ص: 2

A Glossary of the Islamic Terms:

Philosophy, Theology and Logic

English-Persian

Persian-English

By: Jawād Qāsem

Islamic Research Foundation

ص: 3

ص: 4

ص: 6

abysmal darknessعمی (ک.ا.)

academicمدرسه ای، دانشگاهی، علمی

accidentعرض (ف. ا.)

accident occuring to existence

عارض وجود (ف. ا.)

accident occuring to quiddity

عارض ماهیّت (ف. ا.)

attribute accidentعرض خاص (م. ک.)

common accidentعرض عام (م. ک.)

alien accidentعرض غریب (ف.ا.)

concomitant accidentعرض لازم (م.ک.)

essential accidentعرض ذاتی (م. ک.)

evident adherent accident

عرض لازم بیّن(م.ک.)

external accidentعرض خارجی (ف.ا.)

extraneous accident

عرض غریب (ف.ا.)

foreign accidentعرض غریب (م. ک.)

general accidentعرض عام (م. ک.)

generation of accident

حدوث عرض(ک.ا.)

inseparable accidentعرض لازم (م. ک.)

interpenetration of accident

تداخل عرض (ک.ا.)

non-evident adherent accident

عرض لازم غیر بیّن (م.ک.)

particular accidentعرض خاص (م.ک.)

proper accident عرض خاص، عرض ذاتی

separable accidentعرض مفارق (م.ک.)

accidentalاتّفاقی،عرضی، بالعرض (ف.ا.)

accidental factorسبب عارض (ف.ا.)

accidental propertiesصفات عرضی (ف.ا.)

what is accidentalمابالعرض

accidentalismصُدفه انگاری

acosmismبی دنیایی،

انکار وجود جهان متمایز از خداوند

acquiescenceتسلیم،رضا

acquiredاکتسابی ،کسبی

acquired knowledgeمعرفت اکتسابی

acquired traitsصفات اکتسابی (ک.ا.)

acquirerمُکتَسِب (ک.ا.)

acquiringاکتساب (ک.ا.)

acquiring what has already been acqu- iredتحصیل حاصل (ف.ا.)

acquistionاکتساب، کسب (ک.ا.)

acquisitorمُکتَسِب (ک.ا.)

acquittalبرائت از گناه

actفعل (ک.ا.)

act done mediatelyمتولّد (ک.ا.)

act of bringing-into-existence

فعل ایجاد (ف.ا.)

act of devotionعبادت (ک.ا.)

act of divine graceکرامت (ک.ا.)

act of Godصنع خدا

act of omissionترک فعل (ک.ا.)

act of willفعل ارادی، فعل بالاراده (ک.ا.)

act skilfully executedفعل محکم

ability to actاستطاعت (ک.ا.)

extraordinary actکرامت (ع.ا.)

mental actفعل قلبی (ک.ا. )

ص: 8

result of God's actمصنوع خدا

supererogatory actنافله (ک.ا.)

vain actفعل جزافی، جزاف (ک.ا.)

well-wrought actفعل محکم (ک.ا.)

actionفعل، فعلیّت (ک.ا.)

action by free choice

فعل اختیاری، فعل بالاختیار (ک.ا.)

action by instrument

فعل با واسطه، فعل بلآلة (ک.ا.)

action by natureفعل بالطبع (ک.ا.)

action by willفعل بالارادة (ک.ا.)

acquired actionفعل کسبی (ک.ا.)

divine actionفعل الهی

futile actionعبث (ک.ا.)

human actionفعل انسانی

lack of actionترک فعل (ک.ا.)

purposeful actionفعل محکم (ک.ا.)

voluntary actionفعل اختیاری (ک.ا.)

activeفعّال

active and passive

فاعل و قابل (ف.ا.)

active subjectفاعل (ف.ا.)

activismفعل گرایی، عمل گرایی

activityفاعلیّت، فعلیّت، فعل

aspect of activityجهت فعل (ف.ا.)

actorفاعل

innovating actorفاعل مُبدع (ف.ا.)

actsافعال

bodily actsاعمال قلبی (ک.ا.)

secondary actsمولّدات (ک.ا.)

actualفعلی، بالفعل

actual beingوجود بالفعل (ف.ا.)

actual existenceوجود بالفعل (ف.ا.)

actual worldعالم عینی

actualityتحصّل، فعلیت

in actualityبالفعل

actualization

فعلیّت بخشی، حصول، فعلیّت، تحقّق بخشی

actualizedفعلیّت یافته، متحقّق

actualized external existents

موجودات خارجی (ف.ا.)

actualizerمحصِّل

actuallyبالفعل

actusفعل

actus purusفعل محض، فعلیّت محض

ad absurdumخلف (م.ک.)

additionalزاید

additional to one's essence in ratiocinat- ionزاید بر ذات در تعقّل (ف.ا.)

adept, theخواص

ad extraخارج از ذات

ad hominemاقناعی

ad hominem argument

دلیل اقناعی، استدلال بی ارزش

adianoetaمحتمل الضدّین

adiaphorismاباحه گری، مباح انگاری

adiaphorousمباح، نه خوب نه بد

adicto secundum guid addictum simpliciter

مغالطه ایهام انعکاس (م.ک.)

ad infinitumبی نهایت، تا بی کران

ص: 9

Adventظهور، ظهور مسیح (ک.م.)

Adventismاعتقاد به ظهور مسیح (ک.م.)

adventitiousعارضی،زاید

aeonدهر

aeonsاکوار

aesthetic (esthetic)

مربوط به زیبایی، حسّاسیّت (ف.غ.)

aesthetic experience

تجربه ذوقی (ف.غ.)

aestheticismزیبایی شناسی

aesthetics

علم جمال، زیبایی شناسی، مبحث حسیّات(ف.غ.)

aestimatioوهم (ف.ا.)

(aether (etherاثیر

aetherealاثیری

aetherealityخاصیّت اثیری

( aetiology (etiologyعلیّت شناسی

affectedتأثیرپذیرفته

affectionانفعال، تأثیر

affinityمناسبت

affirmationاثبات، ایجاب، ثبوت،تصدیق

affirmation of the self-identity of a thing

ثبوت شی ء لنفسه (ف.ا.)

affirmative

اثباتی، ایجابی، موجَب (م.ک.)، وصف ایجابی

affirmatirve concept

مفهوم مثبت (یا محصّل)

affirmative demonstration

برهان موجَب (م.ک.)

afortioriاستدلال به اقوی دلیل، به طریق اولی

afterمتأخّر

agathismخیرباوری،اعتقادبه خیر

agathologyخیرشناسی

agencyفعل

providential agencyفعل بالعنایه (ف.ا.)

agentفاعل، واسطه

agent-by-agreementفاعل بالرّضا(ف.ا.)

agent-by-being-forcedفاعل بالجبر (ف.ا)

agent-by-being-pushedفاعل بالقسر (ف.ا.)

agent-by-compulsionفاعل بالتّسخیر (ف.ا.)

agent-by-foreknowledgeفاعل بالعنایه (ف.ا.)

agent-by-intentionفاعل بالقصد (ف.ا)

agent-by-natureفاعل بالطّبع (ف.ا.)

agent-by-self-manifestation

فاعل بالتّجلّی (ف.ا.)

accident agentفاعل بالعَرَض (ف.ا.)

capable agentفاعل قادر(ک.ا.)

chief agentوکیل (ک.ا.)

composite agentفاعل مرکّب

dependent on a capable agent

مستند به فاعل قادر (ک. ا.)

efficient agentعلّت فاعلی

essential agentفاعل به ذات (ف.ا.)

free agentفاعل مختار (ک.ا.)

general agentفاعل عام

inattentative agentساهی (ک.ا.)

moving agentمحرِّک

natural agentفاعل بالطّبع (ف.ا.)

necessitating agentفاعل موجَب (ک.ا.)

particular agentفاعل جزئی

ص: 10

perfect agentفاعل تامّ (ف.ا.)

prime agent, theفاعل اوّل

proximate agentفاعل قریب (ف.ا.)

real agentمؤثّر حقیقی

remote agentفاعل بعید (ف.ا.)

simple agentفاعل بسیط (ف.ا.)

special agentنایب خاص (ک.ا.)

voluntary agentفاعل مختار (ف.ا.)

Agentsنوّاب

Four Agents, Theنوّاب اربعه (ک.ا.)

agesاکوار

aggregate of unitsمجموع آحاد

agnosticلا ادری، قائل به تعطیل(ف.غ.)

agnosticismآیین تعطیل، لا ادری گری (ف.غ.)

agreement of two opposites

اجتماع متقابلین (م.ک.)

ahl-baytismمکتب اهل بیت

aitionعلّت، مسبّب

alchemyکیمیا، علم کیمیا، اکسیر

Alids, Theعلویان

alive by essenceحی بذاته (ف.ا.)

allکل

all and someکل وجزء(م.ک.)

allegoricalتمثیلی، کنایی

allegorical interpretationتأویل

allegoryکنایه، تمثیل

All-Embracing, Theالواسع (ا.ا.)

All-Forgiving, Theالغفور(ا.ا.)

All Good, Theخیر محض

"all" in the sense of each individual

کلّ فردی

all-inclusiveشامل مطلق

all-inclusivenessشمول مطلق

All-Knowingعالم مطلق، عَلاّم (ا.ا.)

all-knowledgeعلم مطلق

All-Observant, Theالرقیب (ا.ا.)

allotheismپرستش خدایان بیگانه

all other than Godما سوی اللّه

All-Pitying, Theالرّؤوف (ا.ا.)

All-Potent, Theقادر مطلق (ا.ا.)

All-Powerful, Theالقاهر، قادر مطلق (ا.ا.)

All-Sustaining, Theرزّاق مطلق (ا.ا.)

"all" used collectivelyکلّ مجموعی

allusionاشاره

All-Wise, Theحکیم مطلق (ا.ا.)

almightinessقدرت مطلق

Almightyقادر مطلق(ا.ا.)

Almoravidsمرابطان

Almohadsموحّدان

alogicalغیر منطقی

alteration of God's purposeبداء (ک.ا.)

alternationترکیب فصلی مانعة الجمع(م.ک.)

alternative denialنفی مؤلّفه ها(م.ک.)

ambiguityابهام، دوپهلویی

systematic ambiguityتشکیک (ف.ا.)

ambiguousمبهم، متشابه

ambiguous versesمتشابهات (قرآن)

amodallyبلاکیف (ف.ا.)

amoralفاقد اخلاق، غیر اخلاقی

ص: 11

amphibology(amphiboly(

ایهام ساختاری، ایهام، ممارات (م.ک.)

anagogeتفسیر باطنی،تفسیر عرفانی

anagogyتفسیر باطنی،تفسیر عرفانی

analogic (al)تمثیلی، تشبیهی

analogical gradation

مراتب تشکیکی، تشکیک (ف.ا.)

analogicityتشکیک(ف.ا.)

analogousقابل قیاس

analogous reasoningقیاس (م.ک.)

analogyتمثیل، قیاس، مماثله (م.ک.)

analogy from man to God

قیاس علی الشّاهد (م.ک.)

analogy of comparisonقیاس تمثیل (م.ک.)

analogy of invisible to the visible

حمل غایب بر شاهد

by analogyبه تشکیک

by analogy shared by all existent entities

اشتراک معنوی (ف.ا.)

false analogyتمثیل کاذب

analyticتحلیلی

analytic a prioriتحلیلی پیشین (ف.غ.)

analytic judgementحکم تحلیلی (ف.غ.)

analytic knowledgeشناخت تحلیلی

analytic propositionگزاره تحلیلی

analyticalحمل اوّلی ذاتی (ف.ا.)

analytical logicمنطق تحلیلی (ف.غ.)

analytical movement

نهضت فلسفه تحلیلی (ف.غ.)

analytical philosophy

فلسفه تحلیلی (ف.غ.)

analytical thinkingتفکّر تحلیلی

analyticsمبحث تحلیلات (ف.غ.)

analytics posterior

تحلیلات ثانیه (م.ک.)

analytics priorتحلیلات اوّلی (م.ک.)

anarchismقانون ستیزی، آشوب طلبی

anarchyآشوب، بی قانونی

anathemaنفرین شده،تکفیر،حکم تکفیر

anatomyعلم تشریح

anchoriteخلوت نشین، گوشه نشین

Ancients, Theاوایل (ف.ا.)

pious ancientsسلف صالح

angelفرشته، ملک

angel of deathملک الموت، عزرائیل

angel of the speciesربّ النّوع (ف.ا.)

celestial angelفرشته آسمانی (ع.ا.)

cherubic angelملک مقرّب (ع.ا.)

earthly angelفرشته زمینی (ع.ا.)

gracious angelملَک کریم (ع.ا.)

guardian angelفرشته نگهبان (ع.ا.)

heavenly angelفرشته آسمانی (ع.ا.)

angelicآسمانی، ملکوتی

angelic doctorحکیم آسمانی (ک.م.)

angelic essencesذوات ملکوتی (ف.ا.)

angelic worldعالم ملکوت (ف.ا.)

angelologyفرشته شناسی

Angstدلهره، اضطراب

animaروح، نفس ناطقه

ص: 12

animalحیوانی

animal soulنفس حیوانی

animal spiritروح حیوانی

rational animalحیوان ناطق (ف.ا.)

animalism

اعتقاد به جانور بودن انسان، جانورانگاری انسان

animalisticجانورانگارانه

animismذی روح پنداشتن اشیای طبیعی،

جان گرایی،جاندارانگاری

animistذی روح پندار،جاندارانگار

animisticجان گرایانه

annexationاضافه (م.ک.)

improper annexation

اضافه غیر حقیقی (م.ک.)

proper (real)annexation

اضافه حقیقی (م.ک.)

annihilatedمعدوم

annihilationفنا، عدم، اعدام (ک.ا.)

annihilation in annihilationفنای در فنا (ع.ا.)

annihilation in divine unity

فنای در توحید (ع.ا.)

annihilation in Godفنای فی اللّه (ع.ا.)

absolute annihilationفنای مطلق (ع.ا.)

major annihilationفنای اکبر(ع.ا.)

annihilationismفناانگاری

an sichفی نفسه، مستقل از تجربه، به ذات خود

Answerer of prayers, Theالمجیب (ا.ا.)

antagonismتعارض، تضاد

mutual antagonismتمانع (ک.ا.)

antagonistمتعارض، متضاد

antagonisticتعارض آمیز، متضاد، خصمانه

antecedentمقدّم (م.ک.)

contradictory of the antecedent

نقیض مقدم (م.ک.)

negating the antecedentرفع مقدّم (م.ک.)

negating the antecedent and the conse- quentرفع مقدّم و تالی (م.ک.)

anteriorityقبلیّت، تقدّم، پیشی

anthropocentrismانسان مداری

anthropologyمردم شناسی، انسان شناسی

anthropomorphicانسان انگارانه، انسان انگار

anthropomorphism

تجسّم ،تشبیه، انسان انگاری (ک.ا.)

anthropomorphistمعتقدبه تشبیه(ک.ا.)

anthropomorphistsمجسّمه، مشبّهه (ک.ا.)

anthropomorphiteاهل تشبیه(ک.ا.)

anthropomorphize

شکل و شخصیت انسانی دادن (به چیزی)

anthropomorphousانسان گونه

anthropopathism

احساس انسانی قایل شدن برای غیر انسان

anthropophuism

نسبت دادن ماهیت انسانی به خداوند

anthroposophy

شناخت ماهیّت انسان، حکمت انسانی

anthropotheism انسان انگاری خدایان

anticlerical

مخالف با دخالت روحانیان در امور غیر مذهبی

anticlericalism

مخالفت با نفوذ روحانیان در امور غیر مذهبی

ص: 13

antilogismضد قیاس

anti-metaphysicalضدمابعدالطّبیعی

anti-metaphysicsضدمابعدالطّبیعه

antinomianismاباحه، اباحه گری(ک.م.)

antinomiansاباحیه (ک.ا.)

antinomyتنازع احکام، تعارض احکام (ف.غ.)

antiorthodox

سنّت ستیز، سنّت شکن، مخالف سنّت

antirationalismضد عقل گرایی

antithesis

آنتی تز - وضع مقابل، برابر نهاد (ف.غ.) متضاد، مقابل (م.ک.)

apagogeاستدلال از راه برهان خلف(م.ک.)

apathyخمود

apeironآپایرون، بی نهایت (ف.غ.)

aphorismکلمه قصار، گزین گویه، حکمت

apocalypse

کشف، مکاشفه، پایان جهان، روز داوری

Apocalypse, Theکتاب مکاشفه یوحنا (ک.م.)

apocalypticشهودی، مکاشفه ای

apocalypticism

اعتقاد به پایان پذیرفتن جهان (با غلبه خیر بر شر)

apodeictic proofبرهان یقینی (م.ک.)

apodosisتالی (م.ک.)

apologeticدفاع استدلالی

apologeticsنظام دفاعی علم کلام

defensive apologeticsعلم کلام

apologiaدفاع استدلالی

apologistمدافع استدلالی دین،متکلّم

apologyدفاع از طریق استدلال

apophanticحملی،گزاره ای

aporeticشکّاک

aporiaشک

apostasyبرگشتن از دین، ارتداد، ردّه

apostateمرتدّ، از دین برگشته

a posterioriپسین، ماتأخّر، پس از تجربی (ف.غ.)

a posteriori conceptsمفاهیم بعدی (ف.غ)

a posteriori demonstrationبرهان انّی

a posteriori reason

برهان انّی، برهان پس از تجربه

a posteriori reasoningاستدلال انّی

apostleرسول، حواری (ک.م.)

appearanceپدیدار

apperceptionادراک، ادراک درونی

appetiteشهوت (ک.ا.)

apprehendedمُدرَک (ف.ا.)

apprehenderمُدرِک (ف.ا.)

apprehensionادارک عقلی، ادراک

apprehension of essenceادراک ذات

immediate apprehensionعلم حضوری

a prioriپیشین، ماقبل تجربی

a priori conceptsمفاهیم پیشین (ف.غ.)

a priori will-actاراده پیشین

arbitramentحکمیّت، داوری

arbitraryاعتباری (ف.ا.)

Arbitrator, Theالحَکَم (ا.ا.)

archeآرشه، اصل نخستین

archetypalمثالی

archetypal essencesذوات الاصنام (ف.ا.)

ص: 14

archetype

عین ثابت (ع.ا.) مثال اعلا، صورت نوعی (ف.ا.)

archetypesارباب اصنام، اعیان ثابته (ع.ا.)

archetypes of species

ارباب اصنام نوعی (ف.ا.)

permanent archetypesاعیان ثابته (ع.ا.)

realm of archetypesعالم مثال (ف.ا.)

argumentدلیل، برهان

argument from correlativity

برهان تضایف (ف.ا.)

argument from design

برهان اتقان صنع، برهان بر اساس نظم یا قصد و غایت

conclusive argumentحجّت (م.ک.)

convincing argument; rhetorical argument

دلیل اقناعی (ف.ا.)

cosmological argument

برهان هستی شناختی، اثبات وجود خدا بر مبنای وجود عالم، برهان وجوب و امکان (ف.ا.)

physico - theological argument

برهان طبیعی الهی

ratiocinative argumentبرهان استدلالی

rational argumentبرهان عقلی

speculative argumentبرهان نظری

valid rational argumentبرهان صحیح

argumentation of orderبرهان نظم

argumentativeبحث انگیز،جنجالی

argumentumبرهان، دلیل، استدلال

argumentum ad verecundiam

استدلال نامربوط به شخصیتی برجسته

Aristotelianارسطویی، مشایی

Aristotelian Categories

مقولات ارسطویی(م.ک.)

Aristotelianism

فلسفه ارسطو، مکتب ارسطو، فلسفه مشّاء

Aristotelianistارسطویی،پیروارسطو

Aristoteliansمشّائیان، ارسطوییان

arriving; arrivalوصول (ع.ا.)

artصناعت

non-demonstrative artصناعت غیر برهانی

as suchمن حیث هی هی، به ذات خود

ascensionمعراج (ک.ا.)

bodily ascension of the Prophet

معراج جسمانی پیامبر اسلام (ک.ا.)

spiritual ascensionمعراج روحانی (ک.ا.)

ascentمعراج

arc of ascentقوس صعود (ف.ا.)

nocturnal ascentمعراج (ک.ا.)

process of ascentعروج (ک.ا.)

ascertainmentثبوت، اثبات (ف.ا.)

asceticزاهد (ع.ا.)

asceticism

زهدگرایی، ریاضت پیشگی، زهد، ریاضت

ascriptionحمل

ascription of predicate to subject

حمل محمول بر موضوع (ف.ا.)

Ash`arismآیین اشعری، مکتب اشعری (ک.ا.)

Assassinفدایی (اسماعیلیّه)

Assassins

حشّاشین، پیروان حسن صبّاح

ص: 15

dedicated assassinsفداییان

assentتصدیق (م.ک.)

inner assentتصدیق به قلب (ک.ا.)

inward assentتصدیق درونی (ک.ا.)

assertionحکم، تصدیق، مدّعا

assertion signنماد تصدیق (م.ر.)

assertoricضروری به شرط محمول،

تصدیقی، خبری، قطعی (م.ک.)

assertoric imperativeامر تأکیدی

assertoric judgementحکم تحقیقی

assertoricalتحقیقی

assimilationتشبیه

associating other deities with Godشرک associationتداعی معانی، اشتراک پذیری (م.ر.)

association of ideasتداعی تصوّرات (ف.غ.)

association withتبرّا (ک.ا.)

associatesصحابه

assumption ruleقاعده فرض (م.ر.)

astralسماوی

astral bodyجسم سماوی (ف.ا.)

astral spiritروح سماوی (ف.ا.)

astrologyطالع بینی

astronomyعلم هیئت، علم نجوم

asyllogisticغیر قیاسی

atemporalدهر (ف.ا.)

atheismالحاد، بی خدایی (ک.ا.)

atheistزندیق، ملحد (ک.ا.)

atheisticالحادی، کفرآمیز

atomجوهر فرد، ذرّه، جزء لا یتجزّی (ک.ا.)

atom wandering in space

ذرّات معلّق در فضا (ک.ا.)

dimensionless atomذرّه بدون بعد (ک.ا.)

individual atomجوهر فرد (ک.ا.)

atomicityجوهریّت

atomism

مذهب جوهر فرد یا جزء لا یتجزّی، اعتقاد به ترکیب جسم از اجزای بسیط (ک.ا.)

atomsجواهر

attachmentتعلّق

attractionجذبه

power of attractionقوه جاذبه

attributeمحمول، عرض، صفت، محکوم به

attribute of actionصفت فعل (ف.ا.)

attribute of affirmation

صفت ایجابی، وصف ایجابی

attribute of deficiencyصفت نقصان (ک.ا.)

attribute of essenceصفت ذات (ک.ا.)

attribute of majestyصفت جلال (ع.ا.)

attribute of negationصفت سلبی (ک.ا.)

attribute of perfectionصفت کمال (ک.ا.)

Attribute-Partyصفاتیه، اصحاب صفات

attribute persisting in the essence of God

صفت قائم به ذات خداوند (ف.ا.)

abstracted attributeصفت انتزاعی

accidental attributeعرض (ف.ا.)

active attributeصفت فعل (ف.ا.)

affirmative attributeصفت ایجابی

essential attribute

صفت ذاتی، صفت ذات، وصف ذاتی (ف.ا.)

ص: 16

eternal attributeصفت قدیم (ف.ا.)

Greatest Attribute of God, The

(ف.ا.) صفت اعظم خداوند

negative attributeصفت سلبی (ف.ا.)

positive attributeصفت ثبوتی (ف.ا.)

positive external attribute

صفت وجودی عینی (ف.ا.)

qualificative attributeصفت معنوی (ف.ا.)

real attributeصفت حقیقی

relative attributeصفت اضافی (ف.ا.)

attributesصفات

Attributes of Godصفات حق

Attributes of Majestyصفات جلال (ع.ا.)

Attributes of Perfectionصفات کمال (ع.ا.)

Attributes of Transcendence

صفات تنزیهی (ع.ا.)

people of attributesصفاتیه (ف.ا.)

attributionحمل،اسناد

Augustinianismمکتب اگوستین

auspicious oneمبارک

austereزاهد، زاهدمنش

authenticatorشارع

authoritative instructionتعلیم (ع.ا.)

authoritativenessحجّیت

authoritiesاولوالامر

authorityتقلید، ولایت (ک.ا.)

authority in religious sciences

مرجعیّت علمی (ک.ا.)

authority of consensus

حجیّت اجماع (ک.ا.)

authority of divine philosophers

صدر المتألّهین (ف.ا.)

authority of imitationمرجع تقلید(ک.ا.)

all-comprehensive authority

ولایت عامّه (ک.ا.)

divine authorityعالم ملکوت (ک.ا.)

master of authorityصاحب الامر (ک.ا.)

relative authorityولایت اعتباری (ک.ا.)

religious authorityمجاهده (ع.ا.)

religious-legal authority

ولایت تشریعی (ک.ا.)

Author of Causes, Theمسبّب الاسباب

autonomyخودآیینی، اختیار (ک.ا.)

autotheismخداباوری، خداباوری مسیح (ک.م.)

Avenger, Theالمنتقم (ا.ا.)

Averroismمکتب ابن رشد

Avicennismمکتب ابن سینا، فلسفه ابن سینا

Awaited Imamامام منتظر (ک.ا.)

axiologyارزش شناسی

axiomاصل موضوع، اصل متعارف، اصل بدیهی

axiom of choiseاصل متعارف انتخاب

axiom of infinityاصل متعارف بی نهایت

axiom schemaقالب اصل موضوعی (م.ر.)

axiom schema of separation

اصل موضوع جداسازی (م.ر.)

explicit axiomاصل متعارف غیر ضمنی

axiomaticبدیهی، مسلم، اصل موضوعی

axiomatic methodروش اصل موضوعی

axiomsاولیّات (م.ک.)

axioms of intuition

اصول متعارفه شهود (ف.ا.)

ص: 17

conceptual being

هستی در ذهن، وجود ذهنی(ف.ا.)

contingent beingوجود ممکن(ف.ا.)

created beingهستی مخلوق

delimitation of beingحدّ وجود (ف.ا.)

development of beingتشکیک وجود (ف.ا.)

finite beingموجود متناهی

first originated beingمبدع اول (ف.ا.)

first temporal beingحادث اوّل (ف.ا.)

Highest Being, Theوجود اعلی، وجود برین

impossible beingممتنع الوجود(ف.ا.)

infinite primal being

هستی نخستین غیر متناهی

lower possible beingممکن اخسّ(ف.ا.)

mobile beingموجود متحرّک

mode of beingنحوه وجود

most perfect beingذات اکمل

most universal beingکون جامع

Necessarily Being by Himself

واجب الوجود بذاته (ف.ا.)

necessary being

وجود ضروری، واجب الوجود

non-material beingوجود مجرّد

non-perceptual being

وجود غیر ادراکی (ف.ا.)

noetic beingوجود ذهنی، وجود عقلی(ف.ا.)

oneness of beingوحدت وجود (ع.ا.)

original beingوجود نخستین

perceptual beingوجود ادراکی (ف.ا.)

physical beingجسم، موجود جسمانی

possible beingوجود ممکن(ف.ا.)

primal beingهستی نخستین

prime beingموجود اوّل(ف.ا.)

pure beingوجود محض

ratoinal beingناطق، عاقل(ف.ا.)

reality of beingحقیقت وجود (ف.ا.)

reduction of beingتنزّل وجود (ف.ا.)

spatial beingوجود وضعی(ف.ا.)

superabundance of being

کثرت وجود(ف.ا.)

supreme beingوجود متعالی

temporal beingوجود زمانی

beliefایمان

belief in Godتصدیق خداوند (ک.ا.)

believerمؤمن

believer in compulsion

جبری مسلک، معتقد به جبر (ک.ا.)

believer who sinsفاسق (ک.ا.)

beneficentمحسن، منعم (ک.ا.)

beneficialسودمند

beneficial actاحسان (ک.ا.)

most beneficialاصلح (ک.ا.)

benefitنفع (ک.ا.)

benevolenceلطف (ک.ا.)

Benevolent, Theاللطیف (ا.ا.)

Benign, Theبرّ، رئوف (ا.ا.)

Bestower, Theواهب، وهّاب (ا.ا.)

Bibleکتاب مقدس (تورات و انجیل)، تورات،

کتاب آسمانی

ص: 19

biblical

مربوط به کتاب مقدّس، اهل کتاب، موافق کتاب مقدس یهودیان یا مسیحیان

bibical literalism

نص گرایی، ظاهربینی،اهل کتاب (ک.م.)

biblical theologyالهیّات اهل کتاب

biblicismنص گرایی، ترک تأویل(ک.م.)

biconditionalترکیب دو شرطی (م.ر.)

binaryدوتایی (م.ر.)

bioethicsاخلاق پزشکی

biographical worksآثار رجالی

bivalenceدو ارزشی

blameذمّ (ک.ا.)

blessedمقدّس، مبارک

blessed oneمیمون

Blessed Virginباکره مقدّس،مریم عذرا

blind submissionتقلید

blockadeحجاب

bodilyجسمانی

bodily appetitesشهوات

bodily constitutionمزاج (ک.ا.)

bodily instrumentآلت جسمانی (ف.ا.)

bodily templeهیاکل (ف.ا.)

bodyجسم، جرم، قالب،تن

body-nessجسمیّت

body of sphereجرم فلکی (ف.ا.)

all-encompassing bodyجسم محیط

astral bodyجسم مثالی، جسم فلکی (ف.ا.)

atom-like bodyقالب مثالی (ف.ا.)

composit bodyجسم مرکّب (ف.ا.)

double bodyجسم مزدوج (ف.ا.)

earthly bodyجسم خاکی (ف.ا.)

encompassed bodyجسم محاط

ethereal bodyجسم اثیری (ف.ا.)

extended bodyجسم دارای بُعد

fundamental parts of the body

اجزای اصلی بدن (ک.ا.)

heavenly bodyجرم فلکی؛ جسم فلکی (ف.ا.)

humors of the bodyاخلاط تن(ف.ا.)

ideal bodyبدن مثالی (ف.ا.)

imaginary bodyبدن مثالی (ف.ا.)

material bodyجسم مادّی

mathematical bodyجسم تعلیمی (ف.ا.)

natural bodyجسم طبیعی

natural elemental bodyجسم طبیعی عنصری

natural organic bodyجسم طبیعی آلی

rarefied bodyجسم لطیف(ف.ا.)

single bodyجسم فارد (ف.ا.)

spherical bodyجسم کروی(ف.ا.)

subtle bodyجسم لطیف (ک.ا.)

three-dimensional body

جسم سه بعدی (ک.ا.)

botanyعلم نبات (ف.ا.)

boundپابند (م.ر.)

boundaryکرانه، حد (م.ک.)

common boundaryحدّ مشترک (م.ک.)

essential boundaryحدّ ذات(م.ک.)

imperfect boundaryحدّ ناقص (م.ک.)

perfect boundaryحدّ تام (م.ک.)

ص: 20

Boundless, The

آپایرون، نامتناهی، بی نهایت

bountyنعمت، بخشش، فضل

brainدماغ

frontal lobe of the first cavity of the brain

تجویف اوّل دماغ (ف.ا.)

middle cavity of the brain

تجویف میانی (ف.ا.)

breaking fastافطارکردن

breathنفس، دم، نفحه

Merciful Breathنفس رحمانی (ع.ا.)

breathsنفحات

inspired breathsنفحات الهی (ع.ا.)

Brethren of Purityاخوان الصّفا (ف.ا.)

Bridgeصراط (ک.ا.)

brotherhoodاخوّت، برادری، انجمن

society of brotherhoodانجمن اخّوت

by itselfبذاته، به خودی خود

ص: 21

category mistakeاشتباه مقولی

catharsisتجرد، تهذیب، تزکیه

causaعلّت

causa causanعلّت العلل، مسبّب الاسباب

causa formalisعلّت صوری

causa intentionalisعلّت غایی

causa materialisعلّت مادّی

causa operativaعلّت فاعلی

causa phenomenonعلّت پدیده ها

causa primaعلّت نخستین، علّت اولی

causa suiعلّت خویشتن

causalعلّی

causal chainسلسله علّی - معلولی

causal correlationرابطه علّی - معلولی

causal determinationتعیّن علّی

causal efficacyتأثیر علّی

causal explanationتبیین علّی

causal materialism

قول به علیّت ماده نسبت به عقل

causal nexusسلسله علّتها

causal relationرابطه علّی - معلولی

causal sequenceترتّب علّی - معلولی

vertical causal chain

سلسله طولی علیّت (ف.ا.)

causalityعلیّت

law of causalityقانون علیّت

causally determinedموجَب به ایجاب علّی

causationعلیّت، تعلیل

Law of causationقانون علیّت

reciprocal causationتأثیر متقابل

causeعلّت، سبب

cause-effect necessity

ضرورت علّی - معلولی (ف.ا.)

cause-effect relationshipرابطه علّت و معلول

cause of an effectمبدء اثر

cause of causes

مسبّب الاسباب، علّت العلل(ف.ا.)

cause of completionعلّت تمامی (ف.ا.)

cause of revelationشأن نزول

cause that makes necessary

علّت موجبه (ف.ا.)

Absolute Cause, Theالبدیع (ا.ا.)

absolutely originating cause

علّت مفیض علی الاطلاق (ف.ا.)

accidental cause

علت اتّفاقی، علت عرضی (ف.ا.)

complete causeعلّت تامّه (ف.ا.)

creative causeعلّت موجده (ف.ا.)

determinant causeموجِب

efficient causeعلّت فاعلی

effusive causeعلّت فیّاض (ف.ا.)

emanating causeعلت فیّاض

essential causeعلّت ذاتی (ف.ا.)

external cause علّت خارجی (ف.ا.)

final causeعلّت غایی (ف.ا.)

final cause of everythingعلّت غایی اشیاء

final perfect causeعلّت غایی (تمامی)

first causeعلّت اولی، علّت نخستین

formal causeعلّت صوری

illuminating causeعلّت نوری(ف.ا.)

ص: 23

immanent cause

علّت درونی، علّت ذاتی(ف.ا.)

immediate causeعلّت قریب (ف.ا.)

incomplete causeعلّت ناقصه (ف.ا.)

material causeعلّت عنصری،

علّت مادی، علّت هیولانی(ف.ا.)

moving causeعلّت متحرّک

necessitating causeموجِب (ک.ا.)

occasional causeعلّت معدّه (ف.ا.)

partial causeعلّت ناقصه(ف.ا.)

perfect causeعلّت تامّه (ف.ا.)

physical causeعلت طبیعی

preparatory causeعلّت اعدادی (ف.ا.)

preparing causeعلّت معدّه (ف.ا.)

primal causeعلّت اولی، علّت نخستین

proximate causeعلّت قریب (ف.ا.)

proximate efficient cause

علّت فاعلی قریب (ف.ا.)

real originating causeعلّت فاعلی (ف.ا.)

receptive causeعلّت قابلی (ف.ا.)

recipient causeعلّت قابلی (ف.ا.)

remote causeعلّت بعید (ف.ا.)

same cause, same effect

علّت و معلول (ف.ا.) سنخیّت بین

separate causeعلّت مفارق (ف.ا.)

sufficient causeعلّت کافی

supreme causeعلّت برین

transcendent causeعلّت خارج از عالم

ultimate causeعلّت غایی (ف.ا.)

caused (being)معلول

effect causedمسبَّب

first causedمعلول اوّل (ف.ا.)

last causedمعلول اخیر (ف.ا.)

causednessمعلولیّت

causerمسبِّب

cavityتجویف (ف.ا.)

celestialسماوی، فلکی،آسمانی

celestial body

جسم فلکی (ف.ا.) جرم سماوی،

celestial circumferenceدایره فلک

celestial kingdomملکوت(ف.ا.)

celestial throneعرش (ک.ا.)

cellزاویه (ع.ا.)

cerebralفکری، عقلی

certainیقین، یقینی

certaintyیقین، امر یقینی، امر مسلّم

certainty by knowledgeعلم الیقین (ع.ا.)

certainty by truthحقّ الیقین (ع.ا.)

certainty by visionعین الیقین (ع.ا.)

axioms of certaintyاوایل الیقین،

یقینیّات اوّلیه (م.ک.)

people of certaintyاهل یقین

certitudeامر مسلم، امر یقینی، یقین

cessationistsواقفیه (ک.ا.)

chainسلسله

chain of being

سلسله وجود، مراتب وجود (ف.ا.)

chain of causesسلسله علل(ف.ا.)

challengeتحدّی (ک.ا.)

chanceصدفه، اتّفاق

ص: 24

changeحرکت، تغییر

change in an earlier divine ruling

بداء(ک.ا)

essential changeحرکت ذاتی (ف.ا.)

gradual changeحرکت تدریجی (ف.ا.)

measure of changeمقدار حرکت (ف.ا.)

sudden changeحرکت آنی (ف.ا.)

characterخلق و خو، اخلاق

characteristicخاص، خصوصیت

particular characteristicوصف خاص

chastisementعقوبت (ک.ا.)

cherubکرّوبی،ملک مقرّب

cherubimکرّوبیان

chiefسیّد

choiceاختیار (ک.ا.)

Christمسیح، عیسی مسیح

christendomعالَم مسیحیت

christianمسیحی، ترسا

christian monkراهب (ک.م.)

christianityمسیحیّت، دین مسیح، ترسایی

circleدایره، دور

circle of universeدایره وجود

teaching circleحلقه (ع.ا.)

vicious circleدور باطل

circularدوری

circular argumentاستدلال دوری

circular definitionتعریف دوری(ف.ا.)

circular motionحرکت دورانی (ف.ا.)

circular reasoning

استدلال دوری، مصادره به مطلوب (م.ک.)

circular regressدور (ف.ا.)

circulus in definiendoتعریف دوری

circulus in probando

مصادره به مطلوب (م.ک.)

circulus vitiosusدور باطل

circumferenceمحیط

circumspectمحتاط، با احتیاط

more circumspectاحوط (ک.ا.)

circumstanceوضع (م.ر.)

cityمدینه

city of the corruptمدینه فاسقه (ف.ا.)

city of the ignorants

مدینه جاهله (ف.ا.)

city of the misguided

مدینه ضالّه (ف.ا.)

civic administrationسیاست مُدن

civilعرفی،غیرشرعی

claiming without resoning

ادّعای بدون استدلال

clayطینت

clear horizonافق مبین

Clement, Theالحلیم (ا.ا.) الرئوف (ا.ا.)

climeاقلیم

eighth climeاقلیم هشتم

cloakخرقه

cloak of blessingخرقه تبرّک (ع.ا.)

cloak of nobilityخرقه فتوّت (ع.ا.)

codexمصحف

codex of Aliمصحف علی(ع)

coercionistsمُجبره (ک.ا.)

ص: 25

co-eternityاشتراک در قدم (ف.ا.)

co-existence

معیّت وجودی (ف.ا.) همبودی، تقارن

essential co-existence

معیّت بالذّات (ف.ا.)

cogitableقابل تعقّل، قابل تفکّر

cogitationتفکّر، قوه تفکّر

cogito ergo sumمی اندیشم پس هستم (ف.ع.)

cognationسنخیّت

cognitionمعرفت، ادراک، شناخت

cognition by proofمعرفت استدلالی

comprehensive cognitionمعرفت تامّ

object of cognitionمعروف

people of cognitionاهل معرفت

rational cognitionشناخت عقلی، معرفت عقلی

scientific cognition

شناخت علمی، معرفت علمی

sense cognitionشناخت حسّی

cognitionsعلوم، معارف

rational cognitions

علوم عقلی،دانستنیهای عقلی

cohesionتلازم

cohesion of hypotheticals

تلازم شرطیات (م.ک.)

coincidenceتصادف، صدفه، اتّفاق

coincidentalتصادفی، اتّفاقی

coincidentia oppositorumجمع اضداد

collectionمجموع

collectiveاشتراکی، عمومی

collective ownershipمالکیّت اشتراکی

collectivismنظام مالکیّت اشتراکی

collectivistطرفدار مالکیّت اشتراکی

combinationتألیف (م.ک.)

combining what is separate

ترکیب مفصّل (م.ک.)

coming and passing awayکون و فساد (ف.ا.)

commandامر (ک.ا.)

command and prohibitionامر و نهی (ک.ا.)

command of religionحکم شرع

creative commandامر تکوینی (ک.ا.)

Existential Commandامر وجودی (ع.ا.)

indirect commandامربه واسطه (ع.ا.)

obligatory commandامر تکلیفی

commading the good and forbidding the evilامر به معروف و نهی ازمنکر (ک.ا.)

commanding right and prohibiting the wrongامر به معروف و نهی از منکر (ک.ا.)

commanding what is proper and prohib- iting what is reprehensible

امر به معروف و نهی از منکر (ک.ا.)

commandmentامر

divine commandmentامر الهی (ف.ا.)

commonمشترک،عام

common sense

حس مشترک، عقل مشترک، عقل سلیم، فهم عرفی، فهم متعارف

commonsenseعرف عام، محسوس

commonsense objectشی ء محسوس

communalاشتراکی

communismمرام اشتراکی، نظام اشتراکی

ص: 26

communityاشتراک

commutationاصل جایگزینی (م.ر.)

rule of commutation

قاعده جابجا کردن مقدمه ها (م.ر.)

commutativeجابجایی (م.ر.)

compactمیثاق

primordial compactمیثاق ازلی الهی(ع.ا.)

companionsاصحاب

Companions of the Caveاصحاب کهف

companions of the left hand

اصحاب شمال (ع.ا.)

companions of the right hand

اصحاب یمین (ع.ا.)

companionshipانس

comparisonتشبیه، تمثیل (م.ک.)

Compassionate, Theالرّحیم (.ا.)

compassionateرحیم

completenessتمامیّت (م.ر.)

Compeller, Theالجبّار (ا.ا.)

compensationعوض (ک.ا.)

componentمؤلّفه (م.ر.)

compositeمرکّب

external compositeمرکّب خارجی (ف.ا.)

parts of a real composite

حقیقی (ف.ا.) اجزای مرکّب

real compositمرکّب حقیقی (ف.ا.)

compositionترکیب، تألیف

composition by a way of annexation

ترکیب انضمامی (ف.ا.)

composition by a way of unification

ترکیب اتّحادی (ف.ا.)

capable of compositionپذیرنده ترکیب

real compositionترکیب حقیقی (ف.ا.)

compoundمرکّب، ترکیب

compound statementقضیّه مرکّب (م.ک.)

complete compoundمرکّب تامّ (م.ک.)

incomplete compoundمرکّب ناقص (م.ک.)

Comprehensive, Theالواسع (ا.ا.)

compressionتخلخل (ک.ا.)

compulsionاضطرار، جبر (ک.ا.)

compulsion and delegation

جبر و تفویض (ک.ا.)

compulsion of natureجبر طبیعت

compulsionistجبرگرا، جبری مذهب، اهل جبر

compulsiveجبری، قسری

compulsorilyبالضّرورة، به اضطرار (ک.ا.)

Comtism

فلسفه اگوست کنت، مکتب اگوست کنت (ف.غ.)

concealedمستور

concealing one's true opinionتقیّه (ک.ا.)

concealmentغیبت

concealment of true viewsتقیّه

period of concealmentدور ستر (ک.ا.)

conceivableقابل تصوّر

conceptمفهوم کلّی

concept and realityمفهوم و مصداق (ف.ا.)

concept of beingمفهوم وجود (ف.ا.)

concept of something and nothing

مفهوم شی ء و لا شی ء

ص: 27

bare conceptمفهوم مجرّد

general conceptمفهوم عام

generic conceptمفهوم جنس (م.ک.)

intellectual conceptمفهوم عقلی، معقول

particular conceptمفهوم جزئی (م.ک.)

pure intellectual conceptصورت معقول

referent of a conceptمصداق

universal conceptمفهوم کلّی

conceptionتصوّر، مفهوم، وهم (م.ک.)

conceptualمفهومی، تعقّلی

conceptual intellectمفکّره (ف.ا.)

conceptual representationsتصوّرات ذهنی

conceptual spaceفضای معقول

conceptual timeزمان معقول

conceptualism

اعتقاد به وجود ذهنی کلّیات، مذهب اصالت مفاهیم

conclusionاستنتاج، نتیجه، تالی (م.ک.)

conclusiveقطعی، ضرب منتج (م.ک.)

conclusive inferenceاستنتاج قطعی (م.ک.)

concomitanceتلازم

concomitantملازم، مقارن، لازم

concomitant of the meaningلازم معنی

concomitant variationتغییر متلازم(ف.غ.)

concordismسازگاری علم و ایمان

concreteمتشخّص، جزئی، انضمامی، عینی

concrete partsاجزای عینی (ک.ا.)

concrete realities

اعیان (ف.ا.)

concrete thingsاعیان (ف.ا.)

condensationتکاثف (ک.ا.)

conditionشرط

denial of conditionانتفای شرط

impossible conditionشرط محال

necessary conditionشرط لازم

sufficient conditionشرط کافی

truth-conditionشرط صدق (م.ر.)

conditionalترکیب شرطی،مشروط

conditional clauseجمله شرطیه (م.ک.)

conditional connective

رابطه ترکیب شرطی (م.ک.)

conditional imperativeامر مشروط

conditional proof

استدلال شرطی، قاعده دلیل شرطی (م.ر.)

conditional quantifierسور شرطی (م.ک.)

compound conditionalشرطی مرکّب (م.ک.)

connective conditionalشرطیه متّصله (م.ک.)

contrary-to-fact conditional

شرطی خلاف واقع

converting the conditional

معکوس کردن شرطی

disjunctive conditionalشرطیه منفصله (م.ک.)

formal conditionalشرطی صوری (م.ر.)

material conditionalشرطی تابع ارزشی (م.ر.)

mixed conditionalشرطی مختلط (م.ک.)

pure conditionalشرطی صرف

separative conditionalشرطیه منفصله (م.ک.)

simple conditionalشرطی بسیط (م.ک.)

unrestricted connective conditional

شرطی متّصل علی الاطلاق (م.ک.)

conditionalismاعتقاد به عنایت مشروط الهی

ص: 28

conditionedمشروط

conditioned by something

به شرط شی ء، مشروط به چیزی (ف.ا.)

general conditionedمشروطه عامّه (م.ک.)

negativity conditionedبشرط لا (ف.ا.)

special conditionedمشروطه خاصّه (م.ک.)

conductسیر و سلوک (ع.ا.)

exemplary conductسنّت

rule of conductسنّت

confessionاقرار، اعتراف

confession by the tongue

اقرار به زبان (ک.ا.)

verbal confessionاقرار به زبان (ک.ا.)

confirmabilityتأییدپذیری، اثبات پذیری (ف.غ.)

confirmableتأییدپذیر، اثبات پذیر (ف.غ.)

confirmationتأیید

conflictتضاد، عناد (م.ک.)

compelet conflictعناد تام

defective conflictعناد ناقص

conformismتقلید

confusion between concept and the object to which it applies

اشتباه مفهوم به مصداق (ف.ا.)

confusion between the concept and refer- entخلط بین مفهوم و مصداق (ف.ا.)

confusion between what is by accident and what is by essence

اشتباه مابالعرض به مابالذّات (ف.ا.)

congregationحشر (ک.ا.)

congruismعقیده به تأثیر عنایت الهی

connectionربط

pure connectionربط محض (ف.ا.)

conjectureحدس، گمان

conjoiningامتزاج

conjunction

ترکیب عطفی، اتصال، اقتران (م.ر.)

constant conjunction

متّصله دائمی، اتّصال دائم (م.ک.)

simple conjunctionاقتران ساده (م.ک.)

conjunctiveعاطف، اقترانی (م.ک.)

contingent conjunctiveمتّصله اتّفاقیه (م.ک.)

connectioاقتران

connectionاتّصال، اتّفاق

complete connectionاتّصال تام

deficient connectionاتّصال ناقص

connectionsتعلّقات

connectiveحرف ربط، ادات (م.ک.)

connotation

دلالت ضمنی، دلالت لفظ بر مفهوم (م.ک.)

conscienceوجدان

consciousnessآگاهی، شعور، وجدان، ادراک

sensuous consciousnessآگاهی حسّی

consequenceنتیجه، معلول، تالی (م.ک.)

contradictory of the consequence

نقیض تالی (م.ک.)

consequentلازم، تالی (در ترکیب شرطی) (م.ک.)

consequentialمنتج

consequentialism

پی آمدانگاری در افعال انسانی

considerationاعتبار

ص: 29

consideration of nonexistence

اعتبار عدم (ف.ا.)

consistency

سازگاری، انسجام، ارتباط منطقی، قوام

consistentهمساز، سازگار

constellationصورت فلکی (ف.ا.)

constituentجزء مقوّم، مقوِّم

constituentsمقوّمات

constitutionقوام، طبع،مزاج (ک.ا.)

constraintاکراه، قسر، اضطرار، جبر (ک.ا.)

consubstantialهم جوهر، هم گوهر

consubstantiationتجوهر، هم ذات بودن

containerوعاء، ظرف

contemplationتأمّل، مشاهده و مراقبه

contemporaneityتقارن زمانی، تمهیدات

contemporaneousهمزمان، مقارن

contentمظروف

contentmentرضا (ع.ا.)

contextualismبافت گرایی

contiguityاجتماع (ک.ا.)

contiguity and separation

اجتماع و افتراق (ک.ا.)

continenceخویشتن داری، کفّ نفس، عفّت

contingencyامکان خاص (ف.ا.)

contingency through perpetual duration

حدوث دهری (ف.ا.)

comparative contingency

امکان بالقیاس (ف.ا.)

essential contingencyحدوث ذاتی (ف.ا.)

future contingencyامکان مستقبل (ف.ا.)

general contingencyامکان عام (م.ک.)

natural contingencyامکان طبیعی

noblest contingencyامکان اشرف (ف.ا.)

real contingencyحدوث حقیقی (ف.ا.)

relative contingencyحدوث اضافی (ف.ا.)

temporal contingencyحدوث زمانی (ف.ا.)

contingentممکن، ممکن به امکان خاص(ف.ا.)

contingent accidentحادث (ف.ا.)

contingent at the level of perpetual durat- ionحادث دهری (ف.ا.)

contingent beingممکن، ممکن الوجود

contingent by virtue of itself

ممکن لذاته (ف.ا.)

contingent entitiesحوادث (ف.ا.)

contingent thingsممکنات

nominal contingentحادث اسمی (ف.ا.)

temporally contingentحادث زمانی (ف.ا.)

continuantثابت، باقی

continuenceبقا

continuence of the soulبقای روح

continuing creationآفرینش مدام

continuityبقا، اتّصال

continuousپیوسته، متّصل، مداوم

continuous quantityکمیّت متّصل (م.ک.)

contractقبض

He Who Contractsالقابض (ا.ا.)

contractionقبض

contraction and expansion

قبض و بسط (ع.ا.)

contractual allegianceبیعت

ص: 30

contradictionتناقض، خُلف (م.ک.)

contradiction principleاصل تناقض

contradictiveمتناقض (م.ک.)

contradictoriesنقیضان (م.ک.)

two contradictoriesنقیضان (م.ک.)

contradictoryمتناقض، نقیض (م.ک.)

contradictory of existenceنقیض وجود

contraposition

عکس نقیض به قول متأخّران(م.ک.)

obverted contraposition

عکس نقیض به قول قدما (م.ک.)

contrariesمتضادان، اضداد (م.ک.)

contrarietyضدیّت، تضاد

contraryضدّ، متضاد (م.ک.)

contrastافتراق، تضاد

controversyمجادله

theological controversy

مجادله دینی،مجادله کلامی

conventخانقاه، زاویه (ع.ا.)

conventionعرف، سنّت

abbreviative convention

قرارداد کوتاه نویسی (م.ر.)

conventionalعرفی

general conventionalعرفیّه عامّه(م.ک.)

special conventionalعرفیّه خاصّه(م.ک.)

conventionalismعرف باوری، اعتقاد به عرف

converseعکس (م.ک.)

converse of a proposition

عکس قضیه(م.ک.)

simple converseعکس ساده (م.ک.)

conversionعکس، عکس مستوی (م.ک.)

conversion by contradiction

عکس نقیض (م.ک.)

conversion per contrapositionem

عکس نقیض (م.ک.)

even conversionعکس مستوی (م.ک.)

invalid conversionایهام عکس (م.ک.)

convertنو دین، نوگرویده، نوآیین

Muslim convertتازه مسلمان، جدید الاسلام

convictionتصدیق (ک.ا.)

internal convictionتصدیق به قلب

copiousلأٔ(ک.ا.)

copulaرابطه، حرف ربط (م.ک.)

existential copulaرابطه وجودی(ف.ا.)

coreکنه شی ء

core of beingمتن و کنه هستی،کنه وجود

core of realityکنه واقعیّت

cornerگوشه (م.ر.)

corporealجسمانی، مادّی

corporealismتجسیم (ک.ا.)

corporealistحس گرا، اهل تجسّم

corporealistsحس گرایان، مجسّمه (ک.ا.)

corporealityجسمانیّت

corporealizationتجسّم

corporeityجسمیّت، جوهر مادی

corpse astralهورقلیا، قالب مثالی (ف.ا.)

corpuscleذرّه

corpuscularذرّه ای

corpuscularianism

نظریه ترکیب ماده از ذرّات ریز

ص: 31

correlateمتضایف، همبسته بودن

correlationهمبستگی، تضایف، مضاف

correlation as commonly understood

مضاف مشهوری (م.ک.)

argument of correlationبرهان تضایف (ف.ا.)

mutual correlationتضایف (م.ک.)

real correlationمضاف حقیقی (م.ک.)

correlativeمتضایف، همبسته

correlativesمتضایفان (م.ک.)

two correlativesمتضایفان (م.ک)

correspondence

تناظر، تطابق، تکافی، مطابقت (م.ک.)

one to one correspondence

تناظر یک به یک (م.ر.)

correspondentمتکافی

corruptible beingsکائنات فاسد (ف.ا.)

cosmicکیهانی

cosmic bodiesاجرام سماوی

cosmic designerمدبّر کائنات

cosmocentricجهان مداری

cosmogonyپیدایش جهان هستی،

فرضیه پیدایش جهان هستی

cosmographerتوصیف گر جهان

cosmographyعلم کیهان شناسی،

علم توصیف جهان هستی

cosmologicalجهان شناختی

cosmological argument

برهان جهان شناختی، برهان وجوب و امکان (ف.ا.)

cosmology

فلسفه انتظام طبیعت، کیهان شناسی، جهان شناسی

speculative cosmology

جهان شناسی نظری

cosmosکیهان، جهان هستی، نظام عالم

cosmotheismاعتقاد به الوهیت جهان

cosmotheticمحقَّق دارنده عالم خارج

cosmothetic idealism

نظریّه ای که وجود واقعی عالم خارج را محقق می دارد امّا شناخت مستقیم ذهن را از ماده انکار می کند

counterضدّ، خلافِ

counter-actionفعل مخالف

counter-agentفاعل مخالف

counter-argumentدلیل نقضی (م.ک.)

counter-assertionحکم متضاد

counter-conceptمفهوم متضاد

counter-exampleمثال نقضی (م.ک.)

counter-factualشرطی خلاف واقع

counter-hadithحدیث متعارض

counter-logicalمنطق ستیز

counter-propositionقضیه مقابل(م.ک.)

coupleزوج

ordered coupleزوج مرتّب

coupledمزدوج

courageشجاعت

covenantمیثاق

primordial covenantمیثاق ازلی الهی

covetousnessشره، آز

creatableحادث

createdمحدَث، حادث، خلق شده

created beingآفریده، مخلوق، حادث

ص: 32

created in timeحادث زمانی (ف.ا.)

created orderنظام مخلوقات

created worldجهان مخلوق

first createdمبدع اول (ف.ا.)

creatednessحدوث

createdness of the Quran

خلق قرآن (ک.ا.)

createdness of the world

حدوث عالم(ف.ا.)

atemporal createdness

حدوث دهری (ف.ا.)

creatio continuaخلق مدام

creatio ex nihiloخلق از عدم

creationخلق، حدوث

creation from nothingابداع (ف.ا.)

creation-in-timeخلق زمانی (ف.ا.)

creation of actخلق فعل (ک.ا.)

creation of the worldحدوث جهان

creation out of nothingخلق هستی از نیستی

ascending act of creation

قوس صعود (ف.ا.)

continuous creationخلق مدام (ف.ا.)

descending act of creation

قوس نزول (ف.ا.)

direct creationابداع (ف.ا.)

divine creationخلق الهی

eternal creationحدوث دهری (ف.ا.)

first creationخلقت اوّل، مخلوق اوّل (ف.ا.)

most noble creationاشرف مخلوقات

creationismاعتقاد به خلق جهان

creativeابداعی، خلاّق

creative imperativeکن وجودی (ف.ا.)

creativityخلاقیّت، آفرینندگی

Creator, Theالخالق (ا.ا.)

creatorخالق، محدِث، مبدع

creator of evilخالق شر

creator of goodخالق خیر

Sole Creator,Theخالق یکتا

creatureمخلوق

first creatureمخلوق اوّل

creaturesکائنات

creedعقیده، دین، آیین

criterionملاک، معیار

criterion of truthملاک حقیقت

rational criterionمیزان عقلی

criticismفلسفه نقّادی

critiqueنقد

critique of practical reason

نقد عقل عملی (ف.غ.)

critique of pure reason

سنجش خرد ناب، نقد عقل محض (ف.غ.)

cultآیین دینی، فرقه، کیش

cursingتبرّا (ک.ا.)

mutual cursingمباهله (ک.ا.)

custodianقیّم، متولّی، سرپرست، ولی

custodian of religion

صاحب شریعت

custodian of secretوالی اسرار

customعرف، سنّت، عادت

breach of customنقض عادت (ک.ا.)

ص: 33

normative customسنّت

customaryمرسوم، متعارف

customary precedentسنّت

cycleدور

cyclesادوار

cynicکلبی، پیرو آیین کلبی

cynicalکلبی مسلک، بدبینانه

cynicismفلسفه کلبی

cynicsکلبیّون

ص: 34

deducibleاستنتاج پذیر، قیاس پذیر

deductionاستنتاج، قیاس منطقی (م.ک.)

deduction treeدرخت استنتاج (م.ر.)

immediate deductionاستنتاج بی واسطه

mathematical deduction

استنتاج ریاضی (م.ر.)

natural deductionاستنتاج طبیعی (م.ر.)

deductiveقیاسی (م.ک.)

deductive methodروش قیاسی (م.ک.)

deductivismتکیه به قیاس

de factoبالفعل، در واقع

deficiencyنقص، تفریط

absolute deficiencyنقص مطلق

definedمعرَّف (م.ک.)

definiendumمحدود، معرَّف (م.ک.)

definiensمعرِّف (م.ک.)

defining propertyخاصّه معرِّف (م.ک.)

definiteمعرّفه، محصّل، قطعی

definitionتعریف، حدّ، قول شارح (م.ک.)

definition by abstraction

تعریف به تجرید (م.ک.)

definition by description

تعریف به رسم (م.ک.)

circular definitionتعریف دوری (م.ک.)

complete essential definitionحدّ تام (م.ک.)

complex definitionتعریف مرکّب (م.ک.)

constituent part of a definition

جزء حدّی (م.ک.)

contextual definitionتعریف ضمنی

descriptive definitionتعریف به رسم (م.ک.)

essential definitionتعریف به حدّ (م.ک.)

explicit definitionتعریف بسیط (م.ر.)

implicit definitionتعریف ضمنی

lexical definitionشرح الاسم (م.ک.)

literal definitionتعریف لفظی (م.ک.)

nominal definitionتعریف اسمی (م.ک.)

perfect definitionحدّ تام (م.ک.)

proper definitionتعریف بالاخص (م.ک.)

recursive definitionتعریف بازگشتی

universal and proper definition

حدّ جامع و مانع (م.ک.)

definitumمعرَّف (م.ک.)

deificخداگونه،خدامانند

deificationخداانگاری،خداگونگی

deismخداگرایی طبیعی - خداباوری عقلی (ف.غ.)

deistخداباور طبیعی

Deity, Theخدا

deityاله، خدا، الوهیّت،خدایی

specific deityربّ النّوع (ف.ا.)

Supreme Deityربّ الارباب (ف.ا.)

delegationتفویض (ک.ا.)

constraint and delegation

جبر و تفویض (ک.ا.)

delegatorsمُفوّضه (ک.ا.)

delusionتوهّم، وهم، پندار

delusiveوهمی،پنداری

demi-godنیمه خدا، موجود نیمه الهی

demiseدثور (ف.ا.)

Demiurge

عقل فعّال، صانعِ عالم محسوس، آفریدگار جهان مادّی (ف.ا.)

democracyحکومت مردم

ص: 36

Democritusذیمقراطیس

demonدیو، روح شریر، شیطان، اهریمن

demonismاهریمن باوری

demonologyاهریمن شناسی

demonstratedمبرهَن

demonstrationبرهان

demonstration ad absurdum

برهان خلف (م.ک.)

demonstration in circleقیاس دوری(م.ک.)

demonstration of factبرهان انّ (ف.ا.)

demonstration of necessity and possibil- ityبرهان وجوب و امکان (ف.ا.)

demonstration of the cause

برهان لمّ (ف.ا.)

demonstration per-impossible

برهان خلف (م.ک.)

apodeictic demonstrationبرهان (م.ک.)

a priori demonstrationبرهان لمّی (ف.ا.)

assertoric demonstrationبرهان انّی(ف.ا.)

causal demonstrationبرهان لمّی(ف.ا.)

certain demonstrationبرهان یقینی(ف.ا.)

direct demonstrationبرهان مستقیم(م.ک.)

eliminative demonstration

برهان نقضی (م.ک.)

mutual hindering demonstration

برهان تمانع (ک.ا.)

posteriori demonstrationبرهان انّی(ف.ا.)

priori demonstrationبرهان لمّی (ف.ا.)

demonstrative proofبرهان (م.ک.)

demythologizationاسطوره زدایی

demythologizeاسطوره زدایی کردن

denialانکار - نفی

denominationفرقه، فرقه مذهبی

denominationalفرقه ای

denominationalismفرقه گرایی

denotationدلالت، دلالت بر مصداق (م.ک.)

denumerableبی نهایت شمارش پذیر

denseمتراکم

densityغلظت، تراکم

deontologyنظریه تکلیف اخلاقی

dependentمستند، فاقر (ف.ا.)

dependent on the necessary being

مستند به واجب (ف.ا.)

dependent on a thingمستند به شی ء

depositoryمستودع (ک.ا.)

deprivationعدم

deputyنایب

deputy of hidden Imamنایب امام عصر (ک.ا.)

deputy of the Imamنایب امام (ک.ا.)

deputyshipنیابت

de reوجه شی ء

derivationاشتقاق

derivation ruleقاعده استنتاج (م.ر.)

derivationalاشتقاقی

derivativeاشتقاقی

derivedمشتق

derwishدرویش

descendantسُلاله - ذریّه

descentهبوط، نزول

arc of descentقوس نزول (ف.ا.)

ص: 37

described subjectمدلول علیه (م.ک.)

descriptionوصف - رسم (م.ک.)

complete descriptionرسم تام (م.ک.)

definite descriptionوصف خاص (م.ر.)

essential descriptionرسم (م.ک.)

imperfect descriptionرسم ناقص (م.ک.)

descriptiveتوصیفی، خبری، وصفی

descriptivismتوصیف گرایی (در علم اخلاق)

designصنع، طرح، تدبیر

designatedبرگزیده

designationانتصاب، نصّ (ک.ا.)

explicit designationنص صریح (ک.ا.)

explicit divinly-inspired designation

(ک.ا.) نصّ جلی

designerصانع

desireشوق،شهوت(ک.ا.)

despairیأس

destinationقضا (ک.ا.)

destinyقدر(ک.ا.)

destiny and decreeقضا و قدر (ک.ا.)

destiny and providenceقضا و قدر (ک.ا.)

destiny through knowledge

قَدَر علمی (ف.ا.)

destiny through objectification

قَدَر عینی (ف.ا.)

mystery of destinyسرّقدر(ک.ا.)

secret of destinyسرّقدر(ک.ا.)

detachmentتجرید(ع.ا.)

detailedمفصّل

detailed konwledgeعلم تفصیلی (ف.ا.)

in a detailed wayبه تفصیل

determinantمُرجّح (ک.ا.)

entitative determinant

معنای قائم به ذات حق (ک.ا.)

determinateمعیّن، ثابت

determinatenessتعیّن

determinationتعیّن،قدر،قضا،تقیّد

particular determinationقدر

determinationsتعیّنات

determinedمعیَّن، موجَب، محصَّل، محکوم علیه

determinerموجِب - معیِّن

The All Determinerالمقتدر (ا.ا.)

determinism

اعتقاد به جبر، جبرگرایی، جبر، ضرورت علّی - معلولی، موجبیّت علّی (ک.ا.)

divine determinismقَدَر الهی (ک.ا.)

deterministجبری، جبرگرا

deterministicجبری، جبرگرایانه

deterrentصارف (ک.ا.)

deterrent from the good

صارف از خیر (ک.ا.)

Deusخداوند

deus absconditusخدای نهان

deus ex machinaدست غیبی، امداد غیبی

developmentتحول، تکامل تدریجی

Devil, Theابلیس، شیطان، اهریمن

devilishشیطانی، اهریمنی

devil-worshipشیطان پرستی

devoteeمؤمن

devotionایمان، زهد، ایثار

ص: 38

devotionsعبادت، دعا،نیایش

devoutبا ایمان، با اخلاص، مذهبی

dialecticدیالکتیک، جدل، احتجاج منطقی

dialectic of pure reason

جدل عقل محض (ف.غ.)

transcendental dialectic

جدل استعلایی، دیالکتیک استعلایی (ف.غ.)

dialecticalجدلی، دیالکتیکی، منطقی

dialectical assertions

قضایای جدلی الطّرفین (ف.غ.)

dialectical discourseقول جدلی (م.ک.)

dialecticianجدلی،اهل جدل

dialecticismجدل گرایی

dialecticsمنطق جدلی، منطق دیالکتیک (ف.غ.)

diallelonتعریف دوری، دور باطل (م.ک.)

diallelusاستدلال دوری(م.ک.)

dialog=dialogue

dialogic (al)گفت و شنودی

dialogical methodروش گفتگو

dialogueگفت وشنود،گفتگو

dianoeticعقلانی،فکری

dianoiaعقل، خرد

diatribeجرح

dichotomyحصر، دووجهی، تباین (ف.غ.)

dictio negativeحرف سلب

dictum de omni at nulloحکم همه یا هیچ

differenceتباین، تمایز، فصل، تفاضل

difference of attributesتباین وصفی (ف.ا.)

difference of complete separation

تباین عزلی (ف.ا.)

genuine differenceاختلاف معنوی (ف.ا.)

specific differenceفصل، فصل منوّع (م.ک.)

subjective difference

اختلاف مفهومی (ف.ا.)

verbal differenceاختلاف لفظی (ف.ا.)

differentiaفصل (م.ک.)

differentia specifica

فصل مقسّم، فصل منوّع (م.ک.)

actualizing differentiaفصل محصّل (م.ک.)

constituting differentiaمقوّم

derivative differentiaفصل اشتقاقی (م.ک.)

logical differentiaفصل منطقی (م.ک.)

real differentiaفصل حقیقی (م.ک.)

ultimate differentiaفصل اخیر (م.ک.)

diffusionسریان

dificientقاصر

dilemmaبرهان ذوحدّین، قیاس ذوحدّین (م.ک.)

ding an sichشی ء فی نفسه، شی ء فی ذاته

directمستقیم، مباشر

directorمرشد، شیخ، پیر (ع.ا.)

perfect spiritual director

شیخ، پیر کامل (ع.ا.)

spiritual directorپیر (ع.ا.)

disapprovalکراهت (ک.ا.)

disapprovingکاره (ک.ا.)

discipleمُرید ،مبتدی (ع.ا.)

discipleshipسلوک (ع.ا.)

disconjunctiveمنفصله (م.ک.)

antagonistical disconjunctive

منفصله عنادیه (م.ک.)

ص: 39

coincidental disconjunctive

منفصله اتفاقیّه (م.ک.)

exclusive disconjunctive

منفصله مانعة الخلوّ (م.ک.)

incompatible disconjunctive

منفصله مانعة الجمع (م.ک.)

veritable disconjunctive

منفصله حقیقیه (م.ک.)

discontinuityانفصال

discontinuousگسسته، منفصل

discourseقول، گفتار

complete discourseقول تام (م.ک.)

declarative discourseقول جازم (م.ک.)

falsified discourseقول کاذب (م.ک.)

discreteگسسته، منفصل

discursiveاستدلالی، برهانی

discursive thinkingتفکّر استدلالی

disengagementتجرید (ف.ا.)

disjointناپیوسته، جدا از هم

disjoint setsمجموعه های ناپیوسته

disjunction

منفصله حقیقیه (م.ک.) ترکیب فصلی (م.ر.)

disjunction, exclusive

«یا»ی مانعة الجمع (م.ر.)

disjunction, inclusive

«یا»ی مانعة الخلو (م.ر.)

real disjunctionانفصال حقیقی (م.ک.)

disjunctive

انفصالی، فاصل، منفصله، استثنایی منفصل (م.ک.)

disobedienceمعصیت، نافرمانی

act of disobedienceمعصیت(ک.ا.)

dispersing of the partsتفرّق اجزا (ک.ا.)

dispersionتفریق (ک.ا.)

displeasureالم (ک.ا.)

Disposer, Theالمقدِّر (ا.ا.)

disposition

تقدیر، تدبیر، میل، حال، استعداد، حالت

bodily dispositionهیأت

innate natural dispositionفطرت

natural dispositionجبلّت (ف.ا.)

primary dispositionجبلّت اول (ف.ا.)

dispositionsطبایع

long-term dispositions

کیفیّات نفسانی بطی ء الزّوال، ملکات (ف.ا.)

short-term dispositions

کیفیّات نفسانی سریع الزّوال (ف.ا.)

disproofابطال

disprovingابطال

disputantطرف بحث، جدل کننده

disputationجدل، محاجّه

disputatiousجدلی، اهل بحث و جدل

disputativeمحل جدل،جدلی

disputeمنازعه، مناظره

disputedمتنازع

dissimulationتقیّه (ک.ا.)

dissociation fromتولّا (ک.ا.)

distinctمشخّص، متمایز

distinctionتمایز، جدایی، تباین

yardstick of distinctionمناط بینونت

distinctiveمتمایز

ص: 40

distinctive essenceذات متمایز

distinguens accidentalisممیّز عرضی (م.ک.)

distinguens substantialis

ممیّز جوهری (م.ک.)

distinguisherممیّز (م.ک.)

distinguishing characteristicممیّز (م.ک.)

distinguishing factorمابه الامتیاز

divergentمتباین

diversityتکثر، این نه آنی

diversity in unityکثرت در وحدت (ع.ا.)

divinationپیشگویی، غیب گویی، کهانت، جفر

divineالهی، ربوبی، قدسی

divine agencyواسطه در فیض (ف.ا.)

divine authorityملکوت

divine commandmentامر الهی (ف.ا.)

divine compassionلطف الهی (ک.ا.)

divine daysایّام اللّه

divine decreeقضای الهی (ک.ا.)

divine disclosureکشف الهی (ع.ا.)

divine edictناموس الهی (ک.ا.)

divine essenceلاهوت (ک.ا.)

divine favourلطف الهی (ک.ا.)

divine foreknowledge

علم پیشین خداوند (ف.ا.)

divine gloryجبروت

divine graceلطف الهی، فره ایزدی

divine helpتوفیق الهی

divine interventionعنایت الهی (ع.ا.)

divine lawشریعت، فقه، شرع

divine lightبارقه الهی

divine lordshipربوبیّت

divine natureلاهوت

divine orderامر الهی

divine premeasurmentقدر (ک.ا.)

divine self-revelationتجلّی الهی (ع.ا.)

divine teachingsمعارف الهی

dinine throneعرش

divine witnessesالشّواهد الرّبوبیه (ف.ا.)

divinely-illuminatedروشن ضمیر

divinerکاهن، غیب گو

divinityالوهیّت، ربوبیّت، خدا

plane of divinityحضرت الهی(ع.ا.)

realm of divinityعالم لاهوت (ع.ا.)

divisibilityتقسیم پذیری

divisionانشعاب، تجزیه

imaginary division

انقسام وهمی، تقسیم وهمی (ف.ا.)

real divisionانقسام فکّی، تقسیم فکّی (ف.ا.)

source of divisionمَقسَم

Doctor Ecstaticusشیخ شطّاح (ع.ا.)

doctrinalعقیدتی، اعتقادی

doctrineعقیده، مشرب، تعلیم، مذهب، اصل

dogma(s)اندیشه جزمی، اعتقاد، اصول اعتقادی

religious dogmasاصول دین

dogmaticجزمی، خشک اندیش، متشرّع، متنسّک

dogmatic assertionحکم جزمی

dogmatismجزم اندیشی، تعصّب

Dominator, Theالقهّار (ا.ا.)

dominionملکوت

doomsdayروز بازپسین، روز جزا

ص: 41

double aspect theory

نظریه دووجهی روحانی - جسمانی (ف.غ.)

doubtشبهه، شک

method of doubtروش شک (ف.غ.)

doubterشکّاک

doxaنظر، باور

doxyاعتقاد، باور، اعتقاد مذهبی

dreamرؤیا

dream-visionرؤیا

veracious dreamرؤیای صادقه (ک.ا.)

dreamsمنامات(ع.ا.)

dressing after dressingلبس بعد از لبس (ف.ا.)

dressing after dressing of forms

لبس بعد از خلع (ف.ا.)

Druzesدروزیان

dryیبوست(ک.ا.)

drynessیبوست (ک.ا.)

dualدوگانه

dualism

ثنویت، دوگانه پرستی، اعتقاد به دوگانگی خیر و شر در عالم

mind-body dualism

اعتقاد به دوگانگی روح و جسم (ف.غ.)

dualistدوگانه انگار، ثنوی

dualisticثنوی

dualityثنویت، دوگانگی، دوئی

composite dualityزوج ترکیبی (ف.ا.)

dubiousشبهه آمیز

dubious thingsشبهات

dueواجب (ک.ا.)

durationامتداد،زمان،استمرار، بقا (ک.ا.)

eternal durationدهر (ف.ا.)

perpetual durationدهر (ف.ا.)

supratemporal durationدهر (ف.ا.)

dusky barriersغواسق برزخی (ف.ا.)

dutyتکلیف، فریضه، وظیفه

collective dutyواجب کفایی

dyadicدوتایی، ثنایی

dynamicپویا، پرتکاپو

dynamismپویایی، پویندگی

ص: 42

egocentricityنفسانیّت، خودخواهی، خودمداری

egoism

انانیّت، خودپرستی، خودخواهی، خودمداری

egotismخودپرستی، حبّ ذات

eideticذات نگر

eidetic methodروش ناظربه ذات أشیاء(ف.غ.)

eidetic reductionتحویل ذات نگرانه(ف.غ.)

Eleaticالیایی

Eleaticismفلسفه الیایی، مکتب الیایی

elementاسطقس، آخشیج، عنصر (ک.ا.)

compound elementعنصر مرکب

original elementعنصر آغازین، اسطقس

power of the elementقوه عنصری (ف.ا.)

primary elementاسطقس (ف.ا.)

primordial element

اسطقس، عنصر آغازین (ف.ا.)

simple elementعنصر بسیط

elementalعنصری

elemental entitiesبسایط

elementsعناصر

Four Elements

عناصر چهارگانه، طبایع چهارگانه، اسطقسات

single elementsمفردات

elixirاکسیر

elixir of lifeاکسیر حیات

emanationتجلّی، صدور، فیض

first emanationصادر اول (ف.ا.)

holy emanationفیض مقدس (ع.ا.)

most holy emanationفیض اقدس (ع.ا.)

Emanationismمکتب فیض، فیض گرایی

embodimentتجسّم (ک.ا.)

embodiment of deedsتجسّم اعمال (ک.ا.)

Eminent, Theالعزیز (ا.ا.)

emissaryداعی (ک.ا.)

emissionفیضان

emotivism

احساسی انگاشتن احکام ارزشی (ف.غ.)

empiricalتجربی

empirical representationتمثّل تجربی (ف.غ)

empiricism

مذهب اصالت تجربه، تجربه گرایی (ف.غ.)

empiricistتجربی مذهب، تجربه گرا

empiriocriticism

تجربه گرایی محض مخالف با مابعدالطبیعه (ف.غ.)

empowermentتفویض (ک.ا.)

empyrealعرشی،ملکوتی

empyreanعرش، ملکوت

encompassedمحاط

Encompassor, Theالمحیط (ا.ا.)

Encyclopedistsاصحاب دایره المعارف (ف.غ.)

endغرض و غایت

end in itselfغایت فی نفسه

end of the timeآخرالزمان (ک.ا.)

final endغایت نهایی

ultimate endغایتِ قصوی

without endابدی

endlessبی نهایت

endless chainتسلسل

endless regressتسلسل

endlesslyتا بی نهایت

ص: 44

enduringباقی (ک.ا.)

enduringnessبقا(ک.ا.)

energeiaفعلیّت

pure energeiaفعلیّت محض

engenderedحادث (ف.ا.)

enlightenedروشنفکر، روشن اندیش، روشن بین

Enlightenment, The

عصر روشنگری، نهضت روشنفکری، بیداری افکار(ف.غ.)

enmityحقد

Enricher, Theالمُغنی (ا.ا.)

en soiبه ذات خود

ensوجود، وجود انتزاعی، موجود، هستی

ens in actoموجود بالفعل

ens in potentiaموجود بالقوه

ens perfectissimusوجود اکمل

ens rationisوجود اعتباری، وجود ذهنی (ف.ا.)

ens realeوجود مستقل از ذهن

entailmentاستلزام معنایی (م.ر.)

entelechyفعلیّت، کمال اوّل

first entelechyکمال اوّل (ف.ا)

enthymemeقیاس مضمر، قیاس ضمیر (م.ک.)

entitative determinants

معانی قائم به ذات حق (ک.ا.)

entityموجود، وجود، ذات، وجود واقعی یا ذهنی

entity subsisting within the soul

معنای قائم به نفس (ک.ا.)

actual entityوجود بالفعل، وجود متحقق

concrete entityوجود عینی (ف.ا.)

created entityمحدَث (ف.ا.)

fixed entityعین ثابت (ع.ا.)

negative entityامر عدمی

potential entityوجود ممکن، وجود بالقوه

pure entityجوهر مجرّد (ف.ا.)

simple entityحقیقت بسیط

enumeratedمعدود

envoyسفیر

envoy of imamسفیر امام (ک.ا.)

envyحسد

eon = aeon

epagogeاستقرا (م.ک.)

epicheiremaقیاس احتجاجی (م.ک.)

Epicurean schoolمکتب اپیکوری، لذّت گرایی

Epicureanismفلسفه اپیکوری

Epicurismفلسفه ایپکور

epiphanyظهور، تجلی

epiphenomenalپدیدار فرعی

epiphenomenalism

نظریه پدیدار فرعی، اعتقاد به ناشی شدن آگاهی از جریان عصبی

epiphenomenonپدیدار ثانوی، پدیدار فرعی

epistemeدانش، شناخت، معرفت

epistemological

معرفت شناسانه، معرفت شناختی

epistemologyمعرفت شناسی

reformed epistemology

معرفت شناسی اصلاح شده (ک.م.)

episyllogismقیاس مؤخّر (م.ک.)

epithetوصف عنوانی

epocheتعلیق حکم (ف.غ.)

ص: 45

equalندّ

equipollenceتلازم

equipollentمتوافق، متلازم، هم توان

Equitable, Theالمُقسِط (ا.ا.)

equivalenceبرابری، هم ارزشی، معادله (م.ر.)

equivalence of proofsتکافؤ ادلّه

equivalentهم ارزش، معادل (م.ر.)

equivocal

متشابه، مشکّک، مشترک، مشترک لفظی (ف.ا.)

eristic

فن جدل، استدلال جدلی، اهل جدل (م.ک.)

erroneousسقیم، مغالطی، مغالطه آمیز (م.ک.)

erroneous conclusion

مغلطه، قیاس کاذب (م.ک.)

eruditionفضل، علم، دانش

eschatologyعلم آخرت، معادشناسی

esotericباطنی، درونی

esoteric aspectباطن

esotericismباطن گرایی،مذهب باطنی

esoterismباطن گرایی

esseوجود

essenceذات، ماهیت، حقیقت، جوهر

essence and appearance

ذات و عرض، بود و نبود

essence of divinityذات ربوبیّت(ف.ا.)

essence of Godذات خدا(ف.ا.)

essence of necessaryذات واجب (ف.ا.)

essence of the bookاُمّ الکتاب (ک.ا.)

absolute essenceذات مطلق (ف.ا.)

contingent essenceذات ممکن (ف.ا.)

immutable essence

جوهر ثابت (ف.ا.)، عین ثابت (ع.ا.)

in its own essenceلذاته

principality of essence

اصالت ماهیّت (ف.ا.)

priority of essenceاصالت ماهیّت (ف.ا.)

reality of essenceحقیقت ذات (ف.ا.)

specific essenceذات مخصوصه (ک.ا.)

through his essenceبذاته

to his essenceلذاته

essencesذوات

three essencesاقانیم ثلاثه (ک.م.)

unchanging essencesماهیات ثابته (ف.ا.)

essentiaماهیت (ف.ا.)

essentialذاتی، ماهوی

essential concomitantsلوازم

essential definitionحد (م.ک.)

essential endغایت ذاتی(ف.ا.)

essential name of Godاسم ذاتی خدا (ع.ا.)

essential primacyسبق ذاتی (ف.ا.)

essential propertyلازم

essential property of the essence of God لازم ذات خداوند

essential realityحقیقت

essential self-manifestationتجلّی ذاتی (ع.ا.)

essential substanceماهیّت (ف.ا.)

essential witnessشهود عینی (ع.ا.)

general essentialذاتی عام (م.ک.)

specific essentialذاتی خاص (م.ک.)

what is essentialما بالذّات

ص: 46

essentialism

ماهیت گرایی، قول به اصالت ماهیت (ف.ا.)

essentialistاصالت ماهیّتی(ف.ا.)

essentialityصفت ذاتی، لزوم

essentiallyبالذّات، ذاتا

essentially contingent existent

موجود ممکن به ذات خود (ف.ا.)

essentialsذاتیات

common essentialsذاتیات مشترکه (ف.ا.)

distinguishing essentials

ذاتیات ممیّزه (ف.ا.)

esthesiaادراک حسّی

esthetic

زیبایی شناختی، مربوط به حسّ، حسّاسیّت (ف.غ.)

estheticsاستحسان، زیبایی شناسی

estimationحدس، نظر، عقیده

Eternal, Theالباقی (ا.ا.)

eternalقدیم، سرمدی، ابدی (ف.ا.)

Eternal By Itselfقدیم بذاته (ف.ا.)

eternal lifeحیات سرمدی، زندگی جاوید

Eternal One, Theذات لایزال خداوند(ف.ا.)

eternal principle

اصل قدیم، اصل جاویدان (ف.ا.)

eternal processصیرورت ابدی(ف.ا.)

eternal through an eternity

قدیم به قِدَم (ف.ا.)

eternal through anotherقدیم بغیره (ف.ا.)

eternalistsازلیّه (ف.ا.)

eternityازلیّت، قِدَم(ف.ا.)

eternity of the worldقِدم عالَم(ف.ا.)

eternity to eternityازلاً و ابدا (ف.ا.)

eternity without beginningازل(ف.ا.)

eternity without endابد(ف.ا.)

essential eternityقِدَم ذاتی (ف.ا.)

future eternityابد(ف.ا.)

post-eternityابد(ف.ا.)

temporal eternityقِدَم زمانی (ف.ا.)

time's eternityقِدَم زمانی

etherاثیر

etherealاثیری

ethereal worldعالم اثیری

etheralsاثیریات (ف.ا.)

ethicاخلاق، نظام اخلاقی

ethicalاخلاقی

ethico-theologyعلم کلام اخلاقی

ethicsعلم اخلاق، حکمت عملی، حکمت خُلقی

applied ethicsاخلاق عملی

descriptive ethicsاخلاق توصیفی

empirical ethicsعلم اخلاق تجربی

excellent ethicsاخلاق فاضله

meta-ethicsفلسفه اخلاق

normative ethicsاخلاق دستوری

spiritual ethicsاخلاق روحانی

virtue ethicsاخلاق مبتنی بر فضیلت

etiologyسبب شناسی، علم شناخت اسباب و علل

Euclidاقلیدس

Euclideanاقلیدسی

Euclidean geometryهندسه اقلیدسی

eudaemoniaسعادت، خوشبختی

ص: 47

eudaemonismنظام اخلاقی مبتنی بر سعادت

evanescenceناپایداری، فنا

evanescentفانی، ناپایدار، گذرا

Evangelهر یک از انجیلهای چهارگانه (ک.م.)

evangelانجیل

evangelicalانجیلی، طبق تعالیم انجیل (ک.م.)

evangelicalism

آئین کلیسائی انجیلی، تعالیم پروتستان انجیلی (ک.م.)

evangelismتبلیغ مسیحیّت

everlastingسرمدی، ابدی، همیشگی، سرمد، ازلی

Everlasting, Theالباقی (ا.ا.)

everlastingnessدوام،دیمومیّت

Ever-living, Theالحیّ (ا.ا.)

Ever-Relenting, Theالتوّاب (ا.ا.)

evidenceگواه، شاهد، دلیل

circular evidenceدور

conclusive evidenceدلیل قطعی

most perfect evidenceحجّت بالغه

evilبدی، شر، گناه

evil aspectمفسده

evildoerخطاکار، شرور، بدکار

evil-doingشرارت، بدکاری

evil habitsوساوس عادات

evil nature of somethingقبح شی ء (ک.ا.)

evil spiritروح شر

pure evilشرّ محض

total evilشرّ کل

evolutionتحوّل تدریجی، تکامل

evolutionaryتکاملی، پویا

evolutionism

تکامل گرایی، اعتقاد به نظریّه سیرتکاملی موجودات

exaggeratorsغلات (ک.ا.)

Exalted, Theالمتعالی (ا.ا.)

Exalted One, Theالمتعالی (ا.ا.)

Exalter, Theالرّافع (ا.ا.)

examinationمحنه (ک.ا.)

exampleاُسوه

excellenceفضل، برتری

essential excellenceفضل ذاتی

excellencesکمالات

excellentبافضیلت

most excellentافضل (ک.ا.)

excessivenessافراط

excluded middle, law of, the

اصل امتناع ارتفاع (و اجتماع) نقیضین

excluded middle, principle of, the

اصل امتناع ارتفاع (و اجتماع) نقیضین

exclusiveمانعة الجمع (م.ک.)

exclusive orیای مانعه الجمع (م.ر.)

mutually exclusiveمانعة الجمع (م.ک.)

excommunicationتکفیر، طرد

executorوصی (ک.ا.)

exegesisتفسیر

esoteric exegesisتأویل

exegeteمفسّر

exegeticsعلم تفسیر

exemplarism

نظریه تمثیل (اشیای مادی به حقایق روحانی آنها) نظریه مثل

ص: 48

exess and neglectافراط و تفریط

exhaustivenessاستغراق

Existenceحقیقت وجود(ف.ا.)

existence

هستی، وجود، یافت، قیام ظهوری (ف.غ.)، کوْن (ک.ا.)

existence being madeجعل وجود (ف.ا.)

existence in conceptionوجود در ذهن

existence in generalوجود عام (ف.ا.)

existence in itselfوجود فی نفسه (ف.ا.)

existence in itself for itself

وجود فی نفسه لنفسه (ف.ا.)

existence in itself for itself by itself

وجود فی نفسه لنفسه بنفسه (ف.ا.)

existence in itself for itself by somthing elseوجود فی نفسه لنفسه لغیره (ف.ا.)

existence in itself for something else

وجود فی نفسه لغیره (ف.ا.)

existence posteriorوجود متأخّر

absolute existenceهستی محض، وجود مطلق

absolute poverty of existence in itself

فقر ذاتی (ف.ا.)

abstract existenceوجود مجرّد (ف.ا.)

abstract (non-material) existence

وجود تجرّدی (ف.ا.)

accidental existenceوجود عرضی (ف.ا.)

circle of existence(ف.ا.) دایره وجود

cognitive existenceوجود علمی

composite existenceوجود مرکّب

comprehensive existenceوجود احاطی

concrete existenceوجود عینی

continued existenceوجود مستمر

copulative existenceوجود رابط (ف.ا.)

determined existenceوجود مقیّد

external existenceوجود خارجی

fictitiousness of existence

اعتباری بودن وجود (ف.ا.)

first existenceوجود نخستین

generic existenceوجود کلی،وجود نوعی

ideal existenceوجود مثالی (ف.ا.)

infinite existenceهستی نامحدود

inhering existenceوجود رابطی

intensification of existence

اشتداد وجود (ف.ا.)

latent existenceوجود نهان

luminous existenceوجود نوری (ف.ا.)

material existenceوجود مادّی

mental existenceوجود ذهنی (ف.ا.)

necessary existence

وجود واجب، واجب الوجود

partial existenceوجود جزئی(ف.ا.)

particular existenceوجود خاص

portion of existenceحصه وجود (ف.ا.)

predicative existenceوجود محمولی

principiality of existence

اصالت وجود (ف.ا.)

priority of existenceاصالت وجود (ف.ا.)

proper existenceوجود خاصّه (ف.ا.)

properties of existenceاحکام وجود

ص: 49

pure existence

وجود محض، وجود مجرّد (بَحت) (ف.ا.)

real existenceوجود حقیقی، وجود واقعی

reality of existenceحقیقت وجود (ف.ا.)

self-unfolding existenceوجود منبسط (ع.ا.)

sheer existence

صرف وجود، مجرّد وجود، وجود محض

static existenceوجود ثابت

subordinate existenceوجود تبعی

substantial existenceوجود جوهری (ف.ا.)

systematic ambiguity of existence

تشکیک وجود (ف.ا.)

tangible individual existence

وجود عینی(ف.ا.)

temporal and spacial existence

کون و مکان(ف.ا.)

thingness of existenceشیئیّت وجود (ف.ا.)

unfolded existenceوجود منبسط (ع.ا.)

existencesوجودات، موجودات

five divine existencesحضرات خمس (ع.ا.)

existentموجود

existent accidentallyموجود بالعرض (ف.ا.)

existent by necessityضروری الوجود

existent essentially موجود بالذّات (ف.ا.)

existent in concreteموجود در عالم عین

existent qua existent

موجود بما هو موجود (ف.ا.)

potentially existentوجود بالقوه

existentsموجودات

rank of existentsمراتب وجود (ف.ا.)

existentiaوجود (ف.ا.)

existentialوجودی

existential generalization

تعمیم وجودی (ف.ا.)

existential importتضمّن وجودی(ف.ا.)

existential instantiationتجرید

existential propositionگزاره وجودی(ف.ا.)

existential quantifierسور وجودی (م.ر.)

non-perpetual existential

وجودیه لادائمه (م.ک.)

non-necessary existential

وجودیه لاضروریه (م.ک.)

existentialism

اگزیستانسیالیسم، فلسفه تقرّر ظهوری (ف.غ.) اصالت وجود (ف.ا.)

Existing, Theالواجد (ا.ا.)

existing things qua existents

اشیای موجود بما هی موجود (ف.ا.)

ex nihilo nihil fitاز عدم چیزی صادر نمی شود

exotericظاهری، خارجی

exoteric aspectظاهر

exoteric rites مناسک ظاهری

exoteric rulesاحکام ظاهری

exoteristاهل ظاهر، ظاهری (ک.ا.)

expectationانتظار

chiliastic expectationانتظار فرج (ک.ا.)

expectedمنتظر (ک.ا.)

Expected Imamامام منتظر (ک.ا.)

Expected Saviorمنجی (ک.ا.)

experienceتجربه حسّی، تجربه

ص: 50

direct experienceذوق(ع.ا.)

immediate experienceکشف (ع.ا.)

objective experienceتجربه عینی

sense experienceتجربه حسّی

experientialتجربی

experiential referenceمابه ازای تجربی

experientialismتجربه گرایی در شناخت (ف.غ.)

experimentتجربه، آزمایش

experimentalتجربی، آزمایشی

explicativeتوصیفی، ضروری، بیانی

explicitصریح (در برابر مضمر)، آشکار

expressionعبارت، تقریر، قول

extendedممتد

extended bodyجسم ممتد

extensionامتداد جسمانی، بعد، حیّز، مصداق

mobile extensionامتداد سیلانی

extensionalمصداقی

extensionality, axiom ofاصل هم مصداقی

extensiveذی ابعاد، ممتد

extentحدّو دامنه

extenuationتعطیل (ف.ا.)

exterior and interiorظاهر و باطن

externalخارجی، صوری

external objectشی ء خارجی، اعیان خارجی

external of religionظاهر دین

external realityاعیان

external thingsمصداقهای خارجی

externalsاشیای خارجی

externalismظاهرگرایی (ک.ا.)

externalistظاهرگرا (ک.ا.)

extralogicalفرامنطقی

extrarationalبرون عقلی

extraspacialفوق مکانی

extratemporalفوق زمانی

extremeحدّ، طرف، کناره

in the extremeبی نهایت

extremismغلوّ (ک.ا.)

extremistغالی (ک.ا.)

(heterodox) extremistsغلات

extrinsicظاهری، خارجی، عارضی، عرضی

ص: 51

deliberative facultyقوّه فکری،مفکّره (ف.ا.)

distinguish facultyقوّه ممیّزه(ف.ا.)

estimative facultyقوّه وهمیّه(ف.ا.)

form-making-facultyمُصوِّره (ف.ا.)

imaginal facultyقوّه متخیّله، متخیّله (ف.ا.)

imaginative facultyقوّه متخیّله (ف.ا.)

intellectual facultyقوّه عاقله، عاقله (ف.ا.)

internal facultyقوّه باطنی (ف.ا.)

irascible facultyقوه غضبیه

locomotive facultyقوّه محرّکه (ف.ا.)

lustful facultyقوه شهوانی

mental facultyقوّه ذهنی

motor facultyقوّه محرّکه (ف.ا.)

nutritive facultyقوّه غاذیه (ف.ا.)

perceptive facultyقوّه مدرکه (ف.ا.)

physical facultyقوّه حسّی (ع.ا.)

practical facultyقوّه عامله

psychic facultyقوّه روحی (ع.ا.)

rational facultyقوّه ناطقه (ف.ا.)

reasoning facultyقوّه تعقّل، مفکّره (ف.ا.)

recollective facultyقوّه ذاکره (ف.ا.)

reflective facultyقوّه مفکّره (ف.ا.)

repository for the estimative faculty

خزانه وهم (ف.ا.)

representative facultyقوّه خیال (ف.ا.)

reproductive facultyقوّه مولّده(ف.ا.)

retentive facultyقوّه حافظه (ف.ا.)

sensitive facultyقوّه حاسّه (ف.ا.)

sensitive imagination faculty

قوّه متخیّله (ف.ا.)

tactile facultyقوّه لامسه (ف.ا.)

theoretical facultyقوّه نظری، قوّه عالمه (ف.ا.)

vegetative facultyقوّه غاذیه، قوّه نباتیّه (ف.ا.)

failureنقص، ضعف

fairnessانصاف (ک.ا.)

faithدین، ایمان، عقیده

divine faithدین الهی

Faithful, Theالمؤمن (ا.ا.)

Faithful Spiritروح الامین

Fall, theهبوط، هبوط آدم

fallaciousمغالطی، سفسطه آمیز (م.ک.)

fallacyمغالطه، سفسطه (م.ک.)

fallacy of accent

مغالطه احوال عرضی لفظ (م.ک.)

fallacy of accentusمغالطه تکیه و تأکید

fallacy of accidentمغالطه تخصیص

fallacy of ad hominem abusive

مغالطه توهین

fallacy of adicto simpliciter ad dictum secun-

dum guidمغالطه سوء اعتبار حمل (م.ک.)

fallacy of affirming the antecedent

مغالطه وضع مقدم (م.ک.)

fallacy of affirming the consequent

مغالطه وضع تالی (م.ک.)

fallacy of allurementمغالطه تطمیع

fallacy of ambiguityمغالطه ابهام (م.ک.)

fallacy of ambiguous major

مغالطه اشتراک حدّ اکبر (م.ک.)

fallacy of ambiguous middle

مغالطه اشتراک حد وسط (م.ک.)

ص: 53

fallacy of ambiguous minor

مغالطه اشتراک حد اصغر (م.ک.)

fallacy of amphiboly

مغالطه ایهام،مغالطه ابهام ساختاری

fallacy of anti-traditionalism

مغالطه سنّت گریزی

fallacy of appeal to ambiguous words

مغالطه توسّل به واژه های مبهم

fallacy of appeal to authority

مغالطه توسّل به مرجع کاذب

fallacy of appeal to forceمغالطه تهدید

fallacy of appeal to ignorance

مغالطه توسّل به جهل

fallacy of appeal to number

مغالطه توسّل به اکثریّت

fallacy of appeal to pityمغالطه جلب ترحّم

fallacy of appeal to snobbery

مغالطه توسّل به افاده

fallacy of argumentum ad antiquitam

مغالطه سنّت گرایی

fallacy of argumentum ad crumenan

مغالطه برتری ثروت

fallacy of argumentum ad hominem

مغالطه انگیزه و انگیخته، مغالطه تشنیع بر مخاطب (م.ک.)

fallacy of argumentum ad ignorantiam

مغالطه استدلال جهلی

fallacy of argumentum ad lapidem

مغالطه بستن از راه استدلال

fallacy of argumentum ad lazarum

مغالطه برتری فقر

fallacy of argumentum ad misericordiam

مغالطه استدلال استرحامی

fallacy of argumentum ad nauseam

مغالطه از راه هیاهو

fallacy of argumentum ad novitam

مغالطه تجدّد

fallacy of argumentum ad populum

مغالطه عوام فریبی

fallacy of argumentum ad temperantiam

مغالطه میانه روی

fallacy of argumentum ad verecundiam

مغالطه تمسّک نادرست به خبره

fallacy of begging the question

مغالطه مصادره به مطلوب (م.ک.)

fallacy of bifurcationمغالطه این یا آن

fallacy of blinding with science

مغالطه فضل فروشی

falalcy of bogus delimma

مغالطه ذوالحدّین جعلی

fallacy of circular definition

مغالطه تعریف دوری

fallacy of circulus in probando

مغالطه استدلال دوری

fallacy of complex question

مغالطه سؤال مرکّب

fallacy of composing the separated

مغالطه ترکیب مفصّل(م.ک.)

ص: 54

fallacy of composition مغالطه ترکیب (م.ک.)

fallacy of concealed quantification

مغالطه گزاره های بدون سور

fallacy of confusing cause

مغالطه خلط علّت و دلیل

fallacy of confusing the relation

مغالطه خلط نسبت

fallacy of contradictory premises

مغالطه مقدّمات ناسازگار

fallacy of converse accident

مغالطه ایهام انعکاس (م.ک.)

fallacy of damning the alternatives

مغالطه طرد شقوق دیگر

fallacy of definitional retreat

مغالطه تغییر تعریف

fallacy of denying the antecedent

مغالطه رفع مقدم (م.ک.)

fallacy of denying the consequent

مغالطه رفع تالی (م.ک.)

fallacy of division

مغالطه ترکیب مفصّل، مغالطه تقسیم (م.ک.)

fallacy of economy with truth

مغالطه توریه (م.ک.)

fallacy of emotional appeals

مغالطه توسّل به احساسات

fallacy of equivocation

مغالطه اشتراک لفظ، مغالطه چند معنایی (م.ک.)

fallacy of extensional pruning

مغالطه توسّل به معنای تحت اللّفظی

fallacy of false cause

مغالطه علّت جعلی(م.ک.)

fallacy of false conversion

مغالطه ایهام انعکاس(م.ک.)

fallacy of falsificationمغالطه تکذیب

fallacy of four terms

مغالطه چهار حدّی (م.ک.)

fallacy of gamblersمغالطه قمار بازان

fallacy of half-concealed quantificat- ionمغالطه سورهای کلّی نما

fallacy of hasty generalization

مغالطه تعمیم شتاب زده

fallacy of hedgingمغالطه واژه های مبهم

fallacy of ignoratio elenchi

مغالطه نتیجه نامربوط

fallacy of illicit process

مغالطه سوء تألیف(م.ک.)

fallacy of irrelevant humour

مغالطه شوخی بی ربط

fallacy of loaded words

مغالطه بار ارزشی کلمات

fallacy of lyingمغالطه دروغ

fallacy of magnifyingمغالطه بزرگ نمایی

fallacy of many questions

مغالطه چند پرسشی

fallacy of misleading graph

مغالطه نمودار گمراه کننده

fallacy of negative premises

مغالطه مقدّمات منفی

fallacy of non-anticipationمغالطه عدم سابقه

ص: 55

fallacy of non causa pro causa

مغالطه وضع مالیس بعلّة علّة (م.ک.)

fallacy of non sequitur

مغالطه عدم اللّزوم بالتّبع، مغالطه استنتاج نامتوافق (م.ک.)

fallacy of nothing-but

مغالطه هیچ نیست به جز

fallacy of one sided assessment

مغالطه ارزیابی یک طرفه

fallacy of parasiteمغالطه پارازیت

fallacy of petitio princpii

مغالطه مصادره بر مطلوب (م.ک.)

fallacy of poisoning the well

مغالطه مسموم کردن چاه

fallacy of post hocergo propter hoc

مغالطه سوء تألیف، مغالطه علت دانستن امر مقدّم (م.ک.)

fallacy of precisionمغالطه کمّیت گرایی

fallacy of quarternio terminorum

مغالطه عدم تکرار حدوسط (م.ک.)

fallacy of refuting the example

مغالطه مناقشه در مثال

fallacy of refuting the reason instead of the claim

مغالطه رد دلیل به جای رد مدّعا

fallacy of reificationمغالطه تجسّم

fallacy of repetitionمغالطه تکرار

fallacy of secundum quid

مغالطه سوء اعتبار حمل (م.ک.)

fallacy of separating the composed

مغالطه تفصیل مرکّب(م.ک.)

fallacy of shifting ground

مغالطه تغییر موضع

fallacy of shifting the burden of proof

مغالطه طلب برهان از مخالفان

fallacy of special pleading

مغالطه تبعیض طلبی

fallacy of the straw manمغالطه پهلوان پنبه

fallacy of trivial objectionمغالطه بهانه

fallacy of trivializingمغالطه کوچک نمایی

fallacy of unaccepted enthymemes

مغالطه قیاس مضمر مردود

fallacy of vague wordsمغالطه واژه های مبهم

fallacy of verbal emphasis

مغالطه تأکید لفظی

fallacy of vicious circle

مغالطه ترکیب فاسد (م.ک.)

fallacy of wishful thinking

مغالطه آرزواندیشی

analogical fallacyمغالطه تمثیل

defending fallacy مغالطه مقام دفاع

distorting fallacyمغالطه تحریف

existential fallacyمغالطه وجودی

formal fallacyمغالطه صوری

genetic fallacyمغالطه منشأ

incomplete quotation fallacy

مغالطه نقل قول ناقص

misinterpretation fallacy

مغالطه تفسیر نادرست

ص: 56

naturalistic fallacy

مغالطه طبیعت گرایانه (استنتاج بایدها از هست ها)

relevance fallacyمغالطه ربطی

statistic fallacyمغالطه آماری

undistributed middle fallacy

مغالطه حد وسط غیر منبسط

fallibleخطاپذیر

falliblism

عقیده به خطاپذیری معرفت علمی (ف.غ.)

falling-shortتقصیر (ک.ا.)

falseکاذب، دروغین

false prophetمتنبّی

falsifiabilityابطال پذیری (ف.غ.)

falsifiableتکذیب پذیر، ابطال پذیر (ف.غ.)

falsityکذب

fancyوهم، خیال، تصویر ذهنی

fantasyوهم، قوه توهّم

Fashioner, Theالمصوِّر (ا.ا.)

fatalismقدَرگرایی، جبرگرایی، قضا و قدَر (ک.ا.)

fatalistتقدیرگرا، جبرگرا (ک.ا.)

fatalistic

جبری گرایانه، قدَری مآبانه، قدَری، جبری

fateتقدیر، سرنوشت، قسمت

fate and destinyقضا و قدَر(ک.ا.)

book of fateلوح تقدیر (ک.ا.)

preordained fate

قضای پیشین، قضای سابق (ک.ا.)

favourنعمت، لطف

divine favourلطف الهی (ک.ا.)

fear and hopeخوف و رجاء

feasible to exist

جایز الوجود، ممکن الوجود (ف.ا.)

feelingsانفعالات، احساس

felicityسعادت

supreme felicityسعادت کبری(ک.ا.)

fictionخیال، پندار، وهم، افسانه

fictionalismافسانه انگاری

fictionsاعتباریات

intellectual fictionsاعتبارات عقلی (ف.ا.)

fictitiousموهوم، خیالی

fideismاصالت ایمان، ایمان گرایی

fiendدیو، اهریمن، شیطان

figurativeتمثیلی، رمزی، مجازی

figurativelyبالمجاز

figureهیأت، شکل قیاس (م.ک.)

first figureشکل اوّل قیاس (م.ک.)

forth figureشکل چهارم (م.ک.)

non-conclusive figureشکل باطل (م.ک.)

perfect figureشکل کامل (م.ک.)

second figureشکل دوم (م.ک.)

third figureشکل سوّم (م.ک.)

finalنهایی، غایی

finalismغایت گرایی

finalityغایتمندی

findingوجود

finiteمتناهی، محدود

finite beingموجود متناهی

finite cardinalعدد اصلی متناهی

finite setمجموعه متناهی

finitenessتناهی، متناهی بودن

ص: 57

finitismعقیده به تناهی

finitudeتناهی، انقطاع، نهایت

finitude of bodyمتناهی بودن جسم

Firm, Theالمتین (ا.ا.)

First, Theالاوّل (ا.ا.)

first causedمعلول اوّل (ف.ا.)

first emanatedفیض اوّل، صادر اوّل (ف.ا.)

five divine presences

حضرات الهی پنجگانه (ع.ا.)

Five Universals, theکلیّات خمس (م.ک.)

Fixed entitiesاعیان ثابته (ع.ا.)

fixed entityعین ثابت (ع.ا.)

Flawless, Theالسّلام (ا.ا.)

followerشیعه، پیرو

follower of the pathسالک طریقت (ع.ا.)

followersامّت، تابعان

followers of the formal religionاهل ظاهر

followers of realityاهل معنی

foolishnessبلاهت

footstoolکرسی (ک.ا.)

forbearanceصبر(ع.ا.)

forbiddenحرام، منهی

forbiding from doing evilsنهی از منکر (ک.ا.)

forceقوّه، نیرو

fore knowledgeعلم ازلی

foreordinationقضا (ک.ا.)

foreordination and destinyقضا و قدر (ک.ا.)

Forgiver, Theالغافر، الغفّار (ا.ا.)

Forgiving, Theالغفور (ا.ا.)

All-Forgiving, Theالغفور (ا.ا.)

for itselfدر ذات خود

formهیأت، صورت، شکل

form in sensationصورت محسوس

form of perception

صورت ادراک، صورت ادراکی

form of selfصورت نفس

form of sensibilityصورت حساسیّت (ف.غ.)

form separate from matter

صورت مفارق از ماده (ف.ا.)

ark formهیئت ظلمانی(ف.ا.)

bodily formصورت جسمانی (ف.ا.)

cognitive formصورت علمیه (ف.ا.)

common formصورت مشترک (ف.ا.)

completing formصورت مکمّل (ف.ا.)

constitutive formصورت مقوّم (ف.ا.)

corporal form

صورت جسمیّه، صورت جسمانی (ف.ا.)

elemental formصورت عنصری (ف.ا.)

general formصورت کلّی

ideal formصورت مثالی (ف.ا.)

imaginal mental form

صورت ذهنی مثالی (ف.ا.)

imaginative formصورت خیالی (ف.ا.)

immaterial form

صورت غیر مادی، صورت مفارق از ماده (ف.ا.)

imprinted formصورت مرتسمه (ف.ا.)

inanimate formصورت جمادی (ف.ا.)

intellectual formصورت عقلی (ف.ا.)

intelligible formصورت علمی (ف.ا.)

intrinsic formصورت ذاتی(ف.ا.)

ص: 58

logical formشکل منطقی (م.ک.)

material form

صورت جسمی، صورت مادی (ف.ا.)

outer formصورت ظاهری

particular formصورت جزئی (ف.ا.)

perceptual formصورت ادراکی (ف.ا.)

physical formصورت جسمیّه(ف.ا.)

rational formصورت معقول (ف.ا.)

sensible formصورت محسوس (ف.ا.)

special formصورت خاص

specific form

صورت نوعی، صورت نوعیّه (ف.ا.)

substantial formصورت جوهری (ف.ا.)

suspended formصورت معلقه (ف.ا.)

vegetative formصورت نباتی (ف.ا.)

formalصوری

formalismصورت گرایی، ظاهرپرستی

Formalistsظاهریان (ک.ا.)

formulation ruleقاعده ساخت (م.ر.)

formgiverمُصوِّر (ف.ا.)

formsصُوَر، مُثُل

forms in suspenseصُوَر معلّقه (ف.ا.)

forms of perceptionصوَر ادراک

Bestower of the formsواهب الصُّور (ف.ا.)

cognitive formsصوَر شناسایی

dressing after dressing of forms

لَبس بعد از خَلع (ف.ا.)

imaginal formsصوَر خیالی (ف.ا.)

spiritual formsصوَر مجرّده (ف.ا.)

suspended formsمثل معلّقه (ف.ا.)

formulaضابطه، قاعده

forward movement on the path

سلوک، طی طریق (ع.ا.)

Four Categories, theمقولات اربع (م.ک.)

Four Causes, theعللل اربعه

Fourteen Pure Onesچهارده معصوم (ک.ا.)

Frankfurt Schoolمکتب فرانکفورت (ف.غ.)

fraternityاخوّت

freeآزاد، مختار(ک.ا.)

free willersقدریّه (ک.ا.)

freedomآزادی، اختیار (ک.ا.)

freedom of the willآزادی اراده، اختیار (ک.ا.)

frequentismاصالت تواتر

friend of Godولی (ع.ا.)

frockردا، خرقه(ع.ا.)

frock of a dervishخرقه (ع.ا.)

from itselfعلی نفسه

functionتابع (م.ر.)

functionalismکارکردگرایی ذهن (ف.غ.)

fundamentalistسنّت گرا، بنیادگرا

fur sichلذاته

futileعبث (ک.ا.)

futurismآینده گرایی، خوش بینی به آینده

ص: 59

geometryهندسه

Euclidean geometryهندسه اقلیدسی

non-Euclidean geometryهندسه غیر اقلیدسی

girdleزنّار (ع.ا.)

Giver, Theالوهّاب، المُعطی (ا.ا.)

Giver of Death, Theالممیت (ا.ا.)

Giver of Forms, Theواهب الصّور (ف.ا.)

Giver of Souls; Theواهب النّفوس (ف.ا.)

glorificationتقدیس

Glorious, Theالمجید (ا.ا.)

All-Glorious, Theالمجید (ا.ا.)

gnosiologyنظریه فلسفی معرفت، معرفت شناسی

gnosisعلم حضوری، معرفت

gnosis of Godمعرفت خداوند

cognitional gnosisمعرفت علمی

philosophical gnosis

معرفت فلسفی، عرفان فلسفی

gnosticمربوط به معرفت باطنی، گنوسی، عارف

gnostic experienceتجربه عرفانی

gnosticism

عرفان گرایی، معرفت باطنی،آیین گنوسی

goalغایت، مطلوب

goal of goalsغایت غایات

essential goalغایت بالذّات(ف.ا.)

most splendid goalمقصد الاسنی

Godخداوند یکتا، اللّه

God's distinctive essence

ذات مختص خداوند

God's incomparabilityتنزیه خداوند

goddessالهه

God-fearingتقوا (ع.ا.)

Godhead, Theخدا، پروردگار

godheadالوهیت، ربوبیت، خدایی

godhoodخداوندی، الوهیّت

godlikeخداگونه

god-manخدا - انسان، انسان - خدا

godnessخدایی

godshipالوهیّت

going out againstخروج کردن

goodخیر، نیک

good and evilحسن و قبح، خیر و شر (ک.ا.)

good senseعقل سلیم، قوّه تمیز

good treeشجره طیّبه

absolute goodخیر محض، خیر مطلق

bidding for goodامر به معروف

Doer of Good, Theالبرّ (ا.ا.)

greatest goodخیر اعلی، نیکی برین

Highest Good, Theخیر اعلی

Infinitely Good, Theالرّحمن (ا.ا.)

pure goodخیر محض

sovereign goodخیر اعلا (ف.ا.)

supreme goodخیر مطلق

ultimate goodخیرالاقصی (ف.ا.)

goodness and nastinessحسن و قبح (ک.ا.)

graceتفضّل، جود، لطف، فیض (ک.ا.)

act of divine graceلطف ربّ، لطف حق

divine graceلطف الهی (ک.ا.)، فره ایزدی

graciousفیاض، پرلطف

gradationتشکیک (ف.ا.)

Great, Theالکبیر (ا.ا.)، العظیم (ا.ا.)

ص: 61

Grateful, Theالشّکور (ا.ا.)

gratefulnessشکر(ع.ا.)

greatest masterشیخ اکبر

Grecianاغریقی، یونانی

Grecismیونان مآبی،یونانی گری

Greekاغریقی، یونانی

grossکثیف(ک.ا.)

Guardian, Theالمهیمن، الحافظ (ا.ا.)

guardianولی (ع.ا.)

guardianshipولایت (ک.ا.)

general guardianshipولایت عامّه (ک.ا.)

guidanceهدایت

divine guidanceهدایت الهی

esoteric guidanceولایت باطنی (ک.ا.)

general guidanceهدایت عامه(ک.ا.)

Imams of guidanceائمة الهدی

legal guidanceهدایت تشریعی (ف.ا.)

Right in Guidance, Theالرّشید (ا.ا.)

Guide, Theالهادی (ا.ا.)

guideمرشد، مهتدا(ع.ا.)

spiritual guideشیخ طریقت(ع.ا.)

guides of darknessائمة الظّلام

guides of lightائمة النّور

ص: 62

heresiographerردّیه نویس، ملل و نحل نویس

heresiographyردّیه نویسی

heresiology

شناخت فرقه ها، مذاهب وادیان، علم ملل و نحل

heresy

بدعت، نظر مخالف با اعتقادات رسمی، الحاد (ک.ا.)

hereticبدعت گذار، ملحد، زندیق (ک.ا.)

hereticalبدعت گذارانه

heretical practiceبدعت

hereticationتکفیر

hermeneutic

تفسیری، مربوط به علم تأویل، هرمنوتیک

hermeneutics

علم تأویل، علم تفسیر متون دینی، علم تفسیر معانی، هرمنوتیک

Quranic hermeneuticsعلم تفسیر قرآن

Hermeticهرمسی

hermitمعتکف،زاهد خلوت نشین(ع.ا.)

heterodoxناپذیرفته، نامتعارف

heterodoxyعقیده نامتعارف ، بدعت

heterogeneity

ناهماهنگی، عدم تجانس، ناهمسازی

heterogeneousنامتجانس، ناهمگن، ناهمساز

heterogeneous thingsمختلفات (ف.ا.)

heterogeneousnessتباین (م.ک.)

particular heterogeneousness

تباین جزئی (م.ک.)

universal heterogeneousness

تباین کلی (م.ک.)

heterologاین نه آنی، چندگویی

heteronomyپیروی از آیین دیگری (ف.غ.)

heteronymاشتراک لفظی

heteronymousمشترک در لفظ

heuristicاکتشافی

Hidden, Theالباطن (ا.ا.)

hiddenباطن

unveiling of the hiddenکشف الغطاء

hiding and appearingکمون و ظهور

hierarchicalدارای سلسله مراتب

hierarchical degreesمراتب

hierarchyسلسله مراتب

hierarchy of universal existence

سلسله مراتب وجود (ف.ا.)

hierologyمتون و آموزه های دینی

High, Theالعلی (ا.ا.)

Most High, Theالاعلی، متعال (ا.ا.)

Very High, Theمتعالی (ا.ا.)

highest place, theاعلی علیّین

highest sphere, theفلک الافلاک

hindranceمانع

mutual hindranceتمانع(ک.ا.)

hinderingمانع

Hinduismدین هندو

historicismجبر تاریخی، اصالت تاریخ

holinessقدّوسیّت

holismکل گرایی، اصالت کل

holyقدسی، مقدس

Holy, Theالقدّوس (ا.ا.)

Holy Ghost, Theروح القدس

Most Holy, Theالقدّوس (ا.ا.)

ص: 64

home managementتدبیر منزل (ف.ا.)

homo faberانسان سازنده

homogeneityتجانس، همانندی

homogeneousمتجانس، همگن (م.ک.)

homo loquensحیوان ناطق

homonymمشترک لفظی

homonymousاشتراک لفظی، مشترک در لفظ

homonymyاشتراک در لفظ (م.ک.)

homo rationalisانسان ناطق

homo sapiens

حیوان متفکّر، انسان فکور، حیوان ناطق

Honourer, Theالمُعزّ (ا.ا.)

hopeرجا (ع.ا.)

hotحرارت(ک.ا.)

house of learningدارالحکمه

house of wisdomدارالحکمه

householdاهل بیت، خاندان(ک.ا.)

household economyتدبیر منزل

household of the holy prophet

خاندان پیامبر اکرم (ک.ا.)

humanانسانی

human beingانسان، آدم

human soulنفس انسانی، نفس ناطقه

perfect human beingانسان کامل (ع.ا.)

humanism

انسان گرایی، انسان مداری، مکتب اصالت بشر

Humanismنهضت اومانیسم (ف.غ.)

humanitarianانسان دوستانه، بشردوستانه

humanitarianismانسان دوستی، بشردوستی

humanityانسانیّت، انسان، بشر

humanization of God

جسمانی دانستن خداوند، تشبیه خداوند به انسان

humidرطوبت

humilityتواضع

humourخلط، مزاج (ک.ا.)

crystalline humourرطوبت جلیدیه

pituitary humourخلط بلغمی

sanguine humourخلط دموی

humoursاخلاط

four-fold humoursاخلاط چهارگانه

hybrid utterancesشطحیات (ع.ا.)

hyleهیولی، ماده

hyloهیولی، ماده

hylomorphic composition of the concrete being

ترکیب موجودات خارجی از ماده و صورت (ف.ا.)

hylomorphic theory

نظریه ترکیب جسم از ماده و صورت (ف.ا.)

hylomorphism

گرایش به ماده و صورت، نظریه ماده - صورت

hylotheism

نظریه ای که خدا را با ماده یکی می داند، هیولا خداانگاری

hylozoism

نظریه جاندار انگاشتن ماده، زنده انگاری ماده

hyperspaceمکان بیش از سه بعد

hypostasesاقانیم سه گانه (ک.م.)

hypostasisاقنوم، جوهر، وجود متعالی

hypostaticمتجسّم، جسم اقنومی

hypothesisفرضیه، مقدّم (م.ک.)

ص: 65

hypotheticفرضی، شرطی

hypotheticalشرطی، فرضی

hypothetical conjunctive

شرطی متّصل (م.ک.)

hypothetical disjunctive

شرطی منفصل (م.ک.)

hypothetical imperative

امر مشروط، امر شرطی

hypothetical necessityضرورت مشروط

hypothetico-deductive method

روش فرضیه و استنتاج

ص: 66

ideocracyحاکمیّت مبتنی بر ایده های انتزاعی

ideologyایدئولوژی، مکتب، مرام

idleعبث (ک.ا.)

idolبت، صنم

idolaterمشرک (ک.ا.)

idolismبت پرستی

idolsاصنام، بتها

idols of the caveبتهای غار(ف.غ.)

idols of the forumبتهای بازاری(ف.غ.)

idols of the marketبتهای بازاری(ف.غ.)

idols of the theatreبتهای نمایشی(ف.غ.)

idols of the tribeبتهای قبیله(ف.غ.)

idolumوهم، تصور غلط

ignoranceجهل، نادانی

absolute ignoranceجهل مرکّب

compound ignoranceجهل مرکّب

forces of ignoranceقوای جهل

double ignoranceجهل مرکّب

simple ignoranceجهل بسیط

ignoratio elenchiاستنتاج بی ربط، دلیل نامربوط

ignotum per ignotiusتعریف المجهول

I-it-thou-nessمنی - اویی - تویی

illationاستنتاج

illogicalغیر منطقی

illuminateاشراق یافته، روشن ضمیر، روشن روان

that which is illuminatedمستنیر (ع.ا.)

illuminatedاشراق یافته، روشن ضمیر، روشن روان

illuminatiاشراقیان، مدعیان اشراق (ف.ا.)

illuminationاشراق، روشنایی، مکاشفه (ع.ا.)

men of illuminationاهل مکاشفه (ع.ا.)

presential illuminationاشراق حضوری (ف.ا.)

illuminationistاشراقی (ف.ا.)

illuminationist principleقاعده اشراقی (ف.ا.)

illuminatismاشراق گرایی، اشراق باوری

illuminatistاشراق گرا

illuminativeروشنفکر، روشنی بخش

illuminismاشراق گرایی، اشراق باوری

illuministاشراق گرا

illusionخطای حسّی، وهم، پندار

illusion of perspectiveخطای بصری

illusionaryخیالی، موهوم

illusionismپندارگرایی، موهوم دانستن جهان عینی

illusionistپندارگرا

illusionlessخالی از پندار

illusiveخیالی، واهی

illusoryموهوم، خیالی

image

صورت ذهنی، مفهوم، صنم، صورت خیالی (ف.ا.)

image retentionقوّه خیال، قوّه مصوِّره (ف.ا.)

perceptible imageصورت ادراکی (ف.ا.)

imageryصورتهای ذهنی، پندارها

imagesصُوَر

suspended imagesصُوَر معلّقه (ف.ا.)

world of archetypal images

عالم مثال (ف.ا.)

imaginalخیالی، موهوم

imaginal worldعالم خیال (ف.ا.)

imaginaryموهوم، خیالی، ادراک خیالی (ف.ا.)

imaginary divisionانقسام ذهنی

pure imaginaryموهوم محض

ص: 68

imaginationوهم، خیال، قدرت تخیّل

compositive imaginationمتخیّله (ف.ا.)

continuous imaginationخیال متّصل (ف.ا.)

discrete imaginationخیال منفصل (ف.ا.)

imaginedمتصوَّر

Imamامام (ک.ا.)

Imam's representative

سفیر امام، نایب امام (ک.ا.)

chief agent of Imamوکیل امام (ک.ا.)

hidden Imamامام مستور (ک.ا.)

permanent Imamامام مستقر (ک.ا.)

prophetic Imamامام ناطق (ک.ا.)

silent Imamامام صامت (ک.ا.)

speaking Imamامام ناطق (ک.ا.)

trustee Imamامام مستودع (ک.ا.)

Imamateامامت (ک.ا.)

Imamate of an inferiorامامت مفضول (ک.ا.)

imitative imageمکافات (ف.ا.)

immaculacyعصمت (ک.ا.)

immaculateمعصوم (ک.ا.)

immanence

حضور خداوند در جهان، تشبیه، حلول، کمون (ف.ا.) در حد تجربه بودن (ف.ا.)

immanentحال، در همه جا حاضر، ذاتی

immanentism

نظریه حضور خداوند در جهان هستی

immaterialغیر مادّی، مجرّد

immaterial in essenceمجرّد ذاتی (ف.ا.)

immaterialismفلسفه نفی مادّه، ذهنی انگاری ماده

immaterialistذهنی انگار، معتقد به فلسفه نفی باور

immaterialityتجرّد

immediateبی واسطه، حضوری

immediate feeling

احساس حضوری، احساس بی واسطه

immoralخلاف اخلاق

immortalفناناپذیر، جاودان، لایزال

immortalismاعتقاد به بقای نفس

immortalityفناناپذیری، نامیرایی

immortality of the soul

جاودانی بودن نفس، خلود نفس

immutable entitiesاعیان ثابته (ع.ا.)

impeccabilityعصمت، معصومیّت (ک.ا.)

impeccableمعصوم (ک.ا.)

impenetrabilityعدم تداخل، درک نشدنی

impenetrableغیر قابل فهم، درنیافتنی

imperative

امر، حکم، آمرانه، لازم الاجرا، ضروری

ethical imperative

دستور اخلاقی، حکم اخلاقی

conditional imperativeامر مشروط (ف.غ.)

imperceptibleنامحسوس

imperfectناقص

imperfectionخلل، نقص

absolute imperfectionنقص مطلق

impietyخدانشناسی، بی اعتنایی به مقدّسات

impiousخدانشناس،بی تقوا،بی اعتنابه مقدّسات

implicantملزوم (م.ک.)

implicateلازم (م.ک.)

implicationتضمّن، استلزام (م.ک.)

complete implicationلزوم تامّ (م.ک.)

ص: 69

deficient implicationلزوم ناقص(م.ک.)

mutual implicationاستلزام متقابل (م.ر.)

strict implicationاستلزام اکید (م.ر.)

implicationsمستلزمات

imposeمکلّف کردن

impose on man what is beyond his powerتکلیف ما لا یُطاق (ک.ا.)

impositionتکلیف (ک.ا.)

imposition by dutyتکلیف (ک.ا.)

imposition by God of something beyond man's capacity

تکلیف ما لا یُطاق (ک.ا.)

imposition of something as obligatory

which can not be fulfilled

تکلیف مالایُطاق(ک.ا.)

impossibilityامتناع

impossibility by itselfامتناع بالذّات (ف.ا.)

impossibility by something else

امتناع به غیر (ف.ا.)

impossibility in relation to something else

امتناع به قیاس به غیر (ف.ا.)

absolute impossibilityامتناع مطلق(ف.ا.)

essential impossibilityامتناع ذاتی (ف.ا.)

natural impossibilityامتناع ذاتی (ف.ا.)

impossibleممتنع

impossible beingممتنع الوجود (ف.ا.)

rationally impossibleمحال(ف.ا.)

supposition of something impossible

فرض محال (ف.ا.)

impressedمنطبع

impression

تأثّر ذهنی، صورت انطباعی، انطباع، ارتسام

sense impressionتأثّر حسّی، ارتسام حسّی

imprintingانطباع

impulsionالجاء (ک.ا.)

inabilityلاقوّه (ف.ا.)

in abstractoبه صورت انتزاعی، از نظر انتزاعی

inaccessibleغیر قابل فهم

inadvertenceسهو (ک.ا.)

inadvertentساهی (ک.ا.)

in alioدر دیگری

inanimateجماد، بی جان، جامد

inanimate bodiesجمادات

inanimatenessجمادی

inapplicableغیر قابل حمل

inapprehensibleغیر قابل درک

inarticulate

غیر قابل بیان، وصف ناپذیر، غیر ملفوظ (ک.ا.)

inbredذاتی، فطری، جبلّی

incarnationتجسّد، حلول (ک.م.)

incentiveداعی، انگیزه

incidentalعارضی، عرضی

incitementداعیه، انگیزه

inclinationمیل (ک.ا.)

inclination of the soulهوای نفس

natural inclinationمیل طبیعی

includedمحوی

includingحاوی

including all particulars

به وجه تفصیل (ف.ا.)

ص: 70

inclusionتداخل، تضمّن (م.ک.)

inclusiveشامل، ممکن الجمع (م.ک.)

inclusive orیای مانعة الخلو (م.ر.)

incoherentsطامات

incompatibilityتناقض، ناسازگاری

mutual incompatibilityتنافی، تناقض

incompatibleمتعارض

incongruent counterparts

همتاهای ناهم ارز (ف.غ.)

incongruityنازسازی، بی ربطی، نابجایی

inconsequentغیر منطقی، نامعقول، غیر منتج

inconsistencyناسازگاری، تباین، تناقض

inconsistentناسازگار، گسسته

incorporealغیر جسمانی، غیر مادّی، مجرّد

incorporeal beingsمجرّدات

indefiniteتابی نهایت، نامحدود، مُهمل

indefinitenessاهمال

indefinitelyبه طور نامعیّن

indemonstrableبرهان ناپذیر

independenceقیام بالذّات

independentقائم به ذات، مستغنی (ف.ا.)

indeterminabilityتعیّن ناپذیری، مرزناپذیری

indeterminableتعیّن ناپذیر

indeterminacyعدم تعیّن، تعیّن ناپذیری

indeterminacy principleاصل عدم موجبیّت

indeterminateغیر متعیّن

indeterminatenessعدم تعیّن

indeterminationعدم تعیّن، بی مرزی

indeterminismاختیار، عدم وجوب علیّت (ف.غ.)

indicationدلالت

indication per nexumدلالت التزامی (م.ک.)

conclusive indicationدلیل قطعی

indicationsتشبیهات (تنبیهات)، اشارات

indicativeخبری

individual

جزئی، فرد، جزئی حقیقی، متشخّص (ف.ا.)

individual actualized in the external world

فرد خارجی (ف.ا.)

individual and universalخاصّ و عام

individual existing in the mind

فرد ذهنی (ف.ا.)

individualityفردیّت

individualizerمشخِّص، مخصّص (ف.ا.)

individualizing accidents

عوارض مشخّصه (ف.ا.)

individualsآحاد

individuationتشخّص، تعیّن

indivisibleنامنقسم، بسیط

indivisible corpusclesذرّات لایتجزّی (ک.ا.)

indivisible entityبسیط الحقیقة (ف.ا.)

inductionاستقرا (م.ک.)

induction stepگام استقرار (م.ر.)

complete inductionاستقرای تامّ (م.ک.)

empirical inductionاستقرای تجربی (ف.غ.)

incomplete inductionاستقرای ناقص (م.ک.)

mathematical induction

استقرای ریاضی (م.ر.)

strong inductionاستقرای قوی (م.ر.)

weak inductionاستقرای ضعیف (م.ر.)

inductiveاستقرایی

ص: 71

inductive methodروش استقرایی (م.ک.)

inductive setمجموعه استقرایی

Indulgent, Theالحلیم (ا.ا.)

indwellingحلول (ع.ا.)

ineffableوصف ناپذیر، غیر قابل بیان

inerrancyعصمت (ک.ا.)

inerrancy of prophecy

عصمت نبوّت (ک.ا.)

inerrantمصون از خطا، معصوم (ک.ا.)

I-nessانانیّت، منی (ف.ا.)

your I-nessمنِ تو، منی تو

in esseبالفعل

infallibilityعصت، مصونیّت از خطا (ک.ا.)

moral infallibilityعصمت (ک.ا.)

infallibleمعصوم (ک.ا.)

inferenceاستنتاج، استدلال

inference of the reason

قیاس عقلی برهانی، استنتاج عقلی

analogical inferenceاستدلال به تمثیل (م.ک.)

associated inferenceاستنتاج وابسته (م.ر.)

deductive inferenceاستنتاج قیاسی (م.ک.)

derived rule of inference

قاعده فرعی استنتاج (م.ک.)

disjunctive inference

قیاس شرطی انفصالی (م.ک.)

hypothetical inference

قیاس شرطی متّصل (م.ک.)

immediate inference

استنتاج بی واسطه (م.ک.)

inductive inferenceاستنتاج استقرایی (م.ک.)

mediate inference

استنتاج به کمک حد وسط، استنتاج با واسطه (م.ک.)

rational inferenceاستنتاج عقلی

rule of inferenceقاعده استنتاج

syllogistic inferenceاستنتاج قیاسی (م.ک.)

valid inferenceاستنتاج درست

inferential knowledgeمعرفت استنتاجی

inferiorاخسّ، ادنی

infidelملحد، کافر، غیر مسلمان

infidelityکفر، بی دینی، الحاد

Infinite, Theذات لایتناهی، خداوند

infiniteنامتناهی، بی کران

infinite regressتا بی نهایت

infinite regressionتسلسل

infinite sequenceتسلسل

infinite seriesتسلسل، بی نهایت

infinite smallبی نهایت خرد

actual infiniteبی نهایت بالفعل

infinitelyتا بی نهایت

infinitely divisibleبی نهایت قابل تقسیم

infinitely proceedingتا بی نهایت جاری

infinitudeنامتناهی بودن، بی کرانگی

infinityبی نهایت، بی کرانگی

actual ordered infinityتسلسل

informantراوی

informativeصإءخباری ingredientجزء، جزء مقوّم (ف.ا.)

inhereحلول کردن (ک.ا.)، ذاتی چیزی بودن

inherenceحلول (ک.ا.)، لزوم ذاتی

inherentلازم، ذاتی، فطری

ص: 72

Inheritor, Theالوارث (ا.ا.)

inimitability of the Quranاعجاز قرآن (ک.ا.)

initial modeنشئه

initial thingsمبادی

initiateمرید، سالک (ع.ا.)

initiationتجدّد (ک.ا.)

initiation of statesتجدّد احوال (ک.ا.)

cycle of initiationدایره ولایت (ع.ا.)

initiatorمُبدع، آغاز کننده

in itselfفی نفسه، به خودی خود، در ذات خویش

injunctionفریضه، حکم شرعی

inmost realityسرّ

innateفطری، ذاتی

innate heatحرارت غریزیه

innerباطنی، درونی

inner senseحس درونی، حس باطن

innocentمعصوم، مصون از خطا

innovationابداع، نوآوری

innovatingمتجدّد

Innovator, Theالمُبدع (ا.ا.)

innovatorبدعت گذار، مبتدع

inorganicجمادی، معدنی

in perpetuityابدی، همیشگی

in perpetuumابدی، دائمی

in posseبالقوّه

inquisitionتفتیش عقاید، محنه (ک.ا.)

inseparableغیر مفارق، غیر قابل انفکاک، لازم

inspirationالهام، وحی

divine inspirationوحی الهی، الهام

spiritual inspiration

الهام روحانی، القای رحمانی (ع.ا.)

instantآن، لحظه

durationless instantآن (ف.ا.)

instrumentآلت (م.ک.)

instrumentalism

ابزارگرایی، ابزارانگاری اصول نظری (ف.غ.)

integralلاینفک

intellectعقل، عقل کلی

intellect-in-actعقل بالفعل (ف.ا.)

intellect-in-habitعقل بالملکه (ف.ا.)

intellect in posseعقل بالقوّه (ف.ا.)

intellect in potentialعقل بالقوّه (ف.ا.)

acquired intellectعقل مستفاد (ف.ا.)

active intellectعقل فعّال (ف.ا.)

actualized intellectعقل بالفعل (ف.ا.)

agent intellectعقل فعّال (ف.ا.)

agential intellectعقل عملی (ف.ا.)

all-comprehensive simple intellect

عقل بسیط اجمالی (ف.ا.)

angelic intellectعقل ملکی (ف.ا.)

conceptual intellectعقل نظری (ف.ا.)

diversified intellectعقل تفصیلی (ف.ا.)

experimental intellectعقل تجربی

first intellectعقل اوّل (ف.ا.)

habitual intellectعقل بالملکه (ف.ا.)

holy intellectعقل قدسی (ف.ا.)

horizontal order of intellect

عقل عَرْضی (ف.ا.)

hylic intellectعقل هیولانی (ف.ا.)

ص: 73

immaterial intellectعقل مجرّد (ف.ا.)

individual human intellectعقل جزئی (ف.ا.)

individual intellectعقل جزئی (ف.ا.)

material intellectعقل هیولانی (ف.ا.)

original intellectعقل آغازین، عقل اول

passive intellect

عقل منفعل، عقل انفعالی (ف.ا.)

possessor of intellectعاقل (ف.ا.)

potential intellectعقل بالقوّه (ف.ا.)

power of the intellectقوه عقلیه (ف.ا.)

practical intellectعقل عملی (ف.ا.)

prepatory intellectعقل استعدادی (ف.ا.)

primary material intellect

عقل هیولانی (ف.ا.)

pure intellectعقل محض (ف.غ.)

speculative intellectعقل نظری (ف.ا.)

theoretical intellectعقل نظری (ف.ا.)

universal intellectعقل کلّی (ف.ا.)

intelectedمعقول (ف.ا.)

intellectionتعقّل

acts of intellectionمعقولات (ف.ا.)

agent of intellectionعاقل (ف.ا.)

object of intellectionمعقول (ف.ا.)

subject of intellectionمعقول (ف.ا.)

intellectorعاقل (ف.ا.)

intellector in actعاقل بالفعل (ف.ا.)

intellectual

عقلی، عقلانی، فکری، اندیشمند، روشنفکر

intellectual despairیأس عقلی، یأس فلسفی

intellectual freedomآزادی فکری

intellectual worldعالم معقول

intellectualism

عقل گرایی، مذهب اصالت عقل (ف.غ.)

intellectualistعقل گرا

intellectualizationتعقّل کردن

intellectus acquisitusعقل مستفاد (ف.ا.)

intellectus adeptusعقل مستفاد (ف.ا.)

intellectus habitusعقل بالملکه (ف.ا.)

intellectus in actuعقل بالفعل (ف.ا.)

intellectus in effectعقل بالفعل (ف.ا.)

intellectus materialisعقل هیولایی (ف.ا.)

intelligenceعقل، شعور

acquired intelligenceعقل مستفاد (ف.ا.)

active intelligenceعقل فعّال (ف.ا.)

divine intelligenceعقل الهی (ف.ا.)

first intelligenceعقل اوّل (ف.ا.)

habitual intelligenceعقل بالملکه

human intelligenceعقل انسانی

material intelligenceعقل هیولانی (ف.ا.)

potential intelligenceعقل بالقوه (ف.ا.)

pure intelligenceعقل صرف (ف.ا.)

separate intelligence

عقل مفارق، مفارق عقلی (ف.ا.)

speculative intelligenceعقل نظری

supreme intelligenceعقل متعالی

universal intelligenceعقل کلی (ف.ا.)

intelligentعاقل

intelligent designerصانع مدبّر، صانع حکیم

intelligibiliaمعقولات

intelligibleمعقول

ص: 74

intelligible essenceذات معقول

intelligible extensionامتداد معقول (ف.غ.)

intelligible in actمعقول بالفعل (ف.ا.)

intelligible irradiationsاشراقات

intelligible realitiesمعقولات (ف.ا.)

intelligible worldعالم عقلی، عالم معقول

absolutely intelligibleمعقول محض

accidental intelligibleمعقول عرضی (ف.ا.)

essential intelligibleمعقول ذاتی (ف.ا.)

intelligiblenessمعقول بودن

intelligiblesمعقولات

logical secondary intelligibles

معقولات اولی(ف.ا.)، معقولات ثانی منطقی(م.ک.)

metaphysical secondary intelligibles

معقولات ثانیه فلسفی (ف.ا.)

natural intelligiblesمعقولات طبیعی (ف.ا.)

philosophical secondary intelligibles

معقولات ثانیه فلسفی (ف.ا.)

primary intelligiblesمعقولات اولیّه (ف.ا.)

secondary intelligiblesمعقولات ثانیه (م.ک.)

voluntary intelligiblesمعقولات ارادی (ف.ا.)

intensificationاشتداد (ف.ا.)

intensionمفهوم، معنی، دلالت

intensionalمفهومی

intensityاشتداد (ف.ا.)

gradual increase in intensityاشتداد

greater intensityاشدیّت (ف.ا.)

intentionنیّت، قصد

intention of worshipنیّت

right intentionعمل (ک.ا.)

intentionalالتفاتی (ف.ا.)

intentionalityحیث التفاتی (ف.غ.)

intercederشفیع (ک.ا.)

intercessionشفاعت

intercession in creation

شفاعت تکوینی (ک.ا.)

intercession in legislation

شفاعت تشریعی (ک.ا.)

intercessorشفاعت کننده، شفیع

intercessoryشفاعت گرانه

interdefinableقابل تعریف به یکدیگر (ف.غ.)

interdependentلازم و ملزوم

interestمصلحت

best interestاصلح (ک.ا.)

best interest of individualمصلحت فرد

best interest of the community

مصلحت جامعه

general interestمصلحت عام

public interestمصلحت عام

interferenceتخلّل (ک.ا.)

interiorباطن

intermediaryواسطه

intermediateواسطه

intermediate formصورت برزخی (ف.ا.)

intermediate stateبرزخ (ف.ا.)

intermediate worldعالم برزخ (ف.ا.)

the intermediateمتوسّطان

intermediationوساطت، توسّط

interminableنامتناهی، بی پایان

intermingleتداخل پیداکردن

ص: 75

intermissionفترت

internalباطنی، درونی

internal book of creationکتاب تکوینی

internalismباطن گرایی

internalistباطن گرا، اهل باطن

interpretationتأویل، تبیین، تفسیر، تعبیر

interpretation of dreamsتعبیر خواب

esoteric interpretationتأویل

literal interprentationتفسیر ظاهری

metaphorical interpretationتأویل

On Interpretation

باری ارمینیاس، عبارت (م.ک.)

symbolic interpretationتأویل

interruptionانقطاع

intersectionاشتراک (م.ر.)

intersection of setsاشتراک مجموعه ها (م.ر.)

intimacyانس (ع.ا.)

intimate converseنجوا (ع.ا.)

intimationتلویح

intoxicatingسکرآور، شعف انگیز (ع.ا.)

intoxicationسکر (ع.ا.)

intrinsicذاتی، باطنی

intrinsicallyبالطّبع

introspectionدرون نگری، محاسبه و مراقبه

introspectiveدرون نگر، درون نگرانه

intuitionشهود، علم حضوری، ذوق(ع.ا.)

intellectual intuitionکشف، شهود، ذوق(ع.ا.)

mystical intuitionمکاشفه، شهود(ع.ا.)

sense intuitionشهود حسی

intuitionalismشهودگرایی

intuitionismشهودگرایی، عقیده به ادراک شهودی

ethical intuitionism

شهودگرایی اخلاقی (ف.غ.)

intuitiveشهودی، حضوری

intuitive certaintyعین الیقین (ع.ا.)

intuitive cognitionعلم شهودی (ع.ا.)

intuitive experience

تجربه شهودی، وجد (ع.ا.)

intuitive knowledgeکشف، علم شهودی (ع.ا.)

intuitive philosophyتأله (ع.ا.)

intuitive set theoryنظریه شهودی مجموعه ها

invalidنادرست (م.ر.)

invalidationابطال

invalidityنادرستی (م.ر.)

inventorمخترع، مُبدع

Inventor, Theالواجد (ا.ا.)

inverse of a relationعکس نسبت

inversionعکس، معدول کردن موضوع (م.ک.)

inversion of propositionعکس قضیه (م.ک.)

inversion of syllogismعکس قیاس (م.ک.)

inverterوارونه ساز (م.ر.)

invisibleنادیدنی، نامرئی، غیب

invisible worldجهان غیب

key of the invisibleمفاتیح الغیب

involuntaryغیر اختیاری، غیر ارادی، اضطراری

Inward, Theالباطن (ا.ا.)

inwardباطنی، درونی

inwardnessباطن، درون (ع.ا.)

people of inwardnessاهل باطن (ع.ا.)

I-propositionموجب جزئی (م.ک.)

ص: 76

ipseityهویّت

substantial ipseityهویت جوهری (ف.ا.)

ipsum esseوجود بالذّات

irfanizeعرفانی کردن

irradiationتجلّی (ع.ا.)

irrationalغیر عقلی، غیر منطقی

irreducibilityتحویل ناپذیری

irreducibleتحویل ناپذیر (ف.غ.)

irreflexiveانعکاس ناپذیر (م.ر.)

irrefutableنقض ناپذیر، ابطال ناپذیر (ف.غ.)

is-it-the-case?هل هو

Islamicاسلامی

Islamic practiceفروع دین

Ismailismاسماعیلیه، مذهب اسماعیلی

isnessانیّت (ف.ا.)

isolationتجرّد، انزوا

issuanceصدور (ف.ا.)

isthmusبرزخ (ک.ا.)

it-is-itهو هو

it-is-it-nessهو هویّت

it-nessاویی

ص: 77