 سطر، اندازه: 15× 24 سم [ف: 17-101]

92. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 74/13 – ب

از امالی ابن بابویه ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: فرنگی، 16گ (116پ-132ر)، 27 سطر (9× 18)، اندازه: 18/5× 28 سم [ف: 1-155]

93. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 23

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملک: محمد رضا و محمد على کاشانی، ابوالحسن بن شیخ محمد حسین، مرتضی قلی بیک، علاء الدین محمد با مهرش؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 290گ، 20 سطر (8× 18)، قطع: وزیری، اندازه: 15×25/5 سم [ف: 463]

94. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6768- 34/138

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملک علی بن یار علی اسکندری، تا: 3 رجب قرن 12؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج لولادار، 309گ، 19 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-490]

95. خوی؛ گنجینه (موزه)؛ شماره نسخه: 8

آغاز: الله عزوجل يقول بعقبها فيه فوقاه الله سیآت ما مكروا وعجبت اراد الدنيا وزينتها ... المجلس الثالث يوم الجمعه؛ انجام المجلس التاسع والخمسون و تغفر لهم جهلهم ولا تعاجلهم بالعقوبة و تشكر الله على ما اقال من القوة

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، عطف پارچه ای، 124گ، 28 سطر، اندازه: 20× 29 سم [ف]

96. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1735

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ یادداشت مورخ رمضان 1285 در پایان و مورخ 15 شوال 1334 در آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 220گ، 21 سطر (12/5×20/5 )، اندازه: 20× 29 سم [ف: 8-266]

97. قم: مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 11

خط: نسخ، كا: غلام محمد حسینی، تا: پنج شنبه رجب 1101ق؛ مصحح، محشی، دارای بلاغ، در صفحه آخر بلاغی است به تاریخ پنج شنبه 16 صفر 1114 بدون نام و می نویسد که کتاب با نسخه ای که اسناد احادیث را انداخته بودند مقابله شده است؛ تملک: درویش علی بن حسین بغدادی به تاریخ 1252؛ جلد: تیماج مشکی، 294گ، 21 سطر، اندازه: 16/5× 27 سم [ف:-29]

98. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2711

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن بن محمد حسین کاتب شریف، تا: 1102ق؛ توضیح لغات متن با استفاده از کتب لغت همچون کنز اللغة وصحاح و قاموس در حواشی اوراق، نسخه در 1103 توسط محمد شفیع بن محمد رضا و با امضای «بلغ قبالة بحمدالله تعالی و حسن توفيقه» تصحیح و مقابله شده؛ تملک: محمد حسین بن مراد عیسی در 1144؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: میشن پوست اناری ضربی مقوایی، 276گ (270 + 6)، 27 سطر (9/5× 18/5)، اندازه: 15/5× 25 سم [ف: 13-172]

99. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5308

کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: غره محرم 1106ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 289گ، 20 سطر، اندازه: 14/5× 24 سم [ف: 3-189]

100. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7441

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين؛ انجام: الأخيار آل يس عليهم السلام ... من الاحادیث بحق

خط: نسخ، كا: على بن میر بديع حسینی، تا: شنبه 18 جمادی الاول 1110ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج و گوشه، 229گ، 19 سطر، اندازه: 13/2× 20سم [ف: 83-14]

101. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1436/1

آغاز: رب يسر ولا تعسر یا رب بمحمد و آله بسمله و به نستعين الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين ولا عدوان؛ انجام: من ولدها المصطفين الأخيار ال یاسین علیهم السلام و سلم تسليما كثيرة برحمتک یا ارحم الراحمين.

این مجالس که پشت سر یکدیگر می آیند در صفحه 289 خاتمه می یابند و در پایان کاتب ختم کتاب را نوشته است؛ خط: نسخ، کا: محمد علی بن ملا علیشاه، تا: 1112ق، کاغذ: دولت آبادی و ترمه، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج قرمز مقوایی لولادار، 289 ص (1-289)، 25سطر (12× 17)، اندازه: 18/5×23/5 سم [ف: 461-9]

102. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2145

خط: نسخ، كا: محمد علی بن ملا حسنعلی خامنه ای، تا: سه شنبه غره صفر 1114ق؛ در گ 2 وقف نامه ای به تاریخ 16 شعبان 1305 نوشته شده، در گ 2 آغاز کتاب از روی نسخه ای دیگر که اندکی با نسخه ما تفاوت دارد نوشته شده است، در حاشیه های صفحات با رنگ سرخ یا سیاه، واژه «فيه» نوشته شده و در زیر آن موضوع مباحث آن صفحه نوشته شده است، در حاشیه های اكثر صفحات لغات عربی به فارسی ترجمه شده است، حاشیه ها با نشانه های صح» به معنای تصحیح متن، «مجذوب»، «م ب»، «تاج»، صحاح»، «غریب القرآن»، «ها»، «ص»، «کنز»، «نهایه»، «م»، «زین»، سلطان ره»، «جامع الاخبار»، «ایضاح»، «صحاح اللغة»، «مع»، «ق»، اخ ل»، «کشف الغمه»، «مصادر» و «منه ص» دارد؛ واقف: ملا علینقی پسر ملا علی اکبر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، یک ترنج و دو نیم ترنج زر بر روی جلد، عطف پارچه ای، درون جلد مقوا کاغذ نخودی، 179 گ، 27 سطر (12× 24)، اندازه: 19/5 × 32/5 سم [ف: 11-397]

103. خوی؛ ملا علی خوئی (شريف)؛ شماره نسخه: 4

ص: 827

آغاز: برابر؛ انجام: آل يس عليهم السلام وسلم تسليماً كثيراً برحمتك يا ارحم الراحمين امين تم الكتاب

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب بن ربيع برای احمد بن قاسم بن احمد بن رمضان، تا: دوشنبه 12 شعبان 1117ق؛ جلد: تیماج، قهوه ای، سوخت، با ترنج با سر، 274 گ، 18 سطر، اندازه: 18× 26 سم [اوراق عتیق: 1-123]

104. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4297

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رضا بن میر حسینی نقوی، تا: 11 ربیع الثانی 1123ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: معز الدين محمد بن عبدالملک یحیی حسینی عربشاهی با مهر «معز الدین الحسینی» (مربع)، تملکی به سال 1224، «محمد الزنجانی» با مهر «یا محمد» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، عطف و دور تیماج قهوه ای، 236 گ، 27 سطر، اندازه: 12× 24 سم [محدث ارموی مخ: 1-179]

105. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2929/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن عبد الکریم مدعو به اسماعیل، تا: 8 محرم 1144ق؛ مصحح؛ تملک: کاتب با مهر «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده اسماعيل» (مربع)، «ریحان الله بن جعفر فاطمی موسوی» با مهر مربع؛ جلد: تیماج قهوه ای، 196گ (1پ - 196پ)، 27 سطر، اندازه: 13× 22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-179]

106. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6587

خط: نسخ، كا: سلطان محمد بن عبد الر کین قمی، تا: 1146ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی مجدول میان جداول بوته های ریسه ای ضربی، 214 گ ( 2-215 پ)، 23 سطر (6×16/5 )، اندازه: 13/2× 21/8 سم [رایانه]

107. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 689

خط نسخ، کا:محمد نعیم بن صفی خان، تا: 1147ق [نشریه: 2-138]

108. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 785

آغاز: حدثنا ابو حمزة الثمالي عن علي بن الحسين عليه السلام قال القول الحسن يثري المال و ينمي الرزق و ينسي في الاجل؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد رشيد بن نور الدين سایر یزدی، تا: یک شنبه 30 رجب 1156ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: ورثه محمد خان عسکری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، 322گ، 19 سطر (7/5× 16)، اندازه: 15× 25 سم [ف: 2-660]

109. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 32

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن احمد عرب، تا: سلخ شعبان 1173ق؛ یادداشت وقف مورخ 1267ق، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 534ص، 21 سطر (9/5× 19)، اندازه:18/5 × 29/5سم [عمومی ساری و تنکابن: ف: 30]

110. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 28/1 -5905

خط: نسخ، كا: جعفر بن حسینی رازی، تا: دوشنبه 8 جمادی الاول 1190ق؛ تملك: ابوالقاسم در اصفهان و خریداری ابوطالب حسینی قمی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز، عطف سرخ، 242گ، 25 سطر، قطع: رحلي [ آستانه قم:-79]

111. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2337

آغاز: من قرين يدفن معك و هو حي و تدفن معه و انت ميت؛ انجام: ام طبع الله على قلوبهم فهم لا يفقهون ام قالوا سمعنا و هم لا يسمعون.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور، عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 156گی، 25 سطر، اندازه: 21× 30/5 سم [ف: 690-5]

112. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7858- 53/68

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 316گ، 19 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 1-490]

113. تهران: مهدوی: شماره نسخه: 765

خط: نسخ، كا: سلیما پسر رحيما، تا: شنبه 17 جمادی الاول 1202ق [نشریه: 1382]

114. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 625 ط

خط: نسخ، كا: محمد سعید، تا: 1209 ق [مختصر ف:-80]

115. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1231- 7/131

آغاز و انجام: برابر تمامی 95 مجلس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1247ق؛ در آخر نسخه چند برگ در موضوعات مختلف از جمله تحت عنوان في تفسير الحروف وفی فضل شهر رمضان المبارک ذکر شده، چند تاریخ تولد به سال های 1248 تا 1264؛ جلد: مقوا با روکش پارچه، 226گ، 21-25 سطر، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 1-490]

116. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3224/1

آغاز: حدثنا الحسن بن محمد بن الحسن بن اسمعیل السکونی في منزله بالكوفة قال حدثنی ابراهیم بن محمد

خط: نسخ، کا:ابوالحسن بن مهدي طسوجی، تا سه شنبه از دهه وسط جمادی الثانی 1274ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشى؛ 97گ (1ر-97پ)، اندازه: 21/5×31/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-180]

117. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 751

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1292ق؛ مصحح؛ تملک: 1177 با مهر «عبده محمد سعید 1194» (بیضی)، ضياء الدين محمد بن محمد بن علی در 1181؛ با سرلوح مزدوج مرصع مذهب و مجدول؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 322گ، 19 سطر، اندازه: 12×20سم [ف مخ: 1-203]

118. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 1893

آغاز: حدثنا ابو حمزة الثمالي عن على بن الحسين (عليه السّلام) قال القول

ص: 828

الحسن يثري المال

خط: نسخ، كا: شیخ علی بن حاج رجبعلی بن محمد صالح، تا: رجب 1300ق؛ اهدایی: حاج غلامحسین صالح زاده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 235 گ، 20 سطر (9× 14)، اندازه: 17× 21 سم [ف: 3-1087]

119. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1196

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: وسط و انجام؛ 177گ، 22 سطر، اندازه: 14×25سم [ف: 1-21]

120. قم؛ فیضیه، شماره نسخه: 1201/1

بی کا، بی تاب ناتمام؛ 22گ [ف: 3-69]

121. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 25

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 304گ، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 9× 18 سم [ف: 2-12]

122. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 274

آغاز: برابر؛ انجام: تمت النسخه الشريفه المبارکه الميمونه الموسومة بالامالی جمعها و الفها الشيخ الفقيه ... على بن بابویه القمی ...

خط: نسخ، كا: حسین بن علی یزدی، بی تا، در پایان قسمتی از قصيده الأزریه» که شامل 157 بیت و از گفته های شیخ محمد کاظم ازری بغدادی است، محشی؛ کاغذ: دولت آبادی نخودی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای ضربی اندازه جلد، 183گ، 25 سطر (12/5× 18)، اندازه: 17×25/5 سم [ف: 1-254]

123. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 61

آغاز: برابر؛ انجام: حدثنا محمد بن على ... هاشم بن أبي الصلت الهروي قال بينا انا واقف بين يدي ابالحسن علی بن موسی الرضا

نسخه حاضر امالی به روایت ابو محمد عبدالله دوریستی و ابوالفضل شاذان بن جبرئیل است که با امالی متداول در حدیث اول تفاوت دارد و از انجام افتادگی دارد و تا آغاز حديث 17 از مجلس 94 را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ در آخر نسخه صيغ نكاح نوشته شده؛ مهر: «شیخ الاسلام محمد رضی 1271» (مربع)، «الراجی محمد رضی الشریف الحسینی 1277» (مربع)؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 217 گ، 19 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 1- 59]

124. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7850

آغاز: حدثنا ابو القاسم الحسن بن محمد السكوني قال حدثنا الحضرمي قال حدثنا يحيى الحمانی خط: نسخ، كا: محمد بن عباس النجفی، تا: چهارشنبه 3 شعبان [؟ ] 98، افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ تملک: حسن مصطفوی به تاریخ جمادی الثانی 1373، عبد الرحيم بن شیخ باقر به تاریخ 9 محرم 1360 با مهر «عبده عبد الرحیم» (بیضی)، باقر بن عبد العلی به تاریخ 1261؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 389گ، 15 سطر، اندازه: 16×22/5سم [ف: 20-195]

125. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1739

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد تقی بن محمد ابن الحسين الشريف به تاریخ 1286؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 164گ، 23 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 5-125]

126. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 243

آغاز: المجلس الثاني وهو يوم الثلثاء حدثنا الشيخ ... قال حدثنا محمد بن ابراهيم بن اسحق قال حدثنا عبد العزيز بن يحيى البصری قال حدثني الصغيرة بن محمد قال حدثني جابر بن سلمه از ابتدا تا اواخر مجلس اول و از آخر تا ... خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سیاه، 295گ، 15 سطر، اندازه: 19×25سم [ف مخ:-16]

127. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 205

آغاز: برابر

خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا؛ تملک: محمد حسین 1333 با مهر محمد حسین» (بیضی)؛ واقف: ساجدی، 1347 ش؛ جلد: سوخت با ترنج با سر و نقش گل و بوته مذهب، مختلف السطر، اندازه: 17×27سم [ف: 105]

128. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5680

آغاز: المجلس الثامن و الخمسون يوم الثلثا؛ انجام: و لذكر الله اكبر

از مجلس 58 تا اواسط مجلس85؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ به وسیله تقی آقای مدرس رضوی در شهریور 1317 تسلیم کتابخانه شد؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 56گ، 19سطر، اندازه: 17× 25 سم [ف: 5-47]

129. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1914

آغاز: و ينسیء في الأجل؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج ضربی قهوه ای با ترنج و دو سر ترنج، 420 گی، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 5-46]

130. مشهد؛ مدیر شانه چی؛ شماره نسخه: 11

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی، [نشریه: 5-591]

131. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1574

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين؛ انجام: كثيرا كثيرا تمت ... تمام شد

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 66]

132. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 22

از آغاز تا اواخر مجلس 97؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ از موقوفات مدرسه سمیعی ؛ کاغذ: سپاهانی، 21 سطر (11× 17)، قطع: وزیری [تراثنا: س 6 ش 1-75]

133. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 122

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: فرزندان حاج شیخ عبدالحسین عالم زاده، فروردین 77 [رایانه]

ص: 829

134. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1468/4

خط: نسخ، كان عبد العزيز بن محمد رسول، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه ابری روغنی ترنجدار، 25 سطر [ف: 5-272]

135. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1573

آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله رب العالمین، انجام: و الله ذوالفضل

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی:-66]

136. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 908

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ اندازه: 17× 26 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

137. قم: مسجد اعظم، شماره نسخه: 3760

آغاز: برابر؛ انجام: ام تحسدون الناس على ما اتاهم الله من فضله فقد آتينا آل ابراهيم الكتاب و الحكمة و آتيناهم ملكا عظيما فمنهم من امن به و منهم من صد عنه و کفی بجهنم سعيرا و أن العبد اذا اختاره الله عز و جل لامور عباده شرح صدوره لدنک و اودع قلبه خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 339 گ، 19 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف مخ: 1-204]

138. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 615

خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، مجدول، با سرلوح؛ محشی از سلطان؛ تملک: محمد بن محمد تقی، عبدالرضا بن عليرضا، سید کریم بن منتظم الدوله فیروز کوهی امیر امیری در آغاز مرداد 1318ش؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی زرکوب ضربی مقوايي، 237گ، 20 سطر (7× 16)، اندازه: 14× 23/5 سم [ف: 5- 1107]

139. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 766- 5/56

آغاز: محمد بن ابراهيم رحمه الله قال حدثنا أحمد بن محمد الهمداني قال أخبرنا على بن الحسين بن على بن فضال ... أنه قال انه بخراسان لبعقة يأتي عليها زمان تصير مختلف الملائكة؛ انجام: فقال اطیعوا الله واطيعوا الرسول واولوا الامر منکم ... ومعصيتهم معصية الله و وليهم ولی الله و عدوهم عدو الله عز وجل.

از مجلس شانزدهم تا مجلس نود و سوم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز انجام؛ مصحح؛ 133گ، 23-24 سطر، اندازه: 18× 23 سم [ف: 1-490]

140. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 74/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ واقف: يعقوب بن مقیم درزی بارفروشی مازندرانی؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت جدول دار، 22 سطر، اندازه: 19×28سم [ف:-61]

141. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7413- 38/33

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی با نشان «ق»؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج زرین لولادار، 212 گ، 21 سطر، اندازه: 20×25سم [ف: 1-490]

142. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 661

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... حدثني الشيخان الفقيهان العالمان ابو محمد عبدالله الدوریستی و ابوالفضل شاذان بن جبرئیل

نسخه اصل: کتابخانه سید موسی شبیری زنجانی - قم؛ بی کا، بی تاب چاپ حروفی (به تصحیح سید فضل الله طباطبائی یزدی چاپ مطبعة الحكمة قم-1373)، با تصحیحات و تعلیقات و مقابلات با چند نسخه خطی توسط سید موسی شبیری زنجانی که توضیح نسخه ها در چند برگ اول مکتوب است؛ 412ص [عکسی ف: 2-288]

امالی (ترجمه) / شرح حديث / فارسی

amālī (t.)

حسینی عریضی، علی بن محمد، ق 11 قمری

hoseynī arīzī, 'alī ebn-e mohammad (- 17c)

وابسته به: الامالي = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن على (311-381)

ترجمه امالی ابن بابویه قمی که در 97 مجلس است به دستور شاه روزگار خود به فارسی روانی در آورد. او در رشته سند میان نام پسر و پدر به جای «ابن» واژه «پسر» گذاشته است. در الذریعه دو كس مترجمان امالی قمی دانسته شدند: یکی سید علی بن محمد بن اسدالله امامی عریضی سپاهانی شاگرد آقا حسین خوانساری (- 1098) که اشارات و شفا و هشت کتاب حدیث را به نام هشت بهشت» به فارسی در آورد؛ دیگری سید صادق بن سید حسین توشخانگی که ترجمه خود را در طوس به سال 1301 نوشته است (الذریعه 78: 4 و 81 و 82). این نسخه ما گویا از همان عریضی باشد و به گواهی آغاز آن که جز آن چیزی است که در الذریعه برای ترجمه توشخانگی آمده ترجمه او نخواهد بود.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 573

آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله الطيبين الطاهرين المعصومين و لعنة الله على اعدائهم اجمعین الى يوم الدين. چون امر و فرمان عز صدور یافته بود که کتاب امالی شیخ صدوق ... ترجمه کرده شود ... شروع در ترجمه آن نموده بعضی از عبارات شریفه آنرا بجهة آنکه بزبان سلیس تر و در نظر مأنوس تر آید بلازم معنی ترجمه میشود؛ انجام: حديث کرد ما را پدرم ... گفت که ... با حسن بصری و انس پسر مالک بیرون آمدیم تا بدر خانه ام سلمه .. گواهی میدهم باینکه رسول خدا ... این کلام را فرموده است سه مرتبه و صلى الله على محمد ... و نعم النصير (حديث 500 در مجلس 50 بتاریخ روز سه شنبه 16 ربیع یکم سال 368).

ص: 830

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ با سرلوح، محشی؛ در گی ار دارد شرح امالی صدوق علیه الرحمه است و شرح مجالس نیز گویند»؛ کاغذ: ترمه سمرقندی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 243گ، 19 سطر (16× 25)، اندازه: 18× 33 سم [ف: 5-1201]

الامالی (منتخب) / حديث / عربی

al-amālī (mn.)

طالقانی، محمد هادی بن شاه محمد، ق 12 قمری

tāleqānī, mohammad hādī ebn-e šāh mohammad (- 18c)

وابسته به: الامالی = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)

منتخبی است از امالی صدوق جمع آوری شده به تاریخ ربیع الاول 1096.

قائن؛ مدرسه جعفریه شماره نسخه: 192

آغاز: قال الشيخ العالم الفاضل الصدوق ... حدثنا محمد بن ابراهیم بن اسحاق رحمه الله قال حدثنا أحمد بن محمد الهمداني قال اخبرنا أحمد بن صالح بن سعيد اليمنى؛ انجام: فليوال عليا بعدی و ليوال اولیاءه و ليعاد اعداءه و صلى الله على محمد و آله.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: ربيع الاول 1096ق؛ مصحح؛ تملك: «هادی بن محمد زکی» با مهر مربع ناخوانای وی؛ مهر: کاتب (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 154گ، 15 سطر، اندازه: 14× 19/5 سم [كتابخانه های قائن: ف: 164]

الامالی (منتخب) / حديث / عربی

al-amālī (mn.)

مراغی، محمد بن جمشید، ق13 قمری

marādī, mohammad ebn-e jamšīd (- 19c)

وابسته به: الامالی = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن على (311-381)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9467/17

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، 5گ (26ر-31ر) [مختصر ف:-808]

الامالی (منتخب) / حديث / عربی

al-amālī (mn.)

وابسته به: الامالي = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس شیخ صدوق، محمد بن على (311-381)

گزیده ای است از کتاب امالی شیخ صدوق که در بیشتر احادیث به یک راوی اکتفا شده و در مواردی تمامی راویان آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12718/1

آغاز: ورد في الحديث القدسي أن من تقرب الي شبراً اتقرب اليه باعاً و من مشى إلى هرولت اليه؛ انجام: صاد و حصاید النقم و مدارج المثلات اقول قولی هذا استغفر الله لي ولكم.

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ بیشتر این نسخه در هامش کتاب ترجمه اذکار و الاستعاذة نگاشته شده است، دو بیت شعر از محمد طاهر قمی در برگ آغاز، و چند زاد روز در سال های 1293 ق و 1297 ق در برگ انجام کاغذ: شرقی، 120گ (120-1 )، مورب [ف: 32-335]

امالی (ترجمه) / حديث / فارسی

amālī (t.)

وابسته به: الامالي = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن على (311-381)

ترجمه تحت اللفظی نسبتاً روانی است از کتاب «الأمالی» شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه قمی، با حذف اسانید روایت ها و تواریخ مجلس ها. در صفحه عنوان نسخه دانشکده حقوق آمده: ترجمه امالی طوسی که ملا علی رضای معلم چنگیز میرزا کرده است در ماه ربیع الثانی در سال چهارم حکومت یزد از مال سر کار شو کت مدار اشرف والا روحی فداه است سنه 1240».

آغاز: بسمله. و به نستعين. اللهم اختم بالخير في طاعتک یعنی ابتدا می کنم بنام خدای منعم مهربان هر دو سرای، بارالها به خیر و عافیتم کن ... اما بعد بر ضمیر منیر ارباب دانش پوشیده و مخفی نخواهد بود

انجام: خود را از حضیض مذلت معصیت پروردگار به اوج عزت طاعت آفریدگار رساند تا آنچه مذکور شد همگی را دریابد

1. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه: 31

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 350 گ، 14سطر، اندازه: 14×20/5 سم [ف:-25]

2. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 192-ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13. یادداشت 29 رجب 1268؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سبز تیره ضربی مقوایی، 247گ، 17 سطر (8× 14)، اندازه: 14× 21سم [ف:-50]

الامالی (مختصر) / حدیث / عربی

al-amālī (muxtașar)

وابسته به: الامالی = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)

ص: 831

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 733/2

آغاز: بسمله حمدله هذه احادیث متفرقه اخرجتها من كتاب المجالس للصدوق

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 20 سطر (9× 15)، اندازه: 14×20سم [ف: 2-841]

الأمالی = الجليس الصالح الكافي و الأنيس الناصح الشافي / داستان / عربی

al-amālī = al-jalīs-uş şāliḥ-ul kāfi wa-l anīs-un nāşiḥ uš šāfi

نهروانی، معافی بن زکریا، – 390 ؟ قمری

nahravānī, mo‘āfī ebn-e zakarīyā (- 1001)

امالی ابو الفرج معافی مشتمل بر صد مجلس در چهار جزء است

که به ذکر حکایات در زمینه های مختلف و به صورت روایی با ذکر اسناد می پردازد. ابن طاوس حلی از آن برگزیده است به نام «القبس الواضح من کتاب الجليس الصالح».

چاپ: بیروت، محقق: محمد مرسي الخولى، عالم الكتب، 2ج، 1981م.

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2365-ف

نسخه اصل: احمد ثالث ش 2321 (طوپقپو سرای 8230). در این نسخه در مجلس 51 روایت از شاگرد مؤلف است در 451. در مجلس 79 روایت از مؤلف است و روز دوشنبه 2 رمضان 399، کتاب را او در نود سالگی ساخته است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 29 شوال 629ق؛ با سماع و معارضه روز سه شنبه 10 جمادی الثانی 684 با مقابله دیگر، در برگ 30 اجازه روایت کتاب است و در آخر سماع است، دارای بلاغهای سماع در کنار صفحات، روایت های مؤلف مورخ 326 و 323 در سر من رای و 316 و 317 و در بصره و در 319 است؛ در آغاز بیشتر مجلس ها حدیث نبوی روایت می شود [فیلمها ف: 1-314]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 331 بخش 3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف:143]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 522/1

دو بندی از کتاب؛ بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی ضربی یک لایی، ابعاد متن: 12× 15، اندازه: 17× 24 سم [سنا: ف: 1-321]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4671/1

آغاز: اكتب اذهب نجوت من البحا و لذعه؛ انجام: و ذکر آن من لم يكن من اهل الكتاب يقال لهم مجوسی و هذا خطاء من قائله لان المجوس ملة مخصوصة متميزة من غيرها کليهودية و النصرانية و الله اعلم.

خط: نسخ، كا: عبد المهدي بن صالح، تا: 1070ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 100گ (100-1 )، 23 سطر 11× 20، اندازه: 21× 31سم [ف: 19-340]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4647-ف

نسخه اصل: پاریس 1780 .A در 101 برگ و A. 1780 bis در 212 برگ و 1781 .A در 380 برگ، روی هم یک دوره کتاب (فهرست دسلان 3487 تا 3489)؛ بی کا، بیتا [فيلمها ف: 3-83]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 512-ف

نسخه اصل: داماد ابراهیم ش 282. در صدمجلس. به روایت قاضی ابوالغنائم محمد بن على زجاجی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-314]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5145-ف

نسخه اصل: ظاهریه دمشق 3201. جزء سوم است از مجلس 458 روایت مورخ 318 از یحیی بن محمد بن زکریا آغاز و می رسد به پایان این جزء که پایان جزء 72 کتاب است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب نسخه را ابوبکر محمد نفیسی شافعی و سید محمد النقيبی شافعی خوانده اند [فيلمها ف: 3-137]

الأمالی / حديث / عربی

al-amālī

ابن جراح، عیسی بن علی، 302-391 قمری

ebn-e jarah, 1sa ben ali (915-1002)

در صفحه عنوان چنین معرفی شده است: «الجزء فيه الثاني من حديث الوزير أبي القسم عیسی بن علی بن عیسی ابن داود بن الجراح يشتمل على سبعة مجالس متوالية أولها السابع و آخرها الثالث عشر رواية أبي الحسين أحمد بن محمد بن احمد بن النقور البزار عنه ...»

[دائرة المعارف بزرگ اسلامی 225/3 ؛ الفهرس الشامل، الحديث النبوي و علومه 238/1 و 244]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1176/4

آغاز: بسمله. رب يسر و اعن. أخبرنا الشيخ العالم الفاضل المسند الأصيل شهاب الدين أبو المعالی أحمد بن الحافظ أبي محمد اسحق بن محمد بن المؤيد بن علي الهمذاني الأبرقوهي قراءة عليه و أنا أسمع في جمادى الأولى سنة تسع و تسعين وستمائة بالجامع الذي عمره الأمير أحمد بن طولون بين القاهرة و مصر المحروستین قال ... قال رسول الله صلى الله عليه و سلم الاسلام بضع وستون بابا أو بضع وسبعون بابا أفضلها لا اله الا الله ، انجام: فلما خرج من عنده قال اللهم لا تجعل قتله على يدي. آخره و الحمدلله ... .

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 3495؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: با تاریخ 738ق؛ 21ص (26-46)، 17 سطر [عکسی ف: 3-394]

الامالی / حديث / عربی

ص: 832

al-amālī

مخلص، محمد بن عبد الرحمن،-393 قمری

moxles, mohammad ebn-e 'abd-or-rahmān (- 1004)

هفت مجلس حدیثی ابوطاهر می باشد که در موضوعات مختلف و به طور مسند نقل شده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1076/4

آغاز: أخبرنا الشيخ الثقة ابو المعالی محمد بن وهب بن شاهان (؟) بن احمد السلمى قراءة عليه ... قدم وفد عبد القيس على رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فأمر هم بالايمان

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهريه (مدرسه عمریه)، دمشق 3744؛ خط: نسخ، كا: محمد بن ابوالقاسم بن محمد بن اسعد، تا: قرن 8 دارای سماع یا صورت سماع و قرائت؛ 16ص (48-64) [عکسی ف: 3-347]

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

ابن منده، محمد بن اسحاق، 310-395 قمری

ebn-o manda, mohammad ebn-e eshāq (923-1006)

احادیثی است که مؤلف در مجالس مختلف برای شاگردانش در سال 384 و 385 املا نموده است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 607/4

آغاز: أخبرنا أبو اسحاق ابراهيم بن محمد بن صالح

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه) -دمشق 3772. مشتمل بر جزء سوم آن؛ بی کا، بی تا، دارای نشانی های سماع بسیاری از قرن 5 و 6 و در پایان آن نیز 5 نشانی بلاغ از قرن ششم آمده؛ 58گ (46-103) [عکسی ف: 2-200]

الامالی = المجالس / حديث / عربی

al-amālī = al-majālis

مفید، محمد بن محمد، 336-413 قمری

mofīd, mohammad ebn-e mohammad (948-1023)

تاريخ تأليف: شنبه 27 رمضان 411ق

مهمترین اثر حدیثی به جامانده از شیخ مفید، مشتمل بر احادیث و روایات در بیان اثبات امامت و ولایت ائمه اطهار (عليهم السّلام) و اخلاق و مواعظ و نصایح است طی 43 «مجلس» در بین سال های 404 تا 411 به شاگردان خود املا فرموده است. علامه طهرانی این کتاب را به نام های «الأمالی» و «المجالس» معرفی کرده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... مجلس يوم السبت مستهل شهر رمضان سنة 404 بمدينة السلام.

انجام: لا يكمل ایمان العبد حتى يكون فيه أربع خصال يحسن خلقه و يسخی نفسه و يمسك الفضل من قوله و يخرج الفضل من ماله.

چاپ: بارها چاپ شده

[الذريعة 315/2 -316 و 367/19]

1. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 33

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، دارای نشان بلاغ؛ تملك: میرزای قمی در اصفهان؛ مهر: «عبده صدرالدین محمد الحسینی» در 1110؛ جلد: تیماج مشکی، 116گ، 17 سطر [جنگ: 1-501]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 170

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: احمد بن حاج اسدالله تبریزی، تا: چهارشنبه 10 ذیقعده 1295ق؛ تملك: محمد تقی ابن محمد بن الحسین الشريف به تاریخ 1295 و مهر «محمد تقی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 122گ، 14 سطر، اندازه: 14/5× 21/5سم [ف: 1-187]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1664 و

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-82]

3. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 40/2

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (محرر) موسوی نجفی اصفهانی، تا: 3 صفر 1339ق، هنگام آشوب در عراق و جنگ با دشمنان خارجی؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 68گ (98پ - 166پ)، 19-20 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف:-46]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7442

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 17 جمادی الثانی 1350ق، جا: نجف اشرف؛ مصدر است به بخشی از کتاب «اثبات الرجعه» تأليف ابو محمد فضل بن شاذان (م 260)، آغاز: صدر «بسمله، هذه نبذة يسيرة من كتاب اثبات الرجعه ... حدثنا محمد بن اسماعیل بن بزیع رضي الله عنه»، انجام: «و ينادی جبرئیل (عليه السّلام) بين يديه البيعة لله فتقبل اليه شيعته (هذا ما وجدناه ... و قد قوبل باصله حرره محمد الحر»، استنساخ شده از نسخه شیر محمد همدانی و آن از نسخه سید ابو القاسم غروی اصفهانی نوشته شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی روشن، 96گ، 21 سطر، اندازه: 19×21/5سم [ف: 14-88]

5. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1325/2

آغاز: الحمد لله الذي انعم علينا بالايمان هدانا الى احسن المذاهب.؛ انجام: تمت امالي الشيخ ... بحذف الاسانید عصر يوم السبت من شهر ... سنه 1091 (ط) على يد اقل ... خليفة بن حسین بن عبدالله ساكن قرية المداوی ...

خط: نسخ، بی کا، تا: 1091ق؛ آن طور که نگارنده در دیباچه می نویسد می خواسته امالی مفید و امالی صدوق را با حذف اسناد در یک کتاب گرد آورد ولی این نسخه فقط امالی مفید را داراست؛ 16سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف: 3-80]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1790 عکسی و 1191 عکسی و 1193 عکسی

ص: 833

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مرحوم میرزا ابوطالب قمی که نزد آقای سید حسن سیدی در قم بوده؛ بی کا، بی تا؛ مصحح، دارای بلاغ مقابله، محشی، تصاویر شماره 1191 و 1193 روی هم یک نسخه کامل از امالی شیخ مفید را تشکیل می دهند؛ یادداشت تملک نسخه در اصفهان؛ مهر: «عبده صدرالدین محمد الحسینی» (مربع) [عکسی ف: 5-237] و [عکسی ف: 3-453]

7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3771/1

| آغاز: برابر؛ انجام: لا يكمل الايمان العبد حتى يكون فيه اربع خصال يحسن خلقه و يسخی نفسه و يمسك الفضل من قوله و يخرج الفضل من ماله.

خط: نسخ، بی کا، بی تاب تاریخ کتابت: قرن 12 یا 13؛ مصحح؛ 152گ (1پ-152ر)، مختلف السطر، اندازه: 16×22/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-178]

الأمالی / حديث / عربی

al-amālī

ابن نحاس، عبدالرحمن بن عمر، 323-416 قمری

ebn-e nahās, 'abd-or-rahmān ebn-e 'omar (936-1026)

احادیثی است که ابن النحاس در مجالس متعدده آن را از شیوخ خود روایت کرده است.

آغاز: أخبرنا الشيخ الجليل الفقيه ابوالفتح سلطان بن ابراهیم الشافعي المقدسي بقراءتي عليه

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1077/12

آغاز: أخبرنا الشيخ الجليل الفقيه ابوالفتح سلطان بن ابراهیم الشافعي المقدسي بقراء تی علیه

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهريه (مدرسه عمریه)، دمشق 3747. فقط مجلس نهم را داراست؛ بی کا، تا: با تاریخ قرن 7؛ 16ص (252-268) [عکسی ف: 3-354]

الامالی = المجالس / حديث / عربی

al-amālī = al-majālis

شیخ طوسی، محمد بن حسن، 385-460 قمری

šayx-e tūsī, mohammad ebn-e hasan (996-1069)

کتابی حدیثی است در دو جلد حاوی 18 و 9 جزء، مشتمل بر احادیث متفرقه در بیان فضایل خاندان عصمت و طهارت، مواعظ و آداب و سنن و دیگر جهات اخلاقی و دینی که شیخ طوسی در سال های 455 تا 458ق به فرزندش ابوعلى املا و او نیز بعدها به شاگردان خود املا نموده است. برخی این کتاب را به فرزند شیخ طوسی نسبت داده اند، ليکن بنا بر آنچه سید اعجاز حسین کنتوری در کشف الحجب و صاحب ذریعه از سید علی بن طاوس نقل نموده اند این امالی از آن شيخ الطائفة است. شاید منشأ اشتباه این بوده که بعضی از نسخ امالی که مشتمل است بر هیجده جزء و آن را فرزند شیخ طوسی از پدر خود روایت کرده و یا بر دیگران کتاب پدر را املاء نموده است به او نسبت داده اند و قسمت دیگر کتاب را که به ترتیب مجالس مرتب شده با عنوان «المجالس» از آن خود شیخ طوسی دانسته اند. اما سید رضی الدین علی بن طاوس می فرماید: «امالی شیخ طوسی در دو مجلد است، یکی مشتمل بر هیجده جزء و دومی بر بقیه اجزاء تا تمام بیست و هفت جزء و تمام آن به خط شیخ حسین بن رطبة و دیگری، نزد من است و من آن را از پدرم از حسین بن رطبة از شیخ ابو علی از شیخ طوسی، روایت می کنم.»

آغاز: [على الله توکلت في الاتمام و الانتفاع به]. املی علينا ابوعبدالله محمد بن محمد بن النعمان. قال حدثنا ابواطيب الحسين بن علی بن محمد التمار. قال حدثنا محمد بن احمد.

انجام: من اراد عزاً بلا عشيرة و هيبة من غير سلطان و غنی من غير مال و طاعة من غير بذل فليتحول من ذل معصية الله الى عز طاعته فانه يجد ذلك كله.

چاپ: نجف، المكتبة الأهلية، قدم له محمد صادق آل بحر العلوم، در دو جزء، 1965م؛ تهران، سنگی 1313ق، قم، سربی 1373ق؛ قم، دار الثقافه 1414ق، چاپ تحقیقی این کتاب به کوشش محمدرضا انصاری قمی انجام شده

[الذريعة 309/2 -313؛ کشف الحجب و الاستار 59-60؛ دنا، ج 2، ص 144 146؛ فهرستگان حدیث، ج 2، ص 315-318؛ مشار عربی، ص 87]

شرح و حواشی:

1- حدیث قیامت (ترجمه)؛ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1110-1037)

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1160

آغاز: املی علينا ابو عبد الله محمد بن محمد بن النعمان قال: حدثنا ابو الطيب الحسين بن علی بن محمد التمار؛ انجام: و باسناده عن على عليه السلام قال: من اراد عزا بلا عشیره و هيبة من غير سلطان و عزا من غير مال و طاعة من غير بذل فليتحول من ذل معصية الله الى عز طاعته فانه يجد ذلك كله. تم کتاب الامالی نسخا و هو ثمانية عشر جزءا ...

در 18 جزو و مجلس مجلس نیست و به «اخبرنا، حدثنا، قال» آغاز می شود؛ خط: نسخ، كا: سدید بن محمد بن عبدالله بن هلال، تا: 13 شوال 580ق؛ در پشت صفحه اول آمده است کتاب المصابيح امالي الشيخ السعيد ابي جعفر محمد بن الحسن الطوسی؛ تملک: عبدالله بن عمر بن سالم علوی حسینی در 599ق، موسی بن عبدالله ؛ مهر: «بعصم الله العالی احمد الفالی»؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: رویه کاغذ مغزی میشن قهوه ای، 342گ، 19 سطر، اندازه: 19× 26/8 سم [ف: 1-47]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6844-عکس

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-262]

ص: 834

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 13091 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1284]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: عکسی 4 و 5 و 1975 و 1976

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-5 و 7 و ف: 5-394]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2415

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-18]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8147

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ محمد بن محمد صادق موسوی به سال 1355 آنها را تکمیل کرده؟ تملک: محمد (ارباب) قمی در نجف اشرف؛ جلد: تیماج سبز، 281گ، 21 سطر، اندازه: 18×25 سم [ف: 21-138]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8932/60

آغاز: «من أمالي الشيخ الطوسي رحمه الله. من مجلس يوم الجمعة السابع عشر من جمدى الأول سنة ست و خمسین و اربعمائه ما صورته. و عنه قال أخبرنا ابن خشیش قال حدثني محمد بن عبدالله قال حدثني الفضل بن احمد بن ابي طاهر الكاتب؛ انجام: فلما ان اراد ان يدخل منزله التفت الى و قال احفظ هذا الحديث و اثبته عندك و لا تحدثن به هولاء الرعاع ولكن حدث به اهل العقول و الدين و الحمد لله رب العالمين. انجامه: «ثم نقله العبد الفقير محمد بن على الجباعي و ذلك ليلة السبت ثامن عشر شوال سنة اثنتين و خمسين و ثمانماية هجرية و صلی الله على سيد ولد ادم و على الائمه المعصومین».

منتخب کتاب است؛ خط: نسخ تحریری، کا: محمد بن على بن حسن جباعی، تا: شنبه 18 شوال 852ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن بنفش، 4ص (122-125)، اندازه: 182× 28 سم [ف: [387-29/1

4. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 16

آغاز: محمد بن يعقوب الكليني قال حدثنی علی بن ابراهیم عن ابيه عن بن فضال، انجام: حتى يبعث الله عزوجل رجلاً منا اهل البيت يعمل بكتاب الله لايرى فيكم منكراً الا انكره.

جلد اول و حاوی 18 جزو؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، صفحه اول نونویس، پشت برگ آخر فهرست «کتب الأولاد عند الشيخ عبدعلی و مفلح» آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش پارچه ای سبز، 202گ، 25 سطر [ف:-24]

5. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 91/2

انجام: بالروضة من مسجد النبي صلى الله علیه و آله قال حدثنی ابي قال حدثنا عبد الجبار بن سعيد المساحقي عن أبيه عن صالح بن کیسان

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج با روکش پارچه ای، 71گ (104پ -174پ)، اندازه: 19× 28 سم [اوراق عتیق: 1-166]

6. قم: مرکز احیاء؛ برابر شماره نسخه: 4010

آغاز و انجام:

خط: نسخ، كا: محمد بن على بن احمد الملقب باصيل كمال شهاب کربالی، تا: جمعه منتصف ذیقعده 916ق؛ یادداشت مطالعه ای از علی بن نصر الله لیثی جزائری» در روز جمعه 15 ذیحجه 1047، امضای بلاغی؛ تملک: «جعفر بن كمال الدين بحرانی»، «على بن نصر الله لیثی جزائری»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 248گ، 19 سطر، اندازه: 18/5× 26 سم [محدث ارموی مخ: [181-1

7. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 20

آغاز: بسملة. الحمدلله ذي العظمة و الكبرياء و الجلال و العزة و الجبروت ... أما بعد: قال الشيخ أبو الحسن بن سعيد

خط: نسخ، كا: على بن يوسف بن أبی داود، تا: 14 رجب 144ق، جان میناء بنکاله؛ ابوالحسن بن الحاج محمد علی در روز چهارشنبه 2 ذیقعده سال 1172ق آن را مقابله کرده است؛ واقف: حاج محمد مهدی فراش حرم مطهر بر علمای امامیه، 1121ق؛ 280گ، 15 سطر، قطع: مصری، اندازه: 11×18/5 سم [تراثنا س 6 ش 1-74]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16969

آغاز: بسمله، الحمدلله ذي العظمة و الكبريا و الجلال و العزة و الجبروت؛ انجام: فقال الله تعالى للملئكة اشهد کم انی شفعته فيمن خلقته

فيه از ابتدا تا پایان جزء نوزدهم؛ خط: نسخ، كا: على بن يوسف بن ابو داود بنگالی، تا: سه شنبه 14 رجب 144ق، جان بندر بنگاله؛ در ذیقعده 1172 توسط حسن بن محمد على تصحيح و مقابله شده، چند یادداشت و مهر عرض دید از 1245 تا 1297 با نقش المتوكل على الله حاجی محمد»، «عبده الراجی محمد الرضوی»، عبده الراجي محمد الحسینی» و «عبده محمد اسماعیل»؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی و حنایی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 268 گ، 15 سطر، اندازه: 16× 27/4 سم [ف: 26-105]

9. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 597

خط: نسخ، كا: يوسف بن محمد بن محمد بن زین الدین حسینی شامی)، تا: دوشنبه 13 رجب 981ق؛ از نسخه ابن طاوس نوشته و مقابله شده، دارای نشان بلاغ، یادداشت حاج میرزا حسین نوری طبرسی؛ مهر: کتابخانه ضیاء الدین نوری؛ جلد: تیماج قرمز، 122گ، 25 سطر، اندازه: 18× 24/5 سم [ف: 2-375]

10. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3575

خط: نسخ، كا: یاسین بن احمد بن محمد بن ابراهیم مشهور به صراف، تا: پنج شنبه 12 ذیقعده 982ق؛ از روی نسخه على بن ادریس حلی؛ تملك: «جواد بن سید عیسی» در شوال 1206، «امین بن محمد حسینی حائری» به سال 1145، «جعفر بن سید عیسی» به سال 1190؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 313گ، 21 سطر، اندازه: 19×30سم [محدث ارموی مخ: 1-181]

11. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 423

ص: 835

آغاز: حدثنا الشيخ المفيد ... عن ابن عمر قال قال رسول الله صلی الله عليه و اله و سلم لاتكثروا الكلام بغير ذكر الله فان كثرة الكلام بغير ذكر الله قسوا لقلب أن ابعد الناس من الله، القلب القاسی؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حيدر بن علاء الدین علی بن حسن حسینی سبزواری بیزوی، تا: پنج شنبه غره ذیقعده 983ق، جا: جعفر آباد قزوین؛ مهر: «عبده ابوالحسن 1106» (بیضی)، «هو الصمد 1242»(بیضی)؛ واقف: سید فضل الله مازندرانی، 1339/12/5 ش؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 175گ، 21 سطر، اندازه: 18×25 سم [ف مخ: 1-203]

12. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3766

آغاز: الرابع من المحرم سنة سبع و خمسین و اربعمائه ... الشيخ ابو جعفر محمد بن الحسن بن على بن الحسن الطوسی؛ انجام: و قال بعض الشعراء في ذلك لو فلان و ... تملک حلالاً کسایغ العسل.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ تملک: «آقامیرزا»؛ مهر: کتابخانه «ضیاء الدین نوری» (دائرى)؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 171گ، 15 سطر، اندازه: 12/5× 19 سم [محدث ارموی مخ: 1-181]

13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2187

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ تملک: محمد مهدی شریف بوده در 29 رمضان 1122؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 349گ، 19 سطر (10×16/5 )، اندازه: 17× 24 سم [ف: 9-873]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8972/5

آغاز: برابر؛ انجام و شهد على نفسه بالتضييع. اللهم اني اتقرب اليك

بالمحمدية الرفيعة و اتوجه اليك بخشی از کتاب است؛ خط: نسخ، كان محمد علی بن محمد امین یزدی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، با رویه کاغذی ابر و باد مرمری عطف میشن عنابی، 7گ (139پ -145پ)، ابعاد متن: 17/9× 24/4 و 12/5× 18/5، اندازه: 19× 25 سم [ف: 29/1 -508]

15. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 372

آغاز: بسمله و به ثقتی، حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن بن محمد بن الحسن- الطوسی؛ انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: از حسن بن عبدالله منشیء، تا: قرن 11؛ اهدایی: حسین نواب یزدی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج مشکی عطف و حواشی تیماج قرمز، 189گ، 25 سطر (9× 20)، اندازه: 14/5× 27 سم [ف: 1-342]

16. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1314

آغاز: بسمله ... حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی

خط: میان نسخ و تعليق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام (در اواخر جزو 18)؛ مصحح، محشی، در ص ع طريق روایت این کتاب که علی بن طاوس بر نسخه خود نوشته بوده است نقل شده است و او گفته بوده است که من آن را از پدرم روایت می کنم که او از شیخ حسین بن رطبه سوراوی و او از شیخ ابوالحسن فرزند شیخ طوسی روایت کرده بوده است و من بر پدرم خوانده ام و در کتاب اجازه ام یادداشت کرده ام و او اجازه روایت داده است و من به پسرم محمد و دو خواهرش که حافظ و کاتب اند اجازه داده ام و این مجلد هجده جزو است و این همان است که در دست همگان است و روی هم این کتاب بیست و هفت جزو است و همه نزد من است به خط شیخ حسین بن رطبه و نسخه من از روی خط ابن ادریس نوشته شده است؛ کاغذ دولت آبادی؛ جلد: میشن قهوه ای مغزی دار، 197گ، 25 سطر، اندازه: 21/6× 30/4 سم [ف: 1-47]

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 13092 عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1283]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1028

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، با سرلوح؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 332گ، 16 سطر، اندازه: 16/3× 26/6 سم [ف: 1-47]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9711

آغاز: بسمله، حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی ... قال حدثنا الشيخ السعيد الوالد ابو جعفر محمد بن الحسن؛ انجام: حدثنا ابو الحسن علی بن هلال المهلبی قال حدثنا علي بن سليمان قال حدثنا جعفر بن

خط: نسخ، كا: شاه میرزا بن شاهولی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ واقف: خان بابا مشار، در اردیبهشت 1346؛ کاغذ: حنائی آهارمهره، جلد: تیماج مشگی، 411گ، 18 سطر، اندازه: 12/3× 22/2 سم [ف: 14-87]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11429

آغاز: کساء اذا قبل رسول الله صلى الله علیه و اله نصف الليل و كان يا تيها بالتمر و اللبن؛ انجام: تتبعته بعيون الأمور وضعت عليها صحيح الفكر لسانا كشفت به الأرض أو كالحسام

نسخه قطعه ای از امالی است و مشتمل بر مقداری از جزء 14 و تمام اجزای 15، 16، 17 و بخشی از جزء 19 می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، واقف: شیخ محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: مقوا رویه پارچه، 72گ، 15 سطر، اندازه: 11/7× 18/7 سم [ف: 88-14 ]

20. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن شماره نسخه: 11/2

آغاز: علی بن ابی طالب صلوات الله عليه قال حدثنا الشيخ السعيد الوالد ابو جعفر محمد بن الحسن بن على الطوسی رحمه الله

خط: نستعلیق، كا: علم الهدی بن داعی، تا: جمعه 20 صفر 1032ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 249گ (127ر -

ص: 836

375پ)، اندازه: 17/5×24/5 سم [كتابخانه های گلپایگان: ف:-122]

21. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 21

دو جزء است در مجلد واحد؛ خط: نستعلیق، كا: عبد الملک حسینی رومی، تا: 1044ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای تعلیقه به خط أحمد الحسینی النوری که در آن آمده: «لا يخفى أن هذا الكتاب ... طبقا للتشخيص و التمييز .. أن الحاج الميرزا حسین المجتهد النوری سلمه الله تعالی»؛ واقف: ملا عبدالسميع سبزواری بر مدرسه سمیعیه در خراسان؛ کاغذ: اصفهانی، 261گ، 23 سطر (10× 18)، قطع: مصری [تراثنا: س ش 1-75]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16971

آغاز: بسمله، حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی رحمه الله بمشهد مولانا امیر المومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه و آله يوم الاحد و العشرين من شهر ربيع الأول سنة تسع وخمسائه قال حدثنا الشيخ السعيد الولد ابو جعفر محمد بن الحسن بن على الطوسی رحمه الله ... عن ابن عمر قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله لاتكثروا الكلام بغير ذكر الله؛ انجام: و قال بعض الشعراء في ذلك لولا فلان و سوء سکرته كانت حلالا کسانع (كذا) العسل

خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالملک حسینی بروجنی، تا: 1044ق؛ توسط فرج الله در 24 جمادی الثانی 1044 تصحیح و مقابله شده، چند یادداشت و مهر عرض دید از سال 1245 تا 1285ق؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ مهر: «عبده الراجی محمد حسن 184»، «عبده محمد اسماعیل 1258»، «عبده الراجی محمد الرضوی 1240»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: بیرون تیماج قهوه ای و درون عنابی، 257 گ، 23 سطر، اندازه: 16/5× 27سم [ف: 26-106]

23. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 107/2

انجام: قال أخبرنا الحسين بن عبید الله عن أحمد بن محمد بن يحيی عن أبيه عن أحمد بن محمد بن ... .

خط: نسخ، بی کا، تا: 1048ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، در آغاز کتاب یادداشت استكتاب نسخه از ملا خلیل بن غازی قزوینی به سال 1048ق؛ مهر: «بسم الله الرحمن الرحیم» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 118گ (102-219پ)، 20 سطر، اندازه: 20× 26 سم [اوراق عتیق: 1-169]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2975/2 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-744]

24. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1425- عکسی

آغاز: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: ابن عبدالله ابوالحسن شیرازی، تا: خوشنویس 10 ذیحجه 1069ق؛ دارای نشان مقابله، وقفنامه ابن حاجی افراسیاب محمد زمان و نشان مهر دایره ای با تاج، با سرلوح گل و بوته، نام کتاب «کتاب امالی شیخ ابو جعفر طوسی علیه الرحمه» در ابرو؛ تملک: علی اکبر، رجب 1184 با نشان مهر بیضی؛ 549ص، 19 سطر (10× 20/5)، اندازه: 21×29/5سم [عکسی ف: 1-37]

25. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2316

آغاز و انجام: برابر

تا پایان مجلس هجدهم ؛ خط: نسخ، كا: محمد سعيد بن محمد امین ابن محمدی، تا: جمعه 16 جمادی الاول 1075ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: «حیدر قلی بن نورمحمد خان کابلی» در 11 صفر 1354، تملکی در رمضان 1285، تملکی با مهر «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده مهدی» (بیضی)، «محمود بن حاجی محمد رضا بیدگلی» با مهر «الواثق الراجي عبده محمود» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز سوخته لبه دار، 227گ، 20 سطر، اندازه: 20× 23/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-180]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7112

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد مؤمن ابهری الحی اصفهان بن محمد بن میرزا علی، تا: شنبه 22 شعبان 1075ق؛ مصحح، محشی توسط علم الهدی کاشانی؛ تملک: علم الهدی محمد بن مولی محسن فيض کاشانی به تاریخ 1075 در محروسه اصفهان؛ جلد: تیماج سرخ مجدول مذهب، 18گ، 23 سطر، اندازه: 15× 25 سم [ف: 25-124]

27. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 65/1

خط: نسخ، كا: ابن حکیم محمد مهدی محمد سلیم یزدی، تا: 1079ق، جا: حیدر آباد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 235گ (1پ -235)، 15 سطر (7/5× 21)، اندازه: 17/5× 30/5 سم [ف:-128]

28. مشهد؛ مرتضوی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: سلطان بن طاهر، تا: جمادی الاول 1080ق، جان مکه مکرمه؛ مصحح، دارای تعلیقات، در ابتدا دارد که تصحیح شده با خط ابن السكون چنانچه تصریح کرده در الفاظ مختلف در حاشیه، تاریخ تولدی به سال 1274؛ تملک: رضا بن محمد در سال 1242 با مهر «یا سریع الرضا اغفر لمن لا يملك الا الدعاء» (بیضی)، تملکی با مهر «محمد جعفر بن سلطان العلماء» (مربع)، علی رضا بن محمد كاظم الشریف، محمد الحسینی؛ 254ص [ف مخ:-7]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2607

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-190]

29. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1940

خط: نسخ، كا: على رضای الموتی، تا: پایان صفر 1082ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سرخ لبه دار، 194 گ، 21 سطر، اندازه: 18/5× 25 سم [ف: 1-47]

30. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 2383

آغاز: حيدرة الا هذا لما كانت مثلك يرجع مثله تأخذ بقول النساء و هن يخطئن اكثر مما يصبن؛ انجام: و التصديق هو الاقرار و الاقرار هو الأداء و الاداء هو العمل.

خط: نسخ، بی کا، تا: غره ذیقعده 1086ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، دارای نشان بلاغ؛ عبدالله بن محمد بحرانی به تاریخ شعبان

ص: 837

1082 می نویسد که کتاب در محضر ملا خلیل قزوینی در قزوین مقابله شده؛ جلد: تیماج قرمز، 196گ، 19 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 6-364]

31. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2057- عکسی

آغاز و انجام: برابر

هیجده جزء است، در پایان «مجلس» هایی است با تاریخ هایی از 457 «لرابع من محرم سنة سبع و خمسین و اربعمائه ...» تا «مجلس» يوم التاسع من ربيع الاول سنة سبع و خمسین و اربع ماية و دراین مجلس افتاده: «قال حدثنا سلة بن الفضل الابرش، قال حدثنی محمد»؛ خط: نسخ خوش، كان ابن غضنفر محمد جعفر خرم آبادی، تا: پنج شنبه 11 ربیع الاول 1086ق؛ یادداشت فروش از ابن محمد باقر محمد امین 1119ق» و نشان مهر بیضی او، وقفنامه کتاب بر گروه شیخیان کرمان با امضای محمد بن کریم کرمانی قاجار در کرمان و نشان مهر گرد و کوچک او؛ تملک «ابن ملا قطب الدین محمد» 1144؛ مهر: «... وقف کتابخانه مرحوم آقای حاج زین العابدین ...» (پنجگوش)؛ 648ص، 18 سطر (11×22)، اندازه: 21×30سم [عكسي ف: 1-37]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21412

آغاز و انجام: برابر

از جزء یکم تا پایان جزء هجدهم؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن مهر على مقیم سین برخودار، تا: یکشنبه 8 ذیحجه 1086ق؛ حواشی ترجمه و توضیح برخی از واژه ها؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی لبه دار، 180 گ، 21 سطر، اندازه: 18/5× 24/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-138]

33. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4475

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 15 رجب 1090ق؛ جلد: تیماج قهوه ای لبه دار، 226گ، 25 سطر، اندازه: 21×29سم [محدث ارموی مخ: 1-181]

34. قم، دار الحديث، شماره نسخه: 7

آغاز: حدثنا الشيخ المفيد أبو علي الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی رحمه الله بمشهد مولانا أمير المؤمنین علی بن أبي طالب صلوات الله عليه من أهل بيت ما تشترون على قالوا نوى أن تتباعد عن هذا الرجل و أن يغيب شخصك منه فإنه لا يؤمن شره؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 12 صفر 1091ق؛ مصحح، در تاریخ دوشنبه 10 شوال 1093 ق توسط محمدرضا بن تيمور مقابله و تصحیح شده؛ جلد: گالینگور سرخ، با عطف مقوایی، 196گ، 23 سطر، اندازه: 20×29سم [ف:-27]

35. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5908

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی ضربی، 147گ، 31 سطر، اندازه: 20/7× 30/3 سم [ف: 1-48]

36. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 573

آغاز: علی بن موسی علیهما اللام بخراسان و عنده جماعة من بنی هاشم منهم اسحق بن العباس ... تم الجزء الأول من الأمالی؛ انجام برابر

خط: نسخ جلی زیبا، بی کا، تا: 4 شوال 1107ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، دارای علامت بلاغ مقابله؛ 178گ، 21 سطر، اندازه: 18× 24 سم [ف: 1-64]

37. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 727 ط

آغاز: اللهم اختر بخير في طاعتک حدثنا الشيخ المفيد ابوعلى الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی بمشهد مولانا؛ انجام: و قال بعض الشعراء في ذلك. لولا فلان و سوء سکرته xx كانت حلالا کسابغ العس

خط: نسخ، بی کا، تا: 1110ق، جا: اکبر باد هندوستان؛ بر برگی الحاقی آغاز چند روایت در فضیلت نظر به کعبه، عالم، على و سادات نقل شده؛ تملک: شیخ جعفر طهرانی؛ کاغذ: اصفهانی، 364گ، 19 سطر [ف: 24/2-11]

38. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1436/2

آغاز: اللهم ختم بخير في طاعتک یا کریم بسمله و به نستعين حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن؛ انجام: فلما رآه قال كيف انت يا على اذا جمعت الألم و وصفت الموازين.

حاوی احادیث و راویان آنهاست و تا نوزده جزء در این نسخه آمده است در صفحه 522 کاتب نسخه ختم جزء هیجده امالی را اعلام می دارد و از 523 باز جزء نوزدهم را آغاز می کند و تا صفحه 591 می آید و بعد در هامش این صفحه می نویسد: «الی هيهنا وجد في نسخه التي رأيناها و تم في شهر الصفر من شهور سنه 1113 هق»، در صفحات 592 و 593 مطالب از نسخه دیگر نقل می شود و کتاب به پایان می رود؛ خط: نسخ، كا: محمد عی بن ملا علیشاه، تا: 1113ق؛ کاغذ: دولت آبادی و ترمه، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج مقوایی لولادار، 302ص (291-593)، 25سطر (12× 18)، اندازه: 18/5 × 23/5 سم [ف: 9-461]

39. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 36755

آغاز: بسمله. حدثنا الشيخ الأجل السعيد الامام ابو علي الحسن بن محمد بن الحسن الطوسی رحمه الله بمشهد مولانا امیر المؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله عليه؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن محمد تقی، تا: دوشنبه 5 ذیقعده 1114ق؛ محشی، دارای بلاغ؛ تملک: محمد تقی بن محمد حسین تبریزی ممقانی در 1296؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: میشن عنابی، عطف میشن قهوه ای، 277گ، 20 سطر، اندازه: 14/5× 23سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-138]

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 308

همان نسخه بالا [مؤيد: 1-270]

40. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 101

قطعه ای از آغاز کتاب است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها پارچه، 74گ، 13 سطر،

ص: 838

اندازه: 10/5 ×16سم [ف:-103

41. تهران: عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 432

آغاز: الرابع من محرم سنة سبع وخمسين مائة الشيخ أبو جعفر محمد بن الحسن بن علی بن الحسن الطوسی رحمه الله قال أخبرنا جماعة عن أبي المفضل قال حدثنا رجاء بن يحيى أبو الحسن العبر تأي الكاتب سنة أربع عشر و ثلثمائة

نسخه از مجلس 19 (مجلس چهارم از محرم 457 ق) شروع می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: شیخ فضل الله نوری (مربع بزرگ)؛ واقف: علی اصغر خان یمین، جلد: تیماج حنایی، 57گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-64]

42. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4447

خط: نسخ، كا: حسن بن محمد علی حسینی طبیب گلپایگانی، تا: 15 ذیحجه 1233ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 255 گ،21 سطر، اندازه: 17× 24سم [محدث ارموی مخ: 1-181]

43. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 34861

خط: نسخ، بی کا، تا: 28 جمادی الثانی 1306ق؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386، کاغذ: نباتی و نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج عنابی مستعمل با ترنج و دو سرترنج منقش و حواشی زنجیره ای ضربی، 221گ، 21 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-139]

44. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1634-عکسی

آغاز: حدثنا الشيخ المفيد ابو علي الحسن بن محمد ... يوم احد و عشرين من شهر ربيع الآخر سنة تسع و خمسمائة. قال حدثنا؛ انجام: برابر

خط: نسخ پخته، كا: محمد جعفر بن حسن ابو علی خویی حایری خادم، تا: چهارشنبه 25 شوال 1308ق؛ در میانه سربند «تم الجزء التاسع و يتلوه الجزء العاشر من أمالي الشيخ الطوسی» دارد؛ 642گ، 15 سطر (9/5× 16)، اندازه: 21×30سم [عکسی : 1-37]

45. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 196

آغاز: بسمله مجلس يوم الجمعة الرابع من المحرم سنة سبع وخمسين واربعمائة قال حدثنا الشيخ ابو جعفر محمد بن الحسن بن على بن الحسن الطوسی رحمه الله قال أخبرنا جماعة عن ابی المفضل قال حدثنا رجاء بن يحيی؛ انجام: و قال بعض الشعراء في ذلك: لولا ولان وسوء سكرته كانت حلالاً کسائغ العسل هذا آخر ما وجدناه من هذه النسخة الشريفة الموسومة بالمجالس للشيخ الامين ...

خط: نسخ، كا: احمد بن محمدباقر حسینی موسوی، تا: 1325ق؛ مصحح؛ در اول نسخه تعداد ابیات کتاب 4500 بیت شمرده شده؛ تملك: احمد بن محمدباقر موسوی حسینی با مهر بیضوی وي؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 139گ، 16 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [ف مخ: 1- 59]

46. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 802/5

آغاز: بسمله حمد له، و الصلاة على نبينا محمد و آله الطاهرین.

حدثنا ابو على محمد بن الحسن، قال حدثني احمد بن على بن حاتم؛ انجام: و وجه بالفضل بن سهل ... و صلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرین.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 8گ (75-83)، اندازه: 12/5× 22/5سم [ف: [675-2

47. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه: 82

آغاز: بسمله حدثنا الشيخ المفيد، ابو علي الحسن بن محمد بن حسن الطوسی رحمه الله بمشهد مولانا امیر المومنین؛ انجام: و عنه قال أخبرنا الحسين بن عبدالله عن احمد بن محمد بن يحيى عن ابيه عن أحمد بن محمد ...

خط: نسخ جلى، كان محمد شريف بن احمد، تا: ربيع الاول؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، واقف: آقا خليل مرحوم، جمادی الثانی 1250 یا 1205 ق؛ جلد: تیماج سیاه، 255گ، 23 سطر [ف: 1-40]

48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1583

آغاز: بسمله اللهم اختم ... حدثنا الشيخ المفيد، انجام: فانه بحد ذلك كله تم کتاب الامالی ... و السلام علی من اتبع الهدی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 66]

الأمالی / حديث / عربی

al-amālī

زینبی، طراد بن محمد، 398-491 قمری

zeynabī, tarrād ebn-e mohammad (1008-1099)

مجالس متفرقه ای است مشتمل بر 9 مجلس که مؤلف آنها را برای شاگردانش املا نموده و ابوعلی احمد بن محمد حنبلی بردانی آنها را تخریج نموده است.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 607/7

آغاز: قال أخبرنا أبو نصر احمد بن محمد بن احمد بن حسون النرسي الشيخ الصالح رحمة الله عليه قال حدثنا محمد بن عمرو بن البختري الرزاز

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3772؛ بی کا، بی تا، دارای سماع و بلاغ با اصل؛ در پایان آن سه سماع به سال های 490، 548 و 623 دیده می شود؛ 41گ (150- 191) [عکسی ف: 2-201]

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

ابویوسف، حسن بن عبدالملک بن محمد، ق 5 قمری

abū-yūsef, hasan-e ben 'abd-ol-malek ben mohammad (-11c)

احادیث متفرقه ای است که ابن یوسف از اساتیدش براي شاگردان خود املا نموده است.

ص: 839

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 612/9

آغاز: عن محمد بن ابراهيم التيمي انه سمع علقمة بن وقاص يقول ... سمعت رسول الله (ص) يقول: انما الاعمال بالنيات

نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3771؛ بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ دارای چهار سماع دیگر؛ 15گ (264-279) [عکسی ف: 2-223]

الامالی / کلام و اعتقادات / عربی

al-amālī

احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری

ahsā'ī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

درس های شیخ احمد احسائی است به عربی جز یکی که به فارسی است و بندها با بسمله آغاز می شود و برخی عنوان فصل هم دارد و پس از مرگ او گرد آوری شده است. عنوان مباحث آن: 1. الجواذب و المجذوبات؛ 2. معرفة شخص النبي في البشرية الظاهرة؛ 3. التمييز بين الأخبار الصحيح و السقيم؛ 4. القول في التسديد و تبیین ما كان ينبغي من اثبات النبوة العامة؛ 5. الفلسفة و معناها؛ 6. في آن مشية الله في عين الاتحاد جامعة للكمالات الظاهرة من المشارات؛ 7. معنی القرب و البعد؛ 8 وحدة المشية؛ 9. كيفية خلقة الافلاک و الأرض؛ 10. في آن العوالم ظهرت المشية بكمالاتها؛ 11. مسائل توحيدية في الأفعال و يرفع بها اشکال نسبة الاثار الى النجوم؛ 12. كيفية التكمیل و حل اشکال في النجوم؟ 13. اشارة الى تبييض النحاس و تطهيره بالسم؛ 14. بیان در مراتب مشیت به فارسی مورخ روز دوشنبه 29 ذیحجه 1293 در خانه آقا زین العابدین خان با گروهی مانند «داداس سلمه الله تعالی» و میرزا یوسف و شیخ مهدی که این دو می پرسیدند و شیخ پاسخ می داد؛ 15. بيان في خلق المشية مورخ روز شنبه صفر 1294؛ 16. الجعل و الخلق؛ 17. في ان الملک جعل الله له وجودا و ماهية؛ 18. بيان انه كيف خلق افئدة الأنبياء من نور اجسادهم؛ 19. معانی العرش و الكرسی؛ 20. معنی حديث الاحدية ... بصفه التوحيد؛ 21. اثبات الوجود الكونی و الشرعي؛ 22. بيان الكون و الشرع و الكينونة؛ 23. معنى النظر السرمدی؛ 24. سر عجيب يشير الى علم كثير؛ 25. معنی ما روی ان اختلاف الخلق لئلا يتخيل أحد شيئا الا و قد خلقه الله، 26. رفع اشکالات في المعاد و سر ظهور الاثار بزيارة قبور الاكابر و التوسل بهم؛ 27. امتیاز بين الكون و الشرع و تعريفهما؛ 28. تعريف المعادن و کيفية خلقها؛ 29. تبيين المادة النوعية و الصورة النوعية؛ 30. حقيقة مراد الحكماء في اخراج الإعراض عن الشي؛ 31. كيف يتاثر الارض من شعلات الكواكب؛ 32. تقریب تاثی الشعر و النباتات باستخراج معدنيتها؛ 33. المراد من الدواء المعروف بحجر الأزرق، 34. بيان الحجر؛ 35. في أن السبب الكامل نفسك صديقك انت لا من قلب خلی؛ 36. في أن لكل شيئ جعل الله مزاجا خاصا؛ 37. طريق معالجة المعادن؛ 38. في آن الروح و الجسد اذا تلازما و تعانقا يكون له مقام؛ 39. في أن علاج النفوس و الارواح بالارض؛ 40. في انه ما لم يجمع روح و نفس و جسد ولم يتركب لا يظهر عمل؛ 41. كيفية تطهير الاركان و تضييقها؛ 42. في أن الأمر في الاعلى و الاسفل و احد و لا اختلاف؛ 43. تعريف العوالم الثلاثة أى الانسان الكبير و الوسيط و الاصغر؛ 44. في أن الصورة موجودة في تمثال و الجسم يصير مظهرها فيصدق اسمها عليها؛ 45. في أن الحجر في كل شیئی و لكن المادة القريبة من واحد او اثنان او ثلثة؛ 46. ماهية الماء و الالهى الجوانی؛ 47. النكتة و السرفيها يحصل به التصرف و معنی أن أمر النفس الانشائية أن يسير في الاثار و يرجع الى الموثر؛ 50. السير الشرعي و صفات الكامل و لزومه، من عجائب الدورس؛ 51. القاء النفس و الاقبال الى العالي اکسیر اعظم للانسانية؛ 52. لزوم التطهير اذا وجد الاکسیر؛ 53. سير النفس من سبيل الشرع؛ 54. اخبار اهل الكشف؛ 55. بيان ما يحصل به المراد للانسان؛ 56. قلة الواردات من اسباب السلامة؛ 57. منظور الاطلاق ای من قيود النفس وجوه اسباب الارتقاء؛ 58. الفرق بين الكون و الشرع؛ 59. اشارة الى الشعر و انه يحتاج الى شيئ آخر؛ 60. مولود الانسانی و مولود العالم و تدبير في الشعر و معنی اکلیل الغلبة؛ 61. الذي يشبه البرق الاصغر الشرقي او الكبريت.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3392

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد حسن علوی رضوی، بی تا؛ شعر کاتب در هامش ص 52 و 196 و 315 هست، پس از مرگ احسایی نوشته شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 181گ، 18 سطر (8× 15)، اندازه: 12× 19 سم [ف: 11-2391]

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

کاتبی، محمود بن عزیز

kātebī, mahmūd ebn-e azīz (-)

در آغاز باب فضل علم نام مؤلف و سند روایت او چنین یاد شده: «قال الشيخ الإمام شمس المشرق محمود بن العزيز الكاتبی اخبرنا (در نسخه: اخ) السيد ابوالحسن محمد بن فقيه الله الحسینی وهو اخو السيد الاجل ابی الغنائم حمزه الذى سمعنا عليه جامع البخاري قال أخبرنا أبو عثمان الحيري قال حدثنا ابوبكر القطان قال حدثنا محمد بن يعقوب الأصم قال حدثنا ابوعتبه قال حدثنا بقیه قال حدثنا السري عن ابی صالح عن الضحاک بن مزاحم عن عبدالله بن مسعود قال قال رسول الله صلى الله عليه من خرج يطلب بابا من العلم ليرد به بالطلا الى حق اوضالا الى هدى كان کعباد متعبد أربعين يوما. قال واخبرنا الشيخ المقرى النيشابوری المعروف بالحيري قال أخبرنا عبدالواحد بن كامل الحمدانی بکرمان قال أخبرنا ابن سلامه القضاعي بمصر باسناده عن النبي

ص: 840

قال حدثنی ابی ... قال حدثنی علی بن ابی طالب قال قال رسول الله الايمان معرفته بالقلب و قرار باللسان و عمل بالاركان اخبرنا ابو عبدالرحمان و نیز در چنین باب: أخبرنا أبو الحسن الحافظ عن ابن كامل الحمدانی عنالقاضي القضاعی»

راوی کتاب از مؤلف، ابوالحسن علی بن ممد العمرانی است که در ظهر نسخه نام او را کاتب - که ظاهراً خود را وی کتاب از عمرانی است - ثبت کرده است. در آغاز کتاب مؤلف به عنوان مقدمه و با اختصار نعمت های الهی را بر می شمارد و اندکی سخن در نبوت و اثبات اعجاز قرآن و وجوه اعجاز قرآن دارد و پس از این مقدمه چند «باب» به این گونه: باب في فضيل العلم، و من املائه باب في الاختيار من العلوم، و من زملائه باب في الايمان، من املائه و مما وقع فيه الايمان بمعنى العلم التصديقي. و من املائه قد كنا ذكرنا أن الاسلام يذكر ويارد به الشریعه. در باب اول (في فضل العلم) در تعریف علم کلام چنین آمده «فنقول انعلم الكلام هو العلم المقسم للعلوم و المتكفل بتميز كل واحد منها من الآخر و ایراد خصائصها و احصاء ثمراتها و منافعها فانه يبتدي من الموجود المطلق فيقسمه الى قديم و محدث ثمیقسم المحدث الى جوهر و عرض». در مقدمه کتاب از نظام، جاحظ، عبدالحمید، ابن المقفع، علقمه و ابن زکریا (محمد بن زکریا رازی) و از برتری رازی در طب بر جالینوس و خطاهای پزشکی جالینوس یاد شده است. اینک نام رجالی که در اسناد روایات کتاب دیده می شود (با همان ترتیب که در کتاب یاد شده): «من املائه باب في الاختيار من العلوم قال أخبرنا بن عبدالعزيز النیشابوری قرائة عليه في داره بحيرة نیشابور قال أخبرنا ابن كامل الحدا في قال أخبرنا أبو عبدالله باسناده عن النبي صلى الله عليه» و نیز در همین باب: «قال أخبرنا السيد الأجل ابو الغنائم الحسني قال أخبرنا أبو عبدالرحمان الحيري قال أخبرنا أبو الهيثم الكشميهى قال أخبرنا أبو عبدالله محمد بن يوسف بن مطر قال اخبرنا أبو عبدالله محمد بن اسماعيل عن سعيد بن يحيی بی سعید قال حدثنا أبي عن أبي برده بن عدبالله بن ابی برده عن ابی موسی». در باب الايمان: » قال أخبرنا الشيخ الإمام ابو نصر القشيري .. الشيخ الصالح ابو حفص ... اخبرنا ابو سعید احمد ... اخبرنا أبو بكر الرازی ... اخبرنا أبو الصلت عبدالسلام الهروی قال حدثنا علي بن موشي الرضا.»

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3977

آغاز: قال الشيخ الامام الاجل تاج الفضلاء شمس المشرق محمود بن العزيز الكاتبي. الحمد لله الذي خو هير المفاتيح ... قصدنا نصرف طرفا من اوقاتنا آثار الرسول صلوا تالله عليه التي هي مبادی السعاده في الدنيا ... ليكن النظر في آثار الرسول مقدمة الكلام في الرسول و تحقیق دعوته و يسبق هذا الكلام البحث عن ارسال الرسل و انه واجب في العقول؛ انجام: و هذان اللفظان من الألفاظ التي يدل فيها تقارب الألفاظ على تقارب المعانی کالنضح و النصح و التهكم و التهدم فان التهكم تساقط على الا الانسان من غيظ كما التهدم تساقط الجدار. فرغ من تحريره وقت العصر يوم الثلثاء غرة شهر الله المبارک رمضان سن تسع و ثمانین و خسمائه محمد بن يوسف بن على عمر بن عدي الكاتب بطرف اليسار.

خط: نسخ، كا: محمد بن يوسف بنعمر بن على، تا: 589ق؛ كاتب ظاهرا با دست چپ می نوشته زیرا دنبال نام خویش می گوید الكاتب بطرف اليسار» بر پشت نخستین برگ نسخه این نوشته که از راوی کتاب است به خط کهن دیده می شود: «امالی محمود بن العزيز الكاتبی رحمه الله أخبرنا بها الشيخ الإمام الأجل الأسند فخر المشايخ شرف الافاضل ابوالحسن علی بن محمد العمراني رحمه الله عن المصنف بقرائة الامير منتجب الدین سهل بن عزیز المستوفی دام عزه»، در ذیل نسخه این بیت از قصیده ای از زین الدين السجادی نقل شده: «قبهاء چرخ را رزم تو از باران تبر xx بر سر سیلاب خون گردان کند همچون حباب»، و نیز این بیت از قصیده ای دیگر: «آب حیات چون به مقالات او رسد xx حاجت بود مروق او را به تصفیه»، و در پشت نخستین برگی این دو بیت عربی با همان قلم دیده می شود: «مرا الجراد علی زرعی فقلت له xx الزم طريقك لاتولع با فساد / فقام منهم خطيبا فوق سنبله xx انا على سفر لابد من زاد»؛ کاغذ: ضخیم کاهی، جلد: تیماج مشکی، 56ص، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 19 سم [ف: 10-2124]

الامالی / حديث / عربی

al-amālī

غیر همانند:

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15061

آغاز: بسمله، حدثنا الشيخ ابوعمر و محمد بن محمد بن صابر بن کاتب بن عبدالرحمن؛ انجام: لا يتحولون عن شي من تلک الأزواج ولا يملون ولا يبولون و لا

مشتمل است بر احادیث نبوی در موضوعات مختلف که تماماً با ذکر سلسله سند از طریق اهل سنت نقل شده و نامه رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله) به زرعه ذي يزن از آن جمله است؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: اوایل قرن 5؛ افتادگی: وسط و انجام؛ ظهر دو ورق اول و آخر مالامال از دست نوشته های سماع است؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج حنایی ضربی با ترنج و شش کتیبه و چهار گوشه، درون ترنج، 44گ، مختلف السطر، اندازه: 14× 21 سم [ف: 14- 89]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 218/1 ط

گویا مجموعه ای است پراکنده از امالی شیخ صدوق و دیگران که به علت افتادگی اوراق نیاز به بررسی بیشتری دارد؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: 508-580ق؛ جلد: تیماج عنابی، عطف تیماج قرمز، مجدول گرهی، 14ص (1-14)، اندازه: 15×19/5 سم [ف: 12-24/3]

ص: 841

الأمالی / کلام و اعتقادات / عربی

al-amālī

غیر همانند:

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7121/1

گویا از دشتکی، فلسفی است در چندین بند و نخستین آن مورخ 11 جمادی الثانی 948 و بازپسین آن مورخ 20 ربیع الاول 948. در آن تاریخ 939 و 934 هم دیده می شود؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز لایی، 51گ (1پ -52)، 25-29 سطر (9/5× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 13/5× 22 سم [ف: 16- 460]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:

2919/10 یادداشت های فلسفی است و تاریخ روزانه دارد، و از پنج شنبه 25 شوال 1010 ق در روستاهای فسای شیراز آغاز می شود و تاریخ های پیش و پس از آن نیز در آن نیز دیده می شود مانند 946 و 1004 و 1006 و 1009 و 1014 ق؛ بی کا، بی تا، 12گ (33ر - 44پ) [ف: 3-189]

امالی ابن بشران = فوائد ابن بشران / حديث / عربی

amālī-ye ebn-e bašrān = favā’ed-e ebn-e bašrān

ابن بشران، علی بن محمد، -415 قمری

ebn-e bašrān, alī ebn-e mohammad (- 1025)

نام رساله و مؤلف آن، در صفحه عنوان نسخه حاضر چنین ثبت گردیده است: «فيه أحاديث من الجزء الثاني من أمالي أبي الحسین علی ابن محمد بن عبد الله بن بشران عن شيوخه رحمة الله عليهم، رواية ابی عبدالله القاسم بن الفضل بن احمد بن احمد بن احمد بن محمود الثقفي الأصبهانی عنه ...».

[الأعلام 327/4 ؛ تاریخ نگارش های عربی 343/1 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 112/3 ؛ الفهرس الشامل، الحديث النبوی و علومه 1213/2 و 1776/3 ؛ فهرست المخطوطات، فؤاد سید 190/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1173/4

آغاز: بسمله. صلى الله على سيدنا و مولانا محمد و على آله و سلم تسليماً أتنا الشيخة الصالحة أم الخير ثمرة بنت؛ انجام: آخر الأحاديث المجردة من الجزء الثاني من أمالي ابن بشران و الحمدلله نسخه اصل: کتابخانه اسکوریال، مادرید ش 1800؛ خط: مغربی، کا: یحیی بن ابی طالب، تا: یکشنبه 26 جمادی الثانی 709ق؛ 3ص (43-45)، 21 سطر [عکسی ف: 3-383]

- امالی ابن حاجب > الامالی النحوية على المفضل الزمخشری

- الامالی (ترجمه) > مجالس المنتخبين و تذكرة العارفين

امالی دیزجی / متفرقه / فارسی

amālī-ye dīzajī

دیزجی زنجانی، اسمعیل بن ابراهيم، 1309-1378 قمری

dīzajī zanjānī, esmāʻīl ebn-e ebrāhīm (1892-1959)

هنگام فراغت که مؤلف به مطالعه کتب می پرداخت مطالبی از تاريخ و وقایع و بعضی از مناقب اهل بیت (عليهم السّلام) را در این مجموعه بدون ترتیب مخصوص گرد آورده و پاره ای از حوادث روزگار مؤلف در این جنگ شایان ملاحظه است. تاریخ نگارش فهرست دفتر دوم 10 ذیحجه 1367 می باشد. چاپ: به کوشش حسین متقی، در میراث اسلامی ایران، دفتر نهم، «فوائد رضویه یا مسافرت ارض اقدس خراسان»، 1377ش

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10138

جزء اول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی عطف گالینگور قهوه ای، 149 گ، مختلف السطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 26-101]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10139

جزء دوم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی عطف گالینگور قهوهای، 132 گ، مختلف السطر، اندازه: 12× 18/5 سم [ف: 26-102]

- امالی سید مرتضی > غرر الفرائد (الفوائد) و دررالقلائد

امالی سید مرتضی (منتخب) / گوناگون / عربی

amālī-ye seyyed-e morteza (mn.)

عاملی، حسن بن على، ق 11 قمری

‘āmelī, hasan ebn-e ‘alī (- 17c)

وابسته به: غرر الفرائد (الفوائد) و درر القلائد = امالی سید مرتضی = الغرر و الدرر؛ علم الهدی، علی بن حسین (355-436) منتخباتی است بدون تصرف از کتاب «غرر الفرائد-امالی المرتضی»

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 817/6

آغاز: هذا ما انتخبته من الجزء الأول من كتاب الدرر و الغرر للسيد الجليل عمدة السادة الأشراف؛ انجام: و هذا أيضاً حكم هو لله تعالى المتفرد به دون سائر القادرين و الله أعلم بما أراد خط: نسخ، بی کا، تا: 1071ق؛ از برگ 417 تا 428 دارای مطالب متفرقه طبی و ادبی می باشد؛ مهر: «عبده الراجی نور محمد» (بیضی)؛ جلد: تیماج سبز، 69گ (348پ -417ر)، اندازه: 18/5×25سم [ف: 3-17]

الأمالي الشارحة لمفردات الفاتحة / حديث (عربی

al-amāli-š šāriħa li-mufradāt-il fātiņa

ص: 842

رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد، 557-623 قمری

rāfeʻī qazvīnī, ‘abd-ol-karīm ebn-e mohammad (1163- 1227)

تاریخ تأليف: از سه شنبه 28 رجب 611ق تا جمعه 24 ربیع الاول 612ق

کتابی است حدیثی مشتمل بر سی مجلس که رافعی آنها را املاء نموده است. وی در آغاز هر مجلس حدیثی با ذکر سند از پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) آورده است، سپس در طی فصولی به بررسی سند و ذكر احوال روات و فوائد متعلقه به متن حدیث می پردازد. همچنین در خاتمه اسامی سایر رواتی که در این مجالس نام آنها برده شده به ترتیب حروف معجم ذکر نموده است. گرچه از عنوان کتاب، استفاده می شود که در تفسیر مفردات سوره فاتحه باشد ليكن مباحثی که در این مجالس مطرح شده گسترده تر و فوائد زیادی را متضمن است.

[کشف الظنون 164/1 ؛ بروکلمان، ذیل 678/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 827 عکسی

آغاز: المجلس الاول من امالي الشيخ ... ابي القاسم عبدالکریم بن محمد الرافعي .. املاه يوم الثلثا الثامن و العشرين من رجب سنة احدى عشرة و ستمائه؛ انجام: ربنا تقبل منا انك انت السميع العليم، وتب علينا انك انت التواب الرحيم، و الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و له اجمعین.

نسخه اصل: اسكوريال، ش 1455 (فهرست خطی عربی اسكوريال 87/3)؛ خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن عمر بن احمد بن محمد بن ابي القاسم الشهيد کرخی قزوینی، تا: غره شوال 669ق؛ مصحح، محشی، دارای سماع و قرائتی است به تاریخ رمضان 736ه دال بر این که کتاب بر محمد بن احمد بن خالد بن محمد بن ابی بکر الفارقی خوانده شده است؛ 142گ، 25سطر [عکسی ف: 2-302]

- امالی صدوق > الامالی

امالی عباسی = آیینه عباسی در نمایش حق شناسی / کلام و اعتقادات / فارسی

amālī-ye “abbāsī = āyīne-ye 'abbāsī dar namāyes-e haq-šenāsī

اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e 'abd-on-nabī (1765-1817)

اهدا به: عباس میرزا پسر فتح علی شاه قاجار

تاریخ تأليف: چهار شنبه 28 جمادی الثانی 1230ق؛ محل تأليف: کاظمین

کتابی است در رد یهود و نصاری و مجوس و اثبات نبوت خاصه این کتاب که به نام «امالی عباسی» هم نامیده می شود به امر عباس میرزا پسر فتحعلیشاه قاجار به رشته تحریر در آمده است، مشتمل بر «مقدمه» در نبوت عامه و پنج «باب»: 1. بیان یکی از چهار رکن که در عناد اول و بحسب ظهور دویم اند (كذ) معبر به مذهب يهود؛ 2. بیان رکن دیگر که بحسب ظهور سوم و بحسب قبول حق دویم اند (كذ) معبر به مذاهب نصاری؛ 3. بیان آن که در اناجیل چهارگانه نبوت و فرزندی اختصاصی به حضرت عیسی (عليه السّلام) ندارد و آن حضرت اطلاق لفظ «اب» را بر ترجمه نصاری نسبت به خود مخاطبان یکسان نموده است و در بیان آنکه آن حضرت بشارت به آمدن پیغمبری بعد از خود داده و خود خاتم المرسلين نبوده و به این دو مطلب فساد معتقد نصارا در فرزندی حقیقی مختصه حضرت عیسی و در ختم المرسلین بودن آن حضرت ثابت میشود و در این دو مطلب اکتفاء بآنچه میسر است از عبارات انجیل چهار گانه می نماییم؛ 4. بيان مذهب مجوس و طوایف ایشان که بحسب ظهور رکن اول و بحسب اضمحلال رکن دویم اند (كذا)؛ 5. بیان دین اسلام و داعی آن حضرت خير الأنام است؛ خاتمه در ذکر اشارات چند در ضمن بسمله.

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی، و بعد پس سبب قریب بر تألیف این رساله بر سبیل عجاله

انجام: بزبان کلک سلیم بر سبیل تذکیر و قلب سليم تحریر و ترقیم یافت

چاپ: مشار فارسی 21/1

[الذریعه ج 53/1 . ج 318/2 و ج 257/6 ؛ فهرستواره منزوی 64/9]

شرح و حواشی: 1- ملخص آئینه عباسی؛ موسوی، ریحان الله بن جعفر (-14)

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 774/2

-5/64 آغاز: بسمله. بوسیله نواب کامیاب ولى الدولة الخاقانية سمي

حامل لواء سيد الشهداء وعم سيد الأنبياء ... میرزا محمود عصر روز چهارشنبه بتاريخ 28 جمادی الثانية ... تمهید باید دانست که اشخاص نوع انسانی انجام: والرحمادن سكان والرحيم شراءها و الباء بان بسم الله مجریها و مرسیها. این است آخر این رساله

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1230ق؛ مصحح، محشی با نشان «منه»؛ جلد: پارچه آبی، 25گ، 20-22 سطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 1-40]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 40

آغاز: برابر؛ انجام: پس چون ممکن نظر به حرکت ذاتی و جوهری به کمال خود رسید دیگر صورت حدوث و تغیر را

ناقص است و باب پنجم راندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: تاج ماه بیگم، 1263 ق کاغذ: آبی آهار مهره، جلد: پارچه یی زرد، 80گ، 18 سطر، اندازه: 10× 18 سم [ف: 1-27]

تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6467-عکس

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-257]

ص: 843

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7013

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان محمد امین بن محمد هاشم رضوی، تا: 15 رجب 1231ق؛ ضمیمه نسخه شماره 7012 عمومی «حقيقة الاعيان»؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ کاغذ: آهاری نباتی، جلد: تیماج عنابی، 117گ، 16 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 11-4]

4. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 132

خط: نستعلیق، كا: فتحعلی بن حسنعلی زند، تا: شنبه 11 رمضان 1231ق، جا: تهران؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج کرمی، 98گ، 20 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف:-103]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3418/1

آغاز: بسمله. حمد له ... و بعد چند کلمه از کتاب مرحوم میرزا احمد اخباری ... که در اثبات نبوت خاصه و دین اسلام و رد بر پادری ... که در زمان ... فتحعلیشاه قاجار ایراد شبهات دارد آورده بود نوشته مسمی بآينه عباسی در نمایش حق شناسی انتخاب و نوشته می شود: نظر اول در باب 23 از انجیل متی فرموده؛ انجام: الى يوم الدين. هذا ما رسمه الاستاد دام ظله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: آدینه 4 ذیحجه 1324ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 124گ (1-124)، 12 سطر (8× 16)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 11-2423]

6. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1106

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 111گ، 19 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 2- 6]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3914

آغاز: برابر؛ انجام: من ارض بغداد حفت بالرشاد حامداً مصلياً مستغفراً لي و لاخواني المؤمنين الى يوم الدين

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 107گ، 17 سطر، اندازه: 16× 23 سم [ف: 10-293]

8. تبریز؛ قاضی طباطبائی، محمد على؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [نشریه: 7-511]

الامالی الفلسفية = الحجة العقلية على المعاد الجسمانی / فلسفه / عربی، فارسی

al-amāli-l falsafīya

حسینی دشتکی، احمد بن ابراهيم، -1015 قمری

hoseynī daštakī, ahmad ebn-e ebrāhīm (- 1607)

تحقیقاتی است در مطالب مختلف کلامی و فلسفی با تعیین زمان و گاه مکان. نسخه ها همانند نیستند و تاریخ های متفاوتی در آنها دیده می شود و به نظام الدین احمد و منصور دشتکی نسبت داده شده است. در نسخه های دانشگاه این تاریخها دیده می شود: .. حشر جسمانی مورخ یکشنبه 17 جمادی الثانی 1006؛ 2. لذت جسمی و عقلی مورخ چهارشنبه جمادی الثانی 1007؛ 3. معاد جسمانی مورخ پنج شنبه 13 جمادی الثانی 1000 نیز مورخ جمعه 25 ذیحجه 1009؛ 4. فرق میان تناسخ و حشر به فارسی مورخ پنج شنبه 16 جمادی الثانی 1010؛ 5. تجرد باری مورخ پنج شنبه جمادی الثانی 1011؛ همچنین تاریخ های دیگری بین 912 ق تا 949ق. این نامه ها تماماً به عربی نگاشته شده است و نامه ای به کاشان نیز نوشته است.

[اعيان الشيعه 78/10؛ فهرستواره منزوی 80/6 (2 نسخه)]

1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 101/2

حکمت خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [ف: 2-38]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1940/2

آغاز: رساله در تحقیق حشر جسمانی از مصنفات میر نظام الدین احمد دشتکی رحمة الله عليه. بسمله. في ليلة الأحد 17 شهر جمادی الثانی سنة 1006 استفدتها من كلام أبي الحسن العامري في بعض رسائله الغادية (؟) في اثبات الحشر الجسماني على ما نطق به الشريعة الحقة؛ انجام: لابد ان يكون مجرد الاجسما و لاجسمانيا فافهم

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی رنگارنگ، جلد: مقوایی عطف میشن، 5گ (8پ -13پ)، 17 سطر (10×15)، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 8-556]

3. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 573/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 جمادی الاول 1067ق؛ جلد: تیماج آلبالویی رنگ ضربی، 23 سطر (6×15/5 )، اندازه: 13/5× 25 سم [ف: 1-374]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616/35

از امالی الفلسفية؛ بی کا، تا: 1071ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (126ر-127پ)، 27 سطر (10× 21)، قطع: رحلی، اندازه: 18× 31 سم [ف: 16-311]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616/40

از الامالی الفلسفية؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1072ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 1گ (130پ - 131ر)، 27 سطر (10× 21)، قطع: رحلی، اندازه: 18× 31 سم [ف: 16- 311]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 286/96

آغاز: في يوم الأربعاء 16 شهر جمادی الثانی عبارة أخرى، آخرى الحي، أما إن يلتذ و يستكمل باللذات الحسية فقط أو يلتذ و يستكمل بهما جميعا و الأول هو النفوس الحيوانية ... في يوم الجمعة 25 شهر ذي الحجة 1006 في برزوية فسا؛ و تقریر آخر للحجة العقلية على المعاد الجسماني أن النفس؛ انجام: نعم لايمكن الجمع بين الإيمان بما جاء به النبي صلى الله عليه و آله و سلم و إنكار الحشر الجسمانی کما قال الإمام على ما مر و سیجیء أيضا بیانه مفصلا بعد ذلك في هذه الأوراق فتأمل.

خط: نستعلیق، كان شاه مراد بن نقدعلی فراهانی ورامینی، تا: 1072ق؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: دو رو تیماج، برون مشکی،

ص: 844

درون زرشکی، 2گ (441ر -442ر)، 27 سطر، اندازه: 18× 27/5 سم [میراث شهاب: 42-160]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1255/41

بخشی از امالی از دشتکی؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن نعمت طبسی، تا: 1091ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 5ص (332-336)، 25 سطر [سنا: ف: 2-193]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1249 و 2552-ف

خط: نستعلیق، کا: عبد الرحيم بن سعد الله خان حیدر آبادی، بی تا؟ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ زرکوب مقوایی درون قهوه ای و روپوش دار، 201گ، 25 سطر (15×25)، اندازه: 9× 18 سم [ف: 2617-7] و [فیلمها ف: 1-286]

الأمالي في النحو - الأخبار و الفواید / نحو / عربی

al-amālī fi-n naħw = al-axbār wa-l fawāyid

زجاجي، عبدالرحمن بن اسحاق، -337 ؟ قمری

zajjājī, ‘abd-or-rahmān ebn-e eshāq (- 949)

آغاز: جزء اول: حدثنا ابوالقاسم ... قال حدثنا ابو جعفر محمد بن رستم الطبری ... عن أبي الأسود الدؤلی او قال: عن عدي عن ابی ... عن أبيه قال: دخلت على امير المؤمنینعلی بن ابی طالب عليه السلام فرأيته مطرقاً مفكراً فقلت: فيم تفکر یا امیر المؤمنين؟ قال: اني سمعت ببلدكم هذا لحناً ...

جزء دوم: اخبرنا ابوالقاسم ... حدثنا اسمعيل الوراق قال: حدثنا ابرهيم بن محمد البصرى بمكة ... اطعموا الطعام و افشوا السلام ...

نسخه چاپ مصر: قال ابوالقاسم عبدالرحمن بن اسحاق الزجاجی رحمه الله أخبرنا أبو عبدالله القاسم ... في قول الله عز وجل أن ابراهيم كان أمة قانتاً ...

انجام: جزء اول: و الذي افاده الرياشي من المازني النصف الأول فانه مقایسة النحو.

جزء دوم: لسانی يقول ... افعل و قلبی پرید و لا اعمل و اعرفه.

نسخه چاپ مصر: فقال له بئست الدار هذه الدار في كانون الثاني.

چاپ: تحقيق عبد السلام هارون، القاهرة، المؤسسة العربية الحديثة، الطبعة الأولى، 1383ق، 321ص.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14589

آغاز و انجام: برابر کامل و بسیار نفیس، و آنچه در مصر با شرح احمد بن امین شنقیطی در سال 1324 ق چاپ شده کمتر از یک چهارم نسخه فعلی است و شاید منتخبی از امالی باشد (بهتر بود آقای اشکوری فهرستنگار محترم به جای پرداختن به حواشی این نسخه مهم، توضیح بیشتری در مورد این متن می آورد و دقیق تر کتاب را معرفی می کرد)؛ خط: نسخ معرب، كان نصر بن محمد بن هبة الله بن حسن معروف به ابن ابی الشوک بزاز، تا اواخر سال 584 (پایان جزء اول) و اوایل جمادی الثانی 586ق (پایان کتاب)؛ در پایان یادداشت مقابله کتاب در دهه (چندم؟) از شهر الله الاصب سال 586، ظرائفی که کاتب در کتابت نسخه به کار برده در خور مطالعه دقیق است و می توان بخشی از سیر تحول خط نسخ و سبک رسم الخط قرن ششم را از آن استخراج نمود، سرلوح لاجورد و طلایی که در آغاز هر دو جزء اول امضای مطالعه کتاب توسط مکی بن محمد بن شمس الدین از سلاله شهید محمد بن مکی قدس سره مشهود است، این امضا روی برگ 19 از جزء دوم نیز تکرار شده است، پایان جزء اول یادداشت دیگری است از جعفر بن شیخ عبدعلى قرشی در سال 1233 در مشهد مقدس غروی، نیز یادداشت مطالعه محمد قرشی آل شیخ عبدعلى آل شیخ علی بن مسعود با تصریح به این که یادداشت تاریخ دار قبل را برادر کوچکش نگاشته است، روی برگ 87 عبدالعلی میرزا (معتمد الدوله) حاشیه ای زده بر نقل زجاجی «لعمري لقد كذب الزاعمون xx بأن القلوب تجاني القلوبا / فلو كان حقا كما يزعمون xx لما كان يشكو محب حبيبا.» و گفته: «و قريب من هذا المعنى ما قيل بالفارسية: غلط است آنکه گفته که بدل ره است دل را به دل من ز غصه خون شد دل تو خبر ندارد. حرره معتمد الدوله [... متخلص ] عبدی»، مصحح، در آغاز نسخه نیز چند یادداشت تاریخی جالب وجود دارد: 1- یادداشت فرهاد میرزا بدین عبارت: «هو، این کتاب امالی زجاج را حضرت؟ مستطاب اعتضاد السلطنه وزیر علوم دام اقبال العالی بمن تعارف کرده اند. و كان ذلك في يوم الاثنين خمسة ايام خلون من شهر ذي الحجة الحرام سنه 1289 هجری، و انا العبد العاصی فرهاد بن ولیعهد طاب ثراه في دارالخلافه طهران صانها الله عن الحدثان، جزء اول در صفحه 69 تمام شده که تاریخ کتابت کاتب سنه 584 هجری است. 2-ذیل یادداشت سابق چنین آمده: «این خط از مرحوم پدر ستوده سیر و الاگهر بزرگوارم طاب ثراه و اسكنه في بحابح الجنان مرحوم مبرور معتمد الدوله فرهاد میرزا ابن الوليعهد الأعظم اعلى الله مقامهما می باشد، و انا العبد عبد العلى المتخلص به عبدی الملقب بمعتمد الدوله. 3- معتمد الدوله ذيل آن مجددا نگاشته: «727 هفتصد و بیست و هفت سال است که این کتاب را نوشته اند و چقدر خوش نوشته شده و در آن زمان خط به این صحتی و امتیاز و قاعده خیلی غرابت دارد، عبدالعلی». 4- «جناب محمود خان ملک الشعراء و سلطان البلغاء و النظراء ابن محمد حسین خان عندلیب ملک الشعراء ابن فتحعلی خان صبا ملک الشعراء ابن فتحعلی خان صبا ملک الشعراء كاشانی در شب یک شنبه 13 رجب 1311، 29 درجه جدی ر طهران بعرض اسهال برحمت ایزدی پیوست. هیهات لا يأتي الزمان بمثله xx أن الزمان بمثله البخيل. اللهم اغفره بفضلک و سعة رحمتک بحق محمد و على و عترتها الطاهرین صلوات الله عليهم اجمعین آمین آمین». 5- «بسمه تعالى قد من الله على الاحقر ريحان الله بن جعفر الموسوي بانتقال هذا الكتاب العتيق المعتبر الذي هو من النفایس الثمينة في ربيع الأول سنه 1324» سپس مهر بیضوی وی با سجع «العبد ريحان الله

ص: 845

الموسوی» حک شده است. 6- «این کتاب شریف امالی زجاج را مرحوم مبرور اعتضاد السلطنه علیقلی میرزا ابن الخاقان فتحعلیشاه طاب ثراهما به پدر بزرگوارم مرحوم مبرور معتمد الدوله فرهاد میرزا ابن الملك الأعظم ولیعهد عباس میرزا نایب السلطنه بهادر خان طاب ثراهما تعارف نموده اند و بعد از فوت پدر بزرگوارم به ارث منتقل به این بنده گردیده چند روزی به عاریت نیز با ماست. حرره عبدالعلی میرزا معتمد الدوله المتخلص بعبدی ابن معتمدالدوله ابن الوليعهد طاب ثراهما» سپس مهر بیضوی « معتمدالدوله 1311» مشهود است. 7-ذیل یادداشت سابق معتمدالدوله افزوده: «در اول جزء ثانی از این کتاب مستطاب سرلوح لاجورد و طلائی خالص دارد که نهایت امتیاز و نفاست را دارد»؛ جلد: تیماج يشمی با تزئینات طلاکوب، 139گ، 21 سطر، اندازه: 21/8× 29/8سم [ف: 6541]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25131

خریداری از امرالله صفری؛ بی کا، بی تا [رایانه]

- الامالي في الوعظ > الجليس الصالح الكافي و الانيس الناصح الشافی

الأمالي في كلام الله / علوم قرآن / عربی

al-amālī fī kalām-il lāh

باقلانی، محمد بن طيب، 338-403 قمری

bāqellānī, mohammad ebn-e tayyeb (950-1013)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 389/3 -ف

نسخه اصل: اسماعیل صائب ش 428؛ خط: نسخ، كان احمد بن اسحق، تا: 27 ربیع الثانی 507ق، جا: شهر آذربانویی؛ 6گ (105- 111)، 13 سطر [فيلمها ف: 1-465]

الأمالي المطلقة / حديث / عربی

al-amali-l mutlaqa

قلقشندی، عبدالرحمن بن احمد، -871 قمری

qalqašandī, “abd-or-rahmān ebn-e ahmad (- 1467)

شامل سیزده «مجلس» از مجالس قلقشندی است که در جامع الازهر بر فرزندش محمد و جمعی از طلاب، حدیث املا کرده و خود این مجالس را نگاشته است. وی احادیث را به صورت مسند آورده و هر حدیثی را که از استادان خود شنیده، با ذکر سلسله سند، از استادش تا نخستین راوی حدیث، به تفصیل نقل می کند و پس از نقل حدیث، با سند خود، به تخرج حديث از کتاب های حدیث مشهور می پردازد و درباره سند و دلالت حدیث بحث می نماید و کیفیت حدیث از نظر صحت و ضعف را بیان می کند. تاریخ مجلس اول از این مجالس، سه شنبه 23 محرم 853 بوده، و مجلس دوازدهم در سه شنبه 12 ربیع الثانی 853 برگزار شده است.

آغاز: بسمله رب زدنی علماً قرأت على الشيخ المسند الأصيل أبي محمد عبدالله بن محمد أبي بكر الهيتمي رحمه الله و هو أول حديث قرأته و سمعته عليه ... ان رسول الله صل الله عليه و آله و سلم قال الراحمون يرحمهم الرحمن تبارک و تعالی ارحموا من في الأرض يرحمكم من في السماء هذا حديث حسن أخرجه احمد و الحميدي في مسنديهما.

انجام: ركعتين قبل صلاة الصبح هذا حديث صحيح أخرجه ابن حزيمة و الحاكم من طريق الليث و أخرجاه و الطبرانی ایضا اخرجه و النسائي من طريق أبي اسحق فوقع لنا عالية بثلاث درجات من الطريق الأخيرة و وقع عند الطبرانی.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1063 عکسی

آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی: شماره 3467؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 853ق؛ مصحح؛ در آن آمده: «مسودة الأمالي المطلقة من املاء الفقير إلى عفو ربه جل ذكره عبدالرحمن بن احمد القلقشندی الشافعی لطف الله تعالی به»؛ 36ص، 20سطر [عکسی ف: 3-132]

امالی المفيد و الصدوق (مختصر) / حديث / عربی

amāli-l mufīd wa-ș șadūq (muxtașar)

؟ حلی، علی بن حسن، ق8 قمری

hellī, 'alī ebn-e hasan (- 14c)

وابسته به: الامالی = المجالس = امالی صدوق؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381ق) الأمالي = المجالس؛ مفید، محمد بن محمد (336-413ق) اسانید روایات و تواريخ مجالس و خصوصیات تاریخی امالی شیخ مفید و شیخ صدوق، در این کتاب حذف شده و در هر روایتی فقط به نام راوی آخر با نام امام اكتفا شده است. در این مختصر روایت های امالی مفید در بخش اول و روایت های امالی صدوق در بخش دوم آمده و تغییری در ترتیب روایتها داده نشده است. در مقدمه این مجموعه آمده است: «و بعد فانی عزمت على الجمع بين أمالي الشيخ الأعظم المفيد محمد بن محمد بن النعمان و أمالي الشيخ الأعظم محمد بن بابویه عليهما الرحمة و الرضوان بحذف الأسانيد واذكر النبي أو الامام عليهما السلام الذي يروى عنه الخبر و ربما ذكرت بعض الرواة لتسهل على قارئها و مستمعها ....

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1600 و عکسی 1849 و عکسی 1850

آغاز: الحمدلله الذي انعم علينا بالايمان و هدانا إلى أحسن المذاهب و امتن الأديان و صلی الله على سيدنا محمد المبعوث بالفرقان؛ انجام: ثم نام على فراشه و کنت قائمة في صحن الدار مهموما محزونا ...، انجامه: «تمت أمالی شیخنا الأعظم الأزهد

ص: 846

الأعلم المفيد محمد بن محمد بن النعمان قدس الله سره بحذف الأسانيد على يد العبد الضعيف الفقير على بن حسن بن احمد بن ابراهيم بن مظاهر في ثانی عشری ذي القعدة الحرام من سنة خمس و خمسین و سبع مائة بالحلة السيفية بلد الجامعين عمرها الله بالصالحين من عباده و الحمدالله وحده وصلى الله على أطيب المرسلين سيدنا محمد النبي و آله الطاهرین غفر الله لكاتبها و لمن دعا له واوالده و المؤمنين و المؤمنات بالمغفرة والرضوان رب اختم بالخير»

نام مؤلف به استناد فهرست عکسی مرعشی 265/5 ذکر شد؛ خط: نسخ نازیبا، كا: علی بن حسن بن احمد بن ابراهيم بن مظاهر، تا: 12 ذیقعده 755ق (پایان بخش اول)، جا: حله؛ افتادگی: انجام؛ در یادداشتی روی برگ اول استظهار شده که نسخه حاضر نسخه اصل باشد و تاریخ 755 (که در پایان امالی مفید دیده می شود) تاریخ تأليف باشد. این استظهار به مورد و احتمال می رود که کاتب نسخه على بن حسن بن احمد بن ابراهيم بن مظاهر [زین الدین علی بن حسن بن احمد بن مظاهر حلی از دانشمندان سده هشتم و شاگرد فخر المحققين است (رک الحقائق الراهنة 136)] خود اختصار کننده باشد، محشی با نشانی «اسدالله»؛ تملك: على بن محمد بن علی الحسینی که از سید عیسی بن محمد خریده؟ مهر: «شمس العلماء» (بیضی)؛ جلد: تیماج سبز، 227گ، 25 سطر، اندازه: 15/5× 23 سم [ف: 4-401] و [عکسی ف: 2655 و 267]

الأمالي النحوية على المفضل الزمخشري = امالی ابن حاجب / نحو عربی

al-amāli-n naħwīya ‘ala-l mufaddal-iz zamaxšarī = amālī-ye ibn-i ḥājib

ابن حاجب، عثمان بن عمر، 570؟ -646 ؟ قمری

ebn-e hājeb, oʻsmān ebn-e ‘omar (1175-1249)

تعليقاتی است که بیشتر آنها بر مفصل زمخشری و یا کافیه خود اوست. دو بخش دارد: عنوانها در بخش نخستین «قال مملیا» در بیشتر جاها و «قال الشيخ عبد القاهر في شرح المقدمة التي و ضعها» در یکجا و «و قال ممليا معرضا على عبد القاهر» و «قال ممليا قول الحريري في الملحة» و «و سئل رحمه الله» و «قال قول ابن جنی» و «قال ممليا قول ابن الخشاب النحوی» و «قال الشيخ رحمه الله سالني بعض أهل العلم». در پایان این بخش آمده «و تحقق وجه امتناعه عقلا بما بينته و الله اعلم بالصواب فرغ من نسخ کتاب الامالی علی بن ابی بکر بن عمر في سلخ الشهر المبارک شوال سنة سبعمائة رحم الله لمن صنفه و لكاتبه و لمن نظر فيه و لمن دعا لهم برحمتك يا ارحم الراحمین». در آغاز بخش دوم آمده «و قال الشيخ ممليا بالقاهرة سنة ثلث عشرة على قوله تعالی انزل من السماء ماء ...». از عنوان های این بخش بر می آید که مؤلف در 613 و 614 در قاهره بوده است، و در 618 و 622 و 623 در شام می زیسته و این کتاب را املا می کرده است. در پایان این بخش آمده: «و اعلم أن هذا الدليل حسن الا انه على خلاف قول الجمهور من الأدباء و الله اعلم بالصواب، تم ما يتعلق بكتاب المفصل من الأمالي على يدي صاحبه على بن احمد الكرماني في منتصف ذي القعدة سنة سبعمائة حامدا مصليا مالكه و صاحبه محمد صادق الخطيب (با مهر: بنده آل محمد صادق)، سپس در 4 ص آمده، مسئلة غريبة نحوية فيها ثمانية و نيف و خمسون وجها تصنيف ابي القسم الحسين ابن الوليد بن النصر المعروف بابن العريف رحمه الله: أن الضارب الشاتم والده كان زید ایجوز أن ينتصب الضارب ... على مذهب المبرد والله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب «قال ابن الحاجب رحمه الله و قد سئل عن قول الشاعر في فتى على الطلاق بشهر قبل ما بعد قبله رمضان ... و ذلك في شعبان و هذه المسئلة منقولة من خطه هذه قاسم «لا» اعلم أن «لا» في الكلام على ثلثة اوجه ... و اما ان ينفي الاسم و هی اما عامله.» (دانش پژوه)

آغاز: بسمله. حمدله. قال الشيخ الإمام العلامة جمال الدين ابوعمرو بن الحاجب رحمه الله ممليا بدمشق سنة سبع عشر و ستمائة على قوله تعالی تقتالونهم او يسلمون للرفع فيه ...

انجام: و تحقق وجه امتناعه عقلا بما يتنبه والله اعلم بالصواب

چاپ: محقق: عدنان صالح مصطفی، دوحه، 1406ق، 337ص.

[فهرست دار الكتب (چاپ 1345 ق) ج 79/2؛ خدیویه ج 24/4؛ بغية الوعاة چاپ محمد ابو الفضل ابراهیم 134/2 -135؛ کشف الظنون 162]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6231

خط: نسخ، كا: علی بن ابی بکر بنم عمر، تا: 700ق؛ مهر: «عبده اسماعیل»؛ کاغذ: سمرقندی، 85، 17 سطر (8× 12)، قطع: بغلی، اندازه: 12×17سم [ف: 16-222]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1798/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز لبه دار [ف: 5-366]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 548/2

-طباطبائی آغاز: و ما تحته جميعا ...... و قال ایضا ممليا بدمشق سنة 623 قوله في المفضل الكلمه هي اللفظة الداله على معنی مفرد بالوضع ... ان قيل كيف يصح انقسامه إلى نفسه و إلى غيره فالجواب ان المنقسم المسمى لانفس اللفظ؛ انجام: فقلبوا الفتحه كسرة فانقلبت الواو ياء و الله اعلم بالصواب. تمت الأمالي المفرقه على المفصل و بالله التوفيق.

بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 50گ (21ر -71ر)، قطع: خشتی، اندازه: 14× 20 سم [ف: 22-253]

امالی و کشکول الادب / گوناگون عربی و فارسی

amālī va kaškūl-ol adab

حائری سنقری، محمد علی بن حسن علی، -1378

ص: 847

قمری

hā'erī sonqorī, mohammad ‘alī ebn-e hasan ‘alī (- 1959)

کشکولی است شامل فواید متفرقه از علوم مختلف همچون علم احجار و منطق و فقه و اصول و صرف و نحو و علم الحديث، تجوید، حروف و اعداد، تفسیر، علوم غریبه و گردآوری احادیث در موضوعات اخلاقی. در قسمت عطف نسخه به خط مؤلف نام کتاب به صورت فوق آمده ولی در صفحه اول بخط دیگر نام کتاب «امالي العلوم» ثبت شده است. از جمله مباحث کشکول بحث مفصلی است در قبح ریش تراشی و حرمت آن و بحث مبسوطی در رد ماديين.

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 782

آغاز: رساله ملحمة الحجر بسمله الحمد لله رب العالمين والعاقبة للمتقين ... اما بعد انتخابیست در جواهر نامه مشتمل بر 12 باب، باب اول در معرفت الماس باب دوم در معرفت یاقوت باب سیم در معرفت لعل ... درذکر تولد احجار وآن از لطافت انجم متولد است؛ انجام: فمن لم یشکر والديه لم يشكر الله وامر باتقاء الله وصلة الرحم فمن لم يصل رحمه لم يثق بالله عز وجل

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر ترنج، 194گ، 20 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف مخ: 1- 60]

- الامام > معرفة الامام

الامام / کیمیا / عربی

al-imām

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3467/51

آغاز: بسمله. حمدله. و صلواته على سيدنا محمد ... و کتابی هذا قد ذكرت فيه شرح النحاس وحده فنقول؛ انجام: يخرج في الروباس سبعون فضة

مقاله شصت و هشتم است؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یک لائی قرمز، 2گ (76ر -77ر)، اندازه: 15/6× 23/2 سم [ف: 6-452]

امام ابی عیسی الترمذی / تراجم / عربی

imām abī (īsā at-tirmidi

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27371

کا: احمد شاهرودی، تا: 977قب؛ خریداری از رضا غیبی [رایانه]

الامام الثاني عشر / کلام و اعتقادات / عربی

al-imām-ut tānī ašar

حسینی شهشهانی، محمد بن عبد الصمد، -1287 قمری

hoseynī šahšahānī, mohammad ebn-e 'abd-os-samad ( 1870)

آیات و احادیث مربوط به حضرت حجت (عليه السّلام) در چند «باب» و هر کدام در چند فصل» گرد آورده شده است. احادیث با ذکر مصدر و سند آمده و توضیحات مؤلف پس از احادیث با عناوین بیان» ذکر می شود. این کتاب جامع آیاتی است که درباره حضرت مهدی تأویل شده و روایات بسیاری که درباره آن حضرت نقل شده و مجموعه مفید و ارزنده ای است در موضوع خود و انتساب آن به شهشهانی بنا به نوشته روی برگ اول همین نسخه است و از جهت خط و کاغذ و جلد شبیه به کتاب های وی می باشد که دیده شده است. فهرست «باب»هایی که عناوین آنها در این نسخه آمده چنین است: 1. اثبات امامته (عليه السّلام)؛ 2. وجوده (عليه السّلام)؛ 3. فيمن رآه (عليه السّلام)؛ 4. ذكر السفراء الأربعة؛ 5. في انه الابدله من غيبته؛ 7. الاخبار الدلالة على أن له غيبتان؛ 8 في جملة من أوصافه و سيرته.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4860

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... كتاب في الامام الثاني عشر القائم المهدي عليه الصلاة و السلام و فيه أبواب؛ انجام: و لعل الصحيح الحسني مكان الحسين عليه السلام في جميع ما تقدم

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج نیلی، 228 گ، 24 سطر، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 13-48]

الامام الحجة (قصيدة في) / شعر / عربی

al-imām-ul hujja (qaşīdat-un fî)

دو بیتی هایی است مختلف الوزن و اللفظ با ردیف یاء و الف، در علائم ظهور حضرت حجة بن الحسن (عليه السّلام) و بعضی معجزات و کرامات و نشانه های آن حضرت و داستان بعضی از افرادی که خدمت وی رسیده اند.

مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 99

آغاز: و ينزل المسيح من السماء العلى xx بسطح بیت الله من سلم بالسفلي / ينزل عليه السلام بخضرنا بالهدی xx إلياسنا انهم نقيا

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تاریخ 1261 در حاشیه صفحه ای دیده می شود، سطرها چلیپا، با توضیحاتی به فارسی بین سطرها یا در حواشی، مجدول؛ 156 گ، 8 سطر، اندازه: 10× 20 سم [ف: -73]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2429

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-37]

ص: 848

امامان صعده و صنعا / تراجم اردو

emāmān-e sa'de va san‘ā

عرشی حیدر آبادی، ابوالمحامد، ق14 قمری

Caršī heydar-ābādī, ab-ol-mahāmed (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11954/1

خط: نستعلیق هندی، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14 [مختصر ف: 81]

- الامامة > مسائل في الامامة في خمسة اصول

- الامامة > جوابات المسائل الجارودية و الزيدية

- الامامة > معارج الاصول

- الامامة > اجوبة مسائل في الامامة

- الامامة > جامع العبارات في الخلافة و الوصاية و الولاية

- امامت > کامل بهائی

- امامت > اصول دین

- امامت و اثبات امامت

- امامت > بدیعیه

- امامت > يوحنائيه

الإمامة = دلائل الامامة = نوادر المعجزات في مناقب الائمة الهداة / کلام و اعتقادات / عربی

al-imāma = dalā'il-ul imāma = nawādir-ul mu'jizāt fī manāqib-il a’immat-il huda

طبری آملی، محمد بن جریر، ق 5 قمری

tabarī āmolī, mohammad ebn-e jarīt (- 11c)

کتابی است در احوال و معجزات معصومان که از حضرت فاطمه (سلام الله عليها) آغاز می کند سپس به امام حسن تا امام قائم ادامه می یابد. این کتاب به محمد بن جریر بن رستم طبری آملی نسبت داده شده است. نخستین کسی که آن را بدین نسبت خواند على ابن طاوس است (589-664) که در تألیفات خود از نسخه ای از آن نقل می کند که بر خلاف نسخه های کنونی نام مؤلف را در آغاز داشته است و مطالبی دیگر نیز از آن نقل می کند که نسخه های امروزین آنها را ندارد. سپس سید هاشم توبلی بحرینی (1107) است که از این کتاب به عنوان «الامامة» نقل می کند. چون کسی که این کتاب به او منسوب است، هم نام طبری تاریخ نگار بزرگ (224-310ه) است و در عین حال روایت هایی در آن است که از استادان شیخ طوسی (385-460) و نجاشی (-450) نقل شده است و مؤلف را در قرن پنجم نشان می دهد و نیز روایاتی در بر دارد که مؤلف را در قرن سوم نشان میدهد. از این روی در الذریعه (ج8ص 241-247) به چند محمد بن جریر طبری قائل شدند و مؤلف این کتاب را معاصر طوسی شمردند و نظریه ای را که این «دلائل الامامة» را از تألیفات قرن هفتم می شمرد باطل می دانند. این کتاب مرتب بر دیباچه و 13 «باب»است. دیباچه در بیان لزوم حجت است. در مقدمه سبب تأليف را چنین آورده و کتاب را چنین توصیف نموده است: «و اختاروا ائمتهم بعد النبي (صلّي الله عليه و آله) و عدلوا عن من نصبه الله و رسوله و قالوا اليهم بمشاكلتهم اياهم في النقص و قلة الفهم لينالوا من دنياهم و لما رجوهم من الارتقاء الى درجتهم الدنياویه بعدهم و احلوهم عندهم محل الائمة الطاهرين المعصومين الكاملين القادرين الذين فصلت (كذا) اليهم الامامة بالنصوصات انكروا معجزات الائمة في شريعة نبينا (صلّي الله عليه و آله) خصوصاً لئلا يطالب احدهم باقامة معجزات و اظهار برهان و دلیل و ارادوا اطفاء نورالله بافواههم و ابی الله الا ان يتم نوره ولو كره المشركون فلما وجدت ذلک كذلك حاولت ان اؤلف مما اظهروه من المعجزات و اقاموه من الدلايل و البراهين مما سمعته و قرأته في كتاب مقصور علی ذکر المعجزات و البراهين ليسهل حفظها و بلوغ ما اوردته فيها من احادیث عجيبه هايله مهوله فانها من المشكلات التي يتهافت فيها العقول لكونها من المعضلات لا يحتمله الا مؤمن امتحن الله قلبه اللايمان و جمعت من کتب شتی من مناقبهم و علومهم و احتجاجاتهم التي لا تستغني عنها الطالب للحق و الراغب فيه زلفه الى الله و ابتغاء لمرضاته و تقربا إلى صاحب الحضرة العليه الأمامية المرتضویه صلوات الله على مشرفها».

آغاز: الحمدلله الذي نور قلوبنا بهداية محمد و شرح صدورنا بولاية على ... اما بعد فان الله سبحانه و تعالى لما ابدء العالم و ذرا الناس و بسط لهم ارزاقهم ...

انجام: يا مفضل انت و أربعة و أربعون رجلاً تحشرون مع القائم عليه السلام و انت على يمين القائم عليه السلام.

چاپ: نجف، مطبعة الحيدرية، 325ص، 1946 و 1963م.

[سزگین 540/1 ؛ لسان الميزان 1030/5 ؛ معجم المؤلفين 146/9]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1631/2

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه امام جمعه زنجان؛ خط: نسخ، كا: كمال الدین حسین بن محمد بن عماد حسینی استر آبادی، تا: با تاریخ 958ق؛ افتادگی: انجام؛ 30ص (559-628) [عکسی ف: 5-67]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8149/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ولی بن محمد، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی با برگردان، 37گ (206پ -242پ)، 23 سطر، اندازه: 19×29/5سم [ف: 3-190]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5138/152

آغاز: حدثنا ابو الحسين بن محمد بن هرون بن موسی التلعکبری قال حدثنا عن المفضل بن عمر الجعفی عن جابر الجعفی عن سعيد بن المسيب قال لما قتل الحسين بن على و رد نعيه الى المدينة و ورد الاخبار ... قال فخرج عبد الله بن عمر الخطاب صارخا من داره الاطما وجهه شاقا جيبه؛ انجام: تمت كتابة العهد در بلدة دار

ص: 849

المومنین حیدر آباد حسب الحكم نواب علامی فهامی شیخ الاسلامی صاحب مجموعه سواد اعظم بجهت تذکر خاطر شريف مرقوم شد و انا العبد الراجي الى رحمة ربه الغني محمد رضا بن مالك الأشترى النخعى القزويني الاخباري و كان ذلك في أواخر شهر رجب من شهور سنة 1057 راقمه محمد رضا بن مالک الاشترى

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن مالك الأشترى النخعى القزوینی الأخباری، تا: رجب 1057ق، 2گ [ف: 15-209]

4. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 96

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 74گ، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف:-322]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3651-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-210]

5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3960/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: علوان یاسین، تا: قرن 13؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه ضیاء الدین نوری (بیضی)؛ 49گ (1پ -49ر)، 19 سطر، اندازه: 15× 20/5 سم [محدث ارموی مخ: 3-1632]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1923

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حاج صادق، تا: 2 ذیقعده 1262ق؛ واقف: فهرستی، در تیر 1310؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 72گ، 15 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 5-145]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7655

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1262ق [الفبائی:-252]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33321

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: ابو محمد حسن بن علی غفاری، تا: 28 ربیع الثانی 1308ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز تیره، 39گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 ×22سم [اهدائی ف: 2 اخبار 2-778]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2974

آغاز: القاضی ابوبکر محمد بن عمر الجعابي قال أخبرنا ابوعبدالله محمد بن العباس بن محمد بن ابی محمد يحيى بن المبارک اليزيدي

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ تملک: حسن بن مهدی الطباطبائی؛ مهر: «حسن الطباطبائی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز، 160گ، 25 سطر، اندازه: 21× 31 سم [ف: 8-153]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1996/4

نسخه جای گفتگو چهار بخش اول «دلائل الامامة» را در بر دارد که در نسخه چاپ نجف برابر ص 1 تا 93 است: الف- اخبار الزهراء فاطمة (سلام الله عليها) گ 85 تا 108 برابر ص 1 تا 85 چاپ نجف این نسخه یک صفحه آغازین را بیش از چاپ نجف دارد یعنی نسخه چاپی ناقص است، ب اخبار الحسن (عليه السّلام)، ج-اخبار الحسين (عليه السّلام)، د-اخبار على ابن الحسين (عليه السّلام)؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی رنگارنگ، جلد: تیماج قهوه ای یک لا لت آخر ضربی به سه ترنج ته تیماج زرد، ابعاد متن: 9× 17، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 11-42]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 523

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن صالح غروی، بی تا، جا: طوس؛ دارای علامت «بلغ قبالا»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 69گ، 17 سطر (9× 12)، اندازه: 13× 18 سم [ف: 5-1539]

الإمامة (ارجوزة) / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma (urjūza)

قاسمی، حميدان بن یحیی، ق6 قمری

qāsemī, hamīdān ebn-e yahyā (- 12c)

در این ارجوزه که دویست و بیست بیت می باشد، اعتقاد زیدیها در موضوع امامت و ادله بر آن و جلالت شأن ائمه، بررسی شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7407/8

آغاز: أحمده حمد امریء موحد xx مقدس منزه ممجد / مستمسک في دينه بأحمد xx و بالوصی ذي التقى و السؤدد؛ انجام: و علم عليهم مع النبي xx اسنى الصلاة و السلام الأطيب خط: نسخ، كا: حسین بن قاسم بن حسين الداعی، تا: 1336ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (133پ -137پ)، اندازه: 17× 25 سم [ف: 19-206]

الامامة = النصيرية في الامامة = بحث در امامت = الوجيزه النصيرية / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma = an-naşīrīyya fi-l imāma = bahs dar emāmat = al-wajīzat-un nașīrīya

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201 -1274)

اهدا به: مجدالدين شهاب الاسلام علی بن نام آور

وجيزه ای است کاملا کلامی در امامت که به خواهش على بن ناما مور یا نام آورد تألیف فرموده و نویسنده در ضمن از قلت بضاعت علمی و عدم مهارت خود نالیده و از خوانندگان در قبال زلت ها و لغزش های خود تقاضای بخشش کرده است. مشتمل بر 3 «فصل»: 1. ينبغي أن يعلم أن لكل مسئلة موضعا معلوما من العلم ... 2. ثم اعلم ان الكلام في الأمامه مبني على خمس مسائل ... و تلك الكلمات: ما، و هل، ولم، و كيف، و من؛ 3. غيبة الامام

ص: 850

الثاني عشر و طول مدته. فصل دوم طولانی تر و مهمترین قسمت رساله است که در پنج مسئله خلاصه شده، بدین ترتیب: مطلب ما، مطلب هل، مطلب لم، مطلب کیف و مطلب من. مقصود از طرح و حل این سؤالات بحث درباره ماهیت امام، آیا امام باید در هر زمانی باشد یا خیر، علت وجود امام، کیفیت و صفات لازمه در امام، و چگونگی تعیین شخص امام است. مدرس رضوی گفته که این رساله به فارسی ترجمه شده و عکس آن در دانشگاه تهران است. ولی در فهارس نسخه های عکسی دانشگاه یافت نشد.

آغاز: الحمدلله واسع الرحمة و سابغ النعمة و الصلاة على محمد شافع الأمة و كاشف الغمة و آله أولى العصمة و ذوى الحكمة و بعد، فقد التمس منی من هو أوحد زمانه و أفضل أقرانه ... على بن ناماور ... تحرير رسالة وجيزة في معرفة الركن الثالث من أصول الدين و هو الكلام في إمامة الأئمة الطاهرين عليهم السلام بحسب ما يقتضيه الأنظار و يرتضيه العقول دون ما استفيد من المسموع و المنقول و ذلك بحسب ظنه

انجام: و أما سبب غيبته فلا يجوز أن يكون من الله و لا منه كما عرفت فيكون من المكلفين و هو الخوف الغالب و عدم التمكين و الظهور يجب عند زوال السبب إذا وفينا بما.. فلنقطع الكلام حامدين الله تعالى على آلائه مصلين على محمد سيد انبيائه مسلمين على خير اوليائه و اصفيائه داعين لجميع المؤمنين و المؤمنات ملتمسين من الناظر فيه اصلاح خلل وقع نظره عليه مستغفرین جميع ما كره الله و هو حسبنا و نعم المعين و الحمد لله رب العالمين.

چاپ: این کتاب در 1335 خ. در یادبود هفتصدمین سال خواجه به کوشش محمد تقی دانش پژوه چاپ شده است.

[الذريعة 336/2 ؛ ریحانة الادب 179/2 ؛ احوال و آثار خواجه نصیر 298]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4013/12

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف در فهرست نیامده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 5 صفر 685ق؛ کاغذ: سمرقندی،، 73پ -78ر، 21 سطر [ف: 11-18]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3899/3 -ف

نسخه اصل: الهيات مشهد 568 [در فهرست الهيات مشهد چنین رساله ای در این مجموعه معرفی نشده است ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 762ق [فیلمها ف: 2-277]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3459/1

خط: نسخ، كا: شريف محمد شريف بن بابا جان حسینی مالک نسخه، تا: 12 رجب 972ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ(1-14)، 23سطر (4× 12)، اندازه: 10× 18سم [ف: 11-2466]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/14

خط: نستعلیق ریز، کا: نصیر الدین محمد رضوی شاگرد آقا حسین خوانساری، تا: قرن 11 کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون سرخ با لولا، 1گ (59پ -60پ)، 42 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 31سم [ف: 16-338]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1356/14

آغاز: برابر

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-170]

5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4681/13

آغاز و انجام: برابر خط شکسته نستعلیق، کا: محمد قاسم بن بهزاد، تا: قرن 11؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن زرد سیر، 2گ (36پ-38پ)، اندازه: 16/6× 25/2 سم [ف: 8-25]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5283/57

آغاز و انجام: برابر خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 3گ( 148پ - 150پ) [ف: 16-195]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/93

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اگ (367) [ف: 15-175]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12589/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ نشان وقف «وقفة عامة»، متن وقف نامه ای از «ابو الفضل» برای اولاد خود به سال 1271 در انجام کاغذ: شرقی، 2گ (7پ -8پ)، 43 سطر، اندازه: 15/5 ×29 سم [ف: 31-676]

9. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 237/29

بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [ نشریه: 6-694]

10. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 74/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 7گ، 21 سطر، اندازه: 8× 18سم [ف]

11. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 1187/65

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سر لوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 5گ (282-286)، 24 سطر (10× 20 )، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف:-1479]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10882/3

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: زین العابدین بن شاہ محمد استر آبادی، تا: 1006ق؛ کاغذ: شرقی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 5گ (22ر-27ر)، 19 سطر، اندازه: 11× 19 سم [ف: 27-302]

13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 552

آغاز: برابر؛ انجام: هو الخوف الغالب و عدم التمكن و الظهور يجب عند زوال السبب

خط: نستعلیق، کا: شاه محمد بن زین العابدین، تا: جمادی الثانی 1042ق؛ مذيل بمقاله از خواجه در عقاید مجالس المؤمنین؛ واقف: فهرستی؛ 7گ، 22 سطر، اندازه: 14× 24سم [ف: 4-111]

ص: 851

14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3/ 1340

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: شفيع بن مرحوم محمود الجنابذی، تا: جمعه 20 صفر 1043ق؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 211گ، 15 سطر (7×15/5)، اندازه: 13/5× 23 سم [ف: 3-402]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1219

آغاز: قال المولى الامام المحقق المكمل.. انجام: برابر

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: 1046ق؛ اولین صفحه نسخه نابجا در جای دیگر یعنی (صفحه 502) از مجموعه صحافی شده و شماره گذاری صفحات مجموعه نیز بر طبق همین صحافی غلط انجام یافته است؛ کاغذ: فرنگی نازک و کهنه، جلد: تیماج مشکی، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 12/5 ×25 سم [ف: 4-153]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 255/25

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الحميد بن محمد مقیم خطیب عبدالعظیمی، تا: 17 ربیع الثانی 1056ق، کاغذ: شرقی نخودی، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 9گ (191-1200)، 23 سطر، اندازه: 13× 25/5 سم [ف: 1-287]

17. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1830/11

آغاز و انجام: برابر کا: محمد میر حسین استرابادی، تا: 1058ق؛ جلد: تیماج قرمز، 11ص (42-52)، قطع: رقعی مستطیل، اندازه: 10/5×18/5 سم [ف: [461-9

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14709/16

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: اسحاق بن نوروز شولستانی، تا: 1059ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 4گ (193پ - 196ر)، 23 سطر، اندازه: 12× 17/5 سم [ف: 37-245]

19. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 70/1 – د

خط: نسخ، كا: ابوطالب بن محمد هاشم بن عبدالله بن رحمة الله حسینی نجفی فعال، تا: سه شنبه 21 محرم 1072ق؛ از روی نسخه خوانده شده بر شیخ مقداد سیوری و دارای اجازه قرائت از همو به خط او در 11 رجب 825 برای خود نوشته و با همان نسخه و نسخه دیگر مقابله کرده؛ کاغذ: سمرقندی فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 249گ، اندازه: 13×17/5 سم [ف: 1-33]

20. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:

2611/19 نسخه اصل: کتابخانه مرتضوی - مشهد مقدس؛ خط: نسخ، كان عزیز الله بن عبدالعلی فراهانی، تا: با تاریخ 1074ق؛ 14 ص (121- 134) [عکسی ف: 7-207]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض6123

خط: مختلف، بی کا، تا: 1094ق [الفبائی:-66]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22516

آغاز: بسمله حمد له قال الشيخ ابو جعفر محمد بن علی؛ انجام: في ذلک و رسم لهم المرسوم و نهاهم عن القبايح

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

23. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 23846

آغاز: بسمله الحمدلله و بعد فقال المحقق ؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

24. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 293/39

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 4گ (121پ -124پ)، 24 سطر (12/5×18/5 )، اندازه: 18/5× 24سم [ف:-201]

25. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6853/23 - 35/33

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 11 ربیع الاول 1102ق؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج دورو، 4 گ، 25 سطر، اندازه: 15/5× 29 سم [ف: 1-491]

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/ 280

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 18 جمادی الثانی 1182ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای، عطف تیماج تریاکی یک لا پیاضی، 30 سطر (7× 15)، اندازه: 8× 17 سم [سنا: ف: 1-138]

27. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8596/4

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن محمد زکی اصفهانی، تا: میانه های شوال 1182ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 12گ (100پ-111ر)، 5 سطر (5× 10)، قطع: بغلی [ف: 169-17]

28. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 966/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ چلیپا، بی کا، تا: آخر ذیحجه 1232ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 8گ (2پ -10پ)، 12 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-231]

29. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 408/5

آغاز و انجام: برابر كاتب: عبدالرحيم بن عزیز دونایی نوری، تا: 1235ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 16× 22 سم [ف:-227]

30. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5911/13

بی کا، تا: 1243ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 14ص (143-157)، 18 سطر (8× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 14× 20 سم [ف: 16-148]

31. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 77/21

آغاز: برابر ؛ انجام: داعين لجميع المؤمنين و المؤمنات ملتمس من الناظرين فيه اصلاح و خلل و هو حسبی خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم حسینی تفریشی، تا: 1263ق؛ جلد: چرم سبز، 2گ (68ر -69پ)، 33 سطر، اندازه:21/5 × 34/5سم [مؤید: 3- 630]

32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4786/2

ص: 852

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 9گ (122 - 30ر)، 16 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 12- 351]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض9646

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد على، تا: 1296 ق [الفبائی:-66]

34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15202/2

خط: نستعلیق، كان محمد بن أبي القاسم بن محمد بن عبدالله بن محمد رفیع بن اسمعيل بن محمد مهدی بن میر شاهمير ملقب بشهاب الدین حسینی، تا: پنج شنبه 20 ربیع الثانی 1297ق؛ مصحح، محشی، در پایان، اشعاری از جامی و صدقی آمده؛ کاغذ: فرنگی، 4گ (78-81)، 25 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: [599-38

35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12337/1

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: شیخ محمد باقر بهاری همدانی، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (1-10)، 16 سطر، اندازه: 6× 11سم [ف: [223-31

36. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4655/23

آغاز: برابر؛ انجام: و ملتمسين من الناظر فيه اصلاح خلل يقع نظره عليه.. خط نستعلیق، کا: کرمعلی خراسانی، بی تا؛ کاغذ: فستقی آبی، 3گ (154ر-156پ)، 22 سطر، اندازه:14/6 ×18/5 سم [ف: 7-459]

37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16913/70

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا [ف: 47-]

38. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 232

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 4 گ، 25 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف:-142]

39. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 17/25

بی کا، بی تا [نشریه: 5-273]

40. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/27

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، همانند شماره 255 همین کتابخانه؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (196-200ر)، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-202]

41. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 7437/3

بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 16گ (23-138)، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 3-190]

42. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 551

آغاز: پس از تسمیه: هذه رسالة في الامام تصنيف مولى السعيد؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بطور چلیپا، مجدول، مذهب؛ واقف: نائینی؛ 2گ، اندازه: 26× 43 سم [ف: 4-111]

43. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14292/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی، قهوه ای عطف و گوشه گالینگور مشکی، 21گ (9ر - 30ر)، 17 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 38-417]

44. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 536/2 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای حاشیه و عطف و اندرون جلد تیماج به رنگ قرمز، 7گ (20پ۔ 27ر)، قطع: رقعی، اندازه: 10×19 سم [ف: 22-244]

45. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8/29 خوئی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، بیتا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد رنگ، 377ص (1-377)، 23 سطر، قطع: وزیری باریک، اندازه: 13/3× 26/2 سم [ف: 7-18]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

طبری، حسن بن علی، ق7 قمری

tabarī, hasan ebn-e ‘alī (- 13c)

مترجم: واعظ کاشانی، محمد حسن ق 14 قمری

وابسته به: کامل بهائی = کامل السقيفه؛ طبری، حسن بن علی (-7) متن از عماد الدين حسن فرزند علی طبری مازندرانی همروز گار خواجه طوسی (د: 672 /1273م) که کتابی در امامت به نام «کامل بهائی» به دستور بهاء الدين محمد (الذریعه) نگاشته است. تحریر آن از واعظ کاشانی، رضی الدین عبدالملک شمس الدین اسحاق فرزند فتحان واعظ قمی کاشانی که می گوید این کتاب کامل بهائی) میان شیعیان متداول بود ولی چون بیشتر کتاب و روایت هایش عربی بود، آن را به فارسی ترجمه کرده و ضمیمه متن گردانیده و دیباچه ای بر آن افزوده است. پس این ویرایش در بر گیرنده متن کار طبری از دیباچه تا پایان و ویرایش واعظ کاشانی، در پایان حدیث ششم از یک مراسم عروسی یاد می کند: مصنف این کتاب حسن بن علی بن محمد بن الحسن الطبرى المازندرانی می گوید، در 673 در شهر اصفهان در عشر محرم روز دهم، به وقت زوال ... که به عروسی می خرامیدند. (احمد منزوی)

آغاز: سبحان یکی پادشاهی که بساط عظمت او در اوهام انس وجان نگنجد که ولا يحيطون به علمائ کیفیت و کمیت در عتبه جلال او موهوم و ممکن نباشد ... حمدنا معدود و ثناء نا محدود مرواجب الوجود مطلقی است که مبدع بدایع

[الذريعة 252/17 ؛ فهرستواره منزوی 127/9 ]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 841/2

آغاز: يعصمک من الناس وقوله تعالی فمن يتوكل على الله ... و امثال آن و دلیل دیگر بر آنکه رسول (صلّي الله عليه و آله) از ایشان خائف بود و

ص: 853

صلاح نبود و قتل وايذاء ایشان که هر یک، انجام: بعد از نماز صلوات دهند بر محمد (صلّي الله عليه و آله) و بر اولاد او علیهم السلام من يومنا هذا إلى يوم الدين صلوة تعصم ظهور الملحدين و ترغم انوف الجاهدين .. و ملاء السموات والارضين برحمتك يا ارحم الراحمين.

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن آقا رضا زوارئی، تا: سه شنبه 5 صفر 1020ق؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف میشن قهوه ئی،، 18 و 17 سطر (4×13/5)، اندازه: 8× 19 سم [ف: 3-1141]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 868

آغاز: برابر؛ انجام: فان أذن لكم في وقتى الى حبيبه فادفنونی وان لم يؤذن لكم فاتوني الى مقابر المسلمين و خلافت او دو سال و سه ماه و بیست و دو روز بود بعد از آن به عمر انتقال یافت

خط: نسخ، كا: محمد على بن يعقوب، تا: پنج شنبه رجب 1210ق؛ در این نسخه و در مقدم نام عبدالملک ... واعظ قمی کاشانی به عنوان مترجم كتاب ذکر شده است. بر بالای صفحه اول نسخه عنوان «مناقب الطالبين» آمده است؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 136 گ، مختلف السطر، اندازه: 18× 22سم [ف مخ: 1-205]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

علوی حسینی، محمد بن مکارم، ق7 قمری

aʻlavī hoseynī, mohammad ebn-e makārem (- 13c)

تاریخ تأليف: 649ق رساله کوتاهی در اثبات امامت و افضیلت حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) به صورت پرسش و پاسخ بین مؤلف و یکی از دانشمندان اهل سنت.

آغاز: سپاس و ستایش آن خدای را که از مکحله عنایت بمیل حمایت سرمه هدایت در دیده دوستان کشید تا رمد جهالت و سیل ضلالت از طبقه حدقه ایشان دامن در کشید حديقه حقیقت ایشان که آن را اول می خوانند به اصناف الطاف مترتب گردانید انجام: هفتم عظیم ترین ایشانی بنزدیک خدای تعالی در روز قیامت از روی افزونی و مرتبت.

چاپ: با تصحيح طيار مراغه ای، میراث اسلامی، دفتر دوم، بكوشش رسول جعفریان، ص 508-526

[فهرستواره منزوی 128/9]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2358/1

آغاز: برابر؛ انجام: و مرگ دجال به دست عیسی باشد به فرمان خدای عزوجل و صلی الله على خير خلقه محمد و آله اجمعین.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج يك لا مشکی، 12 سطر، اندازه: 10/5×14/5 سم [ف: 5- 705]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3008/12 حاشیه

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: ابوالحسن بهاری، تا: دوشنبه صفر 1045 تا 9 رجب 1049ق؛ جلد: تیماج مشکی، 5گ (230پ -234ر در هامش)، 25 سطر، اندازه: 22× 34 سم [ف: 8-190]

الإمامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

یمنی، احمد بن یحیی، 775-840 قمری

yamanī, ahmad ebn-e yahyā (1374-1437)

رساله کوتاهی است در خصوص امامت از دیدگاه علمای فرقه های گوناگون اسلامی و با عناوین «مسألة مسألة» نگارش یافته، و مباحثی در امر به معروف و نهی از منکر و حكم دارالاسلام و الكفر، بدان افزوده گردیده است.

چاپ: در مقدمة البحر الزخار مؤلف، به چاپ رسیده است.

[اعلام المؤلفين الزيدية، عبد السلام بن عباس: 206-213؛ البحر الزخار، صنعاء، 1409 ه_، مقدمه: 91]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13038/7

آغاز: مسئلة لا تجب عقلا الإمامية: بل تجب لكونها لطفا، قلنا: لا طريق إلى اللطف الخاص إلا السمع و العام كالمعرفة؛ انجام: قبل ودار البغاة و الخوارج، لنا قوله صللم، لا يحل لعين ترى الله يعصى فتطرف حتى تغير أو تنتقل.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 4 گ (23پ۔ 26ر)، 25 سطر، اندازه: 13/5× 20/5سم [ف: 33-86]

الامامة = المبسوط في الأمامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imama = al-mabsut fi-1 imama

جزایری، عبدالنبی بن سعد، -1021 قمری

jazāyerī, 'abd-on-nabī ebn-e sa'd (- 1613)

تاريخ تأليف: شب پنج شنبه 25 جمادى الأول 1013ق؛ محل تأليف: کربلا

این کتاب از مؤلفات معتبر در امامت و مشتمل بر نقد و نقض و احتجاج است. در چند «مقام»: 1. في مطلب ما في انه ما المراد من الامامة؛ 2. في مطلب هل المركبة في أن الإمامة واجبة ام لا، 3. في مطلب كيف، في بيان اوصاف الامام و شرائط الامامة؛ 4. في مطلب من، في بيان تعیین مصداق الأمام. خلاصه مقصود بیان: ماهیت امامت، انگیزه لزوم امامت، صفات امام، تعیین امام پس از پیغمبر (صلّي الله عليه و آله).

آغاز: الحمدلله المانح للمعارف الخفية و الحافظ من رذائل العقائد الردية و نصلی على المنزهين من العيوب الخلقية و الخلقية ...

چاپ: نجف، المطبعة الحيدرية، 1954م، 206ص

ص: 854

[الذریعه 329/2 و 111/11 با عنوان رسالة في الامامة و 53/19 شماره 280 با عنوان المبسوط في الامامة؛ معجم المؤلفين 200/6 ؛ معجم المطبوعات النجفية 298؛ فهرست عربی مشار 782]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7445

آغاز: برابر؛ انجام: و يفضحه في سره وعلانيته بمحمد و ذریته عليهم اکمل صلواته و اشرف تحياته

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، پنداشته شده که نسخه به خط مؤلف است؛ کاغذ: آهار مهره نباتی، جلد: تیماج، 190گ، 15 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 11-37]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2470

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه در نجف اشرف؛ خط: نسخ، كا: محمد جواد بن على بن كاظم بن جعفر بن حسین بن محمد بن احمد بن اسماعیل بن مؤلف عبدالنبی بن سعد الدين نجفی اسدی مشهور به جزائری، تا: دوشنبه 27 ربیع الاول 1359ق؛ مصحح؛ یادداشتی در این که نسخه حاضر از نسخه ای به خط سعد بن على بحرانی نگاشته شده و یادداشت تصحیحی که در پایان آن نسخه بوده دیده می شود؛ 191ص [عکسی ف: 7-80]

الامامة / شرح حديث / عربی

al-imāma

روغنی قزوینی، محمد صالح بن محمد باقر، -1075 قمری

rūqanī qazvīnī, mohammad sāleh ebn-e mohammad baqer (- 1665)

مؤلف می خواست کتابی در امامت بنویسد بدین منظور مواضعی از نهج البلاغه را که درباره امامت بود، انتخاب و شرح نموده است. ترجمه و شرح نهج البلاغه از همین مؤلف به چاپ رسیده است.

[الذريعة 327/2]

قم: طبسی؛ شماره نسخه: 361

آغاز: بسمله الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله ... و بعد يقول المحتاج الى رحمة ربه الغني محمد صالح بن حاجی تاجر الغروی استخرت الله تعالى في تحرير كتاب في مقالة الامامة و ابانة المذهب الحق فيها؛ انجام: و قد كانت الصحابة يراجع رسول الله صلى الله عليه و آله في الأمور و تساله عما تسبهم عليها

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 133گ، 22 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف مخ: 1-60]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

حیدر على بن شيخ جمال الدین، ق 11 قمری

heydar ‘alī ebn-e šeyx jamāl-od-dīn (- 17c)

مقاله ای است در اثبات عصمت ائمه (عليهم السّلام).

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5910

آغاز: پس از تسمیه و تحمید و نام مؤلف: يا اخوان الدين و السالكين في مناهج اليقين أن الذي حبانی الله تعالی به من معرفته اصول الدین سیما بحث الإمامة التي هي عقيده كمل المحققين؛ انجام: كلما يكشف عن ذلك النصوص المتواترة الواردة عنهم صلوات الله عليهم اجمعين

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ پس از این ضمن 9 صفحه فوائدی است متفرقه که احتمال می رود از مؤلف باشد؛ واقف: نائینی؛ 8گ، 31 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 4-111]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

فانی شیرازی دهدار، محمد بن محمود، 947-1016 قمری

fānī šīrāzī dehdār, mohammad ebn-e mahmūd (1541 1608)

آغاز: بسمله. از عدم نمودار محمد دهدار بجانب خلف ذریه طاهره امدالله تعالى بتوفيقه که چون مبالغة و تکرار در سؤال از معنی امامت و این که مراد بحسب حقیقت از امام کیست ... انجام: و يهدي من يشاء الى صراط المستقيم. و صلی الله على سیدنا محمد و آله و عترته اجمعين و الحمدلله رب العالمين .

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4749/18

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: طهماسب قلی، تا: 1057ق، جا: سورت هندوستان، تاریخ وفات خواجه محمد دهدار، خداشناسی یافته اند 1016 و در پایان نسخه آمده است: «به یک واسطه از خط مؤلف»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج یک لای قهوه ای، 6ص ( 165-160 )، اندازه: 12/5 ×22سم [ف: 13-136]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10819/15

خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: 1102ق، کاغذ: آهار مهره حنائی، جلد: تیماج عنابی لایی، 5 سطر، اندازه: 12×24/5سم [ف: 324-11]

3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3857/1 -ف

خط: نسخ، بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-271]

امامت = مناقب المعصومين / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat = manāqeb-ol maʻsūmīn

ص: 855

حسینی مشهدی، ابوالمفاخر بن محمد بديع، ق 11 قمری

hoseynī mashadī, abol-mafāxer ebn-e mohammad badī“ (- 17c)

تاریخ تأليف: 1093 ق در اثبات امامت امیر مومنان و فرزندان ایشان (عليهم السّلام) و نفی خلافت مدعیان جانشینی پیامبر (صلّي الله عليه و آله) با استناد به آیات و روایات فريقين در هشت «باب» و «خاتمه»: باب 1. وجوب وجود امام و تعیین او از جانب پروردگار، دارای چهار فصل؛ 2. اختلاف

مردم در تعیین امام و اثبات امامت امیر مومنان (عليه السّلام)؛ 3. ابطال نص بر امامت عباس و بیعت او با علی (عليه السّلام)؛ 4. ابطال نص بر امامت ابوبکر؛ 5. معایب و مثالب خلفا؛ 6. ذکر فضايل خلفا در منابع اهل سنت و پاسخ آنها؛ 7. بيان بطلان اجماع بر خلافت ابوبکر؛ 8 مطاعن معاویه و عایشه؛ خاتمه: در اثبات امامت سایر ائمه اطهار (عليهم السّلام).

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15743

آغاز: صدري و احلل عقدة من لسانی بمحمد خاتم الانبياء و المرسلین بعد از گزارش ستایش شامه جان را از روایح مدح فوایح و تحیت سروری تقویت توان بخشید؛ انجام: گمرهانرا حشر بیم فرست xx زهدان را بهر اقلیم فرست. اللهم اسعدنا بنيل خدمته ... تمت الرسالة على يد مؤلفه و الحمدلله سنة ثلث و تسعين بعد الالف من الهجرة النبوية

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 259 گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 26-107]

الإمامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

شروانی، محمد بن محمد، ق 11 قمری

šarvānī, mohammad ebn-e mohammad (- 17c)

تاریخ تألیف: 3 ربیع الثانی 1062ق

مؤلف گوید که رساله ای از سید شریف حسن بن قاسم به دستم رسید که در آن از امامت بر مذاق شیعه که گویا شیعه زیدی باشد به تفصیل سخن رانده و خواستم که در برخی از موارد آن به شیوه مذهب خویش نکاتی را یاد آور شوم.

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22448/1

آغاز: بسمله الحمدلله الذي رفع منار الدين بالائمة الهادین المهتدین و قطع دابر الملحد بحماية الذابين عنه الزابدین و هدانا بفضله إلى منهج الحق المبين ... و بعد فقد وقفت على الكتاب المشتمل على العجب العجاب الواصل من لدن السيد الشريف الحسيب النسيب ذي المجد الاثيل و الفضل الأنيل الحسن بن القاسم رفع الله به الدين قولا وفعلا و عامله بما هوله اهلا و حقق لنا به ... ففهمت عند ما تاملت مضمونه و وردت من مناهله عيونه فاجبت عمالا بد منه من الجواب؛ انجام: و هو يهدي السبيل و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته تم الجواب على يد الفقير محمد بن الشيخ محمد بن الصوفی محمد الشروانی ...

خط: نسخ، كا: محمد بن شیخ محمد ابن صوفی محمد شروانی شافعی، تا: 3 ربیع الثانی 1062ق؛ با نسخه اصل مقابله شده؛ جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 3گ، 25 سطر (11× 16)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 2-654]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

فندرسکی، ابوالقاسم بن حسین، ق 11 قمری

fendereskī, ab-ol-qāsem ebn-e hoseyn (- 17c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14637

آغاز: بسمله حمد یکه حامدان ملاء اعلى و ذاکران؛ انجام: به همین اکتفا نمودم تمام شد ... و على آبائه الف تحيه و السلام

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1256ق [الفبائی: 66]

امامت = تحفه شاهی = رشحات / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat = tohfe-ye šāhī = rašahāt

قاضی زاده کرهرودی، عبدالخالق، ق 11 قمری

qāzī-zāde karahrūdī, 'abd-ol-xāleq (- 17c)

اهدا به: شاه عباس اول

گفتگو و مناظره کلامی است درباره خلافت و امامت بر پایه های اعتقادی مذهب شیعه با استفاده از ادله عقلی و نقلی، آیات کریمه و احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) و روایات اهل سنت، که مؤلف با قاضی زاده رومی ورارودی در حضور شاه عباس صفوی (1037) داشته و به دستور همان شاه آن مناظره را با افزودگی هایی با عبارتی نسبتاً منشیانه متضمن اشعاری فارسی نگارش داده است. از این مناظره دو تحریر معرفی شده که در فهارس با نام های گوناگون آمده و خلط هم شده است که گاهی تفکیک را مشکل می کند یکی مختصر و دیگری ظاهراً مفصل تر ولی دستمایه هردو همین گفتگوست.

مشتمل بر مقدمه، دو قاعده و خاتمه نگاشت: مقدمه: در بیان معنی و مقصود از لفظ امام و بیان احتیاج به وجود وی؛ قاعده 1. مشتمل بر سه منهج: منهج اول: در بیان آنکه فرقه ناجیه عبارت از شیعه اثنی عشریه است لاغير، منهج دوم: در ذکر آیات و روایات صريحة الدلالة بر خلافت بی واسطه شاه ولایت و آن مشتمل است بر دو «لمعه»: لمعه اول: در بیان آیات داله بر مقصد، المعه دوم: در ذکر روایات مصححه در این باب، منهج سوم: در ذکر امامت حضرت ائمه طاهرین (عليهم السّلام)؛ قاعده 2. مباحثات واقع بین مؤلف و قاضی زاده ماوراء النهری در مجلس شاه عباس

ص: 856

صفوی مشتمل بر دو فصل؛ خاتمه: مشتمل بر مجملی از عقاید امامیه و در برخی نسخ مشتمل بر تلخیصی از کل کتاب است در دو «اشارت».

صاحب الذریعه به نقل از آية الله مرعشی کتابی را با آغاز کتاب جای سخن به نام السراج المنير به قاضی زاده رومی نسبت و احتمال خلط در این باره می دهد و نیز گوید شاید همان رساله بزرگ مؤلف باشد. آنچه تردید آور است اینکه رساله ای با عنوان «امامت» و بعضا با نام های دیگر که در توضیح آن دارد دارای 1 «مقدمه» و 1 «قاعده» و خاتمه است با این رساله یکی است و یا این که اثری دیگر است. منزوی در فهرستواره (128/9 ) یکی دانسته که دو سر آغاز دارد و دستمایه هر دو همان گفتگوست که اگر یکی باشد باید این نام ها را برای آن در نظر داشت: رشحات»، «تحفه شاهی»، «الامامة»، «سراج منیر»، «اعتقادیه» و امامت». البته رشحات بخش پایانی این رساله است که در برخی نسخه ها موجود است.

آغاز: آغاز 1: کسی نامه انوار جلی ننویسد xx تا بر سر او هو العلی ننویسد / کی دست قضا خامه نهد بر نامه xx تا نادعلی سینجلی ننویسد/ بعد چون جامع این مجموعه ایجادی و مرتب صحیفه مبادی ...

آغاز 2: کس نامه انوار جلی ننویسد xx تا بر سر او هوالعلی ننویسد ... صباح ستایش بی آلایش پرتوانگیز فضای دلگشای احدی یکتا واحدی بیهمتاست که چون قلم قدرت ...

انجام: 1. وسیله الذریعه نجات کثير السادات گردد، بحق محمد و آله الامجاد.

2. لهذا بر این مقدار از گفتار اقتصار افتاده امید که خالصا لله تعالی و ذخر يوم المعاد مرقوم حسن اعتقاد گشته در رشته خلوص نیت و صفای طویت منتظم باد بالنبي و آله الامجاد چاپ: با تصحیح رسولی کرهرودی، قم، انتشارات انصاریان، 1375ش

[روضات الجناب ص 99؛ فهرستواره منزوی 128/9 و 182؛ معجم التراث الكلامی 188/2 -189؛ الذریعه 328/2 «الامامة» دو کتاب بدین نام از وی، یکی گسترده تر از دیگری، و از اینجا برمی آید که وی کتابی در همین زمینه به نام «تحفه شاهی» دارد، همانجا 443/3«تحفه شاهی» که به نام همان شاه عباس ساخته، همانجا 238/2 «الاعتقادیه»، همانجا 162/12 «السراج المنير» از همو با همین سر آغاز؛ مشترک 1039/2 «امامت؛ رشحات» با همین سر آغاز؛ نسخه ها 892/2 «امامت»، همانجا 910 «تحفه شاهی»]

62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 212 ط

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [مختصر ف:-140]

63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 371

بی کا، تا قرن 11؛ با عکس و تصویر قلمی، شاید از قرن 12 که گفته شده عکس مرحوم میر داماد است؛ قطع: وزيري [ اهدائی ف: 70]

64. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5487

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11،؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه، 253 گ، 19 سطر، اندازه: 12/7× 24/5سم [ف: 2-36]

65. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2496

آغاز: برابر 1؛ انجام: خسر الدنيا و الآخرة نگاشته جبهه عقیده فاسده ایشان است

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 124گ، 25سطر (9× 19/5)، اندازه: 15/5× 28 سم [ف: 5-668]

66. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1420

آغاز: برابر1 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 165 گ،21 سطر، اندازه: 13× 24سم [ف: 2-22]

67. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2517

آغاز: برابر 2؛ انجام:. هر که قراریابد آن شخص را نام نهاده مسند نیابت نبوی را بوی رجوع نمایند و مذکور است که آن عهدنامه را بعبد الرحمن عوف ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 109گ، 17 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف مخ: 1-373]

68. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8874

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 235گ، 16 سطر (7× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 18× 24سم [ف: 17-240]

69. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1070/13

آغاز: برابر 1؛ انجام: که کثرت اعتباری اند، مناسبت و أحديت است نه احدیت.

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ بر فراز آن «من کتاب اعتقادیه ... قاضی زاده کرهرودی»؛ اهدایی: دکتر علینقی منزوی؛ 8گ (33ر-40ر) [ف: 2-20]

70. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2147- 12/37

آغاز: شاهانه استناره پذیرفته و نایره عناد و بارقه عقیده ظاهر الفسادش زبانه کشیده بر طبق قول مولوی که: شب چراغ او همی کرد تند تند xx او به زیر لب همی کرد گند أند؛ انجام: منم على بن ابی طالب و اینک شمشیر من با حق رجوع کن ... زن به عمر نگریست و گفت مرا امان باشد اگر راست بگویم.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: ساغری قهوه ای مجدول ضربی، 115گ، 23 سطر، اندازه: 13× 23 سم [ف: [804-2

71. مشهد: فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه: ب-44

آغاز: بسمله، کس نامه انوار جلی ننویسد xx تا بر سر او هو العلى ننویسد؛ انجام: برابر 1 خط: نستعلیق خوش، كا: محمد یوسف ابن غلامعلی فومنی، تا: 1018ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، محشی؛ اهدایی: آقای محمد فراشباشی مسجد؛ كاغذ کاهی صیقلی سفید تیره، جلد: مقوای

ص: 857

چرمی، 268، 15 سطر (6/5×14)، اندازه: 12×20سم [ف: -43]

72. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/90

آغاز: بسمله. گنه خردم در خور اثبات تو نیست xx اندیشه من بجز مناجات تو نیست ..... رحيق تحقيق تحميدات الهی که زجاجه قوالب انسانی را مظهر انوار سبحانی سازد در خور مشرب عارفيست؛ انجام: که این رساله از وسعت ایراد آن قاصر است.

نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان، باكو ش (8201) M 140؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: شنبه 8 ذیقعده 1062ق؛ مصحح؛ 20ص (309-328) [عکسی ف: 3-433]

73. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 979 ط

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، كا: عبد القادر بن محمد حسین سمنانی، تا: رمضان 1062ق؛ تاریخ تولدی مورخ 1154ه و نیز ابیات متفرقه تملک: تقی الدین رضوی خادم، تملکی در مشهد مقدس مورخ 1161؛ مهر: العبد محمد علی»، «سلام علی ابراهیم»، «عبده الراجی عبدالغني»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 296گ، 13 سطر، اندازه: 12× 18/5 سم [ف: 24/2 -93]

74. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2542

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2 خط: نستعلیق، کا: مرادعلی بن حسين دماوندی، تا: 1062ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، تریاکی، مقوایی، 397گ، 18 سطر (10/5× 19/5)، اندازه: 17/5× 28/5 سم [ف: 6-47]

75. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4634

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

در یک مقدمه و یک قاعده و یک خاتمه و قاعده آن در منهج هایی چند؟ خط: نستعلیق زیبا، کا: محمد صالح خاتون آبادی، تا: غره ربیع الاول 1063ق؛ با سرلوح زرین و رنگین، مجدول و دارای کمند؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: روغنی ممتاز گل و بوته زر در زمینه مشکی برون و درون، 136گ، 19سطر (14/5× 26/5)، اندازه: 9× 20 سم [ف: 13-25]

76. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2081

آغاز: مهر منیر فلک اقبال بدر مستنیر آسمان جلال و جمال؛ انجام: برابر 2

خط: تحریری متوسط، بی کا، تا: صفر 1063ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره دار، جلد: میشن خرمائی تیره، 519ص، 16سطر، اندازه: 11/5× 18/5 سم [ف: 6-70]

77. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 7490

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

به قرینه آغاز نام کتاب و مؤلف انتخاب شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1065ق؛ از آن ملا مقصود علی بن حسین بیک تقوی فومنی که در 6 ذیحجه 1189 به 2250 دینار خریده است، با تملك 1198، خریداری 1206 در رشت؛ واقف: آقا میرزا نصرالله پسر رضا قلی خان با اذن آقا عبدالله امام جمعه و آقا میرزا آقا پسر میرزا عبد الوهاب، دوشنبه 7 صفر 1284 به نام زن اسدالله خان عصمت خانم با تولیت میرزا نصر الله ؛ تملک: محمد نصیر بن میر مرتضی آلان بر آغوشی با خط او؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای عطف و گرد تریاکی مقوایی، 127گ، 22 سطر (9× 20)، قطع: وزیری، اندازه: 14/5×16/5 سم [ف: 16-590]

78. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7085

آغاز: بعد از حمد الهی و صلوات رسالت پناهی و درود خجسته ورود؛ انجام: برابر 2 خط شکسته نستعلیق، كا: شرف الدین سلطان حسین بیدگلی، تا: چهارشنبه 14 جمادی الثانی 1070ق؛ واقف: حاج محمد قلی رمضان 1254 به وسیله سید محمد ملائکه در آبان 1324 تسلیم کتابخانه شده؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج مشکی، 581ص، 16 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 11-58]

79. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7669

خط: نسخ، كا: محمد جعفر بن محمد حسین ماهانی کرمانی، تا: پنج شنبه از دهه سوم رجب 1074ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 227گ، 17 سطر، اندازه: 13× 24سم [ف: 20- 62]

80. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 102

آغاز: برابر 2

به قرینه آغاز، نام کتاب و مؤلف انتخاب شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1076ق؛ تملك: ملا عباس مازندرانی به تاریخ 17 رجب 1291 با مهر «عبده عباس» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 224گ، 18سطر، اندازه: 17/5× 26/56سم [ف:-77]

81. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2085

آغاز: برابر؛ انجام: بطلان مذاهب مخالفین آن خاندان رفيع المقدار.

خط: نستعلیق، كا: علی بیک بن حاجی گورانی، تا: 10 صفر 1077ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، ماشی، مقوایی، 155گ، 19سطر (2010)، اندازه: 20×31/5 سم [ف: 5-97]

82. اراک؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 13

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 20 جمادی الاول 1077ق، جان کرمان؛ ذیل خاتمه چنین آمده: «روز پنج شنبه بیستم شهر جمادی الأول سنة 1077، در دار الأمان کرمان بطريق استكتاب قلمی شد»، یادداشت مورخ 1278 در مورد آمدن ناصر الدین شاه از دارالخلافه به شهر سلطانیه در چهارشنبه غره شهر شوال، و عریضه على محمد انجدانی به یکی از معصومین جهت شفاعت مورخ 1207؛ ش 32، 176 از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: متفاوت، جلد: مقوا با لبه چرمین، دارای لبه برگردان، 138 گ، 17سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 26سم [ف: 1-27]

83. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4157

آغاز: برابر 2 انجام: برابر 2

ص: 858

خط: نستعلیق، کا: مراد علی بن حسین دماوندی، تا: پنج شنبه 10 جمادی الاول 1081ق؛ تملك: «محمد کاظم بن حاجی ابراهیم سروی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 194 گ، 15 سطر، اندازه: 18× 27 سم [محدث ارموی مخ: 1-308]

84. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1 /5216

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1089ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن قهوه ای روشن، 194گ (1پ-195ر)، 19 سطر، اندازه: 14/2 ×24/5سم [ف: 8-248]

85. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 247/2

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2 تمت الكتاب ... در روز دوشنبه 25 شهر محرم الحرام خط: نسخ، بی کا، تا: 25 جمادی الثانی 1091ق؛ کاغذ نخودی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی دار، کنج و ترنج دار، 163گ، 19 سطر (11× 20)، قطع: رحلی، اندازه: 18×29سم [ف: 1-367]

86. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16797

آغاز: برابر؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1091ق [رایانه ]

87. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19668

بی کا، تا: 1092ق، خریداری از محمد حسین علوی [رایانه]

88. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9842

آغاز: و از آن حضرت ايضا ذكر نموده اند که فرمود؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1096ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: آهاری حنایی، جلد: مقوا. عطف و گوشه ها پارچه زیتونی، 117گ، 21 سطر، اندازه: 15× 24سم [ف: [59-11

89. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 950

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 9 ربیع الاول 1097ق؛ افتادگی: آغاز؛ اندازه: 17× 24سم [نسخه پژوهی: 2-124]

90. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5486

آغاز: برابر 1؛ انجام: و دل و دین از معموره هستی صوری آوازه بستان، نشاط و گلستان حیاط روحانیان ماتمسرا.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مقابله شده در 1107؛ مجدول با کمند، مذهب؛ دارای یادداشت محمد سرفراز عباسی در 1179؛ جلد: معرق، 271گ، 19 سطر، اندازه: 15/6× 26/5 سم [ف: 2-36]

91. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 573

آغاز: برابر 2؛ انجام: و ایاکم ايها الاخوان من الجحد و الطغيان الفسوق و العصيان و رزقنا شفاعته.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ پایان کتاب نوشته شده «هذا کتاب سرچشمه حیات از جمله مجلدات هشتگانه ابواب الجنان واعظ قزوینی در اثبات امامت خاصه» که اشتباه است؛ جلد: گالینگور، 178گ، 17 سطر (10×20/5)، اندازه: 19×25/5سم [ف: 2-210]

92. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15731

آغاز: هاشمی است و از ظرایف امور آنست که چون جمعی از معصومین و مقربین درگاه رب العالمین جهت معصومه طاهره مطهره ادای شهادت نمایند آن شهادت در دیوان؛ انجام: و چون تو بسخن بنده از بندگان خدا فاطمه را سزاوار حد شرعی و تادیب خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ رکابه دار؛ جلد: روغنی با نقش گل و بوته الوان عطف و سجاف تیماج سرخ، 154گ، 17 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 44-29]

93. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 693

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 169گ، 19 سطر (8× 16)، اندازه: 15/5× 26 سم [ف: 1-37]

94. قم: گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5135- 26/15

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين الذي جعل الاسلام نوراً و قمراً منيراً و ارسل انبياءه المرسلين المصطفين؛ انجام: کثیری از اشخاص انسانی در پس پرده جهل و نادانی سررشته ایمان از دست دادند. احیاک الموتی و علمک بحراً بالغايبات عذرت xx فیک لمن غلا

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، سوخت با ترنج با سر، 120گ، 19 سطر، اندازه: 17× 28 سم [ف: 2-804]

95. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 17647

آغاز: برابر؛ انجام: مستدعی اجتناب اصحاب از مطالعه تفاصيل

خط: نستعلیق، کا: عباس صفی اول، شاه ایران، تا: قرن 12 [رایانه]

96. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6191

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كا: عبد اللطيف بن سلطان محمود اناری، تا: غره ذیحجه 1103ق؛ مهر: «محمد نصیر بن محمد کبیر الحسینی» (مربع)؛ تملک: ريحان الله بن جعفر موسوی به تاریخ یازدهم ربیع الثانی 1324 با مهر «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 239 گ، 15 سطر، اندازه: 15× 22سم [ف: 16-189]

97. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره

کا: ابوالمعالی موسوی قائنی، تا: یک شنبه 12 ذیحجه 1106ق؛ تملك: میرزا حسام الدين [دليل المخطوطات: 1-214]

98. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20600

آغاز: برابر؛ انجام: و تجاوز عن سيئاتها بحرمه محمد و آله الاطهار

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1108ق [رایانه ]

99. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 369

آغاز: کنه خردم در خور اثبات تو نیست؛ انجام: فبهم انزل الغيث و بهم اثيب و اعاقب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ واقف: نادرشاه، 1145؛ 62گ، اندازه: 21×29سم [ف: 4-41]

ص: 859

100. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 157

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2 خط: نسخ، كا: محمد اشرف حسینی، تا: شعبان 1178ق؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج مشکی، 318گ، 16 سطر، اندازه: 15× 23 سم [ف: 1-225]

101. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1332

خط: نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف قرن 13؛ شش برگ اول و هفت برگ پایان نسخه در سال 1236 نوشته شده؛ تملک: محمد علی بن محمد باقر موسوی دزفولی به تاریخ 1271 با مهر؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 243گ، 15 سطر، اندازه:12/5 ×19 سم [ف: 4-160]

102. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2344/2

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2 خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی (آبی)، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 237 گ، 25 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 5-462]

103. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 798

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2 خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتم قرن 13 کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز، ترنج و نیم ترنج، منگنه ضربی مقوایی، 155گ، 19 سطر (7× 13)، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 2-331]

104. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 368

آغاز: برابر؛ انجام: برابر 2

خط: نسخ، كا: ملا محمد جعفر بن زین العابدین، تا: 15 جمادی الاول 1233ق؛ واقف: تاج ماه بیگم، 1262؛ 172گ، 20 سطر، اندازه: 16× 26 سم [ف: 4-40]

105. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 746/2

انجام: روایت می نموده اند، چنانکه در خاتمه ...

خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد علی بن عبد القادر، تا: ربيع الثانی 1242ق؛ افتادگی: انجام؛ 3گ (8پ -10ر) [ف: 2-20]

106. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5546

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

به قرینه آغاز کتاب، نام و مؤلف آن انتخاب شد؛ خط: نسخ، كان محمد حسن ملقب به تاج و متخلص به آثم، تا: یکشنبه 29 شعبان 1243ق؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 154گ،21 سطر، اندازه: 19×29/5سم [ف: 14-308]

107. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13853

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 صفر 1253ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 288گ، 13 سطر، اندازه: 17× 26 سم [ف: 37-417]

108. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8542

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1282ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 285گ، 12 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 22-119]

109. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15090

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد اسماعیل میقاتی فراهانی (از أحفاد مؤلف)، تا: 9 ذیحجه 1317ق [مختصر ف: 140]

110. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10244

آغاز: برابر؛ انجام: مراد از آیه و اشرقت الارض بنور ربها أمام زمانست تمت الاحادیث.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز با ترنج با سر زرین عطف و حاشیه تیماج مشکی، 225گ، 23 سطر، اندازه: 13/5× 23 سم [ف: 32-278]

111. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17229

قسمتی از آن؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

112. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7715

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ پس از کتاب صورت نامه مولانا عبد الباقی تبریزی به میر ابراهیم همدانی نوشته شده با جلد: تیماج مشکی، 127گ، 21 سطر، اندازه: 15× 26 سم [ف: 20- 90]

113. اراک؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 97

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در برگ آخر روایتی از حضرت علی (عليه السّلام) و مرثیه مقبل در 22 بیت آمده؛ مهر: «عبده فضل الله» (بیضی)؛ ش 27 از کتاب های مرحوم ابراهيم دهگان؛ کاغذ: لیمویی، جلد: تیماج قهوه ای با لایه مقوایی، ضربی، مجدول، 183گ، 17 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14× 21سم [ف: 1-109]

114. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7714

آغاز: و غزالی در کتاب احیا ذکر نموده که آن بی عاقبت هشتاد هزار سال سایه نشین

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 156گ، 19 سطر، اندازه: 16×24/5سم [ف: 20-90]

115. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6214

آغاز: برابر 2؛ انجام: از دوزخ سوزان نجات یافته به بهشت جنان رسد. به اتمام امید به توفیق خالق بشر و به یاری سید محشر و به دوستی حضرات ائمه اثنی عشریه که چشمه زندگانی از آن رشحه است و از آن جهت ... الموسومة برشحات ... اتفق الفراغ ... ربيع الاول 1122.

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عین الدین علی، بی تا، جان اصفهان؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: تیماج سبز گل دار، 23 سطر، اندازه: 15/3× 34/2 سم [ف: 3-410]

116. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1123/2 – طباطبائی

آغاز: بسمله، يقين است که صاحب عمل صالح له عمل صالح بی دغدغه ناجی است پس آنچه محل ... تامل و دغدغه است ... عصیان است از طائفه اثنی عشریه ... که اعتقاد مقلد آیا به منزله اعتقاد مرتب بر استدلال بود؛ انجام: و انواع بلیت و اذیت که بروجه انحطاط مراتب استحقاق

از اواخر منهج اول آغاز شده و اوراق پیش از آن را کاتب در

ص: 860

دست نداشته و از این روی نسخه را نشناخته و چنین آغاز می کند: بسمله الحمد لله رب العالمين ... و بعد این کتابی است که مشتمل است بر مدایح و اثبات خلافت غضنفر هيجاء ولایت ... و احقاق مذهب طائفه اثنا عشری ... و ابطال خلافت کفرة فجره لعنهم الله و عذبهم و چون از اول آن ناقص بود و نسخه بسیار خوب بود اکتفا بهمان کرد به قلم شکسته ...... و من الله الاستعانه على حسن اتمامه»؛ بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سبز رنگ، 89گ (32 -121)، قطع: رقعی، اندازه: 15×21/5سم [ف: 23-568]

117. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 957

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، تملک به تاریخ 1225 با مهر مربع «یا رسول الله»؛ جلد: تیماج مشکی دورو، 188 گ، 17 سطر، اندازه: 18× 28سم [ف مخ: 1-373]

امامت = چهل حدیث در امامت = اربعون حديثا / فضائل و مناقب، حديث / فارسی

emāmat = čehel hadīs dar emāmat = arbaʻūn-a hadīsā

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری

majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī (1628–1699)

چهل حدیث کوتاهی است که مؤلف درباره حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) جمع آوری نموده و مختصر توضیحی داده است. اثر دیگری با عنوان «سرور الشيعة» تأليف محمد تقی بن محمد باقر مجلسی مشتمل بر چهل حدیث نبوی منقول از صحاح معتبره اهل سنت در باب امامت و خلافت حضرت امیر المؤمنین عليه السلام، در دست است که غیر از کتاب حاضر است.

آغاز: بسمله. لآلی حمد و جواهر ثنای تحفه بارگاه جلال کبریای حکیمی ... بخاطر محمد تقی بن محمد باقر مجلسی ... رسید

انجام: و كتب في كتابها فكا كامن النار برحمتك يا ارحم الراحمين

چاپ: تهران، 1284ق و 1303ق، سنگی؛ 1313ق

[فهرستواره منزوی 130/9]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2251

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا عبدالکریم گرگانی، تا: قرن 14؛ در پایان قصیده ای است به فارسی در ستایش على (عليه السّلام)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 55 گ، 12 سطر (6/5× 11/5 )، اندازه: 10× 16 سم [ف: 9-907]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

مفید شیرازی، محمد بن حسین، - 1150 ؟ قمری

mofīd-e šīrāzī, mohammad-e bn-e hoseyn (- 1738)

شاید همان «الفوائد المرتضوية و الدرة النجفية» باشد که در مقدمه کتاب اربعین خود یاد کرده است.

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1177/2

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده المصطفين، أما بعد، فهذه درة بيضاء ملتقطة مما نزل من السماء

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1299ق؛ 13گ (48-61)، اندازه: 16× 26 سم [نسخه پژوهی: 3-138]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری

xājā'ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (-1760)

رساله ای کلامی که مؤلف در آن اثبات کرده که جمهور مخلد در آتش هستند و فرقه ناجیه تنها، پیروان حضرت علی (عليه السّلام) می باشند.

مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 25/7

فیاض خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج عنابی ضربی دار، 31ص، 26 سطر (8× 17)، قطع: پستی [ف: 212]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

بصری، حسین بن علی

basrī, hoseyn ebn-e alī

در اثبات امامت حضرت امیر المومنین (عليه السّلام) و احتجاج با آنان که دیگران را بر آن حضرت مقدم داشته اند، با استفاده از آیات و احادیث و رویدادهای تاریخی صدر اسلام با عناوین «مسالة - مسالة».

قم: مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 376/2

آغاز: قال الشيخ المرشد لما كثر اختلاف الناس في اصحاب رسول الله صلى الله عليه و آله فقال قوم ينتحلون السنة نقدم ابابکر؛ بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوایی روکش پارچه، لاگ (56پ - 62ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-227]

امامت / کلام و اعتقادات / عربی

imāma

عبد الله بن عبدالله

‘abd-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh

آیات نازله در فضایل اهل بیت را همراه با روایاتی که در تفاسیر اهل سنت آمده در ضمن چند فصل» گرد آورده است. مؤلف

ص: 861

از علمای امامیه در قرن 11ق است چنان که در اواخر کتاب می گوید: «زیاده از نهصد سال از فوت ابوحنیفه گذشته و مدت غیبت امام زمان کمتر از آن به صد سال شده است». عناوین ابواب و فصول: فصل در اثبات وجوب مودت اهل البيت؛ فصل در بیان آنکه بغض و عداوت اهل البيت كفر است؛ فصل در بیان اینکه اهل البيت واجب الاتباع اند؛ فصل تعیین مراد از اهل بیت و اینکه ایشان معصوم اند؛ فصل در اثبات عصمت اهل البيت؛ فصل در بیان فضل اهل البيت عموما؛ فصل فضل بنی هاشم بر غیر ایشان، باب در بیان فضائل امیر المومنین و بیان افضلیت آن حضرت بر کل امت بعد از حضرت رسالت پناهی؛ فصل في حديث الغدير و ما يتعلق به؛ فصل در ذکر آنچه متعلق است به آیه «الیوم اکملت لکم دینکم»؛ فصل در بیان «انما ولیکم الله و رسوله ...»؛ فصل في ذكر حديث المنزلة؛ فصل في ذكر ما يتعلق بآية و من الناس من يشرى نفسه ابتغاء مرضات الله؛ فصل فيما يتعلق بآية واعملوا انما غنمتم م شیء فان الله خمسه و للرسول و الذي القربی؛ فصل في قوله تعالى يوفون بالنذر و يخافون يوما كان شره مستطيرا؛ فصل فيما يتعلق بآية النجوی؛ فصل في آية أن الذين آمنوا و عملوا الصالحات يسجعل لهم الرحمن ودا؛ فصل في آية انما انت منذر و لكل قوم هاد؛ فصل في بيان آية أن الذين آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خير البرية؛ فصل في بيان قوله تعالی و تعيها اذن واعية؛ فصل في بيان آية مرج البحرین يلتقيان ...... فصل في بيان آیه و هو الذي خلق من الماء بشرا فجعله نسبا وصهرا؛ فصل افمن كان مومنا كمن كان فاسقا؛ فصل در بیان آیه «واولو الارحام بعضهم اولى ببعض»؛ فصل در بیان آیه «ان الله و ملائكته يصلون على النبي..»؛ فصل ان تتوبا إلى الله فقد ... فصل ان الله اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهيم ... فصل در تفسير قوله سبحانه «ثم أورثنا الكتاب الذين اصطفينا من عبادنا»؛ فصل در تفسير قوله سبحانه في سورة النور وعد الله الذين آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم في الأرض ...» به فصل قل للمخلفين من الاعراب ستدعون الى قوم ... ؛ فصل یا ایها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه ... فصل و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار ...؛ فصل قوله تعالى الا تنصروه فقد نصره الله ...؛ فصل اجعلتم سقاية الحاج و عمارة المسجد الحرام ...؟ آية من سورة من الرعد: الذين آمنوا و عملوا الصالحات طوبى لهم ...؛ آية من سورة الأحزاب: انما يريد اله ليذهب عنکم الرجس اهل البيت .. فصل در ذکر آیاتی که دلایل بر فضل امیر المومنين عليه السلام و اهل بیت نبوی دارد؛ فصل هو الذي ایدک بنصره و بالمومنین؛ فصل و السابقون السابقون اولئک المقربون في جنات النعيم؛ فصل یا ایها الذين آمنوا اطعيوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم؛ فصل یا ایها الذين آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9353

آغاز: بسمله. اما بعد الحمد و الصلوة می گوید مؤلف این مسودات عبدالله بن عبدالله که اگر چه فضلاء نامدار و علماء عالیمقدار که این ذره بی مقدار ... اما چون در کتب تفسیر در حدیث عامه آیات مع تفسیری که علماء ایشان کرده اند و احادیث بنظر حقیر در می آمد که شایستگی حجیت الزامی بر خصم داشت؛ انجام: مقارنه عصر نیز هست ليكن وصول بحضرت امام برای اکثر مردم تعذر دارد و از کجا که بعضی را میسر نیست

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، رکابه دار؛ جلد: تیماج مشکی دورو، 214گ، 20 سطر، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 30-85]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

حسینی، احمد بن محمد هادی، ق 12 قمری

hoseynī, ahmad ebn-e mohammad hādī (- 180)

تاريخ تأليف: سه شنبه 22 شعبان 1152ق

رساله ای استدلالی و عقلی کوتاه بر ضرورت تعیین امام و جانشین حضرت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) و اشاره به امامت حضرت امیر المومنین (عليه السّلام) با تضمین چند آیه از قرآن کریم.

قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 494/8

آغاز: رب اشرح لي صدري ... و بعد فاقول و بالله التوفيق انه لا يخفى على ذوى عقول سليمة و آراء مستقيمة؛ انجام: و كتب هذه الكلمات التي هي احسن الحسنات ذخيرة ليوم المعاد و عدة ليوم المعاد الآيس مما في يده

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (102پ۔ 105ر)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 2-314]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

محمد بن احمد، ق 12 قمری

mohammad ebn-e ahmad (- 18c)

اهدا به: میرزا محمد حسن شیرازی

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 38/2

بی کا، بی تا [نشریه: 6-675]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

؟ مقابی بحرانی، محمد بن علی، ق 12 قمری

maqābī bahrānī, mohammad ebn-e ‘alī (- 18c)

در اثبات امامت امیرالمؤمنین علی (عليه السّلام) و رد مخالفان با استناد به منابع اهل سنت.

ص: 862

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10214

آغاز: بسمله الحمدلله الذي هو خالق الاشياء و الموجود و اخرج ما سواه من ظلمات العدم ... اما بعد فيقول ... محمد بن على ... لما كان تحصيل المعارف اليقينية و العوارف؛ انجام: فابوک اول من سن و ابر و استأثر بالحق الى اهله هذا آخر ما اردناه حامدا مصليا مسلما. خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 123گ، 13 سطر، اندازه: 16/5× 21 سم [ف: 32-257]

امامت = تكمله اصول دین / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat = takmele-ye osūl-e dīn

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118-1205 قمری

vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad akmal (1707-1791)

تكمله ای است بر بخش امامت رساله اصول دین آقا باقر وحید بهبهانی. در ابتدای رساله گوید چون بحث امامت را در رساله اصول دین خود به اجمال گذرانیده ام، در این رساله آن را به تفضیل بیشتر نوشتم.

آغاز: بسمله حمد له صلاة بدانکه رساله در اصول دین نوشتم و در مبحث امامت قدری که عاقل را کافی بود دلیل نوشتم خواستم دلیل را زیاد نمایم این رساله را نوشتم و مکمل آن رساله نمودم.

انجام: و فاطمه و سایر ذریت طاهره که آن ارتداد حق است نزد ایشان پس ملاحظه و تأمل نمائی.

[الذريعة 322/2 ؛ فهرستواره منزوی 126/9 (1 نسخه)]

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 972/4 -6162

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد علی بن محمد يوسف بن شرف الدين مازندرانی الاصل ساکن کربلاء المعلی، تا: ذیقعده 1183ق، جان صحن امام حسین (عليه السّلام)؛ مصحح؛ 12گ، 21 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-495]

2. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 114/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن علی اکبر، تا: 1199ق، 15ص (145 -159)، 21 سطر [ف:-235]

3. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 714/3

آغاز: برابر؛ انجام: چه دانستی که رسول فرمود که آنچه در امت موسی شد البته ...

نام مؤلف به قرینه آغاز به دست آمد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی عطف پارچه ای، 27گ (145پ -171ر)، 12سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 2-547]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض20847

بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ تملک: ریحان الله الموسوی در 1323؛ قطع: خشتی [اهدائی ف: 260]

5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4363/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج دورو قرمز، 19گ (35ر-54پ)، 13 سطر، اندازه: 11/5×20/5 سم [محدث ارموی مخ: 182-1]

6. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2/ 590

آغاز و انجام: برابر نام مؤلف به استناد آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی، 45ص، 14 سطر، اندازه: 9/5× 15 سم [ف: 2-229]

الإمامة (ارجوزة) / كلام و اعتقادات، شعر / عربی

al-imāma (urjūza)

بحر العلوم، محمد مهدی بن مرتضی، 1155-1212 قمری

bahr-ol-'olūm, mohammad mahdī ebn-e morteza (1742-1798)

در امامت با عنوان های «فصل» نزدیک به 360 بیت (560 بیت) که در فهرست ملک از بحرالعلوم دانسته شده و در فهرست عکسی مرکز احیاء عكس همان نسخه را از احمد آغا.

آغاز: احمد من انطقني بحمده xx والهم الجنان شکر وفده / شکراوانی لی بلوغ ما وجب xx من شكره و الشكر للشکر سبب

انجام: ختمت نظمی فیک و الختام xx مسک ففاح المسک و السلام

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5435

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ در آغاز تقریظی آمده در چهل و هشت بیت از سید ابراهيم آل بحر العلوم طباطبائی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سرخ ضربی، 29گ، 10 سطر، اندازه: 14/9× 21/1سم [ف: 1-24]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 564

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-152]

امامت = کتاب المبين في اثبات امامة الطاهرین / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat = k.-ol mobīn fī esbāt-e emāmat-et tāherīn

اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

تاریخ تأليف: ربيع الاول 1224ق؛ محل تأليف: طهران

وی این رساله را در رد مجتهدان و اثبات اینکه مذهب حق اثنا

ص: 863

عشری همان مسلک اخباری است تألیف کرده است. وی در این رساله می گوید: «در کتب مبسوط خود شصت برهان عقلی و هزار و دویست و بیست و شش دلیل از نصوص قرآن و حدیث و نود و چهار فقره گواه از اقوال قدماء عظماء امامیه بر انحصار عمل مقبول و پذیرفته دین خدا و شرع رسول الله (صلّي الله عليه و آله) در عمل به کتاب الله الحكم و سنة أمنائه (عليه السّلام) اقامه کرده ام و در این وجيزه به چند دلیل قاطع اكتفا می نمایم». وی این رساله 12 دلیل عقلی و نقلی بر بطلان شیوه اجتهاد اقامت کرده است. مؤلف نام خود را در مقدمه نیاورده است، ليکن از تألیفات دیگر خود که شناخته شده هستند یاد می کند، چنانکه: «فقیر در کتاب «منية المرتاد» عبارات ایشان نقل نموده ام» و نیز از کتاب دیگر خود مفتاح النبيه في شرح الفقيه» نیز یاد کرده است.

آغاز: الحمدلله و سلام عبى عباده الذين اصطفی. پس این چند کلمه ای است در بیان مذهب حق اماميه اثنا عشریه رح. باید دانست که اجابت کنندگان دعوت محمدیه را مسلمین نامند یعنی انقیاد کنندگان. و ایشان در اصول و فروع منشعب اند به

انجام: و زیاده بر این محتاج با ثبات است از نص کتاب و سنت اطياب، عليهم افضل الصلوات و التحيات

[الذریعه 266/6 ، 280/17 «کتاب المبين في اثبات ... »؛ ریحانة الادب 85/1 ؛ فهرستواره منزوی 265/9]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2797/5

آغاز: برابر؛ انجام: و ما توفیقی الا بالله عليه توكلت و اليه النيب. کتب بیمناه الحانيه مصنفه الجاني ابو احمد محمد بن عبدالنبی بن عبدالصانع النیشابوری عفی الله تعالى في شهر ربيع الأول من شهور سنه 1224 الهجرة النبويه في دار العظة طهران حفت بالامان حامدا مصلیا مستغفرا.

خط: نسخ متوسط، کا: محمد ابراهیم طبسی خراسانی، تا 1223ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن خرمایی بی مقوا، 19ص (163-181)، 23 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15× 21سم [ف: [71-10

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21476

آغاز: برابر؛ انجام: في دار السلطنه تهران ... حامد امصلیا مستغفر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1224ق؛ اهدایی: رهبری، 1373 [رایانه]

3. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:

746/2 آغاز: برابر؛ انجام: روایت می نموده اند، چنانکه در خاتمه ... .

بخش آغازین کتاب است؛ خط: نستعلیق تحریری، كا: محمد على بن عبد القادر، تا: ربيع الثانی 1242ق؛ افتادگی: انجام؛ چنانکه در خاتمه...... در مجموعه (گ 8-10ر). در آن نام نگارنده و کتاب نیامده است، و بایستی «کتاب المبين ... » او باشد؛ 3گ (8-10ر) [ف: 2-20]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8657

آغاز: برابر؛ انجام: چنانکه شیخ الطائفة المخطه (كذ) ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی که اجمع علوما در محمدين ثلاث است و مقبول القول بين المحدثين و المجتهدين و الأصوليين است در.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ واقف: سید علی اصغر اصغرزاده موسوی، اردیبهشت 1338؛ 6گ، اندازه: 16× 22سم [ف: 6-37]

5. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2046/9

آغاز و انجام: برابر؛ ... فرغ مصنفه الجاني ابو احمد محمد بن عبد النبي ابن عبد الصانع النيسابوري في شهر ربيع الأول من شهور 1224 من الهجرة في دار السلطنة طهران حفت بالامان

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، جان اصفهان؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی رویه ابری ته و گوشه تیماج سرخ، 14 گ ( 129-115)، ابعاد متن: 7× 13/5، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-172]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 715613

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 21گ (37پ - 57پ)، اندازه: 14× 21سم [ف: 18-298]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imama

نوری، علی بن جمشید، -1246 قمری

nūrī, ‘alī ebn-e jamšīd (-1831)

رساله در پاسخ شاگرد خود حسینای لیورجانی، در این که هیچ زمانی بی امام نخواهد بود.

آغاز: بسمله. حوقله ... و ما اردت الا الإصلاح ما استطعت ... باقرة عين الاحباء مولانا حسینا ... اگر ازین دو فرقه استفسار ننمودی.

انجام: عما يصفون.

[فهرستواره منزوی 130/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4354/4

آغاز و انجام: برابر کا: حسینا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 11گ (173-183)، 22 سطر (9× 17)، قطع: بياضي، اندازه: 11× 21 سم [ف: 13 - 3310]

الامامة / متفرقه / عربی

al-imāma

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

شخصی می پرسد که آیا امامت فرزند بر والدين و تقدم وی بر آنها چگونه خواهد بود، رشتی امامت را به امامت در رهبری و امامت نماز و جز اینها تقسیم کرده و با تفصیل پاسخ می گوید.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8285/7

ص: 864

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اقول ما الذي أراد من الامامة هل هي الرئاسة الكبرى من قبل الله سبحانه على الخلق؛ انجام: اذ لا يمكن استيفاء العين يقينا، و الله سبحانه هو العالم بحقيقة أحكامه

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد مؤمن خوانساری، تا: اواخر شعبان 1263ق؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 8گ (89پ-96ر)، 17 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 21-247]

الامامة / کلام و اعتقادات / عربی

al-imama

موسوی شفتی، اسدالله بن محمد باقر، 1227؟ - 1290 ؟ قمری

mūsavī šaftī, asad-ol-lāh ebn-e mohammad bāqer (1812-1873)

کتابی است مفصل و استدلالی مشتمل بر مقدمه در معنای امامت و این که امامت از اصول دین است و بیان مرتبه امامت و وجه

حاجت به امام و صفات و نسب و عصمت امام و سپس به اثبات امامت امام علی (عليه السّلام) پرداخته است.

اصفهان؛ شفتی، مهدی؛ شماره نسخه: 19

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: سید محمد باقر شفتی ثانی در تاریخ 1323؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 198 گ، 20سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 170]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

تقيا، محمد، ق13 قمری

taqīyā, mohammad (- 19c)

تاریخ تأليف: 5 جمادی الاول 1232ق

رساله در اثبات امامت ائمه معصومین که با طرح هفت دلیل نگاشته شده است. آغاز: الحمدلله الذي أبدعنا للفوز و الرضوان و القرار في الجنان و جعل الشرایع و الاديان مسالکه بالحجة و التبيان و فوض زمام هدا تینا اليها الى ايدي أمنائه ... اما بعد چون علت غائی ایجاد انسان شناسایی نگارنده نقش زمین و آسمان و فروزنده مشاعل زخشان ستارگان آفریننده کون و مکان

انجام: و بسط ادله مذکوره بیشمار است اما از برای عامه ناس آنچه گفتیم کافیست و تعرض زاید بر آن مناسب نیست هذا آخر المقال فيما اردنا ایراد على سبيل الاجمال

1. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 427/2

آغاز و انجام: برابر

کا: عبدالرحيم بن عزیز دونائی نوری، تا: 1233ق؛ جلد: تیماج قهوه ای [ف:-240]

2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1722/2

آغاز: برابر نام کتاب و مؤلف به استناد نسخه امام صادق چالوس تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: نور محمد بن علی محمد نوری، تا: 1235ق؛ 20گ (30پ-49ر)، اندازه: 10×14/5 سم [نسخه پژوهی: 3-172]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین،-1321 قمری

tehrānī najafī, hādī ebn-e mohammad amīn (- 1903)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10383/1

خط: نستعلیق خوش، كا: ابراهيم بن موسی بن محمد حسن بن ابراهيم بن محمد بن ابراهیم، تا: 24 صفر 1333ق؛ قطع: رقعی خشتی [میراث شهاب: س8 ش 4-66]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

حسینی، محسن بن محمد تقی، - 1332 قمری

hoseynī, mohsen ebn-e mohammad taqi (- 1914)

در هشت «مقام» به روش شیعی.

آغاز: حمدله ... اما بعد پس می گوید احقر عباد الله محسن بن محمد تقی الحسینی ..... کلام در امامت در چند مقام است، مقام اول در حقیقت آن است، مقام دویم در مصداق اوست

انجام: با اینکه علم داشت پس بحمدالله تعالی اشکالات مرتفع و مندفع گردید و مجالی از برای وسوسه شیطان نماند.

[فهرستواره منزوی 129/9 (4 نسخه)]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 920

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد على ابن علی، تا: 27 ذیحجه 1333ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی عطف تيماج سرخ، 37ص (97-133)، 22سطر (7× 13)، اندازه: 15× 21 سم [سنا: ف: 2-94]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14157

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين؛ انجام: و شاید آن معقود طرح رود و السلام

خط: نستعلیق، کا: کاظم موسوی، تا: 1335 ق [الفبائی: 67]

3. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 77/2

آغاز: برابر بی کا، بی تا، 22گ (102ر-124ر)، قطع: خشتی [چند نسخه -ف: 223]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

ص: 865

لاهیجانی، محمد بن محمد علی، 1354 قمری

lāhījānī, mohammad ebn-e mohammad alī (- 1935)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23266

آغاز: در امامت است و این باب مشتمل بر چند فصل است؛ انجام: فلما تحققت غفر لها ابو جعفر ...

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج [رایانه]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

شیخ الاسلام رشتی، حسن بن مرتضی، ق14 قمری

šeyx-ol-eslām-e raštī, hasan ebn-e morteza (- 20c)

پاسخ احمد افندی حنفی درباره سب خلفا و اثبات تشیع.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7537

آغاز: بسمله سؤال احمد افندی حنفی مذهب بغدادی از شیخ حسن شیخ الاسلام جعفری مذهب رشتی؛ انجام: و السلام على من اتبع الهدی و خشی عواقب الردى و رحمة الله و بركاته.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1306ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 16گ، 11 سطر (5×9/5)، قطع: بغلی، اندازه: 9× 14 سم [ف: 16- 618]

امامت (رساله در) / تاریخ / فارسی

emāmat (r. dar)

معین دفتر آشتیانی، محمد حسین بن ابوالقاسم، ق14 قمری

moʻīn daftar āštīyānī, mohammad hoseyn ebn-e ab-ol qāsem (- 20c)

مشهد، رضوی؛ شماره نسخه: 14940

آغاز: بسمله الحمدلله الذي هدانا الصراط المستقیم؛ انجام: في امها شيئا حتى اعلمك خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

imāma

الهی، علی بن محمد

elāhī, alī ebn-e mohammad

ترجمه بخشی از کتابی به عربی است.

[فهرستواره منزوی 126/9]

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 290/8

آغاز: حمدله. صلاة، سپاس بسیار و ستایش بی شمار پروردگار؛ انجام: بسر وقت افتد و الله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به زر و آراسته با پنج پیشانی و یک سرلوح [نشریه: 7-232]

امامت / کلام و اعتقادات / عربی

imāma

سؤال و جواب درباره امامت. در این رساله آمده است که روات احادیث نقل کرده اند که در مجلس خليفه ای از بنی عباس جماعتی مخالف شیعه گرد هم آمده بودند و گفتند که خواهانیم که سؤال از خبر صحابه کنیم. به خلیفه گفته شد که شیخی در عراق است او می تواند جواب ما باز گوید پس در پی او فرستاند او چون آمد خليفه سؤالها کرد و شیخ پاسخ گفت تا به مسأله امامت و نصب امير المؤمنین به عنوان خلیفه رسید شیخ نظر شیعه را تأیید کرد. سپس امیر از عدد ائمه پرسید و شیخ باز گفت، تا آنکه به تأیید امام غایب رسید پس از آن امیر چند سؤال دیگر کرد و گفت قول حق را تو گفتی.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1603/3

آغاز: بسمله، قال روات الاحاديث والاخبار انه حضر في مجلس الخليفة ؛ انجام: فانها صحت بمثل هذه الا سائید و هذه ... خط: نسخ، كا: احمد بن حمدان الجزائری، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 8ص (100-107)، 18 سطر (9× 14/5)، اندازه: 14×20سم [ف: 10-139]

امامت / کلام و اعتقادات / ترکی

imāma

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2883/1

آغاز: دوشندن یکر کدراما عاد بل سلطان دو شبی رعیت دوشندن یکر کدر زیر سلطانر حقنده حق تعالی ... یا ایها الذين آمنوا اطیعو الله و اطیعوا الرسول و اولو الامر منکم؛ انجام: فائحه شریفی او تسه ام المثاندر و یدی ابتدر اول ارمک اندامتی حق جله ... و دو شمی اوزرینه صفر بوله و قلان قران او فحو دخی بویله و الله اعلم بالصواب تمت الكتاب.

کتابی است به ترکی دارای عنوان های باب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 46ص (1-46)، 17 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 16× 22سم [ف: 10-265]

الامامة / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma

غیر همانند:

ص: 866

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3657

آغاز: كتاب في الامامة و فيه مقدمة و ابواب و خاتمة المقدمة في بیان امور في ضمن فصول؛ انجام: قوله ألست اولی و لا قوله من کنت مولاه و لاقوله اللهم وال من والاه كل ذلك الجمع العظيم مع الحالة التي ستسمعها أن شاء الله تعالی.

کتابی است مفصل در مباحث اعتقادی امامت، مشتمل بر «مقدمه» و دوازده «باب» و «خاتمه»؛ این عناوین در نسخه مشهود است المقدمة: في بيان امور في ضمن فصول: 1. معنى الامامة، 2. في أن الامامة هل هي من أصول الدين ام لا، 3. مرتبة الامامة، 4. وجه الحاجة الى الأمام، 5. صفات الأمام، 6. في نسب الأمام، و ابواب هریک مخصوص به یکی از ائمه (عليهم السّلام) می باشد. فقط مقدمه و مقداری از باب اول را داراست؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تان قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ 130گ، مختلف السطر، اندازه: 16× 22سم [محدث ارموی میخ: 3-1132]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3899/4 -ف

نسخه اصل: الهیات مشهد 568 [در فهرست الهيات مشهد چنین رساله ای در میان رساله های این مجموعه معرفی نشده است ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 762ق [فیلمها ف: 2-277]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8309/2 - 56/159

آغاز: اقرا و ربک الاکرم الذي علم بالقلم علم الانسان ما لم يعلم ثم كلف و وضع التكليف عن المستبهم لعدم العقل و التمييز و لما وضع الاسماء فانه تعالی اختار لنفسه الاسماء الحسنی فسمى نفسه الملک القدوس السلام المومن المهيمن العزيز الجبار المتكبر و غير ذلك فكل اسم يسمى به فلعلة ما؛ انجام: فلم يؤل بهم الاجتهاد الا إلى حال الضلالة و الانتقال من حال إلى حال فای دین ابدع و ای قول اشنع من هذه المقالة او ابين عجزا ممن يظن انه من اهل الاسلام و هو على مثل الحال نعوذ بالله من الضلالة بعد الهدی و اتباع الهوی و ایاه نستعين على ما يقرب منه انه سميع مجيب تم الكتاب ...

مؤلف در این رساله امامت ائمه را بنا بر مذهب شیعه و با استناد به آیات قرآن کریم بیان نموده است. او از آوردن نام و اقوال سایر دانشمندان خودداری کرده و استنادش فقط به آیات است و در اندک مواردی نیز احادیثی در موضوع شأن نزول آیات می آورد. ترتیب رساله بدون باب یا فصلی است و مباحث با کلمه «و اما ..) پشت سرهم درج شده اند. مؤلف این رساله را در رد اعتراضات دانشمندی نگاشته و در مواردی از وی با عنوان قال المعترض نام می برد. او ابتدا از اسمای الهی و اقتضا و تفسیر آنها بحث کرده و از صفت قدرت نتیجه گرفته که خداوند بدون مباشرة و نیاز به چیزی، موجودات را آفریده و برای اتمام دعائم ملک و نهایت آن که اقتضای اسم ملک است امر و نهی را قرار داده که اقتضای ثواب و عقاب برای مخلوقین و بهاء و هیبت برای خالق است و در اینجا از اشکال معترض که امر و نهی را لازمه بقای انسانها نمی داند و در این موضوع به حیوانات مثال می زد، جواب داده است. مؤلف پس از اثبات وجوب امر و نهی لازمه آن را ارسال رسل می داند و گوید: «لما ثبت لنا ان قوام الأمة بالامر و النهى الوارد عن الله عز وجل صح لنا أنه لابد للناس من رسول الله من عند الله فيه صفات يتميز بها من جميع الخلق منها العصمة من سایر الذنوب و اظهار المعجزات و بیان الدلالات النفى الشبهات طاهر مطهر يتصل بملكوت الله سبحانه غير منفصل لانه لا يودى عن الله عزوجل الى خلقه الامن كانت هذه صفته، فصح موضع المومنین الذين لا عصمة لهم الا امام عادل معصوم يقيم حدود الله تعالی و اوامره فيهم». بعد از آن اظهار می دارد که امام باید شرایط نبی را مانند عصمت داشته باشد از ایراد مستشکل که آن شرایط را در امام شرط نمی داند پاسخ می دهد. و گوید: «و ثبت انه لابد من امام عارف بجميع ما جاء به محمد النبي (صلّي الله عليه و آله) ... يكون فيه ثمان خصال يتميز بها عن المأمومين. اربع منها في نعت نفسه و نسبه و اربع في صفات ذاته و حالاته». بعد آن هشت شرط را چنین ذکر می کند: 1. أن يكون معروف البيت، 2. معروف النسب، 3. منصوص عليه من النبي (صلّي الله عليه و آله)، 4. بامر من الله سبحانه، 5. أن يكون از هد الناس، 6. اعلم الناس، 7. اشجع الناس، 8 اکرم الناس. او طبق همین شروط خلافت خلفا را جایز و روا نمی داند و ادله آنان را ذکر و رد می کند. مؤلف بعد از آن به ذکر وجوہ کفر و شرک و ظلم در قرآن می پردازد و بعد از آن در ادامه مطالب زیر را می آورد: الرد على من انكر زيادة الكفر، شرط ولی مسلمانان، رد من انكر البدا، رد من انكر المعراج، الرد على مجبرة، الرد على من انكر الرجعة، رد من انكر فضل رسول الله (صلّي الله عليه و آله)، الرد على المشبهة، رد من انكر حدث العالم، الرد على من قال بالراي و القياس و الاستحسان و الاجتهاد. سبک تألیف کتاب به آثار شیخ مفید و ابن طاوس شباهت دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ 88گ (37-124)، 10 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 1-492]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5362/1

آغاز: الا وقد اديت الا وقد اسمعت ... الا وقد اوضحت انجام: واحد عشر شهراً و ثمانية و عشرين يوماً من مقتل عمر. فهذا آخر ما جرى في هذا الخبر. و الحمد حق حمده و صلواته على محمد و آله و سلم.

داستان سقیفه بنی ساعده در این رساله یاد شده است؛ خط: نسخ، كا: على بن اسماعیل، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سبز یک لا، 116گ (13-118پ)، 13 سطر، اندازه:13/5 ×19/5سم [ف: 3-191]

5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:660/44

به تقاضای علی بن باز یار تحریر یافته است؛ خط: نسخ، کا: اسدالله بن ظهير الدين على دوانی، تا: قرن 11 [ف:-359]

6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 521

آغاز: بانه يعرض على اصحابه ... فاباحه لهم دون البراءة منه

در اواسط نسخه: بسمله، وبحذف الاسناد قيل لما كان بعد وفات رسول الله دخل يهودي المسجد فقال این وصی رسول الله فاشاروا

ص: 867

الى ابی بکر فوقف عليه؛ انجام: واما قولهم عن شراء ... فلما سلمنا شراء البرء من اين لهم ضمان الجنة على ذلك و الخصم.

کتاب در اثبات امامت علی بن ابی طالب (عليه السّلام) و در آن از مناقب خوارزمی و مناقب ابن مردوديه ذکری رفته است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی با تیماج قرمز، 187 گ، 20 سطر (6/5× 16/5)، اندازه: 13× 24سم [ف: 2-454]

7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2810/1

آغاز: تعلموا العلم و قلدهم اكثر المسلمين. فقلت هذا عجیب (يازده سطر پائین تر) ... ثم سألت عن معنى ما تضمنه كتابهم: اليوم اکملت لکم دینکم ... فقالوا هذه الاية نزلت على نبيهم في اواخر عمره، حيث كمل الله دينه. فقلت اذا كان دينه قد تكمل في حياته فما هذا الاختلاف؛ انجام: و اسماء بنت عیسی مع علی ابن ابیطالب با عنوان های «و من ذلك فمن ذلک»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن سیاه مجدول، 203گ(1ر-203پ)، اندازه: 12/2×17/7 سم [ف: 6-111]

8. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 376/3

آغاز: حدثنا الشريف ... قال هذا قول من خاف ربه و اختار لنفسه و الدينه و اطاع الله و رسوله؛ احتجاجاتی است مستند به کتاب و سنت در اثبات امامت، بروایت ابو الحسن علی بن زید بن علی علوی زیدی؛ بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوایی روکش پارچه، 8گ (62پ - 70پ)، اندازه: 15× 21/5 سم [ف: 1-227]

9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7414/2

موضوع این کتاب ایراد دلایل سمعیه از قرآن مجید و اخبار متواتر از طریق خاصه و عامه است، دلیل اول آن است که لطف بر حق تعالی واجب است. با عنوان های «مؤلف گوید، مترجم گوید» نخستین عنوان «دلیل اول آنست که لطف بر حق تعالی واجب است» سپس «فصل در بیان آنکه امام می باید معصوم باشد از جميع گناهان صغیرہ و کبیره از اول عمر تا آخر عمر» «فصل سیم در بیان آنکه امامت به نص خدا و رسول می باشد» تا میرسد به باب دوم، در بیان آیاتی که در شان ائمه مجمل نازل شده و دران چند فصل است، فصل اول در تاویل سلام علی آل یاسین» تا می رسد به «فصل نهم در بیان آیاتی که دلالت بر وجوب متابعت اهل بیت می کند»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 84گ (27ر -111پ)، ابعاد متن: 13/5× 14/5، قطع: ربعی، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف: 16-552]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22137

آغاز: قاطعا و اما اذا لم يوجد من قریش؛ انجام: على الهرمزان و حقيقه انه امرابالولو

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه]

11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6494/1

آغاز: الهداية الأولى و الاثار المتواترة و الأخبار الدائرة المتظاهرة …بعد الرسول سید الموالي xx ولينا ذوالعز و المعالی انجام: فذا بعون الله اعلى و اتم xx حق حقایق الهدایات و تم

این رساله در دوازده «هدایه» و سه «دلالت» و یک «ختام» است؛ خط: نسخ، كا: داود بن محمد باقر بن محمد علی جدلی، تان پنج شنبه 11 شعبان 1309ق، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوا، 4گ (1ر -4ر)، 15 سطر، اندازه: 17× 22 سم [ف: 3-191]

12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6141/1 -32/51

آغاز: ذلك و انصرفت من عندک و حلفت أن لاتكله صاحب حتی انجام: دخل الناس في دينه أفواجا فقرن اسمه باسم ناموسه فصار يهتف به على رئوس الصوامع في جميع البلدان والمواضع.

کتابی است در امامت و اثبات حقانیت شیعه، مؤلف به موارد اختلاف شیعه و سنی در احکام فقهی اشاره نموده و در اثبات سخنانش از آیات قرآنی بسیار بهره برده است. مؤلف در جایی می گوید: «و قد اوضحنا من البيان في المستحقين لمقام رسول الله من بعده في كتاب الأوصياء ما فيه كفاية اللبيب و مقنع للاریب ...» . به جهت افتادگی نسخه و این که کتاب فصل بندی و عنوان بندی خاصی نداشت، تشخیص نام کتاب و مؤلف میسر نشد. مؤلف از جعفر بن محمد بن مالک کوفی نقل می کند و از او بعنوان یکی از مشایخش نام می برد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ نسخه عکسی است؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 126گ، 14 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 1-491]

13. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1777/6

آغاز: هذه فائدة في الإمامة مشتملة على ستة فصول، الأول في نصب الامام؛ انجام: و من آذى الله فيوشك أن يأخذه الله تعالی بسیار مختصر و بر پایه اعتقادات اهل سنت در چند فصل» و یک «خاتمه» بدین عناوین: نصب الأمام، صفات الامام، حصول الامامة، اقامة الدليل على حقية امامة الخلفاء، نقل مطاعن الأئمة الثلاثة، تعظيم جميع اصحاب النبي (صلّي الله عليه و آله)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 2گ(80ر -81پ)، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 5-193]

14. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 754/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... فقد قال الله تبارک و تعالی في كتابه الكريم سورة ابراهيم المباركة الم تر كيف آیات و احادیثی درباره مناقب ائمه (عليهم السّلام) و فضیلت ائمه (عليهم السّلام) از کتب روایی خاصه و بعضأ عامه آورده و در مواردی اندک هم تحت عنوان «اقول» توضیحاتی درباره الفاظ احادیث آورده است؛ خط: تحریری، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی،، 20 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف:-405]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض2743

بی کا، بی تا [الفبائی: 67]

امامت / کلام و اعتقادات / فارسی

Imāma

ص: 868

غیر همانند: 1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3419

آغاز: حمد وستایش مالک الملکی را سزاست که عدلش مفیض اخراج جمعیت از دایره واسعه رحمة بمضيق و تنگنای طرف و لعنت و حکمتش مفیض اختلاف است در میان امت در هر مله و نحله انجام می انداختم افسار شتر خلافت بر کوهانش و آنرا [] می چشانیدم آخر قوم را بهمان کاسه که آب داده بودم اول [] ترک می کردم محاربه جماعت آخر همچنانکه ترک کردم با

جماعت اول.

رساله ای متوسط در اثبات حقانیت امامت چهارده معصوم و ولایت آن بزرگواران که در یک «مقدمه» و 14 «فصل» و یک «خاتمه » تنظیم شده است: مقدمه در تعداد خلفا و ذکر برخی حکام بلاد اسلام، 1- ذكر طريق معرفت اشیاء، 2- بیان کیفیت استدلال، 3- سبب افتراق امت، 4- کیفیت افتراق امت، 5- تحقیق ایمان شرعی، 6- آنچه امامت بدان ثابت می شود، 7- وجوب منصب امام، 8- توقف ایمان به اعتقاد به امامت علی (عليه السّلام)، 9 اثبات امامة ائمه باقيه، 10- بیان احوال آل و اصحاب، 11- بیان ارتداد اصحاب، 12- بیان حدوث جميع مذاهب اسلامی، 13 فساد خلافت خلفای ثلاث، 14- تحقیق کفر و ایمان شرعی خاتمة، تحقيق جواز و حرمت سب و لعن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، علامت بلاغ دارد؛ جلد: تیماج سرخ با عطف قهوه ای، 27گ، 31 سطر، اندازه: 11×19 سم [ف مخ: 1-206]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9469/146

منقول از اصول الدین احمد اردبیلی (قرن 10)، خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 1گ (330) [مختصر ف: 679]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3008/11

حاشیه آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدان ای دوست مخلص که اول بنده مکلف معرفت ایمان واجب است؛ انجام: و این فضیلت که وی را در خانه خدای زادند فضیلتی است که هیچ مخلوقی را نبوده است و در این معنی باوی شریک نیست

در اثبات امامت حضرت امیر المؤمنين عليه السلام و نفی خلافت مدعیان جانشینی پیامبر اسلام، و معنی تولی و تبری، در بیست و پنج «باب» بدین تفصیل: 1. مذهبی که معتقدان به آن ناجی باشند، 2. مطاعن خلیفه اول، 3. مطاعن خليفه دوم، 4. مطاعن خلیفه سوم، 5. مسائلی که در شرف نبوت آمده، 6. سؤال و جواب مذهبين، 7. درباره خلافت، 8. قوت استدلال، 9. بحث اجماع که بر رسول نماز کردند، 10. فرق شیعی و سنی، 11. ذکر انساب ائمه، 12. احوال شیعی و سنی، 13. مفتریاتی که مخالفین می کنند، 14. حق آباء و اجداد ولی و نبی، 15. تقیه، 16. ناکثین و قاسطین و مارقین، 17. پدران و مادران انبیاء 18. دختر خواستن عمر از امیرالمؤمنین، 19. قصه زید بن حارثه، 20. بیعت ناکردن امیر با عمر، 21. در اینکه آل محمد کیستند، 22. در اینکه کدام طائفه به خلافت اولايند، 23. دلایل شیخین، 24. قصه باز سفید و معراج، 25. محتالان صحابه ؛ خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بهاری، تا: دوشنبه صفر 1045 تا 9 رجب 1049؛ جلد: تیماج مشکی، 11گ (221ر - 231ر)، 25 سطر، اندازه: 22× 34 سم [ف: 8-189]

4. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 374

آغاز: نیافته و پاره اگر ایراد یافته متفرق است و استقصاء در بیان آن نشده و بسط شافی در کیفیت احتجاج به آن بکار نرفته؛ انجام: برای اکثر مردم تعذر دارد و از کجا که بعضی را میسر نیست.

نسخه ای است که اول آن ناقص است و آخر آن بدون خاتمه، در هیچ جای این کتاب به نام آن و نویسنده اش اشاره نشده است تنها در برخی موارد عبارتی این چنین دارد: فقیر حقیر می گوید: جامع این مسطورات را مسلکی دیگر است در استدلال از آیه. اقول و انا الفقير المسود اهذه الأوراق. پیدایست که نویسنده از دانایان شیعی هند و در سال 1039 ق در حال تالیف این کتاب بوده است چنان که در فصل دوم موجود می گوید: « ... کتاب فصول المهمه ابن صباغ که بالفعل درین عصر یعنی در سنه تسع بعد ثلاثين و الالف در دیار هند فراوان است ... ». نباید کتاب ابصار المستبصرین عبدالوهاب هندی و تحفه شاهی قاضی زاده و کاشف الاسرار اردستانی باشد؟. موجودی این کتاب سی و نه «فصل» و یک «باب»: اولین فصل موجود: فصل در اثبات وجوب مودت اهل بیت ... در کتاب اهل سنت مسطور و مشهور است مثل شواهد النبوه ملا جان و غیره؛ فصل در بیان آنکه بغض و عداوت اهل البيت کفر است ... مؤلف گوید: کتاب فصول المهمه ابن صباغ که بالفعل درین عصر یعنی در سنه تسع بعد ثلاثين و الالف در دیار هند فراوان است. کتاب کفاية الطالب في مناقب آل ابی طالب تالیف امام حافظ ابی عبدالله محمد بن يوسف بن محمد گنجی شافعی و ...، فصل در بیان این که اهل البيت واجب الاتباع اندو مفترض الطاعه ...، در برگ 30 فصل، اما تعیین مراد از اهل البيت و این که ایشان معصومند نویسنده از: تفسیر ثعلبی. فصول المهمه، مشكاة، مسلم، اسباب النزول واحدی یاد کرده، فصل در اثبات عصمت اهل بیت به روایات قویه اهل سنت، فصل بدان که از جمله قريش بني هاشم را بر غیر ایشان فضل است، باب: در پشت برگ 42: باب در بیان فضایل امیر المومنین (عليه السّلام) و تفضیل آن حضرت بر كل امت بعد از حضرت رسالت فقیر حقیر میگوید ... جامع این مسطورات را مسلکی دیگر است در استدلال از آیه؛ در برگی 76 فصل في حديث الغدير و ما يتعلق به از صحیح بخاری. مواهب المدينه. شافعی، ملا علی قوشچی. صاحب کشاف یاد شده. در برگ 98 فصل در آنچه متعلق به آیه اليوم اکملت لكم ... فصل در بیان آیه انما ولیکم ...؛ فصل في ذكر حديث المنزلة .... فصل في ذكر ما يتعلق بایه: و من الناس من يشتری، نفسه ابتغاء ... قال صاحب فصول المهمة. و انا الفقير المسود لهذه الأوراق ...؟ فصل فيما يتعلق بآية: و اعلموا أنما غنمتم من شيء ... در تفسیرهای اهل سنت، بیضاوی، کشاف، مدارک، نیشابوری، ثعلبی

ص: 869

و غیره ...؛ فصل في ذكر ما قاله المفسرون في قوله تعالى: يوفون بالنذر و يخافون ... فسمع علي رضي الله عنه؛ فصل فيما يتعلق بآیه النجوى و هو قوله تعالی یا ایها الذين آمنوا اذا ناجيتم الرسول ... فقیر میگوید: ... فصل في آيه ان الذین امنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ...... في آيه انما انت منذر و لكل قوم هاد ..؟ في بيان آیه أن الذين آمنوا و عملوالصالحات اولئک هم خیر البریه؛ في بيان قوله تعالی و تعيها اذن واعيه ... چنانکه ملا على قوشچی ... ابوبکر رضی الله عنه؛ فصل في بيان آیه مرج البحرین يلتقيان ....؛ فصل در بیان آیه و هو الذي خلق من الماء بشرا فجعله نسبا وصهرة؛ فصل افمن كان مومنا كمن كان فاسقا ... فصل در بیان و اولوالارحام بعضهم اولی ببعض ... میر سید شریف شارح مواقف؛ فصل ان الله و ملایكته يصلون على النبي؛ فصل ان تتوبا الى الله فقد صغت قلوبكما ... و صالح المومنین؛ فصل ان الله اصطفی آدم ونوحا ... ذرية بعضها من بعض ... فصل در بیان قوله في سورة النور: وعدالله الذين امنوا منکم و عملوالصالحات؛ فصل قل للمخلفين من الاعراب ... مؤلف مسودات در این استدلال می گوید ... فصل یا ایها الذين آمنوا من يرتد منكم عن دينه؛ فصل والسابقون الاولون من المهاجرين ... فصل قوله تعالى الا تنصروه فقد نصر الله ... .اذهما في الغار ...؛ فصل: اجعلتم سقاية الحاج ... آية من سورة الرعد أن الذين آمنوا و عملوالصالحات طوبى لهم ... قاضی میر حسین در شرح دیوان در فاتحه سابعه .. آیه من سورة الأحزاب انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس ... کا فصل در ذکر آیاتی که دلایل بر فضل امیر المومنین (عليه السّلام) و اهل بیت نبوی دارد؛ فصل هو الذي ایدک بنصره و بالمومین قال صاحب نهج الحق ... قال الشارح المعتصب الشاتم للماتن الجارح الكلامه في شرحه ... فصل و السابقون السابقون؛ فصل یا ایها الذین آمنوا اطیعو الله و اطیعو الرسول ...؛ فصل یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و كونوا مع الصادقین. در صفحه عنوان این کتاب و در ذیل صفحه اول نام کتاب با خط مغایر آمده: «اظهار الحق». چند کتاب به این نام میشناسیم یکی کتاب اظهار الحق، تالیف مولانا رحمه الله هندی که از دانایان اوایل سده ی چهاردهم هجری قمری بوده این کتاب در سال 1305 ه.ق در دو جلد در قسطنطنیه چاپ شده است. موضوع آن پاسخ برخی از شبهاتی است که یکی از مسیحیین بر اسلام وارد نموده است که نباید این کتاب باشد. دیگری کتاب اظهار الحق، تاليف عبد الله بن عبدالله شوشتری که در بانکی پور، حومه ی غربی شهر پاتنا ایالت بهار هند سال 1301 ه. ق چاپ شده است. سومین اثری که بنام اظهار الحق می شناسیم تالیف حاج میرزا ابراهیم شیرازی مشهور به چینی می باشد که این کتاب در سال 1345 قمری در بمبئی چاپ سنگی شده است در قطع رقعی، ای کاش اظهار الحق شوشتری را در اختیار داشتم تا با این نسخه مقابله می کردم و معلومم می شد که آیا همان است یا چیز دیگری می باشد؟ (فاضل، محمود)؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: سلخ ربيع الثانی 1051ق، جان بلده برهانپور هند؛ افتادگی: آغاز؛ آمده: «وقف ارشد اولاد میرزا مطهر»؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 408گ، 11 سطر (9× 15)، اندازه: 14× 25 سم [ف: -313]

5. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 3/ 430

آغاز: هو ... اعلم اعانك الله و وفقك مرضاته در کتب متقدمین و متأخرین نظر کردم، از تفاسیر و احادیث، از تعصب و مخالفت خالی نیافتم. پس به حقیقت دانستم که عداوت و شرک از درون هیچ کس خالی نبود؛ انجام: به فرمان خدای عزوجل. قد تمت الرسالة الشريفة. تمت

ناشناخته، از کارهای روزگار صفویان. گفت و گویی است میان یک شیعی و یکی از اهل سنت، درباره امامت. نامبوب، به این شیوه: مسأله اول، پرسیدم که کدام درجه و مرتبه است که بندگان به حضرت عزت رسند و بدان درجه و مرتبه بر یکدیگر فضیلت یابند ؟ جواب داد ...؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 1057ق؛ 19گ (35پ -53ر) [ف: 1-25]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 900- 5/190

آغاز: صلوات الله عليهم اجمعین گردد اما حديث اول که عبارت از ستفرق امتي على ثلاثة وسبعين فرقة است فاضل دوانی اعتراض نموده که اگر مراد از فرقه ناجیه آنست که مخلد در نار نباشد؛ انجام: طاعات ایشان نبوده خسر الدنيا و الآخرة نگاشته جبهه عقیده فاسده ایشان است حصنا الله و اياكم ... من نبی عرفان و اهل بيته الطاهرين السالكين مسالک العلم و العرفان و چون در تحریر این رساله و تقریر این مقاله ... صورت اختتام پذیرفت در سنه 1010

تاریخ تأليف: 1010ق، محل تألیف: اردبیل، رساله ای است در اثبات حقانیت شیعه و این که فرقه ناجیه شیعه است و امامت ائمه اطهار (عليهم السّلام) و رد و مطاعن خلفای ثلاث با استفاده از احادیث. به اقوال علمای اهل سنت همچون دوانی و روزبهان شیرازی نظر دارد. دارای فصول و فایده ها و لطیفه ها و حکایت ها و قاعده ها که یکی از قاعده ها شامل «مناهج» متعدده است، ارشاد و اکمال از عناوین کتاب است و مؤلف از اشعار فارسی در لابه لای مطالب بهره می برد. تذکر: انجام نسخه با امامت قاضی زاده کرهرودی ش 4634 مجلس منطبق است؛ خط: نستعلیق، كان محمد علی بن مهر على مقيم، تا: پنج شنبه رجب 1064ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح جلد: گالینگور قهوه ای، عطف نقره ای، 124 گ، 17-18 سطر، اندازه: 13/5× 17/5 سم [ف: 1-494]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12255/3

آغاز: أن في خلق السموات و الارض بدرستی که در آفرینش آسمانها و آنچه در آنست و در آفرینش زمین و آنچه در آنست و اختلاف الليل و النهار و آمد و شد شب و روز؛ انجام: چنانکه در عيون الرضا از حضرت امام رضا عليه السلام آورده اند که لو خلت الارض طرفة عين لساخت الارض باهلها.

چند حدیث و روایت در فضائل اهل بیت طاهرین (عليهم السّلام) است که به

ص: 870

نام شاه طهماسب صفوی (930-984 ق) در چند فصل» تأليف شده و در آن از مولی بیدلی و سید رازی سبزواری اشعاری نقل شده است. فهرست مطالب فصول آن چنین است: 1. بیان آنکه خدای تعالی خلعت هستی بر آدم عليه السلام پوشانید، 2. بیان آنکه ارواح شیعیان پیش از ملائک مخلوق شده اند و با نور حضرت محمد و آل محمد به تسبیح و تقدیس خدای تعالی بوده اند، 3. بیان آنکه شیعیان پاکند و اصل ایشان پاکست زیرا که ایشان از فضله طینت پاک حضرت محمد و على عليهما و آلهما الصلوة و السلام مخلوق شده اند، 4. بیان آنکه رافضی چه معنی دارد و بیان بعضی از مناقب شیعه از زبان گوهر نثار حضرت امام جعفر صادق عليه السلام، 5. بیان آنکه ابراهیم پیغمبر عليه السلام از حق تعالی درخواست که او را از شیعیان آل محمد صلى الله علیه و آله گرداند، 6. بیان بعضی از مهربانی و شفقت که حضرت رسالت پناه و اهل بیت جلالت با شیعه خود نموده، 7. بیان فضایل امیر المؤمنین علی علیه السلام و فضیلت دوستان او؛ 8- بیان آنکه دوستی اهل بیت و دوستی دوستان ایشان نعمتی است که هیچ نعمت از آن بهتر نخواهد بود، 9. بیان وفاداری شیعیان، 10. بیان آنکه شیعیان را که دوستان امیر المؤمنین اند از برای خدا دوست می باید داشت، 11. بیان آنکه برآوردن حاجت شیعیان چه مقدار ثواب دارد، 12. بیان آنکه هر که در طریق محبت اهل بیت اطهار و اولاد ابرار ایشان صلوات الله وسلامه عليهم گام نهاد] از سر تحقیق و راستی قدم اخلاص دست اعتصام بحبل المتین دین استوار ساخته است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1088ق؛ جلد: تیماج، مشکی، 29 ص (26-54)، 17 سطر، اندازه: 10× 20 سم [ف: 35-250]

8. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 474

شناخته نشده است، عنوان های «دلیل سیوم از آیات قرآنی، خاتمه در ذکر وجوه در کتاب واحدی، تتمه در ذکر وجوه مطاعن، بشارت روایات صحیحه معتبره در باب شيعه اثنی عشری» در آن دیده می شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-883]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14190/10

آغاز: لالی گرانبهای الفاظ و معانی و جواهر ثمينه مضامین و مبانی را نور و بها و آب رساله کوتاهی است که کاتب به درخواست صاحب جنگ حاجی محمد بیک نوشته و در آن ترجمه چند حدیث را به فارسی درج نموده است؛ بی کا، تا: 2 جمادی الثانی 1115ق؛ جلد: کاغذی، 3گ (22-25پ)، اندازه: 12× 20 سم [ف: 38-252]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10866

ناشناخته مؤلف در مقدمه این کتاب آورده که در شهر حیدر آباد هند در عصر سلطان عبد الله قطب شاه معاصر شاه اسماعیل صفوی در مورد امامت حضرت امير المؤمنین علی (عليه السّلام) و ائمه طاهرین (عليهم السّلام) نگاشته است؛ خط: نستعلیق، کا: شیخ ماندگار على دستجردی ابن محمد طاهر، تا: شنبه 15 رمضان 1125ق، فردی برگ های آغازین و پایان این کتاب را برداشته و آن را حديقة الشيعة نام نهاده است، برخی گمان برده اند این کتاب تأليف معز الدین اردستانی است، در برگ پایانی این نسخه نام کتاب، اثبات الامامة آمده است، ليكن در مقدمه و در پایان کتاب این نام وجود ندارد [میراث شهاب: س 9ش 2-5]

11. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 5389

آغاز: خود برسانی وجوب حج را و روانه حج شوی؛ انجام: جميع گناهان ایشان را اللهم اغفر لنا ذنوبنا انك انت الغفور الرحیم. (تمت الرسالة بتوفيق الله سبحانه في 1126).

در اثبات امامت شیعی. و بخش غدیر خم آن پنج باب و یک خاتمه دارد. در آن از قطب راوندی و شیخ طوسی و ابن بابویه سخنانی آورده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1126ق؛ افتادگی: آغاز؛ آغاز باب دوم: در بیان قلیلی از عظمت و جلالت عید غدیر، و روزه داشتن آن، و بعضی از اعمال آن است. بدانکه عید غدیر روز هجدهم ... باب سوم در ثواب روزه داشتن عید غدیر، باب چهارم در بیان غسل روز عید غدیر، باب پنجم فضیلت زیارت حضرت امیر در این روز، محشی با نشان «منه»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 115گ، 18 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 3-192]

12. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1289/20

رساله مانندی در ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 6 محرم 1182ق، جا: فرضه عیزده (بندر ایزده) نور مازندران؛ قطع: بياضي ربعی [نشریه: 7-276]

13. مشهد: گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2/ 1990

آغاز: بسمله، حمدله، بدان که رساله اصول دین نوشتم در مبحث امامت قدری که عاقل را کافی بود دلیل نوشتم خواستم دلیل مرا زیاد نمایم این رساله را نوشتم و مکمل آن رسالم [رساله ام ] نمودم. آغاز صدر: امامت بدان که شیعه قایلند به آن که هیچ زمانی خالی از حجت خدا از پیغمبر یا امامی نیست؛ انجام: که در ارتداد حق است نزد ایشان پس ملاحظه و تأمل نمای. انجام صدر: و این رساله گنجایش طول ندارد و قدری که ذکر شد کافیست عاقل را.

رساله ای است استدلالی در فضائل امیر مؤمنان عليه السلام و اثبات امامت آن حضرت و فرزندانش و از سوی دیگر ذکر معایب و مثالب برخی از اصحاب. این رساله مکمل رساله شش برگ قبل است که آن هم در امامت و مجهول المؤلف می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: الوان نخودی و فستقی آهار مهره، جلد: اسقاطی، اندازه: 15/5× 20/5 سم [ف: 5-372]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9152

در اثبات امامت حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام) و نكوهش مخالفان آن حضرت و مدعیان مقام امامت، که به صورت مناظره ای بین قاضی زاده که از ماوراء النهر آمده بود و در محضر شاه عباس صفوی با علماء ایران این مناظره اجرا شده و به دستور شاه، مؤلف این

ص: 871

مناظره را با افزودن مطالب لازم در یک مقدمه و یک خاتمه تدوین کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 8 جمادی الاول 1242ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 210گ، 27 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 23-279]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9185/1

بحث های مفصلی است در اثبات امامت حضرت امیر المؤمنین عليه السلام و بطلان خلافت دیگران، گرفته شده از احادیثی که در روایت آنها سنی و شیعه اتفاق دارند با استناد به کتاب های اهل سنت. مؤلف این کتاب را در حیدر آباد تألیف کرده و به ابوالمظفر عبدالله قطبشاه بوسیله روح الله، تقدیم داشته است. این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و بابی دارای دوازده فصل» و یک «خاتمه» می باشد بدین عناوین: مقدمه: در بیان مقصود از لفظ امام، باب: در احقيت و اولویت حضرت امیر به این منصب، فصل 1. در آنکه نصب امام لطف است، 2. در آنکه باید امام افضل از رعیت باشد، 3. طریق تعیین امام، 4. تعیین امام، 5. ادله امامت حضرت امیر، 6. مطاعن و چیزهای منافی امامت، 7. مطاعن اول، 8. مطاعن دوم، 9. مطاعن سوم، 10. احادیث مربوطه به صحابه، 11. قضايا و معجزات حضرت امیر، 12. عدد اوصیاء، خاتمه: در نكت متفرقه؛ خط: نستعلیق، كا: رضا علی بن معصوم ولو کلائی، تا: 1253ق؛ جلد: تیماج مشکی، 293گ (1پ -294ر)، 24 سطر، اندازه: 21× 31 سم [ف: 23-298]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در برگ پایانی دو سطر آخر آمده که مؤلف کتاب در روز دهم شوال سال 1293 هجری در گذشته است. با قلم خوردگی بسیار؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س 7 ش 1-2-31]

17. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 107

در این نسخه پراکنده هایی است از حدیث و تاریخ در فضایل و مناقب و اثبات امامت حضرت امیر المومنین (عليه السّلام). آغاز و انجام نسخه افتاده و معلوم نشد که چیست؟ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ برگها برنگ سبز؛ 100گی، مختلف السطر، اندازه: 16/5× 21 سم [ف: 106]

18. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1325/3

آغاز: كل ما يدب على وجه الأرض حلال یعنی هر چه بر روی زمین راه می رود خوردنش حلال است؛ انجام: و زید بن ارقم روایت می کند که كل واحد منهم عن النبي (صلّي الله عليه و آله) انه قال يوم غدیر خم من کنت مولاه فعلی مولاه.

بخشی از کتابی است در اثبات امامت و خلافت بلا فصل على (عليه السّلام) و اولادش و مطاعن مخالفين. موجودی نسخه، فایده پنجم دانستن طریق تعیین امام و خلیفه (این فایده در پنج برگ است) و فایده ششم اثبات امامت حضرت علی (عليه السّلام) بی فاصله بعد از رسول (صلّي الله عليه و آله). (از این فایده، هشت برگ به جای مانده است.)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا عطف میشن مشکی، 14گ (189-202)، 31 سطر (12×18/5)، قطع: خشتی، اندازه: 19×25 سم [ف: 4-1924]

19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8715- 58/165

آغاز: تا در این اوقات كثيرة البركات مسكية النفحات به لطف الهی رساله ای در اصول خمسه دین تالیف شده؛ انجام: اعطاء خاتمست در رکوع و این حال مسلم خصم است در کمال بعدست مجملا عطف بهر دو معنی رکوع خواه

رساله مفصلی است از یکی از دانشمندان شیعی سده دوازدهم هجری در امامت، مؤلف در آغاز آن اظهار داشته که قبل از این رساله ای در اصول خمسه دین نگاشته و از آن زمان در نظرش بوده که رساله ای در رد مخالفان وانکسار خواطر متمردان از امامت بنگارد که رساله حاضر است. او این رساله را به یکی از شاهان صفوی (که نامش در برگی بوده که از نسخه افتاده است) تقدیم کرده است. مؤلف در این رساله ایرادات اهل سنت را به شیعیان در موضوع امامت ذکر و پاسخ داده است ولی ترتیب رساله و مباحث آن فنی برگزار نشده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ مختصری از آغاز مقدمه افتادگی دارد؛ 97گ، 10 سطر، اندازه: 9× 13 سم [ف: 1-493]

20. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 171

آغاز: فصل چهارم در بیان اختصاص حضرت امیر است بحضرت رسول در اخوت و همراز بودن و سایر امور انجام: پس حضرت صادق عليه السّلام فرمود پس برگرد حضرت مهدی عليه السّلام بسوی کوفه وحق تعالی از آسمان بشكل ...

کتابی در چند «فصل»: فصل 4. در بیان اختصاص حضرت امیر است، فصل 5. در بیان آنکه بروایات مستفيضه حق همیشه با على (عليه السّلام) است، فصل 6 بیان افضلیت آن حضرت است، فصل 7. بیان امامت سایر ائمه (عليهم السّلام) است، فصل 8 اثبات وجود امام دوازدهم و غیبت آن حضرت است، فصل 9. اثبات رجعت. در نسخه حاضر از فصل چهارم تا نهم موجود است و سه فصل از اول و مقداری از انتهای نسخه افتادگی دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه با یک طبله، 160گ، 16 سطر [ف: 1-40]

21. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 113

آغاز: حضرت اشاره فرمود که صبر کن چون در خطبه فارغ شد رسید که کیستی؛ انجام: و قبیح است پس چون می توان بود که حق تعالی تکلیف کند و بعد از آن نسخ کند

مطالب کتاب در مورد امامت است که آغاز و انجام آن افتاده است شامل چندین مقصد که کتاب حاضر از مقصد چهارم را دار است در طریق شناختن امام، در بیان بعضی از آیات که دلالت بر امامت و فضیلت حضرت امیر المؤمنین می کند، در بیان احادیث متواتره که دلالت می کند بر امامت و خلافت و فضیلت و جلالت آن حضرت، اثبات وجود امام دوازدهم و غیبت آن حضرت و غیره؛ خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام، بین صفحه 224 و 225 افتادگی دارد؛ در

ص: 872

حاشیه تصحیح و جا افتادگی از متن و سرفصلها آورده شده است؛ مهر: «عبده محمد باقر بن عبد الله محمد تقی الموسوی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها پارچه قهوه ای، 373گ، 17 سطر (10/5 ×15)، اندازه:17/5 × 21/5سم [ف:-106]

22. مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 21

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد قول امام عليه السلام من مات و لم یعرف امام زمانه فقد مات ميتة الجاهلية يعنی هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد؛ انجام: یعنی ای پرودگاری که دلیل قرار داده بذات قديمه بذات ظاهره خود که عنوان و مرتبه بیان است

هفت مقام را مؤلف با اختصار تنظیم کرده است برای کسانی که می خواهند امام را درست بشناسند: مقام نجابت، مقام نقابت، مقام امامت، مقام ارکان، مقام ابواب، مقام معانی، مقام بیان. بنا بگفته مؤلف هر کدام از این مقامها را که شخص طی کند امام را بهتر و با معرفت بیشتر می شناسد؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 8گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 20]

23. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5685/22

آغاز: بسمله. در بیان آنکه مذهب اماميه واجب الاتباع است. طایفه امامیه اخذ کرده اند مذهب خود را از ائمه معصومین (صلّي الله عليه و آله) که مشهور بوده اند بفضل و علم و زهد ایشان ..... و اول ایشان حضرت امیر المؤمنين؛ انجام: کلید شناختن آخرت روحانی شناختن حیات و روح است، و چون کلید یافتی آسان بود در گشودن. و الله اعلم. تمت الرسالة بحمدالله و حسن توفيقه.

سرگذشت امامان و معجزات آنها به ترتیب امامت ایشان، و پس از مهدی. عنوان دوم اندر شناختن حق سبحانه عنوان سیوم اندر شناختن دنیا عنوان چهارم اندر شناختن آخرت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: متن ترمه زرد، حاشیه ترمه سفید، 15گ (61ر -76پ)، 41 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 98× 22 سم [ف: 8-460]

24. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5878/1

رساله مانندی در امامت، ترجمه اخبار شیعی در باره ناصبیان؛ خط: نسخ، كان ابوالقاسم بن ابی الحسن حسینی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 16ص (1-16)، ابعاد متن: 6× 10، قطع : جیبی، اندازه: 10× 15سم [ف: 16-119]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 518/1

آغاز: بواسطه آنکه از ابی بکر مر ويست که أي سماء يظلني و أي أرض تقلني اذا قلت بالرأي؛ انجام: مرتدين على أعقابهم منذ فارقتهم و چون ذکی را این قدر کفایت بود اختصار بر همین قدر نمود

در این رساله به روش ادبی ساده در موضوع امامت بر اساس مذهب شیعه بحث می نماید و به آیات و احادیث بسیار استشهاد می کند؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ مهر: «الواثق بالمعبود عبده محمود» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 28گ (2ر -29پ)، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-122]

26. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9323/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ انجام ناتمام کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 9گ (40پ -48ر)، 14 سطر (7× 19)، قطع: بغلی، اندازه: 13× 19 سم [ف: 17-347]

الامامة ؟ (كتاب في) / کلام و اعتقادات / عربی

al-imāma (k.-un fi)

در اثبات امامت و فضائل اهل بیت (عليهم السّلام) و رد مخالفان.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 546/4 ط

آغاز: نثيله و معتلفه و قام معه بنوابیه ... اقول ان تأمل هذا الكلام الشريف الذي هو فوق کلام المخلوق؛ انجام: الفصل السابع في نبذة يسيرة مما ورد من طرق اصحابنا الاماميه ... روى الشيخ رحمه الله في التهذيب باسناده الى.

شامل هفت «فصل» است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 918ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، ترنج، مجدول 70ص (126-195)، 20 سطر، اندازه: 17× 13 سم [ف: 24/3-23]

الإمامة (مسالة في) / كلام و اعتقادات / عربی

al-imāma (masalat-un fi)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض21111

بی کا، تا: قرن 11، قطع: رقعي [اهدائی ف:-351]

- امامت امير المؤمنين > كاشف الحق

امامت خاصه / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat-e xāsse

سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی، 1268- 1342 قمری

sepehr-e kāšānī, “abbās-qolī ebn-e mohammad taqī (1852-1924)

رساله ای کوتاه در اثبات امامت و وصایت خاصه که به قول مؤلف توسط خودش استدلال شده و در مقدمه گفته است کسی بدون خواندن کامل دلایل و علل اقدام به تصدیق و تکذیب آن ننماید.

[نسخه های منزوی 871/2]

قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2079/1

آغاز: نخست باید دانست که دین یزدان هرگز سستی و پستی نگیرد بلکه این نسبت بمتدینین راجع است چه دین و آئین که

ص: 873

اصولش بتوحيد و معرفت جبار و قبول رسالت رسول؛ انجام: هر کس دارای این نشان و مرد این میدان است بدامنش متوسل شویم و بذیل عطوفتش اتکای جوئیم و اولو الالباب را بشناسیم و هادی طرق مستقیم را دریابیم خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا اسلیمی با عطف پارچه، 5گ، اندازه: 13× 21سم [ف مخ 1- 250]

امامة الظالم / تفسير / عربی

imāmat-uz sālim

طباطبائی بروجردی، محمد بن عبدالكریم، ق 12 قمری

tabātabā'ī borūjerdī, mohammad ebn-e 'abd-ol-karīm (- 18c)

گفتگویی است در آیه «و اذ ابتلى ...» در موضوع امامت با نقل و رد و ایراد در گفته های بعضی از مفسران.

آغاز: بسمله، قال الله عز وجل في سورة البقرة (و إذا ابتلي ابراهيم ربه ...) نقل عن الكشاف أن العامل في إذ ... الأصل التكليف ... انجام: تم ما أردنا ذكره في هذه الأوراق و الحمد لله أولا وآخرة و صلى الله على نبيه المبعوث هادياً و على آله الأطهار و ذریته الأخيار، تمت الرسالة الشريفة.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12997/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1279ق؛ مصحح، محشی با عنوان «منه أعلى الله مقامه» که به نقل خود مؤلف می باشد؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (100پ- 109پ)، 17 سطر (7/5×14/5)، اندازه: 13× 21/5 سم [ف: 32-971]

2. قم: مؤسسه آية الله بروجردی: شماره نسخه: 99/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن علی اکبر بروجردی (حاج احمد خادمی)، تا: 1351ق، به دستور آية الله حاج آقا حسین طباطبائی بروجردی؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (77ر -83ر)، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 1-66]

امامت علی (عليه السّلام) / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat-e 'alī

در بیان امامت علی (عليه السّلام) و شرح حال و افضلیت او برای امامت و خلافت از دیگران است و ضمنا حاوی اخبار زیادی برای این افضلیت می باشد. مشرب نویسنده مشرب صوفیان علاقه مند به على است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2124

آغاز: ای ولی مؤمن چون در معارف تعريفات لسانی و بیانی معطر؛ انجام: بعتاب توبیخ داشته باشد هرگز درشان ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 128گ، 15سطر (5/5× 13)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 5-177]

الامامة الكبرى و الخلافة العظمی / کلام و اعتقادات / عربی

al-imāmat-ul kubrā wa-l xilāfat-ul “uşmā

قزوینی، محمد حسن بن محمد باقر،

qazvīnī, mohammad hasan ebn-e mohammad bāqer (-)

رساله ای در امامت و این که این منصب مخصوص حضرت امیر المؤمنين و أولاد آن حضرت می باشد. در این کتاب به طور بسیار مفصل و مستدل با استناد به کتاب های اهل سنت، بررسی شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2121

آغاز: المقصد الثالث ... الشرط الأول كون الإمام افضل الامة اذ قد تطابق العقل و السمع على وجوب تقديم الأفضل؛ انجام: کیلا يشكو الفقير من فقره و لا يطغى الغني لغناه.

جلد دوم کتاب و مشتمل است بر مقصد سوم در شرایط امام و خلیفه؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 205گ، 19 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 133-6]

امامت نامه = ترجمه فالنامه امام رضا / علوم غریبه / فارسی

emāmat-nāme = t.-ye fāl-nāme-ye emām rezā

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1303/3 ط

آغاز: بسمله چنین گوید مترجم این رساله ... که عزیزی استدعا از این قليل الباع نمود که فارسی گرداند کتابی را که حضرت امام علی بن موسی الرضا صلواة الله و سلامه عليه از جهة مأمون تصنیف فرموده بودند؛ انجام: معاش و روضی (كذا) تو خواهد رسید

خط: نستعلیق، كان محمد حسین بن علی اصغر لاهیجی، تا: قرن 13 [ف: 24/2- 201]

امامت و خلافت / کلام و اعتقادات / عربی

emāmat va xelāfat

تهران؛ مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 90

آغاز: معصية كبيرة و البيعه طريقا للامامة لما مر انه عليه السلم نص على امامته نصا جليا؛ انجام: واسلم على يوم الثلثا عن عبد الله بن

ص: 874

الحتفى قال كان امیر المومنین ...

نسخه کهنه در علم کلام از بعضی ابناء عامه؛ خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 7؛ کاغذ: زرد ضخیم آهار زده، جلد: مقوایی جدید، 6گ، 23 سطر (8× 11/5)، اندازه: 12/5× 17 سم [ف:-74]

الامامة و السياسة / کلام و اعتقادات / عربی

al-imāma wa-s sīyāsa

ابن قتیبه، عبد الله بن مسلم، 213-276 قمری

ebn-e qotay ba, “abd-ol-lāh ebn-e moslem (829-890)

کتاب مشهوری است در تاریخ اسلام و خلفای راشدین و تاریخ صدر اسلام و خلفا تا مأمون عباسی و آداب ملكداری در حجاز. نام این کتاب در منابع موجود، از ابن قتیبه نیامده و برخی آن را انکار نموده اند. از جمله در کتاب «التزوير و الانتحال في المخطوطات العربية» در رد این انتساب نوشته اند:

1- در کتاب آمده که مؤلف در دمشق سکونت داشته اما ابن قتیبه به جز دینور از بغداد خارج نشده بود.

2- در کتاب از ابو ليلى نقل قول شده است در حالی که ابو لیلی در سال 148ق قاضی کوفه بوده و این یعنی 65 سال پیش از تولد ابن قتیبه.

3- مؤلف كتاب الامامة و السياسة خبر فتح اندلس را از زنی نقل می کند که آن را به چشم دیده بود ولی فتح اندلس در سال 92ق یعنی حدود 120 سال پیش از زندگی ابن قتیبه به وقوع پیوسته بود.

4- ساخت شهر مراکش در سال 454ق در عهد يوسف بن تاشفین سلطان المرابطين صورت گرفت. اما در این کتاب خبر از فتح مراکش به دست موسی بن نصیر در زمان هارون الرشید داده شده است که نه با زمان زندگی قتیبه سازگار است و نه با واقعیات تاریخی.

5- مؤلف الامامة و السياسة از دو تن از بزرگان مصر بسیار روایت می کند، ولی ما میدانیم که او هیچ گاه به مصر نرفته بود.

6- اغلاط و اشتباهات فاحشی هم در کتاب دیده می شود که با دقت و روش ابن قتیبه سازگار نیست. مثلا ابو العباس و سفاح دو شخصیت مختلف دانسته شده اند و یا آن که هارون الرشید و مأمون را ولی عهد خود ساخت و از این دست معجولات.

در برخی از کتاب های تراجم در ضمن ترجمه ابن قتیبه، از کتاب «الامامة و السياسة» وی نام برده اند، از جمله کتاب اتحاف الوری، تالیف نجم الدين عمر بن فهد مکی که به نام کتاب تصریح نموده است.

آغاز: بسمله، قال ابو محمد عبدالله بن مسلم بن قتيبة نفتتح كلامنا بحمد الله و نقدس نادینا بذکره

انجام: فشد وثاقه و جلسه و اشاره الى أمه لما اعانته فهرب محمد من بين يديه فبعث في طلبه فأخذ و قتل و الله اعلم

چاپ: تحقيق طه محمد الزينى، قاهرة، مؤسسة الحلبي و شركاه، الطبعة الأولى، جزءان، 1967م

[معجم المطبوعات 211/1 -212؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی210/1 ؛ یادداشتهای قزوینی 109/1]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1306/1

آغاز: الحمدلله الذي اكرمنا لمعرفته و توحيده و ارشدنا إلى تقدیسه و تمجیده وثبتنا على هدايته و تسديده

نسخه اصل: کتابخانه فیض الله افندی-استانبول 1172. نسخه حاضر با آنچه به نام «الامامة و السياسة او تاریخ الخلفاء» چاپ شده و تا خلافت رشید عباسی را داراست اختلاف کلی دارد و درباره مؤلف آنها باید تحقیق شود؛ خط: نسخ، كا: عمر بن محمد بن ابراهيم بن عبد الله واسطی، تا: شنبه 9 جنادی الاول 652ق؛ 349ص (1-349) [عکسی ف: 4-127]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14634/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد باقر بهاری همدانی (بخش نونویس)، تا: حدود قرن 10 و 1313ق (بخش نونویس)، جا: نجف اشرف (بخش نونویس)؛ ترقيمه: «كتب ذا العبد العاصي، محمد باقر البهاري الهمداني، بيده الجاني اكمالا لنسخة من نسخة، تاريخها يوم الخميس ثانی عشر شوال سنة تسع و سبعین و تسعمائة في مجالس، آخرها ثامن عشر ربيع الثاني سنة ثلاث عشرة و ثلاث مائة بعد الألف في الغرى الغراء، حامدا مصلیا مسلما 1313ه)، مصحح، محشی، بخشی از آغاز نسخه از سوی مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد باقر بهاری همدانی کتابت شده، این کتاب و رساله قبل را ابن القتيبة و كتابه ...) آن مرحوم در یک جلد قرار داده است؛ کاغذ: شرقی و فرنگی، جلد: کاغذی ابر و باد با مقوا، عطف و مغزیها تیماج قرمز، 212 گ، 25 سطر (9× 17)، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 37-66]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2435

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 22 شعبان 1007ق؛ مصحح، محشی، وقفنامه کتاب از «ملا شریف شروانی»، یادداشتی از «محمد بن خلیل خالدی» با عنوان کاتبه که ظاهرا نسخه به خط اوست؛ تملك: «محمد هبة الله بن عبدالغفار» و «محمد خالدی»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی دورو عطف تیماج مشکی، جلد پشت افتاده، 325گی، 21 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-182]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27899

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احسان بن محمد بن آقا ... مدرس حنفی، تا: چهارشنبه رمضان 1024ق؛ با سرلوح مزدوج مرصع، با دو کتیبه، مجدول، مصحح، در ابتدا یادداشتی از مالک نسخه در ترجمه ابن قتیبه، ابتدای نسخه 6 برگ از کتاب سبائك الذهبان و فیش های آن به اشتباه صحافی شده است 2ر-8پ؛ اهدایی: رهبری، دی

ص: 875

1380؛ کاغذ: نخودی لمینه شده، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن سبز، 192گ، 29 سطر، اندازه: 15× 25سم [اهدائی ف: 8-362]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1406

هر دو جزء کتاب در یک مجلد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ در صفحه عنوان چند سطری درباره شناساندن این کتاب آمده و کسی نوشته که خط میرداماد است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: سرخ ضربی مقوایی، 242گ، 21 سطر (5×15)، اندازه: 12× 23سم [ف: 84-8]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4173

آغاز: برابر؛ انجام: نعم المولی و نعم النصير. جزء اول؛ خط: نسخ، كا: عبد الكافي سبزواری، تا: 14 رجب 1233ق؛ واقف: حاج عماد فهرستی، تیرماه 1310؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج ضربی عنابی، 172گ، 15 سطر (7/5× 14)، اندازه: 14× 21/4 سم [ف: 7-14]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 465

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 108گ، 21سطر (9× 16/5)، اندازه: 16× 26سم [ف: 7-389]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 863 ط

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق؛ یادداشت دیگری است مورخ 1302 که به غلط این نسخه را عيون الاخبار نامیده است، ذیل نسخه یادداشت مقابله و تملك نسخه است به خط سید محمد طباطبایی سنگلجی مورخ 27 جمادی الثانی 1331؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج با نقش گل و بوته و حاشیه منگنه، 125 گ، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16×26/5سم [ف: 24/2 - 50]

امامت و نفی خلافت خلفا / کلام و اعتقادات / فارسی

emāmat va nafy-e xelāfat-e xolafā

لاهیجی، عبدالقادر بن محمد حسین، 1126 قمری

lāhījī, “abd-ol-qāder ebn-e mohammad hoseyn (- 1714)

زمان تالیف: 1106ق

رساله ای است در امامت با بیان ادله عقلی و نقلی در یک «مقدمه» و سه مقاله» و یک «خاتمه»: مقدمه دارای سه «مطلب»: اول در تعریف خلافت، دوم: در تحقيق اجماع، سوم: در خبر متواتر؛ مقاله 1، دارای سه فصل» و یک «تذنيب»: اول. ابطال خلافت ابوبکر، دوم. ابطال خلافت عمر، سوم. ابطال خلافت عثمان، تذنيب: در رد ادله مخالفین بر خلافت؛ مقاله 2. ذکر خلافت علی بن ابی طالب در سه فصل» و یک «تتميم»: اول. ذکر ادله عقلی، دوم. ذکر نصوص الهی برین مطلب، سوم. اخبار حضرت رسول، تتميم: وجه تقاعد امير المومنین؛ مقاله 3. اثبات خلافت سائر ائمه در سه فصل» و یک «خاتمه» و یک «تکمیل»: اول. ذکر ادله عقلی، دوم. ذکر نصوص، سوم. ایراد ادله تفصيليه، در ابطال مذاهب غير اثنی عشریه، خاتمه: در ذکر فضائل امیر المومنین.

آغاز: بسمله، افتتاح کلام بحمد مالک الرقابی سزاست که موائد عوائد ...

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2203

آغاز: برابر؛ انجام: سیما ابي بكر ثم عمر ثم عثمن و من ... .

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 10 شعبان 1106ق؛ با سرلوح مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، مشکی، مقوایی، 145گ، 14 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 5-289]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 663- 4/133

آغاز: فصل سیم در نفی خلافت عثمان عليه النيران است و در آن نیز دوازده دلیل مذکور است دلیل اول آنکه عثمان رد قول رسول خدا نموده؛ انجام: حضرت رسول الله (صلّي الله عليه و آله) فرمود که على خير البشر فمن ابي فقد كفر فلنختم الرسالة بحمد الله وصلوة نبية و آله ولعن أعدائه واعداء نبيه و آله سیما ابي بكر وعمر وعثمان ومن ولاهم ...

از فصل سیم در نفی خلافت عثمان تا آخر؛ خط: نستعلیق، كان محمد صفی بن محمد رحیم کرمانی، تا: پنج شنبه 5 ذیحجه 1126ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: گالینگور سرمه ای، عطف تیماج قهوه ای، 104گ، 16 سطر، اندازه: 11× 20 سم [ف: 1-494]

- امام رضا > احوال ثامن الائمة

- امام رضا > احوال امام رضا عليه السلام

امامزادگان شهر ری / تاریخ / فارسی

emāmzādegān-e šahr-e rey

بروجردی طهرانی، محمد حسین، ق13 قمری

borūjerdī tehrānī, mohammad hoseyn (- 19c)

اهداء به: فتحعلی شاه دومین بار که مؤلف به زیارت حضرت امام رضا (عليه السّلام) موفق شد، در مراجعت به زیارت امام زاده عبدالعظیم رفت و ضمناً قبر زبیده خواتون را زیارت کرده و چون آنجا را رو به خرابی دید مشغول تعمیر آن شده و این تاریخ را نگاشت در صحت انتساب این قبر و داستان آمدن زبیده با مادرش شهربانو به ری و چگونگی عروسی این بانو با قاسم بن الحسن. این تاریخ شامل پاره ای از تاریخ ری و عده ای از امامزادگان این ناحیه و تهران نیز می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6391

آغاز: زمان برازنده رایات شو کت و شان شهریار و الاتبار و شهنشاه بلند اقتدار؛ انجام: عروس قاسمم نامم زبيده xx فلک خان

ص: 876

مرا درری کشیده

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قهوه ای، 73گ، 15 سطر، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 16-347]

امامزادگان شهر ری = مقالات در امام زاده های ری / تاریخ / فارسی

emāmzādegān-e šahr-e rey = maqālāt dar emām-zāde hā-ye rey

طباطبائی، محمد صادق، ق 14 قمری

tabātabā lī, mohammad sādeq (- 20c)

در دو «مطلب» و یک «خاتمه».

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 135

خط: نستعلیق، کا: حیدر علی ثریا محرر شرعیات، تا: 7 رجب 1296ق، برای مستوفی الممالک [نشریه: 2-131]

امام زاده ها / تاریخ معصومين / فارسی

emām-zāde-hā

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm(1810 - 1871)

شامل مقدمه ای در باب شهادت على اكبر، ولادت حضرت رسول و مدح ایشان، ذكر احوالات و شهادت علی اصغر (عليه السّلام)، مقدمه و احوالات حضرت قاسم (عليه السّلام)، وفات سکینه (سلام الله عليها)، مرثيه خواندن حضرت آدم و اشاره به وداع حضرت حسین (عليه السّلام)

تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 117/4

آغاز: بسمله ... مقدمه جناب علی اکبر و شهادتش است که در یک مجلس خوانده شده؛ انجام: و گریبان ردا چاك کردند حضرت فرمودند: مهلا يا بنت المرتضى ان البكاء العويل

خط: شکسته نستعلیق خوب، كا: محمود بن معصوم مرندی، بی تاب با یادداشتی با این مضمون: «بسم الله و بالله و تصحیح شد محل مهر حاجی زین العابدین خان و محل مهر محمد بن کریم»؛ کاغذ: فرنگی مایل به حنایی، جلد: گالینگور سرمه ای، 21گ (179ر - 199پ)، اندازه: 13/8× 22 سم [ف:-111]

الامام لا يا كل الحرام جهلا و اشتباها / کلام و اعتقادات / عربی

al-imām lā y akul al-ḥarām jahl-an wa ištibāh-an

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7206/5

خط: نسخ، بی کا، تا: 1248ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 9گ (77-86پ)، قطع: ربعی، اندازه: 11× 16 سم [ف: 16-487]

امامیه (ترجمه) / خوابگزاری / فارسی

emāmīye (t.)

علی بن محمد

‘alī ebn-e mohammad

فال نامه ای است که به صورتی دیگر در فال نامه سلطانی نیز دیده می شود و دارای یک دایره بزرگ شامل نام مرغان و حروف تهجی و ده دایره کوچک (6 و 4تایی) شامل فهرست خواسته ها. نویسنده این ترجمه در دیباچه می گوید: «گوید مترجم این رساله و مؤلف این مقاله علی بن محمد ... عزیزی استدعا نمود که به فارسی ترجمه نماید کتابی را که امام ... ابوالحسن علی بن موسی الرضا (عليه السّلام) جهة مأمون الرشید تصنیف کرده بود و آن چنان بود که ... به امام گفت کتابی می خواهم ... چنانچه احتیاج به تقویم و کتب دیگر نیفتد و آن حضرت این کتابرا [املاء ] فرموده و به امامیه نام نهاد و آن را از لفظ عربی به فارسی گردانیدم»

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5689/2

آغاز: بسمله بعد از حمد و سپاس حضرت ایزد که مبدع كل است خط: نسخ، بی کا، تا: 1180ق؛ کاغذ: ترکی سفید و ضخیم، جلد: تیماج يشمی، 3ص (354-257)، 25 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 21/5 سم [ف: 17-141]

الأمامية / کلام و اعتقادات / فارسی

al-imāmīya

رساله ای در قضا و قدر با پرسشی که عربی از امیر مؤمنان درباره جنگ صفین و قضا و قدر کرده که از کافی نقل شده، سپس به معاد جسمانی پرداخته شده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1018/2

آغاز: رساله قضا و قدر في الكافي عن علي بن محمد عن سهل بن زیاد و اسحاق بن محمد النخعی؛ انجام: هر گوهری از آنها جزئی قرابر داده بعد از آن طلب کن تا بشتاب آیند فلیتامل. تمت الرسالة الأمامية.

خط: تعليق، بی کا، بی تا، 6گ (126پ-131ر) [ف: 3- 539]

امامیه / شعر / فارسی

emāmīye

آذری طوسی، حمزة بن على، 784-866 قمری

āzarī tūsī, hamzat-ebn-e 'alī (1383-1462)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1318 -ف و 1319-ف

نسخه اصل: پاریس 781 .S. P (بلوشه ش 1971). به رسم کتابخانه

ص: 877

الغ بیک؛ بی کا، تا: ربيع الاول 892ق [فيلمها ف: 1-593]

اماميه / رمل / فارسی

emāmīye

رساله ای در فالگیری و رمل، با دایره های آن. نام کتاب در پایان آن یاد شده و در نسخه زیر، از امام رضا دانسته شده است. فالها به نام: طاوس، کلک، عقعق، کرکس، قبره، باز، طوطی، کبوتر، غراب، شاهین، غذاف، شبپره، و رستان، عصفور، کلنگ، هدهد، خروس، پاشه، چرغ، عقاب، بط، تذور، شتر مرغ.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5791/6

انجام: بمراد دل بر سی بحسب دلخواه، درین انبازی سعی کن که فائده تمام دارد، تمت الرسالة المسمى بامامیه از تصنیف امام ... الرضا ابوالحسن علی بن موسی الرضا ... في يد ... حاجی ملک محمد نصیر در قریه کاشان به تاریخ شب 4 رمضان. کا: حاج ملک محمد نصیر، تا: 4 رمضان 1049ق، جان کاشان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 8گ (31-138)، 14 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 3-192]

امانات / عرفان و تصوف / فارسی

amānāt

نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری

ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)

با عنوان های «امانت» به نظم و نثر، در مراتب نفس انسانی.

آغاز: الحمد لله الذي نور عيون اعياننا بانوار تجليات ذاته وصفاته ... سخنی بس لطيف خواهم گفت

[فهرستواره منزوی 109/7 ]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1464/7

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1134ق، کاغذ: فرنگی، 4ص (57-61)، 17 سطر، اندازه: 9/5× 19 سم [ف: 3-521]

2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 573/2

در فهرست با عنوان «امانت الله»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 5 رجب 1194ق، جان اصفهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 13گ (14پ -26پ)، 13 سطر (5/5× 11/5 )، اندازه: 10× 16سم [ف: 333]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4262/56

خط: نستعلیق، کا: میر غلام محی الدین، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 3گ (318پ -321ر)، اندازه: 17× 25سم [ف: 4-676]

امانات الهی / مواعظ / فارسی

amānāt-e elāhī

مؤلف در ابتدا از امانت های الهی که از طرف خداوند متعال به انسان سپرده شده صحبت نموده و در مقام توضیح و مثال قوای روحی و نفسانی انسانی، قوه عقلانی، قوه خواب، قوه شهوانيه، قوه غضبه، صفات نفس، گریه و خنده، قوه ناطقه، قوه متحرکه را توضیح داده و او را از معصیت باز می دارد و تشویق به ادای امانت و رسیدن بمقام خليفة الهی می نماید.

آغاز: حمد واحديرا که منزهست از غیر و مقیدات به نظير و نظر بی نظیر ... بدانکه این مختصریست در مراتب دویم که نفوس انسانیت در مصباح ارواح الاصول بدانکه درین مراتب امانت الله بصفات قوتهای انسانی

انجام: به این واسطه انسانرا خليفة الله خوانند چون در این امانت داری ... بیرون آید خليفه اخلف باشد و اگر چنانچه خامل گردد لعنت الله را هدف بود و السلم

همانند:

1. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2862/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد مسیح بن محمدمومن همدانی، تا: قرن 11، جان اصفهان؛ مجدول؛ 6گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19سم [ف مخ: 1-206]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10216/5

آغاز و انجام: برابر

خط: معتاد، كا: علی اکبر و آقا محمد ابراهیم، تا: 1276-1277ق؛ مجدول زرین؛ جلد: تیماج جگری، 10ص (180- 189)، 15سطر، اندازه: 13× 22سم [ف: 32-258]

3. قم؛ دارالحدیث: شماره نسخه: 221

آغاز: برابر؛ انجام: سیاه نامه چند ار کنند جامه کبود xx تو آب دیده عقیقی و چهره کاهی کن از کنج خلوت تاریک رخ مهتاب عماد xx وطن چو مردمک دیده در سیاهی کن. تمت الرساله.

خط شکسته نستعلیق، کا:محمود بن عبدالعلی بیک قراگوزلو طایفه حاجیلو، تا: 1283ق؛ 5گ (202پ -206پ)، 15 سطر [ف:-231]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6409/2

آغاز: حمد می گویم واحدی را که منزه است xx از غیر و مقید بنظر و نظر بی نظر؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق ریز، بی کا، بی تا؛ 2گ (23ر -25ر) [ف: 155]

- امانات (رساله) > انیس العارفين

- امانات (رساله) > اجزای مرکبه ساعت

- امان الأخطار > الأمان من اخطار الاسفار و الازمان

ص: 878

امان البلية / علوم غریبه / فارسی

amān-ol balīyya

قاجار، امان الله بن فتحعلی شاه، ق13 قمری

qājār, amān-ol-lāh ebn-e fath-‘alī šāh (- 19ز)

تاریخ تأليف: محتملا 1285ق

نویسنده، که فرزند فتحعلی شاه است، می گوید: «در سال 1284 ق در تهران و بای سختی آمد و من که به بعضی طلسمات و ختوم و ادعیه واقف بودم توانستم بدان وسیله فرزندان و اهل و عيال خود را حفظ نمایم. پس از ختم و با بعضی از دوستان از من خواستند تا رساله ای در این باب بپردازم، من محض بر آوردن خواهش ایشان این رساله را در یک «باب» و یک «خاتمه» پرداختم که در آنها عمده مطالب این طلسمات و ختوم آمده است.»

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 665

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي اذهب عنا الحزن ان ربنا الغفور شکور؛ انجام: و ارحمنا برحمتك يا ارحم الراحمين. التماس دعا از ناظران و عاملان دارم و السلام.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: محتملا 1285ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 32گ، 13 سطر (5/5×11)، اندازه: 11× 17سم [ف: 2-166]

- امانت > انیس العارفين

- امانت الله > امانات

امانت (فوائدی در) / متفرقه

amānat (favā'edī dar)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/51

از شرح التقدمة میرداماد و کتب دیگر؛ خط: نستعلیق ریز، کان نصیر الدین محمد رضوی شاگرد آقا حسین خوانساری، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون سرخ با لولا، 2گ (128پ - 130 پ)، 42 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 20× 31 سم [ف: 16-341]

امانت الهی = تفسیر آیه امانت / تفسير / فارسی

amānat-e elāhī = tafsīr-e āye amānat

میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041؟ قمری

mīrdāmād, mohammad bāqer ebn-e mohammad (- 1632)

اهداء به: نواب قورچی باشی همدانی صفوی

تاریخ تأليف: جمادی الاول 1039ق؛ محل تأليف: همدان

رساله ای است مختصر در تفسیر آیه شریفه «انا عرضنا الأمانة ...» و بیان مقصود از امانت با اشاره به اختلاف مفسران در معنی آن. به گفته الذریعه (345/2 ) این رساله برای نواب قوشچی باشی همدانی صفوی هنگامی که در موکب سلطان در شیراز بوده، نگاشته شده است. در پایان آن از تألیفات خویش: قبسات، حاشية صحیفه سجادیه کتاب الرواشح سماویه و کتاب سدرة المنتهي في تفسير القرآن و نیز از رساله مكانا عليا که آن را نیز در همدان نوشته نام می برد.

آغاز: قال الله العظيم سبحانه و علا و تعاظم و تعالى في تنزيله الكريم و قرانه الحكيم: انا عرضنا الأمانة ... بتحقيق که ما عرض کردیم امانت

انجام: ایده الله سبحانه بمنه و تاییده و سدده بتوفيقه و تسديده رقم تحریر و تصویر پذیرفت

چاپ: تهران، سنگی، 1395ق، رقعی کوچک، 16ص (صص 98-113)

[الذريعة 345/2 ؛ معجم المؤلفين 93/9]

1. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 847/32

آغاز: برابر؛ انجام: که همانا احدی را مزیدی به آن میسر و مقدر نبوده باشد. ذلک فضل الله يؤيته من يشاء و الله ذو الفضل العظيم و این رساله ماناً عليا در اردوی موکب همایون شاهی ... در قصبه همدان حسب الالتماس نواب خانی قورچی باشی صفوی ... تصویر پذیرفت ... في شهر جمادى الأولى لعام 1039 بهجرة المقدسة المباركة حامداً مصلياً

خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: 1091 تا 1092ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (49ر-54ر حاشیه)، اندازه: 10× 17سم [میراث اسلامی: دفتر نهم -101]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11276/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، كا: محمد بديع بن محمد صادق بن ملا على الموتی، تا حدود 1121ق؛ واقف: حاج میرزا مفید شیخ الاسلام قزوین، سال 1282ق؛ مصحح: کاغذ: شرقی، 7گ (1-7)، اندازه: 6× 12 سم [ف: 28-412]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1604/4

آغاز: برابر؛ انجام: در همدان رقم تحریر و رسم تسوید پذیرفت

خط: نستعلیق، كا: على (اکبر) بن محمد رضی تفریشی، تا: شب سه شنبه 13 شوال 1291ق، جا: زنجان؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 6گ (141ر -146ر)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 5-12]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1224/2 طباطبائی

آغاز: برابر، انجام: و نسخ تحقیق ابن احادیث شریفه و سبیل توفيق ... مناطيق و مدالیل آنها را مشروحاً ... در قبس تاسع و عاشر قبسات و در حواشی زبور آل محمد ... و در رواشح سماويه و در سدرة المنتهى بر وجهی آورده ام ... و بعون و عصمت الهی ... و این رساله امانت الهيه و رساله مكانا عليا در قصبه همدان رقم

ص: 879

تحریر و روسم تسوید پذیرفت و کتب مسؤلا بيمناه ... محمد بن محمد يدعى باقر الداماد الحسینی ... 1039 من الهجرة المبارکه

بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 4گ (29ر - 32پ)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 16 سم [ف: 23-786]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2859/28

آغاز: برابر، انجام: این رساله امانت الهيه و رساله مكاناً عليا ... محمد بن محمد يدعى باقر الداماد الحسینی ... في شيراز شهر جمادی الاولى لعام 1039 ... نسخت ... عن خطه الشريف ... و جميع المؤمنين.

خط نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید و زرد، جلد: تیماج مشکی یک لا، 7ص (89-95)، اندازه: 8× 18 سم [ف: 10-198]

امانت نامه / فارسی

amānat-nāme

سید اسحاق

seyyed eshāq

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1059/7 -ف

نسخه اصل: واتیکان ش 140 فارسی (فهرست رسی ص 141)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-562]

امان التواریخ / تاریخ / فارسی

amān-ot tavārīx

ایرانی، عبدالمحمد، 1250-1314 قمری

īrānī, “abd-ol-mohammad (1835-1897)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5756-ف

نسخه اصل: مصر. جلد 7، خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با چندین تقریظ به فارسی و ترکی از ایرانی و افغانی و اوزبک به فارسی و ترکی چاپ سنگی [فیلمها ف: 3-180]

امان الخائفين من امة سيد المرسلین / حديث / عربی

amān-ul xā’ifīn min ummat-i sayyid-il mursalīn

ابن حجة، تقي الدين بن على، 767-837 قمری

ebn-e hejja, taqı-yod-dīn ebn-e ‘alī (1366-1434)

ب

رساله کوتاهی است مشتمل بر مجموعه ای از روایات عامه در فضیلت پیغمبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) بر سایر انبيا به ویژه از حیث مقام شفاعت و روایاتی در فضیلت امت محمد (صلّي الله عليه و آله) بر سایر امم و فضایل برخی از اصحاب آن حضرت.

[کشف الظنون 166/1 ؛ هدية العارفین 731/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14098/1

آغاز: اسلتم فلن أسلموا فقد اهتدوا و أن تولوا فانما علیک البلاغ ... و بعد فانی ما سمیت کتابی هذا بامان الخائفين من امة سيد المرسلين الا لا علم؛ انجام: و مزیتها صلی الله عليه و سلم فانه هو الذي اعرب عن نصب ... بهذا التمييز حتى اقرت لها سایر الامم بالتعجيز فمن ذلك ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: انجام؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 16 (1پ -16 پ)، 21 سطر، اندازه: 9× 13 سم [ف: 35-608]

أمان المخوفة في أعمال مساجد الكوفة / دعا / عربی

’amān-ul maxūfa fī a‘māl-i masājid-il kūfa

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

رساله ای در اعمال عبادی مسجد کوفه که بنا داشته روایت های مختلف را به طور صحیح جمع کند دارای پنج «مطلب»: 1. اعمال المسجد الأعظم؛ 2. كيفية زيارة مسلم و هانی و بیت امیر المؤمنين؛ 3. زيارة نبي الله يونس؛ 4. اعمال مسجد السهلة؛ 5. اعمال سائر مساجد الكوفة

آغاز: الحمدلله على نواله ... اما بعد فيقول خادم بساتين ... محمد جعفر الاستر آبادی انه لما كان من الاعمال المقربة إلى الله تعالی المسجد الأعظم المشهور بمسجد الكوفة و سائر المساجد الواقعة فيها كمسجد السهلة و ما في حكمها و كان بيانها على وجه الاختلاف و الشتات اردت ان اجمع في هذه الرسالة ما يوجب سهولة امرها ففيها مطالب

انجام: و منهم کمیل ابن زیاد على ما يحکی تقرؤ هذا ... اهل بيته الطاهرين ... باطنا و ظاهرا و سلم تسليما كثيرا، حسبنا الله و نعم الوكيل

چاپ: با تحقیق فارس حسون کریم، ضمن میراث حدیث شیعه، دفتر هیجدهم، قم، مؤسسه فرهنگی دار الحدیث، 1387ش

[أعيان الشيعة 205/9 ؛ الذريعة 247/2]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2258/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: پایان قرن 13، 55گ (1-55ر) [ف: 11-665]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12079/2

آغاز: برابر؛ انجام: حتى أنه ليركب فيها كل ليلة جمعة سبعون ألف فرح حرام ولايزال هذا المسجد معموراً فاذا خربوه ... ناتمام.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، نسخه بدل ها با عبارت «خ ل»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی مجدول یک لا، 51گ (47-97)، 11 سطر (7× 13)، اندازه: 13× 20 سم [ف: 30-494]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1703/1

آغاز: برابر، انجام: قال هذا موضع رأس جدي الحسين وضعوه

ص: 880

ههنا و في بعض كتب الادعية و الزيارة زیادة..

خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 49گ (1پ-49پ)، 14 سطر، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 5-96]

الأمان من اخطار الأسفار و الازمان = امان الأخطار / دعا / عربی

al-amān min axţār-il asfār wa-l azmān = amān-ul axţār

ابن طاوس، علی بن موسی، 589-664 قمری

ebn-e tāvūs, “alī ebn-e mūsā (1194-1266)

کتاب در آداب، ادعیه و احراز سفر و مرتب است بر 13 «باب»: 1. فيما نذكره من كيفية العزم و النية الأسفار و مایحتاج اليه قبل الخروج من المسكن و الدار، در پنج فصل؛ 2. فيما يصحبه الانسان معه في اسفاره للسلامة من اخطاره و اکداره، در پنج فصل؛ 3. فيما نذكره مما يصحبه الانسان في السفر من الرفقا و المهام و الطعام، در چهار فصل؛ 4. فيما نذكره من الاداب في لبس المداس و النعل و السيف و العدة عند الاسفار، در سه فصل؛ 5. فيما نذكره من استعداد العون للفرس و الراكب عند الاسفار، در پنج فصل؛ 6. فيما نذكره مما يحمله صحبته من الكتب التي يعين على العباده، در سیزده فصل؛ 7. فيما نذكره اذا شرع الانسان في خروجه من الدار للاسفار، در پنج فصل؛ 8 فیما نذكره عند المسير و الطريق و مهمات، در سه فصل؛ 9. فيما نذكره اذا كان سفره في سفينة او عبورة فيها، در بیست و پنج فصل؛ 10. فيما نذكره مما نقول عند النزول، در دوازده فصل؛ 11. فيما نذكره من دواء لبعض جوارح الاسنان فيما يعرض في السفر من سقم للابدان و فيه كتاب برء ساعة لابن زکریا واضح البيان؛ 12. فيما جربناه و اقتران بالقبول، در پنج فصل؛ 13. فيما نذكره من کتاب صنفه قسطا بن لوقا لابی محمد الحسن بن مخلد في تدبير الابدان في السفر من المرض و الخطر.

آغاز: الحمدلله الذي استجارت به الأرواح بلسان الحال في اخراجها من العدم فاجارها و استغاثت به في فك اسارها من يد الظلم فاطلقها.

چاپ: نجف، 1370ق

[الذريعة 343/2 و 344؛ السيد على آل طاوس ص 13؛ کشف الظنون 166/1 ؛ دنا 156/2 -158؛ کتابخانه ابن طاووس ص 50-52]

شرح و حواشی:

1- الامان من أخطار الأسفار و الزمان (منتخب)؛ حسینی مرعشی، اسدالله بن على (-966ق)

2- نشر الأمان في الأسفار و الاوطان = ترجمه امان الأخطار؛ زواره ای، على بن حسن (-10)

3- مواد المسافر؛ شریفی حائری، علی (-10)

4- آداب السفر المنتخب من کتاب امان الاخطار؛ شاه میر، اسدالله (-10)

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1828

نسخه از میانه فهرست دیباچه کتاب است؛ خط: نسخ، کا: حسین بن عمار بصری، تا: چهارشنبه 14 ربیع الاول 632ق؛ در نسخه خط مؤلف دیده می شود، شعرهایی از محمد حسینی به خط او مورخ 19 ذیقعده 891 سید داماد در هامش نکاتی را یادداشت کرده است، محمد طاهر بن محمد محسن استر آبادی دارنده نسخه بوده است، نشانه کراسه های ده برگی را دارد و 15 کراسه رویهم 153 برگ در نسخه باید باشد ولی ده برگ آغاز یا کراسه یکم را ندارد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی بالولا، 143 گ، 17 سطر (11/5× 17/5)، اندازه: 18× 25 سم [ف: 426-8]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1307

آغاز: برابر

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي في: 4-129]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8234

بی کا، تا: جمعه 23 محرم 956ق؛ مصحح و گویا مصحح على الحسینی باشد که مهر بیضوی وی در صفحه آخر هست؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 108گ، 17 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 21-194]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2007/3 -و عکسی 2191/3

آغاز: برابر؛ انجام: من معاك بالسعادة الكاملة التي هي سلامة النفس وصحة البدن أنه على ما يشاء قدير يقول مولانا

خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهيم اوالی بحرانی، تا: سه شنبه 11 ربيع الثانی 957ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا،، 71گ (8پ - 79پ)، 21 سطر، اندازه: 13× 19سم [محدث ارموی مخ: 1-183] و [عکسی ف: 6-238]

5. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 270

آغاز: برابر؛ انجام: و سلامتهم من ضلالتهم يا أكرم الأكرمين

خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا اواخر قرن 10؛ مجدول، مصحح، محشی، دارای سرلوح مزدوج؛ تملک: شیخ علی بن زین الدین اصبعی، محمد هادی بن محمد شفیع شیرازی، حسین بن جواد در 1274 ق؛ کاغذ: حنایی روشن آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی ضربی عطف میشن خرمایی، 141گ، 12 سطر، اندازه: 9× 16سم [ف:-31]

6. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 387

خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 11؛ مصحح، چند یادداشت متفرقه و وقفنامه کتاب از میر محمد باقر با مهر «محمد باقر العلوم» (بیضی)؛ مهر: «محمد باقر بن علی رضا الحسینی» (بیضی)؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای، اندرون قرمز، 108گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 2-274]

7. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1494

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ 122 گ، اندازه: 12× 19 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

ص: 881

8. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 228/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مقابله شده توسط محمد بن حاجی حیدر در 10 ربیع الاول 1071؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 123گ (8پ - 131 پ)، 15 سطر (7×13/5)، اندازه: 12× 19/5 سم [ف:-262]

9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 748

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ ترمه؛ جلد: میشن لایی قهوه ای، 108گ، 16 سطر، اندازه: 12/6×18/5 سم [ف: 1-48]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10383

آغاز: پس از 5 سطر نام مؤلف: الحمدلله الذي استجارت به الأرواح بلسال الحال في اخراجها من العدم؛ انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته.

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: حدود قرن 11؛ مجدول، دارای سرلوح مرصع منقش، مصحح؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: تیماج دو رویه مشکی درون جلد تیماج عنابی، 147گ، 14 سطر، اندازه: 8/5× 15/5 سم [ف: 15-121]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14945

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [مختصر ف: 81]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18660

آغاز: بسمله و به ثقتی و صلواته على سيد المرسلين محمد و اله الطاهرين يقول؛ انجام: من اقوى الوسائل الى جانبه ... و اله الطاهرين تمام شد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

13. قم؛ استادی، رضا؛ شماره نسخه: نامعلوم

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ 55گ، 22 سطر، اندازه: 12× 19 سم [صد و شصت نسخه: 6]

14. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 87/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن ماجد نجفی، تا: 1031ق؛ 121گ (1-121)، 18 سطر، اندازه: 14× 23/5 سم [کتابخانه های قائن: ف: 76]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14612

آغاز:. من جميع منافعه منه و كيف استحسن لنفسه الاعراض عنه

خط: نسخ، بی کا، تا: 1036ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 104گ، 14سطر، اندازه: 11/3× 20 سم [ف: 12541]

16. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2289

آغاز: الباب السابع فيما نذكره اذا شرع الانسان في خروجه من الدار للاسفار وما يعمله عند الباب؛ انجام: من معاك بالسعادة الكاملة التي هي سلامة النفس وصحة البدن أنه على ما يشاء قدير يقول مولانا

خط: نسخ، بی کا، تا: 6 رمضان 1039ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، تاریخ تولدی به سال 1312، یک طلسم؛ مهر «عبده جمال الدين» (بیضی)، «عبده الراجي اسماعيل الحسینی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 165گ، 15 سطر، اندازه: 9× 18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-183]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6083

خط: نسخ، كا: حسین بن روح الله بن على، تا: دوشنبه از ربیع الاول 1040ق؛ مجدول؛ تملک: محمد بن عبد الحق حسینی طبسی کیلکی از اعمال خراسان؛ جلد: تیماج مشکی، 111گ، 19 سطر، اندازه: 18/5× 10 سم [ف: 16-90]

18. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 111/1

خط: نسخ، كا: راشد بن محمد بن شاه ولی، تا: 4 محرم 1056ق، جا: نجف؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-925]

19. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 416

آغاز: بسمله و صلوته على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرين يقول مولانا؛ انجام و رحمته من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته وصلى الله على محمد سيد المرسلین و آله الطاهرین.

خط: نسخ، كا: محمد امین بن محمد مومن مشهدی، تا: 1063ق، جان مکه مکرمه؛ جهت زاهد ملا مصطفی قاری، دارای بلاغ، یادداشت وقف ملا مصطفی قاری بربری؛ واقف: ملا مصطفی قاری بربری؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج عنابی، 123گ، 14 سطر (9× 13/5)، اندازه: 15× 20 سم [ف:-345]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20880

آغاز: برابر؛ انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته

خط: نسخ، بی کا، تا: غره رجب 1070ق؛ مجدول، دارای سرلوح مزدوج مرصع؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: آهار مهره فستقی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 268 گ، 14 سطر، اندازه: 11× 18/5 سم [ف: 15-120]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8904/71

آغاز: برابر؛ انجام: لما ماتت محمد بن على الرضا عليه السلام اتيت زوجته ام عیسی بنت المامون فعزیتها وجدتها شديدة الحزن و الجزع

خط: نسخ و نستعلیق و تحریری، كان محمد صالح مشهدی، تان اوایل ذیقعده 1075ق، جان مکه؛ افتادگی: انجام کاغذ: نخودی نازک آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 10گ (40پ۔ 49پ متن و حاشیه)، اندازه: 14/9× 25/3سم [ف: 29/1-284]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4169

خط: نسخ، كا: حسن علی بن عیسی استر آبادی، تا: شب سه شنبه شعبان 1078ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی عطف زرد، 32گ، 16 سطر (5× 10)، اندازه: 9× 16 سم [ف: 13-3137]

23. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2615/1

نسخه اصل: کتابخانه مرتضوی مشهد؛ خط: نسخ، كا: محمد مهدی، تا: 1079ق، 136ص (14- 149) [عکسی ف: 7-220]

ص: 882

24. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7100/7

خط: نسخ، بی کا، تا: 14 محرم 1080ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 20 سطر (7×13/5)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 19 سم [ف: 16-455]

25. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 512

آغاز: بسمله و صلوته على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرين يقول مولانا الافضل .. و بعد فانی وجدت الانسان مسافرا؛ انجام: و الثقة بجوده و عوده و حكمته و رحمته من أقوى المسائل الى اجابة و عنايته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین

خط: نسخ، كا: ابن شمس الدين محمد، تا: 26 محرم 1080ق؛ دارای علامت بلاغ، مصحح: مهر: «کتابخانه سعادت حسین تبریز 1310» (بیضی)؛ اهدایی: يحيى امامی تبریزی،58/4/28 ؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 94گ، 15 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-442]

26. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 90

آغاز: برابر؛ انجام: و رحمته من اقوى المسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلی الله على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرین.

خط: نسخ معرب زیبا، بی کا، تا: 1092؛ گویا از روی نسخه یاقوت مستعصمی و نباید این سخن درست باشد، مجدول؛ تملک: تملکی بدون نام به تاریخ پنجشنبه هفتم شوال 1258 در تبریز، محمد علی قاجار در طهران به تاریخ سه شنبه چهارم صفر 1297؛ جلد: روغنی گل و بوته دار، 197گ، 14 سطر، اندازه: 10×17/5سم [ف: 1-127]

27. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5035

خط: نسخ، كا: لطف علی اصفهانی، تا: 1094ق؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 240 گ، 11 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 1933]

28. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 202

خط: نستعلیق، کا: زین العابدین بن سید محمد خراسانی، تا: 10 ربیع الثانی 1099ق؛ با سرلوح، محشی با نشان «مصباح، ق»؛ تملك: محمد حسن طباطبایی با مهرش، سید حسین موسوی، محمد باقر موسوی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 118گ، 15 سطر (7/5× 15)، قطع: وزیری، اندازه: 12/5 ×22سم [ف: 463]

29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10115

آغاز: برابر؛ انجام: كان ذلك صالحا لان الاسوقة من شانها تصیفه [كذ] الماء.

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ تا اواسط باب نهم: «في اصلاح المياه الفاسدة» از کتاب قسطا بن لوقا را داراست، مصحح؛ واقف: سیدرضا امیر شهیدی، بهمن 1348؛ کاغذ: فرنگی حنائی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها تیماج خرمایی، 110گ، 15 سطر، اندازه: 17/4× 26/5سم [ف: 15- 122]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29842

آغاز: برابر؛ انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین محمد النبي و آله الطاهرين.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه]

31. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9231

خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، کمند کشی شده، محشی، رکابه دار؛ واقف: شیخ محمود کسمائی، رجب 1356ه؛ جلد: تیماج تریاکی رویه مقوا، 145گ، 14 سطر، اندازه: 11/5×19/5 سم [ف: 30-25]

32. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 938

بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ قطع: جيبي [ف:-70]

33. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1018

آغاز: برابر؛ انجام: که ضمنا آخر رساله قسطا بن لوقا نیز هست، و الاستظهار بهذه الأدوية و الاشربة و الله اسئل أن يتفضل علیک و علينا و على جميع من معك بالسعادة الكاملة ... يقول مولينا النقيب ... بن طاوس العلوی ... و هذا ما رايت بالله جل جلاله اثباته في کتاب الامان من اخطار الأسفار و الأزمان فان عملت ... من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته وصلى الله على محمد ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا، خط و کاغذ از حدود قرن دوازدهم می باشد؛ محشی با رقم «م ق»؛ ضمیمه این کتاب رساله امامیه در قضا و قدر که از برگ 126 تا 131؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج قهوه ای رنگ ضربی، 125 گی، 16 سطر (5/2× 16/5)، اندازه: 9/5× 175 سم [ف: 1-11]

34. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 113/1

خط: نسخ، كا: محمد کاظم مدرس، تا: 17 شعبان 1103ق، جان اصفهان، مدرسه صفویه؛ مصحح، دارای علامت بلاغ؛ کاغذ: پوست پیازی، جلد: تیماج دو رو، بدون مقوا عطف تیماج شتری، اندازه: 10× 18/5 سم [ف: 1-82] 35. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14630

آغاز: برابر

خط: نسخ معرب زیبا، كا: محمد شريف بن مولانا محمد شفیع، تا: چهارشنبه از ذیحجه 1109ق؛ مجدول، مذهب؛ جلد: تیماج سبز یشمی ضربی گرهی،176 گ، 12 سطر، اندازه: 15/5× 24/7 سم [ف: 41- 133]

36. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 12320

آغاز: برابر؛ انجام: من اقوى المسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین محمد النبی و آله الطاهرين برحمتك یا ارحم الراحمين.

خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ به وسیله صدرالدین محمد به تاریخ 1110 مقابله گردیده، در آخر اجازه مرحوم فیض کاشانی به یکی از شاگردانش به تاریخ 1078؛ جلد: تیماج، قهوه ای، سوخت، مجدول.، 171 گی، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 35-280]

37. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 815

آغاز: بسمله و به نستعين يقول مولانا الافضل الاكمل اروع الزاهد

ص: 883

العابد الرابط؛ انجام: الشريف ظهر يوم الاثنين الخامس و العشرين من شهر ربيع الثاني من السنة الحادية عشر بعد المائه و الالف ... احمد ...

خط: نسخ، كا: احمد، تا: 1111ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج سرخ، 150گ، 15 سطر کامل (7× 14/5)، اندازه: 13/5× 21/5سم [ف: 8-318]

38. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 295

بی کا، تا: بی تاریخ؛ تملك: جمال بن محمد حسین خونساری در اصفهان در 112( 1120/1102/1012 ) [ف: 37]

39. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 420

آغاز: برابر؛ انجام: بهذه البخورات صفة ما ينبخر به فيذهب بالهوام تبخر الموضع ... .

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، در اول نسخه صورت امانت کتاب از السید صدرالدین، و تاریخ ولادت در 1123؛ جلد: چرم سیاه، 105گ، 15 سطر، اندازه: 13× 19/5 سم [مؤید: 1-341]

40. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8851- 59/71

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد سلیم بن محمد رضا، تا: 16 جمادی الاول 1124ق؛ 125گ، 16 سطر، اندازه: 10× 21 سم [ف: 495-1]

41. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5627/1

خط: نسخ، كا: محمد بن هبة الله، تا: دوشنبه 26 شوال 1126ق؛ کاغذ: سپاهانی سفید، جلد: تیماج سرخ یک لا، 250گ (63- 249)، 17 سطر، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 1933]

42. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 133

خط: نسخ، كا: يوسف بن احمد بن ابراهيم بن احمد بن صالح بن عصفور درازی اوالی، تا: 1128/3/2 ؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: سوخت قهوه ای گرد عنابی، 181 گ، 15 سطر (4/5× 10/5)، اندازه: 8/5× 15/5 سم [نشریه: 3-149]

43. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2574/3

نسخه از باب یازدهم است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1176ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن آلبالویی ضربی، 23گ (158پ-180ر)، 12 سطر، اندازه: 11× 16سم [ف: 6-54]

44. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2586

آغاز: برابر، انجام: اسال ان يتفضل علیک و علينا فيك و على جميع من معك بالسعادة الكاملة التي هي سلامة النفس و صحة البدن أنه على ما يشاء قدير.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، در سه برگ ابتدای نسخه احادیث و روایات و ادعیه مختلف همچون دعای ختنه، دعای امام صادق (عليه السّلام) در برطرف شدن امراض و علل بروایت شیخ طوسی در بلد الأمين، تعقیبات نماز صبح، و ترجمه حدیث شریف رسالت پناه توسر علی نقی و با اشاره میرزا ابوتراب به سال 1151ق نوشته شده، مطلبی در مالکیت ابو تراب همراه با مهر بیضوی، تاریخ تولد فرزندان مالكین نسخه در قرن 12 نوشته شده، توضیح و شرح لغات متن با استفاده از قاموس و نهایه و صحاح در حواشی اوراق، مصحح؛ مهر: «محمد امین الله»، مهری خشتی به تاریخ 1143؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی ضربی، 174گ، 16 سطر (5× 11)، اندازه: 10× 16سم [ف: 12- 533]

45. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2183- عکسی

آغاز: حمدله. صلاة. يقول مولينا ... رضي الدين ... و بعد، فانی وجدت الانسان مسافرة منذ خرج إلى الوجود في ظهور الآباء و الجدود و بطون الأمهات؛ انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین محمد النبي الأمي و آله الطاهرين المطهرين. و سلم ... خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، قرن 12-13؛ 321ص، 12 سطر (8× 16)، اندازه: 21×30سم [عکسی ف: 1-38]

46. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 22779

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، 95گ، 19 سطر (6× 14)، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 3-909]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9911

خط: نسخ، كا: محمد باقر اصفهانی، تا: قرن 13؛ تملک: میرزا حسین بن محمد تقی نوری طبرسی، به تاریخ 1280؛ جلد: تیماج قرمز، 146گ، 12 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 25-201]

48. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1389/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 6 رجب 1220ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: روغنی آراسته در زمینه زرد و حاشیه سبز، 73ص (2-74)،24 سطر (9× 15)، اندازه: 17× 23سم [ف: 8-72]

49. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 184016

آغاز: الفصل الأول من الباب الأول فيما نذكر من عزم الانان و نيته لسفره؛ انجام: فيذهب بالهوام ينجبر الموضع بقرن

بی کا، تا: 1224ق، جلد: تیماج مشکی، 18 (145-163)، 21 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5 سم [ف: 3-1071]

50. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 395/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 8 ربیع الثانی 1226ق؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 945-11]

51. اصفهان، دانشگاه شماره نسخه: 154/1

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 8 ربیع الثانی 1226ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 108گ (1پ -108پ)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-111]

52. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6935/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سر ترنج دار مجدول، بدون مقوا، 59گ (1پ - 60پ)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 20-353]

53. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 121

ص: 884

خط: نسخ، كا: محمد باقر عبدالکریم موسوی سپاهانی، تا: جمعه 5 ربیع الاول 1269ق؛ کاغذ: سپاهانی آهار مهره [نشریه: 11-883]

54. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 116

آغاز: برابر؛ انجام: و الثقة بجوده و عوده و حكمته و رحمته من أقوى المسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلی الله على سيد المرسلین ...

خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، محشی، دارای سرلوح رنگین بسیار زیبا، دعا به جهت خواب دید در باغ مشهد مقدس به تاریخ شب پنج شنبه 29 ذیحجه 1273، دعا از فرمایش جناب حاج نیاز؛ مهر «امیر حسن» (بیضی)؛ کاغذ: ترمه، جلد: دو رو روغنی، 136 گ، 15 سطر، اندازه: 12× 19/4 سم [ف: 1-140]

55. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 315

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمین و صلوه على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرين يقول مولانا؛ انجام: الى اجابته و غایته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین محمد النبی و آله الطاهرين خط: نسخ، كا: على اكبر موسوی، تا: 1286ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن بغدادی، قرمز مقوایی، 126گ، 19 سطر (6× 14)، اندازه: 12×23/5سم [ف: 7-284]

56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11865

آغاز: برابر، انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته.

خط: نسخ، كا: محمد باقر رضوی، تا: سه شنبه 21 ربیع الثانی 1309ق؛ واقف: تقی مدرس رضوی، آبان 1359؛ کاغذ: آهار مهره نباتی فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی زرین، 68گ، 23 سطر، اندازه: 14/5 ×26سم [ف: 15-121]

57. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7571/14

بخشی از کتاب امان الأخطار ابن طاووس در آداب سفر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1338ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (117-119)، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 26-65]

58. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1890/2

خط: نسخ، كا: ابو تراب بن عبد الله، تا: 1340ق؛ از روی نسخه ای که تاریخ تحریرش 967 بوده، دو بار مقابله و تصحیح علم الهدی نقوی ملایری، مالک کتاب، با دو نسخه قدیم آن در تاریخ 1354؛ اندازه: 10× 17 سم [ف: 3-145]

59. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2038/3

آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمین و صلوه على سيد المرسلین محمد و آله الطاهرين يقول مولانا؛ انجام: الى اجابته و غایته و عافيته و صلى الله على سيد المرسلین محمد النبي و آله الطاهرين

خط: نسخ خوش، كا: علی اکبر اصفهانی قهپایه ای، بی تا، جا: در بندر سوره (=سورات؟) [ف: 11-133]

60. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1194/13 -طباطبائی

آغاز: بسمله اعلم أن هذه الكلمات مما رايته في رسالة لعلی بن طاووس المسماه بكتاب الأمان من اخطار الأسفار الباب الحادی عشر فيما نذكره من دواء لبعض جوارح الانسان ... و فيه کتاب برء الساعه؛ انجام: نسخه (در اواخر فصل 3 که در عوذات است: فيما نذكره من العود التي تكون في العمامه لتمام السلامه ذكرنا هذه العوذه في كتاب المنتقى من العود و الرقي

انتخاب هایی است از آن از باب 11 به بعد. تمام رساله برء الساعه رازی در این انتخاب قرار دارد؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 12گ (113-125) [ف: 23-696]

61. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7348/2

آغاز: برابر؛ انجام و رحمته و حكمته من اقوای الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته و صلى الله عل محمد سید المرسلین و آله الطاهرين

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم موسوی اصفهانی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (108پ-231پ)، 15 سطر [ف: 25-326]

62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1933/1

آغاز: برابر؛ انجام و رحمته من اقوى الوسائل الى اجانبه و عنايته و عافية و صلی الله على سيد المرسلین محمد النبي و آله الطيبين الطاهرین، اجمعین تم الكتاب بعون الله و توفيقه.

بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی با رنگ های گوناگون، جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 172 ص (2-173)، قطع: خشتی باریک، اندازه: 13/5× 22/5 سم [ف: 9-640]

63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1917

آغاز: برابر؛ انجام: من اقوى الوسائل الى اجابته و عنايته و عافيته وصلى الله على سيد المرسلین محمد النبی و آله الطاهرین.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: فهرستی؛ 148گ، مختلف السطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 6-213]

64. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5976/2

بی کا، بی تا، 103گ (56پ -147+149ر+159پ) [ف: 3-193]

65. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 152/6

بی کا، بی تا [نشریه: 4-399]

66. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 18656

کامل و پاکیزه؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

67. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17598

بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 126گ، اندازه: 12/6× 19/6 سم [رایانه]

68. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 439

بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [ف: 37]

الأمان من اخطار الأسفار و الأزمان (منتخب) / دعا / عربی

al-amān min axţār-il asfār wa-l azmān (mn.)

حسینی مرعشی، اسدالله بن على،-966؟ قمری

hoseynī marʻašī, asad-ol-lāh ebn-e ‘alī (- 1559)

وابسته به: الامان من اخطار الاسفار و الازمان = امان الاخطار؛ ابن طاوس، علی بن موسی (589-664ق)

ص: 885

تاریخ تأليف: 955ق

چون کتاب «الأمان من اخطار الأسفار و الازمان» علی بن موسی بن طاوس حلی قابلیت مختصر شدن را داشت و اصولا بناء سفر نیز بر اقتصار و اختصار است، مؤلف این انتخاب را انجام داد و این در سفری بود که دولت عثمانی (روم) آماده حمله به ایران در سال 955ق بوده است. او در انتخابش اخبار مکرر و بعض ادعیه و عوذات مشتمل بر ارقام مجهوله را حذف کرده است. او عبارات کتاب را با عنوان «قال مصنف الاصل» و عبارات خودش را با عنوان «اقول» بیان کرده است. این منتخب در هشت باب است و دو کتاب برء الساعه و تدبیر بدن که در اصل بوده در این یکی نیست.

آغاز: نحمد اللهم باشرف ثنائک و اعلی صفات جلالك ... و بعد لما تشرفت

انجام: قلت لأبي عبدالله عليه السلام علمني دعاءً فقال ان افضل الدعا ما جرى على لسانک وروى سعد بن عبدالله في كتاب الدعا یا سناده عن زرارة قال قلت لأبي عبدالله عليه السلام علمني دعاء قال افضل الدعاء ماجرى على لسانك هذا آخر ما اردنا ایراده

1. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1998

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 23 رمضان 986ق؛ 84گ، 14سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 1- 231]

2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3900

آغاز: مواجب الطاعات الموجب لسعادة النجاة و اکتساب معالی الدرجات التي لا يمكن الا بالبقاء في دار الكسب حين الحيواة فتارتا عرفتنا بمواعيد الآيات؛ انجام: برابر

خطبه را ندارد. در فهرست ناشناس، نام مؤلف به قرینه انجام ذکر شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1066ق؛ مجدول؛ جلد: مقوا، 137گ،12 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف مخ: 5-2134]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2134/1

آغاز و انجام: برابر؛ و قد وقع الفراغ منه في تاسع عشر جمادی الثانی 1092 هجرية.

این منتخب در هشت باب؛ خط: نسخ، كا: محمد صالح کرمانی، بی تا؛ دارای بلاغ مقابله به خط حیدر بن علی در کرمان در ربیع الاول 1094؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: حنایی مقوایی، 72گ (2پ - 72ر)، 17 سطر (6/5× 14/5)، اندازه: 11/5× 23 سم [ف: 5-658]

امان نامه امان الله خان والی کردستان / اسناد / فارسی

amān-nāme-ye amān-ol-lāh xãn vālī-ye kordestān

LL

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4318/29

به تاریخ 1233؛ خط شکسته نستعلیق ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-341]

امانیه / اخلاق / فارسی

amānīye

همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 -1319 قمری

hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)

به خواهش: امان الله خان سرتیپ

تاريخ تأليف: 3 محرم 1287ق

رساله ای است در پاسخ پرسش های «امان الله خان سرتیپ» مأمور سفارت اروپا و روسیه در معارف و اصول دین. مؤلف این رساله «محمد باقر» احتمالاً همان محمد باقر همدانی شیخی صاحب کتاب «الدرة النجفية» است. به هر حال از بعضی از مضامین کتاب بر می آید، از مشرب مشایخ عظام، دور نیست. سرتیپ امان الله خان که خود شخصی ادیب بود و با مخالفان بحث و مناظره می کرد برای مجاب ساختن خصم، متوسل به محمد باقر شريف شد و توسط نامه سؤالاتی از جمله آیه شریفه «و اذا سئلک عبادی فاني قريب أجيب دعوة الداع اذا دعان» از ایشان می نماید که چرا بنده از خالق خویش می خواهد و اجابت نمی شود و او هم به طور مفصل و مستدل پاسخ می دهد.

آغاز: حمد بیرون از حد مر خدائیرا رواست که از جمیع ذوات و صفات خلق خود مبر است

شرح و حواشی:

1- امانیه (مختصر)؛ خوئی، محمود بن ابوالقاسم (13-)

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1925/2

آغاز: برابر؛ انجام: و احکام از برای ایشان قرار داد و تأديب.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 66گ، 20 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17× 22سم [ف: 5-312]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11368

آغاز: برابر؛ انجام: لن يلدوا الا فاجرا كفارا، در آن وقت مهلت ندادند و ایشانرا بطوفان غرق

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، افتادگی: انجام؛ مصحح کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، یک لا، 112 گ، 16 سطر(9× 15)، اندازه: 15×21سم [ف: 28-610]

3. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1047

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد پسر حاجی آخوند ملا علی رضا، تا: شب 27 محرم 1230ق [نشریه: 7-103]

4. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 435

آغاز: برابر؛ انجام: و سایر ناظران عیب پوش است. و صلی الله على محمد و آله الطيبين

ص: 886

در فهرست با عنوان «اعتقادات» آمده؛ خط: نستعلیق پخته، كان ابو تراب بن حاجی جواد همدانی، تا: پنجشنبه 14 جمادی الثانی 1288ق؛ ششمین نسخه ای است که از این کتاب نوشته، با نسخه اصلی مقابله شده، کاغذ: شکری، جلد: تیماج مشکی سوخت، 156گ، 14 سطر (6× 11)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1- 22]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10936

خط: نستعلیق، کا: باقر بن محمد، تا: 29 ربیع الثانی 1297ق؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س 9ش 2-5]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7591/2

آغاز: برابر؛ انجام: و سایر ناظران عیب پوش است و صلى الله ... اجمعین.

خط: نسخ، كا: محسن بن عبدالكریم، تا: چهارشنبه 7 ربيع 1309ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی لایی، 116گ ( 132-16 )، 20 سطر (6×16/5)، قطع: ربعی، اندازه: 14×21/5سم [ف: 16-644]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1188

خط: نستعلیق، کا: احمد بن حاجی آخوند ملا علی رضا، تا: شب 27 محرم 1331ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ ضربی یک لا، 104گ، 17 سطر (8× 15)، اندازه: 13× 21 سم [سنا: ف: 2-163]

امانیه (مختصر) / عرفان و تصوف / فارسی

amānīye (mx.)

خوئی، محمود بن ابوالقاسم، ق13 قمری

Xūlī «mahmūd ebn-e ab-ol-qāsem (- 19c)

وابسته به: امانیه؛ همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر (1319-1239)

در شناخت مبدأ اول و بعضی از صفات الهی و معنی وحدت وجود. در پایان رساله می نویسد: «در سال 1265 در زوایای تویسرکان خریده بودم و دامن از صحبت همگنان کشیده فرزندی میرزا امان الله التماس نمود که مختصری مشتمل بر علم و عمل بنویسم ورقی چند پرداختم و به خلاصه امانیه اش موسوم ساختم.»

[فهرستواره 329/7]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4535/2

آغاز: هر سافل فعل است از برای عالی، چه ندرت و تقوم سافل نیست بجز فعل عالی، چه کلامی که از متکلم صدور یابد همان لفظ متکلم است و لفظ متکلم بعينه صوت است. و صوت او حاصل است از تحریک او مر جوهر هوا را انجام: و بخلاصه امانیه اش موسوم ساختم. هر گاه خطائی رفته باشد امید عفو است و السلام خير ختام بتاريخ ... (23 شعبان 1296) در كمال افسردگی قلمی گشت.

در این نسخه بحث آخر که موافق مذاق صوفیه نبوده نوشته نشده است؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 23 شعبان 1296ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ یادداشت رمضان 1344؛ کاغذ: فرنگی صورتی، جلد: تیماج سبز یک لا، 26گ (17ر -43پ)، 15 سطر (8× 15)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 12-209]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7354/5

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدان أيها الطالب لمعرفة الصواب و السداد ... جهان را صاحبی باشد خدا نام

نام مؤلف به استناد فهرستواره 330/7 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كا: حاج محسن مدرس خوشنویس بن ملاحسنعلی اردبیلی ملقب به عماد الفقراء، تا: 1362ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (56پ - 64پ)، 19 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 19-155]

الأمة اذا اشتريت من خصی هل تستبرأ أم لا (رسالة في ان ...) / فقه / عربی

al-ama idā ištarīyat min xașī hal tastabra’-a am lā (r. un fi ann-a)

بحرانی، جعفر بن كمال الدين، -1088 ؟ قمری

bahrānī, ja'far ebn-e kamāl-od-dīn (- 1678)

رساله ای در این است که اگر کنیزی را از خصی (مردی که بيضه هایش را کشیده باشند) بخرند است برای او واجب است یا خیر؟ با استدال به روایات وجوب آن را ثابت کرده آنگاه 32 فایده در مورد استبرا آورده است.

آغاز: بسمله، الأمة اذا اشتريت من خصی هل تستبرأ ام لا الجواب يجب استبراؤها لعموم الروايات الكثيرة المتظافرة المعتبر اكثرها منطوقا و مفهوماً

انجام: و أن حصل في اثناء الليل و النهار لفقت الليلة او اليوم من بقية ما وقع السبب فيه و مما بعده الى حين حصول السبب و قد صرح شیخنا شیخ زین الدین رحمه الله في عدة الوفاة من شرح الشرايع بذلك و الله اعلم و کتب العبد الضعيف جعفر بن كمال الدين البحرانی

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 30645

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ ضمیمه نسخه ش 21113؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373 کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 9ص، 21 سطر، اندازه: 12× 22 سم [ف: 21/1-149] و [اهدائی ف: 3-89]

الامتاع بالاربعين المتباينة بشرط السماع / حديث / عربی

al-imtā bi-l-arba‘īn-il mutabāyina bi-sart-is samās

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری

ebn-e hajar-e 'asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)

ص: 887

تاریخ تألیف: آخر ربيع الثانی 811ق

کتاب از اربعین های اهل سنت است و حاوی چهل و پنج حدیث است. کتاب در دیباچه چنین توصیف شده است: «فهذه اربعون حديثا من مرویاتی العالیات اقتصرت فيها على اعلا انواع التحمل و هو السماع دون الإجازات و المناولات و الوجادات و لم اعد راويا من رواتها فبرزت متونها بینات و اسانیدها متباينات و ابتدات بالحديث المسلسل بالاوليه على العادة ثم باحاديث العسره الساده ثم سردت اسما الباقين على حروف المعجم الثمانية و العشرين و ختمت حدثين عن ابن عباس و ابن عمر ليكمل فيها التخريج عن العبادلة المشهورين و تحملت على الأحاديث فأوضحت عللها و نقيت خللها و شرطت التباين و الاتصال في اصولها دون الطرق التاليه لها». حديث اول آن این است: «ان رسول الله صلى الله عليه و سلم قال الراحمون يرحمهم الرحمن تبارک و تعالی ارحموا من في الأرض يرحمكم من في السما». مؤلف، این کتاب را در شانزده مجلس بر شهاب الدین احمد بن ابی بکر موصیری املاء کرده است.

آغاز: الحمدلله الذي علا بصفاته المباينة لصفات المخلوقات

چاپ: قطر، دوحه، دار الثقافة، 1409ق.

[دار الصدام ص 61؛ معجم المؤلفين 20/2 ؛ کشف الظنون 168/1 ؛ ابن حجر 399/1]

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1918

آغاز: برابر؛ انجام: و سلام منه بغير انقضاء

خط: نسخ، كا: محمد بن علی صابونی، تا: پنج شنبه 26 ربیع الثانی 826ق؛ مصحح، مقابله شده؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: حنایی روشن، جلد: مقوا با روکش پارچه، 29گ، مختلف السطر، اندازه: 13/5× 17/5 سم [ف: 5-47]

الامتاع (بحكم السماع) / فقه / عربی

al-imtā“ (bi-hukm-is samā“)

خيضری، محمد بن محمد، 821-894 قمری

xayzarī, mohammad ebn-e mohammad (1419-1489)

از وی آرای علمای اهل سنت راجع به حرام و مباح بودن صدای عود (یکی از آلات موسیقی) سؤال شده و گفته است در تحریم یا اباحه آن نصی وارد نشده، ولی در مورد گوش دادن به آوازهای خوش غنایی اقوال مختلف، خود مؤلف همانند برخی از آنان قائل به تفصیل است که در برخی از موارد قطعا حرام و در مواردی حلال و جایز می باشد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28559

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده ... الحمدلله عظيم الفضل و الطول شدید القوة؛ انجام: و كان الله غفوراً رحيما

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ دستخط مؤلف و اجازه او به کاتب در دهه اول شوال 1876 اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی آلبالویی، 22گ، 26 سطر، اندازه: 13/5× 20 سم [اهدائی ف: 3-88]

الامتاع و المؤانسة / فارسی

al-imtā' wa-l mu’ānisa

ابو حیان توحیدی، علی بن محمد، 310؟ -414؟ قمری

abū-hayyān-e towhīdī, ‘ali ebn-e mohammad (923- 1024)

چاپ: تصحيح احمد امین و احمد الزين، سه جزء در یک مجلد، قاهره، لجنة التأليف و الترجمه و النشر: 44-1939م

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2815/11

بندی از ترجمه کتاب الامتاع و المؤانسه او در گزارش مؤلفان رساله اخوان الصفا؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 [ف: 6-112]

امتحان الأذكياء / نحو عربی

imtiḥān-ul adkīyā

برکلی، محمد بن پیر علی، 929-981 قمری

berkelī, mohammad ebn-e pīr-'alī (1523-1574)

وابسته به: لب الالباب في علم الاعراب؛ بیضاوی، عبدالله بن عمر (685-)

تاریخ تأليف: 973ق

شرحی است مزجی بر «لب الالباب» في علم الاعراب بیضاوی که آن گزیده ای است از «کافیه» ابن حاجب. در دیباچه نامی به کتاب داده نشده و از سخن چلبی بر می آید که دانشمندان آن را چنین می نامیده اند. نویسنده نام مؤلف را هم «محمد برکوی» نوشته است. آن را هنگام تدریس متن آن برای طلاب و به درخواست آنها در 973 در «نه کی» ساخته است.

آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمد الله و سلام على عباده الذين اصطفی ... و بعد فلما اردت ان ادرس كتاب اللب المنسوب الى ... عمر القاضي البيضاوي ... سالنی بعض اصحابی ان اكتب لهم شرحا ... فاستجبت.

1. تهران: دانشگاه شماره نسخه: 3240

آغاز: برابر؛ انجام: اکرمتکس و مررت بکش. خط: نستعليق ترک، کان ابراهيم بن محمد بن عثمان، تا پایان جمادی الثانی 1149ق؛ محشی؛ با یادداشت احمد بن حسن ایروانی؛ مهر محمد علی مورخ 1232 دارد؛ کاغذ: استنبولی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 120گ، 17 سطر (8× 14/5)، اندازه: 13/5× 20 سم [ف: 11-2200]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 24

آغاز: برابر؛ انجام: حتى لا يلتبس بكاف المذكر نحو اکس منکس

ص: 888

و مررت بکش. الحمدلله الذي وفقنا على التمام.

خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد بن حاجی عمر، تا: 1220ق؛ محشى؛ جلد: چرم سیاه، 73گ، 15 سطر، اندازه:15/5 × 21 سم [مؤید: 1-58]

- امتحان الفضلاء > تذكرة الخطاطين

الامتحان في علم البيان / منطق / عربی

al-imtiḥān fī ‘ilm-il bayān

قوشچی، علی بن محمد، -879 قمری

qūščī, “alī ebn-e mohammad (- 1475)

اراک، دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 252/2

آغاز: بسمله الفن الثاني في علم البيان قد هم على البديع للاحتياج اليه في نفس البلاغة و تعلق البديع ... يقتدر بها لى ادراکات؛ انجام: فشرع منها هيئة فليس المراد بالمركب نفسها ما يكون الحقيقة

خط: نسخ و نستعليق، كا: حسین بن حاج عبدالحامد فيجانی، تا: سه شنبه جمادی الاول 1278ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 12گ (143ر -154ر)، قطع: نیم رقعی، اندازه: 11× 18سم [ف: 2-347]

امتحان و تجربه بعضی ادویه مرکبه و مفرده / طب / فارسی

emtehān va tajrobe-ye baʼzī advīye-ye morakkabe va mofrade

مهابادی، فخر الدين، ق 10 قمری

mahābādī, faxr-od-dīn (- 16c)

دارای سه «باب»

[فهرستواره منزوی 3273/5 ]

تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 286/12

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1117ق؛ 2ص (639-640) [نشریه:3-360]

امتداد جسم (رساله) / رياضيات / عربی

emtedād-e jesm (r.)

تنکابنی، محمد بن عبد الفتاح، 1040-1124 ؟ قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e abd-ol-fattāh (1631 1712)

رامسر: فرید تنکابنی، عبدالوهاب؛ شماره نسخه: 38/3

آغاز: بسمله، و لو كان الأقدار الجسمانی غیر متناه لامكن لن أن نفرض من نقطة؛ انجام: و بعده لايتحقق لها بينهما في نفس الامر و اختراع الأصل له ينفع في النقض.

بی کا، بی تا؛ 1گ [نشریه: 7-785]

امتزاج / علوم غریبه / فارسی

emtezāj

رساله ای است در علم حروف و تکسیر و امتزاج انواع تکسیر و همچنین اسماء الهی که در چند «نوع» و «فصل» و یک «خاتمه» تنظیم گردیده است. رساله ای به عنوان علم تکسیر حروف در کتابخانه گنج بخش اسلام آباد پاکستان موجود است که همخوانی بسیار با این نسخه دارد، ممکن است همین باشد.

[فهرست مشترک نسخه های فارسی پاکستان 338/1]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11963/12

آغاز: بدانکه حق تعالی هر کواكب سبعه سیاره بر اثنی عشر بروج بر منازل ثمانيه عشرون بر عناصر اربعه ملائکه موکل گردانید تا بحدود اتصال تأثيرات علوی بر اجسام سفلی مؤثر آید؛ انجام: او بر هر که بنگرد آن را شیفته و مبتلاء خود سازد و بتواند که پی او بود و الله يهدی تمام شد رساله امتزاج.

خط: نستعلیق تحریری، کا: تاج الدین احمد فرزند مسیح، تا: 1320ق؛ مصحح، محشی، که ندرت به زبان اردو است؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (111-119)، 17 سطر، اندازه: 13/5× 20/5 سم [ف: 274-30]

- امت محمد > برداشتن حکم از امت محمد

امتناع احد النقيضين و وجوب الاخر / فلسفه / عربی

imtinā'-u aħad-in naqīdayn wa wujūb-ul āxar

محقق خوانساری، حسین بن محمد، 1016-1099 قمری

mohaqqeq-e xānsārī, hoseyn ebn-e mohammad (1608- 1688)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6463/5 -عکس

نسخه اصل: آستان رضوی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-256]

امتناع الحكم على المعنى الحرفي / منطق / فارسی

imtinā'-ul hukm ‘ala-l ma‘na-l þarfi

دوانی، محمد بن اسعد، 830-908؟ قمری

davvānī, mohammad ebn-e as‘ad (1427-1503)

به فرمان: سلطان ابوالفتح سلطان خليل بهادر خان پسر امیر حسن بیک از پادشاهان خاندان آق قوینلو (که شش ماه در 882 و 883 شاهی نموده است)

تاریخ تأليف: 883ق

ص: 889

در آن شبانکاره ای را رد نمود و ثابت کرد که حرف نمی تواند محكوم عليه گردد. دوانی در این رساله از فارابی یاد می کند و عبارتی از او می آورد و نیز از شیخ الرئيس و شارح مفتاح نام می برد.

آغاز: بسمله اللهم ارنا الحق و ارزقنا اتباعه و ارنا الباطل باطلا و ارزقنا اجتنابه. الهی غشاوت غفلت و علی ابصارهم غشاوة از بصر بصیرت ما بگشا ... نموده میشود که چون جمعی از افاضل در محكوم عليه بودن حرف بر حرف بودند و کلماتی چند پریشان چون زلف دلبران جمع نموده ... از صوب صواب ... منحرف گشته ... بخاطر رسید که ... دفع این یاوه فاسد نموده.

انجام: زیرا که از اجل جلیا تست انکه هیچ حرف در هيج سئوال کافی نیست و الله اعلم تمت و آلاء ربنا عمت. محرره على بن مسافر القاضي م

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1021/16

آغاز و انجام: برابر

تذکر: در فهرست به نام امكان الحكم على المعنى الحرفی آمده است؛ خط: تعليق، كا: على بن مسافر قاضی، تا: 939ق؛ در دفتری است که 16 رساله در تفسیر و فلسفه از دوانی و سمرقندی و شبانکاره در آن آمده است؛ 7گ (120-127ر) [ف: 3-10]

- امتناع الحكم على المعنى الحرفی (رسالة في ...) > معنی الحرف (رسالة في تحقيق)

امتناع وجوب مقدمة الواجب قبل وقت وجوبه / فقه / عربی

imtināʻ-u wujūb-i muqaddamat-il wājib qabl-a waqt-i wujūb-ih

اسفرجانی، محمد رضا بن محمد علی، ق13 قمری

esfarjānī, mohammad rezā ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14715/3

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی با ترنج و سرترنج، 11گ (42پ -52ر)، 26 سطر، اندازه: 15/3 × 26/5 سم [ف: 41 -175]

امتیاز راه آهن حضرت عبدالعظيم / اسناد / فارسی

emtīyāz-e rāh-āhan-e hazrat-e 'abd-ol-'azīm

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 11037/1

آغاز: دولت علیه به مسیو فابیوس بواطال مهندس فرانسوی یا شرکاء يا وارث؛ انجام: و یا کسانی دیگر که معرفی او را به دولت علیه بدهد یا جميع متصل سازد. در طهران به دو نسخه در 30 ماه مه 1888 مسیحی مطابق پانزدهم شهر رمضان المبارک 1305 هجری نوشته شد و بعد از آن سواد دستخط قوام الدوله وزیر امور خارجه.) خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 5گ (1پ -5ر)، 13 - 14 سطر (8/5× 15)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 20-589]

امتیاز روزنامه شهاب ثاقب / اسناد / فارسی

emtīyāz-e rūznāme-ye šehāb-e sāqeb

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3560/16 -ف

نسخه اصل: نسخه آقای حسن نراقی. به میرزا احمد کاشانی از وزارت معارف در ذیحجه 1332 با مهر نظام الدین؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-184]

امتیاز مشرق الشمسين عن الحبل المتین / فقه / عربی

imtīyāz-u mašriq-iš šamsayn 'an-il ḥabl-il matīn

شیخ بهائی، محمد بن حسین، 953- 1030 قمری

šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)

آغاز: هو باسمه سبحانه. يمتاز كتابنا هذا الموسوم بمشرق الشمسين عن كتابنا الكبير المرسوم الحبل المتین بامور منها اشتماله على آیات الاحکام و البحث عن تفسيرها.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/3

آغاز: برابر

نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان، باكو ش (8201) M 140؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ قرن 13؛ با یک واسطه از خط مصنف نقل شده؛ 1ص (7) [عکسی ف: 3-410]

2. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 532/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی از شیخ محمد شامی به لفظ «سلمه الله»؛ تملک: محمد مهدی و مهدی بن کیقباد؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج با سر مجدول، 1ص، 19 سطر، اندازه: 13× 20سم [ف:-271]

امتیاز نامچه بانک شاهنشاهی ایران / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāmče-ye bānk-e šāhanšāhī-ye īrān

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/9

خط: نستعلیق، کا: میرزا محمد حسین، تا: قرن 14، 7ص (1475- 1482) [مختصر ف: 82]

امتیاز نامچه قند / فارسی

emtīyāz-nāmče-ye qand

ص: 890

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 11037/7

آغاز: فیمابین بندگان حضرت مستطاب اشرف امجد افخم اعظم آقای امین السلطان وزیر اعظم دولت علیه ایران من جانب بندگان اعلی حضرت؛ انجام: باید به مهر حضرت مستطاب اشرف افخم اعظم آقای امین السلطان ممهور و به صحه مبار ک اعلی حضرت اقدس شاهنشاهی روحنا فداه مزین گردد. در دارالخلافه طهران به تاریخ هفدهم شهر شعبان المعظم 1306 مطابق هجدهم ماه آوریل 1889 مسیحی نسختان نوشته شد

در 10 فصل مورخ 17 شعبان 1306ق؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 2گ (17ر -18ر)، 13-14 سطر (8/5× 15)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 20-590]

امتیازنامه بانک شاهنشاهی ایران / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye bānk-e šāhanšāhī-ye īrān

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 11036

آغاز: اشکالاتی که مدتها بین دولت بندگان اعلی حضرت شاه ایران و بارون ژوليوس ريتر بودند چون آخر الامر بر طرف گردید و امتیاز نامچه ای که بارن ژولیوس ریتر مذکور در بیست و پنجم ژوئیه ماه یکهزار و هشتاد و دو عیسوی اعطا شده بود؛ انجام: و دیگر را مسیو بارن جرج ریتر از جانب مسيو بارن ژوليوس ريتر امضا گردیده در بیست و ششم جمیدی الاول 136 يکهزار و سیصد و شش هجری مطابق سی ژانویه یکهزار و هشتصد و هشتاد و نه میلادی مبادله شد. (جرح ریتر) در حضور من امضا کردند درون ولف وزیر مختار انگلیس در دربار ایران

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 10گ، 10 سطر (9/5× 14/5)، اندازه: 13× 21 سم [ف: 20-589]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 11037/3

در این نسخه تاریخ عقد قرارداد 27 جمادی الاول 1306ق ذکر شده که با نسخه قبلی یک روز تفاوت دارد (26 جمادی الاول)؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، 6گ (8ر-13ر)، 13-14 سطر (8/5× 15)، اندازه: 11× 18سم [ف: 20-590]

امتیازنامه جات / اسناد

emtīyāz-nāme-jāt

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 537/2

درباره: کاغذ گچ و آهک، راه آهن، اسب دوانی، چراغ گاز؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، ربعی [نشریه: 7-246]

امتیازنامه چاه آرتزین / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye čāh-e ārtzīn

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 11037/2

آغاز: سرکار اعلی حضرت اقدس همایون شاهنشاه ایران ارواحنا فداه برای ازدیاد آبادی و انتفاع اهالی و تسهیل عمل زراعت؛ انجام: و دارنده امتیاز مبادله شد. عبارات و فصول آن به فارسی و فرانسه متساوياً سند طرفین خواهد بود. تحریراً في شهر جمادی الثانيه تنگوزئيل هزار و سیصد و پنج هجری 1305

در 17 «فصل» مورخ جمادی الثانی 1305ق؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، 4گ (5پ -8ر)، 13-14سطر (8/5× 15)، اندازه: 11× 18سم [ف: 20-590]

امتیازنامه دخانیات (ترجمه) / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye doxānīyāt (t.)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/3

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 26 صفر 1307ق؛ 1ص (1410) [مختصر ف:-156]

امتیازنامه راه آهن / اسناد / فرانسوی

emtīyāz-nāme-ye rāh-āhan

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 945216

از مسیو فابیوس بوواتال (قرن 19 م)؛ بی کا، بی تا؛ چاپی فرانسوی، 1891، 14ص (1436-1450) [مختصر ف: 82]

امتیازنامه راه آهن (ترجمه) / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye rāh-āhan (t.)

عارف منشی، محمد، ق 14 قمری

‘āref-e monší, mohammad (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/7

ترجمه از اصل فرانسوی؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ 8ص (1451-1459) [مختصر ف:-157]

امتیازنامه راه آهن (ترجمه) / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye rāh-āhan (t.)

چهار برگ از صفحه 24 تا 31 چاپی از ترجمه امتیازنامه است که از اوراق روزنامه های عصر ناصری بریده و الصاق نموده اند. یکطرف معاهده میرزا محمد خان قاجار ملقب به سپهسالار به نیابت از طرف ناصر الدین شاه قاجار و طرف دیگر مسیولیون فرانسوی است که به مدت نود و نه سال معاهده بسته شده است تا مسیولیون راه آهنی از انزلی به طهران و قزوین احداث نماید.

تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3271

ص: 891

بی کا، بی تا [ف: 1- 244]

امتیاز نامه راه آهن (ترجمه) / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-ye rāh-āhan (t.)

ما بين سپهسالار میرزا محمد حسین خان مشیرالدوله و مسیو ... به تاریخ ژون 1878 مسیحی.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/26

خط: نسخ، بی کا، بی تا، چاپ سنگی؛ ص (1299-1306) [مختصر ف:-157]

امتیازنامه سد اهواز / متفرقه / فارسی

emtīyāz-nāme-ye sadd-e ahvāz

صورت قراردادی است که بین دولت ایران و دکتر طولوزان فرانسوی بنا بود بسته شود برای ساختن سد اهواز، در بیست «فصل» و پنج «فصل» الحاقی.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7834

آغاز: ما بين اولیای دولت اعليحضرت شاهنشاه ایران از يكطرف و دکتر طولزان از طرف دیگر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بعضی از مواد تصحیح و تعدیل شده است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ، 13 سطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 20-182]

امتیازنامه و قانون بانک عثمانی (ترجمه) / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme va qānūn-e bānk-e ‘osmānī (t.)

عارف منشی، محمد، ق 14 قمری

āref-e monšī, mohammad (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/25

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ 5ص (1292- 1297) [مختصر ف: -157]

امتیازنامه ها / اسناد / فارسی

emtīyāz-nāme-hā

در این مجموعه صورت 28 امتیاز نامه است متعلق به عهد ناصر الدین شاه و یا مظفر الدین شاه قاجار و اینک فهرست آنها:

1-امتیازنامه راه آهن حضرت عبد العظيم که در 1304 به مسيو فابیوس يواطال مهندس فرانسوی و شرکا داده شد (با نامه مهندس فرانسوی به عنوان «آقای وزیر» و التزام نامه او)

2-امتیازنامه چاه آرتزین که با تاریخ 1305 برای دکتر طانش و شرکا صادر شد

3- امتیاز نامه تراموای شهر طهران که در 1305 برای مسیو فابیوس يواطال.

4- امتیاز نامه بانک شاهنشاهی ایران در 1306 برای بارون ژوليوس ريتر و شركاء

5-سواد دستخط همایونی در باب نشر بليت يکتومانی به بانک شاهنشاهی ایران با تاریخ 1307

6- امتیازنامه قند که امین السلطان وزیر اعظم از طرف شاه به مسيو ادواردتی رعیت بلژیک داد به تاریخ 1306

7- امتیاز نامه شیشه آلات که در 1306 به مسیو ادواردتی داده شد

8-امتیاز نامه شمع گچی که امین السلطان از طرف شاه ایران به مسيو ادواردنی (تاریخ 1306)

9- امتیاز نامه مشروبات که به ساوالای خان داده شد (تاریخ 1889 میلادی)

10- امتیازنامه چراغ برق و تلفن که به یحیی خان مشیرالدوله داده شد (تاریخ 1307)

11-امتیازنامه راه عربستان به مشیرالدوله یحیی خان (تاریخ (1308

12 امتیازنامه دخانیات دولت علیه ایران به ماژور تالبوت (به تاریخ 1307) با عريضه تالبت به پادشاه ایران

13-متیازنامه سن دپتیه (ساختن مرکز و انبار برای حراج عمومی) به ژاک دیلیا کوف جنرال قونسول ایران (تاریخ 1307)

14-امتیازنامه کالسکه به میرزا جواد خان سعد الدوله (به تاریخ سنه 1308)

15- امتیازنامه چوب شمشاد که به وسیله محمد ولی خان نصر السلطنه حکمران استر آباد به مسیو کوشس و يتوفيلا كتوس تبعه دولت روس (در 1308)

16- امتیازنامه بیمه حمل و نقل که به لازار پولباکوف داده شد (1308)

17- امتیازنامه کاغذسازی به یحیی خان مشیرالدوله (به تاریخ سنه 1308)

18- امتیازنامه گچ و آهک و سنگ تراش و مرمر و سنگ آرد که به مسیو ادواردنی تابع بلژیک داده شد (1308)

19-امتیازنامه راه آهن از تهران تا معادن که از 80 کیلومتر تجاوز نکند به مسيو فابیوس يو اطال تبعه فرانسه (سنه 1308)

20-فرمان همایونی درباره اسب دوانی (موریخ 1308)

21-امتیازنامه راه تبریز و دار الخلافه (برای حمل مسافران و مال التجاره) دارنده امتیاز یاد نشده (تاریخ آن 1308)

22- امتیاز نامه چراغ گاز که به مشیرالدوله یحیی خان داده شد (1308)

23- اجازه نامه ایجاد اداره حمل و نقل عامه در ایران به توسط کالسکه های خودرو که به وسیله کارگزاران دولت شاهنشاهی ایران به اشخاص ذیل داده شد: حکیم الملک وزیر امینه و مسکوکات و غیره؛ مهندس الممالک وزیر معادن و صنایع؛ مسيو

ص: 892

ماکیزیملین کتیرا مهندس برق تاریخ این اجازه نامه 1316 قمری است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 62-فیروز

خط: شکسته نستعلیق تحریری خوش، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قهوه ای، 163ص، 13 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 13×20/5سم [ف: 21-214]

- الامثال > نوابغ الكلم

الامثال / ادبیات عربی

al-amtāl

ابوعبیده، معمر بن مثنی، 2110-209؟ قمری

abū--obayde, ma‘mar ebn-e mosannā (729-825)

کتابی است مشتمل بر 1331 فقره مثل و سخنان حکمت آمیزی که در لغت عرب سائر و دایر است با ذکر شواهد و نظایر از شعر و نثر و نقل قصه های کوتاه درباره پاره از مثل ها. در کنار صفحات نسخه شماره امثال گذارده شده و مثل های مربوط به قسمت و شؤن مختلف و به اصطلاح مؤلف «صنوف» امثال را هر یک جداگانه زیر عنوان مستقل ذکر کرده است: مانند مثل های مربوط به مکر و خدعه، مربوط به وفای بوعده، مربوط به تشابه خویشان و اقارب و همچنین ... مثل هایی که نیازمند بتوضيح بوده اند تفسير و موارد استعمال آنها ذکر گردیده است. به هر حال به طوریکه از مطاوی کتاب استفاده می شود نام مؤلف معمر بن مثنی است که «بر خلاف ضبط نسخه» کنیه و شهرت وی ابوعبیده است نه ابوعبید.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1656

آغاز: قال علي بن عبدالعزیز نسخت هذا الكتاب من نسخة ابی عبید من خطه بيده و عارضت به حرفا حرفا ثم قرأناه على ابی محمد سلمة بن عاصم النحوی صاحب الفرا فزادنا فيه اشياء الحقتها في حواشي الكتاب ثم قرائته على ابی عبدالله الزبير بن البكار قاضی اهل مكه فكتبت ايضا ما زاد فيه و نسبت ذلک اليه فوجدت بخط ابی عبید هذا كتاب الامثال؛ انجام: قال من امثالهم الماء ملک آمر اي الماء ملاك الاشياء يضرب للشىء الذي به كمال الامر.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، ذیل نسخه که تاریخ کتابت آن را 1097 ق قید کرده است مسلما مربوط به این نسخه نیست و ممکن است تاریخ کتابت نسخه باشد که این نسخه از آن رونوشت گردیده و کاتب تاریخ کتابتی را که ذیل آن نسخه نوشته شده بوده نقل کرده است. علی بن عبدالعزیز که یکی از ناسخين «کتابت کنندگان» نسخه و معاصر مؤلف بوده و نسخه اصل کتاب را که به خط مؤلف بوده در دست داشته هنگام استنساخ آن را نزد ابی محمد سلمه بن عاصم نحوی و زبیر بن بکار زبیری قرائت کرده و از هر یک از آن دو، اضافات و الحاقاتی در حواشی نسخه می نگاشته و نسبت آن را نیز به آن دو تصریح می کرده است. (در این نسخه اضافات سلمة بن عاصم و زبیر بن بکار نیز البته با ذکر نام آنان در متن نوشته شده است)؛ کاغذ: ترمه و قسمتی معمولی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 288ص، 16 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12× 18سم [ف: 4-365]

الأمثال / عربی

al-amtal

ضبی، عامر بن عمران، - 250 قمری

zabby o‘āmer ebn-e 'emrān (-865)

چاپ: قاهره، محقق: رمضان عبدالتواب، مطبوعات مجمع الغة العربية، 190، 1394ق.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1527/5 عکسی

آغاز: بسمله. أخبرنما الشيخ ابو الغنائم محمد بن على بن النرسی .. قال أخبرنا أبو عكرمة عامر بن عمران الضبي قال هذا كتاب ألفناه من معانی کلام العرب السائر من ما يحتاج إلى تفسيره لكثرة استعماله و بیناه بشواهد من الشعر و اللغة و فسرنا ذلک

نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال، مادرید اسپانیا، ش 1705؛ بی کا، بی تا؛ 21ص (37-57) [عکسی ف: 4-443]

الامثال / ادبیات عربی

al-amtal

ثعالبی، عبدالملک بن محمد، 350-429 قمری

saʻālebī, “abd-ol-malek ebn-e mohammad (962-1038)

آغاز: الحمد لله .. الامثال مصابيح الأقوال و قد ضربها الله ... و هذل كتاب الامثال قد اخرجناه على قسمين قسم في سائر الفنون و الغرر و الفصوص من امثال طبقات الناس و قسم في نكت الافعال على «افعل من كذا» مما يتضمنه کتاب حمزة الاصفهانی

چاپ: مطبوعات دار الكتب العربية (الميمنيه)، 88، 1327ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 480/1 -ف

نسخه اصل: ملت فیض الله ش 2133؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دهه دوم شعبان 1028ق، جا: مصر؛ از روی نسخه اصل نوشته 29 رمضان 429، 68گ (1-68) [فيلمها ف: 1-490]

الأمثال (منتخب) / ادبیات عربی

al-amtal (mn.)

مختصری است از کتاب «امثال» ابوالفضل عبيد الله بن احمد میکالی (436) که در آن ضرب المثل هایی را ابتداء از قرآن کریم و سپس از سنت نبوی (صلّي الله عليه و آله) و بعد از کلام عرب جمع

ص: 893

آوری کرده و آنها را به ترتیب حروف الفبایی ترتیب داده است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1607/2

آغاز: الألف المفتوحة القرآن ألا أن نصر الله قريب، أليس الله بكاف عبده، النبي عليه السلام أحسنوا جوار نعم الله

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان- رم 526؛ خط: نسخ معرب زیبا، كان محمد بن حصین واسطی، تا: 622ق؛ مصحح، محشی؛ 13ص ( 151-139 ) [عکسی ف: 155]

الامثال / ادبیات / عربی

al-amtāl

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/106 -ف

نسخه اصل: حمديه ش 1447. در چند «باب» ؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است [فيلمها ف: 1-429]

الامثال / ادبیات عربی

al-amtāl

در چند «فصل»

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/162 -ف

نسخه اصل: حمديه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است [فیلمها ف: 1-433]

امثال / ادبیات عربی

amtāl

نمونه: «تسمع بالمعیدی خیر من ان تراه و يروي لان تسمع بالمعیدی خیر و ان تسمع. قال الفضل اول من قال ذلك ...»

قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 2616

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ با حاشیه ای به نشان «ابوالحسن الموسوی عفی عنه» در 170ر؛ 31گ (147-178)، قطع: وزیری [چند نسخه -ف: 43]

الأمثال / مواعظ / عربی

al-amtal

رساله ای است در امثال و مواعظ با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیث نبوی (صلّي الله عليه و آله) که متأسفانه بعضی از آنان از ساخته های منافقین است مانند حدیث رؤیت «إنكم ترون ربكم يوم القيامة كما ترون القمر !) که در آخر رساله آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11535/2

آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده قرآناً و جعله لكل شيء تبیاناً و على كل خير دليلاً؛ انجام: فقوله: إذا حضر أحدكم الموت، الآية و قوله: من بعد وصية الوصی.

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی، از برگ 20 تا 35، مطالب گوناگون از خطبه کتاب تا خطبه خطیب و روایات مختلف آمده؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج نخودی تیره یک لا، 4گ (16-19)، 23 سطر (8× 13/5)، اندازه: 11× 16سم [ف: 29-203]

امثال الجارية / ادبیات / فارسی

amsāl-ol jārīya

جابری انصاری، حسن بن علی، 1287-1376 قمری

jāberī ansārī, hasan ebn-e ‘alī (1870-1957)

اهدا به: دکتر میرزا حسینخان مقلب به آزاد

مؤلف در این رساله امثال رایج فارسی، عربی و ترکی را از کلام شاعران و نویسندگان به نظم و نثر، بدون شرح و توضیحی جمع آوری و به ترتیب حروف تهجی اول هر مثل مرتب نموده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13894

آغاز: در سنه 1312 قمری که جناب آقا میرزا حسینخان داکتر ملقب به آزاد ... ای در احدیتت ز آغاز xx خلق ازل و ابد هم آواز؛ انجام: حافظ: مرا مهر سیه چشمان ز سر بیرون نخواهد شد xx قضای آسمان است این و دگرگون نخواهد شد

از حرف الف تا یا؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1312ق؛ در یادداشتی که مؤلف در آغاز نسخه نوشته، اظهار نموده که: دکتر میرزا حسینخان مقلب به آزاد در سال 1312 در اصفهان بوده و از مؤلف درخواست اشعار مثل می کند. مؤلف نیز این کتاب را در اجابت خواست وی تألیف و به دکتر مذکور ارائه می کند و او نیز آن چه از این کتاب مورد نظرش بوده در کتاب «درج گوهر» خود درج نموده است؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 304گ، مختلف السطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 37-488]

امثال الحديث / حديث / عربی

amtāl-ul ḥadīt

رامهرمزی، حسن بن عبدالرحمن، - 360 قمری

rāmhormozī, hasan ebn-e ‘abd-or-rahmān (-972)

کتابی است حدیثی مشتمل بر ذکر امثال مرویه از پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) در هفت جزء». تمام اجزاء به روایت ابو طاهر احمد بن محمد سلفی اصفهانی با دو واسطه از مؤلف، نقل شده است.

آغاز: قال الشيخ الامام الحافظ أبو طاهر احمد بن محمد ... حدثنی ابو محمد الحسن بن عبدالرحمن بن الخلاد الرامهرمزی.

انجام: و عن لقاء العدو اشفاقة من الضيعة لهم. اخر الكتاب و الحمدلله رب العالمین و صلوته على سيدنا محمد رسوله و آله

ص: 894

چاپ: استانبول، المكتبة الاسلامية، تحقیق امة الكريم القريشية

[بروکلمان، ذیل 274/1 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 793عکسی و 795عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: اسكوريال مادرید، ش 1405 (فهرست خطی عربی اسكوريال 64/3). تمام اجزاء هفت گانه را در بر دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً اواخر قرن 68 مصحح، دارای نشان مقابله، در پایان جزء دوم سماعی است به تاریخ ذیقعده 844ق دال بر این که عده ای از مشایخ کتاب را سماع نموده اند؛ 126گ، 11سطر [عکسی ف: 2-270 و 272]

الأمثال السائرة / ادبیات / عربی

al-amtal-us sa'ira

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 512/1

ما استخرجه الصاحب کافي الكفاة ابن عباد من شعر ابي الطيب المتنبي من الأمثال السائرة؛ خط: نستعلیق، کا: محمد على بن بهاء الدین حسینی شیرازی، تا: 8 شعبان 1272ق [نشریه: 7-245]

الامثال السائرة بين الرجال و النساء / ادبیات عربی

al-amtāl-us sā'ira bayn-ar rijāl wa-n nisā?

ضرب المثال های رایج بین مردم به ترتیب حروف هجا آمده.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2045/4

آغاز: آن کنت ما تعمل جمیل اعمل كما يعمل معك اذا بغضک جارك حول باب دار کا انجام: ذکر و المدن جائت القرى بخجل xx حرف الراء المهلملة.

ناقص، موجودی از حرف «الف» تا آخر حرف «را» است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج عنابی [ف: 5-423]

الأمثال السائرة (یکی از) / فضائل و مناقب، ادبیات / عربی

al-amtāl-us sā'ira (yekī az)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 146/18 -ف

نسخه اصل: راغب پاشا ش 1464. المطل احدى المنعين ... (بسیار لطیف است)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 1گ (100)، 25 سطر [فيلمها ف: 1- 419]

امثال سليمان / اخلاق / فارسی

amsāl-e soleyman

کلن، ویلیام

kolen, vīlīyām

اصل این کتاب به عبری و منسوب به سلیمان بن داود می باشد و در 31 «باب» ترتیب یافته است. ویلیام كلن (کشیش انگلیسی) آن را از عبری به فارسی ترجمه نموده.

چاپ: ترجمه در 1831 میلادی به چاپ رسیده است.

تهران؛ نوربخش: شماره نسخه: 260

آغاز: باب اول امثال سليمان بن داود پادشاه بنی اسرائیل که دانستنش سبب استدراک و تربیت است؛ انجام: که اعمال وي، وی را در ابوابهای معروفه خواهد نمود.

دیباچه ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی یک لا، 74ص، 11 سطر، اندازه:11×16/5سم [ف: 2-10]

الأمثال الصادرة عن بيوت الشعر = المنتخب من کتاب الامثال / ادبیات / عربی

al-amtāl-uş şādira ‘an buyūt-iš ši'r = al-mn. min k.-il amtāl

حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن، 280؟ - 360 ؟ قمری

hamze-ye esfahānī, hamze bn-e hasan (894-972)

مؤلف چون کتاب هایی را که در امثال عرب تا زمان وی تأليف شده بود کافی ندیده است، کتاب حاضر را به ترتیب حروف الفبا تنظیم نموده و بنابر آنچه خود در مقدمه آورده است که بیش از 1800 ضرب المثل را گرد آورده و در پایان نوادر كلمات بزرگان را که مشتمل بر بیش از 500 کلمه است بدان افزوده و در ابتدا مقدمه ای در کیفیت شناخت ضرب المثل ها آورده است. مثل های رایج بين فصحای را که بر وزن افعل بوده در سی «باب» و یک «مقدمه» به ترتیب حروف الفبا گرد آورده و در باب 29 امثال مولدة مزدوجه و در باب 30 برخی از نوادر کلام را جمع آوری کرده که عدد ضرب المثل های کتاب جمعاً بیش از 1800 مثل می باشد. مؤلف پس از دیدن کتاب اصمعی و حیانی و ابوعبيد و محمد بن حبيب بصری که در ضرب المثل نگاشته بودند به تألیف کتاب حاضر پرداخته و تمامی آنها را در تأليف خود گنجانیده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... هذا كتاب اودعته فناً من الأمثال السائرة عن العرب و هو اكثر ما تجرى منها على السن الفصحاء.

[چلبی 150/1 ؛ اعلام زرکلی 277/2 ؛ مجمع العلمي العراقی 174/2]

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1607/4

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه واتیکان حرم 526؛ خط: نسخ معرب زیبا، كان محمد بن حصین واسطی، تا: شنبه غره جمادی الثانی 623ق؛ مصحح، محشی؛ 182ص (200-381) [عکسی ف: 5-16]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1150

ص: 895

آغاز: برابر، انجام: فلا يزال يمشی و عینه یبکی (تمت).

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ تملک: فرهاد میرزا در 1300 و عبدالعلی پسر او؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای نو، 128 گ، 21 سطر، اندازه: 18/1× 28 سم [ف: 1-48]

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2513

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 10 محرم 997ق، جا: دارالسلطنه احمد آباد؛ دارای سرلوح زرین، مجدول، یادداشتی از کاتب آمده که کتاب را جهت خزانه جمال الدین شیخ محمد بن نورالدین علی بن شهاب الدین احمد بن جمال الدين محمد بن على حشیبری نگاشته، تملکی پاک شده به سال 1315؛ 122ص [عكسي ف: 7-108]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 516-ف

نسخه اصل: داماد ابراهیم ش 943؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 196 گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1- 286]

أمثال العرب / ادبیات / عربی

amtal-ul arab

رساله ای است در امثال عرب، که تعدادی از مثال های معروف عرب در آن گردآوری شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11593/4

آغاز: من أمثال العرب: أن المعاذير يشوبها الكذب؛ إذا نزل القدر بطل الحذر؛ انجام: یکسو الناس واسته عارية xx یا حبذا الوصال و لو بالخيال خط شکسته نستعلیق، كا: على نقی فرزند ابوالقاسم شریف، موسوی، تا: 1165ق، جان مرشد آباد هند؛ کاغذ: شرقی، آهار مهره، 4گ (219-222)، 11 سطر، اندازه: 7/5× 14 سم [ف: 29-317]

امثال العرب / ادبیات عربی

amtal-ul arab

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/45 -طباطبائی

آغاز: من طلب فوق قدره فقد استحق الحرمان

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در ذیل برخی از کلمات قصار ترجمه فارسی آن نیز آورده شده است. در پایان مجموعه ای از کلمات مرتبط با صنعت لفظی و ترجمه فارسی، از آن جمله است: الدنيا اناقبلت بلت و آن ادبرت برت و همچنین است تا به آخر؛ 4گ (45-48) [ف: 23-728]

امثال العرب / ادبیات / عربی

amtal-ul arab

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 814-ف

نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لوگدونوباتا ويا (لايدن) 1044 Warn؛ خط نسخ، بی کا، بی تا؛ 255گ، 20 سطر [فیلمها ف: 1-286]

امثال عرب و حکایات غريبة و عجيبه (ترجمه)/ ادبیات / فارسی

amsāl-e “arab va hekāyāt-e qarībe va ‘ajībe (t.)

مترجم در مقدمه پس از حمد و ثنای الهی و تعریف و تمجید از ظل السلطان چنین می نویسد: «حضرت اشرف امجد ارفع و الاظلل السلطان دام اقباله کتابی که اول او مفقود و آخر او غير موجود و نه از نسخه او کسی را نشانی و نه خط عربی او را به فارسی ترجمانی به آسانی بود بر ضمیر که هر مشکلی را آسان مینماید خطور کرد که آن کتاب ترجمه شود تحت اللفظ بدون تصرف همان معنی كان يكون لهذا عاگو زاده صمیم که به نعمت آن ولی نعمت از قدیم پرورش یافته بود بقدر امکان نظم و نثر آن را ترجمان آمد امید است در محضر ضیاء گستر ...».

اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 367

آغاز: سناء ثنای هر ستایشگری شایسته بارگاه خداوندی است که غريقان گرداب فنا را لباس بقا پوشاند؛ انجام: پس خندید مصعب گفت می بینم تو را قابل صنعتی و قرارداد او را در ندماء خود و نیکو کرد صله او را.

خط: نسخ عالی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای دو سرلوح مذهب کوچک که نام ظل السلطان در وسط آن نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با عطف و لچکی میشن قرمز، 367ص، 19 سطر (9× 15)، اندازه: 14×22 سم [ف:-170]

امثال العليا / ادبیات / فارسی

amsāl-ol olyā

عبقری، میرزا صادق، ق 14 قمری

'abqarī, mīrzā sādeq (- 20c)

اهواز؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: بدون شماره

کاتب = مؤلف، بی تا [میراث اسلامی: 5-588]

- الأمثال على افعل > الامثال الصادرة عن بيوت الشعر

امثال فارسی / ادبیات / فارسی

amsāl-e fārsī

از میرزا محمد طاهر. در صفحه عنوان آمده است نیای مادر من (نویسنده نسخه و گردآورنده جنگ) آن را گرد آورده و در تذكرة الشعراء خود به ترتیب تهجی از الف تا یاء به خط خود نوشته است. منزوی در فهرست خود (3521) و هم در الذریعه

ص: 896

( 19.20 ) نوشته است که شاید از میرزا محمد طاهر نصرآبادی نگارنده تذکره باشد. ولی گویا چنین نیست. چه نصر آبادی از مردم اصفهان است و در سرگذشت خود (ص 457 تذکره) هیچ از قزوین یاد نمی کند. این محمد طاهر گویا باید از مردم قزوین باشد، آن هم در این تذکره آن چنانکه چاپ شده مثلی نمی بینیم.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5422/30

آغاز: سلام روستایی بی طمع نیست، سنک در جای خود چه سنگین است، سنگ سنگ را می شکند، سنگ فلاخن شده؛ انجام: یک صبر کن، هزار افسوس مخور. یاری که سه خصلتش نباشد در کیش.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1227ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لایی، 15گ (173-188)، اندازه: 15/3× 21 سم [ف: 8-368]

امثال فارسی در خسرو و شیرین / ادبيات / فارسی

amsāl-e fārsī dar Xosro va šīrīn

تنکابنی، فریدون، 1316 شمسی

tonekābonī, fereydūn (1937 -)

وابسته به: خسرو و شیرین؛ نظامی، الیاس بن يوسف (530-614) به راهنمائی حسین خطیبی

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11680

بی کا، تاریخ حروفچینی: 1337ش [مختصر ف:-82]

امثال مشهور عرب / ادبیات عربی

amsāl-e mashūr-e 'arab

برخی از امثال مشهور عرب و چند روایت از پیامبر اسلام است با عنوان «الفاظ متفرقه».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10931/17

آغاز: التأني من الرحمن و العجلة من الشيطان. ليس من العدل سرعة وحدته. من طلب شيئا وجد وجد. و العبد [كذا عند کرام الناس مقبول خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، سطور چلیپا و اند کی معمولی؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا دورو مجدول گرهی عطف و سجاف مشکی بیاض، 1گ (189ر-89پ)، سطور چلیپا (10/5×19/5)، اندازه: 12/5× 21/5سم [ف: 20-515]

الامثال من الكتاب و السنة / ادبیات عربی

al-amtal min-al kitab wa-S Sunna

حکیم ترمذی، محمد بن على، - 320 ؟ قمری

hakīm-e termezī, mohammad ebn-e 'alī (- 933)

چاپ: قاهره، دار نهضة مصر للطبع، محقق: على محمد البجاوی، چاپ اول، 287ص، 1394ق.

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 5/6 بخش 2

ترکیه، اسعد افندی، موزه اسلامی، 1479؛ بی کا، تا: 1119ق؛ سزگین 20-عثمان 40؛ 57گ (174ر-231ر) [ف:-62]

امثال و اخبار خرافية تحتها معان فلسفية / ادبیات / عربی

amtal-un wa axbar-un Xurafiya taht-u-ha maan-in falsafīya

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 146/2 -ف

نسخه اصل: راغب پاشا ش 1464؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 1گ (29)، 25 سطر [فیلمها ف: 1-418]

امثال و اخبار و حکایات / داستان / فارسی

amsāl va axbār va hekāyāt

شعرخی، ابوعلى

šeʻroxī, abū- alī

از شیخ القاضی ابو على الشعر خی (نام مؤلف در ص 241 نوشته شده) مؤلف کتاب را در ترجمه اخبار و ذكر امثال و شواهد تاریخی در 12 «باب» ترتیب داده ولی این نسخه مشتمل بر 6 باب از 12 باب می باشد: باب 1. بیان آثار و شرح اخباری که مشتمل است بر ذکر جماعتی که محنت و بلاکشیدند؛ 2. حکایت جماعتی که بفال نیک یا بدعاء خوب یا سخن خوش شدت ایشان بفرج انجامید ... مشتمل بر 26 حکایت؛ 3. مشتمل بر 18 حکایت از حال جماعتی که پادشاه بر ایشان غضب کرده باشد و به فصيحت و وعظ از خود دفع کنند؛ 4. ذکر جماعتی که به حبس و زندان گرفتار بودند خدا ایشان را نجات ارزانی فرمود مشتمل بر 18 حکایت؛ 5. احوال جماعتی که بشدت و بلا مبتلا شدند و از آن محنت حق تعالی ایشان را فرج ارزانی فرمود مشتمل بر 11 حکایت؛ 6. مشتمل بر 29 حکایت از حال جماعتی که به واقعه سهمناک گرفتار شدند و به درویشی و فقر مبتلا گشتند خدا در دست کسی که گمان نداشتند ایشان را نجات داد.

اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3281

آغاز: هر غمی که بوی رسد بر خواند بشادی بدل گردد اگر چه در بليه باشد که بیم مرگ در آنجا بوده باشد ... و این کتاب مشتملست بر 12 باب. باب اول در بیان؛ انجام: حضرت فرمود که سوگند میدهم بر تو که لبنی را با پسر خود قیس عقد و نکاح بندی دریح گفت سمعا و طاعة حضرت با اعیان و پدر قیس بقبيله

ص: 897

لبنی را بجهة قيس حضرت ع صیغه گفته میان ایشان زفاف واقع شد و قیس ...

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: چرمی، ضربی سیاه رنگ، 242ص، 22 سطر (8× 17)، اندازه: 13× 23سم [ف: 1-9]

الامثال و الاشعار (مختصر) / ادبیات عربی

al-amtāl wa-l ašār (muxtaşar)

سلماسی، حسن بن ابراهيم، -624؟ قمری

salmāsī, hasan ebn-e ebrāhīm (- 1228)

از کتاب های ثعالبی و محاضرات راغب اصفهانی و عيون و ندیم الفريد مسکویه و پیغمبر عليه السلام، در آن آمده: «جمعه کاتبه حسن بن ابراهيم السلماسی في غرة ربيع الاخر سنة 615» برای همان وزیر در چند «فصل».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 57/6 -ف

آغاز: بسمله الحمدلله الذي خلق الانسان و علمه البيان و اختص بكرمه بعضهم بالايمان؛ انجام: من حلب در الكلام حلب در الكرام ان شاء الله تعالى و الحمدلله رب العالمين وصلى الله ... العلى العظيم

نسخه اصل: فاتح ش 5297؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: ربيع الأول 615ق، برای وزیر علی بن حاج اسماعیل اصفهانی؛ 23 سطر [فیلمها ف: 1- 404]

الامثال و الاشعار / عربی

al-amţāl wa-l aš ār

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1269/7 ط

مشتمل بر الامثال من حديث النوبی (صلّي الله عليه و آله) (ص 17)، أمثال العرب (ص 18-23)، الأمثال المنظومة (ص 23-25)، الفصل في الفصاحة (ص 25-28)، حديث المتكلمة بالقرآن (ص 28-32)، في الحجاب وفي ذم الاصحاب (ص 34-36)، في الفخر و المفاخرة لابی طمحان (ص 37-38)، الفصل في صفات الحسن (ص 39-40)، و مما جاء من محاسن الأخلاق على الترتيب من الفرق الى القدم (ص 40-50) ... فصل في الوفاء و العهد (ص 62-66) ...، مما قيل في الفواكه و الثمار (ص 76-82) ... و اشاری از صفی حلی، حسین بن ضحاک، ابو عبدالله غواص، علی بن محمد بن جعفر (ص 106)، عباس بن عبد المطلب، اسود بن يعفر، اشعاری به فارسی (ص107-111) و اشعار دیگر؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج مشکی، یک لا، قطع: بياضي، اندازه: 7× 15سم [ف: 24/3 -46]

امثال و حکایات / ادبیات / فارسی

amsāl va hekāyāt

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17972

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

امثال و الحكم / اخلاق عربی

ماوردی، علی بن محمد، 364-450 قمری

māvardī, alī ebn-e mohammad (975-1059)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21884

آغاز: بسمله الحمدلله الذي فضل ذوي العقول و میز العالم من الجهول؛ انجام: لاعط بعد عروس ... خلا ... فطری و اصفری

خط: نسخ، بی کا، تا: 894 ق [رایانه]

الامثال و الحكم / ادبیات عربی

al-amtal wa-1 hikam

زين الدين الرازی، محمد بن ابی بکر، - 666 ؟ قمری

zayn-od-dīn ar-rāzī, mohammad ebn-e abī-bakr ( 1268)

چاپ: عمان، محقق: عبد الرزاق حسين، دار البشير للنشر والتوزيع، 266 ص، 1406ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5045/7 -ف

نسخه اصل: شماره 33 Pococ در بادلیان. در ده فصل؛ بی کا، تا: با تاریخ 713ق [فيلمها ف: 3-126]

امثال و حکم / ادبیات / فارسی

amsāl va hekam

سپهر، محمد تقی بن محمد علی، 1216-1297 قمری

sepehr, mohammad taqī ebn-e mohammad alī (1802 1880)

مؤلف در جلد اول و دوم ناسخ التواریخ که درباره تاریخ صدر اسلام خصوصا حضرت پیامبر (صلّي الله عليه و آله) نگاشته بود، امثال عرب را که دلالت بر قصه ای یا واقعه ای می کرد به ترتیب تاریخ ذکر نموده بود. در کتاب حاضر جهت سهولت دسترسی، امثال رایجه در صدر اسلام را جداگانه جمع آوری و تنظیم نموده است. او ابتدا اصل مثل را به عربی ذکر می کند بعد حکایت و واقعه مربوط را که منشا آن بوده به فارسی توضیح می دهد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13714

آغاز: در مجلد اول و ثانی از کتاب اول ناسخ التواریخ چندانکه از امثال عرب موقوف به حکایتی و معلق به قصه ای بود هر یک د

ص: 898

رجای خود مرقوم افتاد و این امثال بعد از هجرت ... اتيه من فقید ثقیف در شهر طائف دو برادر بودند که بعد از مراجعت رسول خدا از طایف مسلمانی گرفتند یکتن از ایشان از قبیله بنی کنه زنی به نکاح بست؛ انجام: و این واپس ترین ایام فجار است و این وقت رسول خدا(صلّي الله عليه و آله) چهارده ساله بود و این جنگ سخت عظیم خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ جلد: پارچه ای، 132گ، 14 سطر، اندازه: 9× 11 سم [ف: 37-239]

امثال و حکم / ادبیات / فارسی

amsāl va hekam

عمادی حائری، اسماعیل، - 1350 قمری

'emādī-ye hā’erī, esmāʻīl (- 1932)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7941-عکس

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 101357/6 ق [فیلمها ف: 3-279]

الامثال و الحكم / حديث / عربی

al-amtal wa-l hikam

مؤلف در این رساله روایاتی از پیامبر اکرم که به صورت ضرب المثل در آمده را جمع آوری نموده است. وی در انتخاب احادیث مقید بوده و روایاتی را برگزیده که غیر از پیامبر کسی دیگر بر آن تفوه نکرده باشد. بیشترین استنادات و کتب مورد توجه «احیاء علوم الدين» غزالی و کتاب خلاصه جلالی است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18945

آغاز: في الأمثال و الحكم قال الفقيه ره روی عن ابن عباس رضی الله عنه أنه قال ما روي عن النبي عليه السلام مما تكلم به رسول الله فصار مثلاً؛ انجام: حسن الخلق حسنة لا تضر معه كثيرة السيئات

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، 5گ، 23 سطر، اندازه: 14× 23/5 سم [اهدائی ف: 2 اخبار 1-141]

امثال و حکم / ادبیات / ترکی

amsāl va hekam

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1/ 8830

آغاز: حرف الالف الف الله آدیدور، آدون ندی داشی دموريمو شانسان. آری یواسنا چوپ اوزاویری؛ انجام: يومشاق يرون ... اريدور پمیشی سیز لقدان پیرم یاقور یاقور یاماندور

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: فرنگی فستقی آهار مهره با ته نقش بزرگ، جلد: مقوا روکش پارچه ترمه بته جقه ای عطف و سجاف تیماج قهوه ای مجدول زرین یک لا، 19گ (8 ر-24پ)، اندازه: 12/8 × 20/7سم [ف: 70-29/1 ]

امثال و حکم / اخلاق / فارسی

amsāl va hekam

حکایات و ضرب المثل هایی است که متضمن معانی اخلاقی است در 36 «باب» با عناوینی چون عبادت، اخلاص، نیک نامی و ... گویا برگرفته از «اخلاق محسنی» کاشفی است.

قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7704- 39/84

آغاز: بسمله باب اول در عبادات مثل حضرت مرتضی علی (عليه السّلام) در زمان خلافت روزهای ... باب دوم در اخلاص مثل یکی از خلفای فرموده بود؛ انجام: مثل روزی شخصی را نزد زیاد بصری آوردند. ... لئيم نیم گنه با هزار عذر نه بخشد بیک لطیفه کریمان هزار جرم ببخشند تم اخلاق محسنی

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: «عبده ابوالقاسم بن محمد حسن 1274» (بیضی)؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 52گ، 18 سطر، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 1-496]

امثال و حکم / ادبیات / فارسی

amsāl va hekam

رساله مفصلی است در شرح و تفسير امثال و حكم زبان پارسی به ترتیب حروف تهجی واژه های ضرب المثل ها، مؤلف ابتدا مثل را می آورد بعد معنی و مضمون آن را تفسیر می کند. اغلب این مثل ها به نظم است. از حرف حاء تا زاء .

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3086- 16/96

آغاز: قوت و فربهی تن می خواهد زیرا که قوت فربهی تن و ضعف روح است و تن فربه دل را سپاه و روح را تباه گرداند و این قوم را خدای تعالی دشمن دارد؛ انجام: تا امروز یک مرد آگاه در این عرصه گاه ندیدم اما به زن آگاه در این عرصه گاه رسیدم تا این زن را ندیده بودم بر مسلمانی و دانایی خود نیازیدم پس.

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور آبی، 88گ، 17 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-496]

امثال و حکم / ادبیات فارسی

amsāl va hekam

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17 200

بی کا، بی تا؛ خریداری از مهردخت همایی [رایانه]

امثال و حکم / ادبیات / فارسی و ترکی

amsāl va hekam

ص: 899

مجموع ضرب المثل های ترکی عثمانی و فارسی است که به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده اند. هر حرف در یک باب قرار دارد و در هر باب ابتدا ضرب المثل های ترکی و پس از آن فارسی ذکر شده اند.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9172

آغاز: آتاد وغراییب او غول میپدور. آتادن مال قالمسه او غول نیلاسون ... بالفارسية. ا. اللهم یک یک. الرحمن سر به سر. آب ایشان آتش شده. آب از دستش نمی چکد

آغاز باب السين: «باب السين. بالتركية. ا. ساتوب آلمق کیر ک. ساچی اولی اوسته كسر لر ... بالفارسية. ا. ساده دل است. سازنده از برای خود بد نمی نوازد»؛ انجام: باب الفاء بالتركية. ا. فاله اینا نمه فال سيز الكلمنه. فاله با خانه اینا نور لر ... بالفارسية. ا. فارغ گردی چو خامشی پیشه کنی. فال نیکو بزن به هر کاری

شامل بخشی از حرف الف تا اوایل حرف فاء؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ نسخه پردازی عثمانی؛ مجدول، کمند دار؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف میشن سجاف عنابی مجدول گرهی یک لا، 15 سطر (5× 8)، اندازه:13/1 × 20/7سم [ف: 29/2 - 831]

امثال و مصرعات / ادبیات / فارسی

amsāl va mesraʻāt

امثال و مصرعات و ابیات فارسی برای منشی به ترتیب تهجی که در آغاز از نفایس الفنون آورده شده است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1974/3

بی کا، تا: 5 شعبان 1251ق؛ کاغذ: ترمه هندی، جلد: رویه کاغذ مغزی میشن قهوه ای، 13گ (68پ -81پ)، 16 سطر، اندازه: 17× 26سم [ف: 5-401]

- امثله > صرف

امثله / صرف / فارسی

amsele

جرجانی، علی بن محمد، 740-816 قمری

jorjānī, ‘alī ebn-e mohammad (1340-1414)

رساله ای مختصر و معروف در علم صرف و در توضیح امثله و مشتقات از مصدر که شامل صيغ: ماضی، مضارع، امر، نهی، جحد، استفهام، نفي و صيغ فاعل، مفعول، صفت، مبالغه و غیر آنها می باشد.

آغاز: بسمله بدان که مصدر اصل کلام است و از وی نُه وجه باز می گردد، ماضی، مستقبل، اسم مضارع و اسم مفعول، امر، نهی، جحد، نفی و استفهام و از ماضی چهارده وجه باز می گردد، شش مغایب را بود ... .

انجام: هل تضربین و هل تضربان هل تضربن و آن دو که حکایت نفس متکلم را بود هل اضرب هل نضرب.

چاپ: مشار عربی، ص 245، دار السلطنه تبریز، سنگی، محرم الحرام 1313ق، وزیری، 3ص (جامع المقدمات: صص 2-4) در هامش؛ ایران، بی ناشر، 1319ق،

[نسخه های منزوی 2059/3 و2048/3 ؛ مشترک پاکستان 2908/13 -2909 چند شرح امثله»]

شرح و حواشی:

1- شرح امثله؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)

2- شرح الأمثلة؛ رضوی، سلطان حیدر بن غیاث الدین محمد

3- الامثلة (ترجمه)

4- شرح امثله

5- شرح الأمثلة

6- سؤال و جواب

7- شرح الأمثلة

1. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 264/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 29 محرم 980ق، جا: مشهد؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 8گ، 17 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 1-368]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4668/3 - 23/188

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 26 جمادی الثانی 1079ق؛ جلد: مقوای روغنی عطف و حاشیه تیماج، 6گ، 10 سطر، اندازه: 10× 17 سم [ف: 1-497]

3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4668/4 - 23/188

آغاز: برابر؛ انجام: یعنی می زنیم ما دو شخص خواه مذکر خواه مؤنث در این زمان یا در زمان آینده تمت

انجام نسخه با امثله جرجانی منطبق نیست !؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوای روغنی عطف وحاشیه تیماج، 57گ، 12 سطر، اندازه: 10× 17سم [ف: 1-497]

4. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6981- 35/161

آغاز: برابر؛ انجام: صیغه مفرد مذکر غایب است از لاي نافيه پیش از لاي نافيه يضرب بود لاي نافيه

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: «یا امیر المؤمنین حیدر1105»؛ جلد: مقوا، 35گ، 14 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 1-498]

5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4838/3 - 24/138

آغاز: برابر؛ انجام: از فعل مضارع خواستیم متکلم وحد بنا کنیم از فعل امر لام امرا بر سرش

ص: 900

از انجام ناتمام مانده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد:کاغذ، 10گ، 13 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-498]

6. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 485

آغاز: ضربنا بردیم و از مستقبل چهارده وجه باز می گردد شش وجه مغایب را بود؛ انجام: هل أضرب آیا می زنم من هل نضرب آیا می زنیم ما، تمام شد امثله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 5 صفر 1182ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: احمد طاهری، فاقد جلد، 14گ، 6 سطر، اندازه: 13/5× 19/5 سم [ف: 1-65]

7. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 671/3

آغاز: بدانکه مصدر اصل کلام است و مصدر در لغت بازگشتن گاه ابل و غنم را گویند؛ انجام: هل أضرب آیا می زنم من هل نضرب آیا می زنیم ما، تمام شد امثله.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1192ق؛ 4گ، سطور چلیپایی، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-65]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6349/1

آغاز: برابر

بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: گوناگون، جلد: میشن لایی قهوه ای مجدول، 3گ (1پ -4ر)، اندازه: 10/8× 16سم [ف: 9- 347]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11534/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ مهر: «آل سید محمد ابراهیم» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی، 11گ (142-152)، 7 سطر (6× 10/5)، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 29-201]

10. قم: دار الحديث، شماره نسخه: 214/2

آغاز: برابر؛ انجام: هل نضرب یعنی آیا می زنیم ما خواه تثنیه و خواه جمع مذکر خواه مؤنث در زمان آینده. تمت الكتاب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در حاشیه نسخه شرح امثله تحریر شده است؛ 17گ (39ر -55پ) [ف:-136]

11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2532/2 - 13/212

آغاز: برابر؛ انجام: هل استفهام در آوردند و آن یک لفظ است به جای چهار معنی می باشد. خط: نسخ، كان محمد صالح بن احمد بیدگلی، تا: چهارشنبه 16 ذیحجه 1210ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گ، 12 سطر، اندازه: 11× 15سم [ف: 1-497]

12. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5007/4 - 25/97

آغاز: برابر؛ انجام: هل اضرب می زنم من خواه مذکر و خواه مؤنث در زمان آینده هل نضرب آیا می زنیم ما خواه تثنیه و خواه جمع در زمان آینده تمام شد

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 2 جمادی الثانی 1210ق؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج، 18 گ، 5 و 7 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-498]

13. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 279/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1210ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11 سطر، اندازه: 17× 21سم [ف: 1-370]

14. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 7/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ جلی، بی کا، تا: یکشنبه غره ربیع الثانی 1220ق؛ جلد: مقوا، 11 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف:-216]

15. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2752/3

آغاز: برابر؛ انجام: و این که حکایت نفس متکلم را نام مؤلف به قرینه آغاز معلوم شد؛ بی کا، تا: 1223ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، تریاکی، 4 ص (86-90)، 14 سطر کامل (7/5× 13)، اندازه: 11×15/7 سم [ف: 6-363]

16. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3302

انجام: لنضرب شد و از فعل استفهام

همراه با شرح آن؛ خط: نستعلیق، كا: عبد الله بن محمد حسین یزدی، تا: 1227ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 23 گ، مختلف السطر (7× 13) اندازه: 10× 15سم [ف: 5-1607]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2005

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1229ق؛ کاغذ: فستقی آبی، جلد: میشن سیاه لایی، 38گ، 15 سطر، اندازه: 10/7× 17/4سم [ف: 3-495]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4591/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1231ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 10 سطر، اندازه: 11/3× 15سم [ف: 289-12 ]

19. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2480/2

آغاز: مغایب را بود

خط نسخ، کا: محمد علی بن علی اکبر ، تا: 1236ق؛ اهدایی: محمد تقی عقدایی؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج مشکی نرم، 5گ ( 30-26 )، 9 سطر (5/5×11)، اندازه: 10× 16سم [ف: 4-1310]

20. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 832/1

كا: موسی بن محمد کمجانی، تا: 1239ق؛ قطع: بياض رقعی [رشت و همدان: ف:-1457]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 616/5 -طباطبائی

کتاب امثله است و در حاشیه آن شرح امثله است به صورت خلاصه. متن امثله با حروف درشت تر و سطور کم و کوتاه و شرح در حواشی وسیع آن نوشته شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره سفید، جلد: تیماج یک لا قرمز، 1گ(19پ -20ر)، قطع: رقعی، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 22-326]

22. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1648/3

همراه با شرح آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1239ق؛ 29گ (48-

ص: 901

77)، اندازه: 15×10 سم [نسخه پژوهی: 3-162]

23. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 161/2 -ج

ط: نسخ، كا: اسماعیل بن حمید بیک ارمنی، تا: یکشنبه 8 رجب 1240ق؛ 4گ (45پ-48ر) [ف:-20]

24. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3437

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ عالی، كا: عبدالله خراسانی، تا: 1245 ق، به فرموده میرزا عطاء الله طباطبایی ملقب به میرزا بزرگ؛ جلد: تیماج سیاه مجدول، 19گ، 6 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف مخ: 1-207]

25. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 986/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1250ق، جلد: تیماج سرخ، 21 گ (1ر -22ر)، 13 سطر، اندازه: 11× 16 سم [ف: 2-252]

26. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 28/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید هاشم بن ابوالقاسم، تا: سه شنبه ربيع الثانی 1261ق، جا: مدرسه آخوند ملا عباس؛ فاقد جلد، 14گ (101ر-114ر)، اندازه: 11/5×16/5 سم [ف: 1-44]

27. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 967/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، کا: سید علی زیتون رودباری، تا: 1265ق؛ 2گ (3پ -5ر) [ف: 2-20]

28. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ، شماره نسخه: 53الف

خط: نسخ، بی کا، تا: 1270ق؛ اندازه: 17/5× 22 سم [رشت و همدان: ف:-1092]

29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15888

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13-14؛ جلد: تیماج فرنگی ترنج دار، 51گ، 11سطر، اندازه: 11/5× 17/5 سم [ف: 44-117]

30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1939/2

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه شخصی مدرسی یزدی؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: سید محمد بن مر تضی بن محمدعلی مدرس بن محمد بن مرتضی بن محمد بن صدرالدین، تا چهارشنبه ذیقعده 1317ق؛ تملك: سید احمد مدرس در 1332ق، سید محمد حسین بن احمد مدرس در 1420ق؛ 5ص (118-122)، 12 سطر [عکسی ف: 5-366]

31. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 14491

آغاز: بسمله بدانکه مصدر لغت عرب باز گشتنگاه ابل؛ انجام: يا در زمان آینده ... رجل المرجب سنة 1319

خط: نسخ، كان رحیم، تا: 1319 ق [الفبائی: 67]

32. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1876- 10/186

آغاز: برابر؛ انجام: هل نضرب یعنی آیا میزنیم ما دو مردان یا دو زنان با گروه مردان یا گروه زنان در زمان آینده

خط: نسخ خوانا، كا: محمد کاظم رشتی اشکوری، تا: جمعه 7 صفر 1325ق، برای آقا حسین خان؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ، 5-10 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 1-497]

33. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4032/4 - 20/152

آغاز: بسمله یعنی ابتدا می کنم به نام خداوندی که مستجمع است جميع صفات کمال را و منزه است از جمیع عیوب و نقایص؛ انجام: هل نضرب در اصل یعنی آیا میزنیم ما دو مردان با دو زنان یا جميع مردان یا جماعت زنان در زمان حال یا آینده تمت الامثلة. این آغاز و انجام با رساله امثله جرجانی هماهنگ نیست؛ خط: تحریری، بی کا، بی تا، جلد: مقوای سبز عطف پارچه مشکی، 37گ، 14 سطر، اندازه: 11× 14سم [ف: 1-498]

34. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8879/1 - 59/99

آغاز: برابر

خط: شکسته، بی کا، بی تا، 3گ (1-3)، اندازه: 11× 17سم [ف: [498-1

35. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 633/1

خط: نسخ، كا: محمد اسماعيل بن محمد على طبسی خراسانی، بی تا؛ جلد: مقوایی، 5گ (1پ -5ر)، اندازه:10/5 ×16/5 سم [ف: [464-2

36. مشهد: نواب؛ شماره نسخه: 465/8

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج عنابی، اندازه: 11× 18/5 سم [ف:-384]

37. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 522/8

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج لایه ای تریاکی، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-467]

38. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 162/1

آغاز: برابر؛ انجام: و لام امر برسرش در آوردیم دو عملکرد لفظا و معناً لفظاً عملکرد نون عوض رفعی بجزمی ساقط معنا خبر را بدل به انشاء کرد.

نام مؤلف به قرينه اغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی سوخت، 8گ، 29 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف]

39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14566/1

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: حنایی و آبی، جلد: تیماج یک لا، 14 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 12-350]

الامثلة (ترجمه) /صرف / عربی

al-amtila (t.)

وابسته به: امثله ؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)

ترجمه عربی رساله «امثله» منسوب به میر سید شریف جرجانی است که از کتاب های درسی مبتدیان ادبیات عرب بوده است.

آغاز: اعلم أن المصدر أصل الكلام و يصدر منه تسعة اوجه، الماضي و المستقبل ... اما الماضي فيصدر منه أربعة عشر صيغة ...

ص: 902

انجام: و اما الصيغتان التي للمتكلم فنحو هل اضرب هل نضرب چاپ: در ضمن «جامع المقدمات» بارها به چاپ رسیده است.

[نسخه های منزوی 2048/3]

1. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 26/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پست، كا: ملا ابراهیم بن حسين على محمود آبادی از اعمال طالش، تا: 1259ق؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج مشکی لایه ای ضربی، 11 سطر، اندازه: 18× 21سم [ف:-44]

2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 791/1

کا: شیخ یوسف بن محمد پیش نماز، تا: ذیقعده 1278ق؛ 11گ ( 11-1 ر)، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [نسخه پژوهی: 3-118]

3. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 790/1

ترجمه عربی رساله «امثله» منسوب به میر سید شریف جرجانی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ اندازه: 10/5 ×17/5 سم [نسخه پژوهی: 3-117]

4. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 527/1

بخشی از آن؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 24گ، 13 سطر (7× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 13× 22/5 سم [ف: 1-384]

5. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 72/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 22گ (58 -80ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5×16/5 سم [ف: 1-77]

6. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 72/4

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی. عطف تیماج قهوه ای، 2گ (56ر -58پ)، 15 سطر، اندازه: 11/5×16/5 سم [ف: 1-77]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 866/2

آغاز: برابر؛ انجام: و من المؤنث مضروبتی مضروبتای مضروباتی. نام کتاب در فهرست «التصريف» است که به قرینه آغاز نسخه تصحیح شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه محرم 863ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (40پ - 42پ)، اندازه: 13× 18سم [ف: 57-3]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13792/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (1 -3)، 14-10 سطر، اندازه: 8× 13 سم [ف: 34-824]

9. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 277/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 1-113]

10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4882/7 - 24/182

آغاز: برابر؛ انجام: هل اضرب هل نضرب والمصدر منها ضرب خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 17 ربیع الثانی 1224ق؛ جلد: مقوای لایی با روکش کاغذی، عطف تیماج، 4، 9 سطر، اندازه: 10× 16 سم [ف: 1-497]

11. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 775

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبدالحسین حایری، تا: جمادی الاول 1287ق؛ مصحح؛ 3گ، 15 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف مخ: 1-61]

12. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 133/1

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا عطف تیماج قهوه ای، 13گ (1پ -13ر)، اندازه: 15×20سم [ف:-94]

امثله (ترجمه) صرف / ترکی

amsele (t.)

وابسته به: امثله؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)

آغاز: بسمله نصر: فعل ماض معلوم مفرد مذکر غائب معنا سی پردم ایتدی بر غائب ارکجمش

همانند

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7753/5 - 52/93

آغاز: برابر

ترجمه ترکی همان کتاب امثله مشهور است که در اول جامع المقدمات به چاپ رسیده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 3گ، 22-20 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 2-860]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2799/5 - 15/39

آغاز: برابر؛ انجام: انصربنا فعل تعجب نفس متكلم مع الغير معنا سی عجب پردم ایتدک بیز.

در این رساله در جداول سه ستونی در عرض و 4 خانه در طول (هر صفحه جمعاً 12 خانه) امثله تصريف به شنگرف تحریر و در زیر آن به ترکی تجزیه صرفی آن تحریر شده است؛ خط: نسخ، كا: على شكرى من تلاميذ عمر الوصفی، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 14گ، 15 سطر، اندازه: 15× 23سم [ف: 1-499]

امثله / صرف / فارسی

amsele

تاریخ تأليف: قرن 9

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض14473

خط: نسخ، بی کا، تا: 1097 ق [الفبائی:-67]

امثله / صرف / فارسی

amsele

قم: گلپایگانی شماره نسخه: 3020/4 - 16/30

ص: 903

آغاز: بجنس ما قبل که واو است قلب کردند ... من المضاعف المهموز الفاء؛ انجام: مثل کلمه دیگر شود در وزن و در تصريف ها از ماضی و مضارع و مصدر و اسم فاعل

رساله مفصلی است در صرف، در آن امثله صیغه های مختلف ذکر و به فارسی توضیح داده شده است؛ خط: نسخ، كا: میر جعفر بن شمس الدین، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12گ، 12 سطر، اندازه: 19×25سم [ف: 1-498]

امثله / صرف / فارسی

amsele

قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 229/3

آغاز: بدان که عربان زبر را فتحه می گویند، و حرفی که فتحه دارد مفتوح می گویند، پیش را ضمه می گویند؛ انجام: تصريف ماضی: اجاب، اجابا، ... اجبت اجبنا، تم الكتاب بعون الملک الوهاب. رساله مفصلی است در صرف، در آن امثله صیغه های مختلف ذکر و به فارسی توضیح داده شده است؛ خط: نستعلیق، كا: میر نصر الله بن میر معصوم، تا: 11جمادی الاول 1179ق، جا: تبریز؛ 5 گ (83پ -87پ)، اندازه: 16× 20سم [ف: 1-236]

امثله / صرف / فارسی

amsele

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 616/3

بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 7-250]

امثله / صرف / فارسی

amsele

40. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1483/3

خط: نسخ، كا: محمد باقر، تا: 1234ق، کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 8 گ (43-51)، ابعاد متن: 6/5× 11، اندازه: 10× 15 سم [ف: 3-971]

امثلة بحور الشعر / عروض و قافیه / عربی

amtilat-u buḥūr-iš šiʻr

کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد، -474 قمری

kordī neyšābūrī, ya qūb ebn-e ahmad (- 1082)

رساله ای بسیار مختصر در بیان انواع بحرهای شعر است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3232/5

آغاز: بسمله، قال الاستاد الامام يعقوب بن احمد نیشابوری رحمه الله الروض علم جليل ابدعه و اخترعه الخليل؛ انجام: مثال المتسق ... فاعلن فاعلن فاعلا كله هكذا اخذه منی و ثق

خط: نسخ، بی کا، بی تا، مجدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 2گ ( 152-151 )، 18 سطر (8× 18)، اندازه: 15/5× 26/5 سم [ف: 15-39]

امثلة التثنية و الجمع / صرف /عربی

amţilat-ut tatnīya wa-l jam

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 778/2

بی کا، تا: با تاریخ 1065ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سبز، 7گ (23پ - 30پ)، 15 سطر، اندازه: 12/8× 20/3 سم [ف: 5-176]

الامثلة الشرطية في تحرير كتب الوثائق الشرعية / متفرقه / عربی

al-amtilat-us sartiya fi tahrir-i kutub-il wata iq-is šar'īyya kākolī, kākolat ebn-e mahmūd

کاکلی، کاكلة بن محمود

نام کتاب و نگارنده در دیباچه آمده است. در نامه نگاری و صکوک و مواثيق، در 56 مثال و هر مثال در چند عنوان کوچک تر: المثال الأول في المبایعات (در 25 نوع) ... المثال الرابع و الاربعون في اثبات بطلان النكاح ...

[حاجی خلیفه 168/1]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 339

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي انزل القرآن كلاماً مبينا ... و بعد، فهذه امثلة مجموعة في علم الشروط الشرعية؛ انجام: المثال الخامس و الاربعون في اثبات ...

نسخه ناقص است و تا آغاز مثال 45 را دارد؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: نخودی کناره ها، جلد: مقوا ته تیماج قهوه ای، 73گ، 19 سطر، اندازه: 11/5×18/5 سم [ف: 1-25]

امثله صرف / صرف /عربی، فارسی

amsele-ye sarf

گزیده ای از قواعد صرف زبان عربی است که شامل ابواب ثلاثی و رباعی مجرد و مزيد فيه، از صحیح و معتل می باشد با ترجمه و بیان معنی مصادر یاد شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12603/3

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... بدان فهمك الله که میزان کلام عرب بر سه حرف است؛ انجام: و الامر جردب و النهي لا تجريب و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب.

خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 740ق؛ دارای رکابه نویسی؛ کاغذ:

ص: 904

شرقی، 24گ (164-187)، 13 سطر، اندازه: 7/5× 10 سم [ف: 32-17]

أمثله عرب / ادبیات عربی

amsele-ye “arab

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2824

آغاز: درجة العمل فيه انفسنا كمل؛ انجام: و الطير و الوحش و الهوام.

مانند مقامات است و فهرست ابواب آن بدین قرار است: 2- وصایای ملک عجم. راوی حسان، 3- حكم ملك الاتراك مع ختنه الزاهد راوی ابوالمحاسن حسان، 4- مباحث عالم الانسان مع العفاريت و جانی الجان، راوی ابوالمحاسن حسان، 5- نوادر ملک سباع و نديميه امير الثعالب و کبیر الضباع، 6- نوادر التيس المغربي و الكلب الدقوقی، 7- ذكر القتال بين ابی الافطال الريبال و ابن دغفل سلطان الأفيال، راوی ابوالمحاسن، 8- حكم الأسد الزاهد و امثال الجمل الوارد، 9- ذکر ملک الطير، العقاب و الحجتين الناجتين، 10- معاملة الاعداء و الأصحاب. در باب دهم راجع به مغولان و یاسایشان بحثها دارد و به آنها بد گفته؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 128 (شاید 1028ق)؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ از روی نسخه ناقص نوشته شده؛ تملك: اعتضاد السلطنه 1292ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 282گ، 16 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-193]

امثله فارسی / صرف / ترکی

amsele-ye fārsī

على افندی

‘alī afandi

در صرف به ترکی، ساخته در جزیره کرید به نام وزیر احمد پاشا و دیوان افندي على افندی.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6415/1 -عکس

خط: نستعلیق، کا: حسین بن حسن حصاری اسلامبولی نقش بندی حنفی، بی تا [فيلمها ف: 3-252]

الأمثلة المختلفة /صرف، ادبیات / ترکی و عربی

al-amtilat-ul muxtalifa

رساله کوتاهی در بیان قواعد صرفی زبان و ادبیات عرب است که از سوی دانشمندی ناشناس در چند فصل نگارش یافته است. نسخه ای از این اثر نادر الجواد در دارالكتب قاهره به شماره «818 مجاميع طلعت» گزارش گردیده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 445/8 کر

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، بين برگ های (142پ -145پ) چند فایده به عربی و ترکی در موضوعات تفسیر و ادب و لغت به نقل از تفتازانی، قصاب زاده، شرح المواقف، اصفهانی و ... آمده است؛ کاغذ: فرنگی نخودی ضخیم، 4گ (139ر - 142ر)، 21 سطر، اندازه: 8× 16 سم [ف: 184-40/2]

امثله مختلفه / صرف / ترکی

amsele-ye moxtalefe

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6639/4

آغاز: نصر فعل ماضی بناء معلوم مفرد مذکر غائب معنائی بردم اندین بر غائب ار كحمش زما شده

مثال های مختلف صرف عربی را از ماده «نصر» با توضیحاتی به ترکی بیان کرده و بدین ترتیب خواسته قواعد این فن را به مبتدین بیاموزد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 جمادی الثانی 1238ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج قرمز، 20گ (49پ - 69پ)، اندازه: 12×17 سم [ف: 17-208]

الأمثلة المختلفة للعلم الفارسي / ادبیات / فارسی به ترکی

amselat-ol moxtalefa le-1-elm-el fārsī

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2016/48 -ف

نسخه اصل: آغاز و انجام چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی. افعال فارسی است با صرف آن و با ترجمه ترکی گویا دنباله کتابی است؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1- 639]

الامثلة و القواعد الفارسية / ادبیات عربی

al-amțila wa-l qawāʻid-ul fārsīyy a

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6420/2 -عکس

نسخه اصل: از کتابخانه ملی آنقره 122/3 YZA؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 9گ (31پ - 40ر) [فيلمها ف: 3-253]

امثله و اندرز / مواعظ / عربی

amsele va andarz

زمخشری، محمود بن عمر، 467-538 قمری

zamaxšarī, mahmūd ebn-e 'omar (1075-1144)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4366

آغاز: قال الشيخ الامام ... محمود بن عمر الزمخشري ... أ- الاب اعرف و اشرف و الام ارام و اراف؛ انجام: نجزه اضعف اصعف عباد الله ... محمود بن محمود بن على بن ماشازه الحسینق و فرغ فهم طهيره 28 ربیع الثانی سنه 884 قمری.

ص: 905

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لائی یشمی، 16 سطر [ف: 5-30]

الامداد في شرح الارشاد / فقه / عربی

al-imdād fī š.-il iršād

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری

ebn-e hajar-e ‘asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)

وابسته به: ارشاد الغاوي في مسالك الحاوی؛ ابن مقری، اسماعیل بن ابی بکر (755-837)

ارشاد الغاوي في مسائل الحاوى» اثر اسماعیل بن ابی بکر ابن مقری یمنی که در فقه شافعی تأليف شده و مختصر الحاوی الصغير قزوینی است، سخت مورد توجه علمای شافعی بوده، از این رو شرح های بسیاری بر آن نوشته اند، که شرح خود مؤلف از جمله آنهاست. ابن حجر هیثمی دو شرح بر ارشاد الغاوی ابن مقری نوشته، یکی موسوم به «فتح الجواد في شرح الارشاد» و دیگری «الامداد في شرح الارشاد» که نسخه های از آن در کتابخانه های اوقاف بغداد، دار الكتب قاهره و جامع کبیر صنعا موجود است. این شرح در چهار جلد برگزار شده است.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9413

آغاز: بسمله. باب في الفرایض ای مسائل قسمة المواريث جمع فريضة بمعنی مفروضة ای مقدرة؛ انجام: علف دابة لم يسمرها و كذا علف ماشية سايمة بحدب بالمهملة ای قحط ای.

از باب في الفرایض تا باب في النفقة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ ركابه دار، مصحح؛ جلد: تیماج فرنگی مشهد، 249گ، 35 سطر، اندازه: 21/5×31/5سم [ف: 30-117]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9414

آغاز: بسمله .. باب في البيع و هو اسم جنس و يطلق على قسیم الشرا فيشتق منه لمن صدر عنه لفظ البايع؛ انجام: فان للمدعي تحلیفه رجا ان يقل فيقبل. قال مؤلفه ... و لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم.

جلد 2 کتاب (ربع ثانی) از باب في البيع تا باب في اللقطة و تالیف این جلد در روز پنج شنبه 12 ربیع الاخر 943 به انجام رسیده است؛ خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن یاسین بن ابراهيم البكفالونی الشافعی، تا: شروع 15 ربیع الاول و اتمام شب جمعه 24 جمادی الثانی 980ق؛ مصحح؛ تملک: عبدالکریم بن احمد شراباة، عمر بن عبدالکریم بن ابراهيم بن محمود بن علی بن محمد عرضی شافعی در 982 که از کاتب خریده، ابی الوفا بن ابی الغيث هیتی، سعد الدين محمد بن شیخ حسین بن شیخ یوسف بابلی در 1004؛ جلد: تیماج مشکی، 236 گ، 29 سطر، اندازه: 22×30سم [ف: 117-30]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9412

آغاز: بسمله. باب في الجنايات من قتل بنحو مذفف او محدد و قطع و جرح و غيرها و قتل النفس؛ انجام: العفو الروف الحليم الكريم قال مؤلفه عفا الله عنه هذا آخر ما اردته و تمام ما سودته ... بعدد كل حرف جرى به القلم. نجز الجزء الرابع و بتمامه تم الكتاب

جلد 4 کتاب از باب في الجنايات تا باب في احکام امهات الأولاد؛ خط: نسخ، كا: على بن احمد بن ابی بکر بن احمد شافعی اشعري قصيری، تا: 11 صفر 993ق، جان حلب؛ مصحح، مقابله شده، دارای بلاغ مقابله: «بلغ مقابلة بحسب الوسع و الطاقة على نسخة قوبلت على نسخة المصنف»، رکابه دار؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 222گ، 35 سطر، اندازه: 21× 31سم [ف: 30-116]

- ام داود > اعمال ام داود

الأمد على الأبد /عربی

al-amad ‘ala-l abad

عامری، محمد بن يوسف، -381 قمری

‘āmerī, mohammad ebn-e yūsof (-992)

چاپ: بیروت، دار الكندي، محقق: أ.گ.روس، چاپ اول، 165ص +35ص مقدمه، 1398ق، چاپ منقح آن را انجمن شرقشناسی آمریکا در 1988 منتشر کرده است

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 610/2 -ف

نسخه اصل: سرویلی کتا پلیگی ش 179؛ خط: نسخ، كا: شريف عبدالله مقری شاگرد ضیائی، تا: 3 ربيع الثانی 1160ق؛ 38 گ (74ر -112ر)، 23 سطر [فیلمها ف: 1-510]

امراء و وزراء سامانی / تاریخ / فارسی

omarā' va vozarā'-e sāmānī

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8660/6

خط: نستعلیق، كا: عباس اقبال آشتیانی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: بی جلد ربعی، 9گ [ف: 17-188]

امرأة ادعت خلوها عن المانع و ارادت النکاح / فقه /عربی

imra’at-un idda‘at xuluww-a-hā “an-il māni' wa arādat in nikāḥ

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1151-1231 قمری

mīrzā-ye qomī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad hasan (1739-1816)

تاریخ تأليف: 6 جمادی الاول 1194ق

رساله ای است در دو «مقام»: 1. اگر زن مجهول الحالی خویشتن

ص: 906

را برای ازدواج عرضه کند بی هیچ اشکالی ازدواج با او صحيح و جایز است. برای اثبات مطلب به اجماع فقها و اطلاق آیات و روایات استدلال کرده است؛ 2- اگر ازدواج سابق زن با اقرار خود او یا با دلایل دیگر معلوم گردد و اکنون مدعی سری و به سر آمدن علقه زوجیت باشد گفتارش پذیرفته و ازدواج با او بلامانع است. (غلامی مقدم)

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي سهل لنا الملة الحنيفة البيضاء ... اما بعد فقد امرنی من يجب على اطاعته ... في حكم امرأة ادعت خلوها عن المانع و ارادت التزویج و النکاح

انجام: اذا فان اصبت فمن الله و ان اخطأت فمن نفسي ... و اهل بيته الطاهرين الهادين الى سبيل الرشاد.

[الذريعة 184/11 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14690/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1195ق، جا: قم؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 4گ (32-35پ)، 29 سطر، اندازه: 10/5 ×15/5 سم [ف: 37-197]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21452

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 14ص، اندازه: 15×21/5سم [اهدائی ف: 3-286]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19834

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن عبد الجواد عقیلی هاشمی، تا: 1213ق؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج، 12ص، 26 سطر، اندازه: 15× 21 سم [اهدائی ف: 3-286]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11432/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: احمد فرزند علی مختار، جرفاد قانی (گلپایگانی)، تا: 1231ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 4گ (351-354)، 30 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 29-53]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض19866

کا: سید احمد صفائی خوانساری، تا: قرن 14؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، قطع: رقعي [اهدائی ف: -284]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24258

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضای حسینی، تا: 18 صفر 1333ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 16گ، 14 سطر، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 21/1-613]

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4916/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 8گ (177پ-185 پ)، اندازه: 13/5× 18سم [ف: 13-101]

8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4298/7

آغاز: برابر؛ انجام: اذا كانت المرأة متهمة او ظن كونها و لا دعوی الإجماع على عدم الاستماع مع ظن الكذب فهل ایضا غير مسموعة كما في غيره من أفعال المسلمين و قد اشرنا على بعض مواردها و ان كان الاحتياط فيها الذكر. هذه صورة خط مؤلفه حرره الجانی على

خط: نستعلیق شکسته، كا: على بن احمد بحرانی، تا: در زمان حیات مؤلف؛ 10گ (67پ -79)، بین 16 و 17 سطر [ف: 11-312]

الأمراض / طب / عربی

al-amrād

جالینوس، 129-199 میلادی

jalinus (129-199)

تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 3/ 630

آغاز: كتاب الأمراض نبتدي بأول مرض ذكره جالینوس على الترتيب الى أن ينتهى آخره على وجه ذکره ایجازة و اجماعة بأسهل مأخذ و العلاج و النبض و القارورة بسم الله الحكيم الشافی الصرع الطبع بارد یابس متواتر يسرع البول؛ انجام: و الأطعمة المسمومة و كل يعالج بمناقضه و للدواء المسک المر دخل عظیم في المذكورات تمت الرسالة ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 9گ، 15 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1-65]

امراض / طب / فارسی

amrāz

طبيب تفرشی، محسن، ق13 قمری

tabīb-e tafrešī, mohsen (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8749

آغاز: بسمله مقاله ششم از کتاب امراض در امراض حاصله از سموم انجام: در اینجا همین کافی است ... محسن الطيب التفرشي غفر الله ذنوبه بمحمد و آله

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1292 ق [الفبائی:-67]

امراض / طب / فارسی

amrāz

ص: 907

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4451

ترجمه فارسی کتاب «کریزل» است و آن را «جنس دهم کتاب» معرفی کرده اند؛ خط: شکسته، نستعلیق، کا: محمود منشی سر کار، تا: جمادی اول 1312ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 134گ، 12 سطر، اندازه: 14/5× 21/1سم [ف: 2-36]

امراض آلات تغذیه / طب / فارسی

amrāz-e ālāt-e taqzīye

تفرشی، محمد، ق13 قمری

tafreší, mohammad (- 19c)

مؤلف سابقاً کتابی به نام «تشریح آلات تغذیه» نوشته بود و پس از آن «امراض آلات تغذیه» را نیز تأليف و همانند آن در پنج فصل و هر کدام در چند گفتار تنظیم نموده: 1. امراض آلات هاضمه؛ 2. امراض آلات جذابه؛ 3. امراض آلات تنفس؛ 4. امراض دوران دم فصل؛ 5. ترشحات ومندفعات.

آغاز: بسمله بدانکه چون در تشریح آلات تغذیه را منقسم به پنج قسم نموده ایم و امراض او را نیز منقسم به پنج قسم نمائیم که هر یکی از آنها در فصلی جداگانه بیان خواهد شد بدین نهج

انجام: چون در فقرات مخصوصه بخود به تفصیل بیان شده اند مجددا در اینجا تفصیلی لازم ندارند.

[فهرستواره منزوی 3293/5]

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3219

آغاز: بسمله بدانکه چون در تشریح آلات تغذیه را منقسم به پنج قسم نموده ایم وامراض او را نیز منقسم به پنج قسم نمائیم که هر یکی از آنها در فصلی جداگانه بیان خواهد شد بدین نهج؛ انجام: چون در فقرات مخصوصه بخود به تفصیل بیان شده اند مجددا در اینجا تفصیلی لازم ندارند

خط نستعلیق، کاتب مؤلف، تا: 8 شوال 1294 ق ، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 189گ، 19 سطر، اندازه: 17× 26سم [ف مخ: 1-208]

امراض اسب / حيوان شناسی / فارسی

amrāz-e asb

کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 108/1

آغاز: اما ناخنه پرده سفیدی است بر اطراف چشم که به سبب هوازدگی به روی حدقه می آید و می پوشاند؛ انجام: و اگر سم اسب آب آورده باشد علامتش آن است که از درد به زمین نتواند گذاشت و چون دست

رساله ای است در امراض سر و چشم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 یا 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی فرسوده، 16گ (1پ -16پ)، اندازه: 14× 21سم [ف:-96]

امراض الاطفال / كلام و اعتقادات / عربی

amrāz-ol atfāl

احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 ؟ قمری

ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

از دیرباز این مسأله مورد بحث بوده است که اسقام و آلام اطفال آیا خود ظلمی است بر آنها یا خیریست بر آنها، شیخ احمد در این رساله نشان میدهد که اسقام مورد بحث نه تنها ظلم نیست بلکه خیراتی است چه به نظر او مرضی یافت نمی شود مگر آنکه آن را دارویی از درد بزرگتر است «در تحت این مقوله شیخ بحث مفصل می کند».

آغاز: بسمله، أما الأسقام و آلالام التي تقع بالاطفال.

انجام: اما الدابة الفارهه ... اما السراج المنيرة فعمله.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1498/26

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: فرنگی سازی رویه کاغذی، ساغری، عطف تیماج بنفش سیر، 2ص (255- 256)، 23 سطر (10× 17)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 9- 532]

امراض اطفال - ام الصبيان في معالجة الصبيان = امراض الصبيان / طب / فارسی

amrāz-e atfāl = omm-os sebyān fī mo‘ālejat-es sebyān = amrāz-os sebyān

اشلیمر، فلمنکی، ق13 قمری

ešlīmer, felemenkī (- 19c)

مترجم: کاشانی، محمد تقی بن محمد هاشم، 1256 -1319 قمری

kāšānī, mohammad taqī ebn-e mohammad hāšem (1840-1902)

ترجمه کتابی است در طب جدید در بیان کیفیت تکوین جنین و علل و اسباب انواع امراض کودکان و لزوم و چگونگی رعایت حفظ صحت و طریقه صحیح تغذیه و مراقبت و نگهداری اطفال در مراحل و ادوار مختلف (قبل و بعد از تولد تا حدود سن بلوغ) مطابق با قواعد و اصول طب جدید از دکتر شلیمر فلمنکی هلندی مشتمل بر هفت «باب» هر باب دارای «فصول» و هر فصل منقسم به فقراتی: 1. بيان عمل طبیعی اطفال، در شش فصل؛ 2. بیان حفظ صحت اطفال، در چهار فصل؛ 3. بيان حالات غير طبیعی و امراضی که می توانند مبتلا سازند جنین را در حيوة رحمی، در چهار فصل؛ 4. بیان آثار رديئه که در حین وضع حمل بر جنین وارد گردند، در چهار فصل؛ 5. بیان امراض اطفال از روز تولد الى نبت اسنان اولیه، در بیست فصل؛ 6. بيان امراض اطفال از نبت اولى اسنان الى نبت ثانی او، در نه فصل؛ 8. امراض مخصوص اطفال ما بين نبت ثانی استان و حدوث سن بلوغ، در

ص: 908

دو فصل.

آغاز: 1. بسمله بحمدک استفتح يا ذا الذي أفاض

فيض فضله على حماء مسنون (بعد از سه سطر) اما بعد این رساله ای است مختصر قليل اللفظ كثير المعنی در کیفیت تکوین جنین در رحم و چگونگی وضع و تولد آن با امراض و معالجات از تصنیفات و تحقیقات عالیجاه فخامت و مناعت اكتناه فطانت و حذاقت دستگاه مقرب الخاقان

2. بسمله، حمد له ... باب اول در بیان عمل طبیعی اطفال فصل اول در بیان حیات رحمی جنین ابتدای عمل انسان انجام: و اجتناب از اغذیه حیوانیه باعث علاج شود

[نسخه ها از منزوی 477/1 ؛ فهرستواره منزوی 3293/5 ]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1937

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 20 ربيع الثانی 1292ق؛ واقف: قوام (ظاهراً)؛ کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: میشن نیلی، 103گ، 15 سطر، اندازه: 16×21/5 سم [ف: 5-322]

2. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 6263/1 - 31/143

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد تفرشی متطبب، تا: دوشنبه 10 ذیقعده 1293ق؛ كاتب تأسف خورده که از روی نسخه مغلوطی کتابت نموده است؛ جلد: تیماج قهوه ای، 105گ، 17 سطر، اندازه: 17× 21 سم [ف: 1-499]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12747

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

به حذف خطبه و دیباچه؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: سید موسی حسینی مشهور به بهشتی اصفهانی، تا: دوشنبه 18 ذیقعده 1293ق، به جهت میرزا نصر الله حکيمباشی؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: شکری آهاری مهره، جلد: مقوا، 99گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 19-50]

4. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 175

خط: نستعلیق، كا: زین العابدین خبوشانی، تا: 1293ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 90گ، 18 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف:-88]

5. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 205/2

خط: نستعلیق، کا: ملا محمد على مكتب دار، تا: چهارشنبه 21 ذیقعده 1294ق؛ جلد: تیماج سبز، 108گ (69پ -177پ)، 15 سطر، اندازه: 16× 19/5 سم [ف:-108]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15809

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوه و السلام على خير خلقه محمد و آله الطاهرین؛ انجام: و اگر فاتحه بر ایشان صعب باشد سه صلوات بفرستد خداوند و الدین آنها را بیامرزد

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1294ق [رایانه]

7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6933- 35/113

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

بی کا، تا: 23 شوال 1295ق، حسب الفرمایش آقا میرزا موسی حکیم باشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 108گ، 15 سطر، اندازه: 16× 20 سم [ف: 1-500]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6144/1

آغاز: بسمله باب اول .... انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 108ص (2-109)، 19سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16/5× 22سم [ف: 19-132]

9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1249/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد کاظم کرمانشاهی، تا: یکشنبه 22 صفر 1297ق؛ با مهرهای شمس الاطباء و کتابخانه رهنمون کرمانشاه؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی و مقوایی، 104ص (1-204)، 15 سطر [سنا: ف: 2-185]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16273

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: محرم 1299 ق، به جهت حکیم زین العابدین خان؛ تاریخ وقف: شهریور 1367؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهاری، جلد: تیماج، 93گ، 17 سطر، اندازه: 15/7× 21/7 سم [ف: 49-19]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 492

مشتمل بر ابواب و فصول و فقرات، ترجمه از زبان فرانسه، از باب اول در بیان عمل طبیعی اطفال شروع می شود. تذکر: در فهرست با نام «امراض الصبيان» و بدون نام مؤلف آمده و نام مؤلف با توجه به کتاب شناسی آن تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1300ق؛ 121گ، 18 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16× 22سم [ف: 2-287]

- الامراض الباطنة > تعرف على الاعضاء الباطنة

امراض بدن / طب / فارسی

amrāz-e badan

سبزواری، محمد علاء الدين بن هبة الله، ق9 قمری

sabzevārī, mohammad ‘alāʻ-od dīn ben hebat-ol lāh ( 15c)

تاریخ تالیف: 871ق

کتابی مختصر در کلیات پزشکی و معالجات امراض اعضاء و جوارح و جز آنها که به درخواست بعضی از اعزه اخوان تأليف شده و بر گرفته از کتاب های مورد اعتماد مؤلف است، دارای چهارده «باب»: 1. امراض سر، پانزده فصل؛ 2. امراض چشم، پانزده فصل؛ 3. امراض گوش و بینی، نه فصل؛ 4. امراض دهان، پانزده فصل؛ 5. امراض صدر و ریه، نه فصل؛ 6. امراض معده و

ص: 909

جگر و سپرز، پانزده فصل؛ 7. امراض معده و مقعد، دوازده فصل؛ 8 امراض مثانه و اعضاء تناسلی، دوازده فصل؛ 9. امراض مخصوص زنان، شش فصل؛ 10. اوجاع ظهر و مفاصل، سه فصل: 11. تب ها و روزهای بحران، نه فصل؛ 12. او رام و بثور، سیزده فصل؛ 13. سقطه و ضربه، شش فصل؛ 14. هوام و سباع، شش فصل.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي خلق الانسان و جعله مواليد ... اما بعد چون اشارت تشريف و التماس بعضی از اعزه و اخوان

[فهرستواره منزوی 3294/5 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6255

آغاز: برابر؛ انجام: به آنچه مخصوص است به آن معالجه کنند چنانچه در مسطورات مذکور است.

تا آغاز فصل 3 باب یکم و چهار ورق پایان نونویس قرن دوازدهم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ختائی، جلد: میشن لایی قهوه ای، 100گ، 13 سطر [ف: 2-36]

2. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 585

آغاز: برابر؛ انجام: و اغماض بر این اخفاق و انفاض پوشیدن دریغ ندارند خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن حسن بن نورالدین بن صالح بن على اكبر ابن اخی، تا: 27 محرم 1277ق؛ در برگ آخر دارویی برای سود به تاریخ 17 شوال 1281 و تاریخ در گذشت كاتب 21 رمضان 1282 افزوده شده است؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 58گ، 17 سطر، اندازه: 15× 22 سم [ف: 2-368]

امراض الجفن / طب / عربی

amrāz-ul jafn

رساله ای است درباره انواع بیماری های پلک های چشم (جفن - عربی) و دستور معالجه هر یک از آن اقسام. نخست (در دیباچه) فهرست بیماری های مزبور را به طور اجمال چنین بیان کرده و تا 29 قسم شمرده است: الجرب، البرد، التحجر، الالتصاق، الشتره، الشعيره، الشعر الزائد، الشعر المنقلب، انتثار الهدب، بیان الهدب، القمل، الوردينج الشلاق، الحكه، الغلظ، الدمل، الشرناق، التوته الكمنه، الشری، النملة، السعفة، الثولول، الانتفاخ، التاكل السلع الاسترخاء، موت الدم. سپس یکایک اقسام نامبرده را عنوان کرده و شرح مختصری ذیل آن درباره نشانه های مختلف آن بیماری و تأثیرات مخصوص آن بیان کرده است و سرانجام به بیماریهای مختلف مربوط به هر یک از طبقات چشم به همین ترتیب اشارت کرده است. مؤلف در نسخه نامبرده نشده ولی احتمال قوی می رود که این رساله از مؤلفات شیخ الرئیس ابوعلی ابن سینا باشد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1538

آغاز: عدد امراض الجفن تسعة و عشرون الجرب و البرد؛ انجام: و اما بسبب في الرطوبات مثل الجليديه اذا كانت كبيرة المقدار و البيضية صافيه قريبة الوضع الى الخارج معتدلة المقدار او قليلة.

بی کا، بی تا، پس از پایان این رساله گفتاری به نام فوائد از ابن التلميذ و همچنین از ابو الوليد مروان بن جناح الاسرائیلی درباره نام های شیر (لبن) و مشتقات آن که در حالات و تنوعات مختلف (در لغت عرب) پیدا می کند در یک صفحه کتابت شده است [ف: 243-4]

امراض جلديه / طب / فارسی

amrāz-e jeldīye

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18382

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 60گ، اندازه: 17/5× 22 سم [رایانه]

امراض جهاز تنفس / طب، بهداشت / فارسی

amrāz-e jahāz-e tanaffos

اشلیمر، فلمنکی، ق13 قمری

ešlīmer, felemenkī (- 19c)

مترجم: کاشانی، محمد تقی بن محمد هاشم، 1256 -1319 قمری

kāšānī, mohammad taqī ebn-e mohammad hāšem (1840-1902)

متن از شلیمر فلمنگی، ترجمه از محمد تقی کاشانی. شرح امراض جهاز تنفس است و متضمن پنج «باب» است.

[فهرستواره منزوی 3194/5]

شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 79/2

آغاز: کتاب دویم (كذا) در امراض جهاز تنفس که در آن پنج باب است؛ انجام: دیگر در اینجا محتاج بذكر آنها نیستیم. تم الكتاب الثاني في حال فقدان ...

خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، نام بسیاری از امراض و اصطلاحات طبی را به زبان فرانسه در حواشی نوشته است؛ کاغذ: سفید نازک، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 67گ، 132ص، ابعاد متن: 10×15/5، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 2-412]

- امراض چشم > بیماریهای چشم و درمان آنها

امراض چشم / طب / فارسی

amrāz-e češm

عباس بن زین العابدین. دستورالعمل های پزشکی استادان فن است برای مداوای امراض چشم که به دستور سيد محمد حسین

ص: 910

طبیب کاشانی در این دفتر، گرد آوری شده است.

نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 3/3 بی کا، بی تا؛ 18گ (57پ -74ر)، اندازه: 16×21/5 سم [ف:-21]

امراض چشم = بیماریهای چشم و درمان آنها / طب / فارسی

amrāz-e češm = bīmārī-hā-ye češm va darmān-e ānhā

رساله ای است در بیست و شش فصل»: 1. رمد چشم که 12 نوع است؛ 2. ظفره که ناخنه نیز گویند در دو نوع؛ 3. طرفه؛ 4. انتفاخ؟ ... 10. قروح؛ ... 20. نزول آب؛ ... 26. توشه.

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 18837/2

آغاز: بسمله حمد و سپاس و ستایش بیحد و قیاس پروردگاريرا سزاست که انسان را از کتم عدم بوجود آورده ...... اما بعد این رساله ایست در امراض چشم مشتمل بر بیست و شش فصل است فصل 1 در رمد که عبارت از درد چشم است

این رساله در حاشیه رساله اول است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، سطور چلیپا، اندازه: 15× 24 سم [ف: 3-1009]

امراض چشم (... و سائر بدن و علاج آنها) / طب / فارسی

amrāz-e češm (... va sā'er-e badan va ‘alāj-e ānhā)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5187

آغاز: صنعت که خلطهای غلیظ را دفع کند؛ انجام: زود بگشاید و چرک بکشد

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام [الفبائی:-67]

- الأمراض الحادة > تدبير الأمراض الحادة

- الأمراض الحادة بتفسير جالینوس > تفسیر تدبير الأمراض الحادة

الأمراض الحادثة في العين = جوامع جالینوس في الأمراض الحادثة في العين / طب / عربی

al-amrād-ul ḥādita fi-l 'ayn

جالینوس، 129-199 میلادی

jalinus (129-199)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4914/20

گویا همان «مقالة في دلائل علل العين» (خزرجی 1: 96)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 2گ (440ر -441پ)، 25 سطر، اندازه: 20×35سم [ف: 14-4023]

امراض دماغی / طب / فارسی

amrāz-e demāqi

پروس

perūs

به دستور: ناصر الدین شاه

تاريخ تأليف: 1286ق؛

تألیف دکتر پروس که توسط محمد حسین مشهور به دکتر به دستور ناصر الدین شاه در یک مقدمه و سه «جمله» و یک «خاتمه» در 1286 ترجمه شده است.

[فهرستواره منزوی 3294/5]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4282

آغاز: پس از ستایش حكيم على الاطلاقی که ... از اسمای او بشارتی است؛ انجام: و طریق علاج را كما ينبغی به دست دهند.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1287ق؛ مجدول، دارای سرلوح مذهب؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 84گ، 11 سطر، اندازه: 15/6× 24/6 سم [ف: 2-37]

امراض دوران خون / طب، بهداشت / فارسی

amrāz-e dawarān-e xūn

اشلیمر، فلمنکی، ق13 قمری

ešlīmer, felemenkī (- 19c)

مترجم: کاشانی، محمد تقی بن محمد هاشم، 1256 -1319 قمری

kāšānī, mohammad taqī ebn-e mohammad hāšem (1840-1902)

متن از شلیمر فلمنگی، در این رساله ساختمان قلب و امراض آن با طرز معالجات آنها را ذکر کرده است.

[فهرستواره منزوی 3295/5 ]

شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 79/1

آغاز: بسمله - کتاب اول -در امراض دوران خون که عبارت است از قلب و غلاف آن و عروق و در آن پنج باب است؛ انجام: پایان میتوان گفت سده خارجی و ریدا جوف یا ورید کلیه است. علاج بقيه علاج دمل و امراض قلبیه است که مکرر مذکور شد. تم الكتاب الأول و نتلوه الكتاب الثاني.

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، نوع خط شکسته نستعلیق قلم انداز، نام بسیاری از امراض و اصطلاحات طبی را بزبان فرانسه در حواشی نوشته است؛ کاغذ: سفید نازک، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 33گ، ابعاد متن: 10×15/5، 17/5× 22 سم [ف: 2-411]

ص: 911

۔ امراض الصبيان > امراض اطفال

amrāz-e 'aqlīye

امراض عقليه / روان شناسی / فارسی

غنی، قاسم، 1277-1331 شمسی

بحث امراض عقلیه است که در دانشکده پزشکی تهران به سال 1317ش تدریس شده است.

qani, qasem (1898-1952)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6701

آغاز: pryefiatic مشتق از دو لغت یونانی است: روح peyefe و معالجه yatice عبارتست از قسمتی از علم طب که در امراض عقلی و معالجه آن بحث می کند؛ انجام: افکار و جنون بزرگی بر او غلبه می کند گاهی منجر به ... می شود این قبیل مرض هم ممکن است خیلی خطرناک شوند و آدم بکشند

خط: نستعلیق، كا: حیدر علی افروخته، تا: 30 شهریور 1387ق، جا: تهران؛ مصحح، مطالبی ظاهرا به خط مؤلف بر آن افزوده شده است، روی برگ اول یادداشتی در نام کتاب به خط مؤلف آمده؛ جلد: گالینگور مشکی، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 116گ، 20 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 20-211]

امراض عمومی / طب / فارسی

amrāz-e 'omūmī

حکیم باشی، علیخان، ق13 قمری

hakām-bāšī, “alī-xān (- 19c)

کتاب مختصری است از دکتر میرزا علی خان حکیم باشی کل نظام در بیان علل و اسباب و علامات و کیفیت تشخیص اجناس امراض مبتنی بر مطالب و مباحث طب جدید و کمی نیز بر موضوعات طب جالینوسی، و مشتمل است بر «مقدمه» ای در تعريف مرض و یک «مقاله» در سه «باب»: 1. اسباب امراض به طور عموم (اپیتولوژی ژنرال)، در پنج فصل: 1) اسباب خارجی، 2) اسباب داخلی، 3) اسباب ارثی، 4) مناسبات ما بين اسباب و تأثیر آنها با بدان، 5) فرق ما بين امراض از قرار اسباب؛ 2. علامات امراض به طور عموم (سیمتوم پاتولوژی)، در نه «فصل»: 1) تفاوتات علامات از قرار بروز آنها، 2) وقوع علامات از آلات و اعمال نفسانی، در پنج گفتار، 3) وقوع علامات امراض از آلات و اعمال تغذیه، در پنج جمله، 4) وقوع علامات امراض از آلات و اعمال تناسل، 5) رفتار امراض از قرار علامات، 6) انتهای امراض از قرار علامات، 7) ترکیبات أمراض از قرار علامات با یکدیگر، 8) تشخیص و پیشگویی امراض از قرار علامات، 9) اجناس امراض؛ 3. ذکر علاج امراض به طور عموم (تراپی ژنرال)، در چهار فصل»: 1) اشارات بمعالجات، 2) معالجه از قرار و طرزی که از حکما قبول شد، 3) معالجه تدبیری، 4) اجزاء مداوا کننده.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5161

آغاز: بسمله حمدله اما بعد این رساله ایست در بیان امراض بطور عموم که بزبان فرانسه پاتولوژی ژنرال نامند؛ انجام: خود را در استعمال مسهل دیگر. (چند سطر دیگر را کاتب ننوشته است).

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: حاج قائم مقام، بهمن 1316؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی، 234 گ، 18 سطر، اندازه: 17× 24سم [ف: 19-51]

الامراض المشهوره بین الاطباء المتقدمين / طب / فارسی و عربی

al-amrād-ul mashūra bayn-al aţibbā’-il mutiqaddimīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 203/2 -طباطبائی

آغاز: بسمله امراض دماغ صداع حارسا ذج حار مادی صداع بارد دموی صفراوی بلغمی سوداوی ریحی

فهرستی است از بیماری ها با نشانی ها و علل و پاره ای از معالجات آنها. در پایان آمده: «تمت الامراض المشهوره»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ پس از پایان فهرستی از داروهای حاره درجه اول و دوم در چند سطر افزوده شده است؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 4گ (111-115)، 15 سطر، قطع: خشتی اندازه: 16/5× 22 سم [ف: 22-71]

امراض مفاصل و عرق النساء و نقرس / طب / فارسی

amrāz-e mafāsel va ‘araq-e nesā' va neqres

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12439/6

بی کا، بی تا، جلد: تیماج، زیتونی، 14 سطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 35-392]

امراض مقاربتی = کوفت / طب / فارسی

amrāz-e moqārebatī = kūft

کرمانشاهی، محمد بن پیر محمد، 1245-1326 قمری

kermānšāhī, mohammad ebn-e pīr mohammad (1830 -1908)

از پزشک ناصر الدین شاه. دارای یک «مقدمه» و سه «گفتار» و یک «خاتمه»: مقدمه: دارای سه سخن، در شرح اقسام امراض مقاربتی؛ گفتار 1. در پانزده فصل؛ گفتار 2. در سه فصل؛ گفتار 3. در چهار فصل؛ خاتمه در ذکر نسخ متعلقه به امراض در دو باب، باب اول در دو سخن و چند قسم، باب دوم در دو جزو و چند فصل.

آغاز: بسمله. شفابخش حقیقی حکیمی است که بی عمل يد،

ص: 912

بدون استعمال ادات و آلت در استقامت اعضای کاینات آن کند که عقل حاذق حیران ماند و معالج واقعی طبیبی است که بی ترکیب ادویه و تمهید مقدمات در صحت ابدان موجودات سبکی معمول دارد و رنگی بر آرد که حيز ادارک بشر خارج باشد

انجام: ولی در نظر داشت که این دستور العمل بندرت سبب زوال آن شود؛ زاج مسحوق، مسحوق ابهل، از هر یک سه گرم، نسخه دیگر: مسحوق ابهل، زنگ آهن، مسحوق زاج دو گرم. نسخه دیگر: جیوه قرمز سه گرم، زاج مكلس، از یک تا چهار گرم، مسحوق ابهل ده گرم، از هر یک چهار گرم.

[الذريعة 184/18 ؛ فهرستواره منزوی 3535/5]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1137/3 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: از برای این که هر گاه بخواهند به اعانت ریسمان آن را بیرون بیاورند تنها قسمتی از دیباچه تاریخی آن موجود است و بقیه دیباچه و تمام مقدمه را کاتب نیاورده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 84گ (251-335) [ف: 23-608]

2. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3456

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، کا: عبد الحسین، تا: سه شنبه 25 جمادی الثانی 1306ق، کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سرخ، 187 گ، 13سطر، اندازه: 14× 21سم [ف: 1-97]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11142

آغاز: برابر؛ انجام: در تصحیح و انطباع این نسخه منتهای جد و جهد را منظور داشت تمت بعون الله تعالی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1321ق؛ قبل از آغاز نسخه تقریظی بدون امضاء در مراتب علمی مؤلف نوشته شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، ضربی، مجدول، 301گ، 11 سطر (12× 15)، اندازه: 17× 22 سم [ف: 28-208]

4. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3456

بی کا، بی تا [ف: 2-730]

امراض موروثی / طب / فارسی

amrāz-e mowrūsī

اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری

e tezād-os-saltane, “alī-qolī ebn-e fath-alī (1819-1881)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/75

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 9-198]

امراض نساء = بیماریهای زنان /طب / فارسی

amrāz-e nesā' = bīmārī-hā-ye zanān

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 805/8

آغاز: این رساله ایست در امراض النساء مشتمل بر یک مقدمه و چند فصل است؛ انجام: تریاک نافع و به جهت اماله از آب خلو اردوشو بسیار نافع است

در 16 «فصل»؛ خط: نستعلیق، كا: میرزا آقا محمد علی گرگانی، تا: جمادی الثانی 1294ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 31گ (89پ -119پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 5-186]

امراض و علل و معالجات / طب / فارسی

amrīz va ‘elal va moʻālejāt

حسنی واعظ، حسن بن عبد المجيد، ق13 قمری

hasani vaez, hasan ebn-e abd-ol-majid (- 19c)

در این رساله از چند بیماری یاد شده. در آغاز هر فصل نام یک بیماری آمده و سپس نشانه ها و شیوه درمان آن آورده شده است.

آغاز: بسمله این نسخه مشتمل است بعضی از امراض و علاج آنها را به قسمی که استادان حاذق تشخیص داده و علاج فرموده ولیکن شرط شناختن مرض است ... محرر حسن بن عبدالمجید الحسینی الواعظ ... بیان بعضی امراض شایعه را با علاج آن مرقوم می دارد

انجام: و نیم گرم رغبت نمایند و غذا نخود آب کند و بعد از تسکین درد معجون نکوئی (کذا في النسخة) مداومت نماید.

[نسخه های منزوی 477/1 ؛ فهرستواره منزوی 3296/5]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 966/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: محتملاً مرتضی حسینی، تا: محتم قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 21 سطر (11×22)، اندازه: 19× 32سم [ف: 2-514]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6842/7 - 35/22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: عشر دهه دوم جمادی الاول 1283ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج با سر مجدول گرهی، 8گ، 19 سطر، اندازه: 18× 30 سم [ف: 1-500]

امراض و معالجات / طب / فارسی

amrāz va moʻālejāt

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4549/1

از «صداع درد شقسقه را می گویند» شروع و به «درور المني و الوذي و المذی» ختم می شود. صورت یاد داشت های طبیبی است

ص: 913

با اصلاحات؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 7-418]

امر الجن / فلسفه / عربی

amr-ul jin

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

(1810

kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm 1871)

تاريخ تأليف: پنج شنبه 21 شعبان 1272ق رساله مختصری است در احوالات جن که در پاسخ اختلاف عالمان شیراز درباره جن و نیز در این که امام زمان (عليه السّلام) در هور قليا هستند یا در این دنیا، نگاشته است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين، وصلى الله على محمد سید المرسلین، و آله خيرة الخلق اجمعين و رهطه المخلصين .. انه قد بلغني انه وقع اختلاف في شيراز بين اخواننا اكرمهم الله بالاعزاز

انجام: و يولف بين قلوبكم و يرزقكم التسليم لائمتكم مع المحسنین.

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 567/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على بن محمد کرمانی، بی تا؛ جلد: چرم مشکی، 12گ (5پ -16ر)، 18 سطر، اندازه: 15× 21سم [مؤيد: 2-72]

2. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 307/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن چترودی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بی مقوا، 8گ (120ر-128پ)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 1-306]

الامر الصريح في الجهر بالتسبيح / فقه / عربی

al-amr-uş Şarīḥ fi-l jahr bi-t-tasbīḥ

یزدی، محمد علی بن عبد الواحد

yazdī, mohammad ‘alī ebn-e ‘abd-ol-vāhed

تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 25/2

خط: نستعلیق، کا: محمد بن عبد النبی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 8گ (17پ -24ر)، اندازه:17/5 × 21/5سم [ف:-219]

امر الكافر بالايمان / کلام و اعتقادات / عربی

amr-ul kufr bi-l-īmān

احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری

ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

بحث درباره احادیث الفطرة و این که چگونه کسی را که به عدم ایمانش آگاه است به ایمان امر می کند.

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 163/12

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم زرد، 2گ (167ر -168پ)، اندازه: 15/5×21/5 سم [مؤید: 1-154]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 850/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: چرم زرد، 2گ (1پ۔ 3پ)، اندازه: 15× 21سم [مؤید: 2-285]

الأمر المحكم المربوط فيما يلزم اهل طريق الله من الشروط / عرفان و تصوف / عربی

al-amr-ul muhkam-ul marbūt fīmā yalzam-u ahl-a ţarīq-il lāh min-aš šurūt

ابن عربی، محمد بن على، 638560 قمری

ebn-e ‘arabī, mohammad ebn-e ‘alī (1166-1241)

چاپ: قسطنطنية، در مجموعه التحفة البهية، رقم 18، 1302ق؛ بیروت، دارالآفاق الجديدة، 1981م

1. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 116/22

خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن محمد بن نظام حسینی بخاری، بی تاب جلد: تیماج قرمز، 8گ (166پ-174پ)، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-101]

2. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1175/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: رحلی [رشت و همدان: ف:-1464]

امر المساحة (فصل في تحقيق) / رياضيات / عربی

amr-ul masala (fasl-un fi tahqiq)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1020/2

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب 2 ص [ف: 5-223]

امر المهدی / کلام و اعتقادات / عربی

amr-ul mahdī

صدرالدین قونيوی، محمد بن اسحاق، 607-673 قمری

sadr-od-dīn qūnīyavī, mohammad ebn-e eshāq (1211 1275)

نام کتاب در ص. ع. چنین آمده: «رسالة في أمر المهدي للشيخ صدرالدین القونوی». ارکین آن را از کارهای ابن سینا (د 1037/438 م) دانسته است.

[مجمع علمی عراقی 248/3 ؛ الذریعه 290/23 «المهدی» همين گفتار، و نقل گفته ارکین؛ هدية العارفين 130/2 که نامی از این کار او نبرده]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 437/40 -عکسی

آغاز: هذا القدر الذي ذكرته ما لاريب فيه عندنا من جهة الشرع و التحقيق مع اني تركت جزئيات كثيرة ... و من تاريخ وقتنا هذا إلى

ص: 914

سنة ثلاث و ثمانین و ستمائه يكون نزول عیسی (عليه السّلام) و تظهر قبلی ذلك من احوال المهدي ما شاء الله ... و اما زمان ظهور المهدی على اليقين فمعلوم؛ لكن لا يمكن التصريح به، لكن في سنة ست و ستین تظهر آیه عظيمه تكون سببا لايمان اکثرا المنکرین لاحوال القيامة و ما ذكرنا من امر المهدي في سنة ست و ستین و ستماية ايضا تشاهد الخلق من الآيات ... المنبة عليها بلسان النبوة و التحقيق. و الله ولي التوفيق وله الحمد و على رسوله محمد الصلوة و السلام نسخه اصل: ایاصوفیه 4849؛ خط: تحریری، بی کا، تا: 697ق؛ ضمن مجموعه رساله های ابن سینا، مقابله شده، این یکی به خامه دیگری ست و تازه تر؛ 12گ (169-181) [عكسي ف: 2-274]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1190/42 -ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 1-578]

امر المهدی (عليه السّلام) / کلام و اعتقادات / عربی

amr-ul mahdi

رساله ای است درباره حضرت صاحب الزمان (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) به رمز، مؤلف گوید: «شیخ ما شیخ موسی بن محمد صائع با مردی از اهل خلاف درباره امام زمان بحثی نمود و از من خواست که در این مسأله به صورت رمز کتابی بنویسم».

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1043/2 - 6/133

آغاز: بسمله اقول كان في زماننا رجل من أهل الخلاف يدعی معرفة الحقيقة و الرمز فاجتمع ببعض اخواننا المعاصرين لنا و هو شيخنا الشيخ موسی بن محمد الصائع ... و هي بسم الله الرحمن الرحيم اقول اروى انه بعد انقضاء؛ انجام: و هو نحن و نحن نحن و هو هو اي نحن هو وجودا و اثبات و عيانة و نحن غيره کلا و جمعة و احاطه إلى الله تصير الامور انا لله و انا الیه راجعون.

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 25 ربیع الاول 1296ق، جان همدان؛ مصحح؛ 17گ، 16 سطر، اندازه: 11× 18 سم [ف: 4-2045]

امر النفس = رسالة كتبها الشيخ الرئيس الى تلميذه الجوزجانی / فلسفه / عربی

amr-un nafs = r.-un kataba-hā šayx-ur-ra’īs ilā tilmīd ih al-jawzjānī

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)

ابوعلی سینا آن را برای ابو عبید جوزجانی نوشته است.

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 231/1 -ف

نسخه اصل: اونیورسیته ش 4724؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربیع الاول 700ق؛ 4گ (1-4)، 19 سطر [فيلمها ف: 1- 439]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15232/20

خط: نستعلیق تحریری، کا: شاه مراد فراهانی، تا: ؟ 1075ق؛ 1گ (136) [مختصر ف: -403]

- امر النفس و امر العقل > اختلاف الناس في امر النفس و العقل

الأمر بالشي هل يقتضي النهي عن ضده / اصول فقه / عربی

al-amr bi-š-šay hal yaqtaţi-n nahy ‘an ďidd-ih

روزدری، علی،-1290 قمری

rūzdarī, “alī (- 1873)

آغاز: بسمله، و هو حسبی و نعم الوکیل، اصل اختلفوا في أن الأمر بالشي هل يقتضي النهي عن ضده اولا على اقوال پاتی تفصیلها و قیل

انجام: قصدها اجمالا و لو بعنوان كونها هي الداعية للامر لو لا المانع منه تمت المسئلة و الحمدلله اولا و آخرا

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3259/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: سفید فرنگی آهاردار، جلد: تیماج سرخ ترنج دار دور منگنه، 14ص (161- 175)، 26 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 10-855]

2. اراکی؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 22/2

آغاز: برابر خط: تحریری نازیبا، كان آخوند ملا محمد علی گواری، تا: 1301ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوایی با رویه پارچه گلدار، 52گ (1ر-52پ)، قطع: وزیری، اندازه: 17× 21سم [ف: 1-36]

الأمر بالشي هل يقتضي النهي عن ضده / اصول فقه / عربی

al-amr bi-š-šay hal yaqtadi-n nahy “an didd-ih

مجتهد کرمانشاهی، محمد هادي بن عبدالرحیم، 1336-1250 قمری

mojtahed-e kermānšāhī, mohammad hādī ebn-e 'abd or-rahim (1835-1918)

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 53/5

آغاز: بسمله حمدله اما بعد الكلام في ان الامر بالشی

خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، كاتب = مؤلف، تا: ذیحجه 1330ق؛ کاغذ: نخودی فرنگی کاهی، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج مشکی، 19ص (393-411)، اندازه: 14× 30سم [ف:-136]

الامر بالشی هل يقتضي النهي عن ضده / اصول فقه / عربی

ص: 915

al-amr bi-š-šay hal yaqtadi-n nahy 'an didd-ih

مسأله ضد را در چهار مقدمه بررسی نموده است: 1. تحرير محل النزاع؛ 2. ذکر مباني المسألة و تحقیق القول فيها؛ 3. ثمرة المسألة؛ 4. تأسيس الاصل فيها.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3738/10

آغاز: اختلفوا في ان الامر بالشيء يقتضي النهي عن ضده ام لاعلى اقوال تجيء الاشارة اليها ان شاء الله تعالی؛ انجام: فلا تخير في الواجب اصلاً لافي فرده و لافي اللفظ بل انما هو صورة التخيير.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 یا 14؛ برگ اول اشعاری فارسی از ملا وارسته و چند یادداشت طبی و اشعاری به عربی، بیان اغسال سته به خط محمد صادق محمد خليل تویسرکانی به سال 1246، در برگ آخر نیز فوائد متفرقه ای است؛ تملکی با مهر «محمد مهدی» (بیضی) به سال 1275؛ 6گ (26پ - 266پ)، اندازه: 15× 21 سم [محدث ارموی مخ: 3-1428]

الأمر بالشی هل يقتضي النهي عن ضده / اصول فقه / عربی

al-amr bi-š-šay hal yaqtadi-n nahy ‘an didd-ih

یکی از مسائل اصول فقه شیعه این است که آیا امر به چیزی با نهی از انجام دادن ضدش برابر است یا نه؟ اگر گفتند: آب بخور و برو! اگر ننوشیده رفت آیا یک گناه کرده یا دو گناه؟ مؤلف یکی از شاگردان شیخ انصاری است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1/4 386

آغاز: بسمله اختلف في آن ایجاب الشيء هل يقتضي النهى عن ضده؟ و لابد قبل الخوض و المسئله؛ انجام: فيندرج حينئذ في الظنون الخاصه

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه تیماج مشکی، در میان ترنج با دو نیم ترنج بالا و پائین، کناره گل و بوته منگنه ضربی، 4گ (47ر - 50پ)، 21-24، اندازه: 15× 21 سم [ف: 17-97]

- الامر بالشيئ يقتضي النهي عن ضده الخاص > الأمر مستلزم للنهی عن ضده

الامر بالعزلة في آخر الزمان = انیس الأكياس في فضل الأعراض عن الناس / آداب و سنن / عربی

al-amr bi-l-'uzla fī āxir-iz-zamān = anīs-ul akyās fī fadl-il iʻrād'an-in nās

ابن الوزير، محمد بن ابراهیم، 775-840 قمری

ebn-ol-vazīr, mohammad ebn-e ebrāhīm (1374-1437)

کتاب در محاسن و مزایای گوشه نشینی و عزلت و دوری از مردم در آخر الزمان، بر اساس احادیث و روایات نگاشته شده است. مؤلف، مواردی از عزلت را که مخالف تکالیف شرعیه باشد، استثناء نموده و برخی از آن موارد را نام برده است. مؤلف نزد «زیدیه» به «ابن الوزير» شهرت دارد، او از آن گروه از زیدیه به حساب می آید که به اجتهاد رو آورده و از تقلید خود، اجتناب ورزیده است. معروف ترین اثر مؤلف «العواصم و القواصم» می باشد. در بدر الطالع آمده است که «سخاوی» نسبت مؤلف را به غلط محمد بن ابراهيم بن على بن مرتضی بن هادی بن یحیی بن الحسين نگاشته است.[ایضاح المكنون 148/1 ؛ البدر الطالع 610؛ الضوء اللامع 190/6 ؛ معجم المؤلفين 210/8 ؛ هدية العارفين 190/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12397/5

آغاز: بسمله ... و به نستعين رب يسر و اعن الحمدلله الذي اوضح على لسان رسوله الأمين، ما يختص بكل وقت و حین و بكل من المكلفين من المصالح، و سائلها و المفاسد و اسبابها؛ انجام: و العذر المختلف فيه عدم الراحلة كالجج و الله سبحانه و تعالی اعلم تم کتاب العزلة في آخر الزمان بحمد الله العزيز المنان الواحد المستعان و هو حسب

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 5 ربیع الثانی 1226ق؛ محشی، در حاشیه آغاز مطلبی درباره مؤلف آمده که بخشی از آن چنین است: «و قبره في صنعا في مسجد العلما و هو المعروف عن الناس «بمحمد بن ابراهيم الوزير» و كان يقال له في وقته «حجة الاسلام رحمه الله»؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (88-79)، 34 سطر، اندازه: 13× 23/5 سم [ف: 31-345]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر / فقه / عربی

al-amr bi-l-maʻrūf wa-n nahy “an-il munkar

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، 826 قمری

fāzel-e meqdād, meqdād ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 1423)

رساله بسیار کوتاهی است در بحث امر به معروف و نهی از منکر و شرایط وجوب آنها بر مكلف با منظر فقهی

آغاز: الحمدلله الذي خلق الخلائق من العدم الى الوجود فامرهم بامتثال ما يكون لهم ... اما بعد فلا ريب أن الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر من شعائر الدين و سنن النبيين

انجام: و لا يكفي في الحكم بين الناس و الافتاء التقليد و لو حكم لم ينفذ حكمه تم

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10115/13

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام بدست آمد؛ خط: نستعلیق، کا: تاج الدین حسین مشهور به صاعد، تا: قرن 10؛ 2 ص (416-417)، 19 سطر، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 32-137]

ص: 916

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6290/3 - 30/170

آغاز و انجام: برابر

از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: عبد الحسين بن شیخ محمد امین شراره فتونی، تا: قرن 13؛ از روی خط مؤلف که در جمادی الثانی 782 نوشته شده استنساخ گردیده؛ جلد: تیماج مشکی ضربی،ترنج، مجدول گرهی، عطف تیماج قهوه ای، 2گ، 19 سطر، اندازه: 15× 20سم [ف: 4-2085]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8748/4

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه و همخوانی با نسخه گلپایگانی ص 2085/4 تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: شمس الدین محمد بن کمال الدین حسین قهپائی، بی تا؛ جلد: تیماج سبز، 1گ (41ر - 41پ)، اندازه: 12×20سم [ف: 22-285]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنکر /فقه / عربی

al-amr bi-l-ma‘rūf wa-n nahy 'an-il munkar

کرکی، حسن بن على، ق 10 قمری

karakī, hasan ebn-e ‘alī (- 16c)

تاریخ تأليف: پنج شنبه 1 جمادی الاول 961ق

1. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2077

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 961ق؛ مجدول، با سر لوح زیبا؛ کاغذ: سمرقندی آهار مهره، جلد: تیماج آبی درون مشکی، 34گ، 11 سطر (6× 14)، اندازه: 11×20/5سم [ف: 4-1150]

2. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 120/12 حکمت

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: محرم 963ق؛ جلد: تیماج سرخ مقوایی، قطع: ربعی [ف: 2-42]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنکر /فقه / عربی

al-amr bi-l-maʻrūf wa-n nahy 'an-il munkar

موسوی حویزی، شبر بن محمد، - 1190 قمری

mūsavī hovayzī, šobbar ebn-e mohammad (- 1776)

تاریخ تأليف: آخر رجب 1178ق

رساله مختصری است در تشویق به امر به معروف و نهی از منکر. این رساله پس از رساله مؤلف در تقیه به نام «جنة الأمامية في احكام التقية» نگاشته شده و در مقدمه از آن یاد می کند.

[الكواكب المنتژة ص 335-336]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1873/2

آغاز: الحمدلله الذي الزمنا كلمة التقوى و وفقنا للتمسک بالسبب الاقوى و صلى الله على محمد و آله صلاة تدفع البلوي

نسخه اصل: کتابخانه کاشف الغطاء نجف اشرف؛ کاتب = مؤلف، تا: رجب 1178ق؛ 4ص (36-39) [عکسی ف: 5-335]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنکر /فقه / عربی

al-amr bi-l-ma‘rūf wa-n nahy 'an-il munkar

اخباری، محمد بن عبدالنبی، 1178-1232 ؟ قمری

axbārī, mohammad ebn-e abd-on-nabī (1765-1817)

تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 3341/9

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 1ص (162)، 23 سطر (9× 15)، اندازه: 15×20/5سم [ف: 11-2330]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر / فقه / عربی

al-amr bi-l-ma'rūf wa-n nahy 'an-il munkar

کاشانی، ابوالقاسم بن محمدرضا، 1355 قمری

kāšānī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad-rezā (- 1936)

رساله مختصری در تبیین مسأله امر به معروف از منکر است که در آن شقوق و فروع گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است، ليكن ناتمام مانده است. مؤلف در این رساله به ندرت از منابع و فقها یاد می کند تنها از محقق حلی صاحب شرائع الاسلام یاد کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12983/1

آغاز: الحمد لله و الصلوة على رسول الله و على آله آل الله مسئلة في الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر و ليعلم انهما يتميزان عن تنبيه الغافل و اعلام الجاهل؛ انجام: بل لو علموا جميعا أنه لا يرتدع عن قولهم و علم واحد منهم أنه يرتدح بقوله لا يبعد القول بالوجوب العيني عليه .. ناتمام.

خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: اوایل قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ نسخه اصل به خط مؤلف و دارای قلم خوردگی می باشد؛ کاغذ: فرنگی (روسی)، 3گ (1پ -3ر)، میانگین 17 سطر (12× 16)، اندازه: 18× 23 سم [ف: 32-930]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر / فقه / عربی

al-amr bi-l-ma‘rūf wa-n nahy “an-il munkar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11668/2

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي أمرنا بالنهي عن المنكر و الأمر بالمعروف بعد ان كنا عن ترک الاوامر و ارتكاب النواهی ... اما بعد فالقول في الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر و الظاهر کون الكلام فيه مسئلة فقهية لكونه بحثا عن افعال المكلفين.؛ انجام: مبني على دخولهما في باب الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر و قد عرفت انهما خارجان عنهما فلا بد من التعرض لكل منهما في مقامة المختص به. الحمدلله رب العالمين و الصلوة على نبيه محمد و آله اجمعين

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 و 14؛ جلد:

ص: 917

مقوایی با روکش کاغذ ابر و باد و گوشه ها عطف تیماج مشکی، 21گ (11-32)، 24 سطر (12×17/5)، اندازه: 18/5× 23 سم [ف: 38-34]

الأمر بالمعروف و النهي عن المنکر (شرح رساله ...) / فقه / عربی

al-amr bi-l-maʻrūf wa-n nahy ‘an-il munkar (s.-u r.)

شرحی است مزجی بر یکی از متون فقهی بر مبحث امر به معروف و نهی از منکر، تحت عنوان « قال رحمه الله».

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1458/1

آغاز: بسمله حمدله کتاب الامر بالمعروف والنهي عن المنكر قال رحمة الله المعروف هو كل فعل حسن اختص بوصف رأه على حسنه اذا عرف فاعله ذلك او دل عليه ... المراد بالفعل الحسن كما صرح به في المسالک؛

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 23 سطر (12× 17)، اندازه: 15/5×21/5 سم [ف: 4-2028]

الامر بين الأمرين = السير و السلوک / عرفان و تصوف / عربی

al-amr bayn-al amrayn = as-siyr wa-s sulūk

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

تاریخ تألیف: رجب 1233ق

در برابر خواهش برخی از اخوان، درباره مسأله «اسباب» و گفته پروردگار «ان الله مجرى الأشياء بالاسباب» و با مسأله «جبر و اختیار» آغاز می شود و به سلو ک و کیفیت صعود می رسد.

آغاز: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد ... کاظم بن قاسم الحسینی الرشتی، ان بعض الاخوان و خالص الخلان الذي أنار الله قلبه بنور التوفیق و سقاه بفضله من رحيق التحقيق.. قد سألني عن مسئلة عظيمة جليلة من عثر عليها و اهتدا اليها و اذا كانت السنة الكل ناطقة بالوصول.

[فهرست کتب مشایخ، 317ش 220 «رساله» که می تواند همین گفتار باشد.]

1. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 231/9

خط: نستعلیق هندی، کا: حسن بن امان الله دهلوی عظیم آبادی، تا: چهارشنبه 25 شعبان 1243ق، جان کربلا؛ جلد: تیماج دو رو قرمز، مجدول به اکلیل، اندازه: 14× 21 سم [ف: 1-190]

2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 3/ 2100- عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: فیدر کی صافيها و يعرض عن كدرها، و لو لا العجالة و كثرة الاشتغال و ... قد فرغ من تسوید هذه العجالة مؤلفها يوم الجمعة العشر الاخر من شهر رجب المرجب سنة 1233

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: با تاریخ 1245؛ 6ص (26-31)

[عکسی ف: 1- 39]

3. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 849/4

آغاز: برابر؛ انجام: لكمال الاختلال الحاصل في البال و الحال و صلى الله على محمد و آله الطاهرين الطيبين الانجبین

خط: نسخ، بی کا، تا: 1258ق؛ مصحح؛ 22گ (52ر -74ر)، 24 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [مؤید: 2-284]

4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 431/4

آغاز: برابر؛ انجام: و لو لا العجالة و كثرة الاشتغال و تواتر الدواعی لکنت اذكر في ذلك امورا عجيبة غريبة لكنه لا حاجة الى ذلك فان فيما ذكر نا كفاية لمن اراد الصواب و الحمد لله في المبدء و المآب.

خط: نسخ، كا: عباس، تا: یک شنبه 20 صفر 1263ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 22گ (212-234)، 17-21سطر (6/5×15/5)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 2-41]

الامر بين الأمرين / كلام و اعتقادات / عربی

al-amr bayn-al amrayn

حسینی شیرازی، زین العابدین بن حسین، ق13 قمری

hoseynī šīrāzī, zayn-ol-'ābedīn ebn-e hoseyn (- 19c)

رساله درباره مسأله جبر و اختیار است از دید کلامی و فلسفی و رد و ایراد بسیار، با عناوین «فائدة - فائدة» برای عناوین مقدمات و مسائل موضوع.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول العبد الجانی و المرتهن بوثائق الأمال و الأماني

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3622/1

آغاز: برابر؛ انجام: قد تعالت آیته سبحانه عن ذلك علوا كبيرة اذ لا شبهة بخلقه فان هذا من صفة الامكان كما عرفت

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، سطرها چلیپا، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 126گ (1پ -126پ)، اندازه: 11× 18 سم [ف: 10-21]

2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 315/5

آغاز: الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرين و لعنة الله على أعدائهم و مخالفيهم؛ انجام: و هو شرح معنی الحركة و سبب تكونها و تحققها ... .

خط: نسخ، كا: جعفر بن نجفعلی شیرازی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرم قرمز، 53گ (168-220)، 19 سطر، اندازه: 17× 22سم [مؤید: 1-275]

الامر بين الأمرين / کلام و اعتقادات / فارسی

al-amr bayn-al amrayn

خسروشاهی، حسین بن علی، ق13 قمری

Xosrošāhī, hoseyn ebn-e alī (- 19c)

ص: 918

ترجمه رساله ای است که خسروشاهی در موضوع امر بین الامرين به عربی نگاشته بوده و به درخواست بعضی از برادران ایمانی (کربلائی جبار) آن را به فارسی برگردانده است. در این رساله بر پایه آیات و احادیث بحث شده و از روش اشاعره و مفوضه نکوهش می نماید.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... زمانی شد که در دارالسلطنه تبریز صانها الله عن الافات و التهزيز.

انجام: و هر کسی بخلاف این تکلم نماید بر خلاف مذهب ایشان تکلم نموده است و الله الهادي للصواب و اليه المرجع و المآب.

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7241/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 135گ (1پ - 11ر)، 16 سطر، اندازه: 17× 22سم [ف: 19-41]

2. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 20/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 19 سطر (9× 15/5)، اندازه: 16× 21 سم [ف: 1-405]

امر بين الأمرين / كلام و اعتقادات / عربی

al-amr bayn-al amrayn

مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21705/9

آغاز: نقل من كتاب الانصاف بذكر اسباب الخلاف تألی ابن محمد عبدالله البطلیموس في تحقيق واسطه بين الجبر و التفويض قد نبهنا رسول الله صلى الله عليه و آله على ذالك يقول دين الله؛ انجام: لارب سواه و لا معبود حاشاه و الصلوه و السلام على خير خلقه محمد و آله.

بندی است منقول از کتاب «الانصاف بذكر اسباب الخلاف» تأليف ابی محمد عبدالله بطلیموس در تحقیق واسطه بین جبر و تفويض. بدون خطبه است؛ خط: نستعلیق، کا: شیخ عبدالکریم بن شیخ بدر، بی تا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره؛ جلد: تیماج مشکی، 17 سطر، اندازه: 14/5× 20/5سم [ف: 2-575]

امر بين الأمرين / کلام و اعتقادات / فارسی

al-amr bayn-al amrayn

اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 58/3

آغاز: در تحقیق امر بين الأمرين، بدان که غموض تحقيق حقیقت این معنی منشأ تحير فرق بسیاری سیما معتزله و اشعری گردیده خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 3گ (206ر-208ر)، 17 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف:-140]

-

الأمر عقيب الحظر / اصول فقه / عربی

al-amr aqib-ul hazr

یزدی، عبدالخالق بن عبد الرحيم، -1268 قمری

yazdī, ‘abd-ol-xāleq ebn-e 'abd-or-rahīm (-1852)

رساله ای استدلالی در یک «مقدمه» و دو «مقام» و یک «خاتمه».

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... ان الأصحاب رضوان الله عليهم لما اختلفوا في مسألة الأمر الوارد عقيب الحظر.

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1656/2

آغاز: برابر؛ انجام: و غرضنا من ذكره هنا التنبيه على كثرتها هنا فلا تغفل حتى لا تختلط.

این رساله بین دو جزء کتاب قرار گرفته؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1244ق؛ جلد: تیماج مشکی، 213گ، 25 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 5-68]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2037/14

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی درون تیماج زرد، 3گ ( 132-129 )، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 4-1137]

الأمر مستلزم للنهی عن ضده / اصول فقه / عربی

al-amr mustalzim-un li-n-nahy 'an didd-ih

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، -993 قمری

moqaddas-e ardabīlī, ahmad ebn-e mohammad (- 1585)

از این رساله نامی در منابع نیامده است فقط الذریعه ( 397/21 ) و طبقات اعلام الشيعه (قرن 11، ص 52) از آن نام برده است و حتی از ردیه های آن نیز یاد کرده است. مقدس اردبیلی در مجمع الفائده عبارتی دارد که اشاره به همین رساله دارد.

آغاز: بسمله و به ثقتی و اعلم أن الأمر بالشيئ مطلقا من غير تقیید الوقت خلوا لمامور عن الضد و ترکه ... مستلزم للنهی عن ضده الخاص من ذلك الوقت

انجام: ... لو دل على الخاص و هو ظاهر فتامل.

چاپ: ضمن هفده رساله مقدس اردبیلی، قم، کنگره بزرگداشت مقدس اردبیلی، 1375ش

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2144/9

آغاز و انجام: برابر؛ هذه الرساله ايضا من افادات الشيخ احمد الأردبیلی سلمه الله تعالی ... حرره باشارة صاصب الكتاب ... میرزا تاجالدین حسین .... و انا ... شهاب الدين بن حسن الحسینی طباطبائی شولستانی عفی عنهما آمین

کا: شهاب الدين بن حسن حسینی طباطبائی شولستانی، تا: ظاهرة 978ق، برای میرزا تاج الدین حسن؛ مقابله شده است؛ کاغذ: متن و حاشیه سپاهانی و فرنگی، جلد: مقوا با پارچه زری عطف میشن، 5ص (68-72)، اندازه: 10/5× 23 سم [ف: 9-821]

ص: 919

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1446/3

كان محمد علی گلپایگانی، تا: 1117ق [ف: 3-153]

امر مستور الصنعة = الكيميا = الاکسیر / کیمیا / عربی

amr-u mastūr-iş Şana = al-kīmyā = al-iksīr

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)

اهداء به: شیخ ابو الحسن احمد بن محمد سهیلی وزیر خوارزم

دستوراتی است که ابن سینا به فکر خود بدانها رسیده بدون کمک گرفتن از گفته های کیمیاگران، نگاشته و دارای نه «فصل» می باشد: 1. الأمر الكلي لهذه الصناعة؛ 2. طلب الصنع؛ 3. الجوهر المختلط؛ 4. الجوهر الملحم؛ 5. الجوهر المثبت؛ 6. التركيب؛ 7. غير المعدنیات؛ 8 التدبير للتصعيد؛ 9. اتمام العمل. به نام «رسالة في امر مستور الصنعة» نیز خوانده می شود و ترجمه فارسی هم دارد.

آغاز: بسمله هذه رسالة عملها الشيخ ابوعلی سینا رحمة الله بن عبدالله للشيخ أبي الحسن سهل بن محمد السهلي في الحكمة المستورة. قال جري بيني و بين الشيخ المرفق العالم ابي الحسن سهل بن محمد ( السهلی) ادام الله توفيقه و عزه فيما يعرفه مفاوضة في امر مستور الصنعة و التمس منی تقریر ذلك في جزء ليكون تذكرة مني له وأن ادله عليه من الوجه الذي توصلت اليه انا فيما فكرت و تأملت و قد ذكرت في فصول تسعة (الفصل الاول في الامر الكلي لهذه الصناعة) كنت أدام الله عز الشيخ الرئيس السيداد قق النظر في الامور الكلي لهذه الصناعة كنت أدام الله عز الشيخ الرئيس السيدادقق النظر في الامور الطبيعية

انجام: يتم بثلاثة اشياء ما عد النار و الأصفر بالاربعة كلها

چاپ: به کوشش احمد آتش (استانبول، مطبعه سی: 1953م)

[نسخه های منزوی 635؛ مجمع العلمي العراقي 248/3 و 253/3 و 257/3 ؛ فهرست مصنفات ابن سینا، مهدوی، ص 42]

شرح و حواشی:

1- امر مستور الصنعة (ترجمه) = الاکسیر (ترجمه)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 231/8 -ف

نسخه اصل: اونیورسیته ش 4724؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربیع الاول 700ق؛ 4گ (66-63)، 19 سطر [فيلمها ف: 1- 439]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3640/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10-11؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای، 9گ (121-129پ)، 4/20 سطر، اندازه: 13× 31/9سم [ف: 7-8]

3. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 1323/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-278]

4. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 157/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 1104ق؛ 6گ (45ر - 50پ) [ف: [210-1

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 9/8

آغاز و انجام: برابر کا: محمد نصیر، تا: 1106ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، یک لائی 10× 145، 20ص (152-172)، 14 سطر (6/5×10/5)، اندازه: 10×14/5سم [ف: 7-13]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11030/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رقعی [رایانه]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15877/5

آغاز: برابر؛ انجام: و مثال الدهن الهوا و مثال الزيبق الماء مثال و الأبيض يتم بثلثه ليس فيها الناري و الأصفر بالاو در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نستعلیق، کا: محمدرضا حاجی محمود اصفهانی، تا: قرن 13؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 9ص ( 206-198 )، 25 سطر، اندازه: 19× 30سم [ف: 44-111]

. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3386/10

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: علی اکبر کرمانشاهی، تا: 9 صفر 1268ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (186ر- 191ر)، اندازه: 17/5× 22سم [ف: 9-168]

10. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 98/3 - د

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا، 22گ (108ر-129ر) [ف: 1-350]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2213/3 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-649]

11. همدان؛ آرامگاه بوعلی؛ شماره نسخه: عکسی بدون شماره/2

بی کا، بی تاب 6گ [نشریه: 5-336]

12. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 138/18

بی کا، بی تا [نشریه: 5-226]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1149/65

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 4گ (365ر -1368)، 31 سطر، اندازه: 13× 23 سم [ف: 6-2432]

14. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 992/2

خط: نسخ، بی کا، بیتا [نشریه: 7-264]

امر مستور الصنعة (ترجمه) = الاکسیر (ترجمه) / كيميا / فارسی

amr-o mastūr-es san‘a (t.) = al-iksīr (t.)

وابسته به امر مستور الصنعة = الكيميا = الاكسير؛ ابن سینا، حسین

ص: 920

بن عبد الله (370-428)

از وی گفتاری به عربی در کیمیا در دست است که به چند نام خوانده شده: امر مستور الصنعة، الاكسير، الكيمياء، في الصنعة. این متن عربی در 9 «فصل» است. عناوین این نه «فصل» در ترجمه فارسی چنین است: 1. امور کلی آن صناعت؛ 2. طلب کردن آن رنگی؛ 3. جوهری که آمیزیده بود به اخترها؛ 4. جوهر الحام کننده؛ 5. جوهر؛ 6. ترکیب میان رنگ روغن و کلسی؛ 7. غير معدنیات؛ 8 تدبيرها؛ 9. تمام عمل اکسیر. مشخص نیست که نسخه های زیر ترجمه واحدی از این کتاب باشند، اما مهدوی ترجمه نسخه احمد ثالث را به ظهير الدين عبدالجليل بن عبدالجبار نسبت می دهد.

[فهرستواره منزوی 3940/5 ؛ فهرست مصنفات ابن سینا، مهدوی ص 43]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/143 -ف

نسخه اصل: حمیدیه 1447. رساله ابن سینا در سه فصل برای خواجه حسین سهیلی در صناعت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش [فیلمها ف: 1- 431]

2. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1323/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-277]

3. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3/ 1020

آغاز: چنین گوید خواجه رئیس ... که میان من و خواجه ابی الحسين ... مذاکراتی رفت در معنی آن علم و او از من در خواست تا آن را اثبات کنم

نسخه اصل: احمد ثالث، ترکیه ش 3036؛ خط: نسخ ريحان، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 23 ص (34-57)، 15 سطر [عكسي ف: 3 -276]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 224/3 -ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [در فهرست شماره نسخه اصل 6063 ثبت شده است] [فيلمها ف: 1-436]

4. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 992/1

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [نشریه: 7-264]

الامر مع العلم بانتفاء شرطه / اصول فقه / عربی

al-amr ma‘a-l ‘ilm bi-intifā’-i šarț-ih

بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277 1333 قمری

bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)

تاریخ تأليف: 1311ق

رساله ای استدلالی و مختصر است در مسأله اصولی امر با علم به انتفاء شرط آن.

[معجم المؤلفين 92/9]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12332/2

آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلاة و السلام على محمد و اله الطاهرین و لعنة الله على اعدائهم اجمعین و بعد، فالكلام في الأمر مع العلم؛ انجام: لم يسقط عنه الا بالطاعة او العصيان و لو لم يكن القول بذلک فلیكن من مقایسة هذا القول ايضاً

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1 محرم 1311ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای اندازه، 13گ (110-122)، 20 سطر (10×16/5)، اندازه: 17× 23سم [ف: 31-215]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12360/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول العاثر محمد باقر ... الكلام في امر الامر مع العلم بانتفاء شرطه؛ انجام: فليكن من مقامة هذا القول ايضا فلنقتصر بذلك هنا حيث لا فائدة في التطويل

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: ربيع الثانی 1313ق؛ مسوده آن در آغاز ماه محرم سال 1311ق نگاشته شده؟ کاغذ: فرنگی، 9گ (9-1)، 18 سطر، اندازه: 6× 12/5سم [ف: 31-253]

امرنامه / طب / ترکی

amr-nāme

قوانین صحی و بهداشتی نظامی است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4990

آغاز: بسمله. جهادیه بریه بیمار خانه لرینه و کافه عسا کر کی ترتیب صحه خدماتی مامور لرینه اعطا اولنه حق ترتیب و نظامی و حامی؛ انجام: دستورالعمل طو تیله جغی.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ترنجی، 125گ، 23 سطر (9× 15/5)، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 15-4079]

الأمر و المشيئة / فلسفه / عربی

al-amr wa-l mašī’a

مراغی، حسن بن عبدالرحيم، -1300 قمری

marāqı, hasan ebn-e ‘abd-or-rahīm (- 1883)

رساله در چگونگی آغاز خلقت و معنی مشیت الهی و حقیقت علیت و مباحث متعلق به این موضوعات از دید فلسفی و احادیث اهل بیت (عليهم السّلام) و نقض گفته های شیخ احمد احسائی، که به درخواست آخوند ملا هاشم نگاشته شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6695/3

آغاز: الحمد لله الذي لا يشبه شيئا و لا يشبه شيء الانه لامن شیء ولا إلى شيء و لا في شيء؛ انجام: و لا أظهر منه في المقالات و الشهود سبحانه و تعالى عما يقولون

خط: نسخ، كا: محمد بن فتحعلی تبریزی، تا: 1285ق؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ (23پ-39ر)، 20 سطر، اندازه:

ص: 921

15/5 ×21/5 سم [ف: 17-255]

الأمر و النهي / اصول فقه / عربی

al-amr wa-n nahy

در دو «باب» است: 1. در آنچه متعلق به وجوب است؛ 2. تحریم.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1286/2

آغاز: بسمله الحكم يطلق في العرف على اسناد امر الى آخرای نسبته بالايجاب او السلب؛ انجام: و للكلام فيها و سعة جداً و قد اتينا على ما يتعلق به و تمت كلمة ربک صدقاً و عدلاً لامبدل الكلماته و هو السميع العليم.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی، 21 سطر (10× 18/5)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 4-1897]

امروز چاره چیست / فارسی

emrūz čāre čīst

کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی

kasravī, ahmad (1890-1945)

تاریخ تالیف: 1324.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/6 -4754-ف

بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-99]

امزاج و شرح آن اطبیعیات / عربی

amzāj va š.-e ān

قزوینی، خليل بن محمد زمان، ق 12 قمری

qazvīnī, xalīl ebn-e mohammad zamān (- 18c)

این کتاب در واقع چهار رساله است: 1. رساله مؤلف در امزاج که در آن می گوید: «چون مسأله حدوث المزاج عن تفاعل الكيفيات از معضلات مسائل طبیعی بود این مختصر را پرداختم»؛ 2. شرح رساله اول از خلیل بن محمد زمان که در شرح خود قول مؤلف را یک یک شرح می دهد (از 344 تا 349 در نسخه حاضر)؛ 3. رساله مؤلف در رد خليل بن محمد زمان (از 349 تا 356)؛ 4. رساله ای از ملا خلیل در جواب او.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 225/14

آغاز: ابتداء رساله: الحمدلله الذي انحسرت الأوهام عن ادراک صفات کماله و كل الافهام عن ملاحظة نعوت جماله و جلاله؛ انجام: آخر رساله چهارم: حامد مصلية على خاتم الأبنياء و آله النقباء النجباء قد تم تحريره في ذيحجة الحرام سنه 1153ق

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 12، جا: قزوین؛ کاغذ: اصفهانی زرد و سفید، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 25 ص (341- 366)، 28 سطر (11×20/5)، اندازه: 16×26/5سم [ف: 1-225]

- الأمزجة > المزاج

امضانامه دولت فرانسه به وزیر مختار آن کشور / اسناد / فارسی

emzā-nāme-ye dowlat-e farānse be vazīr moxtār-e ān kešvar

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/13

آغاز: ناپلیان پادشاه فرانسه. بر رأی ملک آرای فلک رتبت؛ انجام: پانزدهم شهر فوریه 1855 تحریر شد-امضاء-ناپلیان

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: فوریه 1855م؛ 1ص (15ر) [ف: 348-7]

الأمطار / هيأت / عربی

al-amtār

سجزی، احمد بن محمد، 330-415 قمری

sejzī, ahmad ebn-e mohammad (942-1025)

به نوشته علامه قزوینی 29 کتاب از او در کتابخانه های اروپا هست، از آن میان 15 کتاب که مجموع آن را «جامع شاهی» گویند در موزه لندن می باشد و «الأمطار» بایستی یکی از آنها باشد. (منزوی، احمد)

آغاز: کتاب الامطار لاحمد بن محمد بن عبد الجليل. بسمله. اعلم ان القمر اذا صار مع الشمس دقيقة بديقة و هو الاجتماع فهو التأسيس ثم صار من الشمس على اثنی عشر درجة فهو التأسيس، فاذا صار على تعيين درجة

انجام: اذا كانت شرقية يتصل الكواكب الغريبة دل على الغيم بلا مطر فافهم ما مثلت لک و اعمل به. ان شاء الله تعالی. تمت معاده معرفة الباب محمد الله و منه. تم.

[نسخه ها منزوی 156/1 «جامع شاهی»؛ زرکلی، 213/1 ؛ فهرستواره 2900/4 جامع شاهی»]

1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1912/3 - عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 10 [عکسی ف: 1- 39]

2. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 306/4

آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: قرن 11؛ با یادداشت هایی از 1097 تا 1094ق؛ 3گ ( 45-43 ) [نشریه: 2-109]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 358/3 – عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-34]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6415/4

خط: نسخ، كا: عبدالکریم بن محمد حسینی طبسی کیلکی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج سبز، 3گ (137پ - 140پ)، 25 سطر،

ص: 922

اندازه: 13×24/5سم [ف: 20-12]

الامطار و الاسعار = جهر / هيأت / عربی

al-amtār wa-l as‘ār = jahr

رساله مختصری است در ذکر علامات بارندگی و خشکسالی است و چنانکه در صدر مقاله آمده تألیف یکی از حکماء هند است، ولی مؤلف هر که بوده از اقوال یونانیان درین باب استفاده کرده است.

آغاز: بسمله، حمدله، هذا کتاب وضعه الهند في امر الامطار و الاسعار و يسمى الجهر و معناه صورة الفلك فبدا وافيه بمنازل القمر على دوران الفلك بعضها ببعض و هي ثمانية وعشرون منزلا مقيدة بعضها ببعض و ذلك انهم قسموا درجات الفلك و هي ثلثمائة و ستون درجة على هذه المنازل الثمانية و العشرين

انجام: فصار للعجم من اهل القبلة من ارض خراسان [هذا] آخر الكتاب و الله الملهم للصواب

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6881/3

آغاز: برابر؛ انجام: و يقل المطر قال كان البرج من بروج الهواء و وجدت الفساد من المريخ و القمر في ذلك النزع فقل.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا با جدول کشی ضربی، 3گ (160پ -163ر)، مختلف السطر، اندازه: 11/5× 21 سم [ف: 20-318]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5487

آغاز و برابر برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1059ق؛ واقف: میرزا رضا نایینی، مرداد 1311؛ کاغذ: الوان و آهار مهره، جلد: پارچه ای، 43گ، 13 سطر (4/5× 11)، اندازه: 10/3×18/5 سم [ف: 8-131]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5486

آغاز و برابر: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 39گ، 17 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12/7× 20/2سم [ف: 8-130]

الامكان / منطق / عربی

al-imkān

ابتدا از نسبت مفهومی به مفهوم دیگر که همان معنی حمل است آغاز سخن می کند و به تفصیل در آن مفهوم حمل را می آورد و بعد مسأله دقیق امکان و تقسیم آن به امکان عام و خاص می پردازد و در تحت آن ضروریات و ممتنعات و مطلقات و موجبات و سالبات آنها را ذکر می کند.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1939/2

آغاز: بسمله و به نستعين، كل مفهوم اذا نسب الى مفهوم آخر الابدان نعيد المفهوم؛ انجام: قصدنا ایراده في تحقيق مباحث ... رب العالمين تمت الرسالة الشريفة الامكان و السلام و الاكرام.

خط: نسخ، كا: خواجه کی، تا: قرن 12؛ ظاهراً این رساله در اغلب صفحات حاوی حواشی است که حواشی ابتدائی به امضای فتح است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، مقوایی، نوسازی، 56ص (100-156)، 19 سطر (8/5× 14)، اندازه: 13× 20سم [ف: 612-10]

الامكان الأشرف = الواحد الحقيقي لا يصدر عنه الا الواحد(رساله في ان) / فلسفه / عربی

al-imkān-ul ašraf = al-wāḥid-ul ḥaqiqī lā yaşdir-u 'an h illa-l wāḥid (r.-un fī anna)

ملا شمسا، شمس الدين محمد، 1016-1098 ؟ قمری

mollā šamsā, šams-od-dīn mohammad (1608-1687)

رساله درباره مسئله «الواحد لا يصدر عنه الا الواحد» است و در آن از کتاب «محل الدقایق» غياث المدققين و حاشیه قدیم محقق دوانی یاد کرده است.

آغاز: بسمله. منک الفوز بكل علم يا عليم. اعلم أن الممکنات منها ما يتوقف وجوده على الامكان الاستعدادی ايضاً و لا يكفي في وجوده الامكان الذاتي فقط كالحوادث الزمانية

انجام: و هو افقر الفقراء إلى الله الغني محمد الشهير بشمسا الجيلاني غفر الله له ولوالديه و لجميع من له حق عليهما و عليه في تاریخ سنة خمسين بعد الالف و السلام علی من اتبع الهدی

1. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 735/3

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد معصوم بن افضل حسینی، تا: 1073ق؛ منقول از خط منقول از خط مصنف است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 25گ (79ر -103ر)، 18 سطر (6× 14)، اندازه: 10× 19 سم [ف:-374]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1701/5

آغاز: برابر، انجام: بحكم البرهان الفارق بين الحق و البطلان فيصدق أن حق معرفة الله تعالى لا يكون حاصلا لغيره تعالی و لهذا قال سيد المرسلین صلی الله عليه و اله الطاهرين ماعرفناک حق معرفتک

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1076ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 41ص (190-231)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 17 سم [ف: 9-238]

امکان تولد انسان از نطفه مرد بدون نطفه زن / طب / عربي

emkān-e tavallod-e ensān az notfe-ye mard bedūn-e notfe-ye zan

ص: 923

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/101

خط: نستعلیق، كا: محمد رفیع بن حکیم ابوالقاسم لاهیجی، تا: 5 صفر 1068ق؛ 1گ (229) [مختصر ف:83]

امکان الخلأ / فلسفه / عربی

imkān-ul xala

تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 237/14

بی کا، تا: قرن 11، قطع: ربعی [نشریه: 6-693]

امکان رفع درجة النبي / كلام و اعتقادات / عربی

imkān-u raf -i darajat-in nabī

زواره ای اصفهانی، حسین بن مرتضی، ق13 قمری

zavvāre-ī esfahānī, hoseyn ebn-e morteza (- 19c)

بحثی است درباره صلوات و درود بر پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) و این که آیا وسیله رفع درجه آن حضرت ممکن است یا نه. این رساله در راه حج (جبل) در صفر 1291 و نسخه دوم در هشتم ربیع الثانی همان سال نوشته شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10855/9

آغاز: نحمدک یا من من علينا بارسال الرسل و اتم النعمة ببعث اشرف الرسل محمد بن عبدالله منبع الفيوض على الانام؛ انجام اسال الله ظهور الحق المبين و مبین علوم الله و اجداده صلوات الله عليه حتى يرفع الحجب و الظلم

خط نسخ و نستعلیق، کاتب مؤلف، بی تا، جلد:مقوایی عطف تیماج مشکی، 2گ (71ر-73پ)، اندازه: 11/5× 19 سم [ف: 27-273]

- الامكان و الضرورة > مفتاح باب الموجهات

الامكان و الممكن / فلسفه / عربی

al-imkān wa-l mumkin

نائب السلطنه، محمد مهدی، ق13 قمری

nā'ib-os-sāltane, mohammad mahdī (- 19c)

رساله مختصری است در این که ممکن الوجود باید دارای مؤثر موجودی باشد و تا آن مؤثر واجب نباشد وجود پیدا نمی کند.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1442/8

آغاز: مسألة في أن الممكن الموجود ... اعلم أن الممكن الذي يخرج من تقسيم المفهوم هو ما لا يجب وجوده ولا عدمه؛ انجام: الان الوجوب اللاحق هو الوجوب بشرط الوجود و هذا هو وجوب مطلق واقعی بلا اشتراط بالوجود اصلا فتأمل.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز ضربی، 6گ(91پ- 96 ر)، اندازه: 12/5× 20 سم [ف: 4-229]

الأمكنة المغلطة = السفسطة (كتاب في) / منطق / عربی

al-amkanat-ul mugalliţa = as-safsața (k.-un fī)

فارابی، محمد بن محمد، 260؟ -339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

رساله در سه «فصل»: 1. مشتمل بر مقدمه کتاب «في صدر الكتاب»؛ 2. «في احصاء الأمكنة المغلطة من الالفاظ»؛ 3. «في احصاء الأمكنة المغلطة من المعانی». در کتابشناسی توصیفی فارابی آمده است که عماد الدین مراکشی شرحی بر این رساله با عنوان «شرح مختصر في السفسطة» نوشته است که نسخه ای از این شرح در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است.

آغاز: كتاب الأمكنة المغلطة التي فيها يغلط الناظر في كل ما يلتمس و هو ثلاثة فصول. الفصل في صد الكتاب الفصل ب في احصاء الأمكنة المغلطة من الالفاظ الفصل ج في احصاء الامكنة المغلطة من المعاني. الفصل الأول في صدر الكتاب. قال أبونصر: و اذ قلنا في القياس ما هو، و كيف هو و کم صنفا هو، و مما ذا يلتئم

انجام: فمتى عرفنا القياس، و قوينا على تباين ما بين الأشياء: لم يقع علينا غلط، اذا تأملنا: ولا مغالطة، اذا خوطبنا. کمل کتاب الأمكنة المغلطة، و الحمد لله حق حمده.

چاپ: به تحقيق محمد تقی دانش پژوه در المنطقيات للفارابی (قم، کتابخانه آية الله مرعشی: 1408ق)

[کتابشناسی توصیفی فارابی ص 5-4]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 595/5

آغاز: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تاب 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 25سم [ف: 2-353]

- الاملاء > ادب الاملاء و الاستملاء

املاء القرآن / علوم قرآن / عربی

imlā’-ul qur'ān

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 3969

آغاز: بسمله، حمدله، سورة البقرة، الم؛ انجام: الناس اله.

در املای کلمات قرآن است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی لبه دار، 62گ، 12 سطر، اندازه: 9/4× 16/6 سم [ف: 1-48]

الإملاء في الايضاح و الكشف عن وجوه الأحاديث / حدیث / عربی

al-imlā’ fi-l īzāh wa-l kašf ‘an wujūh-il aḥādīt

اصفهانی، محمد بن حسن، 330-406 قمری

ص: 924

esfahānī, mohammad ebn-e hasan (942-1016)

در دفع اعتراضات بعضی از مذاهب در تأویل برخی از احادیث مربوط به صفات الهی که موهم تشبيه است، و بیان معنای آنها بنا بر مسلک و مذهب خود (شافعی).

]معجم المؤلفين 208/9 ]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 778

آغاز: الحمدلله المتفضل بنعمه المتطول بأياديه و مننه الذي خص من شاء بهدايته من غير حاجة و منعها من شاء من غير نقص و لا آفة

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1406؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ در برگ اول نام کتاب و مؤلف و وقف نامه کتاب از «فتح الله بن میر احمد على ...»؛ تملك: «عیسی بن محمد کردی» در سال 891، «فتح الدين من ولد عثمان»؛ 301ص [عکسی ف: 2-460]

- املاء ما من به الرحمن من وجوه الاعراب و القراءات في جميع القرآن > التبيان في اعراب القرآن

- الاملاء و النطق > النطق

الاملاح / کیمیا / عربی

al-amlāh

جلد کی، علی بن ایدمر، -762 قمری

jeldakī, alī ebn-e aydamor (- 1361)

این رساله در چهار فصل» است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3887/10

آغاز: الحمدلله الملك المنان العظيم. و الصلاه ... و بعد فهذا كتاب ... فيما يتعلق بعلم الأملاح المستعمله في التهذيب ... فصل و اقول المتفردون بعلم الأملاح انجام: من جسد القمراي الأجساد الخمسة المطهره كان فائه يتيمها ذهبا على الخلاص و التعليق باذن الله و السلام

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج یک لا درون قهوه ای، 3گ (65 ر-67پ)، 20 سطر (8/5× 15)، اندازه: 13/7×19/26 سم [ف: 17-138]

الاملاح / کیمیا / عربی

al-amlah

در ابتدا املاح به چهار قسم: املاح، بوارق، شبوب و نوشادرات تقسیم شده و پس از بررسی انواع هر یک از این اقسام چهارگانه مؤلف اظهار داشته است: جميع انواع املاح ذکر شده در اعمال ما احتیاج به تدبیر و اصلاح دارد. پس از آنکه تا پایان رساله تدبیر و اصلاح املاح مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2473/16

آغاز: بسمله، اعلم يا اخي ان الاملاح تنقسم الى اربعة اقسام املاح و بوارق و شبوب و نوشادرات و كل قسم منها عدة أنواع؛ انجام: فان تكلس كله فهو و الا اعيد عليه العمل حتى يتكلس هباء لا نظير له كالدم الاحمر و السلام.

كاتب: میرزا قاسم علی بیک اخگر، تا: 1328ق؛ کاغذ: هندی، جلد: پلاستیک ابری مشکی با روکش کاغذی، عطف و گوشه ها تیماج تریاکی روشن مقوایی، 4گ (94پ-97پ)، اندازه: 21×34/5سم [ف: 12-327]

الأملاح / کیمیا / عربی

al-amlāh

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض14781

آغاز: القاعی استحالت رصاصا؛ انجام: و يثبت هذا الزوي بحيث يصير منطرقا انتهى

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ ماتن: ایدمر بن على جلدکی [الفبائی: 67]

املاک دولتی / جغرافيا / فارسی

amlāk-e dowlatī

نام دهها یا محلات و املاک دیگر که در اختیار دولت بوده به عنوان املاک شاهی یا خالصه جات یا موقوفات، به ترتیب استانها و در هر استانی به ترتیب شهرها تنظیم شده است. عنوان استانها در این دفتر چنین است: آذربایجان، خراسان و قهستان، خوزستان، طبرستان، عراق، فارس، کرمان، مازندران.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 129

آغاز: مملکت آذربایجان ... دار الارشاد اردبیل و نواحی مطابق دفتر نادرشاهی

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 169گ، مختلف السطر، اندازه: 17× 26 سم [ف: 1-180]

امل الأمل في (تراجم علماء جبل عامل = تذكرة المتبحرين في (ترجمه) العلماء المتأخرين / تراجم / عربی

amal-ul amil fī (tarājim-i) 'ulamā’-i jabalāmil =

al- ulama-il (t.)

fi mutibahhirin tadkirat-ul muti’axxirīn

حر عاملی، محمد بن حسن، 1033-1104 قمری

horr-e ‘āmelī, mohammad ebn-e hasan (1624-1693)

تاريخ تأليف: 1 جمادی الثانی 1097ق

کتاب امل الآمل چنانکه از دنباله نام آن بر می آید ویژه دانشمندانی است که از سرزمین سوریه و لبنان برخاسته اند و در

ص: 925

آن نام دویست و نه تن و سیصد و نود کتاب که نگاشته اند آمده است. نگارنده أمل الآمل کتاب دیگری نیز به نام «تذكرة المتبحرين في ترجمة سائر العلماء المتأخرين» نگاشته و در آن دانشمندان جز کشور جبل عامل را گرد آورده و در آن یک هزار و صد و ده تن و یک هزار و پانصد و هفده کتاب ایشان را نام برده است. وی در این دو کتاب فقط دانشمندانی را که پس از شیخ طوسی (م 460) آمده اند و نام ایشان در کتاب فهرست و رجال او نیامده است نام برده است. مدرک کار او فهرست شیخ منتجب الدين و اجازه های بزرگ دانشمندان گذشته و نیز اطلاعات شخصی خود و استادان او بوده است. نگارنده در 1096 به کتاب یکم آغاز کرده و در 1097 کتاب دوم را به پایان رسانیده است و در آغاز کتاب دوم می گوید که بخش دوم کتاب را «تذكرة المتبحرین» نامیده است. بنابراین، نگارنده این دو کتاب را یکی شمرده که دارای دو بخش است و هر بخش را نامی نهاده است. پس این کتابی است مرتب بر دو جزء: 1. ترجمه جمله ای از علما و فضلای جبل عامل؛ 2. موسوم به «تذكرة المتبحرین» در ترجمه جمعی از علمای متأخرین از شیخ طوسی. شامل بیست و چهار فائده رجالی «12 فائده در ابتداء کتاب و دوازده فائده در آخر». این کتاب مورد توجه فضلای متأخر شده و نقص آن را تتمیم کرده اند. از جمله می توان به این افراد اشاره کرد:

1. محمد باقر مجلسی (-1111ق) حاشیه ای بر آن نگاشته (الذریعه 6: 25)

2. سید نعمة الله جزائری (-1112ق) حاشیه ای بر آن دارد (الذریعه 6: 25)

3. میر ابراهیم پسر میر معصوم پسر میر فصیح پسر میر اوليا قزوینی (1145 ق) «تتميم امل الآمل» دارد (الذریعه 3: 337)

4. محمد پسر علی پسر ابو شبانه بحرینی، همزمان شيخ يوسف بحرینی (-1186ق) و شاگرد سلیمان ماحوزی (-1121ق) شاعرانی که از خامه شیخ حر افتاده، بر امل الآمل افزوده است (الذریعه 3: 337)

5. عبدالنبی قزوینی پسر محمد تقی، به خواهش دانشمند همزمان خویش سید مهدی بحر العلوم (-1212ق) به سال 1191ق دنباله ای بر امل الآمل نگاشته است (الذریعه 3: 337 و 338)

6. عبدعلی طباطبائی کربلائی همزمان شريف العلماء مازندرانی (-1245 ق) در کربلا «تتميم امل الآمل» نگاشته است (الذریعه: 3: (337

7. سید حسن صدر (1272-1354ق) با دستیاری صاحب الذریعه کتابی به نام «تكمله أمل الآمل» نگاشته است (الذریعه 4: 411)

8 محمد ابراهیم نیریزی شیرازی در شهر مشهد خراسان به سال 1299 ق أمل الآمل گزیده کرده است.

آغاز: الحمدلله منتهی امل الأملين، مضاعف عمل العلماء العاملين ... و بعد، فيقول الفقير إلى الله الغني محمد بن الحسن بن على الحر العاملي المشغري قد خطر في خاطري و بالی.

انجام: انما جمعت قليلا من كثير، و شرمة من جم غفیر و قد فرغت من تاليفه في اول جمادی الثانية سنة 108 ق.

چاپ: این کتاب ضميمه «منهج المقال» و «منتهى المقال» چاپ شده؛ تحقیق سید احمد الحسینی، بغداد، مكتبة الأندلس، الطبعة الأولى، در دو جلد، 1385ق، 242+ 484ص؛ تهران، سنگی، بی ناشر، 1302 ق.، رحلی، 77ص (صص1-77)؛ طهران، سنگی، 1306، رحلی، 96ص (صص 422-518)

[الذريعه 2/ 350؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 467/1 ؛ مشار عربی، ص 92]

شرح و حواشی:

1- أمل الآمل في تراجم علماء جبل عامل و تذكرة المتبحرین منتخب)؛ نیریزی شیرازی، محمد ابراهیم (قرن 13)

2- تتميم امل الآمل؛ قزوینی، عبدالنبي بن محمد تقی (1125-1197)

3- تعليقة أمل الآمل؛ افندی، عبدالله بن عیسی بیگ (1066-1130ق)

4- تكملة أمل الآمل؛ صدر، حسن بن هادی (1272-1354)

5- ملحق امل الآمل (في احوال آل ابی جامع)؛ آل ابی جامع، جواد بن على (-1322)

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 599

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1 جمادی الاول 1097ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای نو، 165گ، 17 سطر، اندازه: 12/6× 19/3 سم [ف: 1-48]

2. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 264

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: حسن بن احمد حسینی، تا: با تاریخ 10 شعبان 1097ق، جا: مشهد رضوی؛ حاج میرزا ابراهیم، این نسخه از روی پنجمین نسخه مؤلف نوشته شده، وقف شهید ؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 15 سطر، اندازه: 15×24/5 سم [ف: -133]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 414

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي في: 2-16]

3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2197- عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: میانه های ذیحجه 1098ق (یک سال پس از نگارش)؛ وقف نامه بر گروه شیخیان کرمان از محمد بن کریم کرمانی و به تولیت خودش و نشان مهر ایشان؛ واقف: محمد بن کریم کرمانی، 28 ربیع الاول 1289؛ 330ص، 18 سطر (8/5× 16)، اندازه: 21× 30سم [عکسی : 1-39]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6862/22 و عکسی 1970/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على اكبر بن محمد جعفر شریف قاینی، تا: سلخ رجب 1098ق، جا: مشهد، مدرسه خیراتیه؛ مصحح، رکابه دار؛ جلد: تیماج سبز، 77گ (111پ -287پ)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 56-18] و [عکسی ف: 5-389]

ص: 926

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9704

آغاز و انجام: برابر

جزء 2-1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ مذيل به ابیاتی از شیخ محفوظ بن وشاح و ترجمه برخی از علما و همچنین صلوات و درود بر پیامبران، آباء و اجداد نبی اکرم، و صالحان از آغاز اسلام تا برخی از علما در ده برگ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 105گ، 14 و 16 سطر، اندازه: 15/5× 20 سم [ف: 27-72]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8741

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مرتضی بن محمد بن هاشم بن محمد بن حسن موسوی حسینی علوی جزینی، تا: سه شنبه 3 شعبان 1122ق، جان مشهد مقدس؛ این نسخه سومین نسخه ای است که کاتب از مسوده اصلی (در 28 سال پس از فوت مؤلف) ظاهرا در مشهد نگاشته، پس از یازده برگ (شامل جمله از تراجم و عبارات و مرثیه از پدر کاتب در مرگ فرزندش سید علی عاملی) ضمیمه است؛ واقف: خان بابا مشار، شهریور 1338، 118گ، 17 سطر، اندازه: 16× 21 سم [ف: 6-586]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21528

آغاز: برابر؛ انجام: كم نعمة عندک موفورة xx لله فاشكر يا ابن عباد / قم فالتمس زادك و هو التقى xx لن تسلك الطرق بلازاد

جزء 1؛ خط: نسخ، كان محمد بن عبدعون حریری حویزی، تا: 1 جمادی الاول 1134ق؛ یادداشتی از محمد صادق بن علی نقی موسوی زنجانی که در آن فهرست 55 جلد از کتب پدرش را در شب 25 جمادی الثانی 1266ق نوشته و برای تقسیم ارث بین خود و آقا سید محمد باقر صورت برداری کرده است، یادداشت فقهی کوتاهی از همو در 12 ذیقعده 1271 ق در باره قاعده الاقتصار فيما خالف الاصل على موضع اليقين، رساله دوم این مجموعه رساله رضاعیه از شریف ابوالحسن عاملی (1138 ق) است که در پایان آن تاریخ کتابت غره جمادی الاول 1134ق به خط محمد ابن عبد عون جزایری اصلا و الاحويزة مولدا و مسكنا آمده است و از آن جا که هر دو رساله مجموعه به یک خط است امل الآمل هم به خط او نوشته شده است با این همه کسی که مهرش را پاک کرده اند در برگ اول نوشته که این مجموعه را در فیض آباد در 1230 ق برای خودش کتابت کرده است؛ تملک: محمد صادق موسوی زنجانی در صفر 1267ق با مهر او «محمد صادق بن علی نقی الموسوی 1251» (مستطیل)، تملک در دارالخلافه الباهرة طهران در رجب 1315 ق با مهر «یحیی الحسینی 1290» (بیضی)؛ مهر: عبده محمد صادق بن علی نقی الموسوی» (بیضی)؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1372؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی دورو مجدول، 67گ (1پ -67پ)، 18 سطر، اندازه: 14/5× 22 سم [اهدائی ف: 8-155] و [ف: 27-71]

8. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2056/3 - عکسی

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 13، 114ص (258-371) [عکسی ف: 1-40]

9. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 195 - ج

خط: نسخ، كا: محمد حسن فانی پسر عبدالرسول حسینی زنوزی خویی تبریزی، تا: شب پنج شنبه 30 ربیع الثانی 1205ق، جان طوس؛ از روی نسخه اصل با یک واسطه؛ مهر: رسول حسینی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 123 گ، 23 سطر (8/5×15/5)، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 1-33]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27883

آغاز و انجام: برابر

جزء 2-1؛ خط: نسخ، كا: سید سبحان على السدی امیر میرزا، تا:

10 ربيع الثانی 1240ق؛ مصحح، در پایان نوشته شده: «قد وافق الفراغ من مقابلته و تصحیحه بعون الله من نسخة كتاب سقيمة و سقط فيها من بعض المقامات عبارات من التاسع عشر من الشهر الشريف المبارک رمضان سنه 1266 كتبه حامد بن محمد عفي عنهما»، چند برگ ابتدای نسخه پیش از شروع کتاب تاریخ وفات چندین تن از علما و یادداشت هایی که با شماره صفحات به متن ارجاع داده شده و فهرست «کتب موجوده که در آن حال علما موجود است»؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی بنفش، 184 گ، 15 سطر، اندازه: 16/2 × 26/5 سم [اهدائی ف: 8-157] و [ف: 27-72]

11. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 78/2

خط: نسخ، كا: حسن بن محمد ابراهیم خوانساری، تا: 1248ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای با گنج و ترنج پست عطف میشن مشکی، 57گ، 31 سطر (11/5× 20)، اندازه: 20×29/5 سم [ف: 1- 69]

12. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7339/1

خط: نسخ، كا: جواد بن زین العابدین موسوی، تا: دوشنبه 4 جمادی الثانی 1248ق، جا: دارالسلطنه قزوین؛ از روی نسخه سید ابراهیم قزوینی پدر سید حسین که به تاریخ 1115 ق. بوده؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی یک لا، 102گ (2پ -103ر)، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 3-194]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8254

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد کاظم بن زین العابدین موسوی، تا: پنج شنبه 8 صفر 1249ق؛ تعليقات ابو الهدی کلباسی در هامش نسخه، مصحح، مهر: «محمد مهدی بن محمد کاظم الحسینی» (بیضی)؛ جلد: تیماج زرد یک لا، 86گ، 23 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 31-27/2]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 662/2 طباطبائی

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن اخند ملا علی ریزی، تا: 1260ق؛ 131گ (110پ - 240) [ف: 22-354]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35435

ص: 927

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: زین الدین احمد مشهور به محمد محسن، تا: پنجشنبه 20 ذیقعده 1264ق؛ از روی نسخه ای به خط سبحان على سدی که در 10 ربیع الثانی 1240 ق در مشهد ابی عبدالله الحسین نوشته بود، مصحح، کاتب در پایان انجامه افزوده که کتاب المعان البديعة في اختلاف اهل الشريعة تأيف محدم بن عبیدالله بن ابی بکر حثیثی ریمن را در 12 محرم 1265 کتابت کرده؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: میشن زیتونی مجدول، 95گ، 23 سطر، اندازه: 19/5× 32 سم [اهدائی : 157-8]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3208/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: میر سید علی بن محمد مهدی موسوی اصفهانی درب امامی، تا: سه شنبه ذیحجه 1264ق؛ جلد: تیماج مشکی، 103گ (115پ -218پ)، 18 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 9-11]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18567

بی کا، تا: 1299ق؛ از روی نسخه خط مؤلف کتابت شده [د.ث. مجلس]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3396

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد تقی قمی، تا: 3 شعبان 1300ق، جا: تهران، مدرسه مروی؛ از روی نسخه سید ابراهیم بن میر محمد معصوم حسینی، مصحح، محشی از کاتب (میرزا محمد ارباب)؛ جلد: تیماج مشکی، 143گ، 19 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 182-9]

19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 812

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: احمد بن محمد موسوی بحرینی، تا: 1302ق، آصف الدوله فرمانفرمای خراسان؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج سرخ، مقوایی، 131گ، 21 سطر (7/5× 15/5)، اندازه: 14/2× 22/2 سم [ف: 8-315]

20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7340

هر دو بخش؛ خط: نسخ، كا: محمد علی کرمانشاهی، تا: 1310ق، جان مدرسه سپهسالار کهن؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 260 گ، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 3-195]

21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1088/1

نیمه اول؛ بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [اهدائی ف: -334]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3914-ف

نسخه اصل: کتابخانه پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت، ش 104؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [ فیلمها ف: 2-280]

أمل الآمل في تراجم علماء جبل عامل و تذکرة المتبحرین (منتخب) / تراجم / عربی

amal-ul āmil fi tarājim-i ‘ulamā’-i jabalāmil wa tadkirat-ul mutibahhirin (mn.)

نیریزی شیرازی، محمد ابراهیم، ق13 قمری

neyrīzī šīrāzī, mohammad ebrāhīm (- 19c)

وابسته به: أمل الآمل في (تراجم علماء جبل عامل = تذكرة المتبحرين في (ترجمه) العلماء المتأخرين؛ حر عاملی، محمد بن حسن (1033-1104ق)

محمد ابراهیم نیریزی شیرازی در سال 1299 ق در شهر مشهد خراسان «أمل الآمل» را به دست آورده و از شتابی که در رونویس کردن آن داشته، آن را کوتاه کرده است، ولی پس از پایان کار، خود نویسنده آنچه را کاسته بود در کرانه رویه ها دوباره جای داده است و در پایان نسخه خود بدین معنی اشارت کرده است. در پشت نسخه آن را «منتخب أمل الآمل» نام داده اند.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 189

نسخه امل الأمل (ک 1-31) و تذكرة العلماء المتأخرين (گ 31- 68) را در بر دارد؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 26 جمادی الثانی 1299ق؛ نام نویسنده در پایان نسخه نیامده ولی پیداست که همان کوتاه کنند «أمل» محمد ابراهیم نیریزی می باشد. به تاریخ دوشنبه 26 جمادی الثانی 1299 ق آن را بپایان رسانیده است. در پایان این نسخه گزارش زندگی چند تن از دانشمندان را از کتاب سلم السماوات آورده است (گ 68-76) و سپس شعرهایی از زهر البيع با خامه درشت نوشته شده (گ 85- 100) و سپس چند نامه از میرداماد (گ 101-107) و شیخ بهائی و اجازه بهائی و لغزهائی از بهائی (گ 107-114) از کشکول آورده اند و در میان آنها برگها سفید مانده است؛ کاغذ: نخدی، جلد: مقوایی ته تیماج سرخ، 68گ، 25 سطر (8× 16)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 2-505]

أمل المشتاقين / اخلاق / عربی

amal-ul muštādīn

کاشف دزفولی، صدر الدين بن محمد باقر، 1174-1258 قمری

kāšef-e dezfūlī, sadr-od-dīn ebn-e mohammad bāqer (1761-1842)

تاریخ تأليف: عصر یکشنبه 12 صفر 1226ق

گزیده ای است از «منية المحبين» و هر دو از صدرالدین پسر محمد باقر موسوی دزفولی کرمانشاهی است که پس از بازگشت از خراسان به شیراز، آن را در سیزده ماه که در آنجا مانده نگاشته است. در دو «باب» که هر یک دارای چند «فصل» است. در آن از کتاب بزرگ خود «منية المحبين» نام برد.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1341/1

آغاز: الحمدلله الذي جعل امل المشتاقين في قربه؛ انجام: الى يوم

ص: 928

الدين. قد تمت الرسالة ... من الصلوات و التحيه.

خط: نستعلیق، کا: رمضانعلی بن عبدالرحیم حکاک نمارستاقی، تا: رجب 1247ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 229 ص (1-229)، 19 سطر، اندازه: 17×28/5سم [ف: 1953]

املای فارسی / ادبیات فارسی

emlā-ye fārsī

یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 298

آغاز: زن در ایران باستان دارای مقامی بلند بود و ایرانیان قدیم برای این جنس در هیئت اجتماعی مرتبه ای شامخ معتقد بودند برخی از حکایات و متون کتب ادبی فارسی جهت دیکته انتخاب و در این مجموعه گرد آمده و ظاهرة دفتر دیکتهای است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها پارچه ای، 32گی، مختلف السطر، اندازه: 18×22/5 سم [ف: 2-23]

- اموات > احکام الاموات

- اموات و آداب و احکام اموات

- الاموات > احکام میت

- اموات > احکام الجنايز

امواج البكاء / تاریخ معصومین / فارسی

amvāj-ol bokā'

فاضل بسطامی، نوروز علی بن محمد باقر، 1227-1309 قمری

fāzel-e bastāmī, nowrūZ ‘alī ebn-e mohammad bāqer (1812-1892)

اهداء به: حسام السلطنه سلطان مراد میرزا

تاریخ تأليف: 1266ق؛ محل تأليف: مشهد مقدس

کتابی است درباره مواردی که حضرت ابا عبدالله الحسین (عليه السّلام) از شدت مصیبت گریسته و اظهار حزن و اندوه فرموده اند؛ دارای یک طوفان» و چهار «موج»: طوفان: در انكسار قلب آن حضرت و اسباب آن؛ موج اول: در بعضی از گریه های آن حضرت؛ موج دوم: گریه آن حضرت هنگام وداع روضه پیامبر اکرم؛ موج سوم: گریه آن حضرت هنگام ورود به کربلا؛ موج چهارم: گریه های حضرت زینب خواتون.

آغاز: نحمد اللهم يا من فتح باب البلاء للمقربين و جعل الدنيا سجن المؤمنین و جنة الكافرين و نشكر اللهم يا من رفع درجات الصابرین و جزاهم بما صبروا جنة و حريرا ... چون در این نشأ فانی و دو روزه

چاپ: بی جا، سنگی، 1288ق.

[الذريعة 351/2 و 403/3 ؛ فهرستواره منزوی 1551/3]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7165/1

آغاز: برابر؛ انجام: تمام شد آنچه منظور بود که در این نسخه شریفه و صحیفه منیفه نوشته شود

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر مشهور به سید آقا تفریشی، تا: دوشنبه 6 ذیقعده 1281ق؛ افتادگی: انجام؛ (پایان کتاب اول)؛ جلد: تیماج قهوهای، 90گ (1ر-90ر)، 17 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 18-307]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3336

آغاز: برابر انجام: و طلب مغفرت و یاری نمایند. پایان: فاشهد و املائکتی قدتم هذا الحديث الشريف

خط: شکسته نستعلیق، کا: زین العابدین بن مشهدی آقا خویی، تا: 1285ق؛ مولی نوروز علی، پس از نوشتن این کتاب، کتابی نیز در سرگذشت مختار نوشته به نام سرور المؤمنین و در هنگام نوشتن آن بر روایتی در باب حوادث پس از واقعه طف دست یافته و آن روایت را در ذیل این کتاب گذاشته و اینک به خط کاتب در ذیل نسخه حاضر موجود است (ظاهراً باید این حکایت در ذیل نسخه چاپی نیز چاپ شده باشد). بسطامی در این ذیل از کتاب تحفه حسینیه خود که در دو جلد است نیز یاد کرده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور قهوه ای با عطف و گوشه از تیماج قهوه ای، 112ص، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 1134-10]

3. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1546

آغاز: برابر؛ انجام: ای گروه بنی کنانه نظر نمایید به سوی کسی که گمان می کند که او بزرگ قریش است چگونه رفتار می نماید با پسر عم کشته خود. چون ابوسفیان این کلام را استماع نمود بسیار منفعل شد و گفت راست گفتی این ذلت و لغزش بود که از من سرزد از [اینهان دارد بر من

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ در پایان فایده ای در ذکر دو دعا و مناجات امير المؤمنین (عليه السّلام) آمده است؛ مهر: «عبده محمدحسین» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، مجدول 187گ، 14 سطر، اندازه: 9/5× 16 سم [ف مخ: 1-208]

امواج خوبی / عرفان و تصوف / فارسی

amvāj-e xūbī

چشتی، خوب محمد، -1032 قمری

čaštī, xūb mohammad (- 1623)

تاريخ تأليف: 1000ق

مؤلف مثنوی ای به زبان گجراتی در کمال و مدح پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) به سال 986 سروده بود که در کتاب حاضر به ترجمه آن به زبان فارسی پرداخته و به سال 1000 از تالیف آن فارغ شده است. این کتاب در چندین مرتبه تنظیم شده: مرتبه لايقين، حضرت وحدت، قوس احدیت، حضرت الهیت، ظهور عين، مراتب وجود، فاعل مختار، مرتبه محمدیت، اعيان حضرت

ص: 929

روح، دایره عشق، مرتبه خلافت، شغل علم. ... و با ترسیم دائره هایی مناسب با موضوعات

[فهرستواره منزوی 110/7 -111؛ فهرست مشترک پاکستان 1288/3]

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2035

آغاز: وجود مطلق از هر قید بد پا ک xx انیت اندر آن چون خمر در تاک

نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه کراچی- پاکستان؛ خط: نسخ، كا: امین الدین بن غلام محيي الدين ساكن مدارس شهر محمد پور، تا: 27 شعبان 1313ق، مجدول، یادداشتی از عبدالقادر قادری در استكتاب نسخه و اشعاری فارسی در تاریخ کتابت از سید غلام نبی صاحب قادری متخلص به غیاثی و فهرست مطالب کتاب؛ 637ص [عکسی ف: 6-56]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8058/6

آغاز: بسمله، أما بعد بنام حق از هستی مطلق سخن آغاز کنیم که آن ذات به صفت وجودی رحمت خطاب عام و خاص؛ انجام: و در حق او رسول ... فرمود که من عرف الله كل لسانه الحمدلله حمدا كثيرا و اینما ... و السلام قايما.

فهرست «امواج خوبی» سپس خود کتاب «خوبتر نگ» که اصل آن به نظم هندی (اردو) است از روی سخنان شیخ كمال محمد سیستانی در عرفان اسلامی ساخته 986 با ترجمه فارسی شرح نما به نام «امواج خوبی» از منقولات همان شيخ كمال محمد سیستانی (رحمه الله) در معارف محمدیه، در عرفان فارسی هندی؛ خط: نستعلیق، كا: محمد محيي الدين، تا: سه شنبه 11 شعبان 1278ق؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 46گ (96ر - 142پ)، 17 سطر (11/5× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 19/5×22/5سم [ف: 17-20]

امواج کریمی = بحر حقیقت / عرفان و تصوف / فارسی

amvāj-e karīmī = bahr-e haqīqat

مؤلف در این رساله شرح حالات مراد و استادش شاه پیر محمد کریمی ادهی را آنچه که از احوال و اطوار و اقوال وی دیده و شنیده، در این کتاب در 25 موج گردآوری و به نام استادش امواج کریمی نامیده است. او مطالب کتاب را به صورت شرح خاطرات خانقاهی خود ذکر کرده و آنچه در این وقایع از استادش دیده با عنوان حضرت بحر حقيقت نقل کرده است. مؤلف در آن وقایعی را که در سال های 1174 تا 1180 شاهد بوده گزارش کرده است.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 19 /7987- 54/77

آغاز: افتاد حوصله روی داد که اوراقی چند از کلمات شاهد دلبند هر حصول نتایج احوال

خط: نستعلیق، كا: عبد السلام بلگرامی، تا: 10 شوال 1270ق؛ افتادگی: آغاز؛ 100گ، 14 سطر، اندازه: 12× 22 سم [ف: 1-500]

امورات طب (رساله در) / طب / فارسی

omūrāt-e teb (r. dar)

تنکابنی، احمد بن محمد حسین، ق13 قمری

tonekābonī, ahmad ebn-e mohammad hoseyn (-19c)

رساله مختصری است مشتمل بر 30 «باب» : در درد سر، درد شقيقه، در صرع، در زکام و نزله، در درد چشم، درد دندان، در تدبیر کندن دندان بدون كلبتين به آسانی کنده شود، در بوی دهان، در خناق و ذبحه، در چسبیدن زالو به حلق، در امراض گوش، در آمدن خون از بینی، در قولنج ائیلاؤس، در زحیر، در اسهال، در خروج مقعد، در بواسیر، در عرق النسا و وجع رگ، در نواسیر، در جرب، در خارش دست و پا و سایر اعضا، در سوختگی آتش، در علاج کسی که او را بچوب یا غیره زده باشند، در خستگی و تعبی که از ریاضت و سواری به هم رسد، در تدبیر حفظ کردن موی از سفید شدن، در تدبیر رفع ستردن موی بی نوره، در گند بغل و گند عرق، در تدبیر رفع لاغری مفرط، در بیان احتیاط زهرها، در علاج سمومات خاصه.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23013

آغاز: بسمله بعد از حمد خدا و نعت پیغمبر و صفات بی نهایت پادشاه جم جاه؛ انجام: مساوی همه را بیخته مرهم سازند و بکار دارند

خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1266ق؛ واقف: سید عبدالباقی آیت اللهی شیرازی، اسفند 1374؛ کاغذ: حنایی فرنگی، جلد: تیماج یک لا، 42گ، 15 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 19-53]

- امور دولت مصر > اسناد پلتیکی مملکت مصر

امور السفر (فصل في) / عربی

umūr-us safar (faşi-un fi)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره/7

بی کا، بی تا [میراث شهاب: س7ش 1-2-40]

- الامور العامة > مقالة في تبيين وجود الأمور العامة

امور عامه / فلسفه / عربی

omūr-e 'āmme

غفاری، حامد بن برهان، ق 10 قمری

qefārī, hāmed ebn-e borhān (- 16c)

این کتاب ظاهراً شرحی است بر متنی از شمس الائمه قسمت

ص: 930

اول آن درباره ماهیت و عوارض ماهیت چون وحده و تقابل و ترتب و قسمت دوم آن در علت و معلول است. نویسنده در قسمت اول شرح مفصلی آورده و در قسمت دوم از انواع علل و معلولات و مقدمات داخلی و خارجی بحث کرده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 386

آغاز: بانه غني عن السبب ولم يريدوا بذلک أن .. لايستغنى عن السبب؛ انجام: بان الفاعل ... مع وصف لا مدخل في عله عرضیه.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 145ق، افتادگی: آغاز؛ از روی نسخه به خط مصنف؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج حاشیه ضربی مقوایی، 138گ، 26 سطر (8× 19/5)، اندازه: 13× 24/5 سم [ف: 7-333]

الامور العامة / فلسفه / عربی

al-umūr-ul ‘āmma

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9463/9

شاید از فخر رازی؟؛ خط: نسخ، كا: بديع بن عمر رومی، تا: 24 ربیع الاول 651ق؛ 18گ (115ر-133ر) [مختصر ف:-654]

امویه = صنعت الهيه / كيميا / فارسی

omavīye = san‘at-e elāhīye

اموی، امام الدین یوسف

omavī, emām-od-dīn yūsof

رساله ای در حجر و معادن و کباریت است که گویا از عربی به فارسی ترجمه شده است. مؤلف در آغاز می گوید که امویان بدین هنر بر دیگر خاندان های عرب و غیر عرب میبالیدند. در آن از ابن بسطام و سهل بن هرقل و عثمان بن سرسر اليمنی و امام عبدالله الاموی و هرمس و سقراط و افلاطون و سوسان بن بقراط اسرائیلی و ابن مظفر کنعانی یاد می شود.

آغاز: بدرستی که سر قديم و علم عظیم علم صنعت الهیه است که متواتر است از حضرت آدم عليه السلام بسوی اولاد او پیغمبری بعد از پیغمبری

[فهرستواره منزوی 5: 3959]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10802/4

آغاز: برابر؛ انجام: فيا لك من فرد تثنيا و یا لک تثليثا تكمل بالفردي

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: محمد ایرانی، بهمن 1350؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش پارچه 4گ، 12 سطر، اندازه:11/5 × 17سم [الفبائی: 68]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1087/2

آغاز: برابر؛ انجام: پس به تحقیق که کشف شد حجر با مثالهائی که دور است از او و خدای تعالی هدایت کننده است براه مستقیم. تمت. والسلام خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی، مجدول، 6گ (2پ- 7پ)، اندازه: 10/5 ×16 سم [ف: 4-993]

امهات الائمة الاطهار / تاریخ معصومین (عربی

ummahāt-ul a'immat-il athār

موسوی یزدی، حسین بن جعفر، ق 14 قمری

mūsavī yazdī, hoseyn ebn-e ja far (- 200)

در احوالات خديجه و آمنه بنت وهب و فاطمه بنت اسد و شهربانو و سپس سایر مادران ائمه (عليهم السّلام) تا نرجس خاتون و جدات رسول اکرم تا حضرت حوا.

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 20/1

آغاز: بسمله، حمدله، صلوات، اما بعد يقول المذنب الراجی حسین بن جعفر؛ انجام: ذکرت تمام الكلام لئلا يفوت المرام في اسماء جدات نبينا صلى الله عليه و آله و الى هنا ختمت الكتاب و انا العبد المؤلف المذنب الراجی حسین بن جعفر الموسوي اليزدي.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 8 ذیقعده 1324ق، جان یزد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رویه کاغذی، 447گ (1-176)، اندازه: 17× 22سم [ف: 1-20] و [نشریه: 4-397]

امهات الفضائل / اخلاق / عربی

ummahat-ul fada'il

رساله ای است در اخلاق با این عنوانها: بيان ما يندرج تحت فضيلة الحكمة؛ بيان ما يندرج تحت فضيلة الشجاعة؛ بيان ما يندرج تحت فضيلة العفة.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6188/25

آغاز: بسمله. الفضائل و آن تكثر شعبها و انواعها فهي الحكمة و الشجاعة و العفة و العدالة؛ انجام: ما يفارق به الانسان حد التوحش و سيرة الجفا غير متجاوز الى داب المساخر في المضحكات و قد نقل من دعابة الرسول خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن عنابی لایی، 6گ (68پ -74پ)، 17 سطر، اندازه: 12/8 ×20سم [ف: 9-228]

امهات المسلمین / فقه

ummahāt-ul muslimīn

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17428

بی کا، تا: 1295ق؛ خریداری از مصطفی حسینی؛ 58گ، اندازه: 16× 26/3 سم [رایانه]

ص: 931

امهات النبي / انساب /عربی

ummahāt-un nabī

ابن حبيب، محمد بن حبیب، -245 قمری

ebn-e habīb, mohammad ebn-e habīb (- 860)

رساله ای است که ابن حبیب در آن مادر پیغمبر و مادران مادر او را تا چندین پشت یاد کرده است. چنانکه از پشت جلد این نسخه برمی آید این کتاب را ابو الحسن احمد پسر محمد پسر جهم سمری از وی روایت کرده و علی پسر محمد اسدی کتاب را بر نگارنده خوانده است.

چاپ: محقق: حسین علی محفوظ، بغداد، شركة النشر والطباعة العراقية، 24ص، 1372ق. (از روی نسخه دانشگاه)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 222

خط: نسخ نزدیک به ثلث، بی کا، تا: رمضان 619ق؛ کاغذ: نخدی رنگ، جلد: مقوایی، 4گ [ف: 2-508]

امهات مسائل علوم ثلاثه / چند دانشی / فارسی

ommahāt-e masā'el-e ‘olūm-e salāse

؟ جرجانی، علی بن محمد، 740-816 قمری

jorjānī, alī ebn-e mohammad (1340-1414)

رساله کوتاهی است در امهات مسائل علم کلام و اصول دین، علم فقه و فروع دین، و اصول فقه نگاشته است و باید به امر امیر زاده اسکندر یا امیر محمد باشد. در سه «باب» و هر بابی به یکی از سه علم یاد شده تعلق دارد. مؤلف در آغاز نوشته: «پس ازین جهت فرمان جهان مطاع به نفاذ پیوست که درین علوم ثلثه رسالهای مشتمل بر امهات مسایل و اصول دلایل این علوم به زبان پارسی به طریق اخصار سمت تحریر یابد تا مبتدیان را تبصره و منتهيان را تذکره باشد».

آغاز: بسمله. بر بصائر وقاده و قرائح نقاده و اولو الايدي و الابصار پوشیده نیست که بمقتضای براهین عقلیه و دلايل شرعيه مدار سعادت نوع انسانی بر دو چیز است

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 308/4

آغاز: برابر؛ انجام: (مسائل کلام): مقوله اضافت عبارتست از نسبت متكرره که هر یک ازین دو نسبت معقول نشود الا با دیگری خواه متوافق باشد یا نه. تمت

در این نسخه دو قسمت آخر رساله که علم فقه و اصول فقه است نیامده و فقط بخش کلام که باب نخستین این رساله است در نسخه آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 15گ (29پ - 43پ)، 15 سطر (7× 14/5)، اندازه: 13/5× 24 سم [ف:-210]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1163/4 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-575]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8056/1

آغاز: برابر در فهرست با نام «اصول دین»؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای ضربی پشت قرمز، 16گ (1پ -16ر)، 9 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 21-59]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8915/17

آغاز: برابر؛ انجام: که هر یک از این دو نسبت معقول نشود الا با دیگری خواه متوافق باشند یا نه.

این نسخه تنها بخش کوتاهی از آغاز کتاب را دارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1060ق، کاغذ: نخودی آهار مهره،

جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج که روی آن روغن کشیده شده است، 14ص (293-306)، 17 سطر (5× 13)، اندازه:10/8×18/7 سم [ف: 29/1-324]

امیر ارسلان / داستان / فارسی

amīr arsalān

نقیب الممالک، محمد علی، ق13 قمری

naqīb-ol-mamālek .mohammad ‘alī (- 19c)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23735

آغاز: خواجه نعمانی هم در دنیا ضرر دارد همگی؛ انجام: پطروس شاه صورت ملکه رابو سیده خواجه مرا

خط: نستعلیق، كا: فخرالدوله قاجار (شاهدخت ایران)، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4075

آغاز: بسمله اما راویان اخبار ناقلان أثار؛ انجام: داستان شیرین از ایشان به یادگار باقی ماند ... شعبان المعظم من شهور سنه 1316

خط: نستعلیق، کا: یدالله درجزینی، تا: 1316 ق [الفبائی:-68]

امیر ارسلان / داستان / فارسی

amīr arsalān

از داستان های مشهور است که بارها به چاپ رسیده است.

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5506- 27/176

آغاز: ورنگ او سرخ شد و چون شیر خشم آلوده خیره خیره بخواجه نعمان نظر کرد خدیو مصر گفت دوباره بخوان ببینم چه نوشته است وزیر دوباره خواند؛ انجام: و تو جهد کردی آخر مملکت را بباد دادی چه کنم خیانت تو وقتی بر من ظاهر شد که کار از کار گذشته

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 223 گ، 15 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 1-501]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6421/5

با کتاب امیر ارسلان چاپی فرق دارد؛ بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ:

ص: 932

فرنگی، جلد: میشن قهوه ای ضربی زرکوب مقوایی، 231گ (187ر-418ر)، 18 سطر، اندازه: 12/5× 34/5سم [ف: 9-382]

3. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 17945

بی کا، تا: 1316ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 17× 21/6 سم [رایانه]

4. مشهد؛ اصغر زاده؛ شماره نسخه: 5

بی کا، بی تا [نشریه: 7-769]

- امیر خان سردار > احوالات شاهزاده امیر خان سردار

- امیر خسرو دهلوی > پاسخ به نامه امیر خسرو دهلوی

امیر کبیر / تاریخ ایران / فارسی

amīr kabīr

اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی

eqbāl-e āštīyānī, abbās (1897-1955)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5427

خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی نازک، جلد: گالینگور قهوه ای، 403گ، 19 سطر (21×27)، قطع: رحلی، اندازه: 29623سم [ف: 16-6]

- امیر المؤمنين > الآيات النازلة في امير المؤمنین (عليه السّلام)

- امیرالمؤمنین > احوال امیرالمؤمنین علی علیه السلام

- امیر المؤمنین > گفتار مولانا در باب امير المؤمنین

- امیر نامه > مصباح الفلاح

امیرنامه / تاریخ / فارسی

amīr-nāme

جمشیدی، محمد اکرم خان، ق 14 قمری

jamšīdī, mohammad akram xān (- 20c)

تاریخ منظوم تحول فودالیسم پراکنده ملوك الطوائفی افغانستان است به فؤدالیسم متمرکز در زمان سلطنت امیر عبدالرحمن خان افغان (1319) و نیز جنگ هایی که با فرنگیان رخ داده است. در سبب تالیف آن از شاهنامه فردوسی و تمرنامه هاتفی نام برده است. در آغاز با حمد و ثنای الهی و مدح چهار خليفه و بیان تصنيف امیرنامه شروع و سپس به وقایع تاریخی و لشکر کشی فرنگستان به افغانستان و تسخیر آن و تا صلح امیر با وکیلان به صلاح دید چهار دولت روم و فرنگی و ایران و افغان و مقداری از شرح حال خود و مناجات به باری تعالی خاتمه یافته است.

[فهرست مشترک 642/10 ؛ فهرست گنج بخش 2025/4]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2025

آغاز: دیباچه منثور: جواهر حمد و سوارج سپاس فزون از وهم و قیاس سلطانی را سزاست که جميع موجودات را از کتم عدم به عرصه وجود و موطن ظهور ظاهر فرمود. به نام همان خالق دو جهان xx نخستین ز دانش نمایم بیان

نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش - پاکستان 7981؛ خط: نستعلیق، کا: احمد حسینی هروی، تا: 1330ق، جان هرات؛ مهر: کتابخانه مبار که دولت خداداد افغانستان (مربع)؛ 200ص [عکسی ف: 6-43]

امیریه / کیمیا / عربی

amīrīye

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10795

خط: نستعلیق، كا: على اكبر، تا: 1266ق، جا: تهران [الفبائی:-68]

امیریه / کلام و اعتقادات / عربی

amīrīye

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12739

آغاز: و سیاست عظمی حامی شریعت غراء انجام: سنه تسعین و ماتين بعد الألف في عشر ذیقعده الحرام فالحمدله

به احتمال از محمد کریم خان کرمانی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1290ق؛ افتادگی: آغاز [الفبائی: 68]

امين الاخبار / تاریخ ایران / فارسی

amīn-ol axbār

رضوی، اشرف على بن عنایت علی، 1313 ؟ قمری

razavī, ašraf “alī ebn-e ‘enāyat ‘alī (- 1896)

در بیان و وصف قراء و قصبجات فارس، به مناسبت سفری که از بمبئی به آنجا آمده است.

[فهرستواره منزوی 65/1 ]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2957

آغاز: بسمله، تفصيل حال بی مال مؤلف از سنه 1274 الى سنه 1313 ... سید حکیم اشرف على ابن حکیم میر عنایت علی رضوی عینی ملقب به راحة الدولة ... که متوقف بندر معموره بمبئی بود؛ انجام: تو خواه ز گفته من پند گیر و خواه ملال، في سنة 1313 شهر ربيع الاول.

خط: شکسته، نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1313ق، کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه کاغذ، 39گ، 12 سطر، اندازه:14/2 × 22/5سم [ف: 2-37]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7228

آغاز: جلد دوم امين الاخبار در بیان سلاطین و اکابر فارس، معه بعضی از ذکر خیرات و مبرات ایشان بسمله، بدانکه فارس نام پسر پهلو بن سام بن نوح بوده؛ انجام: در طاق قلزم اغماض گذاشتم

ص: 933

کس نیاید بزیر سایه بوم xx و رهما از جهان شود معدوم

نام مؤلف در فهرست نیامده و به استناد فهرستواره 64/1 ذکر شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1314ق، جان شیراز؛ گویا از روی خط مؤلف؛ مهر: «شرف على رضوی 1291»؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوا، 48گ، 12 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 3-196]

- امین الدوله > گزارشات امین الدوله به ناصرالدین شاه

- امین الدین تبریزی > پاسخ امین الدین تبریزی

امین و مأمون (ترجمه کتاب ... ) / تاریخ / فارسی

amīn va ma’mūn (t.-ye k.-e ... )

حکمت، علی اصغر، 1271-1359 شمسی

hekmat, ‘alī asqar (1892-1980)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8985/1

آغاز: جداش گفت که ما طاقت ... را نداریم؛ انجام: سیم رمضان المبارک ... اختتام یافت.

خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1330ق [رایانه]

الأمينية في الفروع = فتاوی الامينية / فقه / عربی-فارسی

al-amīnīya fi-l furūʻ = fatāwi-l amīnīya

مؤمن آبادی، محمد امین بن عبيد الله، -978 قمری

mo'men-ābādī, mohammad amīn ebn-e ‘obeyd-ol-lāh (- 1571)

رساله مفصلی است در فروع فقه حنفی که مؤلف برای عمل حنفیان نگاشته است، با عنوان «مسئلة - مسئله» بیان شده و از رد و استدلال و نقل اقوال جز در موارد قلیل خودداری شده است. مشتمل بر چند «کتاب» و در هر کتاب چند فصل»: کتاب 1. طهارت، در شش «فصل»: 1) واجبات و مستحبات و نواقص وضو و فرائض و موجبات غسل، 2) حیض و نفاس، 3) احکام آب ها، 4) تیمم، 5) مسح بر خفين، 6) نجاسات و طهارت؛ 2. نماز است در ده «فصل»؛ 3. زکوة در سه فصل؛ 4. صوم در سه فصل؛ 5. حج؛ 6. نکاح در سه فصل؛ 7. رضاع؛ 8 طلاق در هشت فصل؛ 9. عتاق در سه فصل؛ 10. ایمان در سه فصل؛ 11. بيع در شش فصل؛ 12. شفعه؛ 13. قسمت؛ 14. هبه؛ 15. اجاره در سه فصل؛ 16. عاریه؛ 17. ودیعه؛ 18. غصب؛ 19. رهن؛ 20. کفالت؛ 21. حواله؛ 22. وکالت؛ 23. شرکت؛ 24. مزارعه؛ 25. احياء موات و شرب؛ 26. وقف؛ 27. کراهت؛ 28. اشربه؛ 29. ذبايح؛ 30. اضحيه؛ 31. صید؛ 32. لقيطه و لقطه و آبق؛ 33. مفقود؛ 34. قضاء؛ 35. شهادات؛ 36. اقرار؛ 37. دعوی؛ 38. صلح؛ 39. حدود؛ 40. جهاد؛ 41. جنایات؛ 42. دیات؛ 43. حيطان؛ 44. الاكراه؛ 45. الحجر و الأذن؛ 46. الوصايا.

آغاز: یا دائما للفضل علينا بتوفيق محامد کک و یا باسطا لايدينا ... رسالتك اهدنا هداية كافية ... و بعد فيقول العبد الفقير ... لما صرفت معظم عمری و عنفوان شبابي في ملازمة الفقهاء الماهرين في البلدة القاهرة بخارا ... كتاب الطهارة وهي مشتمل على ستة فصول الفصل الاول في فرائض الوضوء.

انجام: و كذا في فتاوی الانباري الحمدلله الذي وفقنا بتعاليق (بتكاليف) هذا الكتاب بعون الملک الوهاب و صلی الله على سیدنا محمد و على آله و کرام الاصحاب قد فرغت من تأليفه و تسويده عن السواد الى البياض ... بعون الله تعالی.

[گنج بخش، منزوی 2257/3 ؛ فهرستواره فقه هزار و چهارصد ساله اسلامی ص 66؛ کشف الظنون 169/1]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14124

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: دوست محمد بن خان محمد قولچنی، تا: رمضان 1021ق، جان شهر قبة الاسلام بلخ در عهد امامقلی محمد بهادر خان؛ محشی به امضاء «منه»، «قاضی خان» و دیگران، بعضی از حواشی با تاریخ های 1067، 1068، 1069، 1071، 1081؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مجدول، 256 گ، 19 سطر، اندازه: 19/5× 26 سم [ف: 38-159]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1420

آغاز: برابر؛ انجام: فصول و ما قولهم (رضی) در آنچه بشریعت بيع ما درصبی. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی لولایی، 17-21 سطر (10/5× 17)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 4× 200]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10034

آغاز و انجام: برابر

خط نستعلیق ، بی کا، تا:قرن 13؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 164گ، 21 سطر، اندازه: 24/5 ×19 سم [ف: 26-28]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17882

طهارت تا آخر وصیت؛ بی کا، بیتا [د.ث. مجلس]

امینیه / شعر / فارسی

amīnīye

مایل افشار، حسن، ق13 قمری

māyel-e afšār, hasan (- 19c)

این دفتر حاوی 1300 فرد شعر در هجو امین خلوت است.

آغاز: در زمان شهنشه غازی xx که بود شمع دوده قاجار

انجام: ظاهراً این آخرین بیت اشعار هجویه است در باره امین خلوت: پیش قد آزاد چرخ بلند xx چون مناره پیش افلاک است پست

[فهرستواره منزوی 235/10 ]

ص: 934

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 319/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً قرن 13، جا: شاید تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، 83ص (350-433)، 15 سطر (15×18/5)، اندازه: 16/5 ×21/5سم [ف: 1-312]

امينيه (ترجمه)/ ادبیات / فارسی

amīnīye (t.)

عنوان نگار، تقی بن محمد، ق14 قمری

‘onvān-negār, taqī ebn-e mohammad (- 20c)

وابسته به: مثنوی معنوی = مثنوی مولوی؛ مولوی، جلال الدين محمد بن محمد (604-672)

تاریخ تأليف: 20 شعبان 1306ق

ترجمه شرحی بر مثنوی است به ترکی که در دست متر جم بوده است. در مقدمه از پدرش میرزا محمد رئیس ساوجبلاغی و سبب تأليف نام یاد می کند.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1480

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ مجدول به اکلیل، دارای دو سرلوح؛ کاغذ: کاغذ ترمه حاشیه آبی فرنگی، جلد: میشن، 185گ، 17 سطر، اندازه: 21/2× 33 سم [ف: 2-128]

- الاناء (رسالة في) > الفوائد

- اناجیل اربعه > انجیل

اناجیل اربعه / کتاب آسمانی / عربی

anājīl-e arba' e

اناجیل اربعه (ترجمه) / کتاب آسمانی / فارسی

anājīl-e arba e (t.)

حسینی خاتون آبادی، محمد باقر بن اسماعیل، 1070 - 1127 قمری

hoseynī xātūn-ābādī, mohammad bāqer ebn-e esmā'il (1660 - 1715)

اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی

تاریخ تالیف: 20 شوال 1108ق

ترجمه فارسی نیکویی است از اناجیل چهارگانه (متی، مرقس، الوقا، يوحنا) مسیحیان. در دیباچه می گوید که به دستور شاه سلطان حسین از عربی ترجمه کرده و چون متن عربی نادرست بود به کمک کسانی که زبان اصلی را می دانستند آن را اصلاح کرد. آنچه احتیاج به شرح و توضیح داشته در حاشیه گزارش داده شده و هر جا که دال بر خلاف ادعاهای نصرانیان بوده یا مشتمل بر تناقضی بر تناقضی باشد نیز در حاشیه بدان اشارت رفته است.

آغاز: تعالى الله کلک تنک ظرف تنک حوصله و خامه سیه جامه تهي مغز را کجا جرأت و کی قوت و قدرت آنست

انجام: و ثواب آن بروزگار فرخنده آثار عاید گردد انه على ما يشاء قدير و بالاجابة جدير

چاپ: به تصحیح رسول جعفریان، 1376ش

3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 81

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ حواشی مترجم با عبارت «منه سلمه الله»؛ جلد: دورو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 187 گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 1 - 118]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1945

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5 - 408]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2191

آغاز: برابر؛ انجام: این کار و کارهای بسیار دیگر را که اگر آنها یکان یکان نوشته می شد گمان می کنم که اگر عالم همه صحیفه بود، گنجایش آن نداشت.

خط: نسخ، بی کا، تا: 127 (شاید 1207 ق)؛ از روی نسخه 1180ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب، 173گ، 19 سطر، اندازه: 12/5× 21 سم [ف: 3-197]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3364

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ وقف نامه آن به تاریخ جمادی الأول 1156؛ روی برگ اول پسر برادر مؤلف میر محمد حسین بن میر عبدالحسین حسینی می نویسد که نسخه را مؤلف به او بخشیده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 153گ، 18 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 9-138]

اناجیل اربعه (ترجمه) = مناظره با کشیشان / کلام و اعتقادات / فارسی

anājīl-e arba'e (t.) = monāzere bā kešīšān

سلماسی، محمد باقر بن عبد الکریم، ق13 قمری

salmāsī, mohammad bāqer ebn-e ‘abd-ol-karīm (- 19c)

اهدا به: فتحعلی شاه قاجار (1211-1250ق)

تاریخ تالیف: 1224ق

ترجمه انجیل های چهارگانه (متنی، مرقس، لوقا، يوحنا) است که با همکاری میرزا عیسی قائم مقام (-1237 ق) و به دستور عباس میرزا قاجار به نام فتحعلی شاه قاجار (1211-1250ق) نگاشته شده است. مترجم قبل از ترجمه، مقدمه ای در شش «فائده» ترتیب داده، سپس به ترجمه متن انجیل ها پرداخته، مقدمات شش گانه عبارت است از: فایده 1. تحقیق کتاب و نسخ؛ 2.

ص: 935

تحقيق انجیل و ترجمه کاتبان أنجيل؛ 3. تحقیق فرق نصاری و معانی اقوال ایشان؛ 4. تحقیق لفظ ابوت و نبوت که در اکثر مواضع اناجیل اربعه یافت می شود؛ 5. بیان مواضعی از انجیل که اشاره به آمدن پیغمبر آخرالزمان شده است؛ 6. بيان معانی اصطلاحات و الفاظ که ترجمه نشده و عین متن آمده است. طبق ماده تاریخ «و ختامها بالانجيل يوحنا الذای هو تاریخ اتمامها، این کتاب در سال 1224 ق تأليف شده است. (محمود مرعشی)

[فهرستواره منزوی 504/9 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13276

آغاز: الحمد لله الواحد الصمد، لم يلد ولم يولد، فوق كل شيء علا و من كل شيء دنی فتلي لخلقه من غير أن يكون بری ...... اما بعد، جون از دیوان خانه حمدیت منشور بدیع؛ انجام: و صحیفه ها که نوشته شده باشد از حق است، آمین و هيهنا ختمت الأناجيل و ختامها بانجيل يوحنا الذي هو تاریخ اتمامها و الحمد لله

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن سلطان محمد خوبی، تا: جمادی الاول 1226ق؛ مصحح؛ مهر: «عبده الرای محمد ابراهیم» (بیضی)، المتوكل على الله الغني عبده محمد ابراهيم بن فتحعلی» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول با ترنج، سر ترنج و کتیبه های در حاشیه با گل و بوته، 123گ، 23 سطر (10× 21)، اندازه: 19×29/5سم [ف: 33-495]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 132

خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 17 جمادی الثانی 1263ق؛ از دیباچه ای که قائم مقام دوم (1193-1251) بر آن نوشته است (ص 280) منشات بر می آید که اعتراضاتی بر اسلام شده بود و این کتاب پدر او در رد «پادری انگریزی» است به دستور فتح على شاه؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی، 33 گ، 12 سطر (9× 16)، اندازه: 14× 21سم [سنا: في: 1-67]

اناجیل اربعه (ترجمه) / کتاب آسمانی / فارسی

anājīl-e arba‘e (t.)

همانند:

1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1689

آغاز: باب اول در نسب نامه مسیح از ابراهیم تا یوسف و آبستن شدن مریم؛ انجام: اری بیا ای عیسای خداوند، توفیق خداوند، عیسی مسیح، همگی شاد باد آمین

این نسخه حاوی اناجیل گوناگون است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، سبز، مقوایی، 25 سطر (13× 24)، اندازه: 20× 30سم [ف: 4-162]

2. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 65

آغاز: باب اول در نسب نامه مسیح از ابراهیم تا یوسف و آبستن شدن مریم و حيرت يوسف و ظاهر ساختن فرشته مرتبه مسیح را به وی بی کا، تا: 1229ق؛ واقف: میرزا محمد حسینخان مروی، 1230؛ 154گ، قطع: رحلي [ف:-86]

اناجیل اربعه (ترجمه) / کتاب آسمانی / فارسی

anājīl-e arba“e (t.)

غیر همانند 1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4159- 21/79

آغاز: تلامیذان خود و گفت خنک آن چشمها را که می بینید آنچه شما می بینید زیرا که می گویم به شما که بسیار از پیغمبران و پادشاهان دوست داشتند ... فصل یازدهم و در آن وقت که نماز می کرد در جایگهي؛ انجام: جواب داد ایشوع تو گفتی که من ملكم برای این زادم و برای این آمدم به عالم ... و گفتند این را نه لیکن برابس را و برابس دزد بود.

ترجمه فارسی کتاب مقدس عهد جديد (انجیل) است شامل انجیل های: متی، مرقس، لوقا و يوحنا. ترجمه حاضر غیر از ترجمه انجيل که شیخ الاسلام میر محمد باقر خاتون آبادی (- 1127ق) است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی عطف گالینگور قهوه ای، 212 گ، 13 سطر، اندازه: 12× 21سم [ف: 1-501]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5121-ف

نسخه اصل:مونیخ 340؛ خط: نستعلیق درشت خط، کا: میرزا عبدالله، تا: 27 ذیحجه 1182ق، برای مستر ویست [فيلمها ف:3-134]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2192

ترجمه چهار انجیل (متی، مرقس، لوقا، يوحنا)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1233ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی درون گل بوته مقوایی، 14 سطر، اندازه: 14/5× 21سم [ف: 3-198]

الأناجيل الأربعة (ترجمه) / کتاب آسمانی /عربی

al-anājīl-ul arbaʻa (t.)

ترجمه های عربی از اناجیل چهارگانه: متی، مرقس، لوقا و يوحنا.

غیر همانند

1. تهران: مهدوی: شماره نسخه: 642

چهار انجیل، متن گرجی قدیم غبار با ترجمه عربي نستعلیق؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 [نشریه: 2-63]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2195

ترجمه ای است به عربی از چهار انجیل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ نسخه بدل ها از روی نسخه های فرنگی؛ مالك: علیقلی (اعتضاد) 1285 ق؛ كاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی یک لا، 73گ، 19 سطر، اندازه: 10/5× 14 سم [ف: 3-198]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7197

ص: 936

مرقش و متی و [لوقا] و يوحنا؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز؛ با سه سرلوح؛ مهر: محمد تقی شریف یزدی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنجی مقوایی با لولا، 204گ، 15 سطر (5/5× 10/5)، قطع: بغلی، اندازه: 8/5× 16 سم [ف: 16-484]

یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 7

همان نسخه بالا [نشریه: 4-437]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2198

ترجمه ای است به عربی از چهار انجیل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ از روی چاپی نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوا، 211گ، 19 سطر، اندازه: 15× 23/5 سم [ف: 3-198]

5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1111

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان رم 12. ترجمه عربی اناجیل اربعه (مارمتی، مارمرقس، مارلوقا، ماريوحنا) است؛ خط: نسخ، كا: کلیمنطس بن عبدالله صعیدی، تا: پنج شنبه اول تشرين 1122ق، جان رومیه کبری، هنگام خلافت پاپ کلیمنطس یازدهم البانو و در موقعی که در سن 34 سالگی به مذهب مسیحیت گرویده است؛ مجدول، دارای سرلوح، یادداشت مطالعه کتاب و نظر در آن توسط «جبریل زحات القس الواهب اللمتاني الحلبي المابرونی» در 16 تشرين اول سال 1711 میلادی در مدينة آمده؛ 328ص [عکسی ف: 3-393]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 480

آغاز: کتاب میلاد يسوع المسيح بن داود بن ابراهيم فابراهيم ولد اسحق و اسحق ولد؛ انجام: ظننت أن العالم لم يسعها صحفا مكتوبه

اناجیل اربعه به زبان عربی با ترجمه فارسی در زیر هر سطر آن؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای چهار سر لوحه، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز با گل و بوته زر ضربی و مقوایی، 225 ص، 12 سطر (9× 19)، قطع: نیم خشتی باریک، اندازه: 17×26/5سم [ف: 7 - 401]

انار اردستان / تاریخ / فارسی

anār-e ardestān

شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی

šafīʻī ardestānī, morteza ebn-e ahmad (- 20c)

رساله ای است در باره انار اردستان و خواص آن و در روز شنبه 29 آذر سال 1376ش در تهران به پایان رسیده است. خلاصه ای از این مقاله در مجله سنبله، شماره 43 آبان ماه 1371ش، ص 66-67 به چاپ رسیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12696/1

آغاز: به ابتکار و دعوت یکی از دبیران اداره آموزش و پرورش شهرستان اردستان انجام گر زهر میوه بگذریم امسال xx نگذریم از انار اردستان

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: شنبه 29 آذر 1376ق؛ مجدول ترقيمه: «به حول و قوت الهی مقاله انار در ادرستان در روز شنبه ... به خط انیجانب مرتضی ... نویسنده مقاله در تهران کوی نصر (گیشا) خیابان 15 پلاک 51 کد پستی 14476 پایان یافت»؛ کاغذ: ایرانی (جدید) (دفتری خط دار)، 8گ (1-8)، 10 سطر، اندازه: 15× 17سم [ف: 32-280]

انارة الحالك في قرائة ملک و مالك / قرائت / عربی

inārat-ul ḥālik fī qirā’at-i malik wa mālik

شریعت اصفهانی، فتح الله بن محمد جواد، 1266-1339 قمری

šarī at-e esfahānī, fath-ol-lāh ebn-e mohammad javād (1850-1921)

تاریخ تالیف: پنج شنبه 10 صفر 1324ق؛

کتاب مفصل و تحقیقی است در بررسی اختلاف قراء در قرائت «ملک» و «مالک» در سوره فاتحه است که قرائت دوم را اصح می داند؛ شامل ده «مقدمه» و دوازده «وجه» و «خاتمه» در احادیث تحریف و پس از آن پنج «فایده».

آغاز: الحمدلله الذي أرانا اظهر بینات وأبهر حجج و أودع فينا قرآنا عربياً غير ذي عوج والصلاة على رسوله محمد

انجام: و أسأل الله تعالى أن ينفع بها اخواننا المؤمنين و يجعلها ذخيرة لمؤلفها الفقير المسكين يوم الدين.

[الذريعة 353/2]

1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6159

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: مرتضی بن آقا علی بن آخوند ملا ابراهیم چهره قانی، تا: شب سه شنبه 26 رمضان 1327ق، هنگام زیارت کربلا و کاظمین؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 46گ، 18 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 16-157]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1981/2

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه شخصی؛ کا: میرزا علی بن عماد الاسلام قزوینی غروی شهیدی، تا: 1329ق؛ 72ص (27-98) [عکسی ف: 5- 434]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12271

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: صدر الاسلام محمد امین بن میرزا یحیی، امام نجفی خوئی، تا: 15 شعبان 1333ق، جا: نجف اشرف؛ مصحح، آن را «یوسفعلی» با نسخه اصل، از آغاز تا پایان در سال 1334ق مقابله و تصحیح کرده، کاتب نسخه مرحوم صدر الاسلام محمد أمین خوئی از شاگردان مصنف و در عصر وی نگاشته

ص: 937

است و در صفحه اجازه به خط مصنف کتاب، مرحوم شیخ الشریعه اصفهانی به تاریخ 1335 ق به مرحوم محمد امین صدر الاسلام خوئی آمده است؛ مهر: «من کتب الأقل محمد أمين النجفی الخوئی 1338» (بیضی)، مرحوم شيخ الشريعة «تابعها شريعة الحق فتح الله» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، ضربی، 56 گ، 18 سطر (9× 16)، اندازه: 16× 23 سم [ف: 31-114]

4. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 314/6

آغاز: برابر؛ انجام: في الصلوة اشكال و الاحوط عدمه و بهذا نختم الكلام في المقام حامداً شاكراً لله

خط: نسخ، كا: محمد سعید حسینی حایری تنکابنی، تا: دوشنبه 7 جمادی الاول 1336ق، جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 47گ، 17 سطر، اندازه: 14× 21 سم [ف مخ 1-61]

5. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 19/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: مرحوم آیت الله زنجانی، تا: 1358 ق [چند نسخه -ف: 197]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20944

آغاز: برابر؛ انجام: اما الباقيه ففي الاكتفاء بالقرائة بها في الصلوة اشکال و الاحوط عدمه و بهذا نختم الكلام في المقام حامدة شكرة الله ... قد وقع الفراغ من الرساله صبيحة يوم الخميس عاشر شهر صفر المظفر من شهور سنه 1324

خط: نسخ، كا: حسنعلی ساعدی، تا: صفر 1324ق؛ برخی اوراق معلق به حاشیه احمد حسینی زنجانی، نسخه در شوال 1360 توسط مصطفی صفایی خوانساری - مالک نسخه مقابله و تصحیح شده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: مقوا با روکش پارچه عطف تیماج دار چینی، 34گ، 21 سطر، اندازه: 18× 22/5 سم [اهدائی رهبر: اعلوم قرآن -299] و [ف: 23-20]

7. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 349- 2/169

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد حسین بن فخر الدین گلپایگانی، تا: 10 رمضان 1362ق، جا: قم، مدرسه فیضیه؛ مجدول مقابله شده؛ جلد: مقوا کرم عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 99گ، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 1-502]

انارة الطروس في عبارة الدروس / فقه /عربی

inarat-ut turus fi ibarat-id durus

حسینی نائینی، محمد بن محمد باقر، 1080؟ - 1140؟ قمری

hoseynī nā'īnī, mohammad ebn-e mohammad bāqer (1670-1728)

وابسته به: الدروس الشرعية في فقه الامامية؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786)

تاریخ تالیف: 26 جمادی الثانی 1114ق

مؤلف قبلاً رساله ای به نام عمدة الناظر في عقدة الناذر» در عدم صحت نذری که معلق به بعد از مرگ انسان باشد نگاشته بود. سپس معاصری (که شاید همان کتاب «مراد المرید» تأليف شیخ علی کربلائی بوده) با استشهاد به عبارتی از دروس شهيد اول در مقام رد بر مؤلف بر آمده، مؤلف رساله حاضر را در رد بر وی نگاشته است، در چهار فصل» و «خاتمه»: فصل 1. ناقص الاول است، لذا عنوان اصلی آن به دست نیامد؛ 2. نذر عتق، در چهار مقام؛ 3. نذر صدقه، در چهار مطلب؛ 4. قول مختار در این گونه نذرها؛ خاتمه مشتمل بر دو بحث. نویسنده در جایی از این کتاب اشاره به تألیف دیگرش به نام «شرح كبير فوائد صمدیه» نموده است. صاحب الذریعه حدود 24 اثر از این مؤلف نام می برد که کتاب حاضر جزو آنها نیست.

آغاز: احسن ما تزينت به صفحات الدروس و ایمن ما تطرزت به وجنات الطروس حمد اللهم على ما فطرت عليه العقول.

انجام: و نحو ذلك قريب من الحرام لا ينبغي الاجتزاء بتجويزه على المعصوم عليه السلام و لنختم الكلام بالسلام و الحمدلله السلام و قد تيسر الاختتام بتوفيق الملك العلام فاعتقت رقبة القلم عن رتبة الرقم ... و يهدي إلى الحق المبين والحمدلله رب العالمين.

[الذريعة 354/2]

1. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1076/1

آغاز: كون الخبر اطاعة واجبة او مندوبة لاغير فلو كان حراما او مکروها او مباحا لم ينعقد ثم اقول ... الثانية جمع الاصحاب على استحباب الوصية في الجمله وان خولف في بعض؛ انجام: برابر

در فهرست با عنوان «رسالة في عدم جواز نذر الصدقة و العتق بعد الوفاة». در چهار فصل و خاتمه. فصل اول، ناقص الاول است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 (در حیات مؤلف)؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 48گ (1-49)، 17 سطر (7× 13)، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 3-1474]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2748/3

آغاز: برابر؛ انجام: ولنكتف بهذا القدر في هذا المقام فمن شاء الاستقصاء فعليه بالعمدة فانها العمدة في حل العقدة.

خط: نسخ، كا: احمد بن حسین بن احمد بن علی بن عبدالجبار، تا: 26 جمادی الاول 1194ق، جهت خزانه شیخ عبد على بن محمد تارونی؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، محشی با نشان «منه سلمه الله»؛ مهر: «المعتمد على الله محمد بن عبدالله» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 10گ (96پ -105ر)، 20 سطر، اندازه: 16× 22 سم [محدث ارموی مخ: 1-184]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3382/3

آغاز: برابر؛ انجام: و لنكتف بهذا القدر من هذا المقام فمن شاء الاستقصاء فعليه بالعمدة فانها العمدة في حل العقدة.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی پارچه، 10گ (22پ۔

ص: 938

31پ)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 9-159]

انارة المصابيح في اصول شرح المفاتيح / اصول فقه / عربی

inārat-ul maşābīh fī usūl-i š.-il mafātīḥ

مؤمن قمی، محمد رضا بن محمد، ق13 قمری

mo’men-e qomī, mohammad rezā ben mohammad ( -19c)

وابسته به: مفاتیح الشرایع؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1091-1006)

رساله مختصری است در اصول فقه با عناوین «مصباح مصباح» که مقدمه ای از برای شرح «مفاتیح الشرائع» خود مؤلف می باشد که در نظر داشت بنویسد و نمی دانیم که موفق بدان شده یا نه. این متن در یک «مقدمه» و چند «مقصد» است

آغاز: الحمد لله الذي اكمل لنا الدين كما هو به حقیق و أتم علينا نعمته كما ينبغي و يليق

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3374/1

آغاز: برابر؛ انجام: أو بمعنى اللام و الافهى الثانية و يجب السبية و يقال

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 42گ (1پ - 42پ)، اندازه: 12×20/5سم [ف: 9-148]

انارة عن معاني الاستخارة / دعا / عربی

ināra “an ma‘āni-l istixāra

فيض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 فیض قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598- 1680)

تاریخ تأليف: قرن 11

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23798

آغاز: بسمله سبحان الذي بطن الصيوب محير؛ انجام: و الحمدلله على آله

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

ان ارض العراق ... / فقه / عربی

inn-a ard-al ‘irāq ...

تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 203/4

ان ارض العراق و نحوها مما فتح بالسيف لا يملكها مالک مخصوص بل هي للمسلمين قاطبة. در یک «مقدمه» و پنج «مقاله»؛ بی کا، بی تا [ف: 3-33]

الأنافة في رتبة الخلافة / حديث /عربی

al-ināfa fī rutbat-il xilāfa

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

فاضلی از ایران در اثنای بحث می پرسد که آیا درباره خلافت روایاتی از حضرت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) روایت شده یا نه. این رساله در پاسخ این پرسش در دو فصل» نوشته شده و احادیث پیرامون خلافت را گرد آورده است: فصل 1. الأحاديث الواردة في اختصاص الخلافة بقریش؛ فصل 2. الاحاديث الواردة في وعد بني العباس بها.

آغاز: الحمدلله الذي أوجد النبي صلى الله عليه و سلم رحمة الخليقته و جعل سادة الدارین مقرونة بمبعثه.

انجام: و قال ابن عبدالله من خیار هذه الأمة وأن يرزقون الخلافة في آخر الزمان.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2343/11

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا بسیار مغلوط، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 4گ (65پ -68ر)، 21 سطر، اندازه: 16/5× 23 سم [ف: 6-323]

الإنافة في ماجاء في الصدقة و الضيافة / فقه / عربی

al-ināfa fi mā jā’a fi-ə şadaqa wa-” diyāfa

ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، 909-973؟ قمری

ebn-e hajar-e hay samī, ahmad ebn-e mohammad (1504-1566)

تاریخ تالیف: 950ق

در مقدمه چهار «باب» و «خاتمه» در تنگسالی یمن و حجار در 950. چون در بلاد بجیله و اطراف یمن و حجاز چند سال قحطی بوده و عده ای به مکه مشرفه کوچ کرده اند مؤلف این رساله را در ترغیب به صدقه و مهمان نوازی و احکام آن نگاشته است.

آغاز: الحمدلله الذي اختص من شاء من عباده بمزايا انعامه الظاهرة و الهمهم لشکرها و القيام بموجب حقها

انجام: سبحانک اللهمو تحيتهم فيها سلام و آخر دعواهم آن الحمدلله رب العالمين.

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1504/4

| خط: نسخ، كا: عبد المومن حسینی پسر سید نظامی سرکتی، تا: چهارشنبه 1243ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز، 51گ (340پ - 390)، 21 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 5-278]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14713/8

ص: 939

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: رسول بن محمد بن شیخیه بن ایوب شرفکندی، تا: 1263ق، جلد: چرم مشکی ترنج و سرترنج و لچکیدار، 58گ (153ر-210پ)، 25 سطر، اندازه: 22× 35/3 سم [ف: 41- 173]

أن الأئمة (عليهم السّلام) علل اربع (رساله في) / كلام و اعتقادات / عربی

inna-al a'imma ‘ilal-un arba' (r.un fi)

موسوی شیشی، محمد بن ابراهيم، ق 14 قمری

mūsavī šīšī, mohammad ebn-e ebrāhīm (- 20c)

تاریخ تالیف: 1291ق، محل تالیف: کرمان

در بیان مسأله علل و این که ائمه (عليهم السّلام) علل چهار گانه برای جمیع موجوداتند.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1391/1 ط

آغاز: بسمله. الحمد لله رب العالمين.. و بعد فيقول العبد الأثيم ... انه لما كان مسألة العلل و کون الائمه علیهم السلام عللا اربع؛ انجام: و قد وقع الفراغ من تسوید ... حامدا مصليا مستغفرا.

خط: نسخ و نستعلیق، کا: جواد بن عبد الغفار نراقی، تا: 1294ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ، ترنج با سر، ضربی، مجدول گرهی، 128ص (1-128)، 16 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف:24/3-107]

انالة الطالبين لعوالی المحدثين / اجازات / عربی

inalat-ut talibin li-awali-l muhadditin

شراباتی، عبدالکریم بن احمد، 1106-1178 قمری

šarābātī, 'abd-ol-karīm ebn-e ahmad (1695-1765)

ثبتی است مشتمل بر ذکر مشایخ مؤلف، و آنچه بر آنها قرائت نموده و یا درایت و روایتأ به انواع مختلف اجازه اخذ نموده است. شراباتی این کتاب را به درخواست عده ای از فضلا املا نموده و صورت اجازات مشایخ در کتاب ثبت شده است. فهرست نگار کتابخانه چستربیتی نام کتاب را «التهابة المبارک» نوشته است. (محمد علی حائری)

آغاز: الحمدلله الذي قبل بصحيح النية حسن العمل ... اما بعد فيقول ... عبد الكريم بن المرحوم الشيخ احمد الحلبي الشراباتی ... مسمية له بانالة الطالبين لعوالي المحدثین.

انجام: اجزت له أن يقراء هذا الدعاء اخينا المكرم الحاج الشيخ عبد الكريم و ياذن لمن يشاء و انا الفقير الحاج مصطفی الموصلی ابن المرحوم احمد بیک، يقراء عقب كل صلاة مرة، و صلی الله على سيدنا محمد و اله و صحبه و سلم.

[فهرس الفهارس 107612]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 912عکسی

نسخه اصل: عاشر افندی (سلیمانیه)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً اواخر قرن 12؛ 40گ، 27 سطر [عکسی ف: 2-392]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 897 عکسی

آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: چستربیتی، ش 4273 (اربری، فهرست خطی عربی 85/5)؛ خط: نسخ، كا: سید مصطفی بن حاج یوسف حسینی شافعی قادری، تا: یکشنبه 9 جمادی الثانی 1177ق؛ مصحح، محشی با نشان «منه و عبد الكريم»، قبل از کتاب شرحی راجع به کتاب شرحی راجع به کتاب و مؤلف به قلم یکی از شاگردانش نوشته شده است؛ 125گ، 27 سطر [عکسی ف: 2-377]

ان الصفة لايغایر الموصوف و الجزء لايغاير الكل / فلسفه / عربی

inna-s şifa lā-yugāyir-ul mawșūf wa-l juz' lā-yuğāyirul kull

موسوی شیشی، محمد بن ابراهیم، ق 14 قمری

mūsavī šīšī, mohammad ebn-e ebrāhīm (- 20c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22008

آغاز: قالوا الاستدلال على ان الجزء لايغاير الكل؛ انجام: هذا من فواید ملا يوسف قره باغی

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1185ق [رایانه]

ان اللغة هل يثبت بالقياس / لغت / عربی

inn-al lugat halyutbit-u bi-1-qiyas

قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1186/3

خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13، 4گ [ف: 3-65]

أن الله تعالى هو قادر على المجالات / فلسفه / عربی

inn-al lāh taʻālā huwa qādir-un ‘ala-1 maḥālāt

خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 660/43

از عبدالله الرزاق؛ خط: نسخ، کا: اسدالله بن ظهير الدين على دوانی، تا: قرن 11 [ف: 359]

أن الله هل هو قادر على ان يخلق افضل من محمد / کلام و اعتقادات / عربی

inn-al lah hal huwa qādir-un “alā an yaxluq-a afdal-a min muhammad

آل عبد الجبار خطی، محمد بن عبد على،-1259 قمری

āl-e "abd-ol-jabbār-e xattī, mohammad ebn-e “abd-e all ( - 1843)

اهدا به: محمد ولی میرزا

ص: 940

محل تأليف: يزد

در این که آیا خدا می تواند بهتر از محمد بیافریند، در یک «مقدمه» و دو «فصل».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5924/3

خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مصور، عطف تیماج قهوه ای، 23 ص، 23 سطر (12× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 17× 22سم [ف: 16-155]

ان المجبرة و المشبهة لايمكنهم الاستدلال على النبوة / کلام و اعتقادات / عربی

inna-l mujabbara wa-l mušabbaha lā-yumkin-u-hum-ul istidlal ‘ala-n nubuwwa

همدانی، عبدالجبار بن احمد، 359-415 قمری

hamadānī, abd-ol-jabbār ebn-e ahmad (971-1025)

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21916

آغاز: مسئله من كلام قاضی ... في ان المجبره و المشبهه لايمكنهم؛ انجام: و الحراره و البروده و الاصوات ... و الثالث هو الاكوان

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد على قمی، تا: 1048ق [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20996

آغاز: مسئله من كلام قاضي القضاه عبدالجبار بن محمد؛ انجام: جرى مجرى قول القائل من زنی فقد سرق اي هو عاص ... و الحمدلله تعالى وحده

خط: نسخ، بی کا، تا: 1243ق؛ اهدایی: رهبری، 1373 [رایانه]

ان النفوس لما تعلقت بالابدان نسیت عالمها الأصلي (مقالة في) / فلسفه / عربی

inn-an nufūs lammā taʻallaqat bi-l-abdān nasīyat 'ālam-a-ha-l așlī (mq.-un fī)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14843/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 2گ (65پ - 66ر) [مختصر في:88]

ان الواحد لا يصدر عنه الا الواحد (رساله في) / فلسفه / عربي

inna-l wāḥid lā-yaşdur ‘an-hu illa-l wāḥid (r.-un fī)

همدانی، ابراهیم، ق 12 قمری

hamadānī, ebrāhīm (- 18c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22003

آغاز: بسمله بعد الحمد للولي و الصلوة على البحرى فيقول؛ انجام: من حيثيه واحده و هو التناقض فتامل ... اشيخ

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1158ق [رایانه]

آنالوطيقا الأولى = القياس / منطق / عربی

analutiqa al-ula = al-qiyas

فارابی، محمد بن محمد، 2260-339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

رساله منطقی مختصری است در بیان کیفیت قياس و اقسام آن، شامل 18 «فصل» کوتاه: 1. القضايا على الاطلاق من ماذا يأتلف و كم أصنافها و الفرق بين الشرطية منها و الحملية؛ 2. أصناف القضايا الحملية على الاطلاق؛ 3. القول في تمييز القضايا المتقابلة و بأى شرط يصير متقابلة؛ 4. كم أصناف القضايا المتقابلة؛ 5. كيف حال كل واحد من أصناف المتقابلات في الصدق و الكذب و اقتسامه لهما؛ 6. القضايا المنعكسة و غير المنعكسة و ما معنی الانعکاس؛ 7. أصناف القضايا المعلومة لا عن قياس؛ 8 تحديد القياس على الاطلاق و في الذي عليه القياس و الذي منه القياس و تمييز القياس الحمل من الشرطی؛ 6. المقدمات الحملية المقترنة و على كم نحو يفترق (تفترق؟) و كم أشكال القياسات؛ 10. اقترانات كل شکل، کم هي و كم المنتج منها؛ 11. احصاء ضروب القياسات الحملية في الشكل الأول؛ 12. احصاء ضروب المقاييس في الشكل الثانی؛ 13. احصاء ضروب المقاييس في الشكل الثالث؛ 14. احصاء ضروب المقاييس الشرطية؛ 15. قياس الخلف؛ 16. قياس الاستقراء و كيف يرجع الى قياسات الأشكال الحملية و على أي جهة توجد فيه قوة قياسية؛ 17. التمثيل و المثال و القول المثالي، ما كان واحد منها و على أي جهة توجد فيه قوة قياسية و كيف ترجع الى قياسات الأشكال الحملية؛ 18. قول مجمل في كيفية استعمال القياس في المخاطبات و في الكتب.

آغاز: کتاب انولوطيقا الأول و هو القياس، قال ابونصر الفارابی قصدنا أن يحصى الأقاويل التي يلتمس بها تصحيح المطلوبات في جميع الصنايع الفكرية ... الفصل الأول في القول على القضايا على الاطلاق و ماذا يأتلف و کم أصنافها و الفرق بين الشرطية و منها الحملية القضية و القول الجازم قول حكم فيه بشیء على شیء.

انجام: قصد الناظر منها أن يجعل له اليقين فيها، بل أن استعمل، فانما ينبغي أن يستعمل في ما يجتزی فيه بدون اليقين من الظنون و الاقناعات و التمثيل هو بذاته مقنع و الاستقراء أبلغ منه. تم کتاب انولوطيقا و الحمدلله رب العالمين.

چاپ: در المنطق عند الفارابی، ج2 توسط العجم؛ نیز در المنطقيات للفارابی، ج1 به کوشش دانش پژوه (قم، کتابخانه آية الله مرعشی: 1408ق)

شرح و حواشی:

1- شرح كتاب القياس؛ ابن باجه، محمد بن يحيى (-533)

ص: 941

1. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 1583/7

كا: اسمعيل بن محمد کاتب شیرازی، تا: 3 ربیع الثانی 1020ق؛ از روی نسخه ای بسیار نادرست که بهره ای نمیشد برد و مقابله شده؛ [ف: 3-75]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 595/4

آغاز: برابر

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 25 سم [ف: 2-353]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1399 عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط نسخ، بی کا، بی تاب مصحح ؛ 19ص، 21 سطر [عکسی ف: 4-201]

آنالوطیقا الاولى (مختصر) = القياس الصغير / منطق / عربی

ānālūtīdā al-ulā (mx.) = al-qiyās-uş şagīr

فارابی، محمد بن محمد، 260؟ -339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

رساله در کیفیت قیاس استدلال و ابزارهای استنباط مجهولات است. ابن ابی اصیبعه در عیون الانباء (ج ص 134 س19) در فهرست نگارش های فارابی از این مختصر» یاد می کند. فارابی این رساله را برای این که برساند منطق با دین سازگار است نوشت و در دیباچه می گوید: ناگزیر نیستیم برای دریافتن سخنان ارسطو به مثال های یونانی که او در نگارش های خود آورد بنگریم بلکه قواعدی را که او آورده است با مثال های فقیهان و متکلمان می توان فراگرفت. پیش از فارابی محمد زکریای رازی فیلسوف پزشک ایرانی (251-313) همین کار را کرده و رساله ای به نام «في المنطق بالفاظ المتكلمين» نوشته است و این کار را فلاسفه از ترس دشمنان فلسفه می کرده اند. چنان که فارابی رساله دیگری به نام «کلام جمعه من اقاويل النبي يشير الى صناعة المنطق» نوشته است. این رساله فارابی در ده «گفتار» است: 11. قضايا؛ 22. تقابل قضايا؛ 3. مبادی؛ 4. قياس جز می؛ 5. قياس شرطی؛ 6. خلف؛ 7. قياس مرکب؛ 8 استقراء؛ 9. تمثيل؛ 10. قياس فقهی. فارابی در پایان گفتار 5 از «الأوسط» خود یاد می کند و در آغاز گفتار 10 از فصل 23 کتاب 2 قیاس ارغنون ارسطو عبارتی می آورد. این رساله به نامهای مختلفی شناخته می شود، از جمله: کتاب القياس الصغير، كتاب المختصر الصغير في كيفية القياس، کتاب المختصر الصغير في المنطق على طريقة المتكلمين.

آغاز: بسمله، قال ابو نصر آن قصدنا في كتابنا أن نبين كيف القياس و كيف الاستدلال و بای شیء يستنبط المجهولات المطلوب معرفتها و كم اصناف القياسات و كيف يلتئم كل واحد منها و من ای شیء يلتئم

انجام: فقد ظهر كيف ترجع الأقاويل التي سماها أرسطوطاليس المقاییس الفقهية إلى مقاییس الأشكال الجزمية. فهذا منتهی غرضنا الذي قصدنا هاهنا و ليكن هذا الموضع آخر کتابنا.

چاپ: در المنطق عند الفارابی، ج2 توسط العجم؛ نیز در المنطقيات للفارابی، ج1 به کوشش دانش پژوه (قم، کتابخانه آیه الله مرعشی: د1408ق)

[مؤلفات الفارابی، حسین علی محفوظ: 103؛ الفارابي حياته، آثاره، فلسفته ، احمد شمس الدین: 72]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1457/18 عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: گویا در کتابخانه دانشگاه پرینستون آمریکا؛ بی کا، تا: قرن 7؛ افتادگی: وسط؛ 16ص (159-174) [عکسی ف: 4-309]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22680

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ واقف: آية الله شیرازی، اسفند 1374؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با آستر میشن زرشکی، 9گ، 31 سطر، اندازه: 14×24/5 سم [ف: 24-16]

3. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 1583/2

بی کا، تا: 18 ربیع الاول 1020ق؛ مقابله شده [ف: 3-75]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 286/60

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: شاه مراد بن نقدعلی فراهانی ورامینی، تا: منتصف شوال 1072ق؛ در فهرست (1: 324) با شماره 286/31 آمده است؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: دو رو تیماج رو مشکی ضربی پشت قرمز، 12گ (270ر -281ر)، 27 سطر، اندازه: 18× 27/5 سم [میراث شهاب: 42-142]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1414 عکسی

آغاز: بسملة. أبواب الكتاب، القول الأول: في القضايا على الاطلاق، مماذا يأتلف و کم أصنافها ... بسملة، كتاب أبي نصر محمد بن محمد الفارابي، الذي خرج فيه أدلة المتكلمين و قياسات الفقهاء الى القياسات المنطقية على مذاهب القدماء، قال ابو نصر: نبين أولا كيف القياس و کیف الاستدلال؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تاب مصحح ؛ 24ص، 21 سطر [عکسی ف: 4-227]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6511/16

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی ابر و باد عطف تیماج قهوه ای، 14گ (76پ-89)، اندازه: 14/5× 22/5سم [ف: 20- 88]

7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 240

آغاز: الف القول الأول في القضايا على الاطلاق ... کتاب ... الفارابي ابي الذي خرج فيه أدلة المتكلمين و عبارات الفقهاء الى القياسات المنطقيه على مذاهب القدماء قال ابونصر نبين اولا كيف القياس؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ این نسخه در دفتری است که چندین

ص: 942

نگارش فلسفی و منطقی فارابی در آن هست؛ 12گ (110پ تا 122 ر) [ف: 3-66]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 280/1 -ف

نسخه اصل: اسماعیل صائب ش 183؛ بی کا، بی تا [ فیلمها ف:1-449]

انالوطيقا الثاني = البرهان / منطق / عربی

ānālūtīqā at-tānī = al-burhān

فارابی، محمد بن محمد، 2260-339 قمری

fārābī, mohammad ebn-e mohammad (875-951)

رساله منطقی مختصری است که فصل بندی خاصی ندارد، ولی در نسخه کتابخانه مجلس و عکس مرعشی این فصول برای رساله ذکر شده است: 1. في صدر الكتاب؛ 2. أصناف البراهين؛ 3. أصناف الحدود؛ 4. كيفية استعمال الحدود و البراهين في الصناعات النظرية؛ 5. أصناف المخاطبات البرهانية. (حافظیان)

آغاز: بسملة. فصول كتاب البرهان ا: في صدر الكتاب، ب: القول في أصناف البراهين، ج: القول في أصناف الحدود، د: في كيفية استعمال البراهين و الحدود في الحدود في الصناعات النظرية، هن في أصناف المخاطبات البرهانية. في صدر كتاب البرهان و اذ قلنا في الأشياء التي قد فصل في الجملة الى كل مطلوب .. يحصل صنف صنف من أصناف المعارف و المعارف تصور و تصدیق

انجام: مثل إنه ان كانت الأشياء كلها في زمان هي في كره العالم، فالزمان اذن هو كرة العالم، و أشباه هذه الأقاويل. تم كتاب البرهان.

چاپ: کتاب البرهان در ضمن «المنطق عند الفارابی» به چاپ رسیده و ماجد فخری در مقدمه تحقیق به نسخه های موجود از رساله اشاره کرده است و در پایان تعاليق ابن باجه را آورده است.

[مؤلفات الفارابی، حسین علی محفوظ: 103-104؛ خزانة مفتی 108/5 ]

شرح و حواشی:

1- تعاليق على كتاب البرهان؛ ابن باجه، محمد بن يحيى (-533)

1. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 1583/8

کا: اسمعيل بن محمد کاتب شیرازی، تا: یکشنبه ربيع الثانی 1020ق، جا: شیراز؛ مقابله شده در شعبان 1025 [ف: 3-75]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1674

آغاز: و يستعمل اصحاب العلوم ذلک اللفظ بعينه على معنى آخر و ربما وجد من الالفاظ ما يستعمله اهل صناعة؛ انجام: برابر

نام کتاب و مؤلف با توجه به انجام معلوم گردید. مشتمل بر کلیات خمس، مقولات عشر، قیاس، مغالطه و برهان است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1129ق؛ افتادگی: آغاز؛ برگ اول نسخه الحاقی و شرح حكمة العين محمد بن مبارک شاه میر ک بخاری می باشد؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره،108گ، 21 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 5-90]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1400 عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ 50ص، 21 سطر [عکسی ف: 4-203]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 595/6

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تاب 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16× 25سم [ف: 2-353]

الإنائين المتساويين المملوين من الماء او غيرها / ریاضیات / عربی

al-anā’ayn-al mutasāwīy ayn-al mamluwwayn min-al mā' aw gayr-i-hā

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201 -1274)

تهران: مفتاح، شماره نسخه: 387/7

برهان بر قضیه ای که در تذکره آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 1101ق، جا: عمادیه [نشریه: 7-237]

إنباء الأنباه على تحقيق إعراب لا إله إلّا الله / نحو,حدیث / عربی

inbā’-ul anbāh ‘alā taḥqīq-i iʻrāb-i lā ilāh-a illa-l-lāh

کورانی، ابراهیم بن حسن، 1025-1101 قمری

kūrānī, ebrāhīm ebn-e hasan (1616-1690)

تاریخ تأليف: آغاز در 1061ق، پایان 1071ق؛ محل تأليف: دمشق و مدینه

اثری نسبتا مفصلی است در شرح اعراب كلمه توحيد «لا اله الا الله» که به بیان احادیثی در فضایل آن پایان یافته است، در دوازده «مبحث»: 1. نفي الجنس نفسه من غير نسبة شيء إليه أو نسبة إلى شيء هل ممكن أم لا؟؛ 2. كيفية عمل لا النافية للجنس؟ 3. معنى الاستثناء؛ 4. في أن الاستثناء من لنفی و اثبات؛ 5. في آن العامل في التابع هل هو العامل في المتبوع أم لا؟؛ 6. تقرير قولها ... 7. ناصب المستثنی و رافعه .... 8. الكلام على إعراب لا اله إلا الله؛ 9. في ان لا اله الا الله من أي قسم من أقسام القضیه؛ 10. في ان لا اله الا الله هل تدل على توحيد الله في وجوب الوجود أو الا؟، 11. في أن لا اله الا الله هل تدل توحيد الأفعال ... 12. في أن لا اله الا الله هل تدل توحید الوجود ...؛ خاتمه فيما أورد من الأحاديث في فضل لا اله الا الله که در آن 46 حدیث مستند همراه 24 حدیث دیگر که در فضائل ذکر لا اله الا الله به نقل از کتاب جمع الجوامع جلالالدین سیوطی آمده است. در پایان تکلمه ای در مشایخ و سلسله تلقين ذكر به تفصیل بیان گردیده که برای پژوهش های اسلامی در تاریخ تصوف و تراجم صوفيان

ص: 943

حائز اهمیت می باشد.

[معجم المولفين: 21/1 ؛ البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع: 33؛ کتابنامه بزرگ قرآن کریم: 579/2 ؛ إيضاح المكنون: 127/1 ؛ الكنى و الألقاب: 124/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13820/1

آغاز: الحمدلله الذي نصب في الآفاق و الأنفس على وحدانيته برهانة ... أما بعد فهذا أيها الزکی المتوقد هو القول السديد المعرب عما يتعلق بكلمة التوحيد؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين قال مولفه نفع الله به تم كتاب إبناه الأنباه على تحقيق إعراب لا إله إلا الله ... سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلین و الحمد لله رب العالمين

خط: نسخ، كا: عمران جاوی مدنی، تا: 1098ق، جا: رباط امام على (عليه السّلام)؛ مصحح، محشی با نشان «منه» به نقل از مولف دارد؛ تملك: «عبد الكريم الخليفتي العباسي الحنفی» به سال 1120ق؛ کاغذ: فرنگی، 101 (1پ-101ر)، 25 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 35-92]

انباء الانبياء / کلام و اعتقادات / فارسی

anbā’-ul anbīyā

قزوینی، اسماعیل بن علی، ق 12 قمری

qazvīnī, esmāʻīl ebn-e ‘alī (- 18c)

رساله ای در نبوت خاصه در «مقدمه» و دوازده «فصل» در آیات و اخبار انبیاء که در آن به پیامبری محمد (صلّي الله عليه و آله) گواهی داده شده است. آغاز: الحمد الله الذي دلنا على دين الاسلام و هدانا اليه ... و بعد بر ارباب بینش مخفی نماند که کمترین خلایق اسماعیل قزوینی

[الذریعه 2: 354؛ نسخه های منزوی 894؛ فهرستواره منزوی 134/9 (2 نسخه)]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23052

آغاز: برابر؛ انجام: في اواخر شهر شوال المکرم من شهور سنه 1186

خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1186ق [رایانه ]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14043

آغاز: برابر؛ انجام: و کودک نیز تصريح باسم وصفة او کرده است چنانچه همه آنها بتفصیل مذکور شد

خط: نسخ، بی کا، تا: 1192ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 78گ، 11 سطر (6/5× 11)، اندازه: 10× 15سم [ف: 35-516]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7105

آغاز: برابر؛ انجام: سنه 1200

خط: نسخ، بی کا، تا: 12 ربیع الاول 1200ق؛ مهر: علی نقی بن محمد تقی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 80گ، 11 سطر (6× 11)، قطع: ربعی، اندازه: 11× 17 سم [ف: 16-456]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 474

خط: نستعلیق، بی کا، تا: آغاز ذیقعده 1214ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی یک لا، 29گ، 19 سطر (9× 14)، اندازه: 15× 20 سم [سنا: ف: 1-276]

5. قزوین؛ مدرسه امام صادق؛ شماره نسخه:

504/13 آغاز: برابر؛ انجام: و سرنگون شدن و پست شدن و به تله افتادن و گرفته شدن ایشان باشد و کودک نیز تصریح به اسم و صفات او کرده چنانچه همه اینها به تفصیل مذکور شد.

کا: حسینعلی بن عبد العلی شکرنابی، تا: 1223ق؛ جلد: تیماج سیاه سوخت با ترنج با سر، 27گ [ف: 1-401]

انباء الأنبياء / کلام و اعتقادات / فارسی

anbā”-ul anbīyā

در اثبات نبوت حضرت ختمی مرتبت (صلّي الله عليه و آله) و جمع آیات کتاب های آسمانی گذشته و اخبار پیامبران که دلالت بر پیامبری آن حضرت دارد با نصوص عبری آنها و ترجمه به فارسی. مؤلف این کتاب از دانشمندان یهود بوده و به درخواست بعضی از برادران ایمانی آن را تألیف کرده است. این کتاب مشتمل بر دوازده «فصل» است: 1. نیایش صنم؛ 2. گزارش وحی کودک؛ 3. نیایش چهار حيوان؛ 4. نمایش غوچ و بز که حضرت دانیال دیده؛ 5. نمایش هفتاد هفته حضرت دانیال؛ 6. گزارش وحی حبقوق پیغمبر؛ 7. وحی دیگر از حبقوق؛ 18 وحی حضرت شعیای نبی، 9. وحی حضرت شعیا؛ 10. ايضا در وحی حضرت شعيا؛ 11. نیز در وحی حضرت شعیا؛ 12. (از نسخه افتاده).

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3349

آغاز: فرع آراء و اقوال بی مستند طائفة يهود قرار دهد حق بر او کشف نمی شود و چنین کسی گویا که ایمان بکتب انبیاء نداشته؛ انجام: و کودک نیز تصریح باسم و صفات او کرده چنانچه كل اینها مفصلا مذکور شد

خط: نستعلیق، كا: نعمت الله بن میرزا مراد کاشانی، تا: غره ذیحجه 1139ق، افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 51گ، 14 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 9-124]

انباء الأنبياء في حياة الأنبياء / کلام و اعتقادات / عربی

anba-ul anbiya' fi hay at-il anbiya

سندی مدنی، ابوالحسن، 1116؟ -1181 قمری

sendī madanī, ab-ol-hasan (1705-1768)

این رساله از این که شهدا و پیامبران همیشه زنده معنوی هستند گرچه ظاهرا مرده باشند، بحث می شود. شامل یک «مقدمه» و سه «عقد» و یک «خاتمه»: مقدمه: در آیات و اخبار مربوط به موضوع؛ عقد 1. حيات شهدا؛ 2. حیات انبیا؛ 3. در اینکه آیا اجساد انبیا در قبر آنها باقی است یا نه؛ خاتمه: در آنچه از انبيا

ص: 944

پس از درگذشت صادر می شود.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1490/1

آغاز: وصلى الله على أشرف المخلوقات ... سبحان من حارت العقول في بعض مخلوقاته فضلا عن كنه ذات و صفاته؛ انجام: اللهم خذ بنواصينا الى كل خير و احفظنا عن كل ضير.

خط: نسخ مایل به رقعی، كان ابراهيم بن محمد، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 13گ (7ر -19ر)، اندازه: 16× 21 سم [ف: 4-278]

انباء الغمر في العمر / تاریخ عربی

inbā'-ul ġumr fi-l 'umr

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری

ebn-e hajar-e ‘asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)

حوادث و وقایعی که از سال تولد مؤلف (773) تا اواخر عمرش سال 850) اتفاق افتاده، با ذکر وفيات راویان حدیث و دانشمندان عصر خویش بیان کرده است. ابن حجر علاوه بر وقایعی که خود دیده از تاریخ ابن فرات، ابن دقماق، ابن حجی، مقریزی، تقی فاسی، صلاح خليل اقفهسي و بدر عینی استفاده کرده است.

آغاز: الحمد لله الباقى و كل مخلوق يفنی

چاپ: تحقیق سید عبدالله بن أحمد المديج العلوی، حیدر آباد دکن، دائرة المعارف العثمانية، الطبعة الأولى، الجزء الأول، (الي سنة 781م) 326ص؛ تحقیق حسن حبشی، القاهرة، المجلس الأعلى للشؤون الإسلامية، الجزء الاول 1969م، 552ص.

[کشف الظنون 170/1 ؛ فهرست کتب عربی واتیکان 70/1]

شرح و حواشی:

1- انباء الغمر في انباء العمر (مختصر ذیل)؛ حمصی، احمد بن محمد (934-)

قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1316

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 731؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 16 شوال 876ق؛ مصحح، دارای سماع، محشی، در آغاز کتاب چنین عنوان شده: «کتاب تاريخ من الكامل و هو الذي ذكر العجائب من الحوادث و الغرائب من سنة ثمان مئة»؛ 451ص، [عکسی ف: 4-139]

انباء الغمر في انباء العمر (مختصر ذیل) / تاریخ عربی

inbā’-ul ġumr fi anbā’-il ‘umr (muxtașar-u dayl)

حمصی، احمد بن محمد، -934 قمری

hemsī, ahmad ebn-e mohammad (- 1528)

وابسته به: انباء الغمر في العمر؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن على (852-733)

ابن حجر عسقلانی وقایع زمان خود را از تاریخ ولادت (773) تا پایان سال 850 را در کتاب «انباء الغمر في ابناء العمر» جمع آوری و در آن حالات سلاطین و بزرگان و روات حديث گردآوری نموده است. کتاب حاضر مختصری است از ذیل کتاب ابن حجر که از ابتدای وقایع سال 851 تا اواخر سال 930 را در ضمن هر سال و ماه و هفته و روز بیان نموده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1102

آغاز: سنة احدی و خمسین و ثمانماية استهلت و سلطان مصر و الحجاز و الشام و الملك الظاهر حقيق كثير المحبة لأهل العلم و القرآن

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان رم 273؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح؛ در پایان صفحه 60 نام مؤلف «احمد بن حمص شافعی» در قاهره مشهود است، در صفحه اول نام کتاب «تاریخ الجراكسة» معرفی شده با 243ص [عکسی ف: 3-386]

الأنباء المستطابة في فضائل الصحابة و القرابة / فضایل و مناقب /عربی

al-anba-ul mustataba fi fada'il-is sahaba wa-l qaraba

قفطی، هبة الله بن عبد الله، 600-697 قمری

qefti, hebat-ol-lah ebn-e abd-ol-lah (1204-1298)

در بیان فضائل و مناقب اصحاب و اقارب و اهل بیت پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) و فضیلت مسلمين. اكثر کتاب مشتمل است بر ذکر خلافت خلفاء چهارگانه و دفع اشکالاتی که بر خلافت بعضی از آنها گفته شده است. استدلال مؤلف، به گفته های ائمه اهل بیت عليهم السلام برای اثبات معتقد خویش، محل تأمل است.

[کشف الظنون 171/1 ؛ هدية العارفين 506/2]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 921 عکسی

آغاز: الحمدلله ..... جنس الانس و فضلهم على سایر ذوات الحسن، و ظهر منهم المؤمن بایمانه؛ انجام: و لم يجعل علينا في الدين من حرج ... وهذا آخر الكتاب على سبيل الاختصار و الله الموفق للصواب. نسخه اصل: چستربیتی، ش 3908 (اربری، فهرس خطی عربی 55/4)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 10 رمضان 672ق؛ مصحح، دارای نشان مقابله؛ 92گ، 14 سطر [عکسی ف: 2-402]

الأنباء بان العصا من سنن الانبیاء / تاریخ عربی

al-inbā' bi-ann-al ‘așā min sunan-il anbīyā?

قاری هروی، علی بن سلطان محمد، -1014 قمری

qārī heravī, ‘alī ebn-e soltān mohammad (- 1606)

ص: 945

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22125

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي حمد من أطاعه و ذم من عصاه؛ انجام: و ختم الله لنا بالحسنی و بلغنا المقام الأسنی و الله بالمبد و المنتهی

خط: نستعلیق، کا: محمد امین صدیقی، تا: 1012ق، جا: احمد آباد؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 2گ، 19 سطر، اندازه: 12× 22/3 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-142]

الأنباء عن الانبياء / تاریخ پیامبران / عربی

al-anba' an-il anbiya

سرخسی، زهير بن حسن، -454 قمری

saraxsī, zohayr ebn-e hasan (- 1063)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4080

آغاز: بسمله الحمدلله المبتدي كل شي الوارث المعید کل حی؛ انجام: و الملک ببغداد ابوطاهر جلال الدوله اخره و صلى الله على النبي و اله و سلم تمت

خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 68]

الأنباء في تاريخ الخلفاء / تاریخ عربی

al-anbā' fī tārīx-il xulafā'

عمرانی، محمد بن علی، 559 ؟ قمری

‘emrānī, mohammad ebn-e ‘alī (- 1165)

چاپ: محقق: قاسم السامری، قاهر، دار احياء الكتب العربية؛ ليدن، بریل، 1973م؛ قاهره، دار الآفاق العربية، 1419ق.

[فهرست عربی کتابخانه آکادمی لیدن ش 893 ص 162]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 279بخش3

نسخه اصل: ليدن 595 .Or ؛ کا: ابوبکر بن عبد الله، تا: 682ق؛ 126گ [ف: 135]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4311-ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فیلمها ف: 3-44]

الإنباء في تجويد القرآن / تجوید /عربی

al-inbā' fī tajwīd-il qur'ān

ابن طحان، عبدالعزيز بن على، 498-560 ؟ قمری

ebn-e tahhān, “abd-ol-azīz ebn-e 'alī (1105-1166)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1451/3

عکسی آغاز: بسمله. و هذه مقدمة تعرف بالانباء في تجويد القرآن تصنيف الشيخ الإمام ... الحمد لله الذي لا ينبغي الحمد الا له حمد یوازی انعامه و افضاله

نسخه اصل: کتابخانه چستر بیتی، ش 3453؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ مصحح، دارای بلاغ قرائت های متعدد از جمله به تاریخ 595 ق، یادداشت وقف ابن شحنه در ابتدای نسخه؛ 7ص ( 148-142 )، 21 سطر [عکسی ف: 4-297]

انباء نجباء الابناء / تاریخ عربی

anbā”-u nujabā?-il abnā

ابن ظفر، محمد بن عبد الله، 497-565 قمری

ebn-e zafar, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (1104-1170)

در اخبار و احوال افراد شریف و اصیل مشتمل است بر پنج «باب»: 1. الواسطة اليتمية و هي التي ابتدئت فيها ذکر سیدنا المصطفی (صلّي الله عليه و آله)؛ 2. الغرور العوالي و فيها ذكره عشرة ممن كرمه الله بصحبة رسول الله (صلّي الله عليه و آله)؛ 3. النخب التوالي و فيها ذكر رجال من ذريات الصحابة و غيرهم؛ 4. النكت الكرايم و فيها ذكر رجال ممن انقسم بالعبادة و اشتهر بالزهادة؛ 5. الفقر الخواتم و سميتها بالغرر و الدرر و فيها ذكر رجال ممن سادوا في عصر الجاهلية.

چاپ: مطبوعات التقدم، 200 ص؛ بیروت، منشورات دار الآفاق الجديدة، 212ص، 1400ق.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24398

آغاز: بسمله ... الحمدلله المحمود باقوال المهتدين و احوال المقتدين و صلعم وسبحان الله خالق الانسان من طين و جاعله نطفة مكين الذين صوره من الارض بشرا مكرما؛ انجام: و بعد فانی قد اتيت على ما عمدت له في كتابي هذا داعيا الى الله سبحانه و تعالى في صلاح العمل و نجاح الامل منه القوة و الحول و له المنة و الطول و هو حسبي ونعم الوکیل و لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم

خط: نسخ عربی، کا: محسن بن اسماعیل، تا: چهارشنبه 10 ذیحجه 1202ق، اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا عطف و گوشه میشن زرشکی، 16گ، 52 سطر، اندازه: 22/2× 33 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-143]

انبان فضل / حديث / فارسی

anbān-e fazl

مراغی، عباسعلی بن فضل الله

marāqı, abbās--alī ebn-e fazl-ol-lāh

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25359

آغاز: در کتاب منتخب مروی است که روزی موسی بن عمران؛ انجام: لعنة الله عليه على القوم الظالمين شب 17 رجب المرجب 1331

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1331ق [رایانه]

ص: 946

انبان (في النوادر و المتفرقات) / متفرقه / فارسی

anbān (fe-n navāder va-l motefarreqāt)

حسینی علوی، علی بن محمد علی، ق 14 قمری

hoseynī aʻlavī, “alī ebn-e mohammad ‘alī (- 20c)

تاریخ تأليف: شروع 1356 و پایان 12 شعبان 1364ق

کشکولی است شامل مطالب مختلف که به روش «المخلاة» شیخ بهایی گردآوری شده است. این کشکول - که اولین تألیف سید علی حسینی است - شامل روایات نبوی و کلمات منقول از ائمه اطهار (عليهم السّلام) - با حذف اسانید آنها - و کلمات انبیاء در پایان کتاب اسامی منابعی که از آنها کلمات را نقل کرده، آورده است. همچنین جملات عربی را به فارسی ترجمه کرده است.

[الذريعة: 244/25 ؛ نسخه های منزوی: 647/1]

تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 46

آغاز: الحمد لله على نعمائه و الصلوة و السلام على أشرف أنبيائه محمد المبعوث الى عباده و امائه و على آله و أوصيائه ... و بعد چنین می نگارد کلک شکسته این تراب اقدام عبادالله اقل السادات و الطلاب؛ انجام: ز روی خرد داد پاسخ چنین xx به مرداد پر گشته انبان ما (= 1324 ق)

جلد اول و دوم؛ خط: نسخ و نستعلیق زیبا، کاتب = مؤلف، تا: 28 شوال 1382ق برابر با 5 فروردین 1342 ش؛ نسخه دوم از کتاب است که مؤلف به خط خود تحرير نموده و مهر بیضوی وی در آخر کتاب درج شده، در آخر نسخه یادداشتی از مؤلف است مبنی بر اختلاف این نسخه با نسخه اول در تقديم و تأخیر مطالب، این نسخه به نحوی آراسته و کتابت شده که آماده برای چاپ و طبع باشد.؛ واقف: علی حسینی رفیعی پور، 1343/1/16 ؛ جلد: مقوا با روکش پارچه ای زرد رنگ، عطف پارچه سبز، 360گ، 20 سطر، اندازه: 15/5× 24 سم [ف: 1-66]

انبان نامه / شعر / فارسی

anban-name

رضائی خوئی، حبيب الله

rezā'ī Xūī, habīb-ol-lāh

تهران؛ رجائی زفره ای، محمد حسن شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: بشنو این قصه از ره احسان xx شرح حال محمد نادان / آن محمد زاهل وانان بود xx زایل العقل و جله و نادان بود

125 بیت، به همراه 6 بیت به لجهه سور شجانی، غزل 6 بیت، كاه خواستن 10 بیت، جمعا 142 بیت وانان، هارونی، خوی، سورشجان و ... از روستاهای شهر کرد است و نامشان در انبان نامه آمده است؛ بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 10-747]

انباه الاذكياء لحياة الانبياء / حديث / عربی

inbah-ul adkiya' li-hayat-il anbiya

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

آغاز: بسملة، الحمدلله و سلامه على عباده الذين اصطفى، وقع السؤال قد اشتهر أن النبي صلى الله عليه و سلم حي في قبره و ورد أنه صلى الله عليه و سلم قال من احد يسلم على إلا رد الله على روحي حتى أرد عليه السلام؛ فظاهره مفارقة الروح له في بعض الأوقات فكيف الجمع ... فأقول حيوة النبي صلى الله عليه و سلم في قبره و سائر الأنبياء عليهم السلام معلومة عندنا

انجام: السادس: قد يقال أنه أوحى إليه صلى الله عليه و سلم، هذا الأمر أولاً قبل أن يوحى إليه بأنه عليه السلام لا يزال حياً في قبره ... هذا ما فتح الله سبحانه على من الأجوبة ولم أر شيئاً منها منقولاً الأحد و الله أعلم وصلى الله على محمد خير خلقه و سلم تسليماً؛ تمت

چاپ: الميمنيه، 130ص، 1309ق؛ قاهره، مطبعة المتيرية، 9ص، 1353ق؛ لاهور، سنگی، بدون تاریخ، وزیری، 10ص

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22198

آغاز: برابر؛ انجام: فيستبين بالطريق المويدة ما خفي في الطريق الناقصة و الله اعلم

خط: نسخ، كا: زکریا بن محمد محلی شافعی، تا: 1060ق؛ مجدول، دارای کمند؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 6گ، 23 سطر، اندازه: 16× 25سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-141]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 510/26 کر

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق تحریری، کا: حاج صالح قرطبی، تا: 1121ق؛ مصحح، مجدول، بر فراز برگ نخست آمده: «کتاب أنباء الأزياء الحيوة الأنبياء صلوات الله وسلامه عليهم و على آلهم من علوم المولى الفاضل قدوة أرباب التحقيق جلال الدين السيوطي، تغمده الله برحمته. غفرانه بحق محمد صلى الله عليه و على آله أجمعين آمین»؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک آهار مهره، 3گ (91ر - 93پ)، 27 سطر، اندازه: 9/5×16/5سم [ف: 2/ 40-357]

3. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 169/2

آغاز: برابر؛ انجام: فيتبين بالطرق المزيدة ما خفي في الطريق الناقصه، ... و الحمد لله وحده وصلى الله على من لا نبي بعده.

در فهرست با عنوان «رسالة في بيان حیواة النبي (صلّي الله عليه و آله) في قبره» آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: شميز، 5گ (37پ -42پ)، 25 سطر، اندازه: 14× 23سم [ف: 1-187]

الانباه على طريق الله / عرفان و تصوف / عربی

al-inbāh ‘alā țarīq-il lāh

حبشی، بدر بن عبد الله، -638 قمری

ص: 947

habašī, badr ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1241)

مؤلف که خود را در آغاز خطبه کتاب همچنین که ملاحظه می گردد می شناساند از شاگردان شیخ محيي الدين ابن العربی است اشارات و عبارات صوفيانه و دستورهای سلوک طریق و تصوف را که گاه و بی گاه از زبان استاد شنیده در این کتاب گردآوری کرده است و گاه نیز از تألیفات ابن العربی نقل می کند و از آن جمله از کتاب المنهج السديد في ترتيب اقوال با یزید داستانی از با یزید نقل می کند. (عبدالحسین حائری)

چاپ: مجلة حوليلت اسلامية، محقق: دنیس کربل، جلد 15، 26ص، 1979م.

[معجم المؤلفين 3: 39]

1. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 74/8

بی کا، بی تا؛ 7گ( 250پ -256پ)، قطع:وزیری [چند نسخه - ف:218]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3920/13

آغاز: بسمله اللهم صلي على سيدنا محمد و اله و صحبه قال العبد الفقير إلى رحمة الله ... المسعود عبدالله بدر بن عبد لاله الحبشي معتق ابي الغنائم ابی الفتوح الحرانی الحمد لله الذين جعل قلوب العارفين خزائن علومه و حكمه ... اما بعد فاني ذاكر في هذا الكتاب الذي سميته كتاب الانباه على طريق الله بعض ما سمعته من کلام شیخنا ... و تنبیهاته و اشاراته في طريق الله .. قال عبدالله بدر سمعت شيخنا ابا عبدالله ابن العربي يوما و هو يقول من امسک جوارحه اراح قلبه؛ انجام: والعلماء على قسمين عالم يتعشق بحكمة ما فهي ضالته ينشدها و عالم جالس الحكيم و هو الله تعالی فلا يزال ينقلب في اطوار الحكمة في كل نفس لانه لايمكن له التقيد بحكمه ما في هذه الحاله فان منه تنفجر الحكم و الحمدلله رب العالمین کتاب الابناه بحمد الله و عونه و حسن توفيقه في المدينة المشرفه.

بی کا، بی تا، کاغذ: بخش کهن آهار مهره شکری بخش تازه تر فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی عطف و حواشی سجاف شده با تیماج، 22 ص (320-341) [ف: 10-1961]

- الانباه على قبائل الرواة > الأنباء في ذكر أصول الرواة عن رسول الله صل الله عليه و آله و سلم

الأنباه في ذكر أصول الرواة عن رسول الله صل الله علیه و آله و سلم / انساب / عربی

al-anbāh fi dikr-i uşūl-ir ruwāt ‘an rasūl-il lāh Şall-al lāh-u 'alayh-i wa āl-ih-ī wa sallam

ابن عبدالبر، يوسف بن عبدالله، 368-463 قمری

ebn-e 'abd-ol-berr, yūsof ebn-e ‘abd-ol-lāh (979-1071)

رساله مختصری در ذکر امهات قبایلی است که از پیامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) روایت کرده اند و در واقع مدخلی است برای کتاب بزرگش «الاستيعاب في معرفة الأصحاب»، چنان که در مقدمه آورده است: «أما بعد فاني ذكرت في كتابي هذا أمهات القبائل التي روت عن رسول الله صل الله عليه و آله و سلم و قربت ذلک و اختصرته و بینته و جعلته دليلا على أصول الأنساب و مدخلا الى كتابي في الصحابة ليكون عونا للناظرين فيه و منبها على ما يحتاج اليه من معرفة الأنساب». قرطبی درباره منابع رساله حاضر می نویسد: «هذا كتاب أخذته من أمهات كتب العلم بالنسب و أيام العرب بعد مطالعتي لها و وقوفي على أغراضها فمن ذلک كتاب أبي بكر محمد بن اسحاق و كاب أبي المنذر هشام بن محمد بن السائب الكلبي و كتاب أبي عبيدة معمر بن المثنی و کتاب محمد بن عبدة بن سلیمان و کتاب محمد بن حبيب و كتاب أبي عبدالله أحمد بن محمد بن عبيد العدوى في نسب قریش و کتاب الزبير بن بكار في نسب قریش و كتاب عمه مصعب بن عبدالله الزبيري في ذلك و کتاب علی بن کیسان الكوفي في أنساب العرب قاطبة و كتاب على بن عبدالعزيز الجرجانی و کتاب عبدالملک بن حبيب الأندلسي، الى فقر قيدتها من الحديث و الآثار و النوادر اقطفتها من كتب أهل الأخبار، و أخذت من ذلك كله عيونه و ما يجب الوقوف علیه و يجمل بأهل الأدب و الكمال معرفته من الانتساب اليه». عناوین مباحث این رساله از این قرار است: عدنان، أنساب العرب، قحطان، قضاعة، النسب المعروف غير المنكر، نزاز، مضر، خندف، قریش، القارة، تمیم، مزينة و الرباب و ضبة، قيس بن عیلان، جديلة قيس، ثقيف، خزاعة، ربيعة بن نزار، بحيلة و خثعم، عاملة، لخم و جذام، جماع قبائل اليمن، أحمس بن الغوث و الأزد، همدان، قضاعة و قبائلها. جلال الدین سیوطی (911ق) ذیلی بر الانباه نگاشته است.

چاپ: نجف، منشورات المكتبة الحيدرية، 1386ق؛ بیروت، دار الكتب العربی، 1405، تحقیق ابراهيم اسماعيل الابياری، 170 ص؛ قاهره، مکتبة مدبولى، تحقیق دکتر محمد زينهممحمد هزب و دکتر عائشة تهامی و مديحة الشرقاوی، به ضمیمه القصد و الامم قرطبی در 112ص؛ قاهره، مكتبة المعارف، ضمن مجموعة «الرسائل الكمالية في الانساب»

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1137 عکسی

آغاز: بسمله. الحمدلله ذي القدرة و الآلاء و العظمة والكبرياء فاطر الأرض و السماء الذي خلقنا من نفس واحدة و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا كثيرة.؛ انجام: و ضنة بالنون قد تقدم أيضا في باب ضبة. قال ابن الكلبي هو ضنة بن عبد کبیر بن عذرة بن سعد بن هذيم، وقد تقدم ذكر مهرة في غير قضاعة في اليمن و ذكرنا الاختلاف في ذلك، تم كتاب الأنباه و الحمدلله حق حمده

نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال در اسپانیا، ش 1704 (فهرست نسخه های خطی عربی اسکوریال، هارت ویگ گرینبورگ: 220/3 ؛ المخطوطات العربية في مكتبة الاسكوريال، ترجمه سیده

ص: 948

می کنفانی: 276-277)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، در صفحه عنوان نام کتاب و مؤلف با دعای «رحمه الله» ثبت شده؛ 97ص، 19 سطر [عکسی ف: 3-284]

انبساط الوجود المطلق على مظاهر الكاينات / عرفان و تصوف / فارسی

inbisāt-ul wujūd-il muțlaq ‘alā mazāhir-il kāyināt

حموی، محمد بن مؤید، 586-649؟ قمری

hamavī, mohammad ebn-e mo’ayyed (1191-1252)

آغاز: الحمدلله رب العالمين اما بعد این کتابی است موجز در امور الهيات ... آغاز کتاب بدانکه الهیات مشتمل است بر وجودات حقیقی و وجودات مجازی و منبسط است در صحايف کاینات که صورت آن را عقل خوانند

انجام: عرفان حق تعالی توفیق رفیق کناد بمحمد و آله الطيبين.

[فهرستواره منزوی 80/6]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6348/11

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد بن حسین، تا: 978ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز ضربی، 4ص (256-259)، قطع: رقعی، اندازه: 12/5× 18 سم [ف: 19-388]

انبوب البلاغة في ينبوع الفصاحة / معانی بیان / عربی

unbub-ul balaga fi yanbu' ul fasaha

مفتی آماسی، خضر بن محمد، ق 11 قمری

moftī āmāsī, xezr ebn-e mohammad (- 17c)

تاريخ تأليف: 1072ق

رساله کوچکی است در معانی و بیان، در هشت «باب»: 1. اسناد خبری؛ 2. مسند اليه؛ 3. مسند؛ 4. متعلقات فعل؛ 5. قصر؛ 6. انشاء؛ 7. فصل و وصل؛ 8 ایجاز و اطناب.

شرح و حواشی:

1- الافاضة لانبوب البلاغة؛ مفتی آماسی، خضر بن محمد (11-)

تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 77

کاتب = مؤلف، تا: 1072ق [ف: 236]

انبیاء مرسلین / تاریخ پیامبران / عربی

anbīyā'-e morsalīn

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 245/6

آغاز: عن ابن عباس رضي الله عنه كان الانبياء مائة الف و اربعة و عشر ين الفا منهم ثلاثمائة و ثلاثة عشر مرسلا هكذا بی کا، بی تا، جلد: تیماج شتری ضربی با ترنج و سرترنج مجدول، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 1-214]

انبیانامه = مثنوی عیانی / شعر / فارسی

anbīyā-nāme = masnavī-ye “ayānī

سیبویه ثانی، ابراهیم بن حسن، 915 قمری

sībevayh-e sānī, ebrāhīm ebn-e hasan (- 1510)

تاریخ تأليف: 902ق

در فهرست دیوان هند ادامه ش 1483 یاد شده از دیوان درویش عیانی پسر مولانا رفیقی سروده 1012 که این یکی خواهد بود. در فهرست قرطای (707) از 1233 امانت خزینه که آغازش مانند نسخه ما چنین است «الهی به دل کامم از خامه ده xx نوای دل انبيا نامه ده» یاد شده است. این نام برابر تسمیه خود شاعر در برگ آخر که گوید: «عیانی ترا هم براه خلاص xx چو چاره نه از دست آویز خاص / بیا ز انبيا نامه در کار شو xx در افزایش او به تیمار شو....» «سید یونسی»

آغاز: الهی به دل کامم از خامه ده xx نوای دل انبيا نامه ده

[فهرستواره منزوی 235/10]

1. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: بخش 2

آغاز: برابر

نسخه اصل: موزه مولونا در قونیه 131؛ بی کا، تا: جمادی الثانی 993ق؛ در آغاز جمادی الاول 965 خرید و فروش شده است [ف: 63]

2. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2755

آغاز: اوراق نونویس: بسمله. متن اصل نسخه: فروزنده شمع جمع سرور 78 به بزم روایت چنین داد نور ... چنان کو دشمن فزونی گرفت xx از و ملت کفر دونی گرفت؛ انجام: اوراق نونویس: ... از اینجا گرفتند بروی دلیل xx که او هست فرزند خاه خلیل. متن اصل نسخه: ... هر آنکه که بینم ز غم پیچ و تاب ازو گیرم از بی مجالی شتاب

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ سه برگ آغاز نیز نونویس؛ کاغذ: هندی، جلد: چرمی ضربی، 163گ، در چهار ستون 40 سطر، اندازه: 12× 16 سم [ف: 3-1202]

انبیای چهارگانه / تاریخ پیامبران / فارسی

anbīyā-ye čāhār-gāne

حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن، - 1270 قمری

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī ebn-e amīr mo'men (- 1854)

تذکره چهار پیامبر اسرائیلی می باشد که در شهر قزوین به خاکند و خاکجایشان زیارتگاه یهودیان بوده است. آن چهار تن: سلام، سلوم، سهولى، القياء می باشند.

ص: 949

تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 558/2

آغاز: بسمله، الحمدلله و سلام على عباده الذي اصطفی ... اما بعد، تذکره ای است درباره انبیای بنی اسرائیل (عليهم السّلام) انبیای چهارگانه که در بلده قزوین مدفون اند؛ انجام: در آن مشهد شريف مدفون است.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ منقش به نقره؛ 7گ (58پ -65پ) [ف: 2-21]

الانتباه في سلاسل اولياء الله / عرفان و تصوف / فارسی

al-intibāh fī salāsil-i awlīyā’-il lāh

شاہ ولی الله، احمد بن عبدالرحیم، 1114-1176؟ قمری

šāh valī-o-llāh, ahmad ebn-e “abd-or-rahīm(1703 - 1763)

کتابی مفصل دارای چند «فصل» در سلسله طريقه قادریه، نقشبندیه، چشتیه، سهروردیه، کبرویه، مارینیه، شاذلیه و شطاریه. مؤلف، اسناد و شیوخ خود را نیز در هر یک از طریقه ها بیان نموده است. همچنین، رساله ابوطاهر محمد بن ابراهیم کردی، رساله تاج الدین سنبهلی در طریقه نقشبندیه، 3 مکتوب از شیخ محمد سعيد بن احمد سهرندی در طريقه احمدیه، مکتوب شيخ عبدالنبي در طريقه احسنيه و نقشبندیه و رساله محمد بن محمد بن سليمان مغربی (ردانی) را نیز در این کتاب گنجانده است. نسخه هایی از این کتاب در نسخه های منزوی کتابخانه ندوة العلماء لکھنو در هند، ص 183-184 آمده و در ایضاح المكنون تنها نام کتاب آمده و مؤلف آن را نشناخته است.

[ایضاح المكنون 129/1 ؛ معجم المؤلفين 169/13 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13775/3

آغاز: الحمدلله الذي بعث نبيه محمداً صلى الله عليه و سلم بشیراً و نذیراً ... اما بعد، می گوید احمد بن ... این رساله ایست مسمى ... و اسانید وارثی رسول الله؛ انجام: عن ناظمها شرف الدین محمد بن سعید بن حماد البوصیری رحمة الله عليه

خط: نستعلیق، کا: سید ابراهیم رضوی، تا: قرن 13؛ محشی، مصحح، مقابله شده با نشان «بلغ»؛ کاغذ: فرنگی، 78گ (30- 107)، 13 سطر، اندازه: 9× 15 سم [ف: 34-783]

الانتباه لمعالجة الباه / طب /عربی

al-intibāh li-mu‘ālijat-il bāh

قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 70/2

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي شرع لعباده اسباب التناسل و تدلهم اليه ... و بعد فان من حرس في اعمال طلق العنان و اجرى الله على يديه

در «مقدمه» و 5 «باب» و «خاتمه»؛ خط: نستعلیق، كا: احمد بن الیاس، تا اوایل ربيع الثانی 939ق؛ تملک: محمد بن محمود کفوی (؟) و شیخ محمد الحسینی القاضی؛ مهر: «الفقير محمد بن محمود»، «عبده شیخ محمد»؛ انتقال به ارث به محمد امین طبيب خاصه ؛ قطع: وزیری [چند نسخه -ف: 214]

انتباه نامه اسلامی (مختصر) / كلام و اعتقادات / فارسی

entebāh-nāme-ye eslāmī (mx.)

شریعتمدار دامغانی، محمد رضا، - 1346 قمری

šarī atmadār-e dāmqānī, mohammad rezā (- 1928)

انتخابی از کتاب «انتباه نامه اسلامی» شریعتمدار دامغانی است شامل مباحثی در فلسفه احکام اسلام.

چاپ: اصل رساله به چاپ رسیده است

[الذريعة 357/2]

قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 673/8

آغاز: و لكم في القصاص حيوة اختلاف است که مجازات جنایات آیا نظر بتسليت وخیره بر مظلوم است یا برای حفظ سایر افراد از ظلم و جنایات است؛ انجام: آنها هم مثل تو فاسق شهوتی دارد مثل شهوت تو علم او سبب زجر او نمی شود ... یا اینکه ظاهر او غیر از آن است که دید بلکه توجهی نماید و عددی در افعال خود که معصیت نباشد فعلاً

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 20 گ، اندازه: 14× 21 سم [ف مخ 2-483]

- انتخاب > کتاب ارشلاوس

الانتخاب / حديث / عربی

al-intixāb

محمد حسین بن محمد مهدی، ق13 قمری

mohammad hoseyn ebn-e mohammad mahdī (- 19c)

مؤلف از احادیث و اخبار مطالبی را انتخاب کرده و متلقاتی از کلام عرفا و حكم حكماء در بعضی موارد به آنها اضافه کرده و در ابتدا تبركا بعضی از خطب نهج البلاغه را درج کرده و بعد مطالبی را از معالم الزلفي، احتجاج، انوار نعمانیه و سایر منابع نقل کرده است.

آغاز: الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله توجهنا الى جنابک یا واجب الوجود ... اما بعد فيقول العبد ... محمد حسین بن محمد مهدی

انجام: فانی اخاف الله يوم لقائه و اخشى عذابا دائما غير زائل.

بابل؛ مدرسه خاتم الانبیاء (صدر)؛ شماره نسخه: 208/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: با تاریخ 1291ق؛ مصحح؛ جلد:

ص: 950

تیماج قهوه ای، 220 ص (2-221)، اندازه: 17× 21 سم [ف: 143]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1301/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-123]

انتخاب از عمده اعتقاد اهل بیت / کلام و اعتقادات / فارسی

entexāb az “omde e‘teqād-e ahl-e beyt

یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 150/4

بی کا، بی تا [نشریه: 4-399]

انتخاب الأسفار / گوناگون / فارسی

entexāb-ol asfār

تبریزی خیابانی، علی بن عبد العظيم، 1244-1326 شمسی

tabrīžī xīyābānī, “alī ebn-e ‘abd-ol-“azīm (1865-1947)

منتخب از چند مخطوط نادر است که مؤلف بر آنها دست یافته و برای خود گلچین کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4491/2

آغاز: الحمد لله و سلام على عباده. و بعد چنین گوید این بنده مذنب جانی ... فقیر از فضل خداوند غنی قدیر

در این نسخه فقط منتخباتی از جلد اول کتاب «ریاض الجنه» زنوزی آمده؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 10گ (26ر -35پ)، اندازه: 17×22/5سم [ف: 12-70]

انتخاب اصول سماعات أبي الحسن علی بن المشرف المصرى / حديث / عربی

intixāb-u uṣūl-i simāśāt-i abi-l-hasan“alī ibn-il mušarraf al-mișrī

سلفی حروانی، احمد بن محمد، 475؟ -576 ؟ قمری

salafī haravānī, ahmad ebn-e mohammad (1083-1181)

رساله حاضر که نسخه اصل و منحصر به فرد آن در کتابخانه چستربیتی نگهداری می شود، در صفحه عنوان نسخه چنین معرفی شده است: «الجزء الثالث جزء من انتخابی من اصول سماعات أبي الحسن علی بن المشرف بن المسلم المصرى نزيل الاسكندرية، لأحمد بن محمد بن أحمد السلفي الأصبهانی -نفعه الله الكريم به -». ابوالحسن على مصری (433-519ق) از اساتید سلفی بوده و شرح حال وی در سير أعلام النبلاء چنین درج شده است: «الفراء، الشيخ العالم الثقة المحدث، أبو الحسن علی بن الحسين بن عمر بن الفراء الموصلي، ثم المصري. سمع من عبدالعزيز..، حدث عنه السلفي ...، قال السلفي: هو من ثقات الرواة، و أكثر شيوخنا بمصر سماعاً، اصوله اصول أهل الصدق، و قد انتخب من أجزائه مئة جزء، و قال لي: إنه ولد في نسة ثلاث و ثلاثين و أربعمئة في أول يوم منها. توفي في ربيع الآخر سنة تسع عشرة و خمسمئة.» سلفی روایاتی را از اصول سماعات ابو الحسن على مصری درصد جزء فراهم آورده و نسخه حاضر جزء سوم از آن است. بخشی از مطالب این جزء، از کتاب الوقف و الابتداء به روایت عبدالباقی از ابن بقاء از مؤلف كتاب مذکور نقل شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1449 عکسی

آغاز: بسملة. أخبرنا ابوالحسن علی بن المشرف المصرى، من اصول سماعاته بالاسكندرية، أنا أبو الحسن عبد الباقي بن فارس بن احمد الحمصي المقرىء بمصر، أنا أبو عمرو عثمان بن بقاء بن عمرو الخراسانی، قال: سمعت أبا جعفر ، عن عثمان بن سعيد و القبه ورشَ ، عن نافع، قا: هذه سبعة و أربعون حرفاً، یزید نافع الياء في آخر هن إذ أوصل، فاذا وقف وقف على غيرياء و هي في البقرة حرفان الداع اذا دعان و في آل عمران حرف؛ انجام: و لاتتبعوا عوراتهم، فانه من يتبع عورات المسلمين، يتبع الله عورته و من يتبع الله عورته يفضحه و هو في بيته. آخر الجزء و الحمد لله حق حمده و الصلاة على المصطفى محمد و آله و صحبه، نقلته من أصل السماع بالا سکندرية.

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ایرلند، ش 3764 (فهرست آربری 5/4؛ فهرست آربری، ترجمه دکتر محمود شاكر سعید 457/1 )؛ خط: نسخ کهن معرب، بی کا، تا: شعبان 513ق، جان اسکندریه؛ در مواردی معرب است، آربری این نسخه را به خط مؤلف دانسته، در صفحات آخر نسخه، بلاغهای قرائت بدین مضمون دیده می شود: «بلغت من أوله قراءة و سماعة و معي إسحق و حمد ابنا أحمد بن موسى المروزیان و صح لنا ذلك في شعبان سنة ثلاث عشرة و خمسمئة فيمنزلی بثغر الاسكندرية»، «قرأ على هذا الجزء من أوله إلى آخريه الامام الأجل الأخص الكبير بدر الدين بدر الشهابی، مقدم الخدم السادة خدم الضريح الشريف النبوى -على ساكنه أفضل الصلاة و السلام و سمع بقرائته ... بشیرین عبدالله و أجزت لهما ذلك على ما أجازه لی شیخنا الامام الحافظ السلفی رحمة الله عليه- و ذلك في يوم الأربعاء السابع عشر من شوال من سنة ثمان و ثلاثين و ستمئة و كتب أحمد بن محمد بن عبد العزيز بن الحسين بن عبدالله الجباب السعدي التميمي الأعلى ؟ حامد لله تعالی و مصلية على سيدنا محمد و آله و سلم تسليماً كثيراً»، «سمع الجزء من انتخاب الحافظ السلف، على الفقيه العالم جمال الدين أبي عبد الله محمد بن عیسی ... باجازته من الشيخ عبد الرحمن ... و من الفقيه العالم بهاء الدين ابي الحسن علی ... و على الشيخ الصالح المحدث بدر الدين الشهابی، شیخ جماعة خدام الضريح النوبی السماعه من الشيخ الصالح المحدث محمد، المحدث فخر القضاة أحمد بن محمد بن عبد العزيز، عرف بابن الجباب السعدی بمصر المحروسة، فسمعه منهم الجماعة وهم أحمد بن مطرف العمری ...

ص: 951

و کاتبها الفقير إلى الله تعالی أبوبکر بن الحاج أحمد المکی و ذلك في التاسع من شهر رمضان المعظم من سنة سبع و سبعین و ستمئة، عند الحجرة المطهرة النبوية -عليه أفضل الصلاة و السلام- و حسبنا الله و نعم الوكيل». در صفحات ابتدایی نسخه نیز یادداشتهای ذیل دیده می شود: «قرأت جميع هذا الجزء على مالكه الشيخ الامام العالم بدر الدين بدر بن عبدالله الشهابی، شیخ خدام النبي بحق سماعه فيه و سمع بقرائتي الجماعة شمس الدين صواب الطاهری و عز الدين مختار الحلبي و سيد الدولة كافور الزاهری و بدر الدين الحمداني و ریحان البدرى الشهابی خدام النبي المقری و الشيخ محمود بن محمد بن حسن الاصفهانی و الشيخ أبو سعد خلف بن ترکی البكرى و حسن بن قدح خادم الحرم الشريف و أحمد و على ولدا الشيخ صبح المجدی و مبارک بن سلیم العسقلانی ... وصح ذلك في يوم الاثنين عاشر جمادى الأول سنة اثنين و خمسین و ستمئة بالحرم النبوي، تجاه حجرة سيدنا محمد و كتب عبد السلام بن محمد بن مرزوع البصری -عفی الله عنه - حامد مصلية مسلمة»، «قرأت هذا الجزء على الشيخين شيخ الاسلام شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی و زین الدین عبدالرحیم بن ابراهيم ... وصح في يوم عاشورا من سنة اثنين و اربعین و سبعمئة و كتب ابراهيم بن عبد الرحيم بن محمد بن جماعة»؛ 18ص 18 سطر [عکسی ف: 4-289]

انتخاب بداية الهداية / عرفان و تصوف / فارسی

entexāb-e bedāy at-ol hedāya

وابسته به: بداية الهداية؛ غزالی، محمد بن محمد ( 450-505)

پنجاه سخن است در پند و اندرزهای عارفانه و صوفیانه که به کار بستن آنها به مانند آن است که حکمت حکیمان و زهد زاهدان و گفتار همه پیامبران به کار گرفته شده باشد. این سخنان از «بداية الهداية» أبو حامد محمد بن محمد غزالی انتخاب و ترجمه شده است.

آغاز: اما غزالی (رحمه الله) در کتاب بداية الهدایه آورده است که روایتست از سفیان ثوری (رحمه الله) که گشت اصل همه حکمتها در پنجاه سخن یافتم، تمتان

انجام: سنتهای پیغمبر عليه السلام نگاهدار تا از شفاعت او بهره یابی الهی توفیق ده همه را این سخن ها تا کار بند گردیم.

[فهرستواره منزوی 328/6 ]

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4379/28

آغاز: برابر؛ انجام: پنجاهم سنتهای پیغمبر 9/0 نگاه دار ... تمت النصايح و الله اعلم بالصواب

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد تقی بن حسین خاتون آبادی اصفهانی، تا: 1056ق؛ 2گ (94ر-95ر) در هامش [ف: 7-373]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2188/37

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: معز الدین محمد بن سلطان محمد قاری نیریزی، تا: 1085ق؛ دارای سرلوح مزدوج مذهب، مجدول مذهب؛ واقف: محمد حسام واعظی، 1397؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: بیرون تیماج ساده و درون تیماج با حاشیه عنابی مزین به شاخه های گل زرین، اندازه: 17×27سم [ف: 5-566]

3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4275/19

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد سعيد بن محمد تقی خاتون آبادی در، بیتا؛ با یک سرلوح و دو پیشانی، مجدول؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه روغنی گل و بوته زمینه قهوه ای، 2گ (88پ -89پ)، هامش، 19 سطر، اندازه: 16/8× 24/7 سم [ف: 7-326]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2398/36

بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی درون سرخ زرکوب، 5ص (416-420)، 20 سطر (12× 20)، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 9-1009]

انتخاب تحفة الفقير و هدية الحقير / ادبیات / فارسی

entexāb-e tohfat-ol faqīr va hedyat-ol haqīr

شرف الدین علی یزدی،858 قمری

šaraf-od-dīn ‘alī-ye yazdī (- 1454)

گلچینی موضوعی از اشعار عربی و فارسی انتخاب و آن را به نام «تحفة الفقير و هدية الحقير» نامیده است. این جنگ ادبی 64 «باب» دارد و تنها یک نسخه دیگر از آن سراغ داریم که به شماره 431 در کتابخانه بوهار هند نگهداری می شود (مورخ 19ذیحجه 1019ق). نسخه ما منتخبی از آن کتاب است که تنها بعضی از اشعار فارسی در آن آمده است و از این جهت دومین نسخه کتاب به شمار می رود که تاکنون شناسایی شده است. در این نسخه نام این «باب» ها آمده است: 1. التوحيد؛ 3. نعت؛ 4. مکارم الاخلاق؛ 5. العزلة و القناعة؛ 6. الحريفان؛ 7. ندارد؛ 8 الافتخار و علو البهيمة؛ 9. الايمان و القسمتان؛ 10. المدایح، در نه فصل؛ 11. مدح النساء؛ 12. حسن الخلق؛ 13. الربيعان؛ 16. شكاية الزمان و الاخوان؛ 17. الامثال و الحكم في الوجه، في الحاجب، في العين، في الصدع (؟)، في الخال، في الخط، في الفم، في الشف، في الفرس، في القبله، في الذقن، في القد، في المنطق؛ 19. ما يحتاج في المكاتبات و هو قسمان: الأول في الخطاب، در هجده فصل، القسم الثاني: في الجواب؛ 20. الاخلاص و الموعظة على ... بان المحبة في الجوامع كله؛ 21. الرجا و الفرج بعد الشدة؛ 22. في ... (ناخوانا ). 23. في ... و الاستعطاف؛ 24. الشكر و الثناء؛ 25. الخطاب؛ 26. الاعتذار و الشفاعة و الاستغفار؛ 27. في النيروز، في الولادة، في الزمان؛ 28. المقدورة على الأوجاع و الأمراض و ... الدعاء برسم العادة و الابتهاج بصحة؛ 29. الاستدعا الحضور؛ 31. الدخول و الشكایت عن البواب؛ 32. في ... 33. صفة النهار و طلوع الصبح؛ 34. طلوع

ص: 952

الصبح؛ 35. الليل و ما يتعلق به ؛ 36. النهلان؛ 37. السحاب؛ 38. الشمس؛ 39. البراج؛ 40. في ...؟ 41. البداء و الجبال؛ 42. القلاع و الحصون؛ 43. السيف؛ 44. العلم؛ 45. الدوات و السداد؛ 46. الحرب و السحقان؛ 47. العرس؛ 48. الجمل؛ 49. الفيل؛ 50. الوصف الخط و الكتاب في السفر؛ 51. ذم الشعر و الشاعر؛ 52. النار؛ 53. الريح؛ 54. الماء؛ 55. السفينة؛ 56. الظلم و الفتن و الحوادث. و پس از آن بدون ترتیب این سه باب: 16. الشتاء؛ 17. الخمريات؛ 18. الغزل و النصب؛ 57. الحيش و القيد؛ 58. الحب على السفر؛ 59. الحب على المقام؛ 60. المطابيات؛ 61. الشيب و التاسف على الشباب؛ 62. المراثی و التغازی؛ 63. النتفرقات بطريق التهجی؛ 64. في ... و حسن المقطع.

[بوهار هند، ج 1، ص 310-311]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8853/2

آغاز: انتخاب تحفة الفقير از انتخاب ملا شرف الدین علی یزدی. الباب الأول في التوحيد. كمال اسمعیل. ای صفات ای بیانها را زبان انداخته xx عزت ذاتت يقين را در گمان انداخته؛ انجام: تا جهان باد در جهان باشی ×× وز بد خلق در امان باشی / ختم کردم بر دعا کاندر دعای حضرتت xx خود اجابت را به طبع روح الامين امین کند. انجامه: «تمت. تمام شد انتخاب کتاب تحفة الفقير ... شرف الدین علی یزدی بتاریخ بیست و هفتم شهر ربيع الاول سنه 1109. الهی ... سنه عاقبت به خیر و خوبی گذرد بمحمد و آله».

خط: نستعلیق، کا: جعفر بن محمد بديع، تا: 1109ق، جان مشهد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج عنابی، 30گ (7ر-36پ) [ف: 29/1-131]

انتخاب تحقيق العلم اللدنی / کلام و اعتقادات / عربی

intixāb-u taḥqīq-il ‘ilm-il ladunnī

وابسته به: العلم اللدنی = اللدنية = الرسالة اللدنية؛ غزالی، محمد بن محمد ( 450-505)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4100/9

خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 4گ (191-195)، 18 سطر (5× 12)، اندازه: 9× 16 سم [ف: 13-3081]

انتخاب تذکره دولتشاهی / تراجم / فارسی

entexāb-e tazkere-ye dowlatšāhī

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/40

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 [ف: 5-44]

انتخاب تواریخ / تاریخ / فارسی

entexāb-e tavārīx

ریاضی تربتی،-884 قمری

rīyāzī torbatī (- 1480)

تاریخ کوتاهی است. فهرست مطالب: 1. انبیاء و اوصياء از آدم تا ابراهیم در دو طبقه؛ 2. انبياء و ملو کہ بنی اسرائیل در سه طایفه؛ 3. ذکر ملوک عجم در چهار طبقه: پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان، ساسانیان؛ 4. ذکر محمد مصطفی؛ 5. ذكر خلفاء؛ 6. ذکر امراء بنی امیه و مروانیان؛ 7. خلفاء بنی عباس؛ 8 طوایف ملوک اسلام: صفاریه، سامانیه، غزنویه، غوریه، دیالمه، سلجوقیه، خوارزمشاهيه، اتابکیه، اسماعیلیه، قراختائیه، چنگزیه، تیموریه، برانیه، بایندريه.

آغاز: انتخاب تواریخ: تاریخ ماثر دولت ابدی و تاريج دفاتر سعادت سرمدی ترتیب نسيب حمد و ثنای احدی و تهذیب ترکیب شکر و سپاس صمدی است ... چون هوشمندان بختیار و بختیار هوشیار دانسته اند و دیده که از صنه کردگار هر لحظه صورتیست در اطوار روز گار هر آینه طغرا کشان توقيعات سوانح شهور و ایام و تاریخ نویسان تصویران وقایع دهور و اعوام دیده جهان را در هر قرن بسرمه ذکر صاحب قرانی مکمل کرده اند و آثار ابرار و اطوار احرار و اخبار اخبار مجمل و مفصل به سواد برده چه في الحقيقة تاريخ بعثت انبياء و ظهور اولیاء و اصفياء و اوصياء و وقوع حکماء و علماء و خروج ملوک و امراء و تعیین طبقات مردم و اعیان و اشراف زمان و تبیین سیر و عادات کرام جهان و نوادر حالات و عجایب واقعات بدین طریق تحقیق یابد و به واسطه سعی جمیل مورخان ماهر مناقب و مفاخر افاخر و مراتب و مآثر اشراف و اکابر و حدوث أمور غربيه و تواتر نوادر توضیح و تلفیق پذیرد، بیت: بسعی کلک مورخ سوانع احوال xx معین است و مبین بر اهل فضل و کمال. و چون محضر ریاض ریاضت ریاضی کم کم بضاعت اندک وقوفی از این صناعت دارد قبل ازین تاریخ از بعثت آدم علیه اسلام الى اليوم آثاری که از پیغمبران و پادشاهان و سایر اعم صدور یافته از نسخهای معتبر و دواوین مشتهر مثل ديوان النسب و شاهنامه بزرگ و نظام التواريخ و مسعودی و جامع المعارف حصینی و بناکتی و طبری و جهانگشای و زبده و گزیده و کتاب المعجم و جامع رشیدی و مختار حافظ ابرو و ظفرنامه کبیر به روایات مختلفه و عبارات موتلفه انتخاب و انتجاب کرده مخلص و ملخص مجموع محرر و مذکور ساخته بود درین ولا که اصحاب و احباب و مخادیم و اعزه و ارباب تفخیم و تکریم به مطالعه آن نسخه شريف شرف التفات تقدیم می فرمودند، نظم: از جمله ایشان مرا گفت xx ریاضی گر چه کلکت در نکو سفت / درین تاریخ امام مختصر تر xx اگر سازی کنم مجموع از بر. بنابران لب الباب و زبده جمیع و گزیده از همه ابواب درین کتاب آورد و ملوک و انبیاء را به مجرد عمر و سال سلطنت و آثاری که در زمان ظاهر

ص: 953

شد اقتصار کرد.

انجام: سلطان شیخ او بن شيخ حسن ایلکانی ... سلطان حسین به حكم وصیت بجای او نشست ... و بعد از وفات امیر کبیر به بغداد از مصر باز آمد و عمارت با روی بغداد کرد و در شهور ثلث عشر و ثمانمائه (افتاده در طایفه یازدهم مغول)

[فهرستواره منزوی 564/1]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5506

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ با سر لوح، مجدول، از آن محمد ابراهيم بن محمد نصیر شریف بوده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج ماشي ضربی مقوایی، 86گ، 9 سطر (7× 11)، قطع: بغلی، اندازه: 11× 17 سم [ف: 16-24]

انتخاب التواریخ / تاریخ / فارسی

entexāb-ot tavārīx

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 806-ف

نسخه اصل: با دلیان ش 155 فریزر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 177گ، 25 سطر [فیلمها ف: 1-16]

انتخاب جامع التاريخ / تاریخ / فارسی

entexāb-e jāme'-ot tārīx

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2384-ف

نسخه اصل: احمد ثالث ش 2937 Sh A/B 456. ««به رسم خزانة الكتب قاسم سلطان بن سید احمد خان الغازی». مشجر؛ بی کا، بی تا؛ 228گ [فيلمها ف: 1-16]

انتخاب جامع التمثيل / ادبیات فارسی

entexāb-e jāme-ot tamsīl

هبله رودی، محمد علی، ق 11 قمری

hable-rūdī, mohammad alī (- 17c)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1236/55 -ف و 1338/55 -ف

نسخه اصل: بادلیان 69 .Add اوزلی (ش 1241)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-588]

انتخاب جنگ قطب شاه / گوناگون / فارسی

entexāb-e jong-e qotb-šāh

مولف (که نام خویش را در دیباچه نمی آورد و به گواهی پارهای از قرائن همان مولف اخلاق پادشاهی است شماره 2725/3 دانشگاه، موزه لندن 6694 .Or، فهرست اونس) از طرف سلطان عبدالله قطب شاه دستور یافت که جنگی ترتیب دهد. او نخست تاريخ الحكماء شهر زوری را برای ثبت در آن جنگ انتخاب و ترجمه کرد و پس از آن این کتاب را در تکمیل آن جنگ فراهم آورد. در یک «مقدمه» و چند «باب» و «خاتمه».

آغاز: ابتدای کلام بنام خداوندی سزاست که ابتدای هر چیز ازوست اما بعد چون توجه خاطر. بندگان. ابوالنصر. سلطان عبدالله قطب شاه ...... به شنیدن کلام حکما ... مقصور است و قبل از این امر عالی شرف صدور یافته بود که جنگی ترتیب نمایند ... این قليل البضاعه حسب الحكم عالی کتاب مستطاب تاریخ الحكماء را انتخاب نموده پرتو قبول بر آن افتاده در آن جنگ ثبت شد بخاطر ناقص رسید که متمم آن را پاره ای دیگر از کلام اکابر که در کتابهای معتبر چون مکارم اخلاق و احياء علوم الدين ... و دیگر کتابها که لایق آن جنگ و قابل شنیدن آن صاحب باشد. جمع نموده و به وساطت مهر سپهر فضل ... میر محمد سعید جملة الملک دام ظله بنظر عالی در آورد. مقدمه در تعریف علم و مذمت چهل

انجام: اگر می گویند عایشه را دشنام دهم و پنج درهم بدهم. والسلام.

[فهرستواره منزوی 1528/2 -1529]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/16 - فيروز

آغاز و انجام: برابر

بخشی است از آن (از جنك متمم)؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: مختلف آهار مهره، جلد: تیماجی مشکی، 31ص (386-416)، قطع: رحلی، اندازه: 22×35سم [ف: 21-275]

انتخاب جواهرنامه / طبیعیات / فارسی

entexāb-e javāher-nāme

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 17ص (184-200) [ف: 5-40]

انتخاب الجيد من تنبيهات السيد / رجال / عربی

intixāb-ul jayyid min tanbīhāt-us sayyid

دمستانی، حسن بن محمد، -1191 قمری

damestānī, hasan ebn-e mohammad (- 1777)

وابسته به: تنبيه الأريب و تذكرة اللبيب في ایضاح رجال التهذيب؛ بحرانی، هاشم بن سلیمان (-1107)

تاريخ تأليف: 8 جمادى الأول 1173ق سید هاشم بحرانی، کتابی به نام «تنبيه الاريب في رجال التهذيل» در تصحیح و توضیح احوال رجالی که شیخ الطائفه در کتاب «تهذیب الاحکام» از آنان حدیث نقل کرده، تأليف نموده است این کتاب مورد توجه مؤلف واقع شده ولی از آنجا که به نظر او

ص: 954

سید هاشم بحرانی در کتاب خود توضیحات و تفصیلات ملال آور را نگارش داده، مؤلف، کتاب او را تلخیص و تهذیب نموده و آن را انتخاب الجيد من تنبيهات السيد» نامیده است. این کتاب به ترتیب ابواب کتاب های فقهی تنظیم شده و راویان روایت هر باب را در همان باب ذکر می کند. در این کتاب راویانی که حالات آنها دارای ابهام می باشد یا مورد اشتباه قرار گرفته اند ذکر شده و بیشتر رجال سند مورد بحث قرار می گیرند و اگر در مواردی احتیاج باشد به روایت ها و اسناد کتاب های «کافی» و «من لایحضر» و «استبصار» با رمز «کا، یه، صا» نیز نقل می شود، و در آغاز کتاب کلیاتی به عنوان مقدمه آمده که برای اطلاع بر این فن مورد احتیاج محققان می باشد.

آغاز: الحمدلله الذی و طد قباب الشرع الشريف بالكتاب المبين و السنة الزاهرة و سدد طلاب الدين الحنيف ... فيقول المتعطش الى الفيض الاقدس السجانی حسن بن محمد الدمستانی آن اعلى ما يتراقت اليه

انجام: فليصفح الصفح الجميل و ليجبر الخلل و النقص بالاصلاح و التكميل.

چاپ: این اثر به اشراف مصطفى آل مرهون چاپ شده است.

[الذريعة 358/2 و 440/4 ؛ انوار البدرين /217؛ مصفى المقال 129؛ فهرستگان حدیث 149/1 -150]

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3195 و عکسی 2187

انجام: في باب الاغسال و القبلية فيما تقدم فالسند ضعيفة بجمالة الحكم قوله محمد بن احمد بن يحيى عن ...

تا اوایل باب «الأحداث الموجبة للطهارة» را داراست؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 48گ، مختلف السطر، اندازه: 13/5× 23/56سم [محدث ارموی مخ: 1-185] و [عکسی ف: 6-233]

2. تهران؛ دانشکده الهیات؛ شماره نسخه: 129

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد بن ابی دندن (مالک نسخه)، تا: 15 جمادی الاول 1074ق؛ مقابله شده با نسخه اصل؛ تملک: شیخ عزیز بن شیخ حسین بن محمد ابو عرش با تاریخ 29 ربيع الأول 1109، شیخ حسن بن على بن أحمد بن عبد الله بن أحمد بن زين الدین احسائی با تاریخ 1246؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 22 سطر (9× 16) [ف: 749]

3. شیراز؛ مدرسه امام عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف)؛ شماره نسخه: 360

خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید عبد اللطيف حسینی، تا: قرن 12، برای خودش نوشته و بر اولاد ذكورش وقف نموده؛ مصحح؛ 173 گ، اندازه: 15× 20/5 سم [ف: 1-11]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3335

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، به درخواست سید جلال الدين بن قاسم حسینی و توسط حاج رضا آقا تاجر چایچیان از روی نسخه کتابخانه کاشف الغطاء تکمیل شده؛ تملک: نوه مؤلف «جعفر بن محمد بن احمد بن حسن دمستانی» با مهر «جعفر بن محمد الصادق» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز، 121 گ، 25 سطر، اندازه: 15×21سم [محدث ارموی مخ: 1-185]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31951

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1173ق؛ مصحح؛ مذيل به اجازه مؤلف به پسرش احمد که در آن از اساتید و کتاب هایش یاد کرده در صبح جمعه 14 شوال 1178ق (4برگ)، آغاز: «الحمد الله جعل رواية الحديث عن المعصوم محجة بيضاء لاحياء العلوم و الصلوة و السلام على اشرف سفراء الحي القيوم»، و فایده ای فقهی درباره نماز (3 برگ)، آغاز: «(یک یا دو کلمه موریانه خورده) الاسهم الصلواة الا و الامام راكع فهل يعتد بتلك الركعة ام لا»، انجام: «و اذا دار الامر بين التحريم و الجواز يكون الاجتناب طریق الاحتياط الذي من سلكه جاز على الصراط»؛ تملك: احمد بن حسن بن محمد بن على بن خلف بن ابراهيم بن ضيف الله بن حسن بن صدقة الله دمستانی بحرانی (پسر مؤلف)؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی سرخ، 145 گ، 21 سطر، اندازه: 17× 20 سم [اهدائی رهبر: 8-65]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3159/1 و عکسی 2189/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله بن ملامحمد حسین خیر آبادی، تا: چهارشنبه 20 رمضان 1178ق، جهت شیخ عبدالحسین؛ مصحح، دارای علامت بلاغ، محشی؛ 140گ (1پ -140پ)، 22 سطر، اندازه: 16× 21 سم [محدث ارموی مخ: 1-185] و [عکسی ف: 6-235]

7. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 912

خط: نسخ و نستعلیق، کا: عبداللطيف، تا: قرن 13؛ مصحح، دارای نشان بلاغ؛ تملک: معصوم بن حاج محمد حسن غروی در شیراز در 1238؛ 170گ، اندازه: 13× 20/5 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1990

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-444]

8. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 2/ 80-ج

آغاز: برابر، انجام: قوله: أحمد بن محمد بن عيسى عن محمد بن اسماعيل عن على بن النعمان اقول: محمد هو ابن بزيع خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13ق؛ 91گ، 22 سطر (65پ- 155ر) [ف: 1-34] قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 269/2

عکسی نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-243]

9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 223

آغاز: برابر؛ انجام: اقول الصواب عن ابراهیم بن عبد الحميد كما هو المتكرر و منه السند الاتی.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 135 گ، 20سطر (5×15)، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 7-190]

ص: 955

10. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 644

خط: نسخ، كا: محمد زمان بن محمد صادق، تا: شوال 1211ق؛ این نسخه را محمد بن اسماعیل با نسخ زیادی در جمادی الاولی 1233 مقابله و تصحیح کرده؛ اندازه: 15× 21 سم [نسخه پژوهی: 2 -[115

11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 995

آغاز: برابر؛ انجام: اقول الصواب عن ابراهيم بن عبد الحميد كما هو المتكرر، و منه السند الآتی. هذا ما تيسر إلى الفكر العليل ... و السلام على محمد و آله الطاهرين

خط: نسخ، كا: صفر علی پسر سبز علی موسوی خراسانی، تا: 18 ذیقعده 1232ق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی فشرده، 119 گ، 19 سطر (9× 13)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-688]

12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6885

خط: نسخ، كا: محمد باقر بن علي مهرجردی، تا: چهارشنبه 18 محرم 1232ق؛ تملک: پسر كاتب محمد تقی شریف؛ مهر: اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 215گ، 20 سطر (9× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 16-389]

13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3481/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 1254ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن پازهری، 20 سطر، اندازه: 15/2× 21/2 سم [ف: 6-457]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1282/2 ط

آغاز: بسمله. مقدمه مستنسخه من کتاب انتخاب الجيد ... كل احمد بن محمد بعد المفيد، انجام: و السند صحيح قوله محمد بن يحيى العطار.

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن حسینی بن میرزا رضا طبیب، تا: 6 صفر 1261ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 7ص (99-105)، اندازه: 8/5× 15 سم [ف: 24/3- 52]

15. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 8 و عکسی 714

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 4 ذیقعده 1319ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 176گ، 21 سطر، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-22] و [عکسی ف: 2-374]

16. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 9-ف/378

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، 177گ، 21 سطر (9× 16/5)، اندازه: 14×20سم [ف: 1-355]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3507/5

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 26 سطر، اندازه:15/2 × 21/5سم [ف: 6-462]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4986

انجام: قوله محمد بن اسماعیل بن بزیع عن حمزة بن یزید خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 119گ، 22 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 13-180]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7535

خط: نسخ، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 139گ، 21 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 19-339]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7444

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ رونویس شده از نسخه سید حسن صدر صاحب «تأسيس الشيعة الكرام، و با آن نسخه مقابله شده، تاریخ تحریر: 20 شعبان 340 [كذا]، تاریخ ختم مقابله 14 رمضان همان سال 266 گ، 15 سطر، اندازه: 18× 25سم [ف: 6-586]

21. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1799

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی به جز خط اصل؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 152گ، 21 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 5-184]

انتخاب حل التقويم = اللمعات = منتخب حل التقويم / تقویم / فارسی

entexāb-e hall-ot taqvīm = al-lomaśāt = montaxab-e hall-ot taqvīm

فارسی، محمد تقی بن محمد، -948 قمری

fārsī, mohammad taqı-ye-bn-e mohammad (- 1542)

وابسته به: معرفت تقويم = تقویم = حل التقويم؛ فارسی، محمد تقی بن محمد (-948)

اهدا به: غیاث الدین منصور دشتکی

تاريخ تأليف: 929ق

متن اصلی و گزیده آن هر دو از محمد فارسی است که نخست در 917 ق «حل التقويم» را به نام استادش دشتکی نگاشت، سپس این را از آن در یک «مقدمه» و یک «مقاله» و چند «لمعه» و یک «خاتمه» با عناوین «لمعة» گزیده ساخت. مقدمة: در معنی تقویم؛ مقاله: در تقاويم؛ خاتمه: در شرح تقویم.

آغاز: بسمله بعد از حمد و ثنا و صلوة و دعا مخفی نیست که این رساله انتخابیست از حل تقویم که فقیر غنی ابوالخیر محمدبن محمد الفارسی در سابق زمان تحریر نموده جهت آنکه فصول و ابواب در قدیم که در شرح تقویم ترقيم نموده اند بحل آن کافی نبود و این رساله مشتمل است بر مقدمه و یک مقاله و خاتمه مقدمه بدانکه تقویم

انجام: در وسط السماء باشد هر دعا که کنند بامره مجيب الدعوات باجابت مقرون گردد و الله اعلم بالصواب

[فهرستواره منزوی 2822/4 ؛ الذريعة 358/2 و 67/7 و 397/22 ؛ نسخه های منزوی 239/1 ؛ ریحانة الادب 94/7]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 754613

ص: 956

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 984ق، مقابله شده در اواخر 984؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 64گ (85-148)، 9 سطر (4×11/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 6/5× 16/5 سم [ف: 16-621]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5386

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه اول قرن 11؛ مجدول؛ واقف: ابن خاتون، 1067ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه یی، 12گ، 22 سطر (12×18/5)، اندازه: 20×25/5سم [ف: 8-447]

3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 791/2

خط: نستعلیق، كان ابوالحسن بن علاءالدوله شریف رازی، تا:

پنج شنبه پایان محرم 1009ق؛ تملک: محمد طاهر بن محمد طبیب در 20 ربیع الثانی 1132؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی با ترنج، 24ص (73-96)، 61 سطر (5× 13)، اندازه: 10× 18 سم [سنا: ف: 2-61]

4. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 406/2

خط: نستعلیق، كان ابو الحسن شریف پسر علاء الدوله، تا: پنج شنبه پایان محرم 1009ق؛ تملك: محمد طاهر بن محمد طبیب در 20 ربيع الثانی 1132 [نشریه: 7-238]

5. تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 468

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 55 گ، 11 سطر (6/5× 11)، اندازه: 10/5×15 سم [ف: 1-25]

6. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 22

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ در هامش یادداشت هایی از خط فاضل بیرجندی شارح تذکره به عربی، در صفحه بدرقه جدول مقدار زمان طلوع هر برجی و جدول تسویه بیوت در اقلیم چهارم به نقل از مفتاح النجوم؛ جلد: مقوایی عطف میشن سرخ، 31گ، 15 سطر (6/5× 13)، اندازه: 12× 18 سم [ف: 40]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2702

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 37گ، 12 سطر (6×9/5)، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 6-284]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21699

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1102ق [رایانه]

9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10378

خط: نستعلیق، كا: ابو طالب بن محمد محسن قمی، تا: ربيع الأول 1144ق؛ ضمیمه چند برگ از رساله ای دیگر در نجوم که دارای هفتاد باب بوده و به خط مؤلف به سال 1004 هجری در دارالسلطنه قزوین نگاشته شده، متأسفانه فقط چند برگ از این اثر موجود است؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س 8ش 4-63]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2156/1

آغاز: برابر؛ انجام: برابر هر روزی که ظاهر شود یا مخفی بری ... ظهور و خفاء

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محتملاً قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه کاغذی و عطف و گوشه تیماج قرمز، 15ص،15 سطر (7× 16)، اندازه: 14× 21 سم [ف: 5-209]

11. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 287/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: مقوا، عطف تيماج سرخ، 22گ، 14 سطر، اندازه: 15/5× 21 سم [ف مخ: 1-62]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11239/1

آغاز: برابر؛ انجام: و ناقصى النور و الحساب باید و متصل به سعدی باید و در تحت الشعاع و عقد نسختين نباید

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، دارای اشکال نجومی؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، 37گ (1-37)، 12 سطر، اندازه: 7× 11 سم [ف: 28-344]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9972

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 2 شعبان 1219ق، به جهت ملا محمد صادق نوده ای؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 14 گ، 16 سطر، اندازه: 15×20/5 سم [ف: 25-243]

14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7620/5

خط: نستعلیق، کا: میر رضای حسینی استرابادی بور کیانی، تا: دهه اول جمادی الثانی 1220ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 41گ (31ر-71ر)، 12 سطر (6/5× 12/5)، قطع: ربعی، اندازه: 10/5× 18سم [ف: 16-657]

15. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 537/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 13 شوال 1224ق؛ جلد: چرم مشکی، 13گ (105پ -117و)، اندازه: 15/5 ×22 سم [مؤید: 2-37]

16. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5460/2

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن حسین اصفهانی، تا: 16 شوال 1228ق، جان اصفهان؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی الایی، 22 سطر (8× 14)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-14]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5545

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 26 جمادی الاولی 1229ق؛ محشي از شرح چغمینی؛ واقف: حاج عماد فهرستی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 18 گ، 18 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 14/7× 23/2 سم [ف: 8-39]

18. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 10395/1

آغاز و انجام: برابر

ص: 957

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 4 رجب 1241ق؛ ضمیمه: گفتاری در احکام نجومی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: میشن عنابی، 11-14 سطر، اندازه: 10× 15 سم [ف: 18-106]

19. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 242/1

انجام: و خداوند رابع باید که مسعود بود و اگر زهره در طالع چهارم بود بهتر باشد ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 10 ربیع الاول 1246ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سبز، 18گ (26ر -44پ)، اندازه: 15× 21 سم [ف: 129]

20. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3706/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1247ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 20گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-209]

21. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 619

خط: نسخ، بی کا، تا: 1315ق؛ برخی از برگ ها جابجا شده؛ 54گ، 14 سطر، اندازه: 11/5× 18 سم [ف: 2-451]

22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3015/2 -ف

در یک مقدمه و یک مقاله و یک خاتمه؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف[27-2:

23. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 354/10

آغاز: برابر؛ انجام: بعد از آن بدانند که در کدام سال واقع شده اند

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ، 18 سطر، اندازه: 14/5× 20/5سم [ف مخ: 1-62]

24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2183/4

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: شیخ عبد الرحمن، بی تا؛ اهدایی: شیخ مهدی طاهری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج عنابی، 28گ (61-88)،15 سطر (8× 13)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 4-1194]

25. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7025

آغاز: برابر؛ انجام: و متصل بعدی باید و در تحت الشعاع و عقد تین نباید و زحل

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ دارای جداول و اشکال نجومی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: جلد شومیز مقوایی پسته ای، 35گ، 11 سطر (8× 13)، اندازه: 12/5 ×20سم [رایانه]

- انتخاب خمسه نظامی - خلاصه خمسه نظامی

انتخاب درر و غرر / حديث / عربی

entexāb-e dorar va qorar

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3575/3

کلمات قصار حضرت امیر المؤمنین (عليه السّلام)؛ خط: نسخ، كا: حسینعلی بن حاج محمد اسمعیل، تا: 1284ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج ماشی، 10ص (82-91)، 18 سطر (14/5× 18)، اندازه: 21×35سم [ف: 5-1706]

انتخاب راگ درپن / موسیقی -

entexāb-e rāg derpen

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5161/1/2 -ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 7626 .Or؟ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-139]

انتخاب الزاد / فقه

intixāb-uz zād

آقامحمد علی کرمانشاهی، 1144-1216 قمری

āqā-mohammad ‘alī kermānšāhī (1732-1802)

تاریخ تأليف: رجب 1188ق

گزیده ای است از رساله بزرگ او درباره حج.

[الذريعة 359/2 ]

اصفهان، دانشگاه اصفهان، شماره نسخه: 260

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-883]

انتخاب السامي في الاسامی / لغت / عربی به فارسی

intixāb-us sāmī fi-l asāmī

عراقی، امیر حاج بن على، ق 9 قمری

“erādī, amīr hāj ebn-e “alī (- 15c)

وابسته به: السامي في الاسامی = السعیدی؛ میدانی، احمد بن محمد (-518)

تاريخ تأليف: اواسط صفر 833ق

السامي في الاسامی» لغتنامه عربی به فارسی مشهوری است که در 497 هجری نوشته و مصدرست به نام ثقة الملك شمس الكتاب ابوالبرکات علی بن مسعود بن اسمعیل و چند بار چاپ شده است. اصل کتاب به چهار قسم منقسم گردیده و در این انتخاب قسم اول که شرعیات است حذف شده است. انتخاب کننده امیر حاج بن شیخ علی بن يحيى العراقی است که برای فرزند خود شیخ علی برگزیده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3707

آغاز: بسمله، الحمدلله لايتم امر دون حمده و لا يبلغ وصف کنه قدره و مجده؛ انجام: و من وليهما جميعاً صفحة الاعراض فعنان امره بيديه.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: صفر 833ق؛ واقف: رضا نایینی، مرداد 1319؛ کاغذ: حنایی سمرقندی، جلد: چرمی منگنه یی با کنج و ترنج، 94گ، 19 سطر (10/7× 16)، اندازه: 17× 25/6 سم [ف: 13-11]

ص: 958

انتخاب السامي في الاسامی / لغت عربی و فارسی

intixāb-us sāmī fi-l asāmī

وابسته به: السامي في الاسامى = السعیدی؛ میدانی، احمد بن محمد (-518)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/19

آغاز: الله والاله خدای سزای پرستش الالهة جمع الالهية خدایی الرحمن بخشاینده الرحيم مهربان؛ انجام: الميثاق الحبل العهد الامان.

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 14 ذیقعده 720ق؛ در پایان نسخه آمده که از نسخه ای سقیم رونویس شده است؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای، 14ص (104-117)، 41 سطر، اندازه: 19× 32سم [ف: 41- 73]

انتخاب ستين / عرفان و تصوف / فارسی

entexāb-e settīn

چند داستان و حکایت عرفانی از کتب عرفا به نظم و نثر درباره داستان یوسف.

آغاز: روایت کرده اند که ابراهیم شهبانان با استاد خویش عبدالله مغربی بصحرا بیرون شدند به کنار مرغزاری بنشستند و ساعتی نظاره آثار و صنع الهی کردند؛ انجام: پس در سلب رضای خویش بر عالميان جلوه کنم تا عالمیان بدانند که هر کجا محزونی و ممتحنی و بیسرانجامی و بیسر و سامانی است او مقبول درگاه جلال منست تمام شد انتخاب ستین

همانند:

1. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 20/46 درحاشیه

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: معین شیرازی، تا: 909ق، جا: تبریز؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 5گ (504پ -508ر)، اندازه: 18×25سم [ف]

2. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4275/41

آغاز: برابر؛ انجام: اما خشنود کردن مهمان از این موی باریکتر است. والله اعلم.

خط: نستعلیق، كا: محمد سعيد بن محمد تقی خاتون آبادی، تان 1081ق؛ با یک سرلوح و دو پیشانی، جدول و کمند به زر؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه روغنی گل و بوته زمینه قهوه ای، 19 سطر، اندازه: 16/8× 24/7سم [ف: 7-330]

3. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2188/42

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: معزالدین محمد بن سلطان محمد قاری نیریزی، تا: 1085ق؛ دارای سرلوح مزدوج مذهب مرصع ؛ واقف: محمد حسام واعظی، 1397، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: بیرون تیماج ساده و درون تیماج با حاشیه عنابی مزین به شاخه های گل زرین، 24 سطر، اندازه: 17× 27سم [ف: 5-567]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2398/25

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی درون سرخ زرکوب، 9ص (125-133)، 20 سطر (12× 20)، اندازه: 165× 25 سم [ف: 9-1006]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7662/15

شصت حکایت؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 13گ (33ر - 45پ حاشیه) اندازه: 15/5× 22 سم [ف: 26-162]

انتخاب سخحاب طب طب / فارسی

entexāb-e saxhāb-e teb

مانند جنگ است در ذکر برخی از معجون های طبی و علاج بیماری ها در عناوین فصل و فایده.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4091/3

آغاز: معجون لولوی این نسخه از آن جالینوس است و این نسخه را هفت منفعت است فصب را سخت کند واوعيه را بگشاید انجام: و حقیر را مظنون آن است که موجب فساد آن گردد و هر روز جوشانیدن را که سه روز خیسانیده باشند بهتر می داند و موافق کلیه قاعده حکمای سلف است.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: وسط؛ فائده در چند معجون و نیز طب ترکی؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 38گ (19پ -56ر)، 11 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 1-210]

انتخاب سلیمانی / اخلاق / فارسی

entexāb-e soleymānī

قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، 634-710 قمری

qotb-od-dīn šīrāzī, mahmūd ebn-e mas ūd (1237-1311)

وابسته به: احياء علوم الدين = احیاء العلوم؛ غزالی، محمد بن محمد (450-505)

[فهرستواره منزوی 112/7]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7885

ربع منجیات است دارای 10 کتاب؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 288گ، 27 سطر (13× 23)، قطع: رحلی، اندازه: 18× 29سم [ف 16- 724]

انتخاب صحيفة الغرائب / طبیعیات

intixab-u Sahifat-il gara'ib

ص: 959

اصفهان، دانشگاه اصفهان؛ شماره نسخه: 395/2

در جواهر در صنعت است؛ خط: نستعلیق، كان محمد على بن محمد حسین معروف به میرزا بابا، تا: 16 محرم 1228ق؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-945]

انتخاب طب النبی صلی الله عليه / حديث / عربی

intixab-u tibb-in nabi Salla-a lah-u 'alayh

نائینی، محمد رضا بن رشید، ق 12 قمری

nā’īnī, mohammad rezā ebn-e rašīd (- 18c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1032/14 -طباطبائی

آغاز: بسمله هذه رساله في منتخب الاحاديث المذكورة في طب النبي ... قال رسول الله صلى الله علیه و آله ما خلق الله داء الا و خلق له دواء الا السام؛ انجام: و من شرح اسد اذا حسد تمت على يد الفقير ... محمد رضا النایینی و فقه الله تعالی ... و ستر عيوبه.

کاتب = مؤلف، تا: قرن 12؛ ذیل منتخب طب النبي چند فقره از طب الرضا و پس از آن یادداشت هایی است کوتاه و به عربی در استدلال به آیه غار، چند حدیث، نقلی از ابن سینا، قطعه ای درباره علم خداوند، اشتقاق کلمه و حدیثی از مسند احمد (گ 16ب- 18 ب)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا مشکی رنگ، 2گ (15پ- 16پ)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14× 20سم [ف: 23 - 326]

انتخاب طبری / تاریخ / فارسی

entexāb-e tabarī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1822/24

آغاز: روایت کرده اند که بطلميوس شاگرد جالینوس بود

تاریخچه چند تن از حکماء يونان و اطباء قدیم به نقل از کتاب «انتخاب الطبری»؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 191ص، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10× 15 سم [ف: 9-428]

- انتخاب طليعة العلوم > طليعة العلوم (مختصر)

انتخاب عقاید و عملیات دین عیسویان / ادیان و مذاهب / فارسی

entexāb-e ‘aqāyed va amalīyāt-e dīn-e ‘īsavīyān

روبرتو بلار مینو

roberto belārmīno

با عنوان های «باب» و به روش سئوال و جواب از کاردینال «روبرتو بلار مینو»، ترجمه به فارسی.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4179-ف

نسخه اصل: ملی ونیز (فهرست تاریخ اسناد ایران و نیز ش 186)؛ بی کا، بی تا، در پایان یک صفحه است به ترکی و گویا می رساند که آن چاپ شده است [فیلمها ف: 3-27]

انتخاب فرسنامه / حيوان شناسی / فارسی

entexāb-e faras-nāme

در 33 «فصل».

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/16

آغاز: بدان اسعدك الله في الدارین که رنج و زحمت که در اسب پدید می آید بسیار است؛ انجام: الى يوم يبعثون

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: رویه میشن ضربی قرمز - پشت معرق قدیمی، 15ص (378-393)، 18 سطر، اندازه: 12/2× 20/7سم [ف: 5-41]

الانتخاب في اختصار کشف النقاب / رجال / عربی

al-intizāb fi ixtişār-i kašf-in niqāb

این بردس، اسماعيل بن محمد، 720-786 قمری

ebn-e bardes, esmā'il ebn-e mohammad (1321-1385)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1447/2

عکسی آغاز: الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد خاتم النبيين و آله و صحبه أجمعين أما بعد فهذه ارجوزة فيمن روى له الشيخان من الأصحاب مختصرة من كشف النقاب للحافظ صلاح الدين العلائی مرتبة على أربعة أبواب، الباب الأول فيمن روی له أكثر من ألف حديث

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دبلین ایرلند جنوبی، ش 3458؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 6ص (15-20)، 19 سطر [عکسی ف: 4-285]

- انتخاب قانونچه > وافيه در طب

الانتخاب القريب من التقريب / رجال / عربی

al-intixāb-ul qarīb min-at taqrīb

صدر، حسن بن هادی، 1272-1354 قمری

sadr, hasan ebn-e hādī (1856-1935)

اسامی رجالی را که ابن حجر در «تقريب التهذيب» خود اشاره به تشیع یا رافضی بودن آنها نموده، گرد آورده و به روایانی که از وی روایت و به نام جامعی که آن روایت را نقل کرده اشاره نموده و در مقدمه کتاب مفصلا به بیان رموز خود پرداخته است.

[الذریعه 359/2]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2502

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فهذه رسالة استخرجت فيها

ص: 960

ما روى عنه علماء اهل السنة من الشيعه و صرحوا بتشیعه أو رافضيته

نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف؛ خط: نسخ، كا: سید حسن بن عبد الهادي بن موسی بن حسن بن على بن شکر بن مسعود بن ابراهیم بن حسن بن شرف الدین موسوی خرسان، تا: عصر روز یکشنبه 8 ذیقعده 1351ق، جا: نجف اشرف؛ با یک واسطه از روی نسخه مؤلف نوشته شده؛ 13ص [عکسی ف: 7-100]

انتخاب قلائد البحور فی شرح صدر ديوان الشذور / کیمیا / عربی

intixāb-u qalā’id-il buḥūr fī š-i Şadr-i d. -iš šudūr

جلدکی، علی بن ایدمر، -762 قمری

jeldakī, ‘alī ebn-e aydamor (- 1361)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1463/11 عکسی

آغاز: بسمله. حمدله. والصلوة ... اعلم أن المريخ اشارة الى الذكر والزهرة الى الانثى و البدر المنير هي الرطوبة

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، شماره 3231؛ خط: نسخ، كان احمد بن على، تا: سلخ جمادی الاول 107ق، جان شیراز؛ محشى؛ 12ص (153-164)، 15 سطر [عکسی ف: 4-322]

انتخاب کامل التعبير / خوابگزاری / فارسی

entexāb-e kāmel-ot ta'bīr

تهران؛ ملک: شماره نسخه: 492/7

به ترتیب حروف تهجی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: رویه میشن ضربی قرمز، پشت معرق، 54ص ( 289-236)، 18 سطر، اندازه: 12/2× 20/7 سم [ف: 5-40]

انتخاب کتاب سماع الموحدین / موسیقی

entexāb-e k.-e samā-ol movahhedīn

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/5161/1 -ف

نسخه اصل: 7626Or؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-139]

انتخاب کلام فانی / ادبیات / اردو

entexāb-e kalām-e fānī

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28479

آغاز: تو تا طلسم هستی فانی کی راز کا احسانمند هون الم جان گداز کا؛ انجام: ستم کالطف بهي هی امتیاز لطف کردم تک۔ کرم بھی کیون نه هو بيدادگر بیدار هی کیون هو

خط: نستعلیق، کا: تاج الدين عشرت لکنوی، تا: 1352ق [رایانه]

انتخاب الكلمات / اخلاق / فارسی

entexāb-ol kalamāt

هرندی، محمد مهدی، قمری

harandī, mohammad mahdī

کتابی است در دو «فصل»: اول در ذکر آیاتی که دلالت بر مواعظ و نصایح می کند و در فصل دیگر ذکر مصائب ائمه و اهل بیت (عليهم السّلام) وارد شده است که همه مطالب دو فصل در پانزده «محفل» به انجام رسیده است.

آغاز: پس از نوشتن این کتاب شرح ارشاد قصد ما عاصی ابوالحسن چنین شد که عنوان بعضی از آیات به مطابق آیات اخباری که ...

انجام: صورت از نامحرمان پوشانید به این xx اكتفا نکردند فریاد زد جلاد بیا

[فهرستواره منزوی 328/6]

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1214/2

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، كا: ابو الحسن بن قاسمعلی اشکوری، تا: 22 رجب 1328ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای بدون مقوا، 50گ، اندازه: 16/5× 20 سم [ف: 1-210]

- انتخاب مثنوی > نصاب مولوی

انتخاب المصابیح / حديث / عربی

intixāb-ul maşābīh

حسینی، یوسف بن علی، ق7 قمری

hoseynī, yūsof ebn-e ‘alī (- 13c)

وابسته به: مصابيح السنة = المصابيح في سنن المصطفى المليح؛ بغوی، حسین بن مسعود (436-510)

اهداء به: سلطان ابوالفتح کیقباد بن سلطان فرامرز سلجوقی

گزیده ای از کتاب مصابیح السنه بغوی است. وی به هنگامی که جلای وطن کرده و در ترکیه (روم) سکنی گزیده بود، این گزیده را تأليف کرد. مؤلف از احمد بن محمد بن زاهد غزنوی و او از محمد بن محمود سدیدی زوزنی حنفی (حدود 699ه_) دانش فراگرفته است. در اواخر این گزیده (در باب مناقب آن بيت الرسول (صلّي الله عليه و آله)) حدیث حوض و ثقلین را آورده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/1

آغاز: البرايا من البرى و كرمهم بالنطق و الحجی و أرشدهم من تبه الضلالة و الغي؛ انجام: مثل أمتي مثل المطر لا يدري أأوله خیر أم آخره.

خط: تعليق، بی کا، تا: پنج شنبه 29 شوال 722ق؛ از روی نسخه اصل؛ جلد: تیماج كرم قهوه ای؛ 29ص (2-30)، 41 سطر، اندازه:

ص: 961

19× 32 سم [ف: 41- 68]

انتخاب المصادر / لغت عربی و فارسی

intixāb-ul maşādir

وابسته به: المصادر زوزنی، حسین بن احمد (-486)

برگزیده از مصادر زوزنی است، و از دیباچه بر می آید واژه هایی که در محاورات و مراسلات بیشتر مورد نیاز است از المصادر برگزیده شده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/20

آغاز: الحمدلله الاول الأخر الباطن الظاهر الحكيم القادر الحليم الفاطر .. فهذا منتخب من المصادر للزوزنی رحمه الله مما هو محتاج اليه في المحاورات و المخاطبات و مفتقر اليه في المراسلات و المكاتبات؛ انجام: باران درم آمدن الولاية والى و ولی شدن.

خط: نسخ، بی کا، تا: شب سه شنبه 11 محرم 721ق؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای، 11ص (117-127)، 41 سطر، اندازه: 19× 32 سم [ف: 41- 73]

انتخاب معارف = گزیده مثنوی مولای رومی / شعر / فارسی

entexāb-e maʻāref = gz.-ye masnavī-ye mowlā-ye rūmī

وابسته به: مثنوی معنوی = مثنوی مولوی؛ مولوی، جلال الدين محمد بن محمد (604-672)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 753/4 -ف

نسخه اصل: پاریس 124 . S. E (بلوشه 150). انتخاب معارف = گزیده مثنوی مولای رومی؛ خط: نسخ، كا: شیخ قاسم بن حاجی بک بن يوسف قصاب، تا: 27 شعبان 883ق [فيلمها ف: 1-534]

انتخاب مفاتیح / هیئت / فارسی

entexāb-e mafātīh

شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 203/2

در امتزاجات مثلثات و احکام آن؛ خط: نستعلیق، كا: امیر علی محمد ولد امیر محمد بیک بخاری، تا: یکشنبه 12 ذیحجه 1194ق؛ 1گ (2پ -3ر)، اندازه: 15/5× 19 سم [ف: 3-97]

انتخاب مناقب / تراجم / فارسی

entexāb-e manāqeb

وابسته به: صفوة الصفاء في مناقب الاولياء و معارج الاصفياء = المواهب السنية في المناقب الصفوية؛ ابن بزاز، تو کل بن اسماعيل (8-8)

گزیده ای است از صفوة الصفای ابن بزار و جز «صفوة الآثار في اخبار الأخبار» که در فهرست ادبیات (349) یاد شده است. از جمله عناوین آن: فصل اول در آنچه از خبر نبوی بر ظهور شیخ صفي الدين دلالت دارد (ص 7 چاپی صفوة الصفا)؛ فصل در ذکر شجره و خرقه و استاد شیخ صفی الدین؛ باب چهارم در كلمات و تحقیقات شیخ صفی الدین در شش فصل.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3442

آغاز: کتاب انتخاب مناقب شیخ صفی الدین قدس الله سره. بسمله. و به نستعین. حمد و ثنای مبدع بی مثال و آلت و مخترع بی غرض و درود فراوان بر سید انبيا و واسطه قلاده اولیا محمد مصطفی ... اما بعد این رساله ایست مسمى بانتخاب مناقب حضرت شیخ صفی الدین قدس الله سره العزيز مشتمل بر فصول، فصل در آنچه از خبر نبوی ... بر ظهور شیخ صفی الدین ... دلالت دارد؛ انجام: و از قید خلاص یابد. شعر: هر که تکیه کرد بر دنیای دون xx چون ستانندش از و افتد نگون / وانکه از دنیا بزندان آید او xx چون گشایندش بجولان آید او

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 18 ربیع الاول 990ق؛ دارنده نسخه محمود بن شیخ عبد الله بن شیخ حبیب الله؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی، 136گ، 15 سطر (8× 14)، اندازه: 14× 20 سم [ف: 11-2452]

انتخاب منتخب / تاریخ جهان / فارسی

entexāb-e montaxab

تتوی، عبدالشکور بن عبدالواسع، ق 11 قمری

tatavī, ‘abd-oš-šakūr ebn-e ‘abd-ol-vāse“ (- 17c)

اهداء به: اورنگ زیب (1068-1118)

تاریخ تأليف: 1084 ق در دیباجه می گوید: در مجلس بزرگی کتاب منتخب التواريخ که جامع ربع مسکون از پیامبران و شاهان بود مورد گفتگو قرار گرفت. تصمیم به گزیدن آن گرفتم و ولی از نگارنده متن نام نبرده است. در یک مقدمه و پنج «قسم»: مقدمه در کمیت اعداد پیامبران و مراتب ایشان؛ قسم 1. بیان احوال انبیای مرسل و اولو العزم؛ 2. پادشاهان ربع مسکون پیش از پیامبر (صلّي الله عليه و آله) در دو باب؛ 3. شمه ای از سیرت حضرت خیر البشر و خلفای ایشان در دو باب؛ 4. پادشاهان اسلام در دو باب، یکم چهار فصل: 1) ماوراء النهر، 2) ایران و عراق و فارس، 3) خوارزمشاهیان و اتابکان، 4) اسماعیلیان، باب دوم، صفویان؛ 5. پادشاهان اسلام در هند، شش طایفه. (احمد منزوی)

آغاز: منتخب کلام أبلغ النظام و خلاصه مقاصد و مرام سلاطين ذوي الاحترام و دیگر کافه انام حمد مخترع کایناتی است

[فهرستواره منزوی 565/1]

ص: 962

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 218

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 289گ، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 10× 19سم [ف: 2-123]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9023/5

آغاز: برابر؛ انجام: و سکه نیز بنام نورجهان بیگم زدند و نقش سکه این بود

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز، 173گ (97پ۔ 270ر)، 16 سطر، اندازه: 12× 18 سم [ف: 23-177]

انتخاب من لقط المنافع اطب / عربی

intixāb-un min laqat-il manāfi“

ابن جوزی، عبدالرحمن بن على، 508؟ -597 قمری

ebn-e jawzī, 'abd-or-rahmān ebn-e 'alī (1115-1201)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360/73

خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: ج 11008ق، جان ماهان کرمان؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-193]

انتخاب نائی کتاب هید / موسیقی

entexāb-e nā’1-ye k.-e hīd

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5161/1/3 -ف

نسخه اصل موزه بریتانیا 7626 .Or؟ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-139]

انتخابیه / فقه / فارسی

entexābīye

محمود بن نظر على

mahmūd ebn-e nazar alī

منتخبی است از رساله میرزا ابوالقاسم [قمی] در مسائل واجبه نماز که به درخواست عزیزی مکرم و جمعی دیگر نگاشته به نحوی که قریب به فهم عامی نزدیک به حفظ باشد شامل پنج «باب» و «خاتمه»: باب 1. مقدمات نماز؛ 2. اقسام نماز و مقارنات؛ 3. واجبات متعلقه به نماز ...؛ خاتمه در بیان باقی صلوات واجبه در زمان غیبت.

قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 7605/3 - 38/225

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين والصلوة على محمد اما بعد چون باید دانست که بعد از اعتقاد ... از این حقیر فقیر محمود بن نظر على خواهش نمودند ... مسمی کردم به انتخابیه و در آن پنج باب است؛ انجام: و داخل است در نذر شبه او که عهد و یمین باشد و الحمدلله اولاً وآخراً و ظاهراً و باطناً

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 31گ، 18 سطر، اندازه: 10× 15سم [ف: 1-502]

انتخابیه / ادبیات فارسی

entexābīye

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 369

آغاز: اما بعد ثنای واجب بی همتا ... بعض لغاتی که در محاورات و مکالمات و مکاتبات در کار بود انتخاب نموده باشد با بعضی از الفاظ اصطلاحات اهل اصول و کلام بامر اشرف میرزا امان المتخلص به امانی (تذکره میخانه ص

765) خان مخاطب به خطاب خان زمان بن مهابت خان و این رساله مشتمل بر چند باب است و یک خاتمه؛ انجام: این مختصر گنجایش بیان مسائل و اختلافات آن نداشت لهذا متوجه بیان نشد. تمت الرسالة الانتخابية. موضوع کتاب از چند کلمه ای که از آغاز آن نقل شده روشن می شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: عطف و گوشه میشن رویه ابری فرنگی، 171گ، 15 سطر، اندازه: 16× 24/7 سم [ف: 2-38]

انتزاع مفهوم الواحد / فلسفه / عربی

intizā'-u mafhūm-il wāhid

جلوه، ابوالحسن بن محمد، 1238-1314 قمری

jelve, ab-ol-hasan ebn-e mohammad (1823-1897)

رساله ای فلسفی در چگونگی انتزاع مفهوم واحد را از حقایق متباينه.

آغاز: اعلم أنه لما ثبت أن وجود الوجود يجب أن يكون ذاتياً لما فرض واجب الوجود لايمكن أن يقال أن وجود الوجود يكون لازماً متأخراً

انجام: و يكون هذا المفهوم مشتركاً معنوياً بينها، مع تباينها بحسب الحقيقة و الذات، عندهم

چاپ: به کوشش میرزا ابوالحسن طباطبایی، در مجموعه آثار حکیم جلوه، ج 1 (تهران، انتشارت حکمت: 1385)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8081/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كان على اكبر بن عبد الحسين بن محمد صادق، تا: 1314-1313؛ جلد: مقوایی عطف پارچه مشکی، 3گ (50پ – 52پ)، اندازه: 16× 21سم [ف: 21-81]

انتساب طریقه عاليه نقشبندیه / عرفان و تصوف / فارسی

entesāb-e tarīqe-ye 'ālīye-ye naqšbandīye

تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 1144/1 ف

نسخه اصل: بادلیان 48e (ش 269)؛ خط: نسخ، كا: محمد صادق

ص: 963

بن مصطفى بن محمد، تا: آغاز شعبا ن 1224ق؛ 19 سطر [فيلمها ف: 569-1]

انتساب طريقه عاليه نقشبندیه / عرفان و تصوف / فارسی

entesāb-e tarīqe-ye ‘ālīye-ye naqšbandīye

چاپ: به کوشش مارین موله، فرهنگ ایران زمین، 6

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4665/2 -عکس

نسخه اصل: نسخه با دلیان آکسفورد 48e. به نام طريقه اولیای نقش بند در فهرست (3/51 س 2690)؛ بی کا، تا: 1224؛ 2 ص ( 305-304 ) [فيلمها ف: 3-231]

انتشارات تاریخی / تاریخ / فارسی

entešārāt-e tārīxī

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 391بخش3

بی کا، بی تا؛ با یادداشت های به خط مجتبی مینوی [ف: 157]

الانتصار / رياضيات / عربی

al-intişār

ادیب حکیم، امية بن عبد العزيز، 46-529ق

adīb-e hakīm, omayyat-e bn-e 'abd-ol-azīz

کتابی است مشتمل بر دو «فن»: فن اول در حساب و فن دوم در هندسه مسطحه و مجسمات او از ابوالصلت امية بن عبد العزيز بن ابي الصلت الاندلسی مشهور به الأديب الحكيم متولد در دانیه از بلاد اندلس به سال 460 و متوفی در مهدیه به سال 529 هجری وفیات الاعیان، ج 1، شماره 101، ط محمد محيي الدين عبدالحمید، تاریخ وفات را عماد كاتب اصفهانی در خریده 546 و حاجی خلیفه در کشف الظنون 539 ذکر کرده اند و این هر دو تاریخ سهو است] از بزرگان ادبا و شعرا و حکمای مغرب و مؤلف كتب الحديقه (که آن را به اسلوب يتيمة الدهر نگاشته بوده و الادوية المفرده و همین کتاب الانتصار که ردی است بر رد ابو الحسن علی بن رضوان بن على بن جعفر مصری (متوفی در حدود 460) [قفطی، تاریخ الحکما، ص 444، ط ژولیوس لیپرت، ولی نلینو در تاریخ نجوم اسلامی 453 نوشته است. شمس الدين محمد سخاوی در الضوء اللامع از شخصی به نام شهاب الدین احمد بن رضوان بن على بن رضوان القاهری الشافعی نام می برد که بعید است با این ابوالحسن علی بن رضوان نسبتی داشته باشد، مگر اینکه فرض کنیم نام دو سه تن را برای اختصار از نسب او حذف کرده است. رک: الضوء اللامع لاهل القران التاسع، 302.1 ، ط مصر 1353 بر ابوزید بن حنین بن اسحق العبادی (194-260 یا 264) [«الاقتصار» این کلمه با قاف به کلی محرف و مخالف ضبط جميع مظان متداوله است. مزیداً للتوضيح گوییم که علی بن رضوان را کتابی بوده است در رد حنين بن اسحق و بطلان آراء او در باب برخی از مسائل و موضوعات ریاضی و چون به عقیده ابوالصلت امیه حق در آنها به جانب حنین بوده به یاری او برخاسته و با تألیف این کتاب او را در مقابل ابن رضوان نصرت و یاری داده است و به همین جهت هم آن را الانتصار نامیده). حال که وجه تسمیه و صورت صحیح نام کتاب معلوم شد بد نیست بدانیم که عین اشتباه کاتب نسخه ما در دو موضع از جمیع چاپ های مختلف مقدمه ابن خلدون نیز راه یافته است یکجا در مبحث «علم هندسه» و جای دیگر اندکی پس از آن در مبحث مربوط به «علم هیئت» و در ترجمه فارسی مقدمه هم در هر دو موضع مذکور سهور کاتب و باحتمال قوی تر سهو مؤلف را ملتفت نشده اند. و در آن کمال استادی را در بیان مطالب و ایراد براهین و ادله ریاضی به کار برده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12054

آغاز: والاثنان و کالستة الذي يعذه الواحد والاثنان الثلثة وكالتسعة الذي يعمده الواحد والثلثة؛ انجام: و بمثل ذلك يكون نسبة قاعدة اه ح إلى قاعدة م ف ر کنسبة المنشورين اللذين

از مجموع مقالات و فصول موجود در اصل، فقط مقالات و فصول زیر را در بر دارد: الف: در فن اول. نیمه دوم از مقاله اول در پنج فصل، و تمامی مقاله دوم در علم عدد در نه فصل. ب- در فن دوم: مقاله اول: در مبادی علم هندسه در پنج فصل، مقاله دوم: در خواص خطوط مستقیم در یک فصل، مقاله سوم: در خواص دایره در یک فصل، مقاله چهارم: در عمل اشكال مسطحه از دوائر و ذوات الاضلاع در دو فصل، مقاله پنجم: در تناسب در یک فصل، مقاله ششم: در مناسبات بین سطوح با یکدیگر و بین اضلاع با یکدیگر در یک فصل که اواخر فصل را ندارد، مقاله هشتم: که از اوائل ناقص و فقط شامل پنج فصل است و معلوم نیست که در اصل چند فصل داشته است، مقاله هشتم: که آن نیز از ابتدا ناقص و شامل هفت ورق است و پس از آن چهار ورق در مجسمات است که ظاهرا باید جزو مقاله نهم باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 546ق، جان اسوان؛ دارای دوائر و اشکال هندسی؛ کاغذ: حنائی بغدادی، 139گ، 16 سطر، اندازه: 13/5× 20/5سم [ف: 10-12]

انتصار الحق = مختصر اساس الاصول / اصول فقه / فارسی

entesār-ol haqq = moxtasar-e asās-ol osūl

زین العابدین

zayn-ol-‘ābedīn

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24779

آغاز: بسمله حمد له أما بعد چون مکلف را بعد از تحصیل؛ انجام:

ص: 964

و این امر از عادات پسندیده اوشان است (كذا)

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

- انتصار الشيعة > الانتصار في مفردات الامامية

الانتصار على علماء الأمصار / فقه / عربی

al-intişār ‘alā “ulamā’-il amşār

مؤید، یحیی بن حمزه، 669-749؟ قمری

mo’ayyed, yahyā ebn-e hamze (1271-1349)

تاریخ تأليف: رجب 742ق؛ محل تأليف: حصن هران

کتاب مفصلی است در هیجده جزء (سفر) در فقه زیدیه. مؤلف، بعد از عنوان نمودن هر فرع فقهی، آراء و نظرات ائمه اهل البيت (عليهم السّلام) و فقهاء زیدیه و ائمه چهار گانه اهل سنت و اوزاعی و غیر آن را، در آن مسئله ذکر نموده و پس از آن نظر خود را تحت عنوان «المختار» بیان نموده است و بعد با ذکر کلمه «الانتصار» از آراء دیگر جواب می گوید.

[هدية العارفین 526/2 ؛ معجم المؤلفين 195/13 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 528عکسی

آغاز: کتاب الزكاة و هي احد اركان الاسلام لقوله (صلّي الله عليه و آله): بنی الاسلام على خمس؛ انجام: و بتمامه يتم الكلام في كتاب الزکوة، و الحمدلله الذي أمدنا بتوفيقه و هدانا الى منهاج الحق و طريقه.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 3982 .Or (ریو، فهرست خطی عربی /224). جزء ششم کتاب، و مشتمل است بر تمام کتاب زكاة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا اواسط قرن 18 مصحح، با نشان بلاغ ؛ 188گ، 22 سطر [عکسی ف: 2-27]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 530عکسی

آغاز: المطلب الثالث في بيان اقامة الحد على السارق؛ انجام: كما مر تقريره في كتاب الصلاة، و بالله التوفيق.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 3984 .Or (ریو، فهرست خطی عربی /225). جزء هفدهم کتاب، و مشتمل است بر قسمت أخير از کتاب حدود تا اواخر کتاب قسامه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: آخر رمضان 748ق؛ مصحح؛ 162گ، مختلف السطر [عکسی ف: 2-29]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 525 عکسی

آغاز: الفصل الرابع في بيان الأحداث الناقضة للطهارة؛ انجام: و قد نجز غرضنا من باب الأذان و بتمامه يتم الكلام في الجزء الثاني من کتاب الانتصار ...

نسخه اصل: از نسخه موزه بریتانیا ش 3979 .Or (ریو، فهرست خطی عربی /223). جزء دوم کتاب، مشتمل بر بقیه کتاب طهارت، تا آخر مبحث اذان از کتاب صلاة. مؤلف، در ماه رجب 742ق در «حصن هران» از تألیف این قسمت، فراغت یافته است؛ خط: نسخ بی نقطه، بی کا، تا: احتمالا قرن 9؛ مصحح، تملك به تاریخ 1169 و 1246ق؛ 174 گ، 31 سطر [عکسی ف: 2-24]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 529عکسی

آغاز: کتاب الوکالة، و اعلم انا قبل الخوض في اسراره؛ انجام: پایان جزء هفدهم: كما مر تقريره في كتاب الصلاة و بالله التوفيق.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 3983 .Or (ریو، فهرست خطی عربی /225). جزء شانزدهم و هفدهم کتاب، مشتمل است بر كتاب كفالة، تا اواخر کتاب القسامة، یعنی پایان جزء هفدهم، الا اینکه از آغاز جزء هفدهم به مقدار پنج برگ افتاده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالاً قرن 19 افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده با نسخه اصل، 374گ، مختلف السطر [عکسی ف: 2-28]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 526عکسی

آغاز: الباب الثالث في استقبال القبلة، قال الامامان القاسم و الهادی؛ انجام: و قد تم غرضنا من بيان هيئة الجمعه و ما يستحب فيها و ما يكره و الحمدلله رب العالمين.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 3980 .Or (ریو، فهرست خطی عربی (223). جزء سوم کتاب، مشتمل بر مباحث باب قبله تا مقداری از فروع مربوط به نماز جمعه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه ذیقعده 947ق، برای خزانه المهدی لدين الله احمد بن يحيى؛ مصحح: 274گ، 24 سطر [عکسی ف: 2-25]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 527 عکسی

آغاز: کتاب الحج، اعلم ان الحج قاعدة من قواعد الدين و اصل من اصول الشريعة.؛ انجام: الفرع الحادي عشر: و اذا قلنا بوجوب الضمان لصيد المدينة و شجرها ... كما في حديث عبد الرحمن ابن.

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 3981 ,Or (ریو، فهرست خطی عربی /4 و 223). جزء پنجم کتاب، مشتمل بر کتاب حج تا تقريبا أواخر فروع مربوط به صید حرم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، دارای نشان بلاغ، تملک: یحیی بن صالح السحولی به تاریخ 1179ق؛ 145 گ، 19 سطر [عکسی ف: 26-2]

الانتصار في شرح مقدمة الازهار = فائق الأنظار في شرح مقدمة الأزهار = مرقاة الأنظار في شرح مقدمة الازهار / اصول فقه / عربی

al-intişār fi š.-i muqaddamat-il azhār=fā'iq-ul anzār fi š.-i muqaddamat-il azhār = mirqāt-ul anzār fī š.-i muqaddamat-il azhār

مضواحي، صلاح بن محمد

mezvāhī, salāh ebn-e mohammad

وابسته به: الأزهار في فقه الائمة الاطهار؛ يمنی، احمد بن يحيی (840 -775)

شرح مزجی است بر مقدمه «الأزهار في فقه الائمة الاطهار» امام المهدی احمد بن يحيى حسنی که درباره تقليد و بعضی از

ص: 965

مسائل کلی اصولی در هفت فصل» نوشته شده است. این کتاب در بعضی فهارس و کتب به نام «فائق الأنظار في شرح مقدمة الازهار» و «مرقاة الأنظار في شرح مقدمة الأزهار» نامیده شده است.

آغاز: الحمد لله على مواهبه و نواله و الهداية لمعرفة حرامه و حلاله و صلواته على خاتم ارساله محمد و على آله

[مؤلفات الزيدية 162/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية ص 504]

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1924/5

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، رم 1155؛ خط: نسخ نازیبا، كان احمد بن صلاح قشوى (مالک کتاب)، تا: یک شنبه 21 شعبان 1046ق؛ 26ص (97-122) [عکسی ف: 5-378]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5015/13

آغاز: برابر

فقط چند برگ اول این کتاب آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 5گ (105-110پ)، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 13-216]

الانتصار في مفردات الامامية = انتصار الشيعة = مفردات امامية / فقه / عربی

al-intişār fi mufradāt-il imāmīya = intişār-uš šī“a = mofradāt-e emāmīye

علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری

‘alam-ol-hodā, ‘alī ebn-e hoseyn (967-1045)

اهدا به: وزیریه عمدیه

این کتاب به نام «الانتصار = انتصار الشيعه» موسوم گردیده و چنانکه در مقدمه آن مسطور است بر حسب امر عمید وزیر در رد بر عقیده عامه (ایشان معتقد بوده اند مسائلی را در فروع شیعه بدان معتقدند که خودشان متفرد بدان می باشند و سائر علمای مسلمین بدان فتوی نداده اند و دلیلی هم بر فتوی خویش ندارند) تأليف و در ذیل هریک از مسائل اقوال هر کدام از علمای مذاهب اربعه را که موافق بدان بوده نقل و ادله هریک از مسائل را از کتاب و سنت و اجماع ذکر کرده اند. ترتیب کتب این کتاب این است: کتاب طهارت، صلوة، صوم، زکوۃ، حج، نکاح، طلاق، ایمان، نذر، عتق و کتابه، تدبیر، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه و لباس، بيع و صرف، شفعه، هبه و اجاره و وقف و شركة قضاء و شهادات، حدود و قصاص و دیات و کتاب فرائض و مواريث و وصايا.

آغاز: الحمدلله على ما يسر من حق متبع و صرف من باطل مبتدع و ارشد الى دلالة و ابعد من ضلالة و جهالة، وصلاته على خير الانبياء ... اما بعد فانی ممتثل مارسمته الحضرة السامية الوزيرية العميدية

انجام: و هذا ضعيف جدا لانه آن منع من الوصية للاقارب ما ذكروه منع من تفضيل بعضهم على بعض في الحياة بالبر و الاحسان لان ذلك يدعو الى الحسد و العدواة و لا خلاف في جوازه و كذلك الأول تم

چاپ: تهران، سنگی، بی ناشر، 1276ق، رحلی، ضمن الجوامع الفقهية، 81ص؛ 1315ق، وزیری، 171ص

[الذريعة 2/ 360و 400ط 367/5 و 539؛ کشف الحجب 61؛ مشار عربی، ص 94]

شرح و حواشی:

1- الانتصار في مفردات الامامية (مختصر)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3598

خط: نسخ معرب، كا: ابو الحسن علی بن ابراهيم بن الحسن بن موسى الفراهانی، تا: سه شنبه 25 ذیقعده 591ق، جان کاشان محله باب و لان؛ تملک: منصور بن علی بن محمد بن الحسن الطوسی به تاریخ 762؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 89گ، 29 سطر، اندازه: 19/5× 25 سم [ف: 9-378]

تهران، دانشگاه شماره نسخه: 3047-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-43]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2234

آغاز: يوفقه فيه او يخالفه على أنه لا أحد من فقهاء الأمصار الا و هو ذاهب الى مذاهب تفرد بها؛ انجام: برابر

خط: نسخ مشکول، بی کا، تا: 8 رجب 596ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ مصحح، مقابله شده؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 157گ، 19 سطر، اندازه: 18×25سم [ف: 21/1-152]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3649

خط: نسخ، كا: شمس الدین بن محمد معروف نصر كانی، تا: پنج شنبه 20 رجب 897ق؛ تملک: محمد سعيد بن محمد؛ مهر: محمد بن صدر الدين محمد الفيضی» (بیضی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 171گی، مختلف السطر، اندازه: 13× 18 سم [ف: 10-46]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3244

می رسد به مبحث شفعه؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ افتادگی: انجام؛ نسخه از آن حسام الدين بن عذافه غروی بوده است؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 159 گ، 16 سطر (1368)، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 11-2203]

5. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 1015

بی کا، تا: 916ق؛ تملك: محمد شرف الدین محمد صفي الدين

قمی، شاه حسین حبیب الله ؛ قطع: رحلی کوچک [ف: 70]

6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 656

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: صالح بن يوسف بن محمد بن يوسف بحرانی، تا:

ص: 966

یکشنبه محرم 920ق؛ به سال 984 محمد عبد القادر مرعشی در شهر کلکنده با نسخه صحیح دو مرتبه مقابله کرده؛ مهر تملک: «عبده طاهر»، «صفي الدين محمد طباطبائی، «شمس الدين محمد عبدالقادر الحسینی»؛ اهدایی: شیخ محمد طاهری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج آلبالویی مقوایی عطف تیماج تریاکی، 182گ، 17 سطر (9×14/5)، اندازه: 15× 23سم [ف: 2-564]

7. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 22403

خط: نسخ، كا: شیخ نورالدين محمد، تا: 967ق؛ در پشت صفحه اول آمده «انتقل الى الفقير إلى الله ابي الحسن بن عبدالله عفي عنهما بدار السلطنه تبریز غره مرحم الحرام 988 ه_ ق»، در بالای صفحه اول نوشته شده که این کتاب در 1168ق بر کافه طلاب علوم دینی وقف شده، صفحه اول نوشته شده که این کتاب را شیخ نورالدين محمد به دست شریف خود نوشته اند به يقين مصحح است هزار بیت سیصد و پنجاه دینار تبریزی می ارزد، با امضای محمد کاتب؛ تملک: محمد امین بن عبدالوهاب خادم استرآبادی در اوایل شعبان 1092ق با مهری که در آن آمده «ان المتقين في مقام امین»؛ 14-15 سطر، اندازه: (7/5× 13/5) سم [ف: 2-244]

8. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 147

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ناصر بن عبدالعلی خویی، تا: 17 محرم 969ق؛ از روی نسخه به تاریخ 609؛ مهر: «عبده محمدعلی» (بیضی)، محمدعلی بن محمد باقر» (بیضی)؛ تملک: محمدطاهر؛ جلد: مقوایی، طبله رو کرمی، طبله پشت آبی، عطف تیماج قهوه ای، 137گ، 24 سطر، اندازه: 15× 20 سم [ف]

9. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 874

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سعدالله بن امان الله بن على، تا: 28 صفر 973ق، جان اردبیل؛ دارای علامات بلاغ و تصحیح و نسخه بدل؛ جلد: تیماج مشکی ضربی ترنج مجدول گرهی، 212گ، 19 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 2-131]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7308

خط: نسخ، كا: میرزا علی بن على فتحانی، تا: 20 رجب 977ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ تملک: شیخ علی بن ملا محمد فراهی مجاور در نجف با مهر بیضوی به تاریخ 1177، جلال الدین با مهر بیضوی ربیع الثانی 1288، محمد شريف بن محمدرضا لاهیجی، محمد رضا بن حاج حمزه کاظمی به تاریخ 1221، اسماعیل کرمانی به تاریخ 1160، عبدالحسين بن محمد یزدی؛ از خزانه كتب ابو عبدالله الحسين بن ابی تراب الحسن بن ابی جعفر محمد الحسینی؛ جلد: تیماج مشکی سوخت ترنج، 148 گ، 19 سطر، اندازه: 17/5× 24 سم [ف: 25-297]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10522

آغاز: يتفرع ما نحن بسبيله و منه يتشعب لأن الشناعة انما تجب في المذهب الذي لا دليل عليه يعضده

خط: نسخ، كا: محمد بن سعید بن حسین بن الغليان اوالی، تا: دوشنبه 20 رمضان 982ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح و این کار روز یکشنبه 18 صفر 1081 پایان یافته؛ جلد: تیماج قرمز عطف تيماج مشکی، 117گ، 23 سطر، اندازه: 18× 27 سم [ف: 27-15]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2699

آغاز: الى املال و اضجار وما توفيقي الا بالله عليه توكلت و به استغیث و اعتصمت و مما يجب تقديمه؛ انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد المهدي بن عبدالله بن راشد عطار بحرانی، تا: رجب 983ق، جا: کلکنده؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: فاضلخان؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 157گ، 17 سطر، اندازه: 13× 22 سم [ف: 5-392]

13. قزوین؛ مدرسه امام صادق؛ شماره نسخه: 104

آغاز: برابر، انجام: و حکی عن بعضهم أنه قال قذف حال و ليس يقذف حال الرضا، تم کتاب الحدود.

از ابتدای کتاب تا آخر کتاب الحدود؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالواسع حائری، تا: محرم 984ق (بخش اول: تا اول کتاب الخراج)، جمعه 8 رمضان 982ق (بخش دوم)؛ جلد: تیماج با یک طبله، 300گ، 17 سطر [ف: 1-41]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 981

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 5 ربیع الاول 984ق، جا: قزوین؛ مصحح؛ تملك: محمد قاسم بن علی ابن محمد خوئی به تاریخ 1255؛ مهر: «پیرو دین محمد قاسم» (مربع)؛ تملکی بی نام به تاریخ 1313 و مهر «الراجي الى الله محسن بن محمد» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 121گ، 23 سطر، اندازه: 18/5× 23 سم [ف: 3-174]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5377

خط: نستعلیق، کا: محمد بن حمزه حسینی، تا پایان جمادی الاول 987ق؛ در پایان آمده «این کتاب انتصار بفرزندی میر غیاث الدين منصور داده شده»؛ واقف: سید احمد على؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی درون سرخ با لولا، 106گ، 23 سطر (7×14/5)، اندازه: 12×19 سم [ف: 15-4226]

16. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3640

خط: نسخ، كا: صالح بن يوسف بن محمد بن يوسف مقاعی اوالی بحرانی، تا: یکشنبه 18 محرم 991ق؛ مصحح؛ مهر: المتوكل على الله عبدالرحيم بن محمد رضا الشريف» (بیضی)؛ تملك: «هادی بن محتشم بن عمید درخچی قائنی» با مهر «محمد هادي المضلین» (هشت گوش)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 282گ، 14 سطر، اندازه: 13/5× 21سم [محدث ارموی مخ: 1-186]

17. تهران، دانشکده الهیات؛ شماره نسخه: 77

خط: نسخ، كا: حسن بن جعفر بن يوسف، تا: ذیحجه 993ق، جان بحرین؛ محشی با نشانه «احیاء العلوم، ع»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 242گی، 15-17 سطر (9×12/5)، اندازه:

ص: 967

15× 20/5 سم [ف: 464]

18. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 9729

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بي كا، تا: قرن 11؛ مذيل به حديثي از كافي درباره نصاب زکات؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، 181گ، 19 سطر، اندازه: 12× 19/2 سم [ف: 21/1- 151]

19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5890

خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 14 (ماه و سال نوشته نشده) قرن 11؛ با تاریخ 1052؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: رویه میشن آلبالویی لایی، 173گ، 19 سطر، اندازه:14/2× 25/5سم [ف: 1-49]

20. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7336- 37/126

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان سلیمان بن صالح طالقانی، تا: سلخ ذیحجه 1015ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 190گ، 17 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-503]

21. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 883/1

کا: نظام الدین محمد بن حسن الرشتی، تا: حدود 1033ق؛ تملک: نظام الدین محمد بن حسن ساوجي في بلد صفاهان در 1033؛ قطع: رقعي [ف: 323]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6945

خط: نستعلیق، کا: درویش على بن شمس الدین آقا کاکا، تا: جمعه 16 شوال 1034ق؛ تملك: محمد موسوی حویزی؛ جلد: تیماج قرمز، 191گ، 19 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 18-131]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15116

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: نوروز علی ترکمان، تا: یکشنبه 6 محرم 1044ق؛ محشی، مصحح، این نسخه از سوی رشید الدین بن صفي الدين محمد سپهری زواری که از عالمان عصر صفوی بوده در سال 1044ق مقابله و تصحیح شده و یادداشت وی در پایان نسخه چنین آمده: «بلغ قبالا و قابلته انا العبد الضعيف الراجي رحمة ربه رشید الدین بن صفي الدين السپهری و كان الفراغ من المقابلة آخر شهر شعبان سنة 1044)، دارای عبارت «بلغ قبالاً» در برخی از برگ ها؛ تملک: مقابله کننده با عبارت «من متملكات الع المفتاح الى الغنی رشیدالدین بن صفی الدین محمد السپهرى الزواری»، عبدالله بن مرحوم حاجی هادی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج مجدول با لبه برگردان، 210گ، 17 سطر (7×12)، اندازه: 13× 19/5سم [ف: 38-329]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 501 ط

خط نسخ، كا:عبدالرضا بن محمد صفر، تا: 1054ق [مختصر ف: 86]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23911

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 21 ربیع الاول 1054ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، 254گ، 16 سطر، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 152-21/1]

26. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 501-طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالرضا بن محمد بن صفر، تا: 1054ق؛ واقف: محمد داود بن عنایت الله، 1072ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 85گ، 25 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 19× 31 سم [ف: 24-330]

27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2235

آغاز: المتقدمين او المتأخرين و ما ليس لهم فيه موافق من غيرهم؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1 ربيع الاول 1055ق؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ واقف: سید محمد، 1309؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 207گ، 15 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 21/1-153]

28. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 449

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمدرضا بن محمد حسین یزدی، تا: 9 رمضان 1056ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج زرد، مقوایی با عطف، 400ص، 16 سطر، اندازه: 14/5 × 22/5 سم [ف: 2-139]

29. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 234

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: غره محرم 1058ق؛ مصحح، تملك: محمد جواد؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 166گ، 19 سطر، اندازه: 13× 25 سم [ف: 1-208]

30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16977

آغاز: برابر؛ انجام: و جميع ما من رواه عن عمرو بن دینار لم يذكر

خط: نسخ، بی کا، تا: 15 صفر 1068ق؛ افتادگی: انجام (ورق آخر)؛ ارسالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در شهریور 1368؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن عنابی لبه دار ضربی با ترنج و سر ترنج زرین، 153گ، 17 سطر، اندازه: 15/5× 23 سم [ف: 21/1 -150]

31. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1573

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: اصغر بن جمال الدين قمی، تا: رمضان 1068ق؛ جلد: تیماج لایه ای تریاکی، 19 سطر (7× 14)، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 4-2123]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7446

آغاز و انجام: برابر

ج 1-2؛ خط: نسخ، كان محمد صادق بن محمد سعيد بن محمد صادق خطیب واعظ حسینی، تا: یکشنبه ربيع الثانی 1077ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج جگری ضربی با ترنج و سر ترنج و مرغی در میان آن، 188گ، 19 سطر، اندازه: 12× 20سم [ف: 21/1 -150]

ص: 968

33. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 269

خط: نسخ، كا: قاسم بن حاجی محمد طبسی، تا: جمعه 4 ذيقعده 1079ق [ف: 3-71]

34. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2362

خط: نستعلیق، کا: احمد فاخر بهبهانی، تا: محرم 1081، به دستور لطفعلی بیک برادر و نایب شمس الا ياله محمد زمان خان بیگلر بیگی کوه گیلویه؛ تملك: محمد علی حسینی در 1164، سید محمد بن غياث الدين محمد حسینی، جمال الدين محمد خوانساری بوده، کسی دیگر در 1205؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 203گ، 14 سطر (7× 14/5)، اندازه: 13×21/5سم [ف: 9-965]

35. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6900

خط: نسخ، كا: ضياء الدين بن عبدالحسین، تا: 9 رمضان 1085ق؛ مهر: محمد تقی بن محمد باقر شریف یزدی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 219گ، 17 سطر (8× 13)، قطع: ربعی، اندازه: 12× 19 سم [ف: 16-392]

36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9501

خط: نسخ، كا: ابراهیم کشمیری، تا: 3 رجب 1086ق، جا: مشهد مقدس؛ از روی نسخه ای که هشتم رجب 596 نوشته شده بود، وقف نامه کتاب به تاریخ 1183؛ تملك: محمد ابراهيم بن محمد يعقوب با مهر «سلام علی ابراهیم» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 155گ، 22 سطر، اندازه: 12/5×18/5 سم [ف: 24-254]

37. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3525- 18/45

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الكافي بن محمد باقر جنابذی، تا: 4 جمادی الثانی 1087ق، جان مشهد؛ جلد: تیماج مشکی، لولا دار، 139گ، 23 سطر، اندازه: 18/5 ×25سم [ف: 1-503]

38. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3353

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1089ق؛ مجدول و مذهب؛ تملك: محمد علی آل کشکول الكربلائي با مهر «عبده محمد على 1244»، «عبده الراجی محمد کاظم الحسینی»؛ جلد: چرمی سرخ، 145گ، 20 سطر، اندازه: 16/5× 25 سم [ف: 1-99]

39. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 614

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه رمضان 1095ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سرخ، 321گ، 12سطر، اندازه: 13/7× 23سم [ف: 1- 49]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17950

آغاز و باقي الفقها يجيزون الايتمام في الصلاة بالفاسق؛ انجام: آن هذه امسلة (كذا) يجري مجرى المسألة المتقدمة ... و السيف و أن خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واگذاری سازمان حج و اوقاف در آبان 1369؛ کاغذ: نخودی، 126 گ، 18 سطر، اندازه: 14/8× 20/7سم [ف: 21/1-151]

41. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2551

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج سبز که کاغذهای رنگی روی آن چسبانده شده، 180 گ، 15 سطر، اندازه: 13× 19سم [محدث ارموی مخ: 1-186]

42. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3983

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ یادداشتی از «محمد بن عبدالله بن حسن بن رمضان» آمده که کتاب نزد وی امانت بوده؛ تملك: «اسدالله بن اسماعیل»، «ابراهيم بن عبدالله بن زعبیل» به سال 1205؛ مهر: «يا رفيع الدرجات» (مربع)؛ جلد: تیماج دو رو، رو قرمز سوخت، پشت مشکی، 170گ، 20 سطر، اندازه: 12/5 ×23/5سم [محدث ارموی مخ: 1-186]

43. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6930/2

بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی ضربی مقوایی، 20 سطر (10× 15)، قطع: ربعی، اندازه: 15× 21 سم [ف: [404-16

44. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1656

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 212 گ، 17 سطر (7× 14)، اندازه: 11× 20/5 سم [ف: 8-227]45. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2436

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان شرف الدين على قائنی، تا: 1101ق؛ مصحح، مطلبی مبنی بر این که نسخه امانت حاجی معصوم بوده و بیان مسائلی فقهی در مورد روزه که آراء سید مرتضی باشد نوشته شده؛ واقف: حاج محمد حسن قزوینی، جمادی الاول 1238، بر طلاب علوم دینیه؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن، یک لایه، عطف تیماج قهوه ای الحاقی 125×245، 133گ، 23 سطر کامل (6× 16)، اندازه: 12/5× 24/5سم [ف: 12-144]

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 161

همان نسخه بالا [نشریه: 7-104]

46. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 42- 1/42

آغاز و انجام: برابر

کتاب الطهارة تا كتاب الفرائض و المواريث والوصايا؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ مصحح: تملک: احمد بن علی در 1121ق، سید محمد بن محمد مقیم در 1115 با مهر «عبده سيد محمد الرضوی 1115ق» (بیضی)، سید حسن بن سید العلامه مرندی موسوی 1211؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، ترنج، لچگی، مجدول گرهی، 150گ، 23 سطر، اندازه: 16× 26 سم [ف: 1-503]

47. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 296

خط: نسخ، كان محمد جعفر بن محمد شفیع حسینی، تا: سه شنبه 14 صفر 1115ق؛ با نسخه سال 531 مقابله، مصحح؛ اندازه: 13× 20 سم [نسخه پژوهی: 2-115]

48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14705

ص: 969

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1115ق، جا: اصفهان؛ از سوی مرحوم آیت الله سید جمال الدین محمد خوانساری (آقا جمال) کتابت شده، وقف نامه کتاب به خط آن عالم جلیل القدر، در برگ آغازین چنین آمده: «بسم الله الرحمن الرحيم، الحمدلله الواقف الذي انزل على عبده الكتاب علیه و آله صلواته و تحياته الباقية، مر الدهور و الاحقاب، فهذا الكتاب المستطاب، من جملة الكتب و النسخ التي، استكتبت و استنسخت، من نماء الحمام الموقوف على هذه الجهة المطلوبة و الغاية المكتوبة، الواقع في اراضی نقش جهان، بدار السلطنة اصفهان، حماها الله تعالى عن خبائث حوادث الأيام، ما ازيلت الاحداث و الاخباث بماء الحمام، من الأوقاف السليمانية، لا زال اعلى حضرة، واقفها غريقا في بحار الرحمة الربانية، و لقد وقفته على حسب الامر الأعلى، على الشيعة الإمامية الاثني عشرية وقفا، بتلا بتا لايباع ولا يوهب و لا يحبس عن مستحقه، و جعلت توليته و النظر فيه، لنفسي ثم لاكبر اولادی الذكور، ثم لاكبر اولادهم الذكور، ما تعاقبوا و تناسلوا و مع انقراضهم فلاكبر الذكور من اولادى الاناث و مع فقدهم، للعالم المحدث الامامی، المتوطن في دار السلطنة المزبورة و مع التشاح لمن اخرجته القرعة الشرعية منهم، فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه على الذين يبدلونه، و انا الداعي لدوام الدولة القاهرة، ابن حسین، جمال الدین محمد الخوانساری و كان ذلك في شهر ذي حجة الحرام، من شهور سنة مائة و خمسة عشر، بعد الالف من الهجرة المقدسة النبوية، على الصارع بها، الف الصلاة و السلام و التحية، 1115ه؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، جلد: کاغذی ابلق با مقوا عطف تیماج قهوه ای، 82ص، 24 سطر (10× 17/5)، اندازه: 17/5× 25 سم [ف: 37-229]

49. قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: نامعلوم

خط: نسخ، كا: محمد بن على، تا: رجب 1117ق، جان اصفهان، مسجد حکیم داود؛ از برگ 43 به بعد از روی نسخه خزانه استادش امام علامه و محقق کامل فهامه بهاء الدین ابوالفضل محمد مشتهر به فاضل هندی با یادداشتی گویا از سید محمد جزائری معاصر بر برگ آغاز مبنی بر آن که کاتب نسخه محمد بن على جزائری شاگرد فاضل هندی است که از سید نعمت الله جزائری نیز اجازه و در اجازه كبيره سید عبدالله جزائری شرح حال دارد؛ 210گ، 19 سطر، اندازه: 15× 21 سم [صد و شصت نسخه:-7]

50. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2136

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن اسماعیل، تا: قرن 13؛ مصحح، یادداشتی به سال 1272 درباره کتاب و مؤلف از «محمد بن ...» با مهر «اللهم صل على محمد و آل محمد» (بیضی)؛ مهر: «العبد الذليل محمد بن اسماعيل» (مستطیل)، «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده محمد بن اسماعيل» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 170گ، 20 سطر، اندازه: 11/5×18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-186]

51. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4326/1

خط: نسخ، كا: على حجراوی، تا: 24 ربیع الاول 1230ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی ضربی قرمز، 166گ (1ر-166ر)، 19 سطر [ف: 12-20]

52. اصفهان؛ شفتی، مهدی شماره نسخه: 61/1

خط: نسخ، كا: حسن بن على قفطانی، تا: جمعه 14 رمضان 1239ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، لته پشت افتاده، 83گ (1پ -83ر)، 26 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 197]

53. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8629- 58/79

آغاز: عدو القابل به كما لاينفع في الاول الاتفاق عليه ... کتاب الطهارة وما يتعلق به مسئله مما شنع به على الأمامية وظن أنه الأموافق لهم فيه

خط: نسخ، كان عبد الكافي بن حسين بن احمد اصفهانی، تا: جمادی الثانی 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ 166گ، 18 سطر، اندازه: 15× 22 سم [ف: 1-503]

54. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 4204- 21/124

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 156گی، 20 سطر، اندازه: 14× 20 سم [ف: 1-503]

55. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7256/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد رسول بن عبد العزيز، تا: 2 ذیحجه 1244ق؛ جلد: روغنی مشکی ضربی ترنج با سر با نقش گل و بوته و پرنده، 86گ (114پ -199ر)، 25 سطر [ف: 25-254]

56. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 206/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 15 رمضان 1244ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج مشکی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 1-158]

57. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2219/4

خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد صالح، تا: شوال 1247ق، به دستور سید علی محمد بن على؛ جلد: تیماج قهوه ای، 45گ (105پ -149ر)، 33 سطر، اندازه: 20/5× 30 سم[ف: 6-209]

58. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 1 مجموعه بدون شماره

کا: میر محمد حسین بم محمد تقی الموسوی المدعو بباب الامامی، تا: دوشنبه ذیقعده 1252ق [دليل المخطوطات: 1-144]

59. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2661

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد حسن بروجنی، تا: 7 ذیقعده 1253ق؛ وقف نامه کتاب از ملا محمد مهدی قمشه ای به سال 1281 جهت طلاب نجف اشرف؛ 173ص [عکسی ف: 7-260]

60. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2712/1

ص: 970

کامل؛ خط: نسخ، كا: حسین علی بن اسحاق، تا: 1257ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج ماشی ضربی، 90گ (1-90)، 21 سطر (9/5× 14/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 4-1400]

61. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9061/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد تقی، تا: شنبه 23 ذیقعده 1258ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 74گ (33پ۔ 106ر)، 24 سطر، اندازه: 14/5× 21 سم [ف: 23-216]

62. قم؛ مؤسسه حضرت آية الله العظمی بروجردی؛ شماره نسخه: 396

فقط کتاب اول آمده؛ خط: نسخ، كا: اصغر بن جمال الدین قمی، تا: 3 رمضان 1268ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، لته پشت افتاده، 104گ، 20 سطر، اندازه: 15× 21سم [ف: 1-243]

63. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1513

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: غلام قاسم بن غلامعلی، تا: 1281ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی مقوایی با ترنج و نیم ترنج حاشیه منگنه، 301گ، 13 سطر، اندازه: 15× 23سم [ف: 10-10]

64. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 78م خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1300ق؛ اندازه: 10/5× 17/5سم [رشت و همدان: ف: 1092]

65. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5187/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، کا: میرزا محمد بن علی اکبر، بی تا؛ جلد: تیماج زرد ضربی، 56گ (257-312)، 31 سطر (12/5× 21)، اندازه:20/5 × 30سم [ف: 16-9]

66. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2807/15

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه مقوایی 8گ (132ر-139پ)، 18 سطر، اندازه: 14× 19سم [ف: 6-111]

67. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4332/4

خط: نسخ، كا: محمد تقی، تا: 1231-1232ق؛ جلد: تیماج قرمز، 19گ (48ر - 66پ)، 55 سطر، اندازه: 29× 42سم [ف: 11-325]

68. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14867/6

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ تملک و مهر: «محمد شفیع»، مهر «عبده الى نقی الحسینی»؛ جلد: تیماج، 15-16 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 2-176]

69. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2302

آغاز: برابر کتاب طهارت تا آخر وصايا؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 262گ، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 11× 21سم [ف: 1-366]

70. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 706

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 123، 23 سطر (10×15/5 )، اندازه: 17/5× 22 سم [ف: 1-14]

71. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 23

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: الميرزا بابا السبزواری، 29 رمضان 1293، وقف بر این مدرسه؛ 17 سطر، اندازه: 8/5× 16 سم [تراثنا: س 6ش 1-76]

72. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 202/6

بی کا، بی تا، قطع: رحلی [ف: 277]

73. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، بی تا [نشریه: 7-512]

74. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6958/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 23 سطر (11× 16)، قطع: ربعی، اندازه: 14× 21 سم [ف: 16-412]

الانتصار في مفردات الامامية (مختصر) / فقه / عربی

al-intișār fī mufradāt-il imāmīya (muxtașar)

وابسته به: الانتصار في مفردات الامامية = انتصار الشيعة = مفردات امامية؛ علم الهدی، علی بن حسین (355-436)

خلاصه ای است از کتاب «انتصار» شريف مرتضی. اسلوب آن، بر ترتیب کتاب «انتصار» است، ليکن با ذکر اصل مسایل و حذف دلايل. مؤلف آن شناخته نشد. گمان می رود این کتاب همان کتاب «الانفرادات بالفتوى» نظام الدین صهرشتی باشد.

آغاز: اما بعد حمدالله العالی ادراک سرادقات جلاله العليا عن افهام العباد في الدنيا و الصلوة على الرسول المصطفى المجتبی و الولى الوصی المرتضی و آلهما الغر الكرام ائمة الهدی فهذه مسایل اصطفاها المرتضی علم الهدی کهف الوری قدس سره الاعلى و حكم بتفرد الشيعة الاماميه ببعضها و باشتراك غيرها في بعضها مما ظن انفرادها بها و استدل بها و نصرها في رسالة سماها نصرة ما انفردت به الاماميه و انی طلبا للاختصار و هربا عن الاكثار نقلت اصل المسایل مجردا عن الدلایل تذكرة لنفسی و لمن اراد ان يذكر من الاولى النهى اللهم انصر من نصرها و اخذل من خذلها و العن على من عدل تعصبا و عنادا عنها كثيرا ما نقلت قول المخالفين فيما اذا كان قريبا من مذهبنا و فيما كان مشترکا بیننا و بين غيرنا و ظن انفرادنا بها تبيينا للتفرقة و اثباتا لانفرادنا بما قلنا في الاول و تنبيها للاشتراك و اظهارا لغلط الظن و دفعا التشنيع عنا في الثاني وها انا اشرع في المقصود و معينا من الله تعالى في اتمامها

انجام: و ما اعرف دماما من باقي الفقها في ذلك مسائل الفرایض و المواريث و الوصايا و ما يتعلق بذلك

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2849

آغاز و انجام: برابر

از اول طهارت تا آخر حدود و دیات، لكن كاتب ابواب «فرائض، مواريث، وصایا» را که ابواب آخر کتاب است ننوشته و کتاب را بدین عنوان ضبط کرده: «رسالة منتخبه من كتاب الموسومة بنصرة

ص: 971

في ما انفردت به الاماميه من مؤلفات کهف الوری علم الهدی»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، در متن و حاشیه، مجدول، کمند کشی؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ:نباتی،جلد: مقوا، عطف و گوشه ها پارچه ای، 11، 23 سطر، اندازه: 26× 43 سم [ف: 5-606]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7036/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 424گ (47ر -67ر)، اندازه: 18/5× 30 سم [ف: 18-197]

3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13096/30

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم حسینی فرزند میرزا عزیز، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 12گ (150ر -161ر)، 33 سطر، اندازه: 15×27سم [ف: 33-186]

الانتصار لسيبويه على المبرد / نحو / عربی

al-intişār li-sībawayh ‘ala-1 mubarrad

ولاد، احمد بن محمد، -332 قمری

vallād, ahmad ebn-e mohammad (- 944)

این کتاب مسائلی را که مبرد از سیبویه قبول نداشته و رد کرده، مؤلف از سیبویه دفاع کرده و جواب مبرد را می دهد.

[کشف الظنون 172/1 ]

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 136

آغاز: بسمله، وصلى الله على محمد و آله و سلم قال أبو العباس احمد ابن ولاد النحوی؛ انجام: و أن يدعوا العوض أيضا و فيما مضى من الجواب كفاية و الحمدلله رب العالمين»

خط: مغربی، بی کا، تا: قرن 6؛ مصحح، در برگ آخر نام کتاب و مؤلف و شرحی درباره آن به خط «محمد سماوی» در سال 1332؛ تملک: شیخ احمد بن محمود آل ...» در سال 1212، «سید ابوالحسن بن صالح الموسوی»، «محمد تقی بن محمد رضا طباطبائی» با مهر «عبده محمد تقی بن محمد رضا الطباطبائی» (بیضی)؛ کاغذ: نخود رنگی ضخیم؛ جلد: تیماج مشکی مجدول ساده، 110گ، 19 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 1-98]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 34

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-48]

انتصاف المهر بالموت قبل الدخول / فقه / عربی

intişāf-ul mihr bi-l-mawt qabl-ad duxūl

تبریزی، صادق بن محمد، - 1351 قمری

tabrīzī, sādeq ebn-e mohammad (- 1933)

تاريخ تأليف: پنج شنبه 28 ربیع الاول 1329ق؛ محل تأليف: قريه کلجاه

رساله در حکم مهر زن است اگر شوهر یا خودش قبل از دخول بمیرند.

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 53/4

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... قد اختلفت كلمة الاصحاب في انتصاب المهر بالموت قبل الدخول بعد الاتفاق منهم على الانتصاف بالطلاق؛ انجام: ولم يتنبه انه رفع اليد عن المبنى مضافا الى مافيه من انظار اخر لاتخفی

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (167پ -190پ)، اندازه: 15×21 سم [ف: 34]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1524/4

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-342]

انتظار الفرج من الفرج / کلام و اعتقادات / عربی

intizar-ul faraj min-al faraj

اشراقی، ولی الله بن هاشم، ق 15 قمری

ešrāqī, valī-o-llāh ebn-e hāšem (- 21c)

اهدا به: حضرت حجة (عجّل الله تعالي فرجه الشريف)

تاريخ تأليف: 28 شعبان 1385ق

رساله مختصری است در بیان شرح حال و علامات ظهور حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) که با آوردن آیات و روایات بعضی از شبهات وارده را پاسخ گفته است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1100

آغاز: الحمد لله الذي من على الذين استضعفوا في الارض و يجعلهم ائمة و يجعلهم الوارثين و يمكن لهم في الأرض

نسخه اصل: کتابخانه مؤلف؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1385ق، در برگ اول نام مؤلف و کتاب و هدیه کتاب به حضرت حجة (عجّل الله تعالي فرجه الشريف) آمده؛ 65ص [عکسی ف: 3-385]

انتظام سالار جنگ / تاریخ / فارسی

entezām-e sālār-e jang

تاریخ تأليف: 22 شعبان 1269ق

شرح حال و تاریخ زندگانی نواب سالار جنگ و گوشه ای از تاریخ هند در عصر وی، دارای هفت «نظم» کوتاه: 1. نیکوخواهی و اطاعت گذاری سلطان زمان؛ 2. انتظام و استمالت ساهوان؛ 3. درستی و آبادی تعلقات ممالک محروسه سر کار؛ 4. بند و بست پریشانی جمعیت و سپاه؛ 5. تقرير عدالت بر جلال سلطانی؛ 6. تحقق اسناد جاگیرداران سابق و حال؛ 7. تصرف اوقات حمیده آن حضرت.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3464

آغاز کیفیت انتظام و انتساق عهد دولت مهد وزیر کیوان اقتدار شیر خورشید اشتهار فص خاتم فیروزی و بختیاری؛ انجام: انجام

ص: 972

ناتمام: و تقرر عادات برگزیده آن ارسطوی فلاطون فطنت.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای سر لوح رنگین؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 17گ، 9 سطر، اندازه: 16× 22 سم [ف: 9-265]

- انتظام لشکر و مجلس انتظامات > تنظیم لشکر و مجلس اداره

انتفاء المركب بانتفاء بعض أجزائه / اصول فقه / عربی

intifa-ul murakkab bi-intifa' -ibad-i ajza-ih

بهبهانی، عبدالحسين بن محمد باقر، - 1240 قمری

behbahānī, “abd-ol-hoseyn ebn-e mohammad bāqer (- 1825)

رساله استدلالی ضمن چند «تنبیه» بر این که اگر جزء عبادت از ارکان باشد با از بین رفتن آن جزء، عبادت نیز باطل خواهد بود و اگر از ارکان نباشد صحیح است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9682/3

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... تنبيه الأصل في كل جزء من أجزاء المركب أن يكون ركناً ينتفى بانتفائه المرکب؛ انجام: و هو متجه لو ثبت المطلوب بدلیل غير العموم المذكور و الا فللتأمل فيه مجال

خط: نستعلیق، كا: عبدالرحيم بن ابو الحسن، تا: 1234ق، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 7گ (136 - 42پ)، اندازه: 10/5× 15 سم [ف: 25-51]

الانتفاء عما نسب اليه من معارضة القرآن / کلام و اعتقادات / عربی

al-intifa' amma nusib-a ilayh min mu'ariqat-il qur'an

ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری

ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)

رساله خطاب به شیخ فقيه (؟) ابوعبید جوزجانی است که می خواست با او به سپاهان برود و در پاسخ نامه او از دشمنان خویش که از آنها به نام «حمقی همدان» یاد می کند و از کسی که بسیار با او ستیزه کرد می نالد و می گوید که دیگران او را بر این گستاخی برانگیخته اند (گویا این کار هم در همدان شده بود. او در اینجا از خطبه های خود که در خدا و پیامبر شناسی ساخته و در آنها از صابئيان و مجوس و نصارا و جبریان و کسانی که قدر را نمی پذیرند خرده گرفته است - و گویا همینها بود که دستا ویز همان دشمنان در کافر و معارض قرآن خواندن او شده بود به یاد می کند و می گوید که نسخه های آنها از میان رفت ولی برخی از شاگردان نسخه ای از آنها دارند و شایسته است نسخه آنها را به ری بری تا بزرگان آنجا بدانها بنگرند و بدانند که با خرد و دین ناسازگار نیست. باز می گوید که این دشمنان چون این خطبه ها را بدیدند گفته اند که سجع فراوان در آنها هست ولی معانی آنها پاکیزه است و نمی توان از آنها خرده گرفت مگر این که با چیزهای دیگری از آن چیزها که یکی از بی خردترین آنها ساخته و در آن به برخی از صابئيان و ترسایان تاخته است بیامیخت و به او بست تا مایه رسوایی او گردد. چنین هم کردند و پاره از این خطبه های ساختگی را در همدان من بدیدم و بسیار زشت و ناپسند یافتم و ساختگی بودن آنها هم آشکار و هویدا بوده است. آن بی خردترین مرد را هم من و هم تو دیده ایم. آن دشمن مرا هم من بیزارم که زبانم را به دشنام او بیالایم و سودی هم نخواهد داشت - میدانیم که شیخ از این گونه خطبه ها بسیار دارد و چند تایی را هم شناخته ایم و گویا همینها بود که بهانه بدست دشمنان او داده و او ناگزیر شده بود در پاسخ جوزجانی این گفتار را بسازد. (دانش پژوه)

آغاز: رسالة الشيخ أبي عبيد الجوجانی (كذا و ظاهراً الى ابی عبید الجوزجانی) جوابا عما كتب الى الشيخ الرئيس روح الله رمسه في الانتفاء عما نسب اليه من معارضته القرآن بسمله عونك يا لطيف وصل خطاب الشيخ و وقف على مضمونه و استجمست حظ الانس بما بشرني في من خبر سلامته و ماصمم عليه من مرافقة الصحه الى اصفهان ... و اما ذلك الحديث الذي بلغه من الانسان الذي ذكر فلا تلفتن ... فان من عرف قدری و وزنی زاد امثال هذا الفن عني.

انجام: : ولی من مثله شغل شاغل و ليس في الاشتغال به طائل و الشيخ يتامل هذا و يعرفه ... و ليعلم أن البري، جرى و ان الكذب الاجریه و ان الباطل لانهار لليله و العقول قاعدة للتمييز بمرصد و السلام.

چاپ: در رسائل ابن سينا (استانبول: 1953م)

[فهرست دکتر مهدوی: 44-45؛ قنواتی ص 259 و 310]

1. تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 359/5 - عکسی و 371/5 -عکسی و 37/5 -عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: برابر

نسخه اصل: ایاصوفيا، ش 4849؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: مقابله شده 697ق، در کناره پایان نسخه آمده که نامه خطاب به ابوعبید جوزجانی است؛ 4ص (53-56) [عکسی: 2-35]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1190/5 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا. در فهرست با عنوان «کتاب الى بعض الفقهاء في تبرئة نفسه» [فیلمها ف: 1-576]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3923/15

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 78 كاغذ: سمرقندی ضخیم، جلد: تیماجی مشکی، 3ص (178-180)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13× 18سم [ف: 10-1981]

3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/136 -ف

نسخه اصل: حمدیه ش 1447. رساله ابن سينا الى صديق في ابطال ما نسب اليه في الخطب؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش

ص: 973

[فیلمها ف: 1-431]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11452/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: شهاب الدین علی حسنی حسینی طباطبائی شولستانی، تا: شنبه 27 ذیقعده 1019ق، جان اصفهان؛ کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج عنابی، 17 سطر، اندازه: 12× 18سم [ف: 11-309]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2783/7

خط: نستعلیق، كا: آقای باستانی در دی، تا قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی [ف: 10-1636]

6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1149/77

آغاز و انجام: برابر

خط: تعليق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (400پ-401پ)، 31 سطر، اندازه: 13× 23سم [ف: 6- 2435]

انتفاع الميت بما يهدی الیه / فقه / عربی

intifā'-ul mayyit bi-mā yahdī ilayh

ساروی، محمد علی بن محمد رضا، 1193 قمری

sāravī, mohammad alī-ye-bn-e mohammad rezā (- 1779)

تاریخ تألیف: 1178ق

رساله استدلالی مختصری است در سؤالی که از مؤلف شده که آیا میت از آنچه برای او هدیه می کنند نفعی می برد یاخیر؟» که با استشهاد به روایات آن را پاسخ داده و به برخی شبهات نیز جواب می گوید و در پایان نیز مطالبی راجع به قضاء نماز میت آورده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3613/6

آغاز: و بعد الحمد و الصلاة فهذه رسالة وجيزة في بيان أن الميت ينتفع بما يهدى اليه من أفعال البر؛ انجام: و الا توقف على خروجه من الثلث أو اجازة الوارث فهذا آخرما اردنا ایراده ...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1178ق؛ مصحح؛ 11گ (64ر - 74ر)، اندازه: 10/5× 16سم [محدث ارموی مخ: 1-187]

الانتفاع بتصحيح الارتفاع / هيئت عربی

al-intifā' bi-tashīḥ-il irtifā'

فلکی، سلیمان، ق 11 قمری

falakī, soleymān (- 17c)

مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 566/35

آغاز: بسمله یا من رصع الافلاک الدوائر بالنجوم وزين سماء الدنيا بزينة؛ انجام: هذا آخر ما حرره الفقير الجاني المعترف بالعجز ... سليمان الحنفي الفلكي العثماني العاجز عن ادراك الحقایق

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 1گ، 24-32 سطر، اندازه: 16× 22سم [ف: 1- 534]

الانتقاد / نحو /عربی

al-intiqād

قزوینی، محمد مهدی بن علی اصغر، 1129 قمری

qazvīnī, mohammad mahdī ebn-e 'alī asqar (- 1717)

تاریخ تأليف: 1119ق

نویسنده می گوید چون به تعلم نحو مشغول بودم و مشکلات آن را باز می گشودم کتاب مجملی در علم نحو یافتم که خليل الرحمن نگاشته بود چون آن را مفید یافتم بر آن شدم تا شرحی مشتمل بر بيان اصول و قواعد و محتویات و فروع آن بپردازم و از آنجا که شاگرد ملا خلیل بودم به اصول بیشتر از شارح دیگر واقفم. در این شرح از کتاب های تصریح و معنی و شرح رضی استفادات کردم و آن را در یک «مقدمه» و نه «امر» پرداختم: مقدمه: تذكر فيها امور لتزيد الشارح بصيرة؛ أمر 1. رسم النحو؛ 2. موضوع النحو؛ 3. الغرض من النحو؛ 4. فائدة النحو؛ 5. واضع النحو؛ 6. معانی النحو؛ 7. مراد النجاة بمصطلحاتهم؛ 8 أن ما اقول في معنى الآيات و الاحادیث؛ 9. آن مرادنا بالشرح في هذا الكتاب. او پس از این ابحاث وارد شرح نحو می شود.

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي اسمائه متقدمة و آلائه متناثره

انجام: كما اختاره ابن الحاجب في الايضاح شرح المفصل فتامل.

شرح و حواشی:

1- تبيين المراد من شواهد الانتقاد؛ قزوینی، محمد مهدي بن على اصغر (-1129)

1. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 860

آغاز: اعلم العلماء المتبحرین، جامع العقول و المنقول؛ انجام: برابر تا آخر قسم اول از المجمل؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 23 رمضان 1085ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، دارای بلاغ، محشی با نشان «منه سلمه الله»؛ تملک: در سال 1205؛ جلد: چرم قرمز، 235 گ، 18 سطر، اندازه: 10× 21 سم [مؤید: 2-300]

2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1766

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1118ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، نوسازی، میشن تریاکی، 190گ، 20 سطر (5× 14)، اندازه: 10× 20 سم [ف: 10-344]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9946

آغاز: برابر؛ انجام: فمنطلق و الااصل أن يقال أما فزيد

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [الفبائی: 68]

ص: 974

انتقادات به روزنامه ملت ایران = قرتیکا = مکتوب آخوند زاده / نامه نگاری، حکومت و سیاست / فارسی

enteqādāt be rūznāme-ye mellat-e īrān = qeretīkā = maktūb-e āxūnd-zāde

آخوند زاده، فتحعلی بن محمد تقی، 129521226 قمری

axund-zade, fath - 'ali ebn-e mohammad taq -1811)1878)

تاريخ تأليف: 17 رمضان 1283ق

نامه ای انتقادی است به منشی روزنامه ملت. روزنامه ملت اولین روزنامه ای است که به امر ناصرالدین شاه قاجار در طهران منتشر شده و تاریخ شماره اول آن چهاردهم ربیع الاول سال 1283 بوده و تا 20 جمادی الثانی سال 1287 سی و چهار شماره آن انتشار یافته و در هر شماره به شرح حال و ذكر بعضی از آثار شعرای معاصر یا گذشته پرداخته شده و مقارن همین تاریخ دو روزنامه دیگر انتشار داشته، یکی به نام روزنامه علمی و دیگری به نام روزنامه دولتی و به گفته آقای تربیت در ص7 دانشمندان آذربایجان تحت نظر مرحوم اعتضاد السلطنه بوده است و مرحوم اعتضاد السلطنه پشت نسخه این مکتوب به سال 1285 نوشته اند: رساله ای است که ملا فتحعلی آخوندزاده به مرحوم حکیم سامانی نوشته داخل کتابخانه ... گردید»، و در مجمع الفصحاء (202/2 ) و المآثر و الآثار (ص 204) سامانی را محمد حسن بن قاآنی شیرازی معرفی کرده اند و گویند جوانی خوش قریحه و با ذوق بود و در جوانی به سال 1285 بهار عمرش خزان گشت. از مطالعه آن معلوم می شود که موجب نگارش آخوندزاده اعتراضی بوده که فیشر معلم اول السنه شرقيه در غرمانیا (ظاهرة معرب جرمانیا است که مملکت جرمن یا آلمان باشد) بر یکی از ابیات قصیده سروش شمس الشعرا داشته که در شماره اول این روزنامه درج شده و آن این است: «مطاوعان وی و پیروان عترت وی x بمعنى آدميانند و دیگران حشرات». وی گفته است چرا سروش ما را حشرات دانسته و این اعتراض در آخوندزاده تأثير کرده چون به خانه آمده روزنامه را مطالعه کرده و اعتراضاتی را بر روزنامه و نویسنده آن نموده است: اولاً چرا در ابتدای این روزنامه که ملی است عکس مسجد گذارده شده در صورتی که مسجد شعار همه اهل اسلام است و بایستی شعار ملیت ایرانی یا نقوش تخت جمشید و یا تاج دوازده ترک که از یادگارهای سلاطین صفویه است بوده باشد. ثانیاً چرا در روزنامه ملی شرح حال شعرا را می نویسی و مطالب عام المنفعه که موجب تشریح اذهان و دارای نتایج اجتماعی است نمی نگارید. ثالثاً چرا سروش شمس الشعراء نسب خود را به امیر نجم ثانی منتسب می داند و شرحی مبتنی بر عدم لیاقت امیر نجم به استشهاد از تاریخ حبیب السير و متمم روضة الصفا نگاشته. رابعا در بیان این که اشعار این شاعر موافق قواعد علمی از جنبه اعتدال و صحت خارج است و دارای حسن مضمون و الفاظ نیست و به علاوه دارای الفاظی است که در شعر آوردن آنها خوب نیست چون: عزوجل، عليهم الصلوات، عزی ولات، مرآت، مابقی، ترهات، عقارب و حیات، خیرات، تحرک، حشرات، ده و دو، معترف، هدیه و بضاعت مزجات. وی بعضی از ابیات قصیده سروش را که به نظر او خلل وزنی داشته در ذیل این بیانات نقل نموده و در پایان این قسمت اعتراض کرده که چرا چنین شخصی را شمس الشعرا لقب دهند تا عصر و دوره را ننگین کنند و آنان که این آثار را مشاهده می کنند بگویند این که شمس شعراء است دیگران حالشان معلوم خواهد بود. اعتراض دیگر این بوده چرا روزنامه در چاپخانه سنگی چاپ شده و بایستی با حروف باشد و این مکتوب در حدود 570 بیت کتابت دارد.

آغاز: قرتیکا به منشی روزنامه ملت سنیه ایران مکتوب است برادر مكرم من از تاريخ يوم جمعه چهاردهم ربیع الاول سنه 1283 در شهر تفلیس روزنامه ملت ایران واصل شده به تقریبی که در ذیل ذکر خواهد شد

انجام: هم خودت به منافع وافره نائل خواهی شد و هم به ملت فوائد كثيره خواهی رساند خدا حافظ تو باد فی 17 شهر رمضان پارس ئیل 1283 در تفلیس تحریر شد.

[دنا 185/2 (9 نسخه)]

1. اراک؛ دهگان، ابراهیم؛ شماره نسخه: 14

کاتب = مؤلف، تا: 1283ق [نشريه: 6-590]

2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 145 - ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در صفحه عنوان آمده «رساله میرزا فتح علی سیروس»، در پایان در هشت سطر «تتولرتی سو ويطنق غایب زاده» می نویسد که 15 منات از نایب الوزراة (میرزا عبدالوهاب شیرازی آصف الدوله یا نصير الدوله نایب وزارت خارجه در 1274) در برابر نوشتن این کتاب به من رسید؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 50 گ، 12 سطر (11×16/5)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 1-440]

3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1289

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: میرزا علی اصغر، تا: 1283ق؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: مقوایی، ساده، 27گ، 10 سطر کامل (8× 14)، اندازه: 17/5× 21 سم [ف: 3-354]

4. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2792

آغاز: بعد از آنکه از منزل مفسد بیرون آمدم؛ انجام: ریاست بدست کسانی خطاست xx که از دستشان دستها بر خداست.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1283ق؛ با رساله مجدیه و یک رساله دیگر در یک مجلد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با رویه پارچه، 20 سطر، اندازه: 13× 21 سم [ف: 3-1318]

ص: 975

5. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2776

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1283ق؛ مقابله شده با نسخه اصل؛ در سال 1285 داخل کتابخانه اعتضاد السلطنه شده؛ واقف: سپهسالار، 1297؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 25ص، 12 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 18×21/5سم [ف: 2-97]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5633/1 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-172]

6. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 47/10

آغاز: برابر؛ انجام: بیندیشد از خامه تیز من xx وزین تیغ بران خون ریز من

بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه کاغذ رنگی با عطف پارچه ای مشکی، 18ص (207-225)، 19 سطر (9× 17)، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 87] و [نشریه: 7-4]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1004/10

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-254]

انتقادات روضة الصفا در 1279 در تفلیس / متفرقه / فارسی

enteqādāt-e rowzat-os safā dar 1279 dar teflīs

ملكم، 1249-1326 قمری

malkam (1834-1908)

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 2455/24

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1323ق [ف: 6-19]

انتقادات وارده بر سجل احوال / متفرقه / فارسی

enteqādāt-e vārede bar sejell-e ahvāl

انتقاداتی است که از طرف نویسنده با استناد به مواد آئین نامه های مجلس شورا و سنا بر قانون سجل احوال گرفته شده و اثبات غير مشروعیت آن و علاج آن. البته تصویر ذهنی نویسنده است که غیر عملی می باشد.

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1063/3

آغاز: بسمله تنقيدات وارده بر سجل احوال با کمال سادگی و انصاف در دو عنوان ذکر می شود اولی کلیات؛ انجام: و مواليد را روز بروز بدولت صورت دهند عده نفوس مملکت بخوبی (؟) محذوری هم ندارد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج مشکی لایه ای، 9گ ( 36-28 )، 15 سطر (8× 14)، اندازه: 10/5× 18 سم [ف: 3-1456]

- انتقاد اجتماعی > سیاحی گوید

انتقاد از اشعار مثنوی / ادبیات فارسی

enteqād az ašʻār-e masnavī

يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4135/4

از حاج میرزا علی اکبر مصلایی یزدی؛ بی کا، بی تا [نشریه: 13-368]

انتقاد از بعضی از مندرجات مجله کاوه

enteqād az baʼzī az mondarajāt-e majalle-ye kāve

اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی

eqbāl-e āštīyānī, 'abbās (1897-1955)

درباره هاماوران و تاجیک و دقیقی و منجیک، در ش 4و5، در ذیقعده 1338.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8861

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، بیاضی، 26گ، 20 سطر (12× 16)، اندازه: 14× 21سم [ف: 17-237]

انتقاد از حکما (رساله در) / فارسی

نویسنده در این رساله از زبان بسیار تندی استفاده نموده است و همانطور که در انجام نسخه آمده قصد داشته دماغ حكما را بسوزاند.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17006/5

آغاز: خدمت حکما و منجمین و ارباب طبیعت و ریاضی و سایر طالبین حقایق اشياء عرض می کنم که قدری در پایه و مایه خود تأمل کنید ببینید با این چک و پوز در چه ار و گوزید، چها در نظر دارید و یکجا می خواهید برسید؛ انجام: زیاده بر این دماغ حكما را نمی سوزانیم. و السلام.

خط: شکسته، بی کا، بی تا، جلد: چرم مشکی، 13ص (53-65)، اندازه: 11× 17 سم [ف: 47/1 -127]

انتقاد از وضع اداری ایران / متفرقه / فارسی

enteqād az vaz'-e edārī-ye īrān

گرد آورنده جنگ در این بخش، از اقسام دزدی که یکی از آن رشوه خواری است سخن گفته و به شیوع برخی از اقسام آن در بین پاره ای از رجال ایران اشاره می کند. وی در این میان از میرزا یحیی خان معتمد الملك (ثم مشير الدوله) نیز نام می برد.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1147/7 -طباطبائی

بی کا، بی تا، 4گ (73-76) [ف: 23-616]

انتقاد از وضع زمان و خرده گیری از سیاست روز / حکومت و سیاست / فارسی

ص: 976

enteqād az vazé-e zamān va xordegīrī az sīyāsat-e rūz

جعفر قلی خان، ق13 قمری

ja'far qolī xān (- 19c)

تهران، دانشکده حقوق؛ شماره نسخه: 369/1 -ج

آغاز: پریشانی و اختلال وضع و ضياع عمر و تفصى وقت و ملکه هوا خواهی دولت و وثوق بحسن نیت و استظهار بشمول انصاف و جوامع اوصاف اجل اعظم داعی آمد که بعرض این عریضه تصديع افزای خاطر. مرحمت ذخایر عالی شود؛ انجام: باری همه عمر بتشویق خاطر و تعطيل وقت و قصه این و آن گذشت و میگذرد و بهیچ جانرسید و نمیرسد و يا للعجب کیلاً بغير ثمن کردن له و عار (؟) و لتعملن بنأه بعد حين و السلام

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1291ق؛ کاغذ: کبود فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 12 سطر (8/5× 15/5)، اندازه: 8/5×15/5 سم [ف: 80]

انتقاد بر فلاسفه / فلسفه / فارسی و عربی

enteqād bar falāsefe

لاهیجی، حسن بن عبد الرزاق، 1045-1121 قمری

lāhījī, hasan ebn-e ‘abd-or-razzāq (1636-1710)

پاره ای از مطالب و آراء فلسفی را مورد بررسی قرار داده و در آنها مناقشه می کند.

قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1368/1

آغاز: مطلقا از جهت اینکه وجود کون است و حصول است و اگر وجود خاص في حد ذاته كون و حصول است

نسخه اصل: کتابخانه مجلس شورای اسلامی - تهران 1306 [این نسخه در فهارس مجلس دیده نشد]؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، محشی با عناوین «منه سلمه الله»؛ 132ص (1-132) [عکسی ف: 4-210]

انتقاد و قانون نامه انحصار دخانیات / حكومت و سیاست / فارسی

enteqād va qānūn-nāme-ye enhesār-e doxānīyāt

عارف خان آفندی عثمانی، ق14 قمری

"āref xān-e afandī-ye ‘osmānī (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9450/61

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ 2ص (402-403) [مختصر ف: 86]

انتقالات و تحویل کواکب / هیئت / فارسی

enteqālāt va tahvíl-e kavākeb

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 552/6

آغاز: بسمله در بیان انتقالات و تحویل کواکب از برجی به برجی و کیفیت آن؛ انجام: و این مقدار پنجدانگ و نیم جو است والله اعلم

خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب دارای جداول نجومی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 19گ، 15 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 10×17/5 سم [ف: 1-501]

انتقال الدعوى / فقه / عربی

intiqāl-ud da'wī

میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1151-1231 قمری

mīrzā-ye qomī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad hasan (1739-1816)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2158/14

آغاز: بسمله، سؤال، اذا ادعى زيد على ميت على ميت عينة اودينا و اقام البينة عند الحاكم ثم صالحه عمر و فوجه معين قبل اليمين الاستظهاری و حکم الحاکم؛ انجام: لايحضرون المجالس او المعذور من الحضور.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 4گ (135ر - 138ر) [ف: 5-441]

انتقال المال الى الورثة مع كون الميت مديونا و عدمه / فقه / عربی

intiqāl-ul māl ila-1 warata maʻa kawn-il mayyit madyūn-an wa ‘adam-i-h

بروجردی، منیر الدین بن علی، 1269-1342 قمری

borūjerdī, monīr-od-dīn ebn-e ‘alī (1853-1924)

رساله در این است که در صورتی که میت مدیون باشد آیا مال وی منتقل به ورثه می شود یا خیر؟ مؤلف این مساله را یکی از مشکلات فقهی دیده و به امر شخصی به حل آن پرداخته است.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2329/5

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... هذه رسالة شريفة في تحقيق مسالة فقهية و هي مسالة انتقال المال الى الورثة مع كون الميت مديونا و عدمه.؛ انجام: لا يقال انه يقع التعارض بين الأدلة الدالة على الانتقال و هذه الأخبار

نسخه اصل: کتابخانه خاندان مؤلف، اصفهان؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب افتادگی: انجام؛ 36ص (49-84) [عکسی ف: 6-383]

انتقام مجاهدین / فارسی

enteqām-e mojāhedīn

ص: 977

آشتیانی قمی، عبدالکریم بن عطاء الله، ق13 قمری

āštīyānī qomī, abd-ol-karīm ebn-e 'atā’-ol-lāh (- 19c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18853

نسخه منحصر؛ بی کا، تا: 1271 ق [د.ث. مجلس]

- انتقام نامه > انتقامیه

انتقاميه = انتقام نامه = ضرير نامه / تاریخ اسلام / فارسی

enteqāmīye = enteqām-nāme = zarīr-nāme

قمی شاهرودی، طغان شاه بن نظام، ق 9 قمری

qomī šāhrūdī, toqān šāh ebn-e nezām (- 15c)

اهدا به: ابوالغازی سلطان حسین میرزا بایقرا (878-912 ه.ق.) تاریخ تأليف: محرم 884ق

نظم داستان ضرير خزاعی در انتقام از کشندگان حسین بن علی است. عناوین این منظومه عبارتند از: آمدن ضریر در مسجد جمعه و احوال ایشان با صد و ده نفر جوان عرب؛ رفتن ضریر با صد و ده نفر به مسجد جمعه و جنگ کردن یعقوب را گرفتن؛ مکالمه کردن معاویه ابن یزید ملعون از حضرت امام زین العابدین؛ نامه نوشتن یزید به عبید زیاد و لشکر آوردن به جنگ ضریر خزاعی؛ خبر یافتن محمد حنفیه از قتل امام حسین (عليه السّلام)؛ نامه نوشتن محمد حنفیه به نزد مسيب پهلوان؛ خبر یافتن عمر بن على از قتل امام حسین (عليه السّلام)؛ آمدن طغان دلاور به میدان؛ لشکر آوردن عبید زیاد ملعون به جنگ ضرير خزاعی؛ رسیدن عمر بن علی با فضل جعفر در اسقلان و جنگ کردن با عبيد؛ آمدن شاه حلب با سی هزار سپاه به امداد یزید جفاکار ملعون؛ آمدن عمر بن علی با فضل بن جعفر به خونخواهی حضرت امام حسین (عليه السّلام). آغاز: بسمله. بنام خداوند فرد کریم xx خدایی که بخشنده است و رحیم / جهان دار روزی ده بندگان xx بر آرنده کار درماندگان / منزه ز چون و چه و چند اوست xx مبراست از خویش و پیوند اوست / خرد را سوى ذات او راه نیست xxز کنه کمالش کس آگاه نیست / کنون ذکر سلطان عالم کنم ×× زبان را بمدحش مکرم کنم / ابو الغازی آن شاه با داد بین xx سر شهریاران روی زمین / جهان گیر سلطان گیتی پناه xx که دنیا ندیده چه او پادشاه / محب علی شاه سلطان حسین xx دعایش بود خلق را نور عين / یکی روز با جمع یاران خویش xx مرا مجلسی بود بر خوان خویش / سخنها زهر نوع می آمدند xx کتاب تواریخ می خواندند / چه ظلمی که آل علی را رسید xx از آن قوم نا پاک ملعون یزید / دل حاضران گشت از غم کباب xx روان شد ز هر چشم صد چشمه آب / در آخر سخن هم بدین جا رسید xx که حرب حسین علی با یزید / محمد حنیفه شه پاک دین xx کشید انتقام از سگان امین / رخ دوستان همچه گل بر شکفت xx از آن جمله یک دوست با بنده گفت /که ای بلبل داستان سخن xx ز تو تازه امروز جان سخن / چه داری ز خود این سخن پروری ×× چه باشد که این را بنظم آوری / همی خواهم از لفظ شکر فشان xx نهی مرهمی بر دل دوستان / شود خارجی را دل از غم فگار xx بر آید ز جان خوارج دمار / چه بودم ز مولای دین رسول xx مرا التماس وی آمد قبول / گرم فتح توفیق بخشد خدای xx بنظم آرم این قصه سر تا بیای انجام: ز هشتصد چه بگذشت هشتاد و چار xx بنظم آمد این قصه نامدار / شد این نظم ماه محرم تمام xx نهادم و را «انتقامیه» نام / کسی گر بگوید که این شعر کیست xx فقير جگر خسته را نام چیست / مرا بیشتر خلق از خاص و عام xx طقان شاه خوانند ابن نظام / مکانم قم و شاهرودم وطن xx كسانند هر جا ز خویشان من / بسی خدمت رهروان کرده ام xx بسی پیش کارا گهان بوده ام / الهی بحق شه کربلا xx ببخشای یا رب تو از ما گناه / دیگر هر که بنویسد آن نامه را xx نگهدار دستش که زر خامه را / الهی بخواننده رحمت کنی xx مقامش بفردوس جنت کنی / هر آنکس که آمین بگوید ز جان xx الهی او تو را بجنت رسان / تو این اهل هنگامه را سر بسر xx بیامرز از رحمت دادگر / هزاران درود و هزاران سلام xx ز ما بر محمد عليه السلام

[دنا 186/2 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8841/109

آغاز: برابر؛ انجام: چو طوطی طبعم نوا ساز شد xxز معنی دری بر دلم باز شد / چو مرغ دلم گشت دستان سرا xx مرا گشت ناظر چو بستان سرا

فقط یک برگی از کتاب مانده؛ خط: نسخ و نستعلیق، كان جمال الدین محمد حسنی، تا: 9 ذیحجه 1110ق، جان فراه؛ افتادگی: انجام؛ تاريخ تأليف در آغاز نسخه ما به اشتباه 684ق ثبت شده است: «کتاب انتقام نامه مشهور به ضرير نامه از تأليف طغانشاه المشهور بابن نظام در جنگ ضریر و محمد حنفیه و عمر و فضل جعفر و مسیب و ابراهیم که در سنه 684 شصد (كذا) و هشتاد و چهار هجریه منظوم شده»؛ کاغذ: شرقی نخودی آهار مهره، جلد: میشین مشکی ساده عطف چرم قهوه ای، 1ص (692)، اندازه: 22/3× 34×9 سم [ف: 29/1-104]

2. تهران، دانشکده الهیات؛ شماره نسخه: 87/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد صالح معلم طالقانی، تا: شنبه 2 محرم 1247ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 2گ (28ر - 129ر)، 16 سطر (7/5× 15)، اندازه: 13× 20/5 سم [ف: 230]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16316

آغاز: برابر؛ انجام: در افتاد از نردبان آن لعین xx بشد پاره پاره تنش بر زمین

خط: نستعلیق، کا: خليل بن کربلائی اسماعیل، تا: 25 محرم 1257ق؛ مصدر است به «ضیاء المومنین»؛ محشى؛ واگذاری بنیاد

ص: 978

مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج یک لا دار چینی، 300گ، 11 سطر، اندازه: 16/4× 21 سم [ف: 17-18]

انتقاميه / تاریخ اسلام / فارسی

enteqāmīye

نخعی آشتیانی، محمد حسین بن محمد مؤمن، ق13 قمری

naxaʻī āštīyānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad mo'men (- 19c)

اهدا به: فتحعلی شاه قاجار

تاريخ تأليف: 1225ق

مؤلف، مختارنامه ای در داستان خروج مختار خوانده بود و چون دارای حشو و زائد و تفصیل بود، آن را مختصر نموده و به فتحعلی شاه قاجار تقدیم کرده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4035/2

آغاز: حمد بیحد و شکر بیعدد منتقم حقیقی را سزد که صولت صورت رسمی بهمن را بصدمت اسفندیاری؛ انجام: این سر مصعب بمجازات کار تا چه کند با تو دگر روزگار

خط: نسخ، كا: محمد بن آقا علی سیچانی، تا: 4 ربیع الاول 1244ق، به دستور آخوند ملا عبدالصمد؛ مجدول؛ جلد: تیماج ضربی روغنی، 61گ (148پ-208ر)، 20 سطر، اندازه: 20× 30 سم [ف: 11-39]

انتقام یهودی / فارسی

enteqām-e yahūdī

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17785

قسمتی از ترجمه کتاب انتقام یهودی؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 20/7× 33 سم [رایانه]

الانتهاءات / هیئت / عربی

al-intihā’āt

معول بزيج الشاه و هو ما كان مستخرجه القدماء في قديم الدهر.

[دنا 186/2 ]

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 306/3

بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-109]

الانتهاءات من سني العالم / هیئت / عربی

al-intihā’āt min sini-l ‘ālam

کندی، يعقوب بن اسحاق، 185؟ -252؟ قمری

kendī, ya'qūb ebn-e eshāq (802-867)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2031/3

آغاز: قال كان بين سنة القران الدال على الملة الاسلامية من الهجرة ح غير شمسية سنة؛ انجام: و ذلك في السنين المذكورة.

خط: نسخ، كا: اسفندیار مازندرانی، تا: 16 ربیع الاول 1031ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 3گ (199ر- 201ر)، 14 سطر (6/5× 12/5)، اندازه: 12× 20 سم [ف: 8-649]

انتها نامه / عرفان و تصوف، شعر / فارسی

entehā-nāme

سلطان ولد، احمد بن محمد، 623-712 قمری

soltān valad, ahmad ebn-e mohammad (1227-1313)

در آن آمده که سلطان ولد در شب شنبه 10 رجب 712 در گذشته است.

[دنا 186/2 ؛ فهرستواره منزوی 237/10 ؛ و 112/7 ]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 314-ف

نسخه اصل: موزه قونیه ش 2136؛ خط: نسخ، كا: اسحاق بن خضر بن محمد حموی مولوی، تا: یکشنبه پایان رمضان 731ق؛ 220گ [فيلمها ف: 1-17]

- انتهای تاریخ ملوک کرت > احوال سلاطین کرت

أنجاب الثقات في فحول الروات / رجال / عربی

anjāb-ut tiqāt fī fuḥūl-ir ruwāt

شریف، علینقی، ق14 قمری

šarīf, “alī-naqi (- 20c)

تاریخ تأليف: دهه دوم ذیقعده 1309ق

در بیان افراد «اجمع العلماء على تصحيح ما يصح عنهم» که چون نام آنان در کتب رجال متفرقه بوده، آنها را در این رساله جمع آوری نموده و در ضمن شرح حال بعضی از اصحاب معصومین (عليهم السّلام) و نیز شرح حال بعضی از روات که نام آنها شبيه به هم است و مشخص نمودن آنها و نیز ذکر بعضی از علمایی که در علم رجال دارای تألیفاتی هستند و در پایان شرح حال مختصری از خود را نیز آورده است.

آغاز: احمد کی یا من لايخيب سائله و لايرد نائله حمدا كما هو اهله و مستحقه و لاحول ولاقوة الا به و اصلي على العقل الأول و النبي الآخر الذي كان بشيرا ونذيرا ... اما بعد فيقول العبد الأثيم على نقي الشريف ...

انجام: و اكثر الاوقات اكون مصاحبا للكتب و انیسا بالمطالعة ... اللهم اني اسألك بجاه الاولياء التوفيق للعلم و العمل و لما تحب و ترضى آمین آمین یا رب العالمين.

چاپ: با تحقیق سید صادق اشکوری، قم، میراث حدیث شیعه، دفتر دوازدهم، 1383ش، صص 241-403

ص: 979

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3109

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: در حيات مؤلف قرن 14؛ مجدول، محشی، یادداشتی از شخصی که نوشته مؤلف كتاب را از مشهد فرستاده به سال 1310 و صورت یادداشت اهدای مؤلف کتاب را برای رکن الدوله؛ جلد: تیماج دورو، رو زرشکی مجدول به زر، 98گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [محدث ارموی مخ: 1-187]

انجاح المطالب في الفوز بالمآرب / بلاغت عربی

injah-ul matalib fi-1 fawz bi-1-ma'arib

قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا، -1107 قمری

qomī mašhadī, mohammad ebn-e mohammad rezā ( 1696)

وابسته به: المعانی و البيان (ارجوزة)؛ قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا (-1107)

تاریخ تأليف: 29 رمضان 1074ق؛ محل تأليف: مشهد

شرح مختصری است بر ارجوزه ای که خود شارح در 100 بیت، در علم بلاغت سروده است و با عناوین «قال الراجز - اقول» برگزار شده است.

آغاز: بسمله الحمدلله الذي ميز الانسان بادراك المعانی و علمه البيان بایراد التركيب و المبانی ... اما بعد فيقول ... محمد بن محمدرضا القمى هذه فواید علقتها على الأرجوزة المنظومة في فن البلاغة

انجام: و انتهى المقال و الحمد لله على كل حال قد فرغ من تأليف انجاح المطالب في الفوز بالمآرب اقل عباد الله و اذل خلق الله محمد بن رضا القمي بلغهما الله الى آمالهما يوم السبت التاسع و العشرين من شهر رمضان المبارک، سنة الف و أربع و سبعین مضين من الهجرة النبوية، في مشهد ثامن الائمة على بن موسی الرضا عليه التحية و الثناء، و على الله التوكل و منه الاستعانه في كل الأمور.

چاپ: تحقيق: سید محمد رضا الحسینی الجلالی، تراثنا، العدد الرابع [25] السنة السادسة / شوال 1411 ه_ (قم، مؤسسة آل البيت الاحياء التراث)

[الذريعة 363/2 ؛ دنا 186/2]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3985

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1074ق [الفبائی: 68]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1587

آغاز: آغاز منظومه: الحمد لله و صلی الله xx على رسوله الذي اصطفاه / محمد و آله و سلما xx و بعد قد أحببت أن أنظما ... آغاز شرح: برابر؛ انجام: فان تولني من الجميل فأهله xx و الا فانی عاذر و شكور ... ؛ برابر

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن عنایت الله بیرجندی، تا: شنبه 8 ربیع الاول 1124ق؛ تملک: محمد صادق بن علی اکبر لاری و مهر «عبده محمد صادق» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف تيماج مشکی، 25گ، 18 سطر، اندازه: 15× 24سم [ف: 4-392]

3. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1069/3 - 6/159

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1255ق؛ 32 گ، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 1-504]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4035

آغاز و انجام: برابر؛ انجامه: «قد فرغ من تأليف انجاح المطالب في الفوز بالمآرب اقل عباد الله و اذل خلق الله محمد بن رضا القمی ... يوم السبت التاسع و العشرين من شهر رمضان المبارک سنة الف و اربع و سبعين مضى من الهجرة النبوية في مشهد ثامن الائمة على بن موسی الرضا عليه التحية و اثناء و على الله التوكل و منه الاستعانة في كل الأمور.»

خط: نستعلیق تحریری، کا: میرزا مهدی عماد المحققين، تا: سه شنبه، 12 شوال 1346ق، جا: کتابخانه آستان قدس رضوی؛ تملك: عماد المحققين در چهاردهم ذیقعده 1321 (کتابت 1346 و تملک 1321 معقول نیست ممکن است منظور از قد انتقل الى الرسالتان ... غیر از این رساله باشد)؛ واقف: حاج عماد، تیر 1310؛ کاغذ: فستقی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه پارچه اخرا، 14گ، 29-27 سطر، اندازه: 11× 17 سم [ف: 25-12]

- انجام > ره انجام

انجبار السند بالشهرة / اصول فقه / عربی

injibār-us sanad bi-š-šuhra

فشارکی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1252-1314 قمری

fešārakī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1837-1897)

در بیان این که هرگاه روایتی را مشهور ذکر نموده اند در حالی که سند آن روایت مقرون به ضعف است آیا ضعف سند را نقل مشهور جبران می کند یا خیر؟

[دنا 187/2 ؛ الفوائد الرضویه ج 2 ص 404؛ احسن الودیعه ج 1-158]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6/2 خوئی

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد فيقول ... محمد باقر بن محمد جعفر؛ انجام: و افهمه حتى يظهر لك حقيقة الحال و الله العالم ... وليكن هذا آخر الكلام في هذا المرام.

خط: نسخ، كا: سید محمد حسن بن سید احمد حسینی طباطبائی، تا: شنبه 21 محرم 1295ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی، 16ص (200-215)، قطع: خشتی، اندازه: 17× 21سم [ف: 7-17]

ص: 980

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3253/1 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-108]

الانجم الزاهرات في العمل بربع المقنطرات / هیئت / عربی

al-anjum-uz zāhirāt fi-l “amal bi-rub“-il muqanțarāt

نقاش، احمد بن نورالدین

naqqāš, ahmad ebn-e nūr-od-dīn

دارای یک «مقدمه» و ده «باب»: مقدمه: در تسمیه رسوم ربع و غیر آن؛ باب 1. شناخت اخذ ارتفاع؛ 2 شناخت درجه شمس بطريق اس؛ 3. شناخت میل و غایت و عرض بلد؛ 4. شناخت ارتفاع که آن را سمت نیست؛ 5. شناخت نصف قوس نهار و نصف تعديل؛ 6. شناخت دائر و فضل آن؛ 7. شناخت ظل از ارتفاع؛ 8 شناخت سمت قبله؛ 9. شناخت مطلعهای فلکی و بلدی و تحویل هر یک از آنها به درجات سواء و اوتاد اربعه؛ 10. شناخت عمل با کواکب.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1367/3

آغاز: بسمله و صلى الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم و الصلوة و السلام على سيدنا محمد النبي المختار، انجام: و مطالع غروبه و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب. خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: هندی، جلد: میشن تریاکی سیر ترنج دار حاشیه منگنه، 11ص (81-91)، 22 سطر (9× 14)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 9-363]

الأنجم الزواهر في تحريم القراءة بلحون أهل الفسق و الكبائر / فقه / عربی

al-anjum-uz zawāhir fi tahrīm-il qirā’a bi-luḥūn-i 'ahl il fisq wa-l kabā'ir

ابن کیال، بركات بن احمد، -929 قمری

ebn-e kayyāl, barakāt ebn-e ahmad (- 1523)

تاریخ تأليف: شب چهارشنبه 12 محرم 891ق

مؤلف در مقدمه گوید: «هذا كتاب مختصر مفيد في تحریم قراءة القرآن المجيد بلحون أهل الفسق و الكباير الداخلين في الوعيد و استحباب قراءته وفضلها بلحون العرب و أصواتها بالترتیل و التجوید و ردع قراء المحافل و الجنائز الجهلة الطعام الذين لم يستضيؤا بنور القرآن ولم يذوقوا ثمرته التي ذاقها أهل العرفان من كل علامة و فريدة بل اشتروا بالقرآن ثمنا قليلا فيا حسرتهم و ندامتهم في اليوم المديد و سبب تألیفی هذا الكتاب أن الله تعالی قد أوجب النصح لكتابه ...». بعد از تألیفات چهار گانه اش: 1. حياة القلوب؛ 2. اسنى المقاصد؛ 3. الكوابك النيرات؛ 4. الجواهر الزواهی.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1002/3

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي علمنا ما لم نكن نعلم و جعلنا من حملة كتابه العزيز المكرم المعظم

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، دوبلین ایرلند جنوبی، ش 3419 (فهرس المخطوطات العربية في مكتبة تشستربیتی، آربری، ترجمه محمود شاكر سعید، 247/1)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 891ق؛ مصحح: 24ص (85-108) [عکسی ف: 3-17]

انجمن آرا = تذکرہ اختر / تراجم / فارسی

anjoman-e ārā = tazkere-ye axtar

اختر، احمد بن فرامرز،-1232 قمری

axtar, ahmad ebn-e farāmarz (-1817)

تاريخ تأليف: 1222 - 1232ق

مؤلف در مقدمه پس از دفاع از مقام شاعران می گوید: «در این وقت که سنه 1222 هجریست فقیر صداقت سیر احمد متخلص به اختر مترصد این معنی گردید که مجملی از مجاری احوال و مختصری از منتخب اقوال شعرای معاصرین ... رقم زده خامه ... نماید و این رساله را به انجمن آرا موسوم و اسامی شعرا را به طریق حروف تهجی مرقوم که حرف اول تخلص را معتبر گرفته و به دو فصل» مقرر داشتم: فصل اول در تذکار اشعار اطوار شعرای معاصرین؛ فصل دوم در ذکر شمه ای از احوال و قدری از افکار بنده مؤلف». دربرگیرنده سرایندگان هم روزگار نگارنده از روز گار کریم خان زند تا میانه روزگار فتح علی شاه قاجار، که پیش از انجام، نگارنده در گذشت و برادرش محمد باقر بیگ نشاطی بدان پرداخت که او نیز پیش از انجام در 1234 ق درگذشت. تا آنکه فتح علی شاه فاضل گروسی را به تکمیل آن گماشت و او با افزودن نام شاه و شاهزادگان و برخی از بزرگان دیوان، نام آن را به «انجمن خاقان» تغییر داد. ترجمه و نمونه اشعار این شاعران در «انجمن آرا»ی اختر یاد شده است: آذر بیگدلی، اسیری (حسین خان از اصفهان)، الفت (محمد قلی افشار)، انیس (محمد صادق از اصفهان)، انور (ابراهیم فرزند کوچک کریمخان زند)، میرزا ابوالقاسم انجوی شیرازی، اکبر (میرزا علی اکبر حسینی اصفهانی)، بهار (محمد علی پسر ملا اسحاق داراب جرد)، بیدل (محمد امین خان نیشابوری)، بسمل (على اكبر)، پیمانه (آقا حسین شیرازی)، باقی (عبدالباقی اصفهانی)، بیخود (میرزا زین العابدین از اصفهان)، میرزا جواد (چارمحال اصفهان)، جلالی (علی رضا یزدی)، تسلی (رجبعلی شیرازی)، حسینی (محمد حسین یزدی)، حاجت (آقا یادگار از شیراز)، حریف (سید میرزا ابوالحسن جندقی)، حیران (محمد علی یزدی خرد)، (علی مردان اصفهانی)، خاوری (آقا معصوم کوزه کنانی)، کاشانی، خرم (میرزا محمد هاشم اصفهانی)، خاوری (فضل الله شیرازی)، دانش (محمد علی آقا بزرگ اصفهانی)، درویش (ملا درویش على از قاینات)، رفيق (ملا

ص: 981

حسین اصفهانی)، میرزا محمد رضا طبیب اصفهانی، سحاب (سید محمد پسر هاتف)، سروش (محمد باقر)، ساغر (شیخ محمد شیرازی)، سالک (محمد جعفر شیرازی ریاضی دان)، شیدا (میرزا ابوالحسن یزدی)، شعله (سید محمد اصفهانی)، میر شمس الدین شیدا (محمد علی اصفهانی)، شایق (هادی بیک شیرازی از لرستان)، شهاب (عبدالله ترشیزی)، شحنه (محمد مهدی خان خراسانی)، صهبا (محمد تقی قمی)، صبا ( آقا فتحعلی)، صبور میرزا احمد)، صباحی (حاجی سلیمان بیدگلی)، صافی (سید محمد جعفر)، صفایی (محمد علی یزدی)، طبیب (سید عبدالباقی طبیب نادر)، طلعت (آقا محمد اصفهانی)، طرب (میرزا يوسف)، طائر (حسنعلی خان شیرازی)، طبیب (سید زین العابدین اصفهانی)، عاشق آقا (منصور سمنانی)، عالی (محمد حسین از فارس)، عارض (آقا بابا از اصفهان)، عابد (اصفهانی) محمد باقر)، عاشق ( آقا محمد اصفهانی)، عذری (على)، غیرت محمد جعفر اصفهانی)، فدا محمد سعید) (محمد حسن از خوی)، فردی (صفر علی بیک زند)، فردوسی (ابو الحسن از شیراز)، فروغی (میرزا محمد اصفهانی)، قضایی (عبدالرحيم یزدی)، گلشن (محمد علی زنگنه)، کوکب ( آقا محمد صادق)، منتخب (میرزا حسینعلی خراسانی ترشیزی)، محمد نصير، منعم، مهدی بیک (از طایفه شقاقی آذربایجانی)، مخلص (محمد نبی میرزا بابا)، مشتاق (میرزا سید علی اصفهانی)، درویش مجید (طالقانی)، مشرب (میرزا اشرف از سمنان)، مهجور (اصفهانی)، مایل (شيخ رحیم اصفهانی)، مفتون (دنبلی)، مجمر (سید حسین)، نشاط نور علی شاه، نظیر امان الله بیکاز نگنه)، نادم (ملا نور محمد)، وصال، وفا (محمد حسین فراهانی)، وامق (محمد صالح اصفهانی)، هما (محمد صادق)، هاتف.

آغاز: انجمن آرای اختر و انجم سپهر محامد و مدایح حمد و سپاس خداوندی ست بی مثل و مانند ...

چاپ: تبریز، به کوشش خيامپور، 1343ش

[دنا 187/2 ؛ فهرستواره منزوی 1847/3]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2513

آغاز: مولانا آذر بیگدلی رحمة الله تعالی از صنادید فصحای بلاغت فرس و از اساتید؛ انجام: ضرب ناچخ و نیروی گرز گردان را xx همه بجای خون روان شود زمسام

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1339ق؛ مقدمه آن نونویس به خط دکتر بیانی از روی نسخه آقای احمد سهیلی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی مقوایی، 107گ، 11 سطر (8× 14)، اندازه: 16× 21 سم [ف: 6-13]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 908

خط: نستعلیق، كا: شاید محمد هاشم نام، بی تا؛ مؤلف (اختر گرجی) بر برخی از سطور آن خط کشیده و در متن و حاشیه اصلاحاتی و اضافاتی نموده، در حاشیه ص 7 (مقدمه) حاشیه ای است گویا به قلم مؤلف به نقل از کتاب «عيون الاخبار» صدوق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهارزده، جلد: تیماج مندرس مشکی، 159گ، 11 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5× 21 سم [ف: 3-531]

- انجمن الأدباء > تذکره انجمن الأدباء حقي

انجمن خاقان = تذکره انجمن خاقان / تراجم / فارسی

anjoman-e xaqan = tazkere-ye anjoman-e xaqan

فاضل خان گروسی، محمد، 1198-1253 قمری

fāzel-xān-e garrūsī, mohammad (1784-1838)

اهدا به: محمد حسین میرزا

تاریخ تأليف: 1234ق

اساس کار وی درین تأليف تذکره انجمن آرای احمد بیگ احتر گرجی بوده است؛ بدین توضیح که اختر گرجی از 1222 تا 1232 در کار تأليف انجمن آرا بود. در 1232 وفات یافت و برادرش محمد باقر بیگ نشاطی تذکره مزبور را به نظر فتحعلیشاه رسانید و مأمور به تکمیل و تتمیم آن گردید، در سال 1234 وی نیز در گذشت و فتحعلیشاه فاضل خان گروسی را به اتمام آن واداشت و وی با افزودن بعضی تراجم نام آن را با «انجمن خاقان» تغییر داد. وی هم در مقدمه و هم در ترجمه اختر و نشاطی از آن دو برادر بدگویی کرد و از آنان به خام طبعی و بیوقوفی و نداشتن اهلیت و صلاحیت یاد کرد.

این تذکره در حدود 11000 بیت کتابت دارد و دارای «مقدمه» و چهار «انجمن» و «خاتمه» است: مقدمه در ذکر شمه ای از آثار شهریار گردون اقتدار؛ انجمن 1. شرح حال فتحعلیشاه و اجداد وی و ایل قاجار و شمه ای از اشعار و آثار وی و شماره کتب نفیسه دربار ایران و بیان چیزهای نفیس و گرانبها؛ 2. خلاصه احوال و افکار ملک زادگان و معدودی از نویینان عظام این سلسله و بعضی از بزرگان سلسله قاجار (در این انجمن شرح حال 16 نفر و منتخباتی از اشعار آنان درج شده )؛ 3. شرح حال و منتخبی از اشعار شعرایی که به دربار این پادشاه بار یافته اند (در این انجمن نام 43 نفر و اشعاری از آنها درج شده و درباره ملک الشعرا فتحعلی خان صبا که ولى النعمه وی بوده شرحی مبسوط نگاشته است)؛ 4. ذکر نام شعرای شهرهای ایران که معاصر یا نزدیک به عصر مؤلف بوده اند (در این انجمن به شرح حال 119 نفر شاعر و نقل آثاری از آنها پرداخته)؛ خاتمه در شرح مختصری از حالات مؤلف و 27 بیت از اشعار اوست.

آغاز: بسمله ... زیب انجمن خاقان که زینت بزم زمان باد، نام بدیعی است جل شأنه که خيل معانی ...

انجام: صل و سلم على سيدنا و خیره خلقک محمد و آله صلوات دائمة كثيرة و سلاماً متواليه، جسيماً ما كرر الجديدان و اشرق النيران و السلام على الذين يستمعون القول و يتبعون احسنه.

ص: 982

[الذريعة 365/2 و 28/4 ؛ فهرست مشترک پاکستان، اسلام آباد 2052/12 ؛ دنا 187/2 ( 30 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 1848/3]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16402

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1234 ق [رایانه]

2. تهران: سپهسالار؛ شماره نسخه: 295

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق؛ با سرلوح تذهیبی، در حاشیه صفحه ای که شامل پاره ای از شرح حال و آثار سلیمان بیدگلی کاشانی متخلص به صباحی می باشد به سال 1283 اعتضاد السلطنه به خط خود یادداشتی مبنی بر این که آنچه صاحب این تذکره و سحاب در تاریخ خود درباره سال وفات این مرد نوشته اند (سال 1207) درست نیست چرا که وی در قصیده ای که در خود این کتاب هم ثبت شده فتحعلیشاه را با تصریح به شاهی وی مدح نموده و جلوس این پادشاه به سال 1212 بوده و اگر بگوییم در زمان حیات آغا محمد خان وی را با خطاب شاهی مدح نموده زیاد مستبعد است؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 264ص 17سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21/5× 31/5سم [ف: 2-461]

3. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 192

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق؛ جلد: تیماج قرمز، 273 گ، 18 سطر، اندازه: 13/5× 21 سم [ف: 150]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 909

خط نستعلیق، کا: مهدی فراهانی، تا: 1236ق؛ با سرلوح؛ کاتب در پایان رقم کرده: «كتبه كاتب الحضرة السلطانی مهدی الفراهانی»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره ضخیم شکری، جلد: تیماجی قرمز، 335گ، 15 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 19/5 ×29 سم [ف: 3-534]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 910

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق؛ دارای پنج سرلوح مذهب، با حواشی نقاشی گل و بوته و تذهیب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج با ترنج و نیم ترنج و لچکی سوخته، 329گ، 14 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 5× 18سم [ف: 3-534]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 35

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1237ق، جا: تهران؛ با سرلوحهای مذهب، حاشیه طلا اندازی، مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری مشکی ضربی، 285گ، 17 سطر (11× 21)، اندازه: 20×29/5سم [ف: 1-25]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1821-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-17]

7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق

خوش، بی کا، تا: 1237ق، جا؛ تهران؛ کتاب شاهنشاهی، با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: ساغری سیاه مقوایی ترنج طلایی ضربی مجدول، 305گ، 17 سطر (11× 20)، اندازه: 20×28/5سم [ف: 1-5]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1794 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-17]

8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1507

آغاز: برابر؛ انجام: بر تخت مهی خوریست بی ذل زوال

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی)، جلد: روغنی، بوم سبز و گل و بوته زر و شنجرف و لاجورد و سبز عطف تیماج سبز مقوایی، 265 گ، 17 سطر (9/5×19/5)، اندازه: 19/5 ×29سم [ف: 4-6]

9. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 115

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1239ق، به دستور محمد حسین میرزا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: روغنی [نشریه: 2-63]

10. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3795

خط: نسخ، كا: خان بابای امان الله، تا: 1245ق، کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه پارچه سبز عطف و گوشه میشن قرمز، 279گ، 15 سطر، اندازه:17/2 × 22/7سم [ف: 2-38]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 71

انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1272ق؛ کتاب سر کار شاهنشاهی، با سرلوح، مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج سیاه، ترنج دار، ضربی، مقوایی، 334 گ، 17 سطر (11/5× 21)، اندازه:19/5 × 29/5سم [ف: 1-62]

12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4204

آغاز: آذر اسم شریفش لطفعلی بیگ از اعاظم امیر زادگان؛ انجام: از هجر تو بنگر بچه کاریم همه.

قسمتی شامل انجمن چهارم که آن نیز ناتمام است و از حرف (ع) تا (م) یعنی دنباله اشعار عاشق اصفهانی تا اوایل اشعار مجمر زواره ای را هم ندارد و به همای مروزی ختم می شود که در اصل جزو انجمن سوم است؛ خط: نستعلیق تحریری بدخط، بی کا، تا: 1282ق؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی یک لا، 115گ، 17 سطر (7× 15/5)، اندازه: 14×20/7سم [ف: 7-15]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1837-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-17]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7333

آغاز: برابر؛ انجام: برکاه شهی مهر است بی رنج محاق xx بر تخت مهر خوریست بی زل زوال

خط: نسخ معرب و نستعلیق، كا: محمد رضا موسوی محتسب اصفهان، تا: جمادی الاول 1296ق؛ به دستور حاجی صدرالدوله ایشیک آقاسی ولیعهد؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین؛ جلد: تیماج روغنی گل و بوته دار رو مشکی پشت قرمز، 367گ، 14

.

ص: 983

سطر، اندازه: 2× 114سم [ف: 19-124]

14. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 129

خط نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، دارای سر لوح؛ جلد: گالینگور مشکی، 142گ، 19 سطر، اندازه: 25×38سم [ف: 105]

15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 126

آغاز: برابر؛ انجام: بر گاه شهی مهی است بی رنج محاق xx بر تخت مهی خوریست بی ذل زوال

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با سر لوح مذهب، مجدول؛ مهر: محمد قلی بن فتحعلی؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری سیاه مقوایی، 290گ، 17 سطر (11/5× 20)، اندازه: 20×29/5 سم [ف: 117-1]

16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1612

آغاز: برابر؛ انجام: هرگاه شهی مهی است بی رنج محاق xx بر تخت مهی خوری است بی ذل زوال

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با سرلوح مذهب، دارای جدول گل و بوته؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم سبز با گل و بوته زر و شنجرف و لاجورد سبز عطف تیماج سیاه مقوایی، 132 گ، 20 سطر (17× 28)، اندازه: 26× 41 سم [ف: 4-97]

17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1317

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: محتملا طهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ شرح حال مؤلف در آخر کتاب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 146گ، 19 سطر (17/5 ×27)، اندازه: 25×37سم [ف: 3-380]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4201

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق مغلوط، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج ضربی ارغوانی، 249گ، 17 سطر (25× 13)، اندازه: 30/3×32/7سم [ف: 7-14]

19. تهران؛ موزه ملی؛ شماره نسخه: 12

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 3-119]

20. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8608

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی وزیری بزرگ، 245گی، در 3 مجلد: 1-(گ 1-90) 2-(گ 91-180) 3-(گ 181 - 244)، 17 سطر (8/5× 19)، اندازه: 17×27سم [ف: 17-174]

تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 360-عکسی

اصل نسخه: همان نسخه بالا [عکسی: 2-35]

21. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6084

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی با گل و بوته، 335گ، 16 سطر (12× 37)، قطع: رحلی، اندازه: 20×29سم [ف: 16-193]

22. تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 438

آغاز: برابر؛ انجام: مهر یک هزار و سیصد و بیست و نه هجری شمسی

خط نستعلیق درشت خط، بی کا، تا: قرن 13؛ خاتمه به خامه محمد وثوق آن هم ناتمام، از آغاز کتاب تا برگ 20پ و نیز از برگ 169ر تا پایان نسخه نونویس است؛ تملک: محمد وثوق فرزند معتمد السلطنه در 1329 ش، وی می نویسد نسخه کاملی از آن را داشته که در اثر استيصال آن را به یکی از متمولان فروخته است و می خواسته که این نسخه را از روی آن تکمیل کند، اما صاحب نسخه آن را از او گرفته است؛ مجدول؛ جلد: تیماج زرد تند ضربی، 177گ، 12 سطر (13× 20)، اندازه: 20× 30سم [ف: 1-26]

23. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 739

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کبود، قطع: رحلي [نشریه: 7- 104]

24. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 784

خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم حلال خور، تا: قرن 13؛ مجدول با چهار سرلوح و حاشیه سازی، در 1236 داخل کتابخانه سر کار پادشاهی شد؛ جلد: روغنی با گل و بوته زرین زمینه درون و

بیرون سرخ، قطع: ربعی [نشریه: 7-104]

25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27032

آغاز: این مر آن را همی زذی مخلب آن مرا این راهمی؛ انجام: و جهرا چون کو کب دولت بساز و کار ... گاهی بترتیب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز [رایانه]

26. مشهد: دانشکده ادبیات مشهد؛ شماره نسخه: 165 فرخ

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در آغاز دو برگ اضافی شامل فهرست کتاب به خط آقای محمود فرخ با کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 267 گ، مختلف السطر، قطع: رحلی، اندازه: 16×27/5سم [ف: 11]

27. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 108

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، جان تهران کتاب شاهنشاهی، با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج سیاه، ترنج و نیم ترنج دار، سبز، مقوایی، ضربی، 298گ، 17 سطر (10×18/5)، اندازه: 20× 30سم [ف: 1-105]

28. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 892

آغاز: برابر خط نستعلیق خوب،بی کا، بی تاب مجدول؛ کاغذ:فرنگی، جلد: تیماج، 369گ، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 15× 22 سم [ف: 3-133]

29. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 324

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 128 گ، 19 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 22× 32 سم [ف: 2-189]

انجمن دانش / ادبیات، اخلاق / فارسی

ص: 984

anjoman-e dāneš

وقار شیرازی، احمد بن محمد شفیع، 1232-1298 قمری

vaqār-e šīrāzī, ahmad ebn-e mohammad šafī“ (1817 -1881)

اهداء به: ناصرالدین شاه

تاریخ تأليف: 1281ق

کتابی است به پیروی از گلستان سعدی مشتمل بر یک «مقدمه» و سه «مقاله» و یک «خاتمه»: مقدمه در حکایاتی چند در معرفت پروردگار و توحید و ذکر نعمای نامتناهی؛ مقاله 1. کسب صفات جمیله و دفع خصال رذیله؛ 2. حسن سلوک با اخوان و تواضع؛ 3. سیرت پادشاهان و طریق عفو و سیاست ایشان؛ خاتمه در حکایاتی مضحک و هزلیاتی ظریف، با عناوینی نظیر حکایت، قطعه، حکمت.

آغاز: بسمله و به نستعين سپاس بیقياس خداوندی را سزد جل شأنه و عظم سلطانه که نعمتش بی شایبه ضنت است و احسانش بی اذا و منت جانور انرا بی زحمت مسئلت و دریوزه جان دهد و بینوایانرا بی رنج سئوال روزی هر روزه بر خوان نهد بی شریک و انباز است و از معاونت غیر بی نیاز بلکه با وجودش غیری متحقق نیست و بی وجودش خیری متصور نه رباعيه. عنوان ظهور و اصل هستی همه اوست xx پیدا و نهان بلند و پستی همه اوست / جز وی همکی نیستی هست نماست xx ور هست جز او نیست که هستی همه اوست ...

انجام: حکایت وقتی یکی از دوستانم گفت که فلان امیر با آنکه بر ارباب هنر شیفته است و بر انواع ادب فریفته چرا از ارباب هنر تباعد ورزد و در استماع اشعار تقاعد نماید گفتم زیرا که از میل مفرطی که با مال دارد چشم از ارباب کمال دوخته و از بیم قراضه که زیان نماید گوش از قريض شعر فرو بسته که شعرا را از وصمت طمعی خالی نداند و شعر را از خسران جایزه خارج نشمارد قطعه: آنکه را آفتی بود در مغز xx دوست دارد ولی بنویسد مشکی / شعر شیرین تو را چه خواهد کرد xx با چنان روی ترش و آن کف خش. تمت الكتاب و تمت الكلام سنه 1287

چاپ: با مقابله، توضیح و تصحیح دکتر محمود طاوسی، شیراز، انتشارات نوید شیراز، 1374؛ دارالخلافه طهران، سنگی، 1289 1290، خشتی (وزیری کوچک)، 228 ص

[الذريعة 365/2 ؛ دنا 188/2 (5 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 329/6]

1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1680

خط: نستعلیق، كا: على اكبر الخمر وی، تا: ذیقعده 1284ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: رویه باسمه فرنگی، 102گ، 14 سطر، اندازه: 12/5× 19/3 سم [ف: 2- 38]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6054

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش و شکسته نستعلیق، كا: سید علیخان (سید علیخان؟)، تا: 1315ق؛ مهر: «ظل السلطان؟» (خشتی)؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار زده، جلد: مقوایی، رویه کاغذ ابری سبز آبی، عطف تیماج قهوه ای، 66گ، 15 سطر 7/5× 15، اندازه: 14/4 × 21/4 سم [رایانه]

3. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17735

آغاز: برابر؛ انجام: قبله فصحای روزگار حسان زمانه و سحبان دورانه جناب میرزا احمد شیرازی المتخلص به وقار است.

خط: نستعلیق، كا: مصطفی خان مدير الممالک، تا: 1322ق؛ واقف: خانم پریچهر پدرام، مهر 1369؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن دار چینی یک لا، 142 گ، 11 سطر، اندازه: 11× 17/8 سم [ف: 17-19]

4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 176

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، با سرلوح مذهب مرصع ممتاز؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران سال 1329؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: مقوای روکش تیماج گلی رنگ حاشیه مذهب اندرون تیماج قهوه ای، 152ص، 15 سطر، قطع: وزیری متوسط، اندازه: 14× 23 سم [ف: 7-104]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1147/8 -طباطبائی

آغاز: بسمله جناب قدوة الحكماء العارفين ... قارین وصال شیرازی کتابی به طرز گلستان ... به رشته تألیف کشیده ... موسوم به انجمن دانش. ... یک مرتبه به طبع رسیده اما از کثرت اغلاط پسند خاطر ... نیامد. فقیر شطری از حکایات آن را به زحمت كثير تصحیح و تنسیخ نموده و شرح حال وقار در آخر ... در انجام کتاب مثنوی مرقوم و مسطور داشته.. حکایت یکی از بزرگان را دیدم که هماره بزمش محط رحال و مهبط رجال بود؛ انجام: نصیحت زبان چرب سخت رویان را نرم سازد. به دشمن همان به که نرمی کنی xx که دشمن به نرمی توان کرد دوست / نبینی که قصاب هنگام ذبح xx به نرمی کشد بره بیرون زپوست. تمت الحكايات من انجمن دانش

انتخابی است از آن کتاب؛ بی کا، بی تا [ف: 23-617]

انجمن نامه خسروی / ادبیات فارسی

anjoman-nāme-ye xosravī

خاموش یزدی، میرزا علیخان، 1379 قمری

Xāmūš-e yazdī, mīrzā “alī-Xān (- 1960)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28140

آغاز: بسمله بنام جهان داور ارجمند جهاندار این نه سپهر بلند؛ انجام: بتائید پروردگار مهین بذات جهاندار جان آفرین

ص: 985

خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا [رایانه]

- انجيل > اناجیل اربعه

انجیل / کتاب آسمانی

enjīl

اصفهان؛ موزه کلیسای ارمنیان در جلفا؛ شماره نسخه: 2

روی پوست ساغری نوشته؛ بی کا، تا: قرن 10؛ جان جلفا؛ یک صفحه به خط نرسس لامبرونی در 1193، مورخ 1236 روی ساغری یا پارشمن parchement، مورخ 1330 روی ساغری؛ موخ 1607 (خطی)، مورخ 1660 (خطی)، مورخ 1670 روی ساغری، مورخ 1671 روی کاغذ، مورخ 1683 روی ساغری نوشته در جلفا [نشریه: 5-323]

انجیل / کتاب آسمانی / ارمنی

enjīl

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9958

بخشی از انجیل؛ بی کا، تا: 1609 (؟)؛ به زبان ارمنی قدیم، در تمام برگ های این نسخه اول هر سطر با یک حرف آغاز می شود، ولی در برگ های پایانی این ترتیب به گونه دیگر است؛ قطع: جیبی [میراث شهاب: س7ش 3-4-25]

انجیل / کتاب آسمانی اعبری

enjīl

تهران؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی؛ شماره نسخه: 479-عکسی

در 5 مجلد؛ خط: عبری، بی کا، بی تا، 527گ [عکسی 2-35]

انجیل اهل البيت / دعا / عربی

injīl-u ahl-il bayt

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15249/3

به روایت امام صادق؛ خط: نسخ ممتاز، بی کا، تا: حدود 1256ق؛ 18گ (50پ -68پ) [مختصر ف: 86]

انجیل برنابا / کتاب آسمانی / عربی

enjīl-e bernābā

سعاده، خلیل بیک

saʻāde, xalīl beyk

این ترجمه از انگلیسی انجام شده و دارای 222 فصل می باشد و در پانوشت صفحه ها برای هر فصلی نامی انتخاب شده مانند سوره های قرآنی با عنوان «سورة ... ».

مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 40

از روی نسخه چاپی مطبعه منار؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1325ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 163گ، 22 سطر، اندازه: 16× 25 سم [ف: 27]

انجیل (ترجمه) / کتاب آسمانی / فارسی

enjīl (t.)

غیر همانند:

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6363-عکس

نسخه اصل: دیوان هند 2475؛ کا: محمد حسین قزوینی، تا: 13 ذیحجه 1168ق [فيلمها ف: 3-250]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6364-عکس

نسخه اصل: بادلیان 241 .Or. ترجمه يوحنا بن القاص يوسف اليعقوبي از سریانی انطاکيه به درخواست خواجه امیر بن سهم الدولة بن شیرانا تفلیسی در تموز 1341 محرم 742 هجری) همان که با ترجمه لاتینی در ج 2 پلیگلت چاپ شده است؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-250]

3. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 150

آغاز: بسمله، حمدی که عندلیبان قدسی زبان سدرة المنتهای فصاحت و طوطيان معجز الحان فردوس اعلای بلاغت؛ انجام: گمان می کنم اینکه عالم گنجایش ندارد آن را صحیفهای نوشته شده تمت

این کتاب هم مانند ترجمه تورات به دستور و امر نادرشاه افشار در دارالسلطنه اصفهان در معیت دانشمندان و علماء دین (یهود، نصاری، و اسلام) ترجمه شده، به منظور تقریب بین ادیان و متأسفانه نام مترجم و کاتب و تاریخ کتابت ذکر نشده. ترجمه چهار انجیل به فارسی است به نام های انجيل يوحنا، انجيل مرقس و انجيل يوقا، انجیل متی؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ به تاریخ ربیع الاول 1232 از عرض کتابخانه شاهنشاهی گذشته، مجدول مذهب، کمند کشی زرین، با سرلوح مذهب مرصع؛ مهر: مشير السلطنه، عبدالوهاب الموسوی، حسین بن هدایت الله، محمد رضا الحسینی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روغنی بوم مشکی مزین به گل و برگ های پر طاووسی زرین، 348گ، 17 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 17×27 سم [ف: 1-106]

انجیل لوقا / کتاب آسمانی

enjīl-e lūqā

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5490/1 -ف

نسخه اصل: کتابخانه توبینگن 232 MaVI؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 160-3]

ص: 986

انجیل لوقا (ترجمه) / کتاب آسمانی /عربی

injīl-u lūmā (t.)

همدانی، هدایت الله بن بارانی، ق 11 قمری

hamadānī, hedāy at-ol-lāh ebn-e bārānī (- 17c)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12058/3

آغاز: بسم الأب و الابن و الروح القدس الاله الواحد بشارة الأب الفاضل لوقا الانجیلی فاتحة الأنجيل؛ انجام: فسجدوا له و رجعوا إلى یروشلیم بفرح عظيم و كانوا حين من الهيكل يسبحون و یبار کون الله آمین؛ تم.

دارای 86 فصل؛ خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ متن نسخه به صورت مورب (چلیپا)، افزودگی هایی در حاشیه به فارسی؛ کاغذ: فرنگی زرد چوبه ای، 21گ (34-54)، 33 سطر، اندازه: 8× 14 سم [ف: 30-445]

انجیل متی (ترجمة) / کتاب آسمانی / عربی

injīl-u mattā (t.)

همدانی، هدایت الله بن بارانی، ق 11 قمری

hamadānī, hedāy at-ol-lāh ebn-e bārānī (- 17c)

مترجم در برگ آغاز نوشته که به جهت انتفاع خود و اطلاع مسلمانان از آنچه در کتب سماوی آمده، زبان های سریانی، فرنگی و عبری را فراگرفته و کتاب های آسمانی آنها را به عربی ترجمه نموده و انجیل و زبور ترجمه شده خود را با دو نسخه دیگر عربی مقابله نموده است. همچنین این عبارت در پشت برگ آغاز دیده می شود: «انجیل متی که در شهر فلسطین به زبان عربی گفته شد، در انطاکیه به سریانی نوشتند».

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12058/1

آغاز: بشارة يسوع المسيح كماک مارمتی واحد من اثنی عشر من تلاميذه کتاب میلاد يسوع المسيح بن داود بن ابراهيم فابراهيم ولد اسحق و اسحق ولد يعقوب؛ انجام: ما أوصيتكم به و هوذا أنام عكم كل الأيام الى انقضاء الغالم آمین، تم

دارای «101» فصل؛ خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ محشی به فارسی، متن به صورت مورب (چلیپا)؛ تملك: «نوروز علی» در سال 1180ق؛ کاغذ: فرنگی الوان، 20گ (20-1)، 32 سطر، اندازه: 7/5× 13/5 سم [ف: 30-444]

انجیل متی / کتاب آسمانی

enjīl-e mattā

قم؛ مدرسه حجتیه؛ شماره نسخه: 2/ 90

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رحلي [ف: 100]

انجیل مرقس (ترجمة) / کتاب آسمانی / عربی

injīl-u marqas (t.)

همدانی، هدایت الله بن بارانی، ق 11 قمری

hamadānī, hedāy at-ol-lāh ebn-e bārānī (- 17c)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12058/2

آغاز: بسم الأب و الابن و الروح القدس الاله الواحد بشارة الأب البطريرك الرسول القديس ماری مرقس الانجیلی؛ انجام: و الرب كان يعمل معهم و تشدد و أبا لكلمة من أجل العلامات التي كانت تتبعهم آمين الى الأبد الآباد كلها آمین؛ تم.

دارای 54 فصل؛ خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ متن نسخه به صورت مورب (چلیپا)، محشی به فارسی؛ کاغذ: فرنگی زرد چوبه ای، 13گ (21-33)، 30 سطر، اندازه: 8× 14 سم [ف: 30-445]

انجيل يوحنا (ترجمة) / کتاب آسمانی / عربی

injīl-u yūḥannā (t.)

همدانی، هدایت الله بن بارانی، ق 11 قمری

hamadānī, hedāy at-ol-lāh ebn-e bārānī (- 17c)

این انجیل از نسخه چاپی آن که در تاریخ 1591م/999ق در رم (ایتالیا) به چاپ رسیده، ترجمه شده است. در برگ انجام عبارت ذیل به چشم می خورد. «انجیل متی که در شهر فلستین به زبان عربی گفته شد و انطاکیه به سریانی نوشتند؛ آغاز انجيل مرقس که در شهر رومه به زبان فرنگی نوشته است؛ انجيل لوقا که به زبان یونانی قبطی در اسکندریه نوشت؛ انجيل يوحنا یکی از دوازده حواریون که در شهر افسوس به زبان یونانی رومی گفته شد.:

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12058/4

آغاز: باسم الأب و الابن و الروح القدس الاله الواحد بشارة القدس الجليل التلميذ الرسول يوحنا؛ انجام: أن العالم لم يسعها صحف مكتوبة مطبوعة روما بطبعان ... سنة ألف و خمسمائة و احدی و تسعون مسيحية.

خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ متن نسخه به صورت مورب (چلیپا)؛ محشی به فارسی؛ کاغذ: فرنگی، 23گ (55-77)، 31 سطر، اندازه: 7× 13سم [ف: 30-446]

انجيل يوحنا / کتاب آسمانی

enjīl-e yūhannā

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5490/2 -ف

نسخه اصل: کتابخانه توبینگن 233 MaVI؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3- 160]

ص: 987

أنحاء التفسیر (رسالة في بیان) / كلام و اعتقادات / عربی

anhā'-ut tafsīr (r.-un fī bayān-i)

رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری

raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)

رساله ای در بیان مقامات ظاهری و باطنيه و تأویل در قرآن و اخبار اهل بیت معصومین (عليهم السّلام).

مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 164/4

خط: نستعلیق، کا: عبدالرحيم محمد رحيم بن ابوالحسن حسنی علوی همدانی، بی تا، جلد: چرم زرد، 2گ (78ر -79ر)، اندازه: 15× 21 سم [مؤید: 1-158]

انحرافات قبله (جدول) / هیئت / فارسی

enherāfāt-e qeble (jadval)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3927/9

جدولی است در چهار صفحه که درجات طول و عرض و مقدار انحرافات بلادی را که نام آنها در خانه های ردیف اول جدول یاد شده از طنجه تا سر من رای معین می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی و زرد رنگ، جلد: تیماج مشکی، 14ص ( 39-26 ) دفتر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 ×25سم [ف: 10/4- 2006]

انحراف قبله / هیئت / فارسی

enherāf-e qeble

شیراز، بغایری، عبدالرزاق؛ شماره نسخه: بدون شماره /1

بی کا، تا: 1258ق [میراث اسلامی: 5-572]

انحراف قبله برخی بلاد به سمت جنوب / فلسفه / عربی

enherāf-e qeble-ye barxī belād be samt-e jonūb

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 804/4

به نقل از بحار الانوار علامه محمد باقر مجلسی؛ خط: نستعلیق، کا: عبدالله بن عبد الله، تا: 1115ق، جا: تبریز، مدرسه صادقیه؛ جلد: تیماج دو رو زیتونی ضربی، ترنج با سر، مجدول با حاشیه قهوه ای، لولا دار، اندازه: 14× 20 سم [ف: 2-85]

انحصار ائمه در اثنا عشر / کلام و اعتقادات / فارسی

enhesār-e a'emme dar esnā “ašar

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 389/5 -طباطبائی

آغاز: از جمله وجوه انحصار ائمه در اثنا عشر آن که چون حق تعالی به جهت نظام امور دنیوی بنی آدم

چند دلیل از وجوه انحصار عدد ائمه در 12 بدون نام نویسنده. این مطلب ناتمام است؛ كا: عباسعلی منزوی، تا: قرن 13؛ این نسخه با همان قلم تحفه جهانبانی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماجی مشکی، 1گ (53پ)، قطع: خشتی، اندازه: 15× 21 سم [ف: 22-148]

انحصار دخانیات / حكومت و سیاست / فارسی

enhesār-e doxānīyāt

اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری

e temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e ‘alī (1843-1896)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/23

با همکاری شمس العلماء و عارف خان افندی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ چاپ سنگی؛ 79ص (1197-1275) (مختصر ف: 86)

انحصاریه دخانیات دولت و قواعد آن / اسناد / فارسی

enhesārīye-ye doxānīyāt-e dowlat va qavā‘ed-e ān

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/25

خط: نستعلیق، کا: گویا فروغی ثانی، تا: قرن 14؛ 20 ص (1662- 1681) [مختصر ف: 643]

انحطاط العلم في آخر الزمان / اصول فقه / عربی

inhitat-ul ilm fi axir-iz zaman

سماوی، محمد بن صالح، -1241 قمری

samāvī, mohammad ebn-e sāleh (- 1826)

احمد بن حسین وزان صنعانی (-1238) سؤالی از صحیح بخاری در باب فضل علم و اشکال ابن حجر را بر آن، از حسن بن احمد بن يوسف رباعی (1276) پرسیده است. جواب وی مورد انتقاد شدید مؤلف قرار گرفته و رساله حاضر را در رد بر وی نگاشته است.

[اعلام المؤلفين الزيدية ص 909]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1614/7

آغاز: نحمد من انزل في فضلنا معاشر العلماء آياته البينات فقال في محكم كتابه العزيز يرفع الله الذين آمنوا منکم و الذين أوتوا العلم درجات

نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1078؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1213ق، 10ص (210-219) [عکسی ف: 5-39]

انخفاظ تهران از فرحزاد / جغرافيا / فارسی

ص: 988

enxefāz-e tehrān az farahzād

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/73

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 9-197]

اندر احکام کسوف و خسوف من كتاب تحفة الملوک من کتاب المعروف بسید مشمشو / هیئت / فارسی

andar ahkām-e kosūf va xosūf men k.-e tohfat-ol molūk men k.-el ma‘rūf be-seyyed-e mašmašū

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2452/5

من كتاب تحفة الملوک من كتاب المعروف به سید مشمشو؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 3ص ( 140-138 )، 25 سطر (14× 19)، اندازه: 18×25 سم [ف: 9-1183]

اندرز پسران ساده / شعر / فارسی

andarz-e pesarān-e sāde

ضياء اصفهانی، محمد حسین، -1263 قمری

zīyā'esfahānī, mohammad hoseyn (- 1847)

سرودهای در 28 بیت.

آغاز: ضياء اصفهانی عليه الرحمة والغفران. ای بت هرزه گرد هر جایی xx ای بر آسوده سر به رسوایی / هرزه گردی و باده پیمایی xx عاقبت می کشد به رسوایی

[فهرستواره منزوی 238/10 ؛ رک: دیوان ضياء اصفهانی]

1. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 4899/6

آغاز: برابر

ترکیب بند اوست؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، جا یزد؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: میشن آلبالویی، 3گ (15ر - 17ر)، 12 سطر، اندازه: 11/9×19/2 سم [ف: 8-116]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8173/4

آغاز: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: صحبت الله خان ملقب به دبیر همایون، تا: آغاز قرن 14؛ ركابه دار؛ کاغذ: نازک کاهی شکننده، جلد: تیماج قهوه ای دارای دو ردیف جدول ساده در اطراف، 2 ص ( 18-17 )، اندازه: 13/4× 21 سم [ف: 27/1 -318]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7719/8

آغاز: برابر

ترکیب بند است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 26-210]

4. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 993/4 - 6/83

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 1- 371]

اندرز خسروان / شعر / فارسی

andarz-e xosravān

ناصری بخاری

nāserī boxārī

به نظم، با دیباچه منثور به فارسی سره.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6096/2

آغاز: پیام یزدان بی نیاز بی انباز راستی پسند این کهین بندگان یزدان در نامه ای که او را اندرز خسروان نام گذاشته و از گفتار و کردار پادشاهان ایران نگاشته و می نگارد ... بندگان ناصری ... دادگر شاه را بود سه پسر xx پادشاهان سایه پدر بر سر انجام: ویژه در حق ناصری گویی xx آنچه گویی ز داوری گویی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی لایی، 6گ (14پ -19ر)، 14 سطر (8× 13)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-196]

اندرز لقمان به پسر خود / اخلاق / فارسی

andarz-e loqmān be pesar-e xod

تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 1103/2

خط: نستعلیق خوش، كا: علی اکبر محزون، بی تا [نشریه: 7-267]

- اندرزنامه > پندنامه

- اندرز نامه > تاريخ غفاری

- اندرزنامه > نصایح

اندرزنامه / اخلاق / فارسی

andarz-nāme

بسمل شیرازی، علی اکبر بن على، 1187-1263 قمری

besmel-e šīrāzī, ‘alī akbar ebn-e ‘alī (1774-1847)

اهدا به: رضا قلی میرزای قاجار

برای ابوطالب نواب و میرزا علی صدر دو پسر خود در بیش از هزار بیت سروده است.

آغاز: بعد از حمد خالق اکبر ... چنین گوید ... على اكبر شیرازی که این کلمه ایست چند که بر سبیل پند بجهت فرزندان ارجمند ... ابوطالب و میرزا علی ... نوشته میشود ... الا ای نور چشم من که عمرت باد جاویدان xx نصیحت گویمت بشنو بگوش سر نه گوش جان ... خدا را بندگی کن گر هوای سروری داری xx که شاهانند کمتر بنده خلاق انس و جان

انجام: به آرزوهای نفس خود مایل شده اند.

[الذريعة 266/2 ؛ دنا 189/2 ؛ فهرستواره منزوی 330/6]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3189/13 -ف

ص: 989

نسخه اصل: ادینبورگ .New Colledge Persian M. ss.O.P 18,60,62 .3 (فهرست ادینبورگ ج 2 ص 6 - استوری 1: 1285)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-95]

2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2999/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی درون نخودی، 16گ (508-523)، 17 سطر (13/5×20/5 )، اندازه: 20× 29/5 سم [ف: 10-1929]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3527/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با سرلوح، مجدول زرین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 24ص (227-250)، 8 سطر (6× 10)، اندازه: 11×15 سم [ف: 12-2545]

اندرز نامه / اخلاق / فارسی

andarz-nāme

عیسی بن محمد، ق13 قمری

'īsā ben mohammad (- 19c)

حاوی مقالات عرفا و حکما از عیسی بن محمد رئیس دارالانشاء وزارت جليله جنگ در عهد ناصرالدین شاه. در 4 فصل»: 1. مواعظ پیشوایان دین ... 2. اندرز سلاطین؛ 3- کلمات و مواعظ عرفا؛ 4- کلمات حکما و عقلا.

[دنا 189/2 ؛ فهرستواره منزوی 330/6]

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 2537/1

آغاز: به غير حمد تو در لوح سینه ما نیست xx به این نمک غزلی در سفینه ما نیست. شکر و سپاس فراوان از حيطه وهم و قیاس حضرت صانعی را سزاست ... و این رساله را بر چهار فصل مقرر و مرتب داشت ... فصل اول در مواعظ پیشوایان دین ... فصل دوم اندرز سلاطين ... فصل سوم کلمات و مواعظ عرفا ... فصل چهارم بیانات و کلمات حکما و عقلا؛ انجام: عیسی بن محمد دبیر لشکر ضیا، اللهم اغفر لی ... زما هر ذره خاک افتاده جائی

خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 12 سطر، اندازه: 13× 20 سم [ف: 6-39]

اندرز نامه = پند نامه یحیوی / اخلاق / فارسی

andarz-nāme = pand-nāme-ye yahyavī

امیر نظام گروسی، حسنعلی بن محمد صادق، 1236 1317 قمری

۔

amīr nezām-e garrūsī, hoseyn-‘alī-ye-bn-e mohammad sadeq (1821-1900)

اهدا به: ناصرالدین شاه

اندرزنامه ای است که امیر نظام به جهت پسرش یحیی خان نوشته است. او زاده بیجار گروس و از مردان ادب و سیاست روزگار خود بوده است. او از آنجه لازم نصایح و پند یک مرد ورزیده بوده ذره ای دریغ نکرده است. امیر نظام گروسی که در لشکرگاه سلطانیه در اردوی ناصرالدین شاه نیم شبی از فرط بیماری و ضعف خود را رو به موت دیده این پندنامه را به منزله وصیت نامه ای برای فرزندش یحیی خان نوشته است.

آغاز: هو. پندنامه جناب حسنعلیخان که بمرحوم یحیی خان، پسر خود نوشته است، یا یحیی خذ الكتاب بقوة و آتيناه الحكم صبيا. نیم شبی در لشکرگاه سلطانیه که قبه خرگاه خدیو گردون خدم و خسرو ستاره حشم، سلطان سلاطین جهان ناصر الملة و الدنيا و الدین خلدالله ملکه و سلطانه از بسیط خاک بقبه افلاک رسیده جمهور طبقات چاکران و قاطبه بندگان در سایه عاطفت پادشاه جهان پهلو بر بستر راحت نهاده، جز من که از ترکتازی لشکر بیمار راحت خواب از دیده گانم بغارت رفته جملگی با بخت بیدار خفته بودند. همه آرام گرفتند شب از نیمه گذشت / آنکه در خواب نشد چشم من و پروین است

انجام: ترا به عالی مقاصد و مطالب دنیا و آخرت فایز و بهره مند فرماید و ... نیکویی بندگی تو مقاصد امور اخروی این غریق بحر معاصی را باصلاح آورد. و السلام علی من اتبع الهدی انه على كل شيء قدير و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم.

چاپ: دارالخلافه طهران، سنگی، 1395ق، رقعی، 2039صص؛ ایران، بی ناشر، 1326ق، ص (صص 14-22)؛ 1331ق، وص (صص 14-22)؛ 1328ق، وزیری کوچک، 152+1صص (صص (19-12

[نسخه های منزوی 1543/2 ؛ ملی 324/5 ؛ دنا 189/2 (5 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 330/6 ؛ مشار فارسی ج 1، ص 531 و ص 963]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2222/3

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: تیماج قرمز یک لا، 6ص، 15 سطر (13×20/5)، اندازه: 14×65سم [ف: 5-324]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2550

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه مخمل با مغزی قهوه ای، 9گ، 13 سطر، اندازه: 13/9× 20/6 سم [ف: 2-69]

3. تهران؛ ذكاء، یحیی؛ شماره نسخه: 3

خط: نستعلیق خوش، کا: مهدی بن علی محمد، تا: 1316ق، جان تبریز؛ با سرلوح زرین، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: شميز، 8گ، 15 سطر (9× 17)، اندازه: 12× 19 سم [نشریه: 3-135]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8080/8

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی محکم با روکش

ص: 990

تیماج عنابی دارای ترنج ضربی با طرح گل و مرغ و سر ترنج و لچک، عطف تیماج قهوه ای، 3گ (164ر-166ر)، 13 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 27/1 -145]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18111

بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 11/7× 18/4 سم [رایانه]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 277/3 -2/97

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5 گ (21پ -25ر)، 15 سطر [ف: 1-504]

اندرزنامه / كلام و اعتقادات / فارسی

andarz-nāme

بهرام پور، رستم

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16254

آغاز: بنام یزدان راستی پسند خجسته سرنامه راز یزدانی؛ انجام پس از آن و هر دو نار است باشد

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه]

اندرز نامه / اخلاق / فارسی

andarz-nāme

این اندرزنامه که به صورت خطاب «ای فرزند» آمده، اندر زدهنده ضمن این خطاب ها پاره ای از آداب معاشرت و زندگی را به مخاطب تعلیم می دهد و به او می گوید که به چه صورت باید زیست کند تا کامروا باشد. پاره ای از این اندرزها بسیار نیکو و خلاصه قرنها تجربه است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1/5 266

آغاز: ای فرزند درجات فقر و غنا فرض بسیار گیرد؛ انجام: شاید همچنانکه ملایم طبع تست مطبوع دیگران نیز باشد.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان محتملا طهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، مقوایی، 5ص (51-55)، 12 سطر (11× 15)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 6-225]

اندرز نامه / مواعظ / فارسی

andarz-nāme

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 752الف

آغاز: پسر من حق پدری مقتضی است که آنچه را از روزگار دریافت کردم تو را آگاهی دهم خدا راضی نیست که من تکالیف تو را از تو پنهان دارم؛ انجام: پس اگر خودش علت شود بر علت فنای خود راهی رفته است.

خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ با ماده تاریخ جلوس فتح علی شاه قاجار از صبا و عباراتی از النهاية و فلک السعادة على قلی میرزای قاجار و الكافي؛ 25گ، قطع: نیم خشتی باریک [رشت و همدان: ف: 1092]

- اندرزنامه ارسطو > پندهای ارسطو

- اندرزنامه حسینی > تحفه احتشامی

- اندرزنامه دانش > شرح آداب مکالمه

- اندرز نامه قابوس > اندرزنامه

- اندرزنامه ها > ایها الولد

اندرزهای حکمای یهود = اسرار صهیونیزم و فراماسونری / حکومت و سیاست / فارسی

andarz-hā-ye hokamā-ye yahūd = asrār-e sehyūnīzm va ferāmāsūnerī

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17869

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

اندرزهای عارفانه شیعی / عرفان و تصوف / فارسی

andarz-hā-ye 'ārefāne-ye šī ī

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2719/2 -ف

نسخه اصل: مجلس، ش 39481 نجم الدوله شماره قفسه 19 [چنین نسخه ای در مجلس یافت نشد] ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-724]

اندیشه درست / فارسی

andīše-ye dorost

شیخ ابراهیم زنجانی، ق 14 قمری

šeyx ebrāhīm-e zanjānī (- 20c)

انشاء او است.

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 63

خط: نستعلیق، كا: عیسی بن محمد حسن بن محمد جعفر بن سيف الدين على استر آبادی پدر آقای مینوی و همکاران او، بی تا [نشریه: 6-639]

اندیشه و گفتار تولستوی / کلام و اعتقادات / فارسی

andīše va goftār-e tolstoy

در دو «باب»: نخستین 23 «فصل» از مسائل الحيات؛ دومی هشت «فصل» درباره عقاید او، با دیباچه ای در سرگذشت او از محمد باقر شیرازی در شانگهای مورخ دسامبر 1920. او در یوکوهامای ژاپون در نیمه های سال 1917 در این زمینه به کتابی به انگلیسی از بستانهال امریکا برخورده و به ترجمه آن پرداخته و این کتاب

ص: 991

را ساخته است.

چاپ: تهران، 1330ش، 244 ص

[دنا 190/2 ؛ فهرستواره منزوی 81/6]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4904

خط شکسته نستعلیق، کا: مترجم، بی تا، مترجم با فهرستی از مطالب آن به زبان فارسی و فرانسه و انگلیسی و فهرست نام های آن به فرانسه و فارسی، نسخه جزو کتاب ها مرحوم اقبال بوده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی تازه، 96گ، 22 سطر (14× 20)، اندازه: 25×25سم [ف: 14-3981]

اندیشه های آشفته / فارسی

andīše-hā-ye āšofte

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18806

کا: میر عماد، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 13/1× 20/8 سم [رایانه]

انذار الاخوان / اخلاق / عربی

indār-ul ixwān

حسینی، عبدالکریم بن حسن، 1050 قمری

hoseynī, 'abd-ol-karīm ebn-e hasan (- 1641)

اهداء به: سلطان قهرمان هلو خان اردلان

مواعظی است با استناد به آیات و روایات نبوی که برای سلطان قهرمان هلوخان اردلان نوشته شده در دوازده موعظه»: 1. في قوله تعالی شهدا الله أنه لا اله الا هو و الملائكة و اولو العلم الآية و ما يتعلق بها من بيان التوحيد و مراتبه؛ 2. وجوب التوبة على كل احد؛ 3. الغفلة و علاجها؛ 4. التفكر في الايات و المصنوعات؛ 5. خسة الدنيا و حقارتها؛ 6. الانفاق و ذم البخل؛ 7. مما يحث على اختيار حب الله على حب غيره؛ 8 معنى التقوى و مراتبها؛ 9. تقسيم المحبة و بیان مراتبها و اربابها؛ 10. قصة معراج النبی و بیان السر الذي اوحى اليه؛ 11. سعة رحمة الحق؛ 12. الموت و المعاد، در سه فصل.

آغاز: بسمله و به نستعين و عليه التوكيل و هو حسبی و نعم الوكيل احمدالله على ما أفاض علينا من بحار کرمه و جوده سلسال الصدق و الصواب

انجام: و ختم احوالنا على السعاده و الغفران بالنبي المبعوث في آخر الزمان. فهذا ما أردناه ان نذكره في باب التذكير و التنصيح و قد ظفرنا بالمقصود و المراد ...

[دنا 190/2 ؛ هدية العارفین 612/2 با عنوان «كتاب في المواعظ»]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4371

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، كا: احمد بن عبد الغفار بن رجب بن حیدر، تا: 1069ق؛ مصحح، محشی با امضای «عبدالله، هروی، افضل الدين و ...) کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش پارچه ای فیلی، عطف و سجاف بالا و پایین تیماج مشکی، 106گ، 18 سطر (10×16/5)، اندازه: 15× 21سم [ف: 18-347]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7861

آغاز: برابر؛ انجام: و هما منکر و نکیر فيقعدان فيقولان له من ربك و ما دینک الخ.

خط: نسخ، کاملا حسن بن ملا احمد، بی تا، بی تا، جلد: مقوا آبی، عطف تیماج، 108گ، 16 سطر، اندازه: 16× 21سم [ف: 26-340]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6898/7

خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی جدید، 91گ (55پ-145ر)، اندازه: 17× 21 سم [ف: 20 - 331]

انژيکسيون روحی / شعر / فارسی

anžeksīyūn-e rūhī

تائب تبریزی، اسماعیل بن حسین، -1374 قمری

tā’eb-e tabrīzī, esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1955)

تاریخ تأليف: 1357ق

[دنا 190/2 ؛ فهرستواره منزوی 239/10]

قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1872/4

آغاز: عالم که بود طبیب و جاهل بیمار xx در قرن دوده مرض قوی شد بسیار / بیمار دوا نخورد از آنرو تائب xx انژیکسیون روحی آورد بکار

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، بی تا 10گ (34-43)، اندازه: 11× 13 سم [ف: 3-142]

ص: 992

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109