عکس

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ اَلْرَحیمْ

ص: 2

عکس

ص: 3

آن چه حضرت ابراهیم علیه السلام به دستور خداوند تبارک و تعالی مبنی بر اسکان خانواده خود، در سرزمین بی آب و علف، برای اقامه دین انجام داد و آن چه حضرت هاجر، آن فرمان الهی را با همه ی سختی ها و دشواری هایش، خالصانه گردن نهاد؛ هم نام شان را و هم رسم شان را ماندگار ساخت، هم دعای شان را مستجاب کرد، هم دل های مردم را به سوی آن ها مایل ساخت، هم عمل شان را برای بشریت الگو قرار داد، هم آن سرزمین را الْبَلَدِ الْاَمِینِ(1) کرد و هم وادی غَیرِ ذِی زَرْعٍ(2) را به آیاتٌ بَینَاتٌ و سرزمین مقدس تبدیل نمود: فِیهِ آیاتٌ بَینَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِنًا(3).

ص: 5

بزرگ ترین درد جوامع اسلامی این است که هنوز فلسفه ی واقعی بسیاری از احکام الهی را درک نکرده اند و حج با آن همه راز و عظمتی که دارد هنوز به صورت یک عبادت خشک و یک حرکت بی حاصل و بی ثمر باقی مانده است.

یکی از وظایف بزرگ مسلمانان پی بردن به این واقعیت است که حج چیست و چرا برای همیشه باید بخشی از امکانات مادی و معنوی خود را برای برپایی آن صرف کنند(1)؟

(امام خمینی رحمت الله علیه)

ص: 6

ادب اول: اخلاص.......... 14

ادب دوم: آداب سفر.......... 16

ادب سوم: آداب زیارت.......... 18

فصل دوم: مدینه منوره.......... 21

بخش اول: شهر مدینه.......... 22

سخن اول: فضایل مدینه منوره.......... 22

سخن سوم: اقدامات و توصیه ها.......... 24

سخن چهارم: رموز موفقیت زائر در مدینه منوره.......... 25

بخش دوم: مسجد النبی.......... 28

نکات مهم مسجد النبی.......... 28

اعمال ویژه.......... 29

از امور زیر در مسجد النبی پرهیز شود.......... 29

بخش سوم: حرم النبی.......... 31

اماکن مقدسه مسجد النبی.......... 31

نکات مهم حرم النبی.......... 35

بخش چهارم: قبرستان بقیع.......... 36

دفن شدگان در بقیع.......... 37

نکات مهم قبرستان بقیع.......... 38

از امور زیر در بقیع و کنار آن پرهیز شود.......... 38

فصل سوم: مکّه مکرمه.......... 40

بخش اول: حرم.......... 41

احکام حرم الهی و محرمات حرم.......... 41

ص: 8

بخش دوم: شهر مکّه.......... 43

در مکّه به سه چیز اساسی باید توجه کرد.......... 44

آداب ورود به مکّه مکرمه.......... 45

بخش سوم: مسجد الحرام.......... 47

مسجد الحرام در قرآن کریم.......... 47

بَیتُ الحرام.......... 47

بَیتُ العَتیق.......... 48

داستان أصحاب فیل.......... 48

فَضلُ الصّلاةِ فِی المَسجِدِ الحَرام.......... 49

جایگاه محوری کعبه، مرکزی جهانی و جاودانه.......... 50

فیهِ آیاتٌ بَیناتٌ.......... 53

حجر الاسود.......... 53

رکن یمانِی.......... 54

حَطیم.......... 54

مُلتَزَم.......... 55

مُستَجار.......... 56

مقام ابراهیم.......... 56

حجر اسماعیل.......... 57

چاه زَمزَم.......... 58

اعمال مسجد الحرام.......... 59

اعمال ویژه مسجد الحرام.......... 60

نکات مهم مسجد الحرام.......... 60

ص: 9

از امور زیر در مسجد الحرام پرهیز شود.......... 61

فصل چهارم: مقدمات مناسک.......... 63

بخش اول: ماندگاری راه و رسم توحیدی.......... 63

عزت به چیزهای مادی نیست.......... 64

درک صحیح لا نُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ.......... 64

بخش دوم: محرمات احرام.......... 66

محرمات احرام چند نوع است: 66

اوّل: محرمات عمومیِ مشترک بین زن و مرد.......... 66

محرمات خاصِ یک عضو، مشترک بین زن و مرد.......... 67

محرمات اختصاصی آقایان.......... 68

محرمات اختصاصی زنان.......... 68

مسائل اختصاصی خانم ها.......... 69

فصل پنجم: مناسک عمره حج تمتع.......... 71

اولین عمل عمره حج تمتع: احرام.......... 72

اولین واجب احرام: پوشیدن لباس احرام.......... 72

دومین واجب احرام: 73

نوع نیت احرام.......... 73

نیت احرام عمره.......... 73

سومین واجب احرام: تلبیه.......... 74

لفظ تلبیه.......... 74

مستحبات احرام.......... 75

حقیقت احرام.......... 75

ص: 10

فلسفه احرام.......... 76

خشوع احرام.......... 76

نکات مهم.......... 77

تذکرات لازم.......... 78

توصیه های مسجد شجره (میقات).......... 79

تذکرات مکّه قبل از اعمال.......... 81

دومین عمل عمره حج تمتع: طواف.......... 82

قسم اول:.......... 82

قسم دوم:.......... 82

نیت طواف عمره حج تمتع.......... 83

تذکرات طواف.......... 83

کمال طواف.......... 85

سومین عمل عمره حج تمتع: نماز طواف.......... 87

نیت نماز طواف عمره حج تمتع.......... 87

تذکرات نماز طواف.......... 87

سِّر نماز پشت مقام.......... 88

چهارمین عمل عمره حج تمتع: سعی.......... 89

نیت سعی عمره حج تمتع.......... 89

تذکرات سعی.......... 89

سِّر سعی.......... 90

پنجمین عمل عمره حج تمتع: تقصیر.......... 91

نیت تقصیر.......... 91

ص: 11

تذکرات تقصیر.......... 91

ششمین عمل عمره مفرده: طواف نساء.......... 92

نیت نماز طواف نساء عمره مفرده.......... 92

هفتمین عمل عمره مفرده: نماز طواف نساء.......... 92

نیت نماز طواف عمره مفرده.......... 92

اقدامات لازم و ضروری پس از اعمال.......... 93

نکته.......... 93

مسائل مبتلا به، بین عمره و حج تمتع.......... 93

محرمات بین عمره و حج تمتع.......... 94

فصل ششم: مناسک حج تمتع.......... 96

حج تمتع دارای سیزده عمل است و عبارت است از:.......... 96

بخش اول: اعمال قبل از منی.......... 97

اولین عمل حج تمتع: احرام.......... 97

دومین عمل حج تمتع: وقوف به عرفات.......... 99

سومین عمل حج تمتع: وقوف به مشعرالحرام.......... 106

بخش دوم: اعمال سرزمین مِنی.......... 110

اعمال روز عید قربان:.......... 110

چهارمین عمل حج تمتع: رمی جمره عقبه.......... 111

پنجمین عمل حج تمتع: قربانی.......... 114

ششمین عمل حج تمتع: حلق.......... 117

هفتمین عمل حج تمتع: بیتوته در منا 120

هشتمین عمل حج تمتع: رمی سه جمره.......... 121

ص: 12

بخش سوم: اعمال بعد از منی.......... 123

نهمین عمل حج تمتع: طواف حج تمتع.......... 124

دهمین عمل حج تمتع: نماز طواف.......... 125

یازدهمین عمل حج تمتع: سعی.......... 126

دوازدهمین عمل حج تمتع: طواف نساء.......... 127

سیزدهمین عمل حج تمتع: نماز طواف نساء.......... 128

فصل هفتم: ملحقات کتاب.......... 131

بخش اول: نیت اعمال و مناسک.......... 131

نیت اعمال عمره حج تمتع.......... 132

نیت اعمال حج تمتع.......... 133

نیت اعمال عمره مفرده.......... 136

بخش دوم: حدیث شبلی.......... 138

بخش سوم: پیام امام خمینی.......... 146

منابع.......... 184

ص: 13

جمع آوری شده است و به روحانیون کاروان های عمره و حج و زائران بیت الله الحرام و علاقمندان تقدیم می شود.

کتاب حاضر در بعضی از موضوعات به عنوان تَیَمُّن و تَبَرُّک روایتی از کتاب حج و عمره در قرآن و حدیث آیت الله ری شهری آورده شده است و هم چنین واجبات اعمال، تیتروار بیان شده است. اما هدف اصلی این کتاب آموزش نکات و توصیه های مهم، ضروری و مبتلابه است که در پنج فصل آورده شده است.

شاید سروران گرامی بعضی از نکته ها را لازم و ضروری ندانند در حالی که این گونه موارد، با هدف دور کردن وسواس از زائر و برای به شک نیفتادن زائر موقع مواجهه با سؤال دیگران و به تعبیر رایج برای به شک نیفتادن زائر در مواجهه با ناخن زدن بی جای دیگران؛ این گونه موارد در کتاب جمع آوری شده است.

کتاب حاضر در کنار فایل های آموزشی که به صورت پاورپوینت در پایگاه نشر آثار حسن صفرزاده تهرانی(1) ارائه شده است؛ می تواند آموزش زوار را آسان تر و مفیدتر کند. امید که برای روحانیون کاروان های عمره و حج مفید باشد و رضایت حضرت حق را به دنبال داشته باشد. آمین یا رب العالمین.

حسن صفرزاده تهرانی

ذی قعده 1443

مصادف با خرداد 1401

ص: 2

بَیتَهُ الْحَرَامَ الَّذِی جَعَلَهُ لِلنَّاسِ قِیاماً؛ آيا نمى بينيد كه خداوند سبحان پيشينيان را از زمان آدم (علیه السلام) تا كسانى كه پس از آن ها آمده اند از اين عالم بيازمود، به سنگ هايى كه نه سود مى رسانيدند و نه زيان، نه مى ديدند و نه مى شنيدند، و آن سنگ ها را بيت الحرام خود قرار داد و آن را براى مردم برپا ساخت،

ثُمَ وَضَعَهُ بِأَوْعَرِ بِقَاعِ الْأَرْضِ حَجَراً وَ أَقَلِّ نَتَائِقِ الدُّنْیا مَدَراً وَ أَضْیقِ بُطُونِ الْأَوْدِیةِ قُطْراً، بَینَ جِبَالٍ خَشِنَةٍ وَ رِمَالٍ دَمِثَةٍ وَ عُیونٍ وَشِلَةٍ وَ قُرًى مُنْقَطِعَةٍ، لَا یزْکو بِهَا خُفٌّ وَ لَا حَافِرٌ وَ لَا ظِلْفٌ؛ در سخت ترين سنگلاخ هاى زمين در ريگزارى كه در آن جا از هر جاى ديگر كمتر گياه مى رويد. در درّه اى از ديگر درّه ها تنگتر، بين كوه هاى سخت و ريگ هاى نرم، آن سان، كه گذر كردن از آن ها دشوار باشد و چشمه هاى كم آب و دهكده هاى دور از يكديگر كه در آن جا نه اشترى فربه مى شود و نه اسب و گاو و گوسفندى.

ثُمَّ أَمَرَ آدَمَ وَ وَلَدَهُ أَنْ یثْنُوا أَعْطَافَهُمْ نَحْوَهُ، فَصَارَ مَثَابَةً لِمُنْتَجَعِ أَسْفَارِهِمْ وَ غَایةً لِمُلْقَى رِحَالِهِمْ تَهْوِی إِلَیهِ ثِمَارُ الْأَفْئِدَةِ مِنْ مَفَاوِزِ قِفَارٍ سَحِیقَةٍ وَ مَهَاوِی فِجَاجٍ عَمِیقَةٍ وَ جَزَائِرِ بِحَارٍ مُنْقَطِعَةٍ، حَتَّى یهُزُّوا مَنَاکبَهُمْ ذُلُلًا یهَلِّلُونَ لِلَّهِ حَوْلَهُ وَ یرْمُلُونَ عَلَى أَقْدَامِهِمْ شُعْثاً غُبْراً لَهُ قَدْ نَبَذُوا السِّرابِیلَ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَ شَوَّهُوا بِإِعْفَاءِ الشُّعُورِ مَحَاسِنَ خَلْقِهِمُ، ابْتِلَاءً عَظِیماً وَ امْتِحَاناً شَدِیداً وَ اخْتِبَاراً مُبِیناً وَ تَمْحِیصاً بَلِیغاً، جَعَلَهُ اللَّهُ سَبَباً لِرَحْمَتِهِ وَ وُصْلَةً إِلَى جَنَّتِهِ. آدم (علیه السلام) و فرزندان او را فرمان داد كه به آن خانه روى نهند و آن جا بازارگاهى شد براى كسانى كه در سفرها در پى سودند و بارگاهى براى افكندن بارها. مردم، شتابان روى به بيت الحرام آوردند. از بيابان هاى بى آب و گياه

ص: 4

و از عمق درّه هاى ژرف و جزيره هاى پراكنده و درياها. تا از روى خوارى شانه هاى خود را بجنبانند و گرد آن بگردند و آواز به تهليل بردارند. موى پريشان و خاك آلود، نه دوان و نه آهسته گام بردارند. جامه ها از تن به در كنند و با رها كردن موى، چهره نيكوى خود را زشت نمايند. اين است آزمايش بزرگ و امتحانى سخت و آزمونى آشكار. خداوند آن را سبب رحمت خود ساخت و وسيله رسيدن به بهشت خويش.

وَ لَوْ أَرَادَ سُبْحَانَهُ أَنْ یضَعَ بَیتَهُ الْحَرَامَ وَ مَشَاعِرَهُ الْعِظَامَ بَینَ جَنَّاتٍ وَ أَنْهَارٍ وَ سَهْلٍ وَ قَرَارٍ جَمَّ الْأَشْجَارِ دَانِی الثِّمَارِ مُلْتَفَّ الْبُنَى مُتَّصِلَ الْقُرَى بَینَ بُرَّةٍ سَمْرَاءَ وَ رَوْضَةٍ خَضْرَاءَ وَ أَرْیافٍ مُحْدِقَةٍ وَ عِرَاصٍ مُغْدِقَةٍ وَ رِیاضٍ نَاضِرَةٍ وَ طُرُقٍ عَامِرَةٍ، لَکانَ قَدْ صَغُرَ قَدْرُ الْجَزَاءِ عَلَى حَسَبِ ضَعْفِ الْبَلَاءِ، اگر خداى مى خواست بيت الحرام خود را و پرستشگاه هاى بزرگش را در ميان باغ ها و نهرها قرار مى داد و در جايى كه زمين نرم و هموار باشد، در مكانى پر درخت و درختان سرشار از ميوه. در ميان خانه ها و عمارات بسيار و روستاهاى به هم پيوسته. در ميان گندمزارهاى قهوه اى رنگ و اراضى پرباران و باغستان هاى خرم و راه هاى آباد. در اين حال، پاداش اندك بود، زيرا رنج سفر اندك بود.

وَ لَوْ کانَ الْإِسَاسُ الْمَحْمُولُ عَلَیهَا وَ الْأَحْجَارُ الْمَرْفُوعُ بِهَا بَینَ زُمُرُّدَةٍ خَضْرَاءَ وَ یاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ وَ نُورٍ وَ ضِیاءٍ، لَخَفَّفَ ذلِک مُصَارَعَةَ الشَّک فِی الصُّدُورِ وَ لَوَضَعَ مُجَاهَدَةَ إِبْلِیسَ عَنِ الْقُلُوبِ وَ لَنَفَى مُعْتَلَجَ الرَّیبِ مِنَ النَّاسِ؛ اگر بنيانى كه كعبه بر روى آن ساخته شده و سنگ هايى كه ديوارهايش را برآورده، زمرد سبز و ياقوت سرخ و نور و روشنى بود، از دودلی ها و

ص: 5

ترديدهايى كه در سينه ها جارى كرده مى كاست و سعى و كوشش شيطان را از دلها دور مى ساخت و اضطراب و نگرانى را از قلب مردم مى زدود.

وَ لَکنَّ اللَّهَ یخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِأَنْوَاعِ الشَّدَائِدِ وَ یتَعَبَّدُهُمْ بِأَنْوَاعِ الْمَجَاهِدِ وَ یبْتَلِیهِمْ بِضُرُوبِ الْمَکارِهِ، إِخْرَاجاً لِلتَّکبُّرِ مِنْ قُلُوبِهِمْ وَ إِسْکاناً لِلتَّذَلُّلِ فِی نُفُوسِهِمْ، وَ لِیجْعَلَ ذلِک أَبْوَاباً فُتُحاً إِلَى فَضْلِهِ وَ أَسْبَاباً ذُلُلًا لِعَفْوِهِ (1). ولى خداوند بندگانش را به گونه گونه سختى مى آزمايد و به انواع مجاهدت ها به بندگى وامى دارد. و به كارهاى ناخوش آيند امتحان مى كند تا تكبّر و خودپسندى را از دلهای شان بيرون كند و خوارى و فروتنى را جانشين آن سازد. اينهاست درهايى كه به عوالم فضل و احسان او گشوده مى شود و سبب هايى مهيا براى آن كه بندگانش را بيامرزد و گناهان شان را ببخشايد.

ص: 6

تکلیف الهی را به طور صحیح بجا آورد، به خصوص کسی که می خواهد به حج و عمره برود باید نماز را به طور صحیح یاد بگیرد و اگر نماز او درست نباشد، عمره او باطل است ممکن است که از احرام عمره خارج نگردد و چیزهایی که در احرام بر او حرام شده مثل زن و چیزهایی دیگری بر او حلال نگردد.

چون نماز احتیاج به وضو یا غسل یا تیمم دارد، هر مکلفی باید احکام و روش تحصیل طهارت صحیح را فرا گیرد و اگر کسی این موارد را صحیح نتواند انجام دهد عمره اش با مشکل روبه رو می شود و ممکن است که از احرام عمره خارج نگردد، بنابراین واجب است یقین به صحت این موارد داشته باشد.

کسی که قرائتش درست نیست نمی تواند از کسی نیابت کند ولو تبرعاً و چنین شخصی اگر نمی تواند نماز خود را درست کند هر چند نسبت به نماز خود از ذوی الاعذار است، اما نیابت او صحیح نیست.

داشته باشند و چه مازاد درآمد سالیانه نداشته باشند، لازم است.

از آن جائی که خمس به عین تعلق می گیرد، کسی حق ندارد تا خمس آن مال را نداده، در آن مال تصرف نماید، چرا که تصرف در مال بدون تعیین سال مالی و تعیین خمس آن مال، حکم غصب را دارد و حرام است.

پرداخت یا دست گردان و یا به ذمه قرار دادن خمس باید با نظر مجتهد باشد بنابر این هر گونه تصرف در مالی که مورد تعلق خمس قرار گرفته است بدون اجازه حاکم و یا مجتهد از نظر شرعی حرام و حکم غصب دارد.

کسی که سال خمسی برای خود قرار نداده است اگر با پول مخمس لباس احرام تهیه نماید و به عمره مشرف شود طواف او صحیح نیست و کسی که با هزینه دیگری به عمره می رود، اگر یقین به وجود خمس در مال او دارد، لازم است خمس مخارج را بپردازد.

کسانی که بدهی خمس دارند با دست گردان کردن و مهلت گرفتن یا تقسیط به راحتی می توانند خمس خود را پرداخت نمایند. فرایند تعیین سال مالی و محاسبه خمس بسیار ساده و راحت است پس آن را جدی بگیرید و برای تعیین آن مراجعه نمایید.

آیات عظام صافی و وحید فقط سود خمس دارد و به فتوای آیات عظام بهجت، مکارم، سبحانی و نوری هیچ کدام خمس ندارد.

اخلاص در عمل شامل همه اعمال انسان می شود. حضرت امام علی علیه السلام می فرماید: طُوبی لِمَن أَخلَصَ لِلّهِ عَمَلَهُ وَعِلمَهُ وَحُبَّهُ وَبُغضَهُ وَأَخْذَهُ وَتَرکهُ وَکلامَهُ وَصَمْتَهُ وَفِعلَهُ وَقَولَهُ(1)؛

خوشا به سعادت کسی که عمل، علم، دوستی، دشمنی، سخن، سکوت، کردار و گفتارش را برای خدا خالص گرداند.

مرتبه مؤمن با اخلاص مشخص می شود. پیامبر گرامی اسلام در این زمینه می فرماید: بِالْإِخْلَاصِ تَتَفَاضَلُ مَرَاتِبُ الْمُؤْمِنِین(2)؛ به وسیله اخلاص، برتری درجات اهل ایمان محقق می شود.

جایگاه اخلاص آن قدر بلند و مهم است که جبران عمل اندک را می کند. پیامبر گرامی اسلام در این زمینه می فرماید: اَخْلِصْ دِینَک یکفِیک الْقَلِیلُ مِنَ الْعَمَلِ(3)؛

دینت را خالص ساز، آن گاه اندکی از عمل تو را کافی است.

مولوی در باره اخلاص داستانی را در شعرش آورده است و می گوید:

خانه ای نو ساخت روزی نو مرید *** پیر آمد خانه او را بدید

گفت شیخ آن نو مرید خویش را *** امتحان کرد آن نکو اندیش را

روزن از بهر چه کردی ای رفیق

ص: 15

گفت: تا نور آیدم از این طریق

گفت: آن فرع است این باید نیاز *** تا از این ره بشنوی بانگ نماز

نور خود اندر تبع می آیدت *** نیتِ آن کن، که آن می بایدت

هر که کاشت قصد گندم بایدش *** گاه خود اندر تبع می آیدش

به حریم قرب خدا کسی، زره ریا ننهاده پا *** نرسی به قرب خدا اگر نشود بری دلت از ریا

9. خواندن سوره قُلْ اَعوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ(1)؛

10. خواندن آیه: إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیک الْقُرْآنَ لَرَادُّک إِلَی مَعَادٍ(2)؛

11. خواندن آیه: فَاللَّهُ خَیرٌ حَافِظًا وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ(3)؛

12. آگاه نمودن خویشاوندان و آشنایان و حلالیت طلبیدن؛

13. وصیت کردن، امام صادق علیه السلام می فرماید: مَنْ رَكِبَ رَاحِلَةً فَلْيُوصِ (4)؛ هر کس برای مسافرت بر مرکبی سوار شد باید وصیت کند؛

14. خواندن دو رکعت نماز به صورت دسته جمعی با خانواده: در رکعت اول توحید و در رکعت دوم قدر و پس از آن دعای زیر را به صورت مکرر بگوید: أَسْتَخِیرُ اللّٰه بِرَحْمَتِهِ خِیرَةً فِی عافِیةٍ؛

15. خواندن دعای بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَمِنَ اللهِ وَاِلَی اللهِ وَفی سَبِیلِ اللهِ، اَللّ-هُمَّ اِلَیک اَسْلَمْتُ نَفْسِی وَاِلَیک وَجَّهْتُ وَجْهی، وَاِلَیک فَوَّضْتُ اَمْرِی، فَاحْفَظْنی بِحِفْظِ الْاِیمانِ مِنْ بَینِ یدَی وَمِنْ خَلْفی، وَعَنْ یمینی وَعَنْ شِمالِی، وَمِنْ فَوْقی وَمِنْ تَحْتی وَادْفَعْ عَنّی بِحَوْلِک وَقُوَّتِک لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إلاّ بِاللهَ الْعَلِی الْعَظیمِ(5).

ص: 17

18. صد مرتبه تکبیر گفتن؛

19. دو رکعت نماز تهیت خواندن؛

20. زیارت خواندن؛

21. دو رکعت نماز زیارت خواندن؛

22. آن بزرگوار را شفیع قرار دادن.

ص: 19

ص: 20

پیمانه و ترازوى ما برکت عطا کن و آن ها را براى ما درست گردان.

مدینه منوره با قرآن افتتاح شد: پیامبر گرامی اسلام می فرماید: اُفتُتِحَتِ القُرى بِالسّیفِ، وافتُتِحَتِ المَدینَةُ بِالقُرآنِ(1)؛

شهرها با شمشیر فتح می شوند و مدینه با قرآن کریم فتح شد.

مدینه منوره از مکّه برتر است: پیامبر گرامی اسلام می فرماید: المَدینَةُ خَیرٌ مِن مَکةَ(2). مَنِ استَطاعَ أن یموتَ بِالمَدینَةِ فَلیفعَل، فَإِنّی أشفَعُ لِمَن ماتَ بِها(3)؛

اگر کسی بتواند به گونه ای زندگی کند که مرگش در مدینه باشد، چنین کند، من برای کسی که در آنجا بمیرد، شفیع خواهم بود.

الأَیامِ(1)؛ اگر توانستی سه روز چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه را در مدینه بمان و سه روز را روزه بگیر.

15. توجه به مناسبت های هفته؛

16. توجه به مسائل عوامل کاروان.

12. پرهیز از آزار و اذیت دیگران در انجام اعمال و آداب. آزار و اذیت دیگران برای انجام عمل واجب، حرام است، چه رسد برای انجام عمل مستحبی؛

13. انجام صحیح، دقیق و به موقع واجبات: باید جایگاه عمل واجب حفظ شود و هیچ عملی حتی مستحبی نباید به آن آسیب برساند. عملی مستحبی که سبب ترک واجب و یا ارتکاب حرام شود، باید ترک شود. مستحبی که به واجب آسیب برساند یا سبب ارتکاب حرام شود، نه تنها مستحب نیست بلکه حرام است؛

14. پرهیز از انجام اعمال سلیقه ای. باید توجه داشت که نقش دادن سلایق در انجام دستورات دین سبب انحراف و بدعت در دین می گردد. کسی حق ندارد دستورات دین را به شکل دلخواه عمل نماید. یا عملی که در زمان خاصی دارد، در زمان دیگری به نام دین انجام دهد. یا عملی که در مکان مشخص وارد شده است را در جای دیگر انجام دهد. یا عملی را که از ناحیه دین وارد نشده و مأثور نیست به اسم دین انجام دهد؛

15. شریک کردن دیگران در ثواب دعا، زیارت و اعمال به خواندن دعای: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَی وَ لِإِخْوَانِی وَ أَخَوَاتِی وَ أَعْمَامِی وَ عَمَّاتِی وَ أَخْوَالِی وَ خَالاَتِی وَ أَجْدَادِی وَ جَدَّاتِی وَ أَوْلاَدِهِمْ وَ ذَرَارِیهِمْ وَ أَزْوَاجِی وَ ذُرِّیاتِی وَ أَقْرِبَائِی وَ أَصْدِقَائِی وَ جِیرَانِی وَ إِخْوَانِی فِیک مِنْ أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ وَ لِجَمِیعِ أَهْلِ مَوَدَّتِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ الْأَحْیاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوَاتِ وَ لِجَمِیعِ مَنْ عَلَّمَنِی خَیراً أَوْ تَعَلَّمَ مِنِّی عِلْماً اللَّهُمَّ أَشْرِکهُمْ فِی صَالِحِ دُعَائِی وَ زِیارَتِی

ص: 26

لِمَشْهَدِ حُجَّتِک وَ وَلِیک وَ أَشْرِکنِی فِی صَالِحِ أَدْعِیتِهِمْ بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ بَلِّغْ وَلِیک مِنْهُمُ السَّلاَمَ وَ السَّلاَمُ عَلَیک وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ(1).

ص: 27

8. بهترین روش برای اقامه نماز: شرکت در نماز جماعت مسجد، سپس اعاده نماز به صورت قصر در مکانی که می شود بر سنگ سجده کرد؛

9. اگر سوره سجده دار خوانده شد بعد از سجده دوباره باید اقتدا کرد؛

10. رعایت نظم و انضباط در صفوف نماز.

11. خواندن نماز فرادی یا قصر هنگام اقامه نماز جماعت؛

12. بلند خواندن ذکر رکوع، سجود، تشهد و سلام در نماز جماعت؛

13. قنوت گرفتن در نماز جماعت؛

14. آمین گفتن هنگام نماز جماعت؛

15. دست روی دست بر سینه گذاردن هنگام نماز جماعت؛

16. بلند کردن دست هنگام سلام؛

17. دست دادن بعد از سلام؛

18. خواندن نماز موقع خطبه های نماز جمعه؛

19. حرکت و صحبت موقع نماز میت و نماز جمعه؛

20. خواندن نماز بعد از نماز عصر و بعد از نماز صبح؛

21. خارج شدن از مسجد در آستانه اقامه نماز جماعت.

ص: 30

آشنا بودند؛ تا این که در زمان های بعد مکانی که پیامبر گرامی اسلام صلى الله عليه و آله و سلم به نماز می ایستاد، محراب ساخته شد و قداست آن به واسطه این است که آن بزرگوار سال ها در این مکان نماز خوانده است.

ابولبابه را نزد ما بفرست تا درباره وضع خود با او مشورت کنیم.

پیامبر گرامی اسلام به ابولبابه فرمودند: نزد هم پیمانان خود برو و ببین چه مى گویند. ابولبابه وقتى وارد قلعه شد یهودیان پرسیدند: صلاح تو درباره ما چیست؟ آیا تسلیم شویم به همان صورتى که پیامبر مى گوید تا هر چه مایل است نسبت به ما انجام دهد؟ جواب داد: آرى تسلیم او شوید، ولى به همراه این جواب با دست خود به گلویش اشاره کرد، یعنى در صورت تسلیم بلافاصله به قتل مى رسید.

ابولبابه با این حرکت، احساس کرد به پیامبر گرامی اسلام خیانت کرده و از کرده خود پشیمان شد. از قلعه به زیر آمد و وارد مسجد النبی شد و خود را به یکى از ستون هاى مسجد بست و گفت: تا توبه من قبول نشود خود را آزاد نمی کنم.

خبر به پیامبر گرامی اسلام رسید و مردم از حضرت خواستند تا برای ابولبابه نزد خدا واسطه شود و آن بزرگوار فرمود: اگر نزد من آمده بود از خداوند براى او طلب آمرزش مى کردم، اما اکنون که نزد خداوند رفته صبر می کنم تا خداوند در باره او قضاوت نماید. روزها دختر ابولبابه برای او غذا می آورد و برای نماز او را باز می کرد و بعد از آن دو باره خود را به ستون می بست.

شبى در خانه ام سلمه آیه پذیرفته شدن توبه ابولبابه بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام نازل شد: وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صَالِحاً وَآخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللهُ اَن یَتُوبَ عَلَیْهِمْ اِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ(1)؛ و گروهی دیگر، به گناهان خود

ص: 34

اعتراف کردند؛ و کار خوب و بد را به هم آمیختند؛ امید می رود که خداوند توبه آنها را بپذیرد؛ به یقین، خداوند آمرزنده و مهربان است. در این هنگام پیامبر گرامی اسلام به ام سلمه فرمودند: توبه ابولبابه پذیرفته شد و ام سلمه از حضرت اجازه گرفت تا بشارت قبولی توبه ابولبابه را به او بدهد و پس از اجازه، ام سلمه سر از حجره بیرون کرد و قبولى توبه ابولبابه را به وی بشارت داد.

مسلمانان با خبر شدند و آمدند تا او را از ستون باز کنند و ابولبابه مانع آنان شد و گفت: می خواهم به دست پیامبر گرامی اسلام باز شوم. خبر به آن بزرگوار رسید و حضرت هنگام نماز صبح با دست شریف خود ابولبابه را از ستون باز کرد و آن ستون به ستون توبه معروف شد.

مؤمنان، آنچه وعده داده شدید، در فردایى تعیین شده، به شما داده شد. ما هم به شما مى پیوندیم، إن شاء اللّه.

ام قیس می گوید: همراه پیامبر گرامی اسلام به بقیع آمدم، حضرت فرمود: ام قیس از این قبرستان در آخرت هفتاد هزار نفر بر انگیخته می شوند و بدون حساب وارد بهشت خواهند شد در حالی که صورت های ایشان مانند ماه شب بدر می درخشد.

غلام پیامبر گرامی اسلام می گوید: پیامبر گرامی اسلام مرا در دل شب از خواب بیدار کرد و فرمود: مامور شده ام تا برای اهل بقیع استغفار کنم تو نیز همراه من بیا، من نیز همراه او شدم وقتی روبروی قبر بقیع ایستاد برای مدفونین در بقیع زیارت خواندند سپس مدت طولانی برای آنان استغفار کردند.

عایشه می گوید: پیامبر گرامی اسلام شب ها از منزل بیرون می رفتند و من گمان می بردم که به منزل همسران دیگر می رود لذا حساس شدم و ایشان را تعقیب کردم، دیدم به زیارت اهل بقیع رفته است، هنگامی که از تعقیب من آگاه شد فرمود: گمان می کنی به توظلم خواهم کرد؟ خیر من از سوی خدا مأمور شده ام که برای اهل بقیع استغفار کنم.

برادر امام علی علیه السلام، محمد حنیفه فرزند امام علی علیه السلام، ام البنین مادر حضرت عباس، اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام، سعد بن معاذ، مقداد، جابر ابن عبدالله، عثمان بن مظعون، شهدای جنگ بدر و هزاران صحابه، تابعین، حفاظ، و سادات بنی هاشم، رحمة الله علیهم است.

ص: 39

11. افزایش دیه در قتل عمد یا غیر عمد که در حرم صورت گرفته باشد؛

12. بر کسی که در خارج حرم مرتکب گناهِ موجبِ حد گردیده و به حرم پناه آورده اقامه حد نمی شود بلکه بر او در خوراک و آب تنگ می گیرند تا از آنجا خارج شود؛

13. بر کسی که در حرم مرتکب گناهِ موجبِ حد گردد، اقامه حد نمی شود چون حرمت حرم را نقض کرده لذا حرمت او هم داخل حرم نقض خواهد شد.

ص: 42

أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حَجَرِهَا وَ لا شَجَرٌ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ شَجَرِهَا وَ لا جِبَالٌ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ جِبَالِهَا وَ لا مَاءٌ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ مَائِهَ(1)؛ دوست داشتنی ترین زمین نزد خداوند، سرزمین مکّه است. نزد خدا نه خاکی از خاک آن محبوب تر است، نه سنگی از سنگ آن، نه درختی از درخت آن، نه کوهی از کوه های آن و نه آبی از آب های آن.

سوم: توجه به صاحب اصلی این سرزمین یعنی صاحب العصر و الزمان و منجی و مصلح بشریت. بر این اساس امام باقر علیه السلام فرمود: تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام(1)، تمام بودن حجّ بزیارت امام است.

کعبه یک سنگ نشانی است که ره گم نشود *** حاجی احرام دگر بند ببین یار کجاست

تّواضُعُ وخُشوع: أبانُ بنُ تَغلِبَ می گوید: با امام صادق علیه السلام در راه مکّه همسفر بودم، وقتی به حرم رسیدیم آن بزرگوار فرود آمد و غسل کرد و پای برهنه وارد حرم شد و من نیز مانند او

غسل کردم و پای برهنه همراه آن بزرگوار وارد حرم شدم آنگاه فرمود: یا أبانُ، مَن صَنَعَ مِثلَ ما رَأَیتَنی صَنَعتُ تَواضُعًا للّهِ مَحَا اللّهُ عَنهُ مِائَةَ ألفِ سَیئَةٍ، وکتَبَ لَهُ مِائَةَ ألفِ حَسَنَةٍ، وبَنَى اللّهُ عَزّوجَلّ لَهُ مِائَةَ ألفِ دَرَجَةٍ، وقَضى لَهُ مِائَةَ ألفِ حاجَةٍ(1)؛ فرمود: اى ابان! هر که از روى تواضع در برابر خدا این گونه عمل کند که من کردم، خداوند صد هزار گناه از او محو مى کند، صد هزار حسنه براى او مى نویسد و صد هزار درجه براى او بنا مى نهد و صد هزار حاجت از او بر مى آورد.

هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم! و برای تجدید خاطره، از مقام ابراهیم، عبادت گاهی برای خود انتخاب کنید! و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید.

در برابر قدرت الهی ظاهر و آشکار سازد: بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ. ألَم تَرَ کیفَ فَعَلَ رَبّک بِأَصحابِ الفیلِ. ألَم یجعَل کیدَهُم فی تَضلیلٍ. وأرسَلَ عَلَیهِم طَیرًا أبابیلَ. تَرمیهِم بِحِجارَةٍ مِن سِجّیلٍ. فَجَعَلَهُم کعَصفٍ مَأکولٍ(1)؛ به نام خداوند رحمتگر مهربان. مگر ندیدى پروردگارت با پیلداران چه کرد. آیا نیرنگ شان را بر باد نداد. و بر سر آن ها دسته دسته پرندگانى ابابیل فرستاد. که بر آنان سنگ هایى از گل سخت مى افکندند و سرانجام خدا آنان را مانند کاه جویده شده گردانید.

نمازهایى را که تا زمان مرگ مى خواند، به برکت این نماز از او قبول مى کند.

و چه بجا و ارزشمند است که زائر، نمازهای قضای خود را در مسجد الحرام بخواند.

شیخ صدوق نقل می کند شخصی از امام صادق سؤال کرد چرا کعبه را کعبه نامیدند؟ آن حضرت فرمود: إنّما سُمّیت کعبَةً لِأَنّها مُرَبّعَةٌ، وصارَت مُرَبّعَةً لِأَنّها بِحِذاءِ البَیتِ المَعمورِ وهُوَ مُرَبّعٌ، وصارَ البَیتُ المَعمورُ مُرَبّعًا لِاَنّهُ بِحِذاءِ العَرشِ وهُوَ مُرَبّعٌ، وصارَ العَرشُ مُرَبّعًا لِأَنّ الکلِماتِ الّتی بُنِی عَلَیهَا الإِسلامُ أربَعٌ، وهِی: سُبحانَ اللّهِ، والحَمدُ للّهِ، ولا إلهَ الّا اللّهُ، واللّهُ أکبَرُ(1)؛ کعبه را کعبه نامیده اند چون مربّع است، و از این رو مربّع ساخته شده که مقابل بیتُ المعمور است و آن هم مربّع است، و بیت المعمور مربّع گردیده به دلیل این که مقابل عرش خدا است که آن هم مربّع است، و عرش مربّع گردیده زیرا کلماتی که اسلام بر آن بنا شده چهار کلمه است و آن ها عبارتند از: سبحان الله، والحمد لله، و لا اله الا الله، و الله اکبر.

عرش را خدا معماری کرد و معماری کعبه که عرش خدا در زمین است را به بهترین بندگانش سپرد: وَإِذْ یرْفَعُ إِبْرَاهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیتِ وَإِسْمَاعِیلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّک أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ(2)؛ به یاد آورید هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایه های کعبه را بالا می بردند، و می گفتند: پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی. آنگاه دستور داد که همگان را صلا بزن و فراخوان عمومی ده: وَأَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوک رِجَالًا وَعَلَى کلِّ ضَامِرٍ یأْتِینَ مِن کلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ(3)؛ و مردم را دعوت

ص: 51

عمومی به حج کن؛ تا پیاده و سواره بر مرکب های لاغر از هر راه دوری بسوی تو بیایند.

هم چنان که فرشتگان در طواف عرش خدایند، فرشته خو نیز باید در طواف جلوه و نمود عرش خدا باشد و کعبه جلوه و نمود عرش خداست. پس طواف کعبه می کینم تا فرشته خو شویم. حال اگر برای حاجی شدن طواف کنیم، طواف سنگ و گِل کرده ایم و اگر برای بهشت طواف کنیم و خوفا من النار و شوقا الی الجنه باشد، طواف عالم مثال کرده ایم و اگر به پاس نعمت هایش طواف کنیم طواف عالم عقل کرده ایم و اگر فقط برای او طواف کنیم، به عالم اله راه یافته ایم و به عرش خدا رسیده ایم. باید دید چه لیاقتی کسب کرده ایم و چه طوافی می کنیم! طواف سنگ یا طواف کعبه یا طواف بیت المأمور یا طواف عرش و اسماء الهی؟ به یقین از ما طواف سنگ نخواسته اند، این ظاهر کار است. طواف روح و باطن کعبه مراد است.

عرش خدا مبدا پاکی است و کعبه که عرش خدا در زمین است مرکز پاکان و طواف به دور آن سبب پاکی است. وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَن طَهِّرَا بَیتِی لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاکفِینَ وَالرُّکعِ السُّجُودِ(1)؛ و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: خانه مرا برای طواف کنندگان، مجاوران، رکوع کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید.

ص: 52

الأسود رسید در این هنگام کوه أبو قبیس فریاد زد که اى ابراهیم خلیل، امانتى در نزد من دارى و با فریادى عظیم سنگى را بر دامن خود غلتانید. ابراهیم آن سنگ را برداشت و در همین محل به کار گذاشت.

معاویة بن عمّار می گوید از امام صادق سبب نام حطیم پرسیدم آن بزرگوار فرمود: لِأَنّ النّاسَ یحطِمُ بَعضُهُم بَعضًا هُنالِک(1)؛ چون در آن جا مردم همدیگر را فشار مى دهند.

ابوبلال مکى می گوید دیدم امام صادق را دیدم که بر گرد کعبه طواف کرد سپس میان در کعبه و حجرالاسود، دو رکعت نماز خواند گفتم: هیچ کس را ندیدم که اینجا نماز بخواند! آن بزرگوار فرمود: فَقالَ: هذَا المَکانُ الّذی تیبَ عَلى آدَمَ فیهِ(2)؛

این جا، همان جاست که توبه آدم پذیرفته شد.

امام صادق علیه السلام می فرماید: لَمّا أوحَى اللّهُ تَعالى إلى إبراهیمَ أن أذّن فِی النّاسِ بِالحَجّ أخَذَ الحَجَرَ الّذی فیهِ أثَرُ قَدَمَیهِ وهُوَ المَقامُ فَوَضَعَهُ بِحِذاءِ البَیتِ لاصِقًا بِالبَیتِ بِحِیالِ المَوضِعِ الّذی هُوَ فیهِ الیومَ، ثُمّ قامَ عَلَیهِ فَنادى بِأَعلى صَوتِهِ بِما أمَرَهُ اللّهُ تَعالى بِهِ، فَلَمّا تَکلّمَ بِالکلامِ لَم یحتَمِلهُ الحَجَرُ، فَغَرِقَت رِجلاهُ فیهِ، فَقَلَعَ إبراهیمُ رِجلَیهِ مِنَ الحَجَرِ قَلعًا(1)؛ چون خداوند به حضرت ابراهیم وحى کرد که مردم را به حج ندا بده، سنگى را که اثر گام هایش در آن است مقام رو به روى کعبه و چسبیده به کعبه، در همان جایى که امروز است قرار داد. سپس بر آن ایستاد و فرمان خدا را با رساترین صدایش ندا داد. چون آن سخن را گفت، سنگ تاب تحمل او را نیاورد، پاهایش در آن فرو رفت. پس ابراهیم، پاهایش را از سنگ برکند.

توست، گداى تو به آستانه توست، نزد تو شکایتى دارد، که بر تو پنهان نیست، مرا از درگاهت بازنگردان.

کرد. این کار را هفت بار انجام داد. نوبت هفتم که او بر فراز مروه بود، به اسماعیل نگریست در حالى که از زیر پایش آب آشکار شده بود. بازگشت و ریگ ها را دور آن جمع کرد، چون آب در سیلان بود، با آن چه اطرافش قرار داد، آب را جمع کرد، از این رو به «زمزم» نامیده شد.

پیامبر گرامی اسلام صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: ماءُ زَمزَمَ دَواءٌ لِما شُرِبَ لَهُ(1).

امام علی علیه السلام می فرماید: ماءُ زَمزَمَ خَیرُ ماءٍ عَلى وَجهِ الأَرضِ(2).

عَنها(1)؛ هر که دیده به خانه کعبه بدوزد؛ پیوسته ثوابى براى او نوشته مى شود و گناهى از او پاک گردد تا این که نگاه خود را از کعبه بردارد.

9. اقامه نماز ظهر در شبستان مسجد بین رکن یمانی و حجر؛

10. اقامه نماز مغرب به سمت مقام ابراهیم؛

11. در صورت نیاز به روحانیون مستقر در روبروی حجر یا پشت مقام مراجعه شود.

ص: 62

کنگره عظیم حج، دور این بزرگواران بگردند و راه و رسم توحیدی آنان را فریاد زنند.

و در آیه ی دیگر می فرماید: وَالَّذِینَ یُمَسِّکونَ بِالْکتَابِ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِیعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِینَ(1)؛

و آن ها که به کتاب خدا تمسّک جویند، و نماز را برپا دارند، پاداش بزرگی خواهند داشت؛ زیرا ما پاداش مصلحان را ضایع نخواهیم کرد.

و در سوره کهف می فرماید: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ إِنَّا لا نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلا(2)؛ مسلّماً کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، ما پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهیم کرد.

ص: 65

7. حنا بستن (از حنا بستن به صورتی که اثر آن تا زمان احرام بماند بهتر است پرهیز شود)؛

8. ازاله موی سر یا بدن از خود یا دیگران (کفاره: ذبح گوسفند)؛

9. کشتن ملخ؛

10. کندن گیاهان حرم؛

11. کشتن جانوران بدن (شپش، کک و کنه)؛

12. شکار کردن یا نشان دادن شکار یا خوردن گوشت شکار؛

13. سلاح حمل کردن.

8. دروغ گفتن، فحش دادن، فخر فروختن و فسق داشتن(کفاره مستحب است)؛

9. مسواک زدن به خمیر دندان معطر؛

10. مسواک زدن یا خلال کردن بدون خمیر دندان به صورتی که لسه خون بیفتد؛

11. دندان کشیدن؛

12. انگشتر یا النگو جدید بدست کردن (آن چه از قبل بوده مانعی ندارد)؛

13. ناخن گرفتن، دست و پا (کفاره: ذبح گوسفند).

3. پوشیدن زیور آلات جدید (آن چه از قبل بوده مانعی ندارد)؛

4. نشان دادن زیورهائی که از قبل همراه داشته به دیگران حتی محرم خود.

ص: 70

ایمان، اعتقادش مهر تایید می زند و با خداوند تجدید عهد می کند که آنچه او بخواهد انجام دهد و آنچه او نخواهد رها کند.

دعا هنگام تلبیه: اَللَّهُمَّ إنِّی أسْاَلُک أنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنِ اسْتَجابَ لَک، وَ آمَنَ بِوَعْدِک، وَاتَّبَعَ أمْرَک، فَاِنِّی عَبْدُک وَ فی قَبْضَتِک، لااُوقی إلاّ ما وَقَیتَ، وَلا آخُذُ إلاّ ما أعْطَیتَ(1).

خدایا ما را بدار به راهی که رضای تو در آن است و باز دار از راهی که غضب تو در آن است. باید توجه داشت که شیطان در تمامی مراحل بیشترین تلاش ها را برای گمراهی بکار می بندد.

گفت: لبّیک نمى گویى؟ آن حضرت فرمود: أخشی أن یقولَ لی: لالَبّیک ولاسَعدَیک؛ مى ترسم خداوند در پاسخ من بگوید: لا لبّیک و لا سعدیک! و چون لبّیک گفت، بیهوش شد و از مرکبش افتاد. این حالت همچنان به او دست مى داد، تا آن که حجش را به پایان برد.

مالِک بن أنَس می گوید: همراه امام صادق علیه السلام به حج رفتم. هنگام احرام، چون بر مرکبش قرار گرفت، هرچه مى خواست لبّیک بگوید، صدایش در گلو مى شکست و نزدیک بود که از مرکبش بیفتد. عرض کردم: اى پسر پیامبر! بگو، ناچار باید لبّیک بگویى، فرمود: یابنَ أبی عامِرٍ، کیفَ أجسُرُ أن أقولَ: لَبّیک اللّهُمّ لَبّیک وأخشی أن یقولَ تَعالی لی: لالَبّیک ولاسَعدَیک(1)؛ اى پسر ابو عامر! چگونه جرأت کنم و بگویم لبّیک اللّهمّ لبّیک؟، در حالى که بیم دارم خداى متعال به من بگوید: لا لبّیک و لا سعدیک!

تعیین وظیفه مقلدینی که مرجع آنان فوت کرده در بقا، یا عدول

مقلدین آیت الله سیستانی به شرط اعلمیت باقی بمانند. مقلدین آیت الله مکارم و صافی اگر سفر اول آن هاست از خود ایشان تقلید کنند. مقلدین آیت الله گلپایگانی وسبحانی از خانم ها به دیگران مراجعه کنند. مقلدین آیت الله بهجت در مورد مسجد قدیم به دیگران رجوع کنند. مقلدین آیت الله خوئی، منتظری و زنجانی از آقایان باید کفاره ماشین مسقف بدهند.

الحَجَرِ الأَسوَدِ(1)؛ همانا خداوند عزّوجلّ چهار چیز را در حج از زنان برداشته است: 1- بلند لبّیک گفتن، 2- هروله در سعی صفا و مروه، 3- ورود به کعبه، 4- لمس حجر الاسود؛

9. مناسک عمره و حج در عین این که راحت و آسان است اما هزاران مسئله و حکم دارد و اگر در فراگیری و انجام بی توجهی و بی دقتی شود دردسر ساز است، پس در فراگیری مناسک و انجام بسیار دقت شود؛

10. با کمک به توان خواهان زمینه انجام مقبول اعمال خود و دیگران را فراهم نماییم؛

11. برای این که زائر نسبت به انجام اعمال دلهره نداشته باشد و پس از آن نسبت به نیت شک نکند و از سؤال های بی جا پرهیز نماید؛ نیت های اعمال عمره چاپ شود و در اختیار زائر قرار گیرد. متن نیت های عمره برای چاپ در ملحقات آمده است.

8. توجه دادن به ترک محرمات احرام؛

9. توجه دادن به مستحبات احرام؛

10. توجه دادن به نوع عمره و نیت آن؛ (واجب یا مافی الذمه یا مستحب و برای خود یا نیابتی)؛

11. تذکر بر تلفظ تلبیه نه شنیدن آن؛

12. تکان دادن لباس احرام هنگام تلبیه؛

13. دقت در ادای صحیح تلبیه؛

14. برای حفظ حواس دیگران آرام و آهسته تلبیه گفتن؛

15. تکرار تلبیه در کنار محراب مسجد شجره؛

16. تلقین لبیک به معمرین از زن و مرد؛

17. تکرار تلبیه برای خانم ها بیرون، موازی محراب مسجد؛

18. تأکید بر ناخن نزدن در اعمال خود یا دیگران؛

19. کنترل احرام همه داخل اتوبوس قبل از حرکت؛

20. در اتوبوس به محرمات احرام توجه شود.

آقایان بیرون از مسجد و در طول مسیر، تلبیه را بلند بگویند. پیامبر گرامی اسلام صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: أتانی جَبرَئیلُ علیه السلام فَقالَ: إنّ اللّهَ عَزّوجَلّ یأمُرُک أن تَأمُرَ أصحابَک أن یرفَعوا أصواتَهُم بِالتّلبِیةِ، فَإِنّها شِعارُ الحَجّ(1)؛ جبرئیل نزد من آمد و گفت: خداوند متعال به تو دستور مى دهد که به یارانت فرمان دهى صداهایشان را به لبّیک گفتن بلند سازند، چرا که آن، شعار حج است.

ص: 80

تکرار تلبیه تا قبل از ورود به مکّه. امام صادق علیه السلام می فرماید: المُتَمَتّعُ إذا نَظَرَ إلى بُیوتِ مَکةَ قَطَعَ التّلبِیةَ(1)؛ آن که حجّ تمتع مى گزارد، هرگاه چشمش به خانه هاى مکّه افتاد، لبیک گویى را قطع کند.

7. در طواف پوشش روی پا برای خانم ها لازم است پس برای احتیاط جوراب ضخیم و اضافه بردارید؛

8. اگر خانمی در بین طواف یقین کردید جورابش پاره شده باید کناری بایستید و سریع جوراب سالم بپوشید و از همان جا که قطع کرده اید طواف را شروع کنید؛

9. کسی با اختیار وضوی خود را باطل نکند و اگر قبل از دور چهارم وضو باطل شود باید وضو بگیرد و طواف را از سر بگیرد و اگر بعد از دور چهارم باشد باید سریع وضو بگیرد و از همان جا که قطع شده است، طواف را ادامه دهد و اگر در دور چهارم تا قبل از وسط و یا بعد از وسط وضو باطل شود چند صورت پیدا می کند و هرکدام دارای حکمی است که باید به روحانی کاروان مراجعه شود؛

10. اگر دیدید بدن کسی خون افتاده یا احرام کسی نجس شده یا چادر کسی کنار رفته نیاز نیست به او اطلاع دهید؛

11. از سنجاق در احرام استفاده نکنید مشکل ساز است؛

12. احرام یا چادر جلوئی را نگیرید که کشیده شود؛

13. کسانی که با ویلچر طواف داده می شوند مواظب باشند خوابشان نبرد.

از آن جایی که دور کعبه همیشه ازدحام است قبل از شروع طواف وارد مطاف شده به این نیت که هر وقت به حجر الاسود رسیدم طوافم شروع می شود و در پایان دور هفتم طوافم به حجر الاسود تمام می شود اما برای این که طواف دیگران خراب نشود مقداری ادامه می دهم و آرام آرام از مطاف

ص: 84

خارج می شوم، بدون آن که قصد اضافه کردن به طواف داشته باشم.

آزاده من، که از همه عالم بریده ام

باید از خود گذشت تا از قیود آزاد شد:

یک قدم بر خویشتن نه *** وان دگر در کوی دوست

هرچه بندت کرد سجن است ای پسر *** خواه زندان باشد و خواه سیم زر

بنده او باشد که بند خویش نیست *** جز رضای خواجه اش در پیش نیست

کعبه زادگاه مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی علیه السلام است و طواف کعبه در حقیقت طواف علی است ما در طواف، دور امامت و ولایت می گردیم. بر همین اساس فرمودند نماز را پشت مقام اقامه کنید و بر همین اساس فرمودند وقتی به نماز می ایستید، تصور کنید علی بر بام کعبه ایستاده و نماز شما را نظاره می کند.

ص: 86

کسانی که روی صندلی یا ویلچر نماز می خوانند؛ باید هنگام سجده دست آنان در روی میز یا تخته ای و نوک انگشت پا آنان مانند سجده روی زمین قرار گیرد.

اختصاصی عمره مفرده

سوم: عمره حج تمتع انجام داده و در ماه ذی حجه می خواهد خارج شود در این صورت فتاوی مختلف است. مقام معظم رهبری و آیات عظام فاضل، سیستانی، زنجانی، سبحانی و وحید می گویند عمره باطل است و باید مجدد از یکی از مواقیت پنچگانه برای عمره حج محرم شود.

ص: 95

شیخ بهایی برای اینکه اعمال عمره و حج و ترتیب آنها در اذهان باقی بماند؛ آنها را با رمز حرف اول آنها در یک شعر جمع کرده است و آن عبارت است از:

(اَطَرَسْتَ) لِلْعُمْرَةِ اجْعَلْ نَهَجْ * (اَوُوْ اَرْنَحَطْ رَسَ طَرْمَرْ) لِحَجْ

نیت حج تمتع نیابتی واجب: برای امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی احرام می بندم، محرم می شوم برای حج تمتع به نیابت فلانی با قصد انجام اعمال و ترک محرمات احرام قربة الی الله و خالصاً لله.

17. همه کسانی که می گویند در مکّه قدیم باید محرم شد احتیاط واجب دارند پس می توان آنان را به مقام معظم رهبری و یا آیت الله مکارم ارجاع داد.

18. با توجه به محدودیت مکان و امکانات، اگر توانستیم بهترین ها را برای دیگران بخواهید نه برای خود (صندلی، مکان و خوراکی) و اگر توانستیم در انجام صحیح، دقیق اعمال به یکدیگر کمک کنیم؛ بدانیم که در انجام با معرفت اعمال موفق خواهیم شد. ان شاءالله.

2. از اسباب تفرق حواس از خداوند دوری کردن؛

3. توجه قلبی به حضرت حق جل و علا؛

4. تضرع زیاد به درگاه حضرت حق؛

5. یادآوری نعمت ها و تفضل های الهی؛

6. حمد الهی و تهلیل و تمحید حضرت حق؛

7. خدا را به اسماء الله خواندن، مثل آخر سوره حشر؛

8. به آیاتی که در آن ذکر حمد آمده خدا را حمد کردن؛

9. به آیاتی که در آن ذکر تسبیح آمده خدا را تسبیح کردن؛

10. به آیاتی که در آن ذکر تکبیر آمده تکبیر گفتن؛

11. به آیاتی که در آن ذکر تهلیل آمده تهلیل کردن؛

12. دعاهای مأثور آن روز را خواندن مانند دعای عرفه؛

13. بسیار بگوید اللَّهُمَّ أَعْتِقْنِی مِنَ النَّارِ؛

14. زیاد صدقه دادن؛

15. از رفتن روی جبل الرحمه خوداری کردن؛

16. از دعا در حق دیگران غافل نشدن. حضرت امام کاظم علیه السلام: إنّ مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیبِ نُودِی مِنَ الْعَرْشِ وَ لَکَ مِأَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ(1)؛ هر کس برادر دینی خود را غیاباً دعا کند از عرش (خدای باعظمت) به او ندا می رسد: صد هزار برابر (آن چه برای برادر خود خواستی) به تو عطا گردید؛

17. در توبه و انابه به درگاه خداوند کوشیدن: پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: ما مِن یومٍ أکثَرَ أن یعتِقَ اللّه فِیهِ عَبدَا مِنَ النّارِ مِن یومِ عَرَفَةَ(2)؛ خداوند در

ص: 100

1. هیچ روزى به اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ نمى رهاند.

در روایت دیگر می فرماید: مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَا يُغْفَرُ إِلَّا بِعَرَفَاتٍ (1)؛ برخی گناهان است که جز در عرفات بخشیده نخواهد شد.

از پیامبر گرامی اسلام سؤال شد بزرگترین جرم حاجی در عرفات چیست؟ حضرت فرمود: الّذی ینصَرِفُ مِن عَرَفاتٍ وهُوَ یظُنّ أنّهُ لَم یغفَر لَهُ(2)؛ از بزرگ ترین گناهان این است که زائر از عرفات بیاید و گمان کند که آمرزیده نشده است.

امام صادق علیه السلام فرمود: مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فی شَهْرِ رَمَضانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ إلی قابِلٍ إلا أنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ(3)؛

اگر ماه مبارک رمضان بر کسی گذشت و او آمرزیده نشد، تا ماه مبارک آینده به آمرزش او امیدی نیست مگر آنکه عرفه را با شرایط آن ادراک کند. در حقیقت خداوند تبارک و تعالی در عرفات به زائرش و مهمانش، چک سفید می دهد اما چه مقدار استفاده می شود، بستگی به لیاقت حاجی دارد.

در حرکت از عرفات آرامش کامل داشتن. پیامبر گرامی اسلام در کوچ از عرفات فرمود: أيُّهَا النّاسُ ، عَلَيكُم بِالسَّكينَةِ، فَإِنَّ البِرَّ لَيسَ بِالإيضاعِ(4)؛

اى مردم! آرامش داشته باشید، نیکى در تند تاختن نیست.

ص: 101

به مقام ضیوف الرَّحمن نایل آید و به بارگاه الهی بار یابد؛ باید پس از کسب شایستگی لازم به حرم وارد شود، پس حاجی بعد از احرام از حرم خارج شده و عازم صحرای عرفات می شود تا با دعا، مناجات و راز و نیاز، شایستگی ورود به حریم حرم را پیدا می کند.

اولین باری که حاجی برای انجام عمره، به حرمت حرم، محرم شد و وارد حرم گردید؛ خداوند به او ارفاق کرده و بدون هر شرطی به او اجازه ورود داد، اما گسستن از غیر و پیوستن به خدا و رسیدن به مقام قرب الهی مراحلی دارد که حاجی باید آن مراحل را طی کند تا شایستگی لازم را کسب کند و لایق حریم حرم گردد.

گفت که سرمست نه ای *** رو که از این دست نه ای

گفت که دیوانه نه ای *** رو که از این خانه نه ای

رفتم و دیوانه شدم *** لایق این خانه شدم

گفت که با بال و پری *** من پر و بالت ندهم

در هوس بال و پرش *** بی پرو پرکنده شدم

به طواف کعبه رفتم به حرم رَهَم ندادند *** تو برونِ در، چه کردی؟ که درونِ خانه آیی؟

بر این اساس حاجی باید دو باره احرام ببندد و از حرم خارج شود و مراحل پاک بازی را شروع کند.

این آمادگی کجا باید ایجاد شود؟ بیرون از حرم باشد.

کدام نقطه ی بیرون از حرم؟ عرفات.

ص: 103

چرا عرفات؟ چون اولین اقدام برای هر کار ارزشمند شناخت و معرفت است پس اولین گام کسب شایستگی، وقوف به عرفات است.

وقوف در عرفات چه ساعتی از شبانه روز است؟ در روز.

چرا روز؟ چون معرفت نور است و روز با نور و روشنایی همراه است.

چه وقتی از روز؟ بعد از ظهر.

چرا بعد از ظهر؟ چون صبح برای انجام مقدمات است و از همه مهمتر این که بین این مرحله با مرحله بعدی که باید در شب صورت گیرد فاصله نیفتد.

حاجی با وقوف در عرفات باید به معارف دینی واقف شود و از اسرار الهی نظام آفرینش با خبر گردد و بداند که خدای سبحان به همه نیازها واقف و بر رفع همه آن ها توانمند و رحمتش وسع کل شی است. این جاست که چرایی عکس العمل امام سجاد علیه السلام در برابر سائلی که از امام درخواست کمک کرده بود روشن می شود که فرمود: ما از خدا در چنین روزی دنیا نمی خواهیم تو چگونه از غیر خدا دنیا طلب می کنی؟

این لیاقت و این آمادگی، چگونه باید به دست بیاید؟ از حضرت علی علیه السلام از سِّر وقوف به عرفات سؤال شد و آن بزرگوار فرمود: لِأَنّ الکعبَةَ بَیتُهُ والحَرَمَ دارُهُ، فَلَمّا قَصَدوهُ وافِدینَ وَقَفَهُم بِالبابِ یتَضَرّعونَ إلَیهِ (1)؛ یعنی چون کعبه،

ص: 104

خانه او و حرم درِ آن است، لذا وقتی او را قصد کردند، باید نزدِ در تضرّع کنان بایستند تا اجازه ورود صادر شود.

ص: 105

3. ریگ های بکر را برای رمی جمره را از مشعر جمع نماید(حداقل 70 عدد)؛

4. در حرکت به سوی منی به آرامی راه برود.

حافظ هر دو مرحله وقوف به مشعر را در شعرش آورده است:

مرو به خواب که حافظ به درگاه قبول *** ز ورد نیمه شب و درس صبحگاه رسید

هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ *** از یُمن دعای شب و وِرد سحری بود

شناخت و معرفت در نهایت باید به ارتباط با خداوند منتهی شود و الا شناخت و معرفت نیست. فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْکرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْکرُوهُ کمَا هَدَاکمْ(1)؛ پس هنگامی که از عرفات کوچ کردید، خدا را نزد مشعَر الحرام یاد کنید! همان گونه که شما را هدایت نمود.

رسیدن به مرحله شناخت، معرفت و شعور، علائمی دارد و علائم آن ارتباط تنگاتنگ با خداوند تبارک و تعالی است. این ارتباط هم تضمین کننده شعور و معرفت است و هم علامت قبولی آن است.

چرا در عرفات، وقوف روزانه است و در مشعرالحرام، بیتوته در شب؟ چون شناخت و معرفت با نور سنخیت دارد، آن را در روز قرار دادند و شعور که در ارتباط با خدا تجلی پیدا می کند را در شب قرار دادند، چرا که شب بهترین زمان ارتباط با خداوند است: وَمِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَک عَسَى أَنْ یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَحْمُودًا(2)؛ و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو نافله اى باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.

ص: 108

تاک خویش از گریه های نیمه شب سیراب دار *** کز درون او شعاع آفتاب آید برون

ذره ای بی مایه ای ترسم که نا پیدا شوی *** پخته تر کن خویش را تا آفتاب آید برون

در گذر از خاک و خود را پیکر خاکی مگیر *** چاک اگر در سینه ریزی ماه تاب آید برون

گر به روی تو حریم خویش را در بسته اند *** سر به سنگ آستان زن لعل ناب آید برون(1)

از حضرت علی علیه السلام از سر بیتوته در مشعرالحرام سؤال شد و آن بزرگوار فرمود: لِأَنّهُ لَمّا أذِنَ لَهُم بِالدّخولِ وَقَفَهُم بِالحِجابِ الثّانی، فَلَمّا طالَ تَضَرّعُهُم بِها أذِنَ لَهُم(2)؛ یعنی چون وقتی اجازه دخول داده شد، در حجاب دوم به تضرّع می ایستد تا اجازه ورود صادر شود.

آری تا مدد طلب نکنی شبی؛ از زمزمه مرغ سحر خبری نیست. تا شب را روز جهان افروز نکنی؛ از روشنایی خبری نیست. تا نیمه ی شب را به راز و نیازی سپری نکنی؛ دفع صد بلا نکنی. تا شب نروی، روز به جائی نرسی، تا وِرد نیمه شب و درس صبحگاه نکنی؛ به درگاه قبول نرسی.

حاجی در مشعرالحرام دو عمل انجام می دهد:

عمل اوّل: با شب زنده داری و سیر و سلوک، مجهز به نیروی معنوی می شود و آن در دو مرحله انجام می شود یکی از نیمه شب تا طلوع فجر و دیگری از طلوع فجر تا طلوع آفتاب

ص: 109

و این خاصیت کارهای بزرگ است که باید مرحله ای انجام شود، مانند وزنه برداری که به تمرین و ممارست حاصل نمی شود.

عمل دوّم: جمع کردن سنگ ریزه برای جمرات است، وقتی حاجی از مرحله معرفت به بارگاه شعور بار یافت، باید برای مبارزه تمام عیار با شیطان آماده شود و جمع کردن سنگ ریزه برای زدن به جمرات نماد مبارزه با شیطان است.

چرا ابتدا جمره عقبه را باید رمی کرد؟ چون فرماندهان اصلی و تعزیه گردانان شیطانی، همیشه در عقب جبهه قرار دارند.

چرا در روز عید قربان جمرات دیگر سنگ زده نمی شود؟ برای این که حاجی فرصت داشته باشد تا قربانی و حلق را انجام دهد.

ص: 113

اجرای فرمان الهی، اسماعیلش را به قربانگاه برد و کارد را بر گلویش نهاد، ندا آمد: قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا(1)؛ فرمانبری را به درستی اثبات کردی! وَفَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ(2)؛ و ما اسماعیل را در برابر قربانی بزرگی رهایی بخشیدیم؛ و آن قربانی بزرگ، همان قربانی حجاج است که هر سال به فدای اسماعیل، حجاج قربانی می کنند تا فقرا و مستمندان از آن بهره ببرند.

ص: 116

حقیقت یک نوع دلبستگی انسان است و دل کندن از آن برای انسان بسی مشکل، و از آن جایی که این علاقه و دلبستگی مانع سلوک معنوی است؛ باید برای رسیدن به مراتب بالاتر از آن بگذرد تا دل کندن از تعلقات دیگر، برای او آسان شود.

تراشیدن سر نماد دل کندن از همه دلبستگی ها است و بریدن از همه عیب های ظاهری و باطن است. امام صادق علیه السلام در این زمینه می فرماید: وَ احْلِقِ الْعُیوبَ الظاهِرةَ وَ الباطِنَةَ بِحَلْقِ شَعْرِک(1)؛

با تراشیدن موی خود، تمام عیب های ظاهری و باطنیت را بتراش.

حاجی مانند سرباز جان برکف، با تراشیدن موی سر، از یکی از محبوب ترین نمادهای شخصیتی خود برای خدا می گذرد و آمادگی خود را برای هرگونه فداکاری و جانبازی در راه خدا اعلام می کند و با این آمادگی، در آزمون شایستگی، موفق و در امتحان لیاقت، پیروز می شود و به برکت این پیروزی این روز را عید می گیرد.

حاجی این جمال را پای فرمان آن جمیل فدا می کند. حاجی با تراشیدن سر غرور و کبر و نخوت و منیت را از سر بیرون کرده و از هر معصیتی خود را تطهیر و تنظیف می نماید.

بگذر از فرزند و مال و جان خویش *** تا خلیل الله دورانت کنند

سر بنه در کف برو در کوی دوست *** تا چو اسماعیل قربانت کنند

ص: 119

مبارزه را برای خود به درجه ملکه در می آورد و خود را برای دستور أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ(1) آماده می سازد.

جمره اول نماد سربازان دشمن در خط مقدم دشمن و جمره دوم که با فاصله کمی از جمره اول است؛ نماد فرماندهان خط مقدم است و جمره سوم که با فاصله بیشتری از جمره دوم است؛ نماد فرماندهان اصلی و عقبه دشمن است.

ص: 122

ص: 130

7. نیت بیتوته در منا: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای حج تمتع شب در منا می مانم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

8. نیت رمی جمره اول: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای حج تمتع جمره اول را رمی می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله. نیت رمی جمره دوم: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای حج تمتع جمره دوم را رمی می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله. نیت رمی جمره عقبه: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای حج تمتع جمره سوم را رمی می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

9. نیت طواف حج تمتع: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای حج تمتع هفت دور طواف کعبه می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

10. نیت نماز طواف حج تمتع: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی دو رکعت نماز طواف، برای حج تمتع بجا می آورم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

11. نیت سعی بین صفا و مروه: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، هفت مرتبه بین صفا و مروه برای حج تمتع سعی می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

12. نیت طواف نساء حج تمتع: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، برای طواف

ص: 134

نساء حج تمتع، هفت دور طواف کعبه می کنم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

13. نیت نماز طواف نساء حج تمتع: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، دو رکعت نماز طواف نساء، برای حج تمتع بجا می آورم، قربةً الی الله و خالصاً لله.

ص: 135

7. نیت نماز طواف نساء عمره مفرده: به نیت اخلاص و امتثال امر الهی و به قصد تقرب به خالق هستی، دو رکعت نماز طواف نساء، برای عمره مفرده بجا می آورم، قربةً الی الله و خالصاً لله

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ(1)

ص: 137

قالَ علیه السلام: فحِینَ اَحْرَمْتَ نَوَیْتَ اَنَّکَ حَرَّمْتَ عَلی نَفْسِکَ کلَّ مُحَرَّمٍ حَرَّمَه اللّه عَزَّوَجَلَّ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَحینَ عَقَدْتَ الْحَجَّ نَوَیْتَ اَنَّکَ قَدْ حَلَلْتَ کُلَّ عَقْدٍ لِغَیْرِ اللّهِ؟

قالَ: لا

قالَ لَهُ علیه السلام: ما تَنَظَّفْتَ وَ لا اَحْرَمْتَ وَ لا عَقَدْتَ الْحَجَّ.

قالَ لَهُ علیه السلام: اَدَخَلْتَ المِیقاتَ وَصَلَّیْتَ رَکْعَتَیِ الاِحْرامِ وَ لَبَّیْتَ؟

قالَ: نَعَمْ.

قالَ علیه السلام: فَحینَ دَخَلْتَ المِیقاتَ نَوَیْتَ اَنَّکَ بِنِیَّةِ الزِّیارَةِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فحینَ صَلَّیْتَ الرَّکْعَتَینِ نَوَیْتَ اَنَّکَ تَقَرَّبْتَ اِلَیاللّه بِخَیْرِ الْاَعْمالِ مِنَ الصَّلاةِ وَ اَکْبَرِ حَسَناتِ الْعِبادِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَحینَ لَبَّیْتَ نَوَیْتَ اَنَّکَ نَطَقْتَ للّهِ سُبْحانَهُ بِکُلِّ طاعَةٍ وَ صَمَتَّ عَنْ کُلِّ مَعْصِیَةٍ؟

قالَ: لا

قالَ لَهُ علیه السلام: ما دَخَلْتَ المِیقاتَ وَ لا صَلَّیْتَ وَ لا لَبَّیْتَ.

ثُمَّ قالَ لَهُ علیه السلام: اَدَخَلْتَ الْحَرَمَ وَ رَأَیْتَ الْکَعْبَةَ وَ صَلَّیْتَ؟

قالَ: نَعَمْ

ص: 139

قالَ علیه السلام: فَحینَ دَخَلْتَ الْحَرَمَ نَوَیْتَ اَنَّکَ حَرَّمْتَ عَلی نَفْسِکَ کُلَّ غِیْبَةٍ تَسْتَغِیبُهَا المُسْلِمِینَ مِنْ اَهْلِ مِلَّةِ الاْسْلامِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَحینَ وَصَلْتَ مَکَّةَ نَوَیْتَ بِقَلْبِکَ اَنَّکَ قَصَدْتَ اللّه؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَما دَخَلْتَ الْحَرَمَ وَ لا رَأَیْتَ الْکَعْبَةَ وَ لا صَلَّیْتَ.

ثُمَّ قالَ علیه السلام: طُفْتَ بِالْبَیْتِ وَ مَسَسْتَ الاْرَکانَ وَسَعَیْتَ؟

قالَ: نَعَمْ

قالَ علیه السلام: فَحینَ سَعَیْتَ نَوَیْتَ اَنَّکَ هَرَبتَ اِلَی اللّهِ وَ عَرَفَ مِنْکَ ذلِکَ عَلاّمُ الْغُیُوبِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَما طُفْتَ بِالْبَیْتِ وَ لا مَسَسْتَ الْاَرْکانَ وَ لا سَعَیْتَ.

ثُمَّ قالَ علیه السلام لَهُ: صافَحْتَ الْحَجَرَ وَ وَقَفْتَ بِمَقامِ اِبْراهِیمَ علیه السلام وَصَلَّیْتَ بِهِ رَکْعَتَینِ؟

قالَ: نَعَمْ

فَصاحَ علیه السلام صَیْحَةً کادَ یُفارِقُ الدُّنیا ثُمَّ قالَ علیه السلام: آهٍ آهٍ، مَنْ صافَحَ الْحَجَرَ الْاَسْوَدَ فَقَدْ صافَحَ اللّهَ تَعالی. فَانْظُرْ یا مِسْکین لا تُضَیِّعْ اَجْرَ ما عَظُمَ حُرْمَتُهُ وَتَنْقُضِ الْمُصافَحَةَ بِالْمُخالَفَةِ وَ قَبْضِ الْحَرامِ نَظیرَ اَهْلِ الآثامِ.

ص: 140

ثُمَّ قالَ علیه السلام: نَوَیْتَ حینَ وَقَفْتَ عِنْدَ مَقامِ اِبْراهیمَ علیه السلام اَنَّکَ وَقَفْتَ عَلی کُلِّ طاعَةٍ وَ تَخَلَّفْتَ عَنْ کُلِّ مَعْصِیَةٍ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَحینَ صَلَّیْتَ فِیهِ رَکْعَتَیْنِ نَوَیْتَ اَنَّکَ صَلَّیْتَ بِصَلاةِ اِبْراهِیمَ علیه السلام وَ اَرْغَمْتَ بِصَلاتِکَ اَنْفَ الشَّیطانِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام لَهُ: فِما صافَحتَ الحَجَر الاَسوَد وَ لا وَقَفتَ عِندَ المَقام وَ لا صَلّیتَ فیهِ رَکعَتینِ.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَهُ: أَشْرَفْتَ عَلَی بِئْرِ زَمْزَمَ وَ شَرِبْتَ مِنْ مَائِهَا؟

قَالَ: نَعَمْ

قَالَ علیه السلام: نَوَیْتَ أَنَّکَ أَشْرَفْتَ عَلَی الطَّاعَةِ وَ غَضَضْتَ طَرْفَکَ عَنِ الْمَعْصِیَةِ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَمَا أَشْرَفْتَ عَلَیْهَا وَ لَا شَرِبْتَ مِنْ مَائِهَا.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَهُ: أَ سَعَیْتَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ وَ مَشَیْتَ وَ تَرَدَّدْتَ بَیْنَهُمَا؟

قَالَ: نَعَمْ

قَالَ لَهُ علیه السلام: نَوَیْتَ أَنَّکَ بَیْنَ الرَّجَاءِ وَ الْخَوْفِ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَمَا سَعَیْتَ وَ لَا مَشَیْتَ وَ لَا تَرَدَّدْتَ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَة.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام: أَ خَرَجْتَ إِلَی مِنًی؟

ص: 141

قَالَ: نَعَمْ.

قَالَ علیه السلام: نَوَیْتَ أَنَّکَ آمَنْتَ النَّاسَ مِنْ لِسَانِکَ وَ قَلْبِکَ وَ یَدِکَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَمَا خَرَجْتَ إِلَی مِنی.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَهُ: أَ وَقَفْتَ الْوَقْفَةَ بِعَرَفَةَ وَ طَلَعْتَ جَبَلَ الرَّحْمَةِ وَ عَرَفْتَ وَادِیَ نَمِرَةَ وَ دَعَوْتَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ عِنْدَالْمِیلِ وَ الْجَمَرَاتِ؟

قالَ: نَعَم

قَالَ علیه السلام: هَلْ عَرَفْتَ بِمَوْقِفِکَ بِعَرَفَةَ مَعْرِفَةَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَمْرَ الْمَعَارِف وَالْعُلُومِ وَ عَرَفْتَ قَبْضَ اللَّهِ عَلَی صَحِیفَتِکَ وَ اطِّلَاعَهُ عَلَی سَرِیرَتِکَ وَ قَلْبِکَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: نَوَیْتَ بِطُلُوعِکَ جَبَلَ الرَّحْمَةِ أَنَّ اللَّهَ یَرْحَمُ کُلَّ مُؤْمِن وَ مُؤْمِنَةٍ وَ یَتَوَلَّی کُلَّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ

قالَ علیه السلام: قَالَ فَنَوَیْتَ عِنْدَ نَمِرَةَ أَنَّکَ لَا تَأْمُرُ حَتَّی تَأْتَمِرَ وَ لَا تَزْجُرُ حَتَّی تَنْزَجِرَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَنَوَیْتَ عِنْدَ نَمِرَةَ أَنَّکَ لَا تَأْمُرُحَتَّی تَأْتَمِرَ وَ لَا تَزْجُرُ حَتَّی تَنْزَجِرَ قَالَ لَا قَالَفَعِنْدَ مَا وَقَفْتَ عِنْدَ الْعَلَمِ وَ النَّمِرَاتِ نَوَیْتَ أَنَّهَا شَاهِدَةٌ لَکَ عَلَی الطَّاعَاتِ حَافِظَةٌ لَکَ مَعَ الْحَفَظَةِ بِأَمْرِ رَبِّ السَّمَاوَاتِ؟

قالَ: لا

قالَ علیه السلام: فَمَا وَقَفْتَ بِعَرَفَةَ وَ لَا طَلَعْتَ جَبَلَ الرَّحْمَةِ وَ لَاعَرَفْتَ نَمِرَةَ وَ لَا دَعَوْتَ وَ لَا وَقَفْتَ عِنْدَ النَّمِرَاتِ.

ص: 142

ثُمَّ قَالَ علیه السلام: مَرَرْتَ بَیْنَ الْعَلَمَیْنِ وَ صَلَّیْتَ قَبْلَ مُرُورِکَ رَکْعَتَیْنِ وَ مَشَیْتَ بِمُزْدَلِفَةَ وَ لَقَطْتَ فِیهَا الْحَصَی وَمَرَرْتَ بِالْمَشْعَرِ الْحَرَامِ؟

قَالَ: نَعَمْ

قَالَ علیه السلام: فَحِینَ صَلَّیْتَ رَکْعَتَیْنِ نَوَیْتَ أَنَّهَا صَلَاةُ شُکْرٍ فِی لَیْلَةِ عَشْرٍ تَنْفِی کُلَّ عُسْرٍ وَ تُیَسِّر کُلَّ یُسْرٍ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا مَشَیْتَ بَیْنَ الْعَلَمَیْنِ وَ لَمْ تَعْدِلْ عَنْهُمَا یَمِیناً وَ شِمَالًا نَوَیْتَ أَنْ لَا تَعْدِلَ عَنْ دِینِ الْحَقِّ یَمِیناً وَ شِمَالًا لَا بِقَلْبِکَ وَ لَا بِلِسَانِکَ وَ لَابِجَوَارِحِکَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا مَشَیْتَ بِمُزْدَلِفَةَ وَ لَقَطْتَ مِنْهَا الْحَصَی نَوَیْتَ أَنَّکَ رَفَعْتَ عَنْکَ کُلَّ مَعْصِیَةٍ وَ جَهْلٍ وَ ثَبَّتَّ کُلَّ عِلْمٍ وَ عَمَلٍ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا مَرَرْتَ بِالْمَشْعَرِ الْحَرَامِ نَوَیْتَ أَنَّکَ أَشْعَرْتَ قَلْبَکَ إِشْعَارَ أَهْلِ التَّقْوَی وَ الْخَوْفَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَمَا مَرَرْتَ بِالْعَلَمَیْنِ وَ لَا صَلَّیْتَ رَکْعَتَیْنِ وَ لَامَشَیْتَ بِالْمُزْدَلِفَةِ وَ لَا رَفَعْتَ مِنْهَا الْحَصَی وَ لَامَرَرْتَ بِالْمَشْعَرِ الْحَرَامِ.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَهُ: وَصَلْتَ منا وَ رَمَیْتَ الْجَمْرَةَ وَ حَلَقْتَ رَأْسَکَ وَذَبَحْتَ هَدْیَکَ وَصَلَّیْتَ فِی مَسْجِدِ الْخَیْفِ وَ رَجَعْتَ إِلَی مَکَّةَ وَ طُفْتَ طَوَافَ الْإِفَاضَةِ؟

قَالَ: نَعَمْ

ص: 143

قَالَ علیه السلام: فَنَوَیْتَ عِنْدَ مَا وَصَلْتَ منا وَ رَمَیْتَ الْجِمَارَ أَنَّکَ بَلَغْتَ إِلَی مَطْلَبِکِ وَ قَدْ قَضَی رَبُّکَ لَکَ کُلَّ حَاجَتِکَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا رَمَیْتَ الْجِمَارَ نَوَیْتَ أَنَّکَ رَمَیْتَ عَدُوَّکَ إِبْلِیسَ وَ غَضِبْتَهُ بِتَمَامِ حَجِّکَ النَّفِیسِ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا حَلَقْتَ رَأْسَکَ نَوَیْتَ أَنَّکَ تَطَهَّرْتَ مِنَ الْأَدْنَاسِ وَ مِنْ تَبِعَةِ بَنِی آدَمَ وَ خَرَجْتَ مِنَ الذُّنُوبِ کَمَا وَلَدَتْکَ أُمُّکَ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا صَلَّیْتَ فِی مَسْجِدِ الْخَیْفِ نَوَیْتَ أَنَّکَ لَاتَخَافُ إِلَّا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ذَنْبَکَ وَ لَا تَرْجُو إِلَّارَحْمَةَ اللَّهِ تَعَالَی؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا ذَبَحْتَ هَدْیَکَ نَوَیْتَ أَنَّکَ ذَبَحْتَ حَنْجَرَةَ الطَّمَعِ بِمَا تَمَسَّکْتَ بِهِ مِنْ حَقِیقَةِ الْوَرَعِ وَ أَنَّک اتَّبَعْتَ سُنَّةَ إِبْرَاهِیمَ علیه السلام بِذَبْحِ وَلَدِهِ وَ ثَمَرَةِ فُؤادِهِ وَ رَیْحَانِ قَلْبِهِ وَحَاجَّهُ سُنَّتُهُ لِمَنْ بَعْدَهُ وَ قَرَّبَهُ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی لِمَنْ خَلْفَهُ؟

قَالَ: لَا

قَالَ علیه السلام: فَعِنْدَ مَا رَجَعْتَ إِلَی مَکَّةَ وَ طُفْتَ طَوَافَ الْإِفَاضَةِ نَوَیْتَ أَنَّکَ أَفَضْتَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ تَعَالَی وَ رَجَعْتَ إِلَی طَاعَتِهِ وَ تَمَسَّکْتَ بِوُدِّهِ وَ أَدَّیْتَ فَرَائِضَهُ وَتَقَرَّبْتَ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی؟

قَالَ: لَا

ص: 144

قَالَ لَهُ زَیْنُ الْعَابِدِینَ علیه السلام: فَمَا وَصَلْتَ منا وَ لَا رَمَیْتَ الْجِمَارَ وَ لَا حَلَقْتَ رَأْسَکَ وَ لَا أَدَّیْتَ نُسُکَکَ وَ لَا صَلَّیْتَ فِی مَسْجِدِالْخَیْفِ وَ لَا طُفْتَ طَوَافَ الْإِفَاضَةِ وَلَا تَقَرَّبْتَ ارْجِعْ فَإِنَّکَ لَمْ تَحُجَّ.

فَطَفِقَ الشِّبْلِیُّ یَبْکِی عَلَی مَا فَرَّطَهُ فِیحَجِّهِ وَ مَا زَالَ یَتَعَلَّمُ حَتَّی حَجَّ مِنْ قَابِلٍ بِمَعْرِفَةٍ وَ یَقِین.(1)

نقل است در این هنگام شبلی به گریه درآمد و بر غفلت و تقصیر خویش و از دست دادن آن همه فایده و آثار و اسرار گران قدر حج، سخت گریست. و از آن پس به فراگیری بیشتر معارف و علوم و رموز حج پرداخت تا در موسم حجی دیگر با معرفتی سرشار و یقینی استوار، حج گزارد.

ص: 145

عشق و در منای رضایت حق جشن گرفتند، و بار دیگر آمریکا و آل سعود بر خلاف راه و رسم آزادگی، از زنان و مردان، از مادران و پدران شهید، از جانبازان بی پناه ما کشته ها گرفتند و در آخرین لحظات نیز با ناجوانمردی و قساوت بر پیکر نیمه جان سال خوردگان و بر دهان تشنه و خشکیده ی مظلومان ما تازیانه زدند و انتقام خود را از آنان گرفتند.

انتقام از چه کسانی و از چه گناهی؟ انتقام از کسانی که از خانه ی خویش به سوی خانه ی خدا و خانه ی مردم هجرت نموده بودند، انتقام از کسانی که سال ها کوله بار امانت و مبارزه را بر دوش کشیده بودند، انتقام از کسانی که هم چون ابراهیم علیه السلام از بت شکنی برمی گشتند، شاه را شکسته بودند، شوروی و آمریکا را شکسته بودند، کفر و نفاق را خرد کرده بودند، همان ها که پس از طی آن همه راه ها با فریاد: وَأَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوک رِجَالًا(1)،

پابرهنه و سربرهنه آمده بودند تا ابراهیم را خوشحال کنند، به میهمانی خدا آمده بودند تا با آب زمزم گرد و غبار سفر را از چهره بزدایند و عطش خویش را در زلال مناسک حج بر طرف نمایند و با توانی بیشتر مسئولیت پذیر گردند و در سیر و صیرورت ابدی خود نه تنها در میقات حج، که در میقات عمل نیز لباس و حجاب پیوستگی و دلبستگی به دنیا را از تن به در آورند.

همان ها که برای نجات محرومان و بندگان خدا راحتی راحت طلبان را بر خود حرام و محرِم به احرام شهادت شده بودند و عزم را جزم کردند تا نه تنها بنده ی زر خرید آمریکا و شوروی نباشند که زیر بار هیچکس جز خدا نروند.

ص: 147

آمده بودند که دوباره به محمد صَلَّى الله عَلَیهِ وَآلِهِ وسَلَّمْ بگویند که از مبارزه خسته نشده اند و به خوبی می دانند که ابی سفیان و ابی لهب و ابی جهل برای انتقام در کمین نشسته اند، و با خود می گویند: مگر هنوز لات و هبل در کعبه اند؟ آری، خطرناک تر از آن بت ها، اما در چهره و فریبی نو. آن ها می دانند که امروز حرم، حرم است، اما نه برای ناس، که برای آمریکا و کسی که به آمریکا لبیک نگوید و به خدای کعبه رو آورد سزاوار انتقام خواهد شد.

انتقام از زائرانی که همه ی ذرات وجود و همه حرکات و سکنات انقلابشان مناسک ابراهیم را زنده کرده است! و حقیقتاً می رود تا فضای کشور و زندگی خویش را با آوای دلنشین «لبیک، اللهم لبیک» معطر سازد.

آری در منطق استکبار جهانی هر که بخواهد برائت از کفر و شرک را پیاده کند متهم به شرک خواهد شد، و مفتی ها و مفتی زادگان، این نوادگان بلعم باعوراها، به قتل و کفر او حکم خواهند داد. بالاخره در تاریخ اسلام می بایست آن شمشیر کفر و نفاقی که در لباس دروغین احرام یزیدیان و جیره خواران بنی امیه علیهم لعنه الله برای نابودی و قتل بهترین فرزندان راستین پیامبر اسلام یعنی حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام و یاوران با وفای او پنهان شده بود، مجدداً از لباس همان میراث خواران بنی سفیان به درآید و گلوی پاک و مطهر یاوران حسین علیه السلام را در آن هوای گرم، در کربلای حجاز و در قتلگاه حرم پاره کند.

و همان اتهاماتی را که یزیدیان به فرزندان راستین اسلام زدند و آنان را خارجی و ملحد و مشرک و مهدورالدم معرفی

ص: 148

کردند، درست همان را به رهروان راه آنان وارد آورند که ان شاءالله ما اندوه دل مان را در وقت مناسب با انتقام از آمریکا و آل سعود برطرف خواهیم ساخت و داغ و حسرت حلاوت این جنایت بزرگ را بر دلشان خواهیم نهاد و با برپایی جشن پیروزی حق بر جنود کفر و نفاق، و آزادی کعبه از دست نااهلان و نامحرمان، به مسجد الحرام وارد خواهیم شد.

اما زائران کشورها که یقیناً با کنترل و ارعاب دولت و حکومت هایشان به مکّه سفر کرده اند، جای دوستان و برادران و حامیان و همسنگران واقعی خود را در میان خود خالی خواهند یافت. آل سعود برای پرده پوشی جنایات هولناک سال گذشته خود و همچنین توجیه «صد عن سبیل الله» و منع حجاج ایرانی از ورود به حج، زائران را زیر بمباران شدید تبلیغات خود قرار خواهد داد و آخوندهای درباری و مفتی های خود فروخته لعنه الله علیهم در کشورهای اسلامی خصوصاً حجاز توسط رسانه ها و مطبوعات دست به نمایش ها و سخنرانی ها زده و عرصه را بر تفکر و تحقیق زائران درباره ی فهم و درک فلسفه ی واقعی حج و نیز پی بردن به ماجرای از پیش طراحی شده ی شیطان بزرگ در قتل میهمانان خدا، تنگ خواهند نمود و مسلما در چنین شرایطی رسالت زائران بسیار سنگین است.

بزرگ ترین درد جوامع اسلامی این است که هنوز فلسفه ی واقعی بسیاری از احکام الهی را درک نکرده اند و حج با آن همه راز و عظمتی که دارد هنوز به صورت یک عبادت خشک و یک حرکت بی حاصل و بی ثمر باقی مانده است. یکی از وظایف بزرگ مسلمانان پی بردن به این واقعیت است که حج چیست

ص: 149

و چرا برای همیشه باید بخشی از امکانات مادی و معنوی خود را برای برپایی آن صرف کنند؟ چیزی که تا به حال از ناحیه ی ناآگاهان و یا تحلیل گران مغرض و یا جیره خواران به عنوان فلسفه ی حج ترسیم شده است این است که حج یک عبادت دسته جمعی و یک سفر زیارتی سیاحتی است!

به حج چه که چگونه باید زیست و چطور باید مبارزه کرد و با چه کیفیت در مقابل جهان سرمایه داری و کمونیسم ایستاد! به حج چه که حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمین باید ستاند! به حج چه که باید برای فشارهای روحی و جسمی مسلمانان چاره اندیشی نمود! به حج چه که مسلمانان باید به عنوان یک نیروی بزرگ و قدرت سوم جهان خودنمایی کنند! به حج چه که مسلمانان را علیه حکومت های وابسته بشورانند!

بلکه حج همان سفر تفریحی برای دیدار از قبله و مدینه است و بس! و حال آن که حج برای نزدیک شدن و اتصال انسان به صاحب خانه است و حج تنها حرکات و اعمال و لفظ ها نیست و با کلام و لفظ و حرکت خشک، انسان به خدا نمی رسد.

حج کانون معارف الهی است که از آن محتوای سیاست اسلام را در تمامی زوایای زندگی باید جستجو نمود. حج پیام آور و ایجاد و بنای جامعه ای به دور از رذائل مادی و معنوی است. حج تجلی و تکرار همه ی صحنه های عشق آفرین زندگی یک انسان و یک جامعه متکامل در دنیاست، و مناسک حج مناسک زندگی است و از آن جا که جامعه ی امت اسلامی از هر نژاد و ملیتی، باید ابراهیمی شود تا به خیل امت محمد - صلی

ص: 150

الله علیه و آله و سلم - پیوند خورد و یکی گردد و ید واحده شود. حج تنظیم و تمرین و تشکل این زندگی توحیدی است. حج عرصه ی نمایش و آینه ی سنجش استعدادها و توان مادی و معنوی مسلمانان است.

حج بسان قرآن است که همه از آن بهره مند می شوند، ولی اندیشمندان و غواصان و دردآشنایان امت اسلامی اگر دل به دریای معارف آن بزنند و از نزدیک شدن و فرو رفتن در احکام و سیاست های اجتماعی آن نترسند، از صدف این دریا گوهرهای هدایت و رشد و حکمت و آزادگی را بیشتر صید خواهند نمود و از زلال حکمت و معرفت آن تا ابد سیراب خواهند گشت.

ولی چه باید کرد و این غم بزرگ را به کجا باید برد که حج بسان قرآن مهجور گردیده است و به همان اندازه ای که آن کتاب زندگی و کمال و جمال در حجاب های خود ساخته ی ما پنهان شده است و این گنجینه ی اسرار آفرینش در دل خروارها خاک کج فکری های ما دفن و پنهان گردیده است و زبان انس و هدایت و زندگی و فلسفه ی زندگی ساز او به زبان وحشت و مرگ و قبر تنزل کرده است، حج نیز به همان سرنوشت گرفتار گشته است.

سرنوشتی که میلیون ها مسلمان هر سال به مکّه می روند و پا جای پای پیامبر و ابراهیم و اسماعیل و هاجر می گذارند، ولی هیچکس نیست که از خود بپرسد ابراهیم و محمد - علیهم السلام - که بودند و چه کردند؟ هدفشان چه بود؟ از ما چه خواسته اند؟ گویی به تنها چیزی که فکر نمی شود به همین است.

ص: 151

مسلم حج بی روح و بی تحرک و قیام، حج بی برائت، حج بی وحدت و حجی که از آن هدم کفر و شرک برنیاید، حج نیست، خلاصه همه ی مسلمانان باید در تجدید حیات حج و قرآن کریم و بازگرداندن این دو به صحنه های زندگی شان کوشش کنند و محققان متعهد اسلام با ارائه ی تفسیرهای صحیح و واقعی از فلسفه ی حج، همه ی بافته ها و تافته های خرافاتی علمای درباری را به دریا بریزند.

اما آنچه زائران عزیز باید بدانند این که آمریکا و آل سعود حادثه ی مکّه را یک مبارزه ی فرقه ای و نزاع قدرت میان شیعه و سنی ترسیم نموده و ایران و رهبران آن را به عنوان کسانی که هوس رسیدن به یک امپراطوری بزرگ را در سر می پرورانند معرفی می کنند، تا بسیاری از کسانی که از مسیر حوادث سیاسی جهان اسلام و نقشه های شوم جهان خواران بی خبرند، تصور کنند که فریاد برائت ما از مشرکین و مبارزه ما برای کسب آزادی ملت ها و در مسیر کسب قدرت سیاسی مان و گسترش قلمرو جغرافیایی حکومت اسلامی است.

البته برای ما و همه ی اندیشمندان و محققانی که از نیات پلید تشکیلات آل سعود باخبرند، جای تعجب نیست که به ایران و حکومتی که از بدو پیروزی تا به حال فریاد وحدت مسلمین را سر داده است و در همه ی حوادث جهان اسلام خود را شریک غم و شادی مسلمانان می داند، تهمت افتراق و جدایی مسلمانان را بزنند، و یا بالاتر از آن، زائرانی را که به عشق زیارت مرقد پیامبر و حرم امن الهی به حجاز رفته اند، به لشکرکشی و تشکل برای تصرف کعبه و آتش زدن حرم خدا و تخریب مدینه ی پیامبر متهم نمایند، و دلیل و مدرک این کار را

ص: 152

حضور پاسداران و نظامیان و مسئولین کشورمان در مراسم حج ذکر کنند.

آری، در منطق آل سعود نظامی و پاسدار کشور اسلامی باید با حج بیگانه باشد، و این گونه سفرها برای مسئولین کشوری و لشکری تعجب آور و توطئه انگیز می شود. از نظر استکبار، مسئولین کشورهای اسلامی باید به فرنگ بروند، آن ها را به حج چه کار! دست نشاندگان آمریکا آتش زدن پرچم آمریکا را به حساب آتش زدن حرم، و شعار مرگ بر شوروی و آمریکا و اسرائیل را به حساب دشمنی با خدا و قرآن و پیامبر گذاشته اند و نیز مسئولین و نظامیان ما را با لباس احرام به عنوان رهبران توطئه معرفی کرده اند.

واقعیت این است که دول استکباری شرق و غرب و خصوصاً آمریکا و شوروی عملاً جهان را به دو بخش آزاد و قرنطینه ی سیاسی تقسیم کرده اند. در بخش آزاد جهان، این ابرقدرت ها هستند که هیچ مرز و حد و قانونی نمی شناسند و تجاوز به منافع دیگران و استعمار و استثمار و بردگی ملت ها را امری ضروری و کاملاً توجیه شده و منطقی و منطبق با همه ی اصول و موازین خودساخته و بین المللی می دانند.

اما در بخش قرنطینه ی سیاسی که متأسفانه اکثر ملل ضعیف عالم و خصوصاً مسلمانان در آن محصور و زندانی شده اند، هیچ حق حیات و اظهار نظری وجود ندارد، همه ی قوانین و مقررات و فرمول ها همان قوانین دیکته شده و دلخواه نظام های دست نشاندگان و دربرگیرنده ی منافع مستکبران خواهد بود و متأسفانه اکثر عوامل اجرایی این بخش همان حاکمان تحمیل شده یا پیروان خطوط کلی استکبارند که

ص: 153

حتی فریاد زدن از درد را نیز در درون این حصارها و زنجیرها جرم و گناهی نابخشودنی می دانند، و منافع جهان خواران ایجاب می کند که هیچکس حق گفتن کلمه ای که بوی تضعیف آنان را بدهد یا خواب راحت آنان را آشفته کند ندارد.

و از آن جا که مسلمانان جهان به علت فشار و حبس و اعدام، قدرت بیان مصیبت هایی را که حاکمان کشورشان بر آن ها تحمیل کرده اند را ندارند، باید بتوانند در حرم امن الهی مصائب و دردهایشان را با کمال آزادی بیان کنند تا سایر مسلمانان برای رهایی آنان چاره ای بیندیشند.

لذا ما بر این مطلب پافشاری و اصرار می کنیم که مسلمانان، حداقل در خانه ی خدا و حرم امن الهی، خود را از تمامی قید و بندهای ظالمان آزاد ببینند و در یک مانور بزرگ از چیزی که از آن متنفرند اعلام برائت کنند و از هر وسیله ای برای رهایی خود استفاده نمایند. حکومت آل سعود مسئولیت کنترل زائران خانه ی خدا را به عهده گرفته است و این جاست که با اطمینان می گوییم که حادثه ی مکّه جدای از سیاست اصولی جهان خواران در قلع و قمع مسلمانان آزاده نیست.

ما با اعلام برائت از مشرکین تصمیم بر آزادی انرژی متراکم جهان اسلام داشته و داریم، و به یاری خداوند بزرگ و با دست فرزندان قرآن روزی این کار صورت خواهد گرفت. و انشاءالله روزی همه ی مسلمانان و دردمندان علیه ظالمین جهان فریاد زنند و اثبات کنند که ابرقدرت ها و نوکران و جیره خوارانشان از منفورترین موجودات جهان هستند.

کشتار زائران خانه ی خدا توطئه ای برای حفظ سیاست های استکبار و جلوگیری از نفوذ اسلام ناب محمدی - صلی

ص: 154

الله علیه و آله و سلم - است و کارنامه ی سیاه و ننگین حاکمان بی درد کشورهای اسلامی حکایت از افزودن درد و مصیبت بر پیکر نیمه جان اسلام و مسلمین دارد.

پیامبر اسلام نیازی به مساجد اشرافی و مناره های تزئیناتی ندارد. پیامبر اسلام دنبال مجد و عظمت پیروان خود بوده است که متأسفانه با سیاست های غلط حاکمان دست نشانده به خاک مذلت نشسته اند. مگر مسلمانان جهان فاجعه ی قتل عام صدها عالم و هزاران زن و مرد فرقه های مسلمین را در طول حیات ننگین آل سعود و نیز جنایت قتل عام زائران خانه ی خدا را فراموش می کنند؟

مگر مسلمانان نمی بینند که امروز مراکز وهابیت در جهان به کانون های فتنه و جاسوسی مبدل شده اند که از یک طرف اسلام اشرافیت، اسلام ابوسفیان، اسلام ملاهای کثیف درباری، اسلام مقدس نماهای بی شعور حوزه های علمی و دانشگاهی، اسلام ذلت و نکبت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاکمیت سرمایه و سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه ها و در یک کلام اسلام آمریکایی را ترویج می کنند و از طرف دیگر سر بر آستان سرور خویش، آمریکای جهان خوار می گذارند؟

مسلمانان نمی دانند این درد را به کجا ببرند که آل سعود و خادم الحرمین به اسرائیل اطمینان می دهد که ما اسلحه ی خودمان را علیه شما به کار نمی بریم و برای اثبات حرف خود با ایران قطع رابطه می کنند! واقعاً چقدر باید رابطه ی سران کشورهای اسلامی با صهیونیست ها گرم و صمیمی شود تا در کنفرانس سران کشورهای اسلامی مبارزه ی سوری و ظاهری

ص: 155

هم با اسرائیل، از دستور کار آنان و جلسات آنان خارج شود. اگر این ها یک جو غیرت و حمیت اسلامی و عربی داشتند، حاضر به یک چنین معامله ی کثیف سیاسی و خودفروشی و وطن فروشی نمی شدند.

آیا این حرکات برای جهان اسلام شرم آور نیست و تماشاچی شدن گناه و جرم نمی باشد؟ آیا از مسلمانان کسی نیست تا بپاخیزد و این همه ننگ و عار را تحمل نکند؟ راستی ما باید بنشینیم تا سران کشورهای اسلامی احساسات یک میلیارد مسلمان را نادیده بگیرند و صحه بر آن همه فجایع صهیونیست ها بگذارند و دوباره مصر و امثال آنان را به صحنه بیاورند؟ حال مسلمانان باور می کنند که زائران ایرانی برای اشغال خانه خدا و حرم پیامبر قیام کرده اند و می خواستند کعبه را دزدیده به قم ببرند؟!!

اگر مسلمانان جهان باور کرده اند که سران آن ها دشمنان واقعی آمریکا و شوروی و اسرائیل هستند، تبلیغات آنان هم در مورد ما را باور می کنند، البته ما این واقعیت و حقیقت را در سیاست خارجی و بین الملل اسلامی مان بارها اعلام نموده ایم که در صدد گسترش نفوذ اسلام در جهان و کم کردن سلطه جهان خواران بوده و هستیم، حال اگر نوکران آمریکا نام این سیاست را توسعه طلبی و تفکر تشکیل امپراطوری بزرگ می گذارند، از آن باکی نداریم و استقبال می کنیم.

ما در صدد خشکانیدن ریشه های فاسد صهیونیزم، سرمایه داری و کمونیزم در جهان هستیم، ما تصمیم گرفته ایم به لطف و عنایت خداوند بزرگ، نظام هایی را که بر این سه پایه استوار گردیده اند نابود کنیم و نظام اسلام رسول الله -

ص: 156

صلی الله علیه و آله و سلم - را در جهان استکبار ترویج نماییم و دیر یا زود ملت های در بند شاهد آن خواهند بود. ما با تمام وجود از گسترش باج خواهی و مصونیت کارگزاران آمریکایی، حتی اگر با مبارزه قهرآمیز هم شده باشد، جلوگیری می کنیم.

انشاءالله ما نخواهیم گذاشت از کعبه و حج، این منبر بزرگی که بر بلندای بام انسانیت باید صدای مظلومان را به همه ی عالم منعکس سازد و آوای توحید را طنین اندازد، صدای سازش با آمریکا و شوروی و کفر و شرک نواخته شود و از خدا می خواهیم که این قدرت را به ما ارزانی دارد که نه تنها از کعبه ی مسلمین که از کلیساهای جهان نیز ناقوس مرگ آمریکا و شوروی را به صدا درآوریم.

مسلمانان جهان و محرومین سراسر گیتی از این برزخ بی انتهایی که انقلاب اسلامی ما برای همه ی جهان خواران آفریده است، احساس غرور و آزادی کنند و آوای آزادی و آزادگی را در حیات و سرنوشت خویش سر دهند و بر زخم های خود مرهم گذارند، که دوران بن بست و ناامیدی و تنفس در منطقه ی کفر به سر آمده است و گلستان ملت ها رخ نموده است و امیدوارم همه مسلمانان شکوفه های آزادی و نسیم عطر بهاری و طراوت گل های محبت و عشق و چشمه سار زلال جوشش اراده ی خویش را نظاره کنند،

همه باید از مرداب و باتلاق و سکوت و سکونی که کارگزاران سیاست آمریکا و شوروی بر آن تخم مرگ و اسارت پاشیده اند، به درآییم و به سوی دریایی که زمزم از آن جوشیده است روانه شویم و پرده ی کعبه و حرم خدا را که به دست

ص: 157

نامحرمان نجس آمریکا و آمریکازاده ها آلوده شده است با اشک چشم خویش شستشو دهیم.

مسلمانان تمامی کشورهای جهان! از آن جا که شما در سلطه ی بیگانگان گرفتار مرگ تدریجی شده اید، باید بر وحشت از مرگ غلبه کنید و از وجود جوانان پرشور و شهادت طلبی که حاضرند خطوط جبهه کفر را بشکنند استفاده نمایید، به فکر نگه داشتن وضع موجود نباشید بلکه به فکر فرار از اسارت و رهایی از بردگی و یورش به دشمنان اسلام باشید که عزت و حیات در سایه ی مبارزه است و اولین گام در مبارزه، اراده است و پس از آن تصمیم بر این که سیادت کفر و شرک جهانی خصوصاً آمریکا را بر خود حرام کنید.

ما در مکّه باشیم یا نباشیم دل و روحمان با ابراهیم و در مکّه است. دروازه های مدینه الرسول را به روی ما ببندند یا بگشایند، رشته محبتمان با پیامبر هرگز پاره و سست نمی شود، به سوی کعبه نماز می گزاریم و به سوی کعبه می میریم و خدا را سپاس می گزاریم که در میثاقمان با خدای کعبه پایدار مانده ایم و پایه های برائت از مشرکین را با خون هزاران هزار شهید از عزیزانمان بنیان نهاده ایم و منتظر هم نمانده ایم که حاکمان بی شخصیت بعضی کشورهای اسلامی و غیراسلامی از حرکت ما پشتیبانی کنند. ما مظلومین همیشه ی تاریخ، محرومان و پابرهنگانیم، ما غیر از خدا کسی را نداریم و اگر هزار بار قطعه قطعه شویم، دست از مبارزه با ظالم بر نمی داریم.

جمهوری اسلامی ایران از مسلمانان آزاده ی جهان که علی رغم اختناق سیاسی حاکم بر آن ها با ترتیب کنفرانس ها و

ص: 158

مصاحبه ها و سخنرانی ها، پرده از اسرار جنایت بار آمریکا و آل سعود برداشتند و مظلومیت ما را به دنیا نشان دادند تشکر می نماید.

مسلمانان باید بدانند تا زمانی که تعادل قوا در جهان به نفع آنان برقرار نشود، همیشه منافع بیگانگان بر منافع آنان مقدم می شود و هر روز شیطان بزرگ یا شوروی به بهانه ی حفظ منافع خود حادثه ای را به وجود می آورند.

راستی اگر مسلمانان مسائل خود را به صورت جدی با جهان خواران حل نکنند و لااقل خود را به مرز قدرت بزرگ جهان نرسانند، آسوده خواهند بود؟ هم اکنون اگر آمریکا یک کشور اسلامی را به بهانه ی حفظ منافع خویش با خاک یکسان کند، چه کسی جلوی او را خواهد گرفت؟

پس راهی جز مبارزه نمانده است و باید چنگ و دندان ابرقدرت ها و خصوصاً آمریکا را شکست، و الزاماً یکی از دو راه را انتخاب نمود: یا شهادت یا پیروزی، که در مکتب ما هر دوی آنها پیروزی است که انشاءالله خداوند قدرت شکستن چهارچوب سیاست های حاکم و ظالم جهان خواران و نیز جسارت ایجاد داربست هایی بر محور کرامت انسانی را به همه ی مسلمین عطا فرماید و همه را از افول ذلت به صعود عزت و شوکت همراهی نماید.

بعضی افراد تا قبل از حادثه ی تلخ و شیرین حج در سال گذشته، فلسفه ی اصرار جمهوری اسلامی ایران را بر راهپیمایی برائت از مشرکین به خوبی درک نکرده بودند و از خود و دیگران سوال می کردند که در سفر حج و در آن هوای گرم چه ضرورتی به راهپیمایی و فریاد و مبارزه است و اگر هم فریاد برائت از

ص: 159

مشرکین هم سر داده شود، چه ضرری متوجه استکبار می شود؟

و چه بسا افراد ساده دلی تصور می کردند که دنیای به اصطلاح متمدن جهان خواران نه تنها تاب تحمل این گونه مسائل سیاسی را خواهد داشت، که به مخالفان خود حتی بیش از این هم اجازه ی حیات و تظاهرات و راهپیمایی خواهد داد، و دلیل این مدعا اجازه ی راهپیمایی هایی است که در کشورهای به اصطلاح آزاد غرب داده می شود. ولی این مسأله باید روشن باشد که آن گونه راهپیمایی ها هیچ گونه ضرری برای ابرقدرت و قدرت ها ندارد.

راهپیمایی مکّه و مدینه است که بسته شدن شیرهای نفت عربستان را به دنبال دارد، راهپیمایی های برائت در مکّه و مدینه است که به نابودی سرسپردگان شوروی و آمریکا ختم می شود، و درست به همین جهت است که با کشتار دسته جمعی زنان و مردان آزاده از آن جلوگیری می شود و در پناه همین برائت از مشرکین است که حتی ساده دلان می فهمند که نباید سر بر آستان شوروی و آمریکا نهاد.

ملت عزیز و دلاور ایران مطمئن باشند که حادثه ی مکّه منشأ تحولات بزرگی در جهان اسلام و زمینه ی مناسبی برای ریشه کن شدن نظام های فاسد کشورهای اسلامی و طرد روحانی نماها خواهد بود و با این که بیشتر از یک سال از حماسه ی برائت از مشرکان نگذشته است، عطر خون های پاک شهدای عزیز ما در تمامی جهان پیچیده و اثرات آن را در اقصی نقاط عالم مشاهده می کنیم.

ص: 160

حماسه مردم فلسطین یک پدیده ی تصادفی نیست، آیا دنیا تصور می کند که این حماسه را چه کسانی سروده اند و هم اکنون مردم فلسطین به چه آرمانی تکیه کرده اند که بی محابا و با دست خالی در برابر حملات وحشیانه ی صهیونیست ها مقاومت می کنند؟ آیا تنها آوای وطن گرایی است که از وجود آنان دنیایی از صلابت آفریده است؟ آیا از درخت سیاست بازان خودفروخته است که بر دامن فلسطینیان میوه ی استقامت و زیتون نور و امید می ریزد؟

اگر این چنین بود، این ها که سال هاست در کنار فلسطینیان و به نام ملت فلسطین نان خورده اند!

شکی نیست که این آوای الله اکبر است، این همان فریاد ملت ماست که در ایران شاه را و در بیت المقدس غاصبین را به نومیدی کشاند. و این تحقق همان شعار برائت است که ملت فلسطین در تظاهرات حج، دوشادوش خواهران و برادران ایرانی خود فریاد رسای آزادی قدس را سر داد و مرگ بر آمریکا، شوروی و اسرائیل گفت، و بر همان بستر شهادتی که خون عزیزان ما بر آن ریخته شد، او نیز نثار خون و به رسم شهادت آرمید.

آری، فلسطینی راه گم کرده ی خود را از راه برائت ما یافت و دیدیم که در این مبارزه چطور حصارهای آهنین فرو ریخت و چگونه خون بر شمشیر و ایمان بر کفر و فریاد بر گلوله پیروز شد و چطور خواب بنی اسرائیل در تصرف از نیل تا فرات آشفته گشت، و دوباره کوکب دریه ی فلسطین از شجره ی مبارکه ی «لاشرقیه و لاغربیه» ی ما برافروخت و امروز به همان گونه که فعالیت های وسیعی در سراسر جهان برای به

ص: 161

سازش کشیدن ما با کفر و شرک در جریان است، برای خاموش کردن شعله های خشم ملت مسلمان فلسطین نیز به همان شکل ادامه دارد و این، تنها یک نمونه از پیشرفت انقلاب است و حال آن که معتقدین به اصول انقلاب اسلامی ما در سراسر جهان رو به فزونی نهاده است و ما این ها را سرمایه های بالقوه ی انقلاب خود تلقی می کنیم، و هم آن هایی که با مرکب خون طومار حمایت از ما را امضا می کنند و با سر و جان دعوت انقلاب را لبیک می گویند و به یاری خداوند کنترل همه ی جهان را به دست خواهند گرفت.

امروز جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استکبار و جنگ پابرهنه ها و مرفهین بی درد شروع شده است. و من دست و بازوی همه ی عزیزانی که در سراسر جهان کوله بار مبارزه را بر دوش گرفته اند و عزم جهاد در راه خدا و اعتلای عزت مسلمین را نموده اند، می بوسم و سلام و درودهای خالصانه ی خود را به همه ی غنچه های آزادی و کمال نثار می کنم و به ملت عزیز و دلاور ایران هم عرض می کنم: خداوند آثار و برکات معنویت شما را به جهان صادر نموده است، و قلب ها و چشمان پرفروغ شما کانون حمایت از محرومان شده است، و شراره ی کینه ی انقلابی تان جهان خواران چپ و راست را به وحشت انداخته است.

البته همه می دانیم که کشور ما در حال جنگ و انقلاب، سختی ها و مشکلاتی را تحمل کرده و کسی مدعی آن نیست که طبقات محروم و ضعیف و کم درآمد و خصوصاً اقشار کارمند و اداری در تنگنای مسائل اقتصادی نیستند، ولی آن چیزی که همه مردم ما فراتر از آن را فکر می کنند، مسأله حفظ اسلام و

ص: 162

اصول انقلاب است. مردم ایران ثابت کرده اند که تحمل گرسنگی و تشنگی را دارند، ولی تحمل شکست انقلاب و ضربه به اصول آن را هرگز نخواهند داشت.

ملت شریف ایران همیشه در مقابل شدیدترین حملات تمامی جهان کفر علیه اصول انقلاب خویش مقاومت کرده است که در این جا مجال ذکر همه ی آن ها نیست.

آیا ملت دلاور ایران در مقابل جنایات متعدد آمریکا در خلیج فارس اعم از حمایت نظامی و اطلاعاتی به عراق و حمله به سکوهای نفتی و کشتی ها و قایق ها و سرنگونی هواپیمای مسافربری مقاومت نکرده است؟

آیا ملت ایران در جنگ دیپلماسی شرق و غرب علیه خود و ایجاد بازی های سیاسی مجامع بین المللی مقاومت نکرده است؟

آیا ملت شجاع ایران در مقابل جنگ اقتصادی، تبلیغاتی، روانی و حملات ددمنشانه ی عراق به شهرها و موشک باران مناطق مسکونی و بمباران های مکرر شیمیایی عراق در ایران و حلبچه مقاومت نکرده است؟

آیا ملت عزیز ایران در مقابل توطئه ی منافقین و لیبرال ها و زراندوزی و احتکار سرمایه داران و حیله ی مقدس مآبان مقاومت نکرده است؟

آیا همه ی این حوادث و جریانات برای ضربه زدن به اصول انقلاب نبوده است؟ که اگر نبود حضور مردم، هر یک از این توطئه ها می توانست به اصول نظام ضربه بزند که خدا را سپاس می گزاریم که ملت ایران را موفق نمود تا با قامتی استوار به رسالت خود عمل کند و صحنه ها را ترک نگوید.

ص: 163

ملت عزیز ما که مبارزان حقیقی و راستین ارزش های اسلامی هستند، به خوبی دریافته اند که مبارزه با رفاه طلبی سازگار نیست و آن ها که تصور می کنند مبازره در راه استقلال و آزادی مستضعفین و محرومان جهان با سرمایه داری و رفاه طلبی منافات ندارد، با الفبای مبارزه بیگانه اند و آن هایی هم که تصور می کنند سرمایه داران و مرفهان بی درد با نصیحت و پند و اندرز متنبه می شوند و به مبارزان راه آزادی پیوسته و یا به آنان کمک می کنند، آب در هاون می کوبند.

بحث مبارزه و رفاه، بحث قیام و راحت طلبی، بحث دنیاخواهی و آخرت جویی، دو مقوله ای است که هرگز با هم جمع نمی شوند، و تنها آن هایی تا آخر خط با ما هستند که درد فقر و محرومیت و استضعاف را چشیده باشند. فقرا و متدینین بی بضاعت، گردانندگان و برپادارندگان واقعی انقلاب ها هستند.

ما باید تمام تلاشمان را بنماییم تا به هر صورتی که ممکن است خط اصولی دفاع از مستضعفین را حفظ کنیم. مسئولین نظام ایران انقلابی باید بدانند که عده ای از خدا بی خبر برای از بین بردن انقلاب، هرکس را که بخواهد برای فقرا و مستمندان کار کند و راه اسلام و انقلاب را بپیماید فوراً او را کمونیست و التقاطی می خوانند. از این اتهامات نباید ترسید، باید خدا را در نظر داشت و تمام هم و تلاش خود را در جهت رضایت خدا و کمک به فقرا به کار گرفت و از هیچ تهمتی نترسید.

آمریکا و استکبار در تمامی زمینه ها افرادی را برای شکست انقلاب اسلامی در آستین دارند. در حوزه ها و دانشگاه ها مقدس نماها را که خطر آنان را بارها و بارها گوشزد کرده ام،

ص: 164

اینان با تزویرشان از درون محتوای انقلاب و اسلام را نابود می کنند، این ها با قیافه های حق به جانب و طرفدار دین و ولایت، همه را بی دین معرفی می کنند، باید از شر این ها به خدا پناه بریم.

و همچنین کسانی دیگر که بدون استثنا به هر چه روحانی و عالم است حمله می کنند و اسلام آن ها را اسلام آمریکایی معرفی می نمایند، راهی بس خطرناک را می پویند که خدای ناکرده به شکست اسلام ناب محمدی منتهی می شود.

ما برای احقاق حقوق فقرا در جوامع بشری تا آخرین قطره ی خون دفاع خواهیم کرد. امروز جهان تشنه ی فرهنگ اسلام ناب محمدی است و مسلمانان در یک تشکیلات بزرگ اسلامی رونق و زرق و برق کاخ های سفید و سرخ را از بین خواهند برد. امروز خمینی آغوش و سینه ی خویش را برای تبرهای بلا و حوادث سخت و برابر همه ی توپ ها و موشک های دشمنان باز کرده است، و همچون همه ی عاشقان شهادت، برای درک شهادت روزشماری می کند.

جنگ ما جنگ عقیده است و جغرافیا و مرز نمی شناسد و ما باید در جنگ اعتقادی مان، بسیج بزرگ سربازان اسلام را در جهان به راه اندازیم. انشاءالله ملت بزرگ ایران با پشتیبانی مادی و معنوی خود از انقلاب، سختی های جنگ را به شیرینی شکست دشمنان خدا در دنیا جبران می کند.

و چه شیرینی بالاتر از این که ملت بزرگ ایران مثل یک صاعقه بر سر آمریکا فرود آمده است! چه شیرینی بالاتر از این که ملت ایران سقوط ارکان و کنگره های نظام ستمشاهی را نظاره کرده است و شیشه ی حیات آمریکا را در این کشور

ص: 165

شکسته است! و چه شیرینی بالاتر از این که مردم عزیزمان ریشه های نفاق و ملی گرایی و التقاط را خشکانیده اند! و انشاءالله شیرینی تمام ناشدنی آن را در جهان آخرت خواهند چشید.

نه تنها کسانی که تا مقام شهادت و جانبازی و حضور در جبهه پیش رفته اند، بلکه آن هایی که در پشت جبهه با نگاه محبت بار و با دعای خیر خود جبهه را تقویت نموده اند، از مقام عظیم مجاهدان و اجر بزرگ آنان بهره برده اند. خوشا به حال مجاهدان! خوشا به حال وارثان حسین علیه السلام!

اذناب آمریکا باید بدانند که شهادت در راه خدا مسأله ای نیست که بشود با پیروزی یا شکست در صحنه های نبرد مقایسه شود، مقام شهادت خود اوج بندگی و سیر و سلوک در عالم معنویت است، نباید شهادت را تا این اندازه به سقوط بکشانیم که بگوییم در عوض شهادت فرزندان اسلام، تنها خرمشهر و یا شهرهای دیگر آزاد شد، تمامی این ها خیالات باطل ملی گراهاست و ما هدفمان بالاتر از آن است. ملی گراها تصور نمودند ما هدفمان پیاده کردن اهداف بین الملل اسلامی در جهان فقر و گرسنگی است،

ما می گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست و تا مبارزه هست، ما هستیم. ما بر سر شهر و مملکت با کسی دعوا نداریم، ما تصمیم داریم پرچم «لا اله الا الله» را بر قلل رفیع کرامت و بزرگواری به اهتزاز درآوریم.

پس ای فرزندان ارتشی و سپاهی و بسیجی ام! و ای نیروهای مردمی! هرگز از دست دادن موضعی را با تأثر و گرفتن

ص: 166

مکانی را با غرور و شادی بیان نکنید که این ها در برابر هدف شما به قدری ناچیزند که تمامی دنیا در مقایسه با آخرت.

پدران و مادران و همسران و خویشاوندان شهدا، اسرا، مفقودین و معلولین ما توجه داشته باشند که هیچ چیزی از آنچه فرزندان آنان به دست آورده اند کم نشده است. فرزندان شما در کنار پیامبر اکرم و ائمه ی اطهارند، پیروزی و شکست برای آن ها فرقی ندارد.

امروز روز هدایت نسل های آینده است، کمربندهاتان را ببندید که هیچ چیز تغییر نکرده است. امروز روزی است که خدا این گونه خواسته است و دیروز خدا آن گونه خواسته بود و فردا انشاءالله روز پیروزی جنود حق خواهد بود، ولی خواست خدا هر چه هست ما در مقابل آن خاضعیم و ما تابع امر خداییم و به همین دلیل طالب شهادتیم و تنها به همین دلیل است که زیر بار ذلت و بندگی غیر خدا نمی رویم. البته برای ادای تکلیف همه ما موظفیم که کارها و مسائل مربوط به خودمان را به بهترین وجه و با درایت و دقت انجام دهیم.

همه می دانند که ما شروع کننده ی جنگ نبوده ایم، ما برای حفظ موجودیت اسلام در جهان تنها از خود دفاع کرده ایم و این ملت مظلوم ایران است که همواره مورد حمله جهان خواران بوده است، و استکبار از همه ی کمینگاه های سیاسی و نظامی و فرهنگی و اقتصادی خود به ما حمله کرده است.

انقلاب اسلامی ما تاکنون کمین گاه شیطان و دام صیادان را به ملت ها نشان داده است. جهان خواران و سرمایه داران و وابستگان آنان توقع دارند که ما شکسته شدن نونهالان و به چاه افتادن مظلومان را نظاره کنیم و هشدار ندهیم و حال آن

ص: 167

که این وظیفه ی اولیه ی ما و انقلاب اسلامی ماست که در سراسر جهان صلا زنیم که ای خواب رفتگان! ای غفلت زدگان! بیدار شوید و به اطراف خود نگاه کنید که در کنار لانه های گرگ، منزل گرفته اید. برخیزید که این جا جای خواب نیست! و نیز فریاد کشیم! سریعاً قیام کنید که جهان ایمن از صیاد نیست! آمریکا و شوروی در کمین نشسته اند و تا نابودی کامل تان از شما دست بر نخواهند داشت.

راستی اگر بسیج جهانی مسلمین تشکیل شده بود، کسی جرأت این همه جسارت و شرارت را با فرزندان معنوی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم داشت. امروز یکی از افتخارات بزرگ ملت ما این است که در برابر بزرگترین نمایش قدرت و آرایش ناوهای جنگی آمریکا و اروپا در خلیج فارس صف آرایی نمود و این جانب به نظام های آمریکایی و اروپایی اخطار می کنم که تا دیر نشده و در باتلاق مرگ فرو نرفته اید از خلیج فارس بیرون روید، و همیشه این گونه نیست که هواپیماهای مسافربری ما توسط ناوهای جنگی شما سرنگون شود، که ممکن است فرزندان انقلاب ناوهای جنگی شما را به قعر آب های خلیج فارس بفرستند.

به دولت ها و حکومت های منطقه خصوصاً به عربستان و کویت می گویم که همه ی شما در ماجراجویی ها و جنایاتی که آمریکا می آفریند شریک جرم خواهید بود، و ما تا به حال از این که همه ی منطقه در کام آتش و خون و بی ثباتی کامل غوطه ور نشود، دست به عملی نزده ایم، ولی حرکات جنون آمیز ریگان مطمئناً حوادث غیرمنتظره و عواقب خطرناکی را بر همه تحمیل می کند. شما اطمینان داشته باشید که در این برگ

ص: 168

جدید بازنده اید، خودتان و کشور و مردم اسلامی را در برابر آمریکا این قدر ذلیل و ناتوان نکنید، اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید.

بحمدالله از برکت انقلاب اسلامی ایران دریچه های نور و امید به روی همه ی مسلمانان جهان باز شده است و می رود تا رعد و برق حوادث آن، رگبار مرگ و نابودی را بر سر همه ی مستکبران فرو ریزد.

نکته ی مهمی که همه ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم، این است که دشمنان ما و جهان خواران تا کی و تا کجا ما را تحمل می کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند؟

به یقین آنان مرزی جز عدول از همه ی هویت ها و ارزش های معنوی و الهی مان نمی شناسند، به گفته قرآن کریم هرگز دست از مقاتله و ستیز با شما بر نمی دارند مگر این که شما را از دین تان برگردانند.

ما چه بخواهیم و چه نخواهیم صهیونیست ها و آمریکا و شوروی در تعقیب مان خواهند بود تا هویت دینی و شرافت مکتبی مان را لکه دار نمایند.

بعضی مغرضین ما را به اعمال سیاسی نفرت و کینه توزی در مجامع جهانی توصیف و مورد شماتت قرار می دهند و با دلسوزی های بی مورد و اعتراض های کودکانه می گویند: جمهوری اسلامی سبب دشمنی ها شده است و از چشم غرب و شرق و ایادیشان افتاده است، که چه خوب است این سوال پاسخ داده شود که ملت های جهان سوم و مسلمانان و

ص: 169

خصوصاً ملت ایران در چه زمانی نزد غربی ها و شرقی ها احترام و اعتبار داشته اند که امروز بی اعتبار شده اند!

آری اگر ملت ایران از همه ی اصول و موازین اسلامی و انقلابی خود عدول کند و خانه ی عزت و اعتبار پیامبر و ائمه ی معصومین - علیهم السلام - را با دست های خود ویران نماید، آن وقت ممکن است جهان خواران او را به عنوان یک ملت ضعیف و فقیر و بی فرهنگ به رسمیت بشناسند ولی در همان حدی که آن ها آقا باشند ما نوکر، آن ها ابرقدرت باشند ما ضعیف، آن ها ولی و قیم باشند ما جیره خوار و حافظ منافع آن ها، نه یک ایران با هویت ایرانی – اسلامی، بلکه ایرانی که شناسنامه اش را آمریکا و شوروی صادر کند، ایرانی که ارابه ی سیاست آمریکا یا شوروی را بکشد و امروز همه ی مصیبت و عزای آمریکا و شوروی و غرب در این است که نه تنها ملت ایران از تحت الحمایگی آنان خارج شده است که دیگران را هم به خروج از سلطه ی جباران دعوت می کند.

کنترل و حذف سلاح های مخرب از جهان اگر با حقیقت و صداقت همراه بود خواسته ی همه ی ملت هاست، ولی این نیز یک فریب قدیمی است و این همان چیزی است که اخیراً از گفته های سران آمریکا و شوروی و نوشته های سیاسیون آن ها آشکار گردیده است که مراودات اخیر سران شرق و غرب به خاطر مهار بیشتر جهان سوم و در حقیقت جلوگیری از نفوذ پابرهنه ها و محرومین در جهان مالکیت های بی حد و مرز سرمایه داران است. ما باید خود را آماده کنیم تا در برابر جبهه ی متحد شرق و غرب، جبهه ی قدرتمند اسلامی - انسانی با همان نام و نشان اسلام و انقلاب ما تشکیل شود و آقایی و

ص: 170

سروری محرومین و پابرهنگان جهان جشن گرفته شود. مطمئن باشید قدرت های شرق و غرب همان مظاهر بی محتوای دنیای مادی اند که در برابر خلود و جاودانگی دنیای ارزش های معنوی قابل ذکر نمی باشند.

من به صراحت اعلام می کنم که جمهوری اسلامی ایران با تمام وجود برای احیای هویت اسلامی مسلمانان در سراسر جهان سرمایه گذاری می کند و دلیلی هم ندارد که مسلمانان جهان را به پیروی از اصول تصاحب قدرت در جهان دعوت نکند و جلوی جاه طلبی و فزون طلبی صاحبان قدرت و پول و فریب را نگیرد.

ما باید برای پیشبرد اهداف و منافع ملت محروم ایران برنامه ریزی کنیم، ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم.

ما اعلام می کنیم که جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاده ی جهان است و کشور ایران به عنوان یک دژ نظامی و آسیب ناپذیر نیاز سربازان اسلام را تأمین و آنان را به مبانی عقیدتی و تربیتی اسلام و همچنین به اصول و روش های مبارزه علیه نظام های کفر و شرک آشنا می سازد.

و اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتاً مسأله ی بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصاً برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه ی دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام و کشور و انقلاب را در اجرای آن می دیدم، ولی به واسطه ی حوادث و عواملی

ص: 171

که از ذکر آن فعلاً خودداری می کنم و به امید خداوند در آینده روشن خواهد شد و با توجه به نظر تمامی کارشناسان سیاسی و نظامی سطح بالای کشور - که من به تعهد و دلسوزی و صداقت آنان اعتماد دارم - با قبول قطعنامه و آتش بس موافقت نمودم و در مقطع کنونی آن را به مصلحت انقلاب و نظام می دانم، و خدا می داند که اگر نبود انگیزه ای که همه ی ما و عزت و اعتبار ما باید در مسیر مصلحت اسلام و مسلمین قربانی شود، هرگز راضی به این عمل نمی بودم و مرگ و شهادت برایم گواراتر بود، اما چاره چیست که همه باید به رضایت حق تعالی گردن نهیم، و مسلم ملت قهرمان و دلاور ایران نیز چنین بوده و خواهد بود.

من در این جا از همه ی فرزندان عزیزم در جبهه های آتش و خون که از اول جنگ تا امروز به نحوی در ارتباط با جنگ تلاش و کوشش نموده اند، تشکر و قدردانی می کنم و همه ی ملت ایران را به هوشیاری و صبر و مقاومت دعوت می کنم.

در آینده ممکن است افرادی آگاهانه یا از روی ناآگاهی در میان مردم این مسأله را مطرح نمایند که ثمره ی خون ها و شهادت ها و ایثارها چه شد! این ها یقیناً از عوالم غیب و از فلسفه ی شهادت بی خبرند و نمی دانند کسی که فقط برای رضای خدا به جهاد رفته است و سر در طبق اخلاص و بندگی نهاده است، حوادث زمان به جاودانگی و بقا و جایگاه رفیع آن لطمه ای وارد نمی سازد و ما برای درک کامل ارزش و راه شهیدانمان فاصله ای طولانی را باید بپیماییم و در گذر زمان و تاریخ انقلاب و آیندگان آن را جستجو نماییم.

ص: 172

مسلما خون شهیدان، انقلاب و اسلام را بیمه کرده است! خون شهیدان برای ابد درس مقاومت به جهانیان داده است و خدا می داند که راه و رسم شهادت کورشدنی نیست و این ملت ها و آیندگان هستند که به راه شهیدان اقتدا خواهند نمود.

و همین تربت پاک شهیدان است که تا قیامت مزار عاشقان و عارفان و دلسوختگان و دارالشفای آزادگان خواهد بود. خوشا به حال آنان که با شهادت رفتند! خوشا به حال آنان که در این قافله ی نور، جان و سر باختند! خوشا به حال آن هایی که این گوهرها را در دامن خود پروراندند!

خداوندا! این دفتر و کتاب شهادت را همچنان به روی مشتاقان باز و ما را هم از وصول به آن محروم مکن. خداوندا! کشور ما و ملت ما هنوز در آغاز راه مبارزه اند و نیازمند به مشعل شهادت، تو خود این چراغ پرفروغ را حافظ و نگهبان باش.

خوشا به حال شما ملت! خوشا به حال شما زنان و مردان! خوشا به حال جانبازان و اسرا و مفقودین و خانواده های معظم شهدا و بدا به حال من که هنوز مانده ام و جام زهرآلود قبول قطعنامه را سر کشیده ام و در برابر عظمت و فداکاری این ملت بزرگ احساس شرمساری می کنم و بدا به حال آنانی که در این قافله نبودند، بدا به حال آن هایی که از کنار این معرکه ی بزرگ جنگ و شهادت و امتحان عظیم الهی تا به حال ساکت و بی تفاوت و یا انتقاد کننده و پرخاشگر گذشتند.

ص: 173

آری! دیروز روز امتحان الهی بود که گذشت و فردا امتحان دیگری است که پیش می آید و همه ی ما نیز روز محاسبه ی بزرگتری را در پیش رو داریم، آن هایی که در این چند سال مبارزه و جنگ به هر دلیلی از ادای این تکلیف بزرگ طفره رفتند و خودشان و جان و مال و فرزندانشان و دیگران را از آتش حادثه دور کرده اند، مطمئن باشند که از معامله با خدا طفره رفته اند و خسارت و زیان و ضرر بزرگی کرده اند که حسرت آن را در روز واپسین و در محاسبه ی حق خواهند کشید، که من مجدداً به همه ی مردم و مسئولین عرض می کنم که حساب این گونه افراد را از حساب مجاهدان در راه خدا جدا سازند و نگذارند این مدعیان بی هنر امروز و قاعدین کوته نظر دیروز به صحنه ها برگردند.

من در میان شما باشم و یا نباشم به همه ی شما وصیت و سفارش می کنم که نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد، نگذارید پیش کسوتان شهادت و خون در پیچ و خم زندگی روزمره ی خود به فراموشی سپرده شوند.

اکیداً به ملت عزیز ایران سفارش می کنم که هوشیار و مراقب باشید. قبول قطعنامه از طرف جمهوری اسلامی ایران به معنای حل مسأله ی جنگ نیست، با اعلام این تصمیم حربه ی تبلیغات جهان خواران علیه ما کند شده است. ولی دورنمای حوادث را نمی توان به طور قطع و جدی پیش بینی نمود و هنوز دشمن از شرارت ها دست برنداشته است و چه بسا با بهانه جویی ها به همان شیوه های تجاوزگرانه ی خود ادامه دهد.

ص: 174

ما باید برای دفع تجاوز احتمالی دشمن آماده و مهیا باشیم و ملت ما هم نباید فعلاً مسأله را تمام شده بداند.

البته ما رسماً اعلام می کنیم که هدف ما تاکتیک جدید در ادامه ی جنگ نیست، چه بسا دشمنان بخواهند با همین بهانه ها حملات خود را دنبال کنند، نیروهای نظامی ما هرگز نباید از کید و مکر دشمنان غافل بمانند، در هر شرایطی باید بنیه ی دفاعی کشور در بهترین وضعیت باشد. مردم ما که در طول سال های جنگ و مبارزه ابعاد کینه و قساوت و عداوت دشمنان خدا و خود را لمس کرده اند، باید خطر تهاجم جهان خواران در شیوه ها و شکل های مختلف را جدی تر بدانند، و فعلاً چون گذشته تمامی نظامیان اعم از ارتش و سپاه و بسیج در جبهه ها برای دفاع در برابر شیطنت استکبار و عراق به مأموریت های خود ادامه دهند. در صورتی که این مرحله از حادثه ی انقلاب را با همان شکل خاص و مقررات مربوط به خود پشت سر گذاردیم، برای بعد از آن و سازندگی کشور و سیاست کل نظام و انقلاب تذکراتی دارم که در وقت مناسب خواهم گفت. ولی در مقطع کنونی به طور جد از همه ی گویندگان و دست اندرکاران و مسئولین کشور و مدیران رسانه ها و مطبوعات می خواهم که خود را از معرکه ها و معرکه آفرینی ها دور کنند و مواظب باشند که ناخودآگاه آلت دست افکار و اندیشه های تند نگردند و با سعه ی صدر در کنار یکدیگر مترصد اوضاع دشمنان باشند. دراین روزها ممکن است بسیاری از افراد به خاطر احساسات و عواطف خود صحبت از چراها و بایدها و نبایدها کنند - که هر چند این مسأله به خودی خود یک ارزش بسیار زیباست - اما اکنون

ص: 175

وقت پرداختن به آن نیست. چه بسا آن هایی که تا دیروز در برابر این نظام جبهه گیری کرده بودند و فقط به خاطر سقوط نظام و حکومت جمهوری اسلامی ایران از صلح و صلح طلبی به ظاهر دم می زدند، امروز نیز با همان هدف سخنان فریبنده ی دیگری را مطرح نمایند، و جیره خواران استکبار، همان ها که تا دیروز در زیر نقاب دروغین صلح، خنجرشان را از پشت به قلب ملت فرو کرده بودند، امروز طرفدار جنگ شوند. و ملی گراهای بی فرهنگ برای از بین بردن خون شهدای عزیز و نابودی عزت و افتخار مردم، تبلیغات مسموم خویش را آغاز نمایند که انشاءالله ملت عزیز ما با بصیرت و هوشیاری جواب همه فتنه ها را خواهد داد.

من باز می گویم که قبول این مسأله برای من از زهر کشنده تر است، ولی راضی به رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم.

و نکته ای که تذکر آن لازم است این است که در قبول این قطعنامه فقط مسئولین کشور ایران به اتکای خود تصمیم گرفته اند و کسی و کشوری در این امر مداخله نداشته است.

مردم عزیز و شریف ایران! من فرد فرد شما را چون فرزندان خویش می دانم و شما می دانید که من به شما عشق می ورزم و شما را می شناسم، شما هم مرا می شناسید، در شرایط کنونی آنچه موجب امر شد، تکلیف الهی ام بود. شما می دانید که من با شما پیمان بسته بودم که تا آخرین قطره ی خون و آخرین نفس بجنگیم، اما تصمیم امروز فقط برای تشخیص مصلحت بود و تنها به امید رحمت و رضای او از هر آنچه گفتم گذشتم و اگر آبرویی داشته ام با خدا معامله کرده ام.

ص: 176

عزیزانم! شما می دانید که تلاش کرده ام که راحتی خود را بر رضایت حق و راحتی شما مقدم ندارم.

خداوندا! تو می دانی که ما سر سازش با کفر را نداریم. خداوندا! تو می دانی که استکبار و آمریکای جهان خوار گل های باغ رسالت تو را پرپر نمودند. خداوندا! در جهان ظلم و ستم و بیداد، همه ی تکیه گاه ما تویی و ما تنهای تنهاییم و غیر از تو کسی را نمی شناسیم و غیر از تو نخواسته ایم که کسی را بشناسیم، ما را یاری کن که تو بهترین یاری کنندگانی. خداوندا! تلخی این روزها را به شیرینی فرج حضرت بقیه الله - ارواحنا لتراب مقدمه الفدا - و رسیدن به خودت جبران فرما.

فرزندان انقلابی ام! ای کسانی که لحظه ای حاضر نیستید از غرور مقدستان دست بردارید! شما بدانید که لحظه لحظه ی عمر من در راه عشق مقدس خدمت به شما می گذرد. می دانم که به شما سخت می گذرد، ولی مگر به پدر پیر شما سخت نمی گذرد؟ می دانم که شهات شیرین تر از عسل در پیش شماست، مگر برای این خادمتان این گونه نیست؟ ولی تحمل کنید که خدا با صابران است، بغض و کینه ی انقلابی تان را در سینه ها نگه دارید، با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگرید و بدانید که پیروزی از آن شماست. و تأکید می کنم که گمان نکنید که من در جریان کار جنگ و مسئولان آن نیستم. مسئولین مورد اعتماد من می باشند، آن ها را از این تصمیمی که گرفته اند شماتت نکنید که برای آنان نیز چنین پیشنهادی سخت و ناگوار بوده است، که انشاءالله خداوند همه ی ما را موفق به خدمت و رضایت خود فرماید.

ص: 177

من در این جا به جوانان عزیز کشورمان، به این سرمایه ها و ذخیره های عظیم الهی و به این گل های معطر و نوشکفته ی جهان اسلام سفارش می کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زندگی خود را بدانید و خودتان را برای یک مبارزه ی علمی و عملی بزرگ تا رسیدن به اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده کنید.

و من به همه ی مسئولین و دست اندرکاران سفارش می کنم که به هر شکل ممکن وسایل ارتقای اخلاقی و اعتقادی و علمی و هنری جوانان را فراهم سازید و آنان را تا مرز رسیدن به بهترین ارزش ها و نوآوری ها همراهی کنید و روح استقلال و خودکفایی را در آنان زنده نگه دارید.

مبادا اساتید و معلمینی به وسیله معاشرت ها و مسافرت به جهان به اصطلاح متمدن، جوانان ما را که تازه از اسارت و استعمار رهیده اند، تحقیر و سرزنش نمایند و خدای ناکرده از پیشرفت و استعداد خارجی ها بت بتراشند و روحیه ی پیروی و تقلید و گداصفتی را در ضمیر جوانان تزریق نمایند. و به جای این که گفته شود که دیگران کجا رفتند و ما کجا هستیم، به هویت انسانی خود توجه کنند و روح توانایی و راه و رسم استقلال را زنده نگه دارند.

ما در شرایط جنگ و محاصره توانسته ایم آن همه هنرآفرینی و اختراعات و پیشرفت ها داشته باشیم، انشاءالله در شرایط بهتر زمینه ی کافی برای رشد استعداد و تحقیقات را در همه امور فراهم می سازیم. مبارزه علمی برای جوانان، زنده کردن روح جستجو و کشف واقعیت ها و حقیقت هاست، و

ص: 178

اما مبارزه ی علمی آنان در بهترین صحنه های زندگی و جهاد و شهادت شکل گرفته است.

و نکته دیگری که از باب نهایت ارادت و علاقه ام به جوانان عرض می کنم، این است که در مسیر ارزش ها و معنویات از وجود روحانیت و علمای متعهد اسلام استفاده کنید و هیچ گاه و تحت هیچ شرایطی خود را بی نیاز از هدایت و همکاری آنان ندانید.

روحانیون مبارز و متعهد به اسلام در طول تاریخ و در سخت ترین شرایط همواره با دلی پر از امید و قلبی سرشار از عشق و محبت به تعلیم و تربیت و هدایت نسل ها همت گماشته اند و همیشه پیشتاز و سپر بلای مردم بوده اند. بر بالای دار رفته اند و محرومیت ها چشیده اند، زندان ها رفته اند و اسارت ها و تبعیدها دیده اند و بالاتر از همه آماج طعن ها و تهمت ها بوده اند، و در شرایطی که بسیاری از روشنفکران در مبارزه با طاغوت به یأس و ناامیدی رسیده بودند، روح امید و حیات را به مردم برگرداندند و از حیثیت و اعتبار واقعی مردم دفاع نموده اند و هم اکنون نیز در هر سنگری از خطوط مقدم جبهه گرفته تا مواضع دیگر در کنار مردمند، و در هر حادثه ی غمبار و مصیبت آفرینی شهدای بزرگواری را تقدیم نموده اند.

در هیچ کشور و انقلابی جز انقلاب بعثت و رسالت و زندگی ائمه ی هدی - علیهم السلام - و انقلاب اسلامی ایران سراغ نداریم که رهبران انقلاب آن قدر آماج حملات و کینه ها گردند، و این به خاطر صداقت و امانتداری ای است که در وجود علمای متعهد اسلام متبلور است. مسئولیت پذیری در کشوری که با محاصره ها و مشکلات اقتصادی و سیاسی و

ص: 179

نظامی مواجه است کار مشکلی است. البته روحانیون متعهد کشور ما باید خودشان را برای فداکاری های بیشتر آماده کنند و در مواقع لزوم و ضرورت از آبرو و اعتبار خود برای حفظ آبروی اسلام و خدمت به محرومان و پابرهنگان استفاده کنند، و جای بسی سپاس و امتنان است که ملت رشید و دلاور ایران قدر خادمان واقعی خود را می شناسد و فلسفه ی عشق و ارادت خود را به این نهاد مقدس در یک کلمه خلاصه می کند.

علما و روحانیون متعهد اسلام هرگز به آرمان و اصالت و عقیده و هدف اسلامی ملت خیانت نکرده و نمی کنند، البته تذکر این نکته لازم است که در تمام نوشته ها و صحبت ها هر وقت نام روحانیت را به میان آورده ام و از آنان قدردانی نموده ام، مقصودم علمای پاک و متعهد و مبارز است، که در هر قشری ناپاک و غیر متعهد وجود دارد و روحانیون وابسته ضررشان از هر فرد ناپاک دیگر بیشتر است، و همیشه این دسته از روحانیون مورد لعن و نفرین خدا و رسول و مردم بوده اند و ضربات اصلی را به این انقلاب، روحانیون وابسته و مقدس مآب و دین فروش زده اند و می زنند و روحانیون متعهد ما همواره از این بی فرهنگ ها متنفر و گریزان بوده اند.

من به صراحت می گویم ملی گراها اگر بودند به راحتی در مشکلات و سختی ها و تنگناها دست ذلت و سازش به طرف دشمنان دراز می کردند. و برای این که خود را از فشارهای روزمره ی سیاسی برهانند، همه ی کاسه های صبر و مقاومت را یک جا می شکستند و به همه ی میثاق ها و تعهدات ملی و میهنی ادعایی خود پشت پا می زدند.

ص: 180

کسی تصور نکند که ما راه سازش با جهان خواران را نمی دانیم، ولی هیهات که خادمان اسلام به ملت خود خیانت کنند! البته ما مطمئنیم که در همین شرایط نیز آن ها که با روحانیت اصیل کینه ی دیرینه دارند و عقده ها و حسادت های خود را نمی توانند پنهان سازند، آنان را به باد ناسزا گیرند.

ولی در هر حال آن چیزی که در سرنوشت روحانیت واقعی نیست، سازش و تسلیم شدن در برابر کفر و شرک است که اگر بندبند استخوان هایمان را جدا سازند، اگر سرمان را بالای دار برند، اگر زنده زنده در شعله های آتشمان بسوزانند، اگر زن و فرزندان و هستی مان را در جلوی دیدگانمان به اسارت و غارت برند، هرگز امان نامه ی کفر و شرک را امضا نمی کنیم.

علما و روحانیون انشاءالله به همه ی ابعاد و جوانب مسئولیت خود آشنا هستند، ولی از باب تذکر و تأکید عرض می کنم امروز که بسیاری از جوانان و اندیشمندان در فضای آزاد کشور اسلامی مان احساس می کنند که می توانند اندیشه های خود را در موضوعات و مسائل مختلف اسلامی بیان دارند، با روی گشاده و آغوش باز حرف های آنان را بشنوند، و اگر بیراهه می روند با بیانی آکنده از محبت و دوستی، راه راست اسلامی را نشان آن ها دهید. و باید به این نکته توجه کنید که نمی شود عواطف و احساسات معنوی و عرفانی آنان را نادیده گرفت و فوراً انگ التقاط و انحراف بر نوشته هاشان زد و همه را یکباره به وادی تردید و شک انداخت. این ها که امروز این گونه مسائل را عنوان می کنند، مسلماً دلشان برای اسلام و هدایت مسلمانان می طپد و الا داعیه ندارند که خود را با طرح این مسائل به دردسر بیندازند. این ها معتقدند که

ص: 181

مواضع اسلام در موارد گوناگون همان گونه ای است که خود فکر می کنند، به جای پرخاش و کنار زدن آن ها با پدری و الفت با آنان برخورد کنید. اگر قبول هم نکردند مأیوس نشوید، در غیر این صورت خدای ناکرده به دام لیبرال ها و ملی گراها و یا چپ و منافقین می افتند و گناه این کمتر از التقاط نیست. وقتی ما می توانیم به آینده ی کشور و آینده سازان امیدوار شویم که به آنان در مسائل گوناگون بها دهیم و از اشتباهات و خطاهای کوچک آنان بگذریم و به همه ی شیوه ها و اصولی که منتهی به تعلیم و تربیت صحیح آنان می شود، احاطه داشته باشیم.

فرهنگ دانشگاه ها و مراکز غیرحوزه ای به صورتی است که با تجربه و لمس واقعیت ها بیشتر عادت کرده است تا فرهنگ نظری و فلسفی، باید با تلفیق این دو فرهنگ و کم کردن فاصله ها، حوزه و دانشگاه در هم ذوب شوند تا میدان برای گسترش و بسط معارف اسلام وسیع تر گردد.

نکته ی دیگر این که من اکثر موفقیت های روحانیت و نفوذ آنان را در جوامع اسلامی، در ارزش عملی و زهد آنان می دانم و امروز هم این ارزش نه تنها نباید به فراموشی سپرده شود که باید بیشتر از گذشته به آن پرداخت.

هیچ چیزی به زشتی دنیاگرایی روحانیت نیست، و هیچ وسیله ای هم نمی تواند بدتر از دنیاگرایی، روحانیت را آلوده کند، چه بسا دوستان نادان یا دشمنان دانا بخواهند با دلسوزی های بی مورد مسیر زهدگرایی آنان را منحرف سازند و گروهی نیز مغرضانه یا ناآگاهانه روحانیت را به طرفداری از سرمایه داری و سرمایه داران متهم نمایند. در این شرایط حساس و سرنوشت سازی که روحانیت در مصدر امور کشور است و

ص: 182

خطر سوءاستفاده ی دیگران از منزلت روحانیون متصور است، باید به شدت مواظب حرکات خود بود، چه بسا افرادی از سازمان ها و انجمن ها و تشکیلات سیاسی و غیر آن ها با ظاهری صد در صد اسلامی بخواهند به حیثیت و اعتبار آنان لطمه وارد سازند و حتی علاوه بر تأمین منافع خود روحانیت را رو در روی یکدیگر قرار دهند. البته آن چیزی که روحانیون هرگز نباید از آن عدول کنند و نباید با تبلیغات دیگران از میدان به در روند، حمایت از محرومین و پابرهنه هاست، چرا که هر کسی از آن عدول کند از عدالت اجتماعی اسلام عدول کرده است. ما باید تحت هر شرایطی خود را عهده دار این مسئولیت بزرگ بدانیم و در تحقق آن اگر کوتاهی بنماییم، خیانت به اسلام و مسلمین کرده ایم.

در خاتمه از پیشگاه مقدس پروردگار که الطاف بیکران خود را بر این ملت ارزانی داشته است تشکر و قدردانی می کنم و از محضر مقدس بقیه الله - ارواحنا فداه - عاجزانه می خواهیم که ما را در مسیر و هدفمان مدد و رهبری فرماید.

خداوند متعال به خانواده های شهدا صبر و اجر و به مجروحین و معلولین شفا عنایت فرماید و اسرا و مفقودین را به وطن خویش بازگرداند. خداوندا! از تو می خواهیم آنچه مصلحت اسلام و مسلمین است را برای ما مقدر فرمایی. انک قریبٌ مجیب.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

روح الله الموسوی الخمینی

پنجم ذی حجه 1408 29 تیر 1367

ص: 183

8. تهذيب الأحكام فی شرح المقنعة للشیخ المفید رضوان الله علیه، ابوجعفر محمد بن حسن بن على بن حسن طوسى، معروف به شيخ الطائفة (م 460 ق)، تهران، دار الكتب العلمية، 1365

9. كامل الزّيارات، ابي القاسم جعفر بن محمد بن بن جعفر بن موسى بن قولويه القمي، مكتبة الصدوق

10. الأصول الأصيلة، الفيض الكاشاني(977-1059ش)، گردآورنده: حسینی ارموی محدث، جلال الدین، تهران، سازمان چاپ دانشگاه، 1349ش

11. منتهى المطلب في تحقيق المذهب، حلّى، علامه، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى(726 ه ق)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامية، 1412 ه ق

12. المحاسن، ابو جعفر البرقي، بی نا، بی تا

13. الجامع الصغير، سیوطی ، عبدالرحمن بن ابوبکر(849 - 911ق)، بيروت، دار الفكر

14. مرآة العقول، الشيخ محمّد باقر بن محمّد تقي المجلسي، دار الكتب الإسلاميّة

15. علل الشرائع، الشيخ الصدوق، نجف، المكتبة الحيدرية

16. مصباح المتهجد، الشیخ الطوسی، بيروت - لبنان مؤسسة فقه الشيعة ، 1411 ه

17. المحجة البيضاء، فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(1091 ق)، جماعة المدرسين، قم، موسسه النشر الاسلامي،1417 ق.

18. الجامع الصغير، سیوطی ، عبدالرحمن بن ابوبکر( 849 - 911ق)، بيروت دار الفكر

ص: 185

19. ملاذ الأخيار في فهم تهذيب الأخبار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى(1110 ق)، مصحح: رجائى، مهدى، قم، كتابخانه آيه الله مرعشي نجفي، 1406 ق

20. الإقبال بالأعمال الحسنة( ط- الحديثة)، ابن طاووس، على بن موسى(664 ق)، محقق: قيومى اصفهانى، جواد، قم، دفتر تبليغات اسلامى، 1376 ش

21. روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه( ط- القديمة)، مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى(1070 ق)، مصحح: موسوى كرمانى، حسين و اشتهاردى على پناه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور،1406 ق

22. بحار الأنوار، العلامة المجلسي، تحقيق: السيد إبراهيم الميانجي ، محمد الباقر البهبودي

23. ذخیرة المعاد في شرح الإرشاد، ملاّ محمدباقر بن محمّد مؤمن سبزوارى (1017-1090)، قم، موسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بی تا (طبع قديم)

24. معجم الأحاديث المعتبرة، محسنى، محمد آصف، قم، نشر اديان،1434 ه. ق

25. هداية الأمة إلى أحكام الأئمة - منتخب المسائل، الحر العاملي، مجمع البحوث الإسلامية

26. مستدرك الوسائل، الشيخ حسين النوري الطبرسي [ المحدّث النوري ]،قم ، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث

27. تاريخ مدينة دمشق ، أبي القاسم علي بن الحسن ابن هبة الله بن عبد الله الشافعي [ابن عساكر]، دار الفكر

ص: 186

28. ميزان الحكمة، الري شهري، محمد، 1325 قم، دار الحديث، 1375.

29. الحج والعمرة في الكتاب والسنة ، محمد الريشهري ، دار الحديث

30. حكم النبى الأعظم« صلى الله عليه و آله و سلم»، محمدى رى شهرى، محمد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، قم، سازمان چاپ و نشر، 1429 ه. ق

31. جامع أحاديث الشيعة في أحكام الشريعة، الحاج الشيخ إسماعيل المعزي الملايري، قم، نشر الصحف

32. سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار مع تطبیق النصوص الواردة فیها علی بحار الأنوار، قمی، عباس، نشر اسوه

33. مسند الإمام الصادق أبي عبد الله جعفر بن محمد(علیه السلام)، عزيز الله عطاردي، الناشر عطارد

34. الزيارة في الكتاب والسنّة، الشيخ جعفر السبحاني

35. موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، أيوب صبري باشا

36. الوهّابيّة في الميزان، الشيخ جعفر السبحانی، مؤسسة الإمام الصّادق - عليه السلام -

37. حج و عمره در قرآن و حديث، محمّدى رى شهرى، مركز تحقيقات دارالحديث، 1420

38. رسائل الشهيد الأوّل، الشيخ شمس الدين محمد بن مكّي[الشهيد الأوّل]، مؤسسة بوستان كتاب، 1423 ه-.ق

39. مناسك الحج، ناصر مكارم شيرازى، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)،1416 ه. ق

ص: 187

40. البرهان في تفسير القرآن، السيد هاشم الحسيني البحراني، مؤسسة البعثة

41. تزكية النفس، السید کاظم الحائری، بی تا، بی نا

42. مجموعه آثار (حماسه حسینی)، استاد شهید مرتضی مطهری، صدرا،1390

ص: 188