ص :2

ص :3

ص :4

ص :5

ص :6

ص :7

ص :8

ص :9

ص :10

ص :11

ص :12

ص :13

ص :14

7- کفعمی (نویسنده کتاب «المصباح» و «البلدالامین» متوفّای سال 905).

8- شیخ بهایی (نویسنده کتاب «مفتاح الفلاح» متوفّای سال 1031).

9- علّامه مجلسی (نویسنده کتاب های «زاد المعاد، ربیع الاساَبیٰع، تحفة الزائر، مفاتیح الغیب و مقباس المصاَبیٰح»، متوفّای سال 1110).

هر یک از این بزرگان در عصر خود رسالت خویش را در زمینه دعا به نحو احسن انجام دادند تا این که نوبت به مرحوم ثقةالمحدثین حاج شیخ عبّاس قمی- رضوان اللَّه تعالى علیه- (متوفای 1359 ق) رسید؛ ایشان با ذوق سرشار و سلیقه بسیار خوب و احاطه وسیعی که بر آثار اهل بیت علیهم السلام و کتب دعا و زیارات سابقین داشت، به تألیف کتاب جامع «مفاتیح الجنان» پرداخت و روی خلوص نیّتی که این محدّث عإِلَىٰقدر از آن برخوردار بود، در مدّت کوتاهی، کتابش جهانگیر شد و به همه مساجد و خانه ها، راه یافت وهمگان از رشحات قلم این عالم با اخلاص سیراب شدند.

قابل توجه اینکه، قبل از کتاب «مفاتیح الجنان» کتاب دعایی به نام «مفتاح الجنان» چاپ و در بسیاری از خانه ها منتشر شده بود، که کتاب دعای بسیاری از مردم را تشکیل می داد و متأسّفانه این کتاب آلوده به روایات مجعول و نادرستی بود که مرحوم حاج شیخ عباس قمی و استادش حاجی نوری را سخت عصبانی کرده بود (که در مفاتیح الجنان، ذیل زیارت مطلقه وارث، این ناراحتی به طور مشروح منعکس است) و همین امر سبب شد که مرحوم حاج شیخ، به نوشتن اثر پر ارزش «مفاتیح الجنان» (به جای «مفتاح الجنان») اقدام نماید، که در مقدمه مفاتیح الجنان به این مطلب اشاره شده است.

ولی از آن جا که این کتاب مانند بسیاری از کتاب ها برای شرایط زمانی و مکانی خاصّی نوشته شده بود و مخاطبان ویژه ای داشت، لازم بود در عصر و زمان ما مورد تجدید نظر وسیع قرار گیرد؛ کاستی ها برطرف گردد، و از پاره ای از مطالب اضافی که مایه ایراد بدخواهان است صرف نظر شود؛ مدارک و منابع دعاها و زیارات و ... افزوده گردد؛ رمز و راز، فلسفه، آثار و برکات دعاها و زیارات یادآوری شود؛ سپس نظم نوینی به آن داده شود و در مجموع کتاب دعا و زیارتی که از هرنظر جامع ومتناسب عصر و زمان ما- مخصوصاً برای نسل جوان خداجو- باشد، فراهم گردد.

***

سال ها بود که این فکر را در سر می پروراندم و از خدا توفیق آن را می خواستم؛ پس از مطالعه کافی در این زمینه لازم دیدم که از دو نفر از فضلای گرانقدر، باذوق، مخلص و پرکار حوزه علمیّه، یعنی: استادان ارجمند، حجج اسلام آقایان سعید داودی و احمد قدسی برای کمک و همکاری دعوت کنم؛ بحمداللَّه آنها استقبال کردند و با پشتکار تمام به آن پرداختند و زحمات فراوان در تنقیح و تحقیق مباحث کشیدند، و اینجانب در تمام مراحل بر کار آنان نظارت داشتم و آنچه لازم بود بر آن افزودم. بعد از

ص :16

اتمام کتاب، یک بار دیگر از آغاز تا پایان با حضور این آقایان مورد بررسی مجدّد قرار گرفت و در نتیجه، مجموعه حاضر که تصوّر می کنم اهداف فوق را کاملًا تأمین می کند، فراهم شد. خداوندازهمه قبول فرماید.

کوتاه سخن این که:

دعا عامل مهمّی برای تربیت و پرورش روح انسان است.

دعا از نومیدی و یأس جلوگیری کرده و نور امید بر دل می پاشد.

دعا در مشکلات به انسان نیرو می بخشد و در برابر حوادث سخت درس مقاومت می دهد.

دعا نشاط و شاداَبیٰ روح و دل را تضمین می کند و انسان را از افسردگی رهایی می بخشد.

دعا در برابر مصائب زندگی به انسان پایداری و تحمّل می دهد.

10- از آن جا که یکی از نشانه های اعتبار سند روایات، محتوای روایت است، در گزینش دعاها و زیارات علاوه بر دقّت در اسناد، به محتوای آن نیز توجّه شده است.

دارد؛ بسیار می شود انسان در آغاز کار تنها در یک، یا چند لحظه کوتاه، قدرت تمرکز فکر و حضور قلب پیدا می کند، امّا با ادامه این کار و پی گیری و تداوم، چنان قدرتی در نفس او پیدا می شود که می تواند به هنگام نماز و دعا، دریچه های فکر خود را بر غیر معبود، مطلقاً ببندد و خود را در حضور او ببیند و با او به راز و نیاز بپردازد.

بنابراین، به همه- مخصوصاً جوانان- توصیه می کنیم که از پرت شدن حواس و عدم حضور قلب در عبادات خود، رنجیده و مأیوس نشوند، راه را ادامه دهند، ان شاءاللَّه پیروز خواهند شد.

8- در عباداتی که جنبه تکراری دارد، مانند نماز، تغییر شکل ظاهری آن نیز در حضور قلب بسیار مؤثّر است. مثلًا سوره هایی را که در نماز بعد از حمد می خواند، تغییر دهد؛ در بعضی از رکوع و سجودها ذکر « سبحان اللَّه » و در بعضی ذکر کبیر « سبحان ربّی العظیم و بحمده » و « سبحان ربّی الأعلی و بحمده » بخواند، دعاهای قنوت را عوض کند، یا مثلًا دعای کمیل را گاه به صورت عادی، گاه ترتیل، گاه با صوت بخواند؛ یا در دل، به هنگام خواندن نماز و دعا خود را در مناطق و حرمهای مکّه و مدینه و غیر آن ببیند.

تجربه نشان داده این تغییر صورت، کمک زیادی به تمرکز فکر و حضور قلب می کند.

9- پرهیز از غذاهای شبهه ناک نیز در این امر بسیار مؤثّر است.

10- از همه اینها گذشته، باید با تمام وجود، نعمت بزرگ حضور قلب را در دعا و نماز و زیارت از خدا خواست؛ او کریم و رحیم است و جوینده را ناامید بر نمی گرداند.

چنین شنیدم که لطف ایزدبه روی جوینده در نبندد!

دری که بگشاید از حقیقت بر اهل عرفان، دگر نبندد!

شما این باشد که خداوند، دعایتان را به اجابت می رساند.(1) (و اگر طبق مصالحی به اجابت نرسد بهتر از آن را به شما خواهد داد).

ج) دعا همراه با احساس نیاز

دعا باید، همراه با احساس نیاز شدید و درماندگی باشد به گونه ای که انسان باور کند، جز خداوند پناهگاهی ندارد.(2) د) دعا همراه با توجه تامّ

به هنگام دعا، باید همه توجّه و حواسّ دعاکننده به جانب حق باشد و قلبش را از هرچه غیر خداست تهی سازد.(3) ه) دعا همراه با خضوع و دل شکستگی

دعاکننده باید با نهایت خضوع، رقّت قلب و فروتنی به درگاه خدا روی آورد(4)؛ در این هنگام دستانش را به سمت آسمان (به علامت تسلیم و تعظیم) بلند می کند(5) و با چشمان اشکبار و قلبی ترسان، حاجت می طلبد.(6) و) دعا همراه با استغفار و صلوات

در ابتدای دعا، حمد اِلهی، ثنای پروردگار، استغفار و توبه و صلوات بر محمّد و آلش برای استجابت دعا بسیار مؤثّر است.(7) ز) اصرار و پافشاری در دعا

اصرار و پافشاری در دعا، مورد سفارش معصومین علیهم السلام است؛(8) دعاکننده نباید ناامید شود، و از دعا کردن دست بردارد.

علاوه بر نکات فوق، به یقین، دعا در برخی از زمان ها، مثل شب و روز جمعه، دعا در نیمه های شب و سحرگاهان، مخصوصاً ماه مبارک رمضان، شب های قدر و مانند آن و همچنین در برخی از مکان ها، مانند مسجدالحرام، مسجد پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله، مشاهد مشرّفه و مانند آن، تأثیر بسزایی دارد.(9) این بخش را با سخنی از عارف کامل، عالم ربّانی و مرد میدان علم و عمل، مرحوم «سیّدبن طاووس» به پایان می بریم؛ ایشان می گوید: «هرگاه از خداوند حاجتی می طلبی، حال تو در برابر او- لااقلّ- مانند عرض نیاز، به نزد فرمانروایان دنیا باشد. همان گونه که برای جلب نظر آنان، از هیچ کوششی دریغ نمی ورزی و به هر طریق ممکن، خشنودی آنان را تحصیل می کنی، باید در برابر خداوند و

ص :21

به هنگام خواستن حاجتی از او نیز، در تحصیل رضایتش کوشش فراوان نمایی! مبادا که توجّه ات به خداوند، از اقبال و توجّه ات به قدرتمندان دنیا کمتر باشد! اگر چنین باشی و منزلت خدا، در نزد تو، از منزلت آنها کمتر باشد- در حالى که همه آنها مملوک و بندگان خدایند- به یقین خداوند بزرگ را کوچک شمرده ای و عظمت و جلالش را به حساب نیاورده ای!.

دیگر آن که: نماز و روزه ای که برای طلب حاجت به جا می آوری، هرگز از روی امتحان و آزمایش خداوند نباشد! زیرا انسان کسی را می آزماید که نسبت به او بدگمان باشد و خداوند از کسانی که در حقّ او گمان بد دارند، مذمّت کرده و فرموده: «

«أَلظَّانِّینَ بِاَللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ»؛

آنان که به خداوند، گمان بد می برند، حوادث ناگوار به آنان می رسد».(1) بلکه باید به خداوند کمال اعتماد و اطمینان را داشته باشی و به وعده های او امیدوارتر از وعده یک انسانِ توانگرِ سخاوتمند باشی!

سزاوار است به هنگام نماز و یا روزه حاجت، نخست حاجت های دینی را به ترتیب اهمیّت در نظر بگیری و البتّه مهمترین خواسته ها، حاجت آن مولایی است که تو در پناه هدایت و حمایت او به سر می بری! یعنی نخست باید برای حاجت های امام زمان (عجّل اللَّه تعالى فرجه الشریف) دعا کنی وآنگاه حاجت های دینی خود را بخواهی و در نهایت، حاجت و نیاز دنیوی خود را که در دل داری با خدای خویش مطرح نمایی ...».(2)

درباره برخی از افراد که دعایشان به اجابت نمی رسد، امام صادق علیه السلام فرمود: «

... وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَ قالَ: یا رَبِّ ارْزُقْنِی، فَیُقالُ لَهُ: أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ السَّبیلَ إِلی طَلَبِ الرِّزْقِ ...

؛ و آن کس که در خانه اش بنشیند و بگوید: پروردگارا! روزی مرا برسان! به او گفته می شود: آیا برای طلب روزی و کسب درآمد، راه و مسیری (که همان تلاش و کوشش است) قرار نداده ام؟!».(1) ب) گناهان از موانع مهم است

بسیاری از گناهان، سبب عدم استجابت دعا می شود. در روایتی امام علی علیه السلام در پاسخ به مردی که گفت دعای ما به اجابت نمی رسد، فرمود: «چگونه دعایتان به اجابت برسد، در حالى که راه های آن را مسدود ساخته اید! اعمالتان را اصلاح کنید، درونتان را خالص گردانید، امر به معروف و نهی از منکر کنید، آنگاه خداوند دعایتان را به اجابت می رساند».(2) (و به این ترتیب دعا وسیله ای برای تربیت و خودسازی می شود).

در روایات دیگری، عقوق والدین،(3) ناپاکی های درونی، نفاق، تأخیر نماز از وقتش، ترک نیکی و صدقه، بدزبانی و ... از عوامل عدم استجابت دعا ذکر شده است.(4) ج) دعا بر ضدّ مؤمنان و دوستان

اگر کسی برضدّ مؤمنی و دوستی دعا کند (نفرین نماید) و بدون جهت و ظالمانه، از خداوند بدِ او را بخواهد، دعایش به اجابت نمی رسد.(5) د) دعا فقط در دشواریها

اگر کسی در حالت خوشی و آسودگی به درگاه خدا نرود و دعا نکند و فقط در مشکلات و شدّت و گرفتاری به سوی خدا برود، ممکن است دعایش به اجابت نرسد. در روایات آمده است: اگر بخواهی در مشکلات و دشواریها خداوند دعایت را به اجابت برساند، در آسودگی و خوشی، خدا را فراموش مکن و فراوان دعا کن!.(6) ه) غذاهای حرام و ناپاک

در روایت آمده است: «آن کسی که می خواهد، دعایش به اجابت برسد، باید از راه حلال کسب درآمد کند»(7) و در روایت دیگر رسول خدا صلی الله علیه و آله به کسی که گفت دوست دارم، دعایم مستجاب شود، فرمود:

«وجودت را از لقمه حرام پاک کن».(8)

ص :23

که آتشی نفرستید که آن درختان را بسوزاند». سپس پیامبر به آیه 33 سوره محمد:

«وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَکُمْ ...» استدلال فرمود.(1) در مورد سؤال دوم به این نکته باید توجه داشت که پاداش های عظیم قیامت متناسب با آن عالم عظیم است؛ تمام دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم در برابر جهان آخرت به منزله خانه کوچکی در مقابل تمام منظومه شمسی است و یا از آن کوچکتر؛ بنابراین، نباید از عظمت آن پاداش ها تعجب کرد.

به علاوه، پاداش های اِلهی متناسب لطف و کرم اوست نه متناسب اعمال ما و اضافه بر اینها گاه اعداد و ارقامی که در این روایات وارد شده، کنایه از یک سلسله پاداش های مهم معنوی است که در لباس پاداش های مادی به تناسب جهانی که در آن زندگی می کنیم، بیان شده است.

ملکوتی خودشان است به آن تصریح نمایند. آنان به هنگام نوشتن ادعیه، کتب فراوانی را در اختیار داشته اند که با اقتباس از آن، چنین آثاری از خویش به یادگار گذاشته اند:

مرحوم سیّد بن طاووس، به هنگام نوشتن کتاب «اقبال» هزار و پانصد جلد کتاب در اختیار داشت و به تصریح خودش در کتاب «کشف المحجّه»: «بیش از شصت جلد از آن، کتاب دعا بود».(1) محقّق متتبّع، دانشمند بزرگوار، مرحوم آقا بزرگ طهرانی نیز در کتاب وزین «الذریعه» درباره سیّد بن طاووس می نویسد: «هنگامی که او کتاب «مُهج الدّعوات» را می نوشت بیش از هفتاد کتاب از کتب ادعیه قدمای امامیّه (کسانی که تمامی آنها مقدّم بر شیخ طوسی بوده اند) را در اختیار داشت. بلکه با مراجعه به کلمات و تعبیراتی که سیّد بن طاووس در لابه لای کتابهایش در ارتباط با اسناد و مدارک محتویات آن دارد، انسان مطمئن می شود که جمیع آنچه را که این بزرگوار از ادعیه و زیارات نقل کرده، مورد اعتمادش بوده است؛ خصوصاً وقتی ملاحظه می شود که این بزرگ مرد، هرگاه می خواست دعایی را از جانب ذهن لطیف و روح پاکش انشا کند، تصریح می کند که: «چون برای این مورد دعایی را از روایات نیافتم دعایی را مناسب با این مقام، انشا نمودم» با این بیان معلوم می شود که در سایر موارد که چنین نکته ای را متذکّر نشده است، به مدرک روایی خاصّ، اعتماد کرده است».(2) با این بیان و با توجّه به این که آنچه را «سیّد بن طاووس» در قسمت دعا تألیف کرده در واقع تتمّه و تکمیلی برای کتاب «مصباح المتهجّد» جدّ مادری ایشان مرحوم شیخ طوسی رحمه الله می باشد،(3) روشن می شود که اگر کسی مجموع این یازده جلد (مربوط به این دو بزرگوار) را تهیّه نماید، گویا تقریباً مجموعه کاملی از ادعیه و اعمال و زیارات را در اختیار گرفته است (و ما از تمام این آثار در کتاب حاضر استفاده کرده ایم).

درباره کتاب «مصباح کفعمی» می گوید: «او، در مقدّمه کتاب «جنّة الامان الواقیه» (معروف به مصباح کفعمی) تصریح کرده است که این کتاب را از کتابهای معتبر و مورد اعتماد جمع آوری نموده است».(4) مرحوم علّامه مجلسی نیز در مقدّمه «زادالمعاد» می گوید: در این کتاب منتخبی از اعمال سال و فضایل ایّام و لیإِلَىٰ و اعمال آنها را- که به سندهای صحیح و معتبر وارد شده است- آورده ام.

اصولًا اصحاب ائمّه علیهم السلام، برای ضبط و انتقال صحیح احادیث، دعاها و عباراتی که از آن بزرگواران نقل می شد، اهتمام فراوانی داشتند.

ص :26

«عبداللَّه بن زید» که از اصحاب امام کاظم علیه السلام است، می گوید: «جمعی از یاران ویژه اهل بیت آن حضرت، به محضرش شرفیاب می شدند و هنگامی که امام علیه السلام کلمه ای می فرمود و درباره حادثه ای فتوا می داد، آنان با دقّت می نوشتند (و همه جملات، آداب و نکته ها را کاملًا یادداشت می کردند)».(1) خواننده عزیز! با توجه به آنچه گذشت جایی برای تردید در اعتبار منابعی که محتوای این کتاب از آنها گرفته شده، باقی نمی ماند، پس می توان با دلی روشن و ضمیری پاک به ادعیه و زیارات و اعمال وارده در این کتاب، عمل کرد.

خصوصاً وقتی به دو امر دیگر نیز در این رابطه توجّه شود:

نخست این که: همان گونه که اشاره شد محتوای برجسته و اوج معانی بسیاری از این دعاها و زیارات، بهترین گواه صدور آنها از جانب معصوم علیه السلام است، چرا که چنین الفاظ و مفاهیمی جز از روح بلند معصومین علیهم السلام نمی تواند صادر شود.

دیگر این که: در تمام دعاها و اعمال مستحب، می توان از «قصد رجا» یعنی به امید مطلوبیّت نزد پروردگار، استفاده کرد؛ زیرا در روایات از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که «هرگاه کسی از سوی من ثواَبیٰ بر عملی به او برسد و به امید رسیدن به آن ثواب و یا به احترام من آن را بجا آورد، به اجر و پاداش مذکور برای آن عمل، خواهد رسید و تلاش او بی نتیجه نخواهد ماند».(2)

***

2- توصیه دیگر ما به خوانندگان عزیز- مخصوصاً به قشر جوان با ایمان و پاکدل- این است که بیش از آنچه به «کمّیت» و مقدار دعا اهمیّت می دهند به «کیفیّت» و حال و هوای معنوی آن اهمیّت دهند و بدانند که چه بسا خواندن یک دعای کمیل یا ندبه و یا ابوحمزه و یا خواندن دعای عرفه امام حسین علیه السلام با حضور قلب، چنان انقلاب و دگرگونی در انسان ایجاد می کند که فصل نوینی در زندگی او آغاز می شود؛ روحش را به اوج آسمانها برده، با فرشتگان دمساز می کند و از این جا روشن می شود که ثوابهای عظیمی که برای بعضی از دعاها ذکر شده، فلسفه اش چیست و برای کیست؟

عزیزان! همه ما سعی کنیم با مرور در مطالبی که در بحث حضور قلب و آداب دعا آمد و با اندیشه در محتوای دعاها، چنان حال و هوایی به هنگام خواندن دعا و نماز و زیارت پیدا کنیم که لذّت بخش ترین لحظات زندگی ما باشد و ما را روز به روز به خدا نزدیک تر کند.

سعی ما بر این باشد که با تدبّر در محتوا و توجّه به این که در چه محضری قرار گرفته ایم و با التفات

ص :27

به قصورها و تقصیرها، و کوچکی نفسِ خویش از یک طرف و عظمت و بزرگی کسی که در حضورش واقع شده ایم از طرف دیگر، روح ما با عالم بالا تماس برقرار کند و با محبوب حقیقی راز و نیاز نماید.

اگر دعایی از ادعیه را می خوانیم که مخاطب در آن، خداست، به لطفها و محبّت هایی که در طول عمرمان در حقّ ما روا داشت و گناهانی را که پوشاند و لغزشهایی را که دفن کرد و نعمتهایی را که ارزانی داشت، یکی پس از دیگری اشاره کنیم و بر زبان جاری سازیم تا محبّتی که او به خوب شدن و هدایت ما دارد را لمس کنیم و قُرب و انسش را احساس نماییم.

و اگر زیارتی از زیارات ائمّه طاهرین (صلوات اللَّه علیهم اجمعین) است، باز هم قرب و لطف و رحمت و کرامت آنها را در نظر بیاوریم و این که آنها شفیعان درگاه و مقرّبان خدایند؛ کلام ما را می شنوند و سلام ما را جواب می گویند و بر جایگاه و مقامی که هم اکنون در آن قرار داریم شاهد و ناظرند (

وَ أَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَکَ وَ خُلَفاءَکَ أَحْیاءٌ عِنْدَکَ یُرْزَقُونَ، یَرَوْنَ مَقامِی، وَیَسْمَعُونَ کَلامِی، وَ یَرُدُّونَ سَلامِی)(1)

تا آن که لذّت و شیرینی نجوا و مناجات با آنان را احساس کنیم ( وَ فَتَحْتَ بابَ فَهْمِی بِلَذِیذِ مُناجاتِهِمْ

).(2) اگر آن گونه دعا بخوانیم و این گونه زیارت کنیم، می توانیم مطمئن باشیم با هر دعا و زیارت، گویا به محضر خداوند و معصومین علیهم السلام شرفیاب شده ایم و روح و جانمان را صفا و صیقل تازه ای داده ایم و زنگارها و تیرگی های گناه را از خود زدوده ایم و این جاست که دعا و زیارت، جایگاه واقعی خود را پیدا می کند و هدف اصلی آن تحقّق می یابد.

در پایان لازم می دانم از تمام کسانی که برای تهیه این مجموعه ما را یاری دادند و در تطبیق دقیق مدارک، و تصحیح، و چاپ و نشر آن تلاش و کوشش کردند، از جمله فضلای محترم حجج اسلام آقایان محمد رضا حامدی، مسعود مکارم و سید عبدالمهدی توکّل (دامت تأییداتهم) تشکر و سپاسگزاری کنم و برای توفیق هر چه بیشتر همه عزیزان دعا نمایم. همچنین از همگان التماس دعا دارم که این جانب وتمام کسانی را که برای فراهم آوردن این مجموعه زحمت کشیده اند، فراموش نکنند.

ذکر این نکته لازم است که برای تهیّه این مجموعه، چند سال زحمت کشیده شده؛ با این حال، اگر صاحب نظران تذکّرات تکمیلی داشته باشند، از آن استقبال می شود.

قم- ناصر مکارم شیرازی

فروردین 1384- صفر 1426

ص :28

ص :29

ص :30

به معنای خواندن سطحی و بدون تدبّر و خإِلَىٰ از عمل نیست؛ شواهد فراوانی داریم که این برکات و پاداش ها مربوط به کسانی است که برنامه زندگی خود را با محتوای این سوره ها هماهنگ می سازند.

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

یس 1 وَالْقُرْءَانِ الْحَکِیمِ 2 إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ 3 عَلَی صِرطٍ مُّسْتَقِیمٍ

یس. (1) سوگند به قرآن حکیم (و استوار). (2) که تو قطعاً از فرستادگان (خداوند) هستی، (3) بر راهی راست (قرارداری)؛ 4

تَنزِیلَ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ 5 لِتُنذِرَ قَوْماً مَّا أُنذِرَ ءَابَآؤُهُمْ فَهُمْ غفِلُونَ

(4) (این قرآنی است که) از سوی خداوند توانا و مهربان نازل شده است؛ (5) تا قومی را انذار کنی که پدرانشان (هرگز) انذار نشدند، از این رو آنان غافلند.

6 لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَی أَکْثَرِهِمْ فَهُمْ لَایُؤْمِنُونَ 7 إِنَّا جَعَلْنَا فِی أَعْنقِهِمْ

(6) فرمان (اِلهی) درباره بیشتر آنها (به کیفر اعمالشان) تحقق یافته، به همین جهت ایمان نمی آورند. (7) ما در گردنهای آنان غلهایی

أَغْللًا فَهِیَ إِلَی الْأَذْقَانِ فَهُم مُّقْمَحُونَ 8 وَجَعَلْنَا مِن بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدّاً

[/ طوقهایی قرار دادیم که تا چانه ها ادامه دارد و سرهای آنان را به بالا نگاه داشته است. (8) و در پیش روی آنان سدّی قرار دادیم،

وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَأَغْشَیْنهُمْ فَهُمْ لَایُبْصِرُونَ 9 وَسَوَآءٌ عَلَیْهِمْ ءَأَنْذَرْتَهُمْ

و در پشت سرشان سدّی؛ و چشمانشان را پوشانده ایم، لذا نمی بینند. (9) برای آنان یکسان است: چه انذارشان کنی

أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَایُؤْمِنُونَ 10 إنَّمَا تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّکْرَ وَخَشِیَ الرَّحْمنَ

یا نکنی، ایمان نمی آورند. (10) تو فقط کسی را می توانی انذار کنی که ازاین یادآوری (اِلهی) پیروی کند و از خداوند رحمان

بِالْغَیْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ کَرِیمٍ 11 إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتَی وَنَکْتُبُ مَا

در نهان بترسد؛ سپس او را به آمرزش و پاداشی پرارزش بشارت ده. (11) به یقین مامردگان را زنده می کنیم و آنچه را از

قَدَّمُوا وَءَاثرَهُمْ وَکُلَّ شَیْ ءٍ أَحْصَیْنهُ فِی إِمَامٍ مُّبِینٍ 12 وَاضْرِبْ لَهُم

پیش فرستاده اند و آنچه را از خود باقی گذاشته اند؛ و همه چیز را در کتاب روشنگری احصا کرده ایم. (12) و برای آنها، اصحاب شهر (انطاکیه)

مَّثَلًا أَصْحبَ الْقَرْیَةِ إِذْ جَآءَهَا الْمُرْسَلُونَ 13 إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ

را مثال بزن هنگامی که فرستادگان خدا به سوی آنان آمدند؛ (13) در آن زمان که دو نفر (از رسولان خود) را به سوی آنها فرستادیم، امّا آنان فرستادگان (ما) را

فَکَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُواْ إِنَّآ إِلَیْکُم مُّرْسَلُونَ 14 قَالُوا مَآ أَنتُمْ

تکذیب کردند؛ پس برای تقویت آن دو، شخص سوّمی را فرستادیم؛ و آنها گفتند: «ما فرستادگان (خدا) به سوی شما هستیم.» (14) امّا آنان (در جواب) گفتند:

ص :32

إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَمَا أَنزَلَ الرَّحْمنُ مِن شَیْ ءٍ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا تَکْذِبُونَ 15 قَالُوا

«شما جز بشری همانند ما نیستید، و خداوند رحمان چیزی نازل نکرده، شما فقط دروغ می گویید.» (15) (فرستادگان ما) گفتند:

رَبُّنَا یَعْلَمُ إِنَّآ إِلَیْکُمْ لَمُرْسَلُونَ 16 وَمَا عَلَیْنَآ إِلَّا الْبَلغُ الْمُبِینُ 17 قَالُواْ إِنَّآ

«پروردگار ما می داند که ما قطعاً فرستادگان (او) به سوی شما هستیم، (16) و بر عهده ما چیزی جز ابلاغ آشکار نیست.» (17) آنان گفتند: «ما شما را به فال بد گرفته ایم

تَطَیَّرْنَا بِکُمْ لَئِن لَّمْ تَنتَهُواْ لَنَرْجُمَنَّکُمْ وَلَیَمَسَّنَّکُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ 18 قَالُواْ

(وشما را شوم می دانیم)، واگر (از این سخنان) دست برندارید شما را سنگسار خواهیم کرد و عذاب دردناکی از ما به شما خواهد رسید! (18) (فرستادگان) گفتند:

طئِرُکُم مَّعَکُمْ أَئِن ذُکِّرْتُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِفُونَ 19 وَجَآءَ مِنْ أَقْصَا

«اگر درست بیندیشید فال بد شما با خود شماست، بلکه شما گروهی اسرافکارید.» (19) و مردی (با ایمان) از دورترین نقطه شهر

الْمَدِینَةِ رَجُلٌ یَسْعَی قَالَ یقَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ 20 اتَّبِعُوا مَن لَّا

با شتاب آمد، گفت: «ای قوم من! از فرستادگان (خدا) پیروی کنید. (20) از کسانی پیروی کنید

یَسْئَلُکُمْ أَجْراً وَهُم مُّهْتَدُونَ 21 وَمَا لِیَ لَآأَعْبُدُ الَّذِی فَطَرَنِی وَإِلَیْهِ

که از شما اجر و پاداشی نمی خواهند و خود هدایت یافته اند. (21) چرا کسی را پرستش نکنم که مرا آفریده، و همگی به سوی او بازگشت

تُرْجَعُونَ 22 ءَأَتَّخِذُ مِن دُونِهِ ءَالِهَةً إِن یُرِدْنِ الرَّحْمنُ بِضُرٍّ لَّاتُغْنِ عَنِّی

داده می شوید؟! (22) آیا غیر از او معبودانی را انتخاب کنم که اگر خداوند رحمان بخواهد زیانی به من برساند، شفاعت آنها کمترین فایده ای برای من ندارد

شَفعَتُهُمْ شَیْئاً وَلَا یُنقِذُونِ 23 إِنِّی إِذاً لَّفِی ضَللٍ مُّبِینٍ 24 إِنِّی ءَامَنتُ

و مرا (از مجازات او) نجات نخواهند داد؟! (23) اگر چنین کنم، در گمراهی آشکاری خواهم بود. (24) (به همین دلیل) من به پروردگارتان ایمان آوردم؛

بِرَبِّکُمْ فَاسْمَعُونِ 25 قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ یلَیْتَ قَوْمِی یَعْلَمُونَ 26 بِمَا

پس به سخنان من گوش فرا دهید.» (25) (سرانجام او را شهید کردند و) به او گفته شد: «وارد بهشت شو.» گفت: «ای کاش قوم من می دانستند ... (26) که

غَفَرَ لِی رَبِّی وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُکْرَمِینَ 27 وَمَآ أَنزَلْنَا عَلَی قَوْمِهِ مِن بَعْدِهِ

پروردگارم مرا آمرزیده و از گرامی داشتگان قرار داده است!» (27) و ما بعد از او بر قومش

مِن جُندٍ مِّنَ السَّمَآءِ وَمَا کُنَّا مُنزِلینَ 28 إِن کَانَتْ إِلَّا صَیْحَةً وحِدَةً فَإِذَا

هیچ لشکری از آسمان نفرستادیم، و هرگز سنّت ما براین نبود؛ (28) (بلکه) فقط یک صیحه آسمانی بود و ناگهان همگی

هُمْ خمِدُونَ 29 یحَسْرَةً عَلَی الْعِبَادِ مَا یَأْتِیهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا کَانُوا بِهِ

خاموش شدند. (29) افسوس بر این بندگان که هیچ پیامبری به سراغ آنان نیامد مگر این که او را

یَسْتَهْزِءُونَ 30 أَلَمْ یَرَوْا کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَیْهِمْ

استهزا می کردند! (30) آیا ندیدند چه قدر از اقوام پیش از آنان را (بخاطر گناهانشان) هلاک کردیم که آنها هرگز به سوی ایشان

ص :33

لَایَرْجِعُونَ 31 وَإِن کُلٌّ لَّمَّا جَمِیعٌ لَّدَیْنَا مُحْضَرُونَ 32 وَءَایَةٌ لَّهُمُ الْأَرْضُ

باز نمی گردند (و زنده نمی شوند)؟! (31) و همه آنان (روز قیامت) نزد ما احضار می شوند. (32) و زمین مرده برای

الْمَیْتَةُ أَحْیَیْنهَا وَأَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبّاً فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ 33 وَجَعَلْنَا فِیهَا جَنتٍ

آنها نشانه ای (از عظمت خدا) است که ما آن را زنده کردیم و دانه (های غذایی) از آن خارج ساختیم که از آن می خورند؛ (33) و در آن باغهایی از

مِّن نَّخِیلٍ وَأَعْنبٍ وَفَجَّرْنَا فِیهَا مِنَ الْعُیُونِ 34 لِیَأْکُلُوا مِن ثَمَرِهِ وَمَا

نخلها و انگورها قرار دادیم و چشمه هایی در آن جاری ساختیم، (34) تا از میوه آن بخورند در حالى که با

عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ أَفَلَا یَشْکُرُونَ 35 سُبْحنَ الَّذِی خَلَقَ الْأَزْوجَ کُلَّهَا مِمَّا

دست خود آن را به عمل نیاورده اند. آیا شکر (خدا را) به جا نمی آورند؟! (35) منزّه است کسی که تمام زوجها را آفرید، از

تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنفُسِهِمْ وَ مِمَّا لَایَعْلَمُونَ 36 وَءَایَةٌ لَّهُمُ الَّیْلُ نَسْلَخُ

آنچه زمین می رویاند، و از خودشان، و از آنچه نمی دانند. (36) شب (نیز) برای آنها نشانه ای است (از عظمت خدا)؛ ما روز را از آن

مِنْهُ النَّهَارَ فَإِذَا هُم مُّظْلِمُونَ 37 وَالشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذلِکَ تَقْدِیرُ

برمی گیریم، در این هنگام آنان در تاریکی فرو می روند. (37) و خورشید (نیز برای آنها آیتی است) که پیوسته به سوی قرارگاهش در حرکت است؛ این تقدیر خداوند

الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ 38 وَالْقَمَرَ قَدَّرْنهُ مَنَازِلَ حَتَّی عَادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ 39

توانا و داناست. (38) و برای ماه منزلگاههایی قرار دادیم، (و هنگامی که این منازل را طی کرد) سرانجام بصورت شاخه کهنه (قوسی شکل و زرد رنگ) خرما درمی آید. (39)

لَاالشَّمْسُ یَنبَغِی لَهَا أَن تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَلَا الَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَکُلٌّ فِی فَلَکٍ

نه خورشید را سزاست که به ماه رسد، و نه شب بر روز پیشی می گیرد؛ و هر یک در مسیر خود

یَسْبَحُونَ 40 وَءَایَةٌ لَّهُمْ أَنَّا حَمَلْنَا ذُرِّیَّتَهُمْ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ 41 وَخَلَقْنَا

شناورند. (40) نشانه ای (دیگر از عظمت پروردگار) برای آنان این است که ما فرزندانشان را در کشتیهایی پر (از وسایل و بارها) حمل کردیم. (41) و برای

لَهُم مِّن مِّثْلِهِ مَا یَرْکَبُونَ 42 وَإِن نَّشَأْ نُغْرِقْهُمْ فَلَا صَرِیخَ لَهُمْ وَلَا هُمْ

آنها مرکبهای (دیگری) همانند آن آفریدیم. (42) و اگر بخواهیم آنها را غرق می کنیم بطوری که نه فریادرسی داشته باشند

یُنقَذُونَ 43 إِلَّا رَحْمَةً مِّنَّا وَمَتعاً إِلَی حِینٍ 44 وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَیْنَ

و نه نجات داده شوند. (43) مگر این که رحمت ما (شامل حالشان شود)، و تا زمان معیّنی (از این زندگی) بهره گیرند. (44) و هر گاه به آنها گفته شود: «از آنچه

أَیْدِیکُمْ وَمَا خَلْفَکُمْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ 45 وَمَاتَأْتِیهِم مِّنْ ءَایَةٍ مِّنْ ءَایتِ

پیش رو و پشت سر شماست (از عذاب دنیا و آخرت) بپرهیزید تا مشمول رحمت اِلهی شوید.» (اعتنا نمی کنند). (45) و هیچ آیه ای از آیات پروردگارشان برای آنها نمی آید

رَبِّهِمْ إِلَّا کَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِینَ 46 وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اَللَّهُ قَالَ

مگر این که از آن روی گردان می شوند. (46) و هنگامی که به آنان گفته شود: «از آنچه خدا به شما روزی کرده انفاق کنید.»، کافران

ص :34

الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ ءَامَنُوا أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ یَشَاءُ اَللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِی

به مؤمنان می گویند: «آیا ما کسی را اطعام کنیم که اگر خدا می خواست او را اطعام می کرد؟! (پس خدا خواسته است او گرسنه باشد و) شما فقط در

ضَللٍ مُّبِینٍ 47 وَیَقُولُونَ مَتَی هذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صدِقِینَ 48 مَا یَنظُرُونَ

گمراهی آشکارید.» (47) آنها می گویند: «اگر راست می گویید، این وعده (قیامت) کی خواهد بود؟!» (48) (امّا) جز این

إِلَّا صَیْحَةً وحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ یَخِصِّمُونَ 49 فَلَا یَسْتَطِیعُونَ تَوْصِیَةً

انتظار نمی کشند که یک صیحه عظیم (آسمانی) آنها را فرا گیرد، در حالى که مشغول جدال (در امور دنیا) هستند. (49) و (چنان غافلگیر می شوند که حتّی) نمی توانند وصیّتی کنند

وَلَآ إِلَی أَهْلِهِمْ یَرْجِعُونَ 50 وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَإِذَا هُم مِّنَ الْأَجْدَاثِ إِلَی

و نه به سوی خانواده خود باز گردند. (50) (بار دیگر) در «صور» دمیده می شود، ناگهان آنها از قبرها، شتابان به سوی (دادگاه)

رَبِّهِمْ یَنسِلُونَ 51 قَالُوا یوَیْلَنَا مَن بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدِنَا هذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمنُ

پروردگارشان می روند. (51) می گویند: «ای وای بر ما! چه کسی ما را از خوابگاهمان برانگیخت؟! (آری) این همان (روز جزا) است که خداوند رحمان و عده داده،

وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ 52 إن کَانَتْ إِلَّا صَیْحَةً وحِدَةً فَإِذَا هُمْ جَمِیعٌ لَّدَیْنَا

و فرستادگان (او) راست گفتند.» (52) صیحه واحدی بیش نیست، (فریادی عظیم بر می خیزد) ناگهان همگی نزد ما

مُحْضَرُونَ 53 فَالْیَوْمَ لَاتُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَلَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ

احضار می شوند. (53) (و به آنها گفته می شود:) امروز به هیچ کس کمترین ستمی نخواهد شد، و جز آنچه انجام می دادید، کیفر داده نمی شوید.

54 إِنَّ أَصْحبَ الْجَنَّةِ الْیَوْمَ فِی شُغُلٍ فکِهُونَ 55 هُمْ وَأَزْوجُهُمْ فِی

(54) بهشتیان، امروز (به نعمتهای خدا) مشغول و مسرورند. (55) آنها و همسرانشان در

ظِللٍ عَلَی الْأَرَآئِکِ مُتَّکِئُونَ 56 لَهُمْ فِیهَا فکِهَةٌ وَلَهُم مَّا یَدَّعُونَ 57

سایه هایی (از قصرها و درختان بهشتی) بر تختها تکیه زده اند. (56) برای آنها در بهشت میوه بسیار لذّت بخشی است، و هرچه بخواهند در اختیارشان خواهد بود. (57)

سَلمٌ قَوْلًا مِّن رَّبٍّ رَّحِیمٍ 58 وَامْتزُوا الْیَوْمَ أَیُّهَا الْمُجْرِمُونَ 59 أَلَمْ

سلام (و درود اِلهی بر آنها)، سخنی است از سوی پروردگاری مهربان. (58) (و به گروهی دیگر گفته می شود:) جدا شوید امروز ای گنهکاران! (59) ای فرزندان آدم!

أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یبَنِی ءَادَمَ أَن لَّاتَعْبُدُوا الشَّیْطنَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ 60

آیا با شما عهد نکردم که شیطان را نپرستید، که او برای شما دشمن آشکاری است؟! (60)

وَأَنِ اعْبُدُونِی هذَا صِرطٌ مُّسْتَقِیمٌ 61 وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنکُمْ جِبِلّاً کَثِیراً أَفَلَمْ

و این که مرا بپرستید که راه مستقیم این است؟! (61) او گروه زیادی از شما را گمراه کرد؛

تَکُونُوا تَعْقِلُونَ 62 هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ 63 اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بِمَا

آیا اندیشه نکردید؟! (62) این همان دوزخی است که به شما وعده داده می شد. (63) امروز بخاطر

ص :35

کُنتُمْ تَکْفُرُونَ 64 الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلَی أَفْوهِهِمْ وَتُکَلِّمُنَا أَیْدِیهِمْ وَتَشْهَدُ

کفری که داشتید به آتش آن بسوزید! (64) امروز بر دهانشان مُهر می نهیم، و دستهایشان با ما سخن می گویند و پاهایشان به کارهایی

أَرْجُلُهُم بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ 65 وَ لَوْ نَشَآءُ لَطَمَسْنَا عَلَی أَعْیُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا

که انجام می دادند گواهی می دهند. (65) و اگر بخواهیم (در همین جهان) چشمانشان رامحو می کنیم؛ سپس برای عبور از راه،

الصِّرطَ فَأَ نَّی یُبْصِرُونَ 66 وَ لَوْ نَشَآءُ لَمَسَخْنهُمْ عَلَی مَکَانَتِهِمْ فَمَا

می خواهند بر یکدیگر پیشی بگیرند، امّا چگونه می توانند ببینند؟! (66) و اگر بخواهیم آنها رادر جای خود مسخ می کنیم (و به مجسّمه هایی بی روح مبدّل می سازیم)

اسْتَطعُوا مُضِیّاً وَلَا یَرْجِعُونَ 67 وَمَن نُّعَمِّرْهُ نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ أَفَلَا

تا نتوانند راه خود را ادامه دهند و نه به عقب بازگردند. (67) هر کس را عمر طولانی دهیم، در آفرینش واژگونه اش می کنیم (و به ناتوانی کودکی باز می گردانیم)؛

یَعْقِلُونَ 68 وَمَا عَلَّمْنهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَقُرْءَانٌ مُّبِینٌ

آیا نمی اندیشند؟! (68) ما شعر به او [/ پیامبر] نیاموختیم، و شایسته او نیست؛ (شاعر باشد) این (کتاب آسمانی) فقط مایه یادآوری و قرآن مبین است.

69

لِّیُنذِرَ مَن کَانَ حَیّاً وَیَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَی الْکفِرِینَ 70 أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا

(69) تا هرکس را که زنده است (و حیات انسانی دارد) انذار کند (و بر کافران اتمام حجّت شود) و فرمان عذاب بر آنان مسلّم گردد. (70) آیا ندیدند که از آنچه با قدرت

لَهُم مِّمَّا عَمِلَتْ أَیْدِینَآ أَنْعماً فَهُمْ لَهَا ملِکُونَ 71 وَ ذَلَّلْنهَا لَهُمْ فَمِنْهَا

خود به عمل آورده ایم چهارپایانی برای آنان آفریدیم که آنان مالک آن هستند؟! (71) و آنها را رام ایشان ساختیم، هم مرکب آنان

رَکُوبُهُمْ وَمِنْهَا یَأْکُلُونَ 72 وَ لَهُمْ فِیهَا مَنفِعُ وَ مَشَارِبُ أَفَلَا یَشْکُرُونَ 73

از آن است و هم از آن تغذیه می کنند؛ (72) و برای آنان بهره های دیگری در آن (حیوانات) است و نوشیدنیهایی گوارا؛ آیا با این حال شکرگزاری نمی کنند؟! (73) وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اَللَّهِ ءَالِهَةً لَّعَلَّهُمْ یُنصَرُونَ 74 لَایَسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ

آنان غیر از خدا معبودانی (برای خویش) برگزیدند به این امید که یاری شوند. (74) (ولی) آنها قادر به یاری ایشان نیستند، و این

وَهُمْ لَهُمْ جُندٌ مُّحْضَرُونَ 75 فَلَا یَحْزُنکَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا یُسِرُّونَ وَمَا

(عبادت کنندگان در قیامت) لشکری برای آنها خواهند بود که (در آتش دوزخ) احضار می شوند. (75) پس سخنانشان تو را غمگین نسازد؛ ما آنچه را پنهان می دارند وآنچه را آشکار می کنند

یُعْلِنُونَ 76 أَوَ لَمْ یَرَ الْإِنسنُ أَنَّا خَلَقْنهُ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِیمٌ مُّبِینٌ 77

می دانیم. (76) آیا انسان نمی داند که ما او را از نطفه ای بی ارزش آفریدیم؟! و او (چنان صاحب قدرت و شعور و نطق شد که) به مخاصمه آشکار (با ما) برخاست. (77)

وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًاوَنَسِیَ خَلْقَهُ قَالَ مَن یُحْیِ الْعِظمَ وَهِیَ رَمِیمٌ 78 قُلْ

و برای ما مثإِلَىٰ زد و آفرینش خود را فراموش کرد و گفت: «چه کسی این استخوانها را زنده می کند در حالى که پوسیده است؟!» (78) بگو:

یُحْیِیهَا الَّذِی أَنشَأَهَآ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ 79 الَّذِی جَعَلَ لَکُم

«همان کسی آن را زنده می کند که نخستین بار آن را آفرید؛ و او نسبت به هر مخلوقی داناست. (79) همان کسی

ص :36

مِّنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَاراً فَإِذَا أَنتُم مِّنْهُ تُوقِدُونَ 80 أَوَلَیْسَ الَّذِی خَلَقَ

که برای شما از درخت سبز، آتش آفرید و شما بوسیله آن، آتش می افروزید.» (80) آیا کسی که

السَّمواتِ وَالْأَرْضَ بِقدِرٍ عَلَی أَن یَخْلُقَ مِثْلَهُم بَلَی وَهُوَ الْخَلقُ الْعَلِیمُ

آسمانها و زمین را آفریده، قادر نیست همانند آنان را بیافریند؟! آری (می تواند)، و او آفریدگار آگاه است.

81 إِنَّمَآ أَمْرُهُ إِذَآ أَرَادَ شَیْئاً أَن یَقُولَ لَهُ کُن فَیَکُونُ 82 فَسُبْحنَ الَّذِی بِیَدِهِ

(81) فرمان او چنین است که هرگاه چیزی را اراده کند، تنها به آن می گوید: «موجود باش!»، آن نیز بی درنگ موجود می شود. (82) پس منزّه است خداوندی

مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ ءٍ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ 83

که مالکیّت همه چیز در دست اوست؛ و به سوی او بازگردانده می شوید. (83)

وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ 5 وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ یَسْجُدَانِ 6 وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ

و ماه با حساب دقیقی در گردشند، (5) و گیاهان و درختان برای خدا سجده می کنند. (6) و آسمان را برافراشت، و میزان

الْمِیزَانَ 7 أَلَّا تَطْغَوْا فِی الْمِیزَانِ 8 وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا

و قانون نهاد، (7) تا در میزان طغیان نکنید (و از مسیر عدالت منحرف نشوید)، (8) و وزن را براساس عدل برپا دارید و در سنجش

تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ 9 وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ 10 فِیهَا فکِهَةٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ

کاستی نکنید. (9) و زمین را برای مردم آفرید، (10) که در آن میوه ها و نخلهای

الْأَکْمَامِ 11 وَالْحَبُّ ذُوالْعَصْفِ وَ الرَّیْحَانُ 12 فَبِأَیِّ ءَالَآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پرشکوفه است، (11) و دانه هایی که همراه با ساقه و برگی است که بصورت کاه (و خوراک حیوانات) در می آید، و گیاهان خوشبو. (12) پس (ای گروه جن و انس) کدامین نعمتهای 13

خَلَقَ الإنسنَ مِن صَلْصلٍ کَالْفَخَّارِ 14 وَ خَلَقَ الْجَآنَّ مِن مَّارِجٍ مِّن

پروردگارتان را انکار می کنید؟! (13) انسان را از گلِ خشکیده ای همچون سفال آفرید، (14) و جنّ را از شعله های

نَّارٍ 15 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 16 رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ 17

آتش خلق کرد. (15) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (16) او پروردگارِ دومشرق و دو مغرب است. (17)

فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 18 مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ 19 بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ

پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (18) دو دریای مختلف (شور و شیرین، گرم و سرد) را در کنار هم قرار داد، در حالى که با هم تماس دارند؛ (19) در میان آن دو

لَّا یَبْغِیَانِ 20 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 21 یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ

مانعی است که یکی بر دیگری غلبه نمی کند (و به هم نمی آمیزند). (20) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (21) از آن دو، لؤلؤ و مرجان

وَالْمَرْجَانُ 22 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 23 وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنشَئَاتُ فِی

خارج می شود. (22) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (23) و برای او (و از ناحیه او) است کشتیهای کوه پیکر ساخته شده که در دریا

الْبَحْرِ کَالْأَعْلمِ 24 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 25 کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ 26

به حرکت در می آیند! (24) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (25) همه کسانی که روی آن [/ زمین هستند فانی می شوند، (26)

وَیَبْقَی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَللِ وَالإکْرَامِ 27 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 28

و تنها ذات صاحب جلال و گرامی پروردگارت باقی می ماند. (27) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (28)

یَسْئَلُهُ مَن فِی السَّمواتِ وَالْأَرْضِ کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ 29 فَبِأَیِّ ءَالآءِ

تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند از او تقاضا می کنند، و او هر روز در شأن و کاری است. (29) پس کدامین نعمتهای

رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 30 سَنَفْرُغُ لَکُمْ أَیُّهَ الثَّقَلَانِ 31 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پروردگارتان را انکار می کنید؟! (30) ای دو گروه انس و جن! بزودی به (حساب) شما می پردازیم! (31) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! 32

ص :38

یمَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمواتِ

(32) ای گروه جنّ و انس! اگر می توانید از مرزهای آسمانها و زمین بگذرید، پس بگذرید،

وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا لَاتَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطنٍ 33 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

ولی هرگز نمی توانید، مگر با نیرویی (فوق العاده). (33) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! 34

یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌ مِّن نَّارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنتَصِرَانِ 35 فَبِأَیِّ ءَالآءِ

(34) (در قیامت) شعله هایی از آتش، و دودهایی متراکم بر شما فرستاده می شود؛ و نمی توانید از کسی یاری بطلبید. (35) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان

رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 36 فَإِذَا انشَقَّتِ السَّمَاءُ فَکَانَتْ وَرْدَةً کَالدِّهَانِ 37 فَبِأَیِ

را انکار می کنید؟! (36) در آن هنگام که آسمان شکافته شود و همچون روغن مذاب گلگون گردد (حوادث هولناکی رخ می دهد که تاب تحمّل آن را نخواهید داشت). (37) پس

ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 38 فَیَوْمَئِذٍ لَّایُسْئَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَانٌّ 39

کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (38) در آن روز هیچ کس از انس و جن از گناهش سؤال نمی شود (و همه چیز روشن است). (39)

فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 40 یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیمهُمْ فَیُؤخَذُ

پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (40) مجرمان از چهره هایشان شناخته می شوند؛ و موهای پیش سر،

بِالنَّوصِی وَالْأَقْدَامِ 41 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 42 هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی

و پاهایشان را می گیرند (و به دوزخ می افکنند). (41) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (42) این همان دوزخی است

یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ 43 یَطُوفُونَ بَیْنَهَا وَبَیْنَ حَمِیمٍ ءَانٍ 44 فَبِأَیِّ ءَالآءِ

که مجرمان آن را انکار می کردند. (43) اکنون در میان آن و آب سوزان در رفت و آمدند. (44) پس کدامین نعمتهای

رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 45 وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ 46 فَبأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا

پروردگارتان را انکار می کنید؟! (45) و برای کسی که از مقام پروردگارش خائف است، دو باغ بهشتی است. (46) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان

تُکَذِّبَانِ 47 ذَوَاتَآ أَفْنَانٍ 48 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 49 فِیهِمَا عَیْنَانِ

را انکار می کنید؟! (47) (آن دو باغ بهشتی) دارای انواع نعمتها (و درختان پرطراوت) است. (48) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (49) در آنها دو چشمه

تَجْرِیَانِ 50 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 51 فِیهِمَا مِن کُلِّ فکِهَةٍ زَوْجَانِ

همیشه جاری است. (50) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (51) در آن دو، از هر میوه ای دو نوع وجود دارد (هر یک از دیگری بهتر).

52

فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 53 مُتَّکِئِینَ عَلَی فُرُشِ م بَطَآئِنُهَا مِنْ

(52) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (53) این در حالى است که آنها برفرشهایی تکیه کرده اند با آسترهایی از دیبا و ابریشم،

إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَی الْجَنَّتَیْنِ دَانٍ 54 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 55 فِیهِنَ

و میوه های رسیده آن دو باغ بهشتی نزدیک (و در دسترس) است. (54) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان راانکار می کنید؟! (55) در آن

ص :39

قصِرَ تُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ 56 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا

باغهای بهشتی زنانی هستند که جز به همسران خود عشق نمی ورزند؛ و هیچ انس و جنّی پیش از ایشان با آنان تماس نداشته است. (56) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان

تُکَذِّبَانِ 57 کَأَ نَّهُنَّ الْیَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ 58 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

را انکار می کنید؟! (57) آنها همچون یاقوت و مرجانند. (58) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! 59

هَلْ جَزَاءُ الإحْسنِ إِلَّا الإحْسنُ 60 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 61 وَمِن

(59) آیا جزای نیکی جز نیکی است؟! (60) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (61) و پایین تر

دُونِهِمَا جَنَّتَانِ 62 فَبأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 63 مُدْهَامَّتَانِ 64 فَبأَیِ

از آنها، دو باغ بهشتی (دیگر) است. (62) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (63) هر دو خرّم و سرسبزند. (64) پس کدامین

ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 65 فِیهِمَا عَیْنَانِ نَضَّاخَتَانِ 66 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا

نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (65) در آنها دو چشمه جوشنده است. (66) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان

تُکَذِّبَانِ 67 فِیهِمَا فکِهَةٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ 68 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 69

را انکار می کنید؟! (67) در آنها میوه های فراوان و درخت خرما و انار است. (68) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (69)

فِیهِنَّ خَیْرَ تٌ حِسَانٌ 70 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 71 حُورٌ مَّقْصُورَ تٌ

و در آن باغهای بهشتی زنانی نیکوخلق وزیبایند. (70) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (71) حوریانی که در

فِی الْخِیَامِ 72 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ 73 لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا

خیمه های بهشتی مستورند. (72) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (73) هیچ انس و جنّی پیش از ایشان با آنها تماس

جَآنٌّ 74 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَاتُکَذِّبَانِ 75 مُتَّکِئِینَ عَلَی رَفْرَفٍ خُضْرٍ

نداشته است (74) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (75) این در حالى است که بهشتیان بر تختهایی سبز رنگ

وَعَبْقَرِیٍّ حِسَانٍ 76 فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَاتُکَذِّبَانِ 77 تَبَارَکَ اسْمُ رَبِّکَ ذِی

ممتاز و زیبا تکیه زده اند. (76) پس کدامین نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟! (77) پربرکت و زوال ناپذیر است نام پروردگار

الْجَللِ وَ الْإکْرَامِ 78

صاحب جلال و بزرگوار تو. (78)

رسول خدا صلی الله علیه و آله می خوانیم: «کسی که سوره واقعه را بخواند نوشته می شود که این فرد از غافلان نیست».(1) چرا که آیات سوره آن قدر تکان دهنده و بیدارکننده است که جایی برای غفلت انسان باقی نمی گذارد.

در حدیث دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «

مَنْ قَرأَ سورةَ الواقعة کلّ لیلة لَم تُصِبهُ فاقة أبداً؛

هر کس سوره واقعه را هر شب بخواند هرگز فقیر نخواهد شد».(2) بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ 1 لَیْسَ لِوَقْعَتِهَا کَاِذِبَةٌ 2 خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ 3 إِذَا

هنگامی که واقعه عظیم (قیامت) واقع شود، (1) هیچ کس نمی تواند آن را انکار کند. (2) (این واقعه) گروهی را پایین می آورد و گروهی را بالا می برد. (3) در

رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجّاً 4 وَ بُسَّتِ الْجِبَالُ بَسّاً 5 فَکَانَتْ هَبَآءً مُّنبَثّاً 6

آن هنگام که زمین به شدّت به لرزه درمی آید، (4) و کوهها درهم کوبیده می شود، (5) و بصورت غبار پراکنده درمی آید، (6)

وَکُنتُمْ أَزْوجاً ثَلثَةً 7 فَأَصْحبُ الْمَیْمَنَةِ مَآ أَصْحبُ الْمَیْمَنَةِ 8 وَأَصْحبُ

و شما (در آن زمان) سه گروه خواهید بود. (7) (نخست) سعادتمندان و خجستگان (هستند)؛ چه سعادتمندان و خجستگانی! (8) و (گروه دیگر)

الْمَشْئَمَةِ مَآ أَصْحبُ الْمَشْئَمَةِ 9 وَالسبِقُونَ السبِقُونَ 10 أُوْلئِکَ الْمُقَرَّبُونَ

شقاوتمندان و شومانند، چه شقاوتمندان و شومانی! (9) و (سوّمین گروه) پیشگامان پیشگامند، (10) آنها مقربانند. 11

فِی جَنتِ النَّعِیمِ 12 ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِینَ 13 وَ قَلِیلٌ مِّنَ الْأَخِرِینَ 14

(11) در باغهای پرنعمت بهشت (جای دارند). (12) گروه زیادی (از آنها) از امّتهای نخستین اند، (13) و اندکی از امّتهای آخرین. (14) عَلَی سُرُرٍ مَّوْضُونَةٍ 15 مُتَّکِئِینَ عَلَیْهَا مُتَقبِلِینَ 16 یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدَانٌ

(مقرّبان) بر تختهایی که که در صفوف مختلف در کنار هم چیده شده قرار دارند، (15) در حالى که بر آنها تکیه زده و رو به روی یکدیگرند. (16) نوجوانانی جاودان

مُّخَلَّدُونَ 17 بِأَکْوَابٍ وَأَبَارِیقَ وَکَأْسٍ مِّن مَّعِینٍ 18 لَّا یُصَدَّعُونَ عَنْهَا

(در شکوه و طراوت) پیوسته برگرد آنان می گردند، (17) با قدحها و کوزه ها و جامهایی لبریز از شراب طهور. (18) شراَبیٰ که نه آن درد سر می گیرند

وَلَایُنزِفُونَ 19 وَفکِهَةٍ مِّمَّا یَتَخَیَّرُونَ 20 وَلَحْمِ طَیْرٍ مِّمَّا یَشْتَهُونَ 21 وَحُورٌ

ونه مست می شوند. (19) و میوه هایی از هر نوع که انتخاب کنند، (20) و گوشت پرنده از هرگونه که مایل باشند. (21) و همسرانی از

ص :41

عِینٌ 22 کَأَمْثلِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ 23 جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ 24 لَایَسْمَعُونَ

حورالعین دارند، (22) همچون مروارید (در صدف) پنهان. (23) اینها پاداشی است مطابق اعمالى که انجام می دادند. (24) در آنجا نه لغو و بیهوده ای

فِیهَا لَغْواً وَلَا تَأْثِیماً 25 إلَّاقِیلًا سَلماً سَلماً 26 وَأَصْحبُ الْیَمِینِ مَا

می شنوند نه سخنان گناه آلود؛ (25) تنها سخنی که می شنوند «سلام» است «سلام». (26) و اصحاب یمین و خجستگان، چه اصحاب

أَصْحبُ الْیَمِینِ 27 فِی سِدْرٍ مَّخْضُودٍ 28 وَطَلْحٍ مَّنضُودٍ 29 وَظِلِّ مَّمْدُودٍ

یمین و خجستگانی! (27) آنها در سایه درختان «سدرِ» بی خار قرار دارند، (28) و در سایه درخت (خوش رنگ و پر برگ) «طلح»، (29) و سایه ای گسترده، 30

وَمَآءٍ مَّسْکُوبٍ 31 وَفکِهَةٍ کَثِیرَةٍ 32 لَّامَقْطُوعَةٍ وَلَامَمْنُوعَةٍ 33

(30) و در کنار آبشارها، (31) و میوه های فراوان، (32) که هرگز پایان نمی گیرد و ممنوع نمی شود، (33) وَفُرُشٍ مَّرْفُوعَةٍ 34 إِنَّآ أَنشَأْنهُنَّ إِنشَآءً 35 فَجَعَلْنهُنَّ أَبْکَاراً 36 عُرُباً

و همسرانی والا مقام. (34) ما آنها را آفرینش نوینی بخشیدیم، (35) و همه را دوشیزه قراردادیم، (36) زنانی که تنها به همسرشان

أَتْرَاباً 37 لّاَصْحبِ الْیَمِینِ 38 ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِینَ 39 وَثُلَّةٌ مِّنَ الْأَخِرِینَ 40

عشق می ورزند (وخوش زبان و فصیح) و همسن و سالند. (37) اینها همه برای اصحاب یمین است، (38) که گروهی از امّتهای نخستینند، (39) و گروهی از امّتهای آخرین. (40)

وَأَصْحبُ الشِّمَالِ مَاأَصْحبُ الشِّمَالِ 41 فِی سَمُومٍ وَحَمِیمٍ 42 وَظِلٍ

واصحاب شمال، چه اصحاب شمإِلَىٰ (که نامه اعمالشان به نشانه جرمشان به دست چپ آنها داده شده) (41) آنها در میان بادهای کُشنده و آب سوزان قرار دارند، (42) و در سایه

مِّن یَحْمُومٍ 43 لَّابَارِدٍ وَلَا کَرِیمٍ 44 إِنَّهُمْ کَانُوا قَبْلَ ذلِکَ مُتْرَفِینَ 45 وَکَانُوا دودهای متراکم و آتش زا! (43) سایه ای که نه خنک است و نه آرام بخش. (44) آنها پیش از این (در عالَم دنیا) مست و مغرور نعمت بودند، (45) و همواره یُصِرُّونَ عَلَی الْحِنثِ الْعَظِیمِ 46 وَ کَانُوا یَقُولُونَ أَئِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُراباً

بر گناهان بزرگ اصرار می ورزیدند، (46) و می گفتند: «هنگامی که ما مُردیم و خاک و استخوان شدیم،

وَعِظماً أَءِنَّا لَمَبْعُوثُونَ 47 أَوَ ءَابَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ 48 قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِینَ

آیا برانگیخته خواهیم شد؟! (47) و آیا پدران نخستین ما (برانگیخته می شوند)؟!» (48) بگو: «اوّلین

وَالْأَخِرِینَ 49 لَمَجْمُوعُونَ إِلَی مِیقتِ یَوْمٍ مَّعْلُومٍ 50 ثُمَّ إِنَّکُمْ أَیُّهَا

و آخرین، (49) همگی در موعد روزی معین گردآوری می شوند، (50) سپس شما ای

الضَّآلُّونَ الْمُکَذِّبُونَ 51 لَأَکِلُونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ 52 فَمَالِئُونَ مِنْهَا

گمراهان تکذیب کننده! (51) به یقین از درخت (نفرت انگیز) زقّوم می خورید، (52) و شکمها را از آن

الْبُطُونَ 53 فَشرِبُونَ عَلَیْهِ مِنَ الْحَمِیمِ 54 فَشرِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ 55 هذَا

پر می کنید، (53) و روی آن از آب سوزان می نوشید، (54) و همچون شتران تشنه، از آن می آشامید. (55) این است

ص :42

نُزُلُهُمْ یَوْمَ الدِّینِ 56 نَحْنُ خَلَقْنکُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ 57 أَفَرَءَیْتُم مَّا تُمْنُونَ

وسیله پذیرایی از آنها در روز جزا!» (56) ما شما را آفریدیم؛ پس چرا (آفرینش مجدّد را) تصدیق نمی کنید؟! (57) آیا از نطفه ای که (در رحم) می ریزید آگاهید؟! 58

ءَأَنتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخلِقُونَ 59 نَحْنُ قَدَّرْنَا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ

(58) آیا شما آن را (در دوران جنینی) آفرینش (پی در پی) می دهید یا ما آفریدگاریم؟! (59) ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم؛ و هرگز کسی بر ما

بِمَسْبُوقِینَ 60 عَلَی أَن نُّبَدِّلَ أَمْثلَکُمْ وَنُنشِئَکُمْ فِی مَا لَاتَعْلَمُونَ 61 وَلَقَدْ

پیشی نمی گیرد. (60) تا شما را به صورت دیگری تبدیل کرده و در جهانی که نمی دانید آفرینشی (تازه) بخشیم! (61) شما عالَم

عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَی فَلَوْلَا تَذَکَّرُونَ 62 أَفَرَءَیْتُم مَّا تَحْرُثُونَ 63 ءَأَنتُمْ

نخستین را دانستید؛ پس چرا متذکّر نمی شوید (که جهانی بعد از آن است)؟! (62) آیا درباره آنچه کشت می کنید اندیشیده اید؟! (63) آیا شما

تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ 64 لَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنهُ حُطماً فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ

آن را می رویانید یا ما می رویانیم؟! (64) اگر می خواستیم آن را مبدّل به کاه در هم کوبیده می کردیم تا در تعجب فرو روید! 65

إِنَّا لَمُغْرَمُونَ 66 بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ 67 أَفَرَءَیْتُمُ الْمَآءَ الَّذِی تَشْرَبُونَ

(65) (بگونه ای که می گفتید:) براستی ما زیان کرده ایم، (66) بلکه ما بکلی محروم شده ایم! (67) آیا به آبی که می نوشید اندیشیده اید؟! (68) 68 ءَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ 69 لَوْ نَشَآءُ جَعَلْنهُ أُجَاجاً

آیا شما آن را از ابر نازل کرده اید یا ما نازل می کنیم؟! (69) اگر می خواستیم، این آب گوارا را تلخ و شور قرار می دادیم؛

فَلَوْلَا تَشْکُرُونَ 70 أَفَرَءَیْتُمُ النَّارَ الَّتِی تُورُونَ 71 ءَأَنتُمْ أَنشَأْتُمْ شَجَرَتَهَآ

پس چرا شُکر نمی کنید؟! (70) آیا درباره آتشی که می افروزید فکر کرده اید؟! (71) آیا شما درخت آن را آفریده اید

أَمْ نَحْنُ الْمُنشِئُونَ 72 نَحْنُ جَعَلْنهَا تَذْکِرَةً وَمَتعاً لِّلْمُقْوِینَ 73 فَسَبِّحْ

یا ما آفریده ایم؟! (72) ما آن را وسیله یادآوری (برای همگان) و وسیله زندگی برای مسافران قرار داده ایم. (73) حال که چنین است به نام

بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ 74 فَلَآ أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ 75 وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَّوْ تَعْلَمُونَ

پروردگار بزرگت تسبیح گوی (و او را پاک و منزّه بشمار). (74) سوگند به جایگاه ستارگان (و محل طلوع و غروب آنها)! (75) و این سوگندی است بسیار بزرگ،

عَظِیمٌ 76 إِنَّهُ لَقُرْءَانٌ کَرِیمٌ 77 فِی کِتبٍ مَّکْنُونٍ 78 لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ

اگر بدانید! (76) که آن، قرآن پر ارزشی است، (77) که در کتاب محفوظی جای دارد، (78) و جز پاکان نمی توانند به آن دست زنند (و دست یابند). 79

تَنزِیلٌ مِّن رَّبِّ الْعلَمِینَ 80 أَفَبِهذَا الْحَدِیثِ أَنتُم مُّدْهِنُونَ 81

(79) آن از سوی پروردگار جهانیان نازل شده؛ (80) آیا این سخن را [/ این قرآن را با اوصافی که گفته شد] سست و کوچک می شمرید، (81)

وَتَجْعَلُونَ رِزْقَکُمْ أَنَّکُمْ تُکَذِّبُونَ 82 فَلَوْلَآ إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ 83 وَ أَنتُمْ

و به جای شکر روزیهایی که به شما داده شده (آن را) تکذیب می کنید؟! (82) پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می رسد (توانایی بازگرداندن آن را ندارید)؟! (83) و شما

ص :43

حِینَئِذٍ تَنظُرُونَ 84 وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنکُمْ وَلکِن لَّاتُبْصِرُونَ 85 فَلَوْلَآ در این حال نظاره می کنید (و کاری از دستتان ساخته نیست)؛ (84) و ما از شما به او نزدیکتریم ولی نمی بینید. (85) اگر (با انتقال به سرای دیگر، إِن کُنتُمْ غَیْرَ مَدِینِینَ 86 تَرْجِعُونَهَآ إِن کُنتُمْ صدِقِینَ 87 فَأَمَّآ إِن کَانَ مِنَ

هرگز در برابر اعمالتان) جزا داده نمی شوید، (86) پس آن (روح) را بازگردانید اگر راست می گویید! (87) (ولی) هرگاه

الْمُقَرَّبِینَ 88 فَرَوْحٌ وَرَیْحَانٌ وَجَنَّتُ نَعِیمٍ 89 وَأَمَّآ إِن کَانَ مِنْ أَصْحبِ

او از مقرّبان باشد، (88) در رَوْح و ریحان و بهشت پرنعمت است. (89) امّا اگر از اصحاب یمین باشد، (90) (به او گفته می شود:) سلام بر تو از سوی اصحاب

الْیَمِینِ 90 فَسَلمٌ لَّکَ مِنْ أَصْحبِ الْیَمِینِ 91 وَأَمَّآ إِن کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ

یمین (که از یاران تواند). (91) امّا اگر او از تکذیب کنندگان

الضَّالِّینَ 92 فَنُزُلٌ مِّنْ حَمِیمٍ 93 وَتَصْلِیَةُ جَحِیمٍ 94 إِنَّ هذَا لَهُوَ حَقُ

گمراه باشد، (92) با آب سوزان دوزخ پذیرایی می شود (93) و سرنوشت او ورود در آتش جهنم است؛ (94) به یقین حق

الْیَقِینِ 95 فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ 96

و یقین این است. (95) پس به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن (و او را منزّه بشمار). (96)

وَءَاخَرِینَ مِنْهُمْ لَمَّا یَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ 3 ذَلِکَ فَضْلُ اَللَّهِ

(2) و (همچنین) پیامبر است بر گروه دیگری که هنوز به آنها ملحق نشده اند؛ و او توانا و حکیم است. (3) این فضل خداست

یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاَللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ 4 مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَ

که به هرکس بخواهد (و شایسته بداند) می بخشد؛ و خداوند دارای فضل عظیم است. (4) داستان کسانی که مکلّف به تورات شدند ولی

لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَاراً بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا

حق آن را ادا نکردند، مانند داستان درازگوشی است که کتابهایی حمل می کند، (امّا چیزی از آن نمی فهمد). چه بد است مثل گروهی که

بَایتِ اَللَّهِ وَاَللَّهُ لَایَهْدِی الْقَوْمَ الظلِمِینَ 5 قُلْ یأَیُّهَا الَّذِینَ هَادُوا إِن

آیات خدا را انکار کردند، و خداوند قوم ستمگر را هدایت نمی کند. (5) بگو: «ای یهودیان! اگر گمان می کنید که (فقط) شما

زَعَمْتُمْ أَنَّکُمْ أَوْلِیَاءُ لِلَّهِ مِن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِن کُنتُمْ صدِقِینَ

دوستان خدایید نه سایر مردم، پس اگر راست می گویید آرزوی مرگ کنید (تا به لقای محبوبتان برسید)!» 6

وَلَا یَتَمَنَّوْنَهُ أَبَداً بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ وَاَللَّهُ عَلِیمٌ بِالظلِمِینَ 7 قُلْ

(6) ولی آنان بخاطر اعمالى که از پیش فرستاده اند، هرگز آرزوی مرگ نمی کنند؛ و خداوند ستمگران را بخوبی می شناسد. (7) بگو:

إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِی تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلقِیکُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَی علِمِ الْغَیْبِ

«مرگی که از آن فرار می کنید سرانجام با شما ملاقات خواهد کرد؛ سپس به سوی کسی که دانای پنهان

وَالشَّهدَةِ فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ 8 یأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا إِذَا نُودِیَ

و آشکار است باز گردانده می شوید؛ آنگاه شما را از آنچه انجام می دادید خبر می دهد.» (8) ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که برای نماز

لِلصَّلَوةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَی ذِکْرِ اَللَّهِ وَذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ

روز جمعه اِذان گفته شود، به سوی ذکر خدا (و نماز) بشتاَبیٰد و خرید و فروش را رها کنیدکه این برای شما بهتر است

إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ 9 فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَوةُ فَانتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا

اگر می دانستید! (9) و هنگامی که نماز پایان گرفت (می توانید) در زمین پراکنده شوید (و به سراغ کسب و کار رفته)

مِن فَضْلِ اَللَّهِ وَ اِذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَّعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ 10 وَإِذَا رَأَوْا تِجرَةً أَوْ

و از فضل خدا بطلبید، و خدا را بسیار یاد کنید تا رستگار شوید. (10) هنگامی که آنها تجارت یا

لَهْوًا انفَضُّوا إِلَیْهَا وَتَرَکُوکَ قَائِماً قُلْ مَا عِندَ اَللَّهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ

سرگرمی و لهوی را ببینند پراکنده می شوند و به سوی آن می روند و تو را ایستاده به حال خود رها می کنند؛ بگو: «آنچه نزد خداست بهتر از لهو

التِّجرَةِ وَاَللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ 11

و تجارت است، و خداوند بهترین روزی دهندگان است.» (11)

ص :45

سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن یَغْفِرَ اَللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ

(5) برای آنها آمرزش بخواهی یا نخواهی بر ایشان تفاوت نمی کند، هرگز خداوند آنان را نمی بخشد؛ زیرا خداوند گروه

لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفسِقِینَ 6 هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لَاتُنفِقُوا عَلَی مَنْ عِندَ

فاسقان (لجوج و منافق) را هدایت نمی کند. (6) آنها کسانی هستند که می گویند: «به افرادی که نزد

رَسُولِ اَللَّهِ حَتَّی یَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّموَ تِ وَالْأَرْضِ وَلکِنَ

پیامبر خدا هستند انفاق نکنید تا پراکنده شوند.» (غافل از این که) خزاین آسمانها و زمین از آنِ خداست،

الْمُنفِقِینَ لَایَفْقَهُونَ 7 یَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَی الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ

ولی منافقان نمی فهمند. (7) آنها می گویند: «اگر به مدینه باز گردیم، عزیزان، ذلیلان را بیرون می کنند!»

مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَلکِنَّ الْمُنفِقِینَ لَایَعْلَمُونَ

در حالى که عزّت مخصوص خدا و پیامبر او و مؤمنان است؛ ولی منافقان نمی دانند. 8

یأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لَاتُلْهِکُمْ أَمْولُکُمْ وَلَا أَوْلدُکُمْ عَن ذِکْرِ اَللَّهِ وَمَن

(8) ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نکند!

یَفْعَلْ ذلِکَ فَأُوْلئِکَ هُمُ الْخسِرُونَ 9 وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَ زَقْنکُم مِّن قَبْلِ

وکسانی که چنین کنند، زیانکارانند. (9) و از آنچه به شما روزی داده ایم انفاق کنید،

أَن یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ

پیش از آن که مرگ یکی از شما فرا رسد و بگوید: «پروردگارا! چرا مرگِ مرا مدّت کمی به تأخیر نینداختی

فَأَصَّدَّقَ وَأَکُن مِّنَ الصلِحِینَ 10 وَلَن یُؤَخِّرَ اَللَّهُ نَفْساً إِذَا جَاءَ أَجَلُهَا

تا (در راه تو) صدقه دهم و از صالحان باشم؟!» (10) خداوند هرگز مرگ کسی را هنگامی که اجل او فرا رسد به تأخیر نمی اندازد،

وَاَللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ 11

و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است. (11)

و در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «کسی که هر روز، سوره عمّ یتسائلون را ادامه دهد توفیق زیارت خانه خدا را پیدا می کند».(1) بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

عَمَّ یَتَسَآءَلُونَ 1 عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ 2 الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ 3 کَلَّا

آنها از چه چیز از یکدیگر سؤال می کنند؟! (1) از خبر بزرگ و پر اهمیّت (رستاَخیز)! (2) که پیوسته در آن اختلاف دارند. (3) چنین نیست (که آنها فکر می کنند)،

سَیَعْلَمُونَ 4 ثُمَّ کَلَّا سَیَعْلَمُونَ 5 أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهداً 6 وَالْجِبَالَ

بزودی خواهند دانست. (4) باز هم چنین نیست (که آنها می پندارند)، بزودی می دانند (که قیامت حق است)! (5) آیا زمین را محل آرامش (شما) قرار ندادیم؟! (6) و کوهها را

أَوْتَاداً 7 وَخَلَقْنکُمْ أَزْوَاجاً 8 وَجَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتاً 9 وَجَعَلْنَا الَّیْلَ

میخهایی (برای زمین)؟! (7) و شما را بصورت زوجها آفریدیم! (8) و خواب شما رامایه آرامشتان قرار دادیم، (9) و شب را

لِبَاساً 10 وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشاً 11 وَ بَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِدَاداً 12

پوششی (برای شما)، (10) و روز را وسیله ای برای زندگی و معاش. (11) و بر فراز شما هفت (آسمان) محکم بنا کردیم. (12)

وَجَعَلْنَا سِرَاجاً وَهَّاجاً 13 وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَ تِ مَآءً ثَجَّاجاً 14 لِّنُخْرِجَ

و چراغی روشن و حرارت بخش آفریدیم! (13) و از ابرهای باران زا آبی فراوان نازل کردیم. (14) تا بوسیله آن

بِهِ حَبَّاً وَنَبَاتاً 15 وَجَنتٍ أَلْفَافاً 16 إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ کَانَ مِیقتَاً 17 یَوْمَ

دانه و گیاه بسیار برویانیم، (15) و باغهایی پر درخت. (16) (آری) روز جدایی (حق از باطل)، میعاد همگان است! (17) روزی که

یُنْفَخُ فِی الْصُّورِ فَتَأَتُونَ أَفْوَاجاً 18 وَفُتِحَتِ الْسَّمَاءُ فَکَانَتْ أَبْوَاباً 19

در «صور» دمیده می شود و شما فوج فوج (به محشر) می آیید. (18) و آسمان گشوده می شود و بصورت درهای متعددی در می آید. (19) و

وَسُیِّرَتِ الْجِبَالُ فَکَانَتْ سَرَاباً 20 إِنَّ جَهَنَّمَ کَانَتْ مِرْصَاداً 21 لِّلطغِینَ

کوهها به حرکت درمی آید (و متلاشی می شود) و بصورت سراَبیٰ خواهد شد. (20) به یقین (در آن روز) جهنم کمینگاهی است بزرگ، (21) و محل بازگشتی

مَأَباً 22 لبِثِینَ فِیهَآ أَحْقَاباً 23 لَّایَذُوقُونَ فِیهَا بَرْداً وَلَاشَرَاباً 24 إِلَّا

برای طغیانگران. (22) مدتهای طولانی در آن می مانند. (23) در آن جا نه چیز خنکی می چشند و نه نوشیدنی گوارایی، (24) جز آبی

ص :48

حَمِیماً وَغَسَّاقاً 25 جَزَآءً وِفَاقاً 26 إِنَّهُمْ کَانُوا لَایَرْجُونَ حِسَاباً 27

سوزان و مایعی از چرک و خون. (25) این مجازاتی است موافق و مناسب (اعمالشان). (26) چرا که آنها هیچ امیدی به حساب نداشتند، (27)

وَکَذَّبُواْ بِأَیتِنَا کِذَّاباً 28 وَکُلَّ شَیْ ءٍ أَحْصَیْنهُ کِتباً 29 فَذُوقُواْ فَلَن

و آیات ما را به طور کامل تکذیب کردند. (28) و ما همه چیز را در کتاَبیٰ شمارش و ثبت کرده ایم. (29) پس (به آنان گفته می شود:) بچشید که چیزی جز

نَّزِیدَکُمْ إلَّاعَذَاباً 30 إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفَازاً 31 حَدَآئِقَ وَأَعْنباً 32 وَکَوَاعِبَ

عذاب بر شما نمی افزاییم! (30) به یقین برای پرهیزگاران نجات و رستگاری بزرگی است: (31) باغهایی سرسبز، و انواع انگورها، (32) و حوریانی بسیار جوان

أَتْرَاباً 33 وَکَأْسَاً دِهَاقاً 34 لَّایَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوَاً ولَا کِذَّاباً 35 جَزَآءً مِّن

و همسن و سال، (33) و جامهایی لبریز و پیاپی (از شراب طهور). (34) در آن جا نه سخن لغو و بیهوده ای می شنوند و نه دروغی. (35) این پاداشی است از

رَبِّکَ عَطَآءً حِسَاباً 36 رَّبِّ السَّموَ تِ وَالأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا الرَّحْمنِ لَا

سوی پروردگارت و عطیه ای است مطابق (اعمالشان). (36) همان پروردگار آسمانها و زمین و آنچه در میان آن دو است، همان پروردگار رحمان؛ و (در آن روز)

یَمْلِکُونَ مِنْهُ خِطَاباً 37 یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلئِکَةُ صَفًّا لَّایَتَکَلَّمُونَ إِلَّا

هیچ کس حق ندارد بی اجازه او سخنی بگوید (یا شفاعتی کند). (37) روزی که «روح» و «ملائکه» به صف می ایستند و هیچ یک، جز

مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَقَالَ صَوَاباً 38 ذَ لِکَ الْیَومُ الْحَقُّ فَمَن شَآءَ اتَّخَذَ

به اذن خداوند رحمان، سخن نمی گویند، و (آنگاه که می گویند) درست می گویند. (38) آن روز حق است؛ هر کس بخواهد (اکنون) راه

إِلَی رَبِّهِ مَآباً 39 إِنَّآ أَنْذَرْنکُمْ عَذَاباً قَرِیباً یَوْمَ یَنظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ

بازگشتی به سوی پروردگارش برمی گزیند. (39) و ما شما را از عذاب نزدیکی بیم دادیم؛ در روزی که انسان آنچه را از قبل با دستهای خود

یَدَاهُ وَیَقُولُ الْکَافِرُ یلَیْتَنِی کُنْتُ تُرَاباً 40

فرستاده می بیند، و کافر می گوید: «ای کاش خاک بودم (و گرفتار عذاب نمی شدم)!» (40)

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الأَعْلَی 1 الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّی 2 وَالَّذِی قَدَّرَ فَهَدَی 3

منزّه شمار نام پروردگار بلند مرتبه ات را! (1) همان خداوندی که آفرید و موزون ساخت، (2) و همان کس که اندازه گیری کرد و هدایت نمود، (3)

وَالَّذِی أَخْرَجَ الْمَرْعَی 4 فَجَعَلَهُ غُثَآءً أَحْوَی 5 سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنسَی 6

و آن کس که چراگاه را به وجود آورد، (4) سپس آن را تیره و خشکیده ساخت. (5) ما بزودی (قرآن را) بر تو می خوانیم و هرگز فراموش نخواهی کرد، (6)

إِلَّا مَا شَآءَ اَللَّهُ إِنَّهُ یَعْلَمُ الجَهْرَ وَمَا یَخْفَی 7 وَ نُیَسِّرُکَ لِلْیُسْرَی 8 فَذَکِّرْ

مگر آنچه را خدا بخواهد، که او آشکار و نهان را می داند. (7) و ما انجام کار خیر را برای تو آسان می سازیم. (8) پس تذکر ده

إِن نَّفَعَتِ الذِّکْرَی 9 سَیَذَّکَّرُ مَن یَخْشَی 10 وَ یَتَجَنَّبُهَا الأَشْقَی 11 الَّذِی

به یقین تذکّر مفید خواهد بود. (9) بزودی آن که از خدا می ترسد متذکّر می شود. (10) امّا بدبخت ترین افراد از آن دوری می گزیند، (11) همان کسی

یَصْلَی النَّارَ الکُبْرَی 12 ثُمَّ لَایَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحْیَی 13 قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکَّی

که در آتش عظیم (دوزخ) وارد می شود، (12) سپس در آن آتش نه می میرد و نه زنده می شود. (13) به یقین کسی که خود را پاکیزه ساخت، رستگار شد. 14

وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّی 15 بَلْ تُؤْثِرُونَ الحَیَوةَ الدُّنْیَاا 16 وَالأَخِرَةُ خَیْرٌ

(14) و (آن کس که) نام پروردگارش را یاد کرد و نماز خواند. (15) ولی شما زندگی دنیا را مقدّم می دارید، (16) در حالى که آخرت بهتر

وَأَبْقَی 17 إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولی 18 صُحُفِ إِبْرهِیمَ وَمُوسَی 19

و پایدارتر است. (17) این (دستورها) در کتب آسمانی پیشین (نیز) آمده است، (18) در کتب ابراهیم و موسی. (19)

إِذَا یَغْشهَا 4 وَالْسَّمَآءِ وَمَا بَنهَا 5 وَالْأَرْضِ وَمَا طَحهَاا 6 وَنَفْسٍ وَمَا

هنگام که آن را بپوشاند، (4) و سوگند به آسمان و کسی که آن را بنا کرده، (5) و به زمین و کسی که آن را گسترانیده، (6) و سوگند به روح آدمی و آن کس

سَوَّاهَاا 7 فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا 8 قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکهَا 9 وَ قَدْ

که آن را (آفریده و) موزون ساخته، (7) سپس فجور و تقوایش [/ شر و خیرش را به او الهام کرده است، (8) که هر کس نفس خود را پاک و تزکیه کرده، رستگار شده؛ (9) و

خَابَ مَن دَسهَا 10 کَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَاهَآ 11 إِذِ اَنْبَعَثَ أَشْقهَا 12

آن که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته، نومید و محروم گشته است! (10) قوم «ثمود» بر اثر طغیانشان، (پیامبر خود را) تکذیب کردند، (11) آنگاه که شقی ترین آنها

فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ نَاقَةَ اَللَّهِ وَسُقْیهَا 13 فَکَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ

به پا خاست؛ (12) و پیامبر خدا به آنان گفت: «ناقه (و معجزه خداوند) را با آبشخورش واگذارید.» (13) ولی آنها او را تکذیب و ناقه را پی کردند (و به هلاکت رساندند)؛ از

عَلَیهِم رَبُّهُم بِذَنْبِهِم فَسَوَّاهَا 14 وَ لَایَخَافُ عُقْبهَا 15

این رو پروردگارشان آنها را بخاطر گناهشان درهم کوبید و با خاک یکسان کرد. (14) و او هرگز از فرجام مجازات ستمگران، باک ندارد. (15)

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

إِنَّآ أَنزَلنهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ 1 وَمَآ أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ 2 لَیْلَةُ الْقَدْرِ

به یقین ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم. (1) و تو چه می دانی شب قدر چیست؟! (2) شب قدر

خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ 3 تَنَزَّلُ الْمَلئِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ

بهتر از هزار ماه است. (3) فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر امری نازل می شوند.

4 سَلمٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ 5

(4) شبی است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده. (5)

ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ 7 ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ 8

دید. (6) سپس (با ورود در آن) آن را به عین إِلَىٰقین مشاهده خواهید کرد. (7) سپس در آن روز (همه شما) از نعمتها (ی اِلهی) بازپرسی خواهید شد. (8)

وَلِیُّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمتِ إِلَی النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ

ولیّ و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند؛ آنها را از ظلمتها خارج ساخته، به سوی نور می برد. ولی کسانی که کافر

أَوْلِیَآؤُهُمُ الطغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمتِ أُوْلئِکَ أَصْحبُ

شدند، اولیای آنها طاغوتها هستند؛ که آنها را از نور خارج ساخته، به سوی ظلمتها می برند؛ آنها اهل

النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ 257

دوزخند و جاودانه در آن خواهند بود. (257)

نکته:

همان گونه که در آغاز این سوره ها گفتیم شواهد و قرائن فراوانی در دست است که نشان می دهد این آثار، برکات و پاداش ها از آن کسی است که در محتوای این آیات بیندیشد و آن را در زندگی خود پیاده کند.

***

ص :58

اهمیّت و آثار دعا و مناجات

ص :60

مناجات ها و دعاهایی که از جانب معصومین علیهم السلام رسیده است، چون از بینش عمیق خداشناسانه ای برخوردار است و از انسانهای کامل و راسخان در علم و دانش صادر شده است، از هر نظر قابل اعتماد است و در آن هیچ یک از عوارض جاری در میان اوراد نشأت گرفته از افکار بشری وجود ندارد.

آنان چون خدا را به خوبی شناخته اند و اوصاف او را به خوبی می دانند، آنچه بر زبانشان در دعا و مناجات جاری شده است، پیراسته از خرافات و تعبیرات ناموزون است.

***

دعاهایی که از طریق خاندان عصمت علیهم السلام رسیده است به قدری از نظر محتوا و مضمون، عإِلَىٰ و بلند است که خود دلیل بر صحّت سند آنهاست و انسان به وضوح درمی یابد که چنین کلمات و ذکرهایی، جز از وجود مقدّس آنان نمی تواند صادر شود و دیگران را یارای ادای این مضامین بلند نیست.

ما در این بخش، دعاها و مناجاتی را ذکر می کنیم که علاوه بر بلندی محتوا و مضمون، از شهرت و یا اسناد قابل قبولی برخوردار باشد.

بار دیگر تأکید می کنیم آنگاه می توانیم از دعا و مناجات بهره عمیق و وافر بگیریم که در معانی آنها دقّت کنیم و آن را در وجود خود پیاده نماییم و به صورت درس های انسان سازی پیام آنها را بشنویم.

***

ص :62

تَهَبَ لی مُوبِقاتِ الْجَرآئِرِ،

جنایات آزاردهنده ام را ببخشی،

وَتَسْتُرَ عَلَیَّ فاضِحاتِ السَّرآئِرِ،

و اسرار رسوا کننده ام را بپوشانی،

وَلٰا تُخْلِنی فی مَشْهَدِ الْقِیامَةِ مِنْ بَرْدِ عَفْوِکَ وَغَفْرِکَ،

و در روز قیامت مرا از لذّت گذشت وآمرزشت محروم نگردانی،

وَ لاتُعْرِنی مِنْ جَمیلِ صَفْحِکَ وَسَتْرِکَ،

و از چشم پوشی و پرده پوشی زیباییت بی نصیب نکنی،

اِلهی ظَلِّلْ عَلیٰ ذُنُوبی غَمامَ رَحْمَتِکَ،

ای معبود من، سایه ابر رحمتت را بر گناهانم بینداز

وَارْسِلْ عَلیٰ عُیُوبی سَحابَ رَاْفَتِکَ،

و ابر مهربانیت را برای شستن عیبهایم بفرست،

اِلهی هَلْ یَرْجِعُ الْعَبْدُ الْابِقُ اِلَّا إِلَىٰ مَوْلاهُ،

ای معبود من، آیا بنده فراری جز به سوی مولایش باز می گردد؟

امْ هَلْ یُجیرُهُ مِنْ سَخَطِهِ اَحَدٌ سِواهُ،

و آیا جز مولایش کسی او را از خشم مولا پناه می دهد؟

اِلهی اِنْ کانَ النَّدَمُ عَلَی الذَّنْبِ تَوْبَةً

ای معبود من، اگر پشیمانی از گناه توبه است،

فَانّی وَعِزَّتِکَ مِنَ النَّادِمینَ،

پس به عزتت سوگند من به یقین از پشیمانانم،

و اِنْ کانَ الْإِسْتِغْفارُمِنَ الْخَطیئَةِ حِطَّةً

و اگر طلب آمرزش از گناه، تخفیف گناه است،

فَانّی لَکَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرینَ،

پس به یقین من از آمرزش خواهان درگاه توام،

لَکَ الْعُتْبی حَتّی تَرْضی

از آن توست بازخواست تا خشنود شوی،

اِلهی بِقُدْرَتِکَ عَلَیَّ تُبْ عَلَیَّ،

ای معبود من، به حق قدرتت بر من توبه ام را بپذیر

وَبِحِلْمِکَ عَنّیِ اعْفُ عَنّی

و به حق شکیباییت از من درگذر،

وَبِعِلْمِکَ بی ارْفَقْ بی

و به حق آگاهیت به من مهربانی کن،

اِلهی اَنْتَ اَلَذی فَتَحْتَ لِعِبادِکَ باباً إِلَىٰ عَفْوِکَ،

ای معبود من، تویی که دری به سوی گذشت به روی بندگانت گشوده

سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ،

و آن را توبه نامیده ای

فَقُلْتَ: تُوبُوا الَی اَللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً.

و فرمودی: به سوی خدا توبه کنید، توبه ای خالص.

فَما عُذْرُ مَنْ اغْفَلَ دُخُولَ الْبابِ بَعْدَ فَتْحِهِ،

پس چیست عذر کسی که بعد از گشودن در از داخل شدن غفلت کند؟!

اِلهی اَنْ کانَ قَبُحَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ

ای معبود من، اگر گناه از جانب بنده ات زشت است

فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ،

پس به یقین گذشت از جانب تو نیکو می باشد،

اِلهی ما اَنَا بِاوَّلِ مَنْ عَصاکَ

ای معبود من، من اولین کسی نیستم که نافرمانیت کرده

فَتُبْتَ عَلَیْهِ،

و تو او راآمرزیده ای،

وَتَعَرَّضَ لِمَعْرُوفِکَ فَجُدْتَ عَلَیْهِ،

و یا به نیکی هایت روی آورده و بر او بخشیده ای،

یا مُجیبَ الْمُضْطَرِّ،

ای اجابت کننده درماندگان،

یا کاشِفَ الضُّرِّ،

ای برطرف کننده ضرر و زیان،

یا عَظیمَ الْبِرِّ، یا عَلیماً بِمٰا فِی السِّرِّ،

ای بزرگ احسان، ای دانای نهان،

یاجَمیلَ السِّتْرِ، اسْتَشْفَعْتُ

ای زیبا پرده پوش، شفاعت می طلبم

ص :64

بِجُودِکَ وَکَرَمِکَ اِلَیْکَ،

با بخشش و کرمت از درگاهت ،

وَ تَوَسَّلْتُ بِجَنابِکَ [بِحَنانِکَ] وَتَرَحُّمِکَ لَدَیْکَ،

و به تو [به دوستیت] و مهربانی که نزد توست متوسّل می شوم

فَاسْتَجِبْ دُعآئی

دعایم را بپذیر

وَ لا تُخَیِّبْ فیکَ رَجآئی

و امیدم را به درگاهت ناامید مکن،

وَ تَقَبَّلْ تَوْبَتی وَکَفِّرْ

و توبه ام را پذیرا باش

خَطیئَتی بِمَنِّکَ وَ رَحْمَتِکَ، یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

و به لطف و رحمتت از خطاهایم درگذر، ای مهربانترین مهربانان.

هَواجِسُهُ بِقَلْبی

آرزوهای نفسانی دلم را

یُعاضِدُ لِیَ الْهَوی

و هوای نفس (به بیچارگی من) کمک می کند،

وَیُزَیِّنُ لی حُبَّ الدُّنْیا،

و دوستی دنیا را در نظرم زینت می دهد

وَیَحُولُ بَیْنی وَبَیْنَ الطَّاعَةِ وَالزُّلْفی

و میان من و بندگی و نزدیکی به تو فاصله می اندازد،

اِلهی اِلَیْکَ اشْکُو

ای معبود من به تو شکایت می کنم

قَلْباً قاسِیاً مَعَ الْوَسْواسِ مُتَقَلِّباً،

از دل بی رحمی که با وسوسه دگرگون گردیده

وَبِالرَّیْنِ وَالطَّبْعِ مُتَلَبِّساً،

و با زنگار و خوی زشت پوشیده شده

وَعَیْناً عَنِ الْبُکآءِ مِنْ خَوْفِکَ جامِدَةً،

و چشمی که برای گریه از ترست خشک شده

وِإِلَىٰ ما یَسُرُّها طامِحَةً،

و به آنچه که او را خشنود می کند طمع دارد،

اِلهی لا حَوْلَ لی وَلٰا قُوَّةَ اِلَّا بِقُدْرَتِکَ،

ای معبود من پناهگاه و نیرویی جز قدرت تو نیست،

وَ لا نَجاةَ لی مِنْ مَکارِهِ الدُّنْیا إِلَّا بِعِصْمَتِکَ،

و جز محافظت تو راه نجاتی از گرفتاریهای دنیا ندارم،

فَاَسْئَلُکَ بِبَلاغَةِ حِکْمَتِکَ،

پس از تو می خواهم به حق حکمت رسا

وَنَفاِذِ مَشِیَّتِکَ،

و خواست نافذت

اَنْ لا تَجْعَلَنی لِغَیْرِ جُودِکَ مُتَعَرِّضاً،

که مرا روی آورنده به غیر بخششت قرار ندهی

وَلٰاتُصَیِّرَنی لِلْفِتَنِ غَرَضاً،

و هدف فتنه ها نگردانی

وَکُنْ لی عَلَی الْأَعْدآءِ ناصِراً،

و در برابردشمنان یاورم باشی،

وَعَلَی الْمَخازی وَالْعُیُوبِ ساتِراً،

و رسوایی ها و عیب هایم را بپوشانی،

وَمِنَ الْبَلاءِ واقِیاً،

و از بلاها محافظتم کنی،

وَعَنِ الْمَعاصی عاصِماً،

و از گناهان بازم داری،

بِرَأْفَتِکَ وَرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به مهربانی و رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

رَجآئی لِرَحْمَتِکَ وَصَفْحِکَ تَحْرِمُنی

وجود امیدم به رحمت و گذشتت مرا محروم سازی،

امْ مَعَ اسْتِجارَتی بِعَفْوِکَ تُسْلِمُنی

یا با وجود پناهندگیم به گذشتت مرا رها کنی،

حاشا لِوَجْهِکَ الْکَریمِ اَنْ تُخَیِّبَنی

از کرمت دور است که مرا محروم کنی،

لَیْتَ شِعْری الِلشَّقآءِ وَلَدَتْنی اُمّی

ای کاش می دانستم که آیا مادرم مرا برای بدبختی زاییده

امْ لِلْعَنآءِ رَبَّتْنی

یا برای رنج و سختی تربیت نموده؟

فَلَیْتَها لَمْ تَلِدْنی وَ لَمْ تُرَبِّنی

پس ای کاش مرا نزاییده و پرورش نداده بود،

وَلَیْتَنی عَلِمْتُ اَ مِنْ اَهْلِ السَّعادَةِ

و ای کاش می دانستم که آیا مرا از سعادتمندان قرار داده

جَعَلْتَنی وَبِقُرْبِکَ وَجِوارِکَ خَصَصْتَنی

و به نزدیکی و جوارت مخصوص گردانده ای

فَتَقِرَّ بِذلِکَ عَیْنی وَتَطْمَئِنَّ لَهُ نَفْسی

تا چشمم روشن شده و دلم آرام گیرد؟

اِلهی هَلْ تُسَوِّدُ وُجُوهاً خَرَّتْ ساجِدةً لِعَظَمَتِکَ،

ای معبود من آیا چهره هایی را که در برابر عظمتت به خاک افتاده اند سیاه می کنی؟

اَوْ تُخْرِسُ الْسِنَةً نَطَقَتْ بِالثَّنآءِ عَلیٰ مَجْدِکَ وَجَلالَتِکَ،

یا زبانهایی که به ستایش بزرگی و شکوهت گویایند لال می کنی؟

اَوْ تَطْبَعُ عَلیٰ قُلُوبٍ اَنْطَوَتْ عَلیٰ مَحَبَّتِکَ،

یا بر دلهایی که محبتت آنها را فرا گرفته مُهر می زنی؟

اَوْ تُصِمُّ اسْماعاً تَلَذَّذَتْ بِسَماعِ ذِکْرِکَ فی اَرادَتِکَ،

یا گوشهایی را که از شنیدن ذکر مورد پسند تو لذّت می برند،کر می کنی؟

اَوْ تَغُلُّ اکُفّاً رَفَعَتْهَا الْأمالُ اِلَیْکَ رَجآءَ رَاْفَتِکَ،

یا دستهایی را که آرزوها به امید مهربانیت آنها را به درگاهت بلند کرده، به زنجیر می کشی؟

اَوْ تُعاقِبُ اَبْداناً عَمِلَتْ بِطاعَتِکَ حَتّی نَحِلَتْ فی مُجاهَدَتِکَ،

یا بدنهایی را که به بندگیت عمل نموده تا جایی که برای کوشش در راهت ضعیف شده کیفر می دهی؟

اَوْ تُعَذِّبُ ارْجُلًا سَعَتْ فی عِبادَتِکَ،

یا پاهایی را که در مسیر بندگیت تلاش کرده عذاب می کنی؟

اِلهی لاتُغْلِقْ عَلیٰ مُوَحِّدیکَ ابْوابَ رَحْمَتِکَ،

ای معبود من درهای رحمتت را بر یکتاپرستانت مبند،

وَلٰا تَحْجُبْ مُشْتاقیکَ عَنِ النَّظَرِ إِلَىٰ جَمیلِ رُؤْیَتِکَ،

و مشتاقانت را از دیدن جمال زیبایت محروم مگردان،

اِلهی نَفْسٌ اعْزَزْتَها بِتَوْحیدِکَ،

ای معبود من، نفسی را که با یگانگیت گرامی داشتی،

کَیْفَ تُذِلُّها بِمَهانَةِ هِجْرانِکَ،

چگونه آن را با خواری دوریت پست می کنی؟

وَضَمیرٌ اَنْعَقَدَ عَلیٰ مَوَدَّتِکَ،

و دلی را که با دوستیت پیوند خورده

کَیْفَ تُحْرِقُهُ بِحَرارَةِ نیرانِکَ،

چگونه با حرارت آتشت می سوزانی؟

اِلهی اجِرْنی مِنْ إِلَىٰمِ غَضَبِکَ وَعَظیمِ سَخَطِکَ،

ای معبود من، مرا از خشم دردناک و بزرگی کیفرت پناه ده

ص :67

یاحَنَّانُ یا مَنَّانُ،

ای غمخوار، ای سخاوتمند،

یا رَحیمُ یا رَحْمنُ،

ای مهربان، ای بخشنده،

یا جَبَّارُ یا قَهَّارُ،

ای توانا، ای پیروز،

یا غَفَّارُ یا سَتَّارُ،

ای آمرزنده، ای عیب پوش

نَجِّنی بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِ النَّارِ،

نجات ده به رحمتت مرا از عذاب دوزخ

وَفَضیحَةِ الْعارِ،

و رسوایی ننگ،

اِذَا امْتازَ الْأَخْیارُ مِنَ الْأَشْرارِ،

در آن هنگام که نیکان از بدان جدا شوند

وَحالَتِ الْأَحْوالُ،

و حالها دگرگون شود

وَهالَتِ الْأَهْوالُ [،

و وحشت ها به هراس اندازند

وَقَرُبَ الْمُحْسِنُونَ،

و نیکوکاران نزدیک

وَبَعُدَ الْمُسیئُونَ،

و بدکاران دور شوند،

وَ وُفِّیَتْ کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ

و به هر کس آنچه بدست آورده داده شود

وَهُمْ لا یُظْلَمُونَ.(1)

در حالى که بر ایشان ستم نشود.

ارْجُو غَیْرَکَ وَالْخَیْرُ کُلُّهُ بِیَدِکَ،

امید به غیر تو بندم در حالى که همه نیکی ها به دست توست؟

وَکَیْفَ اَؤَمِّلُ سِواکَ

و چگونه به غیر تو دل بندم

وَالْخَلْقُ وَالْأَمْرُ لَکَ،

در حالى که آفرینش و امور از آن توست

أَ اَقْطَعُ رَجآئی مِنْکَ

آیا امیدم را از تو قطع کنم

وَقَدْ اَوْلَیْتَنی ما لَمْ اسْئَلْهُ مِنْ فَضْلِکَ،

در حالى که آنچه را نخواسته بودم از فضل و احسانت به من عطا نمودی،

اَمْ تُفْقِرُنی اِلی مِثْلی

یا مرا به همانند خودم محتاج می کنی

وَاَنَا اَعْتَصِمُ بِحَبْلِکَ،

در حالى که من به رشته محبتت چنگ زده ام،

یا مَنْ سَعَدَ بِرَحْمَتِهِ الْقاصِدُونَ،

ای کسی که قصد کنندگانت به واسطه رحمتت خوشبخت شدند،

وَلَمْ یَشْقَ بِنِقْمَتِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ،

و آمرزش خواهانت به واسطه کیفرت بدبخت نشدند،

کَیْفَ اَنْسیکَ وَلَمْ تَزَلْ ذاکِری

چگونه فراموشت کنم در حالى که تو پیوسته به یاد منی؟

وَکَیْفَ اَلْهُو عَنْکَ

و چگونه از تو غافل شوم

و اَنْتَ مُراقِبی

در حالى که تو مراقب منی؟

اِلهی بِذَیْلِ کَرَمِکَ اَعْلَقْتُ یَدی

ای معبود من، دستم را به دامان کرمت آویخته ام

وَلِنَیْلِ عَطایاکَ بَسَطْتُ اَمَلی،

و برای رسیدن به بخششت، آرزویم را گسترده ام،

فَاخْلِصْنی بِخالِصَةِ تَوْحیدِکَ،

پس با یکتاپرستی خالصت مرا خالص کن،

وَاجْعَلْنی مِنْ صَفْوَةِ عَبیدِکَ،

و مرا از بندگان برگزیده ات قرار ده،

یا مَنْ کُلُّ هارِبٍ الَیْهِ یَلْتَجِئُ،ْ

ای که هر فراری به تو پناهنده شود،

وَکُلُّ طالِبٍ اَیَّاهُ یَرْتَجی

و هر درخواست کننده ای به تو امید بندد،

یا خَیْرَ مَرْجُوٍّ، وَیا اَکْرَمَ مَدْعُوٍّ،

ای بهترین مایه امید، و ای گرامی ترین خوانده شده،

وَ یا مَنْ لا یَرُدُّ سآئِلَهُ،

و ای کسی که درخواست کننده ات را بر نگردانی،

وَلٰا یُخَیِّبُ اَمِلَهُ،

و امیدوارت را ناامید نکنی،

یا مَنْ بابُهُ مَفْتُوحٌ لِداعیهِ،

ای کسی که درگاهت به روی خواننده ات باز

وَ حِجابُهُ مَرْفُوعٌ لِراجیهِ،

و پرده میان تو و امیدوارت کنار زده شده،

اَسْئَلُکَ بِکَرَمِکَ

به حق لطف و کرمت از تو می خواهم

اَنْ تَمُنَّ عَلَیَّ مِنْ عَطآئِکَ

که بر من منت گذاری از بخششت

بِمٰا تَقِرُّ بِهِ عَیْنی

به اندازه ای که مایه چشم روشنی من گردد

وَمِنْ رَجآئِکَ بِمٰا تَطْمَئِنُّ بِهِ نَفْسی

و از امیدت به اندازه ای که دلم به آن اطمینان یابد

وَمِنَ الْیَقینِ بِمٰا تُهَوِّنُ بِهِ عَلَیَّ مُصیباتِ الدُّنْیا،

و از یقین به اندازه ای که سختی های دنیا در نظرم آسان گردد

وَتَجْلُو بِهِ عَنْ بَصیرَتی غَشَواتِ الْعَمی بِ

و به وسیله آن پرده های کوردلی از دیده ام کنار رود،

رَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

ص :69

هارِبٌ مِنْکَ اِلَیْکَ،

و از (عذاب) تو، به (بخشش) تو گریزانم،

راجٍ احْسَنَ ما لَدَیْکَ،

به بهترین آنچه نزد توست امید دارم،

مُعَوِّلٌ عَلیٰ مَواهِبِکَ،

و بر بخشش های تو تکیه کرده ام،

مُفْتَقِرٌ إِلَىٰ رِعایَتِکَ،

و نیازمند سرپرستی توام،

اِلهی ما بَدَاْتَ بِهِ مِنْ فَضْلِکَ فَتَمِّمْهُ،

ای معبود من فضل و احسانی که (در حق من) آغاز نمودی به پایانش رسان،

وَما وَهَبْتَ لی مِنْ کَرَمِکَ فَلا تَسْلُبْهُ،

و بخششی که به من ارزانی داشتی از من مگیر،

وَما سَتَرْتَهُ عَلَیَّ بِحِلْمِکَ فَلا تَهْتِکْهُ،

و آنچه که با شکیباییت از من پوشاندی آشکار مکن،

وَما عَلِمْتَهُ مِنْ قَبیحِ فِعْلی فَاغْفِرْهُ،

و آنچه از کردار زشتم می دانی بیامرز،

اِلهی اسْتَشْفَعْتُ بِکَ اِلَیْکَ،

ای معبود من، تو را به درگاهت شفیع قرار داده ام

وَاَسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْکَ،

و از (عذاب) تو، به (بخشش) تو پناه می برم،

اَتَیْتُکَ طامِعاً فی اِحْسانِکَ،

به درگاهت آمده ام در حالى که احسانت را آرزومندم،

راغِباً فِی اِمْتِنانِکَ، مُسْتَسْقِیاً وابِلَ طَوْلِکَ،

سخاوتت را مشتاقم، باران رحمتت را طالبم،

مُسْتَمْطِراً غَمامَ فَضْلِکَ،

از ابر فضل و کرمت، رحمت می طلبم،

طالِباً مَرْضاتَکَ،

خشنودیت را خواهانم،

قاصِداً جَنابَکَ،

آستانت را قصد کرده ام،

وارِداً شَریعَةَ رِفْدِکَ،

در دریای کرمت وارد شده ام،

مُلْتَمِساً سَنِیَّ الْخَیْراتِ مِنْ عِنْدِکَ،

بهترین نیکی های نزد تو را خواهانم،

وافِداً إِلَىٰ حَضْرَةِ جَمالِکَ،

به حضور جمالت رسیده ام،

مُریداً وَجْهَکَ،

تو را اراده کرده ام،

طارِقاً بابَکَ،

درگاه (رحمتت) را کوبنده ام،

مُسْتَکیناً لِعَظَمَتِکَ وَجَلالِکَ،

به عظمت و شکوهت پناهنده ام،

فَاِفْعَلْ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ مِنَ الْمَغْفِرَةِ وَالرَّحْمَةِ،

پس آنچه از آمرزش و رحمت که تو شایسته آنی در حق من انجام ده،

وَلٰا تَفْعَلْ بی ما اَنَا اَهْلُهُ مِنْ الْعَذابِ وَالنِّقْمَةِ،

و آنچه از عذاب و انتقام که من سزاوار آنم در حق من انجام مده،

بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

اِلهی اَذْهَلَنی عَنْ اَقامَةِ شُکْرِکَ تَتابُعُ طَوْلِکَ،

ای معبود من، بخشش پی در پی تو، مرا از انجام شکرت بازداشته،

وَاعْجَزَنی عَنْ احْصآءِثَنآئِکَ فَیْضُ فَضْلِکَ،

و عاجز ساخته فراوانی لطف و کرمت، مرا از شمارش ثنایت،

وَشَغَلَنی عَنْ ذِکْرِ مَحامِدِکَ

و روزی پیوسته ات، مرا از یاد نیکی هایت بازداشته،

تَرادُفُ عَوآئِدِکَ، وَاعْیانی عَنْ نَشْرِ عَوارِفِکَ تَوالى اَیادیکَ،

و نعمت های متوالیت، مرا از گسترش نیکیهایت ناتوان کرده است

وَ هذا مَقامُ مَنِ اَعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النَّعْمآءِ،

و این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمتهایت معترف

وَقابَلَها بِالتَّقْصیرِ،

و در برابر آنها کوتاهی کرده است،

وَشَهِدَ عَلیٰ نَفْسِهِ بِالْإِهْمالِ وَالتَّضْییعِ،

و به سستی و کوتاهی خویش گواهی می دهد،

وَ اَنْتَ الرَّؤُفُ

و تویی با محبّت،

الرَّحیمُ الْبَّرُ الْکَریمُ،

مهربان، نیکوکار و بخشنده ای

اَلَذی لا یُخَیِّبُ قاصِدیهِ،

که قصد کنندگانت را محروم نگردانی

وَلٰا یَطْرُدُ عَنْ فِنآئِهِ اَمِلیهِ،

و آرزومندانت را از درگاهت نرانی،

بِساحَتِکَ تَحُطُّ رِحالُ الرَّاجینَ،

بار امید امیدواران به آستان تو فرود آید،

وَ بِعَرْصَتِکَ تَقِفُ امالُ الْمُسْتَرْفِدینَ،

و آرزوهای عطاجویان به درگاه تو توقف کند،

فَلاتُقابِلْ امالَنا بِالتَّخْییبِ وَالْإِیاسِ،

پس آرزوهای ما را با ناامیدی و یأس روبه رو مگردان،

وَ لا تُلْبِسْنا سِرْبالَ الْقُنُوطِ وَالْإِبْلاسِ،

و لباس ناامیدی و یأس را بر ما مپوشان

اِلهی تَصاغَرَ عِنْدَ تَعاظُمِ آلائِکَ شُکْری

ای معبود من، در برابر بزرگی نعمتهایت سپاسگزاری من کم است،

وَ تَضآئَلَ فی جَنْبِ اکْرامِکَ

و در کنار گرامیداشت تو

اَیَّایَ ثَنآئی وَنَشْری جَلَّلَتْنی

نسبت به من، گسترش ثنایت از سوی من ناچیز است،

نِعَمُکَ مِنْ اَنْوارِ الْایمانِ حُلَلًا،

نعمتهایت لباس های زیبایی از پرتوهای ایمان بر من پوشانده،

وَضَرَبَتْ عَلَیَّ لَطآئِفُ بِرِّکَ مِنَ الْعِزِّ کِلَلًا،

و لطایف احسانت پوششی از بزرگواری بر سرم زده،

وَقَلَّدَتْنی مِنَنُکَ قَلائِدَ لا تُحَلُّ،

و نعمتهایت گردن آویزی به گردنم آویخته که باز نگردد،

وَطَوَّقَتْنی اِطْواقاً لاتُفَلُّ،

و گردنبندهایی که باز نشود،

فَآلائُکَ جَمَّةٌ

پس نعمتهای باطنیت چنان زیاد است

ضَعُفَ لِسانی عَنْ اِحْصآئِها،

که زبانم از شمارش آن ناتوان شده،

وَنَعْمآئُکَ کَثیرَةٌ

و نعمتهای ظاهریت چنان فراوان است

قَصُرَ فَهْمی عَنْ ادْراکِها

که فهمم از درک آن کوتاه شده

فَضْلًا عَنِ اسْتِقْصآئِها،

تا چه رسد به این که همه آنها را بشمارم،

فَکَیْفَ لی

چگونه شکرت را

ص :72

بِتَحْصیلِ الشُّکْرِ،

به جای آورم

وَشُکْری اَیَّاکَ یَفْتَقِرُ إِلَىٰ شُکْرٍ،

در حالى که شکر تو خود نیازمند شکر دیگری است،

فَکُلَّما قُلْتُ لَکَ اَلْحَمْدُ،

پس هر زمان که بگویم: حمد و سپاس از آنِ توست

وَجَبَ عَلَیَّ لِذلِکَ اَنْ اقُولَ لَکَ اَلْحَمْدُ،

بر من واجب است که برای آن دوباره بگویم: حمد و سپاس از آنِ توست،

اِلهی فَکَما غَذَّیْتَنا بِلُطْفِکَ،

ای معبود من، پس همان گونه که ما را غذا دادی

وَرَبَّیْتَنا بِصُنْعِکَ،

و با آموزشت تربیت نمودی،

فَتَمِّمْ عَلَیْنا سَوابِغَ النِّعَمِ،

پس نعمت های فراوانت را بر ما تمام کن،

وَاَدْفَعْ عَنَّا مَکارِهَ النِّقَمِ،

و بلاهای ناگوار را از ما دور گردان،

وَآتِنا مِنْ حُظُوظِ الدَّارَیْنِ

و از بهره های هر دو جهان،

ارْفَعَها وَاجَلَّها،

بالاترین و گرامی ترین آن،

عاجِلًا وَآجِلًا،

هم اکنون و در آینده ما را بهره مند ساز،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ

حمد و سپاس از آنِ توست

عَلی حُسْنِ بَلائِکَ،نَعْمآئِکَ،

بر آزمایش نیک و نعمت های فراوانت،

حَمْداً یُوافِقُ رِضاکَ،

ستایشی که موافق خوشنودی توست،

وَیَمْتَرِی الْعَظیمَ مِنْ بِرِّکَ وَ نَداکَ،

و از نیکویی و احسان عظیم تو سرچشمه می گیرد

یا عَظیمُ یا کَریمُ،

ای باعظمت و ای بخشنده،

بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

عَنْ ضَمآئِرِنا،

و درون ما نابود کن،

وَاثْبِتِ الْحَقَّ فی سَرآئِرِنا،

و حق را در باطن و ضمیر ما ثابت گردان،

فَانَّ الشُّکوُکَ وَالظُّنُونَ لَواقِحُ الْفِتَنِ،

چرا که تردیدها و گمانها منشأ فتنه ها

وَمُکَدِّرَةٌ لِصَفْوِ الْمَنایِحِ وَالْمِنَنِ،

و تیره کننده بخشش ها و نیکی های پاکند،

اَللَّهُمَّ احْمِلْنا فی سُفُنِ نَجاتِکَ،

خدایا ما را به کشتی نجاتت درآور

وَمَتِّعْنا بِلَذیذِ مُناجاتِکَ،

و از لذّت مناجاتت بهره مند ساز،

وَ اَوْرِدْنا حِیاضَ حُبِّکَ،

و در دریای محبّتت وارد کن،

وَاِذِقْنا حَلاوَةَ وُدِّکَ وَقُرْبِکَ،

و شیرینی محبّت و نزدیکیت را به ما بچشان،

وَاجْعَلْ جِهادَنا فیکَ،

و کوشش و تلاشمان را در راه خودت

و هَمَّنا فی طاعَتِکَ،

و همتمان را در بندگیت قرار ده،

وَاخْلِصْ نِیَّاتِنا فی مُعامَلَتِکَ،

و نیّت های ما را در تعامل با خودت خالص گردان،

فَاِنَّا بِکَ وَلَکَ،

چرا که ما با تو و از آنِ توییم،

وَ لا وَسیلَةَ لَنا اِلَیْکَ اِلَّا اَنْتَ،

و برای رسیدن به درگاهت وسیله ای جز تو نداریم،

اِلهی اجْعَلْنی مِنَ

ای معبود من، مرا از

الْمُصْطَفَیْنَ الْأَخْیارِ،

برگزیدگان از نیکان قرار ده،

وَالْحِقْنی بِالصَّالِحینَ الْأَبْرارِ،

و به شایستگان از نیکوکاران ملحق کن،

السَّابِقینَ إِلَىَٰ الْمَکْرُماتِ،

همانانی که به برترین خصلت ها سبقت گیرنده،

الْمُسارِعینَ إِلَىَٰ الْخَیْراتِ، الْعامِلینَ لِلْباقِیاتِ الصَّالِحاتِ،

و به نیکی ها شتابنده و به کارهای نیک ماندگار عمل کننده

السَّاعینَ إِلَىٰ رَفیعِ الدَّرَجاتِ،

و به سوی بالاترین درجات، تلاش کننده اند،

اِنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ،

که به یقین تو بر هر کار توانا

وَبِالْإِجابَةِ جَدیرٌ،

و به اجابت (خواست بندگان) شایسته ای،

بِرَحْمَتِکَ یاارْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به مهربانیت ای مهربان ترین مهربانان.

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

سُبْحانَکَ ما اَضْیَقَ الطُّرُقَ

تسبیح می گویم تو را ای خدا، چقدر راه ها باریک است،

عَلی مَنْ لَمْ تَکُنْ دَلیلَهُ،

برای کسی که تو راهنمایش نباشی،

وَما اَوْضَحَ الْحَقَّ عِنْدَ

و چقدر راه حق آشکار است

مَنْ هَدَیْتَهُ سَبیلَهُ،

برکسی که تو راهش را به او نشان دهی،

اِلهی فَاسْلُکْ بِنا سُبُلَ الْوُصُولِ اِلَیْکَ،

ای معبود من، پس ما را در طریق رسیدن به درگاهت راهنمایی کن،

وَسَیِّرْنا فی اقْرَبِ الطُّرُقِ لِلْوُفُودِ عَلَیْکَ،

و به نزدیکترین راه ها برای ورود به درگاهت رهسپار کن،

قَرِّبْ عَلَیْنَا الْبَعیدَ،

دور را بر ما نزدیک

وَسَهِّلْ عَلَیْنَا الْعَسیرَ الشَّدیدَ،

و دشواری و سختی را آسان گردان،

وَالْحِقْنا بِعِبادِکَ اَلَّذینَ هُمْ بِالْبِدارِ اِلَیْکَ یُسارِعوُنَ،

و ما را ملحق کن به بندگانی که در پیشی گرفتن به سویت شتابانند

وَبابَکَ عَلَی الدَّوامِ یَطْرُقُونَ،

و درگاهت را پیوسته می کوبند

وَاَیَّاکَ فِی اللَّیْلِ یَعْبُدُونَ،

و تو را در دل شب عبادت می کنند

وَهُمْ مِنْ هَیْبَتِکَ مُشْفِقُونَ،

و از هیبتت هراسانند،

اَلَّذینَ صَفَّیْتَ لَهُمُ الْمَشارِبَ،

بندگانی که گرایشهایشان را خالص گرداندی،

وَ بَلَّغْتَهُمُ الرَّغآئِبَ،

و به آرزوهایشان رساندی

و اِنْجَحْتَ لَهُمُ الْمَطالِبَ،

و خواسته هایشان را برآورده ساختی

وَقَضَیْتَ لَهُمْ مِنْ فَضْلِکَ الْمَأرِبَ،

و از فضل و کرمت حاجتهایشان را برآوردی،

وَ مَلَأْتَ لَهُمْ ضَمآئِرَهُمْ مِنْ حُبِّکَ،

و دلهایشان را از محبّتت پر ساختی

وَرَوَّیْتَهُمْ مِنْ صافی شِرْبِکَ،

و از شراب زلال وصالت سیرابشان کردی،

فَبِکَ إِلَىٰ لَذیذِ مُناجاتِکَ وَصَلُوا،

پس به واسطه تو به لذّت مناجاتت رسیدند

وَمِنْکَ اقْصی مَقاصِدِهِمْ حَصَّلُوا،

و از جانب تودورترین اهدافشان را بدست آوردند،

فَیا مَنْ هُوَ عَلَی الْمُقْبِلینَ عَلَیْهِ مُقْبِلٌ،

پس ای کسی که به روی کنندگانت رو کنی،

وَبِالْعَطْفِ عَلَیْهِمْ عآئِدٌ مُفْضِلٌ،

و پیوسته به آنان توجّه کرده و بخشنده ای

وَبِالْغافِلینَ عَنْ ذِکْرِهِ رَحیمٌ رَؤُفٌ،

و بر غفلت کنندگان از یادت مهربان و پرمحبّتی

وَبِجَذْبِهِمْ إِلَىٰ بابِهِ وَدُودٌ عَطُوفٌ،

و برای جذب آنان به درگاهت، با محبّت و مهربانی،

اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَنی

از تو می خواهم که مرا

مِنْ اَوْفَرِهِمْ مِنْکَ حَظّاً،

از بهره مندترین آنان

وَاعْلاهُمْ عِنْدَکَ مَنْزِلًا،

و بالاترین شان از نظر جایگاه در نزدت،

وَاَجْزَلِهِمْ مِنْ وُدِّکَ قِسْماً،

و بیشترین آنان از سهم دوستی و محبتت،

وَاَفْضَلِهِمْ فی

و برترین آنان از

ص :75

مَعْرِفَتِکَ نَصِیباً،

بهره شناختت قرار دهی،

فَقَدِ اَنْقَطَعَتْ اِلَیْکَ هِمَّتی

چرا که همّتم به تو منتهی شده

و اِنْصَرَفَتْ نَحْوَکَ رَغْبَتی

و اشتیاقم به سوی تو متمایل گشته،

فَاَنْتَ لا غَیْرُکَ مُرادی

پس تنها تویی مقصود من،

وَلَکَ لا لِسِواکَ سَهَری وَسُهادی

و تنها به خاطر توست شب زنده داری و بی خواَبیٰم،

وَلِقآؤُکَ قُرَّةُ عَیْنی

دیدار تو مایه چشم روشنیم

وَوَصْلُکَ مُنی نَفْسی

و وصال تو آرزوی قلبیم

وَاِلَیْکَ شَوْقی

و به جانبت اشتیاقم

وَ فی مَحَبَّتِکَ وَلَهی

و در محبتت شیفتگیم

وَ إِلَىٰ هَواکَ صَبابَتی

و در هوایت عشق سوزانم،

وَ رِضاکَ بُغْیَتی

و خشنودیت آرزویم

وَ رُؤْیَتُکَ حاجَتی وَ

و دیدارت نیازم

جِوارُکَ طَلَبی

و جوار قربت خواسته ام

وَقُرْبُکَ غایَةُ سُؤْلی

و نزدیکیت نهایت مقصودم،

وَ فی مُناجاتِکَ رَوْحی وَراحَتی

و در مناجاتت آسایش و راحتیم

وَ عِنْدَکَ دَوآءُ عِلَّتی

و در نزدت داروی بیماریم

وَشِفآءُ غُلَّتی

و شفای سوز دلم،

وَبَرْدُ لَوْعَتی

و آرامش آتش عشقم،

وَکَشْفُ کُرْبَتی

و برطرف شدن گرفتاری من است،

فَکُنْ انیسی فی وَحْشَتی

پس باش همدم و مونسم در تنهاییم

وَ مُقیلَ عَثْرَتی

و درگذرنده خطایم،

وَغافِرَ زَلَّتی

و آمرزنده لغزشم،

وَقابِلَ تَوْبَتی

و پذیرنده توبه ام،

وَمُجیبَ دَعْوَتی

و اجابت کننده درخواستم،

وَ وَلِیَ عِصْمَتی

و عهده دارپاکیم،

وَ مُغْنِیَ فاقَتی

و بی نیاز کننده نیازم،

وَ لا تَقْطَعْنی عَنْکَ،

مرا از خودت جدا نکن

وَلٰا تُبْعِدْنی مِنْکَ، یا نَعیمی وَجَنَّتی

و دور نساز، ای خوشبختی و بهشتم

وَ یا دُنْیایَ وَ آخِرَتی

و ای دنیا و آخرتم،

یا اَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

ای مهربان ترین مهربانان .

.(1)

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

اِلهی مَنْ ذَا اَلَذی ذاقَ حَلاوَةَ مَحَبَّتِکَ

ای معبود من، کیست که شیرینی محبتت را چشید

فَرامَ مِنْکَ بَدَلًا،

و غیر از تو را برگزید،

وَمَنْ ذَا اَلَذی آنَسَ بِقُرْبِکَ

و کیست که به جوار قربت انس گرفت

فَاَبْتَغی عَنْکَ حِوَلًا،

و روی گردانی از تو را طلبید،

اِلهی فَاجْعَلْنا مِمَّنِ اصْطَفَیْتَهُ لِقُرْبِکَ

ای معبود من، ما را از کسانی قرار ده که برای نزدیکی و دوستیت برگزیده اش کردی

وَوِلایَتِکَ، وَاخْلَصْتَهُ لِوُدِّکَ وَمَحَبَّتِکَ،

و برای مودّت و محبتت خالصش گرداندی،

وَشَوَّقْتَهُ إِلَىٰ لِقآئِکَ،

و برای دیدارت مشتاقش نمودی،

وَرَضَّیْتَهُ بِقَضآئِکَ،

و به تقدیرت راضیش ساختی،

وَمَنَحْتَهُ بِالنَّظَرِ إِلَىٰ وَجْهِکَ،

و توجّه به جمالت را عطایش کردی،

وَحَبَوْتَهُ بِرِضاکَ، وَاعَذْتَهُ مِنْ

و خشنودیت را هدیه اش نمودی،

هَجْرِکَ وَقِلاکَ،

و از هجران و دوریت پناهش دادی،

وَبَوَّاْتَهُ مَقْعَدَ الصّدْقِ فی جِوارِکَ،

و در جایگاه صدق در جوارت جایش دادی،

وَخَصَصْتَهُ بِمَعْرِفَتِکَ،

و به شناختت مخصوصش گرداندی،

وَاهَّلْتَهُ لِعِبادَتِکَ،

و برای بندگیت لایقش ساختی،

وَهَیَّمْتَ قَلْبَهُ لِإِرادَتِکَ،

و دلش را شیفته خواسته ات نمودی

وَاجْتَبَیْتَهُ لِمُشاهَدَتِکَ،

و برای دیدارت برگزیده اش کردی،

وَاخْلَیْتَ وَجْهَهُ لَکَ،

و رویش را متوجّه خود ساختی

وَفَرَّغْتَ فُؤادَهُ لِحُبِّکَ،

و دلش را برای محبتت خإِلَىٰ کردی،

وَرَغَّبْتَهُ فیما عِنْدَکَ،

و برای آنچه نزد توست مشتاقش نمودی،

وَالْهَمْتَهُ ذِکْرَکَ،

و به یادت مشغولش ساختی

وَاَوْزَعْتَهُ شُکْرَکَ،

و شکرت را نصیبش کردی،

وَشَغَلْتَهُ بِطاعَتِکَ،

و به بندگیت مشغولش نمودی،

وَصَیَّرْتَهُ مِنْ صالِحی بَرِیَّتِکَ،

و او را از شایسته ترین آفریدگانت قرار دادی

وَاخْتَرْتَهُ لِمُناجاتِکَ،

و برای مناجاتت برگزیدی،

وَقَطَعْتَ عَنْهُ کُلَّ شَیْ ءٍ یَقْطَعُهُ عَنْکَ،

و هر چه که او را از تو جدا می کند از او بریدی،

اَللَّهُمَّ اجْعَلْنامِمَّنْ دَأْبُهُمُ الْإِرْتِیاحُ اِلَیْکَ وَالْحَنینُ،

خدایا ما را از کسانی قرار ده که عادتشان، شادی و زاری به درگاه توست،

وَ دَهْرُهُمُ الزَّفْرَةُ وَالْأَنینُ،

و روزگارشان آه و ناِلٰه است،

جِباهُهُمْ ساجِدَةٌ لِعَظَمَتِکَ،

آنان که پیشانیشان د ر برابر عظمتت بر خاک قرار گرفته،

وَعُیُونُهُمْ ساهِرَةٌ فی خِدْمَتِکَ،

و چشمهایشان در خدمت تو بیدار است،

وَدُمُوعُهُمْ سآئِلَةٌ مِنْ خَشْیَتِکَ،

و اشکهایشان از ترس توجاری است،

وَقُلُوبُهُمْ مُتَعَلِّقَةٌ بِمَحَبَّتِکَ،

و دلهایشان شیفته و دلداده توست،

وَافْئِدَتُهُمْ مُنْخَلِعَةٌ مِنْ مَهاَبَتِکَ،

و قلبهایشان از هیبت تو فرو ریخته،

یا

ای

ص :77

مَنْ اَنْوارُ قُدْسِهِ لِأَبْصارِ مُحِبّیهِ رآئِقَةٌ،

کسی که نورهای قدسیت برای دیده های دوستدارانت درخشان است،

وَسُبُحاتُ وَجْهِهِ لِقُلُوبِ عارِفیهِ شآئِفَةٌ،

و انوار جمالت برای دلهای عارفانت آشکار است

یا مُنی قُلُوبِ الْمُشْتاقینَ،

ای امید دل مشتاقان،

وَیا غایَةَ امالِ الْمُحِبّینَ،

ای نهایت آرزوی دوستداران،

اَسْئَلُکَ حُبَّکَ

از تو می خواهم دوستیت را،

وَحُبَّ مَنْ یُحِبُّکَ،

و دوستی آن که تو را دوست دارد،

وَحُبَّ کُلِّ عَمَلٍ یُوصِلُنی إِلَىٰ قُرْبِکَ،

و دوستی هر عملی که مرا به نزدیکیت می رساند،

و اِنْ تَجْعَلَکَ احَبَّ اِلَیَّ مِمَّا سِواکَ،

و (از تو می خواهم که) خود را نزد من محبوب تر از هر چیز قرار دهی،

و اِنْ تَجْعَلَ حُبّی اَیَّاکَ قآئِداً إِلَىٰ رِضْوانِکَ،

و محبتم به خودت را وسیله ای برای رسیدن به بهشتت،

وَشَوْقی اِلَیْکَ ذائِداً عَنْ عِصْیانِکَ،

و اشتیاقم به خودت را مانع از نافرمانیت قرار دهی،

وَامْنُنْ بِالنَّظَرِ اِلَیْکَ عَلَیَّ،

با توجهم به خودت بر من منت گذار،

و اِنْظُرْ بِعَیْنِ الْوُدِّ

و با دیده محبت

وَالْعَطْفِ اِلَیَّ،

و عطوفت به من نظر کن،

وَ لاتَصْرِفْ عَنّی وَجْهَکَ،

و رویت را از من بر مگردان،

وَاجْعَلْنی مِنْ اَهْلِ الْإِسْعادِ

و مرا در زمره سعادتمندان

وَالْحِظْوَةِ عِنْدَکَ،

و بهره مندان درگاهت قرار ده،

یا مُجیبُ

ای اجابت کننده،

یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

ای مهربانترین مهربانان.

فَاجْعَلْهُما لی سَبَباً

پس آن دو را وسیله رسیدنم

إِلَىٰ نَیْلِ غُفْرانِکَ،

به آمرزشت

وَصَیِّرْهُما لی وُصْلَةً

و سبب رسیدنم

إِلَىٰ الْفَوْزِ بِرِضْوانِکَ،

به خوشنودیت قرار ده،

وَقَدْ حَلَّ رَجآئی بِحَرَمِ کَرَمِکَ،

چرا که امیدم در حریم بخششت جای گرفته

وَحَطَّ طَمَعی بِفِنآءِ جُودِکَ،

و طمعم به آستانه سخاوتت فرود آمده،

فَحَقِّقْ فیکَ اَمَلی

پس آرزویم را در مورد خودت محقق ساز،

وَاخْتِمْ بِالْخَیْرِ عَمَلی

و کارم را به خیر ختم کن،

وَاجْعَلْنی مِنْ صَفْوَتِکَ

و قرار ده مرا از برگزیدگانت

اَلَّذینَ احْلَلْتَهُمْ بُحْبُوحَةَ جَنَّتِکَ،

که آنها را در میان بهشتت جای داده

وَ بوَّأْتَهُمْ دارَ کَراَمَتِکَ،

و در خانه کرامتت ساکن کرده ای

وَاقْرَرْتَ اعْیُنَهُمْ بِالنَّظَرِاِلَیْکَ

و دیدگانشان را به تماشای جمالت

یَوْمَ لِقآئِکَ،

در روز دیدارت (در قیامت) روشن نموده ای،

وَاَوْرَثْتَهُمْ مَنازِلَ الصِّدْقِ فی جِوارِکَ،

و منزلگاه های صداقت را در جوار خودت به آنان بخشیده ای،

یا مَنْ لا یَفِدُ الْوافِدُونَ عَلیٰ اَکْرَمَ مِنْهُ،

ای که میهمانان،بر کریم تر از تو وارد نشوند،

وَلٰا یَجِدُ الْقاصِدُونَ اَرْحَمَ مِنْهُ،

و قصدکنندگان، مهربان تر از تو را نیابند،

یاخَیْرَ مَنْ خَلاِهِ وَحیدٌ،

ای بهترین کسی که تنهاماندگان با تو خلوت کنند،

وَیا اعْطَفَ مَنْ اَوْی الَیْهِ طَریدٌ،

ای مهربانترین کسی که فراریان به تو پناهنده شوند،

إِلَىٰ سَعَةِ عَفْوِکَ مَدَدْتُ یَدی

به سوی وسعت گذشتت، دست دراز کرده

وَبِذَیْلِ کَرَمِکَ اَعْلَقْتُ کَفّی

و به دامان کرمت متوسّل شده ام

فَلا تُولِنِی الْحِرْمانَ،

پس محرومیت را بر من مسلط مکن،

وَلٰا تُبْلِنی بِالْخَیْبَةِ

و مرا به ناامیدی

وَالْخُسْرانِ،

و زیانکاری گرفتار مکن،

یا سَمیعَ الدٌّعآءِ

ای شنونده دعا

یا اَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ .

ای مهربانترین مهربانان .(1)

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

اِلهی کَسْرِی

ای معبود من، کمبودم را

لا یَجْبُرُهُ اِلَّا لُطْفُکَ وَحَنانُکَ،

جز لطف و مهربانیت جبران نکند،

وَفَقْری لا یُغْنیهِ اِلَّا عَطْفُکَ وَاحْسانُکَ،

و نیازم را جز محبت و احسانت بی نیاز نکند،

وَرَوْعَتی لایُسَکِّنُها اِلَّا امانُکَ،

و هراسم را جز امان تو آرامش ندهد،

وَذِلَّتی لا یُعِزُّها اِلَّا سُلْطانُکَ،

و خواریم را جز قدرت و سلطه ات عزیز نگرداند

وَاُمْنِیَّتی لا یُبَلِّغُنیها اِلَّا فَضْلُکَ،

و چیزی جز فضلت مرا به آرزویم نرساند

وَخَلَّتی لایَسُدُّها اِلَّا طَوْلُکَ،

و نیازم را جز بخششت جبران نکند،

وَحاجَتی لا یَقْضیها غَیْرُکَ،

و احتیاجم را جز تو برآورده نکند

وَکَرْبی لا یُفَرِّجُهُ سِوی رَحْمَتِکَ،

و گرفتاریم را جز رحمتت نگشاید،

وَضُرّی لا یَکْشِفُهُ غَیْرُ رَاْفَتِکَ،

زیانم را جز مهربانیت برطرف نکند،

وَغُلَّتی لا یُبَرِّدُها اِلَّا وَصْلُکَ،

و سوز عطشم را جز وصالت آرام نکند،

وَ لَوْعَتی لا یُطْفیها اِلَّا لِقآؤُکَ،

و آتش دلم را جز دیدارت خاموش نکند

وَشَوْقی اِلَیْکَ لا یَبُلُّهُ اِلَّا النَّظَرُ إِلَىٰ وَجْهِکَ،

واشتیاقم به دیدارت را جز توجّه به جلوه ات سیراب نکند،

وَقَراری لا یَقِرُّ دُونَ دُنُوّی مِنْکَ،

و آرامشم جز در نزدیکیت قرار نگیرد

وَلَهْفَتی لا یَرُدُّها اِلَّا رَوْحُکَ،

اندوه و غمم را جز نسیم جانبخشت برطرف نکند،

وَسُقْمی لایَشْفیهِ اِلَّا طِبُّکَ،

و بیماریم جز با درمانت شفا نیابد،

وَغَمّی لا یُزیلُهُ اِلَّا قُرْبُکَ،

و غم را جز جوار قربت زائل نکند،

وَجُرْحی لا یُبْرِئُهُ اِلَّا صَفْحُکَ،

و زخمم را جز گذشتت التیام نبخشد،

وَرَیْنُ قَلْبی لا یَجْلُوهُ اِلَّا عَفْوُکَ،

و زنگار دلم را جز عفوت جلا ندهد،

وَوَسْواسُ صَدْری لایُزیحُهُ اِلَّا امْرُکَ،

و وسوسه درونم را جز فرمانت برطرف نکند،

فَیا مُنْتَهی امَلِ الْامِلینَ،

ای نهایت آرزوی آرزومندان

وَیا غایَةَ سُؤْلِ السَّآئِلینَ،

و ای منتهای خواسته خواستاران،

وَ یا اقْصی طَلِبَةِ الطَّالِبینَ،

و ای آخرین مطلوب جویندگان،

وَیا اَعْلیٰ رَغْبَةِ الرَّاغِبینَ،

و ای برترین میل مشتاقان،

وَ یا وَلِیَّ الصَّالِحینَ،

و ای سرپرست صالحان،

وَ یا امانَ الْخآئِفینَ،

و ای ایمنی بخش ترسیدگان،

وَیا مُجیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرّینَ،

و ای اجابت کننده درخواست درماندگان،

وَیا ذُخْرَالْمُعْدِمینَ،

و ای ذخیره نیازمندان،

وَیا کَنْزَالْبآئِسینَ،

و ای گنج بینوایان،

وَیا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ،

و ای فریادرس فریادرس خواهان

ص :80

وَ یا قاضِیَ حَوآئِجِ الْفُقَرآءِ وَالْمَساکینِ،

و ای برآورنده نیازهای فقیران و تهیدستان،

وَ یا اَکْرَمَ الْأَکْرَمینَ، وَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ،

و ای گرامی ترین گرامیان، و ای مهربان ترین مهربانان،

لَکَ تَخَضُّعی وَسُؤإِلَىٰ

فروتنی و درخواستم،

وَ اِلَیْکَ تَضَرُّعی وَابْتِهإِلَىٰ

و گریه و زاری و ناله ام به درگاه توست،

اَسْئَلُکَ اَنْ

از تو می خواهم که

تُنیلَنی مِنْ رَوْحِ رِضْوانِکَ،

از نسیم جانبخش خوشنودیت به من برسانی،

وَتُدیمَ عَلَیَّ نِعَمَ امْتِنانِکَ،

و نعمت های بزرگت را بر من ادامه دهی،

وَها اَنَا بِبابِ کَرَمِکَ واقِفٌ،

و اینک من به درگاه کرمت ایستاده

وَلِنَفَحاتِ بِرِّکَ مُتَعَرِّضٌ،

ونسیم نیکیت را طالبم،

وَبِحَبْلِکَ الشَّدیدِ مُعْتَصِمٌ،

و به ریسمان محکمت چنگ زده ام

وَبِعُرْوَتِکَ الْوُثْقی مُتَمَسِّکٌ،

و دستگیره محکمت را گرفته ام،

اِلهی اِرْحَمْ عَبْدَکَ الذَّلیلَ،

ای معبود من بر بنده فروتنت

ذَااللِّسانِ الْکَلیلِ،

که زبانش گنگ

وَالْعَمَلِ الْقَلیلِ،

و عملش کم است رحم کن،

وَامْنُنْ عَلَیْهِ بِطَوْلِکَ الْجَزیلِ،

با بخشش فراوانت بر او منت گذار،

وَاکْنُفْهُ تَحْتَ ظِلِّکَ الظَّلیلِ،

و او را در زیر سایه گسترده ات پناه ده.

یا کَریمُ یا جَمیلُ،

ای بخشنده، ای زیبا،

یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

ای مهربان ترین مهربانان.

الْعُقُولُ عَنْ ادْراکِ کُنْهِ جَمالِکَ،

عقلها از درک کنه ذاتت ،

و اِنْحَسَرَتِ الْأَبْصارُ دُونَ النَّظَرِ إِلَىٰ سُبُحاتِ وَجْهِکَ،

و دیده ها در تماشای شکوه و عظمتت وامانده است،

وَلَمْ تَجْعَلْ لِلْخَلْقِ طَریقاً إِلَىٰ مَعْرِفَتِکَ،

قرارنداده ای راهی برای مخلوقات در شناختت

اِلَّا بِالْعَجْزِ عَنْ مَعْرِفَتِکَ،

جز اقرار به ناتوانی از شناختت ،

اِلهی فَاجْعَلْنا مِنَ اَلَّذینَ

ای معبود من، ما را از کسانی قرار ده

تَرَسَّخَتْ اشْجارُ الشَّوْقِ اِلَیْکَ

که نهال امیدت

فی حَدآئِقِ صُدُورِهِمْ

در باغ دلهایشان ریشه دوانده

وَ اَخَذَتْ لَوْعَةُ مَحَبَّتِکَ بِمَجامِعِ قُلُوبِهِمْ،

و سوز محبّتت سراسر دلشان را فرا گرفته است،

فَهُمْ إِلَىٰ اَوْکارِ الْأَفْکارِ یَاْوُونَ،

پس آنان درآشیانه افکار جای گرفته

وَ فی رِیاضِ الْقُرْبِ وَالْمُکاشَفَةِ یَرْتَعُونَ،

و در باغ های قرب و مکاشفه می خرامند،

وَمِنْ حِیاضِ الْمَحَبَّةِ

و با جام مهربانیت

بِکَاْسِ الْمُلاطَفَةِ یَکْرَعُونَ،

از دریای محبتت می نوشند

وَشَرایِعَ الْمُصافاتِ یَرِدُونَ،

و به سرچشمه های زلال و صاف وارد می شوند

قَدْ کُشِفَ الْغِطآءُ عَنْ ابْصارِهِمْ،

در حالى که پرده ها از دیده هایشان کنار رفته

و اِنْجَلَتْ ظُلْمَةُ الرَّیْبِ

برطرف شده و تاریکی شک

عَنْ عَقآئِدِهِمْ وَضَمآئِرِهِمْ،

و تردید از اعتقادات و باطنشان

و اَنْتَفَتْ مُخالَجَةُ الشَّکِّ عَنْ قُلُوبِهِمْ وَسَرآئِرِهِمْ،

و اضطراب و تردید از دلها و باطنهایشان منتفی شده

و اِنْشَرَحَتْ بِتَحْقیقِ الْمَعْرِفَةِ صُدُورُهُمْ،

و با حصول معرفت، سینه هایشان گشاده شده

وَعَلَتْ لِسَبْقِ السَّعادَةِ فِی الزَّهادَةِ هِمَمُهُمْ،

و همتهایشان برای ربودن گوی سبقت در پارسایی عإِلَىٰ شده

وَعَذُبَ فی مَعینِ الْمُعامَلَةِ شِرْبُهُمْ،

و در چشمه رفتار (نیک)، نوشیدنیهاشان گوارا شده

وَطابَ فی مَجْلِسِ الْأُنْسِ سِرُّهُمْ،

و باطنشان در محفل انس پاکیزه گشته

وَاَمِنَ فی مَوْطِنِ الْمَخافَةِ سِرْبُهُمْ،

و در محل های ترسناک، راهشان ایمن گشته

وَاطْمَانَّتْ بِالرُّجُوعِ

وآرام گشته با بازگشت

إِلَىٰ رَبِّ الْأَرْبابِ اَنْفُسُهُمْ،

به سوی پروردگار یکتا، نفسشان

وَ تَیَقَّنَتْ بِالْفَوْزِ وَ الْفَلاحِ ارْواحُهُمْ،

و روح و روانشان به پیروزی و رستگاری یقین پیدا کرده

وَ قَرَّتْ بِالنَّظَرِ إِلَىٰ مَحْبُوبِهِمْ اعْیُنُهُمْ،

و دیده هایشان به دیدار محبوبشان روشن گشته،

وَاسْتَقَرَّ بِادْراکِ السُّؤْلِ

و برقرار گشته با رسیدن به خواسته ها

وَنَیْلِ الْمَأْمُولِ قَرارُهُمْ،

و آرزوها آرامششان ،

وَرَبِحَتْ فی بَیْعِ

و تجارتشان در فروختن

ص :82

الدُّنْیا بِالْاخِرَةِ تِجارَتُهُمْ،

دنیا به آخرت، سودمند شده است،

اِلهی ماالَذَّ خَواطِرَ الْإِلْهامِ بِذِکْرِکَ عَلَی الْقُلُوبِ،

ای معبود من، چه لذّت بخش است خاطره های الهام یاد تو بر دلها

وَما احْلَی الْمَسیرَ اِلَیْکَ بِالْأَوْهامِ فی مَسالِکِ الْغُیُوبِ،

و چه شیرین است حرکت به سوی تو در راه های نامرئی، با باورها،

وَما اطْیَبَ طَعْمَ حُبِّکَ،

وچه خوش است طعم محبّتت،

وَما اعْذَبَ شِرْبَ قُرْبِکَ،

وچه گواراست مقام قربت،

فَاعِذْنا مِنْ طَرْدِکَ وَ ابْعادِکَ،

پس ما را از راندن و دور کردنت پناه ده،

وَاجْعَلْنا مِنْ اخَصِّ عارِفیکَ،

و از مخصوص ترین عارفان

وَاصْلَحِ عِبادِکَ، ،

و شایسته ترین بندگان،

وَاصْدَقِ طآئِعیکَ

و راستگوترین مطیعان

وَاخْلَصِ عُبَّادِکَ،

و خالص ترین عبادت کنندگانت قرار ده،

یاعَظیمُ یا جَلیلُ،

ای با عظمت، ای باشکوه

یا کَریمُ یا مُنیلُ،

، ای بخشنده، ای عطا کننده،

بِرَحْمَتِکَ وَمَنِّکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

به رحمت و منّتت ای مهربان ترین مهربانان.

وَاِذْنُکَ لَنا بِدُعآئِکَ وَتَنْزیهِکَ وَتَسْبیحِکَ،

و اجازه ات برای دعا و منزّه داشتن و به پاکی یاد کردن توست،

اِلهی فَالْهِمْنا ذِکْرَکَ فِی الْخَلاءِ وَالْمَلاءِ،

ای معبود من، در خلوت و آشکار،

وَاللَّیْلِ وَالنَّهارِ، وَالْإِعْلانِ وَالْإِسْرارِ،

و شب و روز، و پیدا و نهان

وَفِی السَّرَّآءِ وَالضَّرَّآءِ،

و خوشی و ناخوشی ما را به

وَآنِسْنا بِالذِّکْرِ الْخَفِیِّ،

یادت وادار، و به یاد پنهانیت مأنوس مان کن،

وَاسْتَعْمِلْنا بِالْعَمَل الزَّکِیِّ، وَالسَّعْیِ الْمَرْضِیِّ،

و به کار پاکیزه و تلاش پسندیده وادار

وَجازِنا بِالْمیزانِ الْوَفِیِّ،

و با پیمانه پر پاداشمان ده،

اِلهی بِکَ هامَتِ الْقُلُوبُ الْوالِهَةُ،

ای معبود من، دلهای شیفته، عاشقت شده

وَعَلی مَعْرِفَتِکَ جُمِعَتِ الْعُقُولُ الْمُتَبایِنَةُ،

و عقلهای پراکنده برای شناختت گرد آمده،

فَلا تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ اِلَّا بِذِکْراکَ،

پس دلها جز به یادت آرام نگیرد

وَلٰا تَسْکُنُ النُّفُوسُ اِلَّا عِنْدَ رُؤْیاکَ،

و دلها جز به هنگام دیدارت آرامش نیابد،

اَنْتَ الْمُسَبَّحُ فی کُلِّ مَکانٍ،

تویی که در هر مکان به پاکی یاد گردی

وَالْمَعْبُودُ فی کُلِّ زَمانٍ،

و در هر زمان عبادت شوی

وَالْمَوْجُودُ فی کُلِّ اوانٍ،

و در هر لحظه موجودی،

وَالْمَدْعُوُّ بِکُلِّ لِسانٍ،

و به هر زبان خوانده شوی

وَالْمُعَظَّمُ فی کُلِّ جَنانٍ،

و در هر دلی به بزرگی یاد شوی،

وَاسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ لَذَّةٍبِغَیْرِ ذِکْرِکَ،

از هر خوشی جز یادت

وَمِنْ کُلِّ راحَةٍ بِغَیْرِ اَنْسِکَ،

و از هر آسایشی جز انست،

وَمِنْ کُلِّ سُرُورٍ بِغَیْرِ قُرْبِکَ،

و از هر شادی جز نزدیکیت

وَمِنْ کُلِّ شُغْلٍ بِغَیْرِ طاعَتِکَ،

و از هر اشتغإِلَىٰ جز بندگیت از تو آمرزش می طلبم

اِلهی اَنْتَ قُلْتَ وَقَوْلُکَ الْحَقُّ:

ای معبود من، تو فرمودی و فرمایشت حق است:

یا اَیُّهَا اَلَّذینَ امَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً،

ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را بسیار یاد کنید،

وَسَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَاصیلًا.

و صبح و شام او را تسبیح گویید:

وَقُلْتَ وَقَوْلُکَ الْحَقُّ:

و فرمودی و فرمایشت حق است:

فَاذْکُرُونی اذْکُرْکُمْ.

پس به یاد من باشید تا به یاد شما باشم،

فَاَمَرْتَنا بِذِکْرِکَ،

پس ما را به یادت فرمان داده

وَ وَعَدْتَنا عَلَیْهِ اَنْ تَذْکُرَنا تَشْریفاً لَنا

و به ما وعده فرمودی که در قبال آن برای گرامیداشت

وَ تَفْخیماً وَ اعْظاماً،

و ارج نهادن و بزرگداشت ما را یاد خواهی نمود

وَ ها نَحْنُ ذاکِرُوکَ کَمٰا اَمَرْتَنا،

و اینک ما یادکنندگان توییم،آن گونه که تو فرمان داده ای،

فَاَنْجِزْ لَنا ما وَعَدْتَنا،

پس به آنچه به ما وعده فرمودی وفا کن،

یا ذاکِرَ الذَّاکِرینَ،

ای یادکننده یادکنندگان،

وَیا

و ای

ص :84

ارْحَمَ الرَّاحِمینَ.(1)

مهربان ترین مهربانان.

اعْتَصَمَ بِحَبْلِکَ اَنْ یُخْذَلَ،

به ریسمانت چنگ زده، خواری نیست،

وَلٰا یَلیقُ بِمَنِ اسْتَجارَ بِعِزِّکَ ،

و آن که به عزّتت پناهنده شود شایسته نیست

اَنْ یُسْلَمَ اَوْ یُهْمَلَ

که رها شده یا نادیده گرفته شود،

اِلهی فَلا تُخْلِنا مِنْ حِمایَتِکَ،

ای معبود من، ما را از حمایتت محروم مکن،

وَلٰا تُعْرِنا مِنْ رِعایَتِکَ،

و از توجهت بی بهره مساز،

وَذُدْنا عَنْ مَوارِدِ الْهَلَکَةِ

و ما را از پرتگاه های هلاکت دور نما،

فَاِنَّا بِعَیْنِکَ وَفی کَنَفِکَ وَلَکَ،

چرا که ما در برابر دیدگانت و در پناه تو و از آن توییم،

اَسْئَلُکَ بِاهْلِ خآصَّتِکَ مِنْ مَلائِکَتِکَ

از تو می خواهم به حقّ فرشتگان خاصّت

وَالصَّالِحینَ مِنْ بَرِیَّتِکَ،

و صالحان از آفریدگانت،

اَنْ تَجْعَلَ عَلَیْنا واقِیَةً تُنْجینا مِنَ الْهَلَکاتِ،

که برای ما سپری قرار دهی تا از مصیبت ها نجاتمان دهد،

وَتُجَنِّبُنا مِنَ الْافاتِ،

و از آفات دورمان سازد،

وَتُکِنُّنا مِنْ دَواهِی الْمُصیباتِ،

و از مصیبت های فجیع ما را حفظ کند

و اِنْ تُنْزِلَ عَلَیْنا مِنْ سَکینَتِکَ،

و اینکه از آرامشت بر ما فرو فرستی،

وَ اَنْ تُغَشِّیَ وُجُوهَنا بِاَنْوارِ مَحَبَّتِکَ،

و با انوار محبّتت چهره ما را بپوشانی،

وَ اَنْ تُؤْوِیَنا إِلَىٰ شَدیدِ رُکْنِکَ،

و در رکن محکمت جای داده

و اِنْ تَحْوِیَنا فی اکْنافِ عِصْمَتِکَ،بِرَأفَتِکَ

و در کنف حمایتت قرار دهی، به مهربانی

وَرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(1)

و رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

بِزَخارِفِ زینَتِها،

به تو متوسّل می شویم

فَانَّهَا الْمُهْلِکَةُ طُلَّابَهَا،

زیرا که جویندگانش را نابود کند،

الْمُتْلِفَةُ حُلّالَهَا، الْمَحْشُوَّةُ بِالْافاتِ،

و واردان به خویش را هلاک نماید، از بلاها پر شده،

الْمَشْحُونَةُ بِالنَّکَباتِ،

و از مصیبت ها آکنده شده،

اِلهی فَزَهِّدْنا فیها

ای معبود من، ما را در آن زاهد گردان،

وَسَلِّمْنا مِنْه بِتَوْفیقِکَ وَعِصْمَتِکَ،

و به وسیله توفیق و بازدارندگیت ما را در آن محفوظ بدار،

و اِنْزَعْ عَنَّا جَلاَبیٰبَ مُخالَفَتِکَ،

و جامه نافرمانیت را از ما بر کن،

وَتَوَلَّ امُورَنا بِحُسْنِ کِفایَتِکَ،

و با تدبیر نیکت، امور ما را سرپرستی کن،

وَاَوْفِرْ مَزیدَنا مِنْ سَعَةِ رَحْمَتِکَ،

و سهم ما را از وسعت رحمتت فراوان گردان،

وَاجْمِلْ صِلاتِنا مِنْ فَیْضِ مَواهِبِکَ،

و هدایای ما را از بخشش های فراوانت

وَاغْرِسْ فی اِفْئِدَتِنا اشْجارَ مَحَبَّتِکَ،

نیکو گردان، و درخت محبّتت را در دلهای ما بنشان،

وَاَتْمِمْ لَنا اَنْوارَ مَعْرِفَتِکَ،

و انوار شناختت را بر ما کامل کن

وَاِذِقْنا حَلاوَةَ عَفْوِکَ وَلَذَّةَ مَغْفِرَتِکَ،

و شیرینی گذشت و لذّت آمرزشت را به ما بچشان

وَ اقْرِرْ اعْیُنَنا یَوْمَ لِقآئِکَ بِرُؤْیَتِکَ،

و چشم های ما را در روز دیدارت به ملاقاتت روشن کن،

وَاخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیا مِنْ قُلُوبِنا،

ومحبّت دنیا را از دلهای ما بیرون کن،

کَما فَعَلْتَ بِالصَّالِحینَ مِنْ صَفْوَتِکَ،

همان گونه که با صالحان از برگزیدگانت

وَالْأَبْرارِ مِنْ خآصَّتِکَ،

و نیکان از خواصت رفتار نموده ای،

بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ، وَیا اَکْرَمَ الْأَکْرَمینَ.(1)

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان و ای گرامی ترین گرامیان.

اِلهی لَئِنْ جَلَّتْ وَجَمَّتْ خَطیئَتی

ای معبود من، اگر گناهانم بزرگ و فراوان است

فَعَفْوُکَ عَنْ ذَ نْبی اجَلُّ وَاَوْسَعُ

پس عفو تو از گناهم بزرگ تر و وسیع تر است

اِلهی لَئِنْ اَعْطَیْتُ نَفْسِیَ سُؤْلَها

ای معبود من، اگر از هوای نفسم پیروی کنم

فَها اَنَا فی رَوْضِ النَّدامَةِ ارْتَعُ

پس اینک من در وادی پشیمانی سرگردانم

اِلهی تَری حالى وَفَقْری وَ فاقَتی

ای معبود من، حال و نیاز و نداریم را می بینی

و اَنْتَ مُناجاتِی الخَفِیَّةَ تَسْمَعُ

و راز و نیاز پنهانیم را می شنوی

اِلهی فَلا تَقْطَعْ رَجآئی وَلٰا تُزِغْ فُؤادی

ای معبود من، امیدم را قطع و دلم را منحرف مکن

فَلی فی سَیْبِ جُودِکَ مَطْمَعٌ

چرا که من چشم طمع به باران رحمتت دارم

اِلهی لَئِنْ خَیَّبْتَنی اَوْ طَرَدْتَنی

ای معبود من، اگر مرا ناامید کرده یا برانی

فَمَنْ ذَااَّلذی ارْجُو وَ مَنْ ذا اشَفِّعُ

پس به که امید بسته و که را شفیع گیرم

اِلهی اجِرْنی مِنْ عَذابِکَ

ای معبود من، مرا از عذاب خود پناه ده،

انَّنی اسیرٌ ذَلیلٌ خائِفٌ لَکَ اخْضَعُ

چرا که به یقین من گرفتار و خوار و ترسان و فروتنِ درگاه توام

اِلهی فَآنِسْنی بِتَلْقِینِ حُجَّتی

ای معبود من، پس با تلقین دلیلم،

اِذا کانَ لی فِی الْقَبْرِ مَثْوَیً وَمَضْجَعٌ

همدمم باش آن گاه که در قبر جا و مأوی گیرم

اِلهی لَئِنْ عَذَّبْتَنی الْفَ حِجَّةٍ

ای معبود من، اگر مرا هزار سال عذاب کنی

فَحَبْلُ رَجآئی مِنْکَ لا یَتَقَطَّعُ

باز هم رشته امیدم از تو قطع نشود

اِلهی اِذِقْنی طَعْمَ عَفْوِکَ

ای معبود من، طعم عفوت را به من بچشان

یَوْمَ لابَنُونَ وَلٰا مالٌ هُنالِکَ یَنْفَعُ

در روزی که فرزندان و مال در آن سودی نبخشد

اِلهی لَئِنْ لَمْ تَرْعَنی

ای معبود من، اگر به من توجّه نکنی،

کُنْتُ ضائِعاًو اِنْ کُنْتَ تَرْعانی فَلَسْتُ اضَیَّعُ

نابود شوم پس اگر به من توجّه کنی نابود نشوم

اِلهی اِذٰا لَمْ تَعْفُ عَنْ غَیْرِ مُحْسِنٍ

ای معبود من، اگر فقط از نیکوکاران درگذری

فَمَنْ لِمُسی ءٍ بِالْهَوی یَتَمَتَّعُ

پس کیست آمرزنده گناهکاری که از هوای نفس پیروی کرده است

اِلهی لَئِنْ فَرَّطْتُ فی طَلَبِ التُّقی

ای معبود من، اگر در بدست آوردن پرهیزکاری کوتاهی نمودم

فَها اَنَا اثْرَ الْعَفْوِ اقْفُو وَ اتْبَعُ

پس اینک من به دنبال عفو و گذشت رفته و جستجو می کنم

اِلهی لَئِنْ اَخْطَاْتُ جَهْلًا

ای معبود من، اگر از روی نادانی خطا کرده ام

فَطالَمارَجَوْتُکَ

ولی از دیربازبه تو امید بسته ام

حَتّی قیلَ ما هُوَ یَجْزَعُ

به گونه ای که درباره من گفته شد که بی خیال است

اِلهی ذُنُوبی بَذَّتِ الطَّوْدَ

ای معبود من، گناهانم از کوه افزونتر شده

وَاْعتَلَتْ وَصَفْحُکَ عَنْ ذَنْبی اجَلُّ وَارْفَعُ

و بالاتر رفته ولی چشم پوشی تو از گناه من بزرگتر و بالاتر است

ص :88

اِلهی یُنَحّی ذِکْرُ طَوْلِکَ لَوْعَتی

ای معبود من، یاد نعمت بخشیت، سوز دلم را فرو نهد

وَذِکْرُ الْخَطایَا الْعَیْنَ مِنّی یُدَمِّعُ

و یاد اشتباهاتم، چشمم را اشکبار کند

اِلهی اقِلْنی عَثْرَتی وَامْحُ حَوْبَتی

ای معبود من، لغزشم را نادیده گیر و گناهم را محو کن

فَانّی مُقِرٌّ خائِفٌ مُتَضَرِّعٌ

چرا که من معترف (به گناهم) و ترسان و نالانم

اِلهی انِلْنی مِنْک رَوْحاً وَراحَةً

ای معبود من، مرا از جانب خود به شادمانی و آسایش رسان

فَلَسْتُ سِوی اَبْوابِ فَضْلِکَ اَقْرَعُ

که من جز درِ لطف تو را نمی کوبم

اِلهی لَئِنْ اقْصَیْتَنی اَوْ اهَنْتَنی

ای معبود من، اگر مرا دور کرده و بی اعتنایی کنی

فَما حیلَتی یا رَبِّ اَمْ کَیْفَ اصْنَعُ

پس چیست چاره ام ای پروردگار من یا چه کنم؟

اِلهی حَلیفُ الْحُبِّ فی اللَّیْلِ ساهِرٌ

ای معبود من، هم پیمان محبتت، در شب بیدار است

یُناجی وَیَدْعُو وَالْمُغَفَّلُ یَهْجَعُ

در حالى که راز و نیاز کرده و دعا می کند ولی غافل در خواب است

اِلهی وَهذَا الْخَلْقُ ما بَیْنَ نائِمٍ

ای معبود من، این مخلوقات بعضی در خوابند

وَمُنْتَبهٍ فی لَیْلِهِ یَتَضَرَّعُ

و بعضی بیدار و در شب ناِلٰه می کنند

وکُلُّهُمُ یَرجُو نَوالَکَ راجِیاً

و همه آنان به بخششت امید داشته

لِرَحْمَتِکَ الْعُظْمی وَفِی الْخُلْدِ یَطْمَعُ

و امیدواررحمت گسترده تواند و به بهشت جاویدان طمع دارند

اِلهی یُمَنّینی رَجآئی سَلامَةً

ای معبود من، امیدم مرا به سلامتی امیدوار می کند

وَقُبْحُ خَطیئاتِی عَلَیَّ یُشَنِّعُ

ولی زشتی اشتباهاتم مرا رسوا می کند

اِلهی فَاَنْ تَعْفُو فَعَفْوُکَ مُنْقِذی

ای معبود من، اگر درگذری، پس عفو تو مایه نجات من است

وَاِلَّا فَبِالذَّنْبِ الْمُدَمِّرِ اصْرَعُ

و گرنه گناهان هلاک کننده مرا از پای درآورد

اِلهی بِحَقِّ الْهاشِمیِّ مُحَمَّدٍ

ای معبود من، به حق پیامبر، محمّد هاشمی

وَحُرْمَةِ اطْهارٍ هُمُ لَکَ خُضَّعٌ

و به حق حرمت پاکانی که در برابرت فروتنند

اِلهی بِحَقِّ الْمُصْطَفی وَابْنِ عَمِّهِ

ای معبود من، به حق برگزیده ات (محمّد) و پسر عمویش علی

وَحُرْمَةِ ابْرارٍ هُمُ لَکَ خُشَّعٌ

و به حرمت نیکانی که در برابرت متواضعند

اِلهی فَاَنْشِرْنی عَلیٰ دینِ احْمَدَ

ای معبود من، مرا بر دین احمد برانگیز

مُنیباً تَقِیّاً قانِتاً لَکَ اخْضَعُ

توبه کنان و پرهیزکار و فرمانبردار، در حالى که در برابرت فروتنم

وَلٰا تَحْرِمَنّی یا اِلهی وَسَیِّدی

ای معبود و آقا و سرورم، مرا محروم مکن

شَفاعَتَهُ الْکُبْری فَذاکَ الْمُشَفَّعُ

از شفاعت بزرگ او، که او شفاعتش پذیرفته شده است

وَصَلِّ عَلَیْهِمْ ما دَعاکَ مُوَحِّدٌ

و بر آنان درود فرست، مادامی که یکتاپرستان تو را بخوانند

وَناجاکَ اخْیارٌ بِبابِکَ رُکَّعٌ

و خوبان با تو راز و نیاز کنند در حالى که به درگاهت راکعند

ص :89

4- رَبَّنَا لَاتُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا

پروردگارا، دلهایمان را، بعد از آن که ما را هدایت کردی (از راه حق) منحرف مگردان؛

وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً

و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش

إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ.(1)

زیرا تویی بخشنده.

5- رَبَّنَآ إِنَّنَآ ءَآمَنَّا

پروردگارا، ما ایمان آوردیم

فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا

پس گناهان ما را بر ما ببخش

وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ.(2)

و ما را از عذاب دوزخ نگهدار.

6- رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا

پروردگارا، گناهان و تندروی های ما در کارها را بر ما ببخش،

وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا

قدم های ما را استوار بدار

عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ.(3)

و ما را بر جمعیّت کافران پیروز گردان.

7- رَبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیاً

پروردگارا، ما صدای منادی (تو) را شنیدیم

یُنَادِی لِلْإِیمنِ أَنْ

که به ایمان دعوت می کرد

ءَامِنُوا بِرَبِّکُمْ

که: به پروردگار خود ایمان بیاورید

فَأَمَنَّا رَبَّنَا

و ما ایمان آوردیم

فَاغْفِرْلَنَا ذُنُوبَنَا

پروردگارا، گناهان ما راببخش

وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا

و بدیهای ما را بپوشان

وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ.(4)

و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) بمیران.

8- رَبَّنَا وَ ءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَی رُسُلِکَ

پروردگارا، آنچه را به وسیله پیامبرانت به ما وعده فرمودی به ما عطا کن

وَ لَاتُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیمَةِ

وما را در روز رستاَخیز رسوا مگردان

إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ

زیرا توهیچگاه از وعده خود تخلّف نمی کنی.

.(5)

9- رَبَّنَا ظَلَمْنَآ أَنفُسَنَا

پروردگارا، ما به خویشتن ستم کردیم

وَإِن لَّمْ تَغْفِرْلَنَاوَتَرْحَمْنَا

و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نکنی

لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخسِرِینَ.(6)

به یقین از زیانکاران خواهیم بود.

10- رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاةِ

پروردگارا، مرا بر پا دارنده نماز قرار ده

وَ مِن ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَآءِ.(7)

و از فرزندانم (نیز چنین فرما) پروردگارا، دعای مرا بپذیر.

ص :91

11- رَبَّنَا اِغْفِرْ لِی وَلِولِدَیَّ

پروردگارا، من و پدر و مادرم

وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ.(1)

و همه مؤمنان را در آن روزی که حساب بر پا می شود، بیامرز.

12- رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ

پروردگارا، مرا (در هر کار) با صداقت وارد کن

وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ

و با صداقت خارج ساز

وَاجْعَلْ لِّی مِن لَّدُنْکَ

و از سوی خود

سُلْطناً نَّصِیراً.(2)

حجّتی یاری کننده برایم قرار ده.

13- رَبَّنَآ ءَاتِنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً

پروردگارا، از سوی خودت رحمتی به ما عطا کن

وَهَیِّئ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَداً.(3)

و از کار (فرو بسته) ما راه نجاتی برایمان فراهم ساز.

14- رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی

پروردگارا، سینه ام را گشاده کن

وَیَسِّرْلِی أَمْرِی

و کارم را برایم آسان گردان

وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی

و گره از زبانم بگشای

یَفْقَهُوا قَوْلِی.(4)

تا سخنم را بفهمند.

15- رَبِّ إِنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ

پروردگارا، ناراحتی (و مشکلات شدید) به من روی آورده

وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمینَ.(5)

و تو مهربان ترین مهربانانی.

16- لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ

جز تو معبودی نیست،

سُبْحانَکَ

تو را تسبیح می گویم،

انّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ.(6)

من از ستمکاران بودم.

17- رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیطِینِ

پروردگارا، از وسوسه های شیاطین به تو پناه می برم

وَأَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَن یَحْضُرُونِ.(7)

و پروردگارا، از این که آنان نزد من حاضر شوند به تو پناه می برم.

18- رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ

پروردگارا، مرا بیامرز و رحمت کن

وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّاحِمینَ.(8)

و تو بهترین رحم کنندگانی.

19- رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ

پروردگارا، عذاب جهنم را از ما برطرف گردان

إِنَّ عَذَابَهَا کَانَ غَرَاماً.(9)

که عذابش سخت و پر دوام است.

ص :92

20- رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوجِنَا

پروردگارا، همسران

وَذُرِّیتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ

و فرزندانمان را مایه روشنی چشم ما قرار ده

وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً.

و ما را پیشوایی برای پرهیزگاران گردان.

(1)

21- رَبِّ أَوْزِعْنِی

خدایا کمکم کن (و توفیق ده)

أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ

تا شکر نعمتهایت را

الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلی ولِدَیَ

که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشته ای بجاآورم.

وَأَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضهُ

تا عمل صالحی که موجب رضای توست انجام دهم

وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِکَ فِی عِبَادِکَ الصلِحِینَ.(2)

و مرا به رحمت خود در زمره بندگان صالحت وارد کن.

22- رَبِّ إِنِّی لِمَآ

پروردگارا، به هر خیر و نیکی

أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ.(3)

که تو بر من فرو فرستی نیازمندم.

23- رَبَّنَا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ ءٍ رَّحْمَةً وَعِلْماً

پروردگارا، رحمت و علم تو همه چیز را فرا گرفته است،

فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تَابُواْ

پس بیامرز کسانی را که توبه کرده

وَ اتَّبَعُوا سَبِیلَکَ

و راه تو را پیروی می کنند

وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِیمِ.(4)

و آنان را از عذاب دوزخ نگاهدار.

24- رَبِّ انِّی مَغْلُوبٌ فَاَنْتَصِرْ.(5)

پروردگارا، من مغلوب (این قوم طغیانگر) شده ام پس (مرا) یاری کن.

25- رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنَا وَلإِخْونِنَا

پروردگارا، ما و برادرانمان را

الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالإیمنِ و

که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز

وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّاً

و در دلهایمان حسد و کینه ای

لِّلَّذِینَ ءَامَنُوا

نسبت به مؤمنان قرار مده

رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ.(6)

پروردگارا، تو رئوف و مهربانی.

26- رَبِّ اِغْفِرْ لِی

پروردگارا، مرا

وَلِولِدَیَّ

و پدر و مادرم

وَلِمَن دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً

و همه کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند

وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ.(7)

و جمیع مردان و زنان با ایمان را بیامرز.

ص :93

وَالنَّاصِعِ الْحَسَبِ فی ذِرْوَةِ الْکاهِلِ الْأَعْبَلِ،

و آن پاک نسبی که بر شانه پاکترین و بلندمرتبه ترین مرد عالم قرار گرفت،

وَالثَّابِتِ الْقَدَمِ عَلیٰ

و آن ثابت قدم بر

زَحالىفِها فِی الزَّمَنِ الْأَوَّلِ،

لغزشگاه های زمان نخست (جاهلیّت)

وَعَلی الِهِ الْأَخْیارِ الْمُصْطَفَیْنَ الْأَبْرارِ،

و بر خاندان نیک برگزیده نیکوکار،

وَافْتَحِ اَللهُمَّ لَنا مَصاریعَ الصَّباحِ بِمَفاتیحِ الرَّحْمَةِ وَالْفَلاحِ،

خدایا درهای صبح را با کلیدهای رحمت و رستگاریت بر ما بگشای،

وَالْبِسْنِی اَللهُمَ مِنْ اَفْضَلِ خِلَعِ الْهِدایَةِ وَالصَّلاحِ، وَاغْرِسِ

و خدایا از بهترین جامه های هدایت و رستگاری بر من بپوشان،

اَللهُمَّ بِعَظَمَتِکَ فی شِرْبِ

و خدایا به حقّ بزرگی و عظمتت در آبگاه

جَنانی یَناَبیٰعَ الخُشُوعِ،

دلم چشمه های فروتنی را قرار ده،

وَاَجْرِ اَللهُمَّ لِهَیْبَتِکَ

و خدایا برای ترس از شکوهت

مِنْ اماقی زَفَراتِ الدُّمُوعِ،

قطرات اشک را از چشمم جاری ساز

وَادِّبِ اَللهُمَّ نَزَقَ الْخُرْقِ مِنّی بِازِمَّةِ الْقُنُوعِ،

و خدایا کوتاه فکریم را با مهارهای قناعت تربیت کن،

اِلهی اَنْ لَمْ تَبْتَدِئْنِی الرَّحْمَةُ مِنْکَ بِحُسْنِ التَّوْفیقِ،

ای معبود من، اگر به واسطه حسن توفیق،رحمت از ناحیه تو بر من آغاز نشده بود،

فَمَنِ السَّالِکُ بی اِلَیْکَ فی واضِحِ الطَّریقِ،

پس چه کسی مرا در راه روشن و آشکار به سوی تو می کشاند؟

و اِنْ اَسْلَمَتْنی اُناتُکَ لِقآئِدِ الْأَمَلِ وَالْمُنی

و اگر شکیباییت مرا به دست میل سرکش بسپارد،

فَمَنِ الْمُقیلُ عَثَراتی مِنْ کَبَواتِ الْهَوی

پس چه کسی لغزش های مرا در کنار پرتگاه های هوای نفس می بخشد؟

و اِنْ خَذَلَنی نَصْرُکَ

اگرمرا از یاریت ناامید کنی،

عِنْدَ مُحارَبَةِ النَّفْسِ وَالشَّیْطانِ،

هنگام نبرد با نفس و شیطان،

فَقَدْ وَکَلَنی خِذْلانُکَ

به یقین ناامید کردنت مرا

إِلَىٰ حَیْثُ النَّصَبِ وَالْحِرْمانِ،

به دست رنج و ناکامی سپارد،

اِلهی اَ تَرانی مآ اَتَیْتُکَ

ای معبود من، تو می دانی آمدنم به درگاهت

اِلَّا مِنْ حَیْثُ الْامالِ،

فقط به خاطر آرزوهایم است

امْ عَلِقْتُ بِاطْرافِ حِبالِکَ اِلَّا حینَ

یا چنگ زدنم به ریسمانت فقط در زمانی است

باعَدَتْنی ذُنُوبی عَنْ دارِ الْوِصالِ،

که گناهان مرا از ارتباط با تو دور سازد،

فَبِئْسَ الْمَطِیَّةُ

پس چه بد مرکبی است

الَّتِی اِمْتَطَتْ نَفْسی مِنْ هَواها،

مرکب هوای نفس،

فَواهاً لَها

پس وای بر این نفس

لِما سَوَّلَتْ لَها ظُنُونُها وَمُناها،

که گمانها و آرزوها آن را وسوسه کرده

وَتَبّاً لَها لِجُرْاتِها عَلیٰ سَیِّدِها وَمَوْلیها، اِلهی

و مرده باد این نفس به خاطر گستاَخیش بر آقا و مولایش، ای معبود من،

ص :95

قَرَعْتُ بابَ رَحْمَتِکَ بِیَدِ رَجآئی

با دست امید، درگاه رحمتت را کوبیده ام،

وَهَرَبْتُ اِلَیْکَ لاجِئاً مِنْ فَرْطِ اهْوآئی

و از زیاده روی خواسته های نفسم به سوی تو گریخته و پناهنده ام

وَعَلَّقْتُ بِاطْرافِ حِبالِکَ انامِلَ وَلٰائی

و دست دوستیم را به ریسمانهای محبتت آویختم،

فَاْصْفَحِ اَللهُمَّ عَمَّا کُنْتُ اَجْرَمْتُهُ مِنْ زَلَلی وَخَطآئی

ای خدا، از لغزش و خطایی که مرتکب شده ام درگذر،

وَاقِلْنی مِنْ صَرْعَةِ رِدآئی

و کم عقلیم را نادیده گیر،

فَاِنَّکَ سَیِّدی وَمَوْلایَ

چرا که تو آقا و سرپرست

وَمُعْتَمَدی وَرَجائی

و تکیه گاه و امید منی،

و اَنْتَ غایَةُ مَطْلُوبی وَمُنایَ

و تویی نهایت خواسته ام و آرزویم

فی مُنْقَلَبی وَ مَثْوایَ،

در بازگشت و جایگاهم،

اِلهی کَیْفَ تَطْرُدُ مِسْکیناً الْتَجَأَ اِلَیْکَ مِنَ الذُّنُوبِ هارِباً،

ای معبود من، چگونه دور می کنی بیچاره ای را که برای فرار از گناه به تو پناه آورده است،

امْ کَیْفَ تُخَیِّبُ مُسْتَرْشِداً قَصَدَ إِلَىٰ جَنابِکَ ساعِیاً،

یا چگونه ناامید می کنی جوینده راهی را که با سعی و کوشش تو را قصد کرده است،

امْ کَیْفَ تَرُدُّ ظَمْئانَ وَرَدَ إِلَىٰ حِیاضِکَ شارِباً،

یا چگونه باز می گردانی تشنه ای را که برای نوشیدن (آب حیات) به چشمه (وصالت)وارد شده است،

کَلّا

نه هرگز چنین نیست،

وَحِیاضُکَ مُتْرَعَةٌ فی ضَنْکِ الْمُحُولِ،

در حالى که چشمه وصالت در خشکسإِلَىٰ شدید هم پر آب است،

وَبابُکَ مَفْتُوحٌ لِلطَّلَبِ

و درگاهت برای درخواست و رفت و آمد باز است،

وَالْوُغُولِ، و اَنْتَ غایَةُ الْمَسْئُولِ، وَنِهایَةُ الْمَاْمُولِ،

و تویی درخواست شده نهایی و کمال مطلوب،

اِلهی هذِهِ ازِمَّةُ نَفْسی

ای معبود من، این افسار نفس (سرکش) من است

عَقَلْتُها بِعِقالِ مَشِیَّتِکَ،

که آن را به ریسمان مشیّتت بسته ام،

وَ هذِهِ اَعْبآءُ ذُنُوبی

و این بارهای گناهان من است

دَرَاْتُها بِعَفْوِکَ وَرَحْمَتِکَ،

که با عفو و رحمتت آنها را از خود دور کرده ام

وَهذِهِ اهْوآئِیَ الْمُضِلَّةُ

و این خواسته های گمراه کننده نفس من است

وَکَلْتُها إِلَىٰ جَنابِ لُطْفِکَ وَ رَاْفَتِکَ،

که آنها را به درگاه لطف و مهربانیت واگذار نموده ام،

فَاجْعَلِ اَللهُمَ صَباحی هذا

خدایا صبح امروزم را چنین مقدّر کن

نازلًا عَلَیَّ بِضِیآءِ الْهُدی وَبِالسَّلامَةِ فِی الدّینِ وَالدُّنْیا،

که نور هدایت همراه با سلامتی دین و دنیا بر من فرود آید؛

وَمَسآئی جُنَّةً مِنْ کَیْدِ الْعِدی

وشبم را سپری در مقابل مکر دشمنان

وَ وِقایَهً مِنْ مُرْدِیاتِ الْهَوی

و پناهگاهی در مقابل هواهای نفس قرار ده،

اِنَّکَ قادِرٌ عَلیٰ ما تَشآءُ،

زیرا توبر هر چه خواهی توانایی،

تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشآءُ،

به هر کس بخواهی حکومت می بخشی

وَتَنْزِ عُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشآءُ،

و از هر کس بخواهی حکومت را می گیری،

وَتُعِزُّ

و عزّت می بخشی

ص :96

مَنْ تَشآءُ،

هر کس را بخواهی

وَتُذِلُّ مَنْ تَشآءُ،

و هر که را بخواهی خوار می کنی

بِیَدِکَ الْخَیْرُ، اِنَّکَ عَلیٰ کُلّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ،

تمام خوبیها بدست توست، تو بر هر چیز قادری،

تُولِجُ اللَّیْلَ فی النَّهارِ،

شب را در روز داخل می کنی

وَتُولِجُ النَّهارَ فِی اللَّیْلِ،

و روز را در شب،

وَتُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ،

و زنده را از مرده بیرون می آوری

وَتُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ،

و مرده را از زنده

وَتَرْزُقُ مَنْ تَشآءُ بِغَیْرِ حِسابٍ،

و به هر کس بخواهی بدون حساب روزی می بخشی،

لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ،

معبودی جز تو نیست،

سُبْحانَکَ اَللهُمَّ وَبِحَمْدِکَ،

خدایا تو را تسبیح می گویم و به ستایشت مشغولم،

مَنْ ذا یَعْرِفُ قَدْرَکَ فَلا یَخافُکَ،

کیست که مقام و منزلتت را شناخته و از تو نترسد،

وَمَن ذا یَعْلَمُ ما اَنْتَ فَلا یَهابُکَ،

و کیست که تو را شناسد و از تو نهراسد،

الَّفْتَ بِقُدْرَتِکَ الْفِرَقَ،

و گروه های مختلف را با قدرتت جمع نمودی،

وَفَلَقْتَ بِلُطْفِکَ الْفَلَقَ،

و به لطف و مهربانیت سپیده دم را شکافتی

وَاَنَرْتَ بِکَرَمِکَ دَیاجِیَ الْغَسَقِ،

و به لطف و کرمت تاریکیهای شب را روشن ساختی،

و اِنْهَرْتَ الْمِیاهَ مِنَ الصُّمِّ الصَّیاَخیدِ عَذْباً وَاجاجاً،

و از دل سنگ های سخت، آبهای گوارا و شور را جاری ساختی،

و اِنْزَلْتَ مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً،

و از ابرهای باران زا آبی فراوان نازل کردی،

وَجَعَلْتَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لِلْبَرِیَّةِ سِراجاً وَهَّاجاً،

و خورشید و ماه را برای آفریدگان چراغی روشن و حرارت بخش آفریدی،

مِنْ غَیْرِ اَنْ تُمارِسَ فیمَا اِبْتَدَاْتَ بِهِ لُغُوباً وَلٰا عِلاجاً،

بی آن که در آنچه (از خلقت) آغاز نمودی دچار خستگی و درماندگی شوی،

فَیا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْعِزِّ وَالْبَقآءِ،

ای که در عزّت و جاودانگی یگانه ای،

وَقَهَرَ عِبادَهُ بِالْمَوْتِ وَالْفَناءِ،

و بر بندگانت با مرگ و نیستی مسلّطی،

صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الْاتْقِیآءِ،

بر محمّد و خاندان پرهیزکارش درود فرست،

وَاسْمَعْ نِدآئی وَاسْتَجِبْ دُعآئی

صدایم را بشنو و دعایم را اجابت کن،

وَحَقِّقْ بِفَضْلِکَ اَمَلی وَرَجآئی

و آرزو و امیدم را به فضل و کرمت محقق ساز،

یا خَیْرَ مَنْ دُعِیَ لِکَشْفِ الضُّرِّ،

ای بهترین خوانده شده برای رفع ضرر و زیان،

وَ الْمَاْمُولِ لِکُلِ عُسْرٍ وَیُسْرٍ،

و بهترین آرزو شده برای هر سختی و آسانی،

بِکَ اَنْزَلْتُ حاجَتی

به درگاه تو حاجتم را آورده ام،

فَلا تَرُدَّنی مِنْ سَنِیِّ مَواهِبِکَ خآئِباً،

پس مرا از عإِلَىٰ ترین بخششهایت ناامید بر مگردان،

یا کَریمُ یا کَریمُ یا کَریمُ،

ای بزرگوار، ای بزرگوار، ای بزرگوار

بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ،

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان،

وَصَلَّی اَللَّهُ عَلیٰ خَیْرِ

و خدا بر بهترین

ص :97

خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ اَجْمَعینَ

مخلوقاتش محمّد و تمامی خاندان پاکش درود فرستد،

آنگاه به سجده برود و بگوید:

اِلهی قَلْبی مَحْجُوبٌ،

ای معبود من، دلم (با غبار غفلت) پوشیده شده

وَنَفْسی مَعْیُوبٌ،

و روحم معیوب گشته،

وَعَقْلی مَغْلُوبٌ،

و عقلم شکست خورده

وَهَوآئی (هَوایَ) غالِبٌ،

و هوای نفسم بر من چیره

وَطاعَتی قَلیلٌ،

و بندگیم کم،

وَمَعْصِیَتی کَثیرٌ(1)،

و گناهم فراوان،

وَلِسانی مُقِرٌّ بِالذُّنُوبِ،

و زبانم به گناهان معترف است،

فَکَیْفَ حیلَتی یا سَتَّارَ الْعُیُوبِ،

پس چاره ام چیست؟ ای پوشاننده عیبها

وَیا عَلَّامَ الْغُیُوبِ،

و ای دانای نهانها

وَیا کاشِفَ الْکُرُوبِ،

و ای برطرف کننده اندوه ها،

اغْفِرْ ذُنُوبی کُلَّها بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ،

به حقّ محمّد و خاندان پاکش همه گناهانم را بیامرز،

یا غَفَّارُ یاغَفَّارُ یا غَفَّارُ،

ای آمرزنده، ای آمرزنده، ای آمرزنده،

بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.

به رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.

این دعای شریف، علاوه بر کتاب های فوق، در کتاب «مصباح المتهجّد»،(1) نیز آمده است:

بِسْمِ اَللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

اَللهُمَّ انّی اَسْئَلُکَ

خدایا از تو می خواهم

بِرَحْمَتِکَ اَلَّتی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ ءٍ،

به آن رحمتت که همه موجودات را فرا گرفته

وَبِقُوَّتِکَ اَلَّتی قَهَرْتَ بِها کُلَّ شَیْ ءٍ،

و به آن قدرتت که به وسیله آن بر همه چیز تسلّط یافتی

وَخَضَعَ لَها کُلُّ شَیْ ءٍ، وَذَلَّ لَها کُلُّ شَیْ ءٍ،

و (آن قدرتی که) همه در برابر آن تسلیم و مطیع گردیدند،

وَبِجَبَرُوتِکَ اَلَّتی غَلَبْتَ بِها کُلَّ شَیْ ءٍ،

و به بزرگیت که به وسیله آن همه چیز را مغلوب خود ساختی

وَ بِعِزَّتِکَ اَلَّتی لا یَقُومُ لَها شَیْ ءٌ،

و به شکوه و قدرتت که کسی توانایی ایستادن در برابر آن را ندارد،

وَبِعَظَمَتِکَ اَلَّتی مَلَأَتْ کُلَّ شَیْ ءٍ،

و به عظمتت که همه چیز را فرا گرفته،

وَ بِسُلْطانِکَ اَلَذی عَلا کُلَّ شَیْ ءٍ،

و به فرمانرواییت که همه چیز را زیر پر گرفته

وَبِوَجْهِکَ الْباقی بَعْدَ فَنآءِ کُلِّ شَیْ ءٍ،

و به ذاتت که بعد از نابودی همه موجودات ماندنی است

وَبِأَسْمائِکَ اَلَّتی مَلَأَتْ ارْکانَ کُلِ شَیْ ءٍ،

و به نامهایت که اساس هر چیزی را پر کرده است،

وَبِعِلْمِکَ اَلَذی احاطَ بِکُلِّ شَیْ ءٍ،

و به دانشت که بر همه چیز احاطه دارد،

وَبِنُورِ وَجْهِکَ اَلَذی اضآءَ لَهُ کُلُ شیْ ءٍ،

و به نور ذاتت که همه عالم در پرتوش روشن شده،

یا نُورُ یا قُدُّوسُ،

ای نور، ای پاک از هر عیب،

یا اوَّلَ الْأَوَّلِینَ، وَیا اخِرَ الْأخِرینَ،

ای آغاز همه آغازها و ای نهایت همه پایانها،

اَللهُمَّ اِغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ اَلَّتی تَهْتِکُ الْعِصَمَ،

بارخدایا، گناهانی را که پرده های عصمت (و موانع گناه) را می درد بر من ببخش،

اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ اَلَّتی تُنْزِلُ النِّقَمَ،

خدایا گناهانی را که رنج و عذاب را فرود می آورد بر من ببخش،

اَللهُمَّ اغْفِرْلِیَ الذُّنُوبَ اَلَّتی تُغَیِّرُ النِّعَمَ،

خدایا گناهانی را که موجب تغییر نعمتها می شود بر من ببخش،

اَللهُمَّ اِغْفِرْ لیَ الذُّنُوبَ اَلَّتی تَحْبِسُ الدُّعآءَ،

خدایا گناهانی را که از (برآورده شدن) دعا جلوگیری می کند بر من ببخش،

اَللهُمَّ اِغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ اَلَّتی تُنْزِلُ الْبَلاءَ،

خدایا گناهانی را که بلا (و مصیبت) را فرود می آورد، بر من ببخش،

اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی

خدایا بر من ببخش

ص :99

کُلَّ ذَنْبٍ اذْنَبْتُهُ،

هر گناهی کرده ام

وَکُلَّ خَطیئَةٍ اَخْطَاْتُها،

و هر خطایی از من سر زده

اَللهُمَّ انّی اتَقَرَّبُ اِلَیْکَ بِذِکْرِکَ،

خدایا من با یادت، به تو نزدیک می شوم،

وَاَسْتَشْفِعُ بِکَ إِلَىٰ نَفْسِکَ،

و تو را به درگاهت شفیع می آورم،

وَاَسْئَلُکَ بِجُودِکَ

و از تو می خواهم که به کرم و بخششت،

اَنْ تُدْنِیَنی مِنْ قُرْبِکَ،

مرا به جوار قربت نزدیک کنی

و اِنْ تُوزِعَنی شُکْرَکَ،

وسپاسگزاریت را نصیبم گردانی،

و اِنْ تُلْهِمَنی ذِکْرَکَ، ٍ

و یادت را به من الهام کنی (و در دلم افکنی)،

اَللهُمَّ انّی اَسْئَلُکَ

خدایا از تو درخواست می کنم

سُؤالَ خاضِع مُتَذَلِّلٍ خاشِعٍ،

همانند شخص فروتنِ فرمانبردارِترسان،

اَنْ تُسامِحَنی وَتَرْحَمَنی

که (کار را) بر من آسان گیری و به من رحم کنی،

وَتَجْعَلَنی بِقَسْمِکَ راضِیاً قانِعاً،

و به آنچه که قسمتم کرده ای راضی و خرسندم سازی

وَفی جَمیعِ الْأَحْوالِ مُتَواضِعاً،

و در همه حال فروتنم گردانی،

اَللهُمَّ وَاَسْئَلُکَ سُؤالَ مَنِ اِشْتَدَّتْ فاقَتُهُ،

خدایا، و از تو درخواست می کنم همانند درخواست کسی که در شدّت فقر و درماندگی است

و اِنْزَلَ بِکَ عِنْدَ الشَّدآئِدِ حاجَتَهُ،

و در هنگام سختیها نیازش را نزد تو آورده

وَ عَظُمَ فیما عِنْدَکَ رَغْبَتُهُ،

و به آنچه که نزد توست بسیار امیدوار است،

اَللهُمَّ عَظُمَ سُلْطانُکَ، وَعَلا مَکانُکَ،

خدایا فرمانرواییت بزرگ و مقامت بلند است

وَ خَفِیَ مَکْرُکَ، وَظَهَرَ امْرُکَ،

و تدبیرت پنهان و فرمانت آشکار است

وَغَلَبَ قَهْرُکَ،وَجَرَتْ قُدْرَتُکَ،

و برتریت چیره و قدرتت (در همه امور) نافذ است،

وَلٰا یُمْکِنُ الْفِرارُ مِنْ حُکُومَتِکَ،

و فرار از قلمرو فرمانرواییت محال است،

اَللَّهُمَّ لا اُجِدُ لِذُنُوبی غافِراً،

خدایا جز تو کسی را برای (آمرزش) گناهانم

وَلٰا لِقَبائِحی ساتِراً،

و پرده پوشی برای زشتیهایم

وَ لا لِشَیْ ءٍ مِنْ عَمَلِیَ الْقَبیحِ بِالْحَسَنِ مُبَدِّلًا غَیْرَکَ،

و تبدیل کننده اعمال زشتم به نیکی ها نمی یابم،

لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ، سُبْحانَکَ وَبِحَمْدِکَ،

معبودی جز تو نیست، پاک و منزّهی تو و ستایشت می کنم،

ظَلَمْتُ نَفْسی وَتَجَرَّأْتُ بِجَهْلی

به خود ستم کرده و به خاطر نادانیم (در انجام گناه)گستاَخی کردم

وَسَکَنْتُ إِلَىٰ قَدیمِ ذِکْرِکَ لی

و به این که همیشه مرا یاد کرده

وَمَنِّکَ عَلَیَّ،

و به من لطف و بخشش نمودی آسوده خاطر بودم.

اَللهُمَّ مَوْلایَ کَمْ مِنْ

ای خدا، ای مولای من بسیاری از

قَبیحٍ سَتَرْتَهُ،

کارهای زشتم را پوشاندی،

وَکَمْ مِنْ فادِحٍ مِنَ الْبَلاءِ اقَلْتَهُ،

و بسیاری از گرفتاریهای سخت و کمرشکن را از من بازگرداندی،

وَ کَمْ مِنْ عِثارٍ وَقَیْتَهُ،

و از بسیاری از لغزشها حفظم کردی

وَ کَمْ مِنْ مَکْرُوهٍ دَفَعْتَهُ،

و بسیاری از حوادث ناگوار را از من دور کردی

وَکَمْ مِنْ ثَنآءٍ جَمیلٍ لَسْتُ اَهْلًا لَهُ نَشَرْتَهُ،

و تعریف و تمجید بسیاری که شایسته آن نبودم (بر زبانها) منتشر ساختی،

اَللهُمَّ عَظُمَ

خدایا بزرگ است

ص :100

بَلائی ،وَافْرَطَ بی سُوءُ حالى

گرفتاریم و بدی حالم از حد گذشته

وَقَصُرَتْ بی اعْمإِلَىٰ

دستم را کوتاه کرده اعمالم،

وَقَعَدَتْ بی اغْلإِلَىٰ

و زنجیرهای (علایق) مرا زمین گیر کرده

وَحَبَسَنی عَنْ نَفْعی بُعْدُ اَمَلی

و آروزهای دور و دراز مرا از مصالحم باز داشته

وَخَدَعَتْنِی الدُّنْیا بِغُرُورِها،

و دنیا با ظواهر فریبنده اش

وَنَفْسی بِجِنایَتِها وَ مِطإِلَىٰ

و نَفْسم با تبهکاری و سستی اش مرا گمراه کرده است،

یا سَیِّدی فَاَسْئَلُکَ بِعِزَّتِکَ

ای خدای من، به عزّت و جلالت از تو می خواهم

اَنْ لا یَحْجُبَ عَنْکَ دُعآئی سُوءُ عَمَلی وَفِعإِلَىٰ

که بدی رفتار و کردارم مانع از اجابت درخواستم نشود

وَلٰا تَفْضَحْنی بِخَفِیِّ مَا اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنْ سِرّی

و به (افشایِ) آنچه که از اسرار پنهانی من آگاه هستی رسوایم نکنی،

وَلٰاتُعاجِلْنی بِالْعُقُوبَةِ عَلیٰ

و شتاب نکنی درمجازات بر

ما عَمِلْتُهُ فی خَلَواتی مِنْ سُوءِ فِعْلی وَاسآئَتی

رفتار و کردار زشتی که در تنهایی مرتکب آن شده ام

وَدَوامِ تَفْریطی وَجَهالَتی وَکَثْرَةِ شَهَواتی وَغَفْلَتی

و استمرارِ کوتاهی و نادانیم و زیادی شهوت رانی و بی خبری ام،

وَ کُنِ اَللَّهُمَّ بِعِزَّتِکَ

و خدایا به عزّت و جلالت

لی فی کُلِّ الْأَحْوالِ رَءُوفاً،

در تمامی حالات نسبت به من مهربان

وَعَلَیَّ فی جَمیعِ الْأُمُورِ عَطُوفاً،

و در همه کارها نسبت به من پر محبّت باش،

اِلهی وَرَبّی مَنْ لی غَیْرُکَ،

ای معبود و پروردگار من،جز تو چه کسی را دارم

اَسْئَلُهُ کَشْفَ ضُرّی وَالنَّظَرَ فی اَمْری

که رفع گرفتاری و توجّه در کارم را از او بخواهم،

اِلهی وَمَوْلایَ

ای خدا و مولای من،

اَجْرَیْتَ عَلَیَّ حُکْماً

تو بر من حکمی کردی

اتَّبَعْتُ فیهِ هَوی نَفْسی

و من در آن پیروی هوای نفس کردم،

وَلَمْ احْتَرِسْ فیهِ مِنْ تَزْیینِ عَدُوّی

و از فریبکاری دشمنم (شیطان)پرهیز نکردم،

فَغَرَّنی بِمٰا اهْوی

پس مرا به آنچه دلخواهش بود فریب داد

وَاَسْعَدَهُ عَلیٰ ذلِکَ الْقَضآءُ،

و تقدیر هم او را بر این کار یاری کرد

فَتَجاوَزْتُ بِمٰا جَری عَلَیَّ مِنْ ذلِکَ بَعْضَ حُدُودِکَ،

و به خاطر آنچه که بر سرم آمد نسبت به بعضی از احکامت بی اعتنایی کرده

وَخالَفْتُ بَعْضَ اوامِرِکَ،

و بعضی از فرمان هایت را مخالفت کردم،

فَلَکَ حَمْدُ عَلَیَّ فی جَمیعِ ذلِکَ،

پس در تمام این امور (که بر سرم آمده) حمد تو بر من واجب است

وَ لا حُجَّةَ لی فیما جَری عَلَیَّ فیهِ قَضآؤُکَ،

وحجّت و برهانی ندارم، در آنچه که به تقدیر تو بر من واقع شده و قضا

ص :101

وَ اَلْزَمَنی حُکْمُکَ وَبَلآؤُکَ،

و آزمایش تو مرا بدان ملزم ساخته،

وَقَدْ اَتَیْتُکَ یا اِلهی بَعْدَ تَقْصیری

و ای معبود من در حالى که (در انجام وظیفه) کوتاهی

وَاسْرافی عَلیٰ نَفْسی

و بر خود زیاده روی (و ستم) کرده ام،

مُعْتَذِراً نادِماً،

با عذر خواهی، پشیمانی،

مُنْکَسِراً مُسْتَقیلًا،

دل شکستگی، پوزش خواهی،

مُسْتَغْفِراً مُنیباً،

آمرزش طلبی و بازگشت کننده،

مُقِرّاً مُذْعِناً مُعْتَرِفاً،

اقرار کننده، فرمانبردار و اعتراف کننده به درگاهت آمده ام،

لااجِدُ مَفَرّاً مِمَّا کانَ مِنّی

نه از آنچه که از من سرزده راه گریزی دارم

وَلٰا مَفْزَعاً اَتَوَجَّهُ الَیْهِ فی اَمْری

و نه پناهگاهی که برای (اصلاحِ) کارم به آنجا روی آورم،

غَیْرَ قَبُولِکَ عُذْری

جز این که عذرم را بپذیری

وَادْخالِکَ اَیَّایَ فی سَعَةِ رَحْمَتِکَ،

و مرا در رحمت بی انتهایت داخل کنی،

اَللَّهُمَّ فَاقْبَلْ عُذْری

خدایا عذرم را بپذیر

وَاِرْحَمْ شِدَّةَ ضُرّی

و بر شدّت گرفتاری ام رحم کن

وَفُکَّنی مِنْ شَدِّ

و از قید و بند (گناهان) رهاییم ده،

وَثاقی یا رَبِّ اِرْحَمْ ضَعْفَ بَدَنی

ای پروردگار من، بر بدن ضعیف و ناتوان

وَرِقَّةَ جِلْدی وَدِقَّةَ عَظْمی

و نازکی پوست و استخوان ضعیفم رحم کن،

یا مَنْ بَدَءَ خَلْقی

ای (خدایی) که مرا آفریدی،

وَذِکْری وَتَرْبِیَتی وَبِرّی

در نظر گرفته و پروراندی، نیکی کرده

وَتَغْذِیَتی هَبْنی لِابْتِدآءِ کَرَمِکَ،

و غذایم دادی، اکنون به خاطر بخشش نخست،

وَسالِفِ بِرِّکَ بی

و نیکی پیشینت بر من، مرا ببخش.

یا اِلهی وَسَیِّدی وَرَبّی

ای معبود من و ای سرور و پروردگار من،

اتُراکَ مُعَذِّبی بِنارِکَ بَعْدَ تَوْحیدِکَ،

آیا باور کنم که مرا به آتشِ (غضبت) عذاب می کنی،

وَبَعْدَ مَا اَنْطَوی عَلَیْهِ قَلْبی مِنْ مَعْرِفَتِکَ،

بعد از یکتا پرستیم و بعد از آن که نور معرفتت قلب مرا فرا گرفته

وَلَهِجَ بِهِ لِسانی مِنْ ذِکْرِکَ،

و زبانم به ذکر تو گویا شده

وَاعْتَقَدَهُ ضَمیری مِنْ حُبِّکَ،

و دلم به محبّتت پیوند خورده (آیا باور کنم که مرا عذاب می کنی)

وَبَعْدَ صِدْقِ اعْتِرافی وَدُعآئی خاضِعاً لِرُبُوبِیَّتِکَ،

و بعد از اعتراف صادقانه و دعای خاضعانه ام به مقام پروردگاریت،

هَیْهاتَ اَنْتَ اَکْرَمُ مِنْ اَنْ

هرگز (باور نمی کنم)، تو بزرگوارتر از آنی که

تُضَیِّعَ مَنْ رَبَّیْتَهُ،

تباه کنی کسی را که پرورانده ای،

اَوْ تُبْعِدَ مَنْ ادْنَیْتَهُ،

یا دور کنی کسی را که (به خود) نزدیک کرده ای،

اَوْ تُشَرِّدَ مَنْ آوَیْتَهُ،

یا آواره کنی کسی را که پناه داده ای،

اَوْ تُسَلِّمَ الَی الْبَلآءِ

یا گرفتار سازی

مَنْ کَفَیْتَهُ وَرَحِمْتَهُ،

کسی را که سرپرستی و مهربانی کرده ای،

وَلَیْتَ شِعْری یا سَیِّدی وَاِلهی وَمَوْلایَ،

کاش می دانستم ای سرور من و ای معبود و سرپرست من،

اَ تُسَلِّطُ النَّارَ عَلیٰ وُجُوهٍ خَرَّتْ لِعَظَمَتِکَ ساجِدَةً،

آیا آتشِ (غضبت) را مسلّط می کنی بر چهره هایی که در برابر عظمتت به سجده افتاده

وَ عَلیٰ الْسُنٍ نَطَقَتْ بِتَوْحیدِکَ

و بر زبانهایی که به یگانگیت گویا شده

ص :102

صادِقَةً،وَبِشُکْرِکَ مادِحَةً،

صادقانه و ثناگوی شکر توست،

وَعَلی قُلُوبٍ اَعْتَرَفَتْ بِالهِیَّتِکَ مُحَقِّقَةً،

و بر دلهایی که از روی یقین به خداییت اقرار دارد

وَعَلی ضَمآئِرَ حَوَتْ مِنَ الْعِلْمِ بِکَ

و بر دلهایی که علم و معرفت تو آنها را فرا گرفته

حَتّی صارَتْ خاشِعَةً،

به گونه ای که (در برابرت) فروتن گردیده،

وَعَلی جَوارِحَ سَعَتْ

و بر اعضا و جوارحی که

إِلَىٰ اَوْطانِ تَعَبُّدِکَ طآئِعَةً،

از سر تسلیم به سوی محلّ عبادتت شتابان است،

وَاشارَتْ بِاسْتِغْفارِکَ مُذْعِنَةً،

و با آمرزش خواهی از تو فرمانبرداریش را اظهار می کند،

ما هکَذَا الظَّنُ بِکَ،

چنین گمانی به تو نیست

وَلٰا اخْبِرْنا بِفَضْلِکَ عَنْکَ،

و چنین خبری از لطف و بزرگواریت به ما نرسیده است،

یا کَریمُ یا رَبِّ، و اَنْتَ تَعْلَمُ ضَعْفی عَنْ

ای پروردگار بخشنده من، تو ناتوانی مرا در برابر

قَلیلٍ مِنْ بَلاءِ الدُّنْیا وَ عُقُوباتِها،

اندک رنج و عذاب دنیا و کیفرهای ناچیز آن

وَما یَجْری فیها مِنَ الْمَکارِهِ عَلیٰ اهْلِها،

و ناملایماتی که بر اهل آن می رسد می دانی،

عَلی انَّ ذلِکَ بَلاءٌ وَمَکْرُوهٌ، قَلیلٌ مَکْثُهُ،

با آن که رنج و عذاب و ناملایمات دنیا ماندگاریش اندک،

یَسیرٌ بَقآئُهُ، قَصیرٌ مُدَّتُهُ،

دوامش کم و زمانش کوتاه است،

فَکَیْفَ احْتمإِلَىٰ لِبَلاءِ الْاخِرَةِ،

پس چگونه رنج و عذاب آخرت

وَجَلیلِ وُقُوعِ الْمَکارِهِ فیها،

و سنگینی و بزرگی ناملایمات آن را تحمّل کنم،

وَهُوَ بَلاءٌ تَطُولُ مُدَّتُهُ،

در حالى که رنج و عذاب آخرت زمانش طولانی

وَیَدُومُ مَقامُهُ،

و جایگاهی همیشگی است

وَلٰا یُخَفَّفُ عَنْ اهْلِهِ،

و بر اهل عذاب تخفیفی نیست،

لِأَنَّهُ لا یَکُونُ اِلَّا عَنْ غَضَبِکَ

زیرا که آن عذاب از خشم

وَاْنتِقامِکَ وَسَخَطِکَ،

و انتقام و نارضایتی تو سرچشمه گرفته

وَهذا ما لاتَقُومُ لَهُ السَّمواتُ وَالْارْضُ،

که آسمان و زمین طاقت آن را ندارد،

یا سَیِّدِی فَکَیْفَ لی

ای سرور من،چگونه آن را تحمّل کنم

وَاَنَا عَبْدُکَ الضَّعیفُ الذَّلیلُ

در حالى که بنده ای ناتوان، مطیع،

الْحَقیرُ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ،

کوچک و بینوای درمانده ام،

یا اِلهی وَرَبّی وَسَیِّدِی وَمَوْلایَ،

ای معبود و پروردگار من و ای سرور و مولای من،

لِأَیِّ الْأُمُورِ اِلَیْکَ اشْکُو،

از کدام گرفتاریم به تو شکایت کنم

وَلِما مِنْها اضِجُّ وَابْکی

و برای کدامیک از آنها شیون و گریه کنم،

لِأَلیمِ الْعَذابِ وَشِدَّتِهِ،

آیا برای عذاب دردناک و سخت

امْ لِطُولِ الْبَلاءِ وَمُدَّتِهِ،

یا برای گرفتاری طولانی؟

فَلَئِنْ صَیَّرْتَنی لِلْعُقُوباتِ مَعَ اَعْدآئِکَ،

پس اگربرای کیفرِ (گناهانم) مرا در زمره دشمنانت شمرده

وَجَمَعْتَ بَیْنی وَبَیْنَ اَهْلِ بَلائِکَ،

و با گرفتاران (در عذابت) در یک جا قرار دهی،

ص :103

وَفَرَّقْتَ بَیْنی وَبَیْنَ اَحِبَّآئِکَ وَاَوْلیآئِکَ،

و میان من و دوستان و مقرّبانت جدایی اندازی،

فَهَبْنی یا اِلهی وَسَیِّدِی وَمَوْلایَ وَرَبّی

پس ای مبعود و سرورم و ای مولاو پروردگارم،

صَبَرْتُ عَلیٰ عَذابِکَ،

گیرم که بر عذاب تو صبر کنم،

فَکَیْفَ اصْبِرُ عَلیٰ فِراقِکَ،

امّا چگونه فراق تو را تحمّل کنم؟

وَ هَبْنی صَبَرْتُ عَلیٰ حَرِّ نارِکَ،

و گیرم که حرارت آتشِ (غضبت) صبر کنم،

فَکَیْفَ اصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ إِلَىٰ کَراَمَتِکَ،

بر امّا چگونه از لطف و کرمت چشم پوشی کنم؟

امْ کَیْفَ اسْکُنُ فِی النَّارِ

یا چگونه در آتش مسکن گزینم

وَ رَجآئی عَفْوُکَ،

در حالى که به عفو تو امیدوارم،

فَبِعِزَّتِکَ یا سَیِّدی وَمَوْلایَ اقْسِمُ صادِقاً،

پس ای سرور و مولای من، به شکوه و قدرت صادقانه ات سوگند می خورم

لَئِنْ تَرَکْتَنی ناطِقاً،

که اگرمرا در حالى که زبانم گویاست (در دوزخ) رها کنی،

لَأَضِجَّنَّ اِلَیْکَ بَیْنَ اهْلِها ضَجیجَ الْامِلینَ،

هر آینه در بین دوزخیان همانند آرزومندان، تو را به فریادرسی خواهم

وَ لَأَصْرُخَنَ اِلَیْکَ صُراخَ الْمَسْتَصْرِخینَ،

به درگاهت شیون کرده و همانند دادخواهان،و تو را به صدای بلند می خوانم،

وَلَابْکِیَنَّ عَلَیْکَ بُکآءَ الْفاقِدینَ،

و مانند عزیز گم کرده گان، بر (فراقِ) تو گریسته

وَ لَأُنادِیَنَّکَ اَیْنَ کُنْتَ یا وَلِیَّ الْمُؤْمِنینَ،

که کجایی ای یاور مؤمنان،

یا غایَةَ امالِ الْعارِفینَ،

ای منتهای آرزویِ خداشناسان،

یا غِیاثَ الْمُسْتَغیثینَ،

ای فریادرس درمانده گان،

یا حَبیبَ قُلُوبِ الصَّادِقینَ،

ای محبوب دل راستگویان

وَیا اِلهَ الْعالَمینَ،

و ای معبود جهانیان،

اَ فَتُراکَ سُبْحانَکَ یا اِلهی وَ بِحَمْدِکَ،

چگونه باور کنم ای معبود من- که منزّهی و به ستایش تو مشغولم-

تَسْمَعُ فیها صَوْتَ عَبْدٍ مُسْلِمٍ

که می شنوی صدای بنده مسلمانی را

سُجِنَ فیها بِمُخالَفَتِهِ،

که به سبب نافرمانیش در دوزخ زندانی شده

وَذاقَ طَعْمَ عَذابِها بِمَعْصِیَتِهِ،

و می چشد سختی عذاب دوزخ را به خاطر گناهش

وَحُبِسَ بَیْنَ اطْباقِها

و گرفتار شده در میان طبقات دوزخ

بِجُرْمِهِ وَجَریرَتِهِ،

به سبب جرم و جنایتش

وَهُوَ یَضِجُ اِلَیْکَ ضَجیجَ مُؤَمِّلٍ لِرَحْمَتِکَ،

در حالى که شیون کرده همانند آرزومندِ رحمتت به درگاهت

وَ یُنادیکَ بِلِسانِ اَهْلِ تَوْحیدِکَ،

و با صدای بلند، به زبان یگانه پرستان

وَیَتَوَسَّل اِلَیْکَ بِرُبُوبِیَّتِکَ،

تو را می خواند و به بنده پروریت متوسّل می شود،

یا مَوْلایَ فَکَیْفَ یَبْقی فِی الْعَذابِ

ای مولای من، چگونه در عذاب بماند

وَهُوَ یَرْجُو ما سَلَفَ مِنْ حِلْمِکَ،

با این که به سابقه حلم تو امیدوار است،

امْ کَیْفَ تُؤْلِمُهُ النَّارُ

یا چگونه آتشِ (غضبت) او را بیازارد

وَ هُوَ یَأْمَلُ فَضْلَکَ وَرَحْمَتَکَ، اَمْ کَیْفَ

در حالى که به لطف و رحمتت امید دارد، یا چگونه

ص :104

یُحْرِقُهُ لَهیبُها ِ

زبانه های آتشِ (غضبت) او را بسوزاند

و اَنْتَ تَسْمَعُ صَوْتَهُ

در حالى که تو ناله اش را می شنوی

وَتَری مَکانَهُ،

و جایگاهش را (در آتش) می بینی،

امْ کَیْفَ یَشْتَمِلُ عَلَیْه زَفیرُها

یا چگونه زبانه های آتشِ (غضبت) او را بسوزاند،

و اَنْتَ تَعْلَمُ ضَعْفَهُ،

در حالى که تو ناتوانی او را می دانی،

امْ کَیْفَ یَتَقَلْقَلُ بَیْنَ اطْباقِها

یا چگونه در میان طبقات دوزخ به خود بپیچد

و اَنْتَ تَعْلَمُ صِدْقَهُ،

با این که تو صداقت و راستگوییش را می دانی

امْ کَیْفَ تَزْجُرُهُ زَبانِیَتُها، وَهُوَ یُنادیکَ یا رَبَّهُ،

یا چگونه مأموران او را بیازارند در حالى که به ندای «یا رب» تو را می خواند،

امْ کَیْفَ یَرْجُو فَضْلَکَ

یا چگونه به لطف تو امیدوار باشد

فی عِتْقِهِ مِنْها

در آزادی خویش از آتش،

فَتَتْرُکُهُ فیها،

ولی تو او را در آتش رها کنی؟!

هَیْهاتَ ما ذلِکَ الظَّنُ بِکَ،

هرگز (باور نمی کنم)، چنین گمانی به تو نیست

وَلَاالْمَعْرُوفُ مِنْ فَضْلِکَ،

و چنین چیزی از لطف توپسندیده نیست،

وَلٰا مُشْبِهٌ لِما عامَلْتَ بِهِ الْمُوَحِّدینَ مِنْ بِرِّکَ وَاِحْسانِکَ،

و با نیکی و دستگیری تو نسبت به یکتاپرستان شباهت و تناسبی ندارد،

فَبِالْیَقینِ اَقْطَعُ لَوْلا ما حَکَمْتَ بِهِ

من به یقین می دانم که اگر فرمان تو

مِنْ تَعْذیبِ جاحِدیکَ،

بر مجازاتِ منکرانت

وَقَضَیْتَ بِهِ مِنْ اخْلادِ مُعانِدیکَ،

و باقی ماندن دشمنانت (در عذاب) نبود،

لَجَعَلْتَ النَّارَ کُلَّها بَرْداً وَسَلاماً،

هر آینه آتش دوزخ را سرد و امن قرار می دادی

وَما کانَ لِأَحَدٍ فیها

و هیچ کس در آن

مَقَرّاً وَ لا مُقاماً،

منزل و مأوا نداشت،

لکِنَّکَ تَقَدَّسَتْ اسْمآؤُکَ،

ولی ای خدایی که نامهایت مقدّس است،

اَقْسَمْتَ اَنْ تَمْلَأَها مِنَ الْکافِرینَ،

قسم یاد کرده ای که دوزخ را از کافران

مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ اَجْمَعینَ،

جنّ و انس پر کنی

و اِنْ تُخَلِّدَ فیهَا الْمُعانِدینَ،

و برای همیشه دشمنانت را در آن جای دهی،

و اَنْتَ جَلَّ ثَناؤُکَ

و تویی که ستایشت بزرگ است

قُلْتَ مُبْتَدِئاً،

(در کتاب خود) ابتدءاً فرموده ای

وَتَطَوَّلْتَ بِالْإِنْعامِ مُتَکَرِّماً،

و با انعام و کرامت گفته ای:

اَفَمَنْ کانَ مُؤْمِناً

«آیا کسی که با ایمان باشد،

کَمَنْ کانَ فاسِقاً

همچون کسی است که فاسق است؟!

لا یَسْتَوُونَ،

نه هرگز این دو برابر نیستند»،

اِلهی وَسَیِّدی فَاَسْئَلُکَ

ای مبعود و سرور من، از تو می خواهم

بِالْقُدْرَةِ اَلَّتی قَدَّرْتَها،

به حقّ آن قدرتی که مقدّر کرده ای

وَبِالْقَضِیَّةِ اَلَّتی حَتَمْتَها وَحَکَمْتَها،

و به آن حکمی که لازم کرده و صادر فرموده ای

وَغَلَبْتَ مَنْ عَلَیْهِ اَجْرَیْتَها،

و غالب شدی بر هر کس که آن را بر او جاری کردی،

اَنْ تَهَبَ لی

که بر من ببخشی

فی هذِهِ اللَّیْلَةِ

در این شب

ص :105

وَفی هذِهِ السَّاعَةِ،

و در این ساعت

کُلَّ جُرْمٍ اَجْرَمْتُهُ،

هر خلافی که مرتکب شده ام

وَکُلَّ ذَنْبٍ اذْنَبْتُهُ،

و هر گناهی که از من سرزده

وَکُلَّ قَبِیحٍ اَسْرَرْتُهُ،

و هر کار زشتی که پنهان کرده ام

وَکُلَّ جَهْلٍ عَمِلْتُهُ، َ

و هر کار جاهلانه ای

کَتَمْتُهُ اَوْ اعْلَنْتُهُ،

که در نهان یا آشکارا

اخْفَیْتُهُ اَوْ اظْهَرْتُهُ،

و مخفیانه یا نمایان انجام داده ام

وَکُلَّ سَیِّئَةٍ امَرْت

و هر کار بدی را که

بِاثْباتِهَا الْکِرامَ الْکاتِبینَ،

مأموران ثبت اعمال را به ثبت آن فرمان دادی،

اَلَّذینَ وَکَّلْتَهُمْ بِحِفْظِ ما یَکُونُ مِنّی

همان مأمورانی که بر ثبت و ضبط اعمال من گماشتی

وَجَعَلْتَهُمْ شُهُوداً عَلَیَّ مَعَ جَوارِحی

و آنها را به همراه اعضای بدنم،گواهِ بر من قرار دادی

وَکُنْتَ اَنْتَ الرَّقیبَ عَلَیَّ مِنْ وَرآئِهِمْ،

و تو نیز مافوق آنها مراقبم بودی

وَاَلشَّاهِدَ لِما خَفِیَ عَنْهُمْ،

و گواه بودی بر آنچه از آنها پوشیده مانده،

وَبِرَحْمَتِکَ اخْفَیْتَهُ، وَبِفَضْلِکَ سَتَرْتَهُ،

و به واسطه رحمت و لطفت آن را مخفی کرده و پوشاندی،

و اِنْ تُوَفِّرَ حَظّی

و (از تو می خواهم) بهره ام را افزون کنی

مِنْ کُلّ خَیْرٍ اَنْزَلْتَهُ،

از هر خوبی که فرو فرستاده ای،

اَوْ احْسانٍ فَضَّلْتَهُ،

یا هر احسانی که مرحمت فرموده ای،

اَوْ بِرٍّ نَشَرْتَهُ،

یا هر نیکی که گسترش داده ای،

اَوْ رِزْقٍ بَسَطْتَهُ،

و یا هر روزیی که گسترانده ای،

اَوْ ذَنْبٍ تَغْفِرُهُ،

یا هر گناهی که بخشیده ای،

اَوْ خَطَأٍ تَسْتُرُهُ،

یا هر خطایی که پوشانده ای،

یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ، یا اِلهی وَسَیِّدی

ای پروردگار من، ای پروردگار من، ای پروردگار من! ای معبود و سرور من،

وَمَوْلایَ وَمالِکَ رِقّی

و ای مولا و صاحب اختیار من،

یا مَنْ بِیَدِهِ ناصِیَتی

ای کسی که اختیارم به دست اوست،

یا عَلیماً بِضُرّی وَمَسْکَنَتی

ای آگاه بر بدحالى و بینوایی ام،

یا خَبیراً بِفَقْری وَفاقَتی

ای دانای بر تهیدستی و نیازمندی ام،

یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ،

ای پروردگار من، ای پروردگار من، ای پروردگار من!

اَسْئَلُکَ بِحَقِّکَ وَقُدْسِکَ،

از تو می خواهم به حق خودت و ذات مقدّس

وَاعْظَمِ صِفاتِکَ وَاسْمآئِکَ،

و صفات و نامهای بزرگت،

اَنْ تَجْعَلَ اَوْقاتی مِنَ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ

که اوقات شب و روزم را

بِذِکْرِکَ مَعْمُورَةً،

به یادت آباد ساخته

وَبِخِدْمَتِکَ مَوْصُولَةً،

و در خدمتت ثابت قدم گردانی

وَاعْمإِلَىٰ عِنْدَکَ مَقْبُولَةً،

و اعمالم را در درگاهت بپذیری،

حَتّی تَکُونَ اعْمإِلَىٰ وَاَوْرادی کُلُّها وِرْداً واحِداً،

تا همه کردار و گفتارم یکسان (و برای تو) باشد

وَحالى فی خِدْمَتِکَ سَرْمَداً، یا

و همیشه در حال خدمت به تو باشم، ای

ص :106

سَیِّدی یا مَنْ عَلَیْهِ مُعَوَّلی،

سرور من، ای کسی که تکیه گاه منی،

یا مَنْ الَیْهِ شَکَوْتُ احْوالى،

ای کسی که شکایت احوالِ (پریشان) خویش را به درگاه او برم،

یا رَبِّ یا رَبِ یا رَبِّ،

ای پروردگار من، ای پروردگار من،ای پروردگار من!

قَوِّ عَلیٰ خِدْمَتِکَ جَوارِحی

اعضایم را در انجام خدمتت نیرو بخش

وَاشْدُدْ عَلَی الْعَزیمَةِ جَوانِحی

و دلم را برای آمدن به سویت قوی دار،

وَهَبْ لِیَ الْجِدَّ فی خَشْیَتِکَ،

و جدیّت در خشیت

وَالدَّوامَ فِی الْإِتِّصالِ بِخِدْمَتِکَ،

و مداومت در خدمتت را عطا فرما،

حَتّی اسْرَحَ اِلَیْکَ فی مَیادینِ السَّابِقینَ،

تا این که در میدان مسابقه (در اطاعت) به سوی تو روانه شوم

وَ اسْرِعَ اِلَیْکَ فِی الْبارِزینَ،

و در میان پیش تازان، به سوی تو سرعت گیرم

وَاشْتاقَ إِلَىٰ قُرْبِکَ فِی الْمُشْتاقینَ،

و در صف علاقه مندان،به سوی مقام قربت اشتیاق پیدا کنم،

وَادْنُوَ مِنْکَ دُنُوَّ الْمُخْلِصینَ،

و مانند پاکدلان به تو نزدیک گردم

وَاَخافَکَ مَخافَةَ الْمُوقِنینَ،

و مانند اهل یقین از تو بترسم

وَاجْتَمِعَ فی جِوارِکَ مَعَ الْمُؤْمِنینَ،

و در جوار رحمتت با مؤمنان گرد هم آییم،

اَللهُمَّ وَمَنْ اَرادَنی بِسُوءٍ

خدایا، هر کس بدِ مرا خواهد

فَاَرِدْهُ،

آن بدی را به خودش باز گردان،

وَ مَنْ کادَنی فَکِدْهُ،

و هر کس با من حلیه کند، با او حیله کن

وَاجْعَلْنی مِنْ احْسَنِ عَبیدِکَ نَصیباً عِنْدَکَ،

و بهره مندی بهترین بندگانت را نصیبم کن

وَاقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْکَ، وَاخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَدَیْکَ،

و از مقرّب ترین آنان و مخصوص ترینِ خاصّانت قرارم ده.

فَانَّهُ لا یُنالُ ذلِکَ اِلَّا بِفَضْلِکَ،

که به راستی جز با لطف تو کسی به این مقام نرسد،

وَ جُدْ لی بِجُودِکَ،

و به بخشندگیت ببخش بر من،

وَاَعْطِفْ عَلَیَّ بِمَجْدِکَ،

و به بزرگواریت به من توجّه فرما

وَاحْفَظْنی بِرَحْمَتِکَ،

و به رحمتت مرا حفظ کن،

وَاجْعَلْ لِسانی بِذِکْرِکَ لَهِجاً،

و زبانم را به یادت گویا

وَقَلْبی بِحُبِّکَ مُتَیَّماً،

و دلم را به دوستیت بی تاب قرار ده،

وَمُنَّ عَلَیَّ بِحُسْنِ اَجاَبَتِکَ،

و با پذیرش خواسته ام بر من منّت گذار،

وَاَقِلْنی عَثْرَتی وَاغْفِرْ زَلَّتی

و از لغزشم بگذر و گناهم را بیامرز،

فَاِنَّکَ قَضَیْتَ عَلیٰ عِبادِکَ بِعِبادَتِکَ،

زیرا که تو بندگانت را به پرستش خویش فرمان داده

وَاَمَرْتَهُمْ بِدُعآئِکَ،

و به دعا کردن امر فرمودی

وَضَمِنْتَ لَهُمُ الْإِجابَةَ،

و اجابت دعایشان را ضمانت کردی،

فَاِلَیْکَ یارَبِّ نَصَبْتُ وَجْهی

پس ای پروردگار من اینک رو به تو

وَاِلَیْکَ یا رَبِّ مَدَدْتُ یَدی

و به سویت دست نیاز دراز کرده ام،

فَبِعِزَّتِکَ

پس به شکوه و عزّتت قسم،

اِسْتَجِبْ لی دُعآئی وَبَلِّغْنی مُنایَ،

دعایم را اجابت فرما و به آرزویم

وَلٰاتَقْطَعْ

ناامید مگردان

ص :107

مِنْ فَضْلِکَ رَجآئی وَاِکْفِنی

به لطف و کرمت امیدم را،

شَرَّ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنْ اعْدآئی

و از شرّ دشمنانم، از جنّ و انس حفظ فرما،

یا سَریعَ الرِّضا،

ای (خدایی) که زود راضی می شوی،

اغْفِرْ لِمَنْ لا یَمْلِکُ اِلَّا الدُّعآءَ،

کسی را که جز دعا به درگاهت چیز دیگری ندارد ببخش،

فَاِنَّکَ فَعَّالٌ لِما تَشآءُ،

که به راستی هر آنچه را بخواهی انجام می دهی.

یا مَنِ اسْمُهُ دَوآءٌ،

ای که نامت دارو

وَذِکْرُهُ شِفآءٌ،

و یادت درمان

وَطاعَتُهُ غِنیً،

و بندگیت توانگری است،

اِرْحَمْ مَنْ رَأْسُ مالِهِ الرَّجآءُ،

بر کسی که سرمایه اش امید

وَسِلاحُهُ الْبُکآءُ،

و اسلحه اش گریه است، رحم کن،

یا سابِغَ النِّعَمِ،

ای فراوان دهنده نعمتها،

یا دافِعَ النِّقَمِ،

ای برطرف کننده گرفتاریها،

یا نُورَ الْمُسْتَوْحِشینَ فِی الظُّلَمِ،

ای روشنی دلهای وحشت زده درتاریکیها،

یا عالِماً لا یُعَلَّمُ

ای دانای بی تعلیم،

صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ،

بر محمّد و آلش درود فرست

وَاِفْعَلْ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ،

و انجام ده درباره من آنچه را که تو لایق آنی

وَصَلَّی اَللَّهُ عَلیٰ رَسُولِهِ

و درود و رحمت خدا بر پیامبر

وَ الْأَئِمَّةِ الْمَیاَمینِ مِنْ الِهِ،

و امامان با برکت از خاندانش،

وَ سَلَّمَ تَسْلیماً کَثیراً.

و سلام و تحیّت فراوان بر آنان باد.

بِالْغُدُوِّ وَالْاصالِ، سُبْحانَ اَللَّهِ بِالْعَشِیِّ وَالْإِبْکارِ،

و در سپیده دم و شامگاهان و ابتدای شب و روز،

سُبْحانَ اَللَّهِ حینَ تُمْسُونَ وَ حینَ تُصْبِحُونَ،

تسبیح می گویم خدا را هنگامی که در شب و صبح داخل می شوید،

وَلَهُ اَلْحَمْدُ فِی السَّمواتِ وَالْأَرْضِ،

و ستایش در آسمان ها و زمین،

وَعَشِیّاً وَ حینَ تُظْهِرُونَ،

شبانگاه و هنگام ظهر مخصوص خداوندی است

یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ،یِ

که زنده را از مرده

وَیُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ،

و مرده را از زنده بیرون می آورد،

وَیُحْی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها،

و زمین را پس از مردنش زنده می کند

وَکَذلِکَ تُخْرَجُونَ،

و شما نیز این چنین (در قیامت) برانگیخته می شوید،

سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ،

پروردگار تو، آن خدای صاحب شکوه از آنچه توصیف می کنند منزّه است.

وَسَلامٌ عَلَی المُرْسَلینَ،

و درود و سلام بر فرستادگان او،

وَاَلْحَمْدُللَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ،

و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است.

سُبْحانَ ذِی الْمُلْکِ وَالْمَلَکُوتِ،

تسبیح می گویم خداوندی را که صاحب فرمانروایی و سلطه آسمانی است،

سُبْحانَ ذِی الْعِزَّةِ وَالْجَبَرُوتِ،

تسبیح می گویم خداوند صاحب عزّت و بزرگی را،

سُبْحَانَ ذِی الْکِبْرِیآءِ وَالْعَظَمَةِ،

تسبیح می گویم خداوند صاحب جلال و عظمت را،

الْمَلِکِ الْحَقِّ الْمُبینِ الْمُهَیْمِنِ الْقُدُّوسِ،

آن فرمانروای حقیقی روشنگر و نگهبان و پاکیزه از هر عیب،

سُبْحانَ اَللَّهِ الْمَلِکِ الْحَیِ الَّذِی لایَمُوتُ،

تسبیح می گویم خداوند را، آن فرمانروای زنده ای که (هرگز) نمی میرد،

سُبْحانَ اَللَّهِ الْمَلِکِ الْحَیِّ الْقُدُّوسِ،

تسبیح می گویم خداوندِ فرمانروای زنده پاکیزه از هر عیب،

سُبْحانَ الْقآئِمِ الدَّآئِمِ،

تسبیح می گویم (خدای) پایدار پاینده،

سُبْحانَ الدَّآئِمِ الْقآئِمِ،

پاک و منزّه است پاینده پایدار،

سُبحَانَ رَبِّیَ الْعَظیِمِ،

تسبیح می گویم پروردگار با عظمتم را،

سُبْحانَ رَبِّیَ الْأَعْلی

تسبیح می گویم پروردگار بلند مرتبه ام را،

سُبْحانَ الْحَیِّ القَیُّومِ،

تسبیح می گویم (خدای) زنده جاودان را،

سُبْحانَ الْعَلِیِّ الْأَعْلی

تسبیح می گویم (خدای) برتر بلند مرتبه را،

سُبْحانَهُ وَتَعإِلَىٰ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ،

او پاک و منزّه و برتر است، بسیار منزّه و پاکیزه از هر عیب است

رَبُّنا وَ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ،(1)

پروردگار ما و پروردگار فرشتگان و «روح» تسبیح می گویم

سُبْحانَ الدَّآئِمِ غَیْرِ الْغافِلِ،

(خدای) پاینده آگاه را، تسبیح می گویم

سُبْحانَ الْعالِمِ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ،

(خدای) دانای بدون نیاز به آموختن را،

سُبْحانَ خالِقِ ما یُری ومَا لایُری

تسبیح می گویم آفریننده آنچه دیدنی و آنچه نادیدنی است،

سُبْحانَ اَلَذی یُدْرِکُ

تسبیح می گویم (خدایی) که بینندگان را

ص :109

الْأَبْصارَ، وَلٰا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ،

می بیند ولی آنها او را نمی بینند،

وَهُوَ اللَّطیفُ الْخَبِیرُ،

و او مهربان و آگاه است،

اَللهُمَّ إنّی اَصْبَحْتُ وَ امْسَیْتُ مِنْکَ

خدایا من از (لطف و محبّت) تو صبح و شام

فی نِعْمَةٍ وَخَیْرٍ وَبَرَکَةٍ وَعافِیَةٍ،

در نعمت و خیر و برکت و عافیتم،

فَصَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،

پس بر محمّد و آل (پاکش) درود فرست

وَاَتْمِمْ عَلَیَّ نِعْمَتَکَ وَخَیْرَکَ،

و بر من تمام کن نعمت و خیر

وَبَرَکاتِکَ وَعافِیَتَکَ

و برکت و عافیت را،

بِنَجاةٍ مِنَ النَّارِ،

با نجات از آتش (غضبت).

وَارْزُقْنِی شُکْرَکَ

توفیق سپاسگذاری (از نعمت هایت)

وَعافِیَتَکَ وَفَضْلَکَ وَکَرامَتَکَ

و عافیت و لطف و بخشش همیشگی ات را روزیم گردان،

اَبَداً ما ابْقَیْتَنِی

و مادامی که مرا زنده نگه داشته ای

اَللهُمَ بِنُورِکَ اهْتَدَیْتُ،

خدایا به نور تو هدایت شده

وَبِفَضْلِکَ اسْتَغْنَیْتُ،

و به لطف تو بی نیاز شدم

وَبِنِعْمَتِکَ اَصْبَحْتُ وَامْسَیْتُ،

و به نعمت تو صبح و شب (را سپری) کردم،

اَللهُمَّ انّی اشْهِدُکَ وَکَفی بِکَ شَهِیداً،

خدایا تو را گواه می گیرم و گواهی تو کافی است

وَاشْهِدُ مَلائِکَتَکَ واَنْبِیآئَکَ

و (همچنین) فرشتگان، و پیامبران

وَرُسُلَکَ، وَحَمَلَةَ عَرْشِکَ،

و فرستادگان و حاملان عرش

وَسُکَّانَ سَمَاوَاتِکَ وَاَرْضِکَ،

و ساکنان آسمان ها و زمین

وَجَمیعَ خَلْقِکَ،

و همه مخلوقاتت را گواه می گیرم

بِاِنَّکَ اَنْتَ اَللَّهُ لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ،

بر این که به یقین تو خدایی هستی که معبودی جز تو نیست،

وَحْدَکَ لا شَرِیکَ لَکَ،

یگانه ای که شریکی برای تو نیست

وانَّ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ

و این که محمّد- که درود خدا بر او و خاندان (پاکش) باد-

عَبْدُکَ وَرَسُولُکَ،

بنده و فرستاده توست

وَاِنَّکَ عَلیٰ کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ،

و این که تو بر هر کاری توانایی،

تُحْیی وَتُمیتُ،

زنده کرده و می میرانی

وَتُمیتُ وَتُحْیی

و می میرانی و زنده می کنی

وَ اَشْهَدُ انَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ،

و گواهی می دهم به یقین بهشت

وَ انَّ النَّارَ حَقٌّ، وَ النُّشُورَ حَقٌّ،

و دوزخ و قیامت حق است

وَالسَّاعَةَ اتِیَةٌ لا رَیْبَ فیهَا،

و زمان آن بی شک فرا خواهد رسید

وَ اَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی القُبُورِ،

و خداوند کسانی را که در گورها خفته اند بر می انگیزد،

وَ اَشْهَدُ انَّ عَلِیَ بْنَ اَبیٰطالِبٍ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ حَقّاً حَقّاً،

و گواهی می دهم به یقین علی بن اَبیٰ طالب حقیقتاً و به حق، امیرمؤمنان است

وَ اَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِهِ هُمُ الْأَئمَّةُ

و امامان از فرزندانش همان امامان هدایت کننده

الهُداةُ الْمَهْدِیُّونَ،

هدایت شده ای هستند

غَیْرُ الضَّآلّینَ وَلَا الْمُضِلِّینَ،

که نه گمراهند و نه گمراه کننده

وَ اَنَّهُمْ اَوْلِیآئُکَ الْمُصْطَفَوْنَ،

و (گواهی می دهم) به یقین آنها دوستان برگزیده تو

ص :110

وَحِزْبُکَ الْغالِبُونَ،

و حزب پیروز و فاتح تو،

وَ صِفْوَتُکَ وَخِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ،

و برگزیده و بهترین مخلوقات تواند

وَنُجَبآئُکَ الَّذِینَ اَنْتَجَبْتَهُمْ لِدینِکَ،

بزرگ زادگانی که آنها را برای دین خود انتخاب کرده

وَاخْتَصَصْتَهُمْ مِنْ خَلْقِکَ،

و از میان مخلوقاتت مخصوصشان ساخته

واصْطَفْیَتَهُمْ عَلیٰ عِبادِکَ،

و بر بندگانت برگزیدی

وَجَعَلْتَهُمْ حُجَّةً عَلَی الْعالَمینَ،

و آنها را بر جهانیان حجّت و دلیل قرار دادی

صَلَواتُکَ عَلَیْهِمْ واَلسَّلامُ وَرَحْمةُ اَللَّهِ وَبَرَکاتُهُ،

درود و سلام و رحمت تو بر آنها باد،

اَللهُمَّ اُکْتُبْ لی هذِهِ الشَّهادَةَ عِنْدَکَ،

خدایا این شهادت و گواهی را برای من در نزد خود ثبت فرما

حَتّی تُلَقِّنیها یَوْمَ الْقِیمَةِ

تا این که آن را بر زبانم جاری سازی در روز قیامت

و اَنْتَ عَنّی رٰاضٍ،

در حالى که از من خشنود هستی

اِنَّکَ عَلیٰ ما تَشآءُ قَدیرٌ،

زیرا که تو بر هر چه خواهی توانایی

اَللهُمَّ لَکَ الْحَمدُ حَمْداً

خدایا ستایش مخصوص توست ستایشی که

یَصْعَدُ اَوَّلُهُ، وَلٰا یَنْفَدُ آخِرُهُ،

آغازش (به آسمان) بالا رود و پایانی نداشته باشد،

اَللهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ

خدایا ستایش مخصوص توست

حَمْداً تَضَعُ لَکَ السَّمآءُ

ستایشی که آسمان برای تو بالهایش را بر زمین نهد کَنَفَیْها،

وَتُسَبِّحُ لَکَ الْأَرْضُ وَمَنْ عَلَیْها،

(و تواضع کند) و زمین و آنچه بر آن است تو را تسبیح گوید،

اَللهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً سَرْمَداً اَبَداً،

خدایا ستایش مخصوص توست ستایشی پیوسته و ابدی

لَا اَنْقِطاعَ لَهُ وَلٰا نَفادَ،

که انقطاعی برای آن نباشد و نه فنایی،

وَلَکَ یَنْبَغی وَاِلَیْکَ یَنْتَهی

(ستایش) شایسته توست و به تو منتهی می شود.

فِیَّ وَعَلَیَ وَ لَدَیَّ

(که اثر آن) در وجود من و بر من

وَ مَعی وَقَبْلی وَبَعْدی

و نزد من و همراه من و پیش از من و پس از من

وَاَمامِی وَفَوْقی وَتَحْتی

و مقابلم و بالای سرم و زیر پایم

وَ اِذٰا مِتُّ وَبَقیتُ فَرْداً وَحیداً

و هنگامی که از دنیا رفتم و تک و تنها باقی ماندم

ثُمَّ فَنیتُ، وَلَکَ اَلْحَمْدُ

و سپس فانی شدم (و در تمام حالات ظاهر شود) و ستایش مخصوص توست

اِذا نُشِرْتُ وَبُعِثْتُ یا مَوْلایَ،

زمانی که دوباره زنده شوم و برانگیخته گردم، ای مولای من،

اَللَّهُمَ

خدایا

وَلَکَ اَلْحَمْدُ وَلَکَ الشُّکْرُ

ستایش و شکر مخصوص توست

بِجَمیعِ مَحامِدِکَ کُلِّها، عَلیٰ جَمیعِ نَعْمآئِکَ کُلِّها،

به جمیع انواع آن بر تمامی نعمتهایت،

حَتّی یَنْتَهِیَ اَلْحَمْدُ إِلَىٰ ما تُحِبُّ رَبَّنا وَتَرْضی

تا جایی که ای پروردگار من حمد من به خشنودی و رضایت تو منتهی گردد،

اَللهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ

خدایا ستایش مخصوص توست

عَلی کُلِ اکْلَةٍ وَ شَرْبَةٍ،

بر هرخوردن و آشامیدنی

وَبَطْشَةٍ وَقَبْضَةٍ وَبَسْطَةٍ،

و هر حرکت، بستن و گشایشی،

وَ فی کُلِّ مَوْضِعِ شَعْرَةٍ، اَللهُمَ

و در محلّ روییدن هر مویی، خدایا

ص :111

لَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً خالِداً مَعَ خُلُودِکَ،

ستایش مخصوص توست ستایشی که جاودان است به جاودانگیت.

ولَکَ اَلْحَمْدُ

و ستایش مخصوص توست

حَمْداً لا مُنْتَهی لَهُ دُونَ عِلْمِکَ،

ستایشی که نهایتی جز علم توبرای آن نباشد.

وَلَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً

و ستایش مخصوص توست ستایشی که

لا اَمَدَ لَهُ دُونَ مَشِیَّتِکَ،

پایانی جز اراده و خواست تو برای آن نباشد.

وَلَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً

و ستایش مخصوص توست ستایشی که

لا اَجْرَ لِقآئِلِهِ اِلَّا رِضاکَ،

پاداشی جز رضای تو برای گوینده آن نباشد

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلیٰ حِلْمِکَ بَعْدَ عِلْمِکَ،

و ستایش مخصوص توست به خاطر حلمِ بعد از آگاهیت،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلیٰ عَفْوِکَ بَعْدَ قُدْرَتِکَ،

و ستایش مخصوص توست به خاطر گذشت بعد از تواناییت،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ باعِثَ الْحَمْدِ،

و ستایش مخصوص توست که انگیزه هر ستایشی

وَلَکَ اَلْحَمْدُ وارِثَ الْحَمْدِ،

و ستایش مخصوص توست که وارث ستایشی

ولَکَ اَلْحَمْدُ بَدیعَ الْحَمْدِ،

و ستایش مخصوص توست که ایجادکننده آنی

وَلَکَ اَلْحَمْدُ مُنْتَهَی الْحَمْدِ، وَلَکَ الحَمْدُ

و ستایش مخصوص توست که نهایت ستایشی

و ستایش مخصوص توست

مُبتَدِعَ الْحَمْدِ، ،

که به وجود آورنده آنی،

وَ لَکَ اَلْحَمْدُ مُشْتَرِیَ الْحَمْدِ،

و ستایش مخصوص توست که خریدار ستایشی،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ وَلِیَّ الْحَمْدِ

و ستایش مخصوص توست که صاحب ستایشی

وَلَکَ اَلْحَمْدُ قَدیمَ الْحَمْدِ،

و ستایش مخصوص توست که از ازل مورد ستایشی

وَلَکَ اَلْحَمْدُ صادِقَ الْوَعْدِ،

و ستایش مخصوص توست که وعده ات راست،

وَفِیَّ الْعَهْدِ، عَزیزَ الجُنْدِ،

پیمانت پایدار، سپاهت بزرگ

قآئِمَ الْمَجْدِ،

و بزرگواریت جاودان است،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ رَفیعَ الدَّرَجاتِ،

و ستایش مخصوص توست که بلندمرتبه،

مُجیبَ الدَّعَواتِ، مُنزِلَ الْایاتِ

برآورنده حاجات، فرو فرستنده آیات

مِنْ فَوْقِ سَبْعِ سَمواتٍ،

از بالای هفت آسمانی،

عَظیمَ الْبَرَکاتِ،

صاحب رحمت گسترده،

مُخْرِجَ النُّورِ مِنَ الظُّلُماتِ

خارج کننده نور از تاریکی ها

وَمُخْرِجَ مَنْ فِی الظُّلُماتِ إِلَىَٰ النُّورِ،

و خارج کننده هر کسی از تاریکی به روشنایی،

مُبَدِّلَ السَّیِّئاتِ حَسَناتٍ،

تبدیل کننده بدی ها به خوبی ها

وَجاعِلَ الْحَسَناتِ دَرَجاتٍ،

و قرار دهنده درجات برای حسنات،

اَللهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ غافِرَ الذَّنْبِ،

خدایا ستایش مخصوص توست که آمرزنده گناه

وَقابِلَ التَّوْبِ، شَدیدَ الْعِقابِ ذَاالطَّوْلِ،

و پذیرنده توبه و سخت کیفر دهنده توانایی،

لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ، اِلَیْکَ الْمَصیرُ،

معبودی جز تو نیست ، و بازگشت (همه) به سوی توست،

اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ فِی اللَّیْلِ اِذایَغْشی

خدایا ستایش مخصوص توست در شب هنگامی که (جهان را) بپوشاند.

وَلَکَ اَلْحَمْدُ فِی النَّهارِاِذاتَجَلّی

و ستایش مخصوص توست در روز هنگامی که (جهان را) روشن سازد.

وَلَکَ اَلْحَمْدُ فِی الْاخِرَةِوَالْأُولی

و ستایش مخصوص توست در آخرت و دنیا،

ص :112

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ کُلِّ نَجْمٍ

و ستایش مخصوص توست به تعداد ستارگان

وَمَلَکٍ فِی السَّمآءِ،

و فرشتگان آسمان

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ الثَّری

و ستایش مخصوص توست به تعداد ذرات خاک ها

وَالْحَصی وَالنَّوی

و ریگ ها و دانه ها،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ ما فی جَوْفِ الأَرْضِ،

و ستایش مخصوص توست به تعداد آنچه در دل زمین است،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ اَوْزانِ مِیاهِ الْبِحارِ،

و ستایش مخصوص توست به اندازه آب دریاها،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ اَوْراقِ الْأَشْجارِ،

و ستایش مخصوص توست به تعداد برگ درختان،

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ ما عَلیٰ وَجْهِ الْأَرْضِ،

و ستایش مخصوص توست به تعداد آنچه که روی زمین است

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ ما احْصی کِتابُکَ،

و ستایش مخصوص توست به تعداد آنچه که در کتاب تو شمارش شده

وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ ما احاطَ بِهِ عِلْمُکَ،

و ستایش مخصوص توست به مقدار آنچه که علم تو به آن احاطه دارد

وَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ،

و ستایش مخصوص توست به عدد انس و جنّ

وَالْهَوامِ وَالطَّیْرِ،

و حشرات و پرندگان

وَالْبَهآئِمِ وَالسِّباعِ،

و چهارپایان و درندگان،

حَمْداً کَثیراً طَیِّباً مُبارَکاً فِیهِ،

ستایشی فراوان، پاکیزه و با برکت

کَما تُحِبُّ رَبَّنا

آن گونه که تو ای پروردگار ما، دوست داری

وَتَرْضی وَ کَمٰا یَنْبَغی لِکَرَمِ وَجْهِکَ وَعِزِّ جَلالِکَ. آنگاه ده مرتبه می گویی:

و خشنود می شوی و آن گونه که سزاوار ذات بزرگوار و عزت جلال توست.

لا اِلهَ اِلَّا اَللَّهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ اَلْحَمْدُ، وَهُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ.

معبودی جزخدا نیست، یگانه ای که شریکی برای او نیست، فرمانروایی و ستایش مخصوص اوست و او مهربان و آگاه است.

و ده مرتبه: لا اِلهَ اِلَّا اَللَّهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ اَلْحَمْدُ، یُحْیی

معبودی جز خدا نیست، یگانه ای که شریکی برای او نیست، فرمانروایی و ستایش مخصوص اوست، زنده می کند.

وَیُمیتُ، و یُمیتُ وَیُحْیی وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلیٰ کُلِ شَیْ ءٍ قَدیرٌ.

و می میراند و می میراند و و زنده می کند، و او زنده ای است که (هرگز) نمی میرد، نیکی و خوبی بدست اوست و او بر هرچیز تواناست،

و ده مرتبه: اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا اِلهَ اِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَاَتُوبُ الَیْهِ.

آمرزش می طلبم از خدایی که معبودی جز او زنده و جاودان، نیست و به سوی اوباز می گردم،

و ده مرتبه: یااَللَّهُ یااَللَّهُ.

ای خدا، ای خدا.

و ده مرتبه: یا رَحْمنُ یا رَحْمنُ.

ای بخشنده، ای بخشنده.

و ده مرتبه: یا رَحیمُ یا رَحیمُ.

ای مهربان، ای مهربان.

و ده مرتبه: یا بَدیعَ السَّمواتِ وَالْأَرْضِ.

ای به وجود آورنده آسمان و زمین،

وده مرتبه: یا ذَاالْجَلالِ

ای صاحب جلال

ص :113

وَالْإِکْرامِ.

و بزرگواری.

و ده مرتبه: یاحَنَّانُ یا مَنَّانُ.

ای بسیار مهربان و ای بسیار سخاوتمند،

و ده مرتبه: یا حیُّ یا قَیُّومُ.

ای زنده، ای جاودان

و ده مرتبه: یا حَیُ لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ.

ای زنده ای که معبودی جز تو نیست،