صالح مدرسه ای ، عباس ،

پیامبران سرزمین ما / عباس صالح مدرسه ای قم : در راه حق ، 1380

48 ص . : مصوّر .

1500 ریال 7-26-6425-964 ISBN

فهرستنویسی بر اساس اطلاعات فیپا (فهرستنویسی پیش از انتشار). عنوان روی جلد : پیامبران سرزمین ما، انبیای الهی در ایران.

کتابنامه : ص [37] - 38؛ همچنین به صورت زیرنویس .

چاپ اول : پیام آزادی، 1378 .

1. پیامبران - گذشتنامه الف. عنوان. ب. عنوان: انبیای الهی در ایران .

9 پ 2 ص / 5/ BP36

297/95

عکس های جلد و متن کتاب : عباس صالح مدرسه ای

انتشارات در راه حق

0 پیامبران سرزمین ما

0 تحقیق و نوشته

0 عباس صالح مدرسه ای

0 چاپ دوم

0 بهار 1380 سه هزار جلد

0 حروفچینی

0 سجاد

0 لیتوگرافی

0 تیزهوش

0 چاپخانه

0 سپهر

0 کلیه حقوق برای ناشر محفوظ است

0 150 تومان

هر گونه نقل و برداشت با ذکر مأخذ آزاد است

ص: 2

﴿وَ كُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَ جَاءَكَ في هَذِهِ الْحَقُّ وَ مَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ﴾

هر خبری از اخبار پیامبران را برایت حکایت می کنیم تا تو را قویدل گردانیم. و در این کتاب بر تو سخن حق و برای مؤمنان موعظه و اندرز نازل شده است.

هود (11) آیه 120

مرقومه شریف مرحوم حضرت آیة الله العظمی مرعشی نجفی قدس سره در رابطه با حضرت قیدار

بسمه تعالی

نظر به فرمایش عده ای از محققین در این امور مسلم می باشد که مدفون در آن مزار شریف جناب قیدار جد رسول مکرم صلى الله علیه و آله و سلّم می باشد.

شهاب الدين الحسيني المرعشي النجفي

ص: 3

تقدیم به آن که مظلومانه زیست و غریبانه به ملکوت پرکشید؛ سردار رشید اسلام، شهید سید حسین فروتن

راهی نپوییده اند. در قرآن به اخلاص و صفای نفس ستوده شده اند و در عمل، دلدادگی خود را به حضرت حق - جلّ و علا - و نیز دستگیری بندگان خدا نشان داده اند.

رسالت پیامبران همواره با رنج و سختی همراه بوده است و مشقت هایی که ایشان متحمل شده اند در پیشگاه عدل الهی به ثبت رسیده است.

انبیا در رسالت الهی خویش، مردم را به دو چیز فراخواندند: ایمان به مبدأ و معاد باور قلبی و عملی به این که هستی را حاکمی است خدا نام و این آفریدگار، جهان و انسان را عبث و بیهوده نیافریده و برای دستگیری او، رسولان خویش فرستاده است و سرانجام روزی این کاروان هستی در بارگاه ربوبی، توقف می کند و همه سر تعظیم در مقابل عظمت کران ناپیدای او فرود می آورند و به نتیجهٔ عمل خویش می رسند.

بنابر روایتی، 124000 پیامبر مبعوث شده اند که از آنها تنها نام 25 تن در قرآن آمده است. یکی از اقوامی که خداوند برای هدایت آنان پیامبران را فرستاد بنی اسرائیل بود. اکثر این قوم لجباز و نافرمان بودند و به بسیاری از انبیا جفا کردند و آنان را کشتند و رسالتشان را انکار کردند. قرآن از نافرمانی آنان در مورد حضرت موسی علیه السلام حکایت ها نقل کرده است و یا حضرت داوود علیه السلام و حضرت عیسی علیه السلام ، کافران بنی اسرائیل را لعنت کردند (1) و.....

ص: 6

در کتاب پرارج «مفاتیح الجنان» زیارت مرقد مطهر انبیای الهی به همۀ مسلمانان توصیه شده و نیز در «بحارالأنوار»، احادیثی در وصف مناقب پیامبران موجود است از این رو، در زیارت انبیا هم از نظر عقلی و هم شرعی، شکی نیست و مؤمن بین پیامبران در تصدیق آنها و ایمان به آنها فرقی نمی گذارد: ﴿آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ باللهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ...﴾ (1) زیارت این بزرگواران که عدد آنان بسیار، ولی قبور شناخته شده شان کم است پسندیده است و استحباب آن را علما ذکر کرده اند. (2)

عده ای از این انبیای الهی در سرزمین اسلامی ایران آرمیده اند. پیامبرانی که به اذن خداوند متعال انسان ها را هدایت کردند و از خطر شرک، کفر و بت پرستی نجات بخشیدند.

اما امروز، ایشان و معجزاتی که از قبور پاکشان حکایت و مشاهده شده است، از یاد رفته اند و سرمایه ای عظیم، که بخشی از مواریث فرهنگی ایران است، در پشت پردۀ خاکستر زمان، نهان شده است.

در پایان تذکر چند نکته ضروری است :

1- بیشتر انبیایی که در این نوشته ذکر شده اند، از بنی اسرائیل هستند.

ص: 7

2- تاریخ بنی اسرائیل مجهول و پر از ابهام است.

3- نام هایی که در این نوشته آمده، معرّب نام های عبری یا سریانی و یا یونانی است و لذا در آن، بسیار تغییر و تبدل رخ داده است که گاه مستنسخان کم مایه نیز، به این آشفتگی بیشتر دامن زده اند. لذا سعی ما بر این بوده است که صحیح ترین تلفّظ ها را برگزینیم و در این مختصر بیاوریم .

خدا آگاه است و از او توفیق می طلبیم .

عباس صالح مدرسه ای

پاییز 1372

ص: 8

مالک شدند به زمین تهامه آمدند و با اسماعیل بن ابراهیم همسایه گشتند. اسماعیل، حَنْفاء دختر حارث بن مُضاض جُرْهُمِی [ یا به قولی: رَعْلَة دختر مُضَاض (يا مِصَاض) بن عَمْرو جُرهمی (1) یا سیده دختر مضاض بن عَمْرو جُرْهُمِيّ (2)] را به زنی گرفت و برای او دوازده پسر آورد: قیدار، ثابت، أدبيل، منشام، مَسْمَع، دُوما، مِسا، حداد، تَيْما يَطُور، نافِس و قَيْدُما. این نامها چون از لغت عبرانی نقل شده در حروف ، حرکات و تلفظ اختلاف پیدا کرده است. (3)

فرزندان اسماعیل در جستجوی آب پراکنده شدند. برخی هم ماندن در جوار حرم را بر خود لازم شمردند و گفتند: ما از حرم خدا روی نمی گردانیم . (4)

برخی گفته اند: قیدار، یعنی سیاه پوست، پسر دوم اسماعیل است. او پدر مشهورترین قبایل عرب بود. بلاد و مملکت ایشان نیز، قیدار خوانده شده است. (5)

ص: 10

مرقد آن حضرت، در شهرستان خدابنده قرار دارد و بر صحت این مطلب مرحوم حضرت آیة الله العظمی مرعشی نجفی (قده) گواهی داده.اند بر طبق سؤالی که از ایشان کردند نجفی(قده) چنین مرقوم داشتند :

بسمه تعالی، نظر به فرمایش عده ای از محققین در این امور، مسلم می باشد که مدفون در آن مزار شریف، جناب قیدار، جد رسول مکرم - صلى الله علیه و آله - می باشد.»

شهاب الدین الحسيني المرعشي النجفي

علاوه بر آن جناب ، علما و مردم این شهرستان نیز گواهی می دهند. این مرقد زیر نظر اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان خدابنده اداره می شود.

این شهر، از کوچک ترین شهرهای ایران است که دو خیابان: یکی اصلی و دیگری فرعی دارد و مرقد حضرت قیدار در خیابان اصلی واقع است.

این بنا که از میراث های فرهنگی ماست در سال 719 ه- . ق به دستور بلغار خاتون، زن غازان خان ایلخانی، بقعهٔ آن تجدید بنا شده است. و سپس گنبد آن در سال 751 ه- . ق . به دست استاد تیمورخان سلطانیهای احیا و در قرن 11 هجری قمری گچ بری گردیده است. این بنا در زمینی به مساحت 1/5 هکتار در منطقه ای کوهستانی واقع است و تمام فصول زایر دارد.

نوع اسکلت بنا آجری و مربع شکل است. طول آن 14/50 و

ص: 11

عرض آن 8/30 و از سه بخش تشکیل گردیده و بخش نخست آن، به عنوان فضای مقدماتی ورود تعبیه شده است و سپس دو فضای گنبددار پشت سر هم قرار گرفته اند. بقعه ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبز تراشیده بنا گشته و آن گاه تار و پود بنا را آجرهای ختایی تشکیل داده است. سقف فضای دوم را عرقچین پوشش نموده که بلاواسطه بر جرزهای جانبی فرونشسته؛ و باید تذکر داد که زیر این فضا، سردابه ای برای گذاشتن اجساد در نظر گرفته شده است و فضای سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه است که قبر در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد زیبایی به روش دو پوششی استوار گشته است. گنبد این بنا در نوع خود در این منطقه بینظیر است و در یک تقسیم بندی کلی، در ردیف گنبدهای «رک» می توان طبقه بندی کرد. گنبد و بنا از نمای بیرونی، فاقد تزیینات و کاشیکاری است. تزیینات عمده بنا در قسمت داخلی می باشد. کلیه تزیینات با دو رنگ آبی و طلایی قلم گیری شده است. (1)

اکنون این مرقد، زیر نظر اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان خدابنده اداره می شود.

ص: 12

سامانی دهد، مردم را به خداپرستی دعوت کند و از بت پرستی باز دارد داستان او در سوره بقره آمده است .

امین الاسلام طبرسی در مجمع البیان در قول :خدا ﴿وَ قَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ... ﴾ (1) گفته است که در نام نبی اختلاف کرده اند: بعضی اسم او را شَمْعُون بن صَفِيَّه از فرزندان لأوی دانسته اند و بعضی يُوشَع و بعضى اِشْمُوئيل.

علی بن ابراهیم در تفسیرش از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده است: «إِنَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ بَعْدَ مُوسى عَمِلُوا الْمَعَاصى وَغَيَّرُوا دينَ اللهِ وَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ، وَكانَ فيهِمْ نَبِيُّ يَأْمُرُهُمْ وَيَنْهَاهُمْ فَلَمْ يُطيعُوهُ؛ بنی اسرائیل بعد از موسی گناه کردند و دین خدا را تغییر دادند و امر پروردگارشان را عصیان ورزیدند. در میان ایشان پیامبری بود که آنان را امر به معروف و نهی از منکر می کرد، اما نمی پذیرفتند.» (2)

خداوند جالوت را، که از قبطیان ،بود آنان مسلّط گرداند و او خوارشان ساخت: مردان آنان را کشت ایشان را از خانه هایشان بیرون کرد، اموالشان را به غارت برد و زنانشان را به بردگی گرفت. از این رو، به پیشگاه پیامبرشان نالیدند و از او خواستند تا از خدا بخواهد ملکی برای ایشان بفرستد که با او در

ص: 14

راه خدا بجنگند.

این نبی، که بعضی نامش را اشموئیل دانسته اند، با وجود مخالفت جمعی از آن ،قوم طالوت را، که در علم و قدرت بدنی سرآمد و برجسته بود، به پادشاهی برگزید. جمعیت زیادی با طالوت برای جنگ با جالوت به راه افتادند. او به آنان خبر داد که به نهر آبی (1) می رسند و نباید از آن چیزی بیاشامند مگر به اندازهٔ کف دستی وقتی به آن آب رسیدند شصت هزار نفر از آن نوشیدند و عده ای که ننوشیدند حتی کف دستی هم آب برنداشتند، 313 نفر بودند. وقتی به سپاهیان جالوت رسیدند و بسياري آنان را دیدند عده ای گفتند: ما نمی توانیم با ایشان مقابله کنیم، ولی عده ای دیگر گفتند: «چه بسا، گروه اندکی که به اذن خدا بر گروه بسیاری پیروز می شود» و این گونه شد : داوود سنگی در فلاخن خویش گذارد و به سوی جالوت روانه کرد و او را هلاک گرداند و بدین رو سپاهیان طالوت پیروز شدند. (2)

مرقد مطهر حضرت اشموئیل در یازده کیلومتری شهرستان ساوه (جادهٔ بویین زهرا) واقع است. مرقد را در گذشته های دور

ص: 15

ساخته اند که از آن، اطلاع کافی در دست نیست؛ اما قسمت شرقی آن را به دستور ناصرالدین شاه قاجار، به حرم افزودند و سنگ نبشته ای در آن جا هست که مبین حضور شاه قاجار و همراهانش است.

از دیرباز، حرم آن پیامبر الهی زیارتگاه عاشقان و عالمان و فاضلان بوده است. آبی در نزدیکی آن جریان دارد که به آب «چکه بار» معروف است و بسیاری از بیماران، با نوشیدن آن شفا یافته اند. می گویند: این آب، بر اثر برخورد عصای اشموئیل ظاهر گشته است.

این مرقد را اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ساوه سرپرستی می کند.

ص: 16

زندانیان، به ایران آمد و در اکباتان (یا همدان) مسکن گزید و پس از مرگ، در تویسرکان مدفون شد. وی بعثت خاتم الانبیاء صلی الله علیه وآله را بشارت داده است. (1)

صاحب کتاب قاموس مقدس او را یکی از دوازده پیغمبر غیر اولوالعزم می داند. وی در حدود دو هزار و ششصد سال قبل می زیسته که با پادشاهی یهویاقیم و صدقیا، پادشاهان یهود در منطقه اورشلیم، همزمان بوده است. (2)

وقتی امام رضا علیه السلام، به هنگام بحث و احتجاج با علمای دینهای مختلف نزد مأمون، با رَأْسُ الْجالوت، رئیس عالمان یهودی، بحث می کند از حیقوق نام می برد. (3) در دعای ام داوود نیز، از حضرت حیقوق نام برده شده است. (4)

بیشتر مردم تویسرکان در مورد شخصیت صاحب این مقبره، اطلاعات کافی نداشتند؛ ولی بر اثر ارشاد و تذکر روحانیان، بخصوص مرحوم آیةالله خالصی زاده بدان توجه کردند و از آن تاریخ به بعد، احترام شایسته ای از آن به عمل آوردند و در چند سال اخیر، به مرمت و بازسازی و توسعه محوطه آن پرداختند و ضریحی روی قبر نصب کردند. آرامگاه تا چند سال پیش فاقد

ص: 18

محوطه بود و حد و مرز مشخصی نداشت و زمین اطراف بقعه با وضع یکنواخت، به اراضی زراعی اطراف متصل بود؛ ولی سال 1369 بر اثر کاوش باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی کشور، محوطهٔ اصلی آرامگاه به صورت قلعه ای باستانی کشف شد. (1)

بقعه آن حضرت، بنایی است برجی شکل و آجری ، با گنبدی مخروطی که پوشش داخلی آن مدور و پوشش خارجی اش مخروط ناوی شکل است. در نمای خارجی هر ضلع از بنای هشت ضلعی، طاقنمای کم عمقی تعبیه شده که بالای آن کاشیکاری شده است. یکی از طاقنماها به در ورودی اختصاص دارد. مابین طاقنماها، یک ترک بدون تزیینات و ساده قرار دارد. (2)

سقف بنای مقبره حیقوق که به شکل عجیب و جالبی ساخته شده، شاید بین سقف تمام ابنیه قدیمی ایران بی نظیر باشد و می توان آن را نمونه ای از آثار با ارزش معماری قدیم ایران دانست ساخت این قبیل بناها، که به «ابنیه آرامگاهی» معروفند و در سایر نقاط ایران نیز هست، از سه هزار سال پیش در ایران رایج بوده و ایرانیان قدیم آرامگاه شخصیت های مذهبی،

ص: 19

علمی و سیاسی را تقریباً به همین شکل می ساخته اند. چنین بناهایی در مقابل طوفان و زلزله بسیار مقاوم است و سقف مخروطی شکل نیز، بنا را در مقابل برف و باران، به خوبی محافظت می کند. به همین جهت، مقاومت چنین بناهایی در مقابل عوامل طبیعی فوق العاده زیاد است. (1)

صحن مقبره وسعت چندانی ندارد و سطوح دیواره ها و سقف آن فاقد تزیینات معماری است. قبر دقیقاً در وسط صحن قرار دارد و روی آن سنگی کار گذاشته شده (2) و بر روی سنگ قبر در وسط بقعه، مشخصات صاحب قبر نوشته شده است بنای این ساختمان به دوره سلجوقی و قرن هفتم بر می گردد و به شماره / 969 53/3/8 در زمرۀ آثار تاریخی ثبت شده است. (3)

این مرقد، زیر نظر شهرداری تویسرکان اداره می شود. (4)

ص: 20

حيوانات تندرست بیرون آمد. سال درگذشت وی معلوم نیست. معاصر عُزیر پیامبر بود دانیال پس از درگذشت بُخْتُنَصَّر، از جانب بهمن پسر اسفندیار به بیت المقدس باز گردانیده شد و از آن جا به اهواز رفت و در شوش دیده از جهان بربست علم رمل و گزاردن خواب را از وی دانند. (1)

در بحار الأنوار، امام صادق علیه السلام از حضرت علی علیه السلام روایت کرد: «دانیال پدر و مادر نداشت و یتیم بود و پیرزنی از بنی اسرائیل او را بزرگ کرد.» (2)

باز در بحار آمده است «وقتی بُخْتُنَصَّر بر بنی اسرائیل مسلط شد از آنان هر کسی را می یافت می کشت و به تعقیب فراریان می پرداخت و بچه های بنی اسرائیل را اسیر می کرد. او از فرزندان یهودا، چهار نفر را که یکی از آنها دانیال بود، اسیر کرد و دانیال مدتی طولانی در دست او اسیر بود.

«چون بُخْتُنَصَّر فضل و بزرگی دانیال را شنید و دریافت که قومش منتظر خروج او هستند تا آنان را نجات دهد، او را به همراه ماده شیری در چاهی افکند. شیر به فرمان خدا، به دانیال آسیبی نرساند. آن پیامبر مدتی بر همین منوال بود تا این که خداوند به یکی از انبیای بنی اسرائیل، [که می گویند: حیقوق نبی بوده است،] (3) وحی کرد که این خوردنی و نوشیدنی را برای

ص: 22

دانیال ببر و از طرف من به او سلام برسان گفت: خداوندا، دانیال کجاست؟ گفت در چاه بابل، در فلان جا.

«او بدان جا آمد و دانیال را صدا زد. او در جواب گفت: بله، ای صدای ناآشنا. گفت: پروردگارت به تو سلام می رساند و این غذا و آشامیدنی را برای تو فرستاده است. آن پیامبر، آنها را با طنابی به چاه فرستاد. دانیال در آن جا شکر الهی را به جا آورد و گفت :

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي لا يَنْسى مَنْ ذَكَرَهُ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَا يُخَيَّبُ مَنْ دَعَاهُ : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْهِ كَفَاهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنْ وَثِقَ بِهِ لَمْ يَكِلْهُ إِلَى غَيْرِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الّذي يُجزي بِالْإِحْسَانِ إحْسَاناً؛ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي يُجْزِي بِالصَّبْرِ نَجَاةَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي يَكْشِفُ ضُرَّنَا عِنْدَ كُرْبَتِنَا؛ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هُوَ ثِقَتُنَا حِينَ يَنْقَطِعُ الْحِيَلُ مِنَّا وَالْحَمْدُ لِلهِ الّذي هُوَ رَجَاؤُنَا حِينَ سَاءَ ظَنُّنَا بِأَعْمَالِنَا ﴾. (1) دانیال در آن چاه، روزها روزه می گرفت و شب ها با آن طعام و آشامیدنی، افطار می کرد.

«مصیبت و بلای بُخْتُنَصَّر بر قوم دانیال شدت یافت و بعضی از آنان به سبب طولانی شدن خروج دانیال، به شک افتادند. وقتی بلاهای قوم دانیال به نهایت درجهٔ خود رسید بُخْتُنَصَّر در خواب دید که ملائکه از آسمان گروه گروه به

ص: 23

سمت چاهی که دانیال در آن بود، فرود می آیند و بر او سلام می کنند و به او بشارت فرج می دهند. چون صبح شد از بلایی که به سر دانیال آورده بود، پشیمان شد و دستور داد که او را از چاه به در آورند. چون دانیال خارج شد، بُخْتُنَصَّر از او پوزش طلبید و از وی خواست که در اوضاع سرزمین های او و قضاوت بین مردم، نظر بدهد .سپس بُخْتُنَصَّر دستور داد زندانیان بنی اسرائیل را آزاد کنند. بنی اسرائیل با ایمان به فرج، گرد دانیال جمع شدند، اما دیری نگذشت که آن پیامبر الهی، ندای حق را لبیک گفت».

در دعای ام داوود از حضرت دانیال نام برده شده است. (1)

لفظ دانیال در عبری، یعنی، خدا حاکم من است. کلدانیان وی را بَلْطَشَصْر می نامیدند. (2)

ایرانیان باستان، پس از رحلت آن حضرت بر طبق آیین خودشان، پیکر مطهر حضرت دانیال را مومیایی کرده و در اتاقکی بر روی تپه ای قرار دادند و در اتاقک را مهر و موم کردند.

سالها گذشت و ایرانیان در بیراهه ره می سپردند. با ظهور اسلام و ورود سربازان مسلمان به ایران، وقتی آنان از وجود این اتاقک آگاهی یافتند، جریان را از مردم پرسیدند و شنیدند که

ص: 24

بدن مطهر آن پیامبر الهی در این اتاقک قرار دارد. مسأله را به گوش خلیفه رساندند. خلیفه برای چاره کار از علی علیه السلام کمک خواست. گفته اند: حضرت علی علیه السلام دستور داد پیکر مقدس دانیال نبی را بر طبق دستورهای اسلامی رو به کعبه دفن نمایند. سربازان اسلام، چنین کردند و سپس مطابق دستور حضرت علی علیه السلام مسیر رودخانه را تغییر دادند تا آب بر روی قبر جاری شود، چون بیم آن می رفت یهودیان آن زمان با اطلاع از این موضوع، پیکر حضرتش را بدزدند.

در تذکرهٔ شوشتر آمده است: «در بعضی کتب تواریخ از ابوموسی اشعری منقول است که، چون عساکر اسلام شوشتر را مفتوح نمودند. در آن جا تابوتی از سرب یافتند که میتی در آن بود و کیسه زری با او بود که هر که ضرور داشت به قدر احتیاج از آن زرها به عنوان قرض برمی داشت و چون رفع احتیاج شده بود ردّ می نمود به جای خود می گذاشت و اگر بدون سبب تأخیر نموده بود بیمار می شد . و این امر غریب را به صحابه، که در مدینه بودند، عرض نمودند و صحابه در جواب نوشتند که ، این میت حضرت دانیال است و امر نمودند که او را دفن نمایند و الحال مدفن دانیال در شوش مشهور است و بارگاهی بزرگ بر آن ساخته اند که آب نهر جند شاپور از زیر آن جاری است.

«و مؤید این شهرت، حدیثی است که در بعضی کتب معتبره روایت شده که مردم شوش از کثرت باران به خدمت حضرت

ص: 25

امام علی نقی - صلوات الله علیه - شکایت نمودند و آن حضرت فرمود: این به سبب آن است که استخوان های حضرت دانیال را شما دفن نکرده اید و هر گاه از استخوان های انبیا چیزی منکشف شود آسمان بر او گریه می کند. و ایشان به آن جا معاودت و استخوان ها را دفن نمودند و باران منقطع گردید». (1)

در نگاهی به خوزستان آمده است: «بارگاه دانیال پیامبر، در شهر شوش در کنار رودخانه شاوور، بنایی شکوهمند، زیبا و بسیار مشهور است که سالیان دراز، شوش را بدان باز می شناختند. در بعضی از متون، شوش دانیال گفته شده است و آنچنان که در کتب جغرافیایی دوران اسلامی نوشته شده است، بعضی را عقیده بر آن بوده که گور دانیال نبی در این مکان است، آنها که بیشتر شک کردهاند قبر دانیال پیغمبر را در میان آب رود کرخه یا شاوور دانسته اند. گروهی هم مقبره این پیغمبر غیبگوی را - که پیشگویی های او با شکست بابل به فاصله چند ساعت، راست درآمد و از عهده تعبیر خواب نبونید یا به زبان تورات بلْشَصَّر ، پسر نَبُوكَدْ نَصْر [ بُخْتُنَصر ]، برآمد و او را از پایان کارش خبر داد - در زیر پلی که بر روی رود شاوور بسته است،

دانسته اند.

«دانیال ، پیامبری پر آوازه بود که در تورات ، یک کتاب با

ص: 26

دوازده باب به او اختصاص دارد در خصوص جای گور و کرامات هیکلش و تابوتش روایات و اخباری بر سر زبان ها افتاده مورخین و جغرافیانویسان رسیده و در بعضی از کتب مسطور افتاده است.» (1)

بر سنگ قبر، نوشته شده که جسد ایشان در سال 16 هجری کشف شده است و این می تواند مؤیّد پیشگفته باشد؛ و نیز بر آن، روایتی از حضرت علی علیه السلام نوشته شده است که فرمود: ﴿مَنْ زارَ أَخي دَانَيَالْ كَمَنْ زَارَني؛ هر کس برادرم، دانیال را زیارت کند مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».

چنانکه قبلا گفتیم به دستور حضرت علی علیه السلام آب را بر روی قبر جاری کردند. در قرنهای بعد بر روی آن پلی ساختند بالای پل آرامگاه آن حضرت را بنا کردند با آن که هنوز آب از روی قبر می گذشت. این بنای قدیم را سیل خراب کرد. بنای کنونی با گنبد مضرَّس مخروطی در سال 1287 ه- .ق. به وسیلهٔ حاج شیخ جعفر شوشتری احداث شد. (2)

وقتی در سال 1352 برای اجرای طرح شهرسازی شهرستان شوش دانیال، مسیر رودخانه را عوض کردند، قبر آن حضرت

ص: 27

نمایان شد و مسلمانان علاقه مند، به بازسازی صحن و حرم مطهر پرداختند .

اکنون این مرقد را اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان شوش دانیال اداره می کند.

ص: 28

نمایان می شود. در انتهای مسجد پس از محراب، در ورودی حرم دیده می شود؛ حرمی که زیارتگاه عالمان و بزرگان است و از این رو مرقد مطهر و مسجد پیغمبر را «دارالمؤمنین» نام نهاده اند.

متأسفانه، توجهی به آرامگاه نشده و گرد و غبار زمانه بر سر و روی آن نشسته است.

مرقد و مسجد پیغمبر، زیر نظر اداره اوقاف و امور خیریه استان همدان اداره می شود.

ص: 30

پیامبر به اشتباه نام شعیای پیامبر نوشته شده بود (1) که اکنون عوض شده است. (2)

بارگاه حضرت یوشع برای احداث خیابان ویران شده بود، اما با حمایت های مردم و مسؤولان در مرکز، از احداث خیابان جلوگیری شد.

بر طبق گفتهٔ مردم و عده ای از تاریخ نگاران، آن حضرت در زمان کوروش به همراه سایر زندانیان از اسارت بابل نجات یافت و به ایران کوچید. دو تن از پیغمبران بنی اسرائیل: جناب شعیا و جناب یوشع، در اصفهان به خاک سپرده شدند و حضرت یوشع اکنون در «لسان الارض» مدفون است. لسان الارض جایی است که می گویند: هنگام حضور حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام زمین با امام سخن گفت و آمدن دشمنان را به آگاهی ایشان رساند. از آن پس ، روزها و شب های دوشنبه، پنجشنبه و جمعه، مردم به این محل آمده و با خداوند متعال راز و نیاز می کنند. (3)

این پیامبر را نباید با یوشع بن نون وصی حضرت موسی - علی نبینا و آله و علیهما السلام - اشتباه کرد. قبر یوشع بن نون در جبل لبنان و در حوالی طیّبه قرار دارد. (4)

ص: 32

سهولی و القِیا. در کنار آنان، یکی از فرزندان امام حسن مجتبی علیه السلام به نام صالح بن مجتبی، مدفون است و به علاوه بسیاری از بزرگان در این مکان خفته اند.

معجزات فراوانی از این قبور متبرک حکایت شده است و از این رو، مردم برای روای حاجت به آن جا می آیند و آنان را واسطهٔ برای برآورده شدن حاجات خویش قرار می دهند.

زمانی که مرحوم شیخ جعفر نجفی، معروف به کاشف الغطاء، از فقهای کم نظیر و شاید بی نظیر تاریخ اسلام، به قزوین آمد نوشته ای را، که به خط تورات در پوست آهو نوشته شده و بر سر صندوق ضریح بود، خواند و آن خط را در مورد احوال انبیا دانست. مرحوم حاج ملا عبدالوهاب قزوینی، از فقهای معروف قزوین، به تعمیر این قبور، اهتمام تام داشته است. (1)

علمای قزوین احترام فوق العاده ای برای آنان قائلند معتقدند قسمت هایی از بدن مطهر چهار انبیا بیرون از حرم و در خیابان است. آستان مقدس چهار انبیا وسعت خوبی دارد و لذا در یک زمان قادر است پذیرای هزاران زایر باشد.

مرحوم میرزا مسعود شیخ الاسلام این مرقد را بنا نهاد. زمانی که آن مرحوم را در عصر مشروطه ترور می کنند، کار احداث بنا متوقف نمی گردد و کار ناتمام پدر را پسر به پایان می رساند. در

ص: 34

اطراف ضریح بزرگ و فضای بزرگتر آن، کتیبه هایی قرآنی قرار دارد که یادگار مرحوم شیخ الاسلام است. (1)

بر در ورودی این آرامگاه نوشته شده است:

روضهٔ چهار انبیا با صالح بن مجتبی *** کن زیارت از سر اخلاص تا یابی صفا

نام نیک انبیا این باشد ای اهل ولا *** یک سلام و یک سلوم و یک سهولی القیا (2)

بر دیوار کناری در نیز نوشته شده است: بسمه تعالی، در این مکان مقدّس چهار نفر از انبیاء عظیم الشأن الهی، به نامهای سلام - سلوم - سهولی - القيا علیهم السلام و مدفن امامزاده صالح بن الحسن المجتبی علیه السلام می باشد. التماس دعا دارد. (3)

يا الله؟ أَدْخُلُ يَا رَسُولُ اللهِ ؟ أَأَدْخُلُ يَا أَنْبِيَاءَ اللهِ ؟ أَتَيْتُكُمْ زَائراً وَ خاجاتي لَكُمْ مُسْتَودِعُ ، وَها أَنَا أَسْتَوْدِعُكُمْ ديني وَ أَمَانَتي و خَوَاتِيمَ عَمَلي وَ جَوَامِعَ أَمَلي إلى مُنْتَهى أَجَلِي وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكاته. (1)

اکنون این مرقد را اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان قزوین اداره می کند. (2)

ص: 36

8. سید هاشم، رسولی محلاتی، قصص قرآن یا تاریخ انبیا از آدم تا خاتم النبيين صلی الله علیه وآله : علمیه اسلامیه، تهران، بی تا .

9. محمد بن جریر، طبری، تاریخ الرسل والملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، 7 جزء، چاپ دوم: دارالمعارف مصر بی تا

10. ولى الله فوزی، حَيَقُوق نبی، چاپ اول: دارالفکر، قم، 1372

11. شیخ عباس، قمی، مفاتیح الجنان

12. سید محمد علی، گلریز، مینودر یا باب الجنة قزوین، 2 جلد، چاپ دوم: طه و مرکز نشر میراث فرهنگی قزوین، بی جا، 1368

13. محمد، مقدم گل محمدی، تویسرکان: سیری در اوضاع تاریخی، طبیعی و اجتماعی، چاپ اول: غزالی، تهران، 1371

14. سید مصلح الدین، مهدوی، لسان الارض یا تاریخچه تخت فولاد، چاپ اول: انجمن کتابخانه های عمومی اصفهان، اصفهان، 1370

15. جیمز، هاکس، قاموس کتاب مقدس، چاپ دوم: طهوری، تهران، 1349

16. احمد بن واضح، یعقوبی، تاریخ یعقوبی، 2 جلد دارصادر و دار بیروت، بیروت، 1960/1379

17. أحمد بن واضح، يعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، 2 جلد، چاپ سوم: انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، بی تا

ص: 38

نمای بیرونی مرقد مطهر حضرت قیدار در خدابنده

ص: 39

ضريح مطهر حضرت قیدار در خدابنده

ص: 40

گنبد آرامگاه چهار انبیا در قزوین

ضریح ملکوتی چهار انبیا در قزوین

ص: 41

نمای ورودی آستان مقدس چهار انبیا در قزوین

ص: 42

ضريح مطهر حضرت حجی در همدان

ص: 43

مرقد مطهر حضرت یوشع در اصفهان

ص: 44

گنبد بارگاه حضرت دانیال در شوش

ص: 45

ضريح مطهر حضرت دانیال در شوش

ص: 46

بارگاه مطهر حضرت اشموئیل در جاده بوئین زهرا

ص: 47

قبر مطهر حضرت حیقوق در تویسرکان

ص: 48