«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»

ص: 2

زندگی حضرت زهرا علیها السلام

ص: 3

ص: 4

اسلام خدیجه و على علیه السلام ... 51

پشتیبانی معنوی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 53

پشتیبانی اقتصادی ... 53

درود فرستادن خداوند بر خدیجه ... 54

خانه خدیجه در بهشت ... 54

منزلت خدیجه نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 54

الطاف الهی برای خدیجه ... 56

به سوی ملکوت اعلى ... 56

فصل دوم: تولد و پرورش حضرت زهرا علیها السلام

تولد و پرورش حضرت زهرا علیها السلام ... 60

مراسم تولد ... 60

اذان و اقامه ... 60

تکوین حضرت زهرا علیها السلام ... 61

زمان تولد حضرت زهرا علیها السلام ... 62

مکان تولد ... 63

نامگذاری حضرت زهرا علیها السلام ... 63

القاب حضرت زهرا علیها السلام ... 63

کنیه حضرت زهرا علیها السلام ... 67

1. أمّ أبيها ...67

2. ام الحسنین ... 68

3. ام الحسن ... 68

4. ام الحسين ... 69

نقش انگشتر حضرت ... 69

پرورش حضرت زهرا علیها السلام ... 69

نمونه هایی از تربیت نبوی صلی الله علیه و آله و سلم ... 69

دعاهایی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به حضرت زهرا علیها السلام آموخت ... 71

دعای دیگری از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای جلوگیری از بی خوابی شب: ... 74

ص: 6

شباهت حضرت زهرا علیها السلام به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 75

عیادت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از زهرا علیها السلام ... 76

فصل سوم: خصوصیات شخصی حضرت زهرا علیها السلام

خصوصیات شخصی حضرت زهرا علیها السلام ... 80

عصمت ... 80

دلایل عصمت حضرت ... 80

احسان به فقرا ... 82

زهد در دنیا ... 84

عفاف و حجاب ... 86

ایمان کامل به خدا ... 88

انقطاع الى الله (بریدن از همه چیز برای تقرب به خدا) ... 89

دعاهای حضرت فاطمه زهرا علیها السلام ... 90

دعا در توکل به خدا ... 90

دعا در اعتصام به خداوند متعال ... 91

دعا در تسبیح خدای متعال ... 92

دعا برای رفع غم و اندوه ... 92

دعا برای آسان شدن امور ... 93

دعا برای شفای مریض ... 93

دعا در شبانه روز ... 94

دعا قبل از خواب ...94

دعا های ایام هفته ... 95

دعای روز شنبه: ... 95

دعای روز یکشنبه: ...96

دعای روز دوشنبه: ...96

دعای روز سه شنبه: ... 97

دعا روز چهارشنبه: ... 97

دعای روز پنج شنبه: ... 98

ص: 7

دعای روز جمعه: ... 98

حرز آن حضرت ... 99

تسبيح فاطمه علیها السلام ... 100

عبادت فاطمه علیها السلام ... 102

تعقیب نماز ظهر: ... 102

تعقیب نماز عصر: ... 107

تعقیب نماز مغرب: ... 114

تعقیب نماز عشا: ... 121

فصل چهارم: زهرا علیها السلام در قرآن و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

زهرا علیها السلام در قرآن و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 130

زهراء علیها السلام در قرآن ... 130

1.آیه مودت ... 130

روایت اول: ابن عباس نقل می کند: ... 131

روایت دوم: جابر بن عبدالله انصاری می گوید: ...131

روایت سوم: ابن عباس روایت می کند ... 131

- استدلال امیرالمؤمنین علیه السلام ... 132

- استدلال امام حسن علیه السلام ... 132

- استدلال امام زین العابدين علیه السلام ... 133

سخن فخر رازی ... 133

2.آیه ابرار ...135

3.آیه تطهیر ... 136

4. آیه مباهله ... 139

احادیث نبوی در فضیلت زهرا علیها السلام ... 142

احادیث نبوی صلی الله علیه و آله و سلم در فضیلت اهل بیت علیهم السلام ... 146

1. حدیث ثقلین ... 146

اولاً - سند حدیث: ... 149

ثانياً - مفهوم حديث: ... 149

ص: 8

2- حدیث سفینه (کشتی) ... 149

3- حديث اهل بیت، مانع از اختلاف امت ...151

4- حدیث پیامبر َصلی الله علیه و آله و سلم دوستِ محبِّانِ اهل بیت علیهم السلام ... 151

5- حدیث دوستداران اهل بیت علیهم السلام در کنار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 152

6- شناخت اهل بیت علیهم السلام مانع از عذاب ... 152

7- حديث سؤال درباره محبت اهل بیت علیهم السلام ... 152

8- پیروی از اهل بيت عليهم السلام ... 153

9- باید با محبت اهل بیت علیهم السلام از دنیا رفت ... 153

فصل پنجم: ازدواج حضرت زهرا علیها السلام با اميرالمؤمنين علیه السلام

ازدواج حضرت زهرا علیها السلام اميرالمؤمنين علیه السلام ... 157

مهریّه حضرت زهرا علیها السلام ... 159

جهیزیه فاطمه علیها السلام ... 160

سخنان نادرست «لامنس» ... 161

خطبه عقد ... 162

وليمه ازدواج ... 165

صحبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره على علیه السلام با فاطمه علیها السلام ... 165

منزل جديد ... 166

شب زفاف ... 166

زهرا علیها السلام و صدقه دادن لباس عروسی خود ... 168

اشعار درباره ازدواج حضرت زهرا علیها السلام ... 178

1- حفصه ... 168

2- أمُّ سَلَمة ... 169

3- عائشة ... 169

4- كبشة (مادر سعد بن معاذ) ... 170

5- حمیری ... 170

6- سرخسی ... 171

7- السوسي ... 172

ص: 9

8- العبدی ... 172

9- شیخ فرطوسی ... 173

منزل مسکونی حضرت زهرا علیها السلام ... 174

کارهای خانه ... 175

کارهای حضرت زهرا علیها السلام در منزل ... 175

1. تهیه غذا ... 175

2. جارو کردن خانه ... 176

3. بافتن لباس همسر و فرزندان ... 176

4. همکاری امام با فاطمه علیها السلام ... 176

5. آسیاب کردن برای همسایگان ... 177

توصیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای فاطمه علیها السلام ... 178

روایتی نادرست ... 178

آب دادن به فقرا ... 179

فرزندان فاطمه علیها السلام فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 179

داستان مقابله يحيى بن يعمر با حجّاج ... 182

روایت نادرستی دیگر ... 184

برخورد بني العباس با فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ... 186

جرم بودن محبت زهرا علیها السلام ... 191

تهمت به منصور نمری ... 191

تهمت به شریک ... 194

آزار رساندن به بانوی دوستدار حضرت زهرا علیها السلام ... 195

فصل ششم: فرزندان مطهر حضرت زهرا علیها السلام

فرزندان مطهر حضرت زهرا علیها السلام ... 201

امام حسن علیه السلام ... 201

سنت های تولد ... 202

اذان و اقامه ... 202

نام گذاری ... 203

ص: 10

عقيقه ... 203

تراشیدن سر: ... 203

کنیه ... 204

تعریف و تمجید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از امام حسن علیه السلام ... 204

تربیت ... 206

ارزشهای متعالی ... 207

اخلاق متعالی ... 207

حلم امام ... 208

کرم و سخاوت امام ... 209

زهد در دنیا ... 210

صدقه دادن ... 211

عبادت ... 211

تهمتی دروغین ... 212

خلافت امام حسن علیه السلام ... 213

امام حسین علیه السلام ... 215

تولد ... 216

اندوه و گریه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 216

مراسم تولد ... 217

اذان و اقامه ... 217

نام گذاری: ... 217

عقيقه: .. 218

تراشیدن موی سر: ... 218

دعا برای سلامتی حسنين علیهما السلام: ... 218

محبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به حسین علیه السلام ... 219

خبر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از شهادت امام حسین علیه السلام ... 221

خبر امیر المؤمنین از شهادت امام حسین علیه السلام ... 227

امام حسین علیه السلام و عمر ... 231

امام حسین علیه السلام و معاویه ... 232

ص: 11

نامه امام حسين علیه السلام به معاویه ... 233

جلسه سیاسی در مکه ... 233

مرگ معاویه .. 234

قیام امام حسین علیه السلام ... 234

شهادت ... 236

ندای دیگر امام علیه السلام این گونه بود: ... 237

حضرت زینب علیها السلام ... 237

تولد ... 238

غمناکی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 238

نام گذاری ... 239

کنیه حضرت زینب علیها السلام ... 239

القاب حضرت زینب علیها السلام ... 240

1. عقیله بنی هاشم: ... 240

2. عالمه: 240

3. عابدة آل على: ... 240

4. کامله: ... 240

5. فاضله: ... 240

سال تولد ... 241

تربیت ... 41

ویژگی های فردی حضرت زینب علیها السلام ... 242

1. ایمان کامل به خداوند ... 242

2. صبر ... 243

3. عزت و کرامت نفس ... 245

4. شجاعت ... 246

همراه با رویداد جاودان ... 247

رحلت ... 248

ام كلثوم ... 249

محسن ... 250

ص: 12

فصل هفتم: آثار علمی و فکری حضرت زهرا علیها السلام

آثار علمی و فکری حضرت زهرا علیها السلام ... 254

روایت کنندگان از آن حضرت ... 254

مُسنَد فاطمه علیها السلام ... 254

نمونه هایی از روایات حضرت فاطمه علیها السلام ... 255

تشویق بر پاکیزگی ... 255

سخاوت و بخل ... 255

فضیلت آزاد کردن برده ... 256

فضيلت مریض ... 257

کوتاهی در خواندن نماز ... 257

ساعت استجابت دعا ... 259

ساعت تقسیم روزی میان بندگان ... 260

دعا هنگانم ورود به مسجد ... 260

لشکرهای ظالم ... 261

فضیلت شیعه: ...261

خوشبخت کسی است که على علیه السلام را دوست بدارد: ... 261

فرزندان فاطمه علیها السلام منسوب به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هستند: ... 262

دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای سلامتی حسنين علیهما السلام ... 262

هدیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به حسنین علیهما السلام ... 263

میراث پیامبر برای دو سبط خویش ... 263

خدمت به فرزندان فاطمه علیها السلام ... 264

حدیث ثقلین ... 264

اعلام امامت امير المؤمنین علیه السلام ... 265

ائمه علیهم السلام از فرزندان حسین علیه السلام هستند ... 265

از فضایل امام على علیه السلام ... 265

اعراف، همان ائمه علیهم السلام می باشند ... 266

حضرت زهرا علیها السلام از سابقین است ... 267

حکمت های متعالی ... 267

ص: 13

خوشرویی با مردم ... 267

اخلاص در عبادت ... 268

عدالت ... 268

رعایت حال زن ... 26

آداب روزه داری ... 269

دعا برای میت ... 269

مصحف فاطمه علیها السلام ... 270

فصل هشتم: زهرا علیها السلام انقلاب عظیم اسلامی

زهرا علیها السلام انقلاب عظیم اسلامی ... 274

ارزشهای والا ... 276

برابری میان مردم ... 267

آزادی زن ... 276

زنده به گور کردن دختران ... 277

محرومیت زن از ارث ... 277

منع ازدواج با ارمله پدر ... 278

حرمت زنا ... 278

حرمت ربا ... 278

حرمت شراب ... 279

از بین بردن فقر ... 279

تشویق بر علم ... 27

مقابله قبایل قریش ... 280

تشویق کودکان به آزار دادن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 280

تهمت دیوانگی به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 280

اتهام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به سحر ...281

شکنجه مؤمنين ... 281

زهرا علیها السلام همراه پدر ... 281

اتفاق قریش بر قتل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 283

ص: 14

هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به يثرب ... 283

ایثار امام علی علیه السلام در خوابیدن به جای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 284

استقبال مدینه از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 286

هجرت امام على علیه السلام به يثرب ... 286

در واقعه احد ... 287

در واقعه احزاب (خندق) ... 288

دیدار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با دخترش قبل از هر سفر ... 289

فصل نهم: انتخاب امیرالمؤمنین علیه السلام برای خلافت اسلامی

انتخاب امیرالمؤمنین علیه السلام برای خلافت اسلامی ... 292

تعیین رهبر آینده ... 292

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم على علیه السلام را برمی گزیند ... 294

چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم على علیه السلام را برگزید؟ ... 295

فصل دهم: نشانه های رحلت به سوی خدا

نشانه های رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به سوی خدا ... 304

1. نزول دو بار قرآن در یک سال ... 304

2. نزول آیه «انک میّت...» ... 304

3. نزول سوره نصر ... 305

حجة الوداع ... 305

اجتماع عمومی ... 306

اجتماع غدیر خم ... 309

فصل یازدهم: فاجعه بزرگ

فاجعه بزرگ ... 316

بیماری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم .... 316

استغفار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای اهل بقيع ... 317

لشکر اسامه ... 318

ص: 15

خود را قصاص کردن ... 321

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هر چه داشت صدقه داد ... 324

فاجعه روز پنج شنبه ... 324

درد دل زهرا علیها السلام ... 327

توصیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره اهل بیت خود ... 329

میراث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای سبطین خود ... 330

توصیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره سبطين ... 330

به سوی فردوس اعلى ... 331

فاطمه علیها السلام و خداحافظی با پیکر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ... 333

آماده کردن جنازه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ... 334

اقامه نماز بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ... 335

دفن پیکر مقدس ... 336

وحشت عترت پاک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 336

سوگواری حضرت زهرا علیها السلام برای پدر ... 337

فصل دوازدهم: فتنه بزرگ

فتنه بزرگ ... 342

احزاب، پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ... 343

1. حزب علوی ... 343

2. حزب قریش ... 343

3. حزب انصار ... 343

جلسه سقيفه ... 344

چگونگی برگزاری جلسه ... 344

1. سرپیچی از ملحق شدن به لشکر اسامه: ... 345

2. سرپیچی از بیعت امام در غدیر خم: ... 345

3. نارضایتی از جمع شدن نبوت و امامت در یک خاندان: ... 345

سخنرانی سعد ... 346

اشكال به سعد ... 347

ص: 16

ورود غیر منتظره به جلسه انصار ... 348

سخنرانی ابوبکر ... 349

بیعت با ابوبکر ... 352

سخنرانی عمر ... 352

سخنرانی حبّاب ... 353

شادی قریشیان ... 356

موضع ابوسفیان ... 357

شکست انصار ... 359

راضی نشدن امام على علیه السلام به بیعت ... 360

سعی در گرفتن بیعت از امام علی علیه السلام ... 361

سخت گیری بر اهل بیت علیهم السلام ... 363

1. حمله به منزل امام علیه السلام ... 364

تهدید به سوزاندن خانه فاطمه علیها السلام ... 364

- بلاذری: ... 364

- طبری: ... 364

- ابن عبد ربه: ... 365

- ابن ابی الحدید: ... 365

- شهرستانی: ... 365

- کحاله: ... 365

- مسعودی: ... 366

- پشیمانی ابوبکر: ... 367

2. ضربه زدن به حضرت زهرا علیها السلام ... 367

- سقط جنین: ... 368

- شهرستانی: ... 368

- ابن حجر: ... 368

- مسعودی: ... 368

- ذهبی: ... 369

- ابن قتيبة: ... 369

ص: 17

- صفدی: ... 369

- طبری: ... 369

- طبرسی: ... 369

- مجلسی: ... 370

3. اسقاط خمس ... 371

4. ملی کردن فدک ... 371

- موقعیت جغرافیایی فدک: ... 372

- محدوده فدک از نظر اهل بیت علیهم السلام ... 372

فدک، ملک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ... 372

هبه کردن فدک به فاطمه علیها السلام ... 373

زهرا علیها السلام فدک را مطالبه می کند: ... 374

امام علیها السلام از صحابه یاری می طلبد ... 375

فصل سیزدهم: سخنرانی تاریخی و جاودانه حضرت زهرا علیها السلام

سخنرانی تاریخی و جاودانه حضرت زهرا علیها السلام ... 379

ناامیدی زهرا علیها السلام ... 398

سخنرانی تاریخی فاطمه علیها السلام برای بانوان ... 399

عذرخواهی ناپسند ... 405

اندوه عمیق ... 406

اشک و ناله ... 406

فصل چهاردهم: به سوی جنات خلد

به سوی جنّات خلد ... 411

سن شریف حضرت زهرا علیها السلام ... 417

تاریخ وفات حضرت زهرا علیها السلام ... 418

مرقد شریف حضرت زهرا علیها السلام ... 418

ص: 18

میسور نمیباشد؛ به عنوان نمونه حضرت زهرا علیها السلام به استناد روایات فراوانی که از فریقین وارد شده، یکی از اصحاب «کساء» است که آیه «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»(1)در شأن آنان نازل شده است. این بیش از هفتاد حدیث در این موضوع وجود دارد که بیشتر آنها از طریق اهل سنت وارد شده که ام سلمه، عائشه، ابو سعید خدری، ابن عباس، علی علیه السلام و حسن بن على علیه السلام تقریبا از چهل طريق نقل شده و شيعه آن را از امیرالمؤمنین علیه السلام، امام سجاد علیه السلام، صادقین علیهما السلام، امام رضا علیه السلام، ام سلمه، ابوذر و دیگران و بیش از سی طريق نقل کرده است.(2)

فاطمه علیها السلام مصداق «خير البريه»(1) و شاخه شجره طیبه است: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ»(2)، امام باقر علیه السلام در تبیین مصادیق آیه میفرمایید «آن شجره طیبه، محمد صلی الله علیه و آله و سلم است و فرع آن علی و میوه اش حسن و حسین و غصن و شاخه آن فاطمه و شاخه های آن غسن ائمه از فرزندان فاطمه و برگهای آن، شیعیان و دوستداران ما اهل بیت علیهم السلام هستند».(3)

«الابتر» که این کلمه دم بریدگی و قطع نسل و ریشه را افاده می کند(1)، معلوم می شود که مراد از «کوثر»، همان عامل بقای نسل و ذریه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است که مصداق آن حضرت فاطمه زهرا علیها السلام خواهد بود. به عبارت بهتر کوثر جز فاطمه زهرا علیها السلام و فرزندانش مصداق دیگری ندارد و سایر معانی کوثر که مفسران به آن اشاره کرده اند مثل شفاعت، نهری در بهشت و حوض بهشت، خیر کثیر، کثرت اصحاب و كثرت امت همه از باب جری و انطباق است.(2)

با این اعتبار حسن و حسین علیهما السلام نیز فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به شمار می آیند، چه در غیر این صورت على رغم وجود فاطمه زهرا علیها السلام باز رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم موصوف به «ابتر» خواهد شد. این استدلالی است که علی علیه السلام در پاسخ نامه عمرو بن عاص کرده است. در این خصوص ابن ابی الحديد نوشته است: «عمرو بن عاص نامه ای به امیر المؤمنین فرستاد که در آن مواردی را بر آن حضرت عیب گرفته بود. از جمله آن که امام علیه السلام حسن و حسین علیهما السلام را دو فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم میداند. پس امام به پیک عمرو بن عاص گفت: به شانی بن شانی بگو: اگر حسن و حسین علیهما السلام فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نبودند، در این صورت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ابتر می بود. در حالی که خداوند ابتر بودن را از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نفی کرده و به دشمن او نسبت داده است، همانگونه که پدرت گمان می برد.»(3) از نظر مفسران شیعه مهم ترین مصداق کوثر همان وجود مبارک حضرت زهرا علیها السلام است که عامل نسل پاینده رسول خدا صَلِّيَ اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم است. طبرسی می نویسد: «گفته اند که کوثر عبارت از کثرت نسل و ذریه است. آری کثرت در نسل آن حضرت از فرزندان فاطمه علیها السلام به گونه ای ظاهر گردید که به شمارش نیایند و امتداد این نسل تا روز قیامت پابرجاست».(4)

بسیاری از مفسران اهل سنت نیز در تفسیر سوره کوثر یکی از مصادیق «کوثر» را فاطمه زهرا علیها السلام دانسته اند. به عنوان نمونه فخر رازی از قول «سدّی» نوشته است که «بين عرب مرسوم بود که اگر فرزند پسر کسی از دنیا رود به او ابتر میگفتند. چون فرزندان پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم در مکه موسوم به قاسم و عبدالله

ص: 24

و نیز فرزند او به نام ابراهیم در مدینه درگذشتند، آنها گفتند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ابتر است و جانشینی ندارد، اما خداوند با نزول این سوره مشخص کرده که دشمن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به این صفت موصوف بوده و نسل آن حضرت تا قیامت تداوم دارد»(1). نکته مهم در تفسیر سوره کوثر آن که همه مفسرانی که در تفسیر «کوثر» به مصادیقی غیر از نسل و ذریه اشاره کردهاند، بلاغت قرآن کریم در تقابل «کوثر» و «الابتر» را در نظر نگرفته و از این جهت غفلت بزرگی مرتکب شده اند. علامه طباطبایی ضمن بر شماری مصادیق کوثر از قول مفسران - که تا بیش از 26 قول بالغ است - می نویسد: «به جز مصادیق نهری در بهشت و حوض پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم - که مستند به برخی از روایات است - باقی اقوالی که درباره کوثر گفته شده هیچ دلیلی ندارد به جز تحكم و بی دلیل حرف زدن. اما با در نظر گرفتن اینکه کلمه «ابتر» به معنای کسی است که نسل او منقطع شده و با در نظر گرفتن جمله نامبرده که از باب قصر قلب است، نتیجه گیری میشود که منظور از کوثر تنها و تنها كثرت ذریّه است که خدای تعالی به آن جناب ارزانی داشته است یا مراد هم خیر کثیر است و هم كثرت ذريه. اگر مراد مسأله ذریّه با استقلال یا به طور ضمنی نبود آوردن «إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ» فایده ای نداشت، زیرا کلمه ان علاوه بر تأكيد، تعلیل را هم می رساند و معنا ندارد که خداوند بفرماید ما به تو حوضی دادیم چون که بدگوی تو ابتر و بلانسل است!»(2)

اما از مفسران اهل سنت، فخر رازی بیش از دیگران به این نکته بلاغی در سوره کوثر اشاره کرده و می نویسد: «کوثر به معنای فرزندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است. گفته اند که این سوره در مقام تخطئه کسی نازل گردید که آن حضرت را به جهت نداشتن (یا باقی نماندن) فرزنان مورد سرزنش قرار داد. لذا معنای آیه این می شود که: خداوند نسلی به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عطا فرماید که در طول قرون و اعصار پایدار خواهد بود. آری بنگر چقدر از اهل بیت علیهم السلام کشته و شهید شدند، اما باز عالم از آنان مالامال است در صورتی که از بنی امیه احدی که قابل توجه باشد باقی نماند و باز بنگر که در میان اهل بیت علیهم السلام چه بزرگانی مانند حضرات باقر، صادق، کاظم، نفس زکیه و امثال آنان ظهور نمود».(3)

ص: 25

حال چگونه باید درباره چنین بانوی عظیم الشأنی سخن گفت، اینجا است که مغزها به تفکر، قلمها به جریان و کتابهای قطور به تحریر در آمده تا شاید بتوانند پرتویی از نورانیت وجود او را به دست آورند و به خوانندگان منتقل نمایند.

کتابی که در دست دارید، اثر یکی از نویسندگان خوش فکر و خوش بیان، مرحوم علامه باقر شريف القرشی درباره زندگی بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا علیهت السلام است و آقای سید محمد رضا مُهری توفیق بر گرداندن آن از زبان عربی به فارسی را داشته است و بنیاد معارف اسلامی نیز خدا را شکر می کند که بتواند این اثر را در اختیار خوانندگان عزیز قرار دهد، شاید که مقام والای آن بانوی بزرگ بیشتر و بهتر برای مردم شناخته شود. و این بنیاد مورد توجه آن حضرت قرار گیرد.

در پایان از زحمات بی دریغ استاد ارجمند سید محمد رضا مُهری تقدیر و تشکر میشود.

و السلام عليها يَوم وُلِدت وَ يُومَ استُشِهدَت وَ يَومُ تُبَعثُ حَيَّا.

بنیاد معارف اسلامی قم

زمستان 1392

ص: 26

مسجد، روی منبر و در مجالس خود اعلام می داشت، آن هم احترامی به شیوه جدید که در جامعه آن روز شناخته شده نبود، زیرا ایشان در محیطی پرورش یافته بود که زن را بی ارزش دانسته و توهین و تحقیر می کردند. اگر خانمی دختری را به دنیا می آورد، همسرش خود را رو سیاه میدانست، همان گونه که قرآن می فرماید: «وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ»(1) و اگر به یکی از آنها بشارت نوزادی دختر می دادند، چهره او كبود و گرفته می شد. کسانی در آن جامعه بودند که دختران نوزاد خود را زنده به گور می کردند و در میان آنها چنین معروف بود که: دفن دختران از کرامات است؛ قرآن مجید این عمل را نکوهش نموده می فرماید:

«وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ «بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ»(2) و آنگاه که از دختر زنده به گور سوال شود: تو به کدام گناه کشته شدی؟

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میخواست با تکریم و تمجید از دختر گرامی خویش مقام عالی آن بانو را به مسلمانان بیان فرماید، تا بدانند چه ارزشهای والای تربیتی، دینی و علمی در ایشان نهفته شده، به قله کمال رسیده و الگوی امت از زن و مرد گردیده است. علاوه بر آن پیامبر می خواست موضع گیری حضرت زهرا علیها السلام را در جهاد علیه ظلم پس از وفات پدر را تایید نماید. همچنین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و جامعه پوسیده جاهلیت را نابود و به جای آن جامعه ای نوین برپا کرد که حقوق زن را محترم شمرده، او را در جایگاه ارزشمند خود قرار دهد و بدین وسیله اهمیت زن را در شریعت الهی مشخص فرمود.

(3)

آنچه هرگز جای شک در آن نیست، این است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تحت تاثیر تمایلات عاطفی یا مادی قرار نگرفت، زیرا شان نبوت بالاتر از این امور است. پیامبر همیشه رضای خدا را بر همه چیز ترجیح داده و اخلاص را در تمام کارها سرمشق خود قرار داد. او بزرگترین دعوت کننده حق

ص: 30

است که قرآن درباره اش می گوید: «وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى»(1) او هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید، بلکه هر سخن او وحی الهی است که به او القا می شود.

کتابهای مختلف صحاح و سنن و دیگر کتابهای اهل سنت روایات بسیاری از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مبنی بر تعظیم و تکریم فراوان نسبت به دختر گرامی خویش نقل می کنند که او را برتر و افضل از تمام زنان جهان می شمارد. می توان به طور قطع گفت که این تعظیم و تکریم هرگز از روی عاطفه پدری نبوده، بلکه واقعیت نورانی فرزند خود را بیان می کرده است، چه از جنبه عصمت، عفت و پاکدامنی، ایمان کامل به خدای متعال، با آگاهی تمام به رسالت جاودانه ایشان. زهرای اطهر علیها السلام گنجینه بزرگ اسلام و نمونه بارز روحانیت ژرف نبوت است که امت از نور هدایت او بهره گرفته تا راه خویش را در تاریکیهای زندگی بیابد.

(4)

حضرت زهرا علیها السلام از ابتدای فجر اسلام با نهضت اسلامی همراه بوده و در خدمت پدر گرامی برای پیشبرد تبلیغ اسلام سعی فراوان داشته است. او ناظر بر شکنجهها واذیتهای گوناگونی بوده است که سردمداران فاسد قریش و به خصوص ابوسفیان، رهبر جهالت پیشه بنی امیه بر پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روا می داشتند. ابوسفیان، از هیچ تلاشی برای خاموش کردن شعله فروزان اسلام و استوار ساختن پایه های ننگین و آلوده جاهلیت فروگذار نمی کرد.

حضرت زهرا علیها السلام آنگاه که کودکی کم سن و سال بود پرستار پدر بوده، زخمهای ایشان را پانسمان می کرد و لباس های پدر از آلودگیهایی که توسط آن ددمنشان ایجاد می شد شستشو میداد و برای مظلومیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می گریست، که چه رنجهای طاقت فرسایی در جهت تبلیغ دین خدا تحمل می کرد. این محبتهای خالصانه فرزند قلب پدر را مالامال از عشق به او می ساخت و از دیگر فرزندان خود برتر می نمود. احمد شوقی شاعر عرب در این زمینه می گوید:

ما تمني غيرَ ها نسلا و من *** یَلِدِ الزهراءَ يزهد في سواها

هرگز آرزوی فرزندی جز او نداشت، هر که فرزندی چون حضرت زهرا علیها السلام داشته باشد نیازی به دیگری ندارد

ص: 31

(5)

یکی از مشخصه های زندگی حضرت زهرا علیها السلام زهد در دنیا و بی توجهی به جاذبه ها و زیبایی های آن است. زهرا به قناعت و زندگی ساده راضی بود و غذای او طبق نقل راویان اخبار از آب و قرص نان تجاوز نمی کرد و با انواع گوناگون غذاهای لذیذ کاری نداشت، اثاث منزل حضرت زهرا علیها السلام نیز بسیار ساده بود؛ تختی از شاخه های نخل، یک پوست گوسفند، چند متکا و چند قطعه ظرف سفال، هرگز درباره او نقل نشده که از شوهر خود زرق و برق دنیا را طلب کند یا اصرار ورزد، بلکه به زندگی ساده فقیرترین افراد اکتفا می نمود تا درسی باشد برای هر زن مسلمان که شوهر خویش را در تنگنا قرار نداده و بر تهیه خوشگذرانی های زندگی اصرار نکند.

(6)

خاورشناسی به نام «لامنس» در کتاب خود «فاطمه و دختران پیامبر» بسیار ناشیانه دشمنی خود را نسبت به اسلام ابراز داشته، می گوید، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حضرت فاطمه علیها السلام را دوست نمی داشت و لذا او را همسر مردی فقیر یعنی امیرالمؤمنین علیه السلام قرار داد و جهیزیه بسیار ساده ای برای وی تهیه نمود. لامنس نمیداند که اسلام اساس زندگی زناشویی را محبت میان زن و شوهر میداند و هیچ توجهی به زندگی اشرافی ندارد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «أَفضَلُ نِسَاءِ اُمَّتِي أَقَلُهُنَّ مَهرا»(1)؛ بهترین زنان امت من آنهایی هستند که کمترین مهریه را داشته باشند، اثاث گران قیمت چه ارزش دارد اگر زندگی همراه با کينه و عداوت باشد؟ لامنس مانند پسر معتز عباسی است که حضرت زهرا علیها السلام را به این دلیل کم ارزش میشمارد که گندم خود را به دست خویش آسیاب می کرده است. صفي الدين حلی در جواب او می گوید:

غَيَّرتَها بالرَّحَي والزاد تطحَنُهُ *** لا زالَ زادُكَ حبّاً غيرَ مطحُونِ(2)

او را کوچک شمردی که گندم خود را با آسیاب آرد می کند، در حالی که هنوز گندم تو آرد نشده است.(3)

ص: 32

سرور زنان جهان نه تنها در زندگی شخصی خویش که در تمام شئون خود به بالاترین درجات كمال و فضیلت رسیده است.

(7)

خداوند پیروزی نهایی را از آن رسول گرامی خود، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم تا قرار داد، اسلام پیروز و فراگیر شد و نیروهای مخالف شکست خوردند. شهر مقدس مکه که آن روز پایگاه دشمنان اسلام بود فتح و مردم دسته دسته وارد اسلام شدند. آن ایام هر چند زود گذشت ولی شیرین ترین دوران زندگی حضرت زهرا علیها السلام بود، زیرا بالاترین آرزوی او که همان پیروزی رسالت پدر بزرگوارش بود به حقیقت پیوست و دشمنان او درهم شکسته شدند.

در آن دوران حضرت زهرا علیها السلام رهبری زنان مسلمان را بر عهده گرفته، به آنان قرآن یاد می داد و درباره معارف اسلامی سخنرانی می فرمود، تا اخلاق اسلامی و آداب و احکام اسلام را فراگرفته و با وظیفه زن مسلمان نسبت به شوهر خود و تربیت فرزندان خویش و دیگر مسائل تربیتی و خانوادگی آشنا شوند.

در آن برهه از زمان، بزرگ بانوی اسلام زیر سایه پدر و محبت های بی اندازه ایشان با عزت و احترام به سر می برد و احترام فوق العاده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به ایشان موجب تعظیم و تکریم او توسط بانوان مسلمان گردید و عموم صحابه پیامبر نیز تکریم و احترام زهرا را بر خود لازم می دیدند و از آن حضرت این بیت شعر به همین مضمون نقل شده که فرمود:

قَد کُنتُ ذاتَ حِمىً بِظِلِّ مُحَمّدٍ *** لا اَشتَكي ضَيماً وَكان جَماليا(1)

من زیر سایه حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم محفوظ بوده و هیچ گزندی بر من حاصل نمی شد و او زیبایی زندگی من بود.

(8)

اما همین که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به ملکوت اعلی پیوست، انواع بلاها و مصیبت ها بر حضرت زهرا علیها السلام

ص: 33

وارد شد. بعضی از صحابه با قساوت و خشونت کامل با ایشان برخورد نموده، مقام والا و منزلت متعالی او را نزد پدر فراموش کردند، تا جایی که چنین بیت شعری که نشان دهنده مصایب طاقت فرسا است به ایشان نسبت داده شده یا زبان حال او می باشد:

صُبَّت عَليَّ مَصائبٌ لو اَنَّها *** صُبَت عَلَى الاَيام صِرنَ لَياليا(1)

چنان مصیبتهایی بر من وارد شد که اگر بر روز روشن وارد می گردید آن را به شب تاریک مبدل می ساخت.

این چه مصیبتی بود که اینگونه یادگار پیامبر را در غم و اندوه فرو برده و روزهای او را تبدیل به شبهای تیره و تاری نمود که هیچ روزنه نوری در آن دیده نمی شد؟

این چه درد و اندوهی بود که او از ادامه زندگی ملول شده و آرزوی پیوستن به پدر گرامی خویش داشت؟

أن واپسین روزهای زندگی یگانه دلبند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با انبوهی عظیم از درد، رنج و محنت گذشت، تا این که به پدر ملحق شد هرچند هنوز غنچهای بیش از عمر او نگذشته بود.

(9)

بلاها و مصیبت ها مخصوص زهرای اطهر به تنهایی نبود، که ادامه یافته و پس از او به فرزندان گرامی اش نیز رسید. پسر ارشد آن حضرت یعنی امام حسن علیه السلام شاهد انواع گرفتاری ها و بلاهایی بود که معاویه بن ابی سفیان بر او روا داشته و سرانجام حضرت را با زهر مسموم کرد و به شهادت رساند.

اما فاجعه عظیمی که فرزند دوم زهرا علیها السلام یعنی امام حسین علیه السلام را فرا گرفت، آن چنان هولناک بود که می توانست کوهها را فرو ریزد. جنایت کاران یزید بن معاویه آن حضرت را در سرزمین کربلا احاطه کرده، آب را بر او و زنان و کودکانش بستند تا از شدت تشنگی هلاک شوند، سپس با شمشیر به سوی فرزندان، برادران، عموزادگان و یاران با وفای آن حضرت یورش برده و همگی را از دم تیغ

ص: 34

گذراندند و آنگاه نوبت خود امام شد، با نیزه و شمشیر به حضرت حمله کرده، بدن او را قطعه قطعه نمودند و با وحشیانه ترین روش مثله کردند، پس از آن بدنهای ناپاک کشته های خود را دفن نمودند. ولی بدن مطهر حبيب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تن و بدنهای پاک یاران آن حضرت را بر خاکهای گرم کربلا رها کردند، تا این که جمعی از قبیله بنی اسد آمده و آن بدنهای طیب و طاهر را به خاک سپردند، که امروزه مرقد مطهر آنها مزار مسلمانان بوده و از اطراف و اکناف به طواف آن قبور آمده گویا بر خانه کعبه طواف می کنند و کربلا پایگاه عزت و کرامت و تمام ارزشهای والای مسلمین گردید.

و اما تنها دختر حضرت زهرا علیها السلام، یعنی زینب کبری علیها السلام، با مصائب و بلاهای عظیمی روبرو گردید که هیچ کس جز او، توان تحمل آن را نداشت. او شهادت تمام برادرها و همه افراد خانواده اش را مشاهده کرد و سرانجام با حمله وحشیانه آن ددمنشان فرومایه مواجه شد که بر دختران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و فرزندان وحی و نبوت یورش برده و نعره میزدند که «خانه ظالمین را بسوزانید!»

و خلافت نباید هر دو در یک خانواده جمع شود.

یک نتیجه مستقیم این شعار به قدرت رسیدن بنی امیه بود که تمام کوشش خود را در نابودی فیزیکی اهل بیت و همه یاران و دوستداران با ایمان و نیکوکار آنها به کار گرفتند

(10)

حوادث ناگواری که در ابتدای ظهور اسلام به وقوع پیوست، امتحان دشواری برای تمامی مسلمین بود که فتنه ها و زیانهای عظیمی را به دنبال داشت.

جریان های تلخی که همزمان با رحلت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم اتفاق افتاد، در واقع منبع فتنه بزرگی بود که دامنگیر مسلمانان و موجب تفرق و اختلاف مسلمین در طول تاریخ اسلام شد، که باید آن را با بی طرفی کامل و بر اساس واقعیتهای تاریخی بررسی نمود. یکی از دلخراش ترین صحنه های آن حوادث، جریان سوزاندن منزل حضرت زهرا علیها السلام و سقط نمودن فرزندش میباشد که بر دیگر مصایب آن حضرت اضافه می گردد. متأسفانه بسیاری از تاریخ نویسان و مؤلفین از زمان های گذشته تاکنون سعی کرده اند این حادثه را نادیده گرفته یا تأویل کنند تا قداست بعضی از صحابه که این قضایای دردناک به آنها نسبت دادهاند شکسته نشود. البته من معتقدم که یک بررسی دقیق و بی طرف از این جریان ها می تواند فایده زیادی برای مسلمین داشته باشد، زیرا این مسایل توحیدبخش است نه تفرقه افکن، وحدت زا است نه اختلاف زا، تردیدها را برطرف کرده و حق را جلوه خواهد داد. پس بر نویسندگان خوش فهم و متفکران دانا لازم است که این جریان ها را به دقت مطالعه کرده و بدون تمایل به یک جهت خاص نتیجه صحیح و واقع بینانه ای را ارائه کنند. تاریخ اسلامی دچار دروغ پردازی ها و اعمال قدرت های فراوانی شده و نیاز به یک تحقیق دقيق و موشکافی عمیق از حوادث آن دارد، تا نویسنده بتواند به حق برسد و خواننده نیز استفاده کند.

(11)

اگر شخصی با بیطرفی کامل، تاریخ اول اسلام را آن گونه که اتفاق افتاده است مطالعه کند، مطمئن خواهد شد که توطئهای عظیم علیه اهل بیت نبوت اجرا شده است، تا آنها را از صحنه

ص: 36

سیاسی و امور مملکت داری دور نگه دارند. مخالفین بر سر قدرت به جان هم افتاده و برای در دست گرفتن رهبری امت و به چپاول بردن بیت المال مسلمین دست به هر جنایتی زده و هرگز گوششان بدهکار شنیدن توصیه های رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره اهل بیت علیهم السلام نبوده است، آنها احادیث مسلم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره ایشان را نادیده گرفته امت را گرفتار طاقت فرساترین امتحانها کردند.

از جمله عواقب جداسازی اهل بیت علیهم السلام از خلافت، انقلابها و کشتارهای فراوانی بود که از خون مسلمین جویها جاری و هزاران یتیم و بیوه بی سرپرست به جای گذاشت. تمام این بلاها نتیجه انحراف از خط راستین نبوت بود که توسط پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم برای امت خود ترسیم شده تا با تمسک به قرآن و عترت به سعادت برسند.

(12)

آنچه مسلم است، این که امارت و خلافت هرگز نزد اهل بیت علیهم السلام ارزشی نداشته است، آنها أهل فضیلت كمال بودند نه تسلط و فرمانروایی، و تنها اهمیت قدرت نزد ایشان از این جهت بود که بتوانند حق را برپا کرده و عدالت را اجرا کنند. روزی امیرالمؤمنین علیه السلام وزیر و مشاور خود را دید که از به قدرت رسیدن امام بسیار خوشنود بوده و به خود می بالید. در آن هنگام لنگه کفشی فرسوده در دست امام بود. حضرت خطاب به وی فرمود:

ای ابن عباس، ارزش این لنگه کفش چیست؟

ابن عباس عرض کرد: یا امیرالمؤمنین، این هیچ ارزشی ندارد.

امام با جدیت جواب داد: این لنگه کفش در نزد من از خلافت بر شما بهتر است، مگر اینکه حقی را بر پا کنم یا باطلی را از میان بردارم.

این هدف والا در جهت سعادت امت اسلامی، تنها انگیزه اهل بیت علیهم السلام برای به دست آوردن رهبری جامعه بود.

امام علیه السلام در اختلاف خود با ابوبکر هدف خود را اینگونه بیان می کند:

خدایا، تو میدانی آنچه میان من و ابوبکر اتفاق افتاد، نه جنگ قدرت بود و نه دعوا بر سر اموال

ص: 37

دنیا، بلکه برای برقراری پایه های دین تو و اجرای حدود زمین مانده ات، و نگهداری بندگان مظلومت ... بوده است.

و همین گونه هم شد، آنگاه که خلافت اسلامی که سایه خدا بر زمین است از دست اهل بیت علیهم السلام نبوت رفت، بنی امیه و پس از آنها بنی عباس بر آن مسلط شده و بازیچه دست آنها گردید، اموال مسلمین را صرف خوشگذرانیها نموده و ظلم و جور بر جامعه حکم فرما شد. با یک نگاه کوتاه بر تاریخ آن سلاطين ظالم می توان جنایاتی را که بر امت اسلامی روا داشته اند مشاهده نمود.

برخورد حضرت زهرا علیها السلام و موضع گیری ایشان با دولت ابوبکر نیز برای رفع ظلم و جور از امت بوده است.

(13)

یکی از آثار مستقیم درگیری حضرت زهرا علیها السلام با دولت ابوبکر، همانا تأسیس مذهب اهل بیت علیه السلام بوده است، مذهبی که نشان دهنده اصالت اسلام، احکام ژرف و تعلیمات ارزنده آن است که توسط ائمه اطهار علیهم السلام منتشر گردید می باشد.

حضرت زهرا علیها السلام سخنرانی تاریخی و بسیار مهمی در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایراد و در آن واقعیتها را افشا کرد. خطرهای عظیمی را که امت اسلامی در پیش دارد و نابسامانی های فراوانی که آینده مسلمین را به دلیل کنار گذاشتن اهل بیت علیهم السلام نبوت و طهارت در بر خواهد گرفت را بیان فرمود. سپس حضرت زهرا علیها السلام موضع گیری خود را عليه ابوبکر، در وصیت استثنایی به شوهرش حضرت على علیه السلام کرد تایید نمود.

از جمله موارد این وصیتنامه این است که بدن پاک و مطهر ایشان شبانه دفن نموده و کسانی که بر او ظلم روا داشته و حق حضرت را غصب نموده اند در تشییع جنازه ایشان شرکت نکنند. این موضع حضرت بود که عده ای را بر آن داشت تا پیرو راستین اهل بیت علیهم السلام شده و ایمان به اهل بیت علیهم السلام را جزئی اساسی از عقیده خود دانند و احکام اسلام را تنها از روایات وارده از آن بزرگواران گرفته و توجهی به رای دیگر مذاهب اسلامی نداشته باشند.

ص: 38

(14)

بحث ما تنها منحصر درباره مصایبی که بر حضرت زهرا علیها السلام در جریان های اسفباری که پس از رحلت پدر بزرگوارش اتفاق افتاد نخواهد بود، بلکه سعی خواهیم نمود تمام جنبه های مهم زندگی ارزنده ایشان از جمله عفت و پاکدامنی، عصمت و طهارت، ایمان خالص و عمیق به خدای یگانه و دیگر صفات ایشان را که شباهت بسیاری به صفات پدر بزرگوارش رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم داشت مورد بررسی کامل قرار دهیم و نشان دهیم چگونه بیشتر صفات و خصال زهرای اطهر علیها السلام مانند صفات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بود که بر سایر انبیا برتری داشت.

و از این رو بر بانوان مسلمان سزاوار است که پیرو آن سرور بانوان جهان بوده و روز تولد أن حضرت را عید خود قرار دهند و در آن روز شادی نموده و برای آن بانوی عظیم جشن بگیرند.

(15)

من هیچ شخصیتی از میان شخصیت های اسلامی نمی شناسم که مانند حضرت زهرا علیها السلام مورد تکریم و احترام واقع شده باشد، علمای زیادی از مسلمانان و غیره درباره زندگی درخشان این بانوی بزرگ زنان اسلام بحث و بررسی کرده اند، تعداد کتابهای تألیف شده درباره ایشان بالغ بر سیصد کتاب می باشد، که بعضی از آنها حالت دائرة المعارف دارد مانند: «الكوثر في احوال فاطمة بنت النبي الأطهر» تأليف جناب علامه سید محمد باقر موسوی حفظه الله.

او در کتاب خود تمام اخبار صحیح و ضعیف درباره زندگی آن حضرت را جمع آوری کرده که این خود عملی بزرگ و سزاوار تقدیر است.

دائرة المعارف دیگر «اعلموا أني فاطمة» تألیف علامهی سخنور شیخ عبدالمجيد مهاجر می باشد، که برای تألیف آن بیش از بیست سال زحمت کشیده است و عمده مسائل آن درباره معارف اسلام و جنبه های مختلف شخصیت حضرت زهرا علیها السلام است.

خاورشناسی به نام «لامنس» نیز از جمله مؤلفین درباره آن حضرت است، ولی مطالب وی ناروا بوده است. او عليه حضرت سخن گفته، به بهانه این که پدرش او را به همسری مرد فقیری مانند امام

ص: 39

على درآورده و هنگام زفاف اثاث خانه او بسیار زاهدانه و اندک بوده است. ما نیز در بسیاری از مطالب کتاب حاضر سخنان او را رد کرده و ناچیز بودن اقوالش را ثابت نموده ایم.

محقق كبير سیوطی درباره شخصیت علمی آن حضرت سخن گفته و کتابی به نام «مسند فاطمة» تألیف و در آن احادیثی نقل کرده که حضرت زهرا علیها السلام از پدر گرامی خود صلی الله علیه و آله و سلم روایت نموده است.

و به هر حال، من نیز به عهده خود بحثی درباره حضرت فاطمه علیها السلام پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دل نوشته که اکنون تقدیم خواننده گرامی می شود و قضاوت درباره آن به عهده خوانندگان است و امیدوارم از این بحث استفاده کافی ببرند.

(16)

قبل از این که این مقدمه را به پایان برسانم، لازم میدانم کمال تشکر خود را از جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد و داعی به خاطر همکاری های پیوسته در چاپ تأليفات من درباره زندگی ائمه اطهار علیهم السلام ابلاغ نمایم.

همچنین از علامه فاضل دکتر سید علی، فرزند آیت الله سید عبدالله على تشکر فراوان می کنم نسبت به لطف بزرگی که در چاپ این کتاب نموده است و ثواب آن به روح والده گرامی ایشان اهدا می شود.

با امید به لطف و مرحمت الهی

کتابخانه عمومی امام حسن علیه السلام نجف اشرف

باقر شريف القرشی

23/شعبان/1422هجری

ص: 40

ص: 42

با تجار طغیانگر قریش برابر یافتند. در پیشاپیش این ضعفای غریب، عمار، پدرش یاسر و مادرش سمیه بودند. مستکبرین قریش آنها را به استضعاف کشاندند، زیرا نه نیرویی داشتند که از خود حمایت نمایند و نه پناهی که بدان روی آورند. قریش انواع اذیت و آزار را بر آنها روا داشتند تا سرانجام یاسر و سمیه زیر شکنجه های طاقت فرسا جان باختند و به شهادت رسیدند.

در هر صورت، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، رسالت الهی را ابلاغ نمود و هیچ توجهی به رنجها و آزارهایی که قریش بر ایشان وارد می کردند نداشت و در این راه از عموی گرامی خویش شیخ بطحاء و مؤمن قریش ابوطالب حمایت خواست. ابوطالب با قدرت و استقامت از رسول خدا حمایت کرد تا بتواند دعوت را منتشر سازد و اگر ابوطالب نبود قریش هیچ اثری از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باقی نمی گذاشتند و دعوت او را در نطفه خفه می کردند. ابوطالب با آگاهی به اسلام معتقد شد و بزرگترین جهاد را در راه اسلام نمود. از جمله شعر ابوطالب در این باره این است:

وَ لَقَد عَلِمتُ بِأَنَّ دِينَ مُحَمَّدٍ *** مِن خَيرِ أَديانِ البَرِيَّةِ دِينا

من آگاه شدم که دین محمد بهترین دینی است که در میان مردم دنیا وجود دارد و حمایت خود را از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اینگونه اعلام داشت:

وَالله لَن يَصِلُوا إِلَيكَ بِجَمعِهِم *** حَتى أُوَشَّدَ فِي التُراب دَفِیناً(1)

به خدا سوگند، نخواهم گذاشت آنها به تو دست یابند تا آن که در زیر خاک دفن شوم!

فرزند ابوطالب امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در دفاع از اسلام کمتر از پدر نبود. او نوجوانی کم سن و سال بود که به جهاد و کوشش در حمایت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهداف ارزنده ایشان به پاخاست و با دشمنان مبارزه نمود. ما جنبه های درخشانی از مبارزات آن حضرت را در دیگر مباحث این کتاب مطرح خواهیم کرد.

در هر حال در شرافت، افتخار و علو درجات برای حضرت زهرا علیها السلام همین بس که او پاره تن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بود، او را به شدت دوست می داشت و بر همگان ترجیح می داد. حضرت زهرا علیها السلام تمام عواطف و محبت پدر را به خود اختصاص داد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم او را بر تمام فرزندان خویش عزیزتر میدید. در

ص: 44

بحث های بعدی درباره تلاشهای حضرت زهرا علیها السلام جهت نشر دین اسلام و کمک به پدر بزرگوار در دعوت مردم به سوی خدا سخن خواهیم گفت.

این سفر از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دیده بود چه از سایه افکنی ابر یا از عملکرد استثنایی و نگاه های پر از ایمان حضرت به آسمان سخن گفت.

حضرت خدیجه علیها السلام به شدت تحت تأثیر گزارش غلام شد و محبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قلب او را فراگرفت و با خونش عجین شد. وی مطمئن بود که این مرد بزرگوار دارای منزلتی والا و آینده ای درخشان و عظیم میباشد.

او خواستگار خدیجه دختر خویلد و خدیجه نیز خواهان ایشان است و هر اندازه مهر تعیین کنید من به عهده می گیرم. به خدا سوگند که خبر او پس از این فراگیر شده و شأن بزرگی خواهد داشت.(1)

ابوطالب از برادر زاده خویش تمجید و فضایل و مکارم ایشان را بیان کرد. ابوطالب تاکید نمود که او در میان جوانان قریش بی همتا است، چه در اندیشه و تفکر یا عقل و تدبر. همچنین پیش بینی کرد که حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم شأنی عظیم و آینده بزرگی خواهد داشت. خویلد نیز پذیرفت و أم المؤمنین حضرت خدیجه علیها السلام به خانه شوهر رفت، حضرت خدیجه علیها السلام از این ازدواج بسیار خشنود بود. او در آن هنگام بیست و هفت و پیامبر بیست و پنج ساله بود.

حضرت خدیجه علیها السلام با آزادی کامل ازدواج کرد و سنت حاکم بر جامعه مبنی بر اینکه مرد باید خواستگار زن شود و نه به عکس را شکست. حضرت خدیجه علیها السلام ثروت عظیم خود را تقدیم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کرد، ولی ایشان هرگز این اموال را خرج خود یا حتی حضرت خدیجه علیها السلام ننمود، بلکه ذخیره ای بود برای تبلیغ اسلام و در واقع یکی از پایه های اساسی انتشار اسلام میان مردم به شمار می رفت.

رابطه میان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و حضرت خدیجه علیها السلام بر اساس محبت و یک دلی بنا شد و بهترین زندگی زناشویی در مکه بود. حضرت خدیجه علیها السلام مخلصانه به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ابراز علاقه و محبت کرد و توانست رنج های ایام کودکی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به دلیل از دست دادن پدر و مادر و کمبود محبت آنان را جبران نماید.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در غار حراء رسالت الهی را دریافت، جبرئیل نازل و جامه بلند نبوت را برقامت ایشان پوشاند و درخواست کرد سوره ای از کتاب خدا را تلاوت نماید و آن، آیات سوره «علق» بود؛ آیات عظیم الهی در خلقت انسان را بیان می کند و به او آنچه نمیداند تعلیم میدهد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخاست ولی به هر طرف می نگریست فرشته را در برابر خود می دید. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با اضطراب روانه منزل شد و مسئله را با همسر بی همتای خود در ایمان و طهارت مطرح کرد. حضرت خدیجه علیها السلام با اطمینان و ایمان عرض کرد:

«ای ابوالقاسم، ای عموزاده، تو را بشارت باد که خداوند یاور ما خواهد بود. پس استوار و ثابت قدم باش. سوگند به آن که جان خدیجه در دست او است، من امیدوارم که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این امت خواهی بود. به خدا سوگند که پروردگار تو را تنها نخواهد گذاشت، تو صله رحم می کنی، همیشه راستگو و امانت داری، به فقرا کمک می کنی و مهمان را گرامی میداری و به هر گرفتاری یاری میرسانی»(1)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از سخنان حضرت خدیجه علیها السلام احساس اطمینان و استقرار کرد و دلش آرام گرفت و به سوی رختخواب رفت. دوباره وحی نازل شد که: «يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ «قُمْ فَأَنْذِرْ»(2) ای در بستر خواب آرمیده، برخیز و انذار کن؛ و عالمیان را بیم ده که وقت خواب نیست، ای محمد به پا خیز که هنگام جهاد و مبارزه است، تو باید انسانیت را از جهالت بندگی غیرخدا رهاسازی. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دوباره مضطرب شد و خبر را به حضرت خدیجه علیها السلام گفت، همسر وفادار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایشان را آرام و دلگرم نمود.

اوست سوگند میدهم که مرا باور کنی ای خدیجه، این ناموس اعظم بوده که بر ایشان نازل شده است و این همان است که بر موسی و عیسی نیز نازل میشد. پس او پیامبر این امت است، بگو که ثابت قدم بماند.(1)

خدیجه نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بازگشت و سخن ورقه را بازگو کرد، پیامبر مسرور گشته و خدیجه نیز بیش از پیش ایشان را آرامش داد.

سر آنها ایستاد. مرد به ركوع رفت و آن دو نیز رکوع کردند، او سر از رکوع برداشت و آنها نیز چنین کردند. به سجده رفته و آنها همراه با او سجده کردند. با تعجب به عباس گفتم: مسئله عظیمی است!

عباس گفت: آری مسئله عظیمی است! ! آیا این مرد را میشناسی؟

گفتم: خیر.

گفت: او محمد بن عبدالله، برادر زاده من است.

آیا آن نوجوان را می شناسی؟ او علی بن ابی طالب است.

آیا آن زن را میشناسی؟ او خدیجه دختر خویلد، همسر محمد است.

آنگاه به محمد صلی الله علیه و آله و سلم اشاره کرد و گفت: این برادرزاده ام به من خبر داده که پروردگارش یعنی پروردگار آسمان و زمین او را به این دینی که هم اکنون بر آن است امر فرموده. به خدا سوگند بر روی زمین کسی جز این سه نفر بر این دین نیست.(1)

خدیجه هیچ گاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را رها نمی کرد حتی در طواف کعبه. عبدالله بن مسعود می گوید: اولین باری که متوجه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شدم، هنگامی بود که با عموهایم به مکه آمدیم، ما را به سوی عباس بن عبدالمطلب راهنمایی کردند، او را در کنار چاه زمزم یافته نزد او نشستیم. در همین حین مردی سفیدرو مایل به قرمز با موهای مجعد که تا گوشها می رسید و با بینی باریک، دندانهای سفید، چشم های سیاه و محاسن پرپشت از باب الصفا وارد شد. دو قطعه لباس سفید بر تن داشت و گویا ماه شب چهارده بود. سمت راست او نوجوانی خوش سیما راه می رفت که هنوز محاسن نداشت و ظاهرا به بلوغ نرسیده بود. بانویی به دنبال او بود که تمام زیبایی خود را پوشانده بود. آن مرد به طرف حجر الاسود رفت و آن را استلام کرد، سپس آن نوجوان و بعد آن خانم حجر را استلام کردند. بعد هفت بار بر کعبه طواف کرد و آن نوجوان و خانم نیز همراه او طواف کردند.

از عباس پرسیدیم: يا أبا الفضل، این چه دینی است که آن را تاکنون از شما نشناخته ایم؟ شاید هم چیز جدیدی است.

ص: 51

عباس گفت: او برادر زاده ام محمد صلی الله علیه و آله و سلم است، آن نوجوان علی بن ابی طالب علیه السلام و آن خانم هم

خدیجه است.

ابن مسعود ادامه می دهد: به خدا سوگند، بر روی زمین کسی را سراغ نداریم که با این دین، خدا را بپرستد مگر این سه نفر.(1)

این فضیلتی است برای خدیجه و امیرالمؤمنین علیه السلام که اولین کسانی بودند که این دین را پذیرفتند.

می گوید: هرگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در منزل بود، امکان نداشت از خانه برود و یاد خدیجه نکند و از او تعریف و تمجید ننماید. یک بار وقتی از او یاد کرد من عصبانی شده گفتم:

مگر او بیش از پیرزنی بود که خداوند بهتر از او را به تو داد؟!

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چنان ناراحت شد که موهای جلوی سرش از شدت غضب لرزید، سپس فرمود:

«به خدا سوگند، هرگز خداوند بهتر از او به من نداده است، به من ایمان آورد آنگاه که هیچ کس مرا نمی پذیرفت و با اموال خود مرا یاری داد آنگاه که مردم مرا محروم ساخته بودند و خداوند از او فرزندانی به من عطا فرمود در حالی که از دیگر زنانم فرزندی ندارم.»(1)

روزی هاله خواهر خدیجه به مدینه آمد و وارد منزل رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با شنیدن صدای هاله که شبیه صدای خدیجه بود فرمود:

خدایا، این صدای هاله دختر خویلد است.

عائشه نتوانست تحمل کند، گفت:

چقدر ياد پیرزن قرمز رویی از میان پیرزنان قریش می کنی که سالها است مرده و خداوند بهتر از او به تو عطا فرموده است؟(2)

رنگ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تغییر کرد و بر سر عائشه داد زد و گفت:

«به خدا سوگند، هرگز خداوند بهتر از او به من نداده است، به من ایمان آورد آنگاه که هیچ کس مرا نمی پذیرفت و مرا تصدیق نمود آنگاه که همه مردم مرا تکذیب می کردند و با اموال خود مرا یاری داد آنگاه که مردم مرا محروم ساخته بودند و خداوند از او فرزندانی به من عطا فرمود در حالی که از دیگر زنانم فرزندی ندارم.»(3)

روزی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گوسفندی ذبح کرد و فرمود: به دوستان خدیجه خبر دهید.

عائشه گفت: چرا این کار میکنی.

ص: 54

فرمود: من دوست دارم هر که را او دوست می داشت.(1)

و در روایتی آمده است که فرمود: محبت به او جزئی از روزی من است.(2)

حسادت عائشه را فراگرفت، از بس که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از خدیجه تعریف و تمجید نمود. عائشه گفت: بر هیچ زنی حسادت نکردم آنقدر که بر خدیجه، هر چند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم پس از مرگ او با من ازدواج کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هر جا میرفت روح خدیجه با او بود، محبت خدیجه تمام وجود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را فرا گرفته بود، همیشه از او یاد می کرد و بر او رحمت می فرستاد.

مانده از او حضرت زهرا علیها السلام بود. زهرا کودک کم سن و سالی بود و حضرت خدیجه علیها السلام با دلی پر از درد به او نگاه می کرد و از یتیمی زودرس زهرا رنج می برد. حضرت خدیجه درباره زهرا به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وصیت کرد هر چند می دانست که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این میوه خود را با تمام وجود دوست میدارد.

ام المؤمنین خدیجه جان را به جان آفرین سپرد و به سوی ملکوت اعلی پیوست. ملائکه رحمت او را همراهی کردند و انبیای الهی با تکبیر و تهلیل از ایشان استقبال نمودند. درود خدا بر او باد با آن همه زحماتی که برای اسلام و مسلمین انجام داده است.

رحلت خدیجه فاجعه ای بود برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم او زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را سرشار از طمأنینه و آرامش ساخته و تمام آزارهای طغیانگران قریش را بر ایشان آسان کرده بود. حزن و اندوه قلب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را فرا گرفت و با دست مبارک خود بدن پاک و مطهر خدیجه را غسل و کفن نمود، بر او نماز خواند و قبری کند. ابتدا خود وارد قبر شد.(1) سپس خدیجه را در آن پنهان کرد و بدین وسیله شرافت، فضیلت، ایمان و پاکدامنی را به خاک سپرد. فقدان خدیجه قلب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را مملو از غصه و درد کرد و سال وفات او را که سال وفات عموی گرامی اش ابوطالب نیز بود را به عنوان «عام الحزن»، (سال اندوه) نام گذاری نمود.

چگونه مرگ توانست مهربان ترین مردم بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را برباید؟ خدیجه پیش از همه و بیش از همه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را یاری و رسالت او را تأیید و پشتیبانی کرد.

پس از رحلت حضرت خدیجه علیها السلام تنها فرزند بازمانده او حضرت فاطمه علیها السلام بود که در آن ایام طفولیت اندوه سنگینی قلب کوچک او را می فشارد، چه فاجعه ای برای یک کودک بالاتر از مرگ مادر مهربانی است که محبتش تمام وجود او را در بر گرفته بود. فاطمه کوچک پدر پرمهر خود را می دید که چگونه از اذیتهای قریش رنج می برد، فاطمه با سن کمی که داشت مونس تنهایی پدر بود و سعی می کرد نقش مادر بزرگوار را در یاری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایفا کند و دردهای آن حضرت را تخفیف دهد، تا آنجا که لقب «أم ابیها»، یعنی (مادر پدر خویش را گرفت.

ص: 56

ص: 58

حضرت زهرا علیها السلام تلقین فرمود و این غذای روحی جزئی از زندگی فکری حضرت زهرا علیها السلام شد که در تمام مراحل زندگی ملازم آن حضرت بود.

آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سرود اقامه را در گوش چپ حضرت زهرا علیها السلام خواند. بند بند اقامه با آوای پدر در بند بند وجود حضرت زهرا علیها السلام نقش بست و جزئی از وجود او گردید. آنگاه جبرئیل بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل و درود پروردگار را بر او و فرزند مبارکش ابلاغ کرد.(1)

3. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آن را دو نیم کرد، بلافاصله نور عظیمی از آن درخشید و دست پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را پر از نور ساخت.

4. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرسید: این چیست؟ جبرئیل عرض کرد: سیب را تناول بفرما، زیرا که این نور زهرای اطهر است.

5. این نور قبل از خلقت آسمان و زمین وجود داشته و قبل از خلق آدم در گنجینه ای قرار داشته است.

6. لطف الهی اقتضا کرده که نام او بر روی زمین «فاطمه» و در آسمان «منصوره» باشد.

1. صديقه: ایشان صادق ترین و راستگوترین بانو در جهان اسلام و در همه جا می باشد و نبوت پدر گرامی و آنچه را از امور آخرت و غیره بیان فرموده بود تصدیق کرد و بدان ایمان آورد.

2. مبارکه: خداوند برکات فراوان بر آن حضرت و بر فرزندان ایشان که حامیان اسلام و مبلغین راه حق بر روی زمین اند نازل فرمود.

شیخ اصفهانی چنین سروده است:

1. یا دُرّة العِصمة والولاية *** من صَدَف الحكمة والعناية

2. ما الكوكبُ الدُّرّيّ في السّماء *** من ضَوء تلك الدرّة البيضاء

3. والنیِّر الأعظم منها كالسُّها (1)*** كيف ولا حدّ لها ومنتهی

4. أشرقتِ العوالم العلويِّة *** بنور تلك الدُّرّة البهيَّة

5. يا دَوَحهً جازت سَنام الفَلَکِ *** بل جاوز السِّدَرة فَرعُها الزَّكي

6. یا دَوَحهً اغصانُها تدلّت *** بمَوضع فيه العقول ضلّت

7. دَنَت إلى مقام أو أدنى فلا *** تتبع من ذلك أعلى مَثَلا(2)

1. ای مروارید عصمت و ولایت که از صدف حکمت و عنایت الهی به دست آمده است.

2. کدام ستاره درخشانی در آسمان می تواند مانند آن مروارید سفید روشنایی بخشد؟.

3. آن مروارید آنقدر عظیم و بی انتها است که نورانی ترین ستاره در برابر آن مانند ستاره کمیاب سهيل است.

4. عوالم برتر از نور آن مروارید تابناک همگی نورانی شده اند.

5. های درخت پهناوری که از افلاک بالاتر رفتی، تا این که یک شاخه تو از سدرة المنتهی نیز گذشت.

6. ای درختی که شاخه های فراوانت از همه اطراف، چنان پهناور شده که عقول در برابر عظمتش مبهوت اند.

7. درختی که تا مقام «دَنَا فَتَدلی فَکان قابَ قَوسينِ او ادنی» که پیش رفت و دیگر مشابهی برای آن نمی توان یافت.

ص: 63

3. طاهره: یعنی پاک و بی آلایش، که او پاکترین و پاکدامن ترین زن از نسل آدم است، و خداوند این افتخار را در آیه تطهیر به وی عنایت کرده می فرماید: «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»(1)، و مفسرین اجماع دارند بر این که حضرت زهرا علیها السلام از این اهل بیت علیهم السلام است که خداوند این افتخار را نصیب ایشان قرار داده است.

4. زكيّه: مانند طاهره به معنی پاک و بی آلایش است و مطمئنا حضرت زهرا علیها السلام پاکترین و بی آلایش ترین بانوی جهان است که از هر پلیدی و گناه دور می باشد.

5. راضیه: او راضی بود به آنچه خداوند برای او تقدیر نموده در ساده زیستی و بی توجهی به لذت های دنیا. در این باره امام صادق علیه السلام می فرماید: روزی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر فاطمه علیها السلام ملل وارد شد و دید لباسی از پشم شتر بر تن داشته، با دست آسیاب می کند و بچه را نیز شیر می دهد. با دیدن این منظره چشمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اشک آلود گردیده فرمود: تلخی دنیا را تحمل کن تا زودتر شیرینی آخرت را بیایی، خداوند این آیه را بر من نازل فرموده است: «وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَی»(2)، فاطمه عرض کرد: «ای پیامبر خدا، من خداوند را بر نعمتهایش حمد و ستایش می کنم.»"(3)

6. مُحدَثَّه: یعنی آن که با وی سخن گفته می شود، زیرا ملائکه با آن حضرت سخن می گفتند، همچنان که با حضرت مریم علیها السلام نیز سخن می گفتند. خداوند می فرماید: «إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ»(4)؛ فرشتگان به مریم گفتند خداوند تو را به کلمه ای از پیش خود بشارت میدهد.

7. بتول: یعنی جدا و منقطع از دیگران و او بتول نامیده شد، زیرا از هر شبیه یا همانندی منقطع است، هیچ زنی در فضیلت ها با او برابری نمی کند. از احمد بن یحیی درباره نامگذاری حضرت زهرا علیها السلام به بتول سوال شد. گفت: «زیرا آن حضرت در پاکدامنی، فضیلت، ایمان و شرافت نسب بر تمام زنان اهل زمان خود و تمام زنان امت اسلام برتری داشته است». همچنین گفته شده است:

ص: 64

بتول بدین معنی است که از دنیا منقطع و به سوی خدای متعال روی آورده است.(1)

8. زهرا: یعنی زیبا و درخشان و او چنین نامیده شد، زیرا در ایمان و فضایل اخلاقی میدرخشید. از امام صادق علیه السلام درباره نامگذاری آن حضرت به زهرا سوال شده فرمود: «لِأنَّهَا كَانَت إِذَا قَامَتُ فِي مِحرَابِهَا زَهَرَ نُورُهَا لِأَهلِ السَّمَاءِ کَمَا یَزهَرُ نُورُ الكَواكِبِ لِأَهلِ الأَرضِ»(2)؛ او هرگاه در محراب عبادت می ایستاد، نور او برای ساکنین آسمان میدرخشید، همانگونه که ستارگان برای اهل زمین میدرخشد.

جامع الأزهر مصر را نیز برای تبرک و کسب شرافت از نام مبارک سرور بانوان جهان اینگونه نامگذاری کردند."(3)

شیخ فرطوسی شاعر اهل بیت، علیهم السلام نامهای پربرکت آن حضرت را در ابیات ذیل آورده است:

1. إنّ أسماءها الكريمةَ منهُ *** تسعةُ وهي أكرمُ الأسماءِ

2. فهي «مَرضِية» لربّ البَرّايا *** َرضِيت منهُ في حكيم القضاءِ

3. و هي «صِدّيقةٌ» بما جاء منه *** عُصیمت من مآثم الأخطاءِ

4. طَهُرت من جَميع و رِجس خبیثٍ *** و تَزَکَّت في جُملةِ الأزكياءِ

5. و هي قد بُورِکَت بها قد حَبَاها *** رَبَّها من مَوَاهبِ وعَلاءِ

6. و هي قد حُدِّثت بعلم غَزِیِرِ *** من حَدِيث المَلائك الأصفياءِ

7. فُطِمت بالعُلُوم مِن کُلِّ شرِّ *** و من الطِّمثِ في جَميع الدِّماءِ

8. و هي كانت تَشِعُّ أنوارَ قُدس *** و جَلالٍ لسيّدٍ الأوصياءِ(4)

1. ایشان نُه نام با برکت دارند که پرارج ترین نام ها می باشند.

2. او (مرضیه) مورد رضایت باری تعالی است و خود نیز با اندیشه حکیمانه خویش از پروردگار خود کاملاً راضی بود.

ص: 65

3. و او (صديقه است)، یعنی آنچه را از طرف خداوند نازل شده است تصدیق و قبول نموده، زیرا از لغزش گناهان معصوم می باشد.

4. از تمام ناپاکیها و پلیدیها دور بوده، و در میان پاکان، پاکترین بوده است.

5. او به درجات و ارزشهایی متبرک شده است که از طرف پروردگار به او عنایت شده است.

6. او هم سخن فرشتگان مقرب بوده و علوم فراوانی فراگرفته است.

7. او با علم و دانایی خود از هرگونه فساد و شری به دور بوده، همچنان که هرگز به خونهای زنانه نیز آلوده نمی شده است.

8. و او برای سید اوصیا امیرالمؤمنین منبع انوار قدسیه الهی بوده است.

این بود تعدادی از اسم ها و القاب آن حضرت.

خانه ای باقی نمانده چه خانه گلی بوده یا چادری باشد مگر اینکه آن خانه به واسطه پدرت یا عزیز گشته و یا در ذلتی تاریک فرو رفته است.»(1)

عزت از جهت ایمان به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و تصديق رسالت است و ذلت برای کسانی است که ایشان را نپذیرفته، منکر نبوت گشته و با آن حضرت به ستیز پرداخته اند.

حضرت زهرا علیها السلام بسیار پدر را تجلیل و تعظیم نموده، ایشان را «ای پیامبر خدا»؛ (یا رسول الله) خطاب می کرد، به خصوص پس از نزول آیه «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعَاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضًا»(2) پیامبر را آنگونه که همدیگر را ندا میدهید، ندا ندهید. ولی اینگونه ندا از طرف حضرت زهرا علیها السلام برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خوشایند نبود و لذا خطاب به ایشان فرمود: «ای فاطمه، این آیه درباره تو نازل نشده و نه درباره خانواده ات و ذریهات، تو از منی و من از تو، این آیه درباره افراد خشن و بی رحم قریش آمده است، آن خوش گذران های متکبر. اما تو میتوانی مرا پدر (يا أبه) صدا کنی، که اینگونه برای من دلنشین تر بوده و بیشتر مورد رضایت خدا خواهد بود.»(3)

حضرت زهرا علیها السلام محبوب ترین فرد از میان اهل بیت علیهم السلام برای پیامبر بود و بیش از همه به ایشان محبت مینمود و لذا هنگامی که پدر به لقاءالله رفت قلب حضرت فاطمه علیها السلام از جای خود کنده شد و از شدت غصه و رنج فراق ذوب شد تا این که به پدر ملحق گردید.

إِنَّ الْحَيَاءَ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْإِيمَانُ فِي الْجَنَّةِ، وَ إِنَّ الْفُحْشَ مِنَ الْبَذَاءِ، وَ الْبَذَاءُ فِي النَّارِ»(1)

از جمله مؤمنین به شمار نمی رود کسی که همسایه اش از شر او در امان نباشد.

کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد، همسایه خود را اذیت نمی کند.

کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خوب بگوید یا ساکت شود.

خداوند کسی را دوست دارد که بخشنده، بردبار و خوش سخن باشد و از کسی نفرت دارد که بد زبان، بخیل و حریص و طمع کار باشد.

حیا از نشانه های ایمان است و ایمان انسان را به بهشت می برد و ناسزاگویی از نشانه های بی بند و باری است و بی بند و باری انسان را به جهنم می برد.

این وصیت گران بها، ارزشهای اسلامی و اخلاقیات و آداب اسلام را در بر دارد، از جمله:

1. توصیه درباره همسایه: احسان و نیکی کردن به همسایگان، همراهی در خوشیها و ناگواریها و آزار نرساندن به ایشان. بسیاری از روایات منقول از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیه السلام بیانگر تاکید اسلام بر این معنی است تا محبت و همدلی میان مسلمانان و رابطه های محکم میان افراد جامعه اسلامی برقرار گردد.

2. این که زبان مسلمان جز با سخن نیکو و مفید آشنا نبوده و از الفاظ زشت و ناسزاگویی دوری نماید، تا اخلاقیات فرومایه بین مردم رواج نیابد.

3. این که مسلمان دارای حیا باشد، که حیا از برترین صفات و از ارکان ایمان به شمار می رود و ایمان راه رسیدن به بهشت است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اینگونه پاره تن خود را با ارزشهای والا و صفات کریمه پرورش می دهد.

از جمله موارد تربیت نبوی برای حضرت زهرا علیها السلام قضیه ای است که اسماء بنت عمیس نقل می کند؛ می گوید:

من نزد فاطمه بودم، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد شد و گردنبندی از طلا بر او مشاهده نمود که حضرت علی علیه السلام از غنیمتی که به دست آورده بود برای فاطمه خریده بود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

ص: 69

«لَا يَغُرَّنَّكِ النَّاسُ أَنْ يَقُولُوا بِنْتُ مُحَمَّدٍ- وَ عَلَيْكِ لُبْسُ الْجَبَابِرَة»(1)

از این که مردم تو را دختر محمد نامند، مغرور نشوی و لباس جباران را بپوشی.

حضرت زهرا علیها السلام فوراً آن گردنبند را باز کرده، به فروش رساند و با قیمت آن برده ای را خرید و آزاد نمود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ما از این عمل حضرت زهرا علیها السلام خشنود شد(2) و از او تشکر کرد.

اینگونه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم زهرا را بر زهد در امور دنیا و بی اعتنایی به زیبایی های آن تربیت فرموده است.

یکی از برنامه های تربیتی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم جهت فرزندش این بود که روزی بر وی وارد شده گردنبندی در گردن زهرا علیها السلام دید و روی خود را از حضرت زهرا علیها السلام برگرداند. حضرت زهرا علیها السلام گردنبند را کَند و تقدیم پدر نمود. حضرت فرمود: «انت منی یا فاطمه»(3) تو از منی ای فاطمه.

در آن هنگام گدایی در منزل را کوبید، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخاست و گردنبند را به وی داد، سپس فرمود: «اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ وَ غَضَبِي عَلَى مَنْ أَهْرَقَ دَمِي وَ آذَانِي فِي عِتْرَتِي»(4)؛ غضب شدید خدا بر آن کس باد که خون مرا بریزد و با آزار رساندن به اهل بیتم مرا اذیت کند

ای خدا، هر دلسوخته ای که رنجهای طاقت فرسای خود را با تو در میان گذارد، جز محبت و مرحمت از تو نیابد.

يَا اللَّهُ يَا خَيْرَ مَنْ طُلِبَ الْمَعْرُوفُ مِنْهُ وَ أَسْرَعَهُ إِعْطَاء.

ای خدا، چه کسی بهتر از تو یابم که از او خواهش کنم و آبرومندانه خواهشم را برآورده نماید.

يَا اللَّهُ يَا مَنْ تَخَافُ الْمَلَائِكَةُ الْمُتَوَقِّدَةُ بِالنُّورِ مِنْه .

ای خدا، ای آن که فرشتگان برافروخته از نور، از عظمت او در هراسند.

أَسْأَلُكَ بِالْأَسْمَاءِ الَّتِي تَدْعُو بِهَا حَمَلَةُ عَرْشِكَ وَ مَنْ حَوْلَ عَرْشِكَ يُسَبِّحُونَ بِهَا شَفَقَةً مِنْ خَوْفِ عَذَابِكَ وَ بِالْأَسْمَاءِ الَّتِي يَدْعُوكَ بِهَا جَبْرَئِيلُ وَ مِيكَائِيلُ وَ إِسْرَافِيلُ إِلَّا أَجَبْتَنِي وَ كَشَفْتَ يَا إِلَهِي كُرْبَتِي وَ سَتَرْتَ ذُنُوبِي .

من متوسل می شوم به آن اسمهایی که نگه دارندگان عرش تو و گردآمدگان اطراف عرشت بدان اسمها تو را می خوانند و از ترس عذابت و با استمداد از نور تو به آن اسمها تسبیح می گویند و همچنین به اسمهایی متوسل می شوم که جبرئیل، میکائیل و اسرافیل تو را با آن اسمها می خوانند و بدینگونه از تو میخواهم که مرا اجابت فرموده، گرفتاری مرا برطرف و گناهان مرا مخفی نگه داری ای خدای من.

يَا مَنْ يَأْمُرُ بِالصَّيْحَةِ فِي خَلْقِهِ فَإِذا هُمْ بِالسَّاهِرَةِ أَسْأَلُكَ بِذَلِكَ الِاسْمِ الَّذِي تُحْيِي الْعِظَامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ أَنْ تُحْيِيَ قَلْبِي وَ تَشْرَحَ صَدْرِي وَ تُصْلِحَ شَأْنِي .

ای کسی که دستور ندا «صیحه» برای همه انسانها میدهی، تا در سرزمین محشر قیام کنند، تو را به آن است که بواسطه آن استخوان های پوسیده را زنده خواهی کرد می خوانم تا مرا زنده دل قرار دهی،

قلب مرا نورانی و امور مرا اصلاح فرمائی۔

يَا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالْبَقَاءِ وَ خَلَقَ لِبَرِيَّتِهِ الْمَوْتَ وَ الْحَيَاةَ يَا مَنْ فِعْلُهُ قَوْلٌ وَ قَوْلُهُ أَمْرٌ وَ أَمْرُهُ مَاضٍ عَلَى مَا يَشَاءُ.

أَسْأَلُكَ بِالاسْمِ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ خَلِيلُكَ حِينَ أُلْقِيَ فِي النَّارِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ قُلْتَ:

«يا نارُ كُونِي بَرْداً وَ سَلاماً عَلى إِبْراهِيم »(1)

ص: 71

ای آنکه جاودانگی را مخصوص خود دانسته و برای خلق خود مرگ و زندگی قرار داد، ای آن که هر کاری را با گفتن انجام می دهد و گفتن او دستور است و دستور او درباره هرچه بخواهد اجرا می شود، تو را می خوانم به آن اسمی که یار تو «خلیل تو» هنگامی که به آتش افکنده شد تو را با آن اسم خواند و تو دعای او را اجابت کرده فرمودی: ای آتش بر ابراهیم سرد و سلامتی باش.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي دَعَاكَ بِهِ مُوسَى مِنْ جانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ دُعَاءَه ،

و تو را می خوانم به آن اسمی که موسی از طرف راست طور، تو را ندا داد و تو اجابت فرمودی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي كَشَفْتَ بِهِ عَنْ أَيُّوبَ الضُّرَّ وَ تُبْتَ عَلَى دَاوُدَ وَ سَخَّرْتَ لِسُلَيْمَانَ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ وَ الشَّيَاطِينَ وَ عَلَّمْتَهُ مَنْطِقَ الطَّيْر.

و تو را می خوانم به آن اسمی که با آن اسم گرفتاری را از ایوب برطرف ساختی، توبه ایوب را پذیرفتی، برای سلیمان باد را مسخر نمود تا او را به هر جا که بخواهد ببرد و همچنین شیاطین را نیز به تسخیر او در آوردی و سخن پرندگان را به آموختی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي وَهَبْتَ لِزَكَرِيَّا يَحْيَى وَ خَلَقْتَ عِيسَى مِنْ رُوحِ الْقُدُسِ مِنْ غَيْرِ أَبٍ.

و تو را می خوانم به آن اسمی که به واسطه آن یحیی را به زکریا مرحمت فرمودی و بدون داشتن پدر عیسی را از روح القدس خلق کردی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي خَلَقْتَ بِهِ الْعَرْشَ وَ الْكُرْسِي .

و تو را می خوانم به آن اسمی که عرش و کرسی را با آن خلق کردی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي خَلَقْتَ بِهِ الرُّوحَانِيِّين .

و تو را می خوانم به آن اسمی که روحانیین را با آن خلق کردی۔

وَ بِالاسْمِ الَّذِي خَلَقْتَ بِهِ الْجِنَّ وَ الْإِنْس .

و تو را می خوانم به آن اسمی که جن و انس را با آن خلق کردی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي خَلَقْتَ بِهِ جَمِيعَ الْخَلْقِ وَ جَمِيعَ مَا أَرَدْتَ مِنْ شَيْ ء.

و تو را می خوانم به آن اسمی که تمام خلق را و تمام آنچه که اراده فرمودی را با آن خلق کردی.

وَ بِالاسْمِ الَّذِي قَدَرْتَ بِهِ عَلَى كُلِّ شَيْ ء

ص: 72

و تو را می خوانم به آن اسمی که با آن اسم قدرت تو همه چیز را فراگرفته است.

أَسْأَلُكَ بِهَذِهِ الْأَسْمَاءِ لَمَّا أَعْطَيْتَنِي سُؤْلِي وَ قَضَيْتَ بِهَا حَوَائِجِي .(1)

با تمام این اسمها تو را می خوانم که خواسته مرا عطا و حاجتم را برآورده فرمایی.

یکی دیگر از دعاهایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این به حضرت زهرا علیها السلام یاد داده است دعای زیر است که

هنگام نزول مصیبت خوانده میشود:

يَا عَالِمَ الْغَيْبِ وَ السَّرَائِرِ يَا مُطَاعُ يَا عَلِيمُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا هَازِمَ الْأَحْزَابِ لِمُحَمَّدٍ يَا كَائِدَ فِرْعَوْنَ لِمُوسَى يَا مُنَجِّيَ عِيسَى مِنْ أَيْدِي الظَّلَمَةِ يَا مُخَلِّصَ قَوْمِ نُوحٍ مِنَ الْغَرَقِ يَا رَاحِمَ عَبْدِهِ يَعْقُوبَ يَا كَاشِفَ ضُرِّ أَيُّوبَ يَا مُنَجِّيَ ذِي النُّونِ مِنَ الظُّلُمَاتِ يَا فَاعِلَ كُلِّ خَيْرٍ يَا دَالَّا عَلَى كُلِّ خَيْرٍ يَا آمِراً بِكُلِّ خَيْرٍ يَا خَالِقَ الْخَيْرِ وَ يَا أَهْلَ الْخَيْرِ أَنْتَ اللَّهُ رَغِبْتُ إِلَيْكَ فِيمَا قَدْ عَلِمْتَ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد.(2)

ای آن که بر غیب آگاهی و اسرار درون دلها را میدانی، اطاعت از تو واجب و علم تو فراگیر است،

خدایا خدایا خدایا، تو برای یاری محمد صَلِّيَ اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم احزاب را شکست دادی، و برای یاری موسی فرعون را نیرنگ

کردی، عیسی را از دست ستمگران و اصحاب نوح را از غرق شدن نجات فرمودی. تو بنده خود یعقوب را

مورد رحمت خویش قرار داده و بلاها را از ایوب برطرف نمودی؛ تو ذوالنون را از ظلمات رها ساختی، هر

خیری از جانب تو است و تو مردم را به سوی هر خیر دعوت و همه را به کار خیر راهنمایی و امر می کنی

تو خالق خیر و اهل خیر می باشی، خدايا هر آگاهی که دست یافتم مرا به سوی تو مشتاق کرد و تو خود

آگاه بر هر غیب هستی، پس تو را مسألت دارم تا بر محمد وآل محمد درود بفرستی.

يَا مُشْبِعَ الْبُطُونِ الْجَائِعَةِ وَ يَا كَاسِيَ الْجُنُوبِ الْعَارِيَةِ وَ يَا مُسَكِّنَ الْعُرُوقِ الضَّارِبَةِ وَ يَا مُنَوِّمَ الْعُيُونِ السَّاهِرَةِ سَكِّنْ عُرُوقِيَ الضَّارِبَةَ وَ أَدْنِ لِعَيْنِي نَوْماً عَاجِلا.(1)

ای آنکه شکمهای گرسنه را سیر می نمایی، بدنهای برهنه را می پوشانی، رگهای بی قرار را آرامش میدهی و چشمهای بیدار مانده را می خوابانی، رگهای بی قرار مرا آرامش داده و هم اکنون خواب را بر چشمهای من روا دار.

از دیگر دعاهایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به دختر گرامی خود تعلیم فرمود، دعای زیر است که مخصوص ورود و خروج از مسجد است:

اللَّهُمَّ اغفِر ذُنُوبِي، وَ افتَح لِي اَبوَابَ رَحمَتِک؛

خداوندا گناهان مرا ببخش و درهای رحمتت را بر من باز فرما۔

و اما دعای خروج از مسجد:

اللَّهُمَّ اغفِر ذُنُوبِي، وَ افتَح لِي اَبوَابَ فَضلِك؛(2)

خداوندا گناهان مرا ببخش و درهای فضل و بزرگواریت را بر من باز فرما۔

می شد او نیز از جا بر میخاست، پیامبر را می بوسید و بر جای خود می نشاند.(1)

حضرت زهرا نه تنها از نظر شکل و قیافه ظاهری شبیه پدر بود، که در تمام خصوصیات و اخلاق پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با همه امتیازی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر سایر انبیا داشت را نیز دارا بود. در این باره گفته شده است:

1. هي أحمد الثاني وأحمد عصرها *** هي عنصر التوحيد في عرصاتها

2. مشكاة نور الله جل جلاله *** زیتونة عم الوری برکاتها

1. آن بانو گویا احمد (پیامبر) دوم و احمد زمان خود است، او در تمام شئون زندگی خویش عنصر

توحید به شمار می رود.

2. او بوته انوار الهی است، درخت پربرکتی است که بركاتش جهان را فراگرفته است.

آری، حضرت زهرا علیها السلام بانوی زنان جهان و الگوی بی نظیر هر زن باشرافتی است که میخواهد زندگی خود را با فضیلت و کرامت به سر برد.

بار دیگر حضرت زهرا علیها السلام بیمار گشت و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با عده ای از اصحاب به عیادت آمدند، به منزل حضرت زهرا علیها السلام که رسیدند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستور داد تا خود را بپوشاند، عرض کرد: «من جز چادر ندارم.»

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عبای خود را به او داد، حضرت زهرا علیها السلام عبا را گرفت و خود را پوشاند.

آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با اصحاب وارد شده و حال ایشان را جویا شدند، جواب داد که رو به بهبود است. اصحاب از منزل خارج شدند در حالی که از سادگی زندگی و خالی بودن منزل حضرت زهرا علیها السلام از هرگونه رفاهی شگفت زده بودند و با خود می گفتند: «شما را به خدا، آیا دختر پیامبر ما اینگونه زندگی می کند؟»

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمجواب آنها را اینگونه فرمود: «او در روز قیامت بانوی زنان خواهد بود.»(1)

بانوی زنان جهان به تمام دنیا و آنچه در بر دارد روی برگرداند و جز به خدای متعال توجه نداشت و هر چه می کرد تنها هدفش تقرب به سوی او بود.

از شدت محبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به فرزند گرامی خود، می فرمود: پدر و مادرم به فدای تو ای زهرا؟(2)

ص: 76

ص: 78

و اهل بیت علیهم السلام عبارت اند از: علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام.(1)

روشن است که این آیه دلالت دارد بر عصمت و پاکدامنی آن بزرگواران از هر گونه پلیدی و گناه، زیرا که خدای متعال آنها را به عنوان الگوی بندگان و راهنمای مردم به سوی طاعت و رضایت الهی انتخاب فرموده است و مطمئنأ امکان ندارد خداوند افراد گناهکاری غرق در شهوتها را چنین مقامی ببخشد.

خداوند آنها را از کجرویهای زندگی محفوظ و از هر پلیدی پاک و مطهر قرار داده است.

عصمت با تمام مفهوم و محتوای خود در دسترس اهل بیت نبوت و پرچمداران علم و حکمت در اسلام می باشد و هر مسلمانی می تواند از سیره زندگی اهل بیت این معنی را به دست آورد، سیره ای که با ایمان نامتناهی پیوند خورده است.

من در مدتی بالغ بر چهل سال - با توفیق و فضل الهی - زندگی ائمه اطهار علیهم السلام را بررسی و اخبار و آثار باقی مانده از اهل بیت علیهم السلام را مطالعه نمودم، ولی هرگز نتوانستم حتی یک مورد اشکال در گفتار یا کردار ایشان بیابم. دشمنان ائمه نیز با همه بغض و عداوتی که داشته اند، هیچ گونه گناهی یا انحرافی از راه راست در مورد ائمه اطهار علیهم السلام نقل نکرده اند. مگر این پیشوای آنان امیرالمؤمنین علیه السلام نیست که می فرماید: «لَو اُعطِيتُ الأَقالِيمَ السَّبعَةَ بِمَا تَحتَ أَفلَاكِهَا عَلَى أن أَعصِىَ اللَّهَ فِي نَملَةٍ أسلُبُهَا جُلبَ شَعِيرةَ لِمَا فَعَلتُه »(2)؛ اگر هفت آسمان با آنچه در بر دارند را به من بدهند به شرط آن که از امر خدای متعال سرپیچی کرده دانه جوی را از دهان مورچه ای به زور گیرم، هرگز چنین نخواهم کرد.

این نیروی عظیم تقوا همان عصمتی است که شیعه درباره ائمه خود معتقد است.

ص: 80

و در هر صورت، خدای متعال حضرت زهرا علیها السلام را از هرگونه گناهی معصوم و از هر پلیدی دور ساخته است.

2. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در میان امت اعلام داشت که دخترش زهرا علیها السلام پاره تن یا شاخه ای از او است، رضایت زهرا رضایت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و نارضایتی زهرا علیها السلام نارضایتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است. یعنی این که زهرا علیها السلام قطعه ای و جزئی از او است، پس همان گونه که خود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم معصوم است هر جزئی از ایشان نیز معصوم می باشد.

3. روایت های متواتری از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آمده است که خدای متعال با رضایت فاطمه علیها السلام راضی و با نارضایتی ایشان ناراضی میباشد و مفهوم این حدیث شریف این است که زهرا علیها السلام به منزلتی از ایمان و تقوی رسیده در صف انبیای معصوم - که خداوند را اطاعت کامل نموده و خالصانه عبادت کردند و خدا را آنگونه شناخته اند که شایسته است . در آمده است.

4. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حدیث متواتر ثقلین عترت و اهل بیت خویش را در ردیف کتاب خدا قرار داده است. پس همانگونه که کتاب خدا از هر باطلی معصوم است، عترت پاک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز اینگونه می باشند و الأ - روشن است که به چنین مقایسه ای درست نبود. البته حضرت زهرا علیها السلام در مقدمه این عترت پاک است که خداوند پلیدی را از آنان دور و ایشان را پاکیزه و مطهر فرموده است.

3. شب عروسی لباس جدیدی بر تن داشت. خبردار شد که دختری از انصار جامه ای برای پوشیدن ندارد، بی درنگ جامه جدید خود را از تن کنده و برای او فرستاد.

فرزند گرامی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خود را از هر خواسته مادی رها کرد و رضایت خداوند و قرب الى الله را بر همه چیز برتر دانست.

از موارد احسان آن حضرت، داستانی است که جابربن عبدالله انصاری نقل کرده می گوید:

نماز عصر را با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خواندیم، حضرت پس از خواندن نمازهای نافله در جهت قبله نشسته و مردم اطراف آن حضرت جمع شدند. پیرمردی سالخورده از راه رسید و شکایت از گرسنگی نموده گفت: ای پیامبر خدا، من گرسنهام، مرا سیر کن و برهنه ام، مرا بپوشان.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و وی را امر فرمود تا به خانه فرزندش حضرت زهرا علیها السلام رود. آن اعرابی رفت و در خانه بانوی زنان جهان را کوبید. سپس سلام کرد و گفت: ای دختر محمد، من برهنه و گرسنه ام، پس مرا دریاب، خداوند تو را رحمت کند.

حضرت زهرا علیها السلام چیزی در خانه نداشت که به او بدهد جز یک پوست گوسفند که فرزندانش حسن و حسین علیهما السلام بر روی آن می خوابیدند. پوستین را به آن پیرمرد داد و گفت: «ای پیرمرد، بفرما این را بگیر»؛ ولی او راضی به پوستین نشده آن را به حضرت زهرا علیها السلام باز گرداند.

حضرت زهرا علیها السلام گردنبندی داشت که دختر عمویش فاطمه فرزند حمزة بن عبدالمطلب به او هدیه داده بود، حضرت آن گردنبند را از گردن باز کرده و به وی داد.

اعرابی گردنبند را گرفت و به سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تا رفت و گفت: «فاطمه این گردنبند را به من داد و گفت: این را بفروش، به امید آنکه خداوند به تو خیر زیادی عطا فرماید.» پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا گریه کرد و فرمود: «َ وَ كَيْفَ لَا يَصْنَعُ اللَّهُ لَكَ وَ قَدْ أَعْطَتْكَهُ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ سَيِّدَةُ بَنَاتِ آدَم »(1)؛ چگونه خدا به او خیر نرساند، در حالی که دختر محمد که بانوی تمام دختران آدم است به او عطا فرموده است.

عمار بن یاسر از جا برخاسته گفت: یا رسول الله، آیا اجازه میدهید این گردنبند را خریداری کنم؟ حضرت

ص: 82

فرمود:«َ اشْتَرِهِ يَا عَمَّارُ فَلَوِ اشْتَرَكَ فِيهِ الثَّقَلَانِ مَا عَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِالنَّار»(1): آري، آن را خریداری کن ای عمار، اگر تمام جن و انس در خرید آن شرکت کنند خداوند آنها را به آتش جهنم عذاب نخواهد کرد.

عمار پرسید: ای پیرمرد، گردنبند را به چه قیمت میفروشی؟

گفت: با یک غذای نان و گوشت که مرا سیر کند، یک عبای یمانی که مرا پوشانده تا بتوانم با آن در برابر پروردگار به نماز بایستم و دیناری که هزینه راهم باشد تا به خانواده ام برسم.

عمار گفت: پس بیست دینار و دویست درهم هجری همراه با یک عبای یمانی میدهم و با شتر خود تو را به خانواده ات رسانده و با یک غذای نان گندم و گوشت تو را سیر می کنم.

پیرمرد گفت: تو چه قدر در پرداخت اموال کریمی ای مرد!

سپس پیرمرد با خوشحالی آنجا را ترک کرد و گفت: خداوندا، ما خدایی جز تو نداریم، بار الها به فاطمه آنقدر عطا کن که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده باشد.

آنگاه عمار گردنبند را با مشک خوشبو کرده و در عبایی یمانی پیچاند و به دست غلام خویش داد و بدو گفت: این گردنبند را بگیر و به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تقدیم کن و تو نیز از آن ایشان خواهی بود.

غلام گردنبند را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می آورد، حضرت امر فرمود تا آن را به حضرت زهرا علیها السلام باز گرداند. حضرت زهرا علیها السلام گردنبند را گرفت و غلام را آزاد نمود. غلام از این اتفاق خندید.

حضرت زهرا علیها السلام از او پرسید: چرا میخندی ای غلام؟

عرض کرد: از برکت زیاد این گردنبند خندیدم، گرسنه ای را سیر، برهنه ای را پوشیده، فقیری را بی نیاز و بردهای را آزاد نموده، سپس به صاحب اصلی خود بازگشت.(2)

1. هنگامی که این آیه شریفه بر پیامبر صَلِّيَ اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم نازل شد: ««وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»(1)؛ وجهنم در انتظار تمام آنها است، هفت در دارد و هر دری مختص جمع مشخصی از آنها است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به شدت گریه کرد و اصحاب نیز از گریه ایشان گریستند بدون آن که سبب گریه حضرت را بدانند. یکی از اصحاب نزد صدیقه طاهره فاطمه زهرا علیها السلام آمده تا به ایشان خبر دهد، حضرت زهرا علیها السلام مشغول آسیا کردن جو بوده و با خود زمزمه می کرد: «وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى»(2): آنچه نزد خداوند است بهتر و پاینده تر میباشد. صحابی سلام کرد و خبر گریه پیامبر صَلِّيَ اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم را داد. حضرت زهرا علیها السلام برخاست، خود را با عبای کهنه ای که از سعف نخل دوخته شده بود پوشاند.

وقتی سلمان فارسی حضرت زهرا علیها السلام را دید به گریه افتاد و گفت: چه اندوهناک است که دختران قیصر و کسری لباس های لطیف ابریشمی بپوشند و بر تن دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عبای پشمین کهنه باشد. حضرت زهرا علیها السلام بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا وارد شد، سخن سلمان را نقل کرد، سپس گفت:

«وَ الَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ مَا لِي وَ لِعَلِيٍّ مُنْذُ خَمْسِ سِنِينَ إِلَّا مَسَكُ كَبْشٍ نَعْلِفُ عَلَيْهَا بِالنَّهَارِ بَعِيرَنَا فَإِذَا كَانَ اللَّيْلُ افْتَرَشْنَاهُ وَ إِنَّ مِرْفَقَتَنَا لَمِنْ أَدَمٍ حَشْوُهَا لِيفٌ» قسم به آن که تو را به

حق فرستاده است، پنج سال است که من و علی چیزی نداریم جز پوست گوسفندی که روزها در آن علف برای شتر می ریزیم و هنگام شب آن را برای خواب پهن می کنیم، بالش ما پوست حیوانی است که درون آن از پوسته تنه نخل پر شده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از دختر خود تشکر کرد، سپس حضرت زهرا علیها السلام سبب گریه پدر را جویا شد و رسول خدا از نزول آیه فوق خبرداد، آنگاه حضرت زهرا علیها السلام به سجده افتاد و گفت: «ُ الْوَيْلُ ثُمَّ الْوَيْلُ لِمَنْ دَخَلَ النَّارَ»(3)؛ وای، وای بر آن که به آتش جهنم وارد شود!(4)

2. باز درباره زهد حضرت زهرا علیها السلام به دنیا می توان روایت آن را نقل کرد که می گوید:

ص: 84

فاطمه علیها السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت:

یَا َرسُولَ اللهِ، إنَّي و ابنُ أبِي طَالبٍ مَا لَنَا فِرَاشٌ إلَّا جِلدَ کَسبشٍ نَنامُ عَلَيهِ وَ نَعلِفُ و عَلَيهِ ناضِحَنَا بِالانَّهَارِ ای رسول خدا، من و على رختخوابی نداریم جز پوست گوسفندی که بر آن میخوابیم و روزها علف شترمان را در آن می ریزیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «یَا بُنَيَّة، إِصبِرِي فَإنَ مُوسَی بنَ عِمرَانَ أقَامَ مَعَ امرَأتِهِ عَشَرَ سِنينَ مَا لَهَا فِرَاشٌ إلَّا عَبَاءَةُ قَطوَانِيَّةٌ»: صبر کن دخترم، موسی بن عمران ده سال با همسر خود گذراند و رختخواب آنها جز یک عبای قطوانی نبود.(1)

3. صحابی جلیل القدر جابر بن عبدالله انصاری روایت می کند: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دخترش فاطمه را دید که عبای پوسیدهای بر تن دارد، با دست آسیاب می کند و فرزند خود را شیر میدهد، چشم پیامبر اشک آلود گشته فرمود: «یَا بِنتَاه تَجَرَّعِى مَرَارَةَ الدُّنيَا بِحَلَاوَةِ الآخِرَة...»(2)، دخترم، تلخی دنیا را به خاطر شیرینی آخرت بچش.

فاطمه نیز رضایت خود را اعلام داشته عرض کرد: «الحَمدُ للهِ عَلَى نَعمَائِهِ وَ الشُّكرُ للهِ عَلَى آلّائِه...»(3)؛ خداوند را برای همه نعمتهایش شکر می کنم.(4)

بانوی زنان زندگی ساده ای را گذراند که اثری از لذتها و خوشی های دنیا نبود. او با رفتار خود حقیقت اسلام را به تصویر کشید و درسهایی را از قناعت و رضایت به آنچه خدای متعال برای انسان قسمت کرده است به زنان مسلمان یاد داد.

پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم کی تمام خواسته های زندگی در خوراک و پوشاک را در هم پیچیده و با روح و روان خود به سوی خدای خویش روانه گشت و رضای او را بر همه چیز برتر دانست.

و پاکدامنی را به زن مسلمان تعلیم داده تا به قله کمال برسد و بتواند نسل ها را تربیت صحیح کند و فرزندان صالح تحویل جامعه دهد و پدران و مادران بدین فرزندانی افتخار کنند. اکنون جنبه هایی از توجه حضرت زهرا علیها السلام به مسئله عفاف و حجاب را مطرح می کنیم

1. امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می کند: روزی یک مرد نابینا خواست بر زهرا علیها السلام وارد شود. ایشان از پشت پرده با وی سخن گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از حضرت زهرا علیها السلام پرسید:

«لِمَ حَجَبتِهِ وَ هُوَ لَا يَرَاكِ ؟»؛ چرا پشت پرده رفتی در حالی که او تو را نمی بیند؟

حضرت زهرا علیها السلام عرض کرد: «إن لَم يَکُن يراني فَأنَا أرَاهُ»؛ اگر چه او مرا نمی بیند، ولی من او را می بینم.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این روحیه حضرت زهرا علیها السلام را ارج نهاده فرمود: « أشهَدُ أنَکَ بِضعَةٌ مِنَّي»(1) ؛ شهادت میدهم که تو پاره تن منی.

این قضیه نشان دهنده آن است که حضرت زهرا علیها السلام به بالاترین مراتب عفت و طهارت رسیده و بر هر زن مسلمانی است که از آن حضرت پیروی نموده تا بتواند جامعهای اسلامی بر پایه شرافت و فضیلت بنا کند.

2. اميرالمؤمنين علیه السلام از دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این سؤال می کند: «مَتَى تَكُونُ المَرأَةُ أَدنَی مِن رَبَّهَا؟»؛ چگونه می تواند یک زن به خدا نزدیکتر شود؟

فاطمه علیها السلام جواب داد: «أن تَلزَمَ قَعرَ بَيتِهَا...»؛ این که گوشه خانه بنشیند و جایی نرود.

امیرالمؤمنین جواب فاطمه را به عرض رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم رساند و ایشان فرمود: «صَدَقَت إنَّ فَاطِمَةَ بَضعَةٌ مِنَّي»(2) ؛ فاطمه راست می گوید، او پاره تن من است.(3)

حجاب، زینت و شرافت زن است، هرگاه زن خود را با عفت آراسته کند به بالاترین منزلت و ارجمندترین مقام رسیده و مورد ستایش همگان خواهد بود. اما اگر حجاب خود را رها و عفت را نادیده بگیرد، جامعه نیز او را بی ارزش دانسته و با حقارت به او نگاه می کند.

ص: 86

و حجاب بانوی زنان جهان چراغ هدایتی بوده برای هر دختر مسلمانی که میخواهد با عزت و احترام در جامعه زندگی کند. شیخ اصفهانی درباره حجاب آن حضرت چنین سروده است:

1. و خدرها السامي رُواق العظمة *** وهو مَطَاف الكعبة المعظّمة

2. حجابها مثل حجاب الباري *** بارقة تذهب بالأبصار

3. تمثّل الواجب في حجابها *** فكيف بالإشراق من قِبابها

1. منزل محجوب او جایگاه عظمتی است که کعبه شریف به دور آن طواف می کند.

2. حجاب او مانند حجاب حق تعالی نوری است که چشمها را خیره میسازد ولی منبع نور دیده نمی شود.

3. رعایت حجاب به عنوان یک واجب مانع از این نیست که انوار هدایت او همه را فرا گیرد

اینگونه بود پاره تن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شبها را در عبادت و نیایش به سوی درگاه خدای متعال می گذراند و این ساعت ها را بهترین اوقات عمر خود می شمرد و این جمله زرین از آن حضرت باقی مانده است: «مَنْ أَصْعَدَ إِلَى اللَّهِ خَالِصَ عِبَادَتِهِ أَهْبَطَ اللَّهُ إِلَيْهِ أَفْضَلَ مَصْلَحَتِه »(1) ؛ هر که خالصترین عبادت خود را به سوی خدا عرضه کند، خداوند بهترین نعمتها را برای نازل می فرماید.

آخرین ساعت های روز جمعه را مخصوص عبادت قرار می داد، همچنان که در ده روز آخر ماه مبارک رمضان شبها بیدار بوده و با عبادت و دعا گذرانده و همه افراد خانه را نیز به احیای آن شبها و عبادت و دعا تشویق می کرد. او همیشه از ورم قدمها به سبب ایستادن طولانی در برابر خدای متعال رنج می برد.(2)

4. حضرت زهرا علیه السلام به نماز می ایستاد و جبرئیل گهواره کودک آن حضرت را تکان می داد.

اینکه برخی از دعاهای حضرت زهرا علیه السلام را که گنجینه تقوی و معدن ایمان است مطرح می کنیم

اندوه مندان است، ای آنکه با کهنسالان مهربانی نموده و به کودکان کوچک روزی می بخشی، وای آن که بر تفسیر و توضیح نیازی نداری، بر محمد و آل محمد درود بفرست.

او با این دعا از خدای متعال درخواست می کرد که اندوهها را برطرف و حاجتها را برآورده سازد.

به نام خدایی که نور است، به نام خدایی که روشنایی نور است، به نام خدایی که روشنایی بر روشنایی است. به نام خدایی که تدبیر کننده امور است، به نام خدایی که نور را از نور آفرید، ستایش می کنم خدایی را که نور را از نور آفرید و نور را بر کوه نور نازل فرمود و در کتابی نوشته شده، در صفحه ای گسترده، با اندازهای مشخص و بر پیامبری دانا.

ستایش می کنم خدایی که با عزت یاد می شود، معروف به افتخار بوده و در باید او را چه در خوشیها یا ستایش در ناملایمات شکر نمود و درود خداوند بر محمد صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت پاکش باد.

این دعای حضرت برای طلب عافیت و شفای از بیماری بوده است.

هرچه بی نیاز می کند، خداوند هر چه خواهد بی وقفه انجام میدهد، خدا ندای نیایش کنندگان را می شنود، راه فراری از خدا نیست و پناهگاهی به جز او وجود ندارد، من توكل بر خدا کرده ام که پروردگار من و شما است، هیچ جنبندهای نیست مگر این که او بر آن تسلط دارد، پروردگار من بر راه راست است.

ستایش برای خداوندی است که نه فرزندی برای خود برگزیده و نه شریکی در حکومت دارد و نه به دلیل ضعف یا ذلت حامی دارد، پس او را بزرگ بشمار.

زهرا علیها السلام در تمام اوقات به دعا مشغول بود.

بارالها، بر محمد و آل محمد درود فرست و آنچه می پسندی به ما عطا کن و در آن نیرویی برای ما قرار ده تا بتوانیم آنچه تو میپسندی انجام دهیم، ای مهربان ترین مهربانان.

در این دعا انقطاع إلى الله، خضوع در برابر عظمت حق و توکل بر او آشکار است و این بالاترین مقامی است که عارفان و موحدین به آن دست می یابند.

در این دعا سه چیز از خدا خواسته: نیروی در عبادت، آگاهی در قرآن و شناخت احکام و سه چیز را نخواسته: خشکسالی از رحمت قرآن، گمراهی از صراط مستقیم و روی گردانی پیامبر از امت و این دعا از والاترین خواسته های عارفان است.

این مسائل را در اختیار ما قرار ده و تو شنونده نیایش ما، نزدیک به ما و جوابگوی دعای ما می باشی.

در این دعا از خدا خواسته شده تا ضعفها را پوشانده و عیبها و دیگر اشكالها را مستور نگه دارد.

إثماً. اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً نامِیةً، دائِمَةً زاکیةً، مُتَتابِعَةً مُتَواصِلَةً مُتَرادِفَةً، بِرَحمَتِک یا أرحَمَ الرّاحِمینَ...»(1)

خدایا ما را از نزدیک ترین کسانی قرار ده که سعی می کنند به تو نزدیک شوند و از محترم ترین اشخاصی که به سوی تو روی آورند و از موفقترین افرادی که از تو خواهش کرده و به درگاه تو دست نیاز دراز کرده اند.

خداوندا از آنهایی قرار ده که گویا همیشه تو را می بینند تا هنگام ملاقات تو در روز قیامت و تا از ما راضی نشدهای ما را از دنیا نبر.

بارالها ما را از آن دسته قرار ده که در اعمال خود مخلص درگاه تو بوده و از میان تمام آفریده هایت تنها تو را دوست میدارند.

الهی بر محمد وآل محمد درود فرست و ما را ببخش؛ چنان بخشش مسلم و حتمی که پس از آن دیگر مرتکب گناهی نشویم و در دفتر اعمال ما معصیت و جرمی ثبت نگردد.

الهی بر محمد وآل محمد درود فرست، درودی پیشرفته، بی پایان، بی آلایش، پی در پی، بی وقفه و بی انتها، به امید رحمت تو ای مهربان ترین مهربانان.

در این دعاها می توان روح و جوهر اسلام، ایمان محکم به خدای متعال و برخورداری دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از این ایمان را مشاهده کرد.

این بود تعدادی از دعاهای آن حضرت که نشان دهنده ایمان محکم به خدای متعال و انقطاع به سوی او می باشد.

می دهم، هرگاه به رختخواب رفته سی و چهار بار «الله اکبر»، سی وسه بار «سبحان الله» و سی وسه بار الحمد لله» بگویید که برای شما از داشتن خدمت گزار بهتر است.

چه کلمات نورانی بود که دل عارفان و موحدان را شاداب ساخت، این مدال افتخاری بود که حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم به دختر خویش بانوی زنان جهان هدیه فرموده است.

اهل بیت علیهم السلام به این تسبیح اهمیت زیادی داده و به عنوان غذایی روحی و تربیتی به فرزندان خویش تعلیم میدادند.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «نُعَلِّمُ أَوْلاَدَنَا أَوْ صِبْيَانَنَا حَفِظَ هَذَا اَلتَّسْبِيحِ وَ قِرَاءَتَهِ بَعْدَ اَلصَّلاَةِ وَ عِنْدَ اَلنَّوْم»؛ ما این تسبیح را به فرزندان خویش یاد میدهیم تا بعد از نماز و هنگام خوابیدن آن را بخوانند.

این تسبیح خدا را از کارهای بیهوده منزه نموده و بیانگر حکمتی است که بر اساس آن خدای متعال جهان و زندگی انسان را آفرید. حضرت زهرا علیها السلام توجه زیادی به این تسبیح داشت و لذا از قبر عموی شهیدش حضرت حمزة بن عبدالمطلب قدری خاک برداشته گل ساخت و از آن گل دانه های تسبیح درست کرد. مسلمانان نیز از این روش برای ساختن تسبیح استفاده کردند. تا این که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید و از آن پس شیعه از خاک کربلا برای ساختن مهر نماز و همچنین برای دانه های تسبیح استفاده کردند. روایات فراوانی نیز از ائمه معصومین علیهم السلام درباره فضیلت و استحباب تسبیح حضرت زهرا علیها السلام وارد شده است.

شیخ فرطوسی شاعر اهل بیت در این زمینه چنین سروده است:

1. قد حَبَاها التَّسبيحَ طه بَدِيلاً *** وهو يُنمَى للبَضعَۃِ الزَّهراءِ

2. حِین قَالَت مِن العَنَا لأبيها *** أبغِني من حِباكَ بَعضَ الإماءِ

3. إنّ كَفّي من الرَّحی عِندَ طخني *** مَجَلَت مِن مَشَقَةٍ و عَناءِ

4. قالَ في فضلِهِ و نَاهِيكَ فِيهِ *** عَقِبَ الفَرض صَادقُ الأزكياءِ

5. إنّ تَشبيحَها أحَبُّ لنفسي *** هو من ألفِ رَكعةٍ في الأداءِ

1. پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم در برابر خواسته حضرت زهرا، تسبیح را به ایشان هدیه فرمودند.

ص: 100

2. زهرا از شدت خستگی از پدر خواسته بود کنیزی به او مرحمت کند.

3. حضرت فاطمه علیها السلام عرض کرد که به سبب چرخاندن آسیاب دستم از شدت خستگی آبله زده است.

4. پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم درباره فضیلت تسبیح پس از نماز واجب فرمود:

5. من تسبیح زهرا را بیش از خواندن هزار رکعت نماز در وقت ادا دوست دارم.

منزه باد آن که دارای سلطنتی پرارج و بی انتها است.

شکر میکنم خدا را که با نعمتهای او به مقامی برسم که اکنون دارای آنم، مقام علم به خدا، عمل در راه او، شوق به سوی او و اطاعت از دستورات او و همچنین شکر می کنم خدا که مانع از این شد که من چیزی از کتاب خدا را انکار کنم یا در امور دینم سرگردان بمانم، من شکر می کنم خدا را که نگذاشت غیر او را عبادت کنم.

خداوندا، من از تو چند چیز را می خواهم این که مانند توبه کنندگان سخن گفته و عمل کنم، مانند مؤمنان تو را باور داشته و بر توکل نمایم، هنگام مرگ آرام و در وقت حساب در امان باشم. خدایا مرگ را بهترین غایبی که انتظار ورودش را دارم و بهترین موجودی که از من اطلاع دارد قرار ده، خدایا مرا در این حالتها بشارت ده: هنگام ورود و هنگام نزول مرگ، در لحظات مردن، آنگاه که روح از سینه خارج و به گلو می رسد و آنگاه که از دنیا می روم و در آن هنگام که اختیاری ندارم که به خود ضرری یا نفعی برسانم، بر خویشتن سخت گرفته یا آسان بگیرم، مرا در این حالتها و قبل از این که جان مرا بگیری، روح مرا بازستانی و ملک الموت را برای خارج کردن روح از بدنم بفرستی، با سهمی از رحمت، قدری از رضوان و اندازه ای از کرامت خود بشارت ده.»

اینگونه بوده است انقطاع فاطمه علیها السلام به سوی پروردگار خویش.

و اینگونه بوده است توسل فاطمه علیها السلام به خدا، که بانوی پرهیزگاران و عارفان گشته است. زیرا او ایمان خالص را و معنویت و روحانیت را از پدر عظیم الشان خود دریافت کرده است. اینک قسمتی دیگر از این دعای شریف را می خوانیم:

«يا رَبِّ لَيْسَتْ مِنْ أَحَدٍ غَيْرِكَ تُثْلِجُ بِهَا صَدْرِي وَ تَسُرُّ بِها نَفْسي وَ تَقِرُّ بِهَا عَيْنِي وَ يَتَهَلَّلُ بِها وَجْهِي وَ يَسْفرُ بِهَا لَوْنِي وَ يَطْمَئِنُّ بِها قَلْبِي وَ يَتَباشَرُ بِها سائِرُ جَسَدِي يَغْبِطُنِي بِها مَنْ حَضَرَنِي مِنْ خَلْقِكَ وَ مَنْ سَمِعَ بِي مِنْ عِبادِكَ تُهَوِّنُ عَلَيَّ بِها سَكَراتِ المَوتِ وَ تُفَرِّجُ عَنِّي بِها كُربَتَهُ وَ تُخَفِّفُ عَنِّي بِها شِدَّتَهُ وَ تَكْشِفَ عَنِّي بِها سُقْمَهُ وَ تُذهِبَ عَنِّي بِها هَمَّهُ وَ حَسْرَتَهُ وَ تَعْصِمُنِي بِها مِنْ أَسَفِهِ وَ فِتْنَتِهِ وَ تُجِيرُني بِها مِنْ شَرِّهِ وَ شَرِّ ما يَحْضُرُ أَهْلُهُ وَ تَرْزُقُنِي بِها خَيْرَهُ وَ خَيْرَ ما يَحْضُرُ عِنْدَهُ وَ خَيْرَ ما هُوَ كائِنٌ بَعْدَه»

ص: 102

خداوندا، هیچ کس غیر تو نمیتواند در این دنیا مرا خوشنود ساخته، نفس مرا آرام بخشد، چشمم را روشن گرداند، بر رویم لبخند زند، رخسارم را روشن، قلبم را مطمئن و تمام بدنم را سالم قرار دهد، چنانکه اهل زمانم و کسانی که پس از آن از من خبری شنیدند بر من غبطه بخورند، و بدین شکل سكرات مرگ را بر من آسان، سختی مرگ از من دور، شدتش بر من آرام، دردش را برطرف، هم و غم مرگ را زایل کن و مرا از حسرت و بلای مرگ در امان، از شر مرگ و شر پیشامدهای همراه آن محفوظ بدار و از خیر مرگ و خیر آنچه به همراه دارد یا پس از آن حاصل شود بهرمند نماید.

«ثُمَّ إِذَا تَوَفَّيْتَ نَفْسِي وَ قَبَضْتَ رُوحِي فَاجْعَلْ رُوحِي فِي الْأَرْوَاحِ الرَّابِحَةِ وَ اجْعَلْ نَفْسِي فِي اَلْأَنْفُسِ الصَّالِحَةِ وَ اجْعَلْ جَسَدِي فِي اَلْأَجْسَادِ الْمُطَهَّرَةِ وَ اجْعَلْ عَمَلِي فِي الأَعْمالِ الْمُتَقَبَّلَةِ ثُمَّ ارْزُقْنِي فِي خِطَّتِي مِنَ الْأَرْضِ حِصَّتِي وَ مَوْضِعُ جَنْبِي حَيْثُ يُرْفَتُ لَحْمِي وَ يُدْفَنُ عَظْمِي وَ أُتْرَكُ وَحِيداً لاَ حِيلَةَ لِي قَدْ لَفَظَتْنِي اَلْبِلادُ وَ تَخَلَّى مِنِّي اَلْعِبَادُ وَ افْتَقَرْتُ إِلَى رَحْمَتِكَ وَ اِحْتَجْتُ إِلَى صالِحِ عَمَلِي وَ أَلْقَى مَا مَهَّدْتُ لِنَفْسِي وَ قَدَّمْتُ لآِخِرَتِي وَ عَمِلْتُ فِي أَيَّامِ حَياتِي فَوْزاً مِنْ رَحْمَتِكَ وَ ضِياءً مِنْ نُورِكَ وَ تَثْبِيتاً مِنْ كَرَامَتِكَ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي اَلْحَيَاةِ اَلدُّنْيَا وَ فِي الآخِرَةِ إِنَّكَ تُضِلُّ الظَّالِمِينَ وَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ ثُمَّ بارِكْ لِي فِي اَلْبَعْثِ وَ الْحِسابِ إِذَا انْشَقَّتِ الْأَرْضُ عَنِّي وَ تَخَلَّى الْعِبادُ مِنِّي وَ غَشِيَتْنِي الصَّيْحَةُ وَ أَفْزَعَتْنِي النَّفْخَةُ وَ نَشَرْتَنِي بَعْدَ الْمَوْتِ وَ بَعَثْتَنِي لِلْحِساب»

«اگر من وفات کردم و قبض روح شدم، روح مرا در میان ارواح موفق، نفس مرا در میان نفسهای صالح، بدن مرا در میان بدنهای پاک و عمل مرا در میان اعمال مقبول قرار ده و در جایگاه تنهایی ام بر روی زمین که همان مکان قبر من است مرا روزی عطا فرما، در آنجا که گوشت تن من پوسیده و استخوان هایم زیر خاک می مانند، آنجا که مرا رها می کنند تنها و بیچاره، آبادیها مرا از خود رانده و بندگان خدا از من دوری جسته اند و تنها رحمت تو را می جویم و به امید کارهای نیکوی خویش میباشم، در آنجا آنچه را برای خود تهیه کرده و برای آخرتم ذخیره نموده و در ایام زندگی ام انجام داده ام خواهم یافت، خدایا مرا با رحمت خود پیروز و زندگی ام را با نور خود روشن و مرا با کرامت خود پایدار فرماء که فرمان تو در دنیا و آخرت ثابت و استوار است، تو ستمگران را گمراه نموده و آنچه خواسته تو باشد همان خواهد شد. خدایا در روز قیامت و حساب بر من برکت فرست، آن روز که زمین شکافته میشود

ص: 103

و من از خاک برمی خیزم، هیچ یاری از میان بندگان ندارم، ندای آسمانی مرا فراگرفته و صیحه مرا ترسانده و مرا پس از مرگ محشور کرده و برای حساب برپا داشته ای.»

«فَابْعَثْ مَعِي يَا رَبِّ نُوراً مِنْ رَحْمَتِكَ يَسْعَى بَيْنَ يدي وَ عَنْ يَمِينِي تُؤْمِنِّي بِهِ وَ تَرْبِطُ بِهِ عَلى قَلْبِي وَ تُظْهِرُ بِهِ عُذْرِي وَ تُبَيِّضُ بِهِ وَجْهِي وَ تُصَدِّقُ بِهَا حَدِيثِي وَ تُفْلِجُ بِهِ حُجَّتي وَ تُبَلِّغَني بِها الْعُرْوَةَ الْوُثْقى مِنْ رَحْمَتِكَ وَ تُحِلَّني الدَّرَجَةَ الْعُلْيا مِنْ جَنَّتِكَ وَ تَرْزُقُنِي بِهِ مُرافَقَةَ مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ ص في أَعْلى الْجَنَّةِ دَرَجَةً وَ أَبْلَغَها فَضِيلَةً وَ أَبَرَّها عَطِيَّةً وَ أوفَقِها نَفْسَةً مَعَ اَلَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقاً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ عَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ عَلَى اَلْمَلاَئِكَةِ أَجْمَعِينَ وَ عَلَى آلِهِ الطَّيِّبِينَ الطّاهِرِينَ وَ عَلَى أَئِمَّةِ اَلْهُدَى أَجْمَعِينَ آمِينَ رَبَّ اَلْعَالَمِينَ»

خداوندا، نوری از رحمت خویش را بر من بفرست، که از پیش روی و از اطراف مرا احاطه کند، تا با این نور من در امنیت به سر برده، قلبم مطمئن گردد، خطاهایم نادیده گرفته و روی سفید باشم، سخنم باور کرده و ادعایم مورد تایید باشد، دستم بر ریسمان ناگسسته رحمتت و جایگاهم درجات عالی بهشت قرار ده، تا این که مرافق بنده خالص و پیامبر گرامی محمد صلی الله علیه و آله و سلم شوم در بالاترین، پرفضیلت ترین و مناسبترین درجات بهشت، همراه با انبیا، صدیقین، شهدا و صالحین، آنانکه نعمتت را بر آنها گستردی، و فرمودی ایشان بهترین دوستاناند. خدایا، بر خاتم پیامبران محمد صلی الله علیه و آله و سلم و بر تمام انبیا و رسل و بر همه ملائکه و بر خاندان پاک و مطهر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بر ائمه هدی علیهم السلام درود فرست، آمین یا رب العالمين»

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما هَدَيْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما رَحِمْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما عَزَّزْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما فَضَّلْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما شَرَّفْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ كَما بَصَّرْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ كَما أَنْقَذْتَنا بِهِ مِنْ شَفا حُفرَةٍ مِنَ النَّارِ اللَّهُمَّ بَيِّضْ وَجهَهُ وَ أَعلِ كَعبَهُ وَ أَفْلِجْ حُجَّتَهُ وَ أَتْمِمْ نُورَهُ وَ ثَقِّلْ مِيزانَهُ وَ عَظِّم بُرْهَانَهُ وَ افْسَحْ لَهُ حَتَّى يَرْضى وَ بَلِّغْهُ اَلدَّرَجَةَ وَ الْوَسيلَةَ مِنَ الْجَنَّةِ وَ ابْعَثْهُ الْمَقامَ الْمَحْمُودَ الَّذِي وَعَدْتَهُ وَ اجْعَلْهُ أَفْضَلَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ عِنْدَكَ مَنْزِلَةً وَ وَسِيلَةً وَ اقْصُصْ بِنا أَثَرَهُ وَ اسْقِنا بِكَأْسِهِ وَ أَوْرِدْنا حَوْضَهُ وَ اُحْشُرْنَا»

ص: 104

«في زُمْرَتِهِ وَ تَوَفَّنا عَلى مِلَّتِهِ وَ اُسْلُكْ بِنا سُبُلَهُ وَ اِسْتَعْمِلْنَا بِسُنَّتِهِ غَيْرَ خَزَايَا وَ لاَ نَادِمِينَ وَ لاَ شَاكِّينَ وَ لاَ مُبَدِّلِينَ...»

«خداوندا، بر محمد درود فرست آنگونه که ما را هدایت فرمودی؛ بر صلی الله علیه و آله و سلم درود فرست آنگونه که ما را رحمت فرمودی، بر محمد درود فرست آنگونه که ما را عزیز فرمودی؛ بر محمد صلی الله علیه و آله و سلم درود فرست آنگونه که به ما فضیلت دادی؛ بر محمد صلی الله علیه و آله و سلم درود فرست آنگونه که به ما شرافت دادی؛ بر محمد درود فرست آنگونه که به ما بصیرت دادی؛ بر محمد درود فرست آنگونه که ما را از لبه پرتگاه جهنم نجات دادی.

خدایا، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را رو سفید کن، شأن او متعالی، حجت او پیروز، نور او کامل، میزان او سنگین و دلیل او محکم فرما و آنقدر به او توانایی ده تا راضی شود. درجه و منزلت عالی را در بهشت و مقام نیکویی که وعده داده ای را به او عنایت کن و جایگاه قرب او نزد خودت را برتر از تمام انبیا و رسل قرار بده و ما را پیرو او نما، از قدح او سیراب، بر حوض او وارد، در گروه او محشور نما و ما را بر دین او از دنیا ببر، ما را از پیروان راه و سنت او قرار فرما، تا از ذلت، پشیمانی، شک و تردید و انحراف به دور باشیم.»

«يَا مَنْ بابُهُ مَفْتُوحٌ لِداعِيهِ وَ حِجَابُهُ مَرْفُوعٌ لِرَاجِيهِ يَا سَاتِرَ اَلْأَمْرِ اَلْقَبِيحِ وَ مُدَاوِي اَلْقَلْبِ اَلْجَرِيحِ لاَ تَفْضَحْنِي فِي مَشْهَدِ اَلْقِيَامَةِ بِمُوبِقَاتِ الآثامِ وَ لاَ تُعْرِضْ بِوَجْهِكَ اَلْكَرِيمِ عَنِّي مِنْ بَيْنِ الْأَنَامِ يا غايَةَ الْمُضْطَرِّ الْفَقِيرِ وَ يَا جَابِرَ الْعَظْمِ الْكَسِيرِ هَبْ لِي مُوبِقاتِ الْجَرَائِرِ وَ اعْفُ عَنْ فَاضِحَاتِ اَلسَّرَائِرِ وَ اغْسِلْ قَلْبِي مِنْ وِزْرِ اَلْخَطَايَا وَ اُرْزُقْنِي حُسْنَ اَلاِسْتِعْدَادِ لِنُزُولِ اَلْمَنَايَا»

«ای آنکه درهای رحمتش بر روی خواهشمندان باز است و میان او و آرزومندانش حجابی نیست، ای آن که کارهای ناپسند مردم را می پوشانی و قلب دردمند را مرهم می بخشی، مرا در روز قیامت به خاطر زشتی گناهانم رسوا نکن و از میان مردم روی لطف و کرم خویش را از من برمگردان.

ای آخرین امید بینوایان بیچاره و ای پیوند دهنده استخوانهای شکسته، گناهان نفرت آور را بر من ببخش و ناگفتنی های درون را از من نادیده بگیر و قلب مرا از زنگار گناهان شستشو ده و مرا به خوبی آماده مرگ فرما.»

«يا أَكْرَمَ الْأَكْرَمِينَ وَ مُنْتَهى أُمْنِيَّةِ اَلسَّائِلِينَ أَنْتَ مَوْلاَيَ فَتَحْتَ لِي بَابَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلْإِنَابَةِ فَلاَ

ص: 105

«تُغْلِقَ عَنِّي بَابَ الْقَبُولِ وَ الإِجابَةِ وَ نَجِّنِي بِرَحْمَتِكَ مِنَ اَلنَّارِ وَ بَوِّئْنِي غُرُفاتِ الْجِنانِ وَ اجْعَلْنِي مُسْتَمْسِكاً بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى وَ اخْتِمْ لِي بِالسَّعَادَةِ وَ أَحْيِنِي بِالسَّلامَةِ يَا ذَا اَلْفَضْلِ وَ اَلْكَمَالِ وَ الْعِزَّةِ وَ الْجَلاَلِ لاَ تُشْمِتْ بِي عَدُوّاً وَ لاَ حَاسِداً وَ لاَ تُسَلِّطْ عَلَيَّ سُلْطَاناً عَنِيداً وَ لاَ شَيْطاناً مَرِيداً بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِينَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ وَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً»(1)

«ای کریم ترین کریمها و ای آخرین امید آرزومندان، تو مولای منی که درهای دعا و تضرع را بر من گشودهای، پس درهای قبول دعا و استجابت را بر من نبند و با رحمت خود مرا از آتش رها ساز و در حجره های بهشتی ساکن فرما و ریسمان محکم ارتباط با تو را از دستم مگیر، پایان کارم را با سعادت و زندگیم را با عافیت قرار ده.

أی صاحب فضیلت و كمال و عزت و جلال، مرا مورد شماتت دشمنی و حسود و زیردست سلطانی ستمگر یا شیطانی پرنیرنگ قرار مده و رحمتت را بر من ارزانی دارای ارحم الراحمین، که هیچ قدرت و نیرویی بدون اراده خداوند عظیم الشان و عالی قدر نیست. درود و سلام فراوان خدا بر محمد صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت او باد.»

این دعای شریف حکایت از انواع خضوع و خشوع در برابر خدای متعال می کند، دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حالی که خشیت از درگاه الهی تمام وجود و احساسات او را فرا گرفته است، با قلبی پر از ايمان و يقين دعا کرده و عارفانه از پروردگار خویش خواسته است تا با نظر لطف و مرحمت بی پایان خود به این بنده خالص توجه نموده و رحمت و برکاتش را به او عنایت فرماید. اکنون به دعای دیگر از آن حضرت می پردازیم:

لِفَضْلِهِ فَالْخَيْرُ مِنْهُ وَ هُوَ أَهْلُهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى حُجَّتِهِ الْبَالِغَةِ عَلَى جَمِيعِ مَنْ خَلَقَ مِمَّنْ أَطَاعَهُ وَ مِمَّنْ عَصَاهُ فَإِنْ رَحِمَ فَمِنْ مَنِّهِ وَ إِنْ عَاقَبَ فَبِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ مَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْماً لِلْعَبِيدِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْمَكَانِ الرَّفِيعِ الْبُنْيَانِ الشَّدِيدِ الْإِمْكَانِ الْعَزِيزِ السُّلْطَانِ الْعَظِيمِ الشَّأْنِ الْوَاضِحِ الْبُرْهَانِ الرَّحِيمِ الرَّحْمَنِ الْمُنْعِمِ الْمَنَّان »

منزه است آن که از گناه دلها آگاه است، منزه است آن که می تواند گناهان را بشمارد، منزه است آن که هیچ مسئله ای هر چند کوچک در زمین یا آسمان ها از او پوشیده نمی ماند، من خدا را ستایش می کنم که مرا از كفران کنندگان نعمتها یا منکرین عطاهای او قرار نداده است، که تمام خیرات از جانب او بوده و خود اهل هرگونه خیری است، من خدا را ستایش می کنم بر حجت کاملی بر همه خلق داشته، چه آنهایی که اطاعت می کنند یا عصیان می نمایند، که اگر با رحمت خویش ببخشد منتی است که بر خلق دارد، و اگر مجازات کند نتیجه اعمال ناشایسته خود آنان است، خداوند هرگز خواهان بیدادگری بر بندگان نیست.

ستایش می کنم خدا را که دارای جایگاه بلند، مقام عالی، نیروی پرصلابت، قدرت بی همتاء شأن عظیم، برهان روشن، رحمت و بخشندگی و منت گذار نعمتهای فراوان می باشد.

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي احْتَجَبَ عَنْ كُلِّ مَخْلُوقٍ يَرَاهُ بِحَقِيقَةِ الرُّبُوبِيَّةِ وَ قُدْرَةِ الْوَحْدَانِيَّةِ فَلَمْ تُدْرِكْهُ الْأَبْصَارُ وَ لَمْ تُحِطْ بِهِ الْأَخْبَارُ وَ لَمْ يَقِسْهُ مِقْدَارٌ وَ لَمْ يَتَوَهَّمْهُ اعْتِبَارٌ لِأَنَّهُ الْمَلِكُ الْجَبَّارُ اللَّهُمَّ قَدْ تَرَى مَكَانِي وَ تَسْمَعُ كَلَامِي وَ تَطَّلِعُ عَلَى أَمْرِي وَ تَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِي وَ لَيْسَ يَخْفَى عَلَيْكَ شَيْ ءٌ مِنْ أَمْرِي وَ قَدْ سَعَيْتُ إِلَيْكَ فِي طَلِبَتِي وَ طَلَبْتُ إِلَيْكَ فِي حَاجَتِي وَ تَضَرَّعْتُ إِلَيْكَ فِي مَسْأَلَتِي وَ سَأَلْتُكَ لِفَقْرٍ وَ حَاجَةٍ وَ ذِلَّةٍ وَ ضَيْقَةٍ وَ بُؤْسٍ وَ مَسْكَنَةٍ »

ستایش می کنم خدا را که از هر آفریدهای پوشیده است و آفریدگان او را با حقیقیت پروردگاری و قدرت یگانگی می شناسند، هیچ دیدهای بدو نرسیده، هیچ نوع آگاهی او را در بر نگرفته، هیچ انداز های او را نسنجیده و هیچ شناختی او را تصور نکرده است؛ زیرا که او سلطان مسلط بر همه چیز است.

خداوندا، تو جایگاه مرا می بینی، سخن مرا می شنوی، بر امور من آگاهی، از آنچه در دل دارم اطلاع داری و هیچ موردی از من بر تو پوشیده نیست. من خواهش خود را نزد تو اورده، حاجتم را از تو خواسته

ص: 107

و برای گرفتن حاجتم به التماس افتاده ام. من به خاطر فقر و نیاز، ذلت و تنگدستی، بیچارگی و بدبختی به سوی تو روی آورده ام.

«وَ أَنْتَ الرَّبُّ الْجَوَادُ بِالْمَغْفِرَةِ تَجِدُ مَنْ تُعَذِّبُ غَيْرِي وَ لَا أَجِدُ مَنْ يَغْفِرُ لِي غَيْرُكَ وَ أَنْتَ غَنِيٌّ عَنْ عَذَابِي وَ أَنَا فَقِيرٌ إِلَى رَحْمَتِكَ فَأَسْأَلُكَ بِفَقْرِي إِلَيْكَ وَ غِنَاكَ عَنِّي وَ بِقُدْرَتِكَ عَلَيَّ وَ قِلَّةِ امْتِنَاعِي مِنْكَ أَنْ تَجْعَلَ دُعَائِي هَذَا دُعَاءً وَافَقَ مِنْكَ إِجَابَةً وَ مَجْلِسِي هَذَا مَجْلِساً وَافَقَ مِنْكَ رَحْمَةً وَ طَلِبَتِي هَذِهِ طَلِبَةً وَافَقَتْ نَجَاحاً وَ مَا خِفْتُ عُسْرَتَهُ مِنَ الْأُمُورِ فَيَسِّرْهُ وَ مَا خِفْتُ عَجْزَهُ مِنَ الْأَشْيَاءِ فَوَسِّعْهُ وَ مَنْ أَرَادَنِي بِسُوءٍ مِنَ الْخَلَائِقِ كُلِّهِمْ فَاغْلِبْهُ آمِينَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ هَوِّنْ عَلَيَّ مَا خَشِيتُ شِدَّتَهُ وَ اكْشِفْ عَنِّي مَا خَشِيتُ كُرْبَتَهُ وَ يَسِّرْ لِي مَا خَشِيتُ عُسْرَتَهُ آمِينَ يَا رَبَّ الْعَالَمِين »

پرودگار من، تو در بخشش سخاوتمندی و تو غیر مرا از کفار و معاندان برای عذاب کردن داری، ولی من غير تو را برای آمرزش گناهانم ندارم، تو از عذاب کردن من بی نیازی ولی من به رحمت تو نیازمندم من با فقر خود در برابر تو و با بی نیازی تو از من و با قدرت تو بر من و ناتوانی خود در برابر تو، از تو مسئلت دارم که این دعای مرا دعایی موافق با استجابت و موقعیت مرا موقعیتی موافق با رحمت و درخواست مرا درخواستی موافق با موفقیت قرار دهی و از تو می خواهم هر کاری را که از سختی آن

بیمناک باشم آسان فرمایی و هر چیزی که از نداشتن آن احساس ناتوانی کنم فراهم سازی و هر که قصد آزار مرا کند سرکوب نمایی، آمين، أي بخشنده ترین بخشندگان، هر چه را دشوار می بینم آسان فرما و هر گرفتاری نگران کنندهای را بر طرف نما و هر چه را ناهموار بینم هموار فرما، آمین، ای پروردگار جهان.

«اللَّهُمَّ انْزِعِ الْعُجْبَ وَ الرِّيَاءَ وَ الْكِبْرَ وَ الْبَغْيَ وَ الْحَسَدَ وَ الضَّعْفَ وَ الشَّكَّ وَ الْوَهْنَ وَ الضُّرَّ وَ الْأَسْقَامَ وَ الْخِذْلَانَ وَ الْمَكْرَ وَ الْخَدِيعَةَ وَ الْبَلِيَّةَ وَ الْفَسَادَ مِنْ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ جَمِيعِ جَوَارِحِي وَ خُذْ بِنَاصِيَتِي إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ ذَنْبِي وَ اسْتُرْ عَوْرَتِي وَ آمِنْ رَوْعَتِي وَ اجْبُرْ مُصِيبَتِي وَ أَغْنِ فَقْرِي وَ يَسِّرْ حَاجَتِي وَ أَقِلْنِي عَثْرَتِي وَ اجْمَعْ شَمْلِي وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي وَ مَا غَابَ عَنِّي وَ مَا حَضَرَنِي وَ مَا أَتَخَوَّفُهُ مِنْكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين .»

خداوندا، خودبزرگ بینی، دورویی، تکبر، حس تجاوز به حقوق دیگران، آز و حسد، ناتوانی، شک و تردید،

ص: 108

خود کم بینی، گرفتاری و بیماری ورشکستگی، مکر و حیله و بلا و فساد را از چشم و گوش من ریشه کن فرما و مرا به سوی آنچه را دوست داری و بدان رضایت داری سوق بده، ای مهربانترین مهربانان.

خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و گناهان مرا ببخش، آبروی مرا نگهدار، مرا از خطرها دور، گرفتاری مرا اصلاح، نیاز مرا برطرف، حاجت مرا فراهم نما، مرا از خانواده ام دور نکن، امور مهمه مرا و آنچه از یاد برده یا به یاد دارم و هر گناهی را که به خاطر آن از تو می ترسم به عهده بگیر، ای مهربانترین مهربانان.

«اللَّهُمَّ فَوَّضْتُ أَمْرِي إِلَيْكَ وَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِي إِلَيْكَ وَ أَسْلَمْتُ نَفْسِي إِلَيْكَ بِمَا جَنَيْتُ عَلَيْهَا فَرَقاً مِنْكَ وَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ أَنْتَ الْكَرِيمُ الَّذِي لَا يَقْطَعُ الرَّجَاءَ وَ لَا يَخِيبُ الدُّعَاءَ فَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِكَ وَ مُوسَى كَلِيمِكَ وَ عِيسَى رُوحِكَ وَ مُحَمَّدٍ صَفِيِّكَ وَ نَبِيِّكَ صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم أَنْ لَا تَصْرِفَ وَجْهَكَ الْكَرِيمَ عَنِّي حَتَّى تَقْبَلَ تَوْبَتِي وَ تَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين »

خداوندا، امور خود به تو واگذار کرده و تو را تکیه گاه خود دانستم و با تمام جنایاتی که در حق خود کرده خویشتن را تسلیم تو نمودم، زیرا که از تو بیم دارم، هم می ترسم و هم امیدوارم و تو آن بخشندهای هستی که امید را از بین نمی بری و دعا پس نمی گردانی، پس به حق خليلت ابراهیم و کلیمت موسی و روحت عیسی و پیامبر برگزیده ات محمد صلی الله علیه و آله و سلم از تو می خواهم که روی پرمهرت را از من برنگردانی، تا این که توبه ام را بپذیری و گناهم را بخشی ای مهربانترین مهربانان.

«اللَّهُمَّ اجْعَلْ ثَارِي عَلَى مَنْ ظَلَمَنِي وَ انْصُرْنِي عَلَى مَنْ عَادَانِي اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ مُصِيبَتِي فِي دِينِي وَ لَا تَجْعَلِ الدُّنْيَا أَكْبَرَ هَمِّي وَ لَا مَبْلَغَ عِلْمِي.

اللَّهُمَّ أَصْلِحْ لِي دِينِيَ الَّذِي هُوَ عِصْمَةُ أَمْرِي وَ أَصْلِحْ لِي دُنْيَايَ الَّتِي فِيهَا مَعَاشِي وَ أَصْلِحْ لِي آخِرَتِيَ الَّتِي إِلَيْهَا مَعَادِي وَ اجْعَلِ الْحَيَاةَ زِيَادَةً لِي فِي كُلِّ خَيْرٍ وَ اجْعَلِ الْمَوْتَ رَاحَةً مِنْ كُلِّ شَرٍّ.

اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّي »

خدایا، انتقام مرا از کسانی که به من ظلم کرده اند بگیر و مرا بر دشمنانم یاری فرما؛ خداوندا، گرفتاری مرا در دینم قرار نده و نگذار که بیشترین توجه من و بیشترین آگاهی من مربوط به دنیا باشد.

ص: 109

خدایا، دین مرا اصلاح فرما زیرا که دین پناهگاه من است و دنیای مرا اصلاح نما که دنیا جای زندگی من است و آخرتم را اصلاح کن که آخرت پایان کار من است و چنان کن که زندگی سبب زیاد شدن خیر و مرگ سبب راحتی من باشد.

خدایا تو بخشنده ای و بخشش را دوست داری، پس مرا ببخش.

«اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مَا عَلِمْتَ الْحَيَاةَ خَيْراً لِي وَ تَوَفَّنِي إِذَا كَانَتِ الْوَفَاةُ خَيْراً لِي وَ أَسْأَلُكَ خَشْيَتَكَ فِي الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ وَ الْعَدْلَ فِي الْغَضَبِ وَ الرِّضَا وَ أَسْأَلُكَ الْقَصْدَ فِي الْفَقْرِ وَ الْغِنَى وَ أَسْأَلُكَ نَعِيماً لَا يَبِيدُ وَ قُرَّةَ عَيْنٍ لَا تَنْقَطِعُ وَ أَسْأَلُكَ الرِّضَا بَعْدَ الْقَضَاءِ وَ أَسْأَلُكَ لَذَّةَ النَّظَرِ إِلَى وَجْهِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَهْدِيكَ لِإِرْشَادِ أَمْرِي وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِي اللَّهُمَّ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي إِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ تَعْجِيلَ عَافِيَتِكَ وَ صَبْراً عَلَى بَلِيَّتِكَ وَ خُرُوجاً مِنَ الدُّنْيَا إِلَى رَحْمَتِك »

خدایا، مرا زنده نگهدار تا زمانی که زندگی را برای من بهتر میدانی و مرا بمیران آنگاه که مرگ برایم بهتر است، من از تو می خواهم که در حضور دیگران یا غایب بودن آنها از تو بیمناک باشم و همچنین در حالت رضایت یا غضب عادلانه رفتار کنم، در تنگدستی و بی نیازی به اقتصاد عمل کنم، من از تو نعمتی پایدار و نور چشمی بی انتها می خواهم و از تو مسئلت دارم که نسبت به آنچه بر من مقدر است راضی بوده و لذت نگاه به روی تو را به دست آورم.

خداوندا، من از تو راهنمایی می خواهم تا کارهایم عاقلانه انجام دهم و از بدیهای نفسم به تو پناه می برم، خدایا، من کارهای نادرست انجام داده و به خود ظلم کرده ام، پس مرا ببخش که جز تو کسی بخشنده گناهان نیست. خدایا، من از تو مسئلت دارم که عافیتت هرچه زودتر برسانی و مرا در برابر امتحانهای دشوارت صبر دهی و از زندگی دنیا به سوی رحمت خود خارج کنی.

«اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِكَتَكَ وَ حَمَلَةَ عَرْشِكَ وَ أُشْهِدُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ ص وَ أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَا كَائِنُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ شَيْ ءٌ وَ الْمُكَوِّنُ لِكُلِّ شَيْ ءٍ وَ الْكَائِنُ بَعْدَ مَا لَا يَكُونُ شَيْ ءٌ اللَّهُمَّ إِلَى رَحْمَتِكَ رَفَعْتُ بَصَرِي وَ إِلَى جُودِكَ

ص: 110

بَسَطْتُ كَفِّي فَلَا تَحْرِمْنِي وَ أَنَا أَسْأَلُكَ فَلَا تُعَذِّبْنِي وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُكَ اللَّهُمَّ فَاغْفِرْ لِي فَإِنَّكَ بِي عَالِمٌ وَ لَا تُعَذِّبْنِي فَإِنَّكَ عَلَيَّ قَادِرٌ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين »

خدایا، من تو را شاهد می گیرم و فرشتگانت و نگهدارندگان عرشت و آنچه در آسمانها و زمین وجود دارد را شاهد می گیرم، بر این که تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست و هیچ شریکی نداری و اینکه محمد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و پیامبر تو است. تو قبل از هر چیزی بودهای و بودن هر چه بوسیله تو است و پس از نابودی هرچه هست خواهی بود.

من تو را می خوانم به این که حمد و ثنا از آن تو است، هیچ خدایی جز تو نیست و تو آسمانها و زمین را نوآوری کردی۔

خداوندا، من دیدگانم را به سوی رحمت تو بالا گرفته ام و دست خود را در برابر سخاوت تو دراز کرده ام، پس مرا تا هرگاه که از تو التماس می کنم محروم نفرما و تا استغفار می کنم عذاب ننما، خدایا تو به من آگاهی پس مرا بخش، و بر من توانایی پس مرا عذاب نکن و به من رحم کن ای مهربان ترین مهربانان.

«اللَّهُمَّ ذَا الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ وَ الصَّلَاةِ النَّافِعَةِ الرَّافِعَةِ الزَّاكِيَةِ صَلِّ عَلَى أَكْرَمِ خَلْقِكَ عَلَيْكَ وَ أَحَبِّهِمْ إِلَيْكَ وَ أَوْجَهِهِمْ لَدَيْكَ مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ الْمَخْصُوصِ بِفَضَائِلِ الْوَسَائِلِ أَشْرَفَ وَ أَكْرَمَ وَ أَرْفَعَ وَ أَعْظَمَ وَ أَكْمَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى مُبْلِغٍ عَنْكَ وَ مُؤْتَمَنٍ عَلَى وَحْيِكَ اللَّهُمَّ كَمَا سَدَدْتَ بِهِ الْعَمَى وَ فَتَحْتَ بِهِ الْهُدَى فَاجْعَلْ مَنَاهِجَ سُبُلِهِ لَنَا سَنَناً وَ حُجَجَ بُرْهَانِهِ لَنَا سَبَباً نَأْتَمُّ بِهِ إِلَى الْقُدُومِ عَلَيْكَ.

اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ مِلْ ءَ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ مِلْ ءَ طِبَاقِهِنَّ وَ مِلْ ءَ الْأَرْضِ السَّبْعِ وَ مِلْ ءَ مَا بَيْنَهُمَا وَ مِلْ ءَ عَرْشِ رَبِّنَا الْكَرِيمِ وَ مِيزَانِ رَبِّنَا الْغَفَّارِ وَ مِدَادِ كَلِمَاتِ رَبِّنَا الْقَهَّارِ وَ مِلْ ءَ الْجَنَّةِ وَ مِلْ ءَ النَّارِ وَ عَدَدَ الثَّرَى وَ الْمَاءِ وَ عَدَدَ مَا يُرَى وَ مَا لَا يُرَى »

خدایا، تو دارای رحمتی پهناور و درودی پرمنفعت و بلندمرتبت و بی آلایش می باشی، پس بر ارجمندترین، محبوب ترین و مقربترین خلقت، محمد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و فرستاده ات که با بهترین وسائل اختصاص داده ای درود فرست، درودی شریف تر، والاتر، عظیم تر و کامل تر از هر درودی که بر مبلغی یا امین وحیی فرستاده ای.

ص: 111

خدایا، همچنانکه راه کوردلی را به وسیله او بسته و درهای هدایت را باز فرمودی، پس راه او را برای ما روشن و دلیل و برهان او راهگشا قرار ده تا با پیروی از او به درگاه تو راه یابیم.

خداوندا تو را ستایش می کنم به اندازه آسمانهای هفت گانه و زمینهای هفت گانه و آنچه میان آنها است، بلکه به اندازه عرش پروردگار مهربان و میزان پروردگار بخشنده و مداد كلمات پروردگار قهارمان و به اندازه بهشت و دوزخ و به تعداد زمینها و آبها و تعداد آنچه دیده شده یا ناپیدا است.

«اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ مَنَّكَ وَ مَغْفِرَتَكَ وَ رَحْمَتَكَ وَ رِضْوَانَكَ وَ فَضْلَكَ وَ سَلَامَتَكَ وَ ذِكْرَكَ وَ نُورَكَ وَ شَرَفَكَ وَ نِعْمَتَكَ وَ خِيَرَتَكَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ وَ بَارَكْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً الْوَسِيلَةَ الْعُظْمَى وَ كَرِيمَ جَزَائِكَ فِي الْعُقْبَى حَتَّى تُشَرِّفَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَا إِلَهَ الْهُدَى »

خدایا درودها، بركات، منت، مغفرت، رحمت، رضوان، فضیلت، سلامت، ذکر، نور، شرف، نعمت و خیر خود را بر محمد و آل محمد قرار ده، همچنان که بر ابراهیم و آل ابراهیم درود و برکت و رحمت فرستادی و ستایش و تعظیم سزاوار تو است.

خداوندا، وسیله اعظم و بهترین جزا در آخرت را به محمد عطا فرما، تا این که او را در روز قیامت شرافت دهی، ای پروردگار هدایت.

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَى جَمِيعِ مَلَائِكَتِكَ وَ رُسُلِكَ سَلَامٌ عَلَى جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ وَ إِسْرَافِيلَ وَ حَمَلَةِ الْعَرْشِ وَ مَلَائِكَتِكَ وَ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ وَ الْكَرُوبِيِّينَ وَ سَلَامٌ عَلَى مَلَائِكَتِكَ أَجْمَعِينَ وَ سَلَامٌ عَلَى أَبِينَا آدَمَ وَ عَلَى أُمِّنَا حَوَّاءَ وَ سَلَامٌ عَلَى النَّبِيِّينَ أَجْمَعِينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ عَلَى الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ أَجْمَعِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيم »(1)

خدایا، بر محمد و آل محمد درود فرست و همچنین بر تمام فرشتگان، پیامبران و فرستاگانت. سلام بر جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و تمام نگهدارندگان عرش و بر ملائکه مقربین و بر کرام کاتبین و کروبیین و همچنین درود بر تمام فرشتگانت.

ص: 112

درود بر پدرمان آدم و بر مادرمان حوا و درود بر تمام پیامبران، صدیقین، شهدا، و صالحین و درود بر تمام فرستادگان الهی و ستایش از آن خدا پروردگار جهانیان است و هیچ قدرت و نیرویی جز بایاری خداوند بلند مرتبت و عظیم الشأن نیست.

در این دعای شریف به وضوح دیده میشود که حضرت زهرا علیها السلام در همه امور دنیا و آخرت به خدا پناه می برد و بر او تکیه می کند، حضرت زهرا علیها السلام تمام مسائل خود را به درگاه آفریدگار عظیم آورده و خدا نیز او را از همه زنان جهان برتر دانسته است.

«وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ ذِي الْمُلْكِ وَ الْمَلَكُوتِ وَ الْعَظَمَةِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْجَلَالِ وَ الْبَهَاءِ وَ الْمَهَابَةِ وَ الْجَمَالِ وَ الْعِزَّةِ وَ الْقُدْرَةِ وَ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْمِنَّةِ وَ الْغَلَبَةِ وَ الْفَضْلِ وَ الطَّوْلِ وَ الْعَدْلِ وَ الْحَقِّ وَ الْخَلْقِ وَ الْعُلَا وَ الرِّفْعَةِ وَ الْمَجْدِ وَ الْفَضِيلَةِ وَ الْحِكْمَةِ وَ الْغِنَاءِ وَ السَّعَةِ وَ الْبَسْطِ وَ الْقَبْضِ وَ الْحِلْمِ وَ الْعِلْمِ وَ الْحُجَّةِ الْبَالِغَةِ وَ النِّعْمَةِ السَّابِغَةِ وَ الثَّنَاءِ الْحَسَنِ الْجَمِيلِ وَ الْآلَاءِ الْكَرِيمَةِ مَلِكِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ مَا فِيهِنَّ تَبَارَكَ اللَّهُ وَ تَعَالَى »

ستایش می کنم خدا را که دارنده امور ذیل است: ملک و ملکوت، عظمت و جبروت، عزت و کبریا، بها و جلال، هیبت و زیبایی، عزت و قدرت، توانایی و نیرو، منت و تسلط، فضل و برتری، عدالت و حق، خلقت و مرتبه عالی، مجد و مقام والا، فضیلت و حکمت، بی نیازی و وفور امکانات، سخاوت و منع، بردباری و علم، حجت کامل، نعمت فراوان بر بندگان، بهترین حمد و ثنا، برترین نعمتها، سلطنت دنیا، آخرت، بهشت، دوزخ و آنچه میان آنها است. برکت آفرین و بلند مرتبت باد خدای متعال!

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلِمَ أَسْرَارَ الْغُيُوبِ وَ اطَّلَعَ عَلَى مَا تَجْنِي الْقُلُوبُ فَلَيْسَ عَنْهُ مَذْهَبٌ وَ لَا مَهْرَبٌ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُتَكَبِّرِ فِي سُلْطَانِهِ الْعَزِيزِ فِي مَكَانِهِ الْمُتَجَبِّرِ فِي مُلْكِهِ الْقَوِيِّ فِي بَطْشِهِ الرَّفِيعِ فَوْقَ عَرْشِهِ الْمُطَّلِعِ عَلَى خَلْقِهِ وَ الْبَالِغِ لِمَا أَرَادَ مِنْ عِلْمِهِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي بِكَلِمَاتِهِ قَامَتِ السَّمَاوَاتُ الشِّدَادُ وَ ثَبَتَتِ الْأَرَضُونَ الْمِهَادُ وَ انْتَصَبَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِي الْأَوْتَادُ وَ جَرَتِ الرِّيَاحُ اللَّوَاقِحُ وَ سَارَتْ فِي جَوِّ السَّمَاءِ السَّحَابُ وَ وَقَفَتْ عَلَى حُدُودِهَا الْبِحَارُ وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ عَنْ مَخَافَتِهِ وَ انْقَمَعَتِ الْأَرْبَابُ لِرُبُوبِيَّتِهِ تَبَارَكْتَ يَا مُحْصِيَ قَطْرِ الْمَطَرِ وَ وَرَقِ الشَّجَرِ وَ مُحْيِيَ أَجْسَادِ الْمَوْتَى لِلْحَشْر»

ستایش می کنم خدا را که بر اسرار غیب آگاه و از درون قلبها مطلع است، پس نمی توان از او دور شد یا از حيطه قدرتش فرار نمود.

ستایش می کنم خدا را که در سلطنت خود متکبر و در جایگاه خود عزیز، در ملک خود با جبروت و در سرکوب کردن قدرتمند، بر عرش قدرت خویش مسلط و بر خلق خود آگاه و بدانچه اراده فرماید عالم است.

ستایش می کنم خدا را که با کلمات او آسمانهای بزرگ برپا، زمینهای پهناور تثبیت، کوه های محکم

ص: 114

مرتفع، بادهای پربار وزان گشته، ابرها در جو آسمان به راه افتاده، دریاها در محدوده خود متوقف، قلبها از خوف خدا لرزیده، سردمداران در مقابل شوکت خدا سر فرود آورده اند. چه پربرکتی ای شمارنده قطره های باران و برگهای درختان و ای بازگرداننده اجساد مردگان به زندگی برای حساب.

«سُبْحَانَكَ يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ مَا فَعَلْتَ بِالْغَرِيبِ الْفَقِيرِ إِذَا أَتَاكَ مُسْتَجِيراً مُسْتَغِيثاً مَا فَعَلْتَ بِمَنْ أَنَاخَ بِفِنَائِكَ وَ تَعَرَّضَ لِرِضَاكَ وَ غَدَا إِلَيْكَ فَحَثَا بَيْنَ يَدَيْكَ يَشْكُو إِلَيْكَ مَا لَا يَخْفَى عَلَيْكَ فَلَا يَكُونَنَّ يَا رَبِّ حَظِّي مِنْ دُعَائِي الْحِرْمَانَ وَ لَا نَصِيبِي مِمَّا أَرْجُو مِنْ مَنِّكَ الْخِذْلَانَ يَا مَنْ لَمْ يَزَلْ وَ لَا يَزَالُ وَ لَا يَزُولُ كَمَا لَمْ يَزَلْ قَائِماً عَلى كُلِّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ يَا مَنْ جَعَلَ أَيَّامَ الدُّنْيَا تَزُولُ وَ شُهُورَهَا تَحَوَّلُ وَ سِنِيهَا تَدُورُ وَ أَنْتَ الدَّائِمُ لَا تُبْلِيكَ الْأَزْمَانُ وَ لَا تُغَيِّرُكَ الدُّهُورُ يَا مَنْ كُلُّ يَوْمٍ عِنْدَهُ جَدِيدٌ وَ كُلُّ رِزْقٍ عِنْدَهُ عَتِيدٌ لِلضَّعِيفِ وَ الْقَوِيِّ وَ الشَّدِيدِ قَسَمْتَ الْأَرْزَاقَ بَيْنَ الْخَلَائِقِ فَسَوَّيْتَ بَيْنَ الذَّرَّةِ وَ الْعُصْفُور»

تو از هر نقصی به دوری ای بزرگوار ارزشمند، چه کردی با این غریب تهیدست که به تو پناه آورده و یاری خواسته است؟ چه کردی با آنکه در درگاه تو از مرکب فرود آمده، سعی در جلب رضایت تو نموده است؟ صبح دم به سوی تو آمده در برابر تو زانو زده و از آنچه بر تو پوشیده نیست درد دل کرده است؟ پروردگارا، امیدوارم که قسمت من از این دعا محرومیت نباشد و از آنچه از تو آرزومندم ناامیدی نباشد.

ای آن که همچنان بوده، همچنان هست و همچنان خواهد بود، همانگونه که بر عمل هر انسانی همیشه آگاه بوده است، ای آن که ایام دنیا را از بین رفته، ماهها را گذشته و سالها را رفتنی قرار داده است، تو همیشگی هستی که گذشت زمان تو را پوسیده نمی کند و گذشت دهر تو را تبدیل ننماید.

ای آن که هر روز برای او جدید و هر رزقی فراهم است چه برای ضعیف، قوی یا پرقدرت باشد، تو روزی ها را میان مردم تقسیم فرموده، بین یک ذره و یک گنجشک هم تبعیض قائل نشدی.

«اللَّهُمَّ إِذَا ضَاقَ الْمُقَامُ بِالنَّاسِ فَنَعُوذُ بِكَ فِي ضِيقِ الْمُقَامِ اللَّهُمَّ إِذَا طَالَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ عَلَى الْمُجْرِمِينَ فَقَصِّرْ طُولَ ذَلِكَ الْيَوْمِ عَلَيْنَا كَمَا بَيْنَ الصَّلَاةِ إِلَى الصَّلَاةِ اللَّهُمَّ إِذَا دَنَتِ الشَّمْسُ مِنَ الْجَمَاجِمِ فَكَانَ بَيْنَهَا وَ بَيْنَ الْجَمَاجِمِ مِقْدَارُ مِيلٍ وَ زِيدَ فِي حَرِّهَا حَرُّ عَشْرِ سِنِينَ فَإِنَّا نَسْأَلُكَ أَنْ تُظِلَّنَا بِالْغَمَامِ وَ تَنْصِبَ لَنَا الْمَنَابِرَ وَ الْكَرَاسِيَّ نَجْلِسُ عَلَيْهَا وَ النَّاسُ يَنْطَلِقُونَ فِي الْمُقَامِ آمِينَ رَبَّ

ص: 115

الْعَالَمِينَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذِهِ الْمَحَامِدِ إِلَّا غَفَرْتَ لِي وَ تَجَاوَزْتَ عَنِّي وَ أَلْبَسْتَنِي الْعَافِيَةَ فِي بَدَنِي وَ رَزَقْتَنِي السَّلَامَةَ فِي دِينِي »

خدايا، آن روز که مردم در تنگنا قرار گیرند ما از این تنگنا به تو پناه آوریم، خدایا، اگر روز قیامت بر جنایتکاران طولانی شد، آن روز را بر ما به اندازه فاصله دو نماز کوتاه فرما۔

خداوندا، اگر خورشید به مغز سر انسانها نزدیک شده تا این که فاصلهاش از سرها به اندازه مداد چشم میل سرمه دان گردید و گرمای آن به اندازه گرمای ده سال بیشتر شد، آنگاه از تو می خواهیم ابری را بفرستی تا سایه بر ما بیفکند و منبر و تکیه گاه برایمان بزنی تا بر آن بنشینیم، در حالی که مردم در آنجا در رفت و آمد هستند، آمین ای پروردگار جهانیان.

به حق تمام این ستایشها، از تو می خواهم ای خدا که مرا ببخشی و از من بگذری، لباس عافیت بر تنم کنی و سلامت در دین را به من روزی دهی.

«فَإِنِّي أَسْأَلُكَ وَ أَنَا وَاثِقٌ بِإِجَابَتِكَ إِيَّايَ فِي مَسْأَلَتِي وَ أَدْعُوكَ وَ أَنَا عَالِمٌ بِاسْتِمَاعِكَ دَعْوَتِي فَاسْتَمِعْ دُعَائِي وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِي وَ لَا تَرُدَّ ثَنَائِي وَ لَا تُخَيِّبْ دُعَائِي أَنَا مُحْتَاجٌ إِلَى رِضْوَانِكَ وَ فَقِيرٌ إِلَى غُفْرَانِكَ أَسْأَلُكَ وَ لَا آيِسٌ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ أَدْعُوكَ وَ أَنَا غَيْرُ مُحْتَرِزٍ مِنْ سَخَطِكَ رَبِّ فَاسْتَجِبْ لِي وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِعَفْوِكَ تَوَفَّنِي مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ رَبِّ لَا تَمْنَعْنِي فَضْلَكَ يَا مَنَّانُ وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى

نَفْسِي مَخْذُولًا يَا حَنَّانُ رَبِّ ارْحَمْ عِنْدَ فِرَاقِ الْأَحِبَّةِ صَرْعَتِي وَ عِنْدَ سُكُونِ الْقَبْرِ وَحْدَتِي وَ فِي مَفَازَةِ الْقِيَامَةِ غُرْبَتِي وَ بَيْنَ يَدَيْكَ مَوْقُوفاً لِلْحِسَابِ فَاقَتِي »

من از تو خواهش می کنم و مطمئنم که خواهش مرا اجابت می کنی و تو را ندا میدهم و میدانم که ندای مرا گوش می دهی. پس دعای مرا بشنو، امید مرا قطع نفرما، حمد و ثنای مرا رد نکن و خواهش مرا ناامید ننما. من محتاج رضوان تو و نیازمند بخشش توام، من از تو التماس می کنم و از رحمتت ناامید نمی گردم، تو را می خوانم و از نفرت تو هراس ندارم.

پروردگارا، دعای مرا اجابت کن و بر من منت گذاشته عفو بفرما. مرا مسلمان از دنیا ببر و به نیکوکاران ملحق نما، پروردگارا، احسانت را از من منع نکن ای صاحب منت و مرا ذلیلانه به خود وامگذار ای مهربان.

پروردگارا به من رحم فرما، آنگاه که دوستان مرا پس از دفن رها می کنند و آنگاه که در سکون قبر.

ص: 116

تنها میشوم و سپس در بیابان مرگبار قیامت غریب می گردم و ایستاده برای محاسبه در برابرت خود را بیچاره میبینم.

«رَبِّ أَسْتَجِيرُكَ مِنَ النَّارِ وَ أَجِرْنِي رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنَ النَّارِ فَأَعِذْنِي أَفْزَعُ إِلَيْكَ مِنَ النَّارِ فَأَبْعِدْنِي رَبِّ أَسْتَرْحِمُكَ مَكْرُوباً فَارْحَمْنِي رَبِّ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا جَهِلْتُ فَاغْفِرْ لِي قَدْ أَبْرَزَنِي الدُّعَاءُ لِلْحَاجَةِ إِلَيْكَ فَلَا تُؤْيِسْنِي يَا كَرِيمُ ذَا الْآلَاءِ وَ الْإِحْسَانِ وَ التَّجَاوُزِ يَا سَيِّدِي يَا بَرُّ يَا رَحِيمُ اسْتَجِبْ بَيْنَ الْمُتَضَرِّعِينَ إِلَيْكَ دَعْوَتِي وَ ارْحَمْ بَيْنَ الْمُنْتَحِبِينَ بِالْعَوِيلِ عَبْرَتِي وَ اجْعَلْ فِي لِقَائِكَ يَوْمَ الْخُرُوجِ مِنَ الدُّنْيَا رَاحَتِي وَ اسْتُرْ بَيْنَ الْأَمْوَاتِ يَا عَظِيمَ الرَّجَاءِ عَوْرَتِي وَ اعْطِفْ عَلَيَّ عِنْدَ التَّحَوُّلِ وَحِيداً إِلَى حُفْرَتِي إِنَّكَ أَمَلِي وَ مَوْضِعُ طَلِبَتِي وَ الْعَارِفُ بِمَا أُرِيدُ فِي تَوْجِيهِ مَسْأَلَتِي »

خدایا، من نجات از آتش را از تو می خواهم پس مرا نجات ده؛ خداوندا، من از آتش به تو پناه آورم پس مرا پناه ده؛ خدایا، من از آتش به سوی تو فرار میکنم پس مرا از آن دور نما؛ خداوندا، من بیچاره رحمت تو را طلب می کنم پس به من رحم فرما؛ خدایا من از تو تقاضای بخشش می نمایم پس مرا ببخش؛ خداوندا، برای طلب حاجت به سوی تو خارج شده ام پس نامیدم نکن، ای ارجمند و ای دارنده نعمت، نیکوکاری و گذشت!.

مولای من، ای نیکو کار مهربان، در میان التماس کنندگان دعای مرا نیز اجابت فرما و در میان گریه کنان و ناله زنان، به اشک من هم رحم نما و در روز رفتن از دنیا با دیدار خود مرا آرام کن و در میان مردگان آبروی مرا حفظ نما ای بسیار امیدبخش، هنگام سرازیر شدن به گودال تنهایی با من مهربانی فرما؛ تو امید منی و هر چه درخواست دارم به سوی تو آورم و تو آگاهی از آنچه من در تقاضایم از تو میخواهم.

«فَاقْضِ يَا قَاضِيَ الْحَاجَاتِ حَاجَتِي فَإِلَيْكَ الْمُشْتَكَى وَ أَنْتَ الْمُسْتَعَانُ وَ الْمُرْتَجَى أَفِرُّ إِلَيْكَ هَارِباً مِنَ الذُّنُوبِ فَاقْبَلْنِي وَ أَلْتَجِئُ مِنْ عَدْلِكَ إِلَى مَغْفِرَتِكَ فَأَدْرِكْنِي وَ أَلْتَاذُ بِعَفْوِكَ مِنْ بَطْشِكَ فَامْنَعْنِي وَ أَسْتَرْوِحُ رَحْمَتَكَ مِنْ عِقَابِكَ فَنَجِّنِي وَ أَطْلُبُ الْقُرْبَةَ مِنْكَ بِالْإِسْلَامِ فَقَرِّبْنِي وَ مِنَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ فَآمِنِّي وَ فِي ظِلِّ عَرْشِكَ فَظَلِّلْنِي وَ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِكَ فَهَبْ لِي وَ مِنَ الدُّنْيَا سَالِماً فَنَجِّنِي وَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ فَأَخْرِجْنِي وَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَبَيِّضْ وَجْهِي وَ حِساباً يَسِيراً

ص: 117

فَحَاسِبْنِي وَ بِسَرَائِرِي فَلَا تَفْضَحْنِي وَ عَلَى بَلَائِكَ فَصَبِّرْنِي وَ كَمَا صَرَفْتَ عَنْ يُوسُفَ السُّوءَ وَ الْفَحْشَاءَ فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَ مَا لَا طَاقَةَ لِي بِهِ فَلَا تُحَمِّلْنِي وَ إِلَى دَارِ السَّلَامِ فَاهْدِنِي وَ بِالْقُرْآنِ فَانْفَعْنِي وَ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فَثَبِّتْنِي وَ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ فَاحْفَظْنِي وَ بِحَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ وَ جَبَرُوتِكَ فَاعْصِمْنِي وَ بِحِلْمِكَ وَ عِلْمِكَ وَ سَعَةِ رَحْمَتِكَ مِنْ جَهَنَّمَ فَنَجِّنِي وَ جَنَّتَكَ الْفِرْدَوْسَ فَأَسْكِنِّي وَ النَّظَرَ إِلَى وَجْهِكَ فَارْزُقْنِي وَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم فَأَلْحِقْنِي وَ مِنَ الشَّيَاطِينِ وَ أَوْلِيَائِهِمْ وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ذِي شَرٍّ فَاكْفِنِي »

ای برآورنده حاجتها، حاجت مرا برآورده فرما، که من شکایت خود را نزد تو آورده ام، از تو یاری خواسته و به تو امیدوارم، از گناهانم به سوی تو فرار کرده مرا بپذیر، از عدالت تو به بخششت پناه برده مرا دریاب، از خشم تو به عفوت روی آورده مرا نگه دار، از عقاب تو به زیر سایه رحمتت رفته مرا نجات ده و با اسلام تقاضای قرب به تو را دارم مرا به خود نزدیک نما، از وحشت بزرگ مرا در امان بدار، سایه عرشت را بر من بیفکن، از رحمتت كفالت دنیا و آخرت را به من عطا فرما و مرا از خطر دنیا نجات ده، از تاریکیها به سوی نور ببر، در روز قیامت مرا رو سفید نما، حساب مرا آسان کن و آنچه را که در دل دارم برملا نفرما، صبر بر بلاهایت را به من بده و همچنان که یوسف را از فحشا و منکر دور نمودی مرا نیز دور نما، بیش از آنچه تحمل دارم بر دوشم سنگین نکن، مرا به دارالسلام هدایت نموده استفاده از قرآن را بر من ارزانی بدار و بر قول ثابت مرا پایدار فرما. مرا از شیطان رجیم در امان، با حول و قوه و جبروت خود محفوظ و با حلم، علم و رحمت پهناور خویش از جهنم نجات بده. مرا در فردوس بهشت ساکن فرموده، روزی نگاه به روی خودت را بر من عطا نما به پیامبرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم ملحق و از شرّ شیاطین و اولیای آنها و شرّ هر دارنده شرّی محفوظ فرما۔

«اللَّهُمَّ وَ أَعْدَائِي وَ مَنْ كَادَنِي بِسُوءٍ إِنْ أَتَوْا بَرّاً فَجَبِّنْ شَجِيعَهُمْ فُضَّ جَمْعَهُمْ كَلِّلْ سِلَاحَهُمْ عَرْقِبْ دَوَابَّهُمْ سَلِّطْ عَلَيْهِمُ الْعَوَاصِفَ وَ الْقَوَاصِفَ أَبَداً حَتَّى تُصْلِيَهُمُ النَّارَ أَنْزِلْهُمْ مِنْ صَيَاصِيهِمْ أَمْكِنَّا مِنْ نَوَاصِيهِمْ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ صَلَاةً يَشْهَدُ الْأَوَّلُونَ مَعَ الْأَبْرَارِ وَ سَيِّدِ الْمُتَّقِينَ وَ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ قَائِدِ الْخَيْرِ وَ مِفْتَاحِ الرَّحْمَةِ اللَّهُمَّ رَبَّ الْبَيْتِ الْحَرَامِ وَ الشَّهْرِ الْحَرَامِ وَ رَبَّ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَ رَبَّ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ وَ رَبَّ الْحِلِّ وَ

ص: 118

الْإِحْرَامِ أَبْلِغْ رُوحَ مُحَمَّدٍ مِنَّا التَّحِيَّةَ وَ السَّلَامَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ سَلَامٌ عَلَيْكَ يَا أَمِينَ اللَّهِ سَلَامٌ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ فَهُوَ كَمَا وَصَفْتَهُ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ اللَّهُمَّ أَعْطِهِ أَفْضَلَ مَا سَأَلَكَ وَ أَفْضَلَ مَا سُئِلْتَ لَهُ وَ أَفْضَلَ مَا هُوَ مَسْئُولٌ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ..»(1)

خدایا، درباره دشمنانم و هر که قصد سوئی نسبت به من دارد، اگر بر ما حمله کردند، شجاعان آنها را ترسو، جمعشان از هم پاشیده، سلاح آنها را کُند و مرکبشان زمین خورده نما! بادهای شدید و صاعقه ها بر آنها بفرست تا آنان را بسوزانی و از قلعه های خود به زیر افکن و ما را بر آنها مسلط کن، آمین ای پروردگار جهانیان!

خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، چنان درودی که برترین نیکوکاران بدان شهادت دهند، که او پیشوای فرستادگان خدا، ختم پیامبران، سرچشمه خیر و کلید رحمت است.

خداوندا، ای پروردگار مسجد الحرام و ماه حرام و مشعر الحرام و رکن و مقام و محل شدن و پوشیدن احرام، درود و سلام ما را به روح محمد ابلاغ فرما۔

درود بر تو ای فرستاده خدا، درود بر تو ای امین خدا، درود بر تو ای محمد بن عبدالله، درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد. خدايا او همان گونه که تو توصیف فرمودی بر مؤمنین مهربان و دلسوز است.

خدایا، هرچه از تو خواست و هرچه برای او از تو خواسته شد و هر چه از او تا روز قیامت خواسته میشود را به بهترین شکل به او مرحمت فرما، آمین ای پروردگار جهانیان.

در این دعا جنبه های درخشانی از خضوع و خشوع در درگاه الهی دیده میشود که نشان دهنده عمق شناخت فرزند رسول خدا صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم نسبت به خالق عظيم الشأن و پروردگار زندگی بخش خود می باشد. حضرت زهرا علیها السلام در این دعا مبهوت عظمت خداوند بوده و در تمام مناجات و عبادتها تذلل خود و اطاعت کامل نسبت به فرامین الهی را اظهار نموده است.

ص: 119

بَرَكَةٍ وَ زِيَادَةٍ وَ رَحْمَةٍ وَ نِعْمَةٍ وَ كَرَامَةٍ وَ فَرِيضَةٍ وَ سَرَّاءَ وَ ضَرَّاءَ وَ شِدَّةٍ وَ رَخَاءٍ وَ مُصِيبَةٍ وَ بَلَاءٍ وَ عُسْرٍ وَ يُسْرٍ وَ غَنَاءٍ وَ فَقْرٍ وَ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ فِي كُلِّ أَوَانٍ وَ زَمَانٍ وَ كُلِّ مَثْوًى وَ مُنْقَلَبٍ وَ مَقَام »

ستایش می کنم خدا را، که دارنده عالیترین درجات، نشان دهنده آیات، پخش کننده بركات، نگه دارنده آیروها، پذیرای نیکوکاریها، مانع شکستها، برطرف کننده دلتنگیها، نازل کننده برکتها، جواب دهنده دعاها، زنده کننده مردهها، معبود هر آن که در زمین و آسمانها است.

ستایش می کنم خدا بر هر ستایش و ذکری، هر شکر و صبری، هر نماز و زكاتی، هر قیام و عبادتی، هر خوش بختی و برکتی، هر افزونی و رحمتی، هر نعمت و کرامتی، هر عبادت واجبی، هر راحتی یا دشواری، هر سختی یا آسانی، هر مصیبت و بلایی، هر فشار یا رهایی، هر بی نیازی یا نیازی و بر هر حالی، در هر لحظه و زمانی و هر پایان و انتها و قراری.

«اللَّهُمَّ إِنِّي عَائِذٌ بِكَ فَأَعِذْنِي وَ مُسْتَجِيرٌ بِكَ فَأَجِرْنِي وَ مُسْتَعِينٌ بِكَ فَأَعِنِّي وَ مُسْتَغِيثٌ بِكَ فَأَغِثْنِي وَ دَاعِيكَ فَأَجِبْنِي وَ مُسْتَغْفِرُكَ فَاغْفِرْ لِي وَ مُسْتَنْصِرُكَ فَانْصُرْنِي وَ مُسْتَهْدِيكَ فَاهْدِنِي وَ مُسْتَكْفِيكَ فَاكْفِنِي وَ مُلْتَجٍ إِلَيْكَ فَآوِنِي وَ مُتَمَسِّكٌ بِحَبْلِكَ فَاعْصِمْنِي وَ مُتَوَكِّلٌ عَلَيْكَ فَاكْفِنِي وَ اجْعَلْنِي فِي عِبَادِكَ وَ جِوَارِكَ وَ حَوْزِكَ وَ كَنَفِكَ وَ حِيَاطَتِكَ وَ حِرَاسَتِكَ وَ كِلَاءَتِكَ وَ حَرَمِكَ وَ أَمْنِكَ وَ تَحْتِ ظِلِّكَ وَ تَحْتِ جَنَاحِكَ وَ اجْعَلْ عَلَيَّ جُنَّةً وَاقِيَةً مِنْكَ وَ اجْعَلْ حِفْظَكَ وَ حِيَاطَتَكَ وَ حِرَاسَتَكَ وَ كِلَاءَتَكَ مِنْ وَرَائِي وَ أَمَامِي وَ عَنْ يَمِينِي وَ عَنْ شِمَالِي وَ مِنْ فَوْقِي وَ مِنْ تَحْتِي وَ حَوَالَيَّ حَتَّى لَا يَصِلَ أَحَدٌ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ إِلَى مَكْرُوهِي وَ أَذَايَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْمَنَّانُ بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرام »

خدایا من به تو پناه آورده ام؛ مرا پناه ده؛ از تو یاری خواسته ام مرا یاری ده؛ از تو کمک خواسته ام مرا کمک کن؛ از تو تقاضای نجات کرده ام مرا نجات ده؛ تو را ندا داده ام مرا جواب ده؛ از تو بخشش خواسته ام، مرا ببخش؛ از تو پیروزی خواسته ام مرا پیروز فرما؛ از تو هدایت خواسته ام مرا هدایت نما؛ از تو بی نیازی خواستهام، مرا بی نیاز کن؛ از تو سرپناه خواسته ام، مرا سرپناهی ده؛ به ریسمان تو چنگ زده ام، مرا نگه دار؛ بر تو توکل کرده ام مرا کفایت کن و مرا در پناه، همسایگی، مأمن، مجاورت، محدوده، حراسته حوزه حفاظت، حریم، امنیت و زیر سایه و پروبال خود قرار بده!

ص: 121

از سوی خود محدوده حفاظت مرا ایجاد فرما و محافظت، محدوده، حراست و حوزه حفاظت خود را در برابر و پشت سر، طرف راست و چپ، بالا و پایین و همه اطراف من قرار بده تا هیچ مخلوقی، به اذیت و آزار من دسترسی نداشته باشد؛ که هیچ معبودی جز تو نیست، تو منت گذار مایی که آسمانها و زمین را بی الگو ساختی و تویی دارای بزرگی و کرامت.

«اللَّهُمَّ اكْفِنِي حَسَدَ الْحَاسِدِينَ وَ بَغْيَ الْبَاغِينَ وَ كَيْدَ الْكَائِدِينَ وَ مَكْرَ الْمَاكِرِينَ وَ حِيلَةَ الْمُحْتَالِينَ وَ غِيلَةَ الْمُغْتَالِينَ وَ غَيْبَةَ الْمُغْتَابِينَ وَ ظُلْمَ الظَّالِمِينَ وَ جَوْرَ الْجَائِرِينَ وَ اعْتِدَاءَ الْمُعْتَدِينَ وَ سَخَطَ الْمُتَسَخِّطِينَ وَ تَسَحُّبَ الْمُتَسَحِّبِينَ وَ صَوْلَةَ الصَّائِلِينَ وَ اقْتِسَارَ الْمُقْتَسِرِينَ وَ غَشْمَ الْغَاشِمِينَ وَ خَبْطَ الْخَابِطِينَ وَ سِعَايَةَ السَّاعِينَ وَ نمامة [نَمِيمَةَ] النَّمَّامِينَ وَ سِحْرَ السَّحَرَةِ وَ الْمَرَدَةِ وَ الشَّيَاطِينِ وَ جَوْرَ السَّلَاطِينِ وَ مَكْرُوهَ الْعَالَمِينَ.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الْمَخْزُونِ الطَّيِّبِ الطَّاهِرِ الَّذِي قَامَتْ بِهِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ أَشْرَقَتْ لَهُ الظُّلَمُ وَ سَبَّحَتْ لَهُ الْمَلَائِكَةُ وَ وَجِلَتْ مِنْهُ الْقُلُوبُ وَ خَضَعَتْ لَهُ الرِّقَابُ وَ أَحْيَيْتَ بِهِ الْمَوْتَى أَنْ تَغْفِرَ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ فِي ظُلَمِ اللَّيْلِ وَ ضَوْءِ النَّهَارِ عَمْداً أَوْ خَطَأً سِرّاً أَوْ عَلَانِيَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِي يَقِيناً وَ هَدْياً وَ نُوراً وَ عِلْماً وَ فَهْماً حَتَّى أُقِيمَ كِتَابَكَ وَ أُحِلَّ حَلَالَكَ وَ أُحَرِّمَ حَرَامَكَ وَ أُؤَدِّيَ فَرَائِضَكَ وَ أُقِيمَ سُنَّةَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم.»

خدایا از من دور فرما حسد حسودان، حق کشی مجرمان، توطئه توطئه گران، مکر مکاران، حيله حیله گران، حمله ناجوانمردان، غیبت غیبت کتان، ظلم ظالمان، تجاوز تجاوزگران، نفرت نفرت جویان، نیرنگ بدخواهان، تسلط سلطه گران، سختگیری بخیلان، بی عدالتی رنج آوران، ضربه های کتک زنان، خبرچینی خبر چینان، نمامی نمامان، سیحر ساحران و شعبده بازان و شیاطین، استبداد شاهان و بدی همه جهانیان.

خداوندا، با نام نهفته پاک و پاکیزه ات، که آسمانها و زمین توسط آن استوار گردیده، تاریکی ها کنار رفته، فرشتگان تسبیح گفته، دلها به لرزه درآمده و سرها فرود آمده است، و به وسیله آن مردگان را زنده نمودی، از تو می خواهم هر گناهی را که در شب تار یا در روز روشن، عمداً یا بر اثر اشتباه، به طور علنی یا مخفیانه، انجام داده ام بیامرزی و به من یقین، هدایت، نور، علم و دانایی بدهی تا کتابت را برپا و حلالت را حلال، کنم واجباتت را انجام و سنت پیامبرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به جا آورم.

ص: 122

«اللَّهُمَّ أَلْحِقْنِي بِصَالِحِ مَنْ مَضَى وَ اجْعَلْنِي مِنْ صَالِحِ مَنْ بَقِيَ وَ اخْتِمْ لِي عَمَلِي بِأَحْسَنِهِ إِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمُ اللَّهُمَّ إِذَا فَنِيَ عُمُرِي وَ تَصَرَّمَتْ أَيَّامُ حَيَاتِي وَ كَانَ لَا بُدَّ لِي مِنْ لِقَائِكَ فَأَسْأَلُكَ يَا لَطِيفُ أَنْ تُوجِبَ لِي مِنَ الْجَنَّةِ مَنْزِلًا يَغْبِطُنِي بِهِ الْأَوَّلُونَ وَ الْآخِرُونَ.

اللَّهُمَّ اقْبَلْ مِدْحَتِي وَ الْتِهَافِي وَ ارْحَمْ ضَرَاعَتِي وَ هِتَافِي وَ إِقْرَارِي عَلَى نَفْسِي وَ اعْتِرَافِي فَقَدْ أَسْمَعْتُكَ صَوْتِي فِي الدَّاعِينَ وَ خُشُوعِي فِي الضَّارِعِينَ وَ مِدْحَتِي فِي الْقَائِلِينَ وَ تَسْبِيحِي فِي الْمَادِحِينَ وَ أَنْتَ مُجِيبُ الْمُضْطَرِّينَ وَ مُغِيثُ الْمُسْتَغِيثِينَ وَ غِيَاثُ الْمَلْهُوفِينَ وَ حِرْزُ الْهَارِبِينَ وَ صَرِيخُ الْمُؤْمِنِينَ وَ مُقِيلُ الْمُذْنِبِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى الْبَشِيرِ النَّذِيرِ وَ السِّرَاجِ الْمُنِيرِ وَ عَلَى جَمِيعِ الْمَلَائِكَةِ وَ النَّبِيِّينَ.

اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْمَدْحُوَّاتِ وَ بَارِئَ الْمَسْمُوكَاتِ وَ جَبَّالَ الْقُلُوبِ عَلَى فِطْرَتِهَا شَقِيِّهَا وَ سَعِيدِهَا اجْعَلْ شَرَائِفَ صَلَوَاتِكَ وَ نَوَامِيَ بَرَكَاتِكَ وَ رَوَافِهَ تَحِيَّاتِكَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ الْقَائِمِ بِحُجَّتِكَ وَ الذَّابِّ عَنْ حَرَمِكَ وَ الصَّادِعِ بِأَمْرِكَ وَ الْمُشَيِّدِ بِآيَاتِكَ وَ الْمُوفِي لِنَذْرِك »

خدایا مرا به نیکوکاران گذشته ملحق و با نیکوکاران فعلی همراه فرما و عمل مرا به بهترین نحو پایان بخش، که تو بخشنده و مهربانی.

خداوندا، این حمد مرا بپذیر، به التماس من و به اقرار و اعتراف من عليه خودم رحم کن، که من صدای خود را در میان دعاگویان، خشوع خود را در میان التماس کنان، حمد خود را در میان گویندگان و تسبیح خود را در میان حمد کنان به تو رساندم.

تو جوابگوی بیچارگان، کمکرسان کمک خواهان، نجات دهنده گرفتاران، پناهگاه فراریان، نجات بخش مؤمنان و برکنار کننده گنه کاران می باشی. پس بر دهنده بشارت و بیم، آن چراغ تابناک و همچنین بر تمام فرشتگان و پیامبران درود بفرست.

خدایا، زمینهای پهناور را تو ساختی، آسمانهای بلند را تو خلق نمودی، دلها را تو بر فطرت خود آشنا کردی، چه آن دلهای بد عاقبت یا خوش عاقبت. پس شریفترین درودها، بالاترین برکات و با ارزشترین درودهای خود را بر محمد بفرست، که بنده، فرستاده، امین بر وحی، اعلام کننده حجتها، دفاع کننده از حریم، نداگوی فرمانها، برپا کننده آیات و اجرا کننده نذرت می باشد.

ص: 123

«اللَّهُمَّ فَأَعْطِهِ بِكُلِّ فَضِيلَةٍ مِنْ فَضَائِلِهِ وَ مَنْقَبَةٍ مِنْ مَنَاقِبِهِ وَ حَالٍ مِنْ أَحْوَالِهِ وَ مَنْزِلَةٍ مِنْ مَنَازِلِهِ رَأَيْتَ مُحَمَّداً لَكَ فِيهَا نَاصِراً وَ عَلَى مَكْرُوهِ بَلَائِكَ صَابِراً وَ لِمَنْ عَادَاكَ مُعَادِياً وَ لِمَنْ وَالاكَ مُوَالِياً وَ عَنْ مَا كَرِهْتَ نَائِياً وَ إِلَى مَا أَحْبَبْتَ دَاعِياً فَضَائِلَ مِنْ جَزَائِكَ وَ خَصَائِصَ مِنْ عَطَائِكَ وَ حَبَائِكَ تُسْنِي بِهَا أَمْرَهُ وَ تُعْلِي بِهَا دَرَجَتَهُ مَعَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِكَ وَ الذَّابِّينَ عَنْ حَرَمِكَ حَتَّى لَا يَبْقَى سَنَاءٌ وَ لَا بَهَاءٌ وَ لَا رَحْمَةٌ وَ لَا كَرَامَةٌ إِلَّا خَصَصْتَ مُحَمَّداً بِذَلِكَ وَ آتَيْتَهُ مِنْهُ الذُّرَى وَ بَلَّغْتَهُ الْمَقَامَاتِ الْعُلَى آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَوْدِعُكَ دِينِي وَ نَفْسِي وَ جَمِيعَ نِعْمَتِكَ عَلَيَّ وَ اجْعَلْنِي فِي كَنَفِكَ وَ حِفْظِكَ وَ عِزِّكَ وَ مَنْعِكَ عَزَّ جَارُكَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُكَ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُكَ وَ لَا إِلَهَ غَيْرُكَ حَسْبِي أَنْتَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الشِدَّةِ وَ الرَّخَاءِ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ »

خدایا، به ازای هر فضیلتی، ارزشی، حالی و منزلتی از فضایل، ارزشها، احوال، و منزلتهایی که محمد را در آن یاور، صابر بر بلاها، دشمن دشمنان، دوست دوستان خود و دور از آنچه نمی پسندی و مبلغ آنچه دوست داری، یافتی، سهمی از جزای خیر و از عطاها و محبتهای خود را به او عنایت فرما، امور او را شرافت بخش و درجاتش را متعالی نما و با کسانی که بر پایه عدالتت قیام و از حریم تو دفاع می کنند همراه ساز، تا این که هرگونه نور، زیبایی، رحمت و کرامت را به او اختصاص دهی و به بالاترین درجات

رسانی و مقامهای عالیه را در دسترس او قرار دهي، أمين أى پروردگار عالمیان.

خدایا، من دینم، نفسم و تمام نعمتهای تو را به خودت واگذار می نمایم، مرا در زیر سایه، حفاظت، عزت و حریم خود قرار ده، عزیز باد هر که از تو یاری خواهد، که حمد و ثنای تو والا و نامهای تو با قداست است و هیچ معبودی جز تو نیست و من در خوشیها و ناراحتیها و در سختیها و راحتيها جز به تو نیازمند کسی نیستم و تو بهترین تکیه گاه منی.

«رَبَّنا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنا وَ إِلَيْكَ أَنَبْنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَ اغْفِرْ لَنا رَبَّنا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ.

رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذابَها كانَ غَراماً. إِنَّها ساءَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيْرُ الْفاتِحِينَ

ص: 124

رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ كَفِّرْ عَنَّا سَيِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِكَ وَ لا تُخْزِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعادَ.

رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ.

رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا بِرَحْمَتِكَ عَذابَ النَّارِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً.»(1)

پروردگارا، ما بر تو توکل کردیم و به سوی تو بازگشتیم و سرانجام همه به سوی تو است. پروردگارا، ما را مایه گمراهی کافران قرار مده و ما را ببخش، ای پروردگار ما که تو عزیز و حکیمی.

پروردگارا، عذاب جهنم را از ما برطرف گردان که عذابش سخت و پردوام است، پروردگارا، میان ما و قوم ما به حق داوری کن که تو بهترین داورانی.

پروردگارا، ما ایمان آوردیم، پس گناهان ما را ببخش و نافرمانیهای ما را جبران کن، و ما را با نیکان بمیران. پروردگارا، آنچه را به وسیله پیامبران به ما وعده فرمودی به ما مرحمت کن و ما را در روز رستاخیز رسوا نفرما، زیرا تو هیچگاه از وعده خود تخلف نمی کنی.

پروردگارا، اگر ما فراموش کردیم یا خطا نمودیم ما را مؤاخذه نکن، پروردگارا، تکلیف سنگینی بر ما قرار مده، آنچنان که بر کسانی که پیش از ما بودند قرار دادی، پروردگارا، مجازات هایی که طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرر مدار و آثار گناه را از ما بشوی و ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده، تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را بر جمعیت کافران پیروز بگردان.

پروردگارا، به ما در دنیا نیکی عطا کن و در آخرت نیکی مرحمت نما و با رحمت خود ما را از عذاب آتش نگاهدار و درود و سلام فراوان خدا بر مولای ما محمد پیامبر و خاندان پاکیزه او باد.

این بود پایان دعایی که فرزند رسول خدا صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم در انتهای نماز عشا بدان راز و نیاز می کرد، او با اینگونه دعاها چگونگی سخن با خدا و دعا و توسل به درگاه حق تعالی را به ما آموزش می دهد.

ص: 125

ص: 126

ص: 128

دادن کار نیکو به معنی محبت نسبت به ایشان است، دلیل این قول روایات زیر است:

روایت چهارم: استدلال اهل بیت علیهم السلام به این که این آیه درباره آنها نازل شده است. از جمله استدلال ها موارد زیر است:

- آیا سوره هایی را که با (حم) آغاز می شوند نیز خواندهای.

- مگر می شود قرآن را خوانده باشم ولی سورههای (حم) را نخوانده باشم!

- آیا این آیه را نیز خوانده ای: «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى»

ناگهان آن مرد مبهوت گردید و آرزو می کرد که همان لحظه زمین شکافته شده و او را بدرون خود ببرد، از امام پرسید:

- آیا شما همان ها هستید؟

- آری(1)

آن مرد با عذاب وجدان شدید به خاطر اسائه ادبی که از او نسبت به امام رخ داده بود آنجا را ترک کرد.

واجب است که همین گونه باشند، به دلیل آیات زیر:

«وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»:(1) از او پیروی کنید، به امید اینکه هدایت شوید.

«فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ»:(2) پس آنهایی که مخالفت فرمان او می کنند باید بترسند.

«قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ»:(3) به آنها بگو اگر خدا را دوست میدارید، پس پیرو من باشید تا خدا شما را دوست دارد

«لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ »:(4) برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود

سوم: دعا برای اهل بیت علیهم السلام ارزش والایی دارد و لذا تشهد نماز با آن دعا ختم می شود و واجب است که نماز گزار بگوید: «اللّهُمَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.»(5)

محبت اهل بیت علیهم السلام تنها مزد پیامبر بزرگوار صلی الله علیه و آله و سلم به ازای تبلیغ این رسالت عظيم الشأن است

و تنها هدیه به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است به خاطر زحمتهای طاقت فرسایی که برای دنیا و آخرت ما کشیده و ما را از گمراهی نجات داده است. او نجات دهنده و ولی نعمت ما است و لذا محبت اهل بیتش بر هر مسلمانی واجب است.

ابن عربی می گوید:

1. رأيتُ وَلائي آلَ طه فَريضةً *** عَلى رغم أهل ِ البُعدِ يورِثُني القُربی

2. فَما طَلبَ المَبعوثُ أجراً عَلى الهُدى *** بِتَبلیغِهِ الّا المَودَّهَ فی القُربی(6)

1. محبت خاندان پیامبر را بر خود واجب دانستم، زیرا که مرا به خدا نزدیک می کند، هر چند دیگران سعی می کنند مرا دور نگه دارند.

2. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با تبلیغ دین خدا مردم را هدایت نمود و به ازای آن جز محبت نزدیکان خویش مزدی نخواست

ص: 133

شاعر بزرگ اسلام، کمیت می گوید:

وَجَدنا لَكُم في آلِ حاميمَ آيَهً *** تَأوَّلها مِنَّا تَقيِّ و مُعرِبُ(1)

آیه ای درباره شما (اهل بیت) در سوره های حوامیم (سوره هایی که با «حم» شروع می شود) یافتیم، که همه آن را به شما تاویل می کنند، چه آنهایی که محتاطانه سخن می گویند یا آنها که همه چیز را بیان

می کنند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم یک من دیگر را آرد کرد و نان پخت، ولی هنگام افطار یتیمی از شدت گرسنگی به آن خانه وحی پناه برده و تقاضای غذایی کرد تا رمقی بیابد. همگی غذای خود را به او دادند و جز آب چیزی برای افطار نداشتند. روز سوم دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بقیه غذا را آرد کرد و نان پخت، وقت افطار که رسید اسیری در خانه را زد و تقاضای غذا کرد، همگی از غذای خود دست کشیده و به او دادند.

چه ایثاری بالاتر از این می باشد؟

چه خیراتی هم وزن این خیرات می تواند باشد؟

روز چهارم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر آنها وارد شد و دید بدن آنها از شدت ضعف لرزان و از شدت گرسنگی ذوب شده است، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با ناراحتی فرمود: «واغُوثَاهُ أَهْلُ بَيْتِ مُحَمَّدٍ يَمُوتُونَ جِیاعاً»؛ خدایا به دادمان برس، که اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله و سلم از گرسنگی می میرند.

در این لحظه جبرئیل نازل شد و مدال افتخاری برای اهل بیت علیهم السلام آورد، پاداش عظیمی از طرف خدای متعال که نمی توان توصیف و نمی توان بر آن قیمت گذاشت و آن مغفرت، رحمت و رضوان الهی بود، خداوند در برابر شکیبایی آنها بهشت و لباس های ابریشمی را به آنها پاداش داد، این در حالی است که بر تختهای زیبا تکیه کرده اند، نه آفتاب را در آنجا می بینند و نه سرما را.

این بذل و بخششی بود که خالق جهان و بخشنده زندگی به آنها ارزانی داشته، رضوان و مغفرت خویش را عطا و اجر فراوانی به آنان افزود.

اجماع دارند،(1) می گویند که آيه فوق درباره سید کائنات پیامبر گرامی صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم و برادرش امیرالمؤمنین علیه السلام که مانند نفس او به شمار می رود، همچنین بانوی زنان جهان فاطمه زهرا علیها السلام که خداوند با رضایتش راضی و با خشم او خشمگین می گردد و دو ریحانه پیامبر یعنی حسن و حسین علیهما السلام پیشوایان جوانان بهشت نازل شده است و هیچ یک از صحابه يا زنان پیامبر و دیگران در این فضیلت شریک آنها نیست و دلیل این مطلب موارد ذیل است:

* ام سلمه می گوید: این آیه در منزل من نازل گردید، فاطمه، علی، حسن و حسین علیهما السلام نیز در منزل بودند، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کسائی (عبایی) که بر تن داشت بر روی آنها انداخت و فرمود: «اللّهُمَّ هَؤُلاءِ أَهْلُ بَيْتِي فَأَذْهِبْ عَنهُمُ الرِّجسَ وَطَهِّرَهُم تَطهِيراً»

خداوندا، اینها اهل بیت من هستند، پس پلیدی و گناه را از آنها دور و آنها را کاملا پاک فرما. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این جمله را چند بار تکرار نمود.

ام سلمه گفت: «آیا من هم با شما هستم یا رسول الله؟» و کساء را بالا زد تا داخل شود، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم كساء را از دست او کشید و گفت: «إنّکِ على خير»؛ تو نیز خوبی.(2)

* پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تمام سعی خود را کرد تا نشان دهد این آیه مخصوص اهل بیت علیهم السلام است و روایات زیر دلالت بر این مطلب می کند:

یک. ابن عباس روایت کرده می گوید: من شاهد بودم که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مدت هفت ماه روزانه پنج بار، هنگام وقت هر نماز کنار در خانه علی بن ابی طالب علیه السلام آمده می فرمود: «اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَ رَحِمَهُ اللَّهُ وبَرَكَاتُهِ أهْلَ الْبَيْتِ «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَيتِ ويُطَهِّرَكُم تَطْهِيرًا» اَلصَّلاَةَ يَرْحَمُكُمُ اَللَّهُ:(3) درود، رحمت و برکات خدا بر شما اهل بیت باد، خداوند فقط

ص: 136

می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت علیهم السلام دور کند و کاملاً شما را پاک سازد، وقت نماز است، خداوند شما را مورد رحمت قرار دهد».

دو. انس بن مالک روایت کرده می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مدت شش ماه، هرگاه برای نماز صبح خارج می شد، از کنار منزل فاطمه علیها السلام می گذشت و می فرمود: «اَلصَّلاَةَ يَا أَهْلَ اَلْبَيْتِ» «اِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَيتِ ويُطَهِّرَكُم تَطْهِيرًا» (1)وقت نماز است ای اهل بیت، خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد».

سه. ابوبرزه روایت کرده می گوید: هفت ماه با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نماز خواندم، هرگاه از خانه خارج میشد کنار در خانه فاطمه آمده می گفت: «اِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَيتِ ويُطَهِّرَكُم تَطْهِيرًا»،(2) درود بر شما باد، خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد».

بدین ترتیب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تاکید داشت بر این که این آیه مخصوص ایشان است و در این باره امام

حسن علیه السلام در یکی از خطبه های خود می فرماید: «أنَا مِن أهلِ البَيْتِ الَّذي كانَ جَبْرَئِيلُ نَزَلَ إِلَيْنَا ويَصْعَدُ مِن عِنْدِنَا وَ أَنَا مِنْ أَهْلِ اَلبَيْتِ اَلَّذِينَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِيرا»(3) و من از اهل بیتی هستم که جبرئیل بر ما نازل می شد و از پیش ما به بالا می رفت و من از اهل بیتی هستم که خداوند پلیدی و گناه را از آنان دور کرد و آنان را کاملاً پاک ساخت.

اخبار متواتری از طریق اهل بیت مطهر وارد شده مبنی بر اختصاص این آیه به ایشان ولا غير و در این آیه بحث های مهمی وجود دارد که در جزء اول کتاب حياة الامام الحسين بن علي علیه السلام آورده ام.

«فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ»(1)

هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده، کسانی با تو به محاجه کنند و به ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

مفسران و راویان حدیث اجماع دارند بر این که این آیه شریفه درباره اهل بیت نبوت و خاندان رحمت الهی نازل شده است. منظور از فرزندان در این آیه دو سبط پیامبر حسن و حسین علیهما السلام بوده و منظور از زنان بانوی زنان جهان حضرت زهرا علیها السلام و از نفوس، امیرالمؤمنین علیه السلام می باشد.

این آیه در یک حادثه تاریخی بسیار خطرناک نازل گردید، این قضیه میان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و رؤسای نصرانی های روحانی اتفاق افتاد و خلاصه قضیه از این قرار بود که هیئتی از بزرگان نصاری جهت مناظره درباره اسلام بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد شدند و پس از سخنانی که میان دو طرف رد و بدل شد، توافق کردند که مباهله نمایند، یعنی هر دو دعا کرده و از خدای متعال بخواهند عذاب و لعنت خود را بر دروغگویان بفرستد و به همین جهت وقت مشخصی برای مباهله تعیین کردند. هنگام مباهله که رسید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بهترین و گرامی ترین خلق خدا را که همانا اهل بیت علیهم السلام خویش بودند جهت مباهله انتخاب فرموده و آنها را به میدان آورد. هیئت نصاری نیز آمد و پیشوای آنها دو نفر به نام سید و عاقب بودند، اسب سواران بنی حرث نیز با زیباترین و آراسته ترین صورت آنها را همراهی می نمودند. جمعیت زیادی گرد آمده منتظر بودند تا نتیجه این حادثه خطرناک را مشاهده کنند. نفسها در سینه ها بسته و صداها خاموش شد. نصاری به سیمای نورانی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام نظر افکنده که چگونه در برابر جلال و عظمت ایشان چشمها خيره و سرها به تعظیم فرود می آید، در این هنگام دلهای آنها از هیبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام به هراس و وحشت افتاد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جهت مباهله با خضوع و خشوع دست به سوی خدا بلند کرد. سید

ص: 138

و عاقب نزدیک شده و با ترس و لرز پرسیدند: «يا أبا القاسم، با چه کسانی با ما مباهله خواهی کرد؟» پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا در جواب فرمود: «أباهِلُكُم بِخَيرِ أهْلِ الأَرضِ وَأكرَمُهُم عِنْدَ اَللَّهِ» با بهترین افراد روی زمین و گرامی ترین آنها نزد خداوند با شما مباهله خواهم کرد و به علی، زهرا و حسنین علیهم السلام اشاره کرد.

آنها وحشت زده پرسیدند: چرا با افراد بزرگ و محترم قومت که به تو ایمان آورده اند مباهله نمی کنی؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم باز هم تاکید کرد که بهترین و گرامی ترین مردم نزد خدا همین اهل بیت علیهم السلام هستند و فرمود: «اجل اُبَاهِلُكُمْ بِمَوْلاَءَ خَيْرِ اَهْلِ اَلاَرْضِ وَ اِكْرِمُهُمْ عِنْدَ اَللَّهِ» آری، با اینها به مباهله با شما می پردازم که بهترین و والاترین خلق خدا هستند.

ترس و رعب آنها را فراگرفته به سوی اسقف بزرگ خویش رفته و آنچه را دیده بودند برای او نقل کردند، او نیز بهت زده جواب داد: «آرِيَ وُجُوهاً لَوْ سَأَلُوا اَللَّهَ أَنْ يُزِيلَ جَبَلاً لَأَزَالَهُ» سیماهایی را می بینم که اگر کسی به واسطه آنها از خدا بخواهد کوهی را از میان بردارد، خداوند آن کوه را از بین خواهد برد؟

اسقف ترسید که اگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با آنان مباهله نماید تمام نصرانیها هلاک شوند، لذا به اصحاب خود روی کرد و با شدت ترس گفت: «مگر محمد را نمی بینید که دو دست خود را به آسمان بلند کرده منتظر است ببیند شما چه خواهید کرد؟ به حق مسیح قسم که اگر کلمه ای از دهان او خارج شود، دیگر نه به خانواده خود می رسیم و نه به اموال خود.»

آنگاه دوباره قوم خویش را ندا داد و گفت: «آیا نمی بینید که خورشید تیره شده، افق در ابرهای تاریک فرو رفته، بادهای ناآرام سیاه و قرمز می وزد و از کوهها دود خارج میشود، عذاب ما را احاطه کرده، ببینید چگونه پرندگان سنگدان خود را بالا آورده، برگ درختان ریخته و زمین زیر پای ما به لرزه درآمده است»

اسقف یقین کرده بود که نصاری هلاک خواهند شد، لذا آنان را از مباهله منع نمود، آنگاه نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده خواهش کردند تا از مباهله منصرف شود، آنها گفتند: «يا أبا القاسم، ما را معاف نما، خداوند تو را معاف نماید.»

ص: 139

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به جمع نصاری و مسلمانان رو کرد و فرمود: « وَ اَلَّذِي نَفْسي بِيدِهِ إِنَّ اَلْعَذَابَ تَدَلَّى عَلَى أَهْلِ نَجْرَانَ وَ لَوْ لاعَنُوا لَمُسِخُوا قِرَدَةً وَ خَنَازِيرَ وَ لاَضْطَرَمَ عَلَيْهِمُ الْوَادِي نَاراً وَ لاَسْتَأْصَلَ اَللَّهُ نَجْرَانَ وَ أَهْلَهُ حَتَّى الطَّيْرَ عَلَى الشَّجَرِ وَ لَما حَالَ الحَوْلُ عَلَى النَّصَارَى كُلِّهِم»(1) به خدایی که جان من در دست او است قسم میخورم که عذاب بر اهل نجران روی به نازل شدن نمود و اگر مباهله می کردند به صورت میمون یا خوک در می آمدند، دشت اطراف آنها پر از آتش می شد، خداوند نجران و اهل نجران را از ریشه می کند حتی پرندگان روی درخت را و سال بر هیچ یک از نصاری نمی گذشت.!

آنها در برابر شروط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تسلیم شده و به سوی سرزمین خود بازگشتند، در حالی که شیفته عظمت اهل بیت علیهم السلام و جایگاه ایشان نزد خداوند بودند.

این قضیه نشان دهنده اهمیت والای اهل بیت علیهم السلام و بیهمتایی آنها در میان جامعه ای است که سرشار از مجاهدین در راه اسلام میباشد و اگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم همتایی در فضیلت برای آنها و یا کسی برتر از آنها می یافت هرگز اهل بیت خویش را بر آنها مقدم نمیداشت، زیرا - بنا بر قول علمای اصول - ترجیح بلا مرجح قبيح است، یعنی برتر دانستن چیزی بی دلیل ناپسند است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حتی نزدیک ترین افراد قبیله خود را نیز برنگزید: نه عموی خویش عباس، نه هیچیک از افراد خاندان بنی هاشم، نه یکی از همسران خود که ملقب به ام المؤمنین اند و در منزل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بودند و نه حتی خواهر تنی پدرش صفیه را به همراه حضرت زهرا علیها السلام آورد و نه هیچ یک از مخدرات خاندان شیبه الحمد عبدالمطلب با عمرو العلى هاشم و یا از همسران خلفای سه گانه را با حضرت زهرا علیها السلام همراه نکرد.

البته طبیعی است که هیچ کس از مسلمانان از زن و مرد در سطح اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیستند، زیرا

آنان را خداوند فضیلت داده و بر همه خلق برتر دانسته است، «ذَلِكَ فَضْلُ اَللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَ اَللَّهُ ذُو اَلْفَضْلِ الظیم»؛ این فضیلتی است خدایی، که خداوند آن را بر هر که خواست عطا می فرماید و خدا دارای فضل عظیمی است.

مرحوم سید عبدالحسین شرف الدین می گوید: این که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم همراه با اهل بیت علیهم السلام به مباهله

ص: 140

نصاری رفت و از آنها خواست با دعاهایش آمین بگویند، به تنهایی نشان دهنده فضیلتی عظیم برای اهل بیت علیهم السلام است و این که اهل بیت علیهم السلام را برای چنین امر عظیمی انتخاب و این امتیاز را مخصوص آنها قرار داد و دیگران حتی باسابقه ترین مسلمانان را در این کار شرکت نداد، فضیلتی اضافه برای اهل بیت علیهم السلام است، فضیلتی که هیچ کس پیش از آن به دست نیاورده و پس از آن نیز به کسی نخواهد رسید و فضیلت سوم آن که آیه قرآن درباره موضوع مباهله آنها نازل گردید و بدین وسیله فضيلت مباهله آشکارتر و شرافتی جدید بر شرافت آنان افزوده شد.(1)

این بود بعضی از آیاتی که بیانگر مقام شامخ اهل بیت علیهم السلام نزد خدای متعال و از جمله آنها بانوی زنان جهان علیها السام است که خداوند او را بدین فضیلت مفتخر فرموده و این کرامت را از آن ایشان قرار داده است، زیرا که او یکی از منابع نور و از پایگاه های تقوی و فضیلت در جهان اسلام می باشد.

هیچ یک از مؤمنین پرهیز کار نتوانستند چنین مقام والایی نزد خداوند به دست آورند، آنگونه که پاره تن رسول خدا به دست آورد و این نشان افتخاری است که به آن حضرت داده شده است. اینک روایات دیگری درباره زهرای اطهر علیها السلام نقل می کنیم:

(3) مسور بن مخرمه از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این روایت می کند که درباره فاطمه علیها السلام فرمود: «فَاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّي مَنْ أَغْضَبَهَا أَغْضَبَنِي»(1)؛ فاطمه پاره تن من است، هر که او را خشمگین کند مرا خشمگین کرده است.

(4) مسور بن مخرمه روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «فاطِمُهُ بُضْعُهُ مِنِّي يُريبُني ما أرابَها ويُؤذيني ما آذاها»(2) فاطمه پاره تن من است، هر کس او را غمگین کند مرا غمگین کرده و هر کس او را آزار دهد مرا آزار می دهد.

احمد مغربی شاعر چنین می سراید:

1. فَکا كَيْبَطِيَّ رَسُولِ اللَّهِ مِن أَحَدٍ *** وَلا يُضاهِيهِما فِي الفَخرِ مُفْتَخَرُ

2. وَ هَلْ كَفَاطِمَةِ اَلزَّهْرَاءِ أُمُّهُمَا *** بِنْتُ اَلنَّبِيِّ اَلْمُصْطَفَى مِثْلُهَا بِشَرُ

3. فَانَّها بُضعُهُ مِنهُ وما أحَدٌ *** كَبَضْعَةِ اَلْمُصْطَفَى إِنْ حَقِّقَ اَلنَّظَرُ(3)

1. هیچ کس مانند دو سبط رسول خدا نیست و هیچ احدی افتخاری بالاتر از افتخارات این دو بزرگوار ندارد.

2. آیا کسی مانند مادر آنها فاطمه زهرا مادری دارد؟ و آیا انسانی مانند پدر او حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم وجود دارد؟

3. فاطمه پاره تن پیامبر بوده و اگر به دقت بررسی کنی هیچ کس مانند پاره تن آن حضرت را نخواهی یافت.

(5) مسور بن مخرمه نقل می کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«إِنَّمَا فَاطَمُهُ شَجَنُهُ مِنِّي يَبْسُطُنِي ما

ص: 142

يَبسُطُها وَيُقبِّضُني ما يَقبِضُها(1)»؛ فاطمه پاره ای از من است، آنچه او را خشنود کند، مرا خشنود کرده و آنچه او را دلگیر کند مرا دلگیر می نماید.

(6) عبدالله بن زبیر روایت می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «انما فاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنّي يُؤْذِيني ما آذاها ويَنْصِبُني ما أَنصِبُها(2)» ،فاطمه پاره تن من است، هرچه او را آزار دهد مرا آزار داده و هر چه او را خسته کند مرا خسته می نماید.

احادیث فوق یک مفهوم واحد داشت و آن این است که دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم محبت پدر را به خود اختصاص داده، تا جایی که رضایت وی را با رضایت خود و خشم وی را با خشم خود یکی میدانست و این بالاترین مقامی است که بانوی زنان بدان نایل گردیده و دیگر جایگاهی بلندتر از این نیست که زهرای اطهر علیها السلام بخواهد به آنجا برسد.

(7) ابوهریره از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت می کند که ایشان فرمودند:«أَوَّلُ شَخْصٍ يَدْخُلُ اَلْجَنَّةَ فَاطِمَةُ عَلَيْهَا السَّلاَم(3)»؛ اولین کسی که وارد بهشت می شود فاطمه است.

(8) اميرالمؤمنين عَلَيْهَ السَّلاَم روایت می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «تُحْشَرُ ابْنَتِي فَاطِمُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وعَلَيْهَا لَهُ الكَرامَةُ قَد عُجِنَتْ بَهَاءَ الْحَيَوَانِ(4)، فَتَنْظُرُ إِلَيْهَا اَلْخَلائِقُ فَيَتَعَجَّبونَ مِنها ثُمَّ تُكسي حُلَّةً مِن حُلَلِ اَلْجَنَّةِ عَلَى أَلْفِ حَلِّهِ مكتوبٌ بِخَطٍ أَخْضَرَ أَدْخِلُوا اِبْنَةَ مُحَمَّدٍ صلى اللهُ عليه وآله اَلْجَنَّةَ عَلى أَحسَنِ صُورَةٍ وَأَكْمَلِ هَيبَةٍ وَ اتَمِ كَرَامَةٍ وَأَوْفَرِ حَظٍّ(5)»؛ روز قیامت دخترم فاطمه محشور میشود در حالی که لباس کرامت بر تن داشته و این لباس با آب حیات مخلوط شده است، خلایق به لباس او نگاه کرده و تعجب می کنند. سپس فاطمه لباسی از لباسهای بهشتی خواهد پوشید و با خط سبز بر هزار لباس نوشته شده: دختر محمد صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم را به بهشت وارد کنید با بهترین شکل، کاملترین هیبت، تمام ترین کرامت و بیشترین امتیاز.

ص: 143

این کرامتی است که خدای متعال به بانوی زنان جهان عَلَيْهَا السَّلاَم عنایت فرموده به ازای اخلاص او نسبت به خدا، توکل بر پروردگار و عبادت عارفانه و سرشار از تقوی.

(9) پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا دست حضرت زهرا عَلَيْهَا السَّلاَم را گرفته و در برابر مسلمانان شأن و منزلت او را اعلام نمود و گفت: «مَن عَرَفَ هذِهِ فَقَد عَرَفَها ومَنْ لَمْ يَعْرِفْهَا فَهِيَ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وهيَ بَضْعَةٌ مِنِّي وَهِيَ قَلْبِي وَهِيَ رُوحِي الَّتي بَيْنَ جَنْبَي مَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِي ومَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ(1)»؛ هر که این را شناخته که شناخته است و هر که نشناخته بداند که او فاطمه فرزند محمد است، او پاره تن من، قلب من و روح من است که در کالبد من قرار دارد، هر که او را آزار دهد مرا آزار داده و هرکه مرا آزار دهد خدا را آزار داده است.

(10) احمد بن حنبل در مسند خود آورده است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به دخترش فرمود: «فَداکِ أَبوکِ(2)»؛ پدرت فدای تو شود و این جمله را سه بار تکرار نمود.

(11) امام حسین عَلَيْهَ السَّلاَم از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند که فرمود: «فَاطِمُهُ بَهْجَةُ قَلبِي وابنَاها ثَمَرَةَ فُؤَادِي وبِعْلُهَا نُورُ بَصَرِي وَالأئِمَّهُ مِن وُلْدِها أُمَناءُ رَبّي وَحَبلُهُ الْمَمْدُودُ بَيْنَهُ وَبَينَهُ خَلقُهُ مَنِ اعتَصَمَ بِهِ نَجا وَمَن تَخَلَّفَ عَنهُ هَويَ(3)» فاطمه شادی قلب من است و دو پسر او میوه دل من، شوهر او روشنایی چشم من و ائمه از نسل او امنای خداوند و ریسمانی هستند که میان خدا و خلق خدا متصل می باشند، هرکه بدان ریسمان چنگ زند نجات یافته و هر که از آن روی برگرداند هلاک می شود.

(12) رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «انَّ فاطِمَةَ شَجَنُهُ مِنّي يُؤذِيني ما آذاها وَيَسُرُّني ما سَرَّها(4)» فاطمه قطعه ای از من است، هر چه او را آزار دهد مرا آزار داده و هر که او را خشنود کند مرا خشنود می کند.

(13) پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به على عَلَيْهَ السَّلاَم من فرمود: «أَنْتَ مَعِي فِي قَصْرِي فِي

اَلْجَنَّةِ مَعَ فاطِمَةَ اِبتنِي وَ وَ أَنتَ أَخي ورَفيقي»؛ تو با منی در کاخ بهشتی من، همراه با دخترم فاطمه و تو برادر و یار من می باشی.

ص: 144

سپس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این آیه قرآن را تلاوت نمود: «إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ»(1) همه برادرند و بر سریرها روبروی یکدیگر قرار دارند.(2)

این بود تعدادی از احادیث مربوط به حضرت زهرا عَلَيْه السَّلاَم که نشان دهنده مقام والای آن حضرت، و منزلت بلند ایشان نزد خداوند می باشد. اکنون به تعدادی دیگر از احادیث نقل شده از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره فضیلت عموم اهل بیت عَلَيْهم السَّلاَم می پردازیم.

(2) جابر بن عبدالله انصاری روایت می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را در حج دیدم، ایشان در روز عرفه سوار شتر خود به نام قصوى شده و سخنرانی نمود، پیامبر در سخنان خود فرمود: «ايهَا اَلنَّاسُ إِنِّي تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اَللَّهِ وَعِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي»(1)؛ ای مردم، من در میان شما ودیعه ای قرار دادم که اگر به آن عمل کنید هرگز گمراه نخواهید شد، یکی کتاب خدا است و دیگری عترت یعنی اهل بیت من.

(3) زید بن ارقم می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد جحفه شد، آنگاه برای مردم سخنرانی کرد، ابتدا حمد و ثنای خدا را به جای آورد سپس فرمود: «إنِّي لا أَجِدُ لِنَبِيٍ إِلاَّ نِصْفَ عُمُرِ الَّذي قَبْلَهُ وإنِّي أوشَكَ أنْ أَدَّعِيَ فَمَا أَنْتُمْ قَائِلُونَ ؟»؛ من اینگونه می بینم که عمر پیامبری نصف عمر پیامبر قبلی است و چیزی نمانده که خداوند مرا به سوی خود بخواند، حال شما چه خواهید گفت؟

مردم فورا جواب دادند: «نصحت»، تو ما را ارشاد نمودی، دوباره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مردم فرمود:

«أَليس تَشهَدُونَ أن لا إلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ وَرَسولُهُ وَأَنَّ الجَنَّةَ حَقٌ وَالنَّارَ حَقَّ؟» ؛ آیا شهادت نمیدهید که خدایی جز الله وجود ندارد و این که محمد بنده و فرستاده خدا است و این که بهشت حق است و جهنم حق؟

مردم یک صدا فریاد زدند: «نشهد»، آری شهادت می دهیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دست خود را بلند کرد و بر سینه مبارک گذاشت و گفت: «ألا تسمَعون؟» جواب دادند: آری، آنگاه فرمود: «وإِنِّي فَرَطٌ (2)عَلَى الْحَوْضِ وأَثِمَ وارِدونَ عَلى الْحَوْضِ وَأَنَّ عَرْضَهُ ما بَيْنَ صَنْعَاءَ وبُصْرِى فَيُو أَقْدَاحٍ عَدَدَ اَلنُّجُومِ مِنْ فِضَّةٍ فَانْظُرُوا كَيْفَ تخلُفونّي في التّقلين؟»؛ من بیش از شما به حوض می روم، سپس شما در کنار حوض بر من وارد می شوید، عرض این حوض به اندازه مسافت ما بين صنعا و بصری(3) است و در آن جامهای نقره ای به تعداد ستارگان وجود دارد، حال ببینید چگونه پس از من با ثقلین رفتار خواهید کرد؟

ص: 146

از وسط جمعیت یکی ندا داد: یا رسول الله، ثقلین چیست؟

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «كِتَابِ اَللَّهِ طَرَفٌ بيَدِ اللّهِ عزَّوجلَّ وَطَرَفَ بِأَيْدِيكُمْ فَتَمَسَّكُوا بِهِ والآخِرُ عَشِيرَتِي (1)، وإِنَّ اللَّطِيفَ الْخَبِيرَ نَبانِي أنَّهُما لن يَفْتَرِقا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ فَسَالَتْ ذَلِكَ رَبِّي فَلا تُقَدِّمُوهُمَا فَتَهْلِكُوا ولا تُقَصِّرُوا عَنهُما وَلا تُعلِّمُوهُم هُم أعْلَمُ مِنكُم

»؛ اول، کتاب خدا است، که یک طرف آن به دست خدای متعال و طرف دیگر به دست شما است و باید آن را محکم نگه دارید و ثقل دیگر خاندان من است و خداوند که از همه چیز دقيقة خبر دارد به من اطلاع داد که این دو هرگز از هم جدا نمی شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند و من این را از پروردگارم خواسته ام، پس از آنها پیشی نگیرید که هلاک می شوید و از آنها عقب نمانید و به آنها چیزی یاد ندهید زیرا که آنها از شما داناترند.

سپس دست علی را گرفت و فرمود: «مَنْ كُنْتُ أَوْلى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِيٌ وَلِيُّهُ اَللّهُمَّ والِ مَنْ والاَهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ(2)»؛ هر کس که ولایت من بر او بیش از ولایت خود او است علی ولی او است،

خداوندا دوست بدار هرکه او را دوست می دارد و دشمن بدان هرکه با او دشمن است.

(4) پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هنگامی که در بستر مرگ بود به اصحاب خود چنین فرمود: «أَيُّهَا اَلنَّاسُ يُوشِكُ أَنْ أُقْبَضَ قَبْضاً سَرِيعاً فَيُنطَلِقُ بي وقَدْ قَدَّمْتُ إِليكُم القَولَ مَعْذِرَةً إِلَيْكُمْ ألا إنّي مُخَلِّفٌ فِيكُمْ كِتَابَ رَبّي عزّوجل وعِتْرَتِي أهْلَ بَيْتِي »؛ ای مردم، به زودی من از دنیا رفته و به

جهان دیگر منتقل می شوم و آنچه لازم بود به شما گفته و بهانه ای باقی نگذاشته ام، حال بدانید که جایگزین من کتاب خدای متعال و عترت یعنی اهل بیت من است.

آنگاه دست بزرگ عترت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام را گرفت و فرمود: «هَذَا عَليٌ مَعَ الْقُرْآنِ وَالْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍ لا يَفتَرِقانِ حَتَّى يَرِدا عَلى الحَوضِ(3)»؛ این علی است که همیشه با قرآن بوده

و قرآن نیز با او است و آنها هرگز از هم جدا نمی شوند تا این که در کنار حوض بر من وارد شوند.

ص: 147

اکنون لازم است در برابر این حدیث با تمام نقل های مختلف آن تأمل و به موارد ذیل توجه نمائیم:

مانند باب حطه در میان بنی اسرائیل است، هر که از آن در وارد شد گناهش بخشیده گردید.

این حديث شريف نشان دهنده اهمیت فوق العاده اهل بیت وحی علیهم السلام می باشد، زیرا که پیروی از آنها موجب نجات امت و رهایی آن از غرق شدن در گمراهیهای زندگی است. عالم بزرگوار شرف الدين قدس الله سميره درباره این حدیث چنین می گوید:

«تو میدانی که منظور از تشبیه اهل بیت علیهم السلام به کشتی نوح این است که هر کس در دنیا و آخرت به آنها پناه آورده و فروع و اصول دین خود را از ایشان گرفته از عذاب جهنم نجات یافته است و هر که آنها را رها کند مانند کسی است در روز طوفان حضرت نوح برای نجات از امر الهی به سوی کوه پناه برده ولی در نهایت در آب غرق شده و به جهنم رفته است، پناه می بریم به خدا از این عاقبت.

اما سبب تشبیه اهل بیت علیهم السلام به باب حطه این است که خداوند آن را به عنوان نمادی از تواضع در برابر عظمت الهی و تسلیم در مقابل دستورات پروردگار قرار داده است و این سبب بخشایش گناهان است. این است سبب این تشبیه، ابن حجر نیز پس از نقل این حدیث و احادیث مشابه آن می گوید:

سبب تشبيه اهل بیت علیهم السلام به کشتی این است که هر کس اهل بیت علیهم السلام را دوست بدارد و به شکرانه نعمت شرافت ایشان سر تعظیم آورد و از هدایت علمای اهل بیت علیهم السلام فرا گیرد، از تاریکی مخالفت امر الهی نجات یافته است، اما اگر کسی از اهل بیت علیهم السلام دوری کند در دریای کفران نعمتها غرق و در سرکشی طغيانها هلاک می گردد، - ابن حجر باز می گوید: اما سبب تشبیه آنها به باب حطه این است که خدای متعال چنین قرار داده بود که هر کس از آن در که ظاهرا در شهر اریحا یا بیت المقدس بوده، وارد شود و در حال تواضع و استغفار باشد گناهانش بخشیده می شود و همچنین برای این امت محبت اهل بیت سبب بخشش خواهد بود.(1)

«النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ مِنَ الْغَرَقِ وأَهْلِ بَيْتِي أمَانٌ لِأُمَّتِي مِنَ الاِخْتِلافِ فَإِذَا خَالَفْتَهُمْ قَبِيلَةٌ مِنَ اَلْعَرَبِ اِخْتَلَفُوا فَصَارُوا حِزْبَ إِبْلِيسَ » ؛ ستارگان مانع از غرق شدن اهل زمین اند و اهل بیت من مانع از اختلاف امت من می باشند، پس اگر قبیله ای از قبایل عرب به مخالفت با آنان بپردازد، اختلاف در میان آنها پدیدار شده و در حزب ابلیس قرار می گیرند.(1)

وأَبَاهُمَا وَاُمَّهُما كانَ مَعي في دَرَجَتي يَومَ القِيامَةِ»(1)؛ هرکه مرا و این دو و پدر و مادرشان را دوست بدارد، در روز قیامت همراه من در جایگاه من خواهد بود.

مُحَمَّدٍ مَاتَ مُؤْمِناً مُسْتَكْمِلَ اَلْإِيمَانِ أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ بَشَّرَهُ مَلَكُ اَلْمَوْتِ بِالْجَنَّةِ ثُمَّ مُنْكَرٌ وَ نَكِيرٌ أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ فُتِحَ لَهُ فِي قَبْرِهِ بَابَانِ إِلَى اَلْجَنَّةِ أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ جَعَلَ اَللَّهُ قَبْرَهُ مَزَارَ مَلاَئِكَةِ اَلرَّحْمَةِ أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ مَاتَ عَلَى اَلسُّنَّةِ وَ اَلْجَمَاعَةِ أَلاَ وَ مَنْ مَاتَ عَلَى بُغْضِ آلِ مُحَمَّدٍ جَاءَ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ آيِسٌ مِنْ رَحْمَةِ اَللَّهِ»(1) بدانید هرکه بر محبت آل محمد بمیرد شهید به شمار می رود. بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد گناهانش بخشیده می شوند؛ بدانید هر که بر محبت الى محمد بمیرد از توبه کنندگان خواهد بود؛ بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد مؤمن و با ایمان کامل از دنیا می رود، بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد ملک الموت، منکر و نکیر او را به بهشت بشارت خواهند داد، بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد با شادی به بهشت برده می شود، همانگونه که عروس را با شادی به خانه بخت می برند. بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد دو در به سوی بهشت بر قبر او باز می شود، بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد خداوند قبر او را زیارتگاه فرشتگان رحمت قرار می دهد؛ بدانید هر که بر محبت آل محمد بمیرد بر سنت پیامبر و در راه صحیح حق مرده است و بدانید هر که بمیرد و نسبت به ال مد کینه

داشته باشد روز قیامت وارد میشود و میان دو چشم او نوشته شده است «این شخص از رحمت خدا نا امید است».

این بود برخی از احادیثی که کتابهای صحاح و سنن از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره اهل بیت پاک و مطهر ایشان نقل کرده اند. اهل بیتی که پرچمدار عدالت، امین پروردگار در میان خلق و حجت خدا بر بندگان بوده اند و بانوی زنان جهان حضرت زهرا علیها السلام نیز یکی از آن بزرگواران است. خداوند شفاعت او را در روز قیامت نصیب ما فرماید.

ص: 152

ص: 154

أَنْ أُزَوِّجُكَ مِنِ اِبْنَتِي»(1)؛ خوش آمدی، خداوند به من امر فرموده تا دخترم را به همسری تو در آورم.

دل حضرت علی علیه السلام از این شرافت بزرگ الهی پر از شادی شد، او اکنون پسر عموی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بوده و پس از این داماد ایشان نیز خواهد بود. در برخی تفاسیر آمده است که شخص مورد نظر در آیه ذیل امیرالمؤمنین است: ««وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا»(2) و اوست کسی که از آب، بشری آفرید و او را دارای خویشاوندی نسبی و دامادی قرار داد.

سپس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اصحاب توجه کرد و خبر داد که خدای متعال به او دستور داده است تا دختر خود را به ازدواج حضرت علی علیه السلام در آورد، پیامبر فرمود: «لَقَدْ أَتَانِي مَلَكٌ فَقَالَ لِي يَا نَبِيَّ اللَّهِ إنَّ اللَّهَ يَقرَأُ عَلَيكَ السَّلامَ ويَقولُ لَكَ إلَيَّ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِيٍ فِي اَلْمَلاَ اَلْأَعْلَى فُرُوجُهَا مِنْهُ فِي اَلْأَرْضِ»؛ (3)فرشتهای نزد من آمد و گفت: خداوند سلام به تو میرساند و می فرماید: من فاطمه را در عالم بالا به ازدواج علی در آوردم، تو نیز او را در زمین به ازدواج على درآور.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حالی که جان شريفش پر از شادی بود به نزد دختر خویش رفته و فرمود:«زَوَّجْتُكِ يَرَ أُمَّتِي أَعْلَمُهُمْ عِلْماً وَأفضَلُهُم حِلْماً واؤلُهُم سِلماً»(4)، من تو را به ازدواج بهترین فرد امت خویش درآوردم، کسی که در علم از همه داناتر، در بردباری از همه بهتر و در اسلام از همه پیشروتر است.

باز هم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای بار دوم به حضرت زهراعلیها السلام فرمود:«يا فاطمه أَمَا عَلِمْتِ أن اللّه عزّوجل اِطَّلَعَ عَلَى أَهْلِ اَلْأَرْضِ فَاخْتَارَ مِنْهُمْ أَبَاكِ فَبَعَثَهُ نَبِيّاً ثُمَّ اِطَّلَعَ ثانيه فَاخْتَارَ بَعْلَكِ فَأَوْحَى إِلَيَّ أَنْكَحْتُهُ وَ اِتَّخَذْتُهُ وَصِيّاً»؛(5) خداوند به اهل زمین نگاه کرد و از میان آنها پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد، سپس دوباره نگاه کرد و همسرت را برگزید و به من وحی کرد و من او را به ازدواج تو در آوردم و وصی خود قرار دادم.

ص: 156

بار سوم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به حضرت زهرا علیها السلام چنین فرمود: «إِنَّهُ أَوَّلُ أَصْحَابِي إِسْلاَماً أَوْ أقدَمُ أُمَّتي سِلْماً وَ أَكْثَرُهُمْ عِلْماً وأعْظَمُهُم حِلْماً»(1)؛ او اولین کسی از اصحاب من است که اسلام آورد، او از همه بیشتر علم دارد و در بردباری از همه بزرگوارتر است.

ارزشهای والای امیرالمؤمنین علیه السلام او را شایسته می نمود تا خداوند آن حضرت را به عنوان همسر دختر رسول صلی الله علیه و آله و سلم برگزیند و در حدیث آمده است که: «لَوْ لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌ لَمَا كَانَ لِفَاطِمَةَ كُفُوءٌ»(2)؛ اگر على خلق نمیشد، فاطمه هیچ همتایی نداشت.

3. و اُخرى بها من جريد النخيل *** سريرٌ قوائمُه تُرقَعُ

4. وآنيهُ الطَّين وهيَ الكُؤوسُ *** وفي کفِّ مالكها تُصنَعُ

5. وتِلكَ رحىً مَجَلَت راحةً *** لطحن الشعيرِ بها تُسرِعُ

6. كأنَّ التواضُعَ في ما حَواهُ *** شَعارٌ به كلِّهِ بخشَعُ(1)

1. خانه تو با وسایلی که در چهار دیواری آن قرار دارد بسیار ساده است؛

2. در یک گوشه آن حصیری پهن و کوزه ای در کنار آن گذاشته شده است؛

3. در گوشه دیگری تختی برپا است که از شاخه های نخل ساخته شده است؛

4. چند ظرف گلی نیز وجود دارد که صاحب خانه به دست خود آنها را ساخته است؛

5. و آن آسیابی است که دست صاحبش آبله زده از سرعت کار برای آسیاب کردن جو است؛

6. گویا تواضع در برابر آنچه در خانه هست خضوع می کند.

در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مهر زن احياناً یاد دادن یک سوره قرآن، یک درهم و یا یک مشت گندم بوده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای یکی از اصحاب خود که هیچ چیز نداشت همسری مشخص کرد و مهر او را چنین قرار داد که مرد یک سوره قرآن را به همسرش تعلیم دهد(1) و این مهر را (مهر السوره) نامیدند.

شریعت اسلام تاکید بر ازدواج نموده و سادگی در مهریه را پسندیده است. اسلام برتری زن و شوهر بر یکدیگر بر اساس تسب و دیگر اعتبارها ملغی و مرد و زن مسلمان را همتای یکدیگر قرار داد، ولی این اصول اسلامی بر «منس» ناشناخته مانده، زیرا او همه چیز را از یک دید مادی می بیند.

و دستور او در آسمانها و زمین اجرا می گردد. خداوند با قدرت خود خلق را آفرید، با احکام خویش آنها را بر یکدیگر برتری عطا کرد، با دین خود به آنها عزت داد و با فرستادن پیامبر خویش محمد تا به آنان کرامت بخشید.

مبارک باد نام خدا و متعالی باد عظمت او که ازدواج را نوعی فامیلی جدید و امری ضروری قرار داد،

خانواده ها را به یکدیگر پیوند زد و خلق را متعهد آن نمود. خدای متعال می فرماید: و اوست کسی که از آب، بشری آفرید و او را دارای خویشاوندی نسبی و دامادی قرار داد و پروردگار تو همواره توانا بوده است و دستور خدا منتهی به قضای خدا و قضای خدا منتهی به قدر او است و هر قضایی قدری و هر قدری زمان مشخصی و هر زمانی نوشته ای دارد، خداوند می فرماید: خداوند هر چه را بخواهد محو و هر چه را بخواهد اثبات می کند و امُ الکتاب «لوح محفوظ» نزد اوست.

خدا به من دستور داده است تا فاطمه را به همسری علی در آورم، اکنون من شما را شاهد می گیرم که فاطمه را به همسری علی در آوردم و مهر او را چهارصد مثقال نقره قرار دادم به شرط رضایت او بر اساس سنت حاضر و تعهد شرعی. خداوند آنها را به یکدیگر الفت دهد و به زندگیشان برکت بخشد و نسل آنها را پاک و مطهر فرماید. خداوند نسل آنها را کلیدهای رحمت، سرچشمه حکمت و امنیت امت اسلام قرار دهد، گفته خود می گویم و برای خودم و همه شما طلب مغفرت مینمایم.

امیرالمؤمنین علیه السلام هنگام خطبه عقد حضور نداشت، بلکه در مأموریتی از جانب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بود، پس از تمام شدن خطبه عقد بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد شد، وقتی پیامبر او را دید تبسمی کرد و فرمود: «يَا عَلِيُّ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِي أَنْ أُزَوِّجَكَ فَاطِمَةَ وَ إِنِّي قَدْ زَوَّجْتُكَهَا عَلَى أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ»(1) ؛ اى على، خداوند به من امر فرمود تا تو و فاطمه را به ازدواج یکدیگر در آورم و من شما را به چهارصد مثقال نقره به ازدواج رساندم.

سپس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین امر فرمود تا سخنی بگوید و على علیه السلام چنین گفت:

«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي قَرُبَ مِنْ حامِدِيهِ وَدَّنا مِن سائِليهِ وَ وَعَدَ الجنَّهَ مَن يَتَّقِيهِ وأَنْذَرَ بِالنَّارِ مَنْ يَعْصِيهِ تَحْمَدُهُ عَلَى قَدِيمِ إِحْسَانِهِ وَ نَستَعِينُهُ وَ نَسْتَهْدِيهِ وَ نُؤْمِنُ بِهِ وَ نَسْتَكْفِيهِ وَ نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَه

ص: 161

إلَا اللّهُ وحدهُ لا شریکَ لهُ شَهادَةَ تَبلُغُهُ تُرضیهِ، وانَّ محمداً عبدُهُ و رسولُهُ صَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ صَلاةً تُزلِفُهُ وتُحظیهِ و ترفَعُهُ وتصطَفیهِ. و النِّکاحَ مِمّا أمَرَ اللّهُ بِهِ و یُرضیهِ ،و هذا رَسولُ اللّهِ زَوَّجَنِی ابنَتَهُ فاطِمَةَ، عَلی خَمسِماتَه دِرهَمٍ وقَد رَضیتُ، فَاسأَلوهُ وَاشهَدوا.»

ستایش می کنم خدا را که به ستایش کنندگان خود نزدیک می شود و کسانی که از او حاجت میطلبند را در کنار خود قرار میدهد، پرهیزکاران را وعده بهشت و گناهکاران را بیم از جهنم داده است. او را ستایش می کنیم بر احسان همیشگی و قدیمی او، از او یاری خواسته و هدایت می طلبیم، به او ایمان آورده و از او تقاضا می کنیم ما را بی نیاز فرماید، شهادت می دهیم که هیچ خدایی جز پروردگار جهان نیست، او یگانه بوده و هرگز شریکی ندارد و این شهادت را چنان به او ابلاغ می کنیم که راضی گردد. همچنین شهادت می دهیم که محمد بنده و پیامبر خدا است، خداوند بر او و اهل بیت او چنان درود فرستد که بیشتر مقرب گشته و درجه او بالا رود، درودی که او را متعالی ساخته و بی همتا نماید. و ازدواج از مسائلی است که خدا بدان امر فرموده و مورد رضایت او است و هم اکنون رسول خدا دخترش فاطمه را با مهری معادل پانصد درهم به عقد من درآورد، من نیز رضایت خود را اعلام میدارم و از شما میخواهم در این باره از ایشان بپرسید و شهادت دهید.

آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «قَدْ زَوَّجْتُكَ اِبْنَتِي فَاطِمَةَ عَلَى مَا زَوَّجَكَ اَلرَّحْمَنُ وَ قَدْ رَضِيتُ بِما رَضِيَ اَللَّهُ لَها فَنِعْمَ الْخَتَنُ انت وَ نِعْمَ اَلصَّاحِبُ انْت وَ كَفَاكَ بِرِضَى اللَّهِ رِضا»(1)؛ دخترم فاطمه را به عقد تو در آوردم همان گونه که خدای رحمان او را به عقد تو در آورد و برای او به آنچه رضایت خدا در ان است راضی ام، پس تو بهترین داماد و بهترین یار من هستی و همین برای تو بس که خداوند از تو راضی است.

امیرالمؤمنین علیه السلام نیز رضایت و قبول خود را اعلام نمود و سپس به سجده رفت و شکر خدای متعال را بر این نعمتی که به او مرحمت فرموده است به جای آورد. آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام دعا نمود و گفت: «بَارَكَ اَللَّهُ لَكُمَا وَ عَلَيْكُمَا واسعَدَ جَدُّكُمَا و جَمَعَ بَيْنَكُما

ص: 162

وَ اخْرُج مِنْكُما الْكَثِيرَ الطَّيِّب»(1)؛ خداوند به شما برکت دهد، بر شما برکت فرستد، شما را خوشبخت فرماید، شما را به هم پیوند زند و نسل فراوان و خوبی را از شما ایجاد نماید.

مجلس عقد در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برقرار شد،(2) پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم دستور داد ظرفی پر از خرما تقدیم مهمانان کردند و آنها نیز از آن مصرف نمودند.(3)

سپس مهمانان متفرق شدند در حالی که برای دو زوج جدید دعای خیر و خوشبختی و داشتن

ذریه پاک و منزه می کردند.

مَنْزِلَةُ عَلِيٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عِنْدِي كَفَانِي اَمْرِي وَ هُوَ ابْنُ اِثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً وَ ضَرَبَ بَيْنَ يَدَيَّ بِالسَّيْفِ و هُوَ ابْنُ سِتَّ عَشْرَةَ سَنَةً وَ قَتَلَ الِابْطَالَ و هُوَ ابْنُ تِسْعَ عَشْرَةَ سَنَةً و فَرَّجَ هُمُومِي وَ هُوَ ابْنُ عِشْرِينَ سَنَةً و رَفَعَ بابَ خَيْبَرَ و هُوَ ابْنُ اِثْنَتَيْنِ وَ عِشْرِينَ سَنَة»(1)؛ مگر مقام على را نزد من نمیدانی، او دوازده ساله بود که مرا در مأموریتم بی نیاز از دیگران کرد، شانزده ساله بود که در کنار من شمشیر زد، نوزده ساله بود که قهرمانان دشمن را کشت، بیست ساله بود که نگرانیهای مرا برطرف ساخت و بیست و دو ساله بود که در خیبر را از جا کند.

فرمود: علی بن ابی طالب.

ام ایمن عرض کرد: چگونه برادر شما است در صورتی که دخترت را به او دادهای؟

پیامبر در جواب گفت: «هو ذلك یا أمَّ أيمَن»؛ همینگونه است ای ام ایمن.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وارد شد و زن و شوهر به احترام ایشان برخواستند، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به فاطمه علیها السلام روی کرد و آب خاست، فاطمه علیها السلام آب را در ظرفی چوبین آورد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قدری آب را به دهان برد و دوباره به توی ظرف برگرداند، سپس به حضرت زهرا علیها السلام فرمود: بلند شو، آنگاه آن آب را بر سر و سینه او پاشید و دست را به دعا برداشت و گفت: «اَللَّهُمَّ إِنِّي أُعِيذُهَا بِكَ وَ ذُرِّيَّتَهَا مِنَ اَلشَّيْطَانِ اَلرَّجِيمِ»؛ خدایا، او و نسلش را در پناه تو قرار میدهم تا از شر شیطان رجیم در امان باشند.

دوباره به علی علیه السلام دستور داد تا ظرف چوبین را پر از آب کند و علی علیه السلام چنین کرد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قدری آب را به دهان برد و به توی ظرف برگرداند، آنگاه آن را بر سر علی ریخت و برای او دعا کرد: «اَللَّهُمَّ إِنِّي أُعِيذُهُ بِكَ وَ ذُرِّيَّتَه مِنَ اَلشَّيْطَانِ َلرَّجِيمِ»؛ خدايا، او و نسلش را در پناه تو قرار میدهم تا از شر شیطان رجیم در امان باشند.

سپس به او فرمود برگرد، على علیه السلام برگشت و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بقیه آب را ریخت و برای او دعا کرد، و دستور داد تا بر خانواده اش وارد شود.(1)

امام على علیه السلام با این ازدواج، موقعیت بسیار مهمی در جامعه اسلامی پیدا کرد و در حدیث آمده است که: «كَانَ لِعَلِيٍ وَجْهٌ مِنَ اَلنَّاسِ

حَيَاةُ فَاطِمَةَ»(2)؛ علی در ایام زندگی فاطمه احترام خاصی بین مردم داشت.

پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم به فاطمه علیها السلام فرمود: «لَقَد زَوَّجتُكِ سَيِّداً في الدُّنيا وَ سَيِّداً فِي الْآخِرَةِ لَايُبْغِضُهُ إِلاَّ مُنَافِقٌ»(3)؛ تو را به همسری کسی در آوردم که در دنیا و آخرت پیشوا میباشد و هیچ کس از او نفرت نخواهد داشت مگر منافق.

ص: 165

3.زَوَّجَكَ اَللَّهُ فَتًى فَاضِلاً *** أَعْنِي عَلِيّاً خَيْرُ مَنْ فِي اَلْحَضَرِ

4. قَسَرْنَ جَارَاتِي بِهَا إِنَّهَا *** كَرِيمُهُ بِنْتُ عَظِيمٍ اَلْخَطَرِ

1. فاطمه برتر از تمام بانوان است، روی او مانند پارۂ ماه است.

2. خداوند به واسطه آن که آیات سوره زمر به او اختصاص یافته، تو را بهتر از همه مردم قرار داده است.

3. خدا تو را به همسری جوانی ارجمند در آورده است، یعنی علی که بر تمام اهل شهر برتری دارد.

4. پس بیائید ای همسایگان من تا فاطمه را به خانه بخت ببریم، زیرا که او فرزند برومند مردی بسیار عظیم الشان می باشد.(1)

3. والحمدُ لله على إفضالِهِ *** والشُّكرُ لله العزيزِ القادرِ

4. سِرنَ بهافاللهُ أعلى ذِكرها *** و خصَّها مِنهُ بطُهرِ طاهرِ(1)

1. ای بانوان، با معاجر(2) خود را بپوشانید و در محافل سخنان پسندیده به زبان آورید.

2. و همراه با بندگان شکرگزار، خدا را یاد کنید که دین خود را ارزانی ما قرار داده است.

3. پروردگار را ستایش می کنم بر نعمتهای فراوان و شکر میکنم خدای عزیز مقتدر را۔

4. این بانو را همراهی کنید که خداوند نام او را متعالی نموده و همسری پاک و مطهر نصيب او قرار داده است.

4. حَتَّى إِذَا فَرَغَ اَلْخَطِيبُ تَتَابَعَتْ *** طُوبِي تَسَاقَطَ لُؤْلُؤاً مَنْثُوراً

5. وَ تُهيلُ ياقوتاً عَلَيهِم مَرَّةً *** وَتَهيلُ دُرّاً تارَةً وَ شَذوراً

6. فَتَرَى نِسَاءَ اَلْحُورِ يَنْتَهِبُونَهُ *** حَوْراً بِذَلِكَ يَهْتَدِينَ اَلْحَوْرَا

7. فَإِلَى اَلْقِيَامَةِ بَيْنَهُنَّ هَدِيَّةُ *** ذَاكَ اَلنِّثَارُ عَشِيُّهُ وَ بُكُوراً

1. خداوند فاطمه پاک و منزه را به همسری او درآورد، جشن چنین ازدواجی زیر درخت طوبی در بهشت انجام شد و چه دیدنی بود این برنامه.

2. تعداد فرشتگان از عدد ریگهای بیابان بیشتر بود و جبرئیل با شادمانی میان آنها سخن می گفت.

3. برای این زوج دعا می کرد، البته دعاهای خیر او برای ایشان همیشگی است.

4. وقتی که عقد انجام شد، درخت بهشتی طوبی شروع به درفشانی نمود.

5. یک بار یاقوت میریخت و بار دیگر مروارید و گرد طلا بر آنها می بارید.

6. زنان حورالعین را می بینی که به جمع آوری مرواریدها مشغولند و درخشندگی مروارید آنها را جذب کرده است.

7. و این هدیه های گران قیمت شبانه میان آنها رد و بدل می شود تا روز قیامت.(1)

3. خداوند اراده فرمود که دو پسر مانند دو ماه تابان از این زوج ارجمند پدید آورد.

4. این دو بزرگوار نوادگان پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم و پاره های تن فاطمه بتول علیها السلام هستند.

5. پس از اعلام رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این دو فرزند بنای امامت، خلافت و هدایت را بر پا نمودند.

5. والمَهرَ خُمُسَ الأرضِ مَو هَبهُ تَعَالَتْ فِي اَلْمَوَاهِب

6. وَ نُهَّابُهَا مِنْ حَمْلٍ طُوِّ بِي طَيِّبَتْ تِلْكَ اَلْمَنَاهِبَ

1. صديقهای است که برای یک صدیق، با نسبی شریف خلق شده است

2. خداوند این دو را برای یکدیگر انتخاب کرد؛ چرا که آنها از هر عیب و پلیدی پاک و منزه اند.

3. زیر سایه عرش الهی نام این دو بزرگوار قرینه یکدیگر شده اند.

4. خداوند ولی آن بانو بود و جبرئیل را برای خواستگاری فرستاد.

5. و مهر او یک پنجم کل کره زمین بود، این مهر گران سنگ از طرف پروردگار تعیین شد.

6. شب عروسی میوه های درخت بهشتی طوبی بر سر عروس ریخته شد و چه هدیه های پاکی بودند آنها.(1)

بر حورالعین پخش کرد.

5. این هديه ها عبارت بودند از مرواریدهای کرامت، که درخت طوبی می خواهد با تقدیم هدیه های خود هدایت یابد تا در روز قیامت به کار او آید.

6. و به ایشان اعلام گردید که برگهای در دست داشته باشی که در آن بی گناهی اولیاء خدا نوشته شده است.

درها را بر مسجد بست جز در منزل على علیه السلام را.(1)

سحرگاه ها صدای تلاوت قرآن از منزل آنان (آل علی) شنیده شده ولی از خانه شما (ای بنی عباس) صدای تار و تنبور به گوش می رسد.

بعضی از راویان چنین نقل می کنند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به دختر خود فاطمه علیها السلام فرمود که کارهای داخل خانه را انجام دهد و به علی علیه السلام دستور داد تا کارهای خارج از خانه را به عهده گیرد.(1)

زندگی مشترک امام علی علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام بر اساس محبت و الفت برپا شده بود،

امیرالمؤمنین علیه السلام در این زمینه می فرماید:

«فَوَ اَللَّهِ مَا أَغْضَبْتُهَا وَ لاَ أَكْرَهْتُهَا عَلَى أَمْرٍ حَتَّى قَبَضَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ أَغْضَبَتْنِي وَ لاَ عَصَتْ لِي أَمْراً وَ لَقَدْ كُنْتُ أَنْظُرُ إِلَيْهَا فَتَنْكَشِفُ عَنِّي اَلْهُمُومُ وَ اَلْأَحْزَانُ»(2)به خدا سوگند، هرگز فاطمه را نرنجاندم و مجبور به انجام کاری ننمودم، تا این که خداوند او را به جوار خود برد و هرگز او مرا نرنجاند و هیچگاه از دستور من سرپیچی ننمود و هرگاه غم و اندوه مرا فرا می گرفت، با نگاه کردن به روی او تمام غصه هایم برطرف می شد.

شتر بر تن دارد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به گریه افتاد و فرمود: «اِصْبِرِي عَلَى مَرَارَةِ اَلاِدْنِيَا لِنَعِيمِ اَلْآخِرَةِ غَداً؛(1) برتلخیهای دنیا صبر کن تا فردا به نعمتهای آخرت دست یابی.

فاطمه عَلَيْهَا السَّلاَم هرگاه آسیاب می کرد، این آیه را تلاوت می نمود «وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى»(2)

آنچه نزد خداوند است بهتر و پایدارتر است.

گفت: «خدا را سپاس می گویم که فاطمه را از آتش نجات داد.»

دروغ بودن این روایت واضح است، زیرا:

اولاً: اسلام به طور حتم طلا پوشیدن زن را منع نکرده است، پس چگونه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دختر هبيره را سرزنش می کند که چرا انگشتریهای طلا پوشیده است.

ثانياً: زنجیر طلایی که امام على علیه السلام به حضرت زهرا علیها اسلام هدیه می کند بر او حلال است، پس چرا زنجیری از آتش در دست ایشان به شمار رود.

ثالثاً: قرآن کریم از عصمت حضرت زهرا عیها السلام سخن گفته است، پس چگونه چیز حرامی را می پوشد؟!

خویش نماز بگذار و قربانی کن، که شماتت کننده به تو خود نسلی از او نمانده است.

مفسران کوثر را حضرت زهرا علیها السلام تفسیر کرده، می گویند که نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از ایشان باقی مانده است و این که شماتت کننده به رسول صلی الله علیه و آله و سلم خود ابتر بوده و نسلی از او باقی نمانده است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در اعماق قلب خود محبتی خالصانه نسبت به دو سبط خود حسن و حسین علیهما السلام داشت و آنها را ادامه زندگی خویش می دانست. از نشانه های علاقه بیش از اندازه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به سبطین این که روزی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از بالای منبر دید که حسن و حسین علیهما السلام چند بار سعی کردند از

زمین بلند شوند ولی دوباره به زمین خوردند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از منبر پایین آمده آنها را بلند کرد و بر دوش خود نهاد و گفت: «صَدَقَ اللَّهُ العَظيمُ انما اموالُكُم وَ اوِلاَدُكُمْ فِتَنُهُ»(1)؛ خدای بزرگ راست می گوید که اموال و فرزندان شما تنها برای امتحان شما می باشند.

و هرگاه صدای گریه یکی از آن دو کودک را می شنید، دختر خود را صدا کرده می فرمود: «مَا بُكَاءُ هَذَا اَلطِّفْلِ؟ أَلاَ تَعْلَمِينَ أَنَّ بُكَاءَهُ يُؤْذِينِي»؛ گریه این کودک از چیست؟ مگر نمی دانی که گریه او مرا می آزارد؟!

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شخصاً به رفع نیازهای این دو طفل می پرداخت؛ در شبی شنید که حسن علیه السلام آب می خواهد، حضرت قدری آب از یک کوزه برداشت و متوجه شد که حسین علیه السلام نیز آب می خواهد، ولی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ابتدا به حسن علیه السلام آب داد. فاطمه علیها السلام و گفت: «آراهُ أحَبّ إِلَيكَ»؛ میبینم که حسن را بیشتر دوست داری! فرمود: «اِنما اِسْتسْقِيَ اَوْلاً »؛ او زودتر طلب آب کرد، آنگاه هر دو را در عبایی پیچید و گفت: «اَنَا وَ أَنْتُمْ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِفِي مَكَانٍ وَاحِدٍ»(2)؛ من و شما روز قیامت در یک جا خواهیم بود.

اکنون چند خبر نقل می کنیم مبنی بر این که فرزندان فاطمه عیها السلام که به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وابسته اند و او سرمنشأ آنها است:

1. فاطمه دختر امام حسین علیه السام به نقل از جده خود فاطمه زهرا علیها السلام روایت می کنند که پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم

ص: 178

فرمود: «كُلُّ بَنِي آدَمَ ينتمون إِلَى عَصَبَتِهِمْ إِلاَّ وُلْدَ فَاطِمَةَ فَإِنِّي أَنَا أَبُوهُمْ وَ أَنَا عَصَبَتُهُمْ»(1)؛ هر گروهی

از فرزندان حضرت آدم به سر منشائی وابسته اند مگر فرزندان فاطمه لیها لسلام، من پدر و سرمنشأ آنها هستم.

2. رسول خدا صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم فرمود: «ان لِكُلِّ بَني آب عَصَبُهُ يَنْتَمُونَ إِلَيْهَا إِلاَّ وُلْدَ فَاطِمَةَ فَاِنا وَلِيَّهُمْ وَ آنا عَصَبِهُمْ وَ هُمْ خُلِقُوا مِنْ طِينَتِي وَيْلٌ لِلْمُكَذِّبِينَ بِفَضْلِهِمْ مَن أَحَبَّهُم أَحَبَّهُ اَللَّهُ وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ اِبْغَضَهُ اَللَّهُ»(2)؛ فرزندان هر پدری سر منشائی دارند که وابسته به او می باشند مگر فرزندان فاطمه، که من ولی و سرمنشأ آنها هستم و آنها از گل سرشت من ساخته شده اند. وای بر کسانی که فضایل آنها را انکار کنند، هر که آنها را دوست دارد خداوند او را دوست می دارد و هر که از آنها نفرت داشته باشد خداوند از او نفرت دارد.

3. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «كُلُّ وُلَدِ أَبٍ فَإِنْ عَصَبَتُهُمْ لِأَبِيهِمْ مَا خَلاَ وُلْدَ فَاطِمَةَ فَإِنِّي آنَا أَبُوهُمْ وَ عَصَبَتُهُم»(3)، فرزندان هر پدری، سرمنشأشان همان پدر است، مگر فرزندان فاطمه، که من پدر و سرمنشأ آنها هستم.

4. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «كُلُّ بَنِي أُمٍ يَنْتَمُونَ إِلَى عَصْبِهِ إِلاَّ وُلْدَ فَاطِمَةَ فَانَّا وَلِيَّهُمْ وَاناً عَصَبَتُهُم»(4)؛ فرزندان هر مادری به یک سر منشائی وابسته اند، مگر فرزندان فاطمه، که من ولی و سرمنشأ آنها هستم.

بنی امیه نپذیرفتند که فرزندان فاطمه علیها السلام فرزندان پیامبرند، به دلیل این که پسر دختر نمی تواند پسر به شمار آید، یک شاعر جاهلی این قاعده جاهلی را در بیت زیر آورده است:

بَنونا بَنُو أبنائِنا وَبَناتُنا *** بَنُوهُنَّ أَبْنَاءُ اَلرِّجَالِ اَلْأَبَاعِدُ

پسران ما همان پسران پسران ما هستند، اما پسران دختران ما پسران مردان غریبه می باشند.

البته اسلام این تفکر جاهلی را رد کرده و فرزندان پسر و دختر را یکسان می داند.

در این باره مناسبت است قضیه زیر را نقل کنیم:

ص: 179

بسیاری را نام می برد تا به عیسی میرسد. پس قرآن اعلام می دارد که عیسی از فرزندان ابراهیم خلیل است، در صورتی که عیسی بدون پدر به دنیا آمده، پس چگونه فرزند ابراهيم است؟؟

حجاج گفت:

- عیسی از فرزندان ابراهیم است از ناحیه مادرش مریم

- میان مریم و ابراهیم چند نسل وجود دارد؟

- نسل های بسیاری می باشند.

آنگاه یحیی با بیان و استدلالی محکم و تصمیمی قاطع گفت:

- ولی میان حسن و حسین علیهما السلام و میان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم جز فاطمه علیها السلام نیست! پس چرا نمی پذیرید که آنها فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هستند؟!

یحیی با این سخن، حجاج را خلع سلاح کرد. حجاج سر به زمین انداخت و جوابی نداشت.

آنگاه روی به مأمورین کرد و گفت: غل و زنجیر را از تن او باز کنید و ده هزار دینار به وی بدهید،

به کوری چشم من؟

عامر می گوید: من به دنبال یحیی به راه افتادم تا ببینم با آن پول ها چه خواهد کرد. یحیی در

میدانی به نام «رحبة الكوفة» ایستاد و اموال را میان فقرا تقسیم نمود، در حالی که این جمله را

می گفت: این از برکات حسن و حسین علیهما السلام است.(1)

از دیگر نشانه های شدت نفرت بنی امیه نسبت به حضرت زهرا علیها السلام این که آن حضرت دانه ای به نام «فرفخ» را دوست می داشت و لذا امویها آن دانه را «بَقْلَةُ اَلْحَمْقَاءِ»، (دانه احمق) نامیدند!

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «لَعَنَ اَللَّهُ بَنِي أُمَيَّةَ هُمْ سَمَّوْهَا بَقْلَةَ الْحَمْقَاءِ بغضأً لَنَا وَ عَدَاوَةً لِفَاطِمَةَ»(2) خدا لعنت کند بنی امیه را، آنها به دلیل نفرت از ما و دشمنی با فاطمه أن دانه را «بقلة الحمقاء» نامیدند.

ص: 181

ازدواج دوم برای مرد امری شرعی و حلال است؟ و مطمئنا حضرت زهرا علیها السلام هرگز در برابر یک امر مشروع مقاومت نکرده و مانع آن نمی شود.

4. چه مانع شرعی وجود دارد بر این که دختر ابوجهل پس از مسلمان شدن با امیرالمؤمنین علیه السلام ازدواج کند و با حضرت زهرا علیها السلام در یک منزل قرار گیرد؟ این مسئله هیچ اشکال شرعی ندارد، پس چگونه ممکن است که پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم از آن نهی کند؟

5. رابطه میان زهرای اطهر علیها السلام و همسرش امیرالمؤمنین علیه السلام رابطه ای بسیار صمیمی بوده است، امام علیه السلام ما در کارهای منزل به ایشان کمک و مواظب همه نیازهای ایشان بوده و همیشه زهرا علیه السلام را تکریم و تعظیم و احترام می نمود و هیچ گاه شنیده نشده است که از ایشان برنجد یا سخنی رنج آور به او بزند، پس چگونه ممکن است با بودن زهرا علیها السلام همسر دیگری اختیار کند؟

6. حضرت زهرا علیها السلام نیز خود را همیشه مخلص و مطیع أمام میدانست، او در سخت ترین شرایط و مشکل ترین گرفتاری ها با تمام وجود به یاری امام شتافت و از ایشان دفاع نمود، به خصوص آنگاه که خلافت را از امام غصب کردند، فاطمه علیها السلام در برابر ابوبکر ایستاد و خطبه جاودانه خود را در یاری امام و دفاع از حق او سر داد، حال با این ارادت خالصانه حضرت زهرا علیها السلام نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام، چگونه ممکن است آن حضرت به فکر ازدواج با دختر ابوجهل دشمن خدا و دشمن پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم بیفتد؟

بنابراین روایت فوق یکی از روایت های جعلی است که هیچ اساسی ندارد. ولی دشمنان امام علیه السلام از این روایت برای کوچک کردن مقام آن حضرت سوء استفاده کرده اند.

مروان بن أبي حفصه شاعر هارون الرشید می گوید:

وَ سَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ إِذْ سَاءَ بِنْتُهُ *** بِخُطْبَةِ بِنْتِ اَللَّعِينِ أَبِي جَهْلٍ

رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم را ناراحت کرد زیرا که دختر او را ناراحت نمود و سبب آن خوارستگاری اش از دختر ابوجهل ملعون بود.

علامه سید مهدی بحرالعلوم در قصیدهای، شاعر عباسیان را این گونه رد می کند:

ص: 183

بِذَلِكَ فَاعْلَمْ جَهْلَ قَوْمٍ تَحَدَّثُوا *** بِخُطْبٍ بِنْتِ اَللَّعِينِ أَبِي جَهْلٍ(1)

و بدینوسیله، بدان چقدر جاهل و نادان هستند آن قومی که از خواستگاری ایشان از دختر ابوجهل

ملعون سخن گفته اند.

5. آنها که میراث شما - بني العباس - را حق خود می دانند جز ندامت و پشیمانی چیزی به دست نخواهند آورد.

6. میراث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اهلش رسیده است، پس دیگر اعتراض و ملامت شما چه دلیلی دارد، چرا چنین می کنید؟

7. اگر این حق شما - فرزندان فاطمه - بود، مردم قیامتی بر پا می کردند.

8. این میراث برای غیر شما - بني العباس - به خدا سوگند هرگز نخواهد بود و کرامت از شما نخواهد گذشت.

متوکل به خاطر این ابیات اموال و طلای فراوانی به او داد و وی را والی يمامه و بحرین نمود، فقط بدین خاطر که چنین شعری را سروده است و در آن دشمنی و کینه خود را نسبت به اهل بیت علیهم السلام اعلام داشته است.

البته خطیب بزرگوار شیخ محمدعلی یعقوبی ابیات زیبایی به شرح ذیل در رد او سروده است.

1. لاَ سَنَخَ فِي وَادِيكَ يَا اِبْن *** أَبِي اَلْجَنُوبِ حَيَّا اَلْغَمَامَةِ

2. قَدْ بِعْتَ دِينَكَ بِالَّذِي *** حَاوَلْت مِنْ دُنْيَا اَلْيَمَامَةِ

3. فَمَدَحْتَ مَلْكً مَا بِهِ *** (لِلدِّين وَالِدُنْيَا سَلاَمَة)

4. لَوْ كُنْتَ تُنْصِفُ مَا لِغَيْرِ *** اَلْآلِ فِيهَا مِنْ قُلاَمَه

5. قَدْغَرِّكَ اَلطَّمَعُ اَلْخَسِيسُ *** وَغَايِهُ اَلطَّمَعِ اَلنَّدَامَة

6. وَ هَجَوْتَ أَكْرَمَ عِتْرَةٍ *** لَمْ تَعُدُّهُمْ أَبَداً كَرَامَةً

7. نَزَلَ اَلْكِتَابُ بِمَدْحِهِمْ *** فَعَلَى مَ تَجْحَدُهُمْ عَلاَمَةٌ

8. لَيسَ التُّراثُ لِفاجِرٍ *** وَالجَورُ لا يَنْفِي اَلظَّلاَمَهُ

9. لَيْسَ اَلْخِلاَفُهُ لِلْإِلَى *** شَغِّفُوا بِكَاسَاتِ اَلْمَدَامَة

10. قَدْ سَلَّ جِدَّهُمْ عَلَى *** الاسلام فِي بَدْرٍ حُسَامَةٌ

11. الصِّهْرُ أَوْلى في مَواريثِ *** النَّبُؤَةِ وَالإِمَامَة

12. قَدْ رَامَ مِنْهَا عَمَّهُ *** شَيْئاً فَلَمْ يُدْرِكْ مَرَامَهُ

ص: 185

13. وَأتى يُخاصِمُهُ بِها فَثَنى ابوبَكرٌ خِصَامَه

14. أَوْلَى بِهَا مَنْ لَيْسَ فِي *** اَلْأَحْكَامِ تَأْخُذُه مَلاَمَه

15. أَوْلَى بِهَا مَنْ أَطْعَمَ اَلْ *** مِسْكِينَ فِي سَغَبِ طَعَامَه

16. أُنْسِيتَ يَوْمَ غَدِيرِ خُمّ *** اَمْ جَهِلَتَ بِهِ مَقَامَة(1)

1. امیدوارم هرگز ابری بر خانه تو نبارد ای فرزند ابي الجنوب؛

2. تو برای به دست آوردن دنیای خود در یمامه دین خود را فروختی؛

3. سلطانی را مدح و ثنا گفتی که سلطنت او نه برای دین و نه برای دنیا سلامتی در بردارد.

4. اگر انصاف داشته باشی میپذیری که غیر آل محمد و هیچ کس به اندازه بند انگشتی در خلافت

حقی ندارد.

5. این طمع پست و بی ارزش، تو را به حرص واداشت، ولی پایان هر طمعی جز پشیمانی نیست.

6. تو از ارجمندترین عترت و خاندان بدگویی کردی، در حالی که هر کرامتی از آن آنان است.

7. قرآن آنان را مدح و ثنا گفته است، پس دیگر رد کردن فضایل ایشان چه دلیلی دارد، چرا چنین می کنی؟

8. هیچ گاه میراث به فاجر نمی رسد و ظلم با جنایت توأم است.

9. خلافت حق کسانی نیست که دائم جام شراب بر لب دارند.

10. جد آنها - عباس عموی پیامبر - در جنگ بدر علیه اسلام شمشیر زده است.

11. داماد پیامبر بیش از هر کس حق دارد که میراث نبوت و امامت از آن او باشد.

12. عموی او - عباس - خواست قدری از این حق را از او بگیرد ولی نتوانست.

13. و برای به دست آوردن خواسته خود نزد ابوبکر شکایت کرد، ولی ابوبکر حق را به علی داد.

14. حق را به کسی داد که در اجرای حکم شرعی از ملامت هیچ ملامتگری نهراسید.

15. حق را به کسی داد که غذای خود را به فقیر و مسکین داد هر چند خود گرسنه بود.

16. آیا روز غدیر خم را از یاد برده ای، یا این که مقام او را در آن روز نمیدانی؟!

پسر معتزل عباسی نیز مانند مروان بن ابی الجنوب مدعی شد که عباسیان نزدیک تر از علویان

ص: 186

نسبت به پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم می باشند. او در یک قصیده چنین می گوید:

1. ونَحنُ وَرِثْنا ثِيابَ النَّبِىِّ *** فَلِم تَجْذِبُونَ بِأَهْدَابِهَا

2. لَكُمْ رَحِمٌ يَا بُنَيَّ بنته *** وَلكِن أرى العَمَّ أوْلَى بِها

1. ما لباس های پیامبر صَلّي اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلّم را به ارث بردیم، پس چرا گوشه های آن را به سوی خود می کشید.

2. شما فرزندان دختر پیامبر رحمی از پیامبر دارید، ولی به نظر من عموی پیامبر از شما حق بیشتری دارد.

صفی الدین حلی شاعر (متوفی سال 750 هجری) در قصیدهای جالب سخنان باطل او را منتفی ساخت، از جمله ابیات او چنین است:

1. أَلاَ قُلْ لِشَرِّ عِبَادِ اَلْإِلَهِ *** وَطَاغِي قُرَيْشٍ وَ كَذَّابُهَا

2. وَ بَاغِيَ اَلْعِبَادِ وَ بَاغِي اَلْعِنَادِ *** وَ هَاجِي اَلْكِرَامَ وَ مُغْتَابِها

3. أأنتَ تَفاخِرُ آلِ النَّبِيِّ *** وَتَجحَدُها فَضْلُ أَحْسَابِهَا

4. بِكُمْ بَاهَلَ اَلْمُصْطَفَى أَمْ *** بِهِمْ فَرُدَّ اَلْعُدَاهَ بِأَوْصَابِهَا

5. أَعِنْكُمْ نَفْيُ اَلرِّجْسِ أَمْ عَنْهُمْ *** كَطُهْرِ اَلنُّفُوسِ وَ أَرْبَابِهَا

6. أُمُّ الرِّجسِ وَالخَمرُ مِن دَأبِكُم *** وَ فَرَّطُ اَلْعِبَادَةِ مِنْ دَابِّهَا

7. وَ قُلْتُمْ وَرِثْنَا ثِيَابَ النّبیِّ *** فَلِمَ تَجْذِبُونَ بِأَهْدَابِهَا

8. وَ عِنْدَكَ لاَ تُورِّثُ اَلْأَنْبِيَاءَ *** فَكَيْفَ حَظِيتُمْ بِأَثْوَابِهَا

1. به بدترین بندگان خدا، به طغیانگر و دروغگوی قریش؛

2. و به آن متجاوز بر بندگان خدا، به آن خواهان عناد و لجبازی با حق و به آن غیبت کننده و مذمت گوی افراد با کرامت، چنین بگو:

3. آیا تو بر آل پیامبر فخر می فروشی و فضایل خاندان آنها را انکار می کنی؟

4. آیا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با شما به مباهله با دشمنان دین پرداخت یا با آنها؟

5. آیا خداوند رجس و پلیدی را از شما زدود یا از آنها و نفوس شما را پاک و پاکیزه نمود یا نفوس آنان را؟

6. آیا پلیدی و شراب خواری کار همیشگی شما نیست و عبادت دائم خدا کار آنها ؟

7. مدعی شدید که لباس های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را به ارث بردید و اشکال گرفتید که چرا آنها گوشه های آن را به

ص: 187

سوی خود می کشند؛

8. مگر نه شما قائلید که کسی از انبيا ارث نمی برد، پس چگونه لباس های ایشان را به دست آوردید؟

او در ابیاتی دیگر از قصیده خود چنین می گوید:

1. وَقَلتُم أَنتُم بَنو بَنيهِ *** وَلَكِن بَنو العَمِّ أَولى بِها

2. بَنو البِنتِ أَيضاً بَنو عَمِّهِ *** وَذَلِكَ أَدنى لِأَنسابِها

3. فَدَع في الخِلافَةِ فَصلَ الخِلافِ *** فَلَيسَت ذَلولاً لِرُكّابِها

4. وَمَأَنتَ وَالفَحصَ عَن شانِها *** وَما قَمُّصوكَ بِأَثوابِها

1. گفتید که آنها دخترزادگان او هستند، در حالی که عموزادگان حق بیشتری دارند.

2. ولی این دخترزادگان نیز عموزاده او هستند، پس کلا آنها از شما نزدیک ترندا

3. مسئله اختلاف در خلافت را رها کن، زیرا تو نمیتوانی مدعیان آن را رام کنی.

4. و تو را چه به تحقیق درباره امور خلافت، این پیراهنی است که به ناحق بر تن تو کرده اند!

او در جای دیگر از این قصیده می گوید:

1. فَدَع ذِكرَ قَومِ رَضوا بِالكَفافِ *** وَجاؤوا الخِلافَةَ مِن بابِها

2. هُمُ الزاهِدونَ هُمَ العابِدونَ *** هُمُ الساجِدونَ بِمِحرابِها

3. هُمُ الصائِمونَ هُمُ القائِمونَ *** هُمُ العالِمونَ بِآدابِها

4. هُمُ قُطبُ مِلَّةِ دينِ الإِلَهِ *** وَدَورُ الرَحى حَولَ أَقطابِها

5. عَلَيكَ بِلَهوِكَ بِالغانِياتِ *** وَخَلِّ المَعالي لِأَصحابِها

1. تو حق نداری درباره کسانی سخن بگویی که در دنیا زاهد بوده و خلافت را از راه درست خود وارد شدند.

2. تنها زاهدان و عابدان واقعی و تنها عاملين به آداب عبادت آنان هستند.

3. روزه داران آنان بوده، نمازگزاران در دل شب و سجده کنان در محراب نیز همان ها هستند.

4. آنان مرکز مکه هستند که دین خدا از آنجا سرچشمه گرفته است و خانه های آنان منزلگاه امید مردم است.

ص: 188

5. تو مشغول لهو و لعب با حرمسرا باش و عالم معنی را برای اهلش رها کن!(1)

البته خویشاوندی نزدیک سادات علوی به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تنها سبب استحقاق آنان برای گرفتن خلافت اسلامی نیست، تا این که امثال مروان بن ابی الجنوب يا ابن المعتز عباسی بخواهند با آنان در این باره بحث و جدل کنند، بلکه سبب اصلی، همانا علم، حکمت، دقت در امور دین و دیگر توانایی ها و ارزشهای ایشان است که هرگز در بني العباس یا دیگران یافت نمی شود.؟(2)

تمام سعی بنی امیه و بنی عباس در کوچک شمردن ارزش علویان و بی اهمیت جلوه دادن مقام آنها ناکام ماند، زیرا علویان در قلب و احساسات مسلمانان جای دارند، در حالی که دشمنان ایشان در زباله دان تاریخ می باشند و جز با چشم حقارت و توهین کسی به آنها نگاه نمی کند.

بسیاری در مدح و ثنای هارون می سرود و در عین حال برای تقرب به هارون اظهار دشمنی و کینه نسبت به علویان می نمود، ولی او در اعماق قلب خود و در درون خویش علویان را دوست می داشت. بعضی از دشمنانش این موضوع را نزد هارون افشا کردند، و قصیده ای از این شاعر را برای هارون خواندند که در آن به سوگواری امام حسین علیه السلام با پرداخته و از مصائب مادرش حضرت زهرا عَلَيْهَا السَّلاَم نقل کرده است و آنگاه از مردم خواسته است تا به دفاع از حق آنان بپردازند.

ابیاتی که در آن به سوگواری امام حسین عَلَيْهَ السَّلاَم می پردازد چنین است:

1. شاءٌ مِنَ الناسِ راتِعٌ هامِلُ *** يُعَلِّلونَ الناسَ بالباطِل

2. تُقتَلُ ذُرِّيَّةُ النَبيِّ وَيَرجُونَ *** جِنانَ الخُلودِ لِلقاتِل

3. وَيلَكَ يا قاتِلَ الحُسَينِ لَقَد *** نُؤتَ بِحِملٍ يَنوءُ بالحامِل

4. أَيُّ حِباءٍ حَبَوتَ أَحمَدَ في *** حُفرَتِهِ مِن حَرارَةِ الثاكِل

5. بِأَيِّ وَجهٍ تَلقى النَبيّ وَقَد *** دَخَلتَ في قَتلِهِ مَعَ الداخِل

6. هَلُمَّ فاطلُب غَداً شَفاعَتَهُ *** أَولا فَرِد حَوضَهُ مَعَ الناهِل

7. ما الشَكُّ عِندي في حالِ قاتِلِهِ *** لَكِنَّني قَد أَشُكُّ في الخاذِلِ

8. وَعاذِلي أَنَّني أُحِبُّ بَني *** أَحمَدَ فالتُّربُ في فَمِ العاذِل

9. قَد ذُقتُ ما دينُكُم عَلَيهِ فَما *** وَصَلتُ مِن دينِكُم إِلى طائِل

10. دينُكُمُ جَفوَةُ النَبيِّ وَما الجافي *** لآلِ النَبيِّ كالواصِل

1. افرادی نادان و بی ارزش از میان مردم، دیگران را به سوی باطل راهنمایی می کنند.

2. فرزندان رسول خدا به قتل می رسند و آن نادانان آرزوی بهشت جاودان برای قاتلین ایشان می کنند؟

3. وای بر تو ای قاتل حسین، باری بر دوش داری که هر باربری را از پای درآورد!

4. تو چگونه پس از رحلت پیامبر اظهار ارادت نسبت به ایشان کردی که از داغ مادر فرزند مرده سوزناک تر است؟!

5. تو فردا چگونه با پیامبر روبرو خواهی شد در حالی که جزو قاتلین خود پیامبر به شمار می روی؟

6. و اگر راست می گویی، پس بیا فردای قیامت از او شفاعت بخواه، یا آن که وارد حوض او بشو و طلب

ص: 190

آب کن!

7. من درباره وضع قاتل او در روز قیامت شکی ندارم، ولی تنها می توان درباره وضع کسانی مشکوک بود که به یاری او نشتافتند.(1)

8. اشكال من این است که فرزندان پیامبر را دوست میدارم، پس خاک بر سر چنین اشکال کننده ای بادا

9. من پایه های دین شما (بنی امیه) را دریافتم، ولی از دین شما به نتیجه ای نرسیدم.

10. دین شما بر پایه بی وفایی نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم استوار است و مطمئناً بی وفایان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مانند وفاداران به آن حضرت نمی باشند؛

آنگاه شاعر اشاره ای به مظلومیت حضرت زهرا علیها السلام و رنج هایی که کشیده است داشته می گوید:

1. مَظلومَةٌ وَالنَبيُّ والِدُها *** تُديرُ أَرجاءَ مُقلَةٍ حافِل

2. أَلا مَصالیت يَغضَبونَ لَها *** بِسَلَّةِ البيضِ وَالقَنا الذابِل

1. آن بانو مظلوم واقع شده در حالی که پیامبر پدر او است و پیامبر بیم دهنده مردم نسبت به اعمال نادرست میباشد.

2. آیا جوانمردانی یافت نمی شوند که با شمشیرهای از غلاف خارج شده و نیزه های نوک تیز و بران به انتقام آن مظلومه بشتابند؟

آنگاه سعایت کنندگان این قول منصور را برای هارون خواندند:

1. آل الرسولِ ومن يُحِبُّهُم *** يَتَط__امَنونَ مَخ___افَةَ القَتلِ

2. امنُ النَّصارى وَاليَهودُ وَهُم *** مِن أُمَّةُ اَلتَّوْحِيدِ فِي أَزَلِ

1. آل پیامبر و دوستداران آنها از ترس کشته شدن مخفی می شوند.

2. نصاری و یهود در امان می باشند، ولی آن بزرگواران از دست امت توحید در تنگنا هستند!

هارون به شدت خشمگین شد و آرامش خود را از دست داد و فوراً دستور داد وی را احضار

ص: 191

نمایند، مأمورين فوراً به منزل او رفته ولی یافتند که او از دنیا رفته و دفن شده است.(1) هارون الرشید گفت: «دلم میخواست بدن او را از قبر در می آوردم و می سوزاندم»(2)

- ای بی حیا، پس چرا نام بانوی زنان جهان و دختر پیشوای پیامبران الهی را در مجالس مردان می آوری؟

مهدی دخالت کرد و شریک را ساکت نمود و آنگاه به او گفت: من در خواب دیدم که از من روی برگردانده ای و این جز با اختلاف تو با من نمی باشد و من در خواب دیدم که گویا زندیقی را می کشم.

شریک با مزاح جواب داد: ای امیرالمؤمنین، خواب تو مانند خواب یوسف صدیق علیه السلام نمی باشد و با خواب نمی توان خون کسی را حلال کرد و زندیق بودن علامت مشخص دارد.

مهدی گفت: علامت آن چیست؟

شریک گفت: شراب خواری، رشوه گیری قاضی در صادر کردن حکم و گرفتن مهر بر زنا۔

آنگاه خشم مهدی فروکش کرد و گفت:

راست گفتی ای ابوعبدالله، به خدا سوگند تو بهتر از آن کسی هستی که مرا عليه تو شوراند.(1)

بشار در جواب گفت: قداره بندی (پاسبانی) دیدم که بر سر یک زن می زد و او را به سوی زندان می کشاند و او با صدای بلند فریاد می کشید: «خدا و رسول، به دادم برسید!»

ولی هیچ کس به یاری او نمی رفت. از بعضی حاضران درباره وی پرسیدم. گفتند: پای این

خانم لیز خورد و او گفت: «لَعَنَ اَللَّهُ ظَالِمَ فَاطِمَةَ» ؛ خدا لعنت کند کسی را که به فاطمه ظلم کرد؟

و همین جمله سبب این کتک ها و توهین ها در حق او شده است. امام وقتی خبر را شنید

شديداً اندوهگین شد و از بشار خواست ایشان را جهت رفتن به مسجد سهله همراهی کند تا برای

فرج دعا نماید و از بعضی اصحاب خود خواست تا از این خانم خبر بگیرند. وقتی امام به مسجد

سهله رسید، دو رکعت نماز تحیت مسجد به جای آورد، آنگاه این دعا را خواند:

«أَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنتَ مُبدِئَ الْخَلْقِ ومُعِيدُهُمْ وَأَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خالِقُ الْخَلْقِ وَرازِقُهُمْ وَأَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنتَ القابِضُ الْباسِطُ وَأنتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ مُدَبِّرُ الأُمورِ وَباعِثُ مَن فِي الْقُبُورِ وأنْتَ وارِثُ الأَرْضِ وَمُنَّ عَلَيها أَسأَلُكَ بِاسْمِكَ الْمَخْزُونِ المَكْنُونِ الحَيِّ القَيُّومِ وَأَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ عالِمُ السِّرِّ وَأخفى أَسأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذي إِذا دُعِيتَ بِهِ أجَبتَ وَإِذا سُئِلتَ بِهِ أعطَيتَ وَأَسأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمّدٍ وَأهلِ بَيتِهِ وَبِحَقِّهِم الّذي أوجَبتَهُ على نَفسِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَقْضِيَ لِي حَاجَتِي اَلسَّاعَةَ اَلسَّاعَةَ يَا سَامِعَ اَلدُّعَاءِ يَا سَيِّداهْ يَا مَوْلاَهْ يا غياثاه أَسْئَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ في عِلمِ الغَيبِ عِندَكَ أن تُصَلِّيَ على مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وأَنْ تُعَجِّلَ خَلاصَ هَذِهِ المَرأَةِ يا مُقَلِّبَ القُلوبِ وَالابصارِ يا سَميعَ الدُّعاءِ»

تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست، خلق را تو آغاز کردی و تو به پایان می رسانی، تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست، انسان ها را تو خلق کرده و تو روزی میدهی، تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست، هر چه می خواهی جمع می کنی یا پراکنده میسازی. تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست، تمام امور را تو تدبیر می کنی و اهل قبور را تو دوباره زنده می کنی. تو وارث زمین و هر چه بر آن است می باشی، به نام مستور و محفوظ خود ای حي قيوم تو را می خوانم و تو خدایی و هیچ خدایی جز تو نیست، تو رازها و مخفی تر از رازها را میدانی و تو را به آن نامت می خوانم که اگر بدان نام تو را دعا کنند اجابت می کنی

ص: 194

و اگر از تو چیزی بخواهند عطا می فرمایی و تو را به حق محمد و اهل بیتش می خوانم و به حقی که خود از آن آنها بر خویش ساختی، تا بر محمد وآل محمد درود بفرستی و حاجت مرا همین لحظه اجابت نمایی ای شنوای دعاها، ای سرور من، ای مولای من، ای پناه من، تو را به هر نامی که خود را به آن نامیدی یا در علم غیب آن را مخفی نگه داشتی می خوانم تا بر محمد وآل محمد درود بفرستی و در نجات این زن تعجیل فرمایی، ای آن که دلها و دیده ها را تغییر میدهی، ای شنونده دعاها!

آنگاه امام علیه السلام به سجده رفت و چند دعا نمود، سپس به بشار روی کرد و خبر داد که خداوند آن زن را نجات داد. پس از آن فردی که امام علیه السلام برای جستجو از حال آن زن فرستاده بود آمد و گفت: من کنار درگاه سلطان ایستاده بودم، حاجب سلطان آمد و به زن گفت: تو چه گفتی؟ وی آنچه گفته بود بازگو کرد. حاجب دویست درهم به وی داد. او نپذیرفت. حاجب به سوی ارباب خود رفت و ماجرا را گفت. او دستور داد وی را آزاد کنند.

وقتی امام علیه السلام قضیه را شنید از آن زن تشکر کرد و هفت دینار برای او فرستاد. آن شخص دینارها را گرفت و به منزل زن رفت و سخن امام و دعای ایشان برای وی را نقل کرد. او بسیار خشنود شد و خدا را شکر کرد.(1)

و چون افراد منحرف و مخالف اهل بیت علیهم السلام، دوستداران حضرت زهرا علیها السلام را تحقیر می کردند، شافعی آنان را رد کرده و چنین سروده است:

1. إِذَا فى مَجْلِسٍ ذَكَرُوا عَلِيّاً *** وَ سِبْطَيْهِ وَ فَاطِمَةُ اَلزَّكِيَّةُ

2. يُقَالُ تَجَاوَزُوا يَاقُومَ هَذَا *** فَهَذَا مِنْ حَدِيثِ اَلرَّافِضِيَّةِ

3. بَرِئَت اليَ اَلْمُهَيْمِنُ مِنْ أُنَاسٍ *** يَرَوْنَ اَلرَّفْضَ حُبُّ اَلْفَاطِمِيَّة(2)

1. اگر در مجلسی علی و دو سبط ایشان و فاطمه اطهر را نام ببرند.

2. گفته می شود که ای مردم از این سخن بگذرید، زیرا که این سخن رافضیان (شیعیان) است.

3. من به سوی خدا پناه می برم از کسانی که محبت فاطمه و خاندانش را رفض (شیعه بودن) خوانند.

ص: 195

ص: 196

ص: 198

سوی دختر خویش رفت تا این تولد مبارک را به فاطمه تبریک گوید. وقتی به منزل حضرت زهرا رسید به اسماء گفت: «هاتيني ابني»؛ پسرم را بیاور.

اسماء حضرت امام حسن علیه السلام را که در قنداقه زرد رنگی پیچیده شده بود آورد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «الم اِعْهَدْ إِلَيْكُمْ أَنْ لاَ تَلُفُّوا اَلْمَوْلُودَ فِي خِرْقَةٍ صَفْرَاءَ»؛ آیا به شما توصیه نکردم که نوزاد را در پارچه زرد رنگ نپیچید؟

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نوزاد را بر سینه خود چسبانید و از آب دهان خود به او داد و دست به دعا برداشت و گفت:

«اَللَّهُمَّ إِنِّي أُعِيذُهُ بِكَ وَ ذُرِّيَّتُهُ مِنَ اَلشَّيْطَانِ اَلرَّجِيمِ»(1)؛ خدایا، او و نسل او را در پناه تو قرار میدهم تا از شر شیطان رجیم در امان باشند.

5. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «اَلْحَسَنُ رَيْحَانَتِي مِنَ اَلدُّنْيَا»(1)؛ حسن دلخوشی من از دنیا است.

6. انس بن مالک می گوید: امام حسن علیه السلام بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با وارد شد. خواستم وی را دور سازم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «وَ يَحُكُّ يَا اَنَسُ دع اِبْنِي وَ ثَمَرَةَ فَوَادِيَ فَإِنَّ مَنْ آذَى هَذَا فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اَللَّهَ»(2)، مواظب باش ای انس، فرزند من و میوه دل مرا رها کن. هر که او را آزار دهد مرا آزرده است و هر که مرا بیازارد خدا را آزرده کرده است.

7. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم یکی از دو نماز عشا را به جای آورد و یکی از سجده ها را بسیار طولانی کرد، پس از سلام، مردم از ایشان در این باره پرسیدند. فرمود: «لَكِنِ اِبْنِي هَذَا - یعنی الحسن - اِرْتَحَلَنِي فَكَرِهْتُ أَنْ أُعَجِّلَهُ»(3) این فرزندم - یعنی امام حسن علیه السلام - بر دوش من سوار شد، نخواستم او را برای پایین آمدن به عجله بیندازم.

8- عبدالله بن عبدالرحمن بن الزبير روایت می کند که: شبیه ترین خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و محبوب ترین آنها نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حسن علیه السلام است. حضرت را دیدم که به سجده رفته و حسن بر گردن ایشان - يا گفت بر کمر ایشان - سوار می شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم او را پایین نمی آورد تا او خود پایین آید. و همچنین پیامبر را در حال ركوع دیدم که میان پاهای خود را باز می کرد تا حسن از آن طرف خارج شود.(4)

و در این زمینه احادیث فراوان دیگری نیز از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در فضیلت سبط و نور چشم خود امام حسن علیه السلام روایت شده است، همچنین احادیث دیگری درباره فضیلت امام حسن علیه السلام و برادر بزرگوارش سید جوانان بهشت امام حسين علیه السلام وجود دارد، در این باره به جلد اول کتاب ما به نام: «حياة الامام الحسن بن علي علیه السلام »، مراجعه شود.

وخصوصیت های اخلاقی خویش را به وی تعلیم داد همچنین پدرش امیرالمؤمنین علیه السلام در تربیت این فرزند برومند کوشید. امام على علیه السلام به عنوان بهترین مربی در دنیای اسلام ارزش های گرانقدر خود را در وجود فرزندش بنا نهاد تا این که او را نسخهای راستین از خود ساخت. بانوی زنان جهان مادر عظيم الشأن امام حسن علیه السلام نیز دیگر مربی او بود و ایمان خالصانه و عشق به پروردگار عالم را در او پرورش داد.

حضرت زهرا علیها السلام امام حسن و امام حسین علیهما السلام را که دو کودک بودند به مجلس جد بزرگوارشان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرستاد تا از سخنان گران سنگ و مکارم اخلاق ایشان بهره گیرند و وقتی به منزل باز می گشتند. مادر از آنها می پرسید که در مجلس پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه گذشت و چه علوم و آدابی فراگرفتند و آن دو بزرگوار نیز سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را برای مادر خود بازگو می کردند.

حسن علیه السلام هفت ساله بود، سخنان وحی را در مجلس جدش میشنید و حفظ می کرد. آنگاه نزد مادر آمده و همه را دوباره می گفت. چه بسا که امام على علیه السلام بر حضرت زهرا علیها السلام وارد شده و متوجه میشد که زهرا علیها السلام مطلبی از قرآن بازگو می کند، می پرسید که از کجا به دست آورده و فاطمه علیها السلام می گفت که فرزندش حسن علیه السلام به او اطلاع داده است؟

روزی امیرالمؤمنین علیه السلام خود را در منزل مخفی کرد، تا این که امام حسن علیه السلام وارد شد و خواست آنچه را از وحی شنیده است به مادرش بگوید، ولی زبان او به لکنت افتاد. مادر پرسید: «وَ مَا اَلَّذِي عَرَاكَ؟»؛ چه اتفاقی برای تو افتاد؟، گفت: «لَاتَعْجَبِي مِمَّا عَرَانِي فَإِنَّ كَبِيراً یَرعانی»(1)؛ تعجب نکن از آنچه بر من پیش آمد، زیرا که بزرگ مردی مراقب من است، آنگاه امام خارج شده و او را غرق در بوسه کرد.

بارها حضرت زهرا علیها السلام فرزند خود را در آغوش گرفته، می بوسید و می گفت:

بَابِي شَبِيهَ اَلنَّبِي *** لَيْسُ شَبِيهاً بِعلی (2)

فدایش شوم که به پیامبر بیشتر شباهت دارد تا به على.

امام حسن علیه السلام در منزلگاه وحی و جایگاه امامت پرورش یافت و نمونه ای بارز برای تربیت اسلامی در رفتار و علو شأن بود.

ص: 204

من قصد داشتم بلند شوم، حال اجازه میدهی مرخص شوم؟ آن مرد فقیر از اخلاق عالی امام خیره شد و اجازه مرخصی داد.

3. روزی از کنار جمعی از فقرا گذشت که پاره هایی از نان روی زمین گذاشته و می خوردند. آنها از امام دعوت کردند تا شریک غذایشان شود، امام پذیرفت و در کنار آنان نشست و خورد، و با خود می گفت: «إِنَّ اَللَّهَ لاَ يُحِبُّ اَلْمُسْتَكْبِرِينَ»؛ خداوند متکبرین را دوست نمی دارد، آنگاه جمع فقرا را به مهمانی خود دعوت کرد. آنها همراه امام آمدند، و ایشان به آنها غذا و لباس داد و قدری پول میان آنها تقسیم نمود.(1)

مروان گفت: من با کسی چنین عمل می کردم که حلم او هم وزن کوهها بود!(1)

امام حسن علیه السلام در وسعت حلم و علو اخلاق همانند جد بزرگوارش بوده و گویا تصویری حقیقی از ایشان است.

ندادی تا من نیاز خود را بیان و از شما مدحی کنم، امام علیه السلام با این ابیات وی را پاسخ داد:

1. نَحْنُ أُنَاسٌ نَوَالُنَا خُضْلٌ *** يَرْتَعُ فِيهِ اَلرَّجَاءُ وَ اَلْأَمَلُ

2. تَجُودُ قَبْلَ اَلسُّؤَالِ أَنْفُسُنَا *** خَوْفاً عَلَى مَاءِ وَجْهِ مَنْ يَسَلُ

3. لَوْ عَلِمَ اَلْبَحْرُ فَضْلَ نَائِلِنَا *** لَغَاضَ مِنْ بَعْدِ فَيْضِهِ خَجِلٌ(1)

1. ما کسانی هستیم که عطایای ما فراوان بوده و امید و آرزو در میان عطایای ما جولان میدهد.

2. کرامت نفس ما بر تقاضای حاجت پیشی می گیرد، از ترس آن که خواهش کننده خجالت بکشد.

3. اگر دریا اندازه کرامت ما را می دانست، از این پس به جای آن که آب از آن سرازیر شود، خجالت سرازیر می شد.

ما بسیاری دیگر از قضایای نشان دهنده جود و سخاوت آن حضرت را در کتاب خود به نام «حياة الامام الحسن بن علیه» آورده ایم.

با زیبایی آنچه داری از زشتی آنچه ما داریم بگذر!

و هرگاه برای نماز می ایستاد رعب و ترس وجودش را فرا می گرفت و تمام اعضای بدنش به لرزه در می آمد(1) و اگر نماز صبح را تمام می کرد جز ذکر خدا چیز دیگری نمیگفت تا اینکه خورشید طلوع می کرد.(2)

و از نشانه های عبادت امام حسن علیه السلام این که بیست و پنج بار پیاده به حج خانه خدا رفت، هر چند تمام امکانات را در اختیار داشت(3) و از ایشان درباره این قدر پیاده به حج رفتن سؤال شد، امام علیه السلام در جواب فرمود: «إِنِّي أَسْتَحْيِي مِنْ رَبِّي أَنْ لاَ أَمْضِي إِلَى بَيْتِهِ مَاشِياً عَلَى قَدَمَيَّ»؛ من از پروردگار خود خجالت می کشم که پیاده به خانه او نروم.(4)

این بود جنبه ای از عبادتها و طاعت های امام حسن علیه السلام در برابر پروردگار. او خالصانه خدا را عبادت می کرد مانند اخلاص پدر و پدربزرگ خود که اولیای خدا و دعوت کنندگان خلق به سوی

معبود بودند.

کرده اند بیست و دو نفر اعم از پسر و دختر است و این تعداد با آن قدر ازدواجی که به ایشان نسبت داده شده است تناسب ندارد و علاوه بر آن اگر ایشان - طبق ادعای دشمنان - بسیار طلاق می داد، پس چرا جعده دختر اشعث را که از سرسخت ترین دشمنان امام حسن علیه السلام و پدرشان امیرالمؤمنین علیه السلام بود را طلاق نداد؟

البته دلایل محکم دیگری بر دروغ بودن این افترا در جزء دوم از کتاب خود به نام «حياة الامام الحسن بن على علیه السلام» آورده ایم.

و این حالت را اصطلاحاً «طليق» گویند، مانند اهل مکه، که پس از فتح این شهر توسط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم حضرت آنها را بخشید و به اصطلاح «طلقا» نامیده شدند و بدینوسیله معاویه ننگ طليق بودن خود و خانواده اش را پاک نموده و بنی امیه پیروزی چشم گیری را به دست می آوردند.

دوم: این که با معاویه صلح کند. هر چند که این صلح، دل را به درد می آورد، گلو را می فشرده اما امام همین راه را انتخاب کرد. معاویه نیز روی واقعی خود را نشان داد و خباثت درونی خود را آشکار ساخت و فهماند که او، آنگونه که ادعا می کرد هرگز حامی اسلام نیست. معاویه بعد از صلح وارد عراق شده و در یک سخنرانی خطاب به عراقیها گفت: من با شما نجنگیدم تا نماز بخوانید، روزه بگیرید، زکات دهید یا حج بروید، بلکه جنگیدم تا بر شما حکومت کنم و خدا این خواسته را به من داد، هر چند شما ناراضی هستید و من اعلام می کنم که هر قولی به حسن دادم را به زیر پای قرار میدهم و هرگز به آن وفا نمی کنم.

این است خباثت اموی که از جاهلیت خود پرده برداشته و نشان داد که از تمام ارزشها و انسانیتها به دور است. اگر صلح امام حسن علیه السلام جز همین فائده را نداشت که واقعیت معاویه را نشان دهد باز هم کافی بود، البته از نظر سیاسی نیز ثابت می شود که راهی جز صلح نبود.

امام حسن علیه السلام صلح را پذیرفت و وظیفه شرعی امام همین بود و اگر چنین نمی کرد خدا میداند که امت اسلامی دچار چه بلاها و گرفتاریهای ناگواری میشد؟

امام علیه السلام برای قبول صلح شرطهایی تعیین کرد که با این شرطها معاویه را از داشتن مشروعیت برای اداره کشور محروم ساخت و او را در برابر جامعه اسلامی به عنوان رئیس یک باند جنایتکار معرفی می کرد. از جمله این شرطها، این بود که معاویه عنوان «امیرالمؤمنین» به خود نگیرد و از عمل به کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تجاوز نکند. البته واضح است که اگر معاویه در اسلام داری و حسن نیت قابل اعتماد بود، به چنین شرطی نیاز نبود.

ولی معاویه به هیچ یک از شرطهای امام حسن علیه السلام وفا نکرد. برای آشنایی بیشتر با این مطلب می توانید به بحث مفصل آن در کتاب ما «حياة الامام الحسن بن على علیه السلام» مراجعه کنید.

معاویه پس از صلح، سیاست جنایتکارانه خود بر ضد کتاب خدا و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را آغاز کرد.

ص: 212

حکومت او همراه با بی رحمی و قساوت بود، بسیاری بی گناهان را به قتل رساند، رعب و وحشت میان مردم ایجاد کرد و اموال مسلمین را به یغما برد. معاویه آدمکشهای باقساوتی مانند زیاد بن ابيه، بسر بن ارطاة، عمروبن عاص، مروان بن حکم و فاجران دیگری امثال اینها را به عنوان حاکم بر سر مردم مسلط کرد.

یکی از جنایت های معاویه، ترور امام حسن علیه السلام سبط رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بود. معاویه توسط همسر امام به نام جعده دختر اشعث امام را مسموم کرد. معاویه جعده را فریب داد که اگر امام را بکشد او را به همسری پسرش یزید در خواهد آورد. جعده نیز در روزی که امام روزه بود زهر در غذای افطار أمام کرد و امام با خوردن آن غذا مسموم گشت و از دنیا رفت و از شر معاویه و گرفتاری ها و بلاهای او نجات یافت؛ هر چند بعضی از صحابه معاویه را «کسرای عرب» نامیدند و در تثبیت تسلط او بر مسلمین کوشیدند. وانا لله وانا اليه راجعون.

سخن کوتاه ما درباره اولین فرزند حضرت زهرا علیها السلام در اینجا به پایان می رسد.

بدهند(1) و بدین وسیله عقیقه نیز یکی از راههایی به شمار آمد که اسلام برای کمک و احسان به

فقرا تعیین کرده است.

و بدین وسیله توانست مسلمانان را از این بلای عظیم نجات دهد.

3. صحابی بزرگوار سلمان فارسی می گوید: بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وارد شدم. حسین بن علی علیه السلام را دیدم که بر زانوی ایشان قرار دارد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دهان وی را می بوسد و می گوید: «أَنْتَ سيِّد ابن سيِّد أَنْتَ إِمَامٌ ابْنُ إِمَامٍ وَ أَو إِمَامٌ وَ أَبُو أَئِمَّة وَ أَنْتَ حَجُّهُ اَللَّهُ وَ اِبْنُ حُجَّتِهِ وَ أَبُو حُجَجٍ تِسْعَةٍ مِنْ صُلْبِكَ وَ تاسعهم قائمُهم»(1)؛ تو سرور و فرزند سروری، تو امام و فرزند امامی، تو برادر و پدر امامان میباشی، تو حجت خدا و فرزند حجت خدا هستی و تو پدر نه حجت خدا هستی که از صلب تو بوده و نهمین آنان قائم آل محمد است.

4. ابن عباس می گوید: پیامبر، صلی الله علیه و آله و سلم حسین بن علی علیه السلام را بر دوش داشت. شخصی گفت: «وَ نِعْمَ اَلْمَرْكَبُ رَكِبْتَ يَا غُلامُ»؛ ای کودک، بر چه مرکب با برکتی سوار شدهای پیامبر این فرمود: «وَ نِعْمَ اَلرَّاكِبُ هُوَ»(2)؛ او هم چه سوار با برکتی است.

5. یزید بن ابی زیاد می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از منزل عایشه خارج و وارد منزل فاطمه علیها السلام شد. حسین را دید که گریه می کند. ناراحت شد و به فاطمه علیها لسلام فرمود: «اَ لَمْ تَعْلَمِي أَنَّ بُكَاءً يُؤْذِينِي»(3)؛ مگر نمی دانی که گریه او مرا می آزارد؟

این بود تعدادی از احادیث روایت شده از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تعریف و تمجید سبط دوم خویش، پدر آزادگان و پرچمدار توحید، که سنگرهای شرک را با فداکاری های جاودانه خود در هم کوبید.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از غیب خبر آورد مبنی بر این که امام حسين علیه السلام سبط ایشان و عزیزترین فرد اهل بیت علیهم السلام نزد آن حضرت به دست بدترین خلق خدا به قتل خواهد رسید و لذا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به شدت بر حسین می گریست. اینک چند خبر در این باره میبینیم.

1. ام الفضل دختر حارث می گوید: حسین در دامن من بود که بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد شدم. همین که نگاهم به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم افتاد، دیدم که چشمان آن حضرت پر از اشک است. گفتم: «ای رسول خدا، پدر و مادرم به فدایت، چه شده است؟» فرمود: « أَتَانِي جَبْرَئِيلُ عَلَيْهِ الصَّلاَةُ و اَلسَّلاَمُ فَأَخْبَرَنِي أَنَّ أُمَّتِي سَتَقْتُلُ اِبْنِي هَذَا»؛ جبرئيل عليه الصلوة والسلام نزد من آمد و خبر داد که امت من این فرزند مرا به قتل خواهند رساند و به حسین اشاره کرد.

ام الفضل وحشت زده به امام حسین علیه السلام اشاره می کند و می گوید: «او کشته می شود؟» پیامبر با اندوهی عمیق جواب داد: «نَعَمْ وَ اتَّانِي بِتُرْبَةٍ مِنْ تُرْبَتُهُ حَمْرَاءُ»؛ و جبرئیل خاک سرخ رنگ قتلگاه او را برایم آورد.

آنگاه ام الفضل به شدت به گریه می افتد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را در درد و رنج خود همراهی می کند.(1)

2. ام المؤمنین، ام سلمه می گوید: شبی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به خواب رفت، ولی یكباره پریشان از خواب بیدار شد. سپس خوابید و دوباره پریشان تر از بار اول بیدار شد. باز خوابید و وقتی بیدار شد خاکی قرمز رنگ در دست داشت و آن را می بوسید.(2) گفتم: «مَا هَذِهِ اَلتُّرَبُهُ يَا رَسُولَ؟!» این خاک چیست ای رسول خدا؟، فرمود: «أَخْبَرَنِي جَبْرَئِيلُ أَنَّ هَذَا يَعْنِي الحُسَينَ يُقتَلُ بِأَرْضِ اَلْعِرَاقِ فَقُلْتُ لِجَبْرَئِيلَ أَرِنِي تُرْبَةَ اَلْأَرْضِ اَلَّتِي يُقْتَلُ بِهَا فَهَذِهِ تُرْبَتُهُ»(3) جبرئیل به من خبر داد که این - یعنی حسین - در سرزمین عراق به قتل می رسد، من به جبرئیل گفتم: خاک سرزمینی را که در آن کشته می شود به من نشان بده و این است آن خاک.

3. ام سلمه می گوید: روزی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خانه من نشسته بود. دستور داد: «لَايَدْخُلُ عَلَيَّ

ص: 219

احْدٌ» کسی بر من وارد نشود. من منتظر ماندم، ناگاه صدای ناله پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را شنیدم و دیدم که حسین در آغوش - یا در کنار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و حضرت بر سر حسین دست می کشد و گریه می کند. گفتم: «وَاللَّهِ مَا عَلِمْتُ بِهِ حَتَّى دَخَلَ»؛ به خدا سوگند، متوجه ورود او نشدم!

فرمود: «انَّ جَبْرَئِيلَ كَانَ مَعَنَا فِي الْبَيْتِي فقال أَتْحَبُهُ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ إِنَّ اُمتك سَتَقْتُلُهُ بِأَرْض يُقَالُ لَهَا كَرْبَلاَءُ »(1) جبرئیل نزد ما در منزل بود. از من پرسید: آیا او را دوست داری؟ گفتم: آری، گفت: امت تو او را در سرزمینی به نام کربلا خواهند کشت! آنگاه جبرئیل مقداری از خاک آنجا را به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نشان داد.

4. عائشه می گوید: حسین بن على علیه السلام بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وارد شد در حالی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وحی دریافت می کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روی بر زمین نهاده بود و حسین خود را بر ایشان انداخت، جبرئیل گفت: « يَا مُحَمَّدُ؟»؛ ای محمد، آیا او را دوست می داری؟ فرمود: «وَ مَالِي لاَ أُحِبُّ اِبْنِي؟»؛ چگونه فرزندم را دوست ندارم؟ جبرئیل گفت: « فَانٍ اُمَّتكَ سَتَقْتُلُهُ مِنْ بَعْدِكَ» ؛ پس از تو این امت او را خواهند کشت! آنگاه جبرئیل دست خود را دراز کرد و خاکی سفید رنگ آورد و گفت: «فِي هَذِهِ اَلْأَرْضِ يُقْتَلُ اِبْنُكَ وَ اِسْمُهَا اَلطَّفُّ »؛ در این سرزمین به نام طف فرزندت کشته می شود. وقتی جبرئیل رفت آن خاک در دست رسول خدا بود و ایشان گریه می کرد، آنگاه فرمود: «يا عائِشَهُ اَنَّ جَبْرَئِيلَ آخَبَرَنِي اِنَّ ابْنِي حُسَيْناً مَقْتُولٌ فِي اَرْضِ اَلطَّفِّ وَ انِّ امَّتِي سَتُفْتَتَنُ بَعْدِي»؛ أي عائشه، جبرئیل به من خبر داد که فرزندم حسین در سرزمین طف به قتل می رسد و پس از من فتنه در میان امت من خواهد افتاد.

آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خارج شد و به سوی اصحاب رفت. در میان اصحاب علی، ابوبکر، عمر، حذیفه، عمار و ابوذر بودند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می گریست. از ایشان پرسیدند: «ای رسول خدا چرا گریه می کنی؟»، فرمود: «أَخْبَرَنِي جَبْرَائِيلُ أَنَّ اِبْنِيَ اَلْحِينَ يُقْتَلُ بِغَيْرِي بِأَرْضِ اَلطَّفِّ فَجَاءَ بِهَذِهِ اَلتُّرْبَةِ فَأَخْبَرَنِي

ص: 220

أَنَّ فِيهَا مَضْجَعَه»(1) جبرئیل به من خبر داد که پس از من فرزندم حسین در سرزمین طف به قتل می رسد و این خاک را آورد و خبر داد که حسین در آنجا دفن خواهد شد.

5. زینب دختر جحش از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نزد من خوابیده بود و حسین در منزل چهار دست و پا راه می رفت، من قدری از او غافل شدم. به طرف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا رفت و بر شکم حضرت نشست، آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای نماز بلند شد و حسین را در آغوش گرفت، هرگاه به رکوع یا سجود میرفت وی را بر زمین می گذاشت و اگر می ایستاد حسین را در بغل می گرفت، تا اینکه نشست و دستش را به دعا برداشت. پس از نماز پرسیدم، ای رسول خدا، امروز کاری کردی که هرگز ندیده بودم چنین کنی! فرمود: «آنَ جَبْرَئِيلُ أَتَانِي فَأَخْبَرَنِي أَنَّ اِبْنِي يُقْتَلُ»(2)؛ جبرئیل آمد و خبر داد که فرزندم کشته میشود. گفتم: پس به من نشان بده، آنگاه خاکی سرخ رنگ به من داد.

6. ابن عباس می گوید: حسین علیه السلام بر زانوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا بود، جبرئیل پرسید: «اَتُّحِبْهُ؟»؛ آیا او را دوست می داری؟ فرمود: «كَيْفَ لاَ أُحِبُّهُ؟ وَ هُوَ ثَمَرُهُ فَوَادِي»؛ چگونه او را دوست ندارم در صورتی که او میوه دل من است!

جبرئیل گفت: «إِنَّ أُمَّتَكَ سَتَقْتُلُهُ أَلاَ أُرِيَكَ مَوْضِعُ قَبْرِهِ؟»؛ امت تو او را می کشند، آیا می خواهی جای قبر او را ببینی؟ آنگاه مشتی از خاک آورد که سرخ رنگ بود.(3)

7. ابوامامه می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به همسران خویش فرمود: «لاَ تَبْكُوا هَذَا اَلصَّبِيَّ»؛ این کودک را نگریانید و منظور حسین بود. ابوامامه می افزاید: آن روز نوبت ام سلمه بود. جبرئیل نازل شد و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به درون منزل رفت و به ام سلمه فرمود: «لاَ تَدْعَى أَحَداً يَدْخُلُ عَلَىَّ» ؛ اجازه نده کسی بر من وارد شود. آنگاه حسین آمد و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را داخل خانه دید. خواست وارد شود، ام سلمه او را برداشت و در آغوش گرفت و سعی کرد حسین را آرام کند، ولی گریه حسین شدید شد. ام سلمه او را رها کرد، حسین وارد شد و بر زانوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تو نشست، جبرئیل گفت: «إِنَّ أُمَّتَكَ سَتَقْتُلُ إِبَنَكَ

ص: 221

هَذَا»؛ امت تو این فرزندت را به قتل خواهند رساند.

- «يَقْتُلُونَهُ وَ هُمْ مُؤْمِنُونَ بى؟»؛ آیا او را می کشند در حالی که به من ایمان دارند؟

- آری، او را می کشند.

آنگاه جبرئیل خاکی را برداشت و گفت: «بِمَكَانِ كَذَا يُقْتَلُ» ؛ در اینجا کشته می شود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا خارج شد در حالی که حسین را در آغوش داشت و چهره اش اندوهگین و غمناک بود. ام سلمه فکرکرد که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از ورود کودک بر ایشان خشمگین است، لذا گفت: ای پیامبر خدا، جانم به فدایت، تو خود فرمودی که این کودک را نگریانیم، و دستور دادی که کسی را نگذارم بر شما وارد شود، پس چون حسین آمد او را رها کردم.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جواب نداد و با همان چهره غمبار بر اصحاب وارد شد و فرمود: «ان امَّتِي يَقُونَ هَذَا»؛ امت من این را می کشند و به حسین علیه السلام اشاره کرد.

ابوبکر و عمر گفتند: «ای پیامبر خدا، او را می کشند در حالی که مؤمن هستند؟»

فرمود: آری و این خاک او است.(1)

8. انس بن حارث روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «إِنَّ اِبْنِي هَذَا - وَ أَشَارَ إِلَى اَلْحُسَيْنِ - يقتلُ بِأَرْضٍ يُقَالُ لَهَا كَرْبَلاَءُ فَمَنْ شَهِدَ ذَلِكَ مِنْكُمْ فَلْيَنْصُرْهُ»،(2) این فرزند من - و به حسین اشاره

کرد - در سرزمینی به نام کربلا کشته خواهد شد، پس هر که آن روز را دید او را یاری نماید.

و هنگامی که امام حسین علیه السلام من به سوی کربلا رفت، انس همراه ایشان رفت و در آنجا به شهادت رسید.

9. ام سلمه می گوید: حسن و حسین علیهما السلام در برابر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در منزل من مشغول بازی بودند. جبرئیل نازل شد و گفت: «يَا مُحَمَّدُ ان امتك تَقْتُلُ اِبْنُكَ هَذَا مِنْ بَعْدِكَ

»؛ ای محمد امت تو این فرزندت را بعد از تو خواهند کشت و به حسین اشاره کرد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم گریه کرد و حسین را در آغوش گرفت.

و پیامبر قدری خاک در دست داشت که آن را می بویید و می فرمود: «وَيْحَ كَرْبٍ وَ بَلاَءٍ»؛ ای وای که چه بلا و مصیبتی خواهد بود!

ص: 222

آنگاه آن خاکها را به ام سلمه داد و فرمود: «إِذَا تَحَوَّلْت هَذِهِ اَلتُّرَبُّهُ دَماً فَاعْلَمِي اَنَّ اِبْنِي قَدْ قُتِلَ» ؛ هرگاه این خاک به خون تبدیل شد، بدان که فرزندم کشته شده است.

ام سلمه آن خاک را در شیشه ای قرار داد و هر روز بدان نگاه می کرد و می گفت: «اين يَوْماً تَتَحَوَّلِينَ دَماً لِيَوْمٍ عَظیمٌ»(1) ؛ روزی که تو به خون تبدیل شوی، روز عظیمی است.

10. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خواب دید که سگ پیس رویی زبان در خون ایشان میزند. پیامبر این خواب را این گونه تعبیر کرد که چنین کسی فرزندش حسین را خواهد کشت، و چنین نیز شد، زیرا شمر بن ذي الجوشن قاتل امام حسین علیه السلام مبتلا به پیسی بوده است. (2)

11. ابن عباس می گوید: وقتی امام حسین علیه السلام دو ساله شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به سفر رفت. در میان راه حضرت ایستاد و چشمان ایشان اشک آلود شدند. در این باره بعضی پرسیدند، فرمود: «هَذَا جَبْرَئِيلُ يُخْبِرُنِي عَنْ أَرْضِي بِشَاطِئِ اَلْفُرَاتِ يُقَالُ لَهَا كَرْبَلاَءُ يُقْتَلُ فِيهَا وَلَدِيَ اَلْحُسَيْنُ بْنُ فَاطِمَهُ علیها السلام» ؛ این جبرئیل است که به من خبر می دهد درباره سرزمینی در کنار رود فرات به نام کربلا، که در آنجا فرزندم حسین پسر فاطمه به قتل خواهد رسید. عده ای از اصحاب پرسیدند: «مَنْ يَقْتُلُهُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ ؟»؛ چه کسی او را می کشد؟ پیامبر با صدایی حزین جواب داد:

«رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ يَزِيدُ لاَ بَارَكَ اَللَّهُ فِي نَفْسِهِ وَ كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ وَ إِلى مَصرَعِهِ وَ مَدْفَنِهِ وَ قَدْ أُهْدِيَ بِرَأسِهِ وَاللَّهِ ما يَنظُرُ أَحَدٌ إِلَى رَأْسِ وَلَدِي اَلْحُسَيْنِ فَيَفْرَحُ إِلاَّ خَالَفَ اَللَّهُ بَيْنَ قَلْبِهِ وَ لِسَانِهِ »؛ مردی به نام یزید، خداوند برکت از وجود او بگیرد؛ گویا جایگاه قتل و دفن حسین را می بینم، و سر او را که هدیه داده می شود. به خدا سوگند، اگر کسی به سر فرزندم حسین نگاه کند و خوشحال باشد، خداوند میان قلب و زبان او جدایی سازد!

وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از سفر بازگشت غم زده بود، بر منبر رفت و مسلمانان را موعظه فرمود و حسن و حسین علیهما السلام دو سبط خویش همراه با خود بر منبر برد، آنگاه سر به سوی آسمان بلند کرد و گفت:

«اللّهُمَّ انَّ مُحَمّداً عَبدُكَ وَنَبِيُّكَ وَهَذانِ اطائِبُ عِترَتي وَخِيارُ ذُرِّيَّتِي وَ اُرومَتي ومَنِ

ص: 223

اخلُفُهُما فِي اُمَّتِي وقَدْ اخْبَرَنِي جَبْرَائِيلُ عَلَيهالسَّلامُ اَنَّ وَلَدِي هَذَا مقتُولٌ مَخْذُولٌ اَللَّهُمَّ فَبارِكْ لَهُ فِي قَتْلِهِ وَاجْعَلْهُ مِن ساداتِ الشُّهَداءِ اللّهُمَّ وَلا تُبارِكْ في قاتِلِهِ وَخاذِلَهُ»

خداوند، من محمد بنده و فرستاده تو هستم و این دو کودک بهترین افراد خاندان من و برترین افراد نسل من می باشند و من اینها را جایگزین خود در میان امتم قرار میدهم. خداوندا جبرئیل به من خبر داد که این فرزندم - و به حسین اشاره کرد - کشته می شود و بی باور می ماند.

خدایا، قتل او را بابرکت و او را از سروران شهدا قرار بده، که تو بر هر چیزی توانایی، خداوندا، هیچ گونه برکتی در کسانی که او را می کشند یا به یاری او برنمی خیزند قرار نده.

حاضرین به شدت گریستند. آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به آنها فرمود: «أَتَبِكُونَ وَ لاَ تَنْصُرُونَهُ اَللَّهُمَّ فَكُنْ اِنْتَ وَلِيّاً لَهُ وَ نَاصِراً»؛ آیا گریه می کنید ولی او را یاری نمی کنید؟! خداوندا تو خود یار و یاور او باش.

ابن عباس می گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم همچنان رنگ پریده ماند و دوباره بر منبر رفت و خطبه رسایی خواند، در حالی که از چشمان ایشان اشک می بارید، آنگاه فرمود: «اَيُّهَا اَلنَّاسُ قَدْ خَلَّفْتُ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي وَ اَرُومَتِي وَ مِزَاجَ مَائِي وَ ثَمَرَتَيَّ وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَى اَلْحَوْضِ أَلاَ وَإِنِّي لاَ أَسْأَلُكُمْ فِي ذَلِكَ إِلاَّ مَا أَمَرَنِي رَبِّي اَنْ أَسْأَلَكُمُ اَلْمَوَدَّةَ فِي اَلْقُرْبِي فَانْظُرُوا أَنْ لاَ تَلْقَوْنِي غَداً عَلَى اَلْحَوْضِ وَ قَدِ ابْغَضْتُمْ عِتْرَتِي»؛ ای مردم، من پس از خود ثقلین را در میان شما می گذارم، یعنی کتاب خدا و عترتم، فرزندان و میوه های دل من و این دو هرگز از هم جدا نشوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند و بدانید که من از شما چیزی نمی خواهم مگر آنچه خدا به من أمر فرموده است و آن این که از شما بخواهم تا نسبت به نزدیکان من محبت کنید. پس مواظب باشید، مبادا فردا در کنار حوض مرا ببینید در حالی که عترت مرا رنجانده اید!

و در حدیث دیگری آمده است: «الا وَ جَبْرَئِيلُ قَدْ أَخْبَرَنِي أنَّ أُمَّتي تَقتُلُ وَلَدِي اَلْحُسَيْنَ بِأَرْضِ كَرْبٍ وبَلاَءٍ اِلا فَلَعَنَهُ اَللَّهُ عَلَى قَاتِلِهِ وَ خَاذِلِهِ إِلَى آخِرِ اَلدَّهْرِ » بدانید که جبرئیل به من خبر داده است که امت من فرزندم

ص: 224

حسین را در سرزمین بلا و مصیبت به قتل خواهند رساند، پس تا ابدالدهر لعنت خدا بر کسانی باد که او را بکشند یا به یاری او نشتابند.!

آنگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از منبر پایین آمد و کسی از مهاجرین و انصار نماند مگر این که يقين کرد حسین علیه السلام کشته میشود.(1)

این بود قدری از اخبار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره شهادت سبط بزرگوار خود، پرچمدار توحید و برپاکننده کلمه الله بر روی زمین.

خاک گرفت و به من داد و چشمانم بی اختیار اشک آوردند.

2. هرثمة بن سلیم می گوید: در جنگ صفین همراه علی بن ابی طالب علیه السلام جنگیدیم. وقتی به کربلا رسیدیم یک نماز جماعت به امامت ایشان خواندیم، پس از سلام قدری از خاک آنجا را برداشت و بو کرد و فرمود: «وَاها لَكِ أَيَّتُهَا التُّرْبَةُ لَيَحْشُ_رُنَّ مِنْ_كَ قَ_وْمٌ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِغَيْرحِسابٍ»؛ آه از تو ای خاک، قومی به واسطه تو بدون حساب به بهشت خواهند رفت.

هرثمة از سخن امام مبهوت شد، وقتی به شهر بازگشت، سخن امام را به همسرش جرداء دختر سمير باز گفت، این بانو از طرفداران حضرت علی علیه السلام بود. در جواب گفت: امیرالمؤمنین جز سخن حق نگفته است.

سال ها بعد ابن زیاد لشکر خود را برای جنگ با امام حسین علیه السلام فرستاد. هرثمة نیز در این لشکر بود، وقتی به کربلا رسیدند، سخن امیرالمؤمنین علیه السلام درباره شهادت فرزندش رهبر آزادگان امام حسین علیه السلام به یاد آورد. نزد آن حضرت آمد و سخن امیرالمؤمنین علیه السلام را نزد ایشان نقل کرد. امام حسین علیه السلام فرمود: «اَنَتْ مَعَنَا أَوْ عَلَيْنَا ؟»؛ تو با مایی یا عليه ما؟، هرثمه گفت: نه با شما و نه عليه شما، خانواده و فرزندانم را رها کردم و میترسم ابن زیاد آنان را آزار دهد.

امام علیه السلام وی را این گونه نصیحت کرد:

«فَتَوَلَّ هَارِباً حَتَّى لاَ تَرَى مُقْتَلَتاً فَوَ اَلَّذِي نَفْسُ حُسَيْنٍ بِيَدِهِ لاَ يَرَى اَلْيَوْمَ مَقْتَلنا اَحَد ثُمّ لاَ يُعِينُنَا إِلاَّ دَخَلَ اَلنَّارَ »؛ فرار کن و از اینجا دور شو تا کشته شدن ما را نبینی. سوگند به آن که جان محمد در دست او است، اگر کسی امروز کشته شدن ما را ببیند و ما را یاری نکند خداوند او را به جهنم خواهد برد.

هرثمه نیز نصیحت امام را شنید و از کربلا دور شد و امتیاز عظیم شهادت در رکاب سرور جوانان بهشت را از دست داد.(1)

3. ثابت از سوید بن غفله نقل می کند که روزی امیرالمؤمنین علیه السلام خطبه ای را ایراد فرمود. یک نفر برخاست و گفت: ای امیرالمؤمنین، من از وادی القری گذشتم؛ خبردار شدم که خالد بن عرفطه از دنیا رفته است، پس برای او طلب مغفرت کن.

ص: 226

امام این خبر را منکر شد و فرمود: «وَ اَللَّهِ مَا مَاتَ وَ لاَ يَمُوتُ حَتَّى يَقُودَ جَيْشَ ضَلاَلَةٍ صَاحِبُ لِوَائِهِ حَبيبُ بْنُ حمار....»؛ به خدا سوگند که او نمرده است و نخواهد مرد تا این که فرمانده یک لشکر گمراه شود و پرچمدار او حبيب بن حمار است.

یک نفر از جا بلند شد و ندا داد: ای امیرمؤمنان، من حبيب بن حمار هستم و من از شیعه و دوستداران شما هستم. امام فرمود: حبيب بن حمار تویی ؟ گفت: آری.

چند بار امام سؤال خود را درباره نام او تکرار کرد و هر بار او جواب مثبت داد، آنگاه امام علیه السلام فرمود: «إِي وَ اَللَّهِ إِنَّكَ لَحَامِلُهَا وَ لَتَدْخُلَنَّ بِهَا مِنْ هَذَا البَابِ»؛ به خدا سوگند که تو خود پرچمدار آن لشکری و از این در وارد خواهی شد و به باب الفيل از درهای مسجد کوفه اشاره کرد.

ثابت گوید: به خدا سوگند، نمردم تا دیدم ابن زیاد، عمربن سعد را برای جنگ با حسین علیه السلام میفرستد، خالد بن عرفطه در مقدمه لشکر و حبیب بن حمار پرچمدار وی بود و از باب الفيل وارد شد.(1)

4. امیرالمؤمنین علیه السلام به براء بن عازب می گوید: «يُقْتَلُ اِبْنِيَ اَلْحُسَيْنُ وَ أَنْتَ حَيٌ فَلاَ تَنْصُرْهُ؟»؛ آیا حسین کشته می شود و تو زنده ای و او را یاری نمی کنی؟!

براء گفت: چنین نباد اى امیرمؤمنان!

وقتی امام حسین علیه السلام به شهادت رسید براء آن را به یاد می آورد و می گفت: چه حسرتی بالاتر از این که در کنار او نبودم و در دفاع از او به قتل نرسیدم.(2)

5. ابوجُحیفه می گوید: عروة البارقی نزد سعيد بن وهب آمد و از او سؤالی کرد و من میشنیدم.

گفت: تو سخنی به نقل از علی بن ابی طالب علیه السلام برای من بازگو کردی. گفت: آری، مخنف بن سلیم مرا به سوی على علیه السلام فرستاد. در کربلا به ایشان رسیدم، دیدم با دست اشاره می کند و می گوید: «هَاهُنَا هَاهُنَا»؛ همین جا است، همین جا است.

یک نفر پرسید: چه چیزی در اینجا است ای امیر مؤمنان.

فرمود: «حَيٌ فَلاَ تنصرهثقل لِآِلِ مُحَمَّدٍ يَنْزِل هاهُنا فَوَيْلٌ لَهُمْ مِنْكُمْ وَ وَيْلٌ لَكُمْ مِنْهُم»؛ جمع زیادی از

ص: 227

آل محمد بدین جا خواهند آمد، وای بر آنها از دست شما و وای بر شما از آنها! آن مرد مفهوم سخن امام را نفهمید، گفت: ای امیر مؤمنان؛ این سخن شما چه معنی دارد؟ امام علیه السلام فرمود: «وَيْلٌ لَهُم مِنكُمْ تَقْتُلُونَهُم وَوَيْلٌ لَكُمْ مِنْهُمْ يُدْخِلُكُمُ اَللَّهُ اَلنَّارَ بِقَتْلِهِمْ»(1)؛ وای بر آنها از دست شما زیرا آنها را می کشید و وای بر شما از آنها برای این که خداوند به دلیل این که آنها را کشتید، شما را به جهنم می برد.

6 حسن بن کثیر از پدرش نقل می کند که علی علیه السلام وارد کربلا شد و در آنجا ایستاد. به ایشان گفتند: این کربلا است. با حزن و اندوه گفت: «ذَاتُ کَربٍ وَ بَلَاءٍ»؛ دارای مصیبت و بلا است. آنگاه به سویی اشاره کرد و فرمود: «هَاهُنَا مَوْضِعُ رِحَالِهِمْ وَ مُنَاخُ رِكَابِهِمْ»؛ اینجا منزلگاه آنان و آرامیدن مرکب هایشان است. سپس به جای دیگری نگاه کرد و فرمود: «هَاهُنَا مُهَرَاقُ دِمَائِهِمْ»(2) ؛ اینجا خون آنان بر زمین ریخته می شود.

7. ابوخيرة می گوید: در رکاب على علیه السلام بودم تا به کوفه رسید، بالای منبر رفت و حمد و ثنای پروردگار را به جای آورد و فرمود: «كَيْفَ اَنْتُمْ إِذَا نَزَلَتْ ذَرِيهِ نَبِيُّكُمْ بَيْنَ ظَهْرِ اَبِيكُمْ؟»؛ اگر فرزندان پیامبرتان در نزدیکی شهر شما آمدند، چه خواهید کرد؟، همگی جواب دادند: «إِذَا نُبْلِي لِلَّهِ فِيهِمْ بَلاَءً حَسناً» ؛ پس به خاطر خدا بهترین برخورد را با آنها خواهیم نمود.

امام علیه السلام سخن آنان را رد کرد و فرمود: «والَّذِي نَفسي بِيَدِهِ لَيُنْزِلَنَّ بَيْنَ ظَهْرَانَيْكُمْ وَ لَتُخْرُجَنَّ الَيْهِمْ فَلَتَقْتُلَنَّهُمْ » ؛ سوگند به آن که جان من در دست او است، در نزدیکی شهر شما خواهند آمد و شما به سوی آنها خواهید رفت و همه را خواهید کشت. آنگاه این بیت شعر را خواند:

هُم أوْرَدوهُ بِالغُرُورِ وَ غَرُّوا *** أرادوا نَجاةً لانَجاهُ وَلا عُذُرُ(3)

آنها با تشویق خود وی را وارد ماجرا کردند و سپس خیانت کردند! خواستند نجات یابند ولی نه نجاتی وجود داشت و نه عذری.

ص: 228

و مانند این روایات به نقل از وصی رسول خدا امير المؤمنین علیه السلام بسیار است، که همگی از شهادت ریحانه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ، امام حسین علیه السلام در سرزمین کربلا خبر می دهند.

شاگرد امام علی علیه السلام، رشید هجری، عمرو بن الحمق خزاعی و دیگر افراد به نام اسلام که معاویه آنها را به قتل رساند.

2. سعی در کوچک شمردن ارزشهای اهل بیت علیهم السلام که مرکز آگاهی دینی و اجتماعی در اسلام می باشند و امت را به سوی پیشرفت هدایت می کنند. معاویه از دستگاههای تعلیم و تربیت و دستگاههای موعظه و ارشاد در جامعه در جهت پایین آوردن شأن اهل بیت علیهم السلام سوء استفاده کرد و دستور داد بر منبرها در نماز جمعه و نمازهای جماعت و اعیاد و دیگر مناسبتها اهل بیت علیهم السلام را سب و شتم نمایند.

3. هیئت هایی جهت جعل احادیث دروغین در فضایل صحابه و تعیین روشهای حکومتی در اسلام تعیین کرد و متأسفانه این دروغ ها وارد کتابهای حدیثی از صحاح و سنن و غیره شدند و در نتیجه بعضی افراد دلسوز اسلام بر آن شدند تا کتابهایی در بیان اخبار جعلی بنویسند. و به نظر من این توطئه وحشتناک یکی از بدترین بلاهایی است که دامنگیر امت اسلام شده است، زیرا این دروغ های بی ارزش در کتابهای صحاح ثبت گردیده اند و عده ای از مسلمانان باور کرده که اینها جزئی از دین آنها است در حالی که دین از این جعلیات مبرا است.

بودند حاضر شدند. در این جلسه امام علیه السلام از خطرهایی که به سبب حکومت معاویه متوجه اسلام شده و گرفتاری ها و مصیبت هایی را که بر اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در زمان این حاکم جاهلی وارد شده بود بیان فرمود. از جمله سخنان امام علیه السلام چنین بود:

«اِنَّ هذَا الطّاغِیَةَ - یعن معاویه - قَدْ فَعَلَ بِنا وَ بِشِیعَتِنا ما قَدْ رَأَیْتُمْ وَ عَلِمْتُمْ وَ شَهِدْتُمْ وَ إِنّی أُریدُ أَنْ أَسْأَلَکُمْ عَنْ شَىْء، فَاِنْ صَدَقْتُ فَصَدِّقُونِی وَ إِنْ کَذِبْتُ فَکَذِّبُونِی، اِسْمَعُوا مَقالَتِی وَاکْتُبُوا قَوْلی ثُمَّ ارْجِعُوا اِلى اَمْصارِکُمْ وَ قَبائِلِکُمْ فَمَنْ آمَنْتُمْ مِنَ النّاسِ وَ وَثَقْتُمْ بِهِ فَادْعُوهُمْ اِلى ما تَعْلَمُونَ مِنْ حَقِّنا فَإِنّی أَتَخَوَّفُ اَنْ یَدْرُسَ هذَا الاْمْرُ وَ یَغْلِبَ، وَاللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ...».؛ این طغیانگر - یعنی معاویه - جنایاتی در حق ما و شیعیان ما کرده است که خود دیدید، دانستید و شاهد بودید. حال من میخواهم از شما درباره مسألهای سؤال کنم. پس اگر راست گفتم مرا تصدیق و اگر دروغ گفتم مرا تکذیب کنید، سخن مرا بشنوید و بنویسید آنگاه به کشورها و قبیله های خود باز گردید و کسانی که اطمینان و اعتماد دارید را به سوی آنچه از حق ما میدانید دعوت نمایید، زیرا که من ترس این را دارم که این دین از بین برود و نابود شود، ولی خداوند نور خود را به اتمام خواهد رساند هر چند کافران را خوش نیاید.

آنگاه امام علیه السلام نیرنگ های سیاسی معاویه جهت نابودی اسلام را بیان و در پایان فضائل اهل بیت علیهم السلام را که معاویه سعی در مخفی کردن آنها داشت بیان نمود.

و این اولین جلسه سیاسی بود که در تاریخ اسلام برگزار میشد.

اسلامی را زیر پا گذاشته، نه به خدا ایمان داشت و نه به روز قیامت امام حسین علیه السلام او را مرد شراب و شکار می نامید که طاعت شیطان را در پیش گرفته و طاعت خدای رحمان را رها نموده است. فساد را علنی، حدود خدا را معطل، بیت المال را تصاحب، حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام کرده است.(1)

پس از مرگ معاویه، پسرش یزید قدرت به دست گرفته، هر گناهی و هر فساد و تجاوزی را

مرتکب شد و ظلم را بر تمام مردم گستراند.

مَجْمُوعَه لَهُ فِی حَظِیرَه الْقُدْسِ، تَقِرُّ بِهِمْ عَیْنُهُ، وَیُنْجَزُ لَهُمْ وَعْدُهُ. مَنْ کَانَ فِینَا بَاذِلاً مُهْجَتَهُ، وَمُوَطِّن_ًا عَلَی لِقَآءِ اللَهِ نَفْسَهُ، فَلْیَرْحَلْ مَعَنَا؛ فَإِنَّنِی رَاحِلٌ مُصْبِح_ًا إنْ شَآءَاللَهُ تَعَالَی .»

ستایش از آن خدا است و هرچه خدا بخواهد همان میشود و نیرویی وجود ندارد که به خدا متکی نباشد و صلوات و درود خداوند بر فرستاده اش.

مرگ بر فرزندان آدم سرنوشت حتمی است و بر گردن او آویخته شده است همان گونه که گردنبند بر سینه دختران آویخته می شود. عشق من برای دیدار گذشتگانم مانند عشق يعقوب برای دیدار یوسف است و برای من مرگی انتخاب شده است که به آن خواهم رسید، گویا پاره های تنم را بین نواويس و کربلا می بینم که گرگهای بیابان آن را میدرند و شکمهای گرسنه و خالی خود را از بدن من پر می کنند و هیچ چاره ای از روزی (اجلی) که به واسطه قلم تقدیر نوشته شده است وجود ندارد

رضای خداوند رضای ما اهل بیت است، ما بر بلای او صبر می کنیم و او پاداش صابرین را به ما عطا می فرماید.

پاره های تن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از او جدا نخواهند شد و در جایگاه قدس در کنار یکدیگر خواهند بود، چشم پیامبر به آنها روشن و وعده الهی برای ایشان محقق می شود. اکنون من اعلام میدارم هر که حاضر است جان خود را در راه ما فدا کند و خویشتن را برای لقای خداوند آماده ساخته است، همسفر ما شود، زیرا که من فردا صبح اگر خدا بخواهد حرکت می کنم.(1)

به نظر نمی رسد اعلامیهای سیاسی جالب تر و گویاتر از این باشد. امام تصمیم بر شهادت و فداکردن جان در راه خدا را اعلام داشته است. مرگ را خوشامد گفته و آن را مدال افتخار و زینت شمرده است همان گونه که گردنبند زینت دختران است. امام جایگاه مطهری را که خون پاکش در آنجا ریخته می شود نام برده و آن سرزمین بین نوآویس و کربلا است، که در آنجا شمشیرها و نیزه ها تن پاک او را دریدند.

ما این سخنرانی را تحلیل و نکته های آن را در کتاب خود «حياة الامام الحسين بن علي علیه السلام» بیان کرده ایم.

ص: 233

اکنون ببینیم که چگونه پرچم بنی امیه در هم پیچیده و قلعه ها، کاخ ها و لشکرهایشان نابود شدند. اما پرچم پدر آزادگان حسین بن علی علیه السلام همچنان در سرتاسر گیتی بر پا بوده و حامل کرامت، شرافت و جهاد في سبيل الله است. نه در دنیای اسلام و نه غیره، فتحی بالاتر از فتح سیدالشهدا وجود ندارد، او با انقلاب خود دلها و احساسات را فتح نمود و خداوند با انقلاب او به اسلام عزت بخشید و آن را عبرت خردمندان قرار داد.

این کلمات نورانی سرود انبيا و متقین است که در اعماق وجود زینب نقش بست و جزئی از شخصیت او گشت.

آنگاه امام از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خواست تا نامی بر این نوزاد بگذارد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا فرمود: «مَا كُنْتُ لِأَسْبِقَ رَبّی»؛ من بر پروردگارم پیشی نمی گیرم.

و جبرئیل نازل شد و نام نوزاد را از طرف خداوند متعال به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اعلام داشت: «سَمُّهَا زَيْنَبُ فَانٍ اَللَّهَ تَعَالَى قَدِ اِخْتَارَ لَهَا هَذَا اَلْإِسْمَ»؛ او را زینب بنام، زیرا که خداوند متعال این اسم را برای او انتخاب کرده است.

آنگاه جبرئیل مصیبتها و گرفتاری هایی را بیان کرد که بر او خواهد آمد و همگی غرق در گریه شدند.(1)

مسلمان در رابطه با مسائل شرعی خود به ایشان رجوع می کردند، همچنین بعضی صحابه در مسائل فقهی از ایشان سؤال می کردند.

تولد ام کلثوم کی بوده و چه وقت به محسن حامله شده که شش ماه بعد او را سقط نموده است؟

شیخ نقدی می گوید: احتمال بیشتر این است که تولد حضرت زینب علیها السلام در سال پنج هجری بوده است، آنگاه دلایلی نیز بر این احتمال آورده است.(1)

نوه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و عقیله بنی هاشم صبر کرد و در برابر دشمنان خدای متعال قدرت روحی بزرگی از خود نشان داد. تاریخ بانویی را سراغ ندارد که مانند زینب علیها السلام این گونه قدرت تحمل و بردباری در برابر مصائب و نابسامانیها داشته باشد، مگر مادر بزرگوارش حضرت زهرا علیها السلام.

جناب شیخ هادی کاشف الغطاء در این باره چنین می سراید:

1. لِلَّهِ صَبْرُ زَيْنَبَ اَلْعَقِيلَةِ *** كَمْ شَاهَدْتَ مَصَائِباً مَهُولَةً

2. رَأَت مِنَ الخُطوبِ وَالرَّزايا *** أمراً تُهَوِّنُ دُونَهُ اَلْمَنَايَا

3. رَأَتْ كِرَامَ قَوْمِهَا اَلْأَمَاجِدُ *** مُجَزَّرِينَ فِي صَعِيدٍ وَاحِدٍ

4. تُسْفي عَلَى جُسُومِهَا اَلرِّياحُ *** وَهِيَ لَذَوبَانُ اَلْفَلاَ تُبَاحَ

5. رَأَتْ رُؤُوساً بِالْقَنَا تُشَالُ *** وَجُثُثَا أَكْفَانُهَا اَلرِّمَالُ

6. رَأَتْ وَضِيعاً بِالسِّهَامِ يَفْطِمُ *** وَصِبُیَهً بَعْدَ أَبِيهِمْ أَيْتِمُوا

7. رَأَتْ شَمَاتَةَ اَلْعَدُوِّ فِيهَا *** وَصُنْعَهُ مَا شَاءَ فِي أَخِيهَا

8. وَإنَّ مِن أدهى الخُطوبِ السُّودِ *** وُقُوفُهَا بَيْنَ يَدَيْ يَزِيدَ

1. چه باشکوه است صبر زینب عقیله بنی هاشم، با آن همه مصائب هولناکی که دید.

2. بلاها و فاجعه هایی را دید که مرگ در برابر آنها آسان میشود.

3. افراد بزرگوار و ارجمند خاندانش را کشته و به روی زمین افتاده دید.

4. باد بر این بدنها می وزد و گرگهای بیابان می توانند آنها را بدرند.

5. سرهایی را دید که بر سر نیزه شده اند و جسدهایی که جز خاک کفنی ندارند.

6 شیرخوارهایی را دید که به جای شیر، نیزه بر دهان او میزنند و کودکانی که با قتل پدران یتیم شده اند.

7. شماتت دشمن را شنید و مشاهده کرد که دشمنان با بدن برادرش هر چه خوادمند می کنند.

8. و بدترین و تیره ترین مصیبتی که زینب دید، این بود که به عنوان اسیر در برابر یزید قرار گرفت.

عقیله بنی هاشم با صبر و تسلیم نسبت به امر الهی در برابر مصائب و فاجعه ها مقاومت کرد.

امام حسین علیه السلام درندگان لشکر ابن مرجانه حمله ور شدند و تمام اثاث و طلاهای خانواده امام حسین علیه السلام را غارت کردند. کودکان از شدت گرسنگی رنج می بردند، ولی حضرت زینب علیها السلام حاضر نبود از آن مسخ ها غذایی درخواست کند، تا این که به کوفه رسیدند، زنان کوفه فهمیدند که این اسرا خانواده پیامبرند و مشاهده کردند که چگونه کودکان آنها از شدت گرسنگی پریشان اند و لذا غذا آوردند و تقدیم کودکان نمودند. زینب تا این صحنه را دید فریاد زد: «اَلصَّدَقَةُ مُحْتَرِمَةٌ عَلَيْنَا أَهْلَ اَلْبَيْتِ»؛ صدقه بر ما اهل بیت حرام است.

وقتی کودکان صدای عمه را شنیدند، غذاها را از دست و دهان خود بر زمین انداختند و به یکدیگر می گفتند: «عمه می گوید صدقه بر اهل بیت حرام است. این گونه بوده است تربیت اهل بیت علیهم السلام، این تربیت انبیا و صدیقین است که انسان را به بالاترین درجات كمال می رساند.

و آنگاه که اسرای اهل بیت علیهم السلام را از کوفه به شام میبردند، باز هم حضرت زینب علیها السلام برای کودکان و زنان هیچ نوع کمکی از آن جنایتکاران پستی که همراه آنها بودند تقاضا نکرد.

این عزت و کرامت نفس را زینب از جد و پدر خویش به ارث برده است.(1)

نمود. خداوند فاسقان را مفتضح و فاجران را تکذیب می فرماید و اینها غير ما هستند، ای پسر مرجانه!.

این سخن از شمشیر برنده تر است و لذا توانست آن ستمگر را از تخت به گور نازل کند و واقعیت پلید وی را به بردگان و نوکرانش آشکار نماید و ثابت کند که او شکست خورده و برادر زینب پیروز است، از این رو ابن مرجانه جوابی نیافت جز این که بگوید: «كَيْفَ رَأَيْتَ صُنْعَ اَللَّهِ بِأَخِيكَ؟»؛ کار خدا درباره برادرت را چگونه دیدی؟ زینب نیز با شجاعت وصف ناپذیری این گونه جواب داد:

«مَا رَأَيْتُ إِلاَّ جَمِيلاً هَؤُلاَءِ قَوْمٌ كَتَبَ اَللَّهُ عَلَيْهِمُ اَلْقَتْلَ فَبرَزُوا إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وسَيَجْمَعُ اللَّهُ بَيْنَك وبَيْنَهُمْ فَتَحاجُّ وَتُخاصَمُ فَانظُر لِمَنِ الفَلجُ يَومَئِذٍ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ يابنَ مُراجانَةَ» جز زیبایی ندیدم! اینها قومی بودند که تقدیر الهی درباره آنها این بوده است که کشته شوند و لذا به مقتل خود رفتند، ولی خداوند تو را با آنها روبرو خواهد کرد و در آنجا تو محاکمه خواهی شد. حال منتظر باش تا ببینی چه کسی در آن روز پیروز می شود، مادرت به عزایت بنشیند ای ابن مرجانه!

ببینید چگونه زینب وی را تحقیر می کند! شجاعت علوی را مشاهده کنید که چگونه با برخورد خویش و با جملات آتشین، افتخاری برای اسلام و مسلمین و کرامتی جاودان برای خاندان نبوت به ثبت می رساند؟

در کاخ یزید نیز چنان سخنرانی انقلابی و جاودانه ای می کند که سلطنت بنی امیه را به لرزه در می آورد و حقیقت جاهلی امویان را آشکار می سازد و نیز آنان را که بنی امیه را بر دوش مسلمانان سوار کرده اند مفتضح می کند. برای اطلاعات بیشتر به کتاب ما «السيدة زينب رائدة الجهاد في الاسلام» مراجعه کنید.

سخن از خصوصیتهای شخصی این فرزند برومند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را در حالی به پایان می رسانیم، که زینب علیها السلام چراغ درخشانی بود که تیرگیها را برطرف می ساخت.

تغییر داد و جهان اسلام را از بی خبری بیدار کرد و راه پیشرفت و ارتقا را در پیش روی آن قرار داد از این رو ملتهای اسلامی به پا خاستند و خواهان فجری جدید و حکومتی راستین شدند. قيامها و انقلابها علیه حکومت اموی جهان اسلام را فرا گرفت، و تا نابودی کامل دولت بنی امیه و در هم کوبیدن تمام سنگرهای آنان ادامه یافت.

حضرت زینب علیها السلام تمام مراحل انقلاب عظیم برادر را شاهد بود و با خطبه های روشنگر خود چه در کوفه یا در کاخهای بنی امیه و در مدینه، ارزشهای انقلاب را بیان کرد و اصول قیام حسینی را جاودانه ساخت و بدین وسیله حادثه کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام جزئی اساسی از واقعیت زندگی اسلامی قرار شد.

عقیله بنی هاشم شاهد تمام آن حوادث دلخراشی بود که کوهها از هول آن به لرزه در آینده حضرت زینب علیها السلام از نزدیک می دید که لشکر بنی امیه با شمشیرها و نیزه های خود چگونه امام حسین علیه السلام را در سرزمین کربلا احاطه کردند، آن حضرت را به قتل رساندند و جنازه امام همراه با جنازه های مطهر سایر شهدا اعم از اصحاب و اهل بیت علیهم السلام را زیر سم اسبها قطعه قطعه کردند؛ آنگاه به خیمه گاه امام حسین علیه السلام حمله ور شدند و سوزاندند. حضرت زینب علیها السلام دید چگونه زنان و کودکان از خیمه های سوخته فرار می کردند و روی به بیابان می گذاشتند. خونخوارهای بنی امیه بدین نیز اکتفا نکردند، بلکه بانوان بزرگوار خاندان نبوت و رسالت را به اسارت گرفتند و از این شهر به آن شهر می بردند و مردم شهرها نظاره گر آنان شدند! آیا این بود جزای زحمتهای فراوان پیامبر که دین و دنیای اعراب را احیا کرد؟!

تأمل در این حوادث هولناک این نتیجه را میدهد که چنین اتفاق دلخراشی امکان پذیر نبود مگر این که از ندای کسانی سرچشمه بگیرد که پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گفتند: «لا تَجتَمِعُ الخِلافَةُ والنَّبوَّةُ في بَيْتٍ وَاحِدٍ»؛ خلافت و نبوت در یک خاندان قابل جمع نیست.

چرا باید اهل بیتی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آنها را قرینه کتاب خدا دانست اینگونه دچار بلا و مصیبت گردند؟ این اتفاق امکان پذیر نبود مگر به دنبال آن اقدام خائنانه در جدایی خلافت از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام.

ص: 245

«الامام علی» می گوید که آنها به جاهلیت خود بازگشته بودند.

خلاصه آن که هجوم قوم بر خانه حضرت زهرا علیها السلام و اسقاط فرزندش محسن مقدمه ای بود که منتهی به تسلط امویان بر حکومت گردید و امویان نیز به نوبه خود آن راه قساوت را ادامه دادند و سعی در نابودی عترت پاک پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نمودند.

خداوند رحمت کند امام شیخ محمد حسین کاشف الغطاء را که چنین سروده است:

1. تاللَّهِ ما كَرْبَلا لَوْ لا سَقيفَتِهِم *** وَمِثلَ ذا الفَرعِ ذاكَ اَلْأَصْلُ مُنْتَجُهُ

2. وَفْي اَلطُّفُوفِ سُقُوطُ اَلسِّبْطِ مُنْجَدِلاً *** مِنْ سَقَطَ مُحَسِنٌ خَلْفَ الْبَابِ مَنْهَجَهُ

3. وبِالْخِيَامِ ضِرَامُ النَّارِ مِن حَطَبٍ *** بِبَابِ دارِ ابْنَةِ الهادي تَأَجِّجُه

4. لَكِنْ اُمَيَةٌ جَاءَتْكُمْ بِأَخْبَثِ مَا *** كَانَتْ عَلَى ذَلِكَ اَلْمِنْوَالِ تُنْسِجُهُ

1. به خدا سوگند اگر سقیفه نبود کربلا نیز پیش نمی آمد، حادثه کربلا فرعی است که از اصل خود یعنی سقیف سرچشمه گرفته است.

2. این که در طف، سبط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر زمین می افتد و به قتل می رسد به دنبال این است که محسن پشت در بر زمین می افتد و می میرد.

3. آتش سوزی خیمه های امام حسین علیه السلام نیز از هیزمی بود که پشت در خانه حضرت زهرا علیها السلام آوردند و به آتش کشیدند.

4. ولی امیه بدتر و خبیثانه تر از آنچه آنها برنامه ریزی کرده بودند عمل نمودند.

در بحث های آینده این کتاب، مطالب بیشتری درباره مصیبتها و فاجعه هایی که بر دختر

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است ارائه خواهد شد.

ص: 248

ص: 250

مُسنَد فاطمه علیها السلام جمع آوری کرده است. فرد دیگری نیز کتابی از احادیث آن حضرت به همین نام گرد آورده است.

من فرمود: هرگز بخل نورز که بخل نوعی بیماری است و هیچ انسان با کرامتی مبتلای آن نمی شود هرگز بخل نورز که بخل درختی است در جهنم و شاخه های آن در دنیا است، هر که به شاخه ای از شاخه های آن آویزان شود، وارد جهنم میشود و سخاوت درختی است در بهشت و شاخه های آن در دنیا است، هر که به شاخه ای از شاخه های آن آویزان شود وارد بهشت میشود.

رسول بزرگوار صلی الله علیه و آله و سلم مردم را از بخل برحذر می دارد، زیرا که بخل از پست ترین و بدترین صفات است، هر که به شاخه ای از آن دست بزند نه پیروز شود و نه موفق، در زندگی از او بدگویی شود و پس از مرگ منفور می باشد. اموال را برای دیگری جمع می کند، در صورتی که حساب و کتاب آن با خود او است، به خصوص اگر از حرام به دست آورد.

همچنین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر سخاوت تأکید دارد، که سخاوت از صفات نیکو و متعالی است، هر که سخاوتمند باشد دوستان را از گرفتاری ها و رنجهای دنیا نجات می بخشد و به سوی سعادت و آرامش سوق میدهد، پس هر که دارای چنین صفت ارزشمندی باشد مسیر او به سوی بهشت است.

2. خدا برکت را از رزق او برمی گیرد؛

3. خدا چهره نیکوکاران را از روی او برمیدارد؛

4. هر عملی انجام دهد، اجری بر آن نمی گیرد؛

5. دعای او به آسمان نمی رسد؛

6. سهمی از دعای صالحین نصيب او نمیشود.

سه خصلت هنگام مرگ:

1. ذلیل می میرد؛

2. گرسنه می میرد؛

3. تشنه می میرد.

سه خصلت درون قبر:

1. خداوند فرشته ای را مأمور کند تا او را آزار دهد؛

2. قبر را بر او تنگ مینماید؛

3. قبر او تاریک می باشد.

سه خصلت روز قیامت:

1. خداوند فرشته ای را مأمور می کند تا او را به رو، بر روی زمین بکشاند و مردم به او نگاه کنند.

2. حساب او سخت و شدید می باشد؛

3. خداوند به او نگاه نمی کند، او را پاک نمی سازد و عذابی دردناک از آن او خواهد بود.(1)

نماز از مهم ترین عبادت های دینی در اسلام است. نماز هر پرهیزگاری را به خدا نزدیک می کند، در حدیث آمده است که اگر نماز مورد قبول واقع شود دیگر کارهای خیر نیز مورد قبول می باشند و اگر رد شود دیگر خیرات و حسنات نیز رد می شوند. اسلام بر این عبادت تأكيد فراوان کرده و قرآن افراد بی توجه به نماز را تهدید می کند:

ص: 255

«فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ»(1)

وای بر نمازگزارانی که از نماز خود غافل اند!

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این روایت شریف بلاهایی را بیان کرده است که در دنیا و آخرت بر سر سبک شمارنده نماز می آید.

ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام، پرچمدار عدالت اجتماعی در جهان اسلام، انسان را از عذاب و غضب الهی دور می سازد و دشمنی با آن حضرت موجب بدبختی، کفر و نفاق میشود.

رَجُلٍ مِنْ وُلْدِي صَنِيعَةً، فَلَمْ يُكَافِئْهُ عَلَيْهَا، فَأَنَا اَلْمُكَافِئُ لَهُ عَلَيْهَا.»؛(1)

هر که به یکی از فرزندان من خدمتی انجام دهد و پاداش از او دریافت نکند، من پاداش او را میدهم.

فَعَلِيٌّ وَلِيُّهُ وَ مَنْ كُنْتُ إِمَامَهُ فَعَلِيٌّ إِمَامُهُ .»(1)

هر که من ولی او هستم علی نیز ولی اوست، و هر که من أمام او هستم علی نیز امام او است.

همان گونه که از آیه مباهله بر می آید که امیرالمؤمنین علیه السلام نفس رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است، پس مطمئنا هر که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ولی و امام او است على علیه السلام نیز ولی و امام او می باشد.

خدا صلی الله علیه و آله و سلم به من فرمود: شوهر تو از نظر علم داناتر از همه مردم است، و اولین کسی است که به من ایمان آورده و در حلم و بردباری از تمام مردم بهتر است.

مسلماً امیرالمؤمنین علیه السلام برتر از تمام مسلمین در تمام صفات پسندیده است و صفات فاضلهای در ایشان وجود دارد که بعضی از آنها در هیچ شخص دیگری نیست.

بَعَثَكَ بِالْحَقِّ نَبِيّاً مَا لِي وَ لِعَلِيٍّ مُنْذُ خَمْسِ سِنِينَ إِلَّا (مَسْكُ) كَبْشٍ، تُعْلَفُ عَلَيْهِ بِالنَّهَارِ بَعِيرُنَا، فَإِذَا كَانَ اللَّيْلُ افْتَرَشْنَاهُ، وَ إِنَّ مِرْفَقَتَنَا لَمِنْ أَدَمٍ حَشْوُهَا لِيفُ النَّخْلِ».

فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يا سَلْمَانُ اِنَّ ابْنَتِي لَفِي الْخَيْلِ السَّوَابِقِ :(1)

ای رسول خدا، سلمان از لباس من تعجب می کند، سوگند به آن که تو را به حق فرستاد، پنج سال است که من از علی چیزی ندارم جز پوست یک قوچ، روزها علف برای گاومان بر روی آن می ریزیم و در شب آن را فرش می کنیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ای سلمان، دختر من از سابقین است.

آری، دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زاهدانه در دنیا زندگی کرد و بر خود سخت گرفت و لذا از سابقین به سوی رضای الهی شد.

و بدین ترتیب سخن از روایات نقل شده از بانوی زنان جهان علیها السلام به نقل از پدر گرامی خود صلی الله علیه و آله و سلم به پایان می رسد. سیوطی در کتاب خود (مسند فاطمه) بسیاری از روایات آن حضرت به نقل از پدر را آورده است.

خوشرویی انسان در برابر مؤمن بهشت را برای او واجب می سازد و خوشرویی در برابر دشمن معاند انسان را از آتش جهنم نجات می دهد.

یکی از آداب رفتاری که اسلام آن را جزئی از روش زندگی مسلمانان قرار داده است خوشرویی در برابر مردم است چه موافق باشند یا مخالف، زیرا خوش رویی سبب ایجاد محبت و الفت در میان جامعه است و اسلام بدین معنی توجهی ویژه دارد.

بهترین شما آنهایی هستند که اخلاقی نرم تر داشته باشند و آنهایی که زنان خود را بیشتر گرامی میدارند.

یکی از بهترین صفات این است که انسان نسبت به فرزندان و دیگران با خشونت رفتار نکند و از نیکوترین صفات این است که انسان با همسر خود به خوبی رفتار نماید.

ص: 268

ص: 270

لَبَّيْك»ندای تو را پاسخ میدهم، خداوندا ندای تو را پاسخ میدهم، من ندای تو را پاسخ میدهم و ایمان دارم که تو شریکی نداری. ستایش، نعمت و سلطنت از آن تو است، تو شریکی نداری و من ندای تو را پاسخ میدهم.

ابوسفیان با شنیدن این سرود اسلام به شدت وحشت کرد و با صدای بلند فریاد کشید: «أعل هبل»؛ عالی قدر باش ای هبل.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا سخن جاهلانه او را چنین پاسخ داد: «یا اباسفيان، الله اعلى واجل»؛ ای ابوسفیان، خداوند عالیتر و جلیل القدرتر است.

قریش آن قدر به بت ها ایمان داشتند که عده ای از آنها به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پیشنهاد دادند که یک سال ایشان بتهای آنان را بپرستد و آنها سال بعد خدا را؛ که سوره کافرون بر پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد:

«قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ * لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ»

بگو ای کافران، من نمی پرستم آنچه را شما می پرستید و شما آنچه من می پرستم را پرستش نخواهید کرد، نه من آنچه شما می پرستید را پرستش خواهم کرد و نه شما آنچه من پرستم را خواهید پرستید، دینتان از آن خودتان و دین من از آن خودم باد.

قریش شدیداً از این که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دعوت انسان ساز خود را در جهت نابودی و شکستن بتها و پاکسازی خانه خدا اعلام کرد وحشت زده شدند و به تنگنا در آمدند. قرشیان ندای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را توهین و شکست برای عقاید خود دانستند، عقایدی که یک عمر بر آن عبادت کرده بودند و لذا برای مقابله با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دست به دست یکدیگر داده و با تمام وسایل و امکاناتی که در اختیارشان بود به مقابله پرداختند.

لازم به تذکر است که برخورد قریش با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دشمنی سرسختانه با آن حضرت، تنها به خاطر این نبود که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بتها را تحقیر و عبادت آنها را رد می کرد، بلکه عوامل دیگری نیز وجود داشت که در زیر مطرح می کنیم.

ص: 272

رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مانند صاعقه ای بود که یکباره بر سر آنها فرود آمد، زیرا جمعی از بردگان و مستضعفین به آن حضرت ایمان آوردند. اسلام درهای کرامت و عزت را برای آن بیچارگان باز و امید آینده ای بهتر به آنها داد. آنها دانستند که با ورود به اسلام از بزرگان جامعه می شوند در صورتی که اربابان فعلی آنان برده و بی ارزش می گردند. از این رو ضعفا کاملا به اسلام ایمان آوردند، هر چند با خشونت و شکنجه اربابان روبرو گردیدند و از جمله آنان ياسر، سمیه و عمار بودند. روشهای مشرکان قریش در مقابله با دعوت اسلامی متنوع بود که از جمله آنها می توان موارد زیر را برشمرد:

راویان از ابن مسعود نقل می کنند که گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خانه خدا نماز میخواند و ابوجهل با عده ای از فاسقان قریش در آنجا بودند. ابوجهل گفت: «کدامتان می تواند شکمبه گوسفندی را بیاورد و وقتی محمد به سجده رفت، بر کتف وی بگذارد؟»

خبیثی از میان آن فاسقان بلند شد، شکمبه گوسفندی آلوده با خون و كثافت را برداشت و بر دوش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حال سجود گذاشت و آن جنایتکاران غرق در خنده شدند و ابن مسعود ترسید آن را از پشت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بردارد. شخصی نزد فاطمه علیها السلام رفت و او را از آنچه بر پدر اتفاق افتاده بود باخبر کرد. فاطمه علیها السلام با دختری از همسایگان آمد و آلودگی ها را از روی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برداشت و علیه کسی که چنین کرده بود نفرین کرد. وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نمازش را به اتمام رساند، دست به دعا عليه آن جنایتکاران برداشت و از عادت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این بود که هرگاه دعا می کرد سه بار دعا را تکرار مینمود، آنگاه گفت: «اللّهم عليك بقریش»؛ خداوندا قریش را به سزای اعمالشان برسان! و این جمله را سه بار تکرار کرد، وقتی دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را شنیدند خنده از روی آنها رفت و از این نفرین ترسیدند.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ادامه داد: «اللَّهُمَّ عَلَيْكَ بأَبِي جَهْلٍ، وعَلَيْكَ بعُتْبَةَ بنِ رَبِيعَةَ، وشيبَةَ بنِ رَبِيعَةَ، والوَلِيدِ بنِ عُتْبَةَ، وأُمَيَّةَ بنِ خَلَفٍ، وعُقْبَةَ بنِ أبِي مُعَيْطٍ ..»؛ خدایا این افراد را به سزای اعمالشان برسان: ابوجهل بن هشام، عتبة بن ربیعه..!

ابن سعد می گوید: سوگند به آن که محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به حق فرستاد، تمام آنهایی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به آنها نفرین کرد، همگی در روز بدر کشته شدند و آنها را در چاه بدر انداختند.(1)

حضرت زهرا علیها السلام همدرد پدر بود و شاهد تمام بلاها و گرفتاری هایی که آن فاسقان بی ارزش نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انجام می دادند. آنها بر این اخلاق ناپسند و جنایت و زشت کاری بار آمده بودند و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از اعمال آنها رنج برده و فاطمه علیها السلام شریک دردها و ناراحتیهای پدر بود.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هیچ پشتوانه محکمی که بتواند بر آن تکیه کند نداشت، زیرا آن قدرت بزرگی که مانع تجاوز طغیانگران علیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بود از دست رفت. از این رو رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تصمیم گرفت مکه را ترک کند و به مدینه روی آورد که در آنجا باران و طرفداران وی بودند، وقتی قریش متوجه این تصمیم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شدند به وحشت افتادند. آنها ترسیدند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مدینه دولت و لشکری بر پا کند و انتقام تمام ظلمها و جنایت های آنان را بگیرد. قریش در دارالندوه جلسه گرفتند و خطرهایی را که ممکن بود در صورت خروج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از مکه متوجه آنها شود بررسی کردند و رأی آنان بر این شد که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بکشند هر چه بادا باد!.

مورخین نقل می کنند که ابلیس نیز در این جلسه حاضر شد و به آنها پیشنهاد داد برای اجرای جنایت خود چهل نفر از چهل قبيله مختلف قریش حتی از بنی هاشم را برای قتل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انتخاب کنند. بدین وسیله تمام قبایل در این قتل شریک می شوند و دیگر یاران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و مؤمنین نمی توانند انتقام خون آن حضرت را بگیرند. قریش روزی را برای این جنایت مشخص نموده و آن روز را «يوم المزحمة» نامیدند و خداوند متعال پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را بر تصمیم قریش آگاه ساخت.(1)

2. فَعَلَى الْفِرَاشِ مَبِيتُ لَيلِكَ وَالعَديُّ *** تُهْدى إلَيكَ بَوَارِقاً ورُعُوداً

3. فَرَقَدْتُ مَثْلُوجَ الْفُؤَادِ كَأَنَّمَا *** يَهْدِي القراعَ لِسَمْعِكَ التَّغريدَا

4. فَكُفِيتَ لَيْلَتَهُ وَقُمْتَ مُعارِضاً *** جَبَلاً أَشَمَّ وفارسا صِنْدِيداً

5. رَصَدُوا اَلصِّيَاحَ لِيُنْفِقُوا كَنْزَ اَلْهُدَى *** أَوْ مَا دَروا كَنزَ الْهُدَى مَرْصُودا

1. در حمایت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم زحمتهایی کشیده ای که مقام تو را، آن قدر بالا برده که از حد تعریف و تمجید گذشته است.

2. تو شبانه در رختخواب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خوابیدی در حالی که شمشیر دشمنان برق میزد و صدای چکاچک آنها شنیده می شد.

3. ولی تو با خشنودی خوابیدی، گویا بلبلان در گوش تو آواز خوانده و چهچهه می زنند.

4. تو در آن شب به تنهایی به جای پیامبر در برابر آن دشمنان مانند کوهی بلند و سواری پرقدرت قرار گرفتی.

5. آنان منتظر صبح بودند تا گنج هدایت را هدر دهند، ولی نمیدانستند که گنج هدایت محافظ و نگهبان دارد.

حضرت علی علیه السلام در رختخواب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باقی ماند هر چند به خواب نمی رفت، صبح که شد جنایتکاران به سوی تخت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با شمشیرهای برهنه خود حمله ور شدند، امیرالمؤمنین علیه السلام نیز مانند شیری برخاست و شمشیر را در دست گرفت، وقتی ایشان را دیدند بهت زده شدند و فریاد کشیدند: «آيين محمد؟»؛ محمد کجاست؟ امام علیه السلام با خشونت جواب داد: «جعلوني حارسةعليه؟»؛ مگر شما مرا نگهبان ایشان قرار دادید؟

آنها با ناامیدی برگشتند، زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از چنگ آنها رفته بود، همان پیامبری که آمده بود آنان را از پلیدیهای جاهلیت رها و عظمت و افتخاری برای آنها بنا سازد.

قریش هر چه سعی کردند از امیرالمؤمنین علیه السلام از جهت حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خبری به دست آورند حضرت جواب آنها را نداد، قریش با حقد و کینه نگاه هایی تند به سوی او کردند، خوب میدانستند که در برابر حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ایثار علی بن ابی طالب علیه السلام چقدر حقیر شده اند.!

ص: 282

پای مبارکش ورم کرده بود و از شدت خستگی نتوانست به دیدار رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خود به دیدن على علیه السلام رفت. او را در آغوش گرفت و از ناراحتیهای او به گریه افتاد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از آب دهان مبارک خود بر پای حضرت على علیه السلام كشید، پای ایشان شفا یافت و پس از آن هرگز درد پا نگرفت.(1)

حضرت زهرا علیها السلام نیز که شدیدا مشتاق دیدار پدر بود، او را در آغوش گرفت. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز دخترش را با تکریم و احترام استقبال کرد، فاطمه علیها السلام را بوسید و به او خوش آمد گفت، زهرا علیها السلام در آن روز هشت ساله بود و در روز پنج شنبه 15 ربیع الاول به مدینه رسید.(2)