تفسیر آه: مجموعه اشعاری درباره زندگی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام

فهرست

تصویر

ص: 5

مقدمه ای بدونِ مقدمه!

با گذشت یک دهه شاعری و تجربه کردن غالب درونمایه های شعری ازجمله عاشقانه، مذهبی، اجتماعی، سیاسی، دفاع مقدس و...، اکنون شاید عاشقان هایم مخاطبان زیادی داشته باشند یا سروده های اجتماعی ام از پنجرۀ صداوسیما و حنجرۀ دوستان هنرمندم شنیده بشوند. شاید در حوزۀ ادبیات پایداری و شعر دفاع مقدس به حد کافی چهرۀ شناخته شده ای باشم یا سیاست را لااقل در شعر، در برابر دیانت به زانو در آورده باشم و شاید هم نه !هرچند شاید هیچ وقت، هیچ یک از این درونمایه ها را برای شاعری کنار نگذارم... .

اما از تمام شایدوبایدها که بگذریم، یک نکته را خوب فهمیده ام: آنچه به من آبرو بخشید، شعر آیینی بود.

شاعر آیینی از منظر مخاطبان، یک انسان به تمام معناست. شخصیتی است که قبل از شاعری یا از قِبَل شاعری، به انسان تبدیل شده است: انسانی پاک و زلال، سربلند و سربه زیر، افتاده و دستگیر و...؛ اما دریغ از من! منی که همچنان با شعر، رام نشده ام!

كتاب پيش روی شما مخاطب عزيز، قصد دارد به شرط توفيق، بهان های باشد هرچند كوچک، برای چشیدن جرعه ای از دریای بی كران معرفت آل الله. تفسیر آه می خواهد دستِ کم به اندازۀ یک مصراع، در دلتان جایی برای خود دست وپا كند. با هر سطری دلتان لرزید، درحق همۀ عزیزانی كه در تهیۀ این كتاب زحمت كشیده اند، دعا بفرمایید!

ص: 7

چشم روشنی

پس خدا قرار را به خلقت جهان گذاشت

«حا» و «میم» را در ابتدای داستان گذاشت

«هَلْ اَتَی عَلَی الْ-...» به چهرۀ علی نگاه کرد

با علی، هر آنچه را که داشت، در میان گذاشت

با علی، چقدر حرف های عاشقانه داشت

سوره ای سرود و نام سوره را «دخان» گذاشت

وعدۀ بهشت داد و دید صبر ما کم است

در نجف، بهشت را برای دوستان گذاشت

میزبان... چه میزبان لایقی ست این علی

رزق بچه هاش را جلوی میهمان گذاشت!

میهمان... چه میهمان عاشقی ست این علی

چشم روشنیِ لیلة المبیت، جان گذاشت

ص: 10

پرچم صلح

گفتند پاسخ «اَرَنِی»، « لَنْ تَرانِی» است

با او ولی قرار، قراری نهانی است

بیهوده نیست عالَم و آدم دچار اوست

در خشم نیز شهره به شیرین زبانی است

زاهدترین خَلق خدا وقت پیری است

عابدترین خَلق خدا در جوانی است

با اهلِ مهر، دوستی اش جاودانه است

با اهلِ کینه، پیشۀ او مهربانی است

قرآن او بلیغ تر از هر قصیده ای ست

آن هم دمی که شغل عرب شعرخوانی است

در دوره ای که جنگ جهانی ست کار خلق

قربان او که پرچم صلحش جهانی است

هفتاد نسلِ من به همین سطر دل خوشیم

سلمان که از پیامبر است، اصفهانی است

ص: 12

سلام

خدا گذاشته جبریل را دعاگوی جانش

سلام پاک خدا بر محمد و پدرانش

درود باد بر آن کس که کس در عالم امکان

به درک او نرسیده ست حدّ حدس و گمانش

همان کسی که خدا موقع حساب عمل ها

برای بخشش ما خیره می شود به دهانش

همان کسی که به نرمی، قدم گذاشت به دنیا

به لرزه آمده اما «مدائن» از هیجانش

همان که مادر من با دعای صدصلواتش

به وقت حادثه، پوشانده جوشنی به جوانش

مقدم است به هر شاعری، مدیحه سرایش

تراز ارزش هر مجلسی ست مرثیه خوانش

مقدمه ست برای کلام، حرف و حدیثش

مقدم است برای کلام، نام گرانش

ص: 13

حرف آخر

میان باطل و حق باز هم مجادله شد

گذاشت پا به میان عشق و ختم قائله شد

محمد آمد و اهلِ کساء را آورد

ورق ورق کتب کفر، برگ باطله شد

محمد آمد و با پنج پاسخِ محکم

جواب گوی هزاران هزار مسئله شد

چه دید اُسقف نجران درون انجیلش

که بین راه، پشیمان از این معامله شد

خدا به خلق جهان حرف آخرش را زد

و حرف آخر او آیۀ مباهله شد

ص: 16

آسمان بلند

فقط کافی ست تا احمد بچرخاند زبانش را

خدا بر خاک می اندازد آنی آسمانش را

گمانش را نکن بشناسی او را، این گمان روزی

مرا برده ست آنجا که نمی کردم گمانش را

محمد را خدا بر عرش برد و بعد از آن برداشت

برای آنکه نااهلی نیاید، نردبانش را (1)

سلیمان عرشِ زیر پای احمد را اگر می دید

نمی انداخت دیگر زیر پا فرش روانش را

کتاب بسته ای در عالم امکان نخواهی یافت

که قبلاً وا نکرده احمدِ اُمّی میانش را

سخنرانان عالم لال می مانند از حیرت

اگر او رو کند یک گوشه از فنّ بیانش را

چنان بر حق سخن می گوید و گفتار خوش دارد

که قربان می رود هم دوست، هم دشمن، دهانش را

ص: 17

هم برکه، هم دریا

من ماجرا را خوب یادم هست؛ چون کاروان ما جلوتر بود

پیکی رسید و گفت: «برگردید!» دستور، دستور پیمبر بود

چرخید سرهای شترهامان؛ چون با محمد بود دل هامان

فرمان بری از حرف پیغمبر، با حج برای ما برابر بود

خیل عظیم حج گزاران را گرد درختانی کهن دیدیم

کار بنای سایه بان ها با عمار و سلمان و ابوذر بود

زنگ شترها از صدا افتاد، از دشت حتی رد نمی شد باد

راوی به حرف خویش پایان داد؛ یعنی محمد روی منبر بود

«اَلْیَوْمُ اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَ-...»(1) « مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ عَلِی مَوْلاه...»(2)

بانگ رسایی داشت پیغمبر، هرچند بعضی گوش ها کر بود

ص: 19

دیوار حاشا

به جا آورد پیغمبر تولّا و تبرّا را

همین که بین مردم برد بالا دست مولا را

چه دستی بود آن دستی که بالا برد پیغمبر!

همان دستی که خود جا داد در آن، دست زهرا را!

کدامین دست؟ آن که در هوا چرخاند خیبر را

کدامین دست؟ آن که روی خاک انداخت بت ها را

همان دستی که پشتِ پا به دنیا زد که نفروشد

به نان گرم و آب سردِ دنیا، فیض عُقبا را

همان دستی که میزان کرد شاهین ترازو را

که بالا برد پایین را و پایین برد بالا را

همان دستی که کشف علم و ستر عیب کرد؛ آری

که پیدا کرد پنهان را و پنهان کرد پیدا را

که بالا رفت اگر، با تیغ بالا رفت در میدان

که غالب بود با شمشیر و بی شمشیر، دعوا را

ص: 21

قرآنِ فاطمه

هستی شده ست در ازل از آنِ فاطمه

هستی که نیست درخورِ ایمان فاطمه

چرخ فلک که مات جلالش من و توأیم

دستاس کهنه ای ست به دستان فاطمه

آوردن پیام الهی بهانه بود

جبریل بود در طلب نان فاطمه

گفتیم شور عشق کجا یافت می شود؟

کردند اشاره ای به نمکدان فاطمه

هرگز فقیر نیست، یتیم و اسیر نیست

هرکس که وعده ای شده مهمان فاطمه

پیغمبر خدا به علی گفت: فاطمه

جان من است، جان تو و جان فاطمه!

آمد چه تیرها به هوای علی؛ ولی

فوراً کمانه کرد به فرمان فاطمه

ص: 23

ظرف عسل

به غیر عشق علی، پس زدیم هر هوسی را

فقط نه ما که علی محو خویش کرده بسی را

برای مدح علی، شعر دست وپا زده عمری

چراکه ظرف عسل نفله می کند مگسی را

اگر که ذکر علی دم به دم نبود در عالم

نبود هیچ امیدی به بازدمْ نفسی را

ندوخته ست یقین چشم بر ردای خلافت

کسی که وصله نماید لباس مندرسی را

فقیر، آن که نخورده ست آب ودانه ای از او

اسیر، آن که رها می کند چنین قفسی را

گناهکارترین و امیدوارترینیم

ببین گماشته بر ما خدا چه دادرسی را!

به کوفیان حرجی نیست؛ چون که مسجدشان هم

به جز علی، نشکسته نماز هیچ کسی را

ص: 25

بیمار و پرستار

دم به دم فاطمه با هر قدمش گفت: «علی»

چه مبارک قدمی و چه مبارک غزلی!

همه گفتند: «عَلِیٌّ بَشَرٌ کَیْفَ بَشَر»(1)

و علی گفت که «زَهْرا بَشَرٌ کُفْوُ عَلِی»!

کیست زهرا؟ همه گفتند: همانند علی ست

و علی کیست؟ همانی که ندارد بدلی

به خدا گفت: هوادار علی تا ابدم

و خدا گفت: هوادار علی از ازلی

گفت آهت به دل سنگ اثر خواهد کرد

که نماند پس از این لات و عُزی و هُبَلی

بعد هر ذکرِ دعا، فاطمه نجوا می کرد:

«بِعَلِیٍّ بِعَلِیٍّ بِعَلِیٍّ بِعَلِی!»

عصمت فاطمه یک سوره پر از تأویل است

پردۀ خانه اش از بال وپَر جبریل است

ص: 26

شکاف

شکاف آیا دلیلش چیست وقتی خانه در دارد؟!

کسی باید که از این رازِ کعبه پرده بردارد

به دنبال چه می گردند گرد کعبه حاجی ها؟

به غیرِاز آنچه دیدم در نجف، چیزی مگر دارد؟!

بیا و سنگ حیدر را بزن بر سینه، ای حاجی

که والله از حَجَربوسی، ثوابی بیشتر دارد

بیا! هرکس علی را دیده باشد، کعبه را دیده

شکافی بر تن کعبه ست که مولا به سر دارد

لباس کعبه را هرسال گیرم نو کنند، اما

لباس نو به زخم کهنۀ او کی اثر دارد؟!

دهان کعبه را بایِست هم با نقره می بستند

که از اسرار صاحب خانه و مهمان خبر دارد

چه بدبخت است آن قومی که «شقّ الکعبه» را دیده

و از پیغمبرِ خود خواهش «شقّ القمر» دارد!

ص: 30

برگ آخر

فلک امشب نشان داده ست روی دیگر خود را

که پس می گیرد از خلق جهان، پیغمبر خود را

محمد آخرین برگ نبوت بود از این دفتر

خدا می بندد از این لحظه، دیگر دفتر خود را

فلک می ریزد امشب بر سر خود، خاک عالم را

مَلَک بر اشک چشمش می کِشد بال وپرِ خود را

یکی «اِنّا اِلَیْهِ راجِعُون»(1) روی لبش جاری ست

یکی با گریه می گیرد سرِ زانو، سرِ خود را

تمام عمر رو به قبله بود و حال می خواهد

بچرخاند به سمت قبله، حتی بستر خود را

بزرگان گِرد او هستند و می چرخد سرش سمتی

که تنها و به تنهایی ببیند حیدر خود را

علی ماند و پیِ کاری همه رفتند، پیغمبر

به دوش این وآن نگذاشت، حتی پیکر خود را

ص: 32

ترازو

کسی دکان نگشوده ست بی جواز علی

که رزق هیچ کسی نیست بی نیاز علی

خدا به داد ترازوی این وآن برسد

اگر حساب بسنجند با تراز علی!

جهان سؤال بزرگی ست، کشف خواهد شد

اگر که چاه بگوید چه بود راز علی

گره به کار خود انداختی طناب! چرا؟

چه خواستی که نداده ست دستِ باز علی؟!

بپرس از آن که دو دستی غلاف را چسبید

چه دیده از دو دَم تیغِ یکه تاز علی؟!

به کوفه نیست امیدی که مسجدش نشکست

نماز هیچ کسی را به جز نماز علی

ص: 33

کوثر

یکه بود و بی حریف، این شد که لشکر باب شد

لشکری را کُشت، جنگ نابرابر باب شد

تیغ برکف، با نقابی از دل لشکر گذشت

در عرب، تشبیه ابروها به خنجر باب شد

هیبتش را چون مؤذن داخل محراب دید

ابتدای هر اذان «اَللهُ اَکْبَر» باب شد

شیعیان توحیدشان را در ولایت یافتند

در نماز این شد که بعد از «حمد»، «کوثر» باب شد

اصلاً از وقتی که فهمیدیم کوثر با علی ست

ختم قرآن بین ما از جزء آخر باب شد

گفت پیغمبر: «اَنا عِلْمٌ عَلِیٌ بابُها»(1)

در مدینه ناگهان سوزاندنِ در باب شد!

هرچه را شد، باب کردند؛ آخرش اما چه شد؟

آخرش حیدر امیرالمؤمنین، ارباب شد!

ص: 34

یا کریم!

برکت نان به خاطر حسن است: شاطران از قدیم می گویند

تاجران بزرگ صبح به صبح، زیرلب «یا کریم» می گویند

سائل از شرمِ درزدنِ بیگاه، خادم از خاکروبیِ درگاه

بی نیازند، من نمی گویم: آفتاب و نسیم می گویند

نه دری داری و نه دربانی، نه پسِ هفت پرده پنهانی

زائران حاجتی اگر دارند، به خودت مستقیم می گویند

مرقد سادۀ تماشایی! باتمام وجود، تنهایی!

از تو با این وجود، می ترسند: نرده های ضخیم می گویند!

خواستی تا به خاطر زهرا، نگذارند خلق پا اینجا

پس تو هم یک مدافع حرمی: عقل های سلیم می گویند!

ص: 35

صلح معنای دیگری دارد

صلح وقتی به معنی صلح است که پذیرنده سنگری دارد

و اگر صلح را قبول نکرد، پشت گرمی به لشکری دارد

و اگر پرچم سفید نداشت یا به یاران خود امید نداشت

سر به زانوی غم اگر که گذاشت، دامن مهر مادری دارد

دامن مادری اگر که نداشت، چارۀ دیگری اگر که نداشت

باز در اوج بی کسی هایش، سر در آغوش همسری دارد

سنگری نیست، لشکری هم نیست، چند وقتی ست مادری هم نیست

پشت این مرد، ظاهراً خالی ست: نه... که در پشت خنجری دارد!

همه درها به روی او بسته، همه درها به روی او بسته

همه درها به روی او...؛ اما همچنان رو به غم، دری دارد

زنی آمد میان بیت نشست، کاسۀ زهر را گرفت به دست

به خیالش که خانۀ تاریخ، شیشه های مشجّری دارد

هرچه گشتم میان باطل و حق، هیچ حرفی به غیر جنگ نبود

ای لغت نامه ها، قبول کنید: صلح معنای دیگری دارد!

ص: 36

یک کفِ دست آب

چقدر ریخته هر گوشه وکنار، غم اینجا

نشسته روی دو زانو، امام هر قدم اینجا

ندا رسید که باز این چه شورش است در عالم؟

خبر رسید به آلِ علی شده ستم اینجا

درست پای همین نخل راست قامتِ رعنا

امام بر سر نعش کسی شده ست خم اینجا

همان که بر لب این رود، شسته از تنِ خود دست

نخورده یک کفِ دست آب، اگرچه دستِ کم اینجا

سرش هنوز به این سمت مانده، این سوی میدان

اگر غلط نکنم، خورده بر زمین عَلَم اینجا

نمانده فاصله ای در میان این دو برادر

اگرچه یک حرم آنجا، اگرچه یک حرم اینجا!

چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است دوباره

که باز، سینه زنان، محتشم گرفته دَم اینجا؟

ص: 37

ناخداحسین

دم مرگش به چشم خود دیدم

پدرم با سه «یا حسین» چه کرد

کمرم را شکست داغ پدر

داغ فرزند با حسین چه کرد؟!

بعدِ عباس، هیچ کس پرسید

با غم بچه ها حسین چه کرد؟!

آن همه درد را چه کرد حسین؟!

آن همه درد را حسین چه کرد؟!

سر از تن جدا، حسین چه دید؟!

تنِ بی دست وپا، حسین چه کرد؟!

از بلندای تلّ زینبیه

زینب آن روز، تا حسین چه کرد؟!

با حسین، آه، کربلا بد کرد!

آه، با کربلا حسین چه کرد؟!

ص: 39

واویلای لیلا

«اَللهُ اَکبر» بر قد و بالای اکبر!

دیگر نخواهد شد کسی همتای اکبر

او «اَشْجَعُ الناس» است؛ یعنی باز می گشت

می رفت اگر هرکس به میدان جای اکبر

او «اَشْبَهُ النّاس» است؛ یعنی مات می کرد

هر دیده ای را چهرۀ زیبای اکبر

«لا یُؤْثر الدُّنیا عَلَی دِینه»(1) که دارد

حال وهوای دیگری دنیای اکبر

«مَن لا یَبِیعُ الحَقُّ بِالباطِل»(2) به جز او؟

الحق که شکی نیست در تقوای اکبر!

هر کینه ای در سینه پنهان داشت کوفه

امروز، یکجا می گذارد پای اکبر

این اکبر لیلاست، واویلای لیلا!

با کوفیان تنهاست، واویلای اکبر!

ص: 41

بوی سیب

از جنس حیدر است رجزها که از بر است

با «یا علی» همیشه دهانش معطر است

در وصف او کتاب فراوان نوشته اند

دیگر نوشته اند که این مرد، دیگر است

در آسیاب کوفه نکرده ست مو سفید

او پیر پای منبر اولاد حیدر است

بر دست اگر که نیزه بگیرند، سربلند

در دست اگر که تیغ بگیرند، او سر است

با سنگ و تیر و نیزه و شمشیر آمدند

حق داشتند، جبهه شان نابرابر است!

تیغ از غلاف خویش اگر در بیاورد

تنها خودش به منزلۀ چند لشکر است

با تیغِ در غلاف، به میدان قدم گذاشت

گفت آن که پای پس کِشد، از مرد کمتر است

ص: 43

پهلوانِ روضه خوا نها

پیر این میخانه مست است، از جوان ها بیشتر

با همه مستی ش، هشیار است از آن ها بیشتر

بُرده سهم از استکانِ سرپُرِ آب حیات

استکانش از تمام استکان ها بیشتر

بیشتر در زندگی نام علی را برده است

این چنین مانده ست نامش بر زبان ها بیشتر

بر زبان چرخاند نامش را، دهان ها باز شد

تیغ برکف چرخ زد، وا شد دهان ها بیشتر

هرچه او شمشیر را چرخاند، آن ها نیزه را

هرچه کمتر قامتش خم شد، کمان ها بیشتر

می شناسندش تمام پهلوان های جهان

می شناسندش دریغا روضه خوان ها بیشتر!

ص: 45

عَبایش

چه سخت بود درونِ رکاب بردنِ پایش

برای او نه، برای پدر که کرد دعایش

همان که از پسرش دل برید، در دلش اما

به وقت بدرقه می خواند «اِنْ یَکاد»(1) برایش

همان که نعرۀ او پاره کرد گوش فلک را

همان که بر سر نعش پسر گرفت صدایش

آهای لشکر شامی! از اعتقاد شماها

خدا گواه که محکم تر است بند قبایش

خدا گواه که صد چاک خورده بر تنش؛ اما

هنوز فکر قیام است با تمام قوایش

خدا گواه که کوتاهی است نشناسیدش

خدا گواه که طولانی است نافله هایش

آهای داغ جوان دیده ها! چگونه نگریم؟

گلی که دست شما داده ام، چه مانده به جایش؟!

ص: 46

روضۀ سربسته

بیماری او علت گرمای تنش نیست

دلتنگ نبرد است، توان در بدنش نیست

می سوزد از این داغ که یک مرد نمانده ست

مانده ست؛ ولی قدرت برخاستنش نیست

می سوزد ازاین رو که تن مانده به گودال

از اهلِ کسا است؛ ولی پیرهنش نیست!

می سوزد از این درد که با هموطنانش

هرگوشۀ دنیا برود، در وطنش نیست

ای وای، اگر دم بزند، لب بگشاید

حتی دم شمشیر، جواب سخنش نیست!

بیرون زده از خیمه و دل تنگ نبرد است

لب هاش چه خشک است، بَر و رُوش چه زرد است!

بیرون زده از خیمه چه نوری، چه امامی

بیرون زده در روز، عجب ماه تمامی!

ص: 48

ماه رو

ماه روی و سبزپوش و چیره دست و موکمند

هرچه گشتم، پاک بازانی شبیه او کم اند

«اَشْبَهُ النّاس» است اکبر، شاهد این ادعا

قرص صورت، نورِ پیشانی، خمِ ابرو، کم اند؟!

نیمی از لشکر پیمبر را زیارت کرده اند

منکرانِ این شباهت های خلق وخو کم اند

دست او دارد نمک، بازوش تیغ آبدار

بی نصیبان از خم آن دست و آن بازو کم اند

قبض روح از کارهای قبضۀ شمشیر اوست

رفته هرسو، لشکر ابن زیاد آن سو کم اند

عاشقان وصف قرص روی او کم نیستند

عارفان شرح پیچ وتاب آن گیسو کم اند

می شد از اسمش بفهمی «اِرْباً اِرْبا» می شود

دشمنان او زیاد و دوستان او کم اند

ص: 52

هیهات!

او تک وتنهاست، دشمن سر نمی افتد چرا؟!

با علی اکبر کسی پس در نمی افتد چرا؟!

اَشبَهُ الناسی که می گویند مردم، آمده ست

هیچ کس پس یاد پیغمبر نمی افتد چرا؟!

کینه دارند از علی، می داند اکبر هم؛ ولی

از دهانش ذکر «یا حیدر» نمی افتد چرا؟!

در دلیری، در جوانمردی اش، اگر تردید هست

«اِرْحَم...اِرْحَم» از لب لشکر نمی افتد چرا؟!

هم عطش دارد، هم از سر تا به پایش خونی است

لرزه بر آن قامت و پیکر نمی افتد چرا؟

تشنه برگشت و حسین از دیدن او جان گرفت

راه او بر خیمه ها دیگر نمی افتد چرا؟!

هرکه آمد ضربتی بر پیکرش زد، رد که شد

گفت: هیهات! این علی اکبر نمی افتد چرا؟

کوه هم باشد، کمر خم می کند از بار داغ

فکر می کردی حسین آخر نمی افتد؟ چرا!

ص: 53

نشان حرمله

چگونه از پدرش انتظار داشته باشد

اگر که لب به لبِ خشک او گذاشته باشد

چگونه آب بخواهد از آن سپاه که دشمن

برای یک یکشان لشکری گماشته باشد

ببین چه می کِشد آن باغبان که غنچۀ خود را

کنار آب و در افسوس آب کاشته باشد

حسین دید جهان نیست جای شعر بلندش

مگر که با قلم کوچکش نگاشته باشد

نشان حرمله قلب حسین بود از اول

گمان کنم اصغر، سر گرو گذاشته باشد!

ص: 54

انتخاب

قبول دارم در کربلا صواب نکردم

ملامتم نکن! آغوش را جواب نکردم

همۀ توان خودش را گذاشت حرمله؛ اما

خدا گواه، به سمت علی شتاب نکردم!

به زهر، کام مرا تلخ کرد حرمله؛ اما

هوای بوسه بر آن شیشۀ گلاب نکردم

هزار بار مرا سمت مَشک آب فرستاد

ولی به حضرت عباس، فکر آب نکردم!

دو راه داشتم: اصغر، حسین... ساده بگویم

که چشم بستم و از این دو انتخاب نکردم

به تیره بختیِ من تیر نیست در همه عالم

که هیچ کار برای دل رباب نکردم

ص: 55

صبح صادق

آن صبح رو که مطلع شعرم جبین اوست

موسی به دین اوست و عیسی به دین اوست

هر حلقه حلقه حلقۀ آن گیسوی شبش

آورده است سلسله ای را به مذهبش

پیچیدگیِ زلفش حل المسائل است

با عقل و عشق، نیم نگاهش معادل است

زانو زده ست منطق و عرفان، برابرش

حکمت نشانده فلسفه را پای منبرش

استاد حل مسئله با غمزه می شود

درد دلش دعای ابوحمزه می شود

هرکس که دیده جذبۀ او را، موافق است

بهلول مبتلا به جنون نیست، عاشق است

از عطر او بهار گرفته ست شمه ای

شیخ الائمه است و چه شیخ الائمه ای

ص: 56

«زینب، زینب...»!

تو بی تابی و این را پیچ وتاب جاده می فهمد

سرِ بر نی، تنِ در قتلگاه افتاده می فهمد

تو مظلومی و این را مادرت در سجده می گوید

و حرف مادرت را تربت سجاده می فهمد

تو تنهایی و امضاهای پای نامه می گوید

و این را هرکه دعوت نامه نفرستاده می فهمد

تو آرامی و این آرامش پیدای پنهان را

فقط طفلی که دستش را به دستت داده می فهمد

تو بی تابی، تو مظلومی، تو تنهایی، تو آرامی

تو را اما که با این شرح حال ساده می فهمد؟!

تو «زینب زینبِ» یک لهجۀ بی غلّ وغش هستی

تو اوج نوحه ای! این را مؤذن زاده می فهمد!

ص: 58

سَر که می رسد...

روضۀ تمام و اشک ناتمام، زینب است

داغ دار هر دوازده امام، زینب است

طوس، جمکران، بقیع، کاظمین، سامرا

کربلا، نجف، مدینه، مکه، شام، زینب است

دشمن آنچه داشت را گذاشت پای فتح شام

چون برای شیعه پرچم قیام، زینب است

راه مکه بسته، ما که حج نرفته نیستیم!

کعبه مان حسین و مسجدالحرام، زینب است

دسته دسته حاجیان به مکه می روند و ما

می رویم شام: رمز انتقام «زینب» است

مشعرالحرامِ یک مدافع حرم، حرم

ذکر دائم وقوف او «سلام زینب» است

زخم پشتِ زخم، پشتِ زخم خورده ایم و شکر

التیام، التیام، التیام، زینب است

ص: 59

از چشم زینب

با سری بر نی، دلی پرخون، سفر آغاز شد

این سفر با کوله باری مختصر آغاز شد

کربلا اما برای زینب از این پیش تر

از شکاف فرق خونین پدر آغاز شد

کربلا شاید که با تیری به تابوت حسن

کربلا شاید که با خون جگر آغاز شد

خیمه ای که سوخت، زینب را به حیرت وا نداشت

کربلا از شعله های پشت در آغاز شد

کربلا را دیده ای از چشم زینب؟ معجزه ست!

وه! چه اعجازی که با شَقّ القمر آغاز شد

اربعین، زینب مجال گریه بر این داغ یافت

پس محرم تازه در ماه صفر آغاز شد

کربلا با داغ هفتادودو تَن پایان گرفت

کربلای دیگری با یک نفر آغاز شد

ص: 63

سوغات

آن صحن که بین الحرمین عتبات است

در اصل، همان عرشۀ کشتی نجات است

دریاب مرا نور چراغ سرِ گنبد!

تو نور عَلَی نوری و عالم ظلمات است

آن قدر که جان بخشی و آن قدر که جان سوز

پابوسی هرسالِ تو محیا و ممات است

هر نوحۀ زوّار، مضامین لُهوف است

هر نالۀ زوّار، دعای عرفات است

هر آبله در راه تو یک پلۀ عرش است

هر قطرۀ پُرشور عرق، آب حیات است

در راه حرم، خوردن و خوابیدن زوّار

از منظر صاحب نظران، صوم و صلات است

سوغات من اشک است برای تو و افسوس

نام تو در این شهر، «قَتِیلُ العَبَرات» است

ص: 65

دو بام و یک هوا

ای سمت خود کشانده خواص و عوام را

دریاب این سپاه پیاده نظام را!

با هر عمود، رو به تو تجدید می کنم

مثل وضو به نیّت قُرب احترام را

هرکس سلام داد تو را در سفر، گرفت

در موکب نخست، جواب سلام را

از دست خادمان تو نوشید هرکه چای

یکجا چشید لذت شُرب مُدام را

یک بام داشت با دو هوا در مَثَل؛ ولی

حالا هوایی است کبوتر دو بام را

گفتم که: «اَلسَّلامُ عَلَی مَنْ بَکَتْهُ...»(1) برد

اشکِ علی الدوام، قَوام کلام را

ص: 67

گره کور

اگر که راز تو درد است، مرهمی داریم

اگر که درد تو راز است، محرمی داریم

اگر زدی گره کور بر دخیل بزن

که با امام رضا عهد محکمی داریم

مسیر خانۀ ما گم نمی شود هرگز

که روی گنبد خورشید، پرچمی داریم

برای عالم و آدم تصورش سخت است

که ما به وقت زیارت چه عالمی داریم

جهان ندیده که قد خم کنیم یا سر کج

در این حریم، سری کج، قد خمی داریم

خود امام، امام جماعت حرم است

نگاه کن چه صفوف منظمی داریم

شفیع ماست همین اشک ها به هر گونه

خدا قبول کند گونۀ نَمی داریم

ص: 69

شمس خراسانی

گریه ام در حرم از روی پریشانی نیست

که پریشانی از آداب مسلمانی نیست

در طواف اند چنان موج کبوترهایت

که در این سلسله انگار پریشانی نیست

عربی آمده پابوس تو و می دانم

همۀ حسرتش این است که ایرانی نیست

دست خالی ست کسی که به حرم می آید

دم در هیچ نیازی به نگهبانی نیست!

در معطل شدن و دست رساندن به ضریح

لذتی هست که در سجده طولانی نیست

شمس تبریز، مراد دل مولاناهاست

در دل ما که به جز شمس خراسانی نیست

روی هر پلۀ صحن تو نشستم گفتم

چیست این سنگ اگر تخت سلیمانی نیست

ص: 71

ضمانت

قدم گذاشت درون حرم، سلام نکرد

ضریح را جلویش دید، احترام نکرد

علی الخصوص به دوروبَرِ ضریح نرفت

توجهی به تکاپوی خاص و عام نکرد

و پا فراتر از این ها گذاشت: وقت نماز

نشست روی زمین، با همه قیام نکرد

و در زمان عبور از در خروجیِ صحن

نگاه حتی بر گنبد امام نکرد

ولی امام ضمانت از آهوی تنها

به این نگاه که وحشی ست یا که رام، نکرد!

ص: 73

باب الرضا

«اُدْخُلوها بِسِلامٍ آمِنِین...(1)» در باز شد

از میان جمعیت راهی به این سر باز شد

در حرم سهل است، حتی در دل میدان مین

هر زمان که «یا رضا» گفتیم، معبر باز شد

اولِ نامش که آمد بر زبانم، سوختم

در دلم بال صدودَه تا کبوتر باز شد

از صدای گریۀ زن ها یکی واضح تر است

خوش به حالش! بعد عمری، بغض مادر باز شد

دار قالی... پنجره فولاد... مادر سال ها

بس که روی هم گره زد، بخت خواهر باز شد

نان حضرت، آب سقاخانه، اشکی پرنمک

سفرۀ یک شعر آئینیِ دیگر باز شد

مادر از باب الرضا رد شد، به من رو کرد و گفت:

بچه که بودی، زبانت پشت این در باز شد

ص: 74

باب الجواد

جهان را می شناسد، لحظۀ غمگین و شادش را

ازاین رو سخت در آغوش می گیرد جوادش را

پسر مثل پدر می خندد؛ این یعنی که از حالا

میان این دو، قسمت می کند دشمن عنادش را

جهان از بَعد عیسی، اولین بار است با حیرت

درون قالب یک طفل می یابد مرادش را!

چه طفلی؟ طفل معصومی که پیر دِیر را حتی

هوایی می کند از نو بسازد اعتقادش را

چه ذکری بر زبان دارد؟ چه رازی در بیان دارد

که هر عاِلم به این معیار می سنجد سوادش را؟!

قدم آهسته بر می دارد و پیوسته تا منزل

که راه مستقیم از او بجوید امتدادش را

به جای کاظمین، امسال هم راهی شدم مشهد

نشد تا سرمۀ چشمم کنم خاک بلادش را

ص: 75

مهمان پذیر منتخب

تنها پدر نبود که کارش کساد بود

مثل پدر به قول خود او زیاد بود

یک عمر، در بساطش اگر آه هم نداشت

آنچه همیشه داشت پدر، اعتقاد بود

اذن دخول ما دَم در طول می کشید

او زود می رسید حرم: بی سواد بود

اصلاً به هر دری پدر ما دخیل بست

دل بستنِ مرید به «باب المراد» بود

مهمان پذیر منتخب از دیدگاه او

نزدیکیِ ورودی «باب الجواد» بود

ص: 77

شاه کلید

والشمس! که در ظلمت این راه، چراغی

والعصر! که هر شام و سحرگاه چراغی

والیل! که رفته است شب از خاطر شیراز

با دست تو روشن شده هرگاه چراغی

کوری که نشسته ست کنار حرم تو

داده ست به دست من گمراه چراغی

در دل پی عشقی؟ نبَرد راه به جایی

با خود نبرد هرکه در این چاه چراغی

از مادر خود، مادر من یاد گرفته است

روشن بکند پیش تو هر ماه چراغی

شعر رضوی در حرمت شاه کلید است

آورده ام ای شاه به همراه چراغی

در دست من این بار چراغی ست شکسته

باید که ببخشی... تو خودت شاه چراغی

ص: 78

صحن مجاور

هرکه رو انداخت، خاطرجمع، زائر می شود

قبلِ زائر، کوله بار راه حاضر می شود

هرچه تاجر هست در عالم، گدای فاطمه ست

هرکه در کویش گدایی کرد، تاجر می شود

خوش به حال خانۀ خشتیِ نزدیک حرم

آخرش یک تکه از صحنِ مجاور می شود

دل سپردن ساده، اما دل بریدن مشکل است

یک سفر هرکس بیاید قم، مهاجر می شود

شیخ می یابد مفاتیح الجنان را پشت در

شاطرعباس قمی در صحن شاعر می شود

از زبان شعر بالاتر در عالم هست؟ نیست

در حرم، حتی زبان شعر قاصر می شود

پای حکم مادح معصومه، امضای رضاست

این چنین یک روضه خوانِ ساده ذاکر می شود

ص: 79

روضۀ باز

سلام فلسفۀ چشم های بارانی

سلام آبروی سجده های طولانی

سلام بر تو که هنگام آب نوشیدن

همیشه می رسی از تشنگی به حیرانی

تو را هرآینه تصویر کرده ام، نظمی

چه نسبتی ست میان تو با پریشانی؟!

چگونه وصف کند سیرت تو را دعبل؟

چگونه رسم کند صورت تو را مانی؟

بیا که ما همه چشم از گناه می پوشیم

چرا تو این همه از خلق رو بپوشانی؟!

چقدر بر سر بازارها قدم زده ای

که یک معامله سر گیرد از مسلمانی!

ص: 83

کافی نیست

غیر دعوا سر ظهور شما، گشته ام در جهان، مَصافی نیست

همۀ جنگ ها سرِ صلح است، آه! از این بدتر اعترافی نیست

وای از این خواص خالی بند! مفت شمشیر را فروخته اند

آنچه زیر عبایشان دارند، به خدا که به جز غلافی نیست!

دود شد هرچه بود و رفت به باد، آه، ای ماه پشت ابر، مباد!

به غمت خو کنی که بی تو زیاد، آسمان، آسمانِ صافی نیست

جز همین اختلاف در طبقات، آن هم از لطف بعضی از حضرات

«شُکْر لِله» که از جمیع جهات، بین یارانت اختلافی نیست!

تو امیری! مرادِ تو عشق است، عمل و اعتقاد تو عشق است

دولت تو، ستاد تو عشق است: تو که در وعده ات خلافی نیست

کاندیدای همیشگیِ ظهور! به تو این بار رأی خواهم داد

گرچه در بین دوستدارانت، خبر از هیچ ائتلافی نیست

شعرهایم تخیّلات من اند؛ خاصه آن ها که عاشقانه ترند

این غزل عاشقانه هست؛ ولی، حتم دارم خیال بافی نیست

ص: 86

همسایه

در به دیوار گفت: همسایه!

از بدِ روزگار، اگر لگدی

به تنم خورد و آمدم سویت

رد اَلوارهام اگر آن روز

ماند مانند ردّ پنج انگشت

چندوقتی کبود بر رویت

خس وخاشاک اگر چنین روزی

دَم این خانه اجتماع کنند

هیزم آتش بیارشان بشود

جسم و جان مرا بسوزانند

دودمان مرا بسوزانند

باد هم دستیارشان بشود

حاضری پشت من بمانی تا

نم کاه و گِل تنت قدری

کم کند از حرارت بدنم؟

ص: 88

رضاجان

یکایک سر شکست آن روز، اما عهد و پیمان نه!

غم دین بود در اندیشۀ مردم، غم نان نه!

شبی ظلمانی و تاریک حاکم بود بر تهران

به لطف حضرت خورشید، اما بر خراسان نه!

کبوترهای گوهرشاد بودیم و صدای تیر

پریشان کرد جمع یکدل ما را، پشیمان نه!

سراسر، صحن از فوج کبوترها چنان پُر شد

که چندین بار خالی شد خشاب آن روز و میدان نه!

یکی فریاد می زد: شرمتان باد، آی دژخیمان!

به سمت ما بیندازید تیر، اما به ایوان نه

یکی فریاد سر می داد: بر پیکر سری دارم

که آن را می سپارم دست تیغ و بر گریبان نه!

برای او که کشتن را صلاح خویش می داند

تفاوت می کند آیا جوان یا پیر؟ چندان نه!

ص: 90

عَلَم

شیعه عمری ست که هم سوخته، هم ساخته است

با بد و خوب، چه بسیار، چه کم، ساخته است

شیعه با پرچمی از مردم مظلوم جهان

با توسل به ابالفضل، عَلَم ساخته است

جبهه مان شام و عراق است، دو جا می جنگیم

عشق از غیرت ما تیغ دودَم ساخته است

بر لبان همه «یا زینب» و «یا عباس» است

کار دشمن به همین یک دو قسم ساخته است

خوب هرکار دلت خواست، بکن آلِ سعود

بعد داعش، به خدا کار تو هم ساخته است!

می رسد عاقبت آن روز که در خاک بقیع

چشم تا باز کنی، شیعه حرم ساخته است

ص: 92

شاه راه

اول ابتدایِ آغاز است

درِ جنّت برای او باز است

در مسیرش مَلَک به پرواز است

همۀ کارهاش اعجاز است

وقت پیکار، شیر میدان است

او که هم بازیِ یتیمان است

نقطۀ تحت باء «بِسْمِ الله»

شرف «لا اِلَهَ اِلَّا الله»

آسمان پیش قامتش کوتاه

درِ خیبر برای او پَر کاه

دشمن از پیش وپس اگر دارد

ذوالفقار علی دو سر دارد

دست و بازوی او نمک دارد

به همه نیّت کمک دارد

عشق ما ریشه در فدک دارد

به ولایت هرآن که شک دارد

برود کعبه را طواف کند

یک نگاهی بر آن شکاف کند

ص: 93

آینه گردان

بی روی علی، شعر من آرایه ندارد

بی اذنِ علی، نطق درون مایه ندارد

بی نامِ علی، قرآن یک آیه ندارد

بی حبّ علی، دین به خدا پایه ندارد

عمری پدرم گفت که: فرزند خلف باش

یعنی که فقط بندۀ سلطان نجف باش

یاسین رخ و رحمان دل و توحیدمقام است

با حکم غدیر آمده؛ پس کار تمام است

«سلطان جهانش به چنین روز غلام است»(1)

ذکر لب مولا صلوات است و سلام است

هم شأن علی کیست؟ اگر هست، بیاید!

بالاتر از این دست، محال است بیاید!

هم جاذبه، هم دافعه دارد، به تعادل

توصیف گر روی گل او شده بلبل

نقل است که شاعر شده حافظ به توسل

«لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِتَغَزُّل»(2)

ایجاز رباعی ست، بلندای قصیده ست

از دفتر اشعار خدا، بیت گزیده ست

ص: 98

پدر خاک

آن شبی را که خلایق شب قدرش خوانند

عرشیان قدر به یک موی علی می دانند

بر سر سفره اش افطار و سحر مهمان اند

«بِعَلِیٍّ بِعَلِیٍّ بِعَلِی» می خوانند

علت خلقت ماه رمضان است علی

در شب قدر، مفاتیحِ جنان است علی

جزء بین است علی، سیطره بر کل دارد

به خدا که به علی هرکه توسل دارد

به خدای ازلی نیز توکل دارد

بر صراطش بگذارند، تعادل دارد

موقع وصف علی، هر غزلی می گویم

اول و آخر هر بیت، علی می گویم

این یکی در پیِ توصیف خط لبخند است

آن یکی دست به کار گره سربند است

دست هر شاعر و نقاش به کاری بند است

سیرت و صورتش از شعر و هنر آکنده ست

باعلی ولوله در شعر عرب افتاده

از علی شعر عجم نیز عقب افتاده

ص: 101

نقطۀ پرگار

کسی نیامده او را علی جواب کند

علی به سمت گدایان، خودش شتاب کند

کسی که روی علی ذره ای حساب کند

به آسمان رود و کار آفتاب کند

علی فقط که علی نیست: چارده نور است

از او جداشدن، از هفت پشت ما دور است!

برای دایرۀ شاعرانِ بی تکرار

شده ست خطبۀ بی نقطه، نقطۀ پرگار

در اولین خم زلفش اسیر شد عطار

هزار شاعر مضمون سرا، هزاران بار

خیال وصف علی را قلم به دست شدند

شراب عشق علی را نخورده مست شدند

علی علی ست و زهرا شناسنامۀ اوست

شروع او حسن است و حسین ادامۀ اوست

صفات خاص ملائک، صفات عامۀ اوست

من از خودم که نمی گویم: این چکامۀ اوست

برای او و خدا، دل شریک قائل نیست

«میان عاشق و معشوق، هیچ حائل نیست»(1)

ص: 105

کتابنامه

1. قرآن کریم.

2. ابن مشهدی، محمدبن جعفر مشهدی حائری، المزار الکبیر، به تحقیق و تصحیح جواد قیومی اصفهانی، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم، 1419ق.

3. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، به تحقیق و تصحیح سيدهاشم رسولى محلاتى، ج1، چ1، تبريز: بنى هاشمى، 1381ق.

4. صدوق (شیخ صدوق)، محمدبن علی بن بابویه قمی، امالی الصدوق، چ6، تهران: كتابچى، 1376ش.

5. کلینی، محمدبن یعقوب، الاصول من الکافی، به تحقیق و تصحیح على اكبر غفارى و محمد آخوندى، ج1، چ4، تهران: دار الكتب الإسلامية، 1407ق.

6. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجمعةُ لِدُررِ اخبارِ الاَئمةِ الاطهار، ج98، چ2، بيروت: دار اِحياء التراث العربی، 1403ق.

7. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس هلالی، به تحقیق و تصحیح محمد انصارى زنجانى خوئينى، ج2، چ1، قم: الهادى، 1405ق.

ص: 109

مسابقۀ فرهنگی تفسیر آه

توضیحات شرکت در مسابقه

* به رو شهای زیر م یتوانید در مسابقۀ فرهنگی این کتاب شرکت کنید و از هدایای متبرک حرم مطهر رضوی بهر همند شوید:

1. گرفتن عکس سلفی با کتاب در فضای عمومی.

2. فیل مبرداری از خودتان درحال معرفی کتاب در مساجد، مدارس، نمازِجمعه و جمع اقوام و آشنایان، با زمان حداکثر 100 ثانیه و فرمت .mp4

3. ضبط خوانش بخشی از کتاب با صدای خودتان یا تولید پادَکسْت از متن کتاب، با زمان حداکثر 100 ثانیه و فرمت .mp3 نشانی ارسال آثار:

https://tv.razavi.ir/plus/@mosabeghat

آخرین مهلت شرکت در مسابقه، يک ماه پس از دريافت كتاب است.

تذکر: پیشنهادها و انتقادهای خود را در پیامکی جداگانه به سامانۀ پیامکی 3000802222 ارسال کنید.

ص: 110